Wikipedia glwiki https://gl.wikipedia.org/wiki/Portada MediaWiki 1.45.0-wmf.6 first-letter Media Especial Conversa Usuario Conversa usuario Wikipedia Conversa Wikipedia Ficheiro Conversa ficheiro MediaWiki Conversa MediaWiki Modelo Conversa modelo Axuda Conversa axuda Categoría Conversa categoría Portal Conversa portal Libro Conversa libro TimedText TimedText talk Módulo Conversa módulo 0 389 7104440 6736213 2025-06-23T13:44:59Z Autopistero20502020 127649 Mellora do formato e engadidos lugares de varios concellos 7104440 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|real}} O termo '''Real''' pode referirse a: ;Moedas *'''[[Moeda insulana|Real azoriano]]''', antiga moeda dos [[Azores]]; *'''[[Real brasileiro]]''', é a [[moeda]] do [[Brasil]]; *'''[[Real costarriqueño]]''', antiga moeda de [[Costa Rica]]; *'''[[Real español]]''', antiga [[moeda]] [[Reino de Castela|castelá]], e despois [[España|española]], [[Cuñaxe|acuñada]] en [[real de prata|prata]], e o [[Real español|real de billón]], antiga moeda española acuñada en [[Billón (aliaxe)|billón]]: **En [[España]], despois da introdución da [[peseta]], denominábase '''real''' a unha moeda equivalente á 25 céntimos de peseta. Aínda que está hai xa moito tempo fóra de uso, seguiuse utilizando, sobre todo entre algunha xente maior, para contar cantidades de [[diñeiro]]. *'''[[Moeda insulana|Real madeirense]]''', antiga moeda de [[Rexión Autónoma de Madeira|Madeira]]; *'''[[Real portugués]]''', antiga moeda [[Portugal|portuguesa]]; *'''[[Real da República Federal de Centroamérica]]''' antiga moeda [[América Central|centroamericana]]; *'''[[Real salvadoreño]]''', antiga moeda do [[O Salvador|Salvador]]; *'''[[Real venezolano]]''', antiga moeda de [[Venezuela]]. ;Cultura e deporte *'''''[[Real (manga)|Real]]''''', cómic do xénero manga; *'''[[Real Madrid Club de Fútbol]]''', club deportivo da cidade de [[Madrid]], fundado o 6 de marzo de 1902; *'''[[Real Madrid Baloncesto]]''', equipo profesional de [[baloncesto]] con sede na cidade de [[Madrid]], fundado en 1932; *'''[[Real Madrid Castilla Club de Fútbol]]''', equipo de [[fútbol]], o primeiro filial do Real Madrid Club de Fútbol; *'''[[Real Madrid Club de Fútbol C]]''', equipo de [[fútbol]] [[España|español]], o segundo filial do Real Madrid Club de Fútbol; *'''[[Real Sociedad de Fútbol]]''', equipo de fútbol de Donostia coñecido habitualmente como “A Real”; Como [[topónimo]], pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Campo Real, Mociños, Quintela de Leirado|Campo Real]]''', lugar da parroquia de [[Mociños, Quintela de Leirado|Mociños]], no concello de [[Quintela de Leirado]]; *'''[[O Coto Real, Lourido, Salvaterra de Miño|O Coto Real]]''', lugar da parroquia de [[Lourido, Salvaterra de Miño|Lourido]], no concello de [[Salvaterra de Miño]]; *'''[[A Poza Real, Conxo, Santiago de Compostela|A Poza Real]]''', lugar da parroquia de [[Conxo, Santiago de Compostela|Conxo]], no concello de [[Santiago de Compostela]]. ;Fóra de Galiza ;En [[Castela-A Mancha]] *'''[[Provincia de Cidade Real]], provincia de [[Castela-A Mancha]]; **'''[[Cidade Real]]''', concello e cidade de dita provincia. ;Na [[Comunidade de Madrid]] *'''[[Campo Real]]''', concello da [[Comunidade de Madrid]]. ;Na [[Comunidade Valencia]] *'''[[Real, Valencia|Real]]''', concello da [[provincia de Valencia]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Camiño Real|O Monte Real|Vista Real|Areal|Barreal|Monreal (homónimos)|Vilarreal|Real (moeda)}} {{Control de autoridades}} akhch5soo4hs4hssuah1mxd0gk8hdu3 7104441 7104440 2025-06-23T13:45:27Z Autopistero20502020 127649 7104441 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|real}} O termo '''Real''' pode referirse a: ;Moedas *'''[[Moeda insulana|Real azoriano]]''', antiga moeda dos [[Azores]]; *'''[[Real brasileiro]]''', é a [[moeda]] do [[Brasil]]; *'''[[Real costarriqueño]]''', antiga moeda de [[Costa Rica]]; *'''[[Real español]]''', antiga [[moeda]] [[Reino de Castela|castelá]], e despois [[España|española]], [[Cuñaxe|acuñada]] en [[real de prata|prata]], e o [[Real español|real de billón]], antiga moeda española acuñada en [[Billón (aliaxe)|billón]]: **En [[España]], despois da introdución da [[peseta]], denominábase '''real''' a unha moeda equivalente á 25 céntimos de peseta. Aínda que está hai xa moito tempo fóra de uso, seguiuse utilizando, sobre todo entre algunha xente maior, para contar cantidades de [[diñeiro]]. *'''[[Moeda insulana|Real madeirense]]''', antiga moeda de [[Rexión Autónoma de Madeira|Madeira]]; *'''[[Real portugués]]''', antiga moeda [[Portugal|portuguesa]]; *'''[[Real da República Federal de Centroamérica]]''' antiga moeda [[América Central|centroamericana]]; *'''[[Real salvadoreño]]''', antiga moeda do [[O Salvador|Salvador]]; *'''[[Real venezolano]]''', antiga moeda de [[Venezuela]]. ;Cultura e deporte *'''''[[Real (manga)|Real]]''''', cómic do xénero manga; *'''[[Real Madrid Club de Fútbol]]''', club deportivo da cidade de [[Madrid]], fundado o 6 de marzo de 1902; *'''[[Real Madrid Baloncesto]]''', equipo profesional de [[baloncesto]] con sede na cidade de [[Madrid]], fundado en 1932; *'''[[Real Madrid Castilla Club de Fútbol]]''', equipo de [[fútbol]], o primeiro filial do Real Madrid Club de Fútbol; *'''[[Real Madrid Club de Fútbol C]]''', equipo de [[fútbol]] [[España|español]], o segundo filial do Real Madrid Club de Fútbol; *'''[[Real Sociedad de Fútbol]]''', equipo de fútbol de Donostia coñecido habitualmente como “A Real”; Como [[topónimo]], pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Campo Real, Mociños, Quintela de Leirado|Campo Real]]''', lugar da parroquia de [[Mociños, Quintela de Leirado|Mociños]], no concello de [[Quintela de Leirado]]; *'''[[O Coto Real, Lourido, Salvaterra de Miño|O Coto Real]]''', lugar da parroquia de [[Lourido, Salvaterra de Miño|Lourido]], no concello de [[Salvaterra de Miño]]; *'''[[A Poza Real, Conxo, Santiago de Compostela|A Poza Real]]''', lugar da parroquia de [[Conxo, Santiago de Compostela|Conxo]], no concello de [[Santiago de Compostela]]. ;Fóra de Galiza ;En [[Castela-A Mancha]] *'''[[Provincia de Cidade Real]]''', provincia de [[Castela-A Mancha]]; **'''[[Cidade Real]]''', concello e cidade de dita provincia. ;Na [[Comunidade de Madrid]] *'''[[Campo Real]]''', concello da [[Comunidade de Madrid]]. ;Na [[Comunidade Valencia]] *'''[[Real, Valencia|Real]]''', concello da [[provincia de Valencia]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Camiño Real|O Monte Real|Vista Real|Areal|Barreal|Monreal (homónimos)|Vilarreal|Real (moeda)}} {{Control de autoridades}} filnpmfrr8kmdss9ngkjkvd6od9qpkv 7104442 7104441 2025-06-23T13:45:44Z Autopistero20502020 127649 7104442 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|real}} O termo '''Real''' pode referirse a: ;Moedas *'''[[Moeda insulana|Real azoriano]]''', antiga moeda dos [[Azores]]; *'''[[Real brasileiro]]''', é a [[moeda]] do [[Brasil]]; *'''[[Real costarriqueño]]''', antiga moeda de [[Costa Rica]]; *'''[[Real español]]''', antiga [[moeda]] [[Reino de Castela|castelá]], e despois [[España|española]], [[Cuñaxe|acuñada]] en [[real de prata|prata]], e o [[Real español|real de billón]], antiga moeda española acuñada en [[Billón (aliaxe)|billón]]: **En [[España]], despois da introdución da [[peseta]], denominábase '''real''' a unha moeda equivalente á 25 céntimos de peseta. Aínda que está hai xa moito tempo fóra de uso, seguiuse utilizando, sobre todo entre algunha xente maior, para contar cantidades de [[diñeiro]]. *'''[[Moeda insulana|Real madeirense]]''', antiga moeda de [[Rexión Autónoma de Madeira|Madeira]]; *'''[[Real portugués]]''', antiga moeda [[Portugal|portuguesa]]; *'''[[Real da República Federal de Centroamérica]]''' antiga moeda [[América Central|centroamericana]]; *'''[[Real salvadoreño]]''', antiga moeda do [[O Salvador|Salvador]]; *'''[[Real venezolano]]''', antiga moeda de [[Venezuela]]. ;Cultura e deporte *'''''[[Real (manga)|Real]]''''', cómic do xénero manga; *'''[[Real Madrid Club de Fútbol]]''', club deportivo da cidade de [[Madrid]], fundado o 6 de marzo de 1902; *'''[[Real Madrid Baloncesto]]''', equipo profesional de [[baloncesto]] con sede na cidade de [[Madrid]], fundado en 1932; *'''[[Real Madrid Castilla Club de Fútbol]]''', equipo de [[fútbol]], o primeiro filial do Real Madrid Club de Fútbol; *'''[[Real Madrid Club de Fútbol C]]''', equipo de [[fútbol]] [[España|español]], o segundo filial do Real Madrid Club de Fútbol; *'''[[Real Sociedad de Fútbol]]''', equipo de fútbol de Donostia coñecido habitualmente como “A Real”; Como [[topónimo]], pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Campo Real, Mociños, Quintela de Leirado|Campo Real]]''', lugar da parroquia de [[Mociños, Quintela de Leirado|Mociños]], no concello de [[Quintela de Leirado]]; *'''[[O Coto Real, Lourido, Salvaterra de Miño|O Coto Real]]''', lugar da parroquia de [[Lourido, Salvaterra de Miño|Lourido]], no concello de [[Salvaterra de Miño]]; *'''[[A Poza Real, Conxo, Santiago de Compostela|A Poza Real]]''', lugar da parroquia de [[Conxo, Santiago de Compostela|Conxo]], no concello de [[Santiago de Compostela]]. ;Fóra de Galiza ;En [[Castela-A Mancha]] *'''[[Provincia de Cidade Real]]''', provincia de [[Castela-A Mancha]]; **'''[[Cidade Real]]''', concello e cidade de dita provincia. ;Na [[Comunidade de Madrid]] *'''[[Campo Real]]''', concello da [[Comunidade de Madrid]]. ;Na [[Comunidade Valenciana]] *'''[[Real, Valencia|Real]]''', concello da [[provincia de Valencia]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Camiño Real|O Monte Real|Vista Real|Areal|Barreal|Monreal (homónimos)|Vilarreal|Real (moeda)}} {{Control de autoridades}} 1m877kke252wsazk01u5hrix37amrie 7104443 7104442 2025-06-23T13:46:04Z Autopistero20502020 127649 /* Outros artigos */ 7104443 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|real}} O termo '''Real''' pode referirse a: ;Moedas *'''[[Moeda insulana|Real azoriano]]''', antiga moeda dos [[Azores]]; *'''[[Real brasileiro]]''', é a [[moeda]] do [[Brasil]]; *'''[[Real costarriqueño]]''', antiga moeda de [[Costa Rica]]; *'''[[Real español]]''', antiga [[moeda]] [[Reino de Castela|castelá]], e despois [[España|española]], [[Cuñaxe|acuñada]] en [[real de prata|prata]], e o [[Real español|real de billón]], antiga moeda española acuñada en [[Billón (aliaxe)|billón]]: **En [[España]], despois da introdución da [[peseta]], denominábase '''real''' a unha moeda equivalente á 25 céntimos de peseta. Aínda que está hai xa moito tempo fóra de uso, seguiuse utilizando, sobre todo entre algunha xente maior, para contar cantidades de [[diñeiro]]. *'''[[Moeda insulana|Real madeirense]]''', antiga moeda de [[Rexión Autónoma de Madeira|Madeira]]; *'''[[Real portugués]]''', antiga moeda [[Portugal|portuguesa]]; *'''[[Real da República Federal de Centroamérica]]''' antiga moeda [[América Central|centroamericana]]; *'''[[Real salvadoreño]]''', antiga moeda do [[O Salvador|Salvador]]; *'''[[Real venezolano]]''', antiga moeda de [[Venezuela]]. ;Cultura e deporte *'''''[[Real (manga)|Real]]''''', cómic do xénero manga; *'''[[Real Madrid Club de Fútbol]]''', club deportivo da cidade de [[Madrid]], fundado o 6 de marzo de 1902; *'''[[Real Madrid Baloncesto]]''', equipo profesional de [[baloncesto]] con sede na cidade de [[Madrid]], fundado en 1932; *'''[[Real Madrid Castilla Club de Fútbol]]''', equipo de [[fútbol]], o primeiro filial do Real Madrid Club de Fútbol; *'''[[Real Madrid Club de Fútbol C]]''', equipo de [[fútbol]] [[España|español]], o segundo filial do Real Madrid Club de Fútbol; *'''[[Real Sociedad de Fútbol]]''', equipo de fútbol de Donostia coñecido habitualmente como “A Real”; Como [[topónimo]], pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Campo Real, Mociños, Quintela de Leirado|Campo Real]]''', lugar da parroquia de [[Mociños, Quintela de Leirado|Mociños]], no concello de [[Quintela de Leirado]]; *'''[[O Coto Real, Lourido, Salvaterra de Miño|O Coto Real]]''', lugar da parroquia de [[Lourido, Salvaterra de Miño|Lourido]], no concello de [[Salvaterra de Miño]]; *'''[[A Poza Real, Conxo, Santiago de Compostela|A Poza Real]]''', lugar da parroquia de [[Conxo, Santiago de Compostela|Conxo]], no concello de [[Santiago de Compostela]]. ;Fóra de Galiza ;En [[Castela-A Mancha]] *'''[[Provincia de Cidade Real]]''', provincia de [[Castela-A Mancha]]; **'''[[Cidade Real]]''', concello e cidade de dita provincia. ;Na [[Comunidade de Madrid]] *'''[[Campo Real]]''', concello da [[Comunidade de Madrid]]. ;Na [[Comunidade Valenciana]] *'''[[Real, Valencia|Real]]''', concello da [[provincia de Valencia]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|O Real|Camiño Real|O Monte Real|Vista Real|Areal|Barreal|Monreal (homónimos)|Vilarreal|Real (moeda)}} {{Control de autoridades}} bot4jlyhwuwolnlf585ckx85w2cmk1p 0 1116 7105267 7099714 2025-06-24T08:56:48Z Angeldomcer 8758 /* Biodiversidade */ 7105267 wikitext text/x-wiki {{1000}} {{artigo de calidade}} {{Outros homónimos|Portugal (homónimos)|Portugal}} {{Xeografía política}} '''Portugal'''<ref>{{DRAG|portugués}}</ref> ({{palabra estranxeira |AFI=[puɾtuˈɣaɫ] |lingua=pt |en=pronuncia en}}, en [[Lingua mirandesa|mirandés]]: ''Pertual''), oficialmente '''República Portuguesa''', é unha [[República]] [[Estado unitario|unitaria]] [[República semipresidencialista|semipresidencialista]] situada en [[Europa Occidental]]. Ademais do [[Portugal continental|territorio continental]], no oeste da [[Península Ibérica]], o territorio da República comprende os [[arquipélago]]s autónomos dos [[Azores]] e [[Arquipélago de Madeira|Madeira]]. Portugal ten unha extensión total de 92.212&nbsp;km², e unha poboación de 10.487.289 habitantes no [[2012]]. A súa capital é a cidade de [[Lisboa]]. A terra dentro das fronteiras da actual República Portuguesa leva habitada continuamente dende a [[Península Ibérica prehistórica|era prehistórica]]. Durante os seguintes séculos chegaron á [[Península Ibérica]] os [[República Romana|romanos]], seguidos tempo despois dos [[suevos]] e dos [[visigodos]], así como [[Invasión musulmá da península Ibérica|posteriormente os musulmáns]] no [[século VIII]]. Trala caída do [[Imperio Romano]], no ano [[410]] estabeleceuse no norte peninsular o [[Reino de Galicia]], do cal sete séculos máis tarde, no ano [[1128]], se separaría a súa parte sur formando o que daría lugar ao actual Portugal. Nos [[século XV|séculos XV]] e [[século XVI|XVI]], na [[era dos descubrimentos]], Portugal estendeuse por todo o mundo converténdose nunha superpotencia política, económica e militar, que levou a ser o primeiro [[Imperio portugués|imperio global]]. O [[imperio portugués]] foi o máis lonxevo dos modernos imperios coloniais europeos, xa que durou case 600 anos, dende a captura de [[Ceuta]] en [[1415]] até a entrega de [[Macau]] a [[China]] en [[1999]] (''[[de facto]]'') ou a concesión da soberanía a [[Timor Leste]] en [[2002]] (''[[de iure]]''). O imperio estendeuse ao longo dun gran número de territorios que hoxe forman parte de cincuenta e tres Estados soberanos diferentes, deixando un legado de máis de 240 millóns de falantes de [[lingua portuguesa]] e varios de [[Linguas crioulas|crioulos de base portuguesa]]. Porén, a súa influencia internacional viuse reducida considerablemente durante o [[século XIX]], principalmente por mor da Independencia do [[Brasil]], a súa principal colonia. Xa no [[século XX]], a revolución do [[Proclamación da I República portuguesa|5 de outubro de 1910]], depuxo a monarquía logo de séculos baixo este sistema de goberno, estabelecendo a democrática pero inestable Primeira República Portuguesa, a cal sería substituída polo [[Estado Novo]], un réxime autoritario de dereita. A democracia foi restaurada despois da [[Revolución dos Caraveis]] do [[25 de abril]] de [[1974]]. Portugal é hoxe un [[país desenvolvido|estado desenvolvido]] de economía avanzada cun alto nivel de vida, sendo o décimo noveno país do mundo en [[2005]] en función do seu índice de calidade de vida.<ref name=EIU>{{cita web|url=http://www.economist.com/media/pdf/QUALITY_OF_LIFE.pdf|título=The Economist Intelligence Unit's quality-of-life index|dataacceso=18 de decembro de 2013|editor=The Economist|lingua=inglés|data=2005}}</ref> É ademais un dos países máis globalizados e pacíficos do mundo, ocupando o sétimo posto nesta clasificación no ano [[2008]]. É á súa vez membro de diferentes organizacións internacionais como as [[Nacións Unidas]], a [[Unión Europea]], a [[Eurozona]], a [[Organización para a Cooperación e o Desenvolvemento Económico|OCDE]], a [[OTAN]], o [[Fondo Monetario Internacional]], a [[Organización Mundial do Comercio]], [[Organización dos Estados Iberoamericanos]] e a [[Comunidade dos Países de Língua Portuguesa]]. == Etimoloxía == O nome "Portugal" apareceu por vez primeira entre os anos [[930]] e [[950]]&nbsp;[[AEC|d. C.]], aínda que se comezou a utilizar con máis frecuencia cara a finais de século. O [[Fernando I de León|Rei Fernando I, chamado o ''Magno'']], denominou oficialmente ao territorio Portugal cando o deu ao seu fillo [[García II de Galicia]] no ano [[1067]]. Porén, xa no [[século V]] durante o reinado dos [[suevos]], o cronista [[Comarca da Limia|limiao]] [[Hidacio|Hidacio de Chaves]] escribiu sobre un lugar chamado ''Portucale'', sitio cara a onde fuxira o Rei galego [[Requiario]]: {{cita|[[Requiario|Rechiarius]] ad locum qui Portucale appellatur, profugus regi Theudorico captivus adducitur: quo in custodiam redacto, caeteris qui de priore certamine superfuerant, tradentibus se Suevis, aliquantis nihilominus interfectis, regnum destructum et finitum est Suevorum.<ref>{{cita web|url=http://www.thelatinlibrary.com/hydatiuschronicon.html|título=Hydatti Episcopi Chronicon|lingua=latín|dataacceso=13 de outubro de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130214065304/http://thelatinlibrary.com/hydatiuschronicon.html|data-arquivo=14 de febreiro de 2013|autor=Hidacio|urlmorta=yes}}</ref><br/>''Requiario, que fuxiu para o que chaman Portucale, non foi levado como prisioneiro ao rei Teodorico. Foi posto baixo custodia mentres que o resto dos suevos sobreviventes á anterior batalla rendéronse, a pesar dalgúns que morreron; deste xeito o reino dos Suevos foi destruído.''}} ''Cale'', presuntamente a actual [[Vila Nova de Gaia]], xa era coñecida como ''Portucale'' no tempo dos [[godos]]. Nun escrito de [[841]] aparece por primeira vez mencionada unha provincia ''portugalense''. [[Afonso II de Oviedo|Afonso II]], ampliando a xurisdición espiritual do [[Diocese de Lugo|bispo de Lugo]], di: {{cita|Totius galleciae, seu Portugalensi Provintiae summun suscipiat Praesulatum.<br/>''Que tome o goberno supremo de toda Galicia e a provincia portucalense.''}} A etimoloxía do nome ''Cale'' é, porén, misteriosa. Algúns historiadores argumentaron que os gregos foron os primeiros en establecerse Cale e que o nome deriva da palabra [[lingua grega|grega]] ''kallis'' (καλλις), "fermoso" , en referencia á beleza do val do [[Río Douro|Douro]]. Outros afirmaran que ten a súa orixe na [[Lingua galaica|lingua dos]] [[galaicos]], sendo este un nome celta como moitos outros que se atopan na rexión. Así, para algúns a palabra ''cale'' ou ''cala'' significaría "porto",<ref>{{cita libro|autor=Pezron, Paul|título=Celtic Linguistics, 1700-1850: The antiquities of nations|editor=Routledge|lingua=inglés|isbn=978-0415204798|ano=2000}}</ref> mentres que outros argumentan que proviría da raíz da palabra [[Gallaecia]]. En calquera caso, o ''Portu'' do nome ''Portucale'' converteuse no moderno ''[[Porto, Portugal|Porto]]'', a cidade que se atopa no lugar da antiga cidade de ''Cale'' na desembocadura do [[río Douro]]. == Historia de Portugal == {{Artigo principal|Historia de Portugal}} === Primeiros asentamentos === {{VT|Cultura castrexa}} [[Ficheiro:Citania de Briteiros - casas reconstruidas - pavimentos.JPG|miniatura|esquerda|210px|A [[Citania de Briteiros]], unha das máis características da [[cultura castrexa]].]] A rexión que ocupa o actual Portugal estaba xa habitada tanto polo [[home de Neandertal]]<ref>{{Cita publicación periódica | apelidos1=Duarte|nome1=C|apelidos2= Maurício|nome2= J|apelidos3= Pettitt|nome3= PB|apelidos4= Souto|nome4= P|apelidos5= Trinkaus|nome5= E|apelidos6= van der Plicht|nome6= H|apelidos7= Zilhão|nome7= J |título=The early Upper Paleolithic human skeleton from the Abrigo do Lagar Velho (Portugal) and modern human emergence in Iberia | revista=Proceedings of the National Academy of Sciences | volume= 96 | número=13 | páxinas=7604–9 | ano=1999 | doi=10.1073/pnas.96.13.7604| pmid=10377462|lingua=en | issn = 0027-8424 }}</ref> como posteriormente polo [[Homo sapiens]]. As sociedades que formaban eran de subsistencia, as cales non estabelecían asentamentos prósperos, aínda que si sociedades organizadas. Co [[neolítico]] chegou coa domesticación dos animais, coa creación dalgúns cultivos de cereais e coa pesca, tanto fluvial como mariña. Entre o [[IV milenio a. C.|4.000]] e o [[II milenio a. C.|2000&nbsp;a.C]], Portugal e [[Galicia]] viron como se desenvolvía unha cultura [[megalitismo|megalítica]] orixinal con respecto ao resto da península, caracterizada pola súa arquitectura funeraria, os seus rituais propios e pola práctica da inhumación colectiva. A [[Idade de Bronce]] viu os primeiros contactos mariños entre o litoral atlántico na actual Galicia e o das [[illas británicas]], mentres que o sur da península empezaba as súas relacións comerciais co [[Mar Mediterráneo|Mediterráneo]]: [[Grecia antiga|gregos]] e [[fenicios]], provenientes do actual [[Líbano]], así como os seus descendentes, os [[Cartago|cartaxineses]].<ref>{{Cita Harvard|Barreira|Moreira|2003|sp=sí|pp=38-39}}</ref> Isto trouxo consigo a instalación dos primeiros postos comerciais semipermanentes. O motor deste comercio era a riqueza da península en metais (ouro, prata, ferro e estaño) así como o salgado do peixe atlántico, que gozaba de gran reputación no Mediterráneo. Os fenicios foron, precisamente, os que fundaron [[Lisboa]] cara ao ano [[-1000|1000&nbsp;a. C.]]<ref>{{cita web|url=http://www.unspecial.org/UNS700/t65.html|título=Lisbonne: sur un air de fado|editor=UNSpecial|dataacceso=25 de setembro de 2013|lingua=fr|autor=Maillard, Claude|ano=2000|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20130927134031/http://www.unspecial.org/UNS700/t65.html|dataarquivo=27 de setembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> A principios do [[I milenio a. C.|primeiro milenio]] antes da [[AEC|era cristiá]], chegaron á zona dende o [[Europa central|centro de Europa]] os [[celtas]], un [[Pobos indoeuropeos|pobo indoeuropeo]] que se relacionou e mesturou coas poboacións locais, formando diferentes grupos étnicos e tribos. As principais tribos eran os [[galaicos]] na actual [[Galicia]] e [[Rexión Norte, Portugal|norte de Portugal]], mentres que no sur do actual país moraban os [[Lusitania|lusitanos]] e os conios, estes últimos principalmente no [[Algarve]]. Estas tribos vivían en pequenos núcleos de poboación illados situados en puntos altos con casas circulares, coñecidos como [[castro]]s, dos cales moitos deles se conservan en Galicia. Practicaban tamén a agricultura e a gandaría.<ref>{{cita web|título=A expansión dos Celtas|url=http://www.almargen.com.ar/sitio/seccion/historia/celtas3/index.html|autor=Pedro Rodríguez Leirado|dataacceso=31 de xaneiro de 2012|data-arquivo=26 de xaneiro de 2012|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20120126152331/http://www.almargen.com.ar/sitio/seccion/historia/celtas3/index.html|url-morta=yes}}</ref> Co seu dominio do [[ferro]] os traballos da terra foron máis eficaces, as colleitas aumentaron e melloraron as condicións de vida e a demografía. === A era romana === {{Artigo principal|Gallaecia|Lusitania}} [[Ficheiro:Evora-RomanTemple edit.jpg|miniatura|dereita|Templo Romano de [[Évora]].]] Os romanos invadiron por primeira vez a [[Península Ibérica]] no ano [[-219|219&nbsp;a. C.]] Dous séculos despois, cara ao ano [[-19|19&nbsp;a. C.]] a práctica totalidade da península formaba parte da [[República Romana]]. No norte, a primeira chegada dos romanos produciuse con [[Décimo Xunio Bruto Galaico|Décimo Xunio Bruto]], que chegou ao norte do [[río Douro]] no [[-137|137&nbsp;a. C]]. A zona foi chamada polos romanos ''Gallaecia'' por mor das tribos [[callaeci]]. Décimo Xunio continuou a súa expedición cara ao norte sometendo aos [[Castrexo|pobos castrexos]], ata chegar ao [[río Limia]] e continúa ata o [[río Miño]] onde se detivo. Como resultado deste primeiro acercamento o territorio costeiro entre o Douro e o Miño quedou explorado e sometido a control romano. A partir de entón a sociedade indíxena galaica comeza a recibir influxos romanos, realizando xa intercambios comerciais directamente con [[Imperio Romano|Roma]]. Os [[galaicos]] fan a súa entrada na historia escrita no [[século I]] na épica Púnica de [[Silio Itálico]] sobre a [[primeira guerra púnica]] dun xeito que aínda hoxe nos é familiar, dous mil anos despois: {{Cita|Fibrarum et pennae diuinarumque sagacem flammarum misit dives Callaecia pubem, barbara nunc patriis ululantem carmina linguis, nunc pedis alterno percussa verbere terra, ad numerum resonas gaudentem plaudere caetras<br/>''A rica Gallaecia envía a súa mocidade coñecedora da adiviñación polas entrañas das bestas polo voo das aves e polas chamas divinas a cal ou ben berraba bárbaros cánticos nas súas linguas patrias ou ben tras golpearen a terra con golpes alternos de pé se aledaba en bater os sonoros [[caetra]]s ritmicamente''.}} No [[-62|62&nbsp;a. C.]] é o propio [[Xulio César]] quen visita Gallaecia movido polo seu desexo de obter riquezas, chegando até o [[golfo Ártabro]] e abandonando esta terra por [[Brigantium]]. Con todo a conquista definitiva do noroeste da península non se realizará até o emperador [[Augusto]] entre o [[-26|26]] e o [[-19|19&nbsp;a. C.]] no contexto das [[guerras cántabras]]. O propio emperador funda pouco despois as cidades de [[Historia de Lugo|Lucus Augusti]] (actual [[Lugo]]) e [[Bracara Augusta]] (actual [[Braga]]). Nun principio, Augusto inclúe este territorio na [[Lusitania]], a provincia do sur, mais posteriormente, tras certa variedade de trocos, [[Diocleciano]] constitúe a provincia da [[Gallaecia]] no ano [[298|298&nbsp;d. C.]] Na parte sur, os romanos tardaron case dous séculos en controlar a zona, perdendo moitas vidas de soldados. Cara ao ano [[-150|150&nbsp;a. C.]] as ambición romanas sofren un duro revés cara tras estourar unha rebelión no norte, onde os lusitanos e outras tribos nativas, baixo a dirección de [[Viriato]], conseguiron o control de todo o oeste da Península. Roma enviou numerosas lexións e algúns dos seus mellores xerais a Lusitania para sufocar a rebelión, mais foi en balde, xa que os lusitanos mantiveron o control sobre de territorio. Así, os líderes romanos decidiron cambiar a súa estratexia. Subornaron a aliados de Viriato para matalo, co que no [[-139|139&nbsp;a. C.]], Viriato foi asasinado e Roma instalado un réxime colonial. No ano [[-27|27&nbsp;a. C.]], Lusitania gañou o estado de [[provincia romana]]. === Os suevos, os visigodos e os árabes === {{Artigo principal|Reino suevo}} [[Ficheiro:Galician-suevic-kingdom.png|miniatura|O Reino Suevo cara ao [[século V]].]] No [[século V]] a Gallaecia pasou de ser unha [[Imperio romano|provincia romana]] a albergar un reino nas mans dos [[suevos]]. O seu territorio, descrito por destacados autores coetáneos á fin da dominación romana, abarcaba a actual [[Galicia]] e gran parte do actual Portugal, chegando mesmo até [[Lisboa]]. En xeral, os límites do reino permaneceron máis ou menos intactos na parte norte até o [[século XII]]. Trala [[batalla de Vogladum]] no ano [[507]], os visigodos foron expulsados da [[Galia]] (agás da [[Septimania]]) polos exércitos [[francos]] que lideraban o rei [[Clodoveo I]], chegando á Península Ibérica. Trala súa chegada foron ocupando todo o territorio, chegando a tomar [[Braga]], capital do Reino Suevo, no ano [[584]]. Cara ao ano [[700]] toda a península estaba baixo o seu mando. Despois do [[século VI]], o nome da [[España]] ([[Hispania]]) deixou de designar unicamente á [[Península Ibérica]], pasando tamén a designar o territorio gobernado polos visigodos. Pola súa banda, Galicia (Gallaecia) —gobernada por un monarquía sueva— asumiu do mesmo xeito esta nova diferenciación política —posteriormente tamén xeográfica— individualizándose da España (Hispania). A fin das monarquías [[reino suevo|sueva]] e visigoda non cambiaron xa esta nova concepción da Península Ibérica, que quedaba repartida así en dúas entidades xeográficas, Hispania e Gallaecia, manténdose do mesmo xeito durante máis de cinco séculos, diferéncianse unha da outra con fórmulas tales como ''Galletiam et Ispaniam'',<ref>{{cita libro| autor =ÁLVAREZ, M.L.| título =El Reino de León en la Alta Edad Media| ano =1995| publicación =Centro de Estudios e Investigación San Isidoro| id =}}{{es}}</ref> ''Hispaniae et Galliciae'',<ref>{{cita libro| autor =BISHKO, C. J.| título =Spanish and Portuguese monastic history| ano =1984| publicación =Variorum Reprints| id = ISBN 0-86078-136-4}}{{en}}</ref> ''Hispaniis et Gallicis regionibus'',<ref>{{cita libro| autor =MANSILLA, D.| título =La documentación pontificia hasta Inocencio III: 965-1216| ano =1955| publicación =Instituto Español de Estudios Eclesiásticos| id = }}{{es}}</ref> presentes ó longo de toda a [[Idade Media]].<ref>López Teixeira, 2005, p. 243.</ref> Por outra banda Lusitania despois de ser invadida polos [[vándalos]], os [[alanos]], os [[burios]] e os [[visigodos]], foi conquistada polos [[árabes]]. Así, despois de vencer aos visigodos en só uns poucos meses, o [[Califato Omeia]] comezou a expandirse rapidamente e a partir do ano [[711]], o sur do territorio que hoxe é Portugal converteuse en parte do Imperio de [[Damasco]] que se estendeu dende o [[río Indo]], na [[India]], até o sur de [[Francia]] até o seu colapso no ano [[750]], cando o oeste do imperio obtivo a súa independencia baixo o mandato de [[Abd al-Rahman I]] coa creación da [[Emirato de Córdoba]]. Despois de case dous séculos, no ano [[929]], o emirato converteuse nun [[Califato de Córdoba|Califato]] até a súa disolución un século despois, no ano [[1031]], formándose non menos de vinte e tres pequenos reinos [[Taifa]]. As principais cidades portuguesas baixo dominio árabe eran [[Alcácer do Sal]], [[Beja]], [[Coímbra]], [[Lisboa]], [[Santarém, Portugal|Santarém]] e [[Silves]]. A poboación musulmá, porén, eran poucos en número, permanecendo na súa maior parte no [[Algarve]], e en xeral ao sur do [[río Texo]]. Así, o sur do actual Portugal permaneceu baixo o seu dominio durante un cinco séculos e medio, dende o ano [[711]] até a conquista do [[Algarve]] no [[1249]] por [[Afonso III de Portugal|Afonso III]]. === A formación do Reino === {{Artigo principal|Reino de Galicia|Independencia de Portugal|Reino de Portugal}} [[Ficheiro:Psalter mappamundi.jpg|miniatura|esquerda|O Psalterio de Londres, mapamundi inglés do [[século XII]].]] Trala morte do rei [[Afonso III de Asturias]] no ano [[910]], este dividiu o seu reino entre os seus fillos: a [[Ordoño II|Ordoño]] deixoulle a franxa occidental, a actual Galicia e norte de Portugal, como [[reino de Galicia|rei de Galicia]], a [[Froila II|Froila]], a franxa cantábrica, actuais [[Asturias]] e [[Cantabria]], como [[reino de Asturias|rei de Asturias]], ambos supeditados ao primoxénito, [[García I de León|García I]], [[reino de León|rei de León]], que estableceu a capital do seu reino nesta cidade. Anos máis tarde, en [[1091]], a princesa [[Urraca de León e Castela|Urraca]], filla do rei [[Afonso VI de León|Afonso VI]] casou con [[Raimundo de Borgoña]] un importante nobre [[Borgoña|borgoñón]], fillo de [[Guillerme I de Borgoña]] e que asistira como cruzado para loitar contra os [[almorábides]]. As vitorias militares do borgoñón e a altura das súas relacións familiares en Europa propiciaron a conveniencia do enlace matrimonial, ao que Afonso VI outorgou unha importante dote: o goberno das terras galegas, dende o Ortegal ata Coímbra. Dous anos máis tarde, en [[1093]], outro cruzado francés, Henrique de Borgoña, neto do duque Roberto I, tomaba a man da filla máis nova de Afonso VI, [[Tareixa de León]] recibindo o goberno do [[Condado Portucalense|Condado de Portugal]] así como o de Coímbra, fundado o de Portucale no ano 868 polo nobre galego [[Vimara Pérez]] e que comprendía as terras situadas entre os ríos [[río Miño|Miño]] e [[río Douro|Douro]]. Artellábase deste xeito, unha complexa rede de relacións feudais; por unha parte o rei Afonso VI, que gobernaba toda a Galicia e Toledo, recibía vasalaxe feudal de Raimundo e Urraca, que gobernaban as terras galegas dende o Ortegal ata Coímbra, estes á súa vez recibíana de Tareixa e Henrique de Borgoña. As constantes derrotas sufridas ante os almorábides e o crecente descontento do rei coa política administrativa do seu xenro Raimundo, levaron a Afonso VI a retirar os dereitos feudais que este e Urraca tiñan sobre o Condado Portucalense, equiparando o dominio destes ao de Henrique e Tareixa. Así pois, aínda que o Condado Portucalense seguía a formar parte de Galicia, na práctica os seus condes deixaban de servir vasalaxe a Raimundo de Borgoña e Urraca, para prestar vasalaxe directamente ó rei de toda Galicia, Afonso VI, provocando certo descontento entre a nobreza galega ao norte do río Miño. Á morte de Henrique no ano [[1112]] sucedeulle a viúva deste, Tareixa, no goberno dos dous condados durante a menoridade do seu fillo Afonso Henriques. Formábanse dúas tendencias, a de achegamento á política común galega, co novo rei, [[Afonso Raimúndez]], ou o mantemento dun forte poder condal con aspiracións á proclamación real do herdeiro condal. O ascenso de Compostela a condición de metropolitana en detrimento da histórica Braga e a tendencia de achegamento de Tareixa á política ao norte do Miño materializado no casamento con [[Fernán Pérez de Traba]] precipitaron os acontecementos no condado de Portugal. O arcebispo de Braga, arrebatado das reliquias de [[Froitoso de Braga|San Froitoso]] polo mesmo [[Diego Xelmírez|Xelmírez]] en 1102,<ref>{{cita libro|autor=Lieber Gerson, Paula; Stones, Alison; Krochalis, Jeanne|título =The pilgrim's guide to Santiago de Compostela: the pilgrim's guide : a critical edition|ano=1998|publicación=Harvey Miller Publishers| id=ISBN 0-905203-52-6|lingua=inglés}}</ref> e os grandes aristócratas portugueses, interesados nun maior poder territorial, foron os principais valedores das pretensión reais de Afonso Henriques. Perante tal situación, o rei galego [[Afonso VII]] viaxou a Portugal, sitiándoo en [[Guimarães]] ata conseguir a súa promesa de fidelidade, que finalmente lle comunicou Egas Muñiz. Meses máis tarde, en [[1128]], e ante o incumprimento de Afonso Henriques, ''o pérfido galego, señor de Coímbra'',<ref>{{cita libro|autor=De Almeida, Fortunato|título=História de Portugal, Volume 1|ano =1922|publicación =Oxford University}}</ref> como lle denomina o cronista [[Ibn Sahib al-Salah]], as tropas de Tareixa e Fernán Pérez de Traba libran a [[batalla de San Mamede]] en [[1128]], de onde as tropas portucalenses saen vitoriosas. A morte de Tareixa, e a [[batalla de Ourique]] contra os musulmáns consolidan finalmente o condado como reino en [[1139]], tornándose Afonso Henriques no rei Afonso I de Portugal, recoñecido polo seu curmán Afonso VII e por Castela no [[Tratado de Zamora]] en [[1143]]. Finalmente, o recoñecemento formal do Reino de Portugal é obtido no ano [[1179]], coa sanción do papa [[Alexandre III, papa|Alexandre III]] mediante a bula ''[[Manifestis Probatum]]''.<ref>{{cita libro|autor=Associaçom Galega da Língua|título=A Actas I Congresso Internacional da Língua Galego-Portuguesa na Galiza| ano=1984|publicación=Ourense}}</ref> Nacía entón un reino que, formando o seu territorio parte da Gallaecia dende o [[Imperio Romano]], e tendo albergado incluso a capital do reino ([[Braga]]) durante moito tempo, adquiría a partir de agora a súa propia personalidade. [[Ficheiro:Castelo de Guimaraes.jpg|miniatura|dereita|300px|O Castelo de [[Guimarães]].]]Posteriormente, con todo, houbo varios intentos por parte do [[Reino de Portugal]] de recuperar a unidade da antiga Galicia.<ref name="ManuelMera">{{cita web|autor=Mera, Manuel|url=http://www.sermosgaliza.com/opinion/manuel-mera/separacion-do-condado-portucalense-do-reino-galiza/20130930074707019564.html|título=A separación do Condado Portucalense do Reino de Galiza|editor=Sermos Galiza|data=1 de outubro de 2013|dataacceso=1 de outubro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131005011325/http://www.sermosgaliza.com/opinion/manuel-mera/separacion-do-condado-portucalense-do-reino-galiza/20130930074707019564.html|dataarquivo=05 de outubro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> Máis dun século despois da independencia, durante o reinado de [[Dinis de Portugal|Dinis]] ([[1279]]-[[1325]]) o propio rei afirmou que a súa política: {{Cita|Orientouse sempre a formar do noso país un reino independente unido por estreitos lazos de cultura e de política a Portugal (...) O rei don Dinis foise para Portugal para preparar o levantamento de Galiza, para o cal contaba coa axuda de don Afonso de Albuquerque, seu mordomo maior e antigo adiantado maior de Galiza, así como do novo adiantado galego Fernando Rodríguez de Castro.<ref>{{cita libro|autor=González López, Emilio|título=Grandeza e decadencia del reino de Galicia|ano=1957|publicación=Editorial Citania|localización=Bos Aires}}</ref>}} Así, durante o reinado de Dinis, houbo varias tentativas a prol da independencia e a reunificación. Xa no ano [[1369]] [[Fernando I de Portugal|Fernando I]], fillo de [[Pedro I de Portugal|Pedro I]] e [[Inés de Castro]], contando co apoio dos aristócratas galegos [[Alvar Peres de Castro]] e [[Nuno Freire de Andrade, o Mao|Nuno Freire de Andrade]], proclámase rei de Galicia e ocupa o territorio. {{Cita|Mas o grupo mais numeroso era composto por galegos. Foi a adesão dos nobres galegos, e da sua entrega de muitos castelos e localidades ao rei D. Fernando, que transformou a campanha de 1369 numa verdadeira "guerra de primavera", de características quase festivas para o monarca português.<ref>{{cita libro|autor=Costa Gomes, Rita|título=D. Fernando|ano=2009|publicación= Temas e Debates|localización=Portugal}}</ref><br/>''Mais o grupo máis numeroso era composto por galegos. Foi a adhesión dos nobres galegos, e da súa entrega de moitos castelos e localidades ao rei D. Fernando, que transformou a campaña de 1369 nunha verdadeira "guerra de primavera", de características case festivas para o monarca portugués.''}} Porén, [[Henrique II de Castela|Henrique de Castela]], en contestación xunta un exército con tropas internacionais composto por mercenarios invadindo Galicia e posteriormente Portugal. Así, o reinado de Fernando foi efectivo en Galicia durante uns tres meses, aínda que controlou a cidade da [[A Coruña|Coruña]] dous anos. Poucos anos máis tarde, en [[1397]], chegaría o que sería o último intento para reconstituír a unidade será o do Rei [[Xoán I de Portugal|Xoán de Avis]], quen tentou reconquistar Galicia coa axuda do ex-arcebispo de Compostela García Manrique, quen anteriormente tomara a decisión de que os bispados galegos dependentes de Braga pasaran a selo de Compostela. Despois desta última errada tentativa, ábrese unha etapa de paz entre as coroas de Castela e Portugal, que vai tomar como prioridade as expedicións no continente [[África|africano]] coa de [[Ceuta]] no ano [[1415]] e o poboamento de [[Arquipélago de Madeira|Madeira]] en [[1425]]. A pesar da separación durante esa época, as relación entre o clero, a nobreza, así como no ámbito social e cultural non sufriron un retroceso destacable, situación que cambiaría a partir do [[século XV]].<ref name="ManuelMera"/> === A era dos descubrimentos === {{Artigo principal|Descubrimentos portugueses}} {{VT|Imperio Portugués|Lista de reis de Portugal}} [[Ficheiro:Henry the Navigator.jpg|miniatura|Monumento aos Descubrimentos en [[Lisboa]].]] Trala chegada da paz, Portugal comezou un proceso de exploración e expansión ao redor de todo o mundo, cuxas figuras destacadas foron o [[Henrique, duque de Viseu|Henrique de Viseu]], alcumando ''o Navegador'', e o rei [[Xoán II de Portugal|Xoán II]]. O primeiro paso sería o desembarco en [[Marrocos]], onde en [[1415]] os portugueses conquistarían [[Ceuta]], sendo o seu seguinte obxectivo a cidade de [[Tánxer]]. Con todo, tras moitas batallas, en [[1437]] os portugueses sairían derrotados, adiando o seu proxecto de conquistar o norte africano. Porén, finalmente conseguirían tomar algúns obxectivos, incluído a propia Tánxer. Mais con todo, a vida dos portugueses nesas cidades non era fácil debido aos constantes ataque dos árabes e á escaseza de recursos, os cales se conseguían a través do Portugal continental por mar ou [[Coroa de Castela|Castela]], ou mesmo eran mercados aos árabes, xa que en tempos de paz comerciaban cos portugueses. Á vez que os portugueses tentaban asentarse en [[Marrocos]], xa mesmo durante o reinado de [[Xoán I de Portugal|Xoán I]], faríanse grandes descubrimentos. En [[1418]] os navegantes [[João Gonçalves Zarco]] e [[Tristão Vaz Teixeira]] descobren as illas de [[Porto Santo]] e de [[Arquipélago de Madeira|Madeira]]. Porén, máis que dun achado trátase dun redescubrimento, porque xa se sabía da existencia das [[illas de Madeira]] no [[século XIV]] segundo revela algunha [[cartografía]]. As illas estaban deshabitadas, mais polo seu [[clima]], ofrecían posibilidades de poboamento e reunían boas condicións para a [[Agricultura|exploración agrícola]]. Os arquipélagos de Madeira e das [[Canarias]] espertaron, dende o seu descubrimento, o interese tanto dos portugueses como dos casteláns, xa que eran illas preto da costa africana, o que implicaba fortes potencialidades económicas e unha grande importancia estratéxica. A disputa destes territorios deu orixe ao primeiro conflito ibérico motivado por razóns expansionistas. Pouco máis tarde chegarían os primeiros navegantes ao arquipélago dos [[Azores]] da man de Diogo de Silves. Primeiramente sería descuberto o grupo oriental das illas ([[Illa de São Miguel|São Miguel]] e [[Illa de Santa María|Santa María]]), seguido polo grupo central ([[Terceira]], [[Illa Graciosa|Graciosa]], [[Illa de São Jorge|São Jorge]], o [[Illa do Pico|Pico]] e o [[Illa do Faial|Faial]]) e finalmente, en [[1452]], sería descuberto o grupo occidental (as [[Illa das Flores|Flores]] e o [[illa do Corvo|Corvo]]) por João de Teive. Este arquipélago, tamén deshabitado, reunía condicións para o poboamento e a produción, a cal sería, sobre todo, de [[azucre]], [[viño]], [[trigo]] e [[gando]]. Mentres tanto na África continental, Xil Eanes consegue pasar do Cabo Bojador (actual [[Sáhara Occidental]]) continuando a exploración da costa africana. En [[1456]], Diogo Gomes descobre [[Cabo Verde]], illas que formarían parte do país até o [[século XIX]] e que serían poboadas con nativos africanos traídos de [[Guinea-Bissau|Guinea]]. Pouco despois, en [[1460]], Pêro de Sintra atangue a [[Serra Leoa]] e en [[1471]], João de Santarém e Pero Escobar descobren a costa setentrional do [[golfo de Guinea]], a de [[Benín]] e a do [[Gabón]], así como e as illas de [[San Tomé e Príncipe]]. Así, os portugueses irían fundando postos comerciais ao longo de toda a costa africana. En [[1487]], Xoán II envía a Afonso de Paiva e a [[Pero da Covilhã]] á busca de informacións sobre a navegación e comercio no [[océano Índico]]. No ano seguinte, en [[1488]], [[Bartolomeu Dias]], comandando unha expedición con tres [[Carabela (embarcación)|carabelas]], dobra o [[Cabo da Boa Esperanza]] comprobando a comunicación entre os océanos [[océano Índico|Índico]] e [[océano Atlántico|Atlántico]] ao dobrar o [[cabo de Boa Esperanza]]. O proxecto para o camiño marítimo para a India foi deseñado por Xoán II como medida de redución dos custos nas trocas comerciais coa Asia, o que levou á cada vez máis sólida presenza marítima portuguesa e á expansión do Reino, o cal se estaba a transformar nun Imperio. Porén, a iniciativa non sería realizada durante o seu reinado, e sería o seu sucesor, [[Manuel I de Portugal|Manuel I]] quen designaría a [[Vasco da Gama]] para esta expedición. O [[8 de xullo]] de [[1497]] iniciase a expedición semi-planetaria que terminaría dous anos despois coa entrada do nave Bérrio ao [[río Texo]], traendo a boa nova. [[Ficheiro:A chegada de Vasco da Gama a Calicute em 1498.jpg|miniatura|esquerda|A chegada de [[Vasco da Gama]] a Kozhikode ([[India]]) o [[20 de maio]] de [[1498]].]] Porén, os portugueses non eran os únicos en emprender a conquista dos mares, o que levou a unha serie de conflitos que non serían solucionados até o ano [[1494]] coa sinatura do [[Tratado de Tordesillas]], o cal dividía o mundo en dúas áreas de exploración: a portuguesa e a castelá. Esta división sería en función dun semi-[[meridiano]] que debería pasar a 370 [[legua]]s de [[Cabo Verde]] ("mare clausum"). En pouco tempo os portugueses descubriron rutas e terras en [[América do Norte]], [[América do Sur]] e [[Oriente]], na súa maioría durante o reinado de [[Manuel I de Portugal|Manuel I]], ''o Aventureiro''. A expansión cara a Oriente, sobre todo grazas ás conquistas de [[Afonso de Albuquerque]], concentrou case todos os esforzos dos portugueses, aínda que en 1530 [[Xoán III de Portugal|Xoán III]] iniciou a colonización do [[Brasil]], que fora descuberto trinta anos antes, o [[22 de abril]] de [[1500]] por [[Pedro Álvares Cabral]]. As riquezas alí atopadas fixeron que os portugueses se centrasen no [[Novo Mundo]], coa consecuente perda doutras prazas no [[Océano Índico|Índico]], como [[Ormuz]], fronte a outras potencias europeas. Cómpre destacar, en canto a navegantes portugueses, a chegada en [[1543]] de Francisco Zeimoto, António Peixoto e António da Mota ao Xapón,<ref>{{cita web|url=http://www.portugalook.com/sobre-portugal|título=História de Portugal|dataacceso=12 de novembro de 2013|editor=Portugalook|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131115083536/http://www.portugalook.com/sobre-portugal|dataarquivo=15 de novembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> sendo os primeiros europeos en facelo, así como a [[Fernão de Magalhães]], que sería o primeiro europeo en navegar por augas do [[océano Pacífico]]. O país tería o seu ''século de ouro'' durante este período. No caso do Portugal continental, na batalla de Alcácer Quibir en [[1578]], que enfrontaba a portugueses e [[Marrocos|marroquís]], perece o rei [[Sebastián I de Portugal|Sebastián]] con tan só vinte e un anos, e parte da nobreza portuguesa. O [[Henrique I de Portugal|rei-cardeal Henrique]] substituiría o monarca no trono, aínda que morrería só dous anos despois, abrindo unha crise sucesoria que se resolveu cunha monarquía dualista chamada entre Portugal e Castela, durante a cal os dous reinos tiveron coroas separadas, aínda que gobernados polo mesmo rei, sendo o primeiro dos tres que ostentarían este cargo [[Filipe II de España|Filipe II]]. Privado dunha política exterior independente e envolto na guerra que mantiña Castela contra os [[Provincias Unidas|Países Baixos]], o país sufriu grandes reveses no seu imperio e perdeu o monopolio do comercio no [[Índico]].<ref name="Mattoso">{{cita libro|autor=Mattoso, António; Henriques, Antonino|título=História Geral e Pátria|editor=Bertrand|ano=1965|lugar=Lisboa}}</ref> O dominio terminou finalmente o [[1 de decembro]] de [[1640]] pola nobreza que, tras vencer á garda real nun repentino golpe de estado, depuxo a duquesa gobernadora de Portugal e coroou a [[Xoán IV de Portugal|Xoán IV]] como rei de Portugal.<ref name="Mattoso"/> Iniciouse así a guerra de restauración portuguesa, que se prolongou até [[1668]], ano en que se asinou o [[tratado de Lisboa (1668)|Tratado de Lisboa]], polo cal o rei [[Carlos II de España|Carlos II]] recoñeceu a independencia de Portugal.<ref>{{cita libro|autor=Sousa, Manuel|título=Reis e Rainhas de Portugal|editor=SporPress|ano=2000|lugar=Mem Martins}}</ref> === Da guerra á fin da monarquía === {{Artigo principal|Proclamación da I República portuguesa|Primeira República Portuguesa}} {{VT|Reino Unido de Portugal, Brasil e o Algarve|Terremoto de Lisboa de 1755|Guerra da independencia española}} [[Ficheiro:Acclamation of King John IV of Portugal.jpg|miniatura|esquerda|Aclamación de [[Xoán IV de Portugal|Xoán IV]].]] O final do século XVII e a primeira metade do século XVIII foron testemuñas do florecemento da minería no Brasil, onde grazas ao descubrimento de ouro e pedras preciosas a corte de [[Xoán V de Portugal|Xoán V]] converteuse nunha das máis opulentas de Europa. Estas riquezas serviron para pagar produtos importados, na súa maioría de [[Inglaterra]], xa que non existía industria téxtil no reino e as teas eran importadas das [[illas británicas]]. O comercio externo baseábase na industria do viño e o desenvolvemento económico do reino foi impulsado, xa no reinado de [[Xosé I de Portugal|Xosé]], polos esforzos de [[Sebastião José de Carvalho e Melo|Sebastião de Carvalho e Melo]], [[Sebastião José de Carvalho e Melo|Marqués de Pombal]], ministro entre [[1750]] e [[1777]], para dar a volta a situación con grandes reformas mercantilistas. Foi durante este reinado cando un [[terremoto de Lisboa de 1755|terremoto]] devastou [[Lisboa]] e o [[Algarve]] o [[1 de novembro]] de [[1755]]. O tremor foi un dos máis destrutivos e mortais da historia, causando a morte de entre 60.000 e 100.000 persoas, sendo ademais seguido por un [[tsunami]] e un incendio que esnaquizaron practicamente toda a capital. O sismo acentuou as tensións políticas e interrompeu abruptamente nas ambicións coloniais. En canto á política do país, o Marqués de Pombal, a pesar de ser o favorito do rei, era desdeñado pola aristocracia portuguesa como un intruso, xa que era fillo dunha familia do rural. De feito, o título de Marques non lle foi concedido senón até [[1770]], quince anos despois do tremor. Pola súa banda, o Marques sentía aversión polos vellos nobres, aos que consideraba corruptos e incapaces de tomar accións prácticas. Antes do sismo había unha loita constante para conseguir o poder e o favor real, pero máis tarde, a resposta do Marqués de Pombal eliminou con eficacia o poder das vellas faccións aristocráticas. Así, a oposición e o resentimento silenciosos cara Xosé comezaron a manifestarse, o que culminaría cun intento de magnicidio na persoa do rei e a eliminación do poderoso Duque de Aveiro e da familia Távora. Xa a comezos do [[século XIX]], nun contexto político dominado por [[Napoleón I de Francia|Napoleón Bonaparte]], Portugal rexeita unirse ao Bloqueo Continental, un sistema económico e comercial imposto polo [[Primeiro Imperio Francés|Imperio Francés]] polo cal se excluía ao [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda|Reino Unido]] de todo intercambio mercantil co resto de Europa coa esperanza de arruinala financeiramente, para non romper a súa histórica alianza con Inglaterra. Debido a isto o país foi [[Guerra da independencia española|invadido]] polos exércitos napoleónicos en [[1807]]. En xullo de [[1812]] o [[Arthur Wellesley, duque de Wellington|Duque de Wellington]], á fronte dun exército anglo-portugués derrota os franceses dende Portugal, primeiro na [[batalla de Ciudad Rodrigo]] e logo na [[batalla de Arapiles]], expulsa os franceses do oeste. Por outra banda, Portugal axudou tamén a [[Galicia]] a ceibarse dar tropas francesas. A [[Xunta Suprema do Reino de Galicia]], como depositaria da soberanía, comportouse cara ao exterior como un reino independente e enviou a Portugal o brigadier Figueroa, con poderes e acreditacións, para que contactase cos patriotas portugueses xa en guerra cos franceses. O resultado foi un pacto asinado no [[Porto, Portugal|Porto]] o [[4 de xullo]] de [[1808]]. No pacto, acordábase loitar pola restitución da soberanía aos seus lexítimos monarcas, expulsando os franceses. Galicia comprometíase a axudar ao exército portugués e á súa vez Portugal comprometíase a axudar en cando quedase libre, pedindo a Inglaterra que garantise o pacto. A guerra finalmente remataría coas tropas de Napoleón derrotadas o [[17 de abril]] de [[1814]], cinco anos e once meses despois do inicio da contenda. [[Ficheiro:Estremoz13.jpg|miniatura|260px|Ilustración alusiva á ''proclamación da República Portuguesa'' o [[5 de outubro]] de [[1910]].]] Durante a guerra, no final de [[1807]], a ameaza da guerra fixera que o Príncipe Rexente [[Xoán VI de Portugal|Xoán VI]], en nome da raíña [[María I de Portugal|María I]], trasladase a corte real de [[Lisboa]] para o [[Brasil]]. O estabelecemento da corte portuguesa na súa colonia de [[América do Sur]] levou á creación dalgunhas das primeiras institucións brasileiras, como as bolsas de valores locais e un banco nacional. Co fin da [[Guerra da independencia española|guerra peninsular]], os tribunais europeos esixiron que a raíña María I e o príncipe rexente Xoán regresasen para Portugal, xa que consideraban impropio que representantes dunha antiga monarquía europea residisen nunha [[Colonialismo|colonia]]. En [[1815]], para xustificar a súa permanencia no Brasil, onde a corte real estaba a prosperar nos últimos seis anos, creouse o [[Reino Unido de Portugal, Brasil e o Algarve]], estabelecendo así un [[monarquía|estado monárquico]] transatlántico e pluricontinental con capital en [[Río de Xaneiro]]. Así, o Brasil pasa de ser a única colonia do mundo a converterse, momentaneamente, en metrópole. Iso irritou a sectores da sociedade portuguesa da época e non foi suficiente para calmar a demanda de retorno da corte a Lisboa, como se esixiu na revolución liberal do Porto en [[1820]], nin o desexo de independencia por parte de grupos brasileiros, como por exemplo a revolución pernambucana de [[1817]]. Porén, rexeita retornar e aproba unha lei na cal calquera decisión tomada en Lisboa que afectase a todo o Reino Unido debería ser ratificada por el persoalmente. En [[1821]], como esixencia por parte dun grupo de revolucionarios que tomaran a cidade do Porto, Xoán VI parte para Lisboa, onde fixo un xuramento á nova [[constitución]], deixando seu fillo, o príncipe [[Pedro I do Brasil|Pedro de Alcántara]] como Rexente do [[Reino do Brasil]]. O goberno portugués tentou transformar a Brasil nunha colonia unha vez máis, privando o país do estatuto de [[Reino do Brasil|Reino]] adquirido en [[1815]]. Porén, os brasileiros non cederon e Pedro declara a independencia do país do [[Reino Unido de Portugal, Brasil e o Algarve]] o [[7 de setembro]] de [[1822]], sendo coroado como [[Imperio do Brasil|Primeiro Emperador do Brasil]] o [[1 de decembro]]. Durante o resto do [[século XIX]], Portugal viviu períodos de enorme perturbación política e social, como a ''guerra dos dois irmãos'' ou guerra civil, e as repetidas revoltas e pronunciamentos militares como a [[revolución de setembro]], a do [[Provincia de Miño|Miño]] ou a de Patuleia. A paz chegaría grazas ao Acto Adicional á Carta Constitucional de [[1852]], así como ao inicio das políticas de obras públicas lideradas por Fontes Pereira de Melo. A finais do século as ambicións coloniais portuguesas chocaron coas inglesas, o que provocou o [[ultimato británico de 1890]]. A cesión ás esixencias británicas e os crecentes problemas económicos causaron á monarquía un descrédito crecente, que culminou cos asasinatos de [[Carlos I de Portugal|Carlos I]] e o príncipe herdeiro [[Lois Filipe de Braganza|Lois Filipe]] o [[1 de febreiro]] de [[1908]]. A monarquía mantívose no poder durante dous anos máis, encabezada por [[Manuel II de Portugal|Manuel II]], mais grazas á [[revolución do 5 de outubro de 1910]] foi abolida, implantándose no seu lugar a [[Primeira República Portuguesa]].<ref>{{cita web|url=http://www.cm-palmela.pt/NR/rdonlyres/2699A4EF-465D-4C5E-B8D7-C4544B81B2B0/39794/Escolas1Republica.pdf|título=1ª República. Dossier temático dirigido às Escolas|editor=Rede Municipal de Bibliotecas Públicas do Concelho de Palmela|dataacceso=13 de outubro de 2013|ano=2009|urlarquivo=https://www.webcitation.org/643itnlZr?url=http://www.cm-palmela.pt/NR/rdonlyres/2699A4EF-465D-4C5E-B8D7-C4544B81B2B0/39794/Escolas1Republica.pdf|dataarquivo=19 de decembro de 2011|urlmorta=yes}}</ref> === A ditadura === {{Artigo principal|Ditadura Nacional|Estado Novo}} {{VT|África Occidental Portuguesa|África Oriental Portuguesa}} [[Ficheiro:Antonio Salazar-1.jpg|miniatura|esquerda|180px|[[António de Oliveira Salazar]], cabeza do réxime do [[Estado Novo]] de [[1932]] a [[1968]].]] Instaurada a [[Primeira República Portuguesa|República]], o rei [[Manuel II de Portugal|Manuel II]] saíu cara ao exilio en Inglaterra.<ref>{{cita libro|autor=Sousa, Manuel|título=Reis e Rainhas de Portugal|editor=SporPress|isbn=972-97256-9-1|ano=2000|páxinas=157-158}}</ref> Despois de varios anos de inestabilidade política, con loitas de traballadores, tumultos, levantamentos, homicidios políticos e crises financeiras, problemas agravados pola participación portuguesa na [[primeira guerra mundial]], o [[exército]] tomou o poder en [[1926]]. Dous anos máis tarde, o réxime militar nomeou ministro de finanzas a [[António de Oliveira Salazar]], profesor da [[Universidade de Coímbra]], que en [[1932]] se converteu en [[Primeiro Ministro de Portugal|presidente do consello de ministros]].<ref>{{cita web |url=http://www.historiadeportugal.info/antonio-de-oliveira-salazar/ |título=António de Oliveira Salazar |editorial=HistóriadePortugal.info |dataacceso=19 de decembro de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120106194257/http://www.historiadeportugal.info/antonio-de-oliveira-salazar/ |dataarquivo=06 de xaneiro de 2012 |idioma=portugués |urlmorta=yes }}</ref> Oliveira restaurou as finanzas e instituíu o coñecido como [[Estado Novo]], un réxime ditatorial [[Autoritarismo|autoritario]] [[Corporativismo|corporativista]] cun partido único e sindicatos estatais, ademais dunha afinidade [[fascismo|fascista]] ben marcada. De feito en [[1941]], despois de que o cónsul portugués en [[Bordeos]], Aristides de Sousa Mendes, concedese unha gran cantidade de visados a refuxiados [[Xudaísmo|xudeus]] que tentaban fuxir dos [[Nazismo|nazis]], ignorando as instrucións do Ministerio de Asuntos Exteriores, Salazar foi implacable e destituíuno.<ref>{{cita libro|autor=Abranches, John Paul|título=A Matter of Conscience|editor=Guideposts|ano=2006|páxinas=2-6|lingua=inglés}}</ref> Cando Aristides Mendes volveu a Portugal, foi expulsado do servizo público e das súas liberdades civís, ficando reducido a unha notoria pobreza, falecendo en [[1954]] tras vivir da caridade. Tras a vitoria dos [[Aliados da segunda guerra mundial|Aliados]] na [[segunda guerra mundial]], Salazar sufriu presións para transformar Portugal nunha democracia. En 1948 Salazar esfórzase en amosar o fervente [[anticomunismo]] do seu réxime como credencial para gañar o apoio político dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]]. De feito, Salazar combinou o seu anticomunismo co seu apoio aos Aliados en [[1943]] para conseguir que Portugal fose invitada a unirse á [[OTAN]] en [[1949]], aínda sendo o único membro da alianza que xamais rompera relacións coa [[Alemaña nazi]]. O anticomunismo de Salazar serviu para soster a economía portuguesa en función aos mercados dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] e [[Europa Occidental]], aínda que a escaseza de materias primas valiosas en Portugal, así como a pouca poboación do territorio, impediron que os capitais estranxeiros iniciasen unha efectiva industrialización do país. Durante a década de [[1950]], Salazar mostrou unha fe inquebrantable en soster a autarquía económica de Portugal até onde fose posible, o cal mantivo o país como un exportador neto de materias primas de baixo prezo. Ante a depresión económica de Portugal, en contraste co crecemento económico de Europa Occidental, unha enorme cantidade de portugueses emigraron dende comezos da década de [[1960]], principalmente cara a [[Francia]] ou [[Bélxica]], na procura de mellores condicións de vida, desempeñándose como obreiros.<ref>{{cita web|url=http://www.aemic.org/assets/articulos/70/original/Albertino_Gon%C3%A7aves_y_Jos%C3%A9_Cunha_Machado_Cuadernos_de_AEMIC_3.pdf?1273182484|título=La emigración portuguesa hacia Francia en la segunda mitad del siglo XX: breve caracterización|editor=AEMIC|ano=2002|dataacceso=15 de novembro de 2013|lingua=castelán|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140202140831/http://www.aemic.org/assets/articulos/70/original/Albertino_Gon%C3%A7aves_y_Jos%C3%A9_Cunha_Machado_Cuadernos_de_AEMIC_3.pdf?1273182484|dataarquivo=02 de febreiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> Outros menos migraron cara ao [[Brasil]]. O temor ao recrutamento masivo de tropas para a guerra colonial en África aumentou o volume da emigración portuguesa, ao momento que cara a [[1974]] case 500.000 emigrantes portugueses vivían nos barrios obreiros de [[Francia]]. O réxime de Salazar durou até [[1968]], cando tivo que ser apartado do poder por mor dunha enfermidade, sendo sucedido por [[Marcelo Caetano]].<ref>{{cita libro|autor=Caetano, Marcello|título=Renovação na Continuidade|editor=Verbo|ano=1971|localización=Lisboa}}</ref> O rexeitamento do réxime á [[descolonización]] das provincias ultramarinas supuxo o inicio da guerra colonial primeiro en [[Angola]] ([[África Occidental Portuguesa]]) en [[1961]], e pouco despois en [[Guinea-Bissau]] e [[Mozambique]] ([[África Oriental Portuguesa]]) en [[1963]] e [[1964]] respectivamente. A pesar das críticas dalgúns dos oficiais do exército máis veteranos, entre os cales se atopaba o xeneral António de Spinola, o goberno mantívose firme na súa decisión de continuar con esta política.<ref name="ptgc">{{cita libro|autor=VV.AA.|título=História 9|editorial=Porto Editora|lugar=Porto|ano=2004|páxinas=166|ISBN=972-0-31405-2}}</ref> Este último publicou un libro, ''Portugal e o futuro'', no que afirmaba que non se debía seguir a guerra colonial, senón que había que procurar unha "solución política" ao conflito. Porén, foi destituído, o que aumentou o malestar entre os oficiais máis novos do exército.<ref>{{cita libro|autor=VV.AA.|título=História 9|editorial=Porto Editora|lugar=Portocomo la unidad de actuación CS-5, por tratarse de obras que pudieran afectar a edificios inventariados como patrimonio cultural de Galicia como son el Sanatorio Portela o las termas romanas.|ano=2004|páxinas=168-172|ISBN=972-0-31405-2|idioma=portugués}}</ref> A guerra colonial xerou tamén conflitos entre a sociedade civil e a elite militar. Todo isto mentres o modelo económico propugnado polo réxime, baseado na [[autarquía]] e na exportación de materias primas, acompañado polo débil desenvolvemento [[industria]]l e un forte [[mercantilismo]] en todos os sectores da economía, facía que Portugal permanecese como o país máis pobre de [[Europa Occidental]]. [[Ficheiro:25 de Abril sempre Henrique Matos.jpg|miniatura|Monumento ao [[Revolución dos Cravos|25 de abril]].]] Desde ese momento, unha vez que se fan visibles as divisións existentes no seo da elite do réxime, nace o [[Movimento das Forças Armadas]] (MFA) elixe levar adiante unha revolución. O movemento nace secretamente en [[1973]] da conspiración dalgúns oficiais do exército, algún primeiro preocupados por cuestións profesionais, mais que logo se politizaron polo desexo de liberdade democrática e o descontento pola política seguida polo goberno en relación coa guerra colonial. A finais de [[1973]] o MFA alcanza maiores niveis de crecemento e convértese nunha preocupación para a policía secreta do Estado Novo, precisamente cando gran parte dos apoios de Oliveira Salazar procedían da elite militar á cal o salazarismo confiara un importante rol político con motivo da guerra colonial. En marzo de 1974 un grupo de oficiais do MFA tenta un golpe de estado sublevando un rexemento de infantaría na localidade de Caldas da Rainha co fin de marchar sobre Lisboa. O chamado Levantamento das Caldas fracasa ese mesmo día e este feito motiva ao réxime de Marcelo Caetano a lanzar unha agresiva campaña de espionaxe dentro do Exército, ordenando detencións e traslados de guarnicións. Os xefes do MFA reflexionan entón que necesitan recorrer a un golpe de estado para derrocar o réxime, sendo inviable unha saída pacífica; porén, para asegurar o éxito rápido e evitar unha guerra civil deben ampliar o seu círculo de contactos e, sobre todo, acelerar os plans da revolta para non dar tempo á reacción gobernamental. === A revolución dos caraveis === {{Artigo principal|Revolución dos caraveis}} [[Ficheiro:25 Abril 1983 Porto by Henrique Matos 01.jpg|miniatura|esquerda|O [[25 de abril]] no [[Porto, Portugal|Porto]].]] [[Ficheiro:Grandola Vila Morena.JPG|miniatura|180px|Monumento alusivo a [[Grândola, Vila Morena]] e á [[Revolución dos Caraveis]].]] O [[Movimento das Forças Armadas]] decide actuar e comezar a revolución o [[25 de abril]] de [[1974]]. O primeiro sinal da revolución chegaría ás 22:55 horas do [[24 de abril]], coa emisión da coñecida canción "E depois do Adeus" de [[Paulo de Carvalho]], transmitida polo xornalista João Paulo Diniz da radio "Emissores Associados de Lisboa". Case dúas horas despois, ás 0:25 horas, xa o día [[25 de abril]] na Rádio Renascença soa ''[[Grândola, Vila Morena]]'', unha canción revolucionaria de [[José Afonso]] prohibida polo réxime, a cal sería o segundo sinal pactado polo MFA para ocupar os puntos estratéxicos do país mediante unha serie de coordinacións fixadas por un posto de mando estabelecido polo maior Otelo Saraiva de Carvalho no cuartel da ''Pontinha'' en Lisboa. Seis horas máis tarde o réxime ditatorial derrúbase en tanto a partir das 01:00 horas do 25 de abril as guarnicións das principais cidades ([[Porto, Portugal|Porto]], [[Santarém, Portugal|Santarém]], [[Faro, Portugal|Faro]] e [[Braga]]) deciden seguir as ordes do MFA, ocupando [[aeroporto]]s e [[aeródromo]]s, así como tomando as instalacións do goberno civil. De feito, fóra de [[Lisboa]] a situación discorre con sorprendente calma, e ao longo da madrugada as autoridades do [[Estado Novo]] perden o control do país sen resistencia. A pesar que desde as 03:00 horas do 25 de abril emítense continuos chamamentos radiofónicos dos ''Capitáns de Abril'' (os oficiais xefes do MFA) á poboación para que permanecese nos seus fogares e á policía para non oporse ás actividades das tropas. Ao amencer dese mesmo día miles de civís portugueses gañaron as rúas en varias localidades, mesturándose cos militares sublevados. No transcurso da madrugada os militares rebeldes ocupan os aeroportos internacionais de Lisboa e do Porto, ordenando o cesamento dos voos en todo o espazo aéreo portugués. Unidades da [[Armada (mariña)|mariña]] de guerra adhírense á revolta e toman o control dos portos do [[Atlántico]] e dos [[Azores]]. Aínda que ao comezo as tropas da [[aviación]] se manteñen indecisas, finalmente aceptan seguir ao MFA debido á decidida actuación das tropas do exército. Un dos fitos daquelas concentracións foi a marcha das flores en Lisboa, caracterizada por unha multitude aprovisionada de [[caravel|caraveis]], a flor de tempada, sendo que na súa ruta cara aos puntos claves de Lisboa uns soldados pediron caraveis nun posto de rúa dunha florista para colocalos nas súas armas, como símbolo de que non desexaban disparar as súas armas. Esa é a orixe do nome dado a esta revolución. Ao empezar a revolta en Lisboa as tropas rebeldes ocupan as instalacións da Rádio Nacional e do Rádio Clube Português, a partir das cales emiten os seus comunicados. As accións militares foron protagonizadas tamén polo capitán [[Salgueiro Maia]] que, á fronte das forzas da Escola Prática de Cavalaria saíu de [[Santarém, Portugal|Santarém]] para marchar sobre Lisboa. Alí logrou a adhesión de máis tropas e con elas ocupou [[Terreiro do Paço]] (a actual [[Praça do Comércio]] lisboeta) a primeiras horas da mañá do día 25, loitando por manter a orde, evitar excesos de civís, e convencer as tropas da capital que estaban aínda indecisas ante os sucesos. O profesor [[Marcelo Caetano]] refuxiouse cos seus ministros no cuartel do Bairro do Carmo, en Lisboa, que foi cercado polo MFA ás 08:00 horas apoiado por unha multitude de manifestantes. Caetano discutiu co capitán Salgueiro Maia, quen dirixía as tropas sublevadas do Carmo, e que lle presentou un ultimato para abandonar o goberno. Tras vencer ás 16:00 horas o ultimato para a rendición do goberno, Caetano pediu a Salgueiro Maia renderse ante un oficial de alta gradación, ao cal accedeu Salgueiro. Para ese fin deuse aviso ao xeneral [[António de Spínola]], un dos xefes do MFA no corpo de [[cabalaría]], quen acudiu ao Cuartel do Carmo para recibir a rendición de Caetano ás 17:45 horas. Caetano capitulaba "''para evitar que o poder caia na rúa''" e foi sacado cos seus ministros nun transporte de tropas Bravia Chaimite ás 19.00 horas, no medio da multitude nas rúas, para ser mantido baixo arresto. Case inmediatamente Caetano e os seus ministros partiron para o exilio no [[Brasil]]. Ás 01:00 horas do [[26 de abril]], a televisión e a radio estatais presentaron os membros do MFA encabezados por Spínola, que xa asumiran o control de todo o país e que estarían encargados do goberno a partir de entón. === A Terceira República === [[Ficheiro:Tratado de Lisboa 13 12 2007 (081).jpg|miniatura|250px|esquerda|Sinatura do [[Tratado de Lisboa (2007)|Tratado de Lisboa]] en [[2007]].]] A primeira fase tras a revolución foi a unión dunha corrente conservadora dos militares ao redor de [[António de Spínola]] e unha vertente socialista ao redor do primeiro ministro [[Vasco Gonçalves]], así como o xeneral Francisco da Costa Gomes, Saraiva de Carvalho e Salgueiro Maia, que eran membros do MFA. Unha vez estabelecida a corrente socialista, comezaron as nacionalizacións e a reforma agraria. A Constitución de [[1976]] definía o paso ao socialismo co destino do Estado, mentres que o xeneral Spínola foi obrigado a marchar ao exilio ao [[Brasil]]. Nas primeiras eleccións presidenciais tras a Constitución de [[1976]], o xeneral [[Ramalho Eanes|António Ramalho Eanes]] vence a Saraiva de Carvalho, establecéronse as sementes para crear un modelo de Estado parlamentario semellante ao do resto da [[Europa occidental]]. Así, Ramalho Eanes e o representante do Partido Socialista, [[Mário Soares]] achegaron o país á [[Unión Europea|Comunidade Europea]], ingresando nela definitivamente en [[1986]]. En [[1979]] gañou as eleccións parlamentarias, por primeira vez tras a Revolución dos Caraveis, un grupo político situado no centro-dereita, encabezado por [[Francisco de Sá Carneiro]] e [[Francisco Pinto Balsemão]]. O goberno púxose de acordo coa oposición socialista para levar a cabo unha reforma constitucional. A nova Constitución, que entrou en vigor en [[1982]], eliminou algunhas institucións que xurdiran tras a Revolución, entre elas o Consello Revolucionario, e creou un Tribunal Constitucional ao estilo de moitos dos países [[Occidente|occidentais]]. En [[1985]], [[Aníbal Cavaco Silva]] convértese en primeiro ministro polo Partido Social Demócrata (PSD) de corte conservador, revalidando de novo o seu mandato dous anos despois con maioría absoluta. Cavaco Silva mantívose no poder até [[1995]], impulsando unha política económica neoliberal e privatizando aquelas empresas que se nacionalizaran tras a revolución. Desde [[1995]] até [[2002]], o goberno estivo nas mans do socialista [[António Guterres]]. Durante o seu mandato, [[Macau]], a última colonia portuguesa en [[Asia]], foi devolta á [[República Popular da China]] o [[20 de decembro]] de [[1999]]. [[Ficheiro:Lisboa - Expo98 - Vista Geral.jpg|miniatura|250px|O Parque das Nacións da [[Exposición Universal]] de [[1998]] en [[Lisboa]].]] Nas eleccións parlamentarias do [[17 de marzo]] de [[2002]] a dereita portuguesa volveu conseguir a maioría dos votos. Cun 62,3% dos votos escrutados, o PSD baixo a dirección de [[José Manuel Durão Barroso]] lograría un 40,1% dos votos seguido polo Partido Socialista e os conservadores do Partido Popular cun 37,9% e 8,8% respectivamente. Barroso formou unha coalición na que o líder do Partido Popular, Paulo Portas, recibiu a carteira de Xustiza, Traballo e Asuntos Sociais. Os socialistas mantiveron, pola contra, a [[Presidente de Portugal|Presidencia da República]] debido a que o sucesor de Soares foi [[Jorge Sampaio]]. En [[2004]] Durão Barroso foi nomeado sucesor de [[Romano Prodi]] como presidente da [[Comisión Europea]], sendo o seu sucesor no cargo de [[Primeiro Ministro de Portugal|Primeiro Ministro]] [[Pedro Santana Lopes]], quen só gobernou durante un curto período xa que en novembro dese ano a Asemblea Nacional foi disolta para elixir un novo Primeiro Ministro. En febreiro de [[2005]] tiveron lugar as eleccións e nelas o Partido Socialista logrou por primeira vez na súa historia unha maioría absoluta, sendo [[José Sócrates]] nomeado Primeiro Ministro. O [[22 de xaneiro]] de [[2006]] os votantes portugueses elixiron a [[Aníbal Cavaco Silva]] como novo Presidente da República tras lograr a maioría absoluta na primeira volta, evitando terse que enfrontar nunha segunda volta co seu principal rival, o candidato do partido socialista renegado [[Manuel Alegre]], o cal quedou diante do candidato oficial do partido [[Mário Soares]]. En [[2008]], por mor da [[Crise económica de 2008-2011|crise económica global]], o país foi cualificado pexorativamente, xunto con [[Irlanda]], [[Italia]], [[Grecia]] e [[España]], como unha das "PIIGS",<ref>{{cita web|url=http://www.economist.com/opiniondisplaystory.cfm?story_id=11496844|título=Ten years on, beware a porcine plot|lingua=inglés|dataacceso=17 de outubro de 2013|data=5 de xullo de 2008|editor=The Economist}}</ref><ref>{{cita web|autor=Bismark, Juliane von Reppert|url=http://www.highbeam.com/doc/1G1-180819760.html|título=Why Pigs Can't Fly|lingua=inglés|dataacceso=17 de outubro de 2013|data=14 de xullo de 2008|editor=Newsweek|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131105214232/http://www.highbeam.com/doc/1G1-180819760.html|dataarquivo=05 de novembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> economías vulnerables debido ao crecemento do endebedamento e ao alto déficit público en relación ao [[PIB]]. En [[2011]] o país estaba á beira da quebra,<ref>{{cita web|url=http://www.dn.pt/inicio/tv/interior.aspx?content_id=1750097&seccao=Media&page=-1|título=Conheça o verdadeiro peso do Estado|dataacceso=17 de outubro de 2013|data=7 de xaneiro de 2011|editor=Diário de Noticias|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131018032115/http://www.dn.pt/inicio/tv/interior.aspx?content_id=1750097&seccao=Media&page=-1|dataarquivo=18 de outubro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> polo que en abril, José Sócrates anuncia o inicio de negociacións co [[Fondo Monetario Internacional]] e coa [[Unión Europea]] para pedir un préstamo para axudar ao país a estabilizar as súas finanzas. Así, o [[16 de maio]] os líderes da zona do euro aprobaron un préstamo de 78.000 millóns de euros a Portugal,<ref>{{cita web|autor=Hewitt, Gavin|url=http://www.bbc.co.uk/news/business-13408497|título=Portugal's 78bn euro bail-out is formally approved|dataacceso=17 de outubro de 2013|data=16 de maio de 2011|editor=BBC News}}</ref> co compromiso de reducir o déficit público do 9,8 por cento do PIB en 2010 até o 3 por cento en [[2013]].<ref>{{cita web|autor=Khalip, Andrei|url=http://uk.reuters.com/article/2011/12/13/portugal-deficit-idUKL6E7ND4O320111213|título=Portugal 2011 deficit to beat goal on one-off revs-PM|dataacceso=17 de outubro de 2013|data=13 de decembro de 2011|editor=Reuters|data-arquivo=15 de maio de 2012|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20120515033532/http://uk.reuters.com/article/2011/12/13/portugal-deficit-idUKL6E7ND4O320111213|url-morta=yes}}</ref> Nas eleccións de [[5 de xuño]] de 2011 o novo goberno liderado por [[Pedro Passos Coelho]] inicia unha política de austeridade tutelado por unha "troika" constituída por responsables da [[Comisión Europea]], [[Banco Central Europeo]] e [[Fondo Monetario Internacional]].<ref>{{cita web|autor=Axencia Lusa|url=http://www.dn.pt/especiais/interior.aspx?content_id=1842988&especial=Portugal%20pede%20ajuda%20externa&seccao=ECONOMIA&page=2|título='Troika' apresenta plano na representação da CE|dataacceso=17 de outubro de 2013|data=3 de maio de 2011|editor=Diário de Noticias|data-arquivo=18 de outubro de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20131018032438/http://www.dn.pt/especiais/interior.aspx?content_id=1842988&especial=Portugal%20pede%20ajuda%20externa&seccao=ECONOMIA&page=2|url-morta=yes}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.dn.pt/especiais/interior.aspx?content_id=1842988&especial=Portugal%20pede%20ajuda%20externa&seccao=ECONOMIA&page=2|título='Troika' apresenta plano na representação da CE|dataacceso=17 de outubro de 2013|data=3 de maio de 2011|editor=Diário de Noticias|data-arquivo=18 de outubro de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20131018032438/http://www.dn.pt/especiais/interior.aspx?content_id=1842988&especial=Portugal%20pede%20ajuda%20externa&seccao=ECONOMIA&page=2|url-morta=yes}}</ref>. [[António Costa]] é primeiro ministro desde o 26 de novembro de 2015. == Xeografía == [[Ficheiro:Satellite image of Portugal in January 2004.jpg|miniatura|180px|Imaxe satélite de Portugal.]] Portugal está situado no extremo suroeste de [[Europa]], na [[Península Ibérica]], formado por un territorio continental de 91.951&nbsp;km². Ademais, os [[Azores]] e [[Arquipélago de Madeira|Madeira]], dous arquipélagos situados no [[océano Atlántico]], forman parte do seu territorio marítimo cunha superficie total entre ambos de 3.134&nbsp;km². O país está bañado durante 1.793&nbsp;km polas costas do [[océano Atlántico]], ocupando a maior parte da costa occidental ibérica xunto con [[Galicia]]. A súa zona continental ten fronteiras cun único [[estado]], [[España]], ao leste e ao norte, ao longo de 1.214&nbsp;km. O seu territorio continental está atravesado polo seu río principal, o [[río Texo|Texo]], que divide o país en dous pola metade. No norte, a paisaxe é montañosa nas zonas do interior con altiplanos intercalados que permiten o desenvolvemento da agricultura. No sur, até o [[Algarve]], o relevo caracterízase pola presenza de chairas, aínda que existen algunhas serras intercaladas. Outros ríos principais son o [[río Douro|Douro]], o [[río Miño|Miño]], o [[río Guadiana|Guadiana]], o [[Río Vouga|Vouga]] e o [[Río Mondego|Mondego]], o río máis longo que transcorre só polo seu actual territorio estatal ao nacer na [[serra da Estrela]]. É, ademais, nesta serra onde se acha a montaña máis alta do Portugal continental, así como o segundo pico máis alto do país, o Cume da Torre, que con 1.993&nbsp;[[msnm]] de altitude está só por detrás da [[Illa do Pico|Montaña do Pico]] das illas Azores (2.351&nbsp;[[msnm]]).<ref>{{cita libro|título=Enciclopédia Geográfica|editorial=Selecções do Reader's Digest|localización=[[Lisboa]]|ano=1987|páxina=257}}</ref> As [[Illas Azores]] atópanse no [[Dorsal mesoatlántica|rift medio do océano Atlántico]]. Algunhas das illas tiveron actividade [[volcán]]ica recentemente: [[Illa de São Miguel|São Miguel]] en [[1563]] e o volcán de Capelinhos en [[1957]], o cal aumentou a superficie occidental da [[Illa do Faial]].<ref>{{cita libro|título=Enciclopédia Geográfica|editorial=Selecções do Reader's Digest|lugar=Lisboa|ano=1987|páxina=264}}</ref> Cómpre destacar tamén ao [[Banco D. João de Castro]], un gran volcán submarino situado entre as illas [[illa Terceira|Terceira]] e São Miguel, o cal se atopa a 14&nbsp;[[metro|m]] baixo a superficie do mar. Este volcán entrou por última vez en erupción en [[1720]], formando unha illa que permaneceu sobre a auga durante varios anos, e estímase que podería volver xurdir unha nova illa nun futuro non moi afastado. As [[Illas de Madeira]], ao contrario que os Azores, non se atopan na dorsal mesoatlántica senón no interior da [[placa africana]]. A súa formación debeuse á actividade dun [[punto quente]] non relacionado coa circulación das [[placa tectónica|placas tectónicas]]. Esta situación de estabilidade e localización no interior da [[placa tectónica]] leva a que este sexa o territorio do país menos suxeito a sismos, de feito, a derradeira erupción volcánica da que se ten constancia aconteceu fai preto de 6.000&nbsp;anos. Hoxe en día o vulcanismo manifestase dun xeito indirecto, a través da liberación de gases volcánicos profundos e augas quentes e gasificadas cando se abren [[túnel]]es de estrada e galerías para captar augas no interior da illa principal.<ref>{{Cita libro|autor=Pio Fernandes, Justina Pio|url=https://estudogeral.sib.uc.pt/bitstream/10316/12826/12/CapVI%20-%20Acontecimentos%20Hist%C3%B3ricos%20%20na%20Regi%C3%A3o%20Aut%C3%B3noma%20da%20Mad.pdf|título=Riscos e sua Manifestação na Região Autónoma da Madeira|localización=Coimbra|editorial=Facultade de Economía|ano=2009}}</ref> O punto máis alto das illas é o [[Pico Ruivo]] con 1.862&nbsp;m de altitude, sendo tamén é o terceiro punto máis alto do país.<ref>{{cita web|url=http://www.madeira-live.com/pt/pico-ruivo.html|título=Pico Ruivo|editor=Madeira Live|dataacceso=21 de novembro de 2012|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120410004948/http://www.madeira-live.com/pt/pico-ruivo.html|dataarquivo=10 de abril de 2012|urlmorta=yes}}</ref> === Costa === A extensión da costa continental portuguesa é duns 943&nbsp;km, aos que é preciso sumar os 667&nbsp;km de beiramar das [[Illas Azores]] e os 250&nbsp;km de [[Illas de Madeira|Madeira]] e as [[Illas Salvaxes]]. Abundan, así, debido á grande extensión do litoral, numerosas [[praia]]s, atraendo principalmente as do [[Algarve]] a numerosos turistas cada ano, sendo uns dos principais destinos turísticos do país.<ref>{{cita web|url=http://www.lonelyplanet.com/portugal/the-algarve|título=Introducing The Algarve|editor=Lonely Planet|dataacceso=22 de outubro de 2013}}</ref> Ademais das praias, destacan os acantilados escarpados ao redor do [[Cabo de San Vicente]] e tamén no sur a lagoa de Ria Formosa. Outras formacións costeiras destacables son as [[ría]]s, entre as que destaca a do [[río Vouga]] na súa foz preto da cidade de [[Aveiro]], onde forma un [[Delta fluvial|delta]] de 45&nbsp;km de longo e 11&nbsp;km de largo, rico en [[peixe]]s e [[ave mariña|aves mariñas]], composto por catro canles principais e entre eles varias illas e [[illote]]s onde se atopan co océano os propio Vouga, o Antuã, o Boco e o Fontão. Ademais, desde o [[século XVI]], a formación dunha especie de estreitos cabos deron lugar a unha lagoa, á que se considera un dos trazos [[Hidrografía|hidrográficos]] máis notables da costa portuguesa. Debido a estas características, a rexión era un importante produtor de [[Cloruro de sodio|sal]], que durante o [[Imperio romano]] exportaba sal a [[Roma]], sendo esta considerada como un ben valioso. === Clima === [[Ficheiro:Vista da Costa Norte da ilha de São Jorge, Miradouro da Fajã de Fernando Afonso, Parque Florestal das Sete Fontes, Próximo do Toledo..JPG|miniatura|Vista da costa da [[Illa de São Jorge]].]] O [[Clima mediterráneo|mediterráneo]] é o clima predominante na meirande parte do territorio continental portugués, dividíndose en dous subtipos segundo a [[Clasificación climática de Köppen]]: ''Csa'' (Clima morno con verán seco, subtropical con verán seco ou mediterráneo) e ''Csb'' (clima morno con verán seco e suave). A versión mais pura está presente ao sur da [[Serra da Estrela]], onde hai temperaturas elevadas no verán e invernos frescos, sendo os veráns especialmente secos e os invernos máis húmidos. Ao norte da Serra da Estrela, no nordeste do país, o clima é mediterráneo continentalizado, máis húmido e con temperaturas medias máis baixas, sobre todo cando a altitude aumente, aínda que as zonas baixas, no val do [[Río Douro|Douro]], rexístranse valores semellantes aos do sur do país, como no Pinhão, no [[distrito de Vila Real]], onde a media anual de 16,4&nbsp;[[°C]]. No litoral norte, ao noroeste do país, o clima ten máis influencia marítima con veráns moderados. As temperaturas medias anuais nas áreas urbanas do territorio continental varían dende os 18&nbsp;°C en [[Faro, Portugal|Faro]], capital do [[Algarve]], até os 12,5&nbsp;°C en [[Braganza]], preto da fronteira [[Galicia|galega]],<ref>{{Cita web|url=http://br.weather.com/weather/climatology/POXX0038|título=Médias e registros - Bragança, Portugal|editor=The Weather Channel|dataacceso=22 de outubro de 2013|data-arquivo=29 de xuño de 2012|url-arquivo=https://archive.today/20120629051550/http://br.weather.com/weather/climatology/POXX0038|url-morta=unfit}}</ref> e os 10&nbsp;°C na [[Guarda, Portugal|Guarda]], a cidade máis alta e fría do país.<ref>{{Cita web|url=http://br.weather.com/weather/climatology/POXX0055|título=Médias e registros - Guarda, Portugal|editor=The Weather Channel|dataacceso=22 de outubro de 2013|data-arquivo=29 de xuño de 2012|url-arquivo=https://archive.today/20120629051550/http://br.weather.com/weather/climatology/POXX0055|url-morta=unfit}}</ref> Canto ás [[Precipitación (meteoroloxía)|precipitacións]], varían dos menos de 300&nbsp;mm na ribeira de Massueime, afluente do Côa, que á súa vez é afluente do Douro, e dos 450&nbsp;mm de Faro, aos 1.700&nbsp;mm da Guarda e aos máis de 3.000&nbsp;mm da [[Serra do Xurés]], preto da [[Baixa Limia]]. A zona considerada máis fría do país é a [[Serra da Estrela]], na cal as temperaturas medias roldan os 7&nbsp;°C anuais nas partes mais elevadas e inferiores a 4&nbsp;°C na Torre, o punto máis elevado da Serra, situado no concello de Seia no [[Distrito da Guarda]].<ref>{{Cita web|autor=VV.AA.|url=http://repositorio-aberto.up.pt/bitstream/10216/22479/2/antoniogomes41000091350.pdf|título=Caracterização multidisciplinar dos recursos hídricos subterrâneos em áreas urbanas e montanhosas (Norte e Centro de Portugal): metodologias e técnicas|editor=II Forum Ibérico de Águas Engarrafadas e Termalismo|dataacceso=22 de outubro de 2013|localización=Porto}}</ref> Por outra banda, a temperatura máis elevadas rexistrada foi de 47,3&nbsp;°C, en Amarelejo, freguesía do concello de Moura, no [[Alentexo]] o [[1 de agosto]] de [[2003]], mentres que as máis baixas foron os -16&nbsp;°C de Penhas da Saúde, localidade do municipio de Covilhã, e de [[Miranda do Douro]], os días [[5 de febreiro]] de [[1954]] e [[16 de xaneiro]] de [[1945]]. Tamén hai rexistros extra-oficiais de temperaturas mínimas en torno dos -20&nbsp;°C na Torre da Serra da Estrela, alén dos 50,5&nbsp;°C de temperatura máxima para Riodades, freguesía do concello de São João da Pesqueira, [[Distrito de Viseu]].<ref>{{Cita web|url=http://www.dandantheweatherman.com/wortrivaug.html|título=World Weather Trivia Page|autor=Suri, Dan|dataacceso=22 de outubro de 2013|ano=2005|editor=Dan the Weatherman|urlarquivo=https://www.webcitation.org/643jpLlcn?url=http://www.dandantheweatherman.com/wortrivaug.html|dataarquivo=20 de decembro de 2011|urlmorta=yes}}</ref> No arquipélago dos Azores o clima é [[clima oceánico]], cunha temperatura media anual entre os 18&nbsp;°C e 20&nbsp;°C, un elevado índice anual de precipitacións e unha pequena amplitude térmica anual, sendo a [[Illa do Pico]] o lugar onde se rexistran máis precipitación en Portugal, con valores superiores a 6.350&nbsp;mm anuais. O arquipélago de [[Rexión Autónoma de Madeira|Madeira]] tamén presenta un clima subtropical, o mediterráneo no sur da illa e oceánico ao norte. O mesmo clima é mesmo semiárido na [[Porto Santo|Illa de Porto Santo]], onde as precipitacións son de 385&nbsp;mm anuais. As [[Illas Salvaxes]], cun clima desértico e precipitacións inferiores a 200&nbsp;mm, son o lugar máis seco do país. [[Ficheiro:Bom Jesus (Braga).jpg|miniatura|dereita|A cidade de [[Braga]] nevada.]] Hai a precipitacións en forma de [[neve]] rexistradas con regularidade anual nos distritos de [[Distrito de Castelo Branco|Castelo Branco]], [[Distrito da Guarda|Guarda]], [[Distrito de Braganza|Braganza]] e [[Distrito de Vila Real|Vila Real]], diminuíndo a súa ocorrencia en dirección ao sur, até tornárense nulas na maior parte do [[Algarve]], partes do [[Alentexo]] e illas Azores e Madeira. As situacións de nevadas regulares con temperaturas inferiores a -10&nbsp;°C, actualmente, concéntranse en zonas con altitudes superiores aos 1.000 metros, tales como a [[Serra da Estrela]], situada entre os distritos de Castelo Branco e Guarda, a [[Serra do Xurés]], no distrito de Vila Real e a Serra de Montesinho, no distrito de Braganza. Con todo, o [[29 de xaneiro]] de [[2006]] ocorreu algo pouco usual, xa que a maioría do territorio continental recibiu algunha precipitación de neve, chegando mesmo esa vez até a Serra de Monchique no Algarve. Nevou tamén en Lisboa, mais a neve foi de intensidade feble, derreténdose cando mesmo chegaba ao solo. Antes deste día, a última vez que capital portuguesa rexistrara tal fenómeno fora en [[1954]].<ref>{{cita web|url=http://www.dn.pt/inicio/interior.aspx?content_id=635175&page=-1|título=E a neve caiu sobre Lisboa, 50 anos depois|editor=Diário de Noticias|data=30 de xaneiro de 2006|dataacceso=24 de novembro de 2013|lingua=pt|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131029185417/http://www.dn.pt/inicio/interior.aspx?content_id=635175&page=-1|dataarquivo=29 de outubro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> Un ano despois, o [[28 de xaneiro]] de [[2007]], volveuse a rexistrar outra nevada en Lisboa, aínda que de novo de pouca intensidade, con todo, nalgunhas localidades da [[Grande Lisboa]] non se rexistrou ningún tipo de precipitación de neve, ao contrario que no ano anterior.<ref>{{cita web|autor=Axencia Lusa|url=http://www.publico.pt/sociedade/noticia/aguaceiros-de-neve-nos-arredores-de-lisboa-1283776|título=Aguaceiros de neve nos arredores de Lisboa|data=28 de xaneiro de 2009|dataacceso=24 de novembro de 2013}}</ref> Desde a fin do [[outono]] de [[2008]], varias estradas dos distritos de Castelo Branco, Coímbra, Viseu, Garda, Braganza, Braga, Porto, Vila Real e Viana do Castelo, localizadas no centro e norte do país, foron cortadas ao tráfico polo exceso de neve e xeo nas pistas, mesmo en áreas de altitudes menos elevadas, algo pouco usual no país.<ref>{{cita web|url=http://www.jornaldamidia.com.br/noticias/2008/12/27/Mundo/Neve_e_gelo_provocam_fechamento_d.shtml|título=Neve e gelo provocam fechamento de estradas em Portugal|autor=Axencia Lusa|data=27 de decembro de 2008|dataacceso=24 de novembro de 2013|editor=Jornal da Mídia|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131029193214/http://www.jornaldamidia.com.br/noticias/2008/12/27/Mundo/Neve_e_gelo_provocam_fechamento_d.shtml|dataarquivo=29 de outubro de 2013|urlmorta=yes}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.cmjornal.xl.pt/noticia.aspx?channelid=00000021-0000-0000-0000-000000000021&contentid=A17AC07F-5506-4153-8ADB-6D4D7A58CA53|título=Várias estradas cortadas|editor=Correio da Manhã|data=28 de decembro de 2008|dataacceso=30 de novembro de 2013|data-arquivo=29 de outubro de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20131029193215/http://www.cmjornal.xl.pt/noticia.aspx?channelid=00000021-0000-0000-0000-000000000021&contentid=A17AC07F-5506-4153-8ADB-6D4D7A58CA53|url-morta=yes}}</ref> Así, o final de 2008 foi o máis frío en varias décadas segundo os meteorólogos.<ref>{{cita web|url=http://www.metsul.com/blog/?cod_blog=1&cod_publicacao=118|autor=Hackbart, Eugenio|título=Portugal vive fim de ano mais frio das últimas décadas|editor=Metsul|data=19 de decembro de 2008|dataacceso=24 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160323221025/http://metsul.com/blog/?cod_blog=1&cod_publicacao=118|dataarquivo=23 de marzo de 2016|urlmorta=yes}}</ref> En cuanto aos territorios insulares, nos Azores, onde a media anual de temperatura está entre as máis elevadas do país, a neve está restrinxida á Montaña do Pico, situada na [[Illa do Pico]], durante o Inverno. No arquipélago de Madeira tamén pode haber nevadas no [[Pico Ruivo]], no [[Pico das Torres]] e no [[Pico do Arieiro]], mais de forma máis escasa do que na Montaña do Pico. {{Galería | title = Paisaxes e climas de Portugal | align = center | width = 180 | height = 180 | Ficheiro:Dona Ana beach, Lagos.jpg|Cantís e praias de area branca no [[Algarve]]. | Ficheiro:Lagoa das Sete Cidades, Miradouro da vista do Rei, Sete Cidades, Ponta Delgada, ilha de São Miguel, Açores.JPG|Lagos volcánicos das Sete Cidades na [[Illa de São Miguel]]. | Ficheiro:Estrela Março 2010-16b.jpg|[[Serra da Estrela]], punto máis alto do Portugal continental. | Ficheiro:Alentejo oak on wheat field.jpg|Chairas con longas ringleiras de [[Quercus suber|sobreiras]] no [[Alentexo]]. | Ficheiro:CurralDasFreiras-2013.JPG|Profundo val de Curral das Freiras, na [[Illa de Madeira]]. | Ficheiro:Alto Douro.jpg|Ladeiras cultivades e vales do [[Rexión Norte, Portugal|Norte de Portugal]]. | Ficheiro:Montezinho 7.jpg|Fraga no Parque Natural do Montesinho en [[Braganza]]. | Ficheiro:2010-08-09 Ponta do Pico 01.jpg|Monte Pico, pico máis alto de Portugal, na [[illa do Pico]]. | Ficheiro:Parque Natural da Arrábida, Setúbal, Portugal, 2012-05-11, DD 05.JPG|Parque Natural da Arrábida, coa montaña e o mar. | Ficheiro:Vista do Forte do Pessegueiro sobre a Ilha do Pessegueiro (3).jpg|O deserto da Illa do Pessegueiro na costa alentexana. }} === Biodiversidade === [[Ficheiro:Canis Lupus Signatus.JPG|miniatura|dereita|O [[lobo ibérico]] está presente principalmente na zona norte de Portugal.]] Debido a que os seres humanos ocupan o territorio portugués desde hai miles de anos, pouco queda da vexetación orixinal. As áreas protexidas de Portugal inclúen un Parque Nacional, doce Parques Naturais, nove Reservas Naturais, cinco Monumentos Naturais e sete Paisaxes Protexidas, entre os cales están o Parque Nacional da Peneda-[[Xurés]], o Parque Natural da [[Serra da Estrela]] e Reserva Natural de Paul de Arzila. Estes medios naturais están formados por unha [[flora]] moi diversa, destacando as especies de [[piñeiro]] (especialmente as especies ''[[Pinus pinaster]]'' e ''[[Pinus pinea]]''), o [[castiñeiro]] (''[[Castanea sativa]]''), a [[sobreira]] (''[[Quercus suber]]''), a [[aciñeira]] (''[[Quercus ilex]]''), o [[Carballo anano|caxigo]] (''[[Quercus faginea]]'') e o [[eucalipto]] (''[[Eucalyptus globulus]]'');<ref>{{cita libro|autor=Afonso, M.O.; Campino, L.; Cortés, S.; Alves-Pires, C.|título=The Phlebotomine Sandfiles of Portugal|editor=Parasite Journal|localización=Arrábida|ano=2005|url=http://www.parasite-journal.org/articles/parasite/pdf/2005/01/parasite2005121p69.pdf|lingua=inglés|páxinas=69–72}}</ref> sendo todas estas especies apreciadas polo seu valor económico. En canto ás illas destaca sobre todo a Laurisilva ou bosque de [[loureiro]], un tipo único de [[selva]] [[trópico|subtropical]] que só atopa nalgunhas zonas de [[Europa]] e do mundo. Así, principalmente na [[illa de Madeira]], aínda que tamén nos [[Azores]], existen grandes bosques endémicos de Laurisilva.<ref>{{cita libro|autor=Sundseth, Kerstin|título=Natura 2000 en la región macaronésica|url=http://ec.europa.eu/environment/nature/info/pubs/docs/biogeos/Macaronesian/KH7809638ESC_002.pdf|data=2010|localización=Luxemburgo|isbn=978-9279131769|lingua=castelán}}</ref> En canto á fauna, pódense atopar diversas especies de [[mamíferos]], incluído, entre moitos outros, o [[raposo]], o [[teixugo]], o [[lince ibérico]], o [[lobo ibérico]], a [[cabra montesa]] (''[[Capra pyrenaica]]''), o [[gato montés]] (''[[Felis silvestris]]''), a [[lebre]], a [[Mustela|donicela]], o [[furón bravo|furón]], o [[camaleón]], a mangosta,<ref>{{cita web|autor=Queirós Barros, Tânia Sofia|url=http://www.santohuberto.com/sh_conteudo.asp?id=1184|título=Sacarrabos (Herpestes ichneumon)|dataacceso=3 de novembro de 2013|data=2008|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131122075041/http://www.santohuberto.com/sh_conteudo.asp?id=1184|dataarquivo=22 de novembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> a civeta ou o [[oso|oso pardo]].<ref>{{cita web|url=http://www.bicharada.net/animais/animais.php?aid=163|título=Urso-pardo|editor=Bicharada|dataacceso=3 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20130509063904/http://www.bicharada.net/animais/animais.php?aid=163|dataarquivo=09 de maio de 2013|urlmorta=yes}}</ref><ref>{{cita web|autor=Courty, Fanny|url=http://www.easyviajar.com/portugal/la-fauna-2909|título=La fauna|editor=Easy Voyage|lingua=castelán|dataacceso=3 de novembro de 2013}}</ref> En canto ás [[aves]], Portugal é unha importante parada para as migratorias, destacando lugares como o Cabo de San Vicente ou as montañas da Serra de Monchique, onde miles de aves cruzan de Europa a [[África]] durante o outono ou na primavera na súa [[migración das aves|migración]] de retorno. En xeral, unha gran parte das especies de aves congréganse ao longo da [[Península Ibérica]], xa que é a parada máis próxima entre o norte de Europa e África. En canto a situación concreta de Portugal, pódense atopar entre catrocentas e seiscentas especies de aves, xa sexan para [[niño|aniñar]] ou migratorias, habendo cada ano novos rexistros de especies.<ref>{{cita web|url=http://www.avesdeportugal.info/avesdeportugal.html|título=Lista de espécies|editor=Aves de Portugal|dataacceso=3 de novembro de 2013}}</ref> Os arquipélagos dos Azores e Madeira son tamén parada transitoria de aves, neste caso das que cruzan entre [[América]], Europa e África. Con respecto á fauna fluvial, hai rexistradas máis de cen variedades de especies de peixes, que van desde o [[Siluriformes|peixe gato europeo]], no Parque Natural do Texo, a algunhas cativas especies endémicas que habitan só en pequenos lagos. Algunhas destas específicas e raras especies están en serio perigo de extinción debido á perda de [[hábitat]], á [[contaminación]] e á [[seca]]. En canto ao mar, grazas aos afloramentos costeiros, é moi rico en nutrientes, o que leva a que existan diversas especies de peixes mariños. Algunhas das especies mariñas máis comúns son a [[sardiña]] (''[[Sardina pilchardus]]''), o [[atún]] ou a [[xarda]] (''[[Scomber scombrus]]''). Tamén se pode atopar unha gran variedade de especies bioluminescentes de distintas cores e formas, como por exemplo o [[plancto]] luminescente que se pode encontrar nalgunhas praias. Hai tamén moitas especies de [[insecto]]s endémicos, aínda que a maioría só se atopa nalgunhas partes de Portugal, algunhas outras especies son bastante comúns, como o por exemplo o [[Vacaloura|escornabois]] (''[[Lucanus cervus]]'') e a [[carricanta]]. Nas illas [[macaronesia]]s hai tamén ten moitas especies endémicas. En Madeira é posible observar máis de 250 especies de [[gasterópodos]], así como outros invertebrados característicos como a [[bolboreta]] branca de Madeira (''Pieris brassicae wollastoni''). En canto a aves, en Madeira moran tres especies endémicas de aves: a [[freira da Madeira]]<ref>{{Cita web|título=Denominación das aves|url=https://academia.gal/aves/denominacion/-/ave/freira-da-madeira|páxina-web=Real Academia Galega|data-acceso=2024-12-06|lingua=gl-ES}}</ref> (''Pterodroma madeira''), a [[pomba]] (''Columba trocaz'') e un regúlidos (''Regulus madeirensis''), ademais dunha subespecie de [[Fringilla coelebs|pimpín]] (''[[Fringilla coelebs]] maderensis''). Ademais, é tamén un lugar importante para a cría de aves mariñas como a [[pardela cincenta]] (''[[Calonectris diomedea]]'') ou o [[paíño de Madeira]] (''Oceanodroma castro''). Nos Azores, están identificadas 702 especies exóticas de flora, das cales 36 con carácter invasor, e 47 especies exóticas de fauna, distinguíndose cinco especies invasoras, destacando nestas últimas o [[escaravello]] xaponés. No conxunto do arquipélago están protexidas 115 especies, a pesar de haber, con todo, 215 especies ameazadas.<ref>{{cita web|url=http://www.puroviaje.com/2012/08/las-azores-islas-fascinantes.html|título=Las Azores, islas fascinantes|lingua=castelán|dataacceso=4 de novembro de 2013|editor=Puro Viaje|data-arquivo=01 de xaneiro de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130101180940/http://www.puroviaje.com/2012/08/las-azores-islas-fascinantes.html|url-morta=yes}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.azores.gov.pt/NR/rdonlyres/938A239D-07F8-437D-8790-80CC14D1F375/112495/Natureza.pdf|título=Natureza|dataacceso=4 de novembro de 2013|editor=Governo dos Açores|data-arquivo=23 de setembro de 2015|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20150923181417/http://www.azores.gov.pt/NR/rdonlyres/938A239D-07F8-437D-8790-80CC14D1F375/112495/Natureza.pdf|url-morta=yes}}</ref> == Política e goberno == {{VT|Lista de presidentes da República Portuguesa|Presidente de Portugal|Asemblea da República}} [[Ficheiro:Lisbon Portugal 114 The Palácio de São Bento (5108166460).jpg|miniatura|esquerda|250px|O [[Palácio de São Bento|Palacio de São Bento]], en Lisboa, é a sede da [[Asemblea da República]].]] A lei fundamental que rexe a República Portuguesa, a cal debe ser respectada por toda lei promulgada, é a Constitución. A carta magna foi redactada en [[1975]] pola [[Asemblea Constituínte]], promulgada polo [[Presidente de Portugal|Presidente da República]] o [[2 de abril]] de [[1976]], e posteriormente revisada até en catro ocasións, a última das cales foi en novembro de [[1997]]. Outras leis estruturais do país son o Código Civil (1966), o Código Penal (1982), o Código Comercial (1888), o Código de Proceso Civil (2013), o Código de Proceso Penal (1987) e o Código do Traballo (2011). Algunhas destas leis teñen sufrido revisións profundas desde a súa publicación orixinal.<ref name="pol">{{cita web|url=http://www.missionofportugal.org/mop/index.php?option=com_content&view=article&id=79&Itemid=73|título=Sistema Político|editor=Missão Permanente de Portugal junto das Nações Unidas|dataacceso=4 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131021141120/http://www.missionofportugal.org/mop/index.php?option=com_content&view=article&id=79&Itemid=73|dataarquivo=21 de outubro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> Existen catro Órganos de Soberanía: o [[Lista de presidentes da República Portuguesa|Presidente da República]], que é o Xefe de Estado, con poder moderador e algún [[poder executivo]]; a [[Asemblea da República]] ou Parlamento, que ostenta o [[poder lexislativo]]; o [[Goberno]], que ostenta o poder executivo; e os [[Tribunal|Tribunais]], que ostentan o [[poder xudicial]]. A forma de goberno que rexo ao país dende [[1976]] é unha [[República semipresidencialista]], estruturada segundo as regras de democracia representativa<ref name="pol"/> de tendencia [[Parlamentarismo|parlamentarista]], atenuada ou acentuada conforme o goberno sexa maioritario ou minoritario,<ref name="morais">{{cita web|autor=Blanco de Morais, Carlos|url=http://www.ffms.pt/upload/docs/efc2e52b-75ee-412b-9deb-04076e27c552.pdf|título=Parte III da Constitución da República: Semipresidencialismo "on probation"?|dataacceso=4 de novembro de 2013|editor=Fundação Francisco Manuel dos Santos|data-arquivo=21 de setembro de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130921053945/http://www.ffms.pt/upload/docs/efc2e52b-75ee-412b-9deb-04076e27c552.pdf|url-morta=yes}}</ref> soportando esta catro trazos estruturais esenciais: * A elección do [[Presidente de Portugal|Presidente da República]] por sufraxio directo e universal. * A repartición do poder executivo entre o Presidente e o [[Goberno]], sen nunca o primeiro dirixir directa e formalmente o Executivo.<ref>{{cita web|autor=Sampaio, Jorge|url=http://jorgesampaio.arquivo.presidencia.pt/pt/presidente/papel/constituicao.html|título=Estatuto e poderes constitucionais|editor=Presidencia da República Portuguesa|dataacceso=4 de novembro de 2013}}</ref> * A responsabilización política do Goberno perante a [[Asemblea da República]] e o Presidente. * O [[Xefe de Estado]] detén o poder de disolución do [[Parlamento]] e das Asembleas Lexislativas Rexionais.<ref name="morais"/> O Presidente da República, [[Xefe de Estado]], é elixido por [[sufraxio universal]] para un mandato de cinco anos. Ao contrario dos outros órganos de soberanía, o demandante a este cargo ten que ser maior de trinta e cinco anos e cidadán portugués. O candidato electo debe ter máis da metade dos votos. No caso de non haber un vencedor claro, realízase unha segunda volta cos dous candidatos máis votados da primeira. O demandante vencedor, na toma de posesión perante a Asemblea da República, presta o seguinte xuramento:<ref>{{cita web|url=http://www.parlamento.pt/Legislacao/Paginas/ConstituicaoRepublicaPortuguesa.aspx|título=Artigo 127º n.º 3 da Constituição da República Portuguesa|editor=Assembleia da República|ano=2005|dataacceso=5 de novembro de 2013}}</ref> {{Cita|Juro por minha honra desempenhar fielmente as funções em que fico investido e defender, cumprir e fazer cumprir a Constituição da República Portuguesa.<br/>''Xuro pola miña honra desempeñar fielmente as funcións en que fico investido e defender, cumprir e facer cumprir a Constitución da República Portuguesa.''}} [[Ficheiro:Cavaco Silva 2007.jpg|miniatura|dereita|180px|[[Aníbal Cavaco Silva]] foi o [[Presidente de Portugal]] entre [[2006]] e [[2016]].]] O Presidente da República exerce como Comandante Supremo das [[Forzas Armadas Portuguesas|Forzas Armadas]] (Exército, Armada, Forza Aérea, Garda Nacional Republicana), como represente formal do Estado no estranxeiro e nas relacións internacionais, maiormente como ratificador das convencións ou tratados internacionais e como receptor das credenciais de embaixadores estranxeiros, ademais de promulgar e mandar publicar ou vetar os actos lexislativos, principalmente as [[Lei]]s da [[Asemblea da República]], os Decretos-Lei e os decretos-regulamentarios do [[Goberno]], ben como requirir a fiscalización da constitucionalidade destes diplomas; a de nomeamento e exoneración do [[Primeiro Ministro]] e dos demais ministros, neste último caso baixo proposta do xefe do goberno, así como revisar condecoracións e exercer o cargo de gran-mestre das ordes honoríficas. Ademais, baixo proposta do Goberno, pode nomear e exonerar embaixadores e os máis altos cargos militares (xefes de estado maior), así como o nomeamento do Procurador-Xeral da República. No ámbito da interdependencia de poderes entre o Presidente da República, a Asemblea da República e o Goberno, cabe ao primeiro declarar a guerra e facer a paz, declarar o estado de emerxencia e o de sitio e indultar e conmutar penas. O [[Xefe de Estado]] portugués reside, oficialmente, no Palacio de Belén en [[Lisboa]].<ref name="pol"/> A [[Asemblea da República]], que reúne en [[Lisboa]] no [[Palácio de São Bento|Palacio de São Bento]], é elixida para un mandato de catro anos. O primado do poder lexislativo atribúese á Asemblea da República, compartindo, nalgúns casos, parte dese poder co Goberno. Non obstante, a Asemblea da República posúe poderes fiscalizadores dos actos lexislativos do Goberno, xa sexa a través da concesión de autorizacións lexislativas ou a través da apreciación parlamentaria destas. Neste momento a Asemblea conta con 230 deputados, elixidos en 22 [[Distrito electoral|distritos electorais]] dentro das listas de [[Partido político|partidos políticos]], aínda que nestas poidan participar cidadáns independentes. O presidente da Asemblea é elixido polos deputados, sendo sempre un deputado electo nas lexislativas, xeralmente do partido do goberno. O presidente da Asemblea é a segunda figura do Estado, tomando ao seu cargo as funcións do presidente da República en caso de ausencia deste.<ref name="pol"/> O Goberno está dirixido polo [[Primeiro Ministro]], que é, por regra, o líder do partido máis votado en cada elección lexislativa, sendo despois convidado polo Presidente da República para formar goberno, así que o goberno non é electo senón que é nomeado. O Primeiro Ministro reside oficialmente no [[Palácio de São Bento|Palacete de San Bento]], situado nas traseiras do edificio da Asemblea da República en Lisboa. Calquera goberno pode ser branco dunha [[moción de censura]], podendo derrubalo na Asemblea, porén, tamén pode ser presentada unha [[moción de confianza]] opóndose á moción de censura. Desde [[1975]], o panorama político portugués é dominado principalmente por dous partidos: o [[Partido Socialista (Portugal)|Partido Socialista]] (PS) e o [[Partido Social Democrata (Portugal)|Partido Social Demócrata]] (PSD). Estes partidos divídense as tarefas de gobernar e administrar a maioría dos gobernos autónomos practicamente desde a instauración da democracia. Así a todo, partidos como o [[Partido Comunista Portugués]] (PCP), que detén aínda a presidencia de gobernos autónomos e unha grande influencia xunto co movemento sindical ou o [[CDS - Partido Popular]] (CDS-PP), que xa gobernou o país en coalición co PS e co PSD, son tamén importantes no xadrez político. Alén destes, teñen asento no Parlamento o [[Bloco de Esquerda]] (BE) e o [[Partido Ecoloxista Os Verdes]] (PEV).<ref name="pol"/> === Sistema xudicial === [[Ficheiro:Arco Triunfal da Rua Augusta, Plaza del Comercio, Lisboa, Portugal, 2012-05-12, DD 02.JPG|miniatura|dereita|Sedes do Ministerio de Xustiza e do Supremo Tribunal en Lisboa.]] Os [[Tribunal|tribunais]] administran a [[xustiza]] en nome do pobo, defendendo os dereitos e intereses dos cidadáns, impedindo a violación da legalidade democrática e mediando os conflitos de intereses que ocorran entre diversas entidades. Segundo a Constitución existen as seguintes categorías de tribunais: o [[Tribunal Constitucional]], que ten a competencia de interpretar a Constitución e fiscalizar a conformidade das leis coas súas disposicións; o Supremo Tribunal de Xustiza e os tribunais xudiciais de primeira instancia ([[Comarca|Tribunais de Comarca]]) e de segunda instancia (Tribunais da Relación); o Supremo Tribunal Administrativo e os tribunais administrativos e fiscais de primeira e segunda instancias ([[Dereito administrativo|Tribunais Centrais Administrativos]]); e o Tribunal de Contas.<ref name="pol"/> Portugal ten, indiscutibelmente, as leis máis liberades en materia de posesión de drogas ilícitas no [[Occidente|mundo occidental]]. En 2001, o goberno portugués descriminalizou, con resultados eficaces, a posesión de todas as drogas que aínda son ilegais noutros Estados desenvolvidas, como o ''[[Cánnabis (droga)|cánnabis]]'', a [[cocaína]], a [[Heroína (droga)|heroína]] e o [[LSD]]. Mentres a posesión é legalizada, o tráfico continúa ser punible con penas de prisión e multas. Aos cidadáns portugueses detidos en posesión de pequenas cantidades de calquera droga, dáselles a opción de ingresar nunha clínica de rehabilitación. A pesar das críticas doutros países europeos, que declararon que o consumo de drogas en Portugal iría aumentar tremendamente, o uso de drogas entre os adolescentes caeu, xunto co número de casos de infección polo [[VIH]], que caeu 50 por cento en [[2009]].<ref>{{cita web |url=http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=portugal-drug-decriminalization|título=5 Years After: Portugal's Drug Decriminalization Policy Shows Positive Results|editor=Scientific American|autor=Vastag, Brian|data=7 de abril de 2009|dataacceso=6 de novembro de 2013}}</ref><ref>{{cita web|autor=Szalavitz, Maia|url=http://www.time.com/time/health/article/0,8599,1893946,00.html|título=Drugs in Portugal: Did Decriminalization Work?|editor=Time|data=26 de abril de 2009|dataacceso=6 de novembro de 2013|data-arquivo=26 de agosto de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130826203633/http://www.time.com/time/health/article/0,8599,1893946,00.html|url-morta=yes}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.dn.pt/inicio/portugal/interior.aspx?content_id=1837101|título=10 anos após a descriminalização do consumo de droga|editor=Diário de Notícias|autor=Coelho, Rute|data=25 de abril de 2011|dataacceso=6 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140202173611/http://www.dn.pt/inicio/portugal/interior.aspx?content_id=1837101|dataarquivo=02 de febreiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> No ano [[2010]], o [[31 de maio]], Portugal converteuse no sexto país de Europa e o oitavo do mundo en recoñecer legalmente o [[matrimonio entre persoas do mesmo sexo]] a nivel Estatal, entrando a lei en vigor o [[5 de xuño]].<ref name="dre.pt">{{Cita web|url=http://dre.pt/pdf1sdip/2010/05/10500/0185301853.pdf|título=Diário da República, 1.ª série — N.º 105|data=31 de Maio de 2010|dataacceso=6 de novembro de 2013|editor=Governo Português}}</ref> === Relacións exteriores === {{VT|Eurorrexión Galicia-Norte de Portugal|Comunidade de Traballo Galicia-Norte de Portugal}} A política externa de Portugal está ligada ao seu papel histórico como figura preeminente da [[Descubrimentos de Portugal|Era dos Descubrimentos]] e detentor do extinto [[Imperio Portugués]]. Con respecto á súa pertenza á [[Organización internacional|organizacións internacionais]], Portugal é membro fundador da [[Organización do Tratado do Atlántico Norte|OTAN]] (1949), [[OCDE]] (1961) e da [[EFTA]] (1960), aínda que deixou esta última en 1986 para adherirse á [[Unión Europea]] (UE), daquelas aínda coñecida como [[Comunidade Económica Europea]] (CEE).<ref>{{cita web|url=http://www.portugal.gov.pt/pt/os-ministerios/ministerio-dos-negocios-estrangeiros/quero-saber-mais/sobre-o-ministerio/organizacoes-internacionais-de-que-portugal-e-membro/organizacoes-internacionais-de-que-portugal-e-membro.aspx|título=Organizações internacionais de que Portugal é membro|editor=Ministério dos Negócios Estrangeiros. Governo de Portugal|dataacceso=10 de novembro de 2013}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://europa.eu/about-eu/eu-history/index_pt.htm|título=A história da União Europeia|editor=Unión Europea|dataacceso=10 de novembro de 2013}}</ref> Tamén foi membro fundador da primeira Axencia Internacional para as Enerxías Renovábeis (IRENA),<ref>{{Cita web|url=http://ecosfera.publico.pt/noticia.aspx?id=1357375|autor=Axencia Lusa|título=Portugal é membro fundador da primeira Agência Internacional para as Energias Renováveis|dataacceso=10 de novembro de 2013|editor=Público|data=24 de xaneiro de 2009}}</ref>, o [[25 de xuño]] de [[1992]] converteuse en [[Acordo de Schengen|Estado membro do Espazo Schengen]], unha política de libre circulación de persoas no espazo xeográfico de Europa e, en 1996, cofundou a [[Comunidade dos Países de Língua Portuguesa]] (CPLP).<ref name="cplp">{{Cita web|url=http://www.cplp.org/id-45.aspx|título=Histórico - Como surgiu?|editor=Comunidade dos Países de Lingua Portuguesa (CPLP)|dataacceso=10 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20101025221002/http://www.cplp.org/id-45.aspx|dataarquivo=25 de outubro de 2010|urlmorta=yes}}</ref> [[Ficheiro:Tratado de Lisboa 13 12 2007 (02).jpg|miniatura|esquerda|[[José Sócrates]] durante sinatura do [[Tratado de Lisboa (2007)|Tratado de Lisboa]] en [[2007]].]] A entrada de Portugal na Unión Europea beneficiou o país de modo significativo, sendo hoxe un dos grandes defensores da integración europea. Nas veces que ocupou a presidencia do [[Consello Europeo]] (en 1992, 2000 e 2007), todas elas ben sucedidas, aproveitou para lanzar o diálogo entre a Unión Europea e [[África]], volver a economía europea máis dinámica e competitiva e, na última presidencia, constituír e asinar, en conxunto cos restantes Estados membros, un [[Tratado de Lisboa (2007)|Tratado Reformador]] coñecido como [[Tratado de Lisboa (2007)|Tratado de Lisboa]].<ref name="pue">{{cita web|url=http://www.eu2007.pt/UE/vPT/Presidencia_Conselho/A_Presidencia/default_.htm|título=A Presidência portuguesa da União Europeia|editor=Unión Europea|data=2007|dataacceso=10 de novembro de 2013|data-arquivo=19 de agosto de 2007|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20070819042535/http://www.eu2007.pt/UE/vPT/Presidencia_Conselho/A_Presidencia/default_.htm|url-morta=unfit}}</ref> Como membro fundador da [[Organización do Tratado do Atlántico Norte|OTAN]], mantense activo dentro da alianza ao, por exemplo, contribuír proporcionalmente con grandes continxentes nas tropas enviadas aos [[Balcáns]], ademais, avogou firmemente pola independencia de [[Timor Leste]], unha antiga provincia ultramarina, enviando tropas e diñeiro en estreita colaboración cos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], aliados [[Asia|asiáticos]] e a [[ONU]].<ref>{{cita web|url=http://www.galizacig.com/actualidade/200206/znet_timor_entrevista_con_xanana_gusmao.htm|título=Timor Lorosae: Entrevista con Xanana Gusmão|dataacceso=10 de novembro de 2013|autor=Vltchek, Andre|editor=Confederación Intersindical Galega. CIG|localización=Santiago|data=4 de xuño de 2002|data-arquivo=11 de novembro de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20131111002054/http://www.galizacig.com/actualidade/200206/znet_timor_entrevista_con_xanana_gusmao.htm|url-morta=yes}}</ref> Xa antes, Portugal participara na creación [[Comunidade dos Países de Língua Portuguesa]] (CPLP) para mellorar os seus lazos con outros países falantes de [[lingua portuguesa|portugués]], a maioría antigamente pertencentes ao seu Imperio.<ref name="cplp"/> Adicionalmente, adoita participar en cumes Ibero-Americanas. En canto ás súas principais alianzas, Portugal mantén un tratado de amizade co [[Brasil]], alén da historia que une os dous países.<ref>{{Cita web|url=http://www.ccilb.net/pag/conteudo.asp?CdC=16|título=Portugal - Brasil: Uma nova realidade|editor=Câmara de Comércio e Indústria Luso-Brasileira|dataacceso=10 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131111003703/http://www.ccilb.net/pag/conteudo.asp?CdC=16|dataarquivo=11 de novembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> Con todo, a alianza máis destacable é a que mantén con [[Inglaterra]] (á cal sucedeu o [[Reino Unido]]). Esta alianza foi estabelecida na [[Idade Media]], momento no que foron celebrados dous tratados internacionais entre os Reis de Portugal e Inglaterra, nos anos [[1373]] e [[1386]] respectivamente. O Tratado de Windsor, asinado en maio de [[1386]] polos reis [[Xoán I de Portugal|Xoán I]] e [[Ricardo II de Inglaterra|Ricardo II]], confirmou formalmente a alianza que se mantén aínda até os nosos días.<ref>{{cita web|url=http://portuguese-embassy.co.uk/pt/relacoes-bilaterais.html|título=Relações Bilaterais|editor=Ministério dos Negócios Estrangeiros. Governo de Portugal|dataacceso=10 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20150716001312/http://portuguese-embassy.co.uk/pt/relacoes-bilaterais.html|dataarquivo=16 de xullo de 2015|urlmorta=yes}}</ref> O único litixio internacional que mantén o país, refírese ao concello de [[Olivença]]. Portugués desde [[1297]], o concello foi cedido a España no ámbito do Tratado de Badaxoz en [[1801]] tras a guerra das Laranxas, aínda que anos despois Portugal alegou que era parte do seu territorio en [[1815]], no ámbito do [[Congreso de Viena]]. Hoxe o concello consiste no municipio español co mesmo nome e no municipio de [[Táliga]], separado do anterior. Porén, as relacións diplomáticas entre ambos Estados son cordiais.<ref>{{cita web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/po.html#Issues|autor=CIA|título=Sobre os litígios internacionais de Portugal|editor=The World Factbook. CIA|dataacceso=10 de novembro de 2013|data-arquivo=19 de maio de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200519213218/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/po.html#Issues|url-morta=yes}}</ref> Con respecto ás relacións con [[Galicia]], Portugal mantén diversos espazos de traballo en tódolos campos. A [[Eurorrexión Galicia-Norte de Portugal]] é unha [[Eurorrexión]] da [[Unión Europea]] formalizada o [[18 de febreiro]] de [[2010]], aínda que xa levaba en funcionamento baixo outro status desde o [[31 de outubro]] de [[1991]], cuxo obxectivo é fomentar a cooperación territorial e promover intereses e obxectivos comúns.<ref>{{cita web|url=http://www.gnpaect.eu/index.php?componente=seccion&arch=index&id=29|título=Historia|editor=Galicia Norte de Portugal|dataacceso=11 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131111230938/http://www.gnpaect.eu/index.php?componente=seccion&arch=index&id=29|dataarquivo=11 de novembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.gnpaect.eu/index.php?componente=seccion&arch=index&id=28|título=GNP-AECT|editor=Galicia Norte de Portugal|dataacceso=11 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131111230926/http://www.gnpaect.eu/index.php?componente=seccion&arch=index&id=28|dataarquivo=11 de novembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> Outro ente é [[Comunidade de Traballo Galicia-Norte de Portugal]],<ref>{{cita web|url=http://www.eidolocal.es/portal/serv_xunta/DXAL/comunidade.html|título=Proxecto europeo "Comunidade de Traballo Galicia Norte de Portugal"|editor=Xunta de Galicia|dataacceso=11 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131111231836/http://www.eidolocal.es/portal/serv_xunta/DXAL/comunidade.html|dataarquivo=11 de novembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> outra entidade promovida dende a Unión Europea creada coa finalidade de favorecer unha dinámica de encontros regulares para tratar asuntos de interese común, intercambiar informacións, coordinar iniciativas e examinar as posibilidades de solucionar os problemas comúns ou de contribuír á súa solución por medio de acordos, de decisións tendentes a unha solución coordinada, ou de recomendacións e propostas ás autoridades competentes, así como a elaboración e presentación de proxectos de cooperación conxuntos. Todos estes proxectos de colaboración teñen a súa confluencia no coñecido como Eixo Atlántico, un espazo que vai máis aló do económico até chegar ao cultural, facendo mesmo políticas de promoción turística conxuntas.<ref>{{cita web|url=http://www.eixoatlantico.com/?q=gl/noticias/eixoatlantico|título=Eixo Atlántico|editor=Eixo Atlántico|dataacceso=11 de novembro de 2013}}</ref> A primeira capital cultural do Eixo Atlántico foi a cidade de [[Vila Nova de Gaia]].<ref>{{cita web|url=http://www.vieiros.com/nova/71425/vila-nova-de-gaia-elixida-primeira-capital-cultural-do-eixo-atlantico|editor=Vieiros|título=Vila Nova de Gaia, elixida primeira Capital Cultural do Eixo Atlántico|dataacceso=11 de novembro de 2013}}</ref> Un dos proxectos de colaboración cultural máis soados foi a candidatura a Patrimonio inmaterial da Humanidade da [[UNESCO]] do Patrimonio e as Tradicións orais Galego Portuguesas,<ref>{{cita web|url=http://www.opatrimonio.org/gz/principal.asp|título=Candidatura das tradicións orais galego portuguesas|dataacceso=11 de novembro de 2013|editor=Candidatura de Patrimonio Inmaterial Galego Portugués|data-arquivo=06 de abril de 2014|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20140406133316/http://www.opatrimonio.org/gz/principal.asp|url-morta=yes}}</ref> a cal foi finalmente foi rexeitada por ser demasiado ampla,<ref>{{cita web|url=http://www.farodevigo.es/sociedad-cultura/2462/unesco-deja-premio-tradicion-oral-gallego-lusa/31581.html|título=A Unesco rexeita declarar obra mestra a tradición oral galego-portuguesa|autor=Villar, C.|editor=Faro de Vigo|data=2005|dataacceso=11 de novembro de 2013}}</ref> instándoa enfocar o proxecto desde outro ángulo. Debido a isto, segue a haber novas tentativas para acadar o obxectivo algún día, así como seguen a realizarse multitude de actividades adicadas á promoción e á conservación deste patrimonio, sobre todo grazas ao colectivo [[Ponte... nas ondas!]].<ref>{{cita web|url=http://www.pontenasondas.org/gl/proxectos-pno/candidatura-unesco-do-pigp/69-novas/157-unha-nova-oportunidade-para-o-patrimonio-inmaterial-galego-portugues|título=A Candidatura das Traducións Orais Galego-Portuguesas|autor=Jongsung, Yang|editor=Ponte nas Ondas|dataacceso=11 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131111231512/http://www.pontenasondas.org/gl/proxectos-pno/candidatura-unesco-do-pigp/69-novas/157-unha-nova-oportunidade-para-o-patrimonio-inmaterial-galego-portugues|dataarquivo=11 de novembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> === Forzas policiais e militares === {{Artigo principal|Forzas armadas de Portugal}} [[Ficheiro:Lockheed F-16A Fighting Falcon, Portugal - Air Force AN1088466.jpg|miniatura|dereita|[[Caza (avión)|Caza]] [[General Dynamics F-16 Fighting Falcon|F-16 Fighting Falcon]] da Forza Aérea portuguesa.]] As [[forzas armadas portuguesas]] teñen tres ramos: o Exército, a Mariña e a Forza Aérea, todos tutelados polo Ministerio da Defensa Nacional.<ref>{{cita web|url=http://www.portugal.gov.pt/pt/os-ministerios/ministerio-da-defesa-nacional/quero-saber-mais/sobre-o-ministerio/organismos.aspx|título=Organismos tutelados|editor=Ministério da Defesa Nacional|dataacceso=13 de novembro de 2013}}</ref> Os militares de Portugal serven, principalmente, como forza de autodefensa para protexer a integridade territorial do país e fornecer tanto asistencia humanitaria como seguranza no territorio Estatal e no estranxeiro.<ref>{{cita web|url=http://www.mdn.gov.pt/mdn/pt/Defesa/politica/|editor=Ministério da Defesa Nacional|título=Política de Defesa Nacional|dataacceso=13 de novembro de 2013|data-arquivo=20 de marzo de 2008|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20080320102808/http://www.mdn.gov.pt/mdn/pt/Defesa/politica/|url-morta=unfit}}</ref> No ano [[2008]] os tres ramos do exército sumaban 39.200 empregados activos, incluíndo 7.500 mulleres, sendo o gasto militar do goberno no exército en [[2009]] de 2.670 millóns de [[euro]]s,<ref>{{cita web|url=http://www.nato.int/nato_static/assets/pdf/pdf_2010_06/20100610_PR_CP_2010_078.pdf|título=Financial and Economic Data Relating to NATO Defence|editor=NATO. Public Diplomacy Division|lingua=inglés|dataacceso=13 de novembro de 2013}}</ref> representando o 2,1% do seu [[Produto Interior Bruto]]. Porén, a intención do goberno é de reducir paulatinamente o gasto en defensa.<ref>{{cita web|url=http://www.portugal.gov.pt/pt/os-ministerios/ministerio-da-defesa-nacional/sobre-o-ministerio-da-defesa-nacional.aspx|título=Sobre o Ministério de Defensa Nacional|editor=Ministério da Defensa Nacional|dataacceso=13 de novembro de 2013}}</ref> A partir do ano [[2004]],<ref>{{cita web|url=http://www.dn.pt/inicio/interior.aspx?content_id=654026|autor=Freire, Manuel Carlos|título=Recenseamento militar obrigatório para as mulheres|editor=Diário de Notícias|data=9 de marzo de 2007|dataacceso=13 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131113234824/http://www.dn.pt/inicio/interior.aspx?content_id=654026|dataarquivo=13 de novembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> foi abolido o [[servizo militar]] obrigatorio, estabelecéndose a ideade mínima para o recrutamento nos 18 anos.<ref>{{cita web|url=http://www.mdn.gov.pt/mdn/pt/Recrutamento/|editor=Ministério da Defesa Nacional|título=Recrutamento|dataacceso=13 de novembro de 2013|data-arquivo=12 de febreiro de 2008|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20080212133738/http://www.mdn.gov.pt/mdn/pt/Recrutamento/|url-morta=unfit}}</ref> A armada, con 21.000 empregados, consta de tres brigadas, ademais doutras unidades máis pequenas: unha brigada de infantaría, principalmente equipada con transportes blindados Pandur II,<ref>{{cita web|url=http://centrodeartigos.com/articulos-educativos/article_3424.html|editor=WebAcademia|título=Pandur II, Versiones, Variantes, Operadores|lingua=castelán|dataacceso=18 de novembro de 2013}}</ref> unha brigada mecanizada, principalmente equipada con tanques [[Leopard 2|Leopard 2 A6]] e transportes blindados M113, e unha brigada de reacción rápida, que consiste en paracaidistas, comandos e rangers. A mariña consta de 10.700 empregados, dos cales 1.580 son marines, contando ademais con cinco [[Fragata (buque)|fragatas]], sete [[corveta]]s, dous [[submarino]]s e vinte e oito [[buque]]s patrulla e auxiliares.<ref>{{cita web|url=http://www.areamilitar.net/Mar_PT.aspx|título=Principais meios da marinha de guerra portuguesa|editor=Área Militar|dataacceso=18 de novembro de 2013|data-arquivo=28 de setembro de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130928232424/http://www.areamilitar.net/Mar_PT.aspx|url-morta=yes}}</ref> Finalmente, as forzas aéreas, que contan con 7.500 empregados, teñen como avións de combate principais o Lockheed F-16 Fighting Falcon e o Dassault/Dornier Alpha Jet.<ref>{{cita web|url=http://ordendebatallainternacional.blogspot.com.es/2012/06/portugal.html|título=Fuerzas Armadas de Portugal|editor=Fuerzas Armadas del Mundo|dataacceso=18 de novembro de 2013}}</ref> No [[século XX]], Portugal realizou dúas grandes intervencións militares, a primeira durante a [[primeira guerra mundial]] ([[1914]]-[[1918]]) e posteriormente durante a guerra colonial ([[1961]]-[[1974]]).<ref>{{cita web|url=http://www.arqnet.pt/portal/portugal/grandeguerra/pgm1910.html|autor=Amaral, Manuel|título=Cronologia da participação portuguesa na Primeira Guerra Mundial|editor=O Portal da História|dataacceso=20 de novembro de 2013|data-arquivo=25 de setembro de 2014|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20140925055555/http://www.arqnet.pt/portal/portugal/grandeguerra/pgm1910.html|url-morta=yes}}</ref> Tras a fin do [[Imperio Portugués]] en [[1975]], as Forzas Armadas portuguesas participaron en misións para o mantemento da paz en [[Afganistán]], [[Bosnia e Hercegovina]], [[Iraq]], [[Kosovo]], [[Líbano]], [[Somalia]] e [[Timor Leste]],<ref>{{cita web|url=http://projetatlas.univ-paris1.fr/IMG/pdf/PORTUGALpdf.pdf|título=Portugal Country Report|editor=Project Atlas|autor=Lewkowicz, Gregory|dataacceso=20 de novembro de 2013|lingua=inglés|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20150610201535/http://projetatlas.univ-paris1.fr/IMG/pdf/PORTUGALpdf.pdf|dataarquivo=10 de xuño de 2015|urlmorta=yes}}</ref> así como varias operacións militares unilaterais independentes no estranxeiro, como son o caso das intervencións das Forzas Armadas en [[Angola]] en [[1992]] e en [[Guinea-Bissau]] en [[1998]], co obxectivo principal da protección e a retirada dos cidadáns portugueses e estranxeiros ameazados polos conflitos civís locais. A seguridade da poboación está a cargo da Guarda Nacional Republicana (GNR) e da Polícia de Segurança Pública (PSP),<ref>{{cita web|url=http://www.gnr.pt/|título=Guarda Nacional Republicana|editor=Guarda Nacional Republicana|dataacceso=20 de novembro de 2013|data-arquivo=05 de xullo de 2008|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20080705161410/http://www.gnr.pt/|url-morta=yes}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.psp.pt/|título=Polícia de Segurança Pública|dataacceso=20 de novembro de 2013|editor=Polícia de Segurança Publica}}</ref> ambas baixo xurisdición do Ministerio da Administración Interna. A Guarda Nacional Republicana, ademais, está suxeita á lexislación e organización militar, polo que tamén está baixo a autoridade do Ministerio de Defensa, participando mesmo en operacións internacionais en Iraq e Timor Leste. Alén destas, existe tamén a Polícia Judiciária (PJ), que é o principal [[Policía|órgano policial]] de investigación criminal do país, que se encarga de loitar para a gran criminalidade, o crime organizado, o terrorismo, o tráfico de estupefacientes, a corrupción e os delitos económicos e financeiros. A Polícia Judiciária está integrada no Ministerio de Xustiza, actuando baixo a orientación do Ministerio Público.<ref>{{cita web|url=http://www.policiajudiciaria.pt/PortalWeb/page/%7B6B36E242-812A-4DD1-A685-F35437A4540D%7D/|título=Polícia Judiciária. Missão|editor=Ministério da Justiça|dataacceso=20 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131024030258/http://www.policiajudiciaria.pt/PortalWeb/page/%7B6B36E242-812A-4DD1-A685-F35437A4540D%7D|dataarquivo=24 de outubro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> === Divisións administrativas === {{Artigo principal|Subdivisións de Portugal}} {{VT|Distritos de Portugal|Rexión autónoma de Portugal|Freguesía}} Administrativamente, Portugal está dividido en 308 [[municipio]]s, que se dividen á súa vez en 4260 [[freguesía]]s ou [[Parroquia civil|parroquias]]. Operativamente, os concellos e as freguesías son as únicas unidades da administración local xuridicamente recoñecidas polo goberno central, é dicir, nin as cidades, nin as vilas, nin as aldeas están lexitimadas pola lei. A efectos estatísticos, o goberno portugués tamén identifica a [[Nomenclatura das unidades territoriais estatísticas|NUTS]], comunidades intermunicipais e, de xeito informal, o sistema do distritos que se utilizou oficialmente até a integración europea. Así, no Portugal continental cóntanse até dezaoito distritos, mentres que os arquipélagos dos [[Illas Azores|Azores]] e [[Arquipélago de Madeira|Madeira]] réxense como [[Rexión autónoma de Portugal|Rexións Autónomas]]. Os dezaoito distritos do Portugal continental son:<ref>{{cita web|url=http://www.distritosdeportugal.com/|título=Distritos de Portugal|publisher=Distritosdeportugal.com|dataacceso=22 de novembro de 2013|data-arquivo=26 de decembro de 2018|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20181226150054/http://www.distritosdeportugal.com/%20|url-morta=yes}}</ref> {| class="toccolours" cellpadding="1" cellspacing="0" style="width:100%; margin:auto; margin:1px; clear:right; text-align:center;" |- ! colspan="8" style="text-align:left; background:lightgrey; padding-left:15px; font-size:130%;"|Distritos do Portugal Continental ! style="text-align:right; background:lightgrey; padding-right:10px;"| |- style="font-size:95%; width:15%; background:white; text-align:center;" ! style="border-bottom:1px solid black;"| &nbsp; ! style="border-bottom:1px solid black;"| Distrito ! style="border-bottom:1px solid black;"| Superficie ! style="border-bottom:1px solid black;"| Poboación ! rowspan="10" style="text-align:center; background:white; text-align:center;"|[[Ficheiro:PortugalNumbered.png|100px]] ! style="border-bottom:1px solid black;"| &nbsp; ! style="border-bottom:1px solid black;"| Distrito ! style="border-bottom:1px solid black;"| Superficie ! style="border-bottom:1px solid black;"| Poboación |- style="font-size:95%" | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 1 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Lisboa|Lisboa]] | style="text-align:center;"| 2.761&nbsp;km² | | 2.250.533 | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 10 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito da Guarda|Guarda]] | style="text-align:center;"| 5.518&nbsp;km² | | 160.939 |- style="font-size:95%" | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 2 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Leiria|Leiria]] | style="text-align:center;"| 3.517&nbsp;km² | | 470.930 | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 11 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Coímbra|Coímbra]] | style="text-align:center;"| 3.947&nbsp;km² | | 430.104 |- style="font-size:95%" | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 3 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Santarém|Santarém]] | style="text-align:center;"| 6.747&nbsp;km² | | 453.638 | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 12 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Aveiro|Aveiro]] | style="text-align:center;"| 2.808&nbsp;km² | | 714.200 |- style="font-size:95%" | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 4 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Setúbal|Setúbal]] | style="text-align:center;"| 5.064&nbsp;km² | | 851.258 | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 13 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Viseu|Viseu]] | style="text-align:center;"| 5.007&nbsp;km² | | 377.653 |- style="font-size:95%" | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 5 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Beja|Beja]] | style="text-align:center;"|10.225&nbsp;km² | | 152.758 | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 14 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Braganza|Braganza]] | style="text-align:center;"| 6.608&nbsp;km² | | 136.252 |- style="font-size:95%" | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 6 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Faro|Faro]] | style="text-align:center;"| 4.960&nbsp;km² | | 451.006 | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 15 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Vila Real|Vila Real]] | style="text-align:center;"| 4.328&nbsp;km² | | 206.661 |- style="font-size:95%" | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 7 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Évora|Évora]] | style="text-align:center;"| 7.393&nbsp;km² | | 166.706 | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 16 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito do Porto|Porto]] | style="text-align:center;"| 2.395&nbsp;km² | | 1.817.117 |- style="font-size:95%" | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 8 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Portalegre|Portalegre]] | style="text-align:center;"| 6.065&nbsp;km² | | 118.506 | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 17 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Braga|Braga]] | style="text-align:center;"| 2.673&nbsp;km² | | 848.185 |- style="font-size:95%" | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 9 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Castelo Branco|Castelo Branco]] | style="text-align:center;"| 6.675&nbsp;km² | | 196.264 | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 18 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Viana do Castelo|Viana do Castelo]] | style="text-align:center;"| 2.255&nbsp;km² | | 244.836 |} {{Clear}} {{Clear}} {| class="toccolours" cellpadding="1" cellspacing="0" style="width:100%; margin:auto; margin:1px; clear:right; text-align:center;" |- ! colspan="5" style="text-align:left; background:lightgrey; padding-left:15px; font-size:130%;"| Rexións Autónomas |- style="font-size:95%" ! style="width:20%; background:white; text-align:center; border-bottom:1px solid black;"| Rexión Autónoma ! style="width:20%; background:white; text-align:center; border-bottom:1px solid black;"| Superficie ! style="width:20%; background:white; text-align:center; border-bottom:1px solid black;"| Poboación ! style="width:20%; background:white; text-align:center; border-bottom:1px solid black;"| Densidade ! style="width:20%; background:white; text-align:center; border-bottom:1px solid black;"| Xentilicio |- style="font-size:95%" | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Azores]] | style="text-align:left; padding-left:5px;"| <div class="center">2.333&nbsp;km² | style="text-align:left;" | <div class="center">246.772</div> | style="text-align:left;" | <div class="center">105,77 hab/km²</div> | | Azoriano/a |- style="font-size:95%" | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Arquipélago de Madeira|Madeira]] | style="text-align:left; padding-left:5px;"| <div class="center">801&nbsp;km² | style="text-align:left;" | <div class="center">267.785</div> | style="text-align:left;" | <div class="center">334,31 hab/km²</div> | | Madeirense |} Portugal tamén está dividido en unidades territoriais máis grandes que so distritos coñecidas como [[Nomenclatura das unidades territoriais estatísticas|NUTS]] (Nomenclatura Común das Unidades Territoriais Estatísticas).<ref>{{cita web|url=http://www.igfse.pt/st_glossario.asp?startAt=2&categoryID=309|título=Nomenclatura das Unidades Territoriais para fins Estatísticos (NUTS)|editor=Instituto de Gestão do Fundo Social Europeu|dataacceso=22 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131202231634/http://www.igfse.pt/st_glossario.asp?startAt=2&categoryID=309|dataarquivo=02 de decembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> O obxectivo destas unidades, en vigor en todos os Estados da [[Unión Europea]],<ref>{{cita web|url=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CONSLEG:2003R1059:20081211:PT:PDF|título=Regulamento (CE) n.º 1059/2003 do Parlamento Europeu e do Conselho|data=26 de maio de 2003|editor=Unión Europea|dataacceso=22 de novembro de 2013}}</ref> é puramente estatístico. A división máis grande, o NUTS I, está composto por tres grandes rexións: Portugal Continental, a Rexión Autónoma dos Azores e a Rexión Autónoma de Madeira.<ref>{{cita libro|autor=Rodrigues, Arinda|título=Novas Viagens — A Terra: Estudos e Representações|editor=Texto Editora|edición=1ª ed.|localidade=Lisboa|ano=2003|páxinas=53|isbn=972-47-2356-9}}</ref> A pesar de seren os distritos a división administrativa de primeira orde no Portugal Continental, é outra a división técnica de primeira orde. Trátase das cinco grandes rexións xestionadas polas Comisións de Coordinación e Desenvolvemento Rexional (CCDR), e que corresponden ás subdivisión NUTS II para Portugal. Os seus límites corresponden cos límites dos concellos, aínda que aos dos distritos, os cales ás veces se espallan por máis dunha rexión. Estas rexións continentais son a [[Rexión Norte, Portugal|Norte]], a [[Rexión Centro, Portugal|Centro]], [[Rexión de Lisboa|Lisboa]], o [[Alentexo]] o [[Algarve]]. Por último, as rexións de NUTS II subdivídense á súa vez en [[Subrexións portuguesas ordenadas por poboación|subrexións estatísticas]] sen ningún significado administrativo, denominadas NUTS III, cuxo único obxectivo é o de serviren para agrupar concellos contiguos, cunha problemática ou desafíos semellantes, para obter así datos de conxunto destinados principalmente á planificación económica. === Dereitos humanos === {{Status-HRC-país | país = {{POR}} | CESCR =1 | CESCR-OP = 2 | CCPR = 1 | CCPR-OP1 = 1 | CCPR-OP2 = 1 | CERD = 1b | CED =2 | CEDAW = 1 | CEDAW-OP = 1 | CAT =1 | CAT-OP = 2 | CRC = 1 | CRC-OP-AC = 1 | CRC-OP-SC = 1 | MWC = 3 | CRPD =1 | CRPD-OP =1 }} == Demografía == {{Artigo principal|Demografía de Portugal}} [[Ficheiro:Densidade_populacional_por_concelho_-_INE_2001.png|miniatura|Densidade de poboación por concellos (2001).]] Os [[censo|censos de poboación]] no Estado portugués comezaron a realizarse no [[século XIX]]. O primeiro censo considerado moderno, xa que cumpría cunha serie de estándares internacionais,<ref>{{cita web|url=http://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=CENSOS&xpgid=censos-pt-mundo|título=Censos em Portugal|editor=Instituto Nacional de Estatística|dataacceso=3 de decembro de 2013}}</ref> realizouse o [[1 de xaneiro]] de [[1854]]. Este censo abarcaba todo o territorio nacional, tanto o continental como os arquipélagos, mais non así as colonias que posuía naquel momento.<ref name="censo">{{cita web|url=http://www.ine.pt/ngt_server/attachfileu.jsp?look_parentBoui=66070225&att_display=n&att_download=y|título=População: Censo non 1.º de Janeiro 1864|editor=Instituto Nacional de Estatística|dataacceso=3 de decembro de 2013}}</ref> Máis dunha década despois, en [[1868]], presentáronse os resultados nun volume de 340 páxinas no que se diferenciaba a poboación por distrito, concello e freguesía e, no caso dos arquipélagos, tamén por illa.<ref name="censo" /> Segundo este censo, en Portugal había naquel momento 4.188.410 habitantes ''[[de facto]]''.<ref name="censo" /> Entre [[1864]] e [[1911]], a poboación portuguesa aumentou cunha taxa media anual do 7,9%, o que fai un total dun 42%, até acadar os 5.547.708 de habitantes.<ref name="Halpern">{{cita web|autor=Halpern Pereira, Miriam|título=Demografia e desenvolvimento em Portugal na segunda metade do século XIX|url=http://analisesocial.ics.ul.pt/documentos/1224253615P4nSE7oy4Nu53FD1.pdf|dataacceso=3 de decembro de 2013}}</ref> Isto debeuse ás melloras na economía e nas condicións de vida en xeral. Así, a última gran crise alimentaria produciuse entre 1856 e 1857. A chegada, aínda que tardía, da industrialización a Portugal provocou un éxodo rural que supuxo o abandono progresivo dos campos e un rápido crecemento das cidades, sobre todo en [[Lisboa]] e no [[Porto, Portugal|Porto]].<ref name="Halpern"/> O crecemento antes mencionado tamén foi posible grazas á diminución da emigración que se produciu tras a independencia brasileira e que só volvería aumentar tras a fin da guerra entre o [[Brasil]] e [[Paraguai]] en [[1869]]. Esta forte emigración traduciuse ademais nun envellecemento da poboación.<ref name="Halpern"/> Na década de [[1960]], produciuse un novo éxodo rural que atraeu a xente ás grandes cidades e aos núcleos turísticos, o que supuxo un despoboamento de zonas do interior, especialmente aquelas que se atopaban próximas ás fronteiras co Estado español.<ref>{{cita web|autor=Pacievitch, Thais|título=População de Portugal|url=http://www.infoescola.com/demografia/populacao-de-portugal/|dataacceso=3 de decembro de 2013}}</ref> Portugal foi un país de emigrantes até 1970, o cal fixo que a poboación case non medrase. Con todo, a [[Revolución dos Caraveis|chegada da democracia]] e a perda das colonias deu a volta á situación e Portugal experimentou un estoupido demográfico.<ref name="Contibutos">{{cita web|autor=Valente Rosa, Maria João; de Seabra, Hugo; Santos, Tiago|título=Contributos dos imigrantes na demografia portuguesa. O papel das populações de nacionalidade estrangeira|dataacceso=3 de decembro de 2013|url=http://www.oi.acidi.gov.pt/docs/Estudos%20OI/estudoOIdemografia.pdf|data=2003|lugar=Lisboa|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140202160549/http://www.oi.acidi.gov.pt/docs/Estudos%20OI/estudoOIdemografia.pdf|dataarquivo=02 de febreiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> Desde entón, o número de inmigrantes non deixou de aumentar e así, entre [[1980]] e [[2001]], o número de inmigrantes legais en terras portuguesas multiplicouse por seis, o que fixo que a poboación non envellecese tanto como noutros países do norte e o centro de Europa.<ref name="Contibutos"/> Así, en Portugal viven, segundo datos de [[2012]], 414.610 inmigrantes, o que representa ao redor do 5% da poboación. A maioría procede do [[Brasil]] (105.518), [[Ucraína]] (44.050) e [[Cabo Verde]] (42.388), seguidos de [[Romanía]] (35.216), [[Angola]] (19.873), a [[China]] (17.186), [[Guinea-Bissau]] (17.462) e o [[Reino Unido]] (16.649).<ref name="Pordata">{{cita web|url=http://www.pordata.pt/Portugal/Populacao+estrangeira+com+estatuto+legal+de+residente+total+e+por+algumas+nacionalidades-24|editor=Pordata|título=População estrangeira com estatuto legal de residente: total e por algumas nacionalidades|dataacceso=3 de decembro de 2013}}{{Ligazón morta|data=setembro de 2024 }}</ref> Segundo o censo do ano [[2011]], a poboación portuguesa está composta por un 14,9% de persoas con idades comprendidas entre os 0 e os 14 anos, un 65,9% entre os 15 e os 64 e un 19,1% con máis de 65 anos,<ref>{{cita web|editor=Instituto Nacional de Estatística|url=http://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=CENSOS&xpgid=ine_censos_publicacao_det&contexto=pu&PUBLICACOESpub_boui=122073978&PUBLICACOESmodo=2&selTab=tab1&pcensos=61969554|título=Censos - Resultados provisórios - 2011|data=2011|dataacceso=3 de decembro de 2013}}</ref> mentres que a [[esperanza de vida]] ao nacer media é de 78,7 anos, 75,45 no caso dos homes e 82,16 no caso das mulleres.<ref name="EsperanzaVida">{{cita web|título=Portugal. Life expectancy at birth|url=http://www.indexmundi.com/portugal/life_expectancy_at_birth.html|editor=Index Mundi|dataacceso=3 de decembro de 2013|data=2013}}</ref> A taxa de [[alfabetización]] sitúase no 95,2%, segundo datos de 2010, cunha lixeira diferenza por xéneros, sendo nos homes do 96,9% e nas mulleres do 93,6%.<ref>{{cita web|título=Portugal. Literacy|url=http://www.indexmundi.com/portugal/literacy.html|editor=Index Mundi|dataacceso=3 de decembro de 2013|data=2013}}</ref> O crecemento da poboación sitúase no 0,212%, sendo a taxa de natalidade de 9,94 nacementos por cada 10.000 habitantes e a taxa de mortalidade de 10,8 falecidos por cada 10.000 habitantes,<ref name="Ficha2011">{{cita web|título=Portugal. Population|url=http://www.indexmundi.com/portugal/population.html|editor=Index Mundi|dataacceso=3 de decembro de 2013|data=2013}}</ref> entrementres a taxa de fertilidade sitúase en 1,5 fillos por muller, o que fai que o país teña un [[crecemento vexetativo]] nulo.<ref name="Ficha2011"/> Portugal sitúase amais como un dos países coa taxa de mortalidade infantil (4,66 por mil) máis baixa do mundo.<ref name="Ficha2011"/><ref>{{cita web|url=http://www.unicef.org/sowc08/report/report.php|título=The State of the Worlds Children 2008|lingua=inglés|editor=UNICEF|dataacceso=3 de decembro de 2013|data=2008|data-arquivo=01 de decembro de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20131201021615/http://www.unicef.org/sowc08/report/report.php|url-morta=yes}}</ref> === Principais cidades === [[Lisboa]], con máis de 550.000 habitantes (3 millóns na súa [[Rexión de Lisboa|Rexión metropolitana]]) é a capital do país desde o [[século XIII]], cando sucedeu a [[Coímbra]], a maior súa cidade, o principal polo económico, contando co principal [[Porto (comunicacións)|porto marítimo]] e [[aeroporto]] do Estado e a cidade máis rica cun [[PIB]] ''per capita'' superior ao da media da [[Unión Europea]]. Outras cidades importantes son [[Porto, Portugal|Porto]], que con preto de 240.000 habitantes (2,2 millóns no [[Grande Porto]]) é a segunda maior cidade e centro económico, [[Aveiro]] (ás veces denominada a "[[Venecia]] portuguesa"), [[Braga]] ("Cidade dos Arcebispos"), [[Chaves, Portugal|Chaves]] (cidade histórica e milenaria), [[Coímbra]] (coma a máis antiga universidade do país), [[Guimarães]] ("Cidade berce"), [[Évora]] ("Cidade museo"), [[Setúbal]] (terceiro maior porto), [[Portimão]] (3º porto de [[cruceiro (viaxe)|cruceiros]] e sede do [[Autódromo Internacional do Algarve]]), [[Faro, Portugal|Faro]] e [[Viseu, Portugal|Viseu]]. Na [[Grande Lisboa|área metropolitana de Lisboa]] existen cidades con gran [[densidade de poboación]] como [[Agualva-Cacém]] e [[Queluz]] (concello de [[Sintra]]), [[Amadora]] , [[Almada]], [[Amora]], [[Seixal]], [[Barreiro, Portugal|Barreiro]], [[Montijo, Portugal|Montijo]] e [[Odivelas]]. Na [[Grande Porto|área metropolitana do Porto]] os concellos máis poboados son [[Vila Nova de Gaia]], que de feito tan máis habitantes que o Porto, [[Maia, Portugal|Maia]], [[Matosinhos]] e [[Gondomar, Porto|Gondomar]]. Na [[Rexión Autónoma de Madeira]] a principal cidade é o [[Funchal, Madeira|Funchal]], mentres que na [[Rexión Autónoma dos Azores]] existen tres cidades principais: [[Ponta Delgada]], na [[illa de São Miguel]], [[Angra do Heroísmo]] na [[illa Terceira]] e [[Horta]] na [[illa do Faial]].<ref name="Pop"/> {{Cidades de Portugal}} === Relixión === [[Ficheiro:Santuário de Fátima.jpg|miniatura|O Santuario de Fátima.]] A Constitución portuguesa garante a [[liberdade relixiosa]] e a igualdade entre relixións.<ref>Artigo 13.º, parágrafo 2, da Constituição da República Portuguesa: "Ninguém pode ser privilegiado, beneficiado, prejudicado, privado de qualquer direito ou isento de qualquer dever em razão de ascendência, sexo, raça, língua, território de origem, religião, convicções políticas ou ideológicas, instrução, situação económica, condição social ou orientação sexual"; e artigo 41.º sobre a liberdade de consciência, de religião e de culto.</ref> Con todo, existe un concordato que privilexia á [[Catolicismo|Igrexa católica]] en varias dimensións da vida social,<ref>{{cita libro|editor=Correio da Manhã|título=Os Papas — De São Pedro a João Paulo II. Fascículo XI, "Leão XIII lança doutrina social dá Igreja"|páxinas=250|ano=2005}}</ref> tal é o caso dalgunhas cerimonias oficiais públicas, como é o caso dalgúns eventos oficiais do Estado nos que hai presenza dun representante da Igrexa católica. Con todo, as crenzas relixiosas dos políticos electos son consideradas como algo irrelevante para os electores. Proba disto é que dous dos máis recentes [[Presidente de Portugal|presidentes da República]] ([[Mário Soares]] e [[Jorge Sampaio]]) eran persoas abertamente [[laicismo|laicas]].<ref name="Laico">{{cita web|autor=Arala Chaves, Rui; Rita, Cristina|url=http://www.cmjornal.xl.pt/detalhe/noticias/nacional/actualidade/soares-declina-convite-feito-por-sampaio?nPagina=3|título=Soares declina convite feito por Sampaio|dataacceso=10 de decembro de 2013|data=2011|data-arquivo=13 de maio de 2011|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110513201420/http://www.cmjornal.xl.pt/detalhe/noticias/nacional/actualidade/soares-declina-convite-feito-por-sampaio?nPagina=3|url-morta=yes}}</ref> A maioría dos portugueses, o 84,6% da poboación total segundo os resultados do censo de 2001, inscríbense na tradición católica.<ref name="CIA">{{cita web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/po.html|título=Portugal|autor=CIA|editor=The World Factbook. CIA|dataacceso=10 de decembro de 2013|lingua=inglés|data-arquivo=19 de maio de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200519213218/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/po.html|url-morta=yes}}</ref> Preto da metade dos [[matrimonio]]s son católicos, estando permitidos os [[matrimonio entre persoas do mesmo sexo|matrimonios entre persoas do mesmo sexo]] e o [[divorcio]] segundo establece o Código Civil portugués, a pesar de que o [[Código de Dereito Canónico|Dereito Canónico]] non prevé estas figuras. Hai en total vinte dioceses, agrupadas en tres distritos eclesiásticos: [[arquidiocese de Braga|Braga]], Évora e Lisboa.<ref>{{cita web|url=http://www.agencia.ecclesia.pt/cgi-bin/noticia.pl?ide=82238|título=Reunião dous Bispos dá Província Eclesiástica de Braga|publicación=Agência Ecclesia|dataacceso=21 de xaneiro de 2012|idioma=portugués|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131213153817/http://www.agencia.ecclesia.pt/cgi-bin/noticia.pl?ide=82238|dataarquivo=13 de decembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> Outras estatísticas non oficiais amosan que en [[2004]] a poboación católica de Portugal era do 90,41%, sendo os residentes da Diocese Portalegre–Castelo Branco a máis católica co 99,35% de fieis e a poboación da Diocese de Beja a menos devota ao catolicismo co 83,42% de católicos. As Dioceses de Lisboa e do Porto posuían respectivamente un 85,00% e un 90,56% de poboación católica.<ref>{{cita web|url=http://www.catholic-hierarchy.org/country/scpt3.html|título=Statistics by Diocese|editor=Catholic Hierarchy|lingua=inglés|dataacceso=10 de decembro de 2013}}</ref> No caso doutras ramas do [[cristianismo]], o [[protestantismo]] en Portugal ten varias denominacións e proveñen maioritariamente de cultos con inspiración evanxélica neopentecostal, como por exemplo as Asembleas de Deus e a Igrexa Maná, así como algunhas procedentes do [[Brasil]] como a Igrexa Universal do Reino de Deus.<ref>{{cita web |url=http://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=236815 |título=Ou protestantismo em Portugal (séculos XIX e XX) |editorial=[[Universidade Federal do Estado do Rio de Janeiro]]|dataacceso=21 de xaneiro de 2012|idioma=portugués}}</ref> Cómpre destacar tamén as [[Testemuñas de Xehová]], que contan con preto de 50.000 fieis distribuídos en preto de 650 congregacións. Este grupo relixioso está presente no país desde [[1925]], aínda que prohibido oficialmente entre [[1961]] e [[1974]], período no que operou na [[clandestinidade]]. En decembro de 1974, a Asociación de Testemuñas de Xehová foi recoñecida legalmente.<ref>{{cita web|autor=Axencia Lusa|url=http://www.publico.pt/sociedade/noticia/testemunhas-de-jeova-reconhecidas-como-comunidade-religiosa-radicada-em-portugal-1404048|título=Testemunhas de Jeová reconhecidas como comunidade religiosa radicada em Portugal|editor=Público |data=7 de outubro de 2009|dataacceso=10 de decembro de 2013}}</ref> A comunidade [[xudaísmo|xudía]] en Portugal conseguiu manterse a pesar da orde de expulsión dos xudeus o [[5 de decembro]] de [[1496]] por decreto de [[Manuel I de Portugal|Manuel I]], o que obrigou a moitos a elixir entre as conversións forzadas, a expulsión do país ou o cárcere e as consecuentes penas ditadas pola [[Inquisición]] portuguesa a cal, por este motivo, foi unha das máis activas de Europa. A forma en que o culto se desenvolveu en Belmonte é un dos exemplos da perseveranza dos xudeus como unidade. En [[1506]], produciuse en Lisboa un masacre de xudeus na que perderon a vida entre 2000 e 4000 persoas, no que supuxo unha das matanzas deste tipo máis violentas da época en Europa.<ref>{{cita web|autor=Mucznik, Esther|url=http://www.cilisboa.org/hpt_esther.htm|título=Os Judeus em Portugal|editor=Comunidade Israelita de Lisboa|dataacceso=10 de decembro de 2013|data=1999|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131111195333/http://www.cilisboa.org/hpt_esther.htm|dataarquivo=11 de novembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> Existen tamén outras minorías como a [[islam|islámica]] (15.000 persoas)<ref name="Islam">{{cita web|url=http://www.routard.com/guide/portugal/281/traditions.htm|título=Traditions Portugal|dataacceso=10 de decembro de 2012|lingua=francés}}</ref>, a [[hinduísmo|hinduísta]] que son, na súa maioría, descendentes de inmigrantes, así como [[budismo|budistas]] ou [[Gnosticismo|gnósticos]]. === Sanidade === [[Ficheiro:Hoptial Viseu.jpg|miniatura|Hospital de São Teotónio en [[Viseu, Portugal|Viseu]].]] O sistema de [[saúde]] portugués está formado por tres sistemas coexistentes: o "Serviço Nacional de Saúde" (SNS), os réximes de "seguros especiais de saúde social para certas profesións" (subsistemas de saúde) e os "seguros privados de saúde voluntarios". O Serviço Nacional de Saúde proporciona cobertura universal,<ref>{{cita web|url=http://www.min-saude.pt/portal/conteudos/a+saude+em+portugal/servico+nacional+de+saude/default.htm|título=Sobre o Serviço Nacional de Saúde Português|dataacceso=17 de decembro de 2013|editor=Ministério da Saúde|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20081112181415/http://www.min-saude.pt/portal/conteudos/a+saude+em+portugal/servico+nacional+de+saude/default.htm|dataarquivo=12 de novembro de 2008|urlmorta=yes}}</ref> alén diso ao redor do 25% da poboación ten cobertura nos subsistemas de saúde, o 10% por seguros privados e, finalmente, un 7% por agrupacións de mutualidade.<ref name="saude">{{cita web|url=http://www.euro.who.int/document/chh/por_highlights.pdf|título=Highlights on health in Portugal|ano=2004|editor=Organización Mundial da Saúde|dataacceso=17 de decembro de 2013|lingua=inglés|data-arquivo=14 de marzo de 2010|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20100314065847/http://www.euro.who.int/document/chh/por_highlights.pdf|url-morta=unfit}}</ref> O Ministerio da Saúde é o responsable de desenvolver políticas en materia de saúde, así como o encargado de dirixir o Serviço Nacional de Saúde. Hai tamén cinco administracións rexionais de sanidade que se encargan de poñer en práctica os obxectivos fixados polo Ministerio para o SNS, de desenvolver as liñas mestras e os seus protocolos, e tamén de supervisar a actuación dos coidados en saúde. Os esforzos de [[descentralización]] están actualmente en curso e baséanse en compartir a responsabilidade financeira e de xestión a nivel rexional.<ref name="saude"/> Así a todo, na práctica, a autonomía das administracións rexionais de saúde limítase á atención primaria. O SNS está financiado principalmente pola recadación dos [[imposto]]s xerais, representando o emprego e as contribucións dos empregados a fonte de financiamento principal dos subsistemas de saúde. Ademais, os pagos directos dos pacientes e os seguros privados de saúde voluntarios achegan unha gran parte dos fondos.<ref name="saude"/> Do mesmo xeito que noutros estados da [[Unión Europea]], a maioría dos portugueses morre por enfermidades crónicas.<ref name="saude"/> A mortalidade asociada a enfermidades cardiovasculares é maior que na [[Eurozona]]; porén, os seus dous compoñentes principais, as cardiopatías isquémicas e os [[accidente cerebrovascular|accidentes cerebrovasculares]], presentan tendencias inversas ás presentes nos países da Eurozona, cos accidentes cardiovasculares como o maior causante de mortes en Portugal (17%). O 12% dos portugueses morren de [[cancro]], unha taxa inferior á da Eurozona, aínda que a taxa non diminúe tan rápido como no resto da Unión. Portugal ten a maior taxa de mortalidade por [[diabetes]] da Eurozona, cun importante incremento a finais da década de 1980.<ref name="saude"/> A taxa de mortalidade infantil viuse fortemente reducida desde finais da década de 1980, cando vinte e catro de cada mil recentemente nados morrían antes de chegar ao seu primeiro ano de vida, namentres que en [[2006]] esta cifra situábase en tres mortes por cada mil nados. Esta mellora débese principalmente ao descenso da mortalidade dos neonatos, do 15,5 ao 3,4 por cada mil nados vivos.<ref name="saude"/> En [[2011]] a [[esperanza de vida]] ao nacer media é de 78,7 anos, 75,45 no caso dos homes e 82,16 no caso das mulleres.<ref name="EsperanzaVida" /> === Educación === [[Ficheiro:Coimbra December 2011-19a.jpg|miniatura|260px|esquerda|Universidade de Coímbra.]] O [[ensino|sistema educativo]] en Portugal é regulado polo estado a través do Ministério da Educação e Ciência, sendo o sistema de educación pública o máis usado e máis ben implantado, aínda que existen tamén escolas privadas en todos os niveis do sistema.<ref name="SistEdu">{{cita web|url=http://www.gepe.min-edu.pt/np4/9.html|título=Sistema Educativo|editor=Gabinete de Estatística e Planeamento da Educação. Ministério da Educação|dataacceso=6 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140209232544/http://www.gepe.min-edu.pt/np4/9.html|dataarquivo=09 de febreiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> En Portugal a educación comeza obrigatoriamente para todos os alumnos aos 6 anos de idade, sendo a escolaridade obrigatoria de 12 cursos. O primeiro nivel de ensino, o Ensino Básico, está dividido en ciclos: 1º ciclo (do 1º ao 4º curso), 2º ciclo (do 5º ao 6º curso) e 3º ciclo (do 7º ao 9º curso).<ref name="SistEdu"/> No final de cada ciclo, os alumnos realizan exames a nivel estatal das disciplinas de lingua portuguesa e [[matemáticas]], onde se avalía sobre a materia ensinada durante todo o ciclo correspondente.<ref name="SistEdu"/><ref>{{cita web|url=http://min-edu.pt/np3content/?newsId=1198&fileName=despacho_2351_2007.pdf|título=Despacho n.º 2351/2007|editor=Diário da República|data=14 de febreiro de 2007|dataacceso=6 de xaneiro de 2014|data-arquivo=09 de xuño de 2009|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20090609121843/http://min-edu.pt/np3content/?newsId=1198&fileName=despacho_2351_2007.pdf|url-morta=unfit}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.min-edu.pt/np3content/?newsId=1798&fileName=1207412098.pdf|título=Despacho normativo n.º 19/2008|editor=Diário da República|data=19 de marzo de 2008|dataacceso=6 de xaneiro de 2014|data-arquivo=12 de marzo de 2010|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20100312091307/http://www.min-edu.pt/np3content/?newsId=1798&fileName=1207412098.pdf|url-morta=unfit}}</ref> O seguinte nivel é o Ensino Secundario, abranguendo o 10º, 11º e 12º cursos, o cal ten un sistema de organización propio distinto dos restantes ciclos. A mudanza de ciclo pode, en varios casos, ser marcada pola mudanza de escola, sendo, por exemplo, as escolas que abranguen o 1º ciclo máis pequenas que as restantes, tendo de media preto de 200 alumnos, mentres as do 2º e 3º ciclos e as secundarias poden facilmente atinxir os {{formatnum:2000}} alumnos.<ref name="SistEdu"/> Os estudantes, con todo, teñen a posibilidade de inscribirse nos Cursos de Formación e Educación, que equivalen ao 9º curso, ou nos Cursos Profesionais, que equivalen ao 12º curso, onde alén das habilitacións literarias, o estudante recibe certificación profesional. Así, todos os estudantes poden concluír o Ensino Secundario, en réxime diúrno ou nocturno. Estes cursos están dispoñibles en escolas profesionais ou mesmo en escolas comúns.<ref>{{cita web|url=http://www.min-edu.pt/np3/23|título=Novas Oportunidades|editor=Ministério da Educação e Ciência|dataacceso=6 de xaneiro de 2014|data-arquivo=29 de xaneiro de 2010|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20100129091358/http://www.min-edu.pt/np3/23|url-morta=unfit}}</ref> [[Ficheiro:Feup jardim.png|miniatura|Facultade de Enxeñaría do Porto.]] No correspondente ao Ensino Superior, a primeira [[universidade]] portuguesa foi fundada no ano [[1290]] en [[Lisboa]], sendo unha das máis antigas do mundo. Esta universidade, con todo, foi traslada a [[Coímbra]] no ano [[1537]], onde recibe o nome de Universidade de Coímbra. As universidades son xeralmente organizadas en [[Facultade]]s, aínda que tamén son comúns as denominacións de Instituto e [[Escola]], estas últimas utilizadas no sistema politécnico (as escolas) que ao contrario das universidades non ofrecen doutoramentos. A forma de ingreso no sistema universitario é a través da nota media final que obtivo o alumno no Ensino Secundario xunto coa realización de exames de ingreso, moitas veces con nota mínima; a media de entrada é calculada cunha porcentaxe sobre a media do secundario e outra sobre o exame ou exames; a fórmula de cálculo varía conforme a institución. A [[Declaración de Boloña]] foi adoptada no ano 2006 pola maioría das universidades e institutos politécnicos portugueses, mentres que algúns centros, como a Universidade de Coímbra, non a adoptaron de inmediato. En 2011, a Universidade do Porto era a maior do país con preto de {{formatnum:31000}} estudantes e {{formatnum:2300}} profesores e investigadores, sendo a súa Facultade de Enxeñaría a maior de [[Europa]]. Está tamén nesta universidade o maior polo de Ciencias da Vida da [[Península Ibérica]], que xunta o Instituto de Ciencias Biomédicas Abel Salazar e a Facultade de Farmacia.<ref>{{cita web|url=http://sigarra.up.pt/up/web_base.gera_pagina?P_pagina=122225|título=Breve Apresentação da Universidade do Porto|editor=Universidade do Porto|dataacceso=6 de xaneiro de 2014}}</ref> En termos estatísticos, a [[alfabetización|taxa de alfabetización]] nos adultos por enriba de 15 anos que poden ler e escribir sitúase nos 93,3 %, sendo a taxa dos homes 95,5 % e das mulleres en 91,3 % (estimacións de [[2003]]), mentres que a matriculación na escola primaria está próximas ao 100 %. No correspondente ao ensino superior, o 20 % da poboación portuguesa en idade de frecuentar un curso de ensino superior frecuenta estas institucións, o que no ano 2005, contando tanto os que están a estudar no país como os que están no estranxeiro supoñía un total de 380.000 alumnos. Alén de ser un dos principais destinos para os estudantes internacionais, Portugal está tamén entre os principais locais de orixe de estudantes internacionais.<ref>{{cita web|url=http://www.pordata.pt/Tema/Portugal/Educacao-17|editor=Pordata|título=Educação|dataacceso=7 de xaneiro de 2013}}</ref> === Lingua === {{Artigo principal|Lingua portuguesa|Lingua mirandesa}} {{VT|Galego-portugués|Dialectos do portugués|Comunidade dos Países de Língua Portuguesa}} O [[lingua portuguesa|portugués]] é a lingua oficial da República Portuguesa desde a súa adopción no ano [[1290]] por decreto do rei [[Dinis de Portugal|Dinis]]. O portugués é unha [[lingua romance]] pertencente ó tronco [[galego-portugués]], que se orixinou na actual [[Galicia]] e no norte de Portugal. Hoxe é unha das linguas máis faladas do mundo, ocupando o quinto posto na clasificación, sendo a terceira do [[Occidente|mundo occidental]] e a máis falada do [[hemisferio sur]].<ref name="Worldpress">{{cita web|url=http://frankherles.wordpress.com/2009/06/28/the-100-most-spoken-languages-on-the-world/|título=The 100 most spoken languages on the world|autor=Herles Matos, Frank|data=28 de xuño de 2009|dataacceso=9 de xaneiro de 2014|lingua=inglés|editor=World's Observatory}}</ref> Actualmente é idioma oficial co nome de portugués en Portugal, o [[Brasil]], [[Angola]], [[Cabo Verde]], [[Guinea-Bissau]], [[Mozambique]] e [[San Tomé e Príncipe]], e idioma oficial a par doutras linguas tamén oficiais en [[Timor-Leste]], [[Macau]] e en [[Guinea Ecuatorial]], sendo tamén falada na antiga [[India]] portuguesa ([[Goa]], Daman, Diu e [[Dadra e Nagar Haveli]]), alén de ter tamén estatuto oficial na [[Unión Europea]], na [[Unión de Nacións Suramericanas]] (UNASUR), no [[Mercosur]] e na [[Unión Africana]].<ref name="CPLP">{{cita web|url=http://www.cplp.org/id-22.aspx|título=Estados-membros da CPLP|dataacceso=9 de xaneiro de 2014|editor=Comunidade dos Países de Língua Portuguesa}}</ref> Coñecida como ''a lingua de Camões'', na honra do poeta [[Luís de Camões]], autor de [[Os Lusíadas]], ás veces comparado con [[William Shakespeare|Shakespeare]], [[Homero]], [[Virxilio]] ou [[Dante]],<ref>{{cita web|autor=Campos, Clara|url=http://www.all-about-portugal.com/camoes-a-brilliant-poet/|título=Camões, a brilliant poet|data=4 de decembro de 2011|dataacceso=9 de xaneiro de 2014|editor=All Abour Portugal|lingua=inglés|data-arquivo=09 de xaneiro de 2014|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20140109233236/http://www.all-about-portugal.com/camoes-a-brilliant-poet/|url-morta=yes}}</ref> non é con todo a única lingua do país. Está tamén recoñecida e protexida oficialmente a [[lingua de sinais portuguesa]] polo Artigo 74º da Constitución, así como a [[lingua mirandesa]] que goza de recoñecemento oficial para asuntos locais en virtude da Lei n.º 7/99, de [[29 de xaneiro]] de [[1999]]. O mirandés é unha lingua romance pertencente ao [[subgrupo lingüístico asturleonés]] que se fala nos concellos de [[Miranda do Douro]], Mogadouro e Vimioso, no [[distrito de Braganza]]. Con todo, o seu uso é moi restrinxido, contando no ano [[2001]] con 15.000 falantes, mais desde o ano [[2007]] está a gañar paseniñamente presenza nas escolas e nos medios de comunicación.<ref>{{cita web|url=http://www.ethnologue.com/language/mwl|editor=Ethnologue|título=Mirandese|dataacceso=9 de xaneiro de 2014|lingua=inglés}}</ref> == Economía == {{Artigo principal|Economía de Portugal}} [[Ficheiro:Torre Vasco da Gama (Lisboa).JPG|miniatura|150px|esquerda|[[Torre Vasco da Gama]] en Lisboa.]] Desde [[1985]], Portugal entrou nun proceso de modernización nun ambiente bastante estable, uníndose á [[Unión Europea]] en [[1986]]. Os sucesivos gobernos fixeron varias reformas, privatizaron moitas empresas controladas polo Estado e liberalizaron áreas chave da economía, incluíndo os sectores das [[telecomunicacións]] e financeiros. O país desenvolveu unha economía crecente baseada principalmente nos [[sector servizos|servizos]], sendo un dos once membros fundadores da moeda común europea, o [[Euro]], en [[1999]]. Esta nova divisa comezou a circular o [[1 de xaneiro]] de [[2002]] xunto con [[eurozona|outros once estados membros]] da Unión.<ref>{{cita web|url=http://www.bbc.co.uk/portuguese/economia/020101_eurodb.shtml|título=Euro começa a circular em 12 países europeus|editor=BBC|data=1 de xaneiro de 2002|dataacceso=18 de decembro de 2013|data-arquivo=11 de novembro de 2011|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20111111120055/http://www.bbc.co.uk/portuguese/economia/020101_eurodb.shtml|url-morta=yes}}</ref> Cando se analiza un período maior de tempo, a converxencia da economía portuguesa para os padróns da [[Unión Europea]] foi moi salientable, especialmente entre [[1986]] e o inicio da década de [[2000]],<ref>{{cita web|autor=Pita Barros, Pedro; Garoupa, Nuno|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0176268096000158|título=Portugal–European Union convergence: Some evidence|dataacceso=18 de decembro de 2013|data=1996|lingua=inglés}}</ref><ref name="tcd.ie">{{cita web |autor=Barry, Frank|url=http://www.tcd.ie/business/staff/fbarry/papers/papers/Regiona_Aid_paper_revised.PDF|título=European Union Regional Aid and Irish Economic Development|editor=University College Dublin|data=2002|dataacceso=18 de decembro de 2013|lingua=inglés}}</ref> De acordo con Frank Barry:<ref name="tcd.ie"/> {{Cita|O que parece ser crucial no caso portugués, en relación a España polo menos, é o grao de flexibilidade do mercado de traballo que a economía exhibe. (...) Esa converxencia portuguesa ten sido impresionante, mesmo que, coherente co seu relativamente baixo stock de capital humano, a economía tense especializado en produción de baixa tecnoloxía.}} O crecemento económico portugués estivo por enriba da media da Unión Europea na maior parte da década de 1990,<ref>{{cita web|url=http://www.scielo.oces.mctes.pt/scielo.php?pid=S0003-25732012000200003&script=sci_arttext|título=O euro e o crescimento da economia portuguesa: uma análise contrafactual|autor=Aguiar-Confraria, Luís;Alexandre, Fernando; Correia de Pinho, Manuel|editor=Universidade do Minho|data=2012|dataacceso=18 de decembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131219050002/http://www.scielo.oces.mctes.pt/scielo.php?pid=S0003-25732012000200003&script=sci_arttext|dataarquivo=19 de decembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> o que supuxo unha gran melloría na calidade que vida, que segundo unha pescuda feita pola ''Economist Intelligence Unit'', Portugal era o país coa 19ª mellor calidade de vida no mundo en [[2005]], por diante doutros países económica e tecnoloxicamente avanzados como [[Francia]], [[Alemaña]], o [[Reino Unido]] ou [[Corea do Sur]].<ref name=EIU/> Con todo, o Informe de Competitividade Global de 2013, publicado polo Foro Económico Mundial, clasificou o nivel de competitividade económica de Portugal na 46ª posición entre os 60 países pescudados, xusto por detrás con valores con valores case idénticos aos de España e [[Italia]], o que representa unha caída en relación ás posicións conquistadas nos informes de anos anteriores.<ref>{{cita web |url=http://www.imd.org/uupload/IMD.WebSite/wcc/WCYResults/1/scoreboard.pdf|título=The World Competitiveness Scoreboard 2013|dataacceso=19 de decembro de 2013|editor=IMD Business School|lingua=inglés|data=2013}}</ref> Portugal tamén continúa a ser o país co menor [[PIB per cápita]] entre as nacións da [[Europa Occidental]]<ref name="economia.publico.clix.pt">{{cita web|autor=Axencia Lusa|url=http://economia.publico.pt/Noticia/portugueses-perderam-poder-de-compra-entre-2005-e-2007-e-estao-na-cauda-da-zona-euro_1352732|título=Portugueses perderam poder de compra entre 2005 e 2007 e estão na cauda da Zona Euro|editor=Público|data=11 de decembro de 2008|dataacceso=18 de decembro de 2013|data-arquivo=14 de xuño de 2011|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110614211911/http://economia.publico.pt/Noticia/portugueses-perderam-poder-de-compra-entre-2005-e-2007-e-estao-na-cauda-da-zona-euro_1352732|url-morta=yes}}</ref> e o que presenta un dos máis altos índices de desigualdade económica entre os membros da Unión Europea.<ref>{{cita web|autor=Farinha Rodrigues, Carlos|url=http://observatorio-das-desigualdades.cies.iscte.pt/index.jsp?page=projects&id=94|título=Desigualdade económica em Portugal|editor=Observatório das Desigualdades. Instituto Universitário de Lisboa|dataacceso=18 de decembro de 2013}}</ref> O 6 de abril de 2011, tras o inicio da [[crise económica de 2008]] e o aprofundamento da crise da débeda pública da Zona Euro, o entón primeiro ministro [[José Sócrates]] anunciou na televisión nacional que o país pediu axuda financeira ao [[Fondo Monetario Internacional]] (FMI) e ao Fondo Europeo de Estabilización Financeira, como xa fixeran [[Grecia]] e a [[República de Irlanda]]. Foi a terceira vez que a axuda financeira externa foi solicitada ao FMI, sendo a primeira no final da década de [[1970]] tras a [[Revolución dos Caraveis]].<ref>{{cita web|url=http://www1.folha.uol.com.br/mundo/899330-portugal-pede-socorro-financeiro-a-uniao-europeia-fmi-oferece-ajuda.shtml|título=Portugal pede socorro financeiro à União Europeia; FMI oferece ajuda|editor=Folha de S. Paulo|data=6 de abril de 2011|dataacceso=18 de decembro de 2013}}</ref> === Sectores === [[Ficheiro:LGPK.jpg|miniatura|dereita|Parque empresarial de [[Oeiras]], no [[distrito de Lisboa]], sede de numerosas empresas multinacionais.]] Cun pasado predominantemente agrícola, actualmente e debido a todo o desenvolvemento que o país rexistrou, a estrutura da economía baséase nos servizos e na industria, que representan 67,8% e 28,2;% do [[Valor Agregado Bruto]] (VAG). A [[agricultura]] portuguesa está ben adaptada grazas ao [[clima]], ao [[Relevo terrestre|relevo]] e aos [[solo]]s favorables. Nas últimas décadas, intensificouse a modernización agrícola, traballando preto do 12% da poboación activa [[sector primario|neste sector]]. As [[oliveira]]s ({{fmtn|4000|km²}}), os [[viña|viñedos]] ({{fmtn|3750|km²}}), o [[trigo]] ({{fmtn|3000|km²}}) e o [[millo]] ({{fmtn|2680|km²}}) son producidos en áreas bastante vastas. Os [[viño]]s (especialmente o [[Viño do Porto]] e o [[Viño de Madeira]]) e os [[aceite]]s portugueses son bastante apreciados debido á súa calidade. Portugal tamén é produtor de [[froita]] de calidade seleccionada, principalmente as [[Laranxeira|laranxas]] algarvías, a [[pera|pera-rocha]] na zona de [[Sintra]], a [[cereixa]] da Gardunha e a [[banana]] de Madeira. Outras producións son de [[horticultura]] ou [[flor]]icultura, como a [[beterraba|beterraba doce]], o aceite de [[xirasol]] e o [[tabaco]].<ref name="actividades">{{cita libro|autor=Rodrigues, Arinda|título=Novas Viagens — Actividades Económicas|editor=Texto Editora|edición=1ª|localidade=Lisboa|ano=2004|páxinas=34-35|isbn=972-4722465}}</ref> A importancia económica da pesca, con todo, está a diminuír, empregando menos do 1% da poboación activa. A diminución dos ''stocks'' de recursos piscatorios reflectiuse na redución da frota pesqueira portuguesa que, aínda que se estivese a modernizar, aínda ten dificultades en competir con outras frotas europeas. A pesar da reducida extensión da plataforma continental portuguesa, existe certa diversidade de especies nas augas da Zona Económica Exclusiva de Portugal, unha das maiores de Europa. A frota portuguesa efectúa captura en augas internacionais e nas ZEE doutros países. No seu todo, as especies máis capturadas son a [[sardiña]], a [[xarda]], o [[polbo]], o [[peixe espada|peixe espada negro]], a cavala-da-india e o [[atún]]. Os portos con maior desembarque de peixe, en [[2001]], foron os de [[Matosinhos]], [[Peniche]], [[Olhão]] e [[Sesimbra]].<ref name="actividades" /> Outro sector moi importante é a [[cortiza]], a cal ten unha produción bastante significativa: en [[2010]], Portugal producía o 54% da cortiza mundial.<ref>{{cita web |url=http://www.fao.org/docrep/X5326E/x5326e0b.htm|título=International trade in non-wood forest products: An overview|editor=FAO|dataacceso=19 de decembro 2013}}</ref> Canto aos recursos minerais, os máis significativos son o [[cobre]], o [[litio]], o [[volframio]], o [[estaño]], o [[uranio]], [[feldespato]]s, o [[Halita|sal xema]], o [[talco]] e o [[mármore]].<ref>{{cita web|autor=Gurmendi, Alfredo C.|url=http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/country/2006/myb3-2006-po.pdf|título=2006 Minerals Yearbook|dataacceso=19 de decembro 2013|ano=2006|editor=USGS|lingua=inglés|data-arquivo=21 de setembro de 2008|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20080921165605/http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/country/2006/myb3-2006-po.pdf|url-morta=yes}} (os algarismos entre parénteses indican a posición do país en termos mundiais como produtor)</ref> A [[balanza comercial]] de Portugal é, hai moito, deficitaria, co valor das [[exportación]]s a cubrir só o 65% do valor das [[importación]]s en 2006.<ref>{{cita web|url=http://stats.oecd.org/wbos/viewhtml.aspx?queryname=478&querytype=view&lang=en|título=Country statistical profiles 2008 — Portugal|data=2008|editor=OCDE|dataacceso=19 de decembro 2013|ano=2008|data-arquivo=05 de marzo de 2009|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20090305141555/http://stats.oecd.org/wbos/viewhtml.aspx?queryname=478&querytype=view&lang=en|url-morta=unfit}}</ref> As maiores exportacións corresponden aos téxtiles, vestimenta, máquinas, material eléctrico, vehículos, equipamentos de transporte, calzado, coiro, madeira, cortiza e papel, entre outras, mentres que importa produtos principalmente da [[Unión Europea]]: [[Alemaña]], [[España]], [[Francia]], [[Italia]] e o [[Reino Unido]].<ref name="CIA" /> === Turismo === O turismo continúa a ser un sector económico extremadamente importante para Portugal, sendo que o número de visitantes estímase que medrará significativamente os próximos anos. Porén, hai unha crecente competencia con destinos do [[Europa do Leste|Leste europeo]], como [[Croacia]], que ofrecen atractivos semellantes, e que moitas veces son máis baratos. Consecuentemente, o país está sendo case obrigado a se concentrar en potenciar as súas atraccións de nicho, como a saúde, a natureza e o turismo rural, co obxectivo de permanecer á cabeza dos seus concorrentes.<ref>{{cita web|url=http://www.euromonitor.com/Travel_and_Tourism_in_Portugal|título=Travel and Tourism in Portugal|lingua=inglés|editor=Euromonitor|dataacceso=1 de xaneiro de 2014|data-arquivo=27 de febreiro de 2011|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110227012403/http://www.euromonitor.com/travel_and_tourism_in_portugal|url-morta=yes}}</ref> Segundo a [[Organización Mundial do Turismo]], Portugal está entre os vinte máis visitados países do mundo, recibindo unha media de 13 millóns de turistas estranxeiros anualmente.<ref>{{cita web|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/indicators/ITA_top25.pdf|título=World's Top Tourism Destinations|editor=Organización Mundial do Turismo|ano=2004|dataacceso=17 de decembro de 2011|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131210224321/http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/indicators/ITA_top25.pdf|dataarquivo=10 de decembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> Polo tanto, este sector está a desempeñar un papel cada vez máis importante na [[economía de Portugal]], contribuíndo con preto do 11% do seu [[produto interior bruto]] (PIB) en [[2010]].<ref>{{cita web|autor=Caçador, Fátima|url=http://www.turismodeportugal.pt/Portugu%C3%AAs/Clipping/Documents/Fevereiro%202010/semana%20inform%C3%A1tica.pdf|título=TI são peça crucial para o turismo nacional|editor=Semana Informática|data=11 de febreiro de 2010|dataacceso=1 de xaneiro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110705103201/http://www.turismodeportugal.pt/Portugu%C3%AAs/Clipping/Documents/Fevereiro%202010/semana%20inform%C3%A1tica.pdf|dataarquivo=05 de xullo de 2011|urlmorta=yes}}</ref> Entre os cidadáns doutros Estados que máis visitaron o país en [[2012]] están os [[Reino Unido|británicos]] (17% do total), seguidos por [[España|españois]], [[Alemaña|alemáns]], [[Francia|franceses]] e [[brasil]]eiros.<ref>{{cita web|url=http://www.dinheirovivo.pt/Economia/Artigo/CIECO191208.html|título=Espanhóis estão aqui ao lado, mas são os ingleses que nos visitam mais|autor=Cabrita Mendes, André|editor=Dinheiro Vivo|data=28 de xuño de 2013|dataacceso=1 de xaneiro de 2014|data-arquivo=01 de xullo de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130701144847/http://www.dinheirovivo.pt/Economia/Artigo/CIECO191208.html|url-morta=yes}}</ref> No ano [[2013]], segundo o Índice de Competitividade en Viaxes e Turismo publicado polo Foro Económico Mundial, o país estaba clasificado na vixésima posición, coa mesma puntuación que [[Irlanda]], no posto 19, entre 140 estados.<ref>{{Cita web|url=http://www3.weforum.org/docs/TTCR/2013/TTCR_OverallRankings_2013.pdf|título=The Travel & Tourism Competitiveness Index 2013 and 2011 comparison|editor=Foro Económico Mundial|ano=2013|dataacceso=1 de xaneiro de 2014}}</ref> Portugal foi tamén elixido pola ''Condé Nast Traveler'' como o mellor destino do mundo para viaxar en [[2013]].<ref>{{cita web|url=http://www.traveler.es/viajes/rankings/galerias/ganadores-premios-traveler-2013/470/image/22651|título=Ganadores de los Premios Condé Nast Traveler 2013|data=25 de abril de 2013|editor=Condé Nast Traveler|dataacceso=1 de xaneiro de 2014|lingua=castelán|data-arquivo=03 de maio de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130503043036/http://www.traveler.es/viajes/rankings/galerias/ganadores-premios-traveler-2013/470/image/22651|url-morta=yes}}</ref> Paisaxe, gastronomía, praias e a simpatía da poboación foron os criterios usados para a escolla. A publicación resaltou o "especial encanto que é visible nas tradicións do país, con cidades que combinan a modernidade co peso visible da historia, paisaxes e praias que nos reconcilian coa Natureza".<ref>{{cita web|url=http://boasnoticias.sapo.pt/noticias_Cond%C3%A9-Nast-Portugal-%C3%A9-o-melhor-destino-do-mundo_16178.html?page=0|título=Condé Nast: Portugal é o melhor destino do mundo|data=20 de xuño de 2013|editor=Boas Notícias|dataacceso=1 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140102190809/http://boasnoticias.sapo.pt/noticias_Cond%C3%A9-Nast-Portugal-%C3%A9-o-melhor-destino-do-mundo_16178.html?page=0|dataarquivo=02 de xaneiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> Os principais puntos turísticos de Portugal son [[Lisboa]], o [[Algarve]] e [[Arquipélago de Madeira|Madeira]], aínda que o goberno portugués continua a promover e desenvolver novos destinos turísticos, como o val do [[Río Douro|Douro]], a illa de [[Porto Santo]] e o [[Alentexo]].<ref name="Lisboa">{{cita web|url=http://www.turismodeportugal.pt/Portugu%C3%AAs/ProTurismo/estat%C3%ADsticas/an%C3%A1lisesestat%C3%ADsticas/oturismoem/Anexos/BROCHURA_Turismo.pdf|título=O Turismo em 2007|dataacceso=19 de xullo de 2013|editor=Turismo de Portugal|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110705080825/http://www.turismodeportugal.pt/Portugu%C3%AAs/ProTurismo/estat%C3%ADsticas/an%C3%A1lisesestat%C3%ADsticas/oturismoem/Anexos/BROCHURA_Turismo.pdf|dataarquivo=05 de xullo de 2011|urlmorta=yes}}</ref> [[Ficheiro:Porto3flat-cc-contr-oliv1002 edit2.jpg|miniatura|1000px|center|Centro histórico do [[Porto, Portugal|Porto]], considerado [[Patrimonio da Humanidade]] pola [[UNESCO]].]] === Medios de comunicación === {{VT|Rádio e Televisão de Portugal}} [[Ficheiro:J852-012.jpg|miniatura|esquerda|Centro de Produción da [[Rádio e Televisão de Portugal]] ([[RTP]]) en Chelas ([[Lisboa]]), inaugurado en [[2007]].]] Portugal ten unha das máis altas taxas de penetración de [[Teléfono móbil|telefonía móbil]] do mundo, sendo que o número de aparellos de comunicacións móbiles xa superou o número da súa poboación total, sendo no ano [[2007]] o número de usuarios de {{fmtn|13413000}}. Esta rede, que tamén ofrece conexións sen fío á [[Internet|''Internet'' móbil]], abrangue todo o territorio. No final do primeiro trimestre de 2008 existían en Portugal preto de 1,713 millóns de usuarios con acceso á Internet en banda larga e cerca de 1,58 millóns de accesos á Internet fixa, dos cales aproximadamente 1,52 millóns en banda larga, superando por vez primeira o número de usuarios de banda larga móbil ao de clientes de banda larga fixa.<ref>{{Cita web|url=http://www.anacom.pt/render.jsp?contentId=969288|título=Informe da ANACOM sobre o acceso á ''Internet''|dataacceso=23 de abril de 2010}}</ref> A maioría dos portugueses utiliza [[televisión por cable]]. Tendo en conta os crecementos en ambas as tecnoloxías, no final do primeiro trimestre de 2008, os usuarios dos servizos de TV por subscrición soportados en redes de distribución por cable ou [[satélite artificial|satélite]] (DTH) representaban preto do 36,2 por cento dos aloxamentos, un punto porcentual máis do que no trimestre anterior. Sendo a penetración destes servizos ser superior á media nas Rexións Autónomas, que tamén verificaron crecementos significativos.<ref>{{cita web|url=http://www.anacom.pt/render.jsp?contentId=969288|título=Informe da ANACOM sobre servizos de televisión por cabo e satélite|editor=Autoridade Nacional de Comunicações|dataacceso=1 de xaneiro de 2014|ano=2008}}</ref> Por iniciativa do Goberno, a constitución da [[Rádio e Televisão de Portugal]] ([[RTP]]) foi feita o [[15 de decembro]] de [[1955]]. En [[1975]], a RTP foi nacionalizada, transformándose na empresa pública Radiotelevisão Portuguesa, máis tarde Rádio e Televisão de Portugal.<ref>{{cita web|url=http://www.rtp.pt/wportal/grupo/governodasociedade/historia.php|título=RTP - História|dataacceso=1 de xaneiro de 2014}}</ref> Cara a finais do século, o Estado concedeu licenza para a creación de dúas estacións de televisión: Sociedade Independente de Comunicación (SIC, 1992)<ref>{{cita web|url=http://sic.sapo.pt/|título=SIC - Sociedade Independente de Comunicação|dataacceso=1 de xaneiro de 2013}}</ref> e Televisão Independente (TVI, 1993).<ref>{{cita web|url=http://www.tvi.iol.pt/|título=TVI - Televisão Independente|dataacceso=1 de xaneiro de 2013}}</ref> En 2011, estes eran os únicos catro canles en sinal en aberto existentes en Portugal. Alén das canles nacionais, existen outras dúas rexionais: RTP Azores (1975) e RTP Madeira ([[1972]]). A Rádio e Televisão de Portugal (RTP) mantén tres emisoras a nivel estatal de [[radio (comunicación)|radio]]: Antena 1, Antena 2 e Antena 3. Mais alén destas, existen múltiples emisoras privadas, sendo as máis coñecidas e antigas, a [[Rádio Renascença]], a Rádio Comercial e o Rádio Clube Português. En canto á prensa escrita, cómpre destacar o xornal ''Açoriano Oriental'', xornal máis antigo de Portugal e un dos dez máis antigos do mundo, xa que foi fundado o [[18 de abril]] de [[1835]]. Ao longo dos anos xurdiron multitude de diferentes xornais, sendo os máis destacados ''O Século'' ([[1880]]-[[1977]], Lisboa), o ''Diário de Notícias'' (desde [[1864]], Lisboa), ''O Primeiro de Janeiro'' (desde [[1868]], Porto), o ''Jornal de Notícias'' (desde [[1888]], Porto), o ''Expresso'' (desde [[1973]], Lisboa), o ''Correio da Manhã'' (desde [[1979]], Lisboa) e o ''Público'' (desde [[1990]], Lisboa). Existen ademais unha caterva de revistas nas bancas sobre os máis variados temas, sendo as que tratan os asuntos da vida social ás que teñen máis lectores. Destas, ''Nova Gente'', ''Caras'', ''Lux'', ''VIP'' e ''Flash'' son as máis vendidas.<ref>{{cita web|url=http://www.marktest.pt/produtos_servicos/Bareme_Imprensa/info/conteudos/dados/default.asp|título=Evolução Trimestral da Audiência Média de Publicações Especializadas|editor=Marktest|dataacceso=1 de xaneiro de 2014|data-arquivo=16 de xaneiro de 2007|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20070116213235/http://www.marktest.pt/produtos_servicos/Bareme_Imprensa/info/conteudos/dados/default.asp|url-morta=yes}}</ref> Canto aos xornais e revistas deportivas, os máis coñecidos son ''A Bola'' (desde [[1945]]), o ''Record'' ([[1948]]) e ''O Jogo'' ([[1985]]). === Ciencia e tecnoloxía === [[Ficheiro:Moniz.jpg|miniatura|dereita|Egas Moniz.]] As actividades de investigación [[Ciencia|científica]] e [[Tecnoloxía|tecnolóxica]] en Portugal son sobre todo dirixidas no ámbito dunha rede de unidades de [[investigación e desenvolvemento]] pertencentes a universidades públicas e estatais de xestión autónoma de investigación, en institucións como o INEGI (''Instituto de Enxeñaría Mecánica e Xestión Industrial''), o INESC (''Instituto de Enxeñaría de Sistemas e Computadores'') ou o INETI (''Instituto Nacional de Enxeñaría, Tecnoloxía e Innovación''). O financiamento deste sistema de investigación é levado a cabo principalmente baixo a autoridade do Ministerio da Ciencia, Tecnoloxía e Ensino Superior.<ref>{{cita web|url=http://www.mctes.pt/|título=Ministério da Ciência, da Tecnologia e do Ensino Superior|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110121042028/http://mctes.pt/|dataarquivo=21 de xaneiro de 2011|urlmorta=yes}}</ref> As maiores unidades de [[I+D]] das universidades públicas, debido o seu número significativo de publicacións que alcanzaron o recoñecemento internacional, inclúen institucións de investigación de [[Bioloxía|biociencias]] como o Instituto de Ciencias Biomédicas Abel Salazar ([[Coímbra]]), o Instituto de Medicina Molecular ([[Lisboa]]),<ref>{{cita web|url=http://imm.fm.ul.pt/web/imm/aboutus|título=Sobre o IMM|editor=Instituto de Medicina Molecular (IMM)|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140107124940/http://imm.fm.ul.pt/web/imm/aboutus|dataarquivo=07 de xaneiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> o Centro de Neurocirurxías e Bioloxía Celular,<ref>{{cita web|url=http://www.cnbc.pt/about/about02.asp|título=Centro de Neurociências e Biologia Celular|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|lingua=inglés|data-arquivo=06 de novembro de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20131106185535/http://www.cnbc.pt/about/about02.asp|url-morta=yes}}</ref> o Instituto de Patoloxía e Inmunoloxía Molecular (IPATIMUP, [[Porto, Portugal|Porto]]) e o Instituto de Bioloxía Molecular e Celular ([[Porto, Portugal|Porto]]).<ref>{{cita web|url=http://sigarra.up.pt/reitoria/unidades_geral.visualizar?p_unidade=128|título=Instituto de Biologia Molecular e Celular|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|editor=Universidade do Porto|data-arquivo=31 de outubro de 2007|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20071031215504/http://sigarra.up.pt/reitoria/unidades_geral.visualizar?p_unidade=128|url-morta=yes}}</ref> En canto aos centros de investigación apoiados polo Estado, cómpre destacar o Laboratorio Internacional Ibérico de Nanotecnoloxía en [[Braga]]. Entre as maiores institucións non estatais está o Instituto Gulbenkian de Ciencia e a Fundación Champalimaud,<ref>{{cita web|url=http://www.fchampalimaud.org/a-fundacao/|título=Fundação Champalimaud|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140107125058/http://www.fchampalimaud.org/a-fundacao/|dataarquivo=07 de xaneiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> que outorga anualmente un dos máis elevados premios monetarios do mundo relacionado coa ciencia. Unha serie de empresas nacionais e multinacionais de alta tecnoloxía, son tamén responsables por proxectos de investigación e desenvolvemento. Unha das máis antigas academias de Portugal é a Academia das Ciencias de Lisboa, fundada o [[24 de decembro]] de [[1779]] durante o reinado de [[María I de Portugal|María I]].<ref>{{cita web|url=http://www2.acad-ciencias.pt/joomla/index_.php|título=Bem-vindo à Academia das Ciências de Lisboa|editor=Academia das Ciências de Lisboa|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140517034903/http://www2.acad-ciencias.pt/joomla/index_.php|dataarquivo=17 de maio de 2014|urlmorta=yes}}</ref> Portugal ten ademais asinados acordos con varias organizacións científicas europeas con vista á plena adhesión. Estas inclúen a [[Axencia Espacial Europea]] (ESA), o [[Organización Europea para Investigación Nuclear|Laboratorio Europeo de Física de Partículas]] (CERN), o [[Proxecto ITER]] e o [[Observatorio Austral Europeo]] (ESO). Portugal ten entrado tamén en acordos de cooperación co [[Instituto de Tecnoloxía de Massachusetts]] (MIT) ([[Estados Unidos de América|Estados Unidos]]) e outras institucións [[América do Norte|norteamericanas]], a fin de desenvolver e aumentar a eficacia do ensino superior e de investigación no país.<ref>{{cita web|url=http://www.24horasnewspaper.com/mostranews.php?id=2589|título=Portugal assina acordo de cooperação com o MIT|editor=24 horas|data=10 de decembro de 2006|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120118084329/http://www.24horasnewspaper.com/mostranews.php?id=2589|dataarquivo=18 de xaneiro de 2012|urlmorta=yes}}</ref> En canto a investigadores, António Egas Moniz recibiu en [[1949]] o [[Premio Nobel de Medicina]], despois de ser proposto en cinco ocasións, polo seu descubrimento, compartido co suízo Walter Rudolf Hess, do valor terapéutico da lobectomía en determinadas psicoses. === Transportes === {{ver|Lista de aeroportos de Portugal}} [[Ficheiro:Aeroporto Porto 01.jpg|miniatura|esquerda|180px|[[Aeroporto de Sá Carneiro]].]] Os transportes foron considerados como unha prioridade na década de [[1990]], sobre todo debido ao aumento da utilización de [[automóbil|vehículos automóbiles]] e á [[industrialización]]. Portugal foi un dos primeiros países do mundo a ter unha [[autoestrada]], inaugurada en [[1944]], ligando [[Lisboa]] co Estadio Nacional, o que sería a futura Autoestrada Lisboa-[[Cascais]] (actual A5). No entanto, a pesar de seren posteriormente construídos algúns outros treitos nas décadas de [[1960]] e [[1970]], só no final da década de [[1980]] foi iniciada a construción de autoestradas a grande escala. Hoxe en día a rede de autoestradas portuguesas é bastante desenvolvida e percorre case todo o territorio, ligando todo o litoral e as principais cidades do interior, incluíndo ligazóns con [[Galicia]] como a [[Autoestrada A3]], nunha extensión total de aproximadamente {{fmtn|3000|km}}. Ademais das autoestradas hai aínda os Itinerarios Principais (IP) e os Itinerarios Complementarios (IC), que poden ser constituídos por autoestradas, vías rápidas (estrada destinada só a tráfico motorizado, con cruzamentos desnivelados e de acceso restrinxido a nós de conexión) e estradas nacionais. O país ten {{fmtn|82900|km}} de rede de estradas, dos cales {{fmtn|71294|km}} son pavimentadas.<ref name="CIA"/> Dentro da rede de autoestradas, preto de {{fmtn|1700|km}} requiren o pagamento de [[peaxe]].<ref>{{cita web |url=http://www.apcap.pt/|título=A Rede APCAP|editor=Associação Portuguesa das Sociedades Concessionárias de Auto Estradas ou Pontes com Portagens (APCAP)|dataacceso=7 de xaneiro de 2014}}</ref> [[Ficheiro:LISBOA 20121125 1581 ps 1 (8227865175).jpg|miniatura|240px|[[Ponte 25 de Abril]] en [[Lisboa]].]] As dúas principais áreas metropolitanas teñen sistemas de [[metro]]: o Metro de Lisboa e o Metro Sul do Tejo na [[Grande Lisboa|Área Metropolitana de Lisboa]]; e no [[Grande Porto|Porto]], o Metro do Porto, cada unha con máis de 35 quilómetros de liñas.<ref>{{cita web|url=http://www.metrolisboa.pt/empresa/o-metro-em-numeros/|título=O Metro em números|editor=Metro de Lisboa|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140103012730/http://www.metrolisboa.pt/empresa/o-metro-em-numeros/|dataarquivo=03 de xaneiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.metrodoporto.pt/PageGen.aspx?WMCM_PaginaId=16290|título=Metro em Números|editor=Metro do Porto|dataacceso=7 de xaneiro de 2014}}</ref> O transporte ferroviario de pasaxeiros e mercadorías é levado a cabo utilizando os {{fmtn|3319|km}} de liñas ferroviarias en servizo, dos cales {{formatnum:1436}} encóntranse electrificados e aproximadamente 900 permiten velocidades de circulación superiores aos 120 [[km/h]] (datos de [[2008]]).<ref name="CIA"/><ref>{{cita web|url=http://www.refer.pt/LinkClick.aspx?fileticket=R7fXyyt01tk%3d&tabid=391|título=REFER em números|editor=Rede Ferroviária Nacional (REFER)|data=2011|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|data-arquivo=12 de xullo de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130712192321/http://www.refer.pt/LinkClick.aspx?fileticket=R7fXyyt01tk%3D&tabid=391|url-morta=yes}}</ref> En canto ao largo de [[vía férrea|vía]], hai 2.700&nbsp;km de vía con [[largo ibérico]] (1.668&nbsp;mm), 192&nbsp;km con vía estreita de 1.000&nbsp;mm e 427&nbsp;km de vía estreita de 0.760&nbsp;mm.<ref name="CIA"/> A rede ferroviaria está xestionada pola Rede Ferroviaria Nacional (REFER) mentres que os transportes de pasaxeiros e mercadorías son da responsabilidade de Comboios de Portugal (CP), ambas empresas públicas. En 2006 a CP transportou 133 millóns de pasaxeiros e 9,75 millóns de toneladas de mercadorías.<ref>{{cita web|url=http://www.cp.pt/cp/displayPage.do?vgnextoid=6a73df63e25a4010VgnVCM1000007b01a8c0RCRD|título=A CP|editor=Comboios de Portugal (CP)|dataacceso=7 de xaneiro de 2014}}</ref> Lisboa ten unha posición xeográfica que a torna nun punto de escala para moitas compañías aéreas estranxeiras nos aeroportos en todo o país. En 2010, o Goberno estaba a estudar o proxecto para a construción dun novo Aeroporto Internacional en Alcochete, para substituír o actual aeroporto da Portela. No ano [[2013]] o país posuía de 64 aeroportos, 43 deles con pistas pavimentadas,<ref name="CIA"/> sendo os máis importantes o de Lisboa (''Portela''), centro de conexión da [[TAP Portugal]] e de [[Portugália]],<ref>{{cita web|url=http://www.lowcostportugal.net/viajar/aeroportos/base-easyjet-de-lisboa-abre-em-abril-2012/2011/09/|título=Base easyJet de Lisboa abre em abril 2012|editor=Low Cost Portugal|autor=Bastos, Sergio|data=15 de setembro de 2011|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|data-arquivo=04 de xaneiro de 2012|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20120104184000/http://www.lowcostportugal.net/viajar/aeroportos/base-easyjet-de-lisboa-abre-em-abril-2012/2011/09/|url-morta=yes}}</ref> Faro, [[aeroporto do Porto|Porto]] (''[[Aeroporto de Sá Carneiro|Francisco Sá Carneiro]]''), Funchal (''[[Illa de Madeira|Madeira]]'') e Ponta Delgada (''João Paulo II'' — [[Azores]]).<ref>{{cita web|url=http://www.infoaviacao.com/2011/11/lgsp-ja-opera-nos-principais-aeroportos.html|título=LGSP já opera nos principais aeroportos nacionais|editor=InfoAviação|autor=Borges, Marcello|data=29 de novembro de 2011|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140107232145/http://www.infoaviacao.com/2011/11/lgsp-ja-opera-nos-principais-aeroportos.html|dataarquivo=07 de xaneiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> Os principais [[Porto (comunicacións)|portos marítimos]] son Leixões, [[Lisboa]], [[Setúbal]] e Sines, posuíndo tamén posúe cerca de {{fmtn|210|km}} de hidrovías. En canto ao transporte por cano, hai no país {{fmtn|1344|km}} de gasodutos, {{fmtn|11|km}} de oleodutos e {{fmtn|188|km}} de canos para [[Refinaría de petróleo|produtos refinados]].<ref name="CIA"/> === Enerxía === [[Ficheiro:SolarPowerPlantSerpa.jpg|miniatura|esquerda|195px|Planta solar de Serpa.]] Portugal é un país altamente deficitario en termos enerxéticos, que en 2005 importaba a totalidade dos [[Combustible fósil|combustibles fósiles]] que consumía.<ref>{{cita web|url=http://www.iea.org/Textbase/stats/balancetable.asp?COUNTRY_CODE=PT|título=Energy Balances for Portugal|editor=IEA Energy Statistics|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|data=2005|lingua=inglés|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20170810170841/http://www.iea.org/Textbase/stats/balancetable.asp?COUNTRY_CODE=PT|dataarquivo=10 de agosto de 2017|urlmorta=yes}}</ref> Tal feito implica que ese ano Portugal importou o 87,3 % da enerxía total que consumiu (en ''toneladas equivalentes de petróleo'' ou ''teps'').<ref>{{cita web|url=http://www.iea.org/Textbase/stats/indicators.asp?COUNTRY_CODE=PT|título=Energy Indicators for Portugal|editor=IEA Energy Statistics|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|data=2005|lingua=inglés|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20180720110343/http://www.iea.org/Textbase/stats/indicators.asp?COUNTRY_CODE=PT|dataarquivo=20 de xullo de 2018|urlmorta=yes}}</ref> Respecto á produción de electricidade, Portugal produciu, en 2005, o 85 % da electricidade que consumiu (importando o restante 15 %).<ref name="energy">{{cita web|url=http://www.iea.org/Textbase/stats/electricitydata.asp?COUNTRY_CODE=PT|título=Electricity/Heat in Portugal|editor=IEA Energy Statistics|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|data=2005|lingua=inglés|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160812142811/http://www.iea.org/Textbase/stats/electricitydata.asp?COUNTRY_CODE=PT|dataarquivo=12 de agosto de 2016|urlmorta=yes}}</ref> A produción doméstica total ese mesmo ano foi {{formatnum:4657}}&nbsp;[[Watt|GW•h]] repartida do seguinte modo en termos das fontes utilizadas: non renovables: 80,8 % ([[carbón]]: 32,7 %, [[gas natural]]: 29,2 %, [[petróleo]]: 18,9 %); renovables: 19,2 % ([[enerxía hidroeléctrica|hidroeléctrica]]: 11 %, [[enerxía eólica|eólica]]: 3,8 %, [[biomasa]]: 3,0 %, outras: 1,4 %).<ref>{{cita web|url=http://www.tvi24.iol.pt/geral/portugal-agencia-financeira-ren-energia-electricidade/1168567-5238.html|título=Balança comercial de energia elétrica foi «pela primeira vez positiva» nos primeiros cinco meses do ano|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|data=8 de xuño de 2010|editor=TVI|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140108015128/http://www.tvi24.iol.pt/geral/portugal-agencia-financeira-ren-energia-electricidade/1168567-5238.html|dataarquivo=08 de xaneiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> O goberno de Portugal pretende que até [[2010]], o 45 % da electricidade producida sexa obtida a partir de fontes renovables.<ref name="Enerxía Renovable">{{cita web|url=http://www.min-economia.pt/document/Energias_Renov_PT.pdf|título=Energias Renováveis em Portugal|editor=Ministério da Economia, da Inovação e do Desenvolvimento (MEID)|data=2007|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|data-arquivo=03 de outubro de 2011|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20111003091546/http://www.min-economia.pt/document/Energias_Renov_PT.pdf|url-morta=yes}}</ref> O [[Encoro de Alqueva]], no [[Alentexo]], que serve á irrigación dos campos e xera enerxía hidroeléctrica, era no ano [[2009]] o maior de Europa, creando o maior lago artificial na rexión occidental europea. Esta obra foi un dos maiores proxectos de investimento do país.<ref name="Alqueva">{{cita web|url=http://www.dn.pt/inicio/portugal/interior.aspx?content_id=1427969|título=O maior lago artificial da Europa|editor=Diário de Notícias|data=23 de novembro de 2009|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140108002038/http://www.dn.pt/inicio/portugal/interior.aspx?content_id=1427969|dataarquivo=08 de xaneiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> Canto á [[enerxía solar|enerxía solar fotovoltaica]] destacan as estacións de Brinches, inaugurada en [[2007]] no concello de Serpa ([[Distrito de Beja|Beja]]) cunha produción de 11&nbsp;[[Watt|MW]],<ref>{{cita web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6505221.stm|título=Portugal opens major solar plant|data=28 de marzo de 2007|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|editor=BBC News}}</ref> e a planta de Amareleja, no concello de [[Moura]] (tamén en [[Distrito de Beja|Beja]]), que cunha produción máxima de 62&nbsp;MW é a maior do mundo.<ref>{{cita web|url=http://www.elmundo.es/elmundo/2008/12/29/ciencia/1230567490.html|título=Inaugurada en Portugal la mayor planta de energía fotovoltaica del mundo|data=31 de decembro de 2008|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|lingua=castelán|editor=El Mundo|autor=Catalán Deus, Gustavo}}</ref> Paralelamente entrou en funcionamento a primeira explotación comercial do mundo da [[enerxía undimotriz]] en setembro de [[2008]], situada 5&nbsp;km ao ancho de Aguçadoura, no concello de [[Póvoa de Varzim]] ([[Distrito do Porto|Porto]]).<ref>{{cita web|url=http://ec.europa.eu/environment/ecoap/about-eco-innovation/good-practices/eu/312_es.htm|título=En la cresta de la producción de energía undimotriz|dataacceso=1 de febreiro de 2014|editor=Comisión Europea|data=21 de xaneiro de 2009|lingua=castelán}}</ref> Tamén a potencia instalada en parques eólicos foi aumentada para {{fmtn|5100|MW}} en [[2012]] (contra os {{fmtn|2000|MW}} instalados até mediados de [[2007]]) mentres a potencia hidroeléctrica instalada deberá atanguer os {{fmtn|7000|MW}} en 2020 (contra os cerca de {{fmtn|5000|MW}} de 2005).<ref name="Enerxía Renovable"/> Os investimentos en enerxías renovábeis en Portugal poderán totalizar 120 mil millóns de [[euro]]s até 2020.<ref>{{cita web|autor=Vidal, John|url=http://www.guardian.co.uk/environment/2008/jun/06/renewableenergy.alternativeenergy|título=World's biggest solar farm at centre of Portugal's ambitious energy plan|editor=The Guardian|data=6 de xuño de 2008|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|lingua=inglés|localización=Lisboa}}</ref> == Cultura == {{Artigo principal|Cultura de Portugal}} [[Ficheiro:Torre de Belém1.JPG|miniatura|esquerda|upright|180px|A [[Torre de Belén]] ([[1519]]) é un símbolo da [[Era dos descubrimentos]], [[Lisboa]].]] Portugal desenvolveu unha cultura de seu, froito das diversas civilizacións que deixaron a súa pegada no país durante séculos. [[literatura portuguesa]] desenvolvida a partir das cantigas e da tradición oral é unha das literaturas máis antigas da [[Europa occidental]]. Ata [[1350]], os [[trobador|trabadores]] [[Galego-portugués|galego-portugueses]] espallaron a súa influencia literaria a toda a [[Península Ibérica]]. Ao longo dos séculos xurdiron grandes figuras de renome internacional dentro da literatura portuguesa. Cómpre destacar primeiramente a [[Gil Vicente]] (ca. [[1465]]-ca. [[1536]]), primeiro gran dramaturgo portugués e un dos fundadores da tradición dramática en toda a Península. Case contemporáneo seu foi o aventureiro e poeta [[Luís de Camões]] (ca. [[1524]]-[[1580]]), autor do poema épico ''[[Os Lusíadas]]'', coas [[Eneida]]s de [[Virxilio]] coma principal influencia.<ref name="WDL">{{cita web|url=http://www.wdl.org/en/item/11198/|título=The Lusiads|editor=World Digital Library|data=1800-1882|dataacceso=[[14 de xaneiro]] de [[2014]]|lingua=inglés}}</ref> Xa no período da [[poesía]] moderna portuguesa, fondamente arraigada nos estilos neoclásico e contemporáneo, destacou principalmente [[Fernando Pessoa]] ([[1888]]–[[1935]]). A literatura contemporánea portuguesa está representada por autores da soa de [[Almeida Garrett]], [[Camilo Castelo Branco]], [[Eça de Queirós]], [[Sophia de Mello Breyner Andresen]], e [[António Lobo Antunes]]. En especial cabe destacar a popularidade e distinción de [[José Saramago]], gañador en 1998 do [[Premio Nobel de Literatura]]. Portugal é internacionalmente coñecido pola súa tradición folclórica, en gran medida grazas ao [[Fado]] e aos seus derivados. O [[Fado]], trátase dun estilo musical melancólico e urbano, que adoita vir asociado á [[guitarra portuguesa]] e á ''[[saudade]]''. O [[Fado#Fado de Coimbra|Fado de Coímbra]], é un dos tipos de fado máis destacados. Internacionalmente, os principais cantores de fado son [[Amália Rodrigues]], [[Carlos Paredes]], [[José Afonso]], [[Mariza]], [[Carlos do Carmo]], [[Mísia]], e [[Madredeus]]. Un dos grupos portugueses máis coñecidos internacionalmente, especialmente en [[Alemaña]], é a banda metal gótica [[Moonspell]]. Ademais do fado e do [[folk]], os portugueses gustan da música pop e outros estilos musicais, particularmente de [[Norteamérica]] e o [[Reino Unido]], que, xunto ás bandas e cantantes [[brasil]]eiros e portugueses copan as listas de éxitos do país. Algunhas das bandas que gozan de éxito internacional son [[Blasted Mechanism]] e [[The Gift]], as dúas nomeadas para o [[MTV|MTV Music Award]]. Cada ano, celébranse en Portugal diversos festivais musicais, como o ''Festival Suroeste'' en Zambujeira do Mar, ''[[Festival de Paredes de Coura]]'' en [[Paredes de Coura]], ''[[Festival Vilar de Mouros]]'' preto de [[Caminha]], e ''Rock in Rio Lisboa'' e ''Super Bock Super Rock'' en [[Lisboa]]. Fóra da estación estival, seguen celebrándose un gran número de festivais, coma o ''Flowfest'' ou o ''Hip Hop Porto''. Destaca a ''[[Queima das Fitas]]'' un dos maiores eventos festivos en moitas cidades portuguesas, onde os estudantes celebran esta festa. [[Ficheiro:CasadaMusica.jpg|miniatura|[[Casa da Música]] do [[Porto, Portugal|Porto]].]] No eido da [[música clásica]], Portugal está representada por nomes da soa da [[piano|pianista]] [[Maria João Pires]], e no pasado por músicos como a violoncellista [[Guilhermina Suggia]]. Entre os compositores destacan [[Luís de Freitas Branco]] o seu pupilo [[Joly Braga Santos]], e [[Fernando Lopes-Graça]]. Canto á [[arquitectura]], destacan a nivel internacional [[Eduardo Souto de Moura]], [[Álvaro Siza Vieira]] e [[Gonçalo Byrne]] e [[Tomás Taveira]], máis notable a nivel portugués. No referente ao eido da [[pintura]], Portugal posúe unha rica historia pictórica. Os primeiros pintores portugueses de soa apareceron no [[século XV]], como [[Nuno Gonçalves]] vencellado ao período [[arte gótica|gótico]]. A mediados do [[século XIX]] e comezos do [[Século XX|XX]] destacan pintores como [[José Malhoa]], coñecido polo seu traballo chamado ''Fado'', e [[Columbano Bordalo Pinheiro]] (quen pintou retratos de [[Teófilo Braga]] e [[Antero de Quental]]) ambos os dous enmarcados dentro do estilo naturalista. Coa chegada do [[século XX]], Portugal viu a chegada do [[modernismo]], estilo no que destacarían algúns dos principais pintores portugueses como [[Amadeo de Souza-Cardoso]], quen estivo fondamente influenciado polos [[:Categoría:Pintores de Francia|pintores franceses]], particularmente por [[Sonia Delaunay|Sonia]] e [[Robert Delaunay]]. Entre os seus mellores traballos atópase ''Canção Popular a Russa e o Fígaro''. Outro importante pintor e escritor da época foi [[Almada Negreiros]], amigo de [[Fernando Pessoa]], de quen pintou un retrato. El estaba fondamente influenciado polos estilos [[cubismo|cubista]] e [[futurismo|futurista]]. Os principais pintores destacados no eido das artes visuais son [[Maria Helena Vieira da Silva]], [[Júlio Pomar]], e [[Paula Rego]]. A partir da década dos anos [[1990|90]], Portugal incrementou o seu número de centros culturais abertos ao público, engadindo a [[Fundación Calouste Gulbenkian]] establecida en [[1956]] na cidade de [[Lisboa]] o [[Centro Cultural de Belém]] ([[Lisboa]]), a [[Fundación Serralves]] e maila [[Casa da Música]], ambas as dúas no [[Porto, Portugal|Porto]], ademais de novas infraestruturas culturais como bibliotecas públicas e salas de concertos construídas ou restauradas ao longo do país. === Arquitectura === [[Ficheiro:Metro de Lisboa - Estação Baixa-Chiado (8180173929).jpg|miniatura|esquerda|Estación do Metro de Lisboa deseñada por [[Álvaro Siza Vieira|Siza]].]] A arquitectura en Portugal foi, como na maioría dos Estados [[Europa|europeos]], drasticamente influenciada polos movementos culturais e estéticos que caracterizaron as distintas épocas da [[Historia da Arte]], o que resultou nun rico legado patrimonial. Ademais, como todos os aspectos da [[cultura de Portugal]], está marcada pola [[Historia de Portugal|historia do país]] e os distintos pobos que se instalaron e influenciaron o seu actual territorio, como por exemplo os [[Imperio Romano|romanos]], os [[suevos]] entre outros [[pobos xermánicos]] relacionados, [[visigodos]] e [[Al-Andalus|árabes]],<ref>{{Cita Harvard|Barreira|Moreira|2003|sp=sí|pp=116-127}}</ref> ben como a influencia dos principais centros artísticos europeos a partir dos cales foron introducidos os estilos arquitectónicos xerais: [[Arquitectura románica|románico]], [[Arquitectura gótica|gótico]], [[Renacemento|renacentista]], [[barroco]] e [[Neoclasicismo|neoclásico]]. Entre as principais manifestacións locais da arquitectura portuguesa están o Estilo manuelino, a versión portuguesa do gótico, e o estilo pombalino, unha mestura do barroco tardío e o neoclasicismo que se desenvolveu despois do [[Terremoto de Lisboa de 1755|gran terremoto de Lisboa]] de [[1755]]. [[Ficheiro:Ippar-palacio-pena-aerea.jpg|miniatura|[[Palacio Nacional da Pena|Palacio da Pena]], obra de estilo romántico portugués.]] Despois da fin do período neoclásico ([[século XIX]]), aparece poucas décadas máis tarde, como reacción, o [[romanticismo]], que nega os principios de harmonía, orde e proporción. A Estación do Rossio ou o [[Palacio Nacional da Pena|Palacio da Pena]] son destacados exemplos de obras deste estilo arquitectónico. A finais dese mesmo século, os enxeñeiros introducen a arquitectura do ferro, destacando obras hoxe tan icónicas como o [[Elevador de Santa Justa]] en [[Lisboa]], a [[Ponte don Luís I]] no [[Porto, Portugal|Porto]] e as pontes de D. Maria Pia (Porto) e a [[Ponte Eiffel]] ([[Viana do Castelo]]) deseñadas pola compañía do enxeñeiro francés [[Gustave Eiffel]]. Xa no [[século XX]], a [[Art Nouveau]] non tivo gran presenza en Portugal, con todo, si tivo gran difusión a [[Art Déco|Art déco]] durante a década de [[1920]] e [[1930]] coa chegada de arquitectos portugueses formados nas Beaux Arts francesas, destacando sobre todo [[Cassiano Branco]] e [[José Marques da Silva]] no Porto, este último proxectista de obras como a [[Estación de São Bento]] e a [[Casa de Serralves]]. A art déco volvería a rexurdir durante un curto período de tempo durante as décadas de [[1950]] e [[1960]]. Durante o [[Estado Novo]], produciuse un novo estilo arquitectónico, o ''Portugués Suave'', hoxe tamén coñecido como ''Estilo Nacionalista'', ''Estilo Tradicionalista'' ou ''Estilo Estado Novo''. Este corrente xurdiu dun grupo de arquitectos que, xa desde comezos do século XX, buscaba crear unha arquitectura "xenuinamente portuguesa". Un dos mentores desta corrente foi o arquitecto Raul Lino, teórico da casa portuguesa. O resultado foi a creación dun estilo que utilizaba as características modernas da enxeñaría decoradas cunha mestura de elementos estéticos exteriores recollidos da arquitectura portuguesa dos [[século XVII|séculos XVII]] e [[século XVIII|XVIII]] e das casas tradicionais de varias rexións de Portugal. Con todo, o estilo é aínda hoxe en día criticado por varios arquitectos e intelectuais portugueses.<ref>{{cita web|url=http://www.revarqa.com/content/1/1199/arquitetura-cultura/|editor=Arqa|título=Arquitetura e Cultura|autor=Furtado, Gonçalo; Lopes, Elza|data=2013|dataacceso=14 de xaneiro de 2014|data-arquivo=16 de xaneiro de 2014|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20140116070531/http://www.revarqa.com/content/1/1199/arquitetura-cultura/|url-morta=yes}}</ref><ref>{{cita web|url=http://upcommons.upc.edu/revistes/bitstream/2099/2364/1/60_67_manuel_fernandes.pdf|título=A Arquitectura em Portugal nos anos 1930-40|data=2013|dataacceso=14 de xaneiro de 2014|autor=Fernandes, José Manuel|editor=V Congresso Docomo}}</ref> Durante o fin da década de [[1940]] aparece unha crecente corrente [[modernismo|modernista]], con especial foco na cidade do Porto coa creación da ''Organização de Arquitectos Modernos'' (ODAM), que absorbe as teorías e conceptos de [[Le Corbusier]] e [[Ludwig Mies van der Rohe|Mies van der Rohe]] e aplícaas e ensínaas no país. É con esta importante corrente modernista como pano de fondo que, coa apertura de Portugal ao foco internacional após a fin da ditadura, arquitectos como [[Álvaro Siza|Álvaro Siza Vieira]] e [[Eduardo Souto de Moura]] gañan relevo internacional cunha arquitectura que se desenvolve a partir dos estudos e discusións formadas durante os anos 1950 e 1960 en Portugal, sobre a fusión dos preceptos modernistas coa arquitectura local, concepto defendido por [[Fernando Távora]] e Viana de Lima, dous dos principais nomes da corrente modernista en Portugal, entre moitos outros. Outros destacados arquitectos do século XX poden ser [[Gonçalo Byrne]] ou [[Tomás Taveira]]. Tanto Siza ([[1992]]) como Souto de Moura ([[2011]]) foron galardoados co [[Premio Pritzker]], o premio máis importante do mundo da arquitectura a nivel internacional. === Literatura === {{Artigo principal|Literatura portuguesa|Literatura galego-portuguesa}} [[Ficheiro:216 2310-Fernando-Pessoa.jpg|miniatura|esquerda|180px|[[Fernando Pessoa]].]] Os inicios da literatura portuguesa atópanse no [[galego-portugués]] [[Idade Media|medieval]], desenvolvida orixinalmente no [[Reino de Galicia]]. Formalmente considérase que naceu no momento en que xurdiu a escrita da lingua, ao redor dos [[século XII|séculos XII]] e [[século XIII|XIII]], aínda que é probable a existencia de formas poéticas anteriores. Os primeiros documentos literarios conservados pertencen precisamente á [[Trobadorismo|lírica galego-portuguesa]], desenvolvida entre os séculos XII e [[século XIV|XIV]] cunha importante influencia na poesía trobadoresca [[provenzal]]. Esta lírica está formada por cancións ou [[cantiga]]s breves, difundidas por [[trobador]]es (poetas) e segreis (instrumentistas). A lírica estendeuse alén do reino, sendo o exemplo máis senlleiro as [[Cantigas de Santa María]] escritas por [[Afonso X o Sabio]], Rei de [[Castela]].<ref>{{cita web|url=http://cantigas.fcsh.unl.pt/manuscritos.asp|título=Cantigas Medievais Galego-Portuguesas|editor=Biblioteca Nacional de Portugal|dataacceso=15 de xaneiro de 2014}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.realacademiagalega.org/figuras-homenaxeadas/-/journal_content/56_INSTANCE_8klA/10157/27996|título=Afonso X o Sabio|editor=Real Academia Galega|dataacceso=15 de xaneiro de 2014|data-arquivo=16 de xaneiro de 2014|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20140116134425/http://www.realacademiagalega.org/figuras-homenaxeadas/-/journal_content/56_INSTANCE_8klA/10157/27996|url-morta=yes}}</ref> Os primeiros poetas coñecidos desta época son [[Johan Soarez de Pávia]], [[Paio Soares de Taveirós]], sendo de autoría deste último a "Cantiga da Ribeirinha", tamén coñecida como "Cantiga da Garvaia". Algúns dos trobadores máis coñecidos desta época poden ser [[Mendinho]], [[Martín Codax]] ou [[Johan de Cangas]]. Máis tarde algúns desenvolverían a súa arte na corte do rei [[Afonso III de Portugal|Afonso III]] e máis tarde na de [[Dinis de Portugal|Dinis]], ambos os monarcas protectores e promotores da cultura. O corpus total da lírica galaico-portuguesa, composto por 1685 textos, excluíndo as Cantigas de Santa María, está reunido en Cancioneiros ou Libros de Cantigas: o [[Cancioneiro da Ajuda]], o [[Cancioneiro da Biblioteca Vaticana]] e o [[Cancioneiro da Biblioteca Nacional]] de [[Lisboa]] (Colocci Brancuti), alén dos [[Pergamiño Vindel|pergamiños Vindel]] e [[Pergamiño Sharrer|Sharrer]]. A prosa tivo porén un desenvolvemento máis tardío que a poesía, e non apareceu até o [[século XIII]], época en que adoptou a forma de breves crónicas, haxiografías e tratados de xenealoxía denominados Libros de Liñaxes. Non se conservou ningún cantar de xesta, mais si, en cambio, libros de cabalaría, como a "[[Demanda do Santo Graal]]". [[Ficheiro:JSJoseSaramago.jpg|miniatura|dereita|[[José Saramago]].]] O Renacemento produciu unha pléiade de poetas, historiadores, críticos, teólogos e moralistas que fixeron do [[século XVI]] unha idade de ouro. O gran número de palabras eruditas importadas do [[latín clásico]] e do [[grego antigo]] durante esta época aumentou o [[léxico]] e a complexidade da lingua. En [[1516]] Garcia de Resende publicou o "Cancioneiro Geral" con obras de máis de 200 autores dos tempos de [[Afonso V de Portugal|Afonso V]] e [[Xoán II de Portugal|Xoán II]]. Entre estes estaban o propio Resende, coas ''Trovas á Morte de Inês de Castro'', e tres nomes que mudaron o curso da literatura do país: Sá de Miranda, Bernardim Ribeiro e [[Gil Vicente]], primeiro gran dramaturgo portugués. Así, o século iníciase coa introdución de novos xéneros literarios. Sá de Miranda, regresado de Italia en 1526, introduciu as formas da escola italiana: o [[soneto]], a [[canción]], a sextina, mentres que Gil Vicente escribiu e representou corenta e unha pezas de [[teatro|dramaturxia]]. Os seus textos [[sátira|satirizaban]] os novos tempos, de mudanza das xerarquías sociais inflexibles da Idade Media cara á nova sociedade do renacentista. Na prosa, a novela de cabalaría foi un fenómeno literario durante todo o século XVI en [[Europa]]. En Portugal destaca a ''Crónica do Emperador Clarimundo'' (1522), primeira obra impresa de João de Barros, sendo o máis famoso o ''Palmeirim de Inglaterra'' (1541) de Francisco de Morais, traducido en francés e italiano en [[1553]] e inglés en [[1602]]. A popularidade destas novelas foi tal, que influenciou a orixe do nomes e pobos "descubertos", como a [[Patagonia]] e [[California]]. Con todo, cómpre destacar sobre todo neste período a [[Luís de Camões]], autor da [[epopea]] ''[[Os Lusíadas]]'', considerado unha das maiores figuras da literatura en lingua portuguesa e un dos grandes poetas de [[Occidente]]. O [[século XVII]] ficou marcado pola introdución do [[barroco]], sendo xeralmente considerado como un século de decadencia literaria. Con todo, cómpre destacar a existencia de escritores como o Padre António Vieira, o Padre Manuel Bernardes e Francisco Rodrigues Lobo. Os escritores do [[século XVIII]], para contradicir a decadencia da fase barroca, fixeron un esforzo para tentar de recuperar o nivel da idade dourada a través da creación de Academias e Arcadias literarias, dando lugar ao período do [[neoclasicismo]]. Co [[século XIX]], foron abandonados os ideais neoclásicos, sendo introducido por [[Almeida Garrett]] o [[romanticismo]], seguido por [[Alexandre Herculano]] e Rebelo da Silva. No campo da novela, na segunda metade do século XIX, desenvolveuse o [[realismo]], cuxos máximos representantes foron [[José Maria Eça de Queirós|Eça de Queirós]], Ramalho Ortigão e [[Camilo Castelo Branco]]. A principios do [[século XX]] xurdiu o grupo da "Renascença Portuguesa", en torno da revista A Águia. Con todo, o gran poeta de comezos do século é [[Fernando Pessoa]], que aínda que non tivo un grande éxito en vida, despois da súa morte pasou a ser considerado á par de Camões como o mellor poeta portugués de todos os tempos. Xa na época contemporánea, a literatura destaca polo desenvolvemento da prosa de ficción, grazas a autores como [[Miguel Torga]], [[António Lobo Antunes]] ou o [[Premio Nobel de Literatura]] [[José Saramago]].<ref name="Literatura">{{cita web|url=http://www.portaldaliteratura.com/literatura.php|título=Quadro sinóptico da literatura portuguesa|dataacceso=16 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://www.webcitation.org/64LVTTnfB?url=http://www.portaldaliteratura.com/literatura.php|dataarquivo=31 de decembro de 2011|editor=Portal da Literatura|urlmorta=yes}}</ref><ref name="Literatura2">{{cita web|url=http://cvc.instituto-camoes.pt/conhecer/bases-tematicas/literatura-portuguesa.html|título=Literatura Portuguesa|editor=Instituto Camões|dataacceso=16 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140221200215/http://cvc.instituto-camoes.pt/conhecer/bases-tematicas/literatura-portuguesa.html|dataarquivo=21 de febreiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> === Música === {{VT|Fado}} A música tradicional portuguesa é variada e moi rica. Do [[folclore]] forman parte as danzas do Vira do [[Provincia de Miño|Miño]], os Pauliteiros de Miranda, da zona [[Miranda do Douro|mirandesa]], o Corridinho do [[Algarve]] ou o Bailinho de [[Illa de Madeira|Madeira]]. Os instrumentos típicos son o [[cavaquiño]], a [[gaita]], o [[acordeón]], o [[violín]], os [[tambor]]es, a [[guitarra portuguesa]] (instrumento característico do [[fado]]) e unha variedade de [[Instrumento de vento|instrumentos de vento]] e [[percusión]]. Existen ademais na cultura popular bandas filharmónicas que representan cada localidade e que tocan varios estilos de música, desde a máis popular até clásica.<ref>{{cita web|url=http://semibreves.pt/Instrumentos%20Tradicionais%20Portugueses.htm|título=Instrumentos tradicionais portugueses|autor=Grilo, Manel|data=2007|dataacceso=16 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140202144816/http://semibreves.pt/Instrumentos%20Tradicionais%20Portugueses.htm|dataarquivo=02 de febreiro de 2014|editor=Semibreves|urlmorta=yes}}</ref> O máis coñecido estilo de [[música]] portugués é o [[Fado]], cuxa intérprete máis célebre foi [[Amália Rodrigues]]. Outros cantantes como [[A Severa]], [[Alfredo Marceneiro]], António Pinto Basto, Vicente da Câmara, Nuno da Câmara Pereira, Frei Hermano da Câmara, [[João Braga]], [[Carlos do Carmo]], [[Adriano Correia de Oliveira|Adriano]] ou Hermínia Silva tamén se distinguiron como fadistas. Porén, o Fado tamén asistiu nos últimos anos á aparición dunha nova xeración de cantantes que atinxen grande éxito, como Ricardo Ribeiro, Cristina Branco, Camané, [[Kátia Guerreiro]], Ana Moura, Mafalda Arnauth, [[Carminho]], [[Mísia]] e António Zambujo, entre outros, ben como de novos guitarristas como Bernardo Couto. Recentemente, a través dos [[Madredeus]] e de cantantes como [[Mariza]] ou [[Dulce Pontes]], a música portuguesa atinxiu un gran recoñecemento internacional e ten axudado a divulgar a [[lingua portuguesa]] en todo o mundo.<ref>{{cita web|url=http://www.webcitation.org/64LVhdkXj|título=História do Fado|dataacceso=16 de xaneiro de 2014|editor=Escola Virtual|data-arquivo=31 de decembro de 2011|url-arquivo=https://www.webcitation.org/64LVhdkXj?url=http://www.edusurfa.pt/Area.asp?seccao=2|url-morta=no}}</ref> A nivel de instrumentistas merece realce a carreira e composicións do guitarrista [[Carlos Paredes]], o máis coñecido mestre de [[guitarra portuguesa]].<ref>{{cita web|url=http://www.verdesanos.com/gp.htm|título=Guitarra portuguesa. Historia e propriedades acústicas|editor=Verdes Anos|dataacceso=16 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131217201851/http://verdesanos.com/gp.htm|dataarquivo=17 de decembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> [[Ficheiro:Deolinda ao vivo em Monchique.JPG|miniatura|[[Deolinda]].]] Dentro doutros estilos de música, as referencias da canción de finais do [[século XX]], principalmente do período pre e pos-revolucionario, son [[Zeca Afonso]], cuxa canción ''[[Grândola, Vila Morena]]'' foi un dos sinais que deu comezo á [[Revolución dos Caraveis]], [[Sérgio Godinho]], [[Fausto Bordalo Dias|Fausto]], [[Adriano Correia de Oliveira]], [[Vitorino]], [[José Mário Branco]] e os Trovante, entre outros. Mesmo sendo aínda o fado o xénero máis coñecido alén dos territorio portugués, a "nova" música portuguesa tamén ten un papel importante demostrando grande orixinalidade. [[Rui Veloso]], [[The Gift]], Mafalda Veiga, [[Kátia Guerreiro]], [[Sara Tavares]], Jorge Palma, [[Clã]], David Fonseca, [[GNR (banda)|GNR]], Ornatos Violeta, Xutos & Pontapés, [[Moonspell]], Da Weasel, Fingertips, Primitive Reason, [[Deolinda]], [[Mão Morta]], Blasted Mechanism ou Mind Da Gap son só algúns dos nomes máis coñecidos, indo do ''[[Música rock|rock]]'', á ''[[pop]]-[[Música electrónica|electrónica]]'' e ao ''[[rap]]'', entre outros estilos.<ref name="Música">{{cita web|autor=Vieira de Carvalho, Mário|url=http://cvc.instituto-camoes.pt/conhecer/biblioteca-digital-camoes/doc_download/1338-q-a-musica-em-portugal-q.html|título=A música em Portugal|editor=Instituto Camões|dataacceso=16 de xaneiro de 2014|data-arquivo=29 de setembro de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130929154357/http://cvc.instituto-camoes.pt/conhecer/biblioteca-digital-camoes/doc_download/1338-q-a-musica-em-portugal-q.html|url-morta=yes}}</ref> A [[música clásica]] portuguesa constitúe un capítulo importante da música occidental. Ao longo dos séculos, sobresaíron nomes de compositores e intérpretes como os trobadores [[Martín Codax]] e [[Dinis de Portugal|Dinis]], os polifonistas [[Duarte Lobo]], [[Filipe de Magalhães]], [[Manuel Cardoso]] e Pedro de Cristo, o organista [[Manuel Rodrigues Coelho]] o compositor e [[clavicémbalo|clavista]] [[Carlos Seixas]], a cantante Luísa Todi, o sinfonista e pianista João Domingos Bomtempo ou o compositor e musicólogo [[Fernando Lopes-Graça]]. O período de ouro da música portuguesa coincidiu, discutiblemente, co apoxeo da polifonía clásica no [[século XVII]] (Escola de [[Évora]], Santa Cruz de [[Coímbra]]). Entre as grandes referencias actuais, pontifican os nomes dos pianistas Artur Pizarro, [[Maria João Pires]], Olga Prats e Sequeira Costa, da [[Viola|violista]] Ana Bela Chaves, do violinista Carlos Damas, do compositor Emmanuel Nunes ou o do compositor e mestre Álvaro Cassutto. As orquestras sinfónicas máis importantes son a Orquestra da [[Fundación Gulbenkian]], a Orquestra Nacional do Porto e a Orquestra Sinfónica Portuguesa. En relación á ópera, o [[Teatro Nacional de São Carlos]] en Lisboa é o máis representativo.<ref name="Música"/> === Gastronomía === {{Artigo principal|Gastronomía de Portugal}} [[Ficheiro:Porto.Grahams12.jpg|miniatura|dereita|[[Viño do Porto]].]] A cociña portuguesa é diversa e cada zona do país ten os seus pratos típicos, incluíndo os máis diversos alimentos, desde as carnes de [[Vaca|bovino]], [[Ovis aries|carneiro]], [[porco]] e [[aves]] até os variados [[embutido]]s, pasando polas diversas especies de [[peixe]] fresco ([[sardiña]] e [[xarda]]) e [[marisco]]. Con todo o peixe máis consumido e un dos principais pratos portugueses é o [[bacallau]], existindo unha gran cantidade de distintas receitas, existindo, polo menos, unha para cada día do ano (como por exemplo bacalhau à Brás, à Gomes de Sá ou en pasteis).<ref>{{cita web|url=http://www.elfinancierocr.com/estilos-de-vida/Feria-gastronomica-demuestra-portuguesa-bacalao_0_383961610.html|título=Feria gastronómica demuestra que la cocina portuguesa es mucho más que bacalao|editor=El Financiero|lingua=castelán|data=2 de outubro de 2013|dataacceso=17 de xaneiro de 2014}}</ref> Xunto co bacallau, os tres pratos de peixe máis populares son a [[xarda]], as [[sardiña]]s asadas e a [[caldeirada]]. En canto á [[carne]], os pratos típicos da cociña portuguesa inclúen carne de [[vaca|gando vacún]], [[porco]], [[ovella|cordeiro]], ou [[Galiña|polo]], ademais de multitude de [[embutido]]s, destacando entre os pratos de carne a [[feijoada]], [[cozido à portuguesa]], [[churrasco|frango de churrasco]], e a [[carne de porco à alentejana]]. Outros pratos típicos a destacar son as espetadas de [[Illa de Madeira|Madeira]], o cozido vulcânico dos [[Illas Azores|Azores]] ([[Illa de São Miguel|São Miguel]]), o leitón asado à moda da Bairrada, os roxóns de Aveiro e do [[Provincia de Miño|Miño]], a chanfana da [[Beira Litoral|Beira]], os peixes grellados, moi consumidos no litoral, as tripas (da rexión do Porto), as pataniscas (da rexión de [[Lisboa]]) ou o [[gazpacho]] (do [[Alentexo]] e o [[Algarve]]). A cociña portuguesa influenciou tamén outras gastronomías, tales como a [[Xapón|xaponesa]], coa introdución da tempura.<ref name="Gastronomía">{{cita web|url=http://www.gastronomias.com/portugal/|título=Gastronomia - Cozinha Tradicional|editor=Gastronomias|dataacceso=17 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140208065820/http://www.gastronomias.com/portugal/|dataarquivo=08 de febreiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref><ref name="Gastronomía2">{{cita web|url=http://kireceitas.hd1.com.br/tutoriais/tutorial_cozinha_portuguesa.htm|título=Tutorial cozinha portuguesa|dataacceso=17 de xaneiro de 2014|editor=Kireceitas|data-arquivo=17 de maio de 2012|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20120517182944/http://kireceitas.hd1.com.br/tutoriais/tutorial_cozinha_portuguesa.htm|url-morta=yes}}</ref> Entre os [[queixo]]s sobresaen, entre moitos outros, os da [[Serra da Estrela]], o de Azeitão ou o de São Jorge. Entre os pratos de [[comida rápida]] son característicos a [[francesinha]] do [[Porto, Portugal|Porto]], e as ''bifanas'' (porco grelado), ''prego'' (carne de vaca grelada) ou o ''leitão'' ([[sándwich]]s de leitón). Os viños portugueses teñen soa mundial, sendo coñecidos xa dende o tempo dos [[Imperio Romano|romanos]], quen asociaban o seu deus [[Baco]]. Hoxe en día, os viños portugueses son ben coñecidos internacionalmente, tendo recibido diversos recoñecementos pola súa calidade. Algúns dos mellores viños portugueses son: [[Vinho Verde]], [[Vinho Alvarinho]], [[Vinho do Douro]], [[Vinho do Alentejo]], [[Vinho do Dão]] e o Vinho da Bairrada e os doces [[viño do Porto]], [[viño de Madeira]], [[Moscatel de Setúbal]] e o Favaios. O viño do Porto é o viño portugués máis coñecido no estranxeiro e a súa rexión vitivinícola é unha das máis antigas do mundo. Entre os pratos máis típicos da pastelería portuguesa, destacan os [[pastéis de Belém]] (ou ''pastéis de nata'') orixinarios de [[Lisboa]], os ovos moles de [[Aveiro]], o pastel de Tentúgal e a sericaia ou o pão-de-ló de Ovar, entre outros. Moitos dos doces hoxe estendidos por todo o territorio proceden dos antigos conventos. Entre os portugueses existe un culto pola boa comida, existindo, ao longo do país, milleiros de restaurantes e tascas.<ref name="Gastronomía" /><ref name="Gastronomía2" /> === Deporte === {{Artigo principal|Portugal nos Xogos Olímpicos|Deporte en Portugal}} [[Ficheiro:Euro2004OpeningCeremony.jpg|miniatura|dereita|Cerimonia de apertura da [[Eurocopa de Fútbol de 2004|Eurocopa 2004]] no [[Estádio do Dragão]] do [[Porto, Portugal|Porto]].]] O [[fútbol]] é o deporte máis coñecido e practicado en Portugal, á vista o dato de que no ano [[2009]] que entre o medio millón de deportistas federados que había no país, case un terzo (144.557) era futbolistas, contando o fútbol profesional e non profesional, distribuídos en distintos, o que supón a existencia de tres veces máis practicantes deste deporte que do segundo máis practicado, o [[baloncesto]] (40.250 atletas federados). Ademais, na década de [[2000]], o número de xogadores non parou de medrar en parte ao pulo que supuxo a organización da [[Eurocopa de Fútbol de 2004|Eurocopa de 2004]]. Nese torneo a {{sel|Portugal|selección portuguesa}} chegou á final, xogada no [[Estádio da Luz]] de [[Lisboa]] onde perdeu ante {{sel|Grecia}}.<ref>{{cita web|url=http://www.publico.pt/noticia/portugal-ainda-e-quase-so-um-pais-de-futebol-1472876|título=Portugal ainda é quase só um país de futebol|autor=Vaza, Marco|editor=Público|dataacceso=17 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://www.webcitation.org/64LWTvVQV?url=http://desporto.publico.pt/noticia.aspx?id=1472876|dataarquivo=31 de decembro de 2011|urlmorta=yes}}</ref> No ano 2016, a selección consegue gañar o seu primeiro gran torneo, a [[Eurocopa de Fútbol de 2016|Eurocopa]], tras vencer na final á anfitrioa {{sel|Francia}}. O futbolista [[Eusébio]] foi un gran símbolo do fútbol portugués, sendo considerado un dos xogadores máis importantes da historia do fútbol, gañador do [[Balón de Ouro]] e da [[Bota de Ouro]] en dúas ocasións. Con Eusébio Portugal conseguiu a súa mellor clasificación nun [[Copa do Mundo de Fútbol|Mundial]], o terceiro posto na edición de [[Mundial de Fútbol de 1966|Inglaterra 1966]].<ref>{{cita web|url=http://pt.fifa.com/classicfootball/players/player=39547/index.html|título=Eusébio: o "Pantera Negra" faz história em Portugal|editor=Federación Internacional de Fútbol (FIFA)|dataacceso=17 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131022155945/http://pt.fifa.com/classicfootball/players/player=39547/index.html|dataarquivo=22 de outubro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> Despois de Eusébio chegaron ao fútbol do país outros destacados futbolistas como é o caso de Paulo Futre, [[Luís Figo]], [[Vítor Baía]], Fernando Couto, [[Rui Costa]], João Pinto, [[Deco]], [[Pauleta]], [[João Moutinho]] ou [[Cristiano Ronaldo]], gañador do [[FIFA Balón de Ouro|Balón de Ouro]] en [[2013]] e [[2014]]. A nivel de clubs, destacan sobre todo o [[Sport Lisboa e Benfica]] (que xoga no [[Estádio da Luz]]), o [[Sporting Clube de Portugal]] (que xoga no [[Estádio José Alvalade|José Alvalade]]) e o [[Futebol Clube do Porto]] (que xoga no [[Estádio do Dragão|Dragão]]). Estes tres clubs son coñecidos en Portugal como "Os Três Grandes",<ref>{{cita web|url=http://www.dn.pt/desporto/interior.aspx?content_id=1740636|título=Três grandes têm de pagar num ano 156 milhões de euros à banca|editor=Diário de Notícias|data=22 de decembro de 2010|dataacceso=18 de xaneiro de 2014|data-arquivo=21 de outubro de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20131021132045/http://www.dn.pt/desporto/interior.aspx?content_id=1740636|url-morta=yes}}</ref> Outros clubs destacados son [[Clube de Futebol Os Belenenses|Os Belenenses]], a [[Académica de Coimbra]] e o [[Vitória Sport Clube|Vitória de Guimarães]], grupo ao que se uniron posteriormente o [[Sporting Clube de Braga]] e o Boavista.<ref>{{cita web|url=http://www1.ionline.pt/conteudo/138472-porto-benfica-e-sporting-os-gastadores-compulsivos|título=Porto, Benfica e Sporting. Os gastadores compulsivo|autor=Neves, Pedro Miguel|editor=Jornal i|dataacceso=18 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://www.webcitation.org/64LWe4HpN?url=http://www1.ionline.pt/conteudo/138472-porto-benfica-e-sporting-os-gastadores-compulsivos|dataarquivo=31 de decembro de 2011|urlmorta=yes}}</ref> A nivel europeo destacan os títulos da [[UEFA Europa League|Copa de Europa]] ou [[Liga de Campións da UEFA]] do Benfica ([[1961]] e [[1962]]) e do Porto ([[1987]] e [[2004]]), tamén os dous trofeos da [[UEFA Europa League|Copa da UEFA]] ou [[UEFA Europa League]] do Porto ([[2003]] e [[2011]]), así como unha [[Supercopa de Europa]] ([[1987]]). O Sporting tamén posúa un título europeo ao gañar a [[Recopa de Europa de fútbol|Recopa]] en [[1964]]. A nivel internacional tanto o Porto proclamouse campión da [[Copa Intercontinental de Fútbol|Copa Intercontinental]] en dúas ocasións: [[1987]], [[2004]], mentres que o Benfica foi finalista outras dúas veces (1961 e 1962). A nivel de adestradores cómpre destacar a popularidade de [[José Mourinho]] e de [[André Villas-Boas]]. Alén do fútbol, algunhas das modalidades deportivas nas que o país máis destaca a nivel internacional son o [[rugby]], a [[Vela (deporte)|vela]], a [[equitación]], o [[judo]], o [[ciclismo]], a [[esgrima]], o [[piragüismo]], o [[hóckey a patíns]] (onde é unha gran potencia), o [[atletismo]], o [[Tiro con arco|tiro]], o [[surf]] e o [[tenis]]. Portugal participou en todos os [[Xogos Olímpicos]] desde as [[Xogos Olímpicos de 1912|Olimpíadas de Estocolmo de 1912]], tendo gañado catro [[Medalla de ouro|medallas de ouro]] en atletismo: Carlos Lopes campión do [[Maratón (atletismo)|maratón]] nas [[Xogos Olímpicos de 1984|Olimpíadas dos Ánxeles 1984]]; [[Rosa Mota]], tamén no maratón, nas [[Xogos Olímpicos de 1988|Olimpíadas de Seúl 1988]]; [[Fernanda Ribeiro]] nos 10.000 m nas [[Xogos Olímpicos de 1996|Olimpíadas de Atlanta 1996]]; e Nelson Évora nas [[Xogos Olímpicos de 2008|Olimpíadas de Pequín 2008]], así como numerosas [[Medalla de prata|medallas de prata]] e [[bronce]] nos restantes deportes.<ref>{{cita web|url=http://www.comiteolimpicoportugal.com/atletas-olimpicos/portugueses-nos-jogos|título=Portugueses nos Jogos|editor=Comité Olímpico de Portugal|dataacceso=18 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140201105606/http://www.comiteolimpicoportugal.com/atletas-olimpicos/portugueses-nos-jogos|dataarquivo=01 de febreiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> === Cine === {{Artigo principal|Cine de Portugal}} O cine portugués xurdiu a finais do [[século XIX]]. Introduciuse no país en 1896 coa proxección de filmes estranxeiros e coa rodaxe ese mesmo ano do primeiro filme luso, ''[[Saída do Pessoal Operário da Fábrica Confiança]]''. A primeira sala de cine abriu en 1904 e o primeiro filme guionizado foi ''[[O Rapto de Uma Actriz]]'' (1907). Non foi ata o ano 1931 cando se rodou primeiro filme sonoro ''[[A Severa (filme)|A Severa]]''. A era dourada do cine portugués comezaría en 1933 con ''[[A Canção de Lisboa]]'', e esta duraría dúas décadas, con filmes como ''[[O Pátio das Cantigas]]'' (1942) e ''[[A Menina da Rádio]]'' (1944). ''[[Aniki-Bóbó]]'' (1942), a primeira obra de [[Manoel de Oliveira]], marcou un fito co seu estilo realista herdeiro do [[Neorrealismo italiano]]. Na década de 1950, a industria estancouse. A comezos dos ano 1960 aparece o movemento do ''Cinema Novo'', que seguía o estilo da [[Nouvelle Vague]] francesa, con filmes como ''[[Dom Roberto]]'' (1962) e ''[[Os Verdes Anos]]'' (1963). Este movemento fíxose particularmente relevante despois da [[Revolución dos caraveis]] de 1974. En 1989, ''[[Recordações da Casa Amarela]]'' de [[João César Monteiro]] gañou o [[León de Prata]] no [[Festival Internacional de Cine de Venecia]], e no 2009, ''[[Arena (curtametraxe)|Arena]]'' de [[João Salaviza]] gañou a [[Palma de Ouro á mellor curtametraxe]] no [[Festival Internacional de Cine de Cannes]]. O cine portugués é apoiado polo [[Instituto do Cinema e do Audiovisual]], unha institución do goberno que lle dá o financiamento. == Festividades == [[Ficheiro:EstatuaCamoesLisboa.JPG|miniatura|Estatua adicada a [[Luís de Camões]] en [[Lisboa]].]] A seguinte é unha lista das festividades nacionais de Portugal.<ref>{{cita web|url=http://feriados.icebex.com/|título=Feriados em Portugal|editor=Feriados em Portugal|data=2014|dataacceso=29 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140202125519/http://feriados.icebex.com/|dataarquivo=02 de febreiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> Con todo, cómpre destacar que no ano [[2013]] foron suprimidos o [[Corpus Christi|Corpo de Deus]], a [[Proclamación da I República portuguesa|Implantación da República]], [[Día de Tódolos Santos|Todos os Santos]] e a Restauración da Independencia durante un período de cinco anos por mor da [[Crise económica de 2008-2013|crise económica do 2008]].<ref>{{cita web|url=http://www.rtp.pt/noticias/index.php?article=551967&tm=9&layout=121&visual=49|título=Governo acerta suspensão de quatro feriados a partir de 2013 debaixo de críticas|autor=Santos Neves, Carlos|editor=Rádio e Televisão de Portugal|data=9 de maio de 2012|dataacceso=29 de xaneiro de 2014}}</ref> {| {{táboabonita}} |- ! style="background:#efefef;" | Data ! style="background:#efefef;" | Nome ! style="background:#efefef;" | Observacións |- |[[1 de xaneiro]] |[[Aninovo]] e [[Virxe María|Festa de Santa María]] |Tamén se festexa o Día da Paz |- |[[Febreiro]]/[[marzo]] ([[Festa móbil]]) |[[Carnaval]] ou [[Entroido|Entrudo]] |Celébrase en martes, días antes do comezo da [[Coresma]] |- |[[Marzo]]/[[abril]] ([[Festa móbil]]) |[[Venres Santo|Sexta-Feira santa]] |Este venres de [[Pascua cristiá|Pascua]] conmemórase a paixón e morte de [[Xesús Cristo]] |- |[[Marzo]]/[[abril]] ([[Festa móbil]]) |[[Pascua cristiá|Pascua]] |Ao ser celebrado en domingo non ten consideración de festividade oficial |- |[[25 de abril]] |[[Revolución dos caraveis|Día da Liberdade]] |Conmemora o día da [[Revolución dos caraveis]] que puxo fin á [[Estado Novo|ditadura]] |- |[[1 de maio]] |[[Día do Traballador]] |Nalgúns lugares tamén festexan os [[Festa dos maios|maios]] |- |[[Maio]]/[[xuño]] |[[Corpus Christi|Corpo de Deus]] |Segundo xoves despois de [[Pentecoste]] |- |[[10 de xuño]] |[[Día de Portugal]] |Conmemórase neste día por ser o cabodano de [[Luís de Camões]] |- |[[15 de agosto]] |[[Asunción de María]] |Conmemora a asunción da [[Virxe María]] |- |[[5 de outubro]] |[[Proclamación da I República portuguesa|Implantación da República]] |Celebra a proclamación da [[Primeira República Portuguesa|I República]] en [[1910]] |- |[[1 de novembro]] |[[Día de Tódolos Santos|Todos os Santos]] |Celebra todos os [[santo]]s e [[mártir]]es cristiáns |- |[[1 de decembro]] |Restauración da Independencia |Festexa a restauración da soberanía, en 1640, e o Día da Bandeira |- |[[8 de decembro]] |[[Inmaculada Concepción]] |Patroa de Portugal desde 1646 |- |[[25 de decembro]] |[[Nadal]] |Celebra o nacemento de Xesús Cristo |} == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} {{Commons|Atlas of Portugal|Atlas de Portugal}} {{Galizionario}} {{Portal|Portugal}} [[Ficheiro:W.gl.Portugal.png|125px|dereita]] === Bibliografía === * {{cita libro|apelidos=Barreira|nome=Aníbal|apelidos2=Moreira|nome2=Mendes|título=Rumos da História|editorial=Edições ASA|lugar=Porto|ano=2003|ISBN=972-41-2899-7|lingua=pt}} * {{Cita libro | nome = David | apelidos = Birmingham | título = A Concise History of Portugal | url = https://archive.org/details/concisehistoryof00birm | trad_título = Unha historia concisa de Portugal | ano = 2003 | editorial = Cambridge University Press | lugar = Cambridge | lingua = en | isbn = 978-0521536868 |ref=harv }} * {{Cita libro | nome = Charles Julian | apelidos = Bishko | ligazónautor = | título = Spanish and Portuguese Monastic History, 600-1300 | trad_título = Historia monástica española e portuguesa, 600-1300 | url = http://libro.uca.edu/monastic/monastic.htm | ano = 1983 | editorial = Variorum | lugar = Charlottesville, Virginia | lingua = en | isbn = 978-0860781363 |ref=harv }} * {{Cita libro | nome = José | apelidos = Brandão | título = Este é o Reino de Portugal | ano = 2013 | editorial = Saída de Emergência | lingua = pt | isbn = 978-9896374570 |ref=harv }} * {{Cita libro | nome = Liam Matthew | apelidos = Brockey | título = Portuguese Colonial Cities in the Early Modern World | url = https://archive.org/details/portuguesecoloni0000unse | trad_título = Cidades coloniais portuguesas do mundo moderno | ano = 2008 | editorial = Ashgate | lingua = en | isbn = 978-0754663133 |ref=harv }} * {{Cita libro | apelidos1= De Macedo |nome1= Newton |apelidos2=Saraiva |nome2=José Hermano | título = História de Portugal III — A Epopeia dos Descobrimentos | ano = 2004 | editorial = QuidNovi | lingua = pt | isbn = 989-5541082 |ref=harv }} * {{Cita libro | apelidos1= De Macedo |nome1= Newton |apelidos2=Saraiva |nome2=José Hermano | título = História de Portugal IV — Glória e Declínio do Império | ano = 2004 | editorial = QuidNovi | lingua = pt | isbn = 989-5541090 |ref=harv }} * {{Cita libro | apelidos1= De Macedo |nome1= Newton |apelidos2=Saraiva |nome2=José Hermano | título = História de Portugal V — A Restauração da Indepêndencia | ano = 2004 | editorial = QuidNovi | lingua = pt | isbn = 989-5541104 |ref=harv }} * {{Cita libro | nome = Manuel | apelidos = De Sousa | título = Reis e Rainhas de Portugal | ano = 2000 | editorial = Sporpress | lingua = pt | isbn = 972-9725691 |ref=harv }} * {{Cita libro | nome = Barry | apelidos = Hatton | título = The Portuguese: A Modern History | url = https://archive.org/details/portuguesemodern0000hatt | trad_título = Os portugueses: Unha historia moderna | ano = 2011 | editorial = Interlink Pub Group | lingua = en | isbn = 978-1566568449 |ref=harv }} * {{Cita libro | nome = Fernão | apelidos = Lopes | ligazónautor = Fernão Lopes | título = Chronica del Rey D. Pedro I deste nome, e dos reys de Portugal o oitavo cognominado o Justiceiro | url = http://purl.pt/422 | data= ca. 1380 |ano=1380 | editor = Lisboa Occidental | lingua = pt |ref=harv }} * {{Cita libro | nome = Paulo Alexandre | apelidos = Loução | título = Portugal, Terra de Mistérios | ano = 2000 | editorial = Ésquilo | lingua = pt | isbn = 972-8605048 |ref=harv }} * {{Cita libro | nome = Martin | apelidos = Page | título = A Primeira Aldeia Global. Como Portugal mudou o Mundo | ano = 2008 | editorial = Casa das Letras | lingua = pt | isbn = 978-9724617633 |ref=harv }} * {{Cita libro | nome = Xosé Ramón | apelidos = Pena | ligazónautor = Xosé Ramón Pena | título = Historia da literatura medieval galego-portuguesa | ano = 2002 | editorial = Sotelo Blanco Edicións | lugar= Santiago de Compostela | lingua = | isbn = 9788478243990 |ref=harv }} * {{Cita libro | apelidos1= Ribeiro |nome1= Ângelo |apelidos2= Saraiva |nome2= José Hermano | título = História de Portugal I — A Formação do Território | ano = 2004 | editorial = QuidNovi | lingua = pt | isbn = 989-5541066 |ref=harv }} * {{Cita libro | apelidos1= Ribeiro |nome1= Ângelo |apelidos2= Saraiva |nome2= José Hermano | título = História de Portugal II — A Afirmação do País | ano = 2004 | editorial = QuidNovi | lingua = pt | isbn = 989-5541074 |ref=harv }} * {{Cita libro |apelidos= Saraiva |nome= José Hermano | título = História de Portugal X — A Terceira República | ano = 2004 | editorial = QuidNovi | lingua = pt | isbn = 989-5541155 |ref=harv }} * {{Cita libro | nome = José | apelidos = Saramago | ligazónautor = José Saramago | título = Viagem a Portugal | ano = 2000 | editorial = Editorial Caminho | lingua =pt | isbn = 978-9722124201 |ref=harv }} * {{Cita libro | nome = Raquel | apelidos = Varela | título = A história do PCP na Revolução dos cravos | ano = 2011 | editorial = Bertrand Editora | lingua =pt | isbn = 978-9722522953 |ref=harv }} * {{Cita libro |título = Constituição da República Portuguesa |url = http://www.ces.es/TRESMED/docum/por-cttn-por.pdf |ano = 2004 |edición = VI Revisão Constitucional |lugar = Lisboa |lingua = pt |ref = harv |dataacceso = 28 de xaneiro de 2014 |urlarquivo = https://web.archive.org/web/20150923201950/http://www.ces.es/TRESMED/docum/por-cttn-por.pdf |dataarquivo = 23 de setembro de 2015 |urlmorta = yes }} === Outros artigos === * [[Bandeira de Portugal]] * [[Escudo de Portugal]] * [[A Portuguesa]] * [[Lista de panteóns e tumbas dos gobernantes en Portugal]] * [[Lista de vilas en Portugal]] * [[Lista de illas de Portugal]] === Ligazóns externas === * [http://www.portugal.gov.pt/ Goberno de Portugal] * [http://www.parlamento.pt/Paginas/default.aspx Parlamento de Portugal] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150829045455/http://www.parlamento.pt/Paginas/default.aspx |date=29 de agosto de 2015 }} * [http://www.presidencia.pt/ Presidencia da República Portuguesa] * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/po.html Portugal en The World Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200519213218/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/po.html |date=19 de maio de 2020 }} {{UE}} {{OTAN}} {{Europa}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Portugal| ]] [[Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (Historia e xeografía)]] [[Categoría:Artigos destacados]] qsy9hz8vj2odwgkmctvtumlcdzdtyjk 7105268 7105267 2025-06-24T08:57:55Z Angeldomcer 8758 /* Sectores */ 7105268 wikitext text/x-wiki {{1000}} {{artigo de calidade}} {{Outros homónimos|Portugal (homónimos)|Portugal}} {{Xeografía política}} '''Portugal'''<ref>{{DRAG|portugués}}</ref> ({{palabra estranxeira |AFI=[puɾtuˈɣaɫ] |lingua=pt |en=pronuncia en}}, en [[Lingua mirandesa|mirandés]]: ''Pertual''), oficialmente '''República Portuguesa''', é unha [[República]] [[Estado unitario|unitaria]] [[República semipresidencialista|semipresidencialista]] situada en [[Europa Occidental]]. Ademais do [[Portugal continental|territorio continental]], no oeste da [[Península Ibérica]], o territorio da República comprende os [[arquipélago]]s autónomos dos [[Azores]] e [[Arquipélago de Madeira|Madeira]]. Portugal ten unha extensión total de 92.212&nbsp;km², e unha poboación de 10.487.289 habitantes no [[2012]]. A súa capital é a cidade de [[Lisboa]]. A terra dentro das fronteiras da actual República Portuguesa leva habitada continuamente dende a [[Península Ibérica prehistórica|era prehistórica]]. Durante os seguintes séculos chegaron á [[Península Ibérica]] os [[República Romana|romanos]], seguidos tempo despois dos [[suevos]] e dos [[visigodos]], así como [[Invasión musulmá da península Ibérica|posteriormente os musulmáns]] no [[século VIII]]. Trala caída do [[Imperio Romano]], no ano [[410]] estabeleceuse no norte peninsular o [[Reino de Galicia]], do cal sete séculos máis tarde, no ano [[1128]], se separaría a súa parte sur formando o que daría lugar ao actual Portugal. Nos [[século XV|séculos XV]] e [[século XVI|XVI]], na [[era dos descubrimentos]], Portugal estendeuse por todo o mundo converténdose nunha superpotencia política, económica e militar, que levou a ser o primeiro [[Imperio portugués|imperio global]]. O [[imperio portugués]] foi o máis lonxevo dos modernos imperios coloniais europeos, xa que durou case 600 anos, dende a captura de [[Ceuta]] en [[1415]] até a entrega de [[Macau]] a [[China]] en [[1999]] (''[[de facto]]'') ou a concesión da soberanía a [[Timor Leste]] en [[2002]] (''[[de iure]]''). O imperio estendeuse ao longo dun gran número de territorios que hoxe forman parte de cincuenta e tres Estados soberanos diferentes, deixando un legado de máis de 240 millóns de falantes de [[lingua portuguesa]] e varios de [[Linguas crioulas|crioulos de base portuguesa]]. Porén, a súa influencia internacional viuse reducida considerablemente durante o [[século XIX]], principalmente por mor da Independencia do [[Brasil]], a súa principal colonia. Xa no [[século XX]], a revolución do [[Proclamación da I República portuguesa|5 de outubro de 1910]], depuxo a monarquía logo de séculos baixo este sistema de goberno, estabelecendo a democrática pero inestable Primeira República Portuguesa, a cal sería substituída polo [[Estado Novo]], un réxime autoritario de dereita. A democracia foi restaurada despois da [[Revolución dos Caraveis]] do [[25 de abril]] de [[1974]]. Portugal é hoxe un [[país desenvolvido|estado desenvolvido]] de economía avanzada cun alto nivel de vida, sendo o décimo noveno país do mundo en [[2005]] en función do seu índice de calidade de vida.<ref name=EIU>{{cita web|url=http://www.economist.com/media/pdf/QUALITY_OF_LIFE.pdf|título=The Economist Intelligence Unit's quality-of-life index|dataacceso=18 de decembro de 2013|editor=The Economist|lingua=inglés|data=2005}}</ref> É ademais un dos países máis globalizados e pacíficos do mundo, ocupando o sétimo posto nesta clasificación no ano [[2008]]. É á súa vez membro de diferentes organizacións internacionais como as [[Nacións Unidas]], a [[Unión Europea]], a [[Eurozona]], a [[Organización para a Cooperación e o Desenvolvemento Económico|OCDE]], a [[OTAN]], o [[Fondo Monetario Internacional]], a [[Organización Mundial do Comercio]], [[Organización dos Estados Iberoamericanos]] e a [[Comunidade dos Países de Língua Portuguesa]]. == Etimoloxía == O nome "Portugal" apareceu por vez primeira entre os anos [[930]] e [[950]]&nbsp;[[AEC|d. C.]], aínda que se comezou a utilizar con máis frecuencia cara a finais de século. O [[Fernando I de León|Rei Fernando I, chamado o ''Magno'']], denominou oficialmente ao territorio Portugal cando o deu ao seu fillo [[García II de Galicia]] no ano [[1067]]. Porén, xa no [[século V]] durante o reinado dos [[suevos]], o cronista [[Comarca da Limia|limiao]] [[Hidacio|Hidacio de Chaves]] escribiu sobre un lugar chamado ''Portucale'', sitio cara a onde fuxira o Rei galego [[Requiario]]: {{cita|[[Requiario|Rechiarius]] ad locum qui Portucale appellatur, profugus regi Theudorico captivus adducitur: quo in custodiam redacto, caeteris qui de priore certamine superfuerant, tradentibus se Suevis, aliquantis nihilominus interfectis, regnum destructum et finitum est Suevorum.<ref>{{cita web|url=http://www.thelatinlibrary.com/hydatiuschronicon.html|título=Hydatti Episcopi Chronicon|lingua=latín|dataacceso=13 de outubro de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130214065304/http://thelatinlibrary.com/hydatiuschronicon.html|data-arquivo=14 de febreiro de 2013|autor=Hidacio|urlmorta=yes}}</ref><br/>''Requiario, que fuxiu para o que chaman Portucale, non foi levado como prisioneiro ao rei Teodorico. Foi posto baixo custodia mentres que o resto dos suevos sobreviventes á anterior batalla rendéronse, a pesar dalgúns que morreron; deste xeito o reino dos Suevos foi destruído.''}} ''Cale'', presuntamente a actual [[Vila Nova de Gaia]], xa era coñecida como ''Portucale'' no tempo dos [[godos]]. Nun escrito de [[841]] aparece por primeira vez mencionada unha provincia ''portugalense''. [[Afonso II de Oviedo|Afonso II]], ampliando a xurisdición espiritual do [[Diocese de Lugo|bispo de Lugo]], di: {{cita|Totius galleciae, seu Portugalensi Provintiae summun suscipiat Praesulatum.<br/>''Que tome o goberno supremo de toda Galicia e a provincia portucalense.''}} A etimoloxía do nome ''Cale'' é, porén, misteriosa. Algúns historiadores argumentaron que os gregos foron os primeiros en establecerse Cale e que o nome deriva da palabra [[lingua grega|grega]] ''kallis'' (καλλις), "fermoso" , en referencia á beleza do val do [[Río Douro|Douro]]. Outros afirmaran que ten a súa orixe na [[Lingua galaica|lingua dos]] [[galaicos]], sendo este un nome celta como moitos outros que se atopan na rexión. Así, para algúns a palabra ''cale'' ou ''cala'' significaría "porto",<ref>{{cita libro|autor=Pezron, Paul|título=Celtic Linguistics, 1700-1850: The antiquities of nations|editor=Routledge|lingua=inglés|isbn=978-0415204798|ano=2000}}</ref> mentres que outros argumentan que proviría da raíz da palabra [[Gallaecia]]. En calquera caso, o ''Portu'' do nome ''Portucale'' converteuse no moderno ''[[Porto, Portugal|Porto]]'', a cidade que se atopa no lugar da antiga cidade de ''Cale'' na desembocadura do [[río Douro]]. == Historia de Portugal == {{Artigo principal|Historia de Portugal}} === Primeiros asentamentos === {{VT|Cultura castrexa}} [[Ficheiro:Citania de Briteiros - casas reconstruidas - pavimentos.JPG|miniatura|esquerda|210px|A [[Citania de Briteiros]], unha das máis características da [[cultura castrexa]].]] A rexión que ocupa o actual Portugal estaba xa habitada tanto polo [[home de Neandertal]]<ref>{{Cita publicación periódica | apelidos1=Duarte|nome1=C|apelidos2= Maurício|nome2= J|apelidos3= Pettitt|nome3= PB|apelidos4= Souto|nome4= P|apelidos5= Trinkaus|nome5= E|apelidos6= van der Plicht|nome6= H|apelidos7= Zilhão|nome7= J |título=The early Upper Paleolithic human skeleton from the Abrigo do Lagar Velho (Portugal) and modern human emergence in Iberia | revista=Proceedings of the National Academy of Sciences | volume= 96 | número=13 | páxinas=7604–9 | ano=1999 | doi=10.1073/pnas.96.13.7604| pmid=10377462|lingua=en | issn = 0027-8424 }}</ref> como posteriormente polo [[Homo sapiens]]. As sociedades que formaban eran de subsistencia, as cales non estabelecían asentamentos prósperos, aínda que si sociedades organizadas. Co [[neolítico]] chegou coa domesticación dos animais, coa creación dalgúns cultivos de cereais e coa pesca, tanto fluvial como mariña. Entre o [[IV milenio a. C.|4.000]] e o [[II milenio a. C.|2000&nbsp;a.C]], Portugal e [[Galicia]] viron como se desenvolvía unha cultura [[megalitismo|megalítica]] orixinal con respecto ao resto da península, caracterizada pola súa arquitectura funeraria, os seus rituais propios e pola práctica da inhumación colectiva. A [[Idade de Bronce]] viu os primeiros contactos mariños entre o litoral atlántico na actual Galicia e o das [[illas británicas]], mentres que o sur da península empezaba as súas relacións comerciais co [[Mar Mediterráneo|Mediterráneo]]: [[Grecia antiga|gregos]] e [[fenicios]], provenientes do actual [[Líbano]], así como os seus descendentes, os [[Cartago|cartaxineses]].<ref>{{Cita Harvard|Barreira|Moreira|2003|sp=sí|pp=38-39}}</ref> Isto trouxo consigo a instalación dos primeiros postos comerciais semipermanentes. O motor deste comercio era a riqueza da península en metais (ouro, prata, ferro e estaño) así como o salgado do peixe atlántico, que gozaba de gran reputación no Mediterráneo. Os fenicios foron, precisamente, os que fundaron [[Lisboa]] cara ao ano [[-1000|1000&nbsp;a. C.]]<ref>{{cita web|url=http://www.unspecial.org/UNS700/t65.html|título=Lisbonne: sur un air de fado|editor=UNSpecial|dataacceso=25 de setembro de 2013|lingua=fr|autor=Maillard, Claude|ano=2000|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20130927134031/http://www.unspecial.org/UNS700/t65.html|dataarquivo=27 de setembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> A principios do [[I milenio a. C.|primeiro milenio]] antes da [[AEC|era cristiá]], chegaron á zona dende o [[Europa central|centro de Europa]] os [[celtas]], un [[Pobos indoeuropeos|pobo indoeuropeo]] que se relacionou e mesturou coas poboacións locais, formando diferentes grupos étnicos e tribos. As principais tribos eran os [[galaicos]] na actual [[Galicia]] e [[Rexión Norte, Portugal|norte de Portugal]], mentres que no sur do actual país moraban os [[Lusitania|lusitanos]] e os conios, estes últimos principalmente no [[Algarve]]. Estas tribos vivían en pequenos núcleos de poboación illados situados en puntos altos con casas circulares, coñecidos como [[castro]]s, dos cales moitos deles se conservan en Galicia. Practicaban tamén a agricultura e a gandaría.<ref>{{cita web|título=A expansión dos Celtas|url=http://www.almargen.com.ar/sitio/seccion/historia/celtas3/index.html|autor=Pedro Rodríguez Leirado|dataacceso=31 de xaneiro de 2012|data-arquivo=26 de xaneiro de 2012|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20120126152331/http://www.almargen.com.ar/sitio/seccion/historia/celtas3/index.html|url-morta=yes}}</ref> Co seu dominio do [[ferro]] os traballos da terra foron máis eficaces, as colleitas aumentaron e melloraron as condicións de vida e a demografía. === A era romana === {{Artigo principal|Gallaecia|Lusitania}} [[Ficheiro:Evora-RomanTemple edit.jpg|miniatura|dereita|Templo Romano de [[Évora]].]] Os romanos invadiron por primeira vez a [[Península Ibérica]] no ano [[-219|219&nbsp;a. C.]] Dous séculos despois, cara ao ano [[-19|19&nbsp;a. C.]] a práctica totalidade da península formaba parte da [[República Romana]]. No norte, a primeira chegada dos romanos produciuse con [[Décimo Xunio Bruto Galaico|Décimo Xunio Bruto]], que chegou ao norte do [[río Douro]] no [[-137|137&nbsp;a. C]]. A zona foi chamada polos romanos ''Gallaecia'' por mor das tribos [[callaeci]]. Décimo Xunio continuou a súa expedición cara ao norte sometendo aos [[Castrexo|pobos castrexos]], ata chegar ao [[río Limia]] e continúa ata o [[río Miño]] onde se detivo. Como resultado deste primeiro acercamento o territorio costeiro entre o Douro e o Miño quedou explorado e sometido a control romano. A partir de entón a sociedade indíxena galaica comeza a recibir influxos romanos, realizando xa intercambios comerciais directamente con [[Imperio Romano|Roma]]. Os [[galaicos]] fan a súa entrada na historia escrita no [[século I]] na épica Púnica de [[Silio Itálico]] sobre a [[primeira guerra púnica]] dun xeito que aínda hoxe nos é familiar, dous mil anos despois: {{Cita|Fibrarum et pennae diuinarumque sagacem flammarum misit dives Callaecia pubem, barbara nunc patriis ululantem carmina linguis, nunc pedis alterno percussa verbere terra, ad numerum resonas gaudentem plaudere caetras<br/>''A rica Gallaecia envía a súa mocidade coñecedora da adiviñación polas entrañas das bestas polo voo das aves e polas chamas divinas a cal ou ben berraba bárbaros cánticos nas súas linguas patrias ou ben tras golpearen a terra con golpes alternos de pé se aledaba en bater os sonoros [[caetra]]s ritmicamente''.}} No [[-62|62&nbsp;a. C.]] é o propio [[Xulio César]] quen visita Gallaecia movido polo seu desexo de obter riquezas, chegando até o [[golfo Ártabro]] e abandonando esta terra por [[Brigantium]]. Con todo a conquista definitiva do noroeste da península non se realizará até o emperador [[Augusto]] entre o [[-26|26]] e o [[-19|19&nbsp;a. C.]] no contexto das [[guerras cántabras]]. O propio emperador funda pouco despois as cidades de [[Historia de Lugo|Lucus Augusti]] (actual [[Lugo]]) e [[Bracara Augusta]] (actual [[Braga]]). Nun principio, Augusto inclúe este territorio na [[Lusitania]], a provincia do sur, mais posteriormente, tras certa variedade de trocos, [[Diocleciano]] constitúe a provincia da [[Gallaecia]] no ano [[298|298&nbsp;d. C.]] Na parte sur, os romanos tardaron case dous séculos en controlar a zona, perdendo moitas vidas de soldados. Cara ao ano [[-150|150&nbsp;a. C.]] as ambición romanas sofren un duro revés cara tras estourar unha rebelión no norte, onde os lusitanos e outras tribos nativas, baixo a dirección de [[Viriato]], conseguiron o control de todo o oeste da Península. Roma enviou numerosas lexións e algúns dos seus mellores xerais a Lusitania para sufocar a rebelión, mais foi en balde, xa que os lusitanos mantiveron o control sobre de territorio. Así, os líderes romanos decidiron cambiar a súa estratexia. Subornaron a aliados de Viriato para matalo, co que no [[-139|139&nbsp;a. C.]], Viriato foi asasinado e Roma instalado un réxime colonial. No ano [[-27|27&nbsp;a. C.]], Lusitania gañou o estado de [[provincia romana]]. === Os suevos, os visigodos e os árabes === {{Artigo principal|Reino suevo}} [[Ficheiro:Galician-suevic-kingdom.png|miniatura|O Reino Suevo cara ao [[século V]].]] No [[século V]] a Gallaecia pasou de ser unha [[Imperio romano|provincia romana]] a albergar un reino nas mans dos [[suevos]]. O seu territorio, descrito por destacados autores coetáneos á fin da dominación romana, abarcaba a actual [[Galicia]] e gran parte do actual Portugal, chegando mesmo até [[Lisboa]]. En xeral, os límites do reino permaneceron máis ou menos intactos na parte norte até o [[século XII]]. Trala [[batalla de Vogladum]] no ano [[507]], os visigodos foron expulsados da [[Galia]] (agás da [[Septimania]]) polos exércitos [[francos]] que lideraban o rei [[Clodoveo I]], chegando á Península Ibérica. Trala súa chegada foron ocupando todo o territorio, chegando a tomar [[Braga]], capital do Reino Suevo, no ano [[584]]. Cara ao ano [[700]] toda a península estaba baixo o seu mando. Despois do [[século VI]], o nome da [[España]] ([[Hispania]]) deixou de designar unicamente á [[Península Ibérica]], pasando tamén a designar o territorio gobernado polos visigodos. Pola súa banda, Galicia (Gallaecia) —gobernada por un monarquía sueva— asumiu do mesmo xeito esta nova diferenciación política —posteriormente tamén xeográfica— individualizándose da España (Hispania). A fin das monarquías [[reino suevo|sueva]] e visigoda non cambiaron xa esta nova concepción da Península Ibérica, que quedaba repartida así en dúas entidades xeográficas, Hispania e Gallaecia, manténdose do mesmo xeito durante máis de cinco séculos, diferéncianse unha da outra con fórmulas tales como ''Galletiam et Ispaniam'',<ref>{{cita libro| autor =ÁLVAREZ, M.L.| título =El Reino de León en la Alta Edad Media| ano =1995| publicación =Centro de Estudios e Investigación San Isidoro| id =}}{{es}}</ref> ''Hispaniae et Galliciae'',<ref>{{cita libro| autor =BISHKO, C. J.| título =Spanish and Portuguese monastic history| ano =1984| publicación =Variorum Reprints| id = ISBN 0-86078-136-4}}{{en}}</ref> ''Hispaniis et Gallicis regionibus'',<ref>{{cita libro| autor =MANSILLA, D.| título =La documentación pontificia hasta Inocencio III: 965-1216| ano =1955| publicación =Instituto Español de Estudios Eclesiásticos| id = }}{{es}}</ref> presentes ó longo de toda a [[Idade Media]].<ref>López Teixeira, 2005, p. 243.</ref> Por outra banda Lusitania despois de ser invadida polos [[vándalos]], os [[alanos]], os [[burios]] e os [[visigodos]], foi conquistada polos [[árabes]]. Así, despois de vencer aos visigodos en só uns poucos meses, o [[Califato Omeia]] comezou a expandirse rapidamente e a partir do ano [[711]], o sur do territorio que hoxe é Portugal converteuse en parte do Imperio de [[Damasco]] que se estendeu dende o [[río Indo]], na [[India]], até o sur de [[Francia]] até o seu colapso no ano [[750]], cando o oeste do imperio obtivo a súa independencia baixo o mandato de [[Abd al-Rahman I]] coa creación da [[Emirato de Córdoba]]. Despois de case dous séculos, no ano [[929]], o emirato converteuse nun [[Califato de Córdoba|Califato]] até a súa disolución un século despois, no ano [[1031]], formándose non menos de vinte e tres pequenos reinos [[Taifa]]. As principais cidades portuguesas baixo dominio árabe eran [[Alcácer do Sal]], [[Beja]], [[Coímbra]], [[Lisboa]], [[Santarém, Portugal|Santarém]] e [[Silves]]. A poboación musulmá, porén, eran poucos en número, permanecendo na súa maior parte no [[Algarve]], e en xeral ao sur do [[río Texo]]. Así, o sur do actual Portugal permaneceu baixo o seu dominio durante un cinco séculos e medio, dende o ano [[711]] até a conquista do [[Algarve]] no [[1249]] por [[Afonso III de Portugal|Afonso III]]. === A formación do Reino === {{Artigo principal|Reino de Galicia|Independencia de Portugal|Reino de Portugal}} [[Ficheiro:Psalter mappamundi.jpg|miniatura|esquerda|O Psalterio de Londres, mapamundi inglés do [[século XII]].]] Trala morte do rei [[Afonso III de Asturias]] no ano [[910]], este dividiu o seu reino entre os seus fillos: a [[Ordoño II|Ordoño]] deixoulle a franxa occidental, a actual Galicia e norte de Portugal, como [[reino de Galicia|rei de Galicia]], a [[Froila II|Froila]], a franxa cantábrica, actuais [[Asturias]] e [[Cantabria]], como [[reino de Asturias|rei de Asturias]], ambos supeditados ao primoxénito, [[García I de León|García I]], [[reino de León|rei de León]], que estableceu a capital do seu reino nesta cidade. Anos máis tarde, en [[1091]], a princesa [[Urraca de León e Castela|Urraca]], filla do rei [[Afonso VI de León|Afonso VI]] casou con [[Raimundo de Borgoña]] un importante nobre [[Borgoña|borgoñón]], fillo de [[Guillerme I de Borgoña]] e que asistira como cruzado para loitar contra os [[almorábides]]. As vitorias militares do borgoñón e a altura das súas relacións familiares en Europa propiciaron a conveniencia do enlace matrimonial, ao que Afonso VI outorgou unha importante dote: o goberno das terras galegas, dende o Ortegal ata Coímbra. Dous anos máis tarde, en [[1093]], outro cruzado francés, Henrique de Borgoña, neto do duque Roberto I, tomaba a man da filla máis nova de Afonso VI, [[Tareixa de León]] recibindo o goberno do [[Condado Portucalense|Condado de Portugal]] así como o de Coímbra, fundado o de Portucale no ano 868 polo nobre galego [[Vimara Pérez]] e que comprendía as terras situadas entre os ríos [[río Miño|Miño]] e [[río Douro|Douro]]. Artellábase deste xeito, unha complexa rede de relacións feudais; por unha parte o rei Afonso VI, que gobernaba toda a Galicia e Toledo, recibía vasalaxe feudal de Raimundo e Urraca, que gobernaban as terras galegas dende o Ortegal ata Coímbra, estes á súa vez recibíana de Tareixa e Henrique de Borgoña. As constantes derrotas sufridas ante os almorábides e o crecente descontento do rei coa política administrativa do seu xenro Raimundo, levaron a Afonso VI a retirar os dereitos feudais que este e Urraca tiñan sobre o Condado Portucalense, equiparando o dominio destes ao de Henrique e Tareixa. Así pois, aínda que o Condado Portucalense seguía a formar parte de Galicia, na práctica os seus condes deixaban de servir vasalaxe a Raimundo de Borgoña e Urraca, para prestar vasalaxe directamente ó rei de toda Galicia, Afonso VI, provocando certo descontento entre a nobreza galega ao norte do río Miño. Á morte de Henrique no ano [[1112]] sucedeulle a viúva deste, Tareixa, no goberno dos dous condados durante a menoridade do seu fillo Afonso Henriques. Formábanse dúas tendencias, a de achegamento á política común galega, co novo rei, [[Afonso Raimúndez]], ou o mantemento dun forte poder condal con aspiracións á proclamación real do herdeiro condal. O ascenso de Compostela a condición de metropolitana en detrimento da histórica Braga e a tendencia de achegamento de Tareixa á política ao norte do Miño materializado no casamento con [[Fernán Pérez de Traba]] precipitaron os acontecementos no condado de Portugal. O arcebispo de Braga, arrebatado das reliquias de [[Froitoso de Braga|San Froitoso]] polo mesmo [[Diego Xelmírez|Xelmírez]] en 1102,<ref>{{cita libro|autor=Lieber Gerson, Paula; Stones, Alison; Krochalis, Jeanne|título =The pilgrim's guide to Santiago de Compostela: the pilgrim's guide : a critical edition|ano=1998|publicación=Harvey Miller Publishers| id=ISBN 0-905203-52-6|lingua=inglés}}</ref> e os grandes aristócratas portugueses, interesados nun maior poder territorial, foron os principais valedores das pretensión reais de Afonso Henriques. Perante tal situación, o rei galego [[Afonso VII]] viaxou a Portugal, sitiándoo en [[Guimarães]] ata conseguir a súa promesa de fidelidade, que finalmente lle comunicou Egas Muñiz. Meses máis tarde, en [[1128]], e ante o incumprimento de Afonso Henriques, ''o pérfido galego, señor de Coímbra'',<ref>{{cita libro|autor=De Almeida, Fortunato|título=História de Portugal, Volume 1|ano =1922|publicación =Oxford University}}</ref> como lle denomina o cronista [[Ibn Sahib al-Salah]], as tropas de Tareixa e Fernán Pérez de Traba libran a [[batalla de San Mamede]] en [[1128]], de onde as tropas portucalenses saen vitoriosas. A morte de Tareixa, e a [[batalla de Ourique]] contra os musulmáns consolidan finalmente o condado como reino en [[1139]], tornándose Afonso Henriques no rei Afonso I de Portugal, recoñecido polo seu curmán Afonso VII e por Castela no [[Tratado de Zamora]] en [[1143]]. Finalmente, o recoñecemento formal do Reino de Portugal é obtido no ano [[1179]], coa sanción do papa [[Alexandre III, papa|Alexandre III]] mediante a bula ''[[Manifestis Probatum]]''.<ref>{{cita libro|autor=Associaçom Galega da Língua|título=A Actas I Congresso Internacional da Língua Galego-Portuguesa na Galiza| ano=1984|publicación=Ourense}}</ref> Nacía entón un reino que, formando o seu territorio parte da Gallaecia dende o [[Imperio Romano]], e tendo albergado incluso a capital do reino ([[Braga]]) durante moito tempo, adquiría a partir de agora a súa propia personalidade. [[Ficheiro:Castelo de Guimaraes.jpg|miniatura|dereita|300px|O Castelo de [[Guimarães]].]]Posteriormente, con todo, houbo varios intentos por parte do [[Reino de Portugal]] de recuperar a unidade da antiga Galicia.<ref name="ManuelMera">{{cita web|autor=Mera, Manuel|url=http://www.sermosgaliza.com/opinion/manuel-mera/separacion-do-condado-portucalense-do-reino-galiza/20130930074707019564.html|título=A separación do Condado Portucalense do Reino de Galiza|editor=Sermos Galiza|data=1 de outubro de 2013|dataacceso=1 de outubro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131005011325/http://www.sermosgaliza.com/opinion/manuel-mera/separacion-do-condado-portucalense-do-reino-galiza/20130930074707019564.html|dataarquivo=05 de outubro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> Máis dun século despois da independencia, durante o reinado de [[Dinis de Portugal|Dinis]] ([[1279]]-[[1325]]) o propio rei afirmou que a súa política: {{Cita|Orientouse sempre a formar do noso país un reino independente unido por estreitos lazos de cultura e de política a Portugal (...) O rei don Dinis foise para Portugal para preparar o levantamento de Galiza, para o cal contaba coa axuda de don Afonso de Albuquerque, seu mordomo maior e antigo adiantado maior de Galiza, así como do novo adiantado galego Fernando Rodríguez de Castro.<ref>{{cita libro|autor=González López, Emilio|título=Grandeza e decadencia del reino de Galicia|ano=1957|publicación=Editorial Citania|localización=Bos Aires}}</ref>}} Así, durante o reinado de Dinis, houbo varias tentativas a prol da independencia e a reunificación. Xa no ano [[1369]] [[Fernando I de Portugal|Fernando I]], fillo de [[Pedro I de Portugal|Pedro I]] e [[Inés de Castro]], contando co apoio dos aristócratas galegos [[Alvar Peres de Castro]] e [[Nuno Freire de Andrade, o Mao|Nuno Freire de Andrade]], proclámase rei de Galicia e ocupa o territorio. {{Cita|Mas o grupo mais numeroso era composto por galegos. Foi a adesão dos nobres galegos, e da sua entrega de muitos castelos e localidades ao rei D. Fernando, que transformou a campanha de 1369 numa verdadeira "guerra de primavera", de características quase festivas para o monarca português.<ref>{{cita libro|autor=Costa Gomes, Rita|título=D. Fernando|ano=2009|publicación= Temas e Debates|localización=Portugal}}</ref><br/>''Mais o grupo máis numeroso era composto por galegos. Foi a adhesión dos nobres galegos, e da súa entrega de moitos castelos e localidades ao rei D. Fernando, que transformou a campaña de 1369 nunha verdadeira "guerra de primavera", de características case festivas para o monarca portugués.''}} Porén, [[Henrique II de Castela|Henrique de Castela]], en contestación xunta un exército con tropas internacionais composto por mercenarios invadindo Galicia e posteriormente Portugal. Así, o reinado de Fernando foi efectivo en Galicia durante uns tres meses, aínda que controlou a cidade da [[A Coruña|Coruña]] dous anos. Poucos anos máis tarde, en [[1397]], chegaría o que sería o último intento para reconstituír a unidade será o do Rei [[Xoán I de Portugal|Xoán de Avis]], quen tentou reconquistar Galicia coa axuda do ex-arcebispo de Compostela García Manrique, quen anteriormente tomara a decisión de que os bispados galegos dependentes de Braga pasaran a selo de Compostela. Despois desta última errada tentativa, ábrese unha etapa de paz entre as coroas de Castela e Portugal, que vai tomar como prioridade as expedicións no continente [[África|africano]] coa de [[Ceuta]] no ano [[1415]] e o poboamento de [[Arquipélago de Madeira|Madeira]] en [[1425]]. A pesar da separación durante esa época, as relación entre o clero, a nobreza, así como no ámbito social e cultural non sufriron un retroceso destacable, situación que cambiaría a partir do [[século XV]].<ref name="ManuelMera"/> === A era dos descubrimentos === {{Artigo principal|Descubrimentos portugueses}} {{VT|Imperio Portugués|Lista de reis de Portugal}} [[Ficheiro:Henry the Navigator.jpg|miniatura|Monumento aos Descubrimentos en [[Lisboa]].]] Trala chegada da paz, Portugal comezou un proceso de exploración e expansión ao redor de todo o mundo, cuxas figuras destacadas foron o [[Henrique, duque de Viseu|Henrique de Viseu]], alcumando ''o Navegador'', e o rei [[Xoán II de Portugal|Xoán II]]. O primeiro paso sería o desembarco en [[Marrocos]], onde en [[1415]] os portugueses conquistarían [[Ceuta]], sendo o seu seguinte obxectivo a cidade de [[Tánxer]]. Con todo, tras moitas batallas, en [[1437]] os portugueses sairían derrotados, adiando o seu proxecto de conquistar o norte africano. Porén, finalmente conseguirían tomar algúns obxectivos, incluído a propia Tánxer. Mais con todo, a vida dos portugueses nesas cidades non era fácil debido aos constantes ataque dos árabes e á escaseza de recursos, os cales se conseguían a través do Portugal continental por mar ou [[Coroa de Castela|Castela]], ou mesmo eran mercados aos árabes, xa que en tempos de paz comerciaban cos portugueses. Á vez que os portugueses tentaban asentarse en [[Marrocos]], xa mesmo durante o reinado de [[Xoán I de Portugal|Xoán I]], faríanse grandes descubrimentos. En [[1418]] os navegantes [[João Gonçalves Zarco]] e [[Tristão Vaz Teixeira]] descobren as illas de [[Porto Santo]] e de [[Arquipélago de Madeira|Madeira]]. Porén, máis que dun achado trátase dun redescubrimento, porque xa se sabía da existencia das [[illas de Madeira]] no [[século XIV]] segundo revela algunha [[cartografía]]. As illas estaban deshabitadas, mais polo seu [[clima]], ofrecían posibilidades de poboamento e reunían boas condicións para a [[Agricultura|exploración agrícola]]. Os arquipélagos de Madeira e das [[Canarias]] espertaron, dende o seu descubrimento, o interese tanto dos portugueses como dos casteláns, xa que eran illas preto da costa africana, o que implicaba fortes potencialidades económicas e unha grande importancia estratéxica. A disputa destes territorios deu orixe ao primeiro conflito ibérico motivado por razóns expansionistas. Pouco máis tarde chegarían os primeiros navegantes ao arquipélago dos [[Azores]] da man de Diogo de Silves. Primeiramente sería descuberto o grupo oriental das illas ([[Illa de São Miguel|São Miguel]] e [[Illa de Santa María|Santa María]]), seguido polo grupo central ([[Terceira]], [[Illa Graciosa|Graciosa]], [[Illa de São Jorge|São Jorge]], o [[Illa do Pico|Pico]] e o [[Illa do Faial|Faial]]) e finalmente, en [[1452]], sería descuberto o grupo occidental (as [[Illa das Flores|Flores]] e o [[illa do Corvo|Corvo]]) por João de Teive. Este arquipélago, tamén deshabitado, reunía condicións para o poboamento e a produción, a cal sería, sobre todo, de [[azucre]], [[viño]], [[trigo]] e [[gando]]. Mentres tanto na África continental, Xil Eanes consegue pasar do Cabo Bojador (actual [[Sáhara Occidental]]) continuando a exploración da costa africana. En [[1456]], Diogo Gomes descobre [[Cabo Verde]], illas que formarían parte do país até o [[século XIX]] e que serían poboadas con nativos africanos traídos de [[Guinea-Bissau|Guinea]]. Pouco despois, en [[1460]], Pêro de Sintra atangue a [[Serra Leoa]] e en [[1471]], João de Santarém e Pero Escobar descobren a costa setentrional do [[golfo de Guinea]], a de [[Benín]] e a do [[Gabón]], así como e as illas de [[San Tomé e Príncipe]]. Así, os portugueses irían fundando postos comerciais ao longo de toda a costa africana. En [[1487]], Xoán II envía a Afonso de Paiva e a [[Pero da Covilhã]] á busca de informacións sobre a navegación e comercio no [[océano Índico]]. No ano seguinte, en [[1488]], [[Bartolomeu Dias]], comandando unha expedición con tres [[Carabela (embarcación)|carabelas]], dobra o [[Cabo da Boa Esperanza]] comprobando a comunicación entre os océanos [[océano Índico|Índico]] e [[océano Atlántico|Atlántico]] ao dobrar o [[cabo de Boa Esperanza]]. O proxecto para o camiño marítimo para a India foi deseñado por Xoán II como medida de redución dos custos nas trocas comerciais coa Asia, o que levou á cada vez máis sólida presenza marítima portuguesa e á expansión do Reino, o cal se estaba a transformar nun Imperio. Porén, a iniciativa non sería realizada durante o seu reinado, e sería o seu sucesor, [[Manuel I de Portugal|Manuel I]] quen designaría a [[Vasco da Gama]] para esta expedición. O [[8 de xullo]] de [[1497]] iniciase a expedición semi-planetaria que terminaría dous anos despois coa entrada do nave Bérrio ao [[río Texo]], traendo a boa nova. [[Ficheiro:A chegada de Vasco da Gama a Calicute em 1498.jpg|miniatura|esquerda|A chegada de [[Vasco da Gama]] a Kozhikode ([[India]]) o [[20 de maio]] de [[1498]].]] Porén, os portugueses non eran os únicos en emprender a conquista dos mares, o que levou a unha serie de conflitos que non serían solucionados até o ano [[1494]] coa sinatura do [[Tratado de Tordesillas]], o cal dividía o mundo en dúas áreas de exploración: a portuguesa e a castelá. Esta división sería en función dun semi-[[meridiano]] que debería pasar a 370 [[legua]]s de [[Cabo Verde]] ("mare clausum"). En pouco tempo os portugueses descubriron rutas e terras en [[América do Norte]], [[América do Sur]] e [[Oriente]], na súa maioría durante o reinado de [[Manuel I de Portugal|Manuel I]], ''o Aventureiro''. A expansión cara a Oriente, sobre todo grazas ás conquistas de [[Afonso de Albuquerque]], concentrou case todos os esforzos dos portugueses, aínda que en 1530 [[Xoán III de Portugal|Xoán III]] iniciou a colonización do [[Brasil]], que fora descuberto trinta anos antes, o [[22 de abril]] de [[1500]] por [[Pedro Álvares Cabral]]. As riquezas alí atopadas fixeron que os portugueses se centrasen no [[Novo Mundo]], coa consecuente perda doutras prazas no [[Océano Índico|Índico]], como [[Ormuz]], fronte a outras potencias europeas. Cómpre destacar, en canto a navegantes portugueses, a chegada en [[1543]] de Francisco Zeimoto, António Peixoto e António da Mota ao Xapón,<ref>{{cita web|url=http://www.portugalook.com/sobre-portugal|título=História de Portugal|dataacceso=12 de novembro de 2013|editor=Portugalook|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131115083536/http://www.portugalook.com/sobre-portugal|dataarquivo=15 de novembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> sendo os primeiros europeos en facelo, así como a [[Fernão de Magalhães]], que sería o primeiro europeo en navegar por augas do [[océano Pacífico]]. O país tería o seu ''século de ouro'' durante este período. No caso do Portugal continental, na batalla de Alcácer Quibir en [[1578]], que enfrontaba a portugueses e [[Marrocos|marroquís]], perece o rei [[Sebastián I de Portugal|Sebastián]] con tan só vinte e un anos, e parte da nobreza portuguesa. O [[Henrique I de Portugal|rei-cardeal Henrique]] substituiría o monarca no trono, aínda que morrería só dous anos despois, abrindo unha crise sucesoria que se resolveu cunha monarquía dualista chamada entre Portugal e Castela, durante a cal os dous reinos tiveron coroas separadas, aínda que gobernados polo mesmo rei, sendo o primeiro dos tres que ostentarían este cargo [[Filipe II de España|Filipe II]]. Privado dunha política exterior independente e envolto na guerra que mantiña Castela contra os [[Provincias Unidas|Países Baixos]], o país sufriu grandes reveses no seu imperio e perdeu o monopolio do comercio no [[Índico]].<ref name="Mattoso">{{cita libro|autor=Mattoso, António; Henriques, Antonino|título=História Geral e Pátria|editor=Bertrand|ano=1965|lugar=Lisboa}}</ref> O dominio terminou finalmente o [[1 de decembro]] de [[1640]] pola nobreza que, tras vencer á garda real nun repentino golpe de estado, depuxo a duquesa gobernadora de Portugal e coroou a [[Xoán IV de Portugal|Xoán IV]] como rei de Portugal.<ref name="Mattoso"/> Iniciouse así a guerra de restauración portuguesa, que se prolongou até [[1668]], ano en que se asinou o [[tratado de Lisboa (1668)|Tratado de Lisboa]], polo cal o rei [[Carlos II de España|Carlos II]] recoñeceu a independencia de Portugal.<ref>{{cita libro|autor=Sousa, Manuel|título=Reis e Rainhas de Portugal|editor=SporPress|ano=2000|lugar=Mem Martins}}</ref> === Da guerra á fin da monarquía === {{Artigo principal|Proclamación da I República portuguesa|Primeira República Portuguesa}} {{VT|Reino Unido de Portugal, Brasil e o Algarve|Terremoto de Lisboa de 1755|Guerra da independencia española}} [[Ficheiro:Acclamation of King John IV of Portugal.jpg|miniatura|esquerda|Aclamación de [[Xoán IV de Portugal|Xoán IV]].]] O final do século XVII e a primeira metade do século XVIII foron testemuñas do florecemento da minería no Brasil, onde grazas ao descubrimento de ouro e pedras preciosas a corte de [[Xoán V de Portugal|Xoán V]] converteuse nunha das máis opulentas de Europa. Estas riquezas serviron para pagar produtos importados, na súa maioría de [[Inglaterra]], xa que non existía industria téxtil no reino e as teas eran importadas das [[illas británicas]]. O comercio externo baseábase na industria do viño e o desenvolvemento económico do reino foi impulsado, xa no reinado de [[Xosé I de Portugal|Xosé]], polos esforzos de [[Sebastião José de Carvalho e Melo|Sebastião de Carvalho e Melo]], [[Sebastião José de Carvalho e Melo|Marqués de Pombal]], ministro entre [[1750]] e [[1777]], para dar a volta a situación con grandes reformas mercantilistas. Foi durante este reinado cando un [[terremoto de Lisboa de 1755|terremoto]] devastou [[Lisboa]] e o [[Algarve]] o [[1 de novembro]] de [[1755]]. O tremor foi un dos máis destrutivos e mortais da historia, causando a morte de entre 60.000 e 100.000 persoas, sendo ademais seguido por un [[tsunami]] e un incendio que esnaquizaron practicamente toda a capital. O sismo acentuou as tensións políticas e interrompeu abruptamente nas ambicións coloniais. En canto á política do país, o Marqués de Pombal, a pesar de ser o favorito do rei, era desdeñado pola aristocracia portuguesa como un intruso, xa que era fillo dunha familia do rural. De feito, o título de Marques non lle foi concedido senón até [[1770]], quince anos despois do tremor. Pola súa banda, o Marques sentía aversión polos vellos nobres, aos que consideraba corruptos e incapaces de tomar accións prácticas. Antes do sismo había unha loita constante para conseguir o poder e o favor real, pero máis tarde, a resposta do Marqués de Pombal eliminou con eficacia o poder das vellas faccións aristocráticas. Así, a oposición e o resentimento silenciosos cara Xosé comezaron a manifestarse, o que culminaría cun intento de magnicidio na persoa do rei e a eliminación do poderoso Duque de Aveiro e da familia Távora. Xa a comezos do [[século XIX]], nun contexto político dominado por [[Napoleón I de Francia|Napoleón Bonaparte]], Portugal rexeita unirse ao Bloqueo Continental, un sistema económico e comercial imposto polo [[Primeiro Imperio Francés|Imperio Francés]] polo cal se excluía ao [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda|Reino Unido]] de todo intercambio mercantil co resto de Europa coa esperanza de arruinala financeiramente, para non romper a súa histórica alianza con Inglaterra. Debido a isto o país foi [[Guerra da independencia española|invadido]] polos exércitos napoleónicos en [[1807]]. En xullo de [[1812]] o [[Arthur Wellesley, duque de Wellington|Duque de Wellington]], á fronte dun exército anglo-portugués derrota os franceses dende Portugal, primeiro na [[batalla de Ciudad Rodrigo]] e logo na [[batalla de Arapiles]], expulsa os franceses do oeste. Por outra banda, Portugal axudou tamén a [[Galicia]] a ceibarse dar tropas francesas. A [[Xunta Suprema do Reino de Galicia]], como depositaria da soberanía, comportouse cara ao exterior como un reino independente e enviou a Portugal o brigadier Figueroa, con poderes e acreditacións, para que contactase cos patriotas portugueses xa en guerra cos franceses. O resultado foi un pacto asinado no [[Porto, Portugal|Porto]] o [[4 de xullo]] de [[1808]]. No pacto, acordábase loitar pola restitución da soberanía aos seus lexítimos monarcas, expulsando os franceses. Galicia comprometíase a axudar ao exército portugués e á súa vez Portugal comprometíase a axudar en cando quedase libre, pedindo a Inglaterra que garantise o pacto. A guerra finalmente remataría coas tropas de Napoleón derrotadas o [[17 de abril]] de [[1814]], cinco anos e once meses despois do inicio da contenda. [[Ficheiro:Estremoz13.jpg|miniatura|260px|Ilustración alusiva á ''proclamación da República Portuguesa'' o [[5 de outubro]] de [[1910]].]] Durante a guerra, no final de [[1807]], a ameaza da guerra fixera que o Príncipe Rexente [[Xoán VI de Portugal|Xoán VI]], en nome da raíña [[María I de Portugal|María I]], trasladase a corte real de [[Lisboa]] para o [[Brasil]]. O estabelecemento da corte portuguesa na súa colonia de [[América do Sur]] levou á creación dalgunhas das primeiras institucións brasileiras, como as bolsas de valores locais e un banco nacional. Co fin da [[Guerra da independencia española|guerra peninsular]], os tribunais europeos esixiron que a raíña María I e o príncipe rexente Xoán regresasen para Portugal, xa que consideraban impropio que representantes dunha antiga monarquía europea residisen nunha [[Colonialismo|colonia]]. En [[1815]], para xustificar a súa permanencia no Brasil, onde a corte real estaba a prosperar nos últimos seis anos, creouse o [[Reino Unido de Portugal, Brasil e o Algarve]], estabelecendo así un [[monarquía|estado monárquico]] transatlántico e pluricontinental con capital en [[Río de Xaneiro]]. Así, o Brasil pasa de ser a única colonia do mundo a converterse, momentaneamente, en metrópole. Iso irritou a sectores da sociedade portuguesa da época e non foi suficiente para calmar a demanda de retorno da corte a Lisboa, como se esixiu na revolución liberal do Porto en [[1820]], nin o desexo de independencia por parte de grupos brasileiros, como por exemplo a revolución pernambucana de [[1817]]. Porén, rexeita retornar e aproba unha lei na cal calquera decisión tomada en Lisboa que afectase a todo o Reino Unido debería ser ratificada por el persoalmente. En [[1821]], como esixencia por parte dun grupo de revolucionarios que tomaran a cidade do Porto, Xoán VI parte para Lisboa, onde fixo un xuramento á nova [[constitución]], deixando seu fillo, o príncipe [[Pedro I do Brasil|Pedro de Alcántara]] como Rexente do [[Reino do Brasil]]. O goberno portugués tentou transformar a Brasil nunha colonia unha vez máis, privando o país do estatuto de [[Reino do Brasil|Reino]] adquirido en [[1815]]. Porén, os brasileiros non cederon e Pedro declara a independencia do país do [[Reino Unido de Portugal, Brasil e o Algarve]] o [[7 de setembro]] de [[1822]], sendo coroado como [[Imperio do Brasil|Primeiro Emperador do Brasil]] o [[1 de decembro]]. Durante o resto do [[século XIX]], Portugal viviu períodos de enorme perturbación política e social, como a ''guerra dos dois irmãos'' ou guerra civil, e as repetidas revoltas e pronunciamentos militares como a [[revolución de setembro]], a do [[Provincia de Miño|Miño]] ou a de Patuleia. A paz chegaría grazas ao Acto Adicional á Carta Constitucional de [[1852]], así como ao inicio das políticas de obras públicas lideradas por Fontes Pereira de Melo. A finais do século as ambicións coloniais portuguesas chocaron coas inglesas, o que provocou o [[ultimato británico de 1890]]. A cesión ás esixencias británicas e os crecentes problemas económicos causaron á monarquía un descrédito crecente, que culminou cos asasinatos de [[Carlos I de Portugal|Carlos I]] e o príncipe herdeiro [[Lois Filipe de Braganza|Lois Filipe]] o [[1 de febreiro]] de [[1908]]. A monarquía mantívose no poder durante dous anos máis, encabezada por [[Manuel II de Portugal|Manuel II]], mais grazas á [[revolución do 5 de outubro de 1910]] foi abolida, implantándose no seu lugar a [[Primeira República Portuguesa]].<ref>{{cita web|url=http://www.cm-palmela.pt/NR/rdonlyres/2699A4EF-465D-4C5E-B8D7-C4544B81B2B0/39794/Escolas1Republica.pdf|título=1ª República. Dossier temático dirigido às Escolas|editor=Rede Municipal de Bibliotecas Públicas do Concelho de Palmela|dataacceso=13 de outubro de 2013|ano=2009|urlarquivo=https://www.webcitation.org/643itnlZr?url=http://www.cm-palmela.pt/NR/rdonlyres/2699A4EF-465D-4C5E-B8D7-C4544B81B2B0/39794/Escolas1Republica.pdf|dataarquivo=19 de decembro de 2011|urlmorta=yes}}</ref> === A ditadura === {{Artigo principal|Ditadura Nacional|Estado Novo}} {{VT|África Occidental Portuguesa|África Oriental Portuguesa}} [[Ficheiro:Antonio Salazar-1.jpg|miniatura|esquerda|180px|[[António de Oliveira Salazar]], cabeza do réxime do [[Estado Novo]] de [[1932]] a [[1968]].]] Instaurada a [[Primeira República Portuguesa|República]], o rei [[Manuel II de Portugal|Manuel II]] saíu cara ao exilio en Inglaterra.<ref>{{cita libro|autor=Sousa, Manuel|título=Reis e Rainhas de Portugal|editor=SporPress|isbn=972-97256-9-1|ano=2000|páxinas=157-158}}</ref> Despois de varios anos de inestabilidade política, con loitas de traballadores, tumultos, levantamentos, homicidios políticos e crises financeiras, problemas agravados pola participación portuguesa na [[primeira guerra mundial]], o [[exército]] tomou o poder en [[1926]]. Dous anos máis tarde, o réxime militar nomeou ministro de finanzas a [[António de Oliveira Salazar]], profesor da [[Universidade de Coímbra]], que en [[1932]] se converteu en [[Primeiro Ministro de Portugal|presidente do consello de ministros]].<ref>{{cita web |url=http://www.historiadeportugal.info/antonio-de-oliveira-salazar/ |título=António de Oliveira Salazar |editorial=HistóriadePortugal.info |dataacceso=19 de decembro de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120106194257/http://www.historiadeportugal.info/antonio-de-oliveira-salazar/ |dataarquivo=06 de xaneiro de 2012 |idioma=portugués |urlmorta=yes }}</ref> Oliveira restaurou as finanzas e instituíu o coñecido como [[Estado Novo]], un réxime ditatorial [[Autoritarismo|autoritario]] [[Corporativismo|corporativista]] cun partido único e sindicatos estatais, ademais dunha afinidade [[fascismo|fascista]] ben marcada. De feito en [[1941]], despois de que o cónsul portugués en [[Bordeos]], Aristides de Sousa Mendes, concedese unha gran cantidade de visados a refuxiados [[Xudaísmo|xudeus]] que tentaban fuxir dos [[Nazismo|nazis]], ignorando as instrucións do Ministerio de Asuntos Exteriores, Salazar foi implacable e destituíuno.<ref>{{cita libro|autor=Abranches, John Paul|título=A Matter of Conscience|editor=Guideposts|ano=2006|páxinas=2-6|lingua=inglés}}</ref> Cando Aristides Mendes volveu a Portugal, foi expulsado do servizo público e das súas liberdades civís, ficando reducido a unha notoria pobreza, falecendo en [[1954]] tras vivir da caridade. Tras a vitoria dos [[Aliados da segunda guerra mundial|Aliados]] na [[segunda guerra mundial]], Salazar sufriu presións para transformar Portugal nunha democracia. En 1948 Salazar esfórzase en amosar o fervente [[anticomunismo]] do seu réxime como credencial para gañar o apoio político dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]]. De feito, Salazar combinou o seu anticomunismo co seu apoio aos Aliados en [[1943]] para conseguir que Portugal fose invitada a unirse á [[OTAN]] en [[1949]], aínda sendo o único membro da alianza que xamais rompera relacións coa [[Alemaña nazi]]. O anticomunismo de Salazar serviu para soster a economía portuguesa en función aos mercados dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] e [[Europa Occidental]], aínda que a escaseza de materias primas valiosas en Portugal, así como a pouca poboación do territorio, impediron que os capitais estranxeiros iniciasen unha efectiva industrialización do país. Durante a década de [[1950]], Salazar mostrou unha fe inquebrantable en soster a autarquía económica de Portugal até onde fose posible, o cal mantivo o país como un exportador neto de materias primas de baixo prezo. Ante a depresión económica de Portugal, en contraste co crecemento económico de Europa Occidental, unha enorme cantidade de portugueses emigraron dende comezos da década de [[1960]], principalmente cara a [[Francia]] ou [[Bélxica]], na procura de mellores condicións de vida, desempeñándose como obreiros.<ref>{{cita web|url=http://www.aemic.org/assets/articulos/70/original/Albertino_Gon%C3%A7aves_y_Jos%C3%A9_Cunha_Machado_Cuadernos_de_AEMIC_3.pdf?1273182484|título=La emigración portuguesa hacia Francia en la segunda mitad del siglo XX: breve caracterización|editor=AEMIC|ano=2002|dataacceso=15 de novembro de 2013|lingua=castelán|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140202140831/http://www.aemic.org/assets/articulos/70/original/Albertino_Gon%C3%A7aves_y_Jos%C3%A9_Cunha_Machado_Cuadernos_de_AEMIC_3.pdf?1273182484|dataarquivo=02 de febreiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> Outros menos migraron cara ao [[Brasil]]. O temor ao recrutamento masivo de tropas para a guerra colonial en África aumentou o volume da emigración portuguesa, ao momento que cara a [[1974]] case 500.000 emigrantes portugueses vivían nos barrios obreiros de [[Francia]]. O réxime de Salazar durou até [[1968]], cando tivo que ser apartado do poder por mor dunha enfermidade, sendo sucedido por [[Marcelo Caetano]].<ref>{{cita libro|autor=Caetano, Marcello|título=Renovação na Continuidade|editor=Verbo|ano=1971|localización=Lisboa}}</ref> O rexeitamento do réxime á [[descolonización]] das provincias ultramarinas supuxo o inicio da guerra colonial primeiro en [[Angola]] ([[África Occidental Portuguesa]]) en [[1961]], e pouco despois en [[Guinea-Bissau]] e [[Mozambique]] ([[África Oriental Portuguesa]]) en [[1963]] e [[1964]] respectivamente. A pesar das críticas dalgúns dos oficiais do exército máis veteranos, entre os cales se atopaba o xeneral António de Spinola, o goberno mantívose firme na súa decisión de continuar con esta política.<ref name="ptgc">{{cita libro|autor=VV.AA.|título=História 9|editorial=Porto Editora|lugar=Porto|ano=2004|páxinas=166|ISBN=972-0-31405-2}}</ref> Este último publicou un libro, ''Portugal e o futuro'', no que afirmaba que non se debía seguir a guerra colonial, senón que había que procurar unha "solución política" ao conflito. Porén, foi destituído, o que aumentou o malestar entre os oficiais máis novos do exército.<ref>{{cita libro|autor=VV.AA.|título=História 9|editorial=Porto Editora|lugar=Portocomo la unidad de actuación CS-5, por tratarse de obras que pudieran afectar a edificios inventariados como patrimonio cultural de Galicia como son el Sanatorio Portela o las termas romanas.|ano=2004|páxinas=168-172|ISBN=972-0-31405-2|idioma=portugués}}</ref> A guerra colonial xerou tamén conflitos entre a sociedade civil e a elite militar. Todo isto mentres o modelo económico propugnado polo réxime, baseado na [[autarquía]] e na exportación de materias primas, acompañado polo débil desenvolvemento [[industria]]l e un forte [[mercantilismo]] en todos os sectores da economía, facía que Portugal permanecese como o país máis pobre de [[Europa Occidental]]. [[Ficheiro:25 de Abril sempre Henrique Matos.jpg|miniatura|Monumento ao [[Revolución dos Cravos|25 de abril]].]] Desde ese momento, unha vez que se fan visibles as divisións existentes no seo da elite do réxime, nace o [[Movimento das Forças Armadas]] (MFA) elixe levar adiante unha revolución. O movemento nace secretamente en [[1973]] da conspiración dalgúns oficiais do exército, algún primeiro preocupados por cuestións profesionais, mais que logo se politizaron polo desexo de liberdade democrática e o descontento pola política seguida polo goberno en relación coa guerra colonial. A finais de [[1973]] o MFA alcanza maiores niveis de crecemento e convértese nunha preocupación para a policía secreta do Estado Novo, precisamente cando gran parte dos apoios de Oliveira Salazar procedían da elite militar á cal o salazarismo confiara un importante rol político con motivo da guerra colonial. En marzo de 1974 un grupo de oficiais do MFA tenta un golpe de estado sublevando un rexemento de infantaría na localidade de Caldas da Rainha co fin de marchar sobre Lisboa. O chamado Levantamento das Caldas fracasa ese mesmo día e este feito motiva ao réxime de Marcelo Caetano a lanzar unha agresiva campaña de espionaxe dentro do Exército, ordenando detencións e traslados de guarnicións. Os xefes do MFA reflexionan entón que necesitan recorrer a un golpe de estado para derrocar o réxime, sendo inviable unha saída pacífica; porén, para asegurar o éxito rápido e evitar unha guerra civil deben ampliar o seu círculo de contactos e, sobre todo, acelerar os plans da revolta para non dar tempo á reacción gobernamental. === A revolución dos caraveis === {{Artigo principal|Revolución dos caraveis}} [[Ficheiro:25 Abril 1983 Porto by Henrique Matos 01.jpg|miniatura|esquerda|O [[25 de abril]] no [[Porto, Portugal|Porto]].]] [[Ficheiro:Grandola Vila Morena.JPG|miniatura|180px|Monumento alusivo a [[Grândola, Vila Morena]] e á [[Revolución dos Caraveis]].]] O [[Movimento das Forças Armadas]] decide actuar e comezar a revolución o [[25 de abril]] de [[1974]]. O primeiro sinal da revolución chegaría ás 22:55 horas do [[24 de abril]], coa emisión da coñecida canción "E depois do Adeus" de [[Paulo de Carvalho]], transmitida polo xornalista João Paulo Diniz da radio "Emissores Associados de Lisboa". Case dúas horas despois, ás 0:25 horas, xa o día [[25 de abril]] na Rádio Renascença soa ''[[Grândola, Vila Morena]]'', unha canción revolucionaria de [[José Afonso]] prohibida polo réxime, a cal sería o segundo sinal pactado polo MFA para ocupar os puntos estratéxicos do país mediante unha serie de coordinacións fixadas por un posto de mando estabelecido polo maior Otelo Saraiva de Carvalho no cuartel da ''Pontinha'' en Lisboa. Seis horas máis tarde o réxime ditatorial derrúbase en tanto a partir das 01:00 horas do 25 de abril as guarnicións das principais cidades ([[Porto, Portugal|Porto]], [[Santarém, Portugal|Santarém]], [[Faro, Portugal|Faro]] e [[Braga]]) deciden seguir as ordes do MFA, ocupando [[aeroporto]]s e [[aeródromo]]s, así como tomando as instalacións do goberno civil. De feito, fóra de [[Lisboa]] a situación discorre con sorprendente calma, e ao longo da madrugada as autoridades do [[Estado Novo]] perden o control do país sen resistencia. A pesar que desde as 03:00 horas do 25 de abril emítense continuos chamamentos radiofónicos dos ''Capitáns de Abril'' (os oficiais xefes do MFA) á poboación para que permanecese nos seus fogares e á policía para non oporse ás actividades das tropas. Ao amencer dese mesmo día miles de civís portugueses gañaron as rúas en varias localidades, mesturándose cos militares sublevados. No transcurso da madrugada os militares rebeldes ocupan os aeroportos internacionais de Lisboa e do Porto, ordenando o cesamento dos voos en todo o espazo aéreo portugués. Unidades da [[Armada (mariña)|mariña]] de guerra adhírense á revolta e toman o control dos portos do [[Atlántico]] e dos [[Azores]]. Aínda que ao comezo as tropas da [[aviación]] se manteñen indecisas, finalmente aceptan seguir ao MFA debido á decidida actuación das tropas do exército. Un dos fitos daquelas concentracións foi a marcha das flores en Lisboa, caracterizada por unha multitude aprovisionada de [[caravel|caraveis]], a flor de tempada, sendo que na súa ruta cara aos puntos claves de Lisboa uns soldados pediron caraveis nun posto de rúa dunha florista para colocalos nas súas armas, como símbolo de que non desexaban disparar as súas armas. Esa é a orixe do nome dado a esta revolución. Ao empezar a revolta en Lisboa as tropas rebeldes ocupan as instalacións da Rádio Nacional e do Rádio Clube Português, a partir das cales emiten os seus comunicados. As accións militares foron protagonizadas tamén polo capitán [[Salgueiro Maia]] que, á fronte das forzas da Escola Prática de Cavalaria saíu de [[Santarém, Portugal|Santarém]] para marchar sobre Lisboa. Alí logrou a adhesión de máis tropas e con elas ocupou [[Terreiro do Paço]] (a actual [[Praça do Comércio]] lisboeta) a primeiras horas da mañá do día 25, loitando por manter a orde, evitar excesos de civís, e convencer as tropas da capital que estaban aínda indecisas ante os sucesos. O profesor [[Marcelo Caetano]] refuxiouse cos seus ministros no cuartel do Bairro do Carmo, en Lisboa, que foi cercado polo MFA ás 08:00 horas apoiado por unha multitude de manifestantes. Caetano discutiu co capitán Salgueiro Maia, quen dirixía as tropas sublevadas do Carmo, e que lle presentou un ultimato para abandonar o goberno. Tras vencer ás 16:00 horas o ultimato para a rendición do goberno, Caetano pediu a Salgueiro Maia renderse ante un oficial de alta gradación, ao cal accedeu Salgueiro. Para ese fin deuse aviso ao xeneral [[António de Spínola]], un dos xefes do MFA no corpo de [[cabalaría]], quen acudiu ao Cuartel do Carmo para recibir a rendición de Caetano ás 17:45 horas. Caetano capitulaba "''para evitar que o poder caia na rúa''" e foi sacado cos seus ministros nun transporte de tropas Bravia Chaimite ás 19.00 horas, no medio da multitude nas rúas, para ser mantido baixo arresto. Case inmediatamente Caetano e os seus ministros partiron para o exilio no [[Brasil]]. Ás 01:00 horas do [[26 de abril]], a televisión e a radio estatais presentaron os membros do MFA encabezados por Spínola, que xa asumiran o control de todo o país e que estarían encargados do goberno a partir de entón. === A Terceira República === [[Ficheiro:Tratado de Lisboa 13 12 2007 (081).jpg|miniatura|250px|esquerda|Sinatura do [[Tratado de Lisboa (2007)|Tratado de Lisboa]] en [[2007]].]] A primeira fase tras a revolución foi a unión dunha corrente conservadora dos militares ao redor de [[António de Spínola]] e unha vertente socialista ao redor do primeiro ministro [[Vasco Gonçalves]], así como o xeneral Francisco da Costa Gomes, Saraiva de Carvalho e Salgueiro Maia, que eran membros do MFA. Unha vez estabelecida a corrente socialista, comezaron as nacionalizacións e a reforma agraria. A Constitución de [[1976]] definía o paso ao socialismo co destino do Estado, mentres que o xeneral Spínola foi obrigado a marchar ao exilio ao [[Brasil]]. Nas primeiras eleccións presidenciais tras a Constitución de [[1976]], o xeneral [[Ramalho Eanes|António Ramalho Eanes]] vence a Saraiva de Carvalho, establecéronse as sementes para crear un modelo de Estado parlamentario semellante ao do resto da [[Europa occidental]]. Así, Ramalho Eanes e o representante do Partido Socialista, [[Mário Soares]] achegaron o país á [[Unión Europea|Comunidade Europea]], ingresando nela definitivamente en [[1986]]. En [[1979]] gañou as eleccións parlamentarias, por primeira vez tras a Revolución dos Caraveis, un grupo político situado no centro-dereita, encabezado por [[Francisco de Sá Carneiro]] e [[Francisco Pinto Balsemão]]. O goberno púxose de acordo coa oposición socialista para levar a cabo unha reforma constitucional. A nova Constitución, que entrou en vigor en [[1982]], eliminou algunhas institucións que xurdiran tras a Revolución, entre elas o Consello Revolucionario, e creou un Tribunal Constitucional ao estilo de moitos dos países [[Occidente|occidentais]]. En [[1985]], [[Aníbal Cavaco Silva]] convértese en primeiro ministro polo Partido Social Demócrata (PSD) de corte conservador, revalidando de novo o seu mandato dous anos despois con maioría absoluta. Cavaco Silva mantívose no poder até [[1995]], impulsando unha política económica neoliberal e privatizando aquelas empresas que se nacionalizaran tras a revolución. Desde [[1995]] até [[2002]], o goberno estivo nas mans do socialista [[António Guterres]]. Durante o seu mandato, [[Macau]], a última colonia portuguesa en [[Asia]], foi devolta á [[República Popular da China]] o [[20 de decembro]] de [[1999]]. [[Ficheiro:Lisboa - Expo98 - Vista Geral.jpg|miniatura|250px|O Parque das Nacións da [[Exposición Universal]] de [[1998]] en [[Lisboa]].]] Nas eleccións parlamentarias do [[17 de marzo]] de [[2002]] a dereita portuguesa volveu conseguir a maioría dos votos. Cun 62,3% dos votos escrutados, o PSD baixo a dirección de [[José Manuel Durão Barroso]] lograría un 40,1% dos votos seguido polo Partido Socialista e os conservadores do Partido Popular cun 37,9% e 8,8% respectivamente. Barroso formou unha coalición na que o líder do Partido Popular, Paulo Portas, recibiu a carteira de Xustiza, Traballo e Asuntos Sociais. Os socialistas mantiveron, pola contra, a [[Presidente de Portugal|Presidencia da República]] debido a que o sucesor de Soares foi [[Jorge Sampaio]]. En [[2004]] Durão Barroso foi nomeado sucesor de [[Romano Prodi]] como presidente da [[Comisión Europea]], sendo o seu sucesor no cargo de [[Primeiro Ministro de Portugal|Primeiro Ministro]] [[Pedro Santana Lopes]], quen só gobernou durante un curto período xa que en novembro dese ano a Asemblea Nacional foi disolta para elixir un novo Primeiro Ministro. En febreiro de [[2005]] tiveron lugar as eleccións e nelas o Partido Socialista logrou por primeira vez na súa historia unha maioría absoluta, sendo [[José Sócrates]] nomeado Primeiro Ministro. O [[22 de xaneiro]] de [[2006]] os votantes portugueses elixiron a [[Aníbal Cavaco Silva]] como novo Presidente da República tras lograr a maioría absoluta na primeira volta, evitando terse que enfrontar nunha segunda volta co seu principal rival, o candidato do partido socialista renegado [[Manuel Alegre]], o cal quedou diante do candidato oficial do partido [[Mário Soares]]. En [[2008]], por mor da [[Crise económica de 2008-2011|crise económica global]], o país foi cualificado pexorativamente, xunto con [[Irlanda]], [[Italia]], [[Grecia]] e [[España]], como unha das "PIIGS",<ref>{{cita web|url=http://www.economist.com/opiniondisplaystory.cfm?story_id=11496844|título=Ten years on, beware a porcine plot|lingua=inglés|dataacceso=17 de outubro de 2013|data=5 de xullo de 2008|editor=The Economist}}</ref><ref>{{cita web|autor=Bismark, Juliane von Reppert|url=http://www.highbeam.com/doc/1G1-180819760.html|título=Why Pigs Can't Fly|lingua=inglés|dataacceso=17 de outubro de 2013|data=14 de xullo de 2008|editor=Newsweek|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131105214232/http://www.highbeam.com/doc/1G1-180819760.html|dataarquivo=05 de novembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> economías vulnerables debido ao crecemento do endebedamento e ao alto déficit público en relación ao [[PIB]]. En [[2011]] o país estaba á beira da quebra,<ref>{{cita web|url=http://www.dn.pt/inicio/tv/interior.aspx?content_id=1750097&seccao=Media&page=-1|título=Conheça o verdadeiro peso do Estado|dataacceso=17 de outubro de 2013|data=7 de xaneiro de 2011|editor=Diário de Noticias|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131018032115/http://www.dn.pt/inicio/tv/interior.aspx?content_id=1750097&seccao=Media&page=-1|dataarquivo=18 de outubro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> polo que en abril, José Sócrates anuncia o inicio de negociacións co [[Fondo Monetario Internacional]] e coa [[Unión Europea]] para pedir un préstamo para axudar ao país a estabilizar as súas finanzas. Así, o [[16 de maio]] os líderes da zona do euro aprobaron un préstamo de 78.000 millóns de euros a Portugal,<ref>{{cita web|autor=Hewitt, Gavin|url=http://www.bbc.co.uk/news/business-13408497|título=Portugal's 78bn euro bail-out is formally approved|dataacceso=17 de outubro de 2013|data=16 de maio de 2011|editor=BBC News}}</ref> co compromiso de reducir o déficit público do 9,8 por cento do PIB en 2010 até o 3 por cento en [[2013]].<ref>{{cita web|autor=Khalip, Andrei|url=http://uk.reuters.com/article/2011/12/13/portugal-deficit-idUKL6E7ND4O320111213|título=Portugal 2011 deficit to beat goal on one-off revs-PM|dataacceso=17 de outubro de 2013|data=13 de decembro de 2011|editor=Reuters|data-arquivo=15 de maio de 2012|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20120515033532/http://uk.reuters.com/article/2011/12/13/portugal-deficit-idUKL6E7ND4O320111213|url-morta=yes}}</ref> Nas eleccións de [[5 de xuño]] de 2011 o novo goberno liderado por [[Pedro Passos Coelho]] inicia unha política de austeridade tutelado por unha "troika" constituída por responsables da [[Comisión Europea]], [[Banco Central Europeo]] e [[Fondo Monetario Internacional]].<ref>{{cita web|autor=Axencia Lusa|url=http://www.dn.pt/especiais/interior.aspx?content_id=1842988&especial=Portugal%20pede%20ajuda%20externa&seccao=ECONOMIA&page=2|título='Troika' apresenta plano na representação da CE|dataacceso=17 de outubro de 2013|data=3 de maio de 2011|editor=Diário de Noticias|data-arquivo=18 de outubro de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20131018032438/http://www.dn.pt/especiais/interior.aspx?content_id=1842988&especial=Portugal%20pede%20ajuda%20externa&seccao=ECONOMIA&page=2|url-morta=yes}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.dn.pt/especiais/interior.aspx?content_id=1842988&especial=Portugal%20pede%20ajuda%20externa&seccao=ECONOMIA&page=2|título='Troika' apresenta plano na representação da CE|dataacceso=17 de outubro de 2013|data=3 de maio de 2011|editor=Diário de Noticias|data-arquivo=18 de outubro de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20131018032438/http://www.dn.pt/especiais/interior.aspx?content_id=1842988&especial=Portugal%20pede%20ajuda%20externa&seccao=ECONOMIA&page=2|url-morta=yes}}</ref>. [[António Costa]] é primeiro ministro desde o 26 de novembro de 2015. == Xeografía == [[Ficheiro:Satellite image of Portugal in January 2004.jpg|miniatura|180px|Imaxe satélite de Portugal.]] Portugal está situado no extremo suroeste de [[Europa]], na [[Península Ibérica]], formado por un territorio continental de 91.951&nbsp;km². Ademais, os [[Azores]] e [[Arquipélago de Madeira|Madeira]], dous arquipélagos situados no [[océano Atlántico]], forman parte do seu territorio marítimo cunha superficie total entre ambos de 3.134&nbsp;km². O país está bañado durante 1.793&nbsp;km polas costas do [[océano Atlántico]], ocupando a maior parte da costa occidental ibérica xunto con [[Galicia]]. A súa zona continental ten fronteiras cun único [[estado]], [[España]], ao leste e ao norte, ao longo de 1.214&nbsp;km. O seu territorio continental está atravesado polo seu río principal, o [[río Texo|Texo]], que divide o país en dous pola metade. No norte, a paisaxe é montañosa nas zonas do interior con altiplanos intercalados que permiten o desenvolvemento da agricultura. No sur, até o [[Algarve]], o relevo caracterízase pola presenza de chairas, aínda que existen algunhas serras intercaladas. Outros ríos principais son o [[río Douro|Douro]], o [[río Miño|Miño]], o [[río Guadiana|Guadiana]], o [[Río Vouga|Vouga]] e o [[Río Mondego|Mondego]], o río máis longo que transcorre só polo seu actual territorio estatal ao nacer na [[serra da Estrela]]. É, ademais, nesta serra onde se acha a montaña máis alta do Portugal continental, así como o segundo pico máis alto do país, o Cume da Torre, que con 1.993&nbsp;[[msnm]] de altitude está só por detrás da [[Illa do Pico|Montaña do Pico]] das illas Azores (2.351&nbsp;[[msnm]]).<ref>{{cita libro|título=Enciclopédia Geográfica|editorial=Selecções do Reader's Digest|localización=[[Lisboa]]|ano=1987|páxina=257}}</ref> As [[Illas Azores]] atópanse no [[Dorsal mesoatlántica|rift medio do océano Atlántico]]. Algunhas das illas tiveron actividade [[volcán]]ica recentemente: [[Illa de São Miguel|São Miguel]] en [[1563]] e o volcán de Capelinhos en [[1957]], o cal aumentou a superficie occidental da [[Illa do Faial]].<ref>{{cita libro|título=Enciclopédia Geográfica|editorial=Selecções do Reader's Digest|lugar=Lisboa|ano=1987|páxina=264}}</ref> Cómpre destacar tamén ao [[Banco D. João de Castro]], un gran volcán submarino situado entre as illas [[illa Terceira|Terceira]] e São Miguel, o cal se atopa a 14&nbsp;[[metro|m]] baixo a superficie do mar. Este volcán entrou por última vez en erupción en [[1720]], formando unha illa que permaneceu sobre a auga durante varios anos, e estímase que podería volver xurdir unha nova illa nun futuro non moi afastado. As [[Illas de Madeira]], ao contrario que os Azores, non se atopan na dorsal mesoatlántica senón no interior da [[placa africana]]. A súa formación debeuse á actividade dun [[punto quente]] non relacionado coa circulación das [[placa tectónica|placas tectónicas]]. Esta situación de estabilidade e localización no interior da [[placa tectónica]] leva a que este sexa o territorio do país menos suxeito a sismos, de feito, a derradeira erupción volcánica da que se ten constancia aconteceu fai preto de 6.000&nbsp;anos. Hoxe en día o vulcanismo manifestase dun xeito indirecto, a través da liberación de gases volcánicos profundos e augas quentes e gasificadas cando se abren [[túnel]]es de estrada e galerías para captar augas no interior da illa principal.<ref>{{Cita libro|autor=Pio Fernandes, Justina Pio|url=https://estudogeral.sib.uc.pt/bitstream/10316/12826/12/CapVI%20-%20Acontecimentos%20Hist%C3%B3ricos%20%20na%20Regi%C3%A3o%20Aut%C3%B3noma%20da%20Mad.pdf|título=Riscos e sua Manifestação na Região Autónoma da Madeira|localización=Coimbra|editorial=Facultade de Economía|ano=2009}}</ref> O punto máis alto das illas é o [[Pico Ruivo]] con 1.862&nbsp;m de altitude, sendo tamén é o terceiro punto máis alto do país.<ref>{{cita web|url=http://www.madeira-live.com/pt/pico-ruivo.html|título=Pico Ruivo|editor=Madeira Live|dataacceso=21 de novembro de 2012|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120410004948/http://www.madeira-live.com/pt/pico-ruivo.html|dataarquivo=10 de abril de 2012|urlmorta=yes}}</ref> === Costa === A extensión da costa continental portuguesa é duns 943&nbsp;km, aos que é preciso sumar os 667&nbsp;km de beiramar das [[Illas Azores]] e os 250&nbsp;km de [[Illas de Madeira|Madeira]] e as [[Illas Salvaxes]]. Abundan, así, debido á grande extensión do litoral, numerosas [[praia]]s, atraendo principalmente as do [[Algarve]] a numerosos turistas cada ano, sendo uns dos principais destinos turísticos do país.<ref>{{cita web|url=http://www.lonelyplanet.com/portugal/the-algarve|título=Introducing The Algarve|editor=Lonely Planet|dataacceso=22 de outubro de 2013}}</ref> Ademais das praias, destacan os acantilados escarpados ao redor do [[Cabo de San Vicente]] e tamén no sur a lagoa de Ria Formosa. Outras formacións costeiras destacables son as [[ría]]s, entre as que destaca a do [[río Vouga]] na súa foz preto da cidade de [[Aveiro]], onde forma un [[Delta fluvial|delta]] de 45&nbsp;km de longo e 11&nbsp;km de largo, rico en [[peixe]]s e [[ave mariña|aves mariñas]], composto por catro canles principais e entre eles varias illas e [[illote]]s onde se atopan co océano os propio Vouga, o Antuã, o Boco e o Fontão. Ademais, desde o [[século XVI]], a formación dunha especie de estreitos cabos deron lugar a unha lagoa, á que se considera un dos trazos [[Hidrografía|hidrográficos]] máis notables da costa portuguesa. Debido a estas características, a rexión era un importante produtor de [[Cloruro de sodio|sal]], que durante o [[Imperio romano]] exportaba sal a [[Roma]], sendo esta considerada como un ben valioso. === Clima === [[Ficheiro:Vista da Costa Norte da ilha de São Jorge, Miradouro da Fajã de Fernando Afonso, Parque Florestal das Sete Fontes, Próximo do Toledo..JPG|miniatura|Vista da costa da [[Illa de São Jorge]].]] O [[Clima mediterráneo|mediterráneo]] é o clima predominante na meirande parte do territorio continental portugués, dividíndose en dous subtipos segundo a [[Clasificación climática de Köppen]]: ''Csa'' (Clima morno con verán seco, subtropical con verán seco ou mediterráneo) e ''Csb'' (clima morno con verán seco e suave). A versión mais pura está presente ao sur da [[Serra da Estrela]], onde hai temperaturas elevadas no verán e invernos frescos, sendo os veráns especialmente secos e os invernos máis húmidos. Ao norte da Serra da Estrela, no nordeste do país, o clima é mediterráneo continentalizado, máis húmido e con temperaturas medias máis baixas, sobre todo cando a altitude aumente, aínda que as zonas baixas, no val do [[Río Douro|Douro]], rexístranse valores semellantes aos do sur do país, como no Pinhão, no [[distrito de Vila Real]], onde a media anual de 16,4&nbsp;[[°C]]. No litoral norte, ao noroeste do país, o clima ten máis influencia marítima con veráns moderados. As temperaturas medias anuais nas áreas urbanas do territorio continental varían dende os 18&nbsp;°C en [[Faro, Portugal|Faro]], capital do [[Algarve]], até os 12,5&nbsp;°C en [[Braganza]], preto da fronteira [[Galicia|galega]],<ref>{{Cita web|url=http://br.weather.com/weather/climatology/POXX0038|título=Médias e registros - Bragança, Portugal|editor=The Weather Channel|dataacceso=22 de outubro de 2013|data-arquivo=29 de xuño de 2012|url-arquivo=https://archive.today/20120629051550/http://br.weather.com/weather/climatology/POXX0038|url-morta=unfit}}</ref> e os 10&nbsp;°C na [[Guarda, Portugal|Guarda]], a cidade máis alta e fría do país.<ref>{{Cita web|url=http://br.weather.com/weather/climatology/POXX0055|título=Médias e registros - Guarda, Portugal|editor=The Weather Channel|dataacceso=22 de outubro de 2013|data-arquivo=29 de xuño de 2012|url-arquivo=https://archive.today/20120629051550/http://br.weather.com/weather/climatology/POXX0055|url-morta=unfit}}</ref> Canto ás [[Precipitación (meteoroloxía)|precipitacións]], varían dos menos de 300&nbsp;mm na ribeira de Massueime, afluente do Côa, que á súa vez é afluente do Douro, e dos 450&nbsp;mm de Faro, aos 1.700&nbsp;mm da Guarda e aos máis de 3.000&nbsp;mm da [[Serra do Xurés]], preto da [[Baixa Limia]]. A zona considerada máis fría do país é a [[Serra da Estrela]], na cal as temperaturas medias roldan os 7&nbsp;°C anuais nas partes mais elevadas e inferiores a 4&nbsp;°C na Torre, o punto máis elevado da Serra, situado no concello de Seia no [[Distrito da Guarda]].<ref>{{Cita web|autor=VV.AA.|url=http://repositorio-aberto.up.pt/bitstream/10216/22479/2/antoniogomes41000091350.pdf|título=Caracterização multidisciplinar dos recursos hídricos subterrâneos em áreas urbanas e montanhosas (Norte e Centro de Portugal): metodologias e técnicas|editor=II Forum Ibérico de Águas Engarrafadas e Termalismo|dataacceso=22 de outubro de 2013|localización=Porto}}</ref> Por outra banda, a temperatura máis elevadas rexistrada foi de 47,3&nbsp;°C, en Amarelejo, freguesía do concello de Moura, no [[Alentexo]] o [[1 de agosto]] de [[2003]], mentres que as máis baixas foron os -16&nbsp;°C de Penhas da Saúde, localidade do municipio de Covilhã, e de [[Miranda do Douro]], os días [[5 de febreiro]] de [[1954]] e [[16 de xaneiro]] de [[1945]]. Tamén hai rexistros extra-oficiais de temperaturas mínimas en torno dos -20&nbsp;°C na Torre da Serra da Estrela, alén dos 50,5&nbsp;°C de temperatura máxima para Riodades, freguesía do concello de São João da Pesqueira, [[Distrito de Viseu]].<ref>{{Cita web|url=http://www.dandantheweatherman.com/wortrivaug.html|título=World Weather Trivia Page|autor=Suri, Dan|dataacceso=22 de outubro de 2013|ano=2005|editor=Dan the Weatherman|urlarquivo=https://www.webcitation.org/643jpLlcn?url=http://www.dandantheweatherman.com/wortrivaug.html|dataarquivo=20 de decembro de 2011|urlmorta=yes}}</ref> No arquipélago dos Azores o clima é [[clima oceánico]], cunha temperatura media anual entre os 18&nbsp;°C e 20&nbsp;°C, un elevado índice anual de precipitacións e unha pequena amplitude térmica anual, sendo a [[Illa do Pico]] o lugar onde se rexistran máis precipitación en Portugal, con valores superiores a 6.350&nbsp;mm anuais. O arquipélago de [[Rexión Autónoma de Madeira|Madeira]] tamén presenta un clima subtropical, o mediterráneo no sur da illa e oceánico ao norte. O mesmo clima é mesmo semiárido na [[Porto Santo|Illa de Porto Santo]], onde as precipitacións son de 385&nbsp;mm anuais. As [[Illas Salvaxes]], cun clima desértico e precipitacións inferiores a 200&nbsp;mm, son o lugar máis seco do país. [[Ficheiro:Bom Jesus (Braga).jpg|miniatura|dereita|A cidade de [[Braga]] nevada.]] Hai a precipitacións en forma de [[neve]] rexistradas con regularidade anual nos distritos de [[Distrito de Castelo Branco|Castelo Branco]], [[Distrito da Guarda|Guarda]], [[Distrito de Braganza|Braganza]] e [[Distrito de Vila Real|Vila Real]], diminuíndo a súa ocorrencia en dirección ao sur, até tornárense nulas na maior parte do [[Algarve]], partes do [[Alentexo]] e illas Azores e Madeira. As situacións de nevadas regulares con temperaturas inferiores a -10&nbsp;°C, actualmente, concéntranse en zonas con altitudes superiores aos 1.000 metros, tales como a [[Serra da Estrela]], situada entre os distritos de Castelo Branco e Guarda, a [[Serra do Xurés]], no distrito de Vila Real e a Serra de Montesinho, no distrito de Braganza. Con todo, o [[29 de xaneiro]] de [[2006]] ocorreu algo pouco usual, xa que a maioría do territorio continental recibiu algunha precipitación de neve, chegando mesmo esa vez até a Serra de Monchique no Algarve. Nevou tamén en Lisboa, mais a neve foi de intensidade feble, derreténdose cando mesmo chegaba ao solo. Antes deste día, a última vez que capital portuguesa rexistrara tal fenómeno fora en [[1954]].<ref>{{cita web|url=http://www.dn.pt/inicio/interior.aspx?content_id=635175&page=-1|título=E a neve caiu sobre Lisboa, 50 anos depois|editor=Diário de Noticias|data=30 de xaneiro de 2006|dataacceso=24 de novembro de 2013|lingua=pt|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131029185417/http://www.dn.pt/inicio/interior.aspx?content_id=635175&page=-1|dataarquivo=29 de outubro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> Un ano despois, o [[28 de xaneiro]] de [[2007]], volveuse a rexistrar outra nevada en Lisboa, aínda que de novo de pouca intensidade, con todo, nalgunhas localidades da [[Grande Lisboa]] non se rexistrou ningún tipo de precipitación de neve, ao contrario que no ano anterior.<ref>{{cita web|autor=Axencia Lusa|url=http://www.publico.pt/sociedade/noticia/aguaceiros-de-neve-nos-arredores-de-lisboa-1283776|título=Aguaceiros de neve nos arredores de Lisboa|data=28 de xaneiro de 2009|dataacceso=24 de novembro de 2013}}</ref> Desde a fin do [[outono]] de [[2008]], varias estradas dos distritos de Castelo Branco, Coímbra, Viseu, Garda, Braganza, Braga, Porto, Vila Real e Viana do Castelo, localizadas no centro e norte do país, foron cortadas ao tráfico polo exceso de neve e xeo nas pistas, mesmo en áreas de altitudes menos elevadas, algo pouco usual no país.<ref>{{cita web|url=http://www.jornaldamidia.com.br/noticias/2008/12/27/Mundo/Neve_e_gelo_provocam_fechamento_d.shtml|título=Neve e gelo provocam fechamento de estradas em Portugal|autor=Axencia Lusa|data=27 de decembro de 2008|dataacceso=24 de novembro de 2013|editor=Jornal da Mídia|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131029193214/http://www.jornaldamidia.com.br/noticias/2008/12/27/Mundo/Neve_e_gelo_provocam_fechamento_d.shtml|dataarquivo=29 de outubro de 2013|urlmorta=yes}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.cmjornal.xl.pt/noticia.aspx?channelid=00000021-0000-0000-0000-000000000021&contentid=A17AC07F-5506-4153-8ADB-6D4D7A58CA53|título=Várias estradas cortadas|editor=Correio da Manhã|data=28 de decembro de 2008|dataacceso=30 de novembro de 2013|data-arquivo=29 de outubro de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20131029193215/http://www.cmjornal.xl.pt/noticia.aspx?channelid=00000021-0000-0000-0000-000000000021&contentid=A17AC07F-5506-4153-8ADB-6D4D7A58CA53|url-morta=yes}}</ref> Así, o final de 2008 foi o máis frío en varias décadas segundo os meteorólogos.<ref>{{cita web|url=http://www.metsul.com/blog/?cod_blog=1&cod_publicacao=118|autor=Hackbart, Eugenio|título=Portugal vive fim de ano mais frio das últimas décadas|editor=Metsul|data=19 de decembro de 2008|dataacceso=24 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160323221025/http://metsul.com/blog/?cod_blog=1&cod_publicacao=118|dataarquivo=23 de marzo de 2016|urlmorta=yes}}</ref> En cuanto aos territorios insulares, nos Azores, onde a media anual de temperatura está entre as máis elevadas do país, a neve está restrinxida á Montaña do Pico, situada na [[Illa do Pico]], durante o Inverno. No arquipélago de Madeira tamén pode haber nevadas no [[Pico Ruivo]], no [[Pico das Torres]] e no [[Pico do Arieiro]], mais de forma máis escasa do que na Montaña do Pico. {{Galería | title = Paisaxes e climas de Portugal | align = center | width = 180 | height = 180 | Ficheiro:Dona Ana beach, Lagos.jpg|Cantís e praias de area branca no [[Algarve]]. | Ficheiro:Lagoa das Sete Cidades, Miradouro da vista do Rei, Sete Cidades, Ponta Delgada, ilha de São Miguel, Açores.JPG|Lagos volcánicos das Sete Cidades na [[Illa de São Miguel]]. | Ficheiro:Estrela Março 2010-16b.jpg|[[Serra da Estrela]], punto máis alto do Portugal continental. | Ficheiro:Alentejo oak on wheat field.jpg|Chairas con longas ringleiras de [[Quercus suber|sobreiras]] no [[Alentexo]]. | Ficheiro:CurralDasFreiras-2013.JPG|Profundo val de Curral das Freiras, na [[Illa de Madeira]]. | Ficheiro:Alto Douro.jpg|Ladeiras cultivades e vales do [[Rexión Norte, Portugal|Norte de Portugal]]. | Ficheiro:Montezinho 7.jpg|Fraga no Parque Natural do Montesinho en [[Braganza]]. | Ficheiro:2010-08-09 Ponta do Pico 01.jpg|Monte Pico, pico máis alto de Portugal, na [[illa do Pico]]. | Ficheiro:Parque Natural da Arrábida, Setúbal, Portugal, 2012-05-11, DD 05.JPG|Parque Natural da Arrábida, coa montaña e o mar. | Ficheiro:Vista do Forte do Pessegueiro sobre a Ilha do Pessegueiro (3).jpg|O deserto da Illa do Pessegueiro na costa alentexana. }} === Biodiversidade === [[Ficheiro:Canis Lupus Signatus.JPG|miniatura|dereita|O [[lobo ibérico]] está presente principalmente na zona norte de Portugal.]] Debido a que os seres humanos ocupan o territorio portugués desde hai miles de anos, pouco queda da vexetación orixinal. As áreas protexidas de Portugal inclúen un Parque Nacional, doce Parques Naturais, nove Reservas Naturais, cinco Monumentos Naturais e sete Paisaxes Protexidas, entre os cales están o Parque Nacional da Peneda-[[Xurés]], o Parque Natural da [[Serra da Estrela]] e Reserva Natural de Paul de Arzila. Estes medios naturais están formados por unha [[flora]] moi diversa, destacando as especies de [[piñeiro]] (especialmente as especies ''[[Pinus pinaster]]'' e ''[[Pinus pinea]]''), o [[castiñeiro]] (''[[Castanea sativa]]''), a [[sobreira]] (''[[Quercus suber]]''), a [[aciñeira]] (''[[Quercus ilex]]''), o [[Carballo anano|caxigo]] (''[[Quercus faginea]]'') e o [[eucalipto]] (''[[Eucalyptus globulus]]'');<ref>{{cita libro|autor=Afonso, M.O.; Campino, L.; Cortés, S.; Alves-Pires, C.|título=The Phlebotomine Sandfiles of Portugal|editor=Parasite Journal|localización=Arrábida|ano=2005|url=http://www.parasite-journal.org/articles/parasite/pdf/2005/01/parasite2005121p69.pdf|lingua=inglés|páxinas=69–72}}</ref> sendo todas estas especies apreciadas polo seu valor económico. En canto ás illas destaca sobre todo a Laurisilva ou bosque de [[loureiro]], un tipo único de [[selva]] [[trópico|subtropical]] que só atopa nalgunhas zonas de [[Europa]] e do mundo. Así, principalmente na [[illa de Madeira]], aínda que tamén nos [[Azores]], existen grandes bosques endémicos de Laurisilva.<ref>{{cita libro|autor=Sundseth, Kerstin|título=Natura 2000 en la región macaronésica|url=http://ec.europa.eu/environment/nature/info/pubs/docs/biogeos/Macaronesian/KH7809638ESC_002.pdf|data=2010|localización=Luxemburgo|isbn=978-9279131769|lingua=castelán}}</ref> En canto á fauna, pódense atopar diversas especies de [[mamíferos]], incluído, entre moitos outros, o [[raposo]], o [[teixugo]], o [[lince ibérico]], o [[lobo ibérico]], a [[cabra montesa]] (''[[Capra pyrenaica]]''), o [[gato montés]] (''[[Felis silvestris]]''), a [[lebre]], a [[Mustela|donicela]], o [[furón bravo|furón]], o [[camaleón]], a mangosta,<ref>{{cita web|autor=Queirós Barros, Tânia Sofia|url=http://www.santohuberto.com/sh_conteudo.asp?id=1184|título=Sacarrabos (Herpestes ichneumon)|dataacceso=3 de novembro de 2013|data=2008|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131122075041/http://www.santohuberto.com/sh_conteudo.asp?id=1184|dataarquivo=22 de novembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> a civeta ou o [[oso|oso pardo]].<ref>{{cita web|url=http://www.bicharada.net/animais/animais.php?aid=163|título=Urso-pardo|editor=Bicharada|dataacceso=3 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20130509063904/http://www.bicharada.net/animais/animais.php?aid=163|dataarquivo=09 de maio de 2013|urlmorta=yes}}</ref><ref>{{cita web|autor=Courty, Fanny|url=http://www.easyviajar.com/portugal/la-fauna-2909|título=La fauna|editor=Easy Voyage|lingua=castelán|dataacceso=3 de novembro de 2013}}</ref> En canto ás [[aves]], Portugal é unha importante parada para as migratorias, destacando lugares como o Cabo de San Vicente ou as montañas da Serra de Monchique, onde miles de aves cruzan de Europa a [[África]] durante o outono ou na primavera na súa [[migración das aves|migración]] de retorno. En xeral, unha gran parte das especies de aves congréganse ao longo da [[Península Ibérica]], xa que é a parada máis próxima entre o norte de Europa e África. En canto a situación concreta de Portugal, pódense atopar entre catrocentas e seiscentas especies de aves, xa sexan para [[niño|aniñar]] ou migratorias, habendo cada ano novos rexistros de especies.<ref>{{cita web|url=http://www.avesdeportugal.info/avesdeportugal.html|título=Lista de espécies|editor=Aves de Portugal|dataacceso=3 de novembro de 2013}}</ref> Os arquipélagos dos Azores e Madeira son tamén parada transitoria de aves, neste caso das que cruzan entre [[América]], Europa e África. Con respecto á fauna fluvial, hai rexistradas máis de cen variedades de especies de peixes, que van desde o [[Siluriformes|peixe gato europeo]], no Parque Natural do Texo, a algunhas cativas especies endémicas que habitan só en pequenos lagos. Algunhas destas específicas e raras especies están en serio perigo de extinción debido á perda de [[hábitat]], á [[contaminación]] e á [[seca]]. En canto ao mar, grazas aos afloramentos costeiros, é moi rico en nutrientes, o que leva a que existan diversas especies de peixes mariños. Algunhas das especies mariñas máis comúns son a [[sardiña]] (''[[Sardina pilchardus]]''), o [[atún]] ou a [[xarda]] (''[[Scomber scombrus]]''). Tamén se pode atopar unha gran variedade de especies bioluminescentes de distintas cores e formas, como por exemplo o [[plancto]] luminescente que se pode encontrar nalgunhas praias. Hai tamén moitas especies de [[insecto]]s endémicos, aínda que a maioría só se atopa nalgunhas partes de Portugal, algunhas outras especies son bastante comúns, como o por exemplo o [[Vacaloura|escornabois]] (''[[Lucanus cervus]]'') e a [[carricanta]]. Nas illas [[macaronesia]]s hai tamén ten moitas especies endémicas. En Madeira é posible observar máis de 250 especies de [[gasterópodos]], así como outros invertebrados característicos como a [[bolboreta]] branca de Madeira (''Pieris brassicae wollastoni''). En canto a aves, en Madeira moran tres especies endémicas de aves: a [[freira da Madeira]]<ref>{{Cita web|título=Denominación das aves|url=https://academia.gal/aves/denominacion/-/ave/freira-da-madeira|páxina-web=Real Academia Galega|data-acceso=2024-12-06|lingua=gl-ES}}</ref> (''Pterodroma madeira''), a [[pomba]] (''Columba trocaz'') e un regúlidos (''Regulus madeirensis''), ademais dunha subespecie de [[Fringilla coelebs|pimpín]] (''[[Fringilla coelebs]] maderensis''). Ademais, é tamén un lugar importante para a cría de aves mariñas como a [[pardela cincenta]] (''[[Calonectris diomedea]]'') ou o [[paíño de Madeira]] (''Oceanodroma castro''). Nos Azores, están identificadas 702 especies exóticas de flora, das cales 36 con carácter invasor, e 47 especies exóticas de fauna, distinguíndose cinco especies invasoras, destacando nestas últimas o [[escaravello]] xaponés. No conxunto do arquipélago están protexidas 115 especies, a pesar de haber, con todo, 215 especies ameazadas.<ref>{{cita web|url=http://www.puroviaje.com/2012/08/las-azores-islas-fascinantes.html|título=Las Azores, islas fascinantes|lingua=castelán|dataacceso=4 de novembro de 2013|editor=Puro Viaje|data-arquivo=01 de xaneiro de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130101180940/http://www.puroviaje.com/2012/08/las-azores-islas-fascinantes.html|url-morta=yes}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.azores.gov.pt/NR/rdonlyres/938A239D-07F8-437D-8790-80CC14D1F375/112495/Natureza.pdf|título=Natureza|dataacceso=4 de novembro de 2013|editor=Governo dos Açores|data-arquivo=23 de setembro de 2015|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20150923181417/http://www.azores.gov.pt/NR/rdonlyres/938A239D-07F8-437D-8790-80CC14D1F375/112495/Natureza.pdf|url-morta=yes}}</ref> == Política e goberno == {{VT|Lista de presidentes da República Portuguesa|Presidente de Portugal|Asemblea da República}} [[Ficheiro:Lisbon Portugal 114 The Palácio de São Bento (5108166460).jpg|miniatura|esquerda|250px|O [[Palácio de São Bento|Palacio de São Bento]], en Lisboa, é a sede da [[Asemblea da República]].]] A lei fundamental que rexe a República Portuguesa, a cal debe ser respectada por toda lei promulgada, é a Constitución. A carta magna foi redactada en [[1975]] pola [[Asemblea Constituínte]], promulgada polo [[Presidente de Portugal|Presidente da República]] o [[2 de abril]] de [[1976]], e posteriormente revisada até en catro ocasións, a última das cales foi en novembro de [[1997]]. Outras leis estruturais do país son o Código Civil (1966), o Código Penal (1982), o Código Comercial (1888), o Código de Proceso Civil (2013), o Código de Proceso Penal (1987) e o Código do Traballo (2011). Algunhas destas leis teñen sufrido revisións profundas desde a súa publicación orixinal.<ref name="pol">{{cita web|url=http://www.missionofportugal.org/mop/index.php?option=com_content&view=article&id=79&Itemid=73|título=Sistema Político|editor=Missão Permanente de Portugal junto das Nações Unidas|dataacceso=4 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131021141120/http://www.missionofportugal.org/mop/index.php?option=com_content&view=article&id=79&Itemid=73|dataarquivo=21 de outubro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> Existen catro Órganos de Soberanía: o [[Lista de presidentes da República Portuguesa|Presidente da República]], que é o Xefe de Estado, con poder moderador e algún [[poder executivo]]; a [[Asemblea da República]] ou Parlamento, que ostenta o [[poder lexislativo]]; o [[Goberno]], que ostenta o poder executivo; e os [[Tribunal|Tribunais]], que ostentan o [[poder xudicial]]. A forma de goberno que rexo ao país dende [[1976]] é unha [[República semipresidencialista]], estruturada segundo as regras de democracia representativa<ref name="pol"/> de tendencia [[Parlamentarismo|parlamentarista]], atenuada ou acentuada conforme o goberno sexa maioritario ou minoritario,<ref name="morais">{{cita web|autor=Blanco de Morais, Carlos|url=http://www.ffms.pt/upload/docs/efc2e52b-75ee-412b-9deb-04076e27c552.pdf|título=Parte III da Constitución da República: Semipresidencialismo "on probation"?|dataacceso=4 de novembro de 2013|editor=Fundação Francisco Manuel dos Santos|data-arquivo=21 de setembro de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130921053945/http://www.ffms.pt/upload/docs/efc2e52b-75ee-412b-9deb-04076e27c552.pdf|url-morta=yes}}</ref> soportando esta catro trazos estruturais esenciais: * A elección do [[Presidente de Portugal|Presidente da República]] por sufraxio directo e universal. * A repartición do poder executivo entre o Presidente e o [[Goberno]], sen nunca o primeiro dirixir directa e formalmente o Executivo.<ref>{{cita web|autor=Sampaio, Jorge|url=http://jorgesampaio.arquivo.presidencia.pt/pt/presidente/papel/constituicao.html|título=Estatuto e poderes constitucionais|editor=Presidencia da República Portuguesa|dataacceso=4 de novembro de 2013}}</ref> * A responsabilización política do Goberno perante a [[Asemblea da República]] e o Presidente. * O [[Xefe de Estado]] detén o poder de disolución do [[Parlamento]] e das Asembleas Lexislativas Rexionais.<ref name="morais"/> O Presidente da República, [[Xefe de Estado]], é elixido por [[sufraxio universal]] para un mandato de cinco anos. Ao contrario dos outros órganos de soberanía, o demandante a este cargo ten que ser maior de trinta e cinco anos e cidadán portugués. O candidato electo debe ter máis da metade dos votos. No caso de non haber un vencedor claro, realízase unha segunda volta cos dous candidatos máis votados da primeira. O demandante vencedor, na toma de posesión perante a Asemblea da República, presta o seguinte xuramento:<ref>{{cita web|url=http://www.parlamento.pt/Legislacao/Paginas/ConstituicaoRepublicaPortuguesa.aspx|título=Artigo 127º n.º 3 da Constituição da República Portuguesa|editor=Assembleia da República|ano=2005|dataacceso=5 de novembro de 2013}}</ref> {{Cita|Juro por minha honra desempenhar fielmente as funções em que fico investido e defender, cumprir e fazer cumprir a Constituição da República Portuguesa.<br/>''Xuro pola miña honra desempeñar fielmente as funcións en que fico investido e defender, cumprir e facer cumprir a Constitución da República Portuguesa.''}} [[Ficheiro:Cavaco Silva 2007.jpg|miniatura|dereita|180px|[[Aníbal Cavaco Silva]] foi o [[Presidente de Portugal]] entre [[2006]] e [[2016]].]] O Presidente da República exerce como Comandante Supremo das [[Forzas Armadas Portuguesas|Forzas Armadas]] (Exército, Armada, Forza Aérea, Garda Nacional Republicana), como represente formal do Estado no estranxeiro e nas relacións internacionais, maiormente como ratificador das convencións ou tratados internacionais e como receptor das credenciais de embaixadores estranxeiros, ademais de promulgar e mandar publicar ou vetar os actos lexislativos, principalmente as [[Lei]]s da [[Asemblea da República]], os Decretos-Lei e os decretos-regulamentarios do [[Goberno]], ben como requirir a fiscalización da constitucionalidade destes diplomas; a de nomeamento e exoneración do [[Primeiro Ministro]] e dos demais ministros, neste último caso baixo proposta do xefe do goberno, así como revisar condecoracións e exercer o cargo de gran-mestre das ordes honoríficas. Ademais, baixo proposta do Goberno, pode nomear e exonerar embaixadores e os máis altos cargos militares (xefes de estado maior), así como o nomeamento do Procurador-Xeral da República. No ámbito da interdependencia de poderes entre o Presidente da República, a Asemblea da República e o Goberno, cabe ao primeiro declarar a guerra e facer a paz, declarar o estado de emerxencia e o de sitio e indultar e conmutar penas. O [[Xefe de Estado]] portugués reside, oficialmente, no Palacio de Belén en [[Lisboa]].<ref name="pol"/> A [[Asemblea da República]], que reúne en [[Lisboa]] no [[Palácio de São Bento|Palacio de São Bento]], é elixida para un mandato de catro anos. O primado do poder lexislativo atribúese á Asemblea da República, compartindo, nalgúns casos, parte dese poder co Goberno. Non obstante, a Asemblea da República posúe poderes fiscalizadores dos actos lexislativos do Goberno, xa sexa a través da concesión de autorizacións lexislativas ou a través da apreciación parlamentaria destas. Neste momento a Asemblea conta con 230 deputados, elixidos en 22 [[Distrito electoral|distritos electorais]] dentro das listas de [[Partido político|partidos políticos]], aínda que nestas poidan participar cidadáns independentes. O presidente da Asemblea é elixido polos deputados, sendo sempre un deputado electo nas lexislativas, xeralmente do partido do goberno. O presidente da Asemblea é a segunda figura do Estado, tomando ao seu cargo as funcións do presidente da República en caso de ausencia deste.<ref name="pol"/> O Goberno está dirixido polo [[Primeiro Ministro]], que é, por regra, o líder do partido máis votado en cada elección lexislativa, sendo despois convidado polo Presidente da República para formar goberno, así que o goberno non é electo senón que é nomeado. O Primeiro Ministro reside oficialmente no [[Palácio de São Bento|Palacete de San Bento]], situado nas traseiras do edificio da Asemblea da República en Lisboa. Calquera goberno pode ser branco dunha [[moción de censura]], podendo derrubalo na Asemblea, porén, tamén pode ser presentada unha [[moción de confianza]] opóndose á moción de censura. Desde [[1975]], o panorama político portugués é dominado principalmente por dous partidos: o [[Partido Socialista (Portugal)|Partido Socialista]] (PS) e o [[Partido Social Democrata (Portugal)|Partido Social Demócrata]] (PSD). Estes partidos divídense as tarefas de gobernar e administrar a maioría dos gobernos autónomos practicamente desde a instauración da democracia. Así a todo, partidos como o [[Partido Comunista Portugués]] (PCP), que detén aínda a presidencia de gobernos autónomos e unha grande influencia xunto co movemento sindical ou o [[CDS - Partido Popular]] (CDS-PP), que xa gobernou o país en coalición co PS e co PSD, son tamén importantes no xadrez político. Alén destes, teñen asento no Parlamento o [[Bloco de Esquerda]] (BE) e o [[Partido Ecoloxista Os Verdes]] (PEV).<ref name="pol"/> === Sistema xudicial === [[Ficheiro:Arco Triunfal da Rua Augusta, Plaza del Comercio, Lisboa, Portugal, 2012-05-12, DD 02.JPG|miniatura|dereita|Sedes do Ministerio de Xustiza e do Supremo Tribunal en Lisboa.]] Os [[Tribunal|tribunais]] administran a [[xustiza]] en nome do pobo, defendendo os dereitos e intereses dos cidadáns, impedindo a violación da legalidade democrática e mediando os conflitos de intereses que ocorran entre diversas entidades. Segundo a Constitución existen as seguintes categorías de tribunais: o [[Tribunal Constitucional]], que ten a competencia de interpretar a Constitución e fiscalizar a conformidade das leis coas súas disposicións; o Supremo Tribunal de Xustiza e os tribunais xudiciais de primeira instancia ([[Comarca|Tribunais de Comarca]]) e de segunda instancia (Tribunais da Relación); o Supremo Tribunal Administrativo e os tribunais administrativos e fiscais de primeira e segunda instancias ([[Dereito administrativo|Tribunais Centrais Administrativos]]); e o Tribunal de Contas.<ref name="pol"/> Portugal ten, indiscutibelmente, as leis máis liberades en materia de posesión de drogas ilícitas no [[Occidente|mundo occidental]]. En 2001, o goberno portugués descriminalizou, con resultados eficaces, a posesión de todas as drogas que aínda son ilegais noutros Estados desenvolvidas, como o ''[[Cánnabis (droga)|cánnabis]]'', a [[cocaína]], a [[Heroína (droga)|heroína]] e o [[LSD]]. Mentres a posesión é legalizada, o tráfico continúa ser punible con penas de prisión e multas. Aos cidadáns portugueses detidos en posesión de pequenas cantidades de calquera droga, dáselles a opción de ingresar nunha clínica de rehabilitación. A pesar das críticas doutros países europeos, que declararon que o consumo de drogas en Portugal iría aumentar tremendamente, o uso de drogas entre os adolescentes caeu, xunto co número de casos de infección polo [[VIH]], que caeu 50 por cento en [[2009]].<ref>{{cita web |url=http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=portugal-drug-decriminalization|título=5 Years After: Portugal's Drug Decriminalization Policy Shows Positive Results|editor=Scientific American|autor=Vastag, Brian|data=7 de abril de 2009|dataacceso=6 de novembro de 2013}}</ref><ref>{{cita web|autor=Szalavitz, Maia|url=http://www.time.com/time/health/article/0,8599,1893946,00.html|título=Drugs in Portugal: Did Decriminalization Work?|editor=Time|data=26 de abril de 2009|dataacceso=6 de novembro de 2013|data-arquivo=26 de agosto de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130826203633/http://www.time.com/time/health/article/0,8599,1893946,00.html|url-morta=yes}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.dn.pt/inicio/portugal/interior.aspx?content_id=1837101|título=10 anos após a descriminalização do consumo de droga|editor=Diário de Notícias|autor=Coelho, Rute|data=25 de abril de 2011|dataacceso=6 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140202173611/http://www.dn.pt/inicio/portugal/interior.aspx?content_id=1837101|dataarquivo=02 de febreiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> No ano [[2010]], o [[31 de maio]], Portugal converteuse no sexto país de Europa e o oitavo do mundo en recoñecer legalmente o [[matrimonio entre persoas do mesmo sexo]] a nivel Estatal, entrando a lei en vigor o [[5 de xuño]].<ref name="dre.pt">{{Cita web|url=http://dre.pt/pdf1sdip/2010/05/10500/0185301853.pdf|título=Diário da República, 1.ª série — N.º 105|data=31 de Maio de 2010|dataacceso=6 de novembro de 2013|editor=Governo Português}}</ref> === Relacións exteriores === {{VT|Eurorrexión Galicia-Norte de Portugal|Comunidade de Traballo Galicia-Norte de Portugal}} A política externa de Portugal está ligada ao seu papel histórico como figura preeminente da [[Descubrimentos de Portugal|Era dos Descubrimentos]] e detentor do extinto [[Imperio Portugués]]. Con respecto á súa pertenza á [[Organización internacional|organizacións internacionais]], Portugal é membro fundador da [[Organización do Tratado do Atlántico Norte|OTAN]] (1949), [[OCDE]] (1961) e da [[EFTA]] (1960), aínda que deixou esta última en 1986 para adherirse á [[Unión Europea]] (UE), daquelas aínda coñecida como [[Comunidade Económica Europea]] (CEE).<ref>{{cita web|url=http://www.portugal.gov.pt/pt/os-ministerios/ministerio-dos-negocios-estrangeiros/quero-saber-mais/sobre-o-ministerio/organizacoes-internacionais-de-que-portugal-e-membro/organizacoes-internacionais-de-que-portugal-e-membro.aspx|título=Organizações internacionais de que Portugal é membro|editor=Ministério dos Negócios Estrangeiros. Governo de Portugal|dataacceso=10 de novembro de 2013}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://europa.eu/about-eu/eu-history/index_pt.htm|título=A história da União Europeia|editor=Unión Europea|dataacceso=10 de novembro de 2013}}</ref> Tamén foi membro fundador da primeira Axencia Internacional para as Enerxías Renovábeis (IRENA),<ref>{{Cita web|url=http://ecosfera.publico.pt/noticia.aspx?id=1357375|autor=Axencia Lusa|título=Portugal é membro fundador da primeira Agência Internacional para as Energias Renováveis|dataacceso=10 de novembro de 2013|editor=Público|data=24 de xaneiro de 2009}}</ref>, o [[25 de xuño]] de [[1992]] converteuse en [[Acordo de Schengen|Estado membro do Espazo Schengen]], unha política de libre circulación de persoas no espazo xeográfico de Europa e, en 1996, cofundou a [[Comunidade dos Países de Língua Portuguesa]] (CPLP).<ref name="cplp">{{Cita web|url=http://www.cplp.org/id-45.aspx|título=Histórico - Como surgiu?|editor=Comunidade dos Países de Lingua Portuguesa (CPLP)|dataacceso=10 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20101025221002/http://www.cplp.org/id-45.aspx|dataarquivo=25 de outubro de 2010|urlmorta=yes}}</ref> [[Ficheiro:Tratado de Lisboa 13 12 2007 (02).jpg|miniatura|esquerda|[[José Sócrates]] durante sinatura do [[Tratado de Lisboa (2007)|Tratado de Lisboa]] en [[2007]].]] A entrada de Portugal na Unión Europea beneficiou o país de modo significativo, sendo hoxe un dos grandes defensores da integración europea. Nas veces que ocupou a presidencia do [[Consello Europeo]] (en 1992, 2000 e 2007), todas elas ben sucedidas, aproveitou para lanzar o diálogo entre a Unión Europea e [[África]], volver a economía europea máis dinámica e competitiva e, na última presidencia, constituír e asinar, en conxunto cos restantes Estados membros, un [[Tratado de Lisboa (2007)|Tratado Reformador]] coñecido como [[Tratado de Lisboa (2007)|Tratado de Lisboa]].<ref name="pue">{{cita web|url=http://www.eu2007.pt/UE/vPT/Presidencia_Conselho/A_Presidencia/default_.htm|título=A Presidência portuguesa da União Europeia|editor=Unión Europea|data=2007|dataacceso=10 de novembro de 2013|data-arquivo=19 de agosto de 2007|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20070819042535/http://www.eu2007.pt/UE/vPT/Presidencia_Conselho/A_Presidencia/default_.htm|url-morta=unfit}}</ref> Como membro fundador da [[Organización do Tratado do Atlántico Norte|OTAN]], mantense activo dentro da alianza ao, por exemplo, contribuír proporcionalmente con grandes continxentes nas tropas enviadas aos [[Balcáns]], ademais, avogou firmemente pola independencia de [[Timor Leste]], unha antiga provincia ultramarina, enviando tropas e diñeiro en estreita colaboración cos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], aliados [[Asia|asiáticos]] e a [[ONU]].<ref>{{cita web|url=http://www.galizacig.com/actualidade/200206/znet_timor_entrevista_con_xanana_gusmao.htm|título=Timor Lorosae: Entrevista con Xanana Gusmão|dataacceso=10 de novembro de 2013|autor=Vltchek, Andre|editor=Confederación Intersindical Galega. CIG|localización=Santiago|data=4 de xuño de 2002|data-arquivo=11 de novembro de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20131111002054/http://www.galizacig.com/actualidade/200206/znet_timor_entrevista_con_xanana_gusmao.htm|url-morta=yes}}</ref> Xa antes, Portugal participara na creación [[Comunidade dos Países de Língua Portuguesa]] (CPLP) para mellorar os seus lazos con outros países falantes de [[lingua portuguesa|portugués]], a maioría antigamente pertencentes ao seu Imperio.<ref name="cplp"/> Adicionalmente, adoita participar en cumes Ibero-Americanas. En canto ás súas principais alianzas, Portugal mantén un tratado de amizade co [[Brasil]], alén da historia que une os dous países.<ref>{{Cita web|url=http://www.ccilb.net/pag/conteudo.asp?CdC=16|título=Portugal - Brasil: Uma nova realidade|editor=Câmara de Comércio e Indústria Luso-Brasileira|dataacceso=10 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131111003703/http://www.ccilb.net/pag/conteudo.asp?CdC=16|dataarquivo=11 de novembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> Con todo, a alianza máis destacable é a que mantén con [[Inglaterra]] (á cal sucedeu o [[Reino Unido]]). Esta alianza foi estabelecida na [[Idade Media]], momento no que foron celebrados dous tratados internacionais entre os Reis de Portugal e Inglaterra, nos anos [[1373]] e [[1386]] respectivamente. O Tratado de Windsor, asinado en maio de [[1386]] polos reis [[Xoán I de Portugal|Xoán I]] e [[Ricardo II de Inglaterra|Ricardo II]], confirmou formalmente a alianza que se mantén aínda até os nosos días.<ref>{{cita web|url=http://portuguese-embassy.co.uk/pt/relacoes-bilaterais.html|título=Relações Bilaterais|editor=Ministério dos Negócios Estrangeiros. Governo de Portugal|dataacceso=10 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20150716001312/http://portuguese-embassy.co.uk/pt/relacoes-bilaterais.html|dataarquivo=16 de xullo de 2015|urlmorta=yes}}</ref> O único litixio internacional que mantén o país, refírese ao concello de [[Olivença]]. Portugués desde [[1297]], o concello foi cedido a España no ámbito do Tratado de Badaxoz en [[1801]] tras a guerra das Laranxas, aínda que anos despois Portugal alegou que era parte do seu territorio en [[1815]], no ámbito do [[Congreso de Viena]]. Hoxe o concello consiste no municipio español co mesmo nome e no municipio de [[Táliga]], separado do anterior. Porén, as relacións diplomáticas entre ambos Estados son cordiais.<ref>{{cita web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/po.html#Issues|autor=CIA|título=Sobre os litígios internacionais de Portugal|editor=The World Factbook. CIA|dataacceso=10 de novembro de 2013|data-arquivo=19 de maio de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200519213218/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/po.html#Issues|url-morta=yes}}</ref> Con respecto ás relacións con [[Galicia]], Portugal mantén diversos espazos de traballo en tódolos campos. A [[Eurorrexión Galicia-Norte de Portugal]] é unha [[Eurorrexión]] da [[Unión Europea]] formalizada o [[18 de febreiro]] de [[2010]], aínda que xa levaba en funcionamento baixo outro status desde o [[31 de outubro]] de [[1991]], cuxo obxectivo é fomentar a cooperación territorial e promover intereses e obxectivos comúns.<ref>{{cita web|url=http://www.gnpaect.eu/index.php?componente=seccion&arch=index&id=29|título=Historia|editor=Galicia Norte de Portugal|dataacceso=11 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131111230938/http://www.gnpaect.eu/index.php?componente=seccion&arch=index&id=29|dataarquivo=11 de novembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.gnpaect.eu/index.php?componente=seccion&arch=index&id=28|título=GNP-AECT|editor=Galicia Norte de Portugal|dataacceso=11 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131111230926/http://www.gnpaect.eu/index.php?componente=seccion&arch=index&id=28|dataarquivo=11 de novembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> Outro ente é [[Comunidade de Traballo Galicia-Norte de Portugal]],<ref>{{cita web|url=http://www.eidolocal.es/portal/serv_xunta/DXAL/comunidade.html|título=Proxecto europeo "Comunidade de Traballo Galicia Norte de Portugal"|editor=Xunta de Galicia|dataacceso=11 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131111231836/http://www.eidolocal.es/portal/serv_xunta/DXAL/comunidade.html|dataarquivo=11 de novembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> outra entidade promovida dende a Unión Europea creada coa finalidade de favorecer unha dinámica de encontros regulares para tratar asuntos de interese común, intercambiar informacións, coordinar iniciativas e examinar as posibilidades de solucionar os problemas comúns ou de contribuír á súa solución por medio de acordos, de decisións tendentes a unha solución coordinada, ou de recomendacións e propostas ás autoridades competentes, así como a elaboración e presentación de proxectos de cooperación conxuntos. Todos estes proxectos de colaboración teñen a súa confluencia no coñecido como Eixo Atlántico, un espazo que vai máis aló do económico até chegar ao cultural, facendo mesmo políticas de promoción turística conxuntas.<ref>{{cita web|url=http://www.eixoatlantico.com/?q=gl/noticias/eixoatlantico|título=Eixo Atlántico|editor=Eixo Atlántico|dataacceso=11 de novembro de 2013}}</ref> A primeira capital cultural do Eixo Atlántico foi a cidade de [[Vila Nova de Gaia]].<ref>{{cita web|url=http://www.vieiros.com/nova/71425/vila-nova-de-gaia-elixida-primeira-capital-cultural-do-eixo-atlantico|editor=Vieiros|título=Vila Nova de Gaia, elixida primeira Capital Cultural do Eixo Atlántico|dataacceso=11 de novembro de 2013}}</ref> Un dos proxectos de colaboración cultural máis soados foi a candidatura a Patrimonio inmaterial da Humanidade da [[UNESCO]] do Patrimonio e as Tradicións orais Galego Portuguesas,<ref>{{cita web|url=http://www.opatrimonio.org/gz/principal.asp|título=Candidatura das tradicións orais galego portuguesas|dataacceso=11 de novembro de 2013|editor=Candidatura de Patrimonio Inmaterial Galego Portugués|data-arquivo=06 de abril de 2014|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20140406133316/http://www.opatrimonio.org/gz/principal.asp|url-morta=yes}}</ref> a cal foi finalmente foi rexeitada por ser demasiado ampla,<ref>{{cita web|url=http://www.farodevigo.es/sociedad-cultura/2462/unesco-deja-premio-tradicion-oral-gallego-lusa/31581.html|título=A Unesco rexeita declarar obra mestra a tradición oral galego-portuguesa|autor=Villar, C.|editor=Faro de Vigo|data=2005|dataacceso=11 de novembro de 2013}}</ref> instándoa enfocar o proxecto desde outro ángulo. Debido a isto, segue a haber novas tentativas para acadar o obxectivo algún día, así como seguen a realizarse multitude de actividades adicadas á promoción e á conservación deste patrimonio, sobre todo grazas ao colectivo [[Ponte... nas ondas!]].<ref>{{cita web|url=http://www.pontenasondas.org/gl/proxectos-pno/candidatura-unesco-do-pigp/69-novas/157-unha-nova-oportunidade-para-o-patrimonio-inmaterial-galego-portugues|título=A Candidatura das Traducións Orais Galego-Portuguesas|autor=Jongsung, Yang|editor=Ponte nas Ondas|dataacceso=11 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131111231512/http://www.pontenasondas.org/gl/proxectos-pno/candidatura-unesco-do-pigp/69-novas/157-unha-nova-oportunidade-para-o-patrimonio-inmaterial-galego-portugues|dataarquivo=11 de novembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> === Forzas policiais e militares === {{Artigo principal|Forzas armadas de Portugal}} [[Ficheiro:Lockheed F-16A Fighting Falcon, Portugal - Air Force AN1088466.jpg|miniatura|dereita|[[Caza (avión)|Caza]] [[General Dynamics F-16 Fighting Falcon|F-16 Fighting Falcon]] da Forza Aérea portuguesa.]] As [[forzas armadas portuguesas]] teñen tres ramos: o Exército, a Mariña e a Forza Aérea, todos tutelados polo Ministerio da Defensa Nacional.<ref>{{cita web|url=http://www.portugal.gov.pt/pt/os-ministerios/ministerio-da-defesa-nacional/quero-saber-mais/sobre-o-ministerio/organismos.aspx|título=Organismos tutelados|editor=Ministério da Defesa Nacional|dataacceso=13 de novembro de 2013}}</ref> Os militares de Portugal serven, principalmente, como forza de autodefensa para protexer a integridade territorial do país e fornecer tanto asistencia humanitaria como seguranza no territorio Estatal e no estranxeiro.<ref>{{cita web|url=http://www.mdn.gov.pt/mdn/pt/Defesa/politica/|editor=Ministério da Defesa Nacional|título=Política de Defesa Nacional|dataacceso=13 de novembro de 2013|data-arquivo=20 de marzo de 2008|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20080320102808/http://www.mdn.gov.pt/mdn/pt/Defesa/politica/|url-morta=unfit}}</ref> No ano [[2008]] os tres ramos do exército sumaban 39.200 empregados activos, incluíndo 7.500 mulleres, sendo o gasto militar do goberno no exército en [[2009]] de 2.670 millóns de [[euro]]s,<ref>{{cita web|url=http://www.nato.int/nato_static/assets/pdf/pdf_2010_06/20100610_PR_CP_2010_078.pdf|título=Financial and Economic Data Relating to NATO Defence|editor=NATO. Public Diplomacy Division|lingua=inglés|dataacceso=13 de novembro de 2013}}</ref> representando o 2,1% do seu [[Produto Interior Bruto]]. Porén, a intención do goberno é de reducir paulatinamente o gasto en defensa.<ref>{{cita web|url=http://www.portugal.gov.pt/pt/os-ministerios/ministerio-da-defesa-nacional/sobre-o-ministerio-da-defesa-nacional.aspx|título=Sobre o Ministério de Defensa Nacional|editor=Ministério da Defensa Nacional|dataacceso=13 de novembro de 2013}}</ref> A partir do ano [[2004]],<ref>{{cita web|url=http://www.dn.pt/inicio/interior.aspx?content_id=654026|autor=Freire, Manuel Carlos|título=Recenseamento militar obrigatório para as mulheres|editor=Diário de Notícias|data=9 de marzo de 2007|dataacceso=13 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131113234824/http://www.dn.pt/inicio/interior.aspx?content_id=654026|dataarquivo=13 de novembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> foi abolido o [[servizo militar]] obrigatorio, estabelecéndose a ideade mínima para o recrutamento nos 18 anos.<ref>{{cita web|url=http://www.mdn.gov.pt/mdn/pt/Recrutamento/|editor=Ministério da Defesa Nacional|título=Recrutamento|dataacceso=13 de novembro de 2013|data-arquivo=12 de febreiro de 2008|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20080212133738/http://www.mdn.gov.pt/mdn/pt/Recrutamento/|url-morta=unfit}}</ref> A armada, con 21.000 empregados, consta de tres brigadas, ademais doutras unidades máis pequenas: unha brigada de infantaría, principalmente equipada con transportes blindados Pandur II,<ref>{{cita web|url=http://centrodeartigos.com/articulos-educativos/article_3424.html|editor=WebAcademia|título=Pandur II, Versiones, Variantes, Operadores|lingua=castelán|dataacceso=18 de novembro de 2013}}</ref> unha brigada mecanizada, principalmente equipada con tanques [[Leopard 2|Leopard 2 A6]] e transportes blindados M113, e unha brigada de reacción rápida, que consiste en paracaidistas, comandos e rangers. A mariña consta de 10.700 empregados, dos cales 1.580 son marines, contando ademais con cinco [[Fragata (buque)|fragatas]], sete [[corveta]]s, dous [[submarino]]s e vinte e oito [[buque]]s patrulla e auxiliares.<ref>{{cita web|url=http://www.areamilitar.net/Mar_PT.aspx|título=Principais meios da marinha de guerra portuguesa|editor=Área Militar|dataacceso=18 de novembro de 2013|data-arquivo=28 de setembro de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130928232424/http://www.areamilitar.net/Mar_PT.aspx|url-morta=yes}}</ref> Finalmente, as forzas aéreas, que contan con 7.500 empregados, teñen como avións de combate principais o Lockheed F-16 Fighting Falcon e o Dassault/Dornier Alpha Jet.<ref>{{cita web|url=http://ordendebatallainternacional.blogspot.com.es/2012/06/portugal.html|título=Fuerzas Armadas de Portugal|editor=Fuerzas Armadas del Mundo|dataacceso=18 de novembro de 2013}}</ref> No [[século XX]], Portugal realizou dúas grandes intervencións militares, a primeira durante a [[primeira guerra mundial]] ([[1914]]-[[1918]]) e posteriormente durante a guerra colonial ([[1961]]-[[1974]]).<ref>{{cita web|url=http://www.arqnet.pt/portal/portugal/grandeguerra/pgm1910.html|autor=Amaral, Manuel|título=Cronologia da participação portuguesa na Primeira Guerra Mundial|editor=O Portal da História|dataacceso=20 de novembro de 2013|data-arquivo=25 de setembro de 2014|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20140925055555/http://www.arqnet.pt/portal/portugal/grandeguerra/pgm1910.html|url-morta=yes}}</ref> Tras a fin do [[Imperio Portugués]] en [[1975]], as Forzas Armadas portuguesas participaron en misións para o mantemento da paz en [[Afganistán]], [[Bosnia e Hercegovina]], [[Iraq]], [[Kosovo]], [[Líbano]], [[Somalia]] e [[Timor Leste]],<ref>{{cita web|url=http://projetatlas.univ-paris1.fr/IMG/pdf/PORTUGALpdf.pdf|título=Portugal Country Report|editor=Project Atlas|autor=Lewkowicz, Gregory|dataacceso=20 de novembro de 2013|lingua=inglés|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20150610201535/http://projetatlas.univ-paris1.fr/IMG/pdf/PORTUGALpdf.pdf|dataarquivo=10 de xuño de 2015|urlmorta=yes}}</ref> así como varias operacións militares unilaterais independentes no estranxeiro, como son o caso das intervencións das Forzas Armadas en [[Angola]] en [[1992]] e en [[Guinea-Bissau]] en [[1998]], co obxectivo principal da protección e a retirada dos cidadáns portugueses e estranxeiros ameazados polos conflitos civís locais. A seguridade da poboación está a cargo da Guarda Nacional Republicana (GNR) e da Polícia de Segurança Pública (PSP),<ref>{{cita web|url=http://www.gnr.pt/|título=Guarda Nacional Republicana|editor=Guarda Nacional Republicana|dataacceso=20 de novembro de 2013|data-arquivo=05 de xullo de 2008|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20080705161410/http://www.gnr.pt/|url-morta=yes}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.psp.pt/|título=Polícia de Segurança Pública|dataacceso=20 de novembro de 2013|editor=Polícia de Segurança Publica}}</ref> ambas baixo xurisdición do Ministerio da Administración Interna. A Guarda Nacional Republicana, ademais, está suxeita á lexislación e organización militar, polo que tamén está baixo a autoridade do Ministerio de Defensa, participando mesmo en operacións internacionais en Iraq e Timor Leste. Alén destas, existe tamén a Polícia Judiciária (PJ), que é o principal [[Policía|órgano policial]] de investigación criminal do país, que se encarga de loitar para a gran criminalidade, o crime organizado, o terrorismo, o tráfico de estupefacientes, a corrupción e os delitos económicos e financeiros. A Polícia Judiciária está integrada no Ministerio de Xustiza, actuando baixo a orientación do Ministerio Público.<ref>{{cita web|url=http://www.policiajudiciaria.pt/PortalWeb/page/%7B6B36E242-812A-4DD1-A685-F35437A4540D%7D/|título=Polícia Judiciária. Missão|editor=Ministério da Justiça|dataacceso=20 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131024030258/http://www.policiajudiciaria.pt/PortalWeb/page/%7B6B36E242-812A-4DD1-A685-F35437A4540D%7D|dataarquivo=24 de outubro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> === Divisións administrativas === {{Artigo principal|Subdivisións de Portugal}} {{VT|Distritos de Portugal|Rexión autónoma de Portugal|Freguesía}} Administrativamente, Portugal está dividido en 308 [[municipio]]s, que se dividen á súa vez en 4260 [[freguesía]]s ou [[Parroquia civil|parroquias]]. Operativamente, os concellos e as freguesías son as únicas unidades da administración local xuridicamente recoñecidas polo goberno central, é dicir, nin as cidades, nin as vilas, nin as aldeas están lexitimadas pola lei. A efectos estatísticos, o goberno portugués tamén identifica a [[Nomenclatura das unidades territoriais estatísticas|NUTS]], comunidades intermunicipais e, de xeito informal, o sistema do distritos que se utilizou oficialmente até a integración europea. Así, no Portugal continental cóntanse até dezaoito distritos, mentres que os arquipélagos dos [[Illas Azores|Azores]] e [[Arquipélago de Madeira|Madeira]] réxense como [[Rexión autónoma de Portugal|Rexións Autónomas]]. Os dezaoito distritos do Portugal continental son:<ref>{{cita web|url=http://www.distritosdeportugal.com/|título=Distritos de Portugal|publisher=Distritosdeportugal.com|dataacceso=22 de novembro de 2013|data-arquivo=26 de decembro de 2018|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20181226150054/http://www.distritosdeportugal.com/%20|url-morta=yes}}</ref> {| class="toccolours" cellpadding="1" cellspacing="0" style="width:100%; margin:auto; margin:1px; clear:right; text-align:center;" |- ! colspan="8" style="text-align:left; background:lightgrey; padding-left:15px; font-size:130%;"|Distritos do Portugal Continental ! style="text-align:right; background:lightgrey; padding-right:10px;"| |- style="font-size:95%; width:15%; background:white; text-align:center;" ! style="border-bottom:1px solid black;"| &nbsp; ! style="border-bottom:1px solid black;"| Distrito ! style="border-bottom:1px solid black;"| Superficie ! style="border-bottom:1px solid black;"| Poboación ! rowspan="10" style="text-align:center; background:white; text-align:center;"|[[Ficheiro:PortugalNumbered.png|100px]] ! style="border-bottom:1px solid black;"| &nbsp; ! style="border-bottom:1px solid black;"| Distrito ! style="border-bottom:1px solid black;"| Superficie ! style="border-bottom:1px solid black;"| Poboación |- style="font-size:95%" | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 1 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Lisboa|Lisboa]] | style="text-align:center;"| 2.761&nbsp;km² | | 2.250.533 | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 10 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito da Guarda|Guarda]] | style="text-align:center;"| 5.518&nbsp;km² | | 160.939 |- style="font-size:95%" | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 2 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Leiria|Leiria]] | style="text-align:center;"| 3.517&nbsp;km² | | 470.930 | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 11 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Coímbra|Coímbra]] | style="text-align:center;"| 3.947&nbsp;km² | | 430.104 |- style="font-size:95%" | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 3 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Santarém|Santarém]] | style="text-align:center;"| 6.747&nbsp;km² | | 453.638 | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 12 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Aveiro|Aveiro]] | style="text-align:center;"| 2.808&nbsp;km² | | 714.200 |- style="font-size:95%" | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 4 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Setúbal|Setúbal]] | style="text-align:center;"| 5.064&nbsp;km² | | 851.258 | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 13 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Viseu|Viseu]] | style="text-align:center;"| 5.007&nbsp;km² | | 377.653 |- style="font-size:95%" | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 5 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Beja|Beja]] | style="text-align:center;"|10.225&nbsp;km² | | 152.758 | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 14 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Braganza|Braganza]] | style="text-align:center;"| 6.608&nbsp;km² | | 136.252 |- style="font-size:95%" | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 6 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Faro|Faro]] | style="text-align:center;"| 4.960&nbsp;km² | | 451.006 | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 15 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Vila Real|Vila Real]] | style="text-align:center;"| 4.328&nbsp;km² | | 206.661 |- style="font-size:95%" | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 7 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Évora|Évora]] | style="text-align:center;"| 7.393&nbsp;km² | | 166.706 | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 16 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito do Porto|Porto]] | style="text-align:center;"| 2.395&nbsp;km² | | 1.817.117 |- style="font-size:95%" | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 8 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Portalegre|Portalegre]] | style="text-align:center;"| 6.065&nbsp;km² | | 118.506 | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 17 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Braga|Braga]] | style="text-align:center;"| 2.673&nbsp;km² | | 848.185 |- style="font-size:95%" | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 9 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Castelo Branco|Castelo Branco]] | style="text-align:center;"| 6.675&nbsp;km² | | 196.264 | style="width:2.5%; background:#f0f0f0; border:1px solid white" | 18 | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Distrito de Viana do Castelo|Viana do Castelo]] | style="text-align:center;"| 2.255&nbsp;km² | | 244.836 |} {{Clear}} {{Clear}} {| class="toccolours" cellpadding="1" cellspacing="0" style="width:100%; margin:auto; margin:1px; clear:right; text-align:center;" |- ! colspan="5" style="text-align:left; background:lightgrey; padding-left:15px; font-size:130%;"| Rexións Autónomas |- style="font-size:95%" ! style="width:20%; background:white; text-align:center; border-bottom:1px solid black;"| Rexión Autónoma ! style="width:20%; background:white; text-align:center; border-bottom:1px solid black;"| Superficie ! style="width:20%; background:white; text-align:center; border-bottom:1px solid black;"| Poboación ! style="width:20%; background:white; text-align:center; border-bottom:1px solid black;"| Densidade ! style="width:20%; background:white; text-align:center; border-bottom:1px solid black;"| Xentilicio |- style="font-size:95%" | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Azores]] | style="text-align:left; padding-left:5px;"| <div class="center">2.333&nbsp;km² | style="text-align:left;" | <div class="center">246.772</div> | style="text-align:left;" | <div class="center">105,77 hab/km²</div> | | Azoriano/a |- style="font-size:95%" | style="text-align:left; padding-left:5px;"| [[Arquipélago de Madeira|Madeira]] | style="text-align:left; padding-left:5px;"| <div class="center">801&nbsp;km² | style="text-align:left;" | <div class="center">267.785</div> | style="text-align:left;" | <div class="center">334,31 hab/km²</div> | | Madeirense |} Portugal tamén está dividido en unidades territoriais máis grandes que so distritos coñecidas como [[Nomenclatura das unidades territoriais estatísticas|NUTS]] (Nomenclatura Común das Unidades Territoriais Estatísticas).<ref>{{cita web|url=http://www.igfse.pt/st_glossario.asp?startAt=2&categoryID=309|título=Nomenclatura das Unidades Territoriais para fins Estatísticos (NUTS)|editor=Instituto de Gestão do Fundo Social Europeu|dataacceso=22 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131202231634/http://www.igfse.pt/st_glossario.asp?startAt=2&categoryID=309|dataarquivo=02 de decembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> O obxectivo destas unidades, en vigor en todos os Estados da [[Unión Europea]],<ref>{{cita web|url=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CONSLEG:2003R1059:20081211:PT:PDF|título=Regulamento (CE) n.º 1059/2003 do Parlamento Europeu e do Conselho|data=26 de maio de 2003|editor=Unión Europea|dataacceso=22 de novembro de 2013}}</ref> é puramente estatístico. A división máis grande, o NUTS I, está composto por tres grandes rexións: Portugal Continental, a Rexión Autónoma dos Azores e a Rexión Autónoma de Madeira.<ref>{{cita libro|autor=Rodrigues, Arinda|título=Novas Viagens — A Terra: Estudos e Representações|editor=Texto Editora|edición=1ª ed.|localidade=Lisboa|ano=2003|páxinas=53|isbn=972-47-2356-9}}</ref> A pesar de seren os distritos a división administrativa de primeira orde no Portugal Continental, é outra a división técnica de primeira orde. Trátase das cinco grandes rexións xestionadas polas Comisións de Coordinación e Desenvolvemento Rexional (CCDR), e que corresponden ás subdivisión NUTS II para Portugal. Os seus límites corresponden cos límites dos concellos, aínda que aos dos distritos, os cales ás veces se espallan por máis dunha rexión. Estas rexións continentais son a [[Rexión Norte, Portugal|Norte]], a [[Rexión Centro, Portugal|Centro]], [[Rexión de Lisboa|Lisboa]], o [[Alentexo]] o [[Algarve]]. Por último, as rexións de NUTS II subdivídense á súa vez en [[Subrexións portuguesas ordenadas por poboación|subrexións estatísticas]] sen ningún significado administrativo, denominadas NUTS III, cuxo único obxectivo é o de serviren para agrupar concellos contiguos, cunha problemática ou desafíos semellantes, para obter así datos de conxunto destinados principalmente á planificación económica. === Dereitos humanos === {{Status-HRC-país | país = {{POR}} | CESCR =1 | CESCR-OP = 2 | CCPR = 1 | CCPR-OP1 = 1 | CCPR-OP2 = 1 | CERD = 1b | CED =2 | CEDAW = 1 | CEDAW-OP = 1 | CAT =1 | CAT-OP = 2 | CRC = 1 | CRC-OP-AC = 1 | CRC-OP-SC = 1 | MWC = 3 | CRPD =1 | CRPD-OP =1 }} == Demografía == {{Artigo principal|Demografía de Portugal}} [[Ficheiro:Densidade_populacional_por_concelho_-_INE_2001.png|miniatura|Densidade de poboación por concellos (2001).]] Os [[censo|censos de poboación]] no Estado portugués comezaron a realizarse no [[século XIX]]. O primeiro censo considerado moderno, xa que cumpría cunha serie de estándares internacionais,<ref>{{cita web|url=http://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=CENSOS&xpgid=censos-pt-mundo|título=Censos em Portugal|editor=Instituto Nacional de Estatística|dataacceso=3 de decembro de 2013}}</ref> realizouse o [[1 de xaneiro]] de [[1854]]. Este censo abarcaba todo o territorio nacional, tanto o continental como os arquipélagos, mais non así as colonias que posuía naquel momento.<ref name="censo">{{cita web|url=http://www.ine.pt/ngt_server/attachfileu.jsp?look_parentBoui=66070225&att_display=n&att_download=y|título=População: Censo non 1.º de Janeiro 1864|editor=Instituto Nacional de Estatística|dataacceso=3 de decembro de 2013}}</ref> Máis dunha década despois, en [[1868]], presentáronse os resultados nun volume de 340 páxinas no que se diferenciaba a poboación por distrito, concello e freguesía e, no caso dos arquipélagos, tamén por illa.<ref name="censo" /> Segundo este censo, en Portugal había naquel momento 4.188.410 habitantes ''[[de facto]]''.<ref name="censo" /> Entre [[1864]] e [[1911]], a poboación portuguesa aumentou cunha taxa media anual do 7,9%, o que fai un total dun 42%, até acadar os 5.547.708 de habitantes.<ref name="Halpern">{{cita web|autor=Halpern Pereira, Miriam|título=Demografia e desenvolvimento em Portugal na segunda metade do século XIX|url=http://analisesocial.ics.ul.pt/documentos/1224253615P4nSE7oy4Nu53FD1.pdf|dataacceso=3 de decembro de 2013}}</ref> Isto debeuse ás melloras na economía e nas condicións de vida en xeral. Así, a última gran crise alimentaria produciuse entre 1856 e 1857. A chegada, aínda que tardía, da industrialización a Portugal provocou un éxodo rural que supuxo o abandono progresivo dos campos e un rápido crecemento das cidades, sobre todo en [[Lisboa]] e no [[Porto, Portugal|Porto]].<ref name="Halpern"/> O crecemento antes mencionado tamén foi posible grazas á diminución da emigración que se produciu tras a independencia brasileira e que só volvería aumentar tras a fin da guerra entre o [[Brasil]] e [[Paraguai]] en [[1869]]. Esta forte emigración traduciuse ademais nun envellecemento da poboación.<ref name="Halpern"/> Na década de [[1960]], produciuse un novo éxodo rural que atraeu a xente ás grandes cidades e aos núcleos turísticos, o que supuxo un despoboamento de zonas do interior, especialmente aquelas que se atopaban próximas ás fronteiras co Estado español.<ref>{{cita web|autor=Pacievitch, Thais|título=População de Portugal|url=http://www.infoescola.com/demografia/populacao-de-portugal/|dataacceso=3 de decembro de 2013}}</ref> Portugal foi un país de emigrantes até 1970, o cal fixo que a poboación case non medrase. Con todo, a [[Revolución dos Caraveis|chegada da democracia]] e a perda das colonias deu a volta á situación e Portugal experimentou un estoupido demográfico.<ref name="Contibutos">{{cita web|autor=Valente Rosa, Maria João; de Seabra, Hugo; Santos, Tiago|título=Contributos dos imigrantes na demografia portuguesa. O papel das populações de nacionalidade estrangeira|dataacceso=3 de decembro de 2013|url=http://www.oi.acidi.gov.pt/docs/Estudos%20OI/estudoOIdemografia.pdf|data=2003|lugar=Lisboa|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140202160549/http://www.oi.acidi.gov.pt/docs/Estudos%20OI/estudoOIdemografia.pdf|dataarquivo=02 de febreiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> Desde entón, o número de inmigrantes non deixou de aumentar e así, entre [[1980]] e [[2001]], o número de inmigrantes legais en terras portuguesas multiplicouse por seis, o que fixo que a poboación non envellecese tanto como noutros países do norte e o centro de Europa.<ref name="Contibutos"/> Así, en Portugal viven, segundo datos de [[2012]], 414.610 inmigrantes, o que representa ao redor do 5% da poboación. A maioría procede do [[Brasil]] (105.518), [[Ucraína]] (44.050) e [[Cabo Verde]] (42.388), seguidos de [[Romanía]] (35.216), [[Angola]] (19.873), a [[China]] (17.186), [[Guinea-Bissau]] (17.462) e o [[Reino Unido]] (16.649).<ref name="Pordata">{{cita web|url=http://www.pordata.pt/Portugal/Populacao+estrangeira+com+estatuto+legal+de+residente+total+e+por+algumas+nacionalidades-24|editor=Pordata|título=População estrangeira com estatuto legal de residente: total e por algumas nacionalidades|dataacceso=3 de decembro de 2013}}{{Ligazón morta|data=setembro de 2024 }}</ref> Segundo o censo do ano [[2011]], a poboación portuguesa está composta por un 14,9% de persoas con idades comprendidas entre os 0 e os 14 anos, un 65,9% entre os 15 e os 64 e un 19,1% con máis de 65 anos,<ref>{{cita web|editor=Instituto Nacional de Estatística|url=http://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=CENSOS&xpgid=ine_censos_publicacao_det&contexto=pu&PUBLICACOESpub_boui=122073978&PUBLICACOESmodo=2&selTab=tab1&pcensos=61969554|título=Censos - Resultados provisórios - 2011|data=2011|dataacceso=3 de decembro de 2013}}</ref> mentres que a [[esperanza de vida]] ao nacer media é de 78,7 anos, 75,45 no caso dos homes e 82,16 no caso das mulleres.<ref name="EsperanzaVida">{{cita web|título=Portugal. Life expectancy at birth|url=http://www.indexmundi.com/portugal/life_expectancy_at_birth.html|editor=Index Mundi|dataacceso=3 de decembro de 2013|data=2013}}</ref> A taxa de [[alfabetización]] sitúase no 95,2%, segundo datos de 2010, cunha lixeira diferenza por xéneros, sendo nos homes do 96,9% e nas mulleres do 93,6%.<ref>{{cita web|título=Portugal. Literacy|url=http://www.indexmundi.com/portugal/literacy.html|editor=Index Mundi|dataacceso=3 de decembro de 2013|data=2013}}</ref> O crecemento da poboación sitúase no 0,212%, sendo a taxa de natalidade de 9,94 nacementos por cada 10.000 habitantes e a taxa de mortalidade de 10,8 falecidos por cada 10.000 habitantes,<ref name="Ficha2011">{{cita web|título=Portugal. Population|url=http://www.indexmundi.com/portugal/population.html|editor=Index Mundi|dataacceso=3 de decembro de 2013|data=2013}}</ref> entrementres a taxa de fertilidade sitúase en 1,5 fillos por muller, o que fai que o país teña un [[crecemento vexetativo]] nulo.<ref name="Ficha2011"/> Portugal sitúase amais como un dos países coa taxa de mortalidade infantil (4,66 por mil) máis baixa do mundo.<ref name="Ficha2011"/><ref>{{cita web|url=http://www.unicef.org/sowc08/report/report.php|título=The State of the Worlds Children 2008|lingua=inglés|editor=UNICEF|dataacceso=3 de decembro de 2013|data=2008|data-arquivo=01 de decembro de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20131201021615/http://www.unicef.org/sowc08/report/report.php|url-morta=yes}}</ref> === Principais cidades === [[Lisboa]], con máis de 550.000 habitantes (3 millóns na súa [[Rexión de Lisboa|Rexión metropolitana]]) é a capital do país desde o [[século XIII]], cando sucedeu a [[Coímbra]], a maior súa cidade, o principal polo económico, contando co principal [[Porto (comunicacións)|porto marítimo]] e [[aeroporto]] do Estado e a cidade máis rica cun [[PIB]] ''per capita'' superior ao da media da [[Unión Europea]]. Outras cidades importantes son [[Porto, Portugal|Porto]], que con preto de 240.000 habitantes (2,2 millóns no [[Grande Porto]]) é a segunda maior cidade e centro económico, [[Aveiro]] (ás veces denominada a "[[Venecia]] portuguesa"), [[Braga]] ("Cidade dos Arcebispos"), [[Chaves, Portugal|Chaves]] (cidade histórica e milenaria), [[Coímbra]] (coma a máis antiga universidade do país), [[Guimarães]] ("Cidade berce"), [[Évora]] ("Cidade museo"), [[Setúbal]] (terceiro maior porto), [[Portimão]] (3º porto de [[cruceiro (viaxe)|cruceiros]] e sede do [[Autódromo Internacional do Algarve]]), [[Faro, Portugal|Faro]] e [[Viseu, Portugal|Viseu]]. Na [[Grande Lisboa|área metropolitana de Lisboa]] existen cidades con gran [[densidade de poboación]] como [[Agualva-Cacém]] e [[Queluz]] (concello de [[Sintra]]), [[Amadora]] , [[Almada]], [[Amora]], [[Seixal]], [[Barreiro, Portugal|Barreiro]], [[Montijo, Portugal|Montijo]] e [[Odivelas]]. Na [[Grande Porto|área metropolitana do Porto]] os concellos máis poboados son [[Vila Nova de Gaia]], que de feito tan máis habitantes que o Porto, [[Maia, Portugal|Maia]], [[Matosinhos]] e [[Gondomar, Porto|Gondomar]]. Na [[Rexión Autónoma de Madeira]] a principal cidade é o [[Funchal, Madeira|Funchal]], mentres que na [[Rexión Autónoma dos Azores]] existen tres cidades principais: [[Ponta Delgada]], na [[illa de São Miguel]], [[Angra do Heroísmo]] na [[illa Terceira]] e [[Horta]] na [[illa do Faial]].<ref name="Pop"/> {{Cidades de Portugal}} === Relixión === [[Ficheiro:Santuário de Fátima.jpg|miniatura|O Santuario de Fátima.]] A Constitución portuguesa garante a [[liberdade relixiosa]] e a igualdade entre relixións.<ref>Artigo 13.º, parágrafo 2, da Constituição da República Portuguesa: "Ninguém pode ser privilegiado, beneficiado, prejudicado, privado de qualquer direito ou isento de qualquer dever em razão de ascendência, sexo, raça, língua, território de origem, religião, convicções políticas ou ideológicas, instrução, situação económica, condição social ou orientação sexual"; e artigo 41.º sobre a liberdade de consciência, de religião e de culto.</ref> Con todo, existe un concordato que privilexia á [[Catolicismo|Igrexa católica]] en varias dimensións da vida social,<ref>{{cita libro|editor=Correio da Manhã|título=Os Papas — De São Pedro a João Paulo II. Fascículo XI, "Leão XIII lança doutrina social dá Igreja"|páxinas=250|ano=2005}}</ref> tal é o caso dalgunhas cerimonias oficiais públicas, como é o caso dalgúns eventos oficiais do Estado nos que hai presenza dun representante da Igrexa católica. Con todo, as crenzas relixiosas dos políticos electos son consideradas como algo irrelevante para os electores. Proba disto é que dous dos máis recentes [[Presidente de Portugal|presidentes da República]] ([[Mário Soares]] e [[Jorge Sampaio]]) eran persoas abertamente [[laicismo|laicas]].<ref name="Laico">{{cita web|autor=Arala Chaves, Rui; Rita, Cristina|url=http://www.cmjornal.xl.pt/detalhe/noticias/nacional/actualidade/soares-declina-convite-feito-por-sampaio?nPagina=3|título=Soares declina convite feito por Sampaio|dataacceso=10 de decembro de 2013|data=2011|data-arquivo=13 de maio de 2011|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110513201420/http://www.cmjornal.xl.pt/detalhe/noticias/nacional/actualidade/soares-declina-convite-feito-por-sampaio?nPagina=3|url-morta=yes}}</ref> A maioría dos portugueses, o 84,6% da poboación total segundo os resultados do censo de 2001, inscríbense na tradición católica.<ref name="CIA">{{cita web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/po.html|título=Portugal|autor=CIA|editor=The World Factbook. CIA|dataacceso=10 de decembro de 2013|lingua=inglés|data-arquivo=19 de maio de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200519213218/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/po.html|url-morta=yes}}</ref> Preto da metade dos [[matrimonio]]s son católicos, estando permitidos os [[matrimonio entre persoas do mesmo sexo|matrimonios entre persoas do mesmo sexo]] e o [[divorcio]] segundo establece o Código Civil portugués, a pesar de que o [[Código de Dereito Canónico|Dereito Canónico]] non prevé estas figuras. Hai en total vinte dioceses, agrupadas en tres distritos eclesiásticos: [[arquidiocese de Braga|Braga]], Évora e Lisboa.<ref>{{cita web|url=http://www.agencia.ecclesia.pt/cgi-bin/noticia.pl?ide=82238|título=Reunião dous Bispos dá Província Eclesiástica de Braga|publicación=Agência Ecclesia|dataacceso=21 de xaneiro de 2012|idioma=portugués|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131213153817/http://www.agencia.ecclesia.pt/cgi-bin/noticia.pl?ide=82238|dataarquivo=13 de decembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> Outras estatísticas non oficiais amosan que en [[2004]] a poboación católica de Portugal era do 90,41%, sendo os residentes da Diocese Portalegre–Castelo Branco a máis católica co 99,35% de fieis e a poboación da Diocese de Beja a menos devota ao catolicismo co 83,42% de católicos. As Dioceses de Lisboa e do Porto posuían respectivamente un 85,00% e un 90,56% de poboación católica.<ref>{{cita web|url=http://www.catholic-hierarchy.org/country/scpt3.html|título=Statistics by Diocese|editor=Catholic Hierarchy|lingua=inglés|dataacceso=10 de decembro de 2013}}</ref> No caso doutras ramas do [[cristianismo]], o [[protestantismo]] en Portugal ten varias denominacións e proveñen maioritariamente de cultos con inspiración evanxélica neopentecostal, como por exemplo as Asembleas de Deus e a Igrexa Maná, así como algunhas procedentes do [[Brasil]] como a Igrexa Universal do Reino de Deus.<ref>{{cita web |url=http://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=236815 |título=Ou protestantismo em Portugal (séculos XIX e XX) |editorial=[[Universidade Federal do Estado do Rio de Janeiro]]|dataacceso=21 de xaneiro de 2012|idioma=portugués}}</ref> Cómpre destacar tamén as [[Testemuñas de Xehová]], que contan con preto de 50.000 fieis distribuídos en preto de 650 congregacións. Este grupo relixioso está presente no país desde [[1925]], aínda que prohibido oficialmente entre [[1961]] e [[1974]], período no que operou na [[clandestinidade]]. En decembro de 1974, a Asociación de Testemuñas de Xehová foi recoñecida legalmente.<ref>{{cita web|autor=Axencia Lusa|url=http://www.publico.pt/sociedade/noticia/testemunhas-de-jeova-reconhecidas-como-comunidade-religiosa-radicada-em-portugal-1404048|título=Testemunhas de Jeová reconhecidas como comunidade religiosa radicada em Portugal|editor=Público |data=7 de outubro de 2009|dataacceso=10 de decembro de 2013}}</ref> A comunidade [[xudaísmo|xudía]] en Portugal conseguiu manterse a pesar da orde de expulsión dos xudeus o [[5 de decembro]] de [[1496]] por decreto de [[Manuel I de Portugal|Manuel I]], o que obrigou a moitos a elixir entre as conversións forzadas, a expulsión do país ou o cárcere e as consecuentes penas ditadas pola [[Inquisición]] portuguesa a cal, por este motivo, foi unha das máis activas de Europa. A forma en que o culto se desenvolveu en Belmonte é un dos exemplos da perseveranza dos xudeus como unidade. En [[1506]], produciuse en Lisboa un masacre de xudeus na que perderon a vida entre 2000 e 4000 persoas, no que supuxo unha das matanzas deste tipo máis violentas da época en Europa.<ref>{{cita web|autor=Mucznik, Esther|url=http://www.cilisboa.org/hpt_esther.htm|título=Os Judeus em Portugal|editor=Comunidade Israelita de Lisboa|dataacceso=10 de decembro de 2013|data=1999|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131111195333/http://www.cilisboa.org/hpt_esther.htm|dataarquivo=11 de novembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> Existen tamén outras minorías como a [[islam|islámica]] (15.000 persoas)<ref name="Islam">{{cita web|url=http://www.routard.com/guide/portugal/281/traditions.htm|título=Traditions Portugal|dataacceso=10 de decembro de 2012|lingua=francés}}</ref>, a [[hinduísmo|hinduísta]] que son, na súa maioría, descendentes de inmigrantes, así como [[budismo|budistas]] ou [[Gnosticismo|gnósticos]]. === Sanidade === [[Ficheiro:Hoptial Viseu.jpg|miniatura|Hospital de São Teotónio en [[Viseu, Portugal|Viseu]].]] O sistema de [[saúde]] portugués está formado por tres sistemas coexistentes: o "Serviço Nacional de Saúde" (SNS), os réximes de "seguros especiais de saúde social para certas profesións" (subsistemas de saúde) e os "seguros privados de saúde voluntarios". O Serviço Nacional de Saúde proporciona cobertura universal,<ref>{{cita web|url=http://www.min-saude.pt/portal/conteudos/a+saude+em+portugal/servico+nacional+de+saude/default.htm|título=Sobre o Serviço Nacional de Saúde Português|dataacceso=17 de decembro de 2013|editor=Ministério da Saúde|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20081112181415/http://www.min-saude.pt/portal/conteudos/a+saude+em+portugal/servico+nacional+de+saude/default.htm|dataarquivo=12 de novembro de 2008|urlmorta=yes}}</ref> alén diso ao redor do 25% da poboación ten cobertura nos subsistemas de saúde, o 10% por seguros privados e, finalmente, un 7% por agrupacións de mutualidade.<ref name="saude">{{cita web|url=http://www.euro.who.int/document/chh/por_highlights.pdf|título=Highlights on health in Portugal|ano=2004|editor=Organización Mundial da Saúde|dataacceso=17 de decembro de 2013|lingua=inglés|data-arquivo=14 de marzo de 2010|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20100314065847/http://www.euro.who.int/document/chh/por_highlights.pdf|url-morta=unfit}}</ref> O Ministerio da Saúde é o responsable de desenvolver políticas en materia de saúde, así como o encargado de dirixir o Serviço Nacional de Saúde. Hai tamén cinco administracións rexionais de sanidade que se encargan de poñer en práctica os obxectivos fixados polo Ministerio para o SNS, de desenvolver as liñas mestras e os seus protocolos, e tamén de supervisar a actuación dos coidados en saúde. Os esforzos de [[descentralización]] están actualmente en curso e baséanse en compartir a responsabilidade financeira e de xestión a nivel rexional.<ref name="saude"/> Así a todo, na práctica, a autonomía das administracións rexionais de saúde limítase á atención primaria. O SNS está financiado principalmente pola recadación dos [[imposto]]s xerais, representando o emprego e as contribucións dos empregados a fonte de financiamento principal dos subsistemas de saúde. Ademais, os pagos directos dos pacientes e os seguros privados de saúde voluntarios achegan unha gran parte dos fondos.<ref name="saude"/> Do mesmo xeito que noutros estados da [[Unión Europea]], a maioría dos portugueses morre por enfermidades crónicas.<ref name="saude"/> A mortalidade asociada a enfermidades cardiovasculares é maior que na [[Eurozona]]; porén, os seus dous compoñentes principais, as cardiopatías isquémicas e os [[accidente cerebrovascular|accidentes cerebrovasculares]], presentan tendencias inversas ás presentes nos países da Eurozona, cos accidentes cardiovasculares como o maior causante de mortes en Portugal (17%). O 12% dos portugueses morren de [[cancro]], unha taxa inferior á da Eurozona, aínda que a taxa non diminúe tan rápido como no resto da Unión. Portugal ten a maior taxa de mortalidade por [[diabetes]] da Eurozona, cun importante incremento a finais da década de 1980.<ref name="saude"/> A taxa de mortalidade infantil viuse fortemente reducida desde finais da década de 1980, cando vinte e catro de cada mil recentemente nados morrían antes de chegar ao seu primeiro ano de vida, namentres que en [[2006]] esta cifra situábase en tres mortes por cada mil nados. Esta mellora débese principalmente ao descenso da mortalidade dos neonatos, do 15,5 ao 3,4 por cada mil nados vivos.<ref name="saude"/> En [[2011]] a [[esperanza de vida]] ao nacer media é de 78,7 anos, 75,45 no caso dos homes e 82,16 no caso das mulleres.<ref name="EsperanzaVida" /> === Educación === [[Ficheiro:Coimbra December 2011-19a.jpg|miniatura|260px|esquerda|Universidade de Coímbra.]] O [[ensino|sistema educativo]] en Portugal é regulado polo estado a través do Ministério da Educação e Ciência, sendo o sistema de educación pública o máis usado e máis ben implantado, aínda que existen tamén escolas privadas en todos os niveis do sistema.<ref name="SistEdu">{{cita web|url=http://www.gepe.min-edu.pt/np4/9.html|título=Sistema Educativo|editor=Gabinete de Estatística e Planeamento da Educação. Ministério da Educação|dataacceso=6 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140209232544/http://www.gepe.min-edu.pt/np4/9.html|dataarquivo=09 de febreiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> En Portugal a educación comeza obrigatoriamente para todos os alumnos aos 6 anos de idade, sendo a escolaridade obrigatoria de 12 cursos. O primeiro nivel de ensino, o Ensino Básico, está dividido en ciclos: 1º ciclo (do 1º ao 4º curso), 2º ciclo (do 5º ao 6º curso) e 3º ciclo (do 7º ao 9º curso).<ref name="SistEdu"/> No final de cada ciclo, os alumnos realizan exames a nivel estatal das disciplinas de lingua portuguesa e [[matemáticas]], onde se avalía sobre a materia ensinada durante todo o ciclo correspondente.<ref name="SistEdu"/><ref>{{cita web|url=http://min-edu.pt/np3content/?newsId=1198&fileName=despacho_2351_2007.pdf|título=Despacho n.º 2351/2007|editor=Diário da República|data=14 de febreiro de 2007|dataacceso=6 de xaneiro de 2014|data-arquivo=09 de xuño de 2009|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20090609121843/http://min-edu.pt/np3content/?newsId=1198&fileName=despacho_2351_2007.pdf|url-morta=unfit}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.min-edu.pt/np3content/?newsId=1798&fileName=1207412098.pdf|título=Despacho normativo n.º 19/2008|editor=Diário da República|data=19 de marzo de 2008|dataacceso=6 de xaneiro de 2014|data-arquivo=12 de marzo de 2010|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20100312091307/http://www.min-edu.pt/np3content/?newsId=1798&fileName=1207412098.pdf|url-morta=unfit}}</ref> O seguinte nivel é o Ensino Secundario, abranguendo o 10º, 11º e 12º cursos, o cal ten un sistema de organización propio distinto dos restantes ciclos. A mudanza de ciclo pode, en varios casos, ser marcada pola mudanza de escola, sendo, por exemplo, as escolas que abranguen o 1º ciclo máis pequenas que as restantes, tendo de media preto de 200 alumnos, mentres as do 2º e 3º ciclos e as secundarias poden facilmente atinxir os {{formatnum:2000}} alumnos.<ref name="SistEdu"/> Os estudantes, con todo, teñen a posibilidade de inscribirse nos Cursos de Formación e Educación, que equivalen ao 9º curso, ou nos Cursos Profesionais, que equivalen ao 12º curso, onde alén das habilitacións literarias, o estudante recibe certificación profesional. Así, todos os estudantes poden concluír o Ensino Secundario, en réxime diúrno ou nocturno. Estes cursos están dispoñibles en escolas profesionais ou mesmo en escolas comúns.<ref>{{cita web|url=http://www.min-edu.pt/np3/23|título=Novas Oportunidades|editor=Ministério da Educação e Ciência|dataacceso=6 de xaneiro de 2014|data-arquivo=29 de xaneiro de 2010|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20100129091358/http://www.min-edu.pt/np3/23|url-morta=unfit}}</ref> [[Ficheiro:Feup jardim.png|miniatura|Facultade de Enxeñaría do Porto.]] No correspondente ao Ensino Superior, a primeira [[universidade]] portuguesa foi fundada no ano [[1290]] en [[Lisboa]], sendo unha das máis antigas do mundo. Esta universidade, con todo, foi traslada a [[Coímbra]] no ano [[1537]], onde recibe o nome de Universidade de Coímbra. As universidades son xeralmente organizadas en [[Facultade]]s, aínda que tamén son comúns as denominacións de Instituto e [[Escola]], estas últimas utilizadas no sistema politécnico (as escolas) que ao contrario das universidades non ofrecen doutoramentos. A forma de ingreso no sistema universitario é a través da nota media final que obtivo o alumno no Ensino Secundario xunto coa realización de exames de ingreso, moitas veces con nota mínima; a media de entrada é calculada cunha porcentaxe sobre a media do secundario e outra sobre o exame ou exames; a fórmula de cálculo varía conforme a institución. A [[Declaración de Boloña]] foi adoptada no ano 2006 pola maioría das universidades e institutos politécnicos portugueses, mentres que algúns centros, como a Universidade de Coímbra, non a adoptaron de inmediato. En 2011, a Universidade do Porto era a maior do país con preto de {{formatnum:31000}} estudantes e {{formatnum:2300}} profesores e investigadores, sendo a súa Facultade de Enxeñaría a maior de [[Europa]]. Está tamén nesta universidade o maior polo de Ciencias da Vida da [[Península Ibérica]], que xunta o Instituto de Ciencias Biomédicas Abel Salazar e a Facultade de Farmacia.<ref>{{cita web|url=http://sigarra.up.pt/up/web_base.gera_pagina?P_pagina=122225|título=Breve Apresentação da Universidade do Porto|editor=Universidade do Porto|dataacceso=6 de xaneiro de 2014}}</ref> En termos estatísticos, a [[alfabetización|taxa de alfabetización]] nos adultos por enriba de 15 anos que poden ler e escribir sitúase nos 93,3 %, sendo a taxa dos homes 95,5 % e das mulleres en 91,3 % (estimacións de [[2003]]), mentres que a matriculación na escola primaria está próximas ao 100 %. No correspondente ao ensino superior, o 20 % da poboación portuguesa en idade de frecuentar un curso de ensino superior frecuenta estas institucións, o que no ano 2005, contando tanto os que están a estudar no país como os que están no estranxeiro supoñía un total de 380.000 alumnos. Alén de ser un dos principais destinos para os estudantes internacionais, Portugal está tamén entre os principais locais de orixe de estudantes internacionais.<ref>{{cita web|url=http://www.pordata.pt/Tema/Portugal/Educacao-17|editor=Pordata|título=Educação|dataacceso=7 de xaneiro de 2013}}</ref> === Lingua === {{Artigo principal|Lingua portuguesa|Lingua mirandesa}} {{VT|Galego-portugués|Dialectos do portugués|Comunidade dos Países de Língua Portuguesa}} O [[lingua portuguesa|portugués]] é a lingua oficial da República Portuguesa desde a súa adopción no ano [[1290]] por decreto do rei [[Dinis de Portugal|Dinis]]. O portugués é unha [[lingua romance]] pertencente ó tronco [[galego-portugués]], que se orixinou na actual [[Galicia]] e no norte de Portugal. Hoxe é unha das linguas máis faladas do mundo, ocupando o quinto posto na clasificación, sendo a terceira do [[Occidente|mundo occidental]] e a máis falada do [[hemisferio sur]].<ref name="Worldpress">{{cita web|url=http://frankherles.wordpress.com/2009/06/28/the-100-most-spoken-languages-on-the-world/|título=The 100 most spoken languages on the world|autor=Herles Matos, Frank|data=28 de xuño de 2009|dataacceso=9 de xaneiro de 2014|lingua=inglés|editor=World's Observatory}}</ref> Actualmente é idioma oficial co nome de portugués en Portugal, o [[Brasil]], [[Angola]], [[Cabo Verde]], [[Guinea-Bissau]], [[Mozambique]] e [[San Tomé e Príncipe]], e idioma oficial a par doutras linguas tamén oficiais en [[Timor-Leste]], [[Macau]] e en [[Guinea Ecuatorial]], sendo tamén falada na antiga [[India]] portuguesa ([[Goa]], Daman, Diu e [[Dadra e Nagar Haveli]]), alén de ter tamén estatuto oficial na [[Unión Europea]], na [[Unión de Nacións Suramericanas]] (UNASUR), no [[Mercosur]] e na [[Unión Africana]].<ref name="CPLP">{{cita web|url=http://www.cplp.org/id-22.aspx|título=Estados-membros da CPLP|dataacceso=9 de xaneiro de 2014|editor=Comunidade dos Países de Língua Portuguesa}}</ref> Coñecida como ''a lingua de Camões'', na honra do poeta [[Luís de Camões]], autor de [[Os Lusíadas]], ás veces comparado con [[William Shakespeare|Shakespeare]], [[Homero]], [[Virxilio]] ou [[Dante]],<ref>{{cita web|autor=Campos, Clara|url=http://www.all-about-portugal.com/camoes-a-brilliant-poet/|título=Camões, a brilliant poet|data=4 de decembro de 2011|dataacceso=9 de xaneiro de 2014|editor=All Abour Portugal|lingua=inglés|data-arquivo=09 de xaneiro de 2014|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20140109233236/http://www.all-about-portugal.com/camoes-a-brilliant-poet/|url-morta=yes}}</ref> non é con todo a única lingua do país. Está tamén recoñecida e protexida oficialmente a [[lingua de sinais portuguesa]] polo Artigo 74º da Constitución, así como a [[lingua mirandesa]] que goza de recoñecemento oficial para asuntos locais en virtude da Lei n.º 7/99, de [[29 de xaneiro]] de [[1999]]. O mirandés é unha lingua romance pertencente ao [[subgrupo lingüístico asturleonés]] que se fala nos concellos de [[Miranda do Douro]], Mogadouro e Vimioso, no [[distrito de Braganza]]. Con todo, o seu uso é moi restrinxido, contando no ano [[2001]] con 15.000 falantes, mais desde o ano [[2007]] está a gañar paseniñamente presenza nas escolas e nos medios de comunicación.<ref>{{cita web|url=http://www.ethnologue.com/language/mwl|editor=Ethnologue|título=Mirandese|dataacceso=9 de xaneiro de 2014|lingua=inglés}}</ref> == Economía == {{Artigo principal|Economía de Portugal}} [[Ficheiro:Torre Vasco da Gama (Lisboa).JPG|miniatura|150px|esquerda|[[Torre Vasco da Gama]] en Lisboa.]] Desde [[1985]], Portugal entrou nun proceso de modernización nun ambiente bastante estable, uníndose á [[Unión Europea]] en [[1986]]. Os sucesivos gobernos fixeron varias reformas, privatizaron moitas empresas controladas polo Estado e liberalizaron áreas chave da economía, incluíndo os sectores das [[telecomunicacións]] e financeiros. O país desenvolveu unha economía crecente baseada principalmente nos [[sector servizos|servizos]], sendo un dos once membros fundadores da moeda común europea, o [[Euro]], en [[1999]]. Esta nova divisa comezou a circular o [[1 de xaneiro]] de [[2002]] xunto con [[eurozona|outros once estados membros]] da Unión.<ref>{{cita web|url=http://www.bbc.co.uk/portuguese/economia/020101_eurodb.shtml|título=Euro começa a circular em 12 países europeus|editor=BBC|data=1 de xaneiro de 2002|dataacceso=18 de decembro de 2013|data-arquivo=11 de novembro de 2011|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20111111120055/http://www.bbc.co.uk/portuguese/economia/020101_eurodb.shtml|url-morta=yes}}</ref> Cando se analiza un período maior de tempo, a converxencia da economía portuguesa para os padróns da [[Unión Europea]] foi moi salientable, especialmente entre [[1986]] e o inicio da década de [[2000]],<ref>{{cita web|autor=Pita Barros, Pedro; Garoupa, Nuno|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0176268096000158|título=Portugal–European Union convergence: Some evidence|dataacceso=18 de decembro de 2013|data=1996|lingua=inglés}}</ref><ref name="tcd.ie">{{cita web |autor=Barry, Frank|url=http://www.tcd.ie/business/staff/fbarry/papers/papers/Regiona_Aid_paper_revised.PDF|título=European Union Regional Aid and Irish Economic Development|editor=University College Dublin|data=2002|dataacceso=18 de decembro de 2013|lingua=inglés}}</ref> De acordo con Frank Barry:<ref name="tcd.ie"/> {{Cita|O que parece ser crucial no caso portugués, en relación a España polo menos, é o grao de flexibilidade do mercado de traballo que a economía exhibe. (...) Esa converxencia portuguesa ten sido impresionante, mesmo que, coherente co seu relativamente baixo stock de capital humano, a economía tense especializado en produción de baixa tecnoloxía.}} O crecemento económico portugués estivo por enriba da media da Unión Europea na maior parte da década de 1990,<ref>{{cita web|url=http://www.scielo.oces.mctes.pt/scielo.php?pid=S0003-25732012000200003&script=sci_arttext|título=O euro e o crescimento da economia portuguesa: uma análise contrafactual|autor=Aguiar-Confraria, Luís;Alexandre, Fernando; Correia de Pinho, Manuel|editor=Universidade do Minho|data=2012|dataacceso=18 de decembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131219050002/http://www.scielo.oces.mctes.pt/scielo.php?pid=S0003-25732012000200003&script=sci_arttext|dataarquivo=19 de decembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> o que supuxo unha gran melloría na calidade que vida, que segundo unha pescuda feita pola ''Economist Intelligence Unit'', Portugal era o país coa 19ª mellor calidade de vida no mundo en [[2005]], por diante doutros países económica e tecnoloxicamente avanzados como [[Francia]], [[Alemaña]], o [[Reino Unido]] ou [[Corea do Sur]].<ref name=EIU/> Con todo, o Informe de Competitividade Global de 2013, publicado polo Foro Económico Mundial, clasificou o nivel de competitividade económica de Portugal na 46ª posición entre os 60 países pescudados, xusto por detrás con valores con valores case idénticos aos de España e [[Italia]], o que representa unha caída en relación ás posicións conquistadas nos informes de anos anteriores.<ref>{{cita web |url=http://www.imd.org/uupload/IMD.WebSite/wcc/WCYResults/1/scoreboard.pdf|título=The World Competitiveness Scoreboard 2013|dataacceso=19 de decembro de 2013|editor=IMD Business School|lingua=inglés|data=2013}}</ref> Portugal tamén continúa a ser o país co menor [[PIB per cápita]] entre as nacións da [[Europa Occidental]]<ref name="economia.publico.clix.pt">{{cita web|autor=Axencia Lusa|url=http://economia.publico.pt/Noticia/portugueses-perderam-poder-de-compra-entre-2005-e-2007-e-estao-na-cauda-da-zona-euro_1352732|título=Portugueses perderam poder de compra entre 2005 e 2007 e estão na cauda da Zona Euro|editor=Público|data=11 de decembro de 2008|dataacceso=18 de decembro de 2013|data-arquivo=14 de xuño de 2011|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110614211911/http://economia.publico.pt/Noticia/portugueses-perderam-poder-de-compra-entre-2005-e-2007-e-estao-na-cauda-da-zona-euro_1352732|url-morta=yes}}</ref> e o que presenta un dos máis altos índices de desigualdade económica entre os membros da Unión Europea.<ref>{{cita web|autor=Farinha Rodrigues, Carlos|url=http://observatorio-das-desigualdades.cies.iscte.pt/index.jsp?page=projects&id=94|título=Desigualdade económica em Portugal|editor=Observatório das Desigualdades. Instituto Universitário de Lisboa|dataacceso=18 de decembro de 2013}}</ref> O 6 de abril de 2011, tras o inicio da [[crise económica de 2008]] e o aprofundamento da crise da débeda pública da Zona Euro, o entón primeiro ministro [[José Sócrates]] anunciou na televisión nacional que o país pediu axuda financeira ao [[Fondo Monetario Internacional]] (FMI) e ao Fondo Europeo de Estabilización Financeira, como xa fixeran [[Grecia]] e a [[República de Irlanda]]. Foi a terceira vez que a axuda financeira externa foi solicitada ao FMI, sendo a primeira no final da década de [[1970]] tras a [[Revolución dos Caraveis]].<ref>{{cita web|url=http://www1.folha.uol.com.br/mundo/899330-portugal-pede-socorro-financeiro-a-uniao-europeia-fmi-oferece-ajuda.shtml|título=Portugal pede socorro financeiro à União Europeia; FMI oferece ajuda|editor=Folha de S. Paulo|data=6 de abril de 2011|dataacceso=18 de decembro de 2013}}</ref> === Sectores === [[Ficheiro:LGPK.jpg|miniatura|dereita|Parque empresarial de [[Oeiras]], no [[distrito de Lisboa]], sede de numerosas empresas multinacionais.]] Cun pasado predominantemente agrícola, actualmente e debido a todo o desenvolvemento que o país rexistrou, a estrutura da economía baséase nos servizos e na industria, que representan 67,8% e 28,2;% do [[Valor Agregado Bruto]] (VAG). A [[agricultura]] portuguesa está ben adaptada grazas ao [[clima]], ao [[Relevo terrestre|relevo]] e aos [[solo]]s favorables. Nas últimas décadas, intensificouse a modernización agrícola, traballando preto do 12% da poboación activa [[sector primario|neste sector]]. As [[oliveira]]s ({{fmtn|4000|km²}}), os [[viña|viñedos]] ({{fmtn|3750|km²}}), o [[trigo]] ({{fmtn|3000|km²}}) e o [[millo]] ({{fmtn|2680|km²}}) son producidos en áreas bastante vastas. Os [[viño]]s (especialmente o [[Viño do Porto]] e o [[Viño de Madeira]]) e os [[aceite]]s portugueses son bastante apreciados debido á súa calidade. Portugal tamén é produtor de [[froita]] de calidade seleccionada, principalmente as [[Laranxeira|laranxas]] algarvías, a [[pera|pera-rocha]] na zona de [[Sintra]], a [[cereixa]] da Gardunha e a [[banana]] de Madeira. Outras producións son de [[horticultura]] ou [[flor]]icultura, como a [[beterraba|beterraba doce]], o aceite de [[xirasol]] e o [[tabaco]].<ref name="actividades">{{cita libro|autor=Rodrigues, Arinda|título=Novas Viagens — Actividades Económicas|editor=Texto Editora|edición=1ª|localidade=Lisboa|ano=2004|páxinas=34-35|isbn=972-4722465}}</ref> A importancia económica da pesca, con todo, está a diminuír, empregando menos do 1% da poboación activa. A diminución dos ''stocks'' de recursos piscatorios reflectiuse na redución da frota pesqueira portuguesa que, aínda que se estivese a modernizar, aínda ten dificultades en competir con outras frotas europeas. A pesar da reducida extensión da plataforma continental portuguesa, existe certa diversidade de especies nas augas da Zona Económica Exclusiva de Portugal, unha das maiores de Europa. A frota portuguesa efectúa captura en augas internacionais e nas ZEE doutros países. No seu todo, as especies máis capturadas son a [[sardiña]], a [[xarda]], o [[polbo]], o [[peixe espada|peixe espada negro]], a cavala-da-india e o [[atún]]. Os portos con maior desembarque de peixe, en [[2001]], foron os de [[Matosinhos]], [[Peniche, Portugal|Peniche]], [[Olhão]] e [[Sesimbra]].<ref name="actividades" /> Outro sector moi importante é a [[cortiza]], a cal ten unha produción bastante significativa: en [[2010]], Portugal producía o 54% da cortiza mundial.<ref>{{cita web |url=http://www.fao.org/docrep/X5326E/x5326e0b.htm|título=International trade in non-wood forest products: An overview|editor=FAO|dataacceso=19 de decembro 2013}}</ref> Canto aos recursos minerais, os máis significativos son o [[cobre]], o [[litio]], o [[volframio]], o [[estaño]], o [[uranio]], [[feldespato]]s, o [[Halita|sal xema]], o [[talco]] e o [[mármore]].<ref>{{cita web|autor=Gurmendi, Alfredo C.|url=http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/country/2006/myb3-2006-po.pdf|título=2006 Minerals Yearbook|dataacceso=19 de decembro 2013|ano=2006|editor=USGS|lingua=inglés|data-arquivo=21 de setembro de 2008|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20080921165605/http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/country/2006/myb3-2006-po.pdf|url-morta=yes}} (os algarismos entre parénteses indican a posición do país en termos mundiais como produtor)</ref> A [[balanza comercial]] de Portugal é, hai moito, deficitaria, co valor das [[exportación]]s a cubrir só o 65% do valor das [[importación]]s en 2006.<ref>{{cita web|url=http://stats.oecd.org/wbos/viewhtml.aspx?queryname=478&querytype=view&lang=en|título=Country statistical profiles 2008 — Portugal|data=2008|editor=OCDE|dataacceso=19 de decembro 2013|ano=2008|data-arquivo=05 de marzo de 2009|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20090305141555/http://stats.oecd.org/wbos/viewhtml.aspx?queryname=478&querytype=view&lang=en|url-morta=unfit}}</ref> As maiores exportacións corresponden aos téxtiles, vestimenta, máquinas, material eléctrico, vehículos, equipamentos de transporte, calzado, coiro, madeira, cortiza e papel, entre outras, mentres que importa produtos principalmente da [[Unión Europea]]: [[Alemaña]], [[España]], [[Francia]], [[Italia]] e o [[Reino Unido]].<ref name="CIA" /> === Turismo === O turismo continúa a ser un sector económico extremadamente importante para Portugal, sendo que o número de visitantes estímase que medrará significativamente os próximos anos. Porén, hai unha crecente competencia con destinos do [[Europa do Leste|Leste europeo]], como [[Croacia]], que ofrecen atractivos semellantes, e que moitas veces son máis baratos. Consecuentemente, o país está sendo case obrigado a se concentrar en potenciar as súas atraccións de nicho, como a saúde, a natureza e o turismo rural, co obxectivo de permanecer á cabeza dos seus concorrentes.<ref>{{cita web|url=http://www.euromonitor.com/Travel_and_Tourism_in_Portugal|título=Travel and Tourism in Portugal|lingua=inglés|editor=Euromonitor|dataacceso=1 de xaneiro de 2014|data-arquivo=27 de febreiro de 2011|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110227012403/http://www.euromonitor.com/travel_and_tourism_in_portugal|url-morta=yes}}</ref> Segundo a [[Organización Mundial do Turismo]], Portugal está entre os vinte máis visitados países do mundo, recibindo unha media de 13 millóns de turistas estranxeiros anualmente.<ref>{{cita web|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/indicators/ITA_top25.pdf|título=World's Top Tourism Destinations|editor=Organización Mundial do Turismo|ano=2004|dataacceso=17 de decembro de 2011|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131210224321/http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/indicators/ITA_top25.pdf|dataarquivo=10 de decembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> Polo tanto, este sector está a desempeñar un papel cada vez máis importante na [[economía de Portugal]], contribuíndo con preto do 11% do seu [[produto interior bruto]] (PIB) en [[2010]].<ref>{{cita web|autor=Caçador, Fátima|url=http://www.turismodeportugal.pt/Portugu%C3%AAs/Clipping/Documents/Fevereiro%202010/semana%20inform%C3%A1tica.pdf|título=TI são peça crucial para o turismo nacional|editor=Semana Informática|data=11 de febreiro de 2010|dataacceso=1 de xaneiro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110705103201/http://www.turismodeportugal.pt/Portugu%C3%AAs/Clipping/Documents/Fevereiro%202010/semana%20inform%C3%A1tica.pdf|dataarquivo=05 de xullo de 2011|urlmorta=yes}}</ref> Entre os cidadáns doutros Estados que máis visitaron o país en [[2012]] están os [[Reino Unido|británicos]] (17% do total), seguidos por [[España|españois]], [[Alemaña|alemáns]], [[Francia|franceses]] e [[brasil]]eiros.<ref>{{cita web|url=http://www.dinheirovivo.pt/Economia/Artigo/CIECO191208.html|título=Espanhóis estão aqui ao lado, mas são os ingleses que nos visitam mais|autor=Cabrita Mendes, André|editor=Dinheiro Vivo|data=28 de xuño de 2013|dataacceso=1 de xaneiro de 2014|data-arquivo=01 de xullo de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130701144847/http://www.dinheirovivo.pt/Economia/Artigo/CIECO191208.html|url-morta=yes}}</ref> No ano [[2013]], segundo o Índice de Competitividade en Viaxes e Turismo publicado polo Foro Económico Mundial, o país estaba clasificado na vixésima posición, coa mesma puntuación que [[Irlanda]], no posto 19, entre 140 estados.<ref>{{Cita web|url=http://www3.weforum.org/docs/TTCR/2013/TTCR_OverallRankings_2013.pdf|título=The Travel & Tourism Competitiveness Index 2013 and 2011 comparison|editor=Foro Económico Mundial|ano=2013|dataacceso=1 de xaneiro de 2014}}</ref> Portugal foi tamén elixido pola ''Condé Nast Traveler'' como o mellor destino do mundo para viaxar en [[2013]].<ref>{{cita web|url=http://www.traveler.es/viajes/rankings/galerias/ganadores-premios-traveler-2013/470/image/22651|título=Ganadores de los Premios Condé Nast Traveler 2013|data=25 de abril de 2013|editor=Condé Nast Traveler|dataacceso=1 de xaneiro de 2014|lingua=castelán|data-arquivo=03 de maio de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130503043036/http://www.traveler.es/viajes/rankings/galerias/ganadores-premios-traveler-2013/470/image/22651|url-morta=yes}}</ref> Paisaxe, gastronomía, praias e a simpatía da poboación foron os criterios usados para a escolla. A publicación resaltou o "especial encanto que é visible nas tradicións do país, con cidades que combinan a modernidade co peso visible da historia, paisaxes e praias que nos reconcilian coa Natureza".<ref>{{cita web|url=http://boasnoticias.sapo.pt/noticias_Cond%C3%A9-Nast-Portugal-%C3%A9-o-melhor-destino-do-mundo_16178.html?page=0|título=Condé Nast: Portugal é o melhor destino do mundo|data=20 de xuño de 2013|editor=Boas Notícias|dataacceso=1 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140102190809/http://boasnoticias.sapo.pt/noticias_Cond%C3%A9-Nast-Portugal-%C3%A9-o-melhor-destino-do-mundo_16178.html?page=0|dataarquivo=02 de xaneiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> Os principais puntos turísticos de Portugal son [[Lisboa]], o [[Algarve]] e [[Arquipélago de Madeira|Madeira]], aínda que o goberno portugués continua a promover e desenvolver novos destinos turísticos, como o val do [[Río Douro|Douro]], a illa de [[Porto Santo]] e o [[Alentexo]].<ref name="Lisboa">{{cita web|url=http://www.turismodeportugal.pt/Portugu%C3%AAs/ProTurismo/estat%C3%ADsticas/an%C3%A1lisesestat%C3%ADsticas/oturismoem/Anexos/BROCHURA_Turismo.pdf|título=O Turismo em 2007|dataacceso=19 de xullo de 2013|editor=Turismo de Portugal|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110705080825/http://www.turismodeportugal.pt/Portugu%C3%AAs/ProTurismo/estat%C3%ADsticas/an%C3%A1lisesestat%C3%ADsticas/oturismoem/Anexos/BROCHURA_Turismo.pdf|dataarquivo=05 de xullo de 2011|urlmorta=yes}}</ref> [[Ficheiro:Porto3flat-cc-contr-oliv1002 edit2.jpg|miniatura|1000px|center|Centro histórico do [[Porto, Portugal|Porto]], considerado [[Patrimonio da Humanidade]] pola [[UNESCO]].]] === Medios de comunicación === {{VT|Rádio e Televisão de Portugal}} [[Ficheiro:J852-012.jpg|miniatura|esquerda|Centro de Produción da [[Rádio e Televisão de Portugal]] ([[RTP]]) en Chelas ([[Lisboa]]), inaugurado en [[2007]].]] Portugal ten unha das máis altas taxas de penetración de [[Teléfono móbil|telefonía móbil]] do mundo, sendo que o número de aparellos de comunicacións móbiles xa superou o número da súa poboación total, sendo no ano [[2007]] o número de usuarios de {{fmtn|13413000}}. Esta rede, que tamén ofrece conexións sen fío á [[Internet|''Internet'' móbil]], abrangue todo o territorio. No final do primeiro trimestre de 2008 existían en Portugal preto de 1,713 millóns de usuarios con acceso á Internet en banda larga e cerca de 1,58 millóns de accesos á Internet fixa, dos cales aproximadamente 1,52 millóns en banda larga, superando por vez primeira o número de usuarios de banda larga móbil ao de clientes de banda larga fixa.<ref>{{Cita web|url=http://www.anacom.pt/render.jsp?contentId=969288|título=Informe da ANACOM sobre o acceso á ''Internet''|dataacceso=23 de abril de 2010}}</ref> A maioría dos portugueses utiliza [[televisión por cable]]. Tendo en conta os crecementos en ambas as tecnoloxías, no final do primeiro trimestre de 2008, os usuarios dos servizos de TV por subscrición soportados en redes de distribución por cable ou [[satélite artificial|satélite]] (DTH) representaban preto do 36,2 por cento dos aloxamentos, un punto porcentual máis do que no trimestre anterior. Sendo a penetración destes servizos ser superior á media nas Rexións Autónomas, que tamén verificaron crecementos significativos.<ref>{{cita web|url=http://www.anacom.pt/render.jsp?contentId=969288|título=Informe da ANACOM sobre servizos de televisión por cabo e satélite|editor=Autoridade Nacional de Comunicações|dataacceso=1 de xaneiro de 2014|ano=2008}}</ref> Por iniciativa do Goberno, a constitución da [[Rádio e Televisão de Portugal]] ([[RTP]]) foi feita o [[15 de decembro]] de [[1955]]. En [[1975]], a RTP foi nacionalizada, transformándose na empresa pública Radiotelevisão Portuguesa, máis tarde Rádio e Televisão de Portugal.<ref>{{cita web|url=http://www.rtp.pt/wportal/grupo/governodasociedade/historia.php|título=RTP - História|dataacceso=1 de xaneiro de 2014}}</ref> Cara a finais do século, o Estado concedeu licenza para a creación de dúas estacións de televisión: Sociedade Independente de Comunicación (SIC, 1992)<ref>{{cita web|url=http://sic.sapo.pt/|título=SIC - Sociedade Independente de Comunicação|dataacceso=1 de xaneiro de 2013}}</ref> e Televisão Independente (TVI, 1993).<ref>{{cita web|url=http://www.tvi.iol.pt/|título=TVI - Televisão Independente|dataacceso=1 de xaneiro de 2013}}</ref> En 2011, estes eran os únicos catro canles en sinal en aberto existentes en Portugal. Alén das canles nacionais, existen outras dúas rexionais: RTP Azores (1975) e RTP Madeira ([[1972]]). A Rádio e Televisão de Portugal (RTP) mantén tres emisoras a nivel estatal de [[radio (comunicación)|radio]]: Antena 1, Antena 2 e Antena 3. Mais alén destas, existen múltiples emisoras privadas, sendo as máis coñecidas e antigas, a [[Rádio Renascença]], a Rádio Comercial e o Rádio Clube Português. En canto á prensa escrita, cómpre destacar o xornal ''Açoriano Oriental'', xornal máis antigo de Portugal e un dos dez máis antigos do mundo, xa que foi fundado o [[18 de abril]] de [[1835]]. Ao longo dos anos xurdiron multitude de diferentes xornais, sendo os máis destacados ''O Século'' ([[1880]]-[[1977]], Lisboa), o ''Diário de Notícias'' (desde [[1864]], Lisboa), ''O Primeiro de Janeiro'' (desde [[1868]], Porto), o ''Jornal de Notícias'' (desde [[1888]], Porto), o ''Expresso'' (desde [[1973]], Lisboa), o ''Correio da Manhã'' (desde [[1979]], Lisboa) e o ''Público'' (desde [[1990]], Lisboa). Existen ademais unha caterva de revistas nas bancas sobre os máis variados temas, sendo as que tratan os asuntos da vida social ás que teñen máis lectores. Destas, ''Nova Gente'', ''Caras'', ''Lux'', ''VIP'' e ''Flash'' son as máis vendidas.<ref>{{cita web|url=http://www.marktest.pt/produtos_servicos/Bareme_Imprensa/info/conteudos/dados/default.asp|título=Evolução Trimestral da Audiência Média de Publicações Especializadas|editor=Marktest|dataacceso=1 de xaneiro de 2014|data-arquivo=16 de xaneiro de 2007|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20070116213235/http://www.marktest.pt/produtos_servicos/Bareme_Imprensa/info/conteudos/dados/default.asp|url-morta=yes}}</ref> Canto aos xornais e revistas deportivas, os máis coñecidos son ''A Bola'' (desde [[1945]]), o ''Record'' ([[1948]]) e ''O Jogo'' ([[1985]]). === Ciencia e tecnoloxía === [[Ficheiro:Moniz.jpg|miniatura|dereita|Egas Moniz.]] As actividades de investigación [[Ciencia|científica]] e [[Tecnoloxía|tecnolóxica]] en Portugal son sobre todo dirixidas no ámbito dunha rede de unidades de [[investigación e desenvolvemento]] pertencentes a universidades públicas e estatais de xestión autónoma de investigación, en institucións como o INEGI (''Instituto de Enxeñaría Mecánica e Xestión Industrial''), o INESC (''Instituto de Enxeñaría de Sistemas e Computadores'') ou o INETI (''Instituto Nacional de Enxeñaría, Tecnoloxía e Innovación''). O financiamento deste sistema de investigación é levado a cabo principalmente baixo a autoridade do Ministerio da Ciencia, Tecnoloxía e Ensino Superior.<ref>{{cita web|url=http://www.mctes.pt/|título=Ministério da Ciência, da Tecnologia e do Ensino Superior|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110121042028/http://mctes.pt/|dataarquivo=21 de xaneiro de 2011|urlmorta=yes}}</ref> As maiores unidades de [[I+D]] das universidades públicas, debido o seu número significativo de publicacións que alcanzaron o recoñecemento internacional, inclúen institucións de investigación de [[Bioloxía|biociencias]] como o Instituto de Ciencias Biomédicas Abel Salazar ([[Coímbra]]), o Instituto de Medicina Molecular ([[Lisboa]]),<ref>{{cita web|url=http://imm.fm.ul.pt/web/imm/aboutus|título=Sobre o IMM|editor=Instituto de Medicina Molecular (IMM)|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140107124940/http://imm.fm.ul.pt/web/imm/aboutus|dataarquivo=07 de xaneiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> o Centro de Neurocirurxías e Bioloxía Celular,<ref>{{cita web|url=http://www.cnbc.pt/about/about02.asp|título=Centro de Neurociências e Biologia Celular|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|lingua=inglés|data-arquivo=06 de novembro de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20131106185535/http://www.cnbc.pt/about/about02.asp|url-morta=yes}}</ref> o Instituto de Patoloxía e Inmunoloxía Molecular (IPATIMUP, [[Porto, Portugal|Porto]]) e o Instituto de Bioloxía Molecular e Celular ([[Porto, Portugal|Porto]]).<ref>{{cita web|url=http://sigarra.up.pt/reitoria/unidades_geral.visualizar?p_unidade=128|título=Instituto de Biologia Molecular e Celular|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|editor=Universidade do Porto|data-arquivo=31 de outubro de 2007|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20071031215504/http://sigarra.up.pt/reitoria/unidades_geral.visualizar?p_unidade=128|url-morta=yes}}</ref> En canto aos centros de investigación apoiados polo Estado, cómpre destacar o Laboratorio Internacional Ibérico de Nanotecnoloxía en [[Braga]]. Entre as maiores institucións non estatais está o Instituto Gulbenkian de Ciencia e a Fundación Champalimaud,<ref>{{cita web|url=http://www.fchampalimaud.org/a-fundacao/|título=Fundação Champalimaud|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140107125058/http://www.fchampalimaud.org/a-fundacao/|dataarquivo=07 de xaneiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> que outorga anualmente un dos máis elevados premios monetarios do mundo relacionado coa ciencia. Unha serie de empresas nacionais e multinacionais de alta tecnoloxía, son tamén responsables por proxectos de investigación e desenvolvemento. Unha das máis antigas academias de Portugal é a Academia das Ciencias de Lisboa, fundada o [[24 de decembro]] de [[1779]] durante o reinado de [[María I de Portugal|María I]].<ref>{{cita web|url=http://www2.acad-ciencias.pt/joomla/index_.php|título=Bem-vindo à Academia das Ciências de Lisboa|editor=Academia das Ciências de Lisboa|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140517034903/http://www2.acad-ciencias.pt/joomla/index_.php|dataarquivo=17 de maio de 2014|urlmorta=yes}}</ref> Portugal ten ademais asinados acordos con varias organizacións científicas europeas con vista á plena adhesión. Estas inclúen a [[Axencia Espacial Europea]] (ESA), o [[Organización Europea para Investigación Nuclear|Laboratorio Europeo de Física de Partículas]] (CERN), o [[Proxecto ITER]] e o [[Observatorio Austral Europeo]] (ESO). Portugal ten entrado tamén en acordos de cooperación co [[Instituto de Tecnoloxía de Massachusetts]] (MIT) ([[Estados Unidos de América|Estados Unidos]]) e outras institucións [[América do Norte|norteamericanas]], a fin de desenvolver e aumentar a eficacia do ensino superior e de investigación no país.<ref>{{cita web|url=http://www.24horasnewspaper.com/mostranews.php?id=2589|título=Portugal assina acordo de cooperação com o MIT|editor=24 horas|data=10 de decembro de 2006|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120118084329/http://www.24horasnewspaper.com/mostranews.php?id=2589|dataarquivo=18 de xaneiro de 2012|urlmorta=yes}}</ref> En canto a investigadores, António Egas Moniz recibiu en [[1949]] o [[Premio Nobel de Medicina]], despois de ser proposto en cinco ocasións, polo seu descubrimento, compartido co suízo Walter Rudolf Hess, do valor terapéutico da lobectomía en determinadas psicoses. === Transportes === {{ver|Lista de aeroportos de Portugal}} [[Ficheiro:Aeroporto Porto 01.jpg|miniatura|esquerda|180px|[[Aeroporto de Sá Carneiro]].]] Os transportes foron considerados como unha prioridade na década de [[1990]], sobre todo debido ao aumento da utilización de [[automóbil|vehículos automóbiles]] e á [[industrialización]]. Portugal foi un dos primeiros países do mundo a ter unha [[autoestrada]], inaugurada en [[1944]], ligando [[Lisboa]] co Estadio Nacional, o que sería a futura Autoestrada Lisboa-[[Cascais]] (actual A5). No entanto, a pesar de seren posteriormente construídos algúns outros treitos nas décadas de [[1960]] e [[1970]], só no final da década de [[1980]] foi iniciada a construción de autoestradas a grande escala. Hoxe en día a rede de autoestradas portuguesas é bastante desenvolvida e percorre case todo o territorio, ligando todo o litoral e as principais cidades do interior, incluíndo ligazóns con [[Galicia]] como a [[Autoestrada A3]], nunha extensión total de aproximadamente {{fmtn|3000|km}}. Ademais das autoestradas hai aínda os Itinerarios Principais (IP) e os Itinerarios Complementarios (IC), que poden ser constituídos por autoestradas, vías rápidas (estrada destinada só a tráfico motorizado, con cruzamentos desnivelados e de acceso restrinxido a nós de conexión) e estradas nacionais. O país ten {{fmtn|82900|km}} de rede de estradas, dos cales {{fmtn|71294|km}} son pavimentadas.<ref name="CIA"/> Dentro da rede de autoestradas, preto de {{fmtn|1700|km}} requiren o pagamento de [[peaxe]].<ref>{{cita web |url=http://www.apcap.pt/|título=A Rede APCAP|editor=Associação Portuguesa das Sociedades Concessionárias de Auto Estradas ou Pontes com Portagens (APCAP)|dataacceso=7 de xaneiro de 2014}}</ref> [[Ficheiro:LISBOA 20121125 1581 ps 1 (8227865175).jpg|miniatura|240px|[[Ponte 25 de Abril]] en [[Lisboa]].]] As dúas principais áreas metropolitanas teñen sistemas de [[metro]]: o Metro de Lisboa e o Metro Sul do Tejo na [[Grande Lisboa|Área Metropolitana de Lisboa]]; e no [[Grande Porto|Porto]], o Metro do Porto, cada unha con máis de 35 quilómetros de liñas.<ref>{{cita web|url=http://www.metrolisboa.pt/empresa/o-metro-em-numeros/|título=O Metro em números|editor=Metro de Lisboa|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140103012730/http://www.metrolisboa.pt/empresa/o-metro-em-numeros/|dataarquivo=03 de xaneiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.metrodoporto.pt/PageGen.aspx?WMCM_PaginaId=16290|título=Metro em Números|editor=Metro do Porto|dataacceso=7 de xaneiro de 2014}}</ref> O transporte ferroviario de pasaxeiros e mercadorías é levado a cabo utilizando os {{fmtn|3319|km}} de liñas ferroviarias en servizo, dos cales {{formatnum:1436}} encóntranse electrificados e aproximadamente 900 permiten velocidades de circulación superiores aos 120 [[km/h]] (datos de [[2008]]).<ref name="CIA"/><ref>{{cita web|url=http://www.refer.pt/LinkClick.aspx?fileticket=R7fXyyt01tk%3d&tabid=391|título=REFER em números|editor=Rede Ferroviária Nacional (REFER)|data=2011|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|data-arquivo=12 de xullo de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130712192321/http://www.refer.pt/LinkClick.aspx?fileticket=R7fXyyt01tk%3D&tabid=391|url-morta=yes}}</ref> En canto ao largo de [[vía férrea|vía]], hai 2.700&nbsp;km de vía con [[largo ibérico]] (1.668&nbsp;mm), 192&nbsp;km con vía estreita de 1.000&nbsp;mm e 427&nbsp;km de vía estreita de 0.760&nbsp;mm.<ref name="CIA"/> A rede ferroviaria está xestionada pola Rede Ferroviaria Nacional (REFER) mentres que os transportes de pasaxeiros e mercadorías son da responsabilidade de Comboios de Portugal (CP), ambas empresas públicas. En 2006 a CP transportou 133 millóns de pasaxeiros e 9,75 millóns de toneladas de mercadorías.<ref>{{cita web|url=http://www.cp.pt/cp/displayPage.do?vgnextoid=6a73df63e25a4010VgnVCM1000007b01a8c0RCRD|título=A CP|editor=Comboios de Portugal (CP)|dataacceso=7 de xaneiro de 2014}}</ref> Lisboa ten unha posición xeográfica que a torna nun punto de escala para moitas compañías aéreas estranxeiras nos aeroportos en todo o país. En 2010, o Goberno estaba a estudar o proxecto para a construción dun novo Aeroporto Internacional en Alcochete, para substituír o actual aeroporto da Portela. No ano [[2013]] o país posuía de 64 aeroportos, 43 deles con pistas pavimentadas,<ref name="CIA"/> sendo os máis importantes o de Lisboa (''Portela''), centro de conexión da [[TAP Portugal]] e de [[Portugália]],<ref>{{cita web|url=http://www.lowcostportugal.net/viajar/aeroportos/base-easyjet-de-lisboa-abre-em-abril-2012/2011/09/|título=Base easyJet de Lisboa abre em abril 2012|editor=Low Cost Portugal|autor=Bastos, Sergio|data=15 de setembro de 2011|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|data-arquivo=04 de xaneiro de 2012|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20120104184000/http://www.lowcostportugal.net/viajar/aeroportos/base-easyjet-de-lisboa-abre-em-abril-2012/2011/09/|url-morta=yes}}</ref> Faro, [[aeroporto do Porto|Porto]] (''[[Aeroporto de Sá Carneiro|Francisco Sá Carneiro]]''), Funchal (''[[Illa de Madeira|Madeira]]'') e Ponta Delgada (''João Paulo II'' — [[Azores]]).<ref>{{cita web|url=http://www.infoaviacao.com/2011/11/lgsp-ja-opera-nos-principais-aeroportos.html|título=LGSP já opera nos principais aeroportos nacionais|editor=InfoAviação|autor=Borges, Marcello|data=29 de novembro de 2011|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140107232145/http://www.infoaviacao.com/2011/11/lgsp-ja-opera-nos-principais-aeroportos.html|dataarquivo=07 de xaneiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> Os principais [[Porto (comunicacións)|portos marítimos]] son Leixões, [[Lisboa]], [[Setúbal]] e Sines, posuíndo tamén posúe cerca de {{fmtn|210|km}} de hidrovías. En canto ao transporte por cano, hai no país {{fmtn|1344|km}} de gasodutos, {{fmtn|11|km}} de oleodutos e {{fmtn|188|km}} de canos para [[Refinaría de petróleo|produtos refinados]].<ref name="CIA"/> === Enerxía === [[Ficheiro:SolarPowerPlantSerpa.jpg|miniatura|esquerda|195px|Planta solar de Serpa.]] Portugal é un país altamente deficitario en termos enerxéticos, que en 2005 importaba a totalidade dos [[Combustible fósil|combustibles fósiles]] que consumía.<ref>{{cita web|url=http://www.iea.org/Textbase/stats/balancetable.asp?COUNTRY_CODE=PT|título=Energy Balances for Portugal|editor=IEA Energy Statistics|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|data=2005|lingua=inglés|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20170810170841/http://www.iea.org/Textbase/stats/balancetable.asp?COUNTRY_CODE=PT|dataarquivo=10 de agosto de 2017|urlmorta=yes}}</ref> Tal feito implica que ese ano Portugal importou o 87,3 % da enerxía total que consumiu (en ''toneladas equivalentes de petróleo'' ou ''teps'').<ref>{{cita web|url=http://www.iea.org/Textbase/stats/indicators.asp?COUNTRY_CODE=PT|título=Energy Indicators for Portugal|editor=IEA Energy Statistics|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|data=2005|lingua=inglés|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20180720110343/http://www.iea.org/Textbase/stats/indicators.asp?COUNTRY_CODE=PT|dataarquivo=20 de xullo de 2018|urlmorta=yes}}</ref> Respecto á produción de electricidade, Portugal produciu, en 2005, o 85 % da electricidade que consumiu (importando o restante 15 %).<ref name="energy">{{cita web|url=http://www.iea.org/Textbase/stats/electricitydata.asp?COUNTRY_CODE=PT|título=Electricity/Heat in Portugal|editor=IEA Energy Statistics|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|data=2005|lingua=inglés|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160812142811/http://www.iea.org/Textbase/stats/electricitydata.asp?COUNTRY_CODE=PT|dataarquivo=12 de agosto de 2016|urlmorta=yes}}</ref> A produción doméstica total ese mesmo ano foi {{formatnum:4657}}&nbsp;[[Watt|GW•h]] repartida do seguinte modo en termos das fontes utilizadas: non renovables: 80,8 % ([[carbón]]: 32,7 %, [[gas natural]]: 29,2 %, [[petróleo]]: 18,9 %); renovables: 19,2 % ([[enerxía hidroeléctrica|hidroeléctrica]]: 11 %, [[enerxía eólica|eólica]]: 3,8 %, [[biomasa]]: 3,0 %, outras: 1,4 %).<ref>{{cita web|url=http://www.tvi24.iol.pt/geral/portugal-agencia-financeira-ren-energia-electricidade/1168567-5238.html|título=Balança comercial de energia elétrica foi «pela primeira vez positiva» nos primeiros cinco meses do ano|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|data=8 de xuño de 2010|editor=TVI|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140108015128/http://www.tvi24.iol.pt/geral/portugal-agencia-financeira-ren-energia-electricidade/1168567-5238.html|dataarquivo=08 de xaneiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> O goberno de Portugal pretende que até [[2010]], o 45 % da electricidade producida sexa obtida a partir de fontes renovables.<ref name="Enerxía Renovable">{{cita web|url=http://www.min-economia.pt/document/Energias_Renov_PT.pdf|título=Energias Renováveis em Portugal|editor=Ministério da Economia, da Inovação e do Desenvolvimento (MEID)|data=2007|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|data-arquivo=03 de outubro de 2011|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20111003091546/http://www.min-economia.pt/document/Energias_Renov_PT.pdf|url-morta=yes}}</ref> O [[Encoro de Alqueva]], no [[Alentexo]], que serve á irrigación dos campos e xera enerxía hidroeléctrica, era no ano [[2009]] o maior de Europa, creando o maior lago artificial na rexión occidental europea. Esta obra foi un dos maiores proxectos de investimento do país.<ref name="Alqueva">{{cita web|url=http://www.dn.pt/inicio/portugal/interior.aspx?content_id=1427969|título=O maior lago artificial da Europa|editor=Diário de Notícias|data=23 de novembro de 2009|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140108002038/http://www.dn.pt/inicio/portugal/interior.aspx?content_id=1427969|dataarquivo=08 de xaneiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> Canto á [[enerxía solar|enerxía solar fotovoltaica]] destacan as estacións de Brinches, inaugurada en [[2007]] no concello de Serpa ([[Distrito de Beja|Beja]]) cunha produción de 11&nbsp;[[Watt|MW]],<ref>{{cita web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6505221.stm|título=Portugal opens major solar plant|data=28 de marzo de 2007|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|editor=BBC News}}</ref> e a planta de Amareleja, no concello de [[Moura]] (tamén en [[Distrito de Beja|Beja]]), que cunha produción máxima de 62&nbsp;MW é a maior do mundo.<ref>{{cita web|url=http://www.elmundo.es/elmundo/2008/12/29/ciencia/1230567490.html|título=Inaugurada en Portugal la mayor planta de energía fotovoltaica del mundo|data=31 de decembro de 2008|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|lingua=castelán|editor=El Mundo|autor=Catalán Deus, Gustavo}}</ref> Paralelamente entrou en funcionamento a primeira explotación comercial do mundo da [[enerxía undimotriz]] en setembro de [[2008]], situada 5&nbsp;km ao ancho de Aguçadoura, no concello de [[Póvoa de Varzim]] ([[Distrito do Porto|Porto]]).<ref>{{cita web|url=http://ec.europa.eu/environment/ecoap/about-eco-innovation/good-practices/eu/312_es.htm|título=En la cresta de la producción de energía undimotriz|dataacceso=1 de febreiro de 2014|editor=Comisión Europea|data=21 de xaneiro de 2009|lingua=castelán}}</ref> Tamén a potencia instalada en parques eólicos foi aumentada para {{fmtn|5100|MW}} en [[2012]] (contra os {{fmtn|2000|MW}} instalados até mediados de [[2007]]) mentres a potencia hidroeléctrica instalada deberá atanguer os {{fmtn|7000|MW}} en 2020 (contra os cerca de {{fmtn|5000|MW}} de 2005).<ref name="Enerxía Renovable"/> Os investimentos en enerxías renovábeis en Portugal poderán totalizar 120 mil millóns de [[euro]]s até 2020.<ref>{{cita web|autor=Vidal, John|url=http://www.guardian.co.uk/environment/2008/jun/06/renewableenergy.alternativeenergy|título=World's biggest solar farm at centre of Portugal's ambitious energy plan|editor=The Guardian|data=6 de xuño de 2008|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|lingua=inglés|localización=Lisboa}}</ref> == Cultura == {{Artigo principal|Cultura de Portugal}} [[Ficheiro:Torre de Belém1.JPG|miniatura|esquerda|upright|180px|A [[Torre de Belén]] ([[1519]]) é un símbolo da [[Era dos descubrimentos]], [[Lisboa]].]] Portugal desenvolveu unha cultura de seu, froito das diversas civilizacións que deixaron a súa pegada no país durante séculos. [[literatura portuguesa]] desenvolvida a partir das cantigas e da tradición oral é unha das literaturas máis antigas da [[Europa occidental]]. Ata [[1350]], os [[trobador|trabadores]] [[Galego-portugués|galego-portugueses]] espallaron a súa influencia literaria a toda a [[Península Ibérica]]. Ao longo dos séculos xurdiron grandes figuras de renome internacional dentro da literatura portuguesa. Cómpre destacar primeiramente a [[Gil Vicente]] (ca. [[1465]]-ca. [[1536]]), primeiro gran dramaturgo portugués e un dos fundadores da tradición dramática en toda a Península. Case contemporáneo seu foi o aventureiro e poeta [[Luís de Camões]] (ca. [[1524]]-[[1580]]), autor do poema épico ''[[Os Lusíadas]]'', coas [[Eneida]]s de [[Virxilio]] coma principal influencia.<ref name="WDL">{{cita web|url=http://www.wdl.org/en/item/11198/|título=The Lusiads|editor=World Digital Library|data=1800-1882|dataacceso=[[14 de xaneiro]] de [[2014]]|lingua=inglés}}</ref> Xa no período da [[poesía]] moderna portuguesa, fondamente arraigada nos estilos neoclásico e contemporáneo, destacou principalmente [[Fernando Pessoa]] ([[1888]]–[[1935]]). A literatura contemporánea portuguesa está representada por autores da soa de [[Almeida Garrett]], [[Camilo Castelo Branco]], [[Eça de Queirós]], [[Sophia de Mello Breyner Andresen]], e [[António Lobo Antunes]]. En especial cabe destacar a popularidade e distinción de [[José Saramago]], gañador en 1998 do [[Premio Nobel de Literatura]]. Portugal é internacionalmente coñecido pola súa tradición folclórica, en gran medida grazas ao [[Fado]] e aos seus derivados. O [[Fado]], trátase dun estilo musical melancólico e urbano, que adoita vir asociado á [[guitarra portuguesa]] e á ''[[saudade]]''. O [[Fado#Fado de Coimbra|Fado de Coímbra]], é un dos tipos de fado máis destacados. Internacionalmente, os principais cantores de fado son [[Amália Rodrigues]], [[Carlos Paredes]], [[José Afonso]], [[Mariza]], [[Carlos do Carmo]], [[Mísia]], e [[Madredeus]]. Un dos grupos portugueses máis coñecidos internacionalmente, especialmente en [[Alemaña]], é a banda metal gótica [[Moonspell]]. Ademais do fado e do [[folk]], os portugueses gustan da música pop e outros estilos musicais, particularmente de [[Norteamérica]] e o [[Reino Unido]], que, xunto ás bandas e cantantes [[brasil]]eiros e portugueses copan as listas de éxitos do país. Algunhas das bandas que gozan de éxito internacional son [[Blasted Mechanism]] e [[The Gift]], as dúas nomeadas para o [[MTV|MTV Music Award]]. Cada ano, celébranse en Portugal diversos festivais musicais, como o ''Festival Suroeste'' en Zambujeira do Mar, ''[[Festival de Paredes de Coura]]'' en [[Paredes de Coura]], ''[[Festival Vilar de Mouros]]'' preto de [[Caminha]], e ''Rock in Rio Lisboa'' e ''Super Bock Super Rock'' en [[Lisboa]]. Fóra da estación estival, seguen celebrándose un gran número de festivais, coma o ''Flowfest'' ou o ''Hip Hop Porto''. Destaca a ''[[Queima das Fitas]]'' un dos maiores eventos festivos en moitas cidades portuguesas, onde os estudantes celebran esta festa. [[Ficheiro:CasadaMusica.jpg|miniatura|[[Casa da Música]] do [[Porto, Portugal|Porto]].]] No eido da [[música clásica]], Portugal está representada por nomes da soa da [[piano|pianista]] [[Maria João Pires]], e no pasado por músicos como a violoncellista [[Guilhermina Suggia]]. Entre os compositores destacan [[Luís de Freitas Branco]] o seu pupilo [[Joly Braga Santos]], e [[Fernando Lopes-Graça]]. Canto á [[arquitectura]], destacan a nivel internacional [[Eduardo Souto de Moura]], [[Álvaro Siza Vieira]] e [[Gonçalo Byrne]] e [[Tomás Taveira]], máis notable a nivel portugués. No referente ao eido da [[pintura]], Portugal posúe unha rica historia pictórica. Os primeiros pintores portugueses de soa apareceron no [[século XV]], como [[Nuno Gonçalves]] vencellado ao período [[arte gótica|gótico]]. A mediados do [[século XIX]] e comezos do [[Século XX|XX]] destacan pintores como [[José Malhoa]], coñecido polo seu traballo chamado ''Fado'', e [[Columbano Bordalo Pinheiro]] (quen pintou retratos de [[Teófilo Braga]] e [[Antero de Quental]]) ambos os dous enmarcados dentro do estilo naturalista. Coa chegada do [[século XX]], Portugal viu a chegada do [[modernismo]], estilo no que destacarían algúns dos principais pintores portugueses como [[Amadeo de Souza-Cardoso]], quen estivo fondamente influenciado polos [[:Categoría:Pintores de Francia|pintores franceses]], particularmente por [[Sonia Delaunay|Sonia]] e [[Robert Delaunay]]. Entre os seus mellores traballos atópase ''Canção Popular a Russa e o Fígaro''. Outro importante pintor e escritor da época foi [[Almada Negreiros]], amigo de [[Fernando Pessoa]], de quen pintou un retrato. El estaba fondamente influenciado polos estilos [[cubismo|cubista]] e [[futurismo|futurista]]. Os principais pintores destacados no eido das artes visuais son [[Maria Helena Vieira da Silva]], [[Júlio Pomar]], e [[Paula Rego]]. A partir da década dos anos [[1990|90]], Portugal incrementou o seu número de centros culturais abertos ao público, engadindo a [[Fundación Calouste Gulbenkian]] establecida en [[1956]] na cidade de [[Lisboa]] o [[Centro Cultural de Belém]] ([[Lisboa]]), a [[Fundación Serralves]] e maila [[Casa da Música]], ambas as dúas no [[Porto, Portugal|Porto]], ademais de novas infraestruturas culturais como bibliotecas públicas e salas de concertos construídas ou restauradas ao longo do país. === Arquitectura === [[Ficheiro:Metro de Lisboa - Estação Baixa-Chiado (8180173929).jpg|miniatura|esquerda|Estación do Metro de Lisboa deseñada por [[Álvaro Siza Vieira|Siza]].]] A arquitectura en Portugal foi, como na maioría dos Estados [[Europa|europeos]], drasticamente influenciada polos movementos culturais e estéticos que caracterizaron as distintas épocas da [[Historia da Arte]], o que resultou nun rico legado patrimonial. Ademais, como todos os aspectos da [[cultura de Portugal]], está marcada pola [[Historia de Portugal|historia do país]] e os distintos pobos que se instalaron e influenciaron o seu actual territorio, como por exemplo os [[Imperio Romano|romanos]], os [[suevos]] entre outros [[pobos xermánicos]] relacionados, [[visigodos]] e [[Al-Andalus|árabes]],<ref>{{Cita Harvard|Barreira|Moreira|2003|sp=sí|pp=116-127}}</ref> ben como a influencia dos principais centros artísticos europeos a partir dos cales foron introducidos os estilos arquitectónicos xerais: [[Arquitectura románica|románico]], [[Arquitectura gótica|gótico]], [[Renacemento|renacentista]], [[barroco]] e [[Neoclasicismo|neoclásico]]. Entre as principais manifestacións locais da arquitectura portuguesa están o Estilo manuelino, a versión portuguesa do gótico, e o estilo pombalino, unha mestura do barroco tardío e o neoclasicismo que se desenvolveu despois do [[Terremoto de Lisboa de 1755|gran terremoto de Lisboa]] de [[1755]]. [[Ficheiro:Ippar-palacio-pena-aerea.jpg|miniatura|[[Palacio Nacional da Pena|Palacio da Pena]], obra de estilo romántico portugués.]] Despois da fin do período neoclásico ([[século XIX]]), aparece poucas décadas máis tarde, como reacción, o [[romanticismo]], que nega os principios de harmonía, orde e proporción. A Estación do Rossio ou o [[Palacio Nacional da Pena|Palacio da Pena]] son destacados exemplos de obras deste estilo arquitectónico. A finais dese mesmo século, os enxeñeiros introducen a arquitectura do ferro, destacando obras hoxe tan icónicas como o [[Elevador de Santa Justa]] en [[Lisboa]], a [[Ponte don Luís I]] no [[Porto, Portugal|Porto]] e as pontes de D. Maria Pia (Porto) e a [[Ponte Eiffel]] ([[Viana do Castelo]]) deseñadas pola compañía do enxeñeiro francés [[Gustave Eiffel]]. Xa no [[século XX]], a [[Art Nouveau]] non tivo gran presenza en Portugal, con todo, si tivo gran difusión a [[Art Déco|Art déco]] durante a década de [[1920]] e [[1930]] coa chegada de arquitectos portugueses formados nas Beaux Arts francesas, destacando sobre todo [[Cassiano Branco]] e [[José Marques da Silva]] no Porto, este último proxectista de obras como a [[Estación de São Bento]] e a [[Casa de Serralves]]. A art déco volvería a rexurdir durante un curto período de tempo durante as décadas de [[1950]] e [[1960]]. Durante o [[Estado Novo]], produciuse un novo estilo arquitectónico, o ''Portugués Suave'', hoxe tamén coñecido como ''Estilo Nacionalista'', ''Estilo Tradicionalista'' ou ''Estilo Estado Novo''. Este corrente xurdiu dun grupo de arquitectos que, xa desde comezos do século XX, buscaba crear unha arquitectura "xenuinamente portuguesa". Un dos mentores desta corrente foi o arquitecto Raul Lino, teórico da casa portuguesa. O resultado foi a creación dun estilo que utilizaba as características modernas da enxeñaría decoradas cunha mestura de elementos estéticos exteriores recollidos da arquitectura portuguesa dos [[século XVII|séculos XVII]] e [[século XVIII|XVIII]] e das casas tradicionais de varias rexións de Portugal. Con todo, o estilo é aínda hoxe en día criticado por varios arquitectos e intelectuais portugueses.<ref>{{cita web|url=http://www.revarqa.com/content/1/1199/arquitetura-cultura/|editor=Arqa|título=Arquitetura e Cultura|autor=Furtado, Gonçalo; Lopes, Elza|data=2013|dataacceso=14 de xaneiro de 2014|data-arquivo=16 de xaneiro de 2014|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20140116070531/http://www.revarqa.com/content/1/1199/arquitetura-cultura/|url-morta=yes}}</ref><ref>{{cita web|url=http://upcommons.upc.edu/revistes/bitstream/2099/2364/1/60_67_manuel_fernandes.pdf|título=A Arquitectura em Portugal nos anos 1930-40|data=2013|dataacceso=14 de xaneiro de 2014|autor=Fernandes, José Manuel|editor=V Congresso Docomo}}</ref> Durante o fin da década de [[1940]] aparece unha crecente corrente [[modernismo|modernista]], con especial foco na cidade do Porto coa creación da ''Organização de Arquitectos Modernos'' (ODAM), que absorbe as teorías e conceptos de [[Le Corbusier]] e [[Ludwig Mies van der Rohe|Mies van der Rohe]] e aplícaas e ensínaas no país. É con esta importante corrente modernista como pano de fondo que, coa apertura de Portugal ao foco internacional após a fin da ditadura, arquitectos como [[Álvaro Siza|Álvaro Siza Vieira]] e [[Eduardo Souto de Moura]] gañan relevo internacional cunha arquitectura que se desenvolve a partir dos estudos e discusións formadas durante os anos 1950 e 1960 en Portugal, sobre a fusión dos preceptos modernistas coa arquitectura local, concepto defendido por [[Fernando Távora]] e Viana de Lima, dous dos principais nomes da corrente modernista en Portugal, entre moitos outros. Outros destacados arquitectos do século XX poden ser [[Gonçalo Byrne]] ou [[Tomás Taveira]]. Tanto Siza ([[1992]]) como Souto de Moura ([[2011]]) foron galardoados co [[Premio Pritzker]], o premio máis importante do mundo da arquitectura a nivel internacional. === Literatura === {{Artigo principal|Literatura portuguesa|Literatura galego-portuguesa}} [[Ficheiro:216 2310-Fernando-Pessoa.jpg|miniatura|esquerda|180px|[[Fernando Pessoa]].]] Os inicios da literatura portuguesa atópanse no [[galego-portugués]] [[Idade Media|medieval]], desenvolvida orixinalmente no [[Reino de Galicia]]. Formalmente considérase que naceu no momento en que xurdiu a escrita da lingua, ao redor dos [[século XII|séculos XII]] e [[século XIII|XIII]], aínda que é probable a existencia de formas poéticas anteriores. Os primeiros documentos literarios conservados pertencen precisamente á [[Trobadorismo|lírica galego-portuguesa]], desenvolvida entre os séculos XII e [[século XIV|XIV]] cunha importante influencia na poesía trobadoresca [[provenzal]]. Esta lírica está formada por cancións ou [[cantiga]]s breves, difundidas por [[trobador]]es (poetas) e segreis (instrumentistas). A lírica estendeuse alén do reino, sendo o exemplo máis senlleiro as [[Cantigas de Santa María]] escritas por [[Afonso X o Sabio]], Rei de [[Castela]].<ref>{{cita web|url=http://cantigas.fcsh.unl.pt/manuscritos.asp|título=Cantigas Medievais Galego-Portuguesas|editor=Biblioteca Nacional de Portugal|dataacceso=15 de xaneiro de 2014}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.realacademiagalega.org/figuras-homenaxeadas/-/journal_content/56_INSTANCE_8klA/10157/27996|título=Afonso X o Sabio|editor=Real Academia Galega|dataacceso=15 de xaneiro de 2014|data-arquivo=16 de xaneiro de 2014|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20140116134425/http://www.realacademiagalega.org/figuras-homenaxeadas/-/journal_content/56_INSTANCE_8klA/10157/27996|url-morta=yes}}</ref> Os primeiros poetas coñecidos desta época son [[Johan Soarez de Pávia]], [[Paio Soares de Taveirós]], sendo de autoría deste último a "Cantiga da Ribeirinha", tamén coñecida como "Cantiga da Garvaia". Algúns dos trobadores máis coñecidos desta época poden ser [[Mendinho]], [[Martín Codax]] ou [[Johan de Cangas]]. Máis tarde algúns desenvolverían a súa arte na corte do rei [[Afonso III de Portugal|Afonso III]] e máis tarde na de [[Dinis de Portugal|Dinis]], ambos os monarcas protectores e promotores da cultura. O corpus total da lírica galaico-portuguesa, composto por 1685 textos, excluíndo as Cantigas de Santa María, está reunido en Cancioneiros ou Libros de Cantigas: o [[Cancioneiro da Ajuda]], o [[Cancioneiro da Biblioteca Vaticana]] e o [[Cancioneiro da Biblioteca Nacional]] de [[Lisboa]] (Colocci Brancuti), alén dos [[Pergamiño Vindel|pergamiños Vindel]] e [[Pergamiño Sharrer|Sharrer]]. A prosa tivo porén un desenvolvemento máis tardío que a poesía, e non apareceu até o [[século XIII]], época en que adoptou a forma de breves crónicas, haxiografías e tratados de xenealoxía denominados Libros de Liñaxes. Non se conservou ningún cantar de xesta, mais si, en cambio, libros de cabalaría, como a "[[Demanda do Santo Graal]]". [[Ficheiro:JSJoseSaramago.jpg|miniatura|dereita|[[José Saramago]].]] O Renacemento produciu unha pléiade de poetas, historiadores, críticos, teólogos e moralistas que fixeron do [[século XVI]] unha idade de ouro. O gran número de palabras eruditas importadas do [[latín clásico]] e do [[grego antigo]] durante esta época aumentou o [[léxico]] e a complexidade da lingua. En [[1516]] Garcia de Resende publicou o "Cancioneiro Geral" con obras de máis de 200 autores dos tempos de [[Afonso V de Portugal|Afonso V]] e [[Xoán II de Portugal|Xoán II]]. Entre estes estaban o propio Resende, coas ''Trovas á Morte de Inês de Castro'', e tres nomes que mudaron o curso da literatura do país: Sá de Miranda, Bernardim Ribeiro e [[Gil Vicente]], primeiro gran dramaturgo portugués. Así, o século iníciase coa introdución de novos xéneros literarios. Sá de Miranda, regresado de Italia en 1526, introduciu as formas da escola italiana: o [[soneto]], a [[canción]], a sextina, mentres que Gil Vicente escribiu e representou corenta e unha pezas de [[teatro|dramaturxia]]. Os seus textos [[sátira|satirizaban]] os novos tempos, de mudanza das xerarquías sociais inflexibles da Idade Media cara á nova sociedade do renacentista. Na prosa, a novela de cabalaría foi un fenómeno literario durante todo o século XVI en [[Europa]]. En Portugal destaca a ''Crónica do Emperador Clarimundo'' (1522), primeira obra impresa de João de Barros, sendo o máis famoso o ''Palmeirim de Inglaterra'' (1541) de Francisco de Morais, traducido en francés e italiano en [[1553]] e inglés en [[1602]]. A popularidade destas novelas foi tal, que influenciou a orixe do nomes e pobos "descubertos", como a [[Patagonia]] e [[California]]. Con todo, cómpre destacar sobre todo neste período a [[Luís de Camões]], autor da [[epopea]] ''[[Os Lusíadas]]'', considerado unha das maiores figuras da literatura en lingua portuguesa e un dos grandes poetas de [[Occidente]]. O [[século XVII]] ficou marcado pola introdución do [[barroco]], sendo xeralmente considerado como un século de decadencia literaria. Con todo, cómpre destacar a existencia de escritores como o Padre António Vieira, o Padre Manuel Bernardes e Francisco Rodrigues Lobo. Os escritores do [[século XVIII]], para contradicir a decadencia da fase barroca, fixeron un esforzo para tentar de recuperar o nivel da idade dourada a través da creación de Academias e Arcadias literarias, dando lugar ao período do [[neoclasicismo]]. Co [[século XIX]], foron abandonados os ideais neoclásicos, sendo introducido por [[Almeida Garrett]] o [[romanticismo]], seguido por [[Alexandre Herculano]] e Rebelo da Silva. No campo da novela, na segunda metade do século XIX, desenvolveuse o [[realismo]], cuxos máximos representantes foron [[José Maria Eça de Queirós|Eça de Queirós]], Ramalho Ortigão e [[Camilo Castelo Branco]]. A principios do [[século XX]] xurdiu o grupo da "Renascença Portuguesa", en torno da revista A Águia. Con todo, o gran poeta de comezos do século é [[Fernando Pessoa]], que aínda que non tivo un grande éxito en vida, despois da súa morte pasou a ser considerado á par de Camões como o mellor poeta portugués de todos os tempos. Xa na época contemporánea, a literatura destaca polo desenvolvemento da prosa de ficción, grazas a autores como [[Miguel Torga]], [[António Lobo Antunes]] ou o [[Premio Nobel de Literatura]] [[José Saramago]].<ref name="Literatura">{{cita web|url=http://www.portaldaliteratura.com/literatura.php|título=Quadro sinóptico da literatura portuguesa|dataacceso=16 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://www.webcitation.org/64LVTTnfB?url=http://www.portaldaliteratura.com/literatura.php|dataarquivo=31 de decembro de 2011|editor=Portal da Literatura|urlmorta=yes}}</ref><ref name="Literatura2">{{cita web|url=http://cvc.instituto-camoes.pt/conhecer/bases-tematicas/literatura-portuguesa.html|título=Literatura Portuguesa|editor=Instituto Camões|dataacceso=16 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140221200215/http://cvc.instituto-camoes.pt/conhecer/bases-tematicas/literatura-portuguesa.html|dataarquivo=21 de febreiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> === Música === {{VT|Fado}} A música tradicional portuguesa é variada e moi rica. Do [[folclore]] forman parte as danzas do Vira do [[Provincia de Miño|Miño]], os Pauliteiros de Miranda, da zona [[Miranda do Douro|mirandesa]], o Corridinho do [[Algarve]] ou o Bailinho de [[Illa de Madeira|Madeira]]. Os instrumentos típicos son o [[cavaquiño]], a [[gaita]], o [[acordeón]], o [[violín]], os [[tambor]]es, a [[guitarra portuguesa]] (instrumento característico do [[fado]]) e unha variedade de [[Instrumento de vento|instrumentos de vento]] e [[percusión]]. Existen ademais na cultura popular bandas filharmónicas que representan cada localidade e que tocan varios estilos de música, desde a máis popular até clásica.<ref>{{cita web|url=http://semibreves.pt/Instrumentos%20Tradicionais%20Portugueses.htm|título=Instrumentos tradicionais portugueses|autor=Grilo, Manel|data=2007|dataacceso=16 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140202144816/http://semibreves.pt/Instrumentos%20Tradicionais%20Portugueses.htm|dataarquivo=02 de febreiro de 2014|editor=Semibreves|urlmorta=yes}}</ref> O máis coñecido estilo de [[música]] portugués é o [[Fado]], cuxa intérprete máis célebre foi [[Amália Rodrigues]]. Outros cantantes como [[A Severa]], [[Alfredo Marceneiro]], António Pinto Basto, Vicente da Câmara, Nuno da Câmara Pereira, Frei Hermano da Câmara, [[João Braga]], [[Carlos do Carmo]], [[Adriano Correia de Oliveira|Adriano]] ou Hermínia Silva tamén se distinguiron como fadistas. Porén, o Fado tamén asistiu nos últimos anos á aparición dunha nova xeración de cantantes que atinxen grande éxito, como Ricardo Ribeiro, Cristina Branco, Camané, [[Kátia Guerreiro]], Ana Moura, Mafalda Arnauth, [[Carminho]], [[Mísia]] e António Zambujo, entre outros, ben como de novos guitarristas como Bernardo Couto. Recentemente, a través dos [[Madredeus]] e de cantantes como [[Mariza]] ou [[Dulce Pontes]], a música portuguesa atinxiu un gran recoñecemento internacional e ten axudado a divulgar a [[lingua portuguesa]] en todo o mundo.<ref>{{cita web|url=http://www.webcitation.org/64LVhdkXj|título=História do Fado|dataacceso=16 de xaneiro de 2014|editor=Escola Virtual|data-arquivo=31 de decembro de 2011|url-arquivo=https://www.webcitation.org/64LVhdkXj?url=http://www.edusurfa.pt/Area.asp?seccao=2|url-morta=no}}</ref> A nivel de instrumentistas merece realce a carreira e composicións do guitarrista [[Carlos Paredes]], o máis coñecido mestre de [[guitarra portuguesa]].<ref>{{cita web|url=http://www.verdesanos.com/gp.htm|título=Guitarra portuguesa. Historia e propriedades acústicas|editor=Verdes Anos|dataacceso=16 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131217201851/http://verdesanos.com/gp.htm|dataarquivo=17 de decembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> [[Ficheiro:Deolinda ao vivo em Monchique.JPG|miniatura|[[Deolinda]].]] Dentro doutros estilos de música, as referencias da canción de finais do [[século XX]], principalmente do período pre e pos-revolucionario, son [[Zeca Afonso]], cuxa canción ''[[Grândola, Vila Morena]]'' foi un dos sinais que deu comezo á [[Revolución dos Caraveis]], [[Sérgio Godinho]], [[Fausto Bordalo Dias|Fausto]], [[Adriano Correia de Oliveira]], [[Vitorino]], [[José Mário Branco]] e os Trovante, entre outros. Mesmo sendo aínda o fado o xénero máis coñecido alén dos territorio portugués, a "nova" música portuguesa tamén ten un papel importante demostrando grande orixinalidade. [[Rui Veloso]], [[The Gift]], Mafalda Veiga, [[Kátia Guerreiro]], [[Sara Tavares]], Jorge Palma, [[Clã]], David Fonseca, [[GNR (banda)|GNR]], Ornatos Violeta, Xutos & Pontapés, [[Moonspell]], Da Weasel, Fingertips, Primitive Reason, [[Deolinda]], [[Mão Morta]], Blasted Mechanism ou Mind Da Gap son só algúns dos nomes máis coñecidos, indo do ''[[Música rock|rock]]'', á ''[[pop]]-[[Música electrónica|electrónica]]'' e ao ''[[rap]]'', entre outros estilos.<ref name="Música">{{cita web|autor=Vieira de Carvalho, Mário|url=http://cvc.instituto-camoes.pt/conhecer/biblioteca-digital-camoes/doc_download/1338-q-a-musica-em-portugal-q.html|título=A música em Portugal|editor=Instituto Camões|dataacceso=16 de xaneiro de 2014|data-arquivo=29 de setembro de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130929154357/http://cvc.instituto-camoes.pt/conhecer/biblioteca-digital-camoes/doc_download/1338-q-a-musica-em-portugal-q.html|url-morta=yes}}</ref> A [[música clásica]] portuguesa constitúe un capítulo importante da música occidental. Ao longo dos séculos, sobresaíron nomes de compositores e intérpretes como os trobadores [[Martín Codax]] e [[Dinis de Portugal|Dinis]], os polifonistas [[Duarte Lobo]], [[Filipe de Magalhães]], [[Manuel Cardoso]] e Pedro de Cristo, o organista [[Manuel Rodrigues Coelho]] o compositor e [[clavicémbalo|clavista]] [[Carlos Seixas]], a cantante Luísa Todi, o sinfonista e pianista João Domingos Bomtempo ou o compositor e musicólogo [[Fernando Lopes-Graça]]. O período de ouro da música portuguesa coincidiu, discutiblemente, co apoxeo da polifonía clásica no [[século XVII]] (Escola de [[Évora]], Santa Cruz de [[Coímbra]]). Entre as grandes referencias actuais, pontifican os nomes dos pianistas Artur Pizarro, [[Maria João Pires]], Olga Prats e Sequeira Costa, da [[Viola|violista]] Ana Bela Chaves, do violinista Carlos Damas, do compositor Emmanuel Nunes ou o do compositor e mestre Álvaro Cassutto. As orquestras sinfónicas máis importantes son a Orquestra da [[Fundación Gulbenkian]], a Orquestra Nacional do Porto e a Orquestra Sinfónica Portuguesa. En relación á ópera, o [[Teatro Nacional de São Carlos]] en Lisboa é o máis representativo.<ref name="Música"/> === Gastronomía === {{Artigo principal|Gastronomía de Portugal}} [[Ficheiro:Porto.Grahams12.jpg|miniatura|dereita|[[Viño do Porto]].]] A cociña portuguesa é diversa e cada zona do país ten os seus pratos típicos, incluíndo os máis diversos alimentos, desde as carnes de [[Vaca|bovino]], [[Ovis aries|carneiro]], [[porco]] e [[aves]] até os variados [[embutido]]s, pasando polas diversas especies de [[peixe]] fresco ([[sardiña]] e [[xarda]]) e [[marisco]]. Con todo o peixe máis consumido e un dos principais pratos portugueses é o [[bacallau]], existindo unha gran cantidade de distintas receitas, existindo, polo menos, unha para cada día do ano (como por exemplo bacalhau à Brás, à Gomes de Sá ou en pasteis).<ref>{{cita web|url=http://www.elfinancierocr.com/estilos-de-vida/Feria-gastronomica-demuestra-portuguesa-bacalao_0_383961610.html|título=Feria gastronómica demuestra que la cocina portuguesa es mucho más que bacalao|editor=El Financiero|lingua=castelán|data=2 de outubro de 2013|dataacceso=17 de xaneiro de 2014}}</ref> Xunto co bacallau, os tres pratos de peixe máis populares son a [[xarda]], as [[sardiña]]s asadas e a [[caldeirada]]. En canto á [[carne]], os pratos típicos da cociña portuguesa inclúen carne de [[vaca|gando vacún]], [[porco]], [[ovella|cordeiro]], ou [[Galiña|polo]], ademais de multitude de [[embutido]]s, destacando entre os pratos de carne a [[feijoada]], [[cozido à portuguesa]], [[churrasco|frango de churrasco]], e a [[carne de porco à alentejana]]. Outros pratos típicos a destacar son as espetadas de [[Illa de Madeira|Madeira]], o cozido vulcânico dos [[Illas Azores|Azores]] ([[Illa de São Miguel|São Miguel]]), o leitón asado à moda da Bairrada, os roxóns de Aveiro e do [[Provincia de Miño|Miño]], a chanfana da [[Beira Litoral|Beira]], os peixes grellados, moi consumidos no litoral, as tripas (da rexión do Porto), as pataniscas (da rexión de [[Lisboa]]) ou o [[gazpacho]] (do [[Alentexo]] e o [[Algarve]]). A cociña portuguesa influenciou tamén outras gastronomías, tales como a [[Xapón|xaponesa]], coa introdución da tempura.<ref name="Gastronomía">{{cita web|url=http://www.gastronomias.com/portugal/|título=Gastronomia - Cozinha Tradicional|editor=Gastronomias|dataacceso=17 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140208065820/http://www.gastronomias.com/portugal/|dataarquivo=08 de febreiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref><ref name="Gastronomía2">{{cita web|url=http://kireceitas.hd1.com.br/tutoriais/tutorial_cozinha_portuguesa.htm|título=Tutorial cozinha portuguesa|dataacceso=17 de xaneiro de 2014|editor=Kireceitas|data-arquivo=17 de maio de 2012|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20120517182944/http://kireceitas.hd1.com.br/tutoriais/tutorial_cozinha_portuguesa.htm|url-morta=yes}}</ref> Entre os [[queixo]]s sobresaen, entre moitos outros, os da [[Serra da Estrela]], o de Azeitão ou o de São Jorge. Entre os pratos de [[comida rápida]] son característicos a [[francesinha]] do [[Porto, Portugal|Porto]], e as ''bifanas'' (porco grelado), ''prego'' (carne de vaca grelada) ou o ''leitão'' ([[sándwich]]s de leitón). Os viños portugueses teñen soa mundial, sendo coñecidos xa dende o tempo dos [[Imperio Romano|romanos]], quen asociaban o seu deus [[Baco]]. Hoxe en día, os viños portugueses son ben coñecidos internacionalmente, tendo recibido diversos recoñecementos pola súa calidade. Algúns dos mellores viños portugueses son: [[Vinho Verde]], [[Vinho Alvarinho]], [[Vinho do Douro]], [[Vinho do Alentejo]], [[Vinho do Dão]] e o Vinho da Bairrada e os doces [[viño do Porto]], [[viño de Madeira]], [[Moscatel de Setúbal]] e o Favaios. O viño do Porto é o viño portugués máis coñecido no estranxeiro e a súa rexión vitivinícola é unha das máis antigas do mundo. Entre os pratos máis típicos da pastelería portuguesa, destacan os [[pastéis de Belém]] (ou ''pastéis de nata'') orixinarios de [[Lisboa]], os ovos moles de [[Aveiro]], o pastel de Tentúgal e a sericaia ou o pão-de-ló de Ovar, entre outros. Moitos dos doces hoxe estendidos por todo o territorio proceden dos antigos conventos. Entre os portugueses existe un culto pola boa comida, existindo, ao longo do país, milleiros de restaurantes e tascas.<ref name="Gastronomía" /><ref name="Gastronomía2" /> === Deporte === {{Artigo principal|Portugal nos Xogos Olímpicos|Deporte en Portugal}} [[Ficheiro:Euro2004OpeningCeremony.jpg|miniatura|dereita|Cerimonia de apertura da [[Eurocopa de Fútbol de 2004|Eurocopa 2004]] no [[Estádio do Dragão]] do [[Porto, Portugal|Porto]].]] O [[fútbol]] é o deporte máis coñecido e practicado en Portugal, á vista o dato de que no ano [[2009]] que entre o medio millón de deportistas federados que había no país, case un terzo (144.557) era futbolistas, contando o fútbol profesional e non profesional, distribuídos en distintos, o que supón a existencia de tres veces máis practicantes deste deporte que do segundo máis practicado, o [[baloncesto]] (40.250 atletas federados). Ademais, na década de [[2000]], o número de xogadores non parou de medrar en parte ao pulo que supuxo a organización da [[Eurocopa de Fútbol de 2004|Eurocopa de 2004]]. Nese torneo a {{sel|Portugal|selección portuguesa}} chegou á final, xogada no [[Estádio da Luz]] de [[Lisboa]] onde perdeu ante {{sel|Grecia}}.<ref>{{cita web|url=http://www.publico.pt/noticia/portugal-ainda-e-quase-so-um-pais-de-futebol-1472876|título=Portugal ainda é quase só um país de futebol|autor=Vaza, Marco|editor=Público|dataacceso=17 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://www.webcitation.org/64LWTvVQV?url=http://desporto.publico.pt/noticia.aspx?id=1472876|dataarquivo=31 de decembro de 2011|urlmorta=yes}}</ref> No ano 2016, a selección consegue gañar o seu primeiro gran torneo, a [[Eurocopa de Fútbol de 2016|Eurocopa]], tras vencer na final á anfitrioa {{sel|Francia}}. O futbolista [[Eusébio]] foi un gran símbolo do fútbol portugués, sendo considerado un dos xogadores máis importantes da historia do fútbol, gañador do [[Balón de Ouro]] e da [[Bota de Ouro]] en dúas ocasións. Con Eusébio Portugal conseguiu a súa mellor clasificación nun [[Copa do Mundo de Fútbol|Mundial]], o terceiro posto na edición de [[Mundial de Fútbol de 1966|Inglaterra 1966]].<ref>{{cita web|url=http://pt.fifa.com/classicfootball/players/player=39547/index.html|título=Eusébio: o "Pantera Negra" faz história em Portugal|editor=Federación Internacional de Fútbol (FIFA)|dataacceso=17 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131022155945/http://pt.fifa.com/classicfootball/players/player=39547/index.html|dataarquivo=22 de outubro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> Despois de Eusébio chegaron ao fútbol do país outros destacados futbolistas como é o caso de Paulo Futre, [[Luís Figo]], [[Vítor Baía]], Fernando Couto, [[Rui Costa]], João Pinto, [[Deco]], [[Pauleta]], [[João Moutinho]] ou [[Cristiano Ronaldo]], gañador do [[FIFA Balón de Ouro|Balón de Ouro]] en [[2013]] e [[2014]]. A nivel de clubs, destacan sobre todo o [[Sport Lisboa e Benfica]] (que xoga no [[Estádio da Luz]]), o [[Sporting Clube de Portugal]] (que xoga no [[Estádio José Alvalade|José Alvalade]]) e o [[Futebol Clube do Porto]] (que xoga no [[Estádio do Dragão|Dragão]]). Estes tres clubs son coñecidos en Portugal como "Os Três Grandes",<ref>{{cita web|url=http://www.dn.pt/desporto/interior.aspx?content_id=1740636|título=Três grandes têm de pagar num ano 156 milhões de euros à banca|editor=Diário de Notícias|data=22 de decembro de 2010|dataacceso=18 de xaneiro de 2014|data-arquivo=21 de outubro de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20131021132045/http://www.dn.pt/desporto/interior.aspx?content_id=1740636|url-morta=yes}}</ref> Outros clubs destacados son [[Clube de Futebol Os Belenenses|Os Belenenses]], a [[Académica de Coimbra]] e o [[Vitória Sport Clube|Vitória de Guimarães]], grupo ao que se uniron posteriormente o [[Sporting Clube de Braga]] e o Boavista.<ref>{{cita web|url=http://www1.ionline.pt/conteudo/138472-porto-benfica-e-sporting-os-gastadores-compulsivos|título=Porto, Benfica e Sporting. Os gastadores compulsivo|autor=Neves, Pedro Miguel|editor=Jornal i|dataacceso=18 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://www.webcitation.org/64LWe4HpN?url=http://www1.ionline.pt/conteudo/138472-porto-benfica-e-sporting-os-gastadores-compulsivos|dataarquivo=31 de decembro de 2011|urlmorta=yes}}</ref> A nivel europeo destacan os títulos da [[UEFA Europa League|Copa de Europa]] ou [[Liga de Campións da UEFA]] do Benfica ([[1961]] e [[1962]]) e do Porto ([[1987]] e [[2004]]), tamén os dous trofeos da [[UEFA Europa League|Copa da UEFA]] ou [[UEFA Europa League]] do Porto ([[2003]] e [[2011]]), así como unha [[Supercopa de Europa]] ([[1987]]). O Sporting tamén posúa un título europeo ao gañar a [[Recopa de Europa de fútbol|Recopa]] en [[1964]]. A nivel internacional tanto o Porto proclamouse campión da [[Copa Intercontinental de Fútbol|Copa Intercontinental]] en dúas ocasións: [[1987]], [[2004]], mentres que o Benfica foi finalista outras dúas veces (1961 e 1962). A nivel de adestradores cómpre destacar a popularidade de [[José Mourinho]] e de [[André Villas-Boas]]. Alén do fútbol, algunhas das modalidades deportivas nas que o país máis destaca a nivel internacional son o [[rugby]], a [[Vela (deporte)|vela]], a [[equitación]], o [[judo]], o [[ciclismo]], a [[esgrima]], o [[piragüismo]], o [[hóckey a patíns]] (onde é unha gran potencia), o [[atletismo]], o [[Tiro con arco|tiro]], o [[surf]] e o [[tenis]]. Portugal participou en todos os [[Xogos Olímpicos]] desde as [[Xogos Olímpicos de 1912|Olimpíadas de Estocolmo de 1912]], tendo gañado catro [[Medalla de ouro|medallas de ouro]] en atletismo: Carlos Lopes campión do [[Maratón (atletismo)|maratón]] nas [[Xogos Olímpicos de 1984|Olimpíadas dos Ánxeles 1984]]; [[Rosa Mota]], tamén no maratón, nas [[Xogos Olímpicos de 1988|Olimpíadas de Seúl 1988]]; [[Fernanda Ribeiro]] nos 10.000 m nas [[Xogos Olímpicos de 1996|Olimpíadas de Atlanta 1996]]; e Nelson Évora nas [[Xogos Olímpicos de 2008|Olimpíadas de Pequín 2008]], así como numerosas [[Medalla de prata|medallas de prata]] e [[bronce]] nos restantes deportes.<ref>{{cita web|url=http://www.comiteolimpicoportugal.com/atletas-olimpicos/portugueses-nos-jogos|título=Portugueses nos Jogos|editor=Comité Olímpico de Portugal|dataacceso=18 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140201105606/http://www.comiteolimpicoportugal.com/atletas-olimpicos/portugueses-nos-jogos|dataarquivo=01 de febreiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> === Cine === {{Artigo principal|Cine de Portugal}} O cine portugués xurdiu a finais do [[século XIX]]. Introduciuse no país en 1896 coa proxección de filmes estranxeiros e coa rodaxe ese mesmo ano do primeiro filme luso, ''[[Saída do Pessoal Operário da Fábrica Confiança]]''. A primeira sala de cine abriu en 1904 e o primeiro filme guionizado foi ''[[O Rapto de Uma Actriz]]'' (1907). Non foi ata o ano 1931 cando se rodou primeiro filme sonoro ''[[A Severa (filme)|A Severa]]''. A era dourada do cine portugués comezaría en 1933 con ''[[A Canção de Lisboa]]'', e esta duraría dúas décadas, con filmes como ''[[O Pátio das Cantigas]]'' (1942) e ''[[A Menina da Rádio]]'' (1944). ''[[Aniki-Bóbó]]'' (1942), a primeira obra de [[Manoel de Oliveira]], marcou un fito co seu estilo realista herdeiro do [[Neorrealismo italiano]]. Na década de 1950, a industria estancouse. A comezos dos ano 1960 aparece o movemento do ''Cinema Novo'', que seguía o estilo da [[Nouvelle Vague]] francesa, con filmes como ''[[Dom Roberto]]'' (1962) e ''[[Os Verdes Anos]]'' (1963). Este movemento fíxose particularmente relevante despois da [[Revolución dos caraveis]] de 1974. En 1989, ''[[Recordações da Casa Amarela]]'' de [[João César Monteiro]] gañou o [[León de Prata]] no [[Festival Internacional de Cine de Venecia]], e no 2009, ''[[Arena (curtametraxe)|Arena]]'' de [[João Salaviza]] gañou a [[Palma de Ouro á mellor curtametraxe]] no [[Festival Internacional de Cine de Cannes]]. O cine portugués é apoiado polo [[Instituto do Cinema e do Audiovisual]], unha institución do goberno que lle dá o financiamento. == Festividades == [[Ficheiro:EstatuaCamoesLisboa.JPG|miniatura|Estatua adicada a [[Luís de Camões]] en [[Lisboa]].]] A seguinte é unha lista das festividades nacionais de Portugal.<ref>{{cita web|url=http://feriados.icebex.com/|título=Feriados em Portugal|editor=Feriados em Portugal|data=2014|dataacceso=29 de xaneiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140202125519/http://feriados.icebex.com/|dataarquivo=02 de febreiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> Con todo, cómpre destacar que no ano [[2013]] foron suprimidos o [[Corpus Christi|Corpo de Deus]], a [[Proclamación da I República portuguesa|Implantación da República]], [[Día de Tódolos Santos|Todos os Santos]] e a Restauración da Independencia durante un período de cinco anos por mor da [[Crise económica de 2008-2013|crise económica do 2008]].<ref>{{cita web|url=http://www.rtp.pt/noticias/index.php?article=551967&tm=9&layout=121&visual=49|título=Governo acerta suspensão de quatro feriados a partir de 2013 debaixo de críticas|autor=Santos Neves, Carlos|editor=Rádio e Televisão de Portugal|data=9 de maio de 2012|dataacceso=29 de xaneiro de 2014}}</ref> {| {{táboabonita}} |- ! style="background:#efefef;" | Data ! style="background:#efefef;" | Nome ! style="background:#efefef;" | Observacións |- |[[1 de xaneiro]] |[[Aninovo]] e [[Virxe María|Festa de Santa María]] |Tamén se festexa o Día da Paz |- |[[Febreiro]]/[[marzo]] ([[Festa móbil]]) |[[Carnaval]] ou [[Entroido|Entrudo]] |Celébrase en martes, días antes do comezo da [[Coresma]] |- |[[Marzo]]/[[abril]] ([[Festa móbil]]) |[[Venres Santo|Sexta-Feira santa]] |Este venres de [[Pascua cristiá|Pascua]] conmemórase a paixón e morte de [[Xesús Cristo]] |- |[[Marzo]]/[[abril]] ([[Festa móbil]]) |[[Pascua cristiá|Pascua]] |Ao ser celebrado en domingo non ten consideración de festividade oficial |- |[[25 de abril]] |[[Revolución dos caraveis|Día da Liberdade]] |Conmemora o día da [[Revolución dos caraveis]] que puxo fin á [[Estado Novo|ditadura]] |- |[[1 de maio]] |[[Día do Traballador]] |Nalgúns lugares tamén festexan os [[Festa dos maios|maios]] |- |[[Maio]]/[[xuño]] |[[Corpus Christi|Corpo de Deus]] |Segundo xoves despois de [[Pentecoste]] |- |[[10 de xuño]] |[[Día de Portugal]] |Conmemórase neste día por ser o cabodano de [[Luís de Camões]] |- |[[15 de agosto]] |[[Asunción de María]] |Conmemora a asunción da [[Virxe María]] |- |[[5 de outubro]] |[[Proclamación da I República portuguesa|Implantación da República]] |Celebra a proclamación da [[Primeira República Portuguesa|I República]] en [[1910]] |- |[[1 de novembro]] |[[Día de Tódolos Santos|Todos os Santos]] |Celebra todos os [[santo]]s e [[mártir]]es cristiáns |- |[[1 de decembro]] |Restauración da Independencia |Festexa a restauración da soberanía, en 1640, e o Día da Bandeira |- |[[8 de decembro]] |[[Inmaculada Concepción]] |Patroa de Portugal desde 1646 |- |[[25 de decembro]] |[[Nadal]] |Celebra o nacemento de Xesús Cristo |} == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} {{Commons|Atlas of Portugal|Atlas de Portugal}} {{Galizionario}} {{Portal|Portugal}} [[Ficheiro:W.gl.Portugal.png|125px|dereita]] === Bibliografía === * {{cita libro|apelidos=Barreira|nome=Aníbal|apelidos2=Moreira|nome2=Mendes|título=Rumos da História|editorial=Edições ASA|lugar=Porto|ano=2003|ISBN=972-41-2899-7|lingua=pt}} * {{Cita libro | nome = David | apelidos = Birmingham | título = A Concise History of Portugal | url = https://archive.org/details/concisehistoryof00birm | trad_título = Unha historia concisa de Portugal | ano = 2003 | editorial = Cambridge University Press | lugar = Cambridge | lingua = en | isbn = 978-0521536868 |ref=harv }} * {{Cita libro | nome = Charles Julian | apelidos = Bishko | ligazónautor = | título = Spanish and Portuguese Monastic History, 600-1300 | trad_título = Historia monástica española e portuguesa, 600-1300 | url = http://libro.uca.edu/monastic/monastic.htm | ano = 1983 | editorial = Variorum | lugar = Charlottesville, Virginia | lingua = en | isbn = 978-0860781363 |ref=harv }} * {{Cita libro | nome = José | apelidos = Brandão | título = Este é o Reino de Portugal | ano = 2013 | editorial = Saída de Emergência | lingua = pt | isbn = 978-9896374570 |ref=harv }} * {{Cita libro | nome = Liam Matthew | apelidos = Brockey | título = Portuguese Colonial Cities in the Early Modern World | url = https://archive.org/details/portuguesecoloni0000unse | trad_título = Cidades coloniais portuguesas do mundo moderno | ano = 2008 | editorial = Ashgate | lingua = en | isbn = 978-0754663133 |ref=harv }} * {{Cita libro | apelidos1= De Macedo |nome1= Newton |apelidos2=Saraiva |nome2=José Hermano | título = História de Portugal III — A Epopeia dos Descobrimentos | ano = 2004 | editorial = QuidNovi | lingua = pt | isbn = 989-5541082 |ref=harv }} * {{Cita libro | apelidos1= De Macedo |nome1= Newton |apelidos2=Saraiva |nome2=José Hermano | título = História de Portugal IV — Glória e Declínio do Império | ano = 2004 | editorial = QuidNovi | lingua = pt | isbn = 989-5541090 |ref=harv }} * {{Cita libro | apelidos1= De Macedo |nome1= Newton |apelidos2=Saraiva |nome2=José Hermano | título = História de Portugal V — A Restauração da Indepêndencia | ano = 2004 | editorial = QuidNovi | lingua = pt | isbn = 989-5541104 |ref=harv }} * {{Cita libro | nome = Manuel | apelidos = De Sousa | título = Reis e Rainhas de Portugal | ano = 2000 | editorial = Sporpress | lingua = pt | isbn = 972-9725691 |ref=harv }} * {{Cita libro | nome = Barry | apelidos = Hatton | título = The Portuguese: A Modern History | url = https://archive.org/details/portuguesemodern0000hatt | trad_título = Os portugueses: Unha historia moderna | ano = 2011 | editorial = Interlink Pub Group | lingua = en | isbn = 978-1566568449 |ref=harv }} * {{Cita libro | nome = Fernão | apelidos = Lopes | ligazónautor = Fernão Lopes | título = Chronica del Rey D. Pedro I deste nome, e dos reys de Portugal o oitavo cognominado o Justiceiro | url = http://purl.pt/422 | data= ca. 1380 |ano=1380 | editor = Lisboa Occidental | lingua = pt |ref=harv }} * {{Cita libro | nome = Paulo Alexandre | apelidos = Loução | título = Portugal, Terra de Mistérios | ano = 2000 | editorial = Ésquilo | lingua = pt | isbn = 972-8605048 |ref=harv }} * {{Cita libro | nome = Martin | apelidos = Page | título = A Primeira Aldeia Global. Como Portugal mudou o Mundo | ano = 2008 | editorial = Casa das Letras | lingua = pt | isbn = 978-9724617633 |ref=harv }} * {{Cita libro | nome = Xosé Ramón | apelidos = Pena | ligazónautor = Xosé Ramón Pena | título = Historia da literatura medieval galego-portuguesa | ano = 2002 | editorial = Sotelo Blanco Edicións | lugar= Santiago de Compostela | lingua = | isbn = 9788478243990 |ref=harv }} * {{Cita libro | apelidos1= Ribeiro |nome1= Ângelo |apelidos2= Saraiva |nome2= José Hermano | título = História de Portugal I — A Formação do Território | ano = 2004 | editorial = QuidNovi | lingua = pt | isbn = 989-5541066 |ref=harv }} * {{Cita libro | apelidos1= Ribeiro |nome1= Ângelo |apelidos2= Saraiva |nome2= José Hermano | título = História de Portugal II — A Afirmação do País | ano = 2004 | editorial = QuidNovi | lingua = pt | isbn = 989-5541074 |ref=harv }} * {{Cita libro |apelidos= Saraiva |nome= José Hermano | título = História de Portugal X — A Terceira República | ano = 2004 | editorial = QuidNovi | lingua = pt | isbn = 989-5541155 |ref=harv }} * {{Cita libro | nome = José | apelidos = Saramago | ligazónautor = José Saramago | título = Viagem a Portugal | ano = 2000 | editorial = Editorial Caminho | lingua =pt | isbn = 978-9722124201 |ref=harv }} * {{Cita libro | nome = Raquel | apelidos = Varela | título = A história do PCP na Revolução dos cravos | ano = 2011 | editorial = Bertrand Editora | lingua =pt | isbn = 978-9722522953 |ref=harv }} * {{Cita libro |título = Constituição da República Portuguesa |url = http://www.ces.es/TRESMED/docum/por-cttn-por.pdf |ano = 2004 |edición = VI Revisão Constitucional |lugar = Lisboa |lingua = pt |ref = harv |dataacceso = 28 de xaneiro de 2014 |urlarquivo = https://web.archive.org/web/20150923201950/http://www.ces.es/TRESMED/docum/por-cttn-por.pdf |dataarquivo = 23 de setembro de 2015 |urlmorta = yes }} === Outros artigos === * [[Bandeira de Portugal]] * [[Escudo de Portugal]] * [[A Portuguesa]] * [[Lista de panteóns e tumbas dos gobernantes en Portugal]] * [[Lista de vilas en Portugal]] * [[Lista de illas de Portugal]] === Ligazóns externas === * [http://www.portugal.gov.pt/ Goberno de Portugal] * [http://www.parlamento.pt/Paginas/default.aspx Parlamento de Portugal] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150829045455/http://www.parlamento.pt/Paginas/default.aspx |date=29 de agosto de 2015 }} * [http://www.presidencia.pt/ Presidencia da República Portuguesa] * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/po.html Portugal en The World Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200519213218/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/po.html |date=19 de maio de 2020 }} {{UE}} {{OTAN}} {{Europa}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Portugal| ]] [[Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (Historia e xeografía)]] [[Categoría:Artigos destacados]] 514z792vxjj9x797iqp20r75cnfrlaz 0 1229 7105172 6945733 2025-06-24T01:07:10Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105172 wikitext text/x-wiki {{1000}} {{Outros homónimos|Brasil (homónimos)}} {{Xeografía política}} O '''Brasil''', oficialmente '''República Federativa do Brasil''', é unha [[Federación|república federal]] formada pola unión de vinte seis [[Estados do Brasil|estados federados]] e un [[Distrito Federal, Brasil|Distrito Federal]], situada en [[América do Sur]]. O país conta con 5.570 municipios<ref>{{cita web|título=Com 5 novos municípios, Brasil agora tem 5.570 cidades|url=http://oglobo.globo.com/brasil/com-5-novos-municipios-brasil-agora-tem-5570-cidades-7235803|dataacceso=25 de marzo de 2016|data-arquivo=23 de marzo de 2016|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160323175636/http://oglobo.globo.com/brasil/com-5-novos-municipios-brasil-agora-tem-5570-cidades-7235803|url-morta=yes}}</ref> e unha superficie de 8&nbsp;515&nbsp;767&nbsp;km², o que o converte no país máis grande do territorio suramericano, ocupando a súa superficie a metade do mesmo. En comparación co resto de Estados do planeta, ocupa o quinto lugar en [[Lista de países por poboación|número de habitantes]], con 213&nbsp;317&nbsp;639 ([[2021]]), así como en [[Lista de países por superficie|territorio]]. Porén, presenta un dos máis baixos índices de [[densidade de poboación]]. A súa capital é a cidade de [[Brasilia]], a cal substituíu a [[Río de Xaneiro]] en [[1960]]. Antes da cidade fluminense a primeira capital do país fora [[Salvador, Brasil|Salvador]]. O Brasil comparte fronteiras con tódolos países suramericanos exceptuando [[Chile]] e [[Ecuador]]. Así, ao norte limita con [[Colombia]], [[Venezuela]], a [[Güiana]], [[Suriname]] e a [[Güiana Francesa]], ao sur coa [[Arxentina]], o [[Uruguai]] e [[Paraguai]] e ao oeste con [[Bolivia]] e o [[Perú]]. Ao leste, durante 7.491 [[quilómetro|km]], o país está bañado polas augas do [[océano Atlántico]]. Ademais do territorio continental, o Brasil posúe grandes grupos de illas no Atlántico, por exemplo o [[Arquipélago de San Pedro e San Paulo]], [[Atol das Rocas]], [[Fernando de Noronha]], territorio especial do estado de [[Pernambuco]], e [[Trindade e Martim Vaz]] en [[Espírito Santo]]. Conta tamén cun complexo de pequenas [[illa]]s e [[Coral (animal)|corais]] chamado [[Atol das Rocas]], que pertence ao estado de [[Río Grande do Norte]]. Habitado orixinariamente polos [[Pobos indíxenas de América|amerindios]], o Brasil converteuse nunha colonia do Reino de [[Portugal]] tralo seu descubrimento da man de [[Pedro Álvares Cabral]] no ano [[1500]] e o [[Tratado de Tordesillas]]. No ano [[1815]], foi elevado á categoría de [[Reino do Brasil|Reino]], aínda que xa perdera os seus lazos coloniais varios anos antes, en [[1808]], despois da invasión portuguesa de [[Napoleón]]. O país obtivo a súa completa independencia o [[7 de setembro]] de [[1822]], [[Imperio do Brasil|constituíndose]] como un [[estado unitario]] gobernado baixo unha [[monarquía constitucional]] e un [[Parlamentarismo|sistema parlamentario]]. Anos despois, en [[1889]], un [[golpe de estado]] [[militar]] proclamou a República. A súa última [[Constitución]], formulada en [[1988]], define ao país como unha [[república federal]]. [[Clima]]ticamente é un [[trópico|país tropical]], xa que se atopa sobre a [[Ecuador terrestre|liña ecuatorial]], abarcando partes tanto no [[hemisferio sur]] como no [[hemisferio norte]], con todo as [[estacións do ano|estacións climáticas]] non se senten dun xeito radical. Parte do seu territorio está cuberto pola [[Amazonia|selva tropical amazónica]], que con 3,6 millóns de [[quilómetro cadrado|km²]] é a máis grande do mundo. Grazas a todo isto é o país con máis especies de [[animal|animais]] distintas no mundo. Demograficamente, a maior parte da súa poboación concéntrase ao longo do litoral, mentres o interior está marcado por enormes baleiros demográficos. A nivel lingüístico, o Brasil é o único país de [[lingua portuguesa]] do continente, aínda que tamén son faladas [[Linguas do Brasil|outras moitas linguas]]. A [[relixión]] con máis seguidores é o [[catolicismo]], sendo o país con maior número de católicos nominais do mundo. A sociedade brasileira é unha das máis multiétnicas do planeta, formada por descendentes de [[europeo]]s, [[indíxena]]s, [[África|africanos]] e [[Asia|asiáticos]]. A economía brasileira é a maior de [[América Latina]] e do hemisferio Sur, así como a sétima maior do mundo polo seu [[Produto Interior Bruto]] nominal e por [[paridade de poder adquisitivo]]. É ademais unha das principais economías con máis rápido crecemento económico. O país é membro da [[Organización das Nacións Unidas]] (ONU), da que é membro fundador, [[G20]], [[Comunidade dos Países de Língua Portuguesa]] (CPLP), [[Unión Latina]], [[Organización dos Estados Americanos]] (OEA), [[Organización dos Estados Iberoamericanos]] (OEI), [[Mercado Común do Sur]] (Mercosur) e da [[Unión de Nacións Suramericanas]] (Unasur), ademais de ser un dos países [[BRICS]], xunto coa [[China]], a [[India]], [[Rusia]] e [[Suráfrica]]. == Etimoloxía == [[Ficheiro:Ortelius 1572 Ireland Map.jpg|miniatura|esquerda|A Illa Brasil fronte as costas de [[Irlanda]] nun mapa de Ortelius datado en 1572.]] As raíces [[Etimoloxía|etimolóxicas]] do termo Brasil son de difícil reconstrución. O [[Filoloxía|filólogo]] Adelino José da Silva Azevedo postulou que se trata dunha palabra de procedencia [[celtas|celta]], ''barkino'', mais tamén advertiu que as orixes máis remotas do termo poderían atoparse na lingua dos antigos [[Fenicia|fenicios]]. Este vocábulo utilizábase para nomear a un colorante vermello utilizado por esta civilización. Na [[Idade Media]], a palabra foi deformada polos [[Xénova|xenoveses]] a ''brazi''. Na época colonial, cronistas da importancia de João de Barros, frei Vicente do Salvador ou Pero de Magalhães Gândavo presentaron explicacións semellantes acerca da orixe do nome Brasil. De acordo con eles, derivaría de [[pau brasil]] (''Caesalpinia echinata''), designación dada a un tipo de [[madeira]] avermellada empregada na ebanistería e na tinguidura de tecidos. Na [[era dos descubrimentos]], era común entre exploradores gardar coidadosamente o segredo de todo canto descubrían ou conquistaban a fin de asegurar unha exploración exclusiva do territorio, porén os portugueses non tardaron en anunciar rapidamente por toda [[Europa]] o novo descubrimento da "illa Brasil" no medio do [[océano Atlántico]], de onde se extraía este tipo de madeira.<ref name="Concise">{{cita web|url=http://books.google.es/books?id=HJdaM325m8IC&pg=PA9&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|autor=Fausto, Boris|editor=Cambridge University Press|título=A Concise History of Brazil|dataacceso=15 de xullo de 2013|ano=1999}}</ref> Con todo, antes de recibir a súa designación actual, as novas terras descubertas foron designadas de distintas formas, entre outras, Monte Pascoal, cando os descubridores avistaron terras por primeira vez, Illa de Vira Cruz, Terra de Santa Cruz, Nova Lusitânia ou Cabrália. En 1967, coa primeira Constitución da ditadura militar, o Brasil pasou a chamarse República Federativa do Brasil, nome que se conserva na actual Constitución de 1988. Anteriormente, na época da [[monarquía constitucional]], o nome oficial era o de Imperio do Brasil e, posteriormente, coa proclamación da [[República]] en [[1889]], cambiou a Estados Unidos do Brasil.<ref>{{cita web|url=http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/constituicao/Constituiçao91.htm|título=Constitución brasileira de 1891|dataacceso=10 de maio de 2010|editor=Presidência da República|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20130804130509/http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/Constituicao/Constitui%C3%A7ao91.htm|dataarquivo=04 de agosto de 2013|urlmorta=yes}}</ref> Os habitantes naturais do Brasil son denominados segundo a [[Real Academia Galega]] ''brasileiros'',<ref>{{cita web|url=http://www.realacademiagalega.org/dicionario#searchNoun.do?nounTitle=brasileiro|título=Dicionario da Real Academia Galega. Brasileiro|dataacceso=28 de agosto de 2013|editor=Real Academia Galega|data-arquivo=22 de xullo de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130722230111/http://www.realacademiagalega.org/dicionario#searchNoun.do?nounTitle=brasileiro|url-morta=yes}}</ref> [[xentilicio]] que foi rexistrado por vez primeira en portugués en [[1706]],<ref name="Houaiss">{{Cita libro|título=Dicionario Houaiss da Lingua Portuguesa|localización=Río de Xaneiro|editor=Obxectiva|ano=2009|autor= Houaiss, Antônio}}.</ref> aínda que inicialmente só se refería aos que comercializaban pau brasil.<ref name = "Nosa Historia">{{cita libro|autor=Couto, Jorge|título=A construción do Brasil|editor=Cosmos|ano=1997|ISBN=978-9-72808185-0}}.</ref> Porén, non foi até 1824, coa primeira constitución brasileira, que o xentilicio pasou legalmente a designar as persoas naturais do país. En portugués utilízanse ademais outros xentilicios como brasílico, brasílio, brasiliano e brasiliense, este último tamén aceptado pola RAG, aínda que para designar aos habitantes de [[Brasilia]], a capital federal.<ref>{{cita web|url=http://www.realacademiagalega.org/dicionario#searchNoun.do?nounTitle=brasiliano|título=Dicionario da Real Academia Galega. Brasiliano|dataacceso=28 de agosto de 2013|editor=Real Academia Galega|data-arquivo=22 de xullo de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130722230111/http://www.realacademiagalega.org/dicionario#searchNoun.do?nounTitle=brasiliano|url-morta=yes}}</ref> == Historia == {{Artigo principal|Historia do Brasil|Cronoloxía do Brasil}} === Período precolonial === [[Ficheiro:Map of indigenous peoples of Brazil (16th C.).jpg|miniatura|Os pobos indíxenas cara ao [[século XVI]].]] No momento da chegada ás costas do Brasil por parte dos [[Portugal|portugueses]], da man de [[Pedro Álvares Cabral]], no ano [[1500]], estímase que a costa oriental de [[América do Sur]] estaba habitada por ao redor de dous millóns de indíxenas. A [[Pobos indíxenas de América|poboación amerindia]] estaba repartida en grandes nacións indíxenas compostas por varios grupos étnicos, entre os cales destacaban os grupos tupí-guaraní, macro-jê e arauaco. Os primeiros, por exemplo, estaban subdivididos entre os [[pobo guaraní|guaranís]], os [[pobos tupís|tupís]] e os [[Pobo tupinamba|tupinambas]], entre moitos outros. Precisamente foron os tupís a primeira etnia indíxena que tivo contacto cos colonizadores, sendo o seu territorio o comprendido entre os actuais Estados de [[Río Grande do Sur]] e [[Río Grande do Norte]].<ref name="ME">{{Cita web|editor=Mundo Estranho|url=http://mundoestranho.abril.com.br/materia/que-indios-dominavam-o-litoral-do-brasil-na-epoca-do-descobrimento|título=Que índios dominavam o litoral do Brasil na época do Descobrimento?|autor=Marsiglia, Luciano|data-acceso=16 de xullo de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20111210094914/http://mundoestranho.abril.com.br/materia/que-indios-dominavam-o-litoral-do-brasil-na-epoca-do-descobrimento|dataarquivo=10 de decembro de 2011|urlmorta=yes}}</ref> Os portugueses atoparon aos nativos aínda na [[Idade de Pedra]] e divididos en varías tribos que constantemente loitaban entre si. As fronteiras entre estes grupos indíxenas, antes da chegada dos europeos, xurdían por mor de distintas guerras entre eles, xurdidas por mor das diferenzas culturais e lingüísticas. Estas guerras abarcaban accións bélicas a grande escala, tanto en terra como na auga, coa [[Canibalismo|antropofaxia ritual]] sobre os prisioneiros de guerra. O territorio que hoxe pertence a Brasil, ademais do restante de [[América do Sur]], porén, estaba xa dividido entre dúas potencias europeas, [[Portugal]] e [[Coroa de Castela|Castela]], antes aínda do seu descubrimento oficial. O [[Tratado de Tordesillas]], asinado en [[1494]], foi un importante acordo para a definición das futuras fronteiras, que dividía o continente de norte a sur, dende o actual estado do [[Pará]] até a cidade de Laguna en [[Santa Catarina, Brasil|Santa Catarina]], sendo posteriormente bastante alterada coa expansión portuguesa cara ao oeste. === A colonización === [[Ficheiro:Desembarque de Pedro Álvares Cabral em Porto Seguro em 1500 by Oscar Pereira da Silva (1865–1939).jpg|miniatura|esquerda|250px|Desembarco de [[Pedro Álvares Cabral]] por Oscar Pereira da Silva ([[1902]]).]] A terra agora chamada Brasil foi reivindicada por [[Imperio Portugués|Portugal]] en abril de [[1500]] coa chegada da frota portuguesa comandada por [[Pedro Álvares Cabral]], a quen se lle atribúe o seu descubrimento tras avistar terra o [[21 de abril]] de [[1500]] e chegando á actual cidade de [[Porto Seguro]] ([[Baía, Brasil|Baía]]) ao día seguinte. Porén, a [[Colonialismo|colonización]] non comezou de xeito efectivo até anos máis tarde coa fundación da vila de [[São Vicente, São Paulo|São Vicente]], por [[Martim Afonso de Sousa]] en [[1532]] e coa división do territorio en doce capitanías hereditarias feita por [[Xoán III de Portugal|Xoán III]] en [[1534]]. Con todo, o fracaso deste sistema de capitanías levou o rei a nomear un Gobernador Xeral para administrar toda a colonia. O [[29 de marzo]] de [[1549]] foi fundada a [[cidade]] de [[Salvador, Brasil|Salvador]] para ser a capital. Os portugueses asimilaron algunhas das tribos nativas, mentres que outras foron escravizadas ou exterminadas, xa sexa ao contraer por doenzas [[Europa|europeas]] para as cales non estaban inmunizados, ou por mor das longas guerras que se produciron durante os dous primeiros séculos de colonización entre grupos indíxenas rivais e os seus aliados europeos. A colonización presentaba grandes dificultades engadidas, xa que a estrutura económica portuguesa non estaba preparada para afrontala. A mediados do século XVI, cando o [[azucre]] de [[Cana de azucre|cana]] se converteu no máis importante produto de [[exportación]] do Brasil, os portugueses comezaron a importar de [[escravitude|escravos]] [[África|africanos]] comprados nos mercados de [[África occidental]], inicialmente para lidar coa crecente demanda internacional do produto. Anteriormente tentaran escravizar aos [[indíxena]]s, mais foron dezmados ao non someterse. [[Ficheiro:Brazil-16-map.jpg|miniatura|Mapa do Brasil no Atlas de Miller ([[1519]]).]] En canto aao control territorial, ignorando o [[Tratado de Tordesillas]] de [[1494]], os portugueses foron ampliando as súas fronteiras a través de expedicións coñecidas como bandeiras, chegando até onde hoxe se sitúa a maior parte da fronteira do país. Isto levou a que tiveran que pasar os [[século XVI|séculos XVI]] e [[século XVII|XVII]] defendendo tales conquistas contra potencias rivais europeas, tendo que rexeitar as [[Reino de Francia|francesas]] e [[Provincias Unidas|neerlandesas]]. Tralo rexeitamento das tentativas de colonización, non quedou practicamente ningunha influencia cultural destas potencias europeas. Das intrusións coloniais, a de máis longa duración foi a neerlandesa. Os corsarios holandeses comezaron por saquear a costa, como ocorreu en [[Baía, Brasil|Baía]] en [[1604]] onde chegaron a capturar temporalmente a capital, [[Salvador, Baía|Salvador]]. De [[1630]] a [[1654]], estabelecéronse permanentemente no nordés e controlaron unha longa franxa de costa. Con todo, non lles resultou sinxelo, pois os colonos da [[Compañía Holandesa das Indias Occidentais]] vivían en constante estado de sitio. Tras varios anos de guerra, retiráronse formalmente en [[1661]]. Ao final do [[século XVII]], debido á competencia colonial as exportacións de azucre comezaron a declinar, mais o descubrimento de [[ouro]] por parte dos bandeirantes na década de [[1690]], abriu un novo ciclo para a economía da colonia, promovendo unha febre do ouro. Esta situación atraeu miles de novos colonos, vindos non só de Portugal senón tamén doutras colonias portuguesas ao redor do mundo, o que á súa vez acabou xerando conflitos, como a [[guerra dos Emboabas]], entre os antigos colonos e os chegados recentemente. Para garantir o mantemento da orde colonial interna, alén da defensa do monopolio de explotación económica do Brasil, o foco da administración colonial portuguesa se concentrou tanto en manter so control e erradicar as principais formas de rebelión e resistencia dos escravos, como por exemplo a do [[Quilombo dos Palmares]], como en reprimir todo movemento de autonomía ou [[independencia]] política. A primeira delas foi a revolta de Filipe dos Santos en [[1720]]. Anos máis tarde xurdirían grandes movementos coa intención de proclamar a independencia e reivindicar a abolición da escravitude, como é o caso das Conxuras Mineira ([[1789]]), Carioca ([[1794]]) e Baiana ([[1798]]). [[Ficheiro:Resposta de Tiradentes.jpg|miniatura|250px|left|Homenaxe aos mártires da Conxura Mineira.]] A Conxura Mineira partiu da elite de [[Minas Xerais]], debido á decadencia da [[minaría]] na segunda metade do [[século XVIII]], o que facía difícil pagar os impostos esixidos pola coroa portuguesa. Ademais, o goberno portugués pretendía promulgar un imposto que esixía que toda a poboación contribuíse coa recadación do 20% do valor do [[ouro]] retirado, afectando incluso aos que non traballaban nas minas. Os colonos subleváronse e pasaron a conspirar contra Portugal para crear un estado independente baixo a forma dunha [[República]], inspirados polas ideas da [[Ilustración]] [[Francia|francesa]] e [[Revolución Americana|independencia]] [[Estados Unidos de América|norteamericana]]. Con todo, os líderes do movemento foron detidos e enviados a [[Río de Xaneiro]], onde foron xulgados e condenados. A Conxura Baiana, polo contrario, foi un movemento que partiu da clases máis humildes da sociedade de [[Baía, Brasil|Brasil]], con gran participación de xastres ou alfaiates, por iso tamén é coñecida como Revolta dos Alfaiates. Os revolucionarios predicaban a liberación dos escravos, a instauración dun goberno igualitario onde as persoas fosen promovidas de acordo coa capacidade e merecemento individuais, ademais da instauración dunha República na Baía. O [[12 de agosto]] de [[1798]], o movemento precipitouse cando algúns dos seus membros alertaron as autoridades ao distribuír panfletos na porta das igrexas, o que supuxo a súa detención. Centenares de persoas foron denunciadas, detidas, prendidas e procesadas. Catro participantes foron condenados á forca e os restos dos seus corpos foron esparexidos pola baía para agoirar á poboación. === Reino Unido con Portugal === {{Artigo principal|Reino Unido de Portugal, Brasil e o Algarve|Reino do Brasil}} [[Ficheiro:Aclamação do rei Dom João VI no Rio de Janeiro.jpg|left|miniatura|250px|Aclamación de [[Xoán VI de Portugal|Xoán VI]] en [[Río de Xaneiro]].]] A finais de [[1807]], forzas castelás e [[Guerras napoleónicas|napoleónicas]] [[Guerra Peninsular|ameazaron]] a seguridade do [[Portugal continental]], facendo que o príncipe rexente [[Xoán VI de Portugal|Xoán VI]], en nome da raíña [[María I de Portugal|María I]], trasladase a corte real de [[Lisboa]] cara ao Brasil. O estabelecemento da corte portuguesa levou á creación dalgunhas das primeiras institucións brasileiras, como as bolsas de valores locais e un banco nacional. Acabou ademais o [[monopolio]] comercial que Portugal mantiña so o Brasil, liberalizando os trocos comerciais con outras nacións e abrindo os portos á nacións amigas. En [[1809]], en vinganza por ser forzado a un "autoexilio" no Brasil, o príncipe rexente ordenou a conquista portuguesa da [[Güiana Francesa]]. Co fin da [[guerra peninsular]] en [[1814]], os tribunais europeos esixiron que a raíña María I e o príncipe rexente Xoán regresasen a Portugal, xa que consideraban impropio que representantes dunha antiga monarquía europea residisen nunha [[Colonialismo|colonia]]. En [[1815]], para xustificar a súa permanencia no Brasil, onde a corte real estaba a prosperar nos últimos seis anos, creouse o [[Reino Unido de Portugal, Brasil e o Algarve]], estabelecendo así un [[monarquía|Estado monárquico]] transatlántico e pluricontinental con capital en [[Río de Xaneiro]]. Así, o Brasil pasa de ser a única colonia do mundo a converterse, momentaneamente, en metrópole. Iso irritou a sectores da sociedade portuguesa da época e non foi suficiente para calmar a demanda de retorno da corte a Lisboa, como se esixiu na revolución liberal do [[Porto, Portugal|Porto]] en [[1820]], nin o desexo de independencia por parte de grupos brasileiros, como por exemplo a Revolución Pernambucana de [[1817]]. Porén, rexeita retornar e aproba unha lei na cal calquera decisión tomada en Lisboa que afectase a todo o Reino Unido debería ser ratificada por el persoalmente. En 1821, como esixencia por parte dun grupo de revolucionarios que tomaran a cidade do Porto, Xoán VI parte para Lisboa, onde fixo un xuramento á nova [[constitución]], deixando seu fillo, o príncipe [[Pedro I do Brasil|Pedro de Alcántara]] como Rexente do [[Reino do Brasil]]. === Independencia e Imperio === {{Artigo principal|Imperio do Brasil}} [[Ficheiro:Fala do trono.jpg|miniatura|dereita|O [[Pedro II do Brasil|emperador Pedro II]] na apertura da Asemblea Xeral ([[1872]]).]] [[Xoán VI de Portugal|Xoán VI]] regresou a [[Europa]] o [[26 de abril]] de 1821, deixando ao seu primoxénito, [[Pedro I do Brasil|Pedro de Alcántara]], como príncipe rexente. O goberno portugués tentou transformar o Brasil nunha colonia unha vez máis, privando o país do estatuto de [[Reino do Brasil|Reino]] adquirido en 1815. Porén, os brasileiros non cederon e Pedro declara a independencia do país do [[Reino Unido de Portugal, Brasil e o Algarve]] o [[7 de setembro]] de [[1822]], sendo coroado como [[Imperio do Brasil|primeiro emperador do Brasil]] o [[1 de decembro]]. Aínda que os primeiros intentos por independizar ao país do control portugués adoptaron os ideais republicanos, como foi o caso da Conxura Mineira, no [[século XIX]] case tódolos brasileiros estaban a favor dunha [[monarquía]].<ref>{{cita libro|autor=Kraay, Hendrik|título= Lorenzo Aldé|obra=Revista de História da Biblioteca Nacional|localización= Río de Xaneiro|editorial=SABIN|ano=2009}}</ref><ref>{{cita libro|autor=Buarque de Holanda, Sérgio|título= O Brasil Monárquico: o processo de emancipação|edición= 4ª|localización= São Paulo|editorial= Difusão Europeia do Livro|ano=1976|páxina=403}}</ref> A Guerra de Independencia propagouse por case todo o territorio, aínda que as principais batallas libráronse nas [[Rexión Norte do Brasil|Rexións Norte]], [[Rexión Nordeste do Brasil|Nordeste]] e [[Rexión Sur do Brasil|Sur]] (na provincia Cisplatina, actual [[Uruguai]]). Os últimos soldados portugueses rendéronse o [[8 de marzo]] de [[1824]], sendo a a independencia recoñecida por Portugal máis dun anos despois, o [[29 de agosto]] de [[1825]], no [[Tratado do Río de Xaneiro (1825)|Tratado do Río de Xaneiro]]. Tras ser aprobada polos consellos municipais de todo o país, o [[25 de marzo]] de [[1824]] promúlgase a primeira Constitución brasileira.<ref>{{cita libro|autor=Murilo de Carvalho, José|título=A Monarquia brasileira|localización=Río de Xaneiro|editorial= Ao Livro Técnico|ano= 1993|páxina=23}}</ref> O [[7 de abril]] de [[1831]], Pedro I [[abdicación|abdica]] cando regresou a Europa para [[Guerra Civil portuguesa|recuperar]] o trono da súa familia para a súa filla [[María II de Portugal|María]], deixando ao seu fillo de cinco anos, [[Pedro II do Brasil|Pedro II]], como sucesor. Como o novo emperador non podía exercer as súas funcións debido á súa idade, creouse unha [[rexencia]]. As disputas entre distintas faccións políticas levaron a unha rexencia inestable, na que houbo rebelións chegando case a adoptarse o [[anarquismo]].<ref>{{cita libro|autor=Dohlnikoff, Miriam|título= Pacto imperial: origens do federalismo no Brasil do século XIX|localización= São Paulo|editorial= Globo|ano= 2005|páxina=206}}</ref> Aínda que os grupos rebeldes non estaban en contra da [[monarquía]], algúns declararon a [[independencia]] das súas provincias formando novas repúblicas independentes mentres [[Pedro II do Brasil|Pedro II]] fose incapaz de gobernar. Os casos máis notorios foron o da [[República Rio-Grandense]] (hoxe Estado de [[Río Grande do Sur]]) e [[República Xuliana]] (hoxe [[Santa Catarina, Brasil|Santa Catarina]]) os cales, por medio da guerra dos Farrapos, proclamaron a súa [[Secesión (política)|secesión]] do [[Imperio brasileiro]].<ref>{{cita libro|autor=De Laytano, Dante|data= 1983|título= História da República Rio-Grandense (1835-1845)|localización= Porto Alegre|editorial= Editora Sulina|páxina= 248}}</ref> Debido a todas estas circunstancias, Pedro II foi declarado emperador prematuramente aos catorce anos. A partir de aí, o Brasil gozou de varias décadas de estabilidade política e rápido progreso económico, sendo o seu principal recurso a agricultura, onde o [[café]] era principal produto exportado, chegando presentar unha expansión deste negocio do 900%. Ademais, construíse durante o seu reinado unha ampla rede [[ferrocarril|ferroviaria]], sendo así o segundo país [[América Latina|latinoamericano]] en implantar este tipo de transporte. A nivel bélico, chegou mesmo a posuír a cuarta maior [[Armada (mariña)|armada]] do mundo.<ref>{{cita web|autor=Castro, André Augusto|url=http://www.secom.unb.br/unbagencia/ag0403-03.htm|título=As veias abertas da América do Sul|editor=Universidade de Brasília|data=[[2 de abril]] de [[2003]]|dataacceso=[[29 de agosto]] de [[2013]]|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110519222615/http://www.secom.unb.br/unbagencia/ag0403-03.htm|dataarquivo=19 de maio de 2011|urlmorta=yes}}</ref> [[Ficheiro:Railroad station brazil 1885.jpg|miniatura|esquerda|Estación de ferrocarril pertencente á liña de Minas-Río, durante o Imperio, na provincia de [[São Paulo]] ([[1885]]).]] Durante os 59&nbsp;anos de reinado de Pedro II, o Brasil saíu ben parado de tres guerras internacionais: a [[guerra grande]], a guerra contra Aguirre e a [[guerra da Tripla Alianza]], ademais de testemuñar a consolidación da [[democracia]] representativa, grazas sobre todo á realización de sucesivas [[eleccións]] e á [[liberdade de prensa]]. O proceso para extinguir a [[escravitude]] foi moito máis lento, ora que constante. Comezou en [[1850]] coa fin do tráfico internacional de escravos, mais a pesar dos efectos políticos e económicos decorrentes da derrota dos [[Estados Confederados de América|Estados Confederados]] na [[Guerra civil estadounidense|guerra civil americana]] durante a década de [[1860]], non foi até [[1888]], após un longo proceso de mobilización interna e de debate para a quitar lexitimidade moral e legal á escravitude, que esta foi formalmente abolida. Con todo, dende a independencia a poboación escrava estaba en claro declive: en 1823, o 29% da poboación estaba composta por escravos, mais para 1887 esta porcentaxe reducírase até o 5%. A falta de man de obra a consecuencia da liberación dos escravos foi solucionada coa atracción de centenares de miles de [[inmigración|inmigrantes]], na súa maioría [[italia]]nos e [[Portugal|portugueses]].<ref>{{cita web|url=http://www.scielo.br/img/revistas/rsp/v8s0/03t2.gif|título=Entrada de estrangeiros no Brasil|editor=SciELO Brasil|dataacceso=[[29 de agosto]] de [[2013]]}}</ref> Cando o Imperio foi derrocado o [[15 de novembro]] de [[1889]], houbo pouco interese por parte do pobo brasileiro en trocar a forma de goberno dunha monarquía a unha [[república]] xa que Pedro II estaba no auxe da súa popularidade entre a cidadanía,<ref>{{cita libro|autor=Ermakoff, George|título= Rio de Janeiro - 1840-1900 - Uma crônica fotográfica|localización=Río de Xaneiro|editorial= G. Ermakoff Casa Editorial|ano= 2006|páxina=189}}</ref> aínda que xa nos anos [[1870]] comezaran a medrar os movementos republicanos. O [[golpe militar]] republicano foi apoiado polos antigos propietarios de escravos que se negaban a aceptar a abolición da escravitude pactada en 1888 polo goberno monárquico. === A República Vella e a era Vargas === [[Ficheiro:Deodoro da Fonseca sak.jpg|miniatura|dereita|O mariscal [[Deodoro da Fonseca]], proclamou a república o [[15 de novembro]] de [[1889]], nomeándose [[de facto]] o primeiro presidente do Brasil.]] Un [[golpe militar]] liderado polo republicano [[Deodoro da Fonseca]] depuxo a [[Pedro II do Brasil|Pedro II]] o [[15 de novembro]] de [[1889]], nomeándose así mesmo como o primeiro presidente ''[[de facto]]'' do país. Nun principio o goberno [[republicanismo|republicano]] non era senón unha [[ditadura]] [[militar]], até que a nova Constitución promulgada en [[1891]] convocou eleccións directas para o ano 1894. Este documento tamén aboliu as restricións do dereito ao voto que existían no período monárquico, cando só se lles outorgaba a aqueles que tivesen un nivel de ganancias determinado. Porén, mantivo o carácter aberto e non secreto do voto, permitindo só a participación de homes alfabetizados, nunha época na que a maioría da poboación brasileira era [[analfabetismo|analfabeta]].<ref>{{cita libro|autor=Nunes Leal, Victor|título= Coronelismo, enxada e voto: o município e o regime representativo no Brasil|editorial= Alfa-Omega|ano=1976|isbn=852950092X}}</ref> O país fíxose chamar República dos Estados Unidos do Brasil, sendo entre [[1889]] e [[1930]] os principais núcleos do país [[Estado de São Paulo|São Paulo]] e [[Minas Xerais]], quen alternaron o control da Presidencia nun período coñecido so o nome de ''República do café con leite''. Durante o primeiro período de goberno republicano, o Brasil mantivo unha política exterior pacífica e neutral, que só foi interrompida pola guerra do Acre e a [[primeira guerra mundial]].<ref>{{cita libro|título=A raiz das coisas: Rui Barbosa, o Brasil no mundo|editorial=Civilização Brasileira|ano=2008|isbn=8520008356|páxinas=225-278}}</ref><ref>{{cita libro|título=O Brasil e a Primeira Guerra Mundial|autor=Instituto Xeográfico Brasileiro|ano=1990}}</ref> A nivel local, por mor da burbulla económica do ''encilhamento''<ref>{{cita libro|autor=d'Escragnolle Taunay, Alfredo|título= O encilhamento: scenas contemporaneas da bolsa em 1890, 1891 e 1892|url=https://archive.org/details/oencilhamentosce01escruoft|editorial=Edições Melhoramentos|ano= 1893}}</ref><ref>{{cita libro|autor= Nassif, Luís|título=Os cabeças-de-planilha|url= https://archive.org/details/oscabecasdeplani0000nass|editorial=Ediouro|ano= 2007|isbn=9788500020940|páxinas=[https://archive.org/details/oscabecasdeplani0000nass/page/69 69]-107}}</ref><ref>{{cita libro|autor=Ribeiro de Carvalho, Ney|título= O Encilhamento: anatomia de uma bolha brasileira|editorial= Bovespa|ano= 2004}}</ref> e da Revolta da Armada nos anos 1890,<ref>{{cita libro|autor=Martins, Hélio|título= A Revolta da Armada|editorial=BibliEx|ano=1997}}</ref> iniciouse un ciclo prolongado de inestabilidade financeira, política e social que se estendería até a década de [[1920]], mantendo ao país arrasado por diversas rebelións que aos poucos minaron o réxime. Entre estas destacaron a Revolución Paulista, a Revolución do Forte de Copacabana, a Comuna de Manaus e a Columna Prestes.<ref>{{cita libro|autor=Moniz, Edmundo|título= Canudos: a luta pela terra|editorial=Global|ano= 1984}}</ref> Finalmente, en [[1930]], [[Getúlio Vargas]], que fora candidato presidencial nas eleccións dese ano, liderou un [[golpe de estado]] e asumiu a presidencia da república co apoio dos militares.<ref>{{cita libro|autor=Varios|título=Política e sociedade no Brasil, 1930-1964|isbn=8574192422|páxinas=17-25}}</ref> Vargas e os militares, quen aduciron asumir a presidencia temporalmente a fin de poñer en funcionamento reformas democráticas, disolveron o Congreso e continuaron o seu mandato baixo un estado de emerxencia, substituíndo aos gobernadores dos Estados polos seus aliados.<ref>{{cita libro|nome=Frank|apelidos= McCann|título=Soldados da Pátria: História do exército brasileiro|editorial=Cia das Letras|ano= 2007|isbn=8535910840|páxina=386}}</ref> En 1932, co pretexto de poñer en funcionamento as promesas de reformas democráticas, a [[oligarquía]] paulista tentou recuperar o poder mediante unha revolta, e en 1935 os [[comunismo|comunistas]] rebeláronse, mais ambos os movementos foron derrotados. No entanto, a ameaza comunista serviu de pretexto para impedir as eleccións previamente estipuladas, e tamén para que Vargas e os militares efectuasen outro golpe de estado en 1937, establecendo unha [[ditadura]]. En maio de 1938 houbo outro intento errado por tomar o poder, esta vez por parte dos [[fascismo|fascistas]] brasileiros.<ref>{{cita libro|autor=Seitenfus, Ricardo|título=A entrada do Brasil na Segunda Guerra Mundial|editorial=Edipucrs|ano= 2000|isbn= 8574301221|páxinas=116-168}}</ref> O Brasil mantívose neutral durante os primeiros anos da [[segunda guerra mundial]], mais diversos acontecementos levaron ao país a aliñarse en favor dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] durante a Conferencia de Río de [[1942]], rompendo relacións diplomáticas coas [[Potencias do Eixo na Segunda Guerra Mundial|potencias do Eixo]].<ref>{{cita libro|autor=Silva, Hélio|título= 1942; Guerra no Continente - O ciclo de Vargas, Volume 12|editorial=Civilização Brasileira|ano= 1971|capítulo=Defesa do Hemisfério}}</ref> En represalia, as armadas da [[Alemaña nazi]] e a [[Reino de Italia (1861-1946)|Italia fascista]] estenderon a súa campaña de guerra submarina ao Brasil. Despois de meses de continuos afundimentos de navíos mercantes brasileiros e a intensa presión pública, o goberno declaroulles a guerra en agosto.<ref>{{cita libro|autor=Sander, Roberto|título=O Brasil na mira de Hitler|url=https://archive.org/details/obrasilnamiradeh0000sand|editorial= Obxectiva|ano= 2007|isbn= 8573028688}}</ref> Coa vitoria [[Aliados da segunda guerra mundial|aliada]] e a fin dos dous [[totalitarismo|réximes totalitarios]] europeos, a posición de Vargas tornouse insostible e foi rapidamente deposto por outro golpe militar. En 1946, a [[democracia]] foi restablecida e o xeneral [[Eurico Gaspar Dutra]] foi elixido presidente. Vargas regresou ao poder a finais de 1950 democraticamente elixido, mais suicidouse en agosto de 1954 no medio dunha crise política. === Era contemporánea === [[Ficheiro:0741 NOV B 05 Esplanada dos Ministerios Brasilia DF 03 09 1959.jpg|miniatura|esquerda|A construción de [[Brasilia]], cidade capital do país inaugurada en [[1960]].]] Varios gobernos provisionais breves sucederon ao falecido presidente Vargas. [[Juscelino Kubitschek]] converteuse en novo presidente en [[1956]], marcado pola campaña política cuxo lema era "50 anos en 5", asumindo unha postura conciliadora coa oposición política que lle permitiu gobernar sen crises importantes. A economía e o sector industrial creceron considerablemente, mais a súa maior conquista foi a construción da nova capital, [[Brasilia]], inaugurada en [[1960]]. O seu sucesor, [[Jânio Quadros]], renunciou en [[1961]], menos dun ano despois de asumir o cargo, tomando o seu vicepresidente, [[João Goulart]], a presidencia. Porén, isto suscitou unha forte oposición política, o que provocou que fose deposto por un golpe que resultou nun réxime militar. A intención do novo réxime era ser transitorio, mais rematou por converteuse nunha ditadura plena coa promulgación da Lei Institucional Número Cinco (AI-5) de 1968. A [[censura]] e a represión en tódalas súas formas, incluíndo a [[tortura]], non se restrinxiu tan só aos políticos opositores e aos militantes de esquerda, a súa acción alcanzou a todos aqueles a quen o réxime encaraba como opositores ou xente ligada a eles. Isto abrangueu practicamente a tódolos sectores sociais, entre eles artistas, estudantes, xornalistas, clérigos, sindicalistas, profesores ou intelectuais, alén dos propios militares e policías que demostrasen non estar aliñados co réxime. O réxime tamén participou na persecución internacional a disidentes [[América do Sur|suramericanos]], en xeral a través da [[operación Cóndor]], a cal practicou o [[terrorismo de Estado]]. A exemplo doutros réximes ditatoriais na historia, o réxime militar brasileiro atinxiu o auxe da súa popularidade nun momento de alto crecemento económico, que ficou coñecido como "milagre económico", intre que coincidiu co auxe da represión, nos coñecidos como ''anos de chumbo''. [[Ficheiro:Michel Temer em 27 de outubro de 2016.png|miniatura|[[Michel Temer]], Presidente do Brasil de [[2016]] a [[2018]].]] O desgaste natural de anos de poder ditatorial, que non abrandou a represión, sumado á incapacidade de lidar coas crises económicas e as presións populares, fixeron inevitable a apertura política do réxime, a cal foi conducida polos xenerais [[Ernesto Geisel]], quen asumiu a presidencia en [[1974]] coa promesa dun proceso de redemocratización "lento, gradual e seguro". En [[1978]] anulou a Lei Institucional Número Cinco, aínda que o réxime militar continuou co seu sucesor, o xeneral [[João Figueiredo]], para completar a plena transición cara á democracia. Coa promulgación da Lei da Marcha en [[1979]], o Brasil comezou amodiño a súa volta á democracia, que se completaría coa volta dos civís ao poder en [[1985]], cando [[José Sarney]] asumiu a presidencia. Con todo, Sarney nunca foi moi popular debido á continuidade da crise económica e hiperinflación herdadas do réxime militar. O mal resultado deste goberno permitiu a elección en [[1989]] do case descoñecido [[Fernando Collor]], que posteriormente sufriría proceso de ''impeachment'', fundamentado en acusacións de corrupción, polo Congreso Nacional brasileiro en [[1992]]. Collor foi sucedido polo seu vicepresidente, [[Itamar Franco]], que nomeou como Ministro de Facenda a [[Fernando Henrique Cardoso]], quen creou o exitoso Plan Real que cal trouxo a estabilidade á [[Economía de Brasil|economía brasileira]]. En consecuencia, Fernando Henrique Cardoso foi elixido como presidente en [[1994]] e novamente en [[1998]]. A transición pacífica de poder cara ao seu principal opositor, [[Luiz Inácio Lula da Silva]], elixido en [[2002]] e reelixido en [[2006]], mostrou que o Brasil finalmente conseguiu alcanzar a súa procurada estabilidade política. En [[2010]], [[Dilma Rousseff]] converteuse na primeira muller elixida presidente, a segunda persoa en chegar á presidencia sen nunca antes disputar unha elección e a primeira en chegar á presidencia con plenitude democrática, tras outro goberno democrático que cumpriu o seu mandato completo.<ref>{{cita web|url=http://www.estadao.com.br/noticias/impresso,a-eleicao-de-dilma-rousseff,633577,0.htm|título= A eleição de Dilma Rousseff|dataacceso= 31 de agosto de 2013|data=2 de novembro de 2010|editor=O Estado de São Paulo}}</ref> En xuño de [[2013]] comezaron a celebrarse moitas manifestacións populares, nas que centenares de miles de persoas saíron ás rúas de varias cidades. As protestas, que inicialmente eran para contestar os aumentos nas tarifas de transporte público, gañaron un grande apoio popular despois que as policías militares estatais reprimiran as manifestacións de forma violenta e desproporcionada. A partir de entón, as protestas tomaron maiores proporcións, pasando a abranguer unha gran variedade de temas, como os gastos públicos en grandes eventos deportivos internacionais, a mala calidade dos servizos públicos e indignación contra a corrupción política en xeral. == Xeografía == {{Artigo principal|Xeografía do Brasil}} [[Ficheiro:Brazil topo en2.PNG|miniatura|esquerda|275px|Mapa físico do Brasil.]] O territorio brasileiro está atravesado por dous planos xeográficas imaxinarias: o [[Ecuador terrestre|Ecuador]], que pasa pola [[desembocadura|foz]] do [[río Amazonas|Amazonas]], e o [[Trópico de Capricornio]], que cruza pola cidade de [[São Paulo]].<ref>{{cita web|url=http://www.webciencia.com/05_posicaogeo.htm|título=Posição Xeográfica|dataacceso=5 de setembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20101130133800/http://webciencia.com/05_posicaogeo.htm|dataarquivo=30 de novembro de 2010|urlmorta=yes}}</ref> O país ocupa unha área vasta ao longo da costa Leste de [[América do Sur]] e abarca gran parte do interior do continente, compartindo fronteiras terrestres co [[Uruguai]] ao sur; a [[Arxentina]] e [[Paraguai]] ao suroeste; [[Bolivia]] e o [[Perú]] ao oeste; [[Colombia]] ao noroeste e [[Venezuela]], [[Suriname]], [[Güiana]] e a [[Güiana Francesa]] ao norte. Desta forma, ten fronteiras en común con tódolos países de Suramérica, excepto con [[Ecuador]] e [[Chile]]. O territorio brasileiro tamén engloba unha serie de illas e arquipélagos, como [[Fernando de Noronha]], o [[Atol das Rocas]], [[Arquipélago de San Pedro e San Paulo|San Pedro e San Paulo]] e [[Trindade e Martim Vaz]].<ref name="factbook">{{cita web|título= Brazil|autor= Central Intelligence Agency|obra= The World Factbook|ano= 2011|url= https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/br.html|dataacceso= 5 de setembro de 2013|lingua= inglés|data-arquivo= 22 de decembro de 2015|url-arquivo= https://web.archive.org/web/20151222121846/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/br.html|url-morta= yes}}</ref> O tamaño, relevo, clima e recursos naturais fan do Brasil un país xeograficamente diverso. O Brasil é ademais o [[Lista de países por superficie|quinto Estado máis grande do mundo]], despois de [[Rusia]], o [[Canadá]], a [[República Popular da China|China]] e os [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], ademais de ser o terceiro máis grande de [[América]], cunha superficie total de 8&nbsp;514&nbsp;876,599&nbsp;km²,<ref name="Área">{{cita web|url=http://www.ibge.gov.br/home/geociencias/cartografia/default_territ_area.shtm|título=Área territorial oficial|autor=Resolución da Presidencia do IBGE n°5 (R.PR-5/02)|dataacceso=1 de decembro de 2011|ano=2002|urlarquivo=https://www.webcitation.org/64i0P2Lb0?url=http://www.ibge.gov.br/home/geociencias/cartografia/default_territ_area.shtm%20|dataarquivo=15 de xaneiro de 2012|urlmorta=yes}}</ref> incluíndo 55.455&nbsp;km² de auga.<ref name="factbook"/> Debido a esta gran superficie, o seu territorio abarca tres [[Fuso horario|fusos horarios]], dende o [[UTC|UTC-4]] nos estados occidentais, ao [[UTC|UTC-3]] para os estados do leste, ademais de ser a hora oficial do Brasil, e [[UTC|UTC-2]] para as illas. O país está bañado exclusivamente polo [[océano Atlántico]], cun litoral en xeral pouco recortado que vai dende o cabo Orange, no norte, até o arroio Chuí no sur, cunha lonxitude de 7491&nbsp;km, que aumenta até os 9198&nbsp;km se se consideran os saíntes e entrantes costeiros; isto convérteo no [15º litoral máis longo do mundo. Dos vinte e seis [[estados do Brasil|estados brasileiros]] nove non teñen litoral, así como tampouco o [[Distrito Federal, Brasil|Distrito Federal]]. A maioría dos dezasete estados costeiros teñen as súas capitais situadas preto da costa, agás [[Porto Alegre]] ([[Río Grande do Sur]]), [[Curitiba]] ([[Estado do Paraná|Paraná]]), [[São Paulo]] ([[Estado de São Paulo]]), [[Teresina]] ([[Piauí]]), [[Belém, Pará|Belém]] ([[Pará]]) e [[Macapá]] ([[Amapá]]). Con todo, tanto Porto Alegre, como Belém e Macapá atópanse emprazadas preto de grandes ríos navegables, polo que son igualmente accesibles dende o litoral. O Brasil conta cun sistema denso e complexo de ríos, un dos máis extensos do mundo, con oito grandes [[conca hidrográfica|concas hidrográficas]] que drenan no Atlántico, o que supón a maior reserva de auga doce do planeta. Os ríos máis importantes son o [[Río Amazonas|Amazonas]], que é o río máis grande do mundo tanto en extensión (6.937,08&nbsp;km) como en volume de auga (12.500 millóns de litros por minuto, o [[Río Paraná|Paraná]], o seu maior afluente, o [[Río Iguazú|Iguazú]], que dá orixe ás [[Cataratas do Iguazú]], o [[Río Negro, río Amazonas|Negro]], [[Río São Francisco|São Francisco]], [[Río Xingu|Xingu]], [[Río Madeira|Madeira]] e o [[Río Tapaxós|Tapaxós]]. A topografía brasileira é tamén moi diversa, e inclúe varios [[outeiro (orografía)|outeiros]], [[montaña]]s, chairas e [[meseta]]s. Gran parte do terreo sitúase a unha altitude de entre os 200 a 800&nbsp;[[msnm]], estando a maior parte das terras altas situadas na parte sur do país. O noroeste brasileiro é unha meseta composta por un terreo amplo interrompido por algúns outeiros, mentres que a rexión sueste é máis accidentada, cunha masa complexa de cordilleiras e serras que alcanzan altitudes de máis de 1200&nbsp;m. Estes accidentes inclúen a serra da Mantiqueira, a serra do Espiñazo e a serra do Mar. No norte, o escudo güianés constitúe unha foxa de drenaxe principal, separando os ríos que corren cara ao sur da conca do Amazonas dos ríos que desembocan no sistema do [[río Orinoco]], ao norte en [[Venezuela]]. O punto máis alto do Brasil é o [[Pico da Neblina]], na fronteira con Venezuela, con 2994&nbsp;m de altitude. === Clima === A consecuencia de factores variados, a diversidade climática do territorio brasileiro é moi grande. De entre eles, destácase a fisionomía xeográfica, a extensión territorial, o [[relevo terrestre|relevo]] e a dinámica das [[masa de aire|masas de aire]]. Este último factor é de suma importancia porque afecta directamente tanto á [[temperatura]] como á pluviosidade, provocando as diferenciacións climáticas rexionais. As masas de ar que interfiren máis directamente son a [[ecuatorial]] (continental e atlántica), a [[Clima tropical|tropical]] (continental e atlántica) e a [[polar|polar atlántica]]. Brasil presenta o clima super-húmido con características diversas, tales como o super-húmido quente ([[ecuatorial]]), en tramos da [[rexión Norte do Brasil]]; super-húmido mesotérmico ([[subtropical]]), na [[Rexión Sur do Brasil]] e sur de [[Estado de São Paulo]], e super-húmido quente ([[Clima tropical|tropical]]), nunha estreita franxa litoranea de [[Estado de São Paulo]] ao [[Estado do Río de Xaneiro|Río de Xaneiro]], [[Vitoria]], sur da [[Baía, Brasil|Baía]] ata [[Salvador, Brasil|Salvador]], sur de [[Sergipe]] e norte de [[Alagoas]]. [[Ficheiro:Fernando noronha.jpg|180px|miniatura|esquerda|[[Clima tropical]] no arquipélago de [[Fernando de Noronha]].]] O clima húmido, tamén ten varias características: clima húmido quente (ecuatorial), no [[Acre, Brasil|Acre]], [[Rondônia]], [[Roraima]], norte de [[Mato Grosso]], liches do [[Estado do Amazonas, Brasil|Amazonas]], [[Pará]], [[Amapá]] e pequeno tramo ao oeste do [[Maranhão]]; clima húmido subquente ([[Clima tropical|tropical]]), en [[Estado de São Paulo]] e sur do [[Mato Grosso do Sul]], e o clima húmido quente ([[Clima tropical|tropical]]), no [[Mato Grosso do Sul]], sur de [[Goiás, Brasil|Goiás]], suroeste e unha estreita franxa do oeste de [[Minas Xerais]], e unha franxa de [[Sergipe]] e do litoral de [[Alagoas]] á [[Paraíba]]. O clima semi-húmido quente ([[Clima tropical|tropical]]), corresponde á área sur do [[Mato Grosso do Sul]], [[Goiás, Brasil|Goiás]], [[Tocantins]], sur do [[Maranhão]], suroeste do [[Piauí]], [[Minas Xerais]], unha franxa ben estreita a liches da [[Baía, Brasil|Baía]], ao oeste do [[Río Grande do Norte]] e un tramo da [[Baía, Brasil|Baía]] meridional. O clima [[semi-árido]], con diversificación canto á humidade, correspondendo a unha ampla área do clima tropical quente. Así, tense o clima semi-árido brando, no nordeste do [[Maranhão]], [[Piauí]] e parte sur da [[Baía, Brasil|Baía]]; o semi-árido mediano, no [[Ceará]], [[Rio Grande do Norte]], [[Paraíba]], [[Pernambuco]] e interior da [[Baía, Brasil|Baía]]; o semi-árido forte, ao norte da [[Baía, Brasil|Baía]] e interior da [[Paraíba]], e o semi-árido moi forte, en pequenas porcións do interior da [[Paraíba]], de [[Pernambuco]] e norte da [[Baía, Brasil|Baía]]. Malia que é variado, o clima no Brasil é relativamente estábel, sen a ocorrencia de grandes catástrofes meteorolóxicas, porén, un raro [[ciclón]] ocorreu en 2004 entre o [[Rio Grande do Sul]] e [[Santa Catarina, Brasil|Santa Catarina]], quedando coñecido como [[Furacán Catarina]]. A maior temperatura rexistrada no Brasil foi 44,7&nbsp;°C en [[Bom Jesus, Piauí|Bom Jesus]], [[Piauí]], en [[21 de novembro]] de [[2005]]<ref>[http://informas.terra.con.br/brasil/ingresa/0,,OLA771459-EI306,00.html Piauí ten a temperatura máis alta en 96 anos]{{Ligazón morta|data=setembro de 2018 }}, Terra, 26 de novembro de 2005.</ref>, superando o récord de [[Orleans]] ([[Santa Catarina, Brasil|Santa Catarina]]) de 44,6&nbsp;°C, de [[6 de xaneiro]] de [[1963]]. Xa a máis pequena temperatura rexistrada foi de -17,8&nbsp;°C no [[Morro da Igrexa]], en [[Urubici]] (Santa Catarina), en [[29 de xuño]] de [[1996]]<ref>[http://fantastico.globo.con/Xornalismo/Fantastico/0,,AA1219033-4005-0-0-18062006,00.html Sibéria brasileira no sur de Brasil]{{Ligazón morta|data=setembro de 2018}}, [[Fantástico]], 18 de xuño de 2006.</ref>, superando o récord do municipio de [[Caçador]], no mesmo estado, de -14&nbsp;°C, no inverno de 1975. É interesante destacar que os municipios catarinenses de Urubici (detentor do actual récord nacional de temperatura máis baixa, no Morro da Igreja) e Orleans (antigo detentor do récord de temperatura máis alta no Brasil) fan fronteira entre si. === Hidrografía === [[Ficheiro:Iguacu-004.jpg|miniatura|dereita|As [[Cataratas do Iguaçu]], no [[Parque Nacional do Iguaçu]].]] O Brasil abriga a maior rede hidrográfica do mundo. Os seus ríos pertencen a diversas bacías hidrográficas. As maiores son: * [[Bacía Amazónica]] * [[Bacía do Son Francisco]] * [[Bacía de Paraná]] * [[Bacía do río Paraguai]] * [[Bacía do río Uruguai]] Os ríos [[río Paraná|Paraná]], [[río Paraguai|Paraguai]] e [[río Uruguai|Uruguai]] van formar o [[Río da Prata]] por iso dise que eles forman a [[Bacía Platina]]. A [[Bacía Amazónica]] é a maior do Brasil. Nela existen preto de 1.100 ríos. O principal é o [[río Amazonas]], que nace nos [[Andes]] peruanos. Ao entrar no Brasil el chámase [[río Solimões]] ata recibir o [[Río Negro, río Amazonas|río Negro]], cando pasa a chamarse Amazonas. A Canle do Norte, no lado occidental do arquipélago do Marajó, está considerado como a súa foz. Aínda que está próxima ao encontro das augas do río Negro co Solimões, a cidade de [[Manaus]] queda nas marxes do Negro, o que fai que a cidade de [[Macapá]] estea considerada a única capital brasileira bañada polo río Amazonas. Macapá está cortada pola liña do Ecuador, cun monumento onde se pode observar o fenómeno do [[equinoccio]]. === Xeoloxía === [[Ficheiro:Aqüífero Guarani.png|miniatura|180px|dereita|Localización detallada.]] Brasil posúe terreos xeolóxicos moi antigos e bastante diversificados, dada a súa extensa área territorial. Non existen, con todo, cadeas oroxénicas modernas, datadas do [[Mesozoico]], como os [[Andes]], os [[Alpes]] e o [[Himalaia]]. Velaí a razón pola cal a modestia das altitudes é unha das características principais da xeomorfoloxía brasileira. Raros son os puntos nos que o relevo ultrapasa dous mil metros de altitude, non sendo que as maiores altitudes illadas se atopen na fronteira norte do país, mentres as maiores medias rexionais están na Rexión Sueste, principalmente nas fronteiras de [[Minas Xerais]] e [[Estado do Río de Xaneiro|Río de Xaneiro]]. As rochas máis antigas integran áreas de escudo cristalino, representadas polos cratons: Amazónico, [[Guianas]], San Francisco, Río da Prata, acompañado por extensas franxas móbiles [[proterozoica]]s. Da existencia destes cratons advén outra característica xeolóxica moi importante do territorio: a súa estabilidade xeolóxica. Son infrecuentes no Brasil os grandes movementos sísmicos ou terremotos. Tampouco existe actividade volcánica intensiva. As partes máis accidentadas do relevo son resultado de dobramentos ou arqueamentos antigos da costa, datados do proterozoico (franxas móbiles). As áreas de coberturas sedimentares están representadas por tres grandes bacías sedimentarias: [[Bacía do río Amazonas|Bacía Amazónica]], [[Bacía do río Paraná|Bacía de Paraná]] e máis a [[Bacía do río Parnaíba|Bacía do Parnaíba]], todas presentando rochas de idade [[paleozoica]]. === Medio ambiente === [[Ficheiro:Jaguar head shot.jpg|miniatura|180px|O [[xaguar]] é un [[mamífero]] típico da [[Amazonia]] brasileira.]] O Brasil é o país de maior [[biodiversidade]] do planeta: unha entre cada cinco especies atópanse nel. Foi o primeiro signatario da Convención sobre a Diversidad Biolóxica (CDB), e é considerado megabiodiverso – o país é o responsábel de aproximadamente 14% da biota mundial – pola ''Conservation International'' (CI). A [[biodiversidade]] pode ser cualificada pola diversidade en [[ecosistema]]s, en especies biolóxicas, en endemismos e en [[patrimonio xenético]]. Debido á súa dimensión continental e á gran variación xeomorfolóxica e climática, o Brasil abriga seis [[bioma]]s, 49 ecorrexións, xa clasificadas, e incalculables ecosistemas. Os biomas son: [[Amazonia]], [[O Cerrado]], [[Mata Atlântica]], [[Pantanal]], [[Pampas]] e [[Caatinga]]. A [[biota]] terrestre posúe a [[flora]] máis rica do mundo, con ata 56.000 especies de plantas superiores xa descritas; máis de 3.000 especies de [[peixe]]s de auga doce; 517 especies de [[anfibio]]s; 1.677 especies de [[aves]]; e 530 especies de [[mamífero]]s; pode ter ata 10 millóns de [[insecto]]s. Por ese motivo, é grande a presión internacional para que o Brasil preserve o seu medio ambiente, tarefa na cal o país en gran medida fallou. Exemplos son a destrución das súas biomas, como a Amazonia, a Mata Atlántica e o Pechado. Aquel que é considerado o maior desastre ecolóxico da historia do Brasil, con todo, deuse o ano de [[1998]], cando da enchedura do reservatorio da [[Fábrica hidreléctrica Enxeñeiro Sérgio Motta (Porto Primavera)]], no [[Mato Grosso do Sul]], pola [[Compañía Energética de São Paulo]]. A fábrica, considerada a terceira máis ineficiente do mundo, posúe o maior lago artificial do Brasil, o que custou a destrución dun dos máis ricos [[ecosistema]]s do Brasil e do mundo, o desaloxamento de miles de familias e a morte por afogamento de ducias de especies animais en risco de extinción, unha vez que a CESP non realizou o seu salvamento. Tamén desapareceron varias especies vexetais en extinción e a maior e mellor reserva de [[arxila]] da [[América do Sur]]. === Antártica === Os últimos anos o Brasil demostrou interese no continente Antártico, instalando alá a [[Base Antártica Comandante Ferraz]]. == Goberno e política == {{Artigo principal|Goberno do Brasil}} {{Artigo principal|Política do Brasil}} {{Artigo principal|Gobernantes do Brasil}} Consonte coa [[Constitución brasileira de 1988|Constitución de 1988]], o Brasil é unha [[república]] federativa presidencialista. A forma de Estado foi inspirada no modelo [[Estados Unidos de América|estadounidense]], con todo, o sistema legal brasileiro segue a tradición [[Dereito romano|romano]]-[[Xermânia|xermânica]] do [[Dereito Positivo]]. O [[federalismo no Brasil]] é máis centralizado do que o federalismo estadounidense; os estados brasileiros teñen menos autonomía do que os estados norteamericanos, especialmente en canto á creación de leis. [[Ficheiro:Palacio do Planalto.jpeg|miniatura|O [[Palacio do Planalto]], sede do [[Poder Executivo]].]] Os poderes son divididos en 3: [[Poder Executivo]], [[Poder Lexislativo]] e [[Poder Xudicial]], totalmente independentes e con igual peso político. O [[Poder Executivo]] é exercido por un Presidente da República, que acumula as funcións de [[xefe de Estado]] e [[xefe de Goberno]], electo cuadrienalmente, con posibilidade de só unha reelección consecutiva. Simultaneamente ás eleccións presidenciais, vótase para o Congreso Nacional, sede do [[Poder Lexislativo]], dividido en dúas casas parlamentarias: a [[Cámara dos Deputados]], que teñen mandato de catro anos, e o [[Senado Federal]], cuxos membros posúen mandatos de oito anos e elíxense nun terzo e dous terzos alternativamente cada catro anos. Adóptase o sistema maioritario para a elección dos senadores e o proporcional para os deputados. Os estados máis populosos teñen dereito a elixiren unha cantidade maior de deputados federais, con todo as regras dan un peso relativo moito maior aos estados menos populosos. Alén disto, o número de deputados é, limitado como mínimo oito e como máximo setenta para cada estado; e hai tres senadores representando cada [[unidade da federación]] (actualmente 27), independentemente da poboación. [[Ficheiro:Brasilia Congresso Nacional 05 2007 221.jpg|esquerda|miniatura|[[Congreso Nacional]], sede do [[Poder Lexislativo]].]] O [[Poder Xudicial]], cuxa instancia máxima é o [[Supremo Tribunal Federal]], pola súa banda é responsábel por interpretar a [[Constitución Federal]]. Está composto de once [[Ministro (goberno)|ministros]] indicados polo [[Presidente do Brasil|presidente]] baixo aprobación do [[Senado Federal do Brasil|Senado]], de entre individuos de acreditada sapiencia xurídica. A composición dos ministros do [[Supremo Tribunal Federal]] non se renova completamente cada mandato presidencial: o presidente soamente indica un novo ministro cando un deles se xubila ou ben falece. Os tribunais organízanse en diversas pólas separadas por cualificacióms, habendo un para a xustiza común, e outros para a xustiza militar, laboral (relacións entre empregados e empregadores) e electoral (organización e fiscalización de eleccións). Asuntos de xustiza común que envolven intereses da Unión deben ser xulgados en tribunais federais. Os estados posúen cadanseus tribunais para a xustiza común, organizados nunha primeira instancia de xuízo por un xuíz, e unha segunda instancia de xuízo colexiado (en grupo) por un tribunal. Abaixo do [[Supremo Tribunal Federal]], que só tutela en materias de interese constitucional, as instancias máximas son o [[Superior Tribunal de Xustiza]] (para a xustiza común), [[Tribunal Superior do Traballo]], [[Tribunal Superior Electoral]] e o [[Superior Tribunal Militar]]. === Lei === {{Artigo principal|Poder Xudicial do Brasil}} {{Artigo principal|Criminalidade no Brasil}} [[Ficheiro:Brazilian Supreme Federal Tribunal.jpg|miniatura|200px|Interior do [[edificio]] do [[Supremo Tribunal Federal]], sede do [[Poder Xudicial]].]] A lei brasileira está baseada na tradición [[Dereito romano|romano]]-[[Xermania Magna|xermánica]]<ref>[http://www.oas.org/juridico/mla/en/bra/en_bra-int-des-ordrjur.html "The Brazilian Legal System"], Organization of American States. Acesado em 17 Maio 2007.</ref>. Así, os conceptos de [[dereito civil]] prevalecen sobre prácticas de [[Common law|dereito común]]. A maior parte da [[lexislación brasileira]] está [[Codificación xurídica|codificada]], aínda que os estatutos non-codificados sexan unha parte substancial do sistema, desempeñando un papel complementario. Decisións do Tribunal e orientacións explicativas; no entanto, non son vinculativas sobre outros casos específicos, excepto nalgunhas situacións. Obras de doutrina e as obras de xuristas académicos teñen forte influencia na creación de dereito e en casos de dereito. O sistema xurídico baséase na [[Constitución do Brasil|Constitución federal]], que foi promulgada en [[5 de outubro]] de [[1988]] e é a lei fundamental do Brasil. Todos as outras lexislacións e as decisións do Tribunal deben coresponder aos seus principios<ref>Silva, José Afonso da; ''Curso de Direito Constitucional Positivo''; Malheiros, 2004, p. 46, ISBN 85-7420-559-1</ref>. Os [[Unidades federativas do Brasil|estados]] teñen as súas propias Constitucións, que non deben entrar en contradición coa Constitución federal<ref>Silva, José Afonso da; ''Curso de Direito Constitucional Positivo''; Malheiros, 2004, p. 592, ISBN 85-7420-559-1</ref>. [[Municipio]]s e o [[Distrito Federal, Brasil|Distrito Federal]] non teñen as súas propias Constitucións; a no canto diso, eles teñen leis orgánicas<ref>[http://www.brasil.gov.br/ingles/about_brazil/government_structure/loren/ "Government structure"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060223041537/http://www.brasil.gov.br/ingles/about_brazil/government_structure/loren |date=23 de febreiro de 2006 }} Brazilian Government. Acesado em 17 Maio 2007.</ref>. Entidades lexislativas son a principal fonte dos [[estatuto]]s, aínda que en determinadas cuestións organismos do [[poder xudicial]] e [[Poder executivo|executivo]] poden promulgar normas xurídicas. A [[xurisdición]] está administrada polas entidades do [[poder xudicial]], aínda que en situacións raras a Constitución federal permita que o [[Senado Federal]] interfira nas decisións xurídicas. Existen tamén xurisdicións especializadas como a [[Xustiza Militar]], a [[Xustiza do Traballo]] e a [[Xustiza Electoral]]. O Tribunal máis alto é o [[Supremo Tribunal Federal]]. Este sistema foi criticado nas últimas [[década]]s debido á lentitude, na que as decisións finais son emitidas. Accións xudiciais de recurso poden levar varios anos para se resolveren e, nalgúns casos, máis dunha década expirar antes de que as decisións definitivas estean feitas<ref>Glugoski, Miguel; Medauar, Odete. [http://www.usp.br/jorusp/arquivo/2003/jusp667/pag0304.htm "Nossos direitos nas suas mãos"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090930125437/http://www.usp.br/jorusp/arquivo/2003/jusp667/pag0304.htm |date=30 de setembro de 2009 }}, [[University of São Paulo|USP]] Journal, 24–30 November 2003. Retrieved 17 May 2007.</ref>. === Política externa e forzas armadas === {{Artigo principal|Política externa do Brasil}} {{Artigo principal|Forzas Armadas do Brasil}} [[Ficheiro:Diplomatic missions of Brazil.png|miniatura|esquerda|200px|[[Mapa-mundi]] coa localización das [[Embaixadas do Brasil|embaixadas brasileiras]] (en azul).]] O Brasil é hoxe un líder [[Política|político]] e [[Economía|económico]] na [[América Latina]]<ref>Lima, Maria Regina Soares; Hirst, Mônica. [http://www.blackwell-synergy.com/doi/abs/10.1111/j.1468-2346.2006.00513.x "Brazil as a regional power"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224025952/http://www.blackwell-synergy.com/doi/abs/10.1111/j.1468-2346.2006.00513.x |date=24 de febreiro de 2012 }} Blackwell Synergy Journal. Consultado o 22 June 2007.</ref><ref>Bandeira, Luiz Alberto Moniz. [http://lap.sagepub.com/cgi/content/abstract/33/3/12 "Brazil as a regional power"] Sage Journals Online. Consultado o 22 June 2007.</ref>, aínda que esta alegación sexa parcialmente contestada pola [[Arxentina]] e polo [[México]], que se opoñen ao obxectivo de que o país obteña un lugar permanente como representante da rexión no [[Consello de Seguridade das Nacións Unidas]]. Problemas sociais e económicos impiden o Brasil exercer efectivamente poder global<ref>Zibechi, Raúl [http://www.fntg.org/fntg/docs/BrazilMultilateralism.pdf "Difficult Path"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070702194215/http://www.fntg.org/fntg/docs/BrazilMultilateralism.pdf |date=02 de xullo de 2007 }} Funder's Network on Trade and Globalization. Consultado o 22 de xuño de 2007.</ref>. Entre a [[segunda guerra mundial]] e [[1990]], os gobernos democráticos e militares buscaron expandir a influencia do Brasil no [[Terra|mundo]], proseguindo cunha política industrial e externa independente. Máis recentemente, o país ten como obxectivo reforzar lazos con outros países da [[América do Sur]] e exercer a diplomacia multilateral, a través das [[Nacións Unidas]] e da [[Organización dos Estados Americanos]]<ref>Universia Knowledge at Wharton website, [http://www.wharton.universia.net/index.cfm?fa=viewfeature&id=1087&language=english "Can Brazil Play a Leadership Role in the Current Round of Global Trade Talks?"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080724155613/http://www.wharton.universia.net/index.cfm?fa=viewfeature&id=1087&language=english |date=24 de xullo de 2008 }}. Wharton School, Pennsylvania. Consultado o 22 June 2007.</ref>. A actual política externa do Brasil está baseada na posición do país como unha [[potencia rexional]] na [[América Latina]], un líder entre os [[País en desenvolvemento|países en desenvolvemento]] e unha [[Superpotencia emerxente|potencia mundial emerxente]]<ref>Ribando, Clare [http://www.wilsoncenter.org/news/docs/RL33456.pdf US-Brazil relations] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110626140530/http://www.wilsoncenter.org/news/docs/RL33456.pdf |date=26 de xuño de 2011 }}. Congressional Research Service. Consultado o 16 August 2007.</ref>. A política externa brasileira en xeral reflectiu multilateralismo, resolución de [[litígio]]s de forma pacífica e non intervención nos asuntos doutros [[país]]es<ref>Georges D. Landau, "The Decisionmaking Process in Foreign Policy: The Case of Brazil," Center for Strategic and International Studies: Washington DC: March 2003</ref>, A [[Constitución brasileira]] determina tamén que o país debe buscar unha integración [[Economía|económica]], [[política]], [[social]] e [[cultura]]l coas nacións da [[América Latina]]<ref name="Constituición">{{Cita web |url=http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/constituicao/constitui%C3%A7ao.htm |título=Constituição da República Federativa DO Brasil de 1988 |data-acceso=13 de abril de 2009 |data-arquivo=13 de decembro de 2007 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20071213194044/http://www.planalto.gov.br/CCIVIL_03/Constituicao/Constitui%C3%A7ao.htm |url-morta=yes }}</ref><ref>Zibechi, Raul. [http://www.fntg.org/fntg/docs/BrazilMultilateralism.pdf Brazil and the Difficult Path to Multilateralism] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070702194215/http://www.fntg.org/fntg/docs/BrazilMultilateralism.pdf |date=02 de xullo de 2007 }}. IRC Americas. Consultado o 16 August 2007.</ref><ref>De Lima, Maria Regina Soares. Hirst, Monica. [http://www.blackwell-synergy.com/doi/abs/10.1111/j.1468-2346.2006.00513.x Brazil as an intermediate state and regional power: action, choice and responsibilities] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224025952/http://www.blackwell-synergy.com/doi/abs/10.1111/j.1468-2346.2006.00513.x |date=24 de febreiro de 2012 }}. International Affairs 82 (1), 21–40. Consultado o 16 August 2007.</ref><ref>Bandeira, Luiz Alberto Moniz.[http://lap.sagepub.com/cgi/content/abstract/33/3/12 Brazil as a Regional Power and Its Relations with the United States] [[Universidade de Brasilia]]. Consultado o 16 de agosto de 2007.</ref>. As [[Forzas Armadas do Brasil]] comprenden o [[Exército Brasileiro]], a [[Mariña do Brasil]], e a [[Forza Aérea Brasileira]]<ref name="Constituición"/>. A [[Policía Militar]] é descrita como unha forza auxiliar ao Exército pola Constitución, pero baixo o control de cadanseu [[Unidades federativas do Brasil|estado]] e de cadanseu respectivo [[gobernador]]<ref name="Constituición"/>. As forzas armadas brasileiras son as maiores da [[América Latina]]. A Forza Aérea Brasileira é o póla de [[guerra aérea]] das Forzas Armadas Brasileiras, sendo a maior forza aérea da América Latina, con preto de 700 [[Avión (medio de transporte)|avións]] tripulados en servizo<ref>[http://www.fab.mil.br/imprensa/html/efetivo.htm Sala de imprensa - FAB em números] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071106054615/http://www.fab.mil.br/Imprensa/html/efetivo.htm |date=06 de novembro de 2007 }}. Força Aérea Brasileira. Consultado o 16 August 2007.</ref>. A [[Mariña do Brasil]] é responsábel polas [[Mariña do Brasil|operacións navais]] e pola garda das [[Mar territorial|augas territoriais]] brasileiras. É a máis antiga das Forzas Armadas brasileiras e a única Mariña da América Latina que opera un [[porta-avións]], o [[NAe São Paulo]] (antigo [[FS Foch]] da Mariña Francesa)<ref>[https://www.mar.mil.br/menu_v/ccsm/perguntas/perguntas_mais_frequentes.htm#44.44 FAQ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070714231056/https://www.mar.mil.br/menu_v/ccsm/perguntas/perguntas_mais_frequentes.htm#44.44 |date=14 de xullo de 2007 }}. Brazilian Navy Website. Consultado o 16 de agosto de 2007.</ref>. Xa o [[Exército brasileiro]] é responsábel polas operacións militares por [[terra]], contando cunha forza de preto de 190.000 [[soldado]]s. Por fin, como o Brasil adopta o [[servizo militar obrigatorio]], a súa forza militar é unha das maiores do mundo con efectivo calculado en máis de 1&nbsp;600&nbsp;000 homes en idades de [[Reserva militar|reservista]] por [[Ano (astronomía)|ano]]<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/br.html#Military The World Factbook - CIA] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151222121846/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/br.html#Military |date=22 de decembro de 2015 }}. Consultado o 11 de novembro de 2008.</ref>. === Subdivisións === {{Artigo principal|Subdivisións do Brasil}} == Demografía == {{Artigo principal|Demografía do Brasil}} ===Municipios máis poboados=== {| class="infobox" style="text-align:center; width:97%; margin-right:10px; font-size:90%" |- ! align=center style="background:#f5f5f5;" | Listaxe ! align=center style="background:#f5f5f5;" | Municipio ! align=center style="background:#f5f5f5;" | Unidade Federativa ! align=center style="background:#f5f5f5;" | Pob. ! align=center style="background:#f5f5f5;" | Listaxe ! align=center style="background:#f5f5f5;" | Municipio ! align=center style="background:#f5f5f5;" | Unidade Federativa ! align=center style="background:#f5f5f5;" | Pob. ! rowspan=11 | <br/>[[Ficheiro:Sampa ao entardecer.jpg|border|150px]]<br/>[[São Paulo]]<br/>[[Ficheiro:Rio night.jpg|150px]]<br/>[[Río de Xaneiro]]<br/>[[Ficheiro:Brasilia aerea setorbancariosul.jpg|150px]]<br/>[[Brasilia]]<br/>[[Ficheiro:Salvador Brazil skyline.jpg|150px]]<br/>[[Salvador]] |- | align=center style="background:#f0f0f0;" | 1 ||align=left | '''[[São Paulo]]''' || [[Estado de São Paulo|São Paulo]] || 12.106.920|| align=center style="background:#f0f0f0;" | 11 ||align=left | '''[[Goiânia]]''' || [[Goiás]] || 1.466.105 |- | align=center style="background:#f0f0f0;" | 2 ||align=left | '''[[Río de Xaneiro]]''' || [[Estado do Río de Xaneiro|Río de Xaneiro]] || 6.520.266 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 12 ||align=left | '''[[Belém, Pará|Belém]]''' || [[Pará]] || 1.452.275 |- | align=center style="background:#f0f0f0;" | 3 ||align=left | '''[[Brasilia]]''' || [[Distrito Federal, Brasil|Distrito Federal]] || 3.039.444 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 13 || align=left | '''[[Guarulhos]]''' || [[Estado de São Paulo|São Paulo]] || 1.349.113 |- | align=center style="background:#f0f0f0;" | 4 ||align=left | '''[[Salvador]]''' || [[Baía, Brasil|Baía]] || 2.953.986 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 14 ||align=left | '''[[Campinas]]''' || [[Estado de São Paulo|São Paulo]] || 1.182.429 |- | align=center style="background:#f0f0f0;" | 5 ||align=left | '''[[Fortaleza, Ceará|Fortaleza]]''' || [[Ceará]] || 2.627.482 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 15 ||align=left | '''[[São Luís do Maranhão|São Luís]]''' || [[Maranhão]] || 1.091.868 |- | align=center style="background:#f0f0f0;" | 6 ||align=left | '''[[Belo Horizonte]]''' || [[Minas Xerais]] || 2.523.794 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 16 ||align=left | '''[[São Gonçalo]]''' || [[Estado do Río de Xaneiro|Río de Xaneiro]] || 1.049.826 |- | align=center style="background:#f0f0f0;" | 7 ||align=left | '''[[Manaus]]''' || [[Estado do Amazonas, Brasil|Amazonas]] || 2.130.264 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 17 ||align=left | '''[[Maceió]]''' || [[Alagoas]] || 1.029.129 |- | align=center style="background:#f0f0f0;" | 8 ||align=left | '''[[Curitiba]]''' || [[Estado do Paraná|Paraná]] || 1.908.359 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 18 ||align=left | '''[[Duque de Caxias]]''' || [[Estado do Río de Xaneiro|Río de Xaneiro]] || 890.997 |- | align=center style="background:#f0f0f0;" | 9 ||align=left | '''[[Recife]]''' || [[Pernambuco]] || 1.633.697 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 19 ||align=left | '''[[Natal, Río Grande do Norte|Natal]]''' || [[Río Grande do Norte]] || 885.180 |- | align=center style="background:#f0f0f0;" | 10 ||align=left | '''[[Porto Alegre]]''' || [[Río Grande do Sur]] || 1.484.941 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 20 ||align=left | '''[[Campo Grande, Mato Groso do Sur|Campo Grande]]''' || [[Mato Groso do Sur]] || 874.210 |- | colspan="8" align=center style="background:#f5f5f5;" | Estimativas populacionais para os municipios e para as Unidades da Federação brasileiros en 01.07.2017<ref>[https://ww2.ibge.gov.br/home/estatistica/populacao/estimativa2017/estimativa_dou.shtm Estimativas populacionais para os municípios e para as Unidades da Federação brasileiros em 01.07.2017] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180613040736/https://ww2.ibge.gov.br/home/estatistica/populacao/estimativa2017/estimativa_dou.shtm |date=13 de xuño de 2018 }} Páxina web do [[IBGE]]. Consultado o 6 de marzo de 2018 {{es}}</ref> || align=right style="background:#f5f5f5;" |}{{clear}}<noinclude> === Principais rexións metropolitanas === O Brasil ten 36 cidades con máis de 500 mil habitantes e 30 rexións metropolitanas, 20 das cales teñen máis de 1&nbsp;000&nbsp;000 de habitantes en 2007. As principais están abaixo. {| border="1" cellpadding="4" cellspacing="1" width="100% style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; text-align:right; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- !style="background-color:#E9E9E9" align=left |Rexión metropolitana !style="background-color:#E9E9E9" align=right|Poboación aproximada en 2007 |- | align=left|[[São Paulo]] |20&nbsp;500&nbsp;000 |- | align=left|[[Río de Xaneiro]] |11&nbsp;350&nbsp;000 |- | align=left|[[Belo Horizonte]] |5&nbsp;000&nbsp;000 |- | align=left|[[Porto Alegre]] |4&nbsp;200&nbsp;000 |- | align=left|[[Recife, Brasil|Recife]] |3&nbsp;600&nbsp;000 |- | align=left|[[Brasilia]] |3&nbsp;500&nbsp;000 |- | align=left|[[Fortaleza, Brasil|Fortaleza]] |3&nbsp;450&nbsp;000 |- | align=left|[[Salvador, Brasil|Salvador]] |3&nbsp;350&nbsp;000 |- | align=left|[[Curitiba]] |3&nbsp;250&nbsp;000 |- | align=left|[[Campinas, Brasil|Campinas]] |2&nbsp;650&nbsp;000 |- | align=left|[[Belém do Pará|Belém]] |2&nbsp;100&nbsp;000 |- | align=left|[[Goiânia]] |2&nbsp;030&nbsp;000 |- |colspan=5 style="background-color:#E9E9E9"|''As rexións metropolitanas con máis de 2&nbsp;000&nbsp;000 de habitantes [[IBGE]]''. |} == Economía == {{Artigo principal|Economía do Brasil}} {| style="lucida grande, sans-serif; text-align: left;" class="infobox" |- !align="center" bgcolor="lightblue" colspan="3"|Taxa media de crecemento do PIB |- ! style="background:#f0f0f0;" align="left" valign="top"|1950 | style="background:#f0f0f0;" valign="top"| +9,0% |- ! style="background:#f0f0f0;" align="left" valign="top"|1960 | style="background:#f0f0f0;" valign="top"| +7,9% |- ! style="background:#f0f0f0;" align="left" valign="top"|1970 | style="background:#f0f0f0;" valign="top"| +8,7% |- ! style="background:#f0f0f0;" align="left" valign="top"|1980 | style="background:#f0f0f0;" valign="top"| +2,9% |- !align="left" valign="top"|1990 |valign="top"| +1,7% |- ! style="background:#f0f0f0;" align="left" valign="top"|2000 | style="background:#f0f0f0;" valign="top"| +3,5% |- !align="center" valign="top" colspan="2"|<small>Fonte:<ref>[http://www.indexmundi.com/brazil/gdp_real_growth_rate.html Brazil GDP - Real Growth Rate - Economy - IndexMundi]</ref></small> |} A [[Economía do Brasil|economía]] do [[país]] está bastante diversificada: [[agricultura]], [[industria mineira]], [[industria téxtil]], [[industria automobilística]], [[industria petroquímica]] e de transformación, [[industria electrónica]] e, máis recentemente, a [[industria do turismo]] e o [[mercado de servizos]]. O Brasil é a sexta maior economía mundial e a maior da [[América Latina]], de acordo co [[Produto interno Bruto]] calculado con base no método da [[paridade do poder de compra]] segundo o [[Fondo Monetario Internacional]]. O [[PIB per cápita]], no entanto, é inferior a algúns países de [[América do Sur]] (a [[Arxentina]], [[Chile]] e o [[Uruguai]]). O primeiro produto que moveu a economía do Brasil foi o [[azucre]], na [[capitanía de Pernambuco]], durante o período de [[historia do Brasil|colonia]], seguindo polo [[ouro]] na rexión de [[Minas Xerais]]. Xa independente, un novo ciclo económico xurdiu, agora co [[café]]. Ese momento foi fundamental para o desenvolvemento do [[estado de São Paulo]], que acabou por tornarse o máis rico do país. A pesar de ter, ao longo da [[década de 1990]], un salto cualitativo na produción de bens agrícolas, acadar o liderado mundial en diversos produtos, con reformas comandadas polo goberno federal, a pauta de exportación brasileira foi diversificada, cunha enorme inclusión de bens de alto valor agregados como [[xoia]]s, [[avión (medio de transporte)|avións]], [[automóbil]]es e pezas de [[roupa]]. Actualmente o país está entre os 20 maiores exportares do mundo, co US$ 142 mil millóns (en abril de [[2007]]) vendidos entre produtos e servizos a outros países. Mais cun crecemento de dous díxitos ao ano desde o goberno [[Fernando Henrique Cardoso|Fernando Henrique]], en poucos anos a expectativa que o Brasil estea entre as principais plataformas de exportación do mundo. En [[2004]] o Brasil comezou a crecer, acompañando a economía mundial. Isto débese a unha política adoptada polo [[Luiz Inácio Lula da Silva|presidente Lula]], no entanto, gran parte da prensa reclamou as altas taxas de xuros adoptadas polo goberno. A finais de [[2004]] o [[PIB]] creceu 5,7%, a industria creceu na franxa de 8% e as exportacións superaron todas as expectativas. Porén en [[2005]] a economía desacelerou, cun crecemento de 3,2%, sendo que en [[2006]] houbo unha pequena mellora, cun crecemento do 3,7%, moi por debaixo da media mundial de países emerxentes, de 6,5%. En [[2007]], operando as expectativas dos especialistas, a economía aqueceuse e volveu crecer como en [[2004]], con crecemento previsto do 5,4%, despois 4,5% inicialmente, tendo a industria o maior crecemento. A taxa de investimento no Brasil sitúase en torno ao 17% do PIB, moi inferior ao índice dos seus pares emerxentes. En [[2006]] o PIB alcanzou R$ 2&nbsp;322&nbsp;000 mil millóns (US$ 1&nbsp;067&nbsp;000 mil millóns). O Brasil é visto polo mundo como un país con moito potencial como a [[Rusia]], a [[India]] e máis a [[República Popular da China|China]], as economías [[BRIC]]s. A política exterior adoptada polo Brasil prioriza as alianzas entre países subdesenvolvidos para negociaren cos países ricos. O Brasil, así como a [[Arxentina]] e máis a [[Venezuela]] veñen mantendo o proxecto da [[ALCA]] en discusión, conxuntamente cos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]]. Existen tamén iniciativas de integración na [[América do Sur]], colaboración na economía e nas áreas sociais. Algúns expertos en economía, como o analista Peter Gutmann, afirman que en [[2050]] o Brasil pode vir a acadar estatísticas no estándar de vida verificado en 2005 nos países da [[Zona Euro]]<ref>BBCBrasil.com, ''[http://www.bbc.co.uk/portuguese/reporterbbc/story/2007/02/070208_bricestudo1ss.shtml Brasil terá estándar de vida 'europeo' en 2050, di estudo.]'', visitado en 8 de febreiro 2007.</ref>. === Compoñentes === A economía brasileira (recentemente clasificada como "[[grao de investimento]]") é diversa, abranguendo a [[agricultura]], a [[industria]] e unha multiplicidade de [[servizos]]. Actualmente o país debe conseguir impor a súa lideranza global grazas ao desenvolvemento da súa economía. A forza económica que o país ten demostrado, vén en parte, ao''boom''mundial nos prezos de ''[[commodities]]'' e de mercadorías para [[exportación]], como a carne bovina e a [[soia]]. A perspectivas da economía brasileira ten mellorado aínda máis grazas a descubertas de enormes [[Xacemento petrolífero|xacementos]] de [[petróleo]] e [[gas natural]] na [[conca de Santos]]. É tamén unha potencia mundial en agricultura e en [[recursos naturais]], o Brasil desencadeou a súa maior explosión de prosperidade económica das últimas tres [[década]]s. [[Ficheiro:Continental Embraer 135.jpg|dereita|miniatura|[[Embraer ERJ-145|Embraer ERJ-135]], [[jato]] desenvolvido pola [[empresa]] brasileira [[Embraer]]. [[Avión (medio de transporte)|Avións]] son un dos produtos sofisticados exportados polo Brasil.]] A [[agricultura]] e sectores aliados, como a [[silvicultura]], explotación forestal e máis a [[pesca]] contabilizaron 5,1% do [[produto interior bruto]] en [[2007]], unha ''performance'' que pon o [[agronegocio]] nunha posición de privilexio no [[balance comercial]] do Brasil, a pesar das barreiras comerciais e das políticas de [[subsidio]]s adoptado polos [[países desenvolvidos]]. A [[industria]] de [[automóbil]]es, [[aceiro]], [[petroquímica]], [[computador]]es, [[aeronave]]s e [[Ben (economía)|bens]] de consumo duradeiros contabilizan 30,8[[%]] do [[produto interior bruto]] brasileiro. A actividade industrial está concentrada xeograficamente nas [[Rexión Metropolitana|rexións metropolitanas]] de [[Rexión Metropolitana de São Paulo|São Paulo]], [[Rexión Metropolitana do Río de Xaneiro|Río de Xaneiro]], [[Rexión Metropolitana de Curitiba|Curitiba]], [[Rexión Metropolitana de Campinas|Campinas]], [[Rexión Metropolitana de Porto Alegre|Porto Alegre]], [[Rexión Metropolitana de Belo Horizonte|Belo Horizonte]], [[Rexión Metropolitana de Manaus|Manaus]], [[Rexión Metropolitana de Salvador|Salvador]], [[Rexión Metropolitana de Recife|Recife]] e [[Rexión Metropolitana de Fortaleza|Fortaleza]]. [[Industria]]s de [[alta tecnoloxía]] tamén están concentradas nestas áreas. O país responde por tres quinto da produción industrial da economía sur-americana e participa de diversos bloques económicos como: o [[Mercosur]], o [[G-22]] e o [[Grupo de Cairns]]. O seu desenvolvemento científico e tecnolóxico, aliado a un parque industrial diversificado e dinámico, atrae investimentos externos. Os investimentos directos foron da orde de vinte millóns de dólares por ano, contra dous millóns por ano durante a década pasada. O Brasil comercializa regularmente con máis dunha centena de países, sendo que 74% dos bens exportados son manufaturados ou semimanufaturados. Os maiores socios son: A [[Unión Europea]] (con 26% do saldo); [[Mercosur]] e [[América Latina]] (25%); [[Asia]] (17%) e [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] (15%). Un sector dos máis dinámicos a ese intercambio é o de agronegocio, que mantén hai dúas décadas o Brasil entre os países con maior produtividade no campo. Propietario de sofisticación [[Tecnoloxía|tecnolóxica]], o país desenvolve de [[submarino]]s a aeronaves, amais de estar presente na pescuda aeroespacial, posúe un Centro de lanzamento de Vehículos Leves e sendo o único país do [[Hemisferio Sur]] a integrar o equipo de construción da [[Estación Espacial Internacional]] (ISS). Pioneiro na procura de petróleo en augas profundas, de onde extrae o 73% das súas reservas, foi a primeira economía capitalista a reunir, no seu territorio, as dez maiores empresas montadoras de [[automóbil]]es. === Enerxía === [[Ficheiro:Itaipu Dam.jpg|miniatura|esquerda|[[Encoro hidroeléctrico de Itaipú]], a maior [[central hidroeléctrica]] do planeta por produción de [[enerxía]].<ref name="o_globo">{{cita web|url=http://g1.globo.com/videos/natureza/v/itaipu-e-a-maior-hidreletrica-do-mundo-em-geracao-de-energia/1415673/|autor=[[Portal G1|G1]]|título=Itaipu é a maior hidrelétrica do mundo em geração de energia|data=5 de marzo de 2011|dataacceso=22/12/2014|lingua=portugués|data-arquivo=15 de xaneiro de 2012|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20120115040101/http://g1.globo.com/videos/natureza/v/itaipu-e-a-maior-hidreletrica-do-mundo-em-geracao-de-energia/1415673/|url-morta=yes}}</ref>]] O Brasil é o décimo maior consumidor de [[enerxía]] do [[Terra|planeta]] e o terceiro maior do [[hemisferio occidental]], por detrás dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] e o [[Canadá]]. A matriz enerxética brasileira está baseada en [[Enerxía renovable|fontes renovables]], sobre a [[enerxía hidroeléctrica]] e o [[etanol]], amais de [[Recurso non renovábel|fontes non renovábeis]] de enerxía, como o [[petróleo]] e o [[gas natural]]. Ao longo das últimas tres [[década]]s o Brasil está a traballar para crear unha alternativa viábel á [[gasolina]]. Co seu combustíbel á base de [[Cana de azucre]], a nación pode tornarse enerxeticamente independente neste momento. O [[Pro-alcohol]], que tivo orixe na [[década de 1970]], en resposta ás incertezas do mercado do petróleo, colleitou un éxito intermitente. Aínda así, gran parte dos [[brasileiro]]s utilizan os chamados "[[vehículo flex|vehículos flex]]", que funcionan con [[etanol]] ou [[gasolina]] e permite que o [[consumidor]] poida abastecerse da opción máis barata no momento, moitas veces o etanol. [[Ficheiro:Angra dos Reis - usinas nucleares.jpg|miniatura|[[Central nuclear]] [[Angra 1]] no [[Río de Xaneiro]]. A [[enerxía nuclear]] representa o 4% da enerxía producida no país.]] Os [[país]]es con gran consumo de [[combustíbel]] como a [[India]] e a [[República Popular da China|China]] están seguindo o progreso do Brasil nesta área<ref>{{Cita web |url=http://veja.abril.com.br/070307/p_064.shtml |título=China, India and brazilian ethanol. |data-acceso=10 de maio de 2009 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090923220202/http://veja.abril.com.br/070307/p_064.shtml |dataarquivo=23 de setembro de 2009 |urlmorta=yes }}</ref>. Amais, países como o [[Xapón]] e [[Suecia]] están Importando etanol brasileiro para axudar a cumprir as súas obrigas ambientais estipuladas no [[Protocolo de Kyoto]]<ref>{{Cita web |url=http://www.universia.com.br/html/noticia/noticia_dentrodocampus_chefd.html |título=Japan and Sweden are importing brazilian ethanol. |data-acceso=10 de maio de 2009 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20150424125226/http://www.universia.com.br/html/noticia/noticia_dentrodocampus_chefd.html |dataarquivo=24 de abril de 2015 |urlmorta=yes }}</ref>. O Brasil posúe a segunda maior reserva de [[petróleo]] bruto na [[América do Sur]] e é un dos produtores de petróleo que máis aumentou a súa produción nos últimos anos<ref>[https://archive.today/20120731190751/www.eia.doe.gov/cabs/Brazil/Oil.html Oil reserves in Brazil.]</ref>. O país é un dos máis importantes do mundo na produción de [[Enerxía hidráulica|enerxía hidroeléctrica]]. Da súa capacidade total de xeración de [[electricidade]], que corresponde a 90.000 [[Watt|megawatts]], a enerxía hídrica é responsábel de 66.000 megawatts (74%)<ref>{{Cita web |url=http://www.newton.freitas.nom.br/artigos.asp?cod=322 |título=Hydroelectric power in Brazil. |data-acceso=10 de maio de 2009 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120107031823/http://www.newton.freitas.nom.br/artigos.asp?cod=322 |dataarquivo=07 de xaneiro de 2012 |urlmorta=yes }}</ref>. A [[enerxía nuclear]] representa aproximadamente 4% da matriz enerxéticos do Brasil. O Brasil poderá converterse nunha superpotencia mundial na produción de petróleo, con grandes descubertas dese recurso nos últimos tempos na [[conca de Santos]]. === Ciencia e tecnoloxía === A produción científica brasileira comezou, efectivamente, nas primeiras [[década]]s do [[século XIX]], cando a [[familia real portuguesa]], comandada por [[Xoán VI de Portugal|Xoán VI]], chegou ao [[Río de Xaneiro]], fuxindo da invasión do exército de [[Napoleón]] en [[Portugal]], en [[1807]]. Ata entón, o Brasil era unha pobre [[Colonialismo|colonia]] portuguesa, sen [[universidade]]s e organizacións científicas, en flagrante contraste coas ex-colonias americanas do [[Imperio Español]], que a pesar de teren unha gran parte da [[poboación]] [[analfabetismo|analfabeta]], tiñan un número considerábel de universidades desde o [[século XVI]]. [[Ficheiro:Lnls.jpg|miniatura|300px|esquerda|[[Foto panorámica]] do [[laboratorio Nacional de Luz Síncrotron]], en [[Campinas]], [[Estado de São Paulo]], o único [[acelerador de partículas]] do [[hemisferio sur]].]] A busca tecnolóxica no Brasil é en gran parte realizada en [[universidade]]s públicas e institutos de pescuda. Porén, máis de 73% dos financiamentos para a pescuda de base aínda vén de fontes [[Goberno|gobernamentais]]. Algúns dos máis notábeis centros tecnolóxicos do Brasil son os institutos [[Fundação Oswaldo Cruz|Oswaldo Cruz]], [[Instituto Butantan|Butantan]], [[Comando-Geral de Tecnologia Aeroespacial]], [[Empresa Brasileira de Pesquisa Agropecuária]] e o [[INPE]]. O Brasil ten o máis avanzado [[Misión espacial completa brasileira|programa espacial]] da [[América Latina]], con recursos significativos para vehículos de lanzamento, e fabricación de [[satélite]]s. O [[14 de outubro]] de [[1997]], a [[Agência Espacial Brasileira]] asinou un acordo coa [[NASA]] para proporcionar pezas para a [[Estación espacial Internacional|ISS]]. Este acordo posibilita o Brasil adestrar o seu primeiro [[astronauta]]. O [[30 de marzo]] de [[2006]] [[Marcos Pontes]] a bordo do vehículo [[Soiuz]] converteuse no primeiro [[astronauta]] brasileiro e o terceiro latinoamericano que orbita o noso planeta. O [[uranio]] enriquecido na [[Fábrica de combustíbel nuclear]] (FCN), de [[Resende]], no [[Estado do Río de Xaneiro]], atende a demanda enerxética do [[país]]. Existen plans para a construción do primeiro [[submarino nuclear]] do país, alén diso, o Brasil é un dos tres países da [[América Latina]]<ref>[http://www-elsa.physik.uni-bonn.de/accelerator_list.html Rheinische Friedrich-Wilhelms-Universitat.]</ref> cun laboratorio [[Síncrotron]] en operación, un mecanismo de pescuda da [[física]], da [[química]], das [[ciencias dos materiais]] e máis da [[bioloxía]]. === Turismo === Brasil atraeu, en [[2005]], preto de cinco millóns de turistas estranxeiros<ref>{{Cita web |url=http://www.rel-uita.org/sectores/hrct/seu_melhor_momento.htm |título=Brasil: seu mellor momento no turismo. |data-acceso=22 de marzo de 2008 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20080213210437/http://www.rel-uita.org/sectores/hrct/seu_melhor_momento.htm |dataarquivo=13 de febreiro de 2008 |urlmorta=yes }}</ref>. Da [[Arxentina]] viñeron 991 mil, dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] 792 mil e de [[Portugal]] 373 mil turistas, ocupando respectivamente os primeiro, segundo e terceiro lugares na clasificación dos principais emisores de turistas para Brasil. Os visitantes deixaron US$ 4 billóns no país, facendo o turismo unha importante actividade económica para Brasil, xerando 678 mil novos empregos directos. [[Ficheiro:Rio de Janeiro from Sugarloaf mountain, May 2004.jpg|miniatura|O [[Río de Xaneiro]] é o maior centro turístico do país.]] Eventos en datas e locais específicos, como o [[Reveillon]] e o [[Carnaval]] do [[Río de Xaneiro]], [[Salvador, Brasil|Salvador]] e [[Recife]], o [[gran Premio do Brasil]] de Fórmula 1 de [[São Paulo]] é o maior convite para turistas nacionais e estranxeiros. Os estados máis visitados polos turistas son o [[Estado do Río de Xaneiro]] (34,7 %), [[Santa Catarina, Brasil|Santa Catarina]] (25,1 %), [[Estado do Paraná|Paraná]] (20,3 %), [[Estado de São Paulo]] (16 %), e [[Baía, Brasil|Baía]] (15,5 %). As cidades máis visitadas foron [[Río de Xaneiro]] (31,5 %), [[Foz do Iguaçu]] (17 %), [[São Paulo]] (13,6 %), [[Florianópolis]] (12,1 %), [[Salvador, Brasil|Salvador]] (11,5 %) e [[Natal, Brasil|Natal]] (9,3 %). Espérase que con políticas rexionais de estímulo ao turismo ese fluxo sexa diversificado, con incremento do turismo ecolóxico, enfocado en rexións como a [[Amazonia]] e o [[Pantanal]]; o turismo histórico, facendo fincapé na [[Estrada Real]] de [[Minas Gerais]]; e o turismo cívico, en [[Brasilia]]. === Transporte === Hai aproximadamente 2.498 [[aeroporto]]s no Brasil, incluíndo as áreas de desembarque. O país ten o segundo maior número de Aeroportos de todo o [[Terra|mundo]], só por detrás dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]]<ref>[http://g1.globo.com/Noticias/Brasil/0,, MUL86760 -5598,00. html Number of Airports in Brazil.]{{Ligazón morta|data=setembro de 2018 }}</ref>. O [[Aeroporto Internacional de São Paulo]], sito nas proximidades de [[São Paulo]], é o maior e máis dinámico [[aeroporto]] do [[país]], gran parte dese movemento débese ao tráfico comercial e popular do país e ao feito de que o aeroporto liga [[São Paulo]] a practicamente todas as grandes [[cidade]]s de todo o [[Terra|mundo]]. O Brasil ten 34 Aeroportos internacionais e 2464 [[Aeroporto rexional|Aeroportos rexionais]]<ref>{{Cita web |url=http://www.infraero.gov.br/aero.php |título=Brazilian airports (Infraero). |data-acceso=10 de maio de 2009 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090314175027/http://www.infraero.gov.br/aero.php |dataarquivo=14 de marzo de 2009 |urlmorta=yes }}</ref>. Posúe preto de 1&nbsp;355&nbsp;000 [[quilómetro]]s de [[autoestrada]]s, as [[estrada]]s son as principais vías de transporte de carga e de pasaxeiros no tráfico brasileiro<ref>[http://www.nationsencyclopedia.com/Americas/Brazil-TRANSPORTATION.html Roads in Brazil.]</ref>. Dende o inicio da república os gobernos sempre priorizaron o [[transporte viario]] en detrimento ao [[transporte ferroviario]] e [[Transporte fluvial|fluvial]] . O presidente [[Juscelino Kubitschek]] ([[1956]] - [[1960]]), que concibiu e construíu a capital [[Brasilia]], foi outro incentivator das autoestradas. Kubitscheck foi responsábel da instalación de grandes fabricantes de automóbiles no país ([[Volkswagen]], [[Ford Motor Company|Ford]] e [[General Motors]] chegaron ao Brasil durante o seu [[goberno]]) e un dos puntos utilizados para atraelos era, evidentemente, o apoio á construción de autoestradas. Hoxe, o país ten instalado no seu territorio outros grandes fabricantes de automóbiles como [[Fiat]], [[Renault]], [[Peugeot]], [[Citroën]], [[Chrysler]], [[Mercedes-Benz]], [[Hyundai]] e [[Toyota]]. Actualmente, porén, o goberno brasileiro, diferente do pasado, procura incentivar outros medios de transporte, principalmente os ferroviarios, un exemplo destes incentivos é o proxecto do [[tren de Alta Velocidade Rio-São Paulo]], un [[tren de alta velocidade]] que vai conectar as dúas principais [[metrópole]]s do país. O Brasil é o 7 º país máis importante da [[industria automobilística]]<ref>[http://oca.net/wp-content/uploads/all-vehicles.pdf Automotive industry in Brazil and the world.]</ref>. Hai 37 grandes [[Porto (comunicacións)|portos]] no Brasil, entre os cales o maior é o [[Porto de Santos]]<ref>{{Cita web |url=http://www.portosdobrasil.gov.br/sistema-portuario-nacional |título=Ports of Brazil. |data-acceso=10 de maio de 2009 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20101209090118/http://www.portosdobrasil.gov.br/sistema-portuario-nacional |dataarquivo=09 de decembro de 2010 |urlmorta=yes }}</ref>. == Cultura == {{Artigo principal|Cultura do Brasil}} O Brasil é o único país das Américas que ten de [[lingua oficial]] o [[Lingua portuguesa|portugués]]. O seu [[pobo]] é o resultado da mestura de diferentes [[etnia]]s e culturas, con influencias tanto dos [[Pobos indíxenas de América|amerindios]], moradores orixinais do continente, como europeos invasores e inmigrantes, e con [[África|africanos]] que foron traídos como [[escravo]]s. Amais destes, participan tamén os pobos asiáticos, pero de influencia máis limitada. * europeos 55,6% * mestizos 35,1% * negros 7,3% * asiáticos 2,0% === Arquitectura e patrimonio histórico === {{Artigo principal|Arquitectura do Brasil}} [[Ficheiro:SFrancisOuroPreto-CCBY.jpg|esquerda|miniatura|Igrexa de San Francisco, en [[Ouro Preto]].]] O interese oficial pola preservación do patrimonio histórico e artístico no Brasil comezou coa institución en [[1934]] da ''Inspectoria de Monumentos Nacionais''. O órgano foi sucedido polo ''Servizo do Patrimonio Histórico e Artístico Nacional'' e hoxe o sector é administrado nacionalmente polo [[Instituto do Patrimonio Histórico e Artístico Nacional]] (IPHAN), que xa posúe máis de 20 mil edificios adheridos a si, 83 casas de campo e conxuntos urbanos, 12.517 casas de campo arqueolóxicas dadas de alta, máis dun millón de obxectos expostos, incluíndo o acervo museolóxico, preto de 250 mil volumes bibliográficos e vasta documentación arquivística<ref>{{Cita web |url=http://www.cultura.gov.br/site/?p=719 |título=Ministerio da Cultura. |data-acceso=15 de novembro de 2008 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160920084000/http://www2.cultura.gov.br/site/?p=719 |dataarquivo=20 de setembro de 2016 |urlmorta=yes }}</ref>. Tradicións inmateriais como o samba de roda do [[Recôncavo Baiano]] e a arte gráfica e a pintura corporal dos indios [[Wajapi]] do Amapá tamén xa foron recoñecidas como [[Patrimonio da Humanidade]] pola [[UNESCO]]. Tamén os estados e algúns municipios xa posúen instancias propias de preservación e o interese nesta área creceu nos últimos anos. Aínda coa intensa actividade dos órganos oficiais, o patrimonio nacional aínda sofre frecuente depredación e ten a súa protección e sostibilidade limitadas pola escaseza de orzamentos e pola falta de conciencia da poboación para coa riqueza da súa herdanza cultural e artística e para coa necesidade dunha repartición de responsabilidades para a súa salvagarda efectiva a longo prazo<ref>ALMEIDA, Luiz Fernando de. ''O Brasil e os Desafios do Patrimônio''. Portal do Ministerio da Cultura, 13 de xaneiro de 2007.</ref>. O patrimonio histórico brasileiro é un dos máis antigos da [[América]], sendo especialmente rico en reliquias de arte e [[arquitectura]] barrocas, concentradas sobre todo no estado de [[Minas Xerais]] ([[Ouro Preto]], [[Diamantina]], [[São João del-Rei]], [[Sabará]], [[Congonhas]] etc) e en centros históricos de [[Recife]], [[São Luís do Maranhão|São Luis]], [[Salvador, Brasil|Salvador]], [[Olinda]], [[Santos, Brasil|Santos]], [[Parati]], entre outras cidades. Tamén posúe nas grandes capitais numerosos e importantes edificios de [[arquitectura eclética]], da transición entre os [[século]]s [[Século XIX|XIX]] e [[Século XX|XX]]. [[Ficheiro:20030924PPedraFurada9.jpg|miniatura|dereita|O [[Parque Nacional Serra da Capivara]].]] A partir de mediados do século XX a construción dunha serie de obras [[Arquitectura moderna en Brasil|modernistas]], creadas por un grupo liderado por [[Gregori Warchavchik]], [[Lúcio Costa]] e sobre todo [[Oscar Niemeyer]], proxectou a arquitectura brasileira internacionalmente. O movemento moderno culminou na realización de [[Brasilia]], o único conxunto urbanístico moderno do mundo recoñecido pola UNESCO como Patrimonio Cultural da Humanidade. Tamén hai diversidade en casas de campo arqueolóxicas, como o atopado no sur do estado do [[Piauí]]: [[Parque Nacional da Serra da Capivara|serra da Capivara]]. Os problemas enfrontados pola maioría das casas de campo arqueológicas brasileiros non afectan os máis de 600 casas de campo que están no [[Parque Nacional da Serra da Capivara]], no [[Piauí]]. Localizado nunha área de 130 mil hectáreas o [[Parque Nacional da Serra da Capivara]] é un exemplo de conservación do patrimonio histórico e artístico nacional. En [[1991]], foi consagrado patrimonio mundial pola Unesco. A [[serra da Capivara]] é unha das áreas máis protexidas do Brasil, pois está baixo a garda do Iphan, Ministerio do Medio Ambiente (MMA), Fundahm e do [[Ibama]] local, que ten poder de policía. Nesta mesma área localízase o Museo do Home Americano, onde se atopa o máis vello [[fósil]] humano atopado en América e o segundo máis vello do mundo. === Música === {{Artigo principal|Música do Brasil|Música popular brasileira}} {{Imaxe dupla|right|Heitor Vila-Lobos (c. 1922)part.jpg|130|Tom Jobim e Chico Buarque no Festival Internacional da Canção (FIC).tif|200|[[Heitor Villa-Lobos]] en 1922, o compositor suramericano máis recoñecido da historia<ref>Wright, Simon (1992). ''Villa-Lobos''. Oxford and New York: Oxford University Press, p. 4</ref>|[[Tom Jobim]], un dos creadores da [[bossa nova]], e [[Chico Buarque]], unha das principais figuras da [[música popular brasileira]], no [[Festival Internacional da Canção]] de 1968}} A música do Brasil formouse, principalmente, a partir da fusión de elementos [[Europa|europeos]] e [[África|africanos]], traídos respectivamente polos colonizadores [[Portugal|portugueses]] e os escravos africanos. Ata o século XIX Portugal era a porta de entrada da maior parte das influencias que construíron a música brasileira, clásica e popular, pola introdución da maioría do [[instrumento musical|instrumental]], o sistema [[harmonía (música)|harmónico]], a literatura musical e boa parte das formas musicais cultivadas no país ao longo dos séculos, malia estes elementos non seren de orige portuguesa, senón do resto de Europa.<ref name="MPB" /> Na [[música clásica]], así e todo, esa diversidade de elementos chegou serodiamente e de xeito bastante modesto en comparanza cos grandes centros europeos ou como os de [[México]] e do [[Perú]], e un carácter especificamente brasileiro na produción nacional só se vería con carácter nidio logo da grande síntese realizada por Villa Lobos, a mediados do século XX. O primeiro grande compositor brasileiro foi [[José Maurício Nunes Garcia]], autor de pezas sacras con grande influencia do clasicismo [[Viena|vienense]].<ref name="MPB" /> A principal contribución do elemento africano foi a diversidade [[ritmo|rítmica]] e algunhas [[danza]]s e instrumentos, que tiveron un papel importante no desenvolvemento da música popular e folclórica, especialmente a partir do século XX. O elemento amerindio case non deixou trazos na música popular brasileira como un conxunto, bardante algúns xéneros [[folclore|folclóricos]]<ref name="MPB">{{cita web|url=http://almanaque.folha.uol.com.br/musicapopulardobrasil.htm|título=Música Popular do Brasil|autor=Renato Roschel|editor=[[Folha de S.Paulo]]}}</ref> Con gran participación da poboación africana e afrodescendente, a música popular desde finais do século XVIII comezou a dar sinais de formación dunha característica sonoridade brasileira<ref name="MPB" />, coa [[samba]] como a forma máis típica e recoñecida pola [[UNESCO]] como patrimonio da humanidade desde 2005 <ref>{{cita web|url=https://www1.folha.uol.com.br/folha/ilustrada/ult90u55504.shtml |título=Unesco declara samba brasileiro obra-prima |xornal=Folha de São Paulo |data=25 de novembro de 2005}}</ref> A [[Música do Brasil|música brasileira]] engloba varios estilos rexionais influenciados por formas africanas, europeas e amerindias. Desenvolveuse en estilos e xéneros musicais diferentes, tales como [[música popular brasileira]], [[música nativista]], [[música sertaneja]], [[vanerão]], [[samba]], [[choro]], [[axé]], [[brega]], [[forró]], [[frevo]], [[baião]], [[lambada]], [[maracatu]], [[tropicalismo]], [[bossa nova]] e [[Rock no Brasil|rock brasileiro]], entre outros.<ref name="MPB" /> === Linguas === {{Artigo principal|Linguas do Brasil}} ==== Idioma oficial ==== [[Ficheiro:Detailed SVG map of the Lusophone world.svg|miniatura|220px|Países e rexións onde a lingua portuguesa é falada ou posúe status oficial.]] A lingua oficial do Brasil é o [[lingua portuguesa|portugués]], idioma que é falado e escrito pola inmensa maioría da poboación. O portugués é a lingua usada nas institucións de ensino, nos medios de comunicación e nos negocios. Brasil é o único país de [[lingua portuguesa]] das [[Américas]]. O idioma falado e escrito no Brasil é parcialmente diferente do utilizado en [[Portugal]] e nos outros países [[lusófono]]s. En razón das diferenzas xeográficas e culturais entre o Brasil e Portugal, e tamén das diferentes políticas lingüísticas construídas polos dous países ao longo dos anos, o [[portugués brasileiro]] e o [[portugués europeo]] non evolucionaron de forma uniforme. Hai moitas diverxencias entre as normas cultas das dúas variantes da lingua, sobre todo no que se refire á fonética, á ortografía e ao sistema pronominal. Aínda así, tales diferenzas non comprometen a comprensión mutua. Hai aínda diversas [[Portugués brasileiro|variacións dialextais internas ao portugués brasileiro]], que se conectan sobre todo a diferenzas rexionais e sociais. A [[LIBRAS|Linguaxe Brasileira de Sinais]] tamén é considerada un medio de comunicación legal no país. ==== Idiomas indíxenas e de inmigrantes ==== [[Ficheiro:Gramado.7.jpg|dereita|miniatura|Casa [[Alemaña|alemá]] en [[Gramado]], [[Río Grande do Sur]]: a principal lingua da rexión é o dialecto alemán.]] Na época do Descubrimento, estimouse que se falaban máis de mil linguas no Brasil. Actualmente, eses idiomas están reducidos a 180 linguas. Das 180 linguas, só 24, o 13%, teñen máis de mil falantes; 108 linguas, o 60%, teñen entre cen e mil falantes; mentres que 50 linguas, o 27%, teñen menos de 100 falantes e metade destas, o 13%, teñen menos de 50 falantes, o que mostra que gran parte deses idiomas están en serio risco de extinción. Os primeiros anos de colonización, as linguas indíxenas eran faladas inclusive polos colonos portugueses, que adoptaron un idioma mixto baseado na lingua tupi. Por ser falada por case todos os habitantes do Brasil, quedou coñecida como [[lingua xeral]]. Con todo, o século XVIII, a lingua portuguesa fíxose oficial do Brasil, o que culminou na case desaparición desa lingua común. Co transcorrer dos séculos, os indios foron exterminados ou aculturados pola acción colonizadora e, con iso, centenares dos seus idiomas foron extintos. Actualmente, os idiomas indíxenas son falados sobre todo no [[Rexión Norte de Brasil|Norte]] e [[Rexión Centro-Oeste de Brasil|Centro-Oeste]]. As linguas máis faladas son do tronco [[Linguas tupí-guaraní|tupí-guaraní]]. Amais das ducias de linguas autóctonas, [[dialecto]]s de orixe alóctones son falados en colonias rurais máis illadas do [[Sur de Brasil|Brasil meridional]], sobre todo o [[hunsrückisch]] e o [[talian]] (ou [[Lingua vêneta|vêneto brasileiro]]), de orixes [[Lingua alemá|alemá]] e [[Lingua italiana|italiana]], respectivamente<ref>DW-World.de, ''[http://www.dw-world.de/dw/article/0,,1174391,00.html O alemán lusitano do Sur de Brasil]''</ref><ref>[http://www.labeurb.unicamp.br/elb/europeas/talian.htm O talian.]{{Ligazón morta|data=agosto de 2018 }}</ref>. O estado de São Paulo sufriu tanta inmigración que o seu portugués é diferente de calquera outro no Brasil e no mundo. Hai moitos barrios italianos, como a [[Mooca]], onde as persoas falan italiano no seu día a día, outros alemáns, como [[Amaro o Peregrino|Santo Amaro]], que ten celebracións típicas xermánicas, como o [[Oktoberfest]] . Hai tamén a segunda maior aglomeración de asiáticos fóra de Asia, o barrio da [[Liberdade]], que tamén se ve presente a lingua xaponesa e chinesa o día a día dos habitantes. São Paulo foi tamén o que máis recibiu os [[Arabia|árabes]], tendo a súa cociña moi alterada coa inmigración de [[sirios]] e [[libaneses]]. === Relixión === Sendo constitucionalmente un estado laico, Brasil non posúe relixión oficial desde [[1891]], e a [[discriminación]] aos seguidores de calquera [[relixión]] é ilegal. Non obstante, a maior parte da poboación do país é, tradicionalmente, seguidora da [[Igrexa católica]], e é inegábel a influencia da devandita relixión en varios momentos do pasado e ata do presente. Mais esa influencia debe ser relativizada debido ao gran [[sincretismo relixioso]] existente no país (malia que o Brasil está considerado o maior país católico do mundo en números absolutos). [[Ficheiro:The cathedral metr galleryfull.jpg|miniatura|A catedral de [[Brasilia]].]] A predominancia do catolicismo tende a decrecer cando se leva en conta o recente ascenso do [[protestantismo]] e a importancia histórica das [[relixións afro-brasileiras]], o [[Candomblé]] e a [[Umbanda]], na formación cultural e ética do pobo brasileiro. Aínda que foron perseguidas ata o comezo do [[século XX]], cando a práctica relixiosa non-católica era reprimida pola policía. Alén diso, é pertinente sinalar o xurdimento de novas relixións de orixe oriental ou esotérica, ata daquela case descoñecidas pola sociedade brasileira. [[Ficheiro:Christ the Redeemer - Cristo Redentor.jpg|miniatura|esquerda|A estatua do [[Cristo Redentor]], no [[Río de Xaneiro]].]] O [[censo]] demográfico realizado en [[2000]], polo [[IBGE]], apuntou a seguinte composición relixiosa no Brasil<ref>IBGE, ''[http://www.ibge.gov.br/home/estatistica/populacao/censo2000/populacao/religiao_Censo2000.pdf Poboación residente, por sexo e situación do domicilio, segundo a relixión] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110221195629/http://www.ibge.gov.br/home/estatistica/populacao/censo2000/populacao/religiao_Censo2000.pdf |date=21 de febreiro de 2011 }}'', Censo Demográfico 2000. Consultado o 13 de decembro de 2007</ref>: * 73,8% dos brasileiros (preto de 125 millóns) decláranse [[católico]]s; * 15,4% (preto de 26,2 millóns) decláranse [[protestante]]s (evanxélicos tradicionais e [[pentecostal|pentecostais]]); * 7,3% (preto de 12,5 millóns) decláranse ser [[sen relixión]], pudendo ser [[agnosticismo|agnósticos]], [[ateísmo|ateos]] ou, simplemente, non seguidores de relixión ningunha; * 1,4% (preto de 2,3 millóns) decláranse [[espiritismo|espíritas]]; * 0,3% decláranse seguidores de [[relixións tradicionais africanas]] tales como [[candomblé]], [[tambor-de-mina]] e [[umbanda]]; * 1,8% decláranse seguidores doutras relixións, como os [[Adventismo|adventistas]]* (1,2 millón), as [[testemuñas de Jeová]] (1,1 millón), os [[santos dos Últimos Días]] ou mormons (800 mil), os [[budismo|budistas]] (215 mil), os [[Igrexa Mesiánica Mundial|mesiánicos]] (109 mil), os [[xudaísmo|xudeus]] (87 mil), os [[esoterismo|esotéricos]] (58 mil) e os [[Islam|musulmáns]] (27 mil). *''Os adventistas son considerados [[evanxélicos]] polo IBGE.'' === Himnos Oficiais do Brasil === Os himnos oficiais do Brasil son o [[Himno do Brasil]], o [[Himno á Bandeira]], o [[Himno da Independencia]] e o [[Himno da Proclamación da República]]. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commons|Brasil}} === Outros artigos === * [[Gobernantes do Brasil]] * [[Conflitos e sublevacións no Brasil]] * [[Lista de bandeiras do Brasil]] * [[Inmigración xaponesa no Brasil]] === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20051125014025/http://www.colegiosaofrancisco.com.br/historia_do_brasil.html História do Brasil] {{pt}} * [http://www.brasil.gov.br Goberno do Brasil] Moitas informacións {{pt}} * [https://web.archive.org/web/20140615162624/http://www.senado.gov.br/ Senado Brasileiro] informacións de leis e de historia do país, con fotos {{pt}} * [http://www.embratur.gov.br EMBRATUR - Portal Brasileiro de Turismo]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201101201637/http://www.embratur.gov.br/ |date=01 de novembro de 2020 }} páxina do Ministerio do Turismo brasileiro {{pt}} * [https://web.archive.org/web/20070809054802/http://www.brazilpostcard.com.br/ Postais Antigas do Brasil] Postais antigas {{América do sur}} {{América}} {{Mercosur}} {{Liga árabe}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Brasil| ]] [[Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (Historia e xeografía)]] dgcf84r27xfhueeaqk6yvdsnvc72bsm 0 1332 7104611 4508587 2025-06-23T15:36:21Z Autopistero20502020 127649 Mellora do formato 7104611 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|rede}} [[Ficheiro:Rede,_Vilagarcía.jpg|miniatura|222px|Rede de pesca.]] O termo '''Rede''' pode referirse a: *A '''[[rede de pesca]]''', [[nó|tecido]] feito con fíos, cordas ou arames, en forma de mallas, para pescar ou cazar; *A '''[[rede (deporte)|rede]]''', estrutura de barreira usada en varios deportes; *A '''[[rede informática]]''', conxunto de [[ligazón|enlace]]s entre [[Nodo (informática)|nodo]]s: **O termo [[lingua inglesa|inglés]] '''''[[net]]''''' é usado en [[informática]] para referirse a un conxunto de [[equipo]]s relacionados para o transvasamento de [[información]]. *Unha '''[[rede de sumidoiros]]''', conxunto de canles que conflúen nun mesmo punto e faciltan a hixiene facendo o labor de condutos desaugadoiros; *En [[política]], unha '''[[Rede (política)|rede]]''', organización con ramificacións en varios lugares; *En [[socioloxía]], unha '''[[rede social]]''', conxunto de persoas familiares, amigas ou coñecidas que entran en contacto habitual cun individuo. A súa análise serve para estimar a cantidade e calidade das relacións humanas nunha sociedade ou para identificar os criterios que rexen os fenómenos de expansión lingüística de fenónemos diafásicos ou diastráticos. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Redes}} {{Control de autoridades}} 95rhekr0iyw5vshjwctfi3983yyt059 0 1468 7104945 7040100 2025-06-23T20:46:49Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104945 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Benjamin Franklin''', nado en [[Boston]] o [[17 de xaneiro]] de [[1706]] e finado en [[Filadelfia]] o [[17 de abril]] de [[1790]], foi un [[editor]], [[político]], [[diplomático]], [[científico]] e [[inventor]] [[Estados Unidos de América|estadounidense]]. Como científico foi unha importante figura na historia da física polos seus descubrimentos e teorías en relación coa electricidade. Como político participou activamente no proceso de independencia dos Estados Unidos e foi un dos asinantes da Declaración de Independencia dos Estados Unidos. == Traxectoria == [[Ficheiro:Poor Richard Almanack 1739.jpg|miniatura|140px|esquerda|Portada do ''Almanaque do Pobre Richard'' de [[1739]].]] Benjamin Franklin foi o décimo quinto fillo dun total de dezasete irmáns (catro medio irmáns de pai e o resto irmáns de pai e nai). A súa formación limitouse a estudos básicos na ''South Grammar School'', e só ata os dez anos ([[1714]] - [[1716]]). Primeiro traballou axudando ao seu pai na [[fábrica]] de [[candea]]s e [[xabón]]s da súa propiedade. Tras buscar satisfacción noutros oficios ([[Mariño (oficio)|mariño]], [[carpinteiro]], [[albanel]], [[torneiro]]), aos doce anos empezou a traballar como aprendiz na imprenta do seu irmán, James Franklin. Por indicación deste, escribe as súas únicas poesías, "A traxedia do faro" e "Canto dun mariño cando se apreixou ao famoso ''Teach'', tamén coñecido por Barbanegra o pirata". Abandonou este xénero polas críticas do seu pai. Cando tiña 15 anos, o seu irmán fundou o ''New England Courant'', considerado como o primeiro xornal realmente independente das colonias británicas. En devandito diario, Benjamin escribiu as súas primeiras obras, co pseudónimo de ''Silence Dogood'' (entremetido silencioso). Con el escribe os seus primeiros artigos xornalísticos, de ton crítico coas autoridades da época. En [[1723]] estableceuse en [[Filadelfia]], pero en [[1724]], viaxou a [[Inglaterra]] para completar e acabar a súa formación como impresor na imprenta de Palmer. Alí, publica A ''Dissertation on liberty and necessity, pleasure and pain ('' Disertación sobre a liberdade e a necesidade, sobre o pracer e a dor). Regresou a Filadelfia o [[11 de outubro]] de [[1726]]. Inicialmente traballou como administrativo para Denham. En [[1727]], tras recuperarse dunha [[pleurite]], co-fundou o club intelectual Xunto, e ao ano seguinte estableceuse co seu socio Meredith na súa primeira imprenta propia. En setembro de [[1729]] comprou o xornal ''The Pennsylvania Gazette'', que publicou ata [[1748]]. En [[1730]] contraeu matrimonio con Deborah Read, coa que tivo tres fillos, William ([[1731]]), Francis ([[1733]]) e Sarah ([[1743]]). Publicou ademais o ''Poor Richard's Almanack (''[[1733]] - [[1757]]) e foi o encargado da emisión de [[papel moeda]] nas colonias británicas de América ([[1727]]). [[Ficheiro:1776 Continental Currency dollar coin obverse.jpg|miniatura|140px|esquerda|[[Anverso]] do [[dólar Continental]], deseñado por Benjamin Franklin]] En [[1731]] participou na fundación da primeira biblioteca pública de Filadelfia, e ese mesmo ano adheriuse á [[francmasonería|masonería]]. En [[1736]] fundou a Union Fire Company, o primeiro corpo de [[bombeiro]]s de Filadelfia. Tamén participou na fundación da Universidade de Pensilvania ([[1749]]) e o primeiro [[hospital]] da cidade. En [[1763]] dedícase a realizar viaxes a [[Nova Jersey]], [[Nova York]] e [[Nova Inglaterra]] para estudar e mellorar o Servizo Postal dos Estados Unidos. Pasou case todo o seu derradeiro ano de vida encamado, enfermo novamente de pleurite. Con todo, non cesou nas súas actividades políticas durante ese período. Finalmente, morreu por agravamento da súa enfermidade en [[1790]], á idade de 84 anos. Afortunadamente, temos moita información sobre a vida e os puntos de vista de Franklin, debido a que aos 40 anos comezou a escribir a súa [[autobiografía]] (supostamente para o seu fillo). Esta foi publicada a título póstumo co título de ''Mémoires de la vie privée de Benjamin Franklin, (A vida privada de Benjamin Franklin''). A primeira edición viu a luz en París en marzo de [[1791]] (''Mémoires de la vie privée de Benjamin Franklin, écrits par lui-même et adressés à son fils''), menos dun ano logo da súa morte, e en [[1793]] estaba dispoñible a tradución ao inglés (The private life of the late Benjamin Franklin). == Obra científica == [[Ficheiro:Franklin lightning engraving.jpg|miniatura|160px|Experimento do papaventos, que o levou inventar o [[pararraios]].|esquerda]] A súa afección polos temas científicos comezou a mediados de século, e coincidiu co comezo da súa actividade [[política]]. En [[1743]] é elixido presidente da Sociedade Filosófica Americana. Estivo claramente influenciado por [[científico]]s coetáneos como [[Isaac Newton]] ou [[Joseph Addison]]. A partir de [[1747]] dedícase principalmente ao estudo dos fenómenos [[electricidade|eléctricos]]. Enunciou o Principio de conservación da electricidade. Dos seus estudos nace a súa obra científica máis salientable, ''Experiments and Observations on electricity'' (Experimentos e observacións sobre electricidade)'''.''' En [[1752]] leva a cabo en Filadelfia o seu famoso experimento co [[papaventos]]. Atou un papaventos con esqueleto de metal a un fío de seda, en cuxo extremo levaba unha [[Chave (pechadura)|chave]] tamén metálica. Facéndoa voar un día de tormenta, confirmou que a chave cargábase de electricidade, demostrando así que as nubes están cargadas de electricidade e os raios son descargas eléctricas. Grazas a este experimento creou o seu máis famoso invento, o [[pararraios]]. A partir de aí, instaláronse por todo o estado (había xa 400 en [[1782]]), chegando a [[Europa]] na década dos '60. Presentou a ''teoría do fluído único'' para explicar os dous tipos de electricidade atmosférica, a positiva e a negativa, a partir da observación do comportamento das varillas de ámbar, ou do condutor eléctrico, entre outros. Franklin foi un prolífico científico e inventor. Ademais do pararraios, inventou tamén o chamado ''forno de Franklin'' ou ''cheminea de Pensilvania'' ([[1744]]), metálico e máis seguro que as tradicionais chemineas; as lentes bifocais, para o seu propio uso; un humidificador para estufas e chemineas; un dos primeiros catéteres urinarios flexibles, para tratar os cálculos urinarios do seu irmán John; o contakilómetros, na súa etapa de traballo na Oficina Postal; as aletas de nadador, a harmónica de cristal... Estudou tamén as correntes oceánicas quentes da costa leste de Norteamérica e foi o primeiro en describir a [[Corrente do Golfo]]. En [[1756]] foi elixido membro da prestixiosa [[Royal Society]], e en [[1772]] a Academia das Ciencias de París designouno como un dos máis insignes científicos vivos non franceses. == Labor político == A súa primeira incursión na política tivo lugar en [[1736]], ano no que foi elixido membro da Asemblea Xeral de Filadelfia. En [[1747]] organizou a primeira milicia de voluntarios para defender Pensilvania e foi nomeado membro da comisión de negociación cos indios nativos en [[1749]]. Participou activamente no proceso de independencia dos Estados Unidos. Comezou realizando diversas viaxes a [[Londres]], entre [[1757]] e [[1775]], como representante encargado de avogar polos intereses de [[Pensilvania]]. Chegou a intervir diante da [[Cámara dos Comúns (Reino Unido)|Cámara dos Comúns]] en [[1766]].[[Ficheiro:Usdollar100front.jpg|miniatura|240x240px|Benjamin Franklin nos [[Billetes da Reserva Federal dos Estados Unidos|billetes estadounidenses]] de 100 [[dólar americano|dólares]].]]Influíu na redacción da [[Declaración de Independencia dos Estados Unidos de América|Declaración de Independencia]] ([[1776]]), axudando a [[Thomas Jefferson]] e [[John Adams]], e foise a [[Francia]] en busca de apoio para continuar a campaña contra as tropas británicas. Alí foi nomeado representante oficial estadounidense en [[1775]], asinou un tratado de comercio e cooperación ([[1778]]) e alcanzou o cargo de ''Ministro para Francia'' ([[1779]]). Contribúe ao fin da [[Guerra de Independencia dos Estados Unidos|Guerra de Independencia]], coa sinatura do [[Tratado de Versalles (1783)]]. A partir de aí, contribúe á redacción da [[Constitución dos Estados Unidos de América|Constitución dos Estados Unidos]] ([[1787]]). En [[1785]] foi elixido gobernador de Pensilvania, e dedicouse de cheo á construción da nación norteamericana. En [[1787]] comezou destacar a súa carreira como abolicionista e foi elixido presidente da Sociedade para Promover a Abolición da Escravitude, no inicio máis precoz dun longo proceso que desembocaría na [[Guerra de Secesión]]. == Véxase tamén == {{Commons|Category:Benjamin Franklin}} {{Wikiquote|Benjamin Franklin}} === Bibliografía === * {{Cita libro | autor = Summers Gámez, Joaquín | título = Franklin. Electricidad, periodismo y política. | ano = 10/2002 | publicación = Madrid: Nivola Libros y Ediciones S.L. | id = ISBN 84-95599-40-6 }} * {{Cita libro | autor = Franklin, Benjamin | título = Autobiografía. | url = https://archive.org/details/autobiografiadeb00fran | ano = 07/2001 | publicación = León: Secretariado de Publicaciones y Medios Audiovisuales de la Universidad de León. | id = ISBN 84-7719-945-0 }} === Outros artigos === * [[Medio dólar Franklin]] * [[Dólar Continental|Dólar Franklin]] * [[Dólar de prata Benjamin Franklin]] === Ligazóns externas === * [http://www.incwell.com/Biographies/Franklin.html Biografía de B. Franklin] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070809094201/http://www.incwell.com/Biographies/Franklin.html |date=09 de agosto de 2007 }} {{en}} * [https://web.archive.org/web/20070813224230/http://www.lucidcafe.com/library/96jan/franklin.html Información sobre B. Franklin] {{en}} * [http://www.pbs.org/benfranklin/ Biografía de B. Franklin] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100324224313/http://www.pbs.org/benfranklin/ |date=24 de marzo de 2010 }} {{en}} {{Ilustración}} {{Medalla Copley}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Franklin, Benjamin}} [[Categoría:Inventores dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Físicos dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Gobernadores dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Personalidades da diplomacia]] [[Categoría:Nados en Boston, Massachusetts]] [[Categoría:Nados en 1706]] [[Categoría:Finados en 1790]] [[Categoría:Deseñadores de moeda dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Abolicionistas]] [[Categoría:Membros da Royal Society]] [[Categoría:Medalla Copley]] 861e2d98fff7weydtipc159bwaejy9q 0 2245 7104760 7095442 2025-06-23T18:56:15Z 5.225.26.11 Santiagués habitantes de santiago de chile 7104760 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Santiago de Compostela (homónimos)|Santiago de Compostela}} {{Xeografía política|imaxe=Santiago de Compostela, Galiza (cropped).jpg}} '''Santiago de Compostela''' é a capital de [[Galicia]] (polo tanto, ten a sede nel o [[Xunta de Galicia|Goberno autonómico]]) e da [[comarca de Santiago]], na [[provincia da Coruña]]. Segundo o [[Instituto Galego de Estatística]], en [[2022]] o concello tiña 98.179 habitantes.<ref>{{Cita web|url=https://www.ige.gal/igebdt/esqv.jsp?ruta=verTabla.jsp?OP=1&B=1&M=&COD=589&R=9913[all]&C=1[2022]&F=0:0&S=&SCF=|páxina-web=Instituto Galego de Estatística|título=Cifras oficiais da poboación a 1 de xaneiro|data-acceso=22/12/2022}}</ref> O seu xentilicio é «» «{{Dic|compostelán}}», e máis popularmente «[[picheleiro]]». Por outra banda, tamén é a [[arquidiocese de Santiago de Compostela|Sé Arcebispal]] galega, amais do destino das diferentes rutas que conforman o [[Camiño de Santiago]], declarado pola [[UNESCO]] [[Patrimonio da Humanidade]], distinción que tamén posúe o seu [[Cidade vella de Santiago de Compostela|casco vello]] dende o ano [[1985]]. A cidade aséntase entre o [[monte Pedroso]] e o [[monte Viso]], circundada polos ríos [[río Sar|Sar]] e [[río Sarela, río Sar|Sarela]]. Limita ao norte cos concellos de [[Val do Dubra]], [[Trazo]] e [[Oroso]]; ao sur con [[Teo]], [[Vedra]] e [[Boqueixón]]; ao leste co [[O Pino|Pino]]; e ao oeste con [[Ames]]. Ademais da cidade de Santiago, o termo municipal comprende vinte e nove parroquias rurais<ref>{{Cita web |url=http://www.santiagodecompostela.org/turismo/interior.php?txt=t_contorno&lg=gal |título=Copia arquivada |data-acceso=20 de febreiro de 2008 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20080226063912/http://www.santiagodecompostela.org/turismo/interior.php?txt=t_contorno&lg=gal |dataarquivo=26 de febreiro de 2008 |urlmorta=yes }}</ref>. Por poboación é o cuarto concello galego despois de [[Vigo]], [[A Coruña]] e [[Ourense]]. Posúe unha densidade de poboación de 445,05 hab./km² ([[2022]]), e unha superficie de 220,6 km². == Orixe e historia == {{sen referencias|sección=si}} {{Artigo principal|Historia de Santiago de Compostela}} [[Ficheiro:Santiago 1.jpg|miniatura|esquerda|Fachada da Catedral desde a praza do Obradoiro.]] No territorio que actualmente ocupa a catedral de Santiago existía un poboado romano que se tende a identificar coa mansión romana de [[Aseconia]] (esta mansión existiu entre a segunda metade do [[século I]] e o [[século V]]). O poboado desapareceu pero permaneceu unha [[necrópole]] que tivo uso quizais ata o [[século VII]]. O nacemento de Santiago, como se sabe agora, está ligado á presumible descuberta dos restos do [[Santiago o Maior|Apóstolo Santiago]] entre o [[820]] e o [[835]]. O seu desenvolvemento débese á elevación ao rango relixioso dos restos, á Universidade e, na actualidade, á capitalidade de Galicia. [[Ficheiro:Afonso II O Casto Santiago.jpg|miniatura|Estatua en Compostela de [[Afonso II de Asturias|Afonso II]], quen peregrinou a Santiago.]] Na [[Concordia de Antealtares]] aparece por primeira vez ([[1077]]) a tradición medieval segundo a cal o eremita Paio, alertado por luces nocturnas que se producían no bosque de Libredón, avisou o [[bispo]] de [[Iria Flavia]], [[Teodomiro (bispo)|Teodomiro]], quen descubriu os restos de [[Santiago o Maior]] e de dous dos seus discípulos, no lugar no que posteriormente se levantaría Compostela, topónimo que podería vir de ''Campus Stellae'', isto é "campo de estrelas"; ou máis probabelmente de ''Composita Tella'', "terras ben axeitadas", eufemismo por cemiterio; ou mesmo de "[Ja]Com[e A]postol[u]". O nome tamén se ten relacionado co hipocorístico ''Compostela'', correspondente ao diminutivo de ''Composta''.<ref>{{Cita libro|título=Os nomes dos concellos da provincia da Coruña|apelidos=Real Academia Galega|nome=Seminario de Onomástica da Real Academia Galega|editorial=Real Academia Galega|ano=2021|ISBN=978-84-17807-09-2|apelidos2=Navaza|nome2=Gonzalo|url=http://publicacions.academia.gal/index.php/rag/catalog/book/377|páxina=90}}</ref> A descuberta propiciou que [[Afonso II de Asturias|Afonso II]], necesitado de cohesión interna e apoio externo para o seu reino, fixera unha [[Peregrino|peregrinación]] ao lugar. A nova que dela fixo, tanto no seu reino como fóra del, axudou a que Compostela aparecese como un novo lugar de peregrinación da [[cristiandade]], nun momento no que a importancia de [[Roma Antiga|Roma]] decaera e [[Xerusalén]] non era accesible por estar en poder dos [[musulmán]]s. Pouco a pouco foise desenvolvendo a cidade. Primeiro estableceuse unha comunidade eclesiástica permanente a carón dos restos atopados, formada polo bispo de Iria e os monxes de Antealtares. Espontaneamente asentouse unha poboación heteroxénea, a maioría procedente das aldeas próximas, que foi aumentando ao tempo que crecía por todo o occidente peninsular a [[Peregrino a Santiago de Compostela|peregrinación a Compostela]], reforzada polo privilexio concedido por [[Ordoño II]] no ano [[915]] polo que se establecía que calquera que permanecese corenta días sen ser reclamado como servo, pasaba a ser considerado como un home libre con dereito a residir en Compostela. Lugar de coroación de [[monarcas]] do [[Reino de Galicia]] e do [[Reino de León]], a cidade foi destruída por [[Almanzor]] o [[10 de agosto]] do ano [[997]] quen, segundo a lenda popular<ref>CHAMOSO LAMAS, Manuel: ''La Catedral de Santiago de Compostela''. [[Editorial Everest]], [[León]], 1976.</ref>, tan só respectou o sartego do apóstolo. Tras a volta dos habitantes comezou a reconstrución. A mediados do [[século XI]] o bispo [[Cresconio]] dotou a cidade dun cinto de foxos e dunha [[Muralla de Santiago de Compostela|muralla]] como medida defensiva. No ano [[1075]] o bispo [[Diego Páez]] deu comezo á construción da catedral [[románica]]. O incremento da peregrinación fai de Compostela un importante lugar de referencia relixiosa en [[Europa]], aumentando tamén a súa importancia política. Durante o pontificado do Arcebispo [[Diego Xelmírez]], en [[1120]], a igrexa compostelá viuse recompensada coa concesión da categoría de ''metropolitana''. Tamén en tempos de Xelmírez tiveron gran repercusión na cidade unha serie de revoltas urbanas, en [[1116]] e [[1136]]. Entre os séculos [[século XII|XII]] e [[Século XIII|XIII]] foise artellando a rede de rúas dentro do recinto amurallado. A chegada da [[Peste Negra]] a mediados do [[século XIV]] supuxo unha forte recesión demográfica. A poboación recupérase a partir de [[1380]], e no [[século XV]] a cidade xa tiña entre catro e cinco mil habitantes. A fundación da Universidade a finais do [[século XV]] e o arcebispo [[Alonso III de Fonseca]] danlle a Santiago un novo pulo que atrae a novos poboadores, principalmente de Galicia. O [[Estatuto de Autonomía de Galicia de 1981|estatuto de autonomía de Galicia]] estableceu a capitalidade galega en Santiago de Compostela. Como consecuencia, a cidade sufriu a finais do [[século XX]] un considerable aumento de poboación e unha profunda transformación. É [[Patrimonio da Humanidade]] e foi [[Capital Europea da Cultura]] no 2000. == Demografía == {| {{Táboabonita}} style="background:snow; float:left; margin: 1em 1em 1em 1em;" |----- ! Censo total en 2014 ! 95.800 habitantes |----- | Menores de 30 anos | 12.801 (13.36 %) |----- | Entre 30 e 64 anos | 63.967 (66.77 %) |----- | Maiores de 65 anos | 19.032 (19.86 %) |} A cidade contaba en [[2013]] con 96.041 habitantes<ref name=IGE>{{Cita web|url= http://www.ige.eu/igebdt/selector.jsp?COD=1558&paxina=001&c=0201001002|título= Series históricas de poboación de Galicia|autor= |data= |obra= |editorial= IGE|dataacceso= 15 de abril de 2013|data-arquivo= 07 de xullo de 2018|url-arquivo= https://web.archive.org/web/20180707091335/http://www.ige.eu/igebdt/selector.jsp?COD=1558&paxina=001&c=0201001002|url-morta= yes}}</ref>. Destes, 50.974 naceran na cidade, 20.141 noutro municipio da [[Provincia da Coruña|Coruña]], 11.139 noutra [[provincia]] galega, 5.217 noutra [[comunidade autónoma]] e 8.200 no estranxeiro. A [[taxa de natalidade]] é do 8,91‰ e a de [[Taxa de mortalidade|mortalidade]] do 8,95‰, o que provoca un [[Crecemento natural|crecemento vexetativo]] negativo. En canto á distribución por sexos, Santiago conta con 44.497 [[home]]s e 51.174 [[muller]]es. Por idades, a xuventude (0-29 anos) representa o 28% da poboación (26.628), a maior parte da poboación é adulta (30-64 anos), o 53% (50.918), e os anciáns (máis de 65 anos) supoñen o 19% (18.125). Por sexos e idades, hai practicamente o mesmo número de mozos que de mozas, 13.320 fronte a 13.308, entre os adultos hai máis mulleres ca homes, 26.054 (53%) fronte a 23.964 (47%), e entre os maiores de 65 anos tamén hai maioría feminina, con 10.912 (60%) mulleres fronte a 7.213 (40%) homes. A [[densidade de poboación]] é de 432,74 habitantes/km². A poboación da comarca (sen contar o municipio de Santiago) é de 68.848 persoas, distribuídas en seis concellos: [[Ames]], [[Boqueixón]], [[Brión]], [[Teo]], [[Val do Dubra]] e [[Vedra]].<ref name="Observatorio Urbano"/> === Movementos migratorios === En Santiago hai 4.256 estranxeiros (4,5% do total da poboación), dos cales a maioría veñen de [[América]] (2.334, 54,8% do total de inmigrantes), seguidos por inmigrantes [[Europa|europeos]] (1.325, 31,1% do total de inmigrantes), [[Asia|asiáticos]] (306, 7,2% do total de inmigrantes) e [[África|africanos]] (274, 6,4% do total de inmigrantes). Por países destaca especialmente a presenza de [[Portugal|portugueses]] (405) [[brasil]]eiros (361), [[colombia]]nos (256), [[paraguai]]os (238) e [[italia]]nos (217). Ademais de recibir [[inmigración|inmigrantes]], da cidade tamén saen persoas, concretamente entre o 2010 e o 2012 marcharon de Santiago case 9.000 persoas, a maioría, 4.500, trasladáronse a outro concello da Coruña, seguidos polos que se mudaron a outra provincia galega, 1120, os que se trasladaron a outro país, 1110, e os que cambiaron de comunidade autónoma, 1060.<ref name="Observatorio Urbano">{{cita web|título=Observatorio urbano:Indicadores socioeconómicos|url=http://www.santiagodecompostela.org/observatoriourbano/indicadores_socioeconomicos.php?lg=gal|editorial=Concello de Santiago|data=20 de marzo de 2013|dataacceso=22 de marzo de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20130817064532/http://www.santiagodecompostela.org/observatoriourbano/indicadores_socioeconomicos.php?lg=gal|dataarquivo=17 de agosto de 2013|urlmorta=yes}}</ref> === Evolución histórica da poboación=== Aquí amósase unha gráfica coa evolución da poboación no concello.<ref name=IGE/><ref name=INE>{{Cita web|url= http://www.ine.es/jaxiBD/menu.do?L=0&divi=DPOH&his=0&type=db|título= Series históricas de poboación de España|autor= |data= |lingua= es|editorial= INE|dataacceso= 15 de abril de 2013|urlarquivo= https://web.archive.org/web/20130403161841/http://www.ine.es/jaxiBD/menu.do?L=0&divi=DPOH&his=0&type=db|dataarquivo= 03 de abril de 2013|urlmorta= yes}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?ruta=verPpalesResultados.jsp?OP=1&B=1&M=&COD=589&R=9913[15:15001:15002:15003:15004:15005:15006:15007:15008:15009:15010:15011:15012:15013:15014:15015:15016:15017:15018:15019:15901:15020:15021:15022:15023:15024:15025:15027:15028:15029:15030:15031:15032:15033:15034:15035:15036:15037:15038:15039:15041:15040:15042:15043:15044:15045:15046:15047:15048:15049:15050:15051:15053:15052:15054:15055:15056:15057:15058:15059:15060:15061:15062:15902:15064:15065:15066:15067:15068:15069:15070:15071:15072:15073:15074:15075:15076:15077:15078:15079:15080:15081:15082:15083:15084:15085:15086:15088:15087:15089:15091:15090:15092:15093]&C=0[all]&F=T[1:0]&S=|páxina-web=Instituto Galego de Estatística|título=Cifras oficiais da poboación a 1 de xaneiro. Ano 2021|data-acceso=24/12/2021}}</ref> <center> <timeline> Colors= id:AA value:blue id:AE value:red id:AI value:Purple id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.8) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8) ImageSize = width:800 height:500 PlotArea = width:700 height:400 left:60 bottom:45 DateFormat = yyyy Period = from:0 till:100000 TimeAxis = orientation:vertical ScaleMajor = unit:year increment:10000 start:0 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:10000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:5000 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo PlotData= width:40 mark:(line,white) align:left fontsize:12 bar:1900 from:0 till:24120 color:AA bar:1910 from:0 till:24637 color:AA bar:1920 from:0 till:25870 color:AA bar:1930 from:0 till:38270 color:AA bar:1940 from:0 till:49191 color:AA bar:1950 from:0 till:55553 color:AA bar:1960 from:0 till:57165 color:AA bar:1970 from:0 till:70893 color:AA bar:1981 from:0 till:82404 color:AA bar:1991 from:0 till:87807 color:AA bar:2001 from:0 till:93381 color:AA bar:2011 from:0 till:95207 color:AA bar:2021 from:0 till:97858 color:AE PlotData= bar:1900 at:24120 fontsize:XM text: 24.120 shift:(-20,5) bar:1910 at:24637 fontsize:XM text: 24.637 shift:(-20,5) bar:1920 at:25870 fontsize:XM text: 25.870 shift:(-20,5) bar:1930 at:38270 fontsize:XM text: 38.270 shift:(-20,5) bar:1940 at:49191 fontsize:XM text: 49.191 shift:(-20,5) bar:1950 at:55553 fontsize:XM text: 55.553 shift:(-20,5) bar:1960 at:57165 fontsize:XM text: 57.165 shift:(-20,5) bar:1970 at:70893 fontsize:XM text: 70.893 shift:(-20,5) bar:1981 at:82404 fontsize:XM text: 82.404 shift:(-20,5) bar:1991 at:87807 fontsize:XM text: 87.807 shift:(-20,5) bar:2001 at:93381 fontsize:XM text: 93.381 shift:(-20,5) bar:2011 at:95207 fontsize:XM text: 95.207 shift:(-20,5) bar:2021 at:97858 fontsize:XM text: 97.858 shift:(-20,5) TextData= pos:(100,430) fontsize:M text: Evolución da poboación desde 1900 ata 2021 </timeline> </center> <center> {{Demography 12col|700px|[[1900]] | [[1910]] | [[1920]] | [[1930]] | [[1940]] | [[1950]] | [[1960]] | [[1970]] | [[1981]] | [[1991]] | [[2001]] | [[2011]] | 24.120 | 24.637 | 25.870 | 38.270 | 49.191 | 55.553 | 57.165 | 70.893 | 82.404 | 87.807 | 93.381 | 95.207 }} </center> == Política e goberno == === Administración local === {{Desactualizado}} :''Vexa o artigo principal en: [[Eleccións municipais en Santiago de Compostela]]'' {{Artigo principal|Pazo de Raxoi}} [[Ficheiro:Santiago Concello 604.jpg|miniatura|esquerda|O [[Pazo de Raxoi]], sede do concello compostelán.]] [[Ficheiro:Xose Antonio Sanchez Bugallo.JPG|miniatura|[[Xosé Antonio Sánchez Bugallo]].]] O primeiro [[alcalde]] da [[democracia]] en Santiago de Compostela foi [[José Antonio Souto Paz]], da [[UCD]], que gobernou dende [[1979]] ata [[1981]], cando foi substituído polo tamén membro da UCD, [[Marcial Castro Guerra]]. Logo das [[Eleccións municipais de 1983 en Galicia|eleccións municipais de 1983]], o [[PSdeG|socialista]] [[Xerardo Estévez]] accedeu á alcaldía, onde permaneceu ata [[1998]], agás un período entre [[1986]] e [[1987]] no que gobernou [[Ernesto Viéitez Cortizo]] de [[AP]]. En 1998, Xerardo Estévez abandonou a alcaldía, que pasou ás mans do tamén socialista [[Xosé Antonio Sánchez Bugallo]], quen gobernou en coalición co [[Bloque Nacionalista Galego]] ata [[2011]]. Durante a última lexislatura de mandato socialista a xunta de goberno, presidida polo alcalde, estaba composta polos 10 concelleiros do [[PSdeG]] e os 4 do [[BNG]]. O anterior alcalde [[Gerardo Conde Roa]] presentou a súa dimisión o [[16 de abril]] de 2012, no marco da [[operación Pokémon]],<ref>{{cita web|apelidos=Mosteiro|nome=Marga|título=Conde Roa dimite hoxe oficialmente|url=http://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2012/04/16/conde-roa-dimite-hoy-oficialmente/0003_201204G16P2992.htm?utm_source=buscavoz&utm_medium=buscavoz&idioma=galego|editor=La Voz de Galicia|dataacceso=15 de abril de 2013}}</ref><ref>{{cita web|título=A xuíza da Pokémon amplía o caso á corrupción urbanística|url=http://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2013/03/02/jueza-pokemon-amplia-corrupcion-urbanistica/0003_201303G2P5991.htm?utm_source=buscavoz&utm_medium=buscavoz&idioma=galego|editor=La Voz de Galicia|dataacceso=22 de marzo de 2013|data=2 de marzo de 2013}}</ref>. Conde Roa conseguira a maioría absoluta nas [[Eleccións municipais de 2011 en Galicia|eleccións municipais do 2011]], rematando con 28 anos de alcaldes socialistas na capital galega e acadando a primeira maioría absoluta do PPdeG na historia da cidade. En abril de 2012, trala dimisión de Conde Roa, pasou a ocupar a alcaldía [[Ángel Currás Fernández]], tamén imputado na operación Pokémon<ref>{{cita web|apelidos=Carreira|nome=Xosé|título=Santiago O alcalde de Santiago, Ángel Currás, tras declarar pola súa imputación na operación Pokémon: «Non teño pensado dimitir»|url=http://www.lavozdegalicia.es/noticia/santiago/2013/01/17/jefe-gabinete-angel-curras-llega-juzgados-lugo-declarar-imputado-operacion-pokemon/00031358412389070385348.htm?utm_source=buscavoz&utm_medium=buscavoz&idioma=galego|editor=La Voz de Galicia|dataacceso=23 de marzo de 2013|data=17 de xaneiro de 2013}}</ref>. En xuño de 2014 foi nomeado novo alcalde [[Agustín Hernández]]. A corporación municipal está formada por 25 membros, e logo dos comicios do 2011 quedou do seguinte xeito: [[PPdG]] con 13 concelleiros, [[PSdeG]] con 9 concelleiros e [[BNG]] con 3 concelleiros. [[Ficheiro:Praza Publica-Martiño-2015 (cropped).jpg|miniatura|[[Martiño Noriega]].]] Tralas [[Eleccións municipais de 2015 en Galicia|eleccións municipais do 2015]], a plataforma [[Compostela Aberta]] obtén 10 escanos, que darían a alcaldía a [[Martiño Noriega]], fronte aos 9 escanos do [[PPdG]], os 4 do [[PSdeG-PSOE]] e os dous do [[BNG]]. Desde 2023 a alcaldesa é [[Goretti Sanmartín]] do BNG. O [[Pazo de Raxoi|Concello de Santiago de Compostela]] estrutúrase en diferentes áreas: de facenda, patrimonio e seguridade cidadá; de urbanismo; de función pública, réxime interior e cultura; de desenvolvemento económico, formación e emprego; social, participación cidadá e drogodependencias; de acción cidadá; e de xestión das empresas municipais. O concello celebra plenos ordinarios cada mes, aínda que con frecuencia se celebran plenos extraordinarios, co fin de debater temas e problemas que afectan ao municipio. <center> <table height=5000 width=800 style="background:White"> <td> {| {{Táboabonita}} |- | colspan="6" bgcolor="#C0C0C0" |'''Eleccións municipais, [[26 de maio]] de [[2019]]<ref>[http://www.elmundo.es/especiales/2007/05/elecciones_mayo_2007/2007/05/27/seccion_02/1180216864.html Eleccións municipais de 2003]</ref>''' |- bgcolor="#D8D8D8" | '''Partido''' | align="right" | '''Votos''' | align="right" | '''%''' | align="right" | '''Concelleiros''' |- | bgcolor="#FF4500" | '''PSdeG''' | bgcolor="#FF6347" align="right" | 18.150 | bgcolor="#FF6347" align="right" | 34,7 % | bgcolor="#FF6347" align="right" | 10 |- | bgcolor="#1E90FF" | '''PPdeG''' | bgcolor="#87CEFA" align="right" | 15.262 | bgcolor="#87CEFA" align="right" | 29,18% | bgcolor="#87CEFA" align="right" | 8 |- | bgcolor="#00CED1" | '''CA''' | bgcolor="#00FEFF" align="right" | 10.651 | bgcolor="#00FEFF" align="right" | 20,36 % | bgcolor="#00FFFF" align="right" | 5 |- |BNG |4.870 |9,31% |2 |} * Alcalde electo: [[Xosé Antonio Sánchez Bugallo]] ([[PSOE]]). <td> {| {{Táboabonita}} |- | colspan="6" bgcolor="#C0C0C0" |'''Eleccións municipais, [[24 de maio]] de [[2015]]<ref>[http://www.elmundo.es/especiales/2007/05/elecciones_mayo_2007/2007/05/27/seccion_02/1180216864.html Eleccións municipais de 2007]</ref>''' |- bgcolor="#D8D8D8" | '''Partido''' | align="right" | '''Votos''' | align="right" | '''%''' | align="right" | '''Concelleiros''' |- | bgcolor="#1E90FF" | '''CA''' | bgcolor="#87CEFA" align="right" | 16.327 | bgcolor="#87CEFA" align="right" | 34,58 % | bgcolor="#87CEFA" align="right" | 10 |- | bgcolor="#FF4500" | '''PPdeG''' | bgcolor="#FF6347" align="right" | 15.869 | bgcolor="#FF6347" align="right" | 33,61 % | bgcolor="#FF6347" align="right" | 9 |- | bgcolor="#00CED1" | '''PSdeG''' | bgcolor="#00FFFF" align="right" | 6.919 | bgcolor="#00FFFF" align="right" | 14,65% | bgcolor="#00FFFF" align="right" | 4 |- |BNG |3.277 |6,94% |2 |} * Alcalde electo: [[Martiño Noriega]] ([[Compostela Aberta|CA]]). {| {{Táboabonita}} |- | colspan="6" bgcolor="#C0C0C0" |'''Eleccións municipais, [[28 de maio]] de [[2023]]<ref>{{Cita web |url=http://elecciones.mir.es/resultados2011/99MU/DMU1115907899_L1.htm?d=979&e=0 |título=Resultados das eleccións municipais do 2011 en Santiago de Compostela |data-acceso=14 de outubro de 2011 |data-arquivo=04 de marzo de 2016 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160304193549/http://elecciones.mir.es/resultados2011/99MU/DMU1115907899_L1.htm?d=979&e=0 |url-morta=yes }}</ref>''' |- bgcolor="#D8D8D8" | '''Partido''' | align="right" | '''Votos''' | align="right" | '''%''' | align="right" | '''Concelleiros''' |- | bgcolor="#1E90FF" | '''PPdeG''' | bgcolor="#00FFFF" align="right" | 18.294 | bgcolor="#87CEFA" align="right" | 37,7 % | bgcolor="#87CEFA" align="right" | 11 |- | bgcolor="#FF4500" | '''BNG''' | bgcolor="#00FFFF" align="right" | 11.428 | bgcolor="#FF6347" align="right" | 23,55 % | bgcolor="#FF6347" align="right" | 6 |- | bgcolor="#00CED1" | '''PSdeG''' | bgcolor="#00FFFF" align="right" | 10.513 | bgcolor="#00FFFF" align="right" | 21,66 % | bgcolor="#00FFFF" align="right" | 6 |- |CA |4.446 |9,16% |2 |} * Alcaldesa electa: [[Goretti Sanmartín]] ([[BNG]]). </table> </center> [[Ficheiro:Spain Santiago de Compostela Town Council 2025.svg | miniatura |Composición do Pleno Municipal a 18 de febreiro de 2025 ]] [[Ficheiro:Santiagodec4.jpg|miniatura|Imaxe dun cartel de políticas de conservación da zona vella promovida polo concello.]] === Sede do goberno galego === Santiago de Compostela, como capital de [[Galicia]], é a sede do goberno galego. No pazo do Hórreo, situado na rúa do Hórreo da capital compostelá, atópase o [[Parlamento de Galicia]], mentres que en [[San Caetano, Santiago de Compostela|San Caetano]] están a meirande parte dos edificios administrativos da [[Xunta de Galicia]]. O pazo de Raxoi, amais da sede do concello compostelán, é a sede da presidencia da Xunta de Galicia. Tamén en Santiago está situada a [[residencia oficial de Monte Pío]] utilizada polo [[presidente da Xunta]]. === Administración xudicial === Santiago de Compostela é a capital do [[partidos xudiciais de Galicia|partido xudicial]] número 2 da provincia da Coruña, partido que comprende, amais do propio concello de Santiago de Compostela, os concellos de [[Ames]], [[Boqueixón]], [[Teo]] e [[Vedra]]. == Clima == Santiago de Compostela posúe un [[clima oceánico]] [[Humidade|húmido]] con [[temperatura]]s suaves ao longo do ano. A cidade ten unha temperatura media duns 15&nbsp;[[Celsius|°C]], uns 8º de media no [[inverno]] e entre 25 e 27&nbsp;[[Celsius|°C]] durante o [[verán]]. As [[Precipitación (meteoroloxía)|precipitacións]] (entre 1700 e 1900 [[milímetros]] anuais)<ref>[http://www.usc.es/astro/meteo/meteo2012CAS/resumen_cast.htm Resumo meteorolóxico da cidade de Santiago de Compostela]</ref><ref>{{Cita web |url=http://www.climatedata.eu/climate.php?loc=spxx0208&lang=es |título=Clima de Santiago de Compostela |data-acceso=05 de novembro de 2013 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131105213309/http://www.climatedata.eu/climate.php?loc=spxx0208&lang=es |dataarquivo=05 de novembro de 2013 |urlmorta=yes }}</ref> concéntranse principalmente no inverno, e en menor medida, no [[outono]] e na [[primavera]]. Os elementos, neste sentido, que máis inflúen sobre a conformación do clima son a gran distancia que a separa da costa, a [[altitude]] do terreo e a presenza de importantes serras que "encaixonan" a cidade e as súas zonas próximas. Isto é o que concentra a humidade e o que provoca tamén que, no inverno, sexan habituais os días [[Nube|nubrados]]. <center> {|class="wikitable collapsible" align="center" style="font-size:90%;width:80%;border:0px;text-align:center;line-height:120%" ! colspan= "14" style="background: #DDDDDD;" | [[Ficheiro:Nuvola apps kweather.png|17px]] Aeroporto de Santiago de Compostela (58 [[msnm]])<br />(1971-2000) |- ! style="background: #F0F0F0; color:#000080;" height="17" | Mes ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[xaneiro|Xan]] ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Febreiro|Feb]] ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Marzo|Mar]] ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Abril|Abr]] ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Maio|Mai]] ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Xuño|Xuñ]] ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Xullo|Xul]] ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Agosto|Ago]] ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Setembro|Set]] ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Outubro|Out]] ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Novembro|Nov]] ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Decembro|Dec]] ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Ano |- ! style="background: #F0F0F0; color:#000080;" height="16;" | Temperatura máxima absoluta ([[Grao Celsius|°C]]) | style="background: #FFAA00; color:#000000;" | 20,0 | style="background: #FFAA00; color:#000000;" | 23,2 | style="background: #FF8C00; color:#000000;" | 27,6 | style="background: #FF4500; color:#000000;" | 30,2 | style="background: #FF4500; color:#000000;" | 34,0 | style="background: #FF0000; color:#000000;" | 36,0 | style="background: #FF0000; color:#000000;" | 39,4 | style="background: #FF0000; color:#000000;" | 39,0 | style="background: #FF0000; color:#000000;" | 37,6 | style="background: #FF4500; color:#000000;" | 30,4 | style="background: #FFAA00; color:#000000;" | 24,2 | style="background: #FFAA00; color:#000000;" | 23,4 | style="background: #FFFFFF; color:#000000;" | <center>'''39,4'''</center> |- ! style="background: #F0F0F0; color:#000080;" height="16;" | Temperatura máxima media ([[Grao Celsius|°C]]) | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 11,1 | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 12,1 | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 14,2 | style="background: #FFCC11; color:#000000;" | 15,4 | style="background: #FFCC11; color:#000000;" | 17,7 | style="background: #FFAA00; color:#000000;" | 21,3 | style="background: #FFAA00; color:#000000;" | 24,1 | style="background: #FFAA00; color:#000000;" | 24,3 | style="background: #FFAA00; color:#000000;" | 22,3 | style="background: #FFCC11; color:#000000;" | 17,7 | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 13.9 | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 11,8 | style="background: #FFFFFF; color:#000000;" | <center>'''17,2'''</center> |- ! style="background: #F0F0F0; color:#000080;" height="16;" | Temperatura media ([[Grao Celsius|°C]]) | style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 7,4 | style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 8,2 | style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 9,5 | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 10,6 | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 12,9 | style="background: #FFCC11; color:#000000;" | 16,0 | style="background: #FFCC11; color:#000000;" | 18,5 | style="background: #FFCC11; color:#000000;" | 18,6 | style="background: #FFCC11; color:#000000;" | 17,0 | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 13,4 | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 10,2 | style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 8,4 | style="background: #FFFFFF; color:#000000;" | <center>'''12,6'''</center> |- ! style="background: #F0F0F0; color:#000080;" height="16;" | Temperatura mínima media ([[Grao Celsius|°C]]) | style="background: #FFFFCC; color:#000000;" | 3,7 | style="background: #FFFFCC; color:#000000;" | 4,2 | style="background: #FFFFCC; color:#000000;" | 4,8 | style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 5,8 | style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 8,1 | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 10,7 | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 12,8 | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 12,9 | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 11,7 | style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 9,1 | style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 6,4 | style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 5,0 | style="background: #FFFFFF; color:#000000;" | <center>'''7,9'''</center> |- ! style="background: #F0F0F0; color:#000080;" height="16;" | Temperatura mínima absoluta ([[Grao Celsius|°C]]) | style="background: #80FFFF; color:#000000;" | -7,0 | style="background: #80FFFF; color:#000000;" | -9.0 | style="background: #80FFFF; color:#000000;" | -5,6 | style="background: #FFFFFF; color:#000000;" | -3,0 | style="background: #FFFFFF; color:#000000;" | -2,0 | style="background: #FFFFCC; color:#000000;" | 3,4 | style="background: #FFFFCC; color:#000000;" | 3,4 | style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 5,0 | style="background: #FFFFCC; color:#000000;" | 3,0 | style="background: #FFFFFF; color:#000000;" | -1,6 | style="background: #FFFFFF; color:#000000;" | -3,2 | style="background: #80FFFF; color:#000000;" | -6,5 | style="background: #FFFFFF; color:#000000;" | <center>'''-9,0'''</center> |- ! style="background: #F0F0F0; color:#000080;" | Precipitacións ([[milímetro|mm]]) | style="background: #4169A9;" | 259 | style="background: #4169A5;" | 223 | style="background: #4169E1;" | 145 | style="background: #4169E1;" | 141 | style="background: #4169E1;" | 147 | style="background: #6495ED;" | 82 | style="background: #87CEEB;" | 39 | style="background: #6495ED;" | 57 | style="background: #4169E1;" | 127 | style="background: #4170E5;" | 194 | style="background: #4169A5;" | 200 | style="background: #4169A9;" | 281 | style="background: #FFFFFF;" | <center>'''1886'''</center> |- ! style="background: #F0F0F0; color:#000080;" | Horas de sol | style="background: #83878a;" | 102 | style="background: #83878a;" | 108 | style="background: #c59217;" | 154 | style="background: #c59217;" | 170 | style="background: #c59217;" | 190 | style="background: #FFFF00;" | 235 | style="background: #FFFF00;" | 261 | style="background: #FFFF00;" | 246 | style="background: #c59217;" | 180 | style="background: #83878a;" | 138 | style="background: #83878a;" | 106 | style="background: #83878b;" | 88 | style="background: #FFFFFF;" | <center>'''1998'''</center> |- ! style="background: #F0F0F0; color:#000080;" | Presión media | style="background: #4ED775;" | 981,3 | style="background: #3BCD64;" | 985,5 | style="background: #4ED775;" | 978,3 | style="background: #45F793;" | 964,6 | style="background: #6BDD8B;" | 973,3 | style="background: #4ED775;" | 977,3 | style="background: #6BDD8B;" | 974,1 | style="background: #4ED775;" | 976,2 | style="background: #6BDD8B;" | 973,7 | style="background: #4ED775;" | 975,7 | style="background: #45F793;" | 969,7 | style="background: #45F793;" | 965,9 | style="background: #FFFFFF;" | <center>'''974,6'''</center> |- ! style="background: #F0F0F0; color:#000080;" | Presión máxima absoluta | style="background: #3BBA5F;" | 990,9 | style="background: #3BBA5F;" | 991,7 | style="background: #3BCD64;" | 987,8 | style="background: #4ED775;" | 976,9 | style="background: #4ED775;" | 981,5 | style="background: #3BCD64;" | 986,3 | style="background: #41DC6D;" | 983,0 | style="background: #3BCD64;" | 985,7 | style="background: #4ED775;" | 980,5 | style="background: #41DC6D;" | 983,0 | style="background: #41DC6D;" | 984,3 | style="background: #41DC6D;" | 984,7 ! style="background: #FFFFFF;" | <center>'''990,9'''</center> |- ! style="background: #F0F0F0; color:#000080;" | Presión mínima absoluta | style="background: #61EDB0;" | 962,9 | style="background: #4ED775;" | 977,0 | style="background: #45F793;" | 966,6 | style="background: #9AEAB1;" | 939,7 | style="background: #61EDB0;" | 965,1 | style="background: #45F793;" | 968,5 | style="background: #61EDB0;" | 965,1 | style="background: #45F793;" | 966,9 | style="background: #61EDB0;" | 960,5 | style="background: #7DDC98;" | 955,4 | style="background: #7DDC98;" | 955,1 | style="background: #9AEAB1;" | 941,0 | style="background: #FFFFFF;" | <center>'''941,0'''</center> |- ! style="background: #F0F0F0; color:#000080;" | Humidade relativa media ([[porcentaxe|%]]) | style="background: #4169A5;" | 84 | style="background: #4169A5;" | 82 | style="background: #4169E1;" | 77 | style="background: #4169E1;" | 77 | style="background: #4169E1;" | 77 | style="background: #4169E1;" | 75 | style="background: #6495ED;" | 74 | style="background: #6495ED;" | 74 | style="background: #4169E1;" | 76 | style="background: #4169A5;" | 82 | style="background: #4169A5;" | 85 | style="background: #4169A5;" | 86 | style="background: #FFFFFF;" | <center>'''79'''</center> |- | colspan="14" style="text-align:center;font-size:90%;"|''Fonte: [[AEMET]] |} {{panorama|Nevada en Compostela (Panoramica).jpg|1400px|Nevarada en Santiago de Compostela.}} </center> == Medio ambiente == [[Ficheiro:Santiago GDFL Alameda 050318 44.JPG|miniatura|Estatua de [[Méndez Núñez]] na [[Parque da Alameda de Santiago de Compostela|Alameda]].]] Santiago foi o primeiro concello galego en adherirse á [[Carta de Aalborg]], un acordo a nivel europeo que busca compatibilizar o desenvolvemento coa preservación do [[medio ambiente]], isto é, un desenvolvemento sostíbel, implantando a [[axenda 21]] local, un modelo para diagnosticar e formular políticas municipais sostíbeis.<ref>{{cita web|título=Medio ambiente|url=http://santiagodecompostela.org/facendo_cidade/facendo.php?txt=fc_ambiente&lg=gal|editor=[http://santiagodecompostela.org/index.php?lg=gal Concello de Santiago]|dataacceso=22 de marzo de 2013|data-arquivo=15 de abril de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130415042119/http://www.santiagodecompostela.org/facendo_cidade/facendo.php?txt=fc_ambiente&lg=gal|url-morta=yes}}</ref><ref>{{cita web|título=Carta de las Ciudades Europeas hacia Sostenibilidad (La Carta de Aalborg)|url=http://www.lobrador.com/aalborg.pdf|editor=[http://www.lobrador.com/ Ediciones L’Obrador]|dataacceso=22 de marzo de 2013|formato=pdf|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20111109233850/http://www.lobrador.com/aalborg.pdf|dataarquivo=09 de novembro de 2011|urlmorta=yes}}</ref> === Zonas verdes === A cidade conta con 220 [[hectárea]]s de espazos verdes distribuídos en 57 [[parque]]s con xogos infantís, 43 polideportivos descubertos e 130 zonas de lecer. Unhas 23 hectáreas do total pertencen a xardíns históricos como o da [[Alameda de Santiago de Compostela|Alameda]] que ocupa 8,5 hectáreas ou outros máis pequenos como o de [[Paseo de Brandía|Brandía]] ou a [[Finca Simeón]]. As meirandes superficies destas zonas verdes localízanse preto de lugares urbanizados como Fontiñas.<ref name="Observatorio Urbano"/> [[Cespa]] é a empresa concesionaria encargada do mantemento, así como do deseño e execución de novas zonas verdes.<ref>{{cita web|título=Zonas verdes e parques|url=http://santiagodecompostela.org/facendo_cidade/facendo.php?txt=fc_parques&lg=gal|editor=[http://santiagodecompostela.org/index.php?lg=gal Concello de Santiago]|dataacceso=22 de marzo de 2013}}</ref> == Monumentos, museos e lugares de visita == [[Ficheiro:SantiagoCatedral!.jpg|miniatura|[[Catedral de Santiago de Compostela]].]] Na cidade hai 41 edificios cualificados como de excepcional valor arquitectónico, histórico e cultural que foron propostos para a súa declaración individualizada como [[Ben de Interese Cultural|bens de interese cultural]] na categoría de monumentos. Son tutelados pola administración, aínda que só sete deles dispoñen desta distinción. Hai 293 edificios que presentan características tipolóxicas e compositivas de especial significación arquitectónica e ambiental, debido ás súas [[Tipoloxía lítica|tipoloxías]] arquitectónicas. O total de edificios inventariados como de interese no conxunto urbano é de 1.411. === Cidade vella === {{Artigo principal|Cidade vella de Santiago de Compostela}} [[Ficheiro:Vista aéra da zona vella de Santiago de Compostela.jpg|290px|miniatura|esquerda|Vista aérea da [[Zona vella de Santiago de Compostela|zona vella]].]] [[Ficheiro:Location map Santiago de Compostela (cathedral area).svg|miniatura|A cidade vella máis próxima á catedral.]] A cidade vella de Santiago de Compostela é unha zona urbana da cidade caracterizada pola súa arquitectura antiga e monumental. Foi elixida como [[Patrimonio da Humanidade]] pola [[UNESCO]] en [[1985]]. As edificacións que foron construídas na cidade antiga durante as épocas románica, gótica e barroca, fixeron dela unha das zonas urbanas mais fermosas do mundo, converténdose nun lugar de culto cun grande esplendor artístico. === Museos === [[Ficheiro:Siza Konpostelan.JPG|miniatura|dereita|[[Centro Galego de Arte Contemporánea]].]] [[Ficheiro:DuasMarias_050708.JPG|200-px|miniatura|dereita|[[As dúas Marías]], escultura moderna en metal no Parque da Ferradura]] * [[Centro Galego de Arte Contemporánea]], museo a base de exposicións temporais de obras actuais. * [[Museo do Pobo Galego]], sobre a etnografía e historia de Galicia, no [[Convento de San Domingos de Bonaval]]. * [[A Casa da Troia]], antiga casa do hóspedes frecuentada por universitarios, é un museo que recrea a vida estudantil de finais do [[século XIX]] e comezos do [[século XX|XX]]. * [[Museo da Catedral de Santiago de Compostela|Museo da Catedral]]. * [[Museo das Peregrinacións e de Santiago]], sobre o fenómeno da peregrinación e o nacemento e evolución de Compostela. * [[Museo Pedagóxico de Galicia]]. === Arquitectura relixiosa === * [[Mosteiro de San Martiño Pinario]]. * [[Convento de San Francisco do Val de Deus]]. * [[Convento de Santo Agostiño de Santiago de Compostela|Convento de Santo Agostiño]] (s.XVII). * [[Convento de San Paio de Antealtares]]. * [[Convento de Santa Clara de Santiago de Compostela|Convento de Santa Clara]]. * [[Igrexa de San Fiz de Solovio]]. * [[As Orfas]] * [[Igrexa de Santa María Salomé]], igrexa románica (s.XII) na rúa Nova. * [[Capela de Ánimas]]. * [[Colexiata de Santa María a Real do Sar]]. * [[Catedral de Santiago de Compostela]], o emblema relixioso de Galicia e do [[Camiño de Santiago]], con múltiples puntos de interese, entre os que destacan no seu interior o [[Pórtico da Gloria]] do [[mestre Mateu]] e no exterior as [[fachada]]s de [[Fachada das Praterías|Praterías]], da [[Fachada da Acibechería|Acibechería]] e do [[Fachada do Obradoiro|Obradoiro]] (conxunto barroco que completa a fachada principal diante do pórtico da Gloria e fronte ó [[Pazo de Raxoi]]). A catedral, que se comezou a levantar no [[século XI]], conta cunha planta de [[cruz latina]] con tres [[Nave (arquitectura)|naves]] lonxitudinais, tres de cruceiro e nove capelas na cabeceira, cinco abertas ó [[deambulatorio]] e catro ao [[Cruceiro (arquitectura)|cruceiro]]. Todas elas son semicirculares, agás a central que posúe a forma recta da arquitectura [[Prerrománico|prerrománica]]. O templo está coroado por nove torres situadas do seguinte modo: dúas en cada unha das tres fachadas, dúas máis no punto de encontro das naves co cruceiro e outra máis sobre este. Foi construída plenamente con granito, unindo os [[perpiaño]]s con morteiro de cal, elaborado nos fornos de [[Triacastela]]. O modelo desta catedral foi [[San Sadurniño de Tolosa]], en [[Francia]]. === Arquitectura civil === [[Ficheiro:Colexio de Fonseca.JPG|miniatura|esquerda|[[Claustro]] do [[Colexio de Fonseca]].]] * [[Pazo de Raxoi]], [[neoclasicismo|neoclásico]], sede do Concello e da Presidencia da Xunta de Galicia (s.XVIII), situado na [[praza do Obradoiro]], fronte a fronte coa catedral. * [[Hostal dos Reis Católicos]], antigo edificio que pasou por diversas ocupacións como hospital e centro de peregrinos. Hoxe é [[Paradores Nacionais de Turismo|Parador Nacional]]. * [[Colexio de San Xerome]], sito na parte meridional da praza do Obradoiro, foi creado para albergue de estudantes pobres e artistas. Está unido ao ''Colexio de Fonseca'', xunto co cal é sede do [[reitor]]ado da [[Universidade de Santiago]]. * [[Colexio de Fonseca]]. Alberga a [[Biblioteca Xeral da Universidade de Santiago de Compostela|Biblioteca Xeral]] da Universidade, na bela e agradable praza de Fonseca. * [[Colexio de San Clemente]], obra do século XVII, situado enfronte do Parque da Ferradura, na súa parte norte, e moi preto da [[Porta Faxeira]]. Na actualidade alberga o IES Rosalía de Castro. * [[Mercado de Santo Agostiño]], complexo neomedieval proxectado polo arquitecto asturiano [[Joaquín Vaquero Palacios|Vaquero Palacios]], foi construído entre [[1937]] e [[1942]]. * Edificio da Universidade, [[neoclásico]] do XIX, na actualidade ocupado pola [[Facultade de Xeografía e Historia de Santiago de Compostela|Facultade de Xeografía e Historia]]. A universidade, como institución, remóntase ao [[século XVI]]. * [[Parque da Ferradura]]. * Porta do Camiño, entrada da época medieval. * [[Rúa do Franco]], típico lugar de paseo e toma de viños. * [[Rúa do Vilar]]. Con múltiples e chamativos [[soportal|soportais]]. Nela hai un cine de principios do século XX. * [[Praza do Obradoiro]], circundada pola Catedral, o Hostal dos Reis Católicos, o pazo de Raxoi e o colexio de San Xerome. * [[Praza da Quintana]], dividida en Quintana de Vivos e Quintana de Mortos (antigo cemiterio), limitada entre a catedral, a [[casa da Parra]], o convento de San Paio de Antealtares e a [[casa da Conga]]. * [[Auditorio de Galicia]], sede da [[Real Filharmonía de Galicia]] dende [[1996]]. [[Ficheiro:Santiago nocturno panoramica.jpg|miniatura|centro|500px|Panorámica desde Belvís.]] === Escultura === En Santiago hai multitude de [[escultura]]s no interior e no exterior de edificacións ou en espazos públicos, de diversas épocas ata a actualidade. {{Galería |Ficheiro:Fraguas, Antón (Santiago) 01-03b.jpg|Antón Fraguas |Ficheiro:2013. Ricardo Carballo Calero by José Molares. Santiago de Compostela-1.jpg| Ricardo Carbalho Calero |Ficheiro:Escultura. Campus universitaro de Santiago de Compostela- Galicia.jpg|Campus Sur da Universidade de Santiago |Ficheiro:Monumento a Castelao en Santa Susana.JPG|Monumento a Castelao |Ficheiro:2011-05-21. Santiago de Compostela-Escultura fronte á Facultade de Filosofía.jpg| Facultade das Ciencias Económicas e Empresariais |Ficheiro:Catedral, claustro, 02-39c.JPG|800 (800 aniversario da consagración da Catedral de Santiago) |Ficheiro:Santiago 23-36b, facultade de Xeografía e Historia.jpg|Frontón da Facultade de Xeografía e Historia |Ficheiro:Santiago, Cidade da Cultura 08-24a, Zapatos no Camiño.jpg| Zapatos no Camiño }} == Economía == [[Ficheiro:Televés laranxa Televes en Conxo.jpg|miniatura|Sede de [[Televés]] en [[Conxo, Santiago de Compostela|Conxo]].]] Aínda que a [[economía]] santiaguesa depende en gran parte da [[administración pública]] (feito derivado de ser a capital galega), o [[turismo]], sobre todo co Camiño de Santiago, a [[industria]] e a educación [[universidade|universitaria]] están axudando a diversificala. Entre as principais empresas da cidade encóntranse a [[Madeira|madeireira]] [[FINSA]], a automobilística [[Uro (automoción)|UROVESA]], a corporación das [[telecomunicacións]] [[Televés]], [[Castrosua]], que constrúe a metade dos [[autobús|autobuses]] fabricados en España, ou [[Blu:Sens]], que se dedica á fabricación produtos tecnolóxicos. Así como dous polígonos industriais: o do Tambre e o da Sionlla. A renda bruta de Santiago ocupa o sexto posto a nivel autonómico e o 280º a nivel estatal<ref>{{Cita web|título=La renta bruta media de Santiago de Compostela es de 28.133 euros|url=https://www.epdata.es/renta-bruta-media-euros/faffeb07-2da9-4354-b171-d698f3556609/santiago-compostela/6705|páxina-web=EpData|data-acceso=2020-06-17|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://datosmacro.expansion.com/mercado-laboral/renta/espana/municipios/galicia/a-coruna/santiago-de-compostela|páxina-web=Datos Macro|título=Renta por Municipios|data-acceso=22/06/2022}}</ref> === Transportes e comunicacións === ==== Ferrocarril ==== [[Ficheiro:Estación de tren de Santiago de Compostela. Galiza-2.jpg|miniatura|Estación de Santiago.]] {{artigo principal|Estación de Santiago de Compostela}} Santiago de Compostela conta cunha estación de tren de pequeno tamaño situada na zona [[sur]] da cidade, xusto na intersección entre a Rúa do Hórreo e a Avenida de Lugo. Conta cunha parada de [[taxi]]s e varias empresas de alugueiro de vehículos. Dende a estación de [[ferrocarril]] de Santiago saen trens diarios que a comunican coas principais cidades galegas agás [[Lugo]] e [[Ferrol]], para as cales é preciso ir á [[A Coruña|Coruña]] e coller outro tren a estas cidades. Os trens que parten da estación compostelá tamén comunican á cidade con outras estacións de [[España]] ([[Estación de Chamartín|Madrid-Chamartín]] e [[Estación de Alacant|Alacant-Terminal]]) e de [[Francia]] ([[Hendaia]]). Porén para se dirixir a outras estacións é preciso dirixirse a outras cidades, principalmente [[Madrid]], e coller outro tren. Actualmente está en obras unha liña de [[AVE]] que unirá Santiago de Compostela con Madrid, aínda que a liña de Alta Velocidade xa une Santiago de Compostela con Ourense e A Coruña. Tamén se encontra en proxecto unha futura [[estación intermodal]], situada na mesma localización que a actual e que unirá o AVE con trens e autobuses de proximidades. ===== Accidente ferroviario de 2013 ===== {{Artigo principal|Accidente ferroviario de Angrois de 2013}} O [[24 de xullo]] de [[2013]] no lugar de [[Angrois, Sar, Santiago de Compostela|Angrois, Sar]], a dous quilómetros da entrada da cidade, tivo lugar o accidente de tren máis grave da historia de [[Galicia]], con 78 vítimas mortais, e o segundo máis grave da historia de [[España]] despois do de [[Accidente de Torre del Bierzo|Torre del Bierzo]], que tamén facía ruta dende a [[Meseta Central|meseta]] ata Galicia. Un tren [[Alvia]], que circulaba a 190&nbsp;[[Quilómetro por hora|km/h]] nunha zona limitada a 80, descarrilou nunha curva coñecida coma A Grandeira. O [[Pavillón Multiúsos Fontes do Sar]] utilizouse como [[tanatorio]] provisional pola gran cantidade de finados. Os medios de comunicación nacionais e internacionais loaron a resposta dos veciños de Angrois, dos servizos de Santiago de Compostela e dos cidadáns de Galicia en xeral por contribuír nos labores de rescate e axuda.<ref>{{cita novas|título=Accidente en Santiago: ... e o amencer máis duro|url=http://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2013/07/26/accidente-santiago-amanecer-duro/0003_201307G26P18992.htm?idioma=galego|dataacceso=27 de xullo de 2013|obra=La Voz de Galicia|data=26 de xullo de 2013|autor=María Cedrón|autor2=Alberto Mahía}}</ref> ==== Aeroporto ==== {{artigo principal|Aeroporto da Lavacolla}} Santiago de Compostela conta cun [[aeroporto]] cunha pista de 3,2 quilómetros, coñecido como [[aeroporto da Lavacolla]]. Está situado no lugar da [[A Lavacolla, Sabugueira, Santiago de Compostela|Lavacolla]], na parroquia de [[Sabugueira, Santiago de Compostela|Sabugueira]] a uns 10&nbsp;km do centro da cidade. Trátase do aeroporto galego con máis tránsito de viaxeiros, non obstante o aeroporto está a sufrir nos últimos anos un certo retroceso no número de mercadorías transportadas. O [[4 de maio]] do [[2007]] presentouse o proxecto dunha nova terminal. Pretendíase inaugurala no ano 2010, coincidindo co Ano Santo Compostelán, mais non foi posible. Rematada e inaugurada o 13 de outubro de 2011, a nova terminal ten capacidade para máis de catro millóns de pasaxeiros. O edificio ten un total de 74.230 m² e conta con 32 mostradores de facturación, 9 hipódromos de recollida de equipaxes, 12 portas de embarque e 3.665 prazas de [[aparcadoiro]]. [[Ficheiro:Autobús-Santiago-Compostela.jpg|miniatura|Autobús urbano en Compostela.]] Entre outras melloras aeroportuarias previstas nas actuais instalacións, están a mellora da capa de rodaxe da pista de aterraxe, a ampliación da plataforma de [[aeronave]]s, intervencións no sistema eléctrico, melloras no aparcadoiro e outras pequenas intervencións no interior da actual terminal. ==== Autobuses ==== A cidade de Santiago de Compostela conta cunha rede de autobuses urbanos e metropolitanos que comunican os distintos puntos da cidade, así como esta con outras localidades da súa [[área metropolitana de Santiago de Compostela|área metropolitana]]. Está subvencionada pola [[Xunta de Galicia]] e xestiónaa en réxime de concesión a empresa [[Tussa|Transportes Urbanos de Santiago S.A.]] (Tussa), que explota 24 liñas, das cales 10 son urbanas, 6 circulares e 8 son interurbanas. A pesar do servizo de transporte urbano, os problemas de tráfico seguen a ser constantes na cidade. A capital de Galicia conta tamén cunha estación de autobuses que recibe a milleiros de pasaxeiros cada día e que a comunica con outros puntos de [[Galicia]], do resto de [[España]] e [[Portugal]]. == Deportes == {{sen referencias|sección=si}} [[Ficheiro:Multiusos Fontes do Sar (interior).JPG|miniatura|[[Pavillón Multiúsos Fontes do Sar]].]] En Santiago de Compostela destacan os seus equipos profesionais de [[fútbol sala]] e [[baloncesto]], representados polo [[Santiago Futsal]] e o [[Obradoiro CAB]] respectivamente. Ámbolos dous equipos compiten nas máximas categorías das súas respectivas disciplinas ([[División de Honra (LNFS)|División de Honra]] e [[Liga ACB]] respectivamente). O equipo máis laureado da cidade é o Santiago Futsal (anteriormente coñecido como '''Autos Lobelle'''), que conta con varios títulos galegos (3 [[Copa Xunta de Galicia de Fútbol Sala|Copas Xunta de Galicia]]), españois (1 [[Copa de España de Fútbol Sala|Copa de España]] e 1 [[Supercopa de España de Fútbol Sala|Supercopa de España]]), amais dun título continental, a [[Recopa de Europa de Fútbol Sala|Recopa de Europa]], conquistada na tempada [[2006]]-[[2007|07]] ante o [[SL Benfica (futsal)|SL Benfica]] en Santiago de Compostela. Estes dous equipos xogan os seus partidos como locais no [[Pavillón Multiúsos Fontes do Sar]], un recinto con capacidade para ata máis de 6.000 espectadores. En baloncesto tamén hai que salientar ao [[Club Baloncesto Rosalía de Castro]], que chegou a competir na liga [[LEB Ouro]] en dúas etapas: a primeira comezou na tempada [[1999]]-[[2000|00]] e que durou catro tempadas, e a segunda durante as tempadas [[2007]]-[[2008|08]] e [[2008]]-[[2009|09]], actualmente compite na [[Liga EBA]]. [[Ficheiro:Estadio Multiusos de San Lazaro.jpg|miniatura|[[Estadio multiúsos de San Lázaro]].]] Outro deporte importante na cidade é o [[fútbol]], deporte no cal salienta a [[Sociedade Deportiva Compostela]], equipo que competiu na [[Primeira División Española]], onde ocupa o 39º posto da [[Clasificación histórica da Primeira división española de fútbol|clasificación histórica]], durante catro tempadas consecutivas (entre a [[Primeira división española 1994/95|1994-95]] e [[Primeira división española 1997/98|1997-98]]), mais tralo descenso de categoría, os malos resultados deportivos e a mala situación económica que atravesou o club dende o descenso levárono á súa desaparición como empresa en [[agosto]] do [[2010]]. En 2004, tres anos antes da desaparición deportiva do club compostelanista, nacera a [[Sociedade Deportiva Campus Stellae]]. O [[22 de xullo]] do [[2011]] anunciouse que o Campus Stellae podería chamarse SD Compostela, logo de que o actual presidente, o empresario [[Antonio Quinteiro|Antonio Quinteiro,]] asumira a débeda do extinto club. O Compostela, que na tempada [[2012]]-[[2013|13]] ascendeu da [[Terceira División Española|terceira]] á [[Segunda División B Española|segunda división B]], disputa os seus partidos no [[Estadio Municipal Verónica Boquete de San Lázaro|estadio de San Lázaro]], cunha capacidade para 14.000 espectadores. Outros clubs de fútbol importantes da cidade son o [[Santiago de Compostela Club de Fútbol]], que competiu na [[Preferente Autonómica de Galicia|Preferente Autonómica]] ata a tempada 2011-12; e o desaparecido [[Sociedad Deportiva Ciudad de Santiago]], que chegou a xogar na [[Segunda División B Española|Segunda División B]] na tempada [[2008]]-[[2009|09]], xogando tamén como local en San Lázaro. Nos deportes de auga, está o [[wáter-polo]], representado polo [[Club Waterpolo Santiago]], que compite na [[Liga Galega de Wáter-polo]] e que se proclamou catro veces campión da [[Copa Galega de Wáter-polo|Copa Galega]] (3 en categoría masculina e 1 en categoría feminina), e a [[natación]], representada polo [[Club Natación Ciudad de Santiago]]. O [[hóckey a patíns]] é un deporte que vai gañando popularidade na capital de Galicia, estando representado por dous clubs que centran a súa actividade principalmente nas categorías de base, o [[Club de Hockey Compostela]] e o [[H.C. Raxoi]]. == Cultura == === Cidade da Cultura === [[Ficheiro:Cidade da Cultura, Santiago de Compostela - 2009.jpg|miniatura|Vista xeral da [[Cidade da Cultura de Galicia]]. Ao fondo, as Torres Hedjuk.]] {{Artigo principal|Cidade da Cultura de Galicia}} A Cidade da Cultura é un complexo [[arquitectura|arquitectónico]], [[cultura]]l e de entretemento situado no monte Gaiás, moi preto do centro urbano de Santiago. O complexo do Gaiás ocupa unha superficie de 141.800 m² e alberga as seguintes estruturas: * A [[Biblioteca de Galicia|biblioteca]], cuxa misión é a de reunir, conservar e difundir o patrimonio bibliográfico de Galicia. Comparte edificio co [[Arquivo de Galicia]]. * O Centro de Emprendemento (CEM), dedicado fundamentalmente ó emprendemento dos sectores cultural e tecnolóxico. * O [[Museo Centro Gaiás]], que acolle exposicións temporais como a de ''[[Gallaecia Petrea]]'', coa que se inauguraron as súas instalacións en 2012. * Centro de Innovación Cultural (CINC), sede da Axencia para a Modernización Tecnolóxica de Galicia (AMTEGA) e do Centro de Procesamento de Datos Integral. * Edificio Fontán, en memoria do xeógrafo [[Domingo Fontán]]. Foi o último edificio construído e acolle o Instituto de Ciencias do Patrimonio (que promove o poatrimonio cultural galego), a Agencia para a Calidade do Sistema Universitario de Galicia. No exterior destacan na paisaxe as [[Torres Hejduk]], cun espazo expositivo, e unha rede de espazos verdes para uso deportivo ou de lecer. O proxecto inicial prevía tamén un Centro da Música e das Artes Escénicas e un Centro de Arte Internacional. Porén, en marzo de 2013, o [[Parlamento de Galicia]] acordou paralizar definitivamente as obras pendentes<ref>{{Cita web |url= http://praza.com/cultura/3971/o-parlamento-aproba-paralizar-de-vez-as-obras-da-cidade-da-cultura/|título= O Parlamento aproba paralizar de vez as obras da Cidade da Cultura|autor= |data= 26/03/2013|obra= |editor= Praza Pública|dataacceso=15 de abril de 2013}}</ref>. === Educación === [[Ficheiro:Santiago de Compostela. IES Rosalía de Castro.JPG|miniatura|IES Rosalía de Castro, no antigo [[Colexio de San Clemente]].]] O Concello de Santiago de Compostela forma parte, dende o ano [[1996]], da [[Asociación Internacional de Cidades Educadoras]] (AICE), que busca impulsar colaboracións e accións concretas entre as cidades, participar e cooperar activamente en proxectos, e intercambios de experiencias con grupos e institucións con intereses comúns.<ref>{{cita web|título=Carta de Cidades Educadoras|url=http://w10.bcn.es/APPS/eduportal/pubFitxerAc.do?iddoc=65650|formato=pdf|dataacceso=22 de marzo de 2013}}</ref><ref>{{cita web|título=Lista de cidades participantes na Asociación Internacional de Cidades Educadoras|url=http://w10.bcn.es/APPS/eduportal/pubPaisosAc.do?ididi=2|dataacceso=22 de marzo de 2013}}</ref> A cidade contaba en 2010 con 21 centros de atención de primeira infancia (15 privados e 6 públicos), 35 centros de [[educación infantil]] (17 públicos, 3 privados e 15 concertados), 29 centros de [[educación primaria]] (14 públicos, 3 privados e 12 concertados), 19 centros de [[educación secundaria]] (8 públicos, 3 privados e 8 concertados), 15 centros de [[bacharelato]] (9 públicos e 6 privados) e 15 centros de [[formación profesional]] (9 públicos e 6 privados). Os alumnos que estaban a estudar na ensinanza non universitaria nese ano chegaban a 20.500.<ref name="Observatorio Urbano"/> === Universidade === [[Ficheiro:Faculty of History of the USC, Santiago de Compostela, Galicia.jpg|miniatura|Edificio da [[Universidade de Santiago de Compostela|Universidade]], actual [[Facultade de Xeografía e Historia de Santiago de Compostela|Facultade de Xeografía e Historia]].]] {{Artigo principal|Universidade de Santiago de Compostela}} A USC data de finais do [[século XV]], sendo a primeira creada en Galiza. En [[2012]] o número de alumnos matriculados era de 26.401, dos cales 16.800 eran homes e 9.601 mulleres.<ref name="Observatorio Urbano"/> A universidade conta con dous campus, vinte e tres facultades e dúas Escolas Técnicas Superiores, ademais de tres Escolas Universitarias adscritas e 5 centros vinculados.<ref>{{cita web|título=Centros (facultades e escolas)|url=http://www.usc.es/gl/centros/|editor=Universidade de Santiago de Compostela|dataacceso=29 de marzo de 2013}}</ref> === Festas e celebracións === [[Ficheiro:Fogos do 25 de Xullo.jpg|miniatura|[[Fogos de artificio]] nas [[Festas do Apóstolo Santiago|Festas do Apóstolo]].]] * Festa de San Xulián o 7 de xaneiro na parroquia de Carballal. * Festa de San Vicente o 22 de xaneiro no barrio de Marantes. * Festa de San Brais o 2 de febreiro na parroquia da Barciela. * Festa de San Lázaro o 28 de febreiro na parroquia de San Lázaro. * Festa de San Marcos o 25 de abril na parroquia de Bando. * Festa de Santa Lucía o 27 de abril no barrio de Figueiras e o 4 de maio no barrio de Sabugueira e na parroquia de Eixo. * Festa de San Pedro Mártir o 29 de abril en Belvís. * Festa de San Miguel de Roxos o 1 de maio no barrio de Villestro. * Festa de San Antonio e San Xosé do 9 ao 11 de maio na parroquia de Marrozos. * Festa da Virxe de Fátima o 13 de maio na parroquia de Castiñeiriño. * Festa de San Mauro o 29 e 30 de maio no barrio de Vidán. * Festa de San Fernando o 30 de maio no barrio de San Fernando no Ensanche, * Festa da Foliada o 30 de maio no barrio de San Pedro. * Festa do Corpus Christi na parroquia de César. * As festas da Ascensión son as máis importantes de Santiago despois das do Apóstolo. Celébranse durante varios días do mes de maio, coincidindo coa festividade da [[Día da Ascensión|Ascensión]]. * Festa de Santo Antonio o 13 de xuño no barrio da Graza e nas parroquias de Fontiñas, Bando e Castiñeiriño. * Festa de San Xoán o 23 e 24 de xuño nos barrio de Almáciga, As Cancelas, Cruceiro da Coruña, San Pedro, San Lourenzo, San Xoán de Fecha, Villestro e Vista Alegre. * Festa de San Paio o 26 e 27 de xuño en Sabugueira. * Festa de San Pedro o 28 e 29 nas parroquia de Busto e San Xoán de Fecha, así como no barrio de San Pedro. * Festa do Santísimo Sacramento o 29 e 30 de xuño no lugar de Busto. * Festa de [[San Caralampio]] o 6 de xullo no barrio de Vista Alegre. * Festa de San Cristovo o 10 e 11 de xullo na parroquia de Enfesta e do 10 ao 12 na parroquia de Eixo. * Festa de Santa mariña o 18 de xullo en Verdía. * [[Festas do Apóstolo Santiago|Festas do Apóstolo]] na segunda quincena do mes de xullo nos días próximos ao [[25 de xullo]], festividade de Santiago. * [[Ano Santo Xacobeo]]: Ten lugar cando o 25 de xullo cae en domingo. Só durante os anos santos permanece aberta a Porta Santa da Catedral para acceso dos peregrinos. Os anos santos xacobeos presentan unha grande afluencia de peregrinos, habitualmente maior ca nun ano ordinario. * Festa de San Fiz o 2 e 3 de agosto en Amio, na parroquia de San Lázaro. * Festa do Divino Salvador do 6 ao 8 de agosto en Vidán. * Festa da Nosa Señora da Mercé o domingo máis próximo ao 8 de setembro na parroquia de Conxo. * Festa da Nosa Señora o 14 e 15 de agosto nas parroquia de Grixoa, Marrozos e Villestro. * Festa de San Lázaro o 15 e 16 de agosto no barrio de San Lázaro. * Festa de San Roque e o Carme do 15 ao 17 de agosto nas parroquias de Figueiras e Marrozos. * Festa de Santa María o 15 de agosto na parroquia de César. * Festa de Santa María a Maior e Real do 15 ao 17 no barrio do Sar. * Festa de [[Roque de Montpellier|San Roque]], copatrón da cidade, é a segunda festa local. Celébrase o [[16 de agosto]]. * Festa de San Roque e San Antonio o 16 de agosto na parroquia de César. * Festa do Santísimo o 17 de agosto no barrio de Marrozos. * Festa do Rosario o 29 de agosto na parroquia de Aríns. * Festa do Carme na parroquia de César (17 de agosto), e de Aríns. * Festa da Divina Pastora o 31 de agosto no barrio de Almáciga. * Festa do Sacramento na parroquia de Varciela. * Festa de San Roque o 31 de agosto en Laraño. * Festa de San Sebastián na Rocha, parroquia de Conxo. * Festa de San Isidro na parroquia de Aríns. * O martes de [[Entroido]] é festivo local algúns anos no canto da celebración do San Roque ou da Ascensión. Así ocorreu en 2006, substituíndo ao San Roque, e en 2007 ao coincidir a Ascensión co [[Día das Letras Galegas]]. * Cada novembro dende [[1986]], celébrase o festival cinematográfico [[Cineuropa]]. == Santiago na literatura popular galega == ; Locucións * ''Vaiche na misa en Conxo'': dise cando alguén non está, e vai tardar en chegar. Segundo Eladio Rodríguez, a expresión provén de cando foi asasinado o arcebispo [[Sueiro Gómez de Toledo]], en 1366, no contexto duns graves enfrontamentos polos que se ordenou o peche de tódalas igrexas de Santiago. En consecuencia, os composteláns tiñan que ir a misa a Conxo, daquela lonxe da cidade, polo que tardaban moito en ir e volver.<ref>Eladio Rodríguez González, s. v. ''ir''.</ref>. ; Refraneiro * ''Cando algús van a Santiago, xa volven outros con cunchas'' <ref>Eladio Rodríguez González, s. v. ''Santiago''.</ref>. * ''En Padron hai boas nenas,/ en Santiago a flor delas,/ as da Cruña son fregonas'' <ref>Juan Sobreira Salgado: ''Papeletas'', s. v. ''nena''. No orixinal: ''hay''.</ref>. * ''Santiago reza, Pontevedra dorme, Vigo traballa e a Coruña divírtese''.<ref>{{Cita revista |nome=M.ª Carmen |apelidos={{versaleta|Paz Roca}} |ano=2007 |título=Aínda novos manuscritos paremiolóxicos de Vázquez Saco |revista=Cadernos de Fraseoloxía Galega |número=9 |páxina=264 |editorial=[[Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades|Centro Ramón Piñeiro]] - [[Xunta de Galicia]] |localización=[[Santiago de Compostela]] |issn=1698-7861 |url=http://www.cirp.es/pub/docs/cfg/cfg09_14.pdf |cita=Santiago reza, Pontevedra dorme, Vigo traballa i-a Coruña devírtese}}</ref> ; Cantigueiro: * ''A vila de Sant-Iago,/ a vila santiaguesa,/ a vila de Sant-Iago/ algún día foi devesa'' ** Segundo [[Fermín Bouza-Brey]] recolle unha lenda que conta como a catedral de Santiago, e a propia cidade ó seu redor, foi fundada polo Apóstolo cando, unha vez que botaou a tódolos mouros destas terras, decidiu erguer unha catedral. Nunha [[carballo común|carballeira]] que lle pareceu ben foi arrincando tódolos carballos, un a un, cunha soa man, ata abrir un claro amplo de abondo. Logo estendeu unha pelica no chan e marcou os lindes por onde debían facerse os muros, e foi colocando pedras sobre o perímetro ata terminar de levantar o templo <ref>Lenda recollida por Fermín Bouza Brey de María Vázquez, do lugar de [[Moimenta, Macenda, Boiro|Moimenta]], en [[Macenda, Boiro|Macenda]] ([[Boiro]]), publicada en ''Nós'' nº 56, 15.08.1928, 158.</ref>. * ''Ben cho dixen, Catuxiña,/ que non foses a Santiago,/ que te habías de asustar/ de ver o Santo a cabalo'' <ref>Xaquín Lorenzo Fernández, 53.</ref>. * ''Cando vaias a Santiago/ mércame un Santiaguiño;/ se mo non mercares grande/ mércamo pequerrechiño'' <ref>Xaquín Lorenzo Fernández, 56.</ref>. * ''Eu ben cho dixen, meniña,/ que non foras a Santiago,/ que te habías de asustar/ de ver o Santo a cabalo'' <ref>Xaquín Lorenzo Fernández, 79.</ref>. * ''Indo para Santiago,/ doume a morte no camiño;/ deixo dito que me enterren/ na cama do meu veciño''. * ''Indo para Santiago,/ doume a morte nunha eira;/ deixo dito que me enterren/ na cama da costureira''. * ''Maruxa, se é que che calla/ de ires a Santiago,/ pasa pola Catedral,/ vai onda o Santo abrazalo'' <ref>Xaquín Lorenzo Fernández, 94.</ref>. * ''San Vicente de Marantes / é un santo moi galanteiro / quere que lle fagan a festa / o vintedous de xaneiro'' <ref>[[Marantes, Santiago de Compostela|San Vicente de Marantes]] é unha parroquia do concello de Santiago de Compostela.</ref>. == Cidades irmandadas == {{Columnas 2}} * {{BRAb}} [[São Paulo]], [[Brasil]]<ref name="São Paulo">{{Cita web |url=http://www2.prefeitura.sp.gov.br/secretarias/relacoes_internacionais/ingles/descentralized_cooperation/sister_cities/0001 |título=Prefeitura.Sp - Descentralized Cooperation |data-acceso=30 de setembro de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20081224222805/http://www2.prefeitura.sp.gov.br/secretarias/relacoes_internacionais/ingles/descentralized_cooperation/sister_cities/0001 |dataarquivo=24 de decembro de 2008 |urlmorta=yes }}</ref><ref name="São Paulo2">{{Cita web |url=http://www.prefeitura.sp.gov.br/cidade/secretarias/relacoes_internacionais/cidadesirmas/index.php?p=1066 |título=International Relations - São Paulo City Hall - Official Sister Cities |data-acceso=30 de setembro de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20100521024206/http://www.prefeitura.sp.gov.br/cidade/secretarias/relacoes_internacionais/cidadesirmas/index.php?p=1066 |dataarquivo=21 de maio de 2010 |urlmorta=yes }}</ref> * {{PORb}} [[Coímbra]], [[Portugal]], dende [[1994]] * {{PORb}} [[Santiago do Cacém]], [[Portugal]], dende os anos '80 * {{IRNb}} [[Mashhad]], [[Irán]] * {{ARGb}} [[Buenos Aires]], [[Arxentina]], dende os anos '80 * {{IRNb}} [[Qom]], [[Irán]] * {{MEXb}} [[Santiago de Querétaro]], [[México]] (2005) {{nova columna}} * {{DOMb}} [[Santiago de los Caballeros]], [[República Dominicana]] ([[2004]])<ref>[[A Española]] foi empregado baixo a regra da [[Orde dos Dominicos]] e a [[Orde de Alcántara]], o nome de [[Santiago de los Caballeros|Santiago]] como cidade da [[República Dominicana]] foi empregado posteriormente</ref> * {{ITAb}} [[Asís]], [[Italia]] ([[2008]]) * {{ITAb}} [[Pisa]], [[Italia]] ([[2010]]) * {{CUBb}} [[Santiago de Cuba]], fundada por [[Diego Velázquez de Cuéllar]] ([[1514]]) * {{ESPb}} [[Cáceres]], [[España]] * {{CHNb}} [[Qufu]], [[República Popular da China]] * {{FRAb}} [[Le Puy-en-Velay]], [[Francia]] {{final columnas}} == Galería de imaxes == {{Artigo principal|Galería de imaxes de Santiago de Compostela}} {{Galería |title= |width=175 |height=140 |align=center |Ficheiro:Santiago.de.Compostela.Catedral.Noche.jpg|A Catedral durante a noite. |Ficheiro:Spain.Santiago.de.Compostela.Catedral.Portico.01.001.jpg|Pórtico da catedral. |Ficheiro:Spain.Santiago.de.Compostela.Catedral.Puerta.Meridional.jpg|Porta das Praterías. |Ficheiro:Interior Catedral Santiago de Compostela.jpg|Pórtico da Gloria. |Ficheiro:Ábsidas Bonaval.JPG|Convento de San Domingos de Bonaval. |Ficheiro:Santiago nova -Área Central GDFL01.JPG|Área Central. |Ficheiro:Parque Alameda, Santiago de Compostela, España, 2015-09-23, DD 56.jpg|Miradoiro da Alameda. |Ficheiro:Santiago de compostela - panoramio (20).jpg|Praza da Quintana. |Ficheiro:Santiago Cidade da Cultura 01-06.JPG|Cidade da Cultura. |Ficheiro:Hostal dos Reis Católicos. Praza do obradoiro. Santiago de Compostela.jpg|Hostal dos Reis Católicos. |Ficheiro:Parlamento de Galicia.jpg|Parlamento galego. |Ficheiro:Santiago Concello 604.jpg|Pazo de Raxoi. |Ficheiro:Entrada Museo do pobo Galego.jpg|Museo do Pobo Galego. |Ficheiro:Escudo da USC. Campus universitario de Santiago de Compostela.jpg|Escudo da USC. |Ficheiro:Santiago Campus Edificio GDFL.jpg|Campus universitario. |Ficheiro:Carballeira de Santa Susana1.JPG|Carballeira de Santa Susana. |Ficheiro:Carballeira de san lourenzo.jpg|Carballeira de San Lourenzo. |Ficheiro:AeroportodeSantiago31mar2007-01.jpg|Aeroporto de Lavacolla en 2007. |Ficheiro:Praza de Abastos, Santiago de Compostela.jpg|Praza de Abastos. |Ficheiro:Rio Sar Pontepedrina Santiago Galicia 070310 2.JPG|Río Sar. }} == Parroquias == {{Santiago de Compostela}} == Lugares de Santiago de Compostela == Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Santiago de Compostela vexa: [[Lugares de Santiago de Compostela]]. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commons|Santiago de Compostela|Santiago de Compostela}} {{Portal|Santiago de Compostela}} === Bibliografía === * [[Xaquín Lorenzo Fernández|LORENZO FERNÁNDEZ, Xaquín]]: ''Cantigueiro popular da Limia Baixa'', Galaxia, Vigo 1973. * [[Eladio Rodríguez González|RODRÍGUEZ GONZÁLEZ, Eladio]]: ''Diccionario enciclopédico gallego-castellano'', Galaxia, Vigo 1958-1961. * [[Juan Sobreira Salgado|SOBREIRA, Juan]]: ''Papeletas de un diccionario gallego'' (1792-1797), ed. de J. L. Pensado Tomé, Instituto de Estudios Orensanos, Ourense 1979. === Outros artigos === * [[Alcaldes de Santiago de Compostela]] * [[Eleccións municipais en Santiago de Compostela]] * [[Galería de imaxes de Santiago de Compostela]] * [[Galería de imaxes de igrexas de Santiago de Compostela]] === Ligazóns externas === * [http://www.caminodesantiago.gal Caminodesantiago.gal] * [http://www.catedraldesantiago.es Páxina web da catedral de Santiago de Compostela] * [http://www.santiagodecompostela.gal Páxina web do Concello de Santiago de Compostela] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240203192830/http://www.santiagodecompostela.gal/ |date=03 de febreiro de 2024 }} * [http://www.santiagoturismo.com Santiago Turismo] * [http://www.usc.es Universidade de Santiago de Compostela] * [http://www.crtvg.es/crtvg/camaras-web/praza-do-obradoiro Cámara web situada na praza do Obradoiro] * [[Ficheiro:High-contrast-camera-video.svg|20px]] [http://www.rtve.es/alacarta/videos/ciudades-espanolas-patrimonio-de-la-humanidad/ciudades-espanolas-patrimonio-humanidad-santiago-compostela/3834122/ ''Ciudades españolas Patrimonio de la Humanidad - Santiago de Compostela''] [[Televisión Española|TVE]], 17/12/2016 {{es}} {{Sucesión | predecesor = {{DEUb}} [[Weimar]] | título = [[Ficheiro:EU Insignia.svg|60px]]<br />[[Capital Europea da cultura]]<br />xunto con {{FRAb}} [[Aviñón]]<br />{{NORb}} [[Bergen]]<br />{{ITAb}} [[Boloña]]<br />{{BELb}} [[Bruxelas]]<br />{{POLb}} [[Cracovia]]<br />{{FINb}} [[Helsinqui]]<br />{{ISLb}} [[Reiquiavik]]<br />{{CZEb}} [[Praga]] | período = [[2000]] | sucesor = {{NLDb}} [[Rotterdam]]<br />{{PORb}} [[Porto, Portugal|Porto]] }} {{Rueiro de Santiago de Compostela}} {{ConcellosSantiago}} {{Artigos sobre Santiago de Compostela}} {{A Coruña}} {{Capitais europeas da cultura}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Santiago de Compostela| ]] [[Categoría:Artigos destacados sobre Galicia]] 1zbntbklqfyk78q58quo6dazri8we5u 7104776 7104760 2025-06-23T19:03:40Z 5.225.26.11 Os habitantes de Compostela son compostelans ou picheleiros e os habitantes de santiago de chile santiagueses ou santiagueños 7104776 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Santiago de Compostela (homónimos)|Santiago de Compostela}} {{Xeografía política|imaxe=Santiago de Compostela, Galiza (cropped).jpg}} '''Santiago de Compostela''' é a capital de [[Galicia]] (polo tanto, ten a sede nel o [[Xunta de Galicia|Goberno autonómico]]) e da [[comarca de Santiago]], na [[provincia da Coruña]]. Segundo o [[Instituto Galego de Estatística]], en [[2022]] o concello tiña 98.179 habitantes.<ref>{{Cita web|url=https://www.ige.gal/igebdt/esqv.jsp?ruta=verTabla.jsp?OP=1&B=1&M=&COD=589&R=9913[all]&C=1[2022]&F=0:0&S=&SCF=|páxina-web=Instituto Galego de Estatística|título=Cifras oficiais da poboación a 1 de xaneiro|data-acceso=22/12/2022}}</ref> O seu xentilicio é «{{Dic|compostelán}}», e máis popularmente «[[picheleiro]]». Por outra banda, tamén é a [[arquidiocese de Santiago de Compostela|Sé Arcebispal]] galega, amais do destino das diferentes rutas que conforman o [[Camiño de Santiago]], declarado pola [[UNESCO]] [[Patrimonio da Humanidade]], distinción que tamén posúe o seu [[Cidade vella de Santiago de Compostela|casco vello]] dende o ano [[1985]]. A cidade aséntase entre o [[monte Pedroso]] e o [[monte Viso]], circundada polos ríos [[río Sar|Sar]] e [[río Sarela, río Sar|Sarela]]. Limita ao norte cos concellos de [[Val do Dubra]], [[Trazo]] e [[Oroso]]; ao sur con [[Teo]], [[Vedra]] e [[Boqueixón]]; ao leste co [[O Pino|Pino]]; e ao oeste con [[Ames]]. Ademais da cidade de Santiago, o termo municipal comprende vinte e nove parroquias rurais<ref>{{Cita web |url=http://www.santiagodecompostela.org/turismo/interior.php?txt=t_contorno&lg=gal |título=Copia arquivada |data-acceso=20 de febreiro de 2008 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20080226063912/http://www.santiagodecompostela.org/turismo/interior.php?txt=t_contorno&lg=gal |dataarquivo=26 de febreiro de 2008 |urlmorta=yes }}</ref>. Por poboación é o cuarto concello galego despois de [[Vigo]], [[A Coruña]] e [[Ourense]]. Posúe unha densidade de poboación de 445,05 hab./km² ([[2022]]), e unha superficie de 220,6 km². == Orixe e historia == {{sen referencias|sección=si}} {{Artigo principal|Historia de Santiago de Compostela}} [[Ficheiro:Santiago 1.jpg|miniatura|esquerda|Fachada da Catedral desde a praza do Obradoiro.]] No territorio que actualmente ocupa a catedral de Santiago existía un poboado romano que se tende a identificar coa mansión romana de [[Aseconia]] (esta mansión existiu entre a segunda metade do [[século I]] e o [[século V]]). O poboado desapareceu pero permaneceu unha [[necrópole]] que tivo uso quizais ata o [[século VII]]. O nacemento de Santiago, como se sabe agora, está ligado á presumible descuberta dos restos do [[Santiago o Maior|Apóstolo Santiago]] entre o [[820]] e o [[835]]. O seu desenvolvemento débese á elevación ao rango relixioso dos restos, á Universidade e, na actualidade, á capitalidade de Galicia. [[Ficheiro:Afonso II O Casto Santiago.jpg|miniatura|Estatua en Compostela de [[Afonso II de Asturias|Afonso II]], quen peregrinou a Santiago.]] Na [[Concordia de Antealtares]] aparece por primeira vez ([[1077]]) a tradición medieval segundo a cal o eremita Paio, alertado por luces nocturnas que se producían no bosque de Libredón, avisou o [[bispo]] de [[Iria Flavia]], [[Teodomiro (bispo)|Teodomiro]], quen descubriu os restos de [[Santiago o Maior]] e de dous dos seus discípulos, no lugar no que posteriormente se levantaría Compostela, topónimo que podería vir de ''Campus Stellae'', isto é "campo de estrelas"; ou máis probabelmente de ''Composita Tella'', "terras ben axeitadas", eufemismo por cemiterio; ou mesmo de "[Ja]Com[e A]postol[u]". O nome tamén se ten relacionado co hipocorístico ''Compostela'', correspondente ao diminutivo de ''Composta''.<ref>{{Cita libro|título=Os nomes dos concellos da provincia da Coruña|apelidos=Real Academia Galega|nome=Seminario de Onomástica da Real Academia Galega|editorial=Real Academia Galega|ano=2021|ISBN=978-84-17807-09-2|apelidos2=Navaza|nome2=Gonzalo|url=http://publicacions.academia.gal/index.php/rag/catalog/book/377|páxina=90}}</ref> A descuberta propiciou que [[Afonso II de Asturias|Afonso II]], necesitado de cohesión interna e apoio externo para o seu reino, fixera unha [[Peregrino|peregrinación]] ao lugar. A nova que dela fixo, tanto no seu reino como fóra del, axudou a que Compostela aparecese como un novo lugar de peregrinación da [[cristiandade]], nun momento no que a importancia de [[Roma Antiga|Roma]] decaera e [[Xerusalén]] non era accesible por estar en poder dos [[musulmán]]s. Pouco a pouco foise desenvolvendo a cidade. Primeiro estableceuse unha comunidade eclesiástica permanente a carón dos restos atopados, formada polo bispo de Iria e os monxes de Antealtares. Espontaneamente asentouse unha poboación heteroxénea, a maioría procedente das aldeas próximas, que foi aumentando ao tempo que crecía por todo o occidente peninsular a [[Peregrino a Santiago de Compostela|peregrinación a Compostela]], reforzada polo privilexio concedido por [[Ordoño II]] no ano [[915]] polo que se establecía que calquera que permanecese corenta días sen ser reclamado como servo, pasaba a ser considerado como un home libre con dereito a residir en Compostela. Lugar de coroación de [[monarcas]] do [[Reino de Galicia]] e do [[Reino de León]], a cidade foi destruída por [[Almanzor]] o [[10 de agosto]] do ano [[997]] quen, segundo a lenda popular<ref>CHAMOSO LAMAS, Manuel: ''La Catedral de Santiago de Compostela''. [[Editorial Everest]], [[León]], 1976.</ref>, tan só respectou o sartego do apóstolo. Tras a volta dos habitantes comezou a reconstrución. A mediados do [[século XI]] o bispo [[Cresconio]] dotou a cidade dun cinto de foxos e dunha [[Muralla de Santiago de Compostela|muralla]] como medida defensiva. No ano [[1075]] o bispo [[Diego Páez]] deu comezo á construción da catedral [[románica]]. O incremento da peregrinación fai de Compostela un importante lugar de referencia relixiosa en [[Europa]], aumentando tamén a súa importancia política. Durante o pontificado do Arcebispo [[Diego Xelmírez]], en [[1120]], a igrexa compostelá viuse recompensada coa concesión da categoría de ''metropolitana''. Tamén en tempos de Xelmírez tiveron gran repercusión na cidade unha serie de revoltas urbanas, en [[1116]] e [[1136]]. Entre os séculos [[século XII|XII]] e [[Século XIII|XIII]] foise artellando a rede de rúas dentro do recinto amurallado. A chegada da [[Peste Negra]] a mediados do [[século XIV]] supuxo unha forte recesión demográfica. A poboación recupérase a partir de [[1380]], e no [[século XV]] a cidade xa tiña entre catro e cinco mil habitantes. A fundación da Universidade a finais do [[século XV]] e o arcebispo [[Alonso III de Fonseca]] danlle a Santiago un novo pulo que atrae a novos poboadores, principalmente de Galicia. O [[Estatuto de Autonomía de Galicia de 1981|estatuto de autonomía de Galicia]] estableceu a capitalidade galega en Santiago de Compostela. Como consecuencia, a cidade sufriu a finais do [[século XX]] un considerable aumento de poboación e unha profunda transformación. É [[Patrimonio da Humanidade]] e foi [[Capital Europea da Cultura]] no 2000. == Demografía == {| {{Táboabonita}} style="background:snow; float:left; margin: 1em 1em 1em 1em;" |----- ! Censo total en 2014 ! 95.800 habitantes |----- | Menores de 30 anos | 12.801 (13.36 %) |----- | Entre 30 e 64 anos | 63.967 (66.77 %) |----- | Maiores de 65 anos | 19.032 (19.86 %) |} A cidade contaba en [[2013]] con 96.041 habitantes<ref name=IGE>{{Cita web|url= http://www.ige.eu/igebdt/selector.jsp?COD=1558&paxina=001&c=0201001002|título= Series históricas de poboación de Galicia|autor= |data= |obra= |editorial= IGE|dataacceso= 15 de abril de 2013|data-arquivo= 07 de xullo de 2018|url-arquivo= https://web.archive.org/web/20180707091335/http://www.ige.eu/igebdt/selector.jsp?COD=1558&paxina=001&c=0201001002|url-morta= yes}}</ref>. Destes, 50.974 naceran na cidade, 20.141 noutro municipio da [[Provincia da Coruña|Coruña]], 11.139 noutra [[provincia]] galega, 5.217 noutra [[comunidade autónoma]] e 8.200 no estranxeiro. A [[taxa de natalidade]] é do 8,91‰ e a de [[Taxa de mortalidade|mortalidade]] do 8,95‰, o que provoca un [[Crecemento natural|crecemento vexetativo]] negativo. En canto á distribución por sexos, Santiago conta con 44.497 [[home]]s e 51.174 [[muller]]es. Por idades, a xuventude (0-29 anos) representa o 28% da poboación (26.628), a maior parte da poboación é adulta (30-64 anos), o 53% (50.918), e os anciáns (máis de 65 anos) supoñen o 19% (18.125). Por sexos e idades, hai practicamente o mesmo número de mozos que de mozas, 13.320 fronte a 13.308, entre os adultos hai máis mulleres ca homes, 26.054 (53%) fronte a 23.964 (47%), e entre os maiores de 65 anos tamén hai maioría feminina, con 10.912 (60%) mulleres fronte a 7.213 (40%) homes. A [[densidade de poboación]] é de 432,74 habitantes/km². A poboación da comarca (sen contar o municipio de Santiago) é de 68.848 persoas, distribuídas en seis concellos: [[Ames]], [[Boqueixón]], [[Brión]], [[Teo]], [[Val do Dubra]] e [[Vedra]].<ref name="Observatorio Urbano"/> === Movementos migratorios === En Santiago hai 4.256 estranxeiros (4,5% do total da poboación), dos cales a maioría veñen de [[América]] (2.334, 54,8% do total de inmigrantes), seguidos por inmigrantes [[Europa|europeos]] (1.325, 31,1% do total de inmigrantes), [[Asia|asiáticos]] (306, 7,2% do total de inmigrantes) e [[África|africanos]] (274, 6,4% do total de inmigrantes). Por países destaca especialmente a presenza de [[Portugal|portugueses]] (405) [[brasil]]eiros (361), [[colombia]]nos (256), [[paraguai]]os (238) e [[italia]]nos (217). Ademais de recibir [[inmigración|inmigrantes]], da cidade tamén saen persoas, concretamente entre o 2010 e o 2012 marcharon de Santiago case 9.000 persoas, a maioría, 4.500, trasladáronse a outro concello da Coruña, seguidos polos que se mudaron a outra provincia galega, 1120, os que se trasladaron a outro país, 1110, e os que cambiaron de comunidade autónoma, 1060.<ref name="Observatorio Urbano">{{cita web|título=Observatorio urbano:Indicadores socioeconómicos|url=http://www.santiagodecompostela.org/observatoriourbano/indicadores_socioeconomicos.php?lg=gal|editorial=Concello de Santiago|data=20 de marzo de 2013|dataacceso=22 de marzo de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20130817064532/http://www.santiagodecompostela.org/observatoriourbano/indicadores_socioeconomicos.php?lg=gal|dataarquivo=17 de agosto de 2013|urlmorta=yes}}</ref> === Evolución histórica da poboación=== Aquí amósase unha gráfica coa evolución da poboación no concello.<ref name=IGE/><ref name=INE>{{Cita web|url= http://www.ine.es/jaxiBD/menu.do?L=0&divi=DPOH&his=0&type=db|título= Series históricas de poboación de España|autor= |data= |lingua= es|editorial= INE|dataacceso= 15 de abril de 2013|urlarquivo= https://web.archive.org/web/20130403161841/http://www.ine.es/jaxiBD/menu.do?L=0&divi=DPOH&his=0&type=db|dataarquivo= 03 de abril de 2013|urlmorta= yes}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?ruta=verPpalesResultados.jsp?OP=1&B=1&M=&COD=589&R=9913[15:15001:15002:15003:15004:15005:15006:15007:15008:15009:15010:15011:15012:15013:15014:15015:15016:15017:15018:15019:15901:15020:15021:15022:15023:15024:15025:15027:15028:15029:15030:15031:15032:15033:15034:15035:15036:15037:15038:15039:15041:15040:15042:15043:15044:15045:15046:15047:15048:15049:15050:15051:15053:15052:15054:15055:15056:15057:15058:15059:15060:15061:15062:15902:15064:15065:15066:15067:15068:15069:15070:15071:15072:15073:15074:15075:15076:15077:15078:15079:15080:15081:15082:15083:15084:15085:15086:15088:15087:15089:15091:15090:15092:15093]&C=0[all]&F=T[1:0]&S=|páxina-web=Instituto Galego de Estatística|título=Cifras oficiais da poboación a 1 de xaneiro. Ano 2021|data-acceso=24/12/2021}}</ref> <center> <timeline> Colors= id:AA value:blue id:AE value:red id:AI value:Purple id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.8) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8) ImageSize = width:800 height:500 PlotArea = width:700 height:400 left:60 bottom:45 DateFormat = yyyy Period = from:0 till:100000 TimeAxis = orientation:vertical ScaleMajor = unit:year increment:10000 start:0 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:10000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:5000 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo PlotData= width:40 mark:(line,white) align:left fontsize:12 bar:1900 from:0 till:24120 color:AA bar:1910 from:0 till:24637 color:AA bar:1920 from:0 till:25870 color:AA bar:1930 from:0 till:38270 color:AA bar:1940 from:0 till:49191 color:AA bar:1950 from:0 till:55553 color:AA bar:1960 from:0 till:57165 color:AA bar:1970 from:0 till:70893 color:AA bar:1981 from:0 till:82404 color:AA bar:1991 from:0 till:87807 color:AA bar:2001 from:0 till:93381 color:AA bar:2011 from:0 till:95207 color:AA bar:2021 from:0 till:97858 color:AE PlotData= bar:1900 at:24120 fontsize:XM text: 24.120 shift:(-20,5) bar:1910 at:24637 fontsize:XM text: 24.637 shift:(-20,5) bar:1920 at:25870 fontsize:XM text: 25.870 shift:(-20,5) bar:1930 at:38270 fontsize:XM text: 38.270 shift:(-20,5) bar:1940 at:49191 fontsize:XM text: 49.191 shift:(-20,5) bar:1950 at:55553 fontsize:XM text: 55.553 shift:(-20,5) bar:1960 at:57165 fontsize:XM text: 57.165 shift:(-20,5) bar:1970 at:70893 fontsize:XM text: 70.893 shift:(-20,5) bar:1981 at:82404 fontsize:XM text: 82.404 shift:(-20,5) bar:1991 at:87807 fontsize:XM text: 87.807 shift:(-20,5) bar:2001 at:93381 fontsize:XM text: 93.381 shift:(-20,5) bar:2011 at:95207 fontsize:XM text: 95.207 shift:(-20,5) bar:2021 at:97858 fontsize:XM text: 97.858 shift:(-20,5) TextData= pos:(100,430) fontsize:M text: Evolución da poboación desde 1900 ata 2021 </timeline> </center> <center> {{Demography 12col|700px|[[1900]] | [[1910]] | [[1920]] | [[1930]] | [[1940]] | [[1950]] | [[1960]] | [[1970]] | [[1981]] | [[1991]] | [[2001]] | [[2011]] | 24.120 | 24.637 | 25.870 | 38.270 | 49.191 | 55.553 | 57.165 | 70.893 | 82.404 | 87.807 | 93.381 | 95.207 }} </center> == Política e goberno == === Administración local === {{Desactualizado}} :''Vexa o artigo principal en: [[Eleccións municipais en Santiago de Compostela]]'' {{Artigo principal|Pazo de Raxoi}} [[Ficheiro:Santiago Concello 604.jpg|miniatura|esquerda|O [[Pazo de Raxoi]], sede do concello compostelán.]] [[Ficheiro:Xose Antonio Sanchez Bugallo.JPG|miniatura|[[Xosé Antonio Sánchez Bugallo]].]] O primeiro [[alcalde]] da [[democracia]] en Santiago de Compostela foi [[José Antonio Souto Paz]], da [[UCD]], que gobernou dende [[1979]] ata [[1981]], cando foi substituído polo tamén membro da UCD, [[Marcial Castro Guerra]]. Logo das [[Eleccións municipais de 1983 en Galicia|eleccións municipais de 1983]], o [[PSdeG|socialista]] [[Xerardo Estévez]] accedeu á alcaldía, onde permaneceu ata [[1998]], agás un período entre [[1986]] e [[1987]] no que gobernou [[Ernesto Viéitez Cortizo]] de [[AP]]. En 1998, Xerardo Estévez abandonou a alcaldía, que pasou ás mans do tamén socialista [[Xosé Antonio Sánchez Bugallo]], quen gobernou en coalición co [[Bloque Nacionalista Galego]] ata [[2011]]. Durante a última lexislatura de mandato socialista a xunta de goberno, presidida polo alcalde, estaba composta polos 10 concelleiros do [[PSdeG]] e os 4 do [[BNG]]. O anterior alcalde [[Gerardo Conde Roa]] presentou a súa dimisión o [[16 de abril]] de 2012, no marco da [[operación Pokémon]],<ref>{{cita web|apelidos=Mosteiro|nome=Marga|título=Conde Roa dimite hoxe oficialmente|url=http://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2012/04/16/conde-roa-dimite-hoy-oficialmente/0003_201204G16P2992.htm?utm_source=buscavoz&utm_medium=buscavoz&idioma=galego|editor=La Voz de Galicia|dataacceso=15 de abril de 2013}}</ref><ref>{{cita web|título=A xuíza da Pokémon amplía o caso á corrupción urbanística|url=http://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2013/03/02/jueza-pokemon-amplia-corrupcion-urbanistica/0003_201303G2P5991.htm?utm_source=buscavoz&utm_medium=buscavoz&idioma=galego|editor=La Voz de Galicia|dataacceso=22 de marzo de 2013|data=2 de marzo de 2013}}</ref>. Conde Roa conseguira a maioría absoluta nas [[Eleccións municipais de 2011 en Galicia|eleccións municipais do 2011]], rematando con 28 anos de alcaldes socialistas na capital galega e acadando a primeira maioría absoluta do PPdeG na historia da cidade. En abril de 2012, trala dimisión de Conde Roa, pasou a ocupar a alcaldía [[Ángel Currás Fernández]], tamén imputado na operación Pokémon<ref>{{cita web|apelidos=Carreira|nome=Xosé|título=Santiago O alcalde de Santiago, Ángel Currás, tras declarar pola súa imputación na operación Pokémon: «Non teño pensado dimitir»|url=http://www.lavozdegalicia.es/noticia/santiago/2013/01/17/jefe-gabinete-angel-curras-llega-juzgados-lugo-declarar-imputado-operacion-pokemon/00031358412389070385348.htm?utm_source=buscavoz&utm_medium=buscavoz&idioma=galego|editor=La Voz de Galicia|dataacceso=23 de marzo de 2013|data=17 de xaneiro de 2013}}</ref>. En xuño de 2014 foi nomeado novo alcalde [[Agustín Hernández]]. A corporación municipal está formada por 25 membros, e logo dos comicios do 2011 quedou do seguinte xeito: [[PPdG]] con 13 concelleiros, [[PSdeG]] con 9 concelleiros e [[BNG]] con 3 concelleiros. [[Ficheiro:Praza Publica-Martiño-2015 (cropped).jpg|miniatura|[[Martiño Noriega]].]] Tralas [[Eleccións municipais de 2015 en Galicia|eleccións municipais do 2015]], a plataforma [[Compostela Aberta]] obtén 10 escanos, que darían a alcaldía a [[Martiño Noriega]], fronte aos 9 escanos do [[PPdG]], os 4 do [[PSdeG-PSOE]] e os dous do [[BNG]]. Desde 2023 a alcaldesa é [[Goretti Sanmartín]] do BNG. O [[Pazo de Raxoi|Concello de Santiago de Compostela]] estrutúrase en diferentes áreas: de facenda, patrimonio e seguridade cidadá; de urbanismo; de función pública, réxime interior e cultura; de desenvolvemento económico, formación e emprego; social, participación cidadá e drogodependencias; de acción cidadá; e de xestión das empresas municipais. O concello celebra plenos ordinarios cada mes, aínda que con frecuencia se celebran plenos extraordinarios, co fin de debater temas e problemas que afectan ao municipio. <center> <table height=5000 width=800 style="background:White"> <td> {| {{Táboabonita}} |- | colspan="6" bgcolor="#C0C0C0" |'''Eleccións municipais, [[26 de maio]] de [[2019]]<ref>[http://www.elmundo.es/especiales/2007/05/elecciones_mayo_2007/2007/05/27/seccion_02/1180216864.html Eleccións municipais de 2003]</ref>''' |- bgcolor="#D8D8D8" | '''Partido''' | align="right" | '''Votos''' | align="right" | '''%''' | align="right" | '''Concelleiros''' |- | bgcolor="#FF4500" | '''PSdeG''' | bgcolor="#FF6347" align="right" | 18.150 | bgcolor="#FF6347" align="right" | 34,7 % | bgcolor="#FF6347" align="right" | 10 |- | bgcolor="#1E90FF" | '''PPdeG''' | bgcolor="#87CEFA" align="right" | 15.262 | bgcolor="#87CEFA" align="right" | 29,18% | bgcolor="#87CEFA" align="right" | 8 |- | bgcolor="#00CED1" | '''CA''' | bgcolor="#00FEFF" align="right" | 10.651 | bgcolor="#00FEFF" align="right" | 20,36 % | bgcolor="#00FFFF" align="right" | 5 |- |BNG |4.870 |9,31% |2 |} * Alcalde electo: [[Xosé Antonio Sánchez Bugallo]] ([[PSOE]]). <td> {| {{Táboabonita}} |- | colspan="6" bgcolor="#C0C0C0" |'''Eleccións municipais, [[24 de maio]] de [[2015]]<ref>[http://www.elmundo.es/especiales/2007/05/elecciones_mayo_2007/2007/05/27/seccion_02/1180216864.html Eleccións municipais de 2007]</ref>''' |- bgcolor="#D8D8D8" | '''Partido''' | align="right" | '''Votos''' | align="right" | '''%''' | align="right" | '''Concelleiros''' |- | bgcolor="#1E90FF" | '''CA''' | bgcolor="#87CEFA" align="right" | 16.327 | bgcolor="#87CEFA" align="right" | 34,58 % | bgcolor="#87CEFA" align="right" | 10 |- | bgcolor="#FF4500" | '''PPdeG''' | bgcolor="#FF6347" align="right" | 15.869 | bgcolor="#FF6347" align="right" | 33,61 % | bgcolor="#FF6347" align="right" | 9 |- | bgcolor="#00CED1" | '''PSdeG''' | bgcolor="#00FFFF" align="right" | 6.919 | bgcolor="#00FFFF" align="right" | 14,65% | bgcolor="#00FFFF" align="right" | 4 |- |BNG |3.277 |6,94% |2 |} * Alcalde electo: [[Martiño Noriega]] ([[Compostela Aberta|CA]]). {| {{Táboabonita}} |- | colspan="6" bgcolor="#C0C0C0" |'''Eleccións municipais, [[28 de maio]] de [[2023]]<ref>{{Cita web |url=http://elecciones.mir.es/resultados2011/99MU/DMU1115907899_L1.htm?d=979&e=0 |título=Resultados das eleccións municipais do 2011 en Santiago de Compostela |data-acceso=14 de outubro de 2011 |data-arquivo=04 de marzo de 2016 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160304193549/http://elecciones.mir.es/resultados2011/99MU/DMU1115907899_L1.htm?d=979&e=0 |url-morta=yes }}</ref>''' |- bgcolor="#D8D8D8" | '''Partido''' | align="right" | '''Votos''' | align="right" | '''%''' | align="right" | '''Concelleiros''' |- | bgcolor="#1E90FF" | '''PPdeG''' | bgcolor="#00FFFF" align="right" | 18.294 | bgcolor="#87CEFA" align="right" | 37,7 % | bgcolor="#87CEFA" align="right" | 11 |- | bgcolor="#FF4500" | '''BNG''' | bgcolor="#00FFFF" align="right" | 11.428 | bgcolor="#FF6347" align="right" | 23,55 % | bgcolor="#FF6347" align="right" | 6 |- | bgcolor="#00CED1" | '''PSdeG''' | bgcolor="#00FFFF" align="right" | 10.513 | bgcolor="#00FFFF" align="right" | 21,66 % | bgcolor="#00FFFF" align="right" | 6 |- |CA |4.446 |9,16% |2 |} * Alcaldesa electa: [[Goretti Sanmartín]] ([[BNG]]). </table> </center> [[Ficheiro:Spain Santiago de Compostela Town Council 2025.svg | miniatura |Composición do Pleno Municipal a 18 de febreiro de 2025 ]] [[Ficheiro:Santiagodec4.jpg|miniatura|Imaxe dun cartel de políticas de conservación da zona vella promovida polo concello.]] === Sede do goberno galego === Santiago de Compostela, como capital de [[Galicia]], é a sede do goberno galego. No pazo do Hórreo, situado na rúa do Hórreo da capital compostelá, atópase o [[Parlamento de Galicia]], mentres que en [[San Caetano, Santiago de Compostela|San Caetano]] están a meirande parte dos edificios administrativos da [[Xunta de Galicia]]. O pazo de Raxoi, amais da sede do concello compostelán, é a sede da presidencia da Xunta de Galicia. Tamén en Santiago está situada a [[residencia oficial de Monte Pío]] utilizada polo [[presidente da Xunta]]. === Administración xudicial === Santiago de Compostela é a capital do [[partidos xudiciais de Galicia|partido xudicial]] número 2 da provincia da Coruña, partido que comprende, amais do propio concello de Santiago de Compostela, os concellos de [[Ames]], [[Boqueixón]], [[Teo]] e [[Vedra]]. == Clima == Santiago de Compostela posúe un [[clima oceánico]] [[Humidade|húmido]] con [[temperatura]]s suaves ao longo do ano. A cidade ten unha temperatura media duns 15&nbsp;[[Celsius|°C]], uns 8º de media no [[inverno]] e entre 25 e 27&nbsp;[[Celsius|°C]] durante o [[verán]]. As [[Precipitación (meteoroloxía)|precipitacións]] (entre 1700 e 1900 [[milímetros]] anuais)<ref>[http://www.usc.es/astro/meteo/meteo2012CAS/resumen_cast.htm Resumo meteorolóxico da cidade de Santiago de Compostela]</ref><ref>{{Cita web |url=http://www.climatedata.eu/climate.php?loc=spxx0208&lang=es |título=Clima de Santiago de Compostela |data-acceso=05 de novembro de 2013 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131105213309/http://www.climatedata.eu/climate.php?loc=spxx0208&lang=es |dataarquivo=05 de novembro de 2013 |urlmorta=yes }}</ref> concéntranse principalmente no inverno, e en menor medida, no [[outono]] e na [[primavera]]. Os elementos, neste sentido, que máis inflúen sobre a conformación do clima son a gran distancia que a separa da costa, a [[altitude]] do terreo e a presenza de importantes serras que "encaixonan" a cidade e as súas zonas próximas. Isto é o que concentra a humidade e o que provoca tamén que, no inverno, sexan habituais os días [[Nube|nubrados]]. <center> {|class="wikitable collapsible" align="center" style="font-size:90%;width:80%;border:0px;text-align:center;line-height:120%" ! colspan= "14" style="background: #DDDDDD;" | [[Ficheiro:Nuvola apps kweather.png|17px]] Aeroporto de Santiago de Compostela (58 [[msnm]])<br />(1971-2000) |- ! style="background: #F0F0F0; color:#000080;" height="17" | Mes ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[xaneiro|Xan]] ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Febreiro|Feb]] ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Marzo|Mar]] ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Abril|Abr]] ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Maio|Mai]] ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Xuño|Xuñ]] ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Xullo|Xul]] ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Agosto|Ago]] ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Setembro|Set]] ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Outubro|Out]] ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Novembro|Nov]] ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | [[Decembro|Dec]] ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Ano |- ! style="background: #F0F0F0; color:#000080;" height="16;" | Temperatura máxima absoluta ([[Grao Celsius|°C]]) | style="background: #FFAA00; color:#000000;" | 20,0 | style="background: #FFAA00; color:#000000;" | 23,2 | style="background: #FF8C00; color:#000000;" | 27,6 | style="background: #FF4500; color:#000000;" | 30,2 | style="background: #FF4500; color:#000000;" | 34,0 | style="background: #FF0000; color:#000000;" | 36,0 | style="background: #FF0000; color:#000000;" | 39,4 | style="background: #FF0000; color:#000000;" | 39,0 | style="background: #FF0000; color:#000000;" | 37,6 | style="background: #FF4500; color:#000000;" | 30,4 | style="background: #FFAA00; color:#000000;" | 24,2 | style="background: #FFAA00; color:#000000;" | 23,4 | style="background: #FFFFFF; color:#000000;" | <center>'''39,4'''</center> |- ! style="background: #F0F0F0; color:#000080;" height="16;" | Temperatura máxima media ([[Grao Celsius|°C]]) | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 11,1 | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 12,1 | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 14,2 | style="background: #FFCC11; color:#000000;" | 15,4 | style="background: #FFCC11; color:#000000;" | 17,7 | style="background: #FFAA00; color:#000000;" | 21,3 | style="background: #FFAA00; color:#000000;" | 24,1 | style="background: #FFAA00; color:#000000;" | 24,3 | style="background: #FFAA00; color:#000000;" | 22,3 | style="background: #FFCC11; color:#000000;" | 17,7 | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 13.9 | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 11,8 | style="background: #FFFFFF; color:#000000;" | <center>'''17,2'''</center> |- ! style="background: #F0F0F0; color:#000080;" height="16;" | Temperatura media ([[Grao Celsius|°C]]) | style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 7,4 | style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 8,2 | style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 9,5 | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 10,6 | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 12,9 | style="background: #FFCC11; color:#000000;" | 16,0 | style="background: #FFCC11; color:#000000;" | 18,5 | style="background: #FFCC11; color:#000000;" | 18,6 | style="background: #FFCC11; color:#000000;" | 17,0 | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 13,4 | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 10,2 | style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 8,4 | style="background: #FFFFFF; color:#000000;" | <center>'''12,6'''</center> |- ! style="background: #F0F0F0; color:#000080;" height="16;" | Temperatura mínima media ([[Grao Celsius|°C]]) | style="background: #FFFFCC; color:#000000;" | 3,7 | style="background: #FFFFCC; color:#000000;" | 4,2 | style="background: #FFFFCC; color:#000000;" | 4,8 | style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 5,8 | style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 8,1 | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 10,7 | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 12,8 | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 12,9 | style="background: #FFCC66; color:#000000;" | 11,7 | style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 9,1 | style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 6,4 | style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 5,0 | style="background: #FFFFFF; color:#000000;" | <center>'''7,9'''</center> |- ! style="background: #F0F0F0; color:#000080;" height="16;" | Temperatura mínima absoluta ([[Grao Celsius|°C]]) | style="background: #80FFFF; color:#000000;" | -7,0 | style="background: #80FFFF; color:#000000;" | -9.0 | style="background: #80FFFF; color:#000000;" | -5,6 | style="background: #FFFFFF; color:#000000;" | -3,0 | style="background: #FFFFFF; color:#000000;" | -2,0 | style="background: #FFFFCC; color:#000000;" | 3,4 | style="background: #FFFFCC; color:#000000;" | 3,4 | style="background: #FFFF99; color:#000000;" | 5,0 | style="background: #FFFFCC; color:#000000;" | 3,0 | style="background: #FFFFFF; color:#000000;" | -1,6 | style="background: #FFFFFF; color:#000000;" | -3,2 | style="background: #80FFFF; color:#000000;" | -6,5 | style="background: #FFFFFF; color:#000000;" | <center>'''-9,0'''</center> |- ! style="background: #F0F0F0; color:#000080;" | Precipitacións ([[milímetro|mm]]) | style="background: #4169A9;" | 259 | style="background: #4169A5;" | 223 | style="background: #4169E1;" | 145 | style="background: #4169E1;" | 141 | style="background: #4169E1;" | 147 | style="background: #6495ED;" | 82 | style="background: #87CEEB;" | 39 | style="background: #6495ED;" | 57 | style="background: #4169E1;" | 127 | style="background: #4170E5;" | 194 | style="background: #4169A5;" | 200 | style="background: #4169A9;" | 281 | style="background: #FFFFFF;" | <center>'''1886'''</center> |- ! style="background: #F0F0F0; color:#000080;" | Horas de sol | style="background: #83878a;" | 102 | style="background: #83878a;" | 108 | style="background: #c59217;" | 154 | style="background: #c59217;" | 170 | style="background: #c59217;" | 190 | style="background: #FFFF00;" | 235 | style="background: #FFFF00;" | 261 | style="background: #FFFF00;" | 246 | style="background: #c59217;" | 180 | style="background: #83878a;" | 138 | style="background: #83878a;" | 106 | style="background: #83878b;" | 88 | style="background: #FFFFFF;" | <center>'''1998'''</center> |- ! style="background: #F0F0F0; color:#000080;" | Presión media | style="background: #4ED775;" | 981,3 | style="background: #3BCD64;" | 985,5 | style="background: #4ED775;" | 978,3 | style="background: #45F793;" | 964,6 | style="background: #6BDD8B;" | 973,3 | style="background: #4ED775;" | 977,3 | style="background: #6BDD8B;" | 974,1 | style="background: #4ED775;" | 976,2 | style="background: #6BDD8B;" | 973,7 | style="background: #4ED775;" | 975,7 | style="background: #45F793;" | 969,7 | style="background: #45F793;" | 965,9 | style="background: #FFFFFF;" | <center>'''974,6'''</center> |- ! style="background: #F0F0F0; color:#000080;" | Presión máxima absoluta | style="background: #3BBA5F;" | 990,9 | style="background: #3BBA5F;" | 991,7 | style="background: #3BCD64;" | 987,8 | style="background: #4ED775;" | 976,9 | style="background: #4ED775;" | 981,5 | style="background: #3BCD64;" | 986,3 | style="background: #41DC6D;" | 983,0 | style="background: #3BCD64;" | 985,7 | style="background: #4ED775;" | 980,5 | style="background: #41DC6D;" | 983,0 | style="background: #41DC6D;" | 984,3 | style="background: #41DC6D;" | 984,7 ! style="background: #FFFFFF;" | <center>'''990,9'''</center> |- ! style="background: #F0F0F0; color:#000080;" | Presión mínima absoluta | style="background: #61EDB0;" | 962,9 | style="background: #4ED775;" | 977,0 | style="background: #45F793;" | 966,6 | style="background: #9AEAB1;" | 939,7 | style="background: #61EDB0;" | 965,1 | style="background: #45F793;" | 968,5 | style="background: #61EDB0;" | 965,1 | style="background: #45F793;" | 966,9 | style="background: #61EDB0;" | 960,5 | style="background: #7DDC98;" | 955,4 | style="background: #7DDC98;" | 955,1 | style="background: #9AEAB1;" | 941,0 | style="background: #FFFFFF;" | <center>'''941,0'''</center> |- ! style="background: #F0F0F0; color:#000080;" | Humidade relativa media ([[porcentaxe|%]]) | style="background: #4169A5;" | 84 | style="background: #4169A5;" | 82 | style="background: #4169E1;" | 77 | style="background: #4169E1;" | 77 | style="background: #4169E1;" | 77 | style="background: #4169E1;" | 75 | style="background: #6495ED;" | 74 | style="background: #6495ED;" | 74 | style="background: #4169E1;" | 76 | style="background: #4169A5;" | 82 | style="background: #4169A5;" | 85 | style="background: #4169A5;" | 86 | style="background: #FFFFFF;" | <center>'''79'''</center> |- | colspan="14" style="text-align:center;font-size:90%;"|''Fonte: [[AEMET]] |} {{panorama|Nevada en Compostela (Panoramica).jpg|1400px|Nevarada en Santiago de Compostela.}} </center> == Medio ambiente == [[Ficheiro:Santiago GDFL Alameda 050318 44.JPG|miniatura|Estatua de [[Méndez Núñez]] na [[Parque da Alameda de Santiago de Compostela|Alameda]].]] Santiago foi o primeiro concello galego en adherirse á [[Carta de Aalborg]], un acordo a nivel europeo que busca compatibilizar o desenvolvemento coa preservación do [[medio ambiente]], isto é, un desenvolvemento sostíbel, implantando a [[axenda 21]] local, un modelo para diagnosticar e formular políticas municipais sostíbeis.<ref>{{cita web|título=Medio ambiente|url=http://santiagodecompostela.org/facendo_cidade/facendo.php?txt=fc_ambiente&lg=gal|editor=[http://santiagodecompostela.org/index.php?lg=gal Concello de Santiago]|dataacceso=22 de marzo de 2013|data-arquivo=15 de abril de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130415042119/http://www.santiagodecompostela.org/facendo_cidade/facendo.php?txt=fc_ambiente&lg=gal|url-morta=yes}}</ref><ref>{{cita web|título=Carta de las Ciudades Europeas hacia Sostenibilidad (La Carta de Aalborg)|url=http://www.lobrador.com/aalborg.pdf|editor=[http://www.lobrador.com/ Ediciones L’Obrador]|dataacceso=22 de marzo de 2013|formato=pdf|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20111109233850/http://www.lobrador.com/aalborg.pdf|dataarquivo=09 de novembro de 2011|urlmorta=yes}}</ref> === Zonas verdes === A cidade conta con 220 [[hectárea]]s de espazos verdes distribuídos en 57 [[parque]]s con xogos infantís, 43 polideportivos descubertos e 130 zonas de lecer. Unhas 23 hectáreas do total pertencen a xardíns históricos como o da [[Alameda de Santiago de Compostela|Alameda]] que ocupa 8,5 hectáreas ou outros máis pequenos como o de [[Paseo de Brandía|Brandía]] ou a [[Finca Simeón]]. As meirandes superficies destas zonas verdes localízanse preto de lugares urbanizados como Fontiñas.<ref name="Observatorio Urbano"/> [[Cespa]] é a empresa concesionaria encargada do mantemento, así como do deseño e execución de novas zonas verdes.<ref>{{cita web|título=Zonas verdes e parques|url=http://santiagodecompostela.org/facendo_cidade/facendo.php?txt=fc_parques&lg=gal|editor=[http://santiagodecompostela.org/index.php?lg=gal Concello de Santiago]|dataacceso=22 de marzo de 2013}}</ref> == Monumentos, museos e lugares de visita == [[Ficheiro:SantiagoCatedral!.jpg|miniatura|[[Catedral de Santiago de Compostela]].]] Na cidade hai 41 edificios cualificados como de excepcional valor arquitectónico, histórico e cultural que foron propostos para a súa declaración individualizada como [[Ben de Interese Cultural|bens de interese cultural]] na categoría de monumentos. Son tutelados pola administración, aínda que só sete deles dispoñen desta distinción. Hai 293 edificios que presentan características tipolóxicas e compositivas de especial significación arquitectónica e ambiental, debido ás súas [[Tipoloxía lítica|tipoloxías]] arquitectónicas. O total de edificios inventariados como de interese no conxunto urbano é de 1.411. === Cidade vella === {{Artigo principal|Cidade vella de Santiago de Compostela}} [[Ficheiro:Vista aéra da zona vella de Santiago de Compostela.jpg|290px|miniatura|esquerda|Vista aérea da [[Zona vella de Santiago de Compostela|zona vella]].]] [[Ficheiro:Location map Santiago de Compostela (cathedral area).svg|miniatura|A cidade vella máis próxima á catedral.]] A cidade vella de Santiago de Compostela é unha zona urbana da cidade caracterizada pola súa arquitectura antiga e monumental. Foi elixida como [[Patrimonio da Humanidade]] pola [[UNESCO]] en [[1985]]. As edificacións que foron construídas na cidade antiga durante as épocas románica, gótica e barroca, fixeron dela unha das zonas urbanas mais fermosas do mundo, converténdose nun lugar de culto cun grande esplendor artístico. === Museos === [[Ficheiro:Siza Konpostelan.JPG|miniatura|dereita|[[Centro Galego de Arte Contemporánea]].]] [[Ficheiro:DuasMarias_050708.JPG|200-px|miniatura|dereita|[[As dúas Marías]], escultura moderna en metal no Parque da Ferradura]] * [[Centro Galego de Arte Contemporánea]], museo a base de exposicións temporais de obras actuais. * [[Museo do Pobo Galego]], sobre a etnografía e historia de Galicia, no [[Convento de San Domingos de Bonaval]]. * [[A Casa da Troia]], antiga casa do hóspedes frecuentada por universitarios, é un museo que recrea a vida estudantil de finais do [[século XIX]] e comezos do [[século XX|XX]]. * [[Museo da Catedral de Santiago de Compostela|Museo da Catedral]]. * [[Museo das Peregrinacións e de Santiago]], sobre o fenómeno da peregrinación e o nacemento e evolución de Compostela. * [[Museo Pedagóxico de Galicia]]. === Arquitectura relixiosa === * [[Mosteiro de San Martiño Pinario]]. * [[Convento de San Francisco do Val de Deus]]. * [[Convento de Santo Agostiño de Santiago de Compostela|Convento de Santo Agostiño]] (s.XVII). * [[Convento de San Paio de Antealtares]]. * [[Convento de Santa Clara de Santiago de Compostela|Convento de Santa Clara]]. * [[Igrexa de San Fiz de Solovio]]. * [[As Orfas]] * [[Igrexa de Santa María Salomé]], igrexa románica (s.XII) na rúa Nova. * [[Capela de Ánimas]]. * [[Colexiata de Santa María a Real do Sar]]. * [[Catedral de Santiago de Compostela]], o emblema relixioso de Galicia e do [[Camiño de Santiago]], con múltiples puntos de interese, entre os que destacan no seu interior o [[Pórtico da Gloria]] do [[mestre Mateu]] e no exterior as [[fachada]]s de [[Fachada das Praterías|Praterías]], da [[Fachada da Acibechería|Acibechería]] e do [[Fachada do Obradoiro|Obradoiro]] (conxunto barroco que completa a fachada principal diante do pórtico da Gloria e fronte ó [[Pazo de Raxoi]]). A catedral, que se comezou a levantar no [[século XI]], conta cunha planta de [[cruz latina]] con tres [[Nave (arquitectura)|naves]] lonxitudinais, tres de cruceiro e nove capelas na cabeceira, cinco abertas ó [[deambulatorio]] e catro ao [[Cruceiro (arquitectura)|cruceiro]]. Todas elas son semicirculares, agás a central que posúe a forma recta da arquitectura [[Prerrománico|prerrománica]]. O templo está coroado por nove torres situadas do seguinte modo: dúas en cada unha das tres fachadas, dúas máis no punto de encontro das naves co cruceiro e outra máis sobre este. Foi construída plenamente con granito, unindo os [[perpiaño]]s con morteiro de cal, elaborado nos fornos de [[Triacastela]]. O modelo desta catedral foi [[San Sadurniño de Tolosa]], en [[Francia]]. === Arquitectura civil === [[Ficheiro:Colexio de Fonseca.JPG|miniatura|esquerda|[[Claustro]] do [[Colexio de Fonseca]].]] * [[Pazo de Raxoi]], [[neoclasicismo|neoclásico]], sede do Concello e da Presidencia da Xunta de Galicia (s.XVIII), situado na [[praza do Obradoiro]], fronte a fronte coa catedral. * [[Hostal dos Reis Católicos]], antigo edificio que pasou por diversas ocupacións como hospital e centro de peregrinos. Hoxe é [[Paradores Nacionais de Turismo|Parador Nacional]]. * [[Colexio de San Xerome]], sito na parte meridional da praza do Obradoiro, foi creado para albergue de estudantes pobres e artistas. Está unido ao ''Colexio de Fonseca'', xunto co cal é sede do [[reitor]]ado da [[Universidade de Santiago]]. * [[Colexio de Fonseca]]. Alberga a [[Biblioteca Xeral da Universidade de Santiago de Compostela|Biblioteca Xeral]] da Universidade, na bela e agradable praza de Fonseca. * [[Colexio de San Clemente]], obra do século XVII, situado enfronte do Parque da Ferradura, na súa parte norte, e moi preto da [[Porta Faxeira]]. Na actualidade alberga o IES Rosalía de Castro. * [[Mercado de Santo Agostiño]], complexo neomedieval proxectado polo arquitecto asturiano [[Joaquín Vaquero Palacios|Vaquero Palacios]], foi construído entre [[1937]] e [[1942]]. * Edificio da Universidade, [[neoclásico]] do XIX, na actualidade ocupado pola [[Facultade de Xeografía e Historia de Santiago de Compostela|Facultade de Xeografía e Historia]]. A universidade, como institución, remóntase ao [[século XVI]]. * [[Parque da Ferradura]]. * Porta do Camiño, entrada da época medieval. * [[Rúa do Franco]], típico lugar de paseo e toma de viños. * [[Rúa do Vilar]]. Con múltiples e chamativos [[soportal|soportais]]. Nela hai un cine de principios do século XX. * [[Praza do Obradoiro]], circundada pola Catedral, o Hostal dos Reis Católicos, o pazo de Raxoi e o colexio de San Xerome. * [[Praza da Quintana]], dividida en Quintana de Vivos e Quintana de Mortos (antigo cemiterio), limitada entre a catedral, a [[casa da Parra]], o convento de San Paio de Antealtares e a [[casa da Conga]]. * [[Auditorio de Galicia]], sede da [[Real Filharmonía de Galicia]] dende [[1996]]. [[Ficheiro:Santiago nocturno panoramica.jpg|miniatura|centro|500px|Panorámica desde Belvís.]] === Escultura === En Santiago hai multitude de [[escultura]]s no interior e no exterior de edificacións ou en espazos públicos, de diversas épocas ata a actualidade. {{Galería |Ficheiro:Fraguas, Antón (Santiago) 01-03b.jpg|Antón Fraguas |Ficheiro:2013. Ricardo Carballo Calero by José Molares. Santiago de Compostela-1.jpg| Ricardo Carbalho Calero |Ficheiro:Escultura. Campus universitaro de Santiago de Compostela- Galicia.jpg|Campus Sur da Universidade de Santiago |Ficheiro:Monumento a Castelao en Santa Susana.JPG|Monumento a Castelao |Ficheiro:2011-05-21. Santiago de Compostela-Escultura fronte á Facultade de Filosofía.jpg| Facultade das Ciencias Económicas e Empresariais |Ficheiro:Catedral, claustro, 02-39c.JPG|800 (800 aniversario da consagración da Catedral de Santiago) |Ficheiro:Santiago 23-36b, facultade de Xeografía e Historia.jpg|Frontón da Facultade de Xeografía e Historia |Ficheiro:Santiago, Cidade da Cultura 08-24a, Zapatos no Camiño.jpg| Zapatos no Camiño }} == Economía == [[Ficheiro:Televés laranxa Televes en Conxo.jpg|miniatura|Sede de [[Televés]] en [[Conxo, Santiago de Compostela|Conxo]].]] Aínda que a [[economía]] santiaguesa depende en gran parte da [[administración pública]] (feito derivado de ser a capital galega), o [[turismo]], sobre todo co Camiño de Santiago, a [[industria]] e a educación [[universidade|universitaria]] están axudando a diversificala. Entre as principais empresas da cidade encóntranse a [[Madeira|madeireira]] [[FINSA]], a automobilística [[Uro (automoción)|UROVESA]], a corporación das [[telecomunicacións]] [[Televés]], [[Castrosua]], que constrúe a metade dos [[autobús|autobuses]] fabricados en España, ou [[Blu:Sens]], que se dedica á fabricación produtos tecnolóxicos. Así como dous polígonos industriais: o do Tambre e o da Sionlla. A renda bruta de Santiago ocupa o sexto posto a nivel autonómico e o 280º a nivel estatal<ref>{{Cita web|título=La renta bruta media de Santiago de Compostela es de 28.133 euros|url=https://www.epdata.es/renta-bruta-media-euros/faffeb07-2da9-4354-b171-d698f3556609/santiago-compostela/6705|páxina-web=EpData|data-acceso=2020-06-17|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://datosmacro.expansion.com/mercado-laboral/renta/espana/municipios/galicia/a-coruna/santiago-de-compostela|páxina-web=Datos Macro|título=Renta por Municipios|data-acceso=22/06/2022}}</ref> === Transportes e comunicacións === ==== Ferrocarril ==== [[Ficheiro:Estación de tren de Santiago de Compostela. Galiza-2.jpg|miniatura|Estación de Santiago.]] {{artigo principal|Estación de Santiago de Compostela}} Santiago de Compostela conta cunha estación de tren de pequeno tamaño situada na zona [[sur]] da cidade, xusto na intersección entre a Rúa do Hórreo e a Avenida de Lugo. Conta cunha parada de [[taxi]]s e varias empresas de alugueiro de vehículos. Dende a estación de [[ferrocarril]] de Santiago saen trens diarios que a comunican coas principais cidades galegas agás [[Lugo]] e [[Ferrol]], para as cales é preciso ir á [[A Coruña|Coruña]] e coller outro tren a estas cidades. Os trens que parten da estación compostelá tamén comunican á cidade con outras estacións de [[España]] ([[Estación de Chamartín|Madrid-Chamartín]] e [[Estación de Alacant|Alacant-Terminal]]) e de [[Francia]] ([[Hendaia]]). Porén para se dirixir a outras estacións é preciso dirixirse a outras cidades, principalmente [[Madrid]], e coller outro tren. Actualmente está en obras unha liña de [[AVE]] que unirá Santiago de Compostela con Madrid, aínda que a liña de Alta Velocidade xa une Santiago de Compostela con Ourense e A Coruña. Tamén se encontra en proxecto unha futura [[estación intermodal]], situada na mesma localización que a actual e que unirá o AVE con trens e autobuses de proximidades. ===== Accidente ferroviario de 2013 ===== {{Artigo principal|Accidente ferroviario de Angrois de 2013}} O [[24 de xullo]] de [[2013]] no lugar de [[Angrois, Sar, Santiago de Compostela|Angrois, Sar]], a dous quilómetros da entrada da cidade, tivo lugar o accidente de tren máis grave da historia de [[Galicia]], con 78 vítimas mortais, e o segundo máis grave da historia de [[España]] despois do de [[Accidente de Torre del Bierzo|Torre del Bierzo]], que tamén facía ruta dende a [[Meseta Central|meseta]] ata Galicia. Un tren [[Alvia]], que circulaba a 190&nbsp;[[Quilómetro por hora|km/h]] nunha zona limitada a 80, descarrilou nunha curva coñecida coma A Grandeira. O [[Pavillón Multiúsos Fontes do Sar]] utilizouse como [[tanatorio]] provisional pola gran cantidade de finados. Os medios de comunicación nacionais e internacionais loaron a resposta dos veciños de Angrois, dos servizos de Santiago de Compostela e dos cidadáns de Galicia en xeral por contribuír nos labores de rescate e axuda.<ref>{{cita novas|título=Accidente en Santiago: ... e o amencer máis duro|url=http://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2013/07/26/accidente-santiago-amanecer-duro/0003_201307G26P18992.htm?idioma=galego|dataacceso=27 de xullo de 2013|obra=La Voz de Galicia|data=26 de xullo de 2013|autor=María Cedrón|autor2=Alberto Mahía}}</ref> ==== Aeroporto ==== {{artigo principal|Aeroporto da Lavacolla}} Santiago de Compostela conta cun [[aeroporto]] cunha pista de 3,2 quilómetros, coñecido como [[aeroporto da Lavacolla]]. Está situado no lugar da [[A Lavacolla, Sabugueira, Santiago de Compostela|Lavacolla]], na parroquia de [[Sabugueira, Santiago de Compostela|Sabugueira]] a uns 10&nbsp;km do centro da cidade. Trátase do aeroporto galego con máis tránsito de viaxeiros, non obstante o aeroporto está a sufrir nos últimos anos un certo retroceso no número de mercadorías transportadas. O [[4 de maio]] do [[2007]] presentouse o proxecto dunha nova terminal. Pretendíase inaugurala no ano 2010, coincidindo co Ano Santo Compostelán, mais non foi posible. Rematada e inaugurada o 13 de outubro de 2011, a nova terminal ten capacidade para máis de catro millóns de pasaxeiros. O edificio ten un total de 74.230 m² e conta con 32 mostradores de facturación, 9 hipódromos de recollida de equipaxes, 12 portas de embarque e 3.665 prazas de [[aparcadoiro]]. [[Ficheiro:Autobús-Santiago-Compostela.jpg|miniatura|Autobús urbano en Compostela.]] Entre outras melloras aeroportuarias previstas nas actuais instalacións, están a mellora da capa de rodaxe da pista de aterraxe, a ampliación da plataforma de [[aeronave]]s, intervencións no sistema eléctrico, melloras no aparcadoiro e outras pequenas intervencións no interior da actual terminal. ==== Autobuses ==== A cidade de Santiago de Compostela conta cunha rede de autobuses urbanos e metropolitanos que comunican os distintos puntos da cidade, así como esta con outras localidades da súa [[área metropolitana de Santiago de Compostela|área metropolitana]]. Está subvencionada pola [[Xunta de Galicia]] e xestiónaa en réxime de concesión a empresa [[Tussa|Transportes Urbanos de Santiago S.A.]] (Tussa), que explota 24 liñas, das cales 10 son urbanas, 6 circulares e 8 son interurbanas. A pesar do servizo de transporte urbano, os problemas de tráfico seguen a ser constantes na cidade. A capital de Galicia conta tamén cunha estación de autobuses que recibe a milleiros de pasaxeiros cada día e que a comunica con outros puntos de [[Galicia]], do resto de [[España]] e [[Portugal]]. == Deportes == {{sen referencias|sección=si}} [[Ficheiro:Multiusos Fontes do Sar (interior).JPG|miniatura|[[Pavillón Multiúsos Fontes do Sar]].]] En Santiago de Compostela destacan os seus equipos profesionais de [[fútbol sala]] e [[baloncesto]], representados polo [[Santiago Futsal]] e o [[Obradoiro CAB]] respectivamente. Ámbolos dous equipos compiten nas máximas categorías das súas respectivas disciplinas ([[División de Honra (LNFS)|División de Honra]] e [[Liga ACB]] respectivamente). O equipo máis laureado da cidade é o Santiago Futsal (anteriormente coñecido como '''Autos Lobelle'''), que conta con varios títulos galegos (3 [[Copa Xunta de Galicia de Fútbol Sala|Copas Xunta de Galicia]]), españois (1 [[Copa de España de Fútbol Sala|Copa de España]] e 1 [[Supercopa de España de Fútbol Sala|Supercopa de España]]), amais dun título continental, a [[Recopa de Europa de Fútbol Sala|Recopa de Europa]], conquistada na tempada [[2006]]-[[2007|07]] ante o [[SL Benfica (futsal)|SL Benfica]] en Santiago de Compostela. Estes dous equipos xogan os seus partidos como locais no [[Pavillón Multiúsos Fontes do Sar]], un recinto con capacidade para ata máis de 6.000 espectadores. En baloncesto tamén hai que salientar ao [[Club Baloncesto Rosalía de Castro]], que chegou a competir na liga [[LEB Ouro]] en dúas etapas: a primeira comezou na tempada [[1999]]-[[2000|00]] e que durou catro tempadas, e a segunda durante as tempadas [[2007]]-[[2008|08]] e [[2008]]-[[2009|09]], actualmente compite na [[Liga EBA]]. [[Ficheiro:Estadio Multiusos de San Lazaro.jpg|miniatura|[[Estadio multiúsos de San Lázaro]].]] Outro deporte importante na cidade é o [[fútbol]], deporte no cal salienta a [[Sociedade Deportiva Compostela]], equipo que competiu na [[Primeira División Española]], onde ocupa o 39º posto da [[Clasificación histórica da Primeira división española de fútbol|clasificación histórica]], durante catro tempadas consecutivas (entre a [[Primeira división española 1994/95|1994-95]] e [[Primeira división española 1997/98|1997-98]]), mais tralo descenso de categoría, os malos resultados deportivos e a mala situación económica que atravesou o club dende o descenso levárono á súa desaparición como empresa en [[agosto]] do [[2010]]. En 2004, tres anos antes da desaparición deportiva do club compostelanista, nacera a [[Sociedade Deportiva Campus Stellae]]. O [[22 de xullo]] do [[2011]] anunciouse que o Campus Stellae podería chamarse SD Compostela, logo de que o actual presidente, o empresario [[Antonio Quinteiro|Antonio Quinteiro,]] asumira a débeda do extinto club. O Compostela, que na tempada [[2012]]-[[2013|13]] ascendeu da [[Terceira División Española|terceira]] á [[Segunda División B Española|segunda división B]], disputa os seus partidos no [[Estadio Municipal Verónica Boquete de San Lázaro|estadio de San Lázaro]], cunha capacidade para 14.000 espectadores. Outros clubs de fútbol importantes da cidade son o [[Santiago de Compostela Club de Fútbol]], que competiu na [[Preferente Autonómica de Galicia|Preferente Autonómica]] ata a tempada 2011-12; e o desaparecido [[Sociedad Deportiva Ciudad de Santiago]], que chegou a xogar na [[Segunda División B Española|Segunda División B]] na tempada [[2008]]-[[2009|09]], xogando tamén como local en San Lázaro. Nos deportes de auga, está o [[wáter-polo]], representado polo [[Club Waterpolo Santiago]], que compite na [[Liga Galega de Wáter-polo]] e que se proclamou catro veces campión da [[Copa Galega de Wáter-polo|Copa Galega]] (3 en categoría masculina e 1 en categoría feminina), e a [[natación]], representada polo [[Club Natación Ciudad de Santiago]]. O [[hóckey a patíns]] é un deporte que vai gañando popularidade na capital de Galicia, estando representado por dous clubs que centran a súa actividade principalmente nas categorías de base, o [[Club de Hockey Compostela]] e o [[H.C. Raxoi]]. == Cultura == === Cidade da Cultura === [[Ficheiro:Cidade da Cultura, Santiago de Compostela - 2009.jpg|miniatura|Vista xeral da [[Cidade da Cultura de Galicia]]. Ao fondo, as Torres Hedjuk.]] {{Artigo principal|Cidade da Cultura de Galicia}} A Cidade da Cultura é un complexo [[arquitectura|arquitectónico]], [[cultura]]l e de entretemento situado no monte Gaiás, moi preto do centro urbano de Santiago. O complexo do Gaiás ocupa unha superficie de 141.800 m² e alberga as seguintes estruturas: * A [[Biblioteca de Galicia|biblioteca]], cuxa misión é a de reunir, conservar e difundir o patrimonio bibliográfico de Galicia. Comparte edificio co [[Arquivo de Galicia]]. * O Centro de Emprendemento (CEM), dedicado fundamentalmente ó emprendemento dos sectores cultural e tecnolóxico. * O [[Museo Centro Gaiás]], que acolle exposicións temporais como a de ''[[Gallaecia Petrea]]'', coa que se inauguraron as súas instalacións en 2012. * Centro de Innovación Cultural (CINC), sede da Axencia para a Modernización Tecnolóxica de Galicia (AMTEGA) e do Centro de Procesamento de Datos Integral. * Edificio Fontán, en memoria do xeógrafo [[Domingo Fontán]]. Foi o último edificio construído e acolle o Instituto de Ciencias do Patrimonio (que promove o poatrimonio cultural galego), a Agencia para a Calidade do Sistema Universitario de Galicia. No exterior destacan na paisaxe as [[Torres Hejduk]], cun espazo expositivo, e unha rede de espazos verdes para uso deportivo ou de lecer. O proxecto inicial prevía tamén un Centro da Música e das Artes Escénicas e un Centro de Arte Internacional. Porén, en marzo de 2013, o [[Parlamento de Galicia]] acordou paralizar definitivamente as obras pendentes<ref>{{Cita web |url= http://praza.com/cultura/3971/o-parlamento-aproba-paralizar-de-vez-as-obras-da-cidade-da-cultura/|título= O Parlamento aproba paralizar de vez as obras da Cidade da Cultura|autor= |data= 26/03/2013|obra= |editor= Praza Pública|dataacceso=15 de abril de 2013}}</ref>. === Educación === [[Ficheiro:Santiago de Compostela. IES Rosalía de Castro.JPG|miniatura|IES Rosalía de Castro, no antigo [[Colexio de San Clemente]].]] O Concello de Santiago de Compostela forma parte, dende o ano [[1996]], da [[Asociación Internacional de Cidades Educadoras]] (AICE), que busca impulsar colaboracións e accións concretas entre as cidades, participar e cooperar activamente en proxectos, e intercambios de experiencias con grupos e institucións con intereses comúns.<ref>{{cita web|título=Carta de Cidades Educadoras|url=http://w10.bcn.es/APPS/eduportal/pubFitxerAc.do?iddoc=65650|formato=pdf|dataacceso=22 de marzo de 2013}}</ref><ref>{{cita web|título=Lista de cidades participantes na Asociación Internacional de Cidades Educadoras|url=http://w10.bcn.es/APPS/eduportal/pubPaisosAc.do?ididi=2|dataacceso=22 de marzo de 2013}}</ref> A cidade contaba en 2010 con 21 centros de atención de primeira infancia (15 privados e 6 públicos), 35 centros de [[educación infantil]] (17 públicos, 3 privados e 15 concertados), 29 centros de [[educación primaria]] (14 públicos, 3 privados e 12 concertados), 19 centros de [[educación secundaria]] (8 públicos, 3 privados e 8 concertados), 15 centros de [[bacharelato]] (9 públicos e 6 privados) e 15 centros de [[formación profesional]] (9 públicos e 6 privados). Os alumnos que estaban a estudar na ensinanza non universitaria nese ano chegaban a 20.500.<ref name="Observatorio Urbano"/> === Universidade === [[Ficheiro:Faculty of History of the USC, Santiago de Compostela, Galicia.jpg|miniatura|Edificio da [[Universidade de Santiago de Compostela|Universidade]], actual [[Facultade de Xeografía e Historia de Santiago de Compostela|Facultade de Xeografía e Historia]].]] {{Artigo principal|Universidade de Santiago de Compostela}} A USC data de finais do [[século XV]], sendo a primeira creada en Galiza. En [[2012]] o número de alumnos matriculados era de 26.401, dos cales 16.800 eran homes e 9.601 mulleres.<ref name="Observatorio Urbano"/> A universidade conta con dous campus, vinte e tres facultades e dúas Escolas Técnicas Superiores, ademais de tres Escolas Universitarias adscritas e 5 centros vinculados.<ref>{{cita web|título=Centros (facultades e escolas)|url=http://www.usc.es/gl/centros/|editor=Universidade de Santiago de Compostela|dataacceso=29 de marzo de 2013}}</ref> === Festas e celebracións === [[Ficheiro:Fogos do 25 de Xullo.jpg|miniatura|[[Fogos de artificio]] nas [[Festas do Apóstolo Santiago|Festas do Apóstolo]].]] * Festa de San Xulián o 7 de xaneiro na parroquia de Carballal. * Festa de San Vicente o 22 de xaneiro no barrio de Marantes. * Festa de San Brais o 2 de febreiro na parroquia da Barciela. * Festa de San Lázaro o 28 de febreiro na parroquia de San Lázaro. * Festa de San Marcos o 25 de abril na parroquia de Bando. * Festa de Santa Lucía o 27 de abril no barrio de Figueiras e o 4 de maio no barrio de Sabugueira e na parroquia de Eixo. * Festa de San Pedro Mártir o 29 de abril en Belvís. * Festa de San Miguel de Roxos o 1 de maio no barrio de Villestro. * Festa de San Antonio e San Xosé do 9 ao 11 de maio na parroquia de Marrozos. * Festa da Virxe de Fátima o 13 de maio na parroquia de Castiñeiriño. * Festa de San Mauro o 29 e 30 de maio no barrio de Vidán. * Festa de San Fernando o 30 de maio no barrio de San Fernando no Ensanche, * Festa da Foliada o 30 de maio no barrio de San Pedro. * Festa do Corpus Christi na parroquia de César. * As festas da Ascensión son as máis importantes de Santiago despois das do Apóstolo. Celébranse durante varios días do mes de maio, coincidindo coa festividade da [[Día da Ascensión|Ascensión]]. * Festa de Santo Antonio o 13 de xuño no barrio da Graza e nas parroquias de Fontiñas, Bando e Castiñeiriño. * Festa de San Xoán o 23 e 24 de xuño nos barrio de Almáciga, As Cancelas, Cruceiro da Coruña, San Pedro, San Lourenzo, San Xoán de Fecha, Villestro e Vista Alegre. * Festa de San Paio o 26 e 27 de xuño en Sabugueira. * Festa de San Pedro o 28 e 29 nas parroquia de Busto e San Xoán de Fecha, así como no barrio de San Pedro. * Festa do Santísimo Sacramento o 29 e 30 de xuño no lugar de Busto. * Festa de [[San Caralampio]] o 6 de xullo no barrio de Vista Alegre. * Festa de San Cristovo o 10 e 11 de xullo na parroquia de Enfesta e do 10 ao 12 na parroquia de Eixo. * Festa de Santa mariña o 18 de xullo en Verdía. * [[Festas do Apóstolo Santiago|Festas do Apóstolo]] na segunda quincena do mes de xullo nos días próximos ao [[25 de xullo]], festividade de Santiago. * [[Ano Santo Xacobeo]]: Ten lugar cando o 25 de xullo cae en domingo. Só durante os anos santos permanece aberta a Porta Santa da Catedral para acceso dos peregrinos. Os anos santos xacobeos presentan unha grande afluencia de peregrinos, habitualmente maior ca nun ano ordinario. * Festa de San Fiz o 2 e 3 de agosto en Amio, na parroquia de San Lázaro. * Festa do Divino Salvador do 6 ao 8 de agosto en Vidán. * Festa da Nosa Señora da Mercé o domingo máis próximo ao 8 de setembro na parroquia de Conxo. * Festa da Nosa Señora o 14 e 15 de agosto nas parroquia de Grixoa, Marrozos e Villestro. * Festa de San Lázaro o 15 e 16 de agosto no barrio de San Lázaro. * Festa de San Roque e o Carme do 15 ao 17 de agosto nas parroquias de Figueiras e Marrozos. * Festa de Santa María o 15 de agosto na parroquia de César. * Festa de Santa María a Maior e Real do 15 ao 17 no barrio do Sar. * Festa de [[Roque de Montpellier|San Roque]], copatrón da cidade, é a segunda festa local. Celébrase o [[16 de agosto]]. * Festa de San Roque e San Antonio o 16 de agosto na parroquia de César. * Festa do Santísimo o 17 de agosto no barrio de Marrozos. * Festa do Rosario o 29 de agosto na parroquia de Aríns. * Festa do Carme na parroquia de César (17 de agosto), e de Aríns. * Festa da Divina Pastora o 31 de agosto no barrio de Almáciga. * Festa do Sacramento na parroquia de Varciela. * Festa de San Roque o 31 de agosto en Laraño. * Festa de San Sebastián na Rocha, parroquia de Conxo. * Festa de San Isidro na parroquia de Aríns. * O martes de [[Entroido]] é festivo local algúns anos no canto da celebración do San Roque ou da Ascensión. Así ocorreu en 2006, substituíndo ao San Roque, e en 2007 ao coincidir a Ascensión co [[Día das Letras Galegas]]. * Cada novembro dende [[1986]], celébrase o festival cinematográfico [[Cineuropa]]. == Santiago na literatura popular galega == ; Locucións * ''Vaiche na misa en Conxo'': dise cando alguén non está, e vai tardar en chegar. Segundo Eladio Rodríguez, a expresión provén de cando foi asasinado o arcebispo [[Sueiro Gómez de Toledo]], en 1366, no contexto duns graves enfrontamentos polos que se ordenou o peche de tódalas igrexas de Santiago. En consecuencia, os composteláns tiñan que ir a misa a Conxo, daquela lonxe da cidade, polo que tardaban moito en ir e volver.<ref>Eladio Rodríguez González, s. v. ''ir''.</ref>. ; Refraneiro * ''Cando algús van a Santiago, xa volven outros con cunchas'' <ref>Eladio Rodríguez González, s. v. ''Santiago''.</ref>. * ''En Padron hai boas nenas,/ en Santiago a flor delas,/ as da Cruña son fregonas'' <ref>Juan Sobreira Salgado: ''Papeletas'', s. v. ''nena''. No orixinal: ''hay''.</ref>. * ''Santiago reza, Pontevedra dorme, Vigo traballa e a Coruña divírtese''.<ref>{{Cita revista |nome=M.ª Carmen |apelidos={{versaleta|Paz Roca}} |ano=2007 |título=Aínda novos manuscritos paremiolóxicos de Vázquez Saco |revista=Cadernos de Fraseoloxía Galega |número=9 |páxina=264 |editorial=[[Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades|Centro Ramón Piñeiro]] - [[Xunta de Galicia]] |localización=[[Santiago de Compostela]] |issn=1698-7861 |url=http://www.cirp.es/pub/docs/cfg/cfg09_14.pdf |cita=Santiago reza, Pontevedra dorme, Vigo traballa i-a Coruña devírtese}}</ref> ; Cantigueiro: * ''A vila de Sant-Iago,/ a vila santiaguesa,/ a vila de Sant-Iago/ algún día foi devesa'' ** Segundo [[Fermín Bouza-Brey]] recolle unha lenda que conta como a catedral de Santiago, e a propia cidade ó seu redor, foi fundada polo Apóstolo cando, unha vez que botaou a tódolos mouros destas terras, decidiu erguer unha catedral. Nunha [[carballo común|carballeira]] que lle pareceu ben foi arrincando tódolos carballos, un a un, cunha soa man, ata abrir un claro amplo de abondo. Logo estendeu unha pelica no chan e marcou os lindes por onde debían facerse os muros, e foi colocando pedras sobre o perímetro ata terminar de levantar o templo <ref>Lenda recollida por Fermín Bouza Brey de María Vázquez, do lugar de [[Moimenta, Macenda, Boiro|Moimenta]], en [[Macenda, Boiro|Macenda]] ([[Boiro]]), publicada en ''Nós'' nº 56, 15.08.1928, 158.</ref>. * ''Ben cho dixen, Catuxiña,/ que non foses a Santiago,/ que te habías de asustar/ de ver o Santo a cabalo'' <ref>Xaquín Lorenzo Fernández, 53.</ref>. * ''Cando vaias a Santiago/ mércame un Santiaguiño;/ se mo non mercares grande/ mércamo pequerrechiño'' <ref>Xaquín Lorenzo Fernández, 56.</ref>. * ''Eu ben cho dixen, meniña,/ que non foras a Santiago,/ que te habías de asustar/ de ver o Santo a cabalo'' <ref>Xaquín Lorenzo Fernández, 79.</ref>. * ''Indo para Santiago,/ doume a morte no camiño;/ deixo dito que me enterren/ na cama do meu veciño''. * ''Indo para Santiago,/ doume a morte nunha eira;/ deixo dito que me enterren/ na cama da costureira''. * ''Maruxa, se é que che calla/ de ires a Santiago,/ pasa pola Catedral,/ vai onda o Santo abrazalo'' <ref>Xaquín Lorenzo Fernández, 94.</ref>. * ''San Vicente de Marantes / é un santo moi galanteiro / quere que lle fagan a festa / o vintedous de xaneiro'' <ref>[[Marantes, Santiago de Compostela|San Vicente de Marantes]] é unha parroquia do concello de Santiago de Compostela.</ref>. == Cidades irmandadas == {{Columnas 2}} * {{BRAb}} [[São Paulo]], [[Brasil]]<ref name="São Paulo">{{Cita web |url=http://www2.prefeitura.sp.gov.br/secretarias/relacoes_internacionais/ingles/descentralized_cooperation/sister_cities/0001 |título=Prefeitura.Sp - Descentralized Cooperation |data-acceso=30 de setembro de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20081224222805/http://www2.prefeitura.sp.gov.br/secretarias/relacoes_internacionais/ingles/descentralized_cooperation/sister_cities/0001 |dataarquivo=24 de decembro de 2008 |urlmorta=yes }}</ref><ref name="São Paulo2">{{Cita web |url=http://www.prefeitura.sp.gov.br/cidade/secretarias/relacoes_internacionais/cidadesirmas/index.php?p=1066 |título=International Relations - São Paulo City Hall - Official Sister Cities |data-acceso=30 de setembro de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20100521024206/http://www.prefeitura.sp.gov.br/cidade/secretarias/relacoes_internacionais/cidadesirmas/index.php?p=1066 |dataarquivo=21 de maio de 2010 |urlmorta=yes }}</ref> * {{PORb}} [[Coímbra]], [[Portugal]], dende [[1994]] * {{PORb}} [[Santiago do Cacém]], [[Portugal]], dende os anos '80 * {{IRNb}} [[Mashhad]], [[Irán]] * {{ARGb}} [[Buenos Aires]], [[Arxentina]], dende os anos '80 * {{IRNb}} [[Qom]], [[Irán]] * {{MEXb}} [[Santiago de Querétaro]], [[México]] (2005) {{nova columna}} * {{DOMb}} [[Santiago de los Caballeros]], [[República Dominicana]] ([[2004]])<ref>[[A Española]] foi empregado baixo a regra da [[Orde dos Dominicos]] e a [[Orde de Alcántara]], o nome de [[Santiago de los Caballeros|Santiago]] como cidade da [[República Dominicana]] foi empregado posteriormente</ref> * {{ITAb}} [[Asís]], [[Italia]] ([[2008]]) * {{ITAb}} [[Pisa]], [[Italia]] ([[2010]]) * {{CUBb}} [[Santiago de Cuba]], fundada por [[Diego Velázquez de Cuéllar]] ([[1514]]) * {{ESPb}} [[Cáceres]], [[España]] * {{CHNb}} [[Qufu]], [[República Popular da China]] * {{FRAb}} [[Le Puy-en-Velay]], [[Francia]] {{final columnas}} == Galería de imaxes == {{Artigo principal|Galería de imaxes de Santiago de Compostela}} {{Galería |title= |width=175 |height=140 |align=center |Ficheiro:Santiago.de.Compostela.Catedral.Noche.jpg|A Catedral durante a noite. |Ficheiro:Spain.Santiago.de.Compostela.Catedral.Portico.01.001.jpg|Pórtico da catedral. |Ficheiro:Spain.Santiago.de.Compostela.Catedral.Puerta.Meridional.jpg|Porta das Praterías. |Ficheiro:Interior Catedral Santiago de Compostela.jpg|Pórtico da Gloria. |Ficheiro:Ábsidas Bonaval.JPG|Convento de San Domingos de Bonaval. |Ficheiro:Santiago nova -Área Central GDFL01.JPG|Área Central. |Ficheiro:Parque Alameda, Santiago de Compostela, España, 2015-09-23, DD 56.jpg|Miradoiro da Alameda. |Ficheiro:Santiago de compostela - panoramio (20).jpg|Praza da Quintana. |Ficheiro:Santiago Cidade da Cultura 01-06.JPG|Cidade da Cultura. |Ficheiro:Hostal dos Reis Católicos. Praza do obradoiro. Santiago de Compostela.jpg|Hostal dos Reis Católicos. |Ficheiro:Parlamento de Galicia.jpg|Parlamento galego. |Ficheiro:Santiago Concello 604.jpg|Pazo de Raxoi. |Ficheiro:Entrada Museo do pobo Galego.jpg|Museo do Pobo Galego. |Ficheiro:Escudo da USC. Campus universitario de Santiago de Compostela.jpg|Escudo da USC. |Ficheiro:Santiago Campus Edificio GDFL.jpg|Campus universitario. |Ficheiro:Carballeira de Santa Susana1.JPG|Carballeira de Santa Susana. |Ficheiro:Carballeira de san lourenzo.jpg|Carballeira de San Lourenzo. |Ficheiro:AeroportodeSantiago31mar2007-01.jpg|Aeroporto de Lavacolla en 2007. |Ficheiro:Praza de Abastos, Santiago de Compostela.jpg|Praza de Abastos. |Ficheiro:Rio Sar Pontepedrina Santiago Galicia 070310 2.JPG|Río Sar. }} == Parroquias == {{Santiago de Compostela}} == Lugares de Santiago de Compostela == Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Santiago de Compostela vexa: [[Lugares de Santiago de Compostela]]. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commons|Santiago de Compostela|Santiago de Compostela}} {{Portal|Santiago de Compostela}} === Bibliografía === * [[Xaquín Lorenzo Fernández|LORENZO FERNÁNDEZ, Xaquín]]: ''Cantigueiro popular da Limia Baixa'', Galaxia, Vigo 1973. * [[Eladio Rodríguez González|RODRÍGUEZ GONZÁLEZ, Eladio]]: ''Diccionario enciclopédico gallego-castellano'', Galaxia, Vigo 1958-1961. * [[Juan Sobreira Salgado|SOBREIRA, Juan]]: ''Papeletas de un diccionario gallego'' (1792-1797), ed. de J. L. Pensado Tomé, Instituto de Estudios Orensanos, Ourense 1979. === Outros artigos === * [[Alcaldes de Santiago de Compostela]] * [[Eleccións municipais en Santiago de Compostela]] * [[Galería de imaxes de Santiago de Compostela]] * [[Galería de imaxes de igrexas de Santiago de Compostela]] === Ligazóns externas === * [http://www.caminodesantiago.gal Caminodesantiago.gal] * [http://www.catedraldesantiago.es Páxina web da catedral de Santiago de Compostela] * [http://www.santiagodecompostela.gal Páxina web do Concello de Santiago de Compostela] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240203192830/http://www.santiagodecompostela.gal/ |date=03 de febreiro de 2024 }} * [http://www.santiagoturismo.com Santiago Turismo] * [http://www.usc.es Universidade de Santiago de Compostela] * [http://www.crtvg.es/crtvg/camaras-web/praza-do-obradoiro Cámara web situada na praza do Obradoiro] * [[Ficheiro:High-contrast-camera-video.svg|20px]] [http://www.rtve.es/alacarta/videos/ciudades-espanolas-patrimonio-de-la-humanidad/ciudades-espanolas-patrimonio-humanidad-santiago-compostela/3834122/ ''Ciudades españolas Patrimonio de la Humanidad - Santiago de Compostela''] [[Televisión Española|TVE]], 17/12/2016 {{es}} {{Sucesión | predecesor = {{DEUb}} [[Weimar]] | título = [[Ficheiro:EU Insignia.svg|60px]]<br />[[Capital Europea da cultura]]<br />xunto con {{FRAb}} [[Aviñón]]<br />{{NORb}} [[Bergen]]<br />{{ITAb}} [[Boloña]]<br />{{BELb}} [[Bruxelas]]<br />{{POLb}} [[Cracovia]]<br />{{FINb}} [[Helsinqui]]<br />{{ISLb}} [[Reiquiavik]]<br />{{CZEb}} [[Praga]] | período = [[2000]] | sucesor = {{NLDb}} [[Rotterdam]]<br />{{PORb}} [[Porto, Portugal|Porto]] }} {{Rueiro de Santiago de Compostela}} {{ConcellosSantiago}} {{Artigos sobre Santiago de Compostela}} {{A Coruña}} {{Capitais europeas da cultura}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Santiago de Compostela| ]] [[Categoría:Artigos destacados sobre Galicia]] s4e5zgrhaa32hqkfso0qm45kriqly8j 0 3108 7104409 6982964 2025-06-23T12:28:40Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104409 wikitext text/x-wiki {{Organización|nome=Associaçom Galega da Lingua|pé=Logótipo actual da AGAL|enderezo=Casa da Língua Comum – Rua de Emílio e Manuel, 3. 15702|propósito=[[Reintegracionismo]]|actividades=[[Portal Galego da Língua]]<br />[[Em Galego]]<br /> [[Através Editora]]}} A '''Associaçom Galega da Língua''' é un colectivo [[reintegracionismo|reintegracionista]] creado en [[1981]] que pretende a plena [[Normalización lingüística|normalización]] do [[lingua galega|galego]], que entende ser unha póla da [[Galego-portugués|lingua galego-portuguesa]]. Contraria á [[normativa oficial do galego|normativa da RAG]], a súa ''Comissom Lingüística'' editou as súas propias [[Normativa reintegracionista do galego|normas]] en [[1983]] co título de ''Estudo crítico das normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego''. Hoxe en día estas [[Normativa reintegracionista do galego|normas]], corrixidas e ampliadas, condénsanse na obra ''Ortografia Galega Moderna confluente com o Português no mundo''.<ref>{{Cita novas |título= Ortografia galega moderna: confluente com o português no mundo |url= https://pgl.gal/ortografia-galega-moderna-confluente-com-o-portugues-no-mundo/ |xornal=[[Portal Galego da Língua]] |data = 13 de febreiro de 2017 | dataacceso = 27 de marzo de 2020 }}</ref> A AGAL busca e incorporación do galego ao ámbito lingüístico galego-luso-brasileiro. Considera que o galego é a denominación que o [[lingua portuguesa|portugués]] ten en [[Galicia|Galiza]] e asume que o nome internacional é ''portugués''. Desde o [[17 de xullo]] de [[2024]] forma parte da [[Comunidade dos Países de Língua Portuguesa]] co status de ''observador asociado''.<ref>{{Cita novas |título= A Associaçom Galega da Língua, novo órgano consultivo da CPLP |url= https://consellodacultura.gal/noticia.php?id=10677&tipo= |xornal=[[Consello da Cultura Galega]] | data = 26 de xullo de 2024 | dataacceso = 26 de febreiro de 2025 }}</ref> == Constitución da AGAL == En maio de 1981 tiveron lugar varias reunións en Santiago de Compostela que deron como principal conclusión que cumpría aproveitar as novas condicións políticas ([[Estatuto de autonomía de Galicia de 1981|Estatuto de Autonomía de Galiza]]) para dar resposta aos problemas da lingua galega. Para iso acordouse constituír unha asociación (a AGAL) que tería o obxectivo de ''conseguir umha substancial reintegraçom idiomática e cultural do galego, especialmente nas manifestaçons escritas, na área lingüística e cultural que lhe é própria: a galego-luso-africano-brasileira'' (extracto dos primeiros Estatutos da AGAL). O 9 de xuño dese ano redactouse na Coruña a acta fundacional, figurando como membros da mesma [[Xavier Alcalá]], [[António Gil Hernández]], [[Manuel Miragaia]], [[José Maria Monterroso]] e [[Joám Carlos Rábade]]. No mes de outubro a asociación legalizouse e xa en decembro elixiuse o primeiro Conselho Nacional, presidido polo membro fundador Xavier Alcalá. A AGAL foi unha das institucións que en [[1986]] impulsaron a creación da [[A Mesa pola Normalización Lingüística|Mesa pola Normalización Lingüística]].<ref>[https://web.archive.org/web/20060213093541/http://www.amesanl.org/Pdf/fundacional.pdf Carta fundacional] recuperada de [[Internet Archive]], captura do 13 de febreiro do 2006.</ref> En [[2018]] aposta polo [[binormativismo]] como eixo programático.<ref>{{Cita novas |título= O reintegracionismo muda a estratexia e aposta polo binormativismo |url= http://praza.gal/cultura/18010/o-reintegracionismo-muda-a-estratexia-e-aposta-polo-binormativismo/ |xornal=[[Praza.gal]] |data = 4 de decembro de 2018 | dataacceso = 5 de decembro de 2018 }}</ref> == Presidencias == * [[Ficheiro:Agal.jpg|miniatura|dereita|Logótipo vello da [[AGAL]]]]1981 a 1982: [[Xavier Alcalá]] (enxeñeiro de telecomunicacións e escritor) * 1982 a 2001: [[María do Carmo Henríquez Salido|Maria do Carmo Henríquez Salido]] (lingüista, profesora da [[Universidade de Vigo]]) * 2001 a 2007: [[Bernardo Penabade]] (lingüista e profesor de Lingua Galega no [[IES Perdouro]] de [[Burela]]) * 2007 a 2009: [[Alexandre Banhos]] (sociólogo, funcionario) * 2009 a 2012: [[Valentim Rodrigues Fagim]] (lingüista e profesor de portugués das escolas oficiais de idiomas de Ourense e Santiago de Compostela) * 2012 a 2015: [[Miguel Rodrigues Penas]]<ref>[http://www.agal-gz.org/corporativo/index.php?option=com_content&view=article&id=217:a-agal-elegeu-um-novo-conselho-para-fortalecer-a-oportunidade-da-lusofonia-para-a-cidadania-galega&catid=1 "A AGAL elegeu um novo Conselho para fortalecer a oportunidade da Lusofonia para a cidadania galega"], consultado o 8 de febreiro de 2013</ref> (profesional da comunicación, primeiro director de [[Através Editora]], empresario e un dos fundadores do [[Portal Galego da Língua|PGL]]<ref>Perfil de Miguel Penas na [http://www.agal-gz.org/corporativo/index.php?option=com_content&view=article&id=49%3Aconselho&catid=4%3Aagal&Itemid=12 web da AGAL], consultado o 8 de febreiro de 2013</ref>) * 2015 a 2023: [[Eduardo Maragoto]]<ref>[http://www.agal-gz.org/corporativo/component/content/article/1-info/369-eduardo-maragoto-presidente-da-agal-la-lingua-e-o-melhor-investimento-para-viabilizar-a-cultura-galegar "Eduardo Maragoto, presidente da AGAL: «A língua é o melhor investimento para viabilizar a cultura galega»"], consultado o 7 de novembro de 2016</ref> (lingüista e profesor de portugués na [[Escola Oficial de Idiomas|EOI]] de [[Valencia]] e [[Santiago de Compostela]]) * Desde xullo de 2023: [[Jon Amil Mateos|Jon Amil]]<ref>[https://pgl.gal/uma-nova-equipa-assume-a-direcao-da-agal/ "Uma nova equipa assume a direção da AGAL"], consultado o 20 de outubro de 2023</ref> (médico e antigo xestor do consultorio lingüístico [[@emgalego]] na rede [[Twitter|X]]).<ref>{{Cita web|url=https://x.com/emgalego/status/1793364479654187316|páxina-web=Twitter|título=Hoje tudo começa de novo... Até sempre, @amilgz! Bem-vindo, @Arkzo_!|data-acceso=20/11/2024}}</ref> == Membros de honra == Durante a súa historia, sobre todo nos primeiros anos, a AGAL distinguiu como Membros de Honra diferentes personalidades: * Galegos: [[Ricardo Carballo Calero|Ricardo Carvalho Calero]], [[Jenaro Marinhas del Valle]], [[José Posada]] e [[Camilo Nogueira Román|Camilo Nogueira]] * Galegos exiliados e emigrados: [[Ernesto Guerra da Cal]], [[Ricardo Flores]], [[Higino Martins]] * Portugueses: [[Manuel Rodrigues Lapa]], [[Óscar Lopes]] * Brasileiros: [[Leodegário A. de Azevedo Filho]], [[Sílvio Elia]], [[Gladstone Chaves de Melo]] == A AGAL como editora == A AGAL foi recoñecida formalmente como editora a finais de 2008<ref>[http://pglingua.org/index.php?option=com_content&view=article&id=513:editora-associacom-galega-da-lingua-integra-se-no-consorcio-editorial-galego&catid=23:agal-editora&Itemid=62 "Editora Associaçom Galega da Língua integra-se no 'Consorcio Editorial Galego'"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150402100739/http://pglingua.org/index.php?option=com_content&view=article&id=513:editora-associacom-galega-da-lingua-integra-se-no-consorcio-editorial-galego&catid=23:agal-editora&Itemid=62 |date=02 de abril de 2015 }}, 26 de decembro de 2008.</ref> ao se integrar no Consorcio Editorial Galego. Con todo, xa desde a propia constitución da asociación editou obras ensaísticas, actas de congresos e libros de poesía, teatro ou narrativa de autores como [[Ramón López-Suevos|Ramom Lôpez Suevos]], Ricardo Carvalho Calero, [[Elvira Souto]], [[Carlos Garrido]], [[Carles Riera i Albert|Carles Riera]], [[Manuel María]], [[Ernesto Guerra da Cal]], [[João Guisán Seixas]] ou [[Jenaro Marinhas del Valle]]. Ademais, desde o ano [[1985]] edita a revista ''[[Agália]]'', que tivo períodos de edición trimestral e máis recentemente semestral. En 2010, a AGAL Editora pasou a denominarse [[Através Editora]], e renomeou tamén as diferentes coleccións. Na súa estrea publicou xa obras de [[Carlos Taibo]], [[Séchu Sende]] ou [[Ugia Pedreira]]. == Notas == {{Listaref|02}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Reintegracionismo]] * [[Normativa reintegracionista do galego]] * [[Associaçom de Estudos Galegos]] * [[Academia Galega da Língua Portuguesa]] * [[Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego|Normas Ortográficas e Morfolóxicas do Idioma Galego]] * [[Normativa oficial do galego]] * [[Instituto da Lingua Galega|ILG]] * [[Real Academia Galega|RAG]] === Ligazóns externas === * [https://a.gal/ Sitio web da AGAL] * [http://www.pgl.gal/ Portal Galego da Língua] * [https://web.archive.org/web/20100918053218/http://www.agal-gz.org/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=26 Historia da AGAL divulgada con motivo dos 20 anos da asociación, 1981-2001] * [http://agal-gz.org/faq/doku.php?id=pt_agal:normas:norma_da_agal ''Ortografia Galega Moderna confluente com o Português no mundo'' (1ª edición, xaneiro de 2017)] * [https://issuu.com/aestudosgalegos/docs/estudo_cr__tico_2___edi__om ''Estudo Crítico das Normas ILG-RAG'' (2ª edición, 1989)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200527133052/https://issuu.com/aestudosgalegos/docs/estudo_cr__tico_2___edi__om |date=27 de maio de 2020 }} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Planificación e política lingüística]] [[Categoría:Entidades de promoción do galego]] [[Categoría:Reintegracionismo]] 845sa9j4nwfbpgv6x7o4acywfs1kyih 0 3114 7105116 7100425 2025-06-23T23:32:32Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105116 wikitext text/x-wiki {{Partido Político |nome = Bloque Nacionalista Galego (BNG) |definición = Fronte de partidos políticos de [[Galiza]] |mocidades= [[Galiza Nova]] |título dirixente 1 = Portavoz Nacional |dirixente 1= [[Ana Pontón]] |cor=#A2C7E4 |escanos_título1 = [[Parlamento de Galicia]] |escanos1 ={{Partido Político/escanos|25|75|#A2C7E4}} |escanos_título2 = [[Congreso dos Deputados]] |escanos2 ={{Partido Político/escanos|1|350|#A2C7E4}} |escanos_título3 =[[Senado de España|Senado]] |escanos3 ={{Partido Político/escanos|1|266|#A2C7E4}} |escanos_título4 = [[Parlamento Europeo]] |escanos4 ={{Partido Político/escanos|1|61|#A2C7E4}} |escanos_título5 =[[Deputación|Deputados provinciais en Galicia]] |escanos5 = {{Partido Político/escanos|15|108|#A2C7E4}} |escanos_título6 =[[Concellos de Galicia|Alcaldías en Galicia]] |escanos6 = {{Partido Político/escanos|36|313|#A2C7E4}} |fundación = [[1982]] |ideoloxía = [[Nacionalismo galego]]<br/>[[soberanía nacional|Soberanismo]]<ref>http://praza.com/politica/2004/o-bng-chama-a-avanzar-na-soberania-nacional-algo-que-so-pode-facer-unha-forza-sen-tutelas-alleas/</ref><ref>http://elpais.com/diario/2011/12/17/galicia/1324120695_850215.html</ref><br/>[[Socialismo]]<br/>[[Ecoloxismo]]<ref name="AN17"> {{Cita publicación periódica|apelidos=Bloque Nacionalista Galego|nome=|data=|título=En bloque cara a un tempo novo|PMC=|revista=Asemblea Nacional BNG|doi=|ISSN=|PMID=|volume=|páxinas=17|número=XVI}}{{cita|Na construción do noso discurso “nacionalismo”, “esquerda”, “feminismo”, ecoloxismo”..., non deben ser entendidos como unha xustaposición de elementos que conforman o noso ideario(...)}}</ref><br/>[[Pacifismo]]<ref>{{Cita web |url=http://www.bng-galiza.org/opencms/opencms/BNG/global/contidos/textos/principios/textos/texto_0001.html?uri=%2FBNG%2Fglobal%2Fseccions%2Ftextos%2Flistado.html&sitioFic=global |título=Principios do BNG. |data-acceso=21 de Agosto de 2018 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20100616194815/http://bng-galiza.org/opencms/opencms/BNG/global/contidos/textos/principios/textos/texto_0001.html?uri=%2FBNG%2Fglobal%2Fseccions%2Ftextos%2Flistado.html&sitioFic=global |dataarquivo=16 de xuño de 2010 |urlmorta=yes }}</ref><br/>[[Feminismo]]<ref name="AN17"/> <br/> |filiación internacional = [[Alianza Libre Europea]] |sede= Avda. Rodríguez de Viguri, 16-Baixo, 15703 [[Santiago de Compostela]] |web = [http://bng.gal/ bng.gal] |publicación = BE-NE-GÁ ao día |logo= [[Ficheiro:Bloque Nacionalista Galego.svg|125px]] |precedido=[[Bloque Nacional-Popular Galego]]|posición=[[Esquerda política|Esquerda]]|escanos_título7=[[Concellos de Galicia|Concelleiros en Galicia]]|escanos7={{Partido Político/escanos|590|3721|#A2C7E4}}}} O '''Bloque Nacionalista Galego''' ('''BNG''') é unha organización política [[nacionalismo galego|nacionalista galega]]. Defínese, desde o punto de vista organizativo, como unha fronte de partidos e sitúase na [[Esquerda política|esquerda]] do espectro político. O BNG tiña, en [[2018]], 7.800 militantes,<ref>Villas López, Manuel (2018). [https://www.galiciapress.es/texto-diario/mostrar/1127011/partido-tiene-militantes-galicia-estas-cifras-oficiales ¿Qué partido tiene más militantes en Galicia? Estas son las cifras oficiales]. Galicia Press.</ref> e 591 concelleiros e 36 alcaldes en [[Eleccións municipais de 2023 en Galicia|2023]]<ref>[https://www.bng.gal/estaticas/alcaldias-do-bng.html Alcaldías do BNG]. bng.gal</ref> en diversos [[Concellos de Galicia|concellos]] de Galiza. Logo das [[eleccións ao Parlamento de Galicia de 2024]], o BNG ten 25 representantes no [[Parlamento de Galicia]]. Tamén chegou a ter un [[eurodeputado]] no [[Parlamento Europeo]] ([[Camilo Nogueira Román|Camilo Nogueira]]), e actualmente conta cun posto na Eurocámara rotatorio entre os seus socios (a representante do BNG é [[Ana Miranda Paz]]).<ref>[http://www.elcorreogallego.es/galicia/ecg/ana-miranda-ue-excluira-xeito-da-prohibicion-das-redes-deriva-non-porque-vaia-feijoo-ali/idEdicion-2015-01-31/idNoticia-913601/ Ana Miranda: “A UE excluirá o xeito da prohibición das redes de deriva e non porque vaia Feijóo alí”] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150801171854/http://www.elcorreogallego.es/galicia/ecg/ana-miranda-ue-excluira-xeito-da-prohibicion-das-redes-deriva-non-porque-vaia-feijoo-ali/idEdicion-2015-01-31/idNoticia-913601/ |date=01 de agosto de 2015 }} www.elcorreogallego.es, 31-01-2015.</ref> A Voceira Nacional é [[Ana Pontón]], quen desde febreiro de 2016 substitúe a [[Xavier Vence]]. O BNG conta cunha organización xuvenil dende 1988, [[Galiza Nova]]. == Historia == === Orixes e formación === [[Ficheiro:Asemblea Nacional-Popular Galega.png|esquerda|miniatura|A [[Unión do Povo Galego|UPG]] e o [[Partido Socialista Galego|PSG]] crearon en [[1975]] a [[Asemblea Nacional-Popular Galega]] (ANPG) organización antecesora do BNG.]] Nos anos 60 fúndase a [[Unión do Povo Galego]] (''UPG'') e o [[Partido Socialista Galego]] (''PSG''), partidos [[nacionalismo|nacionalistas]] de carácter [[comunismo|comunista]] e [[socialismo|socialista]]. No ano [[1975]] fúndase a [[Asemblea Nacional-Popular Galega]] (''AN-PG''), fronte impulsada pola UPG coma plataforma de mobilización social e base para o futuro establecemento dunha candidatura electoral nacionalista. No ano [[1977]] a UPG e a AN-PG constituíron o [[Bloque Nacional Popular Galego]] (BNPG) que concorreu ás eleccións. En outubro de [[1981]] celebrouse a primeira convocatoria para [[Eleccións ao Parlamento de Galicia de 1981|elixir o Parlamento de Galicia]]. Estas eleccións gañounas [[Alianza Popular]] e os partidos nacionalistas galegos acadaron un discreto resultado, o BNPG en coalición co PSG conseguiu tres escanos: [[Bautista Álvarez]], [[Lois Diéguez|Lois Diéguez Vázquez]] e [[Claudio López Garrido]]. Os tres foron expulsados da cámara por negárense a prestar xuramento á [[Constitución española de 1978]], con carácter retroactivo, pois xa levaban varios meses exercendo o seu labor como representantes nacionalistas.<ref>{{Cita novas|nome=Vence|apelidos=Anxel.|título=Incidentes en el Parlamento de Galicia por la expulsión de tres parlamentarios nacionalistas|url=http://elpais.com/diario/1982/11/25/espana/407026816_850215.html|obra=El País|data=25-10-1982|dataacceso=13-05-2013}}</ref> A UPG e a AN-PG acordaron a comezos de [[1982]] reformular o proxecto formando unha fronte nacionalista que abranguese a maior amplitude posible, con diversas tendencias no seu interior. A primeira xuntanza celebrouse o [[15 de maio]] e nela participaron AN-PG, UPG, PSG, [[Galiza Ceive-OLN|Galicia Ceibe (OLN)]], [[Asamblea de Nacionalistas Galegos]], [[Colectivo Libertario Arco da Vella]] e independentes de [[Santiago de Compostela|Santiago]] e [[A Coruña]] que subscribiron un chamamento para a unidade do nacionalismo baixo os principios do recoñecemento do carácter plurinacional do Estado e do dereito de autodeterminación, do antiimperialismo, do autogoberno, da autoorganización e do pluralismo e a democracia interna e que levará á constitución dunha Comisión Xestora Nacional de 22 membros na que ademais dos grupos que participaran na xuntanza anterior están a [[Estudantes Revolucionarios Galegos|ERGA]] e independentes de [[Vigo]] e o Condado, posteriormente integrouse [[Avance Nacionalista]], formado por independentes da Coruña. No seo da Comisión Xestora, as diferentes forzas presentaban as súas alternativas. O PSG dálle grande importancia á unidade do sindicalismo nacionalista e á participación nas institucións. Galicia Ceibe pola contra defende o boicot activo ás eleccións e a ruptura democrática. Avance Nacionalista propón que a nova organización rexeite todas as leis e procure a independencia nacional como única forma de dar sentido á soberanía. Nunha xuntanza celebrada o [[27 de xuño]] apróbase o programa político da organización, defínese como unha organización nacionalista que non explicita a independencia, aínda que ve a creación dun Estado propio como algo preciso; a nova organización debe buscar a compatibilidade da vía institucional coa mobilización social na defensa dos intereses nacionais e populares. En posteriores xuntanzas establécense asembleas territoriais nas que se discutiu o documento aprobado antes da celebración da Asemblea fundacional. O [[11 de xullo]], a Asemblea de Nacionalistas Galegos decide retirarse da Comisión Xestora por considerar que a nova fronte estaba ao servizo dos partidos e pola falta dun programa político mínimo, con todo, os seus militantes continuaron a traballar a título individual na creación da nova organización. === I Asemblea Nacional === [[Ficheiro:Estadio de Riazor.jpg|esquerda|miniatura|Vista actual do estadio de Riazor. No frontón do estadio celebrouse en 1982 a asemblea fundacional do BNG.]] O [[25 de setembro|25]] e [[26 de setembro]] de 1982 tivo lugar no [[Frontón Municipal de Riazor]] da Coruña a Asemblea fundacional da nova fronte, previa desaparición do BNPG; esta nova forza preténdese interclasista, polo que se rexeita que o seu obxectivo final sexa unha sociedade socialista e a adopción da bandeira vermella, e asúmese a de Galicia coa estrela dos cinco cabos. O nome que resulta elixido para a nova organización é o de Bloque Nacionalista Galego, agrupando á [[Asemblea Nacional-Popular Galega|AN-PG]] (que deixará de actuar tras esta Asemblea), á UPG, ao PSG e a outros colectivos independentes, xa que Galicia Ceibe decide deixar a organización ao decidirse na Asemblea Constituínte que o BNG participe nas eleccións, e o Colectivo Arco da Vella tamén a abandona por non estar conforme co nome elixido. Nas [[Eleccións xerais de España de 1982|eleccións xerais de 1982]] a coalición Bloque-PSG tivo 38.522 votos, estes resultados electorais levaron a un debate interno no seo do PSG, o que leva a celebración dun Congreso extraordinario en xaneiro de [[1983]] no que se decide abandonar o BNG, mais un nutrido grupo de militantes do PSG segue no BNG co nome de [[Colectivo Socialista|Colectivo Socialista (CS)]]. O PSG fusionaríase con [[Esquerda Galega|Esquerda Galega (EG)]]. En [[abril]] dese mesmo ano celebráranse eleccións locais, as primeiras ás que concorría o BNG, obtendo 50.491 votos e 117 concelleiros/as.<ref name=":0">{{Cita web|url=http://arquivo.bng-galiza.org/opencms/opencms/BNG/global/contidos/textos/historia/textos/texto_0001.html?uri=/BNG/global/seccions/textos/listado.html|páxina-web=arquivo.bng-galiza.org|título=A Historia do BNG|data-acceso=08-03-2016|data-arquivo=02-03-2014|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20140302152525/http://arquivo.bng-galiza.org/opencms/opencms/BNG/global/contidos/textos/historia/textos/texto_0001.html?uri=/BNG/global/seccions/textos/listado.html|url-morta=yes}}</ref> === II Asemblea Nacional === En [[decembro]] de [[1984]] tivo lugar a II Asemblea Nacional en Santiago de Compostela. Nela definiuse a posición do BNG en aspectos fundamentais do seu proxecto político como o [[ecoloxismo]], o [[feminismo]], o [[ensino]], a lingua ou a cultura. Ao longo dese ano o BNG desenvolveu unha inxente actividade contra o desmantelamento industrial provocado pola política de "reconversión", participando activamente nas tres folgas xerais que teñen lugar en Galiza. Asemade, desenvolveu accións de protesta contra o que consideraba a apropiación e manipulación dos restos mortais de [[Alfonso Daniel Rodríguez Castelao|Castelao]], recibindo como resposta unha dura represión policial. O recordo do político nacionalista foi o motivo do [[Día Nacional de Galicia|Día da Patria Galega]], xornada na que o nacionalismo volveu acceder ao recinto histórico de Compostela despois de anos de prohibición<ref name=":0" />. Nas [[Eleccións ao Parlamento de Galicia de 1985|eleccións autonómicas de 1985]] o BNG só acada un escano, o do portavoz nacional e candidato Xosé Manuel Beiras, mentres que [[Coalición Galega]] consegue 11 escanos, e o Partido Socialista Galego-Esquerda Galega gaña 3 escanos. As eleccións vólveas gañar [[Alianza Popular]] baixo o nome de [[Coalición Popular de Galicia]]. === Asemblea Nacional Extraordinaria de 1985 === [[Ficheiro:Beiras 25 xullo 2009.JPG|miniatura|180x180px|Xosé Manuel Beiras foi o único representante do bloque no parlamento galego en 1985.]] Os resultados electorais culminaron unha etapa de debate interno que desembocou na celebración dunha Asemblea Extraordinaria en Santiago o 15 de decembro, na que o BNG rectificou a súa táctica política a respecto da esixencia regulamentaria de acatar a Constitución para acceder ao Parlamento. Esta rectificación converteuse nun paso fundamental para o desenvolvemento do BNG no seu obxectivo de defender os intereses de Galiza.<ref name=":0" /> En [[1986]] a UPG ten unha escisión, creándose o Colectivo 22 de marzo que deu orixe á formación en xullo do [[Partido Comunista de Liberación Nacional]] (PCLN), de carácter [[Independentismo|independentista]] e comunista. O BNG ten de escoller a dirección política a tomar e escolle un camiño máis moderado. O BNG, liderado por [[Xosé Manuel Beiras|Beiras]] desradicalízase para tentar gañar máis votos. Na terceira asemblea, o Partido Comunista de Liberación Nacional (que despois formará a [[Frente Popular Galega|Frente Popular Galega (FPG)]]) é expulsado da fronte por apoiar a [[Herri Batasuna]]. Ese mesmo ano, tería lugar en marzo o referendo sobre a permanencia de España na [[OTAN]], no que o BNG fixo campaña a favor do non. Nas [[Eleccións xerais de España de 1986|eleccións ás Cortes españolas de xuño]] acadaríase a cifra de 27 049 votos. Ante os actos oficiais de celebración do cincuentenario do plebiscito do [[Estatuto de autonomía de Galicia de 1936|Estatuto de Autonomía de 1936]], respondeu con actos e mobilizacións a favor do [[Dereito de autodeterminación|dereito á autodeterminación]] ante o que o BNG consideraba unha manipulación dos feitos.<ref name=":0" /> === III Asemblea Nacional === [[Ficheiro:Logo-galiza-nova.png|esquerda|miniatura|En 1988 nace [[Galiza Nova]], organización xuvenil do BNG.]] Nos días 7 e 8 de [[febreiro]] de [[1987]] tivo lugar no [[O Carballiño, O Carballiño|Carballiño]] a III Asemblea Nacional. A militancia aprobou os mecanismos que permitirían a actualización das tácticas e das formas de traballo político iniciando o proceso de apertura da Fronte á sociedade galega. No marco dos actos da [[A Mesa pola Normalización Lingüística|Mesa pola Normalización Lingüística]] en defensa do idioma galego foi presentada unha nova imaxe corporativa.<ref name=":0" /> Ante as [[eleccións ao Parlamento Europeo de 1987]], acreditou na necesidade de configurar unha candidatura nacionalista unitaria para levar a voz de Galiza a Europa. As conversas entre as formacións nacionalistas non frutificaron, quedando o BNG como a única candidatura galega. No contexto das eleccións europeas o PCLN situárase fóra do BNG pola decisión de apoiar a candidatura de [[Herri Batasuna]], vulnerando os acordos do Consello Nacional. En xuño celebráronse conxuntamente as eleccións europeas e municipais, o BNG obtivo 53 116 votos nas primeiras e 61 256 e 139 concelleiros/as nas segundas. Con estes resultados, converteuse na primeira organización nacionalista en número de votos.<ref name=":0" /> Ante a crise que atravesaban as institucións galegas, o BNG presentara en setembro dese mesmo ano un Proxecto de Lei de medidas urxentes para o desenvolvemento económico, político, social e cultural de Galiza. Este proxecto, coñecido como Lei de Bases, configuraríase na estrutura sobre a que se habería edificar o programa do Bloque no marco político vixente daquela<ref name=":0" />. En xullo de [[1988]] créase a organización xuvenil nacionalista [[Galiza Nova]], que pasaría a integrarse no BNG. A celebración do 25 de xullo tería lugar este ano co slogan "Proxecto común", que sintetizaba a liña de renovación e integración impulsada pola III Asemblea Nacional. Ante a vaga de lumes que asolagaba Galiza ese ano, o BNG impulsou, xunto con diversas asociacións e colectivos ecoloxistas, a primeira iniciativa lexislativa popular que xorde en Galiza co obxecto de defender o patrimonio forestal galego.<ref name=":0" /> === IV Asemblea Nacional === [[Ficheiro:Bautista Álvarez 2014.jpg|miniatura|203x203px|[[Bautista Álvarez]], secretario xeral da UPG, regresou ao parlamento galego en 1989, despois de súa expulsión do mesmo en 1982]] En [[febreiro]] de [[1989]] tivo lugar a IV Asemblea Nacional en [[Lugo]]. Os debates asemblearios centráronse na configuración dunha estratexia política ante a crise na que está sumida Galiza. Decidiuse presentar candidato á Presidencia da Xunta en consecuencia coa nova estratexia política aprobada dous anos antes no Carballiño<ref name=":0" />. Nas [[Eleccións ao Parlamento de Galicia de 1989|eleccións autonómicas de 1989]] o BNG conseguiu 5 deputados con 105 703 votos ([[Xosé Manuel Beiras|Xosé Manuel Beiras Torrado]], [[Bautista Álvarez|Bautista Álvarez Domínguez]], [[Pilar García Negro|María Pilar García Negro]], [[Alberte Xulio Rodríguez Feixoo|Alberte Xulio Rodríguez Feijoo]] e [[Francisco Trigo|Francisco Trigo Durán]]), conseguindo crear un [[grupo parlamentario]] propio. O [[Partido Nacionalista Galego-Partido Galeguista]] (PNG-PG) e a FPG non obtiveron ningún escano. O PSG-EG conseguiu dous escanos. En xuño do mesmo ano tiveron lugar as segundas eleccións ao Parlamento Europeo, nas que o BNG, como única candidatura galega, reforzaría a súa posición como a primeira forza dentro do nacionalismo con 46 052 votos. En [[outubro]] celebráronse tamén anticipadamente [[Eleccións xerais de España de 1989|eleccións ás Cortes española]], nas que se acadarían 47 763 votos.<ref name=":0" /> En xuño de [[1990]] a Comisión Permanente fixo público o documento "Análise do BNG perante a situación económica de Galiza" no que se analizaba a realidade galega e se consideraba imprescindíbel a unidade do nacionalismo galego en torno a uns principios básicos. O slogan “Entre todos” presidiría o Día da Patria dese mesmo ano, no que participaría por primeira vez o PNG-PG.<ref name=":0" /> === V Asemblea Nacional === En xaneiro de [[1991]] celebrouse en [[Vigo]] a V Asemblea Nacional. Asinábase o protocolo de integración de Galiza Nova. Ese ano viña desenvolvéndose unha intensa campaña co slogan "Galiza autodeterminación" que culminou o 6 de decembro nunha manifestación en Santiago de Compostela na que participaron máis de 10 000 persoas.<ref name=":0" /> 1991 foi tamén o ano no que [[Inzar]] e PNG-PG se integraron BNG. ==== Eleccións municipais de 1991 ==== Por outra banda, en maio tiveran lugar as [[Eleccións municipais de 1991 en Galicia|eleccións municipais]] nas que o Bloque presentara 162 candidaturas coas que obtiveron 107 932 votos e 241 concelleiros/as. En [[Allariz]] o BNG acadou por vez primeira unha rotunda maioría absoluta da man de [[Anxo Quintana]]. En [[Fene]] anovábase por terceira vez a maioría absoluta ostentada desde 1983. En [[1992]] manifestouse no apoio e participou activamente na Folga Xeral nacional do 2 de abril, un grupo de independentes dentro do Bloque crearon o colectivo [[Esquerda Nacionalista|Esquerda Nacionalista (EN)]] e no outono impulsouse unha campaña contra o [[Tratado de Maastricht|Tratado de Maästricht]] , organizando actos explicativos en toda a nación sobre as consecuencias da Europa do capital. Finalmente, en decembro, celebrábase unha multitudinaria festa na Coruña co gallo do 10º aniversario da fundación do BNG.<ref name=":0" /> === VI Asemblea Nacional === [[Ficheiro:LogoCIG.jpg|miniatura|En 1994 creouse a CIG, organización que unificaba o sindicalismo nacionalista.]] En marzo de [[1993]] convocábase a VI Asemblea Nacional, que tería lugar na Coruña. Ás [[Eleccións xerais de España de 1993|eleccións ás Cortes españolas]] de xuño, o BNG concorrería co lema "Galiza con forza própria", obtendo 126 965 votos e ficando ás portas de obter representación nas provincias da Coruña e Pontevedra. O compromiso do BNG por unha [[Europa dos Pobos]] fundamentou a participación da organización no Forum Internacional en [[Dinamarca]] onde se reuniran organizacións e personalidades de diversos países europeos críticos co modelo de Europa consagrado polo Tratado de Maästricht.<ref name=":0" /> Nas [[Eleccións ao Parlamento de Galicia de 1993|eleccións autonómicas]] o BNG acada 269 233 votos e 13 deputados. Tras o fracaso nesas eleccións [[Unidade Galega (partido)|Unidade Galega (UG)]], antigo [[Partido Socialista Galego-Esquerda Galega|PSG-EG]], incorporaríase tamén ao Bloque. O avance electoral exprésase no incremento colleitado nas cidades nas que se converte na segunda forza política.<ref name=":0" /> O avance na unidade do nacionalismo no plano político plasmaríase no plano sindical coa reunificación do sindicalismo nacionalista que culminaba en [[1994]] coa fundación da [[Confederación Intersindical Galega|Confederación Intersindical Galega (CIG)]]. A integración de UG en decembro culminaría o proxecto de unidade do nacionalismo iniciado en 1982. Nas eleccións europeas de xuño o BNG obtivo 139 221 votos. O Día da Patria adicouse á conmemoración do 50º aniversario de "[[Sempre en Galiza]]".<ref name=":0" /> As [[Eleccións municipais de 1995 en Galicia|eleccións municipais de marzo de 1995]] supuxeron a consolidación do avance do BNG, nas que obtivo 208 098 votos e 428 concelleiros.<ref name=":0" /> === VII Asemblea Nacional === [[Ficheiro:2006-06-24, Rodríguez Zapatero recibe al portavoz del Grupo Nacionalista Galego.jpg|esquerda|miniatura|220x220px|[[Francisco Rodríguez Sánchez|Francisco Rodriguez]], na foto xunto ao presidente do goberno, foi elixido deputado no congreso en 1996.]] En decembro de [[1995]] celebrouse na [[Feira de Mostras de Ferrol]] a VII Asemblea. A definición dos criterios de actuación do BNG nas Cortes Xerais e os eixos que debían artellar unha alternativa de goberno en Galiza centraron os traballos asemblearios. No plano cara á consolidación organizativa, aprobouse o desenvolvemento dos Estatutos orixinarios<ref name=":0" />. Nas [[Eleccións xerais de España de 1996|eleccións ás Cortes españolas]] de marzo de [[1996]] o BNG obtivo 220 147 votos, conseguindo por vez primeira na súa historia dúas actas no [[Congreso dos Deputados|Congreso dos Deputados de España]], [[Guillerme Vázquez]] e [[Francisco Rodríguez Sánchez|Francisco Rodríguez]]. A actuación organizativa e política foi dirixida neste ano a estabelecer un contacto directo coa sociedade co obxectivo de conformar unha alternativa ao [[Partido Popular]], celebrándose en outubro un acto masivo en Santiago de Compostela no que se presenta a alternativa e a Xosé Manuel Beiras como candidato á presidencia da Xunta. Deste xeito, o BNG concorre ás [[Eleccións ao Parlamento de Galicia de 1997|eleccións ao Parlamento galego de 1997]] cun programa de goberno, acadando un éxito sen precedentes ao conseguir 395 435 votos e 18 deputados, converténdose na segunda forza política de Galiza por diante do [[Partido dos Socialistas de Galicia|PSdeG-PSOE]].<ref name=":0" /> === VIII Asemblea Nacional === [[Ficheiro:Camilo Nogueira (AELG)-2.jpg|miniatura|269x269px|En 1999 o BNG concorreu as eleccións europas en solitario. [[Camilo Nogueira Román|Camilo Nogueira]] foi elixido deputado con case 350000 votos.]] En xuño de [[1998]] tivo lugar en [[Ourense]] a VIII Asemblea Nacional. Esta Asemblea marcou un fito no desenvolvemento da organización xa que nela se adecuaban as estratexias políticas á súa condición de alternativa de goberno. Unha das consecuencias desta Asemblea foi a sinatura da [[Declaración de Barcelona]], xunto con [[Partido Nacionalista Vasco|PNV]] e [[Convergència Democràtica de Catalunya|CDC]], como entente na defensa do recoñecemento do carácter plurinacional do [[España|Estado español]]. A esta Declaración séguiríanlle as de [[Vitoria|Gasteiz]] e a de Santiago de Compostela, que afondarían nos acordos de Barcelona.<ref name=":0" /> En maio de [[1999]] o BNG impulsou a creación da [[Fundación Galiza Sempre]] e volve concorrer en solitario ás [[Eleccións ao parlamento europeo de 1999|eleccións ao Parlamento Europeo]] de xuño, obtendo 349 079 votos e por vez primeira un deputado na persoa de Camilo Nogueira. ==== Eleccións Municipais de 1999 ==== Nas [[Eleccións municipais de 1999 en Galicia|eleccións municipais]] obtéñense 290 187 votos e 585 concelleiros, o que supuxo un avance cualitativo xa que entraron no goberno en cinco das sete cidades galegas, en tres delas ocupando a alcaldía;<ref name=":0" /> [[Miguel Anxo Fernández Lores]] en [[Pontevedra]], [[Xaime Bello]] en Ferrol e [[Lois Pérez Castrillo]] en Vigo. Tamén se acadan maiorías absolutas en concellos de tamaño intermedio como [[Allariz]], [[Fene]], [[Poio]] ou nas [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes]], así como outros máis pequenos como [[Vilar de Santos]].<ref>{{Cita web|url=http://elecciones.lainformacion.com/municipales.html|páxina-web=lainformacion.com|título=Resultados elecciones|data-acceso=10-03-2016|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160409102105/http://elecciones.lainformacion.com/municipales.html|dataarquivo=09-04-2016|urlmorta=yes}}</ref> ==== Eleccións ás Cortes Españolas de 2000 ==== Nas [[Eleccións xerais de España de 2000|eleccións ás Cortes españolas do ano 2000]] o BNG obtivo 306 268 votos e 3 deputados e [[Anxo Quintana]] foi designado [[Senado de España|senador]] polo Parlamento galego, acadaría así o BNG por primeira vez representación na Cámara Alta, completando deste xeito a súa presenza en todos os foros de representación. Ese mesmo ano, o BNG converteuse en membro de pleno dereito do [[Partido Democrático dos Pobos de Europa - Alianza Libre Europea]] e en maio constituiríase no Parlamento Europeo o Intergrupo de nacións sen Estado, sendo nomeado presidente do mesmo Camilo Nogueira. Tamén se presentou en xuño, en Santiago de Compostela, o manifesto “Un compromiso responsábel co país”, no que o BNG pretendía establecer un diálogo aberto coa sociedade para construír a alternativa de goberno en Galiza. Asemade, participou activamente nas actividades da “Marcha Mundial de Mulleres”con delegación propia nas manifestacións que tiveron lugar en [[Rexión de Bruxelas-Capital|Bruxelas]] e [[Nova York]] á vez que presentaba o seu novo sitio web: www-bng-galiza.org.<ref name=":0" /> En xaneiro de [[2001]] o BNG presentou unha moción de censura no Parlamento de Galicia ante a xestión da Xunta fronte ao problema das “vacas tolas”. Ese mesmo ano e antes da celebración da IX Asemblea Nacional, o BNG exerceu de anfitrión no Encontro do Intergrupo de Nacións sen Estado no Parlamento europeo celebradas en Santiago de Compostela.<ref name=":0" /> === IX Asemblea Nacional === En febreiro de 2001 tivo lugar en Santiago de Compostela a IX Asemblea Nacional, na que se reforza a idea do BNG como alternativa de goberno. O Bloque participaría activamente na folga de xuño contra os recortes sociais promovidos polo Goberno de [[José María Aznar|Aznar]]. En outubro celebráronse as [[Eleccións ao Parlamento de Galicia de 2001|eleccións ao Parlamento de Galicia]] nas que obtivo 346 423 votos e 17 deputados, manténdose como segunda forza no Parlamento a pesar de descender o seu número de apoios con respecto ás eleccións anteriores e igualar en escanos co PSdeG-PSOE. O BNG tamén participaría activamente nas masivas mobilizacións contra a nova [[Lei Orgánica de Universidades]] (LOU).<ref name=":0" /> === X Asemblea Nacional === [[Ficheiro:Logo da Fundación Galiza Sempre.png|miniatura|180x180px|O BNG creou a [[Fundación Galiza Sempre]] en 1999.]]En abril de [[2002]] o BNG celebra na Coruña a X Asemblea Nacional. Nesta Asemblea adóptanse resolucións significativas como a substitución da Permanente pola Executiva Nacional que pasa a ser un órgano elixido pola Asemblea. O Bloque apoiou a folga xeral do 20 de [[xuño]] contra o decreto do [[Goberno de España|Goberno español]] de reforma do sistema de cobertura do desemprego. En Vigo, celebraríase o Acto de Conmemoración do XX Aniversario do BNG. Por outra banda, a [[Fundación Galiza Sempre]], en colaboración con [[Galiza Nova]], organizaba os días 24 e 25 de [[xullo]] dese mesmo ano a primeira edición do [[Festigal]].<ref name=":0" /> En novembro, perante a xestión da [[Prestige|catástrofe ecolóxica producida polo buque Prestige]], apoiou a autoorganización do pobo galego esixindo a depuración de responsabilidades políticas e solucións para reparar os danos e impedir que catástrofes desta caste volvan producirse. A iniciativa do BNG é respondida por numerosas entidades asociativas de Galiza. Desta iniciativa xurdiu o 21 de novembro a Plataforma Cidadá [[Nunca Máis]]. A indignación social ante o comportamento do Goberno español e da Xunta culminarían na presentación dunha moción de censura ao presidente [[Manuel Fraga|Fraga]] que sería debatida no Parlamento de Galiza o 12 de decembro.<ref name=":0" /> En [[2003]] o BNG participou como parte activa na manifestación das “maletas” celebrada o 9 de febreiro na Coruña e na marcha a [[Madrid]] do día 23, que congregou centos de miles de galegos na capital do Estado e impulsou iniciativas en todos os ámbitos fronte á invasión de [[Iraq]]. Nas [[Eleccións municipais de 2003 en Galicia|eleccións municipais]] presentou 307 listas e obtivo 325 331 votos e 595 concelleiros, pasando a formar goberno en 42 Concellos, en 19 ostentando a alcaldía. O resultado obtido na [[provincia da Coruña]] situouno nunha posición central para impulsar o cambio na [[Deputación da Coruña|Deputación]], accedendo así a un goberno no que Xaime Bello sería o seu vicepresidente. Estas eleccións supuxeron un novo fito para o Bloque, xa que obtivo o mellor resultado da súa historia nunhas eleccións locais.<ref name=":0" /> === XI Asemblea Nacional === [[Ficheiro:Mitin Anxo Quintana Compostela2.jpg|miniatura|[[Anxo Quintana]] substituíu a [[Xosé Manuel Beiras|Xose Manuel Beiras]] como portavoz nacional do BNG en 2003.]] En [[novembro]] de [[2003]], após a XI Asemblea Nacional, houbo un troco xeracional no BNG, no que [[Anxo Quintana]] sucedeu a [[Xosé Manuel Beiras|Beiras]] como voceiro nacional e candidato á presidencia da [[Xunta de Galicia]]. O rival de Quintana fora, entón, o eurodeputado [[Camilo Nogueira Román|Camilo Nogueira]], quen acadou 600 votos fronte os 1 700 do senador. Xosé Manuel Beiras pasa a ser elixido Presidente do Consello Nacional, cargo de nova creación. ==== Eleccións ás Cortes Españolas de 2004 ==== Nas [[Eleccións xerais de España de 2004|eleccións xerais de 2004]], o BNG comeza unha crise polo continuo retroceso de votos, xa que só consegue 208 688 votos que lle dan 2 escanos no Congreso dos Deputados e ningún no [[Senado de España|Senado]], aínda que por cota parlamentaria autonómica é escollido senador polo BNG [[Francisco Jorquera]], quen substituíra a Anxo Quintana o ano anterior. Na investidura do [[Presidente do Goberno de España]] votouse a favor da candidatura de [[José Luis Rodríguez Zapatero]].<ref name=":1">{{Cita web|url=http://www.historiaelectoral.com/pbng.html|páxina-web=historiaelectoral.com|título=Bloque Nacionalista Galego, Anova y Partido Socialista Galego - Esquerda Galega|data-acceso=09-03-2016}}</ref> ==== Eleccións ao Parlamento Europeo de 2004 ==== Aínda que coas [[Eleccións ao Parlamento Europeo de 2004|eleccións ao Parlamento Europeo]], nas que, despois de presentarse en coalición co [[Partido Nacionalista Vasco|PNV]] e [[Convergència i Unió|CiU]] ([[Galeusca - Pobos de Europa|Galeusca]]), queda con dous eurodeputados, a redución do número de eurodeputados correspondentes ao Estado incidira negativamente na perda de representantes. Así e todo, en xullo do [[2004]], Anxo Quintana, establece cambios na cúpula do partido e foi presentado o documento de bases para un novo Estatuto de Nación para Galiza, no que se contiñan os criterios que debían orientar o proceso de reforma estatutaria. Este documento desenvolveuse no Foro polo Novo Estatuto con representantes de distintos ámbitos sociais e profesionais, coa finalidade de dotar ao BNG de achegas e de implicar á sociedade neste debate.<ref name=":0" /> ==== Eleccións ao Parlamento de Galicia de 2005 ==== Tras as [[Eleccións ao Parlamento de Galicia de 2005|eleccións autonómicas de 2005]] o BNG entrou no goberno de coalición presidido polo socialista [[Emilio Pérez Touriño]] no que o BNG tivo a vicepresidencia, que ocuparía Anxo Quintana coas [[consellaría]]s de Relacións Institucionais e Benestar Social. Así mesmo, o BNG encargouse das consellerías de Cultura ([[Ánxela Bugallo]]), Industria ([[Fernando Blanco Álvarez|Fernando Blanco]]), Medio Rural ([[Alfredo Suárez Canal]]) e Vivenda ([[Teresa Táboas]]), de nova creación. Tamén participaría ese ano o BNG na Asemblea Xeral de Galeuscat en Madrid, que marcou o inicio dunha nova andaina da alianza, fundando en xaneiro do ano seguinte a Tribuna Galeuscat dotándose de órganos permanentes de coordinación parlamentaria nas Cortes españolas. O arranque da campaña do 25 de xullo de [[2005|2006]] tivo lugar o 28 de xuño, coincidindo co 70º aniversario do plebiscito do Estatuto de autonomía do 36, coa presentación en Santiago da Alianza Galeuscat, que contou coa presenza dos líderes do BNG, PNV e CiU e numerosa asistencia representativa do mundo social en Galiza.<ref name=":0" /> === XII Asemblea Nacional === [[Ficheiro:CongresoBNG2006.jpg|miniatura|esquerda|200px|Discurso de Anxo Quintana na XII Asemblea Nacional en Santiago de Compostela.]] Na XII Asemblea Nacional, celebrada en Santiago de Compostela o 2 e 3 de decembro de [[2006]], presentáronse catro candidaturas ao Consello Nacional, a oficial encabezada por Anxo Quintana e co apoio da UPG e dos independentes de [[Roberto Mera]] conseguiu 1.646 votos (62.57%) obtendo 31 representantes no Consello. A segunda candidatura foi [[Encontro Irmandiño|Encontro Irmandiño (EI)]] liderada por Xosé Manuel Beiras que conseguiu 449 votos (17.09%), obtendo 9 representantes; [[A Alternativa]] encabezada por [[Rosario Fernández Velho]] e que conta co apoio de Camilo Nogueira e EN conseguiu 291 votos (11.06%), conseguindo 5 representantes. A última candidatura foi o [[Movemento pola Base|Movemento pola Base (MpB)]], formada sobre todo por membros de Galiza Nova e encabezada polo sindicalista da CIG [[Fermín Paz]], que conseguiu 245 votos (9.32%) e 5 representantes. Trala votación chegouse a un acordo entre as diferentes candidaturas para a repartición dos membros da Executiva Nacional, a candidatura oficial leva 10 dos 15 membros, os outros cinco repártense entre EI e A Alternativa, o MpB apoiou o acordo malia quedar fóra da Executiva. Tamén se decidiu modificar a composición da seguinte Asemblea Nacional para que fose por delegados e non como antes aberta a todos os militantes. A súa presenza institucional nese momento era de 595 concelleiros, 15 deputados provinciais, 13 deputados autonómicos, 2 deputados no Congreso dos Deputados, un senador e ningún eurodeputado. ==== Eleccións municipais de 2007 ==== Nas [[Eleccións municipais de 2007 en Galicia|eleccións municipais de maio de 2007]], acadou o 19,15% dos sufraxios. Agudizou a súa caída nas cidades, lonxe da mensaxe intelectual e rebelde que tanto éxito colleitara nos anos noventa en segmentos urbanos e xuvenís do electorado. Este descenso compensouno con contundentes vitorias en vilas medias como [[Carballo]], [[Arzúa]], [[Teo]], [[Monforte de Lemos]], [[Bueu]], [[O Porriño]] ou [[Pontecesures]], ocupando espazos rurais e sociais que vai abandonando o Partido Popular. O estancamento tamén se compensou con perspectivas de maior poder institucional en concellos e [[deputación]]s (A Coruña e Lugo). Este resultado traduciuse de xeito global en 32 alcaldías e 37 cogobernos, o BNG conseguía así o maior número de representantes nas institucións locais da súa historia<ref name=":0" />. ==== Eleccións ás Cortes Españolas de 2008 ==== [[Ficheiro:Francisco Jorquera.JPG|miniatura|[[Francisco Jorquera]], deputado do BNG no [[Congreso dos Deputados|Congreso]] (2008–2012).]]Nas [[Eleccións xerais de España de 2008|Eleccións Xerais 2008 en España]] repetiu os resultados do 2004, acadando un deputado pola Coruña e unha deputada por Pontevedra. Nesta lexislatura foi chave para a aprobación dos Orzamentos Xerais do Estado para o 2009, cos seus dous deputados no Congreso, conseguindo 125 millóns de euros extra dos 2.020 millóns previstos inicialmente para Galicia (76 deles en materia de Fomento<ref>[http://www.lavozdegalicia.es/galicia/2008/10/24/00031224848674942456287.htm BNG dice que Fomento dedicará a Galicia 76 millones más gracias a su apoyo a los presupuestos] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160312001545/http://www.lavozdegalicia.es/galicia/2008/10/24/00031224848674942456287.htm |date=12 de marzo de 2016 }} {{Es}}.</ref>), ademais de varios traspasos de competencias<ref>[http://www.elpais.com/articulo/espana/inversion/alta/historia/Galicia/elpepiesp/20081018elpepinac_10/Tes La inversión "más alta de la historia" para Galicia] {{es}}.</ref>. Isto foi, en palabras do portavoz do BNG no congreso, [[Francisco Jorquera]], "o investimento maior no noso territorio en toda a historia". Así pois, o apoio do Bloque a estes orzamentos provocou o rexeitamento das emendas á totalidade, sacando adiante os orzamentos no seu primeiro trámite<ref>[https://cincodias.elpais.com/cincodias/2008/10/17/economia/1224379411_850215.html# El Gobierno logra acuerdos con PNV y BNG para sacar adelante los Presupuestos</ref>. ==== Eleccións ao Parlamento Galego de 2009 ==== Tras perderen un escano (de 13 a 12) nas [[Eleccións ao Parlamento de Galicia de 2009|eleccións ao Parlamento galego de 2009]], celebradas o 1 de marzo, e que se saldaron coa maioría absoluta por un escano do PP, a executiva do BNG recoñeceu os malos resultados e dimitiu ante o Consello Nacional o 14 de marzo<ref>[http://www.gznacion.com/web/noticia.php?id_noticia=13522&id_cat=5 A Executiva do BNG dimite ante o Consello Nacional] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090317055132/http://www.gznacion.com/web/noticia.php?id_noticia=13522&id_cat=5 |date=17 de marzo de 2009 }}, GZnación.com.</ref>. === Asemblea Nacional Extraordinaria de 2009 === [[Ficheiro:Manifestación BNG 25 de xullo 2009.JPG|miniatura|200px|dereita|Manifestación do BNG polo [[día da Patria]], en 2009.]] O 18 de abril realizáronse asembleas comarcais para elixir os delegados que concorreron á Asemblea Nacional extraordinaria do 10 de maio. Nestas asembleas comarcais presentáronse 3 listas: [[Alternativa pola Unidade]] (ApU, impulsada pola UPG), [[Listas Abertas]] (impulsada polo EI), e [[Máis Galiza|+BNG]]. Tamén se presentaron outras listas nalgunhas comarcas como Independentes do Val Miñor, [[Movemento Galego ao Socialismo|Movemento Galego ao Socialismo (MGS)]], Esquerda Socialista Galega e Independentes do Ribeiro. O resultado deu unha maioría de delegados para ApU<ref>[http://renovarobng.blogaliza.org/2009/04/19/resultados-da-eleccion-de-delegados/ Eleccións de delegados] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090624024229/http://renovarobng.blogaliza.org/2009/04/19/resultados-da-eleccion-de-delegados/ |date=24 de xuño de 2009 }}.</ref>. O 10 de maio celebrouse a Asemblea nacional extraordinaria, na que se presentaron catro listas: Alternativa pola Unidade (ApU, encabezada por Guillerme Vázquez), Máis BNG (+BNG, encabezada por [[Carlos Aymerich]]), Encontro Irmandiño (encabezada por Xosé Manuel Beiras) e Máis Alá (impulsada polo MGS e encabezada por [[Rafa Villar]]). A elección ó Consello Nacional deu como resultado: 23 membros de ApU, 18 de +BNG, candidatura de Encontro 7 representantes e 2 para Máis Alá<ref>[http://www.vieiros.com/nova/73969/guillerme-vazquez-novo-portavoz-nacional-do-bng Guillerme Vázquez novo portavoz nacional do BNG], Vieiros.</ref>. Da votación para a Executiva Nacional autoexcluíuse o Encontro Irmandiño, liderado por Beiras<ref>[http://www.anosaterra.org/nova/beiras-chama-a-non-participar-na-nova-executiva.html Beiras chama a non participar na nova Executiva] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090513031829/http://www.anosaterra.org/nova/beiras-chama-a-non-participar-na-nova-executiva.html |date=13 de maio de 2009 }}, A nosa Terra.</ref>. Presentáronse, pois, á executiva dúas listas: a de ApU (na que se integraba un representante de Máis Alá) e a de +BNG. A lista encabezada por Guillerme Vázquez obtivo 1189 votos (55,1% de apoio) o que lle outorgou 8 representantes, mentres que a encabezada por Carlos Aymerich conseguiu 969 votos (44,9% de apoio) e 7 representantes<ref>[http://renovarobng.blogaliza.org/2009/05/11/resumo-da-asemblea-2/ Resumo da Asemblea] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090514064434/http://renovarobng.blogaliza.org/2009/05/11/resumo-da-asemblea-2/ |date=14 de maio de 2009 }}, blog Por un BNG de futuro e con futuro.</ref>. Así pois, Guillerme Vázquez resultaba elixido portavoz nacional do BNG, en substitución de Anxo Quintana<ref>[http://www.anosaterra.org/nova/vazquez-e-o-novo-voceiro-nacional-do-bng.html Vázquez é o novo voceiro nacional do BNG] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090515105652/http://www.anosaterra.org/nova/vazquez-e-o-novo-voceiro-nacional-do-bng.html |date=15 de maio de 2009 }}, A nosa Terra.</ref>. ==== Eleccións Municipais de 2011 ==== As [[Eleccións municipais de 2011 en Galicia|Eleccións municipais de 2011]] supuxeron a saída do BNG dos gobernos de coalición de Ferrol e da Coruña por mor das maiorías absolutas acadadas polo PP e por vez primeira diminuíu o número de concelleiros totais acadados con respecto ás anteriores eleccións. Pese ao descenso, grazas ás maiorías obtidas e os apoios doutras forzas políticas, principalmente do PSdeG-PSOE, foi quen de acceder a un total de 29 alcaldías: na [[A Bola|Bola]], na [[A Pobra do Brollón|Pobra do Brollón]], [[Arbo]], Allariz, [[Arzúa]], [[Cariño]], Bueu, [[Carballo]], [[Vimianzo]], [[Castrelo de Miño]], Carnota, [[Monforte de Lemos]], [[Maceda]], [[Manzaneda|Maceda de Trives]], [[Mondoñedo]], [[Mugardos]], Poio, [[Pontecesures]], Pontevedra, [[Rianxo]], [[Ribadeo, Ribadeo|Ribadeo]], [[Riotorto]], [[Salceda de Caselas]], [[San Sadurniño]], [[Teo]], [[Tomiño]], Vilar de Santos, na [[A Mezquita|Mezquita]] e [[Zas]]<ref>{{Cita web|url=http://arquivo.bng-galiza.org/opencms/opencms/BNG/global/contidos/institucions/institucion_0004.html?uri=/BNG/global/seccions/institucions/index.html|páxina-web=Arquivo de www.bng-galiza.org|título=Alcaldesas e alcaldes do BNG en Galiza|data-acceso=10-03-2016|data-arquivo=11-03-2016|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160311031444/http://arquivo.bng-galiza.org/opencms/opencms/BNG/global/contidos/institucions/institucion_0004.html?uri=/BNG/global/seccions/institucions/index.html|url-morta=yes}}</ref>. === XIII Asemblea Nacional === O sábado 28 e o domingo 29 de xaneiro de [[2012]] celebrouse a XIII Asemblea Nacional<ref>{{Cita web|url=http://arquivo.bng-galiza.org/opencms/opencms/BNG/global/contidos/textos/documentos/textos/texto_0029.html?uri=/BNG/global/seccions/textos/listado.html&sitioFic=global|páxina-web=|título=Documentos da XIII Asemblea Nacional do BNG|data-acceso=5/04/2019|data-arquivo=27/05/2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200527185557/http://arquivo.bng-galiza.org/opencms/opencms/BNG/global/contidos/textos/documentos/textos/texto_0029.html?uri=%2FBNG%2Fglobal%2Fseccions%2Ftextos%2Flistado.html&sitioFic=global|url-morta=yes}}</ref> no [[Recinto feiral de Amio]] en Santiago de Compostela, na que se elixiu a dirección, así como o voceiro nacional e o seu candidato para a Xunta. Presentáronse tres listas: ''Alternativa pola Unidade'' (ApU), co apoio da UPG e con Guillerme Vázquez para voceiro e Francisco Jorquera para candidato; unha lista encabezada por [[Máis Galiza|Máis Galiza (+G)]] e EI (+G-EI), co apoio do CS, PNG-PG, EN, Inzar, UG e [[Espazo Socialista Galego]], con Xosé Manuel Beiras para voceiro e Carlos Aymerich para candidato; e unha lista de MGS, encabezada por Rafa Villar.<ref>[http://www.europapress.es/nacional/noticia-5300-militantes-bng-reunen-decimotercera-asamblea-20120128125843.html Unos 5.300 militantes del BNG se reúnen en su décimotercera Asamblea], ''Europa Press'', 28 de xaneiro de 2012.</ref><ref>[http://www.elmundo.es/elmundo/2012/01/27/galicia/1327696239.html La reinvención del BNG], ''El Mundo'', 28 de xaneiro de 2012.</ref><ref>[http://ccaa.elpais.com/ccaa/2012/01/23/galicia/1327319901_231558.html El BNG contra el BNG], ''El País'', 23 de xaneiro de 2012.</ref> Finalmente, Guillerme Vázquez resultou reelixido portavoz nacional con 2.123 votos fronte Xosé Manuel Beiras, con 1.823 votos; e Francisco Jorquera candidato á presidencia da Xunta con 2.338 votos (53 %) fronte aos 2.043 votos (46 %) conseguidos por Carlos Aymerich. A Executiva formouse con 7 membros de ApU, 7 de +G-EI e 1 de MGS; así mesmo, a votación do Consello Nacional deparou 2.164 apoios (48 %) para ApU, 2.026 (45 %) para +G-EI e 248 (5 %) para MGS.<ref>[http://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2012/01/29/masiva-partipacion-ultima-jornada-asamblea-bng/00031327830364579112411.htm Francisco Jorquera optará a la presidencia de la Xunta por el BNG], ''La Voz de Galicia'', 29 de xaneiro de 2011.</ref> Tras a citada asemblea, debido ás tensións internas e ideolóxicas, partidos como EI<ref>[http://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2012/02/13/beiras-va-tras-30-anos-bng/0003_201202G13P2991.htm Beiras se va tras 30 años en el BNG], ''La Voz de Galicia'', 13 de febreiro de 2012.</ref> e EN<ref>[http://www.farodevigo.es/galicia/2012/02/12/direccion-esquerda-nacionalista-acuerda-escision-bng-vuelta/623024.html La dirección de Esquerda Nacionalista acuerda su escisión del BNG "sin vuelta atrás"], ''Faro de Vigo'', 12 de febreiro de 2012.</ref> decidiron abandonar o BNG. A corrente Máis Galiza,<ref>{{Cita web |url=http://www.abc.es/agencias/noticia.asp?noticia=1102584# |título=Mais Galiza decidirá el 11 de marzo si continuo o no dentro del BNG, ''ABC'', 12 de febreiro de 2012. |data-acceso=25 de xuño de 2012 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20121008104621/http://www.abc.es/agencias/noticia.asp?noticia=1102584 |dataarquivo=08 de outubro de 2012 |urlmorta=yes }}</ref> (a segunda forza máis votada tras a UPG) e o PNG-PG<ref>[http://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2012/02/12/esquerda-nacionalista-anuncia-adios/0003_201202G12P5992.htm Esquerda Nacionalista anuncia su adiós], ''La Voz de Galicia'', 12 de febreiro de 2012.</ref><ref>[http://www.elcorreogallego.es/galicia/ecg/esquerda-nacionalista-png-acuerdan-sus-bases-ratifiquen-salida-bng/idEdicion-2012-02-12/idNoticia-729452/ Esquerda Nacionalista y el PNG acuerdan que sus bases ratifiquen la salida del BNG] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140301182839/http://www.elcorreogallego.es/galicia/ecg/esquerda-nacionalista-png-acuerdan-sus-bases-ratifiquen-salida-bng/idEdicion-2012-02-12/idNoticia-729452/ |date=01 de marzo de 2014 }}, ''El Correo Gallego'', 12 de febreiro de 2012.</ref> anunciaron asembleas propias para decidir a súa continuidade, decidindo ao final, deixar o Bloque. Froito desta escisión o BNG perdeu o control de varias alcaldías, como as de Maceda, Maceda de Trives, Teo, Arbo<ref>{{Cita novas|autor=Daniel Salgado|data=16 de febreiro de 2012|título=Las deserciones en el BNG ya suman cuatro alcaldes|url=http://ccaa.elpais.com/ccaa/2012/02/16/galicia/1329425942_628586.html|data-acceso=10-03-2016}}</ref> ou Vilar de Santos<ref>{{Cita novas|autor=S. de la Fuente. Faro de Vigo|data=3 de outubro de 2012|título=El alcalde y los seis ediles de Vilar de Santos dejan el BNG para apoyar la candidatura de CxG a la Xunta|url=http://www.farodevigo.es/portada-ourense/2012/10/03/alcalde-seis-ediles-vilar-santos-dejan-bng-apoyar-candidatura-cxg-xunta/690335.html|data-acceso=10-03-2016}}</ref>. === XIV Asemblea Nacional === [[Ficheiro:Mobilización BNG Europeas 2014-Vence Miranda e Nogueira -Praza Publica.jpg|miniatura|300x300px|Mobilización do BNG ante a catedral de Santiago de Compostela pola súa exclusión da RTVG nos espazos electorais das europeas de 2014.]] Tras a asemblea do 17 de marzo de [[2013]] que tivo lugar no [[Palacio de Congresos de|Palacio de Congresos de Santiago de Compostela]]<ref>{{Cita novas|autor=EFE. elDiario.es|data=17 de marzo de 2013|título=Vázquez dice que nadie destruirá al BNG y Vence pide que cesen las luchas|url=http://www.eldiario.es/politica/Vazquez-destruira-BNG-Vence-luchas_0_111988937.html|data-acceso=08-03-2016}}</ref>, produciuse de novo unha remuda na portavocía nacional, abandonando o cargo Guillerme Vázquez como consecuencia dos malos resultados acadados nas [[eleccións ao Parlamento de Galicia 2012]]. Sería substituído por [[Xavier Vence]]<ref>{{Cita web|url=http://bng.gal/blog/2013/03/17/mais-de-1-500-militantes-do-bng-participan-na-sua-xiv-asemblea-nacional/|páxina-web=bng.gal|título=Mais de 2.000 militantes do BNG participan na súa XIV Asemblea Nacional|data-acceso=08-03-2016}}</ref>. Após esta asemblea o BNG adoptou posturas abertamente soberanistas co obxectivo da construción da República Galega. Este movemento provoca que o equipo de goberno de [[Salceda de Caselas]] se dea de baixa no partido<ref>{{Cita web|título=El alcalde de Salceda y sus cinco ediles dejan el BNG, que agrava su pérdida de poder local|url=https://www.farodevigo.es/galicia/2013/04/13/alcalde-salceda-cinco-ediles-dejan-17480698.html|páxina-web=Faro de Vigo|data=2013-04-13|data-acceso=2021-11-15|lingua=es|nome=X. A. TABOADA / E. GONZÁLEZ-|apelidos=SANTIAGO}}</ref>. En novembro de [[2014]] a alcaldesa da Bola [[Teresa Barge]] mais outros cinco edís do goberno municipal déronse de baixa do BNG. Estes cinco exmilitantes concorrerían nas eleccións que se haberían celebrar o ano seguinte baixo as siglas do PP. Barge xa formara parte do goberno municipal do PP, liderado polo seu pai, mais en 2003 desaloxouno da alcaldía cunha agrupación independente grazas ao apoio do BNG, partido no que pasaría integrarse en 2007 animada por Anxo Quintana<ref>{{Cita novas|autor=Faro de Vigo|data=20 de novembro de 2014|título=A alcaldesa e cinco edís da Bola deixan o BNG por falta de ´criterios e liderado claros´|url=http://galego.farodevigo.es/galicia/2014/11/20/alcaldesa-cinco-ediles-bola-dejan/1134938.html|data-acceso=10-03-2016}}</ref><ref>{{Cita novas|autor=Pablo Taboada. El País|data=19 de novembro de 2014|título=La alcaldesa de A Bola deja el BNG y no descarta entrar en el PP|url=http://ccaa.elpais.com/ccaa/2014/11/19/galicia/1416429274_777504.html|data-acceso=10-03-2016}}</ref>. Con todo, isto non lle impedira ser compromisaria afín a [[José Manuel Baltar Blanco]] en 2010, no congreso que [[Partido Popular de Galicia|PP]] de Ourense habería de celebrar para suceder a [[Xosé Luís Baltar]]<ref>{{Cita novas|autor=Xosé Manoel Rodríguez. La Voz de Galicia|data=12 de xaneiro de 2010|título=Baltar tendrá como compromisaria a una candidata del BNG en A Bola|url=http://www.lavozdegalicia.es/galicia/2010/01/13/0003_8223859.htm|data-acceso=10-03-2016}}</ref>. ==== Eleccións Municipais de 2015 ==== Nas [[Eleccións municipais de 2015 en Galicia|eleccións municipais de 2015]] o BNG concorreu baixo a marca [[BNG-Asembleas Abertas]]<ref>{{Cita novas|autor=El País|data=20 outubro de 2014|título=El Bloque acudirá a las municipales como BNG Asambleas Abertas|url=http://ccaa.elpais.com/ccaa/2014/10/20/galicia/1413805806_810719.html|data-acceso=08-03-2016}}</ref>. Sufriu un importante descenso de 72 000 votos en total, os máis deles nas cidades agás Pontevedra, onde Fernández Lores anovaría unha vez máis na alcaldía; na Coruña, Lugo e Ferrol viuse amplamente superado polas [[Mareas cidadás|Mareas]] e incluso perdeu a súa representación en Vigo e Ourense<ref>{{Cita novas|autor=P. Pérez. La Opinión A Coruña|data=25 de maio de 2015|título=El BNG tilda de "agridulce" el 24-M y analizará por qué falló en las ciudades|url=http://www.laopinioncoruna.es/elecciones/galicia/2015/05/25/bng-tilda-agridulce-24-m/960016.html|data-acceso=08-03-2016}}</ref>. Pola contra, no rural, a pesar da perda de alcaldías que seguiron a ser nacionalistas -mais xa con outras siglas- por mor da escisión producida trala XIII Asemblea, o BNG foi quen de acadar novas maiorías absolutas como as de Vimianzo, [[Mazaricos]] ou Carballo e manter outras como Allariz<ref>{{Cita novas|autor=La Región|data=25 de maio de 2015|título=El BNG revalida la alcaldía y el PP baja en Allariz|url=http://www.laregion.es/articulo/allariz/bng-revalida-alcaldia-y-pp-baja/20150525094455545702.html|data-acceso=08-03-2016}}</ref>, Zas, Carnota, Poio ou Bueu. En total, o partido conseguiu 30 alcaldías: Allariz, [[Baños de Molgas]], [[Barro]], Boimorto, Bueu, Carballo, Carnota, Castrelo de Miño, Fene, Mazaricos, A Mezquita, [[Moaña]], [[Moeche]], [[Muras]], [[As Neves]], A Pobra de Brollón, Poio, [[Ponteareas]], Pontecesures, Pontevedra, Rianxo, [[A Rúa]], Ribadeo, San Sadurniño, [[Santiso]], Tomiño, [[Toques]], [[Viana do Bolo]], Vimianzo e Zas<ref>{{Cita web|url=http://bng.gal/alcaldias-do-bng/|páxina-web=bng.gal|título=Alcaldías do BNG|data-acceso=10-03-2016|data-arquivo=02-03-2016|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160302120905/http://bng.gal/alcaldias-do-bng/|url-morta=yes}}</ref>. En [[Boimorto]] o cabeza de lista do BNG-Asembleas Abertas Xosé Luís Rivas Cruz "Mini", pese a contar só con dous edís, foi investido alcalde co apoio dos catro do PSdeG-PSOE<ref>{{cita novas|apelidos=Lombao|nome=David|título=O grande reto dos artistas é materializar algún soño; agardo que a política nos sirva para iso|url=http://praza.gal/politica/9686/o-grande-reto-dos-artistas-e-materializar-algun-sono-agardo-que-a-politica-nos-sirva-para-iso/|dataacceso=18 de xuño de 2015|obra=Praza.gal|data=16 de xuño de 2015}}</ref>, fronte os cinco do PP. Porén, dous meses despois [[Gonzalo Concheiro]], candidato do PP, pasa a ser novo alcalde de Boimorto tras prosperar unha moción de censura do PP apoiada por un concelleiro que fora elixido nas listas do PSdeG-PSOE pero que pasara a ser non adscrito no mes de xullo<ref>{{Cita novas|autor=D. A. Sermos Galiza|data=14 de agosto de 2015|título=O PP bota da alcaldía a Xosé Luís Rivas 'Mini'|url=http://www.sermosgaliza.gal/articulo/politica/pp-bota-da-alcaldia-xose-luis-rivas-mini/20150814131018039968.html|data-acceso=11-03-2016|data-arquivo=12 de marzo de 2016|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160312061955/http://www.sermosgaliza.gal/articulo/politica/pp-bota-da-alcaldia-xose-luis-rivas-mini/20150814131018039968.html|url-morta=yes}}</ref>. Tamén se perden posteriormente en senllas mocións de censura as alcaldías de Pontecesures (maio de 2016) e Fene (abril de 2018). En [[abril]] de [[2016]] o alcalde de Vimianzo -[[Manuel Antelo]]- xunto con toda a corporación do BNG local, anunciaban a súa baixa na fronte par como mostra do seu rexeitamento ás posturas a adoptar após a XV Asemblea Nacional celebrada na Coruña, convocada logo dos malos resultados colleitados nas [[Eleccións xerais de España de 2015|eleccións ás Cortes de España de 2015]]<ref>{{Cita web|url=http://quepasanacosta.gal/manuel-antelo-deixamos-o-bng-porque-non-podemos-ser-os-pepinos-grilo-toda-a-vida/|apelidos=Redacción|nome=QPC,|data=2016-04-26|título=Manuel Antelo: “Deixamos o BNG porque non podemos ser os pepiños grilo toda a vida”|data-acceso=2016-07-03|lingua=gl-ES|data-arquivo=27 de abril de 2016|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160427192907/http://quepasanacosta.gal/manuel-antelo-deixamos-o-bng-porque-non-podemos-ser-os-pepinos-grilo-toda-a-vida/|url-morta=yes}}</ref>. ==== Eleccións ás Cortes Españolas de 2015 ==== De cara ás [[Eleccións xerais de España de 2015|eleccións ás Cortes Españolas de 2015]] tiveron lugar nos meses previos diversas reunións de distintos líderes e partidos políticos do centro-esquerda galego (con excepción do PSdeG-PSOE), o obxectivo era xuntar forzas para acadar grupo parlamentario propio que representara exclusivamente os intereses galegos. Isto materializouse en dous movementos coñecidos como [[Iniciativa pola Unión]] e [[Encontro Cidadán por unha Marea Galega]], que acordaron lanzar unha convocatoria conxunta aos partidos<ref>{{Cita web|url=http://marea.gal/encontro-cidadan-por-unha-marea-galega-e-iniciativa-pola-union-acordan-lanzar-unha-convocatoria-conxunta-aos-partidos/|páxina-web=Encontro Cidadán por unha Marea Galega|título=Encontro Cidadán por unha Marea Galega e Iniciativa pola Unión acordan lanzar unha convocatoria conxunta aos partidos|data-acceso=11-03-2016|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160311202239/http://marea.gal/encontro-cidadan-por-unha-marea-galega-e-iniciativa-pola-union-acordan-lanzar-unha-convocatoria-conxunta-aos-partidos/|dataarquivo=11-03-2016|urlmorta=yes}}</ref>. Finalmente non houbo pleno acordo e o BNG liderou nas catro provincias a coalición [[Nós - Candidatura Galega]], á que se sumaron pequenos partidos galeguistas e que contou cos apoios de [[Rafael Cuíña]]<ref>{{Cita novas|autor=Europa Press. Faro de Vigo|data=10 de decembro de 2015|título=Rafael Cuiña, de Compromiso por Galicia, muestra en Vigo su apoyo al proyecto de NÓS|url=http://www.farodevigo.es/elecciones/generales/2015/12/10/rafael-cuina-compromiso-galicia-muestra/1366968.html|data-acceso=11-03-2015}}</ref> (daquela alcalde de [[Lalín]] e militante de [[Compromiso por Galicia]]) e [[Cerna (organización política)|Cerna]], partido que decidiu non integrar ningunha candidatura e á súa vez apoiar a outra coalición resultante, a de [[En Marea]] - [[Podemos]]<ref>{{Cita novas|autor=Galicia Confidencial|data=29 de novembro de 2015|título=Cerna pide o voto para as "dúas candidaturas resultantes da fallida unidade" por riba das "miserias das cúpulas"|url=http://www.galiciaconfidencial.com/noticia/26878-cerna-pide-voto-duas-candidaturas-resultantes-fallida-unidade-riba-miserias-cupulas|data-acceso=11-03-2015}}</ref>. O resultado dos comicios foron realmente malos xa que o BNG perdeu toda a representación que ostentaba no Congreso desde 1996, cun descenso de máis da metade dos votos con respecto a 2011, mentres que a outra formación nacionalista galega de esquerdas xurdida da escisión da XIII Asemblea Nacional, [[Anova-Irmandade Nacionalista|Anova]], conseguía dous deputados grazas á coalición En Marea - Podemos. === XV Asemblea Nacional === [[Ficheiro:Executiva Nacional, XV Asemblea Nacional Bloque Nacionalista Galego 11.jpg|miniatura|esquerda|Executiva Nacional elixida na XV Asemblea Nacional no ano 2016.]] Tras a Asemblea Nacional celebrada no [[PALEXCO|Palacio de Exposicións e Congresos da Coruña]] o 28 de febreiro de [[2016]], a deputada e membro da directiva [[Ana Pontón]] resultou elixida voceira nacional. A súa candidatura foi referendada por máis do 85% dos votos<ref>{{Cita novas|data=28/02/2016|título=Ana Pontón, elegida nueva portavoz nacional del BNG|url=https://www.elespanol.com/espana/20160228/105819495_8.html|data-acceso=5/04/2019|data-arquivo=04/04/2016|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160404141716/http://www.elespanol.com/espana/20160228/105819495_8.html|url-morta=yes}}</ref>. Desta maneira, superou amplamente á outra candidatura coa que competía, promovida por militantes da comarca da Barbanza e encabezada por Carlos Branco Ansoar<ref>{{Cita novas|data=4/03/2016|título=El BNG barbanzano logra una representación histórica en los órganos de dirección del partido|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/barbanza/2016/03/04/bng-barbanzano-logra-representacion-historica-organos-direccion-partido/00031457037814966917701.htm|data-acceso=5/04/2019}}</ref>. Ana Pontón sucedeu así a Xavier Vence, quen anunciara o seu desexo de non seguir como líder do Bloque após os malos resultados colleitados nas eleccións ás [[Cortes Xerais]] celebradas o 20 de decembro de [[2015]]<ref>{{Cita novas|autor=Galicia Confidencial|data=16 de xaneiro de 2016|título=Vence deixará a portavocía do BNG na asemblea de febreiro|url=http://www.galiciaconfidencial.com/noticia/27529-vence-deixara-portavocia-bng-asemblea-febreiro|data-acceso=08-03-2016}}</ref>. Ademais, adoptouse a decisión de retomar a fórmula de que o portavoz nacional sería á súa vez, o principal candidato ás vindeiras eleccións ao Parlamento de Galicia, como así se recolleu no ditame de dita asemblea<ref>{{Cita web|url=http://bng.gal/xvanbng/descargas/XV-asemblea-ditame.pdf|páxina-web=bng.gal|título=Ditame de emendas ao relatorio e votos particulares|data-acceso=08-03-2016|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160308220725/http://bng.gal/xvanbng/descargas/XV-asemblea-ditame.pdf|dataarquivo=08-03-2016|urlmorta=yes}}</ref>. Como resultado tamén do debate e medidas aprobadas, producíronse as baixas de Carlos Aymerich e o exvoceiro nacional Anxo Quintana, que anunciaran a súa desconformidade coa decisión de continuar en solitario cara ás vindeiras [[eleccións ao Parlamento de Galicia 2016]] e non confluír con outras forzas de esquerda como as que representaban [[Alternativa Galega de Esquerda|AGE]] ou En Marea-Podemos<ref>{{Cita novas|autor=Galicia Confidencial|data=28 de febreiro de 2016|título=Aymerich abandona o BNG tras gañaren as teses da UPG|url=http://www.galiciaconfidencial.com/noticia/28180-aymerich-abandona-bng-ganaren-teses-upg|data-acceso=08-03-2016}}</ref><ref>{{Cita novas|autor=Galicia Confidencial|data=03 de marzo de 2016|título=Quintana deixa o BNG, mais non o nacionalismo|url=http://www.galiciaconfidencial.com/noticia/28248-quintana-deixa-bng-nacionalismo|data-acceso=08-03-2016}}</ref>. [[Ficheiro:Carteis BNG Ana Pontón Mini Culleredo Xunta 2016.jpg|miniatura|Carteis electorais para as eleccións galegas de 2016]] ==== Eleccións ás Cortes Españolas de 2016 ==== Froito da imposibilidade de acordar un novo goberno logo das eleccións de decembro de 2015, volvéronse convocar [[Eleccións xerais de España de 2016|eleccións]] para o [[27 de xuño]] de 2016. Desta volta o BNG concorrería baixo a candidatura [[BNG-Nós]], obtendo uns resultados aínda peores cós de había seis meses, con só 44.902 votos<ref>{{Cita web|url=http://resultados.elpais.com/elecciones/2016/generales/congreso/11/|apelidos=PAÍS|nome=Ediciones EL|título=Resultados Electorales en Galicia: Elecciones Generales 2016|data-acceso=2016-07-03|lingua=es}}</ref> no Congreso. Con estes resultados, o BNG volveu ficar sen ningún deputado ou senador nas Cortes españolas. ==== Eleccións ao Parlamento Galego de 2016 ==== Ana Pontón foi proclamada candidata do BNG ás eleccións do Parlamento Galego de 2016, fixadas para o 25 de setembro. A pesar das malas perspectivas electorais que as enquisas outorgaban ao Bloque, a súa candidatura logrou finalmente 119.446 votos<ref>{{Cita web|url=http://eleccions2016.xunta.gal/archivos/Resultados_escrutinio_definitivo.pdf|páxina-web=eleccions2016.xunta.gal|título=DOG do 10 de outubro de 2016|data-acceso=5/04/2019}}</ref>. O Bloque seguiu sendo a cuarta forza no Parlamento Galego, con só un deputado menos que na lexislatura anterior. En concreto o Bloque logrou dous deputados pola Coruña (Ana Pontón e [[Xosé Luís Rivas|Xosé Luís Rivas "Mini"]]), outros dous pola provincia de Pontevedra ([[Montse Prado Cores|Montse Prado]] e [[Luís Bará]]), unha deputada pola provincia de Lugo ([[Olalla Rodil]]) e outra pola de Ourense ([[Noa Presas]]). === XVI Asemblea Nacional === [[Ficheiro:Ana Pontón, XVI Asemblea BNG.webm|miniatura|Ana Pontón na XVI Asemblea Nacional no 2017.]] A XVI Asemblea Nacional celebrouse o 25 e 26 de marzo de 2017 no [[PALEXCO|Palacio de Exposicións e Congresos da Coruña]]. Os resultados acadados nas eleccións ao Parlamento Galego do ano anterior propiciaron unha asemblea sen grosos debates, onde se priorizou a imaxe de unidade interna tralas tensións de asembleas anteriores. O clima de unidade foi referendado na reelección de Ana Pontón como portavoz nacional co 98% dos votos da militancia<ref>{{Cita novas|data=27/03/2017|título=Ana Pontón, reelegida como líder del BNG con el 98% de los votos|url=https://elpais.com/ccaa/2017/03/26/galicia/1490545441_993024.html|data-acceso=5/04/2019}}</ref>. ==== Eleccións ás Cortes Españolas de abril de 2019 ==== Tras a moción de censura a [[Mariano Rajoy]] e a posterior imposibilidade de [[Pedro Sánchez]] de aprobar os orzamentos convocáronse as [[Eleccións xerais de España de abril de 2019|eleccións de abril de 2019]]. O BNG obtivo 94.433 votos, máis do dobre que nas anteriores xerais, pero insuficientes para entrar no Parlamento.<ref>{{Cita novas|data=30 de abril de 2019|título=El BNG no logra escaño, pero es el partido que más crece en votos después de Vox|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/elecciones/2019/04/30/bng-logra-escano-partido-crece-votos-despues-vox/0003_201904G30P10994.htm|data-acceso=12 de novembro de 2019|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]}}</ref> ==== Eleccións ao Parlamento Europeo de maio de 2019 ==== Nas eleccións ao Parlamento Europeo, que tiveron lugar entre o [[23 de maio|23]] e o [[26 de maio]] de 2019, o BNG concorreu integrado na coalición [[Agora Repúblicas]] canda [[Esquerra Republicana de Catalunya]] e [[Bildu|EH Bildu]]. O BNG duplicou os votos que tivera en Galiza nas eleccións anteriores e a coalición conseguiu tres escanos. Dous deles foron ocupados por ERC en tanto que o outro foi ocupado de xeito rotatorio por Bildu (tres anos) e BNG (2 anos). [[Ana Miranda Paz]] ocupou o escano o 5 de setembro de 2022.<ref>{{Cita web|título=Ana Miranda asegura que o escano do BNG na Eurocámara será "máis social, feminista e ecoloxista ca nunca"|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/politica/ana-miranda-asegura-que-escano-do-bng-eurocamara-sera-mais-social-f/20220906130551151694.html|páxina-web=Nós Diario|data=2022-09-06|data-acceso=2022-09-06|lingua=gl|nome=|apelidos=}}</ref> ==== Eleccións ás Cortes Españolas de novembro de 2019 ==== En novembro de 2019 realizáronse unhas [[Eleccións xerais de España de novembro de 2019|novas eleccións]], despois de que non se lograra a formación dun goberno. O BNG logrou volver ao Congreso catro anos despois, recibindo 119.597 votos, un 0,5%, obtendo así un escano pola provincia da Coruña para [[Néstor Rego]].<ref>{{Cita novas|data=10 de novembro de 2019|título=O BNG volve ao Congreso e evita que Vox teña escano por Galiza|url=https://www.sermosgaliza.gal/articulo/politica/bng-volve-ao-congreso-evita-vox-tena-escano-galiza/20191110223008086670.html|data-acceso=12 de novembro de 2019|xornal=[[Sermos Galiza]]|data-arquivo=12 de novembro de 2019|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20191112101934/https://www.sermosgaliza.gal/articulo/politica/bng-volve-ao-congreso-evita-vox-tena-escano-galiza/20191110223008086670.html|url-morta=yes}}</ref> ==== Eleccións ao Parlamento Galego de 2020 ==== En xaneiro de [[2020]] a militancia proclamou de novo a Ana Pontón como candidata a presidir a Xunta.<ref>{{Cita novas|data=11 de xaneiro de 2020|título=O BNG proclama Ana Pontón candidata á Presidencia da Xunta|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/politica/bng-proclama-ana-ponton-candidata-presidencia-da-xunta/20200111135222089457.html|data-acceso=13 de xullo de 2020|xornal=[[Nós Diario]]}}</ref> As [[Eleccións ao Parlamento de Galicia de 2020|eleccións ao Parlamento]], fixadas inicialmente para abril foron celebradas finalmente o 12 de xullo, tras ser adiadas por mor da [[Pandemia por coronavirus de 2020 en Galicia|pandemia por coronavirus]]. O BNG obtivo 19 escanos, 13 máis que nos anteriores comicios, e bateu a marca de 18 que obtivera na etapa de Beiras en 1997.<ref>{{Cita novas|data=13 de xullo de 2020|título=El BNG rompe su techo con 19 diputados|url=https://www.farodevigo.es/elecciones/galicia/2020/07/12/bng-rompe-techo-19-diputados/2313233.html|data-acceso=13 de xullo de 2020|lingua=es|xornal=[[Faro de Vigo]]}}</ref> Conseguiu ademais a porcentaxe máis alta de votos da súa historia (25,33%) e superou ao [[Partido dos Socialistas de Galicia|PSdeG]], converténdose na segunda forza no Parlamento 19 anos despois.<ref>{{Cita novas|data=12 de xullo de 2020|título=PP 41, BNG 19, PSdeG 15|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/politica/resultados-eleccions-galegas/20200712210523101258.html|data-acceso=13 de xullo de 2020|xornal=[[Nós Diario]]}}</ref><ref>{{Cita novas|data=12 de xullo de 2020|título=El BNG rompe su techo histórico y se convierte en líder de la oposición a costa de Podemos y las Mareas|url=https://www.rtve.es/noticias/20200713/bng-elecciones-gallegas/2027564.shtml|data-acceso=13 de xullo de 2020|lingua=es|xornal=[[RTVE]]}}</ref> O BNG achegou os cinco deputados máis novos da lexislatura.<ref>{{Cita web|título=Conta de Twitter de Daniel Castro García|url=https://twitter.com/daniel_casg/status/1283748391160360960|páxina-web=Twitter|data-acceso=2020-07-21|lingua=gl}}</ref> == Estrutura interna == [[Ficheiro:SedenacionalBNG.JPG|miniatura|Sede Nacional do BNG, Santiago de Compostela.]]O nacemento do BNG xorde coa intención de aglutinar no seu interior toda a ampla gama ideolóxica do nacionalismo. Por esta razón, a súa organización é frontista. Dentro del conviven partidos, colectivos nacionalistas e militantes individuais (a gran maioría): * '''[[Unión do Povo Galego]]''' (UPG): Partido creado en 1964 e un dos fundadores do BNG en 1982. * '''[[Fronte Obreira Galega]]''': Partido político creado no ano 2010 como corrente interna por militantes próximos á CIG da zona de Vigo.​​ De 2012 a 2014 estiveron integrados en Anova. En xaneiro de 2017 reingresaron no BNG.<ref>[http://www.bng.gal/articulo/novas/ana-ponton-integracion-da-foga-no-bng-fortalece-casa-comun-do-nacionalismo/20170127160854019287.html Ana Pontón: ”A integración da FOGA no BNG fortalece a casa común do nacionalismo”.] Web oficial do BNG, 27 Xan 2017.</ref> * '''[[Movemento Arredista]]''': Partido independentista creado en 2021 nunha refundación do [[Movemento Galego ao Socialismo]] (MGS). * '''[[Colectivo Alicerce]]''': colectivo político organizado creado no 2024.<ref>[https://www.bng.gal/articulo/novas/consello-nacional-aproba-constitucion-dun-novo-colectivo-interno-alicerce/20241121164307039183.html O Consello Nacional aprobou a constitución dun novo colectivo interno: ALICERCE.] bng.gal</ref> * '''[[Galiza Nova]]''': Organización xuvenil creada en 1988. Fai parte da EFAY, xuventudes da [[Alianza Libre Europea]]. === Executiva Nacional === A Executiva Nacional é o órgano que leva á práctica as liñas programáticas do BNG e xestiona a política do día a día. Reúnese con frecuencia semanal e na actualidade está composta por:<ref>{{Cita web|título=Executiva Nacional|url=https://www.bng.gal/estaticas/executiva-nacional.html|páxina-web=BNG - Bloque Nacionalista Galego|data-acceso=13 de xullo de 2020|lingua=es}}</ref> * '''Portavoz Nacional''': [[Ana Pontón]] * Coordinadora da Executiva: [[Goretti Sanmartín|Goretti Sanmartín Rei]] * Coordinador de organización: [[Bieito Lobeira|Bieito Lobeira Domínguez]] * Coordinadora de acción municipal: [[Eva Vilaverde Pego]] * Coordinador de comunicación: [[Xavier Campos López]] * Vice-coordinadora de comunicación: [[Olalla Rodil|Olalla Rodil Fernández]] * Vice-coordinadora de comunicación: [[Olaia Ledo Díaz]] * Coordinadora de acción feminista: [[Noa Presas|Noa Presas Bergantiños]] * Coordinadora de finanzas: [[Obdulia Diniz Carlos]] * Coordinadora de institucional do Parlamento da Galiza: [[Montse Prado Cores]] * Coordinadora de iniciativas políticas locais: [[Carme da Silva|Carme da Silva Méndez]] * Coordinadora da área de relacións internacionais: [[Ana Miranda Paz]] * Coordinador da área de relacións internacionais na Península: [[Rubén Cela|Rubén Cela Díaz]] * Coordinador de medio rural: [[Mini|Xosé Luis Rivas Cruz "Mini"]] * Coordinador da estratexia "Avanza Galiza": [[Néstor Rego|Néstor Rego Candamil]] * Coordinador de análise e iniciativas políticas: [[Xosé Emilio Vicente|Xosé Emilio Vicente Caneda]] * Coordinador da área de participación e transparencia: [[Xosé Manuel Marcote|Xosé Manuel Marcote Gil]] * Coordinador de formación: [[Luís Bará|Xosé Luís Bará Torres]] * Coordinadora de relacións con movementos sociais: [[Susana Camba Castro]] * Coordinador xeral de Galiza Nova: [[Marta Gómez Martín]] == Cadro de líderes históricos == {{Galería |Ficheiro:Xosé Manuel Beiras 2015 (cropped).jpg|[[Xosé Manuel Beiras|Xose M. Beiras]] |Ficheiro:Quintana.jpg|[[Anxo Quintana]] |Ficheiro:Xavier Vence.jpg|[[Xavier Vence]] |Ficheiro:Ana Pontón 2022 (cropped).jpg|[[Ana Pontón]] |title= |width=120 |height=150 |align=center }} {| class="wikitable" !Período !Portavoz Nacional !Candidatura á Xunta !Parlamento Galego !Parlamento Español !Senado Español !Parlamento Europeo |- |1982-1985 | rowspan="2" |non existe o cargo | rowspan="3" |vacante |[[Bautista Álvarez]] <ref group="e">Elixido como cabeza de lista do BNPG-PSG pola provincia da Coruña, sería expulsado canda os seus compañeiros de coalición por non acatar a Constitución Española.</ref> | rowspan="3" |sen representación | rowspan="5" |sen representación | rowspan="4" |sen representación |- |1985-1995 | rowspan="8" |[[Xosé Manuel Beiras]] |- |1995-1996 | rowspan="5" |[[Xosé Manuel Beiras]] |- |1996-1999 | rowspan="3" |[[Xosé Manuel Beiras]] | rowspan="7" |[[Francisco Rodríguez Sánchez|Francisco Rodríguez]] |- |1999-2000 | rowspan="4" |[[Camilo Nogueira Román|Camilo Nogueira]] |- |2000-2001 | rowspan="4" |[[Anxo Quintana]] |- |2001-2003 |vacante |- |2003-2004 | rowspan="4" |[[Anxo Quintana]] | rowspan="4" |[[Anxo Quintana]] |- |2004-2005 | rowspan="5" |sen representación |- |2005-2008 | rowspan="2" |[[Anxo Quintana]] |[[Francisco Jorquera]] |- |2008-2009 | rowspan="3" |[[Francisco Jorquera]] | rowspan="3" |[[Xosé Manuel Pérez Bouza]] |- | rowspan="2" |2009-2012 | rowspan="2" |[[Guillerme Vázquez]] | rowspan="2" |[[Francisco Jorquera]] |[[Carlos Aymerich]] |- |[[Ana Pontón]] (2012) |- |2012-2013 | rowspan="2" |[[Xavier Vence]] | rowspan="2" |vacante | rowspan="4" |[[Francisco Jorquera]] | rowspan="2" |[[Olaia Fernández Davila]] | rowspan="6" |sen representación |[[Ana Miranda Paz]] |- |2013-2016 | rowspan="2" | sen representación |- |2016-2018 | rowspan="4" |[[Ana Pontón]] | rowspan="4" |[[Ana Pontón]] | rowspan="2" |sen representación |- |2018-2019 |[[Ana Miranda Paz]] |- |2019-2022 | rowspan="3" |[[Ana Pontón]] | rowspan="3" |[[Néstor Rego]] | sen representación |- |Dende 2022 |[[Ana Miranda Paz]] |- |} {{listaref|group=e}} == Evolución do voto == === Eleccións ao Parlamento de Galicia === {| class="wikitable" style="text-align:right;" |- | colspan="8" align="center"| [[Parlamento de Galicia]] |- ! width="75"| Ano de elección ! Líder da candidatura ! width="70" | Votos ! width="70"| % ! width="70"| Posto da candidatura ! Deputados ! width="40"| +/– ! Goberno |- ! [[Eleccións ao Parlamento de Galicia de 1985|1985]] | rowspan="5" align="left"| [[Xosé Manuel Beiras]] | 53&nbsp;072 {{Decrecente}} | 4,20% {{Decrecente}} | 5° {{Decrecente}} | {{Partido Político/escanos|1|75|#ADCFEF}} | 2 {{Decrecente}}{{efn|Comparado co resultado do [[Bloque Nacional Popular Galego]]–[[Partido Socialista Galego]] nas [[eleccións ao Parlamento de Galicia de 1981]].}} | {{non2|Oposición}} |- ! [[Eleccións ao Parlamento de Galicia de 1989|1989]] | 105&nbsp;703 {{Crecente (crecemento)}} | 7,97% {{Crecente (crecemento)}} | 3° {{Crecente (crecemento)}} | {{Partido Político/escanos|5|75|#ADCFEF}} | 4 {{Crecente (crecemento)}} | {{non2|Oposición}} |- ! [[Eleccións ao Parlamento de Galicia de 1993|1993]] | 269&nbsp;233 {{Crecente (crecemento)}} | 18,38% {{Crecente (crecemento)}} | 3° {{Estable}} | {{Partido Político/escanos|13|75|#ADCFEF}} | 8 {{Crecente (crecemento)}} | {{non2|Oposición}} |- ! [[Eleccións ao Parlamento de Galicia de 1997|1997]] | 395&nbsp;435 {{Crecente (crecemento)}} | 24,78% {{Crecente (crecemento)}} | 2° {{Crecente (crecemento)}} | {{Partido Político/escanos|18|75|#ADCFEF}} | 5 {{Crecente (crecemento)}} | {{non2|Oposición}} |- ! [[Eleccións ao Parlamento de Galicia de 2001|2001]] | 346&nbsp;430 {{Decrecente}} | 22,58% {{Decrecente}} | 2° {{Estable}} | {{Partido Político/escanos|17|75|#ADCFEF}} | 1 {{Decrecente}} | {{non2|Oposición}} |- ! [[Eleccións ao Parlamento de Galicia de 2005|2005]] | rowspan="2" align="left"| [[Anxo Quintana]] | 311&nbsp;954 {{Decrecente}} | 18,65% {{Decrecente}} | 3° {{Decrecente}} | {{Partido Político/escanos|13|75|#ADCFEF}} | 4 {{Decrecente}} | {{si2|Goberno en coalición}} |- ! [[Eleccións ao Parlamento de Galicia de 2009|2009]] | 270&nbsp;712 {{Decrecente}} | 16,01% {{Decrecente}} | 3° {{Estable}} | {{Partido Político/escanos|12|75|#ADCFEF}} | 1 {{Decrecente}} | {{non2|Oposición}}<ref>{{Cita web |url=http://www.parlamentodegalicia.es/sites/ParlamentoGalicia/BibliotecaXuntaElectoral/2009.pdf |título=Resultados definitivos das eleccións ao Parlamento de Galicia de 2009, no Diario Oficial de Galicia, nº. 60 do 27 de marzo de 2009. |data-acceso=28 de maio de 2009 |data-arquivo=03 de marzo de 2016 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160303202040/http://www.parlamentodegalicia.es/sites/ParlamentoGalicia/BibliotecaXuntaElectoral/2009.pdf |url-morta=yes }}</ref> |- ! [[Eleccións ao Parlamento de Galicia de 2012|2012]] | align="left"| [[Francisco Jorquera]] | 146&nbsp;027 {{Decrecente}} | 10,11% {{Decrecente}} | 4° {{Decrecente}} | {{Partido Político/escanos|7|75|#ADCFEF}} | 5 {{Decrecente}} | {{non2|Oposición}} |- ! [[Eleccións ao Parlamento de Galicia de 2016|2016]] | rowspan="3" align="left"| [[Ana Pontón]] | 119&nbsp;446 {{Decrecente}} | 8,33% {{Decrecente}} | 4° {{Estable}} | {{Partido Político/escanos|6|75|#ADCFEF}} | 1 {{Decrecente}} | {{non2|Oposición}} |- ! [[Eleccións ao Parlamento de Galicia de 2020|2020]] | 311&nbsp;340 {{Crecente (crecemento)}} | 23,79% {{Crecente (crecemento)}} | 2° {{Crecente (crecemento)}} | {{Partido Político/escanos|19|75|#ADCFEF}} | 13 {{Crecente (crecemento)}} | {{non2|Oposición}} |- ! [[Eleccións ao Parlamento de Galicia de 2024|2024]] | 467&nbsp;074 {{Crecente (crecemento)}} | 31,58% {{Crecente (crecemento)}} | 2° {{Estable}} | {{Partido Político/escanos|25|75|#ADCFEF}} | 6 {{Crecente (crecemento)}} | {{non2|Oposición}} |} === Eleccións ao Congreso dos Deputados === ==== No conxunto do estado ==== {| class="wikitable" style="font-size:95%; text-align:left;" |- | colspan="10" align="center"| [[Cortes Xerais]] |- ! rowspan="2" width="75"| Ano da elección ! colspan="5"| Congreso ! colspan="2"| Senado ! rowspan="2"| Líder da candidatura ! rowspan="2"| Status na lexislatura |- ! width="70"| Votos ! width="35"| % ! width="25"| Posto da candidatura ! Asentos ! width="35"| +/– ! Asentos ! width="35"| +/– |- ! [[Eleccións xerais de España de 1986|1986]] | 27&nbsp;049 | 0,13% | 26° | {{Partido Político/escanos|0|350|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}}{{efn|name="BNPG"|Comparado co resultado do [[Bloque Nacional Popular Galego]]–[[Partido Socialista Galego]] nas [[eleccións xerais de España de 1982]].}} | {{Partido Político/escanos|0|208|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}}{{efn|name="BNPG"}} | — | style="background:#ddd;"| Sen representación |- ! [[Eleccións xerais de España de 1989|1989]] | 47&nbsp;763 | 0,23% | 21° | {{Partido Político/escanos|0|350|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | {{Partido Político/escanos|0|208|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | [[Henrique Tello]] | style="background:#ddd;"| Sen representación |- ! [[Eleccións xerais de España de 1993|1993]] | 126&nbsp;965 | 0,54% | 13° | {{Partido Político/escanos|0|350|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | {{Partido Político/escanos|0|208|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | [[Francisco Rodríguez Sánchez|Francisco Rodríguez]] | style="background:#ddd;"| Sen representación |- ! [[Eleccións xerais de España de 1996|1996]] | 220&nbsp;147 | 0,88% | 7° | {{Partido Político/escanos|2|350|#ADCFEF}} | 2 {{Crecente (crecemento)}} | {{Partido Político/escanos|0|208|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | [[Francisco Rodríguez Sánchez|Francisco Rodríguez]] | style="background:#fcc;"| Oposición |- ! [[Eleccións xerais de España de 2000|2000]] | 306&nbsp;268 | 1,32% | 6° | {{Partido Político/escanos|3|350|#ADCFEF}} | 1 {{Crecente (crecemento)}} | {{Partido Político/escanos|0|208|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | [[Francisco Rodríguez Sánchez|Francisco Rodríguez]] | style="background:#fcc;"| Oposición |- ! [[Eleccións xerais de España de 2004|2004]] | 208&nbsp;688 | 0,81% | 8° | {{Partido Político/escanos|2|350|#ADCFEF}} | 1 {{Decrecente}} | {{Partido Político/escanos|0|208|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | [[Francisco Rodríguez Sánchez|Francisco Rodríguez]] | style="background:#fcc;"| Oposición |- ! [[Eleccións xerais de España de 2008|2008]] | 212&nbsp;543 | 0,83% | 8° | {{Partido Político/escanos|2|350|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | {{Partido Político/escanos|0|208|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | [[Francisco Jorquera]] | style="background:#fcc;"| Oposición |- ! [[Eleccións xerais de España de 2011|2011]] | 184&nbsp;037 | 0,76% | 10° | {{Partido Político/escanos|2|350|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | {{Partido Político/escanos|0|208|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | [[Francisco Jorquera]] | style="background:#fcc;"| Oposición |- ! [[Eleccións xerais de España de 2015|2015]] | colspan="3"| Dentro de [[Nós - Candidatura Galega|Nós]] | {{Partido Político/escanos|0|350|#ADCFEF}} | 2 {{Decrecente}} | {{Partido Político/escanos|0|208|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | [[Carlos Callón]] | style="background:#ddd;"| Sen representación |- ! [[Eleccións xerais de España de 2016|2016]] | 45&nbsp;252 | 0,19% | 14° | {{Partido Político/escanos|0|350|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | {{Partido Político/escanos|0|208|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | [[Luís Bará]] | style="background:#ddd;"| Sen representación |- ! [[Eleccións xerais de España de abril de 2019|2019 (abril)]] | 94&nbsp;433 | 0,36% | 15° | {{Partido Político/escanos|0|350|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | {{Partido Político/escanos|0|208|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | [[Néstor Rego]] | style="background:#ddd;"| Sen representación |- ! [[Eleccións xerais de España de novembro de 2019|2019 (nov)]] | 120&nbsp;456 | 0,50% | 14° | {{Partido Político/escanos|1|350|#ADCFEF}} | 1 {{Crecente (crecemento)}} | {{Partido Político/escanos|0|208|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | [[Néstor Rego]] | style="background:#fcc;"| Oposición |- ! [[Eleccións xerais de España de 2023|2023]] | 152&nbsp;327 | 0,62% | 9° | {{Partido Político/escanos|1|350|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | {{Partido Político/escanos|0|208|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | [[Néstor Rego]] | style="background:#ffff8c;"| Confianza e apoio |} ==== Voto en Galicia ==== {| class="wikitable" style="font-size:95%; text-align:left;" |- | colspan="8" align="center"| [[Cortes Xerais]] |- ! rowspan="3" width="75"| Ano de elección ! colspan="7"| Galicia |- ! colspan="5"| Congreso ! colspan="2"| Senado |- ! width="70"| Votos ! width="35"| % ! width="25"| Posto da candidatura ! Asentos ! width="35"| +/– ! Asentos ! width="35"| +/– |- ! [[Eleccións xerais de España de 1986|1986]] | 27&nbsp;049 | 2,11% | 6° | {{Partido Político/escanos|0|27|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}}{{efn|name="BNPG"}} | {{Partido Político/escanos|0|16|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}}{{efn|name="BNPG"}} |- ! [[Eleccións xerais de España de 1989|1989]] | 47&nbsp;763 | 3,59% | 4° | {{Partido Político/escanos|0|27|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | {{Partido Político/escanos|0|16|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} |- ! [[Eleccións xerais de España de 1993|1993]] | 126&nbsp;965 | 8,01% | 3° | {{Partido Político/escanos|0|26|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | {{Partido Político/escanos|0|16|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} |- ! [[Eleccións xerais de España de 1996|1996]] | 220&nbsp;147 | 12,85% | 3° | {{Partido Político/escanos|2|25|#ADCFEF}} | 2 {{Crecente (crecemento)}} | {{Partido Político/escanos|0|16|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} |- ! [[Eleccións xerais de España de 2000|2000]] | 306&nbsp;268 | 18,62% | 3° | {{Partido Político/escanos|3|25|#ADCFEF}} | 1 {{Crecente (crecemento)}} | {{Partido Político/escanos|0|16|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} |- ! [[Eleccións xerais de España de 2004|2004]] | 208&nbsp;688 | 11,37% | 3° | {{Partido Político/escanos|2|24|#ADCFEF}} | 1 {{Decrecente}} | {{Partido Político/escanos|0|16|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} |- ! [[Eleccións xerais de España de 2008|2008]] | 212&nbsp;543 | 11,51% | 3° | {{Partido Político/escanos|2|23|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | {{Partido Político/escanos|0|16|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} |- ! [[Eleccións xerais de España de 2011|2011]] | 184&nbsp;037 | 11,18% | 3° | {{Partido Político/escanos|2|23|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | {{Partido Político/escanos|0|16|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} |- ! [[Eleccións xerais de España de 2015|2015]] | colspan="3"| Dentro de [[Nós - Candidatura Galega|Nós]] | {{Partido Político/escanos|0|23|#ADCFEF}} | 2 {{Decrecente}} | {{Partido Político/escanos|0|16|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} |- ! [[Eleccións xerais de España de 2016|2016]] | 45&nbsp;252 | 2,89% | 5° | {{Partido Político/escanos|0|23|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | {{Partido Político/escanos|0|16|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} |- ! [[Eleccións xerais de España de abril de 2019|2019 (abril)]] | 94&nbsp;433 | 5,74% | 5° | {{Partido Político/escanos|0|23|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | {{Partido Político/escanos|0|16|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} |- ! [[Eleccións xerais de España de novembro de 2019|2019 (nov)]] | 120&nbsp;456 | 8,09% | 4° | {{Partido Político/escanos|1|23|#ADCFEF}} | 1 {{Crecente (crecemento)}} | {{Partido Político/escanos|0|16|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} |- ! [[Eleccións xerais de España de 2023|2023]] | 152&nbsp;327 | 9,48% | 4° | {{Partido Político/escanos|1|23|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} | {{Partido Político/escanos|0|16|#ADCFEF}} | 0 {{Estable}} |} === Eleccións ao Parlamento Europeo === {| class="wikitable" style="font-size:95%; text-align:left;" |- align="center" style="background:#efefef;" !Ano !Candidatura !Representante(s) !Diferenza !Votos ao BNG !Porcentaxe de voto<br/> en Galicia !Votos á candidatura !Porcentaxe da candidatura<br/> en España !Diferenza da<br/> candidatura !Notas |- | align=center |[[Eleccións ao Parlamento Europeo de 1987|1987]] | align=center |Bloque Nacionalista Galego | align=center |{{Partido Político/escanos|0|60|#ADCFEF}} | align=center |<span style="color:#0AF; font-size: larger;">▬</span> | align=center |53&nbsp;116 | align=center |3,7% | align=center |53&nbsp;116 | align=center |0,28% | align=center |53&nbsp;116 | align=center |<ref name="praza2024">{{Cita novas|título=O PP gaña pero Feijóo non esmaga, o PSOE resiste, o BNG sorrí|url=https://praza.gal/politica/o-pp-gana-pero-feijoo-non-esmaga-o-psoe-resiste-o-bng-sorri|data-acceso=10 de xuño de 2024|data=10 de xuño de 2024|xornal=[[praza.gal]]}}</ref> |- | align=center |[[Eleccións ao Parlamento Europeo de 1989|1989]] | align=center |Bloque Nacionalista Galego | align=center |{{Partido Político/escanos|0|60|#ADCFEF}} | align=center |<span style="color:#0AF; font-size: larger;">▬</span> | align=center |46&nbsp;052 {{Decrecente}} | align=center |4,17% {{Crecente (crecemento)}} | align=center |46&nbsp;052 {{Decrecente}} | align=center |0,29% {{Crecente (crecemento)}} | align=center |7&nbsp;064 {{Decrecente}} | align=center |<ref name="praza2024" /> |- | align=center |[[Eleccións ao Parlamento Europeo de 1994|1994]] | align=center |Bloque Nacionalista Galego | align=center |{{Partido Político/escanos|0|64|#ADCFEF}} | align=center |<span style="color:#0AF; font-size: larger;">▬</span> | align=center |139&nbsp;221 {{Crecente (crecemento)}} | align=center |11,4% {{Crecente (crecemento)}} | align=center |139&nbsp;221 {{Crecente (crecemento)}} | align=center |0,75% {{Crecente (crecemento)}} | align=center |93&nbsp;169 {{Crecente (crecemento)}} | align=center |<ref name="praza2024" /> |- | align=center |[[Eleccións ao Parlamento Europeo de 1999|1999]] | align=center |Bloque Nacionalista Galego | align=center |{{Partido Político/escanos|1|64|#ADCFEF}}[[Camilo Nogueira Román]] | align=center |<span style="color: #0c0; font-size: larger;">▲</span> 1 | align=center |349&nbsp;079 {{Crecente (crecemento)}} | align=center |21,98% {{Crecente (crecemento)}} | align=center |349&nbsp;079 {{Crecente (crecemento)}} | align=center |1,65% {{Crecente (crecemento)}} | align=center |209&nbsp;858 {{Crecente (crecemento)}} | align=center |<ref name="praza2024" /> |- | align=center |[[Eleccións ao Parlamento Europeo de 2004|2004]] | align=center |Dentro de [[Galeusca - Pobos de Europa]] | align=center |{{Partido Político/escanos|0|54|#ADCFEF}}^† | align=center |<span style="color: red; font-size: larger;">▼</span> 1 | align=center |141&nbsp;756 {{Decrecente}} | align=center |12,32% {{Decrecente}} | align=center |798&nbsp;816 {{Crecente (crecemento)}} | align=center |5,15% {{Crecente (crecemento)}} | align=center |449&nbsp;737 {{Crecente (crecemento)}} | align=center |<ref name="praza2024" /><ref>{{Cita web|título=Consulta de resultados electorales. Ministerio del Interior|url=http://www.infoelectoral.mir.es/infoelectoral/min/busquedaAvanzadaAction.html;jsessionid=43EB028E7E30A84837D4A9761884B000|páxina-web=www.infoelectoral.mir.es|data-acceso=2020-01-03|data-arquivo=03 de xaneiro de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200103084234/http://www.infoelectoral.mir.es/infoelectoral/min/busquedaAvanzadaAction.html;jsessionid%3D43EB028E7E30A84837D4A9761884B000|url-morta=yes}}</ref> |- | align=center |[[Eleccións ao Parlamento Europeo de 2009|2009]] | align=center |Dentro de [[Europa dos Pobos - Verdes]] | align=center |{{Partido Político/escanos|0|54|#ADCFEF}}^†† | align=center |<span style="color:#0AF; font-size: larger;">▬</span> | align=center |103&nbsp;724 {{Decrecente}} | align=center |9,08% {{Decrecente}} | align=center |391&nbsp;962 {{Decrecente}} | align=center |2,5% {{Decrecente}} | align=center |406&nbsp;854 {{Decrecente}} | align=center |<ref name="praza2024" /><ref>{{Cita web |url=http://elecciones.mir.es/resultados2009/99PE/DPE11999CM.htm |título=Eleccións europeas 2009: Galiza. |data-acceso=17 de xuño de 2009 |data-arquivo=27 de maio de 2020 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200527185558/http://elecciones.mir.es/resultados2009/99PE/DPE11999CM.htm |url-morta=yes }}</ref> |- | align=center |[[Eleccións ao Parlamento Europeo de 2014|2014]] | align=center |Dentro de [[Os Pobos Deciden]] | align=center |{{Partido Político/escanos|0|54|#ADCFEF}}^††† | align=center |<span style="color:#0AF; font-size: larger;">▬</span> | align=center |80&nbsp;394 {{Decrecente}} | align=center |7,88% {{Decrecente}} | align=center |326&nbsp;464 {{Decrecente}} | align=center |2,08% {{Decrecente}} | align=center |65&nbsp;498 {{Decrecente}} | align=center |<ref name="praza2024" /> |- | align=center |[[Eleccións ao Parlamento Europeo de 2019|2019]] | align=center |Dentro de [[Agora Repúblicas]] | align=center |{{Partido Político/escanos|0|59|#ADCFEF}}^†††† | align=center |<span style="color:#0AF; font-size: larger;">▬</span> | align=center |172&nbsp;088 {{Crecente (crecemento)}} | align=center |11,8% {{Crecente (crecemento)}} | align=center |1&nbsp;252&nbsp;139 {{Crecente (crecemento)}} | align=center |5,58% {{Crecente (crecemento)}} | align=center |931&nbsp;020 {{Crecente (crecemento)}} | align=center |<ref name="praza2024" /><ref name=eleeuropa2019>{{Cita web |url=http://resultados-elecciones.rtve.es/europeas/2019/espana/ |título=Resultados elecciones europeas 2019 |data-acceso=29 de maio de 2019 |data-arquivo=27 de maio de 2020 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200527185612/http://resultados-elecciones.rtve.es/europeas/2019/espana/ |url-morta=yes }}</ref> |- | align=center |[[Eleccións ao Parlamento Europeo de 2024|2024]] | align=center |Dentro de [[Agora Repúblicas]] | align=center |{{Partido Político/escanos|1|61|#ADCFEF}}[[Ana Miranda Paz]] | align=center |<span style="color: #0c0; font-size: larger;">▲</span> 1 | align=center |180&nbsp;710 {{Crecente (crecemento)}} | align=center |16,13% {{Crecente (crecemento)}} | align=center |856&nbsp;500 {{Decrecente}} | align=center |4,91% {{Decrecente}} | align=center |395&nbsp;639 {{Decrecente}} | align=center |<ref name="praza2024" /><ref>{{Cita novas|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/politica/resultado-electoral-galiza/20240609231452199790.html|título=O resultado electoral na Galiza: o PP (43%) e o BNG (16%) soben en votos, o PSdeG baixa en apoios e logra 27%|data-acceso=10 de xuño de 2024|data=9 de xuño de 2024|xornal=[[Nós Diario]]}}</ref><ref>{{Cita novas|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/internacional/eleccions-europeas-espana/20240609230646199788.html|título=O PP gaña por dous escanos ao PSOE; Agora Repúblicas, con tres, garante a acta de Ana Miranda|data-acceso=10 de xuño de 2024|data=9 de xuño de 2024|xornal=[[Nós Diario]]}}</ref> <ref>{{Cita novas|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/politica/pp-voto-cera-exterior-europeas/20240614202855200239.html|título=O PP concentra 41,5% do voto exterior da Galiza, con Vox como terceira forza|data-acceso=15 de xuño de 2024|data=14 de xuño de 2024|xornal=[[Nós Diario]]}}</ref> |} ^† Na candidatura de [[2004]], con [[Galeusca - Pobos de Europa|Galeusca]], os deputados elixidos foron de [[CDC]] e [[PNV]]. Faltaron 333 votos para o terceiro escano, que sería para Camilo Nogueira, debido á impugnación selectiva de mesas feita polo [[PP]] para evitar que o BNG tivese eurodeputado propio.{{Cómpre referencia}} ^†† Como resultado dos acordos adoptados polos partidos integrantes, a candidata do BNG [[Ana Miranda Paz]] ocupou o seu posto rotatorio como europarlamentaria dende o 1 de xaneiro de 2012 até o 9 de xullo de 2013.<ref>{{Cita web|url=https://www.europarl.europa.eu/meps/es/24942/ANA_MIRANDA/history/7#detailedcardmep|título=Ana Miranda - 7ª lexislatura|páxina-web=europarl.europa.eu|data-acceso=10 de xuño de 2024}}</ref> ^††† Como resultado dos acordos adoptados polos partidos integrantes, o candidato de [[Euskal Herria Bildu|EH Bildu]] [[Josu Juaristi]] estaría os primeiros tres anos e medio no Europarlamento e a candidata do BNG Ana Miranda o restante ano e medio (dende o 28 de febreiro de 2018 até o 1 de xullo de 2019.<ref>{{Cita web|url=https://www.europarl.europa.eu/meps/es/24942/ANA_MIRANDA/history/8#detailedcardmep|título=Ana Miranda - 8ª lexislatura|páxina-web=europarl.europa.eu|data-acceso=10 de xuño de 2024}}</ref> ^†††† Como resultado dos acordos adoptados polos partidos integrantes, [[Pernando Barrena]] (de [[Euskal Herria Bildu]]), foi substituído após 3 anos por [[Ana Miranda Paz|Ana Miranda]], que ocupou o escano dende o 5 de setembro de 2022 (2 anos).<ref>{{Cita web|url=https://www.europarl.europa.eu/meps/es/24942/ANA_MIRANDA/history/9#detailedcardmep|título=Ana Miranda - 9ª lexislatura|páxina-web=europarl.europa.eu|data-acceso=10 de xuño de 2024}}</ref><ref>{{Cita web|título=Ana Miranda asegura que o escano do BNG na Eurocámara será "máis social, feminista e ecoloxista ca nunca"|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/politica/ana-miranda-asegura-que-escano-do-bng-eurocamara-sera-mais-social-f/20220906130551151694.html|páxina-web=Nós Diario|data=2022-09-06|data-acceso=2022-09-06|lingua=gl|nome=|apelidos=}}</ref> === Eleccións municipais === {| class="wikitable sortable" |- | align=center | '''Ano''' | align=center | '''Votos''' | align=center |'''Porcentaxe (%)''' | align=center |'''Concelleiros''' | align=center |'''Maiorías<br/>absolutas''' | align=center |'''Maiorías<br/>simples''' | align=center |'''Notas''' |- | align=center |[[Eleccións municipais de 1983 en Galicia|1983]] | align=center |50&nbsp;025 | align=center |4,1% | align=center |{{Partido Político/escanos|117|4033|#ADCFEF}} | align=center |1 | align=center |1 | align=center | |- | align=center |[[Eleccións municipais de 1987 en Galicia|1987]] | align=center |61&nbsp;256 {{Crecente (crecemento)}} | align=center |4,53% {{Crecente (crecemento)}} | align=center |{{Partido Político/escanos|139|4044|#ADCFEF}} | align=center |2 | align=center | | align=center | |- | align=center |[[Eleccións municipais de 1991 en Galicia|1991]] | align=center |107&nbsp;932 {{Crecente (crecemento)}} | align=center |7,71% {{Crecente (crecemento)}} | align=center |{{Partido Político/escanos|241|4033|#ADCFEF}} | align=center |2 | align=center | | align=center | |- | align=center |[[Eleccións municipais de 1995 en Galicia|1995]] | align=center |208&nbsp;098 {{Crecente (crecemento)}} | align=center |13,15% {{Crecente (crecemento)}} | align=center |{{Partido Político/escanos|428|3932|#ADCFEF}} | align=center | | align=center | | align=center | |- | align=center |[[Eleccións municipais de 1999 en Galicia|1999]] | align=center |290&nbsp;187 {{Crecente (crecemento)}} | align=center |18,54% {{Crecente (crecemento)}} | align=center |{{Partido Político/escanos|586|3901|#ADCFEF}} | align=center |5 | align=center | | align=center | |- | align=center |[[Eleccións municipais de 2003 en Galicia|2003]] | align=center |325&nbsp;331 {{Crecente (crecemento)}} | align=center |19,41% {{Crecente (crecemento)}} | align=center |{{Partido Político/escanos|595|3873|#ADCFEF}} | align=center | | align=center | | align=center | |- | align=center |[[Eleccións municipais de 2007 en Galicia|2007]] | align=center |315&nbsp;279 {{Decrecente}} | align=center |19,15% {{Decrecente}} | align=center |{{Partido Político/escanos|661|3901|#ADCFEF}} | align=center | | align=center | | align=center | |- | align=center |[[Eleccións municipais de 2011 en Galicia|2011]] | align=center |261&nbsp;513 {{Decrecente}} | align=center |16,52% {{Decrecente}} | align=center |{{Partido Político/escanos|590|3811|#ADCFEF}} | align=center |11 | align=center |12 | align=center |<ref>{{Cita web|url=http://elecciones.mir.es/resultados2011/99MU/DMU99999TO_L1.htm|páxina-web=Ministerio del Interior. Gobierno de España|título=Elecciones Locales 2011|data-acceso=09-03-2016|data-arquivo=08-08-2011|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110808002749/http://elecciones.mir.es/resultados2011/99MU/DMU99999TO_L1.htm|url-morta=yes}}</ref> |- | align=center |[[Eleccións municipais de 2015 en Galicia|2015]] | align=center |189&nbsp;465 {{Decrecente}} | align=center |12,9% {{Decrecente}} | align=center |{{Partido Político/escanos|468|3766|#ADCFEF}} | align=center |13 | align=center |4 | align=center |<ref>{{Cita web|url=https://resultados.eleccioneslocaleseuropeas19.es/#/es/mun/resultados/comunidades/galicia|título=Elecciones Locales 2019|data-acceso=27-05-2019|data-arquivo=25-06-2019|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190625223853/https://resultados.eleccioneslocaleseuropeas19.es/#/es/mun/resultados/comunidades/galicia|url-morta=yes}}</ref> |- | align=center |[[Eleccións municipais de 2019 en Galicia|2019]] | align=center |194&nbsp;462 {{Crecente (crecemento)}} | align=center |12,87% {{Decrecente}} | align=center |{{Partido Político/escanos|456|3721|#ADCFEF}} | align=center |14 | align=center |10 | align=center |<ref>{{Cita web |url=https://resultados.eleccioneslocaleseuropeas19.es/#/es/mun/resultados/total |título=Resultados electorales municipales 2019 |data-acceso=27 de maio de 2019 |data-arquivo=25 de xuño de 2019 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190625223853/https://resultados.eleccioneslocaleseuropeas19.es/#/es/mun/resultados/total |url-morta=yes }}</ref> |- | align=center |[[Eleccións municipais de 2023 en Galicia|2023]] | align=center |248&nbsp;676 {{Crecente (crecemento)}} | align=center |17,25% {{Crecente (crecemento)}} | align=center |{{Partido Político/escanos|590|3705|#ADCFEF}} | align=center |8 | align=center |18 | align=center |<ref>{{Cita web|url=https://resultados.locales2023.es/gl/resultados/0/0/90#MAP|páxina-web=resultados.locales2023.es|data-acceso=2023-06-02|título=Resultados municipais 2023}}</ref> |} == Representación parlamentaria == === No Parlamento galego === <timeline> ImageSize = width:600 height:370 PlotArea = width:550 height:300 left:50 bottom:45 DateFormat = yyyy Period = from:0 till:40 TimeAxis = orientation:vertical ScaleMajor = unit:year increment:5 start:0 Colors= id:AO value:black id:AA value:blue id:AB value:blue id:AC value:blue id:AD value:blue id:AE value:blue id:AF value:blue id:AG value:blue id:AH value:blue id:AI value:blue id:AJ value:blue id:AK value:blue PlotData= width:25 mark:(line,white) align:left fontsize:7 bar:1981(3*) from:0 till:3 color:AO bar:1985(1) from:0 till:1 color:AA bar:1989(5) from:0 till:5 color:AB bar:1993(13) from:0 till:13 color:AC bar:1997(18) from:0 till:18 color:AD bar:2001(17) from:0 till:17 color:AE bar:2005(13) from:0 till:13 color:AF bar:2009(12) from:0 till:12 color:AG bar:2012(7) from:0 till:7 color:AH bar:2016(6) from:0 till:6 color:AI bar:2020(19) from:0 till:19 color:AJ bar:2024(25) from:0 till:25 color:AK TextData= pos:(80,320) text:"Número de cadeiras do BNG " pos:(80,300) text:"no Parlamento de Galiza" pos:(60,20) text:"* Como Coalición Electoral Bloque Nacional " pos:(60,5) text:"Popular Galego - Partido Socialista Galego" </timeline> === No Congreso dos Deputados === <timeline> ImageSize = width:600 height:370 PlotArea = width:550 height:300 left:50 bottom:45 DateFormat = yyyy Period = from:0 till:5 TimeAxis = orientation:vertical ScaleMajor = unit:year increment:1 start:0 Colors= id:A value:purple id:B value:blue PlotData= width:25 mark:(line,white) align:left fontsize:7 bar:1986(0) from:0 till:0 color:B bar:1989(0) from:0 till:0 color:B bar:1993(0) from:0 till:0 color:B bar:1996(2) from:0 till:2 color:B bar:2000(3) from:0 till:3 color:B bar:2004(2) from:0 till:2 color:B bar:2008(2) from:0 till:2 color:B bar:2011(2) from:0 till:2 color:B bar:2015(0) from:0 till:0 color:B bar:2016(0) from:0 till:0 color:B bar:2019-A(0) from:0 till:0 color:B bar:2019-N(1) from:0 till:1 color:B TextData= pos:(80,320) text:"Número de cadeiras do BNG " pos:(80,300) text:"no Congreso de España" </timeline> === Nos concellos === <timeline> ImageSize = width:600 height:370 PlotArea = width:550 height:300 left:50 bottom:45 DateFormat = yyyy Period = from:0 till:900 TimeAxis = orientation:vertical ScaleMajor = unit:year increment:100 start:0 Colors= id:AO value:blue id:AA value:blue id:AB value:blue id:AC value:blue id:AD value:blue id:AE value:blue id:AF value:blue id:AG value:blue id:AH value:blue id:AI value:blue id:AJ value:blue PlotData= width:25 mark:(line,white) align:left fontsize:7 bar:1986(0) from:0 till:0 color:AO bar:1990(139) from:0 till:139 color:AA bar:1993(241) from:0 till:241 color:AB bar:1996(428) from:0 till:428 color:AC bar:1999(586) from:0 till:586 color:AD bar:2003(595) from:0 till:595 color:AE bar:2007(661) from:0 till:661 color:AF bar:2011(590) from:0 till:590 color:AG bar:2015(468) from:0 till:468 color:AH bar:2019(456) from:0 till:456 color:AI bar:2023(590) from:0 till:590 color:AJ </timeline> == Notas == <references group="lower-alpha"/> == Referencias == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat|Bloque Nacionalista Galego}} {{wikisource}} === Bibliografía === * [[Manuel Anxo Fernández Baz|Baz Fernández, M. A.]] (2003). ''A formación do nacionalismo galego contemporáneo:(1963-1984)''. [[Edicións Laiovento|Laiovento]]. * Beramendi González, J. (1996). ''O nacionalismo galego''. Edicións A Nosa Terra. === Ligazóns externas === * [http://www.bng.gal/ Páxina web do Bloque Nacionalista Galego] * [http://www.galizanova.gal Web de Galiza Nova] {{Nacionalismo galego}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:BNG]] [[Categoría:Partidos nacionalistas galegos]] [[Categoría:Partidos políticos de Galicia]] qjfhmd8473zmvj047ewtrrt46kbsk23 0 3296 7105365 4365909 2025-06-24T11:05:19Z Fendetestas 45576 7105365 wikitext text/x-wiki [[Ficheiro:AirportFrankfurt fromair.jpg|miniatura|Aeroporto de [[Frankfurt]].]] [[Ficheiro:Aeropuerto_de_lavacolla,_Santiago_de_Compostela.jpg|miniatura|Aeroporto de [[Santiago de Compostela]]]] [[Ficheiro:Airport infrastructure.png|thumb|upright=1.8|Exemplo de infraestrutura dun aeroporto típico. Os aeroportos máis grandes adoitan conter máis pistas e terminais.]] [[Ficheiro:World-airport-map-2008.png|thumb|upright=1.8|Distribución de aeroportos en 2008]] Un '''aeroporto''' é un [[aeródromo]] é unha área cunha infraestrutura e os servizos necesarios para a aterraxe e a engalaxe de [[aeronave]]s con amplas instalacións, principalmente para [[Aviación|transporte aéreo]] comercial.<ref>Wragg, D.; ''Historical dictionary of aviation'', History Press 2008.</ref><ref>{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/airport|title=Airport – Definition of airport by Merriam-Webster|access-date= 1 de setembro de 2015|archive-date=10 de decembro de 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181210124239/https://www.merriam-webster.com/dictionary/airport}}</ref> Os máis sinxelos son pistas de terra, para pequenas [[avioneta]]s, mentres os máis grandes teñen varias pistas dun ou máis quilómetros para permitir a aterraxe e a engalaxe de avións de gran tamaño e cunha frecuencia de poucos minutos de diferenza. Normalmente constan dunha [[zona de aterraxe]], que comprende un espazo aberto accesible desde o aire que inclúe polo menos unha superficie operativamente activa, como unha [[pista]] para que un [[avión|avión]] engale e aterre<ref>{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/runway?show=0&t=1422938979|title=Runway – Definition of runway by Merriam-Webster|access-date=1 de setembro de 2015|archive-date=12 de xuño de 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180612162256/https://www.merriam-webster.com/dictionary/runway?show=0&t=1422938979}}</ref> ou un [[heliporto]],<ref>{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/helipad|title=Helipad – Definition of helipad by Merriam-Webster|access-date=1 de setembro de 2015|archive-date=17 de novembro de 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151117015521/http://www.merriam-webster.com/dictionary/helipad}}</ref> e a miúdo inclúe edificios de servizos adxacentes como [[Control de tráfico aéreo|torres de control]], [[hangares]]<ref>{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/hangars|title=Hangar – Definition of hangar by Merriam-Webster|access-date=1 de setembro de 2015|archive-date=17 de novembro de 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151117023940/http://www.merriam-webster.com/dictionary/hangars}}</ref> e [[terminal aeroportuaria|terminais]], para manter e monitorizar aeronaves. Os aeroportos máis grandes poden ter plataformas, pontes de rodaxe, centros de control de tráfico aéreo, instalacións para pasaxeiros como restaurantes e salas de espera, e servizos de emerxencia. Nalgúns países, en particular nos Estados Unidos, os aeroportos tamén adoitan ter un ou máis operadores con base fixa que serven á aviación xeral. As operacións aeroportuarias son extremadamente complexas, cun sistema complicado de servizos de apoio ás aeronaves, servizos para pasaxeiros e servizos de control de aeronaves incluídos dentro da operación. Polo tanto, os aeroportos poden ser importantes empregadores, así como importantes centros para o turismo e outros tipos de tránsito. Debido a que son lugares de operación de maquinaria pesada, implementáronse unha serie de regulamentos e medidas de seguridade nos aeroportos para reducir os riscos. Ademais, os aeroportos teñen importantes impactos ambientais locais, como grandes fontes de contaminación atmosférica, contaminación acústica e outros impactos ambientais, o que os converte en lugares que experimentan de forma aguda os efectos ambientais da aviación. Os aeroportos tamén son infraestruturas vulnerables a fenómenos meteorolóxicos extremos, á subida do nivel do mar causada polo cambio climático e a outros desastres. Aeroportos sobranceiros, entre outros, son: * Barajas (Barajas, Madrid), Sant Cugat (Barcelona) e Son San Joan (Baleares). * Laguardia, John Fitzgerald Kennedy (Nova York) * Beauvais, Roissy-Charles de Gaulle e Orly (París) * [[Aeroporto de Heathrow|Heathrow]], Gatwick, Stansted e Lutton ([[Londres]]) * Giovan Battista Pastine-Ciampino, Leonardo da Vinci-Fiumicino (Roma) e Malpensa (Milán) * Brandenburg-Schönefeld, Tempelhof e Tegel (Berlín) * Francisco de Sá Carneiro (Porto) En [[Galicia]] hai tres aeroportos con conexións internacionais: * [[Aeroporto de Alvedro]], na [[A Coruña|Coruña]]; * [[Aeroporto da Lavacolla]], en [[Santiago de Compostela]]; * [[Aeroporto de Peinador]], en [[Vigo]]; Tamén hai varios aeródromos ([[Ponteareas]], [[Monterroso]], [[Lugo]] etc), que permiten gozar aos afeccionados da aviación. == Notas== <references group="N"/> ;Referencias {{Listaref|30em}} ==Véxase tamén== {{Commonscat}} ===Bibliografía=== ===Outros artigos=== ===Ligazóns externas=== {{Control de autoridades}} {{Aviación en progreso}} [[Categoría:Aeroportos]] gvq2gowsplfs6ksin10wbwzakor65iq 0 3626 7104411 6963319 2025-06-23T12:32:08Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104411 wikitext text/x-wiki {{1000}} {{non confundir|Esteroide}} [[Ficheiro:Galileo Ida n Dactyl.jpg|miniatura|O asteroide [[243 Ida|Ida]] e o seu satélite Dactyl. Dactyl foi o primeiro satélite dun asteroide en ser descuberto.]] Un '''asteroide''' é un corpo rochoso, carbonáceo ou metálico máis pequeno que un [[planeta]] e que orbita ao redor do [[Sol]]. Os asteroides tamén son chamados planetas menores, denominación que se considera máis axeitada. A maioría dos asteroides que se atopan no noso [[sistema solar]], posúen [[órbita]]s semiestables entre [[Marte]] e [[Xúpiter]], pero algúns son desviados a órbitas que cruzan as dos planetas maiores. Dende a [[Terra]] teñen aspecto de [[Estrela (astronomía)|estrelas]], de aí o nome de asteroides (ἀστεροειδής en grego significa "de figura de estrela"). Foi [[John Herschel]] quen lles puxo tal nome pouco despois de que os primeiros fosen descubertos. O [[1 de xaneiro]] de [[1801]] o astrónomo [[sicilia]]no [[Giuseppe Piazzi]] descubriu desde o Observatorio Astronómico de [[Palermo]] o asteroide ou [[Planetoide|planeta menor]] [[Ceres (planeta anano)|Ceres]], mentres traballaba nun catálogo de estrelas. Este planeta menor foi denominado ''Ceres Ferdinandea'' en honra do entón [[Reino das Dúas Sicilias|rei das Dúas Sicilias]], [[Fernando I das Dúas Sicilias|Fernando I]]<ref name="NEAs">{{cita web |url=http://www.iau.org/public/themes/neo/nea/ |título=Near Earth Asteroids (NEAs) |editor=[[Unión Astronómica Internacional|IAU]] |dataacceso=17 de novembro de 2015 |lingua=en |data-arquivo=30 de abril de 2016 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160430210723/http://www.iau.org/public/themes/neo/nea/ |url-morta=yes }}</ref> . Ao descubrimento de Piazzi seguírono outros semellantes, pero de obxectos máis pequenos. Hoxe estímase que existen preto de 2 millóns de asteroides cun [[diámetro]] maior que 1&nbsp;km tan só no Cinto Principal de asteroides; porén, se se suman todas as súas [[masa]]s, o total é o 5% da masa da [[Lúa]]. No caso do [[Cinto de Kuiper]] estímase que existen uns 60 millóns de obxectos, cunha masa da orde de 2,5 veces a da [[Lúa]], é dicir, o 3% da terrestre. En 2016, a [[Organización das Nacións Unidas|ONU]] acordou declarar o [[30 de xuño]] o [[Día Internacional dos Asteroides]] [http://www.un.org/es/events/asteroidday/]. == Historia == === O planeta entre Marte e Xúpiter === [[Ficheiro:Kepler.png|miniatura|esquerda|200px|Johannes Kepler propuxo a existencia dun planeta descoñecido entre Marte e Xúpiter]] Durante séculos, astrónomos, físicos e matemáticos preguntáronse polo enorme baleiro que había entre as órbitas de [[Marte]] e [[Xúpiter]]. O primeiro investigador que se ocupou do oco que había entre as órbitas de Marte e de Xúpiter foi [[Johannes Kepler]]. Kepler formulou a hipótese de que tiña que existir un planeta descoñecido neste espazo, aínda que agregou que talvez non fose abondo cun. Posteriormente outros científicos retomaron a cuestión. O filósofo [[Immanuel Kant]] dixo que o espazo baleiro estaba en proporción á masa de Xúpiter e [[Johann Heinrich Lambert]] pensaba que o oco era quizais o resultado da expulsión dalgún hipotético planeta debido á influencia gravitatoria de Xúpiter e Saturno. Xa no século XVIII varios astrónomos estaban dispostos a crer na existencia de múltiples planetas descoñecidos no sistema solar. Porén, foi [[Johann Daniel Titius]], en 1766, o primeiro que achegou a explicación para a distancia entre as órbitas de Marte e de Xúpiter que co tempo se coñeceu como [[lei de Titius-Bode]]. A relación numérica atraeu a atención de [[Johann Elert Bode]], quen non dubidou da súa validez e que a publicou en 1772. O descubrimento de [[Urano]] por parte de [[William Herschel]] en 1781 á distancia que vaticinaba a lei foi considerada a confirmación definitiva da súa fiabilidade e reforzou a crenza na existencia dun planeta entre Marte e Xúpiter.<ref name=hilton>{{cita web |apelidos=Hilton |nome=James L. |título=When did the asteroids become minor planets? |url=http://aa.usno.navy.mil/faq/docs/minorplanets.php |editorial=USNO |lingua=en |data=11 de outubro de 2013 |dataacceso=7 de xuño de 2015 |data-arquivo=21 de setembro de 2007 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20070921162818/http://aa.usno.navy.mil/faq/docs/minorplanets.php |url-morta=yes }}</ref> [[Ficheiro:Franz Xaver, Baron Von Zach.jpg|miniatura|200px|Franz Xaver von Zach, impulsor da Sociedade de Lilienthal coñecida como "policía celeste"]] Un dos astrónomos que máis interese tomou na localización do planeta foi o barón [[Franz Xaver von Zach]], director do [[observatorio de Seeberg]]. Zach seleccionou a rexión zodiacal, preparou un mapa de estrelas que lle permitise determinar a presenza de novos obxectos e calculou mesmo unha hipotética órbita para o descoñecido planeta. En 1800, tras estériles resultados, convenceu outros astrónomos para que o axudaran na busca. O 20 de setembro de 1800 constituíuse a Vereinigte Astronomische Gesellschaft, coñecida como Sociedade de Lilienthal, co propósito de cartografar a rexión do Zodíaco ata as estrelas máis febles. Entre os membros fundadores estaban [[Karl Ludwig Harding]] e Olbers, quen máis adiante descubriron un e dous asteroides respectivamente. Para lograr os seus fins, dividiron o Zodíaco en vinte e catro partes iguais e escolleron outros astrónomos ata completar a cifra das divisións. Estes astrónomos foron coñecidos como a "policía celeste", aínda que varios non chegaron a participar activamente na busca. Entre os seleccionados estaban Herschel e Piazzi, que non recibiu unha invitación formal para unirse á empresa, mais que o final foi o descubridor do novo planeta. === Ceres, o primeiro asteroide === [[Ficheiro:Giuseppe Piazzi.jpg|miniatura|200px|esquerda|Retrato de Giuseppe Piazzi, descubridor de Ceres]] A noite do 1 de xaneiro de 1801, mentres traballaba na composición dun catálogo de estrelas, Piazzi atopou un obxecto na constelación de [[Taurus]]. Observou nas noitas sucesivas que o obxecto se movía sobre o fondo estelar. Ao principio pensou que se trataba dun erro, mais logo chegou á conclusión de que descubrira un cometa. O 4 de xaneiro anunciou á prensa do achado, grazas ao cal varios astrónomos europeos, entre eles [[Joseph Lalande]] que pediu a Piazzi que lle enviase as súas observacións, souberon a nova a finais de febreiro. Máis adiante compartiu as súas observacións con Bode e [[Barnaba Oriani]] en que mencionaba a ausencia de nebulosidade arredor do obxecto. Cos datos que lle proporcionaba Piazzi na súa carta, Bode calculou unha órbita preliminar. O 26 de marzo comunicou na Academia Prusiana das Ciencias que a órbita era consistente co planeta que faltaba entre Marte e Xúpiter e posteriormente informou a Zach para que o publicase en ''[[Monatliche Correspondenz]]''. Mesmo chegou a propor o nome de Xuno para o novo planeta. Piazzi xa bautizara o seu descubrimento como Cerere Ferdinandea en honra á deusa patroa de [[Sicilia]] e ao rei [[Fernando I das Dúas Sicilias|Fernando]]. Co tempo, a comunidade astronómica aceptou o nome de Ceres para o novo obxecto. [[Ficheiro:Carl Friedrich Gauss.jpg|miniatura|200px|Carl Friedrich Gauss calculou a órbita que permitiu o redescubrimento de Ceres]] Lalande pasou as observacións de Piazzi a [[Johann Karl Burckhardt]] quen calculou unha órbita elíptica con elas e enviou os seus resultados a Zach a primeiros de xuño. A finais do mesmo mes, a comunidade astronómica estaba convencida de que Ceres era un novo planeta. Non obstante, a tardanza de Piazzi en achegar os datos das súas observacións frustraron os intentos de recuperalo. Zach, nunha carta enviada a Oriani o 6 de xullo, criticou a Piazzi por manter en segredo o seu traballo. Para finais de agosto moitos astrónomos, en especial en Francia, dubidaban da existencia do oxecto. En setembro publicáronse todas as observacións de Piazzi. [[Carl Friedrich Gauss]] calculou unha nova órbita elíptica que melloraba moito a obtida anteriormente por Burckhardt, quen en realidade traballou con poucas observacións. O 7 de decembro Zach chegou a ver o planeta anano, mais o mal tempo dos seguintes días impediulle continuar coas súas observacións. Finalmente, o 31 de decembro Zach e o 2 de xaneiro Olbers observaron independentemente Ceres na posición predita polos cálculos de Gauss, co que se confirmaba a existencia do obxecto. === Pallas, Xuno e Vesta === [[Ficheiro:Heinrich Wilhelm Olbers (1758–1840).jpg|miniatura|200px|esquerda|Heinrich Olbers descubriu Pallas e Vesta e propuxo a primeira teoría da orixe dos asteroides]] Uns meses despois da recuperación de Ceres, o 28 de marzo de 1802, Olbers atopou outro obxecto de características semellantes, mais cunha inclinación e excentricidade maiores. Dous días despois estaba seguro de que estaba perante un novo planeta, que denominou [[(2) Pallas|Pallas]], pois observou que se desprazaba respecto das estrelas do fondo. O 4 de abril, Zach confirmou o descubrimento de Olbers e estendeu a nova que deseguido foi aceptada pola maioría dos astrónomos europeos. Para tratar de casar a lei de Bode-Titius, cun fundamento físico que non se puxera en dúbida, coa presenza de dous corpos en lugar dun, Olbers propuxo que Ceres e Pallas eran anacos dun planeta máis grande que se fragmentara por forzas internas o por un impacto. A consecuencia inmediata da teoría de Olbers foi que aínda poderían existir máis obxectos entre as órbitas de Marte e de Xúpiter sen descubrir. Así, Harding, tras constantes observacións da rexión do firmamento onde se cruzaban as órbitas de Ceres e de Pallas, acabou por atopar [[(3) Xuno|Xuno]] o 1 de setembro de 1804. Días despois, [[Hofrath Huth]], nunha carta enviada a Bode, aventuraba que non sería o derradeiro descubrimento e que estes corpos puideran orixinarse á vez que o resto de planetas e da mesma forma, en contra do que postulaba Olbers. Case tres anos despois, Olbers descubriu un cuarto asteroide, [[(4) Vesta|Vesta]], na mesma rexión do ceo e que resultou ser o máis brillante. O nome foi proposto por Gauss. Estes catro descubrimentos reforzaron a teoría olbersiana, a pesar de seren obxectivamente poucos. Porén, xa en 1812, [[Joseph-Louis de Lagrange]] cuestionouna, afirmando que era extraordinaria, mais improbable. === Milleiros de asteroides === Tralos primeiros descubrimentos pasaron preto de corenta anos ata que [[Karl Ludwig Hencke]] atopou o quinto despois de cinco lustros de intensa busca. Este longo espazo de tempo pódese explicarse por tres causas principais. En primeiro lugar, a maioría dos astrónomos, influídos pola teoría de Olbers, fixeron as súas procuras na mesma rexión do espazo en que se descubriron os primeiros corpos. En segundo, a procura sistemática de novos planetas non se consideraba unha prioridade astronómica, posto que os primeiros obxectos se atoparon por accidente. Por último, a ausencia de boas cartas celestes, onde se mostrase de forma inequívoca a posición das estrelas, desalentou os astrónomos porque non se tiña certeza de atoparse perante un novo planeta ou unha estrela. [[Ficheiro:Max Wolf.jpg|miniatura|200px|Max Wolf descubriu o primeiro asteroide mediante astrofotografía]] Co acceso a un número cada vez maior de cartas celestes, os astrónomos dispuxeron de medios para emprender a tarefa con suficientes garantías. Así, en 1857 xa se descubriran cincuenta e o centésimo catalogouse en 1868. O 22 de decembro de 1891, [[Max Wolf|Maximilian Franz Wolf]] descubriu [[(323) Brucia|Brucia]] mediante a astrofotografía, técnica que acelerou o aumento da listaxe de asteroides. Contra 1923 xa había mil asteroides catalogados e en 1985 rexistrouse o número tres mil. A finais do século XX, o refinamento das técnicas de observación e o emprego de programas automatizados, como [[Lincoln Near-Earth Asteroid Research|Linear]] e [[Spacewatch]], incrementou exponencialmente a cantidade de asteroides coñecidos. En 1999 eran dez mil; en 2002, cincuenta mil; o número cen mil catalogouse en 2005 e contra 2014 xa eran catrocientos mil os corpos catalogados.<ref name=mpcestadisticas>{{cita web |título=MPC Archive Statistics |url=http://www.minorplanetcenter.org/iau/lists/ArchiveStatistics.html |editorial=Minor Planet Center |lingua=en|dataacceso=7 de xuño de 2015}}</ref> Algunhas estimacións permiten supor que hai máis dun millón de asteroides con tamaños superiores a un quilómetro.<ref name=esamillon>{{cita novas|autor=ESA |título=New Study Reveals Twice As Many Asteroids As Previously Believed |url=http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/New_study_reveals_twice_as_many_asteroids_as_previously_believed |dataacceso=7 de xuño de 2015 |editorial=ESA |data=5 de abril de 2002 |lingua=en}}</ref> Mentres aumentaba o número de asteroides coñecidos, os astrónomos cuestionábanse a súa orixe. [[François Arago]] observou que as órbitas non se intersecaban na mesma rexión do espazo, o que puña en dúbida a teoría de Olbers, aínda que admitiu que o entrelazamento das órbitas suxería algún tipo de relación. Máis adiante, en 1867, [[Daniel Kirkwood]] postulou que os asteroides se orixinaran a partir dun anel de materia que non chegou a formar un planeta debido á influencia gravitatoria de Xúpiter. Esta teoría acabou por converterse na dominante nos círculos astronómicos. O propio Kirkwood atopou que non existían asteroides con períodos de traslación que tivesen unha relación de números enteiros sinxelos con Xúpiter polo que se producían [[Ocos de Kirkwood|ocos]] na distribución dos asteroides. En 1918, [[Kiyotsugu Hirayama]] atopou similitudes nos parámetros orbitais de varios asteroides, concluíu que tiñan unha orixe común, probablemente tras colisións catastróficas, e chamou estas agrupacións [[Familia de asteroides|familias de asteroides]]. == Características == [[Ficheiro:Comparacion asteroide cometa planetesimal.png|miniatura|391x391px|Comparación entre os tamaños relativos entre un planeta, un planetesimal, cometas, asteroides, meteoroides e grans de po. Neste diagrama compárase co asteroide Chicxulub, que segundo algunhas simulacións tería un tamaño de entre 10 e 15&nbsp;km.<ref>{{Cita publicación periódica|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0019103520301962|título=Emission spectra of a simulated Chicxulub impact-vapor plume at the Cretaceous–Paleogene boundary|apelidos=Navarro|nome=Karina F.|apelidos2=Urrutia-Fucugauchi|nome2=Jaime|data=1 de agosto de 2020|revista=Icarus|volume=346|páxinas=113813|dataacceso=9 de xuño de 2020|lingua=en|issn=0019-1035|doi=10.1016/j.icarus.2020.113813|apelidos3=Villagran-Muniz|nome3=Mayo|apelidos4=Sánchez-Aké|nome4=Citlali|apelidos5=Pi-Puig|nome5=Teresa|apelidos6=Pérez-Cruz|nome6=Ligia|apelidos7=Navarro-González|nome7=Rafael}}</ref> ]] Os asteroides son corpos menores, rochosos e que orbitan arredor do Sol a distancias inferiores á de Neptuno. A maioría están situados entre as órbitas de Marte e de Xúpiter. Teñen tamaños reducidos e formas irregulares, agás algúns de maior tamaño como [[(2) Pallas|Palas]], [[(4) Vesta|Vesta]] ou [[(10) Hygiea|Higía]] que teñen formas lixeiramente redondeadas. O tamaño dos asteroides varía entre os 1000&nbsp;km do máis grande ata rochas de apenas unha decena de metros. Os tres máis grandes son similares a planetas en miniatura: son máis ou menos esféricos, o seu interior está parcialmente diferenciado e crese que son protoplanetas. Porén, a gran maioría son moito máis pequenos, de forma irregular e ou ben son restos superviventes dos primitivos [[Planetesimal|planetésimos]], ou ben fragmentos de corpos máis grandes producidos tras colisións catastróficas. Ceres antes considerado o asteroide máis grande pasou a pertencer á categoría de [[planeta anano]]. Polo tanto, agora os de maior tamaño son Pallas e Vesta, ambos con diámetros pouco maiores de 500&nbsp;km. Vesta, ademais, é o único asteroide do cinto principal que, en ocasións, poden verse a simple vista. A masa de todos os asteroides do cinto principal está estimada entre 2,8 e 3,2×10²¹&nbsp;kg;, é dicir, un 4&nbsp;% da masa da Lúa. Ceres, con 9,5×10²⁰&nbsp;kg, representa a terceira parte do total. Xunto a Vesta (9&nbsp;%), Pallas (7&nbsp;%) e Higya (3&nbsp;%) alcanza máis da metade da masa. Os tres seguintes asteroides [[(511) Davida|Davida]] (1,2&nbsp;%), [[(704) Interamnia|Interamnia]] (1&nbsp;%) e [[(52) Europa|Europa]] (0,9&nbsp;%) só engaden outro 3&nbsp;% á masa total. A partir de aquí, o número de asteroides aumenta rapidamente mentres que as súas masas individuais diminúen. O número de asteroides diminúe notablemente segundo aumenta o tamaño. Aínda que isto segue unha distribución de potencias, hai saltos para os 5 e 100&nbsp;km onde se encontran máis asteroides do esperado segundo unha [[distribución logarítmica]]. == Clasificación pola posición no Sistema Solar == === Cinto de asteroides === {{AP|Cinto de asteroides}} A maior parte dos asteroides coñecidos xiran no espazo nunha agrupación coñecida polo nome de [[Cinto de asteroides]], que se atopa entre Marte e Xúpiter. Este cinto está a unha distancia do [[Sol]] comprendida entre 2 e 3,5 [[Unidade astronómica|unidades astronómicas]] (UA). Estes asteroides xiran ao redor do Sol en órbitas de entre 3 e 6 anos. O [[22 de agosto]] de [[2006]], Ceres foi reclasificado como [[planeta anano]] xunto con [[Plutón]] e [[Eris (planeta anano)|Eris]]. === Asteroides próximos á Terra (NEAs) === Existe un especial interese en identificar asteroides que teñen órbitas que interseccionan coa da [[Terra]]. Os tres grupos máis importantes de asteroides próximos á [[Terra]] son os [[asteroides Amor]], os [[asteroides Apolo]] e os [[asteroides Atón]]. ==== Asteroides potencialmente perigosos ==== {{AP|Asteroide potencialmente perigoso}} Chámanse asteroides potencialmente perigosos (PHA, acrónimo en inglés de ''Potentially Hazardous Asteroids'') a aqueles que se aproximan á Terra a menos de 0,05&nbsp;UA e teñen unha magnitude absoluta inferior a 22. O máis grande destes corpos é {{mpl|(4179) Toutatis|}}<ref name="NEAs"/>. No [[2016]] tíñanse identificados 23 asteroide destas características<ref name=":0">{{Cita web|título=Planetary defence|url=https://www.esa.int/Our_Activities/Operations/Space_Safety_Security/Hera/Planetary_defence|páxina-web=European Space Agency|data-acceso=2019-03-25|lingua=en-GB|apelidos=esa}}</ref>. Os máis próximos: {| class="wikitable" |+Asteroides máis próximos á Terra (comezos de 2016)<ref name=":0" /> !Nome !Máxima aproximación !Distancia ([[Unidade astronómica|AU]]) !Diámetro estimado ([[Metro|m]]) |- |2008HU4 |15/04/2016 |0,0127 |10 |- |2015VC2 |28/01/2016 |0,0149 |14 |- |2010FX9 |19/03/2016 |0,0176 |30 |} A vixilancia do espazo arredor da Terra para procurar asteroides que poidan impactar e tentar evitar o impacto ou diminuír as súas consecuencias ven mellorando dende 2008, no que se localizou o primeiro asteroide de impacto certo. Ás 19:24 UTC do 11 de marzo de 2022, o astrónomo [[Krisztián Sárneczky]] descubriu un obxecto brillante movéndose rápido usando o telescopio de 60 cm Schmidt telescope do observatorio Piszkéstető, en Hungría, informando ó [[Centro de Planetas Menores|Minor Planet Center]] (MPC), que designou o obxecto como Sar2593 (remataría co nome definitivo de [[2022 EB5]]). Análises posteriores determinaron que caería a 140 km ó sur da [[illa Jan Mayen]] ás 21:22:42 UTC, menos de dúas horas despois da súa descuberta. Tería cousa de só 1 m de diámetro, co que non sería problema por queimarse na atmosfera na entrada. Foi o quinto obxecto impactador na terra descuberto antes do impacto.<ref>{{Cita web|título=Fifth asteroid ever discovered before impact|url=https://www.esa.int/Safety_Security/Planetary_Defence/Fifth_asteroid_ever_discovered_before_impact|páxina-web=www.esa.int|data-acceso=2022-03-16|lingua=en}}</ref> En febreiro de [[2025]] a [[Axencia Espacial Europea|ESA]] avalou a [[2029]] como [[ano da Concienciación sobre Asteroides e Defensa Planetaria]] ante a [[Organización das Nacións Unidas|ONU]].<ref>{{Cita web|título=ESA endorses Year of Asteroid Awareness and Planetary Defence|url=https://www.esa.int/Space_Safety/Planetary_Defence/ESA_endorses_Year_of_Asteroid_Awareness_and_Planetary_Defence|páxina-web=www.esa.int|data-acceso=2025-02-07|lingua=en}}</ref> === Apophis === '''[[99942 Apophis]]''' (/əˈpɒfɪs/) é un NEA cun diámetro duns 350 m para o que, tras a súa descuberta no 2004, os cálculos da súa traxectoria daban un 2,7% de probabilidade de impacto coa Terra no [[2029]]. Posteriores melloras dos datos fan desestimar esa e outras posibles datas, de xeito que en marzo de [[2021]] se descarta a súa posibilidade de impacto coa Terra nun século.<ref>{{Cita web|título=Apophis impact ruled out for the first time|url=https://www.esa.int/Safety_Security/Planetary_Defence/Apophis_impact_ruled_out_for_the_first_time|páxina-web=www.esa.int|data-acceso=2021-03-26|lingua=en}}</ref> === Asteroides troianos === {{Artigo Principal|Asteroide troiano}} [[Ficheiro:InnerSolarSystem-en.png|250px|miniatura|Imaxe dos [[Asteroide troiano|asteroides troianos]] de [[Xúpiter]] (en cor verde). Os do ''campo grego'' por diante da órbita de Xúpiter e os ''do campo troiano'' tras da órbita de Xúpiter. A imaxe tamén mostra o [[cinto de asteroides]] entre as órbitas de [[Marte]] e Xúpiter (en cor branca).]] Os asteroides troianos son asteroides que comparten órbita cun [[planeta]]. Distribúense en dúas rexións alongadas e curvas arredor dos puntos estables de Lagrange {{mp|L|4}} e {{mp|L|5}}, situados 60° diante e detrás do planeta respectivamente. O nome ''troiano'' débese a que se estableceu a convención de bautizar aos asteroides que ocupaban ditos puntos da órbita de Xúpiter co nome dos personaxes da [[guerra de Troia]]. Tradicionalmente o termo referíase aos asteroides troianos de Xúpiter, que foron os primeiros en seren descubertos e son, con moito, os máis numerosos ata agora. Porén, co descubrimento de asteroides nos [[puntos de Lagrange]] doutros planetas do [[Sistema Solar]], o termo estendeuse para englobalos a todos. Só [[Saturno]] e os planetas interiores á Terra non teñen asteroides troianos confirmados. No caso dos troianos de Xúpiter, os que anteceden ao planeta pertencen ao grupo do campo grego e os que seguen ao planeta ao grupo do campo troiano. Existen dúas teorías para explicar a orixe e localización dos asteroides. A primeira indica que se formaron durante a última etapa de acreción planetaria na mesma rexión na que se encontran. A segunda establece que, durante a migración planetaria, o primitivo cinto de Kuiper desestabilizouse, e millóns de obxectos foron expulsados ao interior do Sistema Solar onde se incorporaron aos puntos de Lagrange dos planetas gasosos. {{mpl|(588) Aquiles|}}, no punto {{mp|L|4}} da órbita xupiteriana, foi o primeiro troiano en ser descuberto o 22 de febreiro de 1906. Tivo que transcorrer case un século para descubrir troianos doutros planetas. O 20 de xuño de 1990 encontrouse {{mpl|(5261) Eureka|}}, primeiro troiano de Marte no punto {{mp|L|5}} do sistema Sol-Marte; e o 21 de agosto de 2001 achouse {{mpl|2001 QR|322}}, o primeiro de [[Neptuno]]; en 2004 atopouse {{mpl|2004 UP10|}} que orbita diante de Neptuno no seu punto de Langrange {{mp|L|4}}, e en 2006 descubríronse tres novos asteroides [[troiano de Neptuno|troianos de Neptuno]]. Tamén apareceron troianos nas órbitas da Terra<ref>{{Cita web|título=Newly discovered asteroid just second of its kind|url=https://www.esa.int/Safety_Security/Planetary_Defence/Newly_discovered_asteroid_just_second_of_its_kind|páxina-web=www.esa.int|data-acceso=2022-02-01|lingua=en}}</ref> e de [[Urano]]. === Asteroides centauros === {{AP|Centauro (astronomía)}} Denomínanse Asteroides Centauros aos que se atopan na parte exterior do [[Sistema Solar]], orbitando entre os grandes planetas. {{mpl|2060 Chiron|}} orbita entre Saturno e Urano, {{mpl|5335 Damocles|}} entre Marte e Urano. === Asteroides coorbitantes da Terra === Son asteroides que ao achegarse á [[Terra]] permanecen capturados pola gravidade terrestre por algúns anos e despois afástanse novamente. Actualmente coñécense dous corpos deste tipo: o {{mpl| 2003 YN|107|}} e o {{mpl|(164207) 2004 GU|9}}. === Obxectos transneptunianos === Os [[obxecto transneptuniano|Obxectos Transneptunianos]] (TNOs) están formados maiormente por xeo e atópanse na súa maioría máis aló da órbita de Neptuno. A maior distancia (50UA) atópanse os obxectos da [[Nube de Oort]]. == Clasificación por grupo espectral == Os asteroides poden ser clasificados polo seu espectro óptico, que corresponde á composición da superficie dos mesmos, e tendo en conta tamén o seu [[albedo]], nos seguintes tipos: * '''Tipo C''': o 75% dos asteroides coñecidos, con albedo menor que 0,04. Son extremadamente escuros, semellantes a [[meteorito]]s. Parecen conter unha elevada porcentaxe de [[carbono]]. * '''Tipo D''': este tipo de asteroides teñen un albedo moi baixo (0,02-0,05). Son moi vermellos, en lonxitudes de onda longas, debido quizais á presenza de materiais con gran cantidade de carbono. Son moi raros no cinto principal e son atopados con maior frecuencia en distancias superiores a 3,3 UA do Sol e o seu período orbital é a metade do de Xúpiter, é dicir, están en [[Resonancia orbital|resonancia]] 2:1. * '''Tipo S''': este tipo representa ao redor do 17% dos asteroides coñecidos. Teñen un albedo de 0,14 como media e son de composición metálica, formados fundamentalmente por [[silicio]]. * '''Tipo M''': inclúe gran parte do resto de asteroides. Son asteroides brillantes (albedo 0,10-0,18), case exclusivamente formados por [[níquel]] e [[ferro]]. Hai outros grupos de asteriodes raros, o número de tipos continúa medrando e están sendo estudados os seguintes: * '''Tipo T''': caracterízanse por un baixo albedo (0,04-0,11). * '''Tipo E''' * '''Tipo R''' * '''Tipo V''': por {{mpl|4 Vesta|}}. == Satélites asteroidais == {{AP|Satélite asteroidal}} Algúns asteroides teñen satélites ao seu redor, como o asteroide {{mpl|243 Ida|}} e o seu [[satélite asteroidal]] Dactyl. O [[10 de agosto]] de [[2005]] anunciouse o descubrimento dun asteroide, o {{mpl|87 Silvia|}}, que ten dous satélites xirando ao seu redor, Rómulo e Remo. Rómulo, a primeira lúa, descubriuse o [[18 de febreiro]] de [[2001]] co telescopio W. M. Keck II de 10 metros do observatorio de [[Mauna Kea]]; ten 18&nbsp;km de diámetro e a súa órbita, a unha distancia de 1.370&nbsp;km de Silvia, tarda en completarse 87,6 horas. Remo, a segunda lúa, ten 7&nbsp;km de diámetro e xira a unha distancia de 710&nbsp;km, tardando 33 horas en completar unha órbita ao redor de Silvia. == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === * {{cita libro|apelidos1=Foderà Serio|nome1=G.|apelidos2=Manara|nome2=A.|apelidos3=Sicoli|nome3=P.|apelidos-editor1=Bottke|nome-editor1=William|apelidos-editor2=Cellino|nome-editor2=Alberto|apelidos-editor3=Paolicchi|nome-editor3=Paolo|apelidos-editor4=Binzel|nome-editor4=Richard P.|título=Asteroids III|data=2002|editorial=The University of Arizona Press|isbn=978-0-8165-2281-1|páxinas=17-24|edición=1ª|url=http://www.lpi.usra.edu/books/AsteroidsIII/pdf/3027.pdf|dataacceso=22 de maio de 2015|lingua=en|capítulo=Giuseppe Piazzi and the Discovery of Ceres}} * {{cita web |apelidos=Hoskin |nome=Michael |título=Bode's Law and the Discovery of Ceres |url=http://www.astropa.unipa.it/HISTORY/hoskin.html |obra=Physics of Solar and Stellar Coronae: G.S. Vaiana Memorial Symposium, Palermo, Italy, 22-26 June 1992 |lingua=en |dataacceso=30 de maio de 2015 |data-arquivo=22 de maio de 2011 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110522214414/http://www.astropa.unipa.it/HISTORY/hoskin.html |url-morta=yes }} * {{cita web |url=http://www.europeana.eu/resolve/record/9200386/BibliographicResource_3000045474700|título=Corrispondenza astronomica fra Giuseppe Piazzi e Barnaba Oriani |dataacceso=26 de maio de 2015 |editor=Europeana |lingua=it}} * {{cita publicación periódica |apelidos=Zach |nome=Franz Xaver von |título=Monatliche Correspondenz zur Beförderung der Erd- und Himmelskunde |url=http://dispatch.opac.d-nb.de/DB=1.1/CMD?ACT=SRCHA&IKT=8506&TRM=520048-9 |dataacceso=26 de maio de 2015 |lingua=de }}{{Ligazón morta|data=setembro de 2021 }} === Outros artigos === * [[Candidatos a planeta anano]] * [[Cinto de asteroides]] * [[Asteroides Amor]] * [[Asteroides Apolo]] * [[Asteroides Atón]] * [[Asteroide troiano|Asteroide Troiano]] * [[Lista de asteroides]] * [[Lista de asteroides notables]] === Ligazóns externas === * {{cita web|título=Minor Planet Names: Alphabetical List|url=http://www.minorplanetcenter.net/iau/lists/MPNames.html|editorial=Minor Planet Center|lingua=en|dataacceso=30 de xuño de 2015}} * {{cita web|título=Mission to Bennu|url=http://www.asteroidmission.org/|editorial=NASA|lingua=en|dataacceso=30 de xuño de 2015}} {{Sistema Solar}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Obxectos astronómicos]] [[Categoría:Asteroides| ]] [[Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (Ciencia)]] hqozd534lxagafulkyiljbsmwtpywnj 4 3972 7105186 7097997 2025-06-24T02:31:22Z MediaWiki message delivery 49027 Nova sección: /* The Signpost: 24 June 2025 */ 7105186 wikitext text/x-wiki {{Wikipedia:A Taberna/Cabeceira|novas}} == ''The Signpost'': 15 January 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/From the editors|Looking back, looking forward]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Traffic report|The most viewed articles of 2024]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In the media|Will you be targeted?]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Technology report|New Calculator template brings interactivity at last]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Essay|Meet the Canadian who holds the longest editing streak on Wikipedia]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Opinion|Reflections one score hence]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/News and notes|It's a new dawn, it's a new day, it's a new life for me... and I'm feeling free]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Serendipity|What we've left behind, and where we want to go next]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Op-ed|Elon Musk and the right on Wikipedia]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In focus|Twenty years of The Signpost: What did it take?]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Arbitration report|Analyzing commonalities of some contentious topics]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Humour|How to make friends on Wikipedia]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 15 de xaneiro de 2025 ás 07:57 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28061132 --> == Enabling Dark mode for logged-out users in this Wikipedia == <div lang="en" dir="ltr"> {{int:Hello}} Wikipedians, Apologies, as this message is not written in your native language. {{Int:please-translate}}. The [[mediawikiwiki:Reading/Web|Wikimedia Foundation Web team]] will be enabling [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility_for_reading|dark mode]] here on your Wikipedia by February 2025 now that pages on your wiki have passed our checks for accessibility and other quality checks. Congratulations! The plan to enable is made possible by the diligent work of editors and other technical contributors in your community who ensured that templates, gadgets, and other parts of pages can be accessible in dark mode. Thank you all for making dark mode available for everybody! For context, the Web team has concluded work on dark mode. If, on some wikis, the option is not yet available for logged-out users, this is likely because many pages do not yet display well in dark mode. As communities make progress on this work, we enable this feature on additional wikis once per month. If you notice any issues after enabling dark mode, please create a page: <code>Reading/Web/Accessibility for reading/Reporting/xx.wikipedia.org</code> in MediaWiki ([[mediawikiwiki:Reading/Web/Accessibility_for_reading/Reporting|like these pages]]), and report the issue in the created page. Thank you! On behalf of the [[mediawikiwiki:Reading/Web|Wikimedia Foundation Web team]]. </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]]</bdi> 21 de xaneiro de 2025 ás 22:15 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_Dark_mode_deployment_list_(February_2025)&oldid=28153450 --> == Universal Code of Conduct annual review: provide your comments on the UCoC and Enforcement Guidelines == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> My apologies for writing in English. {{Int:Please-translate}}. I am writing to you to let you know the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines is open now. You can make suggestions for changes through 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]]. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]]. Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 24 de xaneiro de 2025 ás 01:11 (UTC) </div> <!-- Mensaxe enviada por User:Keegan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27746256 --> == Feminism and Folklore 2025 starts soon == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;> [[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <center>''{{int:please-translate}}''</center> Dear Wiki Community, You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025]]''' writing competition from February 1, 2025, to March 31, 2025 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia. You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a generated list of suggested articles. Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project: # Create a page for the contest on the local wiki. # Set up a campaign on '''CampWiz''' tool. # Create the local list and mention the timeline and local and international prizes. # Request local admins for site notice. # Link the local page and the CampWiz link on the [[:m:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta project page]]. This year, the Wiki Loves Folklore Tech Team has introduced two new tools to enhance support for the campaign. These tools include the '''Article List Generator by Topic''' and '''CampWiz'''. The Article List Generator by Topic enables users to identify articles on the English Wikipedia that are not present in their native language Wikipedia. Users can customize their selection criteria, and the tool will present a table showcasing the missing articles along with suggested titles. Additionally, users have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Notably, the CampWiz tool will be employed for the project for the first time, empowering users to effectively host the project with a jury. Both tools are now available for use in the campaign. [https://tools.wikilovesfolklore.org/ '''Click here to access these tools'''] Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2025|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance. We look forward to your immense coordination. Thank you and Best wishes, '''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025 International Team]]''' ::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&nbsp; [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] </div></div> --[[Usuario:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Conversa usuario:MediaWiki message delivery|conversa]]) 29 de xaneiro de 2025 ás 02:35 (UTC) == Wiki Loves Folklore is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] Dear Wiki Community, You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore 2025]]''' an international media contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 31st''' of March. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2025 submitting] them in this commons contest. You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language. Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2025|project Talk page]] if you need any assistance. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' --[[Usuario:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Conversa usuario:MediaWiki message delivery|conversa]]) 29 de xaneiro de 2025 ás 02:35 (UTC) </div> <!-- Mensaxe enviada por User:Tiven2240@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&oldid=26503019 --> == Reminder: first part of the annual UCoC review closes soon == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> My apologies for writing in English. {{Int:Please-translate}}. This is a reminder that the first phase of the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines will be closing soon. You can make suggestions for changes through [[d:Q614092|the end of day]], 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]]. After review of the feedback, proposals for updated text will be published on Meta in March for another round of community review. Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 3 de febreiro de 2025 ás 00:48 (UTC) </div> <!-- Mensaxe enviada por User:Keegan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28198931 --> == ''The Signpost'': 7 February 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Recent research|GPT-4 writes better edit summaries than human Wikipedians]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/News and notes|Let's talk!]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Opinion|Fathoms Below, but over the moon]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/In the media|Wikipedia is an extension of legacy media propaganda, says Elon Musk]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Community view|24th Wikipedia Day in New York City]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Arbitration report|Palestine-Israel articles 5 has closed]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Traffic report|A wild drive]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 7 de febreiro de 2025 ás 01:59 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28179470 --> == <span lang="en" dir="ltr"> Upcoming Language Community Meeting (Feb 28th, 14:00 UTC) and Newsletter</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="message"/> Hello everyone! [[File:WP20Symbols WIKI INCUBATOR.svg|right|frameless|150x150px|alt=An image symbolising multiple languages]] We’re excited to announce that the next '''Language Community Meeting''' is happening soon, '''February 28th at 14:00 UTC'''! If you’d like to join, simply sign up on the '''[[mw:Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#28_February_2025|wiki page]]'''. This is a participant-driven meeting where we share updates on language-related projects, discuss technical challenges in language wikis, and collaborate on solutions. In our last meeting, we covered topics like developing language keyboards, creating the Moore Wikipedia, and updates from the language support track at Wiki Indaba. '''Got a topic to share?''' Whether it’s a technical update from your project, a challenge you need help with, or a request for interpretation support, we’d love to hear from you! Feel free to '''reply to this message''' or add agenda items to the document '''[[etherpad:p/language-community-meeting-feb-2025|here]]'''. Also, we wanted to highlight that the sixth edition of the Language & Internationalization newsletter (January 2025) is available here: [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January]]. This newsletter provides updates from the October–December 2024 quarter on new feature development, improvements in various language-related technical projects and support efforts, details about community meetings, and ideas for contributing to projects. To stay updated, you can subscribe to the newsletter on its wiki page: [[:mw:Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter]]. We look forward to your ideas and participation at the language community meeting, see you there! <section end="message"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 22 de febreiro de 2025 ás 08:29 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:SSethi (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28217779 --> == ''The Signpost'': 27 February 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/News and notes|Administrator elections up for reapproval and 1bil GET snagged on Commons]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Serendipity|Guinea-Bissau Heritage from Commons to the World]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Technology report|Hear that? The wikis go silent twice a year]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/In the media|The end of the world]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Recent research|What's known about how readers navigate Wikipedia; Italian Wikipedia hardest to read]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Opinion|Sennecaster's RfA debriefing]] * Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Tips and tricks|One year after this article is posted, will every single article on Wikipedia have a short description?]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Community view|Open letter from French Wikipedians says "no" to intimidation of volunteer contributors]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Traffic report|Temporary scars, February stars]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Essay|The source, the whole source, and nothing but the source]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Obituary|Ümüt Çınar (Kmoksy) and Vinícius Medina Kern (Vmkern)]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 27 de febreiro de 2025 ás 10:31 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28313070 --> == Porto Meeting 2025 == Ola! En xuño de 2023 celebramos a primeira edición de [[:meta:Porto_Meeting_2023|Porto Meeting]], un encontro que tivo como obxectivos, entre outros, reunir as comunidades lingüísticas minoritarias, compartir necesidades, proxectos e experiencias, e apoiar as comunidades lingüísticas minoritarias en accións concretas de desenvolvemento tecnolóxico para seguir medrando e participando nos proxectos Wikimedia. Dado o interese en seguir traballando nesta liña, en 2025 celebraremos unha nova edición. Será do 23 ao 25 de maio de 2025, na Facultade de Letras do Porto e en Miranda do Douro, e a organización corre a cargo de WMPT, WMES, CODA (Centre for Digital Culture and Innovation) e CLUP (Centro de Linguística da Universidade do Porto). Desde Wikimedia España poderemos cubrir o transporte para unha persoa representante de Galipedia (o resto de gastos corren a cargo de WMPT). Se alguén ten interese en acudir e intervir nalgunha das sesións (por exemplo sobre Problemas das comunidades de línguas da Península Ibérica e Soluções e recursos das comunidades de línguas da Península Ibérica), que me escriba a proyectos(arroba)wikimedia.es. Un saúdo. [[Usuario:Rubén Ojeda (WMES)|Rubén Ojeda (WMES)]] ([[Conversa usuario:Rubén Ojeda (WMES)|conversa]]) 4 de marzo de 2025 ás 11:56 (UTC) == Estonia == Ola! Desde Wikimedia Estonia convidáronnos a organizar un concurso de edición conxunto. A temática sería ambos os países, é dicir: desde Estonia editarán sobre España e desde aquí editaremos sobre Estonia. Aquí suxerimos facelo tamén nas linguas cooficiais. Sería durante todo o mes de abril e contan con orzamento para premios. Teñen tamén [[:et:Vikipeedia:Eesti 1000|unha lista]] de temas sobre Estonia, na cal poderiamos basearnos para traducir, por exemplo. A información podería centralizarse en Meta. Que vos parece? Un saúdo. [[Usuario:Rubén Ojeda (WMES)|Rubén Ojeda (WMES)]] ([[Conversa usuario:Rubén Ojeda (WMES)|conversa]]) 6 de marzo de 2025 ás 14:01 (UTC) :Boas @[[Usuario:Rubén Ojeda (WMES)|Rubén Ojeda (WMES)]], paréceme unha idea xenial! Eu dende logo estou interesado en colaborar no concurso e facer medrar os contidos de Estonia na nosa wiki. Conta comigo. Cando teñas a ligazón coa información do proxecto poderías compartila por aquí? Saúdos meu. [[Usuario:Breogan2008|Breogan2008]] ([[Conversa usuario:Breogan2008|conversa]]) 21 de marzo de 2025 ás 22:12 (UTC) ::Grazas @[[Usuario:Breogan2008|Breogan2008]]. Na actividade tamén participan desde Amical Wikimedia e Euskal Wikilarien Kultura Elkartea, e estamos a coordinarnos por email. Creouse unha [[:meta:Event:Estonian_Challenge|páxina de Meta]], pero, para usar un determinado bot de estatísticas, cada idioma terá a súa propia páxina. De cara a continuar os preparativos, poderías escribirme, a través da miña páxina de usuario? Un saúdo. --[[Usuario:Rubén Ojeda (WMES)|Rubén Ojeda (WMES)]] ([[Conversa usuario:Rubén Ojeda (WMES)|conversa]]) 26 de marzo de 2025 ás 15:10 (UTC) == Universal Code of Conduct annual review: proposed changes are available for comment == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> My apologies for writing in English. {{Int:Please-translate}}. I am writing to you to let you know that [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|proposed changes]] to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter]] are open for review. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|You can provide feedback on suggested changes]]''' through the [[d:Q614092|end of day]] on Tuesday, 18 March 2025. This is the second step in the annual review process, the final step will be community voting on the proposed changes. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find relevant links about the process on the UCoC annual review page on Meta]]. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]]. Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] 7 de marzo de 2025 ás 18:51 (UTC) </div> <!-- Mensaxe enviada por User:Keegan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28307738 --> == Presenza en medios == Hoxe 12 de marzo apareceu na prensa dixital este artigo: *{{cita novas|autor=[[Marcos Pérez Pena]]|data=12 de marzo de 2025|url=https://praza.gal/ciencia-e-tecnoloxia/a-porcentaxe-de-biografias-de-mulleres-na-galipedia-por-baixo-das-versions-en-euscaro-catalan-e-castelan|título=A porcentaxe de biografías de mulleres na Galipedia, por baixo das versións en eúscaro, catalán e castelán|xornal=[[Praza.gal]]}} Un saúdo! --[[Usuario:Estevoaei|Estevo(aei)]]^{[[Conversa usuario:Estevoaei|fálame aquí]]} 12 de marzo de 2025 ás 09:49 (UTC) == An improved dashboard for the Content Translation tool == <div lang="en" dir="ltr"> {{Int:hello}} Wikipedians, Apologies as this message is not in your language, {{Int:please-translate}}. The [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization|Language and Product Localization team]] has improved the [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&filter-type=automatic&filter-id=previous-edits&active-list=suggestions&from=en&to=es Content Translation dashboard] to create a consistent experience for all contributors using mobile and desktop devices. The improved translation dashboard allows all logged-in users of the tool to enjoy a consistent experience regardless of their type of device. With a harmonized experience, logged-in desktop users now have access to the capabilities shown in the image below. [[file:Content_Translation_new-dashboard.png|alt=|center|thumb|576x576px|Notice that in this screenshot, the new dashboard allows: Users to adjust suggestions with the "For you" and "...More" buttons to select general topics or community-created collections (like the example of Climate topic).  Also, users can use translation to create new articles (as before) and expand existing articles section by section. You can see how suggestions are provided in the new dashboard  in two groups ("Create new pages" and "Expand with new sections")-one for each activity.]] [[File:Content_Translation_dashboard_on_desktop.png|alt=|center|thumb|577x577px|In the current dashboard, you will notice that you can't adjust suggestions to select topics or community-created collections. Also, you can't expand on existing articles by translating new sections.]] We will implement [[mw:Special:MyLanguage/Content translation#Improved translation experience|this improvement]] on your wiki '''on Monday, March 17th, 2025''' and remove the current dashboard '''by May 2025'''. Please reach out with any questions concerning the dashboard in this thread. Thank you! On behalf of the Language and Product Localization team. </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]]</bdi> 13 de marzo de 2025 ás 02:55 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_CX_Unified_dashboard_announcement_list_1&oldid=28382282 --> == WikiMorada - Grupo de editoras en Vigo == Boas tardes. Gustaríame presentarvos o grupo de traballo que creamos en outubro de 2024. Chámase WikiMorada, e somos o grupo de editoras en Vigo de Wikiesfera ([https://www.wikiesfera.org/es/ www.wikiesfera.org]). O noso obxectivo é reducir a fenda de xénero na Wikipedia. Reunímonos presencialmente o primero martes de cada mes en A Morada Cooperativa (Rúa Enrique X. Macías, 6, en Vigo) de 18 h a 21 h. Invitámovos a vir cando queirades. Podedes chegar e marchar cando poidades/queirades. Non son clases, é un grupo de traballo de aprendizaxe colaborativa. O noso enderezo de correo electrónico e wikimorada@wikiesfera.org por tedes algunha dúbida ou consulta. Grazas! [[Usuario:Sacebro|Sacebro]] ([[Conversa usuario:Sacebro|conversa]]) 13 de marzo de 2025 ás 19:32 (UTC) :Xenial iniciativa!! --[[Usuario:Chairego apc|Chairego apc]] ([[Conversa usuario:Chairego apc|conversa]]) 14 de marzo de 2025 ás 16:01 (UTC) == ''The Signpost'': 22 March 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/From the editor|''Hanami'']] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/News and notes|Deeper look at takedowns targeting Wikipedia]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/In the media|The good, the bad, and the unusual]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Recent research|Explaining the disappointing history of Flagged Revisions; and what's the impact of ChatGPT on Wikipedia so far?]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Traffic report|All the world's a stage, we are merely players...]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Gallery|WikiPortraits rule!]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Essay|Unusual biographical images]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Obituary|Rest in peace]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 22 de marzo de 2025 ás 03:11 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Bri@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28391577 --> == Final proposed modifications to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter now posted == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> The proposed modifications to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] and the U4C Charter [[m:Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Proposed_Changes|are now on Meta-wiki for community notice]] in advance of the voting period. This final draft was developed from the previous two rounds of community review. Community members will be able to vote on these modifications starting on 17 April 2025. The vote will close on 1 May 2025, and results will be announced no later than 12 May 2025. The U4C election period, starting with a call for candidates, will open immediately following the announcement of the review results. More information will be posted on [[m:Special:MyLanguage//Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election|the wiki page for the election]] soon. Please be advised that this process will require more messages to be sent here over the next two months. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 4 de abril de 2025 ás 02:04 (UTC) </div> <!-- Mensaxe enviada por User:Keegan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28469465 --> == ''The Signpost'': 9 April 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Special report|Wikipedian and physician Ziyad al-Sufiani reportedly released from Saudi prison]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In focus|WMF to explore "common standards" for NPOV policies; implications for project autonomy remain unclear]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In the media|Indian judges demand removal of content critical of Asian News International]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News and notes|35,000 user accounts compromised, locked in attempted credential-stuffing attack]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Op-ed|How crawlers impact the operations of the Wikimedia projects]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Opinion|Crawlers, hogs and gorillas]] * Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Debriefing|Giraffer's RfA debriefing]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Obituary|RHaworth, TomCat4680 and PawełMM]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Traffic report|Heigh-Ho, Heigh-Ho, off to report we go...]] * News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News from Diff|Strengthening Wikipedia’s neutral point of view]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Comix|Thirteen]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 9 de abril de 2025 ás 18:25 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28494227 --> == Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025: Invitation == <div lang="en" dir="ltr"> [[File:UCDM 2025 general.png|180px|right]] {{int:please-translate}} Hello, dear Wikipedians!<br/> [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|MFA of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the fifth edition of writing challenge "'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''", which lasts from '''14th April''' until '''16th May 2025'''. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design, and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contributions in every language! The most active contesters will receive prizes. If you are interested in coordinating long-term community engagement for the campaign and becoming a local ambassador, we would love to hear from you! Please let us know your interest. <br/> We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[:m:CentralNotice/Request/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! [[:m:User:OlesiaLukaniuk (WMUA)|OlesiaLukaniuk (WMUA)]] ([[:m:User talk:OlesiaLukaniuk (WMUA)|talk]]) </div> 16 de abril de 2025 ás 16:11 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Hide on Rosé@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:OlesiaLukaniuk_(WMUA)/list_of_wikis&oldid=28552112 --> == Vote now on the revised UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines ("UCoC EG") and the UCoC's Coordinating Committee Charter is open now through the end of 1 May (UTC) ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Voter_information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review of the EG and Charter was planned and implemented by the U4C. Further information will be provided in the coming months about the review of the UCoC itself. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. In cooperation with the U4C -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 17 de abril de 2025 ás 00:34 (UTC) </div> <!-- Mensaxe enviada por User:Keegan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28469465 --> == Sub-referencing: User testing == <div lang="en" dir="ltr"> [[File:Sub-referencing reuse visual.png|400px|right]] <small>''Apologies for writing in English, please help us by providing a translation below''</small> Hi I’m Johannes from [[:m:Wikimedia Deutschland|Wikimedia Deutschland]]'s [[:m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes team]]. We are making great strides with the new [[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|sub-referencing feature]] and we’d love to invite you to take part in two activities to help us move this work further: #'''Try it out and share your feedback''' #:[[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing# Test the prototype|Please try]] the updated ''wikitext'' feature [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Sub-referencing on the beta wiki] and let us know what you think, either [[:m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|on our talk page]] or by [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/talktotechwish booking a call] with our UX researcher. #'''Get a sneak peak and help shape the ''Visual Editor'' user designs''' #:Help us test the new design prototypes by participating in user sessions – [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/gxk0taud/apply sign up here to receive an invite]. We're especially hoping to speak with people from underrepresented and diverse groups. If that's you, please consider signing up! No prior or extensive editing experience is required. User sessions will start ''May 14th''. We plan to bring this feature to Wikimedia wikis later this year. We’ll reach out to wikis for piloting in time for deployments. Creators and maintainers of reference-related tools and templates will be contacted beforehand as well. Thank you very much for your support and encouragement so far in helping bring this feature to life! </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]])</bdi> 28 de abril de 2025 ás 15:03 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johannes Richter (WMDE)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&oldid=28628657 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Vote nas modificações propostas às Diretrizes de Aplicação do Código de Conduta Universal e à Carta de seu respectivo comitê</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> O período de votação para as revisões às Diretrizes de Aplicação do Código de Conduta Universal e à Carta de seu respectivo comitê encerra-se em 1º de maio de 2025 às 23h59 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 consulte seu fuso horário]). [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025/Voter information|Saiba mais sobre como participar e quais propostas estão sendo votadas]] na página do Código de Conduta Universal no Meta. O [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Comitê Coordenador do Código de Conduta Universal]] (U4C) é um grupo global empenhando em fornecer uma implementação consistente e com equidade do Código de Conduta Universal. Essa revisão anual foi planejada e implementada pelo comitê. Para mais informações e responsabilidades do U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|consulte sua Carta]]. Compartilhe essa mensagem com outros membros de sua comunidade local, para que eles também possam participar da votação. Em cooperação com o U4C — <section end="announcement-content" /> </div> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 29 de abril de 2025 ás 03:41 (UTC)</div> <!-- Mensaxe enviada por User:Keegan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 --> == Patrimonio Galego ID == Veño de facer en Wikidata a [[:d:Wikidata:Property proposal/Patrimonio Galego ID|solicitude]] para que a base de datos do proxecto [[Patrimonio Galego]] funcione como autoridade e teña propiedade de seu. Agradezo os votos a favor para a súa aprobación, que coido sería útil para a Galipedia. Un saúdo! --[[Usuario:Estevoaei|Estevo(aei)]]^{[[Conversa usuario:Estevoaei|fálame aquí]]} 30 de abril de 2025 ás 22:01 (UTC) == ''The Signpost'': 1 May 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view]] * Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 1 de maio de 2025 ás 22:20 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Bri@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28562138 --> == "Wikipedia utilizará la IA..." == [https://www.europapress.es/portaltic/internet/noticia-wikipedia-utilizara-ia-eliminar-barreras-tecnicas-impulsar-trabajo-colaboradores-20250501164752.html "Wikipedia utilizará la IA para eliminar barreras técnicas e impulsar el trabajo de sus colaboradores"] (1/5/2025) [[Europa Press]] {{es}}. --[[Usuario:HombreDHojalata|<span style="font-size:90%;color:maroon;text-shadow:peru 1px 1px 1px;">. '''''HombreDHojalata'''''</span>.]]^{[[Conversa usuario:HombreDHojalata|<span style="font-size:86%;color:brown;">conversa</span>]]} 2 de maio de 2025 ás 18:45 (UTC) == ''The Signpost'': 14 May 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/News and notes|WMF to kick off new-CEO quest as Iskandar preps to move on — Supreme Court nixes gag of Wiki page for other India court row on ANI — code-heads give fix-up date for Charts in lieu of long-dead Graph gizmo]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In the media|Wikimedia Foundation sues over UK government decision that might require identity verification of editors worldwide]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Disinformation report|What does Jay-Z know about Wikipedia?]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In focus|On the hunt for sources: Swedish AfD discussions]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Technology report|WMF introduces unique but privacy-preserving browser cookie]] * Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Debriefing|Goldsztajn's RfA debriefing]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Obituary|Max Lum (User:ICOHBuzz)]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Community view|A Deep Dive Into Wikimedia (part 2)]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Comix|Collection]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/From the archives|Humor from the Archives]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 14 de maio de 2025 ás 22:01 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28671646 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Convite à apresentação de candidaturas à Comissão Coordenadora do Código Universal de Conduta (U4C)</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> Os resultados da votação sobre as Diretrizes de aplicação do Código Universal de Conduta e a Carta da Comissão de Coordenação do Código Universal de Conduta (U4C) estão [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025#Results|disponíveis a Meta-wiki]]. Pode [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025/Candidates|apresentar a sua candidatura para integrar a U4C]] até 29 de Maio de 2025 às 12:00 UTC. A informação sobre [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|elegibilidade, processo e calendário encontra-se na Meta-wiki]]. A votação dos candidatos abre no dia 1 de Junho de 2025 e dura duas semanas, encerrando no dia 15 de Junho de 2025 às 12:00 UTC. Se tiver alguma dúvida, pode perguntar na [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|página de discussão sobre a eleição]]. -- em cooperação com a U4C, </div><section end="announcement-content" /> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|conversa]])</bdi> 15 de maio de 2025 ás 22:07 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Keegan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 --> == RfC ongoing regarding Abstract Wikipedia (and your project) == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''(Apologies for posting in English, if this is not your first language)'' Hello all! We opened a discussion on Meta about a very delicate issue for the development of [[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. Since some of the hypothesis involve your project, we wanted to hear your thoughts too. We want to make the decision process clear: we do not yet know which option we want to use, which is why we are consulting here. We will take the arguments from the Wikimedia communities into account, and we want to consult with the different communities and hear arguments that will help us with the decision. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation. You can read the various hypothesis and have your say at [[:m:Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 22 de maio de 2025 ás 15:26 (UTC) </div> <!-- Mensaxe enviada por User:Sannita (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&oldid=28768453 --> == <span lang="en" dir="ltr">Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 Selection & Call for Questions</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, This year, the term of 2 (two) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats. The Elections Committee will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Governance Committee, composed of trustees who are not candidates in the 2025 community-and-affiliate-selected trustee selection process (Raju Narisetti, Shani Evenstein Sigalov, Lorenzo Losa, Kathy Collins, Victoria Doronina and Esra’a Al Shafei) [3], is tasked with providing Board oversight for the 2025 trustee selection process and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4]. Here are the key planned dates: * May 22 – June 5: Announcement (this communication) and call for questions period [6] * June 17 – July 1, 2025: Call for candidates * July 2025: If needed, affiliates vote to shortlist candidates if more than 10 apply [5] * August 2025: Campaign period * August – September 2025: Two-week community voting period * October – November 2025: Background check of selected candidates * Board’s Meeting in December 2025: New trustees seated Learn more about the 2025 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on this Meta-wiki page [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025|[link]]]. '''Call for Questions''' In each selection process, the community has the opportunity to submit questions for the Board of Trustees candidates to answer. The Election Committee selects questions from the list developed by the community for the candidates to answer. Candidates must answer all the required questions in the application in order to be eligible; otherwise their application will be disqualified. This year, the Election Committee will select 5 questions for the candidates to answer. The selected questions may be a combination of what’s been submitted from the community, if they’re alike or related. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates|[link]]] '''Election Volunteers''' Another way to be involved with the 2025 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this Meta-wiki page [[m:Wikimedia_Foundation_elections/2025/Election_volunteers|[link].]] Thank you! [1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Results [2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter [3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Resolution:Committee_Membership,_December_2024 [4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles [5] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/FAQ [6] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates Best regards, Victoria Doronina Board Liaison to the Elections Committee Governance Committee<section end="announcement-content" /> </div> [[Usuario:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Conversa usuario:MediaWiki message delivery|conversa]]) 28 de maio de 2025 ás 03:07 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:RamzyM (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 --> == <span lang="en" dir="ltr"> Upcoming Deployment of the CampaignEvents Extension</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="message"/> Hello everyone, ''(Apologies for posting in English if English is not your first language. Please help translate to your language.)'' The Campaigns Product Team is planning a global deployment of the '''[[:mw:Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]]''' to all Wikipedias, including this wiki, during the '''week of June 23rd'''. This extension is designed to help organizers plan and manage events, WikiProjects, and other on-wiki collaborations - and to make these efforts more discoverable. The three main features of this extension are: * '''[[:m:Event_Center/Registration|Event Registration]]''': A simple way to sign up for events on the wiki. * '''[[:m:CampaignEvents/Collaboration_list|Collaboration List]]''': A global list of events and a local list of WikiProjects, accessible at '''[[:m:Special:AllEvents|Special:AllEvents]]'''. * '''[[:m:Campaigns/Foundation_Product_Team/Invitation_list|Invitation Lists]]''': A tool to help organizers find editors who might want to join, based on their past contributions. '''Note''': The extension comes with a new user right called '''"Event Organizer"''', which will be managed by administrators on this wiki. Organizer tools like Event Registration and Invitation Lists will only work if someone is granted this right. The Collaboration List is available to everyone immediately after deployment. The extension is already live on several wikis, including '''Meta, Wikidata, English Wikipedia''', and more ( [[m:CampaignEvents/Deployment_status#Current_Deployment_Status_for_CampaignEvents_extension| See the full deployment list]]) If you have any questions, concerns, or feedback, please feel free to share them on the [[m:Talk:CampaignEvents| extension talkpage]]. We’d love to hear from you before the rollout. Thank you! <section end="message"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:Udehb-WMF|Udehb-WMF]] ([[User talk:Udehb-WMF|conversa]]) 29 de maio de 2025 ás 16:47 (UTC)</bdi> <!-- Mensaxe enviada por User:Udehb-WMF@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Udehb-WMF/sandbox/deployment_audience&oldid=28803829 --> == Proposal to enable the "Contribute" entry point in Galician Wikipedia == {{Int:Hello}} Galician Wikipedians, Apologies as this message is not in your language. {{Int:please-translate}}. The [[mediawikiwiki:Wikimedia_Language_and_Product_Localization|WMF Language and Product Localization]] team proposes enabling an entry point called "Contribute" to your Wikipedia. The [[:bn:বিশেষ:Contribute|Contribute]] entry point is based on collaborative work with other product teams in the Wikimedia Foundation on [[mediawikiwiki:Edit_Discovery|Edit discovery]], which validated the entry point as a persistent and constant path that contributors took to discover ways to contribute content in Wikipedia. Therefore, enabling this entry point in your Wikipedia will help contributors quickly discover available tools and immediately click to start using them. This entry point is designed to be a central point for discovering contribution tools in Galician Wikipedia. '''Who can access it''' Once it is enabled in your Wikipedia, newcomers can access the entry point automatically by just logging into their account, click on the User drop-down menu and choose the "Contribute" icon, which takes you to another menu where you will find a self-guided description of what you can do to contribute content, as shown in the image below. An option to "view contributions" is also available to access the list of your contributions. [[Ficheiro:Mobile_Contribute_Page.png|Mobile Contribute Page]] [[Ficheiro:Mobile_contribute_menu_(detailed).png|Mobile contribute menu (detailed)]] For experienced contributors, the Contribute icon is not automatically shown in their User drop-down menu. They will still see the "Contributions" option unless they change it to the "Contribute" manually. We have gotten valuable feedback that helped us improve its discoverability. Now, it is ready to be enabled in other Wikis. One major improvement was to [[phab:T369041|make the entry point optional for experienced contributors]] who still want to have the "Contributions" entry point as default.           We plan to enable it '''on mobile''' for Wikis, where the Section translation tool is enabled. In this way, we will provide a main entry point to the mobile translation dashboard, and the exposure can still be limited by targeting only the mobile platform for now. If there are no objections to having the entry point for mobile users from your community, we will enable it by 17th June 2025. We welcome your feedback and questions in this thread on our proposal to enable it here. Suppose there are no objections, we will deploy the "Contribute" entry point in your Wikipedia. We look forward to your response soon. Thank you! On behalf of the WMF Language and Product Localization team. [[Usuario:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Conversa usuario:UOzurumba (WMF)|conversa]]) 4 de xuño de 2025 ás 05:08 (UTC) == Vote now in the 2025 U4C Election == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Apologies for writing in English. {{Int:Please-translate}} Eligible voters are asked to participate in the 2025 [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] election. More information–including an eligibility check, voting process information, candidate information, and a link to the vote–are available on Meta at the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2025|2025 Election information page]]. The vote closes on 17 June 2025 at [https://zonestamp.toolforge.org/1750161600 12:00 UTC]. Please vote if your account is eligible. Results will be available by 1 July 2025. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 13 de xuño de 2025 ás 23:00 (UTC) </div> <!-- Mensaxe enviada por User:Keegan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28848819 --> == "Wikipedia quiso introducir resúmenes con IA en sus artículos..." == {{Cita novas |url=https://www.genbeta.com/inteligencia-artificial/wikipedia-quiso-introducir-resumenes-ia-sus-articulos-feroz-reaccion-editores-les-ha-parado-pies |título=Wikipedia quiso introducir resúmenes con IA en sus artículos. La feroz reacción de los editores les ha parado los pies |xornal=[[genbeta]] |lingua=es |data=12/6/2025 |nome=Antonio |apelidos=Vallejo }} --[[Usuario:HombreDHojalata|<span style="font-size:90%;color:maroon;text-shadow:peru 1px 1px 1px;">. '''''HombreDHojalata'''''</span>.]]^{[[Conversa usuario:HombreDHojalata|<span style="font-size:86%;color:brown;">conversa</span>]]} 14 de xuño de 2025 ás 09:12 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr">Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 - Call for Candidates</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Call for candidates|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Call for candidates}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div> Hello all, The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025|call for candidates for the 2025 Wikimedia Foundation Board of Trustees selection is now open]] from June 17, 2025 – July 2, 2025 at 11:59 UTC [1]. The Board of Trustees oversees the Wikimedia Foundation's work, and each Trustee serves a three-year term [2]. This is a volunteer position. This year, the Wikimedia community will vote in late August through September 2025 to fill two (2) seats on the Foundation Board. Could you – or someone you know – be a good fit to join the Wikimedia Foundation's Board of Trustees? [3] Learn more about what it takes to stand for these leadership positions and how to submit your candidacy on [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Candidate application|this Meta-wiki page]] or encourage someone else to run in this year's election. Best regards, Abhishek Suryawanshi<br /> Chair of the Elections Committee On behalf of the Elections Committee and Governance Committee [1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Call_for_candidates [2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Bylaws#(B)_Term. [3] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Resources_for_candidates<section end="announcement-content" /> </div> [[Usuario:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Conversa usuario:MediaWiki message delivery|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 17:43 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:RamzyM (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28866958 --> == ''The Signpost'': 24 June 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/News and notes|Happy 7 millionth!]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/In the media|Playing professor pong with prosecutorial discretion]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Disinformation report|Pardon me, Mr. President, have you seen my socks?]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Recent research|Wikipedia's political bias; "Ethical" LLMs accede to copyright owners' demands but ignore those of Wikipedians]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Traffic report|All Sinners, a future, all Saints, a past]] * News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/News from Diff|Call for candidates is now open: Wikimedia Foundation Board of Trustees]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Opinion|Russian Wiki-fork flails, failing readers and editors]] * Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Debriefing|EggRoll97's RfA² debriefing]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Community view|A Deep Dive Into Wikimedia (part 3)]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Comix|Hamburgers]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 24 de xuño de 2025 ás 02:31 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Bri@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28849846 --> tq0pniop878j02st6d7xcrl6bpg55wx 0 4418 7104817 7068257 2025-06-23T19:29:37Z O Breixo 127505 7104817 wikitext text/x-wiki {{1000}} {{artigo de calidade}} {{1000 artigos icona título|materia=Xeografía e historia}} {{Acontecemento |imaxe = Infobox collage for WWII.PNG |descrición_imaxe = En sentido das agullas do reloxo, comezando dende arriba á esquerda: Forzas chinesas na [[batalla de Wanjialing]], artillaría australiana na [[primeira batalla de El Alamein]], bombardeiros [[Junkers Ju 87|Stuka]] alemáns na [[Fronte Oriental (segunda guerra mundial)|Fronte Oriental]] en decembro de 1943, forza naval estadounidense na [[invasión do golfo Lingayen]], [[Wilhelm Keitel]] asinando a [[Actas da capitulación alemana (1945)|capitulación de Alemaña en 1945]], forzas soviéticas na [[batalla de Stalingrado]]. |resultado = [[#Impacto e consecuencias|Vitoria aliada]]:<br/> *Colapso da [[Alemaña nazi]] *Caída dos imperios [[Imperio do Xapón|Xaponés]] e [[Reino de Italia (1861-1946)|Italiano]] *Creación das [[Organización das Nacións Unidas|Nacións Unidas]] *Establecemento dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] e da [[Unión Soviética]] como [[superpotencia]]s *Comezo da [[guerra fría]] |casus = Invasión alemá de [[Polonia]] |combatentes1 = [[Aliados da segunda guerra mundial|'''Aliados''']] {{URS}} <small>(1941&ndash;45)</small><br/> {{EUA}} <small>(1941&ndash;45)</small><br/> {{GBR}} <br/> {{RCH}} <small>(1937&ndash;45)</small><br/> {{lista despregable|titulo=Outros |{{FRA}} |{{POL}} |{{CAB}} |{{AUS}} |{{NZL}} |{{USD}} |{{IUG}} <small>(1941&ndash;45)</small> |{{RGR}} <small>(1940&ndash;45)</small> |{{DNK}} <small>(1940&ndash;45)</small> |{{NOR}} <small>(1940&ndash;45)</small> |{{NLD}} <small>(1940&ndash;45)</small> |{{BEL}} <small>(1940&ndash;45)</small> |{{CSK}} |{{BRA}} <small>(1942&ndash;45)</small> |{{MEX}} <small>(1942&ndash;45)</small> |---- |Estados satélite |{{MFP}} <small>(1941&ndash;45)</small><br/> |{{RPM}} <small>(1941&ndash;45)</small><br/> |<small>[[Aliados da segunda guerra mundial|...''Máis'']]</small> }} |combatentes2 = [[Potencias do Eixe|'''Eixe''']] {{NAZ}}<br/> {{IXP}}<br/> {{RIT}} <small>(1940&ndash;43)</small><br/><hr> {{lista despregable|titulo=Outros |{{RHU}} <small>(1941&ndash;45)</small><br/> |{{RRO}} <small>(1941&ndash;44)</small><br/> |{{RBU}} <small>(1941&ndash;44)</small><br/> |Co-belixerantes |{{FIN}} <small>(1941–44)</small> |{{THA}} <small>(1942–45)</small> |{{REI}} <small>(1941)</small> |---- |Estados satélite |{{MCK}} |{{RSI}} <small>(1943&ndash;45)</small> |{{EIC}} <small>(1941&ndash;45)</small> |{{RES}} |<small>[[Potencias do Eixe|...''Máis'']]</small> }} |comandante1 = {{URSb}} [[Iosif Stalin]] <br/> {{EUAb}} [[Franklin D. Roosevelt]] <br/> {{GBRb}} [[Winston Churchill]] <br/> {{RCHb}} [[Chiang Kai-shek]] <br/> <small>[[Líderes dos Aliados da segunda guerra mundial|...''e outros'']]</small> |comandante2 = {{NAZb}} [[Adolf Hitler]] <br/> {{IXPb}} [[Hirohito]] <br/> {{RITb}} [[Benito Mussolini]] <br/> <small>[[Líderes das Potencias do Eixe|...''e outros'']]</small> |baixas1 = '''Civís'''<br/>Máis de 45&nbsp;000&nbsp;000<br/>'''Militares'''<br/>Máis de 16&nbsp;000&nbsp;000<br/>'''Totais'''<br/> Máis de 61&nbsp;000&nbsp;000 <small>(1937&ndash;45)</small><br/><small>[[Vítimas da segunda guerra mundial|...''máis detalles'']]</small> |baixas2 = '''Civís'''<br/>Máis de 4&nbsp;000&nbsp;000 <br/>'''Militares'''<br/>Máis de 8&nbsp;000&nbsp;000<br/>'''Totais'''<br/> Máis de 12&nbsp;000&nbsp;000 <small>(1937&ndash;45)</small><br/><small>[[Vítimas da segunda guerra mundial|...''máis detalles'']]</small> }} A '''segunda guerra mundial'''<ref>{{DRAG|frota}} Vexa a frase de exemplo.</ref> foi un conflito armado a escala mundial que durou do [[1 de setembro]] de [[1939]] ó [[2 de setembro]] de [[1945]]. Involucrou a maioría de países do mundo, incluídas todas as [[Potencia mundial|grandes potencias]] que eventualmente formaron dúas alianzas militares opostas: os [[Aliados da segunda guerra mundial|Aliados]] e o [[Potencias do Eixe|Eixe]]. Foi a guerra de máis alcance da historia, involucrando directamente máis de 100 millóns de persoas de máis de 30 países. Nun estado de "[[guerra total]]", os principais participantes adicaron a súa capacidade económica, industrial e científica ó completo ó [[esforzo de guerra]], eliminando as distincións entre recursos militares e civís. Marcada polas mortes masivas de civís, incluíndo o [[Holocausto]], no que faleceron uns 11 millóns de persoas e os bombardeos estratéxicos de centros industriais e de poboación nos que faleceron ó redor dun millón de persoas, incluíndo os [[Bombardeo atómico de Hiroshima e Nagasaki|bombardeos de Hiroshima e Nagasaki]], tivo como resultado final un total de entre 50 e 58 millóns de mortes. Isto fixo da segunda guerra mundial o conflito militar con maior número de mortos na historia da [[humanidade]]. En 1937 o [[Imperio do Xapón]] pretendía dominar [[Asia]] e o [[Océano Pacífico|Pacífico]] e xa estaba [[Segunda guerra sino-xaponesa|en guerra]] coa [[República da China (1912–1949)|República da China]], mais a data de inicio da guerra mundial dátase xeralmente no 1 de setembro de 1939 coa [[invasión de Polonia]] por parte de [[Alemaña nazi|Alemaña]] e as subsecuentes declaracións de guerra de Alemaña a [[Terceira República Francesa|Francia]] e o [[Reino Unido]]. Dende finais de 1939 ata comezos de 1941, mediante unha serie de campañas militares e [[Pacto Tripartito|tratados]], Alemaña conquistou ou pasou a controlar gran parte da [[Europa]] continental, e formou a alianza do [[Potencias do Eixe|Eixe]] xunto con [[Reino de Italia (1861-1946)|Italia]] e o Xapón. Por medio do [[Pacto Ribbentrop-Molotov|Pacto Molotov-Ribbentrop]] de agosto de 1939, Alemaña e a [[Unión Soviética]] dividiron e anexionaron territorios dos seus veciños europeos, incluíndo [[Invasión soviética de Polonia|Polonia]], [[Guerra de Inverno|Finlandia]], [[Romanía]] e os [[países bálticos]]. A guerra continuou entre as principais potencias europeas do Eixe e a coalición do Reino Unido e a [[Commonwealth de Nacións|Commonwealth]], con varias campañas no [[Campaña do Deserto Occidental|norte]] e [[Campaña de África Oriental (segunda guerra mundial)|leste]] de [[África]], a [[Batalla de Inglaterra|batalla aérea de Inglaterra]], a [[Blitz|campaña de bombardeo do Blitz]], a [[campaña dos Balcáns (segunda guerra mundial)|campaña dos Balcáns]] e a continuada [[batalla do Atlántico]]. En xuño de 1941 as potencias europeas do Eixe comezaron [[Operación Barbarossa|unha invasión da Unión Soviética]], abrindo o [[Fronte Oriental (segunda guerra mundial)|maior teatro de guerra terrestre da historia]], o que bloqueou a gran parte das súas forzas nunha [[guerra de desgaste]]. En decembro de 1941 o Xapón [[Ataque a Pearl Harbor|atacou os Estados Unidos]] e invadiu [[Invasión xaponesa da Península Malaia|territorios europeos]] no [[océano Pacífico]], conquistando con rapidez gran parte do Pacífico occidental. O avance do Eixe detívose en 1942 cando o Xapón perdeu a [[batalla de Midway]] preto de [[Hawai]], e cando Alemaña sufriu importantes derrotas no [[Segunda Gatalla de El Alamein|norte de África]] e [[Batalla de Stalingrado|Stalingrado]]. En 1943, tras unha serie de derrotas alemás na [[Fronte Oriental (segunda guerra mundial)|Fronte Oriental]], a invasión [[Aliados da segunda guerra mundial|Aliada]] de [[Invasión Aliada de Sicilia|Sicilia]] e [[Invasión Aliada de Italia|Italia]] deron como resultado a rendición de Italia. Xunto coas vitorias Aliadas no Pacífico, o Eixe perdeu a iniciativa da guerra e levou a cabo unha retirada estratéxica en tódalas frontes. En 1944 os Aliados Occidentais [[Desembarco de Normandía|invadiron a Francia ocupada por Alemaña]], mentres que a Unión Soviética recuperou o territorio perdido e comezou unha invasión de Alemaña e os seus aliados. Durante os anos 1944 e 1945 os xaponeses sufriron varios reveses no continente asiático, no [[Segunda Campaña de Guangxi|sur]] e [[Batalla de Hunan Occidental|centro]] da China e en [[Campaña de Birmania|Birmania]], mentres que os Aliados conseguiron debilitar a [[Armada Imperial Xaponesa|Armada Xaponesa]] e capturaron varias illas chave do Pacífico Occidental. A guerra en Europa concluíu coa [[Invasión Aliada de Alemaña|invasión de Alemaña]] por parte dos Aliados Occidentais e da Unión Soviética, culminando na [[Batalla de Berlín|captura de Berlín]] e a subsecuente [[rendición incondicional de Alemaña]] o [[Día da Vitoria en Europa|8 de maio de 1945]]. Trala [[Declaración de Potsdam]] dos Aliados o 26 de xullo de 1945 e o rexeitamento do Xapón da rendición baixo os seus termos, os Estados Unidos [[Bombardeo atómico de Hiroshima e Nagasaki|lanzaron bombas atómicas]] nas cidades xaponesas de [[Hiroshima]] e [[Nagasaki]] o 6 e o 9 de agosto respectivamente. Cunha inminente [[Operación Downfall|invasión do arquipélago xaponés]], a posibilidade de novos bombardeos atómicos e a [[Guerra Soviético-Xaponesa de 1945|declaración de guerra da Unión Soviética]] e a [[Invasión Soviética de Manchuria|invasión de Manchuria]], o [[Rencición do Xapón|Xapón rendeuse]] o 15 de agosto de 1945. A segunda guerra mundial alterou os aliñamentos políticos e a estrutura social do mundo. Estableceuse a [[Organización das Nacións Unidas]] co obxectivo de fomentar a cooperación internacional e previr conflitos futuros semellantes, e as [[Potencia mundial|grandes potencias mundiais]] vitoriosas —os [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], a [[Unión Soviética]], a [[China]], o [[Reino Unido]] e [[Francia]]— convertéronse en membros permanentes do seu [[Consello de Seguridade das Nacións Unidas|Consello de Seguridade]]. A Unión Soviética e os Estados Unidos xurdiron como [[superpotencia]]s mundiais, preparando o escenario da [[guerra fría]] que duraría 46 anos. Ó mesmo tempo a influencia mundial das potencias europeas diminuíu considerablemente, dando lugar a descolonización de [[descolonización de Asia|Asia]] e [[descolonización de África|África]]. A maioría de países que viron a súa industria danada pola guerra comezaron diversos esforzos para unha [[expansión económica trala segunda guerra mundial|recuperación económica]], e a integración política, especialmente [[Integración Europea|en Europa]], xurdiu como un esforzo para atallar conflitos evitando posibles guerras e co obxectivo de crear unha identidade común europea. == Cronoloxía == {{AP|Cronoloxía da segunda guerra mundial}} O comezo da guerra en Europa adoita indicarse no 1 de setembro de 1939 coa [[Invasión de Polonia|invasión alemá de Polonia]],{{sfn|Weinberg|2005|p=6}}<ref>{{Cita libro|apelidos=Axelrod|nome= Alan|ano=2007|título=Encyclopedia of World War II|volume=1|isbn=978-0-8160-6022-1|editorial=Infobase Publishing|pp=659}}</ref>{{Sfn|Wells|2013|p=7}} aínda que a declaración de guerra por parte do Reino Unido e Francia non tivo lugar ata dous días despois.<ref>{{Cita web|url=http://www.history.com/this-day-in-history/britain-and-france-declare-war-on-germany|título=Britain and France declare war on Germany|páxina-web=History.com|data-acceso=13 de setembro de 2016}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.bbc.co.uk/history/worldwars/wwtwo/invasion_poland_01.shtml|título=Invasion of Poland|nome=Bradley|apelidos=Lightbody|data=30 de marzo de 2011|data-acceso=13 de setembro de 2016|páxina-web=BBC History}}</ref> A data indicada para o comezo da guerra no Pacífico é habitualmente a do comezo da [[segunda guerra sino-xaponesa]], o 7 de xullo de 1937,<ref>{{Cita libro|apelidos1=Förster|nome1=Stig|apelidos2=Gessler|nome2=Myriam|ano=2005|capítulo=The Ultimate Horror: Reflections on Total War and Genocide|título=A World at Total War: Global Conflict and the Politics of Destruction, 1937–1945|nome-editor1=Roger|apelidos-editor1=Chickering|nome-editor2=Stig|apelidos-editor2=Förster|nome-editor3=Bernd|apelidos-editor3=Greiner|editorial=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-83432-2|p=64}}</ref> pero nalgunhas ocasións tamén se indica como tal a [[invasión xaponesa de Manchuria]] o 19 de setembro de 1931.<ref>{{Cita libro|apelidos=Ghuhl|nome=Werner|ano=2007|título=Imperial Japan's World War Two: 1931 - 1945|url=https://archive.org/details/imperialjapanswo00unse|editorial=Transaction Publishers|pp=[https://archive.org/details/imperialjapanswo00unse/page/7 7], 30|ISBN=978-0-7658-0352-8}}</ref><ref>{{Cita libro|apelidos1=Polmar|nome1=Norman|nome2=Thomas B.|apelidos2= Allen|ano=1991|título=World War II: America at war, 1941–1945|url=https://archive.org/details/worldwariiameric00polm|ISBN=978-0394585307}}</ref> Outros autores seguen a opinión do historiador británico [[A. J. P. Taylor]], que afirmou que a guerra sino-xaponesa e a guerra en Europa e nas súas colonias comezou de forma simultánea e que as dúas guerras uníronse nunha soa en 1941,<ref>{{Cita libro|apelidos=Taylor|nome=A. J. P.|ano=1961|título=The Origins of the Second World War|url=https://archive.org/details/originsofsecondw00tayl|lugar=Londres|editorial=Hamish Hamilton|ol=13791806M|p=vii}}</ref> e outro punto de vista indica que a data de comezo da guerra na [[Segunda Guerra Italo-Abisinia|invasión italiana de Abisinia]] o 3 de outubro de 1935.<ref>{{Cita libro|apelidos=Ben-Horin|nome=Eliahu|ano=1943|title=The Middle East: Crossroads of History|url=https://archive.org/details/middleeastcrossr0000elia|lugar=Nova York|editorial=W. W. Norton & Company|p=[https://archive.org/details/middleeastcrossr0000elia/page/n176 169]|ol=14295935M|lccn=43013878}}</ref><ref>{{Cita libro|nome=A. J. P.|apelidos=Taylor|ano=1979|título=How Wars Begin|url=https://archive.org/details/howwarsbegin0000tayl|lugar=Londres|editorial=Hamish Hamilton|isbn=978-0-241-10017-2|p=[https://archive.org/details/howwarsbegin0000tayl/page/124 124]}}</ref> O historiador británico [[Antony Beevor]] considerou o comezo da segunda guerra mundial nas [[batallas de Khalkhin Gol]] entre o Xapón e as forzas de [[Mongolia]] e da Unión Soviética dende maio ata setembro de 1939.{{sfn|Beevor|2012|p=10}} Existe tamén o punto de vista que chega a considerar a [[primeira guerra mundial]] e a segunda guerra mundial como parte da mesma guerra civil europea ou segunda guerra dos Trinta Anos".<ref>{{Cita libro|apelidos=Canfora|nome=Luciano|ano=2006|ano-orixinal=2004|título=Democracy in Europe: A History|url=https://archive.org/details/democracyineurop0000canf|editorial=Blackwell Publishing|isbn=978-1-4051-1131-7|p=[https://archive.org/details/democracyineurop0000canf/page/155 155]}}</ref><ref>{{Cita libro|apelidos=Prins|nome=Gwyn|ano=2002|título=The Heart of War: On Power, Conflict and Obligation in the Twenty-First Century|url=https://archive.org/details/heartwaronpowerc00prin|editorial=Routledge|isbn=978-0-415-36960-2|p=[https://archive.org/details/heartwaronpowerc00prin/page/n39 11]}}</ref> Da mesma forma non hai un acordo total na data exacta do fin da guerra. Xeralmente acéptase que a guerra finalizou co [[armisticio]] do 14 de agosto de 1945 (o [[Día da Vitoria sobre o Xapón]]), no lugar da rendición formal do Xapón o 2 de setembro de 1945.<ref>{{Cita web|url=http://www.history.com/topics/world-war-ii/v-j-day|título=V-J DAY|páxina-web=History.com|data-acceso=13 de setembro de 2016|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140705193956/http://www.history.com/topics/world-war-ii/v-j-day|dataarquivo=05 de xullo de 2014|urlmorta=yes}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/september/2/newsid_3582000/3582545.stm|título=1945: Japan signs unconditional surrender|páxina-web=BBC On This Day|data-acceso=13 de setembro de 2016}}</ref> Algunhas das consecuencias e eventos posteriores causados pola guerra inclúense en ocasións como parte desta. O [[Tratado de San Francisco|tratado de paz co Xapón]] foi asinado en 1951, formalizando varias cuestións pendentes como por exemplo as compensacións os prisioneiros de guerra Aliados que foran vítimas de atrocidades,<ref>{{Cita libro|apelidos=Masaya|nome=Shiraishi|ano=1990|título=Japanese Relations with Vietnam, 1951–1987|url=https://archive.org/details/japaneserelation0000shir|editorial=SEAP Publications|isbn=978-0-87727-122-2|p=[https://archive.org/details/japaneserelation0000shir/page/4 4]}}</ref> e outros autores chegaron incluso a considerar que a guerra non rematou realmente ata o colapso da [[Unión Soviética]] e o fin da [[guerra fría]], cualificando a esta última como unha continuación da segunda guerra mundial.<ref>{{Cita libro|url=https://books.google.com.mx/books?id=TfzsCwAAQBAJ&pg=PT61&dq=world+war+2+end+date&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjH5cKusIzPAhVGBiwKHc8HC20Q6AEILTAD#v=onepage&q=world%20war%202%20end%20date&f=false|título=Reconstructing Conflict: Integrating War and Post-War Geographies|nome=Colin|apelidos=Flint|nome-editor=Scott|apelidos-editor=Kirsch|editorial=Routledge|ano=2016|isbn=9781317070320}}</ref> Así mesmo, ata 1990 non se asinou o [[Tratado Dous Máis Catro]] que permitiu a [[reunificación alemá]] e resolveu outras cuestións relacionadas con orixe na segunda guerra mundial.<ref>{{cita web|título=Treaty on the Final Settlement with Respect to Germany - September 12, 1990|url=http://usa.usembassy.de/etexts/2plusfour8994e.htm|editorial=U.S. Diplomatic Mission to Germany/Public Affairs/Information Resource Centers|data-acceso=6 de maio de 2012}}</ref> == Contexto histórico == === Europa === A [[primeira guerra mundial]] transformou o mapa [[xeopolítica|xeopolítico]] [[Europa|europeo]] coa derrota dos [[Poderes Centrais]] (o [[Imperio Austrohúngaro]], o [[Imperio Alemán]] e o [[Imperio Otomán]]), e a [[Revolución de Outubro|toma de poder]] [[bolxevique]] en [[República Rusa|Rusia]] que deu paso cara á eventual fundación da [[Unión Soviética]]. Os [[Aliados da primeira guerra mundial]] como [[Francia]], [[Bélxica]], [[Italia]], [[Grecia]] e [[Romanía]] gañaron territorio, e creáronse novos estados a partir do colapso dos imperios Austrohúngaro e Otomán.{{Sfn|Kidner|2007|p=743}} Para previr unha nova guerra mundial, creouse a [[Liga de Nacións]] durante a [[Conferencia de Paz de París de 1919]], co principal obxectivo de previr o conflito armado por medio da [[seguridade colectiva]],{{Sfn|Kidner|2007|p=748}} o desarmamento militar e [[Tratado naval de Washington|naval]],<ref>{{Cita publicación periódica|título=The Washington Conference|url=https://archive.org/details/sim_american-political-science-review_1922-05_16_2/page/285|nome=Quincy|apelidos= Wright|revista=The American Political Science Review|volume=16|número=2|data=1922|páxinas=285-297|jstor=1943964}}</ref> e a consecución de acordos en disputas internacionais por medio de negociacións pacíficas e arbitradores.{{Sfn|Kidner|2007|p=748}} [[Ficheiro:Bundesarchiv Bild 102-09042, Genf, Völkerbund, Sitzungssaal.jpg|miniatura|esquerda|Asemblea da [[Liga das Nacións]] de 1930 en [[Xenebra, Suíza|Xenebra]], [[Suíza]].]] Malia que xurdiu un forte sentimento [[pacifismo|pacifista]] como [[Primeira guerra mundial#Consecuencias|consecuencia da primeira guerra mundial]],<ref>{{Cita libro|apelidos=Ingram|nome=Norman|ano=2006|capítulo=Pacifism|nome-editor1=Lawrence|apelidos-editor1=Kritzman|nome-editor2=Brian J.|apelidos-editor2=Reilly|título=The Columbia History Of Twentieth-Century French Thought|url=https://archive.org/details/columbiahistoryo2006unse|pp=[https://archive.org/details/columbiahistoryo2006unse/page/76 76]–78|lugar=Nova York|editorial=Columbia University Press|isbn=978-0-231-10791-4}}</ref> o seu desenlace deu lugar a unha corrente [[irredentismo|irredentista]] e [[nacionalismo|nacionalista]] en varios países Europeos.<ref>{{cita libro|título=Politics of Ethnic Cleansing: Nation-State Building and Provision of In/Security in Twentieth-Century Balkans|url=https://archive.org/details/politicsofethnic0000mula|nome=Klejda|apelidos=Mulaj|editorial=Lexington Books|ano=2008|isbn=9780739146675|p=[https://archive.org/details/politicsofethnic0000mula/page/22 22]}}</ref><ref>{{cita libro|título=For Kin or Country: Xenophobia, Nationalism, and War|nome1=Stephen M.|apelidos1=Saideman|nome2=R. William|apelidos2=Ayres|editorial=Columbia University Press|ano=2012|isbn=9780231514491|pp =3, 105, 141}}</ref> Estes sentimentos foron especialmente marcados en [[Alemaña]],<ref>{{cita libro|título=Aftermath: Legacies and Memories of War in Europe, 1918–1945–1989|nome=Tim|apelidos=Haughton|editorial=Routledge|ano=2016|isbn=9781317183907|p=210}}</ref><ref name="abdo57">{{cita libro|título=World War I Aftermath|apelidos=Streissguth|nome=Tom|editorial=ABDO|ano=2016|isbn=9781680771039|p=57}}</ref> principalmente debido ás significativas perdas territoriais, coloniais e financeiras impostas no [[Tratado de Versalles]].<ref name="abdo57"/> Baixo este tratado, Alemaña perdeu ó redor dun 13% do seu territorio europeo e tódalas súas [[Imperio colonial alemán|colonias]], prohibíuselle a anexión doutros estados, impuxéronlle diversas reparacións e limitouse a súa capacidade de desenvolvemento [[Reichswehr|militar]].<ref>{{Cita libro|apelidos=Kantowicz|nome=Edward R.|ano=1999|título=The Rage of Nations|url=https://archive.org/details/rageofnations0000kant|editorial=William B. Eerdmans Publishing Company|isbn=978-0-8028-4455-2|p=[https://archive.org/details/rageofnations0000kant/page/149 149]}}</ref> [[Italia]] formou parte dos aliados da [[Tripla Entente]], gañando territorio trala guerra. Porén, os nacionalistas italianos sentíronse anoxados polo incumprimento ao final da guerra das [[Tratado de Londres (1915)|promesas]] feitas por [[Reino Unido]] e [[Francia]] para conseguir asegurar a entrada italiana na guerra.<ref>{{cita libro|apelidos=Baker|nome=Ray Stannard|título=Woodrow Wilson and World Settlement: Written from His Unpublished and Personal Material, Volume 1|editorial=Doubleday, Page|ano=1922|pp=52–55|url=https://books.google.com/books?id=SLg9ZMmuKBMC&pg=PA52#v=onepage&q&f=false}}</ref><ref name="Pollard2005">{{cita libro|nome=John|apelidos=Pollard|título=The Fascist Experience in Italy|editorial=Routledge|ano=2005|p=12-26|isbn=9781134819034}}</ref> De 1922 a 1925 o movemento [[fascismo|fascista]] liderado por [[Benito Mussolini]] conseguiu o poder no país cunha axenda nacionalista, [[totalitarismo|totalitarista]] e clasista que aboliu a representatividade democrática, reprimiu o [[socialismo]] e as forzas liberais e de esquerdas,<ref name="Pollard2005"/> e procurou unha política exterior expansionista moi agresiva coa intención de converter a Italia nunha [[potencia mundial]] baixo a promesa da creación dun novo [[Imperio Romano]].<ref>{{cita libro|apelidos=Shaw|nome=Anthony|ano=2000|título=World War II: Day by Day|editorial=MBI Publishing Company|isbn=978-0-7603-0939-1|p=35}}</ref> [[Ficheiro:Bundesarchiv Bild 102-10541, Weimar, Aufmarsch der Nationalsozialisten.jpg|miniatura|dereita|[[Adolf Hitler|Hitler]] nunha manifestación política [[Nazismo|Nazi]] en [[Weimar]] en outubro de 1930.]] O [[Imperio Alemán]] foi disolto na [[Revolución alemá de 1918–1919|Revolución alemá de 1918]], creándose un goberno democrático coñecido posteriormente como a [[República de Weimar]]. Durante o período de entreguerras houbo conflitos entre os simpatizantes da nova república e os opositores de liña dura tanto nas [[dereita política|dereitas]] coma nas [[esquerda política|esquerdas]].<ref>{{cita libro|título=Political Violence in the Weimar Republic, 1918-1933: Fight for the Streets and Fear of Civil War|volume=10|serie=Studies in German History|ISSN= 1937-3716|editorial=Berghahn Books|ano=2012|nome=Dirk|apelidos=Schumann|isbn=9780857453143|p=131, 145, 185}}</ref> [[Adolf Hitler]], tras un [[Putsch de Múnich|fracasado intento de derrocar o goberno alemán]] en 1923, converteuse eventualmente no chanceler de Alemaña en 1933, abolindo a [[democracia]], facendo promoción dunha [[nazismo|revisión da orde mundial radical motivada na raza]] e apresurando unha masiva [[rearmamento alemán|campaña de rearmamento]].<ref>{{Cita libro|apelidos=Brody|nome=J. Kenneth|ano=1999|título=The Avoidable War: Pierre Laval and the Politics of Reality, 1935–1936|url=https://archive.org/details/avoidablewar0000brod|editorial=Transaction Publishers|isbn=978-0-7658-0622-2|p=[https://archive.org/details/avoidablewar0000brod/page/4 4]}}</ref> Mentres tanto Francia procurou asegurar unha alianza con Italia, dando [[Acordo franco-italiano|carta branca]] ás súas intencións coloniais en [[Etiopía]].<ref>{{cita publicación periódica|nome=G. Bruce|apelidos= Strang|título=Imperial Dreams: The Mussolini-Laval Accords of January 1935|url=https://archive.org/details/sim_historical-journal_2001-09_44_3/page/799|revista=The Historical Journal|volume=44|número=3|data=2001|ISSN=0018-246X|pp=799–809|doi=10.1017/S0018246X01002011}}</ref> A situación agravouse a comezos de 1935 cando o [[Territorio da Bacía do Saar]] foi reunificado legalmente con Alemaña e cando Hitler repudiou o Tratado de Versalles acelerando o seu programa de rearmamento e adoptando o [[servizo militar]].<ref>{{Cita libro|apelidos=Zalampas|nome=Michael|ano=1989|título=Adolf Hitler and the Third Reich in American magazines, 1923–1939|url=https://archive.org/details/adolfhitlerthird0000zala|editorial=Bowling Green University Popular Press|isbn=0-87972-462-5|p=[https://archive.org/details/adolfhitlerthird0000zala/page/62 62]}}</ref> O [[Reino Unido]], [[Francia]] e [[Italia]] formaron a [[Declaración Final da Conferencia de Stresa|Fronte de Stresa]] procurando conter a Alemaña.<ref>{{cita publicación periódica|título=Sir Robert Vansittart's Search for Italian Cooperation against Hitler, 1933-36|nome=Aaron L.|apelidos=Goldman|revista=Journal of Contemporary History|volume=9|número=3|data=1974|pp=93-130|jstor=260026}}</ref> Porén, en xuño de 1935 o Reino Unido acordou un [[Acordo naval anglo-alemán|tratado independente]] con Alemaña que levantou algunhas das restricións impostas previamente. A Unión Soviética, preocupada polos [[Drang nach Osten|obxectivos alemás de expansión cara ó leste de Europa]], redactou un tratado de axuda mutua con Francia. Antes de ser efectivo, o [[pacto franco-soviético]] tivo que pasar a burocracia da Liga das Nacións, quedando practicamente ineficaz.<ref>{{cita libro|apelidos=Mandelbaum|nome=Michael|ano=1988|título=The Fate of Nations: The Search for National Security in the Nineteenth and Twentieth Centuries|url=https://archive.org/details/isbn_9780521357906|editorial=Cambridge University Press|isbn=0-521-35790-X|p=[https://archive.org/details/isbn_9780521357906/page/96 96]}}</ref><ref>{{Cita libro|apelidos=Record|nome=Jeffery|ano=2005|título=Appeasement Reconsidered: Investigating the Mythology of the 1930s|editorial=DIANE Publishing|isbn=1-58487-216-0|url=http://www.strategicstudiesinstitute.army.mil/pdffiles/PUB622.pdf|data-acceso=15 de novembro de 2009|p=50|data-arquivo=11 de abril de 2010|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20100411104102/http://www.strategicstudiesinstitute.army.mil/pdffiles/PUB622.pdf|url-morta=yes}}</ref> Pola súa banda, os [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] observaban os eventos que estaban tendo lugar en Asia e Europa, e aprobaron unha Lei de Neutralidade en agosto dese mesmo ano.<ref>{{Cita libro|apelidos=Schmitz|nome=David F.|ano=2000|título=Henry L. Stimson: The First Wise Man|url=https://archive.org/details/henrylstimsonfir0000schm|editorial=Rowman & Littlefield|isbn=978-0-8420-2632-1|p=[https://archive.org/details/henrylstimsonfir0000schm/page/124 124]}}</ref> Hitler desafiou os tratados de Versalles e [[Tratados de Locarno|Locarno]], [[Remilitarización de Renania|remilitarizando]] [[Renania]] en marzo de 1936 cunha mínima oposición do resto de potencias Europeas.<ref>{{Cita libro|apelidos=Adamthwaite|nome=Anthony P.|ano=1992|título=The Making of the Second World War|isbn=0-415-90716-0|editorial=Routledge|p=52}}</ref> En outubro dese ano Alemaña e Italia formaron o [[Potencias do Eixe|Eixe Roma-Berlín]],<ref>{{cita libro|nome=Cornelia|apelidos=Schmitz-Berning |título=Vokabular des Nationalsozialismus |url=https://archive.org/details/vokabulardesnati0000schm_f5m8|location=Berlin |editorial=De Gruyter |p=[https://archive.org/details/vokabulardesnati0000schm_f5m8/page/n285 745] |ano=2007 |isbn=978-3-11-019549-1 |lingua=de}}</ref> e un mes despois Alemaña e o [[Xapón]] asinaron o [[Pacto Anticomintern]],<ref>{{cita libro|nome= Ernst Leopold|apelidos= Presseisen|título=Germany and Japan: A Study in Totalitarian Diplomacy 1933–1941 | editorial=Springer |ano=2013|isbn=9789401765909 |p=237}}</ref> ó que se uniría posteriormente Italia en 1937.<ref>{{cita libro |nome=Robert Melvin |apelidos=Spector |título=World Without Civilization: Mass Murder and the Holocaust, History, and Analysis |ano=2005 |editorial=University Press of America |p=257 |isbn=0761829636}}</ref> === Asia === Na [[China]], o [[Kuomintang]] comezou unha [[Expedición do Norte|campaña de unificación]] contra varios [[señor da guerra|señores da guerra]] rexionais e unificou nominalmente o país a mediados dos anos 1920, pero ó pouco tempo viuse envolto nunha [[Guerra Civil Chinesa|guerra civil]] contra os seus anteriormente aliados do [[Partido Comunista Chinés|Partido Comunista]].<ref>{{cita libro|apelidos=Preston|nome=P. W.|ano=1998|título=Pacific Asia in the Global System: An Introduction|url=https://archive.org/details/pacificasiainglo0000pres|editorial=Blackwell Publishers|isbn=978-0-631-20238-7|p=[https://archive.org/details/pacificasiainglo0000pres/page/104 104]}}</ref> En 1931 o [[Imperio Xaponés]] incrementou o seu poder militar, procurando unha influencia na China<ref>{{cita libro|apelidos1=Myers|nome1=Ramon|apelidos2=Peattie|nome2=Mark|ano=1987|título=The Japanese Colonial Empire, 1895–1945|editorial=Princeton University Press|isbn=978-0-691-10222-1|p=458}}</ref> como punto de partida para o que o seu goberno vía como o seu [[Hakko ichiu|dereito de gobernar Asia]], e usou o [[incidente de Mukden]] como pretexto para [[Invasión xaponesa de Manchuria|lanzar unha invasión de Manchuria]] e establecer o [[estado monicreque]] de [[Manchukuo]].<ref>{{Cita libro|apelidos1=Smith|nome1=Winston|apelidos2=Steadman|nome2=Ralph|ano=2004|título=All Riot on the Western Front, Volume 3|editorial=Last Gasp|isbn=978-0-86719-616-0|p=28}}</ref> Demasiado débil para resistir o pulo xaponés, a China apelou á [[Liga das Nacións]] pedindo axuda, e o Xapón saíu da Liga tras ser [[Informe Lytton|condenada]] pola súa incursión en [[Manchuria]].<ref>{{cita libro|título=Japan and the League of Nations: Empire and World Order, 1914-1938|url=https://archive.org/details/japanleaguenatio00burk|nome=Thomas W.|apelidos=Burkman|editorial=University of Hawaii Press|ano=2008|isbn=9780824829827|p=[https://archive.org/details/japanleaguenatio00burk/page/n212 196]}}</ref> Os dous países enfrontáronse nunha serie de batallas en [[Incidente do 28 de xaneiro|Shanghai]], [[Batalla de Rehe|Rehe]] e [[Defensa da Gran Muralla|Hebei]], ata que asinaron a [[Tregua de Tanggu]] en 1933.{{sfn|Bix|2000|p=272}} Non obstante, forzas voluntarias chinesas mantiveron a resistencia á agresión xaponesa en [[Pacificación de Manchukuo|Manchuria]], [[Accións en Mongolia interior (1933–1936)|Chahar e Suiyuan]].<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Coogan|nome=Anthony|data=7 de xullo de 1993|título=The Volunteer Armies of Northeast China|url=http://www.questia.com/googleScholar.qst?docId=5000186948|revista=History Today|volume=43|data-acceso=6 de maio de 2012}}</ref> Tralo [[incidente de Xi'an]] en 1936, o Kuomintang e as forzas comunistas chinesas acordaron un cesamento das hostilidades para presentar unha [[Segunda Fronte Unida|fronte unida]] contra o Xapón.<ref>{{Cita libro|apelidos=Busky|nome=Donald F.|ano=2002|título=Communism in History and Theory: Asia, Africa, and the Americas|url=https://archive.org/details/communisminhisto0000busk|editorial=Praeger Publishers|isbn=0-275-97733-1|p=[https://archive.org/details/communisminhisto0000busk/page/10 10]}}</ref> == Eventos previos == === Invasión italiana de Etiopía === <!-- {{AP|Segunda guerra Italo-abisinia}} --> A [[Segunda guerra Italo-abisinia|segunda guerra italo-abisinia]] foi unha breve [[guerra colonial]] que deu comezo en outubro de 1935{{sfn|Barker|1971|pp=33}} e finalizou en maio de 1936.{{sfn|Barker|1971|pp=125}} A guerra comezou coa invasión [[Reino de Italia (1861-1946)|italiana]] do [[Etiopía#Historia|Imperio Etíope]] (tamén coñecido como "Abisinia"), lanzada dende a [[Somalia Italiana]]{{sfn|Barker|1971|pp=76}} e [[Eritrea]].{{sfn|Barker|1971|pp=33}}<ref>{{cita libro|título=Cultural Sociology of the Middle East, Asia, and Africa: An Encyclopedia |ano=2012 |url=https://archive.org/details/culturalsociolog0001unse |nome1=Andrea L.|apelidos1= Stanton |nome2=Edward|apelidos2= Ramsamy |nome3=Peter J.|apelidos3= Seybolt |páxina=[https://archive.org/details/culturalsociolog0001unse/page/308 308] |isbn=9781412981767}}</ref> O conflito resultou na [[ocupación militar]] de Etiopía e a súa anexión á nova colonia de [[África Oriental Italiana]].{{sfn|Barker|1971|pp=125}} Tamén expuxo a debilidade da [[Liga das Nacións]] como unha forza de preservación da paz. Tanto Italia como Etiopía eran membros da Liga, que non interveu aínda cando Italia violou un dos seus propios artigos.{{sfn|Barker|1971|pp=131–132}} Alemaña foi a única nación Europea que apoiou a invasión, e Italia subsecuentemente retirou as súas obxeccións ó obxectivo alemán de absorber [[Austria]].<ref>{{Cita libro|apelidos=Kitson|nome=Alison|ano=2001|título=Germany 1858–1990: Hope, Terror, and Revival|url=https://archive.org/details/germany18581990h0000kits|editorial=Oxford University Press|isbn=978-0-19-913417-5|p=[https://archive.org/details/germany18581990h0000kits/page/231 231]}}</ref> === Guerra civil española === {{AP|Guerra civil española}} [[Ficheiro:Bundesarchiv Bild 183-H25224, Guernica, Ruinen.jpg|miniatura|dereita|Ruínas de [[Gernika-Lumo|Guernica]] tralo [[bombardeo de Guernica|bombardeo]] por parte da [[Lexión Cóndor]].]] Tralo estalido da guerra civil en [[España]], Hitler e Mussolini prestaron apoio militar ós [[Bando nacional|sublevados nacionalistas]] liderados polo xeneral [[Francisco Franco]],<ref name="Payne"/><ref>{{cita libro|título=Italian Intervention in the Spanish Civil War|nome=John F.|apelidos=Coverdale|editorial=Princeton University Press|ano=2015|isbn=9781400867905|p=74}}</ref> mentres que a Unión Soviética apoiou o goberno existente, a [[Segunda República Española|Segunda República]].<ref>{{cita libro|capítulo=Foreign Intervention in the Spanish Civil War|título=The Republic and the Civil War in Spain|pp=213-238|ano=1971|doi=10.1007/978-1-349-00058-6_11|isbn=978-1-349-00058-6|serie=Problems in Focus Series|editorial=Macmillan Education|nome-editor=Raymond|apelidos-editor=Carr|nome=Robert H.|apelidos=Whealey}}</ref> Máis de 30&nbsp;000 voluntarios estranxeiros, coñecidos como as [[Brigadas Internacionais]], tamén loitaron no bando republicano contra os nacionalistas. Tanto Alemaña como a Unión Soviética empregaron esta [[guerra delegada]] como unha oportunidade para probar en combate as súas armas e tácticas máis avanzadas. O [[bombardeo de Guernica]] por parte da [[Lexión Cóndor]] en abril de 1937 provocou unha preocupación global temendo que a seguinte gran guerra incluiría [[bombardeo estratéxico|bombardeos de terror]] extensivos sobre brancos civís.<ref>{{Cita libro|author=Beevor|nome=Antony|ano=2006|título=The Battle for Spain: The Spanish Civil War 1936–1939|url=https://archive.org/details/battleforspainsp0000beev|editorial=Weidenfeld & Nicolson|isbn=978-0-297-84832-5|pp=[https://archive.org/details/battleforspainsp0000beev/page/258 258]–60}}</ref><ref>{{Cita libro|apelidos=Budiansky|nome=Stephen|ano=2004|título=Air Power: The Men, Machines, and Ideas that Revolutionized War, from Kitty Hawk to Gulf War II|url=https://archive.org/details/unset0000unse_b1a9|editorial=Viking|isbn=978-0-670-03285-3|pp=[https://archive.org/details/unset0000unse_b1a9/page/209 209]–11}}</ref> Por outra banda, segundo [[Tony Judt]] "a estratexia comunista en España resultou ser un ensaio para a toma de poder en Europa Oriental tras 1945".<ref>{{Cita libro|apelidos1=Judt|nome1=Tony|apelidos2=Snyder|nome2=Timothy|ano=2012|título=Thinking the Twentieth Century: Intellectuals and Politics in the Twentieth Century|url=https://archive.org/details/thinkingtwentiet0000judt_o6u0|editorial=William Heinemann|isbn=978-0-434-01742-3|p=[https://archive.org/details/thinkingtwentiet0000judt_o6u0/page/190 190]}}</ref> Finalmente, o bando nacional gañou a guerra civil en abril de 1939. Franco, agora [[ditadura|ditador]] do país, levou a cabo negociacións e acordos con ámbolos dous bandos durante a segunda guerra mundial, enviando a [[División Azul]] a loitar na [[Fronte Oriental (segunda guerra mundial)|fronte oriental]] baixo ordes alemás,<ref name="DivAzul"/> aínda que España permaneceu neutral e non chegou a participar de forma activa no conflito.<ref name="Payne">{{cita libro|apelidos=Payne|nome=Stanley G.|título=Franco and Hitler: Spain, Germany, and World War II|url=https://archive.org/details/francohitlerspai0000payn|editorial=Yale University Press|ano=2008|isbn=9780300122824|p=[https://archive.org/details/francohitlerspai0000payn/page/20 20], 146, 269}}</ref> === Invasión xaponesa da China === <!-- {{AP|Segunda guerra sino-xaponesa}} --> En xullo de 1937 o [[Imperio do Xapón|Xapón]] capturou a antiga capital imperial chinesa de [[Pequín]] tras instigar o [[Incidente da Ponte Marco Polo|incidente da ponte Marco Polo]], que culminou nunha campaña xaponesa para invadir toda a China.<ref>{{Cita libro|apelidos1=Barrett|nome1=David P.|apelidos2=Shyu|nome2=Lawrence N.|ano=2001|título=China in the Anti-Japanese War, 1937–1945: Politics, Culture and Society|url=https://archive.org/details/chinainantijapan0001unse|lugar=Nova York|editorial=Peter Lang|isbn=978-0-8204-4556-4|p=[https://archive.org/details/chinainantijapan0001unse/page/6 6]}}</ref>{{Sfn|Eastman|1986|pp=547-551}} A Unión Soviética asinou un [[Pacto de Non Agresión sino-soviético|pacto de non agresión coa China]] prestándolle equipamento militar, dando por finalizada de forma efectiva a [[Cooperación sino-alemá|cooperación previa da China con Alemaña]].{{Sfn|Garver|1988|pp=31,35}} [[Chiang Kai-shek]] despregou o seu exército para [[Batalla de Shanghai|defender]] [[Shanghai]], mais despois de tres meses de loita a cidade foi capturada en novembro de 1937.<ref>{{Cita libro|apelidos=Harmsen|nome=Peter|título=Shanghai 1937: Stalingrad on the Yangtze|editorial=Open Road Media|ano=2015|isbn=9781504025096|capítulo=9 - Aftermath}}</ref> Os xaponeses seguiron empuxando as liñas chinesas, [[Batalla de Nanjing|capturando a capital]] [[Nanjing]] en decembro de 1937. Trala caída de Nanjing, varios centos de miles de civís e combatentes desarmados chineses foron asasinados no [[masacre de Nanjing]].<ref>Levene, Mark and Roberts, Penny. ''The Massacre in History''. 1999, page 223-4</ref><ref name=tot>Totten, Samuel. ''Dictionary of Genocide''. 2008, 298–9.</ref> En marzo de 1938 as forzas nacionalistas chinesas gañaron a [[batalla de Taierzhuang]], pero a cidade de [[Xuzhou]] [[Batalla de Xuzhou|foi capturada polos xaponeses]] en maio dese mesmo ano.{{sfn|Hsu|Chang|1971|pp=221–230}} En xuño de 1938 as forzas chinesas detiveron o avance xaponés [[Inundación do Río Amarelo de 1938|inundando]] o [[río Amarelo]]. Esta manobra deu tempo ó exército chinés a preparar a defensa de [[Wuhan]], pero a [[Batalla de Wuhan|cidade foi capturada]] en outubro.{{Sfn|Eastman|1986|p=566}} As vitorias xaponesas non conseguiron colapsar a resistencia chinesa e o goberno chinés trasladouse a [[Chunquin]], continuando a guerra entre os dous países.<ref>{{Cita libro|apelidos=Taylor|nome=Jay|ano=2009|título=The Generalissimo: Chiang Kai-shek and the Struggle for Modern China|url=https://archive.org/details/generalissimochi00tayl|editorial=Harvard University Press|isbn=978-0-674-03338-2|pp=[https://archive.org/details/generalissimochi00tayl/page/150 150]–152}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Sella|nome=Amnon|ano=1983|título=Khalkhin-Gol: The Forgotten War|url=https://archive.org/details/sim_journal-of-contemporary-history_1983-10_18_4/page/651|revista=Journal of Contemporary History|volume=18|número=4|páxinas=651–687|jstor=260307}}</ref> === Conflitos fronteirizos soviético-xaponeses === <!-- {{AP|Conflitos fronteirizos soviético-xaponeses}} --> [[Ficheiro:Battle of Lake Khasan-Red Army gunners in the interval.jpg|miniatura|dereita|Unidade de [[artillaría]] soviética na [[Batalla do Lago Kazán]] en 1938.]] A mediados e finais dos anos 1930 as forzas xaponesas en [[Manchukuo]] mantiveron conflitos fronteirizos esporádicos coa Unión Soviética e [[Mongolia]]. O exército imperial xaponés favoreceu a doutrina ''[[Hokushin-ron]]'' que poñía énfase na expansión do Xapón cara ó norte,<ref name="doutrinas1">{{Cita publicación periódica|apelidos1=Dollery|nome1=Brian|nome2=Zane|apelidos2=Spindler|nome3=Craig|apelidos3=Parsons|título=Nanshin: Budget-Maximizing Behavior, the Imperial Japanese Navy and the Origins of the Pacific War|revista=Public Organization Review|volume=4|número=2|ano=2004|pp=135-155|doi=10.1023/B:PORJ.0000031626.61125.6c |issn=1566-7170 }}</ref><ref name="doutrinas2">{{cita publicación periódica|apelidos=Watanabe|nome= Akio|título=Pacific Ocean and US-Japan Relations: A Way of Looking Back at the 20th Century, The|revista=San Diego Int'l LJ|volume=6|ano=2004|páxina=19|url=http://heinonline.org/HOL/LandingPage?handle=hein.journals/sdintl6&div=9&id=&page=}}</ref> pero non conseguiu manter esta política debido ás derrotas sufrida nas [[batallas de Khalkhin Gol]] en 1939<ref>{{Cita libro|apelidos=Goldman|nome=Stuart D.|título=Nomonhan, 1939; The Red Army's Victory That Shaped World War II|url=https://archive.org/details/nomonhan1939reda0000gold|ano=2012|editorial=Naval Institute Press|ISBN=978-1-59114-329-1|pp=[https://archive.org/details/nomonhan1939reda0000gold/page/163 163], 164}}</ref> e a procura alemá dunha neutralidade cos soviéticos. O Xapón e a Unión Soviética firmarían eventualmente un [[Pacto de Neutralidade Soviético-Xaponés|pacto de neutralidade]] en abril de 1941,<ref>{{cita libro|apelidos= Slavinsky|nome= Boris|ano= 2003|título=The Japanese-Soviet Neutrality Pact -A Diplomatic History 1941-1945|editorial= Routledge| isbn = 0-203-30083-1}}</ref> e o Xapón adoptou a doutrina ''[[Nanshin-ron]]'' favorecida pola armada,<ref name="doutrinas1"/><ref name="doutrinas2"/> mudando os seus obxectivos cara ó sur e dando lugar á eventual guerra cos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] e os [[Aliados da segunda guerra mundial|Aliados]].<ref>{{cita novas|apelidos=Goldman|nome=Stuart D. |data=28 de agosto de 2012 |título=The Forgotten Soviet-Japanese War of 1939 |data-acceso=26 de xuño de 2015 |xornal=The Diplomat |url=http://thediplomat.com/2012/08/the-forgotten-soviet-japanese-war-of-1939/}}</ref><ref>{{cita web|nome=Timothy|apelidos=Neeno|data-acceso=26 de xuño de 2015|título=Nomonhan: The Second Russo-Japanese War|páxina-web=MilitaryHistoryOnline|url=http://www.militaryhistoryonline.com/20thcentury/articles/nomonhan.aspx|data-arquivo=24 de novembro de 2005|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20051124070956/http://www.militaryhistoryonline.com/20thcentury/articles/nomonhan.aspx|url-morta=yes}}</ref> === Tratados e ocupacións en Europa === <!-- {{VT|Anschluss|Política de acougo|Pacto de Múnic|Ocupación alemá de Checoslovaquia|Pacto Ribbentrop-Molotov}} --> {{VT|Anschluss|Pacto de Múnic|Pacto Ribbentrop-Molotov}} En Europa, Alemaña e Italia foron cada vez máis agresivas.<ref>{{cita libro|apelidos=Kallis|nome=A.|ano=2002|título=Fascist ideology: territory and expansionism in Italy and Germany, 1922-1945|editorial=Routledge|capítulo=4 - Fascist expansionism in practice|isbn=9781134606597}}</ref> En marzo de 1938 Alemaña [[Anschluss|anexionou Austria]], cunha mínima [[Política de acougo|resposta]] por parte das outras potencias europeas.{{sfn|Collier|Pedley|2000|p=144}} Hitler comezou entón a facer presión coas reclamacións alemás no [[Sudetenland]], unha zona de [[Checoslovaquia]] cunha poboación predominante de [[pobo alemán|etnia alemá]]. O Reino Unido e Francia seguiron o consello do primeiro ministro británico [[Neville Chamberlain]] e concedéronlle este territorio a Alemaña por medio do [[Pacto de Múnic]], contra os intereses do goberno checoslovaco, e a cambio da promesa de que Alemaña non faría máis reclamacións territoriais.{{sfn|Kershaw|2001|pp=121–122}} Ó pouco tempo, Alemaña e Italia forzarían a Checoslovaquia a [[Primeira Arbitraxe de Viena|ceder territorio adicional]] a [[Hungría]].<ref>{{cita publicación periódica|apelidos=Komjathy|nome=A.|ano=1979|título=The First Vienna Award (November 2, 1938)|revista=Austrian History Yearbook|volume=15|pp=130–156|doi=10.1017/S0067237800012716}}</ref> [[Ficheiro:Bundesarchiv Bild 183-R69173, Münchener Abkommen, Staatschefs.jpg|left|miniatura|[[Neville Chamberlain|Chamberlain]], [[Édouard Daladier|Daladier]], [[Adolf Hitler|Hitler]], [[Benito Mussolini|Mussolini]] e [[Galeazzo Ciano|Ciano]] na sinatura do [[Pacto de Múnic]].]] Malia que o tratado satisfixo tódalas demandas alemás, Hitler continuou cos seus plans de ocupar a totalidade de Checoslovaquia.{{sfn|Kershaw|2001|pp=112-114}} Nos seus discursos posteriores, Hitler cargou contra os británicos e [[pobo xudeu|xudeus]],<ref>{{cita publicación periódica|título=Hitler's Reichstag Speech of 30 January 1939|nome=Hans|apelidos=Mommsen|revista=History and Memory|volume=9|número=1/2|ano=1997|pp=147-161|jstor=25681003}}</ref><ref>{{cita publicación periódica|título=Hitler, Roosevelt, and the nature of war propaganda|apelidos=White|nome=Ralph K.|revista=The Journal of Abnormal and Social Psychology|volume=44|número=2|ano=1949|pp=157-174|doi=10.1037/h0056667}}</ref> e en xaneiro de 1939 [[Plan Z|ordenou en segredo un aumento considerable da armada alemá]] para facer fronte á supremacía naval británica.<ref>{{cita publicación periódica|título=England's Place in Hitler's Plans for World Dominion|nome=Andreas|apelidos=Hillgruber|revista=Journal of Contemporary History|volume=9|número=1|ano=1974|pp=5-22|jstor=260265}}</ref> En marzo de 1939 [[Ocupación alemá de Checoslovaquia|Alemaña invadiu o que restaba de Checoslovaquia]] e dividiu o seu territorio no [[Protectorado de Bohemia e Moravia]] e o [[estado cliente]] proalemán da [[República Eslovaca (1939–1945)|República Eslovaca]].{{sfn|Davies|2006|pp=143–144}} Hitler deulle tamén un [[Ultimato alemán a Lituania|ultimato]] a [[Lituania]], forzando a concesión do [[Territorio de Memel]] ese mesmo mes sen a oposición do resto de potencias europeas.<ref>{{cita libro|título=The Baltic and the Outbreak of the Second World War |url=https://archive.org/details/balticoutbreakse00hide |nome=John |apelidos=Hiden |nome2=Thomas|apelidos2=Lane |pp=[https://archive.org/details/balticoutbreakse00hide/page/n44 31]–32 |ano=1992 |editorial=Cambridge University Press | isbn=0-521-53120-9}}</ref> Alarmados por estes feitos e con Hitler declarando a reclamación da [[Cidade Libre de Danzig]],<ref>{{cita libro|título=Germany, Hitler, and World War II: Essays in Modern German and World History|nome=Gerhard L.|apelidos=Weinberg|editorial=Cambridge University Press|ano=1996|isbn=9780521566261|p=123-125}}</ref> o Reino Unido e Francia garantiron o seu apoio á independencia de [[Polonia]].{{sfn|Kershaw|2001|pp=151}}{{sfn|Collier|Pedley|2000|p=146}} Cando Italia [[Invasión italiana de Albania|conquistou]] [[Albania]] en abril de 1939, estenderon esta mesma garantía a [[Romanía]] e [[Grecia]],<ref>{{Cita libro|apelidos1=Lowe|nome1=C. J.|apelidos2=Marzari|first2=F.|ano=2002|título=Italian Foreign Policy 1870–1940|editorial=Routledge|isbn=978-0-415-26681-9|p=330}}</ref> e pouco despois Alemaña e Italia formalizaron a súa alianza no chamado [[Pacto de Aceiro]].{{sfn|Dear|Foot|2001|p=234}} Hitler acusou ó Reino Unido e a Polonia de querer "arrodear" a Alemaña,<ref>{{cita libro|título=Hitler and Appeasement: The British Attempt to Prevent the Second World War|nome=Peter|apelidos=Neville|editorial=A&C Black|ano=2006|isbn=9781852853693|p=175}}</ref> e renunciou ó [[acordo naval anglo-xermano]] e ó [[pacto de non agresión xermano-polaco]].<ref>{{cita libro|título=Avoiding Armageddon: From the Great War to the Fall of France, 1918-40|nome=Jeremy|apelidos=Black|editorial=A&C Black|ano=2012|isbn=9781441157133|p=250}}</ref> En agosto de 1939 Alemaña e a Unión Soviética asinaron o [[Pacto Ribbentrop-Molotov]],<ref>{{Cita libro|apelidos=Shore|nome=Zachary|ano=2003|título=What Hitler Knew: The Battle for Information in Nazi Foreign Policy|url=https://archive.org/details/whathitlerknewba00shor_0|editorial=Oxford University Press|isbn=978-0-19-518261-3|p=[https://archive.org/details/whathitlerknewba00shor_0/page/108 108]}}</ref> tratado polo que as dúas partes repartíronse os dereitos a dúas "esferas de influencia" (Polonia occidental e Lituania para Alemaña, Polonia oriental, [[Finlandia]], [[Estonia]], [[Letonia]] e [[Besarabia]] para a Unión Soviética) e poñía en dúbida a continuidade da independencia polaca.{{sfn|Dear|Foot|2001|p=608}} A situación acadou un estado de crise xeral a finais de agosto cando as tropas alemás comezaron a súa mobilización cara á fronteira polaca.<ref>{{cita libro|capítulo=German Mobilisation Preparations and the Treaties Between Germany and the Soviet Union of August and September 1939|título=Paths to War: New Essays on the Origins of the Second World War|pp=330-366|ano=1989|doi=10.1007/978-1-349-20333-8_11|isbn=978-1-349-20333-8|nome-editor1=Robert|apelidos-editor1=Boyce|nome-editor2=Esmonde M.|apelidos-editor2=Robertson|nome-autor=Esmonde M.|apelidos-autor=Robertson}}</ref> == Curso da guerra == === Comezo da guerra en Europa (1939–40) === [[Ficheiro:Bundesarchiv Bild 146-1976-071-36, Polen, an der Brahe, deutsche Panzer.jpg|right|miniatura|Tanques alemáns preto da cidade de [[Bydgoszcz]] durante a [[invasión de Polonia]] en setembro de 1939.]] O 1 de setembro de 1939 Alemaña [[Invasión de Polonia|invadiu]] [[Polonia]] baixo o falso pretexto de que os polacos realizaran unha serie de [[Incidente Gleiwitz|operacións de sabotaxe]] contra obxectivos alemáns preto da fronteira.{{sfn|Evans|2008|pp=1–2}} Dous días despois, tras un ultimato británico para que Alemaña cesase as operacións militares que foi ignorado, o [[Reino Unido]] e [[Francia]] declaráronlle a guerra a Alemaña,{{sfn|Jackson|2006|p=58}} seguidos dos [[dominio británico|dominios]] da [[Commonwealth de Nacións|Commonwealth británica]]: [[Australia]] e [[Nova Zelandia]] o 3 de setembro, [[Suráfrica]] o 6 de setembro e o [[Canadá]] o 10 de setembro.{{sfn|Weinberg|2005|pages=64–5}} Inicialmente, esta alianza limitouse a fornecer apoio militar directo de forma limitada, principalmente en forma dunha [[Ofensiva do Saar|pequena ofensiva no Saarland]].{{Sfn|Keegan|1997|p=35}}<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Cienciala|nome=Anna M.|ano=2010|título=Another look at the Poles and Poland during World War II|revista=The Polish Review|volume=55|número=1|pp=123–143|jstor=25779864}}</ref> Os aliados tamén comezaron un [[Bloqueo de Alemaña (1939–1945)|bloqueo naval de Alemaña]], dirixido a limitar a capacidade económica e o esforzo de guerra alemán.{{Sfn|Beevor|2012|p=32}}{{Sfn|Dear|Foot|2001|pp=248–9}}<ref>{{Cita libro|apelidos=Roskill|nome=S. W.|ano=1954|título=The War at Sea 1939–1945, Volume 1: The Defensive|url=http://www.ibiblio.org/hyperwar/UN/UK/UK-RN-I/index.html|series=History of the Second World War. United Kingdom Military Series|editorial=HMSO|p=64}}</ref> Alemaña respondeu a este bloqueo ordenando ataques de [[U-Boot]]s contra navíos de guerra e mercantes aliados, o que escalaría posteriormente na [[batalla do Atlántico]].<ref>{{cita libro|título=U-Boats Against Canada: German Submarines in Canadian Waters|nome=Michael L.|apelidos=Hadley|editorial=McGill-Queen's Press|ano=1990|isbn=9780773508019|p=22}}</ref> O 17 de setembro de 1939, tras asinar un [[Batallas de Khalkhin Gol|cesamento do fogo co Xapón]], a [[Unión Soviética]] [[Invasión soviética de Polonia|invadiu Polonia]] dende o leste.{{sfn|Zaloga|2002|pp=80, 83}} O exército polaco foi derrotado e [[Varsovia]] [[Batalla de Varsovia (1939)|rendeuse]] ós alemáns o 27 de setembro. O territorio de Polonia dividiuse entre Alemaña e a Unión Soviética, con [[Lituania]] e [[Eslovaquia]] recibindo tamén unha pequena porción do seu territorio. Trala derrota das forzas armadas polacas, Polonia estableceu un [[Goberno clandestino polaco|estado clandestino]] e un [[Armia Krajowa|exército de resistencia]].<ref>{{Cita libro|apelidos=Hempel|nome=Andrew|ano=2005|título=Poland in World War II: An Illustrated Military History|editorial=Hippocrene Books|isbn=978-0-7818-1004-3|p=24}}</ref> Uns 100&nbsp;000 membros do exército polaco foron evacuados para [[Romanía]] e os [[países bálticos]], loitando moitos deles posteriormente contra os alemáns en varios teatros de guerra.{{sfn|Zaloga|2002|pp=88–89}} Os membros do [[Biuro Szyfrów]] que axudaron na descodificación do sistema [[máquina Enigma|Enigma]] foron tamén evacuados para Francia.<ref>{{cita libro|apelidos=Budiansky|nome=Stephen|ano=2001|título=Battle of Wits: The Complete Story of Codebreaking in World War II|url=https://archive.org/details/battleofwitscomp0000unse|editorial=Penguin Books|isbn=978-0-14-028105-7|pp=[https://archive.org/details/battleofwitscomp0000unse/page/120 120]–121}}</ref> O 6 de outubro Hitler fíxolle unha proposta pública de paz ó Reino Unido e Francia, afirmando que o futuro de Polonia estaría determinado de forma exclusiva por Alemaña e a Unión Soviética. [[Neville Chamberlain|Chamberlain]] rexeitouna o 12 de outubro, afirmando: "As experiencias do pasado amosaron que non se pode depositar confianza nas promesas do presente goberno alemán".{{sfn|Klooz|Wiley|1944|p=221}} Hitler ordenou entón unha ofensiva inmediata contra Francia,<ref>{{cita libro|título=The Fall of France: The Nazi Invasion of 1940|url=https://archive.org/details/fallfrancenaziin00jack|nome=Julian|apelidos=Jackson|ano=2004|editorial=Oxford University Press|isbn=9780191622328|p=[https://archive.org/details/fallfrancenaziin00jack/page/n81 63]}}</ref><ref>{{cita libro|título=The Hutchinson Atlas of World War II Battle Plans|nome=Stephen|apelidos=Badsey|editorial=Routledge|ano=2016|isbn=9781135962784|p=21}}</ref> que finalmente pospuxo ata a primavera de 1940 debido ás malas condicións do tempo e a oposición dos seus xenerais.{{sfn|Liddell Hart|1977|pp=39–40}}<ref>{{Cita libro|apelidos=Bullock |nome=Alan |ano=1990|ano-orixinal=1983 |título=Hitler: A Study in Tyranny |url=https://archive.org/details/hitlerstudyintyr0000bull_c8v9 |lugar=Londres |editorial=Penguin Books|isbn=978-014013564-0 |pp=[https://archive.org/details/hitlerstudyintyr0000bull_c8v9/page/563 563]–569, 574–575}}</ref><ref name="Deighton">{{Cita libro|título=Blitzkrieg: From the Rise of Hitler to the Fall of Dunkirk|url=https://archive.org/details/blitzkriegfromri0000lend_h4s9|nome=L.|apelidos=Deighton|editorial=William Collins|ano-orixinal=1993|ano=2014|pp=[https://archive.org/details/blitzkriegfromri0000lend_h4s9/page/n235 186]-187|isbn=978-0007531196}}</ref>{{efn|Segundo Deighton, "A ofensiva pospúxose vinte e nove veces antes de que se levase a cabo finalmente.<ref name="Deighton"/>|group=lower-alpha}} Tras asinar o [[Tratado Xermano-Soviético de Amizade, Cooperación e Demarcación]] a finais de 1939, a Unión Soviética forzou os [[países bálticos]] —[[Estonia]], [[Letonia]] e [[Lituania]]— a permitirlle [[Ocupación dos estados bálticos|estacionar tropas soviéticas no seu territorio]] baixo pactos de "axuda mutua".<ref>{{Cita libro|apelidos1=Smith|nome1=David&nbsp;J.|apelidos2=Pabriks|nome2=Artis|apelidos3=Purs|nome3=Aldis|apelidos4=Lane|nome4=Thomas|ano=2002|título=The Baltic States: Estonia, Latvia and Lithuania|url=https://archive.org/details/balticstatesesto0000smit_l0z8|lugar=Londres|editorial=Routledge|isbn=978-0-415-28580-3|p=[https://archive.org/details/balticstatesesto0000smit_l0z8/page/24 24]}}</ref><ref>{{Cita libro|apelidos=Bilinsky|nome=Yaroslav|ano=1999|título=Endgame in NATO's Enlargement: The Baltic States and Ukraine|url=https://archive.org/details/endgamenatosenla00bili|editorial=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-275-96363-7|p=[https://archive.org/details/endgamenatosenla00bili/page/n26 9]}}</ref>{{sfn|Murray|Millett|2001|pp=55–56}} [[Finlandia]] rexeitou as súas demandas territoriais, dando lugar a unha invasión soviética en novembro de 1939<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Spring|nome=D.&nbsp;W.|ano=1986|título=The Soviet Decision for War against Finland, 30 November 1939|revista=Soviet Studies|volume=38|número=2|pp=207–226|jstor=151203|doi=10.1080/09668138608411636}}</ref> e a [[guerra de Inverno]] que finalizou en marzo de 1940 co [[Tratado de paz de Moscova]].<ref>{{Cita libro|apelidos=Hanhimäki|nome=Jussi M.|ano=1997|título=Containing Coexistence: America, Russia, and the "Finnish Solution"|url=https://archive.org/details/containingcoexis0000hanh|editorial=Kent State University Press|isbn=978-0-87338-558-9|p=[https://archive.org/details/containingcoexis0000hanh/page/12 12]}}</ref> O Reino Unido e Francia tratou este ataque soviético a Finlandia como o equivalente da súa entrada na guerra no bando alemán, e respondeu apoiando a expulsión da Unión Soviética da [[Liga das Nacións]].{{sfn|Murray|Millett|2001|pp=55–56}} === Europa occidental (1940–41) === En abril de 1940 [[Operación Weserübung|Alemaña invadiu Dinamarca e Noruega]] para protexer cargamentos de mineral de ferro procedentes de [[Suecia]], ós que os Aliados [[Operación Wilfred|tentaban cortar]] minando de forma unilateral as augas norueguesas.{{Sfn|Murray|Millett|2001|pp=57–63}} [[Dinamarca]] capitulou tras unhas poucas horas, e [[Campaña de Noruega|malia o apoio dos Aliados]] que conseguiron recapturar temporalmente o porto de [[Narvik]],<ref>{{cita publicación periódica|título=The Revival of Northern Norway|nome=Diderich H.|apelidos=Lund|revista=The Geographical Journal|volume=109|número=4/6|ano=1947|pp=185-197|doi=10.2307/1789438|jstor=1789438}}</ref> [[Noruega]] foi conquistada dous meses despois.<ref>{{Cita libro|apelidos=Commager|nome=Henry Steele|ano=2004|título=The Story of the Second World War|editorial=Brassey's|isbn=978-1-57488-741-9|p=9}}</ref> O [[Debate por Noruega|descontento británico pola Campaña de Noruega]] tivo como resultado a destitución do seu primeiro ministro [[Neville Chamberlain]], substituído por [[Winston Churchill]] o 10 de maio de 1940.<ref>{{Cita libro|apelidos=Reynolds|nome=David|ano=2006|título=From World War to Cold War: Churchill, Roosevelt, and the International History of the 1940s|editorial=Oxford University Press|isbn=978-0-19-928411-5|p=76}}</ref> [[Ficheiro:Maginot Line ln-en.svg|miniatura|esquerda|Mapa da [[Liña Maginot]].]] As forzas alemás lideradas polo xeneral [[Heinz Guderian]] [[Batalla de Francia|comezaron unha ofensiva contra Francia]] o 10 de maio de 1940, e adheríndose ó [[Plan Manstein]] Alemaña atacou tamén os países neutrais de [[Batalla de Bélxica|Bélxica]], [[Batalla dos Países Baixos|Países Baixos]] e [[Invasión alemá de Luxemburgo|Luxemburgo]].{{sfn|Evans|2008|pp=122–123}} Ese mesmo día forzas británicas desembarcaron en [[Invasión de Islandia|Islandia]] e nas [[Ocupación británica das Illas Feroe|Illas Feroe]] para previr unha posible invasión alemá destes territorios.{{Sfn|Dear|Foot|2001|p=436}}{{efn|Estados Unidos relevou posteriormente os británicos cun destacamento de marines que chegou a [[Reiquiavik]] o 7 de xullo de 1941.<ref name="Schofield">{{Cita publicación periódica|apelidos=Schofield|nome=B. B.|ano=1981|título=The Defeat of the U-Boats during World War II|revista=Journal of Contemporary History|volume=16|número=1|pp=119–129|jstor=260619|doi=10.1177/002200948101600107}}</ref>|group=lower-alpha}} Os Estados Unidos, en colaboración co [[Henrik Kauffmann|enviado danés]] en [[Washington, D.C.]], acordaron a protección de [[Groenlandia]], fundando a base política para o establecemento de bases militares en abril de 1941.<ref>{{cita libro|título=Phasing Out the Colonial Status of Greenland, 1945-54: A Historical Study|nome1=Erik|apelidos1=Beukel|nome2=Frede P.|apelidos2=Jensen|nome3=Jens Elo|apelidos3=Rytter|editorial=Museum Tusculanum Press|ano=2010|isbn=9788763525879|p=29}}</ref> Os [[Países Baixos]] e [[Bélxica]] foron invadidos empregando tácticas de ''[[Blitzkrieg]]'' nuns poucos días e semanas respectivamente.{{sfn|Shirer|1990|pp=721–3}} Alemaña circunvalou as fortificacións francesas da [[Liña Maginot]] e o corpo principal de forzas aliadas desprazadas en Bélxica mediante un movemento de flanqueo a través do espeso bosque da rexión das [[Ardenas]],{{sfn|Keegan|1997|pp=59–60}} que os aliados consideraban erroneamente unha barreira natural impenetrable para os vehículos blindados.<ref>{{Cita libro|last=Regan|first=Geoffrey<!--was small caps-->|year=2004|title=The Brassey's Book of Military Blunders|url=https://archive.org/details/brasseysbookofmi00geof|publisher=Brassey's|isbn=978-1-57488-252-0|p=[https://archive.org/details/brasseysbookofmi00geof/page/152 152]}}</ref>{{sfn|Liddell Hart|1977|p=48}} Como resultado disto, a maioría das forzas aliadas viuse arrodeado e foi derrotado. Os alemáns aprisionaron a maioría das forzas aliadas, aínda que uns 300&nbsp;000 soldados, na súa maioría británicos e franceses, foron [[evacuación de Dunkerque|evacuados do continente]] en [[Dunkerque]] a comezos de xuño, deixando atrás case todo o seu equipamento.{{sfn|Keegan|1997|pp=66–7}} O 10 de xuño [[Invasión italiana de Francia|Italia invadiu Francia]], declarando a guerra tanto a Francia coma ó Reino Unido.{{sfn|Overy|Wheatcroft|1999|p=207}} [[París]] caeu perante ós alemáns o 14 de xuño e oito días despois [[Armisticio con Francia|Francia asinou un armisticio]] con Alemaña, quedando dividida en dúas zonas de ocupación controladas por Alemaña e Italia,<ref>{{Cita libro|apelidos=Umbreit|nome=Hans|ano=1991|capítulo=The Battle for Hegemony in Western Europe|nome-editor1=Klaus A.|apelidos-editor1=Maier|nome-editor2=P.&nbsp;S.|apelidos-editor2=Falla|título=Germany and the Second World War, Volume&nbsp;2: Germany's Initial Conquests in Europe |editorial=Clarendon Press|isbn=978-0-19-822885-1|p=311}}</ref> xunto a un estado residual non ocupado baixo o réxime [[fascismo|fascista]] de [[Francia de Vichy|Vichy]], manténdose oficialmente neutral mais cunha postura política proalemá.<ref>{{cita publicación periódica|título=Wounding Memories: Mitterrand, Moulin, Touvier, and the Divine Half-Lie of Resistance|url=https://archive.org/details/sim_french-historical-studies_fall-1995_19_2/page/461|nome=John|apelidos=Hellman|revista=French Historical Studies|volume=19|número=2|ano=1995|pp=461-486|doi=10.2307/286783|jstor=286783}}</ref> Francia mantivo a súa frota pero, temendo que Alemaña se apropiase dela, o Reino Unido levou a cabo un [[ataque en Mers-el-Kébir|ataque]] o 3 de xullo para limitar a súa capacidade.<ref>{{Cita libro|apelidos=Brown|nome=David|ano=2004|título=The Road to Oran: Anglo-French Naval Relations, September 1939 – July 1940|url=https://archive.org/details/roadtoorananglof1940libg|editorial=Frank Cass|isbn=978-0-7146-5461-4|p=[https://archive.org/details/roadtoorananglof1940libg/page/n238 198]}}</ref> A [[batalla de Inglaterra]] comezou a primeiros de xullo con [[Kanalkampf|ataques]] da [[Luftwaffe]] a varios portos e fretes británicos.{{sfn|Keegan|1997|p=72}}{{Sfn|Murray|1983|p=38}} O 19 de xullo Hitler fixo unha nova oferta para finalizar a guerra, aducindo que non desexaba destruír o [[Imperio Británico]], ultimato que foi rexeitado polo Reino Unido.{{sfn|Klooz|Wiley|1944|p=251}} A principal [[Adlertag|campaña de superioridade aérea alemá]] comezou en agosto pero non conseguiu derrotar o Mando de Caza da [[Royal Air Force|RAF]], e o 17 de setembro Alemaña pospuxo indefinidamente o seu [[Operación Sea Lion|plan de invasión]] de Inglaterra.<ref>{{cita publicación periódica|título=Operation Sealion 1940|url=https://archive.org/details/sim_rusi-journal_1973-03_118_1/page/47|nome=Friedrich-Karl|apelidos=von Plehwe|revista=The RUSI Journal|volume=118|ano=1973|número=1|pp=47-53|doi=10.1080/03071847309428710}}</ref><ref>{{cita libro|título=Operation Sea Lion: A Joint Critical Analysis, Or, How Hitler Could Have Won, If He Were More Joint|nome1=Randy|apelidos1= McCanne|nome2=Greg D.|apelidos2=Olson Olson|nome3=Dario E.|apelidos3=Teicher|editorial=Nimble Books LLC|ano=2010|p=2|isbn=9781608880225}}</ref> A ofensiva alemá de [[bombardeo estratéxico|bombardeos estratéxicos]] infensificouse en forma de ataques nocturnos a [[Londres]] e outras cidades no [[Blitz]], pero non conseguiu afectar de forma significativa ó esforzo de guerra británico.{{Sfn|Murray|1983|p=38}} [[Ficheiro:Heinkel He 111 during the Battle of Britain.jpg|miniatura|Bombardeiros [[Heinkel He 111]] da [[Luftwaffe]] durante a [[batalla de Inglaterra]].]] Usando os recentemente capturados portos franceses, a armada alemá conseguiu varios éxitos contra a [[Royal Navy|Armada Real Británica]], empregando os [[U-Boot]]s contra os navíos británicos na [[batalla do Atlántico]].<ref>{{Cita libro|apelidos=Goldstein|nome=Margaret J.|ano=2004|título=World War II: Europe|url=https://archive.org/details/worldwariieurope0000gold|editorial=Lerner Publications|isbn=978-0-8225-0139-8|p=[https://archive.org/details/worldwariieurope0000gold/page/35 35]}}</ref> Non obstante, o Reino Unido conseguiu unha vitoria significativa o 27 de maio de 1941 afundindo o [[Acoirazado Bismarck]].<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Steury|nome=Donald P.|ano=1987|título=Naval Intelligence, the Atlantic Campaign and the Sinking of the Bismarck: A Study in the Integration of Intelligence into the Conduct of Naval Warfare|url=https://archive.org/details/sim_journal-of-contemporary-history_1987-04_22_2/page/209|revista=Journal of Contemporary History|volume=22|número=2|pp=209–233|jstor=260931|doi=10.1177/002200948702200202}}</ref><ref>{{Cita libro|apelidos1=Zetterling|nome1=Niklas|apelidos2=Tamelander|nome2=Michael|ano=2009|título=Bismarck: The Final Days of Germany's Greatest Battleship|url=https://archive.org/details/bismarckfinalday0000zett|editorial=Casemate|isbn=978-1-935149-04-0|p=[https://archive.org/details/bismarckfinalday0000zett/page/n293 282]}}</ref> Ademais, durante a batalla de Inglaterra a [[Royal Air Force|RAF]] conseguira resistir o asalto da Luftwaffe, limitando a campaña alemá de bombardeos en maio de 1941.{{sfn|Dear|Foot|2001|pp=108–109}}{{Efn|Segundo Schofield, a aviación británica tivo un papel destacado na derrota dos U-boots alemáns durante a batalla do Atlántico.<ref name="Schofield"/>|group=lower-alpha}} En novembro de 1939 os Estados Unidos emendaron a [[Acta de Neutralidade]] para permitir as adquisicións de materiais "''[[cash and carrry]]''" por parte dos Aliados.{{sfn|Overy|Wheatcroft|1999|pp=328–330}} En 1940, trala captura alemá de París, os Estados Unidos incrementaron de forma significativa a súa [[Armada dos Estados Unidos de América|armada]].<ref>{{cita libro|título=In the Shadow of War: The United States Since the 1930s|url=https://archive.org/details/inshadowofwaruni00sher|nome=Michael S.|apelidos=Sherry|editorial=Yale University Press|ano=1995|isbn=9780300072631|pp=[https://archive.org/details/inshadowofwaruni00sher/page/33 33]-35}}</ref> En setembro dese mesmo ano os Estados Unidos chegaron a un acordo para ceder [[destrutor]]es estadounidenses a cambio de establecer bases en territorio británico.<ref>{{Cita libro|apelidos=Maingot|nome=Anthony P.|ano=1994|título=The United States and the Caribbean: Challenges of an Asymmetrical Relationship|url=https://archive.org/details/unitedstatescari0000main_s1y8|editorial=Westview Press|isbn=978-0-8133-2241-4|p=[https://archive.org/details/unitedstatescari0000main_s1y8/page/52 52]}}</ref> Porén, unha gran maioría da opinión pública estadounidense continuou opoñéndose a unha intervención militar directa no conflito ata ben avanzado o ano 1941.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Cantril|nome=Hadley|ano=1940|título=America Faces the War: A Study in Public Opinion|url=https://archive.org/details/sim_public-opinion-quarterly_1940-09_4_3/page/387|revista=Public Opinion Quarterly|volume=4|número=3|pp=387–407|jstor=2745078|doi=10.1086/265420}}</ref> Malia que Roosevelt prometera manter os Estados Unidos fóra da guerra, en decembro de 1940 acusou a Hitler de planear unha conquista mundial e desbotou calquera tipo de negociación con Alemaña, convocando a que os Estados Unidos se converteran nun "arsenal da democracia" e promovendo a adopción das axudas ''[[lend-lease]]'' en apoio do esforzo de guerra británico.{{sfn|Klooz|Wiley|1944|p=251}} En xaneiro de 1941 mantivéronse conversas de alto nivel co goberno británico co propósito de determinar a forma de derrotar Alemaña no caso de que os Estados Unidos entrasen en guerra. Nestas conversas decidíronse varias políticas ofensivas, incluíndo ofensivas aéreas, a "eliminación prematura" de Italia, asaltos e apoio ós grupos de resistencia, e a captura de varias posicións para lanzar unha ofensiva contra Alemaña.<ref>{{cita informe|apelidos=Watson|nome= Mark Skinner|capítulo=Coordination With Britain |título=United States Army in World War II - The War Department|url-capítulo=http://www.ibiblio.org/hyperwar/USA/USA-WD-Plans/USA-WD-Plans-12.html}}</ref> A finais de setembro de 1940, o [[Pacto Tripartito]] uniu o [[Imperio Xaponés|Xapón]], [[Reino de Italia (1861-1946)|Italia]] e [[Alemaña nazi|Alemaña]] formalizando os [[Potencias do Eixe|Poderes do Eixe]]. Este pacto estipulou que calquera país, a excepción da Unión Soviética, que atacase a calquera dos tres países estaría forzado a entrar en guerra cos tres xuntos.<ref>{{cita web|título=Three-Power Pact Between Germany, Italy, and Japan, Signed at Berlin, September 27, 1940|url=http://avalon.law.yale.edu/wwii/triparti.asp|work=Avalon Law Project|data-acceso=16 de outubro de 2016|editorial=Yale Law School}}</ref><ref>{{Cita libro|apelidos1=Bilhartz|nome1=Terry D.|apelidos2=Elliott|nome2=Alan C.|ano=2007|título=Currents in American History: A Brief History of the United States|url=https://archive.org/details/currentsinameric0000bilh|editorial=M. E. Sharpe|isbn=978-0-7656-1821-4|p=179}}</ref> O Eixe ampliouse en novembro de 1940 cando [[Hungría]], [[Eslovaquia]] e [[Romanía]] uníronse ó pacto.{{sfn|Dear|Foot|2001|p=877}} Romanía e Hungría farían unha contribución destacada ó Eixe contra a Unión Soviética, tanto na recaptura do territorio de [[Besarabia]] e [[Bucovina|Bucovina do norte]] como na consecución das intencións de [[Ion Antonescu]] de combater o comunismo.{{sfn|Dear|Foot|2001|pp=745–746}} === Mediterráneo (1940–41) === Italia comezou unha serie de operacións no [[Mar Mediterráneo|Mediterráneo]] en 1940, iniciando un [[Asalto de Malta|asalto]] a [[Malta]] en xuño,<ref>{{cita libro |apelidos=Bradford |nome=Ernle |título=Siege: Malta 1940–1943 |url=https://archive.org/details/siegemalta1940190000brad_t7q8 |editorial=Pen & Sword |ano=2003 |ano-orixinal=1986 |isbn=978-0-85052-930-2|pp=[https://archive.org/details/siegemalta1940190000brad_t7q8/page/3 3]-4}}</ref> [[conquista italiana da Somalia británica|iniciando a conquista]] da [[Somalia Británica]] en agosto<ref name="Playfair">{{cita libro|pp=174-175, 360|nome1=I. S. O.|apelidos1=Playfair|nome2=G. M. S. |apelidos2=Stitt|nome3=C. J. C. |apelidos3=Molony |nome4=S. E. |apelidos4=Toomer |apelidos-editor=Butler |nome-editor=J. R. M. |series=History of the Second World War, United Kingdom Military Series |título=The Mediterranean and Middle East: The Early Successes Against Italy (to May 1941) |volume=I |editorial=HMSO |ano=1954 |url=http://www.ibiblio.org/hyperwar/UN/UK/UK-Med-I/index.html|oclc=494123451}}</ref> e [[invasión italiana de Exipto|facendo unha incursión]] en [[Exipto]] en setembro.<ref>{{cita tese |pp=54-55 |nome=H. R. |apelidos=Christie |título=Fallen Eagles: The Italian 10th Army in the Opening Campaign in the Western Desert, June 1940 – December 1940 |ano=1999 |editorial=U. S. Army Command and General Staff College |lugar=Fort Leavenworth |id=A116763 |url=http://cgsc.cdmhost.com/cdm/ref/collection/p4013coll2/id/597 |oclc=465212715 |data-acceso=16 de outubro de 2016 |data-arquivo=16 de febreiro de 2015 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20150216220301/http://cgsc.cdmhost.com/cdm/ref/collection/p4013coll2/id/597 |url-morta=yes }}</ref> En outubro dese mesmo ano Italia comezou unha [[guerra greco-italiana|invasión]] de [[Grecia]], pero ós poucos días os italianos foron rexeitados e obrigados a retirarse ata o sur de [[Albania]].<ref>{{Cita libro|apelidos=Clogg|nome=Richard|ano=2002|título=A Concise History of Greece|url=https://archive.org/details/concisehistoryof00clog_0|edición=2ª|editorial=Cambridge University Press|isbn=9780521004794|p=[https://archive.org/details/concisehistoryof00clog_0/page/118 118]}}</ref> O Reino Unido respondeu ás peticións de axuda gregas enviando tropas a [[Illa de Creta|Creta]] e fornecendo apoio aéreo, aínda que de forma limitada.<ref>{{cita libro|título=Diary of a Disaster: British Aid to Greece, 1940-1941|nome=Robin|apelidos=Higham|editorial=University Press of Kentucky|ano=2015|isbn=9780813150505|pp=26, 35}}</ref> Hitler decidiu apoiar a Italia para previr que os británicos conseguisen afianzar unha posición nos [[Balcáns]], combater a dominación naval británica no Mediterráneo,{{Sfn|Evans|2008|pp=146, 152}} e asegurar o acceso alemán ó [[petróleo]] de [[Romanía]].<ref>{{Cita libro|autor=United States Army|ano=1986|ano-orixinal=1953|título=The German Campaigns in the Balkans (Spring 1941)|url=http://www.history.army.mil/books/wwii/balkan/intro.htm|url-capítulo=http://www.history.army.mil/books/wwii/balkan/20_260_1.htm|capítulo=The Great Powers|lugar=Washington D.C.|editorial=Department of the Army|pp=4-6|data-acceso=16 de outubro de 2016|data-arquivo=19 de xuño de 2009|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20090619234443/http://history.army.mil/books/wwii/balkan/intro.htm|url-morta=yes}}</ref> En decembro de 1940 as forzas da Commonwealth Británica comezaron unha serie de contraofensivas fronte as [[Operación Compass|forzas italianas en Exipto]] e [[Campaña de África oriental|África oriental]].<ref>{{Cita libro|apelidos=Jowett|nome=Philip S.|ano=2001|título=The Italian Army 1940–45, Volume&nbsp;2: Africa 1940–43|editorial=Osprey Publishing|isbn=978-1-85532-865-5|pp=9–10}}</ref> A ofensiva británica no norte de África tivo un éxito significativo e cara a comezos de febreiro de 1941 Italia perdera o control do leste de [[Libia]],<ref name="Playfair"/> e a [[Regia Marina|mariña italiana]] sufriu varias derrotas importantes nas mans da [[Royal Navy]] nas batallas de [[Batalla de Taranto|Taranto]] e [[Batalla do Cabo Matapán|Cabo Matapán]].{{sfn|Jackson|2006|p=106}} [[Ficheiro:Bundesarchiv Bild 101I-783-0150-28, Nordafrika, Panzer III.jpg|miniatura|dereita|Un [[Panzer III]] alemán avanzando polo norte de África en abril de 1941.]] Alemaña interveu para axudar a Italia, enviando [[Operación Sunflower|tropas alemás a Libia]] en febreiro baixo o mando do mariscal de campo [[Erwin Rommel]], [[Ofensiva do deserto do Eixe|lanzando unha ofensiva]] a finais de marzo que en menos dun mes fixo retroceder as forzas da Commonwealth, debilitadas debido ao apoio fornecido a Grecia, cara a Exipto, coa excepción das que se mantiveron no [[Asedio de Tobruk|porto asediado]] de [[Tobruk]].<ref>{{Cita libro|apelidos=Laurier|nome=Jim|ano=2001|título=Tobruk 1941: Rommel's Opening Move|url=https://archive.org/details/tobrukrommelsope00lati|editorial=Osprey Publishing|isbn=978-1-84176-092-6|pp=[https://archive.org/details/tobrukrommelsope00lati/page/n7 7]–8}}</ref>{{sfn|Murray|Millett|2001|pp=263–267}} A Commonwealth [[Operación Brevity|tentou rexeitar as forzas do Eixe en maio]] e [[Operación Battleaxe|de novo en xuño]], sen éxito nas dúas ocasións.<ref>{{Cita libro|apelidos=Macksey|nome=Kenneth|ano=1997|ano-orixinal=1979|título=Rommel: Battles and Campaigns|url=https://archive.org/details/rommelbattlescam0000mack_f2s1|editorial=Da Capo Press|isbn=978-0-306-80786-2|pp=[https://archive.org/details/rommelbattlescam0000mack_f2s1/page/n62 61]–63}}</ref> A finais de marzo de 1941 [[Bulgaria]] asinou o [[Pacto Tripartito]] e Alemaña atopábase preparada para intervir en Grecia.<ref name="Consumed">{{cita libro|título=Consumed by War: European Conflict in the 20th Century|nome=Richard C.|apelidos=Hall|editorial=University Press of Kentucky|ano=2015|isbn=9780813159959|p=134}}</ref> Porén, estes plans cambiaron debido aos eventos que tiveron lugar na veciña [[Iugoslavia]]. O goberno iugoslavo asinara o Pacto Tripartito o 25 de marzo, pero dous días despois foi derrocado nun [[Golpe de estado de Iugoslavia|golpe de estado]] apoiado polo Reino Unido.<ref name="Consumed"/> Hitler considerou este novo réxime como hostil e decidiu que debía ser eliminado de forma inmediata.<ref>{{cita libro|título=The Persistence of Hope: A True Story|nome=Albert|apelidos=Alcalay|editorial=University of Delaware Press|ano=2007|isbn=9780874139631|p=40}}</ref> O 6 de abril Alemaña invadiu [[Invasión de Iugoslavia|Iugoslavia]] e [[Batalla de Grecia|Grecia]] de forma simultánea,<ref>{{cita libro|título=Swastika over the Acropolis: Re-interpreting the Nazi Invasion of Greece in World War II|nome1=Craig|apelidos1=Stockings|nome2=Eleanor|apelidos2=Hancock|editorial=BRILL|ano=2013|isbn=9789004254596|p=131}}</ref> conseguindo un rápido progreso e obrigando a ámbalas dúas nacións a renderse ó mes de iniciar as invasións. Os británicos foron expulsados dos Balcáns trala [[Batalla de Creta|conquista alemá de Creta]] a finais de maio dese mesmo ano.{{sfn|Weinberg|2005|p=229}} Malia rápida vitoria alemá en Iugoslavia, a subsecuente resistencia partisana contra a [[Ocupación alemá de Iugoslavia|ocupación]] do país continuou ata o final da guerra.<ref>{{cita libro|título=Beacons in the Night: With the OSS and Tito's Partisans in Wartime Yugoslavia|url=https://archive.org/details/beaconsinnightwi0000lind|nome1=Franklin|apelidos1= Lindsay|nome2=John Kenneth|apelidos2=Galbraith|editorial=Stanford University Press|ano=1995|isbn=9780804725880|p=[https://archive.org/details/beaconsinnightwi0000lind/page/285 285]}}</ref> Outro tanto, sucedería durante a [[ocupación de Grecia polo Eixo]]: a coñecida como Tripla Ocupación Os Aliados conseguiron algúns éxitos durante este tempo. No [[Oriente Medio]], as forzas da Commonwealth sufocaron un [[Guerra anglo-iraquí|levantamento]] en [[Iraq]], apoiado por aeronaves alemás dende bases [[Siria]]s controladas polo réxime de Vichy,<ref>{{cita libro|apelidos=Lyman |nome=Robert |series=Campaign |ano=2006 |título=Iraq 1941: The Battles for Basra, Habbaniya, Fallujah and Baghdad |editorial=Osprey |isbn=9781841769912|pp=64-68}}</ref><ref>{{cita libro|nome=Winston |apelidos=Churchill |ligazón-autor=Winston Churchill |ano=1985 |ano-orixinal=1950 |título=The Grand Alliance |volume=III |series=The Second World War |capítulo=14: The Revolt in Iraq |editorial=Houghton Mifflin|isbn=9780395410578|p=289}}</ref> e coa axuda da [[Francia Libre]] invadiron [[Campaña de Siria e Líbano|Siria e Líbano]] para previr futuros conflitos similares na zona.{{sfn|Jackson|2006|p=154}} === Invasión da Unión Soviética (1941) === [[Ficheiro:Bundesarchiv Bild 146-1974-099-19, Russland, Angriff auf ein Dorf.jpg|miniatura|esquerda|Un equipo de [[lanzachamas]] alemán avanzando na Unión Soviética en xuño de 1941.]] O Xapón planeaba aproveitarse da guerra en Europa para apoderarse das posesións europeas ricas en recursos naturais no [[sueste asiático]], e asinou xunto a Unión Soviética o [[Pacto de Neutralidade Soviético-Xaponesa]] en abril de 1941.{{sfn|Garver|1988|p=115}} Por outra banda, as tensións entre a Unión Soviética e Alemaña foron en aumento e os alemáns comezaron a prepararse para un ataque á Unión Soviética, amasando as súas forzas na fronteira soviética.{{sfn|Weinberg|2005|p=195}} Hitler cría que o rexeitamento británico da súa oferta de finalizar a guerra baseábase na esperanza de que os [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] e a Unión Soviética entrarían na guerra contra Alemaña.{{sfn|Murray|1983|p=69}} Por este motivo decidiu tentar fortalecer as relacións entre Alemaña e os soviéticos, ou na súa falta, atacar e eliminalos como factor na guerra.<ref>{{cita libro|apelidos=Gorodetsky|nome=Gabriel|título=Grand Delusion: Stalin and the German Invasion of Russia|editorial=Yale University Press|ano=2001|isbn=9780300084597|pp=67-70}}</ref> En novembro de 1940 [[conversas do Eixe xermano-soviéticas|tiveron lugar varias negociacións]] para determinar se a Unión Soviética uniríase ó Pacto Tripartito.<ref>{{cita libro|apelidos=Brackman|nome=Roman|título=The Secret File of Joseph Stalin: A Hidden Life|url=https://archive.org/details/secretfilejoseph00brac|editorial=Frank Cass|ano=2001|isbn=9780714650500|p=[https://archive.org/details/secretfilejoseph00brac/page/n359 341]}}</ref> Os soviéticos amosaron o seu interese, pero esixiron concesións de Finlandia, Bulgaria, [[Turquía]] e o Xapón que Hitler considerou inaceptables,{{sfn|Shirer|1990|p=725}} polo que o 18 de decembro de 1940 ordenou unha directiva para comezar as preparacións dunha invasión da Unión Soviética.{{sfn|Overy|2004|p=489}} O 22 de xuño de 1941 Alemaña, co apoio de Italia e Romanía, invadiu a Unión Soviética baixo a [[Operación Barbarossa|operación ''Barbarossa'']], acusando ós soviéticos de conspirar contra Alemaña. Finlandia e Hungría uníronse á ofensiva alemá pouco tempo despois.{{sfn|Klooz|Wiley|1944|pp=267-312}} Os principais obxectivos desta ofensiva sorpresa<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Sella|nome=Amnon|ano=1978|título="Barbarossa": Surprise Attack and Communication|revista=Journal of Contemporary History|volume=13|número=3|pp=555–583|jstor=260209|doi=10.1177/002200947801300308}}</ref> foron a rexión do [[mar Báltico|Báltico]], [[Moscova]] e [[Ucraína]] co obxectivo final de finalizar a campaña de 1941 preto da [[Liña Arkhangelsk-Astrakán]], dende o [[mar Caspio|Caspio]] ata o [[mar Branco]]. As intencións de Hitler eran eliminar a Unión Soviética como poder militar, exterminar o [[comunismo]], xerar ''[[Lebensraum]]'' ("espazo vital")<ref>{{Cita libro|apelidos=Kershaw|nome=Ian|ano=2007|título=Fateful Choices: Ten Decisions That Changed the World, 1940–1941|url=https://archive.org/details/fatefulchoiceste0000kers|editorial=Allen Lane|isbn=978-0-7139-9712-5|pp=[https://archive.org/details/fatefulchoiceste0000kers/page/66 66]–69}}</ref> [[Generalplan Ost|desapoderando a poboación nativa]]<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Steinberg|nome=Jonathan|ano=1995|título=The Third Reich Reflected: German Civil Administration in the Occupied Soviet Union, 1941–4|url=https://archive.org/details/sim_english-historical-review_1995-06_110_437/page/620|revista=The English Historical Review|volume=110|número=437 |pp=620–651|jstor=578338|ref=harv |doi=10.1093/ehr/cx.437.620}}</ref> e garantir o acceso ós recursos estratéxicos necesarios para derrotar os restantes rivais de Alemaña.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Hauner|nome=Milan|ano=1978|título=Did Hitler Want a World Dominion?|revista=Journal of Contemporary History|volume=13|número=1|pp=15–32|jstor=260090|doi=10.1177/002200947801300102}}</ref> Malia que o [[exército Vermello]] xa comezara a prepararse para unha [[contraofensiva]] antes da invasión,<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Roberts|nome=Cynthia A.|ano=1995|título=Planning for War: The Red Army and the Catastrophe of 1941|url=https://archive.org/details/sim_europe-asia-studies_1995-12_47_8/page/1293|revista=Europe-Asia Studies|volume=47|número=8|pp=1293–1326|jstor=153299|doi=10.1080/09668139508412322}}</ref> ''Barbarossa'' obrigou ó [[Stavka|Mando Supremo Soviético]] a adoptar unha [[defensa estratéxica]]. No verán de 1941 o Eixo conseguiu realizar avances significativos en territorio soviético, inflixindo un gran número de baixas persoais e perdas materiais.<ref>{{cita audiovisual|persoas=Aitken, Andy, Dave Flitton & James Wignall (directores), Dave Flitton (produtor); Dave Flitton, Andy Aitken & James Wignall (escritores)|data=1996 |título=The Battle for Russia |medio=Documental |url=https://www.youtube.com/watch?v=hAfcOYKMPP4 |episodio=3|tempada=2 |series=[[Battlefield (serie de televisión)|Battlefield]] |editorial=[[PBS]] |data-acceso=16 de outubro de 2016}}</ref> Non obstante, cara a mediados de agosto o [[Oberkommando des Heeres|Alto Mando do Exército Alemán]] decidiu [[Batalla de Smolensk (1941)|suspender a ofensiva]] do considerablemente minguado grupo central do exército, e desviar o [[2º Grupo Panzer]] para reforzar ás tropas que avanzaban cara a Ucraína central e [[Leningrado]].<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Wilt|nome=Alan F.|ano=1981|título=Hitler's Late Summer Pause in 1941|revista=Military Affairs|volume=45|número=4|pp=187–91|jstor=1987464|doi=10.2307/1987464}}</ref> A [[Batalla de Kíiv (1941)|ofensiva de Kíiv]] tivo un grande éxito para Alemaña, arrodeando e eliminando a catro corpos do exército soviéticos e facendo posible un avance adicional cara a [[Campaña de Crimea|Crimea]] e a industrialmente desenvolvida [[Primeira Batalla de Kharkov|Ucraína oriental]].<ref>{{Cita libro|apelidos=Erickson |nome=John|ano=2003|título=The Road to Stalingrad|url=https://archive.org/details/roadtostalingrad0000eric_o8x6 |editorial=Cassell Military|isbn=978-0-304-36541-8|pp=[https://archive.org/details/roadtostalingrad0000eric_o8x6/page/114 114]-137}}</ref> [[Ficheiro:Second world war europe animation small.gif|miniatura|300px|dereita|Teatro de guerra europeo de 1939 a 1945. {{lenda|red|[[Aliados da segunda guerra mundial|Aliados occidentais]] e [[Unión Soviética|URSS]] dende 1941}} {{lenda|green|[[Unión Soviética|URSS]] ata 1941}} {{lenda|blue|[[Potencias do Eixe|Eixe]] e [[Francia de Vichy]]}} {{lenda|#e5e5e5|Neutrais}}]] O desprazamento de tres cuartos das tropas do Eixe e da maioría das súas forzas aéreas dende Francia e o Mediterráneo central cara á [[Fronte Oriental (segunda guerra mundial)|Fronte Oriental]]{{sfn|Glantz|2001|p=9}} deu pé ó Reino Unido a reconsiderar a súa estratexia global.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Farrell|nome=Brian P.|ano=1993|título=Yes, Prime Minister: Barbarossa, Whipcord, and the Basis of British Grand Strategy, Autumn 1941|url=https://archive.org/details/sim_journal-of-military-history_1993-10_57_4/page/599|revista=Journal of Military History|volume=57|número=4|pp=599–625|jstor=2944096|doi=10.2307/2944096}}</ref> En xullo de 1941 formou xunto á Unión Soviética unha [[Tratado anglo-soviético|alianza militar contra Alemaña]],<ref>{{Cita libro|apelidos=Keeble|nome=Curtis|ano=1990|capítulo=The historical perspective|nome-editor1=Alex|apelidos-editor1=Pravda|nome-editor2=Peter J.|apelidos-editor2=Duncan|título=Soviet-British Relations Since the 1970s|url=https://archive.org/details/sovietbritishrel00prav|editorial=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-37494-1|p=[https://archive.org/details/sovietbritishrel00prav/page/n40 29]}}</ref> [[Invasión anglo-soviética de Irán|invadindo]] [[Irán]] para asegurar o [[Corredor Persa]] e os [[campo petrolífero|campos petrolíferos]] iranianos,<ref>{{Cita libro|apelidos1=Bueno de Mesquita|nome1=Bruce|apelidos2=Smith|nome2=Alastair|apelidos3=Siverson|nome3=Randolph M.|apelidos4=Morrow|nome4=James D.|ano=2003|título=The Logic of Political Survival|url=https://archive.org/details/logicpoliticalsu00mesq_442|editorial=MIT Press|isbn=978-0-262-02546-1|p=[https://archive.org/details/logicpoliticalsu00mesq_442/page/n439 425]}}</ref> e en agosto dese mesmo ano emitiu de forma conxunta cos Estados Unidos a [[Carta do Atlántico]].{{sfn|Beevor|2012|p=220}} Cara outubro o Eixe acadou os seus obxectivos operacionais en Ucraína e na rexión do Báltico, cos soviéticos aínda resistindo os asedios de [[asedio de Leningrado|Leningrado]]<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Kleinfeld|nome=Gerald R.|ano=1983|título=Hitler's Strike for Tikhvin|revista=Military Affairs|volume=47|número=3|pp=122–128|jstor=1988082|doi=10.2307/1988082}}</ref> e [[Asedio de Sebastopol (1941–1942)|Sebastopol]].<ref>{{Cita libro|apelidos=Jukes|nome=Geoffrey|ano=2001|capítulo=Kuznetzov|nome-editor=Harold|apelidos-editor=Shukman|título=Stalin's Generals |editorial=Phoenix Press|isbn=978-1-84212-513-7|p=113}}</ref> Alemaña renovou a súa [[batalla de Moscova|ofensiva en Moscova]]. Tras dous meses de batallas baixo unhas condicións atmosféricas cada vez máis duras, o exército alemán conseguira achegarse á periferia exterior de Moscova, momento no que as súas tropas xa exhaustas{{efn|Segundo Glantz, "o 1 de novembro [a [[Wehrmacht]]] perdera por completo o 20% da súa forza comprometida á guerra (686&nbsp;000 homes), ata dous terzos do seu medio millón de vehículos motorizados, e un 65% dos seus tanques. O Alto Mando alemán cualificou as súas 136 divisións como equivalentes a 83 divisións á máxima capacidade".{{sfn|Glantz|2001|p=26}}|group=lower-alpha}} víronse obrigadas a suspender a ofensiva.<ref>{{Cita libro|apelidos=Reinhardt|nome=Klaus|ano=1992|título=Moscow – The Turning Point: The Failure of Hitler's Strategy in the Winter of 1941–42|editorial=Berg|isbn=978-0-85496-695-0|p=227}}</ref> O Eixe acadou unhas ganancias territoriais considerables, pero a súa campaña non conseguiu os seus obxectivos principais: dúas das cidades chave, [[Leningrado]] e [[Sebastopol]], mantíñanse baixo control soviético, a capacidade de resistencia soviética non estaba eliminada e a Unión Soviética aínda mantiña unha parte considerable do seu potencial bélico. Considérase que foi neste momento cando a fase de guerra da ''Blitzkrieg'' en Europa tivo a súa fin.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Milward|nome=A. S.|ano=1964|título=The End of the Blitzkrieg|revista=The Economic History Review|volume=16|número=3|pp=499–518|jstor=2592851|doi=10.2307/2592851}}</ref> A comezos de decembro, novas forzas de reserva soviéticas recentemente mobilizadas<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Rotundo|nome=Louis|ano=1986|título=The Creation of Soviet Reserves and the 1941 Campaign|revista=Military Affairs|volume=50|número=1|pp=21–28|jstor=1988530|doi=10.2307/1988530}}</ref> permitíronlle a Unión Soviética acadar unha paridade numérica coas tropas do Eixe.{{sfn|Glantz|2001|p=26}} Isto, xunto a [[Richard Sorge|datos de intelixencia]] que establecían que un número mínimo de tropas soviéticas no leste serían suficientes para disuadir calquera tipo de ataque por parte do [[exército Kwantung]] xaponés,<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Garthoff|nome=Raymond L.|ano=1969|título=The Soviet Manchurian Campaign, August 1945|revista=Military Affairs|volume=33|número=2|pp=312–336|jstor=1983926|doi=10.2307/1983926}}</ref> permitiu ós soviéticos levar a cabo unha [[Ofensiva soviética (1941-1942)|contraofensiva masiva]] que comezou o 5 de decembro por toda a fronte e fixo retroceder ás tropas alemás entre 100 e 250 [[quilómetro|km]] cara ó oeste.{{Sfn|Beevor|1998|pp=41–42}}{{Efn|Evans indicou que "Zhukov fixera retroceder os alemáns ata onde lanzaran a Operación ''Typhoon'' dous meses antes.&nbsp;... Só a decisión de Stalin de atacar por toda a fronte en lugar de concentrar as súas forzas nun asalto total contra o grupo central do exército alemán en retirada previu que o desastre fose aínda maior".{{sfn|Evans|2008|pp=213–214}}|group=lower-alpha}} === Estalido da guerra no Pacífico (1941) === <!-- revisar ibiblio --> En 1939 os Estados Unidos renunciaron ó seu tratado co Xapón. Comezando cun embargo no combustible para avións en xullo de 1940,{{sfn|Klooz|Wiley|1944|p=253}} O Xapón viuse baixo unha cada vez maior presión económica.<ref>{{cita libro|título=Japan Prepares for Total War: The Search for Economic Security, 1919–1941|nome=Michael A.|apelidos=Barnhart|editorial=Cornell University Press|ano=2013|isbn=9780801468452|p=178}}</ref><ref>{{cita libro|título=A History of the World from the 20th to the 21st Century|nome=J. A. S.|apelidos=Grenville|editorial=Psychology Press|ano=2005|isbn=9780415289559|p=260}}</ref> Foi neste tempo cando o Xapón lanzou o seu [[Batalla de Changsha (1939)|primeiro ataque]] contra [[Changsha]], unha cidade chinesa de importancia estratéxica, pero as forzas xaponesas foron rexeitadas cara a finais de setembro.{{sfn|Jowett|Andrew|2002|p=14}} Malia [[Ofensiva de inverno de 1939–1940|varias ofensivas]] por parte de ámbolos dous bandos, a guerra entre a China e o Xapón chegou a un estado de táboas en 1940.<ref>{{cita libro|título=Historical Dictionary of the Chinese Civil War|nome1=Christopher R.|apelidos1=Lew|nome2=Edwin Pak-wah|apelidos2=Leung|edición=2ª|editorial=Scarecrow Press|ano=2013|isbn=9780810878747|p=201}}</ref><ref>{{cita libro|título=History of Japan|nome=R.S.|apelidos=Chaurasia|editorial=Atlantic Publishers & Dist|ano=2003|isbn=9788126902286|p=185}}</ref> O Xapón bloqueou as rutas de subministración chinesas, e procurando unha mellor posición das súas forzas no caso dunha guerra coas potencias occidentais, [[Invasión da Indochina francesa|invadiu e ocupou]] o norte de [[Indochina]].{{sfn|Overy|Wheatcroft|1999|p=289}} Tras isto, os Estados Unidos estableceron un [[embargo]] de [[ferro]], [[aceiro]] e pezas mecánicas contra o Xapón.<ref>{{Cita libro|apelidos=Morison|nome=Samuel Eliot|ano=2002|título=History of United States Naval Operations in World War II, Volume&nbsp;14: Victory in the Pacific, 1945|editorial=University of Illinois Press|isbn=978-0-252-07065-5|p=60}}</ref> [[Ficheiro:Carrier shokaku.jpg|miniatura|right|Cazas [[Mitsubishi A6M2]] "Zero" partindo do [[portaavións]] xaponés [[Portaavións Shōkaku|''Shōkaku'']] xusto antes do [[ataque a Pearl Harbor]].]] En agosto dese mesmo ano, os [[Partido Comunista da China|comunistas chineses]] lanzaron unha [[Ofensiva dos Cen Rexementos|ofensiva na China central]].<ref>{{cita libro|título=Peasant Nationalism and Communist Power: The Emergence of Revolutionary China, 1937-1945|url=https://archive.org/details/peasantnationali00john|nome=Chalmers A.|apelidos=Johnson|editorial=Stanford University Press|ano=1962|isbn=9780804700740|p=[https://archive.org/details/peasantnationali00john/page/57 57]}}</ref> Como represalia, o Xapón instituíu [[Sankō Sakusen|duras medidas]] nas zonas ocupadas para reducir os recursos humanos e materiais dispoñibles para os comunistas.<ref>{{Cita libro|last=Joes|first=Anthony James|year=2004|title=Resisting Rebellion: The History And Politics of Counterinsurgency|url=https://archive.org/details/resistingrebelli00joes|publisher=University Press of Kentucky|isbn=978-0-8131-2339-4|p=[https://archive.org/details/resistingrebelli00joes/page/n232 224]}}</ref> Os conflitos entre os comunistas e os nacionalistas chineses continuaron e [[Incidente do Novo Cuarto Exército|culminaron nun enfrontamento armado]] en xaneiro de 1941, rematando así a súa cooperación de forma efectiva.<ref>{{Cita libro|last1=Fairbank|first1=John King|last2=Goldman|first2=Merle|year=2006|origyear=1994|title=China: A New History|url=https://archive.org/details/chinanewhistorys00fair|edition=2ª|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-01828-0|p=[https://archive.org/details/chinanewhistorys00fair/page/n340 320]}}</ref> En marzo o 11º exército xaponés atacou o cuartel xeral do 19º exército chinés, pero foi repelido durante a [[batalla de Shanggao]].{{sfn|Hsu|Chang|1971|p=30}} En setembro, o Xapón intentou tomar de novo [[Batalla de Changsha (1941)|a cidade de Changsha]], enfrontándose alí coas forzas nacionalistas chinesas.{{sfn|Hsu|Chang|1971|p=33}} Os éxitos alemáns en Europa animaron ó Xapón a incrementar a presión nos territorios gobernados polos europeos no [[sueste asiático]].<ref>{{cita libro|título=International History of the Twentieth Century and Beyond|url=https://archive.org/details/internationalhis00best_755|nome1=Antony|apelidos1=Best|nome2=Jussi|apelidos2=Hanhimaki|nome3=Joseph A.|apelidos3=Maiolo|nome4=Kirsten E.|apelidos4=Schulze|editorial=Routledge|ano=2008|isbn=9781134070817|capítulo=Japan, China and de Pacific War|p=[https://archive.org/details/internationalhis00best_755/page/n102 74]}}</ref> O goberno [[Países Baixos|neerlandés]] acordou fornecer o Xapón con algunhas subministracións de petróleo procedente das [[Indias Orientais Holandesas]], pero as negociacións para un maior acceso ós seus recursos fracasaron en xuño de 1941.<ref>{{Cita web |title=Japanese Policy and Strategy 1931 – July 1941 |website=US Army in WWII – Strategy and Command: The First Two Years |pp=45–66 |url=http://www.ibiblio.org/hyperwar/USA/USA-P-Strategy/Strategy-2.html}}</ref><!-- formato? --> En xullo o Xapón enviou tropas ó sur de Indochina, ameazando así as posesións territoriais en oriente do Reino Unido e dos Países Baixos. Os Estados Unidos xunto ó Reino Unido e outros gobernos occidentais reaccionaron a este movemento conxelando os activos xaponeses e impoñéndolle un embargo total do petróleo.<ref>{{Cita publicación periódica|last=Anderson|first=Irvine H., Jr.|year=1975|title=The 1941 De Facto Embargo on Oil to Japan: A Bureaucratic Reflex|url=https://archive.org/details/sim_pacific-historical-review_1975-05_44_2/page/201|journal=Pacific Historical Review|volume=44|issue=2|jstor=3638003|pp=201-231|doi=10.2307/3638003}}</ref><ref>{{Cita libro|last1=Evans|first1=David C.|last2=Peattie|first2=Mark R.|year=2012|origyear=1997|title=Kaigun: Strategy, Tactics, and Technology in the Imperial Japanese Navy|url=https://archive.org/details/kaigunstrategyta0000evan|location=Annapolis|publisher=Naval Institute Press|isbn=978-1-59114-244-7|p=[https://archive.org/details/kaigunstrategyta0000evan/page/456 456]}}</ref> Dende comezos de 1941 os Estados Unidos e o Xapón mantiveran negociacións nun intento de mellorar a súa relación e finalizar a guerra na China. Nestas negociacións o Xapón fixo unha serie de propostas que foron rexeitadas polos estadounidenses por consideralas "non axeitadas".<ref name=USAWWIIcp5>{{Cita web |title=The decision for War |website=US Army in WWII – Strategy and Command: The First Two Years |pp=113–27 |url=http://www.ibiblio.org/hyperwar/USA/USA-P-Strategy/Strategy-5.html}}</ref> Ó mesmo tempo os Estados Unidos, o Reino Unido e os Países Baixos mantiveron unha serie de conversas secretas para asegurar a defensa conxunta dos seus territorios no caso dun ataque xaponés.<ref name=USAWWIIcp4>{{Cita web |title=The Showdown With Japan Aug–Dec 1941 |website=US Army in WWII – Strategic Planning for Coalition Warfare |pp=63–96 |url=http://www.ibiblio.org/hyperwar/USA/USA-WD-Strategic1/USA-WD-Strategic1-4.html}}</ref> Roosevelt reforzou as [[Commonwealth das Filipinas|Filipinas]] (protectorado estadounidense coa súa independencia programada para o 1946) con forzas estadounidenses baixo o mando do xeneral [[Douglas MacArthur|MacArthur]],<ref name="Morton">{{Cita libro|last=Morton|first=Louis|series=United States Army in World War II|title=The Fall of the Philippines|publisher=United States Department of the Army|year= 1953|oclc= 29293689|isbn=1-4102-1696-9|pp=50, 529 (Táboa 11)|lccn=53-63678}}</ref> e advertiu ó Xapón que os Estados Unidos reaccionarían ós ataques xaponeses contra calquera "país veciño".<ref name=USAWWIIcp4/> [[Ficheiro:The USS Arizona (BB-39) burning after the Japanese attack on Pearl Harbor - NARA 195617 - Edit.jpg|miniatura|left|O [[USS Arizona]] afundíndose tralo ataque sorpresa xaponés a [[Pearl Harbor]] o 7 de decembro de 1941.]] O 17 de outubro o xeneral [[Hideki Tōjō]] converteuse no primeiro ministro do Xapón, e o 20 de novembro os xaponeses presentáronlle ós Estados Unidos unha proposta temporal como oferta final, pedindo a fin da axuda estadounidense á China e que se retomase a subministración de petróleo e outros recursos para o Xapón. A cambio prometeron non lanzar ningún ataque no sueste asiático e retirar as súas forzas das súas posicións no sur de Indochina.<ref name=USAWWIIcp5/> A contraoferta estadounidense tivo lugar o 26 de novembro, requirindo que o Xapón evacuase toda a China sen condicións e acordara pactos de non agresión con tódalas potencias do Pacífico.<ref>[http://www.ibiblio.org/pha/pha/congress/app-d.html#363 The United States Replies]. Investigation of the Pearl Harbor attack.</ref> Isto provocou que o Xapón se vise esencialmente forzado a escoller entre abandonar as súas ambicións territoriais na China ou obter pola forza os recursos naturais que precisaba nas Indias Orientais.<ref>{{Cita publicación periódica|last=Painter|first=David S.|year=2012|title=Oil and the American Century|url=https://archive.org/details/sim_journal-of-american-history_2012-06_99_1/page/24|journal=The Journal of American History|volume=99|issue=1|pages=24–39|doi= 10.1093/jahist/jas073}}</ref>{{efn|Wood, listando varios desenvolvementos militares e diplomáticos, indicou que "a ameaza para o Xapón non era puramente económica".{{sfn|Wood|2007|p=9}}|group=lower-alpha}} O exército xaponés non considerou a primeira opción, e moitos dos seus oficiais consideraron o embargo de petróleo como unha declaración de guerra velada.{{sfn|Lightbody|2004|p=125}} O Xapón planeaba tomar pola forza as colonias europeas en Asia para crear un gran perímetro defensivo que chegaba ata o Pacífico central. Isto permitiríalles explotar os recursos naturais do sueste asiático esgotando os Aliados nunha guerra defensiva.{{Sfn|Weinberg|2005|p=310}}{{efn|Dower chama a atención ó feito de que "a loita dos Aliados contra o Xapón espuxo os apuntamentos subxacentes da estrutura colonial europea e estadounidense. Xapón non invadiu países independentes no sur de Asia. Invadiu postos avanzados coloniais que os occidentais levaban dominando durante xeracións, dando por sentado a súa superioridade racial e cultural sobre os seus súbditos asiáticos". Dower continúa indicando que antes de que se fixesen patentes os horrores da ocupación xaponesa, moitos asiáticos responderon de forma favorable ás vitorias das forzas do Imperio Xaponés.<ref>{{Cita libro|last=Dower|first=John W.|year=1986|title=War Without Mercy: Race and Power in the Pacific War|url=https://archive.org/details/warwithoutmercyr0000dowe|editorial=Pantheon Books|isbn=978-0-394-50030-0|p=[https://archive.org/details/warwithoutmercyr0000dowe/page/5 5]}}</ref>|group=lower-alpha}} Para previr unha intervención estadounidense ó mesmo tempo en que aseguraban este perímetro, o Xapón planeou neutralizar a frota estadounidense do Pacífico e a presenza das forzas estadounidenses en Filipinas.{{sfn|Wood|2007|pp=11–12}} O 7 de decembro de 1941 (8 de decembro nas zonas horarias asiáticas), o Xapón atacou propiedades británicas e estadounidenses con ofensivas case simultáneas [[Expansión xaponesa (1941–1942)|no sueste asiático e no Pacífico central]].<ref name="Wohlstetter">{{Cita libro|last=Wohlstetter|first=Roberta|year=1966|title=Pearl Harbor: Warning and Decision|editorial=Stanford University Press|isbn=0804705984|pp=341–343|ol=17388081M}}</ref> Estas ofensivas incluíron un [[ataque a Pearl Harbor|ataque á frota estadounidense]] en [[Pearl Harbor]],<ref>{{cita libro|apelidos1=Prange|nome1=Gordon William|apelidos2=Goldstein|nome2=Donald M.|apelidos3=Dillon|nome3=Katherine V.|título=December 7, 1941: The Day the Japanese Attacked Pearl Harbor|url=https://archive.org/details/december71941da00pran|editorial=McGraw-Hill|year=1988|isbn=978-0-07-050682-4|p=[https://archive.org/details/december71941da00pran/page/174 174]}}</ref> ataques en Filipinas,<ref>{{cita libro|apelidos=Chun|nome=C.|ano=2012|título=The Fall of the Philippines, 1941-1942|editorial=Osprey Publishing|ISBN=978-1-84908-609-7|pp=14,20}}</ref> [[Batalla de Malaisia|desembarcos]] en [[Tailandia]] e [[Malaisia]]<ref name="Wohlstetter"/> e un ataque a [[batalla de Hong Kong|Hong Kong]].<ref>{{cita libro|título=Not the Slightest Chance: The Defence of Hong Kong, 1941|nome=Tony|apelidos=Banham|editorial=Hong Kong University Press|ano=2005|isbn=9789622097803}}</ref> Tras estes ataques os Estados Unidos, o Reino Unido, a China, Australia e varios outros estados formalizaron a súa declaración de guerra ó Xapón, mentres que a Unión Soviética, involucrada en hostilidades en grande escala en Europa, mantivo o seu acordo de neutralidade co Xapón.<ref>{{Cita libro|last=Dunn|first=Dennis J.|year=1998|title=Caught Between Roosevelt & Stalin: America's Ambassadors to Moscow|publisher=University Press of Kentucky|isbn=978-0-8131-2023-2|p=157}}</ref>{{efn|Segundo May, [[Winston Churchill|Churchill]] afirmou: "A declaración de guerra contra o Xapón por parte de Rusia sería unha gran vantaxe para nós, sempre que os rusos teñan a confianza de que non prexudique a súa fronte occidental".<ref>{{Cita publicación periódica|last=May|first=Ernest R.|year=1955|title=The United States, the Soviet Union, and the Far Eastern War, 1941–1945|url=https://archive.org/details/sim_pacific-historical-review_1955-05_24_2/page/153|journal=Pacific Historical Review|volume=24|issue=2|pages=153–174|jstor=3634575|doi=10.2307/3634575}}</ref>|group=lower-alpha}} Alemaña, seguida dos restantes estados do Eixe, declarou a guerra ós Estados Unidos en solidariedade co Xapón, citando como xustificación ataques estadounidenses a navíos de guerra alemáns que foran ordenados por Roosevelt.{{sfn|Klooz|Wiley|1944|p=310}} === Estancamento do Eixe (1942–43) === [[Ficheiro:Franklin D. Roosevelt, Churchill, Giraud, and DeGaulle in Casablanca - NARA - 196990.jpg|miniatura|right|[[Henri Giraud|Giraud]], [[Franklin D. Roosevelt|Roosevelt]], [[Charles De Gaulle|De Gaulle]] e [[Winston Churchill|Churchill]] na [[Conferencia de Casablanca]] en xaneiro de 1943.]] En xaneiro de 1942, o ''"Big Four"''<ref>{{Cita libro|title=The Cambridge History of the Second World War Volume 2: Politics and Ideology|series=The Cambridge History of the Second World War (3 vol) |first1=Richard|last1=Bosworth|first2=Joseph|last2=Maiolo|publisher=Cambridge University Press|year=2015|isbn=978-1107034075|pp=313–314}}</ref> (os Estados Unidos, Reino Unido, a Unión Soviética e a China) xunto con outros 22 gobernos menores ou no exilio emitiron a [[Declaración das Nacións Unidas]], reafirmando a [[Carta do Atlántico]]<ref>{{Cita libro|last1=Mingst|first1=Karen A.|last2=Karns|first2=Margaret P.|year=2007|title=United Nations in the Twenty-First Century|url=https://archive.org/details/unitednationsin20000ming|edition=3ª|publisher=Westview Press|isbn=978-0-8133-4346-4|p=[https://archive.org/details/unitednationsin20000ming/page/22 22]}}</ref> e acordando non asinar unha paz de forma individual coas potencias do Eixe.<ref>{{Cita libro|title=Yearbook of the United Nations 1946-1947|date=1947|publisher=United Nations|location=Lake Success, NY|oclc=243471225|pages=1–2|url=http://www.unmultimedia.org/searchers/yearbook/page.jsp?volume=1946-47&page=36|chapter=The Declaration by United Nations}}</ref> Durante 1942 os oficiais Aliados debateron cal sería a estratexia global axeitada que debían perseguir. Todos eles acordaron que a derrota de Alemaña era o obxectivo principal. Os estadounidenses favorecían un [[Operación Sledgehammer|ataque directo en grande escala]] a Alemaña a través de Francia, mentres que os soviéticos demandaban tamén unha segunda fronte. Os británicos pola súa banda argumentaron que as operacións militares debían ter como obxectivo as zonas periféricas para desgastar as forzas alemás, reducir a súa moral e reforzar os movementos de resistencia. Alemaña sería obxectivo dunha gran campaña de bombardeos, e a ofensiva final estaría liderada por divisións blindadas Aliadas sen empregar exércitos en grande escala.<ref>{{Cita web |title=The First Full Dress Debate over Strategic Deployment. Dec 1941 – Jan 1942 |website=US Army in WWII – Strategic Planning for Coalition Warfare |pp=97–119 |url=http://www.ibiblio.org/hyperwar/USA/USA-WD-Strategic1/USA-WD-Strategic1-5.html}}</ref> Eventualmente os británicos convenceron ós estadounidenses de que un desembarco en Francia non era factible en 1942 e que no seu lugar deberían centrarse en expulsar ó Eixe do norte de África.<ref>{{Cita web |title=The Elimination of the Alternatives. Jul–Aug 1942 |website=US Army in WWII – Strategic Planning for Coalition Warfare |pp=266–92 |url=http://www.ibiblio.org/hyperwar/USA/USA-WD-Strategic1/USA-WD-Strategic1-12.html}}</ref> Na [[Conferencia de Casablanca]] a comezos de 1943, os Aliados reiteraron as afirmacións da Declaración das Nacións Unidas de 1942, e demandaron a [[rendición incondicional]] de Alemaña e os seus aliados.<ref>{{cita publicación periódica|título=Unconditional Surrender Reconsidered|url=https://archive.org/details/sim_political-science-quarterly_1955-06_70_2/page/258|nome=John L.|apelidos=Chase|revista=Political Science Quarterly|volume=70|número=2|ano=1955|pp=258-279|jstor=2145225|doi=10.2307/2145225}}</ref><ref>{{cita publicación periódica|título=The Significance of the Casablanca Decisions, January 1943|url=https://archive.org/details/sim_journal-of-military-history_1991-10_55_4/page/517|nome=Alan F.|apelidos=Wilt|revista=The Journal of Military History|volume=55|número=4|ano=1991|pp=517-529|doi=10.2307/1985768|jstor=1985768}}</ref> Os británicos e os estadounidenses acordaron continuar a presión no Mediterráneo cunha [[Campaña de Sicilia|invasión]] de [[Sicilia]] para asegurar por completo as rutas de subministración na zona.<ref>{{Cita web |title=Casablanca – Beginning of an Era: January 1943 |website=US Army in WWII – Strategic Planning for Coalition Warfare |pp=18–42 |url=http://www.ibiblio.org/hyperwar/USA/USA-WD-Strategic2/USA-WD-Strategic2-1.html}}</ref> Malia que os británicos insistiron na necesidade de levar a cabo operacións militares nos Balcáns para atraer a [[Turquía]] á guerra, en maio de 1943 os estadounidenses acadaron o compromiso británico para limitar as operacións Aliadas no Mediterráneo a unha invasión de Italia continental e unha invasión de Francia en 1944.<ref>{{Cita web |title=The Trident Conference – New Patterns: May 1943 |website=US Army in WWII – Strategic Planning for Coalition Warfare |pp=126–45 |url=http://www.ibiblio.org/hyperwar/USA/USA-WD-Strategic2/USA-WD-Strategic2-6.html}}</ref> ==== Pacífico (1942–43) ==== [[Ficheiro:Second world war asia 1937-1942 map en6.png|miniatura|esquerda|Avance [[Imperio do Xapón|xaponés]] no [[Océano Pacífico|Pacífico]] de 1937 ata 1942.]] A finais de abril de 1942 o Xapón e o seu aliado [[Tailandia]] conquistaran case por completo [[Birmania]], [[Batalla de Malaisia|Malaisia]], as [[Indias Orientais Holandesas]], [[Batalla de Singapur|Singapur]] e [[Rabaul]], inflixindo un severo número de baixas nas tropas Aliadas e atrapando a un gran número de prisioneiros.{{sfn|Beevor|2012|pp=247–267, 345}} Malia forte [[Batalla das Filipinas (1941–42)|resistencia]] das forzas estadounidenses e filipinas, a [[Commonwealth de Filipinas]] foi finalmente conquistada en maio de 1942, forzado o exilio do seu goberno.<ref name="Morton"/> En Birmania, o 16 de abril uns 7&nbsp;000 soldados británicos foron arrodeados pola 33ª División xaponesa na [[batalla de Yenangyaung]] e posteriormente rescatados pola 38ª División chinesa.<ref>{{Cita libro|last=Slim|first=William<!--was small caps-->|year=1956|title=Defeat into Victory|publisher=Cassell|isbn=0-304-29114-5|pp=71–74}}</ref> As forzas xaponesas conseguiron vitorias no [[Afundimento do HMS Prince of Wales e do HMS Repulse|mar do Sur da China]], no [[Batalla do Mar de Xava|mar de Xava]] e no [[Incursión do Océano Índico|Índico]],<ref>{{Cita libro|last=Grove|first=Eric J.|year=1995|chapter=A Service Vindicated, 1939–1946|title=''In J. R. Hill, ed.,'' The Oxford Illustrated History of the Royal Navy ''(pp.&nbsp;348–380)''|url=https://archive.org/details/oxfordillustrate0000unse_e1y4|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-211675-8|p=[https://archive.org/details/oxfordillustrate0000unse_e1y4/page/362 362]}}</ref> ademais de [[Bombardeo de Darwin|bombardear a base naval Aliada]] de [[Darwin, Australia|Darwin]].<ref>{{Cita publicación periódica |last=Hiromi |first=Tanaka |title=The Japanese Navy's operations against Australia in the Second World War, with a commentary on Japanese sources |journal=Journal of the Australian War Memorial |year=1997 |volume=30 |url=http://www.awm.gov.au/journal/j30/tanaka.asp}}</ref> En xaneiro de 1942 o único éxito aliado contra o Xapón foi unha [[Batalla de Changsha (1942)|vitoria chinesa en Changsha]].<ref name="Chi">{{Cita libro|last=Ch'i|first=Hsi-Sheng<!--was small caps-->|year=1992|chapter=The Military Dimension, 1942–1945|title=''In James&nbsp;C. Hsiung and Steven&nbsp;I. Levine, eds.,'' China's Bitter Victory: War with Japan, 1937–45 ''(pp.&nbsp;157–184)''|url=https://archive.org/details/chinasbittervict0000unse|publisher=M. E. Sharpe|isbn=978-1-56324-246-5}}</ref> Esta serie de éxitos militares contra os seus pouco preparados opoñentes estadounidenses e europeos provocaron un exceso de confianza e unha extralimitación territorial no Xapón.<ref>{{Cita libro|last=Perez|first=Louis G.<!--was small caps-->|year=1998|title=The History of Japan|url=https://archive.org/details/historyofjapan00pere|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-313-30296-1|p=[https://archive.org/details/historyofjapan00pere/page/145 145]}}</ref> A principios de maio de 1942 o Xapón comezou unha operación para [[Operación Mo|capturar Port Moresby]] por medio dun [[asalto anfibio]] e así cortar as comunicacións e liñas de subministracións entre os Estados Unidos e Australia. Este plan frustrouse cando unha forza de combate Aliada centrada en dous [[portaavións]] da frota estadounidense combateu as forzas navais xaponesas na [[batalla do mar do Coral]].<ref>{{Cita libro|last=Maddox|first=Robert James|year=1992|title=The United States and World War II|url=https://archive.org/details/unitedstateswor00madd|publisher=Westview Press|isbn=978-0-8133-0437-3|pp=[https://archive.org/details/unitedstateswor00madd/page/111 111]–112}}</ref> O seguinte plan do Xapón, motivado pola [[Incursión Doolittle]], foi capturar o [[Atol de Midway]] e atraer os portaavións estadounidenses cara a unha batalla para eliminalos. Como distracción, o Xapón [[Campaña das Illas Aleutianas|enviaría tamén tropas para ocupar]] as [[Aleutianas]] en [[Alasca]].<ref>{{Cita libro|last=Salecker|first=Gene Eric|year=2001|title=Fortress Against the Sun: The B-17 Flying Fortress in the Pacific|publisher=Combined Publishing|isbn=978-1-58097-049-5|p=186}}</ref> A comezos de xuño o Xapón puxo en acción as súas operacións, pero os estadounidenses, que descifraran os [[códigos navais xaponeses]] a finais de maio, coñecían os seus plans e disposicións de forzas, usando estes coñecementos para [[Batalla de Midway|acadar unha vitoria decisiva en Midway]].<ref>{{Cita libro|last=Ropp|first=Theodore|year=2000|title=War in the Modern World|publisher=Johns Hopkins University Press|isbn=978-0-8018-6445-2|p=368}}</ref> [[Ficheiro:Marines rest in the field on Guadalcanal.jpg|right|miniatura|[[Cuerpo de Marines de los Estados Unidos|Marines]] estadounidenses durante a [[Campaña de Guadalcanal|campaña]] de [[Guadalcanal, Illas Salomón|Guadalcanal]] en 1942.]] Coa súa capacidade ofensiva reducida de forma significativa como resultado da batalla de Midway, o Xapón centrouse nun tardío intento de capturar [[Port Moresby]] por medio dunha [[Campaña do Sendeiro de Kokoda|campaña por terra]] no [[Territorio de Papúa]].{{sfn|Weinberg|2005|p=339}} Ó mesmo tempo Estados Unidos planeou un contraataque na zona sur das [[Illas Salomón]], principalmente en [[Guadalcanal, Illas Salomón|Guadalcanal]], como primeiro paso para unha captura de [[Rabaul]], a principal base de operacións xaponesa no sueste asiático.<ref>{{Cita libro |last=Gilbert |first=Adrian |year=2003 |title=The Encyclopedia of Warfare: From Earliest Times to the Present Day |publisher=Globe Pequot |isbn=1-59228-027-7 |p=259}}</ref> Os dous plans comezaron en xullo, pero nos mediados de setembro a [[batalla de Guadalcanal]] fíxose prioritaria para os xaponeses, que ordenaron un traslado de tropas de [[Nova Guinea]] na zona de Port Moresby cara ó [[Provincia Oro|norte da illa]], onde se enfrontaron a tropas estadounidenses e australianas na [[batalla de Buna-Gona]].<ref>{{Cita libro|last=Swain|first=Bruce|year=2001|title=A Chronology of Australian Armed Forces at War 1939–45|url=https://archive.org/details/chronologyaustra00swai_156|location=Crows Nest|publisher=Allen & Unwin|isbn=978-1-86508-352-0|p=[https://archive.org/details/chronologyaustra00swai_156/page/n222 197]}}</ref> Guadalcanal tornouse nun foco principal para ámbolos dous bandos, que involucraron nesta batalla un gran número de tropas e navíos. A comezos de 1943 os xaponeses foron derrotados na illa e [[Operación Ke|retiraron as súas tropas]].<ref>{{Cita libro|last=Hane|first=Mikiso|year=2001|title=Modern Japan: A Historical Survey|url=https://archive.org/details/modernjapanhisto00hane_0|edition=3rd|publisher=Westview Press|isbn=978-0-8133-3756-2|p=[https://archive.org/details/modernjapanhisto00hane_0/page/340 340]}}</ref> Mentres tanto en Birmania as forzas da Commonwealth montaron dúas operacións. A primeira, unha [[Campaña de Arakan|ofensiva na rexión de Arakan]] a finais de 1942, tivo un resultado desastroso para os Aliados que se viron forzados a retirarse cara á [[India]] a finais de 1943.{{sfn|Marston|2005|p=111}} A segunda foi unha [[Operación Longcloth|inserción]] de [[exército irregular|forzas irregulares]] por detrás das liñas xaponesas en febreiro, acadando resultados mixtos no final de abril.<ref>{{Cita libro|last=Brayley|first=Martin J.|year=2002|title=The British Army 1939–45, Volume 3: The Far East|publisher=Osprey Publishing|isbn=978-1-84176-238-8|p=9}}</ref> ==== Fronte Oriental (1942–43) ==== A comezos de 1942 Alemaña e os seus aliados detiveron a súa ofensiva no centro e sur da Unión Soviética, mantendo a maior parte dos territorios conquistados durante todo o ano anterior.{{sfn|Glantz|2001|p=31}} En maio Alemaña repeleu as ofensivas soviéticas do [[Batalla do Estreito de Kerch|Estreito de Kerch]] e [[Segunda batalla de Kharkov|Kharkov]],<ref>{{Cita libro|last=Read|first=Anthony|year=2004|title=The Devil's Disciples: Hitler's Inner Circle|url=https://archive.org/details/devilsdisciplesh00read|location=New York, NY|publisher=W. W. Norton & Company|isbn=978-0-393-04800-1|p=[https://archive.org/details/devilsdisciplesh00read/page/764 764]}}</ref> para posteriormente lanzar unha [[Fall Blau|ofensiva de verán]] no sur de Rusia en xuño dese mesmo ano, co obxectivo de capturar os [[campo petrolífero|campos petrolíferos]] do [[Cáucaso]] e ocupar a [[Estepa (bioma)|estepa]] de [[Kuban]], ó mesmo tempo en que mantiñan as súas posicións no norte e centro da fronte. Os alemáns dividiron o seu Grupo Sur do exército en dous grupos: o grupo A avanzou cara á parte baixa do [[río Don]] e atacou a parte sueste do Cáucaso, mentres que o grupo B dirixiuse cara ó [[río Volga|Volga]]. Os soviéticos tomaron entón a decisión de facer a súa defensa en [[Stalingrado]].{{sfn|Davies|2006|p=100}} A mediados de novembro os alemáns [[Batalla de Stalingrado|tiñan tomado Stalingrado case por completo]] no medio dunha cruenta [[guerra urbana]] cando os soviéticos comezaron a súa segunda contraofensiva de inverno, comezando por unha operación para [[Operación Uranus|arrodear as forzas alemás en Stalingrado]]{{sfn|Beevor|1998|pp=239–265}} e cun asalto no [[Operación Mars|saínte de Rzhev]] preto de Moscova, malia que esta última fracasou de forma significativa.<ref>{{Cita libro|last=Black|first=Jeremy|year=2003|title=World War Two: A Military History|url=https://archive.org/details/worldwartwomilit00blac|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-30534-1|p=[https://archive.org/details/worldwartwomilit00blac/page/119 119]}}</ref> A primeiros de febreiro de 1943 o exército alemán sufrira un número moi elevado de perdas, as tropas alemás en Stalingrado víronse obrigadas a renderse,{{sfn|Beevor|1998|pp=383–391}} e a liña da fronte foi repelida ata máis atrás da súa posición antes da ofensiva de verán. Nos mediados de febreiro, cando o pulo soviético foi diminuíndo, Alemaña lanzou outro [[Terceira Batalla de Kharkov|ataque en Kharkov]], creando un saínte na súa liña de fronte ó redor da cidade de [[Kursk]].<ref>{{Cita libro |last=Erickson |first=John|editor1-last=Shukman |editor1-first=Harold|year=2001 |chapter=Moskalenko |title=Stalin's Generals |publisher=Phoenix Press |isbn=978-1-84212-513-7 |p=142}}</ref> ==== Europa occidental, Atlántico e Mediterráneo (1942–43) ==== [[Ficheiro:8th AF Bombing Marienburg.JPEG|right|miniatura|Ataque de bombardeiros [[Boeing B-17 Flying Fortress]] á unha fábrica de [[Focke-Wulf]] en Alemaña o 9 de outubro de 1943.]] Aproveitando unha serie de pobres decisións do mando naval estadounidense, a [[Kriegsmarine|mariña alemá]] fixo estragos importantes na frota aliada nas operacións [[Operación Paukenschlag|''Paukenschlag'']] e [[Operación Neuland|''Neuland'']] na costa atlántica dos Estados Unidos.<ref>{{Cita libro|last=Milner|first=Marc|year=1990|chapter=The Battle of the Atlantic|title=''In John Gooch, ed.,'' Decisive Campaigns of the Second World War ''(pp.&nbsp;45–66)''|publisher=Frank Cass|isbn=978-0-7146-3369-5|p=52}}</ref> En novembro de 1941 as forzas da Commonwealth lanzaron unha contraofensiva no norte de África, a [[Operación Crusader|operación ''Crusader'']], e recuperaron os territorios que conquistaran ata entón os alemáns e italianos.{{sfn|Beevor|2012|pp=224–228}} Alemaña respondeu cunha nova ofensiva en xaneiro de 1942, rexeitando as posicións británicas ata a [[Liña Gazala]] a comezos de febreiro,<ref>{{Cita libro|last=Molinari|first=Andrea|year=2007|title=Desert Raiders: Axis and Allied Special Forces 1940–43|publisher=Osprey Publishing|isbn=978-1-84603-006-2|p=91}}</ref> seguida dun momento de calma temporal no combate que os alemáns aproveitaron para preparar novas ofensivas.<ref>{{Cita libro|last=Mitcham|first=Samuel W.|year=2007|origyear=1982|title=Rommel's Desert War: The Life and Death of the Afrika Korps|publisher=Stackpole Books|isbn=978-0-8117-3413-4|p=31}}</ref> O Reino Unido [[Batalla de Madagascar|invadiu]] a illa de [[Madagascar]], controlada pola [[Francia de Vichy]], a principios de maio dese ano temendo que os xaponeses puidesen empregar as súas bases militares.{{sfn|Beevor|2012|pp=380–381}} Por outra banda unha [[Batalla de Gazala|ofensiva do Eixe]] en [[Libia]] forzou unha retirada dos Aliados ata [[Exipto]] ata que as forzas do Eixe foron detidas en [[Primeira batalla de El Alamein|El Alamein]].<ref>{{Cita libro|last=Rich|first=Norman<!--was small caps-->|year=1992|origyear=1973|title=Hitler's War Aims, Volume I: Ideology, the Nazi State, and the Course of Expansion|publisher=W. W. Norton & Company|isbn=978-0-393-00802-9|p=178}}</ref> No continente europeo varias incursións con pouco éxito de [[comando]]s Aliados a obxectivos estratéxicos, culminando na considerada como desastrosa [[incursión de Dieppe]],<ref>{{Cita libro|last=Neillands|first=Robin|year=2005|title=The Dieppe Raid: The Story of the Disastrous 1942 Expedition|url=https://archive.org/details/diepperaidstoryo00robi|publisher=Indiana University Press|isbn=978-0-253-34781-7}}</ref> demostraron a necesidade de mellor preparación, equipamento e seguridade operacional por parte dos Aliados para lanzar unha invasión en grande escala na Europa continental.<ref>{{Cita libro|last=Gordon|first=Andrew|year=2004|chapter=The greatest military armada ever launched|title=''In Jane Penrose, ed.,'' The D-Day Companion ''(pp.&nbsp;127–144)''|url=https://archive.org/details/ddaycompanion00jane|publisher=Osprey Publishing|isbn=978-1-84176-779-6|p=[https://archive.org/details/ddaycompanion00jane/page/129 129]}}</ref> En agosto de 1942 os Aliados tiveron éxito repelendo un [[Batalla de Alam el Halfa|segundo ataque]] en [[El Alamein]]{{sfn|Keegan|1997|p=277}} e conseguiron [[Operación Pedestal|entregar subministracións]] á asediada [[Malta]], aínda que cun gran custo en baixas.<ref>{{Cita libro|last=Smith|first=Peter C.|year=2002|origyear=1970|title=Pedestal: The Convoy That Saved Malta|edition=5th|publisher=Goodall|isbn=9780907579199|ol=8294483M}}</ref> Poucos meses despois os Aliados [[Segunda Batalla de El Alamein|realizaron o seu propio ataque]] en Exipto, desbancando as forzas do Eixe e comezando un avance a través de Libia.<ref>{{Cita libro|last1=Thomas|first1=Nigel|last2=Andrew|first2=Stephen|year=1998|title=German Army 1939–1945 (2): North Africa & Balkans|publisher=Osprey Publishing|isbn=978-1-85532-640-8|p=8}}</ref> A este ataque seguiron os [[Operación Torch|desembarcos anglo-estadounidenses]] na África do Norte francesa baixo o mando de [[Dwight Eisenhower|Eisenhower]], dando como resultado a unión destes territorios ó bando Aliado.<ref name="Ross38">{{Cita libro|last=Ross|first=Steven T.|year=1997|title=American War Plans, 1941–1945: The Test of Battle|publisher=Routledge|isbn=978-0-7146-4634-3|p=38}}</ref> Hitler respondeu á deserción das colonias francesas ordenando a [[Fall Anton|ocupación da Francia de Vichy]].<ref name="Ross38"/> Aínda que as forzas de Vichy non se resistiron a esta violación do armisticio, conseguiron afundir a súa propia frota para previr a súa captura por parte das forzas alemás.<ref name="Ross38"/><ref>{{Cita libro|last1=Bonner|first1=Kit|last2=Bonner|first2=Carolyn|year=2001|title=Warship Boneyards|url=https://archive.org/details/warshipboneyards0000bonn|publisher=MBI Publishing Company|isbn=978-0-7603-0870-7|p=[https://archive.org/details/warshipboneyards0000bonn/page/24 24]}}</ref> As forzas do Eixo en África víronse atenazadas e retiráronse a [[Tunisia]], que foi [[Campaña de Tunisia|conquistada polos Aliados]] en maio de 1943.<ref name="Ross38"/><ref>{{Cita libro|last=Collier|first=Paul|year=2003|title=The Second World War (4): The Mediterranean 1940–1945|publisher=Osprey Publishing|isbn=978-1-84176-539-6|p=11}}</ref> A comezos de 1943 os británicos e estadounidenses comezaron a [[Ofensiva de Bombardeo Combinado]], unha campaña de bombardeos estratéxicos contra Alemaña co obxectivo de danar a economía de guerra alemá, reducir a moral das súas tropas e deixar sen fogares á poboación civil.<ref>[http://www.ibiblio.org/hyperwar/AAF/USSBS/ETO-Summary.html#tc" The Civilians] United States Strategic Bombing Survey Summary Report (European War)</ref> === Pulo dos Aliados (1943–44) === [[Ficheiro:U.S. Soldiers at Bougainville (Solomon Islands) March 1944.jpg|miniatura|esquerda|Soldados estadounidenses xunto a un tanque [[M4 Sherman]] nas [[Illas Salomón]] en marzo de 1944.]] Trala Campaña de Guadalcanal os Aliados iniciaron varias operacións contra o Xapón no Pacífico. En maio de 1943 forzas estadounidenses e canadenses foron enviadas a [[Campaña das Aleutianas|eliminar as forzas xaponesas]] das [[Aleutianas]].<ref>{{Cita libro|last1=Thompson|first1=John Herd|last2=Randall|first2=Stephen J.|year=2008|title=Canada and the United States: Ambivalent Allies|url=https://archive.org/details/canadaunitedsta00thom|edition=4ª|publisher=University of Georgia Press|isbn=978-0-8203-3113-3|p=[https://archive.org/details/canadaunitedsta00thom/page/164 164]}}</ref> Pouco despois os Estados Unidos co apoio de tropas australianas e neozelandesas levaron a cabo operacións para [[Operación Carwheel|illar Rabaul por medio da captura das illas ó seu redor]] e para [[Campaña das Illas Marshall e Gilbert|rachar o perímetro xaponés no Pacífico Central]] nas [[Illas Marshall]] e [[Illas Gilbert|Gilbert]].{{sfn|Kennedy|2001|p=610}} No final de marzo de 1944 os Aliados tiñan completados estes dous obxectivos, ademais de [[Operación Hailstone|neutralizar a base principal xaponesa]] en [[Truk]], nas [[Illas Carolinas]].<ref>{{cita libro|apelidos= Stewart|nome= William Herman|ano= 1986|título= Ghost Fleet of the Truk Lagoon: An Account of "Operation Hailstone", February, 1944|editorial= Pictorial Histories|isbn= 0-933126-66-2}}</ref> Posteriormente en abril os Aliados lanzaron outra [[Campaña de Nova Guinea occidental|operación]] para retomar [[Nova Guinea]].<ref>{{Cita libro|last=Rottman|first=Gordon L.|year=2002|title=World War II Pacific Island Guide: A Geo-Military Study|url=https://archive.org/details/worldwariipacifi00rott|publisher=Greenwood Press|isbn=978-0-313-31395-0|p=[https://archive.org/details/worldwariipacifi00rott/page/n250 228]}}</ref> Mentres tanto na Unión Soviética, tanto os alemáns coma os soviéticos pasaron a primavera e comezos do verán de 1943 preparándose para varias ofensivas en Rusia central. O 4 de xullo de 1943 Alemaña [[Batalla de Kursk|atacou as forzas soviéticas]] ó redor de [[Kursk]]. Nunha semana as forzas alemás víronse esgotadas tralos intentos de derrotar as ben construídas e graduais defensas soviéticas,<ref>{{Cita publicación periódica|last=Glantz |first=David M.|year=1986 |title=Soviet Defensive Tactics at Kursk, July 1943 |url=http://usacac.army.mil/cac2/cgsc/carl/download/csipubs/glantz2.pdf|series=CSI Report|número=11 |publisher=Combined Arms Research Library|ref=harv}}</ref><ref>{{Cita libro|last=Glantz |first=David M.|year=1989|title=Soviet Military Deception in the Second World War|publisher=Frank Cass|isbn=978-0-7146-3347-3|pp=149–159}}</ref> e por primeira vez na guerra Hitler cancelou a operación antes de que esta conseguise un éxito táctico ou operativo.{{sfn|Kershaw|2001|p=592}} Esta decisión viuse parcialmente motivada pola [[Invasión de Sicilia|invasión aliada]] de [[Sicilia]] liderada polo xeneral estadounidense [[George S. Patton|George Patton]] e polo mariscal británico [[Bernard Montgomery]], que deu comezo o 9 de xullo e que xunto ós fracasos previos de Italia desembocaron no derrocamento e arresto de [[Benito Mussolini|Mussolini]] a finais dese mesmo mes.{{sfn|O'Reilly|2001|p=32}} Tamén en xullo, os británicos realizaron un [[bombardeo de Hamburgo|bombardeo]] en [[Hamburgo]] que causou a morte dunhas 40&nbsp;000 persoas.<ref>{{cita libro |last=Frankland |first=Noble |last2=Webster |first2=Charles |year=1961 |title=The Strategic Air Offensive Against Germany, 1939–1945, Volume II: Endeavour, Part 4 |editorial=Her Majesty's Stationery Office |pages=260–261|isbn=9781845744366}}</ref> O 12 de xullo de 1943 o xeneral soviético [[Georgii Zhukov]] ordenou o comezo da [[Operación Kutuzov|contraofensiva]] soviética.<ref>{{cita libro|título=Georgy Zhukov|nome=Robert|apelidos=Forczyk|editorial=Bloomsbury Publishing|ano=2012|isbn=9781849085571|p=37}}</ref> A vitoria soviética en Kursk marcou a fin da superioridade alemá,<ref>{{Cita libro|last=Bellamy|first=Chris T.|year=2007|title=Absolute War: Soviet Russia in the Second World War|url=https://archive.org/details/absolutewarsovie0000bell_x5w0|publisher=Alfred A. Knopf|isbn=978-0-375-41086-4|p=[https://archive.org/details/absolutewarsovie0000bell_x5w0/page/595 595]}}</ref> dando á Unión Soviética a iniciativa na [[Fronte Oriental (segunda guerra mundial)|fronte oriental]].{{sfn|O'Reilly|2001|p=35}}<ref>{{Cita libro|last=Healy|first=Mark|year=1992|title=Kursk 1943: The Tide Turns in the East|url=https://archive.org/details/kursktideturnsea00heal|publisher=Osprey Publishing|isbn=978-1-85532-211-0|p=[https://archive.org/details/kursktideturnsea00heal/page/n46 90]}}</ref> Alemaña tentou estabilizar a súa fronte na apresuradamente fortificada [[Liña Panther-Wotan]], pero os soviéticos [[Batalla de Smolensk (1943)|conseguiron rachala]] en [[Smolensk]] e no [[Ofensiva do Baixo Dnieper|Baixo Dnieper]].{{sfn|Glantz|2001|pp=50–55}} O 3 de setembro de 1943 os Aliados occidentais [[Invasión Aliada de Italia|invadiron a Italia continental]] forzando un [[Armisticio entre Italia e as forzas armadas Aliadas|armisticio de Italia cos Aliados]].{{Sfn|Kolko|1990|p=45}} Alemaña respondeu a isto desarmando as forzas italianas, tomando o control de varios territorios de Italia,{{sfn|Mazower|2008|p=362}} e creando unha serie de liñas defensivas.<ref>{{Cita libro|last1=Hart|first1=Stephen|last2=Hart|first2=Russell|last3=Hughes|first3=Matthew|year=2000|title=The German Soldier in World War II|url=https://archive.org/details/germansoldierinw0000hart|publisher=MBI Publishing Company|isbn=978-1-86227-073-2|p=[https://archive.org/details/germansoldierinw0000hart/page/151 151]}}</ref> Forzas especiais alemás levaron a cabo un asalto para [[Incursión de Gran Sasso|rescatar a Mussolini]], quen ó pouco tempo estableceu un novo estado monicreque na Italia ocupada por Alemaña chamado a [[República Social Italiana]],<ref>{{Cita libro|last=Blinkhorn|first=Martin|year=2006|origyear=1984|title=Mussolini and Fascist Italy|url=https://archive.org/details/mussolinifascist0000blin_h8c7|edition=3ª|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-26206-4|p=[https://archive.org/details/mussolinifascist0000blin_h8c7/page/52 52]}}</ref> dando pé a unha [[guerra civil italiana]].<ref>{{cita libro|título=La Guerra civile: 1943-1945|lingua=it|serie=Mussolini l'alleato, 1940-1945|volume=2|nome=Renzo|apelidos=De Felice|editorial=Einaudi|ano=1997|isbn=9788806118068}}</ref> Os Aliados tiveron que loitar a través de varias liñas defensivas ata chegar á [[Liña de Inverno|principal liña defensiva alemá]] a mediados de novembro.<ref>{{Cita libro|last1=Read|first1=Anthony|last2=Fisher|first2=David|year=2002|origyear=1992|title=The Fall Of Berlin|publisher=Pimlico|isbn=978-0-7126-0695-0|p=129}}</ref> [[Ficheiro:Cairo conference.jpg|dereita|miniatura|[[Chiang Kai-shek]], [[Franklin D. Roosevelt|Roosevelt]] e [[Winston Churchill|Churchill]] na [[Conferencia do Cairo (1943)|Conferencia do Cairo]] o 25 de novembro de 1943.]] No Atlántico, as [[Maio Negro (1943)|contramedidas Aliadas]] tornáronse máis efectivas cara a maio de 1943, provocando un considerable número de perdas de [[submarino]]s alemáns que forzaron un alto temporal na campaña naval alemá do Atlántico.<ref>{{Cita libro|last=Padfield|first=Peter|year=1998|title=War Beneath the Sea: Submarine Conflict During World War II|publisher=John Wiley|isbn=978-0-471-24945-0|pp=335–336}}</ref> En novembro, [[Franklin D. Roosevelt|Roosevelt]] e [[Winston Churchill|Churchill]] reuníronse con [[Chiang Kai-shek]] [[Conferencia do Cairo (1943)|no Cairo]] e posteriormente con [[Iosif Stalin|Stalin]] [[Conferencia de Teherán|en Teherán]].{{Sfn|Kolko|1990|pp=211, 235, 267–268}} A primeira reunión determinou a devolución e repartición do territorio xaponés trala guerra<ref name="Iriye 1981 154">{{Cita libro|last=Iriye|first=Akira|year=1981|title=Power and Culture: The Japanese-American War, 1941–1945|url=https://archive.org/details/powerculturejapa00iriy|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-69580-1|p=[https://archive.org/details/powerculturejapa00iriy/page/n168 154]}}</ref> e os plans militares para a [[Campaña de Birmania]],<ref>{{Cita libro | last = Mitter | first = Rana| title =Forgotten Ally: China's World War II, 1937–1945 | publisher = Mariner Books| year = 2014 | isbn = 978-0544334502|p=286}}</ref> mentres que a segunda incluíu un acordo polo que os Aliados occidentais invadirían Europa en 1944 e a Unión Soviética declararíalle a guerra ó Xapón ós tres meses da derrota de Alemaña.<ref name="polley148">{{Cita libro|last=Polley|first=Martin|year=2000|title=An A–Z of Modern Europe Since 1789|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-18597-4|p=148}}</ref> A partir de novembro de 1943, durante as sete semanas da [[batalla de Changde]], a China obrigou ó Xapón a loitar nunha custosa guerra de desgaste, mentres agardaba polo relevo Aliado.{{Sfn|Beevor|2012|pp=268–74}}<ref name="Chi"/>{{Sfn|Hsu|Chang|1971|pp=412–416, Mapa 38}} En xaneiro de 1944 os Aliados levaron a cabo [[Batalla de Monte Cassino|unha serie de ataques]] en Italia contra a liña de [[Monte Cassino]] ademais de tentar flanqueala con [[Operación Shingle|desembarcos]] en [[Anzio]].{{Sfn|Weinberg|2005|pp=660–661}} A finais de xaneiro, unha [[Asedio de Leningrado|grande ofensiva soviética]] expulsou ás forzas alemás da [[Oblast de Leningrado|rexión de Leningrado]],{{Sfn|Glantz|2002|pp=327–366}} finalizando así o que foi considerado un dos asedios máis longos e letais da historia.<ref>{{cita libro|título=Food and War in Twentieth Century Europe|nome-editor1=Ina|apelidos-editor1=Zweiniger-Bargielowska|nome-editor2=Rachel|apelidos-editor2=Duffett|nome-editor3=Alain|apelidos-editor3=Drouard|editorial=Ashgate Publishing, Ltd.|ano=2012|isbn=9781409490197|capítulo=9 - Alimentary and Pellagra Psychoses in Besieged Leningrad|nome=Pavel|apelidos=Vasilyev|p=111-112}}</ref> A [[Ofensiva de Leningrado-Novgorod|seguinte ofensiva soviética]] [[Batalla de Narva (1944)|foi detida na fronteira de preguerra]] [[estonia]]na polo [[Grupo Norte do Exército Alemán]] axudado por forzas estonianas, que tiñan a esperanza de restablecer a súa independencia nacional,<ref>{{cita publicación periódica|título=Professor Uluots, the Estonian Government in Exile and the Continuity of the Republic of Estonia in International Law|nome=L.|apelidos=Mälksoo|revista=Nordic Journal of International Law|volume=69|número=3|pp=289–316|ano=2000|doi=10.1163/15718100020296305|issn=0902-7351}}</ref> provocando unha desaceleración das subsecuentes operacións soviéticas na rexión do [[mar Báltico|Báltico]].{{Sfn|Glantz|2002|pp=367–414}} A finais de maio de 1944 os soviéticos conseguiran [[Ofensiva de Crimea|liberar]] [[Crimea]], expulsaran na súa maioría ás forzas do Eixe de [[Ucraína]] e comezaron a facer [[Primeira Ofensiva Jassy-Kishinev|incursións]] en [[Romanía]] que foron repelidas por tropas do Eixe.<ref name="Chubarov 2001 122">{{Cita libro|last=Chubarov|first=Alexander|year=2001|title=Russia's Bitter Path to Modernity: A History of the Soviet and Post-Soviet Eras|url=https://archive.org/details/russiasbitterpat0000chub|publisher=Continuum|isbn=978-0-8264-1350-5|p=[https://archive.org/details/russiasbitterpat0000chub/page/122 122]}}</ref> Pola súa banda, as ofensivas Aliadas en Italia tiveron éxito e, malia permitir a retirada de varias divisións alemás, [[Roma]] foi capturada o 4 de xuño.<ref>{{Cita libro|last=Holland|first=James|year=2008|title=Italy's Sorrow: A Year of War 1944–45|publisher=HarperPress|isbn=978-0-00-717645-8|pp=169–184}}</ref>{{Sfn|Beevor|2012|pp=568–573}}{{efn|Nas semanas seguintes trala caída de Roma os alemáns perpetraron varias atrocidades en Italia.{{Sfn|Mazower|2008|pp=500–502}} Neste período de tempo houbo centos de vítimas en varios masacres en [[Civitella in Val di Chiana|Civitella]],<ref>{{Cita publicación periódica|last1=de Grazia|first1=Victoria|last2=Paggi|first2=Leonardo|title=Story of an Ordinary Massacre: Civitella della Chiana, 29 June, 1944|journal=Cardozo Studies in Law and Literature|date=1991 |pages=153–169|jstor=743479|volume=3|doi=10.1525/lal.1991.3.2.02a00030}}</ref><ref>{{Cita libro|last=Belco|first=Victoria|year=2010|title=War, Massacre, and Recovery in Central Italy: 1943–1948|url=https://archive.org/details/warmassacrerecov0000belc|publisher=University of Toronto Press|isbn=978-0-8020-9314-1}}</ref> nas [[Masacre das Fosas Adreatinas|Fosas Adreatinas]]<ref>{{Cita libro|last=Portelli|first=Alessandro|year=2003|title=The Order Has Been Carried Out: History, Memory, and Meaning of a Nazi Massacre in Rome|editorial=Palgrave Macmillan|isbn=978-1403980083}}</ref> en [[Masacre de Sant'Anna di Stazzema|Sant'Anna di Stazzema]]<ref>{{Cita libro|last=Gordon|first=Robert S. C.|year=2012|title=The Holocaust in Italian Culture, 1944–2010|publisher=Stanford University Press|isbn=978-0-8047-6346-2|pp=10–11}}</ref> e en [[masacre de Marzabotto|Marzabotto]].<ref>{{cita publicación periódica|apelidos=Ortner|nome=C.S.|ano=1986|título=Marzabotto: The Crimes of Walter Reder, SS-Sturmbannführer|revista=Dokumentationsarchiv des österreichschen Widerstandes|lingua=de}}</ref>|group=lower-alpha}} Os Aliados conseguiron resultados mixtos en Asia continental. En marzo de 1944 os xaponeses levaron a cabo unha invasión das [[Operación U-Go|posicións británicas]] en [[Assam]], a [[India]],{{Sfn|Lightbody|2004|p=224}} e asediaron posicións da Commonwealth en [[Batalla de Imphal|Imphal]] e [[Batalla de Kohima|Kohima]].<ref name="Zeiler">{{Cita libro|last=Zeiler|first=Thomas W.|year=2004|title=Unconditional Defeat: Japan, America, and the End of World War II|url=https://archive.org/details/unconditionaldef0000zeil|publisher=Scholarly Resources|isbn=978-0-8420-2991-9|p=[https://archive.org/details/unconditionaldef0000zeil/page/60 60]}}</ref> Xa en maio as forzas británicas montaron unha contraofensiva que fixo retroceder ás tropas xaponesas ata [[Birmania]],<ref name="Zeiler"/> e as forzas chinesas que [[Batalla de Birmania do norte e Yunnan occidental|invadiran o norte de Birmania]] a finais de 1943 asediaron as tropas xaponesas en [[Myitkyina]].{{sfn|Beevor|2012|pp=555–`560}} A [[Operación Ichi-Go|segunda invasión xaponesa]] da China tivo como obxectivo destruír as principais forzas chinesas e asegurar vías de [[ferrocarril]] entre o territorio xaponés e as bases aéreas Aliadas que capturaran.<ref name="Chi"/> En xuño os xaponeses conseguiron o control da provincia de [[Henan]] e comezaron un novo [[Batalla de Changsha (1944)|ataque]] en [[Changsha]], na provincia de [[Hunan]].<ref>{{Cita libro|last=Coble|first=Parks M.|year=2003|title=Chinese Capitalists in Japan's New Order: The Occupied Lower Yangzi, 1937–1945|url=https://archive.org/details/chinesecapitalis00cobl|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-23268-6|p=[https://archive.org/details/chinesecapitalis00cobl/page/n103 85]}}</ref> === Cerco dos Aliados (1944) === [[Ficheiro:Approaching Omaha.jpg|miniatura|dereita|Tropas estadounidenses durante o [[desembarco de Normandía]] o 6 de xuño de 1944.]] O 6 de xuño de 1944 (o [[Día D]]), despois de tres anos de presión soviética,<ref name=rees406>{{Cita libro|last=Rees|first=Laurence|year=2008|title=World War II Behind Closed Doors: Stalin, the Nazis and the West|publisher=BBC Books|isbn=978-0-563-49335-8|pp=406–407}}</ref> os Aliados occidentais levaron a cabo a [[Invasión de Normandía|invasión do norte de Francia]] comezando co [[desembarco de Normandía]].<ref name="Badsey"/><ref>{{cita libro|nome=Stephen|apelidos=Ambrose|título=D-Day June 6, 1944: The Climactic Battle of World War II|url=https://archive.org/details/ddayjune61944cli00ambr|editorial=Simon & Schuster|ano=1995|ISBN=0-671-88403-4}}</ref> Tras derivar varias divisións Aliadas dende Italia, atacaron tamén o [[Operación Dragoon|sur de Francia]].{{Sfn|Weinberg|2005|p=695}} As dúas operacións tiveron éxito e deron pé á derrota das [[bolsa de Falaise|unidades do exército alemán]] presentes en Francia.<ref>{{Cita libro |first=M. |last=Hastings |title=Overlord: D-Day and the Battle for Normandy |url=https://archive.org/details/overlordddaybatt0000hast_o4w5 |publisher=Vintage Books USA |year=2006 |isbn=9780307275714 |OL=9436048M|origyear=1985|pp=[https://archive.org/details/overlordddaybatt0000hast_o4w5/page/306 306]-314}}</ref> [[París]] foi [[liberación de París|liberada]] o 25 de agosto pola [[Resistencia frances|resistencia local]] coa axuda das forzas da [[Francia Libre]] baixo o mando do xeneral [[Charles de Gaulle]],<ref name="Badsey">{{Cita libro|last=Badsey|first=Stephen|year=1990|title=Normandy 1944: Allied Landings and Breakout|url=https://archive.org/details/normandyalliedla00bads|publisher=Osprey Publishing|isbn=978-0-85045-921-0|p=[https://archive.org/details/normandyalliedla00bads/page/n90 91]}}</ref> e os Aliados continuaron o seu [[Avance Aliado dende París ata o Rín|avance]] durante os seguintes meses do ano.<ref>{{cita libro|nome=Charles B.|apelidos=MacDonald|título=The Last Offensive: The European Theater of Operations|editorial=University Press of the Pacific|ano=2005|isbn=978-1410220721}}</ref><ref>{{Cita libro|first=Ted|last=Ballard|url=http://www.history.army.mil/brochures/rhineland/rhineland.htm|title=Rhineland 15 September 1944-21 March 1945|series=CMH Online bookshelves: World War II Commemorative Brochures|publisher=United States Army Center of Military History|location=Washington|year=1990|id=CMH Pub 72-25|data-acceso=18 de outubro de 2016|data-arquivo=31 de decembro de 2014|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20141231104737/http://www.history.army.mil/brochures/rhineland/rhineland.htm|url-morta=yes}}</ref><ref>{{Cita libro|first=Earl F.|last=Ziemke|url=http://www.history.army.mil/books/wwii/Occ-GY/index.htm#contents|title=The US Army in the Occupation of Germany 1944-1946|series=Army Historical Series|publisher=United States Army Center of Military History|location=Washington|year=1990|id=CMH Pub 30-6|origyear=1975|chapter=Chapter X: The Rhineland Campaign|chapterurl=http://www.history.army.mil/books/wwii/Occ-GY/ch10.htm|data-acceso=18 de outubro de 2016|data-arquivo=23 de febreiro de 2017|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20170223091005/http://www.history.army.mil/books/wwii/Occ-GY/index.htm#contents|url-morta=yes}}</ref> Tamén intentaron unha incursión no norte de Alemaña por medio dunha [[Operación Market Garden|operación aerotransportada]] nos Países Baixos que finalmente non tivo éxito.<ref>{{Harvnb|Dear|Foot|2001|p=562}}.</ref> Posteriormente os Aliados proseguiron un lento avance cara a Alemaña, pero [[Operación Queen|non conseguiron cruzar]] o [[río Ruhr|Ruhr]] na súa ofensiva.<ref>{{Cita libro|title=The Siegfried Line campaign|apelidos=MacDonald|nome=Charles B.|publisher=United States Army Center of Military History|year=1993|url=http://www.history.army.mil/books/wwii/Siegfried/Siegfried%20Line/siegfried-fm.htm|pp=594–595|data-acceso=18 de outubro de 2016|data-arquivo=15 de xuño de 2010|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20100615174621/http://www.history.army.mil/books/wwii/Siegfried/Siegfried%20Line/siegfried-fm.htm|url-morta=yes}}</ref> En Italia, o avance Aliado freouse ó chegar á [[Liña Gótica]] alemá.<ref>{{Cita libro|last1=Forrest|first1=Glen|last2=Evans|first2=Anthony|last3=Gibbons|first3=David|year=2012|title=The Illustrated Timeline of Military History|url=https://archive.org/details/illustratedtimel0000forr|publisher=The Rosen Publishing Group|isbn=9781448847945|p=[https://archive.org/details/illustratedtimel0000forr/page/191 191]}}</ref> O 22 de xuño a Unión Soviética lanzou unha [[Operación Bagration|ofensiva estratéxica]] en [[Belarús]] que destruíu o [[Grupo Central do Exército Alemán]] case por completo.<ref name="Zaloga 1996 7">{{Cita libro|last=Zaloga|first=Steven J.|year=1996|title=Bagration 1944: The Destruction of Army Group Centre|url=https://archive.org/details/bagrationdestruc00libg|publisher=Osprey Publishing|isbn=978-1-85532-478-7|p=[https://archive.org/details/bagrationdestruc00libg/page/n6 7]}}</ref> Pouco despois [[Ofensiva Lvov-Sandomierz|unha nova ofensiva estratéxica]] forzou a retirada das tropas alemás do oeste de Ucraína e Polonia oriental. O avance soviético serviu de pulo para a [[Armia Krajowa|resistencia polaca]] que [[Operación Tempest|levou a cabo varios alzamentos]] contra a ocupación alemá. O maior destes [[Alzamento de Varsovia|alzamentos]] en [[Varsovia]], onde os soldados alemáns masacraron uns 200&nbsp;000 civís como represalia,<ref>{{Cita libro|last=Borowiec|first=Andrew|year=2001|title=Destroy Warsaw! Hitler's punishment, Stalin's revenge|url=https://archive.org/details/destroywarsawhit0000boro|publisher=Praeger|isbn=0-275-97005-1|p=[https://archive.org/details/destroywarsawhit0000boro/page/179 179]}}</ref> e outro [[Alzamento Nacional de Eslovaquia|alzamento]] en [[República Eslovaca (1939–45)|Eslovaquia]] non recibiron apoio soviético e foron subsecuentemente sufocados polos alemáns.<ref>{{Cita libro|last=Berend|first=Ivan T.|year=1996|title=Central and Eastern Europe, 1944–1993: Detour from the Periphery to the Periphery|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-55066-6|p=8}}</ref> A [[Ofensiva Jassy–Kishinev|ofensiva estratéxica]] do [[exército Vermello]] no leste de [[Romanía]] illou e destruíu un considerable número de tropas alemás e desencadeou un [[Golpe de estado de Romanía de 1944|golpe de estado en Romanía]] en favor do rei [[Miguel I de Romanía|Miguel I]] así como unha [[Revolución do 9 de setembro|revolución socialista]] en [[Bulgaria]], eventos tralos que ámbolos dous países pasaron a formar parte do bando Aliado.<ref>{{cita publicación periódica|título=German Plans for Victory, 1944–45|revista=Central European History|volume=26|número=2|ano=1993|pp=215-228|doi=10.1017/S0008938900020136|nome=Gerhard L.|apelidos=Weinberg}}</ref> [[Ficheiro:Crowds of French patriots line the Champs Elysees-edit2.jpg|miniatura|esquerda|Desfile pola [[Avenida dos Campos Elisios]] trala liberación de [[París]] en 1944.]] En setembro de 1944 as tropas soviéticas entraron en [[República Federal Socialista de Iugoslavia|Iugoslavia]] forzando unha rápida retirada das tropas alemás en [[Grecia]], [[Albania]] e na propia Iugoslavia para non quedar illadas do resto do exército alemán.<ref name="Evans 2008 653">{{Harvnb|Evans|2008|p=653}}</ref> Os [[partisanos iugoslavos|partisanos]] comunistas liderados por [[Josip Broz Tito]], que levaba liderando unha campaña de guerrillas con varios éxitos contra a [[ocupación alemá de Iugoslavia]] dende 1941, controlaban gran parte do territorio do país e comezaron unha serie de loitas para interromper a escapada das tropas alemás que estaban estacionadas no sur.<ref>{{cita publicación periódica|apelidos=Berger|nome=D. H.|ano=1995|título=The Use of Covert Paramilitary Activity as a Policy Tool: An Analysis of Operations Conducted by the United States Central Intelligence Agency|url=http://groups.uni-paderborn.de/kowag/geoeconomics/pdf/cia_6.pdf}}</ref> No norte de [[Serbia]] o exército Vermello, xunto a un limitado apoio de forzas búlgaras, asistiu ós partisanos nunha [[Ofensiva de Belgrado|liberación conxunta]] da capital [[Belgrado]] o 20 de outubro.<ref>{{cita publicación periódica|apelidos=Abram|nome=M.|ano=2012|título=20. Oktobar–Narratives of Identities in the Celebrations for Belgrade’s Liberation Day (1945-1961)|revista=History of Communism in Europe|volume=3|pp=169-187|doi=10.7761/HCE.3.169}}</ref> Uns poucos días despois os soviéticos realizaron un [[Ofensiva de Budapest|asalto masivo]] no territorio [[Hungría|húngaro]] [[Operación Panzerfaust|ocupado por Alemaña]] que se mantivo ata a [[Batalla de Budapest|caída]] de [[Budapest]] en febreiro de 1945.<ref>{{Cita libro|last1=Wiest|first1=Andrew|last2=Barbier|first2=M. K.|year=2002|title=Strategy and Tactics: Infantry Warfare|publisher=MBI Publishing Company|isbn=978-0-7603-1401-2|pp=65–66}}.</ref> Malia as vitorias soviéticas nos Balcáns, a [[Guerra de Continuación|dura resistencia finesa]] á [[Ofensiva Vyborg–Petrozavodsk|súa ofensiva]] en [[Carelia]] denegoulles a ocupación de [[Finlandia]] e deu paso a un [[Armisticio de Moscova|armisticio]],<ref>{{Cita libro|last=Wiktor|first=Christian L|title=Multilateral Treaty Calendar – 1648–1995|url=https://archive.org/details/multilateraltrea0000wikt|publisher=Kluwer Law International|year=1998|isbn=90-411-0584-0|page=[https://archive.org/details/multilateraltrea0000wikt/page/426 426]}}</ref> tralo que Finlandia pasou a [[Guerra de Laponia|combater no bando Aliado]].<ref>{{Cita libro| last = Ahto | first = Sampo | year = 1980 | language = fi | title = Aseveljet vastakkain&nbsp;– Lapin sota 1944–1945 | publisher = Kirjayhtymä | location = Helsinki | isbn = 978-951-26-1726-5}}</ref> A comezos de xullo de 1944 as forzas da Commonwealth no sueste asiático repeleron os asedios xaponeses en [[Assam]] e fixéronos retroceder ata o [[río Chindwin]],<ref name="Marston 2005 120">{{Harvnb|Marston|2005|p=120}}</ref> mentres que os chineses capturaron [[Myitkyina]].<ref>{{cita informe|apelidos=Taylor|nome=J. G.|ano=1957|título=Air supply in the Burma campaigns|editorial=AIR UNIV MAXWELL AFB AL RESEARCH STUDIES INST|id=ADA529960|tipo=Monográfico|url=http://oai.dtic.mil/oai/oai?verb=getRecord&metadataPrefix=html&identifier=ADA529960|data-acceso=19 de outubro de 2016|data-arquivo=19 de outubro de 2016|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20161019212116/http://oai.dtic.mil/oai/oai?verb=getRecord&metadataPrefix=html&identifier=ADA529960|url-morta=yes}}</ref> Na China continental os xaponeses obtiveron máis éxito, capturando Changsha a mediados de xuño e a cidade de [[Defensa de Hengyang|Hengyang]] a comezos de agosto.<ref>{{Harvnb|Jowett|Andrew|2002|p=8}}.</ref> Pouco tempo despois invadiron a provincia de [[Guangxi]], gañando varios enfrontamentos contra os chineses en [[Batalla de Guilin-Liuzhou|Guilin e Liuzhou]] cara a finais de novembro,<ref>{{Cita libro|last=Howard|first=Joshua H.|year=2004|title=Workers at War: Labor in China's Arsenals, 1937–1953|url=https://archive.org/details/workersatwarlabo0000howa|publisher=Stanford University Press|isbn=978-0-8047-4896-4|p=[https://archive.org/details/workersatwarlabo0000howa/page/140 140]}}</ref> e unindo as súas forzas da China e Indochina cara a mediados de decembro.<ref name="Drea 2003 54-57">{{Cita libro|last=Drea|first=Edward J.|year=2003|title=In the Service of the Emperor: Essays on the Imperial Japanese Army|publisher=University of Nebraska Press|isbn=978-0-8032-6638-4|pp=54-57}}</ref> Mentres tanto no Pacífico as forzas estadounidenses continuaron facendo presión no perímetro xaponés. A mediados de xuño de 1944 comezaron unha [[Campaña das Illas Palau e Marianas|ofensiva]] nas illas [[Palau]] e [[Illas Marianas|Marianas]], derrotando de forma decisiva ós xaponeses na [[batalla do mar de Filipinas]].<ref>{{cita libro|last=Shores |first=Christopher |title=Duel for the Sky: Ten Crucial Battles of World War II |publisher=Grub Street |ano=1985 |isbn=978-0-7137-1601-6|p=250}}</ref> Estas derrotas levaron á dimisión do primeiro ministro xaponés [[Hideki Tojo]], e facilitaron ós Estados Unidos bases aéreas dende as que lanzar ataques intensivos de bombardeiros pesados no territorio xaponés.<ref>{{cita libro|título=Great Power Competition for Overseas Bases: The Geopolitics of Access Diplomacy|nome=Robert E.|apelidos=Harkavy|editorial=Elsevier|ano=2013|isbn=9781483145204|p=111}}</ref> A finais de outubro os estadounidenses [[Batalla de Leyte|invadiron]] a illa de [[Leyte]], e pouco despois obtiveron outra vitoria na [[batalla do golfo de Leyte]], unha das maiores batallas navais da historia.<ref>{{cita libro|título=The Battle for Leyte Gulf: The Incredible Story of World War II's Largest Naval Battle|url=https://archive.org/details/battleforleytegu0000wood|nome1=C. Vann|apelidos1=Woodward|nome2=Evan|apelidos2=Thomas|editorial=Skyhorse Publishing Inc.|ano=2007|isbn=9781602391949|pp=[https://archive.org/details/battleforleytegu0000wood/page/1 1]-7}}</ref> === Colapso do Eixe e vitoria Aliada (1944–45) === [[Ficheiro:Yalta Conference 1945 Churchill, Stalin, Roosevelt.jpg|miniatura|dereita|[[Winston Churchill|Churchill]], [[Franklin D. Roosevelt|Roosevelt]] e [[Iosif Stalin|Stalin]] na [[Conferencia de Ialta]] de 1945.]] O 16 de decembro de 1944 Alemaña realizou un último intento na [[Fronte Occidental (segunda guerra mundial)|fronte occidental]] usando a maioría das súas reservas restantes para lanzar unha [[Batalla das Ardenas (1944)|contraofensiva masiva]] nas [[Ardenas]] co propósito de separar os Aliados occidentais, arrodear grandes porcións das súas tropas e capturar o porto de [[Anveres]] para forzar un acordo político cos Aliados.<ref name="parkerxiii">{{Cita libro|last=Parker|first=Danny S.|year=2004|title=Battle of the Bulge: Hitler's Ardennes Offensive, 1944–1945|url=https://archive.org/details/battleofbulgehit0000park||publisher=Da Capo Press|isbn=978-0-306-81391-7|pp=xiii–xiv, 6–8, 68–70, 329–330}}</ref> Cara a xaneiro de 1945 esta ofensiva foi repelida sen que Alemaña conseguise ningún dos seus obxectivos.<ref name="parkerxiii"/> En Italia, os Aliados mantiñan unha situación de táboas na liña defensiva alemá. A mediados de xaneiro os soviéticos e polacos [[Ofensiva Vístula-Oder|atacaron en Polonia]], avanzando dende o [[Río Vístula|Vístula]] ata o [[Río Oder|Oder]] e [[Ofensiva de Prusia oriental|atravesando]] [[Prusia]] oriental.<ref>{{Harvnb|Glantz|2001|p=85}}.</ref> O 4 de febreiro [[Franklin D. Roosevelt|Roosevelt]], [[Winston Churchill|Churchill]] e [[Iosif Stalin|Stalin]] reuníronse na [[Conferencia de Ialta]], acordando os termos da ocupación de Alemaña trala guerra e a data da entrada en guerra da Unión Soviética contra o Xapón.<ref>{{Harvnb|Beevor|2012|pp=709–22}}.</ref> En febreiro os soviéticos chegaron a [[Ofensiva de Silesia|Silesia]] e [[Ofensiva de Pomerania oriental|Pomerania]], mentres que os Aliados occidentais [[Invasión Aliada de Alemaña|entraron en Alemaña]] polo oeste achegándose ata o [[río Rin|Rin]]. Cara a marzo as forzas aliadas cruzaron o Rin polo [[Operación Plunder|norte]] e polo [[Remagen|sur]] do [[río Ruhr|Ruhr]], [[Bolsa do Ruhr|arrodeando o Grupo B do Exército Alemán]],<ref>{{Cita libro|last=Buchanan|first=Tom|year=2006|title=Europe's Troubled Peace, 1945–2000|url=https://archive.org/details/europestroubledp0000buch|publisher=Blackwell Publishing|isbn=978-0-631-22162-3|p=[https://archive.org/details/europestroubledp0000buch/page/21 21]}}.</ref> mentres que os soviéticos chegaron ata [[Viena]].<ref>{{Cita libro | last = Gosztony | first = Peter | title = Endkampf an der Donau 1944/45 | year = 1978 | publisher = Molden Taschenbuch Verlag | lingua=de | isbn = 3-217-05126-2 |pp=261-263}}</ref> A comezos de abril os Aliados finalmente [[Ofensiva da primavera de 1945 en Italia|conseguiron avanzar en Italia]] continuando ata chegar a Alemaña occidental, mentres que forzas soviéticas e polacas comezaron o ataque a [[Berlín]] a finais de mes. As forzas estadounidenses e soviéticas [[Día do Elba|uníronse]] no [[río Elba]] o 25 de abril.<ref>{{cita novas|título=East Germany Elbe Meeting|revista=[[Time (revista)|Time]]|apelidos=Davidson|nome=Spencer|data=6 de maio de 1985|url=http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,967556,00.html|subscrición=si}}</ref> O 30 de abril de 1945 o [[Reichstag]] foi capturado, sinalizando a derrota militar da [[Alemaña nazi]].<ref name="Shepardson 1998">{{Cita publicación periódica|last=Shepardson|first=Donald E.|year=1998|title=The Fall of Berlin and the Rise of a Myth|url=https://archive.org/details/sim_journal-of-military-history_1998-01_62_1/page/135|journal=Journal of Military History|volume=62|issue=1|pages=135–154|jstor=120398|doi=10.2307/120398}}</ref> Varios cambios de liderado tiveron lugar durante este período. Roosevelt faleceu o 12 de abril e foi sucedido por [[Harry Truman]],<ref>{{cita libro|título=Conflict and Crisis: The Presidency of Harry S. Truman, 1945-1948|apelidos=Donovan|nome=Robert J.|editorial=University of Missouri Press|ano=1996|isbn=9780826210661|pp=7-9}}</ref> [[Benito Mussolini|Mussolini]] faleceu nas mans dos [[Movemento de resistencia italiano|partisanos italianos]] o 28 de abril,<ref name="O'Reilly 2001 244">{{Harvnb|O'Reilly|2001||p=244}}</ref> e dous días despois [[Morte de Adolf Hitler|Hitler suicidouse]] e foi sucedido polo almirante [[Karl Dönitz]].<ref>{{Harvnb|Kershaw|2001|p=823}}</ref> As forzas alemás rendéronse en Italia o 29 de abril.{{Sfn|Wells|2013|p=xxix}} A [[Instrumento alemán de rendición|rendición total e incondicional de Alemaña]] foi asinada o [[Día da Vitoria en Europa|7 de maio]], facéndose efectiva ó finalizar o [[Día da Vitoria (Fronte Oriental)|8 de maio]],<ref name="Evans 2008 737">{{Harvnb|Evans|2008|p=737}}</ref> aínda que o Grupo Central do Exército Alemán [[Ofensiva de Praga|mantivo a resistencia]] en [[Praga]] ata o 11 de maio.<ref name="Glantz 1998 34">{{Cita libro|last=Glantz |first=David M.|year=1998|title=When Titans Clashed: How the Red Army Stopped Hitler|url=https://archive.org/details/whentitansclashe00glan_0 |publisher=University Press of Kansas|isbn=978-0-7006-0899-7|p=[https://archive.org/details/whentitansclashe00glan_0/page/24 24]}}</ref> [[Ficheiro:Reichstag after the allied bombing of Berlin.jpg|miniatura|esquerda|O [[Reichstag]] o 3 de xuño de 1945 trala súa captura por parte dos Aliados.]] No Pacífico as forzas estadounidenses xunto as forzas da [[Commonwealth de Filipinas]] avanzaron en [[Campaña das Filipinas (1944–45)|Filipinas]], [[Batalla de Leyte|eliminando a última resistencia]] dos xaponeses en [[Leyte]] entre marzo e abril de 1945.<ref>{{cita libro|apelidos=Prefer|nome=N.N.|ano=2012|título=Leyte 1944|url=https://archive.org/details/leyte1944soldier0000pref|editorial=Casemate Publishers|ISBN=9781612001555|p=[https://archive.org/details/leyte1944soldier0000pref/page/324 324]}}</ref> [[Batalla de Luzón|Desembarcaron]] en [[Luzón]] en xaneiro de 1945<ref>{{Cita libro| title = Command Decisions| nome-editor = Kent Roberts| apelidos-editor = Greenfield| url = http://www.history.army.mil/books/70-7_0.htm| publisher = United States Army Center of Military History| year = 2000| origyear = 1960| id = CMH Pub 70-7| chapter = Luzon Versus Formosa| first = Robert Ross| last = Smith| chapterurl = http://www.history.army.mil/books/70-7_21.htm| data-acceso = 19 de outubro de 2016| data-arquivo = 30 de decembro de 2007| url-arquivo = https://web.archive.org/web/20071230145455/http://www.history.army.mil/books/70-7_0.htm| url-morta = yes}}</ref> e [[Batalla de Manila (1945)|recapturaron]] [[Manila]] en marzo.<ref>{{cita libro|título=By sword and fire: the destruction of Manila in World War II, 3 February-3 March 1945|nome=Alphonso J.|apelidos=Aluit|editorial=Bookmark|ano=1995|isbn=9789715691628}}</ref> As batallas continuaron en Luzón, [[Batalla de Mindanao|Mindanao]] e outras illas de Filipinas ata a fin da guerra.<ref>{{Cita libro|last=Chant|first=Christopher|year=1986|title=The Encyclopedia of Codenames of World War II|url=https://archive.org/details/encyclopediaofco0000chan|publisher=Routledge & Kegan Paul|page=[https://archive.org/details/encyclopediaofco0000chan/page/118 118]|isbn=0-7102-0718-2}}</ref> Mentres tanto as [[Forzas Aéreas do Exército dos Estados Unidos]] (USAAF) destruíron cidades e vilas estratéxicas no Xapón co obxectivo de destruír a industria de guerra xaponesa e reducir a moral civil. Na noite do 9 ó 10 de marzo, [[bombardeiro]]s [[Boeing B-29 Superfortress|B-29]] da USAAF [[Bombardeo de Toquio|atacaron]] [[Toquio]] con miles de [[Dispositivo incendiario|bombas incendiarias]], matando uns 100&nbsp;000 civís e destruíndo uns 41&nbsp;km<sup>2</sup> en poucas horas.<ref>{{cita publicación periódica|apelidos=Selden|nome=M.|ano=2007|título=A Forgotten Holocaust: US Bombing Strategy, the Destruction of Japanese Cities and the American Way of War from World War II to Iraq|revista=Japan Focus|data=2 de maio de 2007|volume=5|número=5|url=http://apjjf.org/-Mark-Selden/2414/article.html}}</ref> Durante os cinco meses seguintes a USAAF [[Ataques aéreos no Xapón|bombardeou un total de 67 cidades xaponesas]], matando uns 393&nbsp;000 civís e destruíndo un 65% das súas construcións.<ref>{{Cita publicación periódica|author=John Dower|title=Lessons from Iwo Jima|journal=Perspectives|year=2007|volume= 45|issue=6|pages=54–56|url=https://www.historians.org/publications-and-directories/perspectives-on-history/september-2007/lessons-from-iwo-jima}}</ref> En maio de 1945 tropas australianas [[Campaña de Borneo (1945)|desembarcaron]] en [[Borneo]], capturando os campos petrolíferos da illa.<ref>{{cita publicación periódica|título=Prelude to invasion: covert operations before the re-occupation of Northwest Borneo, 1944-45|apelidos=Gin|nome= O. K.|revista=Journal of the Australian War Memorial|número=37|ano=2002|url=http://go.galegroup.com/ps/i.do?p=AONE&sw=w&u=litchfield_az&v=2.1&it=r&id=GALE%7CA120109460&sid=googleScholar&asid=0f55ef0d9d66fbe62b41bf612c311ee1}}</ref> Forzas británicas, estadounidenses e chinesas derrotaron os xaponeses no [[Campaña de Birmania|norte de Birmania]] en marzo, continuando cun avance británico que chegou a [[Rangún]] cara ó 3 de maio.<ref name="Drea 2003 54-57"/> A China comezou un contraataque no [[Batalla de Hunan occidental|oeste de Hunan]] que tivo lugar entre o 6 de abril e o 7 de xuño de 1945.<ref>{{cita libro|apelidos=Wilson|nome=Dick|título=When Tigers Fight: The Story of the Sino-Japanese War, 1937-1945|url=https://archive.org/details/whentigersfights00wils|ano=1982|editorial=Viking|isbn=978-0670760039|pp=[https://archive.org/details/whentigersfights00wils/page/246 246]-248}}</ref> As forzas navais e anfibias estadounidenses tamén avanzaron cara ó Xapón, con vitorias nas batallas de [[Batalla de Iwo Jima|Iwo Jima]] en marzo e [[Batalla de Okinawa|Okinawa]] a finais de xuño.<ref>{{Harvnb|Jowett|Andrew|2002|p=6}}</ref> Ó mesmo tempo submarinos estadounidenses interceptaron as importacións xaponesas, reducindo drasticamente a capacidade xaponesa de dar subministracións ás súas forzas militares.<ref name="results of german and american submarines">{{Cita web |last=Poirier |first=Michel Thomas |title=Results of the German and American Submarine Campaigns of World War II |url=http://www.navy.mil/navydata/cno/n87/history/wwii-campaigns.html |publisher=U.S. Navy |date=20 de outubro de 1999 |accessdate=13 de abril de 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080409052122/http://www.navy.mil/navydata/cno/n87/history/wwii-campaigns.html |archivedate=09 de abril de 2008 |urlmorta=yes }}</ref> O 11 de xullo os líderes aliados reuníronse en [[Postdam]], [[Conferencia de Postdam|confirmando os anteriores acordos]] sobre Alemaña,<ref name="Williams 2006 90">{{Cita libro|last=Williams|first=Andrew|year=2006|title=Liberalism and War: The Victors and the Vanquished|url=https://archive.org/details/liberalismwarvic00will|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-35980-1|p=[https://archive.org/details/liberalismwarvic00will/page/n100 90]}}</ref> e reiterando a demanda da rendición incondicional do Xapón, afirmando especificamente que "a alternativa para o Xapón e unha rápida e completa destrución".<ref name="Miscamble 2007">{{Cita libro|last=Miscamble|first=Wilson D.|year=2007|title=From Roosevelt to Truman: Potsdam, Hiroshima, and the Cold War|url=https://archive.org/details/fromroosevelttot0000misc|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-86244-8|p=[https://archive.org/details/fromroosevelttot0000misc/page/n222 201]-204}}</ref> Paralelamente a esta conferencia, o Reino Unido celebrou eleccións xerais, e [[Clement Attlee]] substituíu a Churchill como primeiro ministro do país.<ref name="Miscamble 2007"/> En agosto a USAAF [[Bombardeos de Hiroshima e Nagasaki|lanzou dúas bombas atómicas]] nas cidades xaponesas de [[Hiroshima]] e [[Nagasaki]]. Os aliados xustificaron estes bombardeos como unha necesidade militar para evitar a [[Operación Downfall|invasión do Xapón]] que tería un custo de entre 250&nbsp;000 e 500&nbsp;000 soldados Aliados e millóns de tropas e civís xaponeses.<ref>{{Cita libro |title=Defeating Japan: The Joint Chiefs of Staff and Strategy in the Pacific War, 1943–1945 |pages=133–144 |ano=2012 |nome=Charles F.|apelidos=Brower |publisher=Palgrave Macmillan|isbn=978-1137025210}}</ref> Entre os dous bombardeos os soviéticos [[Invasión soviética de Manchuria|invadiron]] o territorio xaponés en [[Manchuria]], derrotaron o [[Exército Kwantung]], naquel momento a maior forza armada dos xaponeses,<ref>{{Cita publicación periódica |apelidos=Glantz |nome=David M. |year=2005 |title=August Storm: The Soviet Strategic Offensive in Manchuria |url=http://www-cgsc.army.mil/carl/resources/csi/glantz3/glantz3.asp |series=Leavenworth Papers |número=7 |publisher=Combined Arms Research Library |oclc=58391678 |accessdate=15 de xullo de 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080302130751/http://www-cgsc.army.mil/carl/resources/csi/glantz3/glantz3.asp |archivedate=02 de marzo de 2008 |data= |revista= |urlmorta=yes }}</ref><ref name="Pape 1993">{{Cita publicación periódica|last=Pape|first=Robert A.|year=1993|title=Why Japan Surrendered|url=https://archive.org/details/sim_international-security_fall-1993_18_2/page/154|journal=International Security|volume=18|issue=2|pages=154–201|jstor=2539100|doi=10.2307/2539100}}</ref> e capturaron a illa [[Sakhalin]] e as [[Illas Kuriles]].<ref>{{cita publicación periódica|apelidos1=Slavinsky|nome1=B.N.|apelidos2=Erickson|nome2=L.|ano=1993|título=The soviet occupation of the Kurile Islands and the plans for the capture of Northern Hokkaidō|url=https://archive.org/details/sim_japan-forum_1993-04_5_1/page/95|revista=Japan Forum|volume=5|número=1|pp=95-114|doi=10.1080/09555809308721479}}</ref> O 15 de agosto de 1945, o [[Rendición do Xapón|Xapón rendeuse de forma incondicional]], asinando os [[Instrumento da Rendición xaponesa|documentos da rendición]] na cuberta do acoirazado estadounidense [[USS Missouri (BB-63)|USS ''Missouri'']] o 2 de setembro de 1945, finalizando desta forma a segunda guerra mundial.<ref name="Beevor 2012 776">{{Harvnb|Beevor|2012|p=776}}.</ref> == Resultados == [[Ficheiro:Map-Germany-1945.svg|miniatura|esquerda|Divisións da [[Ocupación aliada de Alemaña|ocupación de Alemaña]] trala guerra.]] Os Aliados estableceron administracións para a ocupación en [[Ocupación aliada de Austria|Austria]] e [[Ocupación aliada de Alemaña|Alemaña]]. [[Austria]] converteuse posteriormente nun estado neutral, non aliñado con ningún bloque político,<ref>{{Cita libro|nome1=Joseph|apelidos1=Kruzel|nome2=Michael H.|apelidos2=Haltzel|título=Between the Blocs: Problems and Prospects for Europe's Neutral and Nonaligned States|url=https://archive.org/details/isbn_0521375584|editorial=Cambridge University Press|ano=1989|isbn=9780521375580|pp=xv-xviii}}</ref> mentres que [[Alemaña]] quedou divida ''de facto'', creándose os estados independentes da [[República Federal Alemá]] na zona de ocupación occidental controlada polos [[Aliados da segunda guerra mundial|Aliados]], e da [[República Democrática Alemá]] na zona de ocupación oriental controlada pola [[Unión Soviética]].{{Sfn|Wettig|2008|pp=96–100}}. Nos anos seguintes á guerra instaurouse un programa de [[desnazificación]] en Alemaña que deu lugar a unha [[Xuízos de Nuremberg|persecución de criminais de guerra Nazis]] e a eliminación dos antigos Nazis do poder,<ref>{{cita libro|título= Exorcising Hitler: The Occupation and Denazification of Germany |url= https://archive.org/details/exorcisinghitler0000tayl_s1s3 | apelidos= Taylor|nome=Frederick | editorial = Bloomsbury Press | ano= 2011 | isbn = 978-1-60819-503-9|pp=[https://archive.org/details/exorcisinghitler0000tayl_s1s3/page/249 249]-278}}</ref><ref>{{cita publicación periódica|apelidos=Lippman|nome=M.|ano=1998|título=Pursuit of Nazi War Criminals in the United States and in Other Anglo-American Legal Systems|revista=Cal. W. Int'l LJ|volume=29|número=1}}</ref> aínda que en anos posteriores esta política deu lugar a outras enfocadas na amnistía e reintegración dos antigos nazis na sociedade da Alemaña occidental.<ref name="Frei 2002 41_66">{{Cita libro|apelidos=Frei|nome=Norbert|ano=2002|título=Adenauer's Germany and the Nazi Past: The Politics of Amnesty and Integration|url=https://archive.org/details/adenauersgermany00frei|editorial=Columbia University Press|isbn=978-0-231-11882-8|pp=[https://archive.org/details/adenauersgermany00frei/page/41 41]–66}}</ref> Tralo fin da guerra Alemaña perdeu un cuarto do territorio que posuía en 1937 antes desta. No lado oriental, [[Polonia]] tomou os territorios de [[Silesia]], [[Neumark]] e gran parte de [[Pomerania]]. [[Prusia Oriental]] quedou dividida entre Polonia e a Unión Soviética. Uns 9 millóns de alemáns foron expulsados destas provincias, xunto a outros 3 millóns que foron expulsados de [[Sudetenland]] en [[Checoslovaquia]]. A Unión Soviética pola súa banda incorporou as provincias polacas ó leste da [[liña Curzon]], das que uns 2 millóns de polacos foron expulsados,{{Sfn|Roberts|2006|p=43}} o nordeste de [[Romanía]],{{Sfn|Roberts|2006|p=55}}{{Sfn|Shirer|1990|p=794}} partes de [[Finlandia]] oriental,<ref name="ckpipe">{{Cita libro|apelidos=Kennedy-Pipe|nome=Caroline|ano=1995|título=Stalin's Cold War: Soviet Strategies in Europe, 1943–56|editorial=Manchester University Press|isbn=978-0-7190-4201-0|pp=123-124}}</ref> e os tres [[estados bálticos]].{{Sfn|Wettig|2008|pp=20–21}}<ref name="Senn 2007 169,227?">{{Cita libro|apelidos=Senn|nome=Alfred Erich|ano=2007|título=Lithuania 1940: Revolution from Above|url=https://archive.org/details/lithuaniarevolut00senn|editorial=Rodopi|isbn=978-90-420-2225-6|pp=[https://archive.org/details/lithuaniarevolut00senn/page/n175 169], 227}}</ref> [[Ficheiro:EasternBloc BorderChange38-48.svg|miniatura|dereita|Expansión soviética e creación do [[Bloque do leste]] trala guerra.]] Nun esforzo para manter a paz<ref name="Yoder 1997 39">{{Cita libro|apelidos=Yoder|nome=Amos|ano=1997|título=The Evolution of the United Nations System|url=https://archive.org/details/evolutionofunite0000yode|edición=3ª|editorial=Taylor & Francis|isbn=1-56032-546-1|p=[https://archive.org/details/evolutionofunite0000yode/page/39 39]}}</ref> e crear unha identidade común europea,<ref>{{cita web|title=From War to Peace: A European Tale|url=http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2012/eu-lecture_en.html|publisher="From War to Peace: A European Tale". Nobel Lecture by the European Union|páxina-web=nobelprize.org|data-acceso=4 de xaneiro 2014|nome=Herman|apelidos=Van Rompuy|ligazónautor1=Herman Van Rompuy|nome2=José Manuel|apelidos2=Durão Barroso|ligazónautor2=José Manuel Durão Barroso|data=10 de decembro de 2012}}</ref> os Aliados formaron a [[Organización das Nacións Unidas]] oficialmente o 24 de outubro de 1945,<ref>{{cita libro|título=Basic Facts about the United Nations|url=https://archive.org/details/basicfactsabout000unit|editorial=United Nations Publications|ano=2004|isbn=9789211009361|p=[https://archive.org/details/basicfactsabout000unit/page/3 3]}}</ref> e adoptaron a [[Declaración Universal dos Dereitos Humanos]] en 1948 como un estándar común para tódolos estados membros.<ref name="Waltz 2002">{{Cita publicación periódica|apelidos=Waltz|nome=Susan|ano=2002|título=Reclaiming and Rebuilding the History of the Universal Declaration of Human Rights|url=https://archive.org/details/sim_third-world-quarterly_2002_23_3/page/437|revista=Third World Quarterly|volume=23|número=3|pp=437–448|jstor=3993535|doi=10.1080/01436590220138378}}</ref> As grandes potencias vencedoras da guerra —os [[Estados Unidos de América]], a Unión Soviética, a [[China]], o [[Reino Unido]] e [[Francia]]— pasaron a ser os membros permanentes do [[Consello de Seguridade da ONU|Consello de Seguridade]],<ref name="The UN Security Council">{{cita web|título=The UN Security Council|url=http://www.unfoundation.org/what-we-do/issues/united-nations/the-un-security-council.html|data-acceso=15 de maio de 2012|páxina-web=United Nations Foundation|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120620101548/http://www.unfoundation.org/what-we-do/issues/united-nations/the-un-security-council.html|dataarquivo=20 de xuño de 2012|urlmorta=yes}}</ref> malia que a alianza entre os Aliados occidentais e a Unión Soviética xa comezara a deteriorarse incluso antes do final da guerra.<ref name="Kantowicz 2000 6">{{Cita libro|apelidos=Kantowicz|nome=Edward R.|ano=2000|título=Coming Apart, Coming Together|url=https://archive.org/details/comingapartcomin0000kant|editorial=William B. Eerdmans Publishing Company|isbn=978-0-8028-4456-9|p=[https://archive.org/details/comingapartcomin0000kant/page/6 6]}}</ref> Europa quedou dividida entre as dúas [[esfera de influencia|esferas de influencia]] occidental e soviética.<ref name="Trachtenberg 1999 33">{{cita libro|apelidos=Trachtenberg|nome=Marc|ano=1999|título=A Constructed Peace: The Making of the European Settlement, 1945–1963|url=https://archive.org/details/constructedpeace0000trac|editorial=Princeton University Press|isbn=978-0-691-00273-6|p=[https://archive.org/details/constructedpeace0000trac/page/n50 33]}}</ref> Gran parte dos países de Europa central e oriental quedaron dentro do [[Bloque do leste|bloque soviético]], dando lugar ó establecemento de réximes [[comunismo|comunistas]] neses países co apoio parcial ou total das autoridades soviéticas da ocupación. Como resultado, [[República Popular de Polonia|Polonia]], [[República Popular de Hungría|Hungría]], [[Alemaña oriental]],<ref name="Applebaum 2012">{{cita libro|apelidos=Applebaum|nome=Anne|ano=2012|título=Iron Curtain: The Crushing of Eastern Europe 1944–56|location=London|editorial=Allen Lane|isbn=978-0-7139-9868-9}}</ref> [[República Socialista Checoslovaca|Checoslovaquia]], [[República Socialista de Romanía|Romanía]] e [[República Socialista Popular de Albania|Albania]]<ref name="Naimark 2010">{{cita libro|apelidos=Naimark|first1=Norman|ano=2010|chapter=The Sovietization of Eastern Europe, 1944–1953|nome-editor1=Melvyn P.|apelidos-editor1=Leffler|nome-editor2=Odd Arne|apelidos-editor2=Westad|título=The Cambridge History of the Cold War, Volume&nbsp;I: Origins|pp=175–197|editorial=Cambridge University Press|isbn= 978-0-521-83719-4}}</ref> pasaron a ser [[estado satélite|estados satélite]] soviéticos.<ref>{{cita libro|título=Soviet Policy in Eastern Europe|serie=The Yale paperbounds|volume=545|nome-editor=Sarah Meiklejohn|apelidos-editor=Terry|editorial=Yale University Press|ano=1984|isbn=9780300031317|p=318|nome=Raymond L.|apelidos=Garthoff}}</ref> Pola súa banda, [[República Federal Socialista de Iugoslavia|Iugoslavia]] levou a cabo unha política totalmente independente, causando certa tensión política coa Unión Soviética.<ref name="Swain 1992">{{cita publicación periódica|apelidos=Swain|nome=Geoffrey|ano=1992|título=The Cominform: Tito's International?|journal=The Historical Journal|volume=35|issue=3|pp==641–663|doi=10.1017/S0018246X00026017}}</ref> A división do mundo de posguerra quedou formalizada na creación de dúas alianzas militares internacionais, a [[OTAN]] liderada polas Nacións Unidas e o [[Pacto de Varsovia]] liderado pola Unión Soviética.<ref name="Borstelmann 2005 318">{{cita libro|apelidos=Borstelmann|nome=Thomas|ano=2005|chapter=The United States, the Cold War, and the color line|nome-editor1=Melvyn P.|apelidos-editor1=Leffler|nome-editor2=David S.|apelidos-editor2=Painter|título=Origins of the Cold War: An International History|edición=2ª|editorial=Routledge|isbn=978-0-415-34109-7|p=318}}</ref> Os anos seguintes da súa creación, coñecidos como o período de [[guerra fría]], supuxeron un longo período de tensións políticas e competición militar entre elas, dando lugar a unha [[carreira de armamento]] e un número de [[guerra delegada|guerras delegadas]] sen precedentes.<ref>{{cita libro|editor1-apelidos=Leffler|editor1-nome=Melvyn P.|editor2-apelidos=Westad|editor2-nome=Odd Arne|ano=2010|título=The Cambridge History of the Cold War|editorial=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-83938-9}}</ref> En Asia, os Estados Unidos lideraron a [[ocupación do Xapón|ocupación]] do [[Xapón]] e a [[Protectorado das Illas do Pacífico|administración das illas xaponesas]] no [[Océano Pacífico|Pacífico Occidental]], mentres que os soviéticos tomaron o control de [[Sakhalin]] e das [[Illas Kuriles]].<ref name="Weinberg 2005 911">{{Harvnb|Weinberg|2005|p=911}}.</ref> [[Corea]], anteriormente baixo dominio xaponés, foi [[División de Corea|dividida e ocupada]] polos Estados Unidos no [[Corea do Sur|sur]] e pola Unión Soviética no [[Corea do Norte|norte]] entre 1945 e 1948. Isto deu paso á creación de dúas repúblicas separadas polo paralelo 38 en 1948, cada unha delas reclamando o goberno lexítimo de toda a península e desembocando na [[guerra de Corea]].<ref>{{cita libro|apelidos=Stueck|nome=William|ano=2010|chapter=The Korean War|nome-editor1=Melvyn P.|apelidos-editor1=Leffler|nome-editor2=Odd Arne|apelidos-editor2=Westad|título=The Cambridge History of the Cold War, Volume&nbsp;I: Origins|pp=266–287 |editorial=Cambridge University Press |isbn= 978-0-521-83719-4}}</ref> Na China as forzas nacionalistas e comunistas [[Guerra Civil Chinesa|retomaron a guerra civil]] en xuño de 1946. As forzas comunistas saíron vitoriosas e estableceron a [[República Popular da China]] no continente, mentres que as forzas nacionalistas retiráronse a [[Taiwán]] en 1949.<ref name="Lynch 2010 12_13">{{cita libro|apelidos=Lynch|nome=Michael|ano=2010|título=The Chinese Civil War 1945–49|editorial=Osprey Publishing|isbn=978-1-84176-671-3|pp=12–3}}</ref> No Oriente Medio, os países [[pobo árabe|árabes]] rexeitaron o [[Plan das Nacións Unidas para a partición de Palestina]] e a creación do estado de [[Israel]], dando lugar a un aumento na intensidade do [[conflito árabe-israelí]]. Malia que as potencias europeas tentaron manter algúns ou tódolos seus territorios coloniais, a perda de prestixio e recursos durante a guerra resultou determinante neste aspecto e deu como resultado unha [[descolonización]] global en [[África]] e [[Asia]].<ref name="JMRoberts 1996 589">{{Cita libro|apelidos=Roberts|nome=J. M.|ano=1997|título=The Penguin History of Europe|url=https://archive.org/details/penguinhistoryof00robe_1|editorial=Penguin Books|isbn=978-0-14-026561-3|p=[https://archive.org/details/penguinhistoryof00robe_1/page/589 589]}}</ref><ref>{{cita libro|apelidos=Darwin|nome=John|ano=2007|título=After Tamerlane: The Rise & Fall of Global Empires 1400–2000|editorial=Penguin Books|isbn=978-0-14-101022-9|pp=441–3, 464–8}}</ref> == Galiza na segunda guerra mundial == {{Artigo principal|Galiza na segunda guerra mundial}} Como o resto de [[España]], [[Galiza]] non entrou directamente no conflito. Porén, segundo un estudo dos historiadores [[Emilio Grandío Seoane|Emilio Grandío]] e [[Javier Rodríguez González|Javier Rodríguez]] tivo unha importancia estratéxica durante a guerra.<ref>{{Cita web |url=http://www.farodevigo.es/gran-vigo/2012/07/06/estudio-constata-relevancia-galicia-ii-guerra-mundial/663065.html |título=Un estudio constata la relevancia de Galicia en la II Guerra Mundial |autor=Ana González Liste |data=6 de xullo de 2012|xornal=[[Faro de Vigo]] |dataacceso=25 de maio de 2013|lingua=es}}</ref><ref>{{cita libro|título=War Zone: La segunda guerra mundial en el noroeste de la peninsula iberica|apelidos-editor1=Grandío Seoane|nome-editor1=Emilio|apelidos-editor2=Rodríguez González|nome-editor2=Javier|serie=Puntos de vista|editorial=Editorial Eneida|ano=2013|isbn=978-8415458043|lingua=es}}</ref> Das [[Minaría|minas]] de [[volframio]] galegas, como as de [[Minas de San Fins|San Fins]], saía o [[mineral]] co que os alemáns, entre outras cousas, blindaban os seus [[Carro de combate|tanques]],<ref>{{Cita libro |nome=Eduardo |apelidos=Rolland |ligazónautor=Eduardo Rolland |título=Galicia en guerra:Espías, batallas, submarinos e volframio: do desfile da Wehrmacht en Vigo á fuxida dos criminais nazis |ano=2006 |editorial=[[Edicións Xerais de Galicia]] |isbn=978-8497824651|pp=11–12|lingua=gl}}</ref> utilizando empresas pantalla para controlar a produción e o transporte deste.<ref>{{Cita web |url=http://www.usc.es/estaticos/congresos/histec05/b11_rodriguez_galdo_losada.pdf |título=El ciclo de creación de empresas mineras en Galicia vinculado a la demanda internacional de volframio |nome=María Xosé |apelidos=Rodríguez Galdo |autor2=Losada Álvarez, Abel |editorial=Universidade de Santiago de Compostela, Universidade de Vigo|lingua=es}}</ref> Centos de galegos viaxaron para loitar cos alemáns na [[Fronte Oriental (segunda guerra mundial)|Fronte Oriental]], dentro da [[División Azul]].<ref name="DivAzul">{{Cita publicación periódica |url=http://www.usc.es/export/sites/default/gl/departamentos/hiscoamg/descargas/Artigo_el_Tercer_Reich.pdf |título=El Tercer Reich, la Wehrmacht y la División Azul, 1941-1945: Memoria e imágenes contrapuesta |nome=Xosé Manoel |apelidos=Núñez Seixas |ligazónautor=Xosé Manoel Núñez Seixas |data=2008 |lingua=es |editorial=Asociacion de Historia Contemporánea |issn=1134-2277 |revista=Ayer |volume=69 |número=1 |páxinas=47-72 |jstor=41325321 |data-acceso=01 de maio de 2013 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20150415193917/http://www.usc.es/export/sites/default/gl/departamentos/hiscoamg/descargas/Artigo_el_Tercer_Reich.pdf |dataarquivo=15 de abril de 2015 |urlmorta=yes }}</ref> Por outra banda, antigos combatentes republicanos loitaron cos aliados, sendo moitos deles recluídos en [[Campo de concentración|campos de concentración]].<ref>{{Cita novas|url=http://www.galiciaconfidencial.com/noticia/6965-galegos-pasaron-polos-campos-concentracion-nazis|título=Os galegos que pasaron polos campos de concentración nazis|lingua=gl|data=17 de xaneiro de 2011|data-acceso=15 de setembro de 2016|xornal=Galicia Confidencial}}</ref> Dos portos galegos saían [[U-Boot]] alemáns, e para manter a comunicación con estes, os nazis construíron en [[Cospeito]] unha [[Torres de Arneiro|antena]] que enviaba o sinal que permitía a navegación. Unha vez rematou o conflito, moitos criminais nazis utilizaron os [[Porto (comunicacións)|portos]] de [[Porto de Vigo|Vigo]] e [[Porto de Ferrol|Ferrol]] para fuxir a [[América do Sur]].<ref>{{Cita web |url=https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnxjYWl4b25kb2llc3xneDo2YWIzNzI5NjBhZDczYjIw |título=Objetivo Galicia |apelidos=Rodríguez|nome=Salvador|data=6 de setembro de 2009 |xornal=Faro de Vigo |dataacceso=30 de maio de 2013|lingua=es}}</ref> == Impacto e consecuencias == === Perdas humanas e crimes de guerra === {{VT|Holocausto}} [[Ficheiro:Baixas da Segunda Guerra Mundial.png|dereita|miniatura|400px|Baixas humanas na segunda guerra mundial.]] A segunda guerra mundial foi o conflito militar con maior número de mortos na historia da [[humanidade]].<ref>{{Cita libro|apelidos=Sommerville |nome=Donald |ano=2008 |título=The Complete Illustrated History of World War Two: An Authoritative Account of the Deadliest Conflict in Human History with Analysis of Decisive Encounters and Landmark Engagements |url=https://archive.org/details/completeillustra0000somm |lugar=Leicester |editorial=Lorenz Books |isbn=9780754818984|p=[https://archive.org/details/completeillustra0000somm/page/n8 5]}}</ref> As estimacións do número total de falecidos durante a guerra varían segundo as fontes, xa que moitas das mortes non foron rexistradas. A maioría de fontes indica que faleceron ó redor duns 75 millóns de persoas, incluíndo uns 20 millóns de militares e uns 40 millóns de civís. Gran parte das baixas civís foron a causa de [[xenocidio]] deliberado, masacres, bombardeos estratéxicos, [[enfermidade]]s e [[fame]].<ref name="WWII: C&C">{{cita web|apelidos=O'Brien|nome=Prof. Joseph V|título=World War II: Combatants and Casualties (1937–1945)|url=http://web.jjay.cuny.edu/~jobrien/reference/ob62.html|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20101225004221/http://web.jjay.cuny.edu/~jobrien/reference/ob62.html|data-arquivo=25 de decembro de 2010|páxina-web=Obee's History Page|editorial=John Jay College of Criminal Justice|data-acceso=28 de decembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref><ref>{{cita web|nome=Matthew|apelidos=White|título=Source List and Detailed Death Tolls for the Twentieth Century Hemoclysm|url=http://necrometrics.com/20c5m.htm#Second|páxina-web=Historical Atlas of the Twentieth Century|data-acceso=20 de abril de 2007}}</ref><ref>{{cita web|título=World War II Fatalities|url=http://secondworldwar.co.uk/index.php/fatalities|páxina-web=secondworldwar.co.uk|data-acceso=20 de abril de 2007}}</ref> A Unión Soviética perdeu uns 27 millóns de persoas durante a guerra,<ref>{{Cita libro|apelidos=Hosking|nome=Geoffrey A.|ano=2006|título=Rulers and Victims: The Russians in the Soviet Union|url=https://archive.org/details/rulersvictimsrus00hosk|editorial=Harvard University Press|isbn=978-0-674-02178-5|p=[https://archive.org/details/rulersvictimsrus00hosk/page/242 242]}}</ref> repartidos en 8,7 millóns de militares e uns 19 millóns de civís. Das baixas militares, 5,7 millóns eran de [[etnia]] [[pobo ruso|rusa]], seguidos duns 1,3 millóns de etnia [[pobo ucraíno|ucraína]].<ref name="Ell&Mak 1994">{{Cita publicación periódica|apelidos1=Ellman|nome1=M.|apelidos2=Maksudov|nome2=S.|ano=1994|título=Soviet Deaths in the Great Patriotic War: A Note|url=http://sovietinfo.tripod.com/ELM-War_Deaths.pdf|revista=Europe-Asia Studies|volume=46|número=4|páxinas=671–680|jstor=152934|doi=10.1080/09668139408412190|pmid=12288331}}</ref> En conxunto, un cuarto da poboación total da Unión Soviética sufriu feridas ou faleceu durante a guerra.<ref>{{Cita libro|apelidos=Smith|nome=J.W.|ano=1994|título=The World's Wasted Wealth 2: Save Our Wealth, Save Our Environment|editorial=Institute for Economic Democracy|isbn=0-9624423-2-1|p=204}}</ref> Alemaña pola súa banda sufriu uns 5,3 millóns de baixas militares, principalmente na [[Fronte Oriental (segunda guerra mundial)|fronte Oriental]] e durante as batallas finais en Alemaña.<ref name="Herf 2003">{{Cita publicación periódica|apelidos=Herf|nome=Jeffrey|ano=2003|título=The Nazi Extermination Camps and the Ally to the East. Could the Red Army and Air Force Have Stopped or Slowed the Final Solution?|revista=Kritika: Explorations in Russian and Eurasian History|volume=4|número=4|pages=913–930|doi=10.1353/kri.2003.0059}}</ref> Do total de falecidos na segunda guerra mundial, aproximadamente o 85% foron do lado [[Aliados da segunda guerra mundial|Aliado]], principalmente soviéticos e chineses, mentres que o restante 15% foron do lado do [[Potencias do Eixe|Eixe]]. Moitas destas mortes foron causadas por [[crime de guerra|crimes de guerra]] levados a cabo por forzas [[crimes de guerra da Alemaña Nazi|alemás]] e [[crimes de guerra xaponeses|xaponesas]] nos territorios ocupados. As estimacións indican que entre 11 e 17 millóns de civís morreron como resultado directo ou indirecto das ideoloxías políticas [[Nazismo|nazis]],<ref>{{cita web|autor=Florida Center for Instructional Technology|url= http://fcit.usf.edu/Holocaust/people/victims.htm|título=Victims|obra=A Teacher's Guide to the Holocaust|editorial=Universidade de Florida do Sur|ano=2005|data-acceso=2 de febreiro de 2008}}</ref><ref name=Niewyk45>{{Cita libro|apelidos1=Niewyk|nome1=Donald L.|apelidos2=Nicosia|nome2=Francis|ano=2000|título=The Columbia Guide to the Holocaust|url=https://archive.org/details/columbiaguidetot00niew|editorial=Columbia University Press|isbn=978-0-231-11200-0|pp=[https://archive.org/details/columbiaguidetot00niew/page/45 45]–52}}</ref> incluíndo o xenocidio deliberado e sistemático duns 6 millóns de [[pobo xudeu|xudeus]] durante o [[Holocausto]], xunto con outros 5 ou 6 millóns de [[pobo polaco|polacos]] e outros [[pobos eslavos|eslavos]]<ref>{{Cita libro|apelidos=Fitzgerald|nome=Stephanie|ano=2011|título=Children of the Holocaust|url=https://archive.org/details/childrenofholoca0000fitz|lugar=Mankato, MN|editorial=Compass Point Books|isbn=9780756543907|p=[https://archive.org/details/childrenofholoca0000fitz/page/4 4]}}</ref><ref>{{Cita libro|apelidos1=Hedgepeth|nome1=Sonja|apelidos2=Saidel|nome2=Rochelle|ano=2010|título=Sexual Violence against Jewish Women During the Holocaust|lugar=Lebanon, NH|editorial=University Press of New England|isbn=9781584659044|p=16}}</ref> (incluíndo ucraínos e [[pobo belaruso|belarusos]]),<ref>{{cita novas|url=http://www.bbc.co.uk/tyne/content/articles/2005/01/20/holocaust_memorial_other_victims_feature.shtml |título=Non-Jewish Holocaust Victims : The 5,000,000 others |xornal=[[BBC]]|data=2006|data-acceso=4 de agosto de 2013}}</ref> [[pobo xitano|xitanos]], [[homosexualidade|homosexuais]] e outros grupos étnicos e minoritarios (incluíndo [[Discapacidade|discapacitados]], [[Enfermidade mental|enfermos mentais]], [[comunismo|comunistas]] alemáns, [[prisioneiro de guerra|prisioneiros de guerra]] soviéticos, [[Masonaría|masóns]] e [[testemuñas de Xehová]]).<ref name=Niewyk45/><ref>{{cita libro|título=Essentials of Holocaust Education: Fundamental Issues and Approaches|nome1=Samuel|apelidos1=Totten|nome2=Stephen|apelidos2=Feinberg|editorial=Routledge|ano=2016|isbn=9781317648086|pp=19-23}}</ref> Centos de miles de [[pobo serbio|serbios]], xunto a xitanos e xudeus, foron asasinados pola [[Ustaše]] croata en [[Iugoslavia]],<ref>{{Harvnb|Evans|2008|pp=158–60, 234–6}}.</ref> dando lugar ó posterior [[masacre de Bleiburg]] xusto tralo fin da guerra.<ref name="MacDonald pp. 170-171">{{cita libro|apelidos=MacDonald|nome=David Bruce|título=Balkan holocausts?: Serbian and Croatian victim-centered propaganda and the war in Yugoslavia|editorial=Manchester University Press|ano=2003|isbn=978-0-7190-6467-8|pp=170–171}}</ref> [[Ficheiro:Chinese civilians to be buried alive.jpg|miniatura|esquerda|Prisioneiros chineses soterrados vivos durante o [[masacre de Nanking]].]] En Asia e no Pacífico as forzas de ocupación xaponesas mataron ó redor duns 7,5 millóns de civís, na súa maioría [[pobo chinés|chineses]].<ref>{{Harvnb|Dear|Foot|2001|p=290}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.hawaii.edu/powerkills/SOD.CHAP3.HTM|título=Statistics|apelidos=Rummell|nome=R. J|obra=Freedom, Democide, War|editorial=The University of Hawaii System|data-acceso=25 de xaneiro de 2010}}</ref> O crime de guerra xaponés de máis sona foi o [[masacre de Nanking]], no que entre 50 e 300 mil chineses sufriron [[violación]]s e foron asasinados.<ref>{{Cita libro|apelidos=Chang|nome=Iris|ano=1997|título=The Rape of Nanking: The Forgotten Holocaust of World War II|url=https://archive.org/details/rapeofnankingfor0000chan|lugar=Nova York|editorial=Basic Books|isbn=978-0-465-06835-7|p=[https://archive.org/details/rapeofnankingfor0000chan/page/102 102]}}</ref> Segundo [[Mitsuyoshi Himeta]], rexistráronse 2,7 millóns de falecidos durante a aplicación da política de [[terra queimada]] denominada ''[[Sankō Sakusen]]'',<ref>{{Cita libro|apelidos=Himeta|nome=Mitsuyoshi|título=日本軍による『三光政策・三光作戦をめぐって|editorial=Iwanami Bukkuretto|data=1995|isbn=978-4000033176|lingua=ja}}</ref> aplicada polo xeneral xaponés [[Yasuji Okamura]] nos territorios de Heipei e [[Shandong]].<ref>{{Harvnb|Bix|2000|p=365}}</ref> As forzas do Eixe fixeron uso tamén de armas [[guerra biolóxica|biolóxicas]] e [[guerra química|químicas]]. O [[Exército Imperial Xaponés]] empregou unha variedade deste tipo de armas durante a súa [[Segunda guerra sino-xaponesa|invasión e ocupación da China]]<ref>{{Cita libro|apelidos=Gold|nome=Hal|título=Unit 731 testimony|editorial=Tuttle|year=1996|páxinas=75–7|isbn=0-8048-3565-9}}</ref><ref>{{Harvnb|Tucker|Roberts|2004|p=320}}</ref> e nos [[Batalla de Khalkhin Gol|primeiros conflitos coa Unión Soviética]].<ref>{{Cita libro|apelidos=Harris|nome=Sheldon H.|ano=2002|título=Factories of Death: Japanese Biological Warfare, 1932–1945, and the American Cover-up|url=https://archive.org/details/factoriesofdeath0000harr_f9z0|edición=2ª|editorial=Routledge|isbn=978-0-415-93214-1|p=[https://archive.org/details/factoriesofdeath0000harr_f9z0/page/n105 74]}}</ref> Tanto os alemáns coma os xaponeses levaron a cabo experimentos deste tipo de armas con civís,<ref>{{Cita libro|apelidos=Lee|nome=En-han|ano=2002|capítulo=The Nanking Massacre Reassessed: A Study of the Sino-Japanese Controversy over the Factual Number of Massacred Victims|nome-editor1=Robert|apelidos-editor1=Sabella|nome-editor2=Fei Fei|apelidos-editor2=Li|nome-editor3=David|apelidos-editor3=Liu|título=Nanking 1937: Memory and Healing|url=https://archive.org/details/nankingmemoryhea00life|páxinas=[https://archive.org/details/nankingmemoryhea00life/page/n38 47]–74|editorial=M. E. Sharpe|isbn=978-0-7656-0816-1}}</ref> e nalgúns casos con [[prisioneiro de guerra|prisioneiros de guerra]].<ref>{{cita novas|título=Japan tested chemical weapons on Aussie POW: new evidence|xornal=The Japan Times Online|data=27 de xullo de 2004|url=http://www.japantimes.co.jp/text/nn20040727a9.html|data-acceso=25 de xaneiro de 2010|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20120121000820/http://www.japantimes.co.jp/text/nn20040727a9.html|data-arquivo=21 de xaneiro de 2012}}</ref> A Unión Soviética foi responsable do [[masacre de Katyń]], na que faleceron uns 22&nbsp;000 polacos,<ref>{{Cita nota de prensa|apelidos=Kużniar-Plota|nome=Małgorzata|data=30 de novembro de 2004|título=Decision to commence investigation into Katyn Massacre|editorial=Departmental Commission for the Prosecution of Crimes against the Polish Nation|url=https://ipn.gov.pl/en/news/77,Decision-to-commence-investigation-into-Katyn-Massacre.html}}</ref> e do apresamento e execución de miles de prisioneiros políticos por parte da [[NKVD]] nos [[ocupación dos estados Bálticos|estados Bálticos]] e [[Polonia]] oriental anexionados polo [[Exército Vermello]].<ref>{{Cita libro|nome=Robert|apelidos=Gellately|título=Lenin, Stalin, and Hitler: The Age of Social Catastrophe|url=https://archive.org/details/leninstalinhitle0000gell|editorial=Knopf|ano=2007|ISBN=1-4000-4005-1|p=[https://archive.org/details/leninstalinhitle0000gell/page/391 391]}}</ref> Antes e durante a segunda guerra mundial non existía ningunha [[dereito positivo|lei positiva internacional]] ou [[costume internacional|costume]] [[dereito internacional humanitario|internacional humanitario]] con respecto á [[guerra aérea]].<ref>{{cita libro|título=Terror from the Sky: The Bombing of German Cities in World War II |ano=2010 |páxina=167 |editorial=Berghahn Books |isbn=1-84545-844-3}}</ref> A [[Luftwaffe]] alemá levou a cabo varios bombardeos masivos de zonas civís, os máis notables en [[Varsovia]], [[Rotterdam]] e [[Londres]], nos que se incluían como obxectivos [[hospital|hospitais civís]] e grupos de refuxiados que fuxían da guerra.<ref>{{Cita libro|apelidos=Hempel|nome=Andrew|ano=2000|título=Poland in World War II: An Illustrated Military History|url=https://archive.org/details/polandinworldwar00hemp|ISBN=978-0-7818-0758-6|p=[https://archive.org/details/polandinworldwar00hemp/page/14 14]}}</ref> Os Aliados pola súa banda realizaron tamén varios ataques a zonas civís, incluíndo o bombardeo de [[Toquio]] e das cidades alemás de [[Dresden]], [[Hamburgo]] e [[Colonia, Alemaña|Colonia]]. Este tipo de accións por parte dos Aliados tiveron como resultado a destrución de máis de 160 cidades e a morte de máis de 600 mil civís alemáns.<ref>{{cita novas|url= http://www.guardian.co.uk/world/2003/oct/22/worlddispatch.germany|título=Germany's forgotten victims|obra=The Guardian|lugar=Londres|data=22 de outubro de 2003|apelidos=Harding|nome=Luke|data-acceso=21 de xaneiro de 2010}}</ref> Os [[bombardeos de Hiroshima e Nagasaki]], nos que faleceron entre 129&nbsp;000 e 246&nbsp;000 civís e soldados xaponeses,<ref>{{cita publicación periódica|apelidos1=Mueller|nome1=J.|apelidos2=Mueller|nome2=K.|ano=1999|título=Sanctions of mass destruction|revista=Foreign Affairs|volume=78|número=3|pp=43-53|jstor=20049279}}</ref> foron a primeira e única vez da historia na que se empregaron [[arma nuclear|armas nucleares]] como arma ofensiva no transcurso dunha guerra.<ref>{{cita publicación periódica|apelidos=Tannenwald|nome=N.|ano=1999|título=The nuclear taboo: The United States and the normative basis of nuclear non-use|url=https://archive.org/details/sim_international-organization_summer-1999_53_3/page/433|revista=International organization|volume=53|número=3|pp=433-468|doi=10.1162/002081899550959}}</ref><ref>{{cita libro|title=War, Violence, and Population: Making the Body Count |url=https://archive.org/details/warviolencepopul00tyne |nome=James A.|apelidos=Tyner |page=[https://archive.org/details/warviolencepopul00tyne/page/n63 49] |ano= 2009 |editorial=The Guilford Press|edición=1ª|isbn=1-6062-3038-7}}</ref> === Campos de concentración e traballos forzados === A [[Alemaña nazi]] mantivo [[campos de concentración]] ({{lang-de|Konzentrationslager}}) en tódolos seus territorios controlados. Os primeiros destes campos creáronse en [[Alemaña]] en marzo de 1933 xusto despois de que [[Adolf Hitler|Hitler]] se convertese en chanceler e de que o seu [[Partido Nazi]] conseguise o control da policía por medio de [[Wilhelm Frick]] e [[Hermann Göring]].<ref>{{cita libro| apelidos= Evans | nome= Richard J. | título= The Coming of the Third Reich | ano= 2003 | editorial= Penguin Group | isbn = 978-0-14-303469-8 | pp=344–345}}</ref> Nos comezos había uns 45&nbsp;000 prisioneiros nestes campos, inicialmente empregados para manter prisioneiros e torturar a opoñentes políticos e representantes sindicais.{{sfn|Evans|2005|p=81}} As [[SS]] de [[Heinrich Himmler]] tomaron o control total da policía e dos campos de concentración alemáns entre 1934 e 35.{{sfn|Evans|2005|p=85}} Himmler ampliou o papel destes campos para internar os chamados "elementos raciais non desexados" da sociedade alemá, como os xudeus, criminais, homosexuais ou xitanos entre outros.{{sfn|Evans|2005|pp=87–90}} O número de prisioneiros nestes campos, que experimentara unha redución progresiva ata os 7&nbsp;500, aumentou de novo ata os 21&nbsp;000 no comezo da guerra{{sfn|Evans|2005|p=90}} e chegou ó máximo de 715&nbsp;000 en xaneiro de 1945.{{sfn|Evans|2008|p=367}} [[Ficheiro:Buchenwald Slave Laborers Liberation.jpg|miniatura|esquerda|Prisioneiros liberados do [[campo de concentración de Buchenwald]] que foran obrigados a realizar [[traballos forzados]].]] O uso de [[traballos forzados|traballadores forzados]] na Alemaña nazi e nos territorios ocupados de Europa durante a guerra tivo lugar nunha escala sen precedentes ata entón,<ref>{{cita libro|apelidos=Ulrich|nome=Herbert|título=Hitler's Foreign Workers: Enforced Foreign Labour in Germany under the Third Reich|ano=1997|ISBN=9780521470001}}</ref> e foi unha parte vital da explotación económica alemá dos territorios conquistados.<ref>{{cita libro|título=Paying for Hitler's War: The Consequences of Nazi Economic Hegemony for Europe|nome1=Jonas|apelidos1=Scherner|nome2=Eugene N.|apelidos2=White|editorial=Cambridge University Press|ano=2016|isbn=9781107049703|p=67}}</ref> Alemaña capturou aproximadamente uns 12&nbsp;millóns de persoas duns vinte países europeos, uns dous terzos delas procedentes de [[Europa oriental]].<ref name="BeyerSchneider1">{{Cita informe|nome1=John C.|apelidos1=Beyer|nome2=Stephen A.|apelidos2=Schneider|título=Forced Labour under Third Reich - Part 1|url=http://www.nathaninc.com/sites/default/files/Pub%20PDFs/Forced%20Labor%20Under%20the%20Third%20Reich%2C%20Part%20One.pdf|editorial=Nathan Associates Inc.|data-acceso=05 de outubro de 2016|data-arquivo=24 de agosto de 2015|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20150824092603/http://www.nathaninc.com/sites/default/files/Pub%20PDFs/Forced%20Labor%20Under%20the%20Third%20Reich,%20Part%20One.pdf|url-morta=yes}}</ref><ref name="BeyerSchneider2">{{Cita informe|nome1=John C.|apelidos1=Beyer|nome2=Stephen A.|apelidos2=Schneider|título=Forced Labour under Third Reich - Part 2|url=http://www.nathaninc.com/sites/default/files/Pub%20PDFs/Forced%20Labor%20Under%20the%20Third%20Reich%2C%20Part%20Two.pdf|editorial=Nathan Associates Inc.|data-acceso=05 de outubro de 2016|data-arquivo=03 de abril de 2017|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20170403025028/http://www.nathaninc.com/sites/default/files/Pub%20PDFs/Forced%20Labor%20Under%20the%20Third%20Reich%2C%20Part%20Two.pdf|url-morta=yes}}</ref> Moitos traballadores faleceron debido ás súas condicións de vida, sufrindo maltratos, [[desnutrición]] e [[tortura]]s.<ref name="Łuczak">{{cita libro|título=Polityka ludnościowa i ekonomiczna hitlerowskich Niemiec w okupowanej Polsce |editorial=Wydawnictwo Poznańskie |lugar=Poznań |ano=1979 |nome=Czesław|apelidos=Łuczak|pp=136&ndash; |título-trad=Polícita civil e económica da Alemaña Nazi na Polonia ocupada|isbn=832100010X|lingua=pl}}</ref> No seu punto culminante, os traballadores forzados representaban o 20% da man de obra alemá.<ref>{{cita libro|título=Nazi Germany: Confronting the Myths|url=https://archive.org/details/nazigermanyconfr0000epst|nome=Catherine A.|apelidos=Epstein|editorial=John Wiley & Sons|ano=2015|isbn=9781118294789|p=[https://archive.org/details/nazigermanyconfr0000epst/page/189 189]}}</ref> Tendo en conta as mortes e substitucións, un total duns 15 millóns de homes e mulleres víronse obrigados a realizar traballos forzados nalgún momento da guerra.<ref>{{cita publicación periódica|nome=Panikos|apelidos=Panayi|título=Exploitation, Criminality, Resistance. The Everyday Life of Foreign Workers and Prisoners of War in the German Town of Osnabrück, 1939-49|url=https://archive.org/details/sim_journal-of-contemporary-history_2005-07_40_3/page/483|revista=Journal of Contemporary History|volume=40|número=3|data=2005|pp=483-502|jstor=30036339}}</ref> Nos [[gulag]]s [[Unión Soviética|soviéticos]] pereceron tamén cidadáns dos territorios ocupados como [[Polonia]], [[Lituania]], [[Letonia]] e [[Estonia]], ademais de [[prisioneiro de guerra|prisioneiros de guerra]] alemáns e cidadáns soviéticos sospeitosos de ser simpatizantes dos nazis.<ref>{{Cita libro|apelidos=Applebaum|nome=Anne|ano=2003|título=Gulag: A History of the Soviet Camps|url=https://archive.org/details/gulaghistoryofso0000appl|lugar=Londres|editorial=Allen Lane|isbn=978-0-7139-9322-6}}</ref> Segundo [[Ulrich Herbert]] o 60 % dos prisioneiros de guerra soviéticos capturados polos alemáns finaron durante a guerra.<ref>{{Cita libro|apelidos=Herbert|nome=Ulrich|ano=1994|capítulo=Labor as spoils of conquest, 1933–1945|nome-editor1=David F.|apelidos-editor1= Crew|título=Nazism and German Society, 1933–1945|url=https://archive.org/details/nazismgermansoci00crew|p=[https://archive.org/details/nazismgermansoci00crew/page/n234 222]|editorial=Routledge|isbn=978-0-415-08239-6}}</ref> [[Richard Overy]] pola súa banda indica que houbo un total de 5,7 millóns de prisioneiros de guerra soviéticos, dos que uns 3,6&nbsp;millóns (o 57 %) morreron ou foron asasinados.<ref name="Overy 2004 568_569">{{Cita libro|apelidos=Overy|nome=Richard|ano=2004|título=The Dictators: Hitler's Germany, Stalin's Russia|url=https://archive.org/details/dictators00rich|editorial=W. W. Norton & Company|isbn=978-0-393-02030-4|pp=[https://archive.org/details/dictators00rich/page/568 568]–569}}</ref> Os ex-prisioneiros de guerra e civís soviéticos repatriados foron tratados como sospeitosos e potenciais colaboradores dos nazis, e algúns deles foron enviados ós gulags tras ser investigados pola [[NKVD]].<ref>{{cita publicación periódica|apelidos=Zemskov|nome=V.N.|ano=1990|título=ON THE PROBLEM OF REPATRIATION OF SOVIET CITIZENS, 1944-1951|revista=ISTORIYA SSSR|número=4|páxinas=26-41}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Bacon|nome=Edwin|ano=1992|título=Glasnost' and the Gulag: New Information on Soviet Forced Labour around World War II|revista=Soviet Studies|volume=44|número=6|páxinas=1069–1086|jstor=152330|doi=10.1080/09668139208412066}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Ellman|nome=Michael|ano=2002|título=Soviet Repression Statistics: Some Comments|url=http://artukraine.com/old/famineart/SovietCrimes.pdf|revista=Europe-Asia Studies|volume=54|número=7|páxinas=1151–1172|jstor=826310|doi=10.1080/0966813022000017177|data=|data-acceso=05 de outubro de 2016|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20121122071204/http://artukraine.com/old/famineart/SovietCrimes.pdf|dataarquivo=22 de novembro de 2012|urlmorta=yes}}</ref> Segundo o tratado dos [[Aliados da segunda guerra mundial|Aliados]] na [[Conferencia de Ialta]], a Unión Soviética puido empregar a varios millóns de prisioneiros de guerra e civís como traballadores forzados trala guerra,<ref>{{Cita libro|apelidos=Davidson|nome=Eugene|título=The Death and Life of Germany: An Account of the American Occupation|ano=1999|editorial=University of Missouri Press|isbn=0-8262-1249-2|p=121}}.</ref> como no caso de [[Hungría]] no que os húngaros víronse obrigados a traballar para a Unión Soviética ata 1955.<ref>{{cita web|url=http://www.epa.hu/00400/00463/00007/pdf/155_stark.pdf|título="Malenki Robot"&nbsp;– Hungarian Forced Labourers in the Soviet Union (1944–1955)|nome=Tamás|apelidos=Stark|obra=Minorities Research|data-acceso=22 de xaneiro de 2010}}</ref> [[Ficheiro:Buchenwald Corpses 07511.jpg|miniatura|Cadáveres atopados trala liberación do [[campo de concentración de Buchenwald]] en abril de 1945.]] Os campos de prisioneiros de guerra [[Imperio Xaponés|xaponeses]], moitos deles usados como campos de traballos forzados, tiveron unhas altas taxas de mortalidade. O [[Tribunal Militar Internacional para o Extremo Oriente]] indicou que a taxa de falecidos entre os prisioneiros occidentais fora dun 27,1 % (37 % entre os prisioneiros estadounidenses),<ref>{{cita web|url=http://www.pbs.org/wgbh/amex/bataan/peopleevents/e_atrocities.html|título=Japanese Atrocities in the Philippines|data-acceso=18 de xaneiro de 2010|data-arquivo=15 de xaneiro de 2010|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20100115114041/http://www.pbs.org/wgbh/amex/bataan/peopleevents/e_atrocities.html|páxina-web=American Experience: the Bataan Rescue|editorial=PBS Online|urlmorta=yes}}</ref> sete veces máis alta que a dos prisioneiros de guerra capturados dos alemáns e italianos.<ref>{{Cita libro|apelidos=Tanaka|nome=Yuki|ano=1996|título=Hidden Horrors: Japanese War Crimes in World War II|url=https://archive.org/details/hiddenhorrorsjap0000tana|editorial=Westview Press|isbn=978-0-8133-2717-4|pp=[https://archive.org/details/hiddenhorrorsjap0000tana/page/2 2]–3}}</ref> Trala [[rendición do Xapón]] foron liberados uns 37&nbsp;583 británicos, 28&nbsp;500 [[Países Baixos|holandeses]], 14&nbsp;473 [[Estados Unidos de América|estadounidenses]] e 56 [[China|chineses]].{{Sfn|Bix|2000|p=360}} Segundo o historiador Zhifen Ju, polo menos 5&nbsp;millóns de civís do norte da China e [[Manchukuo]] foron escravizados entre 1935 e 1941 por parte do ''[[Kōain]]'' xaponés para traballar nas minas e industrias de guerra, número que chegou ós 10&nbsp;millóns en 1942.<ref name="zhifen2002">{{cita web|apelidos=Ju|url=http://www.fas.harvard.edu/~asiactr/sino-japanese/session6.htm|nome=Zhifen|título=Japan's atrocities of conscripting and abusing north China draughtees after the outbreak of the Pacific war|obra=Joint Study of the Sino-Japanese War:Minutes of the June 2002 Conference|editorial=Harvard University Faculty of Arts and Sciences|data=2002|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20120521093637/http://www.fas.harvard.edu/~asiactr/sino-japanese/session6.htm|data-arquivo=21 de maio de 2012|data-acceso=28 de decembro de 2013}}</ref> A [[Biblioteca do Congreso dos Estados Unidos de América|Biblioteca do Congreso dos Estados Unidos]] estimou que o exército xaponés en [[Xava]] obrigou a realizar traballos forzados a entre 4 e 10 millóns de ''rōmusha'' ("traballadores manuais"). Uns 270&nbsp;000 destes traballadores foron enviados a outros territorios ocupados polos xaponeses no [[sueste asiático]], e só 52&nbsp;000 deles foron repatriados a Xava.<ref name="indonesiaww2">{{cita web|url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+id0029)|título=Indonesia: World War II and the Struggle For Independence, 1942–50; The Japanese Occupation, 1942–45|data-acceso=9 de febreiro de 2007|editorial=Library of Congress|ano=1992}}</ref> O 19 de febreiro de 1942 [[Franklin D. Roosevelt|Roosevelt]] asinou a [[Orde Executiva 9066]], pola que se internou a uns 100&nbsp;000 xaponeses residentes na [[costa oeste]] dos Estados Unidos, e no [[Canadá]] instaurouse un programa semellante.<ref>{{cita web|título=Manzanar National Historic Site|url=http://www.nps.gov/manz/index.htm|editorial=U.S. National Park Service|data-acceso=21 de febreiro de 2012}}</ref><ref>{{Cita libro|editorial=Office of the Prime Minister|data=24 de xaneiro de 1947|título=Report on the Re-establishment of Japanese in Canada, 1944–1946|p=23|isbn=0-405-11266-1|autor=Department of Labour of Canada}}</ref> A maiores, o goberno investigou e declarou como riscos de seguridade a 14&nbsp;000 cidadáns de orixe alemá e italiana que tamén foron enviados a campos de internamento.<ref name = "Kennedy 2001 749_750">{{Harvnb|Kennedy|2001|pp=749–750}}</ref> En decembro de 1944 Roosevelt suspendeu esta orde executiva e os internados foron liberados, moitos deles trasladados a instalacións e casas temporais, e os campos foron clausurados finalmente en 1946.<ref name="Calisphere">{{cita web | url=http://www.calisphere.universityofcalifornia.edu/jarda/historical-context.html | título=Relocation and Incarceration of Japanese Americans During World War II | editorial=University of California | obra=Japanese American Relocation Digital Archives | data-acceso=25 de abril de 2014 | data-arquivo=26 de abril de 2014 | url-arquivo=https://web.archive.org/web/20140426214946/http://www.calisphere.universityofcalifornia.edu/jarda/historical-context.html | url-morta=yes }}</ref> Nos anos posteriores á guerra, os xaponeses-americanos que foran internados víronse obrigados a reconstruír as súas vidas, xa que moitos deles perderan os seus fogares, negocios e aforros, e os individuos nados no Xapón non tiveron a opción de converterse en cidadáns estadounidenses naturalizados ata 1952.<ref name=Calisphere /> === Economía === {{Véxase tamén|Plan Marshall}} [[Ficheiro:WorldWarII-GDP-Relations-Allies-Axis-simple.svg|miniatura|dereita|Evolución da proporción de [[PIB]] entre os [[Aliados da segunda guerra mundial|Aliados]] e o [[Potencias do Eixe|Eixe]].]] En Europa, antes do comezo da guerra os Aliados tiñan unha vantaxe tanto económica como demográfica. En 1938 o [[Reino Unido]], [[Francia]], [[Polonia]] e os dominios británicos tiñan un [[produto interior bruto]] e unha poboación un 30% maior ca da [[Alemaña nazi|Alemaña]] e [[Reino de Italia (1861-1946)|Italia]]. Contando as colonias, os Aliados tiñan cinco veces máis poboación e o dobre de [[produto interior bruto]] ca estes. Analogamente, no continente asiático, a [[China]] tiña seis veces máis poboación e un PIB un 89% maior que o [[Imperio do Xapón|Xapón]]. Contando as colonias xaponesas, a China triplicaba a súa poboación e contaba cun PIB un 38% máis elevado.{{Sfn|Harrison|1998|p=3}} No centro, norte e oeste de Europa (Francia, [[Noruega]], [[Dinamarca]], os [[Países Baixos (rexión histórica)|Países Baixos]] e os [[Protectorado de Bohemia e Moravia|territorios anexionados]] de [[Checoslovaquia]]), Alemaña estableceu varias políticas económicas polas que acumulou uns 69&nbsp;500 millóns de [[Reichmark]]s recadados no final da guerra, número que non ten en conta o [[espolio nazi]] de produtos industriais, equipamento militar, materias primas e outros produtos.<ref>{{Cita libro|apelidos=Liberman|nome=Peter|ano=1996|título=Does Conquest Pay?: The Exploitation of Occupied Industrial Societies|url=https://archive.org/details/doesconquestpaye0000libe|editorial=Princeton University Press|isbn=978-0-691-02986-3|p=[https://archive.org/details/doesconquestpaye0000libe/page/42 42]}}</ref> Os ingresos procedentes das nacións ocupadas superaron o 40% dos ingresos por recadación de impostos en Alemaña.<ref name="Milward 1992">{{Cita libro|apelidos=Milward|nome=A. S.|ano=1992|ano-orixinal=1977|título=War, Economy, and Society, 1939–1945|editorial=University of California Press|isbn=978-0-520-03942-1|p=138,148}}</ref> Ao leste de Europa, Alemaña non conseguiu acadar os obxectivos do ''[[Lebensraum]]'' debido ás frontes flutuantes e das políticas soviéticas de [[terra queimada]] que limitaron os recursos dispoñibles para os invasores alemáns.<ref name="Milward 1992"/> Ó contrario que no oeste, as políticas raciais alemás promoveron unha brutalidade excesiva contra o que consideraban os "''[[Untermensch]]''" (xente inferior) de ascendencia [[pobo eslavo|eslava]], e a maioría de avances territoriais alemáns foron acompañados de [[Generalplan Ost|execucións masivas]].<ref>{{Cita libro|apelidos1=Barber|nome1=John|apelidos2=Harrison|nome2=Mark|ano=2006|capítulo=Patriotic War, 1941–1945|nome-editor=Ronald Grigor|apelidos-editor=Suny|título=The Cambridge History of Russia, Volume III: The Twentieth Century|editorial=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-81144-6|p=232}}</ref> Na maioría de territorios ocupados formáronse [[resistenia durante a segunda guerra mundial|grupos de resistencia]] locais, mais non conseguiron afectar as operacións alemás de forma significativa nin no leste<ref>{{Cita libro|apelidos=Hill|nome=Alexander|título=The War Behind The Eastern Front: The Soviet Partisan Movement In North-West Russia 1941–1944|editorial=Frank Cass|ano=2005|isbn=978-0-7146-5711-0|p=5}}</ref> nin no oeste<ref>{{Cita libro|apelidos1=Christofferson|nome1=Thomas R.|apelidos2=Christofferson|nome2=Michael S.|ano=2006|título=France During World War II: From Defeat to Liberation|editorial=Fordham University Press|isbn=978-0-8232-2562-0|p=156}}</ref> ata finais de 1943.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Skalidakis|nome=Y.|título=From Resistance to Counterstate: The Making of Revolutionary Power in the Liberated Zones of Occupied Greece, 1943–1944|revista=Journal of Modern Greek Studies|volume=33|número=1|ano=2015|pp=155-184|doi=10.1353/mgs.2015.0000}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|título=Restraining excesses: Resistance and counter‐resistance in nazi‐occupied Denmark 1940–1945|nome1=Bjørn Schreiber|apelidos1=Pedersen|nome2=Adam|apelidos2=Holm|revista=Terrorism And Political Violence|volume=10|número=1|ano=1998|pp=60-89|doi=10.1080/09546559808427444}}</ref><ref>{{cita libro|título=Jedburgh Operations: Support To The French Resistance In Eastern Brittany From June-September 1944|nome=Ralph D.|apelidos=Nichols|editorial=Pickle Partners Publishing|ano=2015|isbn=9781786254146|pp=7-14}}</ref><ref>{{cita libro|capítulo=Polish Resistance and Collaboration|título=In the Shadow of the Polish Eagle: The Poles, the Holocaust and Beyond|url=https://archive.org/details/shadowpolisheagl00coop|pp=[https://archive.org/details/shadowpolisheagl00coop/page/n151 137]-162|ano=2000|doi=10.1057/9780333992623_8|isbn=978-0-333-99262-3|editorial=Palgrave Macmillan UK|nome=Leo|apelidos=Cooper}}</ref> [[Ficheiro:WomanFactory1940s.jpg|225px|miniatura|esquerda|Muller traballando nunha fábrica de [[Fort Worth, Texas|Fort Worth]] en 1942.]] En Asia, o Xapón consideraba que as nacións baixo a súa ocupación formaban parte da [[Esfera de Coprosperidade da Grande Asia Oriental]], unha [[hexemonía]] co suposto propósito de "liberar os pobos colonizados".<ref>{{Cita libro|apelidos=Radtke|nome=K. W.|ano=1997|capítulo='Strategic' concepts underlying the so-called Hirota foreign policy, 1933–7|nome-editor1=Aiko|apelidos-editor1=Ikeo|título=Economic Development in Twentieth Century East Asia: The International Context|url=https://archive.org/details/economicdevelopm00ikeo|editorial=Routledge|isbn=978-0-415-14900-6|p=[https://archive.org/details/economicdevelopm00ikeo/page/107 107]}}</ref> Aínda que as forzas xaponesas foron recibidas como liberadores da dominación europea nalgúns territorios, a súa excesiva brutalidade tornou a opinión local na súa contra en poucas semanas.<ref name="GSWW6_266" /> Nas etapas iniciais da conquista, os xaponeses capturaron uns 4 millóns de barrís (640&nbsp;000 m<sup>3</sup>) de petróleo (~5,5×10<sup>5</sup> [[tonelada|t]]) abandonados polas forzas aliadas na súa retirada, e cara ó ano 1943 o Xapón conseguiu recuperar a produción nas [[Indias Orientais Neerlandesas]] ata uns 50 millóns de barrís anuais (~6,8×10<sup>6</sup> t), un 76% da produción que tiñan en 1940.<ref name="GSWW6_266">{{Cita libro|apelidos=Rahn|nome=Werner|ano=2001|capítulo=The War in the Pacific|nome-editor1=Horst|apelidos-editor1=Boog|nome-editor2=Werner|apelidos-editor2=Rahn|nome-editor3=Reinhard|apelidos-editor3=Stumpf|nome-editor4=Bernd|apelidos-editor4=Wegner|título=Germany and the Second World War, Volume VI: The Global War|editorial=Clarendon Press|isbn=978-0-19-822888-2|p=266}}</ref> Os rápidos ataques da ''[[Blitzkrieg]]'' alemá e xaponesa mitigaron a vantaxe inicial dos Aliados, pero a superioridade económica e de poboación destes converteuse nun factor decisivo en 1942 trala entrada da Unión Soviética e dos Estados Unidos no bando aliado e cambio cara a unha [[guerra de desgaste]].{{Sfn|Harrison|1998|p=2}} Malia que é habitual que se atribúa a maior capacidade produtiva dos Aliados ó seu maior acceso a recursos naturais, existiron outros factores que contribuíron a esta vantaxe produtiva, como a relutancia de Alemaña e o Xapón a empregar mulleres como [[man de obra]],<ref>{{Cita libro|apelidos=Bernstein|nome=Gail Lee|ano=1991|título=Recreating Japanese Women, 1600–1945|editorial=University of California Press|isbn=978-0-520-07017-2|p=267}}</ref> os [[bombardeos estratéxicos]] Aliados,<ref>{{Cita libro|apelidos=Griffith|nome=Charles|título=The Quest: Haywood Hansell and American Strategic Bombing in World War II|isbn=1-58566-069-8|editorial=DIANE Publishing|ano=1999|p=203}}</ref> e o cambio tardío de Alemaña cara a unha [[economía de guerra]]<ref>{{Cita libro|apelidos=Overy|nome=Richard|ano=1994|título=War and Economy in the Third Reich|url=https://archive.org/details/wareconomyinthir00over|editorial=Clarendon Press|isbn=978-0-19-820290-5|p=[https://archive.org/details/wareconomyinthir00over/page/26 26]}}</ref>. A maiores, nin Alemaña nin o Xapón tiñan un plan para combater unha guerra estendida, e non tiñan os recursos necesarios para tal propósito.<ref>{{Cita libro|apelidos=British Bombing Survey Unit|ano=1998|título=The Strategic Air War Against Germany, 1939–1945|editorial=Frank Cass|isbn=978-0-7146-4722-7|p=84}}</ref><ref>{{Cita libro|apelidos1=Lindberg|nome1=Michael|apelidos2=Todd|nome2=Daniel|ano=2001|título=Brown-, Green- and Blue-Water Fleets: the Influence of Geography on Naval Warfare, 1861 to the Present|editorial=Praeger|isbn=978-0-275-96486-3|p=126}}</ref> Para mellorar a súa capacidade produtiva, Alemaña e o Xapón empregaron millóns de traballadores [[escravitude|escravos]].<ref>{{Cita libro|editorial=[[Organización das Nacións Unidas]]|autor=Departamento de Asuntos Económicos e Sociais|título=World Economic And Social Survey 2004: International Migration|p=23|ano=2005|isbn=9789211091472|volume=291|serie=Economics & social affairs}}</ref> Alemaña usou uns 12 millóns de persoas para [[traballos forzados]], provenientes na súa maioría da Europa oriental,<ref name="BeyerSchneider1"/><ref name="BeyerSchneider2"/> mentres que o Xapón usou máis de 18 millóns de persoas no Extremo Oriente.<ref name="zhifen2002"/><ref name="indonesiaww2"/> [[Ficheiro:Marshall Plan.svg|miniatura|dereita|Países europeos que recibiron axudas do [[Plan Marshall]].]] A economía global viuse severamente afectada pola guerra, aínda que as nacións participantes recibiron o seu impacto de formas distintas en cada caso. Os [[Estados Unidos de América]] foron os máis beneficiados economicamente. O país tivo un ''[[baby boom]]'' trala guerra e nos anos 1950 pasou a dominar a economía mundial cun PIB per cápita moito maior que o de calquera das outras potencias mundiais.{{Sfn|Dear|Foot|2001|p=1006}}{{Sfn|Harrison|1998|pp=34–5}} O Reino Unido e os Estados Unidos lideraron unha política de desarmamento industrial en [[República Federal Alemá|Alemaña Occidental]] entre os anos 1945–1948,{{Sfn|Balabkins|1964|p=207}} e tivo lugar un estancamento económico en Europa debido ás interdependencias de comercio internacional, atrasándose a súa recuperación económica durante varios anos.<ref>{{Cita libro|apelidos=Petrov|nome=Vladimir|ano=1967|título=Money and Conquest: Allied Occupation Currencies in World War II|url=https://archive.org/details/moneyconquestall00petr|editorial=Johns Hopkins University Press|isbn=978-0-8018-0530-1|p=[https://archive.org/details/moneyconquestall00petr/page/263 263]}}</ref>{{Sfn|Balabkins|1964|pp=208, 209}} A recuperación xeral europea comezou a mediados de 1948 coa [[Marco alemán|reforma monetaria de Alemaña Occidental]], axudada pola liberación económica causada de forma directa e indirecta polo [[Plan Marshall]] entre 1948 e 1951.<ref>{{Cita libro|apelidos1=DeLong|nome1=J. Bradford|apelidos2=Eichengreen|nome2=Barry|ano=1993|capítulo=The Marshall Plan: History's Most Successful Structural Adjustment Program|nome-editor1=Rudiger|apelidos-editor1=Dornbusch|nome-editor2=Wilhelm|apelidos-editor2=Nölling|nome-editor3=Richard|apelidos-editor3=Layard|título=Postwar Economic Reconstruction and Lessons for the East Today|url=https://archive.org/details/postwareconomicr0000unse|editorial=MIT Press|isbn=978-0-262-04136-2|pp=[https://archive.org/details/postwareconomicr0000unse/page/190 190], 191}}</ref>{{Sfn|Balabkins|1964|p=212}} Durante os catro anos que estivo en funcionamento, os estadounidenses destinaron uns 13&nbsp;000 millóns de [[Dólar estadounidense|dólares]] de axuda a un total de dezaseis países.<ref>{{cita libro |apelidos= Mills |nome= Nicolaus|título= Winning the peace: the Marshall Plan and America's coming of age as a superpower|url= https://archive.org/details/winningpeacemars00mill |ano=2008|editorial= Wiley|isbn=978-0-470-09755-7|páxina=[https://archive.org/details/winningpeacemars00mill/page/3 3]}}</ref> A consecuente recuperación alemá sería posteriormente coñecida como o "[[Milagre económico alemán]]".<ref>{{Cita libro|apelidos=Wolf|nome=Holger C.|ano=1993|capítulo=The Lucky Miracle: Germany 1945–1951|nome-editor1=Rudiger|apelidos-editor1=Dornbusch|nome-editor2=Wilhelm|apelidos-editor2=Nölling|nome-editor3=Richard|apelidos-editor3=Layard|título=Postwar Economic Reconstruction and Lessons for the East Today|url=https://archive.org/details/postwareconomicr0000unse|editorial=MIT Press|isbn=978-0-262-04136-2|pp=[https://archive.org/details/postwareconomicr0000unse/page/29 29], 30, 32}}</ref> Italia experimentou tamén un rápido crecemento económico<ref>{{Cita libro|apelidos1=Bull|nome1=Martin J.|apelidos2=Newell|nome2=James L.|ano=2005|título=Italian Politics: Adjustment Under Duress|url=https://archive.org/details/italianpoliticsa0000bull|editorial=Polity|isbn=978-0-7456-1298-0|pp=[https://archive.org/details/italianpoliticsa0000bull/page/20 20], 21}}</ref> e a economía francesa [[Trente Glorieuses|experimentou unha recuperación]].<ref>{{Cita libro|apelidos=Ritchie|nome=Ella|ano=1992|capítulo=France|nome-editor=Martin|apelidos-editor=Harrop|título=Power and Policy in Liberal Democracies|editorial=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-34579-8|p=23}}</ref> Pola contra, o Reino Unido atopouse nun estado de ruína económica,<ref>{{cita libro|apelidos=Minford|nome=Patrick|nome-editor1=Rudiger|apelidos-editor1=Dornbusch|nome-editor2=Wilhelm|apelidos-editor2=Nölling|nome-editor3=Richard|apelidos-editor3=Layard|título=Postwar Economic Reconstruction and Lessons for the East Today|ano=1993|url=https://archive.org/details/postwareconomicr0000unse|editorial=MIT Press|isbn=978-0-262-04136-2|capítulo=Reconstruction and the UK Postwar Welfare State: False Start and New Beginning|p=[https://archive.org/details/postwareconomicr0000unse/page/117 117]}}</ref> e malia recibir un cuarto do total da axuda destinada no Plan Marshall, máis que calquera outro país europeo,<ref>{{Cita libro|apelidos-editor=Schain|nome-editor=Martin A.|ano=2001|título=The Marshall Plan Fifty Years Later|editorial=Palgrave Macmillan|isbn=978-0-333-92983-4}}</ref> continuou sufrindo un declive económico relativo durante décadas.<ref>{{Cita libro|apelidos=Emadi-Coffin|nome=Barbara|ano=2002|título=Rethinking International Organization: Deregulation and Global Governance|editorial=Routledge|isbn=978-0-415-19540-9|p=64}}</ref> Pola súa banda, a [[Unión Soviética]], malia as cuantiosas perdas humanas e materiais sufridas, experimentou tamén un rápido incremento da produción nos anos inmediatamente posteriores á guerra.<ref name="Smith 1993 32">{{Cita libro|apelidos=Smith|nome=Alan|ano=1993|título=Russia and the World Economy: Problems of Integration|url=https://archive.org/details/russiaworldecono00smit|editorial=Routledge|isbn=978-0-415-08924-1|p=[https://archive.org/details/russiaworldecono00smit/page/32 32]}}</ref> Fronte ao plan Marshall, a Unión Soviética lanzou nun primeiro momento o [[plan Molotov]] e posteriormente liderou a creación da organización económica coñecida como [[Consello de Axuda Mutua Económica|Comecon]].<ref>{{Cita libro|apelidos=Wettig|nome=Gerhard|título=Stalin and the Cold War in Europe: The Emergence and Development of East-West Conflict; 1939 - 1953|editorial=Rowman & Littlefield|ano=2008|isbn=0-7425-5542-9}}</ref> En Asia, o Xapón experimentou un crecemento económico [[milagre económico do Xapón|incriblemente rápido]], converténdose nunha das potencias económicas mundiais nos anos 1980,<ref>{{Cita libro|apelidos=Neary|nome=Ian|ano=1992|capítulo=Japan|nome-editor=Martin |apelidos-editor=Harrop|título=Power and Policy in Liberal Democracies|editorial=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-34579-8|p=49}}</ref> mentres que a China conseguiu recuperar os seus niveis de produción de preguerra cara ó ano 1952.<ref>{{cita libro|apelidos=Genzberger|nome=Christine|título=China Business: The Portable Encyclopedia for Doing Business with China|ano=1994|editorial=World Trade Press|isbn=0-9631864-3-4|p=4}}</ref> === Avances tecnolóxicos e militares === [[Ficheiro:Bundesarchiv Bild 141-1880, Peenemünde, Start einer V2.jpg|miniatura|dereita|[[Foguete]] [[V-2]] lanzado dende unha plataforma fixa en [[Peenemünde]] en 1943.]] Os roles militares das [[aeronaves]] avanzaron de modo significativo durante a guerra, en funcións de [[recoñecemento aéreo|recoñecemento]], [[Caza (avión)|caza]], [[bombardeiro|bombardeo]] e [[apoio aéreo de proximidade]].<ref>{{cita libro|título=Military Aircraft, 1919-1945: An Illustrated History of Their Impact|url=https://archive.org/details/militaryaircraft0000murp_a8o9|serie=Weapons and warfare series|nome1=Justin D.|apelidos1=Murphy|nome2=Matthew A.|apelidos2=McNiece|editorial=ABC-CLIO|ano=2009|isbn=9781851094981|pp=ix-xi}}</ref> Entre as innovacións introducidas destacaron o [[transporte aéreo]], a capacidade de transportar rapidamente subministracións, equipamento e persoal,{{sfn|Tucker|Roberts|2004|p=76}} así como os [[bombardeo estratéxico|bombardeos estratéxicos]], o bombardeo de centros industriais e de poboación para reducir a capacidade inimiga de manterse na guerra.<ref>{{Cita libro|last=Levine|first=Alan J.|year=1992|title=The Strategic Bombing of Germany, 1940–1945|url=https://archive.org/details/strategicbombing00levi|location=Westport, CT|publisher=Praeger|isbn=978-0-275-94319-6|p=[https://archive.org/details/strategicbombing00levi/page/227 227]}}.</ref> Os sistemas e armas de [[defensa antiaérea]] recibiron avances significativos como o [[radar]]<ref>{{cita publicación periódica|título=A Radar History of World War II: Technical and Military Imperatives|apelidos1=Brown|nome1=Louis|apelidos2=March|nome2=Robert H.|revista=Physics Today|volume=53|número=10|p=82|doi=10.1063/1.1325205|bibcode=2000PhT....53j..82B|ano=2000}}</ref> e a artillaría terra-aire, como por exemplo na destacada [[8.8 cm Flak 18/36/37/41|88 mm]] alemá.<ref>{{cita libro|título=German 88: The Most Famous Gun of the Second World War|nome=Terry|apelidos=Gander|editorial=Pen and Sword|ano=2009|isbn=9781783374793|p=7}}</ref> A introdución pioneira aínda que tardía dos [[avión de reacción|avións de reacción]] tivo pouco impacto na propia guerra, pero deu paso a que este tipo de avións se convertesen no estándar das forzas aéreas de todo o mundo.<ref>{{Cita publicación periódica|last1=Klavans|first1=Richard A.<!--was small caps-->|last2=Di Benedetto|first2=C. Anthony|last3=Prudom|first3=Melanie J.|year=1997|title=Understanding Competitive Interactions: The U.S. Commercial Aircraft Market|journal=Journal of Managerial Issues|volume=9|issue=1|pages=13–361|jstor=40604127|ref=harv}}</ref><ref>{{Cita libro|last=Ward|first=Thomas A.<!--was small caps-->|year=2010|title=Aerospace Propulsion Systems|location=Singapore|publisher=John Wiley & Sons|isbn=978-0-470-82497-9|pp=247–51}}</ref> A [[guerra naval]] avanzou en case tódolos aspectos, de forma máis notable no uso de [[portaavións]] e [[submarino]]s.<ref>{{cita libro|título=Aircraft Carriers: A History of Carrier Aviation and Its Influence on World Events, Volume I: 1909-1945|isbn=978-1574886634|ano=2006|oclc=933516683|editorial=Potomac Books|edición=2ª}}</ref>{{sfn|Dear|Foot|2001|p=1070-1071}} Malia que a guerra [[aeronáutica]] tivo pouco éxito relativo nos comezos da guerra, as accións militares en [[Batalla de Tarento|Tarento]], [[Ataque a Pearl Harbor|Pearl Harbor]] e no [[Batalla do mar do Coral|mar do Coral]] estableceron o portaavións como o navío principal no lugar do [[acoirazado]].{{sfn|Tucker|Roberts|2004|p=163}}<ref>{{Cita libro|apelidos1=Bishop|nome1=Chris|apelidos2=Chant|nome2=Chris|título=Aircraft Carriers: The World's Greatest Naval Vessels and Their Aircraft|p=7|editorial=Silverdale Books|ano=2004|isbn=1-84509-079-9}}</ref><ref>{{Cita libro|apelidos1=Chenoweth|nome1=H. Avery|apelidos2=Nihart|nome2=Brooke|título=Semper Fi: The Definitive Illustrated History of the U.S. Marines|editorial=Main Street|ano=2005|isbn=1-4027-3099-3|p=180}}</ref> No [[Océano Atlántico|Atlántico]], os [[portaavión de escolta|portaavións de escolta]] foron unha parte vital dos convois [[Aliados da segunda guerra mundial|Aliados]], incrementando o raio de protección aérea efectivo.<ref>{{Cita libro|apelidos1=Sumner|nome1=Ian|apelidos2=Baker|nome2=Alix|ano=2001|título=The Royal Navy 1939–45|url=https://archive.org/details/royalnavy00sumn|editorial=Osprey Publishing|isbn=978-1-84176-195-4|p=[https://archive.org/details/royalnavy00sumn/page/n25 25]}}</ref> Os portaavións resultaban tamén máis económicos que os acoirazados debido ao baixo custo relativo das aeronaves<ref>{{Cita libro|apelidos=Hearn|nome=Chester G.|ano=2007|título=Carriers in Combat: The Air War at Sea|url=https://archive.org/details/carriersincombat0000hear|editorial=Stackpole Books|isbn=978-0-8117-3398-4|p=[https://archive.org/details/carriersincombat0000hear/page/n14 14]}}</ref> e a súa menor [[blindaxe]].<ref>{{Cita libro|apelidos-editor1=Gardiner|nome-editor1=Robert|apelidos-editor2=Brown|nome-editor2=David K.|ano=2004|título=The Eclipse of the Big Gun: The Warship 1906–1945|editorial=Conway Maritime Press|isbn=978-0-85177-953-9|p=52}}</ref> Os submarinos, xa probados de forma efectiva durante a [[primeira guerra mundial]],<ref name="Bur&Ryd 1995 15-16">{{Cita libro|apelidos1=Burcher|nome1=Roy|apelidos2=Rydill|nome2=Louis|ano=1995|título=Concepts in Submarine Design|editorial=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-55926-3|pp=15-16}}</ref> foron unha parte importante para ámbolos dous bandos. Os británicos enfocaron o seu desenvolvemento nas tácticas e armas [[guerra antisubmarina|antisubmarinas]], como o [[sonar]] e os convois, mentres que Alemaña centrouse en mellorar a súa capacidade ofensiva con deseños como o [[Submarino alemán Tipo VII|submarino Tipo VII]], os [[U-Boot]] e as [[Rudeltaktik|tácticas de manda]].<ref name="Bur&Ryd 1995 15-16"/> A vitoria aliada viuse gradualmente favorecida polas melloras tecnolóxicas como os [[Foco Leigh|focos Leigh]],{{sfn|Owen|2007|pp=94-95}} as armas [[Hedgehog]]{{sfn|Owen|2007|p=144}} e [[Squid]],{{sfn|Owen|2007|p=154}} e os [[Torpedo FIDO|torpedos guiados]].{{sfn|Owen|2007|pp=159-160}} A guerra terrestre mudou as frontes estáticas da primeira guerra mundial cara a unha maior mobilidade e [[armamento combinado]].<ref>{{cita libro|título=Toward Combined Arms Warfare: A Survey of 20th-century Tactics, Doctrine, and Organization|nome=J. M.|apelidos=House|editorial=DIANE Publishing|ano=1985|capítulo=5 - World War II -- The Complexity of Total War, 1942-1945|isbn=9781428915831}}</ref> O [[tanque]], empregado na primeira guerra mundial principalmente como apoio da infantaría, evolucionou ata converterse unha arma principal da guerra.{{Sfn|Tucker|Roberts|2004|p=125}} A finais dos anos 1930 o deseño de tanques atopábase considerablemente máis avanzado que na guerra anterior,<ref>{{Cita libro|apelidos=Dupuy|nome=Trevor Nevitt|título=The Evolution of Weapons and Warfare|editorial=Jane's Information Group|isbn=0-7106-0123-9|ano=1982|p=231}}</ref> e os avances continuaron durante toda a guerra con melloras significativas na súa velocidade, blindaxe e armamento.<ref>{{cita informe| url=http://usacac.army.mil/cac2/CGSC/CARL/download/csipubs/EvolutionOfTankInArmy_Steadman.pdf | título=The Evolution of the Tank in the U.S. Army | editorial=United States Army - Combat Studies Institute | data=21 de abril de 1982 | data-acceso=21 de maio de 2015 | apelidos=Steadman|nome=Kenneth A. | pp=2–10}}</ref> Nos comezos da guerra a maioría dos comandantes consideraban que para facer fronte ós tanques inimigos era necesario empregar tanques con especificacións superiores.{{Sfn|Tucker|Roberts|2004|p=108}} Esta idea viuse confrontada pola baixa eficacia dos canóns relativamente lixeiros dos primeiros tanques contra a blindaxe e a doutrina alemá de evitar os combates entre tanques. Estes factores xunto co uso do armamento combinado foron uns dos elementos chave do grande éxito da táctica alemá da [[Blitzkrieg]] en [[Polonia]] e [[Francia]].{{Sfn|Tucker|Roberts|2004|p=125}} Durante a guerra empregáronse diversos medios para [[guerra antitanque|combater os tanques]], incluíndo a [[fogo indirecto|artillaría indirecta]], [[arma antitanque|armas antitanque]] (tanto remolcadas como [[canón autopropulsado|autopropulsadas]]), [[Mina (arma)|minas]] e armas de infantaría antitanque de curto alcance.{{Sfn|Tucker|Roberts|2004|p=108}} Malia a mecanización en grande escala, a infantaría mantívose como a columna vertebral de tódalas forzas,{{sfn|Tucker|Roberts|2004|p=734}} cun equipamento semellante ó da primeira guerra mundial durante gran parte da guerra.<ref name="Comp_221">{{Cita libro|apelidos-editor1=Cowley|nome-editor1=Robert|apelidos-editor2=Parker|nome-editor2=Geoffrey|ano=2001|título=Readers Companion Military History|url=https://archive.org/details/readerscompanion0000unse_x0k0|editorial=Houghton Mifflin Company|isbn=978-0-618-12742-9|p=[https://archive.org/details/readerscompanion0000unse_x0k0/page/221 221]}}</ref> O uso de [[metralladora]]s espallouse de forma notable, con exemplos como a [[MG34]] alemá e varias [[metralleta]]s axeitadas para o [[combate en espazos reducidos]] e nas zonas de [[Selva tropical|xungla]].<ref name="Comp_221" /> O [[rifle de asalto]] foi un desenvolvemento de finais da guerra que combinou moitas das características dos [[rifle]]s e das metralletas, converténdose na arma de infantaría estándar de posguerra para a maioría dos exércitos.<ref>{{cita libro|título=Machine Guns: An Illustrated History of Their Impact|url=https://archive.org/details/machinegunsillus00will|serie=Weapons and Warfare series|nome=James H.|apelidos=Willbanks|editorial=ABC-CLIO|ano=2004|isbn=9781851094806|pp=[https://archive.org/details/machinegunsillus00will/page/n141 125]-128}}</ref><ref>{{cita informe |título=The AK-47: the worlds favourite killing machine |obra=Control Arms Campaign |editorial=[[Amnistía Internacional]], [[International Action Network on Small Arms|Iansa]], [[Oxfam]] |nome=Oliver |apelidos=Sprague |nome2=Hugh |apelidos2=Griffiths |url=http://www.amnesty.org/en/library/asset/ACT30/011/2006/en/11079910-d422-11dd-8743-d305bea2b2c7/act300112006en.pdf |data-acceso=14 de novembro de 2009 |year=2006 |deadurl=yes |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110430165110/http://www.amnesty.org/en/library/asset/ACT30/011/2006/en/11079910-d422-11dd-8743-d305bea2b2c7/act300112006en.pdf |archivedate=30 de abril de 2011 }}</ref> [[Ficheiro:Enigma-IMG 0487-black.jpg|miniatura|esquerda|Unha [[máquina Enigma]] [[Alemaña nazi|alemá]].]] Os principais belixerantes no conflito tentaron resolver os problemas de complexidade e seguridade derivados do uso de [[libro de códigos|libros de códigos]] para a [[criptografía]] por medio do deseño de máquinas de [[cifraxe]], sendo a máis coñecida destas a [[máquina Enigma]] alemá.<ref>{{Cita libro|apelidos=Ratcliff|nome=R. A.|ano=2006|título=Delusions of Intelligence: Enigma, Ultra, and the End of Secure Ciphers|url=https://archive.org/details/delusionsofintel0000ratc|editorial=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-85522-8|p=[https://archive.org/details/delusionsofintel0000ratc/page/11 11]}}</ref> O desenvolvemento de [[SIGINT]] (''sig''nals ''int''elligence) e da [[criptoanálise]] permitiron a consecución de procesos de desencriptación na [[espionaxe|contraespionaxe]], con exemplos notables como a descifraxe Aliado dos [[códigos navais xaponeses]]<ref name=Schoenherr>{{cita web|título=Code Breaking in World War II|url=http://history.sandiego.edu/gen/WW2Timeline/espionage.html|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20080509054959/http://history.sandiego.edu/gen/WW2Timeline/espionage.html|data-arquivo=09 de maio de 2008|nome=Steven|apelidos=Schoenherr|ano=2007|editorial=History Department at the University of San Diego|data-acceso=15 de novembro de 2009|urlmorta=yes}}</ref> así como os desenvolvementos británicos dos métodos [[Bombe]] e [[Ultra]] baseados nos deseños de [[Alan Turing]]<ref>{{Cita libro|apelidos= Copeland | nome= B. Jack | título= Alan Turing's Automatic Computing Engine: The Master Codebreaker's Struggle to Build the Modern Computer |url= https://archive.org/details/alanturingsautom0000unse_k5v2 | ano= 2005 | editorial=Oxford University Press | isbn = 9780198565932 | oclc = 224640979 }}</ref><ref name="colossus">{{Cita libro| apelidos= Copeland | nome= B. Jack | título= Colossus: The secrets of Bletchley Park's code-breaking computers | ano= 2006 | editorial=Oxford University Press | isbn = 9780199578146}}</ref> e na información fornecida polo [[Biuro Szyfrów]] [[Polonia|polaco]].<ref>{{cita novas|apelidos=Macintyre|nome= Ben|título=Bravery of thousands of Poles was vital in securing victory|xornal=The Times|lugar=Londres|data=10 de decembro de 2010|p=27}}</ref><ref>{{cita publicación periódica| apelidos= Erskine | nome= Ralph |ano=2006 | título= The Poles Reveal their Secrets: Alastair Denniston's Account of the July 1939 Meeting at Pyry | url= https://archive.org/details/sim_cryptologia_2006-10_30_4/page/294 | revista= Cryptologia | volume = 30 | número= 4 | pp= 294–305 | doi = 10.1080/01611190600920944}}</ref> Outro aspecto destacado da [[intelixencia militar]] foi o uso do engano por parte dos Aliados que acadaron bos resultados en varias operacións como a [[Operación Mincemeat|operación ''Mincemeat'']] e a [[Operación Bodyguard|operación ''Bodyguard'']].<ref name=Schoenherr/><ref>{{cita web|título=Deception for Defense of Information Systems: Analogies from Conventional Warfare|url=http://www.au.af.mil/au/awc/awcgate/nps/mildec.htm|nome1=Neil C.|apelidos1=Rowe|nome2=Hy|apelidos2=Rothstein|obra=Departments of Computer Science and Defense Analysis U.S. Naval Postgraduate School|editorial=Air University|data-acceso=15 de novembro de 2009|data-arquivo=23 de novembro de 2010|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20101123031630/http://www.au.af.mil/au/awc/awcgate/nps/mildec.htm|url-morta=yes}}</ref><ref>{{cita libro|nome=Ben|apelidos=Macintyre|título=Operation Mincemeat: How a Dead Man and a Bizarre Plan Fooled the Nazis and Assured an Allied Victory|url=https://archive.org/details/operationminceme0000unse|editorial=Broadway Books|ano=2011|isbn=978-0307453280}}</ref><ref>{{cita libro|apelidos=Latimer|nome= John|título=Deception in War |url=https://archive.org/details/deceptioninwar0000lati|editorial=Overlook Press |ano=2001 |isbn=978-1-58567-381-0|p=[https://archive.org/details/deceptioninwar0000lati/page/238 238]}}</ref> O [[Proxecto Manhattan]], liderado polos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] co apoio do [[Reino Unido]] e o [[Canadá]] e dirixido por [[Robert Oppenheimer]], desenvolveu as primeiras [[arma nuclear|armas nucleares]] que foron utilizadas na guerra nos [[bombardeos de Hiroshima e Nagasaki]].<ref>{{cita libro |apelidos=Jones |nome=Vincent |título=Manhattan: The Army and the Atomic Bomb |editorial=United States Army Center of Military History |lugar=Washington, D.C. |ano=1985 |url=http://www.history.army.mil/html/books/011/11-10/CMH_Pub_11-10.pdf |oclc=10913875 |data-acceso=06 de outubro de 2016 |data-arquivo=07 de outubro de 2014 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20141007074359/http://www.history.army.mil/html/books/011/11-10/CMH_Pub_11-10.pdf |url-morta=yes }}</ref> Este proxecto desenvolveu novas armas militares, impulsou a investigación médica da [[radioloxía]]<ref>{{cita libro|apelidos-editor=Ahnfeldt|nome-editor=Arnold Lorentz |título=Radiology in World War II |editorial=Office of the Surgeon General, Department of the Army |lugar=Washington, D.C. |ano=1966 |oclc=630225}}</ref> e na [[medicina nuclear]],<ref name="hewlett">{{cita libro|apelidos=Hewlett |nome=Richard G. |apelidos2=Duncan |nome2=Francis |título=Atomic Shield, 1947–1952 |series=A History of the United States Atomic Energy Commission |editorial=Pennsylvania State University Press |ano=1969 |isbn=0-520-07187-5|oclc=3717478 |pp=74-76, 252–253}}</ref> ademais de asentar os cimentos da [[armada nuclear]].<ref name="hewlett" /> Os resultados dos desenvolvementos do proxecto no campo da [[física nuclear]] suscitaron a atención pública cara ó potencial da tecnoloxía nuclear e motivou o seu desenvolvemento durante a posterior [[guerra fría]] nos Estados Unidos e na [[Unión Soviética]].<ref>{{cita libro|apelidos=Holloway |nome=David |título=Stalin and the Bomb: The Soviet Union and Atomic Energy, 1939–1956 |url=https://archive.org/details/stalinbombsoviet0000holl |editorial=Yale University Press |ano=1994 |isbn=0-300-06056-4|oclc=29911222 |pp=[https://archive.org/details/stalinbombsoviet0000holl/page/59 59]–60}}</ref> Outros avances tecnolóxicos e de enxeñaría conseguidos durante ou como resultado da guerra inclúen a consecución das primeiras [[computadora|computadoras programables]] ([[Z3]], [[Colossus]] e [[ENIAC]]),<ref name="colossus"/><ref>{{cita publicación periódica|nome1=R.|apelidos1= Rojas |nome2=F.|apelidos2=Darius |nome3=C.|apelidos3=Göktekin |nome4=G.|apelidos4= Heyne |título=The reconstruction of Konrad Zuse’s Z3| revista=IEEE Annals of the History of Computing| volume=27| número=3| pp=23–32 |ano=2005 | doi=10.1109/mahc.2005.48}}</ref><ref>{{cita publicación periódica| apelidos1= Goldstine | nome1= H. H. | apelidos2 = Goldstine | nome2= Adele | título= The Electronic Numerical Integrator and Computer (ENIAC) | revista= Mathematical Tables and Other Aids to Computation | volume = 2 | número= 15 | pp= 97–110 | ano=1946 | doi = 10.2307/2002620 |issn = 0891-6837 }}</ref> o desenvolvemento de [[mísil guiado|mísiles guiados]] e [[foguete]]s como o [[V-1]] e o [[V-2]],<ref>{{cita libro|apelidos= Zaloga | nome= Steven | título= V-1 Flying Bomb 1942–52 |url= https://archive.org/details/v1flyingbomb19420000zalo | editorial= Osprey Publishing | ano= 2005 | isbn = 978-1-84176-791-8|pp=[https://archive.org/details/v1flyingbomb19420000zalo/page/n2 1]-9}}</ref><ref>{{cita libro|apelidos=Dungan|nome=Tracy D.|ano=2005|título=V-2: A Combat History of the First Ballistic Missile|editorial=Westholme Publishing|ISBN=1-59416-012-0}}</ref> os avances na realización de [[Porto Mulberry|portos artificiais]]<ref>{{cita libro|apelidos=Hartcup|nome=Guy|título=Code Name Mulberry: The Planning Building and Operation of the Normandy Harbours|editorial=Pen & Sword Military|ano=2011|isbn=978-1848845589}}</ref> e as innovacións no [[Operación PLUTO|transporte submarino]] do [[petróleo]].<ref>{{cita publicación periódica|apelidos=Krammer|nome=A.|ano=1992|título=Operation PLUTO: A Wartime Partnership for Petroleum|url=https://archive.org/details/sim_technology-and-culture_1992-07_33_3/page/441|revista=Technology and Culture|volume=33|número=3|pp=441-466|jstor=3106633}}</ref> === Na cultura popular === [[Ficheiro:To-Hell-and-Back-Poster.jpg|miniatura|dereita|Póster do filme ''[[To Hell and Back]]'' de 1955.]] A guerra é unha figura prominente na literatura mundial, particularmente abundante na segunda metade do [[século XX]], estando presente en miles de [[novela]]s e outras obras literarias,<ref>{{cita libro|título=World War II in Literature for Youth: A Guide and Resource Book|nome1=Patricia Hachten|apelidos1=Wee|nome2=Robert James|apelidos2=Wee|editorial=Scarecrow Press|ano=2004|isbn=9780810853010}}</ref> moitas delas conmemorando os eventos nas distintas frontes de batalla,{{sfn|Holsinger|Schofield|1992|p=12}} as accións de [[espionaxe]]{{sfn|Holsinger|Schofield|1992|p=56}} e os homes e mulleres que participaron e víronse afectados pola guerra.{{sfn|Holsinger|Schofield|1992|p=1}} Pola súa parte, os grupos e eventos de recreación da segunda guerra mundial, que experimentaron un auxe a partir dos anos 1970,<ref>{{cita libro|título=The History Buff's Guide to World War II: Top Ten Rankings of the Best, Worst, Largest, and Most Lethal People and Events of World War II|nome=Thomas R.|apelidos=Flagel|editorial=Sourcebooks, Inc.|ano=2012|isbn=9781402271465|p=344}}</ref> procuran a [[recreación histórica]] da guerra con eventos de [[historia vivente]] e recreacións de operacións tácticas e batallas co obxectivo de axudar a revivir os eventos e experiencias da guerra cun carácter educativo.<ref>{{cita libro|título=Basic Guide for World War II Reenacting|nome=David R.|apelidos=Hustler|editorial=Dorrance Publishing|ano=2012|isbn=9781434912428|p=16}}</ref> A guerra serviu tamén de fonte para moitos filmes e programas de televisión, converténdose nun dos xéneros máis populares, influentes e economicamente lucrativos no cinema.<ref>{{cita enciclopedia|título=War movies|enciclopedia=Encyclopaedia of Contemporary American Culture|p=764|nome1=Robert|apelidos1=Gregg|nome2=Gary W.|apelidos2=McDonogh|nome3=Cindy H.|apelidos3=Wong|editorial=Routledge|ano=2005|isbn=9781134719297}}</ref> A produción de filmes de guerra no Reino Unido e nos Estados Unidos chegou ao seu punto culminante a comezos e mediados dos anos 1950,<ref>{{Cita libro |last=Mayer |first=Geoff |title=Guide to British Cinema |url=https://books.google.com/books?id=7FOX_OWDyHEC&pg=PA83 |year=2003 |publisher=Greenwood Publishing Group |isbn=978-0-313-30307-4 |p=83}}</ref> con máis de 200 filmes producidos en cada unha das décadas de 1950 e 1960.<ref name=Pulver>{{Cita web |last1=Pulver |first1=Andrew |url=http://www.theguardian.com/film/2014/jul/17/why-so-obsessed-second-world-war-films |title=Why are we so obsessed with films about the second world war? |publisher=The Guardian |accessdate=7 March 2015 |date=17 July 2014}}</ref> Nestes anos destacaron filmes como ''[[Battleground]]'' (1949),{{sfn|Holsinger|Schofield|1992|p=21}} ''[[Sands of Iwo Jima]]'' (1949),{{sfn|Holsinger|Schofield|1992|p=21}} [[Twelve O'Clock High]] (1949),{{sfn|Holsinger|Schofield|1992|p=21}} ''[[The Flying Leathernecks]]'' (1951),{{sfn|Holsinger|Schofield|1992|p=21}} ''[[Operation Pacific]]'' (1951),{{sfn|Holsinger|Schofield|1992|p=21}} ''[[To Hell and Back (filme)|To Hell and Back]]'' (1955), ''[[Mister Roberts]]'' (1955), ''[[Run Silent, Run Deep]]'' (1958),<ref name="WW2film"/> ''[[The Longest Day]]'' (1962),<ref name="WW2film"/> ''[[A grande evasión]]'' (1963), ''[[Play Dirty]]'' (1969) e ''[[A batalla de Inglaterra]]'' (1969) entre outros. A temática continuou sendo popular no resto do século XX e a comezos do XXI, aínda que nun número máis reducido, incluíndo filmes como ''[[Patton (filme)|Patton]]'' (1970),<ref name="WW2film">{{cita libro|título=World War II, Film, and History|editorial=Oxford University Press|ano=1996|nome1=John Whiteclay|apelidos1=Chambers|nome2=David|apelidos2=Culbert|isbn=9780199728732|p=5}}</ref> ''[[Os violentos de Kelly]]'' (1970), ''[[Midway (filme)|Midway]]'' (1976),<ref name="WW2film"/> ''[[A Bridge Too Far]]'' (1977), ''[[The Big Red One]]'' (1980),<ref name="partfive"/> ''[[Evasión ou vitoria]]'' (1981),<ref name="filmholo"/> ''[[Esperanza e gloria]]'' (1987), ''[[The Thin Red Line]]'' (1998),<ref name="partfive"/> ''[[Saving Private Ryan]]'' (1998), ''[[Enemy at the Gates]]'' (2001), ''[[Pearl Harbor (filme)|Pearl Harbor]]'' (2001) e ''[[Bandeiras de nosos pais]]'' (2006) entre outros. Xa no século XXI producíronse varias series de televisión populares, incluíndo as miniseries ''[[Band of Brothers]]'' (2001), ''[[Dunkirk]]'' (2004) e ''[[The Pacific]]'' (2010). A maioría dos filmes sobre a segunda guerra mundial representárona dende a perspectiva dos Aliados, cunha consideración da guerra como necesaria e cunha visión dun bando bo (os Aliados) loitando contra un bando malo (o Eixe).<ref>{{cita publicación periódica|apelidos=Pollard|nome=T|ano=2002|título=The Hollywood war machine|revista=New Political Science|volume=24|número=1|pp=121-139|doi=10.1080/07393140220122671}}</ref><ref>{{cita libro|título=Monsters in the Mirror: Representations of Nazism in Post-war Popular Culture|nome1=Sara|apelidos1=Buttsworth|nome2=Maartje M.|apelidos2=Abbenhuis|editorial=ABC-CLIO|ano=2010|isbn=9780313382161|pp=xix-xx}}</ref> Algunhas excepcións a este punto de vista foron os filmes ''[[Cross of Iron]]'' (1977),<ref name="partfive">{{Cita web|title=The 50 greatest World War II movies: part five|url=http://www.timeout.com/london/film/the-50-greatest-world-war-ii-movies-part-five|work=Time Out Magazine|accessdate=20 de outubro de 2016|date=2009|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140716071232/http://www.timeout.com/london/film/the-50-greatest-world-war-ii-movies-part-five|data-arquivo=16 de xullo de 2014|urlmorta=yes|nome1=Adam Lee|apelidos1=Davies|nome2=Dave|apelidos2=Calhoun|nome3=Paul|apelidos3=Fairclough|nome4=David|apelidos4=Jenkins|nome5=Tom|apelidos5=Huddleston|nome6=Quentin|apelidos6=Tarantino|ligazón-autor6=Quentin Tarantino}}</ref> ''[[Das Boot]]'' (1981),<ref name="partfive"/> ''[[Stalingrad (filme de 1993)|Stalingrad]]'' (1993), ''[[Der Untergang]]'' (2004) e ''[[Cartas de Iwo Jima]]'' (2006) entre outros. Tamén se fixeron filmes e series de televisión sobre o [[Holocausto]] e outros [[crime de guerra|crimes de guerra]], amosando as facetas do [[racismo]] e [[discriminación]] do [[nazismo]]. Filmes como ''[[The Diary of Anne Frank (filme de 1959)|The Diary of Anne Frank]]'' (1959),<ref name="filmholo"/> ''[[Hanna's War]]'' (1988),<ref name="filmholo"/> ''[[A lista de Schindler]]'' (1993),<ref name="holoamerican">{{cita libro|título=The Holocaust in American Life|nome=Peter|apelidos=Novick|editorial=Houghton Mifflin Harcourt|ano=2000|isbn=9780547349619|pp=214}}</ref> ''[[Life Is Beautiful]]'' (1997),<ref name="filmholo"/> ''[[The Devil's Arithmetic]]'' (1999), ''[[O pianista]]'' (2002) e ''[[O neno co pixama de raias (filme)|O neno co pixama de raias]]'' (2008) representan as duras condicións polas que tiveron que pasar os [[pobo xudeu|xudeus]] e outras minorías nos [[campo de concentración|campos de concentración]] alemás como os de [[Auschwitz-Birkenau]].<ref name="filmholo">{{cita libro|título=Indelible Shadows: Film and the Holocaust|nome=Annette|apelidos=Insdorf|editorial=Cambridge University Press|ano=2003|isbn=9780521016308|pp=3-4, 6, 12, 17, 290}}</ref> A Unión Soviética sufriu o maior número de baixas durante a guerra, e a súa historia deu pé a un gran número de obras literarias e filmes sobre o tema. Algúns dos filmes soviéticos máis destacados foron entre outros, ''[[Letyat zhuravli]]'' (1957),<ref name="rbth">{{cita novas|título=10 must-see films about World War II|data=2 de maio de 2015|nome=Stephen M.|apelidos=Norris|url=http://rbth.com/arts/2015/05/02/10_must-see_films_about_world_war_ii_45425.html|xornal=Russia Beyond The Headlines|data-acceso=20 de outubro de 2016}}</ref> ''[[Ivanovo detstvo]]'' (1962) e ''[[Idi i smotri]]'' (1985),<ref name="rbth"/> este último amplamente recoñecido como un dos mellores filmes sobre a guerra.<ref>{{Cita web|title=The 50 greatest World War II movies: part six|url=http://www.timeout.com/london/film/the-50-greatest-world-war-ii-movies-part-six|work=Time Out Magazine|accessdate=20 de outubro de 2016|date=2009|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140803134610/http://www.timeout.com/london/film/the-50-greatest-world-war-ii-movies-part-six|data-arquivo=03 de agosto de 2014|urlmorta=yes|nome1=Adam Lee|apelidos1=Davies|nome2=Dave|apelidos2=Calhoun|nome3=Paul|apelidos3=Fairclough|nome4=David|apelidos4=Jenkins|nome5=Tom|apelidos5=Huddleston|nome6=Quentin|apelidos6=Tarantino|ligazón-autor6=Quentin Tarantino}}</ref><ref>{{cita web|título=The 100 Best Films Of World Cinema|revista=Empire|data=11 de xuño de 2010|data-acceso=20 de outubro de 2016|url=http://www.empireonline.com/movies/features/100-greatest-world-cinema-films/}}</ref> Na China os filmes sobre a guerra nos anos últimos anos da década de 1940 fixeron unha clara promoción do heroísmo e o martirio do pobo chinés nos tempos de crise nacional, con dramas sobre a fronte de guerra dominando as pantallas dos cinemas,<ref>{{cita libro|apelidos-editor1=Berry|nome-editor1=M.|apelidos-editor2=Sawada|nome-editor2=C.|ano=2016|título=Divided Lenses: Screen Memories of War in East Asia|editorial=University of Hawai'i Press|url=https://muse.jhu.edu/book/45702|isbn=978-0-8248-5151-4|capítulo=War, History, and Remembrance in Chinese Cinema|nome=Yingjin|apelidos=Zhang|pp=21-39}}</ref> mentres que pola súa banda no Xapón os filmes sobre a guerra foron escasos durante os anos de ocupación estadounidense, centrándose en temáticas antiguerra e na vitimización dos soldados e civís xaponeses, con directores destacados como [[Ichikawa Kon]] e [[Kobayashi Masaki]].<ref>{{cita libro|apelidos-editor1=Berry|nome-editor1=M.|apelidos-editor2=Sawada|nome-editor2=C.|ano=2016|título=Divided Lenses: Screen Memories of War in East Asia|editorial=University of Hawai'i Press|url=https://muse.jhu.edu/book/45702|isbn=978-0-8248-5151-4|capítulo=Under the Flag of the Rising Sun: Imagining the Pacific War in the Japanese Cinema|nome=David|apelidos=Dresser|pp=74-100}}</ref> Os videoxogos sobre a segunda guerra mundial convertéronse nun aspecto lucrativo e popular na industria dos videoxogos, con moitos títulos publicados cada ano.<ref>{{cita publicación periódica|apelidos=Fisher|nome=S.|ano=2011|título=Playing with World War II: A small-scale study of Learning in Video Games|revista=Loading...|volume=5|número=8|issn=1923-2691|pp=71-89|url=http://journals.sfu.ca/loading/index.php/loading/article/view/96/191}}</ref><ref>{{cita novas|título=When will they stop setting video games in World War II?|data=7 de abril de 2015|nome=Phil|apelidos=Hartup|data-acceso=20 de outubro de 2016|xornal=New Statesman|url=http://www.newstatesman.com/culture/2015/04/when-will-they-stop-setting-video-games-world-war-ii}}</ref> A maioría destes xogos adoitan encadrarse dentro do xénero da [[videoxogo de acción|acción]], malia que tamén hai un número considerable deles dentro do xénero da [[videoxogo de estratexia|estratexia]] [[estratexia en tempo real|en tempo real]] e por quendas. Algúns dos videoxogos máis populares sobre a guerra son, entre outros, os ''[[shooter]]s'' ''[[Battlefield 1942]]'',<ref name="paste"/> ''[[Medal of Honor (serie)|Medal of Honor]]'',<ref name="paste"/> ''[[Call of Duty (serie)|Call of Duty]]'',<ref name="paste"/> ''[[Close Combat (serie)|Close Combat]]'', ''[[Day of Defeat]]'', ''[[Day of Defeat: Source]]'', ''[[Brothers in Arms (serie)|Brothers in Arms]]'' e ''[[Wolfenstein 3D]]'',<ref name="paste"/> a serie de simuladores de [[submarino]]s ''[[Silent Hunter]]'',<ref name="Kotaku"/> a serie [[Commandos (serie)|Commandos]]'',<ref name="Kotaku"/> a serie de grande estratexia ''[[Hearts of Iron (serie)|Hearts of Iron]]''<ref name="Kotaku">{{cita web|url=http://thebests.kotaku.com/the-best-world-war-two-video-games-1755330908|título=The Best Second World War Video Games|nome=Luke|apelidos=Plunkett|data=2 de febreiro de 2016|revista=Kotaku|data-acceso=20 de outubro de 2016}}</ref> e o xogo de estratexia en tempo real ''[[Company of Heroes]]''.<ref name="paste">{{cita web|url=https://www.pastemagazine.com/blogs/lists/2014/05/the-10-best-world-war-ii-videogames.html|título=The 10 Best World War II Videogames|nome=Reid|apelidos=McCarter|data=15 de maio de 2014|data-acceso=20 de outubro de 2016|revista=Paste|data-arquivo=21 de outubro de 2016|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20161021010400/https://www.pastemagazine.com/blogs/lists/2014/05/the-10-best-world-war-ii-videogames.html|url-morta=yes}}</ref> == Notas == {{Listaref|group=lower-alpha}} ;Referencias {{Todas as ref|en}} {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} {{Galicitas|segunda guerra mundial}} === Outros artigos === * [[Aliados da segunda guerra mundial]] * [[Primeira guerra mundial]] * [[Dólar de prata do 50 aniversario da segunda guerra mundial]] === Bibliografía === * {{Cita libro|apelidos=Balabkins|nome=Nicholas|ano=1964|título=Germany Under Direct Controls: Economic Aspects of Industrial Disarmament 1945–1948|url=https://archive.org/details/germanyunderdire0000bala|editorial=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-0449-0|ref=harv|lingua=en}} * {{Cita libro|apelidos=Barker|nome=A. J.|ano=1971|título=The Rape of Ethiopia 1936|url=https://archive.org/details/bwb_O8-BST-810|lugar=Nova York|editorial=Ballantine Books|isbn=978-0-345-02462-6|lingua=en|ref=harv}} * {{Cita libro|apelidos=Beevor|nome=Antony|ano=1998|título=Stalingrad|url=https://archive.org/details/stalingrad0000beev_b9h0|lugar=Nova York|editorial=Viking|isbn=978-0-670-87095-0|ref=harv|lingua=en}} * {{Cita libro|nome=Antony|apelidos=Beevor|ano=2012|título=The Second World War|lugar=Londres|editorial=Weidenfeld & Nicolson|isbn=978-0-297-84497-6|ref=harv|lingua=en}} * {{Cita libro|apelidos=Bix|nome=Herbert P.|ano=2000|título=Hirohito and the Making of Modern Japan|url=https://archive.org/details/hirohitomakingof0000bixh|lugar=Nova York|editorial=HarperCollins|isbn=978-0-06-019314-0|lingua=en|ref=harv}} * {{Cita libro|apelidos1=Collier|nome1=Martin|apelidos2=Pedley|nome2=Philip|ano=2000|título=Germany 1919–45|url=https://archive.org/details/germany1919450000coll|editorial=Heinemann|isbn=978-0-435-32721-7|lingua=en|ref=harv}} * {{Cita libro|apelidos=Davies|nome=Norman|ano=2006|título=Europe at War 1939–1945: No Simple Victory|url=https://archive.org/details/europeatwar193910000davi|editorial=Macmillan|isbn=9780333692851 |oclc= 70401618 |lingua=en|ref=harv}} * {{Cita libro|apelidos-editor1=Dear|nome-editor1=I. C. B.|apelidos-editor2=Foot|nome-editor2=M. R. D.|ano=2001|ano-orixinal=1995|título=The Oxford Companion to World War II|url=https://archive.org/details/oxfordcompaniont0000unse_y4p2|editorial=Oxford University Press|isbn=978-0-19-860446-4|lingua=en|ref=harv}} * {{Cita libro|apelidos=Eastman|nome=Lloyd E.|ano=1986|capítulo=Nationalist China during the Sino-Japanese War 1937–1945|nome-editor1=John K.|apelidos-editor1=Fairbank|nome-editor2=Denis C.|apelidos-editor2=Twitchett|título=The Cambridge History of China, Volume 13: Republican China 1912–1949, Part 2|editorial=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-24338-4|lingua=en|ref=harv}} * {{cita libro|apelidos=Evans |nome= Richard J. |título= The Third Reich in Power |url=https://archive.org/details/thirdreichinpowe00evan |ano= 2005 |editorial= Penguin Group | lugar= Nova York | isbn = 978-0-14-303790-3 | lingua=en|ref = harv }} * {{Cita libro|apelidos=Evans|nome=Richard J.|ano=2008|título=The Third Reich at War|url=https://archive.org/details/thirdreichatwar10000evan|lugar=Londres|editorial=Allen Lane|isbn=978-0-7139-9742-2|lingua=en|ref=harv}} * {{Cita libro|apelidos=Garver|nome=John W.|ano=1988|título=Chinese-Soviet Relations, 1937–1945: The Diplomacy of Chinese Nationalism|url=https://archive.org/details/chinesesovietrel0000garv|editorial=Oxford University Press|isbn=978-0-19-505432-3|lingua=en|ref=harv}} * {{cita conferencia|apelidos=Glantz|nome=David M.|conferencia=20th Anniversary Distinguished Lecture at the Strom Thurmond Institute of Government and Public Affairs|editorial=Clemson University|year=2001|data=11 de outubro de 2001|título=The Soviet-German War 1941–45 Myths and Realities: A Survey Essay|url=http://www.strom.clemson.edu/publications/sg-war41-45.pdf|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110617094931/http://www.strom.clemson.edu/publications/sg-war41-45.pdf|data-arquivo=17 de xuño de 2011|lingua=en|ref=harv|data-acceso=16 de outubro de 2016|url-morta=yes}} * {{Cita libro|apelidos=Glantz |nome=David M.|ano=2002|título=The Battle for Leningrad: 1941–1944|url=https://archive.org/details/battleforleningr00glan |editorial=University Press of Kansas|isbn=978-0-7006-1208-6|ref=harv|lingua=en}} * {{Cita libro|apelidos=Harrison|nome=Mark|ano=1998|título=The Economics of World War II: Six Great Powers in International Comparison|editorial=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-62046-8|ref=harv|lingua=en}} * {{cita libro|título=Visions of War: World War II in Popular Literature and Culture|url=https://archive.org/details/visionsofwarworl00hols|editorial=Popular Press|ano=1992|nome-editor1=M. Paul|apelidos-editor1=Holsinger|nome-editor2=Mary Anne|apelidos-editor2=Schofield|isbn=9780879725563|ref=harv|lingua=en}} * {{Cita libro|apelidos1=Hsu|nome1=Long-hsuen|apelidos2=Chang|nome2=Ming-kai|ano=1971|título=History of The Sino-Japanese War (1937–1945)|edición=2ª|ASIN=B00005W210|editorial=Chung Wu Publishers|lingua=en|ref=harv}} * {{Cita libro|apelidos=Jackson|nome=Ashley|ano=2006|título=The British Empire and the Second World War|url=https://archive.org/details/britishempiresec0000jack|editorial=Hambledon Continuum|isbn=978-1-85285-417-1|ref=harv|lingua=en}} * {{Cita libro|apelidos1=Jowett|nome1=Phillip S.|apelidos2=Andrew|nome2=Stephen|ano=2002|título=The Japanese Army, 1931–45|editorial=Osprey Publishing|isbn=978-1-84176-353-8|ref=harv|lingua=en}} * {{Cita libro|apelidos=Keegan|nome=John|ano=1997|título=The Second World War|url=https://archive.org/details/secondworldwar0000keeg|lugar=Londres|editorial=Pimlico|isbn=978-0-7126-7348-8|ref=harv|lingua=en}} * {{Cita libro|apelidos=Kennedy|nome=David M.|ano=2001|título=Freedom from Fear: The American People in Depression and War, 1929–1945|editorial=Oxford University Press|isbn=978-0-19-514403-1|lingua=en|ref=harv}} * {{Cita libro|apelidos=Kershaw|nome=Ian|ano=2001|título=Hitler, 1936–1945: Nemesis|editorial=W. W. Norton & Company|isbn=978-0-393-04994-7|lingua=en|ref=harv}} * {{Cita libro|título=Making Europe: People, Politics, and Culture|nome1=Frank L.|apelidos1=Kidner|nome2=Maria|apelidos2=Bucur|nome3=Ralph|apelidos3=Mathisen|nome4=Sally|apelidos4= McKee|nome5=Theodore R.|apelidos5= Weeks|editorial=Cengage Learning| ano=2007|isbn=9780618004799|lingua=en|ref=CITEREFKidner2007}} * {{cita libro|apelidos1=Klooz |nome1=Marle |apelidos2=Wiley |nome2=Evelyn |outros=Director: Humphrey, Richard A. |ano=1944 |título=Events leading up to World War II – Chronological History |series=78th Congress, 2d Session – House Document N. 541 |lugar=Washington |editorial=US Government Printing Office |url=http://www.ibiblio.org/pha/events/|lingua=en|ref=harv}} * {{Cita libro|apelidos=Kolko|nome=Gabriel|year=1990|origyear=1968|título=The Politics of War: The World and United States Foreign Policy, 1943–1945|url=https://archive.org/details/politicsofwarwor00kolkrich|lugar=Nova York|editorial=Random House|isbn=978-0-679-72757-6|ref=harv|lingua=en}} * {{Cita libro|apelidos=Liddell Hart|nome=Basil|título=History of the Second World War|edición=4ª|ano=1977|editorial=Pan|lugar=Londres|isbn=9780330237703|ref=harv|lingua=en}} * {{Cita libro|apelidos=Lightbody|nome=Bradley|ano=2004|título=The Second World War: Ambitions to Nemesis|url=https://archive.org/details/secondworldwaram0000ligh|editorial=Routledge|isbn=978-0-415-22404-8|ref=harv|lingua=en}} * {{Cita libro|apelidos=Marston|nome=Daniel|ano=2005|título=The Pacific War Companion: From Pearl Harbor to Hiroshima|url=https://archive.org/details/pacificwarcompan0000mars|editorial=Osprey Publishing|isbn=978-1-84176-882-3|ref=harv|lingua=en}} * {{Cita libro|apelidos=Mazower|nome=Mark|ano=2008|título=Hitler's Empire: Nazi Rule in Occupied Europe|url=https://archive.org/details/hitlersempirehow0000mazo|lugar=Londres|editorial=Allen Lane|isbn=978-1-59420-188-2|ref=harv|lingua=en}} * {{Cita libro |título=La segunda guerra mundial. T. I, Los éxitos del eje: septiembre de 1939-enero de 1943 |nome=Henri |apelidos= Michel |ano=1990 |editorial=[[Akal]]|localización= |isbn=9788476006207|lingua=es|ref=harv}} * {{Cita libro |título=La segunda guerra mundial. T. II, La victoria de los aliados: enero de 1943-septiembre de 1945 |nome=Henri |apelidos= Michel |ano=1991 |editorial=Akal |isbn=84-7600-620-9|lingua=es|ref=harv}} * {{Cita libro|apelidos=Murray|nome=Williamson|ano=1983|título=Strategy for Defeat: The Luftwaffe, 1933–1945|url=http://www.ibiblio.org/hyperwar/AAF/AAF-Luftwaffe/|lugar=Maxwell Air Force Base|editorial=Air University Press|isbn=978-1-4294-9235-5|ref=harv|lingua=en}} * {{Cita libro|apelidos1=Murray|nome1=Williamson|apelidos2=Millett|nome2=Allan Reed|ano=2001|título=A War to Be Won: Fighting the Second World War|editorial=Harvard University Press|isbn=978-0-674-00680-5|ref=harv|lingua=en}} * {{Cita libro |nome=Xosé Manoel |apelidos=Núñez Seixas |ligazónautor=Xosé Manoel Núñez Seixas |título=Imperios de muerte. La guerra germano-soviética, 1941-1945 |ano=2007 |editorial=Alianza Editorial |localización=Madrid |lingua=es|isbn=9788420648996|ref=harv}} * {{Cita libro|apelidos=O'Reilly|nome=Charles T.|ano=2001|título=Forgotten Battles: Italy's War of Liberation, 1943–1945|url=https://archive.org/details/forgottenbattles0000orei|editorial=Lexington Books|isbn=978-0-7391-0195-7|ref=harv|lingua=en}} * {{Cita libro|apelidos=Overy|first=Richard|título=The Dictators: Hitler's Germany and Stalin's Russia|url=https://archive.org/details/dictators00rich|editorial=W. W. Norton & Company|ano=2004|isbn=0-393-02030-4|lingua=en|ref=harv}} * {{Cita libro|apelidos=Overy|nome=Richard|apelidos2=Wheatcroft|nome2=Andrew|ano=1999|título=The Road to War|url=https://archive.org/details/roadtowar00over|edición=2ª|lugar=Londres|editorial=Penguin Books|isbn=978-0-14-028530-7|ref=harv|lingua=en}} * {{Cita libro|título=Anti-Submarine Warfare: An Illustrated History|url=https://archive.org/details/antisubmarinewar0000owen|apelidos=Owen|nome=David|editorial=Seaforth Publishing|ano=2007|isbn=9781783468973|lingua=en|ref=harv}} * {{Cita libro|apelidos=Roberts|nome=Geoffrey|ano=2006|título=Stalin's Wars: From World War to Cold War, 1939–1953|url=https://archive.org/details/stalinswarsfromw0000robe|editorial=Yale University Press|isbn=978-0-300-11204-7|ref=harv|lingua=en}} * {{Cita libro|apelidos=Shirer|nome=William L.|ano=1990|ano-orixinal=1960|título=The Rise and Fall of the Third Reich: A History of Nazi Germany|editorial=Simon & Schuster|isbn=0-671-72868-7 |ref=harv|lingua=en}} * {{Cita libro|apelidos1=Tucker|nome1=Spencer C.|apelidos2=Roberts|nome2=Priscilla Mary|título=Encyclopedia of World War II: A Political, Social, and Military History|ano=2004|editorial=ABC-CLIO|isbn=1-57607-999-6|lingua=en|ref=harv}} * {{Cita libro|apelidos=Weinberg|nome=Gerhard L.| ano=2005|título=A World at Arms: A Global History of World War II|edición=2ª|editorial=Cambridge University Press|lingua=en|isbn=978-0-521-85316-3|ref=harv}} * {{Cita libro|apelidos=Wells|nome=Anne Sharp|ano=2013|título=Historical Dictionary of World War II: The War against Germany and Italy|editorial=Scarecrow Press|ISBN=9780810879447|lingua=en|ref=harv}} * {{Cita libro|apelidos=Wettig|nome=Gerhard|ano=2008|título=Stalin and the Cold War in Europe: The Emergence and Development of East-West Conflict, 1939–1953|editorial=Rowman & Littlefield|isbn=978-0-7425-5542-6|ref=harv|lingua=en}} * {{Cita libro|apelidos=Wood|nome=James B.|ano=2007|título=Japanese Military Strategy in the Pacific War: Was Defeat Inevitable?|url=https://archive.org/details/japanesemilitary0000wood|editorial=Rowman & Littlefield|isbn=978-0-7425-5339-2|ref=harv|lingua=en}} * {{Cita libro|apelidos=Zaloga|nome=Steven J.|ano=2002|título=Poland 1939: The Birth of Blitzkrieg|url=https://archive.org/details/poland1939birtho0000zalo|lugar=Oxford|editorial=Osprey Publishing|isbn=978-1-84176-408-5|ref=harv|lingua=en}} === Ligazóns externas === * {{Cita web|url=http://ww2db.com/|título=World War II Database|lingua=en}} * {{Cita web|url=http://www.westpoint.edu/history/SitePages/WWII%20European%20Theater.aspx|título=Department of History - WWII European Theater|páxina-web=United States Military Academy - West Point|lingua=en|data-acceso=13 de setembro de 2016|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160913030847/http://www.westpoint.edu/history/sitepages/wwii%20european%20theater.aspx|dataarquivo=13 de setembro de 2016|urlmorta=yes}} * {{Cita web|url=http://www.westpoint.edu/history/SitePages/WWII%20Asian%20Pacific%20Theater.aspx|título=Department of History - WWII Asian Pacific Theater|páxina-web=United States Military Academy - West Point|lingua=en|data-acceso=13 de setembro de 2016|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160914143439/http://www.westpoint.edu/history/sitepages/wwii%20asian%20pacific%20theater.aspx|dataarquivo=14 de setembro de 2016|urlmorta=yes}} {{Segunda guerra mundial}} {{Ocupacións Alemaña nazi}} {{Barra portal|Segunda Guerra Mundial|Historia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Segunda guerra mundial]] [[Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (Historia e xeografía)]] nks803yaiop70v4vtrxiczo0o3sp97j 0 5258 7104539 7044768 2025-06-23T14:56:21Z 46.222.43.245 7104539 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Cerdedo}} {{Xeografía política}} '''Cerdedo''' foi un concello da [[provincia de Pontevedra]], pertencente á [[comarca de Tabeirós - Terra de Montes]]. No ano 2016 fusionouse co municipio de [[Concello de Cotobade|Cotobade]], dando orixe ao concello de [[Cerdedo-Cotobade]]. Fusión hecha por imposición y sin consulta popular por Jorge Cubela López Segundo o padrón municipal, en [[2015]] tiña 1828 habitantes (2333 en [[2005]]). Limitaba cos concellos de [[Forcarei]], [[Concello de Cotobade|Cotobade]], [[Campo Lameiro]] e [[A Estrada]]. O seu xentilicio <small>(véxase no Galizionario)</small> é {{Dic|cerdedense}}. == Historia == A principios de 2016 iniciouse un proceso de fusión dos concellos de [[Concello de Cerdedo|Cerdedo]] e Cotobade.<ref>[http://www.farodevigo.es/portada-pontevedra/2016/06/18/cerdedo-cotobade-recibira-1-millones/1482774.html Cerdedo-Cotobade recibirá 1,6 millones de la Xunta si culminan la fusión antes del 30 de octubre]</ref> O 7 de xullo do mesmo ano os dous concellos desestimaron as alegacións sobre a fusión completando os trámites municipais.<ref>[http://www.20minutos.es/noticia/2792280/0/cerdedo-cotobade-completan-ultimo-tramite-municipal-para-su-fusion-al-aprobar-pleno-dictamen-alegaciones/ Cerdedo y Cotobade completan el último trámite municipal para su fusión al aprobar en pleno el dictamen de alegaciones]</ref> A pesar dos rexeitamentos,<ref>[http://www.lavozdegalicia.es/noticia/pontevedra/cotobade/2016/07/30/rechazo-frontal-diputacion-fusion-cotobade-cerdedo/0003_201607P30C1995.htm Rechazo frontal de la Diputación a la fusión de Cotobade y Cerdedo]</ref><ref>[http://cadenaser.com/emisora/2016/03/10/radio_galicia/1457639242_607078.html ¿Deben fusionarse Cotobade y Cerdedo?]</ref><ref>[http://www.tabeirosmontes.com/novas/em-maos-incompetentes-sobre-a-fusao-cerdedo-cotobade# Em maos incompetentes: sobre a fusom Cerdedo-Cotobade]</ref><ref>[http://agal-gz.org/blogues/index.php/amigascultura/2016/04/23/decorreu-a-palestra-sobre-o Palestra sobre o projeto de fusom Cerdedo-Cotobade]</ref> a [[Cerdedo-Cotobade|fusión]] fíxose oficial o 18 de outubro de 2016.<ref>[http://diariodepontevedra.galiciae.com/noticia/611365/la-xunta-oficializa-la-fusion-de-cerdedo-cotobade-y-la-galicia-de-los-313-concellos La Xunta oficializa la fusión de Cerdedo-Cotobade y la Galicia de los 313 concellos]</ref> == Demografía == A poboación deste concello de interior sufriu un descenso acusado froito da emigración que minguou os seus habitantes en case en 4000 persoas entre [[1950]] e [[2008]]. {| {{Táboabonita}} |----- ! Censo total ! 1.828 <sup>(2015)</sup> |----- | Menores de 15 anos | 120 (6.56 %) |----- | Entre 15 e 64 anos | 922 (50.44 %) |----- | Maiores de 65 anos | 786 (43 %) |} <timeline> ImageSize = width:450 height:370 PlotArea = width:400 height:300 left:50 bottom:45 DateFormat = yyyy Period = from:0 till:7000 TimeAxis = orientation:vertical ScaleMajor = unit:year increment:500 start:0 Colors= id:AO value:green id:AA value:black id:AB value:green id:AC value:black id:AD value:green id:AE value:black id:AF value:green PlotData= width:25 mark:(line,white) align:left fontsize:7 bar:1950 from:0 till:6081 color:AO bar:1960 from:0 till:5639 color:AA bar:1970 from:0 till:5024 color:AB bar:1981 from:0 till:4421 color:AC bar:1991 from:0 till:3788 color:AD bar:2001 from:0 till:2300 color:AE bar:2008 from:0 till:2350 color:AF TextData= pos:(200,340) text:"Número de habitantes de Cerdedo " pos:(200,320) text:"dende 1950 ata 2008" </timeline> {{Hab info| 5331 | 5265 | 5888 | 4251|2308|2299|2297 |||||}} == Galería de imaxes == <gallery> Ficheiro:Sanestevodepedre.jpg|Igrexa parroquial de Pedre. Ficheiro:Ponte río Lérez en Pedre.jpg|Ponte romana sobre o [[Río Lérez, ría de Pontevedra|río Lérez]]. Ficheiro:CapelaAntón.jpg|Capela de Santo Antón en [[Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|San Xoán de Cerdedo]] Ficheiro:Capela de San Bartolomeu en Chamadoira.jpg|Capela de San Bartolomeu en [[Chamadoira, Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|Chamadoira]] </gallery> == Parroquias do antigo concello == {{Cerdedo}} == Lugares de Cerdedo == Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Cerdedo vexa: [[Lugares de Cerdedo]]. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{commonscat}} {{ConcellosTabeirós-Terra de Montes}} {{Pontevedra}} {{Galicia en progreso}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Cerdedo]] os1xw60dwnskfpiurc1dp1slivb9tgl 7104540 7104539 2025-06-23T14:56:31Z Quinlan83 114718 Desfíxose a edición de [[Special:Contributions/46.222.43.245|46.222.43.245]] ([[User talk:46.222.43.245|conversa]]); cambiado á última versión feita por [[User:Chairego apc|Chairego apc]] 7044299 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Cerdedo}} {{Xeografía política}} '''Cerdedo''' foi un concello da [[provincia de Pontevedra]], pertencente á [[comarca de Tabeirós - Terra de Montes]]. No ano 2016 fusionouse co municipio de [[Concello de Cotobade|Cotobade]], dando orixe ao concello de [[Cerdedo-Cotobade]]. Segundo o padrón municipal, en [[2015]] tiña 1828 habitantes (2333 en [[2005]]). Limitaba cos concellos de [[Forcarei]], [[Concello de Cotobade|Cotobade]], [[Campo Lameiro]] e [[A Estrada]]. O seu xentilicio <small>(véxase no Galizionario)</small> é {{Dic|cerdedense}}. == Historia == A principios de 2016 iniciouse un proceso de fusión dos concellos de [[Concello de Cerdedo|Cerdedo]] e Cotobade.<ref>[http://www.farodevigo.es/portada-pontevedra/2016/06/18/cerdedo-cotobade-recibira-1-millones/1482774.html Cerdedo-Cotobade recibirá 1,6 millones de la Xunta si culminan la fusión antes del 30 de octubre]</ref> O 7 de xullo do mesmo ano os dous concellos desestimaron as alegacións sobre a fusión completando os trámites municipais.<ref>[http://www.20minutos.es/noticia/2792280/0/cerdedo-cotobade-completan-ultimo-tramite-municipal-para-su-fusion-al-aprobar-pleno-dictamen-alegaciones/ Cerdedo y Cotobade completan el último trámite municipal para su fusión al aprobar en pleno el dictamen de alegaciones]</ref> A pesar dos rexeitamentos,<ref>[http://www.lavozdegalicia.es/noticia/pontevedra/cotobade/2016/07/30/rechazo-frontal-diputacion-fusion-cotobade-cerdedo/0003_201607P30C1995.htm Rechazo frontal de la Diputación a la fusión de Cotobade y Cerdedo]</ref><ref>[http://cadenaser.com/emisora/2016/03/10/radio_galicia/1457639242_607078.html ¿Deben fusionarse Cotobade y Cerdedo?]</ref><ref>[http://www.tabeirosmontes.com/novas/em-maos-incompetentes-sobre-a-fusao-cerdedo-cotobade# Em maos incompetentes: sobre a fusom Cerdedo-Cotobade]</ref><ref>[http://agal-gz.org/blogues/index.php/amigascultura/2016/04/23/decorreu-a-palestra-sobre-o Palestra sobre o projeto de fusom Cerdedo-Cotobade]</ref> a [[Cerdedo-Cotobade|fusión]] fíxose oficial o 18 de outubro de 2016.<ref>[http://diariodepontevedra.galiciae.com/noticia/611365/la-xunta-oficializa-la-fusion-de-cerdedo-cotobade-y-la-galicia-de-los-313-concellos La Xunta oficializa la fusión de Cerdedo-Cotobade y la Galicia de los 313 concellos]</ref> == Demografía == A poboación deste concello de interior sufriu un descenso acusado froito da emigración que minguou os seus habitantes en case en 4000 persoas entre [[1950]] e [[2008]]. {| {{Táboabonita}} |----- ! Censo total ! 1.828 <sup>(2015)</sup> |----- | Menores de 15 anos | 120 (6.56 %) |----- | Entre 15 e 64 anos | 922 (50.44 %) |----- | Maiores de 65 anos | 786 (43 %) |} <timeline> ImageSize = width:450 height:370 PlotArea = width:400 height:300 left:50 bottom:45 DateFormat = yyyy Period = from:0 till:7000 TimeAxis = orientation:vertical ScaleMajor = unit:year increment:500 start:0 Colors= id:AO value:green id:AA value:black id:AB value:green id:AC value:black id:AD value:green id:AE value:black id:AF value:green PlotData= width:25 mark:(line,white) align:left fontsize:7 bar:1950 from:0 till:6081 color:AO bar:1960 from:0 till:5639 color:AA bar:1970 from:0 till:5024 color:AB bar:1981 from:0 till:4421 color:AC bar:1991 from:0 till:3788 color:AD bar:2001 from:0 till:2300 color:AE bar:2008 from:0 till:2350 color:AF TextData= pos:(200,340) text:"Número de habitantes de Cerdedo " pos:(200,320) text:"dende 1950 ata 2008" </timeline> {{Hab info| 5331 | 5265 | 5888 | 4251|2308|2299|2297 |||||}} == Galería de imaxes == <gallery> Ficheiro:Sanestevodepedre.jpg|Igrexa parroquial de Pedre. Ficheiro:Ponte río Lérez en Pedre.jpg|Ponte romana sobre o [[Río Lérez, ría de Pontevedra|río Lérez]]. Ficheiro:CapelaAntón.jpg|Capela de Santo Antón en [[Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|San Xoán de Cerdedo]] Ficheiro:Capela de San Bartolomeu en Chamadoira.jpg|Capela de San Bartolomeu en [[Chamadoira, Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|Chamadoira]] </gallery> == Parroquias do antigo concello == {{Cerdedo}} == Lugares de Cerdedo == Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Cerdedo vexa: [[Lugares de Cerdedo]]. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{commonscat}} {{ConcellosTabeirós-Terra de Montes}} {{Pontevedra}} {{Galicia en progreso}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Cerdedo]] tbw4qpujpn60y94mxis1nivdtbj3j9l 7104649 7104540 2025-06-23T16:00:50Z 46.222.43.245 7104649 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Cerdedo}} {{Xeografía política}} '''Cerdedo''' foi un concello da [[provincia de Pontevedra]], pertencente á [[comarca de Tabeirós - Terra de Montes]]. No ano 2016 fusionouse co municipio de [[Concello de Cotobade|Cotobade]], dando orixe ao concello de [[Cerdedo-Cotobade]]. Fusión hecha por imposición y sin consulta popular por Jorge Cubela López. Segundo o padrón municipal, en [[2015]] tiña 1828 habitantes (2333 en [[2005]]). Limitaba cos concellos de [[Forcarei]], [[Concello de Cotobade|Cotobade]], [[Campo Lameiro]] e [[A Estrada]]. O seu xentilicio <small>(véxase no Galizionario)</small> é {{Dic|cerdedense}}. == Historia == A principios de 2016 iniciouse un proceso de fusión dos concellos de [[Concello de Cerdedo|Cerdedo]] e Cotobade.<ref>[http://www.farodevigo.es/portada-pontevedra/2016/06/18/cerdedo-cotobade-recibira-1-millones/1482774.html Cerdedo-Cotobade recibirá 1,6 millones de la Xunta si culminan la fusión antes del 30 de octubre]</ref> O 7 de xullo do mesmo ano os dous concellos desestimaron as alegacións sobre a fusión completando os trámites municipais.<ref>[http://www.20minutos.es/noticia/2792280/0/cerdedo-cotobade-completan-ultimo-tramite-municipal-para-su-fusion-al-aprobar-pleno-dictamen-alegaciones/ Cerdedo y Cotobade completan el último trámite municipal para su fusión al aprobar en pleno el dictamen de alegaciones]</ref> A pesar dos rexeitamentos,<ref>[http://www.lavozdegalicia.es/noticia/pontevedra/cotobade/2016/07/30/rechazo-frontal-diputacion-fusion-cotobade-cerdedo/0003_201607P30C1995.htm Rechazo frontal de la Diputación a la fusión de Cotobade y Cerdedo]</ref><ref>[http://cadenaser.com/emisora/2016/03/10/radio_galicia/1457639242_607078.html ¿Deben fusionarse Cotobade y Cerdedo?]</ref><ref>[http://www.tabeirosmontes.com/novas/em-maos-incompetentes-sobre-a-fusao-cerdedo-cotobade# Em maos incompetentes: sobre a fusom Cerdedo-Cotobade]</ref><ref>[http://agal-gz.org/blogues/index.php/amigascultura/2016/04/23/decorreu-a-palestra-sobre-o Palestra sobre o projeto de fusom Cerdedo-Cotobade]</ref> a [[Cerdedo-Cotobade|fusión]] fíxose oficial o 18 de outubro de 2016.<ref>[http://diariodepontevedra.galiciae.com/noticia/611365/la-xunta-oficializa-la-fusion-de-cerdedo-cotobade-y-la-galicia-de-los-313-concellos La Xunta oficializa la fusión de Cerdedo-Cotobade y la Galicia de los 313 concellos]</ref> == Demografía == A poboación deste concello de interior sufriu un descenso acusado froito da emigración que minguou os seus habitantes en case en 4000 persoas entre [[1950]] e [[2008]]. {| {{Táboabonita}} |----- ! Censo total ! 1.828 <sup>(2015)</sup> |----- | Menores de 15 anos | 120 (6.56 %) |----- | Entre 15 e 64 anos | 922 (50.44 %) |----- | Maiores de 65 anos | 786 (43 %) |} <timeline> ImageSize = width:450 height:370 PlotArea = width:400 height:300 left:50 bottom:45 DateFormat = yyyy Period = from:0 till:7000 TimeAxis = orientation:vertical ScaleMajor = unit:year increment:500 start:0 Colors= id:AO value:green id:AA value:black id:AB value:green id:AC value:black id:AD value:green id:AE value:black id:AF value:green PlotData= width:25 mark:(line,white) align:left fontsize:7 bar:1950 from:0 till:6081 color:AO bar:1960 from:0 till:5639 color:AA bar:1970 from:0 till:5024 color:AB bar:1981 from:0 till:4421 color:AC bar:1991 from:0 till:3788 color:AD bar:2001 from:0 till:2300 color:AE bar:2008 from:0 till:2350 color:AF TextData= pos:(200,340) text:"Número de habitantes de Cerdedo " pos:(200,320) text:"dende 1950 ata 2008" </timeline> {{Hab info| 5331 | 5265 | 5888 | 4251|2308|2299|2297 |||||}} == Galería de imaxes == <gallery> Ficheiro:Sanestevodepedre.jpg|Igrexa parroquial de Pedre. Ficheiro:Ponte río Lérez en Pedre.jpg|Ponte romana sobre o [[Río Lérez, ría de Pontevedra|río Lérez]]. Ficheiro:CapelaAntón.jpg|Capela de Santo Antón en [[Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|San Xoán de Cerdedo]] Ficheiro:Capela de San Bartolomeu en Chamadoira.jpg|Capela de San Bartolomeu en [[Chamadoira, Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|Chamadoira]] </gallery> == Parroquias do antigo concello == {{Cerdedo}} == Lugares de Cerdedo == Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Cerdedo vexa: [[Lugares de Cerdedo]]. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{commonscat}} {{ConcellosTabeirós-Terra de Montes}} {{Pontevedra}} {{Galicia en progreso}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Cerdedo]] 2jgszqe7mx1m74aar5svnu4nlfp8hg1 0 5450 7105125 3954502 2025-06-23T23:41:57Z O Breixo 127505 7105125 wikitext text/x-wiki {{Sen referencias|data=xuño de 2016}}{{Biografía|nome=}} '''Ieroboam''' foi [[rei]] de [[Israel]]. O fillo de Salomón, [[Roboam]] herdara o seu reino e Ieroboam liderou a facción disidente no [[norte]], fundando un reino novo e independente de [[Xerusalén]], Israel. No seu reino, floreceron os cultos pagáns a [[Baal]] e ó becerro de ouro, propios dos [[alaquemitas]] ou [[filisteos]]. As dinastías reinantes eran febles e os cambios de goberno continuos. No [[-720]] un [[exército]] asirio conquistou o reino e os seus habitantes foron desterrados. Pasarían a formar parte da lenda xudía das dez tribos perdidas. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Personaxes do Antigo Testamento]] a4wlj6378bso20m9l2vi5fxa8c6288v 7105126 7105125 2025-06-23T23:42:32Z O Breixo 127505 7105126 wikitext text/x-wiki {{Sen referencias|data=xuño de 2016}} {{Personaxe}} '''Ieroboam''' foi [[rei]] de [[Israel]]. O fillo de Salomón, [[Roboam]] herdara o seu reino e Ieroboam liderou a facción disidente no [[norte]], fundando un reino novo e independente de [[Xerusalén]], Israel. No seu reino, floreceron os cultos pagáns a [[Baal]] e ó becerro de ouro, propios dos [[alaquemitas]] ou [[filisteos]]. As dinastías reinantes eran febles e os cambios de goberno continuos. No [[-720]] un [[exército]] asirio conquistou o reino e os seus habitantes foron desterrados. Pasarían a formar parte da lenda xudía das dez tribos perdidas. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Personaxes do Antigo Testamento]] deaesym52w7umqbs5zsqpqe9vca54r2 0 5828 7105293 6985181 2025-06-24T09:58:22Z Autopistero20502020 127649 7105293 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Candia}} {{Parroquia |nome = Candia |imaxe = Igrexa de San Pedro en Candia, Abadín.jpg |lenda = Igrexa de San Pedro en Candia |mapa = Parroquia de Candia do concello de Abadin.png |provincia = Lugo |concello = Abadín |superficie = 4,04 |ano = 2023 |poboación = 57 |entidades = 8 }} '''San Pedro de Candia''' é unha [[Parroquia eclesiástica galega|parroquia]] do [[Municipio|concello]] [[provincia de Lugo|lugués]] de [[Abadín]]. Segundo datos do IGE<ref>{{Cita web|url=https://www.ige.gal/igebdt/nomenclator/buscar.jsp?idioma=gl&ano=2023&cpro=27&ccon=27001&EC=1&ES=1&NU=0&tipoNU=0&CT=&limiteT=&Nome=&rex=1|páxina-web=Instituto Galego de Estatística (IGE)|título=Nomenclátor estatístico de Galicia|data-acceso=27 febreiro 2025}}</ref>, en 2023 tiña 57 habitantes (26 homes e 31 mulleres) o que supón unha diminución da poboación respecto a 2015 cando tiña 84 habitantes (42 homes e 42 mulleres), cunha densidade de 20,79 hab./km² e con 8 entidades de poboación e 7 lugares. Ten 4,04 km² de superficie. Limita coas parroquias de [[Castromaior, Abadín|Castromaior]], [[As Goás, Abadín|Goás]], [[Cabaneiro, Abadín|Cabaneiro]] e [[Abadín, Abadín|Abadín]]. Pertencente ó arciprestado de Baroncelle. As entidades son Carballás (21), Os Castros (12), A Grandela (13), Louside (3), Pedrafita (13), A Penamoura (4), Ponterroxal (5) e As Prazas (13). Os lugares (que xeralmente forman parte dalgunhas das entidades) son O Barrio do Rei, Carballido, O Cristo, A Galgueira, Rego de Candia, Rozavella e Ruxidoiro. == Patrimonio == [[Ficheiro:Paisaxe en Candia, Abadín.jpg|esquerda|miniatura|Paisaxe.]] Esta parroquia, ó igual que as adxacentes é moi rica en [[cruceiro]]s, na inmensa maioría datados ao redor dos anos 1900. A igrexia era propiedade feudal da familia Candia, que construíu a parroquia na finca familiar en honra e agradecemento a San Pedro de Candia, polos logros da conquista das Américas, en nome do honrado don Pedro de Candia.<ref>Manuel Candia, filántropo de Cervo, por A MARIÑA, La Voz de Galicia, 19 abr 2020 https://www.lavozdegalicia.es/noticia/amarina/2020/04/19/manuel-candia-filantropo-cervo-fundo-villa-argentina-copetonas/0003_202004X19C4991.htm</ref> == Lugares e parroquias == === Lugares de Candia === {{Lp Candia}} === Parroquias de Abadín === [[Ficheiro:Parroquias de Abadin.png|miniatura|dereita|As dezanove parroquias que conforman o concello de Abadín.]] {{Abadín}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Abadín]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Parroquias de Abadín]] [[Categoría:Localidades do Camiño do Norte]] [[Categoría:Parroquias de Galicia baixo a advocación de san Pedro]] h111ca6ars99z0nj4hwhb2lh33bww6y 0 6647 7105272 6666077 2025-06-24T09:19:57Z Amherst99 13949 7105272 wikitext text/x-wiki {{Info lingua | nome = Polaco | outrosnomes = Polaco | nomenativo = język polski | corfamilia = Indoeuropea | estados = [[Polonia]], condado de [[Vilnius]] e minorías noutros países | rexión = [[Europa]] | falantes = 50 millóns <small>(38 millóns en Polonia)</small> | posición = 30 | fam2 = [[linguas balto-eslavas|Balto-eslava]] | fam3 = [[linguas eslavas|Eslava]] | fam4 = [[linguas eslavas occidentais|Eslavo occidental]] | oficial = [[Ficheiro:Flag of Poland.svg|20px]] [[Polonia]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Europe.svg|20px]] [[Unión Europea]] | regulador = Consello da lingua polaca | iso1 = <kbd>pl</kbd> | iso2 = <kbd>pol</kbd> | sil = POL | mapa = [[Ficheiro:Idioma polaco.PNG|250px]] | status = [[Ficheiro:Lang Status 99-NE.svg|250px]]<br /><center>{{small|O polaco está clasificado como "en estado seguro" polo [[Libro Vermello das Linguas Ameazadas]] da [[UNESCO]]<ref>{{Cita web|url=https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000187026|título=Atlas of the world's languages in danger|autor=Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre|páxina-web=unesdoc.unesco.org|dataacceso=11 de xullo de 2022}}</ref>}}</center> }} O '''polaco'''<ref>{{DRAG|polaco}}</ref> é unha [[linguas eslavas|lingua eslava]] do nordés de Europa, oficial na República de [[Polonia]] e no Condado de [[Vilnius]]. Forma parte da póla lequítica das linguas eslavas setentrionais e existe un alto grao de intercomprensibilidade co [[lingua checa|checo]] e o [[lingua eslovaca|eslovaco]]. == Historia == A historia desa lingua divídese en catro períodos: antigo (séculos XII - XVI), medio ([[século XVI]] - 1780), novo ([[1780]] - [[1945]]) e moderno. A lingua polaca pertence á rama [[lequítica]] do grupo occidental [[linguas eslavas|eslavo]], xunto con dialectos extintos dos eslavos que viviron ao leste dos ríos [[río Oder|Oder]] (Odra en polaco) e [[río Elba|Elba]]. A historia rexistrada da lingua polaca comeza cunha bula papal en [[lingua latina|latín]], do [[1136]], polo arcebispo de Gniezno, na cal aparecen 410 nomes polacos persoais e xeográficos. O rexistro polaco máis antigo dátase do [[século XIII]], sendo do [[século XIV]] o texto continuo máis antigo. No [[século XVI]] xa se pode falar de lingua literaria máis ou menos normativa, que contén algunhas características do dialecto da rexión da [[Gran Polonia]], no oeste do país, e da rexión da [[Pequena Polonia]], no sueste, estando a historia da época da [[Polonia]] conectada con centros político-relixiosos desas rexións (Gniezno, Poznań e [[Cracovia]]). As influencias diferenciadas de ambos dialectos acabaron coa selección da variante máis próxima ao [[lingua checa|checo]], que tivo forte influencia no comezo do [[século X]], cando o cristianismo entrou na Polonia vía Bohemia. A lingua literaria polaca tivo desenvolvemento continuo desde entón, aínda que o [[lingua latina|latín]] teña sido un serio adversario, concorrendo co polaco ata o final do [[século XVIII]]. En [[1924]], o novelista [[Władysław Reymont]] gañou o [[Premio Nobel de Literatura]]. Outros novelistas e poetas que tamén gañaron o Nobel foron [[Henryk Sienkiewicz]], en [[1905]], [[Czesław Miłosz]], en [[1980]] e [[Wisława Szymborska]], en [[1996]]. == Dialectos == O territorio lingüístico polaco divídese tradicionalmente en cinco grandes zonas dialectais, correspondentes ás rexións histórico-xeográficas da Gran Polonia, Pequena Polonia, [[Silesia]] e [[Casubia]]. Esta división non inclúe os territorios do oeste e do norte (aproximadamente o 25% do territorio polaco actual) que pertencían a Alemaña ata a [[segunda guerra mundial]], poboados despois polos chamados falantes de novos dialectos. A maioría dos falantes dialectais mostran tendencia á [[diglosia]], ou sexa, falan dúas linguas, a forma dialectal e a lingua normativa. A [[lingua caxubia]], considerada polos lingüistas polacos durante o réxime comunista só un dialecto do polaco (por razóns políticas), agora goza do estatuto oficial dunha lingua rexional e, como tal, é protexida e promovida polo estado polaco. == Gramática == O polaco contemporáneo posúe sete fonemas vocálicos e 35 consoantes, representados polo alfabeto latino, con algúns sinais diacríticos. Os sons que non existían no latín foron transcritos coa utilización de dígrafos, como ''sz'' e ''cz'', que son fricativas sibilantes sonora (''j'' portugués) e xorda (''x'' galego) respectivamente; ou por medio de marcas diacríticas como ''ź'' e ''ś'', procedentes do checo. O único sinal polaco do seu alfabeto é a letra ''Ł'', que equivale á semiconsoante ''w''. Ao longo da súa evolución, o polaco deixou de distinguir entre vogais longas e breves. O polaco é a única lingua eslava que posúe vogais nasais (''ą'' e ''ę''), orixinarias das vogais nasais do antigo eslavo. É unha lingua moito flexionada e os verbos conxúganse variando en xénero, persoa e número; a orde das palabras na frase é bastante flexíbel, por conta da clareza dada pola declinación de substantivos e adxectivos. == Alfabeto == O alfabeto polaco ten 32 caracteres; 9 son vocálicos e 23 son consonánticos. <center> A Ą B C Ć D E Ę F G H I J K L Ł M N Ń O Ó P R S Ś T U W Y Z Ź Ż</center> <center> a ą b c ć d e ę f g h i j k l ł m n ń o ó p r s ś t u w y z ź ż</center> Os caracteres Q V X - q v x aparecen só en palabras de orixe estranxeira. Son chamados "caracteres históricos" e frecuentemente non se consideran parte do alfabeto polaco contemporáneo. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{InterWiki|code=pl}} === Outros artigos === * [[Wikipedia en polaco]] === Ligazóns externas === * [http://www.101languages.net/polish/ Learn Polish online] frases en polaco. Páxina en inglés. {{LinguasUE}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Polaco}} [[Categoría:Lingua polaca]] [[Categoría:Linguas de Lituania]] [[Categoría:Linguas de Polonia]] [[Categoría:Linguas de Ucraína]] h5bim8r4xrf7ga7b1w7r44lu7uvfndv 0 7303 7105016 6373354 2025-06-23T21:57:56Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105016 wikitext text/x-wiki Unha '''biblioteca virtual''' é unha [[biblioteca]] establecida en [[Internet]] mediante [[informática|informatización]]. Os seus servizos son os das bibliotecas informatizadas (fichas e catálogos en versión [[electrónica]]), os das bibliotecas dixitais (que proporcionan recursos dixitais e sistemas de información en rede incorporando datos [[multimedia]]) e outros a maiores coma reprodución destes recursos en liña. Adoitan permitir buscas no catálogo (polos datos dos recursos e polo seu contido), servizos de intercomunicación co usuario (mesmo empréstito ou reserva), servizos de espallamento da información (grupos de usuarios, publicidade, listas de correo), uso dos recursos (texto, [[imaxe]], [[son]] e [[vídeo]]) e acceso e recuperación da información dependendo da linguaxe de marcado ([[HTML]] ou [[XML]] segundo un molde ou ''Document Type Definition''). ==Véxase tamén== ===Ligazóns externas=== *[http://www.udc.es/biblioteca Biblioteca da Universidade da Coruña] *[http://www.usc.es/gl/servizos/biblioteca/ Biblioteca da Universidade de Santiago] *[http://www.perseo.biblioteca.uvigo.es/search*gag/ Biblioteca da Universidade de Vigo]{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }} *[http://tradutoresgalegos.com/bivir.html Biblioteca Virtual da Literatura Universal en Galego] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150203111146/http://tradutoresgalegos.com/bivir.html |date=03 de febreiro de 2015 }} da [[Asociación de Tradutores Galegos]] *[http://bvg.udc.es Biblioteca Virtual Galega] *[http://www.bidiso.es/EmblematicaHispanica/ Biblioteca Virtual de Literatura Emblemática] *[http://www.cervantesvirtual.com Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Bibliotecas dixitais]] 43s5xdrk31bnx7eg837c7wfpqdsbuga 0 8251 7104438 7071106 2025-06-23T13:33:17Z Mark Gasoline 5312 7104438 wikitext text/x-wiki {{1000}} {{Outros homónimos}} {{Xeografía política}} {{Contén texto cirílico}} '''Ucraína'''{{Refn|group="lower-alpha"|([[Alfabeto fonético internacional|/u.kɾaˈi.nɐ/]]; en [[lingua ucraína|ucraíno]]: ''Україна'')}} é un estado do [[Europa Oriental|leste de Europa]]. Trátase do segundo país máis grande do [[Europa|continente europeo]] despois de [[Rusia]], coa que linda ao leste e ao nordés.{{Refn|group="lower-alpha"|Ucraína posúe un [[fronte (guerra)|fronte de guerra]] ao sueste, con territorio ocupado e anexado ilegalmente por Rusia.}} Amais, Ucraína linda tamén con [[Belarús]] ao norte; con [[Hungría]], [[Eslovaquia]] e [[Moldova]]{{Refn|group="lower-alpha"|Que tamén alberga o estado separatista non recoñecido de [[Transnistria]].}} ao oeste; e co [[mar Negro]] e o [[mar de Azov]] ao sur e sueste. [[Kíiv]] é a capital da nación maila súa cidade máis grande, seguida por [[Khárkiv]], [[Odesa]] e [[Dnipro]]. A [[lingua ucraína]] é a lingua oficial do país. Esténdese por un territorio xeográfico de 603 700&nbsp;km² e comprende un territorio etnográfico mixto de 945 000&nbsp;km². Ucraína é o segundo maior país de Europa (detrás de Rusia). A poboación de Ucraína é de arredor de 41 millóns de habitantes. == Clima == Estando situada entre os paralelos 43º e 53º N, o seu clima, nas rexións setentrionais, é temperado frío. Os invernos son longos e rigorosos, co solo cuberto de neve. No sur o clima é máis agradable. Na produción de [[trigo]], [[cebada]] e [[remolacha]], Ucraína ocupa o terceiro lugar no mundo. Alén do cultivo de cereais e da produción pecuaria, Ucraína destaca polas ricas reservas de minerais, sobre todo de [[carbón]], [[ferro]] e [[manganeso]]. == Historia == {{Artigo principal|Historia de Ucraína}} === Idade Antiga === Os primeiros asentamentos humanos no que hoxe é Ucraína datan do 32000 a.C., existindo evidencias da [[Gravetiano|cultura gravetiana]] nos [[Montes de Crimea]].<ref name=orig>{{Cita novas | url = http://www.plosone.org/article/info:doi/10.1371/journal.pone.0020834 | title = The Oldest Anatomically Modern Humans from Far Southeast Europe: Direct Dating, Culture and Behavior | autor = Prat, Sandrine ''et al''. |data = 17 de xuño 2011 | publisher = plosone | dataacceso =21 de xuño de 2011}}</ref><ref name=bbc>{{Cita novas | url = http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-13846262 | title = Early human fossils unearthed in Ukraine | autor = Carpenter, Jennifer |date = 20 de xuño 2011 |publisher=BBC | accessdate =21 June 2011}}</ref> No 4500 a.C. a [[Cultura de Cucuteni|cultura neolítica de Cucuteni]] floreceu nunha ampla área que incluía partes da moderna Ucraína, tales como [[Tripilia]] e a rexión enteira do [[río Dniéper|Dniéper]]-[[Dniéster]]. Durante a [[Idade de Ferro]], o territorio habitárono os [[cimerios]], [[escitas]] e [[sármatas]].<ref>{{Cita web|url=http://www.britannica.com/eb/article-9066426|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070930012558/http://www.britannica.com/eb/article-9066426|archivedate=30 de setembro de 2007|title=Scythian|accessdate=12 September 2007|work=Encyclopædia Britannica (fee required)|urlmorta=yes}}</ref> Entre o 700&nbsp;a.C. e o 200&nbsp;a.C. foi parte do reino de [[Escitia]]. Máis tarde, a partir do século VI a.C. os [[Grecia Antiga|antigos gregos]], [[Imperio Romano|romanos]] e [[Imperio Bizantino|bizantinos]] fundaron colonias no nordeste do mar Negro, como [[Tiras]], [[Olbia, Ucraína|Olbia]] e [[Tmutarakan|Germonasa]]. Os [[godos]] establecéronse na zona pero caeron baixo a presión dos [[hunos]] a partir do 370 d.C. [[No século VII]], o territorio do leste de Ucraína foi o centro da [[Bulgaria|Antiga Gran Bulgaria]] porén a fins dese século a maioría das tribos búlgaras migraron en diferentes direccións, o que aproveitaron os [[kházaros]] para se facer con boa parte do territorio. === Idade de Ouro de Kíiv === Os [[pobo rus'|rus']], un grupo de [[varegos]] que primeiro se asentaron en [[lago Ladoga|Ladoga]] e [[Nóvgorod]] e que gradualmente foron cara ao sur chegando a [[Kíiv]] contra o ano [[880]], estableceron a [[Rus de Kíiv|Rus' de Kíiv]], Estado que incluía o leste da moderna Ucraína, [[Belarús]], e unha parte importante situada no territorio da moderna [[Rusia]] e que durante os [[século X|séculos X]] e [[século XI|XI]] se converteu no máis grande e poderoso Estado de Europa,<ref name=cia>{{cita web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/up.html|título=Ukraine|accessdate=24 de decembro de 2007|date=13 de decembro de 2007|work=CIA World Factbook|data-arquivo=09 de xullo de 2016|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160709035611/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/up.html|url-morta=yes}}</ref> e nos séculos seguintes conformaría a cerna da [[identidade nacional]] tanto de [[pobo ucraíno|ucraínos]] como de [[pobo ruso|rusos]]. [[Kíiv]], a capital da moderna Ucraína, era a cidade máis importante da Rus'. [[Ficheiro:Vasnetsov Bapt Vladimir.jpg|miniatura|Bautismo do [[Vladimiro I de Kíiv|Gran Príncipe Vladimiro]] que significou a adopción do cristianismo na [[Rus de Kíiv]].]] Os varegos asimiláronse coa poboación eslava local que se converteu en parte da primeira dinastía dos Rus', a [[dinastía Rurícovich]]. A Rus' de Kíiv compúñase de varios [[principado]]s gobernados por [[Kniaz|príncipes]] ruríquidas, sendo o de Kíiv o máis prestixioso e influente de todos eses principados. A Idade de Ouro da Rus' de Kíiv comezou co reinado de [[Vladimiro I de Kíiv|Vladimiro o Grande]] ([[980]]-[[1015]]), quen se converteu ao [[cristianismo]]. Durante o reinado do seu fillo [[Iaroslav I o sabio|Iaroslav]] ([[1019]]-[[1054]]), a Rus' chegou ao cénit do seu desenvolvemento cultural e poder militar. Despois incrementouse a fragmentación ao aumentar a importancia dos poderes rexionais, con [[Vladímir II Monómaco]] ([[1113]]-[[1125]]) e o seu fillo [[Mstislav I de Kíiv|Mstislav]] ([[1125]]-[[1132]]) produciuse un rexurdimento do poder de Kíiv que se desintegrou tras a morte de Mstislav. Durante os [[século XI|séculos XI]] e [[século XII|XII]] producíranse constantes incursións de tribos nómades [[turcos|turcófonas]], como os [[pechenegos]] e os [[kipchaks]], causando unha masiva [[migración humana|migración]] de poboación [[eslavos|eslava]] cara ao norte.<ref name="Klyuch1">{{cita libro|autor=Klyuchevsky, Vasily|título=The course of the Russian history|location=v.1|url=http://www.kulichki.com/inkwell/text/special/history/kluch/kluch16.htm|isbn=5-244-00072-1|year=1987|publisher="Myslʹ}}</ref> No [[século XIII]] a [[Invasión mongol de Ruisa|invasión mongol]] devastou a Rus' de Kíiv e a cidade de Kíiv foi totalmente destruída en [[1240]].<ref>{{cita web|url=https://tspace.library.utoronto.ca/citd/RussianHeritage/4.PEAS/4.L/12.III.5.html|title=The Destruction of Kiev|accessdate=3 de xaneiro de 2008|editor=University of Toronto's Research Repository|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110427075859/https://tspace.library.utoronto.ca/citd/RussianHeritage/4.PEAS/4.L/12.III.5.html|dataarquivo=27 de abril de 2011|urlmorta=yes}}</ref> No territorio ucraíno actual, ao estado da Rus' de Kíiv sucedérono os principados de [[Principado de Halych|Halych]] e [[Volinia|Volodimir-Volinskyi]], que se acabaron unido no estado de [[Galicia-Volinia]]. [[Daniel de Galicia|Danilo Romanovich]], fillo de [[Román o Grande|Roman Mstislavich]], reunificou a Rus' suroeste, incluíndo Volinia, Galicia e a antiga capital da Rus', Kíiv. Un [[arcebispo]] [[papa]]l coroouno en [[Drohiczin|Dorohichin]] en [[1253]] como o primeiro [[Monarca|rei]] de toda a Rus'. Baixo o reinado de Danilo o [[Galicia–Volinia|Reino de Galicia-Volinia]] foi un dos estados máis poderosos do centro-leste de Europa.<ref>[http://concise.britannica.com/ebc/article-9362238/Daniel-Romanovich "Daniel Romanovich"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070824200209/http://concise.britannica.com/ebc/article-9362238/Daniel-Romanovich |date=24 de agosto de 2007 }}.Encyclopædia Britannica. 2007. Britannica Concise Encyclopedia. 23 de agosto de 2007</ref> === Dominación estranxeira === ==== Ucraína baixo Polonia-Lituania ==== [[Ficheiro:Rzeczpospolita2nar.png|miniatura|Gran parte de Ucraína estivo a partir do [[século XIV]] dominada por [[Lituania]] e, desde a [[Unión de Lublin]] ([[1569]]), por [[Polonia]], como se aprecia nesta imaxe da [[Confederación Polaco-Lituana]] en [[1619]].]] [[Ficheiro:Crimean Khanate 1600 ES.png|miniatura|O [[Khanato de Crimea]] foi unha das principais potencias musulmás en Europa oriental até finais do século XVIII.]] A mediados do [[século XIV]], logo da morte de [[Bolesław Jerzy II de Mazovia]], o rei [[Casimiro III de Polonia]] comezou unha serie de campañas ([[1340]]-[[1366]]) para facerse con Galicia-Volinia. Entrementres o corazón da Rus', incluíndo [[Kíiv]], converteuse despois da [[batalla do Río Irpen]] en territorio do [[Gran Ducado de Lituania]], gobernado por [[Gediminas]] e os seus sucesores. Tras a [[Unión de Krewo]] en [[1386]] —unha unión dinástica entre [[Polonia]] e [[Lituania]]—, a maior parte do territorio de Ucraína foi controlado polo Gran Ducado de Lituania. Neste momento foi cando se comezaron a utilizar as formas latinizadas do vocábulo "Rus', '''[[Rutenia]]''' e '''rutenos''', para designar a terra e o pobo de Ucraína, respectivamente.<ref>Subtelny, p. 69.</ref> En [[1392]] as denominadas [[Guerras de Galicia–Volinia|Guerras de Galicia-Volinia]] remataron. Os polacos colonizaron numerosas terras despoboadas no norte e centro de Ucraína, fundando ou refundando moitas vilas. En [[1430]] o [[reino de Polonia]] incorporou [[Podolia]] como unha [[voivodía]] (voivodía de Podolia). En [[1441]], no sur de Ucraína, especialmente en [[Crimea]] e nas estepas que a circundan, o príncipe [[Haci I Giray]] fundaba o khanato de Crimea. En [[1569]] a [[Unión de Lublin]] establecía a [[Confederación Polaco-Lituana]], e unha considerable parte do territorio ucraíno foi transferido do Ducado de Lituania á coroa do Reino de Polonia, converténdose en territorio polaco ''de iure''. A polonización que xa comezara a fins do século XIV pola presión demográfica, cultural e política polaca, acentuouse pola conversión de gran parte da clase alta de Rutenia ao [[catolicismo]] e tornouse indistinguíbel da nobreza polaca.<ref>Subtelny, pp. 92–93.</ref> Así, os plebeos ucraínos, oprimidos polos seus propios líderes da nobreza rutena, fixéronse aliados dos [[cosacos]], un pobo nómade da zona que continuaban sendo [[Igrexa ortodoxa|cristiáns ortodoxos]] e que recorrían a accións violentas contra os que percibían como sus inimigos, especialmente o Estado polaco e os seus representantes locais.<ref>{{cita web|url= http://www.britannica.com/eb/article-28237|título= Poland|dataacceso= 1 de febreiro de 2014|data= 2009|obra= Enclyclopædia Britannica|idioma= inglés|urlarquivo= https://web.archive.org/web/20071011213405/http://britannica.com/eb/article-28237|dataarquivo= 11 de outubro de 2007|urlmorta= yes}}</ref> {{VT|Khanato de Crimea}} Así mesmo, polo sur, o territorio de [[Crimea]] foi gobernado por [[khan]]s [[musulmán]]s aliados ou vasalos do [[Imperio Otomán]]. O [[khanato de Crimea]] foi un dos poderes máis forte no leste de Europa ata o [[século XVIII]], chegando baixo [[Devlet I Giray]] na [[Guerra Ruso-Crimea de 1571]] a capturar e arrasar [[Moscovia]].<ref>{{cita web |autor=Brian Glyn Williams |título=The Sultan’s Raiders: The Military Role of the Crimean Tatars in the Ottoman Empire |url=http://www.jamestown.org/uploads/media/Crimean_Tatar_-_complete_report_01.pdf |work=The Jamestown Foundation |year=2013 |page=16 |data-acceso=03 de marzo de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131021092115/http://www.jamestown.org/uploads/media/Crimean_Tatar_-_complete_report_01.pdf |dataarquivo=21 de outubro de 2013 |urlmorta=yes }}</ref> A poboación das fronteiras sufría invasións [[pobo tártaro|tártaras]] anuais na procura de escravos para o Imperio Otomán,<ref>[http://coursesa.matrix.msu.edu/~fisher/hst373/readings/inalcik6.html Halil Inalcik. "Servile Labour in the Ottoman Empire"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090911101051/http://coursesa.matrix.msu.edu/~fisher/hst373/readings/inalcik6.html |date=11 de setembro de 2009 }} in A. Ascher, B. K. Kiraly, and T. Halasi-Kun (eds), The Mutual Effects of the Islamic and Judeo-Christian Worlds: The East European Pattern, Brooklyn College, 1979, pp. 25–43.</ref> e precisábanse ducias de milleiros de soldados para protexeren as fronteiras do sur e facían difícil a posta en cultivo e o poboamente das terras do sur, máis fértiles e con temperaturas máis suaves. ==== Ucraína tras os repartimentos de Polonia ==== [[Ficheiro:Repin Cossacks.jpg|miniatura|''"Os [[cosacos de Zaporozhia]] escriben unha carta ao [[Imperio otomán|Sultán de Turquía]]"''.<br/>Lenzo de [[Ilia Repin]] (1880-1891). Museo Estatal Ruso, [[San Petersburgo]].]] A mediados do [[século XVII]], estableceuse un ''semiestado'' militar cosaco, [[Cosacos de Zaporozhia|Zaporozhia]], polos cosacos do [[río Dniéper|Dniéper]] e os campesiños rutenos que aíndan fuxían da servidume polaca.<ref name="zaporizhia">{{cita web |url= http://www.encyclopediaofukraine.com/display.asp?linkPath=pages\Z\A\ZaporizhiaThe.htm|título= The Zaporizhia|dataacceso=1 de marzo 2009 |autor= B. Krupnytsky, A. Zhukovsky|data= 2001|obra= Encyclopedia of Ukraine|idioma= inglés}}</ref> Polonia tiña pouco control real desta terra e encontraron nos cosacos un útil aliado na súa loita contra os turcos e os tártaros<ref name=britcos /> e a miúdo combatían xuntos en campañas militares.<ref>{{cita web|url= http://www.econ.hit-u.ac.jp/~areastd/mediterranean/mw/pdf/18/10.pdf|título= The Crimean Tatars and their Russian-Captive Soldiers|dataacceso= 1 de marzo de 2014|autor= Eizo Matsuki|data= 2009|obra= Mediterranean Studies Group at Hitots1hi University|idioma= inglés|urlarquivo= https://web.archive.org/web/20110501041101/http://www.econ.hit-u.ac.jp/~areastd/mediterranean/mw/pdf/18/10.pdf|dataarquivo= 01 de maio de 2011|urlmorta= yes}}</ref> Porén, os continuos enfrontamentos entre os campesiños e a nobreza polaca, provocados pola explotación da man de obra e a supresión da igrexa ortodoxa, fixo que os cosacos deixasen de confiar no goberno polaco.<ref name=britcos>{{cita web |url= http://www.britannica.com/EBchecked/topic/612921/Ukraine/30066/The-Cossacks|título= Ukraine - The Cossacks|dataacceso=1 de marzo 2014 |data= 200|obra= Encyclopædia Britannica|idioma= inglés}}</ref> Aspiraban a ter un representante no ''[[Sejm]]'' de [[Polonia]], o recoñecemento das tradicións ortodoxas e a expansión gradual do exército cosaco, pero todo isto foi negado pola nobreza polaca. Finalmente, os cosacos acudiron á protección da [[Igrexa ortodoxa|Igrexa ortodoxa de Rusia]], unha decisión que máis adiante provocaría a caída do Estado polaco-lituano,<ref name="zaporizhia" /> e a preservación da Igrexa ortodoxa en Ucraína.<ref>Magocsi, p. 195.</ref> En [[1648]], [[Bohdán Jmelnytsky]] conduciu o levantamento cosaco máis grande contra a República das Dúas Nacións e o seu líder [[Xoán II Casimiro Vasa]].<ref>Subtelny, pp. 123–124.</ref> Tras a firma do [[Tratado de Pereyáslav]] de [[1654]] e a [[Guerra Ruso-Polaca de 1654-1667]], a parte oriental de Ucraína integrouse en [[Rusia]] como o [[Hetmanato cosaco]]. Despois dos [[repartimentos de Polonia]] ao final do [[século XVIII]], Hálich foi tomada polo [[Imperio austríaco]], mentres que o resto de Ucraína se incorporou ao [[Imperio Ruso]]. O intento de crear a mancomunidade polaco-lituano-ucraína, ao final do século XVII, fracasara. Desde o principio do [[século XVI]] até o final do [[século XVII|XVII]], bandas de [[Lingua tártara de Crimea|tártaros de Crimea]], como quedou dito, fixeron incursións case cada ano nas terras agrícolas eslavas buscando cativos para vender como [[Escravitude|escravos]], aínda que estas cesaron tras a anexión do [[khanato de Crimea]] por parte de [[Rusia]], en [[1783]], e a rexión foi poboada por emigrantes doutras partes de Ucraína.<ref>{{cita web |url= http://www.britannica.com/EBchecked/topic/612921/Ukraine/30071/Ukraine-under-direct-imperial-Russian-rule|título= Ukraine under direct imperial Russian rule|dataacceso=1 de marzo de 2014 |data= 2009|obra= Encyclopaedia Britannica|idioma= inglés}}</ref> A pesar das promesas de autonomía dadas polo Tratado de Pereyáslav, a elite ucraína e os cosacos nunca recibiron as liberdades e a autonomía que esperaban de Rusia. Porén, dentro do Imperio, varios ucraínos chegaron ás maxistraturas máis altas do Estado e da Igrexa ortodoxa rusa.<ref>Entre os ucraínos que alcanzaron os postos máis altos no Imperio ruso están Alekséi Razumovski, Alexander Bezborodko e Iván Paskévich. E entre os ucraínos que tiveron grande influencia sobre a Igrexa ortodoxa rusa están Stephen Yavorsky, Teófanes Prokopóvich e Demetrio de Rostov.</ref> Nun período posterior, o réxime [[tsar]]ista levou a política de "[[rusificación]]" ás terras de Ucraína, coa que intentou suprimir o uso da [[lingua ucraína]] en forma impresa e pública, en medios de comunicación, discursos e trámites legais.<ref name=censor>{{cita web|url= http://findarticles.com/p/articles/mi_qa3763/is_200703/ai_n19433957|título= Valuev Circular and Censorship of Ukrainian Publications in the Russian Empire (1863-1876)|dataacceso= 1 marzo de 2014|autor= Johannes Remy|data= 2009|obra= Bnet.com|idioma= inglés|data-arquivo= 01 de xuño de 2013|url-arquivo= https://web.archive.org/web/20130601220120/http://findarticles.com/p/articles/mi_qa3763/is_200703/ai_n19433957|url-morta= yes}}</ref> === Renacemento ucraíno: Ucraína na actualidade === Gran parte do territorio actual de Ucraína, especialmente a provincia de [[Galicia (Europa Central)|Galicia]], pertenceu ata o inicio do [[século XX]] ao [[Imperio Austro-Húngaro]]. No século XX será parte da URSS como a [[República Socialista Soviética de Ucraína]]. Neste período comezou a redespertar a conciencia nacional ucraína. Despois da [[Revolución Rusa de 1917]], Ucraína tivo unha breve [[independencia]] en dous Estados, a [[República Nacional de Ucraína Occidental]] e a [[República Popular de Ucraína]], unidos —aínda que só fose nominalmente— en [[1920]]. En [[1922]], porén, o país volve a ser dividido, desta vez entre [[Polonia]] e a [[Unión Soviética]]. A parte soviética foi unha das repúblicas fundadoras deste Estado baixo o nome de [[República Socialista Soviética de Ucraína]]. Durante os anos máis duros da Unión Soviética baixo [[Iosif Stalin|Stalin]] sufriu moitas purgas, entre elas a purga dos intelectuais ucraínos (escritores, artistas, músicos, actores etc). Este época coñécese como "Renacemento executado" (розстрі́ляне Відро́дження, ''rozstríliane Vidródjennia'', anos 20 e 30). Coincidindo con isto prodúcese o episodio do [[xenocidio]] ucraíno chamado [[Holodomor]] (Голодомо́р, [[1932]]-[[1933|33]]), unha fame artificial creada polo réxime de Stalin, que provocou a morte de millóns de persoas. En [[1939]] a Ucraína polaca foi ocupada pola Unión Soviética. A invasión [[alemaña|alemá]] de [[1941]] provocou o asedio de [[Kíiv]]. Durante os anos de ocupación na [[II Guerra Mundial|II guerra mundial]], a comunidade [[xudeu|xudía]], moi numerosa en Ucraína, foi exterminada, e a política de terra queimada levada a cabo por ambos os bandos deixou o país en ruínas. En [[1954]], a rexión de [[Crimea]] foi transferida da [[RSSF de Rusia]] a Ucraína por decisión persoal de [[Nikita Khrushchev|Khrushchev]]. ==== Independencia ==== {{Artigo principal|Independencia de Ucraína}} [[Ficheiro:Kyiv mainsquare.jpg|miniatura|''Maidan Nezaléjnosti'', Praza da Independencia de [[Kíiv]], hoxe coñecida popularmente como '''Euromaidán'''.|alt=]] Despois de moitos séculos de dominación estranxeira, o [[25 de agosto]] de [[1991]] —pouco despois do fracasado golpe de Estado da [[URSS]]— o parlamento ucraíno ([[Rada Suprema]]) declarou a independencia, decisión que foi ratificada o [[1 de decembro]] mediante un [[referendo]] popular.<ref>{{cita web|url=http://www.elpais.com/articulo/internacional/caida/URSS/elpepuint/20110817elpepuint_5/Tes |título=La caída de la URSS |dataacceso=8/2/2012 |obra= |editor=El País |data=17/08/2011 |lingua=castelán}}</ref> Unhas semanas despois pasou a formar parte da [[CEI]], unha institución pouco efectiva que quería manter os lazos económicos con [[Rusia]]. A pesar de ser membro fundador da CEI, hoxe en día Ucraína xa non é un verdadeiro membro dela, mantendo só o status de "membro participante". Ucraína foi considerada inicialmente como unha república cunhas condicións económicas máis favorables que o resto das rexións da antiga [[URSS]]. Así e todo, o país experimentou unha recesión económica máis profunda que o resto das repúblicas. Durante a recesión, Ucraína perdeu o 60% do seu [[PIB]] entre [[1991]] e [[1999]], e chegou a alcanzar taxas de inflación superiores ao 1 000%. Insatisfeitos coas condicións económicas, así como co crime e a corrupción, os [[pobo ucraíno|ucraínos]] protestaron e organizaron folgas. No ano [[1994]] o [[presidente de Ucraína|presidente]] [[Leonid Kravchuk]] acordou adiantar as eleccións presidenciais, nas que perdeu o cargo ante o anterior primeiro ministro do país, [[Leonid Kuchma]]. Durante as dúas lexislaturas de Kutchma, a economía ucraína estabilizouse e, desde o ano [[2000]], experimentou un crecemento económico constante, cunha media anual aproximada do 7%, unha das maiores taxas de crecemento tanto de [[Europa]] como do mundo. No ano [[1996]] foi aprobada unha nova [[Constitución]], que estableceu un réxime semipresidencialista e dotou a Ucraína dun sistema político estable. Pese a iso, Kutchma foi criticado por exceso de poder, corrupción, transferencia de propiedades públicas a oligarcas afíns, ataques á liberdade de expresión e fraude electoral. ==== Revolución laranxa ==== {{Artigo principal|Revolución laranxa}} [[Ficheiro:Orange rev2.jpg|miniatura|Para defender os seus dereitos democráticos, viaxaron á capital miles de ucraínos de todo o país.]] [[Ficheiro:Viktor Yanukovych 27 April 2010-1.jpeg|miniatura|120px|[[Viktor Yanukovych]].]] O ano [[2004]], [[Viktor Yanukovych]], daquela [[primeiro ministro]], foi declarado gañador das eleccións presidenciais, manipuladas segundo os observadores internacionais presentes. O escrutinio causou un clamor popular en apoio do candidato da oposición, [[Viktor Yushchenko]], que encabezou a pacífica [[Revolución laranxa]] contra os resultados. Esta revolta impulsou a Viktor Yushcheko e a [[Iulia Timochenko]] ao poder, deixando a Yanukóvich na oposición. ==== Despois da revolución laranxa ==== En marzo de [[2006]] tiveron lugar eleccións á [[Rada Suprema]] ("''Verkhovna Rada''") e tres meses máis tarde constituíuse un goberno de coalición anticrise formado polo [[Partido das Rexións]], o [[Partido Comunista de Ucraína]] e o [[Partido Socialista de Ucraína]]. Este último partido separárase da [[Coalición Laranxa]] co [[Bloque a Nosa Ucraína-Autodefensa Popular|Nosa Ucraína]] e co [[Bloque Iulia Timochenko]]. A nova coalición nomeou a Viktor Yanukovych para o cargo de primeiro ministro, mentres que o líder do Partido Socialista era o novo presidente do Parlamento. Unhas novas eleccións tiveron lugar en setembro de [[2007]], coa vitoria da "Coalición Laranxa" de Yhushchenko e Timochenko. ==== Crimea ==== {{Artigo principal|Crimea}} Nunha acción unilateral, polos acontecementos políticos en Ucraína e o apoio ruso ás forzas opositoras, a península de Crimea foi anexionada a Rusia en [[2014]],<ref>{{Cita web|título=News ∙ President ∙ Events ∙ President of Russia|url=https://web.archive.org/web/20150721011638if_/http://en.kremlin.ru/events/president/news/page/57|páxina-web=President of&nbsp;Russia|data-acceso=2020-12-13|lingua=en}}</ref> creando un novo conflito entre os dous estados. === Euromaidán === {{Artigo principal|Euromaidán}} Na noite do [[21 de novembro]] de [[2013]], comezaron as protestas públicas que esixían unha maior integración [[Europa|europea]]. O [[29 de novembro]], o [[presidente de Ucraína]] [[Viktor Yanukovych]] rexeitou o achegamento á [[Unión Europea]], acusándoa de "humillar" o seu país ofrecendo tan só 800 millóns de euros para impulsar as reformas necesarias para asinar o acordo coa Unión. === Invasión rusa de Ucraína de 2022 === {{Artigo principal|Invasión rusa de Ucraína de 2022}} {{Desactualizado}} A invasión rusa a Ucraína, tamén coñecida como a guerra de Ucraína, iniciada o 24 de febreiro de 2022, constitúe unha escalada da guerra ruso-ucraína que comezou tras os sucesos do Euromaidán en 2014. Trátase do maior conflito militar convencional en Europa dende a [[segunda guerra mundial]]. A cifra precisa de vítimas descoñécese; estímase que até mediados de 2023, causara a morte de máis de nove mil civís e decenas de milleiros de soldados. Os combates tamén xeraron a maior crise de refuxiados no continente dende a segunda guerra mundial: máis de 7,3 millóns de ucraínos abandonaron o país e máis de 7,1 millóns desprazáronse internamente. Ademais, a guerra causou un dano ambiental significativo e puxo en perigo a dispoñibilidade de alimentos a nivel mundial. A invasión estivo precedida por unha concentración militar rusa nas fronteiras de Ucraína, que deu comezo a mediados de 2021. Durante este período de tensión diplomática, o presidente ruso [[Vladímir Putin]] criticou a ampliación da [[OTAN]] posterior a 1997 namentres negaba repetidamente que [[Rusia]] tivese plans de invadir Ucraína. No entanto, o 21 de febreiro seguinte, Rusia recoñeceu á República Popular de Donetsk e á República Popular de Lugansk, dous estados autoproclamados na rexión de Dombás, ao leste de Ucraína, e enviou tropas a eses territorios. Ao día seguinte, o Consello da Federación de Rusia autorizou por unanimidade a Putin a utilizar a forza militar fóra das fronteiras de Rusia. O 24 de febreiro, Putin anunciou nunha mensaxe televisada unha «operación militar especial» nas provincias de Donetsk e Lugansk; os mísiles empezaron a impactar en diversos puntos de Ucraína, mentres as forzas terrestres rusas cruzaban a fronteira, dando inicio a múltiples ofensivas. Nas frontes sur e sueste, os rusos tomaron Xersón en marzo de 2022 e Mariúpol o mes seguinte, mentres abandonaron a campaña de Ucraína central e lanzaron unha renovada batalla do Dombás. As forzas rusas continuaron bombardeando obxectivos militares e civís lonxe da liña da fronte, incluída a rede de enerxía durante o inverno. A fins de 2022, Ucraína retomou territorios mediante contraofensivas no sur e o leste. Pouco despois, Rusia anunciou a anexión de catro provincias parcialmente ocupadas tras realizar referendos criticados pola comunidade internacional. En novembro, Ucraína retomou partes do Óblast de Xersón. En febreiro de 2023, Rusia mobilizou a preto de douscentos mil soldados para unha nova ofensiva no Dombás. En xuño de 2023, Ucraína lanzou outra contraofensiva no sueste que non logrou ningún dos seus obxectivos, á vez que Rusia sufría unha rebelión por parte do grupo mercenario Wagner. En agosto de 2024, Ucraína levou a cabo unha incursión no óblast ruso de Kursk, aínda que as forzas rusas e norcoreanas recuperaron o territorio conquistado en cuestión de meses. A invasión foi condenada pola comunidade internacional. A Asemblea Xeral das [[Nacións Unidas]] aprobou a Resolución E-11/1 condenando a invasión e esixindo a retirada total de Rusia. A Corte Internacional de Xustiza ordenou a Rusia suspender as operacións militares tras non atopar evidencia que apoiase as acusacións rusas a Ucraína de xenocidio no Dombás, e o Consello de Europa expulsou ao país. Numerosos gobernos occidentais, entre os que destacan a [[Unión Europea]] e os [[Estados Unidos]], impuxeron sancións a Rusia e o seu aliado [[Belarús]], e proporcionaron axuda humanitaria, económica e militar a Ucraína. Máis de mil empresas abandonaron Rusia e Belarús en resposta á invasión. A Corte Penal Internacional (CPI) abriu unha investigación sobre posíbeis crimes contra a humanidade, crimes de guerra, secuestro de nenos e xenocidio, emitindo unha orde de arresto contra Vladimir Putin en marzo de 2023. Durante a guerra produciuse unha evolución rápida nas tácticas de combate e as armas, así como notábeis campañas de desinformación. Dende o comezo da guerra ruso-ucraína, levaronse a cabo múltiples ciberataques. Os drons aéreos alcanzaron un papel protagonista, chegando en 2025 a ser os causantes do 70% das baixas no campo de batalla, á vez que se utilizaron tecnoloxías en desenvolvemento como armas de enerxía dirixida para provocar interferencias nos robots militares. == Xeografía == {{Artigo principal|Xeografía de Ucraína}} [[Ficheiro:Ukraine topo en.jpg|miniatura|Mapa físico de Ucraína.]] A paisaxe ucraína consiste principalmente en planicies fértiles ou [[Estepa (bioma)|estepas]] e [[planalto]]s, atravesados por ríos como o [[río Dniéper|Dniéper]], [[Río Donets|Donets]], [[río Dnister|Dnister]], Bug Meridional, que escoan para o [[mar Negro]] e para o pequeno [[mar de Azov]]. Ao suroeste, o [[Delta fluvial|delta]] do [[Río Danubio|Danubio]] serve de fronteira coa [[Romanía]]. Só se encontran montañas na cordilleira occidental dos [[Cárpatos]] —onde o pico máis alto é o [[Hora Hoverla]] con 2 061 m— e na península da [[Crimea]] no extremo sur, ao longo da costa. A Ucraína ten un [[clima temperado]] continental, aínda que se atopa un clima máis [[clima mediterráneo|mediterráneo]] na costa sur de Crimea. As [[precipitación (meteoroloxía)|precipitacións]] están distribuídas desproporcionadamente: é maior no oeste e no norte e menor no sur e no leste. Os invernos varían de frescos ao longo da costa do Mar Negro a fríos no interior. Os veráns son mornos na maior parte do país, mais en xeral quentes no sur. === Demografía === [[Ficheiro:Population of Ukraine from 1950z.svg|miniatura|Número de habitantes en miles ([[1950]]-[[2024]], escala desprazada).]] Segundo o censo de [[2001]], a poboación de Crimea alcanzaba os 2 033 700 habitantes,<ref>{{cita web|url=http://2001.ukrcensus.gov.ua/eng/regions/reg_crym/ |título= Regions of Ukraine / Autonomous Republic of Crimea |dataacceso=3 de marzo de 2014 |serie=2001 Ukrainian Census}} {{en}}</ref> cuxa composición étnica era a seguinte:<ref>{{cita web|url=http://2001.ukrcensus.gov.ua/eng/results/general/nationality/Crimea/ |título= Results / General results of the census / National composition of population |dataacceso=3 de marzo de 2014 |serie=2001 Ukrainian Census}} {{en}}</ref> * [[Pobo ruso|rusos]]: 58,32% * [[Pobo ucraíno|ucraínos]]: 24,32% * [[tártaros de Crimea]]: 12,1% * [[Pobo belaruso|belarusos]]: 1,44% * [[pobo tártaro|tártaros]] 0,54% * [[Pobo armenio|armenios]]: 0,43% * [[Pobo xudeu|xudeus]]: 0,22% * [[Pobo grego|gregos]]: 0,15% * outros: até o 100% [[Ficheiro:RussianUseEn.PNG|miniatura|Mapa lingüístico de Ucraína<br/>En amarelo, zonas de maioría de ucraínofalantes; en verde, zonas de maioría de rusofantes.]] [[Ficheiro:Ukraine religion 2006 Razumkov center.svg|miniatura| {{legend#FFFFFF||border=1px solid #999999|Ateos}}{{Lenda|#FFCC00|Ortodoxos - Patriarcado de Kíiv}}{{Lenda|#CCCCCC|Ortodoxos - Patriarcado de Moscova}}{{Lenda|#FFFF00|Ortodoxos autocéfalos}}{{Lenda|#FF9900|Greco católicos}}{{Lenda|#FF0000|Católicos romanos}}Respostas á enquisa "a que grupo relixioso pertence?", aplicada polo ''Centro Razumkov'' sobre a situación relixiosa en Ucraína en [[2006]]. ]] As rexións industriais, que se sitúan ao leste e sueste de Ucraína, son as máis densamente poboadas. O 70% da poboación reside en cidades. ==== Cidades principais ==== *[[Dnipro]] * [[Donetsk]] * [[Kíiv]] * [[Khárkiv]] * [[Lviv]] ==== Linguas ==== A [[lingua ucraína]] é a oficial e a máis falada no occidente, suroeste e norte do país, aínda que o [[lingua rusa|ruso]] é coñecido pola maior parte da poboación e é a lingua máis utilizada nas cidades grandes. En 2019 entrou en vigor a [[Lei de Ucraína "para garantir o funcionamento da lingua ucraína como lingua estatal"]]. === Relixión === {{Artigo principal|Relixión en Ucraína}} A principal relixión en Ucraína é o [[Igrexa ortodoxa|cristianismo ortodoxo]], que no país está en cisma, seguida do [[catolicismo]]. As tres igrexas principais son : * [[Igrexa ortodoxa ucraína do patriarcado de Moscova|Igrexa ortodoxa ucraína]], a igrexa tradicionalmente maioritaria, ata o ano 2022 baixo dependencia do patriarcado de Moscova. * [[Igrexa ortodoxa de Ucraína|Igrexa do patriarcado de Kíiv]], a primeira [[Igrexa ortodoxa autocéfala ucraína]], que se converteu na igrexa maioritaria a primeiros do século XXI. * [[Igrexa católica]], estendida especialmente no oeste do país, onde son maioritarios. A maioría dos católicos pertence á [[Igrexa católica bizantina ucraína]], con orixe na [[Unión de Brest]], que practica o rito oriental e que recoñece a autoridade do [[papa]]. Porén, existen outras minorías pertencentes á: * [[Igrexa católica latina]], integrada principalmente polos [[polacos]] étnicos * [[Igrexa católica rutena]] ([[Eparquía católica rutena de Mukacheve|eparquía de Mukacheve]]) * [[Igrexa católica armenia]]. Os [[armenios]] étnicos, pola súa parte, pertencen maioritariamente á [[Igrexa Apostólica Armenia]]. A maioría da poboación (60%), porén, non se adscribe a ningún grupo relixioso. == Política == Ucraína é unha república cun sistema semipresidencialista, con división de poderes, [[Poder lexislativo|lexislativo]], [[Poder executivo|executivo]] e [[Poder xudicial|xudicial]]. === Organización administrativa === Está dividida en 24 rexións (''oblasti'', singular - ''[[óblast]]''), a república autónoma (''avtonomna respublika'') de [[Crimea]], e dous concellos (''mista'', singular - ''misto''): [[Kíiv]] e [[Sebastopol]]. [[Ficheiro:Ukrainian parliamentary election, 2007.jpg|miniatura|Votantes exercendo o seu dereito ao voto nun colexio electoral nas eleccións de [[2007]].]] <center> {| {{Táboabonita}} |- valign="TOP" | colspan="1" align="center" |[[Ficheiro:UkraineNumbered.png|300px]] {| border="0" |----- | # [[Óblast de Cherkasy|Cherkasy]] # [[Óblast de Chernihiv|Chernihiv]] # [[Óblast de Chernivtsi|Chernivtsi]] # [[República Autónoma de Crimea]] # [[Óblast de Dnipropetrovsk|Dnipropetrovsk]] # [[Óblast de Donetsk|Donetsk]] # [[Óblast de Ivano-Frankivsk|Ivano-Frankivsk]] # [[Óblast de Khárkiv|Khárkiv]] # [[Óblast de Khersón|Khersón]] | valign="top" | <ol start=10> <li> [[Óblast de Khmelnytskyi|Khmelnytskyi]] <li> [[Óblast de Kirovogrado|Kirovogrado]] <li> [[Óblast de Kíiv|Kíiv]] <li> [[Óblast de Luhansk|Luhansk]] <li> [[Óblast de Lviv|Lviv]] <li> [[Óblast de Mykolaiv|Mykolaiv]] <li> [[Óblast de Odesa|Odesa]] <li> [[Oblast de Poltava|Poltava]] | valign="top" | <ol start=18> <li> [[Óblast de Rivne|Rivne]] <li> [[Óblast de Sumy|Sumy]] <li> [[Óblast de Ternopil|Ternopil]] <li> [[Óblast de Vinnitsia|Vinnitsia]] <li> [[Óblast de Volyn|Volyn]] <li> [[Óblast de Transcarpacia|Transcarpacia]] <li> [[Óblast de Zaporizhia|Zaporizhia]] <li> [[Óblast de Zhytomyr|Zhytomyr]] |} |} </center> == Economía == {{Artigo principal|Economía de Ucraína}} Despois da de [[Rusia]], a Ucraína era de lonxe a máis importante [[economía]] da antiga [[Unión Soviética]], producindo 4 veces máis que a república seguinte. O seu solo fértil xeraba case 1/4 da produción agrícola soviética, e as súas facendas producían grandes cantidades de [[carne]], [[leite]], [[Cereal|grans]] e [[vexetal|vexetais]] para outras repúblicas.<ref name=cia/> A explotación intensiva dos ''chernozem'' (en [[lingua rusa|ruso]]: чернозём, en [[lingua ucraína|ucraíno]]: Чорнозем "terra negra")<ref>O chernozem é un tipo de solo negro rico en humus (do 3 ao 13%), ademais de selo en potasio, fósforo e microelementos. É un dos máis fértiles para a agricultura, xa que non require fertilizantes. Ten unha profundidade media relativamente importante, de 1 m aproximadamente (que alcanza os 6 m nalgunhas rexións de Ucraína).</ref>, solos negros e fértiles do cinto agrícola ucraíno, tornaron o país nun gran produtor de [[trigo]] e [[remolacha]]. Outros cultivos importantes son: [[cebada]], [[millo]], [[leguminosa]]s, [[pataca]], [[avea]], [[centeo]], [[paínzo]] e [[trigo]] sarraceno. Os principais cultivos industriais son os de remolacha e de semente de [[xirasol]]. Cultívanse tamén froitas e [[hortaliza]]s nos arredores das grandes cidades. A cría de gando [[bovino]] e [[porco|porcino]] dáse en todo o país. A Ucraína conta con ricos xacementos de [[manganeso]] no [[Donbás]]. Esta rexión é o centro industrial do país e un dos principais complexos mineiro-metalúrxicos e de industria pesada da [[Europa]]. A Ucraína é tamén un importante produtor de [[gas natural]] e de [[petróleo]], aínda que as reservas deses combustibles fósiles teñan sido excesivamente explotadas durante o período [[Unión Soviética|soviético]]. O Donbás presenta tamén industrias metalúrxicas altamente desenvolvidas, que producen [[ferro]] e [[aceiro]] en grandes cantidades. == Cultura == [[Ficheiro:Virsky First Dance.JPG|miniatura|center|600px|Danza tradicional ucraína, polo grupo Virsky.]] [[Ficheiro:Дзвіниця собору Святої Софії в Києві, Україна.jpg|miniatura|A [[Catedral de Santa Sofía de Kíiv]], declarada [[Patrimonio da Humanidade]] pola [[UNESCO]].<ref>{{cita web |url= http://whc.unesco.org/en/list/527|título= Kiev: Saint-Sophia Cathedral and Related Monastic Buidings, Kiev-Pechersk Lavra|dataacceso=6 de outubro de 2009 |autor= [[UNESCO]]|data= 2009|obra= UNESCO.org|idioma= inglés}}</ref>]] Ucraína ten un legado histórico importante. [[Kíiv]] foi o centro de moitos dos acontecementos que formaron a orixe das culturas [[Pobo ucraíno|ucraína]], [[Pobo ruso|rusa]] e [[Pobo belaruso|belorusa]]. As [[icona (arte)|iconas]] ucraínas e a [[arquitectura]] das igrexas ortodoxas son especialmente destacadas, a pesar da destrución dalgúns grandes monumentos nacionais no [[Iosif Stalin|período estalinista]] como parte do ataque ao espírito nacional ucraíno. Hai tamén unha forte cultura popular manifestada, sobre todo, na [[música]]. No [[Rus de Kíiv|principado de Kíiv]] escribíronse textos en [[Linguas eslavas|antigo eslavo eclesiástico]], a máis antiga mostra de literatura ucraína, que constituíu a fundación da literatura rusa. O [[lingua ucraína|idioma ucraíno]] desenvolveuse de forma independente despois do [[século XIII]], pero os escritores ucraínos preferiron usar o ruso como lingua literaria dende o [[século XVIII]] ata pasado o [[século XIX]], cando tivo lugar o rexurdimento nacional. O [[folclore]] ucraíno é un dos máis ricos dos [[eslavos|eslavos orientais]]. A súa riqueza musical (cantada e bailada) foi a base dos coñecidos [[Coros do exército vermello]] (a maioría das cancións cantadas eran en lingua ucraína e os bailes eran [[cosacos]]). Ucraína gañou o [[Festival de Eurovisión]] en [[2004]], polo tanto celebrouse en Kíiv o Festival de Eurovisión o 19 e 21 de maio, semifinal e final, respectivamente, facendo de Kíiv unha cidade que atraeu a xente de toda Europa. (Véxase tamén [[Ucraína no Festival de Eurovisión|Ucraína no festival de Eurovisión]] e [[Ucraína no Festival de Eurovisión Júnior|Ucraína no festival de Eurovisión Júnior]]). == Notas == {{Listaref|group=lower-alpha}} {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} {{Portal|Ucraína}} === Bibliografía === * Boshyk, Yuri| (1986): ''Ukraine During World War II: History and Its Aftermath''. Toronto: Instituto Canadense de Estudos Ucraínos. ISBN 0-920862-37-3. * Kuzio, Taras (1998): ''Contemporary Ukraine: Dynamics of Post-Soviet Transformation''. M. E. Sharpe. ISBN 0-7656-0224-5. * Magocsi, Paul Robert (1996): ''A History of Ukraine''. Toronto: University of Toronto Press. ISBN 0-8020-7820-6. * Shamshur, O. V. (1993): "Multilingual education as a factor of inter-ethnic relations: the case of the Ukraine". Language Education for Intercultural Communication. Multilingual Matters. * Shen, Raphael (1996): ''Ukraine's Economic Reform: Obstacles, Errors, Lessons.'' Praeger/Greenwood. ISBN 0-275-95240-1. * Subtelny, Orest (1988): ''Ukraine: A History''. Toronto: University of Toronto Press. ISBN 0-8020-8390-0. * Weinberg, Gerhard L. (1995): ''A World at Arms: A Global History of World War II''. Cambridge, RU: Cambridge University Press. ISBN 0-521-55879-4. * Wilson, Andrew (1997): ''Ukrainian Nationalism in the 1990s: A Minority Faith''. Cambridge, RU: Cambridge University Pres. ISBN 0-521-57457-9. === Outros artigos === * [[Rus de Kíiv]] * [[Imperio Ruso]] * [[Unión Soviética]] * [[Holodomor]] * [[Pobo ucraíno]] * [[Pobo tártaro de Crimea]] * [[Ucrainofobia]] * [[Ucrainofilia]] * [[Ucraína nos Xogos Olímpicos]] * [[Lei de Ucraína "para garantir o funcionamento da lingua ucraína como lingua estatal"]] === Ligazóns externas === * [http://www.kmu.gov.ua/control/en Goberno de Ucraína] {{en}}. {{Europa}} {{Países de Lingua eslava}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Ucraína| ]] [[Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (Historia e xeografía)]] ir4q3g74z03ymki6k56l81xt09b9pz9 0 9938 7104713 7102938 2025-06-23T17:51:33Z Alfonso Márquez 1987 /* Dred Scott contra Sandford */ texto traducido desde a wiki .[[en:Abraham Lincoln#Dred Scott v. Sandford]] 7104713 wikitext text/x-wiki {{1000}} {{outros homónimos|Lincoln}} {{Biografía}} '''Abraham Lincoln''', nado preto de [[Hodgenville]], [[Kentucky]], o [[12 de febreiro]] de [[1809]] e finado en [[Washington, D.C.|Washington]] o [[15 de abril]] de [[1865]], foi un avogado e estadista estadounidense que exerceu como [[Lista de presidentes dos Estados Unidos de América|16º presidente dos Estados Unidos]] desde [[1861]] ata o seu [[Asasinato de Abraham Lincoln|asasinato]] en 1865. Lincoln liderou a nación durante a [[guerra civil estadounidense|guerra civil americana]], o conflito máis sanguento e quizais tamén a maior crise moral, constitucional e política que sufriu a nación estadounidense. O mesmo tempo logrou preservar a [[Unión (guerra de secesión)|Unión]], abolir a [[escravitude]], reforzar o [[Goberno federal dos Estados Unidos|goberno federal]] e modernizar a [[Economía dos Estados Unidos de América|economía estadounidense]].<ref>{{harvnb|Goodwin|2005|p=91}}</ref><ref>{{harvnb|Holzer|2004|p=232}}</ref> Lincoln naceu na pobreza nunha cabana de troncos no [[Estados dos Estados Unidos de América|estado]] de [[Kentucky]] e criouse na fronteira, principalmente en [[Indiana]], no que entón era o [[Vello Oeste|Afastado Oeste]]. Foi un home en gran parte [[autodidacta]] que chegou a ser avogado, líder do [[Partido Whig (Estados Unidos)|Partido Whig]], lexislador do estado de Illinois e deputado no Congreso dos Estados Unidos de [[Illinois]], na cal permaneceu oito anos. Elixido para a [[Cámara de Representantes dos Estados Unidos de América|Cámara de Representantes dos Estados Unidos]] en [[1846]], Lincoln promoveu unha rápida modernización da economía a través de sectores como o bancario, os impostos e os ferrocarrís. Debido a que nun principio acordara non optar a un segundo período no congreso e a que a súa oposición á [[intervención estadounidense en México]] era impopular entre os votantes de Illinois, Lincoln volveu a [[Springfield, Illinois|Springfield]] para retomar a súa carreira na avogacía. En 1854 enfadouse pola [[Ley de Kansas-Nebraska]] que abría os territorios á escravitude, e volveu entrar na política. Pronto chegou a ser líder do novo [[Partido Republicano (Estados Unidos de América)|Partido Republicano]]. Os [[Debates Lincoln-Douglas|debates da campaña do Senado de 1858]] contra [[Stephen A. Douglas]] alcanzaron audiencia nacional. En 1860 Lincoln asegurouse a súa candidatura á presidencia dos Estados Unidos de América polo Partido Republicano. Aínda que apenas tivo apoio dos estados sureños, defensores da escravitude, arrasou no norte e foi nomeado [[Eleccións presidenciais de Estados Unidos de 1860|presidente en 1860]]. Antes mesmo de chegar á [[Casa Branca]], a súa vitoria e a falta de acordo no tema esencial da escravitude provocaron que sete estados do sur [[Secesión (política)|escindísense]] para crear os [[Estados Confederados de América]]. Durante este tempo, os recentemente formados Estados Confederados de América comezaron a apoderarse das bases militares federais no sur. Pouco máis dun mes despois de que Lincoln asumise a presidencia, os Estados Confederados atacaron [[Fort Sumter]], un forte estadounidense en Carolina do Sur, que inspirou aos estados norteños a unirse para formar a [[Unión (guerra de secesión)|Unión]]. Despois do bombardeo, Lincoln mobilizou forzas para reprimir a rebelión e restaurar a Unión. Como líder da facción moderada dos republicanos, Lincoln enfrontouse á á máis radical do seu partido, a cal esixía maior dureza contra os estados do sur, aos demócratas (chamados " Copperheads ") contrarios á guerra, que o desprezaban, e a secesionistas irreconciliables, que conspiraron para asasinalo. Politicamente, Lincoln defendeuse enfrontando aos seus adversarios entre si mediante un [[mecenado]] político coidadosamente planificado e apelando ao pobo estadounidense coa súa habilidade oratoria. O seu [[discurso de Gettysburg]] chegou a ser considerado como unha das declaracións máis grandes e influentes do propósito nacional estadounidense. Nun principio, Lincoln concentrouse nas dimensións militar e política do conflito. O seu obxectivo principal era conservar a unidade do seu país, para o que supervisou de preto o esforzo de guerra, en especial a selección dos xenerais que dirixirían o exército, entre eles o seu mellor home no campo de batalla, [[Ulysses S. Grant]]. Ademais, o presidente tomou importantes decisións na estratexia de guerra da Unión, entre elas un [[bloqueo naval]] que impediu o comercio dos estados sureños, movementos para tomar o control de Kentucky e [[Tennessee]] e o uso de buques [[canoneiro]]s para dominar as vías fluviais do sur. Lincoln tratou repetidamente de conquistar a capital confederada en [[Richmond (Virginia)|Richmond]], misión que encargou a sucesivos xenerais ata que Grant conseguiuno. Mentres se libraba a guerra, os seus complexos movementos para acabar coa escravitude incluíron a [[Proclamación de Emancipación]] en 1863. O presidente usou ao exército da Unión para protexer a escravos fuxidos, forzou aos [[Estados fronteirizos (guerra de Secesión)|estados fronteirizos]] a prohibir o sistema escravista e sacou adiante no Congreso a hoxe soada [[Décimo terceira Emenda á Constitución dos Estados Unidos]], que prohibiu de forma definitiva a escravitude.<ref>Cardona Castro, Francisco L. ed (2003). ''Grandes biografías; Abraham Lincoln''. P. 145. {{ISBN|84-8403-858-0}}</ref> Lincoln foi un político excepcionalmente astuto, que se involucrou profundamente nas cuestións de poder de cada estado, o que lle valeu ser reelixido no poder en 1864. En previsión do final da guerra, impulsou unha moderada [[Reconstrución (Estados Unidos)|reconstrución]] que buscaba reunificar o país de maneira rápida a través dunha xenerosa política de reconciliación no medio dunha persistente e amarga división. O 14 de abril de 1865, cinco días despois da decisiva rendición do xeneral en xefe do bando confederado, [[Robert E. Lee]], Lincoln foi asasinado por [[John Wilkes Booth]], un simpatizante da causa do sur. Desde entón, Abraham Lincoln foi considerado por historiadores e pola opinión pública como un dos mellores presidentes dos Estados Unidos de América.<ref name="Ranking Our Presidents">[http://history-world.org/pres.pdf "Ranking Our Presidents"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170811010704/http://history-world.org/pres.pdf |date=11 de agosto de 2017 }}. James Lindgren. 16 de novembro de 2000. International World History Project.</ref><ref name=gallup>[http://www.gallup.com/poll/146183/Americans-Say-Reagan-Greatest-President.aspx "Americans Say Reagan Is the Greatest President"]. Gallup Inc. 28 de febreiro de 2011.</ref> == Traxectoria == === Primeiros anos === [[Ficheiro:Abe Lincoln young.jpg|miniatura|upright|esquerda|Imaxe de Lincoln na súa mocidade]] Naceu o 12 de febreiro de 1809 nunha [[Cabana (arquitectura)|cabana]] feita de troncos situada preto da cidade de [[Hodgenville]], no actual [[condado de LaRue]] do Estado de [[Kentucky]],{{sfn|Donald|1996|pp=20–22}} lugar que na actualidade é [[Parque histórico nacional lugar de nacemento de Abraham Lincoln|parque histórico nacional]]. Os seus pais, Thomas Lincoln e Nancy Hanks, naceran en [[Virxinia]] e como tantos pioneiros agricultores trasladáronse ao oeste. A familia Lincoln procedía de [[Inglaterra]]. En 1637, Samuel Lincoln, aprendiz de [[Tear|tecedor]], abandonou [[Gran Bretaña]] e trasladouse a [[América do Norte]], instalándose en [[Hingham (Massachusetts)|Hingham]], [[Massachusetts (estado)|Massachusetts]]. Lincoln tamén era un descendente da familia Harrison de Virxinia; o seu avó paterno e homónimo, o capitán Abraham Lincoln e a súa esposa Bathsheba (de solteira Herring) trasladaron a familia de Virxinia ao condado de Jefferson, Kentucky.{{efn|A identidade da avoa de Lincoln, Bathsheba Herring, aínda que sen certeza, é o consenso de varios biógrafos de Lincoln. Era filla de Alexander e Abigail Herring (de solta Harrison).{{sfn|Harrison|1935|p=276}}}} O capitán morreu nunha incursión dos indios en 1786.{{sfn|Warren|2017|p=4}} Os seus fillos, incluído Thomas, o pai de Abraham, de oito anos, foron testemuñas do ataque.{{sfn|Donald|1996|p=21}}{{efn|Thomas, nacido en xaneiro de 1778, tería oito anos no ataque, en maio de 1786. As fontes máis antigas usan seis.{{sfn|Wilson|Davis|Wilson|Herndon|1998|pp=35–36}}}} Thomas traballou entón en traballos ocasionais en Kentucky e Tennessee antes de que a familia se instalase no condado de Hardin, Kentucky , a principios do século XIX.{{sfn|Donald|1996|p=21}} A herdanza da nai de Lincoln, Nancy, segue sen estar clara, pero asúmese amplamente que era filla de Lucy Hanks.{{sfn|Bartelt|2008|p=79}} Máis adiante, os Lincoln fóronse establecendo en [[Nova Jersey]], [[Pensilvania]], Virxinia,{{sfn|Warren|2017|p=3–4}} ata chegar finalmente a Kentucky, onde Thomas Lincoln, aos seus vinte e oito anos, casou con Nancy Hanks, o 12 de xuño de 1806 no condado de Washington, cando Nancy contaba con vinte e dous anos de idade e mudáronse a [[Elizabethtown, Kentucky]].{{sfn|Warren|2017|p=9}} Tiveron tres fillos: [[Sarah Lincoln Grigsby|Sarah]] , Abraham e Thomas, que morreu de pequeno.{{sfn|Warren|2017|p=9–10}}. Thomas Lincoln comprou ou alugou [[granxa]]s en Kentucky antes de perder todas as súas terras; menos 200 ha en disputas xudiciais sobre os [[Dereito de propiedade|títulos de propiedade]].{{sfn|Sandburg|1926|p=20}} En 1816, a familia trasladouse a [[Indiana]], onde os estudos e os títulos de propiedade eran máis fiables.{{sfn|Warren|2017|p=13}} Indiana era un territorio [[Estados libres e estados esclavistas|"libre" (non esclavistas)]], e establecéronse nun "bosque virxe"{{sfn|Warren|2017|p=26}} en Hurricane Township no [[Condado de Perry, Indiana]].{{sfn|Warren|2017|p=16, 43}}{{efn|A súa terra finalmente pasou a formar parte do espazo do condado cando foi establecido en 1818.{{sfn|Bartelt|2008|pp=3, 5, 16}}}} En 1860, Lincoln sinalou que o traslado da familia a Indiana foi "en parte por mor da escravitude", pero principalmente debido ás dificultades cos título de terra..{{sfnm|Sandburg|1926|1p=20|Donald|1996|2pp=23–24}} [[Ficheiro:Log Cabin at the Lincoln Living Historical Farm.jpg|miniatura|upright|A granxa onde creceu Lincoln [[Spencer County, Indiana]]]] En Kentucky e Indiana, Thomas traballou como agricultor, ebanista e carpinteiro.{{sfn|Bartelt|2008|pp=34, 156}} En varias ocasións, foi propietario de granxas, gando e terreos da cidade, pagou impostos, formou parte de xurados, taxou leiras e serviu nas patrullas do condado. Thomas e Nancy eran membros dunha igrexa [[bautista separada]], que prohibía o alcol, o baile e a escravitude.{{sfn|Donald|1996|p=22–24}} Superados os desafíos financeiros, Thomas en 1827 obtivo o título de propiedade de {{convert|32|ha|acre}} en Indiana, unha área que se converteu na [[Comunidade de Little Pigeon Creek]].{{sfn|Bartelt|2008|pp=24, 104}} ===Morte da nai=== O 5 de outubro de 1818, Nancy Lincoln morreu por mor da [[enfermidade do leite]], deixando a Sarah, de 11 anos, a cargo dunha familia que incluía o seu pai, Abraham, de 9 anos, e o curmán orfo de Nancy, de 19 anos Dennis Hanks.{{sfn|Bartelt|2008|pp=22–23, 77}} Dez anos máis tarde, o 20 de xaneiro de 1828, Sarah morreu mentres daba a luz a un fillo [[Natimorto|nado morto]], feito desgarrador para Lincoln.{{sfn|Donald|1996|pp=34, 116}} O 2 de decembro de 1819, Thomas casóu con [[Sarah Bush Lincoln|Sarah Bush Johnston]], unha viúva da cidade de [[Elizabethtown, Kentucky]], con tres fillos.{{sfn|Bartelt|2008|pp=23, 83}} Abraham achegouse á súa madrasta e chamouna "Nai".{{sfn|Donald|1996|p=26–27}} A Lincoln non lle gustaba o duro traballo asociado á vida na granxa. A súa familia mesmo dicía que era preguiceiro, por todo o que "lía, garabateaba, escribía, cifraba, escribía poesía, etc...".{{sfn|White|2009|pp=25, 31, 47}} A súa madrasta recoñeceu que non lle gustaba o "traballo físico", pero que lle encantaba ler.{{sfn|Bartelt|2008|p=66}} ===Educación e traslado a Illinois=== Lincoln foi en gran parte autodidacta.{{sfn|Bartelt|2008|pp=10, 33}} A súa educación formal foi impartida por [[mestres itinerantes]]. Incluíu dúas breves estancias en Kentucky, onde aprendeu a ler, á idade de sete anos, pero probablemente non a escribir{{sfn|Donald|1996|p=23}} e en Indiana, onde foi á escola esporadicamente debido ás tarefas da granxa, durante un total de menos de 12 meses ata á idade de 15 anos.{{sfn|Donald|1996|p= 29}} Persistiu como un ávido lector e mantivo un interese permanente pola aprendizaxe.{{sfn|Madison|2014|p=110}} Familiares, veciños e compañeiros de escola lembraron que a súa lectura incluía a ''[[Biblia do rei Xacobe]]'' (''King James Bible''), as ''[[fábulas de Esopo]] (''Aesop's Fables''), as novelas de [[John Bunyan]] ''[[The Pilgrim's Progress]]'' (''O progreso do peregrino''), a de [[Daniel Defoe]] ''[[Robinson Crusoe]]'', e ''[[The Autobiography of Benjamin Franklin]]'' (''Autobiografía de Benjamin Franklin'').{{sfn|Donald|1996|pp=29–31, 38–43}} [[Ficheiro:HenryOnstotCooper.jpg|miniatura|upright|New Salem, Illinois]] Cando era adolescente, Lincoln asumiu a responsabilidade das tarefas e adoitaba darlle ao seu pai todas as ganancias do traballo fóra da casa ata que tivo 21 anos.{{sfn|Donald|1996|pp=30–33}} Lincoln era alto, forte e atlético, e fíxose experto no uso do machado.{{sfn|Warren|2017|p=134–135}} Foi un loitador activo durante a súa mocidade e adestrouse no estilo catch-as-catch-can (coñecido como [[catch wrestling]]). Con 21 anos converteuse en campión comarcal de loita libre.<ref>{{cita web |apelido1=Dellinger |nome1=Bob |título=Wrestling in the USA |url=https://nwhof.org/stillwater/resources-library/history/wrestling-in-the-usa/ |páxina-web=National Wrestling Hall of Fame |data-acceso=16 de novembro do 2022}}</ref> Gañou reputación de forza e audacia despois de gañar un combate de loita co recoñecido líder de rufiáns coñecido como "The Clary's Grove Boys".{{sfn|Donald|1996|p=41}} En 1816, a súa familia mudouse para o estado de [[Indiana]], onde Lincoln viviu dos sete aos 21 anos. Os seus estudos, segundo as súas propias palabras, resumíanse, nesa época, a saber ler, escribir e facer as catro operacións. No estado había escaseza de libros e papel, e a Biblia era probabelmente o único libro existente en casa dos seus pais. Lincoln estudouna a fondo, vindo máis tarde a enriquecer os seus discursos e traballos escritos con citas bíblicas. En marzo de 1830, receando doutro brote da enfermidade do leite, varios membros da extensa familia Lincoln, incluído Abraham, trasladáronse ao oeste de Illinois, un estado libre desta enfermidade, e establecéronse en [[Macon County, Illinois|Macon County]].{{sfn|Donald|1996|p=36}}{{efn|Os historiadores non están de acordo sobre quen iniciou o movemento; Thomas Lincoln non tiña ningunha razón obvia para facelo. Unha posibilidade é que outros membros da familia, incluído Dennis Hanks, non podían igualar a estabilidade e os ingresos estables de Thomas.{{sfn|Bartelt|2008|pp=38–40}}}} Abraham distanciouse cada vez máis de Thomas, en parte debido á falta de educación do seu pai.{{sfn|Bartelt|2008|p=71}} En 1831, mentres Thomas e outra familia preparábanse para mudarse a unha [[Lincoln Log Cabin State Historic Site|nova granxa]] no [[Coles County, Illinois]], Abraham emprendeu o seu propio camiño.{{sfn|Oates|1974|pp=15–17}} Vivio , durante seis anos, en [[Lincoln's New Salem|New Salem, Illinois]].{{sfn|Thomas|2008|pp=23-53}} Lincoln e algúns amigos levaron mercadorías en [[flatboat]] (lancha plana) a [[Nova Orleáns]], [[Luisiana]], onde estivo exposto por primeira vez á escravitude.{{sfnm|Sandburg|1926|1pp=22–23|Donald|1996|2p=38}} En 1865, preguntáronlle a Lincoln como chegou a adquirir as súas habilidades retóricas. Respondeu que no exercicio da avogacía atopaba con frecuencia a palabra "demostrar" pero non entendía o termo suficientemente. Así que deixou Springfield para ir a casa do seu pai para estudar ata que "puidese darse unha resposta trala lectura dos seis libros de [[Euclides]] [aquí, facendo referencia aos [[Elementos de Euclides|''Elementos'']]]"{{sfn|Ellenberg|2021}} === Matrimonio e fillos === {{Imaxe múltiple | posición_táboa = | dirección = horizontal | ancho = | título= | posición_título = | fondo_de_título = | texto = | posición_texto = | fondo_de_texto = | foto1 = A&TLincoln.jpg | ancho1 = 192 | texto1 = Un Lincoln sentado sostendo un libro mentres o seu fillo o mira | foto2 = Mary Todd Lincoln2crop.jpg | ancho2 = 165 | texto2 =[[Mary Todd Lincoln]], esposa de Abraham Lincoln, en [[1861]] }} O primeiro interese romántico de Lincoln parece ser que foi [[Ann Rutledge]], a quen coñeceu cando se mudou a New Salem. En 1835, estaban nunha relación pero non se comprometerón formalmente.<ref>{{cita xornal |apelido=Gannett |nome=Lewis |data=inverno de 2005 |título="Overwhelming Evidence" of a Lincoln-Ann Rutledge Romance?: Reexamining Rutledge Family Reminiscences |url=https://quod.lib.umich.edu/j/jala/2629860.0026.104/--overwhelming-evidence-of-a-lincoln-ann-rutledge-romance?rgn=main;view=fulltext |xornal=Journal of the Abraham Lincoln Association |lugar=Springfield, IL |editorial=The Abraham Lincoln Association |páxinas=28–41|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20170403014805/https://quod.lib.umich.edu/j/jala/2629860.0026.104/--overwhelming-evidence-of-a-lincoln-ann-rutledge-romance?rgn=main;view=fulltext |data-arquivo= 3 de abril de 2017 }}</ref> Ela morreu o 25 de agosto de 1835, moi probablemente de [[febre tifoide]].{{sfn|Donald|1996|pp=55–58}} A principios da década de 1830, coñeceu a Mary Owens de Kentucky.{{sfn|Thomas|2008|pp=56–57, 69–70}} A finais de 1836, Lincoln aceptou emparellarse con Owens se ela regresaba a New Salem. Owens chegou ese novembro e cortexouna durante un tempo; con todo, ambos llo pensaron mellor. O 16 de agosto de 1837, el escribiulle a Owens unha carta na que lle dicía que non a culparía se terminaba a relación, e ela nunca lle respondeu.{{sfn|Donald|1996|p=67}} En 1839, Lincoln coñeceu a [[Mary Todd Lincoln|Mary Todd]] en [[Springfield, Illinois]], e ao ano seguinte prometéronse.{{sfn|Donald|1996|pp=80–86}} Mary era filla de [[Robert Smith Todd]], un adiñeirado avogado e empresario de [[Lexington, Kentucky]].{{sfn|Lamb|Swain|2008|p=3}} A voda fixada para o 1 de xaneiro de 1841 foi cancelada a pedimento de Lincoln, pero a parella reconciliose e casaron o 4 de novembro de 1842 na mansión de Springfield da irmá de Mary.{{sfn|Sandburg|1926|pp=46–51}} Mentres se preparaba ansiosamente para a voda, preguntáronlle a onde ía e respondeu: "Ao inferno, supoño".{{sfn|Donald|1996|p=93}} En 1844, a parella comprou unha casa en Springfield preto do seu despacho de avogados. María mantiña a casa coa axuda dunha criada e un parente.{{sfn|Baker|1989|p=142}} Dous anos despois, montou un novo despacho en sociedade con [[William Herndon]]. Esa sociedade xamais se desfixo. Lincoln era un marido cariñoso e pai de catro fillos, aínda que o seu traballo mantíñao regularmente lonxe da casa. O máis vello, [[Robert Todd Lincoln]], naceu en 1843 e foi o único fillo que viviu ata a madurez. O segundo foi [[Edward Baker Lincoln]] (Eddie), nado en 1846 e finado o 1 de febreiro de 1850, probablemente por tuberculose. O terceiro fillo de Lincoln, [[William Wallace Lincoln|"Willie" Lincoln]] naceu o 21 de decembro de 1850 e morreu dunha febre na [[Casa Branca]] o 20 de febreiro de 1862. O máis novo, [[Tad Lincoln|Thomas "Tad" Lincoln]], naceu o 4 de abril de 1853 e sobreviviu ao seu pai pero morreu de insuficiencia cardíaca aos 18 anos o 16 de xullo de 1871.{{sfn|White|2009|pp=179–181, 476}}{{efn|O último descendente dos Lincoln foi o bisneto [[Robert Todd Lincoln Beckwith]] que morreu en 1985.<ref>{{cita libro|autor=Emerson, Jason |título=Giant in the Shadows: The Life of Robert T. Lincoln|url=https://books.google.es/books?id=tPqgC3RS-7sC&redir_esc=y |páxina=420|ano=2012|editorial=SIU Press|isbn=978-0-8093-3055-3|data-acceso=17 de novembro do 2022}}</ref>}} Lincoln "era moi afeccionado aos nenos"{{sfn|White|2009|p=126}} e os Lincoln non eran considerados estritos cos seus fillos.{{sfn|Baker|1989|p=120}} De feito, o socio de Lincoln [[William H. Herndon]] irritábase cando Lincoln levaba aos seus fillos ao despacho de avogados. Ao parecer, a miúdo estaba demasiado absorto no seu traballo como para notar o comportamento dos seus fillos. Herndon contou: "Sentín moitas e moitas veces que quería retorcerlles o pescozo, e aínda así, por respecto a Lincoln, calei a boca. Lincoln non se daba conta o que estaban facendo ou fixeran os seus fillos."<ref>{{cita libro |apelido1=Hertz |nome1=Emanuel |título=The Hidden Lincoln |url=https://archive.org/details/hiddenlincoln0000eman |data=1938 |editorial=The Viking Press |páxina=[https://archive.org/details/hiddenlincoln0000eman/page/105 105]}}</ref> A morte dos seus fillos, Eddie e Willie, tivo profundos efectos en ambos os pais. Lincoln sufría de "[[historia de depresión|melancolía]]", unha condición que agora se pensa que é [[trastorno depresivo maior|depresión clínica]].<ref name="Atlanticoct2005">{{cita web |url=https://www.theatlantic.com/doc/200510/lincolns-clinical-depression |título=Lincoln's Great Depression |nome=Joshua Wolf |apelido=Shenk |data=outubro de 2005 |editor=The Atlantic |editorial=The Atlantic Monthly Group url-arquivo=https://web.archive.org/web/20111009044732/http://www.theatlantic.com/magazine/archive/2005/10/lincoln-apos-s-great-depression/4247/ |data-arquivo= 9 de outubro de 2011 |data-acceso==20 de novembro do 2022}}</ref> Máis adiante, Mary tivo que loitar contra o estrés da perda do seu marido e os seus fillos, e Robert internouna durante un tempo nun asilo en 1875..{{sfn|Steers|2010|p=341}} ==Primeiros anos de carreira e servizo na milicia== Durante 1831 e 1832, Lincoln traballou nun almacén xeral en [[Lincoln's New Salem|New Salem, Illinois]]. En 1832 declarou a súa candidatura á [[Cámara de Representantes de Illinois]], pero interrompeu a súa campaña para servir como capitán da [[Forza de defensa do Estado|milicia de Illinois]] durante a [[guerra de Black Hawk]]].{{sfn|Winkle|2001|pp=86–95}} Cando Lincoln regresou a casa da guerra de Black Hawk, planeou converterse en ferreiro, pero no seu lugar formou unha sociedade con William Berry, de 21 anos, con quen comprou, a crédito, unha tenda de ultramarinos en New Salem. Debido a que se requiría unha licenza para vender aos clientes bebidas individuais, Berry obtivo dúas licenzas de camareiro por 7 dólares cada unha, unha para Lincoln e outra para el, e en 1833 a tenda converteuse tamén nunha taberna. Como camareiros con licenza, Lincoln e Berry puideron vender bebidas espirituosas, incluído licor, por 12 centavos a pinta. Ofreceron unha gran variedade de bebidas alcohólicas, así como comida, incluídas ceas para levar. Pero Berry converteuse nun alcohólico, moitas veces estaba demasiado bébedo para traballar e Lincoln acabou dirixindo a tenda por si mesmo..<ref>{{Cita web |apelido=Blazeski |nome=Goran |data= 15 de outubro de 2016 |título=Abraham Lincoln was the only President who was also a licensed bartender |url=https://www.thevintagenews.com/2016/10/15/abraham-lincoln-was-the-only-president-who-was-also-a-licensed-bartender/?chrome=1&A1c=1 |data-acceso=21 de novembro do 2022 |páxina-web=The Vintage News}}</ref> Aínda que a economía estaba en auxe, o negocio tivo problemas e endebedouse, o que fixo que Lincoln vendese a súa parte. No seu primeiro discurso de campaña tras regresar do seu servizo militar, Lincoln observou que un simpatizante da multitude estaba a ser atacado, agarrou ao agresor por "o pescozo e a cinturilla dos pantalóns" e derribouno.{{sfn|Donald|1996|p=36}} Na campaña, Lincoln avogou por melloras na navegación no [[río Sangamon]]. Podía atraer multitudes como narrador, pero carecía da educación formal necesaria, amigos poderosos e diñeiro, e perdeu as eleccións.<ref>{{cita libro|url=https://books.google.es/books?id=hN7QQgAACAAJ&redir_esc=y|título=Life and Works of Abraham Lincoln Volume 3 |capítulo=The Improvement of Sangamon River|apelido=Lincoln|nome=Abraham|nome-editor=Marion Mills |apelido-editor=Miller |ano=1832|editorial=Wildside Press|isbn=978-1-4344-2497-6}} [[s:Life and Works of Abraham Lincoln/Volume 3/The Improvement of Sangamon River|WP article]]</ref> Lincoln quedou oitavo de 13 candidatos (os catro primeiros foron elixidos), aínda que recibiu 277 dos 300 votos emitidos no recinto de New Salem.{{sfn|Winkle|2001|pp=114–116}} Lincoln serviu como xefe de correos de New Salem e máis tarde como topógrafo do condado, pero continuou coa súa voraz lectura e decidiu converterse en avogado.<ref name="Zofia">{{cita libro|apelido=Stone |nome=Zofia |data=2016 |título=Abraham Lincoln: A Biography |url=https://books.google.com/books?id=Hlw1DgAAQBAJ&pg=PT16 |editorial=Alpha Editions |páxina=16 |isbn=978-9-3863-6727-3 |via=[[Google Books]]}}</ref> No canto de estudar no despacho dun avogado estabelecido, como era costume, Lincoln tomou prestados textos xurídicos dos avogados [[John Todd Stuart]] e [[Thomas Drummond (xuíz)|Thomas Drummond]], comprou libros como os ''[[Commentaries on the Laws of England]]'' (''Comentarios sobre as leis de Inglaterra'') de [[William Blackstone|Blackstone]] e as ''Precedents of Pleading'' (''Precedentes de súplica'') de [[Joseph Chitty|Chitty]], e [[estudou dereito]] pola súa conta.<ref name="Zofia"/> Máis tarde dixo da súa formación xurídica que "non estudei con ninguén."{{sfn|Donald|1996|pp=53–55}} == Lexislatura no Estado de Illinois (1834–1842) == [[Ficheiro:Abes House.JPG|miniatura|upright|Casa de Lincoln en [[Springfield, Illinois]]]] A segunda campaña de Lincoln para a cámara estatal en 1834, esta vez como representante do [[Whig Party (Estados Unidos)|partido Whig]], foi un éxito fronte a un poderoso opoñente do mesmo partido.{{sfn|White|2009|p=59}} A este seguíronlle os seus catro mandatos na [[Cámara de Representantes de Illinois]] polo [[condado de Sangamon]].{{sfn|Simon|1990|p=283}} Defendeu a construción da [[canle de Illinois e Míchigan]], e máis tarde foi comisionado da canle.<ref>{{cita web|url=http://abrahamlincolnsclassroom.org/abraham-lincoln-in-depth/abraham-lincoln-and-internal-improvements/#imc|title=Abraham Lincoln and Internal Improvements|last=Weik|first=Jesse William|work=Abraham Lincoln's Classroom|archive-url=https://web.archive.org/web/20150212045823/http://abrahamlincolnsclassroom.org/abraham-lincoln-in-depth/abraham-lincoln-and-internal-improvements/#imc|archive-date=February 12, 2015|urlmorta=non|access-date=February 12, 2015}}</ref> Votou a favor de ampliar o sufraxio máis aló dos terratenentes brancos a todos os homes brancos, pero adoptou unha postura de "terreo libre" que se opoñía á escravitude e o [[abolicionismo]].{{sfn|Simon|1990|p=130}} En 1837, declarou: "[A] Institución da escravitude baséase tanto na inxustiza como na mala política, pero a promulgación de doutrinas de abolición tende máis a aumentar que a diminuír os seus males".{{sfn|Donald|1996|p=134}} Fíxose eco do apoio de [[Henry Clay]] á [[American Colonization Society]] (Sociedade Americana de Colonización), que avogaba por un programa de abolición xunto co asentamento de escravos liberados en [[Liberia]].{{sfn|Foner|2010|p=17–19, 67}} Foi [[Admisión no Colexio de avogados nos Estados Unidos|admitido]] no colexio de Illinois en 1836,{{sfn|Donald|1996|p=64}} e mudouse a Springfield e comezou a exercer a avogacía baixo [[John T. Stuart]], curmán de Mary Todd.{{sfn|White|2009|pp=71, 79, 108}} Lincoln revelouse como un formidable combatente nos xuízos durante os contrainterrogatorios e as alegacións finais. Asociouse varios anos con [[Stephen T. Logan]], e en 1844 comezou [[Lincoln-Herndon Law Offices State Historic Site|a súa práctica]] con [[William Herndon (avogado)|William Herndon]], "un mozo estudoso". {{sfn|Donald|1996|p=17}} == Cámara de Representantes dos Estados Unidos (1847–1849) == [[Ficheiro:Abraham Lincoln by Nicholas Shepherd, 1846-crop.jpg|miniatura|upright|alt=Lincoln de mediana idade afeitado desde as cadeiras para arriba.|Lincoln a finais dos 30 como membro da [[Cámara de Representantes dos Estados Unidos|U.S. House of Representatives]]. Foto tomada por un dos estudantes de Dereito de Lincoln ao redor de 1846.]] Fiel ao seu historial, Lincoln declarou aos seus amigos en 1861 que era "un Whig de vella liña, un discípulo de Henry Clay".{{sfn|Donald|1996|p=222}} O seu partido favorecía a modernización económica da banca, as tarifas para financiar [[melloras internas]], incluíndo ferrocarrís, e a urbanización.{{sfn|Boritt|Pinsker|2002|pp=137–153}} En 1843, Lincoln buscou o nomeamento polo partido Whig para o [[7º distrito congresional de Illinois|escano do 7º distrito de Illinois]] na [[Cámara de Representantes dos Estados Unidos]] e foi derrotado por [[John J. Hardin]] aínda que se impuxo no partido ao limitar a Hardin a un so mandato. Lincoln non só logrou a súa estratexia de conseguir o nomeamento en 1846, senón que tamén gañou as eleccións. Era o único whig na delegación de Illinois, pero tan obediente como calquera participou en case todas as votacións e pronunciou discursos que se axustaban á liña do partido.{{sfn|Oates|1974|p=79}} Foi asignado á [[Comité da Cámara de Correos e Estradas de Correos|Comisión de Correos e Vías Postais]] e á [[Comité de Supervisión e Responsabilidade da Cámara dos Estados Unidos |Comisión de Gastos no Departamento de Guerra]].<ref>{{cita web|title=US Congressman Lincoln – Abraham Lincoln Historical Society|url=http://www.abraham-lincoln-history.org/us-congressman-lincoln/|publisher=Abraham-lincoln-history.org |archive-url=https://web.archive.org/web/20181215191236/http://www.abraham-lincoln-history.org/us-congressman-lincoln/|archive-date=15 de decembro de 2018|data-acceso=26 de marzo do 2023}}</ref> Lincoln uniuse con [[Joshua R. Giddings]] nun proxecto de lei para abolir a escravitude no [[Washington, D.C.|Distrito de Columbia]] cunha compensación para os propietarios, a obriga de capturar escravos fuxitivos e unha votación popular sobre o materia. Abandonou o proxecto ao non contar co apoio dos whigs.{{sfnm|Harris|2007|1p=54|Foner|2010|2p=57}}<ref>{{Cita web |title=LINCOLN, Abraham {{!}} US House of Representatives: History, Art & Archives |url=https://history.house.gov/People/Listing/L/LINCOLN,-Abraham-(L000313)/ |access-date=2022-07-01 |páxina-web=history.house.gov |lingua=en}}</ref> === Opinións políticas === A práctica da avogacía en Illinois non era especializada no tempo de Lincoln. Durante seis meses cada ano, Lincoln integraba os tribunais itinerantes do estado percorrendo varios concellos e aceptando os casos que lle presentaban. A súa actuación como avogado fíxoo coñecido en todo Illinois. En [[1846]], foi elixido para a Cámara de Representantes federal. En política exterior e militar, Lincoln pronunciouse en contra da [[guerra mexicano-estadounidense]], que atribuíu ao desexo do presidente [[James Knox Polk|James K. Polk]] de "gloria militar, ese atractivo arco da vella que se eleva en choivas de sangue".{{sfn|Heidler|Heidler|2006|pp=181–183}} Apoiou a [[emenda Wilmot]], unha proposta errada para prohibir a escravitude en calquera territorio estadounidense gañado a México.{{sfn|Holzer|2004|p=63}} Lincoln acentuou a súa oposición a Polk redactando e presentando as súas [[resolucións puntuais]]. A guerra comezara cunha matanza de soldados estadounidenses a mans dunha patrulla de cabalaría mexicana en territorio en disputa, e Polk insistiu en que os soldados mexicanos "invadiron o noso territorio e derramaron o sangue dos nosos concidadáns no noso propio chan."{{sfn|Oates|1974|pp=79–80}} Lincoln esixiu a Polk que mostrase ao Congreso o lugar exacto no que se derramou sangue e demostrase que ese lugar estaba en chan estadounidense.{{sfn|Graebner|1959|pp=199–202}} A resolución foi ignorada tanto no Congreso como nos xornais nacionais, e custoulle a Lincoln o apoio político no seu distrito. Un xornal de Illinois alcumouno burlonamente "Lincoln manchado".<ref name="MuellerSchamel">{{cita web |url=https://www.archives.gov/education/lessons/lincoln-resolutions/ |title=Lincoln's Spot Resolutions |publisher=National Archives |archive-url=https://web.archive.org/web/20110920053345/http://www.archives.gov/education/lessons/lincoln-resolutions/ |archive-date= 20 de setembro de 2011 |data-acceso=22 de setembro do 2023}}</ref> Lincoln arrepentiuse máis tarde dalgunhas das súas declaracións, especialmente do seu ataque aos poderes bélicos presidenciais.{{sfn|Donald|1996|p=128}} Lincoln comprometeuse en 1846 a servir só un mandato na Cámara. Ao darse conta de que era improbable que Clay gañase a presidencia, apoiou ao xeneral [[Zachary Taylor]] para a candidatura Whig nas [[eleccións presidenciais de Estados Unidos de 1848|eleccións presidenciais de 1848]].{{sfn|Donald|1996|pp=124–126}} Taylor gañou e Lincoln esperou en balde ser nomeado comisionado da [[Oficina Xeral de Terras]].{{sfn|Donald|1996|p=140}} A administración ofreceulle nomearlle secretario ou gobernador do [[Territorio de Oregón]] como consolo.<ref>{{cita libro |last=Arnold |first=Isaac Newton |date=1885 |title=The Life of Abraham Lincoln |volume=2 |url={{google books|plainurl=y|id=3zgDAAAAYAAJ|page=81}} |location=Chicago, IL |publisher=Janses, McClurg, & Company |page=81 }}</ref> Este afastado territorio era un bastión demócrata, e a aceptación do posto perturbaría a súa carreira xurídica e política en Illinois, polo que o rexeitou e renovou o seu exercicio da avogacía.{{sfn|Harris|2007|pp=55–57}} ==Avogado de campo== [[Ficheiro:Abraham Lincoln by Hesler, 1857.jpg|miniatura|esquerda|upright|Lincoln en 1857]] No seu bufete de Springfield, Lincoln ocupábase de "todo tipo de asuntos que puidesen presentarse ante un avogado de campo".{{sfn|Donald|1996|p=96}} Dúas veces ao ano compareceu durante 10 semanas consecutivas nas sedes dos tribunais do condado de Midstate; así continuou durante 16 anos.{{sfn|Donald|1996|pp=105–106, 158}} Lincoln levou casos de transporte en plena expansión occidental da nación, en particular conflitos de barcazas fluviais baixo as numerosas novas pontes ferroviarias. Como home de barcazas fluviais, Lincoln favoreceu inicialmente eses intereses, pero en última instancia representou a quenquera que o contratase.{{sfn|Donald|1996|pp=142-143}} Máis tarde representou a unha compañía de pontes contra outra de barcos fluviais en ''[[Hurd v. Rock Island Bridge Co.]]'', un caso emblemático relacionado cun barco da canle que se afundiu tras chocar contra unha ponte.<ref>{{Cita libro|url=https://books.google.es/books?id=o30wBAAAQBAJ&redir_esc=y|title=Lincoln's Greatest Case: The River, the Bridge, and the Making of America|last=McGinty|first=Brian|data=9 de febreiro 2015|publisher=W. W. Norton & Company|isbn=978-0-87140-785-6}}</ref> En 1849, recibiu a [[patente de Abraham Lincoln|patente dun dispositivo de flotación]] para o desprazamento de embarcacións en augas pouco profundas. A idea nunca chegou a comercializarse, pero converteu a Lincoln no único presidente en posuír unha patente.<ref>{{cita web |title= Abraham Lincoln's Patent Model: Improvement for Buoying Vessels Over Shoals |publisher= Smithsonian Institution |url= http://americanhistory.si.edu/collections/search/object/nmah_213141 |data-acceso=12 de marzo do 2024|archive-url= https://web.archive.org/web/20170825232337/http://americanhistory.si.edu/collections/search/object/nmah_213141 |archive-date= 25 de agoste de 2017 |df= mdy-all}}</ref> Lincoln compareceu ante o Tribunal Supremo de Illinois en 175 casos; foi avogado único en 51 casos, dos cales 31 resolvéronse ao seu favor.{{sfn|Richards|2015|p=440}} De 1853 a 1860, un dos seus maiores clientes foi a [[Illinois Central Railroad]].{{sfn|Donald|1996|pp=155-156, 196-197}} A súa reputación legal deu lugar ao alcume de "Honest Abe".<ref>{{Cita libro|url=https://books.google.es/books?id=5GJ6Un1JA_8C&redir_esc=y|title=The Wisdom of Abraham Lincoln|last=Library|first=Philosophical|data= 9 de novembro de 2010|publisher=Open Road Media|isbn=978-1-4532-0281-4}}</ref> Lincoln argumentou nun xuízo penal de 1858, defendendo a William "Duff" Armstrong, que estaba a ser xulgado polo asasinato de James Preston Metzker.{{sfn|Donald|1996|pp=150-151}} O caso é famoso polo uso que fixo Lincoln dun feito establecido por [[notificación xudicial]] para cuestionar a credibilidade dunha testemuña ocular. Despois de que unha testemuña contraria declarase ver o crime á luz da lúa, Lincoln presentou un ''[[Farmers' Almanac]]'' (''Almanaque do granxeiro'') que mostraba que a Lúa estaba nun ángulo baixo, reducindo drasticamente a visibilidade. Armstrong foi absolto.{{sfn|Donald|1996|pp=150–151}} En vésperas da súa campaña presidencial, Lincoln elevou o seu perfil nun caso de asasinato de 1859, coa súa defensa de Simeon Quinn "Peachy" Harrison, que era primo terceiro;{{refn|group="n."|Lincoln era descendente dos Harrison a través da súa avoa, Bathsheba Herring.{{sfn|Harrison|1935|pp=280–286, 350–351}}}} Harrison era tamén neto do opoñente político de Lincoln, reverendo [[Peter Cartwright (reverendo)|Peter Cartwright]].{{sfn|Harrison|1935}} Harrison fora acusado do asasinato de Grego Crafton que, mentres estaba morrendo debido as súas feridas, confesou a Cartwright que provocara a Harrison<ref>{{Cita novas |last1=Mitgang |first1=Herbert |data= 10 de febreiro de 1989 |título=THE LAW; Lincoln as Lawyer: Transcript Tells Murder Story |lingua=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/1989/02/10/nyregion/the-law-lincoln-as-lawyer-transcript-tells-murder-story.html |data-acceso=17 de outubro do 2024 |issn=0362-4331}}</ref> Lincoln protestou iradamente pola decisión inicial do xuíz de excluír o testemuño de Cartwright sobre a confesión como [[Ruxerruxe|testemuño de ouvidas]] inadmisible. Lincoln argumentou que o testemuño implicaba unha [[declaración do moribundo]] e non estaba suxeito á regra dos testemuños de ouvidas. En lugar de declarar a Lincoln culpable de desacato ao tribunal, como se esperaba, o xuíz, demócrata, revogou a súa decisión e admitiu o testemuño como proba, o que deu lugar á absolución de Harrison.{{sfn|Donald|1996|pp=150–151}} ==Política republicana (1854-1860)== ===Xurdimento como líder republicano=== [[Ficheiro:Abraham Lincoln by Byers, 1858 - crop.jpg|miniatura|upright|Lincoln en 1858, o ano dos [[debates Lincoln-Douglas|seus debates]] con [[Stephen A. Douglas|Stephen Douglas]] sobre a escravitude.]] Unha súbita mudanza na política nacional en relación á escravitude trouxo Lincoln de volta á política. O [[Acordo do Missouri]] prohibira, en [[1820]], a escravitude nos novos territorios situados ao norte da fronteira sur do Missouri. O debate sobre o status da escravitude nos territorios non conseguiu aliviar as tensións entre o Sur esclavista e o Norte libre, fracasando o [[Compromiso de 1850]], un paquete lexislativo deseñado para abordar a cuestión.{{sfn|White|2009|pp=175-176}} No seu panexírico de 1852 a Clay, Lincoln destacou o apoio deste á emancipación gradual e a súa oposición a «ambos os extremos» na cuestión da escravitude.{{sfn|White|2009|pp=182-185}} Cando o debate sobre a escravitude nos territorios de [[Territorio de Nebrasca|Nebrasca]] e [[Territorio de Kansas|Kansas]] fíxose especialmente enconado, o senador de Illinois Stephen A. Douglas propuxo [[Soberanía popular nos Estados Unidos|soberanía popular]] como solución de compromiso; a medida permitiría ao electorado de cada territorio decidir a situación da escravitude, Lincoln era contrario a esa lei. A lexislación alarmou a moitos norteños, que trataron de impedir a propagación da escravitude que podería producirse, pero a [[Lei de Kansas-Nebrasca]] de Douglas foi aprobada por escaso marxe no Congreso en maio de 1854.{{sfn|White|2009|pp=188–190}} Lincoln non comentou o acto ata meses máis tarde no seu «[[Discurso de Abraham Lincoln en Peoria|Discurso de Peoria]]» de outubro de 1854. Lincoln entón declarou a súa oposición á escravitude, que repetiu no camiño cara á presidencia.{{sfn|Thomas|2008|pp=148-152}} Dixo que a Lei de Kansas tiña unha " declarada indiferenza, pero cdebo pensar, nun verdadeiro celo encuberto pola propagación da escravitude. Non podo menos que odiala. Odio por mor da monstruosa inxustiza da propia escravitude. Ódioa porque priva ao noso exemplo republicano da súa xusta influencia no mundo...."{{sfn|Graebner|1959|p=255}} Os ataques de Lincoln á Lei Kansas-Nebraska marcaron o seu regreso á vida política.{{sfn|White|2009|pp=203-205}} A nivel nacional, os whigs estaban irremediablemente divididos pola Lei Kansas-Nebraska e outros esforzos por chegar a un compromiso sobre a cuestión da escravitude. Reflexionando sobre a desaparición do seu partido, Lincoln escribiu en 1855: «Creo que son un Whig, pero outros din que non hai Whigs, e que son un abolicionista. Non fago máis que oporme á ''extensión'' da escravitude."{{sfn|White|2009|pp=215-216}} O novo [[Partido Republicano (Estados Unidos de América)|Partido Republicano]] formouse como un partido do norte dedicado á antiescravitude , a partir da á antiesclavista do Partido Whig e combinando membros do [[Partido do Solo Libre|Free Soil Party]], do [[Partido da Liberdade (Estados Unidos, 1840)|Liberty]] e do [[Partido Demócrata (Estados Unidos de América)|Partido Demócrata]] antiescravista,{{sfn|McGovern|2009|pp=38-39}}. Lincoln resistiuse aos primeiros rogos dos republicanos, temendo que o novo partido se convertese nunha plataforma para abolicionistas extremistas.{{sfn|White|2009|pp=203-204}} Lincoln mantiña a esperanza de rexuvenecer aos Whigs, aínda que lamentaba a crecente proximidade do seu partido co movemento nativista [[Know Nothing]].{{sfn|White|2009|pp=191-194}} En 1854, Lincoln foi elixido membro da asemblea lexislativa de [[Illinois]], pero antes de que comezase a lexislatura, no xaneiro seguinte, renunciou a ocupar o seu escano para poder ser candidato nas próximas eleccións ao Senado dos Estados Unidos.<ref>{{Cita web |título=Notice that Abraham Lincoln declines to serve in the General Assembly (1854) |url=https://www.ilsos.gov/departments/archives/online_exhibits/100_documents/1854-lincoln-declines-ga.html |website=Office of the Illinois Secretary of State}}</ref><ref>{{Cita libro |last=Oates |first=Stephen |title=With Malice Toward None: A Biography of Abraham Lincoln |year=1977 |páxinas=[https://archive.org/details/withmalicetoward0000oate/page/n141 118]–120}}</ref> As eleccións dese ano mostraron a forte oposición á Lei Kansas-Nebraska, e por mor diso Lincoln buscou ser elixido senador de EE.UU.{{sfn|White|2009|pp=203-205}}. Naquela época, os senadores eran elixidos polas lexislaturas estatais. Tras ir na cabeza nas seis primeiras roldas de votación, non puido obter a maioría. Lincoln ordenou aos seus partidarios que votasen por [[Lyman Trumbull]]. Trumbull era un demócrata antiescravista e recibira poucos votos nas votacións anteriores; os seus partidarios, tamén demócratas antiescravistas, xuraran non apoiar a ningún whig. A decisión de Lincoln de retirarse permitiu que os seus partidarios whigs e os demócratas antiescravistas de Trumbull combinar e derrotar ao candidato demócrata dominante, [[:en:Joel Aldrich Matteson|Joel Aldrich Matteson]].{{sfn|White|2009|pp=205-208}} ==== Campaña de 1856 ==== Os [[Bleeding Kansas|violentos enfrontamentos políticos en Kansas]] continuaron, e a oposición á Lei de Kansas-Nebraska mantívose forte en todo o norte. A medida que se achegaban as eleccións de 1856, Lincoln uniuse aos republicanos e asistiu á Convención de Bloomington, onde se estableceu o Partido Republicano de Illinois. A plataforma da convención apoiou o dereito do Congreso a regular a escravitude nos territorios e apoiou a admisión de Kansas como estado libre. Lincoln pronunciou o [[discurso perdido de Lincoln|discurso final]] da convención apoiando a plataforma do partido e pedindo a preservación da Unión.{{sfn|White|2009|pp=216–221}} Na Convención Nacional Republicana de xuño de [[1856]], aínda que Lincoln recibiu apoio para presentarse como vicepresidente, [[John C. Frémont]] e [[William Dayton]] estaban na lista, á que Lincoln apoiou en todo Illinois. Os demócratas nomearon ao exsecretario de Estado [[James Buchanan]] e os Know-Nothings nomearon ao ex presidente whig [[Millard Fillmore]].{{sfn|White|2009|pp=224–228}} Buchanan impúxose, mentres que o republicano [[William Henry Bissell]] gañou as eleccións a gobernador de Illinois, e Lincoln converteuse nun destacado republicano en Illinois.{{sfn|White|2009|pp=229–230}}{{efn|[[Eric Foner]] contrasta aos abolicionistas e os republicanos radicais antiesclavistas do nordés, que vían a escravitude como un pecado, cos republicanos conservadores, que pensaban que era mala porque prexudicaba aos [[Raza branca|brancos]] e bloqueaba o progreso. Foner sostén que Lincoln situábase no medio, opóndose á escravitude principalmente porque violaba os principios republicanos dos Pais Fundadores, especialmente a igualdade de todos os homes e o autogoberno democrático tal e como se expresa na Declaración de Independencia.{{sfn|Foner|2010|pp=84–88}}}} ==== ''Dred Scott contra Sandford'' ==== [[Dred Scott]] era un escravo cuxo amo o levou dun estado esclavista a un territorio que era libre como resultado do [[Compromiso de Missouri]]. Despois de que Scott fose devolto ao estado esclavista, solicitou a súa liberdade ante un tribunal federal. A súa petición foi denegada no caso ”[[Dred Scott contra Sandford]]” (1857).<ref>{{Cita novas| last=Vishneski|first=John| ano=1988| title=What the court decided in Dred Scott v. Sandford|xornal= The American Journal of Legal History|volume=32|issue=4|páxinas=373–390|jstor= 845743|doi=10.2307/845743}}</ref> O presidente do Tribunal Supremo, [[Roger B. Taney]], escribiu na súa opinión que os negros non eran cidadáns e non derivaban ningún dereito da Constitución, e que o Compromiso de Missouri era inconstitucional por infrinxir os dereitos de propiedade dos propietarios de escravos. Aínda que moitos demócratas esperaban que o caso "Dred Scott" puxese fin á disputa sobre a escravitude nos territorios, a decisión provocou unha maior indignación no norte.{{sfn|White|2009|pp=236–238}} Lincoln denunciouno como o resultado dunha conspiración dos demócratas para apoiar o [[esclavocracia|poder esclavista]].{{sfn|Zarefsky|1993|pp=69–110}} Argumentou que a decisión era contraria á [[Declaración de Independencia dos Estados Unidos de América|Declaración de Independencia]], que afirmaba que "todos os homes son creados iguais... con certos dereitos inalienables", entre eles "a vida, a liberdade e a procura da felicidade".{{sfn|Jaffa|2000|pp=299–300}} En 1858, disputando un posto ao Senado con Douglas, Lincoln desafiouno nunha serie de debates arredor da extensión da escravitude nos territorios libres. Lincoln perdeu as eleccións, mais transformouse nunha figura salientable na nación, posibilitando así a súa candidatura á Presidencia en [[1860]], tendo estado esa actuación relacionada, tamén, coa fundación do [[Partido Republicano (Estados Unidos de América)|Partido Republicano dos Estados Unidos de América]] en [[1854]]. En [[1860]], a asemblea nacional republicana presentouno como candidato á presidencia da nación. [[Ficheiro:Abraham Lincoln $1 Presidential Coin obverse sketch.png|esquerda|miniatura|upright|Lincoln no [[anverso]] dun [[dólar presidencial]] de [[2010]].]] === O Goberno de Lincoln === [[Ficheiro:Lincoln statue, Lincoln Memorial.jpg|miniatura|esquerda|Lincoln Memorial, en [[Washington, DC|Washington]]]] A marcha dos acontecementos acelerouse no Sur durante os meses que antecederon a toma de posesión de Lincoln na Presidencia. Varios líderes do Sur ameazaran retirar os seus estados da Federación, no caso de que Lincoln gañase as eleccións. Cando el tomou posesión, en marzo de 1861, sete estados do Sur retiraranse e máis catro fixeron o mesmo despois. Eses estados formaron, entón, a Confederación dos Estados de América. A pesar de ter intentado un esforzo extraordinario de conciliación, a súa escolla electoral para aquel cargo provocou a eclosión da [[Guerra civil estadounidense|Guerra Civil Americana]]. O 12 de abril, os confederados bombardeaban o [[forte Sumter]]. Lincoln enfrontou a crise con enerxía: decretou o bloqueo dos portos suristas e aumentou o Exército alén dos límites impostos pola lei. Despois de perderen as primeiras batallas, os nordistas acabaron por vencer a guerra, a cal durou catro anos e deixou un saldo de 600 mil mortos. A pesar dos fracasos iniciais e da consecuente impopularidade, Lincoln xamais se deixou abater. Para el, os E.U.A. representaban unha experiencia da capacidade dun pobo para se gobernar a si mesmo. No caso de que fallase, os reis, os ditadores e os seus defensores poderían dicir que o pobo non era quen de ter autonomía e que alguén debería gobernalo. Lincoln xulgaba que na Guerra de Secesión estaba en xogo o destino da democracia mundial. O [[22 de setembro]] de [[1862]] publicou a proclamación que concedía a liberdade aos escravos dos Estados confederados. Aos ollos das outras nacións, a liberación deu un novo sentido á Guerra e abriu camiño para a abolición da escravitude en todo o país, en 1865. En 1864, as vitorias dos nordistas posibilitaron a reelección de Lincoln, cuxo novo mandato tivo inicio no ano seguinte. === O asasinato === [[Ficheiro:Lincolnassassination.jpg|miniatura|Litografía do asasinato de Lincoln]] O [[1 de abril]] de [[1865]] remataba a [[guerra civil]]. Na noite de [[14 de abril]] de 1865, algúns días despois do termo da guerra, Lincoln foi asasinado no Teatro Ford, en [[Washington, D.C.|Washington, Distrito de Columbia]], mentres asistía a unha peza. O sudista [[X. W. Booth]], o asasino, un dos actores máis coñecidos da época, desfechou un tiro na cabeza do presidente, que morrería na mañá do día seguinte. O actor era un defensor da causa sudista na Guerra de Secesión. En canto ocupou a Presidencia, Lincoln foi duramente criticado, mais, despois da súa morte, ata mesmo os seus inimigos eloxiaranlle a grandeza de espírito e abnegación. É ata hoxe unha das figuras históricas máis admiradas nos E.U.A. Lincoln foi substituído no cargo polo vice-presidente [[Andrew Johnson]]. Moitos dos seus discursos e traballos escritos constitúen un clásico sobre os ideais e obxectivos democráticos. == Notas == {{Listaref|group=n.|30em}} {{Listaref|group=lower-alpha|30em}} ;Referencias {{listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} {{Wikiquote|Abraham Lincoln}} === Bibliografía === {{Refempeza|30em}} * {{Cita libro|apelido=Ambrose|nome=Stephen E.|ligazón-autor=Stephen E. Ambrose|ano=1996|título=Halleck: Lincoln's Chief of Staff|editorial=LSU Press|lugar=Baton Rouge, Louisiana|url=https://books.google.es/books?id=mNYeG7Qrw7UC&redir_esc=y|isbn=978-0-8071-5539-4}} * {{Cita libro|apelido=Baker|nome=Jean H.|ligazón-autor=Jean H. Baker|ano=1989|título=Mary Todd Lincoln: A Biography|editorial=W. W. Norton & Company|lugar=Nova York, Nova York|isbn=978-0-393-30586-9}} * {{Cita libro|apelido=Bartelt|nome=William E.|ligazón-autor=William Bartelt|ano=2008|título=There I Grew Up: Remembering Abraham Lincoln's Indiana Youth|editorial=Indiana Historical Society Press|lugar=Indianapolis, Indiana|url=https://books.google.es/books?id=Ed-NAAAAMAAJ&redir_esc=y|isbn=978-0-87195-263-9}} * {{Cita libro|isbn=0-252-06445-3|título=Lincoln and the Economics of the American Dream|url=https://archive.org/details/lincolneconomics0000bori|ligazón-autor=Gabor Boritt|ref=Boritt1994|apelido=Boritt|nome=Gabor|editorial=University of Illinois Press|ano=1994|origyear=1978}} * {{Cita libro|ref=Bulla|apelido=Bulla|nome= David W.|autor2=Gregory A. Borchard|título=Journalism in the Civil War Era|url=https://archive.org/details/journalismincivi0008bull|ano=2010|editorial=Peter Lang Publishing Inc.|isbn=1-4331-0722-8}} * {{Cita publicación periódica|apelido=Carwardine|nome=Richard J.|ligazón-autor=Richard Carwardine|ano=1997|título=Lincoln, Evangelical Religion, and American Political Culture in the Era of the Civil War|journal=Journal of the Abraham Lincoln Association|volume=18|issue=1|páxinas=27–55|editorial=Abraham Lincoln Association|issn=|oclc=|url=http://www.historycooperative.org/journals/jala/18.1/carwardine.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091124091750/http://www.historycooperative.org/journals/jala/18.1/carwardine.html|archivedate=24 de novembro de 2009|apelidos=|data=|revista=|data-acceso=10 de maio de 2013|urlmorta=yes}} * {{Cita libro|ref=Carwardine|nome=Richard|apelido=Carwardine|título=Lincoln|url=https://archive.org/details/lincoln0000carw|editorial=Pearson Education Ltd|ano=2003|isbn=978-0-582-03279-8}} * {{Cita libro|isbn=978-0-691-09173-0|título=The War Was You and Me: Civilians in The American Civil War|apelido=Cashin|nome=Joan E.|editorial=Princeton University Press|ano=2002}} * {{Cita libro|ref=Chesebrough|apelido=Chesebrough|nome=David B.|título=No Sorrow Like Our Sorrow|url=https://archive.org/details/nosorrowlikeours0000ches|editorial=Kent State University Press|ano=1994|isbn=978-0-87338-491-9}} * {{Cita libro|ref=Cox|apelido=Cox|nome=Hank H.|título=Lincoln And The Sioux Uprising of 1862|editorial=Cumberland House Publisher|ano=2005|isbn=978-1-58182-457-5}} * {{Cita libro|apelido=Donald|nome=David Herbert|ligazón-autor=David Herbert Donald|ano=1996|título=Lincoln|editorial=Simon and Schuster|lugar=Nova York, Nova York|url=https://books.google.es/books?id=fuTY3mxs9awC&redir_esc=y|isbn=978-0-684-82535-9}} * {{cita xornal|apelido=Ellenberg|nome=Jordan|ligazón-autor=Jordan Ellenberg|url=https://news.knowledia.com/US/en/articles/what-honest-abe-learned-from-geometry-6a2c44a9127668a844fed9065b9e5664c5d86370|data=23 de maio de 2021|título=What Honest Abe Learned from Geometry|xornal=Wall Street Journal|volume=278|issue=119|páxina=C3}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }} O ensaio de Ellenberg está adaptado do seu libro de 2021, ''Shape: The Hidden Geometry of Information, Biology, Strategy, Democracy, and Everything Else'', Penguin Press. ISBN 9781984879059 * {{Cita libro|apelido=Goodwin|nome=Doris Kearns|ligazón-autor=Doris Kearns Goodwin|ano=2005|título=Team of Rivals: The Political Genius of Abraham Lincoln|editorial=Simon and Schuster|lugar=Nova York, Nova York|url=https://books.google.es/books?id=4MS3BQAAQBAJ&redir_esc=y|isbn=978-0-684-82490-1}} * {{Cita libro|apelido=Holzer|nome=Harold|ligazón-autor=Harold Holzer|ano=2004|título=Lincoln at Cooper Union: The Speech That Made Abraham Lincoln President|editorial=Simon & Schuster|lugar=Nova York, Nova York|url=https://books.google.es/books?id=lQmUab8SnhQC&redir_esc=y|isbn=978-0-7432-9964-0}} * {{Cita libro|apelido-editor1=Lamb|nome-editor1=Brian P.|ligazón-editor1=Brian Lamb|apelido-editor2=Swain|nome-editor2=Susan|ligazón-editor2=Susan Swain|ano=2008|título=Abraham Lincoln: Great American Historians on Our Sixteenth President|editorial=PublicAffairs|lugar=Nova York, Nova York |url=https://archive.org/details/abrahamlincolngr0000unse|isbn=978-1-58648-676-1}} * {{cita libro|apelido=Madison|nome=James H.|ano=2014|título=Hoosiers: A New History of Indiana|editorial=Indiana University Press|lugar=Indianapolis, Indiana|url=https://books.google.es/books?id=2DvwnQEACAAJ&redir_esc=y|isbn=978-0-253-01308-8}} * {{cita libro|apelido=Oates|nome=Stephen B. |ligazón-autor=Stephen B. Oates |apelido-editor=Woodward|nome-editor=Comer Vann|ligazón-editor=C. Vann Woodward|ano=1974|título=Responses of the Presidents to Charges of Misconduct |editorial=Dell Publishing|lugar=Nova York, Nova York|capítulo=Abraham Lincoln 1861–1865 |url=https://books.google.es/books?id=ecKHAAAAMAAJ&redir_esc=y|isbn=978-0-440-05923-3}} * {{Cita libro|apelido=Thomas|nome=Benjamin P.|ligazón-autor=Benjamin P. Thomas|ano=2008|título=Abraham Lincoln: A Biography|editorial=Southern Illinois University Press|lugar=Carbondale, Illinois|url=https://books.google.es/books?id=fkB_E9GM0XoC&redir_esc=y|isbn=978-0-8093-2887-1}} * {{Cita libro |apelido=Sandburg|nome=Carl|ligazón-autor=Carl Sandburg|year=1926|título=Abraham Lincoln: The Prairie Years|editorial=Harcourt|lugar=San Diego, California|url=https://books.google.es/books?id=deFCAAAAIAAJ&redir_esc=y|oclc=6579822}} * {{Cita libro |apelido=Sandburg|nome=Carl|ano=2002|título=Abraham Lincoln: The Prairie Years and the War Years|editorial=Houghton Mifflin Harcourt|lugar=Boston, Massachusetts|url=https://books.google.es/books?id=EPmfzxRags0C&redir_esc=y|isbn=978-0-15-602752-6}} * {{Cita libro|apelido=Warren|nome=Louis A.|ano=2017|título=Lincoln's Youth: Indiana Years, Seven to Twenty-One, 1816–1830 (Classic Reprint)|editorial=Fb&c Limited|lugar=Londres, Inglaterra|url=https://books.google.es/books?id=1zo7tAEACAAJ&redir_esc=y|isbn=978-0-282-90830-0}} *{{Cita libro|apelido1=Wilson|nome1=Douglas Lawson|apelido2=Davis |nome2=Rodney O.|apelido3=Wilson|nome3=Terry |nome4=William Henry|apelido4=Herndon|nome5=Jesse William|apelido5=Weik|título=Herndon's Informants: Letters, Interviews, and Statements about Abraham Lincoln|url=https://books.google.es/books?id=JcEVAAAAQBAJ&redir_esc=y |páxina=35|ano=1998|editorial=Univ of Illinois Press|isbn=978-0-252-02328-6|páxinas=35–36}} *{{Cita libro|apelido=Wilson|nome=Douglas L. |título=Honor's Voice: The Transformation of Abraham Lincoln|ano=1999|editorial=A. A. Knopf|lugar=Nova York|isbn=978-0-307-76581-9}} * {{Cita libro|apelido=Winkle|nome=Kenneth J.|ano=2001|título=The Young Eagle: The Rise of Abraham Lincoln|editorial=Taylor Trade Publishing|lugar=Lanham, Maryland|url=https://books.google.es/books?id=JcEVAAAAQBAJ&redir_esc=y|isbn=978-1-4617-3436-9}} {{Reftermina}} === Outros artigos === * [[Dólar de prata do bicentenario de Abraham Lincoln]] * [[Moeda dun centavo de dólar Lincoln]] === Ligazóns externas === * [http://quod.lib.umich.edu/l/lincoln/ Traballos seleccionados de Abraham Lincoln] ''(en [[lingua inglesa|inglés]])'' {{Presidentes dos EUA}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Lincoln, Abraham}} [[Categoría:Presidentes dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Nados en Kentucky]] [[Categoría:Nados en 1809]] [[Categoría:Finados en 1865]] [[Categoría:Estadounidenses de ascendencia inglesa]] [[Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (Biografías)]] [[Categoría:Asasinatos nos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Finados por arma de fogo]] e6bvoeujr3704i0js4th7cmzodbltmj 0 11827 7104584 6586983 2025-06-23T15:24:44Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104584 wikitext text/x-wiki {{Xeografía política}} '''Aš''' ('''Asch''' en [[Lingua alemá|alemán]]) é unha cidade de 12.866 habitantes da provincia de [[Karlovy Vary]] en [[Chequia]], xunto á fronteira alemá.<br> A orixe da cidade remóntase ao [[século XI]] como asentamento alemán, e alemáns foron os habitantes da cidade ata [[1946]] en que foron expulsados. == Véxase tamén == ===Ligazóns externas=== * [http://www.muas.cz/ Web oficial da cidade (en checo, alemán e inglés)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110205022901/http://www.muas.cz/ |date=05 de febreiro de 2011 }} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Cidades da República Checa]] qopnnwichirv4a2ak7hpjgsybk85yl1 0 13305 7105295 6900987 2025-06-24T10:01:33Z Autopistero20502020 127649 7105295 wikitext text/x-wiki {{1000}} {{Outros homónimos|Mel (homónimos)|Mel}} {{Comida |nome = Mel |imaxe = Runny hunny.jpg |tipo = [[Xarope]] |orixe = abellas |distribución = |orixe_vexetal=[[Néctar]]|nota_de_imaxe=Mel nun moderno envase de cristal e un dosificador (rodete)|variantes=[[Mel de abella]]<br/>[[Mel de avespa]]<br/>[[Mel de formiga]]<br/>[[Mel de flores]]<br/>[[Mel de resío]]}} {{Cociña}} O '''mel''' é unha substancia [[Alimento|alimentaria]] [[Doce (sabor)|doce]] e [[Viscosidade|viscosa]] feita polas [[abella]]s e algúns [[Himenópteros|insectos relacionados]].<ref name="Crane1990">{{cita xornal | autor= Crane E| título = Honey from honeybees and other insects | xornal = Ethology Ecology & Evolution | volume = 3 | issue = sup1 | páxinas = 100–105 | ano = 1990 | doi = 10.1080/03949370.1991.10721919| ligazón-autor = Eva Crane }}</ref> As abellas poden producir o mel a partir das secrecións [[Azucre|azucradas]] das plantas ([[néctar]] floral) ou das secrecións doutros insectos (como a [[melaza]]), por [[regurxitación]], por actividade [[Enzima|encimática]] e evaporación da auga, sendo almacenado en [[favo]]s (ou panais)<ref name="Crane1990" /><ref>{{cita libro|autor=Crane, E., Walker, P., & Day, R. | título=Directory of important world honey sources | editor=International Bee Research Association | isbn=978-0860981411|ano=1984}}</ref> nas súas [[colmea]]s para servirlles de alimento durante o [[inverno]]. A variedade de mel producido polas [[Abella do mel|abellas melíferas]] (xénero [[Apis (xénero)|Apis]] ) é a máis coñecida comercialmente, debido á súa produción mundial e ao consumo humano.<ref name="crane book">{{cita libro|apelidos1=Crane|nome1=Ethel Eva|título=The World History of Beekeeping and Honey Hunting|editor=Routledge|isbn=9781136746703|date=1999}}</ref> O sabor e cor desta substancia é determinado polo tipo de flores das que se recolle o néctar. O sabor varía en función da fonte do néctar, e os diversos tipos e graos de mel; os máis comúns inclúen, entre outros, o néctar de [[laranxeira]], de [[Rubus ulmifolius|silva]] e de [[Framboeseiro|framboesa]]. O mel obtén a súa dozura a partir dos [[monosacárido]]s, da [[frutosa]] e da [[glicosa]] e ten a mesma dozura relativa que a [[sacarosa]] (azucre de mesa).<ref name="NHB carbs">National Honey Board. [http://www.honey.com/images/downloads/carb.pdf "Carbohydrates and the Sweetness of Honey"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110701123525/http://www.honey.com/images/downloads/carb.pdf |date=01 de xullo de 2011 }}. Last accessed 1 June 2012.</ref><ref name="Oregon State autor= University">Oregon State University [https://web.archive.org/web/20121101092211/http://food.oregonstate.edu/learn/faq/faq_sugar53.html "What is the relative sweetness of different sugars and sugar substitutes?"]. Retrieved 1 June 2012.</ref> Ten propiedades químicas atractivas para a cocción e un sabor distintivo que leva a algunhas persoas para preferila por diante do [[azucre]] e outros [[adozante|edulcorantes]].<ref name="NHB carbs" /> A maioría dos [[microorganismo]]s non medran no mel, polo que o mel selado non se estraga, incluso despois de miles de anos.<ref name="Geiling">{{cita novas|url=https://www.smithsonianmag.com/science-nature/the-science-behind-honeys-eternal-shelf-life-1218690/?no-ist|título=The Science Behind Honey's Eternal Shelf Life|apelido=Geiling|nome=Natasha|data=22 de agosto de 2013|xornal=[[Smithsonian (magazine)|Smithsonian]]|dataacceso= 22 de xaneiro de 2020}}</ref><ref name="Prescott 1999">{{cita libro|autor1=Prescott, Lansing |autor2=Harley, John P. |autor3=Klein, Donald A. |título=Microbiology|editor=WCB/McGraw-Hill|url=https://books.google.co.uk/books?id=kddfQgAACAAJ |lugar=Boston |ano=1999 |isbn=978-0-697-35439-6}}</ref> O mel recóllese de colonias de abellas salvaxes, ou de [[colmea]]s de abellas domesticadas, unha práctica coñecida como [[apicultura]]. É importante salientar que, a pesar de que o mel utilizado actualmente en maior escala na alimentación humana provén da produción das abellas melíferas, existen outros insectos que tamén o producen en menor cantidade e non son explotados economicamente. A produción mundial media de mel é aproximadamente de 1&nbsp;200&nbsp;000&nbsp;[[Tonelada|tn]]. Os principais países produtores son [[República Popular da China|China]], [[Turquía]], [[Arxentina]], [[Ucraína]], [[México]] e [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]]. Os principais importadores a nivel mundial son a Unión Europea e os Estados Unidos.<ref name = "Meo2017">{{cita publicación periódica |apelidos=Meo |nome=Sultan Ayoub |apelidos2=Al-Asiri |nome2=Saleh Ahmad |apelidos3=Mahesar |nome3=Abdul Latief |apelidos4=Ansari |nome4=Mohammad Javed |data=julio de 2017 |título=Role of honey in modern medicine |títulotrad=Rol de la miel en la medicina moderna |publicación=Saudi J Biol Sci |volume=24 |número=5 |páxinas=975–978 |idioma=inglés |editorial=Elsevier |issn= |doi=10.1016/j.sjbs.2016.12.010 |pmid=28663690 |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5478293/ |dataacceso=25 de decembro de 2017}}</ref> Xuntamente co mel, as abellas producen outros importantes produtos: a [[cera]], a [[xelea real]], o [[própole]] e o [[pole]]. == Historia == [[Ficheiro:Cueva arana.svg|150px|miniatura|esquerda|Pintura rupestre da [[Cova da Araña]] en [[Bicorp]], ([[provincia de Valencia|Valencia]]). Persoa colleitando panais.]] O uso do mel e a súa produción ten unha historia longa e bastante variada. O mel ten unha longa historia dentro do consumo humano e utilízase en varios alimentos e bebidas como [[adozante|edulcorante]] e [[saborizante]]. En moitas culturas o mel foi utilizada en diversos ámbitos, algúns dos cales van máis aló do seu uso como alimento; por exemplo, utilizouse a miúdo como un talismán e un símbolo da [[Doce (sabor)|dozura]]. É dicir, tivo un papel dentro dos costumes relixiosos e como elemento [[simbolismo|simbólico]]. O mel ten as súas cualidades recoñecidas, apreciadas e utilizadas polos seres humanos desde tempos remotos como alimento e adozante natural con poder adozante dúas veces maior do que o [[azucre de cana]]. Existen diversas referencias históricas a esta substancia. Alén das citas bíblicas, moitos outros pobos, como os antigos exipcios ou os gregos, por exemplo, referíanse ao mel como un produto sagrado, chegando até servir como forma de pagamento de impostos. Foron encontradas en escavacións exipcias con máis de 3.000 anos mostras de mel aínda perfectamente conservadas en vasillas lixeiramente tapadas. Tamén existen rexistros prehistóricos en pinturas rupestres da recolección de mel. Son coñecidas diversas variedades de mel que dependen da flor utilizada como fonte de [[néctar]] e do tipo de abella que o produciu. Mais como as abellas o fabrican en cantidade cerca de tres veces superior á necesaria para sobreviviren, sempre foi posíbel, primeiramente, colectarse o exceso del para o uso humano, e máis tarde, criar abellas para o fin específico de obter o mel, o que é coñecido como [[apicultura]]. A recollida do mel é unha actividade antiga,<ref name=Crane83/>xa coñecida moito antes da domesticación da [[Abella do mel|abella melífera]]; esta práctica tradicional coñeciase como [[caza do mel]]. Unha pintura rupestre do [[Mesolítico]] nunha cova da [[Comunidade Valenciana|Valencia]] (España), que data de hai polo menos 8.000 anos, representa a dous recolectores de mel e panales dun niño de abellas silvestres. Os personaxes levan cestas ou cabazas e utilizan unha [[escaleira]] ou unha serie de cordas para chegar ao niño.<ref name=Crane83>Crane, Eva (1983) ''The Archaeology of Beekeeping'', Cornell University Press, {{ISBN|0-8014-1609-4}}</ref> Os humanos para atopar o mel se guían a ave [[guía maior do mel]] (''Indicador indicador'') ata as colmeas silvestres;<ref>{{cita xornal | vauthors = Isack HA, Reyer HU | title = Honeyguides and honey gatherers: interspecific communication in a symbiotic relationship | xornal = Science | volume = 243 | issue = 4896 | pages = 1343–6 | ano = 1989 | pmid = 17808267 | doi = 10.1126/science.243.4896.1343 | bibcode = 1989Sci...243.1343I | url = http://pdfs.semanticscholar.org/d05b/5dc81c11741b9430c3ed49aed270e6bf83fe.pdf | archive-url = https://web.archive.org/web/20190307030337/http://pdfs.semanticscholar.org/d05b/5dc81c11741b9430c3ed49aed270e6bf83fe.pdf | archive-date = 7 de marzo de 2019 }}</ref> comportamento que pudo evolucionar cos primeiros homínidos.<ref>Short, Lester, Horne, Jennifer and Diamond, A. W. (2003). "Honeyguides". In Christopher Perrins (Ed.). Firefly Encyclopedia of Birds. Firefly Books. pp. 396–397. {{ISBN|1-55297-777-3}}.</ref><ref>{{cita xornal|doi=10.1080/00306525.1981.9633599|title=A Review of African Birds Feeding in Association with Mammals|ano=1981|last1=Dean|first1=W. R. J.|last2=MacDonald|first2=I. A. W.|journal=Ostrich|volume=52|issue=3|páxinas=135–155}}</ref> Os restos de mel máis antigos que se coñecen atopáronse en [[Xeorxia]] durante a construción do [[oleoduto Bakú-Tiflis-Ceyhan]]: os arqueólogos acharon restos de mel na superficie interior de vasillas de arxila desenterradas nunha antiga tumba, que datan de fai entre 4.700 e 5.500 anos.<ref>{{cita xornal|doi=10.1007/s00334-006-0067-5|title=The first find in southern Georgia of fossil honey from the Bronze Age, based on palynological data|ano=2006|last1=Kvavadze|first1=Eliso|last2=Gambashidze|first2=Irina|last3=Mindiashvili|first3=Giorgi|last4=Gogochuri|first4=Giorgi|xornal=Vegetation History and Archaeobotany|volume=16|issue=5|páxinas=399–404}}</ref><ref>[http://www.cncworld.tv/news/v_show/23243_Georgian_ancient_honey.shtml Georgian ancient honey] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120704110909/http://www.cncworld.tv/news/v_show/23243_Georgian_ancient_honey.shtml |data=4 de xullo de 2012 }}. cncworld.tv (31 de marzo de 2012). consultado o 10 de xullo de 2012.</ref><ref>[http://www.eurasianet.org/node/65204 Report: Georgia Unearths the World's Oldest Honey]. [[EurasiaNet]] (30 de marzo de 2012). consultado o 10 de xullo de 2012.</ref> Na antiga Xeorxia, enterrábanse varios tipos de mel cunha persoa para as viaxes ao máis aló, incluídas as variedades de tilo, bagas e flores dos prados.<ref>[http://guildofscientifictroubadours.com/2012/04/02/the-worlds-first-winemakers-were-the-worlds-first-beekeepers/ The world's first winemakers were the world's first beekeepers.] guildofscientifictroubadours.com (2 de abril de 2012). consultado o 25 de setembro do 2023.</ref> Os primeiros rexistros escritos da apicultura son do [[antigo Exipto]]{{cando|data=abril 2023}}, onde o mel utilizábase para adozar pasteis, galletas e outros alimentos e como base para [[ungüento]]s nos [[Xeróglifo exipcio|xeróglifos exipcios]]. En Exipto, a [[Historia de Mesopotamia|Mesopotamia]] e outras rexións, a miúdo enterrábase aos mortos con mel ou en mel. Nos templos criábanse abellas que producían mel para ofrendas, momificación e outros usos.<ref name=med>{{cita libro |author=Rachel Hajar |author1-link=Honey and Medicine |editor1-last=Selin |editor1-first=Helaine |title=Encyclopedia of the History of Science, Technology and Medicine in Non-Western Cultures |data=2008 |publisher=Springer |page=89}}</ref> Na [[Grecia antiga]], o mel producíose desde a [[época arcaica]] ata o [[período helenístico]]. No [[-594|594&nbsp;a.C,]]<ref>{{cita libro|author=Pliny|title=XI.9.19}}</ref> a apicultura nos arredores de [[Atenas]] estaba tan estendida que [[Solón]] promulgou unha lei respecto diso: "Quen instale colmeas de abellas debe poñelas 90 metros lonxe das xa instaladas por outro".<ref>{{cita libro|author=Plutarch|title=Life of Solon|page=23}}</ref><ref name="crane book" /> As escavacións arqueolóxicas gregas de cerámica localizaron antigas colmeas.<ref name="Princeton University Press">{{cita libro|last1=Bresson|first1=Alain|title=The Making of the Ancient Greek Economy: Institutions, Markets and Growth|publisher=Princeton University Press|url=https://books.google.com/books?id=wU9FCQAAQBAJ&q=honey+ancient+greek&pg=PA130|data-acceso=25 de setembro do 2023|isbn=9781400852451|data=3 de novembro de 2015}}</ref> Segundo [[Columela]], os apicultores gregos da época helenística non dubidaban en trasladar as súas colmeas a distancias bastante longas para maximizar a produción, aproveitando os diferentes ciclos vexetativos das distintas rexións.<ref name="Princeton University Press"/> O uso espiritual e supostamente terapéutico do mel na [[Historia da India|antiga India]] está documentado tanto nos [[Veda (relixión)|Vedas]] como nos textos do [[Āyurveda]].<ref name="Pećanac-">{{cita xornal |vauthors=Pećanac M, Janjić Z, Komarcević A, Pajić M, Dobanovacki D, Misković SS| title = Burns treatment in ancient times | journal = Med Pregl | volume = 66 | issue = 5–6 | pages = 263–7 | year = 2013 | pmid = 23888738 | doi = 10.1016/s0264-410x(02)00603-5 }}</ref> ==Formación== [[Ficheiro:Bee on -calyx 935.jpg|miniatura|upright|Unha [[abella do mel]] coa probóscide estendida nun [[cáliz (botánica)|cáliz]] de [[xirasol]].]] [[Ficheiro:Honey comb.jpg||miniatura|upright|[[Favo|Panal]] que mostra celas de cera prismáticas hexagonais, celas nas que as [[abella do mel|abellas melíferas]] almacenan o mel]] === Polas abellas melíferas === O mel é producido por abellas que colleitaron [[néctar]]. As abellas valoran o mel polos seus azucres, que consomen para manter a súa [[metabolismo|actividade metabólica]] xeral, especialmente a dos seus músculos de voo durante a procura de alimento, e como alimento para as súas [[larva]]s. Con este fin, as abellas almacenan mel para abastecerse durante a procura de alimento ordinario, así como durante os períodos de escaseza e durante a [[hibernación]].<ref name=pmid8901631>{{cita xornal|xornal=Proc Natl Acad Sci U S A|ano=1996|volume=93|issue=22|pages=12616–20|title=Energy metabolism, enzymatic flux capacities, and metabolic flux rates in flying honeybees|vauthors=Suarez RK, Lighton JR, Joos B, Roberts SP, Harrison JF|pmid=8901631|pmc=38041|doi=10.1073/pnas.93.22.12616|bibcode=1996PNAS...9312616S}}</ref><ref name="NHB Bee facts"/> Durante a procura de alimento, as abellas utilizan parte do néctar que colleitan para alimentar os seus músculos de voo. A maior parte do néctar colleitado non se utiliza para alimentar directamente aos insectos, senón que se destina a [[regurxitación]], a [[cinética enzimática|dixestión encimática]] e, por último, o [[Almacenamento de alimentos|almacenamento]] a longo prazo en forma de mel.<ref name=pmid8901631/><ref name="cd">{{cita novas |author=Binkley D |date=31 August 2014 |title=How bees make honey is complex process |no-pp=y |newspaper=[[The Columbus Dispatch]] |url=https://www.dispatch.com/story/news/technology/2014/08/31/how-bees-make-honey-is/23975471007/ |data-acceso=26 de setembro do 2023}}</ref> Cando vai frío ou escasean outras fontes de alimento, as abellas adultas e [[larva]]s consomen mel almacenado, que é moitas veces máis densa enerxeticamente que o néctar do que se obtén.<ref name="NHB Bee facts">{{cita web|url=http://www.honey.com/honey-at-home/learn-about-honey/how-honey-is-made |title=Honey and Bees |data-acceso=26 de setembro do 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100305094736/http://www.honey.com/honey-at-home/learn-about-honey/how-honey-is-made |archive-date=5 de marzo de 2010 }} National Honey Board</ref> Tras saír da colmea, a abella colleita néctar rico en azucre ou melaza. O néctar da flor adoita ter un contido de auga do 70 ao 80% e é moito menos viscoso que o mel acabado, que adoita ter un contido de auga en torno ao 18%.<ref name="South Mountain Bees">{{Cita web |title=Did you know there's water in honey? |url=https://southmountainbees.com/blogs/on-bees-and-honey/how-much-water-is-there-in-honey |data-acceso=26 de setembro do 2023 |website=South Mountain Bees |language=en}}</ref><ref>''Beekeeping: Everything You Need to Know to Start Your First Beehive'' by Joachim Petterson -- Weldonowen 2015 Page 57</ref> O contido de auga da melaza dos [[pulgón]]s e outros [[Insectos|bichos]] adoita ser moi parecido ao do zume do que se alimentan eses insectos e adoita estar algo máis diluído que o néctar. Unha fonte describe o contido de auga da melaza en torno ao 89%.<ref>{{Cita xornal |last=Lamb |first=K. P. |date=1 February 1959 |title=Composition of the honeydew of the aphid Brevicoryne brassicae (L.) feeding on swedes (Brassica napobrassica DC.) |url=https://dx.doi.org/10.1016/0022-1910%2859%2990054-X |journal=Journal of Insect Physiology |language=en |volume=3 |issue=1 |pages=1–13 |doi=10.1016/0022-1910(59)90054-X |issn=0022-1910}}</ref> Tanto se se alimenta de néctar como de melaza, a abella succiona estes fluídos a través da súa [[probóscide]], que leva o líquido de mel ao estómago, ou "buche de mel", da abella.<ref name=cd/> Esta cavidade atópase xusto encima do seu estómago alimentario, o último dos cales dixire o pole e os azucres consumidos por unha abella para a súa propia alimentación. Na ''[[Abella do mel|Apis mellifera]]'' o estómago do mel contén uns 40 mg de líquido. Isto equivale aproximadamente á metade do peso dunha abella sen carga. Recoller esa cantidade en néctar pode requirir visitas a máis de mil flores. Cando o néctar é abundante, unha abella pode tardar máis dunha hora de incesante traballo en colleitar suficiente néctar para encher a súa colleita de mel. As encimas [[saliva]]is e as proteínas da [[Partes bucais dos insectos#Hipofarinxe|glándula hipofarínxea]] da abella se segregan no néctar unha vez que este se atopa no estómago de mel da abella. Estas [[Encimas dixestivas|substancias]] empezan a [[Hidrólise|descompoñer]] [[Azucre|azucres complexos]], como a [[sacarosa]] e os [[amidón]]s, en azucres máis simples, como a [[glicosa]] e a [[frutosa]]. Este proceso aumenta lixeiramente o contido de auga e a acidez do néctar parcialmente dixerido.<ref name="pmid8901631" /><ref>{{cita xornal |vauthors=Rossano R, Larocca M, Polito T, Perna AM, Padula MC, Martelli G, Riccio P |year=2012 |title=What Are the Proteolytic Enzymes of Honey and What They do Tell Us? A Fingerprint Analysis by 2-D Zymography of Unifloral Honeys |journal=PLOS ONE |volume=7 |issue=11 |pages=e49164 |bibcode=2012PLoSO...749164R |doi=10.1371/journal.pone.0049164 |pmc=3492327 |pmid=23145107 }}</ref> Unha vez cheas, as abellas forraxeiras regresan á colmea. Alí regurxitan e transfiren o néctar ás abellas da colmea. Unha vez nos seus propios estómagos de mel, as abellas da colmea regurxitan o néctar, formando repetidamente burbullas entre as súas [[Mandíbulas (parte da boca dos insectos)|mandíbulas]], acelerando a súa dixestión e concentración. Estas burbullas crean unha gran superficie por volume e, deste xeito, as abellas evaporan unha parte da auga do néctar no aire quente da colmea.<ref name="pmid8901631" /><ref name="cd" /><ref>{{cita web |author=Standifer LN |title=Fact sheets|url=http://maarec.cas.psu.edu/bkCD/HBBiology/nutrition_supplements.htm |data-acceso=26 de setembro do 2023 |publisher=Mid-Atlantic Apiculture Research and Extension Consortium|data=2020}}</ref> As abellas da colmea forman grupos de procesamento do mel. Estes grupos traballan en substitucións: unha abella somete o néctar procesado a burbuxeo e logo pasa o líquido refinado ás demais. Poden pasar ata 20 minutos de regurxitación, dixestión e evaporación continuas ata que o produto alcanza a calidade de almacenamento.<ref name="cd" /> A continuación, o mel novo colócase en celas de panal, que se deixan sen tapar. Este mel aínda ten un contido de auga moi elevado, de ata o 70%, dependendo da concentración do néctar colleitado. Nesta etapa do seu refinado, o contido de auga do mel é o suficientemente alto como para que as ubicuas [[espora]]s [[lévedo|lévedas]] poidan reproducirse nela, un proceso que, se non se controla, consumiría rapidamente os azucres do novo mel<ref>{{Bulleted list|Beekeeping as a Business by Richard Jones -- Commonwealth Secretariat 1999 Page 49|The BBKA Guide to Beekeeping, Second Edition by Ivor Davis, Roger Cullum-Kenyon -- Bloomsbury Publishing 2015 Page 173-174|[https://web.archive.org/web/20121205012233/http://www.honey.com/honey-at-home/learn-about-honey/how-honey-is-made/ "Honey and Bees"]. Archived from the original on 5 March 2010. Retrieved 17 November 2015. National Honey Board}}</ref> Para combater isto, as abellas utilizan unha habilidade pouco común entre os insectos: a xeración [[Endoxenia (bioloxía)|endóxena]] de calor. As abellas son un dos poucos insectos capaces de xerar grandes cantidades de calor corporal. Utilizan esta capacidade para producir unha temperatura ambiente constante nas súas colmeas. A temperatura das colmeas adoita roldar os {{converter|35|C|F}} nas zonas de almacenamento do mel. Esta temperatura regulana xerando calor cos seus corpos ou eliminano mediante a evaporación da auga. A evaporación elimina a auga do mel almacenado, extraendo calor da colonia. As abellas utilizan as súas ás para regular a refrixeración da colmea. O bater coordinado das ás move o aire a través do mel húmido, extraendo a auga e a calor. A ventilación da colmea acaba expulsando ao exterior tanto o exceso de auga como a calor. O proceso de evaporación continúa ata que o mel alcanza o seu contido final de auga, entre o 15,5% e o 18%.<ref name="South Mountain Bees" /> Isto concentra os azucres moito máis alá da [[Solubilidade#Factores que afectan á solubilidade|punto de saturación]] da auga, é dicir, hai moito máis azucre disolto na pouca auga que queda no mel do que podería disolverse nun volume equivalente de auga. O mel, mesmo a temperaturas de colmea, é polo tanto unha solución [[Sobrefusión|super arrefriada]] de varios azucres en auga. Estas concentracións de azucre só poden alcanzarse preto da temperatura ambiente por evaporación dunha solución menos concentrada, neste caso o néctar. Por [[presión osmótica|razóns osmóticas]] tales concentracións elevadas de azucre son extremadamente desfavorables para a reprodución microbiolóxica e, en consecuencia, detense toda [[Alimento fermentado|fermentación]].<ref name="NHB Bee facts" /><ref name="cd" /> A continuación, as abellas tapan as celas do mel terminando con cera. Isto illaas da contaminación e evita que se sigan evaporando.<ref name="cd" /> Mentres a súa concentración de auga non supere o 18%, o mel ten unha vida útil indefinida, tanto dentro da colmea como despois de ser extraída por un [[apicultor]].<ref name="NHB Bee facts" /> === Por outros insectos === As abellas melíferas non son os únicos [[Eusocialidade|insectos eusociais]] que producen mel. Todos os [[Abesouro|abellóns]] non parasitos e as [[Meliponini|abellas sen aguillón]] producen mel. Algunhas especies de avespas, como ''[[Brachygastra lecheguana]]'' e ''[[Brachygastra mellifica]]'', que se atopan en Suramérica e Centroamérica, aliméntanse de néctar e producen mel.<ref>{{Cita xornal |last=Bequaert |first=J.Q. |date=1932 |title=The Nearctic social wasps of the subfamily polybiinae (Hymenoptera; Vespidae) |url=https://archive.org/details/biostor-168860 |journal=Entomologica Americana}}</ref> Outras avespas, como ''[[Polistes versicolor]]'', tamén consomen mel. Na metade do seu ciclo vital alternan entre alimentarse de pole rico en proteínas e alimentarse de mel, que é unha fonte [[densidade enerxética|máis densa]] de [[Valor enerxético|enerxía alimentaria]].<ref>{{cita xornal |last1=Britto |first1=Fábio Barros |last2=Caetano |first2=Flávio Henrique |year=2006 |title=Morphological Features and Occurrence of Degenerative Characteristics in the Hypopharyngeal Glands of the Paper Wasp Polistes versicolor (Olivier) (Hymenoptera: Vespidae) |journal=Micron |volume=37 |issue=8 |pages=742–47 |doi=10.1016/j.micron.2006.03.002 |pmid=16632372}}</ref> === Intervención humana === O ser humano [[Domesticación|semidomesticou]] varias especies de abellas melíferas aproveitando a súa fase de enxame. A enxameazón é o medio polo que se establecen novas colonias cando xa non hai espazo para a expansión na colmea actual da colonia. A raíña vella pon ovos que se converterán en novas raíñas e logo conduce ata a metade da colonia a un lugar para unha nova colmea. Polo xeral, as abellas enxamean antes de que os exploradores descubran un lugar adecuado para outra colmea. Ata que se atopa un lugar adecuado, o enxame agrupase preto da colmea anterior, a miúdo nas ramas das árbores. Estes enxames son excepcionalmente dóciles e déixanse transportar polo home. Cando se lles proporciona un lugar adecuado para aniñar, como unha [[colmea Langstroth]] comercial, o enxame formará facilmente unha nova colonia nunha contorna artificial. Estas colonias semidomesticadas son coidadas por persoas que practican a apicultura ou a meliponicultura. Anímase ás abellas capturadas a buscar alimento, a miúdo en contornas agrícolas como hortos, onde os polinizadores son moi apreciados. O mel, o [[Pole de abella|pole]], a [[Cera estampada|cera]] e as [[Defensas vexetais fronte á herbívora|resinas]] que producen as abellas son colleitados polos humanos para diversos usos.<ref>{{Cite book |last=Seeley |first=Thomas D. |url=https://www.worldcat.org/oclc/1059264208 |title=The lives of bees : the untold story of the honey bee in the wild |data=2019 |isbn=978-0-691-16676-6 |location=Princeton, NJ |oclc=1059264208}}</ref> Prefírese o termo "semidomesticado" porque todas as colonias de abellas, incluso as das grandes explotacións de apicultura agrícola, abandonan facilmente a protección do home en enxames que poden establecer colonias silvestres con éxito. Gran parte do esforzo na apicultura comercial dedícase a persuadir a unha colmea que está lista para enxamear de que produza máis panales na súa localización actual. Para iso adóitase engadir máis espazo á colonia cunha ''[[media alza]]''', caixas baleiras colocadas encima dunha colonia existente. Deste xeito, pódese incitar ás abellas para desenvolver este espazo baleiro en lugar de dividir a colonia en enxames.<ref>{{Cita web |last=Civitts |first=Ray |date=15 April 2019 |title=When do you add a honey super? |url=https://mountainsweethoney.com/add-honey-super/ |data-acceso=3 de outubro do 2023 |website=Mountain Sweet Honey |language=en-US}}</ref> ==Produción== ===Colleita=== [[Ficheiro:Sealed Honey in frame.JPG|miniatura|upright|Marco selado de mel]] [[Ficheiro:Extractor Beekeeping.jpg|miniatura|upright|Extracción dun panal de mel]] [[Ficheiro:Filtering of honey.jpg|miniatura|upright|Filtrando desde un panal]] O mel colléitase de colonias de abellas silvestres ou de colmeas domesticadas. Máis ou menos, unha colmea produce ao redor de 29 kg de mel ao ano.<ref>{{cita web|url=https://www.honey.com/about-honey/how-honey-is-made|title=How honey is made|publisher=National Honey Board (NHB)|date=2018|data-acceso=3 de outubro do 2023}}</ref> Ás veces, os niños de abellas silvestres localízanse seguindo a un paxaro [[guía de mel]]. Para recoller o mel dunha colmea de forma segura, os apicultores adoitan tranquilizar ás abellas cun [[Afumadoiro|afumador de abellas]]. O fume desencadea o instinto de alimentación (un intento de salvar os recursos da colmea dun posible incendio), facéndoas menos agresivas, e escurece as feromonas que as abellas utilizan para comunicarse. O panal retírase da colmea e o mel pode extraerse por esmagamento ou cun [[extractor de mel]]. A continuación, o mel adoita filtrarse para eliminar a cera de abella e outros residuos. Antes da invención dos marcos desmontables, a miúdo sacrificábanse colonias de abellas para realizar a colleita. O colleitador levaba todo o mel dispoñible e substituía toda a colonia na [[primavera]] seguinte. Desde a invención dos marcos desmontables, os principios da cría levaron á maioría dos apicultores para asegurarse de que as súas abellas tivesen reservas suficientes para sobrevivir ao [[inverno]], ben deixando algo de mel na colmea, ben proporcionando á colonia un substituto do mel, como auga azucrada ou azucre cristalino (a miúdo en forma de "caramelo"). A cantidade de alimento necesaria para sobrevivir ao inverno depende da variedade de abellas e da duración e severidade dos invernos locais. Moitas especies animais sentense atraídas polas fontes silvestres ou domésticas de mel.<ref>{{cita libro|title=Animals that eat nectar and honey|author=Alice L. Hopf|author-link=Alice Lightner Hopf|date=1979|publisher=Holiday House Incorporated|url=https://books.google.com/books?id=STYkAAAAMAAJ|isbn=9780823403387|data-acceso=15 de outubro do 2023}}</ref> ===Conservación=== Pola súa composición e propiedades químicas, o mel é adecuada para o almacenamento a longo prazo, e asimílase facilmente mesmo despois dunha longa conservación. O mel, e os obxectos mergullados nela, conserváronse durante séculos. <ref>{{cita web|first=H. A.|last=Hagen|url=https://www.jstor.org/stable/2448028|title=The History of the Origin and Development of Museums|outros=The American Naturalist/Volume 10/Number 2/The History of the Origin and Development of Museums|jstor=2448028|xornal=[[The American Naturalist]]|volume=10|issue=2|pages=82-83|ano=1876|editor-last=Packard|editor-first=Alpheus Spring}}</ref><ref>1894. [https://archive.org/details/mummychapterson00budggoog ''The Mummy: A Handbook of Egyptian Funerary Archaeology'']. 2nd ed. Cambridge: Cambridge University Press. (Reimpreso en Nova York: Dover Publications, 1989)</ref> A clave da conservación é limitar o acceso á humidade. No seu estado curado, o mel ten un contido de azucre suficientemente alto para inhibir a fermentación. Se se expón ao aire húmido, as súas propiedades [[Hidrófilo|hidrófilas]] atraen a humidade cara ao mel, diluíndoa ata o punto de que pode comezar a fermentación.<ref name="Bee Culture' Page 348">[[#Root|Root]], p. 348</ref> A longa [[vida útil]] do mel atribúese a unha [[enzima]] que se atopa no estómago das abellas. As abellas mesturan [[glicosa oxidasa]] co néctar expulsado que consumiron previamente, creando dous [[subproducto]]s: [[ácido glicónico]] e [[peróxido de hidróxeno]], que son parcialmente responsables da acidez do mel e da supresión do crecemento bacteriano.<ref name=Geiling/> ===Adulteración=== O mel ás veces se [[Adulterante|adulterada]] mediante a adición doutros azucres, xaropes ou compostos para cambiar o seu sabor ou viscosidade, reducir o seu custo ou aumentar o contido de fructosa para inhibir a [[cristalización]]. A adulteración do mel practícase desde a antigüidade, cando ás veces mesturábase con xaropes de plantas como o [[xarope de pradairo|pradairo]], o [[melaza de bidueiro|bidueiro]] ou o [[melaza de sorgo|sorgo]] e vendíase aos clientes como mel puro. Ás veces, o mel cristalizado mesturábase con fariña ou outros recheos, ocultando a adulteración aos compradores ata que o mel se licuaba. Nos tempos modernos, o adulterante máis común pasou a ser o xarope de millo claro, case sen sabor; a mestura adulterada pode ser moi difícil de distinguir do mel puro.<ref>''The Hive: The Story of the Honeybee and Us'' By Bee Wilson --St. Martins Press 2004 Page 167</ref> Segundo o [[Codex Alimentarius]] das Nacións Unidas, todo produto que se etiqueta como "mel" ou "mel puro" debe ser un produto totalmente natural, aínda que as leis de etiquetaxe difiren segundo os países.<ref>{{cita libro |doi=10.1007/978-1-4613-1119-5_8 |title=Food Authentication |pages=259–303 |year=1996 |last1=Molan |first1=P. C. |isbn=978-1-4612-8426-0 |chapter=Authenticity of honey}}</ref> Nos Estados Unidos, segundo a National Honey Board, "garantir a autenticidade do mel é un dos grandes retos aos que se enfronta a industria do mel hoxe en día. Ao longo do último medio século, desenvolvéronse varios métodos de análises do mel para detectar fraudes alimentarias. Até a data, non existe ningún método analítico universal capaz de detectar todos os tipos de adulteración coa sensibilidade axeitada."<ref name="nhb">{{cita web |título=FAQS on honey testing methods for detecting adulteration with sugar syrups |website=National Honey Board |url=https://honey.com/images/files/NHB-Honey-Testing-FAQs.pdf |data=2023 |data-acceso=1 de maio do 2024}}</ref> A [[espectrometría de masas de relación isotópica]] pode utilizarse para detectar a adición de [[xarope de millo]] e [[Sacarosa|azucre de cana]] pola [[Isótopo trazador|firma isotópica]] do carbono. A adición de azucres procedentes do millo ou da cana de azucre ([[Fixación do carbono C4|C4]], a diferenza das plantas utilizadas polas abellas, e tamén da [[remolacha azucreira]], que son predominantemente [[Fixación do carbono C3|C3]]) terza a relación isotópica dos azucres presentes no mel,<ref name=nhb /> pero non inflúe na relación isotópica das proteínas. Nun mel non adulterado, as proporcións isotópicas de carbono dos azucres e as proteínas deberían coincidir. Poden detectarse niveis tan baixos como un 7% de adición.<ref name=nhb /> == Tipos == [[Ficheiro:Abejas melíferas en un corte de un panal el Primer Corte de la Miel, en Ayora, Valencia 01.jpg|miniatura|upright|Corte dun panal]] Existen preto de 320 variedades de mel de distintas orixes florais. O sabor, cor e cheiro do mel depende das distintas fontes de flores e plantas visitadas polas abellas.<ref name = "Meo2017" /> Segundo a especie de insecto: * Mel de abella * [[Mel de avespa]]; mel producido por varias especies de avespa. * Mel de [[Myrmecocystus|formiga melífera]] Segundo a súa orixe vexetal, diferénciase entre: * Mel de flores: a producida polas abellas a partir do néctar das flores. Distínguense moitas variedades: ** monofloral: predominio do néctar dunha especie. As máis usuais son de [[Castanea|castaño]], [[romeu]], [[Ulmaceae|ulmo]], [[tomiño]], [[Erica|breixo]], [[laranxeira]] ou [[Flor de laranxeira|azar]], [[tileiro]], [[acacia]], [[eucalipto]], [[lavanda]] ou [[Thymus moroderi|cantaoso]], [[rubus]], [[alfalfa]], etcétera. ** multifloral («varias flores»): do néctar de varias especies vexetais diferentes, e en proporcións moi variables. ** Mel da serra ou de montaña, e do deserto (varadulce, mezquite, gatun e eltata), que son tipos especiais de mil flores. * Mel de mielada ou mielato, [[resío de mel]], mel de resío ou mel de bosque é a producida polas abellas a partir das secrecións doces de [[áfidos]] [[pulgón]]s, [[cochinilla]]s e outros insectos chupadores de [[Zume (botánica)|saiba]], normalmente de [[piñeiro]]s, [[Abies|abetos]], [[aciñeira]]s, [[sobreira]]s e outras [[Arbusto|plantas arbustivas]]. Adoita ser menos doce, de cor moi escura, solidifica con dificultade, e non é raro que exhiba cheiro e sabor especiados, resinosos. O mel de mielato procedente de piñeirais ten un peculiar sabor a piñeiro, e é apreciada polo seu uso medicinal en [[Europa]] e [[Turquía]]. O mel de flores é transparente e solidifica co tempo dependendo da súa procedencia vexetal e da temperatura. Por baixo de 14&nbsp;°C acelérase o proceso de solidificación. Os meles de breixo endurécense moi pronto e os de castiñeiro tardan moito. O estudo do [[pole]] no mel virxe ([[melisopalinoloxía]]) permite determinar a súa orixe floral. Dado que as partículas de pole están electrostáticamente cargadas e atraen outras partículas, as técnicas usadas na melisopalinoloxía poden usarse en estudos ambientais de partículas [[radioactividade|radioactivas]], [[Po (materia)|po]] ou [[contaminación]]. Un efecto secundario da recolección do néctar e o pole para a produción de mel é a [[polinización]], que é crucial para a reprodución das [[anxiospermas|plantas con flores]]. == Usos == === Gastronómicos === O mel emprégase principalmente como adozante na [[cociña]] e na [[pastel]]aría, como acompañamento do [[pan]] ou das [[torrada]]s (especialmente en almorzos e merendas) e como [[aditivo]] de diversas bebidas como o [[té]]. Ao ser rico en [[azucre]]s como a [[frutosa]], o mel é [[higroscopia|higroscópico]] (absorbe humidade do aire), polo que engadir unha pequena cantidade aos pans e aos pasteis fai que estes se endurezan máis amodo. O mel virxe tamén contén [[enzima]]s que axudan á súa dixestión, ademais de diversas [[vitamina]]s e [[antioxidante]]s. Por isto adoita recomendarse o consumo de mel a temperaturas non superiores a 60&nbsp;[[celsius|°C]], pois a maior temperatura comeza a perder propiedades beneficiosas porque se volatilizan algúns destes elementos. O mel é o ingrediente principal do [[hidromel]], que se produce a partir do mel e de auga, e que tamén se coñece como "viño de mel". === Conservante === O mel é un excelente conservante natural mais non sempre é saudable. Debido a que procede de flores silvestres, hai algúns momentos e lugares nos que o mel producido polas abellas é altamente tóxico. Os [[rododendro]]s e as [[azalea]] producen un néctar moi velenoso para os humanos, aínda que inofensivo para as abellas. Nalgunhas rexións do mundo as colmeas baléiranse inmediatamente despois da tempada de flores, eliminando calquera residuo para evitar envelenamentos accidentais. Existen historias non corroborables do uso de mel velenoso como arma de guerra na antigüidade. Este mel velenoso é moi difícil de atopar. A forma da flor da azalea fai que ás abellas lles resulte difícil acceder ao néctar e na época na que florecen hai case sempre outras flores máis atractivas para elas. O mel é moi perdurable e non caduca. Grazas á súa gran concentración de azucre mata as bacterias por [[lise]] [[osmose|osmótica]]. Os [[lévedo]]s aerotransportados non poden prosperar no mel debido á baixa humidade que contén. Os traslados de corpos humanos na antigüidade facíanse somerxidos en mel; por exemplo [[Alexandre o Grande]] foi trasladado dende Babilonia ata [[Alexandría]] e [[Agesilao II]], rei de [[Esparta]], dende Exipto ata a súa cidade natal empregándose mel para evitar a descomposición. O efecto conservante do mel débese á súa baixa concentración de auga e é idéntico ao que permite a conservación prolongada dos doces e das froitas en almibre, no que o alto contido en azucre diminúe o contido de auga. === Terapéuticos === O mel sempre foi recoñecido debido ás súas propiedades terapéuticas. Dun modo xeral, o mel está constituído, na súa maior parte (cerca do 75%), por [[Carbohidrato|hidratos de carbono]], especialmente polos [[azucre]]s simples ([[glicosa]] e [[frutosa]]). O mel está tamén composto por [[auga]] (cerca do 20%), por minerais ([[calcio]], [[cobre]], [[ferro]], [[magnesio]], [[Fósforo (elemento)|fósforo]], [[potasio]], entre outros), por cerca da metade dos [[aminoácido]]s existentes, por ácidos orgánicos ([[ácido acético]], [[ácido cítrico]], entre outros) e por [[vitamina]]s do complexo B, por vitamina C, D e E. O mel posúe aínda un teor considerábel de [[antioxidante]]s ([[flavonoide]]s e [[fenólico]]s). Os distintos tipos de mel varían en función das plantas de onde é extraído o néctar e, tamén, de acordo coa localización xeográfica desas plantas e os tipos das abellas produtoras. Por esta razón, o mel pode presentar consistencias e cores diferentes. Debido ao seu teor de azucres simples, de asimilación rápida, o mel é altamente calórico (cerca de 3,4 kcal/g), polo que é útil como fonte de enerxía. O mel é tamén usado externamente debido ás súas propiedades antimicrobianas e antisépticas. Así, o mel axuda a cicatrizar e a previr infeccións en feridas ou queimaduras superficiais. O mel é tamén utilizado amplamente na cosmética (cremas, máscaras de limpeza facial, tónicos etc.) debido ás súas cualidades adstrinxentes e suavizantes. == Composición química == {{Valor nutricional|name=Mel|kJ=1272|protein=0.3 g|fat=0 g|carbs=82.4 g|sugars=82.12 g|fiber=0.2 g|sodium_mg=4|potassium_mg=52|vitC_mg=0.5|riboflavin_mg=0.038|niacin_mg=0.121|pantothenic_mg=0.068|folate_ug=2|iron_mg=0.42|magnesium_mg=2|phosphorus_mg=4|zinc_mg=0.22|calcium_mg=6|vitB6_mg=0.024|water=17.10 g|note=[http://ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/6287?fg=&man=&lfacet=&count=&max=35&sort=&qlookup=honey&offset=&format=Full&new=&measureby= Ligazón á base de datos USDA]}} A falta de humidade é unha condición fundamental para a conservación do mel. Mentres a porcentaxe de humidade permaneza baixo o 18&nbsp;% non poderá crecer nada nela. Por riba dese valor poden aparecer procesos fermentativos. O contido en minerais é moi pequeno. Os máis frecuentes son calcio, cobre, ferro, magnesio, manganeso, zinc, fósforo e potasio. Están presentes tamén arredor da metade dos aminoácidos existentes, ácidos orgánicos (ácido acético e ácido cítrico, entre outros) e vitaminas do complexo B, vitamina C, D e E. O mel posúe tamén unha variedade considerable de antioxidantes (flavonoides e fenólicos). == Precaucións == Un exceso de azucres, como glicosa e fructosa na dieta (máis do 20&nbsp;% da enerxía total)<ref name=howard>Howard, B. V., & Wylie-Rosett, J. (2002). «Sugar and Cardiovascular Disease A Statement for Healthcare Professionals From the Committee on Nutrition of the Council on Nutrition, Physical Activity, and Metabolism of the American Heart Association.» ''Circulation'', 106(4), 523-527.</ref> está relacionado cun aumento da presión arterial<ref name=weir>Weir, M. R. (2010). «Dietary fructose and elevated levels of blood pressure.» ''Journal of the American Society of Nephrology'', 21(9), 1416-1418.</ref> e aumento da graxa corporal<ref>Samuel, V. T. (2011). «Fructose induced lipogenesis: from sugar to fat to insulin resistance.» ''Trends in Endocrinology & Metabolism'', 22(2), 60-65.</ref> e da graxa hepática,<ref>Caton, P. W., Nayuni, N. K., Khan, N. Q., Wood, E. G., & Corder, R. (2011). «Fructose induces gluconeogenesis and lipogenesis through a SIRT1-dependent mechanism.» ''Journal of Endocrinology'', 208(3), 273-283. Chicago.</ref> colesterol, problemas cardiacos<ref name=howard/> e [[diabetes]].<ref name=weir/> O mel (do mesmo xeito que outros endulzantes) pode ser tamén ''extremadamente perigosa'' para os [[bebé]]s. Isto débese a que ao mesturarse cos mollos dixestivos non ácidos do neno créase un ambiente ideal para o crecemento das [[espora]]s [[Clostridium botulinum]], que producen toxinas. As esporas do [[botulismo]] son das poucas bacterias que sobreviven no mel, pero atópanse tamén amplamente presentes no medio ambiente. Aínda que ditas esporas son inofensivas para os adultos, debido á súa acidez estomacal, o sistema dixestivo dos nenos pequenos non se acha o suficientemente desenvolvido para destruílas, polo que as esporas poden potencialmente causar botulismo infantil. Por esta razón aconséllase non alimentar con mel aos nenos menores de 12 meses.<ref>{{Cita web |url=http://www.lamieldeabejas.com/la-miel.html |título=Los problemas de la Miel |data-acceso=06 de abril de 2010 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20100406021426/http://www.lamieldeabejas.com/la-miel.html |dataarquivo=06 de abril de 2010 |urlmorta=yes }}</ref><ref>[http://dx.doi.org/10.1592/phco.22.16.1479.33696 Farmacoterapia: Asociación entre el consumo de miel y el botulismo infantil.]</ref> Determinados meles procedentes dalgunhas especies de plantas da familia das [[ericáceas]] como ''[[Rhododendron ponticum]]'' o [[solanáceas]] como ''[[Estramonio|Datura stramonium]]'' e ''[[Meimendro|Hyoscyamus niger]]'' son tóxicas. En moitos casos a substancia tóxica é a [[graianotoxina]].<ref>[http://institucional.us.es/revistas/habis/39/30%20becerra.pdf ''La miel, un peligroso manjar''.] Daniel Becerra Romero. Universidad Nacional de Educación a Distancia. Consultado o 21 de xaneiro de 2019.</ref> == Mel de Galicia == {{Artigo principal|Mel de Galicia}} Desde [[1997]], a entón Consellería de Agricultura recoñece a denominación específica ''Mel de Galicia'', rexistrada como indicación xeográfica protexida europea en [[2007]] <ref>Orde do 1 de outubro de 1997, da Consellería de Agricultura, Gandería e Montes, pola que se recoñece a denominación específica ''Mel de Galicia''; Regulamento (CE) 868/2007 da Comisión, do 23 de xullo de 2007, pola que se inclúe no rexistro de indicacións xeográficas protexidas (DOUE 24.07.2007).</ref>. {{desactualizado}} A denominación de orixe amparaba en [[2008]] 405 apicultores (con 31&nbsp;784 colmeas) e 37 envasadores, cunha produción total certificada de 314&nbsp;832&nbsp;kg (169 toneladas no ano 2000) e un valor económico estimado de 1&nbsp;133&nbsp;395 euros (aos apicultores)<ref>{{Cita web |url=http://mediorural.xunta.es/fileadmin/arquivos/alimentacion/produtos_calidade/ficha_mel.pdf |título=Copia arquivada |data-acceso=06 de xaneiro de 2010 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120314203528/http://mediorural.xunta.es/fileadmin/arquivos/alimentacion/produtos_calidade/ficha_mel.pdf |dataarquivo=14 de marzo de 2012 |urlmorta=yes }}</ref>. == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat|Honey}} ===Bibliografía=== * {{cita libro|author=Krell, R.|publisher=Food and Agriculture Organization of the United Nations|title=Value-added products from beekeeping|url=https://archive.org/details/bub_gb_BzzBBbnIJhIC|page=[https://archive.org/details/bub_gb_BzzBBbnIJhIC/page/n167 5]|year=1996|isbn=978-92-5-103819-2|ref=Krell|data-acceso=26 de setembro do 2023}} * {{cita libro|author1=Root, A. I. |author2=Root, E. R. |title=The ABC and Xyz of Bee Culture|url=https://books.google.com/books?id=i0PoSYNEsh0C&pg=PA355|year=2005|publisher=Kessinger Publishing|isbn=978-1-4179-2427-1|ref=Root|data-acceso=26 de setembro do 2023}} === Outros artigos === * [[Abella]] * [[A Casa das Abellas]] * [[A Casa do Mel]] * [[Hidromel]] * [[Museo Vivente do Mel]] === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20100722024009/http://www.mercoopsur.com.ar/apicultura/notas/normadelcodex.htm Norma do mel segundo o ''Codex Alimentarius'']. * [https://web.archive.org/web/20121120125412/http://quimicanova.sbq.org.br/qn/qnol/2007/vol30n4/16-AR06174.pdf Muñoz ''et al.'' 2007 Química Nova 30] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Alimentos de orixe animal]] [[Categoría:Apicultura]] [[Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (Ciencia)]] [[Categoría:Adozantes]] cunlo31luumx1zog45koqksi9sm70pd 0 17356 7104671 7102003 2025-06-23T16:26:27Z Alfonso Márquez 1987 /* Estados membros */ texto traducido desde a wiki .[[en:African Union#Member states]] 7104671 wikitext text/x-wiki {{1000}} {{1000 artigos icona título|materia=Xeografía e historia}} {{Xeografía política}} A '''Unión Africana''' ('''UA''') é unha [[unión continental]] formada por [[Estados membros da Unión Africana|55 estados membros]] situados no continente [[África|africano]]. A UA foi anunciada na [[Declaración de Sirte]] en [[Sirte]], [[Libia]], o [[9 de setembro]] de [[1999]], na que se pedía a creación da Unión Africana. O bloque fundouse o [[26 de maio]] de [[2001]] en [[Adís Abeba]] ([[Etiopía]]), e púxose en marcha o [[9 de xullo]] de [[2002]] en [[Durban]] ([[Suráfrica]]).<ref name="African Union 2002">{{cita web |url=http://www.africa-union.org/official_documents/Speeches_&_Statements/HE_Thabo_Mbiki/Launch%20of%20the%20African%20Union,%209%20July%202002.htm |title=Launch of the African Union, 9 July 2002: Address by the chairperson of the AU, President Thabo Mbeki |author=Thabo Mbeki |data=9 de xullo de 2002 |publisher=africa-union.org |location=ABSA Stadium, Durban, South Africa |data-acceso=8 de outubro do 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090503210549/http://www.africa-union.org/official_documents/Speeches_%26_Statements/HE_Thabo_Mbiki/Launch%20of%20the%20African%20Union%2C%209%20July%202002.htm |archive-date=3 de maio de 2009}}</ref> A intención da UA era substituír a [[Organización para a Unidade Africana|Organización da Unidade Africana]] (OUA), creada o [[25 de maio]] de [[1963]] en Adís Abeba por 32 gobernos signatarios; a OUA disolveuse o [[9 de xullo]] de [[2002]]. As decisións máis importantes da UA tómanse na [[Asemblea da Unión Africana]], unha reunión semestral dos xefes de Estado e de [[goberno]] dos seus Estados membros. A secretaría da UA, a [[Comisión da Unión Africana]], ten a súa sede en Adís Abeba. A maior cidade da UA é [[Lagos, Nixeria]], mentres que a [[lista de áreas urbanas de África por poboación|maior aglomeración urbana]] é [[O Cairo]], [[Exipto]]. A Unión Africana ten máis de 1.300 millóns de habitantes e unha superficie de ao redor de 30millón de km<sup>2</sup> e inclúe lugares emblemáticos do mundo, como o [[Deserto do Sáhara|Sáhara]] e o [[Nilo]].<ref>{{cita libro |last1=Manboah-Rockson |first1=Joseph |title=Politics & the Struggle for Democracy in Ghana: An Introduction to Political Science |data=23 de setembro de 2016}}</ref> As principais linguas de traballo son o [[Lingua árabe|árabe]], o [[Lingua inglesa|inglés]], o [[Lingua francesa|francés]], o [[Lingua portuguesa|portugués]], o [[Lingua castelá|español]] e o [[Lingua suahili|swahili]].<ref name="au.int">{{Cita web |url=https://au.int/en/about/languages |title=AU Languages |data-acceso=8 de outubro do 2023 |publisher=African Union |archive-date=7 de abril de 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190407001442/https://au.int/en/about/languages }}</ref> Dentro da Unión Africana existen órganos oficiais, como o [[Consello de Paz e Seguridade]] e o [[Parlamento Panafricano]]. Na 18ª reunión do [[G20]] (Grupo dos 20), celebrada en [[Delhi]], [[India]], a Unión Africana foi admitida como membro do G20 do mesmo xeito que a [[Unión Europea]]. Baseada no modelo da [[Unión Europea]] (pero actualmente con poderes máis próximos ó da [[Commonwealth de Nacións|Commonwealth]] británica), axuda a promoción da [[democracia]], [[dereitos humanos]] e desenvolvemento de [[África]], especialmente o aumento dos investimentos estranxeiros no programa ''New Partnership for Africa's Development'' (NEPAD). O primeiro presidente da UA foi o [[Suráfrica|surafricano]] [[Thabo Mbeki]]. == Obxectivos == Os obxectivos da Unión Africana son:<ref>{{Cita web |url=https://au.int/sites/default/files/pages/34873-file-constitutiveact_en.pdf |title=Constitutive Act of the African Union |data-acceso=8 de outubro do 2023 |publisher=African Union |archive-date=15 de abril de 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200415235637/https://au.int/sites/default/files/pages/34873-file-constitutiveact_en.pdf}}</ref> #Acadar unha maior unidade e solidariedade entre os países de África e os africanos. #Defender a soberanía, a [[integridade territorial]] e a independencia dos seus estados membros. #Acelerar a integración política e socioeconómica do continente. #Promover e defender os intereses comúns africanos en materias importantes para o continente e os seus pobos. #Favorecer a cooperación internacional, tendo debidamente en conta a [[Carta das Nacións Unidas]] e a [[Declaración Universal dos Dereitos Humanos]]. #Promover a paz, a seguridade e a estabilidade do continente. #Promover principios e institucións democráticos, a participación popular e o bo goberno. #Promover e protexer os dereitos humanos de acordo coa [[Carta Africana de Dereitos Humanos e dos Pobos]] e outros instrumentos a favor dos dereitos humanos. #Estabelecer as condicións necesarias para posibilitar ao continente xogar o papel que lle corresponde na economía global e nas negociacións internacionais. #Promover o [[Desenvolvemento sustentábel|desenvolvemento sostible]] a nivel económico, cultural e social, así como a integración das economías africanas. #Promover a cooperación en tódolos ámbitos da actividade humana para aumentar o [[nivel de vida]] dos africanos. #Coordinar e harmonizar as políticas entre as Comunidades Económicas Rexionais existentes e futuras para a consecución gradual dos obxectivos da Unión. #Avanzar no desenvolvemento do continente promovendo a investigación en tódolos ámbitos, particularmente en ciencia e tecnoloxía. #Traballar con aliados internacionais na erradicación de enfermidades que se poden previr e na promoción da saúde no continente. A Unión Africana componse de órganos políticos e administrativos. O máximo órgano decisorio é a [[Asemblea da Unión Africana]], composta por todos os xefes de Estado ou de Goberno dos Estados membros da UA. A Asemblea está presidida por [[Félix Tshisekedi]], Presidente da [[República Democrática do Congo]]. A UA tamén conta cun órgano representativo, o [[Parlamento Panafricano]], composto por 265 membros elixidos polas asembleas lexislativas nacionais dos Estados membros da UA. O seu presidente (interino desde abril do 2020) é [[Djamel Bouras]]. Outras institucións políticas da UA son: * O [[Consello Executivo da Unión Africana|Consello Executivo]], formado por [[ministros de Asuntos Exteriores]], que prepara as decisións da Asemblea; * o [[Comité de Representantes Permanentes da Unión Africana|Comité de Representantes Permanentes]], formado polos embaixadores en [[Adís Abeba]] dos Estados membros da UA; e * o [[Consello Económico, Social e Cultural]] (ECOSOCC), órgano consultivo da sociedade civil. A [[Comisión da Unión Africana|Comisión da UA]], secretaría das estruturas políticas, está presidida por [[Nkosazana Dlamini-Zuma]] de Suráfrica. O 15 de xullo de 2012, Dlamini-Zuma gañou unha rifada votación para converterse na primeira muller á fronte da Comisión da Unión Africana, en substitución de [[Jean Ping]] de [[Gabón]]. Outras estruturas da UA son acollidas por distintos Estados membros: * a [[Comisión Africana de Dereitos Humanos e dos Pobos]] ten a súa sede en [[Banxul]], [[Gambia]]; e * a [[Nova Alianza para o Desenvolvemento de África]] (NEPAD) e o [[APRM]] [[wikt:segregaría|Secretarías]] e o [[Parlamento Panafricano]] están en [[Midrand]], Suráfrica. A primeira intervención militar da UA nun Estado membro foi a despregadura en maio de 2003 dunha forza de mantemento da paz formada por soldados de Suráfrica, [[Etiopía]] e [[Mozambique]] en [[Burundi]] para supervisar a aplicación dos distintos acordos. Tamén se despregaron tropas da UA en [[Sudán]] para o mantemento da paz durante a [[Guerra de Darfur|Conflito de Darfur]], antes de que a misión pasase a mans de [[Organización das Nacións Unidas|Nacións Unidas]] o 1 de xaneiro de 2008 a través da [[Misión das Nacións Unidas e a Unión Africana en Darfur|UNAMID]]. A UA tamén enviou unha misión de mantemento da paz a [[Somalia]], formada por tropas de [[Uganda]] e Burundi.<ref>{{Cita novas |date=2010-07-27 |title=African Union adds 4,000 troops to Somalia peace force |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/article/idUSLDE66Q23I |data-acceso=8 de outubro do 2023 |archive-date=17 de maio de 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220517045202/https://www.reuters.com/article/idUSLDE66Q23I}}</ref> A UA adoptou unha serie de novos documentos importantes que establecen normas a nivel continental, para complementar os que xa estaban en vigor cando se creou. Entre eles atópanse a [[Convención da Unión Africana sobre Prevención e Loita contra a Corrupción]] (2003), a Carta Africana sobre Democracia, Eleccións e Gobernanza (2007), a [[Nova Alianza para o Desenvolvemento de África]] (NEPAD) e a súa asociada Declaración sobre Democracia e Gobernanza Política, Económica e Empresarial.<ref>[http://www.africa-union.org/root/au/Documents/Treaties/treaties.htm Africa-union.org] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070604051527/http://www.africa-union.org/root/au/Documents/Treaties/treaties.htm |data=4 de xuño de 2007 }}</ref> == Historia == A Unión Africana é a herdeira de varios intentos anteriores de unir politicamente ao continente, a semellanza da [[Unión Europea]] en [[Europa]].<ref>{{cita web |url= https://www.lanacion.com.ar/el-mundo/proclaman-la-creacion-de-la-union-africana-nid412389 |título= Proclaman la creación de la Unión Africana |data-acceso=8 de outubro do 2023 |data= 9 de xullo de 2002 |páxina-web= La Nación}}</ref><ref name="SEMANA"/> As súas predecesoras son a [[Unión de Estados Africanos]], creada polo [[Ghana|ghanés]] [[Kwame Nkrumah]] en 1958, a [[Organización para a Unidade Africana]] de 1963, ou a [[Comunidade Económica Africana]] fundada en 1991.<ref name="SEMANA">{{cita web |url= https://www.semana.com/on-line/articulo/nueva-perspectiva-para-africa/53203-3 |título= Nueva perspectiva para Africa |data-acceso=8 de outubro do 2023 |apelido= Alingué |nome= Madeleine |data= 22 de xullo de 2002 |páxina-web= Semana}}</ref> A idea de crear a UA foi relanzada por algúns xefes de Estado e de Goberno na declaración de [[Bengasi]] ([[Libia]]) o 9 de setembro de 1999, baixo o auspicio de [[Muamar al-Qadafi]], [[Líder e Guía da Revolución]].<ref>{{cita web |url= https://www.wradio.com.co/noticias/internacional/la-union-africana-cumple-anos-con-pocos-logros-y-grandes-retos-por-delante/20150909/nota/2924486.aspx |título= La Unión Africana cumple años con pocos logros y grandes retos por delante |data-acceso= 8 de outubro do 2023 |apelido= Redi |nome= Omer |data= 9 de setembro de 2015 |páxina-web= W Radio |data-arquivo= 26 de xaneiro de 2021 |url-arquivo= https://web.archive.org/web/20210126103918/https://www.wradio.com.co/noticias/internacional/la-union-africana-cumple-anos-con-pocos-logros-y-grandes-retos-por-delante/20150909/nota/2924486.aspx |url-morta= yes }}</ref> Á devandita declaración seguiron unha serie de cumes en [[Lomé]] ([[Togo]]) en 2000, onde se redactou o [[Acta Constitutiva da Unión Africana]]; e en [[Lusaca]] ([[Zambia]]) en 2001, onde se aprobou o plan para a instauración da Unión. No [[Acta Constitutiva da Unión Africana|acta constitutiva]] facíase un chamamento á [[diáspora africana]] a implicarse activamente no desenvolvemento da Unión.<ref>{{cita web |url= https://www.cancilleria.gov.co/sites/default/files/pensamiento_estrategico/documentos_sobre_region/e.La%20Diaspora%20Africana%20y%20la%20Sexta%20Regi%F3n%20%20de%20la%20Union%20Africana,%20Oportunidades%20y%20Desafios%20para%20Colombia%20-%20Julio%202012%20-%20Jeronimo%20DELGADO.pdf |título= La Diáspora Africana y la sexta region de la Unión Africana: Oportunidades y desafíos para Colombia |data-acceso=8 de outubro do 2023 |apelido= Delgado |nome= Jerónimo |data= 2010 |páxina-web= Ministerio de Relaciones Exteriores de Colombia |páxina= 9}}</ref> A Unión Africana foi inaugurada formalmente o 9 de xullo de 2002 polo seu primeiro presidente, o surafricano [[Thabo Mbeki]]. Naquel momento, a UA aínda incluía varias ditaduras entre os seus membros e para combatelas, a organización afirmou que interviría nos países africanos onde se cometan [[Crime de lesa humanidade|crimes contra a humanidade]].<ref>{{cita web |url= https://elpais.com/diario/2002/07/09/internacional/1026165615_850215.html |título= La Unión Africana nace con el reto de crear riqueza y libertad en el continente más pobre |data-acceso=8 de outubro do 2023 |apelido= Díaz |nome= Pia |data= 9 de xullo de 2002 |páxina-web= El País}}</ref> En 2012, la UA inaugurou a súa sede central en [[Adís Abeba]]. O proxecto foi financiado na súa totalidade pola China, e tivo un custo de 200 millóns de [[dólar estadounidense|dólares estadounidenses]]. O edificio inclúe unha torre de 100 metros con vista a un centro de conferencias.<ref>{{cita web |url= https://www.bbc.com/mundo/ultimas_noticias/2012/01/120128_ultnot_union_africana_nueva_sede_etiopia_china_adz |título= Abre la nueva sede de la Unión Africana, totalmente financiada por China |data-acceso=8 de outubro do 2023 |data= 28 de xaneiro de 2012 |páxina-web= BBC}}</ref> En 2017 Marrocos ingresou na UA, xa que en 1984 retirouse da anterior [[Organización para a Unidade Africana]] (OUA), cando varios países membros apoiaron ao [[Movemento Nacional de Liberación Saharauí]] encarnado no [[Fronte Polisario]] na súa proclamación da independencia da [[República Árabe Saharauí Democrática]].<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/1428796.stm BBC News (8 July2001) - "OAU considers Morocco readmission"] (acceso 9 de xullo de 2006).</ref> O aliado marroquí, [[Zaire]], igualmente opúxose á admisión na OUA da RASD, e o réxime de [[Mobutu Sese Seko|Mobutu]] boicoteou a organización desde 1984 ata 1986.<ref>[http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+zr0178) ''Zaire: A Country Study'', "Relations with North Africa"] (consultado o 18 de maio de 2007)</ref> O 31 de xaneiro de 2017, 39 membros da Unión Africana apoiaron o ingreso de Marrocos á UA.<ref>[http://www.rtve.es/noticias/20170130/union-africana-readmite-marruecos-32-anos-despues-su-salida/1482480.shtml La Unión Africana readmite a Marruecos 32 años después de su salida]. RTVE. 31 de xaneiro de 2017</ref> Con todo, en xuño de 2019 a UA suspendeu a membresía de Sudán na organización, en resposta ao suposto maltrato dos [[Revolución sudanesa de 2018-2019|manifestantes]] por parte do goberno,<ref>{{Cita novas|url=https://au.int/en/articles/sudan-suspended-african-union|title=Sudan suspended from the African Union|data=6 de xuño de 2019|access-date=15 de setembro de 2019|language=en}}</ref> revogando a súa suspensión o 6 de setembro de 2019 tras a formación do goberno de transición.<ref>{{Cita web|url=https://www.europapress.es/internacional/noticia-union-africana-revoca-suspension-sudan-formacion-gobierno-transicion-20190906234803.html|título=La Unión Africana revoca la suspensión de Sudán tras la formación del Gobierno de transición|data-acceso=8 de outubro do 2023|apelido=|nome=|data=2019-09-06|páxina-web=www.europapress.es}}</ref> Doutra banda, tras o golpe de estado de Malí de agosto de 2020, suspendeuse a membresía de [[Malí]], sendo readmitida o 9 de outubro de 2020.<ref>{{Cita web|url=https://www.lavanguardia.com/politica/20201009/483958898620/la-union-africana-readmite-a-mali-como-estado-miembro-y-levanta-las-sanciones.html|título=La Unión Africana readmite a Mali como Estado miembro y levanta las sanciones|data-acceso=8 de outubro do 2023|data=2020-10-09|páxina-web=La Vanguardia|idioma=es}}</ref> Desde 2010, a Unión Africana contempla a creación dunha [[Lista de axencias espaciais|axencia espacial]] conxunta africana.<ref>{{cita novas |last=Smith |first=David |title=Africa prepares to join the big boys in the space race |url=https://www.theguardian.com/world/2010/sep/05/africa-space-programme-david-smith |newspaper=The Guardian |data=5 de setembro de 2010 |data-acceso=22 de outubro do 2023 |archive-date=16 de novembro de 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161116213335/https://www.theguardian.com/world/2010/sep/05/africa-space-programme-david-smith}}</ref><ref>{{cita novas |last=Smith |first=David |title=Sudanese president calls for African space agency |url=https://www.theguardian.com/world/2012/sep/06/sudanese-president-african-space-agency |newspaper=The Guardian |data=6 de setembro de 2012 |data-acceso=22 de outubro do 2023 |archive-date=2 de xaneiro de 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170102203403/https://www.theguardian.com/world/2012/sep/06/sudanese-president-african-space-agency }}</ref><ref>{{cita web |url=http://phys.org/news/2012-09-ministers-african-space-agency.html |title=Africa eyes joint space agency |publisher=Phys.org |data=11 de setembro de 2012 |data-acceso=22 de outubro do 2023 |archive-date=21 de outubro de 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131021070210/http://phys.org/news/2012-09-ministers-african-space-agency.html }}</ref><ref>{{cita web |url=http://allafrica.com/stories/201008090886.html |title=AU to Establish African Space Agency |first1=Onyebuchi |last1=Ezigbo |first2=Lois |last2=Okpara |publisher=All Africa |data=9 de agosto de 2010 |data-acceso=22 de outubro do 2023 |archive-date=12 de febreiro de 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140212084442/http://allafrica.com/stories/201008090886.html}}</ref> [[Barack Obama]] foi o primeiro presidente dos Estados Unidos en funcións en falar diante da Unión Africana en Adís Abeba, o 29 de xullo de 2015. Co seu discurso, animou ao mundo a aumentar os lazos económicos mediante investimentos e comercio co continente, e eloxiou os avances en [[educación]], infraestruturas e [[economía]]. Pero tamén criticou a falta de [[democracia]] e de líderes que se negan a dimitir, a [[discriminación]] contra as [[minoría]]s (incluídas as persoas [[LGBT]], os grupos relixiosos e as etnias) e a [[corrupción]]. Suxeriu unha intensificación da democratización e do [[libre comercio]], para aumentar significativamente a calidade de vida dos africanos.<ref>{{cita novas |last1=Lee |first1=Carol E. |title=Obama Becomes First U.S. President to Address African Union |url=https://www.wsj.com/articles/obama-becomes-first-u-s-president-to-address-african-union-1438090849 |newspaper=The Wall Street Journal |data=28 de xullo de 2015 |data-acceso=27 de outubro do 2023 |archive-date=29 de xullo de 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150729094216/http://www.wsj.com/articles/obama-becomes-first-u-s-president-to-address-african-union-1438090849 }}</ref><ref>{{cita web |title=Remarks by President Obama to the People of Africa |url=https://obamawhitehouse.archives.gov/the-press-office/2015/07/28/remarks-president-obama-people-africa |via=[[National Archives and Records Administration|National Archives]] |work=[[whitehouse.gov]] |data=28 de xullo de 2015 |data-acceso=27 de outubro do 2023 |archive-date=20 de xaneiro de 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170120220442/https://obamawhitehouse.archives.gov/the-press-office/2015/07/28/remarks-president-obama-people-africa}}</ref> == Xeografía == [[Ficheiro:Regions of the African Union.png|thumb|[[Rexións da Unión Africana]]:<br /> {{Color box|#DAA520|'''Rexión Norte''' (Sáhara)|border=darkgray}}<br /> {{Color box|#87CEEB|'''Rexión Sur''' (Kalahari)|border=darkgray}}<br /> {{Color box|#90EE90|'''Rexión Leste''' (Nile)|border=darkgray}}<br /> {{Color box|#FA8072|'''Rexións occidentais A e B''' (Níxer e Volta Níxer)|border=darkgray}}<br /> {{Color box|#B88FFF|'''Rexión Centro''' (Congo)|border=darkgray}}]] Os [[Estado soberano|estados]] membros da Unión Africana cobren case a totalidade da África continental, agás varios territorios que posúe España ([[Ceuta]], [[Melilla]], e [[Peñón de Vélez da Gomera]]). Ademais, os países europeos teñen dependencias entre as illas costeiras de África: España (as [[illas Canarias]] e as illas das [[praza de soberanía|prazas de soberanía]]); Francia ([[Mayotte]], [[Departamento de Reunión|Reunión]] e as [[illas dispersas do Océano Índico]]); Portugal (os [[Azores]], [[Arquipélago de Madeira|Madeira]] e as [[Illas Salvaxes]]); e Reino Unido ([[Santa Helena, Ascensión e Tristan da Cunha]]). A xeografía da Unión Africana é tremendamente diversa, incluído o deserto cálido máis grande do mundo (o [[deserto do Sáhara]]), enormes selvas e [[sabana]]s e o segundo río máis longo do mundo (o [[Nilo]]). A UA ten unha área de 29.922.059 km<sup>2</sup>, con 24.165 km de costa. A gran maioría desta área está na África continental, mentres que os únicos territorios significativos fóra do continente son a illa de [[Madagascar]] (o [[fragmento continental|microcontinente]] máis grande do mundo e a [[Lista de illas por superficie|cuarta illa máis grande do mundo]]) e a [[Península do Sinaí]] (xeograficamente unha parte de Asia), representando algo menos do 2% da superficie total. == Demografía == === Poboación === A poboación total da Unión Africana, en 2017, estímase en máis de 1.250 millóns de persoas, cunha taxa de crecemento de máis do 2,5% anual.<ref>{{Cita xornal|last=Eloundou|first=Ngah Eric|data=decembro de 2019|title=Private Sector Strengthening as Pillar of South Korea's Development Assistance toward Cameroon|url=https://think-asia.org/bitstream/handle/11540/11504/WEB%2019-26.pdf?sequence=1|journal=World Economic Brief|volume=9|issue=26|page=|data-acceso=7 de novembro do 2023|issn=2233-9140|archive-date=25 de febreiro de 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210225222451/https://think-asia.org/bitstream/handle/11540/11504/WEB%2019-26.pdf?sequence=1}}</ref> === Linguas === [[Ficheiro:Africa ethnic groups 1996.jpg|miniatura|upright|Mapa que mostra as familias de linguas tradicionais representadas en África (1996)]] As linguas oficiais da Unión Africana son o árabe, o español, o francés, o inglés, o portugués, o [[Lingua suahili|swahili]] e "calquera outra lingua africana"<ref name="au.int" /> As principais linguas de traballo da Unión Africana son o inglés e o francés. En menor medida utilízanse o portugués e o árabe. O [[Acta Constitutiva da Unión Africana|acta constitutiva]], por exemplo, está redactada en inglés, francés e árabe, mentres que o protocolo polo que se modifica a acta constitutiva está redactada en inglés, francés e portugués. Desde 2020, o sitio web da UA está dispoñible na súa totalidade en inglés, parcialmente en francés e minimamente en árabe.<ref>{{Cita web |title=Home {{!}} African Union |url=https://au.int/en |access-date=2023-06-28 |website=au.int |archive-date=18 de novembro de 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171118030407/https://au.int/en/ }}</ref> Segundo o Acto Constitutivo da Unión Africana,<ref>Artigo 25, Acto Constitutivo da Unión Africana</ref> {{Cita|As linguas de traballo da Unión e de todas as súas institucións serán, se é posible, as linguas africanas, árabe, inglés, francés e portugués.}} En 2003 adoptouse un protocolo de modificación da Acta Constitutiva, que en abril de 2020 foi ratificado por 30 dos 37 Estados membros necesarios para unha maioría de dous terzos. A súa redacción cambiaría pola seguinte,<ref>{{Cite web|url=http://www.au.int/en/treaties/protocol-amendments-constitutive-act-african-union|title=Protocol on the Amendments to the Constitutive Act of the African Union {{!}} African Union|website=www.au.int|access-date=2020-04-27|archive-date=17 de xuño de 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160617184101/http://au.int/en/treaties/protocol-amendments-constitutive-act-african-union|urlmorta=non}}</ref> {{Cita|1. As linguas oficiais da Unión e de todas as súas institucións serán o árabe, o español, o francés, o inglés, o portugués, o kiswahili e calquera outra lingua africana.<br /> 2. O Consello Executivo determinará o proceso e as modalidades prácticas de utilización das linguas oficiais como linguas de traballo.}} Fundada en 2001 baixo os auspicios da UA, a [[Academia Africana de Linguas]] promove o uso e a perpetuación das [[Linguas de África|linguas africanas]] entre os pobos africanos. En 2004, [[Joaquim Chissano]] de Mozambique dirixiuse á asemblea en [[Lingua suahili|swahili]], pero tivo que traducir el mesmo as súas palabras.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/3871315.stm Swahili baffles African leaders] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200111081032/http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/3871315.stm |data=11 de xaneiro de 2020 }}, ''BBC'' 6 de xullo de 2004</ref> A UA declarou 2006 Ano das Linguas Africanas.<ref name="Year of African Languages">{{cita web |url=http://allafrica.com/stories/200606210733.html |title=Ethiopia: AU Launches 2006 As Year of African Languages |data-acceso=2 de xullo do 2024 |data=21 de xuño de 2006 |publisher=[[AllAfrica.com]] |archive-date=24 de febreiro de 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120224234223/http://allafrica.com/stories/200606210733.html }}</ref><ref name="Year of African Languages 2">{{cita web |url=http://web.uct.ac.za/depts/praesa/YoAL.htm|archive-url= https://archive.today/20060923084909/http://web.uct.ac.za/depts/praesa/YoAL.htm|archive-date=23 de setembro de 2006 |title=The Year of African Languages (2006) – Plan for the year of African Languages – Executive Summary |data-acceso=2 de xullo do 2024 |author=Project for the Study of Alternative Education in South Africa |year=2006 |publisher=Project for the Study of Alternative Education in South Africa}}</ref> En 2006 tamén se cumpriron 55 anos da fundación da [[Oficina de Linguas de Ghana]], orixinalmente coñecida como [[Oficina de Linguas de Ghana|Oficina de Literatura Vernácula da Costa de Ouro]]. == Estados membros == Todos os [[estados membros das Nacións Unidas|estados membros da ONU]] con sede en África e nas illas africanas son membros da UA, do mesmo xeito que o [[Estado non recoñecido|estado parcialmente recoñecido]] da [[República Árabe Saharauí Democrática]] (RASD). [[Marrocos]] abandonou en [[1984]] a predecesora da Unión Africana, a [[Organización para a Unidade Africana]] (OAU), cando a meirande parte dos países membros apoiaron a admisión da [[República Árabe Saharauí Democrática]] (proclamada polo [[Fronte Polisario]] en [[1976]] e que reclamou a representación do [[Sáhara Occidental]])<ref>{{cita novas|título=OAU considers Morocco readmission|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/1428796.stm|dataacceso=7 de marzo de 2016|obra=BBC News|data=8 de xullo de 2001}}</ref><ref>{{cita novas|título=South African paper says Morocco should be one of the AU and NEPAD leaders|url=http://www.arabicnews.com/ansub/Daily/Day/020709/2002070920.html|dataacceso=7 de marzo de 2016|obra=Arabic News|data=9 de xullo de 2002|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20060719152317/http://www.arabicnews.com/ansub/Daily/Day/020709/2002070920.html|dataarquivo=19 de xullo de 2006|urlmorta=yes}}</ref>. O aliado de Marrocos, [[Zaire]] (hoxe en día a [[República Democrática do Congo]]) opúxose á admisión da República Saharauí e o réxime de [[Mobutu Sese Seko|Mobutu]] boicoteou a organización entre [[1984]] e [[1986]]<ref>{{cita web|título=Zaire: A Country Study - Relations with North Africa|url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+zr0178)|dataacceso=7 de marzo de 2016}}</ref>. Dende entón, algúns países africanos retiraron o seu apoio á República Saharauí. [[Marrocos]] foi readmitido pola UA como Estado membro o 30 de xaneiro de 2017.<ref name="worldbulletin">{{cita novas |data=30 de xaneiro de 2017 |title=Morocco rejoins African Union |publisher=Worldbulletin |url=http://www.worldbulletin.net/todays-news/183967/morocco-rejoins-african-union |data-acceso=28 de decembro do 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180720013737/http://www.worldbulletin.net/todays-news/183967/morocco-rejoins-african-union |archive-date=20 de xullo de 2018}}</ref> [[Somalilandia]], reclamada por [[Somalia]], solicitou a súa adhesión á UA en 2005.<ref name="Nelson">{{cita libro |author=Nelson, Elizabeth A. |title=Regional Politics and State Secession |publisher=Edward Elgar Publishing |ano=2021 |isbn=978-1-83910-377-3 |pages=105}}</ref> Mali foi suspendido da Unión Africana o 19 de agosto de 2020 tras un [[golpe de estado en Mali en 2020|golpe militar]].<ref>{{cita novas |title=African Union suspends Mali following coup |work=Agence France-Presse, Reuters |publisher=Deutsche Welle |url=https://www.dw.com/en/african-union-suspends-mali-following-coup/a-54626415 |data-acceso=9 de xaneiro do 2025 |archive-date=13 de setembro de 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210913003040/https://www.dw.com/en/african-union-suspends-mali-following-coup/a-54626415}}</ref> O 9 de outubro dese mesmo ano, o [[Consello de Paz e Seguridade]] da Unión Africana levantou a suspensión imposta a Malí, citando os progresos realizados para volver á democracia.<ref>{{Cita web |title=African Union lifts Mali's suspension imposed in the wake of coup |url=https://www.aljazeera.com/news/2020/10/9/african-union-lifts-malis-suspension-imposed-in-the-wake-of-coup |archive-url=https://web.archive.org/web/20201009202811/https://www.aljazeera.com/news/2020/10/9/african-union-lifts-malis-suspension-imposed-in-the-wake-of-coup |archive-date=9 de outubro de 2020 |data-acceso=9 de xaneiro do 2025 |website=www.aljazeera.com |language=en}}</ref> O país foi suspendido de novo o 1 de xuño de 2021, tras o [[golpe de estado de Malí de 2021|segundo golpe militar]] en nove meses.<ref>{{cita novas |data=2 de xuño de 2021 |title=African Union announces 'immediate suspension' of Mali after second coup |work=France 24, Reuters, Agence France-Presse |publisher=France 24 |url=https://www.france24.com/en/africa/20210602-african-union-announces-immediately-suspension-of-mali-after-second-coup |data-acceso=9 de xaneiro do 2025 |archive-date=12 September 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210912141924/https://www.france24.com/en/africa/20210602-african-union-announces-immediately-suspension-of-mali-after-second-coup}}</ref> A adhesión de Guinea tamén foi suspendida pola Unión Africana o 10 de setembro de 2021, despois de que un [[golpe de estado guineano de 2021|golpe militar]] depuxese ao Presidente do país [[Alpha Condé]].<ref>{{cita novas |data=10 de setembro de 2021 |title=African Union suspends Guinea after coup, as envoys arrive for talks |work=France 24, Agence France-Presse |publisher=France 24 |url=https://www.france24.com/en/africa/20210910-african-union-suspends-guinea-after-coup-ousting-cond%C3%A9 |data-acceso=9 de xaneiro do 2025 |archive-date=12 de setembrode 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210912022912/https://www.france24.com/en/africa/20210910-african-union-suspends-guinea-after-coup-ousting-cond%C3%A9 }}</ref> A adhesión de Sudán foi suspendida pola Unión Africana o 27 de outubro de 2021, despois de que un [[golpe de estado sudanés de outubro de 2021|golpe militar]] depuxese ao goberno civil dirixido polo primeiro ministro [[Abdalla Hamdok]].<ref>{{Cita web |title=African Union suspends Sudan over coup |url=https://www.aljazeera.com/news/2021/10/27/african-union-suspends-sudan-over-coup |data-acceso=9 de xaneiro do 2025 |website=www.aljazeera.com |lingua=en |archive-date=27 de outubro de 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211027130242/https://www.aljazeera.com/news/2021/10/27/african-union-suspends-sudan-over-coup }}</ref> A Unión Africana suspendeu a adhesión de [[Burkina Faso]] tras un [[golpe de estado en Burkina Faso de xaneiro de 2022|golpe de estado militar]] o 31 de xaneiro de 2022.<ref>{{Cita web |título=AU suspends Burkina Faso after coup as envoys head for talks |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/1/31/africa-union-suspends-burkina-faso-after-coup-as-envoys-head-for-talks |data-acceso=24 de marzo do 2025 |website=www.aljazeera.com |lingua=en |archive-date=23 de decembro de 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221223062926/https://www.aljazeera.com/news/2022/1/31/africa-union-suspends-burkina-faso-after-coup-as-envoys-head-for-talks }}</ref> A Unión Africana suspendeu a adhesión de [[Níxer]] o 22 de agosto de 2023 tras un [[Golpe de Estado en Níxer de 2023|golpe militar a finais de xullo]] que depuxo o presidente democraticamente elixido [[Mohamed Bazoum]]; isto tamén levou desde entón á [[Crise de Níxer (2023-2024)|crise nixeriana de 2023]].<ref>{{Cita novas |data=2023-08-22 |title=African Union suspends participation of Niger following coup |lingua=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/africa/african-union-suspends-niger-all-its-activities-following-coup-2023-08-22/ |data-acceso=30 de abril do 2025 |archive-date=6 de setembro de 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230906024202/https://www.reuters.com/world/africa/african-union-suspends-niger-all-its-activities-following-coup-2023-08-22/ }}</ref> A membresía de Gabón foi suspendida pola Unión Africana o 31 de agosto de 2023 tras un [[golpe de estado en Gabón de 2023|golpe militar]] que derrocou ao presidente [[Ali Bongo Ondimba]].<ref>{{Cita web |last=Newspaper |first=The Peninsula |data=2023-08-31 |title=African Union says to 'immediately suspend' Gabon after coup |url=https://thepeninsulaqatar.com/article/31/08/2023/african-union-says-to-immediately-suspend-gabon-after-coup |data-acceso=23 de xuño do 2025 |website=thepeninsulaqatar.com |language=en |archive-date=2 de setembro de 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230902185942/http://thepeninsulaqatar.com/article/31/08/2023/african-union-says-to-immediately-suspend-gabon-after-coup }}</ref> En abril de 2025, o Consello de Paz e Seguridade da Unión Africana reincorporouse á Unión Africana e decidiu levantar as sancións contra Gabón.<ref>{{cita web |url=https://www.aa.com.tr/fr/afrique/l-union-africaine-l%C3%A8ve-les-sanctions-contre-le-gabon-apr%C3%A8s-son-retour-%C3%A0-l-ordre-constitutionnel/3553598 |title=L’Union africaine lève les sanctions contre le Gabon après son retour à l’ordre constitutionnel |work=aa.com.tr |data=30 de abril de 2025|data-acceso=23 de xuño do 2025}}</ref> === Membros === {{Col-begin}} {{Col-4}} *{{ALX}} *{{AGO}} *{{BEN}} *{{BWA}} *{{BFA}} *{{BDI}} *{{CPV}} *{{CMR}} *{{TCD}} *{{ZWE}} *{{COM}} *{{COG}} *{{CIV}} *{{DJI}} {{Col-4}} *{{EGY}} *{{ERI}} *{{ETH}} *{{GAB}} *{{GMB}} *{{GHA}} *{{GIN}} *{{GNB}} *{{GNQ}} *{{KEN}} *{{LSO}} *{{LBR}} *{{LBY}} {{Col-4}} *{{MDG}} *{{MWI}} *{{MLI}} *{{MAR}} *{{MAU}} *{{MRT}} *{{MOZ}} *{{NAM}} *{{NER}} *{{NGA}} *{{COD}} *{{RWA}} *{{ESH}} *{{STP}} {{Col-4}} *{{SYC}} *{{SEN}} *{{SLE}} *{{SOM}} *{{SWZ}} *{{SDN}} *{{SSD}} *{{ZAF}} *{{TZA}} *{{TGO}} *{{TUN}} *{{UGA}} *{{ZMB}} {{Col-end}} === Membros suspendidos=== *{{CAF}}&nbsp;– suspendido por mor do [[Conflito na República Centroafricana (2012–presente)|Conflito na República Centroafricana]]<ref name="Dixon (2013)">{{cita publicación periódica|apelidos=Dixon|nome=Robyn|título=African Union suspends Central African Republic after coup|revista=Los Angeles Times|data=25 de marzo de 2013|url=http://www.latimes.com/news/nationworld/world/la-fg-central-african-republic-20130326,0,4175896.story|dataacceso=7 de marzo de 2016}}</ref>. === Países observadores === *{{HTI}} – No cumio 18 da Unión Africana en [[Adís Abeba]] o [[2 de febreiro]] de [[2012]], [[Haití]] obtivo a condición de membro observador e, posteriormente, presentou unha solicitude formal para se converter nun membro asociado<ref>{{cita web|título=Haiti – Diplomacy: Haiti becomes a member of the African Union – HaitiLibre.com, Haiti News, The haitian people's voice|url=http://www.haitilibre.com/en/news-4863-haiti-diplomacy-haiti-becomes-a-member-of-the-african-union.html|editor=Haitilibre.com|dataacceso=7 de marzo de 2016}}</ref>. *{{KAZ}} – O [[14 de novembro]] de [[2013]], [[Kazakhstán]] obtivo a condición de membro observador despois de que os tratados pertinentes foran ratificados en maio de 2013. O ministro de asuntos exteriores [[Erlan Idrisov]] converteuse no representante permanente da República de Kazakhstán na Unión Africana<ref>{{cita web|título=Kazakhstan was granted an observer status in the African Union|url=http://www.mfa.gov.kz/en/#!/news/article/12319|editor=Ministerio de Asuntos Exteriores da República de Kazakhstán|dataacceso=7 de marzo de 2016|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20130831211441/http://www.mfa.gov.kz/en/#!/news/article/12319|dataarquivo=31 de agosto de 2013|urlmorta=yes}}</ref>. *{{LVA}} – País observador dende 2012<ref>{{cita web|título=Latvia becomes observer to African Union|url=http://www.mfa.gov.lv/en/news/press-releases/2012/january/11-3/|editor=Ministerio de Asuntos Exteriores da República de Letonia|dataacceso=7 de marzo de 2016|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140918030201/http://www.mfa.gov.lv/en/news/press-releases/2012/january/11-3/|dataarquivo=18 de setembro de 2014|urlmorta=yes}}</ref>. *{{LIT}} – País observador dende 2013<ref>{{cita web|título=Non-African States and Organisations accredited to the AU|url=http://au.int/en/organs/Non-African-States|editor=Comisión da Unión Africana|dataacceso=7 de marzo de 2016|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20151120000348/http://au.int/en/organs/Non-African-States|dataarquivo=20 de novembro de 2015|urlmorta=yes}}</ref>. *{{PSE}} - Membro observador despois do cumio 21 da Unión Africana<ref>{{cita web|apelidos=Fathya el-Dakhakhni|título=AU grants Palestine observer status|url=http://www.egyptindependent.com/news/au-grants-palestine-observer-status|editor=Egypt Independent|dataacceso=7 de marzo de 2016}}</ref>. *{{SRB}} – País observador. Os ministros de asuntos exteriores de Serbia [[Ivan Mrkić]] (2012 e 2014) e [[Vuk Jeremić]] (2011) participaron nos cumios en Adís Abeba<ref>{{cita web|título=Mrkić na samitu u Adis Abebi|url=http://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2014&mm=01&dd=30&nav_category=11&nav_id=806062|editor=B92|dataacceso=7 de marzo de 2016}}</ref><ref>{{cita web|título=Serbian FM urges African Union support|url=http://www.b92.net/eng/news/politics.php?yyyy=2011&mm=01&dd=27&nav_id=72376|editor=B92|dataacceso=7 de marzo de 2016}}</ref><ref>{{cita web|título=Bilateral relations|url=http://addisababa.mfa.gov.rs/us.php|editor=Embaixada de Serbia en Etiopía|dataacceso=7 de marzo de 2016|data-arquivo=17 de novembro de 2018|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20181117083549/http://addisababa.mfa.gov.rs/us.php|url-morta=yes}}</ref>. *{{TUR}} – País observador dende 2005<ref>{{cita web|título=Press Release Regarding The Participation of H.e. Mr. Bekir Bozdağ, Deputy Prime Minister of the Republic of Turkey, In The 18th Ordinary Session of the Assembly of the African Union|url=http://belgrade.emb.mfa.gov.tr/ShowAnnouncement.aspx?ID=142473|editor=Ministerio de Asuntos Exteriores de Turquía|dataacceso=7 de marzo de 2016|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140201224930/http://belgrade.emb.mfa.gov.tr/ShowAnnouncement.aspx?ID=142473|dataarquivo=01 de febreiro de 2014|urlmorta=yes}}</ref>. [[España]], que no continente [[África|africano]] mantén a soberanía sobre [[Ceuta]] e [[Melilla]], así como as [[Illas Canarias]], é un país acreditado na Unión Africana.<ref>http://au.int/en/partnerships/others</ref> == Presidentes == [[Ficheiro:Jakaya Kikwete and Muammar al-Gaddafi, 12th AU Summit, 090202-N-0506A-678.jpg|miniatura|[[Muammar al-Gaddafi]] saudando ao presidente de [[Tanzania]] [[Jakaya Kikwete]] despois de asumir a presidencia.]] {|class="wikitable" |- valign=top |+Presidentes da Unión Africana |- ! Nome ! Dende ! Até ! País |- |[[Thabo Mbeki]] |[[9 de xullo]] de [[2002]] |[[10 de xullo]] de [[2003]] |{{ZAF}} |- |[[Joaquim Chissano]] |[[10 de xullo]] de [[2003]] |[[6 de xullo]] de [[2004]] |{{MOZ}} |- |[[Olusegun Obasanjo]] |[[6 de xullo]] de [[2004]] |[[24 de xaneiro]] de [[2006]] |{{NGA}} |- |[[Denis Sassou Nguesso]] |[[24 de xaneiro]] de [[2006]] |[[24 de xaneiro]] de [[2007]] |{{COG}} |- |[[John Kufuor]] |[[30 de xaneiro]] de [[2007]] |[[31 de xaneiro]] de [[2008]] |{{GHA}} |- |[[Jakaya Kikwete]] |[[31 de xaneiro]] de [[2008]] |[[2 de febreiro]] de [[2009]] |{{TZA}} |- |[[Muammar al-Gaddafi]] |[[2 de febreiro]] de [[2009]] |[[31 de xaneiro]] de [[2010]] |[[Ficheiro:Flag of Libya (1977-2011).svg|22px]] [[Libia]] |- |[[Bingu wa Mutharika]]<ref>[http://af.reuters.com/article/topNews/idAFJOE60U05O20100131l Gaddafi fails in bid to remain African Union chair], Reuters, 31 de xaneiro de 2010 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110715180148/http://af.reuters.com/article/topNews/idAFJOE60U05O20100131l |date=15 de xullo de 2011 }}</ref><ref>[http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5g8cvj3048f4WEB6UQuim80MKqhVA Malawi president takes over as AU president] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111230205627/http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5g8cvj3048f4WEB6UQuim80MKqhVA |date=30 de decembro de 2011 }}, AFP, 31 de xaneiro de 2010</ref> |[[31 de xaneiro]] de [[2010]] |[[31 de xaneiro]] de [[2011]] |[[Ficheiro:Flag of Malawi (2010-2012).svg|22px]] [[Malawi]] |- |[[Teodoro Obiang Nguema]]<ref>[http://www.au.int/en/dp/cp/biography According to the AU] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111006153642/http://www.au.int/en/dp/cp/biography |date=06 de outubro de 2011 }}, his official style is ''Son Excellence Obiang Nguema Mbasogo, Président de la République, Chef de l'État et Président Fondateur du Parti Démocratique de Guinée Equatoriale''.</ref> |[[31 de xaneiro]] de [[2011]] |[[29 de xaneiro]] de [[2012]] |{{GNQ}} |- |[[Thomas Yayi Boni]] |[[29 de xaneiro]] de [[2012]] |[[27 de xaneiro]] de [[2013]] |{{BEN}} |- |[[Hailemariam Desalegn]] |[[27 de xaneiro]] de [[2013]] |[[30 de xaneiro]] de [[2014]] |{{ETH}} |- |[[Mohamed Ould Abdel Aziz]] |[[30 de xaneiro]] de [[2014]] |[[30 de xaneiro]] de [[2015]] |{{MRT}} |- |[[Robert Mugabe]] |[[30 de xaneiro]] de [[2015]] |[[30 de xaneiro]] de [[2016]] |{{ZWE}} |- |[[Idriss Déby]] |[[30 de xaneiro]] de [[2016]] |[[30 de xaneiro]] de [[2017]] |{{TCD}} |- |[[Alpha Condé]] |30 de xaneiro de 2017 |28 de xaneiro de 2018 |{{GIN}} |- |[[Paul Kagame]] |28 de xaneiro de 2018 |10 de febreiro de 2019 |{{RWA}} |- |[[Abdelfatah Al-Sisi]] |10 de febreiro de 2019 |10 de febreiro de 2020 |{{EGY}} |- |[[Cyril Ramaphosa]] |10 de febreiro de 2020 |6 de febreiro de 2021 |{{RSA}} |- |[[Félix Tshisekedi]] |6 de febreiro de 2021 |''Presente'' | |} == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} ===Outros artigos=== * [[Panafricanismo]] === Ligazóns externas === *[http://www.au.int/ Páxina oficial] {{en}} {{Países-UA}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (Ciencias sociais)]] [[Categoría:Unión Africana| ]] jyqhfhj2uoajl7s8cbnvlcd68fmf5nm 0 18559 7105081 7072067 2025-06-23T22:58:22Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105081 wikitext text/x-wiki [[Ficheiro:The Earth seen from Apollo 17.jpg|miniatura|Biosfera da Terra.]] A '''biosfera''' (do [[lingua grega|grego]] βίος ''bíos'' "vida" e σφαῖρα ''sphaira'' "esfera"), tamén coñecida como '''ecosfera''' (do grego οἶκος ''oîkos'' "[[ambiente]]" e σφαῖρα) é o conxunto total de [[ecosistema]]s do planeta. Tamén se pode comprender como a zona de vida na Terra, que é un sistema pechado (sempre que non se teña en conta a radiación solar e cósmica e a calor do interior da Terra), e en boa parte autorregulada.<ref name ="ColumbiaEncyc">{{Cita libro | título = The Columbia Encyclopedia | edición = 6º | editores = Columbia University Press | ano = 2004}}</ref> Unha definición biofisiolóxica máis xeralista indica que a biosfera é o sistema ecolóxico global que integra a todos os seres vivos e xunto coas súas relacións mutuas, incluíndo a súa interacción cos elementos da [[litosfera]], xeosfera, [[hidrosfera]] e [[atmosfera]]. Postúlase que a biosfera evolucionou comezando como un proceso de biopoiese (onde a vida se crea dun xeito natural a partir de material non viva, como serían os compostos orgánicos simples) ou un proceso de bioxénese (onde a vida se crea a partir de materia viva), e que aconteceu hai cando menos 3.5 mil millóns de anos.<ref name="Campbell 2006">{{Cita libro | apelidos1 = Campbell | nome1 = Neil A. | nome2 = Brad | apelidos2 = Williamson | nome3 = Robin J. | apelidos3 = Heyden | título = Biology: Exploring Life | editores = Pearson Prentice Hall | ano = 2006 | lugar = Boston, Massachusetts | páxinas = | url = http://www.phschool.com/el_marketing.html | isbn = 0-13-250882-6 | data-acceso = 23 de marzo de 2018 | data-arquivo = 02 de novembro de 2014 | url-arquivo = https://web.archive.org/web/20141102041816/http://www.phschool.com/el_marketing.html | url-morta = yes }}</ref><ref name="NYT-20131003">{{Cita web | apelidos1 = Zimmer | nome1 = Carl | título = Earth’s Oxygen: A Mystery Easy to Take for Granted | url = https://www.nytimes.com/2013/10/03/science/earths-oxygen-a-mystery-easy-to-take-for-granted.html | data = 3/10/2013 | xornal = New York Times}}</ref> Dun xeito máis xeral, as biosferas son aqueles sistemas pechados e auto-regulados que conteñen [[ecosistema]]s. Esa definición inclúe ás biosferas artificiais como son a [[Biosphere 2]] e [[BIOS-3]], e aqueloutras que potencialmente poderían existir noutros planetas ou lúas. == Orixe e uso do termo == [[Imaxe:90 mile beach.jpg|miniatura|Unha praia onde se atopan tanto un solo, da litosfera, o mar, da hidrosfera, e o aire, da atmosfera; e onde habita fauna e flora.]] O termo "biosfera" empregouno por primeira vez o xeólogo [[Eduard Suess]] en [[1875]] Definiuna como o lugar da superficie da Terra onde a vida mora.<ref>{{Cita libro | autores = Seuss, E. | ano = 1875 | título = Die Entstehung Der Alpen (The Origin of the Alps) | lugar = Vienna | editores = W. Braunmuller}}</ref> Aínda que o concepto tivo unha orixe na xeolóxica, postulouse grazas a traballos como os de [[Charles Darwin]] e [[Matthew Fontaine Maury|Matthew Maury]] nas ciencias da Terra. O uso do termo para conceptos que se foron postulando na nacente ciencia da [[Ecoloxía]] deuse nos anos [[1920]]. O xeólogo [[Vladimir I. Vernadsky]] abriu a pregunta de se a vida foi unha forza que modificou a Terra ao longo da súa historia, antes de que en [[1935]] o Sr. [[Arthur Tansley]] introducise o termo de "[[ecosistema]]". Vernadsky despois definiu a ecoloxía como a ciencia da biosfera. É, porén, un concepto interdisciplinario para integrar coa [[astronomía]], a [[xeofísica]], a [[meteoroloxía]], a [[bioxeografía]], a [[evolución]], a [[xeoloxía]], a [[xeoquímica]] ou, entre outras, a [[hidroloxía]]. Nalgúns campos como a xeoquímica a biosfera defínese estritamente como a suma total dos organismos vivos (que polo xeral se citan como a [[biomasa]] ou a [[biota]]). Neses modelos bioxeoquímicos, nos que se consideran tamén a xeosfera, hidrosfera e a atmosfera, a biosfera é unha unidade independente. Cando esas catro esferas se consideran como un sistema denomínanse '''[[Ecoesfera|Ecosfera]]'''. Este termo foi acuñado durante a década de [[1960]] e abarca os compoñentes biolóxicos e físicos do planeta.<ref>{{cita libro | apelidos1 = Möller | nome1 =Detlev|data = Decembro de 2010| título = Chemistry of the Climate System | editores = De Gruyter | páxinas = 118–119 | isbn=978-3-11-022835-9}}</ref> == A biosfera da terra == === Idade === Entre os primeiros xacementos que indican a aparición da vida na Terra están as de grafito bioxénico, que data de 3.7 mil millóns de anos e que están en rochas metastéricas da [[Groenlandia]] occidental,<ref name="NG-20131208">{{Cita publicación periódica |url =http://www.nature.com/ngeo/journal/vaop/ncurrent/full/ngeo2025.html|author= Yoko Ohtomo|author2= Takeshi Kakegawa|author3= Akizumi Ishida|author4= Toshiro Nagase|author5= Minik T. Rosing| title =Evidence for biogenic graphite in early Archaean Isua metasedimentary rocks |journal =Nature Geoscience|doi=10.1038/ngeo2025|date=8/12/2013|volume=7 |pages=25–28|bibcode= 2014NatGe...7...25O}}</ref> ou en fósiles en rochas sedimentarias de foxas con microorganismos, que datan de 3,48<ref name="AP-20131113">{{Cita novas |last=Borenstein |first=Seth |título=Oldest fossil found: Meet your microbial mom |url=http://apnews.excite.com/article/20131113/DAA1VSC01.html |date=13/11/2013 |work=AP News |data-acceso=23/03/2018 |data-arquivo=16/03/2019 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190316195741/http://apnews.excite.com/article/20131113/DAA1VSC01.html |url-morta=yes }}</ref><ref name="AST-20131108">{{Cita publicación periódica |last1=Noffke |first1=Nora|last2=Christian |first2=Daniel |last3=Wacey |first3=David |last4=Hazen |first4=Robert M. |título=Microbially Induced Sedimentary Structures Recording an Ancient Ecosystem in the ca. 3.48 Billion-Year-Old Dresser Formation, Pilbara, Western Australia |url=http://online.liebertpub.com/doi/abs/10.1089/ast.2013.1030 |date=8/11/2013 |journal=Astrobiology |doi=10.1089/ast.2013.1030 |pmid=24205812 |pmc=3870916 |volume=13 |issue=12 |pages=1103–24|bibcode=2013AsBio..13.1103N}}</ref> e 4,1 mil millóns de anos<ref name="AP-20151019">{{Cita novas |last=Borenstein |first=Seth |título=Hints of life on what was thought to be desolate early Earth |url=http://apnews.excite.com/article/20151019/us-sci--earliest_life-a400435d0d.html |date=19/10/2015 |work=Excite |location=Yonkers, NY |publisher=Mindspark Interactive Network |agency=Associated Press |data-acceso=23/03/2018 |data-arquivo=18/08/2016 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160818063111/https://apnews.excite.com/article/20151019/us-sci--earliest_life-a400435d0d.html |url-morta=yes }}</ref><ref name="PNAS-20151014-pdf">{{Cita publicación periódica |last1=Bell |first1=Elizabeth A. |last2=Boehnike |first2=Patrick |last3=Harrison |first3=T. Mark |last4=Mao |first4=Wendy L. |display-authors=3 |date=19/10/2015 |título=Potentially biogenic carbon preserved in a 4.1 billion-year-old zircon |url=http://www.pnas.org/content/early/2015/10/14/1517557112.full.pdf |format=PDF |journal=Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. |location=Washington, D.C. |publisher=National Academy of Sciences |doi=10.1073/pnas.1517557112 |issn=1091-6490 |pmid=26483481 |pmc=4664351 |volume=112 |issue=47 |pages=14518–21 |bibcode=2015PNAS..11214518B |apelidos= |data-acceso=23/03/2018 |url-morta=yes |título=Copia arquivada |dataarquivo=06/11/2015 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20151106021508/http://www.pnas.org/content/early/2015/10/14/1517557112.full.pdf }} Early edition, published online before print.</ref> e que están na [[Australia Occidental]]. En [[2018]] o resto máis antigo é o de [[microfósil]]es que se atopou foi un nas precipitacións das [[fonte hidrotermal|fontes hidrotermais]] mariñas de Nuvvuagittuq Belt en [[Quebec|Quebec, Canadá]], e que son de máis de 4,28 mil millóns de anos, e pouco posteriores á formación da terra.<ref name="NAT-20170301">{{Cita publicación periódica |via= eprints.whiterose.ac.uk |author= Dodd, Matthew S. |author2= Papineau, Dominic |author3= Grenne, Tor |author4= Slack, John F. |author5= Rittner, Martin |author6= Pirajno, Franco |author7= O'Neil, Jonathan |author8= Little, Crispin T. S. |título= Evidence for early life in Earth's oldest hydrothermal vent precipitates |url= https://www.nature.com/articles/nature21377 |journal= Nature |volume= 343 |issue= 7643 |pages= 60 |date= 2/03/2017 |doi= 10.1038/nature21377 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20171202012908/http://www.nature.com/articles/nature21377 |archivedate= 02/12/2017 |bibcode= 2017Natur.543...60D |data-acceso= 23/03/2018 |url-morta= unfit }}</ref><ref name="NYT-20170301">{{Cita novas |last=Zimmer |first=Carl |título=Scientists Say Canadian Bacteria Fossils May Be Earth’s Oldest |url=https://www.nytimes.com/2017/03/01/science/earths-oldest-bacteria-fossils.html |date=1 March 2017 |work=New York Times}}</ref><ref name="BBC-20170301">{{Cita web |last=Ghosh |first=Pallab |título=Earliest evidence of life on Earth 'found |url=http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-39117523 |work=BBC News |date=1/03/2017 }}</ref><ref name="4.3b oldest">{{Cita novas |last1=Dunham |first1=Will |título=Canadian bacteria-like fossils called oldest evidence of life |url=http://ca.reuters.com/article/topNews/idCAKBN16858B?sp=true |date=1/03/2017 |publisher=Reuters |data-acceso=23/03/2018 |data-arquivo=02/03/2017 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20170302114728/http://ca.reuters.com/article/topNews/idCAKBN16858B?sp=true |url-morta=yes }}</ref> É rexistro máis antigo da vida na Terra, o que suxire que "é case instantáneo emerxencia da vida "despois da formación do océano hai 4,4 mil millóns de anos, e non moito tempo despois da formación da Terra fai 4.54 millóns de anos.<ref name="NAT-20170301"/><ref name="BBC-20170301"/><ref name="4.3b oldest"/><ref name="NYT-201703012">{{Cita novas |last=Zimmer |first=Carl |título=Scientists Say Canadian Bacteria Fossils May Be Earth’s Oldest |url=https://www.nytimes.com/2017/03/01/science/earths-oldest-bacteria-fossils.html |date=1/03/2017 |work=[[New York Times]] }}</ref> Segundo o biólogo Stephen Blair Hedges, "''se a vida xurdiu relativamente rápido na Terra ... entón podería ser común no universo''".<ref name="AP-20151019" /> === Distribución espacial e cambios estacionais === En calquera parte do planeta, a diferentes latitudes, desde os casquetes polares ata o ecuador, atópase algunha forma de vida. Os avances da microbioloxía foron revelando como hai microorganismos vivindo en profundidades importantes e que nalgunhas rexións, chamadas "zonas inhabitables", a súa biomasa supera á de macroorganismos (animais e plantas). A vida dáse en cada recuncho da biosfera do planeta: no [[solo]], nas [[augas termais]], como [[endolito]]s en rochas nas profundidades da terra, nos fondos oceánicos e a 64&nbsp;km de altura na atmosfera.<ref name="SD-19980625-UG">{{Cita web |author=University of Georgia |título=First-Ever Scientific Estimate Of Total Bacteria On Earth Shows Far Greater Numbers Than Ever Known Before |url=https://www.sciencedaily.com/releases/1998/08/980825080732.htm |date=25/08/1998 |work=Science Daily}}</ref><ref name="ABM-20150112">{{Cita web |last=Hadhazy |first=Adam |título=Life Might Thrive a Dozen Miles Beneath Earth's Surface |url=http://www.astrobio.net/extreme-life/life-might-thrive-dozen-miles-beneath-earths-surface/ |date=12/01/2015 |work=Astrobiology Magazine |data-acceso=23/03/2018 |data-arquivo=16/08/2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180816125915/https://www.astrobio.net/extreme-life/life-might-thrive-dozen-miles-beneath-earths-surface/ |url-morta=yes }}</ref><ref name="BBC-20151124">{{Cita web |last=Fox-Skelly |first=Jasmin |título=The Strange Beasts That Live In Solid Rock Deep Underground |url=http://www.bbc.com/earth/story/20151124-meet-the-strange-creatures-that-live-in-solid-rock-deep-underground |date=24/11/2015 |work=BBC online}}</ref> En canto ás latitudes, hai aves que voan a alturas de ata 1,800 m e peixes a 8,372 m en fosas submariñas de [[Porto Rico]].<ref name="Campbell 2006" /> Algunhas especies están adaptadas a esas alturas ou profundidades extremas, como son as cabras montesas adaptadas a altitudes de 3.050 m, o [[voitre]] Rüpell que chega a voar a alturas de 11.300 metros ou gansos a 8.300 m. Nos fondos oceánicos hai vida nas fontes termais e outras rochas dos substratos oceánicos en profundidades de ata 19&nbsp;km. Na superficie da atmosfera chega a haber vida ata nos 64&nbsp;km de altura. Algúns microorganismos están adaptados ás condicións extremas de baixas presións atmosféricas que esas alturas significan. Os microorganismos mariños barófilos chegáronse a atopar na [[foxa das Marianas]]<ref>{{Cita publicación periódica |last1=Takamia |display-authors=etal |year=1997 |título=Microbial flora in the deepest sea mud of the Mariana Trench |journal=FEMS Microbiology Letters |volume=152 |issue=2|pages=279–285 |doi=10.1111/j.1574-6968.1997.tb10440.x}}</ref> e no [[abismo de Challenger]], que son os puntos de maior profundidade dos océanos e que están a máis de 11&nbsp;km.<ref>[http://news.nationalgeographic.com/news/2005/02/0203_050203_deepest.html National Geographic, 2005]</ref><ref name="LS-20130317">{{Cita web |last=Choi |first=Charles Q. |título=Microbes Thrive in Deepest Spot on Earth |url=http://www.livescience.com/27954-microbes-mariana-trench.html |date=17/03/2013 |publisher=LiveScience}}</ref><ref name="NG-20130317">{{Cita publicación periódica |last1=Glud |first1=Ronnie |last2=Wenzhöfer |first2=Frank |last3=Middelboe |first3=Mathias |last4=Oguri |first4=Kazumasa |last5=Turnewitsch |first5=Robert |last6=Canfield |first6=Donald E. |last7=Kitazato |first7=Hiroshi |título=High rates of microbial carbon turnover in sediments in the deepest oceanic trench on Earth |url=http://www.nature.com/ngeo/journal/vaop/ncurrent/full/ngeo1773.html |doi=10.1038/ngeo1773 |date=17/03/2013 |journal=Nature Geoscience |volume=6 |issue=4 |pages=284–288 |bibcode=2013NatGe...6..284G }}</ref> Incluso algúns microorganismos prosperan dentro das rochas ata 580 m por debaixo do fondo do mar en puntos de profundidades de máis de 2,500 m na costa do noroeste dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]]<ref name="LS-20130317" /><ref name="LS-20130314">{{Cita web |last=Oskin |first=Becky |título=Intraterrestrials: Life Thrives in Ocean Floor |url=http://www.livescience.com/27899-ocean-subsurface-ecosystem-found.html |date=14/03/2013 |publisher=LiveScience}}</ref> e do [[Xapón]].<ref name="BBC-20141215-RM">{{Cita novas |last=Morelle |first=Rebecca |título=Microbes discovered by deepest marine drill analysed |url=http://www.bbc.com/news/science-environment-30489814 |date=15/12/2014 |work=BBC News}}</ref> A partir dalgunhas mostras extraídas a 5 mil m de profundidade de rochas a 65-75&nbsp;°C da codia terrestre, en [[Suecia]], déronse cultivado microorganismos termofílicos.<ref name="Szewzyketal1994">{{Cita publicación periódica |last1=Szewzyk |first1=U |last2=Szewzyk |first2=R |last3=Stenstrom |first3=TR. |year=1994 |título=Thermophilic, anaerobic bacteria isolated from a deep borehole in granite in Sweden |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the USA |volume=91 |issue=5|pages=1810–1813 |doi=10.1073/pnas.91.5.1810 |pmid=11607462 |pmc=43253|bibcode=1994PNAS...91.1810S }}</ref> Do mesmo xeito, atopáronse microorganismos a 800 m de profundidade do [[Inlandsis da Antártida|casquete polar]] da [[Antártida]].<ref name="NAT-20140820">{{Cita publicación periódica |last=Fox |first=Douglas |título=Lakes under the ice: Antarctica's secret garden |url=http://www.nature.com/news/lakes-under-the-ice-antarctica-s-secret-garden-1.15729 |date=20/08/2014 |journal=Nature |volume=512 |issue=7514 |pages=244–246 |doi=10.1038/512244a |bibcode=2014Natur.512..244F |pmid=25143097}}</ref><ref name="FRB-20140820">{{Cita web |last=Mack |first=Eric |título=Life Confirmed Under Antarctic Ice; Is Space Next? |url=https://www.forbes.com/sites/ericmack/2014/08/20/life-confirmed-under-antarctic-ice-is-space-next/ |date=20/08/2014 |work=Forbes }}</ref> É por iso que se ten dito dos microorganismos que están en calquera lugar: que son extremadamente adaptables ás condicións, e que sobreviven en calquera lugar.<ref name="LS-20130317" /> A biosfera da Terra pódese agrupar en múltiples [[bioma]]s, habitados por diferentes conxuntos de [[flora]] e [[fauna]] bastante similar. Os biomas están separados fundamentalmente pola latitude. Os biomas terrestres situados dentro dos círculos Ártico e Antártico son relativamente áridos para a vida animal e vexetal, macroorganismos en particular. Namentres que a maior parte dos biomas máis poboados están preto do ecuador. Existen variacións nas densidade e extensións dos biomas de carácter estacional. {{Imaxe múltiple | posición_táboa = center | ancho = 200 | pé = Na terra a vexetación aparece nunha escala que vai de cor marrón (baixa densidade de biomasa vexetal) a verde escuro (alta densidade). Nos océanos o presenza de fitoplancto indícase nunha escala que vai do lila (baixo) a amarelo (alta biomasa). Estas representacións creáronse empregando os datos de satélites como [[SeaWiFS]] e outras ferramentas como o radíometro de cor infravermella visible e do espectroradiómetro de resolución moderada da NASA/NOAA. | foto1 = Globe Spin.gif | foto2 = NorthAmericaCycle Small.gif | foto3 = LaNina Mollweide.gif | foto4 = Mollweide Cycle.gif }} == Biosferas artificiais == Hai sistemas ecolóxicos pechados, ou biosferas experimentais, que se crearon para estudar os ecosistemas e para avaliar a vida fóra do planeta. Esas biosferas pechadas creáronse en [[Satélite artificial|satélites espaciais]] e laboratorios terrestres; como o da Biosphere 2 de Arizona, BIOS-1, BIOS-2 e BIOS-3 creado polo instituto biofísico da [[Unión Soviética]] en Krasnoyarsk, [[Siberia]], a [[Biosfera J]] no Xapón<ref>{{Cita publicación periódica | last1 = Nakano | year = 1998 | title = Dynamic Simulation of Pressure Control System for the Closed Ecology Experiment Facility | url = http://ci.nii.ac.jp/naid/110002396764/| journal = Transactions of the Japan Society of Mechanical Engineers | volume = 64 | issue = 617| pages = 107–114 | doi=10.1299/kikaib.64.107|display-authors=etal}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.ies.or.jp/index_e.html |título=Institute for Environmental Sciences |publisher=Ies.or.jp }}</ref> ou o proxecto micro-ecolóxico MELiSSA na [[Universidade Autónoma de Barcelona|Universitat Autónoma de Barcelona]]. == Biosferas extraterrestres == Non se coñece a presenza de biosferas máis aló da terrestre, inda que a súa presenza é unha hipótese que se avalía como unha posibilidade. A [[hipótese da Terra rara]] suxire que estas serían casos eventuais e nos que os organismos presentes serían [[microorganismo|microbiais]].<ref>{{Cita libro|last1=Ward|first1=Peter D.|last2=Brownlee|first2=Donald|título=Rare earth: why complex life is uncommon in the universe|date=2004|publisher=Copernicus|location=New York|isbn=978-0-387-95289-5|edition=2nd rev.}}</ref> Por outra banda, a [[hipótese das Terras análogas]] suxire que serían casos habituais as biosferas como a terrestre, cando menos na [[Vía Láctea]], xa que hai un número alto de plantas de grandes tamaños que se descubriron.<ref>{{Cita novas|last1=Choi|first1=Charles Q.|título=New Estimate for Alien Earths: 2 Billion in Our Galaxy Alone|url=https://www.space.com/11188-alien-earths-planets-sun-stars.html|work=Space.com|date=21/03/2011}}</ref> Tres dos planetas que se descubriron coa [[TRAPPIST-1]] poderían ser candidatos a ter biosferas.<ref>{{Cita novas|last1=Rees|first1=Sir Martin|título=These new worlds are just the start. There are many more life-supporting planets out there waiting to be discovered|url=http://www.telegraph.co.uk/science/2017/02/22/many-life-supporting-planets-soon-will-see-clearly/|work=The Telegraph|date=22/02/2017}}</ref> Con todo, os coñecementos limitados que hai da [[abioxénese]] non se pode estimar que porcentaxe deses planetas podería desenvolver biosferas. Ademais é posible que as biosferas poidan aparecer máis adiante no futuro, por exemplo no caso hipotético de que se [[Terraformación de Marte|colonice Marte]] e se lle dean condicións para facela habitable.<ref>{{Cita libro|last1=Clarke|first1=Robert Zubrin ; With Richard Wagner ; Foreword by Arthur C|título=The Case for Mars: The Plan to Settle the Red Planet and Why We Must|date=2011|publisher=Simon & Schuster|isbn=978-1451608113|edition=Rev., Updated}}</ref> O proceso de crear un sistema que reproduza as funcións da Terra chámase [[terraformación]].<ref name="Fogg1998">{{Cita publicación periódica|last1=Fogg|first1=M.J.|título=Terraforming Mars: A review of current research|journal=Advances in Space Research|volume=22|issue=3|year=1998|pages=415–420|issn=0273-1177|doi=10.1016/S0273-1177(98)00166-5|bibcode=1998AdSpR..22..415F}}</ref> ==Notas== {{Listaref|30em}} ==Véxase tamén== {{Commonscat}} === Outros artigos === * [[Bioma]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Ecoloxía]] [[Categoría:Xeografía]] fhm72ugtmziyg5osmy3yyh3mtkpse8t 0 19899 7104527 7029783 2025-06-23T14:48:02Z Dedrif 154874 7104527 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|A esmorga (homónimos)}} {{Título en cursiva}} {{Libro | nome = A esmorga | título orixinal = | tradutor = | imaxe = Ruta da Esmorga 1-22.jpg‎ | descrición da imaxe = Ourense. Ruta da esmorga. Avenida Zamora. | autor = [[Eduardo Blanco Amor]] | ilustrador = [[Isaac Díaz Pardo]] | artista cuberta = [[Luís Seoane]].<ref>[[Francisco Mantecón]] e [[Manuel Janeiro]] na edición de 1986; Manuel Janeiro na edición de 2012...</ref> | país = [[Arxentina]] | lingua = [[Lingua galega|galego]] | colección = <small>Colección Mestre Mateo<br/>Biblioteca Blanco Amor<br/>[[Biblioteca Básica da Cultura Galega]]</small> | tema = | xénero = [[novela]] | editorial = [[Editorial Citania]] ([[Buenos Aires]])<br/>[[Editorial Galaxia]] (Galicia) | data publicación = 1959 en Buenos Aires <ref name=orixinal>[http://pictures2.todocoleccion.net/tc/2014/07/07/11/44131233.jpg Imaxe da cuberta] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141129033148/http://pictures2.todocoleccion.net/tc/2014/07/07/11/44131233.jpg |date=29/11/2014 }} e [http://pictures2.todocoleccion.net/tc/2014/07/07/11/44131233_20831514.jpg da portada] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141129033145/http://pictures2.todocoleccion.net/tc/2014/07/07/11/44131233_20831514.jpg |date=29/11/2014 }} orixinais.</ref><br/>1970 en Galicia | formato = rústica con lapelas | páxinas = 120 (1ª ed.) <ref>[http://www.editorialgalaxia.es/catalogo/libro.php?id_libro=0011020004 Ficha da edición de 2014] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100930184110/http://editorialgalaxia.es/catalogo/libro.php?id_libro=0011020004 |date=30/09/2010 }} na web de Galaxia. 152 páxinas na edición de 1986.</ref> | id = (varias reedicións) | precedido por = | seguido por = ''[[Os biosbardos]]'' (1962) }} '''''A esmorga''''' é unha [[novela]] tremendista<ref>Carta de [[Ramón Piñeiro]] a [[Francisco Fernández del Riego|Fernández del Riego]] o [[13 de marzo]] de [[1956]] ({{Versaleta|[[Xosé Manuel Dasilva|Dasilva, X. M.]]}}, [http://www.editorialgalaxia.es/imxd/libros/doc/1263989389184_Xose_M_Dasilva.pdf "As vicisitudes editoriais d'''A esmorga''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923233912/http://www.editorialgalaxia.es/imxd/libros/doc/1263989389184_Xose_M_Dasilva.pdf |date=23/09/2015 }} en [[Grial (revista)|''Grial'']] [http://www.editorialgalaxia.com/catalogo/libro.php?id_libro=0010350184&orde=numero n.º 184] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141129013959/http://www.editorialgalaxia.com/catalogo/libro.php?id_libro=0010350184&orde=numero |date=29/11/2014 }}).</ref> escrita por [[Eduardo Blanco Amor]], publicada en [[Buenos Aires]] en [[1959]] e en [[Galicia]] en [[1970]]. Foi unha das primeiras novelas galegas de [[posguerra]], e marcou un fito na historia da [[literatura galega]]. A súa repercusión nas xeracións posteriores levouna a ocupar un lugar destacado do [[canon literario]]. O libro foi adaptado ao [[cinema]] e mailo teatro e traducido a varias [[lingua]]s. En [[2020]] [[Editorial Galaxia|Galaxia]] publicou unha edición ilustrada por Diego Estebo conmemorando os 50 anos da publicación en [[Galicia]].<ref>{{Cita web|título=A esmorga (Ilustrada)|url=http://editorialgalaxia.gal/produto/a-esmorga-ilustrada/|páxina-web=Editorial Galaxia|data-acceso=7/8/2020}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Dasilva|nome=Xosé Manuel|data=Outubro, novembro, decembro 2020|título="A esmora" ilustrada|PMC=|revista=[[Revista Grial]]|doi=|ISSN=0017-4181|PMID=|volume=LVIII|páxinas=109, 110|número=228}}</ref> [[Ficheiro:Dirección General de Cultura Popular y Espectáculos, censura, A esmorga.jpg|miniatura|Expediente de [[censura]], 1969.]] == Trama == A novela narra a esmorga de tres personaxes, Cibrán o Castizo, Xanciño o Bocas, e Aladio Milhomes, que botan de bebedela un día enteiro e mais a súa noite, e que rematará co falecemento de dous deles e o axuizamento do terceiro. De feito, é este terceiro, Cibrán, quen lle conta toda a historia ao [[xuíz]], e grazas ao cal coñecemos o sucedido (a súa versión do sucedido). A novela está dividida en cinco capítulos precedidos dun pequeno texto de introdución. A introdución está escrita polo autor do texto principal, que retoma a súa voz tamén nos dous últimos, mentres que a maior parte dos capítulos están postos directamente na voz de Cibrán. A trama desenvólvese na cidade de Auria, representación de [[Ourense]], con diversas referencias a espazos ourensáns reais. As 24 horas da esmorga transcorren en [[inverno]], durante unha xornada de [[choiva]], [[frío]] e [[xeada]]. === Personaxes principais === * Cibrán ''o Castizo'' (Cipriano Canedo). Traballador das obras da [[estrada nacional]]. Na vintena. Orfo de pai, non se leva coa nai, e ten unha parella ocasional (A Raxada) con quen ten un fillo de catro anos (Lisardiño). * Xan ''o Bocas'' (Juan Fariña). De profesión descoñecida. Na vintena. * Aladio ''o Milhomes'' (Eladio Vilarchao). Xastre. Na vintena. === O tempo === A aventura narrada n'''A esmorga'' ocorreu 90 anos antes da súa [[narración]], e foi recollida a través dun proceso de investigación de fontes e de documentos. {{cita|...púxenme agora a escribir esta [[crónica]], e coasi corenta anos de tere recollida tan lene documentación e a noventa dos sucesos mesmos.<ref>{{Versaleta|Blanco Amor}}, ''A esmorga'', Galaxia, ed. 1996, páx 9.</ref>}} N'''A esmorga'' hai tres tempos diferentes: ::* O tempo da [[historia]]: A sucesión de acontecementos que lles suceden ós esmorgantes, e que comprende unhas vinte e catro horas, dende antes do amencer dun luns ata o amencer do día seguinte. ::* O tempo en que se relata: Os diferentes momentos en que Cibrán enuncia o seu [[relato]]. ::* O tempo da escrita: Momento previo ó da comunicación literaria (ou tempo da lectura) en que o autor implícito transmite o conxunto da obra. [[Ficheiro:Ourense, Roteiro A Esmorga 2.JPG|miniatura|Fonte das Burgas.]] Non hai demasiadas referencias ó transcurso específico do [[tempo]], mais o movemento da [[Acción narrativa|acción]] (a sucesión de lugares e o camiño en que se desenvolve ''A esmorga'') dá unha perspectiva temporal que está moi próxima á do tempo de [[ficción]]. O tempo real é o do diálogo entre Cibrán e o xuíz. Transcorre en diversos momentos, dentro dunhas 48 horas. Permiten observar isto as alusións temporais dos comezos dos capítulos primeiro, segundo e terceiro, o final do cuarto, e algunha que outra alusión referente á [[comida]]. O tempo real en relación cos capítulos desenvólvese do seguinte xeito: capítulo 1: hora de comer; capítulo 2: tarde; capítulo 3: mañá-xantar; capítulo 4: tarde e capítulo 5: tarde. Ó final do 5.º capítulo hai unha referencia importante {{cita|. que vai pra dous días que non paso bocado...<ref>{{Versaleta|Blanco Amor}}, ''A esmorga'', Galaxia, ed. 1996, páx 141.</ref>}} === O lugar=== Podemos definir A Esmorga como unha ''novela itinerante'', ambientada nun espazo urbano. Esta é a sucesión de lugares polos que vai pasando a acción na cidade de Auria, transposición literaria do [[Ourense]] natal do autor: * O [[personaxe]] do narrador sae da casa da Raxada, máis aló de Mariñamansa, para estar ás sete no seu traballo na obra. Atopa o Bocas e o Milhomes antes de chegar ó mesón da Cristalina. * A taberna da tía Esquilacha (pasa unha hora): {{cita|...Cando espertaron, a eso dunha hora dempóis, seguía chovendo arreo e o día empardecera aínda máis, como si fora a vir a noite<ref>{{Versaleta|Blanco Amor}}, ''A esmorga'', Galaxia, ed. 1996, páx 35.</ref>}} * A Ponte da urbe (unha hora). * Casa dos Andrada. O cano grande da Burga (hora de comer). * Pasan o [[río Barbaña|Barbaña]], atallan polo Salto do Can e chegan ao pazo dos señores do castelo (tarde). * Na tardiña, os protagonistas camiñan pola estrada nova nos arrabaldes do Posío {{cita|Apañamos a roupa como poidemos, e aínda non tiñamos metidos os pantalóns, cando aparescéu na porta un cabaleiro de polainas cun vergallo na mau. Recuamos e sortimos pola fiestra baixa que daba ó camiño. Eisí, meio ispidos como estabamos, botamos a alandillar pola encosta do monte e non paramos até o souto dos castiñeiros onde rematamos de vestirnos, baixando logo coasi de rebollós até darmos na carreteira nova. Alí tomamos folgos, descansando un bo anaco. Logo pegando un arrodeo, fomos parar aos arrabaldos do Posío, cerca da ponte da Burga<ref>{{Versaleta|Blanco Amor}}, ''A esmorga'', Galaxia, ed. 1996, páx 71.</ref>}}. Pasan pola Porta da Aira<ref name="Galaxia 1996">{{Versaleta|Blanco Amor}}, ''A esmorga'', Galaxia, ed. 1996, páx 74.</ref>, pola fonte de San Cosme<ref name="Galaxia 1996"/> e no barrio da Ferrería<ref>{{Versaleta|Blanco Amor}}, ''A esmorga'', Galaxia, ed. 1996, páx 75.</ref> deciden ir ver as [[prostitución|prostitutas]]<ref>{{Versaleta|Blanco Amor}}, ''A esmorga'', Galaxia, ed. 1996, páx 76.</ref> (é noite). * Casa da Monfortina. A presenza do faroleiro mostra que a noite vai avanzada. {{cita|E nestas comezaron a ferrarnos botellazos dende o piso de enriba e vimos que chegaba, con grande troupeleo das zamancas nas losas da rúa, o faroleiro vello, acenando pra nós coa estopa do lume enriba do chuzo'' <ref>{{Versaleta|Blanco Amor}}, ''A esmorga'', Galaxia, ed. 1996, páx 80.</ref>}} * Casa de Nonó<ref>{{Versaleta|Blanco Amor}}, ''A esmorga'', Galaxia, ed. 1996, páx 81.</ref>. Saen á praza da Santísima Trindade,<ref name="ReferenceA">{{Versaleta|Blanco Amor}}, ''A esmorga'', Galaxia, ed. 1996, páx 91.</ref> pasan pola praza do Corrixidor<ref name="ReferenceA">{{Versaleta|Blanco Amor}}, ''A esmorga'', Galaxia, ed. 1996, páx 91.</ref>. É media noite {{cita|Cando paramos de correr, aló pola praza do Corrixidor, ouvíronse no reló da catedral as badaladas de meia noite<ref name="ReferenceA">{{Versaleta|Blanco Amor}}, ''A esmorga'', Galaxia, ed. 1996, páx 91.</ref>}} [[Ficheiro:Ourense, Igrexa de Santa Eufemia.JPG|miniatura|Igrexa de Santa Eufemia.]] * Pasa unha hora. Rúa dos Fornos<ref name="ReferenceB">{{Versaleta|Blanco Amor}}, ''A esmorga'', Galaxia, ed. 1996, páx 93.</ref>. Churrería da parroquia.<ref name="ReferenceB"/> Rúa Tecelán<ref name="ReferenceB"/>. Rúa do Instituto<ref name="ReferenceC">{{Versaleta|Blanco Amor}}, ''A esmorga'', Galaxia, ed. 1996, páx 95.</ref>. [[Igrexa de Santa Eufemia]]<ref name="ReferenceC"/>. Fonte do Rei <ref>{{Versaleta|Blanco Amor}}, ''A esmorga'', Galaxia, ed. 1996, páx 98.</ref>. Mesón do Roxo<ref>{{Versaleta|Blanco Amor}}, ''A esmorga'', Galaxia, ed. 1996, páx 101.</ref>. Praza Maior {{cita|Conque ao chegar perto da Praza Maor, oíronse as tres da mañá, no reló da Catedral<ref>{{Versaleta|Blanco Amor}}, ''A esmorga'', Galaxia, ed. 1996, páx 103.</ref>}} * Alameda. Canellón da [[As Burgas|Burga]] [105]. Casa dos Andrade [107]. [[Ficheiro:Ruta da Esmorga 04-02 Fonte do Rei (r).JPG|miniatura|esquerda|Fonte do Rei.]] * Camiñan cara a [[Estación de Ourense - Empalme|estación]] <ref>{{Versaleta|Blanco Amor}}, ''A esmorga'', Galaxia, ed. 1996, páx 121.</ref> deténdose na [[Ponte Maior de Ourense|Ponte Maior]] (antes das cinco, hora na cal saía o tren). [[Ficheiro:Puente romano.jpg|miniatura|Ponte Maior.]] * Volven sobre os seus pasos ao seren avisados de que a [[Garda Civil]] rolda na estación. Taberna do Sancristán. Leira do Abade das Vellas.<ref>{{Versaleta|Blanco Amor}}, ''A esmorga'', Galaxia, ed. 1996, páx 130.</ref> Campo das Bestas. Casa de Socorrito a Tola. Amence (pasaron vinte e catro horas). === O narrador === {{Rcita|right|''... O galego que eu tiña entón non me servía pra escribir a novela que eu quería, era moi limitado demáis. E eso levóu tempo, claro. Ás veces voltaba sobor das páxinas que levaba escritas e lía en voz alta pra ver a súa musicalidade, o ritmo do idioma que medraba, e non me gostaba, e veña a voltar atrás unha vez e outra. Hai partes de cinco ou seis redaccións até que atopaba o que buscaba...''<ref>{{Cita libro | autor = {{Versaleta|Freixanes, Víctor F.}} | título = Unha ducia de galegos | páxina = 92 | ano = 1976 | publicación = Vigo: Galaxia | id = ISBN 84-7154-248-X }}</ref>}} [[Ficheiro:Insua dos Poetas - texto Eduardo Blanco Amor.jpg|dereita|miniatura|Extracto da novela na [[Insua dos Poetas]].]] Na obra non hai identificación entre [[autor]] e [[narrador]]. O autor só ten presenza nese primeiro texto introdutorio de documentación e nunha declaración asinada; o resto do [[relato]] preséntase dende a perspectiva dun [[narrador protagonista]] que narra en primeira persoa e que non accede á mente dos outros personaxes agás naquilo que estes deixan entrever polas súas miradas, faccións ou feitos. Os coñecementos da [[acción narrativa]] que o narrador ten proceden así pois dunha perspectiva de "visión con", pois é estando á beira dos outros personaxes como el vai coñecendo os feitos. Pero esta visión, que é a única que se manifesta, está no seu fondo complementada por unha "visión dende fóra", pois o narrador é coñecedor tamén do que lle contan ó autor, dos papeis do xuízo e do que se lles oe ás xentes de Auria entre corenta e noventa anos despois de teren ocorrido os feitos. A participación nos feitos do personaxe-narrador é a dunha testemuña presencial que se ve implicada nos feitos por un destino fatal. Cibrán o castizo é menos protagonista e máis inocente ca ''[[O estranxeiro]]'' de [[Albert Camus]]. O estranxeiro é un xoguete da forza fatal exercida polo Sol, mais Cibrán éo aínda máis do poder da chuvia que tira por terra o seu propósito de rexeneración. A [[chuvia]] íllao, déixao a mercé do pensamento, acaba aniquilándoo e ó mesmo tempo sérvelle de frouxo motivo de xustificación: A choiva tivo moito da culpa (p.51). Será o día chuviñoso o que o determine a ir cos seus amigos esmorgantes. Os bos propósitos que na fin de semana conviñera coa súa amante quedaron diluídos e foron arrastrados pola chuvia. O traballo como meta de redención resultará imposible de atinxir e será nese ambiente de animadversión meteorolóxica onde comezará o ''[[viacrucis]]'' dos tres esmorgantes e que acabará no campo das bestas, especie de [[Gólgota]] esperpéntico a onde vai parar o [[lixo]] da cidade. === Presaxios e final === [[Ficheiro:Roteiro A Esmorga, Ourense.jpg|miniatura|Rúa de Hernán Cortes.]] Hai dous elementos que permiten entrever dende o comezo o tráxico final. Son a [[noite]] e o [[lume]]. O personaxe principal vive nunha noite "como se fosen moitas noites xuntas". ''Incluso o día se puxo máis pardo e chuviñoso como se fose vi-la noite'' (páx. 35). O mesmo agoiro observaremos no nervioso e impotente dirixir as miradas cara ao [[pazo]] incendiado (preséntasenos o lume como elemento purificador e de condenación) ou no [[viño]] a renxer polo lume cando están a piques de os botar da casa, que outrora fora vista como un paraíso, de Nonó. [[Ficheiro:Ruta da Esmorga 04-01b.JPG|miniatura|esquerda|Fonte do Rei.]] Despois de saír da casa de Nonó aínda pasarán pola fonte do Rei, onde deciden volver á casa dos Andrada. De aí van ó campo das bestas, e só volverá Cibrán o Castizo para servir de narrador da aventura, pero unha vez cumprida a súa misión non se librará do tráxico final dos seus compañeiros, final ó que está predestinado dende un principio e que o autor se encarga de presentar como ambiguo. Hai dous posibles finais. Un primeiro, o [[suicidio]], viría apoiado pola teima de matarse que ten o protagonista (p. 122, 124). No caso de que se suicidase morrería como un [[Xudas Iscariote|Xudas]] esperpéntico, traidor á súa redención como home, como ser humano, morrería denigrado como un [[porco]] (esta afirmación procede de que "castizo" (páx. 19) é unha voz que se pon en relación cos porcos: ...eu son Cipriano Canedo e me chaman Cibrán ou o Castizo, como vostede goste, pois o meu pai tiña un castizo pra servire porcas, con licenza...). O segundo posible final é que morra golpeado polos gardas civís. Isto entroncaría coa denuncia social perseguida polo autor que estaría acentuada con trazos tremendistas. Con este ambiguo final e coa adopción da técnica do diálogo telefónico o autor consegue facer participar ao lector na obra, ó ter que maxinar o interrogatorio e decidir o remate que máis convenza de acordo coa nosa postura ante esas determinadas condicións sociais. Asemade, a intemporalidade do relato, faino universal e válido para calquera época, polo que a denuncia social da obra adquire vixencia e actualidade. == Homosexualidade == É a primeira novela galega en que se aborda claramente a temática [[homosexual]]. Un dos personaxes, o Aladio ''o Milhomes'', é caracterizado polo Cibrán ''o Castizo'' en varias ocasións polos seus trazos efeminados, e sente celos do Xan ''o Bocas'' cando este está coas prostitutas. Ademais, tanto o Milhomes coma o Bocas xogan acotío a estimularse, a beliscarse e a tocarse. {{Rcita|right|&nbsp; &nbsp; &nbsp; ''Tamén trairéi de Madrid unha copia do "Proceso en Jacobusland" e deixareicha. A película sigue ben. A min no me acaba de encher, mais algún día farémola na Galiza autónoma, con cartos nosos e autores feitos por nós e no noso idioma, cuios direitos me reservei.''|Blanco Amor, 19/4/1978.<ref>Carta a Carlos Laíño falando da [[A esmorga (filme de 1977)|''Parranda'']] (filme de 1977). ''[[Faro de Vigo]]'', 28/11/2014, p. 41.</ref>}} == Adaptacións e traducións == === Cine === A obra foi levada ao cine co título de ''[[A esmorga (filme de 1977)|Parranda]]'' en [[1977]], con dirección de [[Gonzalo Suárez]] e [[Guión (arte)|guión]] do propio Blanco Amor,<ref>''[[Gran Enciclopedia Galega Silverio Cañada]]''</ref> e, o [[15 de novembro]] de [[2014]], estreouse ''[[A esmorga (filme de 2014)|A esmorga]]'', con dirección de [[Ignacio Vilar]], no [[Festival de Cine Internacional de Ourense]], e o [[21 de novembro]] en toda Galicia.<ref>[http://www.lavozdegalicia.es/noticia/ocioycultura/2014/09/15/esmorga-estrenara-21-noviembre-galicia-50-copias/0003_201409G15P27996.htm «A Esmorga» se estrenará el 21 de noviembre en toda Galicia con 50 copias] ''[[La Voz de Galicia]]'', 15/09/2014.</ref><ref>[http://www.abc.es/local-galicia/20141118/abci-esmorga-pelicula-estreno-201411180937.html «A Esmorga», del papel a los cines de toda Galicia] ''ABC'', 21/11/2014.</ref><ref>[http://www.lavozdegalicia.es/noticia/ocioycultura/2014/11/21/unha-traxedia-rodada-a-contra-tres-homes-negro-destino/0003_201411SF21P29912.htm «A esmorga», a corredoira movie]. ''La Voz de Galicia'', 21/11/2014.</ref> === Teatro === Tamén foi levada ao [[teatro]] en diversas ocasións. O grupo ourensán [[Sarabela Teatro]] realizou senllas montaxes en [[1996]] e [[2010]], sobre a adaptación que escribiron os [[dramaturgo]]s [[Begoña Muñoz]] e [[Carlos Couceiro]]. Ambas montaxes resultaron premiadas nos [[premios María Casares]] de teatro. === Traducións === Foi traducida: * Ao [[lingua española|castelán]], polo propio autor en 1960, co título de ''La Parranda''.<ref name=dicionario>"Blanco Amor, Eduardo Modesto" en ''[[Dicionario biográfico de Galicia]]'', Tomo 1, p. 114. [[Ir Indo Edicións]], [[2010]], [[Vigo]].</ref> * Ao [[lingua asturiana|asturiano]], por [[Xosé Miguel Suárez Fernández]] en [[1998]], publicada por Editora del Norte co título de ''La Folixa''<ref>[http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=4654 Ficha] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171116190411/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=4654 |date=16/11/2017 }} en BiTraGa.</ref>. * Ao [[lingua italiana|italiano]], por [[Attilio Castellucci]] en [[2006]], publicada pola editorial Carucci co mesmo nome, ''A esmorga'' e por Manuele Masini en 2007, ''La Baldoria'', SEF editrice. * Ao [[lingua francesa|francés]], por [[Vincent Ozanam]] en [[2007]], e publicada pola editorial [[Bretaña|bretoa]] Terre de Brume baixo o título de ''Le noce''. * Ao [[lingua inglesa|inglés]], por [[Craig Patterson]] en 2012, ''On a bender'', Gales, Ed. Planet, 2012. ISBN 978-0-9540881-9-4.<ref>{{Cita web |url=http://war.jenmoran.co.uk/wp-content/uploads/2012/10/on-a-bender.jpg |título=Imaxe da cuberta de ''On a bender'' |data-acceso=16/11/2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160304082126/http://war.jenmoran.co.uk/wp-content/uploads/2012/10/on-a-bender.jpg |dataarquivo=04/03/2016 |urlmorta=yes }}</ref> * Ao [[lingua catalá|catalán]], por Jaume Silvestre, ''La gresca'', Mallorca. Ed. El Gall Editor, 2014. ISBN 978-84-941685-2-9. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} {{Wikiquote}} === Bibliografía === {{Refempeza}} * {{Cita libro |título=A esmorga |nome={{Versaleta|Eduardo}} |apelidos={{Versaleta|Blanco Amor}} |ligazónautor=Eduardo Blanco Amor |ano=2012 |anoorixinal=1959 |editorial=Editorial Galaxia |localización=Vigo |isbn=978-84-9865-890-3 |url=http://books.google.es/books?id=CnmGVXt588sC&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage}} * {{Cita publicación periódica |título=As traducións d' A esmorga |nome=Xosé Manuel |apelidos={{Versaleta|Dasilva}} |revista=[[Grial (revista)|Grial]] |issn=0017-4181 |número=203 |ano=2014 |páxinas=84-89 }} * {{Cita publicación periódica |título=A recuperación do texto auténtico de "La parranda", autotradución d'A esmorga |máscara-autor=3 |nome=Xosé Manuel |apelidos={{Versaleta|Dasilva}} |revista=Grial |issn=0017-4181 |número=208 |ano=2015 |páxinas=103-109 }} * {{Cita publicación periódica |apelidos={{Versaleta|Gavilanes Laso}} |nome=Xosé Luis |ano=1980 |título=Perfís estructurais de contido i expresión en A Esmorga |url=http://www.cervantesvirtual.com/portales/hemeroteca/obra/num-69-1980/ |revista=Grial |issn=0017-4181 |número=69 |páxinas=286-299 }} * {{Cita libro |título=Historia xeral da literatura galega |nome1={{Versaleta|A.}}|apelidos1={{Versaleta|Gómez}} | ligazónautor1=Anxo Gómez Sánchez | nome2={{Versaleta|M.}} | apelidos2= {{Versaleta|Queixas}}| ligazónautor2=Mercedes Queixas| edición=1ª |ano=2001 |editorial=[[Edicións A Nosa Terra|A Nosa Terra]] |localización=Vigo |páxinas= 292-294 | ISBN = 84-95350-79-3}} * {{Cita libro |título=Eduardo Blanco Amor e o teatro |nome={{Versaleta|C.}} |apelidos={{Versaleta|Fernández González-Valdehorras}} |ligazónautor=Camilo Valdehorras |ano=1995 |editorial=[[Universidade de Barcelona|Universitat de Barcelona]] |isbn=84-475-1060-3 |páxina= |páxinas= |url=http://books.google.es/books?id=MD4kVpn0YYsC&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage}} * {{Cita libro |título=[[Historia da literatura galega (1951)|Historia da literatura galega]] |nome={{Versaleta|Francisco}} |apelidos={{Versaleta|Fernández del Riego}} |ligazónautor=Francisco Fernández del Riego |edición=2ª |ano=1971 |anoorixinal=1951 |editorial=Galaxia |páxinas= 249-250 |id = Dep.leg.&nbsp;VG-124-1971}} * {{Cita libro |título=Guía de lectura de “A esmorga” |url=https://oximnasiodeacademo.files.wordpress.com/2012/05/guc3ada-de-lectura-de-a-esmorga-de-eduardo-blanco-amor.pdf |nome= Manuel|apelidos={{Versaleta|Forcadela}} |ligazónautor=Manuel Forcadela |ano=1991 |editorial=[[Edicións do Cumio]] |isbn=84-87126-44-8 |ref=harv}} * {{Cita libro |apelidos={{Versaleta|Freixanes}} |nome=V. |ligazónautor=Víctor Freixanes |capítulo=Eduardo Blanco Amor diante do espello |título=Unha ducia de galegos |ano= 976 |editorial=Galaxia |isbn=84-7154-248-X | páxinas=79-101 |ref=harv}} * {{Cita publicación periódica|autor={{Versaleta|[[Xosé Manuel Millán Otero|Millán Otero, X. M.]]}}|data=1 de decembro de 1994|título=O Milhomes non tiña navalla. Para reler 'A Esmorga'|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/cultura/milhomes-non-tina-navalla-reler-esmorga-texto/20201030094647107943.html?fbclid=IwAR1WJy5ipPL0blKX9krAhClz9ghbeuWo5EhOeuzbKNFFRkDZ2FjUWcM7B_0|publicación=A Nosa Terra}} * {{Cita publicación periódica|autor={{Versaleta|[[Diego Pardo Amado|Pardo Amado, D.]]}}|data=2009|título=Arte literaria e arte cinematográfica: Da plasticidade d ́A Esmorga (1959)|url=http://www.terraetempo.gal/media/documentos/TT_149_152_Cultura_Diego_Pardo_Amado.pdf|publicación=Terra e Tempo|número=149-152|páxinas=64-78|data-acceso=27 de agosto de 2019|data-arquivo=27 de agosto de 2019|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190827161231/http://www.terraetempo.gal/media/documentos/TT_149_152_Cultura_Diego_Pardo_Amado.pdf|url-morta=yes}} * {{Cita libro |apelidos-editor={{Versaleta|Vilavedra}} |nome-editor=Dolores |máscara-editor= |ligazón-editor=Dolores Vilavedra |ano=2000 |título=Diccionario da literatura galega. Obras |volume=III |url=https://books.google.es/books?id=dRYGIwW4kFkC&lpg=PP1&hl=es&pg=PP1#v=onepage&q&f=false |páxina= |localización=Vigo |editorial=Editorial Galaxia |isbn=84-8288-365-8 |ref=harv }} {{Reftermina}} === Outros artigos === * [[A esmorga (filme de 1977)|''A esmorga'' (filme de 1977)]] * [[A esmorga (filme de 2014)|''A esmorga'' (filme de 2014)]] {{Multimedia externa |video1=[https://www.youtube.com/watch?v=lbnxnzv7BUA "Galicia letra a letra"], [[Craig Patterson]]. }} === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20090414002509/http://www.ourense.es/portalOurense/fdes_d4_v1.jsp?contenido=1823&tipo=6&nivel=1400&language=gl&codMenu=29&codMenuPrimerNivel=3&codMenuSegundoNivel=37 ''Ruta da Esmorga''. Concello de Ourense] * [[Afonso Vázquez-Monxardín]]: [https://web.archive.org/web/20141129144043/http://www.guauquecosas.com/nm/wp-content/uploads/2012/02/Roteiro-a-Esmorga.pdf Roteiro literario de "A esmorga"] Concellería de Cultura do Concello de Ourense. * [http://esmorga.pressbooks.com/ ''A esmorga''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141129131940/http://esmorga.pressbooks.com/ |date=29 de novembro de 2014 }} en Pressbooks. {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:esmorga, A}} [[Categoría:Obras literarias de 1959]] [[Categoría:Obras narrativas en galego]] [[Categoría:Novelas ambientadas en Ourense]] [[Categoría:Artigos destacados sobre Galicia]] [[Categoría:Editorial Galaxia]] [[Categoría:Eduardo Blanco Amor]] [[Categoría:Literatura LGBT]] imkfbqygj332bhikgh1vg5bleyp2szd 0 19937 7105263 7075995 2025-06-24T08:30:23Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105263 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Carlos Casares (homónimos)|outro=Casares}} {{1000 artigos icona título|materia=Literatura}} {{Biografía |nome_completo = Carlos Casares Mouriño |lingua da escrita = [[lingua galega|Galego]] |xéneros = [[Narrativa]] |obras = Véxase: [[#Obra|"Obra"]] |influencias = [[Ramón Piñeiro]] |estudos = [[Filoloxía Románica]] |ocupación = [[Escritor]], [[Crítica literaria|crítico literario]] <ref name="EGU">{{Cita libro |urlcapítulo=http://www.egu.es/egu/Html/index.php?op=ver&id=30240 |artigo=Casares Mouriño, Carlos |título=[[Enciclopedia Galega Universal|EGU]] |ano=1999-2002 |volume= |páxina= |editorial=[[Ir Indo]] |id=ISBN 84-7680-288-9 |data-acceso=02 de xullo de 2015 |data-arquivo=12 de abril de 2013 |url-arquivo=https://archive.today/20130412131008/http://www.egu.es/egu/Html/index.php?op=ver&id=30240 |url-morta=unfit }}</ref> }} '''Carlos Casares Mouriño''', nado en [[Ourense]] o [[24 de agosto]] de [[1941]] e finado en [[Vigo]] o [[9 de marzo]] de [[2002]], foi un [[escritor]] en [[lingua galega]], [[Crítica literaria|crítico literario]] e [[política|político]]. Estudou filosofía e letras en [[Santiago de Compostela]], cidade na que entrou en contacto con representantes do [[galeguismo (política)|galeguismo]], como [[Ramón Piñeiro]]. Foi director da [[editorial Galaxia]] e da revista [[Grial (revista)|''Grial'']]. Cultivou sobre todo a [[narrativa]]. Nos anos sesenta publicou o libro de relatos ''[[Vento ferido]]'' e ''Cambio en tres''. En 1975 aparece ''[[Xoguetes para un tempo prohibido|Xoguetes pra un tempo prohibido]]''. Viñeron logo o libro de relatos ''[[Os escuros soños de Clío]]'' e as novelas ''[[Ilustrísima]]'', ''Os mortos daquel verán'', ''Deus sentado nun sillón azul'' e ''[[O sol do verán]]''. É de destacar, tamén, o traballo como columnista, principalmente en ''[[La Voz de Galicia]]'' entre 1992 e 1998, recollido en sete [[Volume (libro)|volumes]] publicados por Galaxia de 2005 a 2008, titulados ''Á marxe''. O ano [[2017]] dedicóuselle o [[Día das Letras Galegas]].<ref>{{Cita novas |autor=O. Rodil |url=http://www.sermosgaliza.gal/articulo/cultura/carlos-casares-letras-2017/20160709132630049337.html |título=Carlos Casares, Letras 2017 |xornal=[[Sermos Galiza]] |data=9/7/2016 |data-acceso=09/07/2016 |data-arquivo=12/07/2016 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160712043256/http://www.sermosgaliza.gal/articulo/cultura/carlos-casares-letras-2017/20160709132630049337.html |url-morta=yes }}</ref><ref name="RAG2017DLG">[http://academia.gal/inicio/-/asset_publisher/m2gF/content/o-dia-das-letras-galegas-de-2017-estara-dedicado-a-carlos-casares "O Día das Letras Galegas de 2017 estará dedicado a Carlos Casares"], RAG, 9/7/2016.</ref> == Traxectoria == {{Véxase tamén|Cronobiografía de Carlos Casares}} [[Ficheiro:Iglesia de Santa Baia de Beiro (2370809326).jpg|miniatura|esquerda|En [[Beiro, Ourense|Beiro]] pasaba os veráns, Carlos, de neno.]] O pai de Carlos foi Francisco Casares Dacal, fillo de Herminio Casares e Francisca Dacal, e a nai Manuela Mouriño Pérez, filla de José Mouriño e Mercedes Pérez-Congil.<ref name="RIVEIRO">{{Cita libro |apelidos={{Versaleta|Riveiro Coello}} |ligazónautor=Antón Riveiro Coello |título=Carlos Casares. O neno que quería xogar co mundo |ano=2017 }}</ref> Carlos foi o segundo de tres irmáns. Naceu nunha casa da rúa Cardenal Quevedo de Ourense,<ref>{{Cita libro |autor={{Versaleta|[[Xabier Casares Mouriño|Casares, Xabier]]}} |ano=2004 |capítulo=Os lugares da infancia |título=Carlos Casares. Os amigos, as imaxes, as palabras }}</ref> no seo dunha familia de clase media. Con tres anos de idade a familia trasladouse a [[Xinzo de Limia]] <ref name="RAG2017DLG"/>, onde seu pai exercía a profesión de mestre e onde naceu o seu irmán máis novo [[Xabier Casares Mouriño|Xabier]] (1945). A infancia transcorreu entre [[Lamas, Xinzo de Limia|Lamas]], onde estaba a casa dos avós paternos, [[Sabucedo, Porqueira|Sabucedo]], na casa de Benito e Isolina, irmá da súa avoa materna, e [[Beiro, Ourense|Beiro]], onde era abade o seu tío materno Xosé, na parroquia da que fora titular [[Basilio Álvarez]].<ref name="RIVEIRO"/> Deste xeito, Carlos viviu no rural galego a súa primeira infancia, fortemente ligado á lingua do país, pois, aínda sendo a súa nai castelán-falante, na contorna o galego era a lingua absolutamente dominante. Fillo dunha familia con grandes vencellos relixiosos (con varios cregos, o [[arcebispo]] [[Enrique Pérez Serantes]] entre eles), Carlos será enviado ao [[Seminario conciliar de Ourense|seminario de Ourense]] onde cursou Humanidades entre os cursos 1952-53 e 1956-57. Durante estes anos viviu unha forte represión lingüística que espertou no autor un espírito inconformista, chegando a aparecer a súa primeira experiencia literaria, o xornal ''El averno'', que difundía de forma clandestina.<ref name="UNHADUCIA">{{Cita libro |autor={{Versaleta|[[Víctor Freixanes|F. Freixanes, V.]]}} |ano=1976 |capítulo=Carlos Casares. Os dereitos do escritor |páxinas=273–294 |url=http://image.anobii.com/anobi/image_book.php?item_id=011974365fc2baddd8 |título=Unha ducia de galegos }}</ref> Como consecuencia disto, abandonou o seminario e cursou os estudos de [[bacharelato]] por libre, o cal lle facilitou unha chea de horas de liberdade que investiu no que foron os comezos da súa creación literaria. Así, gañou o primeiro premio do Concurso Provincial de Cuentos de Navidad na capital ourensá, o que lle deu a posibilidade de coñecer o intelectual galeguista [[Vicente Risco]],<ref name="RAG2017DLG"/> e comezou a asistir ó seu faladoiro no café Parque.<ref name="EGU"/> Rematados os estudos, instalouse en Santiago de Compostela onde comezou a carreira de Filosofía e Letras, especializándose en Filoloxía Románica,<ref name="RAG2017DLG"/> entre os anos 1961 e 1967. Na [[universidade]] entrou en contacto con [[Arcadio López-Casanova]], e grazas a el coñeceu a Ramón Piñeiro, que exerceu unha grande influencia sobre el, ligándose así no núcleo da [[cultura de Galicia|cultura galega]] antifranquista. Porén, non todo se reducía ao labor cultural. Carlos Casares formou parte tamén de ADE (Asociación Democrática de Estudiantes) e FELIPE ([[Frente de Liberación Popular]]) onde, segundo o propio autor, “descubrín o [[marxismo]], e sentíame marxista”. Nestes anos de universidade tampouco descoidou o eido literario. Publicou varios relatos na revista ''[[Grial (revista)|Grial]]'' no ano 1965, e en 1967 saíu do prelo a súa primeira obra, ''Vento ferido'', publicada por [[Editorial Galaxia]] na colección «Illa Nova».<ref name="RAG2017DLG"/> [[Ficheiro:4f548cc532322-berg1 2012.jpg|miniatura|esquerda|[[Kristina Berg|Kristina]] na [[Fundación Carlos Casares|Fundación]] en 2012.]] Rematada a carreira, regresou a Xinzo de Limia para agardar a convocatoria de [[oposición]]s. Mentres tanto, solicitou praza no Instituto de Ourense pero en 1969 comezou a traballar en [[Viana do Bolo]] como profesor auxiliar no Colegio Libre Asociado.<ref>{{cita web|url=https://www.edu.xunta.gal/centros/iescarloscasaresviana/?q=taxonomy/term/61|título=O noso nome|páxina-web=IES Carlos Casares de Viana do Bolo}}</ref> Nese mesmo ano publicou ''Cambio en tres'', unha novela onde experimenta con diferentes técnicas vangardistas. Nese tempo tiña unha relación con [[Dolores Villarino]], a quen lle dedica o libro.<ref name="TCALVO">{{Cita libro |autor={{Versaleta|[[Tucho Calvo|Calvo, T.]]}} |ano=2003 |título=Carlos Casares. O conto da vida}}</ref> Unha vez en Viana entrou en conflito coa dirección do centro ao realizar actividades que non gustaban ao [[franquismo|réxime]]. O alcalde [[Neftalí Prieto]] deu queixas del e foi expulsado. Debido á intervención de [[Manuel García Garrido]], [[reitor]] da [[Universidade de Santiago de Compostela]], foille prohibido exercer a docencia en toda Galiza. En [[novembro]] foi a [[Bilbao]] a ocupar un posto de profesor que lle ofreceran por medio dun amigo. Ao chegar alí informouse de que o posto estaba baleiro porque viñan de expulsar por razóns políticas a unha profesora, sobriña de [[Joaquín Satrústegui]]. Todo o claustro estaba enfrontado co director do centro. Ao rematar o curso non lle renovaron o contrato a ningún.<ref name="TCALVO"/> [[Ficheiro:Casa de Carlos Casares en Nigrán.jpg|miniatura|250px|Casa de Casares en Nigrán.]] Traballou por encargo de Ramón Piñeiro nunha edición crítica de ''[[Aires da miña terra]]'' de [[Manuel Curros Enríquez|Curros Enríquez]].<ref>[http://pictures.abebooks.com/CAJONDESASTRE/md/md18153272700.jpg ''Aires da miña terra. Edición crítica, introducción e notas: Carlos Casares'']</ref> En setembro de 1971, cando ía levarlle a edición rematada, coñeceu no [[Tren Español Rápido|TER]] de Ourense a Santiago a [[Kristina Berg|Karin Anna Kristina Berg Casares]] (1948-2012),<ref>{{Cita novas |url=http://www.europapress.es/galicia/noticia-fallece-kristina-berg-viuda-escritor-carlos-casares-20120703204904.html |título=Fallece Kristina Berg, viuda del escritor… |axencia=[[Europa Press]] |data=3/7/2012 |lingua=es }}</ref> unha rapaza de [[Halmstad]], [[Suecia]]. Logo de casaren ese mesmo ano, foi a súa muller até a fin dos seus días.<ref name="TCALVO"/> Deste xeito, Carlos visitou con frecuencia Suecia, un país cunha sociedade aberta, democrática e avanzada, e alí naceron os seus fillos [[Håkan Casares|Håkan]] (1974) e [[Christian Casares|Christian]] (1976).<ref name="SEMENTE">[http://www.culturagalega.org/noticia.php?id=2410 "Múltiples actos no primeiro cabodano…"] Culturagalega.org [[Consello da Cultura Galega|CCG]] 5/3/2002</ref> No 1974 presentouse ás oposicións convocadas, e conseguiu praza de profesor de Lingua e Literatura Española no Instituto de Ensino Medio de [[Cangas]]. Pero ao pouco tempo foi expedientado xunto a [[Xosé Luís Méndez Ferrín]], [[Xesús Alonso Montero]] e [[Francisco Rodríguez Sánchez]] por apoiar as reivindicacións do profesorado non numerario.<ref>{{Cita publicación periódica |url=http://www.farodevigo.es/portada-o-morrazo/2016/11/27/exalumnos-carlos-casares-rodeira-recuerdan/1578069.html |título=Exalumnos de Carlos Casares en Rodeira recuerdan su labor docente en la villa |xornal=[[Faro de Vigo]] |data=27/11/2016 |lingua=es }}</ref> Un ano despois gañou o [[premio Galaxia]], conmemorando o 25 aniversario da [[editorial]], coa obra ''[[Xoguetes para un tempo prohibido]]'', novela onde fai un retrato da súa [[xeración]]. O certame levouno a ser recoñecido como unha das voces emerxentes máis renovadoras e significativas da [[narrativa]] galega. Isto, xunto aos estudos realizados sobre [[Ramón Otero Pedrayo|Otero Pedrayo]], [[Vicente Risco]] ou [[Manuel Curros Enríquez|Curros]], levárono a entrar na [[Real Academia Galega]] a proposta de [[Domingo García-Sabell|Domingo García-Sabell Rivas]], Ramón Piñeiro López e [[Marino Dónega|Marino Dónega Rozas]], o [[27 de maio]] de [[1978]] (sendo o membro numerario máis novo) co discurso de ingreso ''O desastre de 1898 e os escritores galegos''<ref>{{cita libro|url=https://publicacions.academia.gal/index.php/rag/catalog/book/288|título=O desastre de 1898 e os escritores galegos|editorial=Real Academia Galega|ano=2015}}</ref> respondido por [[Francisco Fernández del Riego]]. Ocupou a [[Cadeira (moble)|cadeira]] que até 1975 fora de [[Xesús Ferro Couselo]] e na que [[Víctor Freixanes|Víctor Fernández Freixanes]] sucedeu a Casares en 2004.<ref name="MEMBROS">[http://academia.gal/plenario?p_p_id=ManageChairs_WAR_ragportal&p_p_lifecycle=0&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-1&p_p_col_count=1&_ManageChairs_WAR_ragportal_action=showAcademic&_ManageChairs_WAR_ragportal_selLetter=C&_ManageChairs_WAR_ragportal_id=158 "Membros da Academia. Carlos Casares Mouriño"] Real Academia Galega.</ref> [[Ficheiro:Inauguración escultura Torrente Ballester Víctor García de la Concha Café Novelty.jpg|miniatura|275px|Casares (no centro) durante a presentación dunha escultura de [[Gonzalo Torrente Ballester|Torrente Ballester]].]] A pesar do seu traballo como [[Ensaio (literatura)|ensaísta]], non esqueceu a narrativa, e seguiu publicando obras con boa acollida polo [[espectador|público]], como ''Os escuros soños de Clío'' (1979); ''Ilustrísima'' (1980) e tras deixar a súa carreira [[parlamentarismo|parlamentaria]] ''Os mortos daquel verán'' (1987), ''Deus sentado nun sillón azul'' (1996) e ''O sol do verán'' (2002). Casares participou da política galega nos anos de [[Transición española|transición]] e comezos da [[democracia]]. Foi un dos 21 asinantes do manifesto [[Realidade Galega]], nado co obxectivo de conseguir un [[Estatuto de autonomía de Galicia de 1981|estatuto galego]] á par do de [[Estatuto de Autonomía de Cataluña de 1979|Cataluña]] e o do [[Estatuto de Autonomía do País Vasco de 1979|País Vasco]] de [[1979]]. Este feito púxoo, canda o seu compañeiro e amigo Ramón Piñeiro, en primeira liña da [[política de Galicia|política galega]] daquel entón, o que levou a ambos os dous á súa participación nas [[Eleccións ao Parlamento de Galicia 1981|eleccións do 20 de outubro]] como independentes nas listas do [[Partido Socialista Obrero Español|PSOE]] e a seren membros do primeiro [[Parlamento de Galicia|parlamento de Galiza]] no ano [[1981]]. Nel, cómpre salientar o esforzo que ambos os dous intelectuais farían para a redacción e aprobación da [[Lei de normalización lingüística]] no [[1983]] e a creación do [[Consello da Cultura Galega]], no mesmo ano. Mentres, a actividade política non remataba de convencer a Casares que, catro anos máis tarde, non se volvería presentar ás [[Eleccións ao Parlamento de Galicia 1985|eleccións]] e pasaría a centrarse de novo no traballo [[cultura]]l, chegando a presidir o Consello da Cultura Galega (1996-2002), e a dirixir a [[Editorial Galaxia]] (1986-2002) e a revista ''Grial''. [[Ficheiro:Lugar onde repousan os restos de Casares, en Nigrán, CC BY-SA Praza Pública.jpg|miniatura|esquerda|''Carlos Casares &nbsp; 1941 - 2002''.<ref>Redacción: [http://praza.gal/cultura/12215/as-letras-2017-para-carlos-casares/ "As Letras 2017, para Carlos Casares"] ''[[Praza Pública]]'', 9/7/2016.</ref>]] Xa na década de 1990 dedicouse a viaxar por medio [[mundo]] participando en múltiples congresos e encontros, como os Congresos mundiais do [[PEN Internacional]] en [[Maastricht]], [[Toronto]] e Compostela (xa que foi o presidente do [[PEN Clube de Galicia]] de 1996 a 1999) ou o Literarisches Kolloquium en [[Berlín]]. Deu tamén cursos de galego en cidades como [[Nova York]]. A noite entre o 8 e o 9 de marzo do 2002, estando na súa casa da parroquia da Ramallosa, concello de Nigrán, sufriu unha [[Infarto agudo de miocardio|crise cardíaca]]. Foi trasladado ao servizo de urxencias do [[hospital Xeral de Vigo]] e de aí ao [[hospital do Meixoeiro]], onde faleceu.<ref>{{Cita novas |url=http://cultura.elpais.com/cultura/2002/03/09/actualidad/1015628401_850215.html |título=Fallece de un infarto a los 60 años el escritor… |data=9/3/2002 |xornal=[[El País]] |lingua=es}}</ref> Foi velado no [[tanatorio]] de [[Cemiterio de Pereiró|Pereiró]] e inhumado no [[Cemiterio|camposanto]] de [[Nigrán, Nigrán|San Fiz de Nigrán]], concello no que residiu dende máis de vinte anos atrás.<ref>{{Cita novas |url=http://cultura.elpais.com/cultura/2002/03/10/actualidad/1015714801_850215.html |título=Enterrado en Nigrán entre el unánime reconocimiento |xornal=El País |lingua=es |data= 10/3/2002 }}</ref> [[Ficheiro:Sandro Botticelli - The Birth of Venus (detail) - WGA2772.jpg|miniatura|Un fragmento do ''Nacemento de Venus'' de [[Sandro Botticelli|Botticelli]] empregouse para ilustrar a portada de ''[[Vento ferido]]''.<ref>[http://www.franciscomantecon.eu/recursos/imgdiseno/367_1984_vento_ferido.jpg Imaxe da portada dunha edición de ''Vento ferido''] de Galaxia.</ref>]] == Obra == Todas as obras de Casares están moi traballadas tecnicamente, e escritas cunha linguaxe que pretende chegar ao meirande número de lectores.<ref name="RAG2017DLG"/> === Publicacións periódicas === Colaborou en numerosas revistas e [[periódico|xornais]], entre elas ''[[Grial (revista)|Grial]]'', revista da que foi director dende 1989 a 2002, ano do seu [[morte|falecemento]]. Casares publicou tamén en xornais coma ''[[La Región]]'' (dende 1968), ''[[El País]]'' e ''[[La Voz de Galicia]]''. A este último estivo ligado toda a súa vida, chegando a publicar en diferentes seccións. Así, entre o ano 1975 e 1992 escribiu "Ledicia de ler", sección onde abordaba as novidades editoriais galegas, case con periodicidade semanal. Outra das súas publicacións foi "Á Marxe", especie de anecdotario que, con periodicidade irregular durante os primeiros anos, foi diaria dende xuño de 1992 até o mesmo día da seu finamento. === Narrativa === [[Ficheiro:Egon Schiele - Zwei Mädchen - 1911 (detail).jpg|miniatura|''Zwei Mädchen'', [[1911]]. [[Egon Schiele|Schiele]] era un dos pintores favoritos de Casares.<ref name="MDCEA">{{Versaleta|[[Víctor Freixanes|F. Freixanes, Víctor]]}}. [http://www.editorialgalaxia.com/imxd/libros/doc/1358339677Carta_do_editor.pdf "Memoria do compañeiro e amigo"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160817211612/http://www.editorialgalaxia.com/imxd/libros/doc/1358339677Carta_do_editor.pdf |date=17 de agosto de 2016 }} ''Grial'' 196, 2013.</ref> Coas súas obras ilustráronse as cubertas da «Biblioteca Carlos Casares». Esta é a portada de ''[[Os escuros soños de Clío]]''.<ref name="OESDCBCC">[http://editorialgalaxia.gal/produto/os-escuros-sonos-de-clio/ ''Os escuros soños de Clio'' na colección «Biblioteca Carlos Casares»]</ref>]] * ''[[Vento ferido]]'' ([[1967]]). Vigo: Galaxia. Relatos breves sobre a violencia e o fatalismo.<ref name="BERMUDEZ">{{Versaleta|Bermúdez, Teresa}}. [http://reined.webs.uvigo.es/ejemplares/6/reined_06_11.pdf «Ramón Piñeiro, Carlos Casares e a “Nova Narrativa”»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161221020917/http://reined.webs.uvigo.es/ejemplares/6/reined_06_11.pdf |date=21 de decembro de 2016 }} ''Revista de Investigación en Educación'' 6, 2009.</ref> Foi traducida ao inglés,<ref>{{Cita web|título=Wounded Wind|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=2761|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-16|lingua=|apelidos=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20191018052149/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=2761|dataarquivo=18 de outubro de 2019|urlmorta=yes}}</ref> ao castelán<ref>{{Cita web|título=Viento herido|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=6678|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-16|lingua=|apelidos=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20191018052150/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=6678|dataarquivo=18 de outubro de 2019|urlmorta=yes}}</ref> e ao esperanto.<ref>{{Cita web|título=Vundita vento|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=6685|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-16|lingua=|apelidos=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20190919055036/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=6685|dataarquivo=19 de setembro de 2019|urlmorta=yes}}</ref> 3ª ed. na Biblioteca Carlos Casares, 100 páxs. ISBN 978-84-8288-734-0. * ''Cambio en tres'' ([[1969]]). Colección Illa Nova, Galaxia.<ref name="BERMUDEZ"/> En 2004 na Biblioteca Carlos Casares, 116 páxs. ISBN 978-84-8288-670-1. * ''[[Xoguetes para un tempo prohibido|Xoguetes pra un tempo prohibido]]'' ([[1975]]). Vigo: Galaxia.<ref>[[Ficheiro:Loudspeaker rtl.svg|15px]] [http://www.culturagalega.org/especiais/poetasenarradores/narradores/narradores_15.htm Fragmento de ''Xoguetes para un tempo prohibido'' lido polo autor]</ref> Traducida ao asturiano.<ref>{{Cita web|título=Xuguetes pa un tempu prohibíu|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1509|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-16|lingua=|apelidos=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20191018052151/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1509|dataarquivo=18 de outubro de 2019|urlmorta=yes}}</ref> 10ª ed. en 2005 na Biblioteca Carlos Casares, 129 páxs. ISBN 978-84-8288-857-6. * ''[[Os escuros soños de Clío]]'' ([[1979]]). [[Edicións do Cerne]].<ref>[[Ficheiro:High-contrast-camera-video.svg|20px]] [http://www.aelg.org/centro-documentacion/autores-as/carlos-casares/obra/3679/os-escuros-sonos-de-clio/video/1 ''Os escuros soños de Clío''. Fragmento lido] por [[Tati Mancebo]], 2008.</ref> Foi traducida ao castelán,<ref>{{Cita web|título=Los oscuros sueños de Clío|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1661|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-16|lingua=|apelidos=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20191018052147/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1661|dataarquivo=18 de outubro de 2019|urlmorta=yes}}</ref> ao italiano,<ref>{{Cita web|título=Gli oscuri sogni di Clio|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1633|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-16|lingua=|apelidos=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20191018052149/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1633|dataarquivo=18 de outubro de 2019|urlmorta=yes}}</ref> ao ucraíno,<ref>{{Cita web|título=[Os escuros soños de Clío]|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=2654|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-16|data-arquivo=27 de maio de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200527233040/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=2654|url-morta=yes}}</ref> ao ruso<ref>{{Cita web|título=[Os escuros soños de Clío]|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1645|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-16|data-arquivo=27 de maio de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200527233040/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1645|url-morta=yes}}</ref> e ao asturiano.<ref>{{Cita web|título=Los escuros sueños de Clío|url=https://tienda.trabe.org/as/narrativa/992-los-escuros-suenos-de-clio.html|páxina-web=Ediciones Trabe|data-acceso=2019-07-16|lingua=ast}}</ref> En Galaxia, Biblioteca Carlos Casares, 2006, 12 páxs. ISBN 978-84-8288-961-0. * ''[[Ilustrísima]]'' ([[1980]]) Vigo: Galaxia.<ref>Editado en castelán ([[1981]]) pola ed. Luis de Caralt (Barcelona). Tradución de [[Basilio Losada]] e prólogo de Torrente Ballester.</ref> Foi traducida ao castelán,<ref>{{Cita web|título=Ilustrísima, el maquillaje de un obispo|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1659|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-15|lingua=|apelidos=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20180316023316/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1659|dataarquivo=16 de marzo de 2018|urlmorta=yes}}</ref> ao catalán,<ref>{{Cita web|título=Il·lustríssima|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1442|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-15|lingua=|apelidos=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20171115014718/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1442|dataarquivo=15 de novembro de 2017|urlmorta=yes}}</ref> ao francés<ref>{{Cita web|título=Monseigneur ou L'affaire du cinématographe|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=6150|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-15|data-arquivo=27 de maio de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200527233040/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=6150|url-morta=yes}}</ref> e ao inglés.<ref>{{Cita web|título=His Excellency|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=6272|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-15|data-arquivo=27 de maio de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200527233040/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=6272|url-morta=yes}}</ref> 4ª ed. en 2004 na Biblioteca Carlos Casares, 116 páxs., ISBN 978-84-8288-733-3. * ''[[Os mortos daquel verán]]'' ([[1987]]). Vigo: Galaxia.<ref name="OMDVKINDLE">[https://web.archive.org/web/20161225081507/https://www.amazon.es/mortos-daquel-Biblioteca-Carlos-Casares-ebook/dp/B00IZNSBWS ''Os mortos daquel verán''] en [[Amazon Kindle|Kindle]].</ref> Traducida ao castelán.<ref>{{Cita web|título=Los muertos de aquel verano|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1662|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-16|lingua=|apelidos=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20191018052223/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1662|dataarquivo=18 de outubro de 2019|urlmorta=yes}}</ref> En 2009 5ª ed. na Biblioteca Carlos Casares, 144 páxs., ISBN 978-84-8288-621-3. * ''[[Deus sentado nun sillón azul]]'' ([[1996]]). Vigo: Galaxia.<ref name="DSSAKINDLE">[https://www.amazon.es/dp/8482888552/ref=rdr_ext_sb_ti_hist_1#reader_B00IZNSDMG ''Deus sentado nun sillón azul'' ] en Kindle.</ref> Foi traducida ao castelán<ref>{{Cita web|título=Dios sentado en un sillón azul|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1664|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-15|lingua=|apelidos=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20191018052226/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1664|dataarquivo=18 de outubro de 2019|urlmorta=yes}}</ref> e ao catalán.<ref>{{Cita web|título=Déu assegut en una butaca blava|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=2940|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-15|lingua=|apelidos=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20191018052234/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=2940|dataarquivo=18 de outubro de 2019|urlmorta=yes}}</ref>En 2005 na Biblioteca Carlos Casares, 280 páxs. ISBN 978-84-8288-855-2. * ''[[O sol do verán]]'' ([[2002]]). Vigo: Galaxia.<ref>Casares entregou á editorial a versión definitiva da novela xustamente o día do seu pasamento. {{Cita publicación periódica |url=http://www.lavozdegalicia.es/hemeroteca/2002/05/08/1078955.shtml |título=A derradeira novela de Carlos Casares |xornal=La Voz de Galicia |data=8/5/2002 |lingua=Es |apelidos= |revista= |data-acceso=16/12/2016 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20161221020406/http://www.lavozdegalicia.es/hemeroteca/2002/05/08/1078955.shtml |dataarquivo=21/12/2016 |urlmorta=yes }}</ref> Traducida ao castelán<ref>{{Cita web|título=El sol del verano|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=3380|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-16|lingua=|apelidos=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20191018052223/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=3380|dataarquivo=18 de outubro de 2019|urlmorta=yes}}</ref> e tamén en braille.<ref>{{Cita web|título=El sol del verano|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=3381|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-16|lingua=|apelidos=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20191018052228/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=3381|dataarquivo=18 de outubro de 2019|urlmorta=yes}}</ref> En 2014 2ª ed. na Biblioteca Carlos Casares, 248 páxs., ISBN 978-84-8288-668-8. * ''Narrativa breve completa'' (2012). Libros del Silencio. Traducións de C. Casares e [[Xesús Rábade Paredes|Xesús Rábade]]. En Castelán. Prólogo de Juan Cruz Ruiz. 312 páxs. ISBN 978-84-940156-4-9.<ref>{{Cita web|título=Libros del silencio - Narrativa breve completa|url=https://librosdelsilencio.com/libro/index/52/|páxina-web=librosdelsilencio.com|data-acceso=2022-06-20|data-arquivo=27 de xuño de 2022|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20220627113917/https://librosdelsilencio.com/libro/index/52/|url-morta=yes}}</ref> * ''O suicidio de Jonas Björklund e outras historias'' (2017). Vigo: Galaxia, Biblioteca Carlos Casares. 152 páxs. ISBN 978-84-9151-055-0. Recóllese unha colección de relatos dispersos, en galego e castelán, algún deles inédito, escritos entre os anos 1965 e 2001. === Ensaio === Como [[biografía|biógrafo]] e ensaísta legou varios traballos sobre a vida e obra de [[Manuel Curros Enríquez]], [[Vicente Risco]], [[Ramón Otero Pedrayo]], [[Ánxel Fole]], [[Francisca Herrera Garrido]], [[Fermín Bouza-Brey]], [[Ramón Piñeiro]], [[Xan da Coba]] e o [[Martín Sarmiento|Padre Sarmiento]]; así como unha achega á presenza de [[Ernest Hemingway]] en Galiza e de Galiza na obra do escritor [[Estados Unidos de América|norteamericano]], ''Hemingway en Galicia'' ([[1999]]). O humor, a sinxeleza e a claridade no tratamento dos temas que afectan ó mundo de hoxe constitúen as marcas máis características do seu estilo narrativo e ensaístico. {{Imaxe dupla |right |Agony (crop) 1912 Egon Schiele.jpg |226 |Die Mutter des Künstlers, schlafend, Egon Schiele - 1911 - detail cropped and rotated.jpg |209 | ''Agonía'', Schiele, 1912, empregouse na cuberta de ''[[Ilustrísima]]'' <ref>[https://books.google.es/books?id=wcxxZ1Pkd1MC&lpg=PP1&hl=es&pg=PP1#v=onepage&q&f=false Exemplar de ''Ilustrísima'' da colección «Biblioteca Carlos Casares»]</ref> e ''Die Mutter des Künstlers, schlafend'', 1911, ilustrou ''Os mortos daquel verán''.<ref name="OMDVKINDLE"/>}} * ''[[Manuel Curros Enríquez|Curros Enríquez]]'' (1980). Vigo: Galaxia, Conciencia de Galicia. 240 páxs. ISBN 978-84-7154-356-1. * ''[[Ramón Otero Pedrayo|Otero Pedrayo]]'' ([[1981]]). Vigo: Galaxia, Conciencia de Galicia. 224 páxs. ISBN 978-84-7154-387-5. * ''[[Vicente Risco]]'' (1981). Vigo: Galaxia, Conciencia de Galicia. En 2020, Biblioteca Nós, 156 páxs. ISBN 978-84-9151-485-5. A primeira biografía de Risco. * ''Conversas con [[Ánxel Fole]]'' ([[1984]]). Vigo: Galaxia.<ref name="CATALOG">{{Cita web |url=http://www.culturagalega.org/lg3/lg3_autor_detalle.php?Cod_prsa=20&titulo=carlos%20casares |título=Obras catalogadas |editorial=[[Consello da Cultura Galega]] }}</ref> En 2005 na Biblioteca Carlos Casares, 96 páxs. ISBN 978-84-8288-830-9. * ''[[Francisca Herrera Garrido]], vida e obra: escolma de textos'' (1987). Real Academia Galega. 127 páxs. ISBN 9788460049968.<ref>{{Cita libro|título=Francisca Herrera Garrido. Vida e obra|url=https://publicacions.academia.gal/index.php/rag/catalog/book/97|editorial=Real Academia Galega|data=1987-01-01|ISBN=978-84-600-4996-8|lingua=gl|nome=Francisca Herrera|apelidos=Garrido|nome2=Carlos|apelidos2=Casares}}</ref> * ''Ramón Otero Pedrayo, vida e obra : escolma de textos'' ([[1988|1988).]] A Coruña: Real Academia Galega. * ''[[Ramón Piñeiro]]: unha vida por Galicia'' ([[1991]]). [[Caixa Galicia]]. En 2005 en Galaxia, Biblioteca Carlos Casares, 188 páxs. ISBN 978-84-8288-793-7. * ''[[Fermín Bouza-Brey|Fermín Bouza Brey]]'' ([[1992]]). Real Academia Galega. 115 páxs.<ref>{{Cita libro|título=Fermín Bouza-Brey|url=https://publicacions.academia.gal/index.php/rag/catalog/book/110|editorial=Real Academia Galega|data=1992-01-01|ISBN=978-84-604-2854-1|lingua=gl|nome=Fermín Bouza-Brey|apelidos=Trillo|nome2=Carlos|apelidos2=Casares}}</ref> ISBN 84-604-2854-0. * ''Na marxe de cada día: follas dun diario'' ([[1994]]). A Coruña: La Voz de Galicia. * ''A vida de Ánxel Fole'' (1996). Vigo: Galaxia, Letras Galegas. 92 páxs. ISBN 978-84-8288-093-8. * ''Guía da provincia de Pontevedra: arte, cultura e gastronomía'' (1996). Caixa Vigo. 348 páxs. ISBN 978-84-605-3965-0. * ''Ramón Piñeiro'' (1996). [[Xunta de Galicia]]. * ''Ánxel Fole: escolma de textos'' ([[1997]]). A Coruña: Real Academia Galega. 105 páxs. ISBN 9788487987076.<ref>{{Cita libro|título=Ánxel Fole|url=https://publicacions.academia.gal/index.php/rag/catalog/book/136|editorial=Real Academia Galega|data=1997-03-01|ISBN=978-84-87987-07-6|lingua=gl|nome=Anxel|apelidos=Fole|nome2=Carlos|apelidos2=Casares}}</ref> * ''[[Ernest Hemingway|Hemingway]] en Galicia'' ([[1999]]). Vigo: Galaxia.<ref>[https://books.google.es/books?id=Cec-5gE9hzkC&lpg=PP1&hl=es&pg=PP1#v=onepage&q&f=false ''Hemingway en Galicia''] en Google Books.</ref> 104 páxs. ISBN 978-84-8288-317-5. * ''Un país de palabras'' (1999). Vigo: Galaxia. En 2006 na Biblioteca Carlos Casares, 208 páxs. ISBN 978-84-8288-946-7. A literatura e os escritores, os amigos, Deus, Santiago de Compostela, Galicia... Quince ensaios. * ''Biografía de Don Juan de la Coba'' (2000). Vigo: Galaxia, Os minilibros de Galaxia. 96 páxs. ISBN 9788482883540.<ref>[https://books.google.es/books?id=DIBg5HXcjO8C&lpg=PP1&pg=PP1#v=onepage&q&f=false Vista previa de ''Biografía de Don Juan de la Coba''] en [[Google Books]].</ref> * ''Olores e sabores do saber'' ([[2001]]). [[Universidade de Vigo|UVi]]. Con fotografías de [[Xulio Gil Rodríguez|Xulio Gil]].<ref>[http://photos1.blogger.com/blogger/2774/2958/1600/Xusto%20Gil%20portada.2.jpg Imaxe da portada de ''Olores e sabores do saber''] da UVi.</ref> ISBN 84-8158-197-6. * ''A vida do padre [[Martín Sarmiento|Sarmiento]]'' ([[2001]]). Vigo: Galaxia, Col. Letras Galegas. 120 páxs. ISBN 978-84-8288-490-5 (2ª).<ref>{{Cita web |url=http://www.editorialgalaxia.com/weblog/?p=15250 |título="‘A vida do padre Sarmiento’ de Carlos Casares (por Xosé Antón López Silva)" |data-acceso=15 de xullo de 2016 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160817185600/http://www.editorialgalaxia.com/weblog/?p=15250 |dataarquivo=17 de agosto de 2016 |urlmorta=yes }}</ref> * ''Conciencia de Galicia. Risco, Otero e Curros. Tres biografías.'' ([[2004]]). Vigo: Galaxia, Biblioteca Carlos Casares.<ref>É a edición nun só volume dos tres libros de 1980-81: ''Curros Enríquez'', ''Otero Pedrayo'' e ''Vicente Risco''.</ref> 424 páxs. ISBN 978-84-8288-673-2. * ''Á marxe: palabra de escritor: 2 de xaneiro-10 de marzo de 2002'' (2003). USC.<ref>[https://books.google.es/books?id=9rp2tmoyo0cC&lpg=PP1&hl=es&pg=PP1#v=onepage&q&f=false ''Á marxe: palabra de escritor: 2 de xaneiro-10 de marzo de 2002''] en Google Books</ref> 95 páxs. ISBN 978-8497502597. * ''Á marxe, 1992. Obra xornalística I'' ([[2005]]). Vigo: Galaxia. Biblioteca Carlos Casares. 256 páxs. ISBN 978-84-8288-790-6.<ref name="CATALOG"/> * ''Á marxe, 1993. Obra xornalística II'' (2005). Vigo: Galaxia. Biblioteca Carlos Casares. 384 páxs. ISBN 978-84-8288-872-9. * ''Á marxe, 1994. Obra xornalística III'' ([[2006]]). Vigo: Galaxia. Biblioteca Carlos Casares. 386 páxs. ISBN 978-84-8288-973-3. * ''Á marxe, 1995. Obra xornalística IV'' (2006). Vigo: Galaxia. Biblioteca Carlos Casares. 390 páxs. ISBN 978-84-8288-975-7. * ''Á marxe, 1996. Obra xornalística V'' ([[2007|2007).]] Vigo: Galaxia. Biblioteca Carlos Casares. 390 páxs. ISBN 978-84-9865-006-8. * ''Á marxe, 1997. Obra xornalística VI'' (2007). Vigo: Galaxia. Biblioteca Carlos Casares. 376 páxs. ISBN 978-84-9865-040-2. * ''Á marxe, 1998. Obra xornalística VII'' ([[2008]]). Vigo: Galaxia. Biblioteca Carlos Casares. 388 páxs. ISBN 978-84-9865-135-5. * ''Á marxe, 1999. Obra xornalística VIII'' ([[2017]]). Vigo: Galaxia. Biblioteca Carlos Casares. 392 páxs. ISBN 978-84-9865-429-5. * ''Á marxe, 2000. Obra xornalística IX'' (2017). Vigo: Galaxia. Biblioteca Carlos Casares. 396 páxs. ISBN 978-8491510321. * ''Á marxe, 2001-2002. Obra xornalística X'' (2017). Vigo: Galaxia. Biblioteca Carlos Casares. 468 páxs. ISBN 978-84-9151-033-8. * ''Vigo. A man da xente'' (2017). Vigo: Galaxia - Concello de Vigo.<ref>[http://www.culturagalega.org/noticia.php?id=27436 "Vigo lembra a súa relación con Carlos Casares coa edición dun relato"] CCG, 3/5/2017.</ref> ISBN 978-92-0-025750-6. * ''A ledicia de ler'' (2017). Vigo: Galaxia, Biblioteca Carlos Casares. 824 páxs. ISBN 978-84-9151-097-0. Compilación de máis de catrocentos artigos en máis de vinte anos, de 1975 a 1992, nos Carlos Casares quixo compartir cos lectores e lectoras do xornal ''La Voz de Galicia'' a ledicia de ler. * ''Santiago de Compostela. A cidade do milagre'' (2017). Vigo: Galaxia-Consorcio de Santiago. 96 páxs. ISBN 978-849151-054-3. Viaxe literaria por Compostela e estudo da lenda do milagre do Apóstolo. * ''O expreso da literatura e outros ensaios'' (2017). Vigo: Galaxia, Biblioteca Carlos Casares. 240 páxs. ISBN 978-84-9151-050-5.<ref>[http://editorialgalaxia.gal/produto/o-expreso-da-literatura-e-outros-ensaios/ ''O expreso da literatura e outros ensaios'' na páxina de Galaxia]</ref> Edición de Henrique Monteagudo. Son dezaseis escritos que compoñen un volume dun feitío similar a ''Un país de palabras.'' [[Ficheiro:Egon Schiele 066.jpg|miniatura|''Retrato de Johann Harms'', Schiele, 1916, portada de ''Deus sentado nun sillón azul''.<ref name="DSSAKINDLE"/>]] === Literatura infantil === * ''[[A galiña azul (libro)|A galiña azul]]'' ([[1968]]). Vigo: Galaxia, colección «Tartaruga».<ref>[[Ficheiro:High-contrast-camera-video.svg|20px]] [http://www.aelg.org/centro-documentacion/autores-as/carlos-casares/obra/3654/a-galina-azul/video/1 ''A galiña azul''. Fragmento lido] por [[Xavier Senín]], 2011.</ref><ref name="GAZUL">{{Cita web |url=http://fotos01.laopinioncoruna.es/fotos/noticias/646x260/2009-08-18_IMG_2009-08-18_13:54:03_galina.jpg |título=''A galiña azul''. Imaxe da portada |data-acceso=17 de xullo de 2016 |data-arquivo=25 de setembro de 2019 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190925042039/http://fotos01.laopinioncoruna.es/fotos/noticias/646x260/2009-08-18_IMG_2009-08-18_13:54:03_galina.jpg |url-morta=yes }}</ref> Traducida ao ucraíno.<ref>{{Cita web|título=Hlopčyk, jakyj prynosyt' ščastja|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=2939|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-15|lingua=|apelidos=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20190925042021/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=2939|dataarquivo=25 de setembro de 2019|urlmorta=yes}}</ref> ** ''A galiña azul (C)'' (2014). Vigo: Galaxia, col. Os Duros. Ilustracións do fillos de Xohán Ledo. 32 páxs. ISBN 978-84-9865-010-5. * ''[[As laranxas máis laranxas de tódalas laranxas]]'', [[obra teatral]], ilustrada por [[Luís Seoane]] ([[1973]]). Vigo: Galaxia.<ref>[http://consellodacultura.gal/publicacion.php?id=4295 Edición facsimilar do ano 2017 do Consello da Cultura Galega]</ref> 5ª reimpresión en 2015 na colección [[Árbore (Galaxia)|Árbore]], 84 páxs. ISBN 978-84-9865-160-7. * ''[[O can Rin e o lobo Crispín]]'' ([[1983]]). Foi traducida ao castelán,<ref>{{Cita web|título=El perro Rin y el lobo Crispín|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1660|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-15|lingua=|apelidos=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20191018052227/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1660|dataarquivo=18 de outubro de 2019|urlmorta=yes}}</ref> ao catalán,<ref>{{Cita web|título=El gos Tupí i el llop Crispí|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1441|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-15|lingua=|apelidos=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20191018052229/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1441|dataarquivo=18 de outubro de 2019|urlmorta=yes}}</ref> ao éuscaro,<ref>{{Cita web|título=Rin eta Krixpin|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1541|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-15|data-arquivo=27 de maio de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200527233040/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1541|url-morta=yes}}</ref> ao bretón<ref>{{Cita web|título=Toupi ar c'hi ha krispi ar bleiz|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1646|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-15|lingua=|apelidos=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20191018052236/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1646|dataarquivo=18 de outubro de 2019|urlmorta=yes}}</ref> e ao sardo.<ref>{{Cita web|título=Su cane Rubinu e su lupu Crispinu|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1654|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-15|data-arquivo=27 de maio de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200527233041/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1654|url-morta=yes}}</ref>En 2005 en Galaxia, Col Os Duros, ilustracións de Pedro de Llano, 40 páxs. ISBN 978-84-8288-861-3. * ''Este é Toribio'' (1991). Vigo: Galaxia.<ref name="ARBORE">Na colección "Árbore, primeiros lectores", con ilustracións de Penélope Ares.</ref> 32 páxs. ISBN 978-84-9151-031-4. As aventuras de Toribio, un neno de oito anos inventor de cousas imposibles. * ''[[Toribio contra o profesor Smith]]'' (1991). Vigo: Galaxia.<ref name="ARBORE"/> 28 páxs. ISBN 84-7154-791-0. * ''Toribio e o contador de contos'' (1991). Vigo: Galaxia.<ref name="ARBORE"/> 36 páxs. ISBN 978-84-9151-029-1. Toribio ten que axudarlle á súa amiga Sara, inventora do Contador de Contos con Efecto Retardado, ante unha sabotaxe do profesor Smith. * ''Toribio ten unha idea'' ([[1992]]). Vigo: Galaxia.<ref name="ARBORE"/> 36 páxs. ISBN 978-84-9151-027-7. Un domingo a Toribio ocorréuselle unha grande idea: o Adiantador Liñal de Seguridade. * ''Toribio revoluciona o tráfico'' ([[1994]]). Vigo: Galaxia.<ref name="ARBORE"/> 28 páxs. ISBN: 978-84-9151028-4. A visita á [[Casa das Ciencias]] da Coruña sérvelle a Toribio para revolucionar o tráfico. * ''O galo de Antioquía'' ([[1994|1994)]]. [[Contos do Castromil]].<ref>[http://fundaciongaliciaempresa.gal/actividades/presentacion-de-contos-do-castromil Presentación de «Contos do Castromil». Fundación Galicia Empresa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160822104802/http://fundaciongaliciaempresa.gal/actividades/presentacion-de-contos-do-castromil |date=22 de agosto de 2016 }} 1993.</ref> Ed. en Galaxia en 2003 con ilustracións de Andrés Meixide, 40 páxs. ISBN 978-84-8288-599-5. * ''Lolo anda en bicicleta'' ([[1996]]). Vigo: Galaxia. Ilustracións de [[Manuel Uhía]].<ref name="CATALOG"/> Foi traducido ao castelán,<ref>{{Cita web|título=Lolo anda en bicicleta|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1663|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-15|data-arquivo=27 de maio de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200527233043/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1663|url-morta=yes}}</ref> ao éuscaro<ref>{{Cita web|título=Lolo bizikletan dabil|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1542|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-15|lingua=|apelidos=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20191018052257/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1542|dataarquivo=18 de outubro de 2019|urlmorta=yes}}</ref> e varias veces ao catalán.<ref>{{Cita web|título=La bicicleta de Lolo|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1443|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-07-15|lingua=|apelidos=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20191018052249/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=1443|dataarquivo=18 de outubro de 2019|urlmorta=yes}}</ref>. En 2004, ISBN 978-84-8288-724-1, Col. Os Duros. * ''Un polbo xigante'' ([[2000]]). Vigo: Galaxia, con ilustracións de [[Luis Castro Enjamio|Enjamio]].<ref name="FALADOPOLBO">[[Ficheiro:Loudspeaker rtl.svg|15px]] Casares [http://www.culturagalega.org/mp3/ed_dia/casares_xenese_conto.mp3 fala sobre a xénese] e [http://www.culturagalega.org/mp3/ed_dia/casares_lectura_conto.mp3 le o conto ''Un polbo xigante''] na RAG o 27/10/1999.</ref> 36 páxs. ISBN 978-84-8288-387-8. 2ª ed. en 2004 con CD, 36 páxs., ISBN 978-84-8288-558-2. [[Ficheiro:Egon Schiele - Porträt des Albert Paris von Gütersloh (detail).jpg|miniatura|''Albert Paris Gütersloh'', Schiele, 1918, cuberta de ''[[O sol do verán]]''.]] === Traducións === Amais de levar obra propia ao castelán, Casares traduciu ao galego outras de varios autores, entre elas:<ref>[http://aluna.webs.uvigo.es/autores_ver.php?autor=103 Casares] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160924072241/http://aluna.webs.uvigo.es/autores_ver.php?autor=103 |date=24 de setembro de 2016 }} na [[Biblioteca de tradución galega|Bitraga]]. Biblioteca de tradución galega. [[Universidade de Vigo]].</ref> * ''[[O principiño]]'' ([[1972]]) do francés [[Antoine de Saint-Exupéry]] * ''Eu son un neno'' (1974) dos españois Miguel Ángel Pacheco e José Luis García Sánchez, Ed. Altea. Col. Os primeiros libros dos nenos.<ref>Pena Presas, Montse: [https://www.academia.edu/28459075/_Carlos_Casares_tradutor_diverso_e_editor_entregado_de_literatura_infantil_e_xuvenil_ "Carlos Casares: tradutor diverso e editor entregado de literatura infantil e xuvenil"], ''Anuario Grial de Estudios Literarios Galegos'', 2007. pp. 68-73.</ref> * ''Eu son un peixe'' (1974) dos españois Miguel Ángel Pacheco e José Luis García Sánchez, Ed. Altea. Col. Os primeiros libros dos nenos. * ''Eu son un paxaro'' (1974) dos españois Miguel Ángel Pacheco e José Luis García Sánchez, Ed. Altea. Col. Os primeiros libros dos nenos. * ''Bestiario fantástico'' (1983) do catalán Joan Manuel Gisbert, Ed. Argos Vergara. Col. Os libros da gata, nº 1. Barcelona. 1983. * ''[[Os escaravellos voan á tardiña]]'' ([[1989]]) da sueca [[Maria Gripe]], SM. * ''[[O vello e o mar]]'' ([[1998]]) do norteamericano [[Ernest Hemingway]], Ed. Galaxia. * ''Doménica'' (1999) e ''A bela Otero'' (2000), do galego [[Gonzalo Torrente Ballester]], Espasa. === Obras colectivas === * ''Contos da xustiza'' (1991). [[Ir Indo]]. * ''Os contos da campaña (2)'' (1992). [[Xunta de Galicia]]. * ''Vida, obra e milagres de Xan da Coba'' (1992). [[Biblioteca de Autores Galegos]] do ''[[Diario 16 de Galicia]]''. Con [[Xesús Alonso Montero|X. Alonso Montero]]. * ''O mundo desde aquí'' (1993). [[IGADI]]. * ''Unha liña no ceo (58 narradores galegos 1979-1996)'' (1996). [[Edicións Xerais de Galicia]]. * ''Abrir Vigo ó mar'' (1996). [[Consorcio da Zona Franca de Vigo|Zona Franca]]. Canda [[Alfonso Álvarez Cáccamo|Álvarez Cáccamo]], [[Xaime Garrido Rodríguez|Garrido]], [[Francisco Fernández del Riego|Fernández del Riego]], [[Víctor Freixanes|Freixanes]] [[et alii|et al.]] * ''Buciños. Artistas ourensán IV'' (1997). Deputación de Ourense, con [[Camilo Franco]] e [[Luís Trabazo|Luis Trabazo]].<ref>[http://www.pintoresgallegos.com/bibliografia/imagenes/bucinoscc.jpg Imaxe da portada de ''Buciños'' (1997, Deputación de Ourense)]</ref> * ''Para ler a Vicente Risco'' (1997). Vigo: Galaxia. Con [[Arturo Lezcano Fernández]] e [[Antón Risco]]. Prologado por [[Manuel Fraga]]. 216 páxs. ISBN 978-84-8288-133-1. * ''Novos exercicios de estilo'' (2000). [[Universidade da Coruña]]. * ''Galicia 2020'' (2000). Ir Indo.<ref>{{Cita publicación periódica |url=http://www.lavozdegalicia.es/noticia/vigo/vigo/2000/12/21/ir-indo-celebra-quince-aniversario-publicacion-galicia-2020/0003_345593.htm |xornal=La Voz de Galicia |título=Ir Indo celebra su quince aniversario con la publicación de «Galicia 2020» |data=21/12/2000 |lingua=es}}</ref> * ''Palabras con fondo'' (2001). Fondo Galego de Cooperación e Solidariedade. * ''Poetas e Narradores nas súas voces (Vol. I)'' (2001). Consello da Cultura Galega. * ''Galicia: nai e señora'', canda [[Basilio Losada]] e [[Xavier Rodríguez Baixeras|Xavier R. Baixeras]] (2002). ed. trilingüe, [[Nigra Trea]]. * ''Narradio. 56 historias no ar'', do programa ''[[Diario Cultural]]'' da [[Radio Galega|RG]], AAVV (2003). Xerais. Inclúe 4 [[Disco compacto|cd]],s. * ''Ourense, de auga e pedra'', con fotografías de [[Manuel Sendón]] (2005). Ir Indo. [[Ficheiro:Colexio de Educación Infantil e Primaria Carlos Casares (Nigrán).jpg|miniatura|CEIP Carlos Casares de Nigrán.]] == Premios == * 1º Premio do [[Concurso nacional de contos infantís O Facho]] no [[1968]], por ''A galiña azul''.<ref name="GAZUL"/> * Gañador do Concurso Nacional de Teatro Infantil O Facho en [[1973]], por ''As laranxas máis laranxas de todas as laranxas''.<ref name="RAG2017DLG"/> * Premio Galaxia no [[1975]] por ''Xoguetes para un tempo prohibido''.<ref name="RAG2017DLG"/> * [[Premio da Crítica de narrativa galega]] da Asociación Española de Críticos Literarios 1975 por ''Xoguetes para un tempo perdido''.<ref name="RAG2017DLG"/> * Gañador do I Premio Ramón Otero Pedrayo no 1980, por ''Otero Pedrayo''. * [[Premio Antón Losada Diéguez]] 1987 de creación literaria por ''Os mortos de aquel verán''. * V [[Premio Literario Ánxel Fole]] no ano 1991, por ''Ramón Piñeiro. Unha vida por Galicia''. [[Ficheiro:Parque de Carlos Casares.jpg|miniatura|Placa no parque de Carlos Casares da Coruña.]] == Recoñecementos == Cinco centros educativos públicos levan o seu nome, repartidos polas provincias de [[Provincia de Pontevedra|Pontevedra]] e [[Provincia de Ourense|Ourense]]: [[Ficheiro:Carlos Casares placa Xinzo.jpg|miniatura|Placa na casa onde viviu en [[Xinzo de Limia]].]] [[Ficheiro:Placa IES Carlos Casares.jpg|miniatura|dereita|Placa no IES Carlos Casares de Vigo.]] [[Ficheiro:IES_Carlos_Casares_Vigo.jpg|dereita|miniatura|Graffiti co seu nome e a súa imaxe no IES Carlos Casares de Vigo.]] * IES Carlos Casares de Viana do Bolo <ref>[http://www.edu.xunta.gal/centros/iescarloscasaresviana/ Páxina web do IES Carlos Casares de Viana do Bolo]</ref> * CEIP Carlos Casares de Xinzo de Limia <ref>[http://www.edu.xunta.gal/centros/ceipcarloscasaresxinzo/ Páxina web do CEIP Carlos Casares de Xinzo de Limia]</ref> * IES Carlos Casares de Vigo <ref>[http://www.edu.xunta.gal/centros/iescarloscasares/ Páxina web do IES Carlos Casares de Vigo]</ref> * CEIP Carlos Casares das [[As Tomadas, A Ramallosa, Nigrán|Tomadas]], [[A Ramallosa, Nigrán|A Ramallosa]], Nigrán <ref>[http://www.edu.xunta.gal/centros/ceipcarloscasares/ Páxina web do CEIP Carlos Casares de Nigrán]</ref> * CEP Carlos Casares de [[Grixó, Alxén, Salvaterra de Miño|Grixó]], [[Alxén, Salvaterra de Miño|Alxén]], [[Salvaterra de Miño]] <ref>[http://www.edu.xunta.gal/centros/cepcarloscasares/ Páxina web do CEP Carlos Casares de Alxén]</ref> Así mesmo, un autocar do [[Castromil (autocares)|Castromil]] e varios xardíns, parques, rúas e prazas de Galiza levan o nome do escritor:<ref>[http://www.lavozdegalicia.es/hemeroteca/2002/11/23/1334053.shtml "El Concello de Ourense se olvida de la memoria…"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160822053534/http://www.lavozdegalicia.es/hemeroteca/2002/11/23/1334053.shtml |date=22 de agosto de 2016 }} ''La Voz de Galicia'', 23/11/2002 {{Es}}.</ref> *Os Xardíns de Carlos Casares en [[Porqueira]]. *A Praza Carlos Casares de Xinzo de Limia. *A Praza Carlos Casares no barrio de Esteiro, [[Ferrol]]. *A Praza Carlos Casares de Santiago de Compostela. *A Praza de Carlos Casares de Nigrán. *As rúas ''Carlos Casares'' en [[Ribadavia]], [[Carballo]], [[Ribeira]], [[Lalín]], [[Cangas]], [[Narón]] e [[Monforte de Lemos]]. *O Parque Carlos Casares do barrio de [[Monte Alto, A Coruña|Monte Alto]] da Coruña.<ref>[http://www.lavozdegalicia.es/hemeroteca/2007/04/28/5756313.shtml "El parque Carlos Casares rinde tributo…"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160822025246/http://www.lavozdegalicia.es/hemeroteca/2007/04/28/5756313.shtml |date=22 de agosto de 2016 }} ''La Voz de Galicia'', 28/4/2007 {{Es}}.</ref> En xullo de 2016 foi escollido pola Real Academia Galega para ser a figura homenaxeada no Día das Letras Galegas do ano 2017. Os outros candidatos foron [[Ricardo Carballo Calero]] ([[Ferrol]], 1910 – Santiago de Compostela, 1990), [[Plácido Castro|Plácido Ramón Castro del Río]] ([[Corcubión]], 1902 - [[Cambados]], 1967) e [[Antonio Fernández Morales]] ([[Astorga]], 1817 - [[Cacabelos, León|Cacabelos]], 1896).<ref name="CANDIDATOS">[http://academia.gal/inicio/-/asset_publisher/m2gF/content/a-rag-elixe-este-sabado-o-protagonista-do-dia-das-letras-galegas-de-2017?redirect=http%3A%2F%2Facademia.gal%2Finicio%3Fp_p_id%3D101_INSTANCE_m2gF%26p_p_lifecycle%3D0%26p_p_state%3Dnormal%26p_p_mode%3Dview%26p_p_col_id%3Dcolumn-1%26p_p_col_pos%3D1%26p_p_col_count%3D4%26p_r_p_564233524_categoryId%3D10311 "A RAG elixe este sábado o protagonista do Día das Letras Galegas de 2017"] RAG, 8/7/2016.</ref> == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === {{Refempeza|2}} * {{Cita enciclopedia |autor=AAVV|artigo=Casares Mouriño, Carlos |url-capítulo=https://egu.xunta.gal/gl/termo/96189/Casares%20Mouri%C3%B1o%2C%20Carlos |enciclopedia=[[Enciclopedia Galega Universal]] |ano=1999-2002 |volume=5 |páxina=15 |editorial=[[Ir Indo]] |isbn=84-7680-288-9}} * {{Cita libro |autor=AAVV| título =Carlos Casares. Monografías. Revista de Estudios Miñoranos | ano =2003 |editorial=[[Instituto de Estudos Miñoráns|Instituto de Estudos Miñoranos]] |isbn=84-8289-213-4}} * {{Cita libro|autor=AAVV|url=http://cloud2.todocoleccion.net/libros-segunda-mano-biografias/tc/2015/04/11/17/48824361.jpg|título=Carlos Casares. Os amigos, as imaxes, as palabras|ano=2004|localización=Vigo|editorial=[[Edicións A Nosa Terra|A Nosa Terra]]|isbn=84-96403-20-3|dataacceso=16 de agosto de 2016|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160818065536/http://cloud2.todocoleccion.net/libros-segunda-mano-biografias/tc/2015/04/11/17/48824361.jpg|dataarquivo=18 de agosto de 2016|urlmorta=yes}} * {{Cita libro|autor=AAVV |ano=2009 |título =Actas do Simposio Internacional Carlos Casares (Ourense, 2007) |url=http://issuu.com/fundacioncarloscasares/docs/libro_actas_completo2?e=0 |editorial=Fundación Carlos Casares |id=ISBN 978-84-613-3642-9 }} * AAVV: Revista [[Grial (revista)|''Grial'']] [http://editorialgalaxia.gal/produto/grial-196/ número 196, xaneiro de 2013]. Inclúe: <div style="font-size: 95%;"> :{{Versaleta|[[Víctor F. Freixanes|Fernández Freixanes, Víctor]]}}. [https://web.archive.org/web/20160817211612/http://www.editorialgalaxia.com/imxd/libros/doc/1358339677Carta_do_editor.pdf "Memoria do compañeiro e amigo"] :{{Versaleta|[[Ángel Basanta|Basanta, Álgel]]}}. [https://web.archive.org/web/20160712144658/http://www.editorialgalaxia.es/imxd/libros/doc/1358339797A_traxectoria_narrativa_de_Carlos_Casares._Por_%C3%81ngel_Basanta.pdf "A traxectoria narrativa de Carlos Casares"] :{{Versaleta|Villanueva Gesteira, María Dolores}}. [https://web.archive.org/web/20160712144658/http://www.editorialgalaxia.es/imxd/libros/doc/1358339797A_traxectoria_narrativa_de_Carlos_Casares._Por_%C3%81ngel_Basanta.pdf "Casares e Galaxia, Casares en Galaxia "] :{{Versaleta|Luna Alonso, Ana}} e {{Versaleta|[[Iolanda Galanes|Galanes Santos, Iolanda]]}}. [https://web.archive.org/web/20160712144658/http://www.editorialgalaxia.es/imxd/libros/doc/1358339797A_traxectoria_narrativa_de_Carlos_Casares._Por_%C3%81ngel_Basanta.pdf "As traducións inéditas de Carlos Casares"] :{{Versaleta|[[Damián Villalaín|Villalaín, Damián]]}}. "Fragmentos para un achegamento a Carlos Casares" :{{Versaleta|[[Dolores Vilavedra|Vilavedra, Dolores]]}}. "Carlos Casares e Xóan González-Millán. Diálogo sen fronteiras" :{{Versaleta|[[Xoán González Millán|González-Millán, Xoán]]}}. "Cartas a Carlos Casares" </div> * AAVV: Revista [[Grial (revista)|''Grial'']] [http://editorialgalaxia.gal/produto/grial-213/ número 213, xaneiro, febreiro, marzo de 2017]. Inclúe: <div style="font-size: 95%;"> :{{Versaleta|[[Víctor F. Freixanes|Fernández Freixanes, Víctor]]}}. "Volver a Casares" :{{Versaleta|[[Henrique Monteagudo|Monteagudo, Henrique]]}}. "2017, ano Casares" :{{Versaleta|[[Ricardo Gurriarán|Gurriarán]]}}. "Carlos Casares, anos de formación (1941-1969): do frío da Limia á calor de Ramón Piñeiro" :{{Versaleta|[[Xosé Ramón Quintana|Quintana, X. R]]}}. "Compromisos de Carlos Casares: do antifranquismo á democracia" :{{Versaleta|[[Antón Baamonde|Baamonde, Antón]]}}. "Casares bifronte" :{{Versaleta|[[Dolores Vilavedra|Vilavedra, Dolores]]}}. "A singularidade literaria de Carlos Casares" :{{Versaleta|[[Grial Parga|Parga, Grial]]}}. "O columnismo de Carlos Casares" :{{Versaleta|[[Carlos Fernández Fernández|Fernández, Carlos]]}}. "Casares, Grial e outras ledicias" :{{Versaleta|[[Marta Dahlgren|Dahlgren, Marta]]}}. "Un galego nunha cidade de provincias de Suecia" :{{Versaleta|Casares, Carlos}}. "Cinco cartas desde Suecia" :{{Versaleta|[[María Xosé Porteiro|Porteiro]] e [[Xosé Antonio Perozo|Perozo]]}}. "Qué poden ler os rapaces de 15 ou 16 anos? (1980)" :{{Versaleta|Casares, Carlos}}. "Schuhmacher" (un inédito de) </div> * AAVV: ''[[Raigame|Raigame: revista de arte, cultura e tradicións populares ]]'' [https://web.archive.org/web/20171115083028/http://ccpxaquinlorenzo.depourense.es/index.php?option=com_phocadownload&view=category&download=155%3Araigame-40&id=1%3Arevista-raigame&Itemid=37&lang=gl número 40, maio de 2017] * AAVV: ''[[Boletín da Real Academia Galega]]'', [http://publicacionsperiodicas.academia.gal/index.php/BRAG número 378, 2018] {{ISSN|1576-8767}} * {{Cita libro |autor={{Versaleta|[[Tucho Calvo|Calvo, T.]]}} |ano=2003 |título=Carlos Casares. O conto da vida |editorial=La Voz de Galicia |isbn=84-9757-100-2}} Con limiares de [[Santiago Rey Fernández-Latorre|Rey]] e [[Bieito Rubido|Rubido]].<sup>[https://web.archive.org/web/20160807035444/http://www.libreriacajondesastre.com/imagenes/73129.jpg]</sup> * {{Cita libro |autor={{Versaleta|[[Víctor Freixanes|F. Freixanes, V.]]}} |ano=1976 |capítulo=Carlos Casares. Os dereitos do escritor |páxinas=273–294 |url=http://image.anobii.com/anobi/image_book.php?item_id=011974365fc2baddd8 |título=Unha ducia de galegos |editorial=Galaxia |isbn=84-7154-248-X }} * {{Cita tese |nome=Mar |apelidos={{Versaleta|Fernández Vázquez}} |ligazónautor=Mar Fernández Vázquez |ano=2021 |título=Carlos Casares na prensa diaria (1968-1992) }} * {{Cita publicación periódica |autor={{Versaleta|[[Iolanda Galanes|Galanes, I.]]}} |url=https://ddd.uab.cat/pub/quaderns/quaderns_a2014n21/quaderns_a2014n21p183.pdf |título=Carlos Casares y la traducción: obra dispersa e inédita |revista=Quaderns. Revista de Traducció |número=21 |ano=2014 |páxinas=183-198 }} * {{Cita enciclopedia |autor={{Versaleta|[[Luís González Tosar|González Tosar]]}} [[Et alii|et al.]] |url-capítulo=https://es.scribd.com/document/333844282/Carlos-Casares-Gran-Enciclopedia-Galega |artigo=Casares, Carlos |enciclopedia=[[Gran Enciclopedia Galega Silverio Cañada]] |tipo=[[DVD]] |editorial=[[Grupo El Progreso|El Progreso]] |ano=2005 |isbn=84-87804-88-8 }} * {{Cita libro |autor={{Versaleta|[[Rafael Laso Lorenzo|Laso Lorenzo, Rafael]]}} |ano=2013 |título=Carlos Casares, o amigo das palabras |editorial=Galaxia |isbn=978-84-9865-471-4 }} * {{Cita libro |autor={{Versaleta|[[Rafael Laso Lorenzo|Laso Lorenzo, Rafael]]}} |ano=2017 |url=http://www.dendealimia.com/media/dendealimia/images/2017/04/22//2017042217510232991.jpg |título=Lolo en bici e Carlos na moto. Unha biografía de Carlos Casares para rapaces |editorial=Dende a Limia |isbn= |data-acceso=24 de maio de 2017 |data-arquivo=27 de maio de 2020 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200527233110/https://www.dendealimia.com/media/dendealimia/images/2017/04/22//2017042217510232991.jpg |url-morta=yes }} * {{Cita libro |autor={{Versaleta|Loureiro, R.}} |ligazónautor=Ramón Loureiro |título=Nove retratos e unha conversa inacabada |ano =2002 |localización= |editorial=Fundación Carlos Casares e Concello de Ferrol |id= }} Ed. non venal.<sup>[http://www.lavozdegalicia.es/noticia/cultura/2016/07/08/span-langglcarlos-casares-literatura-non-ten-gustarlle-mundospan/00031468005149495523490.htm]</sup> * {{Cita libro |autor={{Versaleta|Loureiro, R.}} |ligazónautor= |título=Carlos Casares |ano =2003 |localización=Vigo |editorial=Promocións Culturais Galegas / A Nosa Terra |isbn= 84-96203-51-4 }}<sup>[https://web.archive.org/web/20160807012858/http://www.libreriacajondesastre.com/imagenes/61779.jpg]</sup> * {{Cita libro |autor={{Versaleta|Loureiro, R.}} |ligazónautor= |url=http://www.udllibros.com/imagenes/9788494/978849456544.JPG |título=Casares |colección=Musa pedestris. Serie Mountolive |ano =2017 |localización=A Coruña |editorial=[[Editorial Trifolium]] |isbn=9788494565441 }} * {{Cita libro |autor ={{Versaleta|[[Henrique Monteagudo|Monteagudo]]/[[Francisco Díaz-Fierros|Díaz-Fierros]]}} (coor,s.). AAVV |url=https://dialnet.unirioja.es/servlet/libro?codigo=581497 | título=Carlos Casares: a semente aquecida da palabra |formato=con [[Disco compacto|CD]] |ano=2003 |editorial=[[Consello da Cultura Galega|CCG]] | isbn=84-95415-68-2}} * {{Cita libro |autor ={{Versaleta|[[Henrique Monteagudo|Monteagudo, Henrique]]}} |url=http://editorialgalaxia.gal/carlos-casares-un-contador-de-historias-presentase-en-rolda-de-prensa/ | título=Carlos Casares: un contador de historias |ano=2017 |editorial=Editorial Galaxia | isbn= 978-84-9151-039-0}} * {{Porteiro - Perozo 1981|Carlos Casares Mouriño|122-125}} * {{Cita publicación periódica |autor={{Versaleta|Platas Tasende, Ana M.ª}} |data=agosto de 1998 |url=http://www.edu.xunta.es/ftpserver/portal/DXPL/revistagalega/rge21.pdf |título=Conversación con Carlos Casares |revista=[[EDUGA|Revista Galega do Ensino]] |número=21 |páxinas=15-26 }} * {{Cita libro |nome=Luís |apelidos={{Versaleta|Rei Núñez}} |ligazónautor=Luís Rei Núñez |ano=1990 |título=Oficio de escribir |colección=Ensaio |editorial=Ediciós do Castro |lugar=Sada |isbn=84-7492-464-2 |ref=harv }} * {{Cita libro |nome={{Versaleta|A.}} |apelidos={{Versaleta|Riveiro Coello}} |ligazónautor=Antón Riveiro Coello |título=Carlos Casares. O neno que quería xogar co mundo |editorial=La Voz de Galicia |ano=2017 |isbn=978-84-9757-313-9 }} * {{Cita publicación periódica |autor={{Versaleta|[[Anxo Tarrío|Tarrio Varela, A.]]}} |data=10/12/2002 |url=http://www.edu.xunta.es/ftpserver/portal/DXPL/revistagalega/rge38.pdf |título=A obra narrativa de Carlos Casares |revista=Revista Galega do Ensino |número=38 |páxinas=15-45 }} * {{Cita libro |ligazónautor=Marcos Valcárcel |autor={{Versaleta|Valcárcel}} (coor.) |ano=2002 |título=Carlos Casares, punto de encontro: lembranza e homenaxe dende Ourense |editorial=Concello |isbn=84-87623-56-5 }} * {{Cita libro |nome={{Versaleta|Denis}} |apelidos={{Versaleta|Vicente Rodríguez}} |título=Carlos Casares compromiso con Galicia |editorial=Ir Indo |ano=2014 |isbn=978-84-7680-713-2 }} * {{Cita libro |ligazónautor=Damián Villalaín |nome={{Versaleta|Damián}} |apelidos={{Versaleta|Villalaín}} |url=http://www.xerais.es/libro.php?id=4697144 |título=Carlos Casares vida e literatura |editorial=[[Edicións Xerais de Galicia]] |ano=2017 |isbn=978-84-9121-189-1 |data-acceso=15 de maio de 2017 |data-arquivo=07 de xuño de 2017 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20170607144711/http://www.xerais.es/libro.php?id=4697144 |url-morta=yes }} {{Reftermina}} === Outros artigos === {{Commonscat}} {{Galicitas}} * [[Fundación Carlos Casares]] * [[Xabier Casares]] (irmán) === Ligazóns externas === * [http://primaveradasletras.gal/ Primavera das Letras] RAG. * {{Cita web |autor=[[Henrique Monteagudo|{{Versaleta|Monteagudo, H.}}]] |url=http://academia.gal/figuras-homenaxeadas/-/journal_content/56_INSTANCE_8klA/10157/894750 |título=Figuras homenaxeadas. Carlos Casares |editorial=Real Academia Galega }} * {{Cita web |url=http://fundacioncarloscasares.gal/ |título=Fundación Carlos Casares }} {{ multimedia externa | align = | width = 350px | video1 = [http://www.crtvg.es/tvg/a-carta/por-amor-a-arte-carlos-casares-o-senor-das-palabras-1 ''Por amor á arte. Carlos Casares, o señor das palabras''] }} * {{Cita web |url=http://www.aelg.org/Centrodoc/GetAuthorById.do?id=autor406 |título=Carlos Casares |editorial=[[Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega]] }} * {{Cita web |url=http://literaturagalega.as-pg.gal/autoras-es/casares-mourino-carlos.html |título=Casares Mouriño |editorial=[[Asociación Socio-Pedagóxica Galega]] }} * {{Cita web |url=http://bvg.udc.es/ficha_autor.jsp?id=CarCasar&alias=Carlos+Casares |título=Carlos Casares |editorial=Biblioteca Virtual Galega }} {{Start box}} {{Succession box | título = &nbsp; [[Consello da Cultura Galega|Presidente do Consello da Cultura Galega]] &nbsp; | período = [[1996]] - [[2002]] | predecesor = [[Xosé Filgueira Valverde]] | sucesor = [[Alfonso Zulueta de Haz]]}} {{End box}} {{Día das Letras Galegas}} {{Membros de número da Real Academia Galega}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Casares Mourinno, Carlos}} [[Categoría:Carlos Casares| ]] [[Categoría:Artigos destacados sobre Galicia]] mcmji2cxfort3013j5hi3badcmyi0e4 0 23395 7105258 6220642 2025-06-24T08:20:50Z Estevoaei 1131 + toponimia 7105258 wikitext text/x-wiki {{Parroquia |nome = Aldemunde |imaxe = Aldemunde.jpg |lenda = Igrexa de Santa María Madalena de Aldemunde. |mapa = |concello = Carballo |superficie = 4 |poboación = 86 |ano = 2019 |provincia = A Coruña|preposición1 = da |entidades = 7 }} '''Santa María Madanela de Aldemunde'''<ref name=nomenclátor/> é unha parroquia que se localiza no sur do concello de [[Carballo]] na [[comarca de Bergantiños]]. Segundo o [[Instituto Galego de Estatística|IGE]] en [[2019]] tiña 86 habitantes (44 homes e 42 mulleres), 19 menos ca en [[1999]]. Ten sete entidades de poboación. ==Toponimia== O [[Toponimia|topónimo]] '''Aldemunde''' deriva do nome de posuidor ''Hildimundus'', de orixe xermánica, a través da forma en xenitivo {{Versaleta|(villa) Hildimundi}}.<ref>{{TopCarballo|20-21}}</ref> ==Patrimonio== *[[Dolmen de Pedra Moura]]. ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Aldemunde=== {{Lp Aldemunde}} ===Parroquias de Carballo=== {{Carballo}} ==Notas== {{Listaref}} ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== *[[Lugares de Carballo]] ===Ligazóns externas=== *[https://web.archive.org/web/20100917091014/http://carballo.org/vive/conece/interior42.php?txt=parroquia_aldemunde&lg=gal Aldemunde na web do concello de Carballo] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Aldemunde}} [[Categoría:Parroquias de Carballo]] [[Categoría:Parroquias de Galicia baixo a advocación de María Madalena]] th9eg2q5d9usqtnlpycm1hlekpjcdba 0 23783 7105054 6713181 2025-06-23T22:41:18Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105054 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Billie Holliday''', ou '''Lady Day''' para os fans, nada en [[Filadelfia]] ([[Pensilvania]]) o [[7 de abril]] de [[1915]] e finada en [[Nova York]] o [[17 de xullo]] de [[1959]], foi unha cantante de [[jazz]] [[Estados Unidos de América|estadounidense]]. == Traxectoria == Nada co nome de Eleanora Fagan, naceu en [[Baltimore]] en 1915, filla de Clarence Holiday, guitarrista da Orquestra de Fletcher Henderson, que nunca casou coa súa nai e nunca a recoñeceu. Cambiou o seu nome polo da actriz Billie Dove e usou o apelido do seu pai. Tras unha infancia dura foi descuberta por John Hammond en 1933 e comezou a gravar cos mellores músicos de Jazz da época. A súa vida estivo marcada polos seus problemas cos homes e coas drogas, morrendo nun hospital en 1959 cun policia na porta do seu cuarto. Hoxe é considerada sen discusión a mellor cantante da historia do Jazz. O seu estilo, desenvolvido a partir dos de [[Louis Armstrong]] e [[Bessie Smith]] residia nas leves alteracións do ritmo que utilizaba anticipandose ou atrasándose ao [[beat]] e o sentimento co que era capaz de impregnar o tema máis banal. Pese a non saber música, algúns dos seus maiores éxitos foron composicións propias, escritas en colaboración cos seus pianistas. En 1939 compuxo "Strange fruit" sobre un dos por aquel tempo comúns linchamentos de cidadáns negros no Sul, que se converteu nun himno. == Discos == * ''The Complete Columbia Recordings'' (1933-1950) * ''The Complete Commodore Recordings'' (1939-1944) * ''The Complete Original American Decca Recordings'' (1944-1950) * ''The Complete Billie Holiday on Verve'' (1950-1959) == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Referencias === {{listaref}} === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20070517192252/http://www.billie-holiday.net/ Sitio Oficial de Billie Holiday en Sony BMG] * [http://www.billieholiday.be/ Discografía de Billie Holiday] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110706133006/http://www.billieholiday.be/ |date=06 de xullo de 2011 }} * [http://www.holiday.eriksol.dk/ Discografía Completa de Billie Holiday]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081224005321/http://www.holiday.eriksol.dk/ |date=24 de decembro de 2008 }} * [https://web.archive.org/web/20090106172327/http://www.pastperfect.com/top_artists/billie_holiday/ Billie Holiday's Music - Pure Vintage] * [http://www.pbs.org/jazz/biography/artist_id_holiday_billie.htm Biografía en ''Jazz'' (PBS)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080409173953/http://www.pbs.org/jazz/biography/artist_id_holiday_billie.htm |date=09 de abril de 2008 }} * [http://www.pbs.org/wnet/americanmasters/database/holiday_b.html Biografía en ''American Masters'' (PBS)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080517173143/http://www.pbs.org/wnet/americanmasters/database/holiday_b.html |date=17 de maio de 2008 }} * [https://web.archive.org/web/20060406072149/http://www.aaregistry.com/african_american_history/134/Billie_Holiday_One_of_a_kind_jazzblues_singer The African American Registry - Billie Holiday] * [https://web.archive.org/web/20080628203928/http://www.jazz.com/dozens/b-holiday-dozens "Essential Billie Holiday Recordings"]por Stuart Nicholson, [http://www.jazz.com Jazz.com]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080628203928/http://www.jazz.com/dozens/b-holiday-dozens |date=28 de xuño de 2008 }}. * [https://web.archive.org/web/20060426044430/http://www.duke.edu/~pmf3/timeline.html Billie Holiday Timeline] * [http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=489 A tumba de Billie Holiday] * [https://web.archive.org/web/20080720145204/http://www.redhotjazz.com/billieholidayessay.html Billie Holiday’s Small Band Recordings of 1935-1939] * [https://web.archive.org/web/20080802203328/http://www.kerouacalley.com/billie.html Billie Holiday Multimedia Directory] * [https://web.archive.org/web/20070927002444/http://lnx.indajaus.com/acidjazzhispano/content-1141.html Billie_Holiday no Acid Jazz Hispano.] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Holiday, Billie}} [[Categoría:Nados en 1915]] [[Categoría:Finados en 1959]] [[Categoría:Nados en Filadelfia, Pensilvania]] [[Categoría:Finados por cirrose]] [[Categoría:Cantantes de Pensilvania]] smhtykduob2aa726mjjde84003rijqd 0 24571 7105115 6505389 2025-06-23T23:30:24Z O Breixo 127505 7105115 wikitext text/x-wiki {{sen referencias|data=abril de 2017}}{{Organización}} O '''Partido Comunista de España''' (ou '''PCE''') é un partido político español integrado desde 1986 en [[Izquierda Unida]], que xurdiu de grupos do [[Partido Socialista Obrero Español|PSOE]] e da [[Confederación Nacional do Traballo|CNT]] partidarios de sumarse á [[Terceira Internacional|III Internacional]] fundada por [[Lenin]] e de apoiar a [[Revolución Rusa de 1917|revolución rusa]] que el dirixía. == Fundación == O primeiro núcleo orixinario foi o [[Partido Comunista Español]], formado en [[1920]] pola [[Federación da Xuventude Socialista]], e o [[Partido Comunista Obrero Español]] (PCOE), escindido formalmente do PSOE o [[13 de abril]] de [[1921]] durante a celebración do III congreso extraordinario do PSOE no que este decidiu non entrar na [[III Internacional]]. Estes dous participaron na Conferencia da fusión que se celebrou entre o 7 e o 14 de novembro de 1921 que deu orixe ó Partido Comunista de España. O [[15 de marzo]] de [[1922]] celebrou o PCE o seu primeiro congreso no que elixiu como secretario xeral a [[Antonio García Quejido]]. Durante a [[ditadura de Primo de Rivera]] o partido permaneceu na clandestinidade. Na conferencia de Pamplona, celebrada na clandestinidade en 1930, decidiuse a incorporación de [[Dolores Ibárruri]] ó comité central do PCE. == II República == Coa proclamación da [[Segunda República Española|II República]] o [[14 de abril]] de [[1931]], abriuse unha nova etapa na historia de España e do PCE, a pesar de que o día da proclamación, membros do partido saíron á rúa para denunciar o que consideraban unha república burguesa. En marzo de [[1932]] celebrouse o IV Congreso en [[Sevilla]], co obxectivo de desterrar os métodos sectarios moi arraigados na dirección e pasar á construción da unidade antifascista segundo o discurso de [[Giorgi Dimitrov]] no anterior congreso da III Internacional Comunista. Neste labor, xogaron un papel prominente os membros do Comité Central elixidos no devandito congreso, entre eles [[José Díaz Ramos]], Dolores Ibárruri (A Pasionaria), [[Vicente Uribe]], [[Manuel Delicado]], [[Antonio Mije]] e [[Pedro Checa]]. Nas [[Eleccións Xerais de 1933 en España|eleccións de 1933]], o PCE acadou o seu primeiro posto no parlamento do estado, sendo elixido deputado [[Cayetano Bolívar Escribano]]. En [[1934]], o PCE xogou un papel prominente na chamada [[Folga xeral revolucionaria de 1934|Revolución de Asturias]], en outubro dese ano, na que durante 15 días as masas obreiras tomaron o poder nas comarcas asturianas. Para aplacar a revolución, o goberno radical-cedista, trouxo tropas de [[África]], dirixidas polo xeneral [[Francisco Franco]], que iniciou a represión contra os sublevados encarcerando a moitos deles e sendo outros moitos executados, o que logo o PCE aproveitaría para facer da esixencia de amnistía un dos piares do programa do Frente Popular. {| {{Táboabonita}} style="float:right; |+ Resultados da esquerda nas eleccións do [[16 de febreiro]] de [[1936]] ! Frente Popular !! Escanos en 1936 !! Escanos obtidos en 1933 |- | Izquierda Republicana || 81 || 7 |- | Unión Republicana || 36 || 23 |- | Esquerra || 29 || 23 |- |[[Partido Socialista Obrero Español|Partido Socialista]]|| 88 || 58 |- | Partido Comunista || 17 || 1 |- | Outros partidos de esquerda || 18 || 9 |- |} De acordo coa política de unificación das forzas antifascistas, o PCE impulsou e acadou o apoio do [[PSOE]] e dos partidos republicanos de esquerda ([[Izquierda Republicana]], [[Organización Republicana Gallega Autónoma|ORGA]], [[Partido Galeguista (histórico)|Partido Galeguista]]), para formar o Frente Popular que gañou as eleccións do [[16 de febreiro]] de [[1936]] con 268 escanos fronte aos 205 do centro-dereita, dos cales o PCE obtivo 17 deputados. O resto de escanos repartíronse así: Malia non acadar un gran número de deputados o PCE gañou moito prestixio durante os últimos meses da república e pasou de 30.000 a 100.000 afiliados en poucos meses. == Guerra civil == En xullo de 1936, un golpe de estado de tinguidura fascista deu comezo, e ao fracasar parcialmente, comezou a [[guerra civil española]], na que o PCE formou parte do goberno da Fronte Popular no momento do golpe, xogando un papel predominante. Nun comezo, o PCE manifestouse a favor de armar ao pobo en [[milicias populares]] para parar os primeiros embites do golpe. Mais logo, unha vez confirmado que o golpe ía fracasar xa que non o bando fascista, chamado tamén bando nacional, non acadou o seu obxectivo principal de tomar Madrid, e foi un dos principais defensores da necesidade de unificación de tódalas milicias antifascistas nun exército republicano organizado. {| {{Táboabonita}} style="float:right;" |+ Resultados do centro-dereita nas eleccións [[16 de febreiro]] de [[1936]] ! Centro-Dereita !! Escanos 1936 !! Escanos obtidos 1933 |- | [[Partido Republicano Radical|Partido Radical]] || 8 || 80 |- |[[Confederación Española de Derechas Autónomas|CEDA]]|| 94 || 113 |- | Partido Agrario || 13 || 39 |- | Partido Liberal Demócrata || 1 || 9 |- | Lliga Catalanista || 11 || 23 |- | Partido Conservador || 3 || 18 |- | Partidos Monárquicos || 24 || 32 |- | Outros || 51 || 38 |- |} A súa actuación durante o proceso bélico foi moi controvertida, o partido seguía a liña marxista-leninista da III Internacional (chamados stalinistas) e a consigna era "o primeiro gañar a guerra", o que o enfrontou directamente con grupos partidarios da revolución social e da colectivización no medio do proceso bélico como poden ser os [[Trotskismo|trotskistas]] do [[Partido Obrero de Unificación Marxista|POUM]], dirixidos por [[Andreu Nin]] e aos [[Anarquismo|anarquistas]] da CNT-FAI. Moitas fontes consideran ao PCE o líder da defensa republicana contra o fascismo; o PCE foi esencial na organización das [[Brigadas Internacionais]], brigadas voluntarias organizadas pola [[Terceira Internacional|Komintern]] ou [[Terceira Internacional|III Internacional]], e tamén foi relevante na axuda outorgada pola [[Unión Soviética]]. O PCE foi o impulsor e fundador do 5º Rexemento de milicias populares, unhas das unidades mais emblemáticas do exército republicano e futuro xermolo tanto da resistencia interior como da exterior e da loita contra os [[nazismo|nazis]] na [[Francia]]. == Clandestinidade e exilio == O PCE foi un partido ilegal na zona franquista desde o comezo da guerra civil e en toda España tras a derrota da república, e así permaneceu ata o [[9 de abril]] de [[1977]] cando foi legalizado polo goberno de [[Adolfo Suárez]]. En España mantivo unha estrutura clandestina mentres o PCE mantiña a súa estrutura no exilio contando co apoio da [[Unión Soviética|URSS]] e dos países do bloque oriental. Apoiou a loita de guerrillas no interior ata 1948 cando cambiou a súa política dando prioridade ao renacemento das organizacións obreiras, que culminaría na integración na organización sindical franquista, o [[Sindicato Vertical]]. Logo da morte de Stalin o PCE aprobou en 1956 a política de reconciliación. En 1960 celebrouse o VI Congreso en [[Praga]] con representantes do interior que foron detidos ó regresar a España, nesa época calcúlase en 25.000 os militantes do PCE sumando os do exilio e os do interior, nese congreso elixiuse a [[Santiago Carrillo]] como secretario xeral mentres Dolores Ibárruri pasaba a ocupar a presidencia. Carrillo converteuse nun dos máximos impulsores do [[eurocomunismo]] nos anos setenta, a entrada nunha vía reformista orixinou numerosas escisións que seguían a liña [[maoísmo|maoísta]] empezando pola do [[Partido Comunista de España (marxista-leninista), 1964|Partido Comunista de España (marxista-leninista)]] en 1963. == Legalidade == Logo da legalización do PCE, [[Dolores Ibárruri]] regresou a España e nas [[Eleccións xerais de España de 1977|primeiras eleccións democráticas]] o PCE conseguiu 20 escanos, no IX Congreso (1979) definiuse como partido marxista revolucionario e en 1979 conseguiu 23 escanos. Nas eleccións de 1982 sufriu un desastre electoral perdendo un millón de votos e quedando con 19 escanos, o que provocou a dimisión de Santiago Carrillo e a elección de [[Gerardo Iglesias]] como secretario xeral. En 1986 o PCE foi o impulsor da formación de [[Izquierda Unida]], coalición de esquerdas na que se integrou o PCE que elixiu como secretario xeral a [[Julio Anguita]] en 1987. Desde 1998 o secretario xeral do PCE é [[Francisco Frutos]], politicamente enfrontado ó coordinador xeral de IU [[Gaspar Llamazares]]. == Resultados electorais == {| class="wikitable" |- style="background-color:#C9C9C9" ! colspan="9"|'''RESULTADOS ELECTORAIS DO PCE TRAS A DITADURA'''<ref>[http://www.elecciones.mir.es Ministerio del Interior]</ref><ref>{{Cita web |url=http://www.elmundo.es/especiales/2003/05/espana/25m/ev_imagenes/tabla_municipales.pdf |título=''El Mundo'' |data-acceso=03 de maio de 2007 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20070304112028/http://www.elmundo.es/especiales/2003/05/espana/25m/ev_imagenes/tabla_municipales.pdf |dataarquivo=04 de marzo de 2007 |urlmorta=yes }}</ref> |- ! style="width: 20px"|Ano ! style="width:190px"|Líder ! style="width: 40px"|Votos ! style="width: 20px"|% ! style="width: 20px"|Representantes |- ! Xerais [[1977]] |align="center"|[[Santiago Carrillo]] |align="center"|1.709.890 |align="center"|9.33% |align="center"|20 deputados |- ! Xerais [[1979]] |align="center"|Santiago Carrillo |align="center"|1.938.487 |align="center"|10.77% |align="center"|23 deputados |- ! Municipais [[1979]] |align="center"|Santiago Carrillo |align="center"|2.139.603 |align="center"|12.70% |align="center"| |- ! Xerais [[1982]] |align="center"|Santiago Carrillo |align="center"|846.515 |align="center"|4.02% |align="center"|4 deputados |- ! Municipais [[1983]] |align="center"|[[Gerardo Iglesias]] |align="center"|1.500.015 |align="center"|8.17% |align="center"| |} * A partir do [[1986]] o PCE renunciou a presentarse ás eleccións en favor de [[Izquierda Unida]]. == Secretarios/as xerais == * 1921-1923 {{CMAb}} [[Antonio García Quejido]] * 1923-1925 {{GALb}} [[César Rodríguez González]] * 1925-1932 {{ASTb}} [[José Bullejos]] * 1932-1942 {{ANCb}} [[José Díaz Ramos|José Díaz]] * 1942-1960 {{PVAb}} [[Dolores Ibárruri]] * 1960-1982 {{ASTb}} [[Santiago Carrillo]] * 1982-1988 {{ASTb}} [[Gerardo Iglesias]] * 1988-1998 {{ANCb}} [[Julio Anguita]] * 1998-2009 {{CATb}} [[Francisco Frutos]] * 2009- {{ANCb}} [[José Luis Centella]] == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Partido Comunista de España en Galicia]] {{Partidos comunistas europeos}} {{Partido da Esquerda Europea}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Partido Comunista de España| ]] 09el4hokjcrjkcqtmipf6fz17chctt3 0 27924 7104616 6613912 2025-06-23T15:43:48Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104616 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Baamonde}} {{Parroquia |nome = Baamonde |imaxe = Igrexa de Santiago de Baamonde.jpg |lenda = Igrexa de Santiago de Baamonde. |mapa = |provincia = Lugo |concello = Begonte |superficie = |poboación = 302 |ano = 2019 |entidades = 8 }} '''Santiago de Baamonde''' é unha parroquia que se localiza no concello de [[Begonte]]. Segundo o padrón municipal ([[INE]] [[2016]]) ten 329 habitantes (163 homes e 166 mulleres), 47 menos ca en [[2004]] e 74 menos ca en [[1999]]. Ten seis entidades de poboación. ==Toponimia== O [[Toponimia|topónimo]] '''Baamonde''' ten orixe no nome de posuidor {{Versaleta|Badamundus}} (do xermánico *{{Versaleta|Badu}} "loita" e *{{Versaleta|Mund}}-, "man, protección") a través do xenitivo ({{Versaleta|Villa}}) {{Versaleta|Badamundi}}.<ref>{{TopBegonteRábade|17}}</ref> ==Situación== Está situado a carón da conexión da [[A-6]] coa estrada [[N-634]] e coa [[A-8]]. A [[estación de Baamonde]] de tren de [[Administrador de Infraestruturas Ferroviarias|Adif]] está situada na liña [[A Coruña]]-[[Palencia]]. ==Patrimonio== A igrexa parroquial de Santiago é de orixe románica,<ref>{{cita web|url=https://www.concellodebegonte.es/gl/turismo/patrimonio-relixioso|título=Patrimonio relixioso|páxina-web=Concello de Begonte}}</ref> e ao seu carón hai un calvario cun conxunto de tres [[cruceiro]]s, o do centro con imaxes de Cristo e a Virxe Dolorosa.<ref>{{Patrimonio Galego|1345|noa=yes|Calvário de Baamonde}}</ref> Na vila de Baamonde está a [[casa museo]] do escultor [[Víctor Corral]].<ref>{{Patrimonio Galego|7087|noa=yes}}</ref> En [[Aldea de Arriba, Baamonde, Begonte|Aldea de Arriba]] situábase a [[torre de Camarasa]], declarada [[Ben de Interese Cultural]] a pesar da súa desaparición durante as [[guerras irmandiñas]].<ref>{{cita novas|url=https://www.elprogreso.es/articulo/a-chaira/bens-que-resisten-outros-que-nin-existen/202106081718221507610.html|título=Bens que resisten, outros que nin existen|autor=Mancebo, Marta |xornal =El Progreso|data=8 de xuño de 2021}}</ref> O [[río Parga]] pasa pola parroquia. Ten unha praia fluvial a carón dun muíño, cunha presa que fai de piscina natural. Neste lugar encóntrase o Centro Recreativo Cultural e Deportivo de Baamonde.<ref>{{cita web|url=http://cercud.es/|título=Benvida|páxina-web=Centro Recreativo Cultural e Deportivo de Baamonde}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> == Festas == A festa local celébrase o [[11 de setembro]], día da Virxe do Rosario. == Galería de imaxes == <gallery> Ficheiro:Baamonde, Baamonde, Begonte.jpg|Igrexa de Santiago de Baamonde. Ficheiro:Calvario de Baamonde, Begonte.jpg|Calvario de Baamonde. Ficheiro:Estación de Baamonde, Begonte.jpg|[[Estación de Baamonde]]. Ficheiro:Dolmen_CERCUD_Baamonde.jpg|Dolmen de Baamonde. </gallery> == Lugares e parroquias == === Lugares de Baamonde === {{Lp Baamonde}} === Parroquias de Begonte === {{Begonte}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Begonte]] === Ligazóns externas === * [http://avvbaamonde.es Asociación de Veciños "Montenegro" de Baamonde ]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170529042312/http://avvbaamonde.es/ |date=29 de maio de 2017 }} * [https://castinheiromilenario.wordpress.com/ Asociación Cultural Castiñeiro Milenario de Baamonde] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Parroquias de Begonte]] [[Categoría:Topónimos galegos con etimoloxía]] [[Categoría:Localidades do Camiño do Norte]] [[Categoría:Parroquias de Galicia baixo a advocación de Santiago o Maior]] cslm3m3a0z2ttfqye09rzavfij0nd72 0 34363 7105037 7088369 2025-06-23T22:25:25Z Randomp4rson 142268 A lexislatura de 2019 rematou en 2023 7105037 wikitext text/x-wiki {{Partido Político | nome = Chunta Aragonesista (CHA) | definición = Partido político de [[Aragón]] | cor = #008000 | mocidades = Choventut Aragonesista | publicación = CHArremos| secretario xeral = [[Juan Martín Expósito]]| logo = [[Ficheiro:Logo-cha.jpg|250px]] | líder = José Luis Soro | fundación = [[29 de xuño]] de [[1986]] | sede = Rúa Conde de Aranda 14-16, 1º 50003 [[Zaragoza]] | ideoloxía = [[Nacionalismo aragonés]]<br>[[Socialdemocracia]]<br>[[Federalismo]]<ref>Barberà, O., & Rodríguez, J. (2009). [https://ddd.uab.cat/pub/papers/02102862n92/02102862n92p171.pdf Los partidos de ámbito no estatal en Aragón: el Partido Aragonés y la Chunta Aragonesista]. '' Papers: revista de sociologia, (92)'', 171-195. pp. 186.</ref><br>[[Europeísmo]]<br>[[Ecoloxismo]]<br>[[Ecosocialismo]]<ref>Nordsieck, W. (2018). [https://web.archive.org/web/20110719072117/http://www.parties-and-elections.de/spain.html Parties and Elections in Spain].</ref> | escanos_título1 = [[Cortes de Aragón]] | escanos1 ={{Partido Político/escanos|3|67|#008000}} | escanos_título2 =Deputacións provinciais | escanos2 ={{Partido Político/escanos|2|77|#008000}} | escanos_título3 =Alcaldes | escanos3 = {{Partido Político/escanos|19|713|#008000}} | escanos_título4=Concelleiros | escanos4 = {{Partido Político/escanos|147|4155|#008000}} | filiación internacional = [[Alianza Libre Europea]] | web = [http://www.chunta.org/ chunta.org] | |twitter=[https://twitter.com/chunta @chunta]|facebook=[https://www.facebook.com/Chunta-Aragonesista-101179693581/ Chunta Aragonesista]}} A '''Chunta Aragonesista'''{{efn|"Chunta" é unha palabra [[Lingua aragonesa|aragonesa]] que quere dicir "unión", e non "xunta" como a palabra similar galega.}} ('''CHA''', tamén coñecido como '''Chunta''' ou '''La Chunta''') é un [[partido político]] [[nacionalismo aragonés|nacionalista aragonés]] de esquerdas. Foi creado en [[1986]] trala unión de varias asociacions culturais, sociais, pacifistas e nacionalistas aragonesas. ==Ideoloxía== Considéranse influídos polas experiencias do movemento [[socialismo|socialista]], dos movementos pola emancipación social e nacional, e das correntes [[Ecopacifismo|ecopacifistas]], [[feminismo|feministas]] e [[Humanismo (filosofía)|humanistas]]. Ten sido un dos partidos que máis se ten pronunciado en defensa do [[Ebro]] e contra a política de transvasamentos dos gobernos de España. Defenden o dereito de [[autodeterminación]] para o pobo aragonés. Buscan tamén o recoñecemento oficial do [[Lingua aragonesa|idioma aragonés]] e do [[Lingua catalá|catalán]] naqueles lugares onde se fale. A Chunta Aragonesista é membro da [[Alianza Libre Europea]] e da coalición [[Unión Europea|europea]] [[Europa dos Pobos]]. == Organización == A ''Asambleya Nazional'' (Asemblea Nacional) é o órgano supremo de representación e decisión da CHA. Establece as súas liñas políticas, os seus programas e principios, elixe aos membros da ''Maya de Pleitos'', aos do Comité Nacional e ao presidente de CHA. Ten ademais a potestade de modificar os estatutos e o regulamento da organización. Componse por delegados (polo menos un por cada organización comarcal) que se reúnen cada tres anos. O presidente é elixido pola ''Asambleya'' de entre os seus integrantes, mediante sufraxio directo, secreto e libre. Outros cargos executivos da CHA son a secretaría xeral e, no seu caso, a vicesecretaría ou vicesecretarías xerais. O presidente designa, de entre os membros do ''Consello Nazional'' (Consello Nacional), ao seretario xeral. Tamén pode designar a un ou varios vicesecretarios xerais. O ''Comité Nazional'' (Comité Nacional) e o órgano decisorio da CHA entre asembleas nacionais; asume a dirección, goberno, administración e coordinación do partido. Establece a estratexia política pertinente seguindo as liñas da Asambleya Nazional e aproba o orzamento e as listas electorais. Reúnese, polo menos, cinco veces ao ano. Froman parte del oitenta persoas elixidas pola asemblea en lista aberta, o presidente do partido e os presidentes dos ''Ligallos de Redolada'' (agrupacións comarcais e dos ''Ligallos d'Emigración'' (actualmente só tres: [[Madrid]], [[Cataluña]] e [[Valencia]]). A ''Maya de Pleitos'' e o tribunal de última instancia na interpretación dos estatutos. Compóñena sete persoas. As súas función son, ademais de interpretar os estatutos: resolver sobre as obxeccións ás solicitudes de afiliación á CHA e outras funcións de mediación, conciliación e arbitraxe. O ''Consello Nazional'' (Consello Nacional) é o órgano executivo supremo entre comités nacionais, encargado de dirixir a actividade do partido. Son facultades súas a elección dos acordos tomados polos demais órganos nacionais, a coordinación das agrupacións comarcais, a elaboración do orzamento e a autorización de gastos. Está formado polo presidente da CHA e vinte conselleiros electos por e entre os membros do Comité Nacional. Reúnese polo menos unha vez ao mes e as súas decisións teñen carácter vinculante. Por último, cada comarca organízase nun ''Ligallo de Redolada'' ou agrupación comarcal que, funcionando en plenario, denomínase ''Asambleya de Redolada'' (Asemblea Comarcal) e cuxo órgano de toma de decisións é o ''Consello de Redolada'' (Consello comarcal). No caso de Zaragoza, dada a cantidade de afiliados creouse un ''Comité de Redolada'' (Comité Comarcal) como órgano intermedio, a imaxe da organización do partido. Os órganos comarcales elixen ao presidente comarcal, establecen as liñas de actuación política que se seguirán na comarca e elaboran as listas de candiatos das eleccións municipais. Os afiliados nun mesmo municipio organízanse a través de agrupacións locais (''Ligallos de lugar''), xeralmente estruturados nun plenario denominado ''Asableya de Lugar'' (Asemblea Local). No caso de Zaragoza, existe un órgano reitor desta asemblea. Ademais, tamén existen na cidade de Zaragoza asembleas de distrito (''asambleyas de bico''), que canalizan a participación nun mesmo distrito municipal e apoian a labor dos vogais nas xuntas de distrito. ==Historia== ===Nacemento e primeiros pasos=== Despois da efervescencia na esquerda de [[Aragón]] causada polo [[Referendo sobre a permanencia de España na OTAN]] e tras a posta en funcionamento das novas institucións autonómicas, o 29 de xuño de 1986 un centenar de persoas, vinculadas a diversas asociacións culturais, sociais, pacifistas e [[Nacionalismo aragonés|nacionalistas]], reunidas nunha asemblea constutuínte, decidiron crear un novo partido político, [[Nacionalismo aragonés|nacionalista aragonés]] e de [[Esquerda política|esquerda]]. O primeiro nome foi o de '''Unión Aragonesista-Chunta Aragonesista''' (UA-CHA). O 20 e 21 de decembro a UA-CHA celebrou en Zaragoza a súa I Asemblea Nacional (congreso), co lema trilingüe ''Porque ya era hora. Porque ya caleba. Perquè ja calia''. Nesta asemblea o partido escolleu os seus primeiros presidentes, Eduardo Vicente de Vera e Chesús Bernal, respectivamente. O 10 de xullo de 1987 a CHA concorreu por primeira vez a unhas eleccións, concretamente á tripla convocatoria electoral dese mes ([[Cortes de Aragón]], municipais e eleccións ao Parlamento Europeo). Os resultados foron escasons, apenas 6.154 votos (1% do total nas autonómicas), aínda que conseguiron os seus primeiros representantes locais no concello de [[Artieda]].<ref>{{Cita web|título=Consulta de resultados electorales. Ministerio del Interior|url=http://www.infoelectoral.mir.es/infoelectoral/min/busquedaAvanzadaAction.html?vuelta=1&codTipoEleccion=4&codPeriodo=198706&codEstado=99&codComunidad=2&codProvincia=0&codMunicipio=0&codDistrito=0&codSeccion=0&codMesa=0|páxina-web=www.infoelectoral.mir.es|data-acceso=2019-10-08|data-arquivo=18 de outubro de 2019|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20191018152954/http://www.infoelectoral.mir.es/infoelectoral/min/busquedaAvanzadaAction.html?vuelta=1&codTipoEleccion=4&codPeriodo=198706&codEstado=99&codComunidad=2&codProvincia=0&codMunicipio=0&codDistrito=0&codSeccion=0&codMesa=0|url-morta=yes}}</ref> Nas eleccións ao [[Parlamento Europeo]] participaron na coalición Esquerda dos Pobos, xunto a [[Euskadiko Ezkerra]] e a outros partidos nacionalistas, que non logrou obter representación. Azucena Lozano asumiu a presidencia do partido na súa II Asemblea Nacional, celebrada en [[Huesca]] o 17 e 18 de decembro de 1988, co lema bilingüe ''Recuperar el pasado, construir el futuro. Rechirar o pasau, fer o futuro''. No seu equipo continuou Chesús Bernal como secretario xeral e houbo a incorporación de Bizén Fuster como vicepresidente. No ano seguinte (1989), tiveron lugar unhas novas eleccións ao Parlamento Europeo, nas que Juan María Bandrés, cabeza de lista da Esquerda dos Pobos, da que CHA formou novamente parte, consegue ser escollido eurodiputado. Nas [[Eleccións xerais de España de 1989|eleccións xerais do mesmo ano]] CHA mellorou levemente os seus resultados. Nesta etapa de crecemento é cando o partido decide adoptar como única denominación a forma [[Lingua aragonesa|aragonesa]] do seu nome orixinal, Chunta Aragonesista, e as siglas CHA. ===Consolidación e crecemento=== Durante os anos 90 a CHA experimentaría un crecemento continuo nas diversas convocatorias electorais da década. Nas eleccións autonómicas de 1991 o partido quedou moi preto de obter representación nas Cortes de Aragón grazas a un importante aumento de votantes nas provincias de [[Provincia de Zaragoza|Zaragoza]] e [[Provincia de Huesca|Huesca]]. Nas eleccións municipais dese ano o partido tamén escolleu os seus primeiros alcaldes, nas localidades de [[Artieda]] e [[Castillazuelo]], así como representación en concellos importantes como [[Teruel]] ou [[Jaca|Jaca/Chaca]].<ref>Barberà, O., & Rodríguez, J. (2009). [https://ddd.uab.cat/pub/papers/02102862n92/02102862n92p171.pdf Los partidos de ámbito no estatal en Aragón: el Partido Aragonés y la Chunta Aragonesista]. '' Papers: revista de sociologia, (92)'', 171-195. pp. 187.</ref> Nestes anos a Chunta gañaría proxección nos medios, en especial grazas ás súas protestas contra o trasvase do [[río Ebro]]. [[Ficheiro:Sesión_de_Investidura_de_las_Cortes.jpg|miniatura|Chesús Bernal e Chesús Yuste, primeiros deputados da CHA nas [[Cortes de Aragón]].]] A IV Asemblea Nacional, celebrada na [[Zaragoza|capital aragonesa]] en xaneiro de 1995 supuxo a elección de Bizén Fuster como presidente, Chesús Bernal como secretarío xeral e Chesús Yuste como vicesecretario xeral. Nas eleccións autonómicas e locais do 28 de maio do mesmo ano o partido obtivo por primeira vez dous deputados nas [[Cortes de Aragón|Cortes]] (Bernal e Yuste), así coma nos principais concellos de [[Aragón]] ([[Zaragoza]], [[Huesca]] e [[Teruel]]) e conseguindo unha terceira alcaldía ([[Biscarrués]]). ==Resultados electorais== ===Cortes de Aragón=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; text-align:left;" |- | colspan="9" align="center"| [[Cortes de Aragón]] |- ! rowspan="2"| Elección ! rowspan="2"| Votos ! rowspan="2"| % ! rowspan="2"| Posto ! rowspan="2"| Deputados ! rowspan="2"| +/– ! rowspan="2"| Líder ! colspan="2"| Goberno |- ! Situación ! Período |- ! Eleccións ás Cortes de Aragón de 1987 | 6.154 | 0,96% | 8º | {{Partido Político/escanos|0|67|#008000}} | [[File:Arrow Blue Right 001.svg|10px]]0 | Eduardo Vicente | rowspan="2" style="background-color:#ddd;"| Sen presenza nas Cortes | rowspan="2"| 1987–1995 |- ! Eleccións ás Cortes de Aragón de 1991 | 14.116 | 2,30% | 6º | {{Partido Político/escanos|0|67|#008000}} | [[File:Arrow Blue Right 001.svg|10px]]0 | Chus Beltrán |- ! Eleccións ás Cortes de Aragón de 1995 | 34.077 | 4,85% | 5º | {{Partido Político/escanos|2|67|#008000}} | [[File:Green Arrow Up Darker.svg|10px]]2 | rowspan="4"| Chesús Bernal | rowspan="5" style="background-color:#fcc;"| Oposición | rowspan="5"| 1995–2015 |- ! Eleccións ás Cortes de Aragón de 1999 | 72.101 | 11,04% | 4º | {{Partido Político/escanos|5|67|#008000}} | [[File:Green Arrow Up Darker.svg|10px]]3 |- ! Eleccións ás Cortes de Aragón de 2003 | 97.763 | 13,71% | 3º | {{Partido Político/escanos|9|67|#008000}} | [[File:Green Arrow Up Darker.svg|10px]]4 |- ! Eleccións ás Cortes de Aragón de 2007 | 54.752 | 8,15% | 4º | {{Partido Político/escanos|4|67|#008000}} | [[File:Red Arrow Down.svg|10px]]5 |- ! Eleccións ás Cortes de Aragón de 2011 | 55.932 | 8,23% | 4º | {{Partido Político/escanos|4|67|#008000}} | [[File:Arrow Blue Right 001.svg|10px]]0 | Nieves Ibeas |- ! Eleccións ás Cortes de Aragón de 2015 | 30.618 | 4,58% | 6º | {{Partido Político/escanos|2|67|#008000}} | [[File:Red Arrow Down.svg|10px]]2 | rowspan="2"| José Luis Soro | style="background-color:#cfc;"| Goberno de coalición {{small|([[PSOE]]–CHA)}} | 2015–2019 |- ! Eleccións ás Cortes de Aragón de 2019 | 41.879 | 6,26% | 5º | {{Partido Político/escanos|3|67|#008000}} | [[File:Green Arrow Up Darker.svg|10px]]1 | style="background-color:#9f9;"| '''Goberno de coalición''' {{small|([[PSOE]]–[[Podemos|P's]]–CHA–[[Partido Aragonés|PAR]])}} | 2019–2023 |} ==Símbolos== {{Gallery |File:Logo CHA until 2009.svg |Logo usado polo partido até febreiro de 2009. }} == Véxase tamén == * [[Nacionalismo aragonés]] * [[Europa dos pobos]] * [[Dereito de autodeterminación]] == Notas == {{listaref}} == Notas == {{notelist}} {{Commonscat}} {{Europa dos Pobos}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Partidos políticos de Aragón]] [[Categoría:Nacionalismo aragonés]] [[Categoría:Partidos socialdemócratas]] cmnbvtnfq9ag098y1a3q4261wd0gtr0 7105047 7105037 2025-06-23T22:33:16Z Randomp4rson 142268 engadín resultados electorais para 2023 7105047 wikitext text/x-wiki {{Partido Político | nome = Chunta Aragonesista (CHA) | definición = Partido político de [[Aragón]] | cor = #008000 | mocidades = Choventut Aragonesista | publicación = CHArremos| secretario xeral = [[Juan Martín Expósito]]| logo = [[Ficheiro:Logo-cha.jpg|250px]] | líder = José Luis Soro | fundación = [[29 de xuño]] de [[1986]] | sede = Rúa Conde de Aranda 14-16, 1º 50003 [[Zaragoza]] | ideoloxía = [[Nacionalismo aragonés]]<br>[[Socialdemocracia]]<br>[[Federalismo]]<ref>Barberà, O., & Rodríguez, J. (2009). [https://ddd.uab.cat/pub/papers/02102862n92/02102862n92p171.pdf Los partidos de ámbito no estatal en Aragón: el Partido Aragonés y la Chunta Aragonesista]. '' Papers: revista de sociologia, (92)'', 171-195. pp. 186.</ref><br>[[Europeísmo]]<br>[[Ecoloxismo]]<br>[[Ecosocialismo]]<ref>Nordsieck, W. (2018). [https://web.archive.org/web/20110719072117/http://www.parties-and-elections.de/spain.html Parties and Elections in Spain].</ref> | escanos_título1 = [[Cortes de Aragón]] | escanos1 ={{Partido Político/escanos|3|67|#008000}} | escanos_título2 =Deputacións provinciais | escanos2 ={{Partido Político/escanos|2|77|#008000}} | escanos_título3 =Alcaldes | escanos3 = {{Partido Político/escanos|19|713|#008000}} | escanos_título4=Concelleiros | escanos4 = {{Partido Político/escanos|147|4155|#008000}} | filiación internacional = [[Alianza Libre Europea]] | web = [http://www.chunta.org/ chunta.org] | |twitter=[https://twitter.com/chunta @chunta]|facebook=[https://www.facebook.com/Chunta-Aragonesista-101179693581/ Chunta Aragonesista]}} A '''Chunta Aragonesista'''{{efn|"Chunta" é unha palabra [[Lingua aragonesa|aragonesa]] que quere dicir "unión", e non "xunta" como a palabra similar galega.}} ('''CHA''', tamén coñecido como '''Chunta''' ou '''La Chunta''') é un [[partido político]] [[nacionalismo aragonés|nacionalista aragonés]] de esquerdas. Foi creado en [[1986]] trala unión de varias asociacions culturais, sociais, pacifistas e nacionalistas aragonesas. ==Ideoloxía== Considéranse influídos polas experiencias do movemento [[socialismo|socialista]], dos movementos pola emancipación social e nacional, e das correntes [[Ecopacifismo|ecopacifistas]], [[feminismo|feministas]] e [[Humanismo (filosofía)|humanistas]]. Ten sido un dos partidos que máis se ten pronunciado en defensa do [[Ebro]] e contra a política de transvasamentos dos gobernos de España. Defenden o dereito de [[autodeterminación]] para o pobo aragonés. Buscan tamén o recoñecemento oficial do [[Lingua aragonesa|idioma aragonés]] e do [[Lingua catalá|catalán]] naqueles lugares onde se fale. A Chunta Aragonesista é membro da [[Alianza Libre Europea]] e da coalición [[Unión Europea|europea]] [[Europa dos Pobos]]. == Organización == A ''Asambleya Nazional'' (Asemblea Nacional) é o órgano supremo de representación e decisión da CHA. Establece as súas liñas políticas, os seus programas e principios, elixe aos membros da ''Maya de Pleitos'', aos do Comité Nacional e ao presidente de CHA. Ten ademais a potestade de modificar os estatutos e o regulamento da organización. Componse por delegados (polo menos un por cada organización comarcal) que se reúnen cada tres anos. O presidente é elixido pola ''Asambleya'' de entre os seus integrantes, mediante sufraxio directo, secreto e libre. Outros cargos executivos da CHA son a secretaría xeral e, no seu caso, a vicesecretaría ou vicesecretarías xerais. O presidente designa, de entre os membros do ''Consello Nazional'' (Consello Nacional), ao seretario xeral. Tamén pode designar a un ou varios vicesecretarios xerais. O ''Comité Nazional'' (Comité Nacional) e o órgano decisorio da CHA entre asembleas nacionais; asume a dirección, goberno, administración e coordinación do partido. Establece a estratexia política pertinente seguindo as liñas da Asambleya Nazional e aproba o orzamento e as listas electorais. Reúnese, polo menos, cinco veces ao ano. Froman parte del oitenta persoas elixidas pola asemblea en lista aberta, o presidente do partido e os presidentes dos ''Ligallos de Redolada'' (agrupacións comarcais e dos ''Ligallos d'Emigración'' (actualmente só tres: [[Madrid]], [[Cataluña]] e [[Valencia]]). A ''Maya de Pleitos'' e o tribunal de última instancia na interpretación dos estatutos. Compóñena sete persoas. As súas función son, ademais de interpretar os estatutos: resolver sobre as obxeccións ás solicitudes de afiliación á CHA e outras funcións de mediación, conciliación e arbitraxe. O ''Consello Nazional'' (Consello Nacional) é o órgano executivo supremo entre comités nacionais, encargado de dirixir a actividade do partido. Son facultades súas a elección dos acordos tomados polos demais órganos nacionais, a coordinación das agrupacións comarcais, a elaboración do orzamento e a autorización de gastos. Está formado polo presidente da CHA e vinte conselleiros electos por e entre os membros do Comité Nacional. Reúnese polo menos unha vez ao mes e as súas decisións teñen carácter vinculante. Por último, cada comarca organízase nun ''Ligallo de Redolada'' ou agrupación comarcal que, funcionando en plenario, denomínase ''Asambleya de Redolada'' (Asemblea Comarcal) e cuxo órgano de toma de decisións é o ''Consello de Redolada'' (Consello comarcal). No caso de Zaragoza, dada a cantidade de afiliados creouse un ''Comité de Redolada'' (Comité Comarcal) como órgano intermedio, a imaxe da organización do partido. Os órganos comarcales elixen ao presidente comarcal, establecen as liñas de actuación política que se seguirán na comarca e elaboran as listas de candiatos das eleccións municipais. Os afiliados nun mesmo municipio organízanse a través de agrupacións locais (''Ligallos de lugar''), xeralmente estruturados nun plenario denominado ''Asableya de Lugar'' (Asemblea Local). No caso de Zaragoza, existe un órgano reitor desta asemblea. Ademais, tamén existen na cidade de Zaragoza asembleas de distrito (''asambleyas de bico''), que canalizan a participación nun mesmo distrito municipal e apoian a labor dos vogais nas xuntas de distrito. ==Historia== ===Nacemento e primeiros pasos=== Despois da efervescencia na esquerda de [[Aragón]] causada polo [[Referendo sobre a permanencia de España na OTAN]] e tras a posta en funcionamento das novas institucións autonómicas, o 29 de xuño de 1986 un centenar de persoas, vinculadas a diversas asociacións culturais, sociais, pacifistas e [[Nacionalismo aragonés|nacionalistas]], reunidas nunha asemblea constutuínte, decidiron crear un novo partido político, [[Nacionalismo aragonés|nacionalista aragonés]] e de [[Esquerda política|esquerda]]. O primeiro nome foi o de '''Unión Aragonesista-Chunta Aragonesista''' (UA-CHA). O 20 e 21 de decembro a UA-CHA celebrou en Zaragoza a súa I Asemblea Nacional (congreso), co lema trilingüe ''Porque ya era hora. Porque ya caleba. Perquè ja calia''. Nesta asemblea o partido escolleu os seus primeiros presidentes, Eduardo Vicente de Vera e Chesús Bernal, respectivamente. O 10 de xullo de 1987 a CHA concorreu por primeira vez a unhas eleccións, concretamente á tripla convocatoria electoral dese mes ([[Cortes de Aragón]], municipais e eleccións ao Parlamento Europeo). Os resultados foron escasons, apenas 6.154 votos (1% do total nas autonómicas), aínda que conseguiron os seus primeiros representantes locais no concello de [[Artieda]].<ref>{{Cita web|título=Consulta de resultados electorales. Ministerio del Interior|url=http://www.infoelectoral.mir.es/infoelectoral/min/busquedaAvanzadaAction.html?vuelta=1&codTipoEleccion=4&codPeriodo=198706&codEstado=99&codComunidad=2&codProvincia=0&codMunicipio=0&codDistrito=0&codSeccion=0&codMesa=0|páxina-web=www.infoelectoral.mir.es|data-acceso=2019-10-08|data-arquivo=18 de outubro de 2019|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20191018152954/http://www.infoelectoral.mir.es/infoelectoral/min/busquedaAvanzadaAction.html?vuelta=1&codTipoEleccion=4&codPeriodo=198706&codEstado=99&codComunidad=2&codProvincia=0&codMunicipio=0&codDistrito=0&codSeccion=0&codMesa=0|url-morta=yes}}</ref> Nas eleccións ao [[Parlamento Europeo]] participaron na coalición Esquerda dos Pobos, xunto a [[Euskadiko Ezkerra]] e a outros partidos nacionalistas, que non logrou obter representación. Azucena Lozano asumiu a presidencia do partido na súa II Asemblea Nacional, celebrada en [[Huesca]] o 17 e 18 de decembro de 1988, co lema bilingüe ''Recuperar el pasado, construir el futuro. Rechirar o pasau, fer o futuro''. No seu equipo continuou Chesús Bernal como secretario xeral e houbo a incorporación de Bizén Fuster como vicepresidente. No ano seguinte (1989), tiveron lugar unhas novas eleccións ao Parlamento Europeo, nas que Juan María Bandrés, cabeza de lista da Esquerda dos Pobos, da que CHA formou novamente parte, consegue ser escollido eurodiputado. Nas [[Eleccións xerais de España de 1989|eleccións xerais do mesmo ano]] CHA mellorou levemente os seus resultados. Nesta etapa de crecemento é cando o partido decide adoptar como única denominación a forma [[Lingua aragonesa|aragonesa]] do seu nome orixinal, Chunta Aragonesista, e as siglas CHA. ===Consolidación e crecemento=== Durante os anos 90 a CHA experimentaría un crecemento continuo nas diversas convocatorias electorais da década. Nas eleccións autonómicas de 1991 o partido quedou moi preto de obter representación nas Cortes de Aragón grazas a un importante aumento de votantes nas provincias de [[Provincia de Zaragoza|Zaragoza]] e [[Provincia de Huesca|Huesca]]. Nas eleccións municipais dese ano o partido tamén escolleu os seus primeiros alcaldes, nas localidades de [[Artieda]] e [[Castillazuelo]], así como representación en concellos importantes como [[Teruel]] ou [[Jaca|Jaca/Chaca]].<ref>Barberà, O., & Rodríguez, J. (2009). [https://ddd.uab.cat/pub/papers/02102862n92/02102862n92p171.pdf Los partidos de ámbito no estatal en Aragón: el Partido Aragonés y la Chunta Aragonesista]. '' Papers: revista de sociologia, (92)'', 171-195. pp. 187.</ref> Nestes anos a Chunta gañaría proxección nos medios, en especial grazas ás súas protestas contra o trasvase do [[río Ebro]]. [[Ficheiro:Sesión_de_Investidura_de_las_Cortes.jpg|miniatura|Chesús Bernal e Chesús Yuste, primeiros deputados da CHA nas [[Cortes de Aragón]].]] A IV Asemblea Nacional, celebrada na [[Zaragoza|capital aragonesa]] en xaneiro de 1995 supuxo a elección de Bizén Fuster como presidente, Chesús Bernal como secretarío xeral e Chesús Yuste como vicesecretario xeral. Nas eleccións autonómicas e locais do 28 de maio do mesmo ano o partido obtivo por primeira vez dous deputados nas [[Cortes de Aragón|Cortes]] (Bernal e Yuste), así coma nos principais concellos de [[Aragón]] ([[Zaragoza]], [[Huesca]] e [[Teruel]]) e conseguindo unha terceira alcaldía ([[Biscarrués]]). ==Resultados electorais== ===Cortes de Aragón=== {| class="wikitable" style="font-size:97%; text-align:left;" |- | colspan="9" align="center"| [[Cortes de Aragón]] |- ! rowspan="2"| Elección ! rowspan="2"| Votos ! rowspan="2"| % ! rowspan="2"| Posto ! rowspan="2"| Deputados ! rowspan="2"| +/– ! rowspan="2"| Líder ! colspan="2"| Goberno |- ! Situación ! Período |- ! Eleccións ás Cortes de Aragón de 1987 | 6.154 | 0,96% | 8º | {{Partido Político/escanos|0|67|#008000}} | [[File:Arrow Blue Right 001.svg|10px]]0 | Eduardo Vicente | rowspan="2" style="background-color:#ddd;"| Sen presenza nas Cortes | rowspan="2"| 1987–1995 |- ! Eleccións ás Cortes de Aragón de 1991 | 14.116 | 2,30% | 6º | {{Partido Político/escanos|0|67|#008000}} | [[File:Arrow Blue Right 001.svg|10px]]0 | Chus Beltrán |- ! Eleccións ás Cortes de Aragón de 1995 | 34.077 | 4,85% | 5º | {{Partido Político/escanos|2|67|#008000}} | [[File:Green Arrow Up Darker.svg|10px]]2 | rowspan="4"| Chesús Bernal | rowspan="5" style="background-color:#fcc;"| Oposición | rowspan="5"| 1995–2015 |- ! Eleccións ás Cortes de Aragón de 1999 | 72.101 | 11,04% | 4º | {{Partido Político/escanos|5|67|#008000}} | [[File:Green Arrow Up Darker.svg|10px]]3 |- ! Eleccións ás Cortes de Aragón de 2003 | 97.763 | 13,71% | 3º | {{Partido Político/escanos|9|67|#008000}} | [[File:Green Arrow Up Darker.svg|10px]]4 |- ! Eleccións ás Cortes de Aragón de 2007 | 54.752 | 8,15% | 4º | {{Partido Político/escanos|4|67|#008000}} | [[File:Red Arrow Down.svg|10px]]5 |- ! Eleccións ás Cortes de Aragón de 2011 | 55.932 | 8,23% | 4º | {{Partido Político/escanos|4|67|#008000}} | [[File:Arrow Blue Right 001.svg|10px]]0 | Nieves Ibeas |- ! Eleccións ás Cortes de Aragón de 2015 | 30.618 | 4,58% | 6º | {{Partido Político/escanos|2|67|#008000}} | [[File:Red Arrow Down.svg|10px]]2 | rowspan="2"| José Luis Soro | style="background-color:#cfc;"| Goberno de coalición {{small|([[PSOE]]–CHA)}} | 2015–2019 |- ! Eleccións ás Cortes de Aragón de 2019 | 41.879 | 6,26% | 5º | {{Partido Político/escanos|3|67|#008000}} | [[File:Green Arrow Up Darker.svg|10px]]1 | style="background-color:#9f9;"| '''Goberno de coalición''' {{small|([[PSOE]]–[[Podemos|P's]]–CHA–[[Partido Aragonés|PAR]])}} | 2019–2023 |- !Eleccións ás Cortes de Aragón de 2023 |34.163 |5,10% |4º |{{Partido Político/escanos|3|67|#008000}} |[[File:Arrow Blue Right 001.svg|10px]]0 |Joaquín Palacín |Oposición rowspan="5" style="background-color:#fcc;"| Oposición |2023-actualidade |} ==Símbolos== {{Gallery |File:Logo CHA until 2009.svg |Logo usado polo partido até febreiro de 2009. }} == Véxase tamén == * [[Nacionalismo aragonés]] * [[Europa dos pobos]] * [[Dereito de autodeterminación]] == Notas == {{listaref}} == Notas == {{notelist}} {{Commonscat}} {{Europa dos Pobos}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Partidos políticos de Aragón]] [[Categoría:Nacionalismo aragonés]] [[Categoría:Partidos socialdemócratas]] 1k4ghue1gjyszt2vk0xv6g7zbfekig1 0 35851 7105129 7061534 2025-06-23T23:44:54Z O Breixo 127505 7105129 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Aliados}}{{Organización}}[[Ficheiro:WWII.png|miniatura|Mapamundi cos participantes na segunda guerra mundial. {{Lenda |#59be6e| Aliados}} {{Lenda |#2ef256| Aliados tralo ataque a [[Pearl Harbor]]}} {{Lenda |#2aacf6| Potencias do Eixe}} {{Lenda |#cdc3cc| Países neutrais}}]] Os '''Aliados''' eran os estados opostos ás [[Potencias do Eixe]] durante a [[segunda guerra mundial]]. == Historia == === Datas nas que os estados se uniron ós aliados === ==== Trala [[Campaña Polaca de setembro|invasión alemá de Polonia]] ==== * [[Ficheiro:Flag of Poland.svg|15px]] [[Polonia]]: [[1939]] [[1 de setembro]] * [[Ficheiro:Flag of the United Kingdom.svg|15px]] [[Reino Unido]]: [[1939]] [[3 de setembro]] * [[Ficheiro:Flag of France.svg|15px]] [[Francia]]: [[1939]] [[3 de setembro]] * [[Ficheiro:Flag of Australia.svg|15px]] [[Australia]]: [[1939]] [[3 de setembro]] * [[Ficheiro:Flag of New Zealand.svg|15px]] [[Nova Zelandia]]: [[1939]] [[3 de setembro]] * [[Ficheiro:Flag of Nepal.svg|15px]] [[Nepal]]: [[1939]] [[4 de setembro]] * [[Ficheiro:Flag of Newfoundland.svg|15px]] [[Terra Nova]]: [[1939]] [[4 de setembro]] * [[Ficheiro:Flag of Tonga.svg|15px]] [[Tonga]]: [[1939]] [[4 de setembro]] * [[Ficheiro:Flag of South Africa (1928-1994).svg|15px]] [[Suráfrica]]: [[1939]] [[6 de setembro]] * [[Ficheiro:Canadian_Red_Ensign_1957-1965.svg|15px]] [[Canadá]]: [[1939]] [[10 de setembro]] [[Ficheiro:Teheran conference-1943.jpg|miniatura|"Os tres grandes": [[Iosif Stalin]], [[Franklin D. Roosevelt]] e [[Winston Churchill]], na [[Conferencia de Teherán]] en [[1943]].]] ==== Tralo fin da "[[Guerra de Broma]]" ==== * [[Ficheiro:Flag of Denmark.svg|15px]] [[Dinamarca]]: [[1940]] [[9 de abril]] * [[Ficheiro:Flag of Norway.svg|15px]] [[Noruega]]: [[1940]] [[9 de abril]] * [[Ficheiro:Flag of Belgium.svg|15px]] [[Bélxica]]: [[1940]] [[10 de maio]] * [[Ficheiro:Flag of Luxembourg.svg|15px]] [[Luxemburgo]]: [[1940]] [[10 de maio]] * [[Ficheiro:Flag of the Netherlands.svg|15px]] [[Países Baixos]]: [[1940]] [[10 de maio]] * [[Ficheiro:Flag of Free France 1940-1944.svg|15px]] [[Francia Libre]]: [[1940]] [[18 de xuño]] * [[Ficheiro:Flag of Greece (1828-1978).svg|15px]] [[Grecia]]: [[1940]] [[28 de outubro]] * [[Ficheiro:Flag of the Kingdom of Yugoslavia.svg|15px]] [[Reino de Iugoslavia]]: [[1941]] [[6 de abril]] * [[Ficheiro:Flag of the Soviet Union.svg|15px]] [[Unión Soviética]]: [[1941]] [[22 de xuño]] * [[Ficheiro:Flag of the Tuvan People's Republic (1926-1930).svg|15px]] [[Tannu Tuva]]: [[1941]] [[25 de xuño]] ==== Tralo [[ataque a Pearl Harbor]] ==== * [[Ficheiro:Flag of Panama.svg|15px]] [[Panamá]]: [[1941]] [[7 de decembro]] * [[Ficheiro:Flag of the Philippines.svg|15px]] [[Filipinas]]: [[1941]] [[7 de decembro]] * [[Ficheiro:Flag of Costa Rica (state).svg|15px]] [[Costa Rica]]: [[1941]] [[8 de decembro]] * [[Ficheiro:Flag of the Dominican Republic.svg|15px]] [[República Dominicana]]: [[1941]] [[8 de decembro]] * [[Ficheiro:Flag of El Salvador.svg|15px]] [[O Salvador]]: [[1941]] [[8 de decembro]] * [[Ficheiro:Flag of Haiti.svg|15px]] [[Haití]]: [[1941]] [[8 de decembro]] * [[Honduras]]: [[1941]] [[8 de decembro]] * [[Ficheiro:Flag of Nicaragua.svg|15px]] [[Nicaragua]]: [[1941]] [[8 de decembro]] * [[Ficheiro:US flag 48 stars.svg|15px]] [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]]: [[1941]] [[8 de decembro]] * [[Ficheiro:Flag of the Republic of China.svg|15px]] [[República da China]]: [[1941]] [[9 de decembro]] * [[Ficheiro:Flag of Guatemala.svg|15px]] [[Guatemala]]: [[1941]] [[9 de decembro]] * [[Ficheiro:Flag of Cuba.svg|15px]] [[Cuba]]: [[1941]] [[9 de decembro]] * [[Ficheiro:Flag of South Korea.svg|15px]] [[Corea do Sur|República de Corea]] (Goberno exiliado): [[1941]] [[9 de decembro]] * [[Ficheiro:Flag of the Czech Republic.svg|15px]] [[Checoslovaquia]] (Goberno exiliado) : [[1941]] [[16 de decembro]] * [[Ficheiro:Flag of Mexico (1934-1968).svg|border|23px]] [[México]]: [[1942]] [[22 de maio]] * [[Ficheiro:Flag of Brazil.svg|15px]] [[Brasil]]: [[1942]] [[22 de agosto]] * [[Ficheiro:Flag of Ethiopia.svg|15px]] [[Etiopía]]: [[1942]] [[14 de decembro]] * [[Ficheiro:Flag of Iraq 1924.svg|15px]] [[Iraq]]: [[1943]] [[17 de xaneiro]] * [[Ficheiro:Flag of Bolivia (state).svg|15px]] [[Bolivia]]: [[1943]] [[7 de abril]] * [[Ficheiro:Bandera Imperial Irán.png|15px]] [[Irán]]: [[1943]] [[9 de setembro]] * [[Ficheiro:Flag of Italy (1861-1946).svg|15px]] [[Italia]]: [[1943]] [[13 de outubro]] (antigamente membro do Eixo) * [[Ficheiro:Flag of Colombia.svg|15px]] [[Colombia]]: [[1943]] [[26 de novembro]] * [[Ficheiro:Flag of Liberia.svg|15px]] [[Liberia]]: [[1944]] [[27 de xaneiro]] ==== Tralo [[Día-D]] ==== * [[Ficheiro:Flag of Romania.svg|15px]] [[Romanía]]: [[1944]] [[25 de agosto]], (antigamente membro do Eixo) * [[Ficheiro:Flag of Bulgaria.svg|15px]] [[Bulgaria]]: [[1944]] [[8 de setembro]], (antigamente membro do Eixo) * [[Ficheiro:Flag of San Marino.svg|15px]] [[San Marino]]: [[1944]] [[21 de setembro]] * [[Ficheiro:Flag of Albania.svg|15px]] [[Albania]]: [[1944]] [[26 de outubro]], (antigamente controlado polo Eixo) * [[Ficheiro:Flag of Hungary.svg|15px]] [[Hungría]]: [[1945]] [[20 de xaneiro]], (antigamente membro do Eixo) * [[Bahawalpur]]: [[1945]] [[2 de febreiro]] * [[Ficheiro:Flag of Ecuador.svg|15px]] [[Ecuador]]: [[1945]] [[2 de febreiro]] * [[Ficheiro:Flag of Paraguay.svg|15px]] [[Paraguai]]: [[1945]] [[7 de febreiro]] * [[Ficheiro:Flag of Peru.svg|15px]] [[Perú]]: [[1945]] [[12 de febreiro]] * [[Ficheiro:Flag of Uruguay.svg|15px]] [[Uruguai]]: [[1945]] [[15 de febreiro]] * [[Ficheiro:Flag of Venezuela 1930-2006.svg|15px]] [[Venezuela]]: [[1945]] [[15 de febreiro]] * [[Ficheiro:Flag of Turkey.svg|15px]] [[Turquía]]: [[1945]] [[23 de febreiro]] * [[Ficheiro:Flag of Lebanon.svg|15px]] [[Líbano]]: [[1945]] [[27 de febreiro]] * [[Ficheiro:Flag of Saudi Arabia.svg|15px]] [[Arabia Saudita]]: [[1945]] [[marzo]] * [[Ficheiro:Flag of Argentina.svg|15px]] [[Arxentina]]: [[1945]] [[27 de marzo]] * [[Ficheiro:Flag of Chile.svg|15px]] [[Chile]]: [[1945]] [[11 de abril]] * [[Ficheiro:Flag of the People's Republic of Mongolia (1949-1992).svg|15px]] [[República Popular de Mongolia]]: [[1945]] [[9 de agosto]] == Alianzas formais durante a guerra == === Aliados orixinais === Os aliados orixinais foron aqueles estados que lle declararon a guerra á [[Alemaña nazi]] trala súa invasión de Polonia en setembro de 1939. * [[Francia]] * [[Polonia]] * [[Reino Unido]] Estes países estaban aliados entre eles por unha rede de pactos de defensa común e pactos de alianzas militares asinados antes da guerra. A Alianza Franco-Británica databa da ''[[Entente Cordiale]]'' de [[1904]] e a [[Tripla Entente]] de [[1907]], activadas durante a [[primeira guerra mundial]]. A [[Alianza Franco-Polaca]] fora asinada en [[1921]] e renovada en [[1927]] e [[1939]]. O [[Pacto de Defensa Común Polaco-Británico]] asinado o [[25 de agosto]] de [[1939]] establecía promesas de asistencia militar mutua entre os estados no caso de que algún deles fose atacado por Alemaña. As colonias británicas, francesas e holandesas loitaron xunto ós países da metrópole, e moitos deles continuaron coa loita despois de que estes foran ocupados. === Polonia === Polonia nunca se converteu en membro oficial do [[Terceiro Reich]] e o Goberno polaco no exilio despois de 1939 continuou coas [[contribucións polacas na segunda guerra mundial]] en varias frontes con centos de milleiros de membros do exército polaco en Francia e no Reino Unido, e co [[Armia Krajowa]] (exército do interior) na Polonia ocupada. A Unión Soviética, porén, non recoñeceu o Goberno e en 1943 organizou o [[exército popular polaco]] baixo o mando de [[Rokossovsky]], arredor do cal foi construído o estado sucesor da posguerra da [[República Popular de Polonia]] en [[1952]]. === A Comunidade Británica de Nacións === Ademais do Reino Unido, varios membros independentes da [[Comunidade Británica de Nacións]] declararon a guerra a Alemaña por separado, algúns no mesmo día e outros pouco despois. Estes países foron: [[Canadá]], [[Australia]], [[Nova Zelandia]], [[Terra Nova]] (que non foi parte do Canadá até 1949) e [[Suráfrica]]. O [[Imperio Indio]] (a área da [[República da India]], [[Paquistán]] e [[Bangladesh]]) e a maioría das colonias británicas arredor do mundo estaban controlados por Gran Bretaña e polo tanto comezaron coas hostilidades coa declaración de guerra británica. O Imperio Indio tivo 1.500.000 vítimas civís, máis que o Reino Unido. Tamén contribuíu con 2.500.000 militares e sufriu a perda de 87.000 homes, máis que calquera outro país da [[Commonwealth de Nacións|Commonwealth]], agás Reino Unido. === O Grupo de Oslo === O [[Grupo de Oslo]] era unha organización de países oficialmente neutrais. Catro membros xuntáronse máis adiante ós aliados, como [[gobernos no exilio]]: o [[Noruega|Reino de Noruega]], o [[Países Baixos|Reino dos Países Baixos]], o [[Bélxica|Reino de Bélxica]] e o [[Luxemburgo|Gran Ducado de Luxemburgo]]. A [[Finlandia|República de Finlandia]] foi invadida pola USSR o [[30 de novembro]] de [[1939]] [http://www.ibiblio.org/pha/policy/1939/391214a.html]. Máis tarde Finlandia e o [[Ocupación de Dinamarca|Reino de Dinamarca]] uníronse formalmente ó [[Pacto Anti-Comintern]] do Eixo. O [[Suecia e a Guerra de Inverno|Reino de Suecia]] permaneceu oficialmente neutral. Seguindo ó armisticio de Moscova de setembro de 1944, Finlandia entrou de feito nos aliados e loitou contra as forzas alemás. Isto levou a unha serie de enfrontamentos chamados [[Guerra de Laponia]]. [[Dinamarca]] foi invadida polos alemáns o [[9 de abril]] de [[1940]]. O Goberno danés non declarou a guerra e rendeuse o mesmo día, coa idea de que mantería control sobre os asuntos internos. Non se formou ningún Goberno no exilio. Os daneses loitaron a carón tanto dos aliados como das potencias do eixo. [[Islandia]] e [[Groenlandia]], que estaban respectivamente unida con Dinamarca e sendo colonia danesa, foron ocupadas polos aliados durante a maioría da guerra. As forzas británicas tomaron o control de Islandia en 1940. As forzas dos Estados Unidos, malia seren oficialmente neutrais no momento, ocuparon Groenlandia o [[9 de abril]] de [[1941]]. Os EEUU tamén controlaron Islandia a partir do [[7 de xullo]] de [[1941]]. Islandia declarou a total independencia de Dinamarca en 1944, pero xamais declarou a guerra a ningún dos poderes do eixo. === Portugal === A pesar de que [[Portugal]] permaneceu oficialmente neutral, a [[Alianza Anglo-Portuguesa]] foi recorrida na segunda guerra mundial para o establecemento dunha base aliada nas Illas [[Azores]]. Portugal protestou pola ocupación do [[Timor portugués]] polas forzas aliadas en 1942, pero non ofreceu resistencia activa. A colonia foi subsecuentemente ocupada polo Xapón, e os cidadáns portugueses e timorenses axudaron ós aliados a loitar contra o Xapón. [[Macau]] tamén foi ocupado polo Xapón. === Declaración das Nacións Unidas do 1 de xaneiro de 1942 === Os 26 países asinantes foron os seguintes:<ref>[http://www.ibiblio.org/pha/paw/274.html Texto da declaración da ONU do 1 de xaneiro de 1942]. ''(En inglés)''</ref> * [[Reino Unido|Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda do Norte]] * [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] * [[República da China]] * [[Unión de Repúblicas Socialistas Soviéticas]] * [[Australia]] * [[Bélxica]] * [[Canadá]] * [[Costa Rica]] * [[Cuba]] * [[República Checa]] (Eslovaquia estaba ocupada) * [[República Dominicana]] * [[O Salvador]] * [[Grecia]] * [[Guatemala]] * [[Haití]] * [[Honduras]] * [[Raj Británico|India británica]] * [[Luxemburgo]] * [[Países Baixos]] * [[Nova Zelandia]] * [[Nicaragua]] * [[Noruega]] * [[Panamá]] * [[Polonia]] * [[Suráfrica]] * [[Iugoslavia]] Durante a declaración de 1942 adheríronse [[México]], [[Filipinas]], e [[Etiopía]]; nos catro primeiros meses de 1943, adheríronse [[Iraq]], [[Brasil]], e [[Bolivia]]. === Comintern === As seguintes forzas [[socialismo|socialistas]] e prosoviéticas tamén combateron contra as [[Potencias do Eixo]] antes ou durante a segunda guerra mundial. * [[Brigadas Internacionais]] * [[Fronte Popular]] * [[Exército de Liberación Nacional Albanés]] * [[Exército Vermello Chinés]] * [[Ethniko Apeleftherotiko Metopo]] * [[Hukbalahap]] ([[Filipinas]]) * [[Partido Comunista Malaio]] * [[Mongolia]] * [[Exército Popular Polaco]] * [[URSS]] * [[Viet Minh]] * [[Partido Comunista de Iugoslavia]] === Unión Panamericana === Os membros da [[Unión Panamericana]], que eran todos neutrais entre 1939 e 1941, formaron un pacto de mutua defensa nunha conferencia de Ministros de Asuntos Exteriores na [[Habana]], dende o [[21 de xullo]] ó [[30 de xullo]] de [[1940]]. A Declaración de Asistencia Recíproca e Cooperación para a Defensa das Nacións das Américas foi parte da Acta Final da Segunda Reunión de Ministros de Asuntos Exteriores das Repúblicas Americanas na Habana, Cuba, 30 de xullo de 1940.<ref>[http://avalon.law.yale.edu/20th_century/decad058.asp Havana Meeting of Ministers of Foreign Affairs of the American Republics, July 21-30, 1940]</ref> Houbo 21 asinantes: * [[Bolivia]] * [[Brasil]] ([[25 de agosto]] de [[1942]]) * [[Colombia]] * [[Costa Rica]] * [[Cuba]] * [[República Dominicana]] * [[O Salvador]] * [[Guatemala]] * [[Haití]] * [[Honduras]] * [[México]] ([[1 de xuño]] de [[1942]]) * [[Nicaragua]] * [[Panamá]] * [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] En xullo de 1944, unha [[Forza Expedicionaria Brasileira]] de 25.000 membros uniuse ós aliados na [[Campaña de Italia]]. En 1945, o ''[[Escuadrón 201]]'' da [[Forza Aérea Mexicana]] uniuse á U.S. Far East Air Force, durante a campaña de Filipinas. Os outros países deste grupo contribuíron con unidades de apoio ou pequenas forzas de combate. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Segunda guerra mundial]] === Ligazóns externas === * [http://www.uglychinese.org/war.htm#SleepingLion Alianzas] * [https://web.archive.org/web/20060831172413/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/wwii/atlantic/at17.htm A conferencia atlántica] {{Segunda guerra mundial}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Segunda guerra mundial]] [[Categoría:Listas de países]] qhlszhb30nx3ltiuc4p6ir8n7q0b3ol 0 36159 7105219 6780345 2025-06-24T06:03:25Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105219 wikitext text/x-wiki {{Competición deportiva}} [[Ficheiro:Basketball WC 2006 Final 4.jpg|miniatura|dereita|250px|A selección española posa para a súa primeira foto oficial como Campións do Mundo.]] O '''Campionato mundial de [[baloncesto]] de [[2006]]''' (tamén chamado '''Mundobasket 2006''') disputouse no [[Xapón]] entre o [[19 de agosto]] e o [[3 de setembro]] de [[2006]]. Foi o número XV, e por primeira vez dende o [[Campionato mundial de baloncesto de 1986|campionato de 1986]] houbo 24 seleccións participantes. Os organizadores son a [[FIBA|Federación Internacional de Baloncesto]] (FIBA), a [[Asociación Xaponesa de Baloncesto]] (JABBA) e o '''Comité organizador do campionato mundial de baloncesto de 2006'''. O título foi gañado por [[Selección de baloncesto de España|España]], que derrotou na final a [[Selección de baloncesto de Grecia|Grecia]] por 70-47, sendo para ámbalas dúas seleccións as primeiras medallas nun mundial. A medalla de bronce foi gañada por [[Selección de baloncesto dos Estados Unidos|Estados Unidos]] tras derrotar a [[Selección de baloncesto da Arxentina|Arxentina]] na final de consolación por 96-81. == Sedes == [[Ficheiro:Saitama Super Arena-2005-9-11 1.jpg|dereita|miniatura|170px|Saitama Super Arena, sede da rolda final.]] {| width=60% |- align=center !bgcolor=#CCDDEE|Grupo !bgcolor=#CCDDEE|Cidade !bgcolor=#CCDDEE|Cancha !bgcolor=#CCDDEE|Capacidade |- bgcolor=#DDEEFF align=center |'''A'''||[[Sendai]]||'''[[Sendai Gymnasium]]''' || 6.100 |- bgcolor=#DDEEFF align=center |'''B'''||[[Hiroxima]] || '''[[Hiroshima Green Arena]]''' || 6.900 |- bgcolor=#DDEEFF align=center |'''C'''||[[Hamamatsu]]||'''[[Hamamatsu Arena]]''' || 5.100 |- bgcolor=#DDEEFF align=center |'''D'''||[[Sapporo]]||'''[[Hokkaido Prefectural Sports Center (KITAYELL)]]''' || 6.400 |- bgcolor=#DDEEFF align=center |'''Rolda Final'''||[[Saitama]]||'''[[Saitama Super Arena]]''' || 21.000 |} == O contexto do campionato == === Contexto deportivo e local === Este campionato do mundo disputouse dous meses despois da [[Mundial de Fútbol Alemaña 2006|Copa do Mundo de fútbol de Alemaña]], que tivo un seguimento popular moi importante. Foi no [[Xapón]], un país pouco desenvolvido no mundo baloncestístico, pero que desexa que isto non siga sendo así, como demostra a [[BJ-League]], a súa liga de recente creación. Esta mundial pretende ter un efecto similar ó que tivo a [[Mundial de Fútbol Corea e Xapón 2002|Copa do Mundo de fútbol de 2002 en Corea e o Xapón]]. === Contexto político === A preparación da [[Selección de baloncesto de Líbano|selección de Líbano]] estivo fortemente influída pola actualidade política do momento no seu país, debido ó [[Guerra do Líbano de 2006|conflito armado contra Israel]]. Nos [[Balcáns]], en [[xuño]] de [[2006]] [[Montenegro]] declarou a súa independencia, polo que este campionato era o derradeiro no que o [[Selección de baloncesto de Serbia e Montenegro|equipo serbomontenegrino]] ía participar, xa que despois desfíxose en dúas entidades distintas. É importante sinalar que neste mundial a selección de Serbia e Montenegro aínda contaba con xogadores montenegrinos, a pesar que que o logo presente nas camisetas do equipo deixara de se-lo da federación de baloncesto de Serbia e Montenegro para pasar a se-lo [[escudo de Serbia]], aínda que a denominación SCG (de ''Srbija i Crna Gora'') mantívose. O [[28 de agosto]]<ref>{{En}}[http://www.fiba.com/pages/eng/fe/06_wcm/news/lateNews/FE_news_lateNews_arti.asp?newsID=16063&lid_6720_eventID=3507&lid_6720_langID=1&lid_6720_playerNumber=&lid_6720_teamNumber=&lid_6720_zone=&lid_6768_cp=&roundID=3507&competitionCode=&langLC=en&season= Artigo na web da FIBA] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303192839/http://www.fiba.com/pages/eng/fe/06_wcm/news/lateNews/FE_news_lateNews_arti.asp?newsID=16063&lid_6720_eventID=3507&lid_6720_langID=1&lid_6720_playerNumber=&lid_6720_teamNumber=&lid_6720_zone=&lid_6768_cp=&roundID=3507&competitionCode=&langLC=en&season= |date=03 de marzo de 2016 }}</ref>, a [[FIBA]] anunciaba que o [[4 de setembro]], día seguinte ó remate do campionato, que [[Montenegro]] converteríase no seu membro 213 e que [[Serbia]] ocuparía o lugar de [[Serbia e Montenegro]]. === Contexto baloncestístico === Tódolos equipos chegaron á competición con algo que demostrar. Os [[Selección de baloncesto dos Estados Unidos|Estados Unidos]] tiñan que recupera-la súa supremacía despois das decepcións sufridas no [[Campionato mundial de baloncesto de 2002|Mundial de 2002]] e nos [[Xogos Olímpicos de 2004]]. Para iso contaba coa suposta xeración dourada, a do [[Draft da NBA de 2003]] ([[Dwayne Wade|Wade]], [[LeBron James|James]], [[Kirk Hinrich|Hinrich]], [[Carmelo Anthony|Anthony]], [[Chris Bosh|Bosh]]...), que sería adestrada polo mítico [[Mike Kryzewski]]. [[Selección de baloncesto da Arxentina|Arxentina]] tiña que confirmar que era nese momento a mellor selección do mundo despois da súa medalla de ouro nos [[Xogos Olímpicos de 2004]] sabendo xa que era unha das derradeiras oportunidades de facelo, xa que o relevo xeracional estaba ás portas<ref>Para profundizar: [[Basket News]] n°HS 22, p. 20 e 21</ref>. Xusto na situación contraria atopábase a [[Selección de baloncesto de Serbia e Montenegro|selección de Serbia e Montenegro]], que presentaba un equipo cunha media de idade reducida, e cheo do que probabelmente serán futuros NBA, pero que fixo unha actuación desastrosa no [[Campionato de Europa de balondesto de 2005|Eurobasket 2005]] na [[Serbia e Montenegro|casa]]. [[Selección de baloncesto de Grecia|Grecia]] tiña que confirmar o seu status de [[Campionato de Europa de baloncesto de 2005|campión de Europa]] cun xogo radicalmente diferente ó de seleccións como a [[Selección de baloncesto de Alemaña|alemá]] ou a [[Selección de baloncesto de Francia|francesa]], que tamén amosaron ter unha grande ambición, e que estaban encabezadas por xogadores [[NBA]] como [[Dirk Nowitzky]] ou [[Boris Diaw]]. Sexa como fora, as lesións de último minuto trocarían lixeiramente os cadros de xogadores antes do inicio do Mundial, destacando as ausencias de [[Tony Parker]] (Francia - fractura<ref>{{Fr}}[http://www.sports.fr/fr/cmc/basket/200633/parker-le-coup-de-bambou_104310.html A nova da lesión de Parker] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930160449/http://www.sports.fr/fr/cmc/basket/200633/parker-le-coup-de-bambou_104310.html |date=30 de setembro de 2007 }}</ref>), de [[Gilbert Arenas]] (Estados Unidos - problemas físicos<ref>{{Fr}}[http://sport24.lefigaro.fr/sport24_fil_info_actualite_sportive_news_basket_ball__chpt_monde_arenas_contraint_au_forfait_38456.html O anuncio da lesión de Gilbert Arenas] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060824203921/http://sport24.lefigaro.fr/sport24_fil_info_actualite_sportive_news_basket_ball__chpt_monde_arenas_contraint_au_forfait_38456.html |date=24 de agosto de 2006 }}</ref>) e de [[Boniface N’Dong]] (Senegal - lesión<ref>{{Fr}}[http://sport24.lefigaro.fr/sport24_fil_info_actualite_sportive_news_basket_ball__chpt_monde_la_selection_senegalaise_38088.html A nova da selección senegalesa sobre N'Dong] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070929141230/http://sport24.lefigaro.fr/sport24_fil_info_actualite_sportive_news_basket_ball__chpt_monde_la_selection_senegalaise_38088.html |date=29 de setembro de 2007 }}</ref>). == Sobre o campionato == [[Ficheiro:Basketball WC 2006 Mascots.jpg|miniatura|dereita|250px|As mascotas nun dos descansos.]] === As mascotas === ''BAD BADTZ-MARU'', un [[pingüino]] que odia perder, foi elixido como mascota deste campionato. El e a súa pandilla son os personaxes dunha serie de debuxos animados de moito éxito no [[Xapón]]. Isto foi posíbel grazas a un acordo entre a propia [[FIBA]] e a produtora ''[[Sanrio Co., Ltd.]] & Sanrio Far East Company, Ltd.''.<ref>{{En}}[http://www.fiba2006.fiba.com/pages/eng/fe/06_wcm/fanZone/masc/fe_fanZone_masc.asp Presentación oficial] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060821165015/http://www.fiba2006.fiba.com/pages/eng/fe/06_wcm/fanZone/masc/fe_fanZone_masc.asp |date=21 de agosto de 2006 }}</ref> === As animadoras === Os equipos de animadoras encargadas de anima-los descansos e tempos mortos dos partidos disputados en [[Saitama]] foron as [[Red Foxes]], de [[Rusia]], e as [[Euro Dancers]], de [[Lituania]] aínda que animan nos partidos na casa do [[CSKA de Moscova]]. === Os patrocinadores === Seis patrocinadores [[Estados Unidos de América|norteamericanos]] e [[Europa|europeos]] son propios da [[FIBA]], mentres que outros oito son propios da competición en si, que son case todos de países [[Asia|asiáticos]], maioritariamente do [[Xapón]]. === Os autocolantes e o lema === O lema ilustra a situación das forzas presentes, fai tempo inmersas nunhas épocas de dominación do mundial por diferentes seleccións ([[Seleción de baloncesto da URSS|URSS]], [[Selección de baloncesto de Iugoslavia|Iugoslavia]] ou [[Selección de baloncesto dos Estados Unidos|EEUU]]) que agora están superadas. O lema di: ''One world, one title'', que traducido ó galego significa ''Un mundo, un título''. O autocolante mostra uns xogadores de baloncesto practicando o desporte no [[Monte Fuji]], aparecendo en primeiro plano un loitador de [[sumo]] con actitude agresiva, suxeitando nunha man un dos balóns oficiais do torneo. A parte inferior do autocolante imita ós das grandes producións cinematográficas presentando unha pequena lista de xogadores ó estilo das presentación dos actores e actrices nos autocolantes das películas<ref>{{Cita web |url=http://www.fiba2006.fiba.com/images/web/Events/2006_wcm/fanZone/poster/_original/2006_wcm_post_small.gif |título=O autocolante na web da FIBA |data-acceso=07 de setembro de 2006 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090914055938/http://www.fiba2006.fiba.com/images/web/Events/2006_wcm/fanZone/poster/_original/2006_wcm_post_small.gif |dataarquivo=14 de setembro de 2009 |urlmorta=yes }}</ref>. === Cobertura televisiva === Esta competición foi televisada na meirande parte dos países, aínda que non sempre fora nas televisións públicas. En [[España]], por exemplo, foi retransmitida por unha cadena de nova creación que aínda non tiña cobertura en todo o territorio, [[laSexta]]<ref>{{Es}}[http://www.20minutos.es/noticia/129939/0/lasexta/derechos/basket/ Nova no diario 20minutos]</ref>, sendo os principáis comentaristas [[Andrés Montes]], [[Juanma Iturriaga]] e [[Juan Domingo de la Cruz]]. En [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], onde a xente non estivo moi interesada nesta competición, foi a [[ESPN]] quen emitiu os partidos da selección americana e uns poucos máis. === A campaña ''Clean Game'' === De acordo co [[Comité Olímpico Internacional]] e coa [[Axencia Mundial Antidopaxe]], a [[FIBA]] quiso proporcionarlle a este torneo o espírito da loita contra o [[dopaxe]] no deporte coa campaña ''Clean Game'' (Xogo Limpo na súa tradución ó galego). Dándolle un aspecto máis oficial que as precedentes intervencións neste asunto, a campaña foi asociada a un logo<ref>{{Cita web |url=http://www.fiba.com/images/web/Events/2006_wcm/pres/cleaGame/_original/cleaGameLogo.gif |título=Logo da campaña ''Clean Game na web da FIBA |data-acceso=07 de setembro de 2006 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090914055938/http://www.fiba.com/images/web/Events/2006_wcm/pres/cleaGame/_original/cleaGameLogo.gif |dataarquivo=14 de setembro de 2009 |urlmorta=yes }}</ref> para así consolida-la imaxe e importancia da campaña entre os afeccionados ó [[baloncesto]]. Algúns xogadores (en concreto ós xogadores angoleños no partido Francia - Angola) incluso colgaron unha camiseta laranxa co logo co obxectivo de amosar ós ollos do mundo a importancia deste movemento. == Proceso de cualificación == {{Artigo principal|Cualificación para o Campionato mundial de baloncesto de 2006}} Para o campionato estaban clasificados de forma automática [[Selección de baloncesto do Xapón|Xapón]] e [[Selección de baloncesto da Arxentina|Arxentina]], actual campión olímpico. No proceso de cualificación para o '''Campionato mundial de baloncesto''' inscribíronse 56 seleccións (12 de [[FIBA África|África]], 10 de [[FIBA Américas|América]], 16 de [[FIBA Asia|Asia]], 16 de [[FIBA Europa|Europa]] e 2 de [[FIBA Oceanía|Oceanía]]). Cada zona continental realizou as súas eliminatorias: * '''[[FIBA África]]''' - 3 representantes, ''cualificacións do 15 ó 24 de agosto de 2005 en [[Alxeria]]''. * '''[[FIBA Américas]]''' - 4+2 representantes, ''cualificacións do 24 de agosto ó 4 de setembro de 2005 en [[República Dominicana]]''. * '''[[FIBA Asia]]''' - 3+1 representantes, ''cualificacións do 8 ó 16 ó setembro de 2005 en [[Qatar]]''. * '''[[FIBA Europa]]''' - 6+3 representantes, ''cualificacións do 16 ó 25 ó setembro de 2005 en [[Serbia e Montenegro]]''. * '''[[FIBA Oceanía]]''' - 2 representantes, ''cualificacións do 17 ó 21 ó agosto de 2005 en [[Nova Zelandia]]''. Catro seleccións participan por [[WildCard da FIBA|invitación]] do Corpo Central da [[FIBA]], a decisión foi tomada en [[novembro]] do [[2005]]. * [[Ficheiro:Flag of Italy.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Italia]] * [[Ficheiro:Flag of Puerto Rico.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Porto Rico]] * [[Ficheiro:Flag of Serbia and Montenegro; Flag of Yugoslavia (1992–2003).svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Serbia e Montenegro]] * [[Ficheiro:Flag of Turkey.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Turquía]] O criterio para decidi-la invitación foi: # Que o equipo participara na eliminatoria da súa zona FIBA. # Poden estar como máximo tres equipos por zona FIBA. == Países participantes == [[Ficheiro:FIBA_WC_2006_Teams.png|dereita|350px|miniatura|Situación dos países cualificados para o campionato.]] {| align=center cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor=#006699 style="color:white;" !colspan=3 rowspan=2|Equipo !colspan=3|Participacións previas |- bgcolor=#006699 style="color:white;" !Total !Consecutivas !Última |- bgcolor=#D0E7FF |align=center|[[Ficheiro:Flag of Germany.svg|30px]]||<b>[[Selección de baloncesto de Alemaña|Alemaña]] |align=center| |align=right|4||align=right|2||align=center|[[Campionato mundial de baloncesto de 2002|2002]] |- bgcolor=#F5FAFF |align=center|[[Ficheiro:Flag of Angola.svg|30px]]||'''[[Selección de baloncesto de Angola|Angola]]'''||align=center| ||align=right|5||align=right|2||align=center|[[Campionato mundial de baloncesto de 2002|2002]] |- bgcolor=#D0E7FF |align=center|[[Ficheiro:Flag of Argentina.svg|30px]]||'''[[Selección de baloncesto da Arxentina|Arxentina]]'''||align=center|[[Ficheiro:Star*.svg|20px|Campión Mundial 1950]] ||align=right|11||align=right|6||align=center|[[Campionato mundial de baloncesto de 2002|2002]] |- bgcolor=#F5FAFF |align=center|[[Ficheiro:Flag of Australia.svg|30px]]||'''[[Selección de baloncesto de Australia|Australia]]'''||align=center| ||align=right|9||align=right|9||align=center|[[Campionato mundial de baloncesto de 2002|2002]] |- bgcolor=#D0E7FF |align=center|[[Ficheiro:Flag of Brazil.svg|30px]]||'''[[Selección de baloncesto de Brasil|Brasil]]'''||align=center|[[Ficheiro:Star*.svg|20px|Campión Mundial 1959]] [[Ficheiro:Star*.svg|20px|Campión Mundial 1963]] ||align=right|15||align=right|15||align=center|[[Campionato mundial de baloncesto de 2002|2002]] |- bgcolor=#F5FAFF |align=center|[[Ficheiro:Flag of the People's Republic of China.svg|30px]]||'''[[Selección de baloncesto de China|China]]'''||align=center| ||align=right|7||align=right|2||align=center|[[Campionato mundial de baloncesto de 2002|2002]] |- bgcolor=#D0E7FF |align=center|[[Ficheiro:Flag of Slovenia.svg|30px]]||'''[[Selección de baloncesto de Eslovenia|Eslovenia]]'''||align=center| ||align=right|1||align=right|1||align=center| - |- bgcolor=#F5FAFF |align=center|[[Ficheiro:Flag of Spain.svg|30px]]||'''[[Selección de baloncesto de España|España]]'''||align=center| ||align=right|9||align=right|7||align=center|[[Campionato mundial de baloncesto de 2002|2002]] |- bgcolor=#D0E7FF |align=center|[[Ficheiro:Flag of the United States.svg|30px]]||'''[[Selección de baloncesto de Estados Unidos|Estados Unidos]]'''||align=center|[[Ficheiro:Star*.svg|20px|Campión Mundial 1954]] [[Ficheiro:Star*.svg|20px|Campión Mundial 1986]] [[Ficheiro:Star*.svg|20px|Campión Mundial 1994]] ||align=right|15||align=right|15||align=center|[[Campionato mundial de baloncesto de 2002|2002]] |- bgcolor=#F5FAFF |align=center|[[Ficheiro:Flag of France.svg|30px]]||'''[[Selección de baloncesto de Francia|Francia]]'''||align=center| ||align=right|5||align=right|1||align=center|[[Campionato mundial de baloncesto de 1986|1986]] |- bgcolor=#D0E7FF |align=center|[[Ficheiro:Flag of Greece.svg|30px]]||'''[[Selección de baloncesto de Grecia|Grecia]]'''||align=center| ||align=right|5||align=right|1||align=center|[[Campionato mundial de baloncesto de 1998|1998]] |- bgcolor=#F5FAFF |align=center|[[Ficheiro:Flag of Italy.svg|30px]]||'''[[Selección de baloncesto de Italia|Italia]]'''||align=center| ||align=right|8||align=right|1||align=center|[[Campionato mundial de baloncesto de 1998|1998]] |- bgcolor=#D0E7FF |align=center|[[Ficheiro:Flag of Japan.svg|30px]]||<b>[[Selección de baloncesto do Xapón|Xapón]] |align=center| |align=right|4||align=right|1||align=center|[[Campionato mundial de baloncesto de 1998|1998]] |- bgcolor=#F5FAFF |align=center|[[Ficheiro:Flag of Lebanon.svg|30px]]||'''[[Selección de baloncesto de Líbano|Líbano]]'''||align=center| ||align=right|2||align=right|2||align=center|[[Campionato mundial de baloncesto de 2002|2002]] |- bgcolor=#D0E7FF |align=center|[[Ficheiro:Flag of Lithuania.svg|30px]]||'''[[Selección de baloncesto de Lituania|Lituania]]'''||align=center| ||align=right|2||align=right|1||align=center|[[Campionato mundial de baloncesto de 1998|1998]] |- bgcolor=#F5FAFF |align=center|[[Ficheiro:Flag of Nigeria.svg|30px]]||'''[[Selección de baloncesto de Nixeria|Nixeria]]'''||align=center| ||align=right|2||align=right|1||align=center|[[Campionato mundial de baloncesto de 1998|1998]] |- bgcolor=#D0E7FF |align=center|[[Ficheiro:Flag of New Zealand.svg|30px]]||'''[[Selección de baloncesto de Nova Zelandia|Nova Zelandia]]'''||align=center| ||align=right|3||align=right|2||align=center|[[Campionato mundial de baloncesto de 2002|2002]] |- bgcolor=#F5FAFF |align=center|[[Ficheiro:Flag of Panama.svg|30px]]||'''[[Selección de baloncesto de Panamá|Panamá]]'''||align=center| ||align=right|4||align=right|1||align=center|[[Campionato mundial de baloncesto de 1986|1986]] |- bgcolor=#D0E7FF |align=center|[[Ficheiro:Flag of Puerto Rico.svg|30px]]||'''[[Selección de baloncesto de Porto Rico|Porto Rico]]'''||align=center| ||align=right|11||align=right|6||align=center|[[Campionato mundial de baloncesto de 2002|2002]] |- bgcolor=#F5FAFF |align=center|[[Ficheiro:Flag of Qatar.svg|30px]]||'''[[Selección de baloncesto de Qatar|Qatar]]'''||align=center| ||align=right|1||align=right|1||align=center| - |- bgcolor=#D0E7FF |align=center|[[Ficheiro:Flag of Senegal.svg|30px]]||'''[[Selección de baloncesto de Senegal|Senegal]]'''||align=center| ||align=right|3||align=right|1||align=center|[[Campionato mundial de baloncesto de 1998|1998]] |- bgcolor=#F5FAFF |align=center|[[Ficheiro:Flag of Serbia and Montenegro; Flag of Yugoslavia (1992–2003).svg|30px]]||'''[[Selección de baloncesto de Serbia e Montenegro|Serbia e Montenegro]]*'''||align=center|[[Ficheiro:Star*.svg|20px|Campión Mundial 1970]] [[Ficheiro:Star*.svg|20px|Campión Mundial 1978]] [[Ficheiro:Star*.svg|20px|Campión Mundial 1990]] [[Ficheiro:Star*.svg|20px|Campión Mundial 1998]] [[Ficheiro:Star*.svg|20px|Campión Mundial 2002]] ||align=right|13||align=right|3||align=center|[[Campionato mundial de baloncesto de 2002|2002]] |- bgcolor=#D0E7FF |align=center|[[Ficheiro:Flag of Turkey.svg|30px]]||'''[[Selección de baloncesto de Turquía|Turquía]]'''||align=center| ||align=right|2||align=right|2||align=center|[[Campionato mundial de baloncesto de 2002|2002]] |- bgcolor=#F5FAFF |align=center|[[Ficheiro:Flag of Venezuela.svg|30px]]||'''[[Selección de baloncesto de Venezuela|Venezuela]]'''||align=center| ||align=right|3||align=right|2||align=center|[[Campionato mundial de baloncesto de 2002|2002]] |} <div style="font-size:90%;"> '''*''': Herda os números de [[Selección de baloncesto de Iugoslavia|Iugoslavia]] </div> <center> {| border="1" cellpading="0" cellspacing="0" width="85%" |----- bgcolor="#CDC9C9" ! width="17%" | [[Campionato FIBA África 2005|África]] <th width=17%>[[Campionato FIBA Américas 2005|América]] ! width="17%" | [[Campionato FIBA Asia 2005|Asia]] <th width=17%>[[Eurobasket 2005|Europa]] ! width="17%" | [[Campionato FIBA Oceanía 2005|Oceanía]] |----- | valign="top" | [[Ficheiro:Flag of Angola.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Angola|Angola]]'''<br /> [[Ficheiro:Flag of Nigeria.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Nixeria|Nixeria]]'''<br /> [[Ficheiro:Flag of Senegal.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Senegal|Senegal]]''' | valign="top" | [[Ficheiro:Flag of Argentina.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto da Arxentina|Arxentina]]'''<br /> [[Ficheiro:Flag of Brazil.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Brasil|Brasil]]'''<br /> [[Ficheiro:Flag of the United States.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Estados Unidos|Estados Unidos]]'''<br /> [[Ficheiro:Flag of Panama.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Panamá|Panamá]]'''<br /> [[Ficheiro:Flag of Puerto Rico.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Porto Rico|Porto Rico]]'''<br /> [[Ficheiro:Flag of Venezuela.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Venezuela|Venezuela]]''' | valign="top" | [[Ficheiro:Flag of the People's Republic of China.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de China|China]]'''<br /> [[Ficheiro:Flag of Japan.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto do Xapón|Xapón]]'''<br /> [[Ficheiro:Flag of Lebanon.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Libano|Líbano]]'''<br /> [[Ficheiro:Flag of Qatar.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Qatar|Qatar]]''' | valign="top" | [[Ficheiro:Flag of Germany.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Alemaña|Alemaña]]'''<br /> [[Ficheiro:Flag of Slovenia.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Eslovenia|Eslovenia]]'''<br /> [[Ficheiro:Flag of Spain.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de España|España]]'''<br /> [[Ficheiro:Flag of France.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Francia|Francia]]'''<br /> [[Ficheiro:Flag of Greece.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Grecia|Grecia]]'''<br /> [[Ficheiro:Flag of Italy.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Italia|Italia]]'''<br /> [[Ficheiro:Flag of Lithuania.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Lituania|Lituania]]'''<br /> [[Ficheiro:Flag of Serbia and Montenegro; Flag of Yugoslavia (1992–2003).svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Serbia e Montenegro|Serbia e Montenegro]] '''<br /> [[Ficheiro:Flag of Turkey.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Turquía|Turquía]]''' | valign="top" | [[Ficheiro:Flag of Australia.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Australia|Australia]]'''<br /> [[Ficheiro:Flag of New Zealand.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Nova Zelandia|Nova Zelandia]]''' |} </center> == Formato da competición == Na '''Rolda Preliminar''' divídense as 24 seleccións cualificadas en 4 grupos de 6 equipos, onde xogarán ''todos contra todos''. Ó remate das cinco datas os primeiros catro equipos clasificados acadarán a '''Rolda Final'''. Na '''Segunda Rolda''' serán eliminatorias a un só partido, acadando a seguinte rolda o equipo que consiga a vitoria, ata obte-lo campión do torneo. Os equipo eliminados nos ''Cuartos de Final'' disputarán a '''Rolda de Cualificación''' para defini-la súa posición final no torneo. == Grupos == {| align=center width=90% border="1" cellspacing="0" |- bgcolor="lightsteelblue" !width=25%|Grupo A !width=25%|Grupo B !width=25%|Grupo C !width=25%|Grupo D |- align=left bgcolor=#EBF5FF |[[Ficheiro:Flag of Nigeria.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Nixeria|Nixeria]]''' |[[Ficheiro:Flag of Panama.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Panamá|Panamá]]''' |[[Ficheiro:Flag of Qatar.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Qatar|Qatar]]''' |[[Ficheiro:Flag of Senegal.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Senegal|Senegal]]''' |- align=left bgcolor=#EBF5FF |[[Ficheiro:Flag of Lebanon.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Líbano|Líbano]]''' |[[Ficheiro:Flag of New Zealand.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Nova Zelandia|Nova Zelandia]]''' |[[Ficheiro:Flag of Australia.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Australia|Australia]]''' |[[Ficheiro:Flag of the United States.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Estados Unidos|Estados Unidos]]''' |- align=left bgcolor=#EBF5FF |[[Ficheiro:Flag of Argentina.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto da Arxentina|Arxentina]]''' |[[Ficheiro:Flag of Germany.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Alemaña|Alemaña]]''' |[[Ficheiro:Flag of Turkey.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Turquía|Turquía]]''' |[[Ficheiro:Flag of the People's Republic of China.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de China|China]]''' |- align=left bgcolor=#EBF5FF |[[Ficheiro:Flag of France.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Francia|Francia]]''' |[[Ficheiro:Flag of Japan.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto do Xapón|Xapón]]''' |[[Ficheiro:Flag of Lithuania.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Lituania|Lituania]]''' |[[Ficheiro:Flag of Italy.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Italia|Italia]]''' |- align=left bgcolor=#EBF5FF |[[Ficheiro:Flag of Venezuela.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Venezuela|Venezuela]]''' |[[Ficheiro:Flag of Spain.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de España|España]]''' |[[Ficheiro:Flag of Brazil.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Brasil|Brasil]]''' |[[Ficheiro:Flag of Puerto Rico.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Porto Rico|Porto Rico]]''' |- align=left bgcolor=#EBF5FF |[[Ficheiro:Flag of Serbia and Montenegro; Flag of Yugoslavia (1992–2003).svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Serbia e Montenegro|Serbia e Montenegro]]''' |[[Ficheiro:Flag of Angola.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Angola|Angola]]''' |[[Ficheiro:Flag of Greece.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Grecia|Grecia]]''' |[[Ficheiro:Flag of Slovenia.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Eslovenia|Eslovenia]]''' |} == Cadros de xogadores == {{Artigo principal|Cadros de xogadores das seleccións no mundial de baloncesto de 2006}} Os cadros de xogadores dos 24 países participantes inclúen en total 288 xogadores. == Árbitros == Para o Campionato Mundial, a FIBA elixiu 40 [[Árbitro (deporte)|árbitros]] profesionáis. {| width="100%" style="font-size:95%;" | valign="top" width="25%" | * [[Ficheiro:Flag of Japan.svg|20px|Xapón]] Aibara, Nobuyasu * [[Ficheiro:Flag of Turkey.svg|20px|Turquía]] Ankarali, Recep * [[Ficheiro:Flag of Spain.svg|20px|España]] Arteaga, Juan * [[Ficheiro:Flag of Iran.svg|20px|Irán]] Avanessian, Heros * [[Ficheiro:Flag of Australia.svg|20px|Australia]] Aylen, Michael * [[Ficheiro:Flag of Israel.svg|20px|Israel]] Bachar, Shmuel * [[Ficheiro:Flag of Serbia and Montenegro; Flag of Yugoslavia (1992–2003).svg|20px|Serbia e Montenegro]] Belosević, Ilija * [[Ficheiro:Flag of Lithuania.svg|20px|Lituania]] Brazauskas, Romualdas * [[Ficheiro:Flag of Australia.svg|20px|Australia]] Butler, Scott Jason * [[Ficheiro:Flag of Puerto Rico.svg|20px|Porto Rico]] Carrión, José Aníbal | valign="top" width="25%" | * [[Ficheiro:Flag of Italy.svg|20px|Italia]] Cerebuch, Guerrino * [[Ficheiro:Flag of Argentina.svg|20px|Arxentina]] Chiti, Alejandro César * [[Ficheiro:Flag of Morocco.svg|20px|Marrocos]] Chlif, Abdellilah * [[Ficheiro:Flag of Venezuela.svg|20px|Venezuela]] Delgado Casadiego, Daniel Alfredo * [[Ficheiro:Flag of Lithuania.svg|20px|Lituania]] Dovidavicius, Virginijus * [[Ficheiro:Flag of Argentina.svg|20px|Arxentina]] Estévez, Pablo Alberto * [[Ficheiro:Flag of Italy.svg|20px|Italia]] Facchini, Fabio * [[Ficheiro:Flag of Japan.svg|20px|Xapón]] Hirahara, Yuji * [[Ficheiro:Flag of Canada.svg|20px|Canadá]] Homsy, Mike Amir * [[Ficheiro:Flag of Serbia and Montenegro; Flag of Yugoslavia (1992–2003).svg|20px|Serbia e Montenegro]] Jovčić, Milivoje | valign="top" width="25%" | * [[Ficheiro:Flag of Finland.svg|20px|Finlandia]] Jungebrand, Carl * [[Ficheiro:Flag of Brazil.svg|20px|Brasil]] Maranho, Cristiano Jesus * [[Ficheiro:Flag of Spain.svg|20px|España]] Martín , José * [[Ficheiro:Flag of the Dominican Republic.svg|20px|Rep. Dominicana]] Mercedes Sánchez, Reynaldo Antonio * [[Ficheiro:Flag of Japan.svg|20px|Xapón]] Miyatake, Yosuke * [[Ficheiro:Flag of the United States.svg|20px|Estados Unidos]] Moore, Terry Matthew * [[Ficheiro:Flag of Mozambique.svg|20px|Mozambique]] Muhimua Joao, Abreu * [[Ficheiro:Flag of Croatia.svg|20px|Croacia]] Muhvić, Dubravko * [[Ficheiro:Flag of Lebanon.svg|20px|Líbano]] Noujaim, Rabah * [[Ficheiro:Flag of Slovenia.svg|20px|Eslovenia]] Pukl, Saša | valign="top" width="25%" | * [[Ficheiro:Flag of the United States.svg|20px|Estados Unidos]] Rush, Eddie Fernanzo * [[Ficheiro:Flag of Ukraine.svg|20px|Ucraína]] Ryzhyk, Borys * [[Ficheiro:Flag of Angola.svg|20px|Angola]] Simao, Domingos Francisco * [[Ficheiro:Flag of Slovakia.svg|20px|Eslovaquia]] Sudek, Petr * [[Ficheiro:Flag of Uruguay.svg|20px|Uruguai]] Trías Iglesias, Álvaro Darío * [[Ficheiro:Flag of Puerto Rico.svg|15px|Porto Rico]] Vázquez, Jorge * [[Ficheiro:Flag of France.svg|20px|Francia]] Viator, Eddie * [[Ficheiro:Flag of Greece.svg|20px|Grecia]] Voreadis, Lazaros * [[Ficheiro:Flag of the People's Republic of China.svg|20px|China]] Yang, Maogong * [[Ficheiro:Flag of Greece.svg|20px|Grecia]] Zavlanos, Nikolaos |} == Rolda preliminar == Este campionato do mundo arrancou coa derrota lóxica do país anfitrión, Xapón, contra Alemaña, e cunha nova extradeportiva, o anuncio da suspensión por tres partidos do xogador [[Nova Zelandia|neozelandés]] [[Mark Dickel]], despois de dar positivo nun control antidopaxe por consumo de [[marihuana]]<ref>{{Fr}}[http://sport24.lefigaro.fr/sport24_fil_info_actualite_sportive_news_basket_ball__chpt_monde_mark_dickel_suspendu_3_matches_38772.html A nova da suspensión de Mark Dickel] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070929133500/http://sport24.lefigaro.fr/sport24_fil_info_actualite_sportive_news_basket_ball__chpt_monde_mark_dickel_suspendu_3_matches_38772.html |date=29 de setembro de 2007 }}</ref>. A primeira rolda do campionato caracterizouse principalmente pola igualdade presente na maior parte dos grupos, motivada polas grandes sorpresas que seleccións como Líbano (non espérábase dela ningunha vitoria e gañoulle a Francia dun punto e a Venezuela, loitando pola clasificación a oitavos de final ata a derradeira xornada e quedándose fóra por perder contra os seus rivais directos na táboa de cualificacións), e Nixeria no grupo A (gañoulle a Serbia e Montenegro na primeira xornada e acadou o pase coma terceira de grupo por enriba desta selección), ou Angola no grupo B (que conseguiu pasar coma terceira de grupo trala súa derrota contra a Alemaña de [[Dirk Nowitzky]] tras tres tempos extras no mellor partido visto na rolda preliminar). Nesta rolda previa destaca tamén o pouco acerto xeral que as seleccións tiveron dende a liña de tiros libres, tendo tódalas selección porcentaxes baixos, sendo o da China o mellor cun 81.5%. Nas outras estatísticas de equipo, a selección estadounidense álzase co título de máximo anotador con 108.6 puntos por partido. En tiros de dous puntos a mellor porcentaxe é a de España, cun 59.9%, en triplas é de Porto Rico cun asombroso 51.0%. No que a estatísticas individuais se refire, [[Yao Ming]] foi o máximo anotador da rolda preliminar con 28.4 puntos por partido. Os mellores equipos da rolda preliminar foron a Arxentina, Grecia, España e os Estados Unidos, únicos equipos invictos, e os peores foron Qatar, o Senegal e Panamá, que non lograron inaugura-lo seu palmarés de vitorias. === Grupo A ([[Sendai]]) === <center> {| style=border-collapse:collapse border=1 cellspacing=0 cellpadding=5 |- align=center bgcolor="lightsteelblue" !width=220|Equipo !width=20|Pts !width=20|G !width=20|P !width=20|PF !width=20|PC !width=20|Dif |- align=center bgcolor=#FFA500 |align=left|1. [[Ficheiro:Flag of Argentina.svg|20px]] [[Selección de baloncesto da Arxentina|Arxentina]] |'''10'''||5||0||464||339||+125 |- align=center bgcolor=#FFA500 |align=left|2. [[Ficheiro:Flag of France.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Francia|Francia]] |'''8'''||3||2||353||329||+24 |- align=center bgcolor=#FFA500 |align=left|3. [[Ficheiro:Flag of Nigeria.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Nixeria|Nixeria]] |'''7'''||2||3||371||393||-22 |- align=center bgcolor=#FFA500 |align=left|4. [[Ficheiro:Flag of Serbia and Montenegro; Flag of Yugoslavia (1992–2003).svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Serbia e Montenegro|Serbia e Montenegro]] |'''7'''||2||3||409|||352||+57 |- align=center |align=left|5. [[Ficheiro:Flag of Lebanon.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Líbano|Líbano]] |'''7'''||2||3||357||451||-94 |- align=center |align=left|6. [[Ficheiro:Flag of Venezuela.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Venezuela|Venezuela]] |'''6'''||1||4||336||426||-90 |} </center> * '''Partidos''' {| width=100% cellspacing=1 !width=15%|Data !width=10%|Hora² !width=60%|Partido¹ !width=15%|Resultado |- |- style=font-size:90% |align=center|19.08.06 |align=center|13:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Venezuela.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Venezuela|Venezuela]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Lebanon.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Líbano|Líbano]] ''' |align=center|72 - 82 | |- style=font-size:90% |align=center|19.08.06 |align=center|16:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Serbia and Montenegro; Flag of Yugoslavia (1992–2003).svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Serbia e Montenegro|Serbia e Montenegro]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Nigeria.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Nixeria|Nixeria]] ''' |align=center|75 - 82 |- style=font-size:90% |align=center|19.08.06 |align=center|19:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Argentina.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto da Arxentina|Arxentina]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of France.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Francia|Francia]] |align=center|80 - 70 | |- style=font-size:90% |align=center|20.08.06 |align=center|13:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Nigeria.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Nixeria|Nixeria]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Venezuela.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Venezuela|Venezuela]]''' |align=center|77 - 84 | |- style=font-size:90% |align=center|20.08.06 |align=center|16:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Lebanon.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Líbano|Líbano]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Argentina.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto da Arxentina|Arxentina]]''' |align=center|72 - 107 | |- style=font-size:90% |align=center|20.08.06 |align=center|19:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of France.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Francia|Francia]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of Serbia and Montenegro; Flag of Yugoslavia (1992–2003).svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Serbia e Montenegro|Serbia e Montenegro]] |align=center|65 - 61 | |- style=font-size:90% |align=center|21.08.06 |align=center|13:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Argentina.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto da Arxentina|Arxentina]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of Venezuela.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Venezuela|Venezuela]] |align=center|96 - 54 |- style=font-size:90% |align=center|21.08.06 |align=center|16:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Serbia and Montenegro; Flag of Yugoslavia (1992–2003).svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Serbia e Montenegro|Serbia e Montenegro]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of Lebanon.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Líbano|Líbano]] |align=center|104 - 57 |- style=font-size:90% |align=center|21.08.06 |align=center|19:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of France.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Francia|Francia]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of Nigeria.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Nixeria|Nixeria]] |align=center|64 - 53 |- style=font-size:90% |align=center|23.08.06 |align=center|13:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Nigeria.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Nixeria|Nixeria]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Argentina.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto da Arxentina|Arxentina]]''' |align=center|64 - 98 |- style=font-size:90% |align=center|23.08.06 |align=center|16:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Venezuela.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Venezuela|Venezuela]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Serbia and Montenegro; Flag of Yugoslavia (1992–2003).svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Serbia e Montenegro|Serbia e Montenegro]]''' |align=center|65 - 90 |- style=font-size:90% |align=center|23.08.06 |align=center|19:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Lebanon.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Líbano|Líbano]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of France.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Francia|Francia]] |align=center|74 - 73 |- style=font-size:90% |align=center|24.08.06 |align=center|13:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Serbia and Montenegro; Flag of Yugoslavia (1992–2003).svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Serbia e Montenegro|Serbia e Montenegro]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Argentina.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto da Arxentina|Arxentina]]''' |align=center|79 - 83 |- style=font-size:90% |align=center|24.08.06 |align=center|16:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Lebanon.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Líbano|Líbano]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Nigeria.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Nixeria|Nixeria]]''' |align=center|72 - 95 |- style=font-size:90% |align=center|24.08.06 |align=center|19:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of France.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Francia|Francia]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of Venezuela.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Venezuela|Venezuela]] |align=center|81 - 61 |} * ¹Todos en Sendai * ²Hora local do Xapón ([[UTC]] +9) === Grupo B ([[Hiroxima]]) === <center> {| style=border-collapse:collapse border=1 cellspacing=0 cellpadding=5 |- align=center bgcolor="lightsteelblue" !width=220|Equipo !width=20|Pts !width=20|G !width=20|P !width=20|PF !width=20|PC !width=20|Dif |- align=center bgcolor=#FFA500 |align=left|1. [[Ficheiro:Flag of Spain.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de España|España]] |'''10'''||5||0||476||336||+140 |- align=center bgcolor=#FFA500 |align=left|2. [[Ficheiro:Flag of Germany.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Alemaña|Alemaña]] |'''9'''||4||1||421||384||+37 |- align=center bgcolor=#FFA500 |align=left|3. [[Ficheiro:Flag of Angola.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Angola|Angola]] |'''8'''||3||2||451||406||+45 |- align=center bgcolor=#FFA500 |align=left|4. [[Ficheiro:Flag of New Zealand.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Nova Zelandia|Nova Zelandia]] |'''7'''||2||3||345||393||-48 |- align=center |align=left|5. [[Ficheiro:Flag of Japan.svg|20px]] [[Selección de baloncesto do Xapón|Xapón]] |'''5'''||1||4||322||393||-71 |- align=center |align=left|6.[[Ficheiro:Flag of Panama.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Panamá|Panamá]] |'''5'''||0||5||326||429||-103 |} </center> * '''Partidos''' {| width=100% cellspacing=1 !width=15%|Data !width=10%|Hora² !width=60%|Partido¹ !width=15%|Resultado |- |- style=font-size:90% |align=center|19.08.06 |align=center|13:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Germany.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Alemaña|Alemaña]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of Japan.svg|20px]] [[Selección de baloncesto do Xapón|Xapón]] |align=center|81 - 70 |- style=font-size:90% |align=center|19.08.06 |align=center|16:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Angola.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Angola|Angola]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of Panama.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Panamá|Panamá]] |align=center|83 - 70 |- style=font-size:90% |align=center|19.08.06 |align=center|19:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Spain.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de España|España]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of New Zealand.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Nova Zelandia|Nova Zelandia]] |align=center|86 - 70 |- style=font-size:90% |align=center|20.08.06 |align=center|13:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Japan.svg|20px]] [[Selección de baloncesto do Xapón|Xapón]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Angola.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Angola|Angola]]''' |align=center|62 - 87 |- style=font-size:90% |align=center|20.08.06 |align=center|16:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of New Zealand.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Nova Zelandia|Nova Zelandia]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Germany.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Alemaña|Alemaña]]''' |align=center|56 - 80 |- style=font-size:90% |align=center|20.08.06 |align=center|19:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Panama.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Panamá|Panamá]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Spain.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de España|España]]''' |align=center|57 - 101 |- style=font-size:90% |align=center|21.08.06 |align=center|13:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Angola.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Angola|Angola]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of New Zealand.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Nova Zelandia|Nova Zelandia]] |align=center|95 - 73 |- style=font-size:90% |align=center|21.08.06 |align=center|16:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Germany.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Alemaña|Alemaña]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Spain.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de España|España]]''' |align=center|71 - 92 |- style=font-size:90% |align=center|21.08.06 |align=center|19:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Japan.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto do Xapón|Xapón]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of Panama.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Panamá|Panamá]] |align=center|78 – 61 |- style=font-size:90% |align=center|23.08.06 |align=center|13:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Spain.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de España|España]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of Angola.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Angola|Angola]] |align=center|93 - 83 |- style=font-size:90% |align=center|23.08.06 |align=center|16:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Panama.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Panamá|Panamá]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Germany.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Alemaña|Alemaña]]''' |align=center|63 - 81 |- style=font-size:90% |align=center|23.08.06 |align=center|19:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of New Zealand.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Nova Zelandia|Nova Zelandia]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of Japan.svg|20px]] [[Selección de baloncesto do Xapón|Xapón]] |align=center|60 - 57 |- style=font-size:90% |align=center|24.08.06 |align=center|13:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Angola.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Angola|Angola]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Germany.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Alemaña|Alemaña]]''' |align=center|103 - 108 |- style=font-size:90% |align=center|24.08.06 |align=center|16:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of New Zealand.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Nova Zelandia|Nova Zelandia]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of Panama.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Panamá|Panamá]] |align=center|86 - 75 |- style=font-size:90% |align=center|24.08.06 |align=center|19:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Japan.svg|20px]] [[Selección de baloncesto do Xapón|Xapón]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Spain.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de España|España]]''' |align=center|55 - 104 |} * ¹Todos en Hiroxima * ²Hora local do Xapón ([[UTC]] +9) === Grupo C ([[Hamamatsu]]) === <center> {| style=border-collapse:collapse border=1 cellspacing=0 cellpadding=5 |- align=center bgcolor="lightsteelblue" !width=220|Equipo !width=20|Pts !width=20|G !width=20|P !width=20|PF !width=20|PC !width=20|Dif |- align=center bgcolor=#FFA500 |align=left|1. [[Ficheiro:Flag of Greece.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Grecia|Grecia]] |'''10'''||5||0||404||358||+46 |- align=center bgcolor=#FFA500 |align=left|2. [[Ficheiro:Flag of Turkey.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Turquía|Turquía]] |'''9'''||4||1||370||358||+12 |- align=center bgcolor=#FFA500 |align=left|3. [[Ficheiro:Flag of Lithuania.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Lituania|Lituania]] |'''8'''||3||2||413||353||+60 |- align=center bgcolor=#FFA500 |align=left|4. [[Ficheiro:Flag of Australia.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Australia|Australia]] |'''7'''||2||3||370||349||+21 |- align=center |align=left|5. [[Ficheiro:Flag of Brazil.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Brasil|Brasil]] |'''6'''||1||4||399||392||+7 |- align=center |align=left|6. [[Ficheiro:Flag of Qatar.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Qatar|Qatar]] |'''5'''||0||5||310||456||-146 |} </center> * '''Partidos''' {| width=100% cellspacing=1 !width=15%|Data !width=10%|Hora² !width=60%|Partido¹ !width=15%|Resultado |- |- style=font-size:90% |align=center|19.08.06 |align=center|14:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Brazil.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Brasil|Brasil]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Australia.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Australia|Australia]]''' |align=center|77 - 83 |- style=font-size:90% |align=center|19.08.06 |align=center|16:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Greece.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Grecia|Grecia]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of Qatar.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Qatar|Qatar]] |align=center|84 - 64 |- style=font-size:90% |align=center|19.08.06 |align=center|19:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Turkey.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Turquía|Turquía]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of Lithuania.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Lituania|Lituania]] |align=center|76 - 74 |- style=font-size:90% |align=center|20.08.06 |align=center|13:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Qatar.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Qatar|Qatar]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Brazil.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Brasil|Brasil]]''' |align=center|66 - 97 |- style=font-size:90% |align=center|20.08.06 |align=center|16:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Australia.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Australia|Australia]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Turkey.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Turquía|Turquía]]''' |align=center|68 - 76 |- style=font-size:90% |align=center|20.08.06 |align=center|19:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Lithuania.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Lituania|Lituania]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Greece.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Grecia|Grecia]]''' |align=center|76 - 81 |- style=font-size:90% |align=center|22.08.06 |align=center|13:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Lithuania.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Lituania|Lituania]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of Qatar.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Qatar|Qatar]] |align=center|106 - 65 |- style=font-size:90% |align=center|22.08.06 |align=center|16:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Greece.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Grecia|Grecia]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of Australia.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Australia|Australia]] |align=center|72 - 69 |- style=font-size:90% |align=center|22.08.06 |align=center|19:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Turkey.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Turquía|Turquía]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of Brazil.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Brasil|Brasil]] |align=center|73 - 71 |- style=font-size:90% |align=center|23.08.06 |align=center|13:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Australia.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Australia|Australia]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Lithuania.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Lituania|Lituania]]''' |align=center|57 - 78 |- style=font-size:90% |align=center|23.08.06 |align=center|16:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Qatar.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Qatar|Qatar]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Turkey.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Turquía|Turquía]]''' |align=center|69 - 76 |- style=font-size:90% |align=center|23.08.06 |align=center|19:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Brazil.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Brasil|Brasil]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Greece.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Grecia|Grecia]]''' |align=center|80 - 91 |- style=font-size:90% |align=center|24.08.06 |align=center|13:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Australia.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Australia|Australia]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of Qatar.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Qatar|Qatar]] |align=center|93 - 46 |- style=font-size:90% |align=center|24.08.06 |align=center|16:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Lithuania.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Lituania|Lituania]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of Brazil.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Brasil|Brasil]] |align=center|79 - 74 |- style=font-size:90% |align=center|24.08.06 |align=center|19:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Greece.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Grecia|Grecia]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of Turkey.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Turquía|Turquía]] |align=center|76 – 69 |} * ¹Todos en Hamamatsu * ²Hora local do Xapón ([[UTC]] +9) === Grupo D ([[Sapporo]]) === <center> {| style=border-collapse:collapse border=1 cellspacing=0 cellpadding=5 |- align=center bgcolor="lightsteelblue" !width=220|Equipo !width=20|Pts !width=20|G !width=20|P !width=20|PF !width=20|PC !width=20|Dif |- align=center bgcolor=#FFA500 |align=left|1. [[Ficheiro:Flag of the United States.svg|20px]] [[Selección de baloncesto dos Estados Unidos|Estados Unidos]] |'''10'''||5||0||543||428||+115 |- align=center bgcolor=#FFA500 |align=left|2. [[Ficheiro:Flag of Italy.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Italia|Italia]] |'''9'''||4||1||386||367||+19 |- align=center bgcolor=#FFA500 |align=left|3. [[Ficheiro:Flag of Slovenia.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Eslovenia|Eslovenia]] |'''7'''||2||3||434||433||+1 |- align=center bgcolor=#FFA500 |align=left|4. [[Ficheiro:Flag of the People's Republic of China.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de China|China]] |'''7'''||2||3||424||455||-31 |- align=center |align=left|5. [[Ficheiro:Flag of Puerto Rico.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Porto Rico|Porto Rico]] |'''7'''||2||3||432||440||-8 |- align=center |align=left|6. [[Ficheiro:Flag of Senegal.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Senegal|Senegal]] |'''5'''||0||5||355||451||-96 |} </center> * '''Partidos''' {| width=100% cellspacing=1 !width=15%|Data !width=10%|Hora² !width=60%|Partido¹ !width=15%|Resultado |- |- style=font-size:90% |align=center|19.08.06 |align=center|14:00 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Puerto Rico.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Porto Rico|Porto Rico]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of the United States.svg|20px]] '''[[Selección dos baloncesto de Estados Unidos|Estados Unidos]]''' |align=center|100 - 111 |- style=font-size:90% |align=center|19.08.06 |align=center|16:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Slovenia.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Eslovenia|Eslovenia]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of Senegal.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Senegal|Senegal]] |align=center|96 - 79 |- style=font-size:90% |align=center|19.08.06 |align=center|19:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of the People's Republic of China.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de China|China]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Italy.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Italia|Italia]]''' |align=center|69 - 84 |- style=font-size:90% |align=center|20.08.06 |align=center|13:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Senegal.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Senegal|Senegal]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Puerto Rico.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Porto Rico|Porto Rico]]''' |align=center|79–88 |- style=font-size:90% |align=center|20.08.06 |align=center|16:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Italy.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Italia|Italia]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of Slovenia.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Eslovenia|Eslovenia]] |align=center|80–76 |- style=font-size:90% |align=center|20.08.06 |align=center|19:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of the United States.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto dos Estados Unidos|Estados Unidos]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of the People's Republic of China.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de China|China]] |align=center|121 - 90 |- style=font-size:90% |align=center|22.08.06 |align=center|13:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of the People's Republic of China.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de China|China]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Puerto Rico.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Porto Rico|Porto Rico]]''' |align=center|87 - 90 |- style=font-size:90% |align=center|22.08.06 |align=center|16:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Italy.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Italia|Italia]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of Senegal.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Senegal|Senegal]] |align=center|64 - 58 |- style=font-size:90% |align=center|22.08.06 |align=center|19:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Slovenia.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Eslovenia|Eslovenia]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of the United States.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto dos Estados Unidos|Estados Unidos]]''' |align=center|95 - 114 |- style=font-size:90% |align=center|23.08.06 |align=center|13:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Senegal.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Senegal|Senegal]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of the People's Republic of China.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de China|China]]''' |align=center|83 - 100 |- style=font-size:90% |align=center|23.08.06 |align=center|16:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Puerto Rico.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Porto Rico|Porto Rico]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of Slovenia.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Eslovenia|Eslovenia]]''' |align=center|82 - 90 |- style=font-size:90% |align=center|23.08.06 |align=center|19:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of the United States.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto dos Estados Unidos|Estados Unidos]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of Italy.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Italia|Italia]] |align=center|94 - 85 |- style=font-size:90% |align=center|24.08.06 |align=center|13:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Slovenia.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Eslovenia|Eslovenia]] '''-''' [[Ficheiro:Flag of the People's Republic of China.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de China|China]]''' |align=center|77 - 78 |- style=font-size:90% |align=center|24.08.06 |align=center|16:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of Italy.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Italia|Italia]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of Puerto Rico.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Porto Rico|Porto Rico]] |align=center|73 - 72 |- style=font-size:90% |align=center|24.08.06 |align=center|19:30 |align=center| [[Ficheiro:Flag of the United States.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto dos Estados Unidos|Estados Unidos]]''' '''-''' [[Ficheiro:Flag of Senegal.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Senegal|Senegal]] |align=center|103 – 58 |} * ¹Todos en Sapporo * ²Hora local do Xapón ([[UTC]] +9) == Rolda final ([[Saitama]]) == [[Ficheiro:Basketball WC 2006 Final 5.jpg|miniatura|dereita|300px|A selección española celebrando o título na cancha.]] Nos oitavos de final a lóxica impúxose tendo en conta as actuacións na primeira rolda, exceptuando no partido que enfrontou a [[Selección de baloncesto de Italia|Italia]] contra [[Selección de baloncesto de Lituania|Lituania]], onde a primeira foi eliminada nos derradeiros segundos do encontro (cun gran número de tiros libres lanzados, pero só por tres xogadores diferentes entre ámbalas dúas seleccións). Nos cuartos de final non houbo esta vez ningunha sorpresa, os catro equipos invictos conseguiron pasar á seguinte eliminatoria. Puido verse xa unha clara separación entre os catro equipos que logo acadarían as semifinais e os outros competidores que tamén tiñan un bo nivel, pero non o suficiente como para poder poñer en apuros ós «cabezas de serie». Nas semifinais produciuse unha especie de mostra de superioridade de [[Europa]] por enriba de [[América]]. [[Selección de baloncesto de Grecia|Grecia]] deu a primeira sorpresa da xornada ó eliminar o [[Selección de baloncesto dos Estados Unidos|equipo estadounidense]], mentres que [[Selección de baloncesto de España|España]] eliminaba a [[Selección de baloncesto da Arxentina|Arxentina]], anteriores subcampións mundiais e campións olímpicos, nos derradeiros segundo do encontro grazas a un tiro libre de [[Jose Calderón]], que non foi replicado na tripla que lanzou [[Manu Ginóbili]] sobre a bucina. A final entre España e Grecia era inédita nun Mundobasket. Sen [[Pau Gasol]], mancado no nocello<ref>{{Es}}[http://www.20minutos.es/noticia/148291/0/mundial/gasol/lesion/ A nova da lesión de Gasol no diario 20minutos]</ref>, a selección española comezou o partido dunha maneira fulgurante, deixando rapidamente atrás no marcador á selección grega, que atopábase perdida sen os seus lanzamentos exteriores. No parecía posíbel parar á España, que dominaba tódolos aspectos do xogo, sendo [[Jorge Garbajosa]] o seu líder ofensivo. Os gregos, quizais cansados polo seu esforzo nas semifinais, non puideron máis que asistir impotentes á coroación dos españois como novos campións do mundo. Foron recibidos a noite mesma da chegada a [[España]], na [[Praza de Castela]] da propia capital, [[Madrid]] <ref>{{Es}}[http://www.marca.com/edicion/marca/305/mundial/es/desarrollo/684904.html A planificación da noite do recibimento.]</ref> {{Copa de 16 <!--Data-Hora|Equipo 1|Puntos 1|Equipo 2|Puntos 2 --> <!--Oitavos --> |[[26 de agosto]] de [[2006]] - 10:00|[[Ficheiro:Flag of Argentina.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto da Arxentina|Arxentina]]'''|79|[[Ficheiro:Flag of New Zealand.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Nova Zelandia|Nova Zelandia]]|62 |[[26 de agosto]] de [[2006]] - 17:00|[[Ficheiro:Flag of Turkey.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Turquía|Turquía]]'''|90|[[Ficheiro:Flag of Slovenia.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Eslovenia|Eslovenia]]|84 |[[26 de agosto]] de [[2006]] - 20:00|[[Ficheiro:Flag of Spain.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de España|España]]'''|87|[[Ficheiro:Flag of Serbia and Montenegro; Flag of Yugoslavia (1992–2003).svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Serbia e Montenegro|Serbia e Montenegro]]|75 |[[26 de agosto]] de [[2006]] - 13:00|[[Ficheiro:Flag of Italy.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Italia|Italia]]|68|[[Ficheiro:Flag of Lithuania.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Lituania|Lituania]]'''|71 |[[27 de agosto]] de [[2006]] - 20:00|[[Ficheiro:Flag of Greece.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Grecia|Grecia]]'''|95|[[Ficheiro:Flag_of_the_People's_Republic_of_China.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de China|China]]|64 |[[27 de agosto]] de [[2006]] - 17:00|[[Ficheiro:Flag of France.svg|20px]]''' [[Selección de baloncesto de Francia|Francia]]'''|68|[[Ficheiro:Flag of Angola.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Angola|Angola]]|62 |[[27 de agosto]] de [[2006]] - 13:00|[[Ficheiro:Flag of the United States.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto dos Estados Unidos|Estados Unidos]]'''|113|[[Ficheiro:Flag of Australia.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Australia|Australia]]|73 |[[27 de agosto]] de [[2006]] - 10:00|'''[[Ficheiro:Flag of Germany.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Alemaña|Alemaña]]'''|78|[[Ficheiro:Flag of Nigeria.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Nixeria|Nixeria]]|77 <!--Cuartos --> |[[29 de agosto]] de [[2006]] - 19:30|[[Ficheiro:Flag of Argentina.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto da Arxentina|Arxentina]]'''|83|[[Ficheiro:Flag of Turkey.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Turquía|Turquía]]|58 |[[29 de agosto]] de [[2006]] - 16:30|[[Ficheiro:Flag of Spain.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de España|España]]'''|89|[[Ficheiro:Flag of Lithuania.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Lituania|Lituania]]|67 |[[30 de agosto]] de [[2006]] - 16:30|[[Ficheiro:Flag of Greece.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Grecia|Grecia]]'''|73|[[Ficheiro:Flag of France.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Francia|Francia]]|56 |[[30 de agosto]] de [[2006]] - 19:30|[[Ficheiro:Flag of the United States.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto dos Estados Unidos|Estados Unidos]]'''|85|[[Ficheiro:Flag of Germany.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Alemaña|Alemaña]]|65 <!--semifinal --> |[[1 de setembro]] de [[2006]] - 19:30|[[Ficheiro:Flag of Argentina.svg|20px]] [[Selección de baloncesto da Arxentina|Arxentina]]|74|[[Ficheiro:Flag of Spain.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de España|España]]'''|75 |[[1 de setembro]] de [[2006]] - 16:30|[[Ficheiro:Flag of Greece.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Grecia|Grecia]]'''|101|[[Ficheiro:Flag of the United States.svg|20px]] [[Selección de baloncesto dos Estados Unidos|Estados Unidos]]|95 <!--final --> |[[3 de setembro]] de [[2006]] - 19:30|[[Ficheiro:Flag of Spain.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de España|España]]'''|70|[[Ficheiro:Flag of Greece.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Grecia|Grecia]]|47 <!--terceiro posto --> |[[2 de setembro]] de [[2006]] - 19:30|[[Ficheiro:Flag of Argentina.svg|20px]] [[Selección de baloncesto da Arxentina|Arxentina]]|81|[[Ficheiro:Flag of the United States.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto dos Estados Unidos|Estados Unidos]]'''|96 }} === Rolda de cualificación (5-8) === {{Copa de 4 con terceiro|RD1=Rolda de clasificación|RD2=Quinto posto|Consolación=Sétimo posto <!--Data-Hora|Equipo 1|Puntos 1|Equipo 2|Puntos 2 --> <!--Rolda de calificación --> |[[31 de agosto]] de [[2006]] - 16:30|[[Ficheiro:Flag of Turkey.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Turquía|Turquía]]'''|95|[[Ficheiro:Flag of Lithuania.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Lituania|Lituania]]|84 |[[31 de agosto]] de [[2006]] - 19:30|[[Ficheiro:Flag of France.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Francia|Francia]]'''|75|[[Ficheiro:Flag of Germany.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Alemaña|Alemaña]]|73 <!--Quinto posto --> |[[2 de setembro]] de [[2006]] - 16:30|[[Ficheiro:Flag of Turkey.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Turquía|Turquía]]|56|[[Ficheiro:Flag of France.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Francia|Francia]]'''|64 <!--Sétimo posto --> |[[3 de setembro]] de [[2006]] - 16:30|[[Ficheiro:Flag of Lithuania.svg|20px]] '''[[Selección de baloncesto de Lituania|Lituania]]'''|77|[[Ficheiro:Flag of Germany.svg|20px]] [[Selección de baloncesto de Alemaña|Alemaña]]|62 }} * Todos en Saitama * Hora local do Xapón ([[UTC]] +9) == Resultados finais == <center> {| {{Táboabonita}} |- ! Posición ! Equipo ! Vitorias-Derrotas ! Basketaverage<ref>O basketaverage é o parámetro que decide no caso de empate.</ref> |- ! colspan="3" | <center>Finalistas</center> ! |- bgcolor=gold | 1 [[Ficheiro:Gold medal.svg|16px]] | [[Ficheiro:Flag of Spain.svg|30px]] [[Selección de baloncesto de España|España]] | 9-0 | 1,3109 |- ! colspan="3" | |- bgcolor=silver | 2 [[Ficheiro:Silver medal.svg|16px]] | [[Ficheiro:Flag of Greece.svg|30px]] [[Selección de baloncesto de Grecia|Grecia]] | 8-1 | 1,1162 |- ! colspan="3" | <center>Eliminados en Semifinais</center> ! |- bgcolor=cc9966 | 3 [[Ficheiro:Bronze medal.svg|16px]] | [[Ficheiro:Flag of the United States.svg|30px]] [[Selección de baloncesto dos Estados Unidos|Estados Unidos]] | 8-1 | 1,2367 |- ! colspan="3" | |- | 4 | [[Ficheiro:Flag of Argentina.svg|30px]] [[Selección de baloncesto da Arxentina|Arxentina]] | 7-2 | 1,2397 |- ! colspan="3" | <center>Eliminados en Cuartos de Final</center> ! |- | 5 | [[Ficheiro:Flag of France.svg|30px]] [[Selección de baloncesto de Francia|Francia]] | 6-3 | 1,0387 |- | 6 | [[Ficheiro:Flag of Turkey.svg|30px]] [[Selección de baloncesto de Turquía|Turquía]] | 6-3 | 0,9940 |- ! colspan="3" | |- | 7 | [[Ficheiro:Flag of Lithuania.svg|30px]] [[Selección de baloncesto de Lituania|Lituania]] | 5-4 | 1,1380 |- | 8 | [[Ficheiro:Flag of Germany.svg|30px]] [[Selección de baloncesto de Alemaña|Alemaña]] | 5-4 | 1,0530 |- ! colspan="3" | <center>Eliminados en oitavos de Final</center> ! |- | 9 | [[Ficheiro:Flag of Italy.svg|30px]] [[Selección de baloncesto de Italia|Italia]] | 4-2 | 1,0365 |- ! colspan="3" | |- | 10 | [[Ficheiro:Flag of Angola.svg|30px]] [[Selección de baloncesto de Angola|Angola]] | 3-3 | 1,0822 |- ! colspan="3" | |- | 11 | [[Ficheiro:Flag of Serbia and Montenegro; Flag of Yugoslavia (1992–2003).svg|30px]] [[Selección de baloncesto de Serbia e Montenegro|Serbia e Montenegro]] | 2-4 | 1,1025 |- | 12 | [[Ficheiro:Flag of Slovenia.svg|30px]] [[Selección de baloncesto de Eslovenia|Eslovenia]] | 2-4 | 0,9904 |- | 13 | [[Ficheiro:Flag of Australia.svg|30px]] [[Selección de baloncesto de Australia|Australia]] | 2-4 | 0.9589 |- | 14 | [[Ficheiro:Flag of Nigeria.svg|30px]] [[Selección de baloncesto de Nixeria|Nixeria]] | 2-4 | 0,9512 |- | 15 | [[Ficheiro:Flag of the People's Republic of China.svg|30px]] [[Selección de baloncesto de China|China]] | 2-4 | 0,8873 |- | 16 | [[Ficheiro:Flag of New Zealand.svg|30px]] [[Selección de baloncesto de Nova Zelandia|Nova Zelandia]] | 2-4 | 0,8623 |- ! colspan="3" | <center>Eliminados en Primeira Rolda</center> ! |- | 17 | [[Ficheiro:Flag of Puerto Rico.svg|30px]] [[Selección de baloncesto de Porto Rico|Porto Rico]] | 2-3 | 0,9818 |- | 18 | [[Ficheiro:Flag of Lebanon.svg|30px]] [[Selección de baloncesto de Líbano|Líbano]] | 2-3 | 0,7915 |- ! colspan="3" | |- | 19 | [[Ficheiro:Flag of Brazil.svg|30px]] [[Selección de baloncesto de Brasil|Brasil]] | 1-4 | 1,0179 |- | 20 | [[Ficheiro:Flag of Japan.svg|30px]] [[Selección de baloncesto do Xapón|Xapón]] | 1-4 | 0,8193 |- | 21 | [[Ficheiro:Flag of Venezuela.svg|30px]] [[Selección de baloncesto de Venezuela|Venezuela]] | 1-4 | 0,7887 |- ! colspan="3" | |- | 22 | [[Ficheiro:Flag of Senegal.svg|30px]] [[Selección de baloncesto de Senegal|Senegal]] | 0-5 | 0,7871 |- | 23 | [[Ficheiro:Flag of Panama.svg|30px]] [[Selección de baloncesto de Panamá|Panamá]] | 0-5 | 0,7599 |- | 24 | [[Ficheiro:Flag of Qatar.svg|30px]] [[Selección de baloncesto de Qatar|Qatar]] | 0-5 | 0,6798 |} </center> == Estatísticas == === Na primeira rolda === * Mellor anotador : [[Ficheiro:Flag_of_the_People's_Republic_of_China.svg|20px]] [[Yao Ming]] - 28,4 puntos por partido * Mellor reboteador : [[Ficheiro:Flag of Venezuela.svg|20px]] [[Richard Lugo]] - 11,4 rebotes por partido * Mellor pasador : [[Ficheiro:Flag of the United States.svg|20px]] [[Chris Paul]] - 6,8 asistencias por partido === Os premios individuais === * [[MVP]] : [[Pau Gasol]] ([[España]]) * Quinteto ideal : [[Emanuel Ginóbili]] ([[Arxentina]]), [[Theódoros Papaloukás]] ([[Grecia]]), [[Jorge Garbajosa]] ([[España]]), [[Carmelo Anthony]] ([[Estados Unidos de América|Estados Unidos]]), [[Pau Gasol]] ([[España]]) == Conclusións do campionato == É a primeira vez que ámbolos dous finalistas chegaban a ese estado do campionato. Pero máis aló diso, o resultado do continente europeo foi moi bo: dous finalistas, seis seleccións de oito nos cuartos de final, unha moi boa impresión técnica e táctica... que incluso suscitou a admiración do adestrador estadounidense. Admiración reforzada polo feito de que só un dos finalistas xogaba na [[NBA]], [[Jose Manuel Calderón]]. [[Ficheiro:Basketball WC 2006 Germany Lithuania.jpg|miniatura|dereita|250px|Unha xogada no Alemaña-Lituania.]] Sen o seu mellor xogador, [[Pau Gasol]], [[Selección de baloncesto de España|España]] viu o triunfo do seu fabuloso equipo júnior de 1999, a chamada ''Generación de Oro'' (''Xeración de Ouro'' en galego): [[Pau Gasol]], [[Felipe Reyes]], [[Juan Carlos Navarro]], [[José Manuel Calderón]], [[Berni Rodríguez]]). Trala súa demostración ofensiva contra a selección estadounidense, [[Selección de baloncesto de Grecia|Grecia]] e o seu lendario adestrador [[Panayiótis Giannákis]] non puido sobrepoñerse á defensa española (31% de posesión). Os estadounidenses e [[Selección de baloncesto da Arxentina|os arxentinos]] intentaron chegar ós niveis destes dous equipos, facendo así que a opinión xeral fora que ás semifinais chegaron os catro mellores equipos. E é que os arxentinos non foron os que perderon, senón que os españois foron os que acadaron a final nos derradeiros segundos, provocando así a súa inesperada ausencia do podio final. Coa retirada da maioría dos xogadores maiores de trinta anos da selección, o futuro da ''Albiceleste'' semella peor. Os Estados Unidos gañaron unha nova medalla, mellorando así o resultado do [[Campionato mundial de baloncesto de 2002|Mundial de Indianápolis]], no que remataron no sexto lugar. O plan de traballo da selección estadounidense está enfocado ós [[Xogos Olímpicos de 2008]] tendo nesta medalla de bronce un bo impulso. En cabeza das restantes selección rematou [[Selección de baloncesto de Francia|Francia]], a pesar da ausencia de [[Tony Parker]]. Entre os equipos máis mozos da competición, e con moitas esperanzas postas neles, atópanse [[Selección de baloncesto de Turquía|Turquía]] (6º) ou [[Selección de baloncesto de Lituania|Lituania]] (7º); e incluso [[Selección de baloncesto de Italia|Italia]] (9º), que contou con [[Marco Belinelli]], ou [[Selección de baloncesto de Serbia e Montenegro|Serbia e Montenegro]] (11º) teñen ambicións similares con respecto o vindeiro relevo xeracional. [[Dirk Nowitzki]] semellou que non liderou todo o que realmente podía á [[Selección de baloncesto de Alemaña|selección alemá]] (8º), sobre todo nos momentos decisivos.<ref>{{Fr}}[http://www.sport24.com/sport24_article_actualite_sportive_basket_ball__chpt_monde_2006__bilan_general_l_europe_au_pouvoir_10812.html Análise dun experto francés.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191018015403/http://sport24.lefigaro.fr/ |date=18 de outubro de 2019 }}</ref>. Os equipos [[África|africanos]] confirmaron a melloría do nivel do seu baloncesto dentro da xerarquía mundial. [[Selección de baloncesto de Angola|Angola]] tardou tres tempos extra en caer derrotada contra os [[Selección de baloncesto de Alemaña|alemáns]], e mostrou unha disposición excelente en oitavos de final contra a [[Selección de baloncesto de Francia|selección francesa]], mentres [[Selección de baloncesto de Nixeria|Nixeria]] non decepcionaba tampouco, ó derrotar á [[Selección de baloncesto de Serbia e Montenegro|selección serbomontenegrina]] na primeira rolda. [[América]], exceptuando a [[Selección de baloncesto dos Estados Unidos|Estados Unidos]] e [[Selección de baloncesto da Arxentina|Arxentina]], está na situación contraria, pasando unha mala época a [[Selección de baloncesto de Brasil|selección do Brasil]], noutra época liderada por [[Oscar Schmidt]], na cola da competición, e a [[Selección de baloncesto de Porto Rico|Porto Rico]], que sen as súas antigas estrelas [[Ramón Rivas]] e [[Piculín Ortiz]] quedou tamén na parte baixa, pero un pouco mellor que [[Selección de baloncesto de Panamá|Panamá]]. [[Asia]] e [[Oceanía]] tamén decepcionaron: [[Selección de baloncesto de Australia|Australia]] (a pesar da presenza na selección de [[Andrew Bogut]]) e [[Selección de baloncesto de Nova Zelandia|Nova Zelandia]] tamén fixeron un mal torneo, ó igual que a selección anfitrioa, [[Selección de baloncesto do Xapón|Xapón]], mentres que [[Selección de baloncesto de China|China]] seguiu tan débil coma sempre, excepto [[Yao Ming]], e será moi raro que poidansubir ó podio dos [[Xogos Olímpicos de 2008|Xogos Olímpicos de Pekín]]. Para terminar, a arbitraxe non deu para polémicas, o que tamén semella confirmar o progreso do baloncesto FIBA. O público asistente ós partidos comportouse perfectamente, en parte influído pola timidez dos xaponees á hora de animar. Ademais, o interese global dos medios, exceptuando nos Estados Unidos tamén semella aumentar, xa que a web oficial da FIBA, [http://www.fiba.com fiba.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/19961104154421/http://www.fiba.com/ |date=04 de novembro de 1996 }}, tivo a mellor progesión na clasificación Alexa do momento.<ref>{{En}} [http://www.alexa.com/site/ds/movers_shakers?lang=en Clasificación Alexa.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050926155110/http://www.alexa.com/site/ds/movers_shakers?lang=en |date=26 de setembro de 2005 }}</ref>. == As consecuencias == A eliminación prematura de certos equipos repercutiu sobre os seus adestradores. Así, [[Julio Toro]]<ref>{{Fr}}[http://sport24.lefigaro.fr/sport24_fil_info_actualite_sportive_news_basket_ball__chpt_monde_le_coach_portoricain_demissionne_39295.html A nova sobre a dimisión de Julio Toro] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070929091745/http://sport24.lefigaro.fr/sport24_fil_info_actualite_sportive_news_basket_ball__chpt_monde_le_coach_portoricain_demissionne_39295.html |date=29 de setembro de 2007 }}</ref>, seleccionador de [[Selección de baloncesto de Porto Rico|Porto Rico]], e [[Ted Baldwin]]<ref>{{Fr}}[http://sport24.lefigaro.fr/sport24_fil_info_actualite_sportive_news_basket_ball__chpt_monde_baldwin_demissionne_39337.html A nova sobre a dimisión de Ted Baldwin] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070929142121/http://sport24.lefigaro.fr/sport24_fil_info_actualite_sportive_news_basket_ball__chpt_monde_baldwin_demissionne_39337.html |date=29 de setembro de 2007 }}</ref>, seleccionador de [[Selección de baloncesto ed Nova Zelandia|Nova Zelandia]] dimitiron das súas funcións. Neses días, o presidente de [[Turquía]], [[Ahmet Necdet Sezer]] felicitou persoalmente, por vía [[teléfono|telefónica]], os xogadores da [[Selección de baloncesto de Turquía|selección turca]], sendo esta unha actuación moi diferente á do remate do [[Campionato de Europa de baloncesto de 2005|anterior Eurobasket]]. Os xornais [[España|españois]], malia que a [[ACB]] ocupaba un importante lugar nas súas novas, estaban acostumados ós titulares de tema futbolístico, mais fixeron sitio nas súas portadas para o éxito da selección española recollendo, entre outras cousas, a felicitación que [[Juan Carlos I|o Rei de España]] lles deu, na que os calificou como "heroes"<ref>{{Es}}[http://www.marca.com/edicion/marca/305/mundial/es/desarrollo/684909.html A nova no diario deportivo MARCA]</ref>. == Notas e referencias == {{Listaref|2|50}} == Véxase tamén == {{Commons|Basketball World Cup 2006}} === Ligazóns externas === * [http://www.fiba2006.com/ Páxina oficial do Campionato mundial de baloncesto de 2006]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190219182944/http://www.fiba2006.com/ |date=19 de febreiro de 2019 }} {{En}} {{Ja}} * [http://www.marca.com/edicion/marca/305/mundial/es/index.html Cobertura do diario deportivo MARCA] {{Es}} * [http://www.mundialbaloncesto.es/ mundialbaloncesto.es] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191018015406/http://www.mundialbaloncesto.es/ |date=18 de outubro de 2019 }} {{Es}} {{Campionato mundial de baloncesto}} {{FIBA}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Artigos destacados]] [[Categoría:Baloncesto en 2006]] [[Categoría:Campionato do Mundo de Baloncesto]] eis0a39vxq6thibvammcqeuxl7k0gbi 3 36227 7104396 4934190 2025-06-23T12:14:41Z Estevoaei 1131 Nova sección: /* Referencias en contribucións recentes */ 7104396 wikitext text/x-wiki Benvido á Galipedia '''{{PAGENAME}}''': esta é a túa páxina de discusión, que che servirá para recibir mensaxes doutros colaboradores. Ademais, tes a túa '''[[User:{{PAGENAME}}|páxina de usuario]]''', onde podes poñer os teus datos, intereses, etc. Grazas por colaborar connosco, a túa axuda é especialmente importante. Non dubides en contactar comigo para calquera cousa que desexes: estou á túa disposición.<br/> A continuación inclúo o texto que di como está organizado o proxecto Galipedia. Este proxecto ademais da Galipedia inclúe :*[[s:|Wikisource]] para textos orixinais, :*o [[wikt:|Galizionario]] para entradas de dicionario, :*[[q:|Galicitas]] para citas textuais e :*[[b:|Galilibros]] para a publicación de libros. :*Tamén hai unha extensión da comunidade galega en [[commons:Portada galega|Commons]] —un repositorio de imaxes común a todos wikis—. Podes establecer contacto cos outros usuarios nas diversas seccións da [[Wikipedia:A Taberna|Taberna]] ou nas súas páxinas de discusión. Tes información sobre o funcionamento da wikipedia en galego en [[Wikipedia:Axuda]], [[Wikipedia:Política e normas]] e no [[Wikipedia:Portal da comunidade|Portal da comunidade]]. Para calquera cousa que nos necesites aí nós tes.--[[User:Lmbuga|Lmbuga]] <sup>[[:Commons:User talk:Lmbuga|Commons]] - [[User talk:Lmbuga| Galipedia]]</sup> 23:20, 21 agosto 2006 (UTC) {| class="toccolours" cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:right; margin:5px; border:1px solid; background:#E2F2D2" |- | style="border-bottom:3px solid;" align="center" | '''Para contactar comigo''' |- | <Small>Para contactar comigo, fai click na<br/> palabra <u>Galipedia</u> da miña sinatura.<br/> Fai click despois na pestana <u>editar</u><br/> da ventá que se abre. Escribe ó final<br/> da páxina e, cando remates, asina (faiz<br/> click no penúltimo botón da barra que<br/> está encima de la caja de edición, o que<br/> ten unha sinatura como debujo). </small> *[[User:Lmbuga|Lmbuga]] <sup>[[User talk:Lmbuga| Galipedia]]</sup> |} == [[:Image:Galicia Mugardos.gif]] == Acabo de marcar esta imaxe para que sexa borrada por ausencia dos datos suficientes para se manter na Galipedia. É necesario que especifiques coa maior exactitude posible, de onde tiraches a iacxe para que a licenza poida ser comprobable. Un cordial saúdo --[[User:Lmbuga|Lmbuga]] <sup>[[:Commons:User talk:Lmbuga|Commons]] - [[User talk:Lmbuga| Galipedia]]</sup> 23:23, 21 agosto 2006 (UTC) *Ola de novo. A situación da imaxe, polo que dis non é moi complicada. Vouche indicar o que eu faría, se ben a decisión de como estea a imaxe tela que tomar ti. Eu poñería nos datos da imaxe exactamente o que puxeches na miña páxina de discusión: ''O deseño é propio, de feito en Mugardos alguén manipulou un fondo de escritorio que deseñei no seu día para o club (quitoulle o fondo). O escudo tamén o colguei no seu día do meu blog en [http://artritris.blogspot.com/2005/12/galicia-sdc_113580597298970526.html formato vectorial].'' A imaxe ten que ter a mesma licenza que ten no teu blog. O problema é que a caixa do teu blog en que pon ''cc some rights reserved'' ten unha ligazón que non funciona e non fun capaz de ver a licenza. Conviría que o amañases. Vouche colocar a continuación a caixa de datos que lle podes incorporar á imaxe (unha aproximación de como podería ser). Só tes que decidir se é correcto o que está en verde, copiala e pegala: <nowiki>{| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; </nowiki></br> <nowiki>|[[Image:Copyleft symbol.png|20px]]</nowiki> - '''http://gl.wikipedia.org/wiki/Image:Galicia_Mugardos.gif'''<br/> <nowiki>:Orixe/''Source'':</nowiki> <font color="green">Feita por min ('''self made'''), O escudo tamén o colguei no seu día do meu blog en <nowiki>[http://artritris.blogspot.com/2005/12/galicia-sdc_113580597298970526.html formato vectorial]</nowiki></font color="green">'<br/> <nowiki>:Autor/''Author'': http://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=User:Artritris</nowiki><br/> <nowiki>:Copyright:</nowiki> <font color="green">Cc-by-sa-2.5-es</font color="green"><br/> <nowiki>:Publicada por/''Publish by'':http://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=User:Artritris</nowiki><br/> <nowiki>:Data/''Date'':</nowiki><font color="green">21 agosto 2006</font color="green"><br/> <nowiki>:Outros datos/''Other data'':</nowiki> <font color="green">Escudo do <nowiki>[[Galicia de Mugardos]]</nowiki>. Alguén manipulou un fondo de escritorio que deseñei no seu día para o club (quitoulle o fondo) e empregou para o club a imaxe </font color="green"></br> <nowiki>|}</nowiki><br/> <font color="green"><nowiki>{{Cc-by-sa-2.5-es}}</nowiki></font color="green"> Espero que che sirva de axuda. Non dubides en contactar comigo para o que desexes. Un cordial saúdo --[[User:Lmbuga|Lmbuga]] <sup>[[:Commons:User talk:Lmbuga|Commons]] - [[User talk:Lmbuga| Galipedia]]</sup> 11:09, 22 agosto 2006 (UTC) == Referencias en contribucións recentes == [[Ficheiro:Commons-emblem-question book orange.svg|esquerda|45px|ligazón=Wikipedia:Referencias]] Ola, Artritris. Algunhas das contribucións que realizaches non teñen [[Wikipedia:Citar as fontes|fontes ou referencias]], necesarias para cumprir coa política de [[Wikipedia:Verificabilidade|verificabilidade]] da Galipedia. Debido a isto, incluíronse os marcadores {{m|Sen referencias}} e/ou {{m|Cómpre referencia}} ou ben foron modificadas ou retiradas dos artigos. Para engadir referencias nun artigo, tes que incluír <code><nowiki><ref>referencia</ref></nowiki></code> despois da información, poñendo no lugar de <code>referencia</code> a cita da [[Wikipedia:Fontes fiables|fonte]] ou [[Wikipedia:Ligazóns externas|ligazón]] de onde sacaches a información, cos parámetros de modelos como '''<code>{{m|Cita libro}}</code>''' ou '''<code>{{m|Cita web}}</code>'''. Tamén podes utilizar a ferramenta para citar dispoñíbel na Galipedia; para iso sigue os seguintes pasos: [[Ficheiro:Ferramenta citas.jpg|miniatura|centro|539px|Na barra de ferramentas hai un botón que pon "Citar". E ao premer nel aparece un menú despregábel onde pon "Modelos".]] [[Ficheiro:Ferramenta citas2.jpg|miniatura|centro|204px|Ao premer en "Modelos" desprega estas opcións; hai que escoller unha segundo o tipo de cita.]] [[Ficheiro:Ferramenta citas3.jpg|miniatura|centro|682px|Despois de escoller unha, sae un formulario; unha vez completado, hai que darlle a "Inserir" (non é necesario encher todos os campos).]] Antes de retirar o marcador, asegúrate de incluír as referencias no artigo ou artigos. Moitas grazas, un saúdo e a seguir!<!-- Modelo:au-referencias -->--[[Usuario:HombreDHojalata|<span style="font-size:90%;color:maroon;text-shadow:peru 1px 1px 1px;">. '''''HombreDHojalata'''''</span>.]]<sup>[[Conversa usuario:HombreDHojalata|<span style="font-size:86%;color:brown;">conversa</span>]]</sup> 27 de setembro de 2018 ás 20:22 (UTC) == Referencias en contribucións recentes == [[Ficheiro:Commons-emblem-question book orange.svg|esquerda|45px|ligazón=Wikipedia:Referencias]] Ola, Artritris. Algunhas das contribucións que realizaches non teñen [[Wikipedia:Citar as fontes|fontes ou referencias]], necesarias para cumprir coa política de [[Wikipedia:Verificabilidade|verificabilidade]] da Galipedia. Debido a isto, incluíronse os marcadores {{m|Sen referencias}} e/ou {{m|Cómpre referencia}} ou ben foron modificadas ou retiradas dos artigos. Para engadir referencias nun artigo, tes que incluír <code><nowiki><ref>referencia</ref></nowiki></code> despois da información, poñendo no lugar de <code>referencia</code> a cita da [[Wikipedia:Fontes fiables|fonte]] ou [[Wikipedia:Ligazóns externas|ligazón]] de onde sacaches a información, cos parámetros de modelos como '''<code>{{m|Cita libro}}</code>''' ou '''<code>{{m|Cita web}}</code>'''. Tamén podes utilizar a ferramenta para citar dispoñíbel na Galipedia; para iso sigue os seguintes pasos: [[Ficheiro:Ferramenta citas.jpg|miniatura|centro|539px|Na barra de ferramentas hai un botón que pon "Citar". E ao premer nel aparece un menú despregábel onde pon "Modelos".]] [[Ficheiro:Ferramenta citas2.jpg|miniatura|centro|204px|Ao premer en "Modelos" desprega estas opcións; hai que escoller unha segundo o tipo de cita.]] [[Ficheiro:Ferramenta citas3.jpg|miniatura|centro|682px|Despois de escoller unha, sae un formulario; unha vez completado, hai que darlle a "Inserir" (non é necesario encher todos os campos).]] Antes de retirar o marcador, asegúrate de incluír as referencias no artigo ou artigos. Moitas grazas, un saúdo e a seguir!<!-- Modelo:au-referencias --> --[[Usuario:Estevoaei|Estevo(aei)]]<sup>[[Conversa usuario:Estevoaei|fálame aquí]]</sup> 23 de xuño de 2025 ás 12:14 (UTC) 8kyjfiwzh2h6vfj9jiyx070w0fligsp 0 36904 7105201 6882189 2025-06-24T04:34:58Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105201 wikitext text/x-wiki :Para o calendario litúrxico da [[Igrexa católica]], véxase [[calendario romano xeral]] O '''calendario romano''' era, posibelmente, de orixe [[etrusco|etrusca]]. Era un [[calendario lunar]] adaptado ao [[Ano (astronomía)|ano solar]]. O ano comezaba o [[15 de marzo]] e tiña 12 [[mes]]es de 29 e 31 días máis un mes intercalar de 20 ou 22 días cada dous anos. Mediante esta innovación, atribuída ao rei [[Numa Pompilio]], o ano medio duraba 366 días e medio. Os [[pontífice]]s eran os encargados de regular este mes. Pero isto foi variando ao longo da historia. == Historia == [[Ficheiro:Kalender.jpg|miniatura|250px|right|Fragmento dun calendario romano.]] <div style="float:right; text-align:center; padding:15px;width:362px"> [[Ficheiro:Mond_Phasen.jpg]]<br /> [[Ficheiro:Mond Grafik.svg]] <small>Fases vistas desde o hemisferio Norte.</small></div>Segundo a tradición romana, a orixe mítica do antigo sistema para dividir o tempo debeuse ao primeiro dos reis, [[Rómulo]]. Este foi reformado, tamén segundo a tradición, polo seu sucesor [[Numa Pompilio]]. Utilizouse na [[Roma Antiga|Antiga Roma]] ata o [[-46|46 a.C.]] cando [[Xulio César]], que era ditador e ''[[Pontifex Maximus]]'', decretou unha drástica reforma no calendario, asesorado por astrónomos exipcios, como o [[Alexandría|alexandrino]] [[Sosíxenes (filósofo)|Sosíxenes]], creando o [[calendario xuliano]]. Este calendario "[[calendario xuliano|xuliano]]", modificado en [[1582]] ([[calendario gregoriano]]), é o calendario occidental actual. ===Antecedentes=== Orixinariamente, moitas culturas antigas utilizaban o [[calendario lunar]] para contar o tempo. Os pobos romanos primitivos tiñan diferentes calendarios lunares, cada un co seu propio número de meses, a súa propia duración do ano e dos meses, por exemplo, os habitantes de [[Alba Longa]] tiñan un calendario de 10 meses, de 18 a 36 días cada mes; os de [[Lavinio]] tiñan outro de 374 días distribuído en 13 meses; os [[etruscos]] tiñan meses baseados na Lúa chea. Estes calendarios tiñan unha base lunar, o comezo dos meses adoitaba marcarse coa aparición da Lúa nova. ===Calendario de Rómulo=== Segundo a tradición, o calendario romano foi creado durante o reinado de [[Rómulo]], fundador de [[Roma]]. Comprendía dez meses lunares, de [[marzo]] a [[decembro]]. Entre decembro e o comezo do ano seguinte había un período que non correspondía a ningún mes, dado que era o período en que non había labores agrícolas nin actividade militar. O ano xa que logo duraba ao redor de 304 días ou ben 10 meses lunares. Este período de decembro a marzo dedicábase en parte a ritos de purificación colectiva na transición dun ano a outro, era unha especie de "tempo morto". O ano tiña dez meses, co [[equinoccio de primavera]] situado no primeiro mes, ''Martius'': <div align="center"> {| class=wikitable ! Calendario de Rómulo |- | ''Martius'' (31 días) |- | ''Aprilis'' (30 días) |- | ''Maius'' (31 días) |- | ''Iunius'' (30 días) |- | ''Quintilis''<ref>Tamén denominado ''Quinctilis''; ver, por exemplo, ''The Oxford companion to the year'', Oxford University Press, Bonnie Blackburn & Leofranc Holford-Strevens, 1999, páxina 669.</ref> (31 días) |- | ''Sextilis'' (30 días) |- | ''Septembris'' (30 días) |- | ''Octobris'' (31 días) |- | ''Novembris'' (30 días) |- | ''Decembris'' (30 días) |} </div> ===Calendario de Numa Pompilio=== Posteriormente realizouse unha reforma a partir da época etrusca (séculos -VII a -VI), atribuída pola tradición ao rei [[Numa Pompilio]], segundo rei de Roma. Modificouse a duración dos meses para que durasen 29 e 31 días alternativamente (para os romanos, os números pares traían mala sorte), e engadíronse dous meses adicionais entre decembro e marzo: [[xaneiro]] e [[febreiro]]. Desde mediados do [[século -II]] (no ano [[-153|153 a.C.]]), o ano, que ata entón empezara no mes de marzo, pasou a comezar en xaneiro, pero a tradición de empezar o ano en marzo continuaba ata o século -II, tanto no aspecto político, coa toma de posesión das maxistraturas anuais, como no militar dando inicio ás campañas bélicas. Así o ano pasou a durar 355 días: [[febreiro]] tiña 28 días, [[marzo]], [[maio]], [[xullo]] e [[outubro]] 31, e o resto 29, dando o total de 355 días. Como logo da reforma de Numa Pompilio as cousas non se arranxaron, xa que seguía o calendario lunar oficial desfasado co curso estacional, baseado no ciclo solar, optouse por engadir dous meses, un de 23 e outro de 22 días, denominados [[Mes mercedonio|Mercedonios]] ou [[Mes intercalar|Intercalares]] en cada ciclo de catro anos: un no segundo e outro no cuarto ano de cada ciclo respectivamente. Este mes engadíase dentro do mes de febreiro, entre o 23 (día das festas chamadas [[Terminalia]]) e o 24. {{cita|O primeiro de todo divide o ano en 12 meses segundo o ciclo lunar, como a Lúa non completa os 30 días cada un dos meses e faltan 11 días para o total do ano que se corresponde co ciclo dos solsticios do Sol, dispuxo que engadisen os meses intercalares; de maneira que cada 20 anos os días coincidisen coa mesma posición do Sol que tiveran nun principio, enchendo así os ocos producidos en todos estes anos. Así mesmo creou os días ''[[nefasti]]'' e os días ''[[fasti]]'', porque sería útil suspender toda actividade política de cando en vez.|Tito Livio, ''Ab urbe condita''.}} O complicado sistema de axuste dos meses, para que os anos se axustasen ao ciclo solar era controlado polo [[Colexio dos Pontífices]], pero nunca se solucionou satisfactoriamente ese desfase. Os romanos distinguían catro estacións, denominadas: ''ver'' (primavera), ''aestus'' (verán), ''autumnus'' (outono) e ''hiems'' (inverno). <div align="center"> {| class=wikitable ! Calendario de Numa Pompilio |- | ''Ianuarius'' (29 días) |- | ''Februarius'' (28 días) |- | ''Martius'' (31 días) |- | ''Aprilis'' (29 días) |- | ''Maius'' (31 días) |- | ''Iunius'' (29 días) |- | ''Quintilis'' (31 días) |- | ''Sextilis'' (29 días) |- | ''Septembris'' (29 días) |- | ''Octobris'' (31 días) |- | ''Novembris'' (29 días) |- | ''Decembris'' (29 días) |} </div> Os seis primeiros meses denomináronse cun nome derivado do da divindade ou culto ao que estaban consagrados. A denominación dos meses era: * '''Ianuarius''': en honor ao deus latino [[Xano (deus)|Xano]], a quen se acudía nos inicios de todas as actividades. Tamén lle estaba dedicado o primeiro día de cada mes. * '''Februarius''': dedicado a [[Februus]] (máis coñecido polo nome de [[Plutón (deus)|Plutón]]), deus das cerimonias de purificación que se levaban a cabo neste mes para expiar as culpas e faltas cometidas ao longo do ano que acababa, e para comezar o novo con bos augurios. * '''Martius:''' en honor a [[Marte (deus)|Marte]], pai dos fundadores de Roma, Rómulo e Remo. Era o protector do romano, como agricultor e como soldado: as dúas actividades tiñan o seu comezo nesta época do ano. * '''Aprilis:''' é un nome de dubidosa interpretación. Unha teoría dicía que estaba consagrado a [[Venus (deusa)|Venus]], ''Apru'' en [[lingua etrusca|etrusco]]. Outra teoría refírese á chegada da primavera, estación en que se abren (''aperire'') as flores. * '''Maius:''' titularidade discutida, xa que algúns afirman que estaba dedicado á nai de [[Mercurio (deus)|Mercurio]], a deusa [[Maia (deusa)|Maia]], que se encargaba da fertilidade agrícola, a esta os romanos chamábana [[Bona Dea]] e a súa festa celebrábase este mes. Outros atribúen o mes á veneración dos antepasados, os [[Maiores]]. * '''Iunius:''' consagrado a [[Xuno (deusa)|Xuno]], protectora das mulleres. Tamén existe outra posible dedicación aos descendentes, os ''[[Iuniores]]''. * '''Quintilis''': chamado así por ser o quinto mes (''quinque'': cinco, ''quinctus'': quinto). Á morte de Xulio César pasou a chamarse ''Iulius'' no seu honor, por ser o mes do seu nacemento. * '''Sextilis''': mes sexto (''sex'': seis, ''sextus'': sexto). Dedicouse posteriormente a [[Octavio Augusto]] e recibiu o nome de ''Augustus''. * '''Septembris:''' mes sétimo (''septem'': sete). * '''Octobris''': mes oitavo (''octo'': oito). * '''Novembris:''' mes noveno (''novem'': nove). * '''Decembris''': mes décimo (''decem'': dez). ===Calendario xuliano=== {{AP|Calendario xuliano}} Os coñecementos astronómicos da época estableceran que un ano solar duraba 365 días e un cuarto, polo que para facer cadrar o ano coas estacións, o ano 46 a.C. Xulio César, que detentaba o cargo de Pontifex Maximus aquel ano, modificou o ano do seguinte xeito: *Eliminou os meses intercalares. *Sumoulle dez días ao ano, transformando os meses de 29 días en meses de 30 ou 31: así xaneiro, agosto e decembro pasaron a 31 e abril, xuño, setembro e novembro a 30. *O mes ''Quintilis'' pasou a chamarse ''Iulius'' na honra de Xulio César a partir do [[-44|44 a.C.]]. *O mes ''Sextilis'' pasou a chamarse ''Augustus'' a partir do [[-8|8 a.C.]], na honra de [[Augusto]]. *Estableceuse o [[ano bisesto]]: o total dos días do ano é de 365, pero o ano solar é de 365 e cuarto, polo que cada catro anos se daba un desfase dun día, ese día engádeselle a febreiro cada catro anos repetindo o día sexto antes das calendas de marzo (o 24 de febreiro): ''ante diem bis sextum kalendas martias''. O pequeno desfase que aínda así se produce foi corrixido máis adiante coa reforma [[calendario gregoriano|gregoriana]]. <div align="center"> {| class=wikitable ! Calendario xuliano |- | ''Ianuarius'' (31 días) |- | ''Februarius'' (28 días) |- | ''Martius'' (31 días) |- | ''Aprilis'' (30 días) |- | ''Maius'' (31 días) |- | ''Iunius'' (30 días) |- | ''Quintilis'' > ''Iulius'' (31 días) |- | ''Sextilis'' > ''Augustus'' (31 días) |- | ''Septembris'' (30 días) |- | ''Octobris'' (31 días) |- | ''Novembris'' (30 días) |- | ''Decembris'' (31 días) |} </div> == Cronoloxía == ===Denominación dun ano=== Para fixar o ano dun acontecemento había diferentes sistemas: * Fixalo a partir do comezo da era romana, que tiña como ano 1 o da [[Fundación de Roma|fundación da cidade]], cousa que ocorreu, segundoa tradición, o ano [[-753]]. Neste método os romanos escribían ''ab urbe condita'' (a.u.c.) tralo numeral do ano. * A partir do comezo da época da República, coa instauración do [[cónsul romano|consulado]], o sistema era o de indicar a data mediante os nomes dos cónsules dese ano. Por isto, nunha das paredes do [[Templo de Xúpiter Óptimo Máximo|templo de Xúpiter]] no [[Monte Capitolio|Capitolio]] fixábase cada ano un cravo e á beira inscribíase o nome dos cónsules; existía tamén unha lista dos cónsules anuais, chamadas ''[[fastos consulares]]''. * O sistema menos frecuente era o coñecido como "era republicana", que tomaba como ano 1 o da expulsión dos reis, ano [[-509]] (''post reges exactos''). Deste xeito podiamos indicar os anos de tres xeitos, por exemplo o ano do consulado de [[Marco Tulio Cicerón|Cicerón]] e da [[conxuración de Catilina]] ([[-63]]) podía expresarse para os romanos dos seguintes xeitos: '''DCXC ab urbe condita''' (ano 690 da fundación de Roma), '''M.Tulio, C. Antonio consulibus''' (Ano en que foron cónsules Marco Tulio e Gaio Antonio), '''CDXLVI post reges exactos''' (ano 446 trala expulsión dos reis). ===Denominación dos días=== [[Ficheiro:Vincenzo Camuccini - La morte di Cesare.jpg|400px|miniatura|Pintura da morte de [[Xulio César]]. Foi asasinado nos ''[[Idos de marzo]]'': o día 15 de marzo.]] Para indicar os [[día]]s do mes, os romanos tiñan un sistema moi complicado, herdado da época do [[calendario lunar]] primitivo. Non numeraban os días do 1 ao 31, senón que en cada mes había tres días clave, as datas fixas: {| class="wikitable" |Datas fixas |Nome latino |Definición |- |'''As calendas''' |''kalendae, -arum'' |As '''calendas''' eran o primeiro día de cada mes, que debeu coincidir en principio coa Lúa nova. Desta palabra deriva a nosa de [[calendario]]. |- |'''As nonas''' |''nonae, -arum'' |As '''nonas''' eran o día cinco de cada mes, excepto en [[marzo]], [[maio]], [[xullo]] e [[outubro]] nos cales as nonas eran o día sete. Era unha data intermedia, oito días antes dos idos e denominábase ''nonae'' porque era o noveno día contando o dos idos. |- |'''Os idos''' |''idus, -uum'' |Os '''idos''' eran o día trece de cada mes, excepto en [[marzo]], [[maio]], [[xullo]] e [[outubro]], nos que eran o día quince. Xa que logo, era unha data móbil e correspondíase coa Lúa chea. |} *Se querían indicar unha destas tres datas fixas, poñíana en [[ablativo]] xunto co adxectivo do mes correspondente: ::'''Kalendis Ianuariis''', nas calendas de xaneiro (1 de xaneiro). ::'''Nonis Octobribus''', nas nonas de outubro (7 de outubro). *Se se trataba de indicar o día anterior ou posterior das tres datas anteriores, poñíase o adverbio ''pridie'' ou ''postridie'' seguido da data e do adxectivo correspondente do mes en [[caso acusativo|acusativo]]. Por exemplo: ::'''Pridie Nonas Ianuarias''', a véspera das nonas de [[xaneiro]] (4 de xaneiro). ::'''Postridie Idus Octobres''', o día seguinte aos idos de outubro (16 de outubro). *Se se trataba de calquera outra data, contábanse os días que faltaban para chegar ata a máis próxima das tres datas fixas e colocábase a expresión ''ante diem'', seguida do número de días contado (expresado en numeral ordinal ou en números romanos), do nome da data fixa coa que se relacionaba, e do adxectivo do mes desta última, todos eles en [[caso acusativo|acusativo]]. Para facer a conta tamén se sumaba o día da data fixa. Por exemplo: ::'''Ante diem sextum Kalendas Martias''', o sexto día antes das calendas de marzo (24 de febreiro). En abreviatura escribiríase: a.d. VI kal. mar. ::'''Ante diem tertium kalendas apriles''' (30 de marzo). En abreviatura escribiríase: a.d. III kal. apr. [[Ficheiro:Calendar_of_saints.jpg|miniatura|Calendario de misal medieval do mes de xuño, usando o calendario romano .]] <div align="center"> {| class="wikitable" |+Táboa de correspondencia dos días do calendario romano cos do calendario actual |- ! xaneiro<br />agosto<br />decembro ! marzo<br />maio<br />xullo<br />outubro ! abril<br />xuño<br />setembro<br />novembro ! febreiro ! febreiro<br />anos bisestos ! día do<br />calendario<br />actual |- | align=center |Kal. || align=center | Kal. || align=center | Kal. || align=center | Kal. || align=center | Kal. ! 1 |- | align=center |IV Non. || align=center | VI Non. || align=center | IV Non. || align=center | IV Non. || align=center | IV Non. ! 2 |- | align=center |III Non. || align=center | V Non. || align=center | III Non. || align=center | III Non. || align=center | III Non. ! 3 |- | align=center |II Non. || align=center | IV Non. || align=center | II Non. || align=center | II Non. || align=center | II Non. ! 4 |- | align=center |Non. || align=center | III Non. || align=center | Non. || align=center | Non. || align=center | Non. ! 5 |- | align=center |VIII Id. || align=center | II Non. || align=center | VIII Id. || align=center | VIII Id. || align=center | VIII Id. ! 6 |- | align=center |VII Id. || align=center | Non. || align=center | VII Id. || align=center | VII Id. || align=center | VII Id. ! 7 |- | align=center |VI Id. || align=center | VIII Id. || align=center | VI Id. || align=center | VI Id. || align=center | VI Id. ! 8 |- | align=center |V Id. || align="center" | VII Id. || align=center | V Id. || align=center | V Id. || align=center | V Id. ! 9 |- | align=center |IV Id. || align="center" | VI Id. || align=center | IV Id. || align=center | IV Id. || align=center | IV Id. ! 10 |- | align=center |III Id. || align=center | V Id. || align=center | III Id. || align=center | III Id. || align=center | III Id. ! 11 |- | align=center |II Id. || align=center | IV Id. || align=center | II Id. || align=center | II Id. || align=center | II Id. ! 12 |- | align=center |Id. || align=center | III Id. || align=center | Id. || align=center | Id. || align=center | Id. ! 13 |- | align=center |XIX Kal. || align=center | II Id. || align=center | XVIII Kal. || align=center | XVI Kal. || align=center | XVI Kal. ! 14 |- | align=center |XVIII Kal. || align=center | Id. || align=center | XVII Kal. || align=center | XV Kal. || align=center | XV Kal. ! 15 |- | align=center |XVII Kal. || align=center | XVII Kal. || align=center | XVI Kal. || align=center | XIV Kal. || align=center | XIV Kal. ! 16 |- | align=center |XVI Kal. || align=center | XVI Kal. || align=center | XV Kal. || align=center | XIII Kal. || align=center | XIII Kal. ! 17 |- | align=center |XV Kal. || align=center | XV Kal. || align=center | XIV Kal. || align=center | XII Kal. || align=center | XII Kal. ! 18 |- | align=center |XIV Kal. || align=center | XIV Kal. || align=center | XIII Kal. || align=center | XI Kal. || align=center | XI Kal. ! 19 |- | align=center |XIII Kal. || align=center | XIII Kal. || align=center | XII Kal. || align=center | X Kal. || align=center | X Kal. ! 20 |- | align=center |XII Kal. || align=center | XII Kal. || align=center | XI Kal. || align=center | IX Kal. || align=center | IX Kal. ! 21 |- | align=center |XI Kal. || align=center | XI Kal. || align=center | X Kal. || align=center | VIII Kal. || align=center | VIII Kal. ! 22 |- | align=center |X Kal. || align=center | X Kal. || align=center | IX Kal. || align=center | VII Kal. || align=center | VII Kal. ! 23 |- | align=center |IX Kal. || align=center | IX Kal. || align=center | VIII Kal. || align=center | VI Kal. || align=center | VI Kal. ! 24 |- | align=center |VIII Kal. || align=center | VIII Kal. || align=center | VII Kal. || align=center | V Kal. || align=center | VI Kal. ! 25 |- | align=center |VII Kal. || align=center | VII Kal. || align=center | VI Kal. || align=center | IV Kal. || align=center | V Kal. ! 26 |- | align=center |VI Kal. || align=center | VI Kal. || align=center | V Kal. || align=center | III Kal. || align=center | IV Kal. ! 27 |- | align=center |V Kal. || align=center | V Kal. || align=center | IV Kal. || align=center | II Kal. || align=center | III Kal. ! 28 |- | align=center |IV Kal. || align=center | IV Kal. || align=center | III Kal. || || align=center | II Kal. ! 29 |- | align=center |III Kal. || align=center | III Kal. || align=center | II Kal. || align=center | || ! 30 |- | align=center |II Kal. || align=center | II Kal. || align=center | || align=center | || ! 31 |} </div> ====== ''Días fasti e nefasti'' ====== No calendario tamén se marcaban os días que eran non hábiles por motivos relixiosos para reunir ao pobo en asemblea ou para celebrar xuízos. Estes días aparecían no calendario como ''nefasti'' (n); eran case a terceira parte dos días do ano durante a época da República. No Imperio estes chegaron a ser a metade dos días do ano. O resto eran os chamados días ''fasti'' (f) ou hábiles. Algúns eran ''nefasti'' só a efectos xudiciais e podíanse reunir as asembleas (''comitia''), polo que se chamaban ''comitiales''. {{cita|''Fas'' indica o lícito e ''nefas'' o ilícito (...) En correspondencia con este significado denominaranse ''dies'' ''fasti'' aqueles nos que é lícita toda actividade humana e dies ''nefasti'' os que implican a suspensión dalgunhas actividades|García Sánchez, J.<ref>García Sánchez, J. (1769) Divergencia sustancial en la aprobación de la constitución sinodalrelativa a los mercados en días festivos. (p. 337) ''[https://books.google.es/books?id=Y5jHiQ642IsC&pg=PA337&lpg=PA337&dq=dies+fasti+y+nefasti&source=bl&ots=Z9vTNXsn1Q&sig=UEKsLvFnWt5wA5FAGRWHzVi882E&hl=es&sa=X&ei=ZnA_Vf_OL8z8Uv2Fg6AB&ved=0CDsQ6AEwBA#v=onepage&q=dies%20fasti%20y%20nefasti&f=false El Sínodo Diocesano de Oviedo. ]''</ref>}} ====== ''Días festivos'' ====== Cada oito días figuraba un de descanso (''nundinae''); era o día de mercado, aproveitado para cuestións oficiais, para ir ás termas, visitar os amigos etc. A estes días engadíanselle os das grandes festas relixiosas (''feriae'') e os de ludi ou xogos cívico-relixiosos, que chegaban a durar varios días (e tamén aumentaron na época imperial). As vacacións escolares coincidían case coas actuais: as de verán do 1 de xullo ao 15 de outubro, e dúas máis curtas, en marzo polas festas de honor a [[Minerva]], deusa da sabedoría, e en decembro, debido ás [[Saturnais]], do 17 ao 25. === Denominación das horas === Os romanos non dividían o día en 24 [[hora]]s ou en 24 partes iguais durante todo o ano. Repartían o tempo de luz (o día) en [[doce]] horas. Deste xeito, no verán, as horas resultaban máis longas que no inverno. Para medir as horas, utilizaban reloxos de sol (''horologium'', v. [[reloxo de sol]]), e máis raramente de auga (''clepsydra'', v. [[clepsidra]]). As horas expresábanse con [[números ordinais]]: ''hora prima, hora secunda, hora tertia'' etc. A ''hora prima'' era a primeira do día, a do amencer. A hora que marcaba o final do día, a posta de sol, era a ''hora duodecima''. Da ''hora sexta'', que marcaba o [[mediodía]], procede a palabra [[sesta]]. A [[noite]] dividíase en catro partes denominadas ''uigiliae'': ''prima uigilia, secunda uigilia'' etc. Tiñan unha duración diferente segundo fose a época do ano. Esta distribución en catro partes e o propio nome gardaban relación coas quendas de vixilancia dos campamentos militares. Tamén as unidades de bombeiros de Roma, de carácter militar, denominábanse ''uigiles: cohortes uigilum''. == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * Baldson, J. P. (1967). Vida y ocio. ''Los romanos''. ed. Gredos. España: Madrid. * {{cita libro | apelidos = Bickerman | nome = E.J. | título = Chronology of the Ancient World | lugar= Londres | editorial = Thames & Hudson | ano = 1969 | outros = rev. ed. 1980}} * {{cita libro | apelidos = Brind'Amour | nome = P. | título = Le Calendrier romain: Recherches chronologiques | lugar= Ottawa| ano = 1983}} * Caballos Rufino, Antonio: ''Cómputo del tiempo''. Universidad de Sevilla. [http://personal.us.es/caballos/?page_id=294 Pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191018000022/http://personal.us.es/caballos/?page_id=294 |date=18 de outubro de 2019 }} {{es}} * Carcopino, J.(1984). ''La vida cotidiana en Roma en el apogeo del Imperio. ''ed. Temas de hoy. España: Madrid * Guillén, J.(1980). ''Urbs Roma: vida y costumbres de los romanos. ''ed. Sígueme. España: Salamanca * {{cita libro | apelidos = Michels | nome = A. K. | título = The Calendar of the Roman Republic | url = https://archive.org/details/calendarofromanr0000mich | lugar= Princeton | ano= 1967}} * {{cita libro | apelidos = Ovidio | ligazónautor= Ovidio | título = Fasti}} * {{cita libro | apelidos = Plutarco | ligazónautor= Plutarco de Queronea | título = Numa Pompilius}} * {{cita libro | apelidos = Richards| nome = E.G. | título = Mapping Time | ano = 1999| url = https://archive.org/details/mappingtimecalen00rich| lugar= Oxford | editorial = Oxford University Press | isbn = 0-19-850413-6}} === Ligazóns externas === * [http://webexhibits.org/calendars/calendar-roman.html Early Roman Calendar - History] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130320193755/http://www.webexhibits.org/calendars/calendar-roman.html |date=20 de marzo de 2013 }} {{en}} * [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/secondary/SMIGRA*/Calendarium.html Artigo no Dicionario de Smith.] {{en}} * [https://web.archive.org/web/20090824144125/http://www.tyndale.cam.ac.uk/Egypt/ptolemies/chron/roman/chron_rom_intro.htm Roman Dates (Chris Bennett's site)] {{en}} * [http://penelope.uchicago.edu/~grout/encyclopaedia_romana/calendar/romancalendar.html James Grout: ''The Roman Calendar'', part of the Encyclopædia Romana] {{en}} * [http://www.cambridgescp.com/ws2_php/ws2_date_popup.php Calculador da data romana.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191018000028/https://www.na.cambridgescp.com/?x1y2z3=US |date=18 de outubro de 2019 }} * [http://historicodigital.com/el-caracter-de-los-dias-romanos.html Carácter dos días romanos] {{es}} === Outros artigos === * [[Calendario]]. * [[Calendario xuliano]]. * [[Calendario bizantino]]. * [[Calendario gregoriano]]. * [[Idos de marzo]]. * ''[[Fastos]]'', obra de [[Ovidio]]. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Calendarios romanos]] mqkxh38vz5cdjil6vzwryfrgac6jacx 0 38119 7105095 4991678 2025-06-23T23:14:09Z O Breixo 127505 7105095 wikitext text/x-wiki {{Ocupación}} Un '''adiantado''' (''adelantado'' en castelán) era un funcionario do [[Reino de Castela]] que tiña a máxima autoridade xudicial e gobernativa sobre un distrito. O primeiro adiantado nomeouse en 1253 en La Frontera ([[Andalucía]]), a partir de 1258 o cargo estendeuse a [[reino de Galicia|Galicia]], [[reino de Castela|Castela]], [[reino de León|León]] e [[Murcia]]. En Galicia e outros territorios do norte da península os [[meiriño]]s maiores que tiñan poderes executivos pero non xudiciais foron substituídos polos adiantados pero seguiuse utilizando tamén o nome de meiriño como sinónimo. No sur da península só se lles denominou adiantados e foron adquirindo máis competencias militares. Nos comezos da Idade Moderna o título convertérase en hereditario e puramente honorífico. Durante a conquista de [[América]] por [[España]] o rei concedeu o título de adiantado ós conquistadores que emprendían expedicións con medios privados e que se convertían en representantes da Coroa no territorio que conquistasen. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Administración]] [[Categoría:Historia de España]] obfyud2imgteviiydy5oag400ei6m5e 7105096 7105095 2025-06-23T23:14:19Z O Breixo 127505 engado a [[Categoría:Profesións]] mediante [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 7105096 wikitext text/x-wiki {{Ocupación}} Un '''adiantado''' (''adelantado'' en castelán) era un funcionario do [[Reino de Castela]] que tiña a máxima autoridade xudicial e gobernativa sobre un distrito. O primeiro adiantado nomeouse en 1253 en La Frontera ([[Andalucía]]), a partir de 1258 o cargo estendeuse a [[reino de Galicia|Galicia]], [[reino de Castela|Castela]], [[reino de León|León]] e [[Murcia]]. En Galicia e outros territorios do norte da península os [[meiriño]]s maiores que tiñan poderes executivos pero non xudiciais foron substituídos polos adiantados pero seguiuse utilizando tamén o nome de meiriño como sinónimo. No sur da península só se lles denominou adiantados e foron adquirindo máis competencias militares. Nos comezos da Idade Moderna o título convertérase en hereditario e puramente honorífico. Durante a conquista de [[América]] por [[España]] o rei concedeu o título de adiantado ós conquistadores que emprendían expedicións con medios privados e que se convertían en representantes da Coroa no territorio que conquistasen. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Administración]] [[Categoría:Historia de España]] [[Categoría:Profesións]] mdlym493fz60n65m7czij1rkvb3gc7i 7105097 7105096 2025-06-23T23:14:58Z O Breixo 127505 engado a [[Categoría:Títulos]] mediante [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 7105097 wikitext text/x-wiki {{Ocupación}} Un '''adiantado''' (''adelantado'' en castelán) era un funcionario do [[Reino de Castela]] que tiña a máxima autoridade xudicial e gobernativa sobre un distrito. O primeiro adiantado nomeouse en 1253 en La Frontera ([[Andalucía]]), a partir de 1258 o cargo estendeuse a [[reino de Galicia|Galicia]], [[reino de Castela|Castela]], [[reino de León|León]] e [[Murcia]]. En Galicia e outros territorios do norte da península os [[meiriño]]s maiores que tiñan poderes executivos pero non xudiciais foron substituídos polos adiantados pero seguiuse utilizando tamén o nome de meiriño como sinónimo. No sur da península só se lles denominou adiantados e foron adquirindo máis competencias militares. Nos comezos da Idade Moderna o título convertérase en hereditario e puramente honorífico. Durante a conquista de [[América]] por [[España]] o rei concedeu o título de adiantado ós conquistadores que emprendían expedicións con medios privados e que se convertían en representantes da Coroa no territorio que conquistasen. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Administración]] [[Categoría:Historia de España]] [[Categoría:Profesións]] [[Categoría:Títulos]] 7zonrp4dptysgjuauapmgk2ty0ot8v1 0 40533 7105139 6179792 2025-06-23T23:58:04Z O Breixo 127505 7105139 wikitext text/x-wiki {{Obra}} '''Joe Blade''' é un [[videoxogo]] programado por Colin Swinbourne e publicado en 1987 por [[Players]], compañía de videoxogos de baixo custo. Fixéronse versións para [[Acorn Electron]], [[Amiga]], [[Amstrad]], Atari 8-bit, [[Atari ST]], [[BBC Micro]], [[Commodore 64]], [[MSX]] e [[ZX Spectrum]]. Foi un dos primeiros videoxogos en prohibirse a súa distribución en [[Alemaña]] por glorificar a guerra e que os malevos semellaban tropas das [[SS]]. O xogo consiste en penetrar no Cuartel Xeral inimigo e rescatar ós presos alí detidos. Do xogo realizáronse dúas secuelas [[Joe Blade 2]] e [[Joe Blade 3]]. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Videoxogos de plataformas]] dcr8n5utkc9abmscdi2zdgow7bxyip7 0 41960 7104390 6988022 2025-06-23T12:04:23Z Estevoaei 1131 7104390 wikitext text/x-wiki {{Edificio}} A '''igrexa de San Salvador de Taragoña''' é un templo relixioso situado na parroquia de [[Taragoña, Rianxo|Taragoña]], no concello de [[Rianxo]]. ==Historia== A igrexa é de recente construción, se ben a data de edificación é descoñecida, a da súa reconstrución foi no ano [[1863]]; a torre executouse no ano [[1865]]. ==Descrición== O edificio consta dunha nave cunha [[capela]] maior, [[sancristía]], dúas capelas laterais e unha [[Torre (construción)|torre]] campanario. Ten por dimensións exteriores máximas 15,75 metros de anchura e 28,00 metros de longo. A nave principal é dun só tramo e está cuberta cunha bóveda rebaixada de ladrillo; sinxelos arcos de medio punto ábrense sobor a capela maior e ambas capelas laterais. A capela maior é a prolongación da nave, e ó igual que esta cóbrese cunha bóveda rebaixada de ladrillo. Sobre a zona de entrada hai unha tribuna de madeira, á que se chega por unha esqueira de caramecha metálica. Os paramentos internos estiveron revestidos por morteiro. A sancristía é un corpo engadido detrás da capela maior, e a ela accédese por dúas portas laterais abertas no muro que separa a ambas; cóbrese igualmente cunha bóveda rebaixada de ladrillo. As dúas capelas, unha no [[lado do evanxeo]], e no [[lado da epístola]] a outra, cóbrense cunha bóveda de canón. A torre é de planta cadrada, exterior á igrexa e sitúase no lateral da epístola, detrás da capela. Chégase ó campanario por unha esqueira de caramecha desenrolada no interior da torre, con entrada polo exterior do templo. A porta principal, rectangular, ábrese na fachada anterior; orientada cara á [[ría de Arousa]]; sobre ela hai un oco limitado pola parte superior cun semiarco. A ámbolos lados da fachada álzanse dous corpos saíntes de xenerosa anchura que se unen na súa parte alta por un remate horizontal, todos eles con estrías e acanaladuras. Un dobre beiril inclinado conduce a un remate en piñón coa cruz. As fachadas restantes son sinxelas e sen notoriedades. Unha porta lateral ábrese no lado da epístola, antes da capela. A torre elévase en catro corpos ben definidos e limitados por saíntes horizontais con molduras. A cuberta está resolta con tella a tres augas; as vertentes laterais prolónganse no senso da pendente para acubillaren tamén as capelas laterais. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Igrexas da provincia da Coruña|Taragona]] [[Categoría:Rianxo]] b8bwzduh9g8bzfak30k9pio3xi9ssym 0 43591 7104394 7023924 2025-06-23T12:07:42Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104394 wikitext text/x-wiki :''Este artigo refírese á internacional de sindicatos actual. Para a organización histórica véxase '''[[Primeira Internacional]]'''.'' {{Organización}} A '''Asociación Internacional dos Traballadores''' ('''AIT''', ou '''IWA''') é unha organización transnacional [[anarquismo|anarquista]] que une a [[sindicato]]s de diferentes países de ideoloxía antiautoritaria, na súa maioría [[anarcosindicalismo|anarcosindicalistas]], aínda que tamén federa organizacións de traballadores con fins revolucionarias. O seu lema oficial na actualidade é: «Contra a globalización, internacionalismo proletario. Nin guerra entre pobos nin paz entre clases». Entre o 25 de decembro de 1922 e o 2 de xaneiro de 1923 diversos grupos anarcosindicalistas refundaron en [[Berlín]] a AIT, trazando as súas orixes na [[Primeira Internacional]] (1864-1876) e considerándoa continuadora desta. Entre o 8 e o 10 de decembro de 2006, no 23º Congreso da organización, celebrado en [[Manchester]] ([[Inglaterra]]), decidiuse mudar a sede de [[Oslo]] ([[Noruega]]), a [[Belgrado]] ([[Serbia]]), onde estará ata o 2011. ==Seccións da AIT== Denomínanse seccións ós sindicatos nacionais adheridos á AIT. So pode haber unha sección por país. :*[[AIT Secção Portuguesa]] - [[Portugal]] :*[[Bulgarskaja konfederacija truda]] - [[Bulgaria]] :*CNT-AIT - [[España]] :*[[Confédération Nationale du Travail]] (Confederación Nacional do Traballo) - [[Francia]] ([http://www.cnt-ait-fr.org/ sitio web]) :*[[Confederação Operária Brasileira]] - [[Brasil]] :*[[Norsk Syndikalistisk Forbund]] - [[Noruega]] :*[[Priama Akcia]] - [[Eslovaquia]] ([https://web.archive.org/web/20071023072219/http://www.priamaakcia.sk/ sitio web]) :*[[Sindikalna konfederacija Anarho-sindikalistička inicijativa]] - [[Serbia]] ([https://web.archive.org/web/20070625033142/http://inicijativa.org/ sitio web]) :*[[Solidaridad Obrera (Chile)|Solidaridad Obrera]] - [[Chile]] ([https://web.archive.org/web/20091027051010/http://geocities.com/soliobrera_ait/ sitio web]) :*[[Solidarity Federation]] - [[Reino Unido]] ([http://www.solfed.org.uk/ sitio web] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200923031341/http://solfed.org.uk/ |date=23 de setembro de 2020 }}) :*Конфедерация революционных анархо-синдикалистов - [[Rusia]] ([https://web.archive.org/web/20070927035630/http://www.kras.fatal.ru/ sitio web]) ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== *[[Primeira Internacional]] *[[Internacional de Federacións Anarquistas]] *[[Solidariedade Internacional Libertaria]] ===Ligazóns externas=== * [https://web.archive.org/web/20071027071308/http://www.iwa-ait.org/spanishindex.html Asociación Internacional dos Traballadores] (en castelán ou inglés) {{Control de autoridades}} [[Categoría:Política]] [[Categoría:Sindicatos anarquistas]] [[en:International Workers' Association#IWA Today]] o8bkjng8haujc6763kmqe1jcyvbedi6 0 46224 7104600 6799532 2025-06-23T15:31:41Z Autopistero20502020 127649 7104600 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Redes}} {{Organización}} As '''Redes Escarlata''' foron un colectivo de intervención sociocultural xurdido en [[Santiago de Compostela]] no mes de [[maio]] de [[2001]]. No seu primeiro manifesto público presentáronse como organización de esquerdas pola independencia de [[Galicia]]<ref>{{Cita web|url=https://www.galiciadigital.com/nota.248.php|título=Notas de prensa - As Redes Escarlata}}</ref> e contra o [[neoliberalismo]]. O colectivo toma o seu nome do libro ''[[Bretaña, Esmeraldina]]'', de [[Xosé Luís Méndez Ferrín]].<ref>{{Versaleta|[[Chus Pato|Pato, C.]]}} e {{Versaleta|[[Francisco Fernández Rei|Fernández Rei, F.]]}} (2017): ''Baixo o límite. Discurso lido o día 23 de setembro de 2017 no acto da súa recepción, pola ilustrísima señora dona Chus Pato e resposta do excelentísimo señor don Francisco Fernández Rei''. [[Real Academia Galega]]. Páx. 41. ISBN 9788494600586.</ref> Aspectos novidosos das Redes Escarlata foron, naquela altura, a organización aberta, asemblearia e nucleada en torno a cada acción concreta, así coma o funcionamento no ámbito nacional tanto a través da rede -mediante propostas e debates- coma das intervencións na rúa.<ref>{{Cita web|url=https://culturagalega.gal/noticia.php?id=2742|título=As Redes Escarlata móvense pola preocupación común do estado da cultura en Galicia}}</ref> == Intervencións == Entre as súas actividades, non raramente silenciadas polos medios de prensa galegos, destacaron propostas de amplo calado estético e reivindicativo coma o ''Baleirado da Cultura'' celebrado nas rúas do casco histórico de [[Ourense]] (outono, 2002). En 2003 publicaron a obra poética colectiva ''[[Xuro que non volverei pasar fame]]'', cunha ampla representación<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Eyré|nome=X.M.|data=5 ao 11 de xuño de 2003|título=Unha mostra de poesía escarlata - Vintecatro poetas en Xuro que non volverei pasar fame|revista=A Nosa Terra|ISSN=0213-3105|páxinas=28}}</ref> de xeracións e tendencias diversas. As Redes Escarlata impulsaron tamén varias xornadas baixo o lema ''Un debate, mil repúblicas''<ref>{{Cita web|url=https://vieiros.com/nova.php?Ed=1&id=39888|título="Un debate, mil repúblicas", en Lalín}}</ref> así coma performances, conferencias<ref>{{Cita web|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/ourense/2009/10/10/colectivo-redes-escarlata-rinde-homenaje-celanova-revista-vieiros/0003_8026811.htm|título=El colectivo Redes Escarlata rinde homenaje en Celanova a la revista «Vieiros»}}</ref> e actos solidarios e reivindicativos e numerosos recitais e performances<ref>{{Cita web|url=https://www.academia.edu/16911772/_NADA_NOS_%C3%89_ALLEO_TODO_NOS_COMPETE_O_PAPEL_DAS_REDES_ESCARLATA_COMO_VANGARDA_DA_LITERATURA_GALEGA_DO_S%C3%89CULO_XXI|título=“Nada nos é alleo, todo nos compete”: o papel das Redes Escarlata como vangarda da literatura galega do século XXI.}}</ref> ao largo da xeografía galega. Levaron ademais a cabo recoñecidos traballos de información e de axitación que espallaron desde a súa web, cunha repercusión especial desde o afundimento do [[Prestige]] (2002 e 2003),<ref>{{Cita web|url=http://unhagranburlanegra.gal/glosario/kit-poetico-de-denuncia/|título=Glosario NM - Kit poético de denuncia}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/arousa/2003/06/28/os-poetas-galegos-rinden-homenaxe-as-xentes-do-mar-pola-sua-loita-contra-marea-negra/0003_1791945.htm|título=Os poetas galegos rinden homenaxe ás xentes do mar pola súa loita contra a marea negra}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://culturagalega.gal/imaxes/edicion/sempre_mais_paneis_2023_compressed.pdf|título=Sempre máis: arte, ecoloxía e protesta na Galiza do Prestige}}</ref> coma a autodenuncia de miles de persoas que nela asinaron un poema contra [[Manuel Fraga|Fraga Iribarne]]. Nese espazo virtual apareceron con regularidade manifestos ("nada nos é alleo", proclamaban) sobre todo tipo de temas: o cinema galego, os dereitos sexuais do colectivo LGTBI+,<ref>{{Cita web|url=http://www.redesescarlata.org/2011/06/manifesto-polos-dereitos-dosas-gais-lesbianas-bisexuais-transexuais-e-heterosexuais-glbth/|título=MANIFESTO POLOS DEREITOS DOS/AS GAIS, LESBIANAS, BISEXUAIS, TRANSEXUAIS E HETEROSEXUAIS (GLBTH)}}</ref> a cuestión do idioma, a represión do independentismo,<ref>{{Cita web|url=https://www.nosdiario.gal/opinion/xose-luis-santos-cabanas/tecendo-redes-solidarias/20130917015524019182.html|título=Tecendo redes solidarias}}</ref> o dereito á okupación, a invasión de [[Iraq]] etc. As Redes Escralata tamén colaboraron activamente na defensa da galeguidade lingüística e cultural das comarcas estremeiras<ref>{{Cita web|url=https://abrumoso.blogspot.com/2008/06/felipe-lubin-recibe-o-v-premio-vidal.html|título=Felipe Lubián recibe o V Premio Vidal Bolaño pola súa defensa do Galego das Portelas}}</ref>. A organización fixo entrega durante máis dunha década do Premio Roberto Vidal Bolaño,<ref>{{Cita web|url=http://www.redesescarlata.org/category/premiorvb/|título=Premios Vidal Bolaño}}</ref> concecido a asociacións ([[Pallasos en Rebeldía]], Coordinadora Galega de Equipos de Normalización Lingüística...), colectivos (compañía de teatro [[Chévere]]) ou personalidades ([[Agustín Fernández Paz]], [[Felipe Lubián]]...) que se distinguisen "pola súa defensa da emancipación das clases populares e da República galega" nos campos cultural, social ou político. == Militancia == Fóronse adherindo ás Redes Escarlata a partir do seu manifesto fundacional de 2001 e participaron da organización nomes<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Nogueira Pereira|nome=Mª Xesús|data=marzo 2011|título=Identidade, nación e compromiso na poesía galega do novo século escrita por mulleres|revista=BOLETÍN GALEGO DE LITERATURA|ISSN=0214-9117|páxinas=107-120|número=45}}</ref> coma [[Chus Pato]], [[Anxo Angueira]], [[Carme Hermida]], [[Fernando Pérez López|Fernando Pérez]], [[Xoán de Dios]], [[Chus R. Piñeiro]], [[Francisco Fernández Rei]], [[Xabier Cordal]], [[Carmen Carballo|Carme Carballo]], [[Manuel Igrexas]], [[Oriana Méndez]], [[Antón Lopo]], [[Pilar Beiro]], [[Isaac Xubín]], [[Asun Arias]], [[Xosé-Henrique Costas|Xosé Henrique Costas]], [[Aitor Rivas]], [[Antón Figueroa Lorenzana|Antón Figueroa]], [[Ricardo Castro]], [[Gonzalo Hermo]], [[Iago Castro]], [[Luz Fandiño]], [[Rober Bass]], [[Silvia Penas]], [[Francisco Sampedro]], [[Xabier P. Docampo]], [[Fran Cortegoso]], [[Elvira Ribeiro Tobío|Elvira Ribeiro]], [[Iván Prado]], [[Antón Dobao]], [[Xosé Luís Méndez Ferrín|Xosé L. Méndez Ferrín]], [[Xosé Luís Santos Cabanas]], [[Xosé Manuel Eyré|X. M. Eyré]], [[Claudio Pato]], [[Xosé Manuel García Crego]], [[Xabier Xil Xardón]], [[Mariana Petiti]], [[Xosé María Lema Suárez|X. Mª Lema]], [[Pancho Niño]], [[Brais González Pérez]], [[Alberte Momán]], [[Francisco Domínguez Romero]] e un longo etcétera.<ref>{{Cita web|título=Vieiros: Galiza Hoxe - Redes Escarlata: os intelectuais comezan a moverse|url=https://vieiros.com/nova/15255/redes-escarlata-os-intelectuais-comezan-a-moverse|páxina-web=vieiros.com|data-acceso=2024-07-21}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://www.redesescarlata.org Web das Redes Escarlata] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Asociacións culturais de Galicia]] [[Categoría:Grupos literarios de Galicia]] 0rof46h882bo2683yqvpjbybfqtb9yo 0 46410 7105147 6447036 2025-06-24T00:05:53Z O Breixo 127505 7105147 wikitext text/x-wiki {{Sen referencias|data=febreiro de 2015}}{{Organización}} '''Estudios Galicia''' foi un centro educativo ourensán especializado en [[Bacharelato]] por [[Institución Libre de Ensino|Ensino Libre]] e na preparación de opositores para ingreso no Corpo Nacional de [[Educación primaria|Ensino primario]]. Comezou a funcionar, legalmente autorizado polo Ministerio de Educación Nacional, en [[setembro]] de [[1947]] baixo a dirección de [[Albino Núñez Domínguez]], acompañado por un equipo de experimentados docentes. Nesa data, o ''[[Instituto (ensino)|Instituto]] de Bacharelato do Posío'' era o único centro oficial para impartir ese tipo de docencia en toda a [[provincia ourensá]]. Un reducido número de colexios privados, maioritariamente relixiosos, completaban a oferta educativa. O ensino libre era outra opción posible: os alumnos preparábanse nalgún centro habilitado e logo examinábanse no instituto, dos programas das diferentes materias, nas convocatorias de [[xuño]] e [[setembro]]. Este tipo de ensino requiría unha preparación moi minuciosa e un esforzo intenso e constante por parte do alumno. Estudios Galicia, ao longo dos seus 25 anos de existencia ([[1949]]-[[1974]]), dedicouse, como queda apuntado, a dúas actividades docentes fundamentais: Bacharelato Libre e preparación de oposicións para ingreso no [[Maxisterio]] Nacional Primario. En bacharelato, este centro comezou o seu funcionamento establecendo a [[coeducación]]. Por esta circunstancia, a Inspección Educativa de [[Santiago de Compostela]] recriminou a Albino Núñez Domínguez, chegando a ameazar co peche das instalacións. O director nunca acatou a orde e o centro educativo seguiu funcionando: o número de alumnos afectados e a popularidade do colexio, farían moi impopular a medida.{{Cómpre referencia}} Na preparación para oposicións, a calidade das ensinanzas impartidas determinou que un gran número de mestres ingresasen no Corpo Nacional. O aumento de institutos en toda a provincia e a implantación das reformas educativas, produciron o decaemento e finalmente a desaparición do Ensino Libre. Estudios Galicia cesou no desenvolvemento da práctica docente ao final do curso [[1973]]-[[1974]]. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Institucións de ensino de Galicia]] [[Categoría:Ourense]] 7hq8n5zipdb5y9hhllpxssj962zewdu 0 46598 7105106 5375575 2025-06-23T23:21:39Z O Breixo 127505 7105106 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|ADAP}}{{Organización}} '''Amigos de As Pontes''' ('''ADAP''') é un partido político de ámbito local, presente no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]. O partido fundouse no ano [[1983]] coma unha asociación, pasando a ser partido político no ano [[1986]]. Presentouse por primeira vez ás [[Eleccións municipais nas Pontes de García Rodríguez|eleccións municipais]] no ano [[1987]]. == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20190728184601/http://www.amigosdeaspontes.org/ Páxina oficial de Amigos de As Pontes] {{Política en progreso}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Forzas políticas de Galicia]] [[Categoría:As Pontes de García Rodríguez]] qt7hz7xkjrc8fyxpbg7u0udct1ce5xd 0 48414 7105242 7104243 2025-06-24T07:17:07Z Angeldomcer 8758 /* Nacente do Miño */ 7105242 wikitext text/x-wiki {{Xeografía física}} [[Ficheiro:Pedregal de Irimia - nacimiento del río Miño.JPG|miniatura|Pedregal de Irimia.]] O '''Pedregal de Irimia''' é o lugar onde nace o [[río Miño]]. Está na [[serra de Meira]], a escasos quilómetros da vila de [[Meira]]. O lugar de nacemento é disputado por dous concellos: Meira defende o nacemento no Pedregal e [[A Pastoriza]] na lagoa de Fonmiñá. Porén, e de forma especial nos últimos anos, o Pedregal de Irimia é considerada a fonte primaria do Miño<ref>[http://www.xunta.es/linguagalega/arquivos/celga4_unidade1_quen%20son.pdf Unidade 1 do CELGA4] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100821013719/http://www.xunta.es/linguagalega/arquivos/celga4_unidade1_quen%20son.pdf |date=21 de agosto de 2010 }}. <blockquote>'''Irimia'''. Nome tomado dun topónimo, o Pedregal de Irimia (Meira, Lugo), é de etimoloxía incerta. É un antigo glaciar que dará orixe ás primeiras augas do río Miño.</blockquote> Consultado o 9 de xullo de 2010</ref>. No Pedregal realizouse a primeira [[Romaxe de Crentes Galegos]] organizada pola [[Asociación Irimia]]. Hoxe en día atópase ameazado por plantacións de eucalipto que chegan case ata o propio pedregal <ref>[https://www.elprogreso.es/articulo/noticias/adega-exige-una-mayor-proteccion-en-el-pedregal-de-irimia/20160330020000372316.html "Adega exige una mayor protección en el Pedregal de Irimia"] ''[[El Progreso (xornal)|El Progreso]]''</ref> ==Orixe== Nace dun antigo [[glaciar]] da derradeira glaciación, entre 10.00 e 20.00 anos atrás<ref>[https://concellodemeira.com/pedregal-de-irimia/ Web do concello de Meira]</ref> que baixaría pola Serra de Meira. O Pedregal actual é a [[morena]] que queda como sedimento da glaciación. ==Descrición== O Pedregal inscríbese dentro da masa de auga subterránea de Selmo-Vegadeo<ref>[https://www.miteco.gob.es/content/dam/miteco/es/agua/temas/delimitacion-y-restauracion-del-dominio-publico-hidraulico/es010rns001_pedregal_ficha_tcm30-550323.pdf Ficha da Reserva]</ref>: <blockquote>La MSBT de Selmo-Vegadeo está constituida por materiales paleozoicos y rocas ígneas del Macizo Hercínico. Los materiales presentes en esta MSBT corresponden al Dominio del Manto de Mondoñedo (Zona Asturoccidental-Leonesa), consistente en un gran pliegue acostado que presenta intercalaciones de calizas y dolomías dentro de las formaciones pizarrosas del grupo de Cándana, así como niveles de calizas de entidad propia como las calizas de Vegadeo y las de Aquiana. El acuífero calizo marmóreo de Vegadeo se define por los niveles carbonatados, dentro de las series pizarrosas de Cándana y Vegadeo, que constituyen el horizonte superior. Los paquetes de rocas metamórficas presentan un horizonte de alteración reducido, si bien, localmente, podrían encontrarse cantidades significativas de agua en niveles profundos, en relación con niveles de mayor permeabilidad (zonas de alteración y/o zonas fracturadas).</blockquote> O Pedregal ten unha forma a xeito de funil, cunha lonxitude total duns 700 metros de longo. En puntos de ese río de pedra pode escoitarse correr a auga que se fai visible na final do pedregal<ref>[https://www.miteco.gob.es/content/dam/miteco/es/agua/temas/delimitacion-y-restauracion-del-dominio-publico-hidraulico/es010rns001_pedregal_ficha_tcm30-550323.pdf Ficha da reserva]</ref>. É un cachal formado por unha mestura de pedra calcaria que sufriu un leve metamorfismo xunto con lousa. Deste xeito combínanse a pedra calcaria máis permeable coa lousa, impermeable. Esta configuración permite a escorrentía e acumulación das augas subterráneas que baixan da Serra de Meira. Na zona hai abondosos nacentes de auga, procedentes da Serra de Meira, o máis senlleiro deles atópase no "bico do funil", que é o nacente do Miño. ===Catalogación, nivel de protección e ameazas=== Está catalogado como ''Reserva Natural Subterránea''<ref>[https://www.miteco.gob.es/es/agua/temas/delimitacion-y-restauracion-del-dominio-publico-hidraulico/catalogo-nacional-de-reservas-hidrologicas/informacion/mino_sil/pedregal-irimia.html Ministerio para la Transición Ecológica y Reto Demográfico]</ref>. A reserva ocupa unha superficie de 139,77 hectáreas que abrangue o pedregal visible e zonas lindantes<ref>[https://www.miteco.gob.es/content/dam/miteco/es/agua/temas/delimitacion-y-restauracion-del-dominio-publico-hidraulico/es010rns001_pedregal_ficha_tcm30-550323.pdf Ficha da reserva no Ministerio para la Transición Ecológica y Reto Demográfico]</ref> Esta catalogación solápase coas seguintes zonas protexidas: * [[Reserva da biosfera Terras do Miño]], designada pola UNESCO o 7 de novembro de 2002, abrangue 365.869 hectáreas na provincia de Lugo. * [[Reserva da biosfera Río Eo, Ozcos e Terras de Burón]], designada pola UNESCO o 7 de novembro de 2002, abrangue 159.293 ha de Galicia-Principado de Asturias. * Zonas protexidas (ES010MSBT011-025/1102200413) destinadas a la produción de auga de consumo humano (augas potables) correspondentes aos plans hidrolóxicos de conca de terceiro ciclo de planificación 2022-2027. ===Nacente do Miño=== [[Ficheiro:pedregaldeirimia.jpg|miniatura|dereita|Primeiras augas do Río Miño no Pedregal de Irimia.]] Durante moitos anos considerouse Fomiñá como a fonte do río Miño. Hoxe en día tense como fonte do Miño este pedregal, a causa é que constitúe o olleiro de auga subterránea máis alta (700-750 m s.n.m.) que alimenta este río<ref>[https://www.miteco.gob.es/es/agua/temas/delimitacion-y-restauracion-del-dominio-publico-hidraulico/catalogo-nacional-de-reservas-hidrologicas/informacion/mino_sil/pedregal-irimia.html Ministerio para la Transición Ecológica y el Reto Demográfico]</ref>. == Notas == {{Listaref}} {{Galicia en progreso}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Meira]] [[Categoría:Río Miño]] hntgxq2bc0mvgcm0i4dt5zkk6vsw8s1 0 49103 7105150 6570326 2025-06-24T00:13:02Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105150 wikitext text/x-wiki {{Xeografía política}} '''Bonn'''<ref>{{cita libro |url=http://www.udc.gal/snl/documentospdf/Libro_Criterios_lingua.pdf |título=Criterios para o uso da lingua |editor=Servizo de Normalización Lingüística, Universidade da Coruña |isbn=84-9749-199-8 |autores=Goretti Sanmartín Rei ''et al'' |dataacceso=04 de xaneiro de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20150930005958/http://www.udc.gal/snl/documentospdf/Libro_Criterios_lingua.pdf |dataarquivo=30 de setembro de 2015 |urlmorta=yes }}</ref><ref>{{cita libro |título=[[Diciopedia do século 21]] |isbn=9788482893600 |outros=Isaac Díaz Pardo, Víctor F. Freixanes, Antón Mascato (edición)|ano=2007 |editorial=Editorial Galaxia}}</ref><ref>{{cita libro |apelidos1=Santa María |nome1=Inés |apelidos2=Massó |nome2=Noé |ano=2009 |título=Atlas xeográfico e histórico de Galicia e do Mundo |editorial=[[Edicións do Cumio|Do Cumio]] |isbn=978-84-8289-328-0}}</ref>, ás veces escrito en galego '''Bon'''<ref>{{cita libro |url=http://kit.consellodacultura.gal/web/uploads/adxuntos/arquivo/52de6c496a39c-lingua_galega._dubidas_linguisticas.pdf |isbn=84-8158-266-2 |título=Lingua galega: dúbidas lingüísticas |editor=Área de Normalización Lingüística da Universidade de Vigo |autores=Anaír Rodríguez Rodríguez, Montserrat Davila Ventura}}</ref>, é unha cidade do oeste de [[Alemaña]], situada no [[Estados federados de Alemaña|Land]] do [[Renania do Norte-Westfalia]]. Ten unha poboación de 331.885 habitantes (estimación de 2021).<ref>{{Cita web |url=https://www.it.nrw/sites/default/files/kommunalprofile/k05314.pdf |título=Information und Technik Nordrhein-Westfalen |data=21 de setembro de 2022 |data-acceso=15 de xaneiro de 2023 }}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> Foi capital da [[Alemaña do Oeste]] desde [[1949]] a [[1990]], logo foi sede do goberno alemán ata o [[1998]], cando se iniciou a transferencia de parte das oficinas administrativas para [[Berlín]]. É un importante núcleo cultural, político e comercial. Ten incorporadas outras dúas pequenas cidades: Bad Godesberg e Beuel, coas que forma unha única aglomeración urbana. Ocupa o 19° posto na clasificación das cidades máis populosas de [[Alemaña]] aínda que está moi influenciada pola proximidade da cidade de [[Colonia, Alemaña|Colonia]]. == Cidades irmandadas == {| style="background:Ivory" |- valign="top" | * {{GBRb}} [[Oxford]] * {{POLb}} [[Opole]] * {{ISRb}} [[Tel Aviv]] * {{DEUb}} [[Potsdam]] | * {{GHAb}} [[Cape Coast]] * {{BLRb}} [[Minsk]] * {{HUNb}} [[Budafok]] | * {{BOLb}} [[A Paz]] * {{PORb}} [[Aveiro]] * {{IDNb}} [[Yogyakarta]] |} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === {{Cidades de Alemaña}} {{Control de autoridades}} {{Xeografía en progreso}} [[Categoría:Cidades de Renania do Norte-Westfalia]] mbgq3z7g60p2qoxu2j9tjhzef82ywvg 0 51557 7105291 361953 2025-06-24T09:57:39Z Autopistero20502020 127649 Creado o novo artigo dos homónimos de Candia 7105291 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Candia''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Candia, Abadín|Candia]]''', parroquia do concello de [[Abadín]]; **'''[[Rego de Candia, Abadín, Cospeito|Rego de Candia]]''', lugar de dita parroquia. {{Control de autoridades}} 9wv7fb9ig9cs884pp6eu3qro3kh2eas 7105292 7105291 2025-06-24T09:58:07Z Autopistero20502020 127649 7105292 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Candia''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Candia, Abadín|Candia]]''', parroquia do concello de [[Abadín]]; **'''[[Rego de Candia, Candia, Abadín|Rego de Candia]]''', lugar de dita parroquia. {{Control de autoridades}} sikua1h7cr8tqzhynpmoo7x2uxla8kf 0 51583 7104631 6783740 2025-06-23T15:53:24Z Autopistero20502020 127649 7104631 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|rega}} O [[topónimo]] '''As Regas''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[As Regadas, Beade|As Regadas]]''', parroquia do concello de [[Beade]]; **'''[[As Regadas, As Regadas, Beade|As Regadas]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[Regas, Ferreiros, O Pino|Regas]]''', lugar da parroquia de [[Ferreiros, O Pino|Ferreiros]], no concello do [[O Pino|Pino]]; *'''[[As Regas, Abeledo, Abadín|As Regas]]''', lugar da parroquia de [[Abeledo, Abadín|Abeledo]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[As Regas, Perlío, Fene|As Regas]]''', lugar da parroquia de [[Perlío, Fene|Perlío]], no concello de [[Fene]]; *'''[[As Regas, San Lourenzo de Fustáns, Gomesende|As Regas]]''', lugar da parroquia de [[San Lourenzo de Fustáns, Gomesende|San Lourenzo de Fustáns]], no concello de [[Gomesende]]; *'''[[As Regas, Carballido, Lugo|As Regas]]''', lugar da parroquia de [[Carballido, Lugo|Carballido]], no concello de [[Lugo]]; *'''[[As Regas, San Salvador de Muxa, Lugo|As Regas]]''', lugar da parroquia de [[San Salvador de Muxa, Lugo|San Salvador de Muxa]], no concello de [[Lugo]]; *'''[[As Regas, Penosiños, Ramirás|As Regas]]''', lugar da parroquia de [[Penosiños, Ramirás|Penosiños]], no concello de [[Ramirás]]; *'''[[As Regas, Osedo, Sada|As Regas]]''', lugar da parroquia de [[Osedo, Sada|Osedo]], no concello de [[Sada]]; *'''[[As Regas, Pousada, Sobrado|As Regas]]''', lugar da parroquia de [[Pousada, Sobrado|Pousada]], no concello de [[Sobrado]]; *'''[[As Regadas, Arbo, Arbo|As Regadas]]''', lugar da parroquia de [[Arbo, Arbo|Arbo]], no concello de [[Arbo]]; *'''[[As Regadas, A Guía, Gomesende|As Regadas]]''', lugar da parroquia da [[A Guía, Gomesende|Guía]], no concello de [[Gomesende]]; *'''[[As Regadas, Borreiros, Gondomar|As Regadas]]''', lugar da parroquia de [[Borreiros, Gondomar|Borreiros]], no concello de [[Gondomar]]; *'''[[As Regadas, Mos, Mos|As Regadas]]''', lugar da parroquia de [[Mos, Mos|Mos]], no concello de [[Mos]]; *'''[[As Regadas, Bembrive, Vigo|As Regadas]]''', lugar da parroquia de [[Bembrive, Vigo|Bembrive]], no concello de [[Vigo]]; *'''[[As Bustaregas, Castro de Rei de Lemos, Paradela|As Bustaregas]]''', lugar da parroquia de [[Castro de Rei de Lemos, Paradela|Castro de Rei de Lemos]], no concello de [[Paradela]]; *'''[[Pallaregas, Covas, Viveiro|Pallaregas]]''', lugar da parroquia de [[Covas, Viveiro|Covas]], no concello de [[Viveiro]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|A Rega|As Regadas}} {{Control de autoridades}} 6ulmja6ghhe7yflmnanhfcy25h00hlk 7105280 7104631 2025-06-24T09:46:48Z Autopistero20502020 127649 /* Outros artigos */ 7105280 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|rega}} O [[topónimo]] '''As Regas''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[As Regadas, Beade|As Regadas]]''', parroquia do concello de [[Beade]]; **'''[[As Regadas, As Regadas, Beade|As Regadas]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[Regas, Ferreiros, O Pino|Regas]]''', lugar da parroquia de [[Ferreiros, O Pino|Ferreiros]], no concello do [[O Pino|Pino]]; *'''[[As Regas, Abeledo, Abadín|As Regas]]''', lugar da parroquia de [[Abeledo, Abadín|Abeledo]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[As Regas, Perlío, Fene|As Regas]]''', lugar da parroquia de [[Perlío, Fene|Perlío]], no concello de [[Fene]]; *'''[[As Regas, San Lourenzo de Fustáns, Gomesende|As Regas]]''', lugar da parroquia de [[San Lourenzo de Fustáns, Gomesende|San Lourenzo de Fustáns]], no concello de [[Gomesende]]; *'''[[As Regas, Carballido, Lugo|As Regas]]''', lugar da parroquia de [[Carballido, Lugo|Carballido]], no concello de [[Lugo]]; *'''[[As Regas, San Salvador de Muxa, Lugo|As Regas]]''', lugar da parroquia de [[San Salvador de Muxa, Lugo|San Salvador de Muxa]], no concello de [[Lugo]]; *'''[[As Regas, Penosiños, Ramirás|As Regas]]''', lugar da parroquia de [[Penosiños, Ramirás|Penosiños]], no concello de [[Ramirás]]; *'''[[As Regas, Osedo, Sada|As Regas]]''', lugar da parroquia de [[Osedo, Sada|Osedo]], no concello de [[Sada]]; *'''[[As Regas, Pousada, Sobrado|As Regas]]''', lugar da parroquia de [[Pousada, Sobrado|Pousada]], no concello de [[Sobrado]]; *'''[[As Regadas, Arbo, Arbo|As Regadas]]''', lugar da parroquia de [[Arbo, Arbo|Arbo]], no concello de [[Arbo]]; *'''[[As Regadas, A Guía, Gomesende|As Regadas]]''', lugar da parroquia da [[A Guía, Gomesende|Guía]], no concello de [[Gomesende]]; *'''[[As Regadas, Borreiros, Gondomar|As Regadas]]''', lugar da parroquia de [[Borreiros, Gondomar|Borreiros]], no concello de [[Gondomar]]; *'''[[As Regadas, Mos, Mos|As Regadas]]''', lugar da parroquia de [[Mos, Mos|Mos]], no concello de [[Mos]]; *'''[[As Regadas, Bembrive, Vigo|As Regadas]]''', lugar da parroquia de [[Bembrive, Vigo|Bembrive]], no concello de [[Vigo]]; *'''[[As Bustaregas, Castro de Rei de Lemos, Paradela|As Bustaregas]]''', lugar da parroquia de [[Castro de Rei de Lemos, Paradela|Castro de Rei de Lemos]], no concello de [[Paradela]]; *'''[[Pallaregas, Covas, Viveiro|Pallaregas]]''', lugar da parroquia de [[Covas, Viveiro|Covas]], no concello de [[Viveiro]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|A Rega|Os Regos|As Regadas}} {{Control de autoridades}} 49tpgxywf8j0sf9cq3f2y5n402gxcn7 0 52486 7105136 6758306 2025-06-23T23:52:08Z O Breixo 127505 7105136 wikitext text/x-wiki {{Fonte primaria|data=decembro de 2017}} {{Sen referencias|data=decembro de 2017}}{{Organización}} As '''Brigadas Internacionais''' constituían unidades militares do exército da [[Segunda República Española]] durante a [[Guerra Civil española|Guerra Civil]] formadas por voluntarios de diferentes países para loitar contra o exército franquista. == Historia == Estímase que houbo 59&nbsp;380 brigadistas estranxeiros de 54 países, dos cales morreron 9934, aínda que o total de militantes foi 35&nbsp;252, non superando os 20&nbsp;000 ao tempo, na súa maioría non foron soldados senón traballadores recrutados polos partidos comunistas de cada país{{Cómpre referencia}}. Os franceses constituíron a nacionalidade máis importante{{Cómpre referencia}}. A súa base estaba en [[Albacete]]. A idea das Brigadas Internacionais partiu do [[Komintern]], nun principio o goberno da República rexeitou a idea, pero logo diante as dificulades da guerra autorizouna formalmente o 23 de outubro{{Cómpre referencia}}. A sede internacional de recrutamenteo estableceuse en [[París]] e o núcleo das primeiras Brigadas Internacionais estableceuse con 300 dos atletas que acudiran aos Xogos Populares de Barcelona e que decidiran organizar unha brigada para combater en España{{Cómpre referencia}}. As Brigadas participaron na defensa de [[Madrid]] de 1936, as batallas do [[río Jarama]], [[Guadalaxara, España|Guadalaxara]], [[Brunete]], [[Teruel]], [[Aragón]] e o [[Ebro]]. O [[23 de setembro]] de [[1938]] disolveuse ao chegar un acordo o goberno republicano co Comité de non intervención{{Cómpre referencia}}.[[Ficheiro:Bundesarchiv Bild 183-Z0806-036, Spanien, Internationale Brigaden.jpg|miniatura|Soldados das Brigadas Internacionais.|centro]] == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Batallón Británico]] * [[Brigada Dabrowski]] * [[XV Brigada Internacional]] {{Guerra civil española}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Brigadas Internacionais]] 7v7ecwu3ivmfgisx1bjz16prdd0v45q 0 52872 7104602 6631810 2025-06-23T15:32:19Z Autopistero20502020 127649 7104602 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Redes}} En [[xeometría]] e [[cristalografía]] as '''redes de Bravais''' son unha disposición infinita de puntos discretos cuxa estrutura é invariante baixo translacións. {| {{Táboabonita}} |align=center| '''Sistema cristalino''' |colspan=4 align=center| '''Redes de Bravais''' |- |rowspan=2 align=center| Triclínico |align=center| P |colspan=3 rowspan=2|&nbsp; |- || [[Ficheiro:Triclinic.svg|80px|Triclínica]] |- |rowspan=2 align=center| Monoclínico |align=center| P |align=center| C |colspan=2 rowspan=2|&nbsp; |- || [[Ficheiro:Monoclinic cell.svg|80px|none|Monoclínica, sinxela]] || [[Ficheiro:Base-centered monoclinic.svg|80px|none|Monoclínica, centrada]] |- |rowspan=2 align=center| Rómbico (ou ortorrómbico) |align=center| P |align=center| C |align=center| I |align=center| F |- || [[Ficheiro:Orthorhombic.svg|80px|Rómbica, sinxela]] || [[Ficheiro:Base-centered orthorhombic.svg|80px|none|Rómbica, centrada na base]] || [[Ficheiro:Body-centered orthorhombic.svg|80px|none|Rómbica, centrada no corpo]] || [[Ficheiro:Face-centered orthorhombic.svg|80px|none|Rómbica, centrada nas caras]] |- |rowspan=2 align=center| Tetragonal |align=center| P |align=center| I |- || [[Ficheiro:Tetragonal.svg|80px|none|Tetragonal, sinxela]] || [[Ficheiro:Body-centered tetragonal.svg|80px|none|Tetragonal, centrada no corpo]] |- |rowspan=2 align=center| Romboédrico(ou trigonal) |align=center| P* |colspan=3 rowspan=2|&nbsp; |- | [[Ficheiro:Rhombohedral.svg|80px|none|Romboédrica]] |- |rowspan=2 align=center| Hexagonal |align=center| P |colspan=3 rowspan=2|&nbsp; |- | [[Ficheiro:Hexagonal.svg|80px|none|Hexagonal]] |- |rowspan=2 align=center| Cúbico |align=center| P |align=center| I |align=center| F |- || [[Ficheiro:Simple cubic.svg|80px|none|Cúbica, sinxela]] | [[Ficheiro:Cubic-body-centered.svg|80px|none|Cúbica, centrada no corpo]] | [[Ficheiro:Face-centered cubic.svg|80px|none|Cúbica, centrada nas caras]] |} {{xeoloxía en progreso}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Xeometría]] [[Categoría:Compostos químicos]] [[Categoría:Termos de mineraloxía]] abw7fq3msahuogce9x163fdyqgf28we 0 56609 7105308 7092371 2025-06-24T10:09:47Z Autopistero20502020 127649 7105308 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|mol}} O termo '''Mol''' pode referirse a: *'''[[Mol]]''', unidade de cantidade de materia en [[química]] e [[física]]; *'''MOL''', código internacional do aeroporto de [[Molde]], en [[Noruega]]; *'''[[MOL]]''', compañía petrolífera nacional de [[Hungría]]; *O adxectivo '''mol''', que significa "brando" ou "branda"; *'''[[Manned Orbiting Laboratory]]''', proxecto de estación espacial estadounidense cancelado en 1969. Como [[topónimo]], pode referirse a: ;Fóra de Galiza ;En [[Bélxica]] *'''[[Mol, Bélxica|Mol]]''', unha cidade [[Bélxica|belga]], na provincia de [[Anvers]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Moa|Mos (homónimos)|Mal|Mel (homónimos)|Mil}} *'''[[Moi, Saa, Dozón|Moi]]''', lugar da parroquia de [[Saa, Dozón|Saa]], no concello de [[Dozón]]; *'''[[Mou, Cabrui, Mesía|Mou]]''', lugar da parroquia de [[Cabrui, Mesía|Cabrui]], no concello de [[Mesía]]. {{Control de autoridades}} dy75hd3cg90rmydycfzz0q5ud23n29m 0 56750 7105311 6987487 2025-06-24T10:15:53Z Autopistero20502020 127649 7105311 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|aro}} O termo '''Aro''' pode referirse a: Como [[topónimo]], pode referirse a: *'''[[Aro, Negreira|Aro]]''', parroquia do concello de [[Negreira]]; **'''[[Aro, Aro, Negreira|Aro]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[O Aro, Céltigos, Ortigueira|O Aro]]''', lugar da parroquia de [[Céltigos, Ortigueira|Céltigos]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[Rego do Aro, As Oiras, Alfoz|Rego do Aro]]''', lugar da parroquia das [[As Oiras, Alfoz|Oiras]], no concello de [[Alfoz]]. ;Fóra de Galiza ;En [[Cataluña]] *'''[[Platja d'Aro]]''', vila catalá da [[provincia de Girona]]; *'''[[Castell d'Aro]]''', vila catalá da [[provincia de Girona]]; *'''[[Santa Cristina d'Aro]]''', vila catalá da [[provincia de Girona]]. ;En [[Dinamarca]] *'''[[Årø]]''', illa de [[Dinamarca]] (non confundir con [[Ærø]]). ;Botánica *'''[[Arum|Aro]]''', as plantas do xénero '''''[[Arum]]''''': **'''[[Arum maculatum|Aro]]''', o nome común da especie ''[[Arum maculatum]]''; **'''[[Herba das anadas|Aro]]''', o nome común da especie ''[[Arum italicum]]'', [[herba das anadas]], herba do xario. ;Xogos *O '''[[aro (xogo)|aro]]''', un [[xogo]] infantil; *O '''[[aro (ximnasia)|aro]]''', un dos elementos da [[ximnasia rítmica]]. ;Zooloxía *'''[[Arao dos cons|Aro común]]''' (''Uria aalge''), ave costeira da familia dos álcidos; *'''[[Arao papagaio|Aro de altura]]''' (''Fratercula arctica''), ave mariña palmípede da familia dos álcidos; *'''[[Arao romeiro|Aro ñopo]]''' (''Alca torda''), ave mariña palmípede da familia dos álcidos. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Arra}} *O '''[[aro (etnia)|aro]]''', grupo étnico das ribeiras do [[río Níxer]]; *'''[[ARO]]''', marca de [[automóbil]]es [[Romanía|romanesa]]. {{Control de autoridades}} sdn7yvtkynemlb9s9qwm6rnm3h1mbjk 0 56968 7105322 6634727 2025-06-24T10:23:27Z Fendetestas 45576 /* Economía */ 7105322 wikitext text/x-wiki *''Este artigo trata sobre un lugar, para a peza de roupa véxase '''[[Saba (téxtil)]]'''.'' {{Xeografía política}} '''Saba''' é unha pequena illa (13&nbsp;km²) que constitúe un [[municipio]] especial dos [[Países Baixos]], localizada na latitude 63°13' oeste e lonxitude 17°38' norte, a uns 250&nbsp;km. ao sueste de [[Porto Rico]]. A capital rexional é [[The Bottom]]. Este territorio forma parte dos países e territorios de ultramar da [[Unión Europea]]. == Historia == Dise que [[Cristovo Colón]] avistou Saba o 11 - [[13 de novembro]] de [[1493]], pero non desembarcou nela. Saba foi inicialmente colonizada polos neerlandeses en [[1640]]. Durante os séculos [[século XVII|XVII]] e [[século XVIII|XVIII]] as principais industrias foron o [[azucre]] e o [[ron]], e máis tarde a pesca. En [[1818]], [[Países Baixos]] tomaron posesión de Saba. As ruínas do primeiro asentamento, fundado en 1640, poden atoparse en [[Spring Bay]]. De interese en The Bottom son os 800 chanzos labrados en pedra que conducen a [[Ladder Bay]]. Todo o que entraba á illa subíase por eles ata fins do [[século XX]]. [[Ficheiro:Saba School of Medicine.jpg|thumb|250 px|left|A vila de ''The Bottom'' no sur da illa de Saba]] O [[5 de novembro]] de [[2004]] celebrouse nun [[referendo]] na illa no que o 86,05% do electorado votou por terminar o status actual de Saba dentro das Antillas Neerlandesas, polo que que tras negociar co goberno neerlandés o [[12 de outubro]] de [[2006]] chegou a un acordo que disolveu as Antillas Neerlandesas e converteu a Saba en municipalidade especial ou illa do [[Reino dos Países Baixos]]. Aínda que estaba prevista [[Disolución das Antillas Neerlandesas | a separación]] para o 15 de decembro de [[2008]], esta pospuxose ata o [[10 de outubro]] de [[2010]].<ref>{{Cita web |url=http://www.nrc.nl/international/article2375096.ece/Netherlands_Antilles_to_cease_to_exist_as_a_country |título="Las Antillas neerlandesas dejan de existir como país". |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20101213060131/http://www.nrc.nl/international/article2375096.ece/Netherlands_Antilles_to_cease_to_exist_as_a_country |dataarquivo=13 de decembro de 2010 |data-acceso=12 de setembro de 2019 |urlmorta=yes }}</ref> == Xeografía == A maior parte da súa superficie de Saba constitúea o [[volcán]] inactivo ''Mount Scenery'' (888 m), punto máis alto do reino dos [[Países Baixos]]. A illa ten 1,300 habitantes. As súas principais poboacións son [[The Bottom]], [[Windwardside]], [[Hell's Gate]] e [[Saint Johns]]. == Economía == Os famosos [[encaixe de Saba|encaixes de Saba]] (Saba lace), chamados tamén "encaixe español", foron importantes produtos de exportación. Na década de [[anos 1870|1870]], a moza Mary Gertrude Hassell Johnson foi enviada a estudar a un convento en [[Caracas]], onde aprendeu esta artesanía. A técnica fíxose popular na illa, e as damas copiaban as direccións de empresas estadounidenses dos colectores de mercancías provenientes dese país, e escribían aos empregados. A miúdo recibían de volta pedidos do encaixe, e isto iniciou unha industria caseira digna de consideración. O camiño principal, chamado simplemente "O Camiño" (The Road) é a única vía de comunicación terrestre na illa. A súa construción foi dirixida por Lambert Hassell, quen estudou construción de camiños a través dun curso por correspondencia. O Camiño construír enteiramente a man, e foi terminado en [[1958]]. É un curso intimidante, e as curvas en Hell's Gate e as que descenden desde [[The Bottom]] a Fort Bay son difíciles en extremo. A illa de Saba é recoñecida hoxe como destino turístico, e como un sitio formidable para o mergullo. Existe un porto, recentemente ampliado (2006), e un diminuto aeroporto, considerado a pista de aterraxe comercialmente útil máis curta do mundo, 396 m., [[Aeroporto Juancho E. Yrausquin]] con servizo desde a [[illa de San Martiño]]. Hai tamén un transbordador que parte de San Martiño. A Saba coñéceselle como a "raíña inmaculada". A illa consérvase absolutamente limpa, grazas a unha cuadrilla de traballadores que diariamente realizan a colecta de desperdicios nas cidades principais e ao longo do Camiño. == Notas == {{Listaref}} {{Caribe}} {{América}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Illas dos Países Baixos]] [[Categoría:Illas do Caribe]] ovsnbdkserddhj0j9eaoy1i00xgjgqv 0 56979 7105148 6921882 2025-06-24T00:06:52Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105148 wikitext text/x-wiki {{Xeografía política}} '''Bonaire''' ({{IPAc-en|b|ɒ|n|ˈ|ɛər}};<ref>{{cite web|url=http://dictionary.reference.com/browse/bonaire|title=Bonaire|work=Dictionary.com}}</ref> {{Lang-nl|Bonaire}}, {{IPA-nl|boːˈnɛːr(ə)|pron|Nl-Bonaire.ogg}};<ref>Mangold, Max. ''Duden – Das Aussprachewörterbuch.'' In: ''Der Duden in zwölf Bänden,'' Band 6. 7. Auflage. Berlin: Dudenverlag; Mannheim : Institut für Deutsche Sprache, 2015, Seite 242.</ref> {{lang-pap|Boneiru}}) é un municipio especial dos [[Países Baixos]] que abrangue a illa homónima e a deshabitada illa de Klein, constitúe un ''territorio de ultramar da [[Unión Europea]]''. Está situada no sur do [[mar Caribe]], fronte á costa occidental de [[Venezuela]], e forma parte do grupo de illas de [[Sotavento]] das [[Antillas Menores]], xunto coas illas de [[Aruba]] e [[Curaçao]]. Con 288&nbsp;km² de superficie, é a segunda illa en tamaño das Antillas Neerlandesas, logo de Curaçao. A súa capital é [[Kralendijk]], situada na costa centroccidental da illa. [[Aruba]], Bonaire e [[Curaçao]] forman as [[illas ABC (Antillas Menores)|illas ABC]], a 80&nbsp;km da costa de [[Venezuela]].<ref>{{cite web | title=Map of Bonaire | website=Caribbean Islands Maps and Guides | date=2015-12-18 | url=http://www.skyviews.com/bonaire-map/ | access-date=2019-03-20}}</ref> A diferenza de gran parte da rexión do Caribe, as illas ABC atópanse fóra de [[Hurricane Alley]]. As illas teñen un clima árido que atrae visitantes que buscan un clima cálido e soleado durante todo o ano. Bonaire é un destino popular para practicar snorkel e [[submarinismo]] debido aos seus múltiples sitios de mergullo na costa e ao fácil acceso aos [[arrecifes marxinais]] da illa. O 1 de xaneiro de 2019, a poboación da illa ascendía a 20.104 residentes permanentes,<ref name="OpenData">{{Cite web|url=https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/83698NED/table?ts=1578654405815|title=CBS Statline|website=opendata.cbs.nl}}</ref> un aumento duns 1.200 desde 2015. A superficie total da illa é de {{convert |288|km²}},<ref name="Rjik">{{Cite web|url=https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/caribische-deel-van-het-koninkrijk/vraag-en-antwoord/waaruit-bestaat-het-koninkrijk-der-nederlanden|title=Waaruit bestaat het Koninkrijk der Nederlanden? - |author=[[Ministry of General Affairs|Ministerie van Algemene Zaken]]|date= 19 de maio de 2015|website=www.rijksoverheid.nl}}</ref> ten 38,6 km. de longo de norte a sur, e oscila entre 4,8 – 8 km. de ancho de leste a oeste. A uns 800 m. ao oeste de Bonaire a través do mar está o illote deshabitado de [[Klein Bonaire]] cunha superficie total de {{convert |6|km²|abbr=on}}. Klein Bonaire ten vexetación de baixo crecemento, incluíndo cactos ([[Papiamento]]: ''kadushi''), con escasas palmeiras preto da auga e está bordeado por praias de area branca e un arrecife. Os arrecifes, as praias e as reservas nas illas situadas tanto en Bonaire como en Klein Bonaire están baixo a protección do [[Parque Nacional Mariño de Bonaire]], e xestionados pola [[STINAPA Bonaire|Stichting Nationale Parken Bonaire]] (STINAPA).<ref>{{cite web | title=History Klein Bonaire | website=Stinapa Bonaire | date=2014-10-10 | url=https://stinapabonaire.org/history-klein-bonaire/ | access-date=2018-06-14 | archive-url=https://web.archive.org/web/20180614045842/https://stinapabonaire.org/history-klein-bonaire/ | archive-date=2018-06-14}}</ref> Bonaire formou parte das [[Antillas Holandesas]] ata a [[Disolución das Antillas Neerlandesas|disolución do país]] en 2010,<ref name="NoS">{{cite web|url=http://nos.nl/artikel/95861-antillen-opgeheven-op-10102010.html|title=Antillen opgeheven|publisher=NOS Nieuws|date=18 de novembro de 2009|access-date=10 de outubro de 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20091224143841/http://nos.nl/artikel/95861-antillen-opgeheven-op-10102010.html|archive-date=24 de decembro de 2009}}</ref> cando a illa se converteu nun municipio especial dos [[Países Baixos Caribeños]] (oficialmente, un "[[Organismo público (Países Baixos)|organismo público do Caribe]]") dentro do país dos [[Países Baixos]].<ref name="WOLBES">{{cite web |title=Wet openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba<br/>(Law on the public bodies of Bonaire, Sint Eustatius and Saba) |work=[[Dutch Government]] |url=http://www.eerstekamer.nl/wetsvoorstel/31954_wet_openbare_lichamen |access-date=14 de outubro de 2010|language=nl}}</ref> É un dos tres municipios especiais do Caribe, os outros son [[Sint Eustatius]] e [[Saba]].<ref name="WOLBES" /><ref>{{cite web|url=http://www.government.nl/files/documents-and-publications/publications/2013/04/22/koninkrijk-der-nederlanden/kingdom-of-the-netherlands-def.pdf |title=Kingdom of the Netherlands_DEF |access-date=2017-06-13}}</ref> O 80% da poboación de Bonaire é de nacionalidade holandesa, e case o 60% dos seus residentes naceron nas antigas Antillas Neerlandesas e Aruba.<ref>{{cite web | title=Population Caribbean Netherlands stable | website=CBS | date=2016-07-21 | url=http://www.cbs.nl/en-gb/news/2016/29/population-caribbean-netherlands-stable | access-date=2018-06-13 | data-arquivo=27 de marzo de 2023 | url-arquivo=https://web.archive.org/web/20230327194513/https://www.cbs.nl/en-gb/news/2016/29/population-caribbean-netherlands-stable | url-morta=yes }}</ref> A maior parte dos seus habitantes son [[mulato]]s, produto da mestizaxe, entre [[Europa|europeos]] e [[África|africanos]]. Con todo, podemos observar que unha importante parte da súa poboación ten variadas orixes, entre as que debemos destacar os [[Países Baixos]], [[República Dominicana]], [[Venezuela]], [[Colombia]], [[Suriname]] e os [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], entre outros países. == Etimoloxía == Pénsase que o nome 'Bonaire' deriva da palabra [[Lingua caquetío|caquetío]] '''Bonay''{{'}}, que significa 'país baixo'. Os primeiros españois e holandeses modificaron a súa ortografía a ''Bojnaj'' e tamén a ''Bonaire''. A influencia francesa, aínda que presente en varias ocasións, nunca foi o suficientemente forte como para supoñer que o nome significa "bo aire".<ref>{{Cite book|last=Seco|first=Manuel|url=https://books.google.com/books?id=FLF2iT9qZHQC&q=Bonaire+buen+aire&pg=PA229|title=Estudios de lingüística española: homenaje a Manuel Seco|date=2012|publisher=Universidad de Alicante|isbn=978-84-9717-183-0|language=es}}</ref><ref>{{Cite book|last=Treasury|first=United States Department of the|url=https://books.google.com/books?id=VvnRWAy5TksC&q=Bonaire+buen+aire&pg=PA758|title=Treasury Decisions Under Customs and Other Laws|date=1895|publisher=U.S. Government Printing Office|language=en}}</ref> == Historia == Os restos humanos máis precisos das illas, que datan do 4500 a.C., foron atopados en Curaçao. En diferentes illas, as máis precisas son 4000 a.C. en Aruba e 3300 a.C. en Bonaire. Estes individuos son chamados actualmente co termo indios arcaicos. Os indios Caquetío, un clan que tiña un lugar na familia da lingua arauaca, chegaron ás illas desde América do Sur ao redor do ano 500 d.C.<ref>{{Cita web|title=Conservation Of Amphibians And Reptiles In Aruba, Curaçao And Bonaire|date=2011-01-01|url=http://dx.doi.org/10.1163/ej.9789004183957.i-228.49|journal=Conservation of Caribbean Island Herpetofaunas Volume 1: Conservation Biology and the Wider Caribbean|pages=145–159|publisher=BRILL|doi=10.1163/ej.9789004183957.i-228.49|isbn=978-90-04-19407-6|access-date=2021-04-22|last1=Buurt|first1=Gerard Van}}</ref> Atopáronse restos arqueolóxicos da cultura Caquetia en certos sitios ao nordés de Kralendijk e preto de [[Lac Bay]]. Consérvanse pinturas rupestres e [[petróglifos de Caquetio]] nas covas de Spelonk, Onima, Ceru Pungi e Ceru Crita-Cabai.{{Citación necesaria|data=agosto de 2020|motivo= fonte primaria ou secundaria necesaria}} Os Caquetios foron aparentemente un pobo moi alto, pois o nome español das [[illas ABC (Antillas Menores)|illas ABC]] era '''las Islas de los Gigantes''{{'}} ou 'as illas dos xigantes'.<ref name="Helm">{{Cite book | last = Van Der Helm | first = Rien | title = Traveler's Handbook Bonaire | url = https://archive.org/details/isbn_9789061206354 | publisher = Elmar Media Service | year = 1987 | location = Rijswik, The Netherlands | isbn = 978-90-6120-635-4}}</ref> Bonaire foi descuberta polos españois en [[1499]], nunha expedición dirixida por [[Alonso de Ojeda]] e [[Américo Vespucio]]. Esta pequena illa chamouse primeiro Illa do Brasil. Os indios caiquetio e os [[pobos arauacos|arauacos]], que habitaban a illa cando esta foi descuberta, foron descritos polos españois como homes que vivían na [[Idade de Pedra]] e refuxiábanse en miserables chozas de [[adobe]]. Como parte da [[Colonización europea de América|colonización española]], os indios foron escravizados e enviados, en [[1515]], ás minas de [[cobre]] da illa de [[A Española]]. Os restos da poboación indíxena de Bonaire poden observarse nalgúns dos actuais habitantes da illa. De feito a maioría da poboación é mulata, con minorías de europeos (descendentes dos holandeses) e [[África|africanos]] (descendentes dos escravos). Os holandeses compraron Curaçao aos [[Imperio Portugués|portugueses]] en [[1634]], pois necesitaban encarecidamente unha base naval na súa guerra contra os españois. Bonaire e a veciña [[Aruba]] caeron en mans dos holandeses no ano [[1636]] e convertéronse nunha [[Colonización europea de América|colonia holandesa]]. A [[Compañía Holandesa das Indias Occidentais]] comezou en [[1639]] a produción de sal, a cal é hoxe en día unha parte moi importante da economía da illa, xunto co turismo subacuático. En [[1800]], e durante algúns anos, a illa foi controlada por [[pirata]]s franceses e ingleses. Os holandeses non recuperaron o control ata o ano [[1816]]. As Antillas Neerlandesas, incluíndo Bonaire, convertéronse en Territorio autónomo dos [[Países Baixos]] en [[1954]], no momento en que este país garantiulles economicamente o desenvolvemento dos seus propios recursos con subvencións. Bonaire pasou a ser, en xaneiro de [[1986]], un territorio do Reino dos Países Baixos, que agora se compón dos Países Baixos, as Antillas Neerlandesas (Bonaire, Curaçao, Saba, San Eustatius e San Marteen) e Aruba. Este feito permite que o desenvolvemento do turismo e dos outros recursos económicos quede en mans das Antillas Neerlandesas, mentres que a defensa e asuntos exteriores son responsabilidade dos Países Baixos. == Xeografía == [[Ficheiro:Bonaire island.png|esquerda|miniatura|130px|Vista de satélite]] O seu clima é do tipo semiárido tropical. Ao norte da illa preséntanse elevacións montañosas, cuxa maior altitude é o monte Brandaris, de 240 m. A illa está percorridas por carreiros e camiños. No seu interior áchanse lagos de augas salgadas. Un dos máis atractivos é o Lago Goto, habitados por uns 20.000 [[flamengo]]s. O sur é chan. E tamén dentro da illa pódese apreciar a flora e a fauna protexida, no Parque Nacional de 55&nbsp;km² creado en [[1969]], e onde se detectaron máis de 195 especies de aves. Ao oeste de Bonaire, moi próxima á costa, está a pequena illa de [[Klein Bonaire]], deshabitada e rodeada de praias, covas, refuxio dunha colonia de tartarugas e arrecifes de coral nun mar acougado, pois a costa oeste está protexida dos ventos. == Natureza == [[Ficheiro:SW Bonaire.jpg|miniatura|Praia de Bonaire]] A maior beleza áchase na vida subacuática, na que o mergullador atopa unha variedade de flora e fauna que semella unha paisaxe de coral. Hai unha perfecta visibilidade de 30 metros nas transparentes augas baixo a superficie. O pobo aborixe que a habitaba, os [[pobos arauacos|arauacos]], chamárona Bojnay ("Terras baixas"). Tamén estaba poboada por grupos de indios Caiquetios. O patrimonio subacuático está permanentemente controlado polo Bonaire Marine Park. En Bonaire hai regulamentacións que protexen toda a vida do seu Parque Mariño nas proximidades da costa, os seus arrecifes de corais e as especies que viven alí, meros, peixes trompeta, peixe anxo, barracudas, ourizo ermitán etc. A [[pesca]] está permitida fóra da zona costeira. Os deportes máis practicados son o mergullo, o [[wíndsurf]] e a pesca. Os 287,5&nbsp;km² desta illa están rodeados por un arrecife ao que se chega moi fácil mergullando desde a beira. Os sitios para mergullo (hai 60 na illa principal e outros 26 máis na próxima Klein Bonaire) están marcados por rocas pintadas de amarelo brillante situadas ao carón do camiño. Levan nomes como ''1.000 Steps'' (Mil Pasos), ''Alice in Wonderland'' (Alicia no país das marabillas), ''Country Garden'' (País Xardín) e ''Sweet Dreams'' (Doces Soños). Hai máis de 30 anos, Bonaire converteuse na primeira illa do Caribe en prohibir a pesca con arpón, e pouco tempo máis tarde proscribiu sacar os corais das súas augas. O Bonaire Marine Park, un parque establecido en 1979, protexe todas as augas da illa. ==Notas== {{Listaref|30em}} ==Véxase tamén== {{Commonscat}} === Ligazóns externas === *[http://www.infobonaire.com/ Páxina oficial de Boneiru] *[http://www.gov.an/ www.gov.an] - Portal oficial do goberno das Antillas Holandesas *[https://web.archive.org/web/20030805091305/http://www.bonaire-gov.an/ Bonaire-gov.an] - Páxina oficial do goberno de Boneiru *[https://web.archive.org/web/20081221115037/http://www.bonaireeconomy.org/ BonaireEconomy.org] - Department of Economic & Labour Affairs (DELA) *[http://www.FLICKR.com/blennylips bonaire flickr.com]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191017175559/https://www.flickr.com/photos/blennylips |date=17 de outubro de 2019 }} *[http://www.geschiedenis24.nl/speler.program.7053829.html Bonaire Eiland van rust] {{Caribe}} {{América}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Illas dos Países Baixos]] [[Categoría:Países Baixos]] rctob4j71pkc3z279u3gh2qyk8gzqyv 0 58327 7105266 6709098 2025-06-24T08:50:48Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 2 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105266 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Carlos Pérez}} {{biografía | club = Club de Piragüismo Aldán | datos_medalleiro= {{Deporte|Competindo para {{ESP}}:}} {{Competición|[[Xogos Olímpicos]]}} {{MedallaOuro|[[Xogos Olímpicos de 2008|Beijing 2008]]|K2-500}} }} '''Carlos Pérez Rial''' tamén coñecido como '''Perucho''', nado o [[12 de abril]] de [[1979]] en [[Aldán, Cangas|Aldán]], [[Cangas]],<ref>{{Cita novas|data=5 de maio de 2015|título=La cuna de las palas doradas|url=https://www.marca.com/2015/05/05/mas_deportes/otros_deportes/1430809262.html|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=es|xornal=[[Marca (xornal)|Marca]]}}</ref> é un [[deportista]] e [[Policía Nacional|policía]] [[Pobo galego|galego]], que compite en [[piragüismo]] na modalidade de [[Piragüismo en augas tranquilas|augas tranquilas]]. A súa especialidade é o [[caiac]] sobre as distancias de 200 e 500 metros. Foi campión olímpico en [[Pekín 2008]], catro veces campión do mundo de piragüismo en augas tranquilas e dúas veces campión de Europa. Suma en total oito medallas no [[Campionato Mundial de Piragüismo en Augas Tranquilas|Campionato Mundial]] e sete no [[Campionato Europeo de Piragüismo en Augas Tranquilas|Campionato Europeo]]. == Traxectoria == === Inicios === Iniciouse no [[piragüismo]] sendo neno, nunha familia de piragüistas.<ref name=":0">{{Cita novas|data=19 de maio de 2016|título=Craviotto y Perucho, campeones en el último aliento|url=http://www.tribunaolimpica.es/articulo/historia/craviotto-y-perucho/20160519163237001495.html|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=es|data-arquivo=15 de novembro de 2019|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20191115161758/http://www.tribunaolimpica.es/articulo/historia/craviotto-y-perucho/20160519163237001495.html|url-morta=yes}}</ref> De seu irmán [[Jesús Pérez Rial]], tamén piragüista, herdou o alcume de "Perucho".<ref>{{Cita novas|data=1 de febreiro de 2018|título=Carlos Pérez, “Perucho”: “Soy un luchador y siempre quiero dar lo mejor de mí”|url=https://www.vkssport.com/destacadas/carlos-perez-perucho-luchador-siempre-quiero-dar-lo-mejor-2/|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita novas|data=25 de outubro de 2008|título=Entrevista a Carlos Pérez Rial, medalla de oro en K2-500|url=https://www.diariodepontevedra.es/articulo/noticias/en-el-agua-siempre-quieres-ganarle-tu-rival-pero-eso-es-sano/20081025100000159532.html|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=es}}</ref> Aos 14 anos entrou no [[Centro Galego de Tecnificación Deportiva]], onde comezou a se preparar con Carlos Brage, que sería o seu adestrador durante dez anos.<ref name=":0" /> Foi internacional por primeira vez en [[1999]], no europeo de [[Zagreb]], onde participou en tres clases, sendo o seu mellor posto un quinto lugar logrado no K2 200m, formando parella con [[Rodrigo Tiebo]].<ref>{{Cita web|url=http://www.canoeresults.eu/view-results/sprint?eventid[]=3885#event|páxina-web=CanoeResults|título=Resultados de Zagreb 1999|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=en}}</ref> Tamén competiu no [[Campionato Mundial de Piragüismo en Augas Tranquilas|Campionato Mundial]] celebrado en [[Milán]], en K4, quedando en sétima posición.<ref>{{Cita web|url=http://www.canoeresults.eu/view-results/sprint?eventid[]=3933#event|páxina-web=CanoeResults|título=Resultados de Milán 1999|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=en}}</ref> Ao ano seguinte quedou noveno no europeo de [[Poznan]] en K2 500.<ref>{{Cita web|url=http://www.canoeresults.eu/view-results/sprint?eventid[]=3886#event|páxina-web=CanoeResults|título=Resultados Poznan 2000|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=en}}</ref> En 2001 quedou cerca de lograr ás súas primeiras medallas no Europeo, en Milán, quedando en quinta e cuarta posición no K2 200 e K2 500 respectivamente, en ambas distancias con [[Emilio Merchán]] como compañeiro de kaiak.<ref>{{Cita web|url=http://www.canoeresults.eu/view-results/sprint?eventid[]=3887#event|páxina-web=CanoeResults|título=Resultados Milán 2001|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=en}}</ref> No Mundial dese ano, en Poznan quedaron sétimos no K2 200m.<ref>{{Cita web|url=http://www.canoeresults.eu/view-results/sprint?eventid[]=3934#event|páxina-web=CanoeResults|título=Resultados de Poznan 2001|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=en}}</ref> No 2002, a súa mellor clasificación foi un quinto lugar no Europeo de [[Szeged]] na categoría K2 200m. === Primeiras medallas internacionais e Atenas 2004 === O seu primeiro título de importancia foi a [[medalla de prata]] obtida en [[2003]] na distancia olímpica de [[K1 500 m]] nos [[Campionato Mundial de Piragüismo en Augas Tranquilas|Mundiais]] de [[Gainesville, Florida|Gainesville]], nos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] (1"37'961).<ref>{{Cita web|url=https://www.canoeicf.com/sites/default/files/2003_icf_canoe_sprint_world_championships_gainesville.pdf|páxina-web=CanoeICF|título=Resultados de Gainesville 2003|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=en}}</ref> O ano seguinte logrou a súa primeira medalla no Campionato de Europa, un bronce, tamén en K1 500 m.<ref>{{Cita web|url=http://www.canoeresults.eu/view-results/sprint?eventid[]=3889#event|páxina-web=CanoeResults|título=Resultados Poznan 2004|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=en}}</ref> Ese ano participou tamén nos seus primeiros [[Xogos Olímpicos]], [[Atenas 2004]], onde quedou sorprendentemente fóra da final ao quedar sexto na súa serie das semifinais.<ref>{{Cita web|url=https://www.canoeicf.com/sites/default/files/athens_2004_canoe_sprint_results_book.pdf|páxina-web=CanoeICF|título=Resultados Atenas 2004|data-acceso=CanoeResults|lingua=15 de novembro de 2019}}</ref> === Campión europeo e mundial === [[Ficheiro:Teresa Portela David Cal Carlos Pérez Rial Sonia Molanes Costa Rodrigo Germade.jpg|miniatura|Monumento homenaxe aos padexeiros olímpicos de [[Aldán, Cangas|Aldán]]]] En [[2005]] proclamouse [[Campionato Mundial de Piragüismo en Augas Tranquilas|campión do mundo]] na distancia non olímpica de [[K1 200 m]], nos [[Campionato do mundo de piragüismo 2005|Mundiais de Zagreb]], cun tempo de 35"289;<ref>{{Cita web|url=https://www.canoeicf.com/sites/default/files/2005_icf_canoe_sprint_world_championships_-_zagreb_croatia_-_full_results.pdf|páxina-web=CanoeICF|título=Resultados Zagreb 2005|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=en}}</ref> así como [[Campionato de Europa de Piragüismo en Augas Tranquilas|campión de Europa]] da mesma clase, nos campionatos celebrados en [[Poznań]], cun tempo de 36"098.<ref>{{Cita web|url=http://www.canoeresults.eu/view-results/sprint?eventid[]=3890#event|páxina-web=CanoeResults|título=Resultados Poznan 2005|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=en}}</ref> Ao ano seguinte entrou na [[Academia de Policía de Ávila]]<ref name=":0" /> e non puido revalidar ningún deses dous títulos, perdendo nas dúas ocasións diante do [[Alemaña|alemán]] [[Ronald Rauhe]] e obtendo a prata do mundo en [[Campionato do mundo de piragüismo 2006|Szeged]] cun tempo de 35"396<ref>{{Cita web|url=https://www.canoeicf.com/sites/default/files/2006_icf_canoe_sprint_world_championships_-_szeged_hungary_-_full_results.pdf|páxina-web=CanoeICF|título=Resultados Szeged 2006|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=en}}</ref> e a de Europa en [[Račice]] con 34"644.<ref>{{Cita web|url=http://www.canoeresults.eu/view-results/sprint?eventid[]=3891#event|páxina-web=CanoeResults|título=Resultados Raĉize 2006|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=en}}</ref> En [[2007]] quedou quinto na distancia olímpica dos [[K1 500 m]] do Europeo celebrado en [[Pontevedra]],<ref>{{Cita web|url=http://www.canoeresults.eu/view-results/sprint?eventid[]=3892#event|páxina-web=CanoeResults|título=Resultados Pontevedra 2007|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=en}}</ref> e participou na mesma categoría nos [[Campionato do mundo de piragüismo 2007|Mundiais de Duisburgo]], clasificatorios para os [[Xogos Olímpicos de 2008|Xogos de Beixín]]. Pasou a semifinais, mais nesta proba non se puido clasificar máis que para a final B, e moi axustadamente, ao pasar co peor dos tempos (1'45"923). Na final B foi sétimo (16º en xeral), cun crono de 1' 38,975".<ref>{{Cita web|url=https://www.canoeicf.com/sites/default/files/2007_icf_canoe_sprint_world_championships_-_duisburg_germany_-_full_results.pdf|páxina-web=CanoeICF|título=Resultados Duisburgo 2007|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=en}}</ref> Tamén nese ano aprobou as oposicións para entrar na [[Policía Nacional]].<ref>{{Cita novas|data=23 de agosto de 2018|título=Entrevista a Carlos Pérez (Perucho)|url=https://wiemspro.com/entrevista-a-carlos-perez-perucho-tras-sus-6-medallas-de-oro-en-el-campeonato-del-mundo-master/?lang=es|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=es}}</ref> === Campión olímpico === En 2008, por discrepancias coa directiva, el mais seu irmán Jesús deixaron o [[Club de Mar Ría de Aldán]] e ficharon polo [[Náutico O Muíño]] de [[Ribadumia]].<ref>{{Cita novas|data=11 de setembro de 2008|título=Saúl Craviotto y Carlos Pérez Rial|url=https://www.elmundo.es/encuentros/invitados/2008/09/3223/|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=es|xornal=[[El Mundo]]}}</ref><ref>{{Cita novas|data=26 de xuño de 2008|título=Perucho confía en agradecer el apoyo de Ribadumia con un podio en Pekín|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/arousa/2008/06/26/perucho-confia-agradecer-apoyo-ribadumia-podio-pekin/0003_6936548.htm|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]}}</ref> Nos [[Xogos Olímpicos de Beijing 2008]] obtivo o ouro na categoría de K2-500m xunto a [[Saúl Craviotto Rivero]],<ref>{{Cita novas|data=23 de agosto de 2008|título='Perucho', medalla de oro en K2-500|url=https://www.elprogreso.es/articulo/galicia/perucho-y-saul-craviotto-medalla-de-oro-en-k2-500/20080823103900164134.html|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=es|xornal=[[El Progreso (xornal)|El Progreso]]}}</ref> cun tempo na final de 1<nowiki>'28''</nowiki>736.<ref>{{Cita web|url=https://www.canoeicf.com/sites/default/files/beijing_2008_results_book_canoe_sprint.pdf|páxina-web=CanoeICF|título=Resultados Pequín 2008|data-acceso=15 de novembro de 2019|páxina=42}}</ref> Converteuse así no sexto galego en gañar un ouro olímpico.<ref>{{Cita web|url=https://gl.wikipedia.org/wiki/Lista_de_medallistas_ol%C3%ADmpicos_galegos|páxina-web=Wikipedia|título=Lista de medallistas olímpicos galegos|data-acceso=15 de novembro de 2019}}</ref> Tamén ese ano foron subcampións de Europa en Milán en K2 500.<ref>{{Cita novas|título=Resultados Milán 2008|url=http://www.canoeresults.eu/view-results/sprint?eventid[]=3893#event|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=en}}</ref> Ao ano seguinte proclamouse campión de Europa por segunda vez, desta volta no K2 200 m, ao lograr o ouro con Saúl Craviotto en [[Brandeburgo]].<ref>{{Cita novas|data=27 de xuño de 2009|título=Portela y Perucho regalan dos oros a España en Brandenburgo|url=https://www.elcorreogallego.es/deportes/polideportivo/ecg/portela-perucho-regalan-dos-oros-espana-brandenburgo/idEdicion-2009-06-27/idNoticia-442408/|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=es|xornal=[[El Correo Gallego]]|data-arquivo=15 de novembro de 2019|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20191115124543/https://www.elcorreogallego.es/deportes/polideportivo/ecg/portela-perucho-regalan-dos-oros-espana-brandenburgo/idEdicion-2009-06-27/idNoticia-442408/|url-morta=yes}}</ref> Ademais, tamén xunto a Craviotto, quedou cuarto no K2 500 m.<ref>{{Cita novas|data=28 de xuño de 2009|título=Perucho y Portela, a las puertas del podio|url=https://www.farodevigo.es/deportes/2009/06/29/perucho-portela-puertas-podio/343095.html|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=es|xornal=[[Faro de Vigo]]}}</ref> Nas mesmas dúas clases competiu no [[Campionato Mundial de Piragüismo en Augas Tranquilas|Mundial]] dese ano, celebrado no [[Canadá]], logrando o subcampionato nos 200 metros<ref>{{Cita web|url=http://zap.norex.ca/results/races/K2-Men-200/FA/|título=Resultados do K2 200m en Dartmourh 2009|data-acceso=15 de novembro de 2019|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090817212509/http://zap.norex.ca/results/races/K2-Men-200/FA/|dataarquivo=17 de agosto de 2009|urlmorta=yes}}</ref> e un cuarto posto nos 500.<ref>{{Cita web|url=http://zap.norex.ca/results/races/K2-Men-500/FA/|título=Resultados da final de K2 200 metros en Dartmouth 2009|data-acceso=15 de novembro de 2019|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090817205910/http://zap.norex.ca/results/races/K2-Men-500/FA/|dataarquivo=17 de agosto de 2009|urlmorta=yes}}</ref> Nese mesmo campionato coroouse tamén por primeira vez como campión do mundo da clase K1 4x200m, formando equipo con Saúl Craviotto, [[Francisco Llera]] e [[Ekaitz Saies]].<ref>{{Cita novas|data=17 de agosto de 2009|título=España cierra el Mundial de piragüismo con un oro y una plata más|url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/2009/08/16/masdeporte/1250436546.html|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=es|xornal=[[El Mundo]]}}</ref> === Década de 2010 === En [[2010]] volveu a Aldán, ingresando no recentemente creado Club Piragüismo Aldán, presidido polo seu irmán [[Jesús Pérez Rial]].<ref>{{Cita novas|data=26 de febreiro de 2010|título=El club de los retornados|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/vigo/2010/02/26/club-retornados/0003_8319566.htm|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]}}</ref> No Europeo de [[2010]], na localidade [[Principado de Asturias|asturiana]] de [[Trasona]], en [[Corvera, Asturias|Corvera]], colgouse outras dúas medallas de prata no K2, nas distancias de 200 e 500 metros.<ref>{{Cita web|url=http://www.canoeresults.eu/view-results/sprint?eventid[]=3895#event|páxina-web=CanoeResults|título=Resultados de Trasona 2010|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=en}}</ref> No Mundial en [[Poznan]] repetiu prata en 200 metros e proclamouse campión do mundo outra vez no K1 4x200 m.<ref>{{Cita web|url=https://www.canoeicf.com/sites/default/files/2010_icf_canoe_sprint_world_championships_-_poznan_poland_-_full_results.pdf|páxina-web=CanoeICF|título=Resultados de Trasona 2010|data-acceso=15 de novembro de 2019}}</ref> No [[2011]] non logrou subir ao podio europeo nin mundial en K2, pero proclamouse por terceira vez campión do mundo no K1 4x200 m en [[Szeged]].<ref>{{Cita web|url=https://www.canoeicf.com/sites/default/files/2011_icf_canoe_sprint_world_championships_-_szeged_hungary_-_full_results.pdf|páxina-web=CanoeICF|título=Resultados Szeged 2011|data-acceso=15 de novembro de 2019}}</ref> En [[2012]], no preolímpico celebrado en [[Polonia]], non puido conseguir o billete para os [[Xogos Olímpicos de 2012]], despois de que unhas ondas lle arruinasen a carreira de K2 200 m que ía liderando xunto a Craviotto.<ref>{{Cita novas|data=18 de maio de 2012|título=Perucho y Bouza, fuera de Londres|url=https://www.farodevigo.es/deportes/2012/05/18/perucho-bouza-fuera-londres/649521.html|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=es|xornal=[[Faro de Vigo]]}}</ref> En 2013 participou no Mundial de [[Duisburgo]] cunha nova parella no K2, Diego Cosgaya, non logrando meterse na final nos 1000 metros e quedando novenos nos 500. No K1 4x100, o equipo formado por Perucho, Craviotto, [[Carlos Arévalo]] e [[Carlos Garrote]] finalizou en quinta posición.<ref>{{Cita web|url=https://www.canoeicf.com/sites/default/files/results_2013_icf_canoe_sprint_world_championships_duisburg_germany.pdf|páxina-web=CanoeICF|título=Resultados de Duisburgo 2013|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=en}}</ref> Nos seguintes anos adicou cada vez máis tempo ao [[surfski]] ou kaiak de mar,<ref>{{Cita novas|data=13 de decembro de 2016|título=Perucho disfruta del mar abierto|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/deportes/2016/12/13/perucho-disfruta-mar-abierto/0003_201612G13P48992.htm|data-acceso=15 de novembro de 2019|nome5=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]}}</ref> gañando a liga galega e o campionato galego<ref>{{Cita novas|data=11 de maio de 2017|título=Perucho se lanza al mar|url=https://www.elcomercio.es/deportes/mas-deportes/201705/11/perucho-lanza-20170511001019-v.html|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=es}}</ref>, así como [[A Lanzada Ocean Race]] de 2016,<ref>{{Cita novas|data=4 de decembro de 2016|título=El medallista olímpico Perucho logra la victoria en A Lanzada Ocean Race|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/pontevedra/2016/12/04/medallista-olimpico-perucho-logra-victoria-lanzada-ocean-race/0003_201612P4C10992.htm|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]}}</ref> e participando en 2018 no Campionato de Europa celebrado en [[Villajoyosa]], quedando en 26ª posición.<ref>{{Cita web|url=http://webonsite.net/cnvila/wp-content/uploads/2018/10/CLASIFICACION-DE-TODAS-LAS-PRUEBAS.pdf|título=Resultados ivllajoyosa 2018|data-acceso=15 de novembro de 2019|data-arquivo=15 de novembro de 2019|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20191115181048/http://webonsite.net/cnvila/wp-content/uploads/2018/10/CLASIFICACION-DE-TODAS-LAS-PRUEBAS.pdf|url-morta=yes}}</ref> == Recoñecementos == En 2004 recibiu a medalla de bronce da [[Real Orde do Mérito Deportivo]], xunto a [[David Cal]] e [[Teresa Portela]] entre outros.<ref>{{Cita novas|data=30 de setembro de 2004|título=Cuatro gallegos entre los deportistas distinguidos|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/deportes/2004/09/30/cuatro-gallegos-deportistas-distinguidos/0003_3070531.htm|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]}}</ref> En 2010 púxoselle o seu nome ao paseo marítimo de [[Aldán, Cangas|Aldán]], agora chamado "Paseo Carlos Pérez".<ref>{{Cita novas|data=15 de abril de 2010|título=Homenaje a Carlos Pérez, que tendrá un paseo en Aldán con su nombre|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/vigo/cangas/2010/04/15/homenaje-carlos-perez-tendra-paseo-aldan-nombre/0003_8419139.htm|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]}}</ref><ref>{{Cita novas|data=18 de abril de 2010|título=El "oro" olímpico Carlos Pérez ya da nombre al paseo de Aldán donde celebra sus éxitos|url=https://www.farodevigo.es/portada-o-morrazo/2010/04/18/oro-olimpico-carlos-perez-da-nombre-paseo-aldan-celebra-exitos/430406.html|data-acceso=15 de novembro de 2019|xornal=[[Faro de Vigo]]|lingua=es}}</ref> Así mesmo, o concello de [[Ribadumia]], onde pasou dous anos no club Náutico O Muíño, nomeouno "Fillo Adoptivo".<ref>{{Cita novas|data=9 de setembro de 2018|título=Ribadumia paga su deuda con Carlos Pérez "Perucho", el primer oro olímpico de su historia|url=https://www.farodevigo.es/portada-arousa/2018/09/09/ribadumia-paga-deuda-carlos-perez/1958313.html|data-acceso=15 de novembro de 2019|lingua=es|xornal=[[Faro de Vigo]]}}</ref> == Palmarés internacional == <center> {| class="wikitable" ! colspan="4" |[[Xogos Olímpicos]] |- !Ano !Lugar !Medalla !Evento |- | align="center" |[[Xogos Olímpicos de 2008|2008]] | align="left" |[[Pequín]] ({{CHN}}) | align="center" |{{Ouro}} Ouro | align="center" |K2 500m |- ! colspan="4" align="center" |[[Campionato Mundial de Piragüismo en Augas Tranquilas|Campionato Mundial]] |- !Ano !Lugar !Medalla !Evento |- | align="center" |2003 | align="left" |[[Gainesville, Florida|Gainesville]] ({{USA}}) | align="center" |{{Prata}} Prata | align="center" |K1 500m |- | align="center" |2005 | align="left" |[[Zagreb]] ({{CRO}}) | align="center" |{{Ouro}} Ouro | align="center" |K1 200m |- | align="center" |2006 | align="left" |[[Szeged]] ({{HUN}}) | align="center" |{{Prata}} Prata | align="center" |K1 200m |- | align="center" |2009 | align="left" |[[Dartmouth, Canadá|Dartmouth]] ({{CAN}}) | align="center" |{{Prata}} Prata | align="center" |K2 200m |- | align="center" |2009 | align="left" |[[Dartmouth, Canadá|Dartmouth]] ({{CAN}}) | align="center" |{{Ouro}} Ouro | align="center" |K1 4x200m |- | align="center" |2010 | align="left" |[[Poznan]] ({{POL}}) | align="center" |{{Prata}} Prata | align="center" |K2 200m |- | align="center" |2010 | align="left" |[[Poznan]] ({{POL}}) | align="center" |{{Ouro}} Ouro | align="center" |K1 4x200m |- | align="center" |2011 | align="left" |[[Szeged]] ({{HUN}}) | align="center" |{{Ouro}} Ouro | align="center" |K1 4x200m |- ! colspan="4" |[[Campionato Europeo de Piragüismo en Augas Tranquilas|Campionato Europeo]] |- !Ano !Lugar !Medalla !Evento |- | align="center" |2004 | align="left" |[[Poznan]] ({{POL}}) | align="center" |{{Bronce}} Bronce | align="center" |K1 500m |- | align="center" |2005 | align="left" |[[Poznan]] ({{POL}}) | align="center" |{{Ouro}} Ouro | align="center" |K1 200m |- | align="center" |2006 | align="left" |[[Račice]] {{CZE}} | align="center" |{{Prata}} Prata | align="center" |K1 200m |- | align="center" |2008 | align="left" |[[Milán]] ({{ITA}}) | align="center" |{{Prata}} Prata | align="center" |K2 500m |- | align="center" |2009 | align="left" |[[Brandeburgo]] ({{ALE}}) | align="center" |{{Ouro}} Ouro | align="center" |K2 200m |- | align="center" |2010 | align="left" |[[Trasona]] ({{ESP}}) | align="center" |{{Prata}} Prata | align="center" |K2 200m |- | align="center" |2010 | align="left" |[[Trasona]] ({{ESP}}) | align="center" |{{Prata}} Prata | align="center" |K2 500m |} </center> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20140226104822/http://www.carlosperezrial.com/ Páxina oficial] * [http://www.canoeresults.eu/search-in-results?year=&name=perez+rial Carlos Pérez Rial] en CanoeResults.eu {{en}}. {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Perez Rial, Carlos}} [[Categoría:Nados en 1979]] [[Categoría:Nados en Cangas]] [[Categoría:Piragüistas olímpicos de Galicia]] [[Categoría:Medallistas olímpicos de Galicia]] [[Categoría:Medalla de Ouro da Real Orde do Mérito Deportivo]] [[Categoría:Medallistas olímpicos en piragüismo]] [[Categoría:Medallistas olímpicos de ouro por España]] [[Categoría:Medallistas nos Xogos Olímpicos de 2008]] [[Categoría:Piragüistas nos Xogos Olímpicos de 2004]] [[Categoría:Piragüistas nos Xogos Olímpicos de 2008]] ai5p6rk0qt0bkw7ejoz3fqwgsmp8qlg 0 58648 7105281 6492351 2025-06-24T09:50:31Z Alfonso Márquez 1987 poño Ficha de instrumento musical 7105281 wikitext text/x-wiki {{1000}} {{Ficha de instrumento musical |color1=#FFD700 |color2=#FFEC8B | nome = Tambor |nomes = | imaxe =DrumMozartRegiment.jpg | descripción = Instrumento de [[percusión]] | clasificación =*[[Membranófono]] | tesitura = | relacionado =*[[Batería (instrumento musical)|Batería]], [[bombo]], [[timbal]], [[Caixa (instrumento musical)|caixa]] | músicos =*[[:Categoría:Baterías]] | fabricantes = | artículos = }} [[Ficheiro:Bongo.jpg|miniatura|[[Bongó]], unha clase de tambor.]] Un '''tambor'''<ref>{{DRAG|tambor}}</ref> é un [[instrumento de percusión]] pertencente á familia dos [[membranófono]]s segúndo o sistema de clasificación de [[Hornbostel-Sachs]]. Consta dunha [[caixa de resonancia]], xeralmente de forma [[cilindro|cilíndrica]], e unha (ou dúas) [[:es:Membrana elástica|membranas]], chamadas [[parche]]s, que cobren as aperturas da caixa. Xeralmente, para soar, o tambor é golpeado no parche coa [[man]] ou con algún obxecto, comunmente [[baqueta]]s; aínda que tamén se pode percuti-la caixa ou o canto superior da mesma. En xéneros musicais como o [[música rock|rock]] ou o [[jazz]], a maior parte dos tambores utilizados están no conxunto de instrumentos coñecido como [[batería (instrumento musical)|batería]]. == Historia == [[Ficheiro:MocheDrum.jpg|miniatura|Vasilla da [[cultura moche]] que amosa un tambor. Colección do museo Larco, Lima.]] Os tambores empréganse dende as eras máis remotas da humanidade. Crese que os primeiros tambores foron troncos ocos de árbores tocados cos pés ou con garabullos. Porteriormente, cando o ser humano aprendeu a cazar e as peles de animais pasaron a ser utlizadas na fabricación de roupas e outros obxectos, decatáronse que ao estricar un pé sobre o tronco o son producido era máis agudo. Os [[macaco]]s golpean obxectos de xeito rítmico para demostrar dominio social e parece ser procesado de xeito similar no seu [[cerebro]] cá vocalización, suxerindo unha orixe evolucionaria dos tambores como forma de [[comunicación (linguaxe)|comunicación]] social.<ref>{{Cita publicación periódica | last1 = Remedios | first1 = R | last2 = Logothetis | first2 = NK | last3 = Kayser | first3 = C | title = Monkey drumming reveals common networks for perceiving vocal and nonvocal communication sounds | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 106 | issue = 42 | pages = 18010–5 | year = 2009 | pmid = 19805199 | pmc = 2755465 | doi = 10.1073/pnas.0909756106 }}</ref> Outros [[primate]]s fan ruídos de tambores golpeando o seu peito ou aplaudindo,<ref>{{Cita publicación periódica | last1 = Clark Arcadi | first1 = A | last2 = Robert | first2 = D | last3 = Mugurusi | first3 = F | title = A comparison of buttress drumming by male chimpanzees from two populations | journal = Primates; journal of primatology | volume = 45 | issue = 2 | pages = 135–9 | year = 2004 | pmid = 14735390 | doi = 10.1007/s10329-003-0070-8 }}</ref><ref>{{Cita publicación periódica | doi = 10.1007/s10329-009-0130-9 | last1 = Kalan | first1 = AK | last2 = Rainey | first2 = HJ. | year = 2009 | title = Hand-clapping as a communicative gesture by wild female swamp gorillas | url = | journal = Primates | volume = 50 | issue = 3| pages = 273–5 | pmid = 19221858 }}</ref> e [[roedor]]es como a [[rata canguro]] tamén fan sons semellantes usando as súas garras no chan.<ref>{{Cita publicación periódica | last1 = Randall | first1 = JA. | year = 2001 | title = Evolution and Function of Drumming as Communication in Mammals | url = http://intl-icb.oxfordjournals.org/cgi/reprint/41/5/1143 | journal = American Zoologist | volume = 41 | issue = 5 | pages = 1143–1156 | doi = 10.1668/0003-1569(2001)041[1143:EAFODA]2.0.CO;2 | apelidos = | data = | revista = | data-acceso = 18 de xuño de 2017 | urlarquivo = https://archive.today/20120709162747/http://intl-icb.oxfordjournals.org/cgi/reprint/41/5/1143 | dataarquivo = 09 de xullo de 2012 | urlmorta = yes }}</ref> Nas culturas do [[neolítico]] na China, atopáronse tambores feitos de caveiras de [[aligátor]]es, do período 5500–2350 a.C. Segundo os rexistros literarios, os tambores con características xamánicas adoitaban seren empregados en cerimonias rituais.<ref>Liu, Li (2007). ''The Chinese Neolithic: Trajectories to Early States''. Cambridge: Cambridge University Press. 0-521-01064-0, páx. 123</ref> Os tambores exercían nas civilizacións primitivas diferentes papeis. Alén da produción de música para rituais e festas, os tambores, debido á súa gran potencia sonora, tamén se empregaron como medios de [[comunicación (linguaxe)|comunicación]]. Nos textos [[Biblia|bíblicos]] é posible atopar varias referencias ao tambor; cómpre salientar, no antigo testamento, algúns exemplos: após a pasaxe polo [[mar Vermello]], [[Míriam]] e as mulleres de Israel danzaron ao son de tambores ([[Éxodo]] 15:20). Outras mulleres danzaron con tambores após as vitorias de [[Saúl]] e [[David]] ([[1 Samuel]] 18:6). O [[Libro dos Salmos|Salmo]] 149 (verso 3) incentiva a louvar ao [[Deus|Señor]] con [[arpa]] e [[adufe]]. Actualmente, alén das peles de animais que continúan a seren empregadas nos tambores tradicionais, utilízanse tamén peles sintéticas ou membranas [[plástico|plásticas]], que teñen a vantaxe de sufriren menos coas variacións de temperatura e precisan de menos tensión para produciren sons con bastante calidade. Os tambores empréganse tamén na marcación rítmica de [[marcha (militar)|marchas]] ou na comunicación de comandos militares. == Tipos de tambores == [[Ficheiro:Bongo.jpg|miniatura|Un par de bongôs.]] Todos os tambores son membranófonos, mais existen moitas características que poden variar: === Formatos e materiais === [[Ficheiro:Tom-tom 12x8.jpg|200px|miniatura|O [[tam tam]] é un exemplo de tambor.]] O formato do corpo dos tambores varía debido á súa forma de construción. Os tambores poden estar feitos de troncos de árbores escavados ou ripas de madeira fixadas por aneis como un barril de formato cónico. Os tambores con corpo metálico normalmente posúen o corpo totalmente cilíndrico, como os [[timbal|timbais]], as [[caixa (instrumento musical)|caixas]] e os [[tam tam]]. Os [[tímpano (instrumento)|tímpanos]], á súa vez, posúen corpo esférico. Existem tamén moitos outros formatos posibles. Algúns, como o [[djembê]] posúen corpo en forma de copa (máis largos nunha das extremidades). Outros, como o [[tambor falante]] posúen corpo en forma de ampola (máis largos nas extremidades). === Definición do son === [[Ficheiro:Djun.jpg|200px|miniatura|[[Dundun]], '''Dunun''' ou '''Djun djun''', [[instrumento de percusión]] de dúas partes e que pode ter unha campaíña. Moitas veces, é o instrumento central dunha orquestra [[djembê]], encargado dos golpes máis graves.]] A maior parte dos tambores producen sons sen [[altura (música)|altura]] definida, mais algúns son [[afinación|afinábeis]] e permiten producir [[nota musical|nota]] definidas. Os [[tímpano (instrumento)|tímpanos]] permiten a afinación precisa e a variación da nota producida a través de [[pedal|pedais]] que alteran a tensión da pel. Os [[tam tam]] e os [[timbal|timbais]] permitem unha afinación un pouco menos precisa e cada tambor só produce unha nota. Iso significa que para obter a mesma cantidade de notas que dous ou tres tímpanos producen, sería necesaria unha cantidade moito maior de tam tam. Algúns outros instrumentos permitem que o percusionista controle a altura da nota producida alterando coas mans a tensión da pel, tal como ocorre nas táboas e nos [[tambor falante|tambores falantes]] (embora* nestes casos as notas non sexan afinadas con precisión). === Peles === [[Ficheiro:Spazzole-brushes.jpg|dereita|200px|miniatura|Toque cun cepillo de arame.]] Os tambores poden ter pele en só unha ou en ambas as extremidades. Os que posúen dúas peles, poden ser executados pola percusión simultánea de ambas as peles, como nunha [[zabumba]]. A segunda pel pode ter só papel estético ou contribuír no timbre do instrumento, como ocorre coa [[caixa (instrumento musical)|caixa]], que posúe esteiras na segunda pele. == Execución == Os tambores poden ser percutidos con [[baqueta]]s, cepillos de arame ou directamente coas mans, exercendo así o papel de abafadores para alterar o [[timbre (música)|timbre]], a [[altura (música)|altura]] ou a [[intensidade (música)|intensidade]] do son producido. Os tambores de gran porte como o xaponés [[taiko]], normalmente precisan de grandes baquetas, mentres que as baquetas de tambores menores, como un [[tamboril]] non pasan de pequenas varelas. Os tambores son utilizados en todos os tipos de música, como instrumentos rítmicos, contribuíndo á marcación do tempo da música. Cada cultura e xénero musical, no entanto, utiliza un conxunto diferente de tambores, que serven para definir a súa personalidade rítmica. ==Nas relixións== A utlización de tambores en rituais relixiosos tamén é moi importante, sobre todo nas [[relixións afro-brasileiras]], como o [[Candomblé]], [[Umbanda]], [[Batuque]], [[Xambá]] e [[Tambor-de-Mina]], onde se chaman [[atabaque]], ilú, [[Ng’oma|ngoma]] ou inhã dependendo do país. Non só se empregan para acompañamento dos cánticos e das danzas, senón que asumen tamén un papel sagrado de ligazón coas divindades. No [[Caribe (rexión)|Caribe]], os [[Arará]] con instrumentos que inclúen o ''ogan'' (unha campá de ferro que no Brasil se chama de ''gã'' ou ''[[agogô]]''), que pode ser substituído por un guataca (lámina de enxada), ''cachimbo'' (tambor menor, cun volume do son elevado), ''mula'' (tambor médio), e ''caja'' (tambor maior, cun volume do son baixo). Os tambores son de cabeza única e fechados no fondo. Outros nomes para estes tambores tamén se usan nalgunhas partes da [[República Dominicana]], como ''hungan'' para o ''caja''. O líder é tocado cunha varela e unha man, mentres que os outros se tocan con pares de varetas por tocadores sentados. == Exemplos == Os intrumentos de tipo tambor máis comúns, son: [[Ficheiro:BANDAMUSICA.jpg|miniatura|Banda musical tocando tambores, platillos e outros instrumentos.]] * [[Bombo]] * [[Bongó]] * [[Caixa (instrumento musical)]] * [[Conga (instrumento musical)]] * [[Tambor galego]] * [[Tamboril]] * [[Timbal]] * [[Zabumba]] == Notas == {{Listaref}} ==Véxase tamén== {{Commons|Drum}} === Ligazóns externas === *[https://web.archive.org/web/20080624022509/http://www.filhosdaterra.etc.br/ Filhos da Terra] (cursos de confección de tambores xamánicos] *[http://www.bateristaspt.com BateristasPT.com] (Comunidade portuguesa de baterías) *[https://web.archive.org/web/20150718162659/http://www.drumtopia.com/ Drumtopia Drum News] *[https://web.archive.org/web/20050913094520/http://www.cse.ogi.edu/Drum/ CSE] *[https://web.archive.org/web/20171227071832/http://www.drummachine.com/ Drum Machine Museum] *[http://www-2.cs.cmu.edu/afs/cs.cmu.edu/user/mmbt/www/percussion/drum-tales.html Historias sobre tambores] *[http://www.usd.edu/smm/Africa/3179/UgandanDrums.html National Music Museum] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Instrumentos de percusión]] [[Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (Arte e lecer)]] 4xwvi0ayy5nybe1r1pzuo8l4tbnys9a 7105289 7105281 2025-06-24T09:56:53Z Alfonso Márquez 1987 texto traido desde a wiki .[[es:Tambor]] 7105289 wikitext text/x-wiki {{1000}} {{Ficha de instrumento musical |color1=#FFD700 |color2=#FFEC8B | nome = Tambor |nomes = | imaxe =DrumMozartRegiment.jpg | descripción = Instrumento de [[percusión]] | clasificación =*[[Membranófono]] | tesitura = | relacionado =*[[Batería (instrumento musical)|Batería]], [[bombo]], [[timbal]], [[Caixa (instrumento musical)|caixa]] | músicos =*[[:Categoría:Baterías]] | fabricantes = | artículos = }} [[Ficheiro:Bongo.jpg|miniatura|[[Bongó]], unha clase de tambor.]] Un '''tambor'''<ref>{{DRAG|tambor}}</ref> é un [[instrumento de percusión]] pertencente á familia dos [[membranófono]]s segundo o sistema de clasificación de [[Hornbostel-Sachs]]. Consta dunha [[caixa de resonancia]], xeralmente de forma [[cilindro|cilíndrica]], e unha (ou dúas) [[:es:Membrana elástica|membranas]], chamadas [[parche]]s, que cobren as aperturas da caixa. Doutra banda, e sobre todo no [[Vulgarismo|linguaxe coloquial]], a palabra tambor aplícase tamén a outros instrumentos de percusión que non son membranófonos senón [[idiófono]]s; son exemplos o ''tambor de corte'' ou ''tambor de madeira'' que en realidade é un tronco baleiro;<ref>Gran Enciclopedia de la música</ref>ou tamén, en inglés, o ''[[steel drum]]'' (traducido: ''tambor de aceiro'') que tamén é un [[idiófono]]. De aquí poderíase deducir que é máis determinante para que se considere un tambor o feito da percusión máis que o que posúa membranas vibrantes. Xeralmente, para soar, o tambor é golpeado no parche coa [[man]] ou con algún obxecto, comunmente [[baqueta]]s; aínda que tamén se pode percuti-la caixa ou o canto superior da mesma. En xéneros musicais como o [[música rock|rock]] ou o [[jazz]], a maior parte dos tambores utilizados están no conxunto de instrumentos coñecido como [[batería (instrumento musical)|batería]]. == Historia == [[Ficheiro:MocheDrum.jpg|miniatura|Vasilla da [[cultura moche]] que amosa un tambor. Colección do museo Larco, Lima.]] Os tambores empréganse dende as eras máis remotas da humanidade. Crese que os primeiros tambores foron troncos ocos de árbores tocados cos pés ou con garabullos. Porteriormente, cando o ser humano aprendeu a cazar e as peles de animais pasaron a ser utlizadas na fabricación de roupas e outros obxectos, decatáronse que ao estricar un pé sobre o tronco o son producido era máis agudo. Os [[macaco]]s golpean obxectos de xeito rítmico para demostrar dominio social e parece ser procesado de xeito similar no seu [[cerebro]] cá vocalización, suxerindo unha orixe evolucionaria dos tambores como forma de [[comunicación (linguaxe)|comunicación]] social.<ref>{{Cita publicación periódica | last1 = Remedios | first1 = R | last2 = Logothetis | first2 = NK | last3 = Kayser | first3 = C | title = Monkey drumming reveals common networks for perceiving vocal and nonvocal communication sounds | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 106 | issue = 42 | pages = 18010–5 | year = 2009 | pmid = 19805199 | pmc = 2755465 | doi = 10.1073/pnas.0909756106 }}</ref> Outros [[primate]]s fan ruídos de tambores golpeando o seu peito ou aplaudindo,<ref>{{Cita publicación periódica | last1 = Clark Arcadi | first1 = A | last2 = Robert | first2 = D | last3 = Mugurusi | first3 = F | title = A comparison of buttress drumming by male chimpanzees from two populations | journal = Primates; journal of primatology | volume = 45 | issue = 2 | pages = 135–9 | year = 2004 | pmid = 14735390 | doi = 10.1007/s10329-003-0070-8 }}</ref><ref>{{Cita publicación periódica | doi = 10.1007/s10329-009-0130-9 | last1 = Kalan | first1 = AK | last2 = Rainey | first2 = HJ. | year = 2009 | title = Hand-clapping as a communicative gesture by wild female swamp gorillas | url = | journal = Primates | volume = 50 | issue = 3| pages = 273–5 | pmid = 19221858 }}</ref> e [[roedor]]es como a [[rata canguro]] tamén fan sons semellantes usando as súas garras no chan.<ref>{{Cita publicación periódica | last1 = Randall | first1 = JA. | year = 2001 | title = Evolution and Function of Drumming as Communication in Mammals | url = http://intl-icb.oxfordjournals.org/cgi/reprint/41/5/1143 | journal = American Zoologist | volume = 41 | issue = 5 | pages = 1143–1156 | doi = 10.1668/0003-1569(2001)041[1143:EAFODA]2.0.CO;2 | apelidos = | data = | revista = | data-acceso = 18 de xuño de 2017 | urlarquivo = https://archive.today/20120709162747/http://intl-icb.oxfordjournals.org/cgi/reprint/41/5/1143 | dataarquivo = 09 de xullo de 2012 | urlmorta = yes }}</ref> Nas culturas do [[neolítico]] na China, atopáronse tambores feitos de caveiras de [[aligátor]]es, do período 5500–2350 a.C. Segundo os rexistros literarios, os tambores con características xamánicas adoitaban seren empregados en cerimonias rituais.<ref>Liu, Li (2007). ''The Chinese Neolithic: Trajectories to Early States''. Cambridge: Cambridge University Press. 0-521-01064-0, páx. 123</ref> Os tambores exercían nas civilizacións primitivas diferentes papeis. Alén da produción de música para rituais e festas, os tambores, debido á súa gran potencia sonora, tamén se empregaron como medios de [[comunicación (linguaxe)|comunicación]]. Nos textos [[Biblia|bíblicos]] é posible atopar varias referencias ao tambor; cómpre salientar, no antigo testamento, algúns exemplos: após a pasaxe polo [[mar Vermello]], [[Míriam]] e as mulleres de Israel danzaron ao son de tambores ([[Éxodo]] 15:20). Outras mulleres danzaron con tambores após as vitorias de [[Saúl]] e [[David]] ([[1 Samuel]] 18:6). O [[Libro dos Salmos|Salmo]] 149 (verso 3) incentiva a louvar ao [[Deus|Señor]] con [[arpa]] e [[adufe]]. Actualmente, alén das peles de animais que continúan a seren empregadas nos tambores tradicionais, utilízanse tamén peles sintéticas ou membranas [[plástico|plásticas]], que teñen a vantaxe de sufriren menos coas variacións de temperatura e precisan de menos tensión para produciren sons con bastante calidade. Os tambores empréganse tamén na marcación rítmica de [[marcha (militar)|marchas]] ou na comunicación de comandos militares. == Tipos de tambores == [[Ficheiro:Bongo.jpg|miniatura|Un par de bongôs.]] Todos os tambores son membranófonos, mais existen moitas características que poden variar: === Formatos e materiais === [[Ficheiro:Tom-tom 12x8.jpg|200px|miniatura|O [[tam tam]] é un exemplo de tambor.]] O formato do corpo dos tambores varía debido á súa forma de construción. Os tambores poden estar feitos de troncos de árbores escavados ou ripas de madeira fixadas por aneis como un barril de formato cónico. Os tambores con corpo metálico normalmente posúen o corpo totalmente cilíndrico, como os [[timbal|timbais]], as [[caixa (instrumento musical)|caixas]] e os [[tam tam]]. Os [[tímpano (instrumento)|tímpanos]], á súa vez, posúen corpo esférico. Existem tamén moitos outros formatos posibles. Algúns, como o [[djembê]] posúen corpo en forma de copa (máis largos nunha das extremidades). Outros, como o [[tambor falante]] posúen corpo en forma de ampola (máis largos nas extremidades). === Definición do son === [[Ficheiro:Djun.jpg|200px|miniatura|[[Dundun]], '''Dunun''' ou '''Djun djun''', [[instrumento de percusión]] de dúas partes e que pode ter unha campaíña. Moitas veces, é o instrumento central dunha orquestra [[djembê]], encargado dos golpes máis graves.]] A maior parte dos tambores producen sons sen [[altura (música)|altura]] definida, mais algúns son [[afinación|afinábeis]] e permiten producir [[nota musical|nota]] definidas. Os [[tímpano (instrumento)|tímpanos]] permiten a afinación precisa e a variación da nota producida a través de [[pedal|pedais]] que alteran a tensión da pel. Os [[tam tam]] e os [[timbal|timbais]] permitem unha afinación un pouco menos precisa e cada tambor só produce unha nota. Iso significa que para obter a mesma cantidade de notas que dous ou tres tímpanos producen, sería necesaria unha cantidade moito maior de tam tam. Algúns outros instrumentos permitem que o percusionista controle a altura da nota producida alterando coas mans a tensión da pel, tal como ocorre nas táboas e nos [[tambor falante|tambores falantes]] (embora* nestes casos as notas non sexan afinadas con precisión). === Peles === [[Ficheiro:Spazzole-brushes.jpg|dereita|200px|miniatura|Toque cun cepillo de arame.]] Os tambores poden ter pele en só unha ou en ambas as extremidades. Os que posúen dúas peles, poden ser executados pola percusión simultánea de ambas as peles, como nunha [[zabumba]]. A segunda pel pode ter só papel estético ou contribuír no timbre do instrumento, como ocorre coa [[caixa (instrumento musical)|caixa]], que posúe esteiras na segunda pele. == Execución == Os tambores poden ser percutidos con [[baqueta]]s, cepillos de arame ou directamente coas mans, exercendo así o papel de abafadores para alterar o [[timbre (música)|timbre]], a [[altura (música)|altura]] ou a [[intensidade (música)|intensidade]] do son producido. Os tambores de gran porte como o xaponés [[taiko]], normalmente precisan de grandes baquetas, mentres que as baquetas de tambores menores, como un [[tamboril]] non pasan de pequenas varelas. Os tambores son utilizados en todos os tipos de música, como instrumentos rítmicos, contribuíndo á marcación do tempo da música. Cada cultura e xénero musical, no entanto, utiliza un conxunto diferente de tambores, que serven para definir a súa personalidade rítmica. ==Nas relixións== A utlización de tambores en rituais relixiosos tamén é moi importante, sobre todo nas [[relixións afro-brasileiras]], como o [[Candomblé]], [[Umbanda]], [[Batuque]], [[Xambá]] e [[Tambor-de-Mina]], onde se chaman [[atabaque]], ilú, [[Ng’oma|ngoma]] ou inhã dependendo do país. Non só se empregan para acompañamento dos cánticos e das danzas, senón que asumen tamén un papel sagrado de ligazón coas divindades. No [[Caribe (rexión)|Caribe]], os [[Arará]] con instrumentos que inclúen o ''ogan'' (unha campá de ferro que no Brasil se chama de ''gã'' ou ''[[agogô]]''), que pode ser substituído por un guataca (lámina de enxada), ''cachimbo'' (tambor menor, cun volume do son elevado), ''mula'' (tambor médio), e ''caja'' (tambor maior, cun volume do son baixo). Os tambores son de cabeza única e fechados no fondo. Outros nomes para estes tambores tamén se usan nalgunhas partes da [[República Dominicana]], como ''hungan'' para o ''caja''. O líder é tocado cunha varela e unha man, mentres que os outros se tocan con pares de varetas por tocadores sentados. == Exemplos == Os intrumentos de tipo tambor máis comúns, son: [[Ficheiro:BANDAMUSICA.jpg|miniatura|Banda musical tocando tambores, platillos e outros instrumentos.]] * [[Bombo]] * [[Bongó]] * [[Caixa (instrumento musical)]] * [[Conga (instrumento musical)]] * [[Tambor galego]] * [[Tamboril]] * [[Timbal]] * [[Zabumba]] == Notas == {{Listaref}} ==Véxase tamén== {{Commons|Drum}} === Ligazóns externas === *[https://web.archive.org/web/20080624022509/http://www.filhosdaterra.etc.br/ Filhos da Terra] (cursos de confección de tambores xamánicos] *[http://www.bateristaspt.com BateristasPT.com] (Comunidade portuguesa de baterías) *[https://web.archive.org/web/20150718162659/http://www.drumtopia.com/ Drumtopia Drum News] *[https://web.archive.org/web/20050913094520/http://www.cse.ogi.edu/Drum/ CSE] *[https://web.archive.org/web/20171227071832/http://www.drummachine.com/ Drum Machine Museum] *[http://www-2.cs.cmu.edu/afs/cs.cmu.edu/user/mmbt/www/percussion/drum-tales.html Historias sobre tambores] *[http://www.usd.edu/smm/Africa/3179/UgandanDrums.html National Music Museum] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Instrumentos de percusión]] [[Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (Arte e lecer)]] cg50i439dbqighwffb3hebxf6ld99kx 7105343 7105289 2025-06-24T10:34:54Z Alfonso Márquez 1987 texto traducido desde a wiki .[[en:Drum]] 7105343 wikitext text/x-wiki {{1000}} {{Ficha de instrumento musical |color1=#FFD700 |color2=#FFEC8B | nome = Tambor |nomes = | imaxe =DrumMozartRegiment.jpg | descripción = Instrumento de [[percusión]] | clasificación =*[[Membranófono]] | tesitura = | relacionado =*[[Batería (instrumento musical)|Batería]], [[bombo]], [[timbal]], [[Caixa (instrumento musical)|caixa]] | músicos =*[[:Categoría:Baterías]] | fabricantes = | artículos = }} [[Ficheiro:Bongo.jpg|miniatura|[[Bongó]], unha clase de tambor.]] Un '''tambor'''<ref>{{DRAG|tambor}}</ref> é un [[instrumento de percusión]] pertencente á familia dos [[membranófono]]s segundo o sistema de clasificación de [[Hornbostel-Sachs]]. Consta dunha [[caixa de resonancia]], xeralmente de forma [[cilindro|cilíndrica]], e unha, ou dúas [[:es:Membrana elástica|membranas]], chamadas [[parche]]s, que cobren as aperturas da caixa. Doutra banda, e sobre todo no [[Vulgarismo|linguaxe coloquial]], a palabra tambor aplícase tamén a outros instrumentos de percusión que non son membranófonos senón [[idiófono]]s; son exemplos o ''tambor de corte'' ou ''tambor de madeira'' que en realidade é un tronco baleiro;<ref>Gran Enciclopedia de la música</ref>ou tamén, en inglés, o ''[[steel drum]]'' (traducido: ''tambor de aceiro'') que tamén é un [[idiófono]]. De aquí poderíase deducir que é máis determinante para que se considere un tambor o feito da percusión máis que o que posúa membranas vibrantes. Xeralmente, para soar, o tambor é golpeado no parche coa [[man]] ou con algún obxecto, comunmente [[baqueta]]s; aínda que tamén se pode percuti-la caixa ou o canto superior da mesma. Os tambores poden tocarse individualmente, cun só intérprete, e algúns tambores, como o [[djembé]], case sempre se tocan desta maneira. Outros tocanse normalmente en conxuntos de dous ou máis, todos tocados por un só intérprete, como os [[bongó]]s e os [[timbal]]es. Varios tambores diferentes, xunto cos [[Címbalo|pratos]], forman a [[Batería (instrumento musical)|batería]] moderna básica. En xéneros musicais como o [[música rock|rock]] ou o [[jazz]], a maior parte dos tambores utilizados están no conxunto de instrumentos coñecido como [[batería (instrumento musical)|batería]]. Os tambores son os instrumentos musicais máis antigos e omnipresentes do mundo, e o seu deseño básico mantívose practicamente sen cambios durante miles de anos.<ref name=grove/> Ademais do seu uso estritamente musical, pode empregarse como medio de comunicación para transmitir avisos a persoas distantes. == Historia == [[Ficheiro:MocheDrum.jpg|miniatura|Vasilla da [[cultura moche]] que amosa un tambor. Colección do museo Larco, Lima.]] Os tambores empréganse dende as eras máis remotas da humanidade. Crese que os primeiros tambores foron troncos ocos de árbores tocados cos pés ou con garabullos. Porteriormente, cando o ser humano aprendeu a cazar e as peles de animais pasaron a ser utlizadas na fabricación de roupas e outros obxectos, decatáronse que ao estricar un pé sobre o tronco o son producido era máis agudo. Os [[macaco]]s golpean obxectos de xeito rítmico para demostrar dominio social e parece ser procesado de xeito similar no seu [[cerebro]] cá vocalización, suxerindo unha orixe evolucionaria dos tambores como forma de [[comunicación (linguaxe)|comunicación]] social.<ref>{{Cita publicación periódica | last1 = Remedios | first1 = R | last2 = Logothetis | first2 = NK | last3 = Kayser | first3 = C | title = Monkey drumming reveals common networks for perceiving vocal and nonvocal communication sounds | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 106 | issue = 42 | pages = 18010–5 | year = 2009 | pmid = 19805199 | pmc = 2755465 | doi = 10.1073/pnas.0909756106 }}</ref> Outros [[primate]]s fan ruídos de tambores golpeando o seu peito ou aplaudindo,<ref>{{Cita publicación periódica | last1 = Clark Arcadi | first1 = A | last2 = Robert | first2 = D | last3 = Mugurusi | first3 = F | title = A comparison of buttress drumming by male chimpanzees from two populations | journal = Primates; journal of primatology | volume = 45 | issue = 2 | pages = 135–9 | year = 2004 | pmid = 14735390 | doi = 10.1007/s10329-003-0070-8 }}</ref><ref>{{Cita publicación periódica | doi = 10.1007/s10329-009-0130-9 | last1 = Kalan | first1 = AK | last2 = Rainey | first2 = HJ. | year = 2009 | title = Hand-clapping as a communicative gesture by wild female swamp gorillas | url = | journal = Primates | volume = 50 | issue = 3| pages = 273–5 | pmid = 19221858 }}</ref> e [[roedor]]es como a [[rata canguro]] tamén fan sons semellantes usando as súas garras no chan.<ref>{{Cita publicación periódica | last1 = Randall | first1 = JA. | year = 2001 | title = Evolution and Function of Drumming as Communication in Mammals | url = http://intl-icb.oxfordjournals.org/cgi/reprint/41/5/1143 | journal = American Zoologist | volume = 41 | issue = 5 | pages = 1143–1156 | doi = 10.1668/0003-1569(2001)041[1143:EAFODA]2.0.CO;2 | apelidos = | data = | revista = | data-acceso = 18 de xuño de 2017 | urlarquivo = https://archive.today/20120709162747/http://intl-icb.oxfordjournals.org/cgi/reprint/41/5/1143 | dataarquivo = 09 de xullo de 2012 | urlmorta = yes }}</ref> Nas culturas do [[neolítico]] na China, atopáronse tambores feitos de caveiras de [[aligátor]]es, do período 5500–2350 a.C. Segundo os rexistros literarios, os tambores con características xamánicas adoitaban seren empregados en cerimonias rituais.<ref>Liu, Li (2007). ''The Chinese Neolithic: Trajectories to Early States''. Cambridge: Cambridge University Press. 0-521-01064-0, páx. 123</ref> Os tambores exercían nas civilizacións primitivas diferentes papeis. Alén da produción de música para rituais e festas, os tambores, debido á súa gran potencia sonora, tamén se empregaron como medios de [[comunicación (linguaxe)|comunicación]]. Nos textos [[Biblia|bíblicos]] é posible atopar varias referencias ao tambor; cómpre salientar, no antigo testamento, algúns exemplos: após a pasaxe polo [[mar Vermello]], [[Míriam]] e as mulleres de Israel danzaron ao son de tambores ([[Éxodo]] 15:20). Outras mulleres danzaron con tambores após as vitorias de [[Saúl]] e [[David]] ([[1 Samuel]] 18:6). O [[Libro dos Salmos|Salmo]] 149 (verso 3) incentiva a louvar ao [[Deus|Señor]] con [[arpa]] e [[adufe]]. Actualmente, alén das peles de animais que continúan a seren empregadas nos tambores tradicionais, utilízanse tamén peles sintéticas ou membranas [[plástico|plásticas]], que teñen a vantaxe de sufriren menos coas variacións de temperatura e precisan de menos tensión para produciren sons con bastante calidade. Os tambores empréganse tamén na marcación rítmica de [[marcha (militar)|marchas]] ou na comunicación de comandos militares. == Tipos de tambores == [[Ficheiro:Bongo.jpg|miniatura|Un par de bongôs.]] Todos os tambores son membranófonos, mais existen moitas características que poden variar: === Formatos e materiais === [[Ficheiro:Tom-tom 12x8.jpg|200px|miniatura|O [[tam tam]] é un exemplo de tambor.]] O formato do corpo dos tambores varía debido á súa forma de construción. Os tambores poden estar feitos de troncos de árbores escavados ou ripas de madeira fixadas por aneis como un barril de formato cónico. Os tambores con corpo metálico normalmente posúen o corpo totalmente cilíndrico, como os [[timbal|timbais]], as [[caixa (instrumento musical)|caixas]] e os [[tam tam]]. Os [[tímpano (instrumento)|tímpanos]], á súa vez, posúen corpo esférico. Existem tamén moitos outros formatos posibles. Algúns, como o [[djembê]] posúen corpo en forma de copa (máis largos nunha das extremidades). Outros, como o [[tambor falante]] posúen corpo en forma de ampola (máis largos nas extremidades). === Definición do son === [[Ficheiro:Djun.jpg|200px|miniatura|[[Dundun]], '''Dunun''' ou '''Djun djun''', [[instrumento de percusión]] de dúas partes e que pode ter unha campaíña. Moitas veces, é o instrumento central dunha orquestra [[djembê]], encargado dos golpes máis graves.]] A maior parte dos tambores producen sons sen [[altura (música)|altura]] definida, mais algúns son [[afinación|afinábeis]] e permiten producir [[nota musical|nota]] definidas. Os [[tímpano (instrumento)|tímpanos]] permiten a afinación precisa e a variación da nota producida a través de [[pedal|pedais]] que alteran a tensión da pel. Os [[tam tam]] e os [[timbal|timbais]] permitem unha afinación un pouco menos precisa e cada tambor só produce unha nota. Iso significa que para obter a mesma cantidade de notas que dous ou tres tímpanos producen, sería necesaria unha cantidade moito maior de tam tam. Algúns outros instrumentos permitem que o percusionista controle a altura da nota producida alterando coas mans a tensión da pel, tal como ocorre nas táboas e nos [[tambor falante|tambores falantes]] (embora* nestes casos as notas non sexan afinadas con precisión). === Peles === [[Ficheiro:Spazzole-brushes.jpg|dereita|200px|miniatura|Toque cun cepillo de arame.]] Os tambores poden ter pele en só unha ou en ambas as extremidades. Os que posúen dúas peles, poden ser executados pola percusión simultánea de ambas as peles, como nunha [[zabumba]]. A segunda pel pode ter só papel estético ou contribuír no timbre do instrumento, como ocorre coa [[caixa (instrumento musical)|caixa]], que posúe esteiras na segunda pele. == Execución == Os tambores poden ser percutidos con [[baqueta]]s, cepillos de arame ou directamente coas mans, exercendo así o papel de abafadores para alterar o [[timbre (música)|timbre]], a [[altura (música)|altura]] ou a [[intensidade (música)|intensidade]] do son producido. Os tambores de gran porte como o xaponés [[taiko]], normalmente precisan de grandes baquetas, mentres que as baquetas de tambores menores, como un [[tamboril]] non pasan de pequenas varelas. Os tambores son utilizados en todos os tipos de música, como instrumentos rítmicos, contribuíndo á marcación do tempo da música. Cada cultura e xénero musical, no entanto, utiliza un conxunto diferente de tambores, que serven para definir a súa personalidade rítmica. ==Nas relixións== A utlización de tambores en rituais relixiosos tamén é moi importante, sobre todo nas [[relixións afro-brasileiras]], como o [[Candomblé]], [[Umbanda]], [[Batuque]], [[Xambá]] e [[Tambor-de-Mina]], onde se chaman [[atabaque]], ilú, [[Ng’oma|ngoma]] ou inhã dependendo do país. Non só se empregan para acompañamento dos cánticos e das danzas, senón que asumen tamén un papel sagrado de ligazón coas divindades. No [[Caribe (rexión)|Caribe]], os [[Arará]] con instrumentos que inclúen o ''ogan'' (unha campá de ferro que no Brasil se chama de ''gã'' ou ''[[agogô]]''), que pode ser substituído por un guataca (lámina de enxada), ''cachimbo'' (tambor menor, cun volume do son elevado), ''mula'' (tambor médio), e ''caja'' (tambor maior, cun volume do son baixo). Os tambores son de cabeza única e fechados no fondo. Outros nomes para estes tambores tamén se usan nalgunhas partes da [[República Dominicana]], como ''hungan'' para o ''caja''. O líder é tocado cunha varela e unha man, mentres que os outros se tocan con pares de varetas por tocadores sentados. == Exemplos == Os intrumentos de tipo tambor máis comúns, son: [[Ficheiro:BANDAMUSICA.jpg|miniatura|Banda musical tocando tambores, platillos e outros instrumentos.]] * [[Bombo]] * [[Bongó]] * [[Caixa (instrumento musical)]] * [[Conga (instrumento musical)]] * [[Tambor galego]] * [[Tamboril]] * [[Timbal]] * [[Zabumba]] == Notas == {{Listaref}} ==Véxase tamén== {{Commons|Drum}} === Ligazóns externas === *[https://web.archive.org/web/20080624022509/http://www.filhosdaterra.etc.br/ Filhos da Terra] (cursos de confección de tambores xamánicos] *[http://www.bateristaspt.com BateristasPT.com] (Comunidade portuguesa de baterías) *[https://web.archive.org/web/20150718162659/http://www.drumtopia.com/ Drumtopia Drum News] *[https://web.archive.org/web/20050913094520/http://www.cse.ogi.edu/Drum/ CSE] *[https://web.archive.org/web/20171227071832/http://www.drummachine.com/ Drum Machine Museum] *[http://www-2.cs.cmu.edu/afs/cs.cmu.edu/user/mmbt/www/percussion/drum-tales.html Historias sobre tambores] *[http://www.usd.edu/smm/Africa/3179/UgandanDrums.html National Music Museum] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Instrumentos de percusión]] [[Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (Arte e lecer)]] 3tfazjj6inql9dc2n6ip2q6qa30zqdl 7105363 7105343 2025-06-24T11:03:28Z Alfonso Márquez 1987 poño referencia 7105363 wikitext text/x-wiki {{1000}} {{Ficha de instrumento musical |color1=#FFD700 |color2=#FFEC8B | nome = Tambor |nomes = | imaxe =DrumMozartRegiment.jpg | descripción = Instrumento de [[percusión]] | clasificación =*[[Membranófono]] | tesitura = | relacionado =*[[Batería (instrumento musical)|Batería]], [[bombo]], [[timbal]], [[Caixa (instrumento musical)|caixa]] | músicos =*[[:Categoría:Baterías]] | fabricantes = | artículos = }} [[Ficheiro:Bongo.jpg|miniatura|[[Bongó]], unha clase de tambor.]] Un '''tambor'''<ref>{{DRAG|tambor}}</ref> é un [[instrumento de percusión]] pertencente á familia dos [[membranófono]]s<ref name=grove>{{cita libro|title=The New Grove Encyclopædia of Music and Musicians|edition=2nd|first=George|last=Grove|author-link=George Grove|editor=Stanley Sadie|editor-link=Stanley Sadie|date=January 2001|publisher=Grove's Dictionaries of Music|pages=Volume 5, pp638–649|isbn=978-1-56159-239-5|title-link=Grove Dictionary of Music and Musicians}}</ref> segundo o sistema de clasificación de [[Hornbostel-Sachs]]. Consta dunha [[caixa de resonancia]], xeralmente de forma [[cilindro|cilíndrica]], e unha, ou dúas [[:es:Membrana elástica|membranas]], chamadas [[parche]]s, que cobren as aperturas da caixa. Doutra banda, e sobre todo no [[Vulgarismo|linguaxe coloquial]], a palabra tambor aplícase tamén a outros instrumentos de percusión que non son membranófonos senón [[idiófono]]s; son exemplos o ''tambor de corte'' ou ''tambor de madeira'' que en realidade é un tronco baleiro;<ref>Gran Enciclopedia de la música</ref>ou tamén, en inglés, o ''[[steel drum]]'' (traducido: ''tambor de aceiro'') que tamén é un [[idiófono]]. De aquí poderíase deducir que é máis determinante para que se considere un tambor o feito da percusión máis que o que posúa membranas vibrantes. Xeralmente, para soar, o tambor é golpeado no parche coa [[man]] ou con algún obxecto, comunmente [[baqueta]]s; aínda que tamén se pode percuti-la caixa ou o canto superior da mesma. Os tambores poden tocarse individualmente, cun só intérprete, e algúns tambores, como o [[djembé]], case sempre se tocan desta maneira. Outros tocanse normalmente en conxuntos de dous ou máis, todos tocados por un só intérprete, como os [[bongó]]s e os [[timbal]]es. Varios tambores diferentes, xunto cos [[Címbalo|pratos]], forman a [[Batería (instrumento musical)|batería]] moderna básica. En xéneros musicais como o [[música rock|rock]] ou o [[jazz]], a maior parte dos tambores utilizados están no conxunto de instrumentos coñecido como [[batería (instrumento musical)|batería]]. Os tambores son os instrumentos musicais máis antigos e omnipresentes do mundo, e o seu deseño básico mantívose practicamente sen cambios durante miles de anos.<ref name=grove/> Ademais do seu uso estritamente musical, pode empregarse como medio de comunicación para transmitir avisos a persoas distantes. == Historia == [[Ficheiro:MocheDrum.jpg|miniatura|Vasilla da [[cultura moche]] que amosa un tambor. Colección do museo Larco, Lima.]] Os tambores empréganse dende as eras máis remotas da humanidade. Crese que os primeiros tambores foron troncos ocos de árbores tocados cos pés ou con garabullos. Porteriormente, cando o ser humano aprendeu a cazar e as peles de animais pasaron a ser utlizadas na fabricación de roupas e outros obxectos, decatáronse que ao estricar un pé sobre o tronco o son producido era máis agudo. Os [[macaco]]s golpean obxectos de xeito rítmico para demostrar dominio social e parece ser procesado de xeito similar no seu [[cerebro]] cá vocalización, suxerindo unha orixe evolucionaria dos tambores como forma de [[comunicación (linguaxe)|comunicación]] social.<ref>{{Cita publicación periódica | last1 = Remedios | first1 = R | last2 = Logothetis | first2 = NK | last3 = Kayser | first3 = C | title = Monkey drumming reveals common networks for perceiving vocal and nonvocal communication sounds | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 106 | issue = 42 | pages = 18010–5 | year = 2009 | pmid = 19805199 | pmc = 2755465 | doi = 10.1073/pnas.0909756106 }}</ref> Outros [[primate]]s fan ruídos de tambores golpeando o seu peito ou aplaudindo,<ref>{{Cita publicación periódica | last1 = Clark Arcadi | first1 = A | last2 = Robert | first2 = D | last3 = Mugurusi | first3 = F | title = A comparison of buttress drumming by male chimpanzees from two populations | journal = Primates; journal of primatology | volume = 45 | issue = 2 | pages = 135–9 | year = 2004 | pmid = 14735390 | doi = 10.1007/s10329-003-0070-8 }}</ref><ref>{{Cita publicación periódica | doi = 10.1007/s10329-009-0130-9 | last1 = Kalan | first1 = AK | last2 = Rainey | first2 = HJ. | year = 2009 | title = Hand-clapping as a communicative gesture by wild female swamp gorillas | url = | journal = Primates | volume = 50 | issue = 3| pages = 273–5 | pmid = 19221858 }}</ref> e [[roedor]]es como a [[rata canguro]] tamén fan sons semellantes usando as súas garras no chan.<ref>{{Cita publicación periódica | last1 = Randall | first1 = JA. | year = 2001 | title = Evolution and Function of Drumming as Communication in Mammals | url = http://intl-icb.oxfordjournals.org/cgi/reprint/41/5/1143 | journal = American Zoologist | volume = 41 | issue = 5 | pages = 1143–1156 | doi = 10.1668/0003-1569(2001)041[1143:EAFODA]2.0.CO;2 | apelidos = | data = | revista = | data-acceso = 18 de xuño de 2017 | urlarquivo = https://archive.today/20120709162747/http://intl-icb.oxfordjournals.org/cgi/reprint/41/5/1143 | dataarquivo = 09 de xullo de 2012 | urlmorta = yes }}</ref> Nas culturas do [[neolítico]] na China, atopáronse tambores feitos de caveiras de [[aligátor]]es, do período 5500–2350 a.C. Segundo os rexistros literarios, os tambores con características xamánicas adoitaban seren empregados en cerimonias rituais.<ref>Liu, Li (2007). ''The Chinese Neolithic: Trajectories to Early States''. Cambridge: Cambridge University Press. 0-521-01064-0, páx. 123</ref> Os tambores exercían nas civilizacións primitivas diferentes papeis. Alén da produción de música para rituais e festas, os tambores, debido á súa gran potencia sonora, tamén se empregaron como medios de [[comunicación (linguaxe)|comunicación]]. Nos textos [[Biblia|bíblicos]] é posible atopar varias referencias ao tambor; cómpre salientar, no antigo testamento, algúns exemplos: após a pasaxe polo [[mar Vermello]], [[Míriam]] e as mulleres de Israel danzaron ao son de tambores ([[Éxodo]] 15:20). Outras mulleres danzaron con tambores após as vitorias de [[Saúl]] e [[David]] ([[1 Samuel]] 18:6). O [[Libro dos Salmos|Salmo]] 149 (verso 3) incentiva a louvar ao [[Deus|Señor]] con [[arpa]] e [[adufe]]. Actualmente, alén das peles de animais que continúan a seren empregadas nos tambores tradicionais, utilízanse tamén peles sintéticas ou membranas [[plástico|plásticas]], que teñen a vantaxe de sufriren menos coas variacións de temperatura e precisan de menos tensión para produciren sons con bastante calidade. Os tambores empréganse tamén na marcación rítmica de [[marcha (militar)|marchas]] ou na comunicación de comandos militares. == Tipos de tambores == [[Ficheiro:Bongo.jpg|miniatura|Un par de bongôs.]] Todos os tambores son membranófonos, mais existen moitas características que poden variar: === Formatos e materiais === [[Ficheiro:Tom-tom 12x8.jpg|200px|miniatura|O [[tam tam]] é un exemplo de tambor.]] O formato do corpo dos tambores varía debido á súa forma de construción. Os tambores poden estar feitos de troncos de árbores escavados ou ripas de madeira fixadas por aneis como un barril de formato cónico. Os tambores con corpo metálico normalmente posúen o corpo totalmente cilíndrico, como os [[timbal|timbais]], as [[caixa (instrumento musical)|caixas]] e os [[tam tam]]. Os [[tímpano (instrumento)|tímpanos]], á súa vez, posúen corpo esférico. Existem tamén moitos outros formatos posibles. Algúns, como o [[djembê]] posúen corpo en forma de copa (máis largos nunha das extremidades). Outros, como o [[tambor falante]] posúen corpo en forma de ampola (máis largos nas extremidades). === Definición do son === [[Ficheiro:Djun.jpg|200px|miniatura|[[Dundun]], '''Dunun''' ou '''Djun djun''', [[instrumento de percusión]] de dúas partes e que pode ter unha campaíña. Moitas veces, é o instrumento central dunha orquestra [[djembê]], encargado dos golpes máis graves.]] A maior parte dos tambores producen sons sen [[altura (música)|altura]] definida, mais algúns son [[afinación|afinábeis]] e permiten producir [[nota musical|nota]] definidas. Os [[tímpano (instrumento)|tímpanos]] permiten a afinación precisa e a variación da nota producida a través de [[pedal|pedais]] que alteran a tensión da pel. Os [[tam tam]] e os [[timbal|timbais]] permitem unha afinación un pouco menos precisa e cada tambor só produce unha nota. Iso significa que para obter a mesma cantidade de notas que dous ou tres tímpanos producen, sería necesaria unha cantidade moito maior de tam tam. Algúns outros instrumentos permitem que o percusionista controle a altura da nota producida alterando coas mans a tensión da pel, tal como ocorre nas táboas e nos [[tambor falante|tambores falantes]] (embora* nestes casos as notas non sexan afinadas con precisión). === Peles === [[Ficheiro:Spazzole-brushes.jpg|dereita|200px|miniatura|Toque cun cepillo de arame.]] Os tambores poden ter pele en só unha ou en ambas as extremidades. Os que posúen dúas peles, poden ser executados pola percusión simultánea de ambas as peles, como nunha [[zabumba]]. A segunda pel pode ter só papel estético ou contribuír no timbre do instrumento, como ocorre coa [[caixa (instrumento musical)|caixa]], que posúe esteiras na segunda pele. == Execución == Os tambores poden ser percutidos con [[baqueta]]s, cepillos de arame ou directamente coas mans, exercendo así o papel de abafadores para alterar o [[timbre (música)|timbre]], a [[altura (música)|altura]] ou a [[intensidade (música)|intensidade]] do son producido. Os tambores de gran porte como o xaponés [[taiko]], normalmente precisan de grandes baquetas, mentres que as baquetas de tambores menores, como un [[tamboril]] non pasan de pequenas varelas. Os tambores son utilizados en todos os tipos de música, como instrumentos rítmicos, contribuíndo á marcación do tempo da música. Cada cultura e xénero musical, no entanto, utiliza un conxunto diferente de tambores, que serven para definir a súa personalidade rítmica. ==Nas relixións== A utlización de tambores en rituais relixiosos tamén é moi importante, sobre todo nas [[relixións afro-brasileiras]], como o [[Candomblé]], [[Umbanda]], [[Batuque]], [[Xambá]] e [[Tambor-de-Mina]], onde se chaman [[atabaque]], ilú, [[Ng’oma|ngoma]] ou inhã dependendo do país. Non só se empregan para acompañamento dos cánticos e das danzas, senón que asumen tamén un papel sagrado de ligazón coas divindades. No [[Caribe (rexión)|Caribe]], os [[Arará]] con instrumentos que inclúen o ''ogan'' (unha campá de ferro que no Brasil se chama de ''gã'' ou ''[[agogô]]''), que pode ser substituído por un guataca (lámina de enxada), ''cachimbo'' (tambor menor, cun volume do son elevado), ''mula'' (tambor médio), e ''caja'' (tambor maior, cun volume do son baixo). Os tambores son de cabeza única e fechados no fondo. Outros nomes para estes tambores tamén se usan nalgunhas partes da [[República Dominicana]], como ''hungan'' para o ''caja''. O líder é tocado cunha varela e unha man, mentres que os outros se tocan con pares de varetas por tocadores sentados. == Exemplos == Os intrumentos de tipo tambor máis comúns, son: [[Ficheiro:BANDAMUSICA.jpg|miniatura|Banda musical tocando tambores, platillos e outros instrumentos.]] * [[Bombo]] * [[Bongó]] * [[Caixa (instrumento musical)]] * [[Conga (instrumento musical)]] * [[Tambor galego]] * [[Tamboril]] * [[Timbal]] * [[Zabumba]] == Notas == {{Listaref}} ==Véxase tamén== {{Commons|Drum}} === Ligazóns externas === *[https://web.archive.org/web/20080624022509/http://www.filhosdaterra.etc.br/ Filhos da Terra] (cursos de confección de tambores xamánicos] *[http://www.bateristaspt.com BateristasPT.com] (Comunidade portuguesa de baterías) *[https://web.archive.org/web/20150718162659/http://www.drumtopia.com/ Drumtopia Drum News] *[https://web.archive.org/web/20050913094520/http://www.cse.ogi.edu/Drum/ CSE] *[https://web.archive.org/web/20171227071832/http://www.drummachine.com/ Drum Machine Museum] *[http://www-2.cs.cmu.edu/afs/cs.cmu.edu/user/mmbt/www/percussion/drum-tales.html Historias sobre tambores] *[http://www.usd.edu/smm/Africa/3179/UgandanDrums.html National Music Museum] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Instrumentos de percusión]] [[Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (Arte e lecer)]] gw88fvd4xhwuczukwj0lrhddy7qijt9 0 58677 7105304 2965423 2025-06-24T10:07:37Z Autopistero20502020 127649 Mellora do formato 7105304 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|mal}} O termo '''Mal''' é unha verba que pode referirse a: *O '''[[Mal (filosofía)|mal]]''' como concepto filosófico, antagónico do '''[[Ben (filosofía)|ben]]'''; *Algunha enfermidade concreta, coma o [[Encefalopatía esponxiforme bovina|Mal das vacas tolas]], o [[Mal das ovellas tolas]] ou o [[Mal de Crohn]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Mel (homónimos)|Mil|Mol (homónimos)|Mao|Malo}} {{Control de autoridades}} 7urtglp4s7hnhytjs303rqrtj49wk1r 0 59068 7105232 7002871 2025-06-24T07:08:25Z Angeldomcer 8758 7105232 wikitext text/x-wiki [[Ficheiro:Mattole River Estuary 2005.jpg|miniatura|dereita|300px|Estuario do [[río Mattole]], na costa norte de [[California]].]] [[Ficheiro:Rio_de_la_Plata_BA_2.JPG|miniatura|dereita|300px|Esteiro do [[río da Prata]], [[Arxentina]] fotografado pola [[NASA]].]] Os '''estuarios''' ou '''esteiros''' son [[accidente xeográfico|rexións]] de [[Costa (xeografía)|costa]] entrantes, polo xeral longas e estreitas mais sempre cunha saída aberta ao [[mar]], que decorren por unha [[chaira]] [[río|fluvial]] ou entran na [[terra]] ata o máximo do nivel da [[marea]] na boca dun río. Son zonas de transición de augas [[río|fluviais]], [[auga doce|doces]], dun ou máis [[río]]s e as augas [[océano|mariñas]], e [[auga salgada|salgadas]].<ref name="hugget_2011">{{Cita libro| publisher = Taylor & Francis| isbn = 978-0-203-86008-3| last = Huggett| first = Richard| title = Fundamentals of Geomorphology| date = 2011-03-15}}</ref><ref name="schubel_1982">{{Cita libro| publisher = Springer US| isbn = 978-0-87933-213-6| páxinas = 397–398| apelidos = Schubel| nome = J. R.| título = Beaches and Coastal Geology| capítulo = Estuarine coasts | serie = Encyclopedia of Earth Science| accessdate = 30/12/2017| data = 1982| chapterurl = http://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007/0-387-30843-1_174}}</ref><ref name="james_1967">{{cita libro | apelidos = Pritchard | nome = D. W. | ano = 1967 | capítulo = What is an estuary: physical viewpoint | páxinas = 3–5 |editor-first= G. H. |editor-last=Lauf |título = Estuaries |serie =A.A.A.S. Publ. |volume = 83 |lugar = Washington, DC }}</ref> Neles dominan tanto os procesos mariños, como as [[marea]]s ou as [[onda (mar)|ondas]] que lles traen augas salobres do océano, e as descargas de auga doce e sedimentación dos ríos. As entradas tanto do mar como das augas fluviais son unha fonte de entrada de [[nutriente]]s ao [[ecosistema]] que fan que sexan dos [[hábitat]]s do planeta máis [[produción primaria|produtivos]].<ref name="mcLusky_2004">{{cita libro | nome1 = McLusky | apelidos1 =D. S. | apelidos2 = Elliott | nome2= M. | ano = 2004 | título = The Estuarine Ecosystem: Ecology, Threats and Management | lugar = New York | editores = Oxford University Press |isbn=0-19-852508-7}}</ref> Os estuarios formáronse en zonas de [[erosión]] fluvial ou [[glaciar|glacial]] que se viron anegadas por augas no período de subida do nivel do mar do [[Holoceno]], hai entre 10.000–12.000 anos. Nos primeiros estados da súa evolución os estuarios teñen unha forma determinada pola [[topografía]] costeira.<ref name="schubel_1982" /><ref name="wolanski_2007">{{cita libro | apelidos = Wolanski | nome = E. | ano = 2007 | título = Estuarine Ecohydrology | url = https://archive.org/details/estuarineecohydr0000wola | lugar = Amsterdam | editores = Elsevier |isbn = 978-0-444-53066-0}}</ref> Despois progresan a estados onde a erosión e a deposición de sedimentos se contrarrestan.<ref name="skilbeck_2017">{{Cita libro| publisher = Springer, Dordrecht| isbn = 978-94-024-0988-8| páxinas = 45–74| apelidos1 = Skilbeck| nome1 = C. Gregory| apelidos2 = Heap| nome2 = Andrew D.| apelidos3 = Woodroffe| nome3 = Colin D.| título = Applications of Paleoenvironmental Techniques in Estuarine Studies | capítulo = Geology and Sedimentary History of Modern Estuaries | serie = Developments in Paleoenvironmental Research| dataacceso = 31712/2017 | data = 2017| chapterurl = https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-94-024-0990-1_3}}</ref> Os estuarios clasifícanse polo xeral segundo a súa [[xeomorfoloxía]] e polos patróns de circulación das augas. Algún autores só usan estuario para referirse a [[val]]es somerxidos, mais algunhas outras definicións danlle o nome de esteiro incluso a formacións como as [[baía]]s, as [[doca]]s, os [[fiorde]]s e as [[ría]]s; aínda que nalgunhas desas augas só hai auga salgadas e non hai unha mestura coa auga doce. Así, as [[ría]]s son esteiros formados por vales somerxidos, dun perfil transversal en forma de "V", mais nos que domina por completo unha circulación de auga salgada, agás nas súas zonas interiores de esteiro.<ref name="skilbeck_2017" /><ref name="prego_2003">{{Cita publicación periódica| doi = 10.1016/S0025-3227(03)00048-3| issn = 0025-3227| volume = 196| issue = 3–4| páxinas = 171–175| apelidos1 = Evans| nome1 = Graham| apelidos2 = Prego| nome2 = Ricardo| título = Rias, estuaries and incised valleys: is a ria an estuary?| journal = Marine Geology | dataacceso = 31/12/2017 | data = 15/05/2003 | url = http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0025322703000483}}</ref> Os bancos dos esteiros son das áreas máis poboadas do planeta. A presión [[Ser humano|antrópica]] supuxo a degradación do 60% dos [[hábitat]]s do [[Costa (xeografía)|litoral]] dos esteiros.<ref name="noaa_estuary">{{Cita web | título = Estuaries: Human Disturbances to Estuaries | editores = NOAA | url = https://oceanservice.noaa.gov/education/kits/estuaries/estuaries09_humandisturb.html }}{{Ligazón morta|data=agosto de 2024 }}</ref> A degradación dos hábitats provén de factores como a traída de solo erosionado por [[deforestación]], a chegada de sedimento grazas a eliminación da flora, a [[agricultura]] intensiva, a [[sobrepesca]], a drenaxe de augas e ao recheo das zonas húmidas, aos procesos de [[eutrofización]] por un exceso de achega de nutrientes que chegan cos desperdicios e o lixo de animais domésticos, a polución de ata mesmo metais pesados ou a contaminación por uso de produtos sanitarios para augas de espazos recreativos, entre outros.<ref name="wolanski_2007" /> ==Definición== [[Ficheiro:Mouths of amazon geocover 1990.png|miniatura|Estuario do [[río Amazonas]].]] [[Ficheiro:New York STS058-081-038.jpg|miniatura|Xeografía da baía de [[Estado de Nova York|Nova York]], [[Nova Jersey]].]] [[Ficheiro:Exe estuary from balloon.jpg|miniatura|dereita|Esteiro do [[río Exe]], [[Somerset]].]] [[Ficheiro:Estuary mouth.jpg|miniatura|dereita|Boca do esteiro que se atopa en [[Darwin, Australia|Darwin]], [[Territorio do Norte]], [[Australia]].]] [[Ficheiro:Thekkumbhagam Estuary, Paravur.jpg|dereita|miniatura|A boca dun esteiro ateigado de xente, no río de Paravur en [[Kerala, India]].]] O termo "estuario" deriva do termo [[latín]]o ''aestuarium'', que se refire a unha entrada da marea na terra. Á súa vez este termo deriva de ''aestus'' que significa mares. Houbo múltiples definicións de estuario na historia da xeoloxía. [[Charles Lyell|Lyell]] en [[1830]] definiunos como «''entradas na terra nos que chegan tanto os ríos como as mareas do mar''». En [[1952]] Pritchard definiunos como «''unha masa de auga medio pechada que ten unha conexión co mar aberto e que contén unha masa de auga definida''»". En [[1967]] engadiulle a esa descrición que «''a auga mariña dilúese dun xeito medible coa auga que provén da drenaxe da auga doce da terra''».<ref name="james_1967" /> Porén esa definición exclúe a múltiples formacións de masas de auga na costa, como as ''[[lagoa|lagoas costeiras]]'' e outras masas de augas salobres. Outra definición defíneos como «''unha masa de auga medio cerrada que está conectada co mar ata onde chega a marea ou o límite de intrusión da auga salgada e que recibe un aporte de auga doce; mais no que o aporte de auga doce non é esporádico, no que a barreira de conexión co mar pode estar pechada estacionalmente e nos que a marea pode ter pouco impacto.''».<ref name="wolanski_2007" /> Esta definición, que non é consensuada,<ref name="prego_2003" /> engade así aos [[fiorde]]s, as [[lagoa]]s costeiras, as bocas dos [[río]]s, [[ría]]s, ou esteiros que son só unha canle pouco profunda e sobre dun [[delta]] ou [[marisma]]. Unha das definicións máis amplas é que os esteiros son [[ecosistema]]s que teñen unha conexión co mar aberto, e que por esa entrante pasa a auga salgada traída polas mareas. A auga do mar que entra no estuario dilúese coa auga doce que provén dos ríos e outras fontes de auga doce. O patrón de dilución da auga cambia segundo o tipo de estuarios e depende do volume de auga fresca, o ritmo das mareas e a extensión da [[evaporación]] da auga no estuario.<ref name="mcLusky_2004"/> ==Clasificación segundo a xeomorfoloxía== Os estuarios están baixo a influencia de múltiples factores como a rexión onde se atopan ou as condición físicas ou químicas que predominan nelas. Unha clasificación común, con todo, é a baseada na orixe e nos perfís xeolóxicos de cada un dos estuarios. Así, distínguense formacións como chairas costeiras, deltas, rías ou fiordes.<ref name="noaa_est04">{{cita web|url = https://oceanservice.noaa.gov/education/tutorial_estuaries/est04_geology.html | título = Estuaries Classifying Estuaries - By Geology | editores = National Oceanographic and Atmospheric administration - NOAA}}</ref> ===Vales fluviais anegados e rías=== {{Artigo principal|Ría}} Algúns estuarios formáronse en [[chaira]]s [[costa|costeira]]s cando o nivel da auga subiu e anegou os [[río|vales fluviais]]. Eses esteiros conservan unha forma similar ao val do río que ocupou a auga: son alongados, teñen a súa maior profundidade na boca do esteiro e seguen unha topografía similar a un val fluvial. Este tipo de esteiros son os máis comúns nos climas temperás. A profundidade das súas augas pode chegar como moito aos 30 metros. Algúns exemplos son o esteiro Severn en [[Inglaterra]] e o Ems Dollar da fronteira [[Alemaña|xermano]]-[[Holanda|holandesa]].<ref>{{Cita publicación periódica |last=Kunneke |first=J. T. |first2=T. F. |last2=Palik |year=1984 |url=http://www.nwrc.usgs.gov/wdb/pub/others/85_15.pdf |title=Tampa Bay environmental atlas |journal=U.S. Fish Wildl. Serv. Biol. Rep. |volume=85 |issue=15 |pages=3 |accessdate=January 12, 2010 |data-arquivo=27 de maio de 2010 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20100527232008/http://www.nwrc.usgs.gov/wdb/pub/others/85_15.pdf |url-morta=yes }}</ref> As '''[[ría]]s''' son igualmente esteiros que se formaron polo afundimento parcial dun val costeiro de río.<ref name="goudie_2004">{{Cita libro|autores = Goudie A.S. et al. | ano = 2004 | título = Encyclopedia Of Geomorphology | isbn = 0415863007}}</ref> Porén, as rías teñen unha hidrodinámica mariña e polo xeral só no seu interior predomina o fluxo de augas fluviais e a auga e salobre. Un destes casos sería a [[ría da Coruña|ría do Burgo]]: un esteiro interior longo, que discorre entre [[Cambre]] e [[Culleredo]], e unha ampla boca de ría aberta exterior, entre [[a Coruña]] e [[Oleiros]]. Mais, non necesariamente todas as ría teñen un río principal, cun caudal importante, na súa cabeira; como é o caso da [[ría de Vigo]]. As rías diferéncianse dos [[fiorde]] porque o val que as formou non tivo unha orixe [[Era glacial|glacial]]. ===Con lagoa ou con barreira-lagoa=== Os esteiros con barreira-lagoa formáronse en lugares onde a deposición de sedimento acadou un nivel similar ao do aumento do nivel do mar. Estes esteiros están case pechados na súa boca por unha formación de area en liña coa costa, unha ''barreira'', ou por unha illa de area. A auga do mar entra só por uns pequenos entrantes. O interior destes esteiros son de pouca profundidade. Estes estuarios de barra son habituais en zonas do litoral onde a costa é de pouca pendente e en lugares límites continentais estables a nivel tectónicos ou en costas mariñas illadas. Son comúns nos trópicos e subtrópicos. A súa formación puido darse por varias causas: * por acumulación de area ao longo dun litoral de costa, e en paralelo a este, onde a acción das ondas externas o favorece, * polo traslado do material depositado polos ríos grazas á acción das ondas, á corrente mariña, á acción do vento na area de praia ou ao lavado de area acumulada en [[duna]]s, * por anegado de plataforma de area media das praias (antes formadas por erosión dos sedimentos de chairas costeiras hai 5 mil anos) por elevación do nivel de auga do mar, e que provocou rotura de liñas de praia e a formación de lagoas interiores pouco fondas, * ou por alongamento de [[cordóns litorais]], que van medrando ao longo da costa grazas á acumulación de material erosionado por [[Corrente oceánica|correntes]] paralelas á costa. As praias barreira fórmanse en augas pouco profundas, e que polo xeral están en liña coa costa, e dan lugar á estuarios estreitos e alongados. A profundidade media da auga é polo xeral de menos de 5 metros, e poucas veces é maior de dez metros. Estas praias son abundantes na costa [[Océano Atlántico|atlántica]] de [[América do Norte]] e do [[golfo de México]], xa que alí hai unha deposición de sedimentos en costa activa e porque os rangos das mareas son menores dos 4 metros. ===Tipo fiorde=== {{Artigo principal|Fiorde}} Os [[fiorde]]s formáronse cando os glaciares do [[plistoceno]] erosionaron profundas e anchas zonas dos vales fluviais, e consecuentemente, deron lugar a seccións perpendiculares á direccións dos ríos en forma de "U". Na boca dos fiordes hai polo xeral rochas, barras e [[sill]]s de depósitos glaciais, e que por efecto da circulación estuárica víronse modificadas. Os estuarios do tipo dos fiordes fórmanse e vales amplamente erosionados por glaciares. Estes estuarios de forman de U teñen polo xeral abas cunha forte pendente, bases rochosas e sills por debaixo da auga que se formaron grazas ao movemento dos glaciares. O estuario é máis profundo canto máis na súa boca, onde xa as [[morena]]s ou as barras de rochas forman sills que limitan o fluxo de auga. Na cabeceira dos estuarios a profundidade pode superar os 300 metros. A proporción de ancho sobre da profundidade adoita ser pequena. Nos estuarios con sills pouco profundas, as oscilacións de marea só afectan á auga ata o fondo da sill: as augas de maior profundidade case non teñen unha circulación activa. Nos casos nos que as sills son de maior fondura a circulación de auga está menos limitada e hai un suave pero constante intercambio de auga entre o esteiro e o océano. Os esteiros do tipo fiorde atópanse na costa [[Océano Pacífico|pacífica]] de [[América do Norte]], no leste do [[Canadá]], en [[Islandia]], [[Nova Zelandia]] e [[Noruega]]. ===De orixe tectónico=== Algúns estuarios formáronse polo [[subsidencia|afundimento]] ou rotura con respecto dunha plataforma oceánica e que estivo ligada a [[falla]]s, [[volcán]]s ou [[desprendementos de terra]]. As inundacións por subida do nivel eustático do mar que se produciu na época do Holoceno contribuíu á formacións destes estuarios. Só hai unha ducia de casos de estuarios deste tipo. Un caso e o da [[baía de San Francisco]] xa que se formou polo desprazamento da placas tectónicas arredor da [[falla de Santo André]] e tivo inundacións das augas costeiras dos ríos de [[río de Sacramento|Sacramento]] e [[río de San Xoaquín|San Xoaquín]]. ==Clasificación segundo a circulación da auga== A circulación das augas nos estuarios está controlada polo caudal que entra dos ríos, as mareas, as precipitacións en terra, a evaporación da auga, do vento e doutros procesos oceánicos como os [[afloramento (oceanografía)|afloramentos]], o fluxo creado polo réxime de turbulencias ou as tormentas. O fluxo de circulación dos estuarios, e en particular nas [[ría]]s, pode ter procesos de circulación da auga nos que hai períodos de estratificación na columna de auga ou mestura vertical. Estes procesos están determinados pola [[salinidade]] da auga e a [[temperatura]] e afectan ao tempo de residencia e exposición da auga no estuario. En función dos procesos de circulación da auga, e mestura vertical, pódense catalogar diferentes tipos de estuarios. ===De cuña salgada=== Nestes estuarios a entrada de auga desde o río supera a entrada de auga mariña, polo que as mareas teñen un impacto mínimo. As [[Auga doce|augas doces]] están sempre por riba da [[Auga do mar|auga salgada]] nunha capa que gradualmente se vai reducindo cara ao mar aberto. A capa de auga salgada, máis [[Densidade|densa]], vaise reducindo canto máis a dentro do esteiro se vai, e vaise reducindo da superficie ao fondo do esteiro (forma unha cuña salgada). Xa que existe unha diferenza de velocidade de fluxo entre as dúas capas de augas, as forzas de choque das dúas capas producen ondas internas na superficie, que facilitan que a auga salgada (inferior) se mesture coa auga doce, superior. Un exemplo de cuña salgada é o [[río Mississippi]].<ref name="Kennish">{{Cita libro |apelidos=Kennish |nome=M. J. |ano=1986 |título=Ecology of Estuaries. Volume I: Physical and Chemical Aspects |lugar=Boca Raton, FL |editores=CRC Press |isbn=0-8493-5892-2 }}</ref> ===Parcialmente mesturado=== Se a forza da marea aumenta, a entrada de auga doce desde o río ten un menor impacto que a auga mariña. Neste caso a turbulencia causada pola mestura das augas favorece que o gradiente de salinidade varíe non no perfil vertical do esteiro senón no perfil lonxitudinal (do exterior ao interior). Nestes casos hai unha condición de estratificación moderada. Algúns exemplos de son a [[baía de Chesapeake]] e a [[baía de Narragansett]].<ref name="Kennish"/> ===Totalmente mesturado=== Se as forzas das mareas superan a entrada de auga doce polos ríos é que hai un caso de esteiro cunha columna de auga ben mesturada e na que non existen gradientes verticais de salinidade. As intensas mestura por [[turbulencia]] e efectos [[eddy]] a fronteira entre a auga doce a salgada desaparece. A zona externa da [[baía de Delaware]] e o [[río Raritan]] de [[Nova Jersey]] son exemplos de estuarios totalmente mesturados.<ref name="Kennish"/> ===Inverso=== Os esteiros inversos son casos de climas secos onde a evaporación supera amplamente a entrada de auga doce. Neles fórmanse unha zona de máximo de salinidade e tanto o fluxo de auga oceánica como de río flúen cara a superficie desta zona.<ref name="wolanski_1986">{{Cita publicación periódica | apelidos1 = Wolanski | nome1 = E. | ano = 1986 | título = An evaporation-driven salinity maximum zone in Australian tropical estuaries | xornal = Estuarine, Coastal, and Shelf Science | volume = 22 | edición = 4 | páxinas = 415–424 | doi = 10.1016/0272-7714(86)90065-X}}</ref> Esa auga vese empuxada cara a abaixo e difúndese pola superficie do fondo do esteiro, expandíndose en todas as direccións.<ref name="wolanski_1986" /> Un exemplo de esteiro inverso é o esteiro do [[golfo de Spencer]], en [[Australia do Sur]] ===Intermitentes=== O hidrodinámica dos esteiros pode variar amplamente por cambios nas condicións ambientais. Así, namentres exista unha entrada de auga por [[Precipitación (meteoroloxía)|precipitación]] na cabeceira dos ríos poden actuar como de cuña salgada. Porén, se acontece un período de [[seca]] esta achega de auga doce pode desaparecer, e a hidrodinámica do esteiro pasa a depender das correntes oceánicas e actuar como unha mera [[baía]] oceánica.<ref>{{cita web |apelidos=Tomczak |first=M. |year=2000 |url=http://www.es.flinders.edu.au/~mattom/IntroOc/notes/lecture12.html |title=Oceanography Notes Ch. 12: Estuaries |accessdate=30 November 2006 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20061207053006/http://www.es.flinders.edu.au/~mattom/IntroOc/notes/lecture12.html |dataarquivo=07 de decembro de 2006 |urlmorta=yes }}</ref><ref name="Day">{{Cita libro |last=Day |first=J. H. |year=1981 |title=Estuarine Ecology |location=Rotterdam |publisher=A. A. Balkema |isbn=90-6191-205-9 }}</ref> Nesta liña as [[ría]]s teñen unha hidrodinámica estacional na que pasan varios momentos de augas totalmente mesturadas verticalmente a momentos de estratificación vertical. ==Os estuarios como ecosistemas mariños== Os estuarios son hábitats de multitude de grupos de organismos que soportan unha alta [[produción primaria|produtividade]], que é o caso do [[fitoplancto]]. Os estuarios albergan [[hábitat]]s para o [[Desova|desove]] múltiples especies de [[peixes]], como o [[salmón]],<ref>{{Cita publicación periódica |first=Bronwyn M. |last=Gillanders |url=http://www.int-res.com/articles/meps2003/247/m247p281.pdf |title=Evidence of connectivity between juvenile and adult habitats for mobile marine fauna: an important component of nurseries |year=2003 |series=Marine Ecology Progress Series }}</ref> para os [[mamíferos mariños]] e [[ave]]s é un lugares de nutrición e cría.<ref>{{cita publicación periódica |nome=Jennifer A. |apelidos=Gill |título=The buffer effect and large-scale population regulation in migratory birds |ano=2001 |xornal= Nature |volume=412 |edición=6845 |páxinas=436–438 |doi=10.1038/35086568 |pmid=11473317}}</ref> Dúas características que varían continuamente nestes hábitats e aos que as especies se necesitan adaptar son a salinidade e a [[sedimentación]]. O [[fitoplancto]] é o principal produtor primarios dos estuarios. Móvense entre as masas de auga grazas aos seus mecanismos de mobilidade ou pola deriva das correntes oceánicas. A súa produtividade depende en parte da turbulencia da auga. Moitas especies de peixes e de invertebrados teñen diferentes métodos para controlar, ou crear, os cambios na salinidade da auga que os rodea e denomínanse osmocomformadores e [[Osmorregulación|osmorreguladores]]. Moitos animais fan [[tobo|ocos]] e agóchanse neles para non ser depredados e vivir en ambientes de sedimentación máis estables. O [[detrito]]s do fondo dos esteiros é unha fonte de alimentación para múltiples grupos. Por outra parte, as [[bacteria]]s que se atopan no sedimento teñen unha alta demanda de osíxeno. Elas favorecen unha redución dos niveis de osíxeno do sedimento e xeran condicións de [[anoxia]], que pode ser importante se non hai un fluxo de auga continuo. ==Notas== {{Listaref|30em}} ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== * [[Ría]] * [[Fiorde]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Xeoloxía]] [[Categoría:Accidentes xeográficos fluviais]] s38sb5vnbgifg7p2qvjaqtd2b9cdtxf 7105233 7105232 2025-06-24T07:08:54Z Angeldomcer 8758 /* Vales fluviais anegados e rías */ 7105233 wikitext text/x-wiki [[Ficheiro:Mattole River Estuary 2005.jpg|miniatura|dereita|300px|Estuario do [[río Mattole]], na costa norte de [[California]].]] [[Ficheiro:Rio_de_la_Plata_BA_2.JPG|miniatura|dereita|300px|Esteiro do [[río da Prata]], [[Arxentina]] fotografado pola [[NASA]].]] Os '''estuarios''' ou '''esteiros''' son [[accidente xeográfico|rexións]] de [[Costa (xeografía)|costa]] entrantes, polo xeral longas e estreitas mais sempre cunha saída aberta ao [[mar]], que decorren por unha [[chaira]] [[río|fluvial]] ou entran na [[terra]] ata o máximo do nivel da [[marea]] na boca dun río. Son zonas de transición de augas [[río|fluviais]], [[auga doce|doces]], dun ou máis [[río]]s e as augas [[océano|mariñas]], e [[auga salgada|salgadas]].<ref name="hugget_2011">{{Cita libro| publisher = Taylor & Francis| isbn = 978-0-203-86008-3| last = Huggett| first = Richard| title = Fundamentals of Geomorphology| date = 2011-03-15}}</ref><ref name="schubel_1982">{{Cita libro| publisher = Springer US| isbn = 978-0-87933-213-6| páxinas = 397–398| apelidos = Schubel| nome = J. R.| título = Beaches and Coastal Geology| capítulo = Estuarine coasts | serie = Encyclopedia of Earth Science| accessdate = 30/12/2017| data = 1982| chapterurl = http://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007/0-387-30843-1_174}}</ref><ref name="james_1967">{{cita libro | apelidos = Pritchard | nome = D. W. | ano = 1967 | capítulo = What is an estuary: physical viewpoint | páxinas = 3–5 |editor-first= G. H. |editor-last=Lauf |título = Estuaries |serie =A.A.A.S. Publ. |volume = 83 |lugar = Washington, DC }}</ref> Neles dominan tanto os procesos mariños, como as [[marea]]s ou as [[onda (mar)|ondas]] que lles traen augas salobres do océano, e as descargas de auga doce e sedimentación dos ríos. As entradas tanto do mar como das augas fluviais son unha fonte de entrada de [[nutriente]]s ao [[ecosistema]] que fan que sexan dos [[hábitat]]s do planeta máis [[produción primaria|produtivos]].<ref name="mcLusky_2004">{{cita libro | nome1 = McLusky | apelidos1 =D. S. | apelidos2 = Elliott | nome2= M. | ano = 2004 | título = The Estuarine Ecosystem: Ecology, Threats and Management | lugar = New York | editores = Oxford University Press |isbn=0-19-852508-7}}</ref> Os estuarios formáronse en zonas de [[erosión]] fluvial ou [[glaciar|glacial]] que se viron anegadas por augas no período de subida do nivel do mar do [[Holoceno]], hai entre 10.000–12.000 anos. Nos primeiros estados da súa evolución os estuarios teñen unha forma determinada pola [[topografía]] costeira.<ref name="schubel_1982" /><ref name="wolanski_2007">{{cita libro | apelidos = Wolanski | nome = E. | ano = 2007 | título = Estuarine Ecohydrology | url = https://archive.org/details/estuarineecohydr0000wola | lugar = Amsterdam | editores = Elsevier |isbn = 978-0-444-53066-0}}</ref> Despois progresan a estados onde a erosión e a deposición de sedimentos se contrarrestan.<ref name="skilbeck_2017">{{Cita libro| publisher = Springer, Dordrecht| isbn = 978-94-024-0988-8| páxinas = 45–74| apelidos1 = Skilbeck| nome1 = C. Gregory| apelidos2 = Heap| nome2 = Andrew D.| apelidos3 = Woodroffe| nome3 = Colin D.| título = Applications of Paleoenvironmental Techniques in Estuarine Studies | capítulo = Geology and Sedimentary History of Modern Estuaries | serie = Developments in Paleoenvironmental Research| dataacceso = 31712/2017 | data = 2017| chapterurl = https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-94-024-0990-1_3}}</ref> Os estuarios clasifícanse polo xeral segundo a súa [[xeomorfoloxía]] e polos patróns de circulación das augas. Algún autores só usan estuario para referirse a [[val]]es somerxidos, mais algunhas outras definicións danlle o nome de esteiro incluso a formacións como as [[baía]]s, as [[doca]]s, os [[fiorde]]s e as [[ría]]s; aínda que nalgunhas desas augas só hai auga salgadas e non hai unha mestura coa auga doce. Así, as [[ría]]s son esteiros formados por vales somerxidos, dun perfil transversal en forma de "V", mais nos que domina por completo unha circulación de auga salgada, agás nas súas zonas interiores de esteiro.<ref name="skilbeck_2017" /><ref name="prego_2003">{{Cita publicación periódica| doi = 10.1016/S0025-3227(03)00048-3| issn = 0025-3227| volume = 196| issue = 3–4| páxinas = 171–175| apelidos1 = Evans| nome1 = Graham| apelidos2 = Prego| nome2 = Ricardo| título = Rias, estuaries and incised valleys: is a ria an estuary?| journal = Marine Geology | dataacceso = 31/12/2017 | data = 15/05/2003 | url = http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0025322703000483}}</ref> Os bancos dos esteiros son das áreas máis poboadas do planeta. A presión [[Ser humano|antrópica]] supuxo a degradación do 60% dos [[hábitat]]s do [[Costa (xeografía)|litoral]] dos esteiros.<ref name="noaa_estuary">{{Cita web | título = Estuaries: Human Disturbances to Estuaries | editores = NOAA | url = https://oceanservice.noaa.gov/education/kits/estuaries/estuaries09_humandisturb.html }}{{Ligazón morta|data=agosto de 2024 }}</ref> A degradación dos hábitats provén de factores como a traída de solo erosionado por [[deforestación]], a chegada de sedimento grazas a eliminación da flora, a [[agricultura]] intensiva, a [[sobrepesca]], a drenaxe de augas e ao recheo das zonas húmidas, aos procesos de [[eutrofización]] por un exceso de achega de nutrientes que chegan cos desperdicios e o lixo de animais domésticos, a polución de ata mesmo metais pesados ou a contaminación por uso de produtos sanitarios para augas de espazos recreativos, entre outros.<ref name="wolanski_2007" /> ==Definición== [[Ficheiro:Mouths of amazon geocover 1990.png|miniatura|Estuario do [[río Amazonas]].]] [[Ficheiro:New York STS058-081-038.jpg|miniatura|Xeografía da baía de [[Estado de Nova York|Nova York]], [[Nova Jersey]].]] [[Ficheiro:Exe estuary from balloon.jpg|miniatura|dereita|Esteiro do [[río Exe]], [[Somerset]].]] [[Ficheiro:Estuary mouth.jpg|miniatura|dereita|Boca do esteiro que se atopa en [[Darwin, Australia|Darwin]], [[Territorio do Norte]], [[Australia]].]] [[Ficheiro:Thekkumbhagam Estuary, Paravur.jpg|dereita|miniatura|A boca dun esteiro ateigado de xente, no río de Paravur en [[Kerala, India]].]] O termo "estuario" deriva do termo [[latín]]o ''aestuarium'', que se refire a unha entrada da marea na terra. Á súa vez este termo deriva de ''aestus'' que significa mares. Houbo múltiples definicións de estuario na historia da xeoloxía. [[Charles Lyell|Lyell]] en [[1830]] definiunos como «''entradas na terra nos que chegan tanto os ríos como as mareas do mar''». En [[1952]] Pritchard definiunos como «''unha masa de auga medio pechada que ten unha conexión co mar aberto e que contén unha masa de auga definida''»". En [[1967]] engadiulle a esa descrición que «''a auga mariña dilúese dun xeito medible coa auga que provén da drenaxe da auga doce da terra''».<ref name="james_1967" /> Porén esa definición exclúe a múltiples formacións de masas de auga na costa, como as ''[[lagoa|lagoas costeiras]]'' e outras masas de augas salobres. Outra definición defíneos como «''unha masa de auga medio cerrada que está conectada co mar ata onde chega a marea ou o límite de intrusión da auga salgada e que recibe un aporte de auga doce; mais no que o aporte de auga doce non é esporádico, no que a barreira de conexión co mar pode estar pechada estacionalmente e nos que a marea pode ter pouco impacto.''».<ref name="wolanski_2007" /> Esta definición, que non é consensuada,<ref name="prego_2003" /> engade así aos [[fiorde]]s, as [[lagoa]]s costeiras, as bocas dos [[río]]s, [[ría]]s, ou esteiros que son só unha canle pouco profunda e sobre dun [[delta]] ou [[marisma]]. Unha das definicións máis amplas é que os esteiros son [[ecosistema]]s que teñen unha conexión co mar aberto, e que por esa entrante pasa a auga salgada traída polas mareas. A auga do mar que entra no estuario dilúese coa auga doce que provén dos ríos e outras fontes de auga doce. O patrón de dilución da auga cambia segundo o tipo de estuarios e depende do volume de auga fresca, o ritmo das mareas e a extensión da [[evaporación]] da auga no estuario.<ref name="mcLusky_2004"/> ==Clasificación segundo a xeomorfoloxía== Os estuarios están baixo a influencia de múltiples factores como a rexión onde se atopan ou as condición físicas ou químicas que predominan nelas. Unha clasificación común, con todo, é a baseada na orixe e nos perfís xeolóxicos de cada un dos estuarios. Así, distínguense formacións como chairas costeiras, deltas, rías ou fiordes.<ref name="noaa_est04">{{cita web|url = https://oceanservice.noaa.gov/education/tutorial_estuaries/est04_geology.html | título = Estuaries Classifying Estuaries - By Geology | editores = National Oceanographic and Atmospheric administration - NOAA}}</ref> ===Vales fluviais anegados e rías=== {{Artigo principal|Ría}} Algúns estuarios formáronse en [[chaira]]s [[Costa (xeografía)|costeira]]s cando o nivel da auga subiu e anegou os [[río|vales fluviais]]. Eses esteiros conservan unha forma similar ao val do río que ocupou a auga: son alongados, teñen a súa maior profundidade na boca do esteiro e seguen unha topografía similar a un val fluvial. Este tipo de esteiros son os máis comúns nos climas temperás. A profundidade das súas augas pode chegar como moito aos 30 metros. Algúns exemplos son o esteiro Severn en [[Inglaterra]] e o Ems Dollar da fronteira [[Alemaña|xermano]]-[[Holanda|holandesa]].<ref>{{Cita publicación periódica |last=Kunneke |first=J. T. |first2=T. F. |last2=Palik |year=1984 |url=http://www.nwrc.usgs.gov/wdb/pub/others/85_15.pdf |title=Tampa Bay environmental atlas |journal=U.S. Fish Wildl. Serv. Biol. Rep. |volume=85 |issue=15 |pages=3 |accessdate=January 12, 2010 |data-arquivo=27 de maio de 2010 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20100527232008/http://www.nwrc.usgs.gov/wdb/pub/others/85_15.pdf |url-morta=yes }}</ref> As '''[[ría]]s''' son igualmente esteiros que se formaron polo afundimento parcial dun val costeiro de río.<ref name="goudie_2004">{{Cita libro|autores = Goudie A.S. et al. | ano = 2004 | título = Encyclopedia Of Geomorphology | isbn = 0415863007}}</ref> Porén, as rías teñen unha hidrodinámica mariña e polo xeral só no seu interior predomina o fluxo de augas fluviais e a auga e salobre. Un destes casos sería a [[ría da Coruña|ría do Burgo]]: un esteiro interior longo, que discorre entre [[Cambre]] e [[Culleredo]], e unha ampla boca de ría aberta exterior, entre [[a Coruña]] e [[Oleiros]]. Mais, non necesariamente todas as ría teñen un río principal, cun caudal importante, na súa cabeira; como é o caso da [[ría de Vigo]]. As rías diferéncianse dos [[fiorde]] porque o val que as formou non tivo unha orixe [[Era glacial|glacial]]. ===Con lagoa ou con barreira-lagoa=== Os esteiros con barreira-lagoa formáronse en lugares onde a deposición de sedimento acadou un nivel similar ao do aumento do nivel do mar. Estes esteiros están case pechados na súa boca por unha formación de area en liña coa costa, unha ''barreira'', ou por unha illa de area. A auga do mar entra só por uns pequenos entrantes. O interior destes esteiros son de pouca profundidade. Estes estuarios de barra son habituais en zonas do litoral onde a costa é de pouca pendente e en lugares límites continentais estables a nivel tectónicos ou en costas mariñas illadas. Son comúns nos trópicos e subtrópicos. A súa formación puido darse por varias causas: * por acumulación de area ao longo dun litoral de costa, e en paralelo a este, onde a acción das ondas externas o favorece, * polo traslado do material depositado polos ríos grazas á acción das ondas, á corrente mariña, á acción do vento na area de praia ou ao lavado de area acumulada en [[duna]]s, * por anegado de plataforma de area media das praias (antes formadas por erosión dos sedimentos de chairas costeiras hai 5 mil anos) por elevación do nivel de auga do mar, e que provocou rotura de liñas de praia e a formación de lagoas interiores pouco fondas, * ou por alongamento de [[cordóns litorais]], que van medrando ao longo da costa grazas á acumulación de material erosionado por [[Corrente oceánica|correntes]] paralelas á costa. As praias barreira fórmanse en augas pouco profundas, e que polo xeral están en liña coa costa, e dan lugar á estuarios estreitos e alongados. A profundidade media da auga é polo xeral de menos de 5 metros, e poucas veces é maior de dez metros. Estas praias son abundantes na costa [[Océano Atlántico|atlántica]] de [[América do Norte]] e do [[golfo de México]], xa que alí hai unha deposición de sedimentos en costa activa e porque os rangos das mareas son menores dos 4 metros. ===Tipo fiorde=== {{Artigo principal|Fiorde}} Os [[fiorde]]s formáronse cando os glaciares do [[plistoceno]] erosionaron profundas e anchas zonas dos vales fluviais, e consecuentemente, deron lugar a seccións perpendiculares á direccións dos ríos en forma de "U". Na boca dos fiordes hai polo xeral rochas, barras e [[sill]]s de depósitos glaciais, e que por efecto da circulación estuárica víronse modificadas. Os estuarios do tipo dos fiordes fórmanse e vales amplamente erosionados por glaciares. Estes estuarios de forman de U teñen polo xeral abas cunha forte pendente, bases rochosas e sills por debaixo da auga que se formaron grazas ao movemento dos glaciares. O estuario é máis profundo canto máis na súa boca, onde xa as [[morena]]s ou as barras de rochas forman sills que limitan o fluxo de auga. Na cabeceira dos estuarios a profundidade pode superar os 300 metros. A proporción de ancho sobre da profundidade adoita ser pequena. Nos estuarios con sills pouco profundas, as oscilacións de marea só afectan á auga ata o fondo da sill: as augas de maior profundidade case non teñen unha circulación activa. Nos casos nos que as sills son de maior fondura a circulación de auga está menos limitada e hai un suave pero constante intercambio de auga entre o esteiro e o océano. Os esteiros do tipo fiorde atópanse na costa [[Océano Pacífico|pacífica]] de [[América do Norte]], no leste do [[Canadá]], en [[Islandia]], [[Nova Zelandia]] e [[Noruega]]. ===De orixe tectónico=== Algúns estuarios formáronse polo [[subsidencia|afundimento]] ou rotura con respecto dunha plataforma oceánica e que estivo ligada a [[falla]]s, [[volcán]]s ou [[desprendementos de terra]]. As inundacións por subida do nivel eustático do mar que se produciu na época do Holoceno contribuíu á formacións destes estuarios. Só hai unha ducia de casos de estuarios deste tipo. Un caso e o da [[baía de San Francisco]] xa que se formou polo desprazamento da placas tectónicas arredor da [[falla de Santo André]] e tivo inundacións das augas costeiras dos ríos de [[río de Sacramento|Sacramento]] e [[río de San Xoaquín|San Xoaquín]]. ==Clasificación segundo a circulación da auga== A circulación das augas nos estuarios está controlada polo caudal que entra dos ríos, as mareas, as precipitacións en terra, a evaporación da auga, do vento e doutros procesos oceánicos como os [[afloramento (oceanografía)|afloramentos]], o fluxo creado polo réxime de turbulencias ou as tormentas. O fluxo de circulación dos estuarios, e en particular nas [[ría]]s, pode ter procesos de circulación da auga nos que hai períodos de estratificación na columna de auga ou mestura vertical. Estes procesos están determinados pola [[salinidade]] da auga e a [[temperatura]] e afectan ao tempo de residencia e exposición da auga no estuario. En función dos procesos de circulación da auga, e mestura vertical, pódense catalogar diferentes tipos de estuarios. ===De cuña salgada=== Nestes estuarios a entrada de auga desde o río supera a entrada de auga mariña, polo que as mareas teñen un impacto mínimo. As [[Auga doce|augas doces]] están sempre por riba da [[Auga do mar|auga salgada]] nunha capa que gradualmente se vai reducindo cara ao mar aberto. A capa de auga salgada, máis [[Densidade|densa]], vaise reducindo canto máis a dentro do esteiro se vai, e vaise reducindo da superficie ao fondo do esteiro (forma unha cuña salgada). Xa que existe unha diferenza de velocidade de fluxo entre as dúas capas de augas, as forzas de choque das dúas capas producen ondas internas na superficie, que facilitan que a auga salgada (inferior) se mesture coa auga doce, superior. Un exemplo de cuña salgada é o [[río Mississippi]].<ref name="Kennish">{{Cita libro |apelidos=Kennish |nome=M. J. |ano=1986 |título=Ecology of Estuaries. Volume I: Physical and Chemical Aspects |lugar=Boca Raton, FL |editores=CRC Press |isbn=0-8493-5892-2 }}</ref> ===Parcialmente mesturado=== Se a forza da marea aumenta, a entrada de auga doce desde o río ten un menor impacto que a auga mariña. Neste caso a turbulencia causada pola mestura das augas favorece que o gradiente de salinidade varíe non no perfil vertical do esteiro senón no perfil lonxitudinal (do exterior ao interior). Nestes casos hai unha condición de estratificación moderada. Algúns exemplos de son a [[baía de Chesapeake]] e a [[baía de Narragansett]].<ref name="Kennish"/> ===Totalmente mesturado=== Se as forzas das mareas superan a entrada de auga doce polos ríos é que hai un caso de esteiro cunha columna de auga ben mesturada e na que non existen gradientes verticais de salinidade. As intensas mestura por [[turbulencia]] e efectos [[eddy]] a fronteira entre a auga doce a salgada desaparece. A zona externa da [[baía de Delaware]] e o [[río Raritan]] de [[Nova Jersey]] son exemplos de estuarios totalmente mesturados.<ref name="Kennish"/> ===Inverso=== Os esteiros inversos son casos de climas secos onde a evaporación supera amplamente a entrada de auga doce. Neles fórmanse unha zona de máximo de salinidade e tanto o fluxo de auga oceánica como de río flúen cara a superficie desta zona.<ref name="wolanski_1986">{{Cita publicación periódica | apelidos1 = Wolanski | nome1 = E. | ano = 1986 | título = An evaporation-driven salinity maximum zone in Australian tropical estuaries | xornal = Estuarine, Coastal, and Shelf Science | volume = 22 | edición = 4 | páxinas = 415–424 | doi = 10.1016/0272-7714(86)90065-X}}</ref> Esa auga vese empuxada cara a abaixo e difúndese pola superficie do fondo do esteiro, expandíndose en todas as direccións.<ref name="wolanski_1986" /> Un exemplo de esteiro inverso é o esteiro do [[golfo de Spencer]], en [[Australia do Sur]] ===Intermitentes=== O hidrodinámica dos esteiros pode variar amplamente por cambios nas condicións ambientais. Así, namentres exista unha entrada de auga por [[Precipitación (meteoroloxía)|precipitación]] na cabeceira dos ríos poden actuar como de cuña salgada. Porén, se acontece un período de [[seca]] esta achega de auga doce pode desaparecer, e a hidrodinámica do esteiro pasa a depender das correntes oceánicas e actuar como unha mera [[baía]] oceánica.<ref>{{cita web |apelidos=Tomczak |first=M. |year=2000 |url=http://www.es.flinders.edu.au/~mattom/IntroOc/notes/lecture12.html |title=Oceanography Notes Ch. 12: Estuaries |accessdate=30 November 2006 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20061207053006/http://www.es.flinders.edu.au/~mattom/IntroOc/notes/lecture12.html |dataarquivo=07 de decembro de 2006 |urlmorta=yes }}</ref><ref name="Day">{{Cita libro |last=Day |first=J. H. |year=1981 |title=Estuarine Ecology |location=Rotterdam |publisher=A. A. Balkema |isbn=90-6191-205-9 }}</ref> Nesta liña as [[ría]]s teñen unha hidrodinámica estacional na que pasan varios momentos de augas totalmente mesturadas verticalmente a momentos de estratificación vertical. ==Os estuarios como ecosistemas mariños== Os estuarios son hábitats de multitude de grupos de organismos que soportan unha alta [[produción primaria|produtividade]], que é o caso do [[fitoplancto]]. Os estuarios albergan [[hábitat]]s para o [[Desova|desove]] múltiples especies de [[peixes]], como o [[salmón]],<ref>{{Cita publicación periódica |first=Bronwyn M. |last=Gillanders |url=http://www.int-res.com/articles/meps2003/247/m247p281.pdf |title=Evidence of connectivity between juvenile and adult habitats for mobile marine fauna: an important component of nurseries |year=2003 |series=Marine Ecology Progress Series }}</ref> para os [[mamíferos mariños]] e [[ave]]s é un lugares de nutrición e cría.<ref>{{cita publicación periódica |nome=Jennifer A. |apelidos=Gill |título=The buffer effect and large-scale population regulation in migratory birds |ano=2001 |xornal= Nature |volume=412 |edición=6845 |páxinas=436–438 |doi=10.1038/35086568 |pmid=11473317}}</ref> Dúas características que varían continuamente nestes hábitats e aos que as especies se necesitan adaptar son a salinidade e a [[sedimentación]]. O [[fitoplancto]] é o principal produtor primarios dos estuarios. Móvense entre as masas de auga grazas aos seus mecanismos de mobilidade ou pola deriva das correntes oceánicas. A súa produtividade depende en parte da turbulencia da auga. Moitas especies de peixes e de invertebrados teñen diferentes métodos para controlar, ou crear, os cambios na salinidade da auga que os rodea e denomínanse osmocomformadores e [[Osmorregulación|osmorreguladores]]. Moitos animais fan [[tobo|ocos]] e agóchanse neles para non ser depredados e vivir en ambientes de sedimentación máis estables. O [[detrito]]s do fondo dos esteiros é unha fonte de alimentación para múltiples grupos. Por outra parte, as [[bacteria]]s que se atopan no sedimento teñen unha alta demanda de osíxeno. Elas favorecen unha redución dos niveis de osíxeno do sedimento e xeran condicións de [[anoxia]], que pode ser importante se non hai un fluxo de auga continuo. ==Notas== {{Listaref|30em}} ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== * [[Ría]] * [[Fiorde]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Xeoloxía]] [[Categoría:Accidentes xeográficos fluviais]] 204vn5zl7wkghoc0tueixexzat2lg3u 7105234 7105233 2025-06-24T07:09:36Z Angeldomcer 8758 /* Definición */ 7105234 wikitext text/x-wiki [[Ficheiro:Mattole River Estuary 2005.jpg|miniatura|dereita|300px|Estuario do [[río Mattole]], na costa norte de [[California]].]] [[Ficheiro:Rio_de_la_Plata_BA_2.JPG|miniatura|dereita|300px|Esteiro do [[río da Prata]], [[Arxentina]] fotografado pola [[NASA]].]] Os '''estuarios''' ou '''esteiros''' son [[accidente xeográfico|rexións]] de [[Costa (xeografía)|costa]] entrantes, polo xeral longas e estreitas mais sempre cunha saída aberta ao [[mar]], que decorren por unha [[chaira]] [[río|fluvial]] ou entran na [[terra]] ata o máximo do nivel da [[marea]] na boca dun río. Son zonas de transición de augas [[río|fluviais]], [[auga doce|doces]], dun ou máis [[río]]s e as augas [[océano|mariñas]], e [[auga salgada|salgadas]].<ref name="hugget_2011">{{Cita libro| publisher = Taylor & Francis| isbn = 978-0-203-86008-3| last = Huggett| first = Richard| title = Fundamentals of Geomorphology| date = 2011-03-15}}</ref><ref name="schubel_1982">{{Cita libro| publisher = Springer US| isbn = 978-0-87933-213-6| páxinas = 397–398| apelidos = Schubel| nome = J. R.| título = Beaches and Coastal Geology| capítulo = Estuarine coasts | serie = Encyclopedia of Earth Science| accessdate = 30/12/2017| data = 1982| chapterurl = http://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007/0-387-30843-1_174}}</ref><ref name="james_1967">{{cita libro | apelidos = Pritchard | nome = D. W. | ano = 1967 | capítulo = What is an estuary: physical viewpoint | páxinas = 3–5 |editor-first= G. H. |editor-last=Lauf |título = Estuaries |serie =A.A.A.S. Publ. |volume = 83 |lugar = Washington, DC }}</ref> Neles dominan tanto os procesos mariños, como as [[marea]]s ou as [[onda (mar)|ondas]] que lles traen augas salobres do océano, e as descargas de auga doce e sedimentación dos ríos. As entradas tanto do mar como das augas fluviais son unha fonte de entrada de [[nutriente]]s ao [[ecosistema]] que fan que sexan dos [[hábitat]]s do planeta máis [[produción primaria|produtivos]].<ref name="mcLusky_2004">{{cita libro | nome1 = McLusky | apelidos1 =D. S. | apelidos2 = Elliott | nome2= M. | ano = 2004 | título = The Estuarine Ecosystem: Ecology, Threats and Management | lugar = New York | editores = Oxford University Press |isbn=0-19-852508-7}}</ref> Os estuarios formáronse en zonas de [[erosión]] fluvial ou [[glaciar|glacial]] que se viron anegadas por augas no período de subida do nivel do mar do [[Holoceno]], hai entre 10.000–12.000 anos. Nos primeiros estados da súa evolución os estuarios teñen unha forma determinada pola [[topografía]] costeira.<ref name="schubel_1982" /><ref name="wolanski_2007">{{cita libro | apelidos = Wolanski | nome = E. | ano = 2007 | título = Estuarine Ecohydrology | url = https://archive.org/details/estuarineecohydr0000wola | lugar = Amsterdam | editores = Elsevier |isbn = 978-0-444-53066-0}}</ref> Despois progresan a estados onde a erosión e a deposición de sedimentos se contrarrestan.<ref name="skilbeck_2017">{{Cita libro| publisher = Springer, Dordrecht| isbn = 978-94-024-0988-8| páxinas = 45–74| apelidos1 = Skilbeck| nome1 = C. Gregory| apelidos2 = Heap| nome2 = Andrew D.| apelidos3 = Woodroffe| nome3 = Colin D.| título = Applications of Paleoenvironmental Techniques in Estuarine Studies | capítulo = Geology and Sedimentary History of Modern Estuaries | serie = Developments in Paleoenvironmental Research| dataacceso = 31712/2017 | data = 2017| chapterurl = https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-94-024-0990-1_3}}</ref> Os estuarios clasifícanse polo xeral segundo a súa [[xeomorfoloxía]] e polos patróns de circulación das augas. Algún autores só usan estuario para referirse a [[val]]es somerxidos, mais algunhas outras definicións danlle o nome de esteiro incluso a formacións como as [[baía]]s, as [[doca]]s, os [[fiorde]]s e as [[ría]]s; aínda que nalgunhas desas augas só hai auga salgadas e non hai unha mestura coa auga doce. Así, as [[ría]]s son esteiros formados por vales somerxidos, dun perfil transversal en forma de "V", mais nos que domina por completo unha circulación de auga salgada, agás nas súas zonas interiores de esteiro.<ref name="skilbeck_2017" /><ref name="prego_2003">{{Cita publicación periódica| doi = 10.1016/S0025-3227(03)00048-3| issn = 0025-3227| volume = 196| issue = 3–4| páxinas = 171–175| apelidos1 = Evans| nome1 = Graham| apelidos2 = Prego| nome2 = Ricardo| título = Rias, estuaries and incised valleys: is a ria an estuary?| journal = Marine Geology | dataacceso = 31/12/2017 | data = 15/05/2003 | url = http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0025322703000483}}</ref> Os bancos dos esteiros son das áreas máis poboadas do planeta. A presión [[Ser humano|antrópica]] supuxo a degradación do 60% dos [[hábitat]]s do [[Costa (xeografía)|litoral]] dos esteiros.<ref name="noaa_estuary">{{Cita web | título = Estuaries: Human Disturbances to Estuaries | editores = NOAA | url = https://oceanservice.noaa.gov/education/kits/estuaries/estuaries09_humandisturb.html }}{{Ligazón morta|data=agosto de 2024 }}</ref> A degradación dos hábitats provén de factores como a traída de solo erosionado por [[deforestación]], a chegada de sedimento grazas a eliminación da flora, a [[agricultura]] intensiva, a [[sobrepesca]], a drenaxe de augas e ao recheo das zonas húmidas, aos procesos de [[eutrofización]] por un exceso de achega de nutrientes que chegan cos desperdicios e o lixo de animais domésticos, a polución de ata mesmo metais pesados ou a contaminación por uso de produtos sanitarios para augas de espazos recreativos, entre outros.<ref name="wolanski_2007" /> ==Definición== [[Ficheiro:Mouths of amazon geocover 1990.png|miniatura|Estuario do [[río Amazonas]].]] [[Ficheiro:New York STS058-081-038.jpg|miniatura|Xeografía da baía de [[Estado de Nova York|Nova York]], [[Nova Jersey]].]] [[Ficheiro:Exe estuary from balloon.jpg|miniatura|dereita|Esteiro do [[río Exe]], [[Somerset]].]] [[Ficheiro:Estuary mouth.jpg|miniatura|dereita|Boca do esteiro que se atopa en [[Darwin, Australia|Darwin]], [[Territorio do Norte]], [[Australia]].]] [[Ficheiro:Thekkumbhagam Estuary, Paravur.jpg|dereita|miniatura|A boca dun esteiro ateigado de xente, no río de Paravur en [[Kerala, India]].]] O termo "estuario" deriva do termo [[latín]]o ''aestuarium'', que se refire a unha entrada da marea na terra. Á súa vez este termo deriva de ''aestus'' que significa mares. Houbo múltiples definicións de estuario na historia da xeoloxía. [[Charles Lyell|Lyell]] en [[1830]] definiunos como «''entradas na terra nos que chegan tanto os ríos como as mareas do mar''». En [[1952]] Pritchard definiunos como «''unha masa de auga medio pechada que ten unha conexión co mar aberto e que contén unha masa de auga definida''»". En [[1967]] engadiulle a esa descrición que «''a auga mariña dilúese dun xeito medible coa auga que provén da drenaxe da auga doce da terra''».<ref name="james_1967" /> Porén esa definición exclúe a múltiples formacións de masas de auga na costa, como as ''[[lagoa|lagoas costeiras]]'' e outras masas de augas salobres. Outra definición defíneos como «''unha masa de auga medio cerrada que está conectada co mar ata onde chega a marea ou o límite de intrusión da auga salgada e que recibe un aporte de auga doce; mais no que o aporte de auga doce non é esporádico, no que a barreira de conexión co mar pode estar pechada estacionalmente e nos que a marea pode ter pouco impacto.''».<ref name="wolanski_2007" /> Esta definición, que non é consensuada,<ref name="prego_2003" /> engade así aos [[fiorde]]s, as [[lagoa]]s costeiras, as bocas dos [[río]]s, [[ría]]s, ou esteiros que son só unha canle pouco profunda e sobre dun [[Delta fluvial|delta]] ou [[marisma]]. Unha das definicións máis amplas é que os esteiros son [[ecosistema]]s que teñen unha conexión co mar aberto, e que por esa entrante pasa a auga salgada traída polas mareas. A auga do mar que entra no estuario dilúese coa auga doce que provén dos ríos e outras fontes de auga doce. O patrón de dilución da auga cambia segundo o tipo de estuarios e depende do volume de auga fresca, o ritmo das mareas e a extensión da [[evaporación]] da auga no estuario.<ref name="mcLusky_2004"/> ==Clasificación segundo a xeomorfoloxía== Os estuarios están baixo a influencia de múltiples factores como a rexión onde se atopan ou as condición físicas ou químicas que predominan nelas. Unha clasificación común, con todo, é a baseada na orixe e nos perfís xeolóxicos de cada un dos estuarios. Así, distínguense formacións como chairas costeiras, deltas, rías ou fiordes.<ref name="noaa_est04">{{cita web|url = https://oceanservice.noaa.gov/education/tutorial_estuaries/est04_geology.html | título = Estuaries Classifying Estuaries - By Geology | editores = National Oceanographic and Atmospheric administration - NOAA}}</ref> ===Vales fluviais anegados e rías=== {{Artigo principal|Ría}} Algúns estuarios formáronse en [[chaira]]s [[Costa (xeografía)|costeira]]s cando o nivel da auga subiu e anegou os [[río|vales fluviais]]. Eses esteiros conservan unha forma similar ao val do río que ocupou a auga: son alongados, teñen a súa maior profundidade na boca do esteiro e seguen unha topografía similar a un val fluvial. Este tipo de esteiros son os máis comúns nos climas temperás. A profundidade das súas augas pode chegar como moito aos 30 metros. Algúns exemplos son o esteiro Severn en [[Inglaterra]] e o Ems Dollar da fronteira [[Alemaña|xermano]]-[[Holanda|holandesa]].<ref>{{Cita publicación periódica |last=Kunneke |first=J. T. |first2=T. F. |last2=Palik |year=1984 |url=http://www.nwrc.usgs.gov/wdb/pub/others/85_15.pdf |title=Tampa Bay environmental atlas |journal=U.S. Fish Wildl. Serv. Biol. Rep. |volume=85 |issue=15 |pages=3 |accessdate=January 12, 2010 |data-arquivo=27 de maio de 2010 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20100527232008/http://www.nwrc.usgs.gov/wdb/pub/others/85_15.pdf |url-morta=yes }}</ref> As '''[[ría]]s''' son igualmente esteiros que se formaron polo afundimento parcial dun val costeiro de río.<ref name="goudie_2004">{{Cita libro|autores = Goudie A.S. et al. | ano = 2004 | título = Encyclopedia Of Geomorphology | isbn = 0415863007}}</ref> Porén, as rías teñen unha hidrodinámica mariña e polo xeral só no seu interior predomina o fluxo de augas fluviais e a auga e salobre. Un destes casos sería a [[ría da Coruña|ría do Burgo]]: un esteiro interior longo, que discorre entre [[Cambre]] e [[Culleredo]], e unha ampla boca de ría aberta exterior, entre [[a Coruña]] e [[Oleiros]]. Mais, non necesariamente todas as ría teñen un río principal, cun caudal importante, na súa cabeira; como é o caso da [[ría de Vigo]]. As rías diferéncianse dos [[fiorde]] porque o val que as formou non tivo unha orixe [[Era glacial|glacial]]. ===Con lagoa ou con barreira-lagoa=== Os esteiros con barreira-lagoa formáronse en lugares onde a deposición de sedimento acadou un nivel similar ao do aumento do nivel do mar. Estes esteiros están case pechados na súa boca por unha formación de area en liña coa costa, unha ''barreira'', ou por unha illa de area. A auga do mar entra só por uns pequenos entrantes. O interior destes esteiros son de pouca profundidade. Estes estuarios de barra son habituais en zonas do litoral onde a costa é de pouca pendente e en lugares límites continentais estables a nivel tectónicos ou en costas mariñas illadas. Son comúns nos trópicos e subtrópicos. A súa formación puido darse por varias causas: * por acumulación de area ao longo dun litoral de costa, e en paralelo a este, onde a acción das ondas externas o favorece, * polo traslado do material depositado polos ríos grazas á acción das ondas, á corrente mariña, á acción do vento na area de praia ou ao lavado de area acumulada en [[duna]]s, * por anegado de plataforma de area media das praias (antes formadas por erosión dos sedimentos de chairas costeiras hai 5 mil anos) por elevación do nivel de auga do mar, e que provocou rotura de liñas de praia e a formación de lagoas interiores pouco fondas, * ou por alongamento de [[cordóns litorais]], que van medrando ao longo da costa grazas á acumulación de material erosionado por [[Corrente oceánica|correntes]] paralelas á costa. As praias barreira fórmanse en augas pouco profundas, e que polo xeral están en liña coa costa, e dan lugar á estuarios estreitos e alongados. A profundidade media da auga é polo xeral de menos de 5 metros, e poucas veces é maior de dez metros. Estas praias son abundantes na costa [[Océano Atlántico|atlántica]] de [[América do Norte]] e do [[golfo de México]], xa que alí hai unha deposición de sedimentos en costa activa e porque os rangos das mareas son menores dos 4 metros. ===Tipo fiorde=== {{Artigo principal|Fiorde}} Os [[fiorde]]s formáronse cando os glaciares do [[plistoceno]] erosionaron profundas e anchas zonas dos vales fluviais, e consecuentemente, deron lugar a seccións perpendiculares á direccións dos ríos en forma de "U". Na boca dos fiordes hai polo xeral rochas, barras e [[sill]]s de depósitos glaciais, e que por efecto da circulación estuárica víronse modificadas. Os estuarios do tipo dos fiordes fórmanse e vales amplamente erosionados por glaciares. Estes estuarios de forman de U teñen polo xeral abas cunha forte pendente, bases rochosas e sills por debaixo da auga que se formaron grazas ao movemento dos glaciares. O estuario é máis profundo canto máis na súa boca, onde xa as [[morena]]s ou as barras de rochas forman sills que limitan o fluxo de auga. Na cabeceira dos estuarios a profundidade pode superar os 300 metros. A proporción de ancho sobre da profundidade adoita ser pequena. Nos estuarios con sills pouco profundas, as oscilacións de marea só afectan á auga ata o fondo da sill: as augas de maior profundidade case non teñen unha circulación activa. Nos casos nos que as sills son de maior fondura a circulación de auga está menos limitada e hai un suave pero constante intercambio de auga entre o esteiro e o océano. Os esteiros do tipo fiorde atópanse na costa [[Océano Pacífico|pacífica]] de [[América do Norte]], no leste do [[Canadá]], en [[Islandia]], [[Nova Zelandia]] e [[Noruega]]. ===De orixe tectónico=== Algúns estuarios formáronse polo [[subsidencia|afundimento]] ou rotura con respecto dunha plataforma oceánica e que estivo ligada a [[falla]]s, [[volcán]]s ou [[desprendementos de terra]]. As inundacións por subida do nivel eustático do mar que se produciu na época do Holoceno contribuíu á formacións destes estuarios. Só hai unha ducia de casos de estuarios deste tipo. Un caso e o da [[baía de San Francisco]] xa que se formou polo desprazamento da placas tectónicas arredor da [[falla de Santo André]] e tivo inundacións das augas costeiras dos ríos de [[río de Sacramento|Sacramento]] e [[río de San Xoaquín|San Xoaquín]]. ==Clasificación segundo a circulación da auga== A circulación das augas nos estuarios está controlada polo caudal que entra dos ríos, as mareas, as precipitacións en terra, a evaporación da auga, do vento e doutros procesos oceánicos como os [[afloramento (oceanografía)|afloramentos]], o fluxo creado polo réxime de turbulencias ou as tormentas. O fluxo de circulación dos estuarios, e en particular nas [[ría]]s, pode ter procesos de circulación da auga nos que hai períodos de estratificación na columna de auga ou mestura vertical. Estes procesos están determinados pola [[salinidade]] da auga e a [[temperatura]] e afectan ao tempo de residencia e exposición da auga no estuario. En función dos procesos de circulación da auga, e mestura vertical, pódense catalogar diferentes tipos de estuarios. ===De cuña salgada=== Nestes estuarios a entrada de auga desde o río supera a entrada de auga mariña, polo que as mareas teñen un impacto mínimo. As [[Auga doce|augas doces]] están sempre por riba da [[Auga do mar|auga salgada]] nunha capa que gradualmente se vai reducindo cara ao mar aberto. A capa de auga salgada, máis [[Densidade|densa]], vaise reducindo canto máis a dentro do esteiro se vai, e vaise reducindo da superficie ao fondo do esteiro (forma unha cuña salgada). Xa que existe unha diferenza de velocidade de fluxo entre as dúas capas de augas, as forzas de choque das dúas capas producen ondas internas na superficie, que facilitan que a auga salgada (inferior) se mesture coa auga doce, superior. Un exemplo de cuña salgada é o [[río Mississippi]].<ref name="Kennish">{{Cita libro |apelidos=Kennish |nome=M. J. |ano=1986 |título=Ecology of Estuaries. Volume I: Physical and Chemical Aspects |lugar=Boca Raton, FL |editores=CRC Press |isbn=0-8493-5892-2 }}</ref> ===Parcialmente mesturado=== Se a forza da marea aumenta, a entrada de auga doce desde o río ten un menor impacto que a auga mariña. Neste caso a turbulencia causada pola mestura das augas favorece que o gradiente de salinidade varíe non no perfil vertical do esteiro senón no perfil lonxitudinal (do exterior ao interior). Nestes casos hai unha condición de estratificación moderada. Algúns exemplos de son a [[baía de Chesapeake]] e a [[baía de Narragansett]].<ref name="Kennish"/> ===Totalmente mesturado=== Se as forzas das mareas superan a entrada de auga doce polos ríos é que hai un caso de esteiro cunha columna de auga ben mesturada e na que non existen gradientes verticais de salinidade. As intensas mestura por [[turbulencia]] e efectos [[eddy]] a fronteira entre a auga doce a salgada desaparece. A zona externa da [[baía de Delaware]] e o [[río Raritan]] de [[Nova Jersey]] son exemplos de estuarios totalmente mesturados.<ref name="Kennish"/> ===Inverso=== Os esteiros inversos son casos de climas secos onde a evaporación supera amplamente a entrada de auga doce. Neles fórmanse unha zona de máximo de salinidade e tanto o fluxo de auga oceánica como de río flúen cara a superficie desta zona.<ref name="wolanski_1986">{{Cita publicación periódica | apelidos1 = Wolanski | nome1 = E. | ano = 1986 | título = An evaporation-driven salinity maximum zone in Australian tropical estuaries | xornal = Estuarine, Coastal, and Shelf Science | volume = 22 | edición = 4 | páxinas = 415–424 | doi = 10.1016/0272-7714(86)90065-X}}</ref> Esa auga vese empuxada cara a abaixo e difúndese pola superficie do fondo do esteiro, expandíndose en todas as direccións.<ref name="wolanski_1986" /> Un exemplo de esteiro inverso é o esteiro do [[golfo de Spencer]], en [[Australia do Sur]] ===Intermitentes=== O hidrodinámica dos esteiros pode variar amplamente por cambios nas condicións ambientais. Así, namentres exista unha entrada de auga por [[Precipitación (meteoroloxía)|precipitación]] na cabeceira dos ríos poden actuar como de cuña salgada. Porén, se acontece un período de [[seca]] esta achega de auga doce pode desaparecer, e a hidrodinámica do esteiro pasa a depender das correntes oceánicas e actuar como unha mera [[baía]] oceánica.<ref>{{cita web |apelidos=Tomczak |first=M. |year=2000 |url=http://www.es.flinders.edu.au/~mattom/IntroOc/notes/lecture12.html |title=Oceanography Notes Ch. 12: Estuaries |accessdate=30 November 2006 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20061207053006/http://www.es.flinders.edu.au/~mattom/IntroOc/notes/lecture12.html |dataarquivo=07 de decembro de 2006 |urlmorta=yes }}</ref><ref name="Day">{{Cita libro |last=Day |first=J. H. |year=1981 |title=Estuarine Ecology |location=Rotterdam |publisher=A. A. Balkema |isbn=90-6191-205-9 }}</ref> Nesta liña as [[ría]]s teñen unha hidrodinámica estacional na que pasan varios momentos de augas totalmente mesturadas verticalmente a momentos de estratificación vertical. ==Os estuarios como ecosistemas mariños== Os estuarios son hábitats de multitude de grupos de organismos que soportan unha alta [[produción primaria|produtividade]], que é o caso do [[fitoplancto]]. Os estuarios albergan [[hábitat]]s para o [[Desova|desove]] múltiples especies de [[peixes]], como o [[salmón]],<ref>{{Cita publicación periódica |first=Bronwyn M. |last=Gillanders |url=http://www.int-res.com/articles/meps2003/247/m247p281.pdf |title=Evidence of connectivity between juvenile and adult habitats for mobile marine fauna: an important component of nurseries |year=2003 |series=Marine Ecology Progress Series }}</ref> para os [[mamíferos mariños]] e [[ave]]s é un lugares de nutrición e cría.<ref>{{cita publicación periódica |nome=Jennifer A. |apelidos=Gill |título=The buffer effect and large-scale population regulation in migratory birds |ano=2001 |xornal= Nature |volume=412 |edición=6845 |páxinas=436–438 |doi=10.1038/35086568 |pmid=11473317}}</ref> Dúas características que varían continuamente nestes hábitats e aos que as especies se necesitan adaptar son a salinidade e a [[sedimentación]]. O [[fitoplancto]] é o principal produtor primarios dos estuarios. Móvense entre as masas de auga grazas aos seus mecanismos de mobilidade ou pola deriva das correntes oceánicas. A súa produtividade depende en parte da turbulencia da auga. Moitas especies de peixes e de invertebrados teñen diferentes métodos para controlar, ou crear, os cambios na salinidade da auga que os rodea e denomínanse osmocomformadores e [[Osmorregulación|osmorreguladores]]. Moitos animais fan [[tobo|ocos]] e agóchanse neles para non ser depredados e vivir en ambientes de sedimentación máis estables. O [[detrito]]s do fondo dos esteiros é unha fonte de alimentación para múltiples grupos. Por outra parte, as [[bacteria]]s que se atopan no sedimento teñen unha alta demanda de osíxeno. Elas favorecen unha redución dos niveis de osíxeno do sedimento e xeran condicións de [[anoxia]], que pode ser importante se non hai un fluxo de auga continuo. ==Notas== {{Listaref|30em}} ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== * [[Ría]] * [[Fiorde]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Xeoloxía]] [[Categoría:Accidentes xeográficos fluviais]] fxifj8ldms8vfqqlbncj0zi38li5rwj 7105235 7105234 2025-06-24T07:11:06Z Angeldomcer 8758 /* Vales fluviais anegados e rías */ 7105235 wikitext text/x-wiki [[Ficheiro:Mattole River Estuary 2005.jpg|miniatura|dereita|300px|Estuario do [[río Mattole]], na costa norte de [[California]].]] [[Ficheiro:Rio_de_la_Plata_BA_2.JPG|miniatura|dereita|300px|Esteiro do [[río da Prata]], [[Arxentina]] fotografado pola [[NASA]].]] Os '''estuarios''' ou '''esteiros''' son [[accidente xeográfico|rexións]] de [[Costa (xeografía)|costa]] entrantes, polo xeral longas e estreitas mais sempre cunha saída aberta ao [[mar]], que decorren por unha [[chaira]] [[río|fluvial]] ou entran na [[terra]] ata o máximo do nivel da [[marea]] na boca dun río. Son zonas de transición de augas [[río|fluviais]], [[auga doce|doces]], dun ou máis [[río]]s e as augas [[océano|mariñas]], e [[auga salgada|salgadas]].<ref name="hugget_2011">{{Cita libro| publisher = Taylor & Francis| isbn = 978-0-203-86008-3| last = Huggett| first = Richard| title = Fundamentals of Geomorphology| date = 2011-03-15}}</ref><ref name="schubel_1982">{{Cita libro| publisher = Springer US| isbn = 978-0-87933-213-6| páxinas = 397–398| apelidos = Schubel| nome = J. R.| título = Beaches and Coastal Geology| capítulo = Estuarine coasts | serie = Encyclopedia of Earth Science| accessdate = 30/12/2017| data = 1982| chapterurl = http://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007/0-387-30843-1_174}}</ref><ref name="james_1967">{{cita libro | apelidos = Pritchard | nome = D. W. | ano = 1967 | capítulo = What is an estuary: physical viewpoint | páxinas = 3–5 |editor-first= G. H. |editor-last=Lauf |título = Estuaries |serie =A.A.A.S. Publ. |volume = 83 |lugar = Washington, DC }}</ref> Neles dominan tanto os procesos mariños, como as [[marea]]s ou as [[onda (mar)|ondas]] que lles traen augas salobres do océano, e as descargas de auga doce e sedimentación dos ríos. As entradas tanto do mar como das augas fluviais son unha fonte de entrada de [[nutriente]]s ao [[ecosistema]] que fan que sexan dos [[hábitat]]s do planeta máis [[produción primaria|produtivos]].<ref name="mcLusky_2004">{{cita libro | nome1 = McLusky | apelidos1 =D. S. | apelidos2 = Elliott | nome2= M. | ano = 2004 | título = The Estuarine Ecosystem: Ecology, Threats and Management | lugar = New York | editores = Oxford University Press |isbn=0-19-852508-7}}</ref> Os estuarios formáronse en zonas de [[erosión]] fluvial ou [[glaciar|glacial]] que se viron anegadas por augas no período de subida do nivel do mar do [[Holoceno]], hai entre 10.000–12.000 anos. Nos primeiros estados da súa evolución os estuarios teñen unha forma determinada pola [[topografía]] costeira.<ref name="schubel_1982" /><ref name="wolanski_2007">{{cita libro | apelidos = Wolanski | nome = E. | ano = 2007 | título = Estuarine Ecohydrology | url = https://archive.org/details/estuarineecohydr0000wola | lugar = Amsterdam | editores = Elsevier |isbn = 978-0-444-53066-0}}</ref> Despois progresan a estados onde a erosión e a deposición de sedimentos se contrarrestan.<ref name="skilbeck_2017">{{Cita libro| publisher = Springer, Dordrecht| isbn = 978-94-024-0988-8| páxinas = 45–74| apelidos1 = Skilbeck| nome1 = C. Gregory| apelidos2 = Heap| nome2 = Andrew D.| apelidos3 = Woodroffe| nome3 = Colin D.| título = Applications of Paleoenvironmental Techniques in Estuarine Studies | capítulo = Geology and Sedimentary History of Modern Estuaries | serie = Developments in Paleoenvironmental Research| dataacceso = 31712/2017 | data = 2017| chapterurl = https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-94-024-0990-1_3}}</ref> Os estuarios clasifícanse polo xeral segundo a súa [[xeomorfoloxía]] e polos patróns de circulación das augas. Algún autores só usan estuario para referirse a [[val]]es somerxidos, mais algunhas outras definicións danlle o nome de esteiro incluso a formacións como as [[baía]]s, as [[doca]]s, os [[fiorde]]s e as [[ría]]s; aínda que nalgunhas desas augas só hai auga salgadas e non hai unha mestura coa auga doce. Así, as [[ría]]s son esteiros formados por vales somerxidos, dun perfil transversal en forma de "V", mais nos que domina por completo unha circulación de auga salgada, agás nas súas zonas interiores de esteiro.<ref name="skilbeck_2017" /><ref name="prego_2003">{{Cita publicación periódica| doi = 10.1016/S0025-3227(03)00048-3| issn = 0025-3227| volume = 196| issue = 3–4| páxinas = 171–175| apelidos1 = Evans| nome1 = Graham| apelidos2 = Prego| nome2 = Ricardo| título = Rias, estuaries and incised valleys: is a ria an estuary?| journal = Marine Geology | dataacceso = 31/12/2017 | data = 15/05/2003 | url = http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0025322703000483}}</ref> Os bancos dos esteiros son das áreas máis poboadas do planeta. A presión [[Ser humano|antrópica]] supuxo a degradación do 60% dos [[hábitat]]s do [[Costa (xeografía)|litoral]] dos esteiros.<ref name="noaa_estuary">{{Cita web | título = Estuaries: Human Disturbances to Estuaries | editores = NOAA | url = https://oceanservice.noaa.gov/education/kits/estuaries/estuaries09_humandisturb.html }}{{Ligazón morta|data=agosto de 2024 }}</ref> A degradación dos hábitats provén de factores como a traída de solo erosionado por [[deforestación]], a chegada de sedimento grazas a eliminación da flora, a [[agricultura]] intensiva, a [[sobrepesca]], a drenaxe de augas e ao recheo das zonas húmidas, aos procesos de [[eutrofización]] por un exceso de achega de nutrientes que chegan cos desperdicios e o lixo de animais domésticos, a polución de ata mesmo metais pesados ou a contaminación por uso de produtos sanitarios para augas de espazos recreativos, entre outros.<ref name="wolanski_2007" /> ==Definición== [[Ficheiro:Mouths of amazon geocover 1990.png|miniatura|Estuario do [[río Amazonas]].]] [[Ficheiro:New York STS058-081-038.jpg|miniatura|Xeografía da baía de [[Estado de Nova York|Nova York]], [[Nova Jersey]].]] [[Ficheiro:Exe estuary from balloon.jpg|miniatura|dereita|Esteiro do [[río Exe]], [[Somerset]].]] [[Ficheiro:Estuary mouth.jpg|miniatura|dereita|Boca do esteiro que se atopa en [[Darwin, Australia|Darwin]], [[Territorio do Norte]], [[Australia]].]] [[Ficheiro:Thekkumbhagam Estuary, Paravur.jpg|dereita|miniatura|A boca dun esteiro ateigado de xente, no río de Paravur en [[Kerala, India]].]] O termo "estuario" deriva do termo [[latín]]o ''aestuarium'', que se refire a unha entrada da marea na terra. Á súa vez este termo deriva de ''aestus'' que significa mares. Houbo múltiples definicións de estuario na historia da xeoloxía. [[Charles Lyell|Lyell]] en [[1830]] definiunos como «''entradas na terra nos que chegan tanto os ríos como as mareas do mar''». En [[1952]] Pritchard definiunos como «''unha masa de auga medio pechada que ten unha conexión co mar aberto e que contén unha masa de auga definida''»". En [[1967]] engadiulle a esa descrición que «''a auga mariña dilúese dun xeito medible coa auga que provén da drenaxe da auga doce da terra''».<ref name="james_1967" /> Porén esa definición exclúe a múltiples formacións de masas de auga na costa, como as ''[[lagoa|lagoas costeiras]]'' e outras masas de augas salobres. Outra definición defíneos como «''unha masa de auga medio cerrada que está conectada co mar ata onde chega a marea ou o límite de intrusión da auga salgada e que recibe un aporte de auga doce; mais no que o aporte de auga doce non é esporádico, no que a barreira de conexión co mar pode estar pechada estacionalmente e nos que a marea pode ter pouco impacto.''».<ref name="wolanski_2007" /> Esta definición, que non é consensuada,<ref name="prego_2003" /> engade así aos [[fiorde]]s, as [[lagoa]]s costeiras, as bocas dos [[río]]s, [[ría]]s, ou esteiros que son só unha canle pouco profunda e sobre dun [[Delta fluvial|delta]] ou [[marisma]]. Unha das definicións máis amplas é que os esteiros son [[ecosistema]]s que teñen unha conexión co mar aberto, e que por esa entrante pasa a auga salgada traída polas mareas. A auga do mar que entra no estuario dilúese coa auga doce que provén dos ríos e outras fontes de auga doce. O patrón de dilución da auga cambia segundo o tipo de estuarios e depende do volume de auga fresca, o ritmo das mareas e a extensión da [[evaporación]] da auga no estuario.<ref name="mcLusky_2004"/> ==Clasificación segundo a xeomorfoloxía== Os estuarios están baixo a influencia de múltiples factores como a rexión onde se atopan ou as condición físicas ou químicas que predominan nelas. Unha clasificación común, con todo, é a baseada na orixe e nos perfís xeolóxicos de cada un dos estuarios. Así, distínguense formacións como chairas costeiras, deltas, rías ou fiordes.<ref name="noaa_est04">{{cita web|url = https://oceanservice.noaa.gov/education/tutorial_estuaries/est04_geology.html | título = Estuaries Classifying Estuaries - By Geology | editores = National Oceanographic and Atmospheric administration - NOAA}}</ref> ===Vales fluviais anegados e rías=== {{Artigo principal|Ría}} Algúns estuarios formáronse en [[chaira]]s [[Costa (xeografía)|costeira]]s cando o nivel da auga subiu e anegou os [[río|vales fluviais]]. Eses esteiros conservan unha forma similar ao val do río que ocupou a auga: son alongados, teñen a súa maior profundidade na boca do esteiro e seguen unha topografía similar a un val fluvial. Este tipo de esteiros son os máis comúns nos climas temperás. A profundidade das súas augas pode chegar como moito aos 30 metros. Algúns exemplos son o esteiro Severn en [[Inglaterra]] e o Ems Dollar da fronteira [[Alemaña|xermano]]-[Países Baixos|neerlandesa]].<ref>{{Cita publicación periódica |last=Kunneke |first=J. T. |first2=T. F. |last2=Palik |year=1984 |url=http://www.nwrc.usgs.gov/wdb/pub/others/85_15.pdf |title=Tampa Bay environmental atlas |journal=U.S. Fish Wildl. Serv. Biol. Rep. |volume=85 |issue=15 |pages=3 |accessdate=January 12, 2010 |data-arquivo=27 de maio de 2010 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20100527232008/http://www.nwrc.usgs.gov/wdb/pub/others/85_15.pdf |url-morta=yes }}</ref> As '''[[ría]]s''' son igualmente esteiros que se formaron polo afundimento parcial dun val costeiro de río.<ref name="goudie_2004">{{Cita libro|autores = Goudie A.S. et al. | ano = 2004 | título = Encyclopedia Of Geomorphology | isbn = 0415863007}}</ref> Porén, as rías teñen unha hidrodinámica mariña e polo xeral só no seu interior predomina o fluxo de augas fluviais e a auga e salobre. Un destes casos sería a [[ría da Coruña|ría do Burgo]]: un esteiro interior longo, que discorre entre [[Cambre]] e [[Culleredo]], e unha ampla boca de ría aberta exterior, entre [[a Coruña]] e [[Oleiros]]. Mais, non necesariamente todas as ría teñen un río principal, cun caudal importante, na súa cabeira; como é o caso da [[ría de Vigo]]. As rías diferéncianse dos [[fiorde]] porque o val que as formou non tivo unha orixe [[Era glacial|glacial]]. ===Con lagoa ou con barreira-lagoa=== Os esteiros con barreira-lagoa formáronse en lugares onde a deposición de sedimento acadou un nivel similar ao do aumento do nivel do mar. Estes esteiros están case pechados na súa boca por unha formación de area en liña coa costa, unha ''barreira'', ou por unha illa de area. A auga do mar entra só por uns pequenos entrantes. O interior destes esteiros son de pouca profundidade. Estes estuarios de barra son habituais en zonas do litoral onde a costa é de pouca pendente e en lugares límites continentais estables a nivel tectónicos ou en costas mariñas illadas. Son comúns nos trópicos e subtrópicos. A súa formación puido darse por varias causas: * por acumulación de area ao longo dun litoral de costa, e en paralelo a este, onde a acción das ondas externas o favorece, * polo traslado do material depositado polos ríos grazas á acción das ondas, á corrente mariña, á acción do vento na area de praia ou ao lavado de area acumulada en [[duna]]s, * por anegado de plataforma de area media das praias (antes formadas por erosión dos sedimentos de chairas costeiras hai 5 mil anos) por elevación do nivel de auga do mar, e que provocou rotura de liñas de praia e a formación de lagoas interiores pouco fondas, * ou por alongamento de [[cordóns litorais]], que van medrando ao longo da costa grazas á acumulación de material erosionado por [[Corrente oceánica|correntes]] paralelas á costa. As praias barreira fórmanse en augas pouco profundas, e que polo xeral están en liña coa costa, e dan lugar á estuarios estreitos e alongados. A profundidade media da auga é polo xeral de menos de 5 metros, e poucas veces é maior de dez metros. Estas praias son abundantes na costa [[Océano Atlántico|atlántica]] de [[América do Norte]] e do [[golfo de México]], xa que alí hai unha deposición de sedimentos en costa activa e porque os rangos das mareas son menores dos 4 metros. ===Tipo fiorde=== {{Artigo principal|Fiorde}} Os [[fiorde]]s formáronse cando os glaciares do [[plistoceno]] erosionaron profundas e anchas zonas dos vales fluviais, e consecuentemente, deron lugar a seccións perpendiculares á direccións dos ríos en forma de "U". Na boca dos fiordes hai polo xeral rochas, barras e [[sill]]s de depósitos glaciais, e que por efecto da circulación estuárica víronse modificadas. Os estuarios do tipo dos fiordes fórmanse e vales amplamente erosionados por glaciares. Estes estuarios de forman de U teñen polo xeral abas cunha forte pendente, bases rochosas e sills por debaixo da auga que se formaron grazas ao movemento dos glaciares. O estuario é máis profundo canto máis na súa boca, onde xa as [[morena]]s ou as barras de rochas forman sills que limitan o fluxo de auga. Na cabeceira dos estuarios a profundidade pode superar os 300 metros. A proporción de ancho sobre da profundidade adoita ser pequena. Nos estuarios con sills pouco profundas, as oscilacións de marea só afectan á auga ata o fondo da sill: as augas de maior profundidade case non teñen unha circulación activa. Nos casos nos que as sills son de maior fondura a circulación de auga está menos limitada e hai un suave pero constante intercambio de auga entre o esteiro e o océano. Os esteiros do tipo fiorde atópanse na costa [[Océano Pacífico|pacífica]] de [[América do Norte]], no leste do [[Canadá]], en [[Islandia]], [[Nova Zelandia]] e [[Noruega]]. ===De orixe tectónico=== Algúns estuarios formáronse polo [[subsidencia|afundimento]] ou rotura con respecto dunha plataforma oceánica e que estivo ligada a [[falla]]s, [[volcán]]s ou [[desprendementos de terra]]. As inundacións por subida do nivel eustático do mar que se produciu na época do Holoceno contribuíu á formacións destes estuarios. Só hai unha ducia de casos de estuarios deste tipo. Un caso e o da [[baía de San Francisco]] xa que se formou polo desprazamento da placas tectónicas arredor da [[falla de Santo André]] e tivo inundacións das augas costeiras dos ríos de [[río de Sacramento|Sacramento]] e [[río de San Xoaquín|San Xoaquín]]. ==Clasificación segundo a circulación da auga== A circulación das augas nos estuarios está controlada polo caudal que entra dos ríos, as mareas, as precipitacións en terra, a evaporación da auga, do vento e doutros procesos oceánicos como os [[afloramento (oceanografía)|afloramentos]], o fluxo creado polo réxime de turbulencias ou as tormentas. O fluxo de circulación dos estuarios, e en particular nas [[ría]]s, pode ter procesos de circulación da auga nos que hai períodos de estratificación na columna de auga ou mestura vertical. Estes procesos están determinados pola [[salinidade]] da auga e a [[temperatura]] e afectan ao tempo de residencia e exposición da auga no estuario. En función dos procesos de circulación da auga, e mestura vertical, pódense catalogar diferentes tipos de estuarios. ===De cuña salgada=== Nestes estuarios a entrada de auga desde o río supera a entrada de auga mariña, polo que as mareas teñen un impacto mínimo. As [[Auga doce|augas doces]] están sempre por riba da [[Auga do mar|auga salgada]] nunha capa que gradualmente se vai reducindo cara ao mar aberto. A capa de auga salgada, máis [[Densidade|densa]], vaise reducindo canto máis a dentro do esteiro se vai, e vaise reducindo da superficie ao fondo do esteiro (forma unha cuña salgada). Xa que existe unha diferenza de velocidade de fluxo entre as dúas capas de augas, as forzas de choque das dúas capas producen ondas internas na superficie, que facilitan que a auga salgada (inferior) se mesture coa auga doce, superior. Un exemplo de cuña salgada é o [[río Mississippi]].<ref name="Kennish">{{Cita libro |apelidos=Kennish |nome=M. J. |ano=1986 |título=Ecology of Estuaries. Volume I: Physical and Chemical Aspects |lugar=Boca Raton, FL |editores=CRC Press |isbn=0-8493-5892-2 }}</ref> ===Parcialmente mesturado=== Se a forza da marea aumenta, a entrada de auga doce desde o río ten un menor impacto que a auga mariña. Neste caso a turbulencia causada pola mestura das augas favorece que o gradiente de salinidade varíe non no perfil vertical do esteiro senón no perfil lonxitudinal (do exterior ao interior). Nestes casos hai unha condición de estratificación moderada. Algúns exemplos de son a [[baía de Chesapeake]] e a [[baía de Narragansett]].<ref name="Kennish"/> ===Totalmente mesturado=== Se as forzas das mareas superan a entrada de auga doce polos ríos é que hai un caso de esteiro cunha columna de auga ben mesturada e na que non existen gradientes verticais de salinidade. As intensas mestura por [[turbulencia]] e efectos [[eddy]] a fronteira entre a auga doce a salgada desaparece. A zona externa da [[baía de Delaware]] e o [[río Raritan]] de [[Nova Jersey]] son exemplos de estuarios totalmente mesturados.<ref name="Kennish"/> ===Inverso=== Os esteiros inversos son casos de climas secos onde a evaporación supera amplamente a entrada de auga doce. Neles fórmanse unha zona de máximo de salinidade e tanto o fluxo de auga oceánica como de río flúen cara a superficie desta zona.<ref name="wolanski_1986">{{Cita publicación periódica | apelidos1 = Wolanski | nome1 = E. | ano = 1986 | título = An evaporation-driven salinity maximum zone in Australian tropical estuaries | xornal = Estuarine, Coastal, and Shelf Science | volume = 22 | edición = 4 | páxinas = 415–424 | doi = 10.1016/0272-7714(86)90065-X}}</ref> Esa auga vese empuxada cara a abaixo e difúndese pola superficie do fondo do esteiro, expandíndose en todas as direccións.<ref name="wolanski_1986" /> Un exemplo de esteiro inverso é o esteiro do [[golfo de Spencer]], en [[Australia do Sur]] ===Intermitentes=== O hidrodinámica dos esteiros pode variar amplamente por cambios nas condicións ambientais. Así, namentres exista unha entrada de auga por [[Precipitación (meteoroloxía)|precipitación]] na cabeceira dos ríos poden actuar como de cuña salgada. Porén, se acontece un período de [[seca]] esta achega de auga doce pode desaparecer, e a hidrodinámica do esteiro pasa a depender das correntes oceánicas e actuar como unha mera [[baía]] oceánica.<ref>{{cita web |apelidos=Tomczak |first=M. |year=2000 |url=http://www.es.flinders.edu.au/~mattom/IntroOc/notes/lecture12.html |title=Oceanography Notes Ch. 12: Estuaries |accessdate=30 November 2006 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20061207053006/http://www.es.flinders.edu.au/~mattom/IntroOc/notes/lecture12.html |dataarquivo=07 de decembro de 2006 |urlmorta=yes }}</ref><ref name="Day">{{Cita libro |last=Day |first=J. H. |year=1981 |title=Estuarine Ecology |location=Rotterdam |publisher=A. A. Balkema |isbn=90-6191-205-9 }}</ref> Nesta liña as [[ría]]s teñen unha hidrodinámica estacional na que pasan varios momentos de augas totalmente mesturadas verticalmente a momentos de estratificación vertical. ==Os estuarios como ecosistemas mariños== Os estuarios son hábitats de multitude de grupos de organismos que soportan unha alta [[produción primaria|produtividade]], que é o caso do [[fitoplancto]]. Os estuarios albergan [[hábitat]]s para o [[Desova|desove]] múltiples especies de [[peixes]], como o [[salmón]],<ref>{{Cita publicación periódica |first=Bronwyn M. |last=Gillanders |url=http://www.int-res.com/articles/meps2003/247/m247p281.pdf |title=Evidence of connectivity between juvenile and adult habitats for mobile marine fauna: an important component of nurseries |year=2003 |series=Marine Ecology Progress Series }}</ref> para os [[mamíferos mariños]] e [[ave]]s é un lugares de nutrición e cría.<ref>{{cita publicación periódica |nome=Jennifer A. |apelidos=Gill |título=The buffer effect and large-scale population regulation in migratory birds |ano=2001 |xornal= Nature |volume=412 |edición=6845 |páxinas=436–438 |doi=10.1038/35086568 |pmid=11473317}}</ref> Dúas características que varían continuamente nestes hábitats e aos que as especies se necesitan adaptar son a salinidade e a [[sedimentación]]. O [[fitoplancto]] é o principal produtor primarios dos estuarios. Móvense entre as masas de auga grazas aos seus mecanismos de mobilidade ou pola deriva das correntes oceánicas. A súa produtividade depende en parte da turbulencia da auga. Moitas especies de peixes e de invertebrados teñen diferentes métodos para controlar, ou crear, os cambios na salinidade da auga que os rodea e denomínanse osmocomformadores e [[Osmorregulación|osmorreguladores]]. Moitos animais fan [[tobo|ocos]] e agóchanse neles para non ser depredados e vivir en ambientes de sedimentación máis estables. O [[detrito]]s do fondo dos esteiros é unha fonte de alimentación para múltiples grupos. Por outra parte, as [[bacteria]]s que se atopan no sedimento teñen unha alta demanda de osíxeno. Elas favorecen unha redución dos niveis de osíxeno do sedimento e xeran condicións de [[anoxia]], que pode ser importante se non hai un fluxo de auga continuo. ==Notas== {{Listaref|30em}} ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== * [[Ría]] * [[Fiorde]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Xeoloxía]] [[Categoría:Accidentes xeográficos fluviais]] 2hcsnzm4me3l2gnp7hjnfpt360lcerj 7105241 7105235 2025-06-24T07:13:24Z Angeldomcer 8758 /* Os estuarios como ecosistemas mariños */ 7105241 wikitext text/x-wiki [[Ficheiro:Mattole River Estuary 2005.jpg|miniatura|dereita|300px|Estuario do [[río Mattole]], na costa norte de [[California]].]] [[Ficheiro:Rio_de_la_Plata_BA_2.JPG|miniatura|dereita|300px|Esteiro do [[río da Prata]], [[Arxentina]] fotografado pola [[NASA]].]] Os '''estuarios''' ou '''esteiros''' son [[accidente xeográfico|rexións]] de [[Costa (xeografía)|costa]] entrantes, polo xeral longas e estreitas mais sempre cunha saída aberta ao [[mar]], que decorren por unha [[chaira]] [[río|fluvial]] ou entran na [[terra]] ata o máximo do nivel da [[marea]] na boca dun río. Son zonas de transición de augas [[río|fluviais]], [[auga doce|doces]], dun ou máis [[río]]s e as augas [[océano|mariñas]], e [[auga salgada|salgadas]].<ref name="hugget_2011">{{Cita libro| publisher = Taylor & Francis| isbn = 978-0-203-86008-3| last = Huggett| first = Richard| title = Fundamentals of Geomorphology| date = 2011-03-15}}</ref><ref name="schubel_1982">{{Cita libro| publisher = Springer US| isbn = 978-0-87933-213-6| páxinas = 397–398| apelidos = Schubel| nome = J. R.| título = Beaches and Coastal Geology| capítulo = Estuarine coasts | serie = Encyclopedia of Earth Science| accessdate = 30/12/2017| data = 1982| chapterurl = http://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007/0-387-30843-1_174}}</ref><ref name="james_1967">{{cita libro | apelidos = Pritchard | nome = D. W. | ano = 1967 | capítulo = What is an estuary: physical viewpoint | páxinas = 3–5 |editor-first= G. H. |editor-last=Lauf |título = Estuaries |serie =A.A.A.S. Publ. |volume = 83 |lugar = Washington, DC }}</ref> Neles dominan tanto os procesos mariños, como as [[marea]]s ou as [[onda (mar)|ondas]] que lles traen augas salobres do océano, e as descargas de auga doce e sedimentación dos ríos. As entradas tanto do mar como das augas fluviais son unha fonte de entrada de [[nutriente]]s ao [[ecosistema]] que fan que sexan dos [[hábitat]]s do planeta máis [[produción primaria|produtivos]].<ref name="mcLusky_2004">{{cita libro | nome1 = McLusky | apelidos1 =D. S. | apelidos2 = Elliott | nome2= M. | ano = 2004 | título = The Estuarine Ecosystem: Ecology, Threats and Management | lugar = New York | editores = Oxford University Press |isbn=0-19-852508-7}}</ref> Os estuarios formáronse en zonas de [[erosión]] fluvial ou [[glaciar|glacial]] que se viron anegadas por augas no período de subida do nivel do mar do [[Holoceno]], hai entre 10.000–12.000 anos. Nos primeiros estados da súa evolución os estuarios teñen unha forma determinada pola [[topografía]] costeira.<ref name="schubel_1982" /><ref name="wolanski_2007">{{cita libro | apelidos = Wolanski | nome = E. | ano = 2007 | título = Estuarine Ecohydrology | url = https://archive.org/details/estuarineecohydr0000wola | lugar = Amsterdam | editores = Elsevier |isbn = 978-0-444-53066-0}}</ref> Despois progresan a estados onde a erosión e a deposición de sedimentos se contrarrestan.<ref name="skilbeck_2017">{{Cita libro| publisher = Springer, Dordrecht| isbn = 978-94-024-0988-8| páxinas = 45–74| apelidos1 = Skilbeck| nome1 = C. Gregory| apelidos2 = Heap| nome2 = Andrew D.| apelidos3 = Woodroffe| nome3 = Colin D.| título = Applications of Paleoenvironmental Techniques in Estuarine Studies | capítulo = Geology and Sedimentary History of Modern Estuaries | serie = Developments in Paleoenvironmental Research| dataacceso = 31712/2017 | data = 2017| chapterurl = https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-94-024-0990-1_3}}</ref> Os estuarios clasifícanse polo xeral segundo a súa [[xeomorfoloxía]] e polos patróns de circulación das augas. Algún autores só usan estuario para referirse a [[val]]es somerxidos, mais algunhas outras definicións danlle o nome de esteiro incluso a formacións como as [[baía]]s, as [[doca]]s, os [[fiorde]]s e as [[ría]]s; aínda que nalgunhas desas augas só hai auga salgadas e non hai unha mestura coa auga doce. Así, as [[ría]]s son esteiros formados por vales somerxidos, dun perfil transversal en forma de "V", mais nos que domina por completo unha circulación de auga salgada, agás nas súas zonas interiores de esteiro.<ref name="skilbeck_2017" /><ref name="prego_2003">{{Cita publicación periódica| doi = 10.1016/S0025-3227(03)00048-3| issn = 0025-3227| volume = 196| issue = 3–4| páxinas = 171–175| apelidos1 = Evans| nome1 = Graham| apelidos2 = Prego| nome2 = Ricardo| título = Rias, estuaries and incised valleys: is a ria an estuary?| journal = Marine Geology | dataacceso = 31/12/2017 | data = 15/05/2003 | url = http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0025322703000483}}</ref> Os bancos dos esteiros son das áreas máis poboadas do planeta. A presión [[Ser humano|antrópica]] supuxo a degradación do 60% dos [[hábitat]]s do [[Costa (xeografía)|litoral]] dos esteiros.<ref name="noaa_estuary">{{Cita web | título = Estuaries: Human Disturbances to Estuaries | editores = NOAA | url = https://oceanservice.noaa.gov/education/kits/estuaries/estuaries09_humandisturb.html }}{{Ligazón morta|data=agosto de 2024 }}</ref> A degradación dos hábitats provén de factores como a traída de solo erosionado por [[deforestación]], a chegada de sedimento grazas a eliminación da flora, a [[agricultura]] intensiva, a [[sobrepesca]], a drenaxe de augas e ao recheo das zonas húmidas, aos procesos de [[eutrofización]] por un exceso de achega de nutrientes que chegan cos desperdicios e o lixo de animais domésticos, a polución de ata mesmo metais pesados ou a contaminación por uso de produtos sanitarios para augas de espazos recreativos, entre outros.<ref name="wolanski_2007" /> ==Definición== [[Ficheiro:Mouths of amazon geocover 1990.png|miniatura|Estuario do [[río Amazonas]].]] [[Ficheiro:New York STS058-081-038.jpg|miniatura|Xeografía da baía de [[Estado de Nova York|Nova York]], [[Nova Jersey]].]] [[Ficheiro:Exe estuary from balloon.jpg|miniatura|dereita|Esteiro do [[río Exe]], [[Somerset]].]] [[Ficheiro:Estuary mouth.jpg|miniatura|dereita|Boca do esteiro que se atopa en [[Darwin, Australia|Darwin]], [[Territorio do Norte]], [[Australia]].]] [[Ficheiro:Thekkumbhagam Estuary, Paravur.jpg|dereita|miniatura|A boca dun esteiro ateigado de xente, no río de Paravur en [[Kerala, India]].]] O termo "estuario" deriva do termo [[latín]]o ''aestuarium'', que se refire a unha entrada da marea na terra. Á súa vez este termo deriva de ''aestus'' que significa mares. Houbo múltiples definicións de estuario na historia da xeoloxía. [[Charles Lyell|Lyell]] en [[1830]] definiunos como «''entradas na terra nos que chegan tanto os ríos como as mareas do mar''». En [[1952]] Pritchard definiunos como «''unha masa de auga medio pechada que ten unha conexión co mar aberto e que contén unha masa de auga definida''»". En [[1967]] engadiulle a esa descrición que «''a auga mariña dilúese dun xeito medible coa auga que provén da drenaxe da auga doce da terra''».<ref name="james_1967" /> Porén esa definición exclúe a múltiples formacións de masas de auga na costa, como as ''[[lagoa|lagoas costeiras]]'' e outras masas de augas salobres. Outra definición defíneos como «''unha masa de auga medio cerrada que está conectada co mar ata onde chega a marea ou o límite de intrusión da auga salgada e que recibe un aporte de auga doce; mais no que o aporte de auga doce non é esporádico, no que a barreira de conexión co mar pode estar pechada estacionalmente e nos que a marea pode ter pouco impacto.''».<ref name="wolanski_2007" /> Esta definición, que non é consensuada,<ref name="prego_2003" /> engade así aos [[fiorde]]s, as [[lagoa]]s costeiras, as bocas dos [[río]]s, [[ría]]s, ou esteiros que son só unha canle pouco profunda e sobre dun [[Delta fluvial|delta]] ou [[marisma]]. Unha das definicións máis amplas é que os esteiros son [[ecosistema]]s que teñen unha conexión co mar aberto, e que por esa entrante pasa a auga salgada traída polas mareas. A auga do mar que entra no estuario dilúese coa auga doce que provén dos ríos e outras fontes de auga doce. O patrón de dilución da auga cambia segundo o tipo de estuarios e depende do volume de auga fresca, o ritmo das mareas e a extensión da [[evaporación]] da auga no estuario.<ref name="mcLusky_2004"/> ==Clasificación segundo a xeomorfoloxía== Os estuarios están baixo a influencia de múltiples factores como a rexión onde se atopan ou as condición físicas ou químicas que predominan nelas. Unha clasificación común, con todo, é a baseada na orixe e nos perfís xeolóxicos de cada un dos estuarios. Así, distínguense formacións como chairas costeiras, deltas, rías ou fiordes.<ref name="noaa_est04">{{cita web|url = https://oceanservice.noaa.gov/education/tutorial_estuaries/est04_geology.html | título = Estuaries Classifying Estuaries - By Geology | editores = National Oceanographic and Atmospheric administration - NOAA}}</ref> ===Vales fluviais anegados e rías=== {{Artigo principal|Ría}} Algúns estuarios formáronse en [[chaira]]s [[Costa (xeografía)|costeira]]s cando o nivel da auga subiu e anegou os [[río|vales fluviais]]. Eses esteiros conservan unha forma similar ao val do río que ocupou a auga: son alongados, teñen a súa maior profundidade na boca do esteiro e seguen unha topografía similar a un val fluvial. Este tipo de esteiros son os máis comúns nos climas temperás. A profundidade das súas augas pode chegar como moito aos 30 metros. Algúns exemplos son o esteiro Severn en [[Inglaterra]] e o Ems Dollar da fronteira [[Alemaña|xermano]]-[Países Baixos|neerlandesa]].<ref>{{Cita publicación periódica |last=Kunneke |first=J. T. |first2=T. F. |last2=Palik |year=1984 |url=http://www.nwrc.usgs.gov/wdb/pub/others/85_15.pdf |title=Tampa Bay environmental atlas |journal=U.S. Fish Wildl. Serv. Biol. Rep. |volume=85 |issue=15 |pages=3 |accessdate=January 12, 2010 |data-arquivo=27 de maio de 2010 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20100527232008/http://www.nwrc.usgs.gov/wdb/pub/others/85_15.pdf |url-morta=yes }}</ref> As '''[[ría]]s''' son igualmente esteiros que se formaron polo afundimento parcial dun val costeiro de río.<ref name="goudie_2004">{{Cita libro|autores = Goudie A.S. et al. | ano = 2004 | título = Encyclopedia Of Geomorphology | isbn = 0415863007}}</ref> Porén, as rías teñen unha hidrodinámica mariña e polo xeral só no seu interior predomina o fluxo de augas fluviais e a auga e salobre. Un destes casos sería a [[ría da Coruña|ría do Burgo]]: un esteiro interior longo, que discorre entre [[Cambre]] e [[Culleredo]], e unha ampla boca de ría aberta exterior, entre [[a Coruña]] e [[Oleiros]]. Mais, non necesariamente todas as ría teñen un río principal, cun caudal importante, na súa cabeira; como é o caso da [[ría de Vigo]]. As rías diferéncianse dos [[fiorde]] porque o val que as formou non tivo unha orixe [[Era glacial|glacial]]. ===Con lagoa ou con barreira-lagoa=== Os esteiros con barreira-lagoa formáronse en lugares onde a deposición de sedimento acadou un nivel similar ao do aumento do nivel do mar. Estes esteiros están case pechados na súa boca por unha formación de area en liña coa costa, unha ''barreira'', ou por unha illa de area. A auga do mar entra só por uns pequenos entrantes. O interior destes esteiros son de pouca profundidade. Estes estuarios de barra son habituais en zonas do litoral onde a costa é de pouca pendente e en lugares límites continentais estables a nivel tectónicos ou en costas mariñas illadas. Son comúns nos trópicos e subtrópicos. A súa formación puido darse por varias causas: * por acumulación de area ao longo dun litoral de costa, e en paralelo a este, onde a acción das ondas externas o favorece, * polo traslado do material depositado polos ríos grazas á acción das ondas, á corrente mariña, á acción do vento na area de praia ou ao lavado de area acumulada en [[duna]]s, * por anegado de plataforma de area media das praias (antes formadas por erosión dos sedimentos de chairas costeiras hai 5 mil anos) por elevación do nivel de auga do mar, e que provocou rotura de liñas de praia e a formación de lagoas interiores pouco fondas, * ou por alongamento de [[cordóns litorais]], que van medrando ao longo da costa grazas á acumulación de material erosionado por [[Corrente oceánica|correntes]] paralelas á costa. As praias barreira fórmanse en augas pouco profundas, e que polo xeral están en liña coa costa, e dan lugar á estuarios estreitos e alongados. A profundidade media da auga é polo xeral de menos de 5 metros, e poucas veces é maior de dez metros. Estas praias son abundantes na costa [[Océano Atlántico|atlántica]] de [[América do Norte]] e do [[golfo de México]], xa que alí hai unha deposición de sedimentos en costa activa e porque os rangos das mareas son menores dos 4 metros. ===Tipo fiorde=== {{Artigo principal|Fiorde}} Os [[fiorde]]s formáronse cando os glaciares do [[plistoceno]] erosionaron profundas e anchas zonas dos vales fluviais, e consecuentemente, deron lugar a seccións perpendiculares á direccións dos ríos en forma de "U". Na boca dos fiordes hai polo xeral rochas, barras e [[sill]]s de depósitos glaciais, e que por efecto da circulación estuárica víronse modificadas. Os estuarios do tipo dos fiordes fórmanse e vales amplamente erosionados por glaciares. Estes estuarios de forman de U teñen polo xeral abas cunha forte pendente, bases rochosas e sills por debaixo da auga que se formaron grazas ao movemento dos glaciares. O estuario é máis profundo canto máis na súa boca, onde xa as [[morena]]s ou as barras de rochas forman sills que limitan o fluxo de auga. Na cabeceira dos estuarios a profundidade pode superar os 300 metros. A proporción de ancho sobre da profundidade adoita ser pequena. Nos estuarios con sills pouco profundas, as oscilacións de marea só afectan á auga ata o fondo da sill: as augas de maior profundidade case non teñen unha circulación activa. Nos casos nos que as sills son de maior fondura a circulación de auga está menos limitada e hai un suave pero constante intercambio de auga entre o esteiro e o océano. Os esteiros do tipo fiorde atópanse na costa [[Océano Pacífico|pacífica]] de [[América do Norte]], no leste do [[Canadá]], en [[Islandia]], [[Nova Zelandia]] e [[Noruega]]. ===De orixe tectónico=== Algúns estuarios formáronse polo [[subsidencia|afundimento]] ou rotura con respecto dunha plataforma oceánica e que estivo ligada a [[falla]]s, [[volcán]]s ou [[desprendementos de terra]]. As inundacións por subida do nivel eustático do mar que se produciu na época do Holoceno contribuíu á formacións destes estuarios. Só hai unha ducia de casos de estuarios deste tipo. Un caso e o da [[baía de San Francisco]] xa que se formou polo desprazamento da placas tectónicas arredor da [[falla de Santo André]] e tivo inundacións das augas costeiras dos ríos de [[río de Sacramento|Sacramento]] e [[río de San Xoaquín|San Xoaquín]]. ==Clasificación segundo a circulación da auga== A circulación das augas nos estuarios está controlada polo caudal que entra dos ríos, as mareas, as precipitacións en terra, a evaporación da auga, do vento e doutros procesos oceánicos como os [[afloramento (oceanografía)|afloramentos]], o fluxo creado polo réxime de turbulencias ou as tormentas. O fluxo de circulación dos estuarios, e en particular nas [[ría]]s, pode ter procesos de circulación da auga nos que hai períodos de estratificación na columna de auga ou mestura vertical. Estes procesos están determinados pola [[salinidade]] da auga e a [[temperatura]] e afectan ao tempo de residencia e exposición da auga no estuario. En función dos procesos de circulación da auga, e mestura vertical, pódense catalogar diferentes tipos de estuarios. ===De cuña salgada=== Nestes estuarios a entrada de auga desde o río supera a entrada de auga mariña, polo que as mareas teñen un impacto mínimo. As [[Auga doce|augas doces]] están sempre por riba da [[Auga do mar|auga salgada]] nunha capa que gradualmente se vai reducindo cara ao mar aberto. A capa de auga salgada, máis [[Densidade|densa]], vaise reducindo canto máis a dentro do esteiro se vai, e vaise reducindo da superficie ao fondo do esteiro (forma unha cuña salgada). Xa que existe unha diferenza de velocidade de fluxo entre as dúas capas de augas, as forzas de choque das dúas capas producen ondas internas na superficie, que facilitan que a auga salgada (inferior) se mesture coa auga doce, superior. Un exemplo de cuña salgada é o [[río Mississippi]].<ref name="Kennish">{{Cita libro |apelidos=Kennish |nome=M. J. |ano=1986 |título=Ecology of Estuaries. Volume I: Physical and Chemical Aspects |lugar=Boca Raton, FL |editores=CRC Press |isbn=0-8493-5892-2 }}</ref> ===Parcialmente mesturado=== Se a forza da marea aumenta, a entrada de auga doce desde o río ten un menor impacto que a auga mariña. Neste caso a turbulencia causada pola mestura das augas favorece que o gradiente de salinidade varíe non no perfil vertical do esteiro senón no perfil lonxitudinal (do exterior ao interior). Nestes casos hai unha condición de estratificación moderada. Algúns exemplos de son a [[baía de Chesapeake]] e a [[baía de Narragansett]].<ref name="Kennish"/> ===Totalmente mesturado=== Se as forzas das mareas superan a entrada de auga doce polos ríos é que hai un caso de esteiro cunha columna de auga ben mesturada e na que non existen gradientes verticais de salinidade. As intensas mestura por [[turbulencia]] e efectos [[eddy]] a fronteira entre a auga doce a salgada desaparece. A zona externa da [[baía de Delaware]] e o [[río Raritan]] de [[Nova Jersey]] son exemplos de estuarios totalmente mesturados.<ref name="Kennish"/> ===Inverso=== Os esteiros inversos son casos de climas secos onde a evaporación supera amplamente a entrada de auga doce. Neles fórmanse unha zona de máximo de salinidade e tanto o fluxo de auga oceánica como de río flúen cara a superficie desta zona.<ref name="wolanski_1986">{{Cita publicación periódica | apelidos1 = Wolanski | nome1 = E. | ano = 1986 | título = An evaporation-driven salinity maximum zone in Australian tropical estuaries | xornal = Estuarine, Coastal, and Shelf Science | volume = 22 | edición = 4 | páxinas = 415–424 | doi = 10.1016/0272-7714(86)90065-X}}</ref> Esa auga vese empuxada cara a abaixo e difúndese pola superficie do fondo do esteiro, expandíndose en todas as direccións.<ref name="wolanski_1986" /> Un exemplo de esteiro inverso é o esteiro do [[golfo de Spencer]], en [[Australia do Sur]] ===Intermitentes=== O hidrodinámica dos esteiros pode variar amplamente por cambios nas condicións ambientais. Así, namentres exista unha entrada de auga por [[Precipitación (meteoroloxía)|precipitación]] na cabeceira dos ríos poden actuar como de cuña salgada. Porén, se acontece un período de [[seca]] esta achega de auga doce pode desaparecer, e a hidrodinámica do esteiro pasa a depender das correntes oceánicas e actuar como unha mera [[baía]] oceánica.<ref>{{cita web |apelidos=Tomczak |first=M. |year=2000 |url=http://www.es.flinders.edu.au/~mattom/IntroOc/notes/lecture12.html |title=Oceanography Notes Ch. 12: Estuaries |accessdate=30 November 2006 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20061207053006/http://www.es.flinders.edu.au/~mattom/IntroOc/notes/lecture12.html |dataarquivo=07 de decembro de 2006 |urlmorta=yes }}</ref><ref name="Day">{{Cita libro |last=Day |first=J. H. |year=1981 |title=Estuarine Ecology |location=Rotterdam |publisher=A. A. Balkema |isbn=90-6191-205-9 }}</ref> Nesta liña as [[ría]]s teñen unha hidrodinámica estacional na que pasan varios momentos de augas totalmente mesturadas verticalmente a momentos de estratificación vertical. ==Os estuarios como ecosistemas mariños== Os estuarios son hábitats de multitude de grupos de organismos que soportan unha alta [[produción primaria|produtividade]], que é o caso do [[fitoplancto]]. Os estuarios albergan [[hábitat]]s para o [[Desova|desove]] múltiples especies de [[peixes]], como o [[Salmo (xénero)|salmón]],<ref>{{Cita publicación periódica |first=Bronwyn M. |last=Gillanders |url=http://www.int-res.com/articles/meps2003/247/m247p281.pdf |title=Evidence of connectivity between juvenile and adult habitats for mobile marine fauna: an important component of nurseries |year=2003 |series=Marine Ecology Progress Series }}</ref> para os [[mamíferos mariños]] e [[aves]] son lugares de nutrición e cría.<ref>{{cita publicación periódica |nome=Jennifer A. |apelidos=Gill |título=The buffer effect and large-scale population regulation in migratory birds |ano=2001 |xornal= Nature |volume=412 |edición=6845 |páxinas=436–438 |doi=10.1038/35086568 |pmid=11473317}}</ref> Dúas características que varían continuamente nestes hábitats e aos que as especies se necesitan adaptar son a salinidade e a [[sedimentación]]. O [[fitoplancto]] é o principal produtor primarios dos estuarios. Móvense entre as masas de auga grazas aos seus mecanismos de mobilidade ou pola deriva das correntes oceánicas. A súa produtividade depende en parte da turbulencia da auga. Moitas especies de peixes e de invertebrados teñen diferentes métodos para controlar, ou crear, os cambios na salinidade da auga que os rodea e denomínanse osmocomformadores e [[Osmorregulación|osmorreguladores]]. Moitos animais fan [[tobo|ocos]] e agóchanse neles para non ser depredados e vivir en ambientes de sedimentación máis estables. O [[detrito]]s do fondo dos esteiros é unha fonte de alimentación para múltiples grupos. Por outra parte, as [[bacteria]]s que se atopan no sedimento teñen unha alta demanda de osíxeno. Elas favorecen unha redución dos niveis de osíxeno do sedimento e xeran condicións de [[Augas anóxicas|anoxia]], que pode ser importante se non hai un fluxo de auga continuo. ==Notas== {{Listaref|30em}} ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== * [[Ría]] * [[Fiorde]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Xeoloxía]] [[Categoría:Accidentes xeográficos fluviais]] lb55k2k87hx09od0fmg3o4n55gt6fyh 0 62839 7104432 6853328 2025-06-23T13:25:20Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104432 wikitext text/x-wiki {{Xeografía física}} '''Nanumea''' é o [[atol]] máis ao noroeste da [[nación]] [[Polinesia]] de [[Tuvalu]],<ref name="MAP">{{cite web|url=https://www.mapsland.com/oceania/tuvalu|title= Maps of Tuvalu |access-date=15 de xaneiro de 2021}}</ref> un grupo de nove [[atol|atois]] e [[illa]]s de coral espallados por uns {{convert|400|mi|km}} do [[océano Pacífico]] xusto ao sur do [[ecuador]] e ao oeste da [[Liña internacional de cambio de data]]. Nanumea ten {{convert|4|km²|abbr=on}} cunha poboación de 512 persoas (censo de 2017).<ref name="C2012">{{cite web |title= Population of communities in Tuvalu| publisher=Thomas Brinkhoff |year =2017|url= http://www.citypopulation.de/Tuvalu.html | access-date=27 de setembro de 2020}}</ref> ==Xeografía== Situada ao longo dun bordo do chamado [[triángulo polinesio]], Nanumea atópase xusto ao sur das [[Illas Gilbert]], que teñen lingua e cultura [[linguas micronesias|micronesianas]]. Nanumea é un [[atol]] clásico, unha serie de [[illote]]s baixos situados nun [[arrecife de coral]] que rodean unha [[lagoa]]. Aproximadamente {{convert|12|km}} de longo por {{convert|2,5|km}} de ancho en tamaño total, a superficie de terra seca é duns {{convert|3,9|km²}}. Os dous illotes máis grandes Nanumea e Lakena, comprenden o 90% da superficie de terra seca do atol.<ref name="TCAP-NN45">{{cite report|first= |last= FCG ANZDEC Ltd |title = Tuvalu Coastal Adaptation Project: Environmental and Social Impact Assessment - Nanumaga and Nanumea |date= 7 de agosto de 2020 |publisher= The Pacific Community |pages=45|chapter= |url= https://www.adaptation-undp.org/Tuvalu-Coastal-Adaptation-Project-TCAP-ESIA-Nanumaga-Nanumea |access-date=6 de febreiro de 2021}}</ref> Desde principios da década de 1990, o uso de redes e lanzas está prohibido en todas as partes da lagoa e a Área de Conservación de Nanumea creouse en 2006.<ref name="TCAP-NN74">{{cite report|first= |last= FCG ANZDEC Ltd |title = Tuvalu Coastal Adaptation Project: Environmental and Social Impact Assessment - Nanumaga and Nanumea |date= 7 de agosto de 2020 |publisher= The Pacific Community |pages=74|chapter= |url= https://www.adaptation-undp.org/Tuvalu-Coastal-Adaptation-Project-TCAP-ESIA-Nanumaga-Nanumea |access-date=6 de febreiro de 2021}}</ref> A Área de Conservación de Nanumea abarca preto de {{convert|2|sqkm}} da lagoa central e consta de preto do 10% da superficie arrecifal do atol, incluíndo hábitats mariños e 2 illotes. En 2010 realizouse un levantamento da zona de conservación.<ref name=TMLScR>{{cite web| last= Sandrine Job, Dr. Daniela Ceccarelli | title = Tuvalu Marine Life Scientific Report |date = decembro de 2012| publisher= an Alofa Tuvalu project with the Tuvalu Fisheries Department| url= http://www.alofatuvalu.tv/US/05_a_tuvalu/05_page_tml/livret4light.pdf| access-date=3 de decembro de 2013}}</ref><ref name=TMLSY>{{cite web| last= Sandrine Job, Dr. Daniela Ceccarelli | title = Tuvalu Marine Life Synthesis Report |date = decembro 2011| publisher= an Alofa Tuvalu project with the Tuvalu Fisheries Department| url= http://www.alofatuvalu.tv/US/05_a_tuvalu/05_page_tml/livret2light.pdf| access-date=3 de decembro de 2013}}</ref> As aldeas máis grandes son Haumaefa con 187 persoas (2012) e Lolua con 187 persoas (2012).<ref name="C2012"/> A escola infantil é Kaumaile Primary School. Hai fogares espallados pola lagoa desde a aldea de Nanumea en Matagi e en Motu Foliki, e no extremo sueste do illote Lakena. Os dous illotes máis grandes, que comprenden máis do 90% da superficie de terra seca do atol, son Nanumea e [[Lakena]]. Ademais, hai tres illotes moito máis pequenos, [[Temotufoliki|Motu Foliki]], [[Lefogaki|Lafogaki]] e [[Teatua a Taepoa|Te Afua-a-Taepoa]] espallados ao redor do arrecife que o rodea. Hai dous bosques de [[mangleiro]]s, un pequeno parche ao sur de Nanumea e outro no illote de Lakena.<ref name="TCAP-NN79">{{cite report|first= |last= FCG ANZDEC Ltd |title = Tuvalu Coastal Adaptation Project: Environmental and Social Impact Assessment - Nanumaga and Nanumea |date= 7 de agosto de 2020 |publisher= The Pacific Community |pages=79|chapter= |url= https://www.adaptation-undp.org/Tuvalu-Coastal-Adaptation-Project-TCAP-ESIA-Nanumaga-Nanumea |access-date=6 de febreiro de 2021}}</ref> As fosas de [[pulaka]] están situados en Lakena,<ref name="TCAP-NN64">{{cite report|first= |last= FCG ANZDEC Ltd |title = Tuvalu Coastal Adaptation Project: Environmental and Social Impact Assessment - Nanumaga and Nanumea |date= 7 de agosto de 2020 |publisher= The Pacific Community |pages=64|chapter= |url= https://www.adaptation-undp.org/Tuvalu-Coastal-Adaptation-Project-TCAP-ESIA-Nanumaga-Nanumea |access-date=6 de febreiro de 2021}}</ref> xa que os nanumeos queren que a illa principal de Nanumea permaneza libre de [[mosquitos]]. A pulaka cultívase en grandes fosas de terra compostada por debaixo do nivel freático.<ref name="TI7">{{cite book |author=Taulu Isako |editor-first1=Hugh |editor-last1=Laracy |title= Tuvalu: A History |year= 1983 |publisher= Institute of Pacific Studies, University of the South Pacific and Government of Tuvalu |pages=55–56|chapter=Chapter 7 – Nanumea }}</ref> En 2011, o verme das follas kou (''[[Ethmia nigroapicella]]'') tivo un impacto devastador en Nanumea ao arrancar as follas das árbores Kanava (''[[Cordia subcordata]]''), (praia de cordia). As árbores Kanava proporcionan protección costeira, abrigo do vento, sombra e son hábitats para as aves mariñas. As flores do Kanava tamén son apreciadas localmente.<ref name="TCAP-NN76">{{cite report|first= |last= FCG ANZDEC Ltd |title = Tuvalu Coastal Adaptation Project: Environmental and Social Impact Assessment - Nanumaga and Nanumea |date= 7 de agosto de 2020 |publisher= The Pacific Community |pages=76|chapter= |url= https://www.adaptation-undp.org/Tuvalu-Coastal-Adaptation-Project-TCAP-ESIA-Nanumaga-Nanumea |access-date=6 de febreiro de 2021}}</ref> En marzo de 2015, Nanumea sufriu danos en vivendas, cultivos e infraestruturas como resultado das mareas de tempestade causadas polo [[ciclón Pam]].<ref name=RW30>{{cite web |url= http://reliefweb.int/report/tuvalu/tuvalu-tropical-cyclone-pam-situation-report-no-2-30-march-2015 |title=Tuvalu: Tropical Cyclone Pam Situation Report No. 2 (as of 30 de marzo de 2015)| date =30 March 2015|publisher= Relief Web |access-date= 30 de marzo de 2015}}</ref><ref name=WHO04>{{cite web |url=http://reliefweb.int/report/tuvalu/tuvalu-situation-update-3-april-2015 |title=Tuvalu situation update: Securing health from disastrous impacts of cyclone Pam in Tuvalu| date =3 de abril de 2015 |publisher= Relief Web/World health Organisation – Western Pacific Region |access-date= 8 de xuño de 2015}}</ref> Está formado por seis illas, e ademais posúe unha [[lagoa]]. As lendas din que os primeiros colonizadores foron dúas mulleres chamadas Pai e Vau, e un home chamado Tefolaha tomounas. ==Illas do atol de Nanumea== O atol componse de seis illas: [[Lakena]], [[Lefogaki]], Nanumea, [[Teatua a Taepoa]], [[Temotufoliki]] e unha última illa sen nome. Nanumea é a máis grande delas. {| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="border:1px solid #aaa; border-collapse:collapse" |- ! Nome !! Area !! Coordenadas |- |[[Illa Nanumea|Nanumea]] |2,380&nbsp;km² |{{Coordenadas|05|40|57|S|176|07|33|E|}} |- |[[Lakena]] |1,240&nbsp;km² |{{Coordenadas|05|38|50|S|176|04|05|E|}} |- |[[Temotufoliki]] |0,240&nbsp;km² |{{Coordenadas|05|39|38|S|176|06|52|E|}} |- |[[Teatua a Taepoa]] |0,005&nbsp;km² |{{Coordenadas|05|39|33|S|176|06|14|E|}} |- |[[Lefogaki]] |0,002&nbsp;km² |{{Coordenadas|05|39|50|S|176|06|03|E|}} |} ==Historia== [[Ficheiro:Canoe carving on Nanumea.jpg|miniatura|esquerda|175px|Talla en canoa en Nanumea.]] A rica [[mitoloxía de Tuvalu|historia mítica de Nanumea]] describe un asentamento dirixido por un explorador/aventureiro e guerreiro do sur chamado Tefolaha. Algúns relatos din que Tefolaha e a súa tripulación proviñan de [[Tonga]], outros nomean [[Samoa]], pero non se sabe con certeza se estes nomes se refiren ás actuais Tonga e Samoa. Tefolaha, segundo os relatos tradicionais, atopou a illa de Nanumea poboada por dúas mulleres, Pai e Vau, que se cría que a formaron a base de cestos de area. Tefolaha apostou con elas pola illa e, finalmente, gañouna mediante artimañas, polo cal Pai e Vau marcharon.<ref name="GSS1">{{cite web |last= Samuels |first= George Siosi |work= The Loop |title= Tales From Nanumea: Pai & Vau (Animation) |url= http://www.theloop.com.au/siosism/portfolio/tales-from-nanumea-pai-vau/36952 |access-date= 15 de febreiro de 2015 |data-arquivo= 15 de decembro de 2022 |url-arquivo= https://web.archive.org/web/20221215100929/https://www.theloop.com.au/siosism/portfolio/tales-from-nanumea-pai-vau/36952 |url-morta= yes }}</ref> Os fillos e fillas de Tefolaha son hoxe os devanceiros ​​​​fundadores das principais familias e das sete liñaxes principais de Nanumea. A poboación actual tamén ven da descendencia de membros da tripulación que chegaron con Tefolaha, e de visitantes posteriores do pasado afastado e máis recente. As tradicións nanumeas describen os illotes, [[Temotufoliki|Motu Foliki]], [[Lefogaki|Lafogaki]] e [[Teatua a Taepoa|Te Afua-a-Taepoa]], como se formaron coa area derramada dos cestos de dúas mulleres, Pai e Vau, cando foron obrigadas a saír de Nanumea por Tefolaha.<ref name="TAH7">{{cite book |author=Taulu Isako |editor-first1=Hugh |editor-last1=Laracy |title= Tuvalu: A History |year= 1983 |publisher= Institute of Pacific Studies, University of the South Pacific and Government of Tuvalu |pages=49|chapter=Chapter 7 – Nanumea }}</ref> A lendaria e milagrosa lanza Kaumaile chegou co heroe Tefolaha a Nanumea. Loitou cunha arma longa de {{convert|1,8|m|abbr=on}} nas illas de Samoa e Tonga. Cando Tefolaha morreu, "Kaumaile" pasou aos seus herdeiros, despois aos seus herdeiros e así sucesivamente por 23 xeracións. A madeira da lanza datouse por radiocarbono en 880 anos ou no 1070 d.C.<ref>{{cite web |url=http://www.nanumea.net/PDF%20files%20used%20in%20NEA%20website/Kaumaile%20Radiocarbon%20Dating%20Results,%202pp%20combined.pdf |title=Accelerator Mass Spectrometry Result |publisher=GNS Science |date=9 de febreiro de 2007 |access-date=19 de marzo de 2022}}</ref> A madeira é da especie [[Casuarina equisetifolia]].<ref>{{Cite web|url=http://www.spiegel.de/wissenschaft/mensch/suedsee-speer-hamburger-forscher-bestimmt-holzart-a-971945.html|title=Südsee-Speer: Hamburger Forscher bestimmt Holzart}}</ref> O primeiro avistamento rexistrado de Nanumea por europeos foi polo oficial naval español [[Francisco Mourelle de la Rúa]] que pasou por diante dela o 5 de maio de 1781 coa fragata ''La Princesa'', cando tentaba cruzar o Pacífico polo sur desde Filipinas ata [[Nova España]]. Bautizou a Nanumea como ''San Augustin''.<ref name=autogenerated1>Keith S. Chambers & Doug Munro, ''The Mystery of Gran Cocal: European Discovery and Mis-Discovery in Tuvalu'', 89(2) (1980) ''[[The Journal of the Polynesian Society]]'', 167-198</ref><ref>Laumua Kofe, Palagi and Pastors, ''Tuvalu: A History'', Ch. 15, (USP / Tuvalu government)</ref> En 1809, o capitán Patterson no bergantín ''Elizabeth'' avistou a Nanumea mentres pasaba polas augas do norte de Tuvalu nunha viaxe comercial desde Port Jackson, Sydney, Australia ata China. De 1879 a 1881 [[Alfred Restieaux]] foi un comerciante residente en Nanumea.<ref name="JRar3">{{cite web|first= Alfred|last= Resture|title= Alfred Restieaux Manuscripts – Part 2|url= http://www.janeresture.com/ar3.htm|publisher= Jane Resture|access-date= 23 de marzo de 2013|data-arquivo= 07 de marzo de 2013|url-arquivo= https://web.archive.org/web/20130307132104/http://www.janeresture.com/ar3.htm|url-morta= yes}}</ref><ref name="DM80">{{cite web|first=Doug|last= Munro|title = Tom De Wolf's Pacific Venture: The Life History of a Commercial Enterprise in Samoa |year =1980|url=https://ojs.lib.byu.edu/spc/index.php/PacificStudies/article/download/9023/8672|access-date=23 de marzo de 2013}}</ref> Os comerciantes [[Palagi]] residentes no século XIX tamén foron: Tom Day (c.1872)<ref>Hayter, Lieut, Francis, Logbook & Journal, ''H.M.S. Basilisk'', xaneiro 1871-1873, Pacific Manuscripts Bureau</ref> e [[Jack Buckland]] (c.1895). Estímase que a poboación de Nanumea entre 1860 e 1900 está entre 500<ref>Richard Bedford, Barrie Macdonald & Doug Monro, ''Population Estimates for Kiribati and Tuvalu'' (1980) 89(1) Journal of the Polynesian Society 199</ref> e 650 habitantes.<ref>W.F. Newton, ''The Early Population of the Ellice Islands'', 76(2) (1967) The Journal of the Polynesian Society, 197-204.</ref> A oficina de correos de Nanumea abriuse arredor de 1919.<ref name = "Post Office">{{Cite web | last = Premier Postal History | title = Post Office List | publisher = Premier Postal Auctions | url = https://www.premierpostal.com/cgi-bin/wsProd.sh/Viewpocdwrapper.p?SortBy=ge&country= | access-date = 5 de xullo de 2013}}</ref> [[Ficheiro: Beach of Nanumea Atoll.jpg |thumb|right|200px|Praia do Nanumea atoll]] [[Donald Gilbert Kennedy]], o oficial de distrito residente na administración da colonia [[Gilbert e Ellice]] de 1932 a 1938, describe a construción das [[Paopao (canoa)|''paopao'']] e das variacións de canoas dun só estabilizador que se desenvolveran en [[Vaitpupu]] e Nanumea.<ref name="K1931">{{cite journal |last1= Kennedy |first1= Donald |title= The Ellice Islands Canoe Journal of the Polynesian Society Memoir no. 9 |url= http://www.jps.auckland.ac.nz/document//Memoirs_%28Additional%29/No._9%3A_Field_Notes_on_the_Culture_of_Vaitupu%2C_Ellice_Islands%2C_by_D._G._Kennedy/The_Ellice_Islands_Canoe%2C_p_71-100/p1 |year= 1931 |journal= Journal of the Polynesian Society |pages= 71–100 |data-acceso= 02 de setembro de 2022 |data-arquivo= 06 de outubro de 2022 |url-arquivo= https://web.archive.org/web/20221006034408/https://www.jps.auckland.ac.nz/document/Memoirs_%28Additional%29/No._9%3A_Field_Notes_on_the_Culture_of_Vaitupu%2C_Ellice_Islands%2C_by_D._G._Kennedy/The_Ellice_Islands_Canoe%2C_p_71-100/p1 |url-morta= yes }}</ref> Durante a [[segunda guerra mundial]], as forzas estadounidenses construíron o [[Aeródromo de Nanumea]] e a xente trasladouse a vivir a [[Lakena]].<ref name="TAH18">{{cite book |author=Melei Telavi |editor-first1=Hugh |editor-last1=Laracy |title= Tuvalu: A History |year= 1983 |publisher= Institute of Pacific Studies, University of the South Pacific and Government of Tuvalu |page=143 |chapter=Chapter 18 - War }}</ref> O [[Buque de desmbarco de tanques|USS LST-203]] chegou ao arrecife de Nanumea o 2 de outubro de 1943 para desembarcar equipos. O casco oxidado do barco permanece no arrecife.<ref name="BB75">{{cite web|first= Bill |last= Bartsch |title = War Relics in Tuvalu and Kiribati |url=http://www.nanumea.net/PDF%20files%20used%20in%20NEA%20website/Bartsch%20Article%201%20downsized%20using%20xara.pdf |publisher=South Pacific Bulletin (1975) |access-date=7 de abril de 2014}}</ref> O 'American Passage' construíuse polo arrecife por un Batallón de Construción Naval ([[Seabees]]), asistido por mergulladores locais. Este paso mellorou o acceso a Nanumea. Os avións [[B-24 Liberator]] do [[30th Operations Group|30th Bombardment Group]] voaron desde [[Aeródromo de Nanumea]]. Despois da guerra, o aeródromo desmantelouse e o terreo volveu aos seus propietarios, pero como a base de coral compactárase para facer a pista, o terreo agora ofrece un terreo pobre para o cultivo de cocos.<ref name="TAH18"/> En Nanumea, barcos tender, que saen cara aos buques interinsulares, atravesan o "Pasaje americano" e descargan pasaxeiros e carga nun pequeno peirao dentro da protexida lagoa.<ref name="TCAP-NN91">{{cite report|first= |last= FCG ANZDEC Ltd |title = Tuvalu Coastal Adaptation Project: Environmental and Social Impact Assessment - Nanumaga and Nanumea |date= 7 August 2020 |publisher= The Pacific Community |pages=91|chapter= |url= https://www.adaptation-undp.org/Tuvalu-Coastal-Adaptation-Project-TCAP-ESIA-Nanumaga-Nanumea |access-date=6 de febreiro de 2021}}</ref> == Crise climática == En 2016 o [[Tuvalu National Council for Women]] traballou co [[Green Climate Fund]] para que as mulleres das illas de Nanumea e [[Nanumanga|Nanumaga]] formasen parte das conversacións sobre a [[crise climática]] . Un dos seus principais problemas foi a carga adicional de atención social que as mulleres asumen despois de desastres naturais..<ref>{{Cite book|url=https://www.greenclimate.fund/sites/default/files/document/gender-assessment-fp015-undp-tuvalu.pdf|title=FP015: Tuvalu Coastal Adaptation Project|publisher=Green Climate Fund}}</ref> ==Identidade== [[Ficheiro:Nanumea street scene.jpg|thumb|vertical|150px|Nanumea street scene (2008)]] A identidade e o orgullo nanumeanos demóstrase de moitas maneiras, desde o patrón de entoación distintivo e o vocabulario da súa versión do tuvaluano ata celebracións que inclúen o seu único ''Po o Tefolaha'', que forma parte dunhas longas vacacións que abarcan Nadal, Ano Novo e algunhas semanas máis aló. Estas celebracións dos "Grandes Días" ("Po Lahi"), sinaladas con festas ao mediodía no salón comunitario da illa, o ''aahiga'' ou [[Maneaba|''maneapa'']],<ref name="MAN">{{cite web| last =Lambert | first =Sylvester M.| work= Special Collections & Archives, UC San Diego |title= Meeting house on Nanumea, Tuvalu, called the aahiga or maneapa |url= http://library.ucsd.edu/dc/object/bb2253543z | access-date=25 de xaneiro de 2017}}</ref> inclúen unha maratón do cxogo de pelota competitivo chamado [[Ano]], que enfronta aos dous bandos da aldea, Haumaefa e Lolua. O 8 de xaneiro de cada ano, a conversión da illa ao cristianismo hai máis dun século conmemórase no ''Po o Tefolaha'', o ''Día do Tefolaha''. O ''Po Lahi'' celébrase na propia Nanumea e por moitas comunidades nanumeas no exterior, incluíndo as de Funafuti, Fidxi, Auckland, Wellington, Tarawa, Australia e outros lugares. Un símbolo amplamente recoñecido da identidade e unidade de Nanume é a lanza de combate, "Kaumaile."<ref name="KSC">{{cite book|last1= Chambers |first1= Keith S.|last2= Chambers |first2=Anne |title= Unity of Heart: Culture and Change in a Polynesian Atoll Society |url= https://archive.org/details/unityofheartcult0000cham |year= 2001 |publisher= Waveland Press |location= Prospect Hts, Illinois |isbn=1-57766-166-4 }}</ref><ref>[http://www.nanumea.net/More_about_Kaumaile.html More about the Kaumaile]</ref> Dícese que foi traída consigo polo fundador da illa, Tefolaha, Kaumaile usouse para derrotar aos invasores de Nanumea, sobre todo por Lapi para derrotar ao xigante, Tuulaapoupou.<ref name="GSS2">{{cite web | last = Samuels | first = George Siosi | work = The Loop | title = Tales From Nanumea: The Defeat of Tulaapoupou (Animation) | url = http://www.theloop.com.au/siosism/portfolio/tales-from-nanumea-the-defeat-of-tulaapoupou/30670 | access-date = 15 de febreiro de 2015 | data-arquivo = 24 de agosto de 2022 | url-arquivo = https://web.archive.org/web/20220824113859/https://www.theloop.com.au/siosism/portfolio/tales-from-nanumea-the-defeat-of-tulaapoupou/30670 | url-morta = yes }}</ref> Probas de datación por carbono recentes demostraron que a lanza Kaumaile ten máis de 800 anos.<ref>[http://www.nanumea.net Sitio web de Nanumea]</ref> ==Notas== <references group="note"/> ;Referencias {{Listaref|30em}} ==Véxase tamén== {{Commonscat}} ===Bibliografía=== Chambers, Keith S. and Anne 2001 ''Unity of Heart: Culture and Change in a Polynesian Atoll Society.'' Prospect Hts, Illinois: Waveland Press ({{ISBN|1-57766-166-4}}) Chambers, Anne 1984 ''Nanumea.'' (No. 6 in Atoll Economy: Social Change in Kiribati and Tuvalu.) Canberra: Australian National University, Development Studies Centre ({{ISBN|0-86784-457-4}}) Chambers, Keith S. 1984 ''Heirs of Tefolaha: Tradition and Social Organization in Nanumea, a Polynesian Atoll Community.'' PhD Dissertation, Anthropology, University of California, Berkeley (pub. by University Microfilms, Ann Arbor, Michigan) Laracy, Hugh (editor) 1983 ''Tuvalu: a History.'' Suva: University of the South Pacific, Institute of Pacific Studies and Extension Services, and Funafuti: Ministry of Social Services. [21 chapters, maps, photos, appendices. Chapters written by Tuvaluan authors] ===Outros artigos=== * [[Tuvalu]] ===Ligazóns externas=== * [http://www.theloop.com.au/siosism/portfolio/tales-from-nanumea-pai-vau/36952 TALES FROM NANUMEA: PAI & VAU, animation by George Siosi Samuels, Cultural Animator] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221215100929/https://www.theloop.com.au/siosism/portfolio/tales-from-nanumea-pai-vau/36952 |date=15 de decembro de 2022 }} * [http://www.theloop.com.au/siosism/portfolio/tales-from-nanumea-the-defeat-of-tulaapoupou/30670 TALES FROM NANUMEA: THE DEFEAT OF TULAAPOUPOU, animation by George Siosi Samuels, Cultural Animator] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220824113859/https://www.theloop.com.au/siosism/portfolio/tales-from-nanumea-the-defeat-of-tulaapoupou/30670 |date=24 de agosto de 2022 }} *[http://www.nanumea.net Nanumea.Net—A Website for the People of Nanumea] *[http://www.nanumea.net/More_about_Kaumaile.html Images and further information on the Kaumaile spear from Nanumea.net] *[http://www.tuvaluislands.com/legends_nanumea.htm TuvaluIslands.com] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Nanumea}} [[Categoría:Atois de Tuvalu]] gyp4b71tj3618312ak2mvqdouekniev 0 63833 7104578 7022632 2025-06-23T15:23:18Z Autopistero20502020 127649 7104578 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Espiñaredo''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Espiñaredo, As Pontes de García Rodríguez|Espiñaredo]]''', parroquia do concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; **'''[[Espiñaredo, Espiñaredo, As Pontes de García Rodríguez|Espiñaredo]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[Espiñaredo, Cervo, Cedeira|Espiñaredo]]''', lugar da parroquia de [[Cervo, Cedeira|Cervo]], no concello de [[Cedeira]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Redo}} *'''[[Espiñarido, Árbol, Vilalba|Espiñarido]]''', lugar da parroquia de [[Árbol, Vilalba|Árbol]], no concello de [[Vilalba]]. {{Control de autoridades}} o10ydkcfgex7ntotk3yflwdukto3o3n 7104579 7104578 2025-06-23T15:23:30Z Autopistero20502020 127649 7104579 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Espiñaredo''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Espiñaredo, As Pontes de García Rodríguez|Espiñaredo]]''', parroquia do concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; **'''[[Espiñaredo, Espiñaredo, As Pontes de García Rodríguez|Espiñaredo]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[Espiñaredo, Cervo, Cedeira|Espiñaredo]]''', lugar da parroquia de [[Cervo, Cedeira|Cervo]], no concello de [[Cedeira]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Espiña|Redo}} *'''[[Espiñarido, Árbol, Vilalba|Espiñarido]]''', lugar da parroquia de [[Árbol, Vilalba|Árbol]], no concello de [[Vilalba]]. {{Control de autoridades}} cai30wgdztrb5uzuw120cejxgibax76 0 67161 7104572 6989892 2025-06-23T15:22:01Z Autopistero20502020 127649 7104572 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Barredo''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Barredo (San Xoán), Castroverde|San Xoán de Barredo]]''', parroquia do concello de [[Castroverde]]; *'''[[Barredo (Santo André), Castroverde|Santo André de Barredo]]''', parroquia do concello de [[Castroverde]]; **'''[[Barredo, Barredo (Santo André), Castroverde|Barredo]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[Barredo, Bascós, Monforte de Lemos|Barredo]]''', lugar da parroquia de [[Bascós, Monforte de Lemos|Bascós]] no concello de [[Monforte de Lemos]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Bar (homónimos)|Redo|As Barredas}} {{Control de autoridades}} r6fd3spjrvvsr63t8ucf1ik6y77pvsn 0 75426 7104829 6524413 2025-06-23T19:46:45Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104829 wikitext text/x-wiki '''Befunge''' é unha [[linguaxe de programación]] [[Linguaxe de programación esotérica|esotérica]], [[Linguaxe de programación esotérica|funge]]-oide, [[Reflexión (informática)|reflexiva]] e [[Linguaxe de programación baseado en pila|baseada en pila]]. Difire das linguaxes convencionais nos que os programas están dispostos nunha grella bidimensional. As instrucións "frecha" dirixen o control do fluxo cara a arriba, abaixo, esquerda ou dereita, e os bucles constrúense dirixindo o control do fluxo en círculo ==Historia== Befunge creouno Chris Pressey en [[1993]] nun intento de deseñar unha linguaxe de tan difícil de compilar como humanamente posible fora (observe que a orde <code>p</code> introduce a posibilidade de [[código mutante]]). Porén, escribíronse varios [[compilador]]es. Tamén existen varias extensións á especificación orixinal "Befunge-93", incluído Funge-98, que estende o concepto a un número arbitrario de dimensións e admite múltiples hebras de execución, con varios punteiros de instrución operando simultaneamente no mesmo espazo. As extensións e variantes de Befunge denomínanse ''Fungeoides'' ou simplemente ''[[Funge]]s''. A especificación Befunge-93 restrinxe cada programa a unha grella de 80*25 instrucións (horizontal e vertical, respectivamente). Se a execución dun programa excede estes límites, "salta" a un punto correspondente no outro lado da grella; así, un programa en Befunge é o equivalente [[Topoloxía|topolóxico]] dun [[Toro (matemáticas)|toro]]. Dado que un programa en Befunge-93 só pode ter unha pila e ten limitado o seu espazo de almacenamento, a linguaxe Befunge-93 non é [[Turing completo]], ó contrario que a maioría de [[Linguaxe de máquina|linguaxes de máquina]]. A especificación posterior Funge-98 proporciona Turing-completitud eliminando as restricións de tamaño do programa: no lugar de simplemente saltar a un punto oposto nun límite fixo, o movemento dun punteiro de instrucións Funge-98 segue un modelo denominado "espazo de Lahey" en honor a seu creador, Chris Lahey. Neste modelo, a grela compórtase como un toro de tamaño finito con respecto a estes saltos, pero pode ser estendido de forma indefinida. == Código de exemplo en Befunge-93 == Mostramos a técnica de empregar frechas para cambiar o control de fluxo no seguinte programa xerador de números aleatorios. Seguindo as frechas, as instrucións <code>?</code> envían o punteiro de instrucións en direccións cardinais aleatorias ata que o punteiro da cun díxito, introducíndoo na pila. Entón as frechas navegan ata o <code>.</code> para extraer o díxito da pila e devolver o punteiro ó primeiro aleatorizador direccional. Observe que non hai código <code>@</code> para terminar este programa, así que produce números aleatorios de 1 a 9 de forma continua. vv < < 2 ^ v< v1<?>3v4 ^ ^ > >?> ?>5^ v v v9<?>7v6 v v< 8 . > > ^ ^< Este é un exemplo do clásico [[Hola mundo|programa "¡Hola mundo!"]]. Primeiro introdúcense na pila as letras "olleH" como números [[ASCII]]. Logo extráense da pila en orde [[LIFO]] e móstranse como caracteres de texto para dar "Hello". O espazo e o carácter 32 en ASCII, que aquí constrúense multiplicando 4 por 8, antes de comezar a saída de texto. Ó resto do código mostra de forma similar "World!", seguido do carácter ASCII 10 (un [[salto de liña]]). > v v ,,,,,"Hello"< >48*, v v,,,,,,"World!"< >25*,@ ==Lista de instrucións para Befunge-93== {| |----- | width="5%" | <code>0-9</code> | width="95%" | Introduce este número na pila |----- | <code>+</code> | Suma: Extrae ''a'' e ''b'', e introduce ''a''+''b'' |----- | <code>-</code> | Resta: Extrae ''a'' e ''b'', e introduce ''b''-''a'' |----- | <code>*</code> | Multiplicatión: Extrae ''a'' e ''b'', e introduce ''a''*''b'' |----- | <code>/</code> | Divisón entera: Extrae ''a'' e ''b'', e introduce ''b''/''a'', redondeado á baixa. Se ''a'' é cero, pregunta ó usuario qué resultado desexa. |----- | <code>%</code> | Módulo: Extrae ''a'' e ''b'', e introduce o resto da división enteira ''b''/''a''. Se ''a'' é cero, pregunta ó usuario qué resultado desexa. |----- | <code>!</code> | NOT lóxico: Extrae un valor. Se é cero, introduce 1; se non, introduce cero. |----- | <code>`</code> | Maior que: Extrae ''a'' e ''b'', e introduce 1 se ''b''&gt;''a'', ou cero no caso contrario. |----- | <code>&gt;</code> || Comeza a moverse á dereita |----- | <code>&lt;</code> || Comeza a moverse á esquerda |----- | <code>^</code> || Comeza a moverse cara a arriba |----- | <code>v</code> || Comeza a moverse cara a abaixo |----- | <code>?</code> | Comenza a moverse nunha dirección aleatoria |----- | <code>_</code> | Extrae un valor; móvese á dereita se valor=0, ou á esquerda se non |----- | <code>|</code> | Extrae un valor; móvese cara a abaixo se valor=0, ou cara a arriba se non |----- | <code>"</code> | Empeza o modo cadea: introduce cada carácter ASCII ata que atope o seguinte <code>"</code> |----- | <code>:</code> || Duplica o valor na cima da pila |----- | <code>\</code> | Intercambia os dos valores na cima da pila |----- | <code>$</code> || Extrae un valor da pila |----- | <code>.</code> | Extrae un valor e móstrao como enteiro |----- | <code>,</code> | Extrae un valor e móstrao como carácter ASCII |----- | <code>#</code> || Trampolín: Omite a seguinte cela |----- | <code>p</code> | Unha chamada "put" (unha maneira de almacenar un valor para uso posterior). Extrae ''y'', ''x'' e ''v'', e cambia o carácter na posición (''x'', ''y'') do programa polo carácter co valor ASCII ''v'' |----- | <code>g</code> | Unha chamada "get" (unha maneira de recuperar datos almacenados). Extrae ''y'' e ''x'', e logo introduce o valor ASCII do carácter que se atopa nesa posición no programa |----- | <code>&</code> | Solicita un número ó usuario e introdúceo na pila |----- | <code>~</code> | Solicita ó usuario un carácter e introduce o seu valor ASCII |----- | <code>@</code> || Fin do programa |} ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== *[[INTERCAL]]. *[[Whitespace]]. ==Ligazóns externas== *[http://quadium.net/funge/spec98.html Especificación oficial Funge-98] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20041225010717/http://quadium.net/funge/spec98.html |date=25 de decembro de 2004 }} *[http://yabi93.sourceforge.net/ Outro intérprete máis para Befunge93] (Intérprete de Befunge93 de fonte aberta, escrito en java) *[http://www.elf-emulation.com/funge/ Sitio oficial do intérprete Rc/Funge-98]{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }} *[http://search.cpan.org/perldoc?Language::Befunge Language::Befunge] Módulo [[Perl]] en [[CPAN]] que interpreta Befunge-98 (en inglés) *[http://search.cpan.org/perldoc?Language::Befunge::Debugger Language::Befunge::Debugger] Depurador gráfico de Befunge escrito en Perl (en inglés) {{Linguaxes de programación}} {{Informática en progreso}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Linguaxes de programación esotéricos]] ddup140ffvtl08sj40ussq122dfxs6a 0 76108 7104740 6858066 2025-06-23T18:46:30Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104740 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Basilio Losada Castro''', nado na [[A Pobra de San Xiao, Láncara|Pobra de San Xiao]] ([[Láncara]]) o [[20 de xuño]] de [[1930]] e finado en [[Barcelona]] o [[9 de xullo]] de [[2022]],<ref>{{Cita web|url=https://www.galiciaconfidencial.com/noticia/203846-falece-basilio-losada-gran-divulgador-cultura-galega-cataluna-academico-honra-rag|páxina-web=galiciaconfidencial.com|título=Falece Basilio Losada, gran divulgador da cultura galega en Cataluña e académico de honra na RAG|data-acceso=11 de xullo de 2022|data-publicación=10 de xullo de 2022|apelidos=Redacción}}</ref><ref>{{cita novas|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/cultura/2022/07/09/muere-os-92-anos-basilio-losadaacademico-honra-da-rag/00031657396138154505954.htm|xornal=La Voz de Galicia|data=9 de xullo de 2022|título=Morre aos 92 anos Basilio Losada, académico de honra da RAG}}</ref> foi un [[tradución|tradutor]] galego, [[crítica literaria|crítico literario]], catedrático de Filoloxía Románica na [[Universidade de Barcelona]] desde [[1986]] e catedrático de Filoloxía Galega e Portuguesa, e antes profesor noutros moitos centros universitarios. == Traxectoria == === Primeiros anos e formación. === Saíu de Galiza cando tiña 5 anos e pasou a vivir en Madrid, León e, a partir de 1939, Barcelona,<ref name=":1">{{Cita web|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/cultura/falece-aos-92-anos-basilio-losada-embaixador-das-letras-galegas-catalunya/20220710111132147423.html|páxina-web=nosdiario.gal|título=Falece Basilio Losada, embaixador das letras galegas en Catalunya|data-acceso=11 de xullo de 2022|apelidos=Xestoso|nome=M.|data-publicación=10 de xullo de 2022}}</ref> onde chegou coa súa familia para visitar a seu pai que estaba, alí, hospitalizado. Malia que seu pai era anarquista, tivo que loitar durante a Guerra civil no bando nacional, foi ferido na cabeza e morreu en 1940.<ref name=":2">{{Cita web|url=https://revistapesquisa.fapesp.br/es/basilio-losada-un-mediador-literario/|páxina-web=revistapesquisa.fapesp.br|título=Basilio Losada: Mediador literário|data-acceso=11 de xullo de 2022|apelidos=Queiroz|nome=Christina|data-publicación=abril de 2019 [actualizado 28 de xuño de 2019]|lingua=pt}}</ref> Dende ese momento, o resto da familia, e el, permaneceron en Barcelona e alí, Losada, desenvolveu a práctica totalidade da súa carreira profesional. En Barcelona estudou Dereito e Filosofía e Letras e fixo o doutoramento en Historia.<ref name=":1" /> === Carreira profesional === Fixo traducións ao castelán e ao galego, e foi autor de numerosos estudos críticos sobre a literatura galega, portuguesa e brasileira. Traduciu 150 libros en sete linguas,<ref>{{Cita web|url=https://phte.upf.edu/dhte/castellano-siglos-xx-xxi/losada-basilio/|páxina-web=Diccionario Histórico de la Traducción de España|título=Losada, Basilio (Láncara, 1930–Barcelona, 2022)|data-acceso=11 de xullo de 2022|ISSN=2696-564X|nome=José Antonio|apelidos=Sabio|data-publicación=2022|lingua=es}}</ref> de autores como [[Jorge Amado]], [[José Saramago]], [[Rosalía de Castro]], [[Rubem Fonseca]] ou [[Pere Gimferrer]]. Foi o introdutor da literatura brasileria e especialmente de Jorge Amado en España.<ref name=":2" /> Xubilouse como catedrático no ano [[2000]], aínda que segue impartindo clases nos programas de diversas universidades norteamericanas na UB. Aos setenta anos publicou o seu primeiro traballo de ficción, a novela ''La peregrina'' (traducida ao italiano por [[Giuseppe Tavani]]), ambientada na [[Idade Media]], período no que foi un grande experto. ==Recoñecementos== En [[1991]] recibiu o [[Premio Nacional de Tradución de España|Premio Nacional de Tradución]] por ''Memorial do convento'', de [[José Saramago|Saramago]].<ref name=":2" /> Recibiu ademais a [[Creu de Sant Jordi]], da [[Generalitat de Cataluña]];<ref name=":0">{{Cita web|url=https://www.culturaydeporte.gob.es/premiado/mostrarDetalleAction.do;jsessionid=4E0649CB58527ABE2615DEE930633B93?prev_layout=PremioNacMejorTraduccionLibro&layout=PremioNacMejorTraduccionLibro&language=es&id=1300|páxina-web=culturaydeporte.gob.es|título=Premiados Premio Nacional a la Mejor Traducción. Basilio Losada|data-acceso=11 de xullo de 2022|lingua=en}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> a [[Comenda da Ordem do Infante Dom Henrique]], que outorga o goberno portugués;<ref name=":0" /> a [[Ordem do Cruzeiro do Sul]], do [[Brasil]]; e a [[Medalla Castelao]] (1989) e a [[Medalla de Galicia]] (2016) da [[Xunta de Galicia]]. En [[2012]] recibiu o [[Premio Otero Pedrayo]].<ref>{{Cita web|url=https://www.galiciaartabradigital.com/archivos/36755|páxina-web=galiciaartabradigital.com|título=El profesor Basilio Losada premiado con el «Otero Pedrayo» 2012|data-acceso=11 de xullo de 2022|lingua=es|data-publicación=27 de novembro de 2012}}</ref> En marzo de 2015 foi nomeado académico de honra pola [[Real Academia Galega]]<ref>[http://www.realacademiagalega.org/novas/-/asset_publisher/E4jf/content/basilio-losada-academico-de-honra "Basilio Losada, académico de honra"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200527164318/https://academia.gal/novas/-/asset_publisher/E4jf/content/basilio-losada-academico-de-honra |date=27 de maio de 2020 }}, RAG, 13 de marzo de 2015.</ref>. Nese mesmo ano obtivo o XIV Premio Ramón Piñeiro Facer País.<ref>[http://www.sermosgaliza.gal/articulo/cultura/basilio-losada-premio-ramon-pineiro-novo-membro-honra-da-rag/20151002181626041230.html "Basilio Losada: premio Ramón Piñeiro e novo membro de honra da RAG"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151005162526/http://www.sermosgaliza.gal/articulo/cultura/basilio-losada-premio-ramon-pineiro-novo-membro-honra-da-rag/20151002181626041230.html |date=05 de outubro de 2015 }}, ''[[Sermos Galiza]]'', 2 de outubro de 2015.</ref> No 2018, recibiu o Premio Eduardo Lourenço do Centro de Estudios Ibéricos.<ref>{{Cita web|url=https://www.20minutos.es/noticia/3333743/0/filologo-gallego-basilio-losada-castro-obtiene-premio-eduardo-lourenco-centro-estudios-ibericos/|páxina-web=20minutos.es|título=El filólogo gallego Basilio Losada Castro obtiene el Premio Eduardo Lourenço del Centro de Estudios Ibéricos|data-acceso=11 de xullo de 2022|apelidos=Europa Press|data-publicación=7 de maio de 2005|lingua=es}}</ref><ref name=":2" /> == Obra en galego == ;Ensaio * ''O Camiño de Santiago'', [[1992]], Ir Indo. ;Narrativa * ''Ero de Armenteira'', [[1993]], [[Contos do Castromil]]. ;Edicións * ''Manuel María. Antología poética. Escolma poética'', 1969. Col. Adonais. [[Ediciones Rialp|Rialp]]. Edición bilingüe galego-castelán.<ref>[http://cloud1.todocoleccion.net/libros-segunda-mano/tc/2015/03/06/10/48178468.jpg Imaxe da portada] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305010321/http://cloud1.todocoleccion.net/libros-segunda-mano/tc/2015/03/06/10/48178468.jpg |date=05/03/2016 }} de ''Manuel María. Antología poética. Escolma poética''.</ref> * ''Poetas gallegos de postguerra'', [[1971]], Ocnos. Edición bilingüe galego-castelán. * ''Poetas gallegos contemporáneos'', [[1972]], Seix Barral. Edición bilingüe galego-castelán.<ref>[https://pictures.abebooks.com/TORREONDERUEDA/18795818916.jpg Imaxe da portada] Houbo outra edición, especial, para a Caja de Ahorros y Monte de Piedad Municipal de Vigo.^{[https://pictures.abebooks.com/LGATARI/22409050495.jpg]}</ref> * ''Poesía gallega de hoy'', [[1990]], Visor, Madrid. Edición bilingüe galego-castelán. ;Traducións (escolma) * ''Un poema en dez anacos'', de Jordi Domènech, [[1974]], [[Ediciós do Castro]]. Do catalán para o galego. * ''Os dous caracois'', de Jorge Zentner, [[1982]], Argos Vergara.<ref name=":0" /> * ''O elefante cobarde'', de [[Apuleio]], 1982, Argos Vergara. * ''Marta e Miguel'', de Josep Vallverdú, 1982, Argos Vergara.<ref name=":0" /> * ''O segredo da lagoa'', de Gloria Cecilia Díaz, 1982, Argos Vergara. * ''Lenda do Príncipe Cisne'', de Francesc Boada i Moret, [[1983]], Argos Vergara.<ref name=":0" /> * ''Llibre d'amiga'', de Ramon Dachs, [[1998]], 7 i mig. Edición bilingüe catalán-galego.<ref name=":0" /> ;Obras colectivas * ''Os escritores lucenses arredor de Ánxel Fole'', [[1986]], Concello de Lugo. * ''Fernando Pessoa. Centenario do seu nascimento'', 1988, Ediciós do Castro. * ''Galicia: nai e señora'', [[2002]], Nigra. * ''Actas do Congreso Manuel María. Literatura e Nación'', [[2009]], Fundación Manuel María. * ''Do sentimento á conciencia de Galicia: correspondencia, 1961-1984'', de [[Ramón Piñeiro]] e Basilio Losada, 2009, [[Editorial Galaxia|Galaxia]]. Ed. de [[Helena González Fernández|Helena González]] e [[María Xesús Lama]]. ;Homenaxes * ''Profesor Basilio Losada: ensinar a pensar con liberdade e risco''. Barcelona: Publicacions de la Universitat, [[2000]]. == Obra en castelán == ;Narrativa *''La peregrina'', 1999, Grijalbo. ;Ensaio * ''Tesoro breve de las letras hispánicas: Literatura Gallega'', 1974, Novelas y cuentos (Madrid). ;Obras colectivas * ''Estudios Escénicos'', [[1960]], Deputación Provincial de Barcelona. * [[Xosé Ramón Barreiro|Barreiro]]; [[Francisco Díaz-Fierros|Díaz-Fierros]]; Fabra [[et alii|et al.]], 1976, ''Los gallegos''. [[Madrid]]. [[Ediciones Akal|Istmo]]. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{Cita libro |artigo=Losada Castro, Basilio |título=[[Dicionario biográfico de Galicia]] |ano=2010-2011 |volume=2 |páxina=257 |editorial=[[Ir Indo|Ir Indo Edicións]] }} * {{Cita libro |nome-editor= F. |apelidos-editor= {{Versaleta|Barrera}} |ligazón-editor= Feliciano Barrera |título= [[Wikipedia:Entradas de Gallegos. Quién es quien en la Galicia del siglo XXI|Gallegos. Quién es quien en la Galicia del siglo XXI]] |ano= 2002 |editorial= ''[[El Correo Gallego]]'' |isbn= 84-8064-113-4 |páxina=343 }} * {{Cita libro |apelidos={{Versaleta|Fernández del Riego}} |nome=F. |ligazónautor=Francisco Fernández del Riego |edición=2ª |título=[[Wikipedia:Entradas do Diccionario de escritores en lingua galega|Diccionario de escritores en lingua galega]] |editorial= [[Ediciós do Castro|Do Castro]] |ano=1992 |ano-orixinal=1990 |páxinas=249-250 |isbn=84-7492-465-0 |ref=harv }} * {{Cita libro |apelidos-editor={{Versaleta|Vilavedra}} |nome-editor=Dolores |ligazón-editor=Dolores Vilavedra |ano=1995 |título=Diccionario da Literatura Galega. Autores |volume=I |páxina=350 |localización=[[Vigo]] |editorial=[[Editorial Galaxia]] |isbn=84-8288-019-5 |ref=harv }} === Ligazóns externas === * [https://www.farodevigo.es/estela/2022/03/13/unicos-amigos-quedan-son-libros-63731908.html “Os únicos amigos que me quedan son os libros”], entrevista en ''[[Faro de Vigo]]'', 13-3-2022. {{Membros de honra da Real Academia Galega}} {{Medallas Castelao}} {{Medalla de Ouro de Galicia}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Losada Castro, Basilio}} [[Categoría:Lingüistas da lingua galega]] [[Categoría:Profesores da Universidade de Barcelona]] [[Categoría:Escritores en lingua galega]] [[Categoría:Tradutores de Galicia]] [[Categoría:Tradutores ao galego]] [[Categoría:Tradutores ao castelán]] [[Categoría:Medalla de Ouro de Galicia]] [[Categoría:Medalla de Prata de Galicia]] [[Categoría:Galegos de Cataluña]] [[Categoría:Medallas Castelao]] [[Categoría:Nados en Láncara]] [[Categoría:Nados en 1930]] [[Categoría:Enciclopedistas de Galicia]] [[Categoría:Premio Creu de Sant Jordi]] [[Categoría:Membros de honra da Real Academia Galega]] [[Categoría:Membros correspondentes da Real Academia Galega]] [[Categoría:Tradutores do portugués]] [[Categoría:Finados en 2022]] [[Categoría:Catedráticos da Universidade de Barcelona]] 06sfe6va4sjojpz1qpmugmmzwej8zsj 0 80441 7105251 6493062 2025-06-24T07:48:21Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105251 wikitext text/x-wiki {{Organización}} [[Ficheiro:CARDHU Bottle and Box.jpg|miniatura]] '''Cardhu''', anteriormente coñecido como '''Cardow''', é unha [[destilería]] de [[whisky]] [[Escocia|escocés]], situada na área xeográfica de [[Speyside]]. O whisky producido, de carácter monovarietal, comercialízase baixo a marca homónima. == Datos técnicos == Fundada en [[1824]], a destilería pertence na actualidade á [[multinacional]] [[Inglaterra|inglesa]] [[Diageo]], a maior empresa de distribución de bebidas alcólicas do planeta. Está localizada na aldea de [[Cardow]], preto de [[Archiestown]], no concello escocés de [[Moray]], sobre a ribeira do río [[río Spey|Spey]], que lle dá nome a unha das zonas de maior produción desta bebida no mundo. A vila de Cardow deulle o nome ao whisky ata que se mudou provisionalmente (1893-1908) a Cardhu e definitivamente dende 1981. A [[auga]] empregada é recollida de dous regatos próximos. A parte máis importante das súas vendas diríxese ao [[España|mercado español]], baixo a marca Cardhu cun whisky monovarietal, dun so [[malte]]. Tamén produce whisky para a marca [[Johnnie Walker]], que o usa mesturado con outros maltes. A produción anual total é de 2&nbsp;300&nbsp;000 litros de whisky<ref>[http://www.scotchwhisky.net/distilleries/cardhu.htm The Distilliries of Scotland]</ref>. == Historia == A destilería foi fundada por John Cumming, que anteriormente fora un produtor ilegal de whisky, en [[1824]]. Comezado o negocio como [[industria]] familiar, a produción era de carácter estacional, xusto despois de cada [[colleita]], e as vendas eran irregulares. En 1885, xa coa empresa nas mans da súa nora Elizabeth Cumming, múdase a outra localización próxima, e os edificios antigos son mercados polo empresario [[William Grant (empresario)|William Grant]] para fundar [[Glenfiddich]]. A nova localización permítelles triplicar a produción, e destinan case todo o seu whisky á firma Johnnie Walker, que o merca para facer whisky polivarietal. En 1893, este proceso de compra da produción continúase pola compra das instalacións e Johnnie Walker faise coa propiedade, se ben deixa que a familia Cumming siga xestionando o negocio. O negocio continúa ata os nosos días, se ben tivo que sufrir paradas durante a [[segunda guerra mundial]]. En [[2003]] deixou Cardhu de producir o seu tradicional whisky monovarietal, e substituíuno por unha mestura, para facer fronte á demanda de produción. En [[2006]] recuperou o produto monovarietal. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://www.discovering-distilleries.com/cardhu Páxina de Discovering Distilleries sobre Cardhu] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150601234325/http://www.discovering-distilleries.com/cardhu/ |date=01 de xuño de 2015 }} {{Barra portal|Escocia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Destilerías]] [[Categoría:Whisky escocés]] [[Categoría:Empresas de Escocia]] mhmxtmzab6jtomj3v17sw9bjgmu66lz 0 85833 7104693 7075943 2025-06-23T17:25:22Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104693 wikitext text/x-wiki {{1000}} {{Xeografía política}} '''Bangkok''',{{Refn|[[Lingua galega|Galego]]: [[Alfabeto fonético internacional|/ˈbaŋ.kʊk/]]|group="lower-alpha"}} coñecida oficialmente en [[Lingua tailandesa|tailandés]] como '''Krung Thep Maha Nakhon'''{{Refn|กรุงเทพมหานคร, <small>pronunciado</small> [[Alfabeto fonético internacional|[krūŋ tʰêːp mahǎː nákʰɔ̄ːn]]], onde as verbas «Maha Nakhon» tradúcense literalmente como «Gran Cidade».|group="lower-alpha"}} e coloquialmente como '''Krung Thep''',{{Refn|Traducido literalmente como «Cidade dos Anxos».|group="lower-alpha"}} é a capital e meirande cidade de [[Tailandia]]. A cidade abrangue 1.568,7 km^{<small>2</small>} e está localizada na ribeira leste do [[río Chao Phraya]], preto do [[Golfo de Tailandia]]. Posúe unha poboación de 10 millóns de habitantes segundo datos de 2024,<ref>{{Cita web|url=https://www.statista.com/statistics/910999/thailand-population-in-bangkok-metropolitan-area/|título=Number of inhabitants in Bangkok Metropolitan Area (BMA) in Thailand from 2015 to 2024}}</ref> é dicir, o 13% da poboación do país. == Toponimia == O nome oficial é '''Krung Thep (กรุงเทพฯ)''' da palabra [[Lingua tailandesa|thai]] ''Krung'', que significa "capital", e ''thep'' do [[lingua pali|pali]], que significa "divindade". Tradúcese normalmente como "cidade dos anxos".<ref>{{Cita publicación periódica |url=https://viajar.elperiodico.com/destinos/bangkok-ciudad-roza-cielo |título=Bangkok: la ciudad que roza el cielo |autor=Noelia Ferreiro |data=6 de marzo de 2019 |editorial=El Periódico |obra=Viajar |lingua=es |dataacceso=13 de decembro de 2020}}</ref> A forma máis longa e en desuso do nome da cidade é:'''กรุงเทพมหานคร อมรรัตนโกสินทร์ มหินทรายุธยามหาดิลก ภพนพรัตน์ ราชธานีบุรีรมย์ อุดมราชนิเวศน์ มหาสถาน อมรพิมาน อวตารสถิต สักกะทัตติยะ วิษณุกรรมประสิทธิ์''' ou ''Krung Thep Mahanakhon Amon Rattanakosin Mahinthara Ayuthaya Mahadilok Phop Noppharat Ratchathani Burirom Udomratchaniwet Mahasathan Amon Piman Awatan Sathit Sakkathattiya Witsanukam Prasit'' o que significa ''A cidade dos anxos, a gran cidade, a cidade da alfaia completa, a cidade impenetrable do deus [[Indra]], a gran capital do mundo dotada con nove xemas preciosas, a cidade feliz, que abunda nun enorme pazo real que se asemella á casa divina onde reina o deus reencarnado, unha cidade dada por Indra e construída por [[Vishnukarn]].'' '''Bangkok''' (en thai: บางกอก) é un nome coloquial de significado impreciso adoptado polos estranxeiros a partir dunha pequena aldea local e que se usa no contexto internacional. ''Bang'' é a palabra thai para denominar a unha aldea situada na beira dun regueiro,<ref>{{cita web |url=http://rirs3.royin.go.th/word24/word-24-a3.asp |título=Phcnānukrm c̄hbạb rāchbạṇṯhitys̄t̄hān ph.Ṣ̄. 2542 |título-translit=พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ |título-trad=Dicionario do Instituto Real de Tailandia |ano=1999 (edición online) |dataacceso=13 de setembro de 2020 |lingua=tailandés |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20131112051933/http://rirs3.royin.go.th/word24/word-24-a3.asp |dataarquivo=12 de novembro de 2013 |urlmorta=yes }}</ref> e ''ko'' é a palabra para illa; polo cal o nome orixinal, ''Bang Ko'' (en thai: บางเกาะ), significa "a aldea da illa".<ref>Chandrashtitya, Tipawan; Matungka, Chiraporn. [https://web.archive.org/web/20100713001017/http://dit.dru.ac.th/home/012/attractions_history.html ประวัติเมืองธนบุรี] [''Historia da cidade de Thonburi'']. Oficina de Arte e Cultura (en thai). Universidade Dhonburi Rajabhat. Visitado o 13 de decembro de 2020</ref> Outra etimoloxía sostén que é unha contracción de ''Bang Makok'' (en thai: บางมะกอก), ''makok'' é o nome dun arbusto local, o ''[[Elaeocarpus hygrophilus]]'', do xénero [[Elaeocarpus]], o cal dá un froito de tamaño e forma similar aos da [[oliva]]. O nome significaría, nese caso, "aldea do ''makok''".<ref>En thai, makok é o nome de dúas plantas, o mencionado: ''E. hygrophilus'' (chamado ''makok nam'' ou sexa "makok de auga") e o ''Spondias pinnata'' ("makok pa'', ''makok da xungla''). A especie común na zona é o ''makok nam''.</ref> De feito, acostúmase chamar ''Wat Makok'' ao templo próximo de [[Wat Arun]].<ref>Sujit Wongthes, Sujit (2012). ''Bangkok: A Historical Background'' (en thai). Bangkok: Dream Catcher. p. 37. <small>[[ISBN]] 9786167686004</small>.</ref> == Historia == === Orixe === Bangkok comezou entre os [[Século XIV|séculos XIV]] e [[Século XVI|XVI]] no que hoxe é o barrio de ''Thon Buri'' como un pequeno centro comercial e comunidade portuaria, chamada ''Bang Makok'' (lugar de ameixeiras oliváceas), servindo á cidade de [[Ayutthaya]], que era a capital de [[Tailandia|Siam]] ata que caese en mans de [[Myanmar|Birmania]] en [[1767]]. O xeneral Taksin, volto rei, repregou río abaixo sobre esta paraxe e decidiu fundar nel a nova capital en ''Thon Buri'' sobre o lado oeste do río Chao Phraya. Volto demente, asasinouno e substituíno o xeneral Chakri que, baixo o nome de Rama I º, volveuse o primeiro rei da nova dinastía Chakri, que reina aínda hoxe. En [[1782]], decidiu, por razóns de defensa, transferir a capital sobre a beira esquerda e construíu un pazo fortificado, hoxe o ''Gran Pazo'', e darlle o nome de '''Krung Thep'''. É esta data a que está definida como fundación da cidade. O nome de Bangkok non foi utilizado xa polos tailandeses dende a fundación desta capital. Certos habitantes das provincias máis botadas cara a atrás do país nin sequera nunca oíron falar deste nome. Por razóns descoñecidas, esta mudanza nunca a chegaron a percibir os estranxeiros, que persisten, máis de 200 anos máis tarde, en considerar inxustamente que o nome oficial é Bangkok<ref>[http://www.into-asia.com/bangkok/introduction/fullname.php Krung Thep, the full name] {{en}}</ref>. === Esplendor === Durante o reinado de [[Chairachathiraj]] ([[1534]]-[[1546|46]]), escavouse un canal no gran meandro do río onde Bangkok se atopaba para acurtar o traxecto ata a capital, o que fixo estratéxica a súa posición. E así, co esplendor de Ayutthaya no [[século XVII]], Bangkok deveu nun porto de entrada obrigado co florecemento subseguinte de negocios e servizos. Ademais era o centro dunha feraz zona agrícola (arroceira e frutícola). No [[1687]], nunha época de loita por grandes intereses coloniais, o rei Narai fai a concesión do porto aos [[Francia|franceses]] para conter aos [[Países Baixos|holandeses]]. Constrúese o forte Wichayen (hoxe Wichaiprasit) e outro máis na beira oposta para defender a cidade. En [[1767]] Ayutthaya cae en poder dos [[Birmania|birmanos]] e os fuxidos establecen, co autoproclamado rei [[Taksin]], un reino con capital en Bang Makok que se coñece coma Thon Buri (o complexo palaciano ao carón do Wat Arum)<ref>{{Cita web |url=http://www.wangdermpalace.com/wangderm/eng_map.html |título=Copia arquivada |data-acceso=18 de xaneiro de 2014 |data-arquivo=13 de agosto de 2007 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20070813105439/http://www.wangdermpalace.com/wangderm/eng_map.html |url-morta=yes }}</ref>. En [[1771]] arrodéase dunha muralla. En [[1782]] o seu sucesor decide, por ser máis defendible, trasladar a capital á beira oposta do río, a oriental, co que ten lugar a fundación oficial de Bangkok, cun nome cerimonial do que o seu comezo di '''Krung Thep''' (''cidade dos anxos''). Trátase do rei [[Rama I]], quen vai iniciar un vasto programa construtivo que sentará as bases da metrópole actual. Así, constrúe un Gran Pazo co templo do Buda Esmeralda <ref>{{Cita web |url=http://thailandforvisitors.com/central/bangkok/ratanakosin/prakeo/grand_palace.jpg |título=Copia arquivada |data-acceso=15 de xullo de 2012 |data-arquivo=10 de febreiro de 2011 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110210082614/http://thailandforvisitors.com/central/bangkok/ratanakosin/prakeo/grand_palace.jpg |url-morta=yes }}</ref>,<ref>http://dreams.world.coocan.jp/photo/bangkok/palace/palace_map_e.jpg</ref> a beira do Chao Phraya entre dous templos xa existentes dende o [[século XVII]], o [[Wat Pho]] no sur e o [[Wat Mahathat]] no norte, que amplía e renova. Ao leste protexe o complexo un primeiro canal (Lod ou Lord) escavado en tempos do rei Taksin. Un segundo canal é construído en [[1785]] máis ao leste, o [[Rob Krung]], fortificado cunha muralla que continuaba tamén polo lado do río e que tiña 14 fortes <ref>{{Cita web |url=http://www.buzzle.com/showImage.asp?image=16403 |título=Copia arquivada |data-acceso=18 de xaneiro de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20100226171729/http://www.buzzle.com/showImage.asp?image=16403 |dataarquivo=26 de febreiro de 2010 |urlmorta=yes }}</ref><ref>{{Cita web |url=http://2bangkok.com/2bangkok/buildings/fort.shtml |título=Copia arquivada |data-acceso=18 de xaneiro de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20101205203110/http://2bangkok.com/2bangkok/buildings/fort.shtml |dataarquivo=05 de decembro de 2010 |urlmorta=yes }}</ref>. Esta será a illa con forma de améndoa que se coñecerá coma '''Rattanakosin''' e que nomeará toda unha era <ref>{{Cita web |url=http://www.angkor.com/2bangkok/2bangkok/forum/showpost.php?p=5438&postcount=4 |título=Copia arquivada |data-acceso=26 de marzo de 2013 |data-arquivo=02 de abril de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180402035806/http://www.angkor.com/2bangkok/2bangkok/forum/showpost.php?p=5438&postcount=4 |url-morta=yes }}</ref>, na que Thailandia será o único país do sueste asiático que se mantivo independente dos poderes coloniais . === Modernización === O [[século XIX]] será o do desenvolvemento e modernización da urbe: pavimentación, novas avenidas (Rajdamnem), transporte público ([[tranvía]], [[ferrocarril]]) etc. En [[1851]] comeza a escavarse un terceiro canal ao leste ([[Padung Krung Kasen]])<ref>{{Cita web |url=http://www.angkor.com/2bangkok/2bangkok/forum/showpost.php?p=5439&postcount=5 |título=Copia arquivada |data-acceso=26 de marzo de 2013 |data-arquivo=20 de novembro de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20181120232753/http://www.angkor.com/2bangkok/2bangkok/forum/showpost.php?p=5439&postcount=5 |url-morta=yes }}</ref>. Os canais (''klong'') foron dende sempre (coma substitutivos das rúas para o transporte de bens e persoas), e son (de cara ao turismo) unha característica esencial da paisaxe urbana de Bangkok (A ''[[Venecia]] do leste'') <ref>http://www.sgtowns.com/journal/dailypics/bkk_klong_map.gif</ref>. No [[século XX]], a construción de pontes sobre o Chao Phraya (en [[1932]] a primeira, a ponte Memorial) vai permitir a extensión da cidade no interior námbalas dúas beiras, ata conformarse a metrópole de dez millóns de habitantes que é hoxe en día <ref>http://urbangiraffe.com/images/taming-thailand/bangkok-full-map.png</ref>. == Administración == [[Ficheiro:Khet Bangkok 12 groups.svg|miniatura|dereita|300px|Mapa de Bangkok cos seus 50 distritos.]] Administrativamente, Bangkok é unha das dúas áreas de administración especial de Tailandia, (a outra é [[Pattaya]]), ondes os cidadáns votan para elixir o seu gobernador, a diferenza de nas outras 75 provincias (''changwat'') de Tailandia. A [[dispersión urbana]] da Grande Metrópole de Bangkok espállase máis aló das fronteiras da provincia de Bangkok, ocupando as provincias veciñas de [[Provincia Nonthaburi|Nonthaburi]], [[Provincia Samut Prakan|Samut Prakan]] e [[Provincia Pathum Thani|Pathum Thani]]. A provincia, como é actualmente, foi creada en [[1972]], cando a anterior provincia de Bangkok (''changwat Phra Nakhon'') foi fusionada coa [[provincia Thon Buri]]. Bangkok está subdividido en 50 distritos (''khet'', tamén chamados ''amphoe'' como nas outras provincias), que son subdivididos en 169 ''khwaeng'' (แขวง). == Xeografía == A cidade de Bangkok cobre unha superficie de 1568,7 quilómetros cadrados, situándose no posto 69 entre as outras 76 provincias de Tailandia. Destes, uns 700 quilómetros cadrados forman a área urbana construída.<ref name="BMA geo">Thavisin et al. (eds) 2006, p.&nbsp;24. Reproducido en {{cita web |url=http://www.bangkok.go.th/th/page/index.php?&153-Geography_of_Bangkok&l=en |title=Geography of Bangkok |access-date=8 de setembro de 2007 |website=BMA website |archive-url=https://web.archive.org/web/20110705201641/http://www.bangkok.go.th/th/page/index.php?&153-Geography_of_Bangkok&l=en |archive-date=05 de xullo de 2011 |url-morta=yes }}</ref> Ocupa o posto 73 do mundo en termos de superficie.<ref name="CityMayors">{{cita web|url=http://www.citymayors.com/statistics/largest-cities-area-125.html|title=The largest cities in the world by land area, population and density|date=6 de xaneiro de 2007|website=[[City Mayors]]|access-date=19 de xullo de 2008|archive-url= https://web.archive.org/web/20080718162540/http://www.citymayors.com/statistics/largest-cities-area-125.html|archive-date= 18 de xullo de 2008}}</ref> A expansión urbana da cidade chega a partes das outras seis provincias que limita, en sentido horario desde o noroeste: [[Nonthaburi]], [[Pathum Thani]], [[Chachoengsao]], [[Samut Prakan]], [[Samut Sakhon]] e [[Nakhon Pathom]]. Con excepción de Chachoengsao, estas provincias, xunto con Bangkok, forman a rexión metropolitana de Bangkok.<ref name="Tangchonlatip">{{cita libro |chapter-url=http://www.ipsr.mahidol.ac.th/ipsr/annualconference/conferenceiii/Articles/Article02.htm |chapter=กรุงเทพมหานคร: เมืองโตเดี่ยวตลอดกาลของประเทศไทย |trans-chapter=Bangkok: Thailand's forever primate city |first=Kanchana |last=Tangchonlatip |title=ประชากรและสังคม 2550 |trans-title=Population and society 2007 |editor1-first=Varachai |editor1-last=Thongthai |editor2-first=Sureeporn |editor2-last=Punpuing |place=Nakhon Pathom, Thailand |publisher=Institute for Population and Social Research |year=2007 |access-date=26 de setembro de 2012 |data-arquivo=04 de marzo de 2012 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20120304041608/http://www.ipsr.mahidol.ac.th/ipsr/annualconference/conferenceiii/Articles/Article02.htm |url-morta=yes }}</ref> === Topografía === [[Ficheiro:Chaophrayashortcut.jpg|miniatura|Principais canais de Bangkok]] Bangkok está no delta do [[río Chao Phraya]], na [[Tailandia central|chaira central de Tailandia]]. O río serpentea pola cidade en dirección sur, desembocando no [[golfo de Tailandia]] aproximadamente a 25 quilómetros ao sur do centro da cidade. A área é plana e baixa, cunha altitude media de 1,5 metros sobre o nivel do mar.<ref name="Sinsakul">{{cita publicación periódica|last=Sinsakul|first=Sin|title=Late Quaternary geology of the Lower Central Plain, Thailand|journal=Journal of Asian Earth Sciences|date=agosto de 2000|volume=18|issue=4|pages=415–426|doi=10.1016/S1367-9120(99)00075-9 |bibcode=2000JAESc..18..415S}}</ref> A maior parte da área era orixinalmente un pantano, que foi drenado e regado gradualmente para a agricultura mediante a construción de canles (''[[khlong]]'') que tivo lugar dos séculos XVI ao XIX. O curso do río ao seu paso por Bangkok modificouse coa construción de varios canais de acceso directo. A rede de vías navegables da cidade serviu como principal medio de transporte ata finais do século XIX, cando comezaron a construírse modernas estradas. Ata entón, a maioría da xente vivía na auga ou preto dela, levando a que a cidade fose coñecida durante o século XIX como a "[[Venecia]] de Oriente".<ref>{{cita libro|first=H. Warrington |last=Smyth|title=Five years in Siam: from 1891 to 1896|year=1898|place=Nova York|publisher=Charles Scribner's Sons|volume=II|page=9}}</ref> Moitos destes canais enchéronse ou pavimentáronse desde esa época, mais outros continúan a atravesar a cidade, servindo como principais canles de drenaxe e rutas de transporte. A maioría dos canais están moi contaminados, aínda que o BMA se comprometeu co tratamento e limpeza de varios canais.<ref>Thavisin et al. (eds) 2006, p.&nbsp;35.</ref> A xeoloxía da área de Bangkok caracterízase por unha capa superior de [[arxila]] mariña branda, coñecida como "arxila de Bangkok", cun grosor medio de 15 metros, que recobre un sistema de [[acuífero]]s composto por oito unidades coñecidas. Esta característica contribuíu ao afundimento causado polo bombeo extenso de augas subterráneas. Recoñecido por primeira vez na década de 1970, o afundimento axiña se converteu nun problema crítico, alcanzando unha taxa de 120 milímetros ao ano en 1981. A xestión da auga subterránea e as medidas de mitigación diminuíron a gravidade da situación, aínda que o afundimento aínda se produce nunha taxa de 10 a 30 milímetros ao ano, e partes da cidade están a 1 metro por baixo do nivel do mar.<ref>{{cita publicación periódica|last1=Phien-wej |first1=N. |first2=P.H. |last2=Giao |first3=P |last3=Nutalaya |title=Land subsidence in Bangkok, Thailand|journal=Engineering Geology|date=2 de febreiro de 2006 |volume=82|issue=4|pages=187–201|doi=10.1016/j.enggeo.2005.10.004}}</ref> Hai temores de que a cidade poida estar mergullada para o 2030.<ref>{{cita web |url=http://edition.cnn.com/2007/TECH/science/10/22/thailand.water.rising.ap/index.html |title=Rising seas, sinking land threaten Thai capital |website=CNN International|access-date=24 de outubro de 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20071030034936/http://edition.cnn.com/2007/TECH/science/10/22/thailand.water.rising.ap/index.html|archive-date=30 de outubro de 2007}}</ref><ref>{{cita novas|url=http://www.time.com/time/world/article/0,8599,2084358,00.html|title=Thailand, Sinking: Parts of Bangkok Could Be Underwater in 2030|first=Bruno|last=Philip|work=Time|date=21 de xullo de 2011|data-acceso=20 de xuño de 2021|data-arquivo=25 de agosto de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130825105949/http://www.time.com/time/world/article/0,8599,2084358,00.html|url-morta=yes}}</ref><ref>{{cita novas|last1=Sattaburuth|first1=Aekarach|title=Bangkok 'could be submerged in 15 years'|url=http://www.bangkokpost.com/learning/learning-news/632520/bangkok-could-be-submerged-in-15-years|access-date=23 de xaneiro de 2017|work=Bangkok Post|date=2015-07-23}}</ref> Un estudo publicado en outubro de 2019 en ''[[Nature Communications]]'' corrixiu modelos anteriores de elevacións costeiras<ref>{{cita libro|title=Climate Risks and Adaptation in Asian Coastal Megacities |date=setembro de 2010 |publisher=The World Bank |location=Washington DC |pages=23–31 |chapter-url=https://siteresources.worldbank.org/EASTASIAPACIFICEXT/Resources/226300-1287600424406/coastal_megacities_fullreport.pdf |access-date=1 de novembro de 2019 |chapter=3. Estimating Flood Impacts and Vulnerabilities in Coastal Cities}}</ref> e concluíu que ata 12 millóns de tailandeses, principalmente na área metropolitana de Bangkok, se enfrontaban á perspectiva de inundacións anuais.<ref name="NC-20191029">{{cita publicación periódica|last1=Kulp |first1=Scott A |last2=Strauss |first2=Benjamin H |title=New elevation data triple estimates of global vulnerability to sea-level rise and coastal flooding |journal=Nature Communications |date=29 de outubro de 2019 |volume=10 |issue=1 |pages=5752 |url= |doi=10.1038/s41467-019-13552-0|pmid=31831733 |pmc=6908705 }}</ref><ref name="BBC-20191030">{{cita novas|last1=Amos |first1=Jonathan |title=Climate change: Sea level rise to affect 'three times more people'|url=https://www.bbc.com/news/science-environment-50236882 |access-date=1 de novembro de 2019 |work=BBC |date=30 de outubro de 2019}}</ref> O afundimento provocou un maior risco de inundación, xa que Bangkok xa era propensa ás inundacións debido á súa baixa elevación e a unha infraestrutura de drenaxe inaxeitada,<ref>{{cita novas|last1=Deviller |first1=Sophie |title=With rising sea levels, Bangkok struggles to stay afloat |url=https://phys.org/news/2018-09-sea-bangkok-struggles-afloat.html |access-date=25 de xullo de 2019 |work=PHYS ORG |date=2 de setembro de 2018}}</ref><ref>{{Cita web|last=Gluckman|first=Ron|title=Bangkok: The sinking city faces severe climate challenges|url=https://www.preventionweb.net/go/65887|data=10 xuño de 2019|website=www.preventionweb.net|publisher=[[Urban Land Institute]]|language=en|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20210527104222/https://www.preventionweb.net/news/view/65887|urlmorta=si|dataarquivo=27 de maio de 2021}}</ref> a miúdo agravada polo bloqueo que provoca a contaminación de lixo (especialmente os residuos plásticos).<ref>{{Cita web|last=hermesauto|date=2016-09-06|title=Plastic bags clogging Bangkok's sewers complicate efforts to fight floods|url=https://www.straitstimes.com/asia/se-asia/plastic-bags-clogging-bangkoks-sewers-complicate-efforts-to-fight-floods|access-date=2020-11-17|website=The Straits Times|language=en}}</ref> A cidade depende agora de barreiras contra as inundacións e aumenta a drenaxe dos canais bombeando e construíndo túneles de drenaxe, pero partes de Bangkok e os seus suburbios aínda se anegan regularmente. Os fortes chuvascos que provocan escorrentías urbanas atoran os sistemas de drenaxe e as descargas augas arriba son os principais factores que desencadean as inundacións,<ref>{{cita publicación periódica|first=Surapee|last=Engkagul|title=Flooding features in Bangkok and vicinity: Geographical approach| journal=GeoJournal|volume=31|issue=4|year=1993|pages=335–338|doi=10.1007/BF00812783|doi-broken-date=31 de maio de 2021|url=https://link.springer.com/article/10.1007/BF00812783}}</ref> algunhas delas graves como as que se produciron en 1995 e 2011. En 2011, a maioría dos distritos norte, leste e oeste de Bangkok estiveron anegados nalgúns lugares durante máis de dous meses. A erosión costeira tamén é un problema na zona do golfo. O [[quecemento global]] supón riscos graves e un estudo da [[OCDE]] estimou que 5,208 millóns de persoas en Bangkok poderían estar expostas ás inundacións costeiras no 2070, a sétima cifra máis alta das cidades portuarias do mundo.<ref>{{cita publicación periódica|last1=Nicholls |first1=R. J. |first2= S. |last2= Hanson |first3=C. |last3= Herweijer |first4=N. |last4=Patmore |first5=S. |last5=Hallegatte |first6=J. |last6=CorfeeMorlot |first7=Jean |last7=Chateau |first8=Robert |last8=Muir-Wood |year=2008|title=Ranking Port Cities with High Exposure and Vulnerability to Climate Extremes: Exposure Estimates| journal=OECD Environment Working Papers|issue=1 |doi=10.1787/011766488208|url=http://www.oecd-ilibrary.org/docserver/download/5kzssgshj742.pdf?expires=1443516109&id=id&accname=guest&checksum=86F9E81D60F674BDFA259B0843C4A964 |access-date=22 de maio de 2014}}</ref> Non hai montañas en Bangkok. A cordilleira máis próxima é o [[macizo de Khao Khiao]], a uns 40&nbsp;km ao sueste da cidade. Phu Khao Thong, o único outeiro da área metropolitana, orixinouse a partir dun gran [[stupa|chedi]] que o rei [[Rama III]] (1787–1851) construíu en Wat Saket. O chedi derrubouse durante a construción porque o chan brando non podía soportar o seu peso. Durante as seguintes décadas, a estrutura abandonada de barro e ladrillo adquiriu a forma dun outeiro natural e quedou cuberta de maleza. Os poboadores chamárono ''phu khao'' (ภูเขา), coma se fose natural.<ref>[http://dlxs.library.cornell.edu/cgi/t/text/pageviewer-idx?c=sea;cc=sea;sid=fd258f1374ff0bf467cbfbf937e68f4e;rgn=full%20text;idno=sea141;view=image;seq=14 Old photo (around 1900) of dilapidated prang from the collection of Cornell University Library] (último acceso 2009-09-24).</ref> Na década de 1940 engadíronse muros de formigón pechadores para evitar que o outeiro se erosionase.<ref>{{cita web|url=http://wikimapia.org/11129/Temple-of-the-Golden-Mount-or-Phu-Khao-Thong-%E0%B8%A0%E0%B8%B9%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B2%E0%B8%97%E0%B8%AD%E0%B8%87|title=Phu Khao Thong (Golden Mount)|website=wikimapia.org}}</ref> === Clima === Segundo a [[Clasificación climática de Köppen]] Bangkok conta cun [[clima tropical]] [[clima tropical de sabana|de sabana]] (Aw) e está baixo a influencia do sistema [[monzón|monzónico]] de Asia meridional. Ten tres estacións: cálida, chuviosa e fresca, aínda que as temperaturas son bastante calorosas durante todo o ano, desde unha mínima media de 22,0&nbsp;°C en decembro ata unha máxima media de 35,4&nbsp;°C en abril. A estación das chuvias comeza coa chegada do monzón do suroeste contra mediados de maio. Setembro é o mes máis chuvioso, cunha precipitación media de 334,3 milímetros. A estación das chuvias dura ata outubro, cando o monzón seco e frío do nordés toma o relevo ata febreiro. A estación calorosa é xeralmente seca, pero tamén hai tormentas de verán ocasionais.<ref>{{cita web |title=The Climate of Thailand |url=http://www.tmd.go.th/en/archive/thailand_climate.pdf |last=Climatological Group, Meteorological Development Bureau |publisher=Thai Meteorological Department |date=xaneiro de 2012 |access-date=26 de setembro de 2012 |data-arquivo=01 de agosto de 2016 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160801225446/http://www.tmd.go.th/en/archive/thailand_climate.pdf |url-morta=yes }}</ref> Sendo a temperatura máis alta rexistrada na cidade 40,1 °C, en maio de 2013,<ref name="BP-20180715">{{cita novas|last1=Wangkiat |first1=Paritta |title=Strong Cities Needed |url=https://www.bangkokpost.com/news/special-reports/1503802/strong-cities-needed |access-date=16 de xullo de 2018 |work=Bangkok Post |date=15 de xullo de 2018 |format=in Spectrum}}</ref> e a máis baixa 9,9 °C, en xaneiro de [[1955]].<ref>{{cita web|title=Extreme minimum temperature during winter season in Thailand 60-year period (1951–2010)|url=http://www.tmd.go.th/programs/uploads/tempstat/min_stat_latest_en.pdf|website=TMD website|author=Thai Meteorological Department|data-acceso=20 de xuño de 2021|data-arquivo=05 de marzo de 2016|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160305185716/http://tmd.go.th/programs/uploads/tempstat/min_stat_latest_en.pdf|url-morta=yes}}</ref> == Galería de imaxes == <gallery> Ficheiro:Wat Arun Chao Phraya.jpg|Wat Arun e Chao Phraya. Ficheiro:Bangkok Government Building.jpg|Edificio do Goberno en Bangkok. Ficheiro:Yaowarat Road Bangkok.jpg|Yaowarat, o barrio [[China|chinés]] de Bangkok. Ficheiro:BTS Skytrain, Bangkok, Thailand.jpg|Metro aéreo de Bangkok. Ficheiro:Suvarnabhumi Airport, Glass, Bangkok, Thailand.jpg|Aeroporto Internacional Suvarnabhumi. Bangkok skyline at sunset, BTS Skytrain, Bangkok, Thailand.jpg Bangkok skyline, BTS Skytrain, Bangkok, Thailand.jpg Bangkok, Thailand, Aerial view.jpg </gallery> == Notas == {{Listaref|group=lower-alpha}} {{listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commons|Bangkok}} === Bibliografía === * {{cita libro|first1=Chris|last1=Baker|first2=Pasuk|last2=Phongpaichit|title=A History of Thailand|publisher=Cambridge University Press|year=2005|isbn=978-0-521-01647-6|url=https://archive.org/details/historyofthailan00bake}} * {{cita libro|last=Hamilton|first=Annette|chapter=Wonderful, Terrible: Everyday Life in Bangkok|title=A Companion to the City|url=https://archive.org/details/companiontocity00brid|editor1-first=Gary|editor1-last=Bridge|editor2-first=Sophie|editor2-last=Vatson|pages=[https://archive.org/details/companiontocity00brid/page/n475 460]–471|publisher=Blackwell Publishing|year=2000|isbn=978-0-631-23578-1}} * {{cita libro |editor-first=Thierry |editor-last=Naudin |title=The State of Asian Cities 2010/11 |isbn=978-92-1-132274-3 |publisher=United Nations Human Settlements Programme |year=2010 |url=http://www.unescap.org/esd/apuf-5/documents/sacr.pdf |access-date=25 de setembro de 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130119175347/http://www.unescap.org/esd/apuf-5/documents/SACR.pdf |archive-date=19 de xaneiro de 2013 |url-morta=yes }} * {{cita libro|author=Office of the National Economic and Social Development Board (NESDB) |title=Gross Regional and Provincial Product chain volume measures 1995–2010 edition |url=http://www.nesdb.go.th/Portals/0/eco_datas/account/gpp/2010/All%20GPP%20Book%202010p.zip |format=ZIP/PDF |date=agosto de 2012 |publisher=Office of the National Economic and Social Development Board |access-date=25 de setembro de 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20130204201228/http://www.nesdb.go.th/Portals/0/eco_datas/account/gpp/2010/All%20GPP%20Book%202010p.zip |archive-date=4 de febreiro de 2013}} * {{cita libro|editor1-first=Nathanon|editor1-last=Thavisin|editor2-first=Pongsak|editor2-last=Semson|editor3-first=Kriengpol|editor3-last=Padhanarath|title=Your Key to Bangkok|year=2006|publisher=International Affairs Division, Bangkok Metropolitan Administration|place=Bangkok|isbn=978-974-9565-72-8|url=http://office.bangkok.go.th/iad/eng/viewpage.php?page_id=17|archive-url=https://web.archive.org/web/20131002125223/http://office.bangkok.go.th/iad/eng/viewpage.php?page_id=17|archive-date=02 de outubro de 2013|data-acceso=20 de xuño de 2021|url-morta=yes}} * {{cita libro|author=Traffic and Transportation Department|title=สถิติจราจร ปี 2553 (Traffic statistics, 2010)|year=2011|url=http://bhs.doh.go.th/files/accident/53/report_accident53.pdf|publisher=Traffic and Transportation Department, Bangkok Metropolitan Administration|access-date=19 de setembro de 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180919171614/http://bhs.doh.go.th/files/accident/53/report_accident53.pdf|archive-date=19 de setembro de 2018}} === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20070927200720/http://www.bma.go.th/ Sitio oficial da cidade] {{Provincias de Tailandia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Cidades de Tailandia]] [[Categoría:Xeografía de Tailandia]] [[Categoría:Capitais de Asia]] [[Categoría:Provincias de Tailandia]] [[Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (Historia e xeografía)]] ojwnjhzaxjhkpuhyat7ovileycm3bq2 0 86448 7104596 6606149 2025-06-23T15:28:48Z Autopistero20502020 127649 7104596 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Redes}} {{Lugar |nome = Redes |imaxe = Peirao de Redes.JPG |lenda = Peirao |parroquia = Caamouco |concello = Ares |ano = 2016 |poboación = 229 }} '''Redes''' é un lugar da parroquia de [[Caamouco, Ares|San Vicente de Caamouco]] no concello de [[Ares]] na [[provincia da Coruña]]. Tiña 271 habitantes no ano [[2007]] segundo datos do [[Instituto Galego de Estatística]] dos cales eran 137 homes e 134 mulleres, o que supón un aumento con relación ao ano [[2003]] cando tiña 270 habitantes. É unha vila mariñeira que ten un grande atractivo turístico. Redes era unha antiga e pequena aldea de pescadores, conserva na actualidade todo o sabor mariñeiro tradicional. == Redes na cultura popular == Existe unha frase común que di: ''En Ares non te pares, en Redes non te quedes e en Caamouco para pouco.'' Ademais, en Redes rodouse e escolleuse como escenario da ficticia vila de Louredo na serie ''[[Padre Casares]]'' e unha parte da película ''Julieta'' de [[Pedro Almodóvar]].<ref>{{cita novas |título=Almodóvar lanza el primer tráiler de «Julieta», su película rodada en Ares y Mugardos |url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/cultura/2016/01/12/almodovar-lanza-primer-trailer-julieta-pelicula-rodada-ares-mugardos/00031452625781785410946.htm |dataacceso=5 de xuño de 2018 |obra=EFE |data=12 de xaneiro de 2016}}</ref><ref>{{cita web |páxina-web=dcine|título=Localización de: Julieta |url=https://www.dcine.org/localizaciones/localizacion-de-julieta |editor=dcine |dataacceso=5 de xuño de 2018}}</ref> == Galería de imaxes == {{Artigo principal|Galería de imaxes de Redes, Caamouco, Ares}} <gallery> File:Redes, Caamouco, Ares - 22 Mar 09.jpg Ficheiro:Redes 3.JPG Ficheiro:Redes 4.JPG Ficheiro:Redes 1.JPG|Casas cara á ría de Ares, ó fondo o concello de [[Pontedeume]] </gallery> == Lugares e parroquias == === Lugares da parroquia de Caamouco === {{Lp Caamouco}} ===Parroquias de Ares=== {{Ares}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Ares]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Lugares de Ares]] 6snerbytmxnimbm71cb52rhjbma8aa7 0 87200 7104628 4807787 2025-06-23T15:52:38Z Autopistero20502020 127649 7104628 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|A Rega|Rega}} {{Lugar |nome = Regalade |imaxe = |lenda = |parroquia = Cortegada |concello = Silleda |ano = 2011 |poboación = 27 }} '''Regalade''' é un lugar dentro da parroquia de [[Cortegada, Silleda|Cortegada]] no concello de [[Silleda]], [[provincia de Pontevedra]]. No ano [[2011]] tiña 27 habitantes, 15 homes e 12 mulleres. ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Cortegada=== {{Lp Cortegada, Silleda}} ===Parroquias de Silleda=== {{Silleda}} ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== *[[Lugares de Silleda]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Lugares de Silleda]] 9l2xfuzesmwkx31bualr30eifm9ge3o 0 90089 7105170 6992223 2025-06-24T00:57:23Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105170 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Bra}} {{Parroquia |nome = Bra |imaxe = BráIgrexa.jpg |lenda = Igrexa parroquial de San Martiño de Bra |mapa = Mapa de Bra Friol, Lugo.svg |provincia = Lugo |concello = Friol |superficie = 4,3 |poboación = 29 |ano = 2019 |entidades = 5 }} '''San Martiño de Bra''' é unha parroquia rural do concello de [[Friol]] na [[provincia de Lugo]]. Tiña 29 habitantes en [[2019]], segundo datos do [[Instituto Galego de Estatística]]<ref>{{cita web|url=http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp|data-acceso=4 de marzo de 2017|título=IGE. Nomenclátor de Galicia. Friol|editorial=[[Instituto Galego de Estatística]]|lingua=gl|data-arquivo=30 de decembro de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20201230124345/https://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator%2Fnomenclator.jsp|url-morta=yes}}</ref>, 14 homes e 15 mulleres distribuídos en 5 entidades de poboación. O que supón unha diminución de 8 habitantes respecto ao ano [[2007]] cando tiña 37 habitantes (16 homes e 21 mulleres) e 11 menos que en [[2004]]. ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Bra=== {{Lp Bra}} ===Parroquias de Friol=== {{Friol}} == Notas == {{Listaref}} ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== *[[Lugares de Friol]] ===Ligazóns externas=== *[http://www.concellodefriol.es/parroquias.asp?id=SAN%20MARTI%D1O%20DE%20BRA Bra na web do concello de Friol] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191017184930/http://www.concellodefriol.es/parroquias.asp?id=SAN |date=17 de outubro de 2019 }} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Parroquias de Friol]] [[Categoría:Parroquias de Galicia baixo a advocación de san Martiño]] ap0z2picc8z8sc3xwcur3qkkdlxmcl5 0 90090 7105249 7057726 2025-06-24T07:38:00Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105249 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Carballo (homónimos)|Carballo}} {{Parroquia |nome = Carballo |imaxe = Carballo igrexa1.jpg |lenda = Igrexa parroquial de Carballo |mapa = Mapa de Carballo Friol, Lugo.svg |provincia = Lugo |concello = Friol |superficie = 18,65 |poboación = 135 |ano = 2019 |entidades = 17 }} '''San Xiao de Carballo''' é unha parroquia rural do concello de [[Friol]] na [[provincia de Lugo]]. Segundo o [[Instituto Galego de Estatística]]<ref>{{cita web|url=http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp|data-acceso=4 de marzo de 2017|título=IGE. Nomenclátor de Galicia. Friol|editorial=[[Instituto Galego de Estatística]]|lingua=gl|data-arquivo=30 de decembro de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20201230124345/https://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator%2Fnomenclator.jsp|url-morta=yes}}</ref> en [[2016]] tiña 145 habitantes (77 homes e 68 mulleres), 43 menos ca en [[2007]] (98 homes e 90 mulleres nese ano) e 49 menos que en [[2004]]. Ten dezasete entidades de poboación. ==Patrimonio== Igrexa parroquial de San Xiao. Sufriu un incendio en maio de 2025.<ref>{{cita novas|url=https://www.elprogreso.es/articulo/comarca-lugo/incendio-afecta-iglesia-san-xiao-carballo-friol/202505061249221874876.html|título=Un incendio afecta a la iglesia de San Xiao de Carballo de Friol|xornal=El Progreso|data=6 de maio de 2025|lingua=es|autor=María Roca}}</ref> == Galería de imaxes == <gallery> Ficheiro:Carballocruceiro.jpg|Cruceiro Ficheiro:Carballofonte.jpg|Fonte de San Benito </gallery> == Lugares e parroquias == === Lugares de Carballo === {{Lp Carballo, Friol}} === Parroquias de Friol === {{Friol}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Friol]] === Ligazóns externas === * [http://www.concellodefriol.es/parroquias.asp?id=SAN%20XI%C0N%20DE%20CARBALLO Carballo na web do concello de Friol] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191018041307/http://www.concellodefriol.es/parroquias.asp?id=SAN |date=18 de outubro de 2019 }} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Parroquias de Friol]] [[Categoría:Parroquias de Galicia baixo a advocación de san Xiao]] b73j3wlmklh02iaa4kqk7x0h011oqtv 0 90092 7105269 6220823 2025-06-24T09:07:29Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105269 wikitext text/x-wiki {{Parroquia |nome = Carlín |imaxe = Igrexa+CapelaCarlín.jpg |lenda = Igrexa parroquial e capela de Carlín |mapa = Mapa de Carlín Friol, Lugo.svg |provincia = Lugo |concello = Friol |superficie = 10,25 |poboación = 49 |ano = 2019 |entidades = 6 }} '''Santa María de Carlín''' é unha parroquia rural do concello de [[Friol]] na [[provincia de Lugo]]. Tiña 50 habitantes en [[2016]], segundo datos do [[Instituto Galego de Estatística]]<ref>{{cita web|url=http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp|data-acceso=4 de marzo de 2017|título=IGE. Nomenclátor de Galicia. Friol|editorial=[[Instituto Galego de Estatística]]|lingua=gl|data-arquivo=30 de decembro de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20201230124345/https://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator%2Fnomenclator.jsp|url-morta=yes}}</ref>, 23 homes e 27 mulleres distribuídos en 6 entidades de poboación. O que supón unha diminución de 9 habitantes respecto ao ano [[2007]] cando tiña 59 habitantes (31 homes e 28 mulleres) e 16 menos que en [[2004]]. == Galería de imaxes == <gallery> Ficheiro:CruceiroCarlín.jpg|Cruceiro Ficheiro:FonteCarlín.jpg|Fonte da Virxe </gallery> ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Carlín=== {{Lp Carlín}} ===Parroquias de Friol=== {{Friol}} == Notas == {{Listaref}} ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== *[[Lugares de Friol]] ===Ligazóns externas=== *[http://www.concellodefriol.es/parroquias.asp?id=SANTA%20MAR%CCA%20DE%20CARL%CCN Carlín na web do concello de Friol] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200527234931/http://www.concellodefriol.es/parroquias.asp?id=SANTA+MAR%EF%BF%BDA+DE+CARL%EF%BF%BDN |date=27 de maio de 2020 }} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Parroquias de Friol]] [[Categoría:Parroquias de Galicia baixo a advocación de santa María]] pxj85epa5auxk6gfu6u9snik0f97ve3 0 91565 7105154 6217496 2025-06-24T00:18:19Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105154 wikitext text/x-wiki {{Parroquia |nome = Bonxe |imaxe = Igrexa de Bonxe.jpg |lenda = Igrexa de San Mamede de Bonxe. |mapa = |provincia = Lugo |concello = Outeiro de Rei |superficie = |poboación = 243 |ano = 2020 |entidades = 9 }} '''San Mamede de Bonxe''' é unha parroquia do concello de [[Outeiro de Rei]] na [[comarca de Lugo]], na [[provincia de Lugo]]. No ano [[2007]] tiña 448 habitantes, deles 314 eran homes e 134 eran mulleres, o que supón un incremento de 182 habitantes en relación ao ano anterior, [[2006]]. == Xeografía == A parroquia está bañada polo arroio dos Tollos e o punto máis alto sitúase no Cordal de Penelas (566 m). Pola parroquia pasa o [[regato do Cepelo]], que nace e morre en Outeiro de Rei e é símbolo de humildade na poesía de [[Manuel María]]. Está atravesada pola liña de ferrocarril A Coruña - Palencia. Na parroquia sitúase o [[centro penitenciario de Bonxe]]. == Patrimonio == A parroquia é coñecida pola súa cerámica, a [[olería de Bonxe]], fabricada de xeito tradicional. Aparece mencionada no poema "Barro" de Manuel María, incluído na obra ''Terra Cha'' (1954). == Festas == *Virxe do Rosario, a finais de setembro. == Lugares e parroquias == === Lugares de Bonxe === {{Lp Bonxe}} === Parroquias de Outeiro de Rei === {{Outeiro de Rei}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === *[[Lugares de Outeiro de Rei]] === Ligazóns externas === *[http://www.outeiroderei.org/parroquias.php?secc=bonxe Bonxe na web do concello de Outeiro de Rei] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090608184659/http://www.outeiroderei.org/parroquias.php?secc=bonxe |date=08 de xuño de 2009 }} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Parroquias de Outeiro de Rei]] [[Categoría:Parroquias de Galicia baixo a advocación de san Mamede]] 8722ixtmhhyrot9ufk12xdgqon2k2nh 0 91566 7105193 6988629 2025-06-24T03:51:42Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105193 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Caboi}} {{Parroquia |nome = Caboi |imaxe = Caboi1.jpg |lenda = Cruceiro e igrexa parroquial |mapa = |provincia = Lugo |concello = Outeiro de Rei |superficie = |poboación = 116 |ano = 2020 |entidades = 4 }} '''San Martiño de Caboi''' é unha parroquia do concello de [[Outeiro de Rei]] na [[comarca de Lugo]], na [[provincia de Lugo]]. No ano [[2007]] tiña 91 habitantes, deles 42 eran homes e 49 eran mulleres, o que supón unha diminución de 2 habitantes en relación ao ano anterior, [[2006]]. == Étimo == O topónimo Caboi deriva do nome dun antigo ''possessor''. No [[século X]] este lugar foi referido como ''Calabogii'' e ''uilla Calabogi''. En [[1173]] era ''Kalaboe'', a dicir de Boullón Agrelo, quen non é capaz de determinar se o nome derivaba de ''Calapodius'' ou de ''Calepodius'', nome dun mártir e santo [[Catolicismo|católico]] do [[século IV]], e tamén dun cónsul [[Imperio Romano|romano]] do [[século V]]. O mesmo nome era empregado na [[Cataluña]] [[Idade Media|medieval]], onde deu orixe ó topónimo [[Calabuig]], documentado como ''uilla Calapodii'' no [[século IX]]<ref>[http://frornarea.blogspot.com/2011/03/caboi.html Blog ''Fror na area''], entrada do 31/03/2011</ref>. == Historia == A aldea de Astariz ostentaba na época sueva o título de "Coto Real" e gobernábase con autoridades propias. Xa na época medieval esta parroquia debeu ser unha fortaleza, aínda se poden apreciar nalgúns lugares restos das murallas e foxos que a rodearon. Tamén hai noticias da existencia dunha torre, hoxe desaparecida. == Patrimonio == A Casa de Prado, con pedra de armas na fachada. == Festas == * Virxe do Socorro, a primeira fin de semana de xuño. * San Martiño, 11 de novembro. == Lugares e parroquias == === Lugares de Caboi === {{Lp Caboi}} === Parroquias de Outeiro de Rei === {{Outeiro de Rei}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Outeiro de Rei]] === Ligazóns externas === * [http://www.outeiroderei.org/parroquias.php?secc=caboi Caboi na web do concello de Outeiro de Rei] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090608184704/http://www.outeiroderei.org/parroquias.php?secc=caboi |date=08 de xuño de 2009 }} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Parroquias de Outeiro de Rei]] [[Categoría:Parroquias de Galicia baixo a advocación de san Martiño]] [[Categoría:Topónimos galegos con etimoloxía]] 4fo8a1nrj11yfmm8hxyneu7894z7u05 0 91567 7105230 7052370 2025-06-24T06:46:18Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105230 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Candai}} {{Parroquia |nome = Candai |imaxe = Candaiigrexa.jpg |lenda = Igrexa parroquial de Candai |mapa = |provincia = Lugo |concello = Outeiro de Rei |superficie = |poboación = 62 |ano = 2020 |entidades = 8 }} '''San Vicente de Candai''' é unha parroquia do concello de [[Outeiro de Rei]] na [[comarca de Lugo]], na [[provincia de Lugo]]. No ano [[2007]] tiña 88 habitantes, deles 40 eran homes e 48 eran mulleres, o que supón unha diminución de 1 habitante en relación ao ano anterior, [[2006]]. ==Xeografía== Situada á marxe dereita do [[Río Miño|Miño]], regan as súas terras os arroios Portoprés e As Chairas. Alcanza a súa máxima altitude no Cordal de Candas (605 m). ==Patrimonio== Existe un reducido número de mámoas (3 - 4) no chamado Monte de Candai. A igrexa parroquial de San Vicente de Candai foi reedificada en [[1877]] sobre os cimentos dunha anterior probablemente de orixe románico. ==Festas== *San Vicente o 22 de xaneiro. *San Antonio o 13 de xuño. ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Candai=== {{Lp Candai}} ===Parroquias de Outeiro de Rei=== {{Outeiro de Rei}} ==Notas== {{Listaref}} ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== *[[Lugares de Outeiro de Rei]] ===Ligazóns externas=== *[http://www.outeiroderei.org/parroquias.php?secc=candai Candai na web do concello de Outeiro de Rei]{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Parroquias de Outeiro de Rei]] [[Categoría:Parroquias de Galicia baixo a advocación de san Vicente]] 98gpu0huj6crmmhorak5cmag10fipij 0 92133 7104950 6712469 2025-06-23T20:50:21Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104950 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Benny Goodman''' (nado '''Benjamin David Goodman''', [[1909]]-[[1986]]) foi un [[clarineta|clarinetista]], líder de banda e compositor [[Estados Unidos de América|norteamericano]]. Ficou coñecido como o ''Rei do [[Swing (música)|Swing]]'', o ''Patriarca da Clarineta'' e ''O Professor''. Ademais do Swing, tamén gravou nos xéneros [[bebop]] e [[cool jazz]]. == Biografía == Goodman naceu en [[Chicago]], a nona de 12 nenos de pobres [[inmigración|inmigrantes]] [[xudeu]]s da [[Polonia]] que vivían na veciñanza da Maxwell Street. Seu pai, David Goodman, era un alfaiate de [[Varsovia]]. Súa nai, Dora Rezinski, era de [[Kaunas]]. Seus pais coñecéronse en [[Baltimore]] en [[Maryland]] e mudáronse para Chicago antes de Benny nacer<ref name="F18">{{Cita libro | autor = Firestone Ross | título = Swing, Swing, Swing: The Life and Times of Benny Goodman | lugar = Nova York | editorial = Norton | ano = 1993 | páxina = 18 | ISBN= 0-393-31168-6 }}</ref>. Cando Benny tiña 10 anos, seu pai inscribiu a el e dous irmáns máis vellos para teren clases de música na [[sinagoga]] Jacob Kehelah. O ano seguinte el ingresou na banda de nenos da casa de caridade de [[Jane Addams]], onde recibiu leccións do director James Sylvester. Tamén foi importante durante este período os dous anos de aprendizado co profesor de clarinetas Franz Schoepp<ref name="pbs">{{cita web |url = http://www.pbs.org/jazz/biography/artist_id_goodman_benny.htm |title = ''JAZZ A Film By Ken Burns: Selected Artist Biography - Benny Goodman'' |date = [[8 de xaneiro]] de [[2001]] |accessdate = [[22 de decembro]] de [[2007]] |data-arquivo = 14 de outubro de 2007 |url-arquivo = https://web.archive.org/web/20071014010359/http://www.pbs.org/jazz/biography/artist_id_goodman_benny.htm |url-morta = yes }}</ref>. == Referencias == {{listaref}} {{commons|Benny Goodman}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Goodman, Benny}} [[Categoría:Personalidades da música dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Paseo da Fama de Hollywood]] [[Categoría:Clarinetistas dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Nados en Chicago, Illinois]] [[Categoría:Nados en 1909]] [[Categoría:Finados en 1986]] gta15cus2tj9ji8ndsw80nk2cnedjdp 0 93343 7105146 6474397 2025-06-24T00:05:00Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105146 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Bomba}} [[Ficheiro:Fuggerei-Waterpump.jpg|miniatura|Antiga bomba manual de balancín.]] Unha '''bomba'''<ref>{{DRAG|bomba}}</ref> é unha [[máquina hidráulica]] xeradora que transforma a enerxía (xeralmente [[enerxía mecánica]]) coa que é accionada en [[enerxía hidráulica]] do [[fluído incompresíbel]] que move. O fluído incompresíbel pode ser [[líquido]] ou unha mestura de líquidos e sólidos como pode ser o formigón antes de fraguar ou a pasta de papel. Ao incrementar a [[enerxía]] do fluído, auméntase a súa presión, a súa velocidade ou a súa altura, todas elas relacionadas segundo o [[principio de Bernoulli]]. En xeral, unha bomba utilízase para incrementar a presión dun líquido engadindo enerxía ao sistema hidráulico, para mover o fluído dunha zona de menor presión ou altitude a outra de maior presión ou altitude. Existe unha ambigüidade na utilización do termo '''bomba''', xa que xeralmente é utilizado para referirse ás [[máquina de fluído|máquinas de fluído]] que transfiren enerxía, ou ''bombean'' [[fluído incompresíbel|fluídos incompresíbeis]], e polo tanto non alteran a densidade do seu fluído de traballo, a diferenza doutras máquinas como o son os [[compresor (máquina)|compresores]], cuxo campo de aplicación é a [[pneumática]] e non a [[hidráulica]]. Pero tamén é común atopar o termo '''bomba''' para referirse a máquinas que ''bombean'' outro tipo de fluídos, así como o son as [[bomba sen carga|bombas sen carga]] ou as [[bomba de ar|bombas de ar]]. == Historia == [[Ficheiro:Stamps of Germany (Berlin) 1983, MiNr 689.jpg|miniatura|120px|Bomba hidráulica [[Berlín|berlinesa]] de [[1900]] nun [[Selo postal|selo]] [[Alemaña|alemán]] de [[1983]] ([[Deseño gráfico|deseño]]: [[Reinhold Gerstetter]]) ]] A primeira bomba coñecida foi descrita por [[Arquimedes]] e coñécese como [[parafuso de Arquimedes]], descrito por [[Arquimedes]] no [[século -III|século III&nbsp;a.&nbsp;C.]], aínda que este sistema fora utilizado anteriormente por [[Senaquerib]], rei de [[Asiria]] no [[século -VII|século VII&nbsp;a.&nbsp;C.]]<ref>Stephanie Dalley and John Peter Oleson (January 2003). "Sennacherib, Archimedes, and the Water Screw: The Context of Invention in the Ancient World", ''Technology and Culture'' '''44''' (1).</ref> No [[século XII]], [[Al-Jazari]] describiu e ilustrou diferentes tipos de bombas, incluíndo bombas reversíbeis, bombas de dupla acción, bombas de vacuo, bombas de auga e bombas de desprazamento positivo.<ref name=Jazari>[[Al-Jazari]], ''The Book of Knowledge of Ingenious Mechanical Devices : Kitáb fí ma'rifat al-hiyal al-handasiyya'', translated by P. Hill (1973). [[Springer]].</ref><ref>Derek de Solla Price (1975). Review of [[al-Jazari|Ibn al-Razzaz al-Jazari]], ''The Book of Knowledge of Ingenious Mechanical Devices''. ''Technology and Culture'' '''16 (1), p. 81.</ref> == Tipos de bombas == * [[Bomba centrífuga|Bombas centrífugas]] * [[Bombas de desprazamento positivo]] * [[Bombas Aspirantes]] * [[Bombas Prementes]] ou [[Bombas Aspirantes-Prementes]] == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === {{commonscat}} * http://www.monografias.com/trabajos14/bombas/bombas.shtml * http://www.monografias.com/trabajos23/bombas-y-compresores/bombas-y-compresores.shtml * [https://web.archive.org/web/20090201044530/http://mekanizmalar.com/roots2.shtml Animación Flash dunha bomba de lóbulos duplos] * [http://www.mekanizmalar.com/roots3.html Animación Flash dunha bomba de lóbulos triplos] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090201044545/http://mekanizmalar.com/roots3.html |date=01 de febreiro de 2009 }} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Hidráulica]] h89p0d4trp6dgbpy4a1riuvk2rvmq34 0 93687 7105141 6918555 2025-06-23T23:59:24Z O Breixo 127505 7105141 wikitext text/x-wiki [[Ficheiro:Seseo idioma gallego.png|miniatura| <ref>http://image.slidesharecdn.com/variedadesxeogrficasdogalego-101221105431-phpapp02/95/variedades-xeogrficas-do-galego-8-728.jpg?cb=1292928966</ref> {{legend|#1034A6|<big>Áreas con distinción entre /s/ e /θ/ sempre (/θinko/; /deθ/)</big>}} {{legend|#BA55D3|<big>Áreas con seseo implosivo (/θinko/; /des/)</big>}} {{legend|#800080|<big>Áreas con seseo explosivo e implosivo (/sinko/; /des/)</big>}} ]]O '''seseo''' é un fenómeno [[Fonética|fonético]] da [[lingua galega]], que consiste na neutralización do [[fonema]] fricativo interdental xordo (/θ/) a favor do fricativo alveolar xordo (/s/). É un trazo distintivo dalgunhas variedades occidentais da lingua galega e considérase en retroceso na actualidade. A ausencia do fonema fricativo interdental xordo é un trazo da maioría das variedades da [[lingua española]], en especial en [[Castelán de América|América Latina]]. ==Tipos de seseo== O seseo pode clasificarse atendendo á posición que ocupa na sílaba e segundo a realización do ''s''. ===Tipos de seseo segundo a posición=== * Seseo explosivo ou prenuclear: Inexistencia de /θ/ en posición inicial de sílaba, como en ''sapato'' (zapato) ou ''sinco'' (cinco). O seseo explosivo tamén se denomina '''total''', xa que a súa presenza implica necesariamente a existencia de seseo en posición posnuclear (implosivo). * Seseo implosivo ou posnuclear: Inexistencia de /θ/ en posición final de sílaba: ''lus'' ou ''des''. ===Tipos de seseo segundo a realización=== * Seseo apicoalveolar: realizado como [s̺]. * Seseo predorsodental: realizado como [s]. ==Xeografía do seseo== De acordo coas variedades documentadas para o ''[[Atlas lingüístico galego]]'' (ALGa) nos [[década de 1970|anos setenta]] do [[século XX]], para delimitar o territorio seseante é preciso atender á existencia de dúas [[isoglosa]]s: a do seseo prenuclear e a do posnuclear. A isoglosa do seseo explosivo parte na costa occidental da [[A Coruña|Coruña]], entre [[Ponteceso]] e [[Laxe]], abranguendo a costa occidental desta provincia e a [[comarca de Santiago|comarca de Compostela]]. Na [[provincia de Pontevedra]] abrangue as falas costeiras do [[Salnés]], o [[Península do Morrazo|Morrazo]], o [[Val do Fragoso|Fragoso]], o [[Val Miñor]] e as falas do [[Condado]]. Tamén se detecta seseo no lugar de [[Redes]] (concello de [[Ares]]), en lugares do concello de [[Touro]] e en puntos do concello de [[Vedra]] na [[provincia da Coruña]]. En territorio pontevedrés detéctase en lugares de [[Caldas de Reis]], [[Tui]], [[Salvaterra de Miño]] e na [[A Guarda|Guarda]]. Fóra do galego occidental, no ALGa documentouse seseo na vila de [[Rinlo]] ([[Ribadeo]]). O seseo implosivo abrangue a case totalidade da [[provincia da Coruña]], gran parte da de [[provincia de Pontevedra|Pontevedra]] e a [[Baixa Limia]]. ==Sistemas seseantes== ===Orixe dos sistemas seseantes actuais=== Todos os sistemas seseantes teñen a súa orixe no sistema de sibilantes medieval. En [[galego-portugués]] existían tres pares de sibilantes, unha parella de fricativas prepalatais, xordo /ʃ/ (''queixo'') e sonoro /ʒ/ (''gente''), unha parella de africadas dentoalveolares, xorda /ts/ (''paço'', ''ceo'') e sonora /dz/ (''fazer'') e unha de apicoalveolares, xorda /s/ (''passo'') e sonora /z/ (''coser''). Nos textos medievais xa se documentan os primeiros casos de [[neutralización]] entre fricativas xordas e sonoras. Esta neutralización a favor das xordas acabará consolidándose en case todo o territorio galego, a excepción da [[Comarca da Baixa Limia|Limia Baixa]]. Esta neutralización daría paso a un sistema de transición, composto polas tres fricativas xordas apicoalveolar, dentoalveolar e prepalatal. Esta oposición sería inestábel, debido á proximidade articulatoria da apicoalveolar e dentoalveolar. Esta inestabilidade resólvese na evolución da dentoalveolar nunha interdental, no sistema do galego común ou na neutralización dos dous fonemas nun só, apical ou dentoalveolar segundo o sistema. === Sistemas seseantes segundo os datos do ALGa === # Subsistema do galego común: É propio da metade da provincia da Coruña, o interior da de Pontevedra e a case totalidade das de Lugo e Ourense, ao igual que o galego exterior, coa excepción de Hermisende. Está composto polos seguintes fonemas: fricativo interdental xordo /θ/, fricativo apicoalveolar xordo /s/, fricativo palatal xordo /ʃ/ e africado palatal xordo /tʃ/. # Subsistema arcaico: Localízase na Limia Baixa e en Hermisende. Mantén con lixeiras modificacións o sistema medieval de seis elementos, con oposición entre xordas e sonoras. Está composto polos seguintes fonemas: fricativo predorsointerdental xordo, predorsointerdental sonoro, fricativo apicoalveolar xordo /s/, fricativo apicoalveolar sonoro /z/, fricativo palatal xordo /ʃ/, fricativo palatal sonoro /ʒ/ e africado palatal xordo /tʃ/. # Subsistema de transición: En trámites de desaparecer, só se conserva nalgúns falantes da localidade rianxeira de Taragoña. Está composto polos seguintes fonemas: fricativo predorsodental xordo, fricativo apicoalveolar xordo /s/, fricativo palatal xordo /ʃ/ e africado palatal xordo /tʃ/ # Subsistema occidental: Abrangue a metade meridional do occidente coruñés e a costa de Pontevedra. Está composto polos seguintes fonemas: fricativo dental xordo /s/, fricativo palatal xordo /ʃ/ e africado palatal xordo /tʃ/. # Subsistema despalatizador: Localízase en zonas seseantes da costa da Coruña e Pontevedra, caracterízase pola despalatalización de /ʃ/, substituída pola fricativa apicoalveolar xorda e pola existencia de seseo predorsal. Está composto polos seguintes fonemas: fricativo predorsodental xordo, fricativo apicoalveolar xordo /s/ e africado palatal xordo /tʃ/. # Subsistema innovador: Localízase en puntos de áreas seseantes da costa da Coruña en falantes de menor idade. Está composto unicamente por dous fonemas: o fricativo predorsodental xordo /s/ e africado palatal xordo /tʃ/. == O seseo no castelán == Denomínase igualmente seseo á mesma variación fonolóxica que ocorre coa [[lingua castelá]] pola que os [[fonema]]s /s/ e /θ/ (representados polas [[grafema|grafía]]s <''c''> (ante <''e''> ou <''i''>), <''z''>, e <''s''>) non se distinguen, asimilándose á [[consoante fricativa alveolar xorda]] /s/. Esta distinción ocorre na maior parte dos dialectos do castelán peninsular e tómase coma [[norma lingüística|norma]] no país; tamén distinguen os fonemas os galegos que sesean en galego cando falan en castelán. Porén nas [[Illas Canarias]], zonas do noroeste de [[Andalucía]] e en todo o español das [[Américas]] dita distinción non se dá. Disque a aparición destes fenómenos data dos séculos XVI e XVII, cando ocorreu un reaxuste consonántico no idioma español.<ref name="historiaseseo">{{cita web|url=http://cvc.cervantes.es/lengua/thesaurus/pdf/07/TH_07_123_123_0.pdf|título=Historia del ceceo y del seseo españoles|autor= Amado Alonso|data=1951|obra=Centro Virtual Cervantes|dataacceso=8 de abril de 2016}}</ref> Unha variación moi semellante é o [[ceceo]], máis minoritario, no que o son resultante é máis semellante a [θ]; ambas as dúas variacións contrapóñense á distinción entre /s/ e a [[consoante fricativa dental xorda]] (non estridente) /θ/. ==Notas== {{Listaref}} ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== *[[Gheada]] *[[Gueada]] ===Ligazóns externas=== *[http://www.consellodacultura.org/arquivos/asg/anosafala.php Arquivo Sonoro de Galicia. A Nosa Fala] *[http://galicia.swred.com/mapagheadaseseo.gif Mapa da gheada e seseo] *[https://www.jujel.com/ Jujel] O [[Google]] con seseo e gheada. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Fonoloxía]] [[Categoría:Fenómenos fonéticos en lingua galega]] 5ia0b9n8r5zd00guq6pnn5ai8lo8hq2 0 95874 7104490 7048009 2025-06-23T14:26:26Z Autopistero20502020 127649 7104490 wikitext text/x-wiki {{homónimos}} O [[topónimo]] '''Reboredo''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Reboredo, Antas de Ulla|Reboredo]]''', parroquia do concello de [[Antas de Ulla]]; *'''[[Reboredo, Oza-Cesuras|Reboredo]]''', parroquia do concello de [[Oza-Cesuras]]; *'''[[Reboredo, Borraxeiros, Agolada|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Borraxeiros, Agolada|Borraxeiros]], no concello de [[Agolada]]; *'''[[Reboredo, Ouces, Bergondo|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Ouces, Bergondo|Ouces]], no concello de [[Bergondo]]; *'''[[Reboredo, Cespón, Boiro|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Cespón, Boiro|Cespón]], no concello de [[Boiro]]; *'''[[Reboredo, A Granxa, Boqueixón|Reboredo]]''', lugar da parroquia da [[A Granxa, Boqueixón|Granxa]], no concello de [[Boqueixón]]; *'''[[Reboredo, Martín, Bóveda|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Martín, Bóveda|Martín]], no concello de [[Bóveda]]; *'''[[Reboredo, Fragas, Campo Lameiro|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Fragas, Campo Lameiro|Fragas]], no concello de [[Campo Lameiro]]; *'''[[Reboredo, Coiro, Cangas|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Coiro, Cangas|Coiro]], no concello de [[Cangas]]; *'''[[Reboredo, A Pedra, Cariño|Reboredo]]''', lugar da parroquia da [[A Pedra, Cariño|Pedra]], no concello de [[Cariño]]; *'''[[Reboredo, Sismundi, Cariño|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Sismundi, Cariño|Sismundi]], no concello de [[Cariño]]; *'''[[Reboredo, Paleo, Carral|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Paleo, Carral|Paleo]], no concello de [[Carral]]; *'''[[Reboredo, Régoa, Cedeira|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Régoa, Cedeira|Régoa]], no concello de [[Cedeira]]; *'''[[Reboredo, Folgosa, O Corgo|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Folgosa, O Corgo|Folgosa]], no concello do [[O Corgo|Corgo]]; *'''[[Reboredo, O Castro, Dozón|Reboredo]]''', lugar da parroquia do [[O Castro, Dozón|Castro]], no concello de [[Dozón]]; *'''[[Reboredo, O Sisto, Dozón|Reboredo]]''', lugar da parroquia do [[O Sisto, Dozón|Sisto]], no concello de [[Dozón]]; *'''[[Reboredo, Galegos, Frades|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Galegos, Frades|Galegos]], no concello de [[Frades]]; *'''[[Reboredo, Vitre, Frades|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Vitre, Frades|Vitre]], no concello de [[Frades]]; *'''[[Reboredo, San Vicente do Grove, O Grove|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[San Vicente do Grove, O Grove|San Vicente do Grove]], no concello do [[O Grove|Grove]]; *'''[[Reboredo, Toldaos, O Incio|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Toldaos, O Incio|Toldaos]], no concello do [[O Incio|Incio]]; *'''[[Reboredo, Arcos, Mazaricos|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Arcos, Mazaricos|Arcos]], no concello de [[Mazaricos]]; *'''[[Reboredo, Bande, Láncara|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Bande, Láncara|Bande]], no concello de [[Láncara]]; *'''[[Reboredo, Nande, Laxe|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Nande, Laxe|Nande]], no concello de [[Laxe]]; *'''[[Reboredo, Santa Marta de Fixós, Lugo|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Santa Marta de Fixós, Lugo|Santa Marta de Fixós]], no concello de [[Lugo]]; *'''[[Reboredo, Soñar, Lugo|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Soñar, Lugo|Soñar]], no concello de [[Lugo]]; *'''[[Reboredo, As Varelas, Melide|Reboredo]]''', lugar da parroquia das [[As Varelas, Melide|Varelas]], no concello de [[Melide]]; *'''[[Reboredo, Xanceda, Mesía|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Xanceda, Mesía|Xanceda]], no concello de [[Mesía]]; *'''[[Reboredo, Baamorto, Monforte de Lemos|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Baamorto, Monforte de Lemos|Baamorto]], no concello de [[Monforte de Lemos]]; *'''[[Reboredo, Santa Mariña do Monte, Monforte de Lemos|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Santa Mariña do Monte, Monforte de Lemos|Santa Mariña do Monte]], no concello de [[Monforte de Lemos]]; *'''[[Reboredo, Esteiro, Muros|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Esteiro, Muros|Esteiro]], no concello de [[Muros]]; *'''[[Reboredo, Ordes, Ordes|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Ordes, Ordes|Ordes]], no concello de [[Ordes]]; *'''[[Reboredo, Devesos, Ortigueira|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Devesos, Ortigueira|Devesos]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[Reboredo, Palmés, Ourense|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Palmés, Ourense|Palmés]], no concello de [[Ourense]]; *'''[[Reboredo, Vilar de Donas, Palas de Rei|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Vilar de Donas, Palas de Rei|Vilar de Donas]], no concello de [[Palas de Rei]]; *'''[[Reboredo, Calvelle, O Pereiro de Aguiar|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Calvelle, O Pereiro de Aguiar|Calvelle]], no concello do [[O Pereiro de Aguiar|Pereiro de Aguiar]]; *'''[[Reboredo, Cortapezas, Portomarín|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Cortapezas, Portomarín|Cortapezas]], no concello de [[Portomarín]]; *'''[[Reboredo, San Mamede do Río, Portomarín|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[San Mamede do Río, Portomarín|San Mamede do Río]], no concello de [[Portomarín]]; *'''[[Reboredo, Noalla, San Cibrao das Viñas|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Noalla, San Cibrao das Viñas|Noalla]], no concello de [[San Cibrao das Viñas]]; *'''[[Reboredo, Taboada, Silleda|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Taboada, Silleda|Taboada]], no concello de [[Silleda]]; *'''[[Reboredo, A Enfesta, Santiago de Compostela|Reboredo]]''', lugar da parroquia da [[A Enfesta, Santiago de Compostela|Enfesta]], no concello de [[Santiago de Compostela]]; *'''[[Reboredo, Vimianzo, Santiso|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Vimianzo, Santiso|Vimianzo]], no concello de [[Santiso]]; *'''[[Reboredo, Seteventos, Sarria|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Seteventos, Sarria|Seteventos]], no concello de [[Sarria]]; *'''[[Reboredo, A Porta, Sobrado|Reboredo]]''', lugar da parroquia da [[A Porta, Sobrado|Porta]], no concello de [[Sobrado]]; *'''[[Reboredo, Bamonde, Teo|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Bamonde, Teo|Bamonde]], no concello de [[Teo]]; *'''[[Reboredo, Gorgullos, Tordoia|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Gorgullos, Tordoia|Gorgullos]], no concello de [[Tordoia]]; *'''[[Reboredo, A Ponte Ulla, Vedra|Reboredo]]''', lugar da parroquia da [[A Ponte Ulla, Vedra|Ponte Ulla]], no concello de [[Vedra]]; *'''[[Reboredo, Loño, Vila de Cruces|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Loño, Vila de Cruces|Loño]], no concello de [[Vila de Cruces]]; *'''[[Reboredo, Merza, Vila de Cruces|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Merza, Vila de Cruces|Merza]], no concello de [[Vila de Cruces]]; *'''[[Reboredo, Salto, Vimianzo|Reboredo]]''', lugar da parroquia da [[Salto, Vimianzo|Salto]], no concello de [[Vimianzo]]; *'''[[Reboredo, Xuances, Xove|Reboredo]]''', lugar da parroquia da [[Xuances, Xove|Xuances]], no concello de [[Xove]]; *'''[[Reboredo de Abaixo, Buxán, Val do Dubra|Reboredo de Abaixo]]''', lugar da parroquia de [[Buxán, Val do Dubra|Buxán]], no concello de [[Val do Dubra]]; *'''[[Reboredo de Arriba, Buxán, Val do Dubra|Reboredo de Arriba]]''', lugar da parroquia de [[Buxán, Val do Dubra|Buxán]], no concello de [[Val do Dubra]]; *'''[[Reboredo do Medio, Buxán, Val do Dubra|Reboredo do Medio]]''', lugar da parroquia de [[Buxán, Val do Dubra|Buxán]], no concello de [[Val do Dubra]]; *'''[[Reboredo Grande, Bastavales, Brión|Reboredo Grande]]''', lugar da parroquia de [[Bastavales, Brión|Bastavales]], no concello de [[Brión]]; *'''[[Reboredo Pequeno, San Salvador de Bastavales, Brión|Reboredo Pequeno]]''', lugar da parroquia de [[San Salvador de Bastavales, Brión|San Salvador de Bastavales]], no concello de [[Brión]]; *'''[[Torreboredo, Souto, A Estrada|Torreboredo]]''', lugar da parroquia de [[Souto, A Estrada|Souto]], no concello da [[A Estrada|Estrada]]. ;Lagoas de Galiza *'''[[Lagoas de Reboredo]]''', no concello de [[Vilalba]]. ;Praia de Galiza *'''[[Area de Reboredo]]''' no concello do [[O Grove|Grove]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|O Reboredo|Reboreda}} *'''[[Os Reboredos, A Faeira, As Pontes de García Rodríguez|Os Reboredos]]''', lugar da parroquia da [[A Faeira, As Pontes de García Rodríguez|Faeira]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[O Reboledo, San Xoán de Río, San Xoán de Río|O Reboledo]]''', lugar da parroquia de [[San Xoán de Río, San Xoán de Río|San Xoán de Río]], no concello de [[San Xoán de Río]]. {{Control de autoridades}} kjt1d86m6bbke13xkcy4mvalm5cdiyn 7104504 7104490 2025-06-23T14:31:28Z Autopistero20502020 127649 7104504 wikitext text/x-wiki {{homónimos}} O [[topónimo]] '''Reboredo''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Reboredo, Antas de Ulla|Reboredo]]''', parroquia do concello de [[Antas de Ulla]]; *'''[[Reboredo, Oza-Cesuras|Reboredo]]''', parroquia do concello de [[Oza-Cesuras]]; *'''[[Reboredo, Borraxeiros, Agolada|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Borraxeiros, Agolada|Borraxeiros]], no concello de [[Agolada]]; *'''[[Reboredo, Ouces, Bergondo|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Ouces, Bergondo|Ouces]], no concello de [[Bergondo]]; *'''[[Reboredo, Cespón, Boiro|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Cespón, Boiro|Cespón]], no concello de [[Boiro]]; *'''[[Reboredo, A Granxa, Boqueixón|Reboredo]]''', lugar da parroquia da [[A Granxa, Boqueixón|Granxa]], no concello de [[Boqueixón]]; *'''[[Reboredo, Martín, Bóveda|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Martín, Bóveda|Martín]], no concello de [[Bóveda]]; *'''[[Reboredo, Fragas, Campo Lameiro|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Fragas, Campo Lameiro|Fragas]], no concello de [[Campo Lameiro]]; *'''[[Reboredo, Coiro, Cangas|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Coiro, Cangas|Coiro]], no concello de [[Cangas]]; *'''[[Reboredo, A Pedra, Cariño|Reboredo]]''', lugar da parroquia da [[A Pedra, Cariño|Pedra]], no concello de [[Cariño]]; *'''[[Reboredo, Sismundi, Cariño|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Sismundi, Cariño|Sismundi]], no concello de [[Cariño]]; *'''[[Reboredo, Paleo, Carral|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Paleo, Carral|Paleo]], no concello de [[Carral]]; *'''[[Reboredo, Régoa, Cedeira|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Régoa, Cedeira|Régoa]], no concello de [[Cedeira]]; *'''[[Reboredo, Folgosa, O Corgo|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Folgosa, O Corgo|Folgosa]], no concello do [[O Corgo|Corgo]]; *'''[[Reboredo, O Castro, Dozón|Reboredo]]''', lugar da parroquia do [[O Castro, Dozón|Castro]], no concello de [[Dozón]]; *'''[[Reboredo, O Sisto, Dozón|Reboredo]]''', lugar da parroquia do [[O Sisto, Dozón|Sisto]], no concello de [[Dozón]]; *'''[[Reboredo, Galegos, Frades|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Galegos, Frades|Galegos]], no concello de [[Frades]]; *'''[[Reboredo, Vitre, Frades|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Vitre, Frades|Vitre]], no concello de [[Frades]]; *'''[[Reboredo, San Vicente do Grove, O Grove|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[San Vicente do Grove, O Grove|San Vicente do Grove]], no concello do [[O Grove|Grove]]; *'''[[Reboredo, Toldaos, O Incio|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Toldaos, O Incio|Toldaos]], no concello do [[O Incio|Incio]]; *'''[[Reboredo, Arcos, Mazaricos|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Arcos, Mazaricos|Arcos]], no concello de [[Mazaricos]]; *'''[[Reboredo, Bande, Láncara|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Bande, Láncara|Bande]], no concello de [[Láncara]]; *'''[[Reboredo, Nande, Laxe|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Nande, Laxe|Nande]], no concello de [[Laxe]]; *'''[[Reboredo, Santa Marta de Fixós, Lugo|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Santa Marta de Fixós, Lugo|Santa Marta de Fixós]], no concello de [[Lugo]]; *'''[[Reboredo, Soñar, Lugo|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Soñar, Lugo|Soñar]], no concello de [[Lugo]]; *'''[[Reboredo, As Varelas, Melide|Reboredo]]''', lugar da parroquia das [[As Varelas, Melide|Varelas]], no concello de [[Melide]]; *'''[[Reboredo, Xanceda, Mesía|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Xanceda, Mesía|Xanceda]], no concello de [[Mesía]]; *'''[[Reboredo, Baamorto, Monforte de Lemos|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Baamorto, Monforte de Lemos|Baamorto]], no concello de [[Monforte de Lemos]]; *'''[[Reboredo, Santa Mariña do Monte, Monforte de Lemos|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Santa Mariña do Monte, Monforte de Lemos|Santa Mariña do Monte]], no concello de [[Monforte de Lemos]]; *'''[[Reboredo, Esteiro, Muros|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Esteiro, Muros|Esteiro]], no concello de [[Muros]]; *'''[[Reboredo, Ordes, Ordes|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Ordes, Ordes|Ordes]], no concello de [[Ordes]]; *'''[[Reboredo, Devesos, Ortigueira|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Devesos, Ortigueira|Devesos]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[Reboredo, Palmés, Ourense|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Palmés, Ourense|Palmés]], no concello de [[Ourense]]; *'''[[Reboredo, Vilar de Donas, Palas de Rei|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Vilar de Donas, Palas de Rei|Vilar de Donas]], no concello de [[Palas de Rei]]; *'''[[Reboredo, Calvelle, O Pereiro de Aguiar|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Calvelle, O Pereiro de Aguiar|Calvelle]], no concello do [[O Pereiro de Aguiar|Pereiro de Aguiar]]; *'''[[Reboredo, Cortapezas, Portomarín|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Cortapezas, Portomarín|Cortapezas]], no concello de [[Portomarín]]; *'''[[Reboredo, San Mamede do Río, Portomarín|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[San Mamede do Río, Portomarín|San Mamede do Río]], no concello de [[Portomarín]]; *'''[[Reboredo, Noalla, San Cibrao das Viñas|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Noalla, San Cibrao das Viñas|Noalla]], no concello de [[San Cibrao das Viñas]]; *'''[[Reboredo, Taboada, Silleda|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Taboada, Silleda|Taboada]], no concello de [[Silleda]]; *'''[[Reboredo, A Enfesta, Santiago de Compostela|Reboredo]]''', lugar da parroquia da [[A Enfesta, Santiago de Compostela|Enfesta]], no concello de [[Santiago de Compostela]]; *'''[[Reboredo, Vimianzo, Santiso|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Vimianzo, Santiso|Vimianzo]], no concello de [[Santiso]]; *'''[[Reboredo, Seteventos, Sarria|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Seteventos, Sarria|Seteventos]], no concello de [[Sarria]]; *'''[[Reboredo, A Porta, Sobrado|Reboredo]]''', lugar da parroquia da [[A Porta, Sobrado|Porta]], no concello de [[Sobrado]]; *'''[[Reboredo, Bamonde, Teo|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Bamonde, Teo|Bamonde]], no concello de [[Teo]]; *'''[[Reboredo, Gorgullos, Tordoia|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Gorgullos, Tordoia|Gorgullos]], no concello de [[Tordoia]]; *'''[[Reboredo, A Ponte Ulla, Vedra|Reboredo]]''', lugar da parroquia da [[A Ponte Ulla, Vedra|Ponte Ulla]], no concello de [[Vedra]]; *'''[[Reboredo, Loño, Vila de Cruces|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Loño, Vila de Cruces|Loño]], no concello de [[Vila de Cruces]]; *'''[[Reboredo, Merza, Vila de Cruces|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Merza, Vila de Cruces|Merza]], no concello de [[Vila de Cruces]]; *'''[[Reboredo, Salto, Vimianzo|Reboredo]]''', lugar da parroquia da [[Salto, Vimianzo|Salto]], no concello de [[Vimianzo]]; *'''[[Reboredo, Xuances, Xove|Reboredo]]''', lugar da parroquia da [[Xuances, Xove|Xuances]], no concello de [[Xove]]; *'''[[Reboredo de Abaixo, Buxán, Val do Dubra|Reboredo de Abaixo]]''', lugar da parroquia de [[Buxán, Val do Dubra|Buxán]], no concello de [[Val do Dubra]]; *'''[[Reboredo de Arriba, Buxán, Val do Dubra|Reboredo de Arriba]]''', lugar da parroquia de [[Buxán, Val do Dubra|Buxán]], no concello de [[Val do Dubra]]; *'''[[Reboredo do Medio, Buxán, Val do Dubra|Reboredo do Medio]]''', lugar da parroquia de [[Buxán, Val do Dubra|Buxán]], no concello de [[Val do Dubra]]; *'''[[Reboredo Grande, Bastavales, Brión|Reboredo Grande]]''', lugar da parroquia de [[Bastavales, Brión|Bastavales]], no concello de [[Brión]]; *'''[[Reboredo Pequeno, San Salvador de Bastavales, Brión|Reboredo Pequeno]]''', lugar da parroquia de [[San Salvador de Bastavales, Brión|San Salvador de Bastavales]], no concello de [[Brión]]; *'''[[Torreboredo, Souto, A Estrada|Torreboredo]]''', lugar da parroquia de [[Souto, A Estrada|Souto]], no concello da [[A Estrada|Estrada]]. ;Lagoas de Galiza *'''[[Lagoas de Reboredo]]''', no concello de [[Vilalba]]. ;Praia de Galiza *'''[[Area de Reboredo]]''' no concello do [[O Grove|Grove]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|O Reboredo|Reboreda}} *'''[[Os Reboredos, A Faeira, As Pontes de García Rodríguez|Os Reboredos]]''', lugar da parroquia da [[A Faeira, As Pontes de García Rodríguez|Faeira]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[O Reboledo, San Xoán de Río, San Xoán de Río|O Reboledo]]''', lugar da parroquia de [[San Xoán de Río, San Xoán de Río|San Xoán de Río]], no concello de [[San Xoán de Río]]; *'''[[Reborido, Villestro, Santiago de Compostela|Reborido]]''', lugar da parroquia de [[Villestro, Santiago de Compostela|Villestro]], no concello de [[Santiago de Compostela]]. {{Control de autoridades}} q7r4no2bzsmx4qxd1besyj23u4slzg9 7104591 7104504 2025-06-23T15:26:13Z Autopistero20502020 127649 7104591 wikitext text/x-wiki {{homónimos}} O [[topónimo]] '''Reboredo''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Reboredo, Antas de Ulla|Reboredo]]''', parroquia do concello de [[Antas de Ulla]]; *'''[[Reboredo, Oza-Cesuras|Reboredo]]''', parroquia do concello de [[Oza-Cesuras]]; *'''[[Reboredo, Borraxeiros, Agolada|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Borraxeiros, Agolada|Borraxeiros]], no concello de [[Agolada]]; *'''[[Reboredo, Ouces, Bergondo|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Ouces, Bergondo|Ouces]], no concello de [[Bergondo]]; *'''[[Reboredo, Cespón, Boiro|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Cespón, Boiro|Cespón]], no concello de [[Boiro]]; *'''[[Reboredo, A Granxa, Boqueixón|Reboredo]]''', lugar da parroquia da [[A Granxa, Boqueixón|Granxa]], no concello de [[Boqueixón]]; *'''[[Reboredo, Martín, Bóveda|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Martín, Bóveda|Martín]], no concello de [[Bóveda]]; *'''[[Reboredo, Fragas, Campo Lameiro|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Fragas, Campo Lameiro|Fragas]], no concello de [[Campo Lameiro]]; *'''[[Reboredo, Coiro, Cangas|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Coiro, Cangas|Coiro]], no concello de [[Cangas]]; *'''[[Reboredo, A Pedra, Cariño|Reboredo]]''', lugar da parroquia da [[A Pedra, Cariño|Pedra]], no concello de [[Cariño]]; *'''[[Reboredo, Sismundi, Cariño|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Sismundi, Cariño|Sismundi]], no concello de [[Cariño]]; *'''[[Reboredo, Paleo, Carral|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Paleo, Carral|Paleo]], no concello de [[Carral]]; *'''[[Reboredo, Régoa, Cedeira|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Régoa, Cedeira|Régoa]], no concello de [[Cedeira]]; *'''[[Reboredo, Folgosa, O Corgo|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Folgosa, O Corgo|Folgosa]], no concello do [[O Corgo|Corgo]]; *'''[[Reboredo, O Castro, Dozón|Reboredo]]''', lugar da parroquia do [[O Castro, Dozón|Castro]], no concello de [[Dozón]]; *'''[[Reboredo, O Sisto, Dozón|Reboredo]]''', lugar da parroquia do [[O Sisto, Dozón|Sisto]], no concello de [[Dozón]]; *'''[[Reboredo, Galegos, Frades|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Galegos, Frades|Galegos]], no concello de [[Frades]]; *'''[[Reboredo, Vitre, Frades|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Vitre, Frades|Vitre]], no concello de [[Frades]]; *'''[[Reboredo, San Vicente do Grove, O Grove|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[San Vicente do Grove, O Grove|San Vicente do Grove]], no concello do [[O Grove|Grove]]; *'''[[Reboredo, Toldaos, O Incio|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Toldaos, O Incio|Toldaos]], no concello do [[O Incio|Incio]]; *'''[[Reboredo, Arcos, Mazaricos|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Arcos, Mazaricos|Arcos]], no concello de [[Mazaricos]]; *'''[[Reboredo, Bande, Láncara|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Bande, Láncara|Bande]], no concello de [[Láncara]]; *'''[[Reboredo, Nande, Laxe|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Nande, Laxe|Nande]], no concello de [[Laxe]]; *'''[[Reboredo, Santa Marta de Fixós, Lugo|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Santa Marta de Fixós, Lugo|Santa Marta de Fixós]], no concello de [[Lugo]]; *'''[[Reboredo, Soñar, Lugo|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Soñar, Lugo|Soñar]], no concello de [[Lugo]]; *'''[[Reboredo, As Varelas, Melide|Reboredo]]''', lugar da parroquia das [[As Varelas, Melide|Varelas]], no concello de [[Melide]]; *'''[[Reboredo, Xanceda, Mesía|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Xanceda, Mesía|Xanceda]], no concello de [[Mesía]]; *'''[[Reboredo, Baamorto, Monforte de Lemos|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Baamorto, Monforte de Lemos|Baamorto]], no concello de [[Monforte de Lemos]]; *'''[[Reboredo, Santa Mariña do Monte, Monforte de Lemos|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Santa Mariña do Monte, Monforte de Lemos|Santa Mariña do Monte]], no concello de [[Monforte de Lemos]]; *'''[[Reboredo, Esteiro, Muros|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Esteiro, Muros|Esteiro]], no concello de [[Muros]]; *'''[[Reboredo, Ordes, Ordes|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Ordes, Ordes|Ordes]], no concello de [[Ordes]]; *'''[[Reboredo, Devesos, Ortigueira|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Devesos, Ortigueira|Devesos]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[Reboredo, Palmés, Ourense|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Palmés, Ourense|Palmés]], no concello de [[Ourense]]; *'''[[Reboredo, Vilar de Donas, Palas de Rei|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Vilar de Donas, Palas de Rei|Vilar de Donas]], no concello de [[Palas de Rei]]; *'''[[Reboredo, Calvelle, O Pereiro de Aguiar|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Calvelle, O Pereiro de Aguiar|Calvelle]], no concello do [[O Pereiro de Aguiar|Pereiro de Aguiar]]; *'''[[Reboredo, Cortapezas, Portomarín|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Cortapezas, Portomarín|Cortapezas]], no concello de [[Portomarín]]; *'''[[Reboredo, San Mamede do Río, Portomarín|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[San Mamede do Río, Portomarín|San Mamede do Río]], no concello de [[Portomarín]]; *'''[[Reboredo, Noalla, San Cibrao das Viñas|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Noalla, San Cibrao das Viñas|Noalla]], no concello de [[San Cibrao das Viñas]]; *'''[[Reboredo, Taboada, Silleda|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Taboada, Silleda|Taboada]], no concello de [[Silleda]]; *'''[[Reboredo, A Enfesta, Santiago de Compostela|Reboredo]]''', lugar da parroquia da [[A Enfesta, Santiago de Compostela|Enfesta]], no concello de [[Santiago de Compostela]]; *'''[[Reboredo, Vimianzo, Santiso|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Vimianzo, Santiso|Vimianzo]], no concello de [[Santiso]]; *'''[[Reboredo, Seteventos, Sarria|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Seteventos, Sarria|Seteventos]], no concello de [[Sarria]]; *'''[[Reboredo, A Porta, Sobrado|Reboredo]]''', lugar da parroquia da [[A Porta, Sobrado|Porta]], no concello de [[Sobrado]]; *'''[[Reboredo, Bamonde, Teo|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Bamonde, Teo|Bamonde]], no concello de [[Teo]]; *'''[[Reboredo, Gorgullos, Tordoia|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Gorgullos, Tordoia|Gorgullos]], no concello de [[Tordoia]]; *'''[[Reboredo, A Ponte Ulla, Vedra|Reboredo]]''', lugar da parroquia da [[A Ponte Ulla, Vedra|Ponte Ulla]], no concello de [[Vedra]]; *'''[[Reboredo, Loño, Vila de Cruces|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Loño, Vila de Cruces|Loño]], no concello de [[Vila de Cruces]]; *'''[[Reboredo, Merza, Vila de Cruces|Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Merza, Vila de Cruces|Merza]], no concello de [[Vila de Cruces]]; *'''[[Reboredo, Salto, Vimianzo|Reboredo]]''', lugar da parroquia da [[Salto, Vimianzo|Salto]], no concello de [[Vimianzo]]; *'''[[Reboredo, Xuances, Xove|Reboredo]]''', lugar da parroquia da [[Xuances, Xove|Xuances]], no concello de [[Xove]]; *'''[[Reboredo de Abaixo, Buxán, Val do Dubra|Reboredo de Abaixo]]''', lugar da parroquia de [[Buxán, Val do Dubra|Buxán]], no concello de [[Val do Dubra]]; *'''[[Reboredo de Arriba, Buxán, Val do Dubra|Reboredo de Arriba]]''', lugar da parroquia de [[Buxán, Val do Dubra|Buxán]], no concello de [[Val do Dubra]]; *'''[[Reboredo do Medio, Buxán, Val do Dubra|Reboredo do Medio]]''', lugar da parroquia de [[Buxán, Val do Dubra|Buxán]], no concello de [[Val do Dubra]]; *'''[[Reboredo Grande, Bastavales, Brión|Reboredo Grande]]''', lugar da parroquia de [[Bastavales, Brión|Bastavales]], no concello de [[Brión]]; *'''[[Reboredo Pequeno, San Salvador de Bastavales, Brión|Reboredo Pequeno]]''', lugar da parroquia de [[San Salvador de Bastavales, Brión|San Salvador de Bastavales]], no concello de [[Brión]]; *'''[[Torreboredo, Souto, A Estrada|Torreboredo]]''', lugar da parroquia de [[Souto, A Estrada|Souto]], no concello da [[A Estrada|Estrada]]. ;Lagoas de Galiza *'''[[Lagoas de Reboredo]]''', no concello de [[Vilalba]]. ;Praia de Galiza *'''[[Area de Reboredo]]''' no concello do [[O Grove|Grove]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|O Reboredo|Reboreda|Redo}} *'''[[Os Reboredos, A Faeira, As Pontes de García Rodríguez|Os Reboredos]]''', lugar da parroquia da [[A Faeira, As Pontes de García Rodríguez|Faeira]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[O Reboledo, San Xoán de Río, San Xoán de Río|O Reboledo]]''', lugar da parroquia de [[San Xoán de Río, San Xoán de Río|San Xoán de Río]], no concello de [[San Xoán de Río]]; *'''[[Reborido, Villestro, Santiago de Compostela|Reborido]]''', lugar da parroquia de [[Villestro, Santiago de Compostela|Villestro]], no concello de [[Santiago de Compostela]]. {{Control de autoridades}} q2kg4v4xf5cghk71cypgnuvu6dxz52q 0 95889 7104439 6507801 2025-06-23T13:34:19Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104439 wikitext text/x-wiki {{Grupo_musical | nome = Atom Rhumba | xp = rock | imaxe = | lenda = | orixe = [[Bilbao]], [[Euskadi]] | país = | período = [[1996]] - presente | xénero = [[Rock music|rock]], [[swamp-rock]], [[punk blues]], [[garage punk]] | selo = [[Oihuka]] | membros = Rober!, Alvaro Segovia, Natxo Beltrán, Jabi, Joe González, Íñigo Cabezafuego | antigos_membros = | web = [http://www.atomrhumba.com Páxina oficial de Atom Rhumba] }} '''Atom Rhumba''' é unha banda vasca formada en [[Bilbao]] en 1996. O son que producen é moi ecléctico, que vai dende un [[soul]] ou [[blues]] até o [[rock clásico]] e o [[punk rock]]. Todos os seus membros proveñen da área do gran [[Bilbao]], sufrindo varios trocos de formación, e onde [[Rober!]], o cantante e principal compositor, levou o temón dende os seus inicios. Teñen a sona de facer bos espectáculos en directo, polo que son ben descritos pola crítica especializada. == Formación actual == * [[Rober!]]: voz, guitarra e teclado * Jabi: baixo * Natxo: batería * Alvaro Segovia: guitarra * Joe González: saxo tenor * Íñigo "CabezaFuego": teclado e maracas == Discografía == === Álbums === * ''Amateur Universes'' (2006, [[Oihuka]]). * ''Concrete Mixer'' (2005, Munster Records). Remesturas de Backbone Ritmo por Dj Amsia e Carlotta Lotta Love, Templar & Birdy, [[Kaki Arkarazo]], [[Javi P3z]], [[Akauzazte]], [[Xabier Erkizia]], Josetxo & Murky, [[Manta Ray]], Javi Letamendia e [[-Gailu]] con [[Anari]]. * ''Backbone Ritmo'' (2003, [[Munster Records]]). * ''Chasin' The Onagro'' (2001, Munster Records). Producido por [[Mick Collins]]. * ''Dirt Shots'' (2000, Munster Records). * ''Hormonal Riot'' (1997, Munster Records). === Sinxelos e EPs === * Gone (Munster Records, 2004). [[Maxi-single]] con remesturas de «Gone». * "Techno Boy"/"Gimme Chaos" (Munster Records, 2004). CD single. * "Bad Record"/"No Square" (1996, Alehop!) === Álbums compartidos === * ''[[Josetxo Anitua & Atom Rhumba]]''(2005, Noizpop Records) Gravado en concerto con [[Josetxo Anitua]] como cantante. É un disco formado exclusivamente de versións de [[Doc Pomus]], [[Marc Bolan]], [[Velvet Underground]], [[Caetano Veloso]], [[Jonathan Richman & The Modern Lovers]], [[Them]] e [[Art Ensemble of Chicago]]. === Participacións súas en recompilatorios === * «Downtown», en ''Again... This One's For Johnny 10'' (Munster Records, 2001). Tributo a [[Johnny Thunders]])'' * «Evil Hearted Ada», en ''Groovin' Round The World: A Tribute To The [[Flamin' Groovies]]'' (Safety Pin Records, 2000, SPCD-010/11). * «Party Dress», en ''La Cagarruta Sónica'' (Discos Alehop!, 1997) * «Lightning's Girl», en ''Tribute To [[Nancy Sinatra]] Vol. 2'' (Munster Records, 1998, ref. 7111). 7". * «Calypso», en ''Punkin''' (Munster Records, 1997). ==Véxase tamén== === Ligazóns externas === * [http://www.atomrhumba.com Sitio oficial de Atom Rhumba] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081219031827/http://www.atomrhumba.com/ |date=19 de decembro de 2008 }} * [https://web.archive.org/web/20071016214526/http://www.todomusicaymas.com/musica/galerias_detalle.asp?Id=26 Concerto de Atom Rhumba en Todomusicaymas] Fotografías Bilbao 2007 {{Control de autoridades}} [[Categoría:Grupos musicais do País Vasco]] [[Categoría:Grupos musicais de garage rock]] [[Categoría:Artistas de Oihuka]] [[Categoría:Grupos musicais formados en 1996]] qaz4rh9gvg750ml2sy5n1l7ni0rnjpv 0 98308 7104524 7048034 2025-06-23T14:46:39Z Autopistero20502020 127649 7104524 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Recesende''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Recesende, Baralla|Recesende]]''', parroquia do concello de [[Baralla]]; **'''[[Recesende, Recesende, Baralla|Recesende]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[Recesende, Castroverde|Recesende]]''', parroquia do concello de [[Castroverde]]; **'''[[Recesende, Recesende, Castroverde|Recesende]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[Recesende, Teo|Recesende]]''', parroquia do concello de [[Teo]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Rececende}} {{Control de autoridades}} 2nkz8tv0yjgn8kazixw053xml2cqnyz 4 100373 7104400 7102898 2025-06-23T12:18:18Z Jembot 33958 Bot: Actualizando ranking 7104400 wikitext text/x-wiki {{/begin|250}} |- | 1 || [[User:Breogan2008|Breogan2008]] || [[Special:Contributions/Breogan2008|{{formatnum:561424}}]] |- | 2 || [[User:Miguelferig|Miguelferig]] || [[Special:Contributions/Miguelferig|{{formatnum:268751}}]] |- | 3 || [[User:HombreDHojalata|HombreDHojalata]] || [[Special:Contributions/HombreDHojalata|{{formatnum:250332}}]] |- | 4 || [[User:Estevoaei|Estevoaei]] || [[Special:Contributions/Estevoaei|{{formatnum:204868}}]] |- | 5 || [[User:Chairego apc|Chairego apc]] (Admin) || [[Special:Contributions/Chairego apc|{{formatnum:167691}}]] |- | 6 || [[User:Alfonso Márquez|Alfonso Márquez]] || [[Special:Contributions/Alfonso Márquez|{{formatnum:119345}}]] |- | 7 || [[User:Xas|Xas]] || [[Special:Contributions/Xas|{{formatnum:114556}}]] |- | 8 || [[User:Banjo|<span style="color:gray">Banjo</span>]] || [[Special:Contributions/Banjo|{{formatnum:110001}}]] |- | 9 || [[User:Elisardojm|Elisardojm]] || [[Special:Contributions/Elisardojm|{{formatnum:102693}}]] |- | 10 || [[User:Beninho|Beninho]] || [[Special:Contributions/Beninho|{{formatnum:74085}}]] |- | 11 || [[User:Norrin strange|<span style="color:gray">Norrin strange</span>]] || [[Special:Contributions/Norrin strange|{{formatnum:73546}}]] |- | 12 || [[User:Prevert|<span style="color:gray">Prevert</span>]] || [[Special:Contributions/Prevert|{{formatnum:68670}}]] |- | 13 || [[User:Xabier Cid|Xabier Cid]] (Admin) || [[Special:Contributions/Xabier Cid|{{formatnum:63901}}]] |- | 14 || [[User:Lameiro|Lameiro]] || [[Special:Contributions/Lameiro|{{formatnum:63579}}]] |- | 15 || [[User:Adorian|<span style="color:gray">Adorian</span>]] || [[Special:Contributions/Adorian|{{formatnum:61455}}]] |- | 16 || [[User:MAGHOI|MAGHOI]] (Admin) || [[Special:Contributions/MAGHOI|{{formatnum:58748}}]] |- | 17 || [[User:Servando2|Servando2]] || [[Special:Contributions/Servando2|{{formatnum:55792}}]] |- | 18 || [[User:Imxavitooh|<span style="color:gray">Imxavitooh</span>]] || [[Special:Contributions/Imxavitooh|{{formatnum:48099}}]] |- | 19 || [[User:Atobar|Atobar]] (Admin) || [[Special:Contributions/Atobar|{{formatnum:45291}}]] |- | 20 || [[User:Xoacas|<span style="color:gray">Xoacas</span>]] || [[Special:Contributions/Xoacas|{{formatnum:43155}}]] |- | 21 || [[User:Xanetas|Xanetas]] || [[Special:Contributions/Xanetas|{{formatnum:42915}}]] |- | 22 || [[User:Autopistero20502020|Autopistero20502020]] || [[Special:Contributions/Autopistero20502020|{{formatnum:42871}}]] |- | 23 || [[User:AMPERIO|<span style="color:gray">AMPERIO</span>]] (Admin) || [[Special:Contributions/AMPERIO|{{formatnum:42746}}]] |- | 24 || [[User:Jglamela|Jglamela]] || [[Special:Contributions/Jglamela|{{formatnum:42394}}]] |- | 25 || [[User:Lmbuga|<span style="color:gray">Lmbuga</span>]] || [[Special:Contributions/Lmbuga|{{formatnum:40276}}]] |- | 26 || [[User:Piquito|Piquito]] || [[Special:Contributions/Piquito|{{formatnum:39450}}]] |- | 27 || [[User:HacheDous=0|<span style="color:gray">HacheDous=0</span>]] || [[Special:Contributions/HacheDous=0|{{formatnum:37258}}]] |- | 28 || [[User:Xoio|<span style="color:gray">Xoio</span>]] || [[Special:Contributions/Xoio|{{formatnum:35622}}]] |- | 29 || [[User:Krisko|Krisko]] || [[Special:Contributions/Krisko|{{formatnum:33339}}]] |- | 30 || [[User:O Breixo|O Breixo]] || [[Special:Contributions/O Breixo|{{formatnum:33284}}]] |- | 31 || [[User:Fendetestas|Fendetestas]] || [[Special:Contributions/Fendetestas|{{formatnum:32932}}]] |- | 32 || [[User:Moedagalega|Moedagalega]] || [[Special:Contributions/Moedagalega|{{formatnum:32645}}]] |- | 33 || [[User:RubenWGA|<span style="color:gray">RubenWGA</span>]] || [[Special:Contributions/RubenWGA|{{formatnum:31117}}]] |- | 34 || [[User:Gasparoff|Gasparoff]] || [[Special:Contributions/Gasparoff|{{formatnum:30606}}]] |- | 35 || [[User:Toliño|<span style="color:gray">Toliño</span>]] || [[Special:Contributions/Toliño|{{formatnum:29647}}]] |- | 36 || [[User:Anton45|<span style="color:gray">Anton45</span>]] || [[Special:Contributions/Anton45|{{formatnum:29412}}]] |- | 37 || [[User:Maria zaos|<span style="color:gray">Maria zaos</span>]] || [[Special:Contributions/Maria zaos|{{formatnum:28538}}]] |- | 38 || [[User:Albert galiza|<span style="color:gray">Albert galiza</span>]] || [[Special:Contributions/Albert galiza|{{formatnum:23061}}]] |- | 39 || [[User:FleaRHCP|<span style="color:gray">FleaRHCP</span>]] || [[Special:Contributions/FleaRHCP|{{formatnum:22978}}]] |- | 40 || [[User:Nachonion|<span style="color:gray">Nachonion</span>]] || [[Special:Contributions/Nachonion|{{formatnum:21449}}]] |- | 41 || [[User:Sobreira|Sobreira]] || [[Special:Contributions/Sobreira|{{formatnum:20966}}]] |- | 42 || [[User:Angeldomcer|Angeldomcer]] || [[Special:Contributions/Angeldomcer|{{formatnum:20498}}]] |- | 43 || [[User:Vivaelcelta|<span style="color:gray">Vivaelcelta</span>]] || [[Special:Contributions/Vivaelcelta|{{formatnum:18539}}]] |- | 44 || [[User:Xosé|<span style="color:gray">Xosé</span>]] || [[Special:Contributions/Xosé|{{formatnum:17175}}]] |- | 45 || [[User:Agremon|Agremon]] || [[Special:Contributions/Agremon|{{formatnum:16867}}]] |- | 46 || [[User:Vitoriaogando|Vitoriaogando]] || [[Special:Contributions/Vitoriaogando|{{formatnum:16727}}]] |- | 47 || [[User:Hugo22|<span style="color:gray">Hugo22</span>]] || [[Special:Contributions/Hugo22|{{formatnum:15286}}]] |- | 48 || [[User:Rocastelo|<span style="color:gray">Rocastelo</span>]] || [[Special:Contributions/Rocastelo|{{formatnum:15163}}]] |- | 49 || [[User:PepedoCouto|<span style="color:gray">PepedoCouto</span>]] || [[Special:Contributions/PepedoCouto|{{formatnum:15153}}]] |- | 50 || [[User:Calq|<span style="color:gray">Calq</span>]] || [[Special:Contributions/Calq|{{formatnum:14884}}]] |- | 51 || [[User:Xosé Antonio|Xosé Antonio]] || [[Special:Contributions/Xosé Antonio|{{formatnum:14589}}]] |- | 52 || [[User:Xoán Carlos Fraga|<span style="color:gray">Xoán Carlos Fraga</span>]] || [[Special:Contributions/Xoán Carlos Fraga|{{formatnum:13785}}]] |- | 53 || [[User:JaviP96|<span style="color:gray">JaviP96</span>]] || [[Special:Contributions/JaviP96|{{formatnum:13744}}]] |- | 54 || [[User:Xosema|Xosema]] || [[Special:Contributions/Xosema|{{formatnum:13642}}]] |- | 55 || [[User:Gallaecio|<span style="color:gray">Gallaecio</span>]] || [[Special:Contributions/Gallaecio|{{formatnum:13529}}]] |- | 56 || [[User:Lles|Lles]] || [[Special:Contributions/Lles|{{formatnum:12866}}]] |- | 57 || [[User:Castelao|<span style="color:gray">Castelao</span>]] || [[Special:Contributions/Castelao|{{formatnum:12024}}]] |- | 58 || [[User:JonnyJonny|JonnyJonny]] || [[Special:Contributions/JonnyJonny|{{formatnum:11962}}]] |- | 59 || [[User:Lansbricae|<span style="color:gray">Lansbricae</span>]] || [[Special:Contributions/Lansbricae|{{formatnum:11584}}]] |- | 60 || [[User:Mark Gasoline|Mark Gasoline]] || [[Special:Contributions/Mark Gasoline|{{formatnum:11277}}]] |- | 61 || [[User:Ogalego.gal|Ogalego.gal]] || [[Special:Contributions/Ogalego.gal|{{formatnum:10485}}]] |- | 62 || [[User:Isili0n|<span style="color:gray">Isili0n</span>]] || [[Special:Contributions/Isili0n|{{formatnum:10315}}]] |- | 63 || [[User:Ramiro Torres|Ramiro Torres]] || [[Special:Contributions/Ramiro Torres|{{formatnum:9738}}]] |- | 64 || [[User:Elvire|<span style="color:gray">Elvire</span>]] || [[Special:Contributions/Elvire|{{formatnum:9583}}]] |- | 65 || [[User:Iago Pillado|<span style="color:gray">Iago Pillado</span>]] || [[Special:Contributions/Iago Pillado|{{formatnum:9282}}]] |- | 66 || [[User:Fis-mulleres|Fis-mulleres]] || [[Special:Contributions/Fis-mulleres|{{formatnum:8615}}]] |- | 67 || [[User:Xabier Cancela|<span style="color:gray">Xabier Cancela</span>]] || [[Special:Contributions/Xabier Cancela|{{formatnum:8411}}]] |- | 68 || [[User:Judcosta|<span style="color:gray">Judcosta</span>]] || [[Special:Contributions/Judcosta|{{formatnum:8391}}]] |- | 69 || [[User:Paradanta|<span style="color:gray">Paradanta</span>]] || [[Special:Contributions/Paradanta|{{formatnum:8330}}]] |- | 70 || [[User:One2|<span style="color:gray">One2</span>]] || [[Special:Contributions/One2|{{formatnum:8225}}]] |- | 71 || [[User:Martinho12|<span style="color:gray">Martinho12</span>]] || [[Special:Contributions/Martinho12|{{formatnum:8026}}]] |- | 72 || [[User:Andresv.63|Andresv.63]] || [[Special:Contributions/Andresv.63|{{formatnum:7966}}]] |- | 73 || [[User:Unhanova|<span style="color:gray">Unhanova</span>]] || [[Special:Contributions/Unhanova|{{formatnum:7964}}]] |- | 74 || [[User:Caronium|<span style="color:gray">Caronium</span>]] || [[Special:Contributions/Caronium|{{formatnum:7605}}]] |- | 75 || [[User:Dodro|Dodro]] || [[Special:Contributions/Dodro|{{formatnum:7195}}]] |- | 76 || [[User:Regato das Tres Regueiras|Regato das Tres Regueiras]] || [[Special:Contributions/Regato das Tres Regueiras|{{formatnum:6565}}]] |- | 77 || [[User:Alma~glwiki|<span style="color:gray">Alma~glwiki</span>]] || [[Special:Contributions/Alma~glwiki|{{formatnum:6357}}]] |- | 78 || [[User:Vanicorps|Vanicorps]] || [[Special:Contributions/Vanicorps|{{formatnum:6293}}]] |- | 79 || [[User:Xan de ningures|<span style="color:gray">Xan de ningures</span>]] || [[Special:Contributions/Xan de ningures|{{formatnum:6181}}]] |- | 80 || [[User:Iria.cestmoi|Iria.cestmoi]] || [[Special:Contributions/Iria.cestmoi|{{formatnum:6161}}]] |- | 81 || [[User:Joao Xavier|Joao Xavier]] || [[Special:Contributions/Joao Xavier|{{formatnum:6000}}]] |- | 82 || [[User:RNC|<span style="color:gray">RNC</span>]] || [[Special:Contributions/RNC|{{formatnum:5354}}]] |- | 83 || [[User:Xapones|<span style="color:gray">Xapones</span>]] || [[Special:Contributions/Xapones|{{formatnum:5028}}]] |- | 84 || [[User:Nonso91|<span style="color:gray">Nonso91</span>]] || [[Special:Contributions/Nonso91|{{formatnum:5022}}]] |- | 85 || [[User:Sernostri|<span style="color:gray">Sernostri</span>]] || [[Special:Contributions/Sernostri|{{formatnum:4990}}]] |- | 86 || [[User:Xelo2004|<span style="color:gray">Xelo2004</span>]] || [[Special:Contributions/Xelo2004|{{formatnum:4946}}]] |- | 87 || [[User:Cossue|<span style="color:gray">Cossue</span>]] || [[Special:Contributions/Cossue|{{formatnum:4712}}]] |- | 88 || [[User:ArtaiGZ|ArtaiGZ]] || [[Special:Contributions/ArtaiGZ|{{formatnum:4547}}]] |- | 89 || [[User:Alyssalover|<span style="color:gray">Alyssalover</span>]] || [[Special:Contributions/Alyssalover|{{formatnum:4515}}]] |- | 90 || [[User:Cheluco|<span style="color:gray">Cheluco</span>]] || [[Special:Contributions/Cheluco|{{formatnum:4504}}]] |- | 91 || [[User:Mgl.branco|<span style="color:gray">Mgl.branco</span>]] || [[Special:Contributions/Mgl.branco|{{formatnum:4294}}]] |- | 92 || [[User:CommonsTicker|<span style="color:gray">CommonsTicker</span>]] || [[Special:Contributions/CommonsTicker|{{formatnum:4201}}]] |- | 93 || [[User:Tfeliz|<span style="color:gray">Tfeliz</span>]] || [[Special:Contributions/Tfeliz|{{formatnum:4184}}]] |- | 94 || [[User:Meu rei|<span style="color:gray">Meu rei</span>]] || [[Special:Contributions/Meu rei|{{formatnum:4047}}]] |- | 95 || [[User:Xosel|<span style="color:gray">Xosel</span>]] || [[Special:Contributions/Xosel|{{formatnum:3966}}]] |- | 96 || [[User:Marrovi|<span style="color:gray">Marrovi</span>]] || [[Special:Contributions/Marrovi|{{formatnum:3904}}]] |- | 97 || [[User:Oilisab|<span style="color:gray">Oilisab</span>]] || [[Special:Contributions/Oilisab|{{formatnum:3723}}]] |- | 98 || [[User:Brathxa|<span style="color:gray">Brathxa</span>]] || [[Special:Contributions/Brathxa|{{formatnum:3717}}]] |- | 99 || [[User:Arco de Rayne|<span style="color:gray">Arco de Rayne</span>]] || [[Special:Contributions/Arco de Rayne|{{formatnum:3606}}]] |- | 100 || [[User:CristianCb|CristianCb]] || [[Special:Contributions/CristianCb|{{formatnum:3540}}]] |- | 101 || [[User:Manudosde|<span style="color:gray">Manudosde</span>]] || [[Special:Contributions/Manudosde|{{formatnum:3503}}]] |- | 102 || [[User:Xandrwijk|<span style="color:gray">Xandrwijk</span>]] || [[Special:Contributions/Xandrwijk|{{formatnum:3364}}]] |- | 103 || [[User:Carronada|<span style="color:gray">Carronada</span>]] || [[Special:Contributions/Carronada|{{formatnum:3324}}]] |- | 104 || [[User:Miñato|<span style="color:gray">Miñato</span>]] || [[Special:Contributions/Miñato|{{formatnum:3198}}]] |- | 105 || [[User:Xabade|Xabade]] || [[Special:Contributions/Xabade|{{formatnum:3131}}]] |- | 106 || [[User:Jorges65|<span style="color:gray">Jorges65</span>]] || [[Special:Contributions/Jorges65|{{formatnum:3130}}]] |- | 107 || [[User:Fryant|<span style="color:gray">Fryant</span>]] || [[Special:Contributions/Fryant|{{formatnum:2951}}]] |- | 108 || [[User:Iscream icecream|Iscream icecream]] || [[Special:Contributions/Iscream icecream|{{formatnum:2926}}]] |- | 109 || [[User:Penidos|<span style="color:gray">Penidos</span>]] || [[Special:Contributions/Penidos|{{formatnum:2859}}]] |- | 110 || [[User:Ogaiago|Ogaiago]] || [[Special:Contributions/Ogaiago|{{formatnum:2790}}]] |- | 111 || [[User:MrCarlete|<span style="color:gray">MrCarlete</span>]] || [[Special:Contributions/MrCarlete|{{formatnum:2781}}]] |- | 112 || [[User:MJSB73MP|<span style="color:gray">MJSB73MP</span>]] || [[Special:Contributions/MJSB73MP|{{formatnum:2758}}]] |- | 113 || [[User:Pontevedra78|<span style="color:gray">Pontevedra78</span>]] || [[Special:Contributions/Pontevedra78|{{formatnum:2753}}]] |- | 114 || [[User:Adalbertofrenesi|<span style="color:gray">Adalbertofrenesi</span>]] || [[Special:Contributions/Adalbertofrenesi|{{formatnum:2743}}]] |- | 115 || [[User:Pementa|Pementa]] || [[Special:Contributions/Pementa|{{formatnum:2732}}]] |- | 116 || [[User:Nicole|<span style="color:gray">Nicole</span>]] || [[Special:Contributions/Nicole|{{formatnum:2730}}]] |- | 117 || [[User:Emilio juanatey|<span style="color:gray">Emilio juanatey</span>]] || [[Special:Contributions/Emilio juanatey|{{formatnum:2712}}]] |- | 118 || [[User:WiKorunna|<span style="color:gray">WiKorunna</span>]] || [[Special:Contributions/WiKorunna|{{formatnum:2669}}]] |- | 119 || [[User:Purbo T|<span style="color:gray">Purbo T</span>]] || [[Special:Contributions/Purbo T|{{formatnum:2646}}]] |- | 120 || [[User:Moniquiña|Moniquiña]] || [[Special:Contributions/Moniquiña|{{formatnum:2637}}]] |- | 121 || [[User:Ourol|<span style="color:gray">Ourol</span>]] || [[Special:Contributions/Ourol|{{formatnum:2563}}]] |- | 122 || [[User:Victortpr|<span style="color:gray">Victortpr</span>]] || [[Special:Contributions/Victortpr|{{formatnum:2518}}]] |- | 123 || [[User:Força do Barbantinho|<span style="color:gray">Força do Barbantinho</span>]] || [[Special:Contributions/Força do Barbantinho|{{formatnum:2483}}]] |- | 124 || [[User:Suarez ruibal|<span style="color:gray">Suarez ruibal</span>]] || [[Special:Contributions/Suarez ruibal|{{formatnum:2391}}]] |- | 125 || [[User:Maañón|<span style="color:gray">Maañón</span>]] || [[Special:Contributions/Maañón|{{formatnum:2361}}]] |- | 126 || [[User:Todesfuge|<span style="color:gray">Todesfuge</span>]] || [[Special:Contributions/Todesfuge|{{formatnum:2309}}]] |- | 127 || [[User:Peixe22|Peixe22]] || [[Special:Contributions/Peixe22|{{formatnum:2284}}]] |- | 128 || [[User:Furado|<span style="color:gray">Furado</span>]] || [[Special:Contributions/Furado|{{formatnum:2080}}]] |- | 129 || [[User:Calrosfking|<span style="color:gray">Calrosfking</span>]] || [[Special:Contributions/Calrosfking|{{formatnum:2079}}]] |- | 130 || [[User:Miguel.lima|<span style="color:gray">Miguel.lima</span>]] || [[Special:Contributions/Miguel.lima|{{formatnum:2076}}]] |- | 131 || [[User:Jordav|<span style="color:gray">Jordav</span>]] || [[Special:Contributions/Jordav|{{formatnum:2057}}]] |- | 132 || [[User:CoroRP|<span style="color:gray">CoroRP</span>]] || [[Special:Contributions/CoroRP|{{formatnum:2056}}]] |- | 133 || [[User:Amadalvarez|<span style="color:gray">Amadalvarez</span>]] || [[Special:Contributions/Amadalvarez|{{formatnum:1961}}]] |- | 134 || [[User:Woden|<span style="color:gray">Woden</span>]] || [[Special:Contributions/Woden|{{formatnum:1940}}]] |- | 135 || [[User:Pontesiño|<span style="color:gray">Pontesiño</span>]] || [[Special:Contributions/Pontesiño|{{formatnum:1881}}]] |- | 136 || [[User:FormacionWiki|<span style="color:gray">FormacionWiki</span>]] || [[Special:Contributions/FormacionWiki|{{formatnum:1843}}]] |- | 137 || [[User:Jorjum|Jorjum]] || [[Special:Contributions/Jorjum|{{formatnum:1827}}]] |- | 138 || [[User:MVF|<span style="color:gray">MVF</span>]] || [[Special:Contributions/MVF|{{formatnum:1816}}]] |- | 139 || [[User:Jchapela|<span style="color:gray">Jchapela</span>]] || [[Special:Contributions/Jchapela|{{formatnum:1813}}]] |- | 140 || [[User:Petillés|<span style="color:gray">Petillés</span>]] || [[Special:Contributions/Petillés|{{formatnum:1802}}]] |- | 141 || [[User:Jockerouac|<span style="color:gray">Jockerouac</span>]] || [[Special:Contributions/Jockerouac|{{formatnum:1794}}]] |- | 142 || [[User:Uxío|<span style="color:gray">Uxío</span>]] || [[Special:Contributions/Uxío|{{formatnum:1756}}]] |- | 143 || [[User:Xián|<span style="color:gray">Xián</span>]] || [[Special:Contributions/Xián|{{formatnum:1749}}]] |- | 144 || [[User:Elster~glwiki|<span style="color:gray">Elster~glwiki</span>]] || [[Special:Contributions/Elster~glwiki|{{formatnum:1748}}]] |- | 145 || [[User:Marcio|<span style="color:gray">Marcio</span>]] || [[Special:Contributions/Marcio|{{formatnum:1745}}]] |- | 146 || [[User:ItsBer|ItsBer]] || [[Special:Contributions/ItsBer|{{formatnum:1745}}]] |- | 147 || [[User:Esquwiki|<span style="color:gray">Esquwiki</span>]] || [[Special:Contributions/Esquwiki|{{formatnum:1734}}]] |- | 148 || [[User:Brais Oliveira|<span style="color:gray">Brais Oliveira</span>]] || [[Special:Contributions/Brais Oliveira|{{formatnum:1697}}]] |- | 149 || [[User:Stoni|<span style="color:gray">Stoni</span>]] || [[Special:Contributions/Stoni|{{formatnum:1640}}]] |- | 150 || [[User:Pexego|<span style="color:gray">Pexego</span>]] || [[Special:Contributions/Pexego|{{formatnum:1629}}]] |- | 151 || [[User:Chabi|<span style="color:gray">Chabi</span>]] || [[Special:Contributions/Chabi|{{formatnum:1585}}]] |- | 152 || [[User:Quorthom|<span style="color:gray">Quorthom</span>]] || [[Special:Contributions/Quorthom|{{formatnum:1576}}]] |- | 153 || [[User:Ibercastell|<span style="color:gray">Ibercastell</span>]] || [[Special:Contributions/Ibercastell|{{formatnum:1573}}]] |- | 154 || [[User:Almaffi|<span style="color:gray">Almaffi</span>]] || [[Special:Contributions/Almaffi|{{formatnum:1573}}]] |- | 155 || [[User:Silverfox|<span style="color:gray">Silverfox</span>]] || [[Special:Contributions/Silverfox|{{formatnum:1551}}]] |- | 156 || [[User:Andalcant|<span style="color:gray">Andalcant</span>]] || [[Special:Contributions/Andalcant|{{formatnum:1538}}]] |- | 157 || [[User:Marcos B. R.|<span style="color:gray">Marcos B. R.</span>]] || [[Special:Contributions/Marcos B. R.|{{formatnum:1537}}]] |- | 158 || [[User:VaiPolaSombra|<span style="color:gray">VaiPolaSombra</span>]] || [[Special:Contributions/VaiPolaSombra|{{formatnum:1480}}]] |- | 159 || [[User:Viascos|<span style="color:gray">Viascos</span>]] || [[Special:Contributions/Viascos|{{formatnum:1442}}]] |- | 160 || [[User:Rotlink|<span style="color:gray">Rotlink</span>]] || [[Special:Contributions/Rotlink|{{formatnum:1424}}]] |- | 161 || [[User:Makenzis|Makenzis]] || [[Special:Contributions/Makenzis|{{formatnum:1350}}]] |- | 162 || [[User:Dannycas|<span style="color:gray">Dannycas</span>]] || [[Special:Contributions/Dannycas|{{formatnum:1331}}]] |- | 163 || [[User:La fabrica de nubes|<span style="color:gray">La fabrica de nubes</span>]] || [[Special:Contributions/La fabrica de nubes|{{formatnum:1319}}]] |- | 164 || [[User:Porto|<span style="color:gray">Porto</span>]] || [[Special:Contributions/Porto|{{formatnum:1296}}]] |- | 165 || [[User:Vilachan|<span style="color:gray">Vilachan</span>]] || [[Special:Contributions/Vilachan|{{formatnum:1291}}]] |- | 166 || [[User:Iagocasabiell|<span style="color:gray">Iagocasabiell</span>]] || [[Special:Contributions/Iagocasabiell|{{formatnum:1287}}]] |- | 167 || [[User:Acerto|<span style="color:gray">Acerto</span>]] || [[Special:Contributions/Acerto|{{formatnum:1267}}]] |- | 168 || [[User:Charicaric|Charicaric]] || [[Special:Contributions/Charicaric|{{formatnum:1180}}]] |- | 169 || [[User:Moderador|<span style="color:gray">Moderador</span>]] || [[Special:Contributions/Moderador|{{formatnum:1174}}]] |- | 170 || [[User:MGA73|<span style="color:gray">MGA73</span>]] || [[Special:Contributions/MGA73|{{formatnum:1137}}]] |- | 171 || [[User:Soleil222|<span style="color:gray">Soleil222</span>]] || [[Special:Contributions/Soleil222|{{formatnum:1127}}]] |- | 172 || [[User:AmeliaVR2019|<span style="color:gray">AmeliaVR2019</span>]] || [[Special:Contributions/AmeliaVR2019|{{formatnum:1090}}]] |- | 173 || [[User:UKBot|UKBot]] || [[Special:Contributions/UKBot|{{formatnum:1081}}]] |- | 174 || [[User:DGDIC|<span style="color:gray">DGDIC</span>]] || [[Special:Contributions/DGDIC|{{formatnum:1076}}]] |- | 175 || [[User:Manuelcalvino|<span style="color:gray">Manuelcalvino</span>]] || [[Special:Contributions/Manuelcalvino|{{formatnum:1073}}]] |- | 176 || [[User:Nerk|<span style="color:gray">Nerk</span>]] || [[Special:Contributions/Nerk|{{formatnum:1061}}]] |- | 177 || [[User:Biógrafo|<span style="color:gray">Biógrafo</span>]] || [[Special:Contributions/Biógrafo|{{formatnum:1050}}]] |- | 178 || [[User:Ledoira|<span style="color:gray">Ledoira</span>]] || [[Special:Contributions/Ledoira|{{formatnum:1048}}]] |- | 179 || [[User:Ogcbizrohnoacn|<span style="color:gray">Ogcbizrohnoacn</span>]] || [[Special:Contributions/Ogcbizrohnoacn|{{formatnum:1004}}]] |- | 180 || [[User:Furagaitas|<span style="color:gray">Furagaitas</span>]] || [[Special:Contributions/Furagaitas|{{formatnum:1000}}]] |- | 181 || [[User:Zumbi|<span style="color:gray">Zumbi</span>]] || [[Special:Contributions/Zumbi|{{formatnum:987}}]] |- | 182 || [[User:Onda de lume|<span style="color:gray">Onda de lume</span>]] || [[Special:Contributions/Onda de lume|{{formatnum:968}}]] |- | 183 || [[User:Nemigo|<span style="color:gray">Nemigo</span>]] || [[Special:Contributions/Nemigo|{{formatnum:944}}]] |- | 184 || [[User:Lissander~glwiki|<span style="color:gray">Lissander~glwiki</span>]] || [[Special:Contributions/Lissander~glwiki|{{formatnum:910}}]] |- | 185 || [[User:Xermán|<span style="color:gray">Xermán</span>]] || [[Special:Contributions/Xermán|{{formatnum:897}}]] |- | 186 || [[User:Servando|<span style="color:gray">Servando</span>]] || [[Special:Contributions/Servando|{{formatnum:896}}]] |- | 187 || [[User:Manu bcn|<span style="color:gray">Manu bcn</span>]] || [[Special:Contributions/Manu bcn|{{formatnum:896}}]] |- | 188 || [[User:MarceloRenard2|<span style="color:gray">MarceloRenard2</span>]] || [[Special:Contributions/MarceloRenard2|{{formatnum:888}}]] |- | 189 || [[User:Vanbasten 23|<span style="color:gray">Vanbasten 23</span>]] || [[Special:Contributions/Vanbasten 23|{{formatnum:882}}]] |- | 190 || [[User:Eurocatro|<span style="color:gray">Eurocatro</span>]] || [[Special:Contributions/Eurocatro|{{formatnum:879}}]] |- | 191 || [[User:Raposo|<span style="color:gray">Raposo</span>]] || [[Special:Contributions/Raposo|{{formatnum:878}}]] |- | 192 || [[User:Rabalde~glwiki|<span style="color:gray">Rabalde~glwiki</span>]] || [[Special:Contributions/Rabalde~glwiki|{{formatnum:828}}]] |- | 193 || [[User:Shinichi~glwiki|<span style="color:gray">Shinichi~glwiki</span>]] || [[Special:Contributions/Shinichi~glwiki|{{formatnum:814}}]] |- | 194 || [[User:Yovanmartinez|<span style="color:gray">Yovanmartinez</span>]] || [[Special:Contributions/Yovanmartinez|{{formatnum:803}}]] |- | 195 || [[User:148LENIN|<span style="color:gray">148LENIN</span>]] || [[Special:Contributions/148LENIN|{{formatnum:800}}]] |- | 196 || [[User:Daniarmo|<span style="color:gray">Daniarmo</span>]] || [[Special:Contributions/Daniarmo|{{formatnum:800}}]] |- | 197 || [[User:Ecemaml|<span style="color:gray">Ecemaml</span>]] || [[Special:Contributions/Ecemaml|{{formatnum:797}}]] |- | 198 || [[User:Εὐθυμένης|<span style="color:gray">Εὐθυμένης</span>]] || [[Special:Contributions/Εὐθυμένης|{{formatnum:786}}]] |- | 199 || [[User:Baralloco|Baralloco]] || [[Special:Contributions/Baralloco|{{formatnum:780}}]] |- | 200 || [[User:Tinsiño|<span style="color:gray">Tinsiño</span>]] || [[Special:Contributions/Tinsiño|{{formatnum:760}}]] |- | 201 || [[User:Goresqui|<span style="color:gray">Goresqui</span>]] || [[Special:Contributions/Goresqui|{{formatnum:738}}]] |- | 202 || [[User:Sarigueia|<span style="color:gray">Sarigueia</span>]] || [[Special:Contributions/Sarigueia|{{formatnum:738}}]] |- | 203 || [[User:Stephan1000000|<span style="color:gray">Stephan1000000</span>]] || [[Special:Contributions/Stephan1000000|{{formatnum:730}}]] |- | 204 || [[User:Slade|<span style="color:gray">Slade</span>]] || [[Special:Contributions/Slade|{{formatnum:715}}]] |- | 205 || [[User:Gobraves|<span style="color:gray">Gobraves</span>]] || [[Special:Contributions/Gobraves|{{formatnum:707}}]] |- | 206 || [[User:AshSXXI|<span style="color:gray">AshSXXI</span>]] || [[Special:Contributions/AshSXXI|{{formatnum:694}}]] |- | 207 || [[User:Alhadis|<span style="color:gray">Alhadis</span>]] || [[Special:Contributions/Alhadis|{{formatnum:693}}]] |- | 208 || [[User:Hipólito|<span style="color:gray">Hipólito</span>]] || [[Special:Contributions/Hipólito|{{formatnum:690}}]] |- | 209 || [[User:Resorte|<span style="color:gray">Resorte</span>]] || [[Special:Contributions/Resorte|{{formatnum:683}}]] |- | 210 || [[User:!d'O Magriço valho|!d'O Magriço valho]] || [[Special:Contributions/!d'O Magriço valho|{{formatnum:683}}]] |- | 211 || [[User:Satna|<span style="color:gray">Satna</span>]] || [[Special:Contributions/Satna|{{formatnum:677}}]] |- | 212 || [[User:Ambiorix|<span style="color:gray">Ambiorix</span>]] || [[Special:Contributions/Ambiorix|{{formatnum:676}}]] |- | 213 || [[User:Gato con patas|<span style="color:gray">Gato con patas</span>]] || [[Special:Contributions/Gato con patas|{{formatnum:673}}]] |- | 214 || [[User:Lala Lugo|<span style="color:gray">Lala Lugo</span>]] || [[Special:Contributions/Lala Lugo|{{formatnum:651}}]] |- | 215 || [[User:Quatrinauta|<span style="color:gray">Quatrinauta</span>]] || [[Special:Contributions/Quatrinauta|{{formatnum:651}}]] |- | 216 || [[User:Xohanatorres|<span style="color:gray">Xohanatorres</span>]] || [[Special:Contributions/Xohanatorres|{{formatnum:648}}]] |- | 217 || [[User:Carlos Kaplan|<span style="color:gray">Carlos Kaplan</span>]] || [[Special:Contributions/Carlos Kaplan|{{formatnum:640}}]] |- | 218 || [[User:Discasto|<span style="color:gray">Discasto</span>]] || [[Special:Contributions/Discasto|{{formatnum:637}}]] |- | 219 || [[User:Alguén|<span style="color:gray">Alguén</span>]] || [[Special:Contributions/Alguén|{{formatnum:636}}]] |- | 220 || [[User:Galton1892|Galton1892]] || [[Special:Contributions/Galton1892|{{formatnum:636}}]] |- | 221 || [[User:Wikitom|<span style="color:gray">Wikitom</span>]] || [[Special:Contributions/Wikitom|{{formatnum:622}}]] |- | 222 || [[User:Filo-Laxeiro|<span style="color:gray">Filo-Laxeiro</span>]] || [[Special:Contributions/Filo-Laxeiro|{{formatnum:609}}]] |- | 223 || [[User:DJose Méndez|<span style="color:gray">DJose Méndez</span>]] || [[Special:Contributions/DJose Méndez|{{formatnum:606}}]] |- | 224 || [[User:Loisteixeiro|<span style="color:gray">Loisteixeiro</span>]] || [[Special:Contributions/Loisteixeiro|{{formatnum:600}}]] |- | 225 || [[User:Caro de Segeda|<span style="color:gray">Caro de Segeda</span>]] || [[Special:Contributions/Caro de Segeda|{{formatnum:593}}]] |- | 226 || [[User:Xohán Baldomir|<span style="color:gray">Xohán Baldomir</span>]] || [[Special:Contributions/Xohán Baldomir|{{formatnum:579}}]] |- | 227 || [[User:Dou Gweler|<span style="color:gray">Dou Gweler</span>]] || [[Special:Contributions/Dou Gweler|{{formatnum:575}}]] |- | 228 || [[User:Nanotrasno|<span style="color:gray">Nanotrasno</span>]] || [[Special:Contributions/Nanotrasno|{{formatnum:574}}]] |- | 229 || [[User:Alexanderps|<span style="color:gray">Alexanderps</span>]] || [[Special:Contributions/Alexanderps|{{formatnum:573}}]] |- | 230 || [[User:Cordal|<span style="color:gray">Cordal</span>]] || [[Special:Contributions/Cordal|{{formatnum:573}}]] |- | 231 || [[User:Osarsan|<span style="color:gray">Osarsan</span>]] || [[Special:Contributions/Osarsan|{{formatnum:571}}]] |- | 232 || [[User:Andrespe|<span style="color:gray">Andrespe</span>]] || [[Special:Contributions/Andrespe|{{formatnum:564}}]] |- | 233 || [[User:AArizaga|<span style="color:gray">AArizaga</span>]] || [[Special:Contributions/AArizaga|{{formatnum:564}}]] |- | 234 || [[User:Fadesga|Fadesga]] || [[Special:Contributions/Fadesga|{{formatnum:558}}]] |- | 235 || [[User:Sualaxe|<span style="color:gray">Sualaxe</span>]] || [[Special:Contributions/Sualaxe|{{formatnum:557}}]] |- | 236 || [[User:Fry1989|<span style="color:gray">Fry1989</span>]] || [[Special:Contributions/Fry1989|{{formatnum:554}}]] |- | 237 || [[User:Gaudio|<span style="color:gray">Gaudio</span>]] || [[Special:Contributions/Gaudio|{{formatnum:552}}]] |- | 238 || [[User:Rei Momo|<span style="color:gray">Rei Momo</span>]] || [[Special:Contributions/Rei Momo|{{formatnum:552}}]] |- | 239 || [[User:Minorax|<span style="color:gray">Minorax</span>]] || [[Special:Contributions/Minorax|{{formatnum:531}}]] |- | 240 || [[User:Cycn|<span style="color:gray">Cycn</span>]] || [[Special:Contributions/Cycn|{{formatnum:530}}]] |- | 241 || [[User:Xavier36|<span style="color:gray">Xavier36</span>]] || [[Special:Contributions/Xavier36|{{formatnum:529}}]] |- | 242 || [[User:EDUCA33E|<span style="color:gray">EDUCA33E</span>]] || [[Special:Contributions/EDUCA33E|{{formatnum:524}}]] |- | 243 || [[User:Varperalta|<span style="color:gray">Varperalta</span>]] || [[Special:Contributions/Varperalta|{{formatnum:518}}]] |- | 244 || [[User:Loischantada|<span style="color:gray">Loischantada</span>]] || [[Special:Contributions/Loischantada|{{formatnum:503}}]] |- | 245 || [[User:Marcoos44|<span style="color:gray">Marcoos44</span>]] || [[Special:Contributions/Marcoos44|{{formatnum:492}}]] |- | 246 || [[User:Zumalabe|Zumalabe]] || [[Special:Contributions/Zumalabe|{{formatnum:487}}]] |- | 247 || [[User:Asqueladd|<span style="color:gray">Asqueladd</span>]] || [[Special:Contributions/Asqueladd|{{formatnum:481}}]] |- | 248 || [[User:GZKZ|<span style="color:gray">GZKZ</span>]] || [[Special:Contributions/GZKZ|{{formatnum:479}}]] |- | 249 || [[User:Japan Football|<span style="color:gray">Japan Football</span>]] || [[Special:Contributions/Japan Football|{{formatnum:476}}]] |- | 250 || [[User:Santista1982|<span style="color:gray">Santista1982</span>]] || [[Special:Contributions/Santista1982|{{formatnum:475}}]] {{/end}} l5bej16qr8uickjsus9t7iwj27za3a9 4 100376 7104401 7102899 2025-06-23T12:18:21Z Jembot 33958 Bot: Actualizando ranking 7104401 wikitext text/x-wiki {{/begin|250}} |- | 1 || [[User:Breogan2008|Breogan2008]] || [[Special:Contributions/Breogan2008|{{formatnum:561424}}]] |- | 2 || [[User:BanjoBot 2.0|<span style="color:gray">BanjoBot 2.0</span>]] (Bot) || [[Special:Contributions/BanjoBot 2.0|{{formatnum:393002}}]] |- | 3 || [[User:Miguelferig|Miguelferig]] || [[Special:Contributions/Miguelferig|{{formatnum:268751}}]] |- | 4 || [[User:InternetArchiveBot|InternetArchiveBot]] (Bot) || [[Special:Contributions/InternetArchiveBot|{{formatnum:250426}}]] |- | 5 || [[User:HombreDHojalata|HombreDHojalata]] || [[Special:Contributions/HombreDHojalata|{{formatnum:250332}}]] |- | 6 || [[User:Estevoaei|Estevoaei]] || [[Special:Contributions/Estevoaei|{{formatnum:204868}}]] |- | 7 || [[User:Chairego apc|Chairego apc]] (Admin) || [[Special:Contributions/Chairego apc|{{formatnum:167691}}]] |- | 8 || [[User:TXiKiBoT|<span style="color:gray">TXiKiBoT</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/TXiKiBoT|{{formatnum:140418}}]] |- | 9 || [[User:Alfonso Márquez|Alfonso Márquez]] || [[Special:Contributions/Alfonso Márquez|{{formatnum:119345}}]] |- | 10 || [[User:Xas|Xas]] || [[Special:Contributions/Xas|{{formatnum:114556}}]] |- | 11 || [[User:EmausBot|EmausBot]] (Bot) || [[Special:Contributions/EmausBot|{{formatnum:114354}}]] |- | 12 || [[User:Breobot|<span style="color:gray">Breobot</span>]] (Bot) || [[Special:Contributions/Breobot|{{formatnum:110616}}]] |- | 13 || [[User:Banjo|<span style="color:gray">Banjo</span>]] || [[Special:Contributions/Banjo|{{formatnum:110001}}]] |- | 14 || [[User:BotDHojalata|<span style="color:gray">BotDHojalata</span>]] (Bot) || [[Special:Contributions/BotDHojalata|{{formatnum:103468}}]] |- | 15 || [[User:Elisardojm|Elisardojm]] || [[Special:Contributions/Elisardojm|{{formatnum:102693}}]] |- | 16 || [[User:Luckas-bot|<span style="color:gray">Luckas-bot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/Luckas-bot|{{formatnum:102607}}]] |- | 17 || [[User:Xqbot|Xqbot]] (Bot) || [[Special:Contributions/Xqbot|{{formatnum:77688}}]] |- | 18 || [[User:SieBot|<span style="color:gray">SieBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/SieBot|{{formatnum:75542}}]] |- | 19 || [[User:Beninho|Beninho]] || [[Special:Contributions/Beninho|{{formatnum:74085}}]] |- | 20 || [[User:Norrin strange|<span style="color:gray">Norrin strange</span>]] || [[Special:Contributions/Norrin strange|{{formatnum:73546}}]] |- | 21 || [[User:Addbot|<span style="color:gray">Addbot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/Addbot|{{formatnum:71894}}]] |- | 22 || [[User:Prevert|<span style="color:gray">Prevert</span>]] || [[Special:Contributions/Prevert|{{formatnum:68670}}]] |- | 23 || [[User:BanjoBot|<span style="color:gray">BanjoBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/BanjoBot|{{formatnum:67216}}]] |- | 24 || [[User:Xabier Cid|Xabier Cid]] (Admin) || [[Special:Contributions/Xabier Cid|{{formatnum:63901}}]] |- | 25 || [[User:Lameiro|Lameiro]] || [[Special:Contributions/Lameiro|{{formatnum:63579}}]] |- | 26 || [[User:VolkovBot|<span style="color:gray">VolkovBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/VolkovBot|{{formatnum:63439}}]] |- | 27 || [[User:MerlIwBot|<span style="color:gray">MerlIwBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/MerlIwBot|{{formatnum:62905}}]] |- | 28 || [[User:Adorian|<span style="color:gray">Adorian</span>]] || [[Special:Contributions/Adorian|{{formatnum:61455}}]] |- | 29 || [[User:XoseBot|<span style="color:gray">XoseBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/XoseBot|{{formatnum:61374}}]] |- | 30 || [[User:MAGHOI|MAGHOI]] (Admin) || [[Special:Contributions/MAGHOI|{{formatnum:58748}}]] |- | 31 || [[User:Corribot|<span style="color:gray">Corribot</span>]] (Bot) || [[Special:Contributions/Corribot|{{formatnum:58071}}]] |- | 32 || [[User:Servando2|Servando2]] || [[Special:Contributions/Servando2|{{formatnum:55792}}]] |- | 33 || [[User:Imxavitooh|<span style="color:gray">Imxavitooh</span>]] || [[Special:Contributions/Imxavitooh|{{formatnum:48099}}]] |- | 34 || [[User:ListeriaBot|ListeriaBot]] (Bot) || [[Special:Contributions/ListeriaBot|{{formatnum:47513}}]] |- | 35 || [[User:Atobar|Atobar]] (Admin) || [[Special:Contributions/Atobar|{{formatnum:45291}}]] |- | 36 || [[User:Zaosbot|<span style="color:gray">Zaosbot</span>]] (Bot) || [[Special:Contributions/Zaosbot|{{formatnum:44298}}]] |- | 37 || [[User:Prebot|<span style="color:gray">Prebot</span>]] (Bot) || [[Special:Contributions/Prebot|{{formatnum:44135}}]] |- | 38 || [[User:Xoacas|<span style="color:gray">Xoacas</span>]] || [[Special:Contributions/Xoacas|{{formatnum:43155}}]] |- | 39 || [[User:Xanetas|Xanetas]] || [[Special:Contributions/Xanetas|{{formatnum:42915}}]] |- | 40 || [[User:Autopistero20502020|Autopistero20502020]] || [[Special:Contributions/Autopistero20502020|{{formatnum:42871}}]] |- | 41 || [[User:AMPERIO|<span style="color:gray">AMPERIO</span>]] (Admin) || [[Special:Contributions/AMPERIO|{{formatnum:42746}}]] |- | 42 || [[User:Jglamela|Jglamela]] || [[Special:Contributions/Jglamela|{{formatnum:42394}}]] |- | 43 || [[User:Lmbuga|<span style="color:gray">Lmbuga</span>]] || [[Special:Contributions/Lmbuga|{{formatnum:40276}}]] |- | 44 || [[User:Escarbot|<span style="color:gray">Escarbot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/Escarbot|{{formatnum:39877}}]] |- | 45 || [[User:Piquito|Piquito]] || [[Special:Contributions/Piquito|{{formatnum:39450}}]] |- | 46 || [[User:Thijs!bot|<span style="color:gray">Thijs!bot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/Thijs!bot|{{formatnum:39349}}]] |- | 47 || [[User:HacheDous=0|<span style="color:gray">HacheDous=0</span>]] || [[Special:Contributions/HacheDous=0|{{formatnum:37258}}]] |- | 48 || [[User:Xoio|<span style="color:gray">Xoio</span>]] || [[Special:Contributions/Xoio|{{formatnum:35622}}]] |- | 49 || [[User:ZéroBot|<span style="color:gray">ZéroBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/ZéroBot|{{formatnum:35164}}]] |- | 50 || [[User:ArthurBot|<span style="color:gray">ArthurBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/ArthurBot|{{formatnum:34576}}]] |- | 51 || [[User:Krisko|Krisko]] || [[Special:Contributions/Krisko|{{formatnum:33339}}]] |- | 52 || [[User:O Breixo|O Breixo]] || [[Special:Contributions/O Breixo|{{formatnum:33284}}]] |- | 53 || [[User:Fendetestas|Fendetestas]] || [[Special:Contributions/Fendetestas|{{formatnum:32932}}]] |- | 54 || [[User:Moedagalega|Moedagalega]] || [[Special:Contributions/Moedagalega|{{formatnum:32645}}]] |- | 55 || [[User:JAnDbot|<span style="color:gray">JAnDbot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/JAnDbot|{{formatnum:31735}}]] |- | 56 || [[User:RubenWGA|<span style="color:gray">RubenWGA</span>]] || [[Special:Contributions/RubenWGA|{{formatnum:31117}}]] |- | 57 || [[User:Gasparoff|Gasparoff]] || [[Special:Contributions/Gasparoff|{{formatnum:30606}}]] |- | 58 || [[User:Toliño|<span style="color:gray">Toliño</span>]] || [[Special:Contributions/Toliño|{{formatnum:29647}}]] |- | 59 || [[User:Anton45|<span style="color:gray">Anton45</span>]] || [[Special:Contributions/Anton45|{{formatnum:29412}}]] |- | 60 || [[User:WikitanvirBot|<span style="color:gray">WikitanvirBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/WikitanvirBot|{{formatnum:28904}}]] |- | 61 || [[User:Maria zaos|<span style="color:gray">Maria zaos</span>]] || [[Special:Contributions/Maria zaos|{{formatnum:28538}}]] |- | 62 || [[User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] (Bot) || [[Special:Contributions/CommonsDelinker|{{formatnum:23798}}]] |- | 63 || [[User:Albert galiza|<span style="color:gray">Albert galiza</span>]] || [[Special:Contributions/Albert galiza|{{formatnum:23061}}]] |- | 64 || [[User:FleaRHCP|<span style="color:gray">FleaRHCP</span>]] || [[Special:Contributions/FleaRHCP|{{formatnum:22978}}]] |- | 65 || [[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] (Bot) || [[Special:Contributions/MediaWiki message delivery|{{formatnum:22943}}]] |- | 66 || [[User:MelancholieBot|<span style="color:gray">MelancholieBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/MelancholieBot|{{formatnum:21928}}]] |- | 67 || [[User:Nachonion|<span style="color:gray">Nachonion</span>]] || [[Special:Contributions/Nachonion|{{formatnum:21449}}]] |- | 68 || [[User:YurikBot|<span style="color:gray">YurikBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/YurikBot|{{formatnum:21279}}]] |- | 69 || [[User:Sobreira|Sobreira]] || [[Special:Contributions/Sobreira|{{formatnum:20966}}]] |- | 70 || [[User:Angeldomcer|Angeldomcer]] || [[Special:Contributions/Angeldomcer|{{formatnum:20498}}]] |- | 71 || [[User:Vivaelcelta|<span style="color:gray">Vivaelcelta</span>]] || [[Special:Contributions/Vivaelcelta|{{formatnum:18539}}]] |- | 72 || [[User:Jembot|Jembot]] (Bot*) || [[Special:Contributions/Jembot|{{formatnum:17878}}]] |- | 73 || [[User:Xosé|<span style="color:gray">Xosé</span>]] || [[Special:Contributions/Xosé|{{formatnum:17175}}]] |- | 74 || [[User:Agremon|Agremon]] || [[Special:Contributions/Agremon|{{formatnum:16867}}]] |- | 75 || [[User:Vitoriaogando|Vitoriaogando]] || [[Special:Contributions/Vitoriaogando|{{formatnum:16727}}]] |- | 76 || [[User:Loveless|<span style="color:gray">Loveless</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/Loveless|{{formatnum:15666}}]] |- | 77 || [[User:ChuispastonBot|<span style="color:gray">ChuispastonBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/ChuispastonBot|{{formatnum:15335}}]] |- | 78 || [[User:Hugo22|<span style="color:gray">Hugo22</span>]] || [[Special:Contributions/Hugo22|{{formatnum:15286}}]] |- | 79 || [[User:Rocastelo|<span style="color:gray">Rocastelo</span>]] || [[Special:Contributions/Rocastelo|{{formatnum:15163}}]] |- | 80 || [[User:PepedoCouto|<span style="color:gray">PepedoCouto</span>]] || [[Special:Contributions/PepedoCouto|{{formatnum:15153}}]] |- | 81 || [[User:Calq|<span style="color:gray">Calq</span>]] || [[Special:Contributions/Calq|{{formatnum:14884}}]] |- | 82 || [[User:Xosé Antonio|Xosé Antonio]] || [[Special:Contributions/Xosé Antonio|{{formatnum:14589}}]] |- | 83 || [[User:KLBot2|<span style="color:gray">KLBot2</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/KLBot2|{{formatnum:14320}}]] |- | 84 || [[User:Xoán Carlos Fraga|<span style="color:gray">Xoán Carlos Fraga</span>]] || [[Special:Contributions/Xoán Carlos Fraga|{{formatnum:13785}}]] |- | 85 || [[User:JaviP96|<span style="color:gray">JaviP96</span>]] || [[Special:Contributions/JaviP96|{{formatnum:13744}}]] |- | 86 || [[User:Xosema|Xosema]] || [[Special:Contributions/Xosema|{{formatnum:13642}}]] |- | 87 || [[User:Gallaecio|<span style="color:gray">Gallaecio</span>]] || [[Special:Contributions/Gallaecio|{{formatnum:13529}}]] |- | 88 || [[User:Lles|Lles]] || [[Special:Contributions/Lles|{{formatnum:12866}}]] |- | 89 || [[User:ToloBot|<span style="color:gray">ToloBot</span>]] (Bot) || [[Special:Contributions/ToloBot|{{formatnum:12606}}]] |- | 90 || [[User:Castelao|<span style="color:gray">Castelao</span>]] || [[Special:Contributions/Castelao|{{formatnum:12024}}]] |- | 91 || [[User:JonnyJonny|JonnyJonny]] || [[Special:Contributions/JonnyJonny|{{formatnum:11962}}]] |- | 92 || [[User:Lansbricae|<span style="color:gray">Lansbricae</span>]] || [[Special:Contributions/Lansbricae|{{formatnum:11584}}]] |- | 93 || [[User:Mark Gasoline|Mark Gasoline]] || [[Special:Contributions/Mark Gasoline|{{formatnum:11277}}]] |- | 94 || [[User:AlleborgoBot|<span style="color:gray">AlleborgoBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/AlleborgoBot|{{formatnum:11120}}]] |- | 95 || [[User:Ogalego.gal|Ogalego.gal]] || [[Special:Contributions/Ogalego.gal|{{formatnum:10485}}]] |- | 96 || [[User:TobeBot|<span style="color:gray">TobeBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/TobeBot|{{formatnum:10433}}]] |- | 97 || [[User:Isili0n|<span style="color:gray">Isili0n</span>]] || [[Special:Contributions/Isili0n|{{formatnum:10315}}]] |- | 98 || [[User:Rembiapo pohyiete (bot)~glwiki|<span style="color:gray">Rembiapo pohyiete (bot)~glwiki</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/Rembiapo pohyiete (bot)~glwiki|{{formatnum:10095}}]] |- | 99 || [[User:Ptbotgourou|<span style="color:gray">Ptbotgourou</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/Ptbotgourou|{{formatnum:10053}}]] |- | 100 || [[User:Ramiro Torres|Ramiro Torres]] || [[Special:Contributions/Ramiro Torres|{{formatnum:9738}}]] |- | 101 || [[User:Idioma-bot|<span style="color:gray">Idioma-bot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/Idioma-bot|{{formatnum:9722}}]] |- | 102 || [[User:Elvire|<span style="color:gray">Elvire</span>]] || [[Special:Contributions/Elvire|{{formatnum:9583}}]] |- | 103 || [[User:Iago Pillado|<span style="color:gray">Iago Pillado</span>]] || [[Special:Contributions/Iago Pillado|{{formatnum:9282}}]] |- | 104 || [[User:Rei-bot|<span style="color:gray">Rei-bot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/Rei-bot|{{formatnum:9136}}]] |- | 105 || [[User:MastiBot|<span style="color:gray">MastiBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/MastiBot|{{formatnum:8913}}]] |- | 106 || [[User:DragonBot|<span style="color:gray">DragonBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/DragonBot|{{formatnum:8896}}]] |- | 107 || [[User:Fis-mulleres|Fis-mulleres]] || [[Special:Contributions/Fis-mulleres|{{formatnum:8615}}]] |- | 108 || [[User:KamikazeBot|<span style="color:gray">KamikazeBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/KamikazeBot|{{formatnum:8470}}]] |- | 109 || [[User:Xabier Cancela|<span style="color:gray">Xabier Cancela</span>]] || [[Special:Contributions/Xabier Cancela|{{formatnum:8411}}]] |- | 110 || [[User:Judcosta|<span style="color:gray">Judcosta</span>]] || [[Special:Contributions/Judcosta|{{formatnum:8391}}]] |- | 111 || [[User:Paradanta|<span style="color:gray">Paradanta</span>]] || [[Special:Contributions/Paradanta|{{formatnum:8330}}]] |- | 112 || [[User:One2|<span style="color:gray">One2</span>]] || [[Special:Contributions/One2|{{formatnum:8225}}]] |- | 113 || [[User:TjBot|<span style="color:gray">TjBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/TjBot|{{formatnum:8128}}]] |- | 114 || [[User:RedBot|<span style="color:gray">RedBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/RedBot|{{formatnum:8120}}]] |- | 115 || [[User:Martinho12|<span style="color:gray">Martinho12</span>]] || [[Special:Contributions/Martinho12|{{formatnum:8026}}]] |- | 116 || [[User:Andresv.63|Andresv.63]] || [[Special:Contributions/Andresv.63|{{formatnum:7966}}]] |- | 117 || [[User:Unhanova|<span style="color:gray">Unhanova</span>]] || [[Special:Contributions/Unhanova|{{formatnum:7964}}]] |- | 118 || [[User:MalafayaBot|<span style="color:gray">MalafayaBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/MalafayaBot|{{formatnum:7890}}]] |- | 119 || [[User:Makecat-bot|<span style="color:gray">Makecat-bot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/Makecat-bot|{{formatnum:7780}}]] |- | 120 || [[User:Synthebot|<span style="color:gray">Synthebot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/Synthebot|{{formatnum:7614}}]] |- | 121 || [[User:Caronium|<span style="color:gray">Caronium</span>]] || [[Special:Contributions/Caronium|{{formatnum:7605}}]] |- | 122 || [[User:Chairebot|<span style="color:gray">Chairebot</span>]] (Bot) || [[Special:Contributions/Chairebot|{{formatnum:7541}}]] |- | 123 || [[User:Shyde|<span style="color:gray">Shyde</span>]] (Bot) || [[Special:Contributions/Shyde|{{formatnum:7206}}]] |- | 124 || [[User:Dodro|Dodro]] || [[Special:Contributions/Dodro|{{formatnum:7195}}]] |- | 125 || [[User:LucienBOT|<span style="color:gray">LucienBOT</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/LucienBOT|{{formatnum:7089}}]] |- | 126 || [[User:Rubinbot|<span style="color:gray">Rubinbot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/Rubinbot|{{formatnum:6789}}]] |- | 127 || [[User:Regato das Tres Regueiras|Regato das Tres Regueiras]] || [[Special:Contributions/Regato das Tres Regueiras|{{formatnum:6565}}]] |- | 128 || [[User:Aosbot|<span style="color:gray">Aosbot</span>]] (Bot) || [[Special:Contributions/Aosbot|{{formatnum:6362}}]] |- | 129 || [[User:Alma~glwiki|<span style="color:gray">Alma~glwiki</span>]] || [[Special:Contributions/Alma~glwiki|{{formatnum:6357}}]] |- | 130 || [[User:FlaBot|<span style="color:gray">FlaBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/FlaBot|{{formatnum:6309}}]] |- | 131 || [[User:Vanicorps|Vanicorps]] || [[Special:Contributions/Vanicorps|{{formatnum:6293}}]] |- | 132 || [[User:Xan de ningures|<span style="color:gray">Xan de ningures</span>]] || [[Special:Contributions/Xan de ningures|{{formatnum:6181}}]] |- | 133 || [[User:Iria.cestmoi|Iria.cestmoi]] || [[Special:Contributions/Iria.cestmoi|{{formatnum:6161}}]] |- | 134 || [[User:Joao Xavier|Joao Xavier]] || [[Special:Contributions/Joao Xavier|{{formatnum:6000}}]] |- | 135 || [[User:BotMultichill|<span style="color:gray">BotMultichill</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/BotMultichill|{{formatnum:5983}}]] |- | 136 || [[User:JackieBot|<span style="color:gray">JackieBot</span>]] (Bot) || [[Special:Contributions/JackieBot|{{formatnum:5960}}]] |- | 137 || [[User:Amirobot|<span style="color:gray">Amirobot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/Amirobot|{{formatnum:5756}}]] |- | 138 || [[User:RNC|<span style="color:gray">RNC</span>]] || [[Special:Contributions/RNC|{{formatnum:5354}}]] |- | 139 || [[User:DSisyphBot|<span style="color:gray">DSisyphBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/DSisyphBot|{{formatnum:5152}}]] |- | 140 || [[User:Xapones|<span style="color:gray">Xapones</span>]] || [[Special:Contributions/Xapones|{{formatnum:5028}}]] |- | 141 || [[User:Nonso91|<span style="color:gray">Nonso91</span>]] || [[Special:Contributions/Nonso91|{{formatnum:5022}}]] |- | 142 || [[User:Sernostri|<span style="color:gray">Sernostri</span>]] || [[Special:Contributions/Sernostri|{{formatnum:4990}}]] |- | 143 || [[User:Xelo2004|<span style="color:gray">Xelo2004</span>]] || [[Special:Contributions/Xelo2004|{{formatnum:4946}}]] |- | 144 || [[User:Cossue|<span style="color:gray">Cossue</span>]] || [[Special:Contributions/Cossue|{{formatnum:4712}}]] |- | 145 || [[User:ArtaiGZ|ArtaiGZ]] || [[Special:Contributions/ArtaiGZ|{{formatnum:4547}}]] |- | 146 || [[User:CarsracBot|<span style="color:gray">CarsracBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/CarsracBot|{{formatnum:4532}}]] |- | 147 || [[User:Alyssalover|<span style="color:gray">Alyssalover</span>]] || [[Special:Contributions/Alyssalover|{{formatnum:4515}}]] |- | 148 || [[User:Cheluco|<span style="color:gray">Cheluco</span>]] || [[Special:Contributions/Cheluco|{{formatnum:4504}}]] |- | 149 || [[User:BodhisattvaBot|<span style="color:gray">BodhisattvaBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/BodhisattvaBot|{{formatnum:4333}}]] |- | 150 || [[User:Mgl.branco|<span style="color:gray">Mgl.branco</span>]] || [[Special:Contributions/Mgl.branco|{{formatnum:4294}}]] |- | 151 || [[User:Chlewbot|<span style="color:gray">Chlewbot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/Chlewbot|{{formatnum:4273}}]] |- | 152 || [[User:CommonsTicker|<span style="color:gray">CommonsTicker</span>]] || [[Special:Contributions/CommonsTicker|{{formatnum:4201}}]] |- | 153 || [[User:Tfeliz|<span style="color:gray">Tfeliz</span>]] || [[Special:Contributions/Tfeliz|{{formatnum:4184}}]] |- | 154 || [[User:Meu rei|<span style="color:gray">Meu rei</span>]] || [[Special:Contributions/Meu rei|{{formatnum:4047}}]] |- | 155 || [[User:BOTarate|<span style="color:gray">BOTarate</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/BOTarate|{{formatnum:4007}}]] |- | 156 || [[User:AvocatoBot|<span style="color:gray">AvocatoBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/AvocatoBot|{{formatnum:3973}}]] |- | 157 || [[User:Xosel|<span style="color:gray">Xosel</span>]] || [[Special:Contributions/Xosel|{{formatnum:3966}}]] |- | 158 || [[User:Marrovi|<span style="color:gray">Marrovi</span>]] || [[Special:Contributions/Marrovi|{{formatnum:3904}}]] |- | 159 || [[User:Oilisab|<span style="color:gray">Oilisab</span>]] || [[Special:Contributions/Oilisab|{{formatnum:3723}}]] |- | 160 || [[User:Brathxa|<span style="color:gray">Brathxa</span>]] || [[Special:Contributions/Brathxa|{{formatnum:3717}}]] |- | 161 || [[User:Nallimbot|<span style="color:gray">Nallimbot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/Nallimbot|{{formatnum:3706}}]] |- | 162 || [[User:Robbot|<span style="color:gray">Robbot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/Robbot|{{formatnum:3606}}]] |- | 163 || [[User:Arco de Rayne|<span style="color:gray">Arco de Rayne</span>]] || [[Special:Contributions/Arco de Rayne|{{formatnum:3606}}]] |- | 164 || [[User:Rezabot|<span style="color:gray">Rezabot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/Rezabot|{{formatnum:3579}}]] |- | 165 || [[User:CristianCb|CristianCb]] || [[Special:Contributions/CristianCb|{{formatnum:3540}}]] |- | 166 || [[User:JYBot|<span style="color:gray">JYBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/JYBot|{{formatnum:3522}}]] |- | 167 || [[User:Manudosde|<span style="color:gray">Manudosde</span>]] || [[Special:Contributions/Manudosde|{{formatnum:3503}}]] |- | 168 || [[User:Mjbmrbot|<span style="color:gray">Mjbmrbot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/Mjbmrbot|{{formatnum:3457}}]] |- | 169 || [[User:PipepBot|<span style="color:gray">PipepBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/PipepBot|{{formatnum:3402}}]] |- | 170 || [[User:Xandrwijk|<span style="color:gray">Xandrwijk</span>]] || [[Special:Contributions/Xandrwijk|{{formatnum:3364}}]] |- | 171 || [[User:Carronada|<span style="color:gray">Carronada</span>]] || [[Special:Contributions/Carronada|{{formatnum:3324}}]] |- | 172 || [[User:PixelBot|<span style="color:gray">PixelBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/PixelBot|{{formatnum:3279}}]] |- | 173 || [[User:Miñato|<span style="color:gray">Miñato</span>]] || [[Special:Contributions/Miñato|{{formatnum:3198}}]] |- | 174 || [[User:MGA73bot|<span style="color:gray">MGA73bot</span>]] (Bot) || [[Special:Contributions/MGA73bot|{{formatnum:3181}}]] |- | 175 || [[User:Xabade|Xabade]] || [[Special:Contributions/Xabade|{{formatnum:3131}}]] |- | 176 || [[User:Jorges65|<span style="color:gray">Jorges65</span>]] || [[Special:Contributions/Jorges65|{{formatnum:3130}}]] |- | 177 || [[User:4bot|<span style="color:gray">4bot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/4bot|{{formatnum:3067}}]] |- | 178 || [[User:BenoniBot~glwiki|<span style="color:gray">BenoniBot~glwiki</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/BenoniBot~glwiki|{{formatnum:3047}}]] |- | 179 || [[User:Vagobot|<span style="color:gray">Vagobot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/Vagobot|{{formatnum:3032}}]] |- | 180 || [[User:YonaBot|<span style="color:gray">YonaBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/YonaBot|{{formatnum:3005}}]] |- | 181 || [[User:Fryant|<span style="color:gray">Fryant</span>]] || [[Special:Contributions/Fryant|{{formatnum:2951}}]] |- | 182 || [[User:Iscream icecream|Iscream icecream]] || [[Special:Contributions/Iscream icecream|{{formatnum:2926}}]] |- | 183 || [[User:Penidos|<span style="color:gray">Penidos</span>]] || [[Special:Contributions/Penidos|{{formatnum:2859}}]] |- | 184 || [[User:Ogaiago|Ogaiago]] || [[Special:Contributions/Ogaiago|{{formatnum:2790}}]] |- | 185 || [[User:MrCarlete|<span style="color:gray">MrCarlete</span>]] || [[Special:Contributions/MrCarlete|{{formatnum:2781}}]] |- | 186 || [[User:MJSB73MP|<span style="color:gray">MJSB73MP</span>]] || [[Special:Contributions/MJSB73MP|{{formatnum:2758}}]] |- | 187 || [[User:Pontevedra78|<span style="color:gray">Pontevedra78</span>]] || [[Special:Contributions/Pontevedra78|{{formatnum:2753}}]] |- | 188 || [[User:Adalbertofrenesi|<span style="color:gray">Adalbertofrenesi</span>]] || [[Special:Contributions/Adalbertofrenesi|{{formatnum:2743}}]] |- | 189 || [[User:Pementa|Pementa]] || [[Special:Contributions/Pementa|{{formatnum:2732}}]] |- | 190 || [[User:Nicole|<span style="color:gray">Nicole</span>]] || [[Special:Contributions/Nicole|{{formatnum:2730}}]] |- | 191 || [[User:Emilio juanatey|<span style="color:gray">Emilio juanatey</span>]] || [[Special:Contributions/Emilio juanatey|{{formatnum:2712}}]] |- | 192 || [[User:WiKorunna|<span style="color:gray">WiKorunna</span>]] || [[Special:Contributions/WiKorunna|{{formatnum:2669}}]] |- | 193 || [[User:Purbo T|<span style="color:gray">Purbo T</span>]] || [[Special:Contributions/Purbo T|{{formatnum:2646}}]] |- | 194 || [[User:Moniquiña|Moniquiña]] || [[Special:Contributions/Moniquiña|{{formatnum:2637}}]] |- | 195 || [[User:Movses-bot|<span style="color:gray">Movses-bot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/Movses-bot|{{formatnum:2596}}]] |- | 196 || [[User:Ourol|<span style="color:gray">Ourol</span>]] || [[Special:Contributions/Ourol|{{formatnum:2563}}]] |- | 197 || [[User:Almabot|<span style="color:gray">Almabot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/Almabot|{{formatnum:2549}}]] |- | 198 || [[User:Victortpr|<span style="color:gray">Victortpr</span>]] || [[Special:Contributions/Victortpr|{{formatnum:2518}}]] |- | 199 || [[User:Força do Barbantinho|<span style="color:gray">Força do Barbantinho</span>]] || [[Special:Contributions/Força do Barbantinho|{{formatnum:2483}}]] |- | 200 || [[User:Sz-iwbot|<span style="color:gray">Sz-iwbot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/Sz-iwbot|{{formatnum:2479}}]] |- | 201 || [[User:Suarez ruibal|<span style="color:gray">Suarez ruibal</span>]] || [[Special:Contributions/Suarez ruibal|{{formatnum:2391}}]] |- | 202 || [[User:Maañón|<span style="color:gray">Maañón</span>]] || [[Special:Contributions/Maañón|{{formatnum:2361}}]] |- | 203 || [[User:GhalyBot|<span style="color:gray">GhalyBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/GhalyBot|{{formatnum:2322}}]] |- | 204 || [[User:Todesfuge|<span style="color:gray">Todesfuge</span>]] || [[Special:Contributions/Todesfuge|{{formatnum:2309}}]] |- | 205 || [[User:Peixe22|Peixe22]] || [[Special:Contributions/Peixe22|{{formatnum:2284}}]] |- | 206 || [[User:HerculeBot|<span style="color:gray">HerculeBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/HerculeBot|{{formatnum:2273}}]] |- | 207 || [[User:CocuBot|<span style="color:gray">CocuBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/CocuBot|{{formatnum:2247}}]] |- | 208 || [[User:AlberteBot|<span style="color:gray">AlberteBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/AlberteBot|{{formatnum:2237}}]] |- | 209 || [[User:Darkicebot|<span style="color:gray">Darkicebot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/Darkicebot|{{formatnum:2144}}]] |- | 210 || [[User:Furado|<span style="color:gray">Furado</span>]] || [[Special:Contributions/Furado|{{formatnum:2080}}]] |- | 211 || [[User:Calrosfking|<span style="color:gray">Calrosfking</span>]] || [[Special:Contributions/Calrosfking|{{formatnum:2079}}]] |- | 212 || [[User:Miguel.lima|<span style="color:gray">Miguel.lima</span>]] || [[Special:Contributions/Miguel.lima|{{formatnum:2076}}]] |- | 213 || [[User:Jordav|<span style="color:gray">Jordav</span>]] || [[Special:Contributions/Jordav|{{formatnum:2057}}]] |- | 214 || [[User:CoroRP|<span style="color:gray">CoroRP</span>]] || [[Special:Contributions/CoroRP|{{formatnum:2056}}]] |- | 215 || [[User:SassoBot|<span style="color:gray">SassoBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/SassoBot|{{formatnum:2003}}]] |- | 216 || [[User:MystBot|<span style="color:gray">MystBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/MystBot|{{formatnum:1993}}]] |- | 217 || [[User:Amadalvarez|<span style="color:gray">Amadalvarez</span>]] || [[Special:Contributions/Amadalvarez|{{formatnum:1961}}]] |- | 218 || [[User:Woden|<span style="color:gray">Woden</span>]] || [[Special:Contributions/Woden|{{formatnum:1940}}]] |- | 219 || [[User:Pontesiño|<span style="color:gray">Pontesiño</span>]] || [[Special:Contributions/Pontesiño|{{formatnum:1881}}]] |- | 220 || [[User:FormacionWiki|<span style="color:gray">FormacionWiki</span>]] || [[Special:Contributions/FormacionWiki|{{formatnum:1843}}]] |- | 221 || [[User:Jorjum|Jorjum]] || [[Special:Contributions/Jorjum|{{formatnum:1827}}]] |- | 222 || [[User:WikiDreamer Bot|<span style="color:gray">WikiDreamer Bot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/WikiDreamer Bot|{{formatnum:1825}}]] |- | 223 || [[User:MVF|<span style="color:gray">MVF</span>]] || [[Special:Contributions/MVF|{{formatnum:1816}}]] |- | 224 || [[User:Jchapela|<span style="color:gray">Jchapela</span>]] || [[Special:Contributions/Jchapela|{{formatnum:1813}}]] |- | 225 || [[User:HiW-Bot|<span style="color:gray">HiW-Bot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/HiW-Bot|{{formatnum:1803}}]] |- | 226 || [[User:Petillés|<span style="color:gray">Petillés</span>]] || [[Special:Contributions/Petillés|{{formatnum:1802}}]] |- | 227 || [[User:Jockerouac|<span style="color:gray">Jockerouac</span>]] || [[Special:Contributions/Jockerouac|{{formatnum:1794}}]] |- | 228 || [[User:Uxío|<span style="color:gray">Uxío</span>]] || [[Special:Contributions/Uxío|{{formatnum:1756}}]] |- | 229 || [[User:タチコマ robot|<span style="color:gray">タチコマ robot</span>]] (Bot) || [[Special:Contributions/タチコマ robot|{{formatnum:1755}}]] |- | 230 || [[User:Xián|<span style="color:gray">Xián</span>]] || [[Special:Contributions/Xián|{{formatnum:1749}}]] |- | 231 || [[User:Elster~glwiki|<span style="color:gray">Elster~glwiki</span>]] || [[Special:Contributions/Elster~glwiki|{{formatnum:1748}}]] |- | 232 || [[User:Marcio|<span style="color:gray">Marcio</span>]] || [[Special:Contributions/Marcio|{{formatnum:1745}}]] |- | 233 || [[User:ItsBer|ItsBer]] || [[Special:Contributions/ItsBer|{{formatnum:1745}}]] |- | 234 || [[User:Esquwiki|<span style="color:gray">Esquwiki</span>]] || [[Special:Contributions/Esquwiki|{{formatnum:1734}}]] |- | 235 || [[User:Brais Oliveira|<span style="color:gray">Brais Oliveira</span>]] || [[Special:Contributions/Brais Oliveira|{{formatnum:1697}}]] |- | 236 || [[User:Stoni|<span style="color:gray">Stoni</span>]] || [[Special:Contributions/Stoni|{{formatnum:1640}}]] |- | 237 || [[User:Pexego|<span style="color:gray">Pexego</span>]] || [[Special:Contributions/Pexego|{{formatnum:1629}}]] |- | 238 || [[User:Chabi|<span style="color:gray">Chabi</span>]] || [[Special:Contributions/Chabi|{{formatnum:1585}}]] |- | 239 || [[User:Quorthom|<span style="color:gray">Quorthom</span>]] || [[Special:Contributions/Quorthom|{{formatnum:1576}}]] |- | 240 || [[User:Ibercastell|<span style="color:gray">Ibercastell</span>]] || [[Special:Contributions/Ibercastell|{{formatnum:1573}}]] |- | 241 || [[User:Almaffi|<span style="color:gray">Almaffi</span>]] || [[Special:Contributions/Almaffi|{{formatnum:1573}}]] |- | 242 || [[User:Silverfox|<span style="color:gray">Silverfox</span>]] || [[Special:Contributions/Silverfox|{{formatnum:1551}}]] |- | 243 || [[User:Andalcant|<span style="color:gray">Andalcant</span>]] || [[Special:Contributions/Andalcant|{{formatnum:1538}}]] |- | 244 || [[User:Marcos B. R.|<span style="color:gray">Marcos B. R.</span>]] || [[Special:Contributions/Marcos B. R.|{{formatnum:1537}}]] |- | 245 || [[User:Zwobot|<span style="color:gray">Zwobot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/Zwobot|{{formatnum:1528}}]] |- | 246 || [[User:SpBot|<span style="color:gray">SpBot</span>]] (Bot*) || [[Special:Contributions/SpBot|{{formatnum:1501}}]] |- | 247 || [[User:VaiPolaSombra|<span style="color:gray">VaiPolaSombra</span>]] || [[Special:Contributions/VaiPolaSombra|{{formatnum:1480}}]] |- | 248 || [[User:Viascos|<span style="color:gray">Viascos</span>]] || [[Special:Contributions/Viascos|{{formatnum:1442}}]] |- | 249 || [[User:Rotlink|<span style="color:gray">Rotlink</span>]] || [[Special:Contributions/Rotlink|{{formatnum:1424}}]] |- | 250 || [[User:Invadibot|<span style="color:gray">Invadibot</span>]] (Bot) || [[Special:Contributions/Invadibot|{{formatnum:1414}}]] {{/end}} 2asn1x498deq6o3o7o7n2w9l9ttlr3c 0 100764 7104586 7090470 2025-06-23T15:24:57Z Autopistero20502020 127649 7104586 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Louredo''' (do [[Lingua latina|latín]] LAURETUM, de LAURUM máis o sufixo abundancial -ETUM) é un [[fitónimo]] que fai referencia a un lugar onde hai [[loureiro]]s. Pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Louredo, Cortegada|Louredo]]''', parroquia do concello de [[Cortegada]]; **'''[[Louredo, Louredo, Cortegada|Louredo]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[Louredo, Maside|Louredo]]''', parroquia do concello de [[Maside]]; **'''[[Louredo, Louredo, Maside|Louredo]]''', lugar de dita parroquia; **'''[[Martín de Louredo, Louredo, Maside|Martín de Louredo]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[Louredo, Mos|Louredo]]''', parroquia do concello de [[Mos]]; *'''[[Louredo, O Saviñao|Louredo]]''', parroquia do concello do [[O Saviñao|Saviñao]]; **'''[[Louredo, Louredo, O Saviñao|Louredo]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[Louredo, Mourentán, Arbo|Louredo]]''', lugar da parroquia de [[Mourentán, Arbo|Mourentán]] do concello de [[Arbo]]; *'''[[Louredo, San Mamede de Carnota, Carnota|Louredo]]''', lugar da parroquia de [[San Mamede de Carnota, Carnota|San Mamede de Carnota]] do concello de [[Carnota]]; *'''[[Louredo, O Pao, Gomesende|Louredo]]''', lugar da parroquia do [[O Pao, Gomesende|Pao]] do concello de [[Gomesende]]; *'''[[Louredo, Graíces, A Peroxa|Louredo]]''', lugar da parroquia de [[Graíces, A Peroxa|Graíces]] do concello da [[A Peroxa|Peroxa]]. ;Fóra de Galiza ;En [[Portugal]] *'''[[Louredo, Amarante|Louredo]]''', freguesía do concello de [[Amarante, Portugal|Amarante]]; *'''[[Louredo, Paredes|Louredo]]''', freguesía do concello de [[Paredes, Portugal|Paredes]]; *'''[[Louredo, Póvoa de Lanhoso|Louredo]]''', freguesía do concello de [[Póvoa de Lanhoso]]; *'''[[Louredo, Santa Maria da Feira|Louredo]]''', freguesía do concello de [[Santa Maria da Feira]]; *'''[[Louredo, Santa Marta de Penaguião|Louredo]]''', freguesía do concello de [[Santa Marta de Penaguião]]; *'''[[Louredo, Vieira do Minho|Louredo]]''', freguesía do concello de [[Vieira do Minho]]; *'''[[Louredo, Vila Nova de Poiares|Louredo]]''', aldea en [[Vila Nova de Poiares]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Loureda|Lourido|Redo}} *'''[[Os Lousedos, Reigosa, A Pastoriza|Os Lousedos]]''', lugar da parroquia de [[Reigosa, A Pastoriza|Reigosa]] do concello da [[A Pastoriza|Pastoriza]]; *'''Santo Antonio de Louredo''', parroquia ficticia onde está ambientada a serie ''[[Padre Casares]]''. {{Control de autoridades}} lsv763rl85pppzsoibzewezqnc8llkr 0 103571 7104787 7025549 2025-06-23T19:08:46Z O Breixo 127505 7104787 wikitext text/x-wiki {{Pobo}} Ademais de ser o adxectivo que se aplica aos habitantes da actual Cantabria, os '''Cántabros''' eran un conxunto de once pobos que ocupaban unha parte do norte da Península Ibérica, nas montañas da actual [[comunidade autónoma]] de [[Cantabria]] e [[Castela e León]]: a práctica totalidade da [[comunidade autónoma]] de [[Cantabria]], o norte da [[provincia de Burgos]] e da [[provincia de Palencia|Palencia]], o nordeste da [[provincia de León]], o leste do [[Principado de Asturias]] e a parte máis occidental de [[Bizcaia]]. Tiñan por cidade principal [[Amaya]] e eran veciños dos [[autrigones]], [[turmogos]], [[vacceos]] e [[ástures]]. == Localización e características == Tiñan por veciños aos [[vacceos]] e aos [[turmogos]] ao sur, aos [[autrigóns]] ao leste e aos [[ástures]] ao oeste. Desafiaron moito tempo as [[lexión romana|lexións romanas]] entre a súa primeira guerra contra os romanos en [[-150]] e a súa submisión final, máis dun século máis tarde. Só se someteron cando [[Marco Vipsanio Agrippa|Agrippa]] e [[Augusto]] levaron as [[guerras cántabras]] ([[-29]] - [[-19]]) que remataron pola súa parcial extinción. A partir dese momento, as súas terras formaron parte da provincia romana da [[Tarraconense]]. Romanizáronse aos poucos, pero vivían en aldea se menciónanos pouca nas historias. Proporcionaron levas para o exército romano, como os seus veciños os ástures. As súas terras contiñan minas de [[chumbo]]. Os '''once pobos cántabros''' eran os [[avarixinos]], os [[blendios]] (ou [[plentusios]]), os [[camáricos]], os [[concanos]], os [[coniacos]], os [[moroecanos]], os [[noegos]], os [[orxenomescos]], os [[salaenos]], os [[vadinienses]] e os [[vélicos]]. == Véxase tamén == === Bibliografía === * [[Venceslas Kruta]], ''Les Celtes, histoire et dictionnaire'', [[Éditions Robert Laffont]], [[París]], [[2000]], ISBN 2-7028-6261-6 {{fr}} === Outros artigos === * [[Castro]] * [[Celtiberos]] === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20040611215344/http://www.arqueotavira.com/Mapas/Iberia/Populi.htm Mapa dos pobos prerromanos na Península Ibérica (sobre -200).] {{es}} {{Pobos cántabros}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Pobos indoeuropeos]] [[Categoría:Historia de Cantabria]] [[Categoría:Historia de España do século -I]] 6gjhn8iybinpznws19f7xxfg53hojd7 7104788 7104787 2025-06-23T19:09:08Z O Breixo 127505 7104788 wikitext text/x-wiki {{Pobo}} Ademais de ser o adxectivo que se aplica aos habitantes da actual [[Cantabria]], os '''cántabros''' eran un conxunto de once pobos que ocupaban unha parte do norte da [[Península Ibérica]], nas montañas da actual [[comunidade autónoma]] de Cantabria e [[Castela e León]]: a práctica totalidade da [[comunidade autónoma]] de [[Cantabria]], o norte da [[provincia de Burgos]] e da [[provincia de Palencia|Palencia]], o nordeste da [[provincia de León]], o leste do [[Principado de Asturias]] e a parte máis occidental de [[Bizcaia]]. Tiñan por cidade principal [[Amaya]] e eran veciños dos [[autrigones]], [[turmogos]], [[vacceos]] e [[ástures]]. == Localización e características == Tiñan por veciños aos [[vacceos]] e aos [[turmogos]] ao sur, aos [[autrigóns]] ao leste e aos [[ástures]] ao oeste. Desafiaron moito tempo as [[lexión romana|lexións romanas]] entre a súa primeira guerra contra os romanos en [[-150]] e a súa submisión final, máis dun século máis tarde. Só se someteron cando [[Marco Vipsanio Agrippa|Agrippa]] e [[Augusto]] levaron as [[guerras cántabras]] ([[-29]] - [[-19]]) que remataron pola súa parcial extinción. A partir dese momento, as súas terras formaron parte da provincia romana da [[Tarraconense]]. Romanizáronse aos poucos, pero vivían en aldea se menciónanos pouca nas historias. Proporcionaron levas para o exército romano, como os seus veciños os ástures. As súas terras contiñan minas de [[chumbo]]. Os '''once pobos cántabros''' eran os [[avarixinos]], os [[blendios]] (ou [[plentusios]]), os [[camáricos]], os [[concanos]], os [[coniacos]], os [[moroecanos]], os [[noegos]], os [[orxenomescos]], os [[salaenos]], os [[vadinienses]] e os [[vélicos]]. == Véxase tamén == === Bibliografía === * [[Venceslas Kruta]], ''Les Celtes, histoire et dictionnaire'', [[Éditions Robert Laffont]], [[París]], [[2000]], ISBN 2-7028-6261-6 {{fr}} === Outros artigos === * [[Castro]] * [[Celtiberos]] === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20040611215344/http://www.arqueotavira.com/Mapas/Iberia/Populi.htm Mapa dos pobos prerromanos na Península Ibérica (sobre -200).] {{es}} {{Pobos cántabros}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Pobos indoeuropeos]] [[Categoría:Historia de Cantabria]] [[Categoría:Historia de España do século -I]] ccdhjij4r7hid5ek5d1x2p40bxd9m0b 0 105227 7104419 6194129 2025-06-23T12:45:15Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104419 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Libro | nome = Astérix gladiador | título orixinal = ''Astérix gladiateur'' | tradutor = [[Antonio Pichel]] (1996)<br />[[Valentín Arias]], [[Xavier Senín]] e [[Isabel Soto]] (2015) | imaxe = | descrición da imaxe = | autor = [[René Goscinny]] | ilustrador = [[Albert Uderzo]] | artista cuberta = Albert Uderzo | país = {{FRA}} | lingua = [[Lingua francesa|francés]] | colección = [[Astérix]] | tema = | xénero = [[Banda deseñada]] | editorial = {{FRAb}} [[Dargaud]]<br />{{GALb}} [[Editorial Galaxia]] | data publicación = {{FRAb}} [[1964]]<br />{{GALb}} [[1996]] | formato = Tapas duras | páxinas = 50 | id = ISBN 84-8288-081-0 | precedido por = ''[[Astérix e os godos]]'' | seguido por = ''[[A volta á Galia de Astérix]]'' }} '''''Astérix gladiador'''''<ref name="Bitraga1"/> (en {{lang-fr|Astérix gladiateur}}) é o cuarto volume da serie de [[banda deseñada]] [[Astérix]] publicado en [[1964]], e creado por [[René Goscinny]] (historia) e [[Albert Uderzo]] (ilustración). Foi serializado por vez primeira na revista '' [[Pilote]]'', nos números 126–168, en 1962.<ref>{{Cita web|url=https://www.asterix.com/en/the-collection/albums/asterix-the-gladiator/|título=Asterix the Gladiator - Asterix - The official website|páxina-web=www.asterix.com|lingua=inglés|dataacceso=3 de outubro de 2018|data-arquivo=03 de outubro de 2018|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20181003102144/https://www.asterix.com/en/the-collection/albums/asterix-the-gladiator/|url-morta=yes}}</ref> Foi traducido ó galego por [[Antonio Pichel]] e publicado pola [[Editorial Galaxia]] en [[1996]].<ref name="Bitraga1">{{bitraga trad|2821|título=Astérix gladiador|tradutor=[[Antonio Pichel]]|editorial=[[Editorial Galaxia]]|ano=1996|lugar=Vigo|ISBN=84-8288-081-0|edición=1ª}}</ref> En maio de 2015, publicouse unha nova tradución de [[Valentín Arias]], [[Xavier Senín]] e [[Isabel Soto]] para [[Edicións Xerais]].<ref>{{Cita novas|título=Astérix fala galego desde 1976|url=https://www.sermosgaliza.gal/articulo/cultura/asterix-fala-galego-1976/20190523163438079995.html|xornal=Sermos Galiza|data=31 de maio de 2019|dataacceso=11 de setembro de 2019|data-arquivo=25 de setembro de 2019|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190925042211/https://www.sermosgaliza.gal/articulo/cultura/asterix-fala-galego-1976/20190523163438079995.html|url-morta=yes}}</ref> == Sinopse == O [[prefecto]] da [[Galia]], Calígula Vaisencascus vai de permiso a [[Roma]], como é costume levarlle un regalo ó [[Xulio César|César]] decide entregarlle un dos invencibles galos da rexión. O galo elixido é o [[bardo]] Asurancéturix. Cando [[Astérix]] e [[Obélix]] se decatan, deciden ir a Roma para salvar o seu amigo. Ó chegaren a Roma, infórmanse grazas á axuda do seu paisano Moitoxamónix, que o bardo está preso no circo e que será votado ós leóns nos próximos xogos. Ante a imposibilidade de atopar a Asurancéturix deciden facerse [[gladiador]]es para así poder entrar libremente no circo. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [https://www.xerais.gal/libro.php?id=3595146 Ficha do libro en Edicións Xerais] {{Astérix}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Álbums de Astérix]] [[Categoría:Obras literarias de 1964]] [[Categoría:Obras literarias en francés]] [[Categoría:Obras traducidas do francés ao galego]] 7xzr3f1yy46he3v47d4v0m0rw1wtkte 0 108074 7104582 7023689 2025-06-23T15:24:18Z Autopistero20502020 127649 7104582 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Figueredo''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Figueredo, Oza-Cesuras|Figueredo]]''', parroquia do concello de [[Oza-Cesuras]]; **'''[[Figueredo de Abaixo, Figueredo, Oza-Cesuras|Figueredo de Abaixo]]''', lugar de dita parroquia; **'''[[Figueredo de Arriba, Figueredo, Oza-Cesuras|Figueredo de Arriba]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[Figueredo, Pantín, Valdoviño|Figueredo]]''', lugar da parroquia de [[Pantín, Valdoviño|Pantín]], no concello de [[Valdoviño]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Figueroa|Figueiredo|Figueirido|Redo}} {{Control de autoridades}} 8e91sknq5ne2i20s6s4ueezitu4113x 0 110143 7105338 6785330 2025-06-24T10:29:33Z Autopistero20502020 127649 7105338 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|rego}} O [[topónimo]] '''Regoufe''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Regoufe, Esmeriz, Chantada|Regoufe]]''', lugar da parroquia de [[Esmeriz, Chantada|Esmeriz]], no concello de [[Chantada]]; *'''[[Regoufe, Moneixas, Lalín|Regoufe]]''', lugar da parroquia de [[Moneixas, Lalín|Moneixas]], no concello de [[Lalín]]; *'''[[Regoufe, Velle, Ourense|Regoufe]]''', lugar da parroquia de [[Velle, Ourense|Velle]], no concello de [[Ourense]]; *'''[[Regoufe, Luou, Teo|Regoufe]]''', lugar da parroquia de [[Luou, Teo|Luou]], no concello de [[Teo]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Rego}} {{Control de autoridades}} kgsy0gixca6mw7d2msajn1xp9eytx9a 0 110790 7104575 7010073 2025-06-23T15:22:26Z Autopistero20502020 127649 7104575 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Cerredo''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Cerredo, Vieiro, A Fonsagrada|Cerredo]]''', lugar da parroquia de [[Vieiro, A Fonsagrada|Vieiro]], no concello da [[A Fonsagrada|Fonsagrada]]; *'''[[Cerredo, Catasós, Lalín|Cerredo]]''', lugar da parroquia de [[Catasós, Lalín|Catasós]], no concello de [[Lalín]]; *'''[[Cerredo, Son, Navia de Suarna|Cerredo]]''', lugar da parroquia de [[Son, Navia de Suarna|Son]], no concello de [[Navia de Suarna]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Cerreda|Redo}} *'''[[Cerredelo, Couso de Limia, Sandiás|Cerredelo]]''', lugar da parroquia de [[Couso de Limia, Sandiás|Couso de Limia]], no concello de [[Sandiás]]. {{Control de autoridades}} jidgwjm902dvus2pyp1x0zpehjv7s9h 0 112250 7104519 7048043 2025-06-23T14:41:27Z Autopistero20502020 127649 7104519 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Recimil''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Recimil, Ferrol|Recimil]]''', barrio do concello de [[Ferrol]]; *'''[[Recimil, Lugo|Recimil]]''', parroquia do concello de [[Lugo]]; **'''[[Recimil, Recimil, Lugo|Recimil]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[Recimil, Becín, Guitiriz|Recimil]]''', lugar da parroquia de [[Becín, Guitiriz|Becín]], no concello de [[Guitiriz]]; *'''[[Recimil, Poutomillos, Lugo|Recimil]]''', lugar da parroquia de [[Poutomillos, Lugo|Poutomillos]], no concello de [[Lugo]]; *'''[[Recimil, Fiestras, Silleda|Recimil]]''', lugar da parroquia de [[Fiestras, Silleda|Fiestras]], no concello de [[Silleda]]; *'''[[Recimil, Gundivós, Sober|Recimil]]''', lugar da parroquia de [[Gundivós, Sober|Gundivós]], no concello de [[Sober]]; *'''[[Porto Recimil, Mariz, Guitiriz|Porto Recimil]]''', lugar da parroquia de [[Mariz, Guitiriz|Mariz]], no concello de [[Guitiriz]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== *'''[[Recemel, As Somozas|Recemel]]''', parroquia do concello das [[As Somozas|Somozas]]; *'''[[Recemil, Lourenzá, Lourenzá|Recemil]]''', lugar da parroquia de [[Lourenzá, Lourenzá|Lourenzá]], no concello de [[Lourenzá]]. {{Control de autoridades}} 8319b3gvfmnltx03xq4y4m2za530oh8 0 112269 7104500 1138143 2025-06-23T14:29:51Z Autopistero20502020 127649 Mellora do formato 7104500 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Rebordiños''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Rebordiños, Vilar de Ordelles, Esgos|Rebordiños]]''', lugar da parroquia de [[Vilar de Ordelles, Esgos|Vilar de Ordelles]], no concello de [[Esgos]]; *'''[[Rebordiños, As Negradas, Guitiriz|Rebordiños]]''', lugar da parroquia das [[As Negradas, Guitiriz|Negradas]], no concello de [[Guitiriz]]; *'''[[Rebordiños, Vilar, Guitiriz|Rebordiños]]''', lugar da parroquia de [[Vilar, Guitiriz|Vilar]], no concello de [[Guitiriz]]; *'''[[Rebordiños, Vilapedre, Vilalba|Rebordiños]]''', lugar da parroquia de [[Vilapedre, Vilalba|Vilapedre]], no concello de [[Vilalba]]. {{Control de autoridades}} 4ytn3xa491je4jqirvji7pj26woqbc6 0 113047 7104592 7048019 2025-06-23T15:26:23Z Autopistero20502020 127649 7104592 wikitext text/x-wiki {{homónimos}} O [[topónimo]] '''O Reboredo''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[O Reboredo, Dodro, Arzúa|O Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Dodro, Arzúa|Dodro]], no concello de [[Arzúa]]; *'''[[O Reboredo, Santa María de Arzúa, Arzúa|O Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Santa María de Arzúa, Arzúa|Santa María de Arzúa]], no concello de [[Arzúa]]; *'''[[O Reboredo, Sofán, Carballo|O Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Sofán, Carballo|Sofán]], no concello de [[Carballo]]; *'''[[O Reboredo, Sillobre, Fene|O Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Sillobre, Fene|Sillobre]], no concello de [[Fene]]; *'''[[O Reboredo, Merille, Ourol|O Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Merille, Ourol|Merille]], no concello de [[Ourol]]; *'''[[O Reboredo, Vilavella, As Pontes de García Rodríguez|O Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Vilavella, As Pontes de García Rodríguez|Vilavella]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[O Reboredo, Nete, Vilalba|O Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Nete, Vilalba|Nete]], no concello de [[Vilalba]]; *'''[[O Reboredo, Roupar, Xermade|O Reboredo]]''', lugar da parroquia de [[Roupar, Xermade|Roupar]], no concello de [[Xermade]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Reboredo|Redo}} *'''[[Os Reboredos, A Faeira, As Pontes de García Rodríguez|Os Reboredos]]''', lugar da parroquia da [[A Faeira, As Pontes de García Rodríguez|Faeira]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]. {{Control de autoridades}} 7c875zaev4im5bb21i5o9o3j7h66gvu 0 113716 7105133 6609620 2025-06-23T23:48:54Z O Breixo 127505 7105133 wikitext text/x-wiki {{Sen referencias|data=xullo de 2017}}{{Personaxe}} Os '''Sarafan''' son un grupo de sacerdotes guerreiros na serie de [[videoxogos]] ''[[Legacy of Kain]]''. Eran unha orde dedicada á erradicación dos [[Os Antigos (Legacy of Kain)|vampiros]]. A súa cruzada rematou aproximadamente 500 anos antes do inicio do primeiro xogo, cando os seus líderes foron asasinados pouco despois de acabar co vampiro [[Janos Audron]]. == Os seus membros == Nos xogos, moitos Sarafan foron vistos pero só sete foron nomeados. [[Raziel (Legacy of Kain)|Raziel]] era un membro de alto rango dos Sarafan e persoalmente matou a Janos Audron pouco antes de ser asasinado en vinganza polo seu futuro eu. [[Turel]], [[Dumah (Legacy of Kain)|Dumah]], [[Rahab (Legacy of Kain)|Rahab]], [[Zephon]] e [[Melchiah]] eran xerais xunto a Raziel durante a súa cruzada. [[Malek o Sarafan|Malek]] era o líder dos Sarafan e tamén defendía ao [[Círculo de Nove]], do cal tamén era membro (como o Gardián do Alicerce do Conflito). Nun acto de irónica blasfemia, [[Kain (Legacy of Kain)|Kain]] reviviu a Raziel, Turel, Dumah, Rahab, Zephon e Melchiah coma os seus fillos vampiros. == A orde no [[Blood Omen 2: Legacy of Kain|Blood Omen 2]] == Unha nova orde do mesmo nome foi formada 700 anos despois de que a orixinal fose disolta, por unha entidade misteriosa coñecida como o 'Lord Sarafan'. A nova orde tiña o obxectivo de dominar todo Nosgoth (o cal lograron aproximadamente 400 anos despois do primeiro xogo). Nese momento instalaron un goberno ditatorial, que foi derrocado cando un Kain resucitado asasinou o Sarafan Lord, quen era en realidade o [[Hash'ak'gik|Hylden Lord]] disfrazado, e que usaba a orde para tratar de liberar a súa raza e destruír os seus inimigos, os Vampiros. Esta orde non ten nada en común coa orixinal, máis que o nome e o seu obxectivo de exterminar a raza vampira. {{Legacy of Kain}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Legacy of Kain]] e4n7uzjszh3btavwwq3as7yu3zxobuz 0 114043 7105279 7082647 2025-06-24T09:46:12Z Autopistero20502020 127649 /* Outros artigos */ 7105279 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|rego}} O [[topónimo]] '''O Rego''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[O Rego, Carral, Begonte|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Carral, Begonte|Carral]], no concello de [[Begonte]]; *'''[[O Rego, San Martiño de Porto, Cabanas|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[San Martiño de Porto, Cabanas|San Martiño de Porto]], no concello de [[Cabanas]]; *'''[[O Rego, Entrecruces, Carballo|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Entrecruces, Carballo|Entrecruces]], no concello de [[Carballo]]; *'''[[O Rego, Prevesos, Castro de Rei|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Prevesos, Castro de Rei|Prevesos]], no concello de [[Castro de Rei]]; *'''[[O Rego, Montoxo, Cedeira|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Montoxo, Cedeira|Montoxo]], no concello de [[Cedeira]]; *'''[[O Rego, Rúa, Cervo|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Rúa, Cervo|Rúa]], no concello de [[Cervo]]; *'''[[O Rego, San Cosme de Manán, O Corgo|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[San Cosme de Manán, O Corgo|San Cosme de Manán]], no concello do [[O Corgo|Corgo]]; *'''[[O Rego, Filgueira, Crecente|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Filgueira, Crecente|Filgueira]], no concello de [[Crecente]]; *'''[[O Rego, Ambosores, Muras|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Ambosores, Muras|Ambosores]], no concello de [[Muras]]; *'''[[O Rego, Parada, Ordes|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Parada, Ordes|Parada]], no concello de [[Ordes]]; *'''[[O Rego, Devesos, Ortigueira|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Devesos, Ortigueira|Devesos]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[O Rego, O Deveso, As Pontes de García Rodríguez|O Rego]]''', lugar da parroquia do [[O Deveso, As Pontes de García Rodríguez|Deveso]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[O Rego, Punxín, Punxín|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Punxín, Punxín|Punxín]], no concello de [[Punxín]]; *'''[[O Rego, Pezobrés, Santiso|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Pezobrés, Santiso|Pezobrés]], no concello de [[Santiso]]; *'''[[O Rego, Seixas, As Somozas|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Seixas, As Somozas|Seixas]], no concello das [[As Somozas|Somozas]]; *'''[[O Rego, As Somozas, As Somozas|O Rego]]''', lugar da parroquia das [[As Somozas, As Somozas|Somozas]], no concello das [[As Somozas|Somozas]]; *'''[[O Rego, Andoio, Tordoia|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Andoio, Tordoia|Andoio]], no concello de [[Tordoia]]; *'''[[O Rego, Cabanas, O Vicedo|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Cabanas, O Vicedo|Cabanas]], no concello do [[O Vicedo|Vicedo]]; *'''[[O Rego, San Martiño de Lanzós, Vilalba|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[San Martiño de Lanzós, Vilalba|San Martiño de Lanzós]], no concello de [[Vilalba]]; *'''[[O Rego Cavado, Montouto, Abadín|O Rego Cavado]]''', lugar da parroquia de [[Montouto, Abadín|Montouto]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[O Rego da Cerva, Muimenta, Cospeito|O Rego da Cerva]]''', lugar da parroquia de [[Muimenta, Cospeito|Muimenta]], no concello de [[Cospeito]]; *'''[[O Rego da Chousa, Vilariño, Vilasantar|O Rego da Chousa]]''' da parroquia de [[Vilariño, Vilasantar|Vilariño]], no concello de [[Vilasantar]]; *'''[[O Rego da Iña, Cerceda, Cerceda|O Rego da Iña]]''', lugar da parroquia de [[Cerceda, Cerceda|Cerceda]], no concello de [[Cerceda]]; *'''[[O Rego da Leña, San Mamede de Carnota, Carnota|O Rego da Leña]]''', lugar da parroquia de [[San Mamede de Carnota, Carnota|San Mamede de Carnota]], no concello de [[Carnota]]; *'''[[O Rego da Madeira, Os Casás, Cerdido|O Rego da Madeira]]''', lugar da parroquia dos [[Os Casás, Cerdido|Casás]], no concello de [[Cerdido]]; *'''[[O Rego da Moa, Barallobre, Fene|O Rego da Moa]]''', lugar da parroquia de [[Barallobre, Fene|Barallobre]], no concello de [[Fene]]; *'''[[O Rego da Moa, Magalofes, Fene|O Rego da Moa]]''', lugar da parroquia de [[Magalofes, Fene|Magalofes]], no concello de [[Fene]]; *'''[[O Rego das Pedras, Seivane de Vilarente, Abadín|O Rego das Pedras]]''', lugar da parroquia de [[Seivane de Vilarente, Abadín|Seivane de Vilarente]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[O Rego de Ará, Corneda, Boimorto|O Rego de Ará]]''', lugar da parroquia de [[Corneda, Boimorto|Corneda]], no concello de [[Boimorto]]; *'''[[O Rego do Cal, Galgao, Abadín|O Rego do Cal]]''', lugar da parroquia de [[Galgao, Abadín|Galgao]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[O Rego do Campo, As Pontes de García Rodríguez, As Pontes de García Rodríguez|O Rego do Campo]]''', lugar da parroquia das [[As Pontes de García Rodríguez, As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[O Rego do Chao, Mañón, Mañón|O Rego do Chao]]''', lugar da parroquia de [[Mañón, Mañón|Mañón]], no concello de [[Mañón]]; *'''[[O Rego do Corzo, Cazás, Xermade|O Rego do Corzo]]''', lugar da parroquia de [[Cazás, Xermade|Cazás]], no concello de [[Xermade]]; *'''[[O Rego do Eixo, San Fiz de Monfero, Monfero|O Rego do Eixo]]''', lugar da parroquia de [[San Fiz de Monfero, Monfero|San Fiz de Monfero]], no concello de [[Monfero]]; *'''[[O Rego do Lopo, San Cosme de Barreiros, Barreiros|O Rego do Lopo]]''', lugar da parroquia de [[San Cosme de Barreiros, Barreiros|San Cosme de Barreiros]], no concello de [[Barreiros]]; *'''[[O Rego do Muíño, As Pontes de García Rodríguez, As Pontes de García Rodríguez|O Rego do Muíño]]''', lugar da parroquia das [[As Pontes de García Rodríguez, As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[O Rego do Pazo, Boimorto, Boimorto|O Rego do Pazo]]''', lugar da parroquia de [[Boimorto, Boimorto|Boimorto]], no concello de [[Boimorto]]; *'''[[O Rego do Sapo, Pígara, Guitiriz|O Rego do Sapo]]''', lugar da parroquia de [[Pígara, Guitiriz|Pígara]], no concello de [[Guitiriz]]; *'''[[O Rego do Sapo, Cazás, Xermade|O Rego do Sapo]]''', lugar da parroquia de [[Cazás, Xermade|Cazás]], no concello de [[Xermade]]; *'''[[O Rego do Seixo, Boimorto, Boimorto|O Rego do Seixo]]''', lugar da parroquia de [[Boimorto, Boimorto|Boimorto]], no concello de [[Boimorto]]; *'''[[O Rego dos Bácaros, San Pedro de Eume, As Pontes de García Rodríguez|O Rego dos Bácaros]]''', lugar da parroquia de [[San Pedro de Eume, As Pontes de García Rodríguez|San Pedro de Eume]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[O Rego dos Sapos, As Neves, Ortigueira|O Rego dos Sapos]]''', lugar da parroquia das [[As Neves, Ortigueira|Neves]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[O Rego Novo, Taboexa, As Neves|O Rego Novo]]''', lugar da parroquia de [[Taboexa, As Neves|Taboexa]], no concello das [[As Neves|Neves]]; *'''[[O Rego Salgueiro, Restande, Trazo|O Rego Salgueiro]]''', lugar da parroquia de [[Restande, Trazo|Restande]], no concello de [[Trazo]]; *'''[[O Rego Seco, Ambroa, Irixoa|O Rego Seco]]''', lugar da parroquia de [[Ambroa, Irixoa|Ambroa]], no concello de [[Irixoa]]; *'''[[O Cal do Rego, Mera de Arriba, Ortigueira|O Cal do Rego]]''', lugar da parroquia de [[Mera de Arriba, Ortigueira|Mera de Arriba]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[As Casas do Rego, San Paio, Santiago de Compostela|As Casas do Rego]]''', lugar da parroquia de [[San Paio, Santiago de Compostela|San Paio]], no concello de [[Santiago de Compostela]]; *'''[[Goiáns do Rego, Goiáns, Carballo|Goiáns do Rego]]''', lugar da parroquia de [[Goiáns, Carballo|Goiáns]], no concello de [[Carballo]]; *'''[[As Penas do Rego, Couzadoiro, Ortigueira|As Penas do Rego]]''', lugar da parroquia de [[Couzadoiro, Ortigueira|Couzadoiro]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[Porto do Rego, O Viveiró, Muras|Porto do Rego]]''', lugar da parroquia do [[O Viveiró, Muras|Viveiró]], no concello de [[Muras]]; *'''[[Tras do Rego, As Pontes de García Rodríguez, As Pontes de García Rodríguez|Tras do Rego]]''', lugar da parroquia das [[As Pontes de García Rodríguez, As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[O Regocorto, A Órrea, Riotorto|O Regocorto]]''', lugar da parroquia da [[A Órrea, Riotorto|Órrea]], no concello de [[Riotorto]]; *'''[[O Regodouro, O Freixo, As Pontes de García Rodríguez|O Regodouro]]''', lugar da parroquia do [[O Freixo, As Pontes de García Rodríguez|Freixo]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[O Regomozo, A Regueira, A Pastoriza|O Regomozo]]''', lugar da parroquia da [[A Regueira, A Pastoriza|Regueira]], no concello da [[A Pastoriza|Pastoriza]]; *'''[[O Regote, Xinzo, Ponteareas|O Regote]]''', lugar da parroquia de [[Xinzo, Ponteareas|Xinzo]], no concello de [[Ponteareas]]; *'''[[O Regovello, Santaballa, Vilalba|O Regovello]]''', lugar da parroquia de [[Santaballa, Vilalba|Santaballa]], no concello de [[Vilalba]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|A Rega|Rego|Os Regos|O Rego da Moa|Ego}} {{Control de autoridades}} nqh8h6xz0owcn89ec181jn3ijesudfx 7105346 7105279 2025-06-24T10:41:34Z Autopistero20502020 127649 Engadidos varios lugares de varios concellos 7105346 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|rego}} O [[topónimo]] '''O Rego''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[O Rego, Carral, Begonte|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Carral, Begonte|Carral]], no concello de [[Begonte]]; *'''[[O Rego, San Martiño de Porto, Cabanas|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[San Martiño de Porto, Cabanas|San Martiño de Porto]], no concello de [[Cabanas]]; *'''[[O Rego, Entrecruces, Carballo|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Entrecruces, Carballo|Entrecruces]], no concello de [[Carballo]]; *'''[[O Rego, Prevesos, Castro de Rei|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Prevesos, Castro de Rei|Prevesos]], no concello de [[Castro de Rei]]; *'''[[O Rego, Montoxo, Cedeira|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Montoxo, Cedeira|Montoxo]], no concello de [[Cedeira]]; *'''[[O Rego, Rúa, Cervo|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Rúa, Cervo|Rúa]], no concello de [[Cervo]]; *'''[[O Rego, San Cosme de Manán, O Corgo|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[San Cosme de Manán, O Corgo|San Cosme de Manán]], no concello do [[O Corgo|Corgo]]; *'''[[O Rego, Filgueira, Crecente|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Filgueira, Crecente|Filgueira]], no concello de [[Crecente]]; *'''[[O Rego, Remesar, A Estrada|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Remesar, A Estrada|Remesar]], no concello da [[A Estrada|Estrada]]; *'''[[O Rego, A Vide, Monforte de Lemos|O Rego]]''', lugar da parroquia da [[A Vide, Monforte de Lemos|Vide]], no concello de [[Monforte de Lemos]]; *'''[[O Rego, Ligonde, Monterroso|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Ligonde, Monterroso|Ligonde]], no concello de [[Monterroso]]; *'''[[O Rego, Ambosores, Muras|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Ambosores, Muras|Ambosores]], no concello de [[Muras]]; *'''[[O Rego, Tortoreos, As Neves|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Tortoreos, As Neves|Tortoreos]], no concello das [[As Neves|Neves]]; *'''[[O Rego, Parada, Ordes|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Parada, Ordes|Parada]], no concello de [[Ordes]]; *'''[[O Rego, Devesos, Ortigueira|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Devesos, Ortigueira|Devesos]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[O Rego, Os Freires, Ortigueira|O Rego]]''', lugar da parroquia dos [[Os Freires, Ortigueira|Freires]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[O Rego, Ladrido, Ortigueira|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Ladrido, Ortigueira|Ladrido]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[O Rego, Senra, Ortigueira|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Senra, Ortigueira|Senra]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[O Rego, Bravos, Ourol|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Bravos, Ourol|Bravos]], no concello de [[Ourol]]; *'''[[O Rego, Entíns, Outes|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Entíns, Outes|Entíns]], no concello de [[Outes]]; *'''[[O Rego, Lesón, A Pobra do Caramiñal|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Lesón, A Pobra do Caramiñal|Lesón]], no concello da [[A Pobra do Caramiñal|Pobra do Caramiñal]]; *'''[[O Rego, Raxó, Poio|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Raxó, Poio|Raxó]], no concello de [[Poio]]; *'''[[O Rego, O Deveso, As Pontes de García Rodríguez|O Rego]]''', lugar da parroquia do [[O Deveso, As Pontes de García Rodríguez|Deveso]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[O Rego, Punxín, Punxín|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Punxín, Punxín|Punxín]], no concello de [[Punxín]]; *'''[[O Rego, Couxela, Ribadeo|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Couxela, Ribadeo|Couxela]], no concello de [[Ribadeo]]; *'''[[O Rego, O Rosal, O Rosal|O Rego]]''', lugar da parroquia do [[O Rosal, O Rosal|Rosal]], no concello do [[O Rosal|Rosal]]; *'''[[O Rego, Vilacova, Salvaterra de Miño|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Vilacova, Salvaterra de Miño|Vilacova]], no concello de [[Salvaterra de Miño]]; *'''[[O Rego, Soutopenedo, San Cibrao das Viñas|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Soutopenedo, San Cibrao das Viñas|Soutopenedo]], no concello de [[San Cibrao das Viñas]]; *'''[[O Rego, Pezobrés, Santiso|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Pezobrés, Santiso|Pezobrés]], no concello de [[Santiso]]; *'''[[O Rego, Betote, Sarria|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Betote, Sarria|Betote]], no concello de [[Sarria]]; *'''[[O Rego, Meixente, Sarria|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Meixente, Sarria|Meixente]], no concello de [[Sarria]]; *'''[[O Rego, Santo Estevo de Ribas de Miño, O Saviñao|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Santo Estevo de Ribas de Miño, O Saviñao|Santo Estevo de Ribas de Miño]], no concello do [[O Saviñao|Saviñao]]; *'''[[O Rego, Seixas, As Somozas|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Seixas, As Somozas|Seixas]], no concello das [[As Somozas|Somozas]]; *'''[[O Rego, As Somozas, As Somozas|O Rego]]''', lugar da parroquia das [[As Somozas, As Somozas|Somozas]], no concello das [[As Somozas|Somozas]]; *'''[[O Rego, Andoio, Tordoia|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Andoio, Tordoia|Andoio]], no concello de [[Tordoia]]; *'''[[O Rego, Sante, Trabada|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Sante, Trabada|Sante]], no concello de [[Trabada]]; *'''[[O Rego, Cabanas, O Vicedo|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Cabanas, O Vicedo|Cabanas]], no concello do [[O Vicedo|Vicedo]]; *'''[[O Rego, Río Barba, O Vicedo|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Río Barba, O Vicedo|Río Barba]], no concello do [[O Vicedo|Vicedo]]; *'''[[O Rego, San Martiño de Lanzós, Vilalba|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[San Martiño de Lanzós, Vilalba|San Martiño de Lanzós]], no concello de [[Vilalba]]; *'''[[O Rego, Sobreira, Vilamarín|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Sobreira, Vilamarín|Sobreira]], no concello de [[Vilamarín]]; *'''[[O Rego, Chavín, Viveiro|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Chavín, Viveiro|Chavín]], no concello de [[Viveiro]]; *'''[[O Rego, Cabreiros, Xermade|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Cabreiros, Xermade|Cabreiros]], no concello de [[Xermade]]; *'''[[O Rego Cavado, Montouto, Abadín|O Rego Cavado]]''', lugar da parroquia de [[Montouto, Abadín|Montouto]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[O Rego da Cerva, Muimenta, Cospeito|O Rego da Cerva]]''', lugar da parroquia de [[Muimenta, Cospeito|Muimenta]], no concello de [[Cospeito]]; *'''[[O Rego da Chousa, Vilariño, Vilasantar|O Rego da Chousa]]''' da parroquia de [[Vilariño, Vilasantar|Vilariño]], no concello de [[Vilasantar]]; *'''[[O Rego da Iña, Cerceda, Cerceda|O Rego da Iña]]''', lugar da parroquia de [[Cerceda, Cerceda|Cerceda]], no concello de [[Cerceda]]; *'''[[O Rego da Leña, San Mamede de Carnota, Carnota|O Rego da Leña]]''', lugar da parroquia de [[San Mamede de Carnota, Carnota|San Mamede de Carnota]], no concello de [[Carnota]]; *'''[[O Rego da Madeira, Os Casás, Cerdido|O Rego da Madeira]]''', lugar da parroquia dos [[Os Casás, Cerdido|Casás]], no concello de [[Cerdido]]; *'''[[O Rego da Moa, Barallobre, Fene|O Rego da Moa]]''', lugar da parroquia de [[Barallobre, Fene|Barallobre]], no concello de [[Fene]]; *'''[[O Rego da Moa, Magalofes, Fene|O Rego da Moa]]''', lugar da parroquia de [[Magalofes, Fene|Magalofes]], no concello de [[Fene]]; *'''[[O Rego das Pedras, Seivane de Vilarente, Abadín|O Rego das Pedras]]''', lugar da parroquia de [[Seivane de Vilarente, Abadín|Seivane de Vilarente]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[O Rego de Ará, Corneda, Boimorto|O Rego de Ará]]''', lugar da parroquia de [[Corneda, Boimorto|Corneda]], no concello de [[Boimorto]]; *'''[[O Rego do Cal, Galgao, Abadín|O Rego do Cal]]''', lugar da parroquia de [[Galgao, Abadín|Galgao]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[O Rego do Campo, As Pontes de García Rodríguez, As Pontes de García Rodríguez|O Rego do Campo]]''', lugar da parroquia das [[As Pontes de García Rodríguez, As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[O Rego do Chao, Mañón, Mañón|O Rego do Chao]]''', lugar da parroquia de [[Mañón, Mañón|Mañón]], no concello de [[Mañón]]; *'''[[O Rego do Corzo, Cazás, Xermade|O Rego do Corzo]]''', lugar da parroquia de [[Cazás, Xermade|Cazás]], no concello de [[Xermade]]; *'''[[O Rego do Eixo, San Fiz de Monfero, Monfero|O Rego do Eixo]]''', lugar da parroquia de [[San Fiz de Monfero, Monfero|San Fiz de Monfero]], no concello de [[Monfero]]; *'''[[O Rego do Lopo, San Cosme de Barreiros, Barreiros|O Rego do Lopo]]''', lugar da parroquia de [[San Cosme de Barreiros, Barreiros|San Cosme de Barreiros]], no concello de [[Barreiros]]; *'''[[O Rego do Muíño, As Pontes de García Rodríguez, As Pontes de García Rodríguez|O Rego do Muíño]]''', lugar da parroquia das [[As Pontes de García Rodríguez, As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[O Rego do Pazo, Boimorto, Boimorto|O Rego do Pazo]]''', lugar da parroquia de [[Boimorto, Boimorto|Boimorto]], no concello de [[Boimorto]]; *'''[[O Rego do Sapo, Pígara, Guitiriz|O Rego do Sapo]]''', lugar da parroquia de [[Pígara, Guitiriz|Pígara]], no concello de [[Guitiriz]]; *'''[[O Rego do Sapo, Cazás, Xermade|O Rego do Sapo]]''', lugar da parroquia de [[Cazás, Xermade|Cazás]], no concello de [[Xermade]]; *'''[[O Rego do Seixo, Boimorto, Boimorto|O Rego do Seixo]]''', lugar da parroquia de [[Boimorto, Boimorto|Boimorto]], no concello de [[Boimorto]]; *'''[[O Rego dos Bácaros, San Pedro de Eume, As Pontes de García Rodríguez|O Rego dos Bácaros]]''', lugar da parroquia de [[San Pedro de Eume, As Pontes de García Rodríguez|San Pedro de Eume]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[O Rego dos Sapos, As Neves, Ortigueira|O Rego dos Sapos]]''', lugar da parroquia das [[As Neves, Ortigueira|Neves]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[O Rego Novo, Taboexa, As Neves|O Rego Novo]]''', lugar da parroquia de [[Taboexa, As Neves|Taboexa]], no concello das [[As Neves|Neves]]; *'''[[O Rego Salgueiro, Restande, Trazo|O Rego Salgueiro]]''', lugar da parroquia de [[Restande, Trazo|Restande]], no concello de [[Trazo]]; *'''[[O Rego Seco, Ambroa, Irixoa|O Rego Seco]]''', lugar da parroquia de [[Ambroa, Irixoa|Ambroa]], no concello de [[Irixoa]]; *'''[[O Cal do Rego, Mera de Arriba, Ortigueira|O Cal do Rego]]''', lugar da parroquia de [[Mera de Arriba, Ortigueira|Mera de Arriba]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[As Casas do Rego, San Paio, Santiago de Compostela|As Casas do Rego]]''', lugar da parroquia de [[San Paio, Santiago de Compostela|San Paio]], no concello de [[Santiago de Compostela]]; *'''[[Goiáns do Rego, Goiáns, Carballo|Goiáns do Rego]]''', lugar da parroquia de [[Goiáns, Carballo|Goiáns]], no concello de [[Carballo]]; *'''[[As Penas do Rego, Couzadoiro, Ortigueira|As Penas do Rego]]''', lugar da parroquia de [[Couzadoiro, Ortigueira|Couzadoiro]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[Porto do Rego, O Viveiró, Muras|Porto do Rego]]''', lugar da parroquia do [[O Viveiró, Muras|Viveiró]], no concello de [[Muras]]; *'''[[Tras do Rego, As Pontes de García Rodríguez, As Pontes de García Rodríguez|Tras do Rego]]''', lugar da parroquia das [[As Pontes de García Rodríguez, As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[O Regocorto, A Órrea, Riotorto|O Regocorto]]''', lugar da parroquia da [[A Órrea, Riotorto|Órrea]], no concello de [[Riotorto]]; *'''[[O Regodouro, O Freixo, As Pontes de García Rodríguez|O Regodouro]]''', lugar da parroquia do [[O Freixo, As Pontes de García Rodríguez|Freixo]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[O Regomozo, A Regueira, A Pastoriza|O Regomozo]]''', lugar da parroquia da [[A Regueira, A Pastoriza|Regueira]], no concello da [[A Pastoriza|Pastoriza]]; *'''[[O Regote, Xinzo, Ponteareas|O Regote]]''', lugar da parroquia de [[Xinzo, Ponteareas|Xinzo]], no concello de [[Ponteareas]]; *'''[[O Regovello, Santaballa, Vilalba|O Regovello]]''', lugar da parroquia de [[Santaballa, Vilalba|Santaballa]], no concello de [[Vilalba]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|A Rega|Rego|Os Regos|O Rego da Moa|Ego}} {{Control de autoridades}} mytw8iuw5ecflhkuobrm9gkg6gv9ip2 7105361 7105346 2025-06-24T10:59:22Z Autopistero20502020 127649 Engadidos varios lugares de varios concellos 7105361 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|rego}} O [[topónimo]] '''O Rego''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[O Rego, Carral, Begonte|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Carral, Begonte|Carral]], no concello de [[Begonte]]; *'''[[O Rego, San Martiño de Porto, Cabanas|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[San Martiño de Porto, Cabanas|San Martiño de Porto]], no concello de [[Cabanas]]; *'''[[O Rego, Entrecruces, Carballo|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Entrecruces, Carballo|Entrecruces]], no concello de [[Carballo]]; *'''[[O Rego, Prevesos, Castro de Rei|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Prevesos, Castro de Rei|Prevesos]], no concello de [[Castro de Rei]]; *'''[[O Rego, Montoxo, Cedeira|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Montoxo, Cedeira|Montoxo]], no concello de [[Cedeira]]; *'''[[O Rego, Rúa, Cervo|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Rúa, Cervo|Rúa]], no concello de [[Cervo]]; *'''[[O Rego, San Cosme de Manán, O Corgo|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[San Cosme de Manán, O Corgo|San Cosme de Manán]], no concello do [[O Corgo|Corgo]]; *'''[[O Rego, Filgueira, Crecente|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Filgueira, Crecente|Filgueira]], no concello de [[Crecente]]; *'''[[O Rego, Remesar, A Estrada|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Remesar, A Estrada|Remesar]], no concello da [[A Estrada|Estrada]]; *'''[[O Rego, A Vide, Monforte de Lemos|O Rego]]''', lugar da parroquia da [[A Vide, Monforte de Lemos|Vide]], no concello de [[Monforte de Lemos]]; *'''[[O Rego, Ligonde, Monterroso|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Ligonde, Monterroso|Ligonde]], no concello de [[Monterroso]]; *'''[[O Rego, Ambosores, Muras|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Ambosores, Muras|Ambosores]], no concello de [[Muras]]; *'''[[O Rego, Tortoreos, As Neves|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Tortoreos, As Neves|Tortoreos]], no concello das [[As Neves|Neves]]; *'''[[O Rego, Parada, Ordes|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Parada, Ordes|Parada]], no concello de [[Ordes]]; *'''[[O Rego, Devesos, Ortigueira|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Devesos, Ortigueira|Devesos]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[O Rego, Os Freires, Ortigueira|O Rego]]''', lugar da parroquia dos [[Os Freires, Ortigueira|Freires]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[O Rego, Ladrido, Ortigueira|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Ladrido, Ortigueira|Ladrido]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[O Rego, Senra, Ortigueira|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Senra, Ortigueira|Senra]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[O Rego, Bravos, Ourol|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Bravos, Ourol|Bravos]], no concello de [[Ourol]]; *'''[[O Rego, Entíns, Outes|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Entíns, Outes|Entíns]], no concello de [[Outes]]; *'''[[O Rego, Lesón, A Pobra do Caramiñal|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Lesón, A Pobra do Caramiñal|Lesón]], no concello da [[A Pobra do Caramiñal|Pobra do Caramiñal]]; *'''[[O Rego, Raxó, Poio|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Raxó, Poio|Raxó]], no concello de [[Poio]]; *'''[[O Rego, O Deveso, As Pontes de García Rodríguez|O Rego]]''', lugar da parroquia do [[O Deveso, As Pontes de García Rodríguez|Deveso]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[O Rego, Punxín, Punxín|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Punxín, Punxín|Punxín]], no concello de [[Punxín]]; *'''[[O Rego, Couxela, Ribadeo|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Couxela, Ribadeo|Couxela]], no concello de [[Ribadeo]]; *'''[[O Rego, O Rosal, O Rosal|O Rego]]''', lugar da parroquia do [[O Rosal, O Rosal|Rosal]], no concello do [[O Rosal|Rosal]]; *'''[[O Rego, Vilacova, Salvaterra de Miño|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Vilacova, Salvaterra de Miño|Vilacova]], no concello de [[Salvaterra de Miño]]; *'''[[O Rego, Soutopenedo, San Cibrao das Viñas|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Soutopenedo, San Cibrao das Viñas|Soutopenedo]], no concello de [[San Cibrao das Viñas]]; *'''[[O Rego, Pezobrés, Santiso|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Pezobrés, Santiso|Pezobrés]], no concello de [[Santiso]]; *'''[[O Rego, Betote, Sarria|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Betote, Sarria|Betote]], no concello de [[Sarria]]; *'''[[O Rego, Meixente, Sarria|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Meixente, Sarria|Meixente]], no concello de [[Sarria]]; *'''[[O Rego, Santo Estevo de Ribas de Miño, O Saviñao|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Santo Estevo de Ribas de Miño, O Saviñao|Santo Estevo de Ribas de Miño]], no concello do [[O Saviñao|Saviñao]]; *'''[[O Rego, Seixas, As Somozas|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Seixas, As Somozas|Seixas]], no concello das [[As Somozas|Somozas]]; *'''[[O Rego, As Somozas, As Somozas|O Rego]]''', lugar da parroquia das [[As Somozas, As Somozas|Somozas]], no concello das [[As Somozas|Somozas]]; *'''[[O Rego, Andoio, Tordoia|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Andoio, Tordoia|Andoio]], no concello de [[Tordoia]]; *'''[[O Rego, Sante, Trabada|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Sante, Trabada|Sante]], no concello de [[Trabada]]; *'''[[O Rego, Cabanas, O Vicedo|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Cabanas, O Vicedo|Cabanas]], no concello do [[O Vicedo|Vicedo]]; *'''[[O Rego, Río Barba, O Vicedo|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Río Barba, O Vicedo|Río Barba]], no concello do [[O Vicedo|Vicedo]]; *'''[[O Rego, San Martiño de Lanzós, Vilalba|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[San Martiño de Lanzós, Vilalba|San Martiño de Lanzós]], no concello de [[Vilalba]]; *'''[[O Rego, Sobreira, Vilamarín|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Sobreira, Vilamarín|Sobreira]], no concello de [[Vilamarín]]; *'''[[O Rego, Chavín, Viveiro|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Chavín, Viveiro|Chavín]], no concello de [[Viveiro]]; *'''[[O Rego, Cabreiros, Xermade|O Rego]]''', lugar da parroquia de [[Cabreiros, Xermade|Cabreiros]], no concello de [[Xermade]]; *'''[[O Rego Alto, Nogueira, Ponteareas|O Rego Alto]]''', lugar da parroquia de [[Nogueira, Ponteareas|Nogueira]], no concello de [[Ponteareas]]; *'''[[O Rego Cavado, Montouto, Abadín|O Rego Cavado]]''', lugar da parroquia de [[Montouto, Abadín|Montouto]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[O Rego Cavado, Miñotos, Ourol|O Rego Cavado]]''', lugar da parroquia de [[Miñotos, Ourol|Miñotos]], no concello de [[Ourol]]; *'''[[O Rego Cavado, A Aguarda, A Pastoriza|O Rego Cavado]]''', lugar da parroquia da [[A Aguarda, A Pastoriza|Aguarda]], no concello da [[A Pastoriza|Pastoriza]]; *'''[[O Rego da Cerva, Muimenta, Cospeito|O Rego da Cerva]]''', lugar da parroquia de [[Muimenta, Cospeito|Muimenta]], no concello de [[Cospeito]]; *'''[[O Rego da Chousa, Vilariño, Vilasantar|O Rego da Chousa]]''' da parroquia de [[Vilariño, Vilasantar|Vilariño]], no concello de [[Vilasantar]]; *'''[[O Rego da Cova, Xerdiz, Ourol|O Rego da Cova]]''', lugar da parroquia de [[Xerdiz, Ourol|Xerdiz]], no concello de [[Ourol]]; *'''[[O Rego da Cova, Galdo, Viveiro|O Rego da Cova]]''', lugar da parroquia de [[Galdo, Viveiro|Galdo]], no concello de [[Viveiro]]; *'''[[O Rego da Iña, Cerceda, Cerceda|O Rego da Iña]]''', lugar da parroquia de [[Cerceda, Cerceda|Cerceda]], no concello de [[Cerceda]]; *'''[[O Rego da Laxe, As Neves, Ortigueira|O Rego da Laxe]]''', lugar da parroquia das [[As Neves, Ortigueira|Neves]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[O Rego da Leña, San Mamede de Carnota, Carnota|O Rego da Leña]]''', lugar da parroquia de [[San Mamede de Carnota, Carnota|San Mamede de Carnota]], no concello de [[Carnota]]; *'''[[O Rego da Madeira, Os Casás, Cerdido|O Rego da Madeira]]''', lugar da parroquia dos [[Os Casás, Cerdido|Casás]], no concello de [[Cerdido]]; *'''[[O Rego da Manga, Herbón, Padrón|O Rego da Manga]]''', lugar da parroquia de [[Herbón, Padrón|Herbón]], no concello de [[Padrón]]; *'''[[O Rego da Moa, Barallobre, Fene|O Rego da Moa]]''', lugar da parroquia de [[Barallobre, Fene|Barallobre]], no concello de [[Fene]]; *'''[[O Rego da Moa, Magalofes, Fene|O Rego da Moa]]''', lugar da parroquia de [[Magalofes, Fene|Magalofes]], no concello de [[Fene]]; *'''[[O Rego da Parede, Muras, Muras|O Rego da Parede]]''', lugar da parroquia de [[Muras, Muras|Muras]], no concello de [[Muras]]; *'''[[O Rego da Pía, Santa Cruz do Valadouro, O Valadouro|O Rego da Pía]]''', lugar da parroquia de [[Santa Cruz do Valadouro, O Valadouro|Santa Cruz do Valadouro]], no concello do [[O Valadouro|Valadouro]]; *'''[[O Rego da Viña, San Breixo de Parga, Guitiriz|O Rego da Viña]]''', lugar da parroquia de [[San Breixo de Parga, Guitiriz|San Breixo de Parga]], no concello de [[Guitiriz]]; *'''[[O Rego das Pedras, Seivane de Vilarente, Abadín|O Rego das Pedras]]''', lugar da parroquia de [[Seivane de Vilarente, Abadín|Seivane de Vilarente]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[O Rego das Varas, Xerdiz, Ourol|O Rego das Varas]]''', lugar da parroquia de [[Xerdiz, Ourol|Xerdiz]], no concello de [[Ourol]]; *'''[[O Rego de Ará, Corneda, Boimorto|O Rego de Ará]]''', lugar da parroquia de [[Corneda, Boimorto|Corneda]], no concello de [[Boimorto]]; *'''[[O Rego de Castro, Galdo, Viveiro|O Rego de Castro]]''', lugar da parroquia de [[Galdo, Viveiro|Galdo]], no concello de [[Viveiro]]; *'''[[O Rego de Hortas, O Obre, Noia|O Rego de Hortas]]''', lugar da parroquia do [[O Obre, Noia|Obre]], no concello de [[Noia]]; *'''[[O Rego de Pereira, San Tomé de Lourenzá, Lourenzá|O Rego de Pereira]]''', lugar da parroquia de [[San Tomé de Lourenzá, Lourenzá|San Tomé de Lourenzá]], no concello de [[Lourenzá]]; *'''[[O Rego de Peteiro, Présaras, Vilasantar|O Rego de Peteiro]]''', lugar da parroquia de [[Présaras, Vilasantar|Présaras]], no concello de [[Vilasantar]]; *'''[[O Rego do Cal, Galgao, Abadín|O Rego do Cal]]''', lugar da parroquia de [[Galgao, Abadín|Galgao]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[O Rego do Campo, As Pontes de García Rodríguez, As Pontes de García Rodríguez|O Rego do Campo]]''', lugar da parroquia das [[As Pontes de García Rodríguez, As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[O Rego do Can, San Mamede do Río, Portomarín|O Rego do Can]]''', lugar da parroquia de [[San Mamede do Río, Portomarín|San Mamede do Río]], no concello de [[Portomarín]]; *'''[[O Rego do Chao, Mañón, Mañón|O Rego do Chao]]''', lugar da parroquia de [[Mañón, Mañón|Mañón]], no concello de [[Mañón]]; *'''[[O Rego do Corzo, Cazás, Xermade|O Rego do Corzo]]''', lugar da parroquia de [[Cazás, Xermade|Cazás]], no concello de [[Xermade]]; *'''[[O Rego do Eixo, San Fiz de Monfero, Monfero|O Rego do Eixo]]''', lugar da parroquia de [[San Fiz de Monfero, Monfero|San Fiz de Monfero]], no concello de [[Monfero]]; *'''[[O Rego do Espiño, Piúgos, Lugo|O Rego do Espiño]]''', lugar da parroquia de [[Piúgos, Lugo|Piúgos]], no concello de [[Lugo]]; *'''[[O Rego do Lopo, San Cosme de Barreiros, Barreiros|O Rego do Lopo]]''', lugar da parroquia de [[San Cosme de Barreiros, Barreiros|San Cosme de Barreiros]], no concello de [[Barreiros]]; *'''[[O Rego do Muíño, As Pontes de García Rodríguez, As Pontes de García Rodríguez|O Rego do Muíño]]''', lugar da parroquia das [[As Pontes de García Rodríguez, As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[O Rego do Orizo, Nodar, Friol|O Rego do Orizo]]''', lugar da parroquia de [[Nodar, Friol|Nodar]], no concello de [[Friol]]; *'''[[O Rego do Páxaro, A Muxueira, Riotorto|O Rego do Páxaro]]''', lugar da parroquia da [[A Muxueira, Riotorto|Muxueira]], no concello de [[Riotorto]]; *'''[[O Rego do Pazo, Boimorto, Boimorto|O Rego do Pazo]]''', lugar da parroquia de [[Boimorto, Boimorto|Boimorto]], no concello de [[Boimorto]]; *'''[[O Rego do Sapo, Pígara, Guitiriz|O Rego do Sapo]]''', lugar da parroquia de [[Pígara, Guitiriz|Pígara]], no concello de [[Guitiriz]]; *'''[[O Rego do Sapo, Cazás, Xermade|O Rego do Sapo]]''', lugar da parroquia de [[Cazás, Xermade|Cazás]], no concello de [[Xermade]]; *'''[[O Rego do Seixo, Boimorto, Boimorto|O Rego do Seixo]]''', lugar da parroquia de [[Boimorto, Boimorto|Boimorto]], no concello de [[Boimorto]]; *'''[[O Rego dos Bácaros, San Pedro de Eume, As Pontes de García Rodríguez|O Rego dos Bácaros]]''', lugar da parroquia de [[San Pedro de Eume, As Pontes de García Rodríguez|San Pedro de Eume]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[O Rego dos Bois, Río Barba, O Vicedo|O Rego dos Bois]]''', lugar da parroquia de [[Río Barba, O Vicedo|Río Barba]], no concello do [[O Vicedo|Vicedo]]; *'''[[O Rego dos Sapos, As Neves, Ortigueira|O Rego dos Sapos]]''', lugar da parroquia das [[As Neves, Ortigueira|Neves]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[O Rego Mozo, Santo André de Boimente, Viveiro|O Rego Mozo]]''', lugar da parroquia de [[Santo André de Boimente, Viveiro|Santo André de Boimente]], no concello de [[Viveiro]]; *'''[[O Rego Novo, Taboexa, As Neves|O Rego Novo]]''', lugar da parroquia de [[Taboexa, As Neves|Taboexa]], no concello das [[As Neves|Neves]]; *'''[[O Rego Salgueiro, Restande, Trazo|O Rego Salgueiro]]''', lugar da parroquia de [[Restande, Trazo|Restande]], no concello de [[Trazo]]; *'''[[O Rego Seco, Ambroa, Irixoa|O Rego Seco]]''', lugar da parroquia de [[Ambroa, Irixoa|Ambroa]], no concello de [[Irixoa]]; *'''[[O Rego Traveso, Codesido, Vilalba|O Rego Traveso]]''', lugar da parroquia de [[Codesido, Vilalba|Codesido]], no concello de [[Vilalba]]; *'''[[O Cal do Rego, Mera de Arriba, Ortigueira|O Cal do Rego]]''', lugar da parroquia de [[Mera de Arriba, Ortigueira|Mera de Arriba]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[As Casas do Rego, San Paio, Santiago de Compostela|As Casas do Rego]]''', lugar da parroquia de [[San Paio, Santiago de Compostela|San Paio]], no concello de [[Santiago de Compostela]]; *'''[[Goiáns do Rego, Goiáns, Carballo|Goiáns do Rego]]''', lugar da parroquia de [[Goiáns, Carballo|Goiáns]], no concello de [[Carballo]]; *'''[[As Penas do Rego, Couzadoiro, Ortigueira|As Penas do Rego]]''', lugar da parroquia de [[Couzadoiro, Ortigueira|Couzadoiro]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[Porto do Rego, O Viveiró, Muras|Porto do Rego]]''', lugar da parroquia do [[O Viveiró, Muras|Viveiró]], no concello de [[Muras]]; *'''[[Tras do Rego, As Pontes de García Rodríguez, As Pontes de García Rodríguez|Tras do Rego]]''', lugar da parroquia das [[As Pontes de García Rodríguez, As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[O Regocorto, A Órrea, Riotorto|O Regocorto]]''', lugar da parroquia da [[A Órrea, Riotorto|Órrea]], no concello de [[Riotorto]]; *'''[[O Regodouro, O Freixo, As Pontes de García Rodríguez|O Regodouro]]''', lugar da parroquia do [[O Freixo, As Pontes de García Rodríguez|Freixo]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[O Regomozo, A Regueira, A Pastoriza|O Regomozo]]''', lugar da parroquia da [[A Regueira, A Pastoriza|Regueira]], no concello da [[A Pastoriza|Pastoriza]]; *'''[[O Regote, Xinzo, Ponteareas|O Regote]]''', lugar da parroquia de [[Xinzo, Ponteareas|Xinzo]], no concello de [[Ponteareas]]; *'''[[O Regovello, Santaballa, Vilalba|O Regovello]]''', lugar da parroquia de [[Santaballa, Vilalba|Santaballa]], no concello de [[Vilalba]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|A Rega|Rego|Os Regos|Rego Cavado|O Rego da Cova|O Rego da Moa|O Rego do Sapo|Rego Traveso|Ego}} {{Control de autoridades}} 538n2bujl6pim5ivsgyvripts3y8com 0 115543 7104635 7048121 2025-06-23T15:55:13Z Autopistero20502020 127649 7104635 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''O Regado''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[O Regado, Bermés, Lalín|O Regado]]''', lugar da parroquia de [[Bermés, Lalín|Bermés]], no concello de [[Lalín]]; *'''[[O Regado, Cabovilaño, A Laracha|O Regado]]''', lugar da parroquia de [[Cabovilaño, A Laracha|Cabovilaño]], no concello da [[A Laracha|Laracha]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|A Regada|A Rega|O Rego}} *'''[[Regadío, Terra Chá, Antas de Ulla|Regadío]]''', lugar da parroquia de [[Terra Chá, Antas de Ulla|Terra Chá]], no concello de [[Antas de Ulla]]. {{Control de autoridades}} g2j6fp7wlumqr9mw1eoazpw61xg7z20 7104644 7104635 2025-06-23T15:58:05Z Autopistero20502020 127649 7104644 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''O Regado''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[O Regado, Bermés, Lalín|O Regado]]''', lugar da parroquia de [[Bermés, Lalín|Bermés]], no concello de [[Lalín]]; *'''[[O Regado, Cabovilaño, A Laracha|O Regado]]''', lugar da parroquia de [[Cabovilaño, A Laracha|Cabovilaño]], no concello da [[A Laracha|Laracha]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|A Regada|A Rega|O Rego|O Regato}} *'''[[Regadío, Terra Chá, Antas de Ulla|Regadío]]''', lugar da parroquia de [[Terra Chá, Antas de Ulla|Terra Chá]], no concello de [[Antas de Ulla]]. {{Control de autoridades}} lpe9n6hwbdqlfqcuv2romnbjwsld71f 0 115637 7105307 6665190 2025-06-24T10:09:25Z Autopistero20502020 127649 Mellora do formato 7105307 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O termo '''Mili''' pode referirse a: *'''[[Atol Mili]]''', un [[atol]] das [[Illas Marshall]] no [[océano Pacífico]]; *'''[[mili-]]''', un prefixo do [[Sistema Internacional]]; *'''[[Milli Vanilli]]''', un grupo musical; *'''[[Servizo militar]]''', coñecido popularmente como '''mili''', un período de duración e obrigatoriedade variada, no cal os cidadáns dun país (habitualmente, só os homes), deben recibir adestramento militar. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Mil}} {{Control de autoridades}} 6i8tul4q31pxujkn1kojjcbe9phclul 0 117329 7105102 6802617 2025-06-23T23:19:47Z O Breixo 127505 7105102 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Adiante}}{{Organización}} '''Adiante (Mocidade Comunista pola Independencia de Galiza)''' foi unha organización política xuvenil galega que afrontou as diversas loitas da mocidade desde presupostos socialistas e independentistas. == Historia e características == O seu obxectivo último, por tanto, era a construción dunha República Galega independente e socialista. A súa Asemblea Nacional Constituínte tivo lugar en [[Santiago de Compostela]] en [[outubro]] do ano [[2004]] baixo o lema ''O Futuro É Noso'', que continúa a ser unha consigna que identifica a organización. O [[20 de decembro]] de [[2008]] tivo lugar a II Asemblea Nacional no Local Independentista de Cangas do Morrazo so a consigna ''A Mocidade Comunista pola Independencia de Galiza''. O traballo de '''Adiante''' desenvolveuse en diversas campañas en prol do ecoloxismo (causas coma o Foro Social de Cangas), da igualdade de xénero (participando das mobilizacións do [[Día da Muller Traballadora|8 de marzo]] e do [[25 de novembro]]), da defensa da lingua galega, da liberdade de culto (promovendo a [[apostasía]]), da solidariedade entre os pobos ([[Pobo palestino|Palestina]], [[Venezuela]], [[Cuba]], [[País Vasco]] etc.) e, máis recentemente, apoiando a candidatura ás Eleccións Europeas do 7 de [[xuño]] de [[2009]] de [[Iniciativa Internacionalista]]. O seu secretario de organización foi até o 2011 [[Brais González Pérez]] e até o 2013 Laura Sousa. A derradeira secretaria de organización foi Aldara Míguez. O 11 de novembro de 2013, mediante un comunicado difundido na súa web, anunciaban a súa disolución. Tras disolverse algúns dos seus membros formaron a nova organización xuvenil referente da FPG, [[Xeira]]<ref>{{Cita web |url=http://www.xeiramocidade.org/ |título=Copia arquivada |data-acceso=20 de xullo de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20180523050354/http://www.xeiramocidade.org/ |dataarquivo=23 de maio de 2018 |urlmorta=yes }}</ref>. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [https://archive.today/20131203092556/http://www.adiantegz.org/ Web de Adiante (Mocidade Revolucionaria Galega)] {{Control de autoridades}} {{Nacionalismo galego}} [[Categoría:Forzas políticas de Galicia]] [[Categoría:Independentismo galego]] [[Categoría:Comunismo]] sn2yiwzum2jf7mz5qf87yponknv0j5m 0 124912 7105342 6698039 2025-06-24T10:33:29Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105342 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} [[Ficheiro:Cary Grant in To Catch a Thief trailer.jpg|miniatura|dereita|Cary Grant]] '''Archibald Alexander Leach''', coñecido como '''Cary Grant''', nado en Bristol o [[18 de xaneiro]] de [[1904]] e finado en [[Davenport]] o [[29 de novembro]] de [[1986]], foi un actor [[Estados Unidos de América|estadounidense]] de orixe [[Inglaterra|inglesa]]. Chegou a ser un dos actores de [[Hollywood]] máis populares durante décadas, non só polo seu atractivo físico, senón tamén pola súa elegancia, o seu encanto e a súa agudeza. Del dicíase que actuaba ben ata de costas.<ref name=ep13>{{cita novas |nome= |apelidos= |coautores= |título=Cary Grant: la doble cara del ‘gentleman’ |url=http://cultura.elpais.com/cultura/2013/01/31/videos/1359648746_959245.html |obra=El país |editorial= |data=1 de febreiro de 2013 |dataacceso=1 de febreiro de 2013}}</ref> Traballou con moitas grandes divas do cinema de Hollywood da súa época: [[Marlene Dietrich]], [[Mae West]], [[Grace Kelly]], [[Marilyn Monroe]], [[Rita Hayworth]], [[Katharine Hepburn]], [[Sophia Loren]], [[Joan Fontaine]], [[Ingrid Bergman]], [[Ginger Rogers]], [[Doris Day]], [[Deborah Kerr]] e [[Audrey Hepburn]] entre outras. O personaxe de James Bond inspírase parcialmente nel. Segundo a lista do [[American Film Institute]], está considerado a segunda estrela masculina máis importante dos primeiros cen anos do cine estadounidense. Adoitaba desempeñar papeis de galán, simbolizando a elegancia. == Filmografía == * ''[[A grande aventura de Silvia]]'' (1935) * ''[[Domando a fera]]'' (1938) * ''[[Sospeita (filme de 1941)|Sospeita]]'' (1941) * ''[[Coa morte nos talóns]]'' (1959) * ''[[Charada (filme)|Charada]]'' (1963) ==Notas== {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === {{commons|Cary Grant}} * [https://web.archive.org/web/20130326041212/http://www.carygrant.net/ Filmografía e fotos] {{en}} * [http://www.pbs.org/wnet/americanmasters/database/grant_c.html "The Man From Dream City"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050525055737/http://www.pbs.org/wnet/americanmasters/database/grant_c.html |date=25 de maio de 2005 }} de [[Pauline Kael]], publicado en ''The New Yorker'', o 14 de xullo de 1975. {{en}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Grant, Cary}} [[Categoría:Actores de Inglaterra]] [[Categoría:Paseo da Fama de Hollywood]] [[Categoría:Nados en 1904]] [[Categoría:Finados en 1986]] [[Categoría:Nados en Bristol]] [[Categoría:Óscar honorífico]] 9oyu7x8q3ttj66z752x7mpgbty8eoeq 0 128180 7104483 6894031 2025-06-23T14:24:11Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104483 wikitext text/x-wiki {{Artigo de calidade}} {{Doenza (novo) | nome = Autismo | imaxe = Autism-stacking-cans 2nd edit.jpg | largo = 250px | pé = Amontoar repetitivamente obxectos uns sobre outros asóciase co autismo. | campo = [[Psiquiatría]] | síntomas = Discapacidade para a interacción social, discapacidade para a comunicación e intereses limitados e comportamento repetitivo | duration = Longo prazo | causas = Factores [[xenética|xenéticos]] e ambientais<ref name=Ch2012/> | diagnóstico = Baseado en historial de desenvolvemento e comportamento<ref name=NIH2016>{{Cita web|title=NIMH » Autism Spectrum Disorder|url=https://www.nimh.nih.gov/health/topics/autism-spectrum-disorders-asd/index.shtml|website=nimh.nih.gov|accessdate=20 de abril de 2017|date=2016}}</ref> | tratamento = Intervención temperá sobre a comunicación verbal e o comportamento<ref name=CCD/> | frecuencia = 24,8 millóns de persoas (2015)<ref name=GBD2015Pre>{{Cita publicación periódica|last1=GBD 2015 Disease and Injury Incidence and Prevalence|first1=Collaborators.|title=Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015.|journal=Lancet|date=8 de outubro de 2016|volume=388|issue=10053|pages=1545–1602|pmid=27733282|doi=10.1016/S0140-6736(16)31678-6}}</ref> }} O '''autismo''' é un [[Trastornos do neurodesenvolvemento|trastorno do neurodesenvolvemento]] caracterizado por problemas na [[interacción social]], [[comunicación (linguaxe)|comunicación]] verbal e non verbal e comportamentos limitados e repetitivos. Os primeiros sinais deste trastorno detéctanse habitualmente nos dous primeiros anos de idade dos nenos.<ref name=Landa3/> Estes sinais adoitan desenvolverse de forma gradual, malia que algúns nenos con autismo acadan os seus [[Fases de desenvolvemento dos nenos|fitos de desenvolvemento]] a un ritmo normal e posteriormente presentan unha [[autismo regresivo|regresión]].<ref name=Stefanatos/> O [[Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders|criterio para o seu diagnóstico]] precisa que os síntomas sexan aparentes nunha idade temperá, habitualmente antes dos tres anos de idade.<ref name=DSM5>{{Cita libro | title = Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition | chapter = Autism Spectrum Disorder, 299.00 (F84.0) | editor = American Psychiatric Association | year = 2013 | publisher = American Psychiatric Publishing | pages = 50–59}}</ref> <!-- Causes and diagnosis --> A causa do autismo é unha combinación de factores [[xenética|xenéticos]] e ambientais.<ref name=Ch2012>{{Cita publicación periódica |vauthors=Chaste P, Leboyer M |title=Autism risk factors: genes, environment, and gene-environment interactions |journal=Dialogues in Clinical Neuroscience |volume=14 |pages=281–92 |year=2012 |pmid=23226953 |pmc=3513682 }}</ref> Algúns casos están fortemente asociados con factores presentes durante o [[embarazo]], incluíndo certas [[infección]]s coma a [[rubéola]] e o consumo de [[etanol|alcohol]] ou [[cocaína]].<ref>{{Cita publicación periódica|title=Prenatal factors associated with autism spectrum disorder (ASD)|vauthors=Ornoy A, Weinstein-Fudim L, Ergaz Z|journal=Reproductive Toxicology|volume=56|year=2015|pages=155–169|doi=10.1016/j.reprotox.2015.05.007|pmid=26021712}}</ref> O autismo afecta ó procesamento da información no [[cerebro]] alterando como se conectan e organizan as [[neurona]]s e as súas [[sinapse]]s, aínda que non se coñece con exactitude como ocorre isto.<ref name="Levy" /> No manual [[DSM V]] o autismo inclúese dentro do [[espectro autista]], ó igual que a [[síndrome de Asperger]], que non presenta atrasos no desenvolvemento cognitivo ou de linguaxe, e co [[trastorno xeneralizado do desenvolvemento non especificado]], que se diagnostica cando non se cumpren o conxunto de criterios para o autismo ou Asperger.<ref name=DSM5/><ref name="Johnson">{{Cita publicación periódica | vauthors = Johnson CP, Myers SM | title = Identification and evaluation of children with autism spectrum disorders | journal = Pediatrics | volume = 120 | issue = 5 | pages = 1183–215 | year = 2007 | pmid = 17967920 | doi = 10.1542/peds.2007-2361 | url = http://pediatrics.aappublications.org/cgi/content/full/120/5/1183 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20090208013449/http://pediatrics.aappublications.org/cgi/content/full/120/5/1183 | archivedate = 8 de febreiro de 2009}}</ref> <!-- Treatment --> As intervencións temperás sobre a linguaxe ou sobre o [[intervención temperá intensiva sobre o comportamento|comportamento]] poden axudar a que os nenos con autismo melloren nas súas capacidades sociais, de comunicación e que teñan unha maior autoestima.<ref name=CCD/> Malia que non se coñece unha cura para o autismo,<ref name=CCD/> existen casos rexistrados de nenos que superaron este trastorno.<ref name=Helt/> Poucos dos nenos con autismo viven de forma independente tras chegar á idade adulta, aínda que hai casos nos que os individuos acadan un alto nivel de éxito persoal e profesional.<ref name="Howlin">{{Cita publicación periódica | vauthors = Howlin P, Goode S, Hutton J, Rutter M | title = Adult outcome for children with autism | journal = J Child Psychol Psychiatry | volume = 45 | issue = 2 | pages = 212–29 | year = 2004 | doi = 10.1111/j.1469-7610.2004.00215.x | pmid = 14982237}}</ref> Tamén se desenvolveu unha "cultura autista", na que mentres algúns individuos procuran unha cura outros cren que o autismo debería [[Movemento polos dereitos do autismo|aceptarse coma unha diferenza]] e non tratarse coma un trastorno.<ref name=Silverman/> <!-- Epidemiology --> A estimación global indica que o autismo afectaba a uns 24,8 millóns de persoas a data de 2015.<ref name=GBD2015Pre/> A data de 2010, o número de persoas afectadas estimábase entre o 1 e o 2 por cento en todo o mundo, e a súa ocorrencia é de entre catro e cinco veces maior nos nenos que nas nenas. No 2014 diagnosticáronse con trastornos do espectro autista a un 1,5% dos nenos nos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], un incremento do 30% con respecto ó ano 2012,<ref name="ASD Data and Statistics">{{Cita web |url = http://www.cdc.gov/ncbddd/autism/data.html |title = ASD Data and Statistics |publisher = Centers for Disease Control and Prevention |accessdate= 5 de abril de 2014 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20140418153648/http://www.cdc.gov/ncbddd/autism/data.html |archivedate = 18 de abril de 2014 }}</ref><ref name="MMWR2012">{{Cita publicación periódica | vauthors = | title = Prevalence of autism spectrum disorders&nbsp;— autism and developmental disabilities monitoring network, 14 sites, United States, 2008 | journal = MMWR Surveill Summ | volume = 61 | issue = 3 | pages = 1–19 | year = 2012 | pmid = 22456193 | url = http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/ss6103a1.htm | archivedate = 25 de marzo de 2014 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20140325235639/http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/ss6103a1.htm }}</ref><ref name="NHSR65">{{Cita publicación periódica |vauthors=Blumberg SJ, Bramlett MD, Kogan MD, Schieve LA, Jones JR, Lu MC |title=Changes in prevalence of parent-reported autism spectrum disorder in school-aged U.S. children: 2007 to 2011–2012 |journal=Natl Health Stat Report |issue=65 |pages=1–11 |year=2013 |pmid=24988818 |url=http://www.cdc.gov/nchs/data/nhsr/nhsr065.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170521150240/https://www.cdc.gov/nchs/data/nhsr/nhsr065.pdf |archivedate=21 de maio de 2017 |apelidos= |data= |revista= |data-acceso=07 de xuño de 2017 |urlmorta=yes }}</ref> mentres que a taxa de autismo entre os adultos de máis de 18 anos de idade no [[Reino Unido]] é dun 1,1%.<ref name=NHSEstimating/> O número de individuos diagnosticados con autismo medrou de forma dramática dende os anos 1980, en parte debido a cambios na práctica do propio diagnóstico,<ref name="NHSR65"/> aínda que a cuestión de se as taxas actuais medraron realmente non se considera resolta.<ref name=Newschaffer/> == Características == O autismo é un [[Trastornos do neurodesenvolvemento|trastorno do neurodesenvolvemento]] altamente variable<ref name=Geschwind/> que xorde durante a infancia e xeralmente segue un curso regular sen [[remisión]].<ref name=ICD-10-F84.0/> As persoas con autismo poden presentar capacidades ou aspectos diminuídos pero normais, ou incluso superiores, noutros.<ref>{{Cita libro|title = Biopsychology|apelidos=Pinel|nome=John P. J.|publisher = Pearson|year = 2011|isbn = 978-0-205-03099-6|location = Boston|page = 235}}</ref> Os síntomas adoitan ser máis claros tralos seis meses de idade, estabilizarse ós dous ou tres anos de idade,<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Rogers SJ | title = What are infant siblings teaching us about autism in infancy? | journal = Autism Res | volume = 2 | issue = 3 | pages = 125–37 | year = 2009 | pmid = 19582867 | pmc = 2791538 | doi = 10.1002/aur.81 }}</ref> e tenden a continuar durante a idade adulta, malia que habitualmente de forma máis tenue.<ref name=Rapin/> O autismo non se distingue por un só síntoma, senón por un trío característico de síntomas: discapacidade para a interacción social, discapacidade para a comunicación e intereses limitados e comportamento repetitivo. Outros aspectos, como comer de forma atípica, son tamén habituais mais non esenciais para o diagnóstico.<ref name=Filipek/> Os síntomas do autismo presentan unha ocorrencia individual na poboación xeral e non semellan asociarse frecuentemente, sen unha liña definida que separe os trazos patoloxicamente graves dos máis comúns.<ref name=London/> === Desenvolvemento social === As deficiencias sociais distinguen o autismo e os [[trastornos do espectro autista]] doutros trastornos do desenvolvemento.<ref name=Rapin/> As persoas con autismo teñen discapacidades sociais e habitualmente carecen da intuición sobre os outros que o resto das persoas dan por sentado. [[Temple Grandin]], diagnosticada con autismo, describiu a súa incapacidade para comprender a [[comunicación social]] dos [[neurotípico]]s, as persoas cun [[desenvolvemento neural]] normal, como unha sensación de "ser unha antropóloga en [[Marte]]".<ref>{{Cita libro |title=An Anthropologist on Mars: Seven Paradoxical Tales |url=https://archive.org/details/anthropologiston00sack |apelidos=Sacks|nome=Oliver|ligazón-autor=Oliver Sacks |publisher=Knopf |year=1995 |isbn=978-0-679-43785-7}}</ref> [[Ficheiro:Boy with Autism.jpg|miniatura|esquerda|Un neno autista]] O desenvolvemento social pouco habitual tórnase aparente nos comezos da infancia. Os nenos autistas amosan unha menor atención ós estímulos sociais, sorrín e miran para outros con menos frecuencia, e responden menos ó seu propio nome. Os nenos con autismo distáncianse de forma pronunciada da normalidade social. Por exemplo, manteñen menos [[contacto visual]] e non teñen a capacidade de usar movementos simples para expresarse, coma sinalar cousas.<ref name=Volkmar/> É habitual que os nenos de tres a cinco anos con autismo demostren menos entendemento social, que se acheguen menos a outros de forma espontánea, imiten e respondan menos ás emocións, se comuniquen menos de forma non verbal e respecten menos as quendas con outros. Porén, si forman lazos psicolóxicos cos seus coidadores primarios.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Sigman M, Dijamco A, Gratier M, Rozga A | title = Early detection of core deficits in autism | journal = Ment Retard Dev Disabil Res Rev | volume = 10 | issue = 4 | pages = 221–33 | year = 2004 | pmid = 15666338 | doi = 10.1002/mrdd.20046}}</ref> A maioría de nenos con autismo demostran unha menor seguridade afectiva que os nenos neurotípicos, malia que esta diferenza desaparece en nenos cun desenvolvemento mental maior ou un trastorno menos grave.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Rutgers AH, Bakermans-Kranenburg MJ, van Ijzendoorn MH, van Berckelaer-Onnes IA | title = Autism and attachment: a meta-analytic review | journal = J Child Psychol Psychiatry | volume = 45 | issue = 6 | pages = 1123–34 | year = 2004 | pmid = 15257669 | doi = 10.1111/j.1469-7610.2004.t01-1-00305.x }}</ref> Os nenos máis maiores e os adultos obteñen peores resultados nas probas de [[percepción facial|recoñecemento facial]] e emocional,<ref name="Sigman">{{Cita publicación periódica | vauthors = Sigman M, Spence SJ, Wang AT | title = Autism from developmental and neuropsychological perspectives | journal = Annu Rev Clin Psychol | volume = 2 | pages = 327–55 | year = 2006 | pmid = 17716073 | doi = 10.1146/annurev.clinpsy.2.022305.095210 }}</ref> aínda que isto pode deberse en parte a unha menor capacidade de definir as propias emocións dunha persoa.<ref>{{Cita publicación periódica|title = Mixed emotions: the contribution of alexithymia to the emotional symptoms of autism|url = http://www.nature.com/tp/journal/v3/n7/full/tp201361a.html|journal = Translational Psychiatry|date = 23 de xullo de 2013|pmc = 3731793|pmid = 23880881|pages = e285|volume = 3|issue = 7|doi = 10.1038/tp.2013.61|first = G.|last = Bird|first2 = R.|last2 = Cook}}</ref> Os nenos cun autismo altamente funcional sofren dunha soidade máis intensa e frecuente en comparación cos nenos non autistas, malia a idea xeneralizada de que os nenos con autismo prefiren estar sós. A creación e mantemento de [[amizade]]s é habitualmente difícil para as persoas con autismo. As amizades funcionais, coma as que resultan dunha invitación a unha festa por exemplo, poden afectar a súa [[calidade de vida]] dunha forma máis profunda.<ref name=Burgess/> Hai un gran número de informes anecdóticos, pero poucos estudos sistemáticos, de agresión e [[violencia]] en individuos con trastornos do espectro autista. Os limitados datos suxiren que, en nenos con discapacidades intelectuais, o autismo asóciase coa agresión, destrución da propiedade e ataques de rabia.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Matson JL, Nebel-Schwalm M | title = Assessing challenging behaviors in children with autism spectrum disorders: A review | journal = Research in Developmental Disabilities | volume = 28 | issue = 6 | pages = 567–79 | date = 2007 | pmid = 16973329 | doi = 10.1016/j.ridd.2006.08.001 | url = https://www.researchgate.net/publication/6818390 }}</ref> === Comunicación === Entre un terzo e a metade dos individuos con autismo non desenvolven unha capacidade de comunicación verbal natural suficiente como para satisfacer as súas necesidades de comunicación diarias.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Noens I, van Berckelaer-Onnes I, Verpoorten R, van Duijn G | title = The ComFor: an instrument for the indication of augmentative communication in people with autism and intellectual disability | journal = J Intellect Disabil Res | volume = 50 | issue = 9 | pages = 621–32 | year = 2006 | pmid = 16901289 | doi = 10.1111/j.1365-2788.2006.00807.x | url = https://lirias.kuleuven.be/handle/123456789/216355 | data-acceso = 07 de xuño de 2017 | data-arquivo = 21 de agosto de 2017 | url-arquivo = https://web.archive.org/web/20170821172953/https://lirias.kuleuven.be/handle/123456789/216355 | url-morta = yes }}</ref> As diferenzas na comunicación poden comezar a estar presentes dende o primeiro ano de idade, e poden incluír un comezo tardío de balbucidos, xestos pouco comúns, unha diminución nas reaccións e padróns vocais non sincronizados co coidador. No segundo e terceiro ano de idade os nenos con autismo presentan un balbucido menos frecuente e cunha menor diversidade de [[consoante]]s, palabras e combinacións de palabras. Ademais, os seus xestos intégranse menos coas palabras. Os nenos con autismo son menos propensos a realizar peticións ou compartir experiencias, e máis proclives a [[ecolalia|repetir as palabras doutros]]<ref name=Landa/><ref name=Tager-Flusberg/> ou [[reversión de pronome|reverter pronomes]].<ref name=Kanner1943/> A [[atención compartida]] é necesaria para unha fala funcional, e as carencias na atención compartida serven para distinguir os nenos con trastornos do espectro autista.<ref name="Johnson"/> Por exemplo, pode que centren a súa atención nunha man que apunta no lugar do obxecto ó que se apunta,<ref name=Volkmar/><ref name=Tager-Flusberg/> e son consistentemente incapaces de sinalar obxectos para dicir algo sobre eles.<ref name=Johnson/> Os nenos autistas poden presentar tamén dificultades co xogo imaxinativo e co desenvolvemento de símbolos nunha linguaxe.<ref name="Landa">{{Cita publicación periódica | vauthors = Landa R | title = Early communication development and intervention for children with autism | journal = Ment Retard Dev Disabil Res Rev | volume = 13 | issue = 1 | pages = 16–25 | year = 2007 | pmid = 17326115 | doi = 10.1002/mrdd.20134 }}</ref><ref name="Tager-Flusberg">{{Cita publicación periódica | vauthors = Tager-Flusberg H, Caronna E | title = Language disorders: autism and other pervasive developmental disorders | journal = Pediatr Clin North Am | volume = 54 | issue = 3 | pages = 469–81 | year = 2007 | pmid = 17543905 | doi = 10.1016/j.pcl.2007.02.011 | url = https://www.academia.edu/19351942 }}</ref> Nun par de estudos, os nenos autistas cun alto grao de funcionalidade e unha idade de entre 8 e 15 anos, desenvolvéronse igual de ben que outros individuos de control en tarefas de linguaxe básicas relacionadas co [[vocabulario]] e con deletrear, mentres que os adultos superaron os individuos de control nestas mesmas funcións. Os dous grupos autistas obtiveron peores resultados que os grupos de control en tarefas de linguaxe complexas coma a [[linguaxe figurativa]], a comprensión e a inferencia.<ref name=Williams/> === Comportamentos repetitivos === [[Ficheiro:Autistic-sweetiepie-boy-with-ducksinarow.jpg|miniatura|Un neno pequeno con autismo que colocou os seus xoguetes en liña]] Os individuos autistas poden presentar diversas formas de comportamento repetitivo ou restrinxido, categorizados segundo a escala de comportamento repetitivo-revisada da forma seguinte:<ref name=Lam-Aman/> * [[Estereotipia|Comportamentos estereotipados]]: movementos repetitivos, como ondear as mans, xirar a cabeza ou sacudir o corpo. * [[Comportamento compulsivo|Comportamentos compulsivos]]: comportamentos que se estenden durante un tempo amplo e que teñen o propósito de reducir a [[ansiedade]], e que o individuo sente a necesidade de facer repetidamente ou seguindo unhas normas estritas, como colocar obxectos nunha orde específica, revisar compulsivamente unha cousa ou lavar as mans repetidamente. * Invariabilidade: resistencia ó cambio, por exemplo, insistir en que non se movan os mobles ou rexeitar ser interrompido. * [[Comportamento ritualista]]: padróns invariables de actividades diarias, como un menú que non cambia ou un ritual para vestirse. Isto está fortemente asociado coa monotonía e unha validación independente suxeriu que se combinasen estes dous factores.<ref name="Lam-Aman">{{Cita publicación periódica | vauthors = Lam KS, Aman MG | title = The Repetitive Behavior Scale-Revised: independent validation in individuals with autism spectrum disorders | journal = J Autism Dev Disord | volume = 37 | issue = 5 | pages = 855–66 | year = 2007 | pmid = 17048092 | doi = 10.1007/s10803-006-0213-z | url = https://www.academia.edu/14013119 }}</ref> * Intereses limitados: intereses e fixacións anormais en temática ou intensidade de enfoque, como a preocupación por un único programa de televisión, xoguete ou xogo. * [[Autolesión]]s: comportamentos como meter os dedos nos ollos, [[Dermatilomanía|beliscar a pel]], morder as mans e darse golpes coa cabeza.<ref name=Johnson/> Ningún dos comportamentos repetitivos ou autolesivos semella específico do autismo de forma individual, pero o autismo semella ter unha elevada taxa de ocorrencia e gravidade destes comportamentos.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Bodfish JW, Symons FJ, Parker DE, Lewis MH | title = Varieties of repetitive behavior in autism: comparisons to mental retardation | url = https://archive.org/details/sim_journal-of-autism-and-developmental-disorders_2000-06_30_3/page/237 | journal = J Autism Dev Disord | volume = 30 | issue = 3 | pages = 237–43 | year = 2000 | pmid = 11055459 | doi = 10.1023/A:1005596502855 }}</ref> === Outros síntomas === Os individuos con autismo poden presentar síntomas independentes do diagnóstico, pero que poden afectar o propio individuo ou a súa familia.<ref name="Filipek">{{Cita publicación periódica | vauthors = Filipek PA, Accardo PJ, Baranek GT, Cook EH, Dawson G, Gordon B, Gravel JS, Johnson CP, Kallen RJ, Levy SE, Minshew NJ, Ozonoff S, Prizant BM, Rapin I, Rogers SJ, Stone WL, Teplin S, Tuchman RF, Volkmar FR | title = The screening and diagnosis of autistic spectrum disorders | journal = J Autism Dev Disord | volume = 29 | issue = 6 | pages = 439–84 | year = 1999 | pmid = 10638459 | doi = 10.1023/A:1021943802493 | url = https://www.researchgate.net/publication/226316745 }}</ref> Un número estimado de entre un 0,5% e un 10% de individuos con trastornos do espectro autista demostran capacidades pouco habituais, que van dende habilidades pouco xeneralizadas como a memorización de curiosidades ata talentos moi pouco frecuentes de [[síndrome do sabio|erudición]].<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Treffert DA | title = The savant syndrome: an extraordinary condition. A synopsis: past, present, future | journal = Philosophical Transactions of the Royal Society B | volume = 364 | issue = 1522 | pages = 1351–7 | year = 2009 | pmid = 19528017 | pmc = 2677584 | doi = 10.1098/rstb.2008.0326 | url = http://rstb.royalsocietypublishing.org/content/364/1522/1351.full | laysummary = https://www.wisconsinmedicalsociety.org/professional/savant-syndrome/savant-syndrome-overview/ | laysource = Wisconsin Medical Society }}</ref> Moitos individuos con trastornos do espectro autista teñen unha capacidade superior de percepción e atención en relación co resto das persoas.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Plaisted Grant K, Davis G | title = Perception and apperception in autism: rejecting the inverse assumption | journal = Philosophical Transactions of the Royal Society B | volume = 364 | issue = 1522 | pages = 1393–8 | year = 2009 | pmid = 19528022 | pmc = 2677593 | doi = 10.1098/rstb.2009.0001 | url = http://rstb.royalsocietypublishing.org/content/364/1522/1393.full }}</ref> As anormalidades [[Sistema sensorial|sensoriais]] danse en máis do 90% de persoas con autismo,<ref name="Geschwind-2009">{{Cita publicación periódica | vauthors = Geschwind DH | title = Advances in autism | journal = Annu Rev Med | volume = 60 | pages = 367–80 | year = 2009 | pmid = 19630577 | pmc = 3645857 | doi = 10.1146/annurev.med.60.053107.121225 }}</ref> aínda que non hai unha evidencia clara de que os síntomas sensoriais diferencien o autismo doutros trastornos do desenvolvemento.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Rogers SJ, Ozonoff S | title = Annotation: what do we know about sensory dysfunction in autism? A critical review of the empirical evidence | journal = J Child Psychol Psychiatry | volume = 46 | issue = 12 | pages = 1255–68 | year = 2005 | pmid = 16313426 | doi = 10.1111/j.1469-7610.2005.01431.x }}</ref> As diferenzas son maiores na redución de respostas (por exemplo, chocar con cousas) que no aumento de resposta (por exemplo, a aflición por ruídos altos) ou pola procura de sensacións (por exemplo, os movementos rítmicos).<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Ben-Sasson A, Hen L, Fluss R, Cermak SA, Engel-Yeger B, Gal E | title = A meta-analysis of sensory modulation symptoms in individuals with autism spectrum disorders | journal = J Autism Dev Disord | volume = 39 | issue = 1 | pages = 1–11 | year = 2009 | pmid = 18512135 | doi = 10.1007/s10803-008-0593-3 | url = https://www.researchgate.net/publication/5339089 }}</ref> Estímase que entre o 60 e o 80% das persoas autistas presentan sinais motores que inclúen un [[Hipotonía|baixo ton muscular]], un [[Apraxia|pobre planeamento motor]] e [[equinismo]].<ref name=Geschwind-2009/> As deficiencias na coordinación motora son xeneralizadas en todo o espectro autista e máis pronunciadas no propio autismo.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Fournier KA, Hass CJ, Naik SK, Lodha N, Cauraugh JH | title = Motor coordination in autism spectrum disorders: a synthesis and meta-analysis | journal = J Autism Dev Disord | volume = 40| year = 2010 | pmid = 20195737 | doi = 10.1007/s10803-010-0981-3 | pages=1227–40}}</ref> Os comportamentos pouco habituais á hora de comer danse nuns tres cuartos dos nenos con trastornos do espectro autista, sendo estes un antigo indicador do diagnóstico. Escoller certos alimentos meticulosamente é o problema máis común, aínda que tamén son frecuentes os rituais alimenticios e o rexeitamento de comida.<ref name="Dominick">{{Cita publicación periódica | vauthors = Dominick KC, Davis NO, Lainhart J, Tager-Flusberg H, Folstein S | title = Atypical behaviors in children with autism and children with a history of language impairment | journal = Res Dev Disabil | volume = 28 | issue = 2 | pages = 145–62 | year = 2007 | pmid = 16581226 | doi = 10.1016/j.ridd.2006.02.003 | url = https://www.academia.edu/19351952 }}</ref> Estes comportamentos non adoitan resultar nunha [[malnutrición]], e aínda que algúns nenos con autismo presentan diferentes [[Doenza gastrointestinal|síntomas gastrointestinais]], hai unha falta de datos publicados de forma rigorosa para apoiar a teoría de que os nenos con autismo presentan máis síntomas ou diferentes dos habituais.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Erickson CA, Stigler KA, Corkins MR, Posey DJ, Fitzgerald JF, McDougle CJ | title = Gastrointestinal factors in autistic disorder: a critical review | journal = J Autism Dev Disord | volume = 35 | issue = 6 | pages = 713–27 | year = 2005 | pmid = 16267642 | doi = 10.1007/s10803-005-0019-4 | url = https://www.academia.edu/6663271 }}</ref> Os estudos existentes dan resultados conflitivos, e a relación entre os problemas gastrointestinais e os trastornos do espectro autista non está clara.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Buie T, Campbell DB, Fuchs GJ, Furuta GT, Levy J, Vandewater J, Whitaker AH, Atkins D, Bauman ML, Beaudet AL, Carr EG, Gershon MD, Hyman SL, Jirapinyo P, Jyonouchi H, Kooros K, Kushak R, Levitt P, Levy SE, Lewis JD, Murray KF, Natowicz MR, Sabra A, Wershil BK, Weston SC, Zeltzer L, Winter H | title = Evaluation, diagnosis, and treatment of gastrointestinal disorders in individuals with ASDs: a consensus report | journal = Pediatrics | volume = 125 | issue = Suppl 1 | pages = S1–18 | year = 2010 | pmid = 20048083 | doi = 10.1542/peds.2009-1878C | url = http://pediatrics.aappublications.org/cgi/content/full/125/Supplement_1/S1 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20100706035348/http://pediatrics.aappublications.org/cgi/content/full/125/Supplement_1/S1 | archivedate = 6 de xullo de 2010}}</ref> Os pais de nenos con trastornos do espectro autista sofren maiores niveis de [[estrés]].<ref name="Volkmar">{{Cita libro|authors=Volkmar FR, Paul R, Rogers SJ, Pelphrey KA|title=Handbook of Autism and Pervasive Developmental Disorders, Assessment, Interventions, and Policy|publisher=[[John Wiley & Sons]]|isbn=1-118-28220-5|year=2014|page=301|accessdate=24 de decembro de 2014|url=https://books.google.com/books?id=4yzqAgAAQBAJ&pg=PT301}}</ref> Os irmáns de nenos con trastornos autistas xeralmente indican ter unha maior admiración e menos conflitos cos irmáns afectados que co resto de irmáns, de forma semellante ás relacións con irmáns que padecen a [[síndrome de Down]]. Porén, os estudos indican tamén que estes irmáns presentan un menor nivel de achegamento e intimidade con irmáns autistas, e os irmáns de individuos con trastornos autistas presentan un maior risco de benestar persoal negativo e peores relacións fraternais na idade adulta.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Orsmond GI, Seltzer MM | title = Siblings of individuals with autism spectrum disorders across the life course | journal = Ment Retard Dev Disabil Res Rev | volume = 13 | issue = 4 | pages = 313–20 | year = 2007 | pmid = 17979200 | doi = 10.1002/mrdd.20171 | url = http://www.waisman.wisc.edu/family/pubs/Autism/2007%20siblings_autism_life-course.pdf | archiveurl = https://web.archive.org/web/20130530100939/http://www.waisman.wisc.edu/family/pubs/Autism/2007%20siblings_autism_life-course.pdf | archivedate = 30 de maio de 2013 | apelidos = | data-acceso = 07 de xuño de 2017 | url-morta = yes }}</ref> == Causas == Durante moito tempo a comunidade médica leva supoñendo que existe unha causa común nos niveis [[xenética|xenético]], [[cognición|cognitivo]] e neural para o trío característico de síntomas do autismo.<ref name="Fractionable" /> Porén, cada vez hai unha maior sospeita de que o autismo é realmente un trastorno complexo que posúe un núcleo de características que adoitan concorrer.<ref name="Fractionable">{{Cita publicación periódica |vauthors=Happé F, Ronald A |title=The 'fractionable autism triad': a review of evidence from behavioural, genetic, cognitive and neural research |journal=Neuropsychol Rev |volume=18 |issue=4 |pages=287–304 |year=2008 |pmid=18956240 |doi=10.1007/s11065-008-9076-8|url=https://www.researchgate.net/publication/23423996 }}</ref><ref name="HappeTime" /> O autismo ten unha forte base xenética, malia que a súa xenética é complexa e non está claro se os trastornos do espectro autista se explican máis por [[mutación]]s pouco frecuentes con grandes efectos ou por interaccións de múltiples [[xene]]s de variantes xenéticas comúns.<ref name="Abrahams">{{Cita publicación periódica |vauthors=Abrahams BS, Geschwind DH |title=Advances in autism genetics: on the threshold of a new neurobiology |journal=Nature Reviews Genetics |volume=9 |issue=5 |pages=341–55 |year=2008 |pmid=18414403 |pmc=2756414 |doi=10.1038/nrg2346}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica |vauthors=Buxbaum JD |title=Multiple rare variants in the etiology of autism spectrum disorders |journal=Dialogues Clin Neurosci |volume=11 |issue=1 |pages=35–43 |year=2009 |pmid=19432386 |pmc=3181906}}</ref> A complexidade xorde por mor das interaccións entre múltiples xenes, o medio ambiente e factores [[epixenética|epixenéticos]] que non modifican a secuencia de [[Ácido desoxirribonucleico|ADN]] pero son herdables e influencian a [[expresión xénica]].<ref name="Rapin">{{Cita publicación periódica |vauthors=Rapin I, Tuchman RF |title=Autism: definition, neurobiology, screening, diagnosis |journal=Pediatr Clin North Am |volume=55 |issue=5 |pages=1129–46 |year=2008 |pmid=18929056 |doi=10.1016/j.pcl.2008.07.005|url=https://www.researchgate.net/publication/23392691 }}</ref> Existen moitos xenes que foron asociados co autismo por medio da [[secuenciación do ADN|secuenciación]] de xenomas de individuos afectados e dos seus proxenitores.<ref name="SandersHe2015">{{Cita publicación periódica |last1=Sanders |first1=Stephan J. |last2=He |first2=Xin |last3=Willsey |first3=A. Jeremy |last4=Ercan-Sencicek |first4=A. Gulhan |last5=Samocha |first5=Kaitlin E. |last6=Cicek |first6=A. Ercument |last7=Murtha |first7=Michael T. |last8=Bal |first8=Vanessa H. |last9=Bishop |first9=Somer L. |last10=Dong |first10=Shan |last11=Goldberg |first11=Arthur P. |last12=Jinlu |first12=Cai |last13=Keaney |first13=John F. |last14=Klei |first14=Lambertus |last15=Mandell |first15=Jeffrey D. |last16=Moreno-De-Luca |first16=Daniel |last17=Poultney |first17=Christopher S. |last18=Robinson |first18=Elise B. |last19=Smith |first19=Louw |last20=Solli-Nowlan |first20=Tor |last21=Su |first21=Mack Y. |last22=Teran |first22=Nicole A. |last23=Walker |first23=Michael F. |last24=Werling |first24=Donna M. |last25=Beaudet |first25=Arthur L. |last26=Cantor |first26=Rita M. |last27=Fombonne |first27=Eric |last28=Geschwind |first28=Daniel H. |last29=Grice |first29=Dorothy E. |last30=Lord |first30=Catherine |last31=Lowe |first31=Jennifer K. |last32=Mane |first32=Shrikant M. |last33=Martin |first33=Donna M. |last34=Morrow |first34=Eric M. |last35=Talkowski |first35=Michael E. |last36=Sutcliffe |first36=James S. |last37=Walsh |first37=Christopher A. |last38=Yu |first38=Timothy W. |last39=Ledbetter |first39=David H. |last40=Martin |first40=Christa Lese |last41=Cook |first41=Edwin H. |last42=Buxbaum |first42=Joseph D. |last43=Daly |first43=Mark J. |last44=Devlin |first44=Bernie |last45=Roeder |first45=Kathryn |last46=State |first46=Matthew W. |title=Insights into Autism Spectrum Disorder Genomic Architecture and Biology from 71 Risk Loci |journal=Neuron |date=2015 |volume=87 |issue=6 |pages=1215–1233 |doi=10.1016/j.neuron.2015.09.016 |pmid=26402605 |pmc=4624267}}</ref> [[Ficheiro:Single Chromosome Mutations.svg|miniatura|A [[deleción]] (1), a [[Duplicación xénica|duplicación]] (2) e a [[Inversión cromosómica|inversión]] (3) son [[anomalía cromosómica|anomalías cromosómicas]] implicadas no autismo.<ref name="Beaudet" />]] Os estudos de [[xemelgo]]s suxiren que a [[herdabilidade]] é dun 0,7 para o autismo e dun 0,9 para os trastornos do espectro autista, e os irmáns dos que padecen autismo teñen 25 veces máis posibilidades de ser autistas que a poboación xeral.<ref name="Geschwind-2009" /> Non obstante, non se teñen identificadas a maioría das mutacións que incrementan o risco de autismo. Normalmente o autismo non pode asociarse a unha mutación [[Herdanza mendeliana|mendeliana]] (un único xene) ou a unha única [[anomalía cromosómica]], e non está demostrado que ningún dos trastornos xenéticos asociados co espectro autista cause trastornos autistas de forma selectiva.<ref name="Abrahams" /> Tense localizado un gran número de xenes candidatos, con tan só pequenos efectos atribuíbles a un xene particular.<ref name=Abrahams/> A maioría de [[locus|loci]] explican de forma individual menos do 1% dos casos de autismo.<ref>{{Cita publicación periódica |last1=Persico |first1=Antonio M. |last2=Napolioni |first2=Valerio |title=Autism genetics |journal=Behavioural Brain Research |date=2013 |volume=251 |pages=95–112 |doi=10.1016/j.bbr.2013.06.012|url=https://www.academia.edu/27774685 }}</ref> O gran número de individuos autistas con familiares non afectados pode deberse a [[variación estrutural|variacións estruturais]] espontáneas, coma [[deleción]]s, [[Duplicación xénica|duplicacións]] e [[Inversión cromosómica|inversións]] no material xenético durante a [[meiose]].<ref>{{Cita publicación periódica |vauthors=Cook EH, Scherer SW |title=Copy-number variations associated with neuropsychiatric conditions |journal=Nature |volume=455 |issue=7215 |pages=919–23 |year=2008 |pmid=18923514 |doi=10.1038/nature07458|url=https://www.academia.edu/12729917 }}</ref><ref>{{Cita publicación periódica |last1=Brandler |first1=William M. |last2=Antaki |first2=Danny |last3=Gujral |first3=Madhusudan |last4=Noor |first4=Amina |last5=Rosanio |first5=Gabriel |last6=Chapman |first6=Timothy R. |last7=Barrera |first7=Daniel J. |last8=Lin |first8=Guan Ning |last9=Malhotra |first9=Dheeraj |last10=Watts |first10=Amanda C. |last11=Wong |first11=Lawrence C. |last12=Estabillo |first12=Jasper A. |last13=Gadomski |first13=Therese E. |last14=Hong |first14=Oanh |last15=Fajardo |first15=Karin V. Fuentes |last16=Bhandari |first16=Abhishek |last17=Owen |first17=Renius |last18=Baughn |first18=Michael |last19=Yuan |first19=Jeffrey |last20=Solomon |first20=Terry |last21=Moyzis |first21=Alexandra G. |last22=Maile |first22=Michelle S. |last23=Sanders |first23=Stephan J. |last24=Reiner |first24=Gail E. |last25=Vaux |first25=Keith K. |last26=Strom |first26=Charles M. |last27=Zhang |first27=Kang |last28=Muotri |first28=Alysson R. |last29=Akshoomoff |first29=Natacha |last30=Leal |first30=Suzanne M. |last31=Pierce |first31=Karen |last32=Courchesne |first32=Eric |last33=Iakoucheva |first33=Lilia M. |last34=Corsello |first34=Christina |last35=Sebat |first35=Jonathan |title=Frequency and Complexity of De Novo Structural Mutation in Autism |journal=The American Journal of Human Genetics |date=2016 |volume=98 |issue=4 |pages=1–13 |doi=10.1016/j.ajhg.2016.02.018|url=https://www.researchgate.net/publication/299417430 |pmid=27018473 |pmc=4833290}}</ref> Polo tanto, unha fracción substancial dos casos de autismo poden trazarse a causas xenéticas cunha alta herdabilidade pero sen herdanza, é dicir, que a mutación que causa o autismo non estea presente no xenoma dos proxenitores.<ref name="Beaudet">{{Cita publicación periódica |vauthors=Beaudet AL |title=Autism: highly heritable but not inherited |journal=Nat Med |volume=13 |issue=5 |pages=534–6 |year=2007 |pmid=17479094 |doi=10.1038/nm0507-534}}</ref> Existen varias liñas de evidencias que apuntan a unha disfunción [[sinapse|sináptica]] como causa do autismo.<ref name="Levy" /> Algunhas mutacións pouco frecuentes poden provocar autismo interrompendo algúns camiños sinápticos, coma os que están involucrados na [[adhesión celular]].<ref name="Betancur">{{Cita publicación periódica |vauthors=Betancur C, Sakurai T, Buxbaum JD |title=The emerging role of synaptic cell-adhesion pathways in the pathogenesis of autism spectrum disorders |journal=Trends Neurosci |volume=32 |issue=7 |pages=402–12 |year=2009 |pmid=19541375 |doi=10.1016/j.tins.2009.04.003|url=http://www.hal.inserm.fr/inserm-00401195/en/ }}</ref> Os estudos de substitución xenética en ratos suxiren que os síntomas autistas están relacionados moi de preto con fases de desenvolvemento posteriores que dependen da actividade nas sinapses e de cambios dependentes de actividade.<ref name="Walsh">{{Cita publicación periódica |vauthors=Walsh CA, Morrow EM, Rubenstein JL |title=Autism and brain development |journal=Cell |volume=135 |issue=3 |pages=396–400 |year=2008 |pmid=18984148 |pmc=2701104 |doi=10.1016/j.cell.2008.10.015}}</ref> Tódolos [[teratóxeno]]s coñecidos relacionados co risco de autismo semellan actuar durante as primeiras oito semanas da [[xestación]], e malia que isto non exclúe a posibilidade de que o autismo poida iniciarse ou afectar posteriormente, hai unha forte evidencia de que o autismo xorde nas fases iniciais do desenvolvemento.<ref name="Arndt">{{Cita publicación periódica |vauthors=Arndt TL, Stodgell CJ, Rodier PM |title=The teratology of autism |journal=Int J Dev Neurosci |volume=23 |issue=2–3 |pages=189–99 |year=2005 |pmid=15749245 |doi=10.1016/j.ijdevneu.2004.11.001}}</ref> A exposición á [[contaminación atmosférica]] durante o [[embarazo]], especialmente ós [[metal pesado|metais pesados]] e a partículas, pode incrementar o risco de autismo.<ref>{{Cita publicación periódica |vauthors=Lyall K, Schmidt RJ, Hertz-Picciotto I |title=Maternal lifestyle and environmental risk factors for autism spectrum disorders |journal=Int J Epidemiol |volume=43 |issue=2 |pages=443–64 |date=April 2014 |pmid=24518932 |doi=10.1093/ije/dyt282|pmc=3997376}}</ref> A infección con [[rubéola]] durante o [[embarazo]] provoca menos dun 1% dos casos de autismo,<ref name=Duchan/> e a vacinación contra a rubéola pode previr moitos destes casos.<ref name=Lancet2015>{{Cita publicación periódica|vauthors=Lambert N, Strebel P, Orenstein W, Icenogle J, Poland GA |title=Rubella|journal=Lancet|date=7 de xaneiro de 2015|doi=10.1016/S0140-6736(14)60539-0|pmid=25576992|volume=385|pages=2297–307|pmc=4514442}}</ref> Existen afirmacións non probadas de que outros [[factor ambiental|factores ambientais]] contribúen ou agravan o autismo, incluíndo certos alimentos, outras [[doenza infecciosa|doenzas infecciosas]], [[disolvente]]s, [[fume]] procedente de [[motor diésel|motores diésel]], [[PCB]]s, [[ftalato]]s e [[fenol|fenois]] usados en produtos [[plástico]]s, [[pesticida]]s, [[retardador de lapas bromado|retardadores de lapas bromados]], [[Alcohol|alcois]], [[fumar]], [[droga]]s, [[vacina]]s e [[estrés prenatal]].<ref name="Newschaffer" /><ref>{{Cita publicación periódica |vauthors=Kinney DK, Munir KM, Crowley DJ, Miller AM |title=Prenatal stress and risk for autism |journal=Neurosci Biobehav Rev |volume=32 |issue=8 |pages=1519–32 |year=2008 |pmid=18598714 |pmc=2632594 |doi=10.1016/j.neubiorev.2008.06.004}}</ref> Non existen probas para estas afirmacións,<ref name="Newschaffer" /> e algunhas delas coma a da [[vacina vírica tripla]] foron desacreditadas por completo.<ref name="vaccines"/> En ocasións os pais poden percibir por primeira vez os síntomas autistas dun neno á hora dunha vacinación de rutina. Isto deu lugar a varias teorías non probadas que culpan a unha [[controversia das vacinas|"sobrecarga" de vacinas]], a un [[controversia do Thiomersal|conservante de vacinas]] ou á [[vacina vírica tripla]] de provocar autismo.<ref name="GerberOffit2009">{{Cita publicación periódica |vauthors=Gerber JS, Offit PA |title=Vaccines and autism: a tale of shifting hypotheses |journal=Clin Infect Dis |volume=48 |issue=4 |pages=456–61 |year=2009 |pmid=19128068 |pmc=2908388 |doi=10.1086/596476 |url=http://cid.oxfordjournals.org/content/48/4/456.full |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131031043545/http://cid.oxfordjournals.org/content/48/4/456.full |archivedate=31 de outubro de 2013}}</ref> Esta última teoría estaba apoiada por un estudo de [[Andrew Wakefield]] que finalmente se comprobou que era "unha fraude elaborada".<ref name="WakefieldarticleBMJ">{{Cita publicación periódica |vauthors=Godlee F, Smith J, Marcovitch H |title=Wakefield's article linking MMR vaccine and autism was fraudulent |journal=BMJ |volume=342 |pages=c7452 |year=2011 |pmid=21209060 |doi=10.1136/bmj.c7452 |url=http://www.bmj.com/content/342/bmj.c7452.full |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131111093448/http://www.bmj.com/content/342/bmj.c7452.full |archivedate=11 de novembro de 2013}}</ref> Malia que estas teorías carecen de probas científicas convincentes e son bioloxicamente inverosímiles,<ref name="GerberOffit2009" /> a preocupación dos pais sobre unha potencial ligazón entre as vacinas e o autismo levou a unha menor taxa de [[inmunización]] nos nenos, [[controversia da vacina vírica tripla|gromos de enfermidades infantís previamente controladas]] nalgúns países e mortes infantís que doutra forma poderían terse prevido.<ref name="vaccines">* {{Cita publicación periódica |vauthors=Doja A, Roberts W |title=Immunizations and autism: a review of the literature |url=https://archive.org/details/sim_canadian-journal-of-neurological-sciences_2006-11_33_4/page/341 |journal=Can J Neurol Sci |volume=33 |issue=4 |pages=341–6 |year=2006 |pmid=17168158 |doi=10.1017/s031716710000528x }} * {{Cita publicación periódica |vauthors=Gerber JS, Offit PA |title=Vaccines and autism: a tale of shifting hypotheses |journal=Clin Infect Dis |volume=48 |issue=4 |pages=456–61 |year=2009 |pmid=19128068 |pmc=2908388 |doi=10.1086/596476 |url=http://cid.oxfordjournals.org/content/48/4/456.full |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131031043545/http://cid.oxfordjournals.org/content/48/4/456.full |archivedate=31 de outubro de 2013 |deadurl=yes |df= |apelidos= |data-acceso=08 de xuño de 2017 }} * {{Cita publicación periódica |vauthors=Gross L |title=A broken trust: lessons from the vaccine–autism wars |journal=PLoS Biol |volume=7 |issue=5 |pages=e1000114 |year=2009 |pmid=19478850 |pmc=2682483 |doi=10.1371/journal.pbio.1000114}} * {{Cita publicación periódica |vauthors=Paul R |title=Parents ask: am I risking autism if I vaccinate my children? |journal=J Autism Dev Disord |volume=39 |issue=6 |pages=962–3 |year=2009 |pmid=19363650 |doi=10.1007/s10803-009-0739-y |url=http://works.bepress.com/rhea_paul/50 |data-acceso=08 de xuño de 2017 |data-arquivo=31 de xullo de 2020 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200731183124/https://works.bepress.com/rhea_paul/50/ |url-morta=yes }} * {{Cita publicación periódica |vauthors=Poland GA, Jacobson RM |title=The Age-Old Struggle against the Antivaccinationists |journal=N Engl J Med |volume=364 |pages=97–9 |date=13 de xaneiro de 2011 |pmid=21226573 |doi=10.1056/NEJMp1010594 |url=http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMp1010594 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140423082318/http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMp1010594 |archivedate=23 de abril de 2014 }} * {{Cita publicación periódica|author=Schultz ST|title=Does thimerosal or other mercury exposure increase the risk for autism? A review of current literature.|journal=Acta Neurobiologiae Experimentalis|year=2010|volume=70|issue=2|pages=187-95|pmid=20628442}}</ref><ref name="dublin">{{Cita publicación periódica |vauthors=McBrien J, Murphy J, Gill D, Cronin M, O'Donovan C, Cafferkey MT |title=Measles outbreak in Dublin, 2000 |url=https://archive.org/details/sim_pediatric-infectious-disease-journal_2003-07_22_7/page/580 |journal=Pediatr. Infect. Dis. J. |volume=22 |issue=7 |pages=580–4 |year=2003 |pmid=12867830 |doi=10.1097/00006454-200307000-00002}}</ref> == Mecanismo == Os síntomas do autismo danse coma resultado de cambios relacionados coa maduración en varios sistemas do cerebro, pero non hai un entendemento completo de como ocorre. Os seus mecanismos divídense en dous campos: a [[fisiopatoloxía]] das estruturas cerebrais e dos procesos asociados co autismo, e as ligazóns [[neuropsicoloxía|neuropsicolóxicas]] entre as estruturas cerebrais e os comportamentos,<ref name="Penn">{{Cita publicación periódica | vauthors = Penn HE | title = Neurobiological correlates of autism: a review of recent research | journal = Child Neuropsychol | volume = 12 | issue = 1 | pages = 57–79 | year = 2006 | pmid = 16484102 | doi = 10.1080/09297040500253546 }}</ref> comportamentos que á súa vez semellan ter múltiples fisiopatoloxías.<ref name=London/> === Fisiopatoloxía === [[Ficheiro:Autismbrain.jpg|miniatura|O autismo afecta a [[amígdala cerebral|amígdala]], ó [[cerebelo]] e a outras partes do [[cerebro]].<ref name=Amaral/>]] Ó contrario que outros trastornos cerebrais, coma o [[párkinson]], o autismo non ten un mecanismo claro unificador ao nivel molecular, celular ou de sistemas. Descoñécese se o autismo consiste nuns poucos trastornos causados por mutacións converxendo nuns determinados camiños moleculares comúns, ou se coma as discapacidades intelectuais é un gran conxunto de trastornos con mecanismos diversos.<ref name="Geschwind">{{Cita publicación periódica | vauthors = Geschwind DH | title = Autism: many genes, common pathways? | journal = Cell | volume = 135 | issue = 3 | pages = 391–5 | year = 2008 | pmid = 18984147 | pmc = 2756410 | doi = 10.1016/j.cell.2008.10.016 }}</ref> O autismo semella darse coma resultado de factores do desenvolvemento que afectan a moitos dos sistemas cerebrais funcionais,<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Müller RA | title = The study of autism as a distributed disorder | journal = Ment Retard Dev Disabil Res Rev | volume = 13 | issue = 1 | pages = 85–95 | year = 2007 | pmid = 17326118 | pmc = 3315379 | doi = 10.1002/mrdd.20141 }}</ref> perturbando os períodos do desenvolvemento cerebral máis que o resultado final.<ref name="Amaral">{{Cita publicación periódica | vauthors = Amaral DG, Schumann CM, Nordahl CW | title = Neuroanatomy of autism | journal = Trends Neurosci | volume = 31 | issue = 3 | pages = 137–45 | year = 2008 | pmid = 18258309 | doi = 10.1016/j.tins.2007.12.005 | url = https://www.researchgate.net/publication/5594540 }}</ref> Os estudos [[neuroanatomía|neuroanatómicos]] e as asociacións con [[teratóxeno]]s son un forte indicador de que o mecanismo do autismo inclúe a alteración do desenvolvemento cerebral ó pouco tempo da concepción.<ref name=Arndt/> Esta anomalía semella desencadear unha cascada de eventos patolóxicos no cerebro influenciados de forma significativa por factores ambientais.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Casanova MF | title = The neuropathology of autism | journal = Brain Pathol | volume = 17 | issue = 4 | pages = 422–33 | year = 2007 | pmid = 17919128 | doi = 10.1111/j.1750-3639.2007.00100.x | url = https://www.academia.edu/14210559 }}</ref> Xusto despois do nacemento, o cerebro dos nenos con autismo tende a medrar de forma máis rápida do habitual, seguido dun crecemento normal ou relativamente máis lento na infancia. Descoñécese se este crecemento temperán sucede en tódolos nenos con autismo, e cando sucede semella ser máis prominente nas zonas do cerebro subxacentes ó desenvolvemento da especialización cognitiva superior.<ref name=Geschwind-2009/> As hipóteses para as bases celulares e moleculares deste crecemento temperán patolóxico inclúen: * Un exceso de [[neurona]]s que causa unha sobreconectividade local en zonas chave do cerebro.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Courchesne E, Pierce K, Schumann CM, Redcay E, Buckwalter JA, Kennedy DP, Morgan J | title = Mapping early brain development in autism | journal = Neuron | volume = 56 | issue = 2 | pages = 399–413 | year = 2007 | pmid = 17964254 | doi = 10.1016/j.neuron.2007.10.016 }}</ref> * Un trastorno na [[migración neuronal]] durante as primeiras fases da [[xestación]].<ref name="Schmitz">{{Cita publicación periódica | vauthors = Schmitz C, Rezaie P | title = The neuropathology of autism: where do we stand? | journal = Neuropathol Appl Neurobiol | volume = 34 | issue = 1 | pages = 4–11 | year = 2008 | pmid = 17971078 | doi = 10.1111/j.1365-2990.2007.00872.x }}</ref><ref name="Persico">{{Cita publicación periódica | vauthors = Persico AM, Bourgeron T | title = Searching for ways out of the autism maze: genetic, epigenetic and environmental clues | url = https://archive.org/details/sim_trends-in-neurosciences_2006-07_29_7/page/349 | journal = Trends Neurosci | volume = 29 | issue = 7 | pages = 349–58 | year = 2006 | pmid = 16808981 | doi = 10.1016/j.tins.2006.05.010 }}</ref> * Cadeas [[potencial postsináptico excitador|excitadoras]]-[[potencial postsináptico inhibidor|inhibidoras]] non balanceadas.<ref name=Persico/> * Unha formación anómala de [[sinapse]]s e [[espiña dendítrica|espiñas dendítricas]],<ref name=Persico/> por exemplo pola modulación do sistema de [[adhesión celular]] [[neurexina]]-[[neurolixina]],<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Südhof TC | title = Neuroligins and neurexins link synaptic function to cognitive disease | journal = Nature | volume = 455 | issue = 7215 | pages = 903–11 | year = 2008 | pmid = 18923512 | pmc = 2673233 | doi = 10.1038/nature07456 }}</ref> ou por unha pobre regulación na [[síntese de proteínas|síntese]] de [[proteína]]s sinápticas.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Kelleher RJ, Bear MF | title = The autistic neuron: troubled translation? | journal = Cell | volume = 135 | issue = 3 | pages = 401–6 | year = 2008 | pmid = 18984149 | doi = 10.1016/j.cell.2008.10.017 }}</ref><ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Bear MF, Dölen G, Osterweil E, Nagarajan N | title = Fragile X: translation in action. | journal = Neuropsychopharmacology | volume = 33 | issue = 1 | pages = 84–7 | year = 2008 | pmid = 17940551 | doi = 10.1038/sj.npp.1301610 }}</ref> O trastorno no desenvolvemento sináptico pode contribuír tamén á [[epilepsia]], o que pode explicar porqué as dúas condicións están asociadas.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Tuchman R, Moshé SL, Rapin I | title = Convulsing toward the pathophysiology of autism | journal = Brain Dev | volume = 31 | issue = 2 | pages = 95–103 | year = 2009 | pmid = 19006654 | pmc = 2734903 | doi = 10.1016/j.braindev.2008.09.009 }}</ref> Crese que o [[sistema inmunitario]] xoga un papel importante no autismo. Os nenos con autismo presentan unha [[inflamación]] dos sistemas inmunitarios periférico e central como indican os seus maiores niveis de [[citoquina]]s e unha activación significativa de [[microglía]].<ref name="pmid24290389">{{Cita publicación periódica | vauthors = Hsiao EY | title = Immune dysregulation in autism spectrum disorder. | journal = International Review of Neurobiology | volume = 113 | pages = 269–302 | year = 2013 | pmid = 24290389 | doi = 10.1016/B978-0-12-418700-9.00009-5 }}</ref><ref name="pmid21906670">{{Cita publicación periódica | vauthors = Onore C, Careaga M, Ashwood P | title = The role of immune dysfunction in the pathophysiology of autism | journal = Brain, Behavior and Immunity | volume = 26 | issue = 3 | pages = 383–92 | date = 2011 | pmid = 21906670 | doi = 10.1016/j.bbi.2011.08.007 | pmc=3418145}}</ref><ref name="pmid24795645">{{Cita publicación periódica | vauthors = Rossignol DA, Frye RE | title = Evidence linking oxidative stress, mitochondrial dysfunction, and inflammation in the brain of individuals with autism. | journal = Frontiers in Physiology | volume = 5 | page = 150 | year = 2014 | pmid = 24795645 | doi = 10.3389/fphys.2014.00150 | pmc=4001006}}</ref> Os [[biomarcador]]es de funcións inmunes anormais tamén se asocian cun maior número de deficiencias en comportamentos que son parte das características principais do autismo, coma os déficits nas interaccións sociais e na comunicación.<ref name="pmid21906670"/> As interaccións entre o sistema inmunitario e o [[sistema nervioso]] comezan nas primeiras etapas da fase da [[embrioxénese]], e o éxito no neurodesenvolvemento depende nunha resposta inmunitaria balanceada. Crese que a activación do sistema inmunitario da nai embarazada, como pode ser a partir de certos tóxicos ambientais ou infeccións, pode contribuír a causar autismo ó provocar unha alteración no desenvolvemento cerebral.<ref name="pmid21482187 ">{{Cita publicación periódica | vauthors = Patterson PH | title = Maternal infection and immune involvement in autism. | journal = Trends in Molecular Medicine | volume = 17 | issue = 7 | pages = 389–94 | date = 2011 | pmid = 21482187 | doi = 10.1016/j.molmed.2011.03.001 | pmc=3135697}}</ref><ref name="Chaste">{{Cita publicación periódica | vauthors = Chaste P, Leboyer M | title = Autism risk factors: genes, environment, and gene-environment interactions | journal = Dialogues Clin Neurosci | volume = 14 | issue = 3 | pages = 281–92 | year = 2012 | pmid = 23226953 | pmc = 3513682 }}</ref><ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Ashwood P, Wills S, Van de Water J | title = The immune response in autism: a new frontier for autism research | journal = J Leukoc Biol | volume = 80 | issue = 1 | pages = 1–15 | year = 2006 | pmid = 16698940 | doi = 10.1189/jlb.1205707 | url = http://www.jleukbio.org/cgi/content/full/80/1/1 | apelidos = | data = | revista = | data-acceso = 08 de xuño de 2017 | urlarquivo = https://web.archive.org/web/20061005180253/http://www.jleukbio.org/cgi/content/full/80/1/1 | dataarquivo = 05 de outubro de 2006 | urlmorta = yes }}</ref> Esta teoría apóiase en diversos estudos que determinaron que as infeccións durante o embarazo están asociadas cun maior risco de autismo.<ref name="pmid25218900">{{Cita publicación periódica | vauthors = Lee BK, Magnusson C, Gardner RM, Blomström S, Newschaffer CJ, Burstyn I, Karlsson H, Dalman C | title = Maternal hospitalization with infection during pregnancy and risk of autism spectrum disorders. | journal = Brain, Behavior and Immunity | date = 2014 | pmid = 25218900 | doi = 10.1016/j.bbi.2014.09.001 | volume=44 | pages=100–105 | pmc=4418173}}</ref><ref name="pmid20414802">{{Cita publicación periódica | vauthors = Atladóttir HO, Thorsen P, Østergaard L, Schendel DE, Lemcke S, Abdallah M, Parner ET | title = Maternal infection requiring hospitalization during pregnancy and autism spectrum disorders. | journal = Journal of Autism and Developmental Disorders | volume = 40 | issue = 12 | pages = 1423–30. | date = 2010 | pmid = 20414802 | doi = 10.1007/s10803-010-1006-y | url = https://www.researchgate.net/publication/43300311 }}</ref> A relación dos [[neuroquímico]]s co autismo non está entendida ó completo. Hai varias relacións que foron investigadas, fornecendo a maior evidencia no caso da [[serotonina]] e das deficiencias xenéticas no seu transporte.<ref name="Levy">{{Cita publicación periódica | vauthors = Levy SE, Mandell DS, Schultz RT | title = Autism | journal = Lancet | volume = 374 | issue = 9701 | pages = 1627–38 | year = 2009 | pmid = 19819542 | pmc = 2863325 | doi = 10.1016/S0140-6736(09)61376-3 }}</ref> O papel dos [[receptor metabotrópico de glutamato|receptores metabotrópicos de glutamato]] (mGluR) na xenopatoloxía da [[síndrome X fráxil]], a causa xenética de autismo máis comunmente identificada, deu lugar a un interese nas posibles implicacións para a investigación futura do autismo por esta vía.<ref name="pmid18093519">{{Cita publicación periódica | vauthors = Dölen G, Osterweil E, Rao BS, Smith GB, Auerbach BD, Chattarji S, Bear MF | title = Correction of fragile X syndrome in mice | journal = Neuron | volume = 56 | issue = 6 | pages = 955–62 | year = 2007 | pmid = 18093519 | pmc = 2199268 | doi = 10.1016/j.neuron.2007.12.001 }}</ref> Algúns dos datos presentados nos estudos suxiren un sobrecrecemento neuronal potencialmente relacionado cun incremento en varias [[Hormona do crecemento|hormonas do crecemento]],<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Hughes JR | title = Update on autism: A review of 1300 reports published in 2008 | journal = Epilepsy Behav | volume = 16 | issue = 4 | pages = 569–589 | year = 2009 | pmid = 19896907 | doi = 10.1016/j.yebeh.2009.09.023 }}</ref> ou cunha regulación diminuída dos [[receptor do factor de crecemento|receptores do factor de crecemento]]. Ademais disto, asócianse algúns [[Erro conxénito do metabolismo|erros conxénitos do metabolismo]] co autismo, aínda que a probabilidade indica que estes aparecerían en menos dun 5% dos casos.<ref name=Manzi/> [[Ficheiro:Powell2004Fig1A.jpeg|miniatura|upright|esquerda|Os individuos autistas tenden a usar zonas diferentes do cerebro (amarelo) para tarefas motoras en comparación cun grupo de control (azul).<ref name="Powell">{{Cita publicación periódica |vauthors=Powell K |title=Opening a window to the autistic brain |journal=PLoS Biol |volume=2 |issue=8 |pages=E267 |year=2004 |pmid=15314667 |pmc=509312 |doi=10.1371/journal.pbio.0020267 |url=http://www.plosbiology.org/article/info:doi/10.1371/journal.pbio.0020267 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130526034145/http://www.plosbiology.org/article/info%3Adoi/10.1371/journal.pbio.0020267 |archivedate=26 de maio de 2013 |deadurl=yes |apelidos= |data-acceso=08 de xuño de 2017 }}</ref>]] A teoría do [[sistema neuronal espello]] no autismo sostén a hipótese de que unha distorsión no desenvolvemento deste sistema interfire coa imitación e dá lugar ás características principais do autismo da discapacidade social e dificultades de comunicación. O sistema neuronal espello opera cando un animal realiza unha acción ou observa a outro animal realizando a mesma acción. Este sistema pode contribuír á comprensión doutras persoas por parte dun individuo habilitando a modelaxe do seu comportamento mediante a simulación das accións, intencións e emocións.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Williams JH | title = Self–other relations in social development and autism: multiple roles for mirror neurons and other brain bases | journal = Autism Res | volume = 1 | issue = 2 | pages = 73–90 | year = 2008 | pmid = 19360654 | doi = 10.1002/aur.15 | url = https://www.researchgate.net/publication/24272121 }}</ref><ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Dinstein I, Thomas C, Behrmann M, Heeger DJ | title = A mirror up to nature | journal = Curr Biol | volume = 18 | issue = 1 | pages = R13–8 | year = 2008 | pmid = 18177704 | pmc = 2517574 | doi = 10.1016/j.cub.2007.11.004 }}</ref> Varios estudos probaron esta hipótese demostrando anormalidades estruturais en rexións do sistema neuronal espello de individuos con trastornos do espectro autista, ademais dun atraso na activación do circuíto principal da imitación en individuos coa [[síndrome de Asperger]] e unha correlación entre unha menor actividade do sistema e a gravidade da síndrome en nenos con trastornos autistas.<ref name="Iacoboni">{{Cita publicación periódica | vauthors = Iacoboni M, Dapretto M | title = The mirror neuron system and the consequences of its dysfunction | journal = Nature Reviews Neuroscience | volume = 7 | issue = 12 | pages = 942–51 | year = 2006 | pmid = 17115076 | doi = 10.1038/nrn2024 | url = https://www.academia.edu/13626914 }}</ref> Porén, os individuos con autismo tamén presentan unha activación cerebral anómala en moitos circuítos fóra do sistema neuronal espello,<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Frith U, Frith CD | title = Development and neurophysiology of mentalizing | journal = Philosophical Transactions of the Royal Society B | volume = 358 | issue = 1431 | pages = 459–73 | year = 2003 | pmid = 12689373 | pmc = 1693139 | doi = 10.1098/rstb.2002.1218 | url = http://rstb.royalsocietypublishing.org/content/358/1431/459.full.pdf | format = PDF }}</ref> e esta teoría non explica o desempeño normal dos nenos con autismo nas tarefas de imitación que involucran un obxectivo ou un obxecto.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Hamilton AF | title = Emulation and mimicry for social interaction: a theoretical approach to imitation in autism | journal = Q J Exp Psychol | volume = 61 | issue = 1 | pages = 101–15 | year = 2008 | pmid = 18038342 | doi = 10.1080/17470210701508798 | url = https://www.academia.edu/906774 }}</ref> Os padróns de baixo funcionamento e activación cerebral anómalos relacionados cos trastornos do espectro autista son diferentes segundo se o cerebro está a realizar tarefas sociais ou non.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Di Martino A, Ross K, Uddin LQ, Sklar AB, Castellanos FX, Milham MP | title = Functional brain correlates of social and nonsocial processes in autism spectrum disorders: an activation likelihood estimation meta-analysis | journal = Biol Psychiatry | volume = 65 | issue = 1 | pages = 63–74 | year = 2009 | pmid = 18996505 | doi = 10.1016/j.biopsych.2008.09.022 | pmc=2993772}}</ref> No autismo hai evidencia dunha conectividade funcional reducida da [[rede neuronal por defecto]], mantendo unha conectividade intacta na [[rede neuronal orientada a tarefas]]. Nas persoas con autismo as dúas redes non se correlacionan negativamente co tempo, o que suxire a existencia dunha falta de equilibrio na alternancia entre as dúas redes, reflectindo posiblemente unha perturbación do pensamento [[autorreferencia|autorreferente]].<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Broyd SJ, Demanuele C, Debener S, Helps SK, James CJ, Sonuga-Barke EJ | title = Default-mode brain dysfunction in mental disorders: a systematic review | journal = Neurosci Biobehav Rev | volume = 33 | issue = 3 | pages = 279–96 | year = 2009 | pmid = 18824195 | doi = 10.1016/j.neubiorev.2008.09.002 | url = https://www.academia.edu/7779107 }}</ref> A teoría da falta de conectividade no autismo sostén a hipótese de que o autismo caracterízase por unha falta de funcionamento das conexións neuronais de alto nivel e unha falta de sincronización, xunto cun exceso de procesos de baixo nivel.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Just MA, Cherkassky VL, Keller TA, Kana RK, Minshew NJ | title = Functional and anatomical cortical underconnectivity in autism: evidence from an FMRI study of an executive function task and corpus callosum morphometry | journal = Cereb Cortex | volume = 17 | issue = 4 | pages = 951–61 | year = 2007 | pmid = 16772313 | doi = 10.1093/cercor/bhl006 | url = http://cercor.oxfordjournals.org/cgi/content/full/17/4/951 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20100707140313/http://cercor.oxfordjournals.org/cgi/content/full/17/4/951 | archivedate = 7 de xullo de 2010 | pmc=4500121}}</ref> Atopáronse probas desta teoría en estudos de [[escaneo neuronal funcional]] en individuos autistas,<ref name="Williams">{{Cita publicación periódica | vauthors = Williams DL, Goldstein G, Minshew NJ | title = Neuropsychologic functioning in children with autism: further evidence for disordered complex information-processing | journal = Child Neuropsychol | volume = 12 | issue = 4–5 | pages = 279–98 | year = 2006 | pmid = 16911973 | pmc = 1803025 | doi = 10.1080/09297040600681190 }}</ref> e por medio dun estudo sobre [[encefalografía|ondas cerebrais]] que suxeriu que os adultos con trastornos do espectro autista posúen unha sobreconectividade local no [[córtex]] e conexións funcionais débiles entre o [[lobo frontal]] e o resto do córtex.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Murias M, Webb SJ, Greenson J, Dawson G | title = Resting state cortical connectivity reflected in EEG coherence in individuals with autism | journal = Biol Psychiatry | volume = 62 | issue = 3 | pages = 270–3 | year = 2007 | pmid = 17336944 | pmc = 2001237 | doi = 10.1016/j.biopsych.2006.11.012 }}</ref> Outras evidencias suxiren que a falta de conectividade reside principalmente dentro de cada un dos [[hemisferio cerebral|hemisferios]] do córtex e que o autismo é un trastorno das zonas de asociación do córtex.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Minshew NJ, Williams DL | title = The new neurobiology of autism: cortex, connectivity, and neuronal organization | journal = Arch Neurol | volume = 64 | issue = 7 | pages = 945–50 | year = 2007 | pmid = 17620483 | pmc = 2597785 | doi = 10.1001/archneur.64.7.945 }}</ref> A partir de estudos baseados en [[potencial relacionado a eventos|potenciais relacionados a eventos]], cambios transitorios na actividade eléctrica do cerebro en resposta a estímulos, existen probas considerables de que hai diferenzas en individuos autistas con respecto á atención, orientación cara aos estímulos visuais e auditivos, detección de novidades, procesamento facial e de linguaxe e almacenamento de información. Varios dos estudos atoparon tamén unha preferencia polos estímulos non sociais.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Jeste SS, Nelson CA | title = Event related potentials in the understanding of autism spectrum disorders: an analytical review | url = https://archive.org/details/sim_journal-of-autism-and-developmental-disorders_2009-03_39_3/page/495 | journal = J Autism Dev Disord | volume = 39 | issue = 3 | pages = 495–510 | year = 2009 | pmid = 18850262 | doi = 10.1007/s10803-008-0652-9 }}</ref> Por exemplo, estudos de [[magnetoencefalografía]] en nenos autistas atoparon evidencias de respostas retardadas no procesamento cerebral dos sinais auditivos.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Roberts TP, Schmidt GL, Egeth M, Blaskey L, Rey MM, Edgar JC, Levy SE | title = Electrophysiological signatures: magnetoencephalographic studies of the neural correlates of language impairment in autism spectrum disorders | journal = Int J Psychophysiol | volume = 68 | issue = 2 | pages = 149–60 | year = 2008 | pmid = 18336941 | pmc = 2397446 | doi = 10.1016/j.ijpsycho.2008.01.012 }}</ref> No aspecto xenético, atopáronse relacións entre o autismo e a [[esquizofrenia]] baseada en duplicacións de delecións de [[cromosoma]]s. A investigación demostrou que a esquizofrenia e o autismo son significativamente máis comúns en combinación coa [[síndrome de deleción 1q21.1]]. A investigación sobre estas relacións para o [[cromosoma 15]] (15q13.3), o [[cromosoma 16]] (16p13.1) e o [[cromosoma 17]] (17p12) foron inconclusas.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Crespi B, Stead P, Elliot M | title = Evolution in health and medicine Sackler colloquium: Comparative genomics of autism and schizophrenia | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 107 | issue = Suppl 1 | pages = 1736–41 | year = 2010 | pmid = 19955444 | pmc = 2868282 | doi = 10.1073/pnas.0906080106 }}</ref> Os estudos sobre conectividade funcional atoparon tanto menores conectividades coma maiores conectividades nos cerebros de persoas con autismo. As conectividades por baixo do normal semellan ser as dominantes, especialmente nas conectividades interhemisféricas e das funcións córtico-corticais.<ref name=HaSohn2015>{{Cita publicación periódica|vauthors=Ha S, Sohn IJ, Kim N, Sim HJ, Cheon KA|title=Characteristics of Brains in Autism Spectrum Disorder: Structure, Function and Connectivity across the Lifespan|journal=Exp Neurobiol|volume=24|issue=4|pages=273–84|date=2015|pmid=26713076|pmc=4688328|doi=10.5607/en.2015.24.4.273|type=Review}}</ref> === Neuropsicoloxía === Hai dúas categorías [[cognición|cognitivas]] principais propostas sobre as ligazóns entre os cerebros autistas e o comportamento. A primeira categoría céntrase nas deficiencias de [[cognición social]]. A [[teoría empatizante-sistematizante]] de [[Simon Baron-Cohen]] postula que os individuos autistas poden sistematizar, isto é, desenvolver regras internas de operación para manexar eventos dentro do cerebro, pero son menos efectivos á hora de empatizar por medio do manexo de eventos xerados por outros axentes. Unha extensión, a teoría do cerebro masculino extremo, sostén a hipótese de que o autismo é un caso extremo do cerebro masculino, definido psicométricamente como individuos para os que sistematizar é mellor que empatizar.<ref name=E-S-theory/> Estas teorías están relacionadas en certa forma á outra teoría anterior de Baron-Cohen, a [[teoría da mente]], que sostén a hipótese de que o comportamento autista xorde dunha incapacidade para adscribir estados mentais a un mesmo e a outros. A hipótese da teoría da mente apóiase nas respostas atípicas dos nenos con autismo á [[proba Sally-Anne]] para o razoamento das motivacións dos demais,<ref name="E-S-theory">{{Cita publicación periódica | vauthors = Baron-Cohen S | title = Autism: the empathizing–systemizing (E-S) theory | journal = Annals of the New York Academy of Sciences | volume = 1156 | pages = 68–80 | year = 2009 | pmid = 19338503 | doi = 10.1111/j.1749-6632.2009.04467.x | url = http://docs.autismresearchcentre.com/papers/2009_BC_nyas.pdf | format = PDF | archiveurl = https://web.archive.org/web/20131214134422/http://docs.autismresearchcentre.com/papers/2009_BC_nyas.pdf | archivedate = 14 de decembro de 2013 }}</ref> e a teoría teoría do sistema neuronal espello no autismo descrita na [[#Fisiopatoloxía|fisiopatoloxía]] encaixa ben con esta hipótese.<ref name=Iacoboni/> Porén, a maioría de estudos non atoparon evidencias de deficiencias nas capacidades de individuos autistas para comprender as intencións básicas ou obxectivos doutras persoas. No seu lugar, os datos obtidos suxiren que as discapacidades atópanse na comprensión de emocións sociais máis complexas ou na consideración dos puntos de vista doutras persoas.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Hamilton AF | title = Goals, intentions and mental states: challenges for theories of autism | journal = J Child Psychol Psychiatry | volume = 50 | issue = 8 | pages = 881–92 | year = 2009 | pmid = 19508497 | doi = 10.1111/j.1469-7610.2009.02098.x}}</ref> A segunda categoría céntrase no procesamento non social ou xeral. As [[funcións executivas]] como a [[memoria de traballo]], o planeamento e a [[teoría da inhibición|inhibición]]. Segundo Lauren Kenworthy, "a afirmación sobre a [[disfunción executiva]] como factor causal no autismo é controvertida", aínda que "está claro que a disfunción executiva xoga un papel nos déficits sociais e cognitivos observados en individuos con autismo".<ref name=Kenworthy/> As probas sobre procesos executivos coma as tarefas de movemento ocular indican unha mellora dende o final da infancia ata a [[adolescencia]], pero os resultados nunca acadan os niveis típicos nos adultos.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = O'Hearn K, Asato M, Ordaz S, Luna B | title = Neurodevelopment and executive function in autism | url = https://archive.org/details/sim_development-and-psychopathology_fall-2008_20_4/page/1103 | journal = Dev Psychopathol | volume = 20 | issue = 4 | pages = 1103–32 | year = 2008 | pmid = 18838033 | doi = 10.1017/S0954579408000527 }}</ref> Un dos puntos fortes da teoría é a predición de comportamento estereotípico e intereses limitados,<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Hill EL | title = Executive dysfunction in autism | journal = Trends Cogn Sci | volume = 8 | issue = 1 | pages = 26–32 | year = 2004 | pmid = 14697400 | doi = 10.1016/j.dr.2004.01.001 | url = https://www.academia.edu/19291332 }}</ref> mentres que os puntos débiles son que a función executiva resulta difícil de medir<ref name="Kenworthy">{{Cita publicación periódica | vauthors = Kenworthy L, Yerys BE, Anthony LG, Wallace GL | title = Understanding executive control in autism spectrum disorders in the lab and in the real world | journal = Neuropsychol Rev | volume = 18 | issue = 4 | pages = 320–38 | year = 2008 | pmid = 18956239 | pmc = 2856078 | doi = 10.1007/s11065-008-9077-7 }}</ref> e que os déficits nesta función non se atoparon en nenos pequenos con autismo.<ref name=Sigman/> A [[teoría da coherencia central débil]] sostén a hipótese de que unha capacidade limitada para observar o panorama xeral sustenta a perturbación central no autismo. O punto forte desta teoría é a predición de talentos especiais e picos de desempeño nas persoas autistas.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Happé F, Frith U | title = The weak coherence account: detail-focused cognitive style in autism spectrum disorders | journal = J Autism Dev Disord | volume = 36 | issue = 1 | pages = 5–25 | year = 2006 | pmid = 16450045 | doi = 10.1007/s10803-005-0039-0 | url = https://www.academia.edu/1754416 }}</ref> Por outra banda, a teoría relacionada sobre o funcionamento da percepción mellorada céntrase máis na superioridade das operacións de [[percepción]] e orientadas localmente nos individuos autistas.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Mottron L, Dawson M, Soulières I, Hubert B, Burack J | title = Enhanced perceptual functioning in autism: an update, and eight principles of autistic perception | journal = J Autism Dev Disord | volume = 36 | issue = 1 | pages = 27–43 | year = 2006 | pmid = 16453071 | doi = 10.1007/s10803-005-0040-7 | url = https://www.researchgate.net/publication/7321285 }}</ref> Ningunha das categorías resulta satisfactoria por si mesma. As teorías sobre a cognición social non cobren ben os aspectos dos comportamentos ríxidos e repetitivos do autismo, mentres que as teorías non sociais presentan dificultades á hora de explicar as discapacidades sociais e dificultades na comunicación,<ref name="HappeTime">{{Cita publicación periódica | vauthors = Happé F, Ronald A, Plomin R | title = Time to give up on a single explanation for autism | journal = Nature Neuroscience | volume = 9 | issue = 10 | pages = 1218–20 | year = 2006 | pmid = 17001340 | doi = 10.1038/nn1770}}</ref> polo que unha teoría combinada baseada en múltiples déficits podería ser de máis utilidade neste aspecto.<ref>{{Cita publicación periódica | journal = Dev Rev | year = 2007 | volume = 27 | issue = 2 | pages = 224–60 | title = Cognitive theories of autism | vauthors = Rajendran G, Mitchell P | doi = 10.1016/j.dr.2007.02.001 | url = https://www.researchgate.net/publication/222545032 }}</ref> == Diagnose == A [[diagnóstico médico|diagnose]] baséase no comportamento, e non na causa ou mecanismo.<ref name="London">{{Cita publicación periódica | vauthors = London E | title = The role of the neurobiologist in redefining the diagnosis of autism | journal = Brain Pathol | volume = 17 | issue = 4 | pages = 408–11 | year = 2007 | pmid = 17919126 | doi = 10.1111/j.1750-3639.2007.00103.x }}</ref><ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Baird G, Cass H, Slonims V | title = Diagnosis of autism | journal = BMJ | volume = 327 | issue = 7413 | pages = 488–93 | year = 2003 | pmid = 12946972 | pmc = 188387 | doi = 10.1136/bmj.327.7413.488 | url = http://www.bmj.com/cgi/content/full/327/7413/488 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20090306153446/http://www.bmj.com/cgi/content/full/327/7413/488 | archivedate = 6 de marzo de 2009 }}</ref> Segundo o [[DSM-5]] o autismo caracterízase por déficits persistentes na comunicación social e na interacción dentro de contextos múltiples, así coma nos padróns limitados e repetitivos de comportamento, intereses ou actividades. Estas deficiencias están presentes ó comezo da infancia, habitualmente antes dos tres anos de idade, e dan lugar a unha discapacidade funcional clinicamente significativa. Algúns dos síntomas son unha falta de reciprocidade emocional ou social, o uso estereotipado e repetitivo da linguaxe ou a [[idiosincrasia|linguaxe idiosincrática]], e unha preocupación persistente polos obxectos non habituais. O diagnóstico precisa diferenciar os síntomas daqueles que encaixan máis coa [[síndrome de Rett]], cunha [[oligofrenia|discapacidade intelectual]] ou cun atraso do desenvolvemento global.<ref name=DSM5/> Pola súa banda, o [[ICD-10]] utiliza unha definición esencialmente idéntica para o autismo.<ref name="ICD-10-F84.0">{{Cita web |url=http://apps.who.int/classifications/apps/icd/icd10online/?gf80.htm+f84 |year=2007 |accessdate=10 de outubro de 2009 |work=ICD-10: International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems: Tenth Revision |publisher=World Health Organization |title=F84. Pervasive developmental disorders |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130421042448/http://apps.who.int/classifications/apps/icd/icd10online/?gf80.htm+f84 |archivedate=21 de abril de 2013 |deadurl=yes |df= }}</ref> Existen varios instrumentos de diagnóstico dispoñibles. Dous deles adoitan empregarse habitualmente na investigación do autismo. A [[Entrevista de Diagnóstico do Autismo Revisada|entrevista de diagnóstico do autismo revisada]] ({{lang-en|Autism Diagnostic Interview-Revised, ADI-R}}) é unha entrevista ós pais semiestruturada, mentres que o [[Programa de Observación Diagnóstico do Autismo]] ({{lang-en|Autism Diagnostic Observation Schedule, ADOS}}) emprega a observación e interacción co propio neno.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Gotham K, Risi S, Dawson G, Tager-Flusberg H, Joseph R, Carter A, Hepburn S, McMahon W, Rodier P, Hyman SL, Sigman M, Rogers S, Landa R, Spence MA, Osann K, Flodman P, Volkmar F, Hollander E, Buxbaum J, Pickles A, Lord C | title = A replication of the Autism Diagnostic Observation Schedule (ADOS) revised algorithms | journal = J Am Acad Child Adolesc Psychiatry | volume = 47 | issue = 6 | pages = 642–51 | year = 2008 | pmid = 18434924 | pmc = 3057666 | doi = 10.1097/CHI.0b013e31816bffb7 }}</ref> A [[escala de clasificación do autismo infantil]] ({{lang-en|Childhood Autism Rating Scale, CARS}}) utilízase habitualmente nos ambientes clínicos para avaliar a gravidade do autismo baseándose na observación dos nenos,<ref name=Volkmar/> e neste contexto tamén pode empregarse a entrevista de diagnóstico para trastornos sociais e de Comunicación ({{lang-en|Diagnostic Interview for Social and Communication Disorders, DISCO}}).<ref>{{Cita publicación periódica|last1=Kan|first1=CC|last2=Buitelaar|first2=JK|last3=van der Gaag|first3=RJ|title=[Autism spectrum disorders in adults].|journal=Nederlands tijdschrift voor geneeskunde|date=14 xuño 2008|volume=152|issue=24|pages=1365–9|pmid=18664213}}</ref> Un [[pediatría|pediatra]] habitualmente encárgase de realizar unha investigación preliminar revisando o historial de desenvolvemento e realizando un exame físico ó neno. De ser necesario, o diagnóstico e avaliación lévanse a cabo coa axuda de especialistas en trastornos do espectro autista, observando e avaliando os factores cognitivos, de comunicación, familiares e outros, empregando ferramentas estandarizadas e tomando en conta calquera [[condición médica]] asociada.<ref name="Dover">{{Cita publicación periódica | vauthors = Dover CJ, Le Couteur A | title = How to diagnose autism | journal = Arch Dis Child | volume = 92 | issue = 6 | pages = 540–5 | year = 2007 | pmid = 17515625 | doi = 10.1136/adc.2005.086280 | pmc=2066173}}</ref> É habitual requirir que un [[neuropsicoloxía|neuropsicólogo]] pediátrico avalíe o comportamento e capacidades cognitivas, tanto para axudar na diagnose coma para axudar a recomendar intervencións educativas.<ref name="Kanne">{{Cita publicación periódica | vauthors = Kanne SM, Randolph JK, Farmer JE | title = Diagnostic and assessment findings: a bridge to academic planning for children with autism spectrum disorders | journal = Neuropsychol Rev | volume = 18 | issue = 4 | pages = 367–84 | year = 2008 | pmid = 18855144 | doi = 10.1007/s11065-008-9072-z | url = https://www.academia.edu/14769718 }}</ref> Un [[diagnóstico diferencial]] para trastornos do espectro autista nesta fase pode ter en conta tamén unha posible [[oligofrenia|discapacidade intelectual]], [[xordeira]], ou outra [[disfasia|discapacidade específica de linguaxe]]<ref name=Dover/> coma a [[síndrome Landau-Kleffner]].<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Mantovani JF | title = Autistic regression and Landau–Kleffner syndrome: progress or confusion? | url = https://archive.org/details/sim_developmental-medicine-and-child-neurology_2000-05_42_5/page/349 | journal = Dev Med Child Neurol | volume = 42 | issue = 5 | pages = 349–53 | year = 2000 | pmid = 10855658 | doi = 10.1017/S0012162200210621 }}</ref> A presenza de autismo pode dificultar tamén a diagnose de trastornos psiquiátricos coexistentes como a [[Trastorno depresivo maior|depresión]].<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Matson JL, Neal D | title = Cormorbidity: diagnosing comorbid psychiatric conditions | journal = Psychiatr Times | volume = 26 |issue=4 |year=2009|url=http://www.psychiatrictimes.com/display/article/10168/1403043 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20130403062215/http://www.psychiatrictimes.com/display/article/10168/1403043 | archivedate = 3 de abril de 2013 }}</ref> As avaliacións [[xenética médica|xenéticas]] adoitan facerse cando o trastorno autista xa está diagnosticado, particularmente cando outros síntomas xa suxiren unha causa xenética.<ref name=Caronna/> A tecnoloxía xenética permite relacionar a un número estimado dun 40% de casos á causas xenéticas.<ref>{{Cita web |vauthors=Schaefer GB, Mendelsohn NJ |title=Paper Outlines Approach To Genetic Diagnosis In Autism |journal=Genet Med |volume=10 |issue=1 |pages=4–12 |year=2008 |pmid=18197051 |doi=10.1097/GIM.0b013e31815efdd7 |laysummary=http://www.medicalnewstoday.com/articles/96448.php |laydate=7 de febreiro de 2008 |laysource=Medical News Today |url=http://www.medicalnewstoday.com/articles/96448.php |accessdate=7 de febreiro de 2008 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100901151333/http://www.medicalnewstoday.com/articles/96448.php |archivedate=01 de setembro de 2010 }}</ref> No 2008 propúxose un modelo de diagnose de xenotipado inicial, que avaliaría de forma rutineira as variacións no número de copias do [[xenoma]].<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Ledbetter DH | title = Cytogenetic technology—genotype and phenotype | journal = N Engl J Med | volume = 359 | issue = 16 | pages = 1728–30 | year = 2008 | pmid = 18784093 | doi = 10.1056/NEJMe0806570 }}</ref> Segundo se van desenvolvendo novas probas xenéticas xorden problemas [[ética médica|éticos]], legais e sociais, e a dispoñibilidade comercial das probas pode preceder a un entendemento axeitado de como empregar os resultados das mesmas, por mor da complexidade da xenética do autismo.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = McMahon WM, Baty BJ, Botkin J | title = Genetic counseling and ethical issues for autism | journal = American Journal of Medical Genetics | volume = 142C | issue = 1 | pages = 52–7 | year = 2006 | pmid = 16419100 | doi = 10.1002/ajmg.c.30082 | url = https://www.researchgate.net/publication/7353634 }}</ref> As probas [[metabolismo|metabólicas]] e de escaneo neuronal poden ser de axuda en ocasións, pero non se realizan de forma rutineira.<ref name=Caronna/> Os trastornos do espectro autista poden diagnosticarse en ocasións ós 14 meses de idade, aínda que o diagnóstico tórnase máis estable ó longo dos tres primeiros anos de vida.<ref name="Landa3">{{Cita publicación periódica | vauthors = Landa RJ | title = Diagnosis of autism spectrum disorders in the first 3 years of life | journal = Nat Clin Pract Neurol | volume = 4 | issue = 3 | pages = 138–47 | year = 2008 | pmid = 18253102 | doi = 10.1038/ncpneuro0731 }}</ref> O diagnóstico insuficiente ou o diagnóstico errado son problemas só en casos marxinais, e gran parte do incremento no número de casos rexistrados de trastornos autistas débese con toda probabilidade ós cambios nas prácticas de diagnóstico. O incremento de popularidade das opcións de tratamento con [[fármaco]]s e a expansión de beneficios incentivou os provedores de servizos médicos a diagnosticar trastornos autistas, dando como resultado diagnósticos erróneos en nenos con síntomas incertos. De forma inversa, o custo do rastrexo e da diagnose e os problemas económicos pode inhibir ou atrasar os diagnósticos.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Shattuck PT, Grosse SD | title = Issues related to the diagnosis and treatment of autism spectrum disorders | journal = Ment Retard Dev Disabil Res Rev | volume = 13 | issue = 2 | pages = 129–35 | year = 2007 | pmid = 17563895 | doi = 10.1002/mrdd.20143 | url = https://www.researchgate.net/publication/6272921 }}</ref> Resulta particularmente complicado diagnosticar autismo entre os [[discapacidade visual|discapacitados visuais]], en parte porque algúns dos criterios do diagnóstico dependen da [[visión]], ademais de que os síntomas do autismo sobrepóñense cos dos trastornos comúns de [[cegueira]].<ref>{{Cita publicación periódica | title = Visual impairment and autism: current questions and future research | vauthors = Cass H |journal=Autism |year=1998 |volume=2 |issue=2 |pages=117–38|doi=10.1177/1362361398022002 }}</ref> === Clasificación === O autismo é un dos cinco [[trastornos xeneralizados do desenvolvemento]] ({{lang-en|pervasive developmental disorders, PDD}}), que se caracterizan por anomalías xeneralizadas das interaccións sociais e da comunicación, ademais de intereses moi restrinxidos e comportamento altamente repetitivo.<ref name=ICD-10-F84.0/> Estes síntomas non implican enfermidade, fraxilidade ou perturbación emocional.<ref name=Rapin/> Das cinco formas de trastornos PDD, a [[síndrome de Asperger]] é a máis achegada ó autismo en síntomas e posibles causas. A [[síndrome Rett]] e a [[síndrome de Heller]] comparten varios síntomas co autismo, pero poden ter causas non relacionadas. O [[trastorno xeneralizado do desenvolvemento non especificado]] ({{lang-en|PDD not otherwise specified, PDD-NOS}}), tamén chamado "autismo atípico", diagnostícase cando non se cumpren os criterios dun trastorno máis específico.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Volkmar FR, State M, Klin A | title = Autism and autism spectrum disorders: diagnostic issues for the coming decade | journal = J Child Psychol Psychiatry | volume = 50 | issue = 1–2 | pages = 108–15 | year = 2009 | pmid = 19220594 | doi = 10.1111/j.1469-7610.2008.02010.x }}</ref> A diferenza do autismo, as persoas con síndrome de Asperger non padecen un atraso substancial no [[desenvolvemento da linguaxe]].<ref name="DSM-IV-TR-299.00">{{Cita libro |author=American Psychiatric Association |title=Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-IV |chapter=Diagnostic criteria for 299.00 Autistic Disorder |publisher=American Psychiatric Association |edition=4 |location=Washington, DC|year=2000 |isbn=978-0-89042-025-6 |oclc=768475353 |url=http://cdc.gov/ncbddd/autism/hcp-dsm.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131029080544/http://www.cdc.gov/ncbddd/autism/hcp-dsm.html |archivedate=29 de outubro de 2013}}</ref> A terminoloxía aplicada ó autismo pode ser confusa, en ocasións denomínase ó autismo, á síndrome de Asperger e ó trastorno xeneralizado os "trastornos do espectro autista" ({{lang-en|autism spectrum disorders, ASD}})<ref name=CCD/> ou en ocasións "trastornos autistas",<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Freitag CM | title = The genetics of autistic disorders and its clinical relevance: a review of the literature | journal = Mol Psychiatry | volume = 12 | issue = 1 | pages = 2–22 | year = 2007 | pmid = 17033636 | doi = 10.1038/sj.mp.4001896}}</ref> mentres que o propio autismo recibe habitualmente os nomes de "trastorno autista" ou "autismo infantil". Na práctica clínica a cualificación de autismo, trastorno do espectro autista e trastorno xeneralizado do desenvolvemento non especificado adoitan empregarse de forma intercambiable.<ref name="Caronna">{{Cita publicación periódica | vauthors = Caronna EB, Milunsky JM, Tager-Flusberg H | title = Autism spectrum disorders: clinical and research frontiers | journal = Arch Dis Child | volume = 93 | issue = 6 | pages = 518–23 | year = 2008 | pmid = 18305076 | doi = 10.1136/adc.2006.115337 }}</ref> Os trastornos do espectro autista son á súa vez un subconxunto do [[fenotipo]] máis amplo do autismo, que describe os individuos que poden non ter un trastorno do espectro autista pero poden presentar características semellantes ás do autismo, coma a compulsión por evitar o contacto visual.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Piven J, Palmer P, Jacobi D, Childress D, Arndt S | title = Broader autism phenotype: evidence from a family history study of multiple-incidence autism families | journal = Am J Psychiatry | volume = 154 | issue = 2 | pages = 185–90 | year = 1997 | pmid = 9016266 | doi=10.1176/ajp.154.2.185| url = https://www.academia.edu/24979734 }}</ref> As manifestacións do autismo cobren un amplo espectro, dende individuos con discapacidades graves (sen capacidade de fala, con discapacidades de desenvolvemento, ou bloqueados en movementos repetitivos de mans e do corpo) ata outros individuos cunha alta funcionalidade que poden presentar comportamentos sociais activos pero particularmente distintivos, un enfoque a intereses limitados e unha comunicación verbosa e [[pedantería|pedante]].<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Happé F | title = Understanding assets and deficits in autism: why success is more interesting than failure | journal = Psychologist | volume = 12 | issue = 11 | pages = 540–7 | year = 1999 | url = http://www.thepsychologist.org.uk/archive/archive_home.cfm/volumeID_12-editionID_46-ArticleID_133-getfile_getPDF/thepsychologist/psy_11_99_p540-547_happe.pdf | format = PDF | archiveurl = https://web.archive.org/web/20120517162434/http://www.thepsychologist.org.uk/archive/archive_home.cfm/volumeID_12-editionID_46-ArticleID_133-getfile_getPDF/thepsychologist/psy_11_99_p540-547_happe.pdf |archivedate=17 de maio de 2012 }}</ref> Xa que o espectro de comportamentos é continuo, os límites entre as categorías de diagnóstico resultan algo arbitrarias por necesidade.<ref name=Geschwind-2009/> En ocasións a síndrome divídese en autismo de baixa, media e alta funcionalidade, baseándose nos niveis de [[cociente intelectual]],<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Baron-Cohen S | title = The hyper-systemizing, assortative mating theory of autism | journal = Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry | volume = 30 | issue = 5 | pages = 865–72 | year = 2006 | pmid = 16519981 | doi = 10.1016/j.pnpbp.2006.01.010 | url = http://autismresearchcentre.com/docs/papers/2006_BC_Neuropsychophamacology.pdf | format = PDF | archiveurl = https://web.archive.org/web/20120513020615/http://autismresearchcentre.com/docs/papers/2006_BC_Neuropsychophamacology.pdf | archivedate = 13 de maio de 2012 | apelidos = | data-acceso = 09 de xuño de 2017 | url-morta = yes }}</ref> ou en canta asistencia precisa o individuo na súa vida diaria. Estas subdivisións non son estándar e resultan controvertidas. O autismo pode dividirse tamén en autismo sindrómico e non sindrómico. O sindrómico asóciase coa [[oligofrenia|discapacidade intelectual]] grave ou profunda, ou cunha síndrome conxénita con síntomas físicos, coma a [[esclerose tuberosa]].<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Cohen D, Pichard N, Tordjman S, Baumann C, Burglen L, Excoffier E, Lazar G, Mazet P, Pinquier C, Verloes A, Héron D | title = Specific genetic disorders and autism: clinical contribution towards their identification | journal = J Autism Dev Disord | volume = 35 | issue = 1 | pages = 103–16 | year = 2005 | pmid = 15796126 | doi = 10.1007/s10803-004-1038-2 | url = https://www.researchgate.net/publication/7940098 }}</ref> Malia que os individuos con síndrome de Asperger tenden a desempeñarse cognitivamente mellor que os autistas, o alcance da sobreposición entre a síndrome de Asperger, o autismo de alta funcionalidade e o autismo non sindrómico non está totalmente definido.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Klin A | title = Autism and Asperger syndrome: an overview | journal = Rev Bras Psiquiatr | volume = 28 | issue = suppl 1 | pages = S3–S11 | year = 2006 | pmid = 16791390 | doi = 10.1590/S1516-44462006000500002 | url = http://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1516-44462006000500002&lng=en&nrm=iso&tlng=en | archive-url = https://web.archive.org/web/20070929142312/http://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1516-44462006000500002&lng=en&nrm=iso&tlng=en | dead-url = yes | archive-date = 29 de setembro de 2007 | apelidos = | data-acceso = 09 de xuño de 2017 }}</ref><ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Witwer AN, Lecavalier L | title = Examining the validity of autism spectrum disorder subtypes | url = https://archive.org/details/sim_journal-of-autism-and-developmental-disorders_2008-10_38_9/page/1611 | journal = J Autism Dev Disord | volume = 38 | issue = 9 | pages = 1611–24 | year = 2008 | pmid = 18327636 | doi = 10.1007/s10803-008-0541-2 }}</ref> Algúns estudos obtiveron resultados de diagnósticos de autismo en nenos por mor dunha perda de capacidades sociais ou de linguaxe, en oposición a unha falta de progreso nas mesmas, habitualmente entre os 15 e os 30 meses de idade. A validez desta distinción é controvertida, xa que é posible que o [[autismo regresivo]] sexa un subtipo específico,<ref name=Landa3/><ref name="Stefanatos">{{Cita publicación periódica | vauthors = Stefanatos GA | title = Regression in autistic spectrum disorders | url = https://archive.org/details/sim_neuropsychology-review_2008-12_18_4/page/305 | journal = Neuropsychol Rev | volume = 18 | issue = 4 | pages = 305–19 | year = 2008 | pmid = 18956241 | doi = 10.1007/s11065-008-9073-y }}</ref><ref name=Landa/><ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Volkmar F, Chawarska K, Klin A | title = Autism in infancy and early childhood | journal = Annu Rev Psychol | volume = 56 | pages = 315–36 | year = 2005 | pmid = 15709938 | doi = 10.1146/annurev.psych.56.091103.070159 | url = https://www.researchgate.net/publication/8023089 }} A partial update is in: {{Cita publicación periódica | vauthors = Volkmar FR, Chawarska K | title = Autism in infants: an update | journal = World Psychiatry | volume = 7 | issue = 1 | pages = 19–21 | year = 2008 | pmid = 18458791 | pmc = 2366821 }}</ref> ou que haxa un rango continuo de comportamentos entre o autismo con e sen regresión.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Ozonoff S, Heung K, Byrd R, Hansen R, Hertz-Picciotto I | title = The onset of autism: patterns of symptom emergence in the first years of life | journal = Autism Res | volume = 1 | issue = 6 | pages = 320–328 | year = 2008 | pmid = 19360687 | pmc = 2857525 | doi = 10.1002/aur.53 }}</ref> A investigación das causas do autismo viuse dificultada pola incapacidade de identificar subgrupos bioloxicamente significativos dentro da poboación autista<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Altevogt BM, Hanson SL, Leshner AI | title = Autism and the environment: challenges and opportunities for research | journal = Pediatrics | volume = 121 | issue = 6 | pages = 1225–9 | year = 2008 | pmid = 18519493 | doi = 10.1542/peds.2007-3000 | url = http://pediatrics.aappublications.org/cgi/content/full/121/6/1225 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20100115140620/http://pediatrics.aappublications.org/cgi/content/full/121/6/1225 | archivedate = 15 de xaneiro de 2010 }}</ref> e polos límites tradicionais entre as disciplinas da [[psiquiatría]], [[psicoloxía]], [[neuroloxía]] e [[pediatría]].<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Reiss AL | title = Childhood developmental disorders: an academic and clinical convergence point for psychiatry, neurology, psychology and pediatrics | journal = J Child Psychol Psychiatry | volume = 50 | issue = 1–2 | pages = 87–98 | year = 2009 | pmid = 19220592 | doi = 10.1111/j.1469-7610.2008.02046.x }}</ref> As tecnoloxías máis recentes coma as [[Imaxe por resonancia magnética funcional|imaxes por resonancia magnética funcional]] e as [[Imaxe de tensor de difusión|imaxes de tensor de difusión]] poden axudar a identificar [[fenotipo]]s bioloxicamente relevantes que poden observarse en [[escáner cerebral|escáneres cerebrais]] para axudar nos estudos [[neuroxenética|neuroxenéticos]] do autismo.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Piggot J, Shirinyan D, Shemmassian S, Vazirian S, Alarcón M | title = Neural systems approaches to the neurogenetics of autism spectrum disorders | journal = Neuroscience | volume = 164 | issue = 1 | pages = 247–56 | year = 2009 | pmid = 19482063 | doi = 10.1016/j.neuroscience.2009.05.054 }}</ref> Un exemplo disto é a menor actividade na [[zona facial fusiforme]] do cerebro, que se asocia cunha discapacidade na distinción entre persoas e obxectos.<ref name=Levy/> Tamén existe unha proposta para clasificar o autismo empregando os factores xenéticos ademais dos de comportamento.<ref>{{Cita publicación periódica | author = Stephan DA | title = Unraveling autism | journal = American Journal of Human Genetics | volume = 82 | issue = 1 | pages = 7–9 | year = 2008 | pmid = 18179879 | pmc = 2253980 | doi = 10.1016/j.ajhg.2007.12.003 }}</ref> == Rastrexo == Ó redor da metade dos pais de nenos con trastornos do espectro autista advirten os comportamentos pouco habituais dos nenos antes de que cumpran os 18 meses de idade, e ó redor de catro quintos decátanse antes dos 24 meses de idade.<ref name=Landa3/> Segundo un estudo conxunto de varias organizacións estadounidenses, o fallo no cumprimento dos seguintes fitos "é unha indicación absoluta para proceder con avaliacións a maiores. O atraso na derivación para devanditas probas pode atrasar a diagnose temperá e o tratamento, e afectar o resultado a longo prazo":<ref name=Filipek/> * Non balbucir ós 12 meses de idade. * Non realizar [[aceno]]s (sinalar, saudar coas mans etc.) ós 12 meses de idade. * Non pronunciar ningunha palabra solta ós 16 meses de idade. * Non pronunciar frases de dúas palabras (espontáneas, non só [[ecoalia|ecoálicas]]) ós 24 meses de idade. * Calquera perda de habilidades sociais ou linguaxe, a calquera idade. A [[United States Preventive Services Task Force]] indicou en 2016 que non estaba claro se o rastrexo era beneficioso ou prexudicial entre os nenos entre os que non hai preocupacións.<ref>{{Cita publicación periódica|last1=Siu|first1=AL|last2=US Preventive Services Task Force|first2=(USPSTF)|last3=Bibbins-Domingo|first3=K|last4=Grossman|first4=DC|last5=Baumann|first5=LC|last6=Davidson|first6=KW|last7=Ebell|first7=M|last8=García|first8=FA|last9=Gillman|first9=M|last10=Herzstein|first10=J|last11=Kemper|first11=AR|last12=Krist|first12=AH|last13=Kurth|first13=AE|last14=Owens|first14=DK|last15=Phillips|first15=WR|last16=Phipps|first16=MG|last17=Pignone|first17=MP|title=Screening for Autism Spectrum Disorder in Young Children: US Preventive Services Task Force Recommendation Statement.|journal=JAMA|date=16 de febreiro de 2016|volume=315|issue=7|pages=691–6|pmid=26881372|doi=10.1001/jama.2016.0018}}</ref> A práctica realizada no [[Xapón]] é a de [[rastrexo (medicina)|rastrexar]] tódolos nenos na procura de trastornos do espectro autista ós 18 e 24 meses, empregando probas de rastrexo específicas para o autismo. Pola contra, no [[Reino Unido]] só se realiza o rastrexo cando as familias ou os pediatras recoñecen posibles sinais. Non hai datos concluíntes de cal destes dous métodos resulta máis efectivo.<ref name=Levy/> As ferramentas de rastrexo inclúen o cuestionario "[[Modified Checklist for Autism in Toddlers]]" (M-CHAT), o cuestionario "Early Screening of Autistic Traits Questionnaire" e o "First Year Inventory". Os datos iniciais para o [[Modified Checklist for Autism in Toddlers|M-CHAT]] e o seu predecesor, o "[[Checklist for Autism in Toddlers]]" (CHAT), en nenos de entre 18 e 30 meses de idade, suxiren que o seu uso resulta máis axeitado nun ambiente clínico e que presenta unha baixa [[sensibilidade (medicina)|sensibilidade]] (moitos falsos negativos) mais unha boa [[especificidade (medicina)|especificidade]] (poucos falsos positivos).<ref name=Landa3/> Tamén se considera posiblemente máis preciso preceder estas probas cun rastrexo de maior espectro que non faga distinción entre os trastornos do espectro autista e outros trastornos do desenvolvemento.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Wetherby AM, Brosnan-Maddox S, Peace V, Newton L | title = Validation of the Infant–Toddler Checklist as a broadband screener for autism spectrum disorders from 9 to 24 months of age | journal = Autism | volume = 12 | issue = 5 | pages = 487–511 | year = 2008 | pmid = 18805944 | pmc = 2663025 | doi = 10.1177/1362361308094501 }}</ref> As ferramentas de rastrexo deseñadas para as normas dunha cultura para comportamentos coma o contacto visual poden resultar inapropiadas para outras culturas diferentes.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Wallis KE, Pinto-Martin J | title = The challenge of screening for autism spectrum disorder in a culturally diverse society | url = https://archive.org/details/sim_acta-paediatrica_2008-05_97_5/page/539 | journal = Acta Paediatr | volume = 97 | issue = 5 | pages = 539–40 | year = 2008 | pmid = 18373717 | doi = 10.1111/j.1651-2227.2008.00720.x }}</ref> Malia que as [[probas xenéticas]] para o autismo resultan xeralmente pouco prácticas, pode chegar a considerarse o seu uso nalgúns casos determinados, coma en casos de nenos con síntomas neurolóxicos e [[dimorfismo]]s.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Lintas C, Persico AM | title = Autistic phenotypes and genetic testing: state-of-the-art for the clinical geneticist | journal = Journal of Medical Genetics | volume = 46 | issue = 1 | pages = 1–8 | year = 2009 | pmid = 18728070 | pmc = 2603481 | doi = 10.1136/jmg.2008.060871 | url = http://jmg.bmj.com/content/46/1/1.long | archiveurl = https://web.archive.org/web/20131030000423/http://jmg.bmj.com/content/46/1/1.long | archivedate = 30 de outubro de 2013 }}</ref> == Tratamento == [[Ficheiro:Opening a window to the autistic brain.jpg|miniatura|Un neno de tres anos sinala un peixe nun acuario como parte dun experimento sobre o efecto do adestramento de atención compartida no desenvolvemento da linguaxe.<ref name=Powell/>]] Os obxectivos principais á hora de tratar nenos con autismo son reducir as discapacidades asociadas e o sufrimento familiar, así como incrementar a [[calidade de vida]] e independencia funcional. Existe unha correlación xeral das persoas cun maior [[cociente intelectual|CI]] e unha maior resposta ó tratamento ademais da obtención de mellores resultados.<ref name=":0" /><ref>{{Cita publicación periódica|title = Meta-Analysis of Early Intensive Behavioral Intervention for Children With Autism|url = http://dx.doi.org/10.1080/15374410902851739|journal = Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology|date = 19 de maio de 2009|issn = 1537-4416|pmid = 19437303|pages = 439–450|volume = 38|issue = 3|doi = 10.1080/15374410902851739|first = Sigmund|last = Eldevik|first2 = Richard P.|last2 = Hastings|first3 = J. Carl|last3 = Hughes|first4 = Erik|last4 = Jahr|first5 = Svein|last5 = Eikeseth|first6 = Scott|last6 = Cross}}</ref> Non existe un único tratamento considerado mellor co resto, e os tratamentos adoitan personalizarse segundo as necesidades de cada neno,<ref name=CCD/> coas familias e o sistema educativo representando os principais recursos do tratamento.<ref name=Levy/> Os estudos sobre intervencións presentan problemas metodolóxicos que impiden obter unha conclusión definitiva sobre a [[efectividade]],<ref>{{Cita publicación periódica |vauthors=Ospina MB, Krebs Seida J, Clark B, Karkhaneh M, Hartling L, Tjosvold L, Vandermeer B, Smith V |title=Behavioural and developmental interventions for autism spectrum disorder: a clinical systematic review |journal=PLoS ONE |volume=3 |issue=11 |pages=e3755 |year=2008 |pmid=19015734 |pmc=2582449 |doi=10.1371/journal.pone.0003755 |url=http://www.plosone.org/article/info:doi/10.1371/journal.pone.0003755 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131105071310/http://www.plosone.org/article/info%3Adoi/10.1371/journal.pone.0003755 |archivedate=05 de novembro de 2013 |deadurl=yes |apelidos= |data-acceso=11 de xuño de 2017 }}</ref> aínda que o desenvolvemento de intervencións baseadas en evidencias avanzou dende comezos dos século XXI.<ref name=":0">{{Cita publicación periódica|title = Evidence Base Update for Autism Spectrum Disorder|url = http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/15374416.2015.1077448|journal = Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology|date = 2 de novembro de 2015|issn = 1537-4416|pmid = 26430947|pages = 897–922|volume = 44|issue = 6|doi = 10.1080/15374416.2015.1077448|first = Tristram|last = Smith|first2 = Suzannah|last2 = Iadarola}}</ref> Malia que moitas intervencións [[psicosocial|psicosociais]] teñen algunha evidencia positiva, suxerindo que algunha forma de tratamento é preferible a ningún tratamento, a calidade metodolóxica das [[revisión sistemática|revisións sistemáticas]] destes estudos foi xeralmente pobre, coa maioría de resultados sendo tentativos, e presentando pouca evidencia para a efectividade relativa das opcións de tratamento.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Seida JK, Ospina MB, Karkhaneh M, Hartling L, Smith V, Clark B | title = Systematic reviews of psychosocial interventions for autism: an umbrella review | journal = Dev Med Child Neurol | volume = 51 | issue = 2 | pages = 95–104 | year = 2009 | pmid = 19191842 | doi = 10.1111/j.1469-8749.2008.03211.x | url = https://www.academia.edu/23058923 }}</ref> Os programas intensivos e continuos de [[educación especial]] e [[terapia do comportamento]] nos primeiros anos de vida poden axudar os nenos a adquirir capacidades de coidado persoal, sociais e de traballo,<ref name="CCD">{{Cita publicación periódica | vauthors = Myers SM, Johnson CP | title = Management of children with autism spectrum disorders | journal = Pediatrics | volume = 120 | issue = 5 | pages = 1162–82 | year = 2007 | pmid = 17967921 | doi = 10.1542/peds.2007-2362 }}</ref> ademais de que habitualmente melloran o seu funcionamento e diminúen a gravidade dos síntomas e dos comportamentos non adaptados.<ref name="Rogers">{{Cita publicación periódica | vauthors = Rogers SJ, Vismara LA | title = Evidence-based comprehensive treatments for early autism | journal = J Clin Child Adolesc Psychol | volume = 37 | issue = 1 | pages = 8–38 | year = 2008 | pmid = 18444052 | pmc = 2943764 | doi = 10.1080/15374410701817808 }}</ref> Os enfoques dispoñibles inclúen a [[análise aplicada do comportamento]], modelos de desenvolvemento, ensinanza estruturada, terapia da linguaxe, terapia de habilidades sociais e [[terapia ocupacional]].<ref name=CCD/> Entre estes enfoques, as intervencións aplicadas poden ter o obxectivo de tratar as características autistas de forma integral, ou de enfocar o tratamento nunha área especial de capacidade.<ref name=":0" /> Existen algunhas evidencias de que a intervención intensiva temperá do comportamento, un modelo de intervención temperá baseado na análise aplicada do comportamento, é un tratamento efectivo para algúns nenos con trastornos do espectro autista.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Reichow B, Barton EE, Boyd BA, Hume K | title = Early intensive behavioral intervention (EIBI) for young children with autism spectrum disorders (ASD) | journal = Cochrane Database of Systematic Reviews | volume = 10 | pages = CD009260 | year = 2012 | pmid = 23076956 | doi = 10.1002/14651858.CD009260.pub2 | url = https://www.researchgate.net/publication/232281214 }}</ref> Dous conceptos teóricos para a intervención infantil temperá inclúen a análise aplicada do comportamento e os modelos pragmáticos de desenvolvemento social,<ref name=":0" /> e existe unha estratexia de intervención que emprega un modelo de adestramento para pais, que ensina ós pais como poñer en funcionamento varias técnicas destes conceptos, permitindo que os pais diseminen eles mesmos as intervencións.<ref name=":0" /> Tamén se desenvolveron outros programas de modelos pragmáticos de desenvolvemento social para fornecer explicitamente sistemas de intervención por medio dunha posta en funcionamento por parte dos pais no propio fogar. Malia o desenvolvemento recente dos modelos de adestramento para pais, este tipo de intervencións demostraron a súa efectividade en numerosos estudos, avaliándose coma unha forma de tratamento probablemente eficaz.<ref name=":0" /> === Educación === As intervencións educativas poden ter unha eficiencia variable na maioría de nenos. A [[intervención intensiva temperá do comportamento]] demostrou a súa efectividade na mellora da funcionalidade global en nenos de idade preescolar<ref name="Eikeseth">{{Cita publicación periódica | vauthors = Eikeseth S | title = Outcome of comprehensive psycho-educational interventions for young children with autism | journal = Res Dev Disabil | volume = 30 | issue = 1 | pages = 158–78 | year = 2009 | pmid = 18385012 | doi = 10.1016/j.ridd.2008.02.003 }}</ref> e está ben establecida para a mellora do desempeño intelectual dos nenos pequenos.<ref name=Rogers/> De forma semellante, a intervención aplicada por profesores que emprega unha análise aplicada do comportamento combinada cun enfoque pragmático de desenvolvemento social probouse coma un tratamento ben establecido na mellora das capacidades sociais e de comunicación dos nenos pequenos, aínda que a evidencia é menor para a súa efectividade no tratamento dos síntomas globais.<ref name=":0" /> Os informes neurofisiolóxicos adoitan comunicarse de forma pobre ós educadores, o que dá como resultado unha fenda entre o que o informe recomenda e o tipo de educación que se fornece.<ref name=Kanne/> Descoñécese se os programas de tratamento para nenos poden levar a unha consecución de melloras significativas cando os nenos xa son maiores,<ref name=Rogers/> e a limitada investigación na efectividade dos programas residenciais para adultos obtivo resultados mixtos.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Van Bourgondien ME, Reichle NC, Schopler E | title = Effects of a model treatment approach on adults with autism | url = https://archive.org/details/sim_journal-of-autism-and-developmental-disorders_2003-04_33_2/page/131 | journal = J Autism Dev Disord | volume = 33 | issue = 2 | pages = 131–40 | year = 2003 | pmid = 12757352 | doi = 10.1023/A:1022931224934 }}</ref> A idoneidade de incluír nenos con gravidades de trastornos do espectro autista variables na poboación educativa xeral é un tema de debate entre educadores e investigadores.<ref>{{Cita publicación periódica |journal=Topics in Language Disorders |year=2003 |volume=23 |issue=2 |pages=116–133 |title=Inclusion of Learners with Autism Spectrum Disorders in General Education Settings | vauthors = Simpson RL, de Boer-Ott SR, Smith-Myles B|url=http://www.nursingcenter.com/pdf.asp?AID=520301 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110714215923/http://www.nursingcenter.com/pdf.asp?AID=520301 |archivedate=14 de xullo de 2011 |doi=10.1097/00011363-200304000-00005}}</ref> === Medicación === Existen varios medicamentos empregados para tratar os síntomas dos trastornos do espectro autista que interfiren coa integración do neno no fogar ou na escola cando os tratamentos do comportamento non resultan efectivos.<ref name=Rapin/><ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Leskovec TJ, Rowles BM, Findling RL | title = Pharmacological treatment options for autism spectrum disorders in children and adolescents | journal = Harv Rev Psychiatry | volume = 16 | issue = 2 | pages = 97–112 | year = 2008 | pmid = 18415882 | doi = 10.1080/10673220802075852 }}</ref> Máis da metade dos nenos estadounidenses diagnosticados con trastornos autistas reciben [[droga psicoactiva|medicamentos psicoactivos]] ou [[anticonvulsivo]]s, sendo os máis habituais os [[antidepresivo]]s, os [[estimulantes]] e os [[antipsicótico]]s.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Oswald DP, Sonenklar NA | title = Medication use among children with autism spectrum disorders | journal = J Child Adolesc Psychopharmacol | volume = 17 | issue = 3 | pages = 348–55 | year = 2007 | pmid = 17630868 | doi = 10.1089/cap.2006.17303 }}</ref> Comprobouse a utilidade dalgúns antipsicóticos, coma a [[risperidona]] e o [[aripiprazol]], no tratamento da [[irritabilidade]], comportamentos repetitivos e falta de sono que adoitan darse no autismo, pero os seus [[efectos secundarios]] deben medirse contra ós potenciais beneficios, e as persoas con autismo poden responder a eles de forma atípica.<ref>{{Cita publicación periódica |vauthors=Ji N, Findling RL | date = 2015 | title = An update on pharmacotherapy for autism spectrum disorder in children and adolescents | journal = Curr Opin Psychiatry | volume = 28 | issue = 2| pages = 91–101 | doi = 10.1097/YCO.0000000000000132 | pmid = 25602248 }}</ref> No caso dos adolescentes e adultos con trastornos do espectro autista hai unha falta de investigacións fiables sobre a efectividade ou seguridade dos tratamentos con medicamentos.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Angley M, Young R, Ellis D, Chan W, McKinnon R | title = Children and autism—part 1—recognition and pharmacological management | journal = Aust Fam Physician | volume = 36 | issue = 9 | pages = 741–4 | year = 2007 | pmid = 17915375 | url = http://www.racgp.org.au/afp/200709/200709angley.pdf | format = PDF | archiveurl = https://web.archive.org/web/20130407205054/http://www.racgp.org.au/afp/200709/200709angley.pdf | archivedate = 7 de abril de 2013 }}</ref><ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Broadstock M, Doughty C, Eggleston M | title = Systematic review of the effectiveness of pharmacological treatments for adolescents and adults with autism spectrum disorder | journal = Autism | volume = 11 | issue = 4 | pages = 335–48 | year = 2007 | pmid = 17656398 | doi = 10.1177/1362361307078132 }}</ref> Non existe ningún medicamento que cure os síntomas principais do autismo das discapacidades sociais e de comunicación.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Buitelaar JK | title = Why have drug treatments been so disappointing? | journal = Novartis Found Symp | volume = 251 | pages = 235–44; discussion 245–9, 281–97 | year = 2003 | pmid = 14521196 | doi = 10.1002/0470869380.ch14 }}</ref> Algúns experimentos con ratos conseguiron reverter ou reducir algúns dos síntomas relacionados co autismo por medio da substitución ou modulación da función xenética,<ref name=Walsh/><ref name="pmid18093519"/> suxerindo a posibilidade de procurar terapias para mutacións pouco frecuentes das que se sabe que causan autismo.<ref name=Betancur/><ref name="pmid20303363">{{Cita publicación periódica | vauthors = Dölen G, Carpenter RL, Ocain TD, Bear MF | title = Mechanism-based approaches to treating fragile X | journal = Pharmacol Ther | volume = 127 | issue = 1 | pages = 78–93 | year = 2010 | pmid = 20303363 | doi = 10.1016/j.pharmthera.2010.02.008 | url = https://www.researchgate.net/publication/42370324 }}</ref> === Medicina alternativa === Aínda que existen moitas intervencións e [[medicina alternativa|terapias alternativas]] dispoñibles, moi poucas delas están apoiadas por estudos científicos.<ref name=Sigman/><ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Francis K | title = Autism interventions: a critical update | journal = Dev Med Child Neurol | volume = 47 | issue = 7 | pages = 493–9 | year = 2005 | pmid = 15991872 | doi = 10.1017/S0012162205000952 | url = http://journals.cambridge.org/production/action/cjoGetFulltext?fulltextid=313204 | data-acceso = 11 de xuño de 2017 | data-arquivo = 17 de outubro de 2019 | url-arquivo = https://web.archive.org/web/20191017031345/https://www.cambridge.org/core/journals/developmental-medicine-and-child-neurology/article/autism-interventions-a-critical-update/B9585FE9AB76B713AD1497886BD57B25 | url-morta = yes }}</ref><ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Levy SE, Hyman SL | title = Complementary and alternative medicine treatments for children with autism spectrum disorders | journal = Child Adolesc Psychiatr Clin N Am | volume = 17 | issue = 4 | pages = 803–20, ix | year = 2008 | pmid = 18775371 | pmc = 2597185 | doi = 10.1016/j.chc.2008.06.004 }}</ref><ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Rao PA, Beidel DC, Murray MJ | title = Social skills interventions for children with Asperger's syndrome or high-functioning autism: a review and recommendations | journal = J Autism Dev Disord | volume = 38 | issue = 2 | pages = 353–61 | year = 2008 | pmid = 17641962 | doi = 10.1007/s10803-007-0402-4 | url = https://www.researchgate.net/publication/6196535 }}</ref> Estes tratamentos presentan un apoio empírico mínimo no contexto da calidade de vida, e moitos programas enfócanse en medidas de éxito que carecen de validez de predición e relevancia no mundo real.<ref name=Burgess/> Algúns tratamentos alternativos poden poñer en perigo o neno. Un estudo de 2008 concluíu que en [[dieta]]s sen [[caseína]] os nenos autistas presentan uns [[óso]]s significativamente máis finos en comparación co resto de nenos,<ref>{{Cita web |vauthors=Hediger ML, England LJ, Molloy CA, Yu KF, Manning-Courtney P, Mills JL |title=Archived copy |journal=J Autism Dev Disord |volume=38 |issue=5 |pages=848–56 |year=2008 |pmid=17879151 |doi=10.1007/s10803-007-0453-6 |laysummary=http://www.nih.gov/news/health/jan2008/nichd-29.htm |laydate=29 de xaneiro de 2008 |laysource=NIH News |url=http://www.nih.gov/news/health/jan2008/nichd-29.htm |accessdate=17 de abril de 2008 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131001111904/http://www.nih.gov/news/health/jan2008/nichd-29.htm |archivedate=01 de outubro de 2013 }}</ref> e no ano 2005 unha [[terapia de quelación]] fallada acabou coa vida dun neno autista de cinco anos de idade.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Brown MJ, Willis T, Omalu B, Leiker R | title = Deaths resulting from hypocalcemia after administration of edetate disodium: 2003–2005 | journal = Pediatrics | volume = 118 | issue = 2 | pages = e534–6 | year = 2006 | pmid = 16882789 | doi = 10.1542/peds.2006-0858 | url = http://pediatrics.aappublications.org/cgi/content/full/118/2/e534 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20090727080307/http://pediatrics.aappublications.org/cgi/content/full/118/2/e534 | archivedate = 27 de xullo de 2009 }}</ref> Por outra banda, o tratamento de nenos autistas con [[medicina hiperbárica]] está aínda nunha fase de investigación inicial.<ref>{{Cita publicación periódica | title = Therapies for Children With Autism Spectrum Disorders | page = 8 | date = 2011 | pmid = 21834171 | vauthors=Warren Z, Veenstra-VanderWeele J, Stone W, ''et al''.}}</ref> Malia a súa popularidade coma tratamento alternativo para persoas con autismo, non existen evidencias claras de que unha dieta sen [[glute]] sexa beneficiosa para eles.<ref name=Buie>{{Cita publicación periódica |vauthors=Buie T |title=The relationship of autism and gluten |journal=Clin Ther |volume=35 |issue=5 |pages=578–83 |year=2013 |pmid=23688532 |doi=10.1016/j.clinthera.2013.04.011 |type=Review}}</ref><ref name=MariBausetZazpe>{{Cita publicación periódica | vauthors = Marí-Bauset S, Zazpe I, Mari-Sanchis A, Llopis-González A, Morales-Suárez-Varela M| title = Evidence of the gluten-free and casein-free diet in autism spectrum disorders: a systematic review | journal = J Child Neurol | volume = 29| issue = 12| pages = 1718–27| date = 2014| pmid = 24789114|doi = 10.1177/0883073814531330| hdl = 10171/37087}}</ref><ref name="Millward2008">{{Cita publicación periódica|vauthors=Millward C, Ferriter M, Calver S, Connell-Jones G | title=Gluten- and casein-free diets for autistic spectrum disorder | journal=Cochrane Database Syst Rev | year= 2008 | issue= 2 | pages= CD003498 | pmid=18425890 | doi=10.1002/14651858.CD003498.pub3 | editor1-last=Ferriter| editor1-first=Michael | pmc=4164915}}</ref> No subconxunto de persoas que presentan sensibilidade ó glute, existen probas limitadas que suxiren que unha dieta sen glute pode mellorar algúns comportamentos autistas.<ref name=Buie /><ref name=VoltaCaio>{{Cita publicación periódica | vauthors = Volta U, Caio G, De Giorgio R, Henriksen C, Skodje G, Lundin KE| title = Non-celiac gluten sensitivity: a work-in-progress entity in the spectrum of wheat-related disorders | journal = Best Pract Res Clin Gastroenterol | volume = 29| issue = 3| pages = 477–91| date = 2015| pmid = 26060112 | doi = 10.1016/j.bpg.2015.04.006 | url = https://www.researchgate.net/publication/276453313}}</ref><ref name=SanMauroGaricano>{{Cita publicación periódica | vauthors =San Mauro I, Garicano E, Collado L, Ciudad MJ | title = [Is gluten the great etiopathogenic agent of disease in the XXI century?] [Article in Spanish]| journal = Nutr Hosp | volume = 30| issue = 6| pages = 1203–10| date = 2014 | pmid =25433099 | doi = 10.3305/nh.2014.30.6.7866| url = https://www.researchgate.net/publication/268923851}}</ref><ref name=CatassiBai>{{Cita publicación periódica | vauthors = Catassi C, Bai JC, Bonaz B, Bouma G, Calabrò A, Carroccio A, Castillejo G, Ciacci C, Cristofori F, Dolinsek J, Francavilla R, Elli L, Green P, Holtmeier W, Koehler P, Koletzko S, Meinhold C, Sanders D, Schumann M, Schuppan D, Ullrich R, Vécsei A, Volta U, Zevallos V, Sapone A, Fasano A| title = Non-Celiac Gluten sensitivity: the new frontier of gluten related disorders | journal = Nutrients | volume = 5| issue = 10| pages = 3839–53| date = 2013 | pmid =24077239 |pmc= 3820047| doi = 10.3390/nu5103839 }}</ref> === Custo === Os tratamentos son caros, e os custos indirectos aínda máis. Un estudo estadounidense estimou que para alguén nado no ano 2000 o custo medio durante a súa vida sería duns 4,11 millóns de dólares,<ref>Inflación axustada a data de 2016. {{cita web|url=https://www.minneapolisfed.org/community/teaching-aids/cpi-calculator-information/consumer-price-index-1800|título=Consumer Price Index (Estimate) 1800-|páxina-web=Federal Rerserve Bank of Minneapolis|data-acceso=12 de xuño de 2017|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160201231624/https://www.minneapolisfed.org/community/teaching-aids/cpi-calculator-information/consumer-price-index-1800|dataarquivo=01 de febreiro de 2016|urlmorta=yes}}</ref> cun 10% en coidados médicos, 30% para educación adicional e outros coidados, e o 60% restante por mor da perda de produtividade económica.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Ganz ML | title = The lifetime distribution of the incremental societal costs of autism | journal = Arch Pediatr Adolesc Med | volume = 161 | issue = 4 | pages = 343–9 | year = 2007 | pmid = 17404130 | doi = 10.1001/archpedi.161.4.343 | url = http://archpedi.ama-assn.org/cgi/content/full/161/4/343 | laysummary = http://www.hsph.harvard.edu/news/press-releases/2006-releases/press04252006.html | laydate = 25 de abril de 2006 | laysource = Harvard School of Public Health | archiveurl = https://web.archive.org/web/20091212234601/http://archpedi.ama-assn.org/cgi/content/full/161/4/343 | archivedate = 12 de decembro de 2009 }}</ref> Os programas con subvencións públicas poden resultar pouco axeitados ou apropiados para determinados nenos, e os custos médicos e de terapias asócianse cunha maior probabilidade de problemas económicos familiares,<ref>{{Cita publicación periódica |journal=J Fam Econ Iss |year=2007 |volume=28 |issue=2 |pages=247–64 |doi=10.1007/s10834-007-9059-6 |title=Financial issues associated with having a child with autism | vauthors = Sharpe DL, Baker DL |url=https://www.academia.edu/26042483 }}</ref> cunha perda media dun 14% de ingresos anuais en familias con nenos autistas,<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Montes G, Halterman JS | title = Association of childhood autism spectrum disorders and loss of family income | journal = Pediatrics | volume = 121 | issue = 4 | pages = e821–6 | year = 2008 | pmid = 18381511 | doi = 10.1542/peds.2007-1594 | url = http://pediatrics.aappublications.org/cgi/content/full/121/4/e821 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20100304071520/http://pediatrics.aappublications.org/cgi/content/full/121/4/e821 | archivedate = 4 de marzo de 2010 }}</ref> e unha asociación dos trastornos autistas cunha maior probabilidade de que os problemas de coidados infantís poidan afectar o emprego dos pais.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Montes G, Halterman JS | title = Child care problems and employment among families with preschool-aged children with autism in the United States | journal = Pediatrics | volume = 122 | issue = 1 | pages = e202–8 | year = 2008 | pmid = 18595965 | doi = 10.1542/peds.2007-3037 | url = http://pediatrics.aappublications.org/cgi/content/full/122/1/e202 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20091206190622/http://pediatrics.aappublications.org/cgi/content/full/122/1/e202 | archivedate = 6 de decembro de 2009 }}</ref> Trala infancia, os principais problemas do tratamento inclúen o coidado no fogar, o adestramento para o traballo, a [[sexualidade]], as habilidades sociais e a xestión do patrimonio.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Aman MG | title = Treatment planning for patients with autism spectrum disorders | journal = J Clin Psychiatry | volume = 66 | issue = Suppl 10 | pages = 38–45 | year = 2005 | pmid = 16401149 }}</ref> == Prognose == Non se coñece unha cura para o autismo.<ref name=CCD/><ref name=Levy/> Os nenos poden recuperarse en determinadas ocasións, perdendo a diagnose de trastorno autista,<ref name=Helt/> en ocasións tras recibir un tratamento intensivo e noutras ocasións sen recibilo. Descoñécese a frecuencia destas recuperacións,<ref name=Rogers/> as taxas en mostras non seleccionadas de nenos con trastornos do espectro autistas varían dende un 3% ata un 25%.<ref name="Helt">{{Cita publicación periódica | vauthors = Helt M, Kelley E, Kinsbourne M, Pandey J, Boorstein H, Herbert M, Fein D | title = Can children with autism recover? if so, how? | journal = Neuropsychol Rev | volume = 18 | issue = 4 | pages = 339–66 | year = 2008 | pmid = 19009353 | doi = 10.1007/s11065-008-9075-9 | url = https://www.academia.edu/16961306 }}</ref> A maioría de nenos con autismo adquiren linguaxe á idade de cinco anos ou antes, aínda que hai un pequeno número de casos nos que desenvolveron as capacidades de comunicación nunha idade posterior.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Pickett E, Pullara O, O'Grady J, Gordon B | title = Speech acquisition in older nonverbal individuals with autism: a review of features, methods, and prognosis | journal = Cogn Behav Neurol | volume = 22 | issue = 1 | pages = 1–21 | year = 2009 | pmid = 19372766 | doi = 10.1097/WNN.0b013e318190d185 }}</ref> A maioría de nenos autistas non posúen un apoio social, relacións significativas, oportunidades futuras de traballo ou [[teoría da autodeterminación|autodeterminación]].<ref name="Burgess">{{Cita publicación periódica|volume=12|doi=10.1111/j.1475-3588.2006.00432.x|url=http://kingwoodpsychology.com/recent_publications/camh_432.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170808071240/http://www.kingwoodpsychology.com/recent_publications/camh_432.pdf|archivedate=08 de agosto de 2017|apelidos=Burgess|data=2007|revista=Child Adolesc Ment Health|urlmorta=yes|nome=AF|título=Quality of life for people with autism: raising the standard for evaluating successful outcomes|PMC=|ISSN=|PMID=|páxinas=80–6|número=2|nome2=SE|apelidos2=Gutstein|data-acceso=12 de xuño de 2017}}</ref> Malia que as dificultades principais tenden a persistir, habitualmente os síntomas tórnanse máis leves coa idade.<ref name=Rapin/> Hai poucos estudos de alta calidade que traten a [[prognose]] a longo prazo. Algúns adultos presentan unha pequena mellora nas habilidades de comunicación, pero outros poucos presentan un declive das mesmas, e non hai estudos enfocados no autismo trala mediana idade.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Seltzer MM, Shattuck P, Abbeduto L, Greenberg JS | title = Trajectory of development in adolescents and adults with autism | journal = Ment Retard Dev Disabil Res Rev | volume = 10 | issue = 4 | pages = 234–47 | year = 2004 | pmid = 15666341 | doi = 10.1002/mrdd.20038 }}</ref> A adquisición de linguaxe antes dos seis anos de idade, un cociente intelectual por riba de 50 e unhas capacidades laborais son factores que inflúen nun mellor resultado, aínda que unha vida independente é pouco probable cun autismo grave,<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Tidmarsh L, Volkmar FR | title = Diagnosis and epidemiology of autism spectrum disorders | journal = Can J Psychiatry | volume = 48 | issue = 8 | pages = 517–25 | year = 2003 | pmid = 14574827 | url = http://ww1.cpa-apc.org/Publications/Archives/CJP/2003/september/tidmarsh.asp}}</ref> e a maioría das persoas con autismo teñen que lidar con obstáculos importantes na súa transición á idade adulta.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Hendricks DR, Wehman P | title = Transition From School to Adulthood for Youth With Autism Spectrum Disorders: Review and Recommendations | journal = Focus on Autism and Other Developmental Disabilities | date = 24 de marzo de 2009 | volume = 24 | issue = 2 | pages = 77–88 | doi = 10.1177/1088357608329827 }}</ref> == Epidemioloxía == [[Ficheiro:US autism 6 17 1996-2007.svg|miniatura|left|Aumento de informes de casos de autismo por cada 1000 nenos nos Estados Unidos dende 1996 ata 2007]] A maioría das avaliacións máis recentes tenden a estimar unha prevalencia de 1-2 por 1000 para o autismo e case un 6 por 1000 para trastornos do espectro autista,<ref name="Newschaffer">{{Cita publicación periódica | vauthors = Newschaffer CJ, Croen LA, Daniels J, Giarelli E, Grether JK, Levy SE, Mandell DS, Miller LA, Pinto-Martin J, Reaven J, Reynolds AM, Rice CE, Schendel D, Windham GC | title = The epidemiology of autism spectrum disorders | journal = Annu Rev Public Health | volume = 28 | pages = 235–58 | year = 2007 | pmid = 17367287 | doi = 10.1146/annurev.publhealth.28.021406.144007 | url = http://idea.library.drexel.edu/bitstream/1860/2632/1/2006175339.pdf | format = PDF | archiveurl = https://web.archive.org/web/20130903024137/http://idea.library.drexel.edu/bitstream/1860/2632/1/2006175339.pdf | archivedate = 03 de setembro de 2013 | apelidos = | data-acceso = 12 de xuño de 2017 | url-morta = yes }}</ref> cun 11 por 1000 nos [[Estados Unidos]] para trastornos do espectro autista a data de 2008.<ref name=MMWR2012/><ref name=Duchan >{{Cita publicación periódica | vauthors = Duchan E, Patel DR | title = Epidemiology of autism spectrum disorders | url = https://archive.org/details/sim_pediatric-clinics-of-north-america_2012-02_59_1/page/27 | journal = Pediatr. Clin. North Am. | volume = 59 | issue = 1 | pages = 27–43, ix–x | year = 2012 | pmid = 22284791 | doi = 10.1016/j.pcl.2011.10.003 }}</ref> Porén, debido a que os datos non son axeitados, estes números poderían subestimar a taxa verdadeira de prevalencia dos trastornos autistas.<ref name=Caronna/> Globalmente o autismo afectaba a un número estimado de 24,8 millóns de persoas a data de 2015, mentres que a [[síndrome de Asperger]] afectaba a outros 37,2 millóns.<ref name=GBD2015Pre/> No 2012 o [[National Health Service|NHS]] estimou que a prevalencia xeral de autismo entre adultos de máis de 18 anos de idade no [[Reino Unido]] era dun 1,1%.<ref name=NHSEstimating>{{Cita web |work= The Information Centre for Health and Social Care |publisher= National Health Service, UK |url= http://www.hscic.gov.uk/catalogue/PUB05061/esti-prev-auti-ext-07-psyc-morb-surv-rep.pdf |vauthors= Brugha T, Cooper SA, McManus S |title= Estimating the prevalence of autism spectrum conditions in adults: extending the 2007 Adult Psychiatric Morbidity Survey |date= 31 de xaneiro de 2012 |accessdate= 29 de decembro de 2014 |display-authors= etal |urlarquivo= https://web.archive.org/web/20141230033423/http://www.hscic.gov.uk/catalogue/PUB05061/esti-prev-auti-ext-07-psyc-morb-surv-rep.pdf |dataarquivo= 30 de decembro de 2014 |urlmorta= yes }}</ref> A taxa de [[Trastorno xeralizado do desenvolvemento non especificado|trastornos xeneralizados do desenvolvemento non especificados]] estimouse nun 3,7 por 1000, a da síndrome de Asperger nun 0,6 por 1000 e a da [[síndrome de Heller]] nun 0,02 por 1000.<ref name="Fombonne-2009">{{Cita publicación periódica | vauthors = Fombonne E | title = Epidemiology of pervasive developmental disorders | journal = Pediatr Res | volume = 65 | issue = 6 | pages = 591–8 | year = 2009 | pmid = 19218885 | doi = 10.1203/PDR.0b013e31819e7203 }}</ref> As estimacións máis recentes do [[Centers for Disease Control and Prevention|CDC]] indican que 1 de cada 68 nenos, ou un 14,7 por 1000, tiña un trastorno do espectro autista a data de 2010.<ref>{{cita publicación periódica|vauthors=Christensen DL, Baio J, Braun KV, et al.|título= Prevalence and Characteristics of Autism Spectrum Disorder Among Children Aged 8 Years — Autism and Developmental Disabilities Monitoring Network, 11 Sites, United States, 2012.|revista= MMWR Surveill Summ|ano= 2016|volume=65|número=SS-3|pp=1–23|doi=10.15585/mmwr.ss6503a1|url=https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/65/ss/ss6503a1.htm}}</ref> O número de casos de autismo rexistrados incrementouse de forma dramática nos [[anos 1990]] e comezos do [[século XXI]]. Este incremento atribúese na súa maior parte ós cambios nas prácticas de diagnóstico, padróns de derivación, dispoñibilidade de servizos, idade no diagnóstico e concienciación pública,<ref name=Fombonne-2009/><ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Wing L, Potter D | title = The epidemiology of autistic spectrum disorders: is the prevalence rising? | journal = Ment Retard Dev Disabil Res Rev | volume = 8 | issue = 3 | pages = 151–61 | year = 2002 | pmid = 12216059 | doi = 10.1002/mrdd.10029 | title. = }}</ref> aínda que non se poden descartar por completo outros factores de riscos ambientais.<ref name="Rutter">{{Cita publicación periódica | vauthors = Rutter M | title = Incidence of autism spectrum disorders: changes over time and their meaning | journal = Acta Paediatr | volume = 94 | issue = 1 | pages = 2–15 | year = 2005 | pmid = 15858952 | doi = 10.1111/j.1651-2227.2005.tb01779.x }}</ref> As evidencias dispoñibles non desbotan a posibilidade de que a verdadeira prevalencia do autismo se incrementase,<ref name=Fombonne-2009/> e un incremento real suxeriría unha maior atención e financiamento dirixido ó cambio de factores ambientais no lugar dunha continuación do enfoque na xenética.<ref name="Szpir">{{Cita publicación periódica | vauthors = Szpir M | title = Tracing the origins of autism: a spectrum of new studies | journal = Environ Health Perspect | volume = 114 | issue = 7 | pages = A412–8 | year = 2006 | pmid = 16835042 | pmc = 1513312 | doi = 10.1289/ehp.114-a412 }}</ref> Os nenos presentan un maior risco de trastornos do espectro autista que as nenas. A taxa está nunha media de 4,3 nenos por cada nena, e a discapacidade cognitiva modifícaa en gran medida, achegándose ó 2 nenos por cada nena no caso de discapacidades intelectuais e máis de 5,5 nenos por nena sen elas.<ref name=Newschaffer/> Investigáronse varias teorías sobre a maior prevalencia en varóns, pero a causa desta variación non está confirmada,<ref name=Chaste/> e unha das teorías indica que a diferenza baséase en que moitas nenas non reciben un diagnóstico correcto.<ref>{{Cita publicación periódica|vauthors=Schaafsma SM, Pfaf DW |title=Etiologies underlying sex differences in Autism Spectrum Disorders|journal=Frontiers in neuroendocrinology|date=2014|volume=35|issue=3|pages=255–71|pmid=24705124|doi=10.1016/j.yfrne.2014.03.006|url=https://www.researchgate.net/publication/261408227}}</ref> Aínda que as evidencias non implican ningún factor único de risco no embarazo coma causa do autismo, o risco de autismo asóciase cunha idade avanzada nalgún dos dous proxenitores, [[diabetes]], sangrado e uso de medicación psiquiátrica na nai durante o embarazo.<ref name=Chaste/><ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Gardener H, Spiegelman D, Buka SL | title = Prenatal risk factors for autism: comprehensive meta-analysis | journal = Br J Psychiatry | volume = 195 | issue = 1 | pages = 7–14 | year = 2009 | pmid = 19567888 | pmc = 3712619 | doi = 10.1192/bjp.bp.108.051672 }}</ref> O risco é maior no caso de pais de idade máis avanzada que no caso de nais de idade máis avanzada. Dúas das explicacións potenciais disto son o incremento coñecido na carga de mutación no [[esperma]] de persoas de idade máis avanzada e a hipótese de que os homes contraen [[matrimonio]] máis tarde se posúen un lastre xenético e amosan algún signo de autismo.<ref name=Geschwind-2009/> A maioría de profesionais cre que a [[raza]], [[etnia]] e contexto socioeconómico non afectan a ocorrencia do autismo.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Bertoglio K, Hendren RL | title = New developments in autism | journal = Psychiatr Clin North Am | volume = 32 | issue = 1 | pages = 1–14 | year = 2009 | pmid = 19248913 | doi = 10.1016/j.psc.2008.10.004 | url = https://www.researchgate.net/publication/24143582 }}</ref> Hai outras condicións que se dan comunmente nos nenos con autismo:<ref name=Levy/> * [[Trastorno xenético|Trastornos xenéticos]]. Entre un 10 e un 15% dos casos de autismo presentan unha condición [[Herdanza mendeliana|mendeliana]] identificable, unha [[anomalía cromosómica]] ou outro trastorno xenético,<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Folstein SE, Rosen-Sheidley B | title = Genetics of autism: complex aetiology for a heterogeneous disorder | journal = Nature Reviews Genetics | volume = 2 | issue = 12 | pages = 943–55 | year = 2001 | pmid = 11733747 | doi = 10.1038/35103559 | url = https://www.researchgate.net/publication/11622082 }}</ref> e os trastornos do espectro autista asócianse con varias doenzas xenéticas.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Zafeiriou DI, Ververi A, Vargiami E | title = Childhood autism and associated comorbidities | journal = Brain Dev | volume = 29 | issue = 5 | pages = 257–72 | year = 2007 | pmid = 17084999 | doi = 10.1016/j.braindev.2006.09.003 }}</ref> * [[Oligofrenia|Discapacidade intelectual]]. A porcentaxe de individuos autistas que tamén cumpren os criterios de discapacidades intelectuais atópase entre o 25% e o 70%, unha gran variación que ilustra a dificultade de avaliar a [[intelixencia]] autista.<ref>{{Cita libro |chapter=Learning in autism |vauthors=Dawson M, Mottron L, Gernsbacher MA |title=Learning and Memory: A Comprehensive Reference |volume=2 |pages=759–72 |editor=Byrne JH (ed.-in-chief), Roediger HL III (vol. ed.) |publisher=Academic Press |year=2008 |doi=10.1016/B978-012370509-9.00152-2 |isbn=978-0-12-370504-4 |chapterurl=http://psych.wisc.edu/lang/pdf/Dawson_AutisticLearning.pdf |accessdate=26 de xullo de 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120303191513/http://psych.wisc.edu/lang/pdf/Dawson_AutisticLearning.pdf |archivedate=03 de marzo de 2012 |url-morta=yes }}</ref> En comparación, para os [[Trastorno xeralizado do desenvolvemento non especificado|trastornos xeneralizados do desenvolvemento non especificados]] a asociación con discapacidades intelectuais é moito máis débil,<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Chakrabarti S, Fombonne E | title = Pervasive developmental disorders in preschool children | journal = JAMA | volume = 285 | issue = 24 | pages = 3093–9 | year = 2001 | pmid = 11427137 | doi = 10.1001/jama.285.24.3093 | url = http://jama.ama-assn.org/cgi/content/full/285/24/3093 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20100828195243/http://jama.ama-assn.org/cgi/content/full/285/24/3093 | archivedate = 28 de agosto de 2010 }}</ref> e por definición a diagnose da [[síndrome de Asperger]] exclúe a discapacidade intelectual.<ref>{{Cita libro | title=DSM-IV-TR Diagnostical and Statistical Manual of Mental Disorders Fourth edition text revision | publisher=American Psychiatric Association, Washington DC | year=2000 | page=80}}</ref> * Os [[Trastorno de ansiedade|trastornos de ansiedade]] son comúns entre os nenos con trastornos autistas. Non hai datos firmes, pero os estudos obtiveron unhas prevalencias que van dende o 11% ata o 84%. Moitos trastornos de ansiedade presentan síntomas que quedan mellor explicados polo propio trastorno autista, ou que son difíciles de distinguir dos síntomas do autismo.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = White SW, Oswald D, Ollendick T, Scahill L | title = Anxiety in children and adolescents with autism spectrum disorders | journal = Clin Psychol Rev | volume = 29 | issue = 3 | pages = 216–29 | year = 2009 | pmid = 19223098 | pmc = 2692135 | doi = 10.1016/j.cpr.2009.01.003 }}</ref> * A [[epilepsia]], con variacións no risco de epilepsia segundo a idade, nivel cognitivo e tipo de [[trastorno da linguaxe]].<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Spence SJ, Schneider MT | title = The role of epilepsy and epileptiform EEGs in autism spectrum disorders | journal = Pediatr Res | volume = 65 | issue = 6 | pages = 599–606 | year = 2009 | pmid = 19454962 | pmc = 2692092 | doi = 10.1203/PDR.0b013e31819e7168 }}</ref> * Varios [[Erro metabólico herditario|defectos metabólicos]], coma a [[fenilcetonuria]], asócianse cos síntomas autistas.<ref name="Manzi">{{Cita publicación periódica | vauthors = Manzi B, Loizzo AL, Giana G, Curatolo P | title = Autism and metabolic diseases | journal = J Child Neurol | volume = 23 | issue = 3 | pages = 307–14 | year = 2008 | pmid = 18079313 | doi = 10.1177/0883073807308698 }}</ref> * As [[Anomalía física menor|anomalías físicas menores]] son significativamente maiores entre a poboación autista.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Ozgen HM, Hop JW, Hox JJ, Beemer FA, van Engeland H | title = Minor physical anomalies in autism: a meta-analysis | journal = Mol Psychiatry | volume = 15 | issue = 3 | pages = 300–7 | year = 2010 | pmid = 18626481 | doi = 10.1038/mp.2008.75}}</ref> * Diagnósticos anticipados. Malia que o [[DSM-IV]] desbota a diagnose concorrente de moitas outras condicións xunto co autismo, os criterios completos para o [[trastorno por déficit de atención con hiperactividade]], a [[síndrome de Tourette]] e outras destas condicións están habitualmente presentes e os diagnósticos comórbidos acéptanse cada vez máis.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Steyaert JG, De la Marche W | title = What's new in autism? | journal = Eur J Pediatr | volume = 167 | issue = 10 | pages = 1091–101 | year = 2008 | pmid = 18597114 | doi = 10.1007/s00431-008-0764-4 | title. = | url = https://www.academia.edu/24262348 }}</ref> * Os problemas de [[sono]] afectan a uns dous terzos de individuos con trastornos do espectro autista nalgún momento da súa infancia. Os máis comúns inclúen síntomas de [[insomnio]] coma a dificultade de quedar durmido, espertar no medio da noite con frecuencia e espertar moi cedo polas mañás. Os problemas de sono asócianse con comportamentos difíciles e [[estrés]] familiar, e adoitan ser un dos obxectivos principais da atención clínica prevalecendo perante a diagnose principal de trastorno autista.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Richdale AL, Schreck KA | title = Sleep problems in autism spectrum disorders: prevalence, nature, & possible biopsychosocial aetiologies | journal = Sleep Med Rev | volume = 13 | issue = 6 | pages = 403–11 | year = 2009 | pmid = 19398354 | doi = 10.1016/j.smrv.2009.02.003 }}</ref> == Historia == [[Ficheiro:Leo-Kanner.jpeg|miniatura|upright|[[Leo Kanner]] introduciu a etiqueta "autismo infantil temperán" en 1943.<ref name="Kanner1943"/>]] Existen uns poucos exemplos de síntomas autistas e tratamentos descritos moito antes de que o autismo fose descrito. ''[[Tischreden]]'' de [[Martiño Lutero]], compilado polo seu anotador Mathesius, contén a historia dun neno de 12 anos de idade que podería ter padecido un autismo grave.<ref>{{Cita publicación periódica |journal=Autism |volume=1 |issue=1 |pages=13–23 |year=1997 |doi=10.1177/1362361397011004 |title=The history of ideas on autism: legends, myths and reality | vauthors = Wing L }}</ref> Lutero aparentemente pensou que o neno era "unha masa de carne sen alma posuída polo demo", e suxeriu que deberían afogalo, aínda que unha crítica posterior levantou dúbidas sobre a veracidade deste reconto.<ref>{{Cita web |author=Miles M |year=2005 |title=Martin Luther and childhood disability in 16th century Germany: what did he write? what did he say? |title.= |publisher=Independent Living Institute |url=http://www.independentliving.org/docs7/miles2005b.html |accessdate=23 de decembro de 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131103210840/http://www.independentliving.org/docs7/miles2005b.html |archivedate=3 de novembro de 2013 }}</ref> O primeiro caso de autismo ben documentado é o de Hugh Blair de Borgue, detallado nun informe xudicial de 1747 no que o seu irmán conseguiu a petición de anular o casamento de Blair para conseguir a súa herdanza.<ref>{{Cita libro |vauthors=Houston R, Frith U |title=Autism in History: The Case of Hugh Blair of Borgue |year=2000 |publisher=Blackwell |isbn=978-0-631-22089-3}}</ref> O [[Victor de Aveyron|Neno Salvaxe de Aveyron]], un [[neno salvaxe]] capturado en 1798, amosaba varios signos de autismo. O estudante de medicina [[Jean Marc Gaspard Itard|Jean Itard]] tratouno cun programa do comportamento deseñado para axudalo a formar ligazóns sociais e inducirlle a fala por medio da imitación.<ref name="Wolff">{{Cita publicación periódica | vauthors = Wolff S | title = The history of autism | journal = Eur Child Adolesc Psychiatry | volume = 13 | issue = 4 | pages = 201–8 | year = 2004 | pmid = 15365889 | doi = 10.1007/s00787-004-0363-5 }}</ref> A palabra en [[latín moderno]] ''autismus'' foi cuñada polo psiquiatra [[pobo suízo|suízo]] [[Eugen Bleuler]] en 1910 mentres definía os síntomas da [[esquizofrenia]]. Derivouna da palabra [[lingua grega|grega]] ''autós'' (αὐτός, que significa 'un mesmo'), e usouna para definir a autoadmiración mórbida, referíndose a unha "retirada autista do paciente ás súas fantasías, contra a que calquera influencia do exterior se converte nunha perturbación intolerable".<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Kuhn R | title = Eugen Bleuler's concepts of psychopathology | journal = Hist Psychiatry | volume = 15 | issue = 3 | pages = 361–6 | year = 2004 | pmid = 15386868 | doi = 10.1177/0957154X04044603 }}</ref> A palabra ''autismo'' tomou o seu significado moderno por primeira vez en 1938 cando [[Hans Asperger]] do [[Hospital Xeral de Viena|Hospital Universitario de Viena]] adoptou a terminoloxía de Bleuler de "psicópatas autistas" nunha charla en [[lingua alemá|alemán]] sobre [[psicoloxía infantil]].<ref>{{Cita publicación periódica | journal=Wien Klin Wochenschr |year=1938 |volume=51 |pages=1314–7 | title = Das psychisch abnormale Kind |trans_title=The psychically abnormal child | vauthors = Asperger H | author-link1 = Hans Asperger | language=German }}</ref> Asperger estaba investigando un trastorno do espectro autista agora coñecido como a [[síndrome de Asperger]], aínda que por varios motivos non recibiu un amplo recoñecemento coma diagnose separada ata o ano 1981.<ref name=Wolff/> [[Leo Kanner]] do [[Hospital Johns Hopkins]] utilizou por primeira vez a palabra ''autismo'' co seu significado moderno cando introduciu a etiqueta "autismo infantil temperán" nun estudo de 1943 sobre 11 nenos con semellanzas particulares no comportamento.<ref name="Kanner1943">{{Cita publicación periódica | vauthors = Kanner L | author-link1 = Leo Kanner |title=Autistic disturbances of affective contact |journal=Nerv Child |volume=2 |pages=217–50 |year=1943 }} Reimpreso en {{Cita publicación periódica | vauthors = Kanner L | title = Autistic disturbances of affective contact | journal = Acta Paedopsychiatr | volume = 35 | issue = 4 | pages = 100–36 | year = 1968 | pmid = 4880460 }}</ref> Case tódalas características descritas no primeiro artigo de Kanner sobre o tema, de forma notable "soidade autista" e "insistencia na invariabilidade", considéranse aínda como típicas dos trastornos do espectro autista.<ref name=HappeTime/> Descoñécese se Kanner derivou o termo de forma independente de Asperger.<ref name="Lyons">{{Cita publicación periódica | vauthors = Lyons V, Fitzgerald M | title = Asperger (1906–1980) and Kanner (1894–1981), the two pioneers of autism | journal = J Autism Dev Disord | volume = 37 | issue = 10 | pages = 2022–3 | year = 2007 | pmid = 17922179 | doi = 10.1007/s10803-007-0383-3 | url = https://www.researchgate.net/publication/5923226 }}</ref> [[Donald Triplett]] foi a primeira persoa diagnosticada con autismo.<ref name="Britannica"/> [[Leo Kanner]] diagnosticouno tras un exame inicial en 1938, e recibiu a etiqueta de "caso 1".<ref name="Britannica">{{Cita web|last1=Pallardy|first1=Richard|title=Donald Triplett|url=https://www.britannica.com/biography/Donald-Triplett|website=Encyclopædia Britannica|accessdate=19 de marzo de 2017|language=en}}</ref> Triplett destacaba polas súas habilidades de sabio, en particular por ser capaz de nomear [[nota musical|notas musicais]] tocadas nun [[piano]] e realizar [[multiplicación]]s mentais complexas. O seu pai Oliver describírao coma tímido socialmente pero interesado en padróns de números, notas musicais, letras do [[alfabeto]] e imaxes de presidentes dos Estados Unidos. Ós dous anos de idade Triplett xa era capaz de recitar o [[salmo]] 23 e memorizara 25 preguntas e respostas do [[catecismo]] [[presbiteriano]], e tamén amosaba interese na creación de acordes musicais.<ref name="Atlantic">{{Cita novas|last1=Donvan|first1=John|last2=Zucker|first2=Caren|title=Autism's First Child|url=https://www.theatlantic.com/magazine/archive/2010/10/autisms-first-child/308227/|accessdate=19 de marzo de 2017|work=The Atlantic}}</ref> A reutilización por parte de Kanner do termo ''autismo'' deu lugar a varias décadas de terminoloxía confusa coma "esquizofrenia infantil", e o enfoque da psiquiatría infantil na privación maternal levou a ideas equivocadas do autismo como unha resposta ás "[[nai refrixerador|nais refrixerador]]". Non foi ata finais dos anos 1960 cando o autismo quedou establecido coma unha síndrome separada.<ref>{{Cita publicación periódica|volume=48|pmid=14574825|url=https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/070674370304800801|doi=10.1177/070674370304800801|apelidos=Fombonne|nome=E.|data=2003|título=Modern views of autism|PMC=|revista=The Canadian Journal of Psychiatry|ISSN=|páxinas=503–5|número=8}}</ref> A mediados dos anos 1970 tíñanse moi poucas evidencias do papel xenético no autismo.<ref>{{Cita libro |chapter=Genetic epidemiology of autism spectrum disorders |author=Szatmari P |author2=Jones MB |pages=[https://archive.org/details/autismpervasived02edunse/page/157 157]–78 |title=Autism and Pervasive Developmental Disorders |url=https://archive.org/details/autismpervasived02edunse |edition=2nd |editor=Volkmar FR |publisher=Cambridge University Press |year=2007 |isbn=978-0-521-54957-8}}</ref> Non foi ata 1980 que o [[DSM-III]] diferenciou o autismo da esquizofrenia infantil. En 1987 o [[DSM-III-R]] forneceu unha lista de verificación para a diagnose do autismo. En maio de 2013 publicouse o [[DSM-5]], que actualizou a clasificación dos trastornos persistentes do comportamento. O agrupamento de trastornos, que inclúe o trastorno xeneralizado do desenvolvemento non especificado, o autismo, a [[síndrome de Asperger]], a [[síndrome Rett]] e a [[síndrome de Heller]], eliminouse e substituíuse polo termo xeral de "[[trastornos do espectro autista]]". As dúas categorías recollidas son as da discapacidade para a comunicación e/ou interacción social, e a dos comportamentos repetitivos.<ref>{{Cita publicación periódica|last1=Baker|first1=Jeffrey P.|title=Autism at 70 – Redrawing the Boundaries|journal=New England Journal of Medicine|date=19 de setembro de 2013|volume=369|issue=12|pages=1089–1091|doi=10.1056/NEJMp1306380}}</ref> [[Internet]] foi unha axuda para que individuos autistas puidesen circunvalar sinais non verbais e cuestións emocionais que lles resultan difíciles de manexar, fornecendo unha maneira de formar comunidades en liña e traballar de forma remota.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Biever C | title = Web removes social barriers for those with autism |journal=New Sci |issue=2610 |pages=26–7 |year=2007 |url=http://www.newscientist.com/article/mg19426106.100 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121020165135/http://www.newscientist.com/article/mg19426106.100 |archivedate=20 de outubro de 2012 }}</ref> Desenvolvéronse varios aspectos sociolóxicos e culturais do autismo, con algúns membros da comunidade procurando unha cura e outros considerando que [[neurodiversidade|o autismo é simplemente outra forma de ser]].<ref name="Silverman">{{Cita publicación periódica |journal=Biosocieties |year=2008 |volume=3 |issue=3 |pages=325–41 |title=Fieldwork on another planet: social science perspectives on the autism spectrum | vauthors = Silverman C |doi=10.1017/S1745855208006236 }}</ref><ref>{{Cita novas |author=Harmon A |title=How about not 'curing' us, some autistics are pleading |date=20 de decembro de 2004 |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2004/12/20/health/20autism.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130511002649/http://www.nytimes.com/2004/12/20/health/20autism.html |archivedate=11 de maio de 2013 }}</ref> Malia que o aumento no número de organizacións de pais e a desestigmatización dos trastornos autistas infantís afectaron a visión actual dos trastornos do espectro autista,<ref name=Wolff/> moitos pais aínda senten un [[estigma social]] en diversas situacións nas que o comportamento autista dos seus fillos se percibe de forma negativa,<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Chambres P, Auxiette C, Vansingle C, Gil S | title = Adult attitudes toward behaviors of a six-year-old boy with autism | journal = J Autism Dev Disord | volume = 38 | issue = 7 | pages = 1320–7 | year = 2008 | pmid = 18297387 | doi = 10.1007/s10803-007-0519-5 | url = https://www.academia.edu/20027016 }}</ref> e moitos doutores de medicina xeral e especialistas seguen a expresar puntos de vista consistentes con investigacións desfasadas sobre o autismo.<ref>{{Cita publicación periódica | vauthors = Heidgerken AD, Geffken G, Modi A, Frakey L | title = A survey of autism knowledge in a health care setting | journal = J Autism Dev Disord | volume = 35 | issue = 3 | pages = 323–30 | year = 2005 | pmid = 16119473 | doi = 10.1007/s10803-005-3298-x | url = https://www.academia.edu/18595373 }}</ref> == Sociedade e cultura == O xurdimento do movemento polos dereitos do autismo serviu como intento de animar as persoas a seren máis tolerantes cos que padecen autismo.<ref>{{Cita web| last = Trivedi| first = Bijal| title = Autistic and proud of it| work = New Scientist| accessdate = 10 de novembro de 2015 | url = https://www.newscientist.com/article/mg18625041-500-autistic-and-proud-of-it/}}</ref> Por medio deste movemento procúrase facer que outras persoas consideren o autismo coma unha diferenza no lugar dunha doenza. Os propoñentes deste movemento procuran "a aceptación, non unha cura".<ref>{{Cita web| last = Shapiro| first = Joseph| title = Autism Movement Seeks Acceptance, Not Cures| publisher = NPR| accessdate = 10 de novembro de 2015 | date = 26 de xuño de 2006 | url = http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=5488463}}</ref> Existen tamén outros eventos mundiais que procuran unha maior visibilidade para o autismo, coma o [[Día Mundial da Concienciación sobre o Autismo]] que se celebra o 2 de abril,<ref>{{cita web|url=http://www.un.org/es/events/autismday/|título=Día Mundial de Concienciación sobre el Autismo|páxina-web=[[Organización das Nacións Unidas]]|lingua=es}}</ref> ''[[Light It Up Blue]]'', o [[Domingo do Autismo]], o [[Día do Orgullo Autista]] e [[Autreat]] entre outros.<ref>{{Cita web| title = What is LIUB| work = Autism Speaks| accessdate = 17 de novembro de 2015| url = https://www.autismspeaks.org/liub/what-liub| urlarquivo = https://web.archive.org/web/20151119205629/https://www.autismspeaks.org/liub/what-liub| dataarquivo = 19 de novembro de 2015| urlmorta = yes}}</ref><ref>{{Cita web| last = Bascom| first = Julia| title = Autistic Pride Day 2015: A Message to the Autistic Community| accessdate = 18 de novembro de 2015 | date = 18 de xuño de 2015 | url = http://autisticadvocacy.org/2015/06/autistic-pride-day-2015-a-message-to-the-autistic-community/}}</ref><ref>{{Cita web| title = Autism Sunday – Home| work = Autism Sunday| accessdate = 17 de novembro de 2015| year = 2010| url = http://www.autismsunday.co.uk/| urlarquivo = https://web.archive.org/web/20100303043146/http://www.autismsunday.co.uk/| dataarquivo = 03 de marzo de 2010| urlmorta = yes}}</ref><ref>{{Cita web| title = About Autreat| publisher = Autreat.com| accessdate = 17 de novembro de 2015 |year = 2013| url = http://www.autreat.com/autreat.html}}</ref> Tamén hai outras organizacións adicadas ó incremento da concienciación social do autismo e ós efectos que ten o autismo na vida dos que o padecen, como por exemplo [[Autism Speaks]], [[Autism National Committee]] ou [[Autism Society of America]].<ref>{{Cita web| title = Other Autism Organizations| work = Autism Speaks| accessdate = 17 de novembro de 2015 | date = 25 de xullo de 2012| url = https://www.autismspeaks.org/family-services/resource-library/other-autism-organizations}}</ref> Os estudosos das ciencias sociais incrementaron o enfoque no estudo das persoas con autismo na procura de aprender máis sobre "o autismo coma cultura, comparacións transculturais e investigación en movementos sociais".<ref>{{Cita publicación periódica|last1=Silverman|first1=Chloe|title=Fieldwork on Another Planet: Social Science Perspectives on the Autism Spectrum|journal=BioSocieties|volume=3|issue=3|year=2008|pages=325–341|issn=1745-8552|doi=10.1017/S1745855208006236}}</ref> As representacións nos medios foron diversas dende finais do século XX. O filme ''[[Rain Man]]'', que gañou 4 [[Premios Óscar]] incluíndo o de [[Óscar ó mellor filme|mellor filme]], representa un personaxe con autismo que posúe unhas habilidades e talentos incribles.<ref>{{Cita web| title = Rain Man (1988) - IMDb| publisher = [[Internet Movie Database]]| accessdate = 17 de novembro de 2015 | url = http://www.imdb.com/title/tt0095953/?ref_=nv_sr_1}}</ref> Malia que moitos autistas non posúen estas capacidades especiais, existen outros individuos autistas que acadaron o éxito profesional nos seus respectivos campos de traballo.<ref>{{Cita web| title = American RadioWorks: Fast Food and Animal Rights – Kill Them With Kindness, Page 1| work = American Public Media| accessdate = 17 de novembro de 2015 | url = http://americanradioworks.publicradio.org/features/mcdonalds/grandin1.html}}</ref><ref>{{Cita web| last = Page| first = Tim| title = Parallel Play| work = The New Yorker| accessdate = 17 de novembro de 2015 | date = 20 de agosto de 2007 | url = http://www.newyorker.com/magazine/2007/08/20/parallel-play}}</ref><ref>{{Cita web| title = Famous People With Autism Spectrum Disorder: Autistic Celebrities (List)| work = Mental Health Daily| accessdate = 18 de novembro de 2015 | url = http://mentalhealthdaily.com/2015/09/19/famous-people-with-autism-spectrum-disorder-autistic-celebrities-list/}}</ref> O [[10 de abril]] de [[2017]] o programa infantil de televisión ''[[Sesame Street]]'' introduciu un novo personaxe na serie, unha meniña chamada Julia con trastorno autista, co propósito de "procurar unha mellor representación do autismo na pantalla e conseguir unha aceptación do autismo na sociedade".<ref>{{cita novas|url=http://www.irishtimes.com/culture/tv-radio-web/meet-julia-sesame-street-s-first-autistic-character-1.3047484|título=Meet Julia, Sesame Street’s first autistic character|data=13 de abril de 2017|data-acceso=12 de xuño de 2017|xornal=The Irish Times|apelidos=Crawley|nome=Peter}}</ref> == Notas == {{Todas as ref|en}} {{Listaref|40em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} === Ligazóns externas === * {{cita web|url=https://www.autismogalicia.org/index.php?newlang=galician|páxina-web=Federación Autismo Galicia|título=Autismo}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Autismo]] e1y4k9b42tnhmfyoxvm2c5mzl8aq3oa 0 128850 7105197 6852020 2025-06-24T04:14:08Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105197 wikitext text/x-wiki {{Xeografía física}} '''Caicos do Norte''' ou '''North Caicos''' é a terceira illa máis grande das illas [[Turks e Caicos]]. Tamén chamada a "Illa Xardín", é probablemente a illa máis exuberante do arquipélago. Ten unha superficie de 116´4&nbsp;km² e a súa poboación, en 2012 era de 1.312 habitantes. Algúns lugares de interese turístico da illa inclúen Cottage Pond, Wade's Green plantation, e os pequenos Caios Tres Marías (Three Marys Cays) de (0,64 ha) a poucos metros da costa nor-occidental. Xunto a ''Bay Cay'' (o Caio da baía) na costa oriental (con 21´9&nbsp;km² é a sexta illa máis grande do territorio) hai algúns caios máis todos deshabitados. En conxunto forman o Distrito Caicos do Norte, cunha superficie de 144´9&nbsp;km². == Xeografía == Caicos do norte ten unha superficie de 116´4 km² dentro da liña de marea chea, e de 207´1 km² dentro da liña de costa en marea baixa. A diferenza entre os dous valores non se contempla como superficie terrestre. Os lugares de interese en ou preto da illa son Cottage Pond, Wade's Green Plantation, Flamingo Pond Overlook e as pequenas Three Marys Cays (0,64 [[hectárea | ha]]) a aproximadamente 20 metros da costa noroeste. Caicos do norte está a 20 km de [[Providenciales]], que ofrece viaxes en transbordador a diario á illa. Xunto a [[Caio Parrot]] (4´9 km²) e [[Caio Bay]] fóra da costa oriental (12´9 km² a sexta illa máis grande do territorio) e algúns caios deshabitados máis, forma o distrito norte de Caicos, cunha superficie de 144,9 km. == Poboación == No censo de 2012. A poboación era de 1.312 habitantes.<ref>{{cita web | url = http://turksandcaicosislands.fco.gov.uk/en/news/?View=News&id=796072382 | title = Preliminar 2012 Illas Turks e Caicos datos do censo publicados | editor = Oficina do goberno de HM, Illas Turks e Caicos | data = 2 de agosto de 2012 | archiveurl = http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20130102202026/http://turksandcaicosislands.fco.gov.uk/en/news/?view=News&id=796072382 | dataarquivo = 02 de xaneiro de 2013 | data-acceso = 25 de agosto de 2019 | urlmorta = yes }}</ref> == Pobos do norte de Caicos == === Bottle Creek === Cunha poboación de 907 persoas, Bottle Creek é a aldea principal da illa. É tamén a capital do distrito e a sede das diversas oficinas gobernamentais da illa, as súas empresas de servizos públicos e o seu instituto. Hai unha serie de vellas zonas de plantación situadas ao longo do Camiño do Rei entre Bottle Creek e a vía de acceso a Middle Caicos. === Whitby === Situada entre a área de snorkel protexida de Three Mary Cays <ref> http://aroundguides.com/19499520 </ref> e Horsestable Beach, Whitby é unha pequena vila mariñeira na costa norte do norte de Caicos. === Kew === Esta vila interior é unha das máis antigas cidades das turcas e caicos. É coñecida por ser o centro da comunidade agrícola do arquipélago. Kew é tamén a sede de Wades Green Plantation, un sitio turístico histórico.<ref>{{Cite web|url=http://www.frommers.com/destinations/providencialesandcaicos/A37681.html|title=Wades Green Plantation in Providenciales and Caicos - Attractions|website=Frommer's|access-date=2016-04-18}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> A vila ten 400 habitantes. === Sandy Point === Esta pequena aldea atópase na punta noroeste da illa fronte a [[Caio Parrot]].<ref>{{Cite web|url=http://www.wherewhenhow.com/turks-caicos-islands/parrot-cay/|title=Parrot Cay, Turks and Caicos Islands - Parrot Cay Resort and Shambhala Spa Retreat - Private Villas of Bruce Willis, Donna Karan, Keith Richards|website=Where When How|access-date=2016-04-18}}</ref> Aloxa o North Yacht Club de Caicos. É a localización de Sandy Point Marina, onde chegan os servizos de transbordadores de [[Providenciales]]. == Galería de imaxes == {{gallery |Ficheiro:North Caicos Flamingos.jpg |Flamengos en Caicos do Norte |Ficheiro:North Caicos Snorkling.jpg| Snorkel en Caicos do Norte |Ficheiro:North Caicos Conch.jpg |Concha apañada en Caicos do Norte |Ficheiro:North Caicos Beach.jpg |Praias de Caicos do Norte }} ==Notas== {{Listaref}} ==Véxase tamén== {{Commonscat}} ===Ligazóns externas=== * [https://www.visittci.com/north-caicos-middle-caicos Visit Turks and Caicos Islands - North Caicos] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Illas do Reino Unido]] [[Categoría:Illas Caicos]] re1en2rsibuhbzt5qdttikq3swh5w58 0 129086 7104618 6783775 2025-06-23T15:49:32Z Autopistero20502020 127649 Mellora do formato 7104618 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|rega}} O [[topónimo]] '''A Rega''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[A Rega, Carballido, Alfoz|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Carballido, Alfoz|Carballido]], no concello de [[Alfoz]]; *'''[[A Rega, San Pedro de Mor, Alfoz|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[San Pedro de Mor, Alfoz|San Pedro de Mor]], no concello de [[Alfoz]]; *'''[[A Rega, Cervás, Ares|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Cervás, Ares|Cervás]], no concello de [[Ares]]; *'''[[A Rega, Baamonde, Begonte|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Baamonde, Begonte|Baamonde]], no concello de [[Begonte]]; *'''[[A Rega, Camariñas, Camariñas|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Camariñas, Camariñas|Camariñas]], no concello de [[Camariñas]]; *'''[[A Rega, Valeixe, A Cañiza|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Valeixe, A Cañiza|Valeixe]], no concello da [[A Cañiza|Cañiza]]; *'''[[A Rega, Bértoa, Carballo|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Bértoa, Carballo|Bértoa]], no concello de [[Carballo]]; *'''[[A Rega, Feás, Cariño|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Feás, Cariño|Feás]], no concello de [[Cariño]]; *'''[[A Rega, Sistallo, Cospeito|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Sistallo, Cospeito|Sistallo]], no concello de [[Cospeito]]; *'''[[A Rega, Santa Cecilia de Trasancos, Ferrol|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Santa Cecilia de Trasancos, Ferrol|Santa Cecilia de Trasancos]], no concello de [[Ferrol]]; *'''[[A Rega, Santa Cilla do Valadouro, Foz|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Santa Cilla do Valadouro, Foz|Santa Cilla do Valadouro]], no concello de [[Foz]]; *'''[[A Rega, Cabovilaño, A Laracha|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Cabovilaño, A Laracha|Cabovilaño]], no concello da [[A Laracha|Laracha]]; *'''[[A Rega, Labacengos, Moeche|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Labacengos, Moeche|Labacengos]], no concello de [[Moeche]]; *'''[[A Rega, Muras, Muras|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Muras, Muras|Muras]], no concello de [[Muras]]; *'''[[A Rega, Cuíña, Ortigueira|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Cuíña, Ortigueira|Cuíña]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[A Rega, Espasante, Ortigueira|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Espasante, Ortigueira|Espasante]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[A Rega, San Claudio, Ortigueira|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[San Claudio, Ortigueira|San Claudio]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[A Rega, Senra, Ortigueira|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Senra, Ortigueira|Senra]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[A Rega, Cudeiro, Ourense|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Cudeiro, Ourense|Cudeiro]], no concello de [[Ourense]]; *'''[[A Rega, Ourol, Ourol|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Ourol, Ourol|Ourol]], no concello de [[Ourol]]; *'''[[A Rega, O Sisto, Ourol|A Rega]]''', lugar da parroquia do [[O Sisto, Ourol|Sisto]], no concello de [[Ourol]]; *'''[[A Rega, Ombre, Pontedeume|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Ombre, Pontedeume|Ombre]], no concello de [[Pontedeume]]; *'''[[A Rega, O Freixo, As Pontes de García Rodríguez|A Rega]]''', lugar da parroquia do [[O Freixo, As Pontes de García Rodríguez|Freixo]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[A Rega, Louredo, O Saviñao|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Louredo, O Saviñao|Louredo]], no concello do [[O Saviñao|Saviñao]]; *'''[[A Rega, Lousada, Xermade|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Lousada, Xermade|Lousada]], no concello de [[Xermade]]; *'''[[A Rega da Lama, Santo Estevo de Budiño, Salceda de Caselas|A Rega da Lama]]''', lugar da parroquia de [[Santo Estevo de Budiño, Salceda de Caselas|Santo Estevo de Budiño]], no concello de [[Salceda de Caselas]]; *'''[[Rega do Foxo, Castromaior, Abadín|Rega do Foxo]]''', lugar da parroquia de [[Castromaior, Abadín|Castromaior]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[Coto da Rega, Budián, O Valadouro|Coto da Rega]]''', lugar da parroquia de [[Budián, O Valadouro|Budián]], no concello do [[O Valadouro|Valadouro]]; *'''[[O Coto da Rega, O Sisto, Ourol|O Coto da Rega]]''', lugar da parroquia do [[O Sisto, Ourol|Sisto]], no concello de [[Ourol]]; *'''[[Regadío, Terra Chá, Antas de Ulla|Regadío]]''', lugar da parroquia de [[Terra Chá, Antas de Ulla|Terra Chá]], no concello de [[Antas de Ulla]]; *'''[[Regaedo, San Román de Vale, O Vicedo|Regaedo]]''', lugar da parroquia de [[San Román de Vale, O Vicedo|San Román de Vale]], no concello do [[O Vicedo|Vicedo]]; *'''[[O Regal, Río Barba, O Vicedo|O Regal]]''', lugar da parroquia de [[Río Barba, O Vicedo|Río Barba]], no concello do [[O Vicedo|Vicedo]]; *'''[[A Regalada, Albeos, Crecente|A Regalada]]''', lugar da parroquia de [[Albeos, Crecente|Albeos]], no concello de [[Crecente]]; *'''[[Regalade, Cortegada, Silleda|Regalade]]''', lugar da parroquia de [[Cortegada, Silleda|Cortegada]], no concello de [[Silleda]]; *'''[[A Regateira, San Lourenzo de Trives, A Pobra de Trives|A Regateira]]''', lugar da parroquia de [[San Lourenzo de Trives, A Pobra de Trives|San Lourenzo de Trives]], no concello da [[A Pobra de Trives|Pobra de Trives]]; *'''[[Regatelo, San Martiño de Castro, Paradela|Regatelo]]''', lugar da parroquia de [[San Martiño de Castro, Paradela|San Martiño de Castro]], no concello de [[Paradela]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Regas|Coto da Rega|A Regada|O Regado|Regalados|Regata (homónimos)|O Regato|Pallarega|A Pumarega}} {{Control de autoridades}} nigaaw9jzermbmttxv4t1jzetri1w1y 7104622 7104618 2025-06-23T15:51:30Z Autopistero20502020 127649 /* Outros artigos */ 7104622 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|rega}} O [[topónimo]] '''A Rega''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[A Rega, Carballido, Alfoz|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Carballido, Alfoz|Carballido]], no concello de [[Alfoz]]; *'''[[A Rega, San Pedro de Mor, Alfoz|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[San Pedro de Mor, Alfoz|San Pedro de Mor]], no concello de [[Alfoz]]; *'''[[A Rega, Cervás, Ares|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Cervás, Ares|Cervás]], no concello de [[Ares]]; *'''[[A Rega, Baamonde, Begonte|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Baamonde, Begonte|Baamonde]], no concello de [[Begonte]]; *'''[[A Rega, Camariñas, Camariñas|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Camariñas, Camariñas|Camariñas]], no concello de [[Camariñas]]; *'''[[A Rega, Valeixe, A Cañiza|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Valeixe, A Cañiza|Valeixe]], no concello da [[A Cañiza|Cañiza]]; *'''[[A Rega, Bértoa, Carballo|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Bértoa, Carballo|Bértoa]], no concello de [[Carballo]]; *'''[[A Rega, Feás, Cariño|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Feás, Cariño|Feás]], no concello de [[Cariño]]; *'''[[A Rega, Sistallo, Cospeito|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Sistallo, Cospeito|Sistallo]], no concello de [[Cospeito]]; *'''[[A Rega, Santa Cecilia de Trasancos, Ferrol|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Santa Cecilia de Trasancos, Ferrol|Santa Cecilia de Trasancos]], no concello de [[Ferrol]]; *'''[[A Rega, Santa Cilla do Valadouro, Foz|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Santa Cilla do Valadouro, Foz|Santa Cilla do Valadouro]], no concello de [[Foz]]; *'''[[A Rega, Cabovilaño, A Laracha|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Cabovilaño, A Laracha|Cabovilaño]], no concello da [[A Laracha|Laracha]]; *'''[[A Rega, Labacengos, Moeche|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Labacengos, Moeche|Labacengos]], no concello de [[Moeche]]; *'''[[A Rega, Muras, Muras|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Muras, Muras|Muras]], no concello de [[Muras]]; *'''[[A Rega, Cuíña, Ortigueira|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Cuíña, Ortigueira|Cuíña]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[A Rega, Espasante, Ortigueira|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Espasante, Ortigueira|Espasante]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[A Rega, San Claudio, Ortigueira|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[San Claudio, Ortigueira|San Claudio]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[A Rega, Senra, Ortigueira|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Senra, Ortigueira|Senra]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[A Rega, Cudeiro, Ourense|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Cudeiro, Ourense|Cudeiro]], no concello de [[Ourense]]; *'''[[A Rega, Ourol, Ourol|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Ourol, Ourol|Ourol]], no concello de [[Ourol]]; *'''[[A Rega, O Sisto, Ourol|A Rega]]''', lugar da parroquia do [[O Sisto, Ourol|Sisto]], no concello de [[Ourol]]; *'''[[A Rega, Ombre, Pontedeume|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Ombre, Pontedeume|Ombre]], no concello de [[Pontedeume]]; *'''[[A Rega, O Freixo, As Pontes de García Rodríguez|A Rega]]''', lugar da parroquia do [[O Freixo, As Pontes de García Rodríguez|Freixo]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[A Rega, Louredo, O Saviñao|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Louredo, O Saviñao|Louredo]], no concello do [[O Saviñao|Saviñao]]; *'''[[A Rega, Lousada, Xermade|A Rega]]''', lugar da parroquia de [[Lousada, Xermade|Lousada]], no concello de [[Xermade]]; *'''[[A Rega da Lama, Santo Estevo de Budiño, Salceda de Caselas|A Rega da Lama]]''', lugar da parroquia de [[Santo Estevo de Budiño, Salceda de Caselas|Santo Estevo de Budiño]], no concello de [[Salceda de Caselas]]; *'''[[Rega do Foxo, Castromaior, Abadín|Rega do Foxo]]''', lugar da parroquia de [[Castromaior, Abadín|Castromaior]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[Coto da Rega, Budián, O Valadouro|Coto da Rega]]''', lugar da parroquia de [[Budián, O Valadouro|Budián]], no concello do [[O Valadouro|Valadouro]]; *'''[[O Coto da Rega, O Sisto, Ourol|O Coto da Rega]]''', lugar da parroquia do [[O Sisto, Ourol|Sisto]], no concello de [[Ourol]]; *'''[[Regadío, Terra Chá, Antas de Ulla|Regadío]]''', lugar da parroquia de [[Terra Chá, Antas de Ulla|Terra Chá]], no concello de [[Antas de Ulla]]; *'''[[Regaedo, San Román de Vale, O Vicedo|Regaedo]]''', lugar da parroquia de [[San Román de Vale, O Vicedo|San Román de Vale]], no concello do [[O Vicedo|Vicedo]]; *'''[[O Regal, Río Barba, O Vicedo|O Regal]]''', lugar da parroquia de [[Río Barba, O Vicedo|Río Barba]], no concello do [[O Vicedo|Vicedo]]; *'''[[A Regalada, Albeos, Crecente|A Regalada]]''', lugar da parroquia de [[Albeos, Crecente|Albeos]], no concello de [[Crecente]]; *'''[[Regalade, Cortegada, Silleda|Regalade]]''', lugar da parroquia de [[Cortegada, Silleda|Cortegada]], no concello de [[Silleda]]; *'''[[A Regateira, San Lourenzo de Trives, A Pobra de Trives|A Regateira]]''', lugar da parroquia de [[San Lourenzo de Trives, A Pobra de Trives|San Lourenzo de Trives]], no concello da [[A Pobra de Trives|Pobra de Trives]]; *'''[[Regatelo, San Martiño de Castro, Paradela|Regatelo]]''', lugar da parroquia de [[San Martiño de Castro, Paradela|San Martiño de Castro]], no concello de [[Paradela]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Regas|Rego|O Rego|Coto da Rega|A Regada|O Regado|Regalados|Regata (homónimos)|O Regato|Pallarega|A Pumarega}} {{Control de autoridades}} 4nhu75v637fiktfwi0ju6i32s9mu68c 0 130950 7105247 6903327 2025-06-24T07:29:17Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105247 wikitext text/x-wiki {{Xeografía política}} '''Carabanchel'''<ref name="Distrito de Madrid">{{cita web| url = https://www.madrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/El-Ayuntamiento/Carabanchel?vgnextfmt=default&vgnextchannel=a48aca5d5fb96010VgnVCM100000dc0ca8c0RCRD| título = Distrito de Carabanchel (Madrid)}}</ref> é un [[distrito]] da cidade de [[Madrid]]. Limita, ao nordés co distrito de [[Arganzuela]]; ao leste co distrito de [[Usera]]; ao sur co concello de [[Leganés]] e ao oeste co distrito de [[Latina, Madrid|Latina]]. Ten unha superficie de aproximadamente 14,05&nbsp;km² e contaba en [[2023]] con 262.339 habitantes.<ref name="Características xerais - Carabanchel">{{cita web| url = https://www.madrid.es/UnidadesDescentralizadas/UDCEstadistica/Nuevaweb/Distritos/Distritos%20en%20cifras%20barrios/11-Carabanchel/D11T0323.xlsx| título = Características xerais do distrito de Carabanchel}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> == Datos históricos == Este populoso Distrito, ao sur da aglomeración madrileña, na beira dereita do [[río Manzanares]], tivo a súa orixe en dous pequenos pobos, cuxos campos fornecían os garavanzos indispensables no cotián cocido dos madrileños: Carabanchel de Abajo e Carabanchel de Arriba, que co tempo foron rebautizados como Bajo e Alto. Anexionáronse ao municipio de Madrid en 1948.<ref name="31 Xaneiro 1948">{{cita web| url = https://www.boe.es/gazeta/dias/1948/01/31/pdfs/BOE-1948-31.pdf| título = DECRETO de 9 de enero de 1948 por el que se aprueba la anexión total de los términos municipales de Carabanchel Bajo y Carabanchel Alto al de Madrid| data = 31 de xaneiro de 1948| lingua = castelán}}</ref> As súas condicións ambientais favoreceron a construción de vilas e palacios onde a máis encumbrada sociedade madrileña gustaba de pasar os seus períodos de descanso. Entre eles merece mención aparte o desaparecido [[Palacio dos Condes de Montijo]]. A súa historia remóntase a tempos dos romanos e árabes, destas épocas perduran algúns testemuños que expóñense no [[Museo de Historia de Madrid|Museo Municipal]] e no [[Museo de San Isidro|Museo Arqueolóxico de San Isidro]]. Unha interesante paraxe caranbanchelero é a [[Colonia de la Prensa]], levantada a iniciativa dun grupo de xornalistas contorna a 1920. A finais do Século XIX e principios do XX xurdirán na zona gran número de asilos, hospitais e outras fundacións de carácter benéfico que, no seu maior parte, permaneceron dedicados ás súas actividades asistenciais ata a actualidade. En 1908 inaugurouse a Praza de Toros de Vista Alegre, "La Chata". Os catro quilómetros que a separaban do centro eran percorridos por un tranvía que cruzaba o río polo [[Puente de Toledo]], a ambos os dous lados das súas vías non tardaron en aparecer as edificacións que terminarían de conformar a actual rúa de General Ricardos. O monumento arquetectónico máis importante é a ermida mudéxar de [[Ermita de Santa María la Antigua|Santa María la Antigua]].<ref name="Datos históricos do distrito de Carabanchel">{{cita web| url = https://www.madrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/El-Ayuntamiento/Carabanchel/Carabanchel/?vgnextfmt=default&vgnextoid=42665969e83b8010VgnVCM100000dc0ca8c0RCRD&vgnextchannel=a48aca5d5fb96010VgnVCM100000dc0ca8c0RCRD| título = Datos históricos do distrito de Carabanchel}}</ref> == Barrios == Este distrito está dividido en sete [[barrio]]s:<ref name="Mapas de Distrito e Barrios">{{cita web| url = https://www.madrid.es/UnidadesDescentralizadas/UDCEstadistica/Nuevaweb/Distritos/Distritos%20en%20cifras%20barrios/11-Carabanchel/Distrito11-Carabanchel.pdf| título = Mapa Distrito 11 - Carabanchel| data = xuño de 2022}}</ref> * [[Abrantes, Madrid|Abrantes]] * [[Buenavista, Madrid|Buenavista]] * [[Comillas, Madrid|Comillas]] * [[Opañel]] * [[Puerta Bonita]] * [[San Isidro, Madrid|San Isidro]] * [[Vista Alegre, Madrid|Vista Alegre]] == Véxase tamén == === Referencias === {{listaref}} === Bibliografía === *{{cita libro|título=Diccionario de Madrid|nome=José|apelidos=Montero Alonso|ligazónautor=José Montero Alonso|nome2=Francisco|apelidos2=Azorín García|ligazónautor2=Francisco Azorín García|nome3=José|apelidos3=Montero Padilla|ligazónautor3=José Montero Padilla|ano=1997|editorial=Rubiños|lugar=Madrid|isbn=9788480410946|páxinas=512|lingua=castelán}} *{{cita libro|título=LA CREACIÓN DEL GRAN MADRID. ANEXIÓN DE MUNICIPIOS LIMÍTROFES|nome=Francisco|apelidos=Martínez Canales|ligazónautor=Francisco Martínez Canales|ano=2018|editorial=Rubiños|lugar=Madrid|isbn= 9788494047374|páxinas=251|lingua=castelán}} === Ligazóns externas === {{commonscat}} *[https://www.madrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/El-Ayuntamiento/Carabanchel?vgnextfmt=default&vgnextchannel=a48aca5d5fb96010VgnVCM100000dc0ca8c0RCRD#infoDistrito Información do distrito] *[https://www.madrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/El-Ayuntamiento/Carabanchel/Actividades-y-eventos/?vgnextfmt=default&vgnextchannel=9df0d47ffee28010VgnVCM100000dc0ca8c0RCRD Actividades e eventos] *[https://www.madrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/El-Ayuntamiento/Carabanchel/Direcciones-y-telefonos/?vgnextfmt=default&vgnextchannel=1721d47ffee28010VgnVCM100000dc0ca8c0RCRD Direccións e teléfonos] *[https://www.madrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/El-Ayuntamiento/Carabanchel/Publicaciones-y-convocatorias/?vgnextfmt=default&vgnextchannel=da41d47ffee28010VgnVCM100000dc0ca8c0RCRD Publicacións e convocatorias] *[https://www.madrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/El-Ayuntamiento/Carabanchel/Participacion-ciudadana/?vgnextfmt=default&vgnextchannel=22020a28e4e83310VgnVCM100000171f5a0aRCRD Participación cidadá] *[https://www.madrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/El-Ayuntamiento/Carabanchel/Informacion-sobre-los-Plenos-del-distrito-/?vgnextfmt=default&vgnextchannel=cf0a979c8518c010VgnVCM100000d90ca8c0RCRD Información sobre os Plenos do distrito] *[https://www.madrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/El-Ayuntamiento/Carabanchel/Retransmision-del-Pleno-en-directo/?vgnextfmt=default&vgnextchannel=f4e932e941f22610VgnVCM1000008a4a900aRCRD Retransmisión do Pleno en directo] *[https://portalplenosdistritos.madrid.es/cicero-portal-web/MADRID/actuaciones/index.html?dominioId=20 Galería de retransmisións do Pleno] *[https://www.madrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/El-Ayuntamiento/Carabanchel/Programacion-Cultural-de-Carabanchel/?vgnextfmt=default&vgnextchannel=bb3af36edd371910VgnVCM2000001f4a900aRCRD Programación cultural de Carabanchel] {{Distritos de Madrid}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Distritos de Madrid]] kkdyhwpq3tsit34paw1etqpg30et7gp 0 131839 7104722 6893499 2025-06-23T18:09:47Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104722 wikitext text/x-wiki {{Xeografía política}} '''Barajas'''<ref name="Distrito de Madrid">{{cita web| url = https://www.madrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/El-Ayuntamiento/Barajas?vgnextfmt=default&vgnextchannel=4952ca5d5fb96010VgnVCM100000dc0ca8c0RCRD| título = Distrito de Barajas (Madrid)}}</ref> é un [[distrito]] da cidade [[España|española]] de [[Madrid]]. É neste distrito onde se encontra o [[Aeroporto Internacional de Barajas]], un dos de máis movementos no mundo. Limita, ao norte co concello de [[Alcobendas]]; ao leste e sueste cos concellos de [[Paracuellos de Jarama]], [[Torrejón de Ardoz]] e [[San Fernando de Henares]]; ao sur co concello de [[Coslada]] e co distrito de [[San Blas-Canillejas]] e ao oeste co distrito de [[Hortaleza]]. Ten unha superficie de aproximadamente 41,92&nbsp;km² e contaba en [[2023]] con 48.646 habitantes.<ref name="Características xerais - Barajas">{{cita web| url = https://www.madrid.es/UnidadesDescentralizadas/UDCEstadistica/Nuevaweb/Distritos/Distritos%20en%20cifras%20barrios/21-Barajas/D21T0123.xlsx| título = Características xerais do distrito de Barajas}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> == Datos históricos == Ata a reestruturación de 1987 formou parte do Distrito de Hortaleza. A súa anexión a Madrid data de 1949.<ref name="22 Decembro 1949">{{cita web| url = https://www.boe.es/gazeta/dias/1949/12/22/pdfs/BOE-1949-356.pdf| título = DECRETO de 18 de noviembre de 1949 por el que se aprueba la anexión total del término municipal de Barajas al de Madrid| data = 22 de decembro de 1949| lingua = castelán}}</ref> Comprende a antiga vila de Barajas de Madrid e os seus arredores, algúns históricos como a famosa [[Alameda de Osuna]], e outros modernos igualmente importantes como o [[Aeroporto de Madrid-Barajas|Aeroporto]]. Do seu primitivo carácter rural converteuse nun centro importantísimo de comunicacións coas súas correspondentes zonas industriais e así, os vellos casaríos transformáronse en núcleos residenciais de modernas vivendas.<ref name="Datos históricos do distrito de Barajas">{{cita web| url = https://www.madrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/El-Ayuntamiento/Barajas/Barajas/?vgnextfmt=default&vgnextoid=edc65969e83b8010VgnVCM100000dc0ca8c0RCRD&vgnextchannel=4952ca5d5fb96010VgnVCM100000dc0ca8c0RCRD| título = Datos históricos do distrito de Barajas}}</ref> == Barrios == Este distrito está dividido en cinco [[barrio]]s:<ref name="Mapas de Distrito e Barrios">{{cita web| url = https://www.madrid.es/UnidadesDescentralizadas/UDCEstadistica/Nuevaweb/Distritos/Distritos%20en%20cifras%20barrios/21-Barajas/Distrito21-Barajas.pdf| título = Mapa Distrito 21 - Barajas| data = xuño de 2022}}</ref> * [[Aeropuerto]] * [[Alameda de Osuna]] * [[Casco Histórico de Barajas]] * [[Corralejos]] * [[Timón, Madrid|Timón]] == Véxase tamén == === Referencias === {{listaref}} === Bibliografía === *{{cita libro|título=Diccionario de Madrid|nome=José|apelidos=Montero Alonso|ligazónautor=José Montero Alonso|nome2=Francisco|apelidos2=Azorín García|ligazónautor2=Francisco Azorín García|nome3=José|apelidos3=Montero Padilla|ligazónautor3=José Montero Padilla|ano=1997|editorial=Rubiños|lugar=Madrid|isbn=9788480410946|páxinas=512|lingua=castelán}} *{{cita libro|título=LA CREACIÓN DEL GRAN MADRID. ANEXIÓN DE MUNICIPIOS LIMÍTROFES|nome=Francisco|apelidos=Martínez Canales|ligazónautor=Francisco Martínez Canales|ano=2018|editorial=Rubiños|lugar=Madrid|isbn= 9788494047374|páxinas=251|lingua=castelán}} === Ligazóns externas === {{commonscat}} *[https://www.madrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/El-Ayuntamiento/Barajas?vgnextfmt=default&vgnextchannel=4952ca5d5fb96010VgnVCM100000dc0ca8c0RCRD#infoDistrito Información do distrito] *[https://www.madrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/El-Ayuntamiento/Barajas/Actividades-y-eventos/?vgnextfmt=default&vgnextchannel=aa40d47ffee28010VgnVCM100000dc0ca8c0RCRD Actividades e eventos] *[https://www.madrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/El-Ayuntamiento/Barajas/Direcciones-y-telefonos/?vgnextfmt=default&vgnextchannel=1290d47ffee28010VgnVCM100000dc0ca8c0RCRD Direccións e teléfonos] *[https://www.madrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/El-Ayuntamiento/Barajas/Publicaciones-y-convocatorias/?vgnextfmt=default&vgnextchannel=8fc0d47ffee28010VgnVCM100000dc0ca8c0RCRD Publicacións e convocatorias] *[https://www.madrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/El-Ayuntamiento/Barajas/Participacion-ciudadana/?vgnextfmt=default&vgnextchannel=02e10a28e4e83310VgnVCM100000171f5a0aRCRD Participación cidadá] *[https://www.madrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/El-Ayuntamiento/Barajas/Informacion-sobre-los-Plenos-del-distrito-/?vgnextfmt=default&vgnextchannel=2bd9979c8518c010VgnVCM100000d90ca8c0RCRD Información sobre os Plenos do distrito] *[https://www.madrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/El-Ayuntamiento/Barajas/Retransmision-del-Pleno-en-directo/?vgnextfmt=default&vgnextchannel=ac696abbeda02610VgnVCM1000008a4a900aRCRD Retransmisión do Pleno en directo] *[https://portalplenosdistritos.madrid.es/cicero-portal-web/MADRID/actuaciones/index.html?dominioId=7 Galería de retransmisións do Pleno] *[https://www.madrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/El-Ayuntamiento/Barajas/Programacion-cultural-de-Barajas/?vgnextfmt=default&vgnextchannel=3488397137aec710VgnVCM1000001d4a900aRCRD Programación cultural de Barajas] *[https://www.madrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/El-Ayuntamiento/Barajas/Programacion-deportiva-del-distrito-de-Barajas/?vgnextfmt=default&vgnextchannel=7fbede7925c68810VgnVCM2000001f4a900aRCRD Programación deportiva do distrito de Barajas] {{Distritos de Madrid}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Distritos de Madrid]] nhgrbrsxhxbrsykeuoo046mcn0kiswo 0 131970 7104718 7104092 2025-06-23T18:02:57Z Regato das Tres Regueiras 54336 7104718 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Begoña Caamaño Rascado''', nada no barrio do [[O Calvario, Vigo, Vigo|Calvario]] ([[Vigo]]) o [[14 de outubro]] de [[1964]]<ref name=":0">{{Cita web|url=https://www.elprogreso.es/articulo/galicia/begona-caamano-elegida-figura-letras-galegas-2026/202506201344041889565.html|xornal=El Progreso |título=Begoña Caamaño será la protagonista del Día das Letras Galegas 2026|data-acceso=20 de xuño de 2025|nome=Santi|apelidos=Delgado|data-publicación=20 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> e finada en [[Santiago de Compostela]] o [[27 de outubro]] de [[2014]], foi unha feminista, xornalista e escritora galega. Publicou dúas obras de narrativa ''[[Circe ou o pracer do azul]] (2009) e a premiada ''[[Morgana en Esmelle]]'' (2012), ámbalas dúas en [[Editorial Galaxia|Galaxia]]. Finou vítima dun [[cancro de páncreas]] aos 50 anos de idade. A [[Real Academia Galega]] acordou dedicarlle en [[2026]] o [[Día das Letras Galegas]].<ref>{{Cita novas|título=As Letras honrarán a Begoña Caamaño, "narración e xornalismo desde a ollada feminista"|url=https://praza.gal/cultura/as-letras-honraran-a-begona-caamano-narracion-e-xornalismo-desde-a-ollada-feminista|data-acceso=20 de xuño de 2025|data=20 de xuño de 2025|xornal=[[praza.gal]]|apelidos=Pardo|nome=Miguel}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/cultura/letras-galegas/20250620131530225785.html|xornal=Nós Diario|título=Begoña Caamaño, Día das Letras Galegas 2026|data-acceso=20 de xuño de 2025|data-publicación=20 de xuño de 2025|autor=Redacción}}</ref> == Traxectoria == Despois de rematar a carreira de maxisterio, licenciouse en Ciencias da Información na [[Universidade do País Vasco|Universiade do País Vasco]]<ref name=":0" /> e dedicouse ao xornalismo.<ref>{{Cita web|título=Bego Caamaño: a rabuda que sempre estará viva no Dezaseis|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/cultura/2025/06/20/unha-rabuda-begona-caamano/00031750426780013228442.htm|xornal=La Voz de Galicia|data=2025-06-20|data-acceso=2025-06-20}}</ref> Traballou nos servizos informativos de [[COPE|Radio Popular]] de [[Vigo]] e [[Radio Noroeste]]. Foi correspondente en Vigo da [[Axencia Galega de Noticias]] e do desaparecido xornal madrileño ''[[El Sol (1990)|El Sol]]''. Colaborou n'''[[A Nosa Terra (1977)|A Nosa Terra]]'', ''[[Tempos]]'' e ''[[Novas da Galiza]]''. Dende [[1989]] traballou na [[Radio Galega]], primeiro na delegación de Vigo onde, xunto con Rosa Martínez Rivada, bota a andar o ''Trecolas'', primeiro programa da emisora pública galega que se realiza dende unha delegación. En [[1992]] incorporouse á redacción central da Radio, en [[Santiago de Compostela]],<ref name=":1">{{Cita web|url=https://gcdiario.com/en-profundidad/43039-asi-era-la-activista-begona-caamano-mujer-volcanica-escritora-de-los-amores-diversos/|páxina-web=gcdiario.com|título=Así era la activista Begoña Caamaño: mujer volcánica, escritora de los amores diversos|data-acceso=20 de xuño de 2025|data-publicación=24 de outubro de 2019|lingua=en|nome=Uxía|apelidos=Iglesias}}</ref> onde desenvolveu tarefas como redactora en distintos servizos informativos e no ''[[Diario Cultural]]''. Posteriormente dirixiu e presentou os programas ''Andando a Terra'', ''Club Cultura'' e ''Expresso de Medianoite''. Traballou nas seccións de cultura e sociedade dos servizos informativos da Radio Pública de Galicia. Colaborou nas revistas feministas ''[[Festa da Palabra Silenciada]]'' e ''DeLiberadaMente'' e formou parte do consello de redacción da revista antimilitarista ''[[Ar!]]''. === Activista === Ademais do seu labor profesional, na [[Radio Galega]] desenvolveu tamén labores de carácter [[Sindicalismo|sindical]], formando parte en diversas ocasións do Comité de Empresa da Radio e ocupando o cargo de presidenta do Comité Interempresas da [[Corporación de Servizos Audiovisuais de Galicia|CRTVG]] e as súas sociedades, no que destacou na denuncia da manipulación informativa en relación con sucesos de marcada relevancia para a sociedade galega, como foi o caso do afundimento do buque ''[[Prestige]]''. Deu pulo á Asociación de Mujeres Gallegas en la Comunicación (MUGACOM), e participou en [[Mulleres Nacionalistas Galegas|Mulheres Nacionalistas Galegas]] (MNG) e na [[Marcha Mundial das Mulleres]].<ref name=":1" /> == Recoñecemento == A [[Deputación da Coruña]] convoca desde o ano 2017 o [[Premio Begoña Caamaño]] de proxectos culturais pola igualdade.<ref>{{Cita web |url=https://www.dacoruna.gal/novas/ficha-noticia-reducida?id_evento=3199 |título="Implicadas no Desenvolvemento" e "Elas tamén pintan" gañan o Premio Begoña Caamaño da Deputación da Coruña |data=10 de outubro de 2018 |editorial=Deputación da Coruña |dataacceso=11 de outubro de 2018 |data-arquivo=11 de outubro de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20181011172936/https://www.dacoruna.gal/novas/ficha-noticia-reducida?id_evento=3199 |url-morta=yes }}</ref> En 2019 foi nomeada filla adoptiva de [[Santiago de Compostela]], a título póstumo<ref>{{Cita web|url=http://santiagodecompostela.gal/hoxe/nova.php?id_nova=18149&lg=cas|editorial=Concello de Santiago|páxina-web=santiagodecompostela.gal|título=O Concello de Santiago entrega os seus títulos, honras e condecoracións a título póstumo|data-acceso=2019-01-17|data-arquivo=17 de xaneiro de 2019|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190117231105/http://santiagodecompostela.gal/hoxe/nova.php?id_nova=18149&lg=cas|url-morta=yes}}</ref> e convocouse un encontro poético-artístico.<ref>{{Cita web|título=A xornada realizarase o domingo 13 de outubro en Santiago de Compostela|url=http://culturagalega.org/noticia.php?id=30299|páxina-web=culturagalega.org|data=2019-10-02|data-acceso=2019-10-04|editorial=[[CCG]]}}</ref> En 2020, aos 6 anos da súa morte, o Observatorio da Mariña Pola Igualdade convocou en [[Xove]] unha xornada para reivindicar o seu legado.<ref>{{Cita web|título=Fálase de O Observatorio d...|url=https://praza.gal/falase?de=7b6030a5-1ff1-4148-ac6c-7555faf0ccb4|páxina-web=Praza Pública|data-acceso=2020-10-13}}</ref> En xuño de 2025 foi unha das propostas para o [[Día das Letras Galegas]] 2026.<ref>{{Cita web|título=Antón Tovar, Begoña Caamaño, Enrique Labarta Pose e Miguel González Garcés, candidatos ao Día das Letras 2026|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/cultura/anton-tovar-begona-caamano-enrique-labarta-pose-miguel-gonzalez-garces-candidatos-ao-dia-das-letras-2026/20250612141826225081.html|xornal=Nós Diario|data=2025-06-12|data-acceso=2025-06-13}}</ref> Finalmente, o día 20 dese mesmo mes, a Real Academia Galega anunciou​, trala primeira sesión ordinaria do seu pleno logo da extraordinaria do Día das Letras Galegas do ano en curso —como mandan os seus Estatutos—, que a escritora e xornalista viguesa sería a persoa homenaxeada no 2026. A súa proposta, defendida polas académicas [[Ana Romaní]], [[Marilar Aleixandre]], [[María López Sández]], [[Margarita Ledo]], [[Chus Pato]] e [[Francisco Fernández Rei]], impúxose ás tamén valoradas de [[Antón Tovar]], [[Miguel González Garcés]] e [[Enrique Labarta Pose]]. Caamaño converteuse así na décimo cuarta á que se lle dedica este día tras [[Rosalía de Castro]] (1963), [[Francisca Herrera Garrido]] (1987), [[María Mariño]] (2007), [[María Victoria Moreno]] (2018), [[Xela Arias]] (2021), [[Luísa Villalta]] (2024) e [[Adolfina Casás Rama]], [[Rosa Casás Rama]], [[Eva Castiñeira]], [[Teresa García Prieto]], [[Asunción Garrido Ameixenda]], [[Prudencia Garrido Ameixenda]] e [[Manuela Lema Villar]], representantes das [[Pandeireteiras|cantareiras]] e da poesía popular oral (2025). [[Ficheiro:Gustav Klimt 021.jpg|miniatura|''As amigas'', de [[Gustav Klimt|Klimt]], imaxe usada na portada de ''[[Circe ou o pracer do azul]]''.]] == Obra == === Narrativa === * ''[[Circe ou o pracer do azul]]'' ([[2009]]). Vigo: [[Editorial Galaxia|Galaxia]]. 320 páxs. ISBN 978-84-9865-232-1. Foi traducida ao castelán<ref>{{Cita web|título=Circe o el placer del azul|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=5937|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-10-28|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20180314174353/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=5937|dataarquivo=14 de marzo de 2018|urlmorta=yes}}</ref> e ao portugués.<ref>{{Cita web|título=Circe ou o prazer do azul|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=6273|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-10-28|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20180314175430/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=6273|dataarquivo=14 de marzo de 2018|urlmorta=yes}}</ref> * ''[[Morgana en Esmelle]]'' ([[2012]]). Vigo: Galaxia. 220 páxs. ISBN 978-84-9865-412-7 Foi traducida ao castelán.<ref>{{Cita web|título=Morgana en Esmelle|url=https://bibliotraducion.uvigo.es/bibliotraducion/traduccions_ver.php?id=6651|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2021-02-10}}</ref> [[Ficheiro:Beguiling of Merlin.jpg|miniatura|''A sedución de Merlín'', cadro de [[Edward Burne-Jones]] usado na capa do libro ''[[Morgana en Esmelle]]''.]] === Obras colectivas === * ''Pel con pel'' ([[2010]]). Galaxia. * ''Letras nómades. A mobilidade feminina na literatura galega'' ([[2014]]). Frank & Timme. Coordinado por [[Ana Acuña]]. == Premios == * Premio [[Ánxel Casal]] da [[Asociación Galega de Editoras|Asociación Galega de Editores]] ao mellor libro de ficción do 2012, por ''Morgana en Esmelle''.<ref name=":2">{{Cita web|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/galiza/tres-premios-en-dous-meses-para-morgana-en-esmelle/20130430102821014336.html|xornal=Nós Diario|título=Tres premios en dous meses para “Morgana en Esmelle”|data-acceso=20 de xuño de 2025|data-publicación=30 de abril de 2013 [actualizado o 2 de maio de 2013]|nome=C.|apelidos=V.}}</ref> * Premio da [[Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega|AELG]] á mellor obra de narrativa do 2012, por ''Morgana en Esmelle''. * [[Premio da Crítica de narrativa galega]] do 2012, por ''Morgana en Esmelle''.<ref name=":2" /> * [[Premio Antón Losada Diéguez|Premio Losada Diéguez]] de creación literaria no 2013, por ''Morgana en Esmelle''.<ref>{{Cita web|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/santiago/santiago/2013/04/27/ramon-nicolas-bego-caamano-ganadores-premio-anton-losada-dieguez/0003_20130420130427181239404.htm|xornal=La Voz de Galicia|título=Ramón Nicolás y Begoña Caamaño, ganadores del premio Antón Losada Diéguez|data-acceso=20 de xuño de 2025|data-publicación=27 de abril de 2013|lingua=es|nome=Cándida|apelidos=Andaluz}}</ref><ref name=":2" /> == Vida persoal == En [[2011]] detectóuselle un [[cancro de páncreas]], doenza da que faleceu a finais de [[2014]].<ref>{{Cita web|url=https://www.infoperiodistas.info/noticia/17099/Muere-la-periodista-Begona-Caamano|páxina-web=infoperiodistas.info|título=Muere la periodista Begoña Caamaño|data-acceso=20 de xuño de 2025|data-publicación=27 de outubro de 2014|lingua=es|autor=Redacción}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [https://axendacultural.aelg.gal/tag/begona-caamano/ Axenda cultural AELG] {{Álbum de Galicia|22279}} {{Día das Letras Galegas}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Caamano, Begona}} [[Categoría:Escritores de Galicia en lingua galega]] [[Categoría:Xornalistas radiofónicos de Galicia]] [[Categoría:Personalidades da Radio Galega]] [[Categoría:Nados en Vigo]] [[Categoría:Nados en 1964]] [[Categoría:Finados en 2014]] [[Categoría:Finados por cancro de páncreas]] [[Categoría:Feministas de Galicia]] [[Categoría:Día das Letras Galegas]] [[Categoría:Novelistas]] 032ebwp0rsh1n6ygmcx8ouylm9lzd6t 7104720 7104718 2025-06-23T18:03:31Z Regato das Tres Regueiras 54336 7104720 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Begoña Caamaño Rascado''', nada no barrio do [[O Calvario, Vigo, Vigo|Calvario]] ([[Vigo]]) o [[14 de outubro]] de [[1964]]<ref name=":0">{{Cita web|url=https://www.elprogreso.es/articulo/galicia/begona-caamano-elegida-figura-letras-galegas-2026/202506201344041889565.html|xornal=El Progreso |título=Begoña Caamaño será la protagonista del Día das Letras Galegas 2026|data-acceso=20 de xuño de 2025|nome=Santi|apelidos=Delgado|data-publicación=20 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> e finada en [[Santiago de Compostela]] o [[27 de outubro]] de [[2014]], foi unha feminista, xornalista e escritora galega. Publicou dúas obras de narrativa ''[[Circe ou o pracer do azul]] (2009) e a premiada ''[[Morgana en Esmelle]]'' (2012), ámbalas dúas en [[Editorial Galaxia|Galaxia]]. Finou vítima dun [[cancro de páncreas]] aos 50 anos de idade. A [[Real Academia Galega]] acordou dedicarlle en [[2026]] o [[Día das Letras Galegas]].<ref>{{Cita novas|título=As Letras honrarán a Begoña Caamaño, "narración e xornalismo desde a ollada feminista"|url=https://praza.gal/cultura/as-letras-honraran-a-begona-caamano-narracion-e-xornalismo-desde-a-ollada-feminista|data-acceso=20 de xuño de 2025|data=20 de xuño de 2025|xornal=[[praza.gal]]|apelidos=Pardo|nome=Miguel}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/cultura/letras-galegas/20250620131530225785.html|xornal=Nós Diario|título=Begoña Caamaño, Día das Letras Galegas 2026|data-acceso=20 de xuño de 2025|data-publicación=20 de xuño de 2025|autor=Redacción}}</ref> == Traxectoria == Despois de rematar a carreira de maxisterio, licenciouse en Ciencias da Información na [[Universidade do País Vasco|Universiade do País Vasco]]<ref name=":0" /> e dedicouse ao xornalismo.<ref>{{Cita web|título=Bego Caamaño: a rabuda que sempre estará viva no Dezaseis|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/cultura/2025/06/20/unha-rabuda-begona-caamano/00031750426780013228442.htm|xornal=La Voz de Galicia|data=2025-06-20|data-acceso=2025-06-20}}</ref> Traballou nos servizos informativos de [[COPE|Radio Popular]] de [[Vigo]] e [[Radio Noroeste]]. Foi correspondente en Vigo da [[Axencia Galega de Noticias]] e do desaparecido xornal madrileño ''[[El Sol (1990)|El Sol]]''. Colaborou n'''[[A Nosa Terra (1977)|A Nosa Terra]]'', ''[[Tempos]]'' e ''[[Novas da Galiza]]''. Dende [[1989]] traballou na [[Radio Galega]], primeiro na delegación de Vigo onde, xunto con Rosa Martínez Rivada, bota a andar o ''Trecolas'', primeiro programa da emisora pública galega que se realiza dende unha delegación. En [[1992]] incorporouse á redacción central da Radio, en [[Santiago de Compostela]],<ref name=":1">{{Cita web|url=https://gcdiario.com/en-profundidad/43039-asi-era-la-activista-begona-caamano-mujer-volcanica-escritora-de-los-amores-diversos/|páxina-web=gcdiario.com|título=Así era la activista Begoña Caamaño: mujer volcánica, escritora de los amores diversos|data-acceso=20 de xuño de 2025|data-publicación=24 de outubro de 2019|lingua=en|nome=Uxía|apelidos=Iglesias}}</ref> onde desenvolveu tarefas como redactora en distintos servizos informativos e no ''[[Diario Cultural]]''. Posteriormente dirixiu e presentou os programas ''Andando a Terra'', ''Club Cultura'' e ''Expresso de Medianoite''. Traballou nas seccións de cultura e sociedade dos servizos informativos da Radio Pública de Galicia. Colaborou nas revistas feministas ''[[Festa da Palabra Silenciada]]'' e ''DeLiberadaMente'' e formou parte do consello de redacción da revista antimilitarista ''[[Ar!]]''. === Activista === Ademais do seu labor profesional, na [[Radio Galega]] desenvolveu tamén labores de carácter [[Sindicalismo|sindical]], formando parte en diversas ocasións do Comité de Empresa da Radio e ocupando o cargo de presidenta do Comité Interempresas da [[Corporación de Servizos Audiovisuais de Galicia|CRTVG]] e as súas sociedades, no que destacou na denuncia da manipulación informativa en relación con sucesos de marcada relevancia para a sociedade galega, como foi o caso do afundimento do buque ''[[Prestige]]''. Deu pulo á Asociación de Mujeres Gallegas en la Comunicación (MUGACOM), e participou en [[Mulleres Nacionalistas Galegas|Mulheres Nacionalistas Galegas]] (MNG) e na [[Marcha Mundial das Mulleres]].<ref name=":1" /> == Recoñecemento == A [[Deputación da Coruña]] convoca desde o ano 2017 o [[Premio Begoña Caamaño]] de proxectos culturais pola igualdade.<ref>{{Cita web |url=https://www.dacoruna.gal/novas/ficha-noticia-reducida?id_evento=3199 |título="Implicadas no Desenvolvemento" e "Elas tamén pintan" gañan o Premio Begoña Caamaño da Deputación da Coruña |data=10 de outubro de 2018 |editorial=Deputación da Coruña |dataacceso=11 de outubro de 2018 |data-arquivo=11 de outubro de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20181011172936/https://www.dacoruna.gal/novas/ficha-noticia-reducida?id_evento=3199 |url-morta=yes }}</ref> En 2019 foi nomeada filla adoptiva de [[Santiago de Compostela]], a título póstumo<ref>{{Cita web|url=http://santiagodecompostela.gal/hoxe/nova.php?id_nova=18149&lg=cas|editorial=Concello de Santiago|páxina-web=santiagodecompostela.gal|título=O Concello de Santiago entrega os seus títulos, honras e condecoracións a título póstumo|data-acceso=2019-01-17|data-arquivo=17 de xaneiro de 2019|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190117231105/http://santiagodecompostela.gal/hoxe/nova.php?id_nova=18149&lg=cas|url-morta=yes}}</ref> e convocouse un encontro poético-artístico.<ref>{{Cita web|título=A xornada realizarase o domingo 13 de outubro en Santiago de Compostela|url=http://culturagalega.org/noticia.php?id=30299|páxina-web=culturagalega.org|data=2019-10-02|data-acceso=2019-10-04|editorial=[[CCG]]}}</ref> En 2020, aos 6 anos da súa morte, o Observatorio da Mariña Pola Igualdade convocou en [[Xove]] unha xornada para reivindicar o seu legado.<ref>{{Cita web|título=Fálase de O Observatorio d...|url=https://praza.gal/falase?de=7b6030a5-1ff1-4148-ac6c-7555faf0ccb4|páxina-web=Praza Pública|data-acceso=2020-10-13}}</ref> En xuño de 2025 foi unha das propostas para o [[Día das Letras Galegas]] 2026.<ref>{{Cita web|título=Antón Tovar, Begoña Caamaño, Enrique Labarta Pose e Miguel González Garcés, candidatos ao Día das Letras 2026|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/cultura/anton-tovar-begona-caamano-enrique-labarta-pose-miguel-gonzalez-garces-candidatos-ao-dia-das-letras-2026/20250612141826225081.html|xornal=Nós Diario|data=2025-06-12|data-acceso=2025-06-13}}</ref> Finalmente, o día 20 dese mesmo mes, a Real Academia Galega anunciou​, trala primeira sesión ordinaria do seu pleno logo da extraordinaria do Día das Letras Galegas do ano en curso —como mandan os seus Estatutos—, que a escritora e xornalista viguesa sería a persoa homenaxeada no 2026. A súa proposta, defendida polas académicas [[Ana Romaní]], [[Marilar Aleixandre]], [[María López Sández]], [[Margarita Ledo]], [[Chus Pato]] e [[Francisco Fernández Rei]], impúxose ás tamén valoradas de [[Antón Tovar]], [[Miguel González Garcés]] e [[Enrique Labarta Pose]]. Caamaño converteuse así na décimo cuarta muller á que se lle dedica este día tras [[Rosalía de Castro]] (1963), [[Francisca Herrera Garrido]] (1987), [[María Mariño]] (2007), [[María Victoria Moreno]] (2018), [[Xela Arias]] (2021), [[Luísa Villalta]] (2024) e [[Adolfina Casás Rama]], [[Rosa Casás Rama]], [[Eva Castiñeira]], [[Teresa García Prieto]], [[Asunción Garrido Ameixenda]], [[Prudencia Garrido Ameixenda]] e [[Manuela Lema Villar]], representantes das [[Pandeireteiras|cantareiras]] e da poesía popular oral (2025). [[Ficheiro:Gustav Klimt 021.jpg|miniatura|''As amigas'', de [[Gustav Klimt|Klimt]], imaxe usada na portada de ''[[Circe ou o pracer do azul]]''.]] == Obra == === Narrativa === * ''[[Circe ou o pracer do azul]]'' ([[2009]]). Vigo: [[Editorial Galaxia|Galaxia]]. 320 páxs. ISBN 978-84-9865-232-1. Foi traducida ao castelán<ref>{{Cita web|título=Circe o el placer del azul|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=5937|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-10-28|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20180314174353/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=5937|dataarquivo=14 de marzo de 2018|urlmorta=yes}}</ref> e ao portugués.<ref>{{Cita web|título=Circe ou o prazer do azul|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=6273|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-10-28|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20180314175430/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=6273|dataarquivo=14 de marzo de 2018|urlmorta=yes}}</ref> * ''[[Morgana en Esmelle]]'' ([[2012]]). Vigo: Galaxia. 220 páxs. ISBN 978-84-9865-412-7 Foi traducida ao castelán.<ref>{{Cita web|título=Morgana en Esmelle|url=https://bibliotraducion.uvigo.es/bibliotraducion/traduccions_ver.php?id=6651|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2021-02-10}}</ref> [[Ficheiro:Beguiling of Merlin.jpg|miniatura|''A sedución de Merlín'', cadro de [[Edward Burne-Jones]] usado na capa do libro ''[[Morgana en Esmelle]]''.]] === Obras colectivas === * ''Pel con pel'' ([[2010]]). Galaxia. * ''Letras nómades. A mobilidade feminina na literatura galega'' ([[2014]]). Frank & Timme. Coordinado por [[Ana Acuña]]. == Premios == * Premio [[Ánxel Casal]] da [[Asociación Galega de Editoras|Asociación Galega de Editores]] ao mellor libro de ficción do 2012, por ''Morgana en Esmelle''.<ref name=":2">{{Cita web|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/galiza/tres-premios-en-dous-meses-para-morgana-en-esmelle/20130430102821014336.html|xornal=Nós Diario|título=Tres premios en dous meses para “Morgana en Esmelle”|data-acceso=20 de xuño de 2025|data-publicación=30 de abril de 2013 [actualizado o 2 de maio de 2013]|nome=C.|apelidos=V.}}</ref> * Premio da [[Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega|AELG]] á mellor obra de narrativa do 2012, por ''Morgana en Esmelle''. * [[Premio da Crítica de narrativa galega]] do 2012, por ''Morgana en Esmelle''.<ref name=":2" /> * [[Premio Antón Losada Diéguez|Premio Losada Diéguez]] de creación literaria no 2013, por ''Morgana en Esmelle''.<ref>{{Cita web|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/santiago/santiago/2013/04/27/ramon-nicolas-bego-caamano-ganadores-premio-anton-losada-dieguez/0003_20130420130427181239404.htm|xornal=La Voz de Galicia|título=Ramón Nicolás y Begoña Caamaño, ganadores del premio Antón Losada Diéguez|data-acceso=20 de xuño de 2025|data-publicación=27 de abril de 2013|lingua=es|nome=Cándida|apelidos=Andaluz}}</ref><ref name=":2" /> == Vida persoal == En [[2011]] detectóuselle un [[cancro de páncreas]], doenza da que faleceu a finais de [[2014]].<ref>{{Cita web|url=https://www.infoperiodistas.info/noticia/17099/Muere-la-periodista-Begona-Caamano|páxina-web=infoperiodistas.info|título=Muere la periodista Begoña Caamaño|data-acceso=20 de xuño de 2025|data-publicación=27 de outubro de 2014|lingua=es|autor=Redacción}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [https://axendacultural.aelg.gal/tag/begona-caamano/ Axenda cultural AELG] {{Álbum de Galicia|22279}} {{Día das Letras Galegas}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Caamano, Begona}} [[Categoría:Escritores de Galicia en lingua galega]] [[Categoría:Xornalistas radiofónicos de Galicia]] [[Categoría:Personalidades da Radio Galega]] [[Categoría:Nados en Vigo]] [[Categoría:Nados en 1964]] [[Categoría:Finados en 2014]] [[Categoría:Finados por cancro de páncreas]] [[Categoría:Feministas de Galicia]] [[Categoría:Día das Letras Galegas]] [[Categoría:Novelistas]] mp6fgyvwlyqujv7qnw5leivnfbp9g8e 0 132293 7104434 7058980 2025-06-23T13:28:28Z Autopistero20502020 127649 Mellora do formato 7104434 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Raxoi''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Raxoi, Luneda, A Cañiza|Raxoi]]''', lugar da parroquia de [[Luneda, A Cañiza|Luneda]], no concello da [[A Cañiza|Cañiza]]; *'''[[Raxoi, Valga, Valga|Raxoi]]''', lugar da parroquia de [[Valga, Valga|Valga]], no concello de [[Valga]]; *'''[[Raxoi, San Pedro de Vilanova, Vedra|Raxoi]]''', lugar da parroquia de [[San Pedro de Vilanova, Vedra|San Pedro de Vilanova]], no concello de [[Vedra]]; *'''[[Portarraxoi, Pontecesures, Pontecesures|Portarraxoi]]''', lugar da parroquia de [[Pontecesures, Pontecesures|Pontecesures]], no concello de [[Pontecesures]]. ;Pazo de Galiza *'''[[Pazo de Raxoi]]''', edificio civil de [[Santiago de Compostela]] de estilo [[Neoclasicismo|neoclásico]] francés, sede da corporación municipal da cidade, aínda que ao longo da historia ten acollido outros organismos. Amais, como [[apelido]], pode referirse a: *'''[[Bartolomé de Raxoi]]''' (1690 - 1772), arcebispo de Santiago de Compostela. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Raxo|Raxoá|Rajoy}} {{Control de autoridades}} 88wdnyuyruiu866xkz42yynnjvxwfzk 0 133643 7104585 7090228 2025-06-23T15:24:49Z Autopistero20502020 127649 7104585 wikitext text/x-wiki {{homónimos}} O [[topónimo]] '''Laredo''' pode referirse a: ;En Galiza: *'''[[Laredo, Chapela, Redondela|Laredo]]''', lugar da parroquia de [[Chapela, Redondela|Chapela]], no concello de [[Redondela]]. ;Fóra de Galiza: ;En [[Cantabria]] *'''[[Laredo, Cantabria|Laredo]]''', concello de [[Cantabria]]. ;Nos [[Estados Unidos de América]] *'''[[Laredo, Texas|Laredo]]''', cidade do estado de [[Texas]]. ;En [[México]] *'''[[Nuevo Laredo]]''' cidade de [[México]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Redo}} *'''[[O Latedo, Santa María de Neda, Neda|O Latedo]]''', lugar da parroquia de [[Santa María de Neda, Neda|Santa María de Neda]], no concello de [[Neda]]. {{Control de autoridades}} qbhxytebq7h2nuqdvguchqv5f927hbg 0 134527 7105328 6645287 2025-06-24T10:24:59Z Autopistero20502020 127649 7105328 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Rego|outro=Seco}} {{Lugar |nome = Regoseco |imaxe = |lenda = |parroquia = Corcoesto |concello = Cabana de Bergantiños |ano = 2018 |poboación = 7 }} '''Regoseco''' é un lugar da parroquia de [[Corcoesto, Cabana de Bergantiños|Corcoesto]] no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] de [[Cabana de Bergantiños]] na [[comarca de Bergantiños]]. Tiña 7 habitantes no ano [[2018]] segundo datos do [[Instituto Nacional de Estadística]] dos cales 3 eran homes e 4 mulleres. ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Corcoesto=== {{Lp Corcoesto}} ===Parroquias de Cabana de Bergantiños=== {{Cabana de Bergantiños}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Regoseco}} [[Categoría:Lugares de Cabana de Bergantiños]] rh4b7yig0gv3uky3i60vagjs9ok80qn 0 135453 7104581 7023671 2025-06-23T15:24:10Z Autopistero20502020 127649 7104581 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O termo '''Figueirido''' pode referirse a: *'''Figueirido''' é un [[fitónimo]] referido a un lugar con [[figueira]]s. Como [[topónimo]], pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Figueiredo, Paderne de Allariz|Figueiredo]]''', parroquia do concello de [[Paderne de Allariz]]; **'''[[Figueiredo, Figueiredo, Paderne de Allariz|Figueiredo]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[Figueiredo, Pazos de Arenteiro, Boborás|Figueiredo]]''', lugar da parroquia de [[Pazos de Arenteiro, Boborás|Pazos de Arenteiro]], no concello de [[Boborás]]; *'''[[Figueiredo, A Veiga, Celanova|Figueiredo]]''', lugar da parroquia da [[A Veiga, Celanova|Veiga]], no concello de [[Celanova]]; *'''[[Figueiredo, Melias, Coles|Figueiredo]]''', lugar da parroquia de [[Melias, Coles|Melias]], no concello de [[Coles]]; *'''[[Figueiredo, Maside, Maside|Figueiredo]]''', lugar da parroquia de [[Maside, Maside|Maside]], no concello de [[Maside]]; *'''[[Figueiredo, Untes, Ourense|Figueiredo]]''', lugar da parroquia de [[Untes, Ourense|Untes]], no concello de [[Ourense]]; *'''[[Figueiredo, Vilariño, O Pereiro de Aguiar|Figueiredo]]''', lugar da parroquia de [[Vilariño, O Pereiro de Aguiar|Vilariño]], no concello do [[O Pereiro de Aguiar|Pereiro de Aguiar]]; *'''[[Figueiredo, Piñeira, Ribas de Sil|Figueiredo]]''', lugar da parroquia de [[Piñeira, Ribas de Sil|Piñeira]], no concello de [[Ribas de Sil]]; *'''[[O Figueiredo, Ribadetea, Ponteareas|O Figueiredo]]''', lugar da parroquia de [[Ribadetea, Ponteareas|Ribadetea]], no concello de [[Ponteareas]]; *'''[[O Figueiredo, Beariz, San Amaro|O Figueiredo]]''', lugar da parroquia de [[Beariz, San Amaro|Beariz]], no concello de [[San Amaro]]; *'''[[O Figueiredo, A Ponte Ulla, Vedra|O Figueiredo]]''', lugar da parroquia da [[A Ponte Ulla, Vedra|Ponte Ulla]], no concello de [[Vedra]]; *'''[[O Figueiredo, Vilamarín, Vilamarín|O Figueiredo]]''', lugar da parroquia de [[Vilamarín, Vilamarín|Vilamarín]], no concello de [[Vilamarín]]. ;Fóra de Galiza ;En [[Portugal]] *'''[[Figueiredo, Amares|Figueiredo]]''', freguesía do concello de [[Amares]]; *'''[[Figueiredo, Braga|Figueiredo]]''', freguesía do concello de [[Braga]]; *'''[[Figueiredo, Guimarães|Figueiredo]]''', freguesía do concello de [[Guimarães]]; *'''[[Figueiredo, Sertã|Figueiredo]]''', freguesía do concello de [[Sertã]]; *'''[[Figueiredo das Donas]]''', freguesía do concello de [[Vouzela]]; *'''[[Figueiredo de Alva]]''', freguesía do concello de [[São Pedro do Sul, Portugal|São Pedro do Sul]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Figueira (homónimos)|Figueirido|Figueredo|Redo}} {{Control de autoridades}} 82ipr9kics7pjbk6k29au3k9jkq1qpd 0 137078 7104474 7047857 2025-06-23T14:18:30Z Autopistero20502020 127649 7104474 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Reboiras''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Reboiras, Laíño, Dodro|Reboiras]]''', lugar da parroquia de [[Laíño, Dodro|Laíño]], no concello de [[Dodro]]; *'''[[Reboiras, Santo André de Boimente, Viveiro|Reboiras]]''', lugar da parroquia de [[Santo André de Boimente, Viveiro|Santo André de Boimente]], no concello de [[Viveiro]]; *'''[[Reboiras, Valcarría, Viveiro|Reboiras]]''', lugar da parroquia de [[Valcarría, Viveiro|Valcarría]], no concello de [[Viveiro]]; *'''[[As Reboiras, O Burgo, Muras|As Reboiras]]''', lugar da parroquia do [[O Burgo, Muras|Burgo]], no concello de [[Muras]]. Amais, como [[apelido]], pode referirse a: *'''[[Moncho Reboiras]]''', militante nacionalista galego. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Reboira}} *'''[[Reboiros, Goiriz, Vilalba|Reboiros]]''', lugar da parroquia de [[Goiriz, Vilalba|Goiriz]], no concello de [[Vilalba]]. {{Control de autoridades}} eacdeec0fw5gn8v497enpfhv0dprjis 0 137788 7104449 7070510 2025-06-23T13:49:29Z Autopistero20502020 127649 7104449 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|areal}} O termo '''Areal''' pode referirse a: *Un '''[[Praia|areal]]''', ou [[areeiro]], é unha extensión de terreo con area, por exemplo unha praia.<ref>{{DRAG}}</ref> Como [[topónimo]], pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Areal, San Miguel de Neira de Rei, Baralla|Areal]]''', lugar da parroquia de [[San Miguel de Neira de Rei, Baralla|San Miguel de Neira de Rei]], no concello de [[Baralla]]; *'''[[O Areal, Vigo|O Areal]]''', barrio da cidade de [[Vigo]]; *'''[[O Areal, Cascallá, Becerreá|O Areal]]''', lugar da parroquia de [[Cascallá, Becerreá|Cascallá]], no concello de [[Becerreá]]; *'''[[O Areal, Donalbai, Begonte|O Areal]]''', lugar da parroquia de [[Donalbai, Begonte|Donalbai]], no concello de [[Begonte]]; *'''[[O Areal, Cabanas, Cabanas|O Areal]]''', lugar da parroquia de [[Cabanas, Cabanas|Cabanas]], no concello de [[Cabanas]]; *'''[[O Areal, Berdillo, Carballo|O Areal]]''', lugar da parroquia de [[Berdillo, Carballo|Berdillo]], no concello de [[Carballo]]; *'''[[O Areal, Laxe, Laxe|O Areal]]''', lugar da parroquia de [[Laxe, Laxe|Laxe]], no concello de [[Laxe]]; *'''[[O Areal, Esteiro, Muros|O Areal]]''', lugar da parroquia de [[Esteiro, Muros|Esteiro]], no concello de [[Muros]]; *'''[[O Areal, San Xosé de Ribarteme, As Neves|O Areal]]''', lugar da parroquia de [[San Xosé de Ribarteme, As Neves|San Xosé de Ribarteme]], no concello das [[As Neves|Neves]]; *'''[[O Areal, Arrabaldo, Ourense|O Areal]]''', lugar da parroquia de [[Arrabaldo, Ourense|Arrabaldo]], no concello de [[Ourense]]; *'''[[O Areal, Cruces, Padrón|O Areal]]''', lugar da parroquia de [[Cruces, Padrón|Cruces]], no concello de [[Padrón]]; *'''[[O Areal, Ponteareas, Ponteareas|O Areal]]''', lugar da parroquia de [[Ponteareas, Ponteareas|Ponteareas]], no concello de [[Ponteareas]]; *'''[[O Areal, Goiriz, Vilalba|O Areal]]''', lugar da parroquia de [[Goiriz, Vilalba|Goiriz]], no concello de [[Vilalba]]; *'''[[O Areal, Vieiro, Viveiro|O Areal]]''', lugar da parroquia de [[Vieiro, Viveiro|Vieiro]], no concello de [[Viveiro]]; *'''[[O Areal de Fontes, Cumiar, Ponteareas|O Areal de Fontes]]''', lugar da parroquia de [[Cumiar, Ponteareas|Cumiar]], no concello de [[Ponteareas]]; *'''[[Arealba, Irixoa, Muras|Arealba]]''', lugar da parroquia de [[Irixoa, Muras|Irixoa]], no concello de [[Muras]]; *'''[[Arealonga, Marín (San Xián), Marín|Arealonga]]''', lugar da parroquia de [[Marín (San Xián), Marín|Marín]], no concello de [[Marín]]. ==Notas== {{Listaref}} ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Area (homónimos)|Areeiro|O Aveal|Real}} *'''''[[Areal. Revista Cultural de Sada]]''''', publicación semestral iniciada en 2010. {{Control de autoridades}} id4iaig6tifm1sr5q5nvllpuf0wkzra 0 143671 7105260 6858454 2025-06-24T08:22:18Z Estevoaei 1131 + toponimia 7105260 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Aldemunde|outro=Arriba}} {{Lugar |nome = Aldemunde de Arriba |imaxe = |lenda = |parroquia = Aldemunde |concello = Carballo |ano = 2019 |poboación = 62 }} '''Aldemunde de Arriba''' é un lugar da parroquia de [[Aldemunde, Carballo|Aldemunde]] no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] de [[Carballo]] na [[comarca de Bergantiños]]. Segundo o [[Instituto Galego de Estatística]] en [[2019]] tiña 62 habitantes (32 homes e 30 mulleres). ==Toponimia== O [[Toponimia|topónimo]] '''Aldemunde de Arriba''' ten dous elementos: '''Aldemunde''' deriva do nome de posuidor ''Hildimundus'', de orixe xermánica, a través da forma en xenitivo {{Versaleta|(villa) Hildimundi}}, mentres que '''Arriba''' sinala a súa posición respecto a '''Aldemunde de Abaixo'''.<ref>{{TopCarballo|20-21}}</ref> ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Aldemunde=== {{Lp Aldemunde}} ===Parroquias de Carballo=== {{Carballo}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Aldemunde de Arriba}} [[Categoría:Lugares de Carballo]] 8ipkfn9sgd6wpgt5kgys0l6dboyoyv0 0 143788 7105296 5800128 2025-06-24T10:01:49Z Estevoaei 1131 + toponimia 7105296 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|O Almacén}} {{Lugar |nome = O Almacén |imaxe = |lenda = |parroquia = Artes |concello = Carballo |ano = 2019 |poboación = 35 }} '''O Almacén''' é unha [[aldea]]<ref>{{Cita web|título=Nomenclátor|url=https://alarcos.esi.uclm.es/per/fruiz/pobesp/vieja/dat/nomen.htm|páxina-web=alarcos.esi.uclm.es|data-acceso=2021-06-18}}</ref> da parroquia de [[Artes, Carballo|Artes]] no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] de [[Carballo]] na [[Comarca de Bergantiños]]. Segundo o [[IGE]] en [[2019]] tiña 35 habitantes (15 homes e 20 mulleres). ==Toponimia== O [[Toponimia|topónimo]] '''O Almacén''' (do andalusí {{Versaleta|almaẖzán}}, á súa vez do árabe clásico ''maẖzan'', ‘depósito’) refírese a un lugar onde se gardaban produtos ou mercadorías, ou onde se vendían obxectos.<ref>{{TopCarballo|22}}</ref> == Lugares e parroquias == === Lugares de Artes === {{Lp Artes, Carballo}} === Parroquias de Carballo === {{Carballo}} == Notas == {{Listaref}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Almacen, O}} [[Categoría:Lugares de Carballo]] 2q4yy4t88lqfis1bvdidjv31gmstk8q 0 143933 7104564 6967586 2025-06-23T15:20:33Z Autopistero20502020 127649 7104564 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|redonda}} O termo '''redonda''' fai referencia a algo de forma [[Círculo|circular]]. Pode referirse a: * '''[[Redonda (música)|Redonda]]''', [[figura musical]]; *'''[[Reino de Redonda]]''', [[nación]] semificticia; *Os '''[[Cabaleiros da Táboa Redonda]]''' do [[Ciclo Artúrico]]; *'''[[Mesa redonda de debate]]''', espazo de discusión. Como [[topónimo]], pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Redonda, Corcubión|Redonda]]''', parroquia do concello de [[Corcubión]]; **'''[[Redonda, Redonda, Corcubión|Redonda]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[A Silvarredonda, Cabana de Bergantiños|A Silvarredonda]]''', parroquia do concello de [[Cabana de Bergantiños]]; **'''[[A Silvarredonda, A Silvarredonda, Cabana de Bergantiños|A Silvarredonda]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[A Redonda, Berdillo, Carballo|A Redonda]]''', lugar da parroquia de [[Berdillo, Carballo|Berdillo]], no concello de [[Carballo]]; *'''[[A Redonda, Entrecruces, Carballo|A Redonda]]''', lugar da parroquia de [[Entrecruces, Carballo|Entrecruces]], no concello de [[Carballo]]; *'''[[A Redonda, Corredoira, Cerdedo-Cotobade|A Redonda]]''', lugar da parroquia de [[Corredoira, Cerdedo-Cotobade|Corredoira]], no concello de [[Cerdedo-Cotobade]]; *'''[[A Redonda, Mugardos, Mugardos|A Redonda]]''', lugar da parroquia de [[Mugardos, Mugardos|Mugardos]], no concello de [[Mugardos]]; *'''[[A Redonda, Senra, Ortigueira|A Redonda]]''', lugar da parroquia de [[Senra, Ortigueira|Senra]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[A Redonda, A Faeira, As Pontes de García Rodríguez|A Redonda]]''', lugar da parroquia da [[A Faeira, As Pontes de García Rodríguez|Faeira]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]. *'''[[A Carballa Redonda, Montemaior, A Laracha|A Carballa Redonda]]''', lugar da parroquia de [[Montemaior, A Laracha|Montemaior]] no concello da [[A Laracha|Laracha]]; *'''[[Fraga Redonda, Rioaveso, Cospeito|Fraga Redonda]]''', lugar da parroquia de [[Rioaveso, Cospeito|Rioaveso]], no concello de [[Cospeito]]; *'''[[Fraga Redonda, San Pedro de Eume, As Pontes de García Rodríguez|Fraga Redonda]]''', lugar da parroquia de [[San Pedro de Eume, As Pontes de García Rodríguez|San Pedro de Eume]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[A Fraga Redonda, Verís, Irixoa|A Fraga Redonda]]''', lugar da parroquia de [[Verís, Irixoa|Verís]], no concello de [[Irixoa]]; *'''[[Lama Redonda, Guntín, Bóveda|Lama Redonda]]''', lugar da parroquia de [[Guntín, Bóveda|Guntín]], no concello de [[Bóveda]]; *'''[[Lama Redonda, Foilebar, O Incio|Lama Redonda]]''', lugar da parroquia de [[Foilebar, O Incio|Foilebar]], no concello do [[O Incio|Incio]]; *'''[[Lama Redonda, Sindrán, Monforte de Lemos|Lama Redonda]]''', lugar da parroquia de [[Sindrán, Monforte de Lemos|Sindrán]], no concello de [[Monforte de Lemos]]; *'''[[Lama Redonda, Galdo, Viveiro|Lama Redonda]]''', lugar da parroquia de [[Galdo, Viveiro|Galdo]], no concello de [[Viveiro]]; *'''[[Pena Redonda, Budián, O Valadouro|Pena Redonda]]''', lugar da parroquia de [[Budián, O Valadouro|Budián]], no concello do [[O Valadouro|Valadouro]]; *'''[[A Pena Redonda, Vilar, Guitiriz|A Pena Redonda]]''', lugar da parroquia de [[Vilar, Guitiriz|Vilar]], no concello de [[Guitiriz]]; *'''[[Redondallo, San Lourenzo de Fustáns, Gomesende|Redondallo]]''', lugar da parroquia de [[San Lourenzo de Fustáns, Gomesende|San Lourenzo de Fustáns]], no concello de [[Gomesende]]; *'''[[Bouzarredonda, Anca, Neda|Bouzarredonda]]''', lugar da parroquia de [[Anca, Neda|Anca]], no concello de [[Neda]]; *'''[[Fonterredonda, Céltigos, Ortigueira|Fonterredonda]]''', lugar da parroquia de [[Céltigos, Ortigueira|Céltigos]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[Lamarredonda, Ramil, Castro de Rei|Lamarredonda]]''', lugar da parroquia de [[Ramil, Castro de Rei|Ramil]], no concello de [[Castro de Rei]]; *'''[[Penarredonda, Elviña, A Coruña|Penarredonda]]''', lugar da parroquia de [[Elviña, A Coruña|Elviña]], no concello da [[A Coruña|Coruña]]. *'''[[Penarredonda, Belesar, Vilalba|Penarredonda]]''', lugar da parroquia de [[Belesar, Vilalba|Belesar]], no concello de [[Vilalba]]; *'''[[Sancharredonda, San Xosé de Ribarteme, As Neves|Sancharredonda]]''', lugar da parroquia de [[San Xosé de Ribarteme, As Neves|San Xosé de Ribarteme]], no concello das [[As Neves|Neves]]; *'''[[Silvarredonda, San Vicente de Fervenzas, Aranga|Silvarredonda]]''', lugar da parroquia de [[San Vicente de Fervenzas, Aranga|San Vicente de Fervenzas]], no concello de [[Aranga]]; *'''[[Silvarredonda, Cotá, Friol|Silvarredonda]]''', lugar da parroquia de [[Cotá, Friol|Cotá]], no concello de [[Friol]]; *'''[[Silvarredonda, Vilacova, Lousame|Silvarredonda]]''', lugar da parroquia de [[Vilacova, Lousame|Vilacova]], no concello de [[Lousame]]; *'''[[Silvarredonda, Buxán, Rois|Silvarredonda]]''', lugar da parroquia de [[Buxán, Rois|Buxán]], no concello de [[Rois]]; *'''[[Vesarredonda, Bustelo de Fisteus, Quiroga|Vesarredonda]]''', lugar da parroquia de [[Bustelo de Fisteus, Quiroga|Bustelo de Fisteus]], no concello de [[Quiroga]]. ;Fóra de Galiza ;En [[Castela e León]] *'''[[Quintana Redonda]]''', concello da [[provincia de Soria]]. ;Na [[Rexión de Murcia]] *'''[[Illa Rondella]]''' ou '''Redonda''', na [[Rexión de Murcia]]. ;Na [[Antiga e Barbuda]] *'''[[Illa Redonda]]''', illote deshabitado do [[mar Caribe]]. ;No [[Brasil]] *'''[[Volta Redonda]]''', municipio brasileiro do estado do [[Río de Xaneiro]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|As Redondas|Redondo|Fraga Redonda|Lama Redonda|Pena Redonda|Penarredonda|Silvarredonda|Redondela|Redo}} {{Control de autoridades}} sexxcq0imq1vwm65e7v7xfft42yyjmd 0 145315 7105231 6981164 2025-06-24T07:05:32Z Estevoaei 1131 + toponimia 7105231 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Agra|outro=Maior (homónimos)|outro1=Maior}} {{Lugar |nome = Agramaior |imaxe = |lenda = |parroquia = Lema |concello =Carballo |ano = 2019 |poboación = 5 }} '''Agramaior''' é un lugar da parroquia de [[Lema, Carballo|Lema]] no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] de [[Carballo]] na [[comarca de Bergantiños]]. Segundo o [[IGE]] no ano [[2019]] tiña cinco habitantes (dous homes e tres mulleres). ==Toponimia== O [[Toponimia|topónimo]] '''Agramaior''' ten dous elementos: '''Agra''' fai referencia a un terreo de cultivo grande, e '''Maior''' fai referencia ao seu tamaño respecto a outras da contorna.<ref>{{TopCarballo|17}}</ref> ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Lema=== {{Lp Lema, Carballo}} ===Parroquias de Carballo=== {{Carballo}} ==Notas== {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Carballo]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Lema, Agramaior}} [[Categoría:Lugares de Carballo|Agramaior]] b1h8yzqdqzgii5dxmyhgsejqnf2tlfa 7105297 7105231 2025-06-24T10:02:38Z Estevoaei 1131 7105297 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Agra|outro=Maior (homónimos)|outro1=Maior}} {{Lugar |nome = Agramaior |imaxe = |lenda = |parroquia = Lema |concello =Carballo |ano = 2019 |poboación = 5 }} '''Agramaior''' é un lugar da parroquia de [[Lema, Carballo|Lema]] no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] de [[Carballo]] na [[comarca de Bergantiños]]. Segundo o [[IGE]] no ano [[2019]] tiña cinco habitantes (dous homes e tres mulleres). ==Toponimia== O [[Toponimia|topónimo]] '''Agramaior''' ten dous elementos: '''Agra''' fai referencia a un terreo de cultivo grande, e '''Maior''' fai referencia ao seu tamaño respecto a outras da contorna.<ref>{{TopCarballo|17}}</ref> ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Lema=== {{Lp Lema, Carballo}} ===Parroquias de Carballo=== {{Carballo}} ==Notas== {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Carballo]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Agramaior}} [[Categoría:Lugares de Carballo]] qzqj512ku9wha0puhpljhb0gmxixcec 0 145332 7105290 7069187 2025-06-24T09:57:05Z Estevoaei 1131 7105290 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Algara|A Algara}} {{Lugar |nome = A Algara |imaxe = |lenda = |parroquia = Noicela |concello =Carballo |ano = 2020 |poboación = 10 }} '''A Algara''' é un lugar da parroquia de [[Noicela, Carballo|Noicela]] no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] de [[Carballo]] na [[comarca de Bergantiños]]. Segundo o [[IGE]] en [[2019]] tiña nove habitantes (cinco homes e catro mulleres). ==Toponimia== O [[Toponimia|topónimo]] '''A Algara''' ten dous elementos: '''Agra''' fai referencia a un terreo de cultivo grande, e '''Maior''' fai referencia ao seu tamaño respecto a outras da contorna.<ref>{{TopCarballo|17}}</ref> ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Noicela=== {{Lp Noicela}} ===Parroquias de Carballo=== {{Carballo}} ==Notas== {{listaref}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Noicela, Algara}} [[Categoría:Lugares de Carballo|Algara]] jcpvz7fjiaku0jwk9ri3g0c5wt8otvy 7105294 7105290 2025-06-24T09:59:32Z Estevoaei 1131 /* Toponimia */ 7105294 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Algara|A Algara}} {{Lugar |nome = A Algara |imaxe = |lenda = |parroquia = Noicela |concello =Carballo |ano = 2020 |poboación = 10 }} '''A Algara''' é un lugar da parroquia de [[Noicela, Carballo|Noicela]] no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] de [[Carballo]] na [[comarca de Bergantiños]]. Segundo o [[IGE]] en [[2019]] tiña nove habitantes (cinco homes e catro mulleres). ==Toponimia== O [[Toponimia|topónimo]] '''A Algara''' podería ser un orónimo de orixe árabe, como variante de ''algar'', do andalusí ''alġár'' a partir do árabe clásico ''ġārah'' ‘cova’.<ref>{{TopCarballo|21-22}}</ref> ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Noicela=== {{Lp Noicela}} ===Parroquias de Carballo=== {{Carballo}} ==Notas== {{listaref}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Noicela, Algara}} [[Categoría:Lugares de Carballo|Algara]] qfimbimbfl12zmdxai33zyb1zaqeuoe 7105298 7105294 2025-06-24T10:02:43Z Estevoaei 1131 7105298 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Algara|A Algara}} {{Lugar |nome = A Algara |imaxe = |lenda = |parroquia = Noicela |concello =Carballo |ano = 2020 |poboación = 10 }} '''A Algara''' é un lugar da parroquia de [[Noicela, Carballo|Noicela]] no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] de [[Carballo]] na [[comarca de Bergantiños]]. Segundo o [[IGE]] en [[2019]] tiña nove habitantes (cinco homes e catro mulleres). ==Toponimia== O [[Toponimia|topónimo]] '''A Algara''' podería ser un orónimo de orixe árabe, como variante de ''algar'', do andalusí ''alġár'' a partir do árabe clásico ''ġārah'' ‘cova’.<ref>{{TopCarballo|21-22}}</ref> ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Noicela=== {{Lp Noicela}} ===Parroquias de Carballo=== {{Carballo}} ==Notas== {{listaref}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Algara}} [[Categoría:Lugares de Carballo]] krehhl3sjcy8huomp3yo93zm58pj8m3 0 145855 7105244 6982189 2025-06-24T07:24:39Z Estevoaei 1131 + toponimia 7105244 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Albo}} {{Lugar |nome = Alborín |imaxe = |lenda = |parroquia = Rus |concello =Carballo |ano = 2019 |poboación = 12 }} '''Alborín''' é un lugar da parroquia de [[Rus, Carballo|Rus]] no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] de [[Carballo]] na [[comarca de Bergantiños]]. Segundo o [[IGE]] en [[2019]] tiña doce habitantes (catro homes e oito mulleres). ==Toponimia== O [[Toponimia|topónimo]] '''Alborín''' podería proceder do nome de posuidor ''Leporinus'', a partir da forma ''ad Leporini'', ou quizais derivar de *''Arborinus'' ou mesmo estar influenciado polos nomes de lugares próximos ''Albeiro'', ''Leborís'' e ''Alborís''.<ref>{{TopCarballo|18-19}}</ref> ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Rus=== {{Lp Rus}} ===Parroquias de Carballo=== {{Carballo}} ==Notas== {{listaref}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Rus, Alborin}} [[Categoría:Lugares de Carballo|Alborin]] 0lvoggxpjeodmmwpknu8e00uw9qgald 7105299 7105244 2025-06-24T10:02:48Z Estevoaei 1131 7105299 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Albo}} {{Lugar |nome = Alborín |imaxe = |lenda = |parroquia = Rus |concello =Carballo |ano = 2019 |poboación = 12 }} '''Alborín''' é un lugar da parroquia de [[Rus, Carballo|Rus]] no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] de [[Carballo]] na [[comarca de Bergantiños]]. Segundo o [[IGE]] en [[2019]] tiña doce habitantes (catro homes e oito mulleres). ==Toponimia== O [[Toponimia|topónimo]] '''Alborín''' podería proceder do nome de posuidor ''Leporinus'', a partir da forma ''ad Leporini'', ou quizais derivar de *''Arborinus'' ou mesmo estar influenciado polos nomes de lugares próximos ''Albeiro'', ''Leborís'' e ''Alborís''.<ref>{{TopCarballo|18-19}}</ref> ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Rus=== {{Lp Rus}} ===Parroquias de Carballo=== {{Carballo}} ==Notas== {{listaref}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Alborin}} [[Categoría:Lugares de Carballo]] b0jqh7tsvcxvbaer3p9wozeomcrvhh7 0 145856 7105245 6982191 2025-06-24T07:26:14Z Estevoaei 1131 + toponimia 7105245 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Albo}} {{Lugar |nome = Alborís |imaxe = |lenda = |parroquia = Rus |concello =Carballo |ano = 2019 |poboación = 62 }} '''Alborís''' é un lugar da parroquia de [[Rus, Carballo|Rus]] no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] de [[Carballo]] na [[comarca de Bergantiños]]. Tiña 62 habitantes no ano [[2019]] segundo datos do [[IGE]], dos cales eran 25 homes e 37 mulleres. ==Toponimia== O [[Toponimia|topónimo]] '''Alborís''' podería ser unha alteración de ''Leborís'', derivado do antropónimo de orixe xermánica ''Leovericus''.<ref>{{TopCarballo|19}}</ref> ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Rus=== {{Lp Rus}} ===Parroquias de Carballo=== {{Carballo}} ==Notas== {{listaref}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Rus, Alboris}} [[Categoría:Lugares de Carballo|Alboris]] denmnlhk5fiu4h3v1odv2acfuntjlki 7105300 7105245 2025-06-24T10:02:52Z Estevoaei 1131 7105300 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Albo}} {{Lugar |nome = Alborís |imaxe = |lenda = |parroquia = Rus |concello =Carballo |ano = 2019 |poboación = 62 }} '''Alborís''' é un lugar da parroquia de [[Rus, Carballo|Rus]] no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] de [[Carballo]] na [[comarca de Bergantiños]]. Tiña 62 habitantes no ano [[2019]] segundo datos do [[IGE]], dos cales eran 25 homes e 37 mulleres. ==Toponimia== O [[Toponimia|topónimo]] '''Alborís''' podería ser unha alteración de ''Leborís'', derivado do antropónimo de orixe xermánica ''Leovericus''.<ref>{{TopCarballo|19}}</ref> ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Rus=== {{Lp Rus}} ===Parroquias de Carballo=== {{Carballo}} ==Notas== {{listaref}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Alboris}} [[Categoría:Lugares de Carballo]] qb0scf4yy3yynxoz42twdzkyupbljjp 0 145943 7105239 6327657 2025-06-24T07:13:14Z Estevoaei 1131 + toponimia 7105239 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Albeiro}} {{Lugar |nome = Albeiro |imaxe = |lenda = |parroquia = Sofán |concello =Carballo |ano = 2019 |poboación = 8 }} '''Albeiro''' é un lugar da parroquia de [[Sofán, Carballo|Sofán]] no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] de [[Carballo]] na [[comarca de Bergantiños]]. Tiña 8 habitantes no ano [[2019]] segundo datos do [[IGE]], dos cales eran 5 homes e 3 mulleres. ==Toponimia== O [[Toponimia|topónimo]] '''Albeiro''' (do [[latín]] {{Versaleta|albariu}}) fai referencia á cor branca do terreo.<ref>{{TopCarballo|18}}</ref> == Lugares e parroquias == === Lugares de Sofán === {{Lp Sofán}} === Parroquias de Carballo === {{Carballo}} ==Notas== {{listaref}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Sofan, Albeiro}} [[Categoría:Lugares de Carballo|Albeiro]] nmojc3wv6eokm6zkuw12uypiahsbfz2 7105301 7105239 2025-06-24T10:02:56Z Estevoaei 1131 7105301 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Albeiro}} {{Lugar |nome = Albeiro |imaxe = |lenda = |parroquia = Sofán |concello =Carballo |ano = 2019 |poboación = 8 }} '''Albeiro''' é un lugar da parroquia de [[Sofán, Carballo|Sofán]] no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] de [[Carballo]] na [[comarca de Bergantiños]]. Tiña 8 habitantes no ano [[2019]] segundo datos do [[IGE]], dos cales eran 5 homes e 3 mulleres. ==Toponimia== O [[Toponimia|topónimo]] '''Albeiro''' (do [[latín]] {{Versaleta|albariu}}) fai referencia á cor branca do terreo.<ref>{{TopCarballo|18}}</ref> == Lugares e parroquias == === Lugares de Sofán === {{Lp Sofán}} === Parroquias de Carballo === {{Carballo}} ==Notas== {{listaref}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Albeiro}} [[Categoría:Lugares de Carballo]] 7g5oswlj9hbfk5ts3hcw7b4i95eynnh 0 146258 7105309 2924964 2025-06-24T10:12:38Z Autopistero20502020 127649 Mellora do formato 7105309 wikitext text/x-wiki {{homónimos}} O termo '''Melo''' pode referirse a: Como [[topónimo]], pode referirse a: ;Fóra de Galiza ;Na [[Arxentina]] *a localidade arxentina de '''[[Melo, Córdoba|Melo]]''', localidade da [[Provincia de Córdoba, Arxentina|provincia de Córdoba]]. ;En [[Portugal]] *'''[[Melo, Portugal|Melo]]''', aldea portuguesa de [[Gouveia]]. ;No [[Uruguai]] *'''[[Melo, Uruguai|Melo]]''', capital e cidade do [[departamento de Cerro Largo]]. Amais, como [[apelido]] [[Portugal|portugués]] [[Melo (apelido)|Melo]]: *'''[[Francisco de Melo]]''' (Estremoz, 1597 - Madrid, 1651), personaxe histórico portugués ao servizo da coroa española; *'''[[Francisco Delgado Melo]]''', futbolista español dos anos 70 do Atlético de Madrid; *'''[[José María Melo]]''', presidente de Colombia en 1854. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Mel (homónimos)}} {{Control de autoridades}} h7ynatngbh5i7d6o5w5iklfmthupk4x 7105310 7105309 2025-06-24T10:12:50Z Autopistero20502020 127649 7105310 wikitext text/x-wiki {{homónimos}} O termo '''Melo''' pode referirse a: Como [[topónimo]], pode referirse a: ;Fóra de Galiza ;Na [[Arxentina]] *'''[[Melo, Córdoba|Melo]]''', localidade da [[Provincia de Córdoba, Arxentina|provincia de Córdoba]]. ;En [[Portugal]] *'''[[Melo, Portugal|Melo]]''', aldea portuguesa de [[Gouveia]]. ;No [[Uruguai]] *'''[[Melo, Uruguai|Melo]]''', capital e cidade do [[departamento de Cerro Largo]]. Amais, como [[apelido]] [[Portugal|portugués]] [[Melo (apelido)|Melo]]: *'''[[Francisco de Melo]]''' (Estremoz, 1597 - Madrid, 1651), personaxe histórico portugués ao servizo da coroa española; *'''[[Francisco Delgado Melo]]''', futbolista español dos anos 70 do Atlético de Madrid; *'''[[José María Melo]]''', presidente de Colombia en 1854. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Mel (homónimos)}} {{Control de autoridades}} j7cme4axlb9i2qmrw23cpn2fcfauvkw 0 148935 7104571 6982113 2025-06-23T15:21:42Z Autopistero20502020 127649 7104571 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Albaredo''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Albaredo, Córneas, Baleira|Albaredo]]''', lugar da parroquia de [[Córneas, Baleira|Córneas]], no concello de [[Baleira]]; *'''[[Albaredo, Tribás, Pantón|Albaredo]]''', lugar da parroquia de [[Tribás, Pantón|Tribás]], no concello de [[Pantón]]; *'''[[Albaredo, A Chanca, Sarria|Albaredo]]''', lugar da parroquia da [[A Chanca, Sarria|Chanca]], no concello de [[Sarria]]; *'''[[O Albaredo, Montecubeiro, Castroverde|O Albaredo]]''', lugar da parroquia de [[Montecubeiro, Castroverde|Montecubeiro]], no concello de [[Castroverde]]; *'''[[O Albaredo, Vilameá, Guntín|O Albaredo]]''', lugar da parroquia de [[Vilameá, Guntín|Vilameá]], no concello de [[Guntín]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Albaredos|Albar|Redo}} {{Control de autoridades}} sxcgz542jjsvwfj4cmz3mj8j71az3h5 0 149475 7105324 4807798 2025-06-24T10:24:07Z Autopistero20502020 127649 7105324 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Rego}} {{Lugar |nome = Regoelle |imaxe = Dolmen Pedra da Arca (y II).jpg |lenda = Dolmen da Pedra da Arca |parroquia = Olveira |concello = Dumbría |ano = 2017 |poboación = 119 }} '''Regoelle''' é un lugar da parroquia de [[Olveira, Dumbría|Olveira]] no concello coruñés de [[Dumbría]], na [[comarca de Fisterra]]. Segundo datos do [[INE]] en 2009 tiña 154 habitantes (81 homes e 73 mulleres), o que supón unha diminución de 36 habitantes respecto do ano 2000. [[Ficheiro:Anoitecer Regoelle.jpg|miniatura|220px|Anoitecer en Regoelle.]] En Regoelle están situados a [[Pedra da Arca (Dumbría)|Pedra da Arca]] e o [[castro de Regoelle]]. ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Olveira=== {{Lp Olveira}} ===Parroquias de Dumbría=== {{Dumbría}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Lugares de Dumbría]] asehka0z7ti3o2qdnw141swpa0vdlqw 0 149817 7104529 4329999 2025-06-23T14:49:37Z Autopistero20502020 127649 Mellora do formato 7104529 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''A Rectoral''' pode facer referencia a: ;En Galiza *'''[[A Rectoral, Corcoesto, Cabana de Bergantiños|A Rectoral]]''', lugar da parroquia de [[Corcoesto, Cabana de Bergantiños|Corcoesto]], no concello de [[Cabana de Bergantiños]]; *'''[[A Rectoral, Quintela, Crecente|A Rectoral]]''', lugar da parroquia de [[Quintela, Crecente|Quintela]], no concello de [[Crecente]]; *'''[[A Rectoral, Bascós, Monforte de Lemos|A Rectoral]]''', lugar da parroquia de [[Bascós, Monforte de Lemos|Bascós]], no concello de [[Monforte de Lemos]]; *'''[[A Rectoral, Mera de Arriba, Ortigueira|A Rectoral]]''', lugar da parroquia de [[Mera de Arriba, Ortigueira|Mera de Arriba]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[A Rectoral, Belmil, Santiso|A Rectoral]]''', lugar da parroquia de [[Belmil, Santiso|Belmil]], no concello de [[Santiso]]; *'''[[A Rectoral, Santiago da Rabeda, Taboadela|A Rectoral]]''', lugar da parroquia de [[Santiago da Rabeda, Taboadela|Santiago da Rabeda]], no concello de [[Taboadela]]; *'''[[A Rectoral, Cea, Vilagarcía de Arousa|A Rectoral]]''', lugar da parroquia de [[Cea, Vilagarcía de Arousa|Cea]], no concello de [[Vilagarcía de Arousa]]; *'''[[A Rectoral, Burgás, Xermade|A Rectoral]]''', lugar da parroquia de [[Burgás, Xermade|Burgás]], no concello de [[Xermade]]. {{Control de autoridades}} ho8iod9zl8vkjypek22zligd99ncfmn 0 149820 7104420 7101985 2025-06-23T12:45:42Z Xanetas 88215 7104420 wikitext text/x-wiki {{En uso}}{{Biografía}} '''Roberto Losada Rodríguez''', coñecido como '''Chino Losada''', nado en [[Vigo]] o [[25 de outubro]] de [[1976]], é un ex [[Fútbol|futbolista]] e actual [[Adestrador, adestradora|adestrador]] de fútbol [[Galicia|galego]]. Xogaba de [[Posicións no fútbol|dianteiro]] e dende 2021 adestra o [[Eastern SC]], da Primeira División de [[Hong Kong]]. == Traxectoria == === Como futbolista === ==== Comezos ==== Nacido en [[Vigo]], estudou no Colexio Pereiró, onde comezou a xogar ao [[fútbol]], antes de ingresar no [[Sárdoma Club de Fútbol|Sárdoma]], onde axiña comezou a destacar.<ref name=":0">{{Cita novas|data=30 de xaneiro de 2002|título=«A ver si descolocamos al Celta como al Alavés»|data-acceso=|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|páxina=39|apelidos=Gómez|nome=Pablo}}</ref> Habitual nas convocatorias das categorías inferiores da [[Selección de fútbol de Galicia|selección galega]], chamou a atención do [[Real Oviedo|Oviedo]], a cuxa canteira se incorporou en [[1994]] tras rexeitar unha oferta do equipo xuvenil do [[Real Club Celta de Vigo|Celta de Vigo]].<ref name=":0" /> ==== Oviedo ==== Na segunda metade da [[Segunda división B española 1994/95|tempada 1994/95]] debutou na [[Segunda División RFEF|Segunda División B]] co [[Real Oviedo-Vetusta|Oviedo B]] e sumou 4 goles en 12 partidos, pero non puido evitar o descenso do equipo a [[Terceira División RFEF|Terceira]]. O 3 de setembro de 1995 debutou co primeiro equipo do Oviedo na [[Primeira división española de fútbol|Primeira División]], no partido da primeira xornada da [[Primeira división española 1995/96|tempada 1995/96]] ante o [[Real Zaragoza]] na [[Estadio de La Romareda|antiga Romareda]], encontro no que substituíu no minuto 78 a [[Paco Sanz]].<ref>{{Cita web|url=https://www.bdfutbol.com/es/en/p/p.php?id=19810|páxina-web=[[BDFutbol]]|título=Zaragoza - Oviedo|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> Ao longo da tempada compaxinou o filial co primeiro equipo, disputando un total de 16 encontros co equipo principal. A pesar de contar con só dúas titularidades no equipo de [[Iván Brzić]], asinou tres goles en Primeira, o primeiro deles nun mesmo partido ante o [[Real Valladolid|Valladolid]] en [[Nuevo Estadio Municipal José Zorrilla|Zorrilla]]. Co filial asinou esa campaña 6 goles en 12 partidos na liga, así como catro tantos máis na promoción, contribuíndo así ao ascenso á Segunda B. Na [[Primeira división española 1996/97|tempada 1996/97]] apenas tivo oportunidades no primeiro equipo, dirixido por [[Juan Manuel Lillo|Juanma Lillo]], pero foi titular indiscutible no filial, onde se revelou como un dos mellores dianteiros da categoría, ao anotar 16 goles en 31 partidos. A chegada do uruguaio [[Óscar Tavárez|Tavárez]] ao banco do primeiro equipo non mudou a súa situación persoal e cando este foi substituído por [[Fernando Vázquez]], o adestrador galego recomendoulle saír cedido a un equipo de Segunda en busca de máis minutos.<ref name=":0" /> ===== Cesión ao Toledo ===== Así, na [[Segunda división española 1998/99|campaña 1998/99]] xogou cedido no [[Club Deportivo Toledo|Toledo]], equipo que dirixía [[Gregorio Manzano]]. Alí formou unha prolífica dupla goleadora con [[Joaquín Béjar|Quini]], levando o equipo ata a sétima praza da categoría de prata, o segundo mellor resultado na historia do club. ===== Regreso a Oviedo ===== Na 1999/00 regresou ao Oviedo, xa como membro a todos os efectos do primeiro equipo. Ás ordes de [[Luis Aragonés]], disputou un total de 39 partidos, 35 deles como titular, e foi o segundo máximo goleador do equipo con 7 dianas, superado só polas 11 do panameño [[Dely Valdés]]. Na seguinte tempada contou coa confianza absoluta de [[Radomir Antić]] que o aliñou como titular nos primeiros 16 partidos de liga, pero a súa ascendente traxectoria viuse truncada o 20 de decembro de 2000, nun partido contra o [[Deportivo da Coruña]] en [[Estadio Municipal de Riazor|Riazor]], no que un choque fortuíto contra o gardameta [[José Francisco Molina|Molina]] lle provocou unha fractura de [[tibia]] e [[peroné]].<ref>{{Cita novas|data=16 de novembro de 2001|título=Losada: "Estoy en deuda con el Mallorca por ficharme lesionado"|url=https://as.com/futbol/2001/11/16/mas_futbol/1005865205_850215.html|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[As (xornal)|As]]}}</ref><ref name=":0" /> ==== Mallorca ==== A pesar da gravidade da lesión, que o mantivo afastado dos terreos de xogo durante máis dun ano (período no que o Oviedo baixou a Segunda), en novembro de 2001, na fase final da súa recuperación, foi incorporado polo [[Real Club Deportivo Mallorca|Mallorca]], da Primeira División.<ref>{{Cita novas|data=16 de novembro de 2001|título=El Mallorca ficha al «Chino» Losada, del Oviedo|data-acceso=|xornal=[[La Voz de Galicia]]|páxina=41|lingua=es}}</ref> Non puido xogar co conxunto de [[Sergije Krešić]] ata xaneiro, pero reapareceu a bo nivel, marcando catro goles nos seus primeiros cinco partidos. ==== Volta a Oviedo ==== A continuación regresou a [[Oviedo]] e disputou a fatídica tempada 2002/03, na que o club asturiano descendeu deportivamente ata a Segunda División B, e a continuación foi descendido administrativamente ata Terceira por mor das débedas.<ref>{{Cita novas|data=2 de agosto de 2003|título=Las deudas llevan al Oviedo a Tercera División|url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/2003/08/01/liga/1059775193.html|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[El Mundo]]}}</ref> Pechou o seu paso polo Oviedo cun total de 111 partidos e 18 goles. ==== Valladolid ==== No verán de 2003 fichou polo [[Real Valladolid]],<ref>{{Cita novas|data=1 de agosto de 2003|título="El Chino" Losada al Pucela|url=https://www.fichajes.net/noticias/quot-el-chino-quot-losada-al-pucela|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> co que marcou 8 goles en 31 partidos, o que foi insuficiente para salvar o equipo do descenso á Segunda División. Militou dúas campañas e media máis no club valisoletano, sumando 80 partidos e 14 goles. Na tempada 2006/07 non contou coa confianza do adestrador [[José Luis Mendilibar|Mendilibar]], polo que deixou o club en xaneiro, poñendo rumbo ao [[Unión Deportiva Las Palmas|Las Palmas]].<ref>{{Cita novas|data=19 de xaneiro de 2007|título=Losada: "Vengo a la UD Las Palmas para volver a sentirme futbolista"|url=https://www.canarias7.es/hemeroteca/losada_vengo_a_la_ud_las_palmas_para_volver_a_sentirme_futbolista-IGCSN44862|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> ===== Cesión á UD Las Palmas ===== No club canario xogou 17 partidos ata o final da tempada, 9 deles como titular, e non conseguiu ver portería. ==== Lugo ==== No verán de [[2007]] regresou ao fútbol galego despois de 13 anos fóra, asinando como novo xogador do [[Club Deportivo Lugo|Lugo]], da [[Segunda División RFEF|Segunda B]].<ref>{{Cita novas|título=El Lugo arranca hoy la Liga con la visita del Alcorcón|data-acceso=|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|páxina=45|data=26 de agosto de 2007}}</ref> Militou tres anos no club lucense, todos na categoría de bronce, rendendo a un bo nivel.<ref>{{Cita novas|data=2 de xullo de 2015|título=El recurso de los mediáticos del Lugo|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/cdlugo/2015/07/01/recurso-mediaticos-lugo/0003_201507L1P41991.htm|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|apelidos=De Dios|nome=Marta}}</ref> Xogou un total de 96 partidos, 80 deles como titular, e marcou 21 goles. ==== Kitchee ==== En 2010 puxo rumbo cara a [[Hong Kong]] para fichar polo [[Kitchee SC]], da [[Primeira División de Hong Kong]], onde coincidiu co tamén galego [[Dani Cancela]].<ref name=":1">{{Cita novas|data=19 de decembro de 2013|título=El Chino era más que un apodo|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/cdlugo/2013/12/19/chino-era-apodo/0003_201312G19P60992.htm|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]}}</ref> Na súa primeira tempada no fútbol asiático, ás ordes do catalán [[Josep Gombau]], proclamouse campión de liga e foi elixido Xogador do Ano en Hong Kong.<ref name=":1" /> Na seguinte campaña, xa como capitán do Kitchee, foi o máximo goleador do seu equipo, co que revalidou o título de liga e sumou ademais a [[FA Cup de Hong Kong|FA Cup]] e a [[Copa da Liga de Hong Kong|Copa da Liga]]. == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://www.bdfutbol.com/es/j/j2350.html Perfil do xogador en bdfutbol.com] {{es}} {{Selección galega de fútbol de 2005}} {{Selección galega de fútbol de 2006}} {{Selección galega de fútbol de 2008}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Losada, Roberto}} [[Categoría:Nados en 1976]] [[Categoría:Nados en Vigo]] [[Categoría:Futbolistas de Vigo]] [[Categoría:Dianteiros de fútbol]] [[Categoría:Xogadores do Real Oviedo B]] [[Categoría:Xogadores do Real Oviedo]] [[Categoría:Xogadores do CD Toledo]] [[Categoría:Xogadores do RCD Mallorca]] [[Categoría:Xogadores do Real Valladolid]] [[Categoría:Xogadores da UD Las Palmas]] [[Categoría:Xogadores do CD Lugo]] [[Categoría:Xogadores do Kitchee SC]] [[Categoría:Xogadores da selección de fútbol de Galicia]] [[Categoría:Adestradores de fútbol de Galicia]] [[Categoría:Xogadores do CD Lugo internacionais coa selección de fútbol de Galicia]] [[Categoría:Adestradores do Eastern Sports Club]] [[Categoría:Xogadores do Double Flower FA]] ksoim1o7nb63j6t7z3o9ydbq1qbj68r 7104543 7104420 2025-06-23T15:02:31Z Xanetas 88215 Amplío 7104543 wikitext text/x-wiki {{En uso}}{{Biografía}} '''Roberto Losada Rodríguez''', coñecido como '''Chino Losada''', nado en [[Vigo]] o [[25 de outubro]] de [[1976]], é un ex [[Fútbol|futbolista]] e actual [[Adestrador, adestradora|adestrador]] de fútbol [[Galicia|galego]]. Xogaba de [[Posicións no fútbol|dianteiro]] e dende 2021 adestra o [[Eastern SC]], da Primeira División de [[Hong Kong]]. == Traxectoria == === Como futbolista === ==== Comezos ==== Nacido en [[Vigo]], estudou no Colexio Pereiró, onde comezou a xogar ao [[fútbol]], antes de ingresar no [[Sárdoma Club de Fútbol|Sárdoma]], onde axiña comezou a destacar.<ref name=":0">{{Cita novas|data=30 de xaneiro de 2002|título=«A ver si descolocamos al Celta como al Alavés»|data-acceso=|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|páxina=39|apelidos=Gómez|nome=Pablo}}</ref> Habitual nas convocatorias das categorías inferiores da [[Selección de fútbol de Galicia|selección galega]], chamou a atención do [[Real Oviedo|Oviedo]], a cuxa canteira se incorporou en [[1994]] tras rexeitar unha oferta do equipo xuvenil do [[Real Club Celta de Vigo|Celta de Vigo]].<ref name=":0" /> ==== Oviedo ==== Na segunda metade da [[Segunda división B española 1994/95|tempada 1994/95]] debutou na [[Segunda División RFEF|Segunda División B]] co [[Real Oviedo-Vetusta|Oviedo B]] e sumou 4 goles en 12 partidos, pero non puido evitar o descenso do equipo a [[Terceira División RFEF|Terceira]]. O 3 de setembro de 1995 debutou co primeiro equipo do Oviedo na [[Primeira división española de fútbol|Primeira División]], no partido da primeira xornada da [[Primeira división española 1995/96|tempada 1995/96]] ante o [[Real Zaragoza]] na [[Estadio de La Romareda|antiga Romareda]], encontro no que substituíu no minuto 78 a [[Paco Sanz]].<ref>{{Cita web|url=https://www.bdfutbol.com/es/en/p/p.php?id=19810|páxina-web=[[BDFutbol]]|título=Zaragoza - Oviedo|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> Ao longo da tempada compaxinou o filial co primeiro equipo, disputando un total de 16 encontros co equipo principal. A pesar de contar con só dúas titularidades no equipo de [[Iván Brzić]], asinou tres goles en Primeira, o primeiro deles nun mesmo partido ante o [[Real Valladolid|Valladolid]] en [[Nuevo Estadio Municipal José Zorrilla|Zorrilla]]. Co filial asinou esa campaña 6 goles en 12 partidos na liga, así como catro tantos máis na promoción, contribuíndo así ao ascenso á Segunda B. Na [[Primeira división española 1996/97|tempada 1996/97]] apenas tivo oportunidades no primeiro equipo, dirixido por [[Juan Manuel Lillo|Juanma Lillo]], pero foi titular indiscutible no filial, onde se revelou como un dos mellores dianteiros da categoría, ao anotar 16 goles en 31 partidos. A chegada do uruguaio [[Óscar Tavárez|Tavárez]] ao banco do primeiro equipo non mudou a súa situación persoal e cando este foi substituído por [[Fernando Vázquez]], o adestrador galego recomendoulle saír cedido a un equipo de Segunda en busca de máis minutos.<ref name=":0" /> ===== Cesión ao Toledo ===== Así, na [[Segunda división española 1998/99|campaña 1998/99]] xogou cedido no [[Club Deportivo Toledo|Toledo]], equipo que dirixía [[Gregorio Manzano]]. Alí formou unha prolífica dupla goleadora con [[Joaquín Béjar|Quini]], levando o equipo ata a sétima praza da categoría de prata, o segundo mellor resultado na historia do club. ===== Regreso a Oviedo ===== Na 1999/00 regresou ao Oviedo, xa como membro a todos os efectos do primeiro equipo. Ás ordes de [[Luis Aragonés]], disputou un total de 39 partidos, 35 deles como titular, e foi o segundo máximo goleador do equipo con 7 dianas, superado só polas 11 do panameño [[Dely Valdés]]. Na seguinte tempada contou coa confianza absoluta de [[Radomir Antić]] que o aliñou como titular nos primeiros 16 partidos de liga, pero a súa ascendente traxectoria viuse truncada o 20 de decembro de 2000, nun partido contra o [[Deportivo da Coruña]] en [[Estadio Municipal de Riazor|Riazor]], no que un choque fortuíto contra o gardameta [[José Francisco Molina|Molina]] lle provocou unha fractura de [[tibia]] e [[peroné]].<ref>{{Cita novas|data=16 de novembro de 2001|título=Losada: "Estoy en deuda con el Mallorca por ficharme lesionado"|url=https://as.com/futbol/2001/11/16/mas_futbol/1005865205_850215.html|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[As (xornal)|As]]}}</ref><ref name=":0" /> ==== Mallorca ==== A pesar da gravidade da lesión, que o mantivo afastado dos terreos de xogo durante máis dun ano (período no que o Oviedo baixou a Segunda), en novembro de 2001, na fase final da súa recuperación, foi incorporado polo [[Real Club Deportivo Mallorca|Mallorca]], da Primeira División.<ref>{{Cita novas|data=16 de novembro de 2001|título=El Mallorca ficha al «Chino» Losada, del Oviedo|data-acceso=|xornal=[[La Voz de Galicia]]|páxina=41|lingua=es}}</ref> Non puido xogar co conxunto de [[Sergije Krešić]] ata xaneiro, pero reapareceu a bo nivel, marcando catro goles nos seus primeiros cinco partidos. ==== Volta a Oviedo ==== A continuación regresou a [[Oviedo]] e disputou a fatídica tempada 2002/03, na que o club asturiano descendeu deportivamente ata a Segunda División B, e a continuación foi descendido administrativamente ata Terceira por mor das débedas.<ref>{{Cita novas|data=2 de agosto de 2003|título=Las deudas llevan al Oviedo a Tercera División|url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/2003/08/01/liga/1059775193.html|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[El Mundo]]}}</ref> Pechou o seu paso polo Oviedo cun total de 111 partidos e 18 goles. ==== Valladolid ==== No verán de 2003 fichou polo [[Real Valladolid]],<ref>{{Cita novas|data=1 de agosto de 2003|título="El Chino" Losada al Pucela|url=https://www.fichajes.net/noticias/quot-el-chino-quot-losada-al-pucela|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> co que marcou 8 goles en 31 partidos, o que foi insuficiente para salvar o equipo do descenso á Segunda División. Militou dúas campañas e media máis no club valisoletano, sumando 80 partidos e 14 goles. Na tempada 2006/07 non contou coa confianza do adestrador [[José Luis Mendilibar|Mendilibar]], polo que deixou o club en xaneiro, poñendo rumbo ao [[Unión Deportiva Las Palmas|Las Palmas]].<ref>{{Cita novas|data=19 de xaneiro de 2007|título=Losada: "Vengo a la UD Las Palmas para volver a sentirme futbolista"|url=https://www.canarias7.es/hemeroteca/losada_vengo_a_la_ud_las_palmas_para_volver_a_sentirme_futbolista-IGCSN44862|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> ===== Cesión á UD Las Palmas ===== No club canario xogou 17 partidos ata o final da tempada, 9 deles como titular, e non conseguiu ver portería. ==== Lugo ==== No verán de [[2007]] regresou ao fútbol galego despois de 13 anos fóra, asinando como novo xogador do [[Club Deportivo Lugo|Lugo]], da [[Segunda División RFEF|Segunda B]].<ref>{{Cita novas|título=El Lugo arranca hoy la Liga con la visita del Alcorcón|data-acceso=|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|páxina=45|data=26 de agosto de 2007}}</ref> Militou tres anos no club lucense, todos na categoría de bronce, rendendo a un bo nivel.<ref>{{Cita novas|data=2 de xullo de 2015|título=El recurso de los mediáticos del Lugo|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/cdlugo/2015/07/01/recurso-mediaticos-lugo/0003_201507L1P41991.htm|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|apelidos=De Dios|nome=Marta}}</ref> Xogou un total de 96 partidos, 80 deles como titular, e marcou 21 goles. ==== Kitchee ==== En 2010 puxo rumbo cara a [[Hong Kong]] para fichar polo [[Kitchee SC]], da [[Primeira División de Hong Kong]], onde coincidiu co tamén galego [[Dani Cancela]].<ref name=":1">{{Cita novas|data=19 de decembro de 2013|título=El Chino era más que un apodo|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/cdlugo/2013/12/19/chino-era-apodo/0003_201312G19P60992.htm|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]}}</ref> Na súa primeira tempada no fútbol asiático, ás ordes do catalán [[Josep Gombau]], o Kitchee proclamouse campión de liga 47 anos despois do último título, e Losada foi elixido Xogador do Ano en Hong Kong.<ref name=":1" /><ref>{{Cita novas|data=9 de maio de 1911|título=Galicia hace historia en Hong Kong|url=https://www.lavozdegalicia.es/amp/noticia/deportes/2011/05/09/galicia-historia-hong-kong/0003_201105G9P33991.htm|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|apelidos=Gómez|nome=Pablo}}</ref> Convertido nun ídolo de masas na rexión,<ref name=":2">{{Cita novas|data=6 de agosto de 2012|título=Hong Kong despide a su ídolo|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/deportes/2012/08/06/hong-kong-despide-idolo/0003_201208G6P44991.htm|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|apelidos=Gómez|nome=Pablo}}</ref> na seguinte campaña foi nomeado [[Capitán (fútbol)|capitán]] do Kitchee. Foi o máximo goleador do seu equipo, co que revalidou o título de liga e sumou ademais a [[Copa da Liga de Hong Kong|Copa da Liga]]. O 26 de maio de 2012 disputou o seu derradeiro partido oficial co Kitchee, na final da [[FA Cup de Hong Kong|FA Cup]] contra o [[Hong Kong Pegasus FC|Pegasus]] no [[estadio Mong Kok]]. Comezou o partido dende o banco de suplentes e tras saltar ao terreo de xogo como substituto do tamén vigués [[Yago González López|Yago González]], marcou no último minuto da prórroga o gol que forzaba a [[quenda de penaltis]]. Nesta anotou o primeiro dos lanzamentos, contribuíndo á vitoria final do seu equipo, que gañou así o terceiro título da tempada. Uns meses despois vestiu por última vez a camiseta do club, nun partido amigable contra o [[Arsenal F.C.|Arsenal]] inglés no que foi homenaxeado diante de 40.000 persoas no [[estadio Hong Kong]].<ref name=":2" /> ==== Últimos anos ==== Trala súa saída do Kitchee fichou polo [[Resources Capital]], co que xogou durante os seguintes cinco anos, os primeiros deles na [[Segunda División de Hong Kong|Segunda División]], e logo na [[Primeira División de Hong Kong|Primeira División]] trala introdución da [[Premier League de Hong Kong|Premier League]] no sistema futbolístico do país. Na tempada 2017/18 militou no [[Double Flower FA|Double Flower]], tamén da Primeira División, e a continuación colgou as botas. == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://www.bdfutbol.com/es/j/j2350.html Perfil do xogador en bdfutbol.com] {{es}} {{Selección galega de fútbol de 2005}} {{Selección galega de fútbol de 2006}} {{Selección galega de fútbol de 2008}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Losada, Roberto}} [[Categoría:Nados en 1976]] [[Categoría:Nados en Vigo]] [[Categoría:Futbolistas de Vigo]] [[Categoría:Dianteiros de fútbol]] [[Categoría:Xogadores do Real Oviedo B]] [[Categoría:Xogadores do Real Oviedo]] [[Categoría:Xogadores do CD Toledo]] [[Categoría:Xogadores do RCD Mallorca]] [[Categoría:Xogadores do Real Valladolid]] [[Categoría:Xogadores da UD Las Palmas]] [[Categoría:Xogadores do CD Lugo]] [[Categoría:Xogadores do Kitchee SC]] [[Categoría:Xogadores da selección de fútbol de Galicia]] [[Categoría:Adestradores de fútbol de Galicia]] [[Categoría:Xogadores do CD Lugo internacionais coa selección de fútbol de Galicia]] [[Categoría:Adestradores do Eastern Sports Club]] [[Categoría:Xogadores do Double Flower FA]] 77fne9w3flg8y2lidde1fsdu4tquhbr 7104574 7104543 2025-06-23T15:22:24Z Xanetas 88215 Amplío 7104574 wikitext text/x-wiki {{En uso}}{{Biografía}} '''Roberto Losada Rodríguez''', coñecido como '''Chino Losada''', nado en [[Vigo]] o [[25 de outubro]] de [[1976]], é un ex [[Fútbol|futbolista]] e actual [[Adestrador, adestradora|adestrador]] de fútbol [[Galicia|galego]]. Xogaba de [[Posicións no fútbol|dianteiro]] e dende 2021 adestra o [[Eastern SC]], da Primeira División de [[Hong Kong]]. == Traxectoria == === Como futbolista === ==== Comezos ==== Nacido en [[Vigo]], estudou no Colexio Pereiró, onde comezou a xogar ao [[fútbol]], antes de ingresar no [[Sárdoma Club de Fútbol|Sárdoma]], onde axiña comezou a destacar.<ref name=":0">{{Cita novas|data=30 de xaneiro de 2002|título=«A ver si descolocamos al Celta como al Alavés»|data-acceso=|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|páxina=39|apelidos=Gómez|nome=Pablo}}</ref> Habitual nas convocatorias das categorías inferiores da [[Selección de fútbol de Galicia|selección galega]], chamou a atención do [[Real Oviedo|Oviedo]], a cuxa canteira se incorporou en [[1994]] tras rexeitar unha oferta do equipo xuvenil do [[Real Club Celta de Vigo|Celta de Vigo]].<ref name=":0" /> ==== Oviedo ==== Na segunda metade da [[Segunda división B española 1994/95|tempada 1994/95]] debutou na [[Segunda División RFEF|Segunda División B]] co [[Real Oviedo-Vetusta|Oviedo B]] e sumou 4 goles en 12 partidos, pero non puido evitar o descenso do equipo a [[Terceira División RFEF|Terceira]]. O 3 de setembro de 1995 debutou co primeiro equipo do Oviedo na [[Primeira división española de fútbol|Primeira División]], no partido da primeira xornada da [[Primeira división española 1995/96|tempada 1995/96]] ante o [[Real Zaragoza]] na [[Estadio de La Romareda|antiga Romareda]], encontro no que substituíu no minuto 78 a [[Paco Sanz]].<ref>{{Cita web|url=https://www.bdfutbol.com/es/en/p/p.php?id=19810|páxina-web=[[BDFutbol]]|título=Zaragoza - Oviedo|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> Ao longo da tempada compaxinou o filial co primeiro equipo, disputando un total de 16 encontros co equipo principal. A pesar de contar con só dúas titularidades no equipo de [[Iván Brzić]], asinou tres goles en Primeira, o primeiro deles nun mesmo partido ante o [[Real Valladolid|Valladolid]] en [[Nuevo Estadio Municipal José Zorrilla|Zorrilla]]. Co filial asinou esa campaña 6 goles en 12 partidos na liga, así como catro tantos máis na promoción, contribuíndo así ao ascenso á Segunda B. Na [[Primeira división española 1996/97|tempada 1996/97]] apenas tivo oportunidades no primeiro equipo, dirixido por [[Juan Manuel Lillo|Juanma Lillo]], pero foi titular indiscutible no filial, onde se revelou como un dos mellores dianteiros da categoría, ao anotar 16 goles en 31 partidos. A chegada do uruguaio [[Óscar Tavárez|Tavárez]] ao banco do primeiro equipo non mudou a súa situación persoal e cando este foi substituído por [[Fernando Vázquez]], o adestrador galego recomendoulle saír cedido a un equipo de Segunda en busca de máis minutos.<ref name=":0" /> ===== Cesión ao Toledo ===== Así, na [[Segunda división española 1998/99|campaña 1998/99]] xogou cedido no [[Club Deportivo Toledo|Toledo]], equipo que dirixía [[Gregorio Manzano]]. Alí formou unha prolífica dupla goleadora con [[Joaquín Béjar|Quini]], levando o equipo ata a sétima praza da categoría de prata, o segundo mellor resultado na historia do club. ===== Regreso a Oviedo ===== Na 1999/00 regresou ao Oviedo, xa como membro a todos os efectos do primeiro equipo. Ás ordes de [[Luis Aragonés]], disputou un total de 39 partidos, 35 deles como titular, e foi o segundo máximo goleador do equipo con 7 dianas, superado só polas 11 do panameño [[Dely Valdés]]. Na seguinte tempada contou coa confianza absoluta de [[Radomir Antić]] que o aliñou como titular nos primeiros 16 partidos de liga, pero a súa ascendente traxectoria viuse truncada o 20 de decembro de 2000, nun partido contra o [[Deportivo da Coruña]] en [[Estadio Municipal de Riazor|Riazor]], no que un choque fortuíto contra o gardameta [[José Francisco Molina|Molina]] lle provocou unha fractura de [[tibia]] e [[peroné]].<ref>{{Cita novas|data=16 de novembro de 2001|título=Losada: "Estoy en deuda con el Mallorca por ficharme lesionado"|url=https://as.com/futbol/2001/11/16/mas_futbol/1005865205_850215.html|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[As (xornal)|As]]}}</ref><ref name=":0" /> ==== Mallorca ==== A pesar da gravidade da lesión, que o mantivo afastado dos terreos de xogo durante máis dun ano (período no que o Oviedo baixou a Segunda), en novembro de 2001, na fase final da súa recuperación, foi incorporado polo [[Real Club Deportivo Mallorca|Mallorca]], da Primeira División.<ref>{{Cita novas|data=16 de novembro de 2001|título=El Mallorca ficha al «Chino» Losada, del Oviedo|data-acceso=|xornal=[[La Voz de Galicia]]|páxina=41|lingua=es}}</ref> Non puido xogar co conxunto de [[Sergije Krešić]] ata xaneiro, pero reapareceu a bo nivel, marcando catro goles nos seus primeiros cinco partidos. ==== Volta a Oviedo ==== A continuación regresou a [[Oviedo]] e disputou a fatídica tempada 2002/03, na que o club asturiano descendeu deportivamente ata a Segunda División B, e a continuación foi descendido administrativamente ata Terceira por mor das débedas.<ref>{{Cita novas|data=2 de agosto de 2003|título=Las deudas llevan al Oviedo a Tercera División|url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/2003/08/01/liga/1059775193.html|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[El Mundo]]}}</ref> Pechou o seu paso polo Oviedo cun total de 111 partidos e 18 goles. ==== Valladolid ==== No verán de 2003 fichou polo [[Real Valladolid]],<ref>{{Cita novas|data=1 de agosto de 2003|título="El Chino" Losada al Pucela|url=https://www.fichajes.net/noticias/quot-el-chino-quot-losada-al-pucela|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> co que marcou 8 goles en 31 partidos, o que foi insuficiente para salvar o equipo do descenso á Segunda División. Militou dúas campañas e media máis no club valisoletano, sumando 80 partidos e 14 goles. Na tempada 2006/07 non contou coa confianza do adestrador [[José Luis Mendilibar|Mendilibar]], polo que deixou o club en xaneiro, poñendo rumbo ao [[Unión Deportiva Las Palmas|Las Palmas]].<ref>{{Cita novas|data=19 de xaneiro de 2007|título=Losada: "Vengo a la UD Las Palmas para volver a sentirme futbolista"|url=https://www.canarias7.es/hemeroteca/losada_vengo_a_la_ud_las_palmas_para_volver_a_sentirme_futbolista-IGCSN44862|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> ===== Cesión á UD Las Palmas ===== No club canario xogou 17 partidos ata o final da tempada, 9 deles como titular, e non conseguiu ver portería. ==== Lugo ==== No verán de [[2007]] regresou ao fútbol galego despois de 13 anos fóra, asinando como novo xogador do [[Club Deportivo Lugo|Lugo]], da [[Segunda División RFEF|Segunda B]].<ref>{{Cita novas|título=El Lugo arranca hoy la Liga con la visita del Alcorcón|data-acceso=|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|páxina=45|data=26 de agosto de 2007}}</ref> Militou tres anos no club lucense, todos na categoría de bronce, rendendo a un bo nivel.<ref>{{Cita novas|data=2 de xullo de 2015|título=El recurso de los mediáticos del Lugo|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/cdlugo/2015/07/01/recurso-mediaticos-lugo/0003_201507L1P41991.htm|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|apelidos=De Dios|nome=Marta}}</ref> Xogou un total de 96 partidos, 80 deles como titular, e marcou 21 goles. ==== Kitchee ==== En 2010 puxo rumbo cara a [[Hong Kong]] para fichar polo [[Kitchee SC]], da [[Primeira División de Hong Kong]], onde coincidiu co tamén galego [[Dani Cancela]].<ref name=":1">{{Cita novas|data=19 de decembro de 2013|título=El Chino era más que un apodo|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/cdlugo/2013/12/19/chino-era-apodo/0003_201312G19P60992.htm|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]}}</ref> Na súa primeira tempada no fútbol asiático, ás ordes do catalán [[Josep Gombau]], o Kitchee proclamouse campión de liga 47 anos despois do último título, e Losada foi elixido Xogador do Ano en Hong Kong.<ref name=":1" /><ref>{{Cita novas|data=9 de maio de 1911|título=Galicia hace historia en Hong Kong|url=https://www.lavozdegalicia.es/amp/noticia/deportes/2011/05/09/galicia-historia-hong-kong/0003_201105G9P33991.htm|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|apelidos=Gómez|nome=Pablo}}</ref> Convertido nun ídolo de masas na rexión,<ref name=":2">{{Cita novas|data=6 de agosto de 2012|título=Hong Kong despide a su ídolo|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/deportes/2012/08/06/hong-kong-despide-idolo/0003_201208G6P44991.htm|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|apelidos=Gómez|nome=Pablo}}</ref> na seguinte campaña foi nomeado [[Capitán (fútbol)|capitán]] do Kitchee. Foi o máximo goleador do seu equipo, co que revalidou o título de liga e sumou ademais a [[Copa da Liga de Hong Kong|Copa da Liga]]. O 26 de maio de 2012 disputou o seu derradeiro partido oficial co Kitchee, na final da [[FA Cup de Hong Kong|FA Cup]] contra o [[Hong Kong Pegasus FC|Pegasus]] no [[estadio Mong Kok]]. Comezou o partido dende o banco de suplentes e tras saltar ao terreo de xogo como substituto do tamén vigués [[Yago González López|Yago González]], marcou no último minuto da prórroga o gol que forzaba a [[quenda de penaltis]]. Nesta anotou o primeiro dos lanzamentos, contribuíndo á vitoria final do seu equipo, que gañou así o terceiro título da tempada. Uns meses despois vestiu por última vez a camiseta do club, nun partido amigable contra o [[Arsenal F.C.|Arsenal]] inglés no que foi homenaxeado diante de 40.000 persoas no [[estadio Hong Kong]].<ref name=":2" /> ==== Últimos anos ==== Trala súa despedida como futbolista do Kitchee, continuou vencellado ao club como parte do corpo técnico, ao tempo que fichou como xogador polo [[Resources Capital]], co que xogou durante os seguintes cinco anos, os primeiros deles na [[Segunda División de Hong Kong|Segunda División]], e logo na [[Primeira División de Hong Kong|Primeira División]] trala introdución da [[Premier League de Hong Kong|Premier League]] no sistema futbolístico do país. Na tempada 2017/18 militou no [[Double Flower FA|Double Flower]], tamén da Primeira División, e a continuación colgou as botas. === Como adestrador === Entre 2012 e 2020 traballou no corpo técnico do [[Kitchee SC|Kitchee]], como asistente de [[Josep Gombau]] e dos seguintes adestradores que pasaron polo banco do club, entre eles [[José Francisco Molina]], contra o que batera unha década e media antes nunha acción que estivera a piques de retiralo do fútbol.<ref>{{Cita novas|data=25 de febreiro de 2015|título=La aventura asiática de José Francisco Molina|url=https://www.riazor.org/la-aventura-asiatica-de-jose-francisco-molina/|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> No ano 2020 pasou ao Eastern, como axudante de [[Lee Chi Kin]], e ao ano seguinte fíxose cargo el mesmo do equipo. Gañou a [[FA Cup de Hong Kong|FA Cup]] nas tempadas 2023/24 e 2024/25 e a [[Hong Kong Senior Challenge Shield|Senior Shield]] na 2024/25, e foi elixido mellor adestrador de Hong Kong durante tres campañas consecutivas. == Palmarés == === Xogador === ;Valladolid * '''[[Segunda división española de fútbol|Segunda División]] (1):''' [[Segunda división española 2006/07|2006/07]]. ;Kitchee * '''[[Primeira División de Hong Kong|Primeira División]] (2):''' 2010/11, 2011/12. * '''[[FA Cup de Hong Kong|FA Cup]] (1):''' 2011/12. * '''[[Copa da Liga de Hong Kong|Copa da Liga]] (1):''' 2011/12. ;Individual * '''[[Futbolista do Ano en Hong Kong]] (1):''' 2010/11. === Adestrador === ;Eastern * '''[[FA Cup de Hong Kong|FA Cup]] (2):''' 2023/24, 2024/25. * '''[[Hong Kong Senior Challenge Shield|Senior Shield]] (1):''' 2024/25. ;Individual * '''[[Adestrador do Ano en Hong Kong]] (3):''' 2022/23, 2023/24, 2024/25. == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://www.bdfutbol.com/es/j/j2350.html Perfil do xogador en bdfutbol.com] {{es}} {{Selección galega de fútbol de 2005}} {{Selección galega de fútbol de 2006}} {{Selección galega de fútbol de 2008}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Losada, Roberto}} [[Categoría:Nados en 1976]] [[Categoría:Nados en Vigo]] [[Categoría:Futbolistas de Vigo]] [[Categoría:Dianteiros de fútbol]] [[Categoría:Xogadores do Real Oviedo B]] [[Categoría:Xogadores do Real Oviedo]] [[Categoría:Xogadores do CD Toledo]] [[Categoría:Xogadores do RCD Mallorca]] [[Categoría:Xogadores do Real Valladolid]] [[Categoría:Xogadores da UD Las Palmas]] [[Categoría:Xogadores do CD Lugo]] [[Categoría:Xogadores do Kitchee SC]] [[Categoría:Xogadores da selección de fútbol de Galicia]] [[Categoría:Adestradores de fútbol de Galicia]] [[Categoría:Xogadores do CD Lugo internacionais coa selección de fútbol de Galicia]] [[Categoría:Adestradores do Eastern Sports Club]] [[Categoría:Xogadores do Double Flower FA]] 1ktvlrr603tq2e48olxesgokb8cie3v 7104614 7104574 2025-06-23T15:40:11Z Xanetas 88215 Amplío 7104614 wikitext text/x-wiki {{En uso}}{{Biografía}} '''Roberto Losada Rodríguez''', coñecido como '''Chino Losada''', nado en [[Vigo]] o [[25 de outubro]] de [[1976]], é un ex [[Fútbol|futbolista]] e actual [[Adestrador, adestradora|adestrador]] de fútbol [[Galicia|galego]]. Xogaba de [[Posicións no fútbol|dianteiro]] e dende 2021 adestra o [[Eastern SC]], da Primeira División de [[Hong Kong]]. == Traxectoria == === Como futbolista === ==== Comezos ==== Nacido en [[Vigo]], estudou no Colexio Pereiró, onde comezou a xogar ao [[fútbol]], antes de ingresar no [[Sárdoma Club de Fútbol|Sárdoma]], onde axiña comezou a destacar.<ref name=":0">{{Cita novas|data=30 de xaneiro de 2002|título=«A ver si descolocamos al Celta como al Alavés»|data-acceso=|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|páxina=39|apelidos=Gómez|nome=Pablo}}</ref> Habitual nas convocatorias das categorías inferiores da [[Selección de fútbol de Galicia|selección galega]], chamou a atención do [[Real Oviedo|Oviedo]], a cuxa canteira se incorporou en [[1994]] tras rexeitar unha oferta do equipo xuvenil do [[Real Club Celta de Vigo|Celta de Vigo]].<ref name=":0" /> ==== Oviedo ==== Na segunda metade da [[Segunda división B española 1994/95|tempada 1994/95]] debutou na [[Segunda División RFEF|Segunda División B]] co [[Real Oviedo-Vetusta|Oviedo B]] e sumou 4 goles en 12 partidos, pero non puido evitar o descenso do equipo a [[Terceira División RFEF|Terceira]]. O 3 de setembro de 1995 debutou co primeiro equipo do Oviedo na [[Primeira división española de fútbol|Primeira División]], no partido da primeira xornada da [[Primeira división española 1995/96|tempada 1995/96]] ante o [[Real Zaragoza]] na [[Estadio de La Romareda|antiga Romareda]], encontro no que substituíu no minuto 78 a [[Paco Sanz]].<ref>{{Cita web|url=https://www.bdfutbol.com/es/en/p/p.php?id=19810|páxina-web=[[BDFutbol]]|título=Zaragoza - Oviedo|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> Ao longo da tempada compaxinou o filial co primeiro equipo, disputando un total de 16 encontros co equipo principal. A pesar de contar con só dúas titularidades no equipo de [[Iván Brzić]], asinou tres goles en Primeira, o primeiro deles nun mesmo partido ante o [[Real Valladolid|Valladolid]] en [[Nuevo Estadio Municipal José Zorrilla|Zorrilla]]. Co filial asinou esa campaña 6 goles en 12 partidos na liga, así como catro tantos máis na promoción, contribuíndo así ao ascenso á Segunda B. Na [[Primeira división española 1996/97|tempada 1996/97]] apenas tivo oportunidades no primeiro equipo, dirixido por [[Juan Manuel Lillo|Juanma Lillo]], pero foi titular indiscutible no filial, onde se revelou como un dos mellores dianteiros da categoría, ao anotar 16 goles en 31 partidos. A chegada do uruguaio [[Óscar Tavárez|Tavárez]] ao banco do primeiro equipo non mudou a súa situación persoal e cando este foi substituído por [[Fernando Vázquez]], o adestrador galego recomendoulle saír cedido a un equipo de Segunda en busca de máis minutos.<ref name=":0" /> ===== Cesión ao Toledo ===== Así, na [[Segunda división española 1998/99|campaña 1998/99]] xogou cedido no [[Club Deportivo Toledo|Toledo]], equipo que dirixía [[Gregorio Manzano]]. Alí formou unha prolífica dupla goleadora con [[Joaquín Béjar|Quini]], levando o equipo ata a sétima praza da categoría de prata, o segundo mellor resultado na historia do club. ===== Regreso a Oviedo ===== Na 1999/00 regresou ao Oviedo, xa como membro a todos os efectos do primeiro equipo. Ás ordes de [[Luis Aragonés]], disputou un total de 39 partidos, 35 deles como titular, e foi o segundo máximo goleador do equipo con 7 dianas, superado só polas 11 do panameño [[Dely Valdés]]. Na seguinte tempada contou coa confianza absoluta de [[Radomir Antić]] que o aliñou como titular nos primeiros 16 partidos de liga, pero a súa ascendente traxectoria viuse truncada o 20 de decembro de 2000, nun partido contra o [[Deportivo da Coruña]] en [[Estadio Municipal de Riazor|Riazor]], no que un choque fortuíto contra o gardameta [[José Francisco Molina|Molina]] lle provocou unha fractura de [[tibia]] e [[peroné]].<ref>{{Cita novas|data=16 de novembro de 2001|título=Losada: "Estoy en deuda con el Mallorca por ficharme lesionado"|url=https://as.com/futbol/2001/11/16/mas_futbol/1005865205_850215.html|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[As (xornal)|As]]}}</ref><ref name=":0" /> ==== Mallorca ==== A pesar da gravidade da lesión, que o mantivo afastado dos terreos de xogo durante máis dun ano (período no que o Oviedo baixou a Segunda), en novembro de 2001, na fase final da súa recuperación, foi incorporado polo [[Real Club Deportivo Mallorca|Mallorca]], da Primeira División.<ref>{{Cita novas|data=16 de novembro de 2001|título=El Mallorca ficha al «Chino» Losada, del Oviedo|data-acceso=|xornal=[[La Voz de Galicia]]|páxina=41|lingua=es}}</ref> Non puido xogar co conxunto de [[Sergije Krešić]] ata xaneiro, pero reapareceu a bo nivel, marcando catro goles nos seus primeiros cinco partidos. ==== Volta a Oviedo ==== A continuación regresou a [[Oviedo]] e disputou a fatídica tempada 2002/03, na que o club asturiano descendeu deportivamente ata a Segunda División B, e a continuación foi descendido administrativamente ata Terceira por mor das débedas.<ref>{{Cita novas|data=2 de agosto de 2003|título=Las deudas llevan al Oviedo a Tercera División|url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/2003/08/01/liga/1059775193.html|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[El Mundo]]}}</ref> Pechou o seu paso polo Oviedo cun total de 111 partidos e 18 goles. ==== Valladolid ==== No verán de 2003 fichou polo [[Real Valladolid]],<ref>{{Cita novas|data=1 de agosto de 2003|título="El Chino" Losada al Pucela|url=https://www.fichajes.net/noticias/quot-el-chino-quot-losada-al-pucela|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> co que marcou 8 goles en 31 partidos, o que foi insuficiente para salvar o equipo do descenso á Segunda División. Militou dúas campañas e media máis no club valisoletano, sumando 80 partidos e 14 goles. Na tempada 2006/07 non contou coa confianza do adestrador [[José Luis Mendilibar|Mendilibar]], polo que deixou o club en xaneiro, poñendo rumbo ao [[Unión Deportiva Las Palmas|Las Palmas]].<ref>{{Cita novas|data=19 de xaneiro de 2007|título=Losada: "Vengo a la UD Las Palmas para volver a sentirme futbolista"|url=https://www.canarias7.es/hemeroteca/losada_vengo_a_la_ud_las_palmas_para_volver_a_sentirme_futbolista-IGCSN44862|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> ===== Cesión á UD Las Palmas ===== No club canario xogou 17 partidos ata o final da tempada, 9 deles como titular, e non conseguiu ver portería. ==== Lugo ==== No verán de [[2007]] regresou ao fútbol galego despois de 13 anos fóra, asinando como novo xogador do [[Club Deportivo Lugo|Lugo]], da [[Segunda División RFEF|Segunda B]].<ref>{{Cita novas|título=El Lugo arranca hoy la Liga con la visita del Alcorcón|data-acceso=|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|páxina=45|data=26 de agosto de 2007}}</ref> Militou tres anos no club lucense, todos na categoría de bronce, rendendo a un bo nivel.<ref>{{Cita novas|data=2 de xullo de 2015|título=El recurso de los mediáticos del Lugo|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/cdlugo/2015/07/01/recurso-mediaticos-lugo/0003_201507L1P41991.htm|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|apelidos=De Dios|nome=Marta}}</ref> Xogou un total de 96 partidos, 80 deles como titular, e marcou 21 goles. ==== Kitchee ==== En 2010 puxo rumbo cara a [[Hong Kong]] para fichar polo [[Kitchee SC]], da [[Primeira División de Hong Kong]], onde coincidiu co tamén galego [[Dani Cancela]].<ref name=":1">{{Cita novas|data=19 de decembro de 2013|título=El Chino era más que un apodo|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/cdlugo/2013/12/19/chino-era-apodo/0003_201312G19P60992.htm|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]}}</ref> Na súa primeira tempada no fútbol asiático, ás ordes do catalán [[Josep Gombau]], o Kitchee proclamouse campión de liga 47 anos despois do último título, e Losada foi elixido Xogador do Ano en Hong Kong.<ref name=":1" /><ref>{{Cita novas|data=9 de maio de 1911|título=Galicia hace historia en Hong Kong|url=https://www.lavozdegalicia.es/amp/noticia/deportes/2011/05/09/galicia-historia-hong-kong/0003_201105G9P33991.htm|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|apelidos=Gómez|nome=Pablo}}</ref> Convertido nun ídolo de masas na rexión,<ref name=":2">{{Cita novas|data=6 de agosto de 2012|título=Hong Kong despide a su ídolo|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/deportes/2012/08/06/hong-kong-despide-idolo/0003_201208G6P44991.htm|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|apelidos=Gómez|nome=Pablo}}</ref> na seguinte campaña foi nomeado [[Capitán (fútbol)|capitán]] do Kitchee. Foi o máximo goleador do seu equipo, co que revalidou o título de liga e sumou ademais a [[Copa da Liga de Hong Kong|Copa da Liga]]. O 26 de maio de 2012 disputou o seu derradeiro partido oficial co Kitchee, na final da [[FA Cup de Hong Kong|FA Cup]] contra o [[Hong Kong Pegasus FC|Pegasus]] no [[estadio Mong Kok]]. Comezou o partido dende o banco de suplentes e tras saltar ao terreo de xogo como substituto do tamén vigués [[Yago González López|Yago González]], marcou no último minuto da prórroga o gol que forzaba a [[quenda de penaltis]]. Nesta anotou o primeiro dos lanzamentos, contribuíndo á vitoria final do seu equipo, que gañou así o terceiro título da tempada. Uns meses despois vestiu por última vez a camiseta do club, nun partido amigable contra o [[Arsenal F.C.|Arsenal]] inglés no que foi homenaxeado diante de 40.000 persoas no [[estadio Hong Kong]].<ref name=":2" /> ==== Últimos anos ==== Trala súa despedida como futbolista do Kitchee, continuou vencellado ao club como parte do corpo técnico, ao tempo que fichou como xogador polo [[Resources Capital]], co que xogou durante os seguintes cinco anos, os primeiros deles na [[Segunda División de Hong Kong|Segunda División]], e logo na [[Primeira División de Hong Kong|Primeira División]] trala introdución da [[Premier League de Hong Kong|Premier League]] no sistema futbolístico do país. Na tempada 2017/18 militou no [[Double Flower FA|Double Flower]], tamén da Primeira División, e a continuación colgou as botas. ==== Selección galega ==== O 29 de decembro de 2005 foi o dianteiro titular da recuperada [[Selección de fútbol de Galicia|selección galega]] no histórico partido ante o [[Selección de fútbol do Uruguai|Uruguai]] no [[Estadio Municipal Verónica Boquete de San Lázaro|estadio de San Lázaro]], e repetiu convocatorias en 2006 e 2008, ante [[Selección de fútbol de Ecuador|Ecuador]] e [[Selección de fútbol de Irán|Irán]] respectivamente.<ref>{{Cita novas|data=17 de decembro de 2008|título=El Lugo envía por primera vez un jugador a la selección gallega|url=https://www.elprogreso.es/articulo/deporte-local-lugo/roberto-losada-primer-jugador-del-cd-lugo-en-la-seleccion-gallega/20081217031700160657.html|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[El Progreso (xornal)|El Progreso]]}}</ref> === Como adestrador === Entre 2012 e 2020 traballou no corpo técnico do [[Kitchee SC|Kitchee]], como asistente de [[Josep Gombau]] e dos seguintes adestradores que pasaron polo banco do club, entre eles [[José Francisco Molina]], contra o que batera unha década e media antes nunha acción que estivera a piques de retiralo do fútbol.<ref>{{Cita novas|data=25 de febreiro de 2015|título=La aventura asiática de José Francisco Molina|url=https://www.riazor.org/la-aventura-asiatica-de-jose-francisco-molina/|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> No ano 2020 pasou ao Eastern, como axudante de [[Lee Chi Kin]], e ao ano seguinte fíxose cargo el mesmo do equipo. Gañou a [[FA Cup de Hong Kong|FA Cup]] nas tempadas 2023/24 e 2024/25 e a [[Hong Kong Senior Challenge Shield|Senior Shield]] na 2024/25, e foi elixido mellor adestrador de Hong Kong durante tres campañas consecutivas. == Palmarés == === Xogador === ;Valladolid * '''[[Segunda división española de fútbol|Segunda División]] (1):''' [[Segunda división española 2006/07|2006/07]]. ;Kitchee * '''[[Primeira División de Hong Kong|Primeira División]] (2):''' 2010/11, 2011/12. * '''[[FA Cup de Hong Kong|FA Cup]] (1):''' 2011/12. * '''[[Copa da Liga de Hong Kong|Copa da Liga]] (1):''' 2011/12. ;Individual * '''[[Futbolista do Ano en Hong Kong]] (1):''' 2010/11. === Adestrador === ;Eastern * '''[[FA Cup de Hong Kong|FA Cup]] (2):''' 2023/24, 2024/25. * '''[[Hong Kong Senior Challenge Shield|Senior Shield]] (1):''' 2024/25. ;Individual * '''[[Adestrador do Ano en Hong Kong]] (3):''' 2022/23, 2023/24, 2024/25. == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://www.bdfutbol.com/es/j/j2350.html Perfil do xogador en bdfutbol.com] {{es}} {{Selección galega de fútbol de 2005}} {{Selección galega de fútbol de 2006}} {{Selección galega de fútbol de 2008}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Losada, Roberto}} [[Categoría:Nados en 1976]] [[Categoría:Nados en Vigo]] [[Categoría:Futbolistas de Vigo]] [[Categoría:Dianteiros de fútbol]] [[Categoría:Xogadores do Real Oviedo B]] [[Categoría:Xogadores do Real Oviedo]] [[Categoría:Xogadores do CD Toledo]] [[Categoría:Xogadores do RCD Mallorca]] [[Categoría:Xogadores do Real Valladolid]] [[Categoría:Xogadores da UD Las Palmas]] [[Categoría:Xogadores do CD Lugo]] [[Categoría:Xogadores do Kitchee SC]] [[Categoría:Xogadores da selección de fútbol de Galicia]] [[Categoría:Adestradores de fútbol de Galicia]] [[Categoría:Xogadores do CD Lugo internacionais coa selección de fútbol de Galicia]] [[Categoría:Adestradores do Eastern Sports Club]] [[Categoría:Xogadores do Double Flower FA]] no3deu5wr6bplurtah1aofw9ayprj4j 7104642 7104614 2025-06-23T15:57:49Z Xanetas 88215 Amplío 7104642 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Roberto Losada Rodríguez''', coñecido como '''Chino Losada''', nado en [[Vigo]] o [[25 de outubro]] de [[1976]], é un ex [[Fútbol|futbolista]] e actual [[Adestrador, adestradora|adestrador]] de fútbol [[Galicia|galego]], que dende 2021 adestra o [[Eastern SC]], da [[Premier League de Hong Kong|Premier League]] de [[Hong Kong]]. Xogaba de [[Posicións no fútbol|dianteiro]] e disputou máis de 500 partidos oficiais ao longo de 24 anos de carreira como futbolista. Formado na canteira do [[Real Oviedo]], debutou co primeiro equipo en 1995 e xogou 113 partidos na [[Primeira división española de fútbol|Primeira División]] entre o propio Oviedo, o [[Real Club Deportivo Mallorca|Mallorca]] e o [[Real Valladolid|Valladolid]]. Despois de tres tempadas no [[Club Deportivo Lugo|Lugo]] en 2010 marchou a Hong Kong, onde destacou nas filas do [[Kitchee SC|Kitchee]], co que gañou varios titulos, entre eles dúas ligas, e foi elixido Xogador do Ano en Hong Kong na tempada 2010/11. Retirouse en 2018, despois de vestir tamén en Hong Kong as camisetas do [[Resources Capital]] e o [[Double Flower]]. Como adestrador do Eastern gañou dúas veces a [[FA Cup de Hong Kong|FA Cup]] e unha vez a [[Hong Kong Senior Challenge Shield|Senior Shield]], e foi elixido mellor adestrador de Hong Kong durante tres campañas consecutivas entre 2022 e 2025. == Traxectoria == === Como futbolista === ==== Comezos ==== Nacido en [[Vigo]], estudou no Colexio Pereiró, onde comezou a xogar ao [[fútbol]], antes de ingresar no [[Sárdoma Club de Fútbol|Sárdoma]], onde axiña comezou a destacar.<ref name=":0">{{Cita novas|data=30 de xaneiro de 2002|título=«A ver si descolocamos al Celta como al Alavés»|data-acceso=|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|páxina=39|apelidos=Gómez|nome=Pablo}}</ref> Habitual nas convocatorias das categorías inferiores da [[Selección de fútbol de Galicia|selección galega]], chamou a atención do [[Real Oviedo|Oviedo]], a cuxa canteira se incorporou en [[1994]] tras rexeitar unha oferta do equipo xuvenil do [[Real Club Celta de Vigo|Celta de Vigo]].<ref name=":0" /> ==== Oviedo ==== Na segunda metade da [[Segunda división B española 1994/95|tempada 1994/95]] debutou na [[Segunda División RFEF|Segunda División B]] co [[Real Oviedo-Vetusta|Oviedo B]] e sumou 4 goles en 12 partidos, pero non puido evitar o descenso do equipo a [[Terceira División RFEF|Terceira]]. O 3 de setembro de 1995 debutou co primeiro equipo do Oviedo na [[Primeira división española de fútbol|Primeira División]], no partido da primeira xornada da [[Primeira división española 1995/96|tempada 1995/96]] ante o [[Real Zaragoza]] na [[Estadio de La Romareda|antiga Romareda]], encontro no que substituíu no minuto 78 a [[Paco Sanz]].<ref>{{Cita web|url=https://www.bdfutbol.com/es/en/p/p.php?id=19810|páxina-web=[[BDFutbol]]|título=Zaragoza - Oviedo|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> Ao longo da tempada compaxinou o filial co primeiro equipo, disputando un total de 16 encontros co equipo principal. A pesar de contar con só dúas titularidades no equipo de [[Iván Brzić]], asinou tres goles en Primeira, o primeiro deles nun mesmo partido ante o [[Real Valladolid|Valladolid]] en [[Nuevo Estadio Municipal José Zorrilla|Zorrilla]]. Co filial asinou esa campaña 6 goles en 12 partidos na liga, así como catro tantos máis na promoción, contribuíndo así ao ascenso á Segunda B. Na [[Primeira división española 1996/97|tempada 1996/97]] apenas tivo oportunidades no primeiro equipo, dirixido por [[Juan Manuel Lillo|Juanma Lillo]], pero foi titular indiscutible no filial, onde se revelou como un dos mellores dianteiros da categoría, ao anotar 16 goles en 31 partidos. A chegada do uruguaio [[Óscar Tavárez|Tavárez]] ao banco do primeiro equipo non mudou a súa situación persoal e cando este foi substituído por [[Fernando Vázquez]], o adestrador galego recomendoulle saír cedido a un equipo de Segunda en busca de máis minutos.<ref name=":0" /> ===== Cesión ao Toledo ===== Así, na [[Segunda división española 1998/99|campaña 1998/99]] xogou cedido no [[Club Deportivo Toledo|Toledo]], equipo que dirixía [[Gregorio Manzano]]. Alí formou unha prolífica dupla goleadora con [[Joaquín Béjar|Quini]], levando o equipo ata a sétima praza da categoría de prata, o segundo mellor resultado na historia do club. ===== Regreso a Oviedo ===== Na 1999/00 regresou ao Oviedo, xa como membro a todos os efectos do primeiro equipo. Ás ordes de [[Luis Aragonés]], disputou un total de 39 partidos, 35 deles como titular, e foi o segundo máximo goleador do equipo con 7 dianas, superado só polas 11 do panameño [[Dely Valdés]]. Na seguinte tempada contou coa confianza absoluta de [[Radomir Antić]] que o aliñou como titular nos primeiros 16 partidos de liga, pero a súa ascendente traxectoria viuse truncada o 20 de decembro de 2000, nun partido contra o [[Deportivo da Coruña]] en [[Estadio Municipal de Riazor|Riazor]], no que un choque fortuíto contra o gardameta [[José Francisco Molina|Molina]] lle provocou unha fractura de [[tibia]] e [[peroné]].<ref>{{Cita novas|data=16 de novembro de 2001|título=Losada: "Estoy en deuda con el Mallorca por ficharme lesionado"|url=https://as.com/futbol/2001/11/16/mas_futbol/1005865205_850215.html|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[As (xornal)|As]]}}</ref><ref name=":0" /> ==== Mallorca ==== A pesar da gravidade da lesión, que o mantivo afastado dos terreos de xogo durante máis dun ano (período no que o Oviedo baixou a Segunda), en novembro de 2001, na fase final da súa recuperación, foi incorporado polo [[Real Club Deportivo Mallorca|Mallorca]], da Primeira División.<ref>{{Cita novas|data=16 de novembro de 2001|título=El Mallorca ficha al «Chino» Losada, del Oviedo|data-acceso=|xornal=[[La Voz de Galicia]]|páxina=41|lingua=es}}</ref> Non puido xogar co conxunto de [[Sergije Krešić]] ata xaneiro, pero reapareceu a bo nivel, marcando catro goles nos seus primeiros cinco partidos. ==== Volta a Oviedo ==== A continuación regresou a [[Oviedo]] e disputou a fatídica tempada 2002/03, na que o club asturiano descendeu deportivamente ata a Segunda División B, e a continuación foi descendido administrativamente ata Terceira por mor das débedas.<ref>{{Cita novas|data=2 de agosto de 2003|título=Las deudas llevan al Oviedo a Tercera División|url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/2003/08/01/liga/1059775193.html|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[El Mundo]]}}</ref> Pechou o seu paso polo Oviedo cun total de 111 partidos e 18 goles. ==== Valladolid ==== No verán de 2003 fichou polo [[Real Valladolid]],<ref>{{Cita novas|data=1 de agosto de 2003|título="El Chino" Losada al Pucela|url=https://www.fichajes.net/noticias/quot-el-chino-quot-losada-al-pucela|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> co que marcou 8 goles en 31 partidos, o que foi insuficiente para salvar o equipo do descenso á Segunda División. Militou dúas campañas e media máis no club valisoletano, sumando 80 partidos e 14 goles. Na tempada 2006/07 non contou coa confianza do adestrador [[José Luis Mendilibar|Mendilibar]], polo que deixou o club en xaneiro, poñendo rumbo ao [[Unión Deportiva Las Palmas|Las Palmas]].<ref>{{Cita novas|data=19 de xaneiro de 2007|título=Losada: "Vengo a la UD Las Palmas para volver a sentirme futbolista"|url=https://www.canarias7.es/hemeroteca/losada_vengo_a_la_ud_las_palmas_para_volver_a_sentirme_futbolista-IGCSN44862|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> ===== Cesión á UD Las Palmas ===== No club canario xogou 17 partidos ata o final da tempada, 9 deles como titular, e non conseguiu ver portería. ==== Lugo ==== No verán de [[2007]] regresou ao fútbol galego despois de 13 anos fóra, asinando como novo xogador do [[Club Deportivo Lugo|Lugo]], da [[Segunda División RFEF|Segunda B]].<ref>{{Cita novas|título=El Lugo arranca hoy la Liga con la visita del Alcorcón|data-acceso=|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|páxina=45|data=26 de agosto de 2007}}</ref> Militou tres anos no club lucense, todos na categoría de bronce, rendendo a un bo nivel.<ref>{{Cita novas|data=2 de xullo de 2015|título=El recurso de los mediáticos del Lugo|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/cdlugo/2015/07/01/recurso-mediaticos-lugo/0003_201507L1P41991.htm|data-acceso=21 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|apelidos=De Dios|nome=Marta}}</ref> Xogou un total de 96 partidos, 80 deles como titular, e marcou 21 goles. ==== Kitchee ==== En 2010 puxo rumbo cara a [[Hong Kong]] para fichar polo [[Kitchee SC]], da [[Primeira División de Hong Kong]], onde coincidiu co tamén galego [[Dani Cancela]].<ref name=":1">{{Cita novas|data=19 de decembro de 2013|título=El Chino era más que un apodo|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/cdlugo/2013/12/19/chino-era-apodo/0003_201312G19P60992.htm|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]}}</ref> Na súa primeira tempada no fútbol asiático, ás ordes do catalán [[Josep Gombau]], o Kitchee proclamouse campión de liga 47 anos despois do último título, e Losada foi elixido Xogador do Ano en Hong Kong.<ref name=":1" /><ref>{{Cita novas|data=9 de maio de 1911|título=Galicia hace historia en Hong Kong|url=https://www.lavozdegalicia.es/amp/noticia/deportes/2011/05/09/galicia-historia-hong-kong/0003_201105G9P33991.htm|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|apelidos=Gómez|nome=Pablo}}</ref> Convertido nun ídolo de masas na rexión,<ref name=":2">{{Cita novas|data=6 de agosto de 2012|título=Hong Kong despide a su ídolo|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/deportes/2012/08/06/hong-kong-despide-idolo/0003_201208G6P44991.htm|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|apelidos=Gómez|nome=Pablo}}</ref> na seguinte campaña foi nomeado [[Capitán (fútbol)|capitán]] do Kitchee. Foi o máximo goleador do seu equipo, co que revalidou o título de liga e sumou ademais a [[Copa da Liga de Hong Kong|Copa da Liga]]. O 26 de maio de 2012 disputou o seu derradeiro partido oficial co Kitchee, na final da [[FA Cup de Hong Kong|FA Cup]] contra o [[Hong Kong Pegasus FC|Pegasus]] no [[estadio Mong Kok]]. Comezou o partido dende o banco de suplentes e tras saltar ao terreo de xogo como substituto do tamén vigués [[Yago González López|Yago González]], marcou no último minuto da prórroga o gol que forzaba a [[quenda de penaltis]]. Nesta anotou o primeiro dos lanzamentos, contribuíndo á vitoria final do seu equipo, que gañou así o terceiro título da tempada. Uns meses despois vestiu por última vez a camiseta do club, nun partido amigable contra o [[Arsenal F.C.|Arsenal]] inglés no que foi homenaxeado diante de 40.000 persoas no [[estadio Hong Kong]].<ref name=":2" /> ==== Últimos anos ==== Trala súa despedida como futbolista do Kitchee, continuou vencellado ao club como parte do corpo técnico, ao tempo que fichou como xogador polo [[Resources Capital]], co que xogou durante os seguintes cinco anos, os primeiros deles na [[Segunda División de Hong Kong|Segunda División]], e logo na [[Primeira División de Hong Kong|Primeira División]] trala introdución da [[Premier League de Hong Kong|Premier League]] no sistema futbolístico do país. Na tempada 2017/18 militou no [[Double Flower FA|Double Flower]], tamén da Primeira División, e a continuación colgou as botas. ==== Selección galega ==== O 29 de decembro de 2005 foi o dianteiro titular da recuperada [[Selección de fútbol de Galicia|selección galega]] no histórico partido ante o [[Selección de fútbol do Uruguai|Uruguai]] no [[Estadio Municipal Verónica Boquete de San Lázaro|estadio de San Lázaro]], e repetiu convocatorias en 2006 e 2008, ante [[Selección de fútbol de Ecuador|Ecuador]] e [[Selección de fútbol de Irán|Irán]] respectivamente.<ref>{{Cita novas|data=17 de decembro de 2008|título=El Lugo envía por primera vez un jugador a la selección gallega|url=https://www.elprogreso.es/articulo/deporte-local-lugo/roberto-losada-primer-jugador-del-cd-lugo-en-la-seleccion-gallega/20081217031700160657.html|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[El Progreso (xornal)|El Progreso]]}}</ref> === Como adestrador === Entre 2012 e 2020 traballou no corpo técnico do [[Kitchee SC|Kitchee]], como asistente de [[Josep Gombau]] e dos seguintes adestradores que pasaron polo banco do club, entre eles [[José Francisco Molina]], contra o que batera unha década e media antes nunha acción que estivera a piques de retiralo do fútbol.<ref>{{Cita novas|data=25 de febreiro de 2015|título=La aventura asiática de José Francisco Molina|url=https://www.riazor.org/la-aventura-asiatica-de-jose-francisco-molina/|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> No ano 2020 pasou ao Eastern, como axudante de [[Lee Chi Kin]], e ao ano seguinte fíxose cargo el mesmo do equipo. Gañou a [[FA Cup de Hong Kong|FA Cup]] nas tempadas 2023/24 e 2024/25 e a [[Hong Kong Senior Challenge Shield|Senior Shield]] na 2024/25, e foi elixido mellor adestrador de Hong Kong durante tres campañas consecutivas. == Palmarés == === Xogador === ;Valladolid * '''[[Segunda división española de fútbol|Segunda División]] (1):''' [[Segunda división española 2006/07|2006/07]]. ;Kitchee * '''[[Primeira División de Hong Kong|Primeira División]] (2):''' 2010/11, 2011/12. * '''[[FA Cup de Hong Kong|FA Cup]] (1):''' 2011/12. * '''[[Copa da Liga de Hong Kong|Copa da Liga]] (1):''' 2011/12. ;Individual * '''[[Futbolista do Ano en Hong Kong]] (1):''' 2010/11. === Adestrador === ;Eastern * '''[[FA Cup de Hong Kong|FA Cup]] (2):''' 2023/24, 2024/25. * '''[[Hong Kong Senior Challenge Shield|Senior Shield]] (1):''' 2024/25. ;Individual * '''[[Adestrador do Ano en Hong Kong]] (3):''' 2022/23, 2023/24, 2024/25. == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://www.bdfutbol.com/es/j/j2350.html Perfil do xogador en bdfutbol.com] {{es}} {{Selección galega de fútbol de 2005}} {{Selección galega de fútbol de 2006}} {{Selección galega de fútbol de 2008}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Losada, Roberto}} [[Categoría:Nados en 1976]] [[Categoría:Nados en Vigo]] [[Categoría:Futbolistas de Vigo]] [[Categoría:Dianteiros de fútbol]] [[Categoría:Xogadores do Real Oviedo B]] [[Categoría:Xogadores do Real Oviedo]] [[Categoría:Xogadores do CD Toledo]] [[Categoría:Xogadores do RCD Mallorca]] [[Categoría:Xogadores do Real Valladolid]] [[Categoría:Xogadores da UD Las Palmas]] [[Categoría:Xogadores do CD Lugo]] [[Categoría:Xogadores do Kitchee SC]] [[Categoría:Xogadores do Double Flower FA]] [[Categoría:Xogadores da selección de fútbol de Galicia]] [[Categoría:Adestradores de fútbol de Galicia]] [[Categoría:Xogadores do CD Lugo internacionais coa selección de fútbol de Galicia]] [[Categoría:Adestradores do Eastern Sports Club]] i0fnipvwjgwkejxs7iqk0bnt1z03tuc 0 149960 7104565 6794562 2025-06-23T15:20:42Z Autopistero20502020 127649 7104565 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|redonda}} O [[topónimo]] '''As Redondas''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[As Redondas, Cesullas, Cabana de Bergantiños|As Redondas]]''', lugar da parroquia de [[Cesullas, Cabana de Bergantiños|Cesullas]], no concello de [[Cabana de Bergantiños]]; *'''[[As Redondas, Albeos, Crecente|As Redondas]]''', lugar da parroquia de [[Albeos, Crecente|Albeos]], no concello de [[Crecente]]; *'''[[As Redondas, Mera de Arriba, Ortigueira|As Redondas]]''', lugar da parroquia de [[Mera de Arriba, Ortigueira|Mera de Arriba]], no concello de [[Ortigueira]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Redonda|Redo}} {{Control de autoridades}} oai84b52yv2in2pbp8jm14ans7w068s 0 150200 7105305 7057342 2025-06-24T10:07:55Z Autopistero20502020 127649 /* Outros artigos */ 7105305 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|mao}} O termo '''mao''' é unha variedade dialectal tanto do adxectivo '''malo''' (que fai o [[mal (filosofía)|mal]], ou que é de pouca calidade) como do substantivo '''[[man]]'''. Como [[topónimo]] '''Mao''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[San Román do Mao, O Incio|San Román do Mao]]''', parroquia do concello do [[O Incio|Incio]]; *'''[[San Salvador do Mao, O Incio|San Salvador do Mao]]''', parroquia do concello do [[O Incio|Incio]]; *'''[[Santa María do Mao, O Incio|Santa María do Mao]]''', parroquia do concello do [[O Incio|Incio]]; *'''[[Castromao, Celanova|Castromao]]''', parroquia do concello de [[Celanova]]; **'''[[Castromao, Castromao, Celanova|Castromao]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[Castromao, A Veiga|Castromao]]''', parroquia do concello da [[A Veiga|Veiga]]; **'''[[Castromao, Castromao, A Veiga|Castromao]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[Pradomao, Parada de Sil|Pradomao]]''', parroquia do concello de [[Parada de Sil]]; **'''[[Pradomao, Pradomao, Parada de Sil|Pradomao]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[Riomao, A Veiga|Riomao]]''', parroquia do concello da [[A Veiga|Veiga]]; **'''[[Riomao, Riomao, A Veiga|Riomao]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[San Romao de Campos, Carballedo|San Romao de Campos]]''', parroquia do concello de [[Carballedo]]; **'''[[San Romao, San Romao de Campos, Carballedo|San Romao]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[San Romao da Retorta, Guntín|San Romao da Retorta]]''', parroquia do concello de [[Guntín]]; **'''[[San Romao, San Romao da Retorta, Guntín|San Romao]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[Vilarmao, Guntín|Vilarmao]]''', parroquia do concello de [[Guntín]]; **'''[[Vilarmao, Vilarmao, Guntín|Vilarmao]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[Agromao, Rubiáns, Vilagarcía de Arousa|Agromao]]''', lugar da parroquia de [[Rubiáns, Vilagarcía de Arousa|Rubiáns]], no concello de [[Vilagarcía de Arousa]]; *'''[[Carromao, Órrea, Agolada|Carromao]]''', lugar da parroquia de [[Órrea, Agolada|Órrea]], no concello de [[Agolada]]; *'''[[Castromao, Castrelo, San Xoán de Río|Castromao]]''', lugar da parroquia de [[Castrelo, San Xoán de Río|Castrelo]], no concello de [[San Xoán de Río]]; *'''[[Riomao, Torea, Muros|Riomao]]''', lugar da parroquia de [[Torea, Muros|Torea]], no concello de [[Muros]]; *'''[[Riomao, Torés, As Nogais|Riomao]]''', lugar da parroquia de [[Torés, As Nogais|Torés]], no concello das [[As Nogais|Nogais]]; *'''[[O Riomao, Cabral, Vigo|O Riomao]]''', lugar da parroquia de [[Cabral, Vigo|Cabral]], no concello de [[Vigo]]; *'''[[San Romao, Retizós, Baleira|San Romao]]''', lugar da parroquia de [[Retizós, Baleira|Retizós]] no concello de [[Baleira]]; *'''[[San Romao, Acedre, Pantón|San Romao]]''', lugar da parroquia de [[Acedre, Pantón|Acedre]] no concello de [[Pantón]]; *'''[[San Romao, Moreda, Pantón|San Romao]]''', lugar da parroquia de [[Moreda, Pantón|Moreda]] no concello de [[Pantón]]; *'''[[San Romao, Vilar de Ortelle, Pantón|San Romao]]''', lugar da parroquia de [[Vilar de Ortelle, Pantón|Vilar de Ortelle]] no concello de [[Pantón]]; *'''[[Vilarmao, Castroncelos, A Pobra do Brollón|Vilarmao]]''', lugar da parroquia de [[Castroncelos, A Pobra do Brollón|Castroncelos]] no concello da [[A Pobra do Brollón|Pobra do Brollón]]. ;Ríos de Galiza *'''[[Río Mao, río Cabe|Río Mao]]''', afluente do [[río Cabe]]; *'''[[Río Mao, río Sil|Río Mao]]''', afluente do [[río Sil]]; *'''[[Río Mao, río Salas|Río Mao]]''', afluente do [[río Salas]]. ;Fóra de Galiza ;Nas [[Illas Baleares]] *'''[[Maó]]''', cidade na illa de [[Menorca]]. ;No [[Caribe (rexión)|Caribe]] *'''[[Río Mao, Santo Domingo|Río Mao]]''', na [[A Española|illa de Santo Domingo]], no [[mar Caribe|Caribe]]. ;No [[Chad]] *'''[[Mao, Chad|Mao]]''', cidade do [[Chad]]. ;Na [[República Dominicana]] *'''[[Mao, República Dominicana|Mao]]''', cidade da [[República Dominicana]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Castromao|Pradomao|Riomao|San Romao|Vilarmao|Mal}} *'''[[Mao Tse Tung]]''', máximo dirixente do [[Partido Comunista da China]] (PCCh) e da [[República Popular da China]] (1893-1976). *'''MAO''', siglas do [[encima]] '''[[monoamino oxidase]]'''. {{Control de autoridades}} d4hzt2yb0exx4tm1auk9j6gu2sapdzl 0 150968 7105185 6084683 2025-06-24T02:27:27Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105185 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Béla Viktor János Bartók''', coñecido como '''Béla Bartók''', nado o [[25 de marzo]] de [[1881]] en Nagyszentmiklós (Hungría) -actualmente [[Sânnicolau Mare]] ([[Romanía]])- e finado en [[Nova York]] o [[26 de setembro]] de [[1945]], foi un músico húngaro que destacou como [[compositor]], [[Piano|pianista]] e investigador de música [[Folclore|folclórica]] de [[Europa do Leste]]. Bartók foi un dos fundadores do campo da [[etnomusicoloxía]], o estudo da música folclórica e a música de culturas non [[Occidente|occidentais]]. == Obra == {{Ampliar}} == Véxase tamén == {{commons|Béla Bartók}} === Ligazóns externas === * [http://www.bartokmuseum.hu/ Bartók Béla Memorial House, Budapest] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070912060931/http://www.bartokmuseum.hu/ |date=12 de setembro de 2007 }} * [http://www.pianosociety.com/index.php?id=108 Piano Society: Bartók] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060323011355/http://www.pianosociety.com/index.php?id=108 |date=23 de marzo de 2006 }}. Breve biografía e gravacións. * [http://www.allpianoscores.com/audio_scores.php?id=86 Partitura e gravación do ''"Allegro Barbaro"''] * [http://www.youtube.com/watch?v=lcCT1U4fQ8I Vídeo do ''"Allegro Barbaro"'' interpretado por Norbert Balázs] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Bartok, Bela}} [[Categoría:Compositores de Hungría]] [[Categoría:Compositores de música clásica]] [[Categoría:Nados en 1881]] [[Categoría:Finados en 1945]] [[Categoría:Pianistas de Hungría]] [[Categoría:Finados por leucemia]] hjvt85kr24uebqhpgv6qhworu12r0yw 0 150977 7104580 7085326 2025-06-23T15:23:56Z Autopistero20502020 127649 7104580 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Figaredo''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Figaredo, Cedeira, Cedeira|Figaredo]]''', lugar da parroquia de [[Cedeira, Cedeira|Cedeira]], no concello de [[Cedeira]]; *'''[[Figaredo, Carantoña, Vimianzo|Figaredo]]''', lugar da parroquia de [[Carantoña, Vimianzo|Carantoña]], no concello de [[Vimianzo]]. ;Fóra de Galiza ;En [[Asturias]] *'''[[Figaredo, Mieres|Figaredo]]''', parroquia do concello de [[Mieres, Asturias|Mieres]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Redo}} {{Control de autoridades}} 84or92a8ebn4r6er5ubmx1ga2lvuhqv 0 152719 7105337 6785329 2025-06-24T10:29:24Z Autopistero20502020 127649 7105337 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|rego}} {{Galizionario|traveso}} O [[topónimo]] '''Regotraveso''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Regotraveso, Rioaveso, Cospeito|Regotraveso]]''', lugar da parroquia de [[Rioaveso, Cospeito|Rioaveso]], no concello de [[Cospeito]]; *'''[[Regotraveso, Santa Mariña de Presqueiras, Forcarei|Regotraveso]]''', lugar da parroquia de [[Santa Mariña de Presqueiras, Forcarei|Santa Mariña de Presqueiras]], no concello de [[Forcarei]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Rego|Traveso|Rego Traveso}} {{Control de autoridades}} a6ks944mhnxi9jv0nr22yjj0orm8tne 0 155964 7104566 6972956 2025-06-23T15:20:51Z Autopistero20502020 127649 7104566 wikitext text/x-wiki {{homónimos}} {{Galizionario|Redondela}} O [[topónimo]] '''Redondela''' pode referise a: ;En Galiza *'''[[Redondela]]''', concello da [[comarca de Vigo]]; **'''[[Redondela, Redondela|Redondela]]''', parroquia de dito concello; ***'''[[Redondela, Redondela, Redondela|Redondela]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[Redondela, Mañón, Mañón|Redondela]]''', lugar da parroquia de [[Mañón, Mañón|Mañón]], no concello de [[Mañón]]; *'''[[Redondela, Ribas de Sil, Ribas de Sil|Redondela]]''', lugar da parroquia de [[Ribas de Sil, Ribas de Sil|Ribas de Sil]], no concello de [[Ribas de Sil]]. ;Fóra de Galiza ;En [[Andalucía]] *'''[[La Redondela]]''', [[entidade local menor]] de [[Isla Cristina]], na [[provincia de Huelva]]. Amais, dá nome á película '''''[[Redondela (película)|Redondela]]''''', dirixida en 1987 por [[Pedro Costa Musté]], sobre o [[caso Reace]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Redondelo|Redonda|Redo}} {{Control de autoridades}} 3uzybvh1csvnhp53unnitn2xyq69614 0 157523 7104457 6384692 2025-06-23T13:58:33Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104457 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Georges Auguste Escoffier''', nado en [[Villeneuve-Loubet]] o [[28 de outubro]] de [[1846]] e finado en [[Monte Carlo]] o [[12 de febreiro]] de [[1935]], foi un [[chef]] [[Francia|francés]], ''restaurateur'' e escritor que popularizou e renovou os métodos tradicionais da culinaria francesa. Bastante popular entre ''chefs'' e ''gourmets'', foi un dos máis importantes expoñentes no desenvolvemento da chamada Cociña Francesa Moderna. Moito da súa técnica foi baseada no traballo de [[Antoine Carême]]. Porén, o esforzo de Escoffier foi enfocado no sentido de simplificar e moderniza-lo estilo de preparación e ornamentación de Carême. Alén das receitas que el inventou e rexistrou, outras contribucións de Escoffier para a gastronomía foran elevala ao status de profesión respeitada e introducir disciplina e sobriedade onde antes había desorde e bebedeira. El organizou as súas cociñas ao través do sistema de brigadas, onde cada unha das seccións era xerenciada por un ''chef de partie''. El tamén substituíu a práctica do ''[[servizo á francesa]]'' (servindo tódolos pratos dunha única vez) polo ''[[servizo á rusa]]'' (un prato cada vez, na orde disposta no menú). == Traxectoria == === Primeiros anos === Escoffier naceu nunha vila preto de [[Niza]]. Aos 13 anos comezou a súa aprendizaxe no restaurante do seu tío, ''Le Restaurant Français'', en Niza. En [[1865]], moveuse para ''Le Petit Moulin Rouge'' restaurante de [[París]]. Alá permaneceu ata o inicio da [[Guerra franco-prusiana]] en [[1870]], cando se tornou cociñeiro do exército. A súa experiencia no exército levouno a estuda-la técnica de enlatar comida. En [[1878]] abriu o seu propio restaurante, ''Le Faisan d'Or'' en [[Cannes]]. En [[1880]], casou con Delphine Daffis. En [[1884]], múdanse para [[Monte Carlo]], onde Escoffier asume o control da cociña do Grande Hotel. === César Ritz e o London Savoy === Durante os veráns, era responsable da cociña do Hotel National en [[Lucerna]], onde coñeceu [[Cesar Ritz|César Ritz]] (naquel tempo a [[Riviera Francesa]] era un ''destino'' de inverno). Os dous formaran unha sociedade e no [[1890]], transferíronse para o [[Savoy Hotel]] en [[Londres]]. A partir de aí, fundaran unha serie de famosos hoteis, incluíndo o Grande Hotel en [[Roma]], e numerosos Hotéis Ritz en todo o mundo. No London Savoy, Escoffier creou moitos pratos famosos. Por exemplo, en [[1893]] inventou o [[Pexego Melba]], en homenaxe á soprano australiana [[Nellie Melba]]. Outra das súas creacións (copiada de [[Antoine Carême]], de acordo con algunhas fontes) foi o Tournedó Rossini, homenaxe ao compositor italiano [[Gioachino Rossini]]. === Ritz e Carlton === En 1898 Escoffier e Ritz abriron o [[Hôtel Ritz Paris|Hôtel Ritz]] en París. O Carlton, en Londres foi aberto en [[1899]], onde, pola primeira vez, Escoffier introduciu a práctica do menú ''à la carte''. === ''A guía culinaria'' === En [[1903]] Escoffier publicou a súa primeira grande obra, ''Le Guide Culinaire'', contendo 5.000 receitas. A importancia deste libro no mundo da culinaria francesa é inestimable e, aínda hoxe, é utilizado como libro de receitas e tamén libro didáctico para a culinaria clásica. En [[1904]] e [[1912]] Escoffier foi contratado para dirixi-las cociñas dos navíos pertencentes á frota da Hamburg-Amerika Lines. Na segunda viaxe, o [[Kaiser William II]] parabenizouno. === Morte === Escoffier faleceu aos 89 anos algúns días despois da súa esposa. == Publicaccións == * ''Le Traité sur L'art de Travailler les Fleurs en Cire'' (Tratado sobre a arte de traballar con flores de cera) (1886) * ''Le Guide Culinaire'' (Guía completa para a arte da cociña moderna) (1903) * ''Les Fleurs en Cire'' (nova edición, 1910) * ''Le Carnet d'Epicure'' (1911) * ''Le Livre des Menus'' (Libro de receitas) (1912) * ''L'Aide-memoire Culinaire'' (1919) * ''Le Riz'' (O Arroz) (1927) * ''La Morue'' (O Bacallau) (1929) * ''Ma Cuisine'' (1934) * ''2000 French Recipes'' (1965, traducido para o inglés por Marion Howells) ISBN 1-85051-694-4 == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20170914184522/http://fondation-escoffier.org/ Fondation Auguste Escoffier] (Francés e Inglés) * [http://www.disciples-escoffier.com/ Disciples Escoffier International]{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }} * [https://web.archive.org/web/20110201113153/http://escoffier-society.com/ Escoffier Society] * [http://www.worldculinaryinstitute.com/A_escoffier.html Biografía de Escoffier, do Instituto Mundial da Culinaria (en inglés)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071024050257/http://www.worldculinaryinstitute.com/A_escoffier.html |date=24 de outubro de 2007 }} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Escoffier, Auguste}} [[Categoría:Cociñeiros de Francia]] [[Categoría:Nados en 1846]] [[Categoría:Finados en 1935]] lc0gspvfl8yus8whmuqhrc0ciiooj58 0 158027 7105278 7082646 2025-06-24T09:46:00Z Autopistero20502020 127649 /* Outros artigos */ 7105278 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|rego}} O termo '''Rego''' podemos referirnos a: *'''{{Dic|Regueiro}}''', pequeno suco natural polo que corre a auga. *'''[[Suco]]''', escavación longa e pouco fonda que se fai nun terreo para sementar (cano), para distribuír a auga da rega (suco) etc. Como [[topónimo]], pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Rego, Sigrás, Cambre|Rego]]''', lugar da parroquia de [[Sigrás, Cambre|Sigrás]], no concello de [[Cambre]]; *'''[[Rego, Arcillá, Cospeito|Rego]]''', lugar da parroquia de [[Arcillá, Cospeito|Arcillá]], no concello de [[Cospeito]]; *'''[[Rego, A Balsa, Muras|Rego]]''', lugar da parroquia da [[A Balsa, Muras|Balsa]], no concello de [[Muras]]; *'''[[Rego, Insua, Vilalba|Rego]]''', lugar da parroquia de [[Insua, Vilalba|Insua]], no concello de [[Vilalba]]; *'''[[Rego Cavado, O Cadramón, O Valadouro|Rego Cavado]]''', lugar da parroquia do [[O Cadramón, O Valadouro|Cadramón]], no concello do [[O Valadouro|Valadouro]]; *'''[[Rego Corto, A Valboa, Trabada|Rego Corto]]''', lugar da parroquia da [[A Valboa, Trabada|Valboa]], no concello de [[Trabada]]; *'''[[Rego da Páxara, A Graña de Vilarente, Abadín|Rego da Páxara]]''', lugar da parroquia da [[A Graña de Vilarente, Abadín|Graña de Vilarente]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[Rego de Abaixo, Osmo, Cenlle|Rego de Abaixo]]''', lugar da parroquia de [[Osmo, Cenlle|Osmo]], no concello de [[Cenlle]]; *'''[[Rego de Auga, Crecente, Crecente|Rego de Auga]]''', lugar da parroquia de [[Crecente, Crecente|Crecente]], no concello de [[Crecente]]; *'''[[Rego de Bouzas, Triabá, Castro de Rei|Rego de Bouzas]]''', lugar da parroquia de [[Triabá, Castro de Rei|Triabá]], no concello de [[Castro de Rei]]; *'''[[Rego de Candia, Candia, Abadín|Rego de Candia]]''', lugar da parroquia de [[Candia, Abadín|Candia]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[Rego de Cima, Osmo, Cenlle|Rego de Cima]]''', lugar da parroquia de [[Osmo, Cenlle|Osmo]], no concello de [[Cenlle]]; *'''[[Rego de Gatos, Trazo, Trazo|Rego de Gatos]]''', lugar da parroquia de [[Trazo, Trazo|Trazo]], no concello de [[Trazo]]; *'''[[Rego de Horta, Posmarcos, A Pobra do Caramiñal|Rego de Horta]]''', lugar da parroquia de [[Posmarcos, A Pobra do Caramiñal|Posmarcos]], no concello da [[A Pobra do Caramiñal|Pobra do Caramiñal]]; *'''[[Rego de Mel, Arante, Ribadeo|Rego de Mel]]''', lugar da parroquia de [[Arante, Ribadeo|Arante]], no concello de [[Ribadeo]]; *'''[[Rego de Molido, San Pedro de Benquerencia, Barreiros|Rego de Molido]]''', lugar da parroquia de [[San Pedro de Benquerencia, Barreiros|San Pedro de Benquerencia]], no concello de [[Barreiros]]; *'''[[Rego de Pereira, Pousada, Baleira|Rego de Pereira]]''', lugar da parroquia de [[Pousada, Baleira|Pousada]], no concello de [[Baleira]]; *'''[[Rego Dereito, Vilacampa, O Valadouro|Rego Dereito]]''', lugar da parroquia de [[Vilacampa, O Valadouro|Vilacampa]], no concello do [[O Valadouro|Valadouro]]; *'''[[Rego do Ameneiro, Pedrafita, Guitiriz|Rego do Ameneiro]]''', lugar da parroquia de [[Pedrafita, Guitiriz|Pedrafita]], no concello de [[Guitiriz]]; *'''[[Rego do Aro, As Oiras, Alfoz|Rego do Aro]]''', lugar da parroquia das [[As Oiras, Alfoz|Oiras]], no concello de [[Alfoz]]; *'''[[Rego do Galo, A Valboa, Trabada|Rego do Galo]]''', lugar da parroquia da [[A Valboa, Trabada|Valboa]], no concello de [[Trabada]]; *'''[[Rego do Golpe, San Pedro de Viveiro, Viveiro|Rego do Golpe]]''', lugar da parroquia de [[San Pedro de Viveiro, Viveiro|San Pedro de Viveiro]], no concello de [[Viveiro]]; *'''[[Rego do Vargo, A Insua, Ponte Caldelas|Rego do Vargo]]''', lugar da parroquia da [[A Insua, Ponte Caldelas|Insua]], no concello de [[Ponte Caldelas]]; *'''[[Rego dos Cas, Os Remedios, Mondoñedo|Rego dos Cas]]''', lugar da parroquia dos [[Os Remedios, Mondoñedo|Remedios]], no concello de [[Mondoñedo]]; *'''[[Rego dos Podres, Berdoias, Vimianzo|Rego dos Podres]]''', lugar da parroquia de [[Berdoias, Vimianzo|Berdoias]], no concello de [[Vimianzo]]; *'''[[Rego Pequeno, Os Vilares, Guitiriz|Rego Pequeno]]''', lugar da parroquia dos [[Os Vilares, Guitiriz|Vilares]], no concello de [[Guitiriz]]; *'''[[Rego Rubio, Trabada, Trabada|Rego Rubio]]''', lugar da parroquia de [[Trabada, Trabada|Trabada]], no concello de [[Trabada]]; *'''[[Rego Traveso, Borraxeiros, Agolada|Rego Traveso]]''', lugar da parroquia de [[Borraxeiros, Agolada|Borraxeiros]], no concello de [[Agolada]]; *'''[[Rego Vello de Abaixo, San Salvador de Couzadoiro, Ortigueira|Rego Vello de Abaixo]]''', lugar da parroquia de [[San Salvador de Couzadoiro, Ortigueira|San Salvador de Couzadoiro]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[Rego Vello de Arriba, San Salvador de Couzadoiro, Ortigueira|Rego Vello de Arriba]]''', lugar da parroquia de [[San Salvador de Couzadoiro, Ortigueira|San Salvador de Couzadoiro]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[Regoalde, Beiro, Ourense|Regoalde]]''', lugar da parroquia de [[Beiro, Ourense|Beiro]], no concello de [[Ourense]]; *'''[[Regochao, Fontarón, Becerreá|Regochao]]''', lugar da parroquia de [[Fontarón, Becerreá|Fontarón]], no concello de [[Becerreá]]; *'''[[Regocheo, Loureda, Arteixo|Regocheo]]''', lugar da parroquia de [[Loureda, Arteixo|Loureda]], no concello de [[Arteixo]]; *'''[[Regodagua, Chaín, Gondomar|Regodagua]]''', lugar da parroquia de [[Chaín, Gondomar|Chaín]], no concello de [[Gondomar]]; *'''[[Regodaíde, Tuimil, Bóveda|Regodaíde]]''', lugar da parroquia de [[Tuimil, Bóveda|Tuimil]], no concello de [[Bóveda]]; *'''[[Regodauga, Budiño, O Pino|Regodauga]]''', lugar da parroquia de [[Budiño, O Pino|Budiño]], no concello do [[O Pino|Pino]]; *'''[[Regodeiras, Carteire, Palas de Rei|Regodeiras]]''', lugar da parroquia de [[Carteire, Palas de Rei|Carteire]], no concello de [[Palas de Rei]]; *'''[[A Regoela, Rocha, Friol|A Regoela]]''', lugar da parroquia de [[Rocha, Friol|Rocha]], no concello de [[Friol]]; *'''[[Regoelle, Olveira, Dumbría|Regoelle]]''', lugar da parroquia de [[Olveira, Dumbría|Olveira]], no concello de [[Dumbría]]; *'''[[Regolevado, Armental, A Peroxa|Regolevado]]''', lugar da parroquia de [[Armental, A Peroxa|Armental]], no concello da [[A Peroxa|Peroxa]]; *'''[[Regolongo, Meira, Meira|Regolongo]]''', lugar da parroquia de [[Meira, Meira|Meira]], no concello de [[Meira]]; *'''[[Regomil, Guizán, Mos|Regomil]]''', lugar da parroquia de [[Guizán, Mos|Guizán]], no concello de [[Mos]]; *'''[[Regorredeiro, Fanoi, Abadín|Regorredeiro]]''', lugar da parroquia de [[Fanoi, Abadín|Fanoi]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[Regosangüento, A Rigueira, Xove|Regosangüento]]''', lugar da parroquia da [[A Rigueira, Xove|Rigueira]], no concello de [[Xove]]; *'''[[Regoseco, Corcoesto, Cabana de Bergantiños|Regoseco]]''', lugar da parroquia de [[Corcoesto, Cabana de Bergantiños|Corcoesto]], no concello de [[Cabana de Bergantiños]]; *'''[[Regosmil, Fontarón, Becerreá|Regosmil]]''', lugar da parroquia de [[Fontarón, Becerreá|Fontarón]], no concello de [[Becerreá]]; *'''[[Regotraveso, Rioaveso, Cospeito|Regotraveso]]''', lugar da parroquia de [[Rioaveso, Cospeito|Rioaveso]], no concello de [[Cospeito]]; *'''[[Regotraveso, Santa Mariña de Presqueiras, Forcarei|Regotraveso]]''', lugar da parroquia de [[Santa Mariña de Presqueiras, Forcarei|Santa Mariña de Presqueiras]], no concello de [[Forcarei]]; *'''[[Regoufe, Esmeriz, Chantada|Regoufe]]''', lugar da parroquia de [[Esmeriz, Chantada|Esmeriz]], no concello de [[Chantada]]; *'''[[Regoufe, Moneixas, Lalín|Regoufe]]''', lugar da parroquia de [[Moneixas, Lalín|Moneixas]], no concello de [[Lalín]]; *'''[[Regoufe, Velle, Ourense|Regoufe]]''', lugar da parroquia de [[Velle, Ourense|Velle]], no concello de [[Ourense]]; *'''[[Regoufe, Luou, Teo|Regoufe]]''', lugar da parroquia de [[Luou, Teo|Luou]], no concello de [[Teo]]; *'''[[A Regouza, Zobra, Lalín|A Regouza]]''', lugar da parroquia de [[Zobra, Lalín|Zobra]], no concello de [[Lalín]]; *'''[[Regovide, Árbol, Vilalba|Regovide]]''', lugar da parroquia de [[Árbol, Vilalba|Árbol]], no concello de [[Vilalba]]; *'''[[Regovide, Boizán, Vilalba|Regovide]]''', lugar da parroquia de [[Boizán, Vilalba|Boizán]], no concello de [[Vilalba]]; *'''[[Portorrego, Fraiás, Abadín|Portorrego]]''', lugar da parroquia de [[Fraiás, Abadín|Fraiás]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[Sorrego, San Lourenzo de Moraña, Moraña|Sorrego]]''', lugar da parroquia de [[San Lourenzo de Moraña, Moraña|San Lourenzo de Moraña]], no concello de [[Moraña]]; *'''[[Surrego, Buciños, Carballedo|Surrego]]''', lugar da parroquia de [[Buciños, Carballedo|Buciños]], no concello de [[Carballedo]]. ;Fóra de Galiza ;En [[Portugal]] *A freguesía de '''[[Rego, Celorico de Basto|Rego]]''' do concello de [[Celorico de Basto]]. ;Nos [[Estados Unidos de América]] *'''[[Rego Park]]''', barrio na cidade de [[Nova York]]. Amais, como [[apelido]], pode referirse a: *'''[[Paula Rego]]''', pintora e ilustradora portuguesa; *'''[[Néstor Rego]]''', político galego; *'''[[Ismael Rego]]''', político galego; *'''[[José Rego López]]''', sindicalista e político galego. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|A Rega|O Rego|Rego Cavado|Rego de Pereira|Rego Traveso|Rego Vello|Regotraveso|Regoufe|Regovide|Ego}} {{Control de autoridades}} pw2i0nuenl7kf6mvlvlpcedqahpqe7h 7105282 7105278 2025-06-24T09:51:39Z Autopistero20502020 127649 7105282 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|rego}} O termo '''Rego''' podemos referirnos a: *'''{{Dic|Regueiro}}''', pequeno suco natural polo que corre a auga. *'''[[Suco]]''', escavación longa e pouco fonda que se fai nun terreo para sementar (cano), para distribuír a auga da rega (suco) etc. Como [[topónimo]], pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Rego, Sigrás, Cambre|Rego]]''', lugar da parroquia de [[Sigrás, Cambre|Sigrás]], no concello de [[Cambre]]; *'''[[Rego, Arcillá, Cospeito|Rego]]''', lugar da parroquia de [[Arcillá, Cospeito|Arcillá]], no concello de [[Cospeito]]; *'''[[Rego, A Balsa, Muras|Rego]]''', lugar da parroquia da [[A Balsa, Muras|Balsa]], no concello de [[Muras]]; *'''[[Rego, Insua, Vilalba|Rego]]''', lugar da parroquia de [[Insua, Vilalba|Insua]], no concello de [[Vilalba]]; *'''[[Rego Cavado, O Cadramón, O Valadouro|Rego Cavado]]''', lugar da parroquia do [[O Cadramón, O Valadouro|Cadramón]], no concello do [[O Valadouro|Valadouro]]; *'''[[Rego Corto, A Valboa, Trabada|Rego Corto]]''', lugar da parroquia da [[A Valboa, Trabada|Valboa]], no concello de [[Trabada]]; *'''[[Rego da Páxara, A Graña de Vilarente, Abadín|Rego da Páxara]]''', lugar da parroquia da [[A Graña de Vilarente, Abadín|Graña de Vilarente]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[Rego de Abaixo, Osmo, Cenlle|Rego de Abaixo]]''', lugar da parroquia de [[Osmo, Cenlle|Osmo]], no concello de [[Cenlle]]; *'''[[Rego de Auga, Crecente, Crecente|Rego de Auga]]''', lugar da parroquia de [[Crecente, Crecente|Crecente]], no concello de [[Crecente]]; *'''[[Rego de Bouzas, Triabá, Castro de Rei|Rego de Bouzas]]''', lugar da parroquia de [[Triabá, Castro de Rei|Triabá]], no concello de [[Castro de Rei]]; *'''[[Rego de Candia, Candia, Abadín|Rego de Candia]]''', lugar da parroquia de [[Candia, Abadín|Candia]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[Rego de Cima, Osmo, Cenlle|Rego de Cima]]''', lugar da parroquia de [[Osmo, Cenlle|Osmo]], no concello de [[Cenlle]]; *'''[[Rego de Gatos, Trazo, Trazo|Rego de Gatos]]''', lugar da parroquia de [[Trazo, Trazo|Trazo]], no concello de [[Trazo]]; *'''[[Rego de Horta, Posmarcos, A Pobra do Caramiñal|Rego de Horta]]''', lugar da parroquia de [[Posmarcos, A Pobra do Caramiñal|Posmarcos]], no concello da [[A Pobra do Caramiñal|Pobra do Caramiñal]]; *'''[[Rego de Mel, Arante, Ribadeo|Rego de Mel]]''', lugar da parroquia de [[Arante, Ribadeo|Arante]], no concello de [[Ribadeo]]; *'''[[Rego de Molido, San Pedro de Benquerencia, Barreiros|Rego de Molido]]''', lugar da parroquia de [[San Pedro de Benquerencia, Barreiros|San Pedro de Benquerencia]], no concello de [[Barreiros]]; *'''[[Rego de Pereira, Pousada, Baleira|Rego de Pereira]]''', lugar da parroquia de [[Pousada, Baleira|Pousada]], no concello de [[Baleira]]; *'''[[Rego Dereito, Vilacampa, O Valadouro|Rego Dereito]]''', lugar da parroquia de [[Vilacampa, O Valadouro|Vilacampa]], no concello do [[O Valadouro|Valadouro]]; *'''[[Rego do Ameneiro, Pedrafita, Guitiriz|Rego do Ameneiro]]''', lugar da parroquia de [[Pedrafita, Guitiriz|Pedrafita]], no concello de [[Guitiriz]]; *'''[[Rego do Aro, As Oiras, Alfoz|Rego do Aro]]''', lugar da parroquia das [[As Oiras, Alfoz|Oiras]], no concello de [[Alfoz]]; *'''[[Rego do Galo, A Valboa, Trabada|Rego do Galo]]''', lugar da parroquia da [[A Valboa, Trabada|Valboa]], no concello de [[Trabada]]; *'''[[Rego do Golpe, San Pedro de Viveiro, Viveiro|Rego do Golpe]]''', lugar da parroquia de [[San Pedro de Viveiro, Viveiro|San Pedro de Viveiro]], no concello de [[Viveiro]]; *'''[[Rego do Vargo, A Insua, Ponte Caldelas|Rego do Vargo]]''', lugar da parroquia da [[A Insua, Ponte Caldelas|Insua]], no concello de [[Ponte Caldelas]]; *'''[[Rego dos Cas, Os Remedios, Mondoñedo|Rego dos Cas]]''', lugar da parroquia dos [[Os Remedios, Mondoñedo|Remedios]], no concello de [[Mondoñedo]]; *'''[[Rego dos Podres, Berdoias, Vimianzo|Rego dos Podres]]''', lugar da parroquia de [[Berdoias, Vimianzo|Berdoias]], no concello de [[Vimianzo]]; *'''[[Rego Pequeno, Os Vilares, Guitiriz|Rego Pequeno]]''', lugar da parroquia dos [[Os Vilares, Guitiriz|Vilares]], no concello de [[Guitiriz]]; *'''[[Rego Rubio, Trabada, Trabada|Rego Rubio]]''', lugar da parroquia de [[Trabada, Trabada|Trabada]], no concello de [[Trabada]]; *'''[[Rego Traveso, Borraxeiros, Agolada|Rego Traveso]]''', lugar da parroquia de [[Borraxeiros, Agolada|Borraxeiros]], no concello de [[Agolada]]; *'''[[Rego Vello de Abaixo, San Salvador de Couzadoiro, Ortigueira|Rego Vello de Abaixo]]''', lugar da parroquia de [[San Salvador de Couzadoiro, Ortigueira|San Salvador de Couzadoiro]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[Rego Vello de Arriba, San Salvador de Couzadoiro, Ortigueira|Rego Vello de Arriba]]''', lugar da parroquia de [[San Salvador de Couzadoiro, Ortigueira|San Salvador de Couzadoiro]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[Regoalde, Beiro, Ourense|Regoalde]]''', lugar da parroquia de [[Beiro, Ourense|Beiro]], no concello de [[Ourense]]; *'''[[Regochao, Fontarón, Becerreá|Regochao]]''', lugar da parroquia de [[Fontarón, Becerreá|Fontarón]], no concello de [[Becerreá]]; *'''[[Regocheo, Loureda, Arteixo|Regocheo]]''', lugar da parroquia de [[Loureda, Arteixo|Loureda]], no concello de [[Arteixo]]; *'''[[Regodagua, Chaín, Gondomar|Regodagua]]''', lugar da parroquia de [[Chaín, Gondomar|Chaín]], no concello de [[Gondomar]]; *'''[[Regodaíde, Tuimil, Bóveda|Regodaíde]]''', lugar da parroquia de [[Tuimil, Bóveda|Tuimil]], no concello de [[Bóveda]]; *'''[[Regodauga, Budiño, O Pino|Regodauga]]''', lugar da parroquia de [[Budiño, O Pino|Budiño]], no concello do [[O Pino|Pino]]; *'''[[Regodeiras, Carteire, Palas de Rei|Regodeiras]]''', lugar da parroquia de [[Carteire, Palas de Rei|Carteire]], no concello de [[Palas de Rei]]; *'''[[A Regoela, Rocha, Friol|A Regoela]]''', lugar da parroquia de [[Rocha, Friol|Rocha]], no concello de [[Friol]]; *'''[[Regoelle, Olveira, Dumbría|Regoelle]]''', lugar da parroquia de [[Olveira, Dumbría|Olveira]], no concello de [[Dumbría]]; *'''[[Regolevado, Armental, A Peroxa|Regolevado]]''', lugar da parroquia de [[Armental, A Peroxa|Armental]], no concello da [[A Peroxa|Peroxa]]; *'''[[Regolongo, Meira, Meira|Regolongo]]''', lugar da parroquia de [[Meira, Meira|Meira]], no concello de [[Meira]]; *'''[[Regomil, Guizán, Mos|Regomil]]''', lugar da parroquia de [[Guizán, Mos|Guizán]], no concello de [[Mos]]; *'''[[Regorredeiro, Fanoi, Abadín|Regorredeiro]]''', lugar da parroquia de [[Fanoi, Abadín|Fanoi]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[Regosangüento, A Rigueira, Xove|Regosangüento]]''', lugar da parroquia da [[A Rigueira, Xove|Rigueira]], no concello de [[Xove]]; *'''[[Regoseco, Corcoesto, Cabana de Bergantiños|Regoseco]]''', lugar da parroquia de [[Corcoesto, Cabana de Bergantiños|Corcoesto]], no concello de [[Cabana de Bergantiños]]; *'''[[Regosmil, Fontarón, Becerreá|Regosmil]]''', lugar da parroquia de [[Fontarón, Becerreá|Fontarón]], no concello de [[Becerreá]]; *'''[[Regotraveso, Rioaveso, Cospeito|Regotraveso]]''', lugar da parroquia de [[Rioaveso, Cospeito|Rioaveso]], no concello de [[Cospeito]]; *'''[[Regotraveso, Santa Mariña de Presqueiras, Forcarei|Regotraveso]]''', lugar da parroquia de [[Santa Mariña de Presqueiras, Forcarei|Santa Mariña de Presqueiras]], no concello de [[Forcarei]]; *'''[[Regoufe, Esmeriz, Chantada|Regoufe]]''', lugar da parroquia de [[Esmeriz, Chantada|Esmeriz]], no concello de [[Chantada]]; *'''[[Regoufe, Moneixas, Lalín|Regoufe]]''', lugar da parroquia de [[Moneixas, Lalín|Moneixas]], no concello de [[Lalín]]; *'''[[Regoufe, Velle, Ourense|Regoufe]]''', lugar da parroquia de [[Velle, Ourense|Velle]], no concello de [[Ourense]]; *'''[[Regoufe, Luou, Teo|Regoufe]]''', lugar da parroquia de [[Luou, Teo|Luou]], no concello de [[Teo]]; *'''[[A Regouza, Zobra, Lalín|A Regouza]]''', lugar da parroquia de [[Zobra, Lalín|Zobra]], no concello de [[Lalín]]; *'''[[Regovide, Árbol, Vilalba|Regovide]]''', lugar da parroquia de [[Árbol, Vilalba|Árbol]], no concello de [[Vilalba]]; *'''[[Regovide, Boizán, Vilalba|Regovide]]''', lugar da parroquia de [[Boizán, Vilalba|Boizán]], no concello de [[Vilalba]]; *'''[[Portorrego, Fraiás, Abadín|Portorrego]]''', lugar da parroquia de [[Fraiás, Abadín|Fraiás]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[Sorrego, San Lourenzo de Moraña, Moraña|Sorrego]]''', lugar da parroquia de [[San Lourenzo de Moraña, Moraña|San Lourenzo de Moraña]], no concello de [[Moraña]]; *'''[[Surrego, Buciños, Carballedo|Surrego]]''', lugar da parroquia de [[Buciños, Carballedo|Buciños]], no concello de [[Carballedo]]; *'''[[Vilaprego, Bardaos, Tordoia|Vilaprego]]''', lugar da parroquia de [[Bardaos, Tordoia|Bardaos]], no concello de [[Tordoia]]. ;Fóra de Galiza ;En [[Portugal]] *'''[[Rego, Celorico de Basto|Rego]]''', freguesía do concello de [[Celorico de Basto]]. ;Nos [[Estados Unidos de América]] *'''[[Rego Park]]''', barrio na cidade de [[Nova York]]. Amais, como [[apelido]], pode referirse a: *'''[[Paula Rego]]''', pintora e ilustradora portuguesa; *'''[[Néstor Rego]]''', político galego; *'''[[Ismael Rego]]''', político galego; *'''[[José Rego López]]''', sindicalista e político galego. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|A Rega|O Rego|Rego Cavado|Rego de Pereira|Rego Traveso|Rego Vello|Regotraveso|Regoufe|Regovide|Ego}} {{Control de autoridades}} rh998zdwquo7md2v7y8q25a8q1giq40 7105323 7105282 2025-06-24T10:23:31Z Autopistero20502020 127649 /* Outros artigos */ 7105323 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|rego}} O termo '''Rego''' podemos referirnos a: *'''{{Dic|Regueiro}}''', pequeno suco natural polo que corre a auga. *'''[[Suco]]''', escavación longa e pouco fonda que se fai nun terreo para sementar (cano), para distribuír a auga da rega (suco) etc. Como [[topónimo]], pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Rego, Sigrás, Cambre|Rego]]''', lugar da parroquia de [[Sigrás, Cambre|Sigrás]], no concello de [[Cambre]]; *'''[[Rego, Arcillá, Cospeito|Rego]]''', lugar da parroquia de [[Arcillá, Cospeito|Arcillá]], no concello de [[Cospeito]]; *'''[[Rego, A Balsa, Muras|Rego]]''', lugar da parroquia da [[A Balsa, Muras|Balsa]], no concello de [[Muras]]; *'''[[Rego, Insua, Vilalba|Rego]]''', lugar da parroquia de [[Insua, Vilalba|Insua]], no concello de [[Vilalba]]; *'''[[Rego Cavado, O Cadramón, O Valadouro|Rego Cavado]]''', lugar da parroquia do [[O Cadramón, O Valadouro|Cadramón]], no concello do [[O Valadouro|Valadouro]]; *'''[[Rego Corto, A Valboa, Trabada|Rego Corto]]''', lugar da parroquia da [[A Valboa, Trabada|Valboa]], no concello de [[Trabada]]; *'''[[Rego da Páxara, A Graña de Vilarente, Abadín|Rego da Páxara]]''', lugar da parroquia da [[A Graña de Vilarente, Abadín|Graña de Vilarente]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[Rego de Abaixo, Osmo, Cenlle|Rego de Abaixo]]''', lugar da parroquia de [[Osmo, Cenlle|Osmo]], no concello de [[Cenlle]]; *'''[[Rego de Auga, Crecente, Crecente|Rego de Auga]]''', lugar da parroquia de [[Crecente, Crecente|Crecente]], no concello de [[Crecente]]; *'''[[Rego de Bouzas, Triabá, Castro de Rei|Rego de Bouzas]]''', lugar da parroquia de [[Triabá, Castro de Rei|Triabá]], no concello de [[Castro de Rei]]; *'''[[Rego de Candia, Candia, Abadín|Rego de Candia]]''', lugar da parroquia de [[Candia, Abadín|Candia]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[Rego de Cima, Osmo, Cenlle|Rego de Cima]]''', lugar da parroquia de [[Osmo, Cenlle|Osmo]], no concello de [[Cenlle]]; *'''[[Rego de Gatos, Trazo, Trazo|Rego de Gatos]]''', lugar da parroquia de [[Trazo, Trazo|Trazo]], no concello de [[Trazo]]; *'''[[Rego de Horta, Posmarcos, A Pobra do Caramiñal|Rego de Horta]]''', lugar da parroquia de [[Posmarcos, A Pobra do Caramiñal|Posmarcos]], no concello da [[A Pobra do Caramiñal|Pobra do Caramiñal]]; *'''[[Rego de Mel, Arante, Ribadeo|Rego de Mel]]''', lugar da parroquia de [[Arante, Ribadeo|Arante]], no concello de [[Ribadeo]]; *'''[[Rego de Molido, San Pedro de Benquerencia, Barreiros|Rego de Molido]]''', lugar da parroquia de [[San Pedro de Benquerencia, Barreiros|San Pedro de Benquerencia]], no concello de [[Barreiros]]; *'''[[Rego de Pereira, Pousada, Baleira|Rego de Pereira]]''', lugar da parroquia de [[Pousada, Baleira|Pousada]], no concello de [[Baleira]]; *'''[[Rego Dereito, Vilacampa, O Valadouro|Rego Dereito]]''', lugar da parroquia de [[Vilacampa, O Valadouro|Vilacampa]], no concello do [[O Valadouro|Valadouro]]; *'''[[Rego do Ameneiro, Pedrafita, Guitiriz|Rego do Ameneiro]]''', lugar da parroquia de [[Pedrafita, Guitiriz|Pedrafita]], no concello de [[Guitiriz]]; *'''[[Rego do Aro, As Oiras, Alfoz|Rego do Aro]]''', lugar da parroquia das [[As Oiras, Alfoz|Oiras]], no concello de [[Alfoz]]; *'''[[Rego do Galo, A Valboa, Trabada|Rego do Galo]]''', lugar da parroquia da [[A Valboa, Trabada|Valboa]], no concello de [[Trabada]]; *'''[[Rego do Golpe, San Pedro de Viveiro, Viveiro|Rego do Golpe]]''', lugar da parroquia de [[San Pedro de Viveiro, Viveiro|San Pedro de Viveiro]], no concello de [[Viveiro]]; *'''[[Rego do Vargo, A Insua, Ponte Caldelas|Rego do Vargo]]''', lugar da parroquia da [[A Insua, Ponte Caldelas|Insua]], no concello de [[Ponte Caldelas]]; *'''[[Rego dos Cas, Os Remedios, Mondoñedo|Rego dos Cas]]''', lugar da parroquia dos [[Os Remedios, Mondoñedo|Remedios]], no concello de [[Mondoñedo]]; *'''[[Rego dos Podres, Berdoias, Vimianzo|Rego dos Podres]]''', lugar da parroquia de [[Berdoias, Vimianzo|Berdoias]], no concello de [[Vimianzo]]; *'''[[Rego Pequeno, Os Vilares, Guitiriz|Rego Pequeno]]''', lugar da parroquia dos [[Os Vilares, Guitiriz|Vilares]], no concello de [[Guitiriz]]; *'''[[Rego Rubio, Trabada, Trabada|Rego Rubio]]''', lugar da parroquia de [[Trabada, Trabada|Trabada]], no concello de [[Trabada]]; *'''[[Rego Traveso, Borraxeiros, Agolada|Rego Traveso]]''', lugar da parroquia de [[Borraxeiros, Agolada|Borraxeiros]], no concello de [[Agolada]]; *'''[[Rego Vello de Abaixo, San Salvador de Couzadoiro, Ortigueira|Rego Vello de Abaixo]]''', lugar da parroquia de [[San Salvador de Couzadoiro, Ortigueira|San Salvador de Couzadoiro]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[Rego Vello de Arriba, San Salvador de Couzadoiro, Ortigueira|Rego Vello de Arriba]]''', lugar da parroquia de [[San Salvador de Couzadoiro, Ortigueira|San Salvador de Couzadoiro]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[Regoalde, Beiro, Ourense|Regoalde]]''', lugar da parroquia de [[Beiro, Ourense|Beiro]], no concello de [[Ourense]]; *'''[[Regochao, Fontarón, Becerreá|Regochao]]''', lugar da parroquia de [[Fontarón, Becerreá|Fontarón]], no concello de [[Becerreá]]; *'''[[Regocheo, Loureda, Arteixo|Regocheo]]''', lugar da parroquia de [[Loureda, Arteixo|Loureda]], no concello de [[Arteixo]]; *'''[[Regodagua, Chaín, Gondomar|Regodagua]]''', lugar da parroquia de [[Chaín, Gondomar|Chaín]], no concello de [[Gondomar]]; *'''[[Regodaíde, Tuimil, Bóveda|Regodaíde]]''', lugar da parroquia de [[Tuimil, Bóveda|Tuimil]], no concello de [[Bóveda]]; *'''[[Regodauga, Budiño, O Pino|Regodauga]]''', lugar da parroquia de [[Budiño, O Pino|Budiño]], no concello do [[O Pino|Pino]]; *'''[[Regodeiras, Carteire, Palas de Rei|Regodeiras]]''', lugar da parroquia de [[Carteire, Palas de Rei|Carteire]], no concello de [[Palas de Rei]]; *'''[[A Regoela, Rocha, Friol|A Regoela]]''', lugar da parroquia de [[Rocha, Friol|Rocha]], no concello de [[Friol]]; *'''[[Regoelle, Olveira, Dumbría|Regoelle]]''', lugar da parroquia de [[Olveira, Dumbría|Olveira]], no concello de [[Dumbría]]; *'''[[Regolevado, Armental, A Peroxa|Regolevado]]''', lugar da parroquia de [[Armental, A Peroxa|Armental]], no concello da [[A Peroxa|Peroxa]]; *'''[[Regolongo, Meira, Meira|Regolongo]]''', lugar da parroquia de [[Meira, Meira|Meira]], no concello de [[Meira]]; *'''[[Regomil, Guizán, Mos|Regomil]]''', lugar da parroquia de [[Guizán, Mos|Guizán]], no concello de [[Mos]]; *'''[[Regorredeiro, Fanoi, Abadín|Regorredeiro]]''', lugar da parroquia de [[Fanoi, Abadín|Fanoi]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[Regosangüento, A Rigueira, Xove|Regosangüento]]''', lugar da parroquia da [[A Rigueira, Xove|Rigueira]], no concello de [[Xove]]; *'''[[Regoseco, Corcoesto, Cabana de Bergantiños|Regoseco]]''', lugar da parroquia de [[Corcoesto, Cabana de Bergantiños|Corcoesto]], no concello de [[Cabana de Bergantiños]]; *'''[[Regosmil, Fontarón, Becerreá|Regosmil]]''', lugar da parroquia de [[Fontarón, Becerreá|Fontarón]], no concello de [[Becerreá]]; *'''[[Regotraveso, Rioaveso, Cospeito|Regotraveso]]''', lugar da parroquia de [[Rioaveso, Cospeito|Rioaveso]], no concello de [[Cospeito]]; *'''[[Regotraveso, Santa Mariña de Presqueiras, Forcarei|Regotraveso]]''', lugar da parroquia de [[Santa Mariña de Presqueiras, Forcarei|Santa Mariña de Presqueiras]], no concello de [[Forcarei]]; *'''[[Regoufe, Esmeriz, Chantada|Regoufe]]''', lugar da parroquia de [[Esmeriz, Chantada|Esmeriz]], no concello de [[Chantada]]; *'''[[Regoufe, Moneixas, Lalín|Regoufe]]''', lugar da parroquia de [[Moneixas, Lalín|Moneixas]], no concello de [[Lalín]]; *'''[[Regoufe, Velle, Ourense|Regoufe]]''', lugar da parroquia de [[Velle, Ourense|Velle]], no concello de [[Ourense]]; *'''[[Regoufe, Luou, Teo|Regoufe]]''', lugar da parroquia de [[Luou, Teo|Luou]], no concello de [[Teo]]; *'''[[A Regouza, Zobra, Lalín|A Regouza]]''', lugar da parroquia de [[Zobra, Lalín|Zobra]], no concello de [[Lalín]]; *'''[[Regovide, Árbol, Vilalba|Regovide]]''', lugar da parroquia de [[Árbol, Vilalba|Árbol]], no concello de [[Vilalba]]; *'''[[Regovide, Boizán, Vilalba|Regovide]]''', lugar da parroquia de [[Boizán, Vilalba|Boizán]], no concello de [[Vilalba]]; *'''[[Portorrego, Fraiás, Abadín|Portorrego]]''', lugar da parroquia de [[Fraiás, Abadín|Fraiás]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[Sorrego, San Lourenzo de Moraña, Moraña|Sorrego]]''', lugar da parroquia de [[San Lourenzo de Moraña, Moraña|San Lourenzo de Moraña]], no concello de [[Moraña]]; *'''[[Surrego, Buciños, Carballedo|Surrego]]''', lugar da parroquia de [[Buciños, Carballedo|Buciños]], no concello de [[Carballedo]]; *'''[[Vilaprego, Bardaos, Tordoia|Vilaprego]]''', lugar da parroquia de [[Bardaos, Tordoia|Bardaos]], no concello de [[Tordoia]]. ;Fóra de Galiza ;En [[Portugal]] *'''[[Rego, Celorico de Basto|Rego]]''', freguesía do concello de [[Celorico de Basto]]. ;Nos [[Estados Unidos de América]] *'''[[Rego Park]]''', barrio na cidade de [[Nova York]]. Amais, como [[apelido]], pode referirse a: *'''[[Paula Rego]]''', pintora e ilustradora portuguesa; *'''[[Néstor Rego]]''', político galego; *'''[[Ismael Rego]]''', político galego; *'''[[José Rego López]]''', sindicalista e político galego. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|A Rega|O Rego|Rego Cavado|Rego de Pereira|Rego Traveso|Rego Vello|Regoela|Regotraveso|Regoufe|Regovide|Ego}} {{Control de autoridades}} c6kh4nht7o1dsthv4u1ml3jtoh3gbiy 0 164404 7105229 6835632 2025-06-24T06:37:07Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105229 wikitext text/x-wiki [[Ficheiro:A man racking himself in The Meatrack on Fire Island.jpg|miniatura|Un home facendo cruising en [[Nova York]].]] O '''cancaneo'''<ref>"Cancaneo", no ''[https://rinodicionarios.com/castelan-galego Dicionario Castelán-Galego]'' de [[Rinoceronte Editora]].</ref> ou '''''cruising''''' é unha práctica sexual consistente en buscar encontros sexuais de tipo [[anonimato|anónimo]], casual e eventual en lugares públicos.<ref>{{Cita web |url=http://www.nytimes.com/2005/09/21/nyregion/21cruise.html?_r=1&ex=1284955200&en=d2a1e369a9d01c1f&ei=5088&partner=rssnyt&emc=rss |título=A sex stop on the way home |dataacceso=15/11/2010 |autor=KILGANNON, C. |data=21/09/2005 |editor=www.nytimes.com }} {{en}}</ref> O termo emprégase tamén para a busca de encontros [[Sexo|sexuais]] por medios [[Tecnoloxía|tecnolóxicos]], tales como sitios de [[Internet]] ou servizos [[Teléfono|telefónicos]].<ref>{{Cita web |url=http://www.edgeboston.com/index.php?ch=news&sc=&sc2=features&sc3=&id=72585 |título=On the Hunt :: Manhunt.net leads the Gay Wide Web |dataacceso=15/11/2010 |autor=JACOBS, E. |data=06/04/2008 |editor=www.edgeboston.com |data-arquivo=23/09/2015 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20150923233819/http://www.edgeboston.com/index.php?ch=news&sc=&sc2=features&sc3=&id=72585 |url-morta=yes }} {{en}}</ref> == Orixe e uso histórico == Nun contexto estritamente sexual, o termo "cruising" orixinalmente formaba parte do [[Xerga|argot]] [[Homosexualidade|homosexual]], que os homes gais usaban como mecanismo sociolingüístico para recoñecerse uns ós outros en sociedades [[Homofobia|homófobas]]. Na segunda metade do [[século XX]] a despenalización das relacións homosexuais transformou estes códigos de protección en termos de significado específico. O uso sexual do termo pasou ó uso cotián para designar un certo tipo de relacións sexuais anónimas e eventuais. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == * [[Homosocialización]] === Ligazóns externas === * [http://www.cruisingforsex.com/features/cruisingskills.html How to successfully and safely cruise for sex]{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }} {{en}} * [http://www.cruisingforsex.com/features/cruiserprimer.html Making the case in defense of so-called public sex] {{en}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Prácticas sexuais]] [[Categoría:LGTB]] jhgugd0jzp83w7zcxc3ddtx894rql7w 0 166827 7104431 6532099 2025-06-23T13:25:18Z Autopistero20502020 127649 7104431 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Raxoá}} {{Lugar |nome = Raxoá |imaxe = |lenda = |parroquia = Alixo |concello = O Barco de Valdeorras |ano = 2011 |poboación = 25 }} '''Raxoá''' é un lugar da parroquia de [[Alixo, O Barco de Valdeorras|Alixo]] no concello [[provincia de Ourense|ourensán]] do [[O Barco de Valdeorras|Barco de Valdeorras]] na [[comarca de Valdeorras]]. Tiña 25 habitantes no ano [[2011]] segundo datos do [[Instituto Nacional de Estadística|INE]]<ref>{{Cita web |url= http://www.ine.es/nomen2/index.do |título= Instituto Nacional de Estadística. Nomenclátor. Relación de unidades poblacionales |dataacceso= 6.decembro.2012 |editor= INE |lingua= [[Lingua castelá|castelán]] }}</ref> e do [[Instituto Galego de Estatística|IGE]]<ref>{{Cita web |url= http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp |título= IGE - Nomenclátor de Galicia - O Barco de Valdeorras – Alixo |dataacceso= 6.decembro.2012 |editor= IGE |lingua= [[Lingua galega|galego]] |data-arquivo= 30 de decembro de 2020 |url-arquivo= https://web.archive.org/web/20201230124345/https://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator%2Fnomenclator.jsp |url-morta= yes }}</ref>, dos cales 10 eran homes e 15 mulleres. Iso supón un aumento da poboación respecto a [[2010]], cando tiña 24 habitantes (10 homes e 14 mulleres). No ano [[2009]] tiña 29 habitantes, segundo datos do [http://www.ine.es/nomen2/index.do Instituto Nacional de Estadística], dos cales 13 eran homes e 16 eran mulleres. == Lugares e parroquias == === Lugares de Alixo === {{Lp Alixo}} === Parroquias do Barco de Valdeorras === {{O Barco de Valdeorras}} {{listaref}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Raxoá}} [[Categoría:Lugares do Barco de Valdeorras]] one77x4aah6n5v7rg1lmpzf1kzd2fzq 0 166844 7104593 7058803 2025-06-23T15:26:35Z Autopistero20502020 127649 7104593 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Sobredo''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Sobredo, Albarellos, Boborás|Sobredo]]''', lugar da parroquia de [[Albarellos, Boborás|Albarellos]], no concello de [[Boborás]]; *'''[[Sobredo, Folgoso do Courel, Folgoso do Courel|Sobredo]]''', lugar da parroquia de [[Folgoso do Courel, Folgoso do Courel|Folgoso do Courel]], no concello de [[Folgoso do Courel]]; *'''[[Sobredo, Quereño, Rubiá|Sobredo]]''', lugar da parroquia de [[Quereño, Rubiá|Quereño]], no concello de [[Rubiá]]; *'''[[Sobredo, Soutelo, Salceda de Caselas|Sobredo]]''', lugar da parroquia de [[Soutelo, Salceda de Caselas|Soutelo]], no concello de [[Salceda de Caselas]]; *'''[[Sobredo, Foxás, Touro|Sobredo]]''', lugar da parroquia de [[Foxás, Touro|Foxás]], no concello de [[Touro]]; *'''[[Sobredo, Guillarei, Tui|Sobredo]]''', lugar da parroquia de [[Guillarei, Tui|Guillarei]], no concello de [[Tui]]; *'''[[Sobredo, San Pedro de Vilanova, Vedra|Sobredo]]''', lugar da parroquia de [[San Pedro de Vilanova, Vedra|San Pedro de Vilanova]], no concello de [[Vedra]]. ;Fóra de Galiza ;En [[Castela e León]] *'''[[Sobredo, Sobrado|Sobredo]]''', lugar do concello de [[Sobrado, León|Sobrado]], na [[comarca do Bierzo]] ([[provincia de León]]). ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Sobre|Redo|Sobreda|Sobrado (homónimos)}} {{Control de autoridades}} nkk80w88r0g1lx59zt4mhp7pujw6zrh 0 167180 7104638 3207609 2025-06-23T15:56:39Z Autopistero20502020 127649 Mellora do formato 7104638 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|regata}} O termo '''Regata''' pode referirse a: *'''[[Regata]]''', unha competición deportiva entre embarcacións de vela ou de remo; *'''[[Fiat Regata]]''', un automóbil de turismo do segmento C producido polo fabricante italiano Fiat. Como [[topónimo]], pode referirse a: ;En Galiza * '''[[A Regata, Bordóns, Sanxenxo|A Regata]]''', lugar da parroquia de [[Bordóns, Sanxenxo|Bordóns]], no concello de [[Sanxenxo]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|A Rega|A Regada}} {{Control de autoridades}} 21m4rtaixkt4sy9rm068lpfmwuvvcjp 0 169747 7104639 6627757 2025-06-23T15:56:58Z Autopistero20502020 127649 7104639 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Regata (homónimos)|A Regata}} {{Lugar |nome = A Regata |imaxe = |lenda = |parroquia = Bordóns |concello = Sanxenxo |ano = 2016 |poboación = 18 }} '''A Regata''' é un lugar da parroquia de [[Bordóns, Sanxenxo|Arra]] do concello de [[Sanxenxo]] ([[provincia de Pontevedra|Pontevedra]]). Segundo o [[IGE]], tiña 18 habitantes en [[2016]] (9 mulleres e 9 homes), o que representa un lixeiro aumento respecto ó ano [[2009]], cando tiña 15 veciños, e [[2004]], cando eran 13. ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Bordóns=== {{Lp Bordóns}} ===Parroquias de Sanxenxo=== {{Sanxenxo}} ==Véxase tamén== *[[Lugares de Sanxenxo]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Regata}} [[Categoría:Lugares de Sanxenxo]] 9cpfzlx71urt2mmooqks8kr8zr3nymm 0 171717 7104508 6534069 2025-06-23T14:33:58Z Autopistero20502020 127649 7104508 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Restreba|A Restreba}} {{Lugar |nome = A Restreba |imaxe = A Restreba Curtis A Coruña.jpg |lenda = Vista da Restreba, Curtis. |parroquia = Curtis |concello = Curtis |ano = 2017 |poboación = 18 }} '''A Restreba''' é un lugar da parroquia de [[Curtis, Curtis|Curtis]] no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] de [[Curtis]] da [[comarca de Betanzos]]. Tiña 21 habitantes no ano [[2010]] segundo datos do [[Instituto Nacional de Estadística]] dos cales 12 eran homes e 9 eran mulleres. {{Commonscat}} == Lugares e parroquias == === Lugares de Curtis === {{Lp Curtis}} === Parroquias de Curtis === {{Curtis|estado=plain}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Restreba, A}} [[Categoría:Lugares de Curtis]] egv2r82r06qe56slcxs5mqc2sedfwjq 0 172900 7105103 6702614 2025-06-23T23:20:39Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105103 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Blanca Martínez Suárez''', nada en [[Madrid]] o [[21 de outubro]] de [[1988]], é unha [[actriz]] [[España|española]]. == Traxectoria == A actriz Blanca Suárez comezou no mundo da interpretación co papel de "Ángela" en ''Eskalofrío'' aínda que non se estreou en cines ata [[2008]]. Con 19 anos, e tras a rodaxe da súa primeira película de medo, entrou a formar parte da repartición de ''[[El internado]]'', no papel de "Julia" con actores como [[Yon González]], [[Elena Furiase]], [[Martiño Rivas]], [[Nani Jiménez]] e outros. Tamén interveu en películas como ''Cobardes'' de [[José Corbacho]] e [[Juan Cruz]], ''[[Fuga de cerebros]]'' de [[Fernando González Molina]], onde interpreta a "Angelical" ou ''[[El cónsul de Sodoma]]''. Ademais, Blanca participou nas curtametraxes ''Universos'', dirixido por José Corbacho e Juan Cruz, que se deu a coñecer como ''La wikipeli de Mahou'' e en ''Hemisferio'', dirixido por Luis María Ferrández e Alejandro Áboli e cuxo rodaxe tivo lugar na Praia de [[Sant Joan d'Alacant]]. Tamén participou en ''[[Carne de neón]]'', longametraxe que rodou no verán de 2009 e acábase de converter en ''Moza Almodóvar'' ao formar parte da nova película de [[Pedro Almodóvar]], ''[[La piel que habito]]''. En televisión e logo de intervir en ''[[El internado]]'' (2007-2010), Blanca Suárez protagonizou a serie ''[[El barco (serie de televisión)|El barco]]'' (2011) emitida tamén en [[Antena 3]]. Blanca Suárez foi nomeada no [[Festival de Televisión de Montecarlo]] na súa 49ª edición na categoría de ''Mellor actriz de drama'' polo seu papel de "Julia" en ''[[El internado]]''. O seu último nomeamento foi no [[Festival de Cine de San Sebastián]] 2009 no que recibiu o premio ''Talento Revelación do Cine Español''<ref>''[http://www.lavanguardia.es/cultura/noticias/20090625/53731093427/blanca-suarez-y-mario-casas-entre-los-nominados-al-premio-talento-revelacion-del-cine-espanol.html Blanca Suárez e Mario Casas, entre os nomeados ao premio 'Talento Revelación do Cine Español'] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090705110618/http://www.lavanguardia.es/cultura/noticias/20090625/53731093427/blanca-suarez-y-mario-casas-entre-los-nominados-al-premio-talento-revelacion-del-cine-espanol.html |date=05 de xullo de 2009 }}''. La Vanguardia (26-6-2009). Consultado o 2 de xullo de 2009.</ref> logo de haber sido nomeada por segundo ano consecutivo. == Filmografía == === Cine === * ''[[Eskalofrío]]'' ([[2008]]) * ''[[Cobardes]]'' ([[2008]]) * ''[[Fuga de cerebros]]'' ([[2009]]) * ''[[El cónsul de Sodoma]]'' ([[2009]]) * ''[[Carne de neón]]'' ([[2010]]) * ''[[La piel que habito]]'' ([[2011]]) * ''[[The Pelayos]]'' (2012) * ''[[Miel de naranjas]]'' (2012) * ''[[Los amantes pasajeros]]'' (2013) * ''[[Perdiendo el Norte]]'' ([[2014]]) * ''[[Mi gran noche]]'' ([[2015]]) * ''[[My Bakery in Brooklyn]]'' ([[2016]]) * ''[[El bar]]'' ([[2017]]) * [[Tiempo después]] (2018) * [[A pesar de todo (filme)|A pesar de todo]] (2019) * [[El verano que vivimos]] (2020) * [[El test]] (2022) * [[El cuarto pasajero]] (2022) * [[Me he hecho viral]] (2022) === Televisión === * ''[[El internado]]'' ([[2007]]-[[2010]]) * ''[[El barco (serie de televisión)|El barco]]'' ([[2011]]-[[2013]]) * ''[[Cuéntame un cuento: Blancanieves]]'' ([[2014]]) * ''[[Los nuestros]]'' ([[2015]]) * ''[[La Bella y la Bestia]]'' ([[2015]]) * [[Los nuestros]] (2015) * ''[[Carlos, Rey Emperador]]'' ([[2015]]) * ''[[Lo que escondían sus ojos]]'' ([[2016]]) * ''[[Las chicas del cable]]'' ([[2017]]- 2020) * [[El internado: Las Cumbres]] (2021) * Jaguar (2021) == Premios == * [[Premio Talento Revelación do Cine Español]] ([[2009]]) * Festival de Televisión de Montecarlo, Ninfa de Ouro á mellor actriz-drama (2009) * [[Premios Pétalo|Premio Pétalo]], rostro revelación ([[2010]]) * [[Premios Goya|Premio Goya]], mellor actriz revelación (2011) * TP de Ouro, mellor actriz (2011) * [[Premios Ondas]], mellor interpretación feminina (2011, 2017) * Premios Fotogramas de Prata, mellor actriz de televisión (2011, 2012) e mellor actriz de cinema (2021) * Premios Cosmopolitan, mellor actriz de televisión (2012) * Premios GQ, muller do ano (2012) * Semana de Cinema de Medina do Campo, actriz do século XXI (2012) * Neox Fan Awards, mellor actriz de cinema español (2012), mellor actriz de serie de televisión (2012, 2013), mellor beso do ano (2012, xunto con [[Mario Casas]]), a parella máis atractiva (2013, xunto con [[Miguel Ángel Silvestre]]) * Trophée Chopard do Festival de Cinema de Cannes, Revelación feminina do ano (2013) * Premio Feroz, mellor actriz de repartición (2015) * Premio Iris, mellor actriz (2017) * Premio Platino, mellor interpretación feminina en teleserie (2018) == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://www.blanca-suarez.com/ Web oficial de Blanca Suárez] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120715085535/http://www.blanca-suarez.com/ |date=15 de xullo de 2012 }} {{es}} * [https://web.archive.org/web/20101231185324/http://www.imdb.es/name/nm2848198/ Blanca en IMDb] {{es}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Suarez, Blanca}} [[Categoría:Actores da Comunidade de Madrid]] [[Categoría:Actores de televisión]] [[Categoría:Nados en Madrid]] [[Categoría:Nados en 1988]] [[Categoría:Modelos femininas de España]] 9u52eu5ul9jlicqisnh0hzmlhv2l1k9 0 173841 7105319 6532127 2025-06-24T10:22:08Z Autopistero20502020 127649 7105319 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Rego}} {{Lugar |nome = Regocheo |imaxe = |lenda = |parroquia = Loureda |concello = Arteixo |ano = 2017 |poboación = 7 }} '''Regocheo''' é un lugar da parroquia de [[Loureda, Arteixo|Loureda]] no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] de [[Arteixo]] na [[comarca da Coruña]]. Tiña 5 habitantes no ano [[2010]] segundo datos do [[Instituto Nacional de Estadística]] dos cales 4 eran homes e 1 era muller. ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Loureda=== {{Lp Loureda, Arteixo}} ===Parroquias de Arteixo=== {{Arteixo}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Regocheo}} [[Categoría:Lugares de Arteixo]] 61emq70u3fe5qjongdfdzbdel0odmoe 0 174495 7105163 6722630 2025-06-24T00:46:59Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105163 wikitext text/x-wiki {{Avisomedico}} [[Ficheiro:Botulism1and2.JPG|miniatura|300px|Rapaz de 14 anos con botulismo, con ptose palpebral evidente]] O '''botulismo''' ou '''alantíase''' é unha grave [[enfermidade de orixe alimentaria|intoxicación alimentaria]] producida pola presenza nos [[alimento]]s da [[toxina botúlica]], unha [[neurotoxina]] segregada polo ''[[Clostridium botulinum]]''. Caracterízase por vómitos, dor abdominal e, sobre todo, por diversos síntomas nerviosos. En 2015 diagnosticáronse 3 casos en España (dous confirmados e un sospeitoso), o que representa unha taxa de 0,006 casos por 100.000 habitantes, con tres mulleres afectadas, pero ningunha defunción. Un dos casos foi reportado en Galicia. Dous dos casos foron de orixe alimentaria e do terceiro descoñécese o tipo de botulismo <ref>Centro Nacional de Epidemiología. Instituto de Salud Carlos III. ''[http://gesdoc.isciii.es/gesdoccontroller?action=download&id=12/12/2017-05863fc4dd Resultados de la vigilancia epidemiológica de las enfermedades transmisibles. Informe anual. Año 2015] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181026014311/http://gesdoc.isciii.es/gesdoccontroller?action=download&id=12/12/2017-05863fc4dd |date=26/10/2018 }}''. Madrid 2015 .</ref>. ==Etioloxía e epidemioloxía== O clostridio é unha [[bacteria]] [[anaerobiose|anaerobia]], presente habitualmente no chan e no contido [[intestino|intestinal]] dos animais domésticos e do home. Existe a posibilidade de infección a través de [[ferida]]s abertas pero a forma máis habitual é por consumo de alimentos contaminados polas esporas da bacteria <ref>As ''esporas'' son formas de resistencia microbiana. Aparecen cando as condicións non permiten o crecemento, mantendo unha forma de vida latente ata que as circunstancias sexan favorables e poidan crecer e reproducirse normalmente.</ref>, en orixe ou por [[manipulador de alimentos|manipulación]] pouco hixiénica, especialmente cando se someten a sistemas de [[conservación de alimentos|conservación]] ó baleiro (é dicir, en condicións de anaerobiose) que non garanten un tratamento térmico e un grao de acidez suficientes para inhibi-lo desenvolvemento da bacteria. O nome da [[enfermidade]] alude precisamente á súa orixe alimentaria: no [[lingua latina|latín]], ''botulus'' significa [[embutido]], [[salchicha]], por ser frecuente que a enfermidade fora causada por inxestión destes produtos. Entre os alimentos máis perigosos como posibles causantes do botulismo están as conservas caseiras, especialmente as de orixe vexetal, embutidos e peixes [[afumado]]s ou [[salgado]]s. Canto ás conservas de alimentos, cómpre advertir que o perigo está en que na elaboración doméstica non se conseguen as temperaturas e a acidez ([[pH]] menor de 4,5) que impiden a esporulación da bacteria e a formación de toxina, parámetros que se alcanzan suficientemente na industria, dotada de sistemas de [[esterilización dos alimentos|esterilización]] seguros. ==Cadro clínico== [[Ficheiro:Botulinum toxin 3BTA.png|miniatura|300px|Modelo en 3D da neurotoxina botúlica tipo A]] Existen tres formas de botulismo: *Botulismo transmitido polos alimentos *Botulismo infantil *Botulismo a través de feridas O [[período de incubación]] oscila entre as 12 e as 36 horas, con límites entre as 2 horas e os 6 días. Os [[sintomatoloxía|síntomas]] consisten en [[cólico]]s abdominais, [[vómito]]s ou náuseas, ós que segue un [[cadro clínico]] cunha sintomatoloxía nerviosa característica: [[dificultade respiratoria]] e da deglutición, dificultade para vocalizar, visión dobre ou borrosa, ptose palpebral <ref>''Ptose palpebral'' é a caída das pálpebras por parálise.</ref> e [[parálise]] progresiva bilateral. O [[diagnóstico]] faise por illamento da toxina no [[soro sanguíneo]], [[excremento|feces]] ou contido intestinal do enfermo; por illamento da toxina nos alimentos implicados; ou por incubación da bacteria en mostras de feces ou intestinais. O tratamento consiste na administración da [[antitoxina]] botúlica, completada con respiración asistida e alimentación por vía venosa. A intoxicación pode ser mortal e o [[prognóstico]] depende da precocidade do diagnóstico e da implantación do tratamento específico. Pode presentar disfuncións nerviosas que se prolongan ata un ano despois. ==O botulismo en Galicia== O botulismo é unha das [[enfermidades de declaración obrigatoria]], o que permite coñece-la prevalencia da enfermidade. En [[Galicia]] producíronse como mínimo dez casos desde o ano [[1990]], en tres abrochos separados. O primeiro foi en [[1998]], con tres enfermos dunha familia de [[Vedra]] (A Coruña) por consumo de [[xamón]]s e [[chourizo]]s caseiros; o segundo en [[2005]], con seis enfermos, en [[Pontevedra]] e na [[A Coruña|Coruña]], por consumo de [[chacina]] fabricada por unha industria leonesa; e o terceiro, en [[2023]], cun home enfermo por consumo de tortilla de patacas fabricadas en Segovia. ==Notas== {{listaref|1}} ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== * [[Bótox]] ===Bibliografía=== * REAL ACADEMIA DE MEDICINA E CIRURXÍA DE GALICIA: ''Diccionario galego de termos médicos''. Consellería de Educación e Ordenación Universitaria, Santiago de Compostela 2002. ===Ligazóns externas=== * [https://web.archive.org/web/20050513232544/http://www.cdc.gov/ncidod/dbmd/diseaseinfo/botulism_t.htm Botulismo (CDC)] * [http://www.ecdc.europa.eu/en/publications/Publications/1111_SUR_Annual_Epidemiological_Report_on_Communicable_Diseases_in_Europe.pdf European Centre for Disease Prevention and Control: ''Annual Epidemiological Report 2011. Reporting on 2009 surveillance data and 2010 epidemic intelligence data''. Stockholm 2011, 65-67.] * [http://vsearch.nlm.nih.gov/vivisimo/cgi-bin/query-meta?v%3Aproject=medlineplus-spanish&query=Botulismo Botulismo (Medline.plus)] * [http://www.elika.net/datos/articulos/Archivo745/Rev%20CC%20AESAN%2014%20Botulismo.pdf ''Informe del Comité Científico de la Agencia Española de Seguridad Alimentaria y Nutrición (AESAN) sobre el botulismo infantil''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160306012156/http://www.elika.net/datos/articulos/Archivo745/Rev%20CC%20AESAN%2014%20Botulismo.pdf |date=06 de marzo de 2016 }} (2011) {{es}} * “[https://www.sergas.es/Saude-publica/Documents/581/beg1998_vol11_05.pdf Abrocho de botulismo alimentario en Vedra (A Coruña)”], no ''Boletín Epidemiolóxico de Galicia'' nº 5, 1998 * [https://web.archive.org/web/20131112190849/http://ecdc.europa.eu/en/publications/Publications/botulism-scientific-advice-type-F-botulism.pdf European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC): ''Informe científico sobre o tratamento do botulismo tipo F en Europa'' (Estocolmo, outubro 2013] {{en}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Intoxicacións alimentarias]] jydua7lufxh0p2gaa3bobxrogja4yes 0 174608 7104791 6726924 2025-06-23T19:11:43Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104791 wikitext text/x-wiki [[Ficheiro:Ironie pile Bagdad.jpg|dereita|250px|miniatura|Debuxo da batería de Bagdad.]] '''Batería de Bagdad''' é o nome dado a diversos floreiros fabricados durante o período [[Partos|parto]] (antes do ano [[226|226d.C.]]), que algúns supón que funcionaban como unha [[pila eléctrica]]. En [[1936]], durante unhas escavacións nun outeiro de Kujut Rabua, unha aldea ao sueste de [[Bagdad]] ([[Iraq]]), os traballadores do Departamento Estatal Iraquí do Ferrocarril descubriron unha tumba bella cuberta cunha laxa de pedra. Durante dous meses, o Departamento Iraquí de Antigüidades extraeu de alí un total de 613 abelorios, figurillas de arxila, ladrillos cincelados e outras pezas. Foron datados no período dos [[Imperio Parto|partos]] (case cincocentos anos entre [[-248|248 a.C.]] e [[226|226 d.C.]]). Tamén acharon uns recipientes moi singulares de arxila, con forma de floreiro e de cor amarela claro. No seu interior había un cilindro de [[cobre]], fixado con [[asfalto]] á embocadura do pescozo. Dentro do cilindro había unha vara de [[ferro]]. O recipiente medía 13 [[centímetro|cm]] de alto por 4&nbsp;cm de diámetro, mentres que o cilindro de [[cobre]] medía 9&nbsp;cm de alto por 2,6&nbsp;cm de diámetro. A vara de [[ferro]] sobresaía 1 centímetro e daba a impresión de ter estado revestida dunha fina capa de [[chumbo]]. Nese ano (1939), o arqueólogo alemán Wilhelm König, entón a cargo do Laboratorio do Museo Estatal de Bagdad, identificouno como unha probable pila eléctrica. Describiu o seu achado no ''9 Jahre Iraq'', publicado en Austria en [[1940]]. A primeira análise deste obxecto consistiu en introducir no seu interior un [[electrólito]], e conectarlle unha lámpada, que se acendeu moi debilmente. O informe oficial que se redactou despois dicía que este obxecto comportábase exactamente igual que unha [[pila eléctrica]] moderna. De regreso ao Museo de [[Berlín]] (Alemaña), König relacionou o descubrimento con outros cilindros, varillas e tapóns de asfalto similares provenientes de [[Mesopotamia]]; todos eles con varillas delgadas de ferro e bronce. Pareceulle que estas "baterías" puidéronse unir en serie (unha detrás doutra) para aumentar a voltaxe producida. Logo da [[segunda guerra mundial]], Willard Gray, enxeñeiro en electrónica do Laboratorio de Alta Voltaxe, da [[General Electric|General Electric Company]], de Pittsfield (Massachussets, Estados Unidos), fabricou un duplicado destas baterías e encheunas con [[sulfato de cobre]] (aínda que declarou que se podería usar outro líquido electrólito ao alcance dos habitantes de Iraq da época: zume de [[uva]] corrente). A pila funcionou e xerou entre un e dous voltios. Gray dixo que introduciu ademais unha figura de [[prata]], que en dúas horas volveuse dourada. Segundo el, demostrara que a batería funcionaba, e que o seu probable uso era de restaurar obxectos de prata. == Críticas escépticas == O arqueólogo König non mostrou con que material poderíanse unir as "baterías", xa que entre os miles de obxectos arqueolóxicos atopados en [[Mesopotamia]] non había ningún obxecto metálico transmisor da corrente eléctrica (como un arame de ferro) de lonxitude suficiente para unir varias destas "pilas". König sostivo que o obxectivo destas baterías era proporcionar a electricidade necesaria para realizar [[galvanismo|galvanización]] con ouro e prata (aínda que ata o momento non se atopou ningún obxecto antigo galvanizado). Para König e Gray non había nada máis fácil que afirmar que estes recipientes eran pilas. Con todo, a hipótese das pilas é insostible: non se atoparon restos, nin sequera trazas, de ningún electrólito dentro dos cilindros de cobre. Se estes recipientes se utilizarón como xeradores de tensión, deberían conter algún electrólito, o cal, aínda que pasase moito tempo, puiderinanse detectar na actualidade. Ademais, tampouco se atopou o arame necesario para facer uso das pilas. O feito de que ao agregar [[sulfato de cobre]] como electrólito se xerase unha diferenza de potencial de 1,5 [[voltio|V]], non implica que realmente se utilizaron como baterías, xa que calquera outro recipiente que conteña dous metais pode xerar unha tensión eléctrica mínima se se lle agrega algún elemento electrolítico. O experimento do enxeñeiro Willard Gray (galvanizar en dúas horas unha figura de prata con electrólito de zume de uva) resultou ser falso. A pila de Bagdad podería xerar como máximo 10 [[Ampere|mA]]. Entón para depositar 10 [[gramo|g]] de ouro teoricamente serían necesarios case 6 días de traballo continuo (e 10 días para depositar 10 g de prata). Na práctica este tempo pódese duplicar ou triplicar. Se se engade viño, vinagre ou outro ácido, a varilla de ferro desintegrariase en pouco máis de 1 ano. No entanto esas varillas chegaron ata os nosos días, clara mostra que non se utilizou ese par galvánico. Aqueles que consideran que este artefacto era efectivamente unha pila eléctrica, cualifícana de ''[[oopart]]'' ([[acrónimo]] en inglés de ''out of place artifact'': artefacto fóra de lugar). Os escépticos en cambio pensan que o floreiro só servía para gardar [[pergamiño]]s e [[cosmético]]s. Na serie Cazadores de Mitos, realizan un duplicado destas baterías e tras varias probas conseguen unhas descargas eléctricas bastante dolorosas. Aínda que isto conseguírono usando estatuas "douradas" encima das vaiselas, e conectando varias en serie. == Actualidade == O 11 de abril de 2003, durante a [[Invasión de Iraq]], o [[Museo Nacional de Iraq]] en Bagdad, foi asaltado e saqueado. Durante aproximadamente tres días moitas das pezas de incalculable valor histórico foron destruídas ou roubadas. Este é o caso das "baterías de Bagdad". Aínda que algunhas versións afirman que estas puideron ser retiradas para a súa protección polo mesmo goberno iraquí como medida de proteccion ante os bombardeiros, os máis escépticos consideran que estas pasaron a formar parte do tráfico ilegal de antigüidades [[Mesopotamia|mesopotámicas]]. Hoxe en día descoñécese o seu paradoiro. == Ligazóns externas == * [http://www.dios.com.ar/notas1/enigmas/misterios/pilas/pilas_bagdad.htm ("Os estraños cilindros de Bagdad: pilas eléctricas ou [[cocteleira]]s?", punto de vista [[escéptico]])]{{en}}. * [http://www.smith.edu/hsc/museum/ancient_inventions/battery2.html (Museo de Inventos Antigos, en inglés)] * [https://web.archive.org/web/20050525100713/http://www.ufo.se/ufofiles/english/issue_2/pretech2.html (a electricidade na antigüidade: ''wufoc'' e ''när kontakt'', en inglés)]. * [http://www.unmuseum.org/bbattery.htm Unmuseum.org] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080322212038/http://www.unmuseum.org/bbattery.htm |date=22 de marzo de 2008 }} (en inglés) * [http://www.world-mysteries.com/sar_11.htm World-Mysteries.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110505154602/http://www.world-mysteries.com/sar_11.htm |date=05 de maio de 2011 }} (misterios do mundo, en inglés). == Véxase tamén == * [[Historia da pila]] * [[Historia da electricidade]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia da electricidade]] [[Categoría:Historia de Iraq]] [[Categoría:Tecnoloxía]] 90pf0jra96wepo8xuluhl1nq295byf6 0 177622 7105018 6916069 2025-06-23T21:59:24Z Xas 1888 modelo obra 7105018 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} '''''Ecos del Eume''''' foi un semanario editado en [[Pontedeume]] entre [[1910]] e [[1918]]. == Historia e características == Subtitulado ''Semanario independiente'', apareceu o [[6 de febreiro]] de 1910. Fundado por [[Ramón Pena Miró]] e [[Rosendo Vilariño Tenreiro]], foi dirixido por este último. Os dous fundadores máis [[Antonio Couceiro Freijomil]] formaban a redacción. Da parte artística encargarase [[Antonio Tenreiro Otero]]. Contou coa colaboración de [[Manuel Murguía]], [[Francisco Tettamancy]], [[Florencio Vaamonde]], [[Antón Villar Ponte]], [[Amador Rodríguez Guerra]] e [[Leopoldo Pedreira Taibo]]. Estaba en competencia co outro semanario eumés, ''[[Breamo (periódico)|Breamo]]''. No eido literario, incluíu versos humorísticos en galego do poeta [[Miguel López Torre]]. Os textos, de temática variada, ían ilustrados con fotogravados, caricaturas e debuxos. No derradeiro ano de vida, publicou 18 entregas do Folletín: "Pontedeume. Apuntes históricos", de Antonio Couceiro Freijomil. Cesou a súa publicación o [[29 de setembro]] de 1918, co número 449.<ref>''El Correo Gallego'', 14-9-1963, p. 9.</ref> == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://catedra.pontedeume.es/17/catedra1701.pdf No centenario de Ecos del Eume] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130608072400/http://catedra.pontedeume.es/17/catedra1701.pdf |date=08 de xuño de 2013 }} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Prensa escrita de Pontedeume]] [[Categoría:1910 en Galicia]] tjos841r5rvawl2kot6aroqtw8wtb8y 0 180807 7105240 6605521 2025-06-24T07:13:19Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105240 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Canyelles (homónimos)}} {{Xeografía política}} '''Canyelles''' é un [[Lista de concellos de Barcelona|municipio]] de [[Cataluña]], pertencente á comarca do [[Garraf]], na [[provincia de Barcelona]]. Limita polo norte con [[Castellet i la Gornal]] e [[Olèrdola]], polo leste con [[Olivella]], ao sur con [[Sant Pere de Ribes]] e [[Vilanova i la Geltrú]], e polo oeste tamén con [[Castellet i la Gornal]]. == Demografía == En 2010 o municipio tiña 4.196 habitantes distribuídos en nove núcleos de poboación: les Amèriques, Califòrnia, Can Roca, la Cogullada, Canyelles, Daltmar, Nou Canyelles, les Palmeres e Vora Sitges. Conta cunha poboación de 5218 habitantes (INE 2023). {{Gráfica de evolución|color_2=OceanBlue|color_3=OceanBlue|tipo=demográfica|posición=center|anchura=600px|nome= Canyelles<ref name = Evo>{{cita web|url=https://www.ine.es/intercensal/intercensal.do?search=3&error3=Por+favor%2C+introduzca+el+c%C3%B3digo+de+la+provincia.&error4=El+c%C3%B3digo+de+provincia+debe+estar+entre+1+y+52.&error5=El+c%C3%B3digo+de+provincia+debe+ser+num%C3%A9rico.&error10=El+c%C3%B3digo+de+municipio+debe+ser+num%C3%A9rico.&codigoProvincia=08&codigoMunicipio=043&btnBuscarCod=Consultar+selecci%C3%B3n|título=Alteraciones de los municipios en los Censos de Población desde 1842|autor=Instituto Nacional de Estadística (España)|dataacceso=14 de outubro de 2023}}</ref>|1842|415|1857|591|1860|614|1877|591|1887|638|1897|632|1900|563|1910|523|1920|488|1930|475|1940|423|1950|366|1960|405|1970|405|1981|564|1991|730|2001|2158|2011|4245|2021|4895}} == Galería de imaxes == <gallery> Ficheiro:Urbanització les Palmeres (Canyelles).jpg|A urbanización de les Palmeres </gallery> == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === {{Commonscat}} * [http://www.canyelles.net/ Canyelles na web] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081208035511/http://www.canyelles.net/ |date=08 de decembro de 2008 }} {{ca}} * [https://web.archive.org/web/20071126084221/http://www.canyelles.org/ Sitio web oficial do concello] {{ca}} {{Concellos de Barcelona}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Concellos da provincia de Barcelona]] hfwixsduhyimy04bd36mzgwju5huy23 0 181904 7105028 7045145 2025-06-23T22:05:46Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105028 wikitext text/x-wiki [[Ficheiro:Lipid bilayer section.gif|miniatura|300px|Neste exemplo de bicapa lipídica fluída a composición é enteiramente de [[fosfatidilcolina]], un lípido [[anfipático]].]] Unha '''bicapa lipídica''' é unha membrana delgada feita de dúas capas de [[lípidos]]. Estas membranas son láminas planas que forman unha barreira continua e delimitan as [[célula]]s. A [[membrana plasmática]] de todos os organismos vivos e a membrana da envoltura de moitos [[virus]] está composta dunha bicapa lipídica, e tamén as membranas que rodean o [[núcleo celular]] e outras estruturas subcelulares, aínda que todas estas membranas conteñen tamén [[proteína de membrana|proteínas de membrana]], que son fundamentais na súa función. A bicapa lipídica é a barreira que mantén a [[ión]]s, [[proteína]]s e outras moléculas compartimentadas e lles impide a libre [[difusión]]. As bicapas lipídicas son ideais para este papel porque, aínda que son só duns poucos [[nm]] de espesor, son impermeables á maioría das moléculas solubles en auga (moléculas [[hidrófilo|hidrófilas]]). As bicapas son especialmente impermeables aos ións, o que permite que as células regulen as concentracións de [[electrólito]]s e [[pH]] por medio do bombeo de ións a través das súas membranas usando proteínas chamadas [[bomba de ións|bombas de ións]]. == Características == As bicapas naturais están compostas na súa maioría de [[fosfolípido]]s, que teñen unha cabeza [[hidrófilo|hidrófila]] e dúas colas [[hidrófobo|hidrófobas]]. As substancias con esa característica chámanse [[anfipático|anfipáticas]]. Cando os fosfolípidos entran en contacto coa auga, organízanse en dúas capas de moléculas (unha bicapa) con todas as colas orientadas cara ao interior da bicapa. O centro desta bicapa case non contén auga e tamén exclúe moléculas como os [[azucre]]s ou os sales, que se disolven en auga pero non en solventes apolares. Esta organización é similar á coalescencia de pingas de aceite na auga e réxese pola mesma forza, chamada [[efecto hidrófobo]]. Debido a que as bicapas lipídicas son moi fráxiles e tan delgadas que son invisibles con [[microscopio]] óptico tradicional, son moi difíciles de estudar. Os experimentos con bicapas a miúdo requiren o uso de técnicas avanzadas, como a [[microscopio electrónico|microscopía electrónica]] e a [[microscopía de forza atómica]]. Fosfolípidos con determinados grupos de cabeza poden alterar a química da superficie dunha bicapa e poden, por exemplo, marcar unha célula para a súa destrución polo [[sistema inmune]]. As colas dos lípidos tamén poden afectar ás propiedades da membrana, como por exemplo a determinación da [[fase dunha substancia|fase]] da bicapa. A bicapa pode adoptar unha fase sólida de [[xel]] a temperaturas máis baixas, sufrindo unha [[transición de fase]] ao estado líquido a unha temperatura máis alta. O empaquetamento dos lípidos dentro da bicapa tamén afecta ás súas propiedades mecánicas, incluíndo a súa resistencia ao estiramiento e flexión. Moitas destas propiedades foron estudadas co uso dun "modelo" artificial de bicapas producido en laboratorio. Modelos de [[vesícula]]s formadas por bicapas ([[liposoma]]s) tamén se teñen utilizado clinicamente para administrar drogas. As bicapas adoitan incluír varios tipos de lípidos distintos dos fosfolípidos. Un exemplo particularmente importante é o [[colesterol]], que axuda a fortalecer a bicapa e diminuír a súa permeabilidade. O colesterol tamén axuda a regular a actividade de certas proteínas integrais de membrana. As [[proteína]]s integrais de membrana son un tipo de proteínas que están activas cando se incorporan a unha bicapa lipídica. Debido a que as bicapas definen os límites da célula e os seus compoñentes, as proteínas de membrana participan nos procesos de comunicación e [[sinalización celular]]. Certos tipos de proteínas de membrana participan no proceso de fusión de dúas bicapas. Esta fusión permite a unión de dúas estruturas distintas, como na [[fecundación]] da célula [[Cigoto|ovo]] polos [[espermatozoide]]s ou a entrada dun [[virus]] nunha célula. A estrutura de bicapa lipídica da membrana celular axústase ao modelo de [[mosaico fluído]] de Singer e Nicolson ([[1972]]). Nos lípidos presentes nas membranas biolóxicas, a cabeza hidrófila procede dun destes tres grupos: # [[Glicolípido]]s, cuxas cabezas conteñen un [[oligosacárido]] que consta de 1 a 15 [[monosacárido]]s. # [[Fosfolípido]]s, cuxas cabezas conteñen un grupo cargado positivamente que se enlaza á cola por un grupo fosfato cargado negativamente. # [[Esteroide]]s, cuxas cabezas conteñen un anel esteroide planar, por exemplo, o [[colesterol]], exclusivo dos animais. [[Ficheiro:Lipid bilayer and micelle.png|miniatura|300px|Unha bicapa lipídica (esquerda) e unha [[micela]] (dereita).]] A bicapa lipídica pode formar: # Dobres capas planas que non teñen límite en extensión. # [[Membrana negra|Membranas negras]], unha bicapa lipídica sintética. # Túbulos ou esferas ocas. == Estrutura e organización == Unha bicapa lipídica é unha estrutura laminar lipídica de dúas moléculas lipídicas de grosor, dispostas de tal xeito que as súas cabezas [[fosfato]] [[hidrófilo|hidrófilas]] queden orientadas cara ao exterior, onde está a solución acuosa que rodea a membrana por ambas as caras, e as colas [[hidrófobo|hidrófobas]] dos lípidos queden orientadas cara ao interior da membrana, fóra do contacto coa auga. Esta disposición orixina dúas capas cada unha dunha soa molécula de grosor. Os lípidos autoensámblanse dentro desta estrutura debido ao [[efecto hidrófobo]], que crea unha interacción enerxeticamente desfavorable entre as colas hidrófobas dos lípidos e a auga que os rodea. Así, pode dicirse que unha bicapa lipídica mantense unida só por [[enlace non covalente|forzas non covalentes]] que non implican a formación de enlaces químicos entre as moléculas individuais. Hai algunhas semellanzas entre esta estrutura e unha burbulla de xabón corrente, pero tamén importantes diferenzas. Ambas as estruturas implican a dúas capas dunha soa molécula de grosor dunha substancia [[anfipático|anfipática]]. No caso da burbulla de xabón, as dúas monocapas de xabón cobren unha capa de auga intercalada. As cabezas hidrófilas están orientadas cara a auga intercalada, entanto que as colas hidrófobas apuntan ao aire de dentro e de fóra da burbulla, é dicir, partes hidrófobas por fóra da bicapa e hidrófilas por dentro da mesma. No caso dunha bicapa lipídica, esta estrutura está invertida coas cabezas por fóra da bicapa e as colas hidrófobas no centro e non hai auga interclada dentro da bicapa. Outra importante diferenza entre ambas as dúas é o seu tamaño relativo. As burbullas de xabón teñen normalmente centos de [[nanómetro]]s de grosor, que é a mesma orde de tamaño ca a lonxitude de onda da luz, o cal explica por que os efectos de [[interferencia]] lumínica causan a aparición das cores do arco da vella na superficie da burbulla. Unha bicapa lipídica, polo contrario, ten arredor de cinco nanómetros de grosor, moito menor ca a lonxitude de onda da luz e, xa que logo, é invisible a simple vista, e mesmo cun [[microscopio]] óptico normal. [[Ficheiro:Bilayer hydration profile gl.svg|esquerda|miniatura|310px| Corte dunha bicapa lipídica típica. Consta de tres zonas: as zonas externas coas cabezas polares completamente hidratadas, a zona central coas colas hidrocarbonadas totalmente deshidratada, e as pequenas zonas intermedias cunha hidratación parcial.]] === Análise dunha sección de bicapa === A bicapa lipídica é moi fina comparada coas súas dimensións lonxitudinais. Se ampliásemos unha célula típica de mamífero (cun diámetro celular de ~10 [[micron|micrometros]]) ata o tamaño dunha sandía (30&nbsp;cm), a bicapa lipídica que constitúe a súa [[membrana plasmática]] tería o grosor dunha folla de papel. Malia os seus poucos nanómetros de grosor, a bicapa lipídica consta de varias rexións quimicamente distintas vista en sección. Estas rexión foron caracterizadas usando [[reflectometría de raios X]],<ref name=Lewis1983>{{Cita publicación periódica |author=Lewis BA, Engelman DM |title=Lipid bilayer thickness varies linearly with acyl chain length in fluid phosphatidylcholine vesicles |journal=J. Mol. Biol. |volume=166 |issue=2 |pages=211–7 |year=1983 |pmid=6854644 |doi=10.1016/S0022-2836(83)80007-2}}</ref> [[dispersión de neutróns]]<ref name=Zaccai1975>{{Cita publicación periódica |author=Zaccai G, Blasie JK, Schoenborn BP |title=Neutron Diffraction Studies on the Location of Water in Lecithin Bilayer Model Membranes |journal=Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. |volume=72 |issue=1 |pages=376–380 |year=1975 |pmid=16592215 |pmc=432308 |doi=10.1073/pnas.72.1.376}}</ref> e [[resonancia magnética nuclear]]. A primeira rexión a cada lado da bicapa é a zona das cabezas con grupos [[hidrófilo]]s. Esta porción da membrana está completamente hidratada e adoita ter un grosor de arredor de 0,8-0,9&nbsp;nm. Nas bicapas de [[fosfolípido]]s o grupo [[fosfato]] localízase nesta rexión hidratada, separada aproximadamente 0,5&nbsp;nm da rexión central hidrófoba.<ref name=Nagle2000>{{Cita publicación periódica |author=Nagle JF, Tristram-Nagle S |title=Structure of lipid bilayers |journal=Biochim. Biophys. Acta |volume=1469 |issue=3 |pages=159–95 |year=2000 |pmid=11063882 |url=http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0304-4157(00)00016-2 |pmc=2747654 |doi=10.1016/S0304-4157(00)00016-2}}</ref> Nalgúns casos, a rexión hidratada pode estenderse moito máis, por exemplo en lípidos con longas cadeas proteicas ou de azucres unidas á súa cabeza. Un exemplo común de tal modificación é a cuberta de [[lipopolisacárido]] da membrana externa das [[bacteria]]s,<ref name=Brock2003>{{Cita libro |autor=Parker J, Madigan MT, Brock TD, Martinko JM |título=Brock biology of microorganisms |publisher=Prentice Hall |location=Englewood Cliffs, N.J |ano=2003 |edition=10th |isbn=0-13-049147-0}}</ref> que axuda a reter unha capa de auga arredor da bacteria, impediando a súa deshidratación. [[Ficheiro:Bacillus subtilis.jpg|dereita|miniatura|240px| Imaxe de [[microscopio electrónico de transmisión]] dunha bacteria. A aparencia peluda do seu exterior débese a unha cuberta de cadeas longas de azucres unidos á membrana celular. Esta cuberta axuda a reter a auga e protexe á bacteria contra a deshidratación.]] A continuación da rexión hidratada hai unha zona intermedia que está só parcialmente hidratada. Esta capa límite ten aproximadamente 0.3&nbsp;nm de grosor. Nesta pequena rexión a concentración de auga baixa progresivamente de 2M (que era a que había na rexión das cabezas [[hidrófilo|hidrófilas]]) a practicamente cero na zona central das colas [[hidrófobo|hidrófobas]].<ref name=Marsh2001>{{Cita publicación periódica |author=Marsh D |title=Polarity and permeation profiles in lipid membranes |journal=Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. |volume=98 |issue=14 |pages=7777–82 |year=2001 |pmid=11438731 |pmc=35418 |doi=10.1073/pnas.131023798}}</ref><ref name=Marsh2002>{{Cita publicación periódica |author=Marsh D |title=Membrane water-penetration profiles from spin labels |journal=Eur. Biophys. J. |volume=31 |issue=7 |pages=559–62 |year=2002 |pmid=12602343 |doi=10.1007/s00249-002-0245-z}}</ref> A rexión central hidrófoba da bicapa ten uns 3-4&nbsp;nm de grosor, pero este valor varía dependendo da lonxitude e propiedades químicas das cadeas das colas.<ref name=Lewis1983/><ref name=Rawicz2000>{{Cita publicación periódica |author=Rawicz W, Olbrich KC, McIntosh T, Needham D, Evans E |title=Effect of chain length and unsaturation on elasticity of lipid bilayers |journal=Biophys. J. |volume=79 |issue=1 |pages=328–39 |year=2000 |pmid=10866959 |pmc=1300937 |doi=10.1016/S0006-3495(00)76295-3 |bibcode=2000BpJ....79..328R}}</ref> O grosor desta rexión central tamén varía significativamente coa temperatura, particularmente preto da transición de fase (fusión).<ref name=Trauble1971>{{Cita publicación periódica |author=Trauble H, Haynes DH |title=The volume change in lipid bilayer lamellae at the crystalline-liquid crystalline phase transition |journal=Chem. Phys. Lipids. |volume=7 |issue=4 |pages=324–35 |year=1971 |doi=10.1016/0009-3084(71)90010-7}}</ref> === Asimetría === En moitas membranas naturais a composición das capas externa e interna da bicapa son diferentes. Nos [[eritrocito]]s humanos a capa interna ([[citoplasma|citoplasmática]]) está composta en grande medida de [[fosfatidiletanolamina]], [[fosfatidilserina]] e [[fosfatidilinositol]] e os seus fosfolípidos derivados. Polo contrario, a capa externa (extracelular) ten unha composición baseada na [[fosfatidilcolina]], [[esfingomielina]] e unha variedade de glicolípidos,<ref name=Bretscher1972>{{Cita publicación periódica |doi=10.1038/236011a0 |author=Bretscher MS, |title= Asymmetrical lipid bilayer structure for biological membranes |journal=Nature |volume=236 |issue=61 |pages=11–12 |year=1972 |pmid=4502419}}</ref><ref name=Verkleij1973>{{Cita publicación periódica |author=Verkleij AJ, Zwaal RF, Roelofsen B, Comfurius P, Kastelijn D, van Deenen LL |title=The asymmetric distribution of phospholipids in the human red cell membrane. A combined study using phospholipases and freeze-etch electron microscopy |journal=Biochim. Biophys. Acta |volume=323 |issue=2 |pages=178–93 |year=1973 |pmid=4356540 |url=http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/0005-2736(73)90143-0 |doi=10.1016/0005-2736(73)90143-0}}</ref> Nalgúns casos esta asimetría depende do lugar onde se forman os distintos lípidos na célula e reflicte a súa orientación inicial.<ref name=Bell1981>{{Cita publicación periódica |author=Bell RM, Ballas LM, Coleman RA |title=Lipid topogenesis |journal=J. Lipid Res. |volume=22 |issue=3 |pages=391–403 |date=1 March 1981 |pmid=7017050 |url=http://www.jlr.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=7017050 |apelidos= |data-acceso=29 de xuño de 2011 |data-arquivo=17 de outubro de 2019 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20191017134651/http://www.jlr.org/content/22/3/391.long |url-morta=yes }}</ref> As funcións biolóxicas desta asimetría dos lípidos non se coñecen ben, mais está claro que son importantes en varias situacións. Por exemplo, cando a célula sofre [[apoptose]], a fosfatidilserina (normalmente situada na capa citoplasmática) transfírese á capa externa: alí é recoñecida polos [[macrófago]]s, que fagocitan activamente a célula moribunda. Esta asimetría dos lípidos orixínase, polo menos en parte, no feito de que a maioría dos fosfolípidos son sintetizados e inicialmente inseridos na monocapa interna. Os que formarán a monocapa externa son despois transportados alí por unha tipo de [[encima]]s chamados [[flipase]]s.<ref name=Bretscher1973>{{Cita publicación periódica |doi=10.1126/science.181.4100.622 |author=Bretscher MS |title=Membrane structure: some general principles |journal=Science |volume=181 |issue=4100 |pages=622–629 |year=1973 |pmid=4724478}}</ref><ref name=Rothman1977>{{Cita publicación periódica |author=Rothman JE, Kennedy EP |title=Rapid transmembrane movement of newly synthesized phospholipids during membrane assembly |journal=Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. |volume=74 |issue=5 |pages=1821–5 |year=1977 |pmid=405668 |pmc=431015 |doi=10.1073/pnas.74.5.1821}}</ref> Outros lípidos, como as esfingomielinas, parecen sintetizarse na capa externa. As flipases son membros dunha ampla familia de moléculas transportadoras de lípidos que tamén inclúe as flopases, que transfiren lípidos na dirección oposta, e ''scramblases'' (~"mesturases"), que mesturan e fan aleatoria a distribución de lípidos a través das dúas capas (como sucede en células apoptóticas). En calquera caso, unha vez que queda establecida a asimetría dos lípidos esta non se disipa rapidamente porque o movemento espontáneo de cambio de capa ou flip-flop dos lípidos é extremadamente lento.<ref name=Kornberg1971>{{Cita publicación periódica |author=Kornberg RD, McConnell HM |title=Inside-outside transitions of phospholipids in vesicle membranes |journal=Biochemistry |volume=10 |issue=7 |pages=1111–20 |year=1971 |pmid=4324203 |doi=10.1021/bi00783a003}}</ref> É posible imitar esta asimetría das membranas naturais no laboratorio en sistemas de bicapas modelo. Certos tipos de [[vesícula]]s artificiais moi pequenas fanse automaticamente elas mesmas un pouco asimétricas, aínda que o mecanismo polo cal se xera esta asimetría é moi diferente ao observado nas células.<ref name=Litman1974>{{Cita publicación periódica |author=Litman BJ |title=Determination of molecular asymmetry in the phosphatidylethanolamine surface distribution in mixed phospholipid vesicles |journal=Biochemistry |volume=13 |issue=14 |pages=2844–8 |year=1974 |pmid=4407872 |doi=10.1021/bi00711a010}}</ref> Utilizando dúas monocapas diferentes na técnica de deposición [[Langmuir-Blodgett]]<ref name=Crane2005>{{Cita publicación periódica |author=Crane JM, Kiessling V, Tamm LK |title=Measuring lipid asymmetry in planar supported bilayers by fluorescence interference contrast microscopy |journal=Langmuir |volume=21 |issue=4 |pages=1377–88 |year=2005 |pmid=15697284 |doi=10.1021/la047654w}}</ref> ou unha combinación de deposición Langmuir-Blodgett e rotura de vesículas<ref name=Kalb1992>{{Cita publicación periódica |author=Kalb E, Frey S, Tamm LK |title=Formation of supported planar bilayers by fusion of vesicles to supported phospholipid monolayers |journal=Biochim. Biophys. Acta |volume=1103 |issue=2 |pages=307–16 |year=1992 |pmid=1311950 |url=http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/0005-2736(92)90101-Q |doi=10.1016/0005-2736(92)90101-Q}}</ref> é tamén posible sintetizar unha bicapa planar asimétrica. Esta asimetría pode perderse co tempo a medida que os lípidos destas bicapas tenden a realizar movementos flip-flop.<ref name=Lin2006>{{Cita publicación periódica |author=Lin WC, Blanchette CD, Ratto TV, Longo ML |title=Lipid asymmetry in DLPC/DSPC-supported lipid bilayers: a combined AFM and fluorescence microscopy study |journal=Biophys. J. |volume=90 |issue=1 |pages=228–37 |year=2006 |pmid=16214871 |pmc=1367021 |doi=10.1529/biophysj.105.067066}}</ref> === Fases e transicións de fase === [[Ficheiro:Lipid unsaturation effect.svg|dereita|miniatura|350px|Diagrama que mostra os efectos nas bicapas dos lípidos insaturados. Os lípidos con cadeas insaturadas (en azul) distorsionan o empaquetamento dos que teñen cadeas saturadas (en negro). A bicapa resultante ten máis espazos libres e en consecuencia é máis permeable á auga e a outras pequenas moléculas.]] A unha temperatura dada unha bicapa lipídica pode atoparse tanto en estado líquido coma en forma de xel (fase sólida). Todos os lípidos teñen unha temperatura característica á cal fan a transición (funden) de xel á fase líquida. En ambas as fases as moléculas lipídicas teñen un impedimento para facer movementos de flip-flop (cambio de capa) a través da membrana, pero na fase líquida unha molécula de lípido da bicapa pode cambiar a súa posición coa súa veciña (dentro da mesma capa) millóns de veces por segundo. Este movemento aleatorio permite aos lípidos [[difusión|difundir]] e vagar a través da superficie da membrana.<ref name=Berg1993>{{Cita libro |autor=Berg, Howard C. |título=Random walks in biology |publisher=Princeton University Press |location=Princeton, N.J |ano=1993 |isbn=0-691-00064-6 |edición=Extended Paperback}}</ref> A diferenza das bicapas en fase líquida, os lípidos na fase de xel están localizados nun sitio fixo. O comportamento de fase das bicapas lipídicas está en grande medida determinado pola forza das interaccións de [[forzas de Van der Waals|Van der Waals]] entre moléculas de lípidos adxacentes. Os lípidos de cadeas hidrocarbonadas máis longas teñen máis área na cal interaccionar, incrementando a forza da interacción e en consecuencia diminuíndo a mobilidade dos lípidos. Así, a unha temperatura dada, un lípido de cola curta será máis fluído ca outro idéntico pero de cola máis longa.<ref name=Rawicz2000/> A temperatura de transición (ou fusión) pode tamén verse afectada polo [[grao de insaturación]] das colas dos lípidos. A insaturación por un [[dobre enlace]] pode producir un dobramento na cadea hidrocarbonada, que distorsiona o empaquetamento dos lípidos. Esta distorsión crea un espazo libre extra entre os lípidos que permite ás colas unha flexibilidade adicional.<ref name=Rawicz2000/> Un exemplo deste efecto pode ser a manteiga, que ten unha grande porcentaxe de graxas saturadas, e é sólida a temperaturas moderadas, entanto que o aceite vexetal, que é principalmente [[ácido graxo insaturado|insaturado]], a esa mesma temperatura é líquido. A maioría das membranas naturais son unha complexa mestura de diferentes lípidos (e de proteínas). Se a unha determinada temperatura algún dos compoñentes está líquido e outros están en fase de xel, as dúas fases poden coexistir en rexións espacialmente separadas, como icebergs flotando no océano. Esta separación de fases xoga un papel crítico nos fenómenos bioquímicos porque compoñentes da membrana como as proteínas poden particionarse nunha fase ou na outra,<ref name=Dietrich2001>{{Cita publicación periódica |author=Dietrich C, Volovyk ZN, Levi M, Thompson NL, Jacobson K |title=Partitioning of Thy-1, GM1, and cross-linked phospholipid analogs into lipid rafts reconstituted in supported model membrane monolayers |journal=Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. |volume=98 |issue=19 |pages=10642–7 |year=2001 |pmid=11535814 |pmc=58519 |doi=10.1073/pnas.191168698}}</ref> e así poden ser concentradas localmente ou activadas. Un compoñente particularmente importante de moitos sistemas de fases mesturadas é o [[colesterol]], que modula a permeabilidade da bicapa, a súa forza mecánica e as interaccións bioquímicas. === A química de superficie === Se as colas dos lípidos son as que principalmente modulan o comportamento de fase da bicapa, son as cabezas hidrófilas as que determinan a química da superficie da bicapa. A maioría das bicapas naturais están compostas principalmente de [[fosfolípido]]s con glicerina, aínda que son tamén compoñentes importantes os [[esfingolípido]]s como as [[esfingomielina]]s e os [[esterol|esterois]] como o [[colesterol]]. Nos fosfolípidos, o grupo de cabeza máis común é a [[colina]], polo que o fosfolípido [[fosfatidilcolina]] chega a supoñer arredor da metade de todos os fosfolípidos na maioría das células de mamíferos.<ref name=Yeagle1993/> A fosfatidilcolina compórtase como un composto [[zwitterión]]ico, xa que ten unha carga negativa no grupo [[fosfato]] e positiva no [[grupo amino]] da [[colina]], pero, malia estas cargas locais, o balance global é que non ten unha carga neta. Tamén están presentes lípidos con outras cabezas polares en diversas proporcións, entre eles a [[fosfatidilserina]], [[fosfatidiletanolamina]] e [[fosftidilglicerol]]. Estas moléculas danlle a miúdo funcionalidade biolóxica especial ás bicapas, que depende moito do contexto. Por exemplo, a presenza de fosfatidilserina na cara extracelular da membrana dos [[eritrocito]]s e un sinal para a [[apoptose]] da célula,<ref name=Fadoka1998>{{Cita publicación periódica |author=Fadok VA, Bratton DL, Frasch SC, Warner ML, Henson PM |title=The role of phosphatidylserine in recognition of apoptotic cells by phagocytes |journal=Cell Death Differ. |volume=5 |issue=7 |pages=551–62 |year=1998 |pmid=10200509 |doi=10.1038/sj.cdd.4400404}}</ref> e a fosfatilserina en vesículas nas placas epifisarias de crecemento é necesaria para a [[nucleación]] de cristais de [[hidroxiapatito]] durante a mineralización dos [[óso]]s.<ref name=Anderson2005>{{Cita publicación periódica |author=Anderson HC, Garimella R, Tague SE |title=The role of matrix vesicles in growth plate development and biomineralization |journal=Front. Biosci. |volume=10 |issue=1-3 |pages=822–37 |year=2005 |pmid=15569622 |url=http://www.bioscience.org/2005/v10/af/1576/fulltext.htm |doi=10.2741/1576 |data-acceso=29 de xuño de 2011 |data-arquivo=27 de maio de 2020 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200527060747/http://www.bioscience.org/2005/v10/af/1576/fulltext.htm |url-morta=yes }}</ref><ref name=Eanes1987>{{Cita publicación periódica |author=Eanes ED, Hailer AW |title=Calcium phosphate precipitation in aqueous suspensions of phosphatidylserine-containing anionic liposomes |url=https://archive.org/details/sim_calcified-tissue-international_1987-01_40_1/page/43 |journal=Calcif. Tissue Int. |volume=40 |issue=1 |pages=43–8 |year=1987 |pmid=3103899 |doi=10.1007/BF02555727}}</ref> A diferenza da fosfatidilcolina, outros lípidos teñen unha carga neta, o que pode alterar as interaccións electrostáticas de pequenas moléculas coa bicapa.<ref name=Kim1991>{{Cita publicación periódica |author=Kim J, Mosior M, Chung LA, Wu H, McLaughlin S |title=Binding of peptides with basic residues to membranes containing acidic phospholipids |journal=Biophys. J. |volume=60 |issue=1 |pages=135–48 |year=1991 |pmid=1883932 |pmc=1260045 |doi=10.1016/S0006-3495(91)82037-9 |bibcode=1991BpJ....60..135K}}</ref> == Funcións biolóxicas == === Contención e separación === A principal función biolóxica da bicapa lipídica é separar determinados compartimentos de contido acuoso do que os rodea. Se non existise algunha forma de barreira que delimitase o que é unha célula e o que é o exterior, sería mesmo difícil definir o concepto de organismo vivo. Esta barreira é a bicapa lipídica en todas as formas de vida coñecidas agás nunhas poucas especies de [[arquea]]s, que utilizan unha monocapa lipídica especialmente adaptada.<ref name=Brock2003/> Mesmo se ten proposto que as primeiras formas de vida puideron ser unha simple [[vesícula]] lipídica con inicialmente unha soa capacidade biosintética: a produción de máis [[fosfolípido]]s para a bicapa.<ref name=Koch1985>{{Cita publicación periódica |author=Koch AL |title=Primeval cells: possible energy-generating and cell-division mechanisms |url=https://archive.org/details/sim_journal-of-molecular-evolution_1984-1985_21_3/page/270 |journal=J. Mol. Evol. |volume=21 |issue=3 |pages=270–7 |year=1984 |pmid=6242168 |doi=10.1007/BF02102359}}</ref> A capacidade de separar da bicapa lipídica está baseada no feito de que as moléculas [[hidrófilo|hidrófilas]] non poden cruzar facilmente o centro [[hidrófobo]] da bicapa, como se discute máis abaixo no apartado "Transporte a través da bicapa". Os [[procariota]]s teñen só unha bicapa lipídica, a [[membrana plasmática]]. Moitos procariotas teñen tamén unha [[parede celular]], pero a parede celular está composta de longas cadeas de [[carbohidrato]]s ou de [[proteína]]s, non de lípidos. Polo contrario, os [[célula eucariótica|eucariotas]] teñen un conxunto de [[orgánulo]]s rodeados de bicapas lipídicas, como o [[núcleo celular]], [[mitocondria]]s, [[lisosoma]]s [[aparato de Golgi]], [[retículo endoplasmático]], [[peroxisoma]]s e outras [[vesícula]]s. Todos estes compartimentos subcelulares están rodeados por unha ou máis bicapas lipídicas e, xuntos, suman a maior parte da superficie das bicapas lipídicas da célula. Nos [[hepatocito]]s do fígado por exemplo, a [[membrana plasmática]] supón só o 2% do total da superficie de bicapas da célula, mentres que o seu [[retículo endoplasmático]] contén máis do 50% e as [[mitocondria]]s un 30%.<ref name=Alberts2002/> [[Ficheiro:PDB 1hzx 7TM Sketch Membrane.png|miniatura|260px|Ilustración da proteína sinalizadora GPCR. En resposta á unión dunha molécula, como pode ser unha [[hormona]], ao seu dominio exterior (en azul) a GPCR cambia de forma ou conformación e [[catalizador|cataliza]] unha reacción química no seu dominio interior (en vermello). A formación cincenta que a rodea é a bicapa lipídica.]] === Sinalización === Probablemente a forma máis coñecida de [[sinalización celular|sinalización]] ou comunicación celular é a [[sinapse|transmisión sináptica]], por medio da cal un impulso nervioso que acadase o extremo do [[axón]] dunha [[neurona]] transmítese á neurona adxacente por medio da liberación de [[neurotransmisor]]es. Esta transmisión faise posible pola acción de [[vesícula sináptica|vesículas sinápticas]] cargadas con neurotransmisores que serán liberados. Estas vesículas [[Fusión de vesículas|fusiónanse]] coa membrana celular no terminal presináptico da primeira neurona e ceiban o seu contido no exterior da célula. O contido difunde a través do espazo sináptico e chega ao terminal postsináptico da seguinte neurona. As bicapas lipídicas están tamén implicadas na [[transdución de sinais]] xa que son o lugar onde están inseridas as [[proteína integral de membrana|proteínas integrais de membrana]]. Estas proteínas constitúen unha clase de moléculas moi variada e importante. Estímase que ata un terzo do [[proteoma]] humano pode estar formado por proteínas de membrana.<ref name=Martelli2003>{{Cita publicación periódica |author=Martelli PL, Fariselli P, Casadio R |title=An ENSEMBLE machine learning approach for the prediction of all-alpha membrane proteins |journal=Bioinformatics |volume=19 |issue=Suppl 1|pages=i205–11 |year=2003 |pmid=12855459 |url=http://bioinformatics.oxfordjournals.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=12855459 |doi=10.1093/bioinformatics/btg1027}}</ref> Algunhas destas proteínas están ligadas ao exterior da membrana celular. Un exemplo é a proteína [[CD59]], que identifica as células “propias” e inhibe a súa destrución polo sistema inmune. O virus [[VIH]] evita a acción do [[sistema inmunitario]] en parte ao inserir estas proteínas da membrana da [[hóspede|célula hóspede]] na súa propia membrana superficial.<ref name=Alberts2002>{{Cita libro |autor=Alberts, Bruce |título=Molecular biology of the cell |url=https://archive.org/details/molecularbiology0004albe |publisher=Garland Science |location=New York |ano=2002 |edición=4th |isbn=0-8153-4072-9}}</ref> Outras proteínas están situadas na bicapa atravesando todo o seu grosor ([[proteína transmembrana|proteínas transmembrana]]) e serven para retransmitir certos sinais desde o exterior ao interior da célula. O tipo máis común destas proteínas é o [[receptor acoplado á proteína G]] (GPCR). Os GPCRs son responsables da maior parte da capacidade celular de percibir o seu medio externo e, debido á súa importante función, aproximadamente o 40% de todos os medicamentos modernos están dirixidos aos GPCRs.<ref name=Filmore2004>{{Cita publicación periódica |author=Filmore D |title=It's A GPCR World |journal=Modern Drug Discovery |volume=11 |pages=24–9 |year=2004}}</ref> Ademais de procesos mediados por proteínas e disolucións, as bicapas lipídicas poden tamén participar directamente na sinalización celular. Un clásico exemplo disto é a [[fagocitose]] activada por [[fosfatidilserina]]. Normalmente, a fosfatidilserina está distribuída asimetricamente na membrana da célula e está presente só na cara citoplasmática. Durante a [[morte celular programada]] unha proteína chamada ''[[scramblase]]'' equilibra esta distribución, dispoñendo fosfatidilserina na cara extracelular da bicapa. A presenza de fosfatidilserina desencadea entón a fagocitose que eliminará as células mortas ou moribundas. == Métodos de caracterización == [[Ficheiro:Sedimented red blood cells.jpg|dereita|miniatura|210px|[[Eritrocito]]s humanos vistos con microscopio de fluorescencia. A [[membrana plasmática]] está marcada cunha tinguidura fluorescente. A barra de escala é de 20μm.]] [[Ficheiro:Annular Gap Junction Vesicle.jpg‎|esquerda|miniatura|220px| Imaxe de [[microscopio electrónico de transmisión]] dunha vesícula lipídica. As dúas bandas escuras arredor das súas beiras son as dúas capas da bicapa. Historicamente, imaxes similares a esta serviron para demostrar que a membrana celular era unha bicapa.]] A bicapa lipídica é unha estrutura bastante complicada de estudar porque é moi delgada e fráxil. Malia estas limitacións nos últimos setenta anos téñense desenvolvido ducias de técnicas que permitiron investigar a súa estrutura e función. As medicións eléctricas son unha forma directa de caracterizar unha importante función da membrana: a súa capacidade de separar e impedir o fluxo de ións en disolución. Aplicando unha voltaxe a través da bicapa e medindo a corrente resultante, pode determnarse a [[resistencia eléctrica]] da bicapa, que é relativamente alta (10⁸ohm^*cm² de resistencia en bicapas lipídicas puras<ref name=Montal1972>{{cita publicación periódica |vauthors=Montal M, Mueller P |title=Formation of bimolecular membranes from lipid monolayers and a study of their electrical properties |journal=Proc. Natl. Acad. Sci. |volume=69 |issue=12 |pages=3561–6 |date=December 1972 |pmid=4509315 |doi=10.1073/pnas.69.12.3561 |pmc=389821|bibcode=1972PNAS...69.3561M }}</ref>), xa que a parte central hidrófoba é impermeable a substancias cargadas. A presenza de furados na bicapa de só uns poucos nanómetros causa un importante incremento da corrente eléctrica.<ref name=Melikov2001>{{Cita publicación periódica |author=Melikov KC, Frolov VA, Shcherbakov A, Samsonov AV, Chizmadzhev YA, Chernomordik LV |title=Voltage-induced nonconductive pre-pores and metastable single pores in unmodified planar lipid bilayer |journal=Biophys. J. |volume=80 |issue=4 |pages=1829–36 |year=2001 |pmid=11259296 |pmc=1301372 |doi=10.1016/S0006-3495(01)76153-X |bibcode=2001BpJ....80.1829M}}</ref> A sensibilidade do sistema é tal que mesmo se pode determinar a actividade dunha soa [[canle iónica]].<ref name=Neher1976>{{Cita publicación periódica |author=Neher E, Sakmann B |title=Single-channel currents recorded from membrane of denervated frog muscle fibres |journal=Nature |volume=260 |issue=5554 |pages=799–802 |year=1976 |pmid=1083489 |doi=10.1038/260799a0 |bibcode=1976Natur.260..799N}}</ref> As medidas eléctricas non nos proporcionan unha imaxe real do que pasa na membrana como o faría unha imaxe de microscopía. As bicapas lipídicas non poden verse nun microscopio convencional porque son moi finas, e hai que utilizar o [[microscopio de fluorescencia]]. Nestas técnicas a mostra é excitada cunha luz dunha lonxitude de onda determinada, que causa fluorescencia na mostra (luz de maior lonxitude de onda), que é observada co microscopio despois de pasar por unha serie de filtros. As bicapas lipídicas naturais non son fluorescentes, de modo que hai que usar unha tinguidura que se una ás moléculas que se desexe da bicapa. A resolución está normalmente limitada a uns poucos centos de [[nanómetro]]s, que é moito menos ca o tamaño dunha célula pero moito maior ca o grosor da bicapa. [[Ficheiro:Supported Lipid Bilayer and Nanoparticles AFM.png‎|esquerda|miniatura|250px|Imaxes en 3d adaptadas de [[microscopio de forza atómica]] que mostran a formación de poros transmembrana (furados) nunha bicapa.<ref name=Lipid_and_nanoparticles/>]] [[Ficheiro:Bilayer AFM schematic.png|dereita|miniatura|250px|Ilustración dun varrido típico dunha bicapa con [[microscopio de forza atómica]]. Os buracos son defectos na bicapa, que expoñen a superficie lisa do substrato de debaixo.]] O [[microscopio electrónico]] proporciona imaxes de maior resolución. No microscopio electrónico, en lugar de [[fotón]]s (luz) focalízase sobre a mostra un feixe de [[electrón]]s. Ás imaxes clásicas obtidas con tinguidura de tetróxido de osmio, que mostraban tres bandas nas membranas, dúas escuras e no medio unha clara, que se correspondían coas zonas hidrófilas e hidrófobas da membrana, seguironlles outras probas máis sofisticadas. Usando o microscopio electrónico xunto con técnicas de conxelación (criofractura), poden estudarse os mecanismsmos do transporte inter- e intracelular, por exemplo para demostrar que as [[vesícula]]s de [[exocitose]] son o modo en que se liberan os neurotransmisores nas [[sinapse]]s.<ref name=Heuser1979>{{Cita publicación periódica |author=Heuser JE, Reese TS, Dennis MJ, Jan Y, Jan L, Evans L |title=Synaptic vesicle exocytosis captured by quick freezing and correlated with quantal transmitter release |journal=J. Cell Biol. |volume=81 |issue=2 |pages=275–300 |year=1979 |pmid=38256 |pmc=2110310 |url=http://www.jcb.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=38256 |doi=10.1083/jcb.81.2.275}}</ref> Tamén se usa moito a espectroscopía ³¹P-NMR (resonancia magnética nuclear) en estudos das bicapas de fosfolípidos preparadas e das membranas biolóxicas en condicións naturais. A análise<ref name=Dubinnyi>{{Cita publicación periódica |author=Dubinnyi MA, Lesovoy DM, Dubovskii PV, Chupin VV, Arseniev AS |title=Modeling of ³¹P-NMR spectra of magnetically oriented phospholipid liposomes: A new analytical solution |journal=Solid State Nucl Magn Reson. |volume=29 |issue=4 |pages=305–311 |year=2006 |pmid=16298110 |url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0926204005001001?via%3Dihub |doi=10.1016/j.ssnmr.2005.10.009 }}</ref> do espectro ³¹P-NMR dos lípidos pode dar moita información sobre o empaquetamento da bicapa lipídica, as transicións de fase, a orientación e dinámica dos grupos de cabeza polar dos lípidos, e as propiedades elásticas de bicapas lipídicas puras ou o seu comportamento como resultado da unión de proteínas e outras [[biomolécula]]s. Ademais, un experimento específico H-N...(O)-P (transición por axuste escalar 3JH-P~5&nbsp;Hz) pode fornecer información directa sobre a formación de [[ponte de hidróxeno|pontes de hidróxeno]] entre os protóns dos grupos amido proteicos e o fosfato das partes polares dos lipidos, o que é moi útil en estudos das interaccións proteína/membrana. Un novo método de estudo das bicapas lipídicas é a [[microscopio de forza atómica|microscopía de forza atómica]]. Nesta técnica non se usa luz nin electróns senón unha sonda de silicio cunha agulla moi pequena e afiada que varre a superficie facendo contacto físico coa bicapa e movéndose sobre ela, de modo semellante ao que que faría unha agulla dun tocadiscos. A microscopía de forza atómica é unha técnica moi prometedora porque ten a potencialidade de obter imaxes cunha resolución de nanómetros a temperaturas ambientais moderadas e mesmo baixo a auga ou [[solución tampón|tampón]] fisiolóxico, condicións necesarias para estudar o comportamento natural das bicapas. Utilizando esta capacidade, a microscopía de forza atómica tense usado para examinar o comportamento dinámico das membranas incluíndo a formación de poros transmembrana<ref name=Lipid_and_nanoparticles>Y. Roiter, M. Ornatska, A. R. Rammohan, J. Balakrishnan, D. R. Heine, and S. Minko, [http://dx.doi.org/10.1021/nl080080l Interaction of Nanoparticles with Lipid Membrane], Nano Letters, vol. 8, iss. 3, pp. 941–944 (2008).</ref> e transicións de fase en bicapas de laboratorio.<ref name="Tokumasu et al. 2002">{{Cita publicación periódica |author=Tokumasu F, Jin AJ, Dvorak JA |title=Lipid membrane phase behavior elucidated in real time by controlled environment atomic force microscopy |journal=J. Electron Micros. |volume=51 |issue=1 |pages=1–9 |year=2002 |doi=10.1093/jmicro/51.1.1 |pmid=12003236}}</ref> Outra vantaxe é que esta técnica non require a marcaxe fluorescente ou [[isótopo|isotópica]] dos lípidos, xa que a punta da sonda interacciona mecanicamente coa superficie da bicapa. Grazas a iso, o mesmo varrido pode obter imaxes tanto dos lípidos coma das proteínas asociadas a eles, ás veces mesmo cunha resolución dunha soa molécula.<ref name=Lipid_and_nanoparticles/><ref name=Richter2003>{{Cita publicación periódica |author=Richter RP, Brisson A |title=Characterization of lipid bilayers and protein assemblies supported on rough surfaces by atomic force microscopy |journal=Langmuir |volume=19 |issue=5 |pages=1632–40 |year=2003 |doi=10.1021/la026427w}}</ref> Esta microscopía pode tamén explorar a natureza mecánica das bicapas lipídicas.<ref name=Steltenkamp2006>{{Cita publicación periódica |author=Steltenkamp S, Müller MM, Deserno M, Hennesthal C, Steinem C, Janshoff A |title=Mechanical properties of pore-spanning lipid bilayers probed by atomic force microscopy |journal=Biophys. J. |volume=91 |issue=1 |pages=217–26 |year=2006 |pmid=16617084 |pmc=1479081 |doi=10.1529/biophysj.106.081398}}</ref> As bicapas lipídicas mostran unha alta [[birrefrinxencia]], xa que o índice de refracción no plano da bicapa difire do que presenta o plano perpendicular en 0,1 unidades de [[índice de refracción]]. Isto usouse para caracterizar o grao de orde e distorsión nas bicapas usando [[interferometría de polarización dual]] para comprender así os mecanismos das interaccións das proteínas. == Transporte a través da bicapa == === Difusión pasiva === A maioría das moléculas [[polar]]es teñen unha solubilidade baixa na zona central hidrocarbonada da bicapa lipídica e en consecuencia teñen baixos coeficientes de permeabilidade a través da bicapa. Este efecto é particularmente pronunciado no caso das moléculas cargadas, que teñen coeficientes de permeabilidade aínda máis baixos ca as polares neutras.<ref name=Chakrabarti1994>{{Cita publicación periódica |author=Chakrabarti AC |title=Permeability of membranes to amino acids and modified amino acids: mechanisms involved in translocation |journal=Amino Acids |volume=6 |issue= 3|pages=213–29 |year=1994 |pmid=11543596 |doi=10.1007/BF00813743}}</ref> Os [[anión]]s normalmente teñen un grao de [[difusión pasiva|difusión]] a través das bicapas moito maior cós [[catión]]s.<ref name=Hauser1972>{{Cita publicación periódica |author=Hauser H, Phillips MC, Stubbs M |title=Ion permeability of phospholipid bilayers |journal=Nature |volume=239 |issue=5371 |pages=342–4 |year=1972 |pmid=12635233 |doi=10.1038/239342a0}}</ref><ref name=Papahadjopoulos1967>{{Cita publicación periódica |author=Papahadjopoulos D, Watkins JC |title=Phospholipid model membranes. II. Permeability properties of hydrated liquid crystals |journal=Biochim. Biophys. Acta |volume=135 |issue=4 |pages=639–52 |year=1967 |pmid=6048247 |url=http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/0005-2736(67)90095-8 |doi=10.1016/0005-2736(67)90095-8}}</ref> Comparados coas moléculas iónicas, as moléculas de auga en realidade teñen unha permeabilidade a través da membrana relativamente grande, o que se pon en evidencia no fenómeno do inchamento da célula por [[osmose]]. Cando unha célula ou unha vesícula cunha concentración de sales alta no seu interior se encontra no seo dunha disolución con concentracións baixas de sales, a auga penetrará na célula por osmose e a célula incha e mesmo pode chegar a rebentar. Este resultado non se daría se a auga non puidese pasar a través da bicapa lipídica con relativa facilidade. A anómala alta permeabilidade relativa da auga a través da bicapa aínda non se comprende por completo e continúa sendo obxecto de activo debate.<ref name=Paula1996>{{Cita publicación periódica |author=Paula S, Volkov AG, Van Hoek AN, Haines TH, Deamer DW |title=Permeation of protons, potassium ions, and small polar molecules through phospholipid bilayers as a function of membrane thickness |journal=Biophys. J. |volume=70 |issue=1 |pages=339–48 |year=1996 |pmid=8770210 |pmc=1224932 |doi=10.1016/S0006-3495(96)79575-9 |bibcode=1996BpJ....70..339P}}</ref> As moléculas non cargadas apolares difunden a través das bicapas lipídicas considerablemente máis rápido ca as moléculas de auga. Isto pode aplicarse tanto a graxas coma a disolventes orgánicos como o [[cloroformo]] e [[éter]]. Sen termos en conta o seu carácter polar, o tamaño da molécula tamén inflúe, xa que as moléculas grandes difunden a través da bicapa máis lentamente ca as pequenas.<ref name=Xiang1994>{{Cita publicación periódica |author=Xiang TX, Anderson BD |title=The relationship between permeant size and permeability in lipid bilayer membranes |url=https://archive.org/details/sim_journal-of-membrane-biology_1994-06_140_2/page/111 |journal=J. Membr. Biol. |volume=140 |issue=2 |pages=111–22 |year=1994 |pmid=7932645}}</ref> [[Ficheiro:1r3j.png|esquerda|miniatura|250px|Estrutura dunha canle iónica de [[potasio]]. As [[hélices alfa]] penetran na bicapa (os seus límites están indicados con liñas vermellas e azuis), abrindo un buraco a través do cal flúen os ións potasio.]] === Bombas iónicas e canles === Existen dúas clases de proteínas que controlan os gradientes iónicos observados a través das membranas celulares e subcelulares naturais, que son: [[canle iónica|canles iónicas]] e [[bomba iónica|bombas iónicas]]. Tanto as bombas coma as canles son [[proteínas integrais de membrana]] que atravesan todo o grosor da bicapa, pero as súas funcións son bastante diferentes. As bombas iónicas son proteínas que crean e manteñen os gradientes químicos utilizando unha fonte de enerxía externa para mover os ións en contra dos gradientes de concentración pasándoos a unha zona con [[potencial químico]] máis alto. A fonte de enerxía pode ser [[Adenosín trifosfato|ATP]], como é o caso da [[ATPase de Na+/K+|ATPase de Na⁺-K⁺]] ou bomba de Na⁺-K⁺. Alternativamente, a fonte de exerxía pode ser outro gradiente químico xa existente, como sucede no caso do [[antitransportador Ca-Na|antitransportador de Ca²⁺/Na⁺]] , que intercambia eses dous ións. Grazas á acción das bombas de ións a célula pode regular o [[pH]] por medio do [[bombeo de protóns]]. A diferenza das bombas de ións, as canles iónicas non crean gradientes químicos senón que máis ben os disipan para realizar un traballo ou enviar un sinal. Probablemente o exemplo máis coñecido e estudado é a [[canle de sodio|canle de Na⁺ regulada por voltaxe]], que permite a condución dun [[potencial de acción]] ao longo das [[neurona]]s. Todas as canles de ións teñen algún tipo de disparador ou mecanismo de “apertura”. No exemplo anterior era unha voltaxe de polarización, pero outras canles poden activarse pola [[canle iónica regulada por ligando|unión de ligandos]] ou por medio dun [[cambio conformacional]] doutra proteína próxima.<ref name=Gouaux2005>{{Cita publicación periódica |author=Gouaux E, Mackinnon R |title=Principles of selective ion transport in channels and pumps |journal=Science |volume=310 |issue=5753 |pages=1461–5 |year=2005 |pmid=16322449 |doi=10.1126/science.1113666}}</ref> [[Ficheiro:Pinocytosis gl.svg|dereita|210px|miniatura|Ilustración esquemática da [[pinocitose]], un tipo de endocitose.]] === Endocitose e exocitose === {{Artigo principal|Endocitose|Exocitose}} Algunhas moléculas ou partículas son demasiado grandes ou demasiado [[hidrófila]]s para conseguiren pasar a través da bicapa lipídica. Outras moléculas poden pasar a través da bicapa pero deben facelo rapidamente e en tan gran cantidade que o seu transporte por canles é inviable. En ambos os casos este tipo de moléculas poden ser transportadas a través da membrana celular por medio da fusión ou evaxinación de [[vesícula]]s. Cando se orixina unha vesícula no interior da célula e fusiónase coa [[membrana plasmática]] para liberar o seu contido no espazo extracelular, falamos de [[exocitose]]. O proceso inverso chámase [[endocitose]] e consiste en que unha rexión da membrana plasmática se [[invaxinación|invaxina]] e finalmente despréndese cara ao interior da célula, levando no seu interior unha porción do [[fluído extracelular]] para transportalo ao interior da célula. A endocitose e a exocitose dependen para o seu funcionamento de maquinarias celulares moi diferentes, pero os dous procesos están intimamente ligados e non poderían funcionar un sen o outro. O mecanismo primario desta interdependencia e o volume total de material lipídico implicado.<ref name=Gundelfinger2003>{{Cita publicación periódica |author=Gundelfinger ED, Kessels MM, Qualmann B |title=Temporal and spatial coordination of exocytosis and endocytosis |journal=Nat. Rev. Mol. Cell Biol. |volume=4 |issue=2 |pages=127–39 |year=2003 |pmid=12563290 |doi=10.1038/nrm1016}}</ref> Nunha célula típica intervén no ciclo de endocitose/exocitose unha área de bicapa equivalente ao total da membrana plasmática en só media hora.<ref name=Steinman1976>{{Cita publicación periódica |author=Steinman RM, Brodie SE, Cohn ZA |title=Membrane flow during pinocytosis. A stereologic analysis |journal=J. Cell Biol. |volume=68 |issue=3 |pages=665–87 |year=1976 |pmid=1030706 |pmc=2109655 |url=http://www.jcb.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=1030706 |doi=10.1083/jcb.68.3.665}}</ref> Se estes dous procesos non están equilibrados a célula ou incharía ata un incrible tamaño ou perdería completamente a súa membrana plasmática en cuestión de minutos. === Electroporación === A [[electroporación]] é o rápido incremento da permeabilidade da bicapa inducido pola aplicación dun forte campo eléctrico artificial a través da membrana. Experimentalmente, úsase a electroporación para introducir nas células moléculas hidrófilas. É unha técnica especialmente útil para introducir na célula moléculas grandes e moi cargadas como o [[ácido desoxirribonucleico|ADN]], que nunca podería difundir pasivamente a través da zona central hidrófoba da bicapa lipídica.<ref name=Neumann1982>{{Cita publicación periódica |author=Neumann E, Schaefer-Ridder M, Wang Y, Hofschneider PH |title=Gene transfer into mouse lyoma cells by electroporation in high electric fields |journal=EMBO J. |volume=1 |issue=7 |pages=841–5 |year=1982 |pmid=6329708 |pmc=553119}}</ref> Por esta razón, a electroporación é un dos métodos básicos para a [[transfección]] (introdución artificial de ADN na célula) e para a [[transformación bacteriana]]. Propúxose tamén que a electroporación resultante das tormentas de lóstregos podería ser un mecanismo natural para a transferencia de xenes dunha especie a outra (ou [[transferencia horizontal de xenes]]).<ref name="Demanèche2001">{{Cita publicación periódica |author=Demanèche S, Bertolla F, Buret F, ''et al.'' |title=Laboratory-scale evidence for lightning-mediated gene transfer in soil |journal=Appl. Environ. Microbiol. |volume=67 |issue=8 |pages=3440–4 |year=2001 |pmid=11472916 |pmc=93040 |doi=10.1128/AEM.67.8.3440-3444.2001}}</ref> Este incremento de permeabilidade afecta principalmente ao transporte de ións e doutras especies químicas hidratadas, o que indica que o seu mecanismo de acción é a creación na membrana de orificios cheos de auga de escala [[nanómetro|nanométrica]]. Aínda que tanto a electroporación coma a [[rotura dieléctrica]] (perda de resistencia do material illante) orixínanse ambas pola aplicación de campos eléctricos, os mecanismos implicados son moi diferentes. Na rotura dieléctrica o material que fai de barreira é inonizado, creando unha vía condutiva. A alteración do material é neste caso de natureza química. Polo contrario, durante a electroporación as moléculas lipídicas non son alteradas quimicamente senón que simplemente cambian de posición, abrindo un poro que actúa como a vía de condución a través da bicapa a medida que se vai enchendo de auga. == Mecánica das bicapas == [[Ficheiro:Pore schematic.svg|miniatura|280px|Esquema que mostra dúas posibles conformacións dos lípidos nas beiras dun poro. Na imaxe de arriba os lípidos non redistribuíron a súa psosición, de modo que a parede do poro é hidrófoba. Na imaxe de abaixo algunhas das cabezas polares dos lípidos están dobradas lateralmente, de modo que a parede do poro é hidrófila.]] As bicapas lipídicas son estruturas grandes dabondo como para mostrar algunhas das propiedades mecánicas dos líquidos e os sólidos. O módulo de compresión de área K_a, o módulo de flexión K_b, e a enerxía de bordo <math>\Lambda</math>, poden usarse para describilas. As bicapas lipídicas sólidas tamén teñen un [[módulo de cizalladura]] ou rixidez, pero como para calquera líquido, este módulo é cero para bicapas líquidas. Estas propiedades mecánicas afectan ao funcionamento das membranas. K_a e K_b afectan á capacidade das proteínas e das pequenas moléculas de inserirse na bicapa,<ref name=Garcia2004>{{Cita publicación periódica |author=Garcia ML |title=Ion channels: gate expectations |journal=Nature |volume=430 |issue=6996 |pages=153–5 |year=2004 |pmid=15241399 |doi=10.1038/430153a}}</ref><ref name=McIntosh2006>{{Cita publicación periódica |author=McIntosh TJ, Simon SA |title=Roles of Bilayer Material Properties in Function and Distribution of Membrane Proteins |journal=Annu. Rev. Biophys. Biomol. Struct. |volume=35 |issue=1 |pages=177–98 |year=2006 |doi=10.1146/annurev.biophys.35.040405.102022 |pmid=16689633}}</ref> e sábese que as propiedades mecánicas da bicapa alteran o funcionamento das canles iónicas activadas mecanicamente.<ref name=Suchyna2004>{{Cita publicación periódica |author=Suchyna TM, Tape SE, Koeppe RE, Andersen OS, Sachs F, Gottlieb PA |title=Bilayer-dependent inhibition of mechanosensitive channels by neuroactive peptide enantiomers |journal=Nature |volume=430 |issue=6996 |pages=235–40 |year=2004 |pmid=15241420 |doi=10.1038/nature02743}}</ref> As propiedades mecánicas das bicapas tamén determinan que tipos de estrés pode soportar a célula sen rachar. Aínda que as bicapas poden dobrarse facilmente, a maioría non se poden estirar máis dunha pequena porcentaxe sen romperen.<ref name=Hallett1993>{{Cita publicación periódica |author=Hallett FR, Marsh J, Nickel BG, Wood JM |title=Mechanical properties of vesicles. II. A model for osmotic swelling and lysis |journal=Biophys. J. |volume=64 |issue=2 |pages=435–42 |year=1993 |pmid=8457669 |pmc=1262346 |doi=10.1016/S0006-3495(93)81384-5 |bibcode=1993BpJ....64..435H}}</ref> Como se comentou no apartado de "estrutura e organización", a forza principal que mantén cohesionadas as bicapas é a repulsión hidrófoba entre as colas hidrocarbonadas dos lípidos e a auga. Así, o módulo elástico da bicapa está determinado esencialmente pola área extra que queda exposta á auga cando estiramos e separamos os lípidos.<ref name=Boal2002>{{Cita libro |autor=Boal, David H. |título=Mechanics of the cell |publisher=Cambridge University Press |location=Cambridge, UK |ano=2001 |páxinas= |isbn=0-521-79681-4}}</ref> Non debe estrañar tendo en conta as forzas implicadas que os estudos realizados mostrasen que K_a varía moito segundo as condicións da disolución<ref name=Rutkowski1991>{{Cita publicación periódica |author=Rutkowski CA, Williams LM, Haines TH, Cummins HZ |title=The elasticity of synthetic phospholipid vesicles obtained by photon correlation spectroscopy |journal=Biochemistry |volume=30 |issue=23 |pages=5688–96 |year=1991 |pmid=2043611 |doi=10.1021/bi00237a008}}</ref> pero só un pouco ao variaren a lonxitude e insaturación das colas lipídicas.<ref name="Rawicz2000"/> Como as forzas implicadas son tan pequenas, é difícil determinar experimentalmente K_a. A maioría das probas requiren usar sofisticadas técnicas de microscopía e un equipamento de medición moi sensible.<ref name="Steltenkamp2006"/><ref name=Evans2003>{{Cita publicación periódica |author=Evans E, Heinrich V, Ludwig F, Rawicz W |title=Dynamic tension spectroscopy and strength of biomembranes |journal=Biophys. J. |volume=85 |issue=4 |pages=2342–50 |year=2003 |pmid=14507698 |pmc=1303459 |doi=10.1016/S0006-3495(03)74658-X |bibcode=2003BpJ....85.2342E}}</ref> A diferenza do K_a, que é unha medida de canta enerxía se necesita para estirar a bicapa, K_b mide canta enerxía se precisa para dobrala ou flexionala. Formalmente, o módulo de flexión defínese como a enerxía requirida para deformar unha membrana desde a súa curvatura intrínseca a outra curvatura. A curvatura intrínseca defínese pola razón do diámetro do grupo de cabeza do lípido con respecto do grupo de cola. Para un lípido con dúas colas hidrocarbonadas como a fosfatidilcolina, esta razón é de case 1, polo que a curvatura intrínseca é case 0. Se un determinado lípido ten na súa curvatura intrínseca unha desviación grande de cero, non formará unha bicapa, e en lugar diso formará outras fases como micelas ou micelas invertidas. Tipicamente, K_b non se mide experimentalmente senón que se calcula a partir de medicións de K_a e do grosor da bicapa, xa que os tres parámetros están relacionados. <math>\Lambda</math> é unha medida da enerxía necesaria para expoñer o bordo da bicapa á auga ao rachar a bicapa ou crearlle un buraco. A orixe desta enerxía é o feito de que ao crear ese tipo de interface quedan expostas á auga algunhas das colas lipídicas, pero a orientación exacta dos lípidos deste límite non se coñece. Hai algunhas evidencias de que poden coexistir tanto poros hidrófobos (colas rectas) coma hidrófilos (cabezas curvadas).<ref name=Weaver1996>{{Cita publicación periódica |author=Weaver JC, Chizmadzhev YA |title=Theory of electroporation: A review |journal=Biochemistry and Bioenergetics |volume=41 |issue= 2|pages=135–60 |year=1996 |doi=10.1016/S0302-4598(96)05062-3}}</ref> == Fusión == [[Ficheiro:Lipid bilayer fusion.svg|dereita|miniatura|280px| Ilustración da fusión de vesículas lipídicas na que se mostra dúas posibles resultados: hemifusión e fusión completa. Na hemifusión só a capa externa da bicapa se mestura. Na fusión completa mestúranse ambas as capas da bicapa e o contido interno.]] A [[fusión de bicapas lipídicas]] é o proceso polo cal dúas bicapas se unen formando unha estrutura única conectada. Se esta fusión ten lugar de forma completa entre as dúas capas da bicapa, fórmase unha ponte chea de auga e mestúranse as solucións contidas nos dous compartimentos das bicapas. Outra posible alternativa dáse se só intervén na fusión unha das capas de cada bicapa; nese caso fálase de hemifusión. A fusión está implicada en moitos procesos celulares, especialmente en [[célula eucariótica|eucariotas]], xa que as células eucariotas están moi subdivididas en compartimentos por membranas de bicapas. A [[exocitose]], a [[fertilización]] dos [[Cigoto|ovos]] polo [[espermatozoide]] e o transporte de produtos residuais ao [[lisosoma]] son só algúns dos moitos procesos eucarióticos que dependen desta fusión. Mesmo a entrada de patóxenos pode estar determinada pola fusión, pois moitos [[virus]] con cubertas membranosas de bicapa especializaron certas proteínas de fusión situadas na súa superficie para conseguir entrar na célula hóspede. No proceso de fusión hai catro pasos fundamentais.<ref name=Yeagle1993/> Primeiro, as membranas implicadas no proceso deben achegarse, aproximarse unha a outra ata só uns poucos [[nanómetro]]s. Segundo, as dúas bicapas deben poñerse en estreito contacto (a só uns poucos [[ángstrom]]s). Para conseguir este contacto, as dúas superficies deben deshidratarse polo menos parcialmente, xa que a auga unida á superficie que normalmente presentan as bicapas fai que as bicapas se repelan enerxicamente. A presenza de ións, especialmente de [[catión]]s divalentes como os ións [[magnesio]] e [[calcio]], afecta moito a esta fase do proceso.<ref name=Papahadjopoulos1990>{{Cita publicación periódica |author=Papahadjopoulos D, Nir S, Düzgünes N |title=Molecular mechanisms of calcium-induced membrane fusion |url=https://archive.org/details/sim_journal-of-bioenergetics-and-biomembranes_1990-04_22_2/page/157 |journal=J. Bioenerg. Biomembr. |volume=22 |issue=2 |pages=157–79 |year=1990 |pmid=2139437 |doi=10.1007/BF00762944}}</ref><ref name=Leventis1986>{{Cita publicación periódica |author=Leventis R, Gagné J, Fuller N, Rand RP, Silvius JR |title=Divalent cation induced fusion and lipid lateral segregation in phosphatidylcholine-phosphatidic acid vesicles |journal=Biochemistry |volume=25 |issue=22 |pages=6978–87 |year=1986 |pmid=3801406 |doi=10.1021/bi00370a600}}</ref> Unha das funcións básicas do calcio no organismo é regular a fusión das membranas. Terceiro, debe orixinarse unha desestabilización nalgún punto entre as dúas bicapas en fusión, que distorsione localmente as súas estruturas. A natureza exacta desta distorsión non se coñece. Unha teoría é que se deben formar unha especie de protrusións (''stalks'') moi curvadas entre as dúas bicapas.<ref name=Markin1984>{{Cita publicación periódica |author=Markin VS, Kozlov MM, Borovjagin VL |title=On the theory of membrane fusion. The stalk mechanism |journal=Gen. Physiol. Biophys. |volume=3 |issue=5 |pages=361–77 |year=1984 |pmid=6510702}}</ref> Os partidarios desta teoría pensan que isto explicaría por que a fosfatidiletanolamina, un lípido moi curvado, facilita a fusión.<ref name=Chernomordik2003>{{Cita publicación periódica |author=Chernomordik LV, Kozlov MM |title=Protein-lipid interplay in fusion and fission of biological membranes |journal=Annu. Rev. Biochem. |volume=72 |issue= 1|pages=175–207 |year=2003 |pmid=14527322 |doi=10.1146/annurev.biochem.72.121801.161504}}</ref> Finalmente, na última fase da fusión, este punto distorsionado crece e os compoñentes das dúas bicapas mestúranse e difunden desde o sitio de contacto. [[Ficheiro:Membrane_fusion_via_stalk_formation.jpg|esquerda|miniatura|420px| Ilustración esquemática do proceso de fusión por medio da formación dunhas protrusións moi curvadas nas dúas membranas, que se acaban tocando.]] [[Ficheiro:Exocytosis-machinery gl.jpg|dereita|miniatura|330px| Diagrama da acción das proteínas SNARE fixando unha vesícula de exocitose. Versións complementarias da proteína situadas na membrana da vesícula e na membrana diana únense e envólvense unha coa outra, poñendo as dúas membranas en contacto no proceso.]] A situación é máis complicada na fusión ''in vivo'' porque a fusión biolóxica está case sempre regulada pola acción de [[proteínas de membrana|proteínas asociadas á membrana]]. As primeiras destas proteínas en seren estudadas foron as proteínas virais de fusión, que permiten aos virus con envoltura inserir o seu material xenético na célula hóspede (os virus con envoltura están rodeados por unha bicapa lipídica; outros só teñen unha cuberta proteica). As células eucarióticas tamén presentan proteínas de fusión, as mellor estudadas das cales son as proteínas [[SNARE]]. As proteínas SNARE úsanse para dirixir todo o tráfico intracelular de [[vesícula]]s. A pesar dos anos que se levan estudando, aínda se descoñece moito sobre as funcións desta clase de proteínas. De feito, hai aínda un activo debate sobre se as SNARE están relacionadas coa fixación inicial da vesícula á membrana ou participan máis tarde no proceso de fusión facilitando a hemifusión.<ref name=Chen2001>{{Cita publicación periódica |author=Chen YA, Scheller RH |title=SNARE-mediated membrane fusion |journal=Nat. Rev. Mol. Cell Biol. |volume=2 |issue=2 |pages=98–106 |year=2001 |pmid=11252968 |doi=10.1038/35052017}}</ref> Nos estudos de bioloxía molecular e cellular é a miúdo preferible inducir artificialmente a fusión. A adición de [[polietilenglicol]] causa a fusión sen que se produza unha agregación significativa ou distorsión bioquímica. Este procedemento úsase hoxe continuamente, por exemplo para fusionar [[linfocito B|linfocitos B]] con células de [[melanoma]].<ref name=Kohler1975>{{Cita publicación periódica |author=Köhler G, Milstein C |title=Continuous cultures of fused cells secreting antibody of predefined specificity |journal=Nature |volume=256 |issue=5517 |pages=495–7 |year=1975 |pmid=1172191 |doi=10.1038/256495a0 |bibcode=1975Natur.256..495K}}</ref> O “[[hibridoma]]” resultante desta combinación expresa un [[anticorpo]] desexado determinado pola célula B, pero este queda "inmortalizado" pola célula de melanoma fusionada. A fusión tamén se pode inducir artificialmente por [[electroporación]] nun proceso chamado electrofusión. Crese que este fenómeno débese aos [[bordo enerxeticamente activo|bordos enerxeticamente activos]] formados na membrana durante a electroporación, que poden actuar como os puntos locais de distorsión para nuclear o crecemento da protrusión entre as dúas bicapas.<ref name=Jordan1989>{{Cita libro |autor=Jordan, Carol A.; Neumann, Eberhard; Sowers, Arthur E. |título=Electroporation and electrofusion in cell biology |url=https://archive.org/details/electroporatione0000unse |publisher=Plenum Press |location=New York |ano=1989 |isbn=0-306-43043-6}}</ref> == Sistemas modelo == {{Artigo principal|Bicapas lipídicas modelo}} As membranas lipídicas poden crearse artificialmente no laboratorio para facilitar aos investigadores a realización de experimentos que non son factibles con bicapas naturais. Estes sistemas sintéticos chámanse bicapas lipídicas modelo. Hai moitos tipos deferentes de bicapas modelo, e cada unha ten as súas vantaxes e desvantaxes experimentais. Poden elaborarse tanto con lípidos sintéticos coma naturais. Entre os sistemas modelo máis comúns están: * Membranas negras. Son membranas creadas en orificios practicados nunha superficie de teflón, que cando se observan son escuras á luz reflectida. * Membranas lipídicas apoiadas en soportes. Apoian sobre un substrato ríxido e só teñen unha cara exposta ao medio. * Membranas de bicapa fixadas. Nestas membranas os lípidos (tiolípidos) son fixados quimicamente a un soporte sólido de ouro. * [[Vesícula]]s. == Aplicacións comerciais == Ata hoxe, a aplicación comercial máis exitosa das bicapas lipídicas foi o uso de [[liposoma]]s para a administración de medicamentos, especialmente no tratamento do cáncer. Os liposomas son unha especie de [[vesícula]]s artificiais. A idea básica do uso de liposomas para a administración de fármacos é que o fármaco vai encapsulado en disolución no interior do liposoma, o cal é despois inxectado no paciente. Estes liposomas cargados con fármacos viaxan a través dos sistemas corporais ata que se unen aos destinos diana e alí rompen, liberando o fármaco. En teoría os liposomas deberían ser un método ideal de administración de fármacos, xa que dentro deles se pode illar case calquera fármaco [[liposoluble]], pódenselle inserir moléculas que se unan a determinados tecidos diana e son relativamente pouco tóxicos porque o noso corpo posúe vías metabólicas para degradar os lípidos que os compoñen.<ref name=Immordino2006>{{Cita publicación periódica |author=Immordino ML, Dosio F, Cattel L |title=Stealth liposomes: review of the basic science, rationale, and clinical applications, existing and potential |journal=Int J Nanomedicine |volume=1 |issue=3 |pages=297–315 |year=2006 |pmid=17717971 |pmc=2426795 |doi=10.2217/17435889.1.3.297}}</ref> A primeira xeración de liposomas usados para a administración de fármacos tiña unha composición lipídica sinxela e o seu uso presentaba varias limitacóns. A súa circulación pola corrente sanguínea era moi limitada debido á súa eliminación polos [[ril]]es e á [[fagocitose]]. Un maior refinamento da súa composición lipídica para mellorar a súa fluidez, densidade de carga superficial e hidratación superficial serviu para elaborar vesículas que adsorbían menos proteínas do [[plasma sanguíneo]], o que dificultaba o seu recoñecemento polo [[sistema inmunitario]].<ref name=Chonn1992>{{Cita publicación periódica |author=Chonn A, Semple SC, Cullis PR |title=Association of blood proteins with large unilamellar liposomes in vivo. Relation to circulation lifetimes |journal=J. Biol. Chem. |volume=267 |issue=26 |pages=18759–65 |date=15 September 1992 |pmid=1527006 |url=http://www.jbc.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=1527006 |apelidos= |data-acceso=05 de xullo de 2011 |data-arquivo=17 de outubro de 2019 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20191017134652/http://www.jbc.org/content/267/26/18759.long |url-morta=yes }}</ref> O avance máis significativo neste eido foi a inserción de [[polietilenglicol]] na superficie do liposoma para producir vesículas “silandeiras”, que pasan desapercibidas e circulan polo corpo durante longo tempo sen que o sistema inmune ou os riles os eliminen.<ref name=Boris1997>{{Cita publicación periódica |author=Boris EH, Winterhalter M, Frederik PM, Vallner JJ, Lasic DD |title=Stealth liposomes: from theory to product |url=https://archive.org/details/sim_advanced-drug-delivery-reviews_1997-03-17_24_2-3/page/n50 |journal=Advanced Drug Delivery Reviews |volume=24 |issue= 2-3|pages=165–77 |year=1997 |doi=10.1016/S0169-409X(96)00456-5}}</ref> Os primeiros liposomas deste novo tipo foron dirixidos pasivamente a tecidos [[tumor]]ais. Pero como os tumores inducen unha rápida e incontrolada [[anxioxénese]] son especialmente “permeables” e permiten aos liposomas saír da circulación sanguínea con moita maior rapidez do que o farían en tecidos non tumorais.<ref name=Maeda2001>{{Cita publicación periódica |author=Maeda H, Sawa T, Konno T |title=Mechanism of tumor-targeted delivery of macromolecular drugs, including the EPR effect in solid tumor and clinical overview of the prototype polymeric drug SMANCS |journal=J Control Release |volume=74 |issue=1-3 |pages=47–61 |year=2001 |pmid=11489482 |url=http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0168365901003091 |doi=10.1016/S0168-3659(01)00309-1}}</ref> Posteriores traballos seguiron a estratexia de inserir [[anticorpo]]s ou outros marcadores moleculares na superficie do liposoma coa esperanza de que estes se unisen activamente a células ou tecidos específicos.<ref name=Lopes1999>{{Cita publicación periódica |author=Lopes DE, Menezes DE, Kirchmeier MJ, Gagne JF |title=Cellular trafficking and cytotoxicity of anti-CD19-targeted liposomal doxorubicin in B lymphoma cells |journal=Journal of Liposome Research |volume=9 |issue= 2|pages=199–228 |year=1999 |doi=10.3109/08982109909024786}}</ref> Algúns exemplos desta estratexia están xa na fase de probas clínicas.<ref name=Matsumura2004>{{Cita publicación periódica |author=Matsumura Y, Gotoh M, Muro K, ''et al.'' |title=Phase I and pharmacokinetic study of MCC-465, a doxorubicin (DXR) encapsulated in PEG immunoliposome, in patients with metastatic stomach cancer |journal=Ann. Oncol. |volume=15 |issue=3 |pages=517–25 |year=2004 |pmid=14998859 |url=http://annonc.oxfordjournals.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=14998859 |doi=10.1093/annonc/mdh092}}</ref> Outra potencial aplicación das bicapas lipídicas é no campo dos [[biosensor]]es. Como a bicapa lipídica é a barreira que hai entre o interior e o exterior da célula, tamén é un sitio de intensa transdución de sinais. Durante anos os investigadores trataron de aproveitar este potencial para preparar un dispositivo baseado nas bicapas para usalo na detección de substancias con uso clínico ou no bioterrorismo. Pero os progresos foron lentos e, aínda que algunhas compañías desenvolveron sistemas de detección automáticos baseados en bicapas lipídicas, só se usan para fins de investigación. Un exemplo é o chip desbotable ofrecido por Biacore Life Sciences, que utiliza bicapas lipídicas,<ref name=Biacore>[http://www.biacore.com/lifesciences/products/systems_overview/A100/system_information/index.html Biacore A100 System Information] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100324092429/http://www.biacore.com/lifesciences/products/systems_overview/A100/system_information/index.html |date=24 de marzo de 2010 }}. Biacore Inc. Retrieved Feb 12, 2009.</ref> ou os de Nanion Inc que desenvolveu un sistema para estudos electrofisiolóxicos (''planar patch clamp'').<ref>[http://www.nanion.de/pdf/PlanarPatchClamping.pdf Nanion Technologies. Automated Patch Clamp] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100331130708/http://www.nanion.de/pdf/PlanarPatchClamping.pdf |date=31 de marzo de 2010 }}. Retrieved Feb 28, 2010. (PDF)</ref> Tamén se está a investigar noutras aplicacións máis exóticas como o uso de poros de membranas de bicapa lipídica para a [[secuenciación do ADN]] en Oxford Nanolabs, que aínda non é comercialmente viable. As bicapas lipídicas apoiadas en substrato sólido tiveron éxito comercial como técnicas de cribado ou selección para medir a permeabilidade de fármacos, como a técnica denominada [[PAMPA]] ('''''p'''arallel '''a'''rtificial '''m'''embrane '''p'''ermeability '''a'''ssay'').<ref>Bermejo, M. et al. (2004). PAMPA – a drug absorption in vitro model 7. Comparing rat in situ, Caco-2, and PAMPA permeability of fluoroquinolones. Pharm. Sci., '''21:''' 429-441.</ref><ref>Avdeef, A. et al. (2005). Caco-2 permeability of weakly basic drugs predicted with the Double-Sink PAMPA pKaflux method. Pharm. Sci., '''24:''' 333-349.</ref><ref>Avdeef, A. et al. (2004). PAMPA – a drug absorption in vitro model 11. Matching the in vivo unstirred water layer thickness by individual-well stirring in microtitre plates. Pharm. Sci., '''22:''' 365-374.</ref><ref>Dagenais, C. et al. (2009). P-glycoprotein deficient mouse in situ blood-brain barrier permeability and its prediction using an in combo PAMPA model. Eur. J. Phar. Sci., '''38(2):''' 121-137.</ref><ref>Sinkó, B. et al. (2009). A PAMPA Study of the Permeability-Enhancing Effect of New Ceramide Analogues. Chemistry & Biodiversity, '''6:''' 1867-1874.</ref> == Historia == A principios do século XX os científicos xa pensaban que as células estaban rodeadas por unha delgada barreira de características aceitosas,<ref name=Loeb1904>{{Cita publicación periódica |author=Loeb J |title=The recent development of Biology |journal=Science |volume=20 |issue=519 |pages=777–786 |year=1904 |pmid=17730464 |doi=10.1126/science.20.519.777}}</ref> pero a natureza estrutural desta membrana non se coñecía. Dous experimentos de 1925 puxeron as bases para acabar con este descoñecemento. Hugo Ficke, medindo a [[capacitancia]] de solucións de [[eritrocito]]s , determinou que a membrana celular tiña un grosor de 3,3&nbsp;nm.<ref name=Fricke1925>{{Cita publicación periódica |author=Fricke H |title=The electrical capacity of suspensions with special reference to blood |journal=Journal of General Physiology |volume=9 |issue= 2|pages=137–52 |year=1925 |pmid=19872238 |pmc=2140799 |doi=10.1085/jgp.9.2.137}}</ref> Aínda que os resultados deste experimento eran precisos, Fricke malinterpretou os datos e pensou que a membrana celular constaba dunha soa capa de moléculas. Evert Gorter<ref name=Gorterbio>{{Cita publicación periódica |author=Dooren L J, Wiedemann L R |title=On bimolecular layers of lipids on the chromocytes of the blood |journal=Journal of European Journal of Pediatrics |volume=145 |issue=5 |pages=329 |year=1986 |doi=10.1007/BF00439232}}</ref> (1881–1954) e F. Grendel da Universidade de Leiden abordaron o problema desde outra perspectiva, estendendo os lípidos dos eritrocitos formando unha monocapa nun dispositivo [[Langmuir-Blodgett]]. Cando compararon a área da monocapa coa a área superficial das células observaron que a relación era de 2 a 1.<ref name=Gorter1925>{{Cita publicación periódica |author=Gorter E, Grendel F |title=On bimolecular layers of lipids on the chromocytes of the blood |journal=Journal of Experimental Medicine |volume=41 |issue= 4|pages=439–43 |year=1925 |pmid=19868999 |pmc=2130960 |doi=10.1084/jem.41.4.439}}</ref> Posteriores análises puxeron en evidencia varios erros e asuncións incorrectas nese experimento, pero, por pura sorte, estes erros se cancelaban e con eses datos defectuosos Gorter e Grendel chegaron á conclusión correcta: a membrana celular era unha bicapa lipídica.<ref name=Yeagle1993>{{Cita libro |autor=Yeagle, Philip |título=The membranes of cells |url=https://archive.org/details/membranesofcells0000unse |publisher=Academic Press |location=Boston |ano=1993 |edición=2nd |isbn=0-12-769041-7}}</ref> Esta teoría foi confirmada co uso do [[microscopio electrónico]] na década de 1950. Aínda que non publicou o primeiro estudo de microscopía electrónica de bicapas lipídicas,<ref name="Sjöstrand1958">{{Cita publicación periódica |author=Sjöstrand FS, Andersson-Cedergren E, Dewey MM |title=The ultrastructure of the intercalated discs of frog, mouse and guinea pig cardiac muscle |journal=J. Ultrastruct. Res. |volume=1 |issue=3 |pages=271–87 |year=1958 |pmid=13550367 |doi=10.1016/S0022-5320(58)80008-8}}</ref> foi J. David Robertson o primeiro en afirmar que as dúas bandas escuras electrodensas que se observaban na membrana eran os grupos de cabeza hidrófilos dos lípidos e as proteínas asociadas de cada unha das capas superpostas da bicapa.<ref name=Robertson1960>{{Cita publicación periódica |author=Robertson JD |title=The molecular structure and contact relationships of cell membranes |url=https://archive.org/details/sim_progress-in-biophysics-and-molecular-biology_1960_10/page/343 |journal=Prog. Biophys. Mol. Biol. |volume=10 |issue= |pages=343–418 |year=1960 |pmid=13742209}}</ref><ref name=Robertson1959>{{Cita publicación periódica |author=Robertson JD |title=The ultrastructure of cell membranes and their derivatives |journal=Biochem. Soc. Symp. |volume=16 |issue= |pages=3–43 |year=1959 |pmid=13651159}}</ref> Con eses traballos Robertson presentou o concepto de “unidade de membrana.” Esta foi a primeira vez que a estrutura en bicapa era universalmente asignada a todas as membranas celulares e dos [[orgánulo]]s. Máis ou menos ao mesmo tempo o desenvolvemento de membranas modelo confirmou que a bicapa lipídica é unha estrutura estable que pode existir independentemente das proteínas. “Pintando” unha disolución de lípidos en disolvente orgánico sobre un orificio (é dicir, construíndo unha [[membrana negra|membrana "negra"]]), Mueller e Rudin puideron crear unha bicapa artificial e determinar que esta mostraba fluidez lateral, alta resistencia eléctrica e autorrexeneración en resposta a unha perforación,<ref name=Mueller1962>{{Cita publicación periódica |author=Mueller P, Rudin DO, Tien HT, Wescott WC |title=Reconstitution of cell membrane structure in vitro and its transformation into an excitable system |journal=Nature |volume=194 |issue= 4832|pages=979–80 |year=1962 |pmid=14476933 |doi=10.1038/194979a0}}</ref> e todas estas eran propiedades dunha membrana celular natural. Uns poucos anos despois, Alec Bangham demostrou que as bicapas, en forma de vesículas lipídicas, podían tamén formarse simplemente poñendo unha mostra seca de lípidos en auga.<ref name=Bangham1964>A D Bangham and R W Horne. "Negative staining of phospholipids and their structural modification by surface active agents as observed in the electron microscope." Journal of Molecular Biology. 8. (1964) 660-668.</ref> Este foi un importante avance, porque demostraba que as bicapas lipídicas se formaban espontaneamente por autoensamblaxe e non requirían unha estrutura de soporte. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Mosaico fluído]]. * [[Membrana plasmática]]. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Orgánulos]] [[Categoría:Bioloxía celular]] 4qflwunnufg1v4e06aeccbs2a3z52cy 0 183795 7105375 6268948 2025-06-24T11:40:57Z MAGHOI 15490 7105375 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:250px; font-size:8pt;" |+ style="font-size:10pt;" | '''2002 MS₄''' |- ! colspan="2" style="background:#000;" align="center" | [[file:307261-2002ms4 hst.jpg|frameless|center]] |- ! bgcolor="#ffffc0" colspan="2" align="center"| Descubrimento e clasificación <ref name="MPEC2002-W27">{{Cita web |título=MPEC 2002-W27 : 2002 MS4, 2002 QX47, 2002 VR128 |editor=IAU Minor Planet Center |data=21-11-2002 |url=http://www.cfa.harvard.edu/mpec/K02/K02W27.html |dataacceso=26-08-2009}}</ref> |- ! align="left" | Descuberto por | [[Michael E. Brown]], [[Chad Trujillo]] |- ! align="left" | Descuberto o | 18-06-2002 |- ! align="left" | Nome no [[Centro de Planetas Menores|Mpc]] | 2002 MS₄ |- ! align="left" | Categoría no [[Centro de Planetas Menores|Mpc]] | [[cubewano]] ([[Minor Planet Center|MPC]])<ref name="MPEC2009-P26">{{Cita web |título=MPEC 2009-P26 :Distant Minor Planets (2009 AUG. 17.0 TT) |editor=IAU Minor Planet Center |data=07-08-2009 |url=http://www.cfa.harvard.edu/mpec/K09/K09P26.html |dataacceso=31-08-2009}}</ref><br />[[Obxecto do disco disperso]] ([[Deep Ecliptic Survey|DES]])<ref name="Buie">{{Cita web |autor = [[Marc W. Buie]] |data = 03-05-2008 usando 46 de 46 observacións |título = Orbit Fit and Astrometric record for 02MS4 |editor = SwRI (Space Science Department) |url = http://www.boulder.swri.edu/~buie/kbo/astrom/02MS4.html |dataacceso = 31-08-2009 |urlarquivo = https://web.archive.org/web/20110604033434/http://www.boulder.swri.edu/~buie/kbo/astrom/02MS4.html |dataarquivo = 04-06-2011 |urlmorta = yes }}</ref> |- ! bgcolor="#ffffc0" colspan="2" align="center"| Características orbitais<ref name="jpldata">{{Cita web |data=03-05-2008 últimas observacións |título=JPL Small-Body Database Browser: (2002 MS4) |url=http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=2002MS4 |dataacceso=24-08-2009}}</ref> |- ! colspan="2" align="center" style="font-size:7pt;"|[[Época (astronomía)|Época]]= 18-06-2009 (2455000,5 [[día xuliano|dx]]) |- ! align="left" | [[Semi-eixo maior]] | 6.272,7 [[metro|Gm]] 41,931 [[Unidade astronómica|UA]] (Q) |- ! align="left" | [[Afelio]] | 7.159,4 [[metro|Gm]] 47,858 [[Unidade astronómica|UA]] (Q) |- ! align="left" | [[Perihelio]] | 5.386,1 [[metro|Gm]] 36,004 [[Unidade astronómica|UA]] (q) |- ! align="left" | [[Excentricidade (órbita)|Excentricidade]] | 0,14135 |- ! align="left" | [[Período orbital]] | 271,53 [[ano xuliano|ax]]) |- ! align="left" | [[Velocidade]] orbital | 4,58&nbsp;km/[[segundo|s]] |- ! align="left" | [[Inclinación]] | 17,693[[grao (ángulo)|°]] |- ! align="left" |[[Anomalía media]] | 210.108° (M) |- ! align="left" |[[Lonxitude do nodo ascendente]] | 216.086[[grao (ángulo)|°]] |- ! align="left" | [[Argumento da periapse|Argumento do perihelio]] | 213.200[[grao (ángulo)|°]] |- ! bgcolor="#ffffc0" colspan="2" align="center"| Características físicas |- ! align="left" | Diámetro | 726 ± 123&nbsp;km<ref name="Spitzer2007">Stansberry, Grundy, Brown, Spencer, Trilling, Cruikshank, Luc Margot ''Physical Properties of Kuiper Belt and Centaur Objects: Constraints from Spitzer Space Telescope'' (2007) [http://arxiv.org/abs/astro-ph/0702538v2 Preprint arXiv]</ref> |- ! align="left" | [[Masa]] | (0,78–1,8) x 10²⁰? kg |- ! align="left" | [[Densidade]] | 2,0? g/[[centímetro cúbico|cm³]] |- ! align="left" | [[Gravidade]] superficial | 0,12-0,33? m/s² |- ! align="left" | [[Velocidade]] de escape | 0,22–0,63? km/s |- ! align="left" | Período de [[rotación]] sideral | ? d |- ! align="left" | [[Tipo espectral]] | B-V=0,69; V-R=0,38<ref>{{Cita web |url=http://www.physics.nau.edu/~tegler/research/survey.htm |título=Kuiper Belt Object Magnitudes and Surface Colors |dataacceso=05-11-2006 |autor=Tegler, Stephen C. |coautores= |data=26-01-2006 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20060901063349/http://www.physics.nau.edu/~tegler/research/survey.htm |dataarquivo=01-09-2006 |urlmorta=yes }}</ref> |- ! align="left" | [[Albedo]] | 0,084 (+ 0,03 - 0,02}}<ref name="Spitzer2007"/> |- ! align="left" | [[Magnitude aparente]] | 20,6<ref name=AstDys>{{Cita web |título=AstDyS 2002MS4 Ephemerides |editor=Department of Mathematics, University of Pisa, Italy |url=http://hamilton.dm.unipi.it/astdys/index.php?pc=1.1.3.0&n=2002MS4 |dataacceso=27-08-2009 |urlarquivo=https://www.webcitation.org/5jXaRMD9V?url=http://hamilton.dm.unipi.it/astdys/index.php?pc=1.1.3.0 |dataarquivo=04-09-2009 |url-morta=non }}</ref> |- ! align="left" | [[Magnitude absoluta]] | 3,79<ref name=jpldata/> |- ! align="left" | [[Temperatura]] superficial | ~43 [[kelvin|K]] |} '''2002 MS₄''' é un [[Obxecto transneptuniano|obxecto trans-neptuniano]] (TNO). Foi descuberto no [[2002]] por [[Chad Trujillo]] e [[Michael E. Brown]]. Está clasificado coma [[cubewano]] polo [[Minor Planet Center|Centro de Planetas Menores]].<ref name="MPEC2009-P26"/> O [[Telescopio Espacial Spitzer]] estimoulle un diámetro de 726 ± 123&nbsp;km.<ref name="Spitzer2007"/> Isto fai del un [[Lista de candidatos a planeta anano|candidato a planeta anano]]. Actualmente atópase a 47,2 UAs de distancia respecto do [[Sol]],<ref name=AstDys/> e acadará o seu [[apse|perihelio]] no ano 2122.<ref name=jpldata/> Foi observado 46 veces e recuperado en imaxes que nos retrotraen ó ano 1954.<ref name=jpldata/> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=2002MS4;orb=1;view=Far Orbital simulation] from JPL (Java) / [http://ssd.jpl.nasa.gov/horizons.cgi?find_body=1&body_group=sb&sstr=2002MS4 Ephemeris] {{en}} * [http://members.shaw.ca/andrewlowe/2002ms4.htm 2002 MS4 Precovery Images] {{en}} <br /> {{Plutoides}} {{Control de autoridades}} {{DEFAULTSORT:307261}} [[Categoría:Cubewanos]] [[Categoría:Candidatos a planeta anano]] kxgt02g7if5hz5x2qup8kabp5jo39jy 0 187028 7104451 6779324 2025-06-23T13:50:15Z Autopistero20502020 127649 7104451 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|vilar}} {{Galizionario|real}} O [[topónimo]] '''Vilarreal''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Vilarreal, Tabeirós, A Estrada|Vilarreal]]''', lugar da parroquia de [[Tabeirós, A Estrada|Tabeirós]] do concello da [[A Estrada|Estrada]]; *'''[[Vilarreal, San Romao da Retorta, Guntín|Vilarreal]]''', lugar da parroquia de [[San Romao da Retorta, Guntín|San Romao da Retorta]] do concello de [[Guntín]]; *'''[[Vilarreal, Ribas de Sil, Ribas de Sil|Vilarreal]]''', lugar da parroquia de [[Ribas de Sil, Ribas de Sil|Ribas de Sil]] do concello de [[Ribas de Sil]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Vilar|Real}} {{Control de autoridades}} 4frdbb3pj5o2samy9bsd85u6mlwdwro 0 187346 7104796 6963346 2025-06-23T19:13:59Z O Breixo 127505 7104796 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Schellenberg 1704.jpg |descrición_imaxe = Gravado da batalla |combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of England.svg|20px]] [[Reino de Inglaterra]]<br />[[Ficheiro:Banner of the Holy Roman Emperor without haloes (1400-1806).svg|20px]] [[Sacro Imperio Romano Xermánico]]<br />[[Ficheiro:Statenvlag.svg|20px]] [[Provincias Unidas]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Royal Standard of the King of France.svg|20px]] [[Reino de Francia]]<br />[[Ficheiro:Flag of Bavaria (lozengy).svg|20px]] [[Electorado de Baviera]] |comandante1 = [[John Churchill|Duque de Marlborough]]<br />[[Lois Guillerme de Baden-Baden|Margrave de Baden-Baden]] |comandante2 = [[Xoán Bautista de Arco|Conde d'Arco]]<br />[[Marqués de Maffei]] |soldados1 = 22 000 homes |soldados2 =12 000 homes<br />70 canóns |baixas1 = 1 342 mortos<br />3 699 feridos<ref>Chandler páx.137: ''Marlborough as a Militar Commander''</ref> |baixas2 = 9 000 mortos ou afogados<br />Aproximadamente 3 000 prisioneiros<ref>As cifras exactas non se saben.</ref> }} A '''Batalla de Schellenberg''' foi un enfrontamento armado que ocorreu durante a [[Guerra de Sucesión española]], o [[2 de xullo]] de [[1704]], no forte de Schellenberg, que dominaba a cidade amurallada de [[Donauwörth]], sobre o [[río Danubio|Danubio]], en [[Baviera]] ([[Alemaña]] meridional). A batalla opuxo as forzas da [[Grande Alianza]], formada por [[Inglaterra]], [[Austria]] e as [[Provincias Unidas dos Países Baixos|Provincias Unidas]], comandadas polo [[John Churchill|Duque de Marlborough]] e Lois Guillerme de [[Baden-Baden|Baden]], contra as forzas [[Francia|franco]][[Baviera|bávaras]], acaudilladas polo Conde d’Arco e o seu lugartenente o Marqués de Maffei (polo bando galo), e polo [[Maximiliano II Manuel|Elector Maximiliano II de Baviera]] e o Conde de Marsin (polo bando bávaro). Schellenberg, tomada mediante un ''coup de main'',<ref>Operación ofensiva que utiliza a velocidade e a sorpresa para conseguir rapidamente os obxectivos.</ref> supuxo unha decisiva vitoria para a Grande Alianza, porque creaba un paso seguro no Danubio para as operacións loxísticas de aprovisionamento do exército de Marlborough. Ademais, permitiu proseguir a campaña aliada de [[1704]] en Baviera. A batalla decidiuse en dúas horas, trala cal se chegaron a contar unhas 14.000 baixas. Despois da vitoria, os aliados tiñan dúas opcións: ou ben persuadir ao Elector de Baviera para que se unise á súa causa, ou ben facelo saír do seu refuxio en [[Augsburgo]] e derrotalo antes de que recibise reforzos. Para facilitar estes fins, os aliados iniciaron a controvertida política de asolar a campiña bávara, mentres negociaban en segredo co Elector para que desertase do bando do [[Lois XIV de Francia|Rei Sol]]. Mais este mantívose intransixente ante as ofertas de arrexuntarse ao bloque imperial, probablemente debido á chegada inminente de reforzos.<ref>Falkner (páx. 43): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''. Marlborough prestaba atención aos comentarios contrarios (sobre todo de Baden) a esta política. Non obstante, foi el quen deu a orde. Spencer (páx. 211) afirma que “''devastar Baviera foi, para os tempos que corrían, unha barbaridade''”. Chandler (páx. 139) fixa a cifra de municipios asolados en 400.</ref> Aínda que esta estratexia foi infrutuosa, os exércitos enfrontáronse finalmente o [[13 de agosto]] de 1704, na [[Batalla de Höchstädt]] (''Blenheim'' seguindo a nomenclatura inglesa), onde o Duque de Marlborough e o [[Uxío de Savoia|Príncipe de Savoia]] venceron á coalición francobávara do Duque de Tallard. == Antecedentes == [[Ficheiro:Marcha de Blenheim.gif|miniatura|esquerda|250px|A marcha do [[John Churchill|Duque de Marlborough]] desde Bedburg até o [[Danubio]], [[1704]].]] A Batalla de Schellenberg foi parte da campaña da Grande Alianza de 1704, co obxectivo de impedir a ameaza do exército francobávaro sobre [[Viena]], capital do [[Sacro Imperio Romano Xermánico|Imperio]]. A campaña culminou o [[20 de decembro]] coa caída de Trarbach, pero o principal acontecemento foi a [[Batalla de Höchstädt]] ([[13 de agosto]]), na que o exército de Marlborough e Savoia venceu ás forzas do Duque de Tallard. Esta acción bélica comezou o [[19 de maio]] dese mesmo ano, cando o Duque de Marlborough partiu de Bedburg, nos [[Países Baixos españois]], cara aos territorios de Maximiliano de Baviera. Esta marcha recorreu rapidamente os 400&nbsp;km que distan entre ambas rexións, aínda que, en principio, se pensaba que o seu obxectivo era [[Alsacia]] ou o [[río Mosela|Mosela]]. Mais, desde que se lle notificaron o [[5 de xuño]] os movementos de Marlborough ao Elector, este temeu que o seu obxectivo primordial fose Baviera,<ref name=autogenerated5>Spencer (páx. 173): ''Blenheim: Battle for Europe''.</ref> onde se encontraba o exército do Conde de Marsin. Polo [[22 de xuño]], uníronse ao exército do Duque os reforzos [[Sacro Imperio Romano Xermánico|imperiais]] do [[Margrave|Margrave de Baden]], en Launsheim, tralo cal se creou unha forza que sumaba 80.000 homes. O [[Leopoldo I de Habsburgo|Emperador Leopoldo]] desexaba traer de novo o Elector ao bloque imperial, do que se apartara antes de comezar a guerra para aliarse co Rei Sol. Pero Marlborough pensaba que o mellor xeito de que Baviera volvese á Grande Alianza era cunha negociación desde unha posición de poder, despois de derrotar a coalición francobávara no [[campo de batalla]].<ref name=autogenerated5 /> Para conseguir este fin, os aliados necesitaban unha base na retagarda, útil para o almacenamento de provisións e munición, así como un paso decente sobre o Danubio (estenderan demasiado as liñas de subministración, que pasaban por [[Nördlingen]] e [[Núremberg]]).<ref>Spencer (páx. 172): ''Blenheim: Battle for Europe''.</ref> Por outro lado, o Elector e o Conde de Marsin non sabían se Marlborough atacaría Donauwörth ou Augsburgo –ambos postos estratéxicos para a Grande Alianza–; non obstante, os aliados escolleron a cidade de Donauwörth, dominada no Norte polo outeiro de Schellenberg.<ref>Spencer (páx. 174): ''Blenheim: Battle for Europe''. Descrita polo capelán de Marlborough como “''o outeiro-campá''”.</ref> == Preludio == En [[1703]], o Mariscal de [[Francia]], Claude Villars, aconsella ao Elector de Baviera que fortificase as súas cidades, “''[...] en especial Schellenberg, ese forte sobre Donauwörth, cuxa importancia xa advertiu o gran [[Gustavo II Adolfo de Suecia|Gustavo de Suecia]] [...]''”.<ref>Spencer (páx. 174): ''Blenheim: Battle for Europe''.</ref> A pesar do seu aviso, o Elector desatendeu o decaído forte de Schellenberg, que necesitaba ser reparado e fortificado. [[Ficheiro:Marlborough's assault on Schellenberg, 2 July 1704.es.gif|miniatura|250px|En 800 anos de historia, só [[Gustavo II Adolfo de Suecia|Gustavo Adolfo de Suecia]] daría conquistado o forte de Schellenberg, en Donauwörth, durante a [[Guerra dos Trinta Anos]].]] Cando Maximiliano se deu conta de que Donauwörth ía ser atacada, encargou ao Conde d’Arco, un oficial [[Piemonte|piemontés]], que reforzase as defensas da cidade e que resistise no forte Schellenberg. Enviáronlle a d’Arco 12.000 homes desde o campamento francobávaro de [[Dillingen]] –a maioría dos cales foron tomados da garda persoal de Maximiliano ou do rexemento do [[Príncipe elector]]–, capitaneado por oficiais veteranos.<ref>Spencer (páx. 174): ''Blenheim: Battle for Europe''. Spencer asegura que foron 13.000 homes.</ref> En total, a gornición que defendía Schellenberg estaba formada por 16 [[batallón]]s de [[infantaría]] bávaros e 7 franceses, 3 [[escuadrón]]s bávaros e 6 franceses de [[Dragón (militar)|dragóns]], apoiados por 16 canóns. Ademais, tres batallóns de [[milicia]] sostiñan a praza.<ref name=autogenerated4>Falkner (páx. 29): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''.</ref> Na noite do [[1 de xullo|1]] ao [[2 de xullo]], os aliados acamparon en Amerdingen, a 14&nbsp;km de Donauwörth. Foi alí precisamente onde Marlborough recibiu unha mensaxe do Príncipe Uxío de Savoia, que o informaba de que o Duque de Tallard marchaba cunha tropa de 35.000 homes a través da [[Selva Negra]] para reforzar o exército francobávaro. Estas noticias fixeron que o Duque se convencese de que non tiñan tempo para un asedio convencional, polo que, a pesar das protestas do [[Margrave|Margrave Lois Guillerme]] –alegando que un asalto directo causaría graves baixas–, Marlborough planeou un [[asalto frontal|asalto]] aberto ao forte de Schellenberg.<ref name=autogenerated1>Falkner (páx. 31): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''.</ref> O Xeneral d’Arco coñecía a posición das tropas aliadas, e confiaba en que dispoñía, polo menos, dun día enteiro para preparar as defensas de Donauwörth; mais, nas primeiras horas do 2 de xullo, o exército de Marlborough comezou a levantar o campamento para dirixirse cara Schellenberg.<ref>Spencer (páx. 176): ''Blenheim: Battle for Europe''.</ref> O Duque revisou persoalmente o avance da primeira forza de asalto, principalmente [[granadeiro]]s [[Inglaterra|ingleses]] e [[Países Baixos españois|holandeses]], tomados en grupos de 130 homes de cada [[batallón]] baixo o seu mando.<ref>Falkner (páx. 31): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''. Este grupo estaba constituído, a parte de por [[granadeiro]]s, por voluntarios encargados de asaltar as defensas en primeiro lugar.</ref> Esta tropa, que contaba con 32 escuadróns de apoio, foi dirixida polo xeneral [[Países Baixos|holandés]] Johan Wingand van Goor. A segunda forza de ataque estaba formada por 8 batallóns de tropas [[Países Baixos|holandesas]], [[Inglaterra|inglesas]] e [[Sacro Imperio Romano Xermánico|alemás]] (de [[Hannover]] e de [[Hesse-Darmstadt|Hesse]]), e por 35 batallóns de [[cabalería]], comandados por Henry Lumley e o Conde Reynard van Hompesh.<ref name=autogenerated1 /> A á do exército do Margrave Lois Guillerme marchou na retagarda de Marlborough, desempeñando un papel menos perigoso. [[Ficheiro:John-churchill-first-duke-of-marlborough.jpg|miniatura|esquerda|170px|O Duque de Marlborough (1650–1722), por [[Godfrey Kneller|Sir Godfrey Kneller]]. O Duque cavilou nun asalto directo ao forte de Schellenberg, mais o [[Lois Guillerme de Baden-Baden|Príncipe Lois de Baden]] prefería realizar un longo asedio. Ao final, a elección de Marlborough prevaleceu.<ref>Falkner (páx. 31): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''. Marlborough era o representante da [[Ana de Gran Bretaña|Raíña Ana]] na [[Grande Alianza]], que, realmente, dirixía.</ref>]] Mentres os aliados desfilaban cara Donauwörth, melloráronse rapidamente as defensas de Schellenberg: puxéronse a punto os canóns, construíse unha [[empalizada]] no perímetro do forte e escaváronse [[trincheira]]s arredor do parapeto defensivo para facelo máis efectivo. Non obstante, ás nove da mañá do 2 de xullo, d’Arco foi avisado do avance aliado cara a eles e ordenou deseguida á súa [[infantaría]] que lles axudase aos seus [[enxeñeiro]]s na preparación das defensas. Un oficial francés e cronista da época, o Coronel de la Colonie, escribiu: “''Non tivemos suficiente tempo para completar isto satisfactoriamente [...]''”<ref name=autogenerated3>De la Colonie (páxs. 180–195): ''Chronicles of an Old Campaigner, 1692-1717''.</ref> A pesar de que o avance dos aliados foi entorpecido por camiños enlamados, pola media tarde xa cruzaran o [[río Wörnitz]] en Ebermergen. Marlborough ordenou ao seu xeneral de [[brigada]], o Conde de Cadogan, que, en canto chegase ás aforas de Donauwörth, debía afastarse e acampar de forma que parecese que os aliados fosen realizar un asedio ao forte de Shellenberg.<ref>Spencer (páx. 177): ''Blenheim: Batte for Europe''.</ref> Cando o Conde d’Arco observou os preparativos de Cadogan, abandonou a supervisión da preparación das defensas para comer co comandante francés da vila, o Coronel du Bordet, crendo que dispoñía do resto do día e da noite para finalizar os preparativos.<ref>Spencer (páx. 177): ''Blenheim: Battle for Europe''.</ref> Mais os vixías [[Baviera|bávaros]] avistaron o decidido avance de Marlborough, que pretendía realizar un asalto inmediato, e deron a voz de [[alarma]], polo que o Xeneral d’Arco tivo que interromper de golpe a súa comida e ir correndo ao forte Schellenberg para chamar aos seus homes ás armas.<ref>Falkner (páx. 33): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''.</ref> == A batalla == === Campo de batalla === A outeiro de Schellenberg dominaba o Nordeste de Donauwörth, unha cidade amurallada situada na confluencia dos ríos Danubio e [[Wörnitz]]. Unha das súas ladeiras estaba protexida polo denso e impenetrable monte de Boschberg; o Wörnitz e as súas brañeiras protexían as ladeiras do Sur e do Leste, polo que o alto era o mellor posto para a defensa da cidade. No seu cumio ovalado, cha e aberto, había un antigo forte, construído polo Rei Gustavo Adolfo de Suecia na [[Guerra dos Trinta Anos]], que se encontraba en estado ruinoso. Ademais, as murallas de Donauwörth eran de segunda categoría e carecían da sofisticación das defensas construídas polo enxeñeiro do Rei Sol, o [[Vauban|Marqués de Vauban]].<ref name=autogenerated4 /> === Manobras iniciais === [[Ficheiro:Assault on Schellenberg 2 July 1704.svg|miniatura|250px|A toma do forte de Shellenberg, [[2 de xullo]] de [[1704]]. Os defensores francobávaros conseguiron repeler por dúas veces as forzas do [[John Churchill|Duque de Marlborough]] até que o [[Soberanos de Baden|Margrave de Baden]] logrou abrir unha brecha no flanco dereito.]] Aínda que [[John Churchill|Marlborough]] sabía que un ataque frontal ao forte de Schellenberg sería moi duro, estaba convencido de que era o único xeito de conquistar rapidamente a cidade de [[Donauwörth]].<ref>Spencer (páx. 177): ''Blenheim: Battle for Europe''. [[John Churchill|Marlborough]] calculou que, cada hora que se permitise ao inimigo preparar as súas defensas, equivalería a unha perda de 1000 homes.</ref> Un home da unidade de [[dragón (militar)|dragóns]], Christian Welsh, recordou: “''O noso flanco non estivo dentro do campo de visión do inimigo até a media tarde; mais, para non darlle tempo aos [[Baviera|bávaros]] de fortalecerse, o [[John Churchill|Duque]] ordenou ao xeneral [[Países Baixos|holandés]] van Goor que atacase canto antes.''”<ref>Christian Welsh, tamén coñecido como ''Comadre Ross'' ou ''Señora Davies'', cambiara a súa identidade para alistarse no exército como home no ano [[1693]].</ref> Un dos primeiros oficiais que entrou en combate foi o Coronel Holcroft Blood, comandante de [[artillaría]] do exército de [[John Churchill|Marlborough]], que ordenou disparar ao inimigo desde as explanadas de Berg. Este ataque foi rapidamente contestado polo Xeneral d’Arco, cuxos canóns comezaron a disparar desde o forte de Schellenberg. D’Arco ordenou á [[infantaría]] [[Francia|francesa]] do Coronel de la Colonie que permanecese no alto do Schellenberg, para reencher as brechas que os [[Grande Alianza|aliados]] conseguisen producir nas súas defensas. Non obstante, debido á chaira do alto, esta posición non os protexía do fogo inimigo. O Coronel Blood, que logo se decatou desta situación, ordenou concentrar os disparos no cumio, o que lle causou grandes baixas aos homes do Coronel de la Colonie,<ref>Spencer (páx. 179): ''Blenheim: Battle for Europe''</ref> o cal máis tarde escribiu: “''O fogo inimigo concentrouse no noso rexemento, a súa primeira descarga deulle a morte ao Conde de la Bastide [...] e o meu abrigo cubriuse de sisos e sangue.''”<ref>De la Colonie (páxs.180–195): ''Chronicles of an Old Campaigner, 1692-1717''.</ref> A pesar deste ataque, que fixo perder 80 [[granadeiro]]s e 5 oficiais, de la Colonie asumiu que era absolutamente necesario que o rexemento [[Francia|francés]] se mantivese na súa posición.<ref>De la Colonie (páxs. 180– 195): ''Chronicles of an Old Camaigner, 1692-1717''. O Coronel de la Colonie estaba resolto a manter a disciplina e a estar preparados para cando fosen chamados á acción.</ref> === Primeiro asalto de Marlborough === Un dos primeiros ataques dos [[Grande Alianza|aliados]] foi un ''forlorn hope'',<ref>Movemento ofensivo co obxectivo principal de crear unha brecha nas liñas defensivas, que comporta un grave sacrificio humano.</ref> levado a cabo por unha forza de 80 [[granadeiro|granadeiros ingleses]], capitaneados polo Vizconde de Mordaunt e o Coronel Richard Munded. O movemento pretendía parar o fogo da defensa inimiga, permitindo así distinguir a [[John Churchill|Marlborough]] o lugar óptimo onde crear unha brecha.<ref>Spencer (páx. 179): ''Blenheim: Battle for Europe''. Spencer fixa a cifra en 50 homes.</ref> Aínda que Mordaunt e Muden sobreviviron á operación, a maioría morreron.<ref>Spencer (páx. 179): ''Blenheim: Battle for Europe''. Spencer di que só 10 persoas sobreviviron ao ''forlorn hope'', e Falkner (páx. 39) asegura que foron 17.</ref> Ás seis da tarde, tralo ''forlorn hope'', o corpo principal de [[infantaría]] (maiormente [[granadeiro]]s [[Inglaterra|ingleses]] e [[Países Baixos|holandeses]]) comezou o seu ataque. A disciplinada marcha dos atacantes cara Schellenberg pronto se converteu nun violento ataque. “''A rapidez dos seus movementos, unida aos seus berros e aturuxos, era moi alarmante''”, recalcou o Coronel de la Colonie, que ordenou cargar aos seus soldados para acalar os gritos vitoriosos dos atacantes.<ref>De la Colonie (páx. 185): ''Chronicles of an Old Campaigner, 1692–1717''.</ref> A medida que o exército de [[John Churchill|Marlborough]] se achegaba a Schellenberg, os seus soldados convertéronse en brancos fáciles para o fogo francobávaro. Os disparos dos [[mosquete|mosquetóns]], xunto coas explosións das [[granada (arma)|granadas]], crearon unha enorme confusión nas ladeiras do outeiro.<ref name=autogenerated7>Falkner (páx. 34): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''.</ref> Para facilitar o asalto ao forte, cada soldado portaba un fardo de ramas (sacadas do monte de Boschberg) para usalas como pontes sobre os [[foso]]s que se cavaran. Mais, estas malgastáronse, pois confundíronse unhas [[barro|areas movedizas]] –producidas polas choivas– cos regos defensivos.<ref name=autogenerated7 /> A pesar de perder as súas ramas, continuaron o seu duro avance a través dos [[foso]]s e [[trincheira]]s, até chocar coas filas [[Baviera|bávaras]] nun salvaxe combate corpo a corpo. A Garda do [[Maximiliano II Manuel|Elector]] e os homes do Coronel de la Colonie sufriron o peor do ataque, “''O pequeno parapeto que separaba os dous exércitos converteuse na máis sanguenta loita que se poidese concibir.''”<ref name=autogenerated3 /> Mais as forzas [[Grande Alianza|aliadas]] non deron penetrado nas defensas e tiveron que regresar á súa posición inicial. O Xeneral van Goor, quen dirixira o ataque, contábase entre as numerosas vítimas. === Segundo asalto de Marlborough === O segundo asalto foi tamén infrutuoso, pois os comandantes de [[brigada]] e [[rexemento]] [[Grande Alianza|aliados]] tiveron unha grande dificultade para reorganizarse e facer avanzar as súas tropas de novo.<ref name=autogenerated3 /> Por isto dirixiron persoalmente o ataque, poñéndose á fronte dos seus homes, levándoos cara ao forte nun novo torrente de disparos de [[mosquete|mosquetóns]] e [[granada (arma)|granadas]].<ref>De la Colonie (páxs. 180–195): ''Chronicles of an Old Campaigner, 1692-1717''. De la Colonie mantén que recibiron sete descargas seguidas de [[granada (arma)|granadas]].</ref> De novo houbo un enorme número de baixas aliadas e os cadáveres xacían na [[empalizada]] inimiga. Neste ataque, tamén morreu o [[oficial (militar)|oficial]] que dirixía a operación, o Conde de Limburg-Styrum. Co caos imperante, rompéronse filas e as tropas atacantes fuxiron monte abaixo, mentres os exultantes [[granadeiro]]s [[Baviera|bávaros]], que saltaran á empalizada coas súas [[baioneta|baionetas caladas]], perseguíanos.<ref>Falkner (páx. 35): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''.</ref> Non obstante, os gardas [[Inglaterra|ingleses]] e a [[cabalería]] de Lumley impediron unha derrota total, repelendo aos [[Baviera|bávaros]] e facéndoos retornar tras as súas defensas.<ref>Spencer (páx. 180): ''Blenheim: Battle for Europe''.</ref> === Asalto de Baden === [[Ficheiro:Luis-Guillermo-de-Baden.jpg|miniatura|170px| O [[Margrave|Margrave de Baden]] (1655-1707). Baden dirixiu a á dereita do [[Grande Alianza|exército aliado]] na batalla, onde foi ferido nun pé. Tras Schellenberg, a súa relación con [[John Churchill|Marlborough]] empeorou moito, pois ambos consideraban a batalla unha vitoria persoal.<ref>Spencer (páx. 212): ''Blenheim: Battle for Europe''.</ref>]] Tras o fracaso dos asaltos aliados para destruír as defensas do forte de Schellenberg, Marlborough recibiu información de que as defensas entre as murallas de [[Donauwörth]] e o parapeto defensivo estaban terriblemente desorganizadas. Os malogrados asaltos do Duque de atacar Schellenberg atraeran a maioría dos homes do Conde d’Arco dos seus postos defensivos, deixando o flanco esquerdo vulnerable e exposto aos ataques aliados.<ref>Falkner (páx. 36): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''. Esta información foi descuberta por un soldado que se desviara durante o ataque, aínda que de la Colonie sostén que se enviou un grupo de 20 homes para facer un recoñecemento da zona.</ref> O outro comandante [[Grande Alianza|aliado]], o [[Soberanos de Baden|Margrave de Baden]] (que se unira á batalla media hora despois que [[John Churchill|Marlborough]]), albiscou fugazmente esta oportunidade e partiu rapidamente cos seus [[granadeiro]]s desde a chaira de Berg para asaltar o forte polo flanco esquerdo.<ref name=autogenerated2>Falkner (páx. 36): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''.</ref> Torpemente, o capitán da gornición de [[Donauwörth]] ordenara aos seus homes que pechasen as portas da cidade, polo que agora só podían disparar desde as murallas.<ref>De la Colonie (páxs. 180–195): ''Chronicles of an Old Campaigner, 1692–717''. De la Colonie asegura que o capitán pensaba que esta era a mellor forma de asegurar [[Donauwörth]]; mais, “''[...] causou a nosa ruína''”.</ref> As tropas [[Sacro Imperio Romano Xermánico|imperiais]] de [[Margrave|Baden]] (apoiadas por 8 [[batallón]]s de reserva de [[John Churchill|Marlborough]]), romperon facilmente as debilitadas defensas. Conseguiron entrar en Donauwörth, derrotando a varios [[batallón]]s de infantaría e un [[rexemento]] de cabalería, tras o cal se reagruparon aos pés do forte de Schellenberg. En canto viu o perigo, o Conde d’Arco apresurouse a chamar aos seus [[rexemento]]s de [[dragón (militar)|dragóns]], nun intento de deter o avance das forzas [[Sacro Imperio Romano Xermánico|imperiais]] cara ao alto.<ref name=autogenerated2 /> Mais tres compañías de [[granadeiro]]s concentraron as súas descargas nos [[dragón (militar)|dragóns franceses]], obrigándoos a retirarse. Isto deixou a d’Arco fóra de contacto coas súas tropas, que resistían no alto do forte, polo que se refuxiou en [[Donauwörth]]. Segundo o Coronel de la Colonie, “''[...] tivo algúns problemas para entrar na [[Donauwörth|cidade]], pois o capitán da guarnición dubidaba se se debían abrir as portas''”.<ref name=autogenerated3 /> === Recta final === Consciente de que as tropas [[Sacro Imperio Romano Xermánico|imperiais]] de [[Lois Guillerme de Baden-Baden|Lois Guillerme de Baden]] avanzaban cara Schellenberg, [[John Churchill|Marlborough]] iniciou un terceiro asalto. Esta vez, os atacantes formaron unha liña máis ampla, o que obrigou aos defensores a estender o seu fogo (reducindo así o número de baixas por disparos de [[mosquete|mosquetóns]] e [[granada (arma)|granadas]]). Non obstante, as forzas francobávaras, incluíndo ao Coronel de la Colonie, non eran conscientes de que as tropas de [[Margrave|Baden]] varreraran o flanco esquerdo e que o Conde d’Arco se retirara a [[Donauwörth]].<ref>Spencer (páx. 182): ''Blenheim: Battle for Europe''. Spencer mantén que d’Arco asumira que o resto dos seus homes o seguiran na súa fuxida, pero estaba equivocado.</ref> Por isto, os defensores confiaban en que volverían a repeler o ataque aliado: “''Permanecemos firmes nos nosos postos, o noso fogo era máis regular que nunca e estabamos seguros do noso éxito.''”<ref name=autogenerated3 /> Pouco despois do asalto de [[Margrave|Baden]], as forzas francobávaras albiscaron liñas de [[soldado]]s con uniformes grises que viñan de [[Donauwörth]]. Nun principio, pensaron que eran reforzos da gornición urbana do Coronel du Bordet, pero logo se deron conta de que se trataban das tropas [[Sacro Imperio Romano Xermánico|imperiais]].<ref>Falkner (páx. 36): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Vctory''.</ref> De la Colonie describiu así a escena: “''Chegaron rapidamente [as tropas [[Sacro Imperio Romano Xermánico|imperiais]] de [[Margrave|Baden]]] ao noso flanco, sobre as sete e media da tarde, sen que tivésemos tempo de reaccionar ante tal situación. Estábamos tan concentrados nos nosos propios postos [...]''”. Despois de situarse no alto, as tropas do [[Margrave|Margrave de Baden]] comezaron a disparar aos sorprendidos defensores do forte de Schellenberg, forzando unha reorganización das forzas francobávaras. Entón, [[John Churchill|Marlborough]] dirixiu a á esquerda do exército [[Grande Alianza|aliado]], apoiada por un [[rexemento]] de [[dragón (militar)|dragóns]] de reserva, cara ás debilitadas liñas defensivas, o que obrigou aos soldados a descender do outeiro e romper a súa orde.<ref>Falkner (páx. 37): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''.</ref> Os defensores de Schellenberg, superados en número polos aliados, resistiron dúas horas no forte, pero o ataque de Marlborough e [[Margrave|Baden]] por ambos flancos puxo fin á resistencia. O pánico apoderouse das tropas francobávaras, que fuxiron como puideron, e o Duque enviou 35 [[escuadrón]]s de [[cabalería]] e [[dragón (militar)|dragón]] a perseguir as tropas inimigas mentres estas escapaban. Non había unha boa ruta de escape, pois a ponte sobre o [[Danubio]] tirárase durante a batalla, e a maioría dos homes do Conde d’Arco morreron afogados intentando cruzar o [[Danubio]].<ref name=autogenerated6>Falkner (páx. 39): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''.</ref> == Consecuencias == [[Ficheiro:Joseph Vivien 001.jpg|miniatura|esquerda|170px|O [[Maximiliano II Manuel|Elector de Baviera]] (1662-1726), por Joseph Vivien. [[Maximiliano II Manuel|Maximiliano]] desempeñou un importante papel contra [[Francia]] durante a [[Guerra dos Nove Anos]], pero pasou ao bando do [[Lois XIV de Francia|Rei Sol]] antes do estoupido da [[Guerra de Sucesión Española]], enfrontándose ao seu sogro, o [[Leopoldo I de Habsburgo|Emperador Leopoldo]].]] O Coronel de la Colonie foi un dos poucos soldados que deron escapado da batalla, na que o [[Maximiliano II Manuel|Elector]] perdera moitas das súas mellores tropas: a aniquilación dos [[rexemento]]s do Conde d’Arco tivo graves efectos na capacidade militar do exército francobávaro para o resto da [[Guerra de Sucesión Española|campaña]].<ref name=autogenerated6 /> Moi poucos dos que participaron na batalla na defensa de Schellenberg volveron a unirse ao exército do [[Maximiliano II Manuel|Elector]] e do Conde de Marsin,<ref>Spencer (páx. 183): ''Blenheim: Battle for Europe''.</ref> se ben entre os poucos que si o fixeron atópanse o Conde d’Arco e o seu lugartenente, o Marqués de Maffei, que defenderon Lutzingen na [[Batalla de Höchstädt]]. Dos 22.000 homes alistados no exército aliado, houbo unhas 5000 baixas durante a batalla, que, desbordaron todos os [[hospital|hospitais]] que [[John Churchill|Marlborough]] mandara instalar en [[Nördlingen]].<ref>Spencer (páx. 184): ''Blenheim: Battle for Europe''. Spencer sostén que foron 6000 baixas.</ref> Entre os mortos do bando aliado había seis [[Tenente Xeneral|Tenentes Xenerais]], catro [[Xeneral|Xenerais]] e moitos outros oficiais, como [[coronel|coroneis]] e [[Tenente Coronel|tenentes coroneis]]. Isto demostra o alto grao de exposición ao perigo dos oficiais, que debían dirixir as tropas no ataque, o que provocou a caída de grandes [[militar]]es como o Conde de Limburg-Styrum ou o Xeneral van Goor. Ningún outro conflito bélico da [[Guerra de Sucesión española]] se cobrou tantos oficiais entre as súas vítimas.<ref>Spencer (páx. 184): ''Blenheim: Battle for Europe''.</ref> Por outra banda, a vitoria [[Grande Alianza|aliada]] supuxo a conseguinte obtención dun botín, constituído polos canóns do forte de Schellenberg, xunto con municións, víveres e riquezas de [[Donauwörth]]. Mais as longas listas de baixas causaron gran consternación por toda a [[Grande Alianza]], sendo destacable o clamor popular na [[A Haia|Haia]].<ref>Spencer (páx. 191): ''Blenheim: Battle for Europe''.</ref> As [[Provincias Unidas dos Países Baixos|Provincias Unidas]] [[Cuñaxe|acuñaron]] unha [[moeda]] conmemorativa da vitoria, na que aparecía o [[Margrave|Margrave de Baden]] e unha inscrición [[Latín|latina]] no reverso, sen mención ningunha ao [[John Churchill|Duque de Marlborough]].<ref>A inscrición rezaba: “''O inimigo foi vencido e perseguido até o seu campamento en Schellenberg, preto de Donauwörth, [[1704]]''”.</ref> O [[Leopoldo I de Habsburgo|Emperador Leopoldo]] escribiu persoalmente ao [[John Churchill|Duque]] para remediar o agravio: “''Nada pode ser máis glorioso que a celeridade e o vigor cos que vencéstedes ao inimigo en [[Donauwörth]]''”.<ref>Spencer (páx. 192): ''Blenheim: Battle for Europe''.</ref> A [[Donauwörth|cidade]] foi abandonada esa noite polo Coronel du Bordet, cando o [[Maximiliano II de Baviera|Elector]] chegaba con reforzos (sacados das guarnicións de Neoburgo e [[Ratisbona]]), aínda que só chegou a tempo de ver as súas tropas aniquiladas. Logo retirouse máis aló do [[río Lech]] e acampou coas súas tropas cerca de [[Augsburgo]]. A posición de Maximiliano e do seu lugartenente, o Conde de Marsin, era moito menos segura e estaban desesperados por recibir os reforzos do Duque de Tallard, en camiño a través da [[Selva Negra]]. Marlborough non tiña moitas opcións tras a toma de [[Donauwörth]], pois carecía de canóns de asedio, o que lle impedía atacar [[Augsburgo]] ou [[Múnic]]. Mais, o [[John Churchill|Duque]] estaba decidido a loitar contra o [[Maximiliano II Manuel|Elector]] antes de que chegase o Mariscal Tallard.<ref>Chandler (páx. 136): ''Marlborough as a Militar Commander''. A maquinaria de asedio [[Sacro Imperio Romano Xermánico|imperial]] caera en mans inimigas o pasado ano, e estábanse construíndo unhas novas en [[Maguncia]] e [[Núremberg]].</ref> Pero os comandantes [[Grande Alianza|aliados]] non eran capaces de poñerse de acordo sobre o seguinte movemento tras a Batalla de Schellenberg,<ref>Spencer (páx. 212): ''Blenheim: Battle for Europe''. Ambos líderes consideraban que a operación de Schellenberg fora unha vitoria persoal.</ref> producíndose un pequeno asedio ao pobo de [[Rain]], que foi tomado o [[16 de xullo]]. [[Ficheiro:Casa-degli-Austria.es.png|miniatura|550px|centro|Parte da xenealoxía da [[Casa de Habsburgo]]. A pesar do seu matrimonio con María Antonia, filla do [[Leopoldo I de Habsburgo|Emperador Leopoldo]], o [[Maximiliano II Manuel|Elector de Baviera]] mantívose fidel ao [[Lois XIV de Francia|Rei Sol]] durante toda a guerra.]] Durante o mes de xullo, [[John Churchill|Marlborough]] enviou as súas tropas a devastar a campiña [[Baviera|bávara]], queimando aldeas e destruíndo cultivos, co fin de provocar un enfrontamento armado co [[Maximiliano II Manuel|Elector]] ou ben de facelo volver ao [[Grande Alianza|bando imperial]]. O espolio de [[Baviera]], que xerou miseria na poboación, provocou que a súa esposa, María Antonia, lle suplicase que deixase o bando [[Francia|francés]] e se unise á [[Grande Alianza]]. O [[Leopoldo I de Habsburgo|Emperador]] tamén desexaba que isto pasase, polo que lle ofreceu amnistía e subsidios para a reparación dos seus [[Baviera|territorios]].<ref>Spencer (páx. 217): ''Blenheim: Battle for Europe''. O [[Leopoldo I de Habsburgo|Emperador]] tamén lle ofreceu os territorios de Burgau e Palatinado-Neoburgo.</ref> Aínda que [[Maximiliano II Manuel|Maximiliano]] dubidou na súa fidelidade ao [[Lois XIV de Francia|Rei Sol]], decidiu seguir loitando contra o [[Leopoldo I de Habsburgo|Emperador Leopoldo]] e a [[Grande Alianza]] cando recibiu as novas da chegada dos reforzos de Tallard, con 35.000 homes.<ref>Falkner (páx. 44): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''. A Tallard non lle gustou que o [[Maximiliano II Manuel|Elector]] ordenase a dispersión dos seus homes como resposta ao espolio de [[Baviera]]. Spencer (páx. 216) asegura que fixo isto para protexer os seus propios intereses.</ref> Pero, as forzas de [[John Churchill|Marlborough]] e [[Margrave|Baden]] tamén ían recibir axuda, pois o [[Uxío de Savoia|Príncipe Uxío de Savoia]] dirixíase a [[Baviera]] con 18.000 homes.<ref>Falkner (páx. 44): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''. Falkner fixa a cifra en 20.000 homes.</ref> O [[5 de agosto]] reuníronse os tres comandantes [[Grande Alianza|aliados]], [[John Churchill|Marlborough]], [[Margrave|Baden]] e [[Uxío de Savoia|Savoia]], para proxectar o seguinte movemento. O plan do [[Soberanos de Baden|Margrave]] de sitiar a cidade de [[Ingolstadt]], no [[Danubio]], cun exército de 15.000 homes, foi apoiado con entusiasmo polos outros dous líderes (a pesar da súa inferioridade numérica).<ref>Spencer (páx. 220): ''Blenheim: Battle for Europe''. [[John Churchill|Marlborough]] e [[Uxío de Savoia|Savoia]] estaban moi interesados en desfacerse do seu aliado. Sabían que os próximos días ían ser moi violentos, e a natureza prudente de [[Margrave|Baden]] ía ser un obstáculo.</ref> Finalmente, o exército [[Grande Alianza|aliado]]<ref>Spencer (páx. 220): ''Blenheim: Battle for Europe''. Esta forza contaba con 52.000 homes.</ref> enfrontouse á coalición francobávara<ref>Spencer (páx. 220): ''Blenheim: Battle for Europe''. Este exército superábaos en número, pois sumaba 56.000 homes.</ref> nas proximidades de Blindheim, no [[Danubio]]. A batalla, que se produciu o [[13 de agosto]], coñécese na Historia como a [[Batalla de Höchstädt]] (ou batalla de Blenheim para os ingleses). == Referencias culturais == No seu poema ''The Campaign'', [[Joseph Addison]] (1672–1719) conmemora a marcha do [[John Churchill|Duque de Marlborough]] até o [[Danubio]]. Aínda que o tema principal é a vitoria da [[Batalla de Höchstädt]], o asalto a Schellenberg forma parte da introdución: :::''The march concludes, the various realms are past; / A marcha conclúe, a varios reinos deixados atrás'' :::'' Th` immortal Schellenberg appears at last. / O inmortal Schellenberg aparece ao final'' [[Joseph Addison|Addison]] fai referencia ao alto número de baixas e á violencia do combate, solidarizándose con todos os combatentes: :::''Nations with nations mix`d confus`dly die / Nacións con nacións mesturadas morren confundidas'' :::'' And lost in one promiscuous carnage lie / perdidas nun sórdido leito de sangue'' Finalmente, os [[Grande Alianza|aliados]] obteñen a vitoria: :::''The war breaks in, the fierce Bavarians yield, / A guerra remátase e os feros bávaros entréganse'' :::''And see their camp with British legions fill`d./ E ven o seu campamento de lexións británicas cheo'' Laméntase sobre o masacre, esta vez enfatizando nos soldados [[Inglaterra|ingleses]]: :::''Th` illustrious youths, that left their native shore / Os ilustres mozos, que deixaron a súa terra nativa'' :::''To march where Britons never march`d before./ Para marchar por onde nunca antes marcharan os británicos '' :::''After such toils o`ercome, such dangers past / Despois do esforzo pasado dos perigos superados'' :::'' Stretch`d on Bavarian ramparts breathe their last./ Achéganse ás murallas bávaras na súa resistencia final'' O [[Joseph Addison|poeta]] tamén fala do espolio da campiña [[Baviera|bávara]] que se produciu pouco despois da batalla: :::''In vengeance rous`d, the soldier fills his hand / Desperta a vinganza, os soldados sácianse'' :::''With sword and fire, and ravages the land,/ Con fogo e espada, a terra arrasan'' :::''A thousand villages to ashes turns, / Miles de pobos tórnanse en cinzas,'' :::'' In crackling flames a thousand harvests burns./ En lapas estalantes arden un milleiro de colleitas''<ref>{{Cita web|título=Joseph Addison - Poems by the Famous Poet - All Poetry|url=https://allpoetry.com/Joseph-Addison|páxina-web=allpoetry.com|data-acceso=2022-11-11}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * Chandler, David G. ''Marlborough as Military Commander''. Spellmount Ltd, 2003. ISBN 1-86227-195-X * Crane, Ronald S. ''A Collection of Poems''. Harper and Brothers, 1932. * de la Colonie, Jean. ''Chronicles of an Old Campaigner, 1692-1717''. Londres, 1904. * Falkner, James. ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''. Pen & Sword Books Ltd, 2004. ISBN 1-84415-050-X * Spencer, Charles. ''Blenheim: Battle for Europe''. Phoenix, 2005. ISBN 0-304-36704-4 * Tincey, John. ''Blenheim 1704: The Duke of Marlborough's Masterpiece''. Osprey Publishing Ltd, 2004. ISBN 1-84176-771-9 {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Schellenberg}} [[Categoría:Batallas da Guerra de Sucesión Española]] [[Categoría:Batallas do século XVIII]] [[Categoría:1704]] 5qrym81zsymkj0nx1nogfsmubid5qrb 7104797 7104796 2025-06-23T19:14:23Z O Breixo 127505 7104797 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Schellenberg 1704.jpg |descrición_imaxe = Gravado da batalla. |combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of England.svg|20px]] [[Reino de Inglaterra]]<br />[[Ficheiro:Banner of the Holy Roman Emperor without haloes (1400-1806).svg|20px]] [[Sacro Imperio Romano Xermánico]]<br />[[Ficheiro:Statenvlag.svg|20px]] [[Provincias Unidas]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Royal Standard of the King of France.svg|20px]] [[Reino de Francia]]<br />[[Ficheiro:Flag of Bavaria (lozengy).svg|20px]] [[Electorado de Baviera]] |comandante1 = [[John Churchill|Duque de Marlborough]]<br />[[Lois Guillerme de Baden-Baden|Margrave de Baden-Baden]] |comandante2 = [[Xoán Bautista de Arco|Conde d'Arco]]<br />[[Marqués de Maffei]] |soldados1 = 22 000 homes |soldados2 =12 000 homes<br />70 canóns |baixas1 = 1 342 mortos<br />3 699 feridos<ref>Chandler páx.137: ''Marlborough as a Militar Commander''</ref> |baixas2 = 9 000 mortos ou afogados<br />Aproximadamente 3 000 prisioneiros<ref>As cifras exactas non se saben.</ref> }} A '''batalla de Schellenberg''' foi un enfrontamento armado que ocorreu durante a [[Guerra de Sucesión española]], o [[2 de xullo]] de [[1704]], no forte de Schellenberg, que dominaba a cidade amurallada de [[Donauwörth]], sobre o [[río Danubio|Danubio]], en [[Baviera]] ([[Alemaña]] meridional). A batalla opuxo as forzas da [[Grande Alianza]], formada por [[Inglaterra]], [[Austria]] e as [[Provincias Unidas dos Países Baixos|Provincias Unidas]], comandadas polo [[John Churchill|Duque de Marlborough]] e Lois Guillerme de [[Baden-Baden|Baden]], contra as forzas [[Francia|franco]][[Baviera|bávaras]], acaudilladas polo Conde d’Arco e o seu lugartenente o Marqués de Maffei (polo bando galo), e polo [[Maximiliano II Manuel|Elector Maximiliano II de Baviera]] e o Conde de Marsin (polo bando bávaro). Schellenberg, tomada mediante un ''coup de main'',<ref>Operación ofensiva que utiliza a velocidade e a sorpresa para conseguir rapidamente os obxectivos.</ref> supuxo unha decisiva vitoria para a Grande Alianza, porque creaba un paso seguro no Danubio para as operacións loxísticas de aprovisionamento do exército de Marlborough. Ademais, permitiu proseguir a campaña aliada de [[1704]] en Baviera. A batalla decidiuse en dúas horas, trala cal se chegaron a contar unhas 14.000 baixas. Despois da vitoria, os aliados tiñan dúas opcións: ou ben persuadir ao Elector de Baviera para que se unise á súa causa, ou ben facelo saír do seu refuxio en [[Augsburgo]] e derrotalo antes de que recibise reforzos. Para facilitar estes fins, os aliados iniciaron a controvertida política de asolar a campiña bávara, mentres negociaban en segredo co Elector para que desertase do bando do [[Lois XIV de Francia|Rei Sol]]. Mais este mantívose intransixente ante as ofertas de arrexuntarse ao bloque imperial, probablemente debido á chegada inminente de reforzos.<ref>Falkner (páx. 43): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''. Marlborough prestaba atención aos comentarios contrarios (sobre todo de Baden) a esta política. Non obstante, foi el quen deu a orde. Spencer (páx. 211) afirma que “''devastar Baviera foi, para os tempos que corrían, unha barbaridade''”. Chandler (páx. 139) fixa a cifra de municipios asolados en 400.</ref> Aínda que esta estratexia foi infrutuosa, os exércitos enfrontáronse finalmente o [[13 de agosto]] de 1704, na [[Batalla de Höchstädt]] (''Blenheim'' seguindo a nomenclatura inglesa), onde o Duque de Marlborough e o [[Uxío de Savoia|Príncipe de Savoia]] venceron á coalición francobávara do Duque de Tallard. == Antecedentes == [[Ficheiro:Marcha de Blenheim.gif|miniatura|esquerda|250px|A marcha do [[John Churchill|Duque de Marlborough]] desde Bedburg até o [[Danubio]], [[1704]].]] A Batalla de Schellenberg foi parte da campaña da Grande Alianza de 1704, co obxectivo de impedir a ameaza do exército francobávaro sobre [[Viena]], capital do [[Sacro Imperio Romano Xermánico|Imperio]]. A campaña culminou o [[20 de decembro]] coa caída de Trarbach, pero o principal acontecemento foi a [[Batalla de Höchstädt]] ([[13 de agosto]]), na que o exército de Marlborough e Savoia venceu ás forzas do Duque de Tallard. Esta acción bélica comezou o [[19 de maio]] dese mesmo ano, cando o Duque de Marlborough partiu de Bedburg, nos [[Países Baixos españois]], cara aos territorios de Maximiliano de Baviera. Esta marcha recorreu rapidamente os 400&nbsp;km que distan entre ambas rexións, aínda que, en principio, se pensaba que o seu obxectivo era [[Alsacia]] ou o [[río Mosela|Mosela]]. Mais, desde que se lle notificaron o [[5 de xuño]] os movementos de Marlborough ao Elector, este temeu que o seu obxectivo primordial fose Baviera,<ref name=autogenerated5>Spencer (páx. 173): ''Blenheim: Battle for Europe''.</ref> onde se encontraba o exército do Conde de Marsin. Polo [[22 de xuño]], uníronse ao exército do Duque os reforzos [[Sacro Imperio Romano Xermánico|imperiais]] do [[Margrave|Margrave de Baden]], en Launsheim, tralo cal se creou unha forza que sumaba 80.000 homes. O [[Leopoldo I de Habsburgo|Emperador Leopoldo]] desexaba traer de novo o Elector ao bloque imperial, do que se apartara antes de comezar a guerra para aliarse co Rei Sol. Pero Marlborough pensaba que o mellor xeito de que Baviera volvese á Grande Alianza era cunha negociación desde unha posición de poder, despois de derrotar a coalición francobávara no [[campo de batalla]].<ref name=autogenerated5 /> Para conseguir este fin, os aliados necesitaban unha base na retagarda, útil para o almacenamento de provisións e munición, así como un paso decente sobre o Danubio (estenderan demasiado as liñas de subministración, que pasaban por [[Nördlingen]] e [[Núremberg]]).<ref>Spencer (páx. 172): ''Blenheim: Battle for Europe''.</ref> Por outro lado, o Elector e o Conde de Marsin non sabían se Marlborough atacaría Donauwörth ou Augsburgo –ambos postos estratéxicos para a Grande Alianza–; non obstante, os aliados escolleron a cidade de Donauwörth, dominada no Norte polo outeiro de Schellenberg.<ref>Spencer (páx. 174): ''Blenheim: Battle for Europe''. Descrita polo capelán de Marlborough como “''o outeiro-campá''”.</ref> == Preludio == En [[1703]], o Mariscal de [[Francia]], Claude Villars, aconsella ao Elector de Baviera que fortificase as súas cidades, “''[...] en especial Schellenberg, ese forte sobre Donauwörth, cuxa importancia xa advertiu o gran [[Gustavo II Adolfo de Suecia|Gustavo de Suecia]] [...]''”.<ref>Spencer (páx. 174): ''Blenheim: Battle for Europe''.</ref> A pesar do seu aviso, o Elector desatendeu o decaído forte de Schellenberg, que necesitaba ser reparado e fortificado. [[Ficheiro:Marlborough's assault on Schellenberg, 2 July 1704.es.gif|miniatura|250px|En 800 anos de historia, só [[Gustavo II Adolfo de Suecia|Gustavo Adolfo de Suecia]] daría conquistado o forte de Schellenberg, en Donauwörth, durante a [[Guerra dos Trinta Anos]].]] Cando Maximiliano se deu conta de que Donauwörth ía ser atacada, encargou ao Conde d’Arco, un oficial [[Piemonte|piemontés]], que reforzase as defensas da cidade e que resistise no forte Schellenberg. Enviáronlle a d’Arco 12.000 homes desde o campamento francobávaro de [[Dillingen]] –a maioría dos cales foron tomados da garda persoal de Maximiliano ou do rexemento do [[Príncipe elector]]–, capitaneado por oficiais veteranos.<ref>Spencer (páx. 174): ''Blenheim: Battle for Europe''. Spencer asegura que foron 13.000 homes.</ref> En total, a gornición que defendía Schellenberg estaba formada por 16 [[batallón]]s de [[infantaría]] bávaros e 7 franceses, 3 [[escuadrón]]s bávaros e 6 franceses de [[Dragón (militar)|dragóns]], apoiados por 16 canóns. Ademais, tres batallóns de [[milicia]] sostiñan a praza.<ref name=autogenerated4>Falkner (páx. 29): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''.</ref> Na noite do [[1 de xullo|1]] ao [[2 de xullo]], os aliados acamparon en Amerdingen, a 14&nbsp;km de Donauwörth. Foi alí precisamente onde Marlborough recibiu unha mensaxe do Príncipe Uxío de Savoia, que o informaba de que o Duque de Tallard marchaba cunha tropa de 35.000 homes a través da [[Selva Negra]] para reforzar o exército francobávaro. Estas noticias fixeron que o Duque se convencese de que non tiñan tempo para un asedio convencional, polo que, a pesar das protestas do [[Margrave|Margrave Lois Guillerme]] –alegando que un asalto directo causaría graves baixas–, Marlborough planeou un [[asalto frontal|asalto]] aberto ao forte de Schellenberg.<ref name=autogenerated1>Falkner (páx. 31): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''.</ref> O Xeneral d’Arco coñecía a posición das tropas aliadas, e confiaba en que dispoñía, polo menos, dun día enteiro para preparar as defensas de Donauwörth; mais, nas primeiras horas do 2 de xullo, o exército de Marlborough comezou a levantar o campamento para dirixirse cara Schellenberg.<ref>Spencer (páx. 176): ''Blenheim: Battle for Europe''.</ref> O Duque revisou persoalmente o avance da primeira forza de asalto, principalmente [[granadeiro]]s [[Inglaterra|ingleses]] e [[Países Baixos españois|holandeses]], tomados en grupos de 130 homes de cada [[batallón]] baixo o seu mando.<ref>Falkner (páx. 31): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''. Este grupo estaba constituído, a parte de por [[granadeiro]]s, por voluntarios encargados de asaltar as defensas en primeiro lugar.</ref> Esta tropa, que contaba con 32 escuadróns de apoio, foi dirixida polo xeneral [[Países Baixos|holandés]] Johan Wingand van Goor. A segunda forza de ataque estaba formada por 8 batallóns de tropas [[Países Baixos|holandesas]], [[Inglaterra|inglesas]] e [[Sacro Imperio Romano Xermánico|alemás]] (de [[Hannover]] e de [[Hesse-Darmstadt|Hesse]]), e por 35 batallóns de [[cabalería]], comandados por Henry Lumley e o Conde Reynard van Hompesh.<ref name=autogenerated1 /> A á do exército do Margrave Lois Guillerme marchou na retagarda de Marlborough, desempeñando un papel menos perigoso. [[Ficheiro:John-churchill-first-duke-of-marlborough.jpg|miniatura|esquerda|170px|O Duque de Marlborough (1650–1722), por [[Godfrey Kneller|Sir Godfrey Kneller]]. O Duque cavilou nun asalto directo ao forte de Schellenberg, mais o [[Lois Guillerme de Baden-Baden|Príncipe Lois de Baden]] prefería realizar un longo asedio. Ao final, a elección de Marlborough prevaleceu.<ref>Falkner (páx. 31): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''. Marlborough era o representante da [[Ana de Gran Bretaña|Raíña Ana]] na [[Grande Alianza]], que, realmente, dirixía.</ref>]] Mentres os aliados desfilaban cara Donauwörth, melloráronse rapidamente as defensas de Schellenberg: puxéronse a punto os canóns, construíse unha [[empalizada]] no perímetro do forte e escaváronse [[trincheira]]s arredor do parapeto defensivo para facelo máis efectivo. Non obstante, ás nove da mañá do 2 de xullo, d’Arco foi avisado do avance aliado cara a eles e ordenou deseguida á súa [[infantaría]] que lles axudase aos seus [[enxeñeiro]]s na preparación das defensas. Un oficial francés e cronista da época, o Coronel de la Colonie, escribiu: “''Non tivemos suficiente tempo para completar isto satisfactoriamente [...]''”<ref name=autogenerated3>De la Colonie (páxs. 180–195): ''Chronicles of an Old Campaigner, 1692-1717''.</ref> A pesar de que o avance dos aliados foi entorpecido por camiños enlamados, pola media tarde xa cruzaran o [[río Wörnitz]] en Ebermergen. Marlborough ordenou ao seu xeneral de [[brigada]], o Conde de Cadogan, que, en canto chegase ás aforas de Donauwörth, debía afastarse e acampar de forma que parecese que os aliados fosen realizar un asedio ao forte de Shellenberg.<ref>Spencer (páx. 177): ''Blenheim: Batte for Europe''.</ref> Cando o Conde d’Arco observou os preparativos de Cadogan, abandonou a supervisión da preparación das defensas para comer co comandante francés da vila, o Coronel du Bordet, crendo que dispoñía do resto do día e da noite para finalizar os preparativos.<ref>Spencer (páx. 177): ''Blenheim: Battle for Europe''.</ref> Mais os vixías [[Baviera|bávaros]] avistaron o decidido avance de Marlborough, que pretendía realizar un asalto inmediato, e deron a voz de [[alarma]], polo que o Xeneral d’Arco tivo que interromper de golpe a súa comida e ir correndo ao forte Schellenberg para chamar aos seus homes ás armas.<ref>Falkner (páx. 33): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''.</ref> == A batalla == === Campo de batalla === A outeiro de Schellenberg dominaba o Nordeste de Donauwörth, unha cidade amurallada situada na confluencia dos ríos Danubio e [[Wörnitz]]. Unha das súas ladeiras estaba protexida polo denso e impenetrable monte de Boschberg; o Wörnitz e as súas brañeiras protexían as ladeiras do Sur e do Leste, polo que o alto era o mellor posto para a defensa da cidade. No seu cumio ovalado, cha e aberto, había un antigo forte, construído polo Rei Gustavo Adolfo de Suecia na [[Guerra dos Trinta Anos]], que se encontraba en estado ruinoso. Ademais, as murallas de Donauwörth eran de segunda categoría e carecían da sofisticación das defensas construídas polo enxeñeiro do Rei Sol, o [[Vauban|Marqués de Vauban]].<ref name=autogenerated4 /> === Manobras iniciais === [[Ficheiro:Assault on Schellenberg 2 July 1704.svg|miniatura|250px|A toma do forte de Shellenberg, [[2 de xullo]] de [[1704]]. Os defensores francobávaros conseguiron repeler por dúas veces as forzas do [[John Churchill|Duque de Marlborough]] até que o [[Soberanos de Baden|Margrave de Baden]] logrou abrir unha brecha no flanco dereito.]] Aínda que [[John Churchill|Marlborough]] sabía que un ataque frontal ao forte de Schellenberg sería moi duro, estaba convencido de que era o único xeito de conquistar rapidamente a cidade de [[Donauwörth]].<ref>Spencer (páx. 177): ''Blenheim: Battle for Europe''. [[John Churchill|Marlborough]] calculou que, cada hora que se permitise ao inimigo preparar as súas defensas, equivalería a unha perda de 1000 homes.</ref> Un home da unidade de [[dragón (militar)|dragóns]], Christian Welsh, recordou: “''O noso flanco non estivo dentro do campo de visión do inimigo até a media tarde; mais, para non darlle tempo aos [[Baviera|bávaros]] de fortalecerse, o [[John Churchill|Duque]] ordenou ao xeneral [[Países Baixos|holandés]] van Goor que atacase canto antes.''”<ref>Christian Welsh, tamén coñecido como ''Comadre Ross'' ou ''Señora Davies'', cambiara a súa identidade para alistarse no exército como home no ano [[1693]].</ref> Un dos primeiros oficiais que entrou en combate foi o Coronel Holcroft Blood, comandante de [[artillaría]] do exército de [[John Churchill|Marlborough]], que ordenou disparar ao inimigo desde as explanadas de Berg. Este ataque foi rapidamente contestado polo Xeneral d’Arco, cuxos canóns comezaron a disparar desde o forte de Schellenberg. D’Arco ordenou á [[infantaría]] [[Francia|francesa]] do Coronel de la Colonie que permanecese no alto do Schellenberg, para reencher as brechas que os [[Grande Alianza|aliados]] conseguisen producir nas súas defensas. Non obstante, debido á chaira do alto, esta posición non os protexía do fogo inimigo. O Coronel Blood, que logo se decatou desta situación, ordenou concentrar os disparos no cumio, o que lle causou grandes baixas aos homes do Coronel de la Colonie,<ref>Spencer (páx. 179): ''Blenheim: Battle for Europe''</ref> o cal máis tarde escribiu: “''O fogo inimigo concentrouse no noso rexemento, a súa primeira descarga deulle a morte ao Conde de la Bastide [...] e o meu abrigo cubriuse de sisos e sangue.''”<ref>De la Colonie (páxs.180–195): ''Chronicles of an Old Campaigner, 1692-1717''.</ref> A pesar deste ataque, que fixo perder 80 [[granadeiro]]s e 5 oficiais, de la Colonie asumiu que era absolutamente necesario que o rexemento [[Francia|francés]] se mantivese na súa posición.<ref>De la Colonie (páxs. 180– 195): ''Chronicles of an Old Camaigner, 1692-1717''. O Coronel de la Colonie estaba resolto a manter a disciplina e a estar preparados para cando fosen chamados á acción.</ref> === Primeiro asalto de Marlborough === Un dos primeiros ataques dos [[Grande Alianza|aliados]] foi un ''forlorn hope'',<ref>Movemento ofensivo co obxectivo principal de crear unha brecha nas liñas defensivas, que comporta un grave sacrificio humano.</ref> levado a cabo por unha forza de 80 [[granadeiro|granadeiros ingleses]], capitaneados polo Vizconde de Mordaunt e o Coronel Richard Munded. O movemento pretendía parar o fogo da defensa inimiga, permitindo así distinguir a [[John Churchill|Marlborough]] o lugar óptimo onde crear unha brecha.<ref>Spencer (páx. 179): ''Blenheim: Battle for Europe''. Spencer fixa a cifra en 50 homes.</ref> Aínda que Mordaunt e Muden sobreviviron á operación, a maioría morreron.<ref>Spencer (páx. 179): ''Blenheim: Battle for Europe''. Spencer di que só 10 persoas sobreviviron ao ''forlorn hope'', e Falkner (páx. 39) asegura que foron 17.</ref> Ás seis da tarde, tralo ''forlorn hope'', o corpo principal de [[infantaría]] (maiormente [[granadeiro]]s [[Inglaterra|ingleses]] e [[Países Baixos|holandeses]]) comezou o seu ataque. A disciplinada marcha dos atacantes cara Schellenberg pronto se converteu nun violento ataque. “''A rapidez dos seus movementos, unida aos seus berros e aturuxos, era moi alarmante''”, recalcou o Coronel de la Colonie, que ordenou cargar aos seus soldados para acalar os gritos vitoriosos dos atacantes.<ref>De la Colonie (páx. 185): ''Chronicles of an Old Campaigner, 1692–1717''.</ref> A medida que o exército de [[John Churchill|Marlborough]] se achegaba a Schellenberg, os seus soldados convertéronse en brancos fáciles para o fogo francobávaro. Os disparos dos [[mosquete|mosquetóns]], xunto coas explosións das [[granada (arma)|granadas]], crearon unha enorme confusión nas ladeiras do outeiro.<ref name=autogenerated7>Falkner (páx. 34): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''.</ref> Para facilitar o asalto ao forte, cada soldado portaba un fardo de ramas (sacadas do monte de Boschberg) para usalas como pontes sobre os [[foso]]s que se cavaran. Mais, estas malgastáronse, pois confundíronse unhas [[barro|areas movedizas]] –producidas polas choivas– cos regos defensivos.<ref name=autogenerated7 /> A pesar de perder as súas ramas, continuaron o seu duro avance a través dos [[foso]]s e [[trincheira]]s, até chocar coas filas [[Baviera|bávaras]] nun salvaxe combate corpo a corpo. A Garda do [[Maximiliano II Manuel|Elector]] e os homes do Coronel de la Colonie sufriron o peor do ataque, “''O pequeno parapeto que separaba os dous exércitos converteuse na máis sanguenta loita que se poidese concibir.''”<ref name=autogenerated3 /> Mais as forzas [[Grande Alianza|aliadas]] non deron penetrado nas defensas e tiveron que regresar á súa posición inicial. O Xeneral van Goor, quen dirixira o ataque, contábase entre as numerosas vítimas. === Segundo asalto de Marlborough === O segundo asalto foi tamén infrutuoso, pois os comandantes de [[brigada]] e [[rexemento]] [[Grande Alianza|aliados]] tiveron unha grande dificultade para reorganizarse e facer avanzar as súas tropas de novo.<ref name=autogenerated3 /> Por isto dirixiron persoalmente o ataque, poñéndose á fronte dos seus homes, levándoos cara ao forte nun novo torrente de disparos de [[mosquete|mosquetóns]] e [[granada (arma)|granadas]].<ref>De la Colonie (páxs. 180–195): ''Chronicles of an Old Campaigner, 1692-1717''. De la Colonie mantén que recibiron sete descargas seguidas de [[granada (arma)|granadas]].</ref> De novo houbo un enorme número de baixas aliadas e os cadáveres xacían na [[empalizada]] inimiga. Neste ataque, tamén morreu o [[oficial (militar)|oficial]] que dirixía a operación, o Conde de Limburg-Styrum. Co caos imperante, rompéronse filas e as tropas atacantes fuxiron monte abaixo, mentres os exultantes [[granadeiro]]s [[Baviera|bávaros]], que saltaran á empalizada coas súas [[baioneta|baionetas caladas]], perseguíanos.<ref>Falkner (páx. 35): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''.</ref> Non obstante, os gardas [[Inglaterra|ingleses]] e a [[cabalería]] de Lumley impediron unha derrota total, repelendo aos [[Baviera|bávaros]] e facéndoos retornar tras as súas defensas.<ref>Spencer (páx. 180): ''Blenheim: Battle for Europe''.</ref> === Asalto de Baden === [[Ficheiro:Luis-Guillermo-de-Baden.jpg|miniatura|170px| O [[Margrave|Margrave de Baden]] (1655-1707). Baden dirixiu a á dereita do [[Grande Alianza|exército aliado]] na batalla, onde foi ferido nun pé. Tras Schellenberg, a súa relación con [[John Churchill|Marlborough]] empeorou moito, pois ambos consideraban a batalla unha vitoria persoal.<ref>Spencer (páx. 212): ''Blenheim: Battle for Europe''.</ref>]] Tras o fracaso dos asaltos aliados para destruír as defensas do forte de Schellenberg, Marlborough recibiu información de que as defensas entre as murallas de [[Donauwörth]] e o parapeto defensivo estaban terriblemente desorganizadas. Os malogrados asaltos do Duque de atacar Schellenberg atraeran a maioría dos homes do Conde d’Arco dos seus postos defensivos, deixando o flanco esquerdo vulnerable e exposto aos ataques aliados.<ref>Falkner (páx. 36): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''. Esta información foi descuberta por un soldado que se desviara durante o ataque, aínda que de la Colonie sostén que se enviou un grupo de 20 homes para facer un recoñecemento da zona.</ref> O outro comandante [[Grande Alianza|aliado]], o [[Soberanos de Baden|Margrave de Baden]] (que se unira á batalla media hora despois que [[John Churchill|Marlborough]]), albiscou fugazmente esta oportunidade e partiu rapidamente cos seus [[granadeiro]]s desde a chaira de Berg para asaltar o forte polo flanco esquerdo.<ref name=autogenerated2>Falkner (páx. 36): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''.</ref> Torpemente, o capitán da gornición de [[Donauwörth]] ordenara aos seus homes que pechasen as portas da cidade, polo que agora só podían disparar desde as murallas.<ref>De la Colonie (páxs. 180–195): ''Chronicles of an Old Campaigner, 1692–717''. De la Colonie asegura que o capitán pensaba que esta era a mellor forma de asegurar [[Donauwörth]]; mais, “''[...] causou a nosa ruína''”.</ref> As tropas [[Sacro Imperio Romano Xermánico|imperiais]] de [[Margrave|Baden]] (apoiadas por 8 [[batallón]]s de reserva de [[John Churchill|Marlborough]]), romperon facilmente as debilitadas defensas. Conseguiron entrar en Donauwörth, derrotando a varios [[batallón]]s de infantaría e un [[rexemento]] de cabalería, tras o cal se reagruparon aos pés do forte de Schellenberg. En canto viu o perigo, o Conde d’Arco apresurouse a chamar aos seus [[rexemento]]s de [[dragón (militar)|dragóns]], nun intento de deter o avance das forzas [[Sacro Imperio Romano Xermánico|imperiais]] cara ao alto.<ref name=autogenerated2 /> Mais tres compañías de [[granadeiro]]s concentraron as súas descargas nos [[dragón (militar)|dragóns franceses]], obrigándoos a retirarse. Isto deixou a d’Arco fóra de contacto coas súas tropas, que resistían no alto do forte, polo que se refuxiou en [[Donauwörth]]. Segundo o Coronel de la Colonie, “''[...] tivo algúns problemas para entrar na [[Donauwörth|cidade]], pois o capitán da guarnición dubidaba se se debían abrir as portas''”.<ref name=autogenerated3 /> === Recta final === Consciente de que as tropas [[Sacro Imperio Romano Xermánico|imperiais]] de [[Lois Guillerme de Baden-Baden|Lois Guillerme de Baden]] avanzaban cara Schellenberg, [[John Churchill|Marlborough]] iniciou un terceiro asalto. Esta vez, os atacantes formaron unha liña máis ampla, o que obrigou aos defensores a estender o seu fogo (reducindo así o número de baixas por disparos de [[mosquete|mosquetóns]] e [[granada (arma)|granadas]]). Non obstante, as forzas francobávaras, incluíndo ao Coronel de la Colonie, non eran conscientes de que as tropas de [[Margrave|Baden]] varreraran o flanco esquerdo e que o Conde d’Arco se retirara a [[Donauwörth]].<ref>Spencer (páx. 182): ''Blenheim: Battle for Europe''. Spencer mantén que d’Arco asumira que o resto dos seus homes o seguiran na súa fuxida, pero estaba equivocado.</ref> Por isto, os defensores confiaban en que volverían a repeler o ataque aliado: “''Permanecemos firmes nos nosos postos, o noso fogo era máis regular que nunca e estabamos seguros do noso éxito.''”<ref name=autogenerated3 /> Pouco despois do asalto de [[Margrave|Baden]], as forzas francobávaras albiscaron liñas de [[soldado]]s con uniformes grises que viñan de [[Donauwörth]]. Nun principio, pensaron que eran reforzos da gornición urbana do Coronel du Bordet, pero logo se deron conta de que se trataban das tropas [[Sacro Imperio Romano Xermánico|imperiais]].<ref>Falkner (páx. 36): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Vctory''.</ref> De la Colonie describiu así a escena: “''Chegaron rapidamente [as tropas [[Sacro Imperio Romano Xermánico|imperiais]] de [[Margrave|Baden]]] ao noso flanco, sobre as sete e media da tarde, sen que tivésemos tempo de reaccionar ante tal situación. Estábamos tan concentrados nos nosos propios postos [...]''”. Despois de situarse no alto, as tropas do [[Margrave|Margrave de Baden]] comezaron a disparar aos sorprendidos defensores do forte de Schellenberg, forzando unha reorganización das forzas francobávaras. Entón, [[John Churchill|Marlborough]] dirixiu a á esquerda do exército [[Grande Alianza|aliado]], apoiada por un [[rexemento]] de [[dragón (militar)|dragóns]] de reserva, cara ás debilitadas liñas defensivas, o que obrigou aos soldados a descender do outeiro e romper a súa orde.<ref>Falkner (páx. 37): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''.</ref> Os defensores de Schellenberg, superados en número polos aliados, resistiron dúas horas no forte, pero o ataque de Marlborough e [[Margrave|Baden]] por ambos flancos puxo fin á resistencia. O pánico apoderouse das tropas francobávaras, que fuxiron como puideron, e o Duque enviou 35 [[escuadrón]]s de [[cabalería]] e [[dragón (militar)|dragón]] a perseguir as tropas inimigas mentres estas escapaban. Non había unha boa ruta de escape, pois a ponte sobre o [[Danubio]] tirárase durante a batalla, e a maioría dos homes do Conde d’Arco morreron afogados intentando cruzar o [[Danubio]].<ref name=autogenerated6>Falkner (páx. 39): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''.</ref> == Consecuencias == [[Ficheiro:Joseph Vivien 001.jpg|miniatura|esquerda|170px|O [[Maximiliano II Manuel|Elector de Baviera]] (1662-1726), por Joseph Vivien. [[Maximiliano II Manuel|Maximiliano]] desempeñou un importante papel contra [[Francia]] durante a [[Guerra dos Nove Anos]], pero pasou ao bando do [[Lois XIV de Francia|Rei Sol]] antes do estoupido da [[Guerra de Sucesión Española]], enfrontándose ao seu sogro, o [[Leopoldo I de Habsburgo|Emperador Leopoldo]].]] O Coronel de la Colonie foi un dos poucos soldados que deron escapado da batalla, na que o [[Maximiliano II Manuel|Elector]] perdera moitas das súas mellores tropas: a aniquilación dos [[rexemento]]s do Conde d’Arco tivo graves efectos na capacidade militar do exército francobávaro para o resto da [[Guerra de Sucesión Española|campaña]].<ref name=autogenerated6 /> Moi poucos dos que participaron na batalla na defensa de Schellenberg volveron a unirse ao exército do [[Maximiliano II Manuel|Elector]] e do Conde de Marsin,<ref>Spencer (páx. 183): ''Blenheim: Battle for Europe''.</ref> se ben entre os poucos que si o fixeron atópanse o Conde d’Arco e o seu lugartenente, o Marqués de Maffei, que defenderon Lutzingen na [[Batalla de Höchstädt]]. Dos 22.000 homes alistados no exército aliado, houbo unhas 5000 baixas durante a batalla, que, desbordaron todos os [[hospital|hospitais]] que [[John Churchill|Marlborough]] mandara instalar en [[Nördlingen]].<ref>Spencer (páx. 184): ''Blenheim: Battle for Europe''. Spencer sostén que foron 6000 baixas.</ref> Entre os mortos do bando aliado había seis [[Tenente Xeneral|Tenentes Xenerais]], catro [[Xeneral|Xenerais]] e moitos outros oficiais, como [[coronel|coroneis]] e [[Tenente Coronel|tenentes coroneis]]. Isto demostra o alto grao de exposición ao perigo dos oficiais, que debían dirixir as tropas no ataque, o que provocou a caída de grandes [[militar]]es como o Conde de Limburg-Styrum ou o Xeneral van Goor. Ningún outro conflito bélico da [[Guerra de Sucesión española]] se cobrou tantos oficiais entre as súas vítimas.<ref>Spencer (páx. 184): ''Blenheim: Battle for Europe''.</ref> Por outra banda, a vitoria [[Grande Alianza|aliada]] supuxo a conseguinte obtención dun botín, constituído polos canóns do forte de Schellenberg, xunto con municións, víveres e riquezas de [[Donauwörth]]. Mais as longas listas de baixas causaron gran consternación por toda a [[Grande Alianza]], sendo destacable o clamor popular na [[A Haia|Haia]].<ref>Spencer (páx. 191): ''Blenheim: Battle for Europe''.</ref> As [[Provincias Unidas dos Países Baixos|Provincias Unidas]] [[Cuñaxe|acuñaron]] unha [[moeda]] conmemorativa da vitoria, na que aparecía o [[Margrave|Margrave de Baden]] e unha inscrición [[Latín|latina]] no reverso, sen mención ningunha ao [[John Churchill|Duque de Marlborough]].<ref>A inscrición rezaba: “''O inimigo foi vencido e perseguido até o seu campamento en Schellenberg, preto de Donauwörth, [[1704]]''”.</ref> O [[Leopoldo I de Habsburgo|Emperador Leopoldo]] escribiu persoalmente ao [[John Churchill|Duque]] para remediar o agravio: “''Nada pode ser máis glorioso que a celeridade e o vigor cos que vencéstedes ao inimigo en [[Donauwörth]]''”.<ref>Spencer (páx. 192): ''Blenheim: Battle for Europe''.</ref> A [[Donauwörth|cidade]] foi abandonada esa noite polo Coronel du Bordet, cando o [[Maximiliano II de Baviera|Elector]] chegaba con reforzos (sacados das guarnicións de Neoburgo e [[Ratisbona]]), aínda que só chegou a tempo de ver as súas tropas aniquiladas. Logo retirouse máis aló do [[río Lech]] e acampou coas súas tropas cerca de [[Augsburgo]]. A posición de Maximiliano e do seu lugartenente, o Conde de Marsin, era moito menos segura e estaban desesperados por recibir os reforzos do Duque de Tallard, en camiño a través da [[Selva Negra]]. Marlborough non tiña moitas opcións tras a toma de [[Donauwörth]], pois carecía de canóns de asedio, o que lle impedía atacar [[Augsburgo]] ou [[Múnic]]. Mais, o [[John Churchill|Duque]] estaba decidido a loitar contra o [[Maximiliano II Manuel|Elector]] antes de que chegase o Mariscal Tallard.<ref>Chandler (páx. 136): ''Marlborough as a Militar Commander''. A maquinaria de asedio [[Sacro Imperio Romano Xermánico|imperial]] caera en mans inimigas o pasado ano, e estábanse construíndo unhas novas en [[Maguncia]] e [[Núremberg]].</ref> Pero os comandantes [[Grande Alianza|aliados]] non eran capaces de poñerse de acordo sobre o seguinte movemento tras a Batalla de Schellenberg,<ref>Spencer (páx. 212): ''Blenheim: Battle for Europe''. Ambos líderes consideraban que a operación de Schellenberg fora unha vitoria persoal.</ref> producíndose un pequeno asedio ao pobo de [[Rain]], que foi tomado o [[16 de xullo]]. [[Ficheiro:Casa-degli-Austria.es.png|miniatura|550px|centro|Parte da xenealoxía da [[Casa de Habsburgo]]. A pesar do seu matrimonio con María Antonia, filla do [[Leopoldo I de Habsburgo|Emperador Leopoldo]], o [[Maximiliano II Manuel|Elector de Baviera]] mantívose fidel ao [[Lois XIV de Francia|Rei Sol]] durante toda a guerra.]] Durante o mes de xullo, [[John Churchill|Marlborough]] enviou as súas tropas a devastar a campiña [[Baviera|bávara]], queimando aldeas e destruíndo cultivos, co fin de provocar un enfrontamento armado co [[Maximiliano II Manuel|Elector]] ou ben de facelo volver ao [[Grande Alianza|bando imperial]]. O espolio de [[Baviera]], que xerou miseria na poboación, provocou que a súa esposa, María Antonia, lle suplicase que deixase o bando [[Francia|francés]] e se unise á [[Grande Alianza]]. O [[Leopoldo I de Habsburgo|Emperador]] tamén desexaba que isto pasase, polo que lle ofreceu amnistía e subsidios para a reparación dos seus [[Baviera|territorios]].<ref>Spencer (páx. 217): ''Blenheim: Battle for Europe''. O [[Leopoldo I de Habsburgo|Emperador]] tamén lle ofreceu os territorios de Burgau e Palatinado-Neoburgo.</ref> Aínda que [[Maximiliano II Manuel|Maximiliano]] dubidou na súa fidelidade ao [[Lois XIV de Francia|Rei Sol]], decidiu seguir loitando contra o [[Leopoldo I de Habsburgo|Emperador Leopoldo]] e a [[Grande Alianza]] cando recibiu as novas da chegada dos reforzos de Tallard, con 35.000 homes.<ref>Falkner (páx. 44): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''. A Tallard non lle gustou que o [[Maximiliano II Manuel|Elector]] ordenase a dispersión dos seus homes como resposta ao espolio de [[Baviera]]. Spencer (páx. 216) asegura que fixo isto para protexer os seus propios intereses.</ref> Pero, as forzas de [[John Churchill|Marlborough]] e [[Margrave|Baden]] tamén ían recibir axuda, pois o [[Uxío de Savoia|Príncipe Uxío de Savoia]] dirixíase a [[Baviera]] con 18.000 homes.<ref>Falkner (páx. 44): ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''. Falkner fixa a cifra en 20.000 homes.</ref> O [[5 de agosto]] reuníronse os tres comandantes [[Grande Alianza|aliados]], [[John Churchill|Marlborough]], [[Margrave|Baden]] e [[Uxío de Savoia|Savoia]], para proxectar o seguinte movemento. O plan do [[Soberanos de Baden|Margrave]] de sitiar a cidade de [[Ingolstadt]], no [[Danubio]], cun exército de 15.000 homes, foi apoiado con entusiasmo polos outros dous líderes (a pesar da súa inferioridade numérica).<ref>Spencer (páx. 220): ''Blenheim: Battle for Europe''. [[John Churchill|Marlborough]] e [[Uxío de Savoia|Savoia]] estaban moi interesados en desfacerse do seu aliado. Sabían que os próximos días ían ser moi violentos, e a natureza prudente de [[Margrave|Baden]] ía ser un obstáculo.</ref> Finalmente, o exército [[Grande Alianza|aliado]]<ref>Spencer (páx. 220): ''Blenheim: Battle for Europe''. Esta forza contaba con 52.000 homes.</ref> enfrontouse á coalición francobávara<ref>Spencer (páx. 220): ''Blenheim: Battle for Europe''. Este exército superábaos en número, pois sumaba 56.000 homes.</ref> nas proximidades de Blindheim, no [[Danubio]]. A batalla, que se produciu o [[13 de agosto]], coñécese na Historia como a [[Batalla de Höchstädt]] (ou batalla de Blenheim para os ingleses). == Referencias culturais == No seu poema ''The Campaign'', [[Joseph Addison]] (1672–1719) conmemora a marcha do [[John Churchill|Duque de Marlborough]] até o [[Danubio]]. Aínda que o tema principal é a vitoria da [[Batalla de Höchstädt]], o asalto a Schellenberg forma parte da introdución: :::''The march concludes, the various realms are past; / A marcha conclúe, a varios reinos deixados atrás'' :::'' Th` immortal Schellenberg appears at last. / O inmortal Schellenberg aparece ao final'' [[Joseph Addison|Addison]] fai referencia ao alto número de baixas e á violencia do combate, solidarizándose con todos os combatentes: :::''Nations with nations mix`d confus`dly die / Nacións con nacións mesturadas morren confundidas'' :::'' And lost in one promiscuous carnage lie / perdidas nun sórdido leito de sangue'' Finalmente, os [[Grande Alianza|aliados]] obteñen a vitoria: :::''The war breaks in, the fierce Bavarians yield, / A guerra remátase e os feros bávaros entréganse'' :::''And see their camp with British legions fill`d./ E ven o seu campamento de lexións británicas cheo'' Laméntase sobre o masacre, esta vez enfatizando nos soldados [[Inglaterra|ingleses]]: :::''Th` illustrious youths, that left their native shore / Os ilustres mozos, que deixaron a súa terra nativa'' :::''To march where Britons never march`d before./ Para marchar por onde nunca antes marcharan os británicos '' :::''After such toils o`ercome, such dangers past / Despois do esforzo pasado dos perigos superados'' :::'' Stretch`d on Bavarian ramparts breathe their last./ Achéganse ás murallas bávaras na súa resistencia final'' O [[Joseph Addison|poeta]] tamén fala do espolio da campiña [[Baviera|bávara]] que se produciu pouco despois da batalla: :::''In vengeance rous`d, the soldier fills his hand / Desperta a vinganza, os soldados sácianse'' :::''With sword and fire, and ravages the land,/ Con fogo e espada, a terra arrasan'' :::''A thousand villages to ashes turns, / Miles de pobos tórnanse en cinzas,'' :::'' In crackling flames a thousand harvests burns./ En lapas estalantes arden un milleiro de colleitas''<ref>{{Cita web|título=Joseph Addison - Poems by the Famous Poet - All Poetry|url=https://allpoetry.com/Joseph-Addison|páxina-web=allpoetry.com|data-acceso=2022-11-11}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * Chandler, David G. ''Marlborough as Military Commander''. Spellmount Ltd, 2003. ISBN 1-86227-195-X * Crane, Ronald S. ''A Collection of Poems''. Harper and Brothers, 1932. * de la Colonie, Jean. ''Chronicles of an Old Campaigner, 1692-1717''. Londres, 1904. * Falkner, James. ''Blenheim 1704: Marlborough's Greatest Victory''. Pen & Sword Books Ltd, 2004. ISBN 1-84415-050-X * Spencer, Charles. ''Blenheim: Battle for Europe''. Phoenix, 2005. ISBN 0-304-36704-4 * Tincey, John. ''Blenheim 1704: The Duke of Marlborough's Masterpiece''. Osprey Publishing Ltd, 2004. ISBN 1-84176-771-9 {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Schellenberg}} [[Categoría:Batallas da Guerra de Sucesión Española]] [[Categoría:Batallas do século XVIII]] [[Categoría:1704]] 39x8srzwxcuyfye5whyyye8dql1pctf 0 187951 7104795 6742178 2025-06-23T19:13:30Z O Breixo 127505 7104795 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento | imaxe = Princetonwashington.jpg | descrición_imaxe = Washington liderando os americanos na batalla de Princeton. | resultado = Vitoria das forzas revolucionarias }} A '''batalla de Princeton''' tivo lugar o [[3 de xaneiro]] de [[1777]] no marco da [[guerra de Independencia dos Estados Unidos de América]]. Foi unha vitoria estratéxica para as forzas revolucionarias do xeneral [[George Washington]] sobre as forzas británicas preto de [[Princeton, Nova Jersey|Princeton]] ([[Nova Jersey]]). O sitio é administrado como un parque estatal operado e mantido pola New Jersey Division of Parks and Forestry. == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://www.britishbattles.com/battle-princeton.htm Battle of Princeton] {{en}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas do século XVIII|Princeton]] [[Categoría:1777]] gujdy9qjr2tjmro4unv8zntvqu8ysx0 0 190604 7104598 6471386 2025-06-23T15:31:00Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104598 wikitext text/x-wiki {{Equipo FIBA | nome = BCM Gravelines-Dunkerque | imaxe = Présentation équipe BCM, 10 septembre 2016 - 52.jpg | fundado = [[1984]] | liga = [[LNB Pro A|Pro A]] | cidade = {{FRAb}} [[Gravelines]], [[Francia]] | pavillón = Sportica | capacidade = 3&nbsp;043 | inauguración = 1986 | cores = {{colorbox|#E9742A}} {{colorbox|#002157}} [[Laranxa (cor)|Laranxa]], [[azul]] | nome_completo = Basket Club Maritime Gravelines Dunkerque Grand Littoral | historia = BCM de Gravelines (1984−2002) | alcume = BCM | presidente = {{FRAb}} Christian Devos | adestrador = {{CANb}} John-David Jackson | nome_campionato_copa1 = [[Copa de baloncesto de Francia|Copa]] | campionatos_copa1 = '''1''' (2005) | seareiros = Les Irréductibles | mascota = Texel | sitio_web = [http://www.bcmbasket.com/ bcmbasket.com] }} O '''Basket Club Maritime Gravelines Dunkerque Grand Littoral''', coñecido como '''BCM Gravelines Dunkerque''' ou simplemente '''BCM''', é un club profesional de [[baloncesto]] [[Francia|francés]] con sede na cidade de [[Gravelines]], situada na rexión da [[Alta Francia]]. Actualmente xoga na [[LNB Pro A|Ligue Nationale de Basket Pro A]] (LNB), a máxima categoría do baloncesto galo. No ano [[2005]] o club gañou o seu primeiro campionato da [[Copa de baloncesto de Francia|Copa de Francia]]. == Historia == En 1984, o Basket Club Maritime de Gravelines naceu baixo o impulso de Albert Denvers, tenente de alcalde de Gravelines, e Yves Leprêtre, alcalde de Grand-Fort-Philippe, que propuxo a fusión dos seus dous clubs.<ref>{{cita web|url=http://www.bcmbasket.com/la-vie-du-bcm/histoire/|título=Histoire|obra=bcmbasket.com|lingua=francés|dataacceso=14 de setembro de 2018|data-arquivo=04 de marzo de 2022|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20220304133625/http://www.bcmbasket.com/la-vie-du-bcm/histoire/|url-morta=yes}}</ref> Tan só tres anos máis tarde, o BCM gañou o primeiro título na súa historia ao dominar a Nationale 2 (actual [[LNB Pro B|Pro B]]), mais non consegue ascender xa que ningún club ficou descendido durante a temporada 1986−87 da máxima categoría. Foi finalmente o [[1 de maio]] de 1988 cando o Gravelines conseguiu entrar por vez primeira na Nationale 1 (actual [[LNB Pro A|Pro A]]), despois dun último partido de play-off contra o [[SLUC Nancy]]. Despois de conseguir a permanencia durante dúas temporadas, o BCM clasificouse en 1990 para xogar a [[Copa Korać]]. O Gravelines vence na primeira rolda ao [[Nashua EBBC]] (89-72 e 74-67), mais cae na seguinte contra o [[CB Estudiantes|Estudiantes Caja Postal]] (66-77 e 68-78). Após subir pouco a pouco na xerarquía do baloncesto francés, o club entra en dificultades económicas a partir de 1995. Coa chegada de Hervé Beddeleem á presidencia, o Gravelines recorre ás autoridades locais e convértese no terceiro poder financeiro do campionato de Francia detrás do [[Pau-Orthez]] e o [[ASVEL Villeurbanne]] (o seu orzamento duplicarase nuns poucos anos). En 2002, o club fusionouse co de Dunkerque para converterse no Gravelines Dunkerque Grand Littoral Basketball Club. Despois de perder tres finais en dous anos (a [[Copa de baloncesto de Francia|Copa de Francia]] en 2003 contra [[Pau-Orthez]], a [[LNB Pro A|Liga]] ao ano seguinte contra o mesmo club e a Supercopa de 2005 contra o [[SLUC Nancy]]), o BCM gaña a Copa de 2005 contra o [[Cholet Basket|Cholet]] por 91-79. Esta final mantívose igualada durante todo o tempo de xogo até que non últimos catro minutos o Gravelines fixo un parcial de 11-0 ao seu opoñente. Desde aquelas o club ocupa habitualmente as primeiras prazas da competición, aínda que sen conseguir volver gañar ningún título. === Ano a ano === {| class="wikitable" |- bgcolor= !Ano !Nivel !Liga !{{Abbr|Pos.|Posición despois dos playoffs}} ![[Copa de baloncesto de Francia|Copa]] !Supercopa !colspan=3|Competicións europeas |- |style="background:#efefef;"|2010–11 | align="center"| 1 | [[LNB Pro A|Pro A]] | style="background: " align="center"| 3rd | Rolda de 32 | style="background:gold" | Campión | <small>'''3'''</small> [[EuroChallenge]] || align=center| {{Abbr|CF|Cuartos de final}} || <center>8–6</center> |- |rowspan=2 style="background:#efefef;"|2011–12 | rowspan=2 align="center"| 1 | rowspan=2|[[LNB Pro A|Pro A]] | rowspan=2 align="center"| 5º | rowspan=2|Rolda de 16 | rowspan=2 style="background:silver" | Subcampión | <small>'''1'''</small> [[Euroliga 2011-12|Euroleague]] || align=center| {{Abbr|QR1|Primeira rolda de clasficiación}} || <center>0–1</center> |- | <small>'''2'''</small> [[Eurocup Basketball|Eurocup]] || align=center| {{Abbr|T16|Top 16}} || <center>5–7</center> |- |style="background:#efefef;"|2012–13 | align="center"| 1 | [[LNB Pro A|Pro A]] | align="center"| 5º | Rolda de 32 | style="background:gold" | Campión | <small>'''3'''</small> [[EuroChallenge]] || bgcolor=#97DEFF align=center|4º || <center>11–5</center> |- |style="background:#efefef;"|2013–14 | align="center"| 1 | [[LNB Pro A|Pro A]] | style="background: " align="center"| 12º | Rolda de 32 | style="background: " | | style="background: "|<small>'''2'''</small> [[Eurocup Basketball|Eurocup]] || align=center|{{Abbr|L32|Últimos 32}} || <center>8–8</center> |- |style="background:#efefef;"|2014–15 | align="center"| 1 | [[LNB Pro A|Pro A]] | style="background: " align="center"| 9º | Rolda de 32 | style="background: " | | colspan=3 | |- |style="background:#efefef;"|2015–16 | align="center"| 1 | [[LNB Pro A|Pro A]] | style="background: " align="center"| 6º | Semifinais | Cuartos de final | colspan=3 | |- |style="background:#efefef;"|2016–17 | align="center"| 1 | [[LNB Pro A|Pro A]] | style="background: " align="center"| 9º | Rolda de 32 | Cuartos de final | <small>'''4'''</small> FIBA Europe Cup || <center>{{Abbr|R2|Segunda rolda}}</center> || <center>6–6</center> |- |style="background:#efefef;"|2017–18 | align="center"| 1 | [[LNB Pro A|Pro A]] | style="background: " align="center"| 13º | Rolda de 32 | | colspan=3 | |- |style="background:#efefef;"|2018–19 | align="center"| 1 | [[LNB Pro A|Pro A]] | style="background: " align="center"| 11º | Rolda de 32 | | colspan=3 | |- |style="background:#efefef;"|2019–20 | align="center"| 1 | [[LNB Pro A|Pro A]] | style="background: " align="center"| 17º | Rolda de 16 | | colspan=3 | |- |style="background:#efefef;"|2020–21 | align="center"| 1 | [[LNB Pro A|Pro A]] | style="background: " align="center"| 15º | Cuartos de final | | colspan=3 | |- |style="background:#efefef;"|2021–22 | align="center"| 1 | [[LNB Pro A|Pro A]] | style="background: " align="center"| 12º | Semifinais | | colspan=3 | |} == Xogadores == === Destacados === {{div col|4}} * {{flagicon|FRA}} [[Hervé Dubuisson]] * {{flagicon|FRA}} [[Andrew Albicy]] * {{flagicon|FRA}} [[Georges Vestris]] * {{flagicon|FRA}} [[Xavier Wallez]] * {{flagicon|ALG}} [[Ali Bouziane]] * {{flagicon|LIT}} [[Dainius Adomaitis]] * {{flagicon|LIT}} [[Saulius Kuzminskas]] * {{flagicon|PUR}} [[John Holland]] * {{flagicon|USA}} [[Steve Burtt, Sr.]] * {{flagicon|USA}} [[Bobby Dixon]] * {{flagicon|USA}} [[Larry Lawrence]] * {{flagicon|USA}} [[Jerry McCullough]] * {{flagicon|USA}} [[George Montgomery]] * {{Flagicon|USA}} [[J. R. Reynolds]] * {{flagicon|USA}} [[Lawrence Roberts]] * {{flagicon|USA}} [[Danny Strong (baloncesto)|Danny Strong]] * {{flagicon|USA}} [[K'Zell Wesson]] * {{flagicon|USA}} [[Tyson Wheeler]] {{fin div col}} == Títulos == '''[[Copa de baloncesto de Francia|Copa de Francia]]''' * '''Campións (1)''': 2005 * ''Subcampións (2)'': 2003, 2010 '''Supercopa de Francia''' * '''Campións (2)''': 2011, 2013 * ''Subcampións (2)'': 2005, 2012 == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://www.bcmbasket.com/ Páxina web oficial] {{fr}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Gravelines Dunkerke BCM}} [[Categoría:Equipos de baloncesto de Francia]] fnvmk27gi5ow8t3trfzoyhe1hlamrj9 0 192570 7104794 6944900 2025-06-23T19:13:07Z O Breixo 127505 7104794 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |data= [[24 de maio]] de [[1941]] |combatentes1=[[Ficheiro:Flag of German Reich (1935–1945).svg|20px]] [[Alemaña]] |combatentes2=[[Ficheiro:Flag of the United Kingdom.svg|20px]] [[Reino Unido]]|resultado=Vitoria alemá }} A '''batalla do Estreito de Dinamarca''' foi unha batalla naval da [[segunda guerra mundial]] entre barcos da [[Royal Navy]] e a [[Kriegsmarine]], librada o [[24 de maio]] de [[1941]]. O [[acoirazado]] británico HMS ''[[HMS Prince of Wales (53)|Prince of Wales]]'' e o [[cruceiro de batalla]] HMS ''[[HMS Hood (51)|Hood]]'' enfrontáronse ao acoirazado alemán ''[[Bismarck]]'' e ao [[cruceiro pesado]] ''[[Cruceiro Prinz Eugen|Prinz Eugen]]'', os cales estaban intentando chegar ao [[océano Atlántico]] para destruír mercantes aliados. Menos de 10 minutos despois de que os británicos abrisen fogo, un proxectil do ''Bismarck'' alanzou ao ''Hood'' preto do seu depósito de munición de popa. Pouco despois o ''Hood'' estoupou, e afundíuse en tres minutos, salvandose so tres dos seus tripulantes. O ''Prince of Wales'' continuou intercambiando fogo co ''Bismarck'' pero tiña graves disfuncións no seu armamento principal xa que non estaba plenamente operativo despois de ser completado en marzo de [[1941]]. Este feito, combinado cos efectos da batalla, fixo que tivese que retirarse do enfrontamento. O ''Bismarck'', danado pero aínda operativo, negouse a seguir ao ''Prince of Wales'' e no seu lugar dirixiuse cara ao Atlántico ao lado do ''Prinz Eugen''. == Véxase tamén == {{Commonscat}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas navais da segunda guerra mundial|Estreito de Dinamarca]] [[Categoría:Batallas do século XX|Estreito de Dinamarca]] [[Categoría:1941]] 20z074xrhm6hyur9jq1t7x6znkb5hjw 0 192973 7104793 6964965 2025-06-23T19:12:44Z O Breixo 127505 7104793 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe= Schlacht von Montgisard 2.jpg |descrición_imaxe= Representación da batalla |resultado= Vitoria cristiá |combatentes1= [[Reino de Xerusalén]] |combatentes2= [[Dinastía aiúbida|Aiúbidas]] |comandante1= [[Balduíno IV de Xerusalén]]<br />[[Eudes de Saint-Amand]]<br />[[Reinaldo de Châtillon]] <br />[[Xocelino III de Courtenay]]<br />Reinaldo de Sidón <br />Aubert, bispo de Belén |comandante2= [[Saladino]] |soldados1= 350 cabaleiros<br/>(80 templarios)<br/>Menos de 4000 infantes |soldados2= 27.000 homes |baixas1= Descoñecidas |baixas2= Máis de 15.000, sen contar a retirada, na que morreron moitos musulmáns de sede, perdendo cabalos etc. }} A '''batalla de Montgisard''' tivo lugar o [[25 de novembro]] de [[1177]] entre musulmáns ao mando de [[Saladino]] e cristiáns baixo as ordes do rei [[Balduíno IV]] de Xerusalén. O conflito produciuse nos últimos anos da existencia do [[Reino de Xerusalén|Reino Cristián de Xerusalén]], cando Saladino ameazaba con invadir os estados francos de [[Siria]]. == Historia da batalla == O Reino de Xerusalén atopábase ameazado pola invasión de mamelucos e soldados musulmáns do Sultán Saladino, quen comandaba un exército de 27.000 homes segundo [[Guillerme de Tiro]]. Empezou a invasión sobre os campos crendo atacar un país sen defensores. Pero o novo rei [[Balduíno IV]] reuniu todos os cabaleiros que lle quedaban e levouse a [[Vera Cruz]]. Levou consigo 375 cabaleiros, dos cales 80 eran [[templarios]] baixo as ordes do mestre [[Eudes de Saint Amand]], [[Reinaldo de Châtillon]] e Xocelino III de Courtenay, tío do rei; os irmáns Íbelin, Reinaldo de Sidón e Aubert, bispo de [[Belén]], que levaba a [[Vera Cruz]]. A infantaría fora recrutada ás présas, incluíndo burgueses, e era máis numerosa que a cabalería, aínda que non superaba os catro mil homes. O exército cristián atacou por retagarda ao musulmán e de forma sorpresiva, o que produciu unha gran confusión nas filas do exército de Saladino, quen se salvou de milagre grazas á abnegación dos mamelucos da súa garda persoal, que morreron case todos arredor del. Din as crónicas: "O novo rei, atacado pola [[lepra]], superou todos os obstáculos e loitou cunha grande coraxe, o que deu tamén coraxe aos seus homes." O exército de Saladino fuxiu en desbandada cara a [[Exipto]], con enormes perdas, mentres que as tropas cristiás eran recibidas triunfalmente en Xerusalén. A vitoria de Montgisard significou a supervivencia do Reino de Xerusalén até a morte do rei Balduíno IV. == Véxase tamén == {{Commonscat|Battle of Montgisard}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Israel]] [[Categoría:Batallas das Cruzadas|Montgisard]] [[Categoría:Batallas do século XII|Montgisard]] [[Categoría:1177]] 569qqfm9w08w7yqppfp8tifiou7quq2 0 193207 7104535 7097304 2025-06-23T14:55:03Z 46.222.43.245 7104535 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Jorge Cubela López''', nado en [[Pontevedra]] o [[27 de febreiro]] de [[1989]], é un político galego do [[PPdeG]]. Actualmente é o alcalde de [[Cerdedo-Cotobade]]. Fusión hecha por imposición y sin consulta popular por Jorge Cubela López == Traxectoria == Licenciado en Dereito e afiliado a [[Novas Xeracións]]. Nas [[Eleccións municipais de 2011 en Galicia|eleccións municipais de 2011]] encabezou a candidatura do [[PPdeG]] á alcaldía do [[Concello de Cotobade]] e foi elixido alcalde con maioría absoluta<ref>[http://galego.farodevigo.es/portada-pontevedra/2011/06/12/cubela-marca-reto-dar-impulso-cotobade-economico-infraestructuras/553664.html "Cubela márcase como reto dar "un impulso a Cotobade" no económico e en infraestruturas"], artigo en ''Faro de Vigo'', 12 de xuño de 2011.</ref>. Trala fusión dos concellos de Cerdedo e Cotobade en [[2016]], Jorge Cubela foi nomeado presidente da Xestora que rexeu o novo concello de [[Cerdedo-Cotobade]] ata as eleccións municipais de 2019.<ref>[http://noticiasgalicia.com/index.php/politica-pontevedra/33188/jorge-cubela-designado-presidente-de-la-gestora-de-cerdedo-cotobade "Jorge Cubela designado presidente de la gestora de Cerdedo-Cotobade"], artigo en ''Noticiasgalicia.com'', 20 de outubro de 2016.</ref> Nas [[Eleccións municipais de 2019 en Galicia|eleccións municipais de 2019]] foi elixido primeiro alcalde do novo concello con 65,49% dos votos (9 concelleiros de 13 elixibles).<ref>[https://www.farodevigo.es/portada-pontevedra/2019/05/27/fusion-cerdedo-cotobade-traduce-mayoria/2112634.html "Jorge Cubela será el primer alcalde de Cerdedo-Cotobade"]</ref> Nas [[Eleccións municipais de 2023 en Galicia|municipais de 2023]] conseguiu 68,8% dos votos e sumou 10 concelleiros. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Outros artigos === *[[Eleccións municipais en Cotobade]] === Ligazóns externas === * [http://www.lavozdegalicia.es/galicia/elecciones-municipales2011/2011/05/24/0003_201105G24P7992.htm Jorge Cubela: «Estoy poniendo a Cotobade en el mapa»], entrevista de María Conde en ''[[La Voz de Galicia]]'', 24 de maio de 2011. * [http://www.lavozdegalicia.es/galicia/elecciones-municipales2011/2011/05/24/0003_201105G24P7992.htm Jorge Cubela: "La gente que va con prisas suele estrellarse"], entrevista en ''[[Faro de Vigo]]'', 24 de maio de 2011. {{Start box}} {{Succession box|título=[[Ficheiro:Escudo de Cotobade.svg|30px]]<br/>[[Concello de Cotobade|Alcalde de Cotobade]] |período= 2011 – 2016<br/>Presidente da Xestora (2016–2019) |predecesor= [[Manuel Loureiro Adán]] |sucesor= ''Supresión do cargo''}} {{Succession box|título=[[Ficheiro:Escudo de Cerdedo.svg|30px]][[Ficheiro:Escudo de Cotobade.svg|30px]]<br/>[[Cerdedo-Cotobade|Alcalde de Cerdedo-Cotobade]] |período= 2019 – actualidade|predecesor= ''Creación do cargo'' |sucesor= no cargo}} {{End box}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Cubela Lopez, Jorge}} [[Categoría:Alcaldes de Cotobade]] [[Categoría:Alcaldes de Galicia polo PPdeG]] [[Categoría:Alcaldes de Galicia durante a democracia]] [[Categoría:Alumnos da Universidade de Santiago de Compostela]] [[Categoría:Nados en 1989]] [[Categoría:Nados en Pontevedra]] esd3bp6x5n3d4gqjay6kxav87vwx9jz 7104537 7104535 2025-06-23T14:55:49Z Quinlan83 114718 Restored revision 7097304 by [[Special:Contributions/Dodro|Dodro]] ([[User talk:Dodro|talk]]): Restore (TwinkleGlobal) 7104537 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Jorge Cubela López''', nado en [[Pontevedra]] o [[27 de febreiro]] de [[1989]], é un político galego do [[PPdeG]]. Actualmente é o alcalde de [[Cerdedo-Cotobade]]. == Traxectoria == Licenciado en Dereito e afiliado a [[Novas Xeracións]]. Nas [[Eleccións municipais de 2011 en Galicia|eleccións municipais de 2011]] encabezou a candidatura do [[PPdeG]] á alcaldía do [[Concello de Cotobade]] e foi elixido alcalde con maioría absoluta<ref>[http://galego.farodevigo.es/portada-pontevedra/2011/06/12/cubela-marca-reto-dar-impulso-cotobade-economico-infraestructuras/553664.html "Cubela márcase como reto dar "un impulso a Cotobade" no económico e en infraestruturas"], artigo en ''Faro de Vigo'', 12 de xuño de 2011.</ref>. Trala fusión dos concellos de Cerdedo e Cotobade en [[2016]], Jorge Cubela foi nomeado presidente da Xestora que rexeu o novo concello de [[Cerdedo-Cotobade]] ata as eleccións municipais de 2019.<ref>[http://noticiasgalicia.com/index.php/politica-pontevedra/33188/jorge-cubela-designado-presidente-de-la-gestora-de-cerdedo-cotobade "Jorge Cubela designado presidente de la gestora de Cerdedo-Cotobade"], artigo en ''Noticiasgalicia.com'', 20 de outubro de 2016.</ref> Nas [[Eleccións municipais de 2019 en Galicia|eleccións municipais de 2019]] foi elixido primeiro alcalde do novo concello con 65,49% dos votos (9 concelleiros de 13 elixibles).<ref>[https://www.farodevigo.es/portada-pontevedra/2019/05/27/fusion-cerdedo-cotobade-traduce-mayoria/2112634.html "Jorge Cubela será el primer alcalde de Cerdedo-Cotobade"]</ref> Nas [[Eleccións municipais de 2023 en Galicia|municipais de 2023]] conseguiu 68,8% dos votos e sumou 10 concelleiros. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Outros artigos === *[[Eleccións municipais en Cotobade]] === Ligazóns externas === * [http://www.lavozdegalicia.es/galicia/elecciones-municipales2011/2011/05/24/0003_201105G24P7992.htm Jorge Cubela: «Estoy poniendo a Cotobade en el mapa»], entrevista de María Conde en ''[[La Voz de Galicia]]'', 24 de maio de 2011. * [http://www.lavozdegalicia.es/galicia/elecciones-municipales2011/2011/05/24/0003_201105G24P7992.htm Jorge Cubela: "La gente que va con prisas suele estrellarse"], entrevista en ''[[Faro de Vigo]]'', 24 de maio de 2011. {{Start box}} {{Succession box|título=[[Ficheiro:Escudo de Cotobade.svg|30px]]<br/>[[Concello de Cotobade|Alcalde de Cotobade]] |período= 2011 – 2016<br/>Presidente da Xestora (2016–2019) |predecesor= [[Manuel Loureiro Adán]] |sucesor= ''Supresión do cargo''}} {{Succession box|título=[[Ficheiro:Escudo de Cerdedo.svg|30px]][[Ficheiro:Escudo de Cotobade.svg|30px]]<br/>[[Cerdedo-Cotobade|Alcalde de Cerdedo-Cotobade]] |período= 2019 – actualidade|predecesor= ''Creación do cargo'' |sucesor= no cargo}} {{End box}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Cubela Lopez, Jorge}} [[Categoría:Alcaldes de Cotobade]] [[Categoría:Alcaldes de Galicia polo PPdeG]] [[Categoría:Alcaldes de Galicia durante a democracia]] [[Categoría:Alumnos da Universidade de Santiago de Compostela]] [[Categoría:Nados en 1989]] [[Categoría:Nados en Pontevedra]] 2bfxj9y9ika7e1hw4ts223epce132fn 7104647 7104537 2025-06-23T15:59:13Z 46.222.43.245 7104647 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Jorge Cubela López''', nado en [[Pontevedra]] o [[27 de febreiro]] de [[1989]], é un político galego do [[PPdeG]]. Actualmente é o alcalde de [[Cerdedo-Cotobade]].Fusión hecha por imposición y sin consulta popular por Jorge Cubela López == Traxectoria == Licenciado en Dereito e afiliado a [[Novas Xeracións]]. Nas [[Eleccións municipais de 2011 en Galicia|eleccións municipais de 2011]] encabezou a candidatura do [[PPdeG]] á alcaldía do [[Concello de Cotobade]] e foi elixido alcalde con maioría absoluta<ref>[http://galego.farodevigo.es/portada-pontevedra/2011/06/12/cubela-marca-reto-dar-impulso-cotobade-economico-infraestructuras/553664.html "Cubela márcase como reto dar "un impulso a Cotobade" no económico e en infraestruturas"], artigo en ''Faro de Vigo'', 12 de xuño de 2011.</ref>. Trala fusión dos concellos de Cerdedo e Cotobade en [[2016]], Jorge Cubela foi nomeado presidente da Xestora que rexeu o novo concello de [[Cerdedo-Cotobade]] ata as eleccións municipais de 2019.<ref>[http://noticiasgalicia.com/index.php/politica-pontevedra/33188/jorge-cubela-designado-presidente-de-la-gestora-de-cerdedo-cotobade "Jorge Cubela designado presidente de la gestora de Cerdedo-Cotobade"], artigo en ''Noticiasgalicia.com'', 20 de outubro de 2016.</ref> Nas [[Eleccións municipais de 2019 en Galicia|eleccións municipais de 2019]] foi elixido primeiro alcalde do novo concello con 65,49% dos votos (9 concelleiros de 13 elixibles).<ref>[https://www.farodevigo.es/portada-pontevedra/2019/05/27/fusion-cerdedo-cotobade-traduce-mayoria/2112634.html "Jorge Cubela será el primer alcalde de Cerdedo-Cotobade"]</ref> Nas [[Eleccións municipais de 2023 en Galicia|municipais de 2023]] conseguiu 68,8% dos votos e sumou 10 concelleiros. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Outros artigos === *[[Eleccións municipais en Cotobade]] === Ligazóns externas === * [http://www.lavozdegalicia.es/galicia/elecciones-municipales2011/2011/05/24/0003_201105G24P7992.htm Jorge Cubela: «Estoy poniendo a Cotobade en el mapa»], entrevista de María Conde en ''[[La Voz de Galicia]]'', 24 de maio de 2011. * [http://www.lavozdegalicia.es/galicia/elecciones-municipales2011/2011/05/24/0003_201105G24P7992.htm Jorge Cubela: "La gente que va con prisas suele estrellarse"], entrevista en ''[[Faro de Vigo]]'', 24 de maio de 2011. {{Start box}} {{Succession box|título=[[Ficheiro:Escudo de Cotobade.svg|30px]]<br/>[[Concello de Cotobade|Alcalde de Cotobade]] |período= 2011 – 2016<br/>Presidente da Xestora (2016–2019) |predecesor= [[Manuel Loureiro Adán]] |sucesor= ''Supresión do cargo''}} {{Succession box|título=[[Ficheiro:Escudo de Cerdedo.svg|30px]][[Ficheiro:Escudo de Cotobade.svg|30px]]<br/>[[Cerdedo-Cotobade|Alcalde de Cerdedo-Cotobade]] |período= 2019 – actualidade|predecesor= ''Creación do cargo'' |sucesor= no cargo}} {{End box}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Cubela Lopez, Jorge}} [[Categoría:Alcaldes de Cotobade]] [[Categoría:Alcaldes de Galicia polo PPdeG]] [[Categoría:Alcaldes de Galicia durante a democracia]] [[Categoría:Alumnos da Universidade de Santiago de Compostela]] [[Categoría:Nados en 1989]] [[Categoría:Nados en Pontevedra]] ch9k60l6twup8v5aexqo14vivzqhuht 7104983 7104647 2025-06-23T21:36:26Z Xas 1888 Desfíxose a edición [[Special:Diff/7104647|7104647]] de [[Special:Contributions/46.222.43.245|46.222.43.245]] ([[User talk:46.222.43.245|conversa]]) 7104983 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Jorge Cubela López''', nado en [[Pontevedra]] o [[27 de febreiro]] de [[1989]], é un político galego do [[PPdeG]]. Actualmente é o alcalde de [[Cerdedo-Cotobade]]. == Traxectoria == Licenciado en Dereito e afiliado a [[Novas Xeracións]]. Nas [[Eleccións municipais de 2011 en Galicia|eleccións municipais de 2011]] encabezou a candidatura do [[PPdeG]] á alcaldía do [[Concello de Cotobade]] e foi elixido alcalde con maioría absoluta<ref>[http://galego.farodevigo.es/portada-pontevedra/2011/06/12/cubela-marca-reto-dar-impulso-cotobade-economico-infraestructuras/553664.html "Cubela márcase como reto dar "un impulso a Cotobade" no económico e en infraestruturas"], artigo en ''Faro de Vigo'', 12 de xuño de 2011.</ref>. Trala fusión dos concellos de Cerdedo e Cotobade en [[2016]], Jorge Cubela foi nomeado presidente da Xestora que rexeu o novo concello de [[Cerdedo-Cotobade]] ata as eleccións municipais de 2019.<ref>[http://noticiasgalicia.com/index.php/politica-pontevedra/33188/jorge-cubela-designado-presidente-de-la-gestora-de-cerdedo-cotobade "Jorge Cubela designado presidente de la gestora de Cerdedo-Cotobade"], artigo en ''Noticiasgalicia.com'', 20 de outubro de 2016.</ref> Nas [[Eleccións municipais de 2019 en Galicia|eleccións municipais de 2019]] foi elixido primeiro alcalde do novo concello con 65,49% dos votos (9 concelleiros de 13 elixibles).<ref>[https://www.farodevigo.es/portada-pontevedra/2019/05/27/fusion-cerdedo-cotobade-traduce-mayoria/2112634.html "Jorge Cubela será el primer alcalde de Cerdedo-Cotobade"]</ref> Nas [[Eleccións municipais de 2023 en Galicia|municipais de 2023]] conseguiu 68,8% dos votos e sumou 10 concelleiros. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Outros artigos === *[[Eleccións municipais en Cotobade]] === Ligazóns externas === * [http://www.lavozdegalicia.es/galicia/elecciones-municipales2011/2011/05/24/0003_201105G24P7992.htm Jorge Cubela: «Estoy poniendo a Cotobade en el mapa»], entrevista de María Conde en ''[[La Voz de Galicia]]'', 24 de maio de 2011. * [http://www.lavozdegalicia.es/galicia/elecciones-municipales2011/2011/05/24/0003_201105G24P7992.htm Jorge Cubela: "La gente que va con prisas suele estrellarse"], entrevista en ''[[Faro de Vigo]]'', 24 de maio de 2011. {{Start box}} {{Succession box|título=[[Ficheiro:Escudo de Cotobade.svg|30px]]<br/>[[Concello de Cotobade|Alcalde de Cotobade]] |período= 2011 – 2016<br/>Presidente da Xestora (2016–2019) |predecesor= [[Manuel Loureiro Adán]] |sucesor= ''Supresión do cargo''}} {{Succession box|título=[[Ficheiro:Escudo de Cerdedo.svg|30px]][[Ficheiro:Escudo de Cotobade.svg|30px]]<br/>[[Cerdedo-Cotobade|Alcalde de Cerdedo-Cotobade]] |período= 2019 – actualidade|predecesor= ''Creación do cargo'' |sucesor= no cargo}} {{End box}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Cubela Lopez, Jorge}} [[Categoría:Alcaldes de Cotobade]] [[Categoría:Alcaldes de Galicia polo PPdeG]] [[Categoría:Alcaldes de Galicia durante a democracia]] [[Categoría:Alumnos da Universidade de Santiago de Compostela]] [[Categoría:Nados en 1989]] [[Categoría:Nados en Pontevedra]] 2bfxj9y9ika7e1hw4ts223epce132fn 7105039 7104983 2025-06-23T22:27:08Z 46.222.43.245 7105039 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Jorge Cubela López''', nado en [[Pontevedra]] o [[27 de febreiro]] de [[1989]], é un político galego do [[PPdeG]]. Actualmente é o alcalde de [[Cerdedo-Cotobade]].Fusión hecha por imposición y sin consulta popular por Jorge Cubela López == Traxectoria == Licenciado en Dereito e afiliado a [[Novas Xeracións]]. Nas [[Eleccións municipais de 2011 en Galicia|eleccións municipais de 2011]] encabezou a candidatura do [[PPdeG]] á alcaldía do [[Concello de Cotobade]] e foi elixido alcalde con maioría absoluta<ref>[http://galego.farodevigo.es/portada-pontevedra/2011/06/12/cubela-marca-reto-dar-impulso-cotobade-economico-infraestructuras/553664.html "Cubela márcase como reto dar "un impulso a Cotobade" no económico e en infraestruturas"], artigo en ''Faro de Vigo'', 12 de xuño de 2011.</ref>. Trala fusión dos concellos de Cerdedo e Cotobade en [[2016]], Jorge Cubela foi nomeado presidente da Xestora que rexeu o novo concello de [[Cerdedo-Cotobade]] ata as eleccións municipais de 2019.<ref>[http://noticiasgalicia.com/index.php/politica-pontevedra/33188/jorge-cubela-designado-presidente-de-la-gestora-de-cerdedo-cotobade "Jorge Cubela designado presidente de la gestora de Cerdedo-Cotobade"], artigo en ''Noticiasgalicia.com'', 20 de outubro de 2016.</ref>Fusión hecha por imposición y sin consulta popular por Jorge Cubela López Nas [[Eleccións municipais de 2019 en Galicia|eleccións municipais de 2019]] foi elixido primeiro alcalde do novo concello con 65,49% dos votos (9 concelleiros de 13 elixibles).<ref>[https://www.farodevigo.es/portada-pontevedra/2019/05/27/fusion-cerdedo-cotobade-traduce-mayoria/2112634.html "Jorge Cubela será el primer alcalde de Cerdedo-Cotobade"]</ref> Nas [[Eleccións municipais de 2023 en Galicia|municipais de 2023]] conseguiu 68,8% dos votos e sumou 10 concelleiros. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Outros artigos === *[[Eleccións municipais en Cotobade]] === Ligazóns externas === * [http://www.lavozdegalicia.es/galicia/elecciones-municipales2011/2011/05/24/0003_201105G24P7992.htm Jorge Cubela: «Estoy poniendo a Cotobade en el mapa»], entrevista de María Conde en ''[[La Voz de Galicia]]'', 24 de maio de 2011. * [http://www.lavozdegalicia.es/galicia/elecciones-municipales2011/2011/05/24/0003_201105G24P7992.htm Jorge Cubela: "La gente que va con prisas suele estrellarse"], entrevista en ''[[Faro de Vigo]]'', 24 de maio de 2011. {{Start box}} {{Succession box|título=[[Ficheiro:Escudo de Cotobade.svg|30px]]<br/>[[Concello de Cotobade|Alcalde de Cotobade]] |período= 2011 – 2016<br/>Presidente da Xestora (2016–2019) |predecesor= [[Manuel Loureiro Adán]] |sucesor= ''Supresión do cargo''}} {{Succession box|título=[[Ficheiro:Escudo de Cerdedo.svg|30px]][[Ficheiro:Escudo de Cotobade.svg|30px]]<br/>[[Cerdedo-Cotobade|Alcalde de Cerdedo-Cotobade]] |período= 2019 – actualidade|predecesor= ''Creación do cargo'' |sucesor= no cargo}} {{End box}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Cubela Lopez, Jorge}} [[Categoría:Alcaldes de Cotobade]] [[Categoría:Alcaldes de Galicia polo PPdeG]] [[Categoría:Alcaldes de Galicia durante a democracia]] [[Categoría:Alumnos da Universidade de Santiago de Compostela]] [[Categoría:Nados en 1989]] [[Categoría:Nados en Pontevedra]] 6hph4bvf6ijwitrz6yiqnx2n9rq1c8j 7105086 7105039 2025-06-23T23:02:03Z Dodro 51040 Desfíxose a edición [[Special:Diff/7105039|7105039]] de [[Special:Contributions/46.222.43.245|46.222.43.245]] ([[User talk:46.222.43.245|conversa]]) 7105086 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Jorge Cubela López''', nado en [[Pontevedra]] o [[27 de febreiro]] de [[1989]], é un político galego do [[PPdeG]]. Actualmente é o alcalde de [[Cerdedo-Cotobade]]. == Traxectoria == Licenciado en Dereito e afiliado a [[Novas Xeracións]]. Nas [[Eleccións municipais de 2011 en Galicia|eleccións municipais de 2011]] encabezou a candidatura do [[PPdeG]] á alcaldía do [[Concello de Cotobade]] e foi elixido alcalde con maioría absoluta<ref>[http://galego.farodevigo.es/portada-pontevedra/2011/06/12/cubela-marca-reto-dar-impulso-cotobade-economico-infraestructuras/553664.html "Cubela márcase como reto dar "un impulso a Cotobade" no económico e en infraestruturas"], artigo en ''Faro de Vigo'', 12 de xuño de 2011.</ref>. Trala fusión dos concellos de Cerdedo e Cotobade en [[2016]], Jorge Cubela foi nomeado presidente da Xestora que rexeu o novo concello de [[Cerdedo-Cotobade]] ata as eleccións municipais de 2019.<ref>[http://noticiasgalicia.com/index.php/politica-pontevedra/33188/jorge-cubela-designado-presidente-de-la-gestora-de-cerdedo-cotobade "Jorge Cubela designado presidente de la gestora de Cerdedo-Cotobade"], artigo en ''Noticiasgalicia.com'', 20 de outubro de 2016.</ref> Nas [[Eleccións municipais de 2019 en Galicia|eleccións municipais de 2019]] foi elixido primeiro alcalde do novo concello con 65,49% dos votos (9 concelleiros de 13 elixibles).<ref>[https://www.farodevigo.es/portada-pontevedra/2019/05/27/fusion-cerdedo-cotobade-traduce-mayoria/2112634.html "Jorge Cubela será el primer alcalde de Cerdedo-Cotobade"]</ref> Nas [[Eleccións municipais de 2023 en Galicia|municipais de 2023]] conseguiu 68,8% dos votos e sumou 10 concelleiros. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Outros artigos === *[[Eleccións municipais en Cotobade]] === Ligazóns externas === * [http://www.lavozdegalicia.es/galicia/elecciones-municipales2011/2011/05/24/0003_201105G24P7992.htm Jorge Cubela: «Estoy poniendo a Cotobade en el mapa»], entrevista de María Conde en ''[[La Voz de Galicia]]'', 24 de maio de 2011. * [http://www.lavozdegalicia.es/galicia/elecciones-municipales2011/2011/05/24/0003_201105G24P7992.htm Jorge Cubela: "La gente que va con prisas suele estrellarse"], entrevista en ''[[Faro de Vigo]]'', 24 de maio de 2011. {{Start box}} {{Succession box|título=[[Ficheiro:Escudo de Cotobade.svg|30px]]<br/>[[Concello de Cotobade|Alcalde de Cotobade]] |período= 2011 – 2016<br/>Presidente da Xestora (2016–2019) |predecesor= [[Manuel Loureiro Adán]] |sucesor= ''Supresión do cargo''}} {{Succession box|título=[[Ficheiro:Escudo de Cerdedo.svg|30px]][[Ficheiro:Escudo de Cotobade.svg|30px]]<br/>[[Cerdedo-Cotobade|Alcalde de Cerdedo-Cotobade]] |período= 2019 – actualidade|predecesor= ''Creación do cargo'' |sucesor= no cargo}} {{End box}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Cubela Lopez, Jorge}} [[Categoría:Alcaldes de Cotobade]] [[Categoría:Alcaldes de Galicia polo PPdeG]] [[Categoría:Alcaldes de Galicia durante a democracia]] [[Categoría:Alumnos da Universidade de Santiago de Compostela]] [[Categoría:Nados en 1989]] [[Categoría:Nados en Pontevedra]] 2bfxj9y9ika7e1hw4ts223epce132fn 7105217 7105086 2025-06-24T05:41:14Z 46.222.55.151 7105217 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Jorge Cubela López''', nado en [[Pontevedra]] o [[27 de febreiro]] de [[1989]], é un político galego do [[PPdeG]]. Actualmente é o alcalde de [[Cerdedo-Cotobade]]. Fusión hecha por imposición y sin consulta popular por Jorge Cubela López == Traxectoria == Licenciado en Dereito e afiliado a [[Novas Xeracións]]. Nas [[Eleccións municipais de 2011 en Galicia|eleccións municipais de 2011]] encabezou a candidatura do [[PPdeG]] á alcaldía do [[Concello de Cotobade]] e foi elixido alcalde con maioría absoluta<ref>[http://galego.farodevigo.es/portada-pontevedra/2011/06/12/cubela-marca-reto-dar-impulso-cotobade-economico-infraestructuras/553664.html "Cubela márcase como reto dar "un impulso a Cotobade" no económico e en infraestruturas"], artigo en ''Faro de Vigo'', 12 de xuño de 2011.</ref>. Trala fusión dos concellos de Cerdedo e Cotobade en [[2016]], Jorge Cubela foi nomeado presidente da Xestora que rexeu o novo concello de [[Cerdedo-Cotobade]] ata as eleccións municipais de 2019.<ref>[http://noticiasgalicia.com/index.php/politica-pontevedra/33188/jorge-cubela-designado-presidente-de-la-gestora-de-cerdedo-cotobade "Jorge Cubela designado presidente de la gestora de Cerdedo-Cotobade"], artigo en ''Noticiasgalicia.com'', 20 de outubro de 2016.</ref> Nas [[Eleccións municipais de 2019 en Galicia|eleccións municipais de 2019]] foi elixido primeiro alcalde do novo concello con 65,49% dos votos (9 concelleiros de 13 elixibles).<ref>[https://www.farodevigo.es/portada-pontevedra/2019/05/27/fusion-cerdedo-cotobade-traduce-mayoria/2112634.html "Jorge Cubela será el primer alcalde de Cerdedo-Cotobade"]</ref> Nas [[Eleccións municipais de 2023 en Galicia|municipais de 2023]] conseguiu 68,8% dos votos e sumou 10 concelleiros. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Outros artigos === *[[Eleccións municipais en Cotobade]] === Ligazóns externas === * [http://www.lavozdegalicia.es/galicia/elecciones-municipales2011/2011/05/24/0003_201105G24P7992.htm Jorge Cubela: «Estoy poniendo a Cotobade en el mapa»], entrevista de María Conde en ''[[La Voz de Galicia]]'', 24 de maio de 2011. * [http://www.lavozdegalicia.es/galicia/elecciones-municipales2011/2011/05/24/0003_201105G24P7992.htm Jorge Cubela: "La gente que va con prisas suele estrellarse"], entrevista en ''[[Faro de Vigo]]'', 24 de maio de 2011. {{Start box}} {{Succession box|título=[[Ficheiro:Escudo de Cotobade.svg|30px]]<br/>[[Concello de Cotobade|Alcalde de Cotobade]] |período= 2011 – 2016<br/>Presidente da Xestora (2016–2019) |predecesor= [[Manuel Loureiro Adán]] |sucesor= ''Supresión do cargo''}} {{Succession box|título=[[Ficheiro:Escudo de Cerdedo.svg|30px]][[Ficheiro:Escudo de Cotobade.svg|30px]]<br/>[[Cerdedo-Cotobade|Alcalde de Cerdedo-Cotobade]] |período= 2019 – actualidade|predecesor= ''Creación do cargo'' |sucesor= no cargo}} {{End box}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Cubela Lopez, Jorge}} [[Categoría:Alcaldes de Cotobade]] [[Categoría:Alcaldes de Galicia polo PPdeG]] [[Categoría:Alcaldes de Galicia durante a democracia]] [[Categoría:Alumnos da Universidade de Santiago de Compostela]] [[Categoría:Nados en 1989]] [[Categoría:Nados en Pontevedra]] esd3bp6x5n3d4gqjay6kxav87vwx9jz 7105220 7105217 2025-06-24T06:14:36Z Estevoaei 1131 Desfíxose a edición [[Special:Diff/7105217|7105217]] de [[Special:Contributions/46.222.55.151|46.222.55.151]] ([[User talk:46.222.55.151|conversa]]) 7105220 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Jorge Cubela López''', nado en [[Pontevedra]] o [[27 de febreiro]] de [[1989]], é un político galego do [[PPdeG]]. Actualmente é o alcalde de [[Cerdedo-Cotobade]]. == Traxectoria == Licenciado en Dereito e afiliado a [[Novas Xeracións]]. Nas [[Eleccións municipais de 2011 en Galicia|eleccións municipais de 2011]] encabezou a candidatura do [[PPdeG]] á alcaldía do [[Concello de Cotobade]] e foi elixido alcalde con maioría absoluta<ref>[http://galego.farodevigo.es/portada-pontevedra/2011/06/12/cubela-marca-reto-dar-impulso-cotobade-economico-infraestructuras/553664.html "Cubela márcase como reto dar "un impulso a Cotobade" no económico e en infraestruturas"], artigo en ''Faro de Vigo'', 12 de xuño de 2011.</ref>. Trala fusión dos concellos de Cerdedo e Cotobade en [[2016]], Jorge Cubela foi nomeado presidente da Xestora que rexeu o novo concello de [[Cerdedo-Cotobade]] ata as eleccións municipais de 2019.<ref>[http://noticiasgalicia.com/index.php/politica-pontevedra/33188/jorge-cubela-designado-presidente-de-la-gestora-de-cerdedo-cotobade "Jorge Cubela designado presidente de la gestora de Cerdedo-Cotobade"], artigo en ''Noticiasgalicia.com'', 20 de outubro de 2016.</ref> Nas [[Eleccións municipais de 2019 en Galicia|eleccións municipais de 2019]] foi elixido primeiro alcalde do novo concello con 65,49% dos votos (9 concelleiros de 13 elixibles).<ref>[https://www.farodevigo.es/portada-pontevedra/2019/05/27/fusion-cerdedo-cotobade-traduce-mayoria/2112634.html "Jorge Cubela será el primer alcalde de Cerdedo-Cotobade"]</ref> Nas [[Eleccións municipais de 2023 en Galicia|municipais de 2023]] conseguiu 68,8% dos votos e sumou 10 concelleiros. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Outros artigos === *[[Eleccións municipais en Cotobade]] === Ligazóns externas === * [http://www.lavozdegalicia.es/galicia/elecciones-municipales2011/2011/05/24/0003_201105G24P7992.htm Jorge Cubela: «Estoy poniendo a Cotobade en el mapa»], entrevista de María Conde en ''[[La Voz de Galicia]]'', 24 de maio de 2011. * [http://www.lavozdegalicia.es/galicia/elecciones-municipales2011/2011/05/24/0003_201105G24P7992.htm Jorge Cubela: "La gente que va con prisas suele estrellarse"], entrevista en ''[[Faro de Vigo]]'', 24 de maio de 2011. {{Start box}} {{Succession box|título=[[Ficheiro:Escudo de Cotobade.svg|30px]]<br/>[[Concello de Cotobade|Alcalde de Cotobade]] |período= 2011 – 2016<br/>Presidente da Xestora (2016–2019) |predecesor= [[Manuel Loureiro Adán]] |sucesor= ''Supresión do cargo''}} {{Succession box|título=[[Ficheiro:Escudo de Cerdedo.svg|30px]][[Ficheiro:Escudo de Cotobade.svg|30px]]<br/>[[Cerdedo-Cotobade|Alcalde de Cerdedo-Cotobade]] |período= 2019 – actualidade|predecesor= ''Creación do cargo'' |sucesor= no cargo}} {{End box}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Cubela Lopez, Jorge}} [[Categoría:Alcaldes de Cotobade]] [[Categoría:Alcaldes de Galicia polo PPdeG]] [[Categoría:Alcaldes de Galicia durante a democracia]] [[Categoría:Alumnos da Universidade de Santiago de Compostela]] [[Categoría:Nados en 1989]] [[Categoría:Nados en Pontevedra]] 2bfxj9y9ika7e1hw4ts223epce132fn 0 193440 7104792 6674945 2025-06-23T19:12:15Z O Breixo 127505 7104792 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Guerra de Marrocos}} {{Acontecemento |imaxe = 14. La playa de Morro Nuevo en los días del desembarco.jpg |descrición_imaxe = O desembarco anfibio na [[baía de Alhucemas]]. |resultado = '''Vitoria hispano-francesa'''.<br/>Pacificación do norte de [[Marrocos]]. |combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg|20px]] '''[[Restauración borbónica en España|Reino de España]]''' * [[Ficheiro:Merchant flag of Spanish Morocco.svg|20px]] [[Protectorado Español de Marrocos|Protectorado español]] {{FRAb}} '''[[III República Francesa|República Francesa]]''' * [[Ficheiro:Merchant flag of French Morocco.svg|20px]] [[Protectorado francés de Marrocos|Protectorado francés]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Flag of the Republic of the Rif.svg|20px]] '''[[República do Rif]]'''<br/> [[Ficheiro:Flag of Morocco.svg|20px]] Cabilas rifeñas |comandante1 = [[Ficheiro:Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg|20px]] <u>Reino de España</u> :<br/> [[Afonso XIII de España|Afonso XIII]]<br/> [[Miguel Primo de Rivera]]<br/> [[Dámaso Berenguer]]<br/> [[José Sanjurjo Sacanell]]<br/> [[Manuel Fernández Silvestre]]^{[[morto en combate|†]]} {{Lista despregable| Gabriel Morales <sup>[[morto en combate|†]]<br/> Felipe Navarro [[Ficheiro:White flag icon.svg|10px|prisioneiro]]<br/> Leopoldo Saro Marín<br/> José Riquelme<br/> Aureliano Álvarez-Coque<br/> [[Emilio Mola Vidal]]<br/> [[José Millán-Astray]]<br/> [[Manuel Goded|Manuel Goded Llopis]]<br/> [[Francisco Franco]]<br/> Miguel Campins<br/> Luis Orgaz Yoldi<br/> José Enrique Varela<br/> Osvaldo Capaz Montes<br/> José Miaja Menant<br/> Sebastián Pozas<br/> Alfredo Kindelán<br/> Miguel Núñez de Prado<br/> Ignacio Hidalgo de Cisneros<br/> [[Virgilio Leret Ruiz]]<br/> [[Ficheiro:Merchant flag of Spanish Morocco.svg|20px]] <u>Protectorado español</u> :<br/> [[Mohammed ben Mizzian]]}} <br/> {{FRAb}} <u>República Francesa</u> :<br/> [[Louis Hubert Lyautey]]<br/> [[Philippe Pétain]]<br/> [[Ficheiro:Merchant flag of French Morocco.svg|20px]] <u>Protectorado francés</u> :<br/> [[Mulay Yúsuf]] |comandante2 = [[Ficheiro:Flag of the Republic of the Rif.svg|20px]] <u>República do Rif</u> :<br /> [[Abd el-Krim]] [[Ficheiro:White flag icon.svg|10px|prisioneiro]]<br/> <br/> [[Ficheiro:Flag of Morocco.svg|20px]] <u>Cabilas rifeñas</u> :<br/> [[Ahmed al-Raisuli]] [[Ficheiro:White flag icon.svg|10px|prisioneiro]] |soldados1 = 465.000 soldados |soldados2 =80.000 soldados |baixas1 = 31.000 mortos e feridos |baixas2 = 15.400 mortos e feridos }} A '''guerra do Rif''' ([[1911]]-[[1927]]), tamén chamada '''guerra de Marrocos''' ou '''guerra de África''' (a pesar de ser os homónimos doutros conflitos armados distintos), foi un enfrontamento orixinado na sublevación das [[tribo]]s rifeñas (rexión montañosa do norte de [[Marrocos]]) contra a ocupación [[colonialismo|colonial]] [[España|española]] e [[Francia|francesa]], a pesar de afectar principalmente ás tropas españolas. == Antecedentes: a colonización de Marrocos == En [[1912]] establécese o [[Protectorado Español de Marrocos|Protectorado español de Marrocos]]. Trátase en realidade dunha especie de subprotectorado, unha cesión a [[España]] por parte de [[Francia]] da administración colonial dunha franxa do norte do país. O [[sultán|sultanato]] de Marrocos no seu conxunto quedou ese mesmo ano baixo dominación francesa mercé ao [[Tratado de Fes]], culminándose así varios anos de paulatina penetración colonial no país [[magreb]]í. Francia cede a España a administración dun 5% do territorio marroquí, uns 20.000&nbsp;km² que inclúen a rexión montañosa do [[Rif]]. Tanto na parte española como na francesa, a colonización implica que todo o poder político, económico e militar atópanse en mans das autoridades da potencia ''protectora'' e dun número crecente de colonos europeos que interveñen activamente na política colonial; ao mesmo tempo, dado que se trata oficialmente dun [[protectorado]], mantéñense formalmente algunhas estruturas de poder preexistentes, que na práctica non teñen competencia algunha máis que certa capacidade de intervención parcial en asuntos relixiosos. Deste xeito, o sultán mantense simbolicamente como máxima autoridade marroquí (asina as leis do protectorado) e é representado na zona española por un vigairo ou jalifa. As tropas españolas, no proceso de ocupación da zona norte do país, atopan varios focos de resistencia. Xa uns meses antes da firma do tratado do protectorado fora sufocada no Rif, preto de [[Melilla]], unha rebelión encabezada por un xefe coñecido como Mohamed Ameziane. Cando a ocupación empeza a facerse efectiva, xurdirá un novo foco rebelde, esta vez en [[Yebala]] (rexión desde a fachada [[Océano Atlántico|atlántica]] ata os contrafortes do Rif e na que se atopa [[Tetuán]], a capital do protectorado), capitaneado por Ahmed el-Raisuni, señor de Arcila e a costa atlántica, que se estendería ata [[1919]]. == Guerra no Rif == Por Real Decreto do [[30 de xaneiro]] de [[1920]] noméase ao Xeneral de División [[Manuel Fernández Silvestre]] para o mando da Comandancia melillense, cesando na de [[Ceuta]] na que desempeñaba igual labor. Silvestre estaba obsesionado pola conquista da [[baía de Alhucemas]].<ref>[http://hechos2006.blogspot.com/2006/09/annual-un-desastre-inolvidable.html ''Cuadernos de Historia. Annual: Un desastre inolvidable''] {{es}}.</ref> O [[14 de outubro]] de [[1920]], Alberto Castro Girona logra o dominio case pacífico de [[Xauen]], cidade sacra, moi próxima á fronteira co [[Protectorado francés de Marrocos|protectorado francés]]. Ao dispor de escasas tropas para asegurar o dominio da zona e tamén das liñas de abastecemento, constrúense preto de catrocentos pequenos fortes ou blocaos que cobren o camiño a [[Tetuán]], polo val alto do río Martín e cara ao mar polo val do Lau. Nun territorio de carácter montañoso tales fortíns españois situábanse en puntos elevados, dominando polo día amplas zonas, pero ao estar desprovistos de auga, debían abastecerse mediante recuas de mulas, nalgúns casos diariamente, co consecuente risco de emboscada.<ref>[http://raromerol.wordpress.com/2007/08/12/los-%C2%BFfelices-anos-veinte/ ''Los ¿felices? años veinte''] {{es}}.</ref> Con esta acción al-Raisuni ten que atrincheirarse nos seus niños de Yebala. Segundo afirma o historiador [[Ricardo de la Cierva]]: {{cita|«...O esforzo militar e económico que realiza [[España]] resulta extraordinario, os efectivos totais das [[Forzas Armadas de España|Forzas Armadas]] alcanzan {{formatnum:250000}} homes; o orzamento militar case supón a metade do total con 581 millóns de [[peseta]]s que en gran parte van nutrir a desproporcionada nómina do corpo de oficiais xenerais e particulares...».<ref>Ricardo de la Cierva, ''Historia de España'', páxina 776.</ref> }} Á morte de [[Eduardo Dato]], o rei encomenda o goberno a unha coalición conservadora presidida por [[Manuel Allendesalazar Muñoz|Manuel Allendesalazar]]. O mesmo día da xura, o [[12 de marzo]] de [[1921]], o xeneral Manuel Fernández Silvestre completa un novo avance en liña, ocupando a praia de Sidi Dris, situada na desembocadura do Uad Kebir, hoxe coñecido como [[río Amekran]]. Esta operación anfibia tivo como antecedente o desembarco de Alfrau realizado o [[12 de xaneiro]] de [[1921]]. Os secos afluentes das concas do Kebir e do Kert marcan en dirección á baía de Al-Hoseima unha serie de barrancos que Silvestre pasa imprudentemente, penetrando na cabila de Tensaman e ocupando o campamento de Annual, onde se establece. === Primeiros combates e Desastre de Annual === [[Ficheiro:Abb el Krim. Revista Ejército n. 962. junio 2021. p. 50.jpg|miniatura|125px|[[Abd el-Krim]].]] {{Artigo principal|Desastre de Annual}} Apenas liquidada mediante negociacións a rebelión de Raisuni, negociación que levou a bo porto o xeneral José Villalba Riquelme, levántanse contra as tropas coloniais as tribos do Rif central, á fronte das cales está a tribo dos Beni Urriaguel ou ''Ait Waryaghar'' e a tribo dos Beni Touzine ou ''Ait Tuzin''. A cabeza visible desta, e xa que logo da rebelión, é Muhammad Ibn 'Abd El-Karim El-Khattabi, coñecido como [[Abd el-Krim]] ou Abdelkrim, membro do clan dos Ait Yusef, cadí (xuíz islámico) de Melilla e antigo colaborador do diario ''[[El Telegrama del Rif]]''. O [[1 de xuño]] de [[1921]] Silvestre, desde o campamento de Annual, ordena ocupar a posición de Monte Abarrán, corazón da cabila de Tensanamí, última barreira sobre Al-Hoseima desde onde se domina o territorio costeiro da cabila de Aith Urriaguel. A ocupación desta estratéxica posición dura poucas horas ao desertar as unidades da policía indíxena que arrebatan ao destacamento peninsular a batería alí emprazada: {{cita|«...O revés, a pesar da súa entidade escasa e da súa localización, sacode a toda a liña española como unha descarga e afunde a moral de Silvestre, que se acusa obsesivamente de ser o primeiro xeneral español que perde canóns en África...»<ref>Ricardo de la Cierva, ''Historia de España'', páxina 779.</ref>}} Aos poucos días establécese unha nova posición no monte Igueriben, coa idea de defender o campamento de Annual polo lado sur. Esta posición é asediada e cae en poder do exército rifeño o [[21 de xullo]], salvándose só once dos 350 soldados da gornición. [[Ficheiro:Desastre de Annual.svg|miniatura|300px|Desastre de Annual.]] Tras estes sucesos, os rifeños diríxense a Annual, que é posto baixo asedio. A primeiras horas da mañá do [[22 de xullo]] dáse a orde de retirada española, que se produce á carreira e en completa desorde. Perseguidos polos combatentes rifeños, os {{formatnum:13000}} soldados de Annual son masacrados polos {{formatnum:3000}} rifeños que lles perseguen no camiño cara a Melilla. Neste masacre desaparece (o seu cadáver non foi atopado) o xeneral Manuel Fernández Silvestre. Moitos sobreviventes refúxianse no cuartel de [[Monte Arruit]], onde resisten dúas semanas cercados polo inimigo sen apenas provisións, auga nin axuda, dada a desorganización e a precariedade da retagarda. Finalmente as tropas españolas réndense, pero os asediantes non observan as condicións da rendición e ten lugar unha nova masacre. [[Ficheiro:Guerra del Rif 1922 - 2.jpg|miniatura|Xaneiro de 1922. Meses despois da batalla de Annual (xullo-agosto de 1921) os restos continúan dispersos.]] Entre tanto, Melilla queda perigosamente a mercé dos rebeldes e debe ser protexida por gran cantidade de reforzos chegados da [[Península Ibérica|Península]]. O chamado ''Desastre de Annual'', á mantenta do cal o deputado [[Indalecio Prieto]] dixo que ''estamos no período máis agudo da decadencia española. A campaña de África é o fracaso total, absoluto, sen atenuantes, do exército español.'' É para os rifeños a ''Vitoria de Annual'', que dá lugar ao comezo dunha independencia de facto que se plasma baixo a forma dunha república, a [[República do Rif]]. === Reacción española === O exército español intenta controlar o territorio mediante a construción de pequenos fortes ou blocaos, xeralmente construídos en lugares elevados e distantes uns 30&nbsp;km entre si. Os [[Blocao|blocaos]], con todo, raramente teñen auga, o que obriga aos soldados a ir buscala a diario facendo percorridos que en ocasións son de varios [[quilómetro]]s a lombos de [[mula]]s. Convértense entón en branco fácil dos francotiradores ou ''pacos''. Deste xeito, un exército descentralizado, escaso e mal armado como o rifeño (que non conta con apenas [[artillaría]] e non posúe avións nin barcos) consegue pór en xaque e practicamente derrotar a un exército convencional e moito máis numeroso como o español. Os rifeños teñen ao seu favor o feito de combater na súa propia casa, o coñecemento do terreo e a motivación. O seu inimigo é un exército desmotivado, desorganizado e corrupto, formado por soldados de ''[[Servizo militar|remplazo]]'' asustados e desexosos de volver ás súas casas. A guerra, de feito, propiciará a creación dun corpo militar máis organizado e combativo: a [[Lexión Española]], creada a imaxe e semellanza da [[Lexión Estranxeira Francesa]], cuxos xefes son [[Francisco Franco]] e [[José Millán-Astray]]. A organización do exército rifeño, doutra banda, será considerada unha das fontes da teoría da guerra de guerrillas e revisada e recuperada en distintos conflitos ao longo do [[século XX]]. Nos enfrontamentos que seguen a Annual, o exército de Abd el-Krim acurrala cada vez máis ás tropas españolas, ata fora do Rif, tomando a importante cidade de Chauen e ameazando [[Tetuán]], pero desde Melilla iniciouse unha dura contraofensiva que permitiu recuperar parte do territorio perdido. Desde mediados de [[setembro]] de [[1921]] ata o [[11 de xaneiro]] de [[1922]] recuperouse a liña de Dar Drius, sobre o río Kert. [[Nador]], Zeluán e Monte Arruit foron reconquistados, e os soldados contemplaron arrepiados os cadáveres aínda insepultos das vítimas do desastre. [[Ficheiro:Izquierda a derecha, Coronel Araujo, General Navarro, Tte. Coronel Manuel López Gómez, Tte. Coronel Eduardo Pérez Ortiz, Comandante de Caballería José Gómez Zaragoza, embarcados de vuelta a Melilla.jpg|miniatura|300px|Xaneiro de 1923, de esquerda a d., Coronel Araujo, Xeneral Navarro, Tte. Coronel Manuel López Gómez, Tte. Coronel Eduardo Pérez Ortiz e Comandante de Cabalería José Gómez Zaragoza, embarcados de volta a Melilla tras poñer fin ao seu cativerio.]] O [[13 de setembro]] de [[1923]], o Capitán Xeneral [[Miguel Primo de Rivera]] rebélase contra o seu comando e contra o goberno, contando co apoio do Rei. A Ditadura que implantou tiña como un dos seus principais obxectivos acabar coa guerra en [[África]]. No exército temíase que adoptase a posición abandonista, que lle caracterizou antes do golpe; porén, consolidaría a presenza española en Marrocos mediante unha gran vitoria militar (o desembarco de Al-Hoseima) que poría fin a anos de permanentes guerras e dificultades. Abd el-Krim, pola súa banda, proclamouse sultán de Marrocos, pero non foi recoñecido polos xeques da zona francesa. Os ataques rifeños contra posicións españolas continuaron durante todo o ano [[1924]]. === Intervención francesa === A forza rifeña serve de acicate, ademais, aos ánimos levantiscos en Yebala, de modo que en [[1924]], España só controla efectivamente, amais de Ceuta e Melilla, Larache e Arcila. [[Francia]] intervirá entón no conflito colocando postos avanzados ao longo da fronteira coa zona española. Estes son atacados por tropas rifeñas de camiño a [[Fes]] na primavera de 1925, na coñecida como batalla de Uarga, provocando un ''[[casus belli]]'' que permite a entrada de Francia no conflito. Francia golpea aos rifeños polo sur, empregando en ocasións o bombardeo con armas químicas. === Desembarco de Alhucemas === {{Artigo principal|Desembarco de Alhucemas}} O desembarco de Alhucemas foi un desembarco militar levado a cabo o [[8 de setembro]] de 1925 en Alhucemas polo exército e a Armada española e, en menor medida, un continxente aliado francés, que propiciaría a definitiva vitoria aliada, e o fin da guerra do Rif. A operación consistiu no desembarco dun continxente de 13.000 soldados españois transportados desde Ceuta e Melilla pola armada combinada hispano-francesa. A operación tivo como comandante en xefe ao entón "Director Militar" de España, xeneral Miguel Primo de Rivera, e como xefe executivo das forzas de desembarco nas praias da baía de Alhucemas ao [[José Sanjurjo Sacanell|xeneral Sanjurjo]], a cuxas ordes estaban as columnas dos xenerais xefes das brigadas de Ceuta e Melilla, Leopoldo Saro Marín e Emilio Fernández Pérez, respectivamente. Entre os xefes participantes na acción atopábase o entón coronel [[Francisco Franco]], quen pola súa actuación á fronte das tropas da Lexión foi ascendido a xeneral de brigada. O xeneral estadounidense [[Dwight D. Eisenhower|Dwight Eisenhower]] anos despois estudou a fondo a táctica empregada polos españois en Alhucemas para trazar o plan do [[desembarco de Normandía]]. Considéraselle o primeiro desembarco aeronaval da historia mundial. [[Radio Televisión Española]] realizou, cara a 1980, un filme documental sobre esta importante acción bélica. === Uso de armas químicas === {{Artigo principal|Armas químicas na Guerra do Rif}} Durante a guerra do Rif, as forzas combinadas franco-españolas lanzaron bombas de [[gas mostaza]] contra as forzas da [[República do Rif]].<ref>{{Cita web |url=https://www.20minutos.es/noticia/2558602/0/espana-marruecos/guerra-quimica-gas/mostaza-contra-zocos/|páxina-web=20minutos.es|título=Cuando España gaseó a civiles en la Guerra del Rif |data-acceso=4-5-2019 |apelidos=Rada |nome=Javier |data-publicación=25-9-2015 |lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.elmundo.es/suplementos/cronica/2005/511/1122760819.html|páxina-web=elmundo.es|título=¿Cáncer por nuestro gas mostaza?|data-acceso=4-5-2019 |apelidos=Ferrer |nome=José F. |apelidos2=Cal |nome2=Juan C. de la|data-publicación=31-07-2005 |lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web |url=https://www.diariodeleon.es/noticias/internacional/ejercito-colonial-espanol-empleo-armas-quimicas-guerra-rif_124065.html |páxina-web=diariodeleon.es |título=El Ejército colonial español empleó armas químicas en la guerra del Rif |data-acceso=4-5-2019 |apelidos=Soto |nome=Paco |data-publicación=22-2-2004 |lingua=es |data-arquivo=04-05-2019 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190504191043/https://www.diariodeleon.es/noticias/internacional/ejercito-colonial-espanol-empleo-armas-quimicas-guerra-rif_124065.html |url-morta=yes }}</ref> == Consecuencias == A guerra de Marrocos foi en xeral mal vista pola poboación española da [[península Ibérica|península]] e provocou importantes conflitos na sociedade do momento. Era do dominio público a pobreza do Rif e moitos non comprendían a pertinencia dunha guerra tan sanguenta e onerosa só por unha cuestión de principios. Doutra banda, as tropas eran ''de reemprazo'', é dicir, recrutadas obrigatoriamente. Con todo, os mozos podentes podían, en xeral, librarse do servizo militar pagando a alguén para que fóra no seu lugar. Isto reforzaba a idea, certa á fin e ao cabo, de que eran os "fillos dos pobres" os enviados a morrer a Marrocos. [[Ficheiro:Embarque de tropas para África en el puerto de Vigo 1921 archivo Llanos Museo Etnolóxico de Ribadavia.jpg|miniatura|Embarque de tropas no [[porto de Vigo]] en [[1921]]. [[Museo Etnolóxico de Ribadavia]].]] O desastre de Annual tivo tamén importantes consecuencias. O ministro da guerra ordenou a creación dunha comisión de investigación, dirixida polo xeneral laureado [[Juan Picasso]], que elaborou o informe coñecido como [[Expediente Picasso]], no que, aínda que se sinalaban múltiples erros militares, debido á acción obstrutiva dalgúns ministros e xuíces non se chegou ao fondo das responsabilidades políticas e ata do propio rei, que segundo algúns animara á penetración irresponsable do xeneral Silvestre ata puntos afastados de Melilla sen contar cunha defensa adecuada na retagarda. Antes de que o informe Picasso debatésese nas Cortes, o xeneral [[Miguel Primo de Rivera]] deu un [[Golpe de Estado|golpe de estado]] o [[13 de setembro]] de [[1923]] iniciándose unha ditadura. Con todo, esta crise foi unha máis das moitas que socavaron os cimentos da monarquía de [[Afonso XIII de España|Afonso XIII]] e que á volta dunha década habería de provocar a súa caída == Galegos na guerra do Rif == Moitos galegos participaron na guerra, tanto militares profesionais como de substitución. Entre os primeiros [[Francisco Franco|Francisco]] e [[Ramón Franco]], [[Joaquín Loriga|Joaquín Loriga Taboada]] ou [[Camilo Alonso Vega]] e entre os segundos persoeiros como [[Abelardo Moralejo|Abelardo Moralejo Laso]], [[Rafael Dieste]] ou [[Valentín Paz-Andrade]].<ref>{{Versaleta|Giráldez Lomba, Antonio}}: "Desde África, con dolor: el otro año "desastroso, 1921, en Vigo" en [http://www.ievigueses.com/publicacion/items/glaucopis-boletin-do-instituto-de-estudios-vigueses-nro-9.html "Glaucopis" Boletín do Instituto de Estudios Vigueses n.º 9] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131203045324/http://www.ievigueses.com/publicacion/items/glaucopis-boletin-do-instituto-de-estudios-vigueses-nro-9.html |date=03/12/2013 }}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat|Rif War}} === Bibliografía === * Eduardo Pérez Ortiz (2010). ''18 Meses de cautiverio. De Annual a Monte-Arruit. Crónica de un testigo'' [https://web.archive.org/web/20100621162007/http://www.interfolio.es/Cl%C3%A1sico/Entradas/2009/12/21_18_Meses_de_Cautiverio_files/TEXTO_Annual2_jmr_baja.pdf]. ISBN 978-84-936950-9-5. * Barea, Arturo (2006). ''La ruta''. ISBN 84-9793-948-4. * F. Salafranca, Jesús (2001). ''El sistema colonial español en África''. ISBN 84-87999-71-9. * [[Ramón J. Sender|J. Sender, Ramón]] (1930). ''Imán''. ISBN 84-233-3526-7. * Leguineche, Manuel (1997). ''Annual 1921: el desastre de España en el Rif''. ISBN 84-204-8235-8. * [[Dionisio Pereira|Pereira, Dionisio]] (2016). "Galegos nas Guerras do Rif. Paisaxe bélica e imaxinario anticolonial (1860-1927)", Instituto Galego de Historia/Revista Murguía. * Peyra Anglada, Gustavo (1909). ''España en el Rif''. * Peyra Anglada, Gustavo (1905). ''Estudio de una organización del ejército arreglada a la potencia contributiva de España''. * [[Lorenzo Silva|Silva, Lorenzo]] (2001). ''El nombre de los nuestros''. ISBN 84-223-3307-8. * Gambetta, Nestor, ''España en África'', Lima, La Prensa, 1928. === Outros artigos === * [[Necrofilia]] * [[Protectorado Español de Marrocos|Protectorado español de Marrocos]] === Ligazóns externas === * [http://www.marcjimenez.com/autores_lengua_alemana/Rolf_Dieter_Muller/La_muerte_caia_del_cielo/Guerra_de_Marruecos.htm ''Un 'protectorado' para recuperar el honor perdido''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111208035943/http://www.marcjimenez.com/autores_lengua_alemana/Rolf_Dieter_Muller/La_muerte_caia_del_cielo/Guerra_de_Marruecos.htm |date=08 de decembro de 2011 }} {{es}}. * [[Ficheiro:High-contrast-camera-video.svg|20px]] [http://www.youtube.com/watch?v=ri5PZNTtM4k ''Rif 1912. Una historia olvidada''] de Manuel Horrilo, 1[[hora|h]]:17[[Minuto (unidade de tempo)|m]] {{es}}. * [[Ficheiro:High-contrast-camera-video.svg|20px]] [https://web.archive.org/web/20110816001654/http://www.arrhash.com/arrhash_el_documental.html ''Arrhash''], sobre o emprego de armas químicas por parte do Exército Español. * Entrevista a [[Dionisio Pereira]]: [http://www.sermosgaliza.gal/articulo/cultura/espanhol-primeiro-exercito-europeo-bombardea-gas-toxico-ar-poboacion-civil/20160711212413049399.html "O español é o primeiro exército europeo que bombardea con gas tóxico desde o ar á poboación civil"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160715212513/http://www.sermosgaliza.gal/articulo/cultura/espanhol-primeiro-exercito-europeo-bombardea-gas-toxico-ar-poboacion-civil/20160711212413049399.html |date=15 de xullo de 2016 }} ''[[Sermos Galiza]]'', 11/7/2016. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerra do Rif]] [[Categoría:Guerras do século XX]] bhtdcuskf18ahef54nqj1dv3zotrk96 0 193613 7104790 6944901 2025-06-23T19:10:22Z O Breixo 127505 7104790 wikitext text/x-wiki {{Sen referencias|data=setembro de 2016}} {{Acontecemento |resultado=Incendio e destrución da cidade}} O '''bombardeo de Gernika''', realizado o [[26 de abril]] de [[1937]], foi un ataque aéreo á vila vasca de [[Gernika - Lumo|Gernika]] durante a [[Guerra Civil Española]]. O ataque, lanzado por avións alemáns da [[Lexión Cóndor]] e italianos da [[Aviazione Legionaria]], causou gran cantidade de vítimas civís e destruíu boa parte da vila. A incursión foi bautizada co nome de Operación Rügen. O número de vítimas do ataque está en disputa; o goberno vasco falou de 1.654 persoas mortas,{{Cómpre referencia}} pero especulacións modernas suxiren que morreron entre 200 e 400 civís.{{Cómpre referencia}} Arquivos rusos revelan 800 mortes o [[1 de maio]] de [[1937]], pero esta cifra non inclúe ás vítimas que morreron posteriormente nos hospitais polas [[ferida]]s sufridas, ou a daqueles corpos atopados baixo os cascallos.{{Cómpre referencia}} O bombardeo foi considerado unha das primeiras incursións aéreas na historia da aviación moderna contra unha poboación indefensa,{{Cómpre referencia}} e foi denunciado como un acto terrorista,{{Cómpre referencia}} a pesar de que [[Madrid]] fora bombardeada varias veces con anterioridade durante a guerra. O bombardeo inspirou o cadro máis famoso de [[Pablo Picasso]], o ''[[Guernica (cadro)|Guernica]]''. == Gernika == Gernika fora dende moito tempo atrás un centro de gran significado para o [[pobo vasco]]. Tradicionalmente era o lugar onde se reunían as Xuntas Xerais de Biscaia, baixo o [[carballo]] coñecido como a [[Árbore de Gernika]] (''Gernikako Arbola''); en anos máis recentes as Xuntas continuaron reuníndose en Gernika na Casa de Xuntas, sede do arquivo do País Vasco. === Situación militar === Os avances das tropas nacionais lideradas por [[Francisco Franco]] comeran gran parte dos territorios controlados polo Goberno da República. O Goberno Vasco, un corpo administrativo rexional autónomo formado por nacionalistas vascos e xente de esquerdas, intentou defender Biscaia e partes de Guipúscoa co seu propio Exército Vasco.,{{Cómpre referencia}} No momento do ataque, Gernika representaba un punto estratéxico para as forzas republicanas, ao atoparse entre as forzas nacionais e a cidade de [[Bilbao]], que era vista como unha praza clave para rematar a guerra no norte da península. Gernika foi tamén o camiño de retirada para os republicanos dende o nordés de Biscaia. Antes do ataque da [[Lexión Cóndor]], a cidade non participara directamente nos combates, aínda que as forzas republicanas se atopaban na zona; 23 batallóns do Exército Vasco estaban na fronte leste de Gernika. A cidade tamén servía como cuartel de dous batallóns, pero non tiña defensas antiaéreas estáticas.,{{Cómpre referencia}} ==Véxase tamén== {{Commonscat}} {{Portal|Historia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerra civil española]] [[Categoría:Historia do País Vasco]] [[Categoría:Gernika-Lumo]] [[Categoría:1937]] 6tyxg876mecdtep5qhxwjgjlqxd54lf 0 194195 7104789 6672626 2025-06-23T19:10:00Z O Breixo 127505 7104789 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe= RabaulJapaneseAircraft1942.jpg |descrición_imaxe= Avións xaponeses estacionados en Rabaul. Ao capturala, os xaponeses convertérona nunha importante base aérea e naval desde a cal lanzaron ataques contra [[Nova Guinea]] e as [[Illas Salomón]]. |resultado= Vitoria xaponesa |combatentes1= [[Australia]] |combatentes2= [[Xapón]] |comandante1 = [[Jack Scanlan]] |comandante2 = [[Tomitarō Horii]] |soldados1 = 1400 |soldados2 = 4886 |baixas1= 28 mortos<br>1040 [[prisioneiro de guerra|prisioneiros de guerra]]<ref name="destiny">{{cita web |url = http://www.awm.gov.au/encyclopedia/pow/general_info.asp |título = General information about Australian prisoners of the Japanese |dataacceso = 7 de decembro de 2011 |autor = Australian War Memorial |lingua = inglés |data-arquivo = 28 de novembro de 2011 |url-arquivo = https://web.archive.org/web/20111128141604/http://www.awm.gov.au/encyclopedia/pow/general_info.asp |url-morta = yes }}</ref><br>400 evacuados |baixas2= 16 mortos<br>49 feridos }} A '''batalla de Rabaul''' librouse na madrugada do [[23 de xaneiro]] de [[1942]], cando as forzas [[australia]]nas intentaron, sen éxito, deter o desembarco das forzas [[Imperio Xaponés|xaponesas]]. Os asiáticos lograron tomar o control do porto, converténdoo nunha importante base desde a cal lanzaron ataques aéreos e navais nas campañas de [[Nova Guinea]] e as [[Illas Salomón]]. == Antecedentes == Despois da [[primeira guerra mundial]], a illa de [[Nova Bretaña]] pasou para mans da administración australiana, dentro do chamado [[Territorio de Nova Guinea]]. Pouco antes de iniciarse a [[segunda guerra mundial]], a illa contaba cunha poboación de ascendencia europea de mil persoas.<ref name="Wigmore395">Wigmore, 1957:395</ref> O Cuartel Xeral da administración australiana do Territorio de Nova Guinea atopábase en Rabaul, aínda que en setembro de 1941, foi trasladada a [[Lae]]. Previndo un ataque xaponés, os australianos enviaron o 2/22º [[batallón]], ao mando do [[tenente coronel|Tenente Coronel]] Howard H. Carr, para reforzar a illa, entre marzo e abril de [[1941]]. Esta unidade era a única forza protexendo a illa, a excepción da policía e un grupo de 80 voluntarios nativos. Debido á incapacidade de Carr para comandar o seu batallón, en segredo foi alcumado "o perdedor" polos seus homes.<ref name="Gamble51">Gamble, 2006:51</ref> Nos meses seguintes recibiron reforzos, especialmente [[artillaría]]. Aínda que se fixeron plans para reforzar Rabaul e convertela nunha base naval para frotas británicas e estadounidenses, estes non se chegaron a implementar. Mais ordenóuselle ás tropas en Rabaul defender a illa até a fin, e non retroceder a pesar da probable superioridade numérica xaponesa.<ref name="Wigmore397">Wigmore, 1957:397</ref> O [[3 de outubro]], o [[Coronel]] Jack Scanlan chegou á illa para asumir o mando da "Área de Nova Guinea". En total, Scanlan contaba con 1400 homes, sendo o 2/22º batallón a súa principal unidade. Como parte da súa ofensiva de 1941-1942, os xaponeses planificaron realizar desembarcos en [[Rabaul]] e [[Kavieng]], en [[Nova Bretaña]] e [[Nova Irlanda]] respectivamente. Este ataque realizaríase entre o [[23 de xaneiro|23]] e [[24 de xaneiro]] de 1942, e coincidiría con outros asaltos en [[Balikpapan]] ([[Borneo]]) e [[Kendari]] ([[Célebes]]). A forza xaponesa encargada da conquista de Nova Bretaña e Nova Irlanda (Operación R) era o Destacamento dos Mares do Sur (''Nankai Shitai''), formada a partir de unidades da 55ª División. Estaba comandado polo [[Xeneral]] Maior Tomitarō Horii, que xa asaltara [[Guam]], base estadounidense, o [[10 de decembro]]. A 4ª Frota xaponesa proporcionaríalles detrás o apoio naval, que incluía dous [[portaavións]]. Os xaponeses agardaban maior resistencia en Nova Bretaña da que encontraran en Guam. Unha vez iniciada a guerra mundial, avións xaponeses empezaron a sobrevoar Rabaul a grande altura. Os australianos contaban cunha forza de dez avións para facer fronte a un ataque aéreo. A mediados de decembro, iniciouse a evacuación de todos os civís de ascendencia europea,<ref name="Wigmore397"/> que foron enviados a [[Australia]]. O Coronel Scanlan prohibiulle aos seus soldados pensar en abandonar a cidade, e el mesmo non deseñou un plan organizado de retirada, no caso de que fosen superados polos atacantes.<ref name="Wigmore397"/> Un oficial suxeriu mover cantidades importantes de comida cara á montaña, para poder continuar a resistencia desde alí, pero o seu plan nunca foi posto en práctica.<ref name="Wigmore398">Wigmore, 1957:398</ref> O [[4 de xaneiro]] de 1942, os xaponeses realizaron o primeiro bombardeo de importancia sobre Nova Bretaña. Primeiro un grupo de 22 bombardeiros atacaron unha pista de aterraxe a grande altura, impactándoa tres veces e matando a unhas quince persoas. Os avións australianos non conseguiron interceptar aos nipóns e a artillaría antiaérea non tiña o alcance necesario para impactar nos bombardeiros.<ref name="Wigmore398"/> Un segundo grupo de once [[hidroavións]] atacou outra pista de aterraxe, causando menos danos. O [[9 de xaneiro]], un avión australiano sobrevoou [[Truk]], e informou dunha gran concentración de avións e navíos xaponeses. Máis tarde determinouse que era o groso da 4ª Frota xaponesa a que se encontraba concentrada alí, e que os bombardeos, que continuaron durante todo o mes, se realizaban desde esa base. O [[14 de xaneiro]], as forzas de Horii partiron desde Guam, reuníndose coa 4ª Frota o [[17 de xaneiro|17]]. O convoi, con máis de 30 navíos, dirixiuse logo cara a Rabaul, lanzando ataques aéreos contra a base, co obxectivo de garantir a superioridade aérea nipoa. O [[20 de xaneiro]], os xaponeses lanzaron o seu principal bombardeo. Tres formacións xaponesas, uns 120 avións en total, converxeron en Rabaul desde tres distintas direccións, aínda que foron detectados antes, encontrándose nese instante sete avións australianos no aire. Rapidamente, esta débil forza australiana foi destruída e, a excepción da artillaría antiaérea, os nipóns non encontraron resistencia ningunha no seu ataque, que durou 45 minutos. Ao finalizar, só ficaron tres avións australianos, e un bombardeiro pesado xaponés foi derribado pola artillaría australiana. == O desembarco == Na mañá do [[21 de xaneiro]], detectouse unha forza de catro [[cruceiro]]s con dirección a Rabaul. Scanlan ordenoulle aos seus homes tomar posicións de combate, aínda que aclarando que "só era un exercicio", polo que moitas tropas non levaron as súas racións de comida nin outros útiles.<ref name="Wigmore399">Wigmore, 1957:399</ref> Na madrugada do 22, a base aérea foi destruída polo seu propio persoal. Pola mañá, bombardeiros en picado xaponeses pasaron sobre a costa, destruíndo as defensas costeiras. Pola tarde, os enxeñeiros detonaron un depósito de bombas localizado en Rabaul, mais danaron o transmisor do Cuartel Xeral, deixando Nova Bretaña incomunicada co exterior.<ref name="Wigmore400">Wigmore, 1957:400</ref> Nese momento, a frota xaponesa xa fora visualizada desde a costa, aínda que despois perdeuse de vista. Na madrugada do 23 de xaneiro, os xaponeses comezaron a desembarcar na baía. A superioridade numérica nipoa permitiulles desembarcar sen problemas en varios puntos, xa que as tropas australianas eran incapaces de cubrir todas as praias. A cidade de Rabaul foi tomada moi rapidamente, e a principal loita levouse a cabo nas praias e na selva. Nalgúns casos, os xaponeses contaron con apoio dos nativos, quen lles serviron de guías. A comunicación entre as forzas na fronte e os cuarteis foi cortada, o que xerou confusión no movemento das tropas. Ao amencer, logrouse establecer contacto con [[Port Moresby]], por medio da [[teleradio]], mais a mensaxe chegou corrupta, e os receptores non entenderon que se estaba realizando un desembarco en Nova Bretaña. Ás 9 da mañá, ordenouse a retirada xeral cara a unha nova liña defensiva, pero pronto se estendeu o ruxe-ruxe de que miles de xaponeses estaban avanzando, e moitos camións, que transportaban tropas cara aos novos puntos de defensa, pasaron de longo estas liñas. Varios avións xaponeses empezaron a voar baixo, ametrallando aos vehículos e tropas que encontraban nos camiños, sumando aínda máis temor ás tropas que se retiraban. Incapaz de facerlle fronte á batalla, debido en parte á ausencia de comunicacións, Scalan ordenou unha retirada maior, dicindo que agora "cada home era dono da súa sorte". A loita organizada rematou ao chegar a noite. Logo, as unidades dividíronse en pequenos grupos e retiráronse ao suroeste. == Consecuencias == No primeiro día da batalla, morreron uns 28 soldados australianos, dos cales dous eran oficiais. Só 400 soldados deron chegado a Australia, mentres que outros 160 foron asasinados polos xaponeses durante o seu cativerio.<ref name="destiny"/> Pola outra parte, os xaponeses perderon 16 soldados, e reportaron 49 feridos. O Coronel Scanlan foi capturado e xunto con outros 60 oficiais foi enviado para Xapón en xuño. O Coronel Scanlan pasou o resto da guerra traballando nunha mina de carbón.<ref name="destiny"/> Uns 1050 prisioneiros de guerra non compartiron a mesma sorte que o seu comandante, xa que o [[1 de xullo]] de 1942, cando estaban sendo transportados a [[Hainan]] no transporte [[Montevideo Maru]], foron torpedeados polo submarino estadounidense [[USS Sturgeon]].<ref name="Gamble10">Gamble, 2006:10</ref> Ningún dos prisioneiros, dos cales 200 eran civís, logrou sobrevivir. Rabaul converteuse nunha importante base naval e aérea xaponesa. Para protexela, invadiuse [[Lae]] e [[Bougainville]], ao sur, e as [[illas do Almirantado]], ao norte. Unha vez iniciada a [[campaña das illas Salomón]], o obxectivo final Aliado no Suroeste do Pacífico consistiu na neutralización de Rabaul. Eventualmente, Rabaul converteuse no Cuartel Xeral da 8ª Frota xaponesa, organizada para relevar a 4ª Frota. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{cita libro | autor = Wigmore, Lionel | título = Australia in the War of 1939–1945 | ano = 1957 | editor = Australian War Memorial. | url = http://www.awm.gov.au/cms_images/histories/20/chapters/18.pdf | data-acceso = 07 de decembro de 2011 | data-arquivo = 27 de maio de 2015 | url-arquivo = https://web.archive.org/web/20150527105430/https://www.awm.gov.au/cms_images/histories/20/chapters/18.pdf | url-morta = yes }} * {{cita libro | apelidos = Gamble | nome = Bruce | editor = Zenith Imprint | título = Darkest Hour: The True Story of Lark Force at Rabaul Australia's Worst Military Disaster of World War II | url = http://books.google.com/books?id=ECMEDE3G1A8C&pg=PA51&lpg=PA51&dq=carr+rabaul+-eshott&source=bl&ots=NLIFqu67iQ&sig=mm5QkxcKxgluNG9IPHLRneEM7ds&hl=en&ei=uK3JSf6bBM-EtwedxdWeAw&sa=X&oi=book_result&resnum=5&ct=result#PPA10,M1 | ano = 2006 | isbn = 0760323496 }} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da segunda guerra mundial|Rabaul]] [[Categoría:1942]] [[Categoría:Batallas do século XX]] 8j6xx1mt77fjovrv82txkx86k9db9gh 0 194220 7105151 6716623 2025-06-24T00:16:26Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105151 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Paul David Hewson''', máis coñecido como '''Bono''', nado o [[10 de maio]] de [[1960]], é un músico [[Irlanda|irlandés]], vocalista e líder da banda de rock [[U2]] e activista político, especialmente comprometido coa causa humanitaria en [[África]] e a favor da cancelación da [[débeda externa]] dos países do [[terceiro mundo]], labor recoñecido entre outros polos seus nomeamentos consecutivos ao [[Premio Nobel da Paz]] no [[2005]] e [[2006]]. Bono naceu e creceu en [[Dublín]] ([[Irlanda]]) onde coñeceu a súa futura esposa, Ali Hewson, e os futuros membros de U2.<ref name=MacphistoNet>[http://www.macphisto.net/theband/biography/bonobio.html U2 Biography—Bono]</ref><ref name="Bono on Bono">[Michka Assayas. Bono on Bono: Conversations with Michka Assayas. Hodder & Stoughton (Londres 2005) ISBN 0-340-83276-2]</ref> Bono escribe tódalas letras da banda, moitas veces empregando temas sociais, relixiosos e políticos.<ref name=ATU2comBonoBio>{{Cita web |url=http://www.atu2.com/band/bono/ |título=Bono: Biography from @U2 |data-acceso=07 de decembro de 2011 |data-arquivo=18 de xullo de 2012 |url-arquivo=https://archive.today/20120718084047/http://www.atu2.com/band/bono/ |url-morta=yes }}</ref><ref name=Stockman>Stockman (2005)</ref> Durante os seus primeiros anos as letras de Bono contribuíron ao ton espiritual e rebeldía de U2.<ref name=ATU2comBonoBio /> Como a banda madureceu, as súas letras tornáronse máis inspiradas por experiencias persoais compartidas cos membros da banda.<ref name="Bono on Bono" /><ref name=ATU2comBonoBio /> == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{commons|Bono}} {{Wikiquote|Bono (cantor)|Bono}} === Ligazóns externas === * [http://www.u2.com/ Sitio web oficial da banda] * [http://www.one.org/international/ ONE Capaign] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111207172321/http://one.org/international/ |date=07 de decembro de 2011 }} * [https://web.archive.org/web/20111203121742/http://edun.com/ EDUN] * [http://www.allmovie.com/artist/7314 Allmovie] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090825235305/http://www.allmovie.com/artist/7314 |date=25 de agosto de 2009 }} * [http://www.imdb.com/name/nm0095104/ IMDb] * [http://worldcat.org/identities/lccn-no96-27739 Obras de Bono] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121102144618/http://worldcat.org/identities/lccn-no96-27739 |date=02 de novembro de 2012 }} {{U2 (banda)}} {{Persoa do ano segundo a revista Time}} {{Control de autoridades}} {{Música en progreso}} [[Categoría:Membros de U2]] [[Categoría:Nados en Dublín]] [[Categoría:Nados en 1960]] [[Categoría:Cabaleiros da Lexión de Honra]] [[Categoría:Gañadores do Premio Ivor Novello]] [[Categoría:Activistas contra a pobreza]] dvq6hjo2u5zw68lq0af32jc8h3j35m0 0 194620 7104785 7073554 2025-06-23T19:08:28Z O Breixo 127505 7104785 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = [[Ficheiro:Astur-Cantabrian-Wars.png]] |descrición_imaxe = Zona aproximada na que tiveron lugar as Guerras Cántabras. |data = [[-29|29&nbsp;a.&nbsp;C.]]-[[-19|19&nbsp;a.&nbsp;C.]] |resultado = ''Vitoria Imperial'', conquista definitiva de [[Hispania]] |combatentes1 = [[Ficheiro:Vexilloid of the Roman Empire.svg|12px]] [[Imperio Romano]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Cantabrian Lábaru Flag.svg|22px]] [[Cántabros]] e [[ástures]] |comandante1 = [[Ficheiro:Vexilloid of the Roman Empire.svg|8px]] [[Octavio Augusto]]<br /><small>([[-29|29&nbsp;a.&nbsp;C.]]-[[-26|26&nbsp;a.&nbsp;C.]])</small><br /> [[Ficheiro:Vexilloid of the Roman Empire.svg|8px]] [[Caio Antistio Veto]]<br /><small>([[-26|26&nbsp;a.&nbsp;C.]]-[[-24|24&nbsp;a.&nbsp;C.]]</small><br /> [[Ficheiro:Vexilloid of the Roman Empire.svg|8px]] [[Lucio Emilio]]†<br /><small>([[-24|24&nbsp;a.&nbsp;C.]]-[[-22|22&nbsp;a.&nbsp;C.]])</small><br /> [[Ficheiro:Vexilloid of the Roman Empire.svg|8px]] [[Caio Furnio]]<br /><small>([[-22|22&nbsp;a.&nbsp;C.]]-[[-19|19&nbsp;a.&nbsp;C.]])</small><br /> [[Ficheiro:Vexilloid of the Roman Empire.svg|8px]] [[Publio Silio Nerva]]<br /><small>([[-19|19&nbsp;a.&nbsp;C.]])</small><br /> [[Ficheiro:Vexilloid of the Roman Empire.svg|8px]] [[Marco Vipsanio Agripa]]<br /><small>([[-19|19&nbsp;a.&nbsp;C.]])</small> |comandante2 = [[Ficheiro:Cantabrian Lábaru Flag.svg|16px]] ¿[[Corocotta]]?<br /><small>([[cántabros]])</small><br /> [[Ficheiro:Flag of None.svg|22px]] ¿[[Gausón]]?<br /><small>([[ástures]])</small> |soldados1 = Entre 70.000 e 80.000 homes |soldados2 = Entre 70.000 e 100.000 (baseado na poboación estimada) |baixas1 = s/d |baixas2 = Eliminación de todos os cántabros en idade militar }} Coñécese como '''guerras cántabras''' ou '''guerras cántabro-astúrico-galaicas'''<ref>Torres Rodríguez (1982), p. 62</ref><ref>Gallego Domínguez (1988), p. 24</ref> ([[-29|29 a. C.]]-[[-19|19 a. C.]]) aos enfrontamentos entre o [[Imperio Romano|Imperio romano]] e os distintos pobos [[ástures]] e [[cántabros]] que habitaban o territorio coñecido xa polos antigos romanos como ''Cantabri'',<ref>Douscentos anos antes da contenda, o historiador [[Catón|Catón o Vello]] xa di ''fluvium Hiberum: is oritur ex Cantabris'' (O [[río Ebro]] nace en terra de cántabros), polo tanto a localización de Cantabria xa era perfectamente coñecida polos romanos.</ref> ao norte na [[Península Ibérica]]. Os enfrontamentos mantidos por [[Roma antiga|Roma]] contra os diversos pobos do Norte hispano (cántabros e ástures principalmente) representaban a culminación da longa conquista da [[Península Ibérica]]. A resonancia destas guerras excedeu á de gran parte das emprendidas polo Estado romano ao longo da súa historia. A razón diso non hai que buscala no ámbito estritamente militar, senón no alcance político que se lle concedeu á conquista do Norte peninsular, única operación dirixida persoalmente polo emperador [[Octavio Augusto|César Augusto]].<ref name=":0">Linares Argüelles & Pindado Uslé & Aedo Pérez (1985)</ref> {{cita|''"No occidente estaba xa en paz case toda [[Hispania]], excepto a parte da [[Hispania Citerior|Citerior]], pegada aos riscos do extremo do [[Pireneos|Pireneo]], acariñados polo océano."''|[[Lucio Anneo Floro]], historiador romano do [[século I]]}} Así comeza Floro o seu relato para narrar os feitos acaecidos nunha contenda que fixo que o propio emperador romano [[Octavio Augusto|César Augusto]], abrise as portas do templo de [[Xano (deus)|Xano]], en sinal de combate total, e desprazásese en persoa desde Roma ata terra de [[cántabros]]. == Contexto == Desde aproximadamente o ano [[-50|50 a. C.]], só os [[cántabros]] e os [[ástures]] mantiñan a independencia fronte a Roma, aínda que ocasionalmente se enrolaban nas tropas auxiliares romanas, como consta para o propio ano [[-50|50]]-[[-49|49 a. C.]], durante as guerras civís, ao servizo de [[Cneo Pompeio Magno|Pompeio]].<ref>''Bellum Civile'' I, 38: [[Pompeio o Grande]] manda o seu legado [[Lucio Afranio]] a enrolar tropas auxiliares ''Celtiberiae, Cantabris barbarisque omnibus qui ad Oceanum pertinent'' ("...á Celtiberia, entre os Cántabros e entre todos os bárbaros que viven xunto ao Océano"), mentres que de reunir tropas entre lusitanos, galaicos e vetóns encárgase o seu segundo legado, [[M. Terencio Varrón]]. Entre os recrutados por Afranio achábanse tamén ástures.</ref> O resto dos poboadores da península xa foran sometidos, ou ben se uniran voluntariamente aos romanos. Non é fácil precisar o escenario da contenda, pero hai datos que apuntan a que e no inicio estendeuse até terras ástures, polo menos durante os primeiros anos desta. Dous anos despois de comenzada, no [[-27|27 a. C.]] e en plena campaña militar, prodúcese un feito determinante. A Península Ibérica divídese en tres provincias, en vez das dúas que había até aquela. [[Hispania]] queda así dividida na [[Bética|Baetica]], a [[Lusitania]], de nova creación, e a [[Tarraconense]]. Este feito é de suma importancia para realizar unha contextualización xeográfica correcta. A división prodúcese, precisamente, como consecuencia e no ecuador da guerra. Ao mesmo tempo, dáse a circunstancia de que [[ástures|Asturiae]] e [[Gallaecia]] ([[Asturias]] e [[Galicia|Galiza]]) fican encadradas na provincia de [[Lusitania]], mentres que [[Cántabros|Cantabria]] fica dentro da provincia [[Hispania Citerior|Citerior]], baixo o control directo do emperador César Augusto que se presenta, precisamente ese mesmo amo (27 a. C.), en terras cántabras. Este feito implica expresamente que Cantabria non se consideraba aínda unha ''terra pacificada'' e que, polo tanto, necesitaba tropas baixo o goberno do ''legatus augusti propaetore'' para ser pacificada. É máis, desde o ano [[-26|26 a. C.]], o historiador Floro só menciona a cántabros como contendentes e é a partir desta data cando Roma desprega todo o seu poderío militar na rexión. [[Ficheiro:Cantabria prerromana.svg|miniatura|300px| Cantabria romana durante o período das Guerras Cántabras. O mapa sinala as fronteiras do territorio cántabro en relación coas provincias actuais así como as distintas tribos que o habitaban, os pobos veciños, cidades e accidentes xeográficos interpretados a partir de fontes clásicas.]] En calquera caso, o teatro de operacións quedaría dividido en dous, con Asturias, León e zonas de Zamora e Galiza a un lado, e Cantabria, norte de [[provincia de Palencia|Palencia]] e norte de [[provincia de Burgos|Burgos]] a outro. Neste contexto, o escenario sería atendido independente e simultaneamente por dous legados diferentes, sendo o propio [[Octavio Augusto|Augusto]] quen quedou co control da ''Guerra contra os cántabros'' que duraría sete anos máis. Nese contexto histórico, os poboadores cántabros, polo oeste, chegaban até o actual [[Río Sella]], hoxe en día territorio asturiano, baixando cara ao sur até as súas fontes no [[Val de Sajambre]]; polo sur sobresaía a cidade naturalmente fortificada de [[Peña Amaya]] (hoxe en día en terra de [[Burgos]]) e polo leste os seus límites chegaban até a [[ría de Oriñón]], desembocadura do [[Río Agüera]], entre as poboacións de [[Guriezo]] e [[Castro Urdiales]], próximas ao actual límite con [[Biscaia]], daquela territorio autrigón. == Antecedentes == As primeiras aparicións dos [[cántabros]] no contexto histórico das guerras de [[Imperio romano|Roma]] en [[Hispania]] é moi anterior á das propias Guerras Cántabras, posto que os cántabros empregábanse como [[mercenario]]s en diferentes conflitos tanto dentro como fóra da península. Deste xeito, encontrámonos con que anos antes do inicio das Guerras Cántabras, o exército romano xa tiña coñecemento do carácter guerreiro dos pobos do norte da península. Existe constancia de que participaron na guerra dos cartaxineses contra Roma durante a [[Guerras púnicas|segunda guerra púnica]]: {{cita|Xa para aquela atopábase prevido [[Haníbal]], tendo sacado do noso país tropas para guarnecer puntos débiles de África, e traendo para acá outras hostes africanas ao mando do seu irmán [[Asdrúbal Barca|Asdrúbal]]: reuniu ao mesmo tempo en [[Cartaxena]] un exército composto por máis de 100.000 soldados de infantería, 12.000 xinetes e 100 elefantes, atopándose entre aquelas tropas numerosos corpos de soldados españois asalariados, aos cales lles debeu algunhas das súas vitorias. Á cabeza desta xente, composta na súa maioría polos nosos sobrios, áxiles e infatigables peninsulares, lanzouse, no ano 537 de Roma, a levar a guerra ao corazón mesmo de Italia, moi contra a esperanza dos romanos que crían que ía circunscribirse á loita das comarcas de España e de Sicilia. No [[Exército de Cartago|exército de Haníbal]] ocupaban o primeiro lugar entre a multitude hispana os entón indómitos cántabros, segundo o manifestan [[Silio Itálico]] (libro III), e [[Quinto Horacio Flacco]] (lib. IV, oda XIV).|Don [[Manuel de Assas]]. Crónica da [[Provincia de Santander]]. [[1867]].}} Tamén parece constatada a súa intervención axudando aos [[vacceos]] da Meseta norte contra os romanos no ano [[-151|151&nbsp;a.&nbsp;C.]] E así mesmo son mencionados de novo durante o sitio de [[Numancia, España|Numancia]]: {{cita|[[Quinto Pompeio Rufo]], pouco despois de ter tomado o mando da España Citerior, rompeu coa cidade de Numancia a paz estipulada nos tratados feitos con [[Tiberio Sempronio Graco]], pretestanto que os numantinos lle deran asilo aos habitantes de [[Segeda]] que, en tempos de [[Viriato]], auxiliaran a tan célebre caudillo español e tremendo inimigo do pobo romano. Os de Numancia, dirixidos polo valente e destro xefe [[Megara (Numancia)|Megara]], defendéronse tan hábil e denodadamente, que Pompeio Rufo, concluído o período do seu mando, deixou en pé a guerra, e a [[Popilio]] á fronte do exército. Popilio continuou a loita, pero con tal desgraza, que se viu derrotado polos seus aguerridos e heroicos contendentes. Sucedeuno no mando o cónsul [[Caio Hostilio Mancino]], quen sitiou Numancia, e despois de ter sufrido grandes perdas coas impetuosas saídas dos habitantes, tivo noticia de que os cántabros e os [[vacceos]] marchaban a socorrer aos da cidade. Sen atreverse a esperalos, fuxiu levantando sixilosamente durante a noite o seu campamento.|Don [[Manuel de Assas]]. Crónica da [[Provincia de Santander]]. 1867.}} Tamén se cre que houbo presenza de guerreiros cántabros nas [[Guerras Sertorianas]] ou a súa intervención xunto aos [[Aquitania|aquitanos]] nas [[Guerra das Galias|guerras contra Xulio César]] para defender as [[Galia]]s. Segundo o propio testemuño de [[Xulio César|César]], houbo tropas cántabras na [[batalla de Ilerda]] ([[Lleida]]) no ano [[-49|49&nbsp;a.&nbsp;C.]] Con todos estes antecedentes, os cántabros empezaban a soar xa en todo o Imperio romano. As tropas romanas chegaron a perder un estandarte, cousa inexplicable e unha das maiores humillacións para unha lexión nese período. Algúns historiadores romanos xustificaron esta campaña, non obstante, como resposta ás incursións que os cántabros realizaban nas terras da Meseta habitadas por pobos xa sometidos a Roma. Certamente parece máis probable que estiveran interesados nas riquezas minerais da zona ([[ouro]] e [[prata]] no país ástur, [[ferro]], [[chumbo]], [[magnetita]], [[blenda]] e [[cobre]] no cántabro).<ref>González Echegaray (1999), pp. 154-155</ref> Como indicábamos anteriormente, na primavera do [[-26|26&nbsp;a.&nbsp;C.]], o mesmo emperador en persoa, César Augusto, abriu as portas do [[Xano (deus)|templo de Xano]] (símbolo de estado de guerra) e dirixiuse a [[Hispania]], establecendo a súa base de operacións en [[Segisama]], actual [[Sasamón]], ([[Provincia de Burgos|Burgos]]). == Exércitos e estratexias == [[Ficheiro:Bellum-Asturicum-Cantabricum.png|miniatura|Operacións militares romanas levadas a cabo durante a guerra nas dúas frontes contra cántabros (Bellum Cantabricum) e ástures (Bellum Asturicum). {{Lenda|#C878B2|Campaña de [[Décimo Xunio Bruto Galaico|Décimo Xunio Bruto]] do ano [[-137|137&nbsp;a.&nbsp;C.]]}} {{Lenda|#FFCD33|Campaña de [[Xulio César]] do ano [[-61|61&nbsp;a.&nbsp;C.]]}} {{Lenda|#EE1E3A|Campaña do ano [[-25|25&nbsp;a.&nbsp;C.]]}} {{Lenda|#52BA65|Campaña do ano [[-26|26&nbsp;a.&nbsp;C.]]}}]] A primeira intervención importante de Roma contra os pobos do norte da [[Meseta Central|Meseta]] foi no ano [[-29|29&nbsp;a.&nbsp;C.]]; Statilio Tauro recibe de Augusto o título de imperator, por someter a cántabros, ástures e vacceos. Nos dous anos seguintes hai certas hostilidades, conseguindo Calvisio Sabino e o procónsul Sexto Apuleio os seus triunfos respectivos coas súas respectivas tropas. Pero estas vitorias deberon ser máis oficiais que reais, xa que os pobos do norte seguían sendo independentes; polo menos, os cántabros, que, segundo os textos máis antigos, eran os máis rebeldes. Isto motivou que o propio Augusto se trasladara a [[Hispania]] e á fronte dos exércitos iniciara a importante campaña do ano [[-26|26&nbsp;a.&nbsp;C.]] contra os cántabros.<ref name=":0" /> Segundo o historiador romano [[Dión Casio]], a táctica de cántabros e ástures consistía nunha [[Loita de guerrillas|guerra de guerrillas]], evitando a acometida directa sobre as forzas romanas conscientes da súa inferioridade numérica, o seu inferior armamento e a invulnerabilidade táctica das lexións romanas en campo aberto. O seu mellor coñecemento do territorio abrupto e montañoso permitíalles ofensivas rápidas e sorpresivas mediante o uso de armas arroxadizas, con emboscadas e ataques de gran mobilidade seguidos dun áxil repregue, que causaban graves danos nas forzas romanas e nas súas liñas de abastecemento. Segundo quedou constancia por representacións en moedas e [[Estela cántabra|estelas]], os cántabros manexaban con habilidade o armamento lixeiro e así o sinala o poeta [[Marco Anneo Lucano|Lucano]] cando di: {{cita|Cantaber exiguis et longis Teutonus armis.|col2=O cántabro coas súas pequenas armas e o [[teutón]] coas súas longas armas.|Marco Anneo Lucano. ''Phars.'', VI, 259}} [[Ficheiro:Spain.Santander.Estatua.Monumento.al.Cantabro.jpeg|miniatura|Monumento ao [[cántabro]] en [[Santander, Cantabria|Santander]].]] Ían provistos con [[espada]] pequena, [[puñal]], [[Dardo (arma)|dardos]] ou [[xavelina]]s, [[lanza]]s, [[escudo]]s redondos ou ovalados de madeira, petos de coiro ou liño, gorros de pel con tiras de nervios así como coa [[falcata]] ibérica e a ''bipennis'', arma esta última que consistía nun [[machete]] de dobre fío claramente definitoria dos pobos do norte de [[Hispania]]. Non queda constancia do uso do [[arco (arma)|arco]] ou da [[honda (arma)|honda]], aínda que é moi probable que as coñecesen e as empregasen. Os cántabros eran hábiles á hora de montar a cabalo como se sabe polo feito de que algunhas das súas tácticas de cabalería pasasen a ser empregadas polo exército romano tales como o ''[[circulus cantábricus]]'', consistente nunha formación de cabalería en semicírculo, e o ''cantabricus impetus'', ataque frontal e masivo contra as liñas inimigas co fin de desfacelas, descritas por [[Flavio Arriano]]. A cabalería era moi importante para os cántabros, que se organizaban para loitar a pé e a cabalo. Representaba o 20 ou 25% das súas forzas, mentres que para os romanos era só un 10 a 14% do total do exército e posuía un papel secundario.<ref>[http://alerce.pntic.mec.es/elor0008/textos/conquista.pdf Conquista] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120303050546/http://alerce.pntic.mec.es/elor0008/textos/conquista.pdf |date=03 de marzo de 2012 }} páx. 2 {{es}}</ref> As forzas dos locais eran polo menos no principio da guerra comparables ás romanas, non se sabe exactamente cantos eran, aínda que os cálculos de Schulten son de 240.000 ástures, destes de 80.000 a 100.000 serían capaces de loitar. Os cántabros en cambio sumaban 160.000 a 200.000 persoas, dos que de 40.000 a 50.000 eran guerreiros. Segundo as fontes, o exército romano dividiuse en dous, a maior parte atacaría aos ástures por ser máis numerosos, a menor aos cántabros. A calidade do inimigo cántabro foi tal que obrigou a Augusto a destacar no conflito a varias lexións en distintos momentos da contenda: '''Guerra contra os cántabros''' * Comandantes:<br />Emperador Augusto ({{AC|29}}-{{AC|26}})<br />[[Caio Antistio Vetus]] ({{AC|26}}-{{AC|24}})<br />[[Lucio Emilio]] ({{AC|24}}-{{AC|22}}<br />[[Caio Furnio]] ({{AC|22}}-{{AC|19}})<br />[[Publio Silio Nerva]] ({{AC|19}})<br />[[Marco Vipsanio Agripa]] ({{AC|19}}) * Lexións:<br />[[Legio IV Macedonica]]<br />[[Legio I Augusta]] (tras unha derrota perdeu o seu nome "Augusta" no {{AC|19}} polo de "Vernacula")<br />[[Legio II Augusta]]<br />[[Legio IX Hispana]]<br />[[Legio XX Valeria Victrix]] (posiblemente chegou por mar desde [[Aquitania]]) * Auxiliares:<br />Ala Augusta<br />Ala Parthorum<br />Cohorte IV Thracum Aequitata<br />Ala II Thracum Victrrix Ciuium Romanorum '''Guerra contra os ástures''' * Comandantes:<br />[[Publio Carisio]] ({{AC|29}}-{{AC|22}})<br />[[Caio Furnio]] ({{AC|22}}) * Lexións:<br />[[Legio VI Victrix]]<br />[[Legio X Gemina]]<br />[[Legio V Alaudae]] * Auxiliares:<br />Ala II Gallorum<br />Cohorte IV Gallorum Tamén participou a [[mariña romana]] coa ''Classis Aquitanica'', que chegou ás costas cántabras enviada desde [[Aquitania]] e desembarcou en ''Portus Blendium'' ([[Suances]]). Esta sería determinante na resolución do conflito posto que completou o cerco aos cántabros iniciado polas tropas desprazadas en terra. Calcúlase que, en total, o [[exército romano]] destacou uns 70.000 homes, aínda que estes cálculos varían segundo os autores, dado que o cálculo baséase en 5.000 homes por lexión. Incluso é probable que a cifra sexa superior aos 80.000 homes contando os auxiliares posto que, tras a reforma de [[Caio Mario]], a lexión pasou a ter 6.000 soldados, aínda que se ben unha lexión, en época de Augusto, estaba oficialmente composta por 6.200 homes, por diversas circunstancias, a cifra acostumaba oscilar entre os 5.000 e os 8.000 soldados. [[Ficheiro:Statue-Augustus.jpg|esquerda|miniatura|[[César Augusto]].]] No [[-25|25&nbsp;a.&nbsp;C.]], Augusto entrega aos [[ástures]] de [[Brigantum]] o campamento de [[Asturica Augusta]] como recompensa pola súa axuda. Ademais reparte terras nas chairas para os aliados. Non obstante, os ástures uníronse posteriormente cos cántabros na defensa común. O emperador Augusto, un ano despois da súa chegada, tivo que retirarse a [[Tarragona|Tarraco]], presumiblemente debido a unha enfermidade. A contenda durou máis de dez anos.<ref>Sirva como referencia que o Imperio romano conquistou toda a [[Galia]] en menos de sete anos.</ref> Estas e as campañas contra os [[Iliria|ilirios]] no [[-35|35]]-[[-33|33&nbsp;a.&nbsp;C.]], foron as únicas que dirixiu persoalmente Augusto contra pobos bárbaros. Coa conquista efectiva de Gallaecia e Asturica, a guerra parecía acabada. Unha vez licenciados algúns dos soldados das súas lexións, Carisio fundou no mesmo ano 25&nbsp;a.&nbsp;C. a colonia Emerita Augusta ([[Mérida, España|Mérida]]), [[Cuñaxe|acuñando]] unha moeda conmemorativa da fundación e das súas vitorias do Norte. No ano [[-24|24&nbsp;a.&nbsp;C.]], os cántabros e ástures recomezan as hostilidades, se ben coas súas forzas gravemente debilitadas. Ese ano, o novo gobernador da Tarraconencese, L. Elio Lamia, levou a cabo unha cruenta represión contra estes pobos, xa que atacaran ás tropas romanas atraéndoas cunha emboscada baixo a promesa de provisións. É substituído no ano [[-22|22&nbsp;a.&nbsp;C.]] por Caio Furnio, quen nun principio se pareceu aos indíxenas, por ser pouco experto en cuestións militares. A nova acción parte dos ástures descontentos co control militar do gobernador da Lusitania e arrastran aos cántabros, que, nunha operación independente, son sometidos por Furnio. Posteriormente, este último debe acudir con axuda do legado da Lusitania para pacificar aos ástures.<ref name=":0" /> == Cronograma == <timeline> ImageSize = width:700 height:1400 PlotArea = left:40 right:0 bottom:60 top:10 legend = columns:3 left:205 top:40 columnwidth:200 AlignBars = justify DateFormat = yyyy Period = from:-37 till:-15 TimeAxis = orientation:vertical ScaleMajor = unit:years increment:1 start:-37 Colors= id:canvas value:gray(0.5) id:Guerra value:red legend:Guerra id:Fus value:blue legend:Fustigamento id:Cesar value:Pink legend:César_Augusto_en_persoa id:Post value:yellow legend:Posguerra id:gris value:gray(0.9) Define $left = align:right shift:(-25,40) Define $right = align:left shift:(25,40) #Define $dx = 25 PlotData= mark:(line,white) fontsize:S shift:(25,-5) PlotData= bar:Guerra color:Guerra width:25 mark:(line,blue) align:left fontsize:S from:-29 till:-18 from:-37 till:-29 color:Fus from:-26 till:-24 color:Cesar from:-18 till:-15 color:Post at:-16 $right fontsize:L text:Cántabros e ástures at:-16 $left fontsize:L text:Imperio romano at:-17 $right text:Os cántabros superviventes son obrigados a ~abandonar os castros e a baixar aos vales. at:-17 $left text:Agusto ofrece o triunfo a Agrippa. Humillado polo ~caro da vitoria, non deu conta dela no senado. at:-18 $left text:En Astúrica fican as lexións VI Uictrix e X Gemina.~En Cantabria fica a IV Macedonica~durante 60 anos máis para garantir a paz. at:-18 $right text:Cántabros cruficados cantan himnos de vitoria desde a cruz.~As nais matan aos seus fillos antes de ser capturados. at:-19 $right text:Escravos cántabros matan aos seus señores e regresan desde Galia.~Sublevan a poboación e inflixen varias derrotas importantes.~Incluso quítanlle un estandarte á Legio I Augusta. (A~perda dun estandarte é un feito insólito e ignominioso). at:-19 $left text:Publio Silio sofre varias derrotas.~A Legio I perde o nome de Augusta en castigo por derrota.~Desmoralización do exército que, por riba, é castigado. Agrippa~ opta por exterminar aos cántabros capturados en idade de loitar. at:-22 $left text:"Crueldades de Carisio. Os ástures son definitivamente~derrotados. Augusto, xa en Roma, dedícalle un templo a Xúpiter~Tonans, por ter saído milagrosamente vivo de Cantabria.~Négase a recoñecer a vitoria que lle ofrece o senado. at:-22 $right text:"Os ástures sublévanse.~Os cántabros reorganízanse e volven á loita a gran escala, pero~de novo son decimados ou escravizados" at:-23 $left text:Publícanse en Roma as Odas de Horacio con citas do~estilo de «O cántabro, que non sabe soportar o noso xugo» at:-24 $left text:"Cerraran as portas de Xano e dado 400 sestercios~aos veteranos. Lucio Emilio contraataca. Corta as mans~aos guerreiros, escraviza e destrúe todos os poboados." at:-24 $right text:Ástures e cántabros volven á guerra. Enganan aos~romanos cunha falsa oferta de trigo. at:-25 $left text:Asedio de Aracillum. Desembarco de reforzos de Aquitania.~Asedio ao castro de Espina del Gallego (Besaya-Pas).~Gran campamento en La Collada (San Felices de Buelna).~Augusto abandona Cantabria, supostamente enfermo. at:-25 $right text:Os cántabros seguen arrasando as colleitas da meseta,~pero vense sorprendidos polo desembarco das~tropas chegadas de Aquitania polo norte. at:-26 $left text:César Augusto trae 7 lexións. Toman Astúrica, Amaya e~monte Bernorio. Destrución de Bergidum, en territorio ástur.~Ofrece unha recompensa pola captura de Corocotta.~Os romanos, desabastecidos, traen trigo desde Aquitania. at:-26 $right text:Corocotta preséntase en persoa ante el para cobrar a recompensa.~Augusto, sorprendido, págalle os 200.000 sestercios e déixao ir.~Os ástures de Brigantum traizoan ao seu pobo.~Contraataque cántabro e formidable batalla en monte Cildá. at:-27 $left text:Augusto César divide Hispania en tres xurisdicións.~Cantabria queda baixo o seu control directo. Abre o templo de Xano.~Preséntase en Tarragona a finais do ano 27 a.C." at:-27 $right text:Seguen os incidentes en Cantabria.~Ademais hai sublevados nas Galias. at:-28 $left text:Caio Calvisio Sabino di ter obtido outra~vitoria ex-hispania e van cinco...~Posteriormente Sexto Apuleio di ter obtido a derradeira,~ e van seis... at:-29 $right text:"Masacre dunha cohorte romana en Andagosta, actual Álava.~Reforzos cántabros fan fuxir unha lexión." at:-29 $left text:Batalla entre romanos e vaceos~(apoiados por cántabros e ástures).~Os romanos conseguen unha precaria vitoria. at:-31 $left text:Outra declaración de vitoria, Calvisio Sabino. at:-32 $left text:De novo, esta vez Claudio Pulcer,~celebra un triunfo ex-Hispania. at:-33 $left text:Marcio Filippo declara a vitoria total en Hispania. at:-34 $left text:Caio Normano celebra en Roma o triunfo ex-Hispania. at:-36 $left text:Caio Normano substitúe a Cneo Domicio Calvino~como prospector das dúas provincias de Hispania. at:-37 $right: text:Desde o ano 50 a.C. só cántabros e ástures manteñen ~a súa independencia fronte a Roma. at:-37 $left: text:Roma finaliza, na península, a guerra civil fronte a~Marco Antonio coa derrota do principe norteafricano Bogud. LineData= at:-37 color:gris at:-36 color:gris at:-35 color:gris at:-34 color:gris at:-33 color:gris at:-32 color:gris at:-31 color:gris at:-30 color:gris at:-29 color:gris at:-28 color:gris at:-27 color:gris at:-26 color:gris at:-25 color:gris at:-24 color:gris at:-23 color:gris at:-22 color:gris at:-21 color:gris at:-20 color:gris at:-19 color:gris at:-18 color:gris at:-17 color:gris at:-16 color:gris at:-15 color:gris </timeline> == Principais batallas == A maioría das batallas importantes foron libradas entre o [[-26|26]] e o [[-22|22&nbsp;a.&nbsp;C.]], sendo esta a época de maior intensidade da guerra. As principais batallas foron: * [[Astúrica]], primeira cidade ástur en importancia, conquistada no ano [[-26|26&nbsp;a.&nbsp;C.]] * [[Peña Amaya]] e [[Monte Bernorio]], no ano [[-26|26&nbsp;a.&nbsp;C.]] Augusto estaba ao mando dos romanos. * [[Bergidum]], cidade ástur, conquistada no [[-26|26&nbsp;a.&nbsp;C.]] * [[Bergida]] ou [[Vellica]], gran batalla en [[Monte Cildá]]; [[Valberga]] ([[Riaño]], [[Provincia de León|León]]); ou a chaira de [[Mave]] ([[Provincia de Palencia|Palencia]]), no [[verán]] do [[-26|26&nbsp;a.&nbsp;C.]] * [[Lancia]], na [[primavera]] do ano [[-25|25&nbsp;a.&nbsp;C.]] Nesta batalla, un grande exército formado por ástures de diferentes tribos é derrotado. * Sitio do [[Monte Vindio]], no [[outono]] do [[-25|25&nbsp;a.&nbsp;C.]] A maioría dos cántabros refuxiados nos riscos perecen de fame e frío ao chegar a neve. * [[Aracillum]], no inverno do [[-25|25&nbsp;a.&nbsp;C.]], esta foi, probablemente a batalla máis importante das guerras cántabras, o castro, que ofreceu unha resistencia heroica, foi rodeado por tres campamentos e tomado por Antistio, con 5 lexións ao seu mando. * Cerco do [[Monte Medulio]], [[-22|22&nbsp;a.&nbsp;C.]] Os galaicos rodeados por un cerco de 15 millas, prefiren a morte antes que a escravitude. == Finalización do conflito == [[Ficheiro:Cantabrian Lábaru Flag.svg|miniatura|As fontes clásicas sinalan a existencia dun estandarte utilizado polos cántabros. O actual [[lábaro cántabro]] sería unha interpretación moderna aproximada deste estandarte dado que non existe unha descrición inequivocamente exacta da súa forma nin das cores ou símbolos que contiña.]] [[Ficheiro:Eibe01w.jpg|miniatura|Follas e [[arilo]]s do [[Taxus baccata|teixo europeo]]. Por [[Silio Itálico]], [[Lucio Anneo Floro|Floro]], [[Plinio o Vello|Plinio]] e [[San Isidoro de Sevilla]] sábese que os cántabros suicidáronse con veleno extraído das follas desta emblemática árbore.]] A diferenza doutros conflitos similares, o Imperio romano optou por non facer prisioneiros, o que supuxo a eliminación dos cántabros en idade militar. Segundo [[Dión Casio]]: {{cita|"Dos cántabros non se tomaron moitos prisioneiros; pois cando desesperaron da súa liberdade non quixeron soportar máis a vida, senón que incendiaron antes as súas murallas, uns degoláronse, outros quixeron perecer nas mesmas chamas, outros inxiriron un veleno de común acordo, de modo que a maior e máis belicosa parte deles pereceu. Os ástures, tan pronto como foron derrotados en asedios, e vencidos despois en batalla, non resistiron máis e sometéronse enseguida."|Dión Casio, historiador romano do [[século II]]}} Era costume dos guerreiros cántabros o suicidio antes que a escravitude. Ben pola espada, ben polo fogo ou, principalmente, envelenándose con beberaxes feitas con sementes de [[teixo]], árbore mítica [[celta]], que levaban xa preparadas para o fin.<ref>As follas do teixo e as súas sementes, presentes nas súas bagas rubias, conteñen un [[alcaloide]] moi tóxico, a [[taxina]], a cal provoca [[hipotensión]] e [[parada cardiorrespiratoria]] se se inxire.</ref> Así o recolle [[Silio Itálico]] na súa descrición sobre os costumes dos cántabros alistados no exército de Anibal: {{cita|"O cántabro, invencible ante o frío, a calor e a fame, lévase máis que ninguén a palma en toda clase de traballos. Admirable o amor polo seu pobo! Cando a inútil idade senil comeza a encanecelo, pon fin aos seus anos, xa non aptos para a guerra, envelenándose co teixo. Para el é imposible vivir sen a [[guerra]], pois toda a razón da súa vida pona nas súas armas, considerando un castigo vivir para a paz."|Silio Itálico (III, 326-331)}} [[Estrabón]] dicía que desprezaban a morte e a dor, até o punto de seguir cantando os seus himnos de vitoria aínda despois de [[Crucifixión|crucificados]]. Para eles, segundo Estrabón, morrer como guerreiros e libres era unha vitoria. A guerra pódese dar por finalizada no [[-19|19&nbsp;a.&nbsp;C.]], aínda que se teñen constancia de rebelións menores posteriores. A rexión foi devastada e os castros destruídos e incendiados, deportándose masivamente a poboación e trasladándoa ás chairas. Roma, ao igual que fixo con outros territorios, quixo impoñer as súas reformas. Non tivo demasiado éxito debido ao forte carácter do pobo cántabro. A pesar de ser masacrado e obrigado a baixar á chaira, os romanos tiveron que deixar dúas lexións durante uns sesenta anos máis (a X Gemina e a IV Macedonica).<ref name=":0" /> Tras as guerras cántabras e o sometemento dos cántabros por Roma, as lexións romanas adoptaron deles a simboloxía solar de cruces gamadas e símbolos lunares, ou solares, tales como o [[lábaro cántabro]] (na imaxe) que portarían até 300 anos despois. O exército romano tamén copiou dos cántabros tácticas de cabalería como as que deu en denominar o ''circulus cantabricus'' e o ''cantabricus impetus'', anteriormente mencionadas. == Evidencias arqueolóxicas == * Conxunto Arqueolóxico formado polos xacementos de La Espina del Gallego, Cildá, El Cantón e Campo de Las Cercas: o [[castro]] de Espina del Gallego entre [[Corvera de Toranzo]], [[Arenas de Iguña]] e [[Anievas]] ten 3,2 hectáreas. Foi unha fortaleza cántabra rodeada por tres murallas, a maior delas duns dous metros e medio de anchura. Nel apareceron as primeiras evidencias arqueolóxicas das Guerras Cántabras, así como dos campamentos romanos (Cildá, El Cantón, Campo de Las Cercas) que o asediaban. * Castro de La Carisa, en [[Ḷḷena|Lena]] ([[Principado de Asturias|Asturias]]) * Serra das [[As Médulas|Médulas]] ([[provincia de León|León]]), un dos moitos posibles escenarios da batalla do [[Monte Medulio]] * Castro de Prellezo * Asedio do Castro de La Loma * Campamento romano de Pisoraca * Campamentos romanos de Castillejo e La Muela * Castro de La Maza == Festividades == Existe varias festividades na Cantabria onde se representan estes eventos. Unha das máis importantes é a festa lúdico-cultural das Guerras Cántabras que se fai no [[municipio]] de [[Los Corrales de Buelna]] a última fin de semana de agosto e a primeira de setembro. A festa é de marcado carácter histórico, e a pesar de ser instaurada hai poucos anos, no 2001, asentouse e conta cunha participación activa de máis de 1.800 persoas, as cales se dividen en 13 tribos cántabras e 13 lexións romanas. Desta forma, representan o desembarco das lexións romanas en [[Santander, Cantabria|Santander]], igualmente recrean unha voda cántabra e os campamentos de ambos bandos.<ref>{{cita web|url=http://www.lasalle.es/corrales/debuelna/gc.htm|título=La fiesta de las Guerras Cántabras en Los Corrales de Buelna|dataacceso=7 de xaneiro de 2011|4=|editorial=www.lasalle.es|lingua=español|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20080419020910/http://www.lasalle.es/corrales/debuelna/gc.htm|dataarquivo=19 de abril de 2008|urlmorta=yes}}</ref> Desde [[2008]] esta festividade está considerada de interese turístico nacional. Tamén na antiga [[Asturica Augusta]], actualmente [[Astorga]], se recrean estes acontecementos, na chamada festa de "Ástures e Romanos", que ten lugar anualmente a última fin de semana de xullo, contando cun mercado ástur-romano, así como cunha recreación do campamento de ambos contendentes. Ademais desde hai algúns anos celébrase en [[Carabanzo]] o festival ástur-romano de [[La Carisa]], onde se rememoran as guerras mantidas polas tribos locais coas lexións imperiais da Roma augusta no seu avance pola vía de La Carisa cara á [[Asturias Transmontana]]. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat|Cantabrian Wars}} === Bibliografía === * {{cita libro |autor = [[Eduardo Peralta Labrador|Peralta Labrador, Eduardo]] |título = Los Cántabros antes de Roma |ano = 2003; 2ª Edición |editor = Cantabria: Real Academia de la Historia |id = ISBN 84-89512-59-0 }} * {{cita libro |apelidos = Almagro Gorbea |nome = Martín |título = Las Guerras Cántabras. I Simposio sobre Guerras Cantabras, Ejercito Romano y Resistencia Indigena |ano = 1999 |editorial=Fundación Marcelino Botín|ISBN=84-87678-81-5|lugar=Santander|lingua=es|ligazónautor=Martín Almagro}} * {{cita libro |apelidos = Cabria Gutiérrez |nome = Juan Carlos |título = Estelas Cántabras: Símbolos de un pueblo |ano = 2000 |editor = Cantabria: Brenes XXI |id = ISBN 84-607-1324-5 }} * {{Cita libro|título=La organización administrativa territorial de la antigua provincia de Ourense a mediados del siglo XVIII|apelidos=Gallego Domínguez|nome=Olga|editorial=Museo Arqueolóxico Provincial de Ourense|ano=1988|ISBN=84-505-7865-5|lugar=Ourense|serie=Serie: Boletín Auriense. Anexo 10|lingua=es|ligazónautor=Olga Gallego}} * {{Cita libro|título=Las guerras cántabras. I Simposio sobre Guerras Cantabras, Ejercito Romano y Resistencia Indigena|apelidos=González Echegaray|nome=Joaquín|editorial=Fundación Marcelino Botín|ano=1999|apelidos-editor=VV.AA|lingua=es|capítulo=Las Guerras Cántabras en las fuentes|lugar=Santander|ISBN=84-87678-81-5}} * {{cita libro |apelidos = Iglesias Gil |nome = José M. |título = Onomástica prerroman a en la epigrafía cántabra |ano = 1974 |editor = Cantabria: Diputación Provincial, Institución Cultural de Cantabria del C.S.I.C., Instituto de Prehistoria y Arqueología Sautuola |id = ISBN 0-8400-0402-8 }} * {{cita libro |autor = Linares Argüelles, Mariano; Pindado Uslé, Jesús; Aedo Pérez, Carlos |capítulo = Guerra Civil en Cantabria |título = Gran enciclopedia de Cantabria |ano = 1985 |editorial=Editorial Cantabria.|ISBN=84-86420-00-8|lugar=Santander|lingua=es}} * {{cita libro |apelidos = Maroñas García |nome = Jesús J. |título = Onomástica de Cantabria - Los Nombres de Persona Cántabros |ano = 1999 |editor = Cantabria: Fundación Centro de Documentación Etnográfica (CEDESC) |id = ISBN 84-931031-0-1 }} * {{cita libro |autor = [[Eduardo Peralta Labrador|Peralta Labrador, Eduardo]] |título = Los Cántabros antes de Roma |ano = 2003; 2ª Edición |editor = Cantabria: Real Academia de la Historia |id = ISBN 84-89512-59-0 }} * {{Cita libro|título=La Galicia Romana|apelidos=Torres Rodríguez|nome=Casimiro|editorial=Fundación Barrié|ano=1982|ISBN=84-85728-13-0|ref=harv|lugar=A Coruña|lingua=es|ligazónautor=Casimiro Torres Rodríguez}} === Outros artigos === * [[Ceca de Lucus Augusti]] === Ligazóns externas === * [http://www.guerrascantabras.net/ Asociación Guerras Cántabras] * [http://www.guerrascantabras.es/ Guerras Cántabras] {{es}} * [http://www.celtiberia.net/articulo.asp?id=819 Cronoloxía das Guerras Cántabras en ''Celtiberia.net''] {{es}} * [https://web.archive.org/web/20121109072725/http://www.cantabriajoven.com/historia/romanizacion.html Os formidables guerreros cántabros en ''Cantabriajoven.com''] {{es}} {{Historia militar de Roma}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Hispania]] [[Categoría:Historia de España]] [[Categoría:Historia de Asturias]] [[Categoría:Historia de Cantabria]] [[Categoría:Guerras do Imperio Romano]] [[Categoría:Historia antiga de Galicia]] [[Categoría:Guerras do século -I]] p8ov1d03ecgmyq8lkokwkne720whtv9 0 195199 7104511 7104127 2025-06-23T14:36:41Z Chairego apc 25871 actualizo datos de poboación 7104511 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Ramallal|O Ramallal}} {{Lugar |nome = O Ramallal |imaxe = |lenda = |parroquia = Sancovade |concello = Vilalba |ano = 2024 |poboación = 0 }} '''O Ramallal''' é un lugar da parroquia de [[Sancovade, Vilalba|Sancovade]], no concello [[Provincia de Lugo|lugués]] de [[Vilalba]], na [[comarca da Terra Chá]]. Segundo o [[IGE]],<ref name="IGE">{{Cita web|url= https://www.ige.gal/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp |título= IGE - Nomenclátor estatístico de Galicia |editor= IGE|lingua= [[Lingua galega|galego]]|data-acceso= 23 de xuño de 2025}}</ref> en [[2024]] estaba deshabitado. == Lugares e parroquias == === Lugares de Sancovade === {{Lp Sancovade}} === Parroquias de Vilalba === {{Vilalba}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === *[[Lugares de Vilalba]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Ramallal, O}} [[Categoría:Lugares de Vilalba]] o6rdjb1vhe4yj38eojoz9b6vricyugc 0 195259 7104480 6948800 2025-06-23T14:23:59Z Autopistero20502020 127649 7104480 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Rebola|O Rebola}} {{Lugar |nome = O Reboladoiro |imaxe = |lenda = |parroquia = San Simón da Costa |concello = Vilalba |ano = 2017 |poboación = 2 }} '''O Reboladoiro''' é un lugar da parroquia de [[San Simón da Costa, Vilalba|San Simón da Costa]], no concello [[Provincia de Lugo|lugués]] de [[Vilalba]], na [[comarca da Terra Chá]]. Segundo o [[IGE]], en [[2010]] tiña 2 habitantes (1 home e 1 muller). ==Lugares e parroquias== ===Lugares de San Simón da Costa=== {{Lp San Simón da Costa}} ===Parroquias de Vilalba=== {{Vilalba}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Vilalba]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Reboladoiro, O}} [[Categoría:Lugares de Vilalba]] nvi63wukdhkm5p7qxmkjv86vh9shv95 0 195313 7104506 7104241 2025-06-23T14:32:35Z Chairego apc 25871 actualizo datos de poboación 7104506 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Rañó|O Rañó}} {{Lugar |nome = O Rañó |imaxe = |lenda = |parroquia = Nete |concello = Vilalba |ano = 2024 |poboación = 13 }} '''O Rañó''' é un lugar da parroquia de [[Nete, Vilalba|Nete]], no concello [[Provincia de Lugo|lugués]] de [[Vilalba]], na [[comarca da Terra Chá]]. Segundo o [[Instituto Galego de Estatística|IGE]],<ref name="IGE">{{Cita web|url= https://www.ige.gal/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp |título= IGE - Nomenclátor estatístico de Galicia |editor= IGE|lingua= [[Lingua galega|galego]]|data-acceso= 23 de xuño de 2025}}</ref> en [[2024]] tiña 13 habitantes (7 homes e 6 mulleres). ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Nete=== {{Lp Nete}} ===Parroquias de Vilalba=== {{Vilalba}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Vilalba]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Rañó}} [[Categoría:Lugares de Vilalba]] kpiorah1phty6xco1no0i3h01l70vmj 0 195503 7104784 6969971 2025-06-23T19:08:05Z O Breixo 127505 7104784 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento|imaxe=Battle of Kosovo, Adam Stefanović, 1870.jpg|descrición_imaxe=''Batalla de Kosovo Polje'', óleo de [[Adam Stefanović]], 1870.|combatentes1=[[Imperio Otomán]]|combatentes2=[[Serbia do Morava]]|comandante1=[[Murad I]] {{MEC}}<br/>[[Bayezid I]]<br/>[[Yakub Çelebi]] {{Executado}}|comandante2=[[Lazar de Serbia]] {{MEC}}<br/>[[Vuk Branković]]<br/>[[Vlatko Vuković]]|soldados1=27 000 - 30 000|soldados2=12 000 - 20 000|resultado=Vitoria otomá, pero con grandes perdas para ámbolos bandos|data_comezo=[[15 de xuño]] de [[1389]]}}{{Contén texto cirílico}} A '''batalla de Kosovo Polje''', tamén coñecida como '''batalla de Kosovo''' (en [[lingua serbia|serbio]]: ''Kosovska bitka''; en [[Alfabeto cirílico|cirílico]]: ''Косовска битка''; en [[lingua turca|turco]]: ''Kosova Meydan Muharebesi'') foi unha [[batalla]] librada en [[1389]], o día [[15 de xuño]], festividade de [[San Vito]],<ref>Algunhas fontes sitúan a batalla o 28 de xuño segundo o novo calendario gregoriano, que non foi adoptado até dous séculos despois. De ser así, a data segundo o mesmo sería o 23 de xuño.</ref> entre a [[Serbia do Morava]] rexida por [[Lazar Hrebeljanović]] e o exército invasor do [[Imperio Otomán]], baixo a dirección do sultán [[Murad I]].<ref>Van Antwerp, John. [http://books.google.com/books?id=LvVbRrH1QBgC&printsec=frontcover&dq=the+late+medieval+balkans&hl=es&ei=VRaqTKruIcfAswbR7_GiDA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCsQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false ''The Late Medieval Balkans''], páx. 409</ref> A batalla tivo lugar no ''[[Kosovo Polje|Campo dos merlos]]'', a uns 5&nbsp;km o noroeste da moderna [[Pristina]]. Os relatos históricos fiábeis sobre a batalla son escasos; os máis críbels obtivéronse a través de comparacións críticas con batallas históricas contemporáneas (como a [[batalla de Ancara]] ou a de [[Batalla de Nicópolis|Nicópolis]]), que permitiron unha reconstrución fiábel.<ref>"Kosovska bitka" (en [[serbocroata]]). Vojna Enciklopedija. Belgrado: Vojnoizdavacki zavod. 1972. páx. 659.</ref> A batalla finalizou con vitoria otomá, con grandes perdas en ambos os bandos. A batalla de Kosovo ten particular importancia no concepto [[Serbia|serbio]] da [[historia]], a [[tradición]] e a [[identidade nacional]].<ref>Duijzings, G., ''Religion and the Politics of Identity in Kosovo'', London: Hurst, 2000.</ref> [[Ficheiro:Knez Lazar, Vladislav Titelbah.jpg|esquerda|miniatura|150px|O ''knez'' (príncipe) Lazar Hrebeljanović.]] [[Ficheiro:Muradhudavendigar.jpg|miniatura|esquerda|150px|[[Murad I]], sultán do [[Imperio Otomán]] desde [[1383]] até a súa morte durante a batalla.]] O [[exército]] de Murad comprendía entre 27&nbsp;000 e 40&nbsp;000 combatentes.<ref name = sedlar>Sedlar, Jean W. ''East Central Europe in the Middle Ages, 1000-1500''. University of Washington Press. páx. 244. "Nearly the entire Christian fighting force (between 12,000 and 20,000 men) had been present at Kosovo, while the Ottomans (with 27,000 to 30,000 on the battlefield) retained numerous reserves in Anatolia."</ref><ref>Cox, John K. ''The History of Serbia''. Greenwood Press. páx. 30. "The Ottoman army probably numbered between 30,000 and 40,000. They faced something like 15,000 to 25,000 Eastern Orthodox soldiers."</ref><ref name="Vojna Enciklopedija 1972">"Kosovska bitka" (en [[serbocroata]]). Vojna Enciklopedija. Belgrado: Vojnoizdavacki zavod. 1972.</ref> Entre eles estaban incluídos de 2&nbsp;000 a 5&nbsp;000 [[xanízaros]],<ref>Hans-Henning Kortüm, Transcultural Wars from the Middle Ages to the 21st Century, Akademie Verlag, 231. "But having been established under Murad I (1362-1389), essentially as a bodyguard, the Janissaries cannot have been present in large numbers at Nicopolis (there were no more than 2,000 at Kosovo in 1389)."</ref> 2&nbsp;500 membros da garda de cabalería de Murad, 6&nbsp;000 [[ispahí]]s, 20&nbsp;000 [[azap]]s e [[akinci]]s e 8&nbsp;000 dos seus vasalos de [[Germiyan]], [[Saruhan]], o [[Imperio bizantino]], [[Bulgaria]], os principados do sur de Serbia en Macedonia (as terras de [[Constantino Dragaš]] e o [[Marko Mrnjavčević|príncipe Marko]]) e[[Albania]].<ref name="Vojna Enciklopedija 1972"/> O exército de Lazar estaba composto por de 12&nbsp;000 e 33&nbsp;000 soldados.<ref name="sedlar"/><ref>Cox, John K. ''The History of Serbia''. Greenwood Press.</ref> Deles, entre 12&nbsp;000 e 15&nbsp;000 estaban baixo o mando de Lazar, entre 5&nbsp;000 e 10&nbsp;000 correspondían a [[Vuk Branković]], un nobre serbio de [[Kosovo]] e xenro de Lazar, e un grupo menor ao nobre [[Bosnia|bosníaco]] [[Vlatko Vuković]].<ref>"Kosovska bitka" (en [[serbocroata]]). Vojna Enciklopedija. Belgrado: Vojnoizdavacki zavod. 1972. páxs. 659–660.</ref> O exército mixto de Vuković incluía un continxente de [[Orde de Malta|Cabaleiros Hospitalarios]], a quen o cabaleiro [[Croacia|croata]] [[Xoán de Palisna]] levara desde [[Vrana]], en [[Dalmacia]].<ref>Hunyadi and Laszlovszky, Zsolt and József (2001): 'The Crusades and the military orders: expanding the frontiers of medieval latin christianity''. Budapest: Central European University Press. Dept. of Medieval Studies. páxs. 285–290. ISBN 963-9241-42-3.''</ref> Varios miles eran [[cabaleiro]]s.<ref>"Kosovska bitka" (en [[serbocroata]]). Vojna Enciklopedija. Belgrado: Vojnoizdavacki zavod. 1972. páx. 660.</ref> Como aliados dos cristiáns ía tamén un número indeterminado de cabaleiros [[Polonia|polacos]] e [[Hungría|húngaros]].<ref>''Military history of Hungary'' (Magyarország hadtörténete), Ed.: Ervin Liptai, Zrínyi Military Publisher, 1985, Budapest ISBN 963-05-0929-6</ref> {| class="toccolours" style="float: right; margin-left: 1em; margin-right: 2em; font-size: 85%; background:#c6dbf7; color:black; width:30em; max-width: 50%;" cellspacing="5" | style="text-align: left;" |'''Maldición de Kosovo''':<br /> [[Ficheiro:Kosovo Polje sized.jpg|miniatura|150px|dereita|A inscrición da ''maldición de Lazar'' áchase no monumento de Gazimestan.]] ''"Aquel que sexa serbio e serbio de nacemento,''<br /> ''E de sangue e antepasados serbios,''<br /> ''E non veña á Batalla de Kosovo,''<br /> ''Nunca terá os descendentes que desexe,''<br /> ''Nin fillos nin fillas!''<br /> ''Nada crecerá onde toquen as súas mans,''<br /> ''Nin viño escuro, nin trigo branco!''<br /> ''E será maldito polos séculos dos séculos!'' |} A batalla de Kosovo considérase unha vitoria das forzas otománs.<ref>Encyclopædia Britannica [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/322736/Battle-of-Kosovo Battle of Kosovo] Consultada o 18 de decembro de 201i</ref><ref>[[MSN Encarta]] (recuperado a través de webcitation.org) [https://web.archive.org/web/20091028171441/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761588292/Battle_of_Kosovo.html Battle of Kosovo] Consultada o 18 de decembro de 2011</ref><ref>''Historical Dictionary Of Kosova'', By Robert Elsie, páx.95</ref><ref>''The Encyclopedia of World History: Ancient, Medieval, and Modern'', Chronologically Arranged By Peter N. Stearns, William Leonard Langer, páx. 125</ref> Debido á súa derrota, [[Serbia]] foi convertida nun [[Estado|Estado vasalo]] cuxos nobres debían pagar tributo e subministrar soldados aos otománs. Por outra parte, como consecuencia da presión turca,<ref>Bloodlines: ''From Ethnic Pride to Ethnic Terrorism'' By Vamik D. Volkan, páx. 61</ref> algúns nobres serbios accederon a casar ás súas fillas con mandatarios turcos, incluída a filla do ''knez'' Lazar, que casou cunha filla do sultán [[Bayezid I]].<ref>''The Ottoman Empire, 1700-1922'' By Donald Quataert, páx. 26</ref><ref>''History of the Ottoman Empire and Modern Turkey'' By Stanford Jay Shaw, Ezel Kural Shaw, páx. 24</ref> A raíz destes matrimonios, [[Stefan Lazarević]], o fillo e herdeiro de Lazar, converteuse nun fiel aliado de Beyazid, achegando forzas importantes para moitos dos seus futuros enfrontamientos militares, incluíndo a [[batalla de Nicópolis]], que marcou a última cruzada a grande escala na [[Idade Media]]. Como compensación por esta alianza, Stefan recibiu do Sultán as posesións de [[Vuk Branković]] en [[Kosovo]].<ref>Srpsko Blago [http://www.srpskoblago.org/serbian-medieval-rulers/97-stefan-lazarevic-prince.html Stefan Lazarevic, Prince (1389 - 1402)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170308053636/http://www.srpskoblago.org/serbian-medieval-rulers/97-stefan-lazarevic-prince.html |date=08 de marzo de 2017 }} Consultada o 18 de decembro de 2011.</ref> Finalmente, o [[Serbia|Despotado de Serbia]], único reduto que resistiu aos otománs despois da batalla, foi conquistado definitivamente por estes en [[1459]]. A batalla de Kosovo chegou a ser vista como un símbolo do patriotismo serbio e o desexo de independencia co auxe do nacionalismo baixo o dominio otomán. A súa importancia para o nacionalismo serbio recobrou prominencia durante a [[disolución de Iugoslavia]] e a [[guerra de Kosovo]], sendo invocada por [[Slobodan Milošević]] en [[1989]] nun [[Discurso de Gazimestan|célebre discurso]] durante os actos de celebración do 600º aniversario da batalla.<ref>Emperors Clothes [http://emperors-clothes.com/milo/milosaid2.htm Milosevic's Speech, Kosovo, 28 June 1989 BBC Translation] Consultada o 18 de decembro de 2011.</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Kosovo]] [[Categoría:Historia de Serbia]] [[Categoría:Historia de Europa]] [[Categoría:Historia militar en 1389]] [[Categoría:Batallas do século XIV]] 6zxaa2zfu9jr6xbktlbc8jud96gkqio 0 195962 7104783 6950075 2025-06-23T19:07:41Z O Breixo 127505 7104783 wikitext text/x-wiki {{1000 artigos icona título|materia=Xeografía e historia}} {{sen referencias}} {{Acontecemento}} Os termos '''guerra de Kosovo''' ou '''conflito de Kosovo''' utilízanse frecuentemente para describir dous conflitos que tiveron lugar, un despois do outro e cun certo solapamento (unha guerra civil seguida dunha guerra internacional), no sur da provincia [[Serbia]] de [[Kosovo]] (oficialmente ''Kosovo i Metohija''), parte da antiga [[República Federal de Iugoslavia|Iugoslavia]]. Os dous conflitos foron: # '''1996-99''': Conflito de guerrilla entre os separatistas albaneses e as forzas de seguridade serbias e iugoslavas, no que os albaneses autodenominábanse movemento separatista mentres que as forzas serbias os consideraban terroristas. # '''1999''': Guerra entre Iugoslavia e as forzas da [[OTAN]], entre o [[24 de marzo]] e o [[10 de xuño]] de [[1999]], período durante o cal as forzas da OTAN realizaron bombardeos continuos contra obxectivos iugoslavos. Os combatentes albaneses continuaron atacando ás forzas serbias e aos civís serbios de Kosovo, mentres que as forzas serbias e iugoslavas continuaron atacando aos rebeldes e provocando desprazamentos masivos de poboación, con miras a mellorar a súa situación á hora dun cesamento do fogo. == Orixes do conflito == === Kosovo na Iugoslavia de Tito (1945-1986) === Tanto os serbios coma os albaneses consideraron a [[Kosovo]] como espazo historicamente propio. Para os serbios, foi o centro cultural, así como o lugar da [[batalla de Kosovo]], perdida contra os invasores [[Imperio otomán|otománs]] en [[1389]] (recórdase como o tributo serbio á defensa da [[cristianismo|cristiandade]]). [[Ficheiro:Slobodan Milosevic.jpg|miniatura|[[Slobodan Milošević]] en [[1996]], nunha entrevista.]] As tensións entre as dúas comunidades estiveron presentes durante todo o [[século XX]] e produciron frecuentes feitos de violencia, particularmente durante a [[primeira guerra balcánica]], a [[primeira guerra mundial|primeira]] e a [[segunda guerra mundial]]. O goberno [[comunista]] de Josip Broz, [[Josip Broz Tito|Tito]] respondeu con represión a todas as manifestacións nacionalistas en toda Iugoslavia, co propósito de manter un balance entre as diferentes repúblicas e, máis particularmente, evitar a predominancia de Serbia sobre as outras. En [[1945]] a poboación de Kosovo era maioritariamente de orixe serbia pero, xa a finais do século, os asentamentos albaneses pasaran a seren maioría na rexión. Contra finais dos anos [[1960]], o incipiente nacionalismo albanés empezara xa a tomar forma, a pesar do carácter represivo do réxime. En [[1974]] estableceuse un novo estatuto para Kosovo, dándolle maior autonomía, un posto no consello da Presidencia e a súa propia Asemblea, forza policial e banca, sempre baixo o control do partido comunista da rexión. Tras a morte de Tito, en [[1980]], creceron as demandas dos albaneses para constituírse na sétima república iugoslava, feito inaceptábel para serbios e macedonios. Algúns vían isto como un preludio para a creación dunha gran república dominante dentro da federación. A resposta a estas demandas foi a represión e a purga de simpatizantes co nacionalismo dentro do partido comunista de Kosovo. Os conflitos entre a poboación aumentaron e con eles o sentimento nas comunidades de que o obxectivo de cada unha delas era o facer desaparecer a presenza da outra comunidade de Kosovo. Mentres que a poboación serbia se mantivo numericamente en Kosovo durante o goberno de Tito, a poboación albanesa medrou a un ritmo acelerado, chegando a ser máis do 80 % en [[1991]]. Outro factor de presión na rexión foi o empeoramento da situación económica e a ausencia de empregos. O retroceso político ocorrido en Iugoslavia despois do falecemento de Tito tivo diferentes orixes. Ademais dos conflitos étnicos houbo divisións políticas, de orde constitucional e até persoais entre os líderes do país. En Kosovo, porén, todos estes problemas traducíronse en crecentes niveis de tensión entre serbios e albaneses, creando un clima no que calquera incidente era exacerbado. O ''Memorando da Academia Serbia de Ciencias e Artes'' daba conta en [[1986]] do xenocidio físico, político, legal e cultural sufrido polos serbios en Kosovo, comparando o estatuto de Kosovo á derrota contra o Imperio Otomán ou á ocupación [[nazi]]. Na conclusión do informe solicitaba a aplicación de medios para recuperar a presenza serbia en Kosovo. O informe produciu rexeitamento na poboación albanesa de Kosovo e nalgúns medios intelectuais de Serbia. En abril de [[1987]], [[Slobodan Milošević]], que xa nese momento presidía o comité central da Liga comunista de Serbia, viaxou a Kosovo e declarou o seu apoio ás reivindicacións da poboación serbia, obtendo instantaneamente a adhesión da poboación serbia de toda Iugoslavia, facilitando o camiño cara a presidencia de Serbia. Pero para acceder á presidencia de Iugoslavia, Milošević necesitaba o apoio da representación de Kosovo, de maneira que, en [[1988]], os líderes albaneses do partido comunista de Kosovo foron arrestados e lanzouse a chamada ''revolución antiburocrática'', eliminando a pouca autonomía de Kosovo e impoñendo o estado de emerxencia. {{Artigo principal|Discurso de Gazimestan}} Os cambios na Constitución xustificáronse como a única solución que permitía protexer a minoría serbia dos abusos da maioría albanesa de Kosovo. Un dos puntos de inflexión do conflito produciuse o [[28 de xuño]] de [[1989]] cando, no 600º aniversario da [[Batalla de Kosovo]], ante unha multitude de 1&nbsp;000&nbsp;000 de serbios chegados de todas partes do país, Milošević pronunciou o famoso [[discurso de Gazimestan]], unha exaltación dos ideais serbios, arengando ás masas en recordo da batalla e apelando á unidade dos serbios para os momentos difíciles que se vivían. === Racak e a Conferencia de Rambouillet (xaneiro-marzo de 1999) === Os ataques do [[UÇK]] e as respostas serbias continuaron e tiveron o seu punto culminante no ataque conxunto da policía serbia e o exército iugoslavo á vila de [[Racak]], onde morreron 45 albaneses. O incidente considerouse como un masacre en Occidente e polo [[Consello de Seguridade]] das [[Nacións Unidas]], converténdose na base dun dos cargos polos [[crime de guerra|crimes de guerra]] contra Milošević e os seus altos oficiais. Segundo fontes serbias, os albaneses morreron en combate, porén, o [[Tribunal Penal Internacional para a ex Iugoslavia]] documentou varios casos de asasinatos en Racak (o xuízo a Milošević non puido concluír debido á morte deste o [[11 de marzo]] de [[2006]]). El [[30 de xaneiro]] de [[1999]], a [[OTAN]] decidiu enviar a Kosovo unha forza de interposición. No seu anuncio agregou: * A OTAN informa estar preparada para lanzar ataques aéreos a obxectivos iugoslavos co fin de forzar un arranxo político do conflito. Claramente se anunciaban bombardeos se o goberno de Milošević non chegaba a un acordo de paz co UÇK, pero tamén estaba a ameaza velada aos albaneses do UÇK de deixalos sós de non chegaren a un acordo. * O ''Grupo de Contacto'' formado propuxo unha serie de principios non negociábeis, que incluían o regreso ao estatuto de autonomía de Kosovo anterior a 1990 e a introdución de institucións democráticas transparentes con supervisión internacional. Igualmente convocou a unha conferencia de paz que se levou a cabo no [[Castelo de Rambouillet]], nas aforas de [[París]]. A [[conferencia de Rambouillet]] tivo lugar entre febreiro e marzo de [[1999]]. No informe final, as partes comprometíanse nos seguintes puntos: * Establecer un estatuto de autonomía para Kosovo que incluíra eleccións libres e transparentes, protección aos dereitos humanos e un réxime xudicial independente. * As regras para a presenza internacional na rexión serían establecidas nunha conferencia inmediatamente posterior á primeira. * O establecemento dun cesamento ao fogo, evitando as partes provocar e responder a provocacións que puideran poñer en perigo o acordo obtido. Ao final, o acordo non foi asinado por Serbia, cuxa delegación propuxo máis adiante unha versión corrixida que eliminaba principalmente o acceso ás forzas da OTAN ao territorio de Iugoslavia. Tras o fracaso da Conferencia de paz de Rambouillet retiráronse os observadores internacionais. O [[22 de marzo]], a asemblea serbia, ante a inminencia dos bombardeos da OTAN, aceptou o principio de autonomía de Kosovo, pero condenou os resultados da conferencia desautorizando á súa delegación ''por negociar con terroristas''. Isto non foi suficiente para frear a intervención militar da OTAN, que se iniciou o [[24 de marzo]]. == Campaña de bombardeos da OTAN == Os bombardeos da OTAN duraron desde o [[24 de marzo]] até o [[10 de xuño]] de [[1999]]. Usáronse 1.000 aeronaves operando desde bases situadas en [[Italia]] e portaavións no [[mar Adriático]]. Os mísiles máis usados foron os ''tomahawks'' ([[mísil de cruceiro]]), os cales se lanzaban desde aeronaves, barcos e submarinos. Durante as dez semanas que durou o conflito bélico, os avións da OTAN realizaron 38.000 misións de combate. Aínda que todos os membros da OTAN chegaron a involucrarse en maior ou menor grao, os [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] foron o membro dominante da coalición contra Serbia. Tamén destacou [[Grecia]], que desempeñou un papel crucial a pesar da súa oposición pública á guerra. O portavoz da OTAN expresou brevemente o obxectivo desta operación como: "Expulsión dos serbios, permanencia das forzas de paz, retorno de refuxiados". Isto significaba que as tropas serbias terían que marchar de Kosovo para ser substituídas por forzas de paz internacionais e así asegurar que os refuxiados albaneses puideran volver ás súas casas. Porén, este lema tiña un nefasto duplo significado, causando á OTAN un considerábe apuro tras a guerra, cando uns 200.000 serbios e outras minorías non albanesas fuxiron ou foron expulsadas da provincia. Unha razón non oficial para a guerra deuna implicitamente [[Madeleine Albright]] (Secretaria de Estado dos Estados Unidos): "Para que nos serve ter o mellor exército se non podemos usalo?"; unha observación que, supostamente, causou que o xefe do Estado Maior do exército dos Estados Unidos cuestionara a súa cordura. Tamén se suxeriu que unha vitoria nunha pequena guerra axudaría a dar á OTAN unha nova función. [[Ficheiro:Aviano f-15.jpg|miniatura|300px|esquerda|Bombardeiro F-15 da OTAN engalando na base de [[Aviano]] ([[Italia]]).]] [[Ficheiro:Kosovo uranium NATO bombing1999.png|miniatura|300px|esquerda|Lugares de Kosovo e do sur de Serbia bombardeados pola OTAN.]] O comezo da campaña ideose para destruír as defensas aéreas serbias e obxectivos de alto valor militar. Os resultados iniciais non foron bos, o mal tempo obstaculizou algunhas intervencións prematuras. A OTAN subestimara seriamente a vontade de resistir de Milošević: poucos en [[Bruxelas]] pensaron que a campaña duraría algo máis que algúns días. Aínda que os bombardeos iniciais foron notábeis, non foron, nin por asomo, como os que se viron en [[Bagdad]] en [[1991]] e, máis adiante, en [[2003]]. Sobre o terreo o combate empeoraba. Despois dunha semana desde que comezara a guerra, ao redor de 300.000 albaneses de Kosovo fuxiran ás veciñas Albania e Macedonia e uns cuantos miles máis se desplazáronse polo interior de Kosovo. En abril, as Nacións Unidas informaron que fuxiran das súas casas 850.000 persoas, a gran maioría albaneses. O éxodo dos refuxiados, cuxa causa é obxecto dunha gran controversia, forma a base dos cargos por [[crime de guerra|crimes de guerra]] que as [[Nacións Unidas]] imputan a Slobodan Milošević e outros oficiais responsábeis de dirixir o conflito en Kosovo. A parte serbia e os seus apoios occidentais afirman que as migracións foron causadas por un pánico masivo na poboación albanesa de Kosovo, e que o éxodo se xerou principalmente por medo aos bombardeos da OTAN. Tamén se alegou que o éxodo foi alentado poas guerrillas do UÇK, que incluso nalgúns casos deron ordes directas de fuxir aos albaneses. Algúns informes de testemuñas, tanto serbios como albaneses, identificaron como os culpábeis ás forzas de seguridade e grupos paramilitares serbios, responsábeis de baleirar sistematicamente de habitantes albaneses cidades pequenas e vilas. De feito houbo algúns casos ben documentados de expulsións masivas, como sucedeu en [[Pristina]] a finais de marzo, cando decenas de miles de persoas foron reunidas a punta de pistola e cargadas en trens para seren abandonadas na fronteira macedonia. Outras cidades, como [[Pec]], foron incendiadas. [[Ficheiro:Milo Đukanović.jpg|miniatura|150px|Milo Djukanović.]] [[Ficheiro:aleksinac110499.jpg|miniatura|300px|esquerda|Zona residencial bombardeada.]] [[Ficheiro:PrizrenCollection2 2010&nbsp;100&nbsp;2853.JPG|miniatura|300px|esquerda|Edificios destruídos en Kosovo.]] O ministro alemán de Asuntos Exteriores [[Joschka Fischer]] afirmou que a crise dos refuxiados producírase por un plan serbio denominado "[[Operación Ferradura]]". Aínda que a existencia dun plan con ese nome é aínda un asunto de continua discusión, as Nacións Unidas e as organizacións internacionais para a defensa dos dereitos humanos estaban convencidas de que a crise dos refuxiados fora o resultado dunha política deliberada de [[limpeza étnica]]. Unha análise estatística posterior á guerra sobre os patróns de desprazamento, dirixido por Patrick Ball da ''Asociación americana para o avance da ciencia'' encontrou unha correlación directa entre as operacións das forzas de seguridade serbias e os fluxos cara ao exterior de refuxiados, tendo moi pouco efecto nestes últimos as operacións da OTAN.<ref>[http://shr.aaas.org/kosovo/pk/toc.html American Association for the Advancement of Science. Political Killings in Kosova/Kosovo] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111110211809/http://shr.aaas.org/kosovo/pk/toc.html |date=10 de novembro de 2011 }} {{en}} Consultada o 23/12/2011.</ref> Houbo outra evidencia de que a crise dos refuxiados fora fabricada artificialmente: algúns refuxiados informaron que os seus documentos de identidade foran confiscados por forzas de seguridade, facendo máis difícil para eles probar de forma indiscutíbel que eran cidadáns iugoslavos. Unha vez rematado o conflito, as fontes serbias informaron de que algúns dos que se uniron no retorno dos refuxiados eran de feito albaneses procedentes de fóra de Kosovo. Unha parte deste grupo poderían ser os indocumentados. Non está claro o que buscaba Milošević expulsando aos habitantes albaneses de Kosovo. Unha posibilidade é que desexara substituír a poboación albanesa con refuxiados serbios de [[Bosnia]] e [[Croacia]], logrando por tanto unha "serbianización" da provincia. O que si está moi claro é que a OTAN, o desexara ou non, logrou unha considerábel vantaxe propagandística da fuxida de Kosovo. Se era o que pretendían, foi un grande éxito, xa que acabou convencendo á poboación dos países membros da OTAN de que tiñan que vencer neste conflito. Europa xa estaba encontrando problemas para facerlle fronte, tivo ondadas previas de refuxiados e buscadores de asilo político procedentes dos Balcáns, así que outra nova vaga de refuxiados desestabilizaría seriamente o sueste de Europa. Pódense dar argumentos que apoian que a guerra en Kosovo non era, inicialmente, de grande interese para os Estados pertencentes á OTAN, pero a crise dos refuxiados fixo que si o fora. Produciuse un cambio nas operacións militares da OTAN ao incrementarse o ataque a obxectivos serbios situados sobre o terreo (facendo branco en obxectivos tan pequenos como tanques individuais e unidades de artillaría), á vez que se continuaba co bombardeo estratéxico. Porén, esta actividade estaba moi limitada polos políticos, de modo que cada obxectivo tiña que ser aprobado por cada un dos 19 países membros. [[Montenegro]] foi bombardeado en varias ocasións, pero co tempo a OTAN desistiu para apoiar a posición inestábel do seu líder anti-Milošević [[Milo Djukanović]]. Atacáronse os chamados ''obxectivos de uso dual'', usados á vez por civís e militares. Estes incluían pontes sobre o [[Danubio]], fábricas, centrais eléctricas, instalacións de telecomunicacións, e aqueles que resultaron particularmente controvertidos, a sede dos esquerdistas iugoslavos (un partido político dirixido pola esposa de Milošević) e a torre de radiodifusión da televisión estatal serbia. Algúns viron estas accións como violacións das leis internacionais e en particular da [[convencións de Xenebra|convención de Xenebra]]. A OTAN, porén, argumentou que estas instalacións eran potencialmente útiles para os militares serbios e, por tanto, o seu bombardeo estaba xustificado. A alianza tamén mantivo que se esforzou en evitar vítimas civís durante a campaña de bombardeos. A comezos de maio unha aeronave da OTAN atacou un convoi de refuxiados albaneses, alegando que se creu que era un convoi militar serbio; morreron ao redor de 50 persoas. A OTAN tardou cinco días en admitir a súa responsabilidade, chamándoo un erro. Porén, os serbios acusaron á OTAN de atacar deliberadamente aos refuxiados. O 7 de maio, bombas da OTAN impactaron na embaixada chinesa de [[Belgrado]], matando a varios diplomáticos chineses e indignando á opinión pública chinesa. Os Estados Unidos e máis tarde a OTAN pediron desculpas polo bombardeo, aclarando que o sucedido fora debido a un mapa obsoleto da rexión proporcionado pola [[Central Intelligence Agency|CIA]]. Este argumento foi contradito conxuntamente polos xornais ''The Observer'' ([[Reino Unido]]) e ''Politiken'' (Dinamarca),<ref>[http://www.guardian.co.uk/Kosovo/Story/0,2763,203214,00.html ''The Guardian/The Observer''. Kosovo Story. Nato bombed Chinese deliberately.] {{en}} Consultada o 23/12/2011.</ref> os cales informaron que a OTAN bombardeou de forma deliberada a embaixada porque funcionaba como repetidor para os sinais de radio do exército iugoslavo. Tamén se dixo que foi debido a que desde a embaixada analizábanse os voos dos avións invisíbeis estadounidenses. O bombardeo tensou as relacións entre a China e os países da OTAN e provocou que no exterior das embaixadas occidentais en [[Beijing]] se deran mostras de enfado e malestar. A principios de xuño, a solución do conflito parecía próxima e os países da OTAN empezaron a pensar seriamente nunha operación terrestre, unha invasión de Kosovo. Isto debía ser organizado rapidamente, xa que quedaba pouco tempo para que chegara o inverno e había que traballar moito para mellorar as vías desde os portos gregos e albaneses até as rotas planexadas para levar a cabo a invasión, a través de Macedonia e o nordeste de Albania. Porén, ao mesmo tempo, negociadores finlandeses e rusos continuaban intentando persuadir a Milošević de que cedera. Finalmente este recoñeceu que a OTAN estaba resolta a acabar co conflito dun modo ou outro e que Rusia non interviría en apoio de Serbia. Con tan poucas alternativas á vista, Milosešević aceptou as condicións ofrecidas polo equipo mediador de Finlandia-Rusia e permitiu a presenza militar de tropas da OTAN dentro de Kosovo, pero lideradas pola ONU. == Consecuencias da guerra == Ao finalizar a guerra, o [[10 de xuño]], tanto Kosovo como Iugoslavia enfrontáronse a un futuro incerto. [[Ficheiro:UÇK monument in Đakovica.jpg|miniatura|150px|Monumento ao [[UÇK]] en Djakovica.]] O primeiro problema, o dos refuxiados albaneses, foi resolvido en gran parte de forma moi rápida: en tres semanas, cerca de 500.000 refuxiados albaneses regresaron aos seus fogares. Contra finais de novembro de 1999, segundo cifras de [[Alto Comisionado das Nacións Unidas para os Refuxiados|ACNUR]], máis de 800.000 dos 850.000 desprazados xa regresaran. Porén, gran parte da poboación serbia de Kosovo foi desprazada da provincia debido aos ataques de vinganza, xunto coas poboacións doutras orixes. A [[Cruz Vermella]] iugoslava deu cifras de cerca de 250.000 refuxiados, a maioría deles de orixe serbia. En pouco tempo, a poboación de orixe serbia en Kosovo reduciuse a menos dun cuarto da que había antes da guerra. As baixas civís producidas durante os ataques da OTAN estímase que foron entre 1.200 e 5.700, segundo as autoridades serbias, e en 500 segundo [[Human Rights Watch]]. Con respecto ás forzas militares iugoslavas, a OTAN estima que ocorreron un máximo de 5.000 baixas durante o conflito, mentres que os serbios deron a cifra de 576 efectivos mortos (462 soldados e 114 policías). Despois de finalizar a guerra, desenterráronse cerca de 4.500 corpos de albaneses na súa maioría. Estímase que o total de baixas albanesas proxímase aos 10.000 mortos. Esta cifra debátese aínda na actualidade, pero dista moito da cifra de 500.000 homes supostamente desaparecidos anunciada antes de finalizado o conflito. Diversas fontes sinalan que dos 4.400 casos documentados de baixas as cifras se elevaron a 10.356.<ref>Correo Lima. [http://www.correoperu.com.pe/correo/nota.php?txtEdi_id=4&txtSecci_id=101&txtSecci_parent=&txtNota_id=254801 CVR peruana: casi la más cara, burocrática y larga del mundo.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100607113124/http://www.correoperu.com.pe/correo/nota.php?txtEdi_id=4&txtSecci_id=101&txtSecci_parent=&txtNota_id=254801 |date=07 de xuño de 2010 }} {{es}} Consultada o 23/12/2011.</ref> Dado que non houbo combates terrestres nos que participaran as forzas da OTAN, as súas baixas foron moi reducidas, a maioría delas ligadas a operacións aéreas e a accidentes ocorridos durante os combates. A destrución producida nas forzas iugoslavas tampouco foi moi grande. Foron destruídos 50 aparatos da forza aérea iugoslava, pero a maioría dos tanques atacados en terra eran reclamos. De acordo co diario londiniense ''The Time'' destruíronse un total de 13 tanques serbios. As baterías antiaéreas non se utilizaron e, por tanto, non se descubriron, o que obrigou á aviación da OTAN a voar a grande altura para evitalas durante todo o tempo que duraron os bombardeos. Un estudo realizado por Spiegel e Salama, publicado en ''The Lancet'',<ref>''The Lancet'', Vol. 355, June 24, 2000.</ref> estima en 12.000 o total de baixas ocorridas durante a guerra de Kosovo. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat|Kosovo War}} === Bibliografía === ==== Análises ==== * Xavier Pacreau, ''De l'intervention au Kosovo en 1999 à l'intervention en Irak de 2003 : Analyse comparative des fondements politiques et juridiques'', LGDJ, 2006 ISBN 2-275-02762-9 * ''La guerre du Kosovo'', Revue Strategique 74-75, Economica, 2000 ISBN 2-7178-4134-2 * Jean-Arnault Dérens e Catherine Samary, ''Les conflits yougoslaves de A à Z'', Éditions de l'Atelier, 2000 ISBN 2870823532 * Bernard Adam, ''La guerre du Kosovo: éclairages et commentaires'', Éditions Complexe, 1999 ISBN 2-87027-717-2 * Dusan T. Batakovic, ''Kosovo: La spirale de la haine, les faits, les acteurs, l'histoire'', L'Âge d'Homme, 1998 ISBN 2-8251-1132-5 ==== Xustificación da guerra ==== * Jean-Arnault Dérens, Marek Antoni Nowicki, ''Kosovo, année zéro'', Paris-Méditerranée, 2006 ISBN 2-84272-248-5 * Alain Madelin, ''Le Droit du plus faible'', Éditions Robert Laffont, 1999 ISBN 2-221-09069-1 * Antoine Garapon, Denis Salas e Olivier Mongin, ''Kosovo un drame annoncé'', Michalon, 1999 ISBN 2-84186-113-9 ==== Críticas ==== * Vladimir Volkoff, ''Désinformation, flagrant délit'', Monaco, Éditions du Rocher, 1999. * Alain Brossat e Jean-Yves Potel, ''Au miroir de la guerre'', Editions de l'Aube, 2000. * Noam Chomsky, ''Le Nouvel humanisme militaire. Leçons du Kosovo'', 2000. ISBN 2-940189-17-X * Michel Collon, ''Monopoly, L'Otan à la conquête du monde'', EPO, Bruxelles, 2000. ISBN 2-87262-171-7 * Michel Collon e Vanessa Stojilkovic, ''Les Damnés du Kosovo'' (documentaire, 78'), Bruxelles, 2002. * Jürgen Elsässer, ''La RFA dans la guerre au Kosovo'', l'Harmattan, 2002. ISBN 2-7475-2988-6 * Serge Halimi e Dominique Vidal, ''L’opinion, ça se travaille'', Contre-feux, 2000. ISBN 2-922494-28-4 * Diana Johnstone, ''La Croisade des fous: Yougoslavie, première guerre de la mondialisation'', Le Temps des Cerises, 2005, ISBN 2-84109-533-9 * Alexandre Del Valle, ''Guerres contre l'Europe, Bosnie, Kosovo, Tchétchénie", L'Age d'Homme, 2000. ==== Bibliografía ==== * ''The Dollar and the Gun'': historias curtas, con base documental, sobre ou inspiradas na guerra de Kosovo, escritas polo novelista e pensador Shlomo Kalo. Publicadas en Serbia, Inglaterra, Israel, Grecia, Italia e a India. * ''Elegy for Kosovo'': Historias por Ismail Kadare. * ''From Kosovo to Kabul and Beyond'': Dereitos humanos e intervención internacional, por David Chandler. * ''Waging Modern War'': Bosnia, Kosovo, e o futuro, por Wesley K. Clark. * ''Love Thy Neighbor'': Unha historia da guerra, por Peter Maass. * ''The Tenth Circle of Hell'': Paralelismo entre Bosnia e a situación en Kosovo, por Rezak Hukanovic. * ''The Balkans'': Nacionalismo, guerra e as grandes potencias (1804-1999), por Misha Glenny. * ''Beyond the Mountains of the Damned'': A guerra en Kosovo, por Mattew McAllester. * ''Madness Visible A Memoir of War'', por Janine Di Giovanni. === Outros artigos === * [[Guerras iugoslavas]] * [[Historia de Kosovo]] * [[Historia dos eslavos do sur]] * [[Serbia]] * [[ONU]] * [[OTAN]] * ''[[Kosovo je Srbija]]''. === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20070926234216/http://www.ohr.int/other-doc/contact-g/default.asp?content_id=3560 Acordo de Rambuillet] (non asinado) {{en}} Consultado o 23/12/2011. * [http://www.abc.es/20100217/historia-/kosovo-anos-independencia-inacabada-201002171119.html Kosovo, dos años de independencia inacabada] En ''www.abc.es/historia'', con motivo do segundo aniversario da independencia deste territorio dos Balcáns en disputa. {{es}} Consultado o 23/12/2011. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Kosovo]] [[Categoría:Guerras do século XX]] tbifw5j2hzkzhqoks47n24u84943dai 0 196008 7104782 6950064 2025-06-23T19:07:28Z O Breixo 127505 7104782 wikitext text/x-wiki :''Este artigo trata sobre as guerras ocorridas nos Balcáns a principios do século XX. Para a guerra de finais do mesmo século,<ref>Que algúns chaman '''terceira guerra balcánica'''.</ref> véxase [[Guerras iugoslavas]].'' {{Acontecemento}} As '''guerras balcánicas''' ou '''guerras dos Balcáns''' foron dúas guerras ocorridas no sueste de [[Europa]] de [[1912]] a [[1913]]. A primeira enfrontou ao [[Imperio Otomán]] coa chamada [[Liga dos Balcáns]] formada por [[Bulgaria]], [[Reino de Montenegro|Montenegro]], [[Grecia]] e [[Serbia]]. == Antecedentes == Despois da súa derrota diplomática na [[Crise bosníaca (1908)|Crise bosníaca de 1908]],<ref>Refírese ao quebrantamento polo Imperio austrohúngaro do Tratado de Berlín de 1818. Polo seu artigo 25, o Imperio austrohúngaro recibira privilexios especiais nas provincias otomás de Bosnia-Herzegovina e o Sanžak de Novi Pazar. Este artigo rezaba: "As provincias de Bosnia e Herzegovina serán ocupadas e administradas por Austria-Hungría.[...] Austria-Hungría resérvase o dereito de manter gornicións e a ter estreadas militares e comerciais en toda a superficie deste territorio" (o Sanžak de Novi Pazar) "do antigo vilaxato de Bosnia". Austria-Hungría exerceu estes dereitos ocupando Bosnia e Hercegovina e mantendo un control compartido cos otománs do Sanžak de Novi Pazar. Esta situación persistiu desde 1878 até o estalido da crise, en 1908. En 1907, o ministro de exteriores austro-húngaro Alois Aehrenthal comezou a formular un plan para consolidar a posición de Austria-Hungría en Bosnia-Herzegovina mediante a anexión do territorio. A súa oportunidade chegou grazas a unha carta do ministro de exteriores ruso Aleksandr Izvolski e a súa famosa reunión con el no castelo de Buchlau, en Moravia (Austria-Hungría). O 5 de outubro de 1908 Bulgaria declarou a súa independencia do Imperio otomán. O 6 de outubro, o emperador Francisco Xosé anunciou ao pobo de Bosnia-Herzegovina a súa intención de darlles un réxime autonómico e constitucional, e as provincias foron anexionadas. O 7 de outubro, o Imperio austrohúngaro anunciou a súa retirada do Sanžak de Novi Pazar. Nin a independencia de Bulgaria nin a anexión de Bosnia estaban contempladas no Tratado de Berlín, polo que desataron una vagada de protestas diplomáticas.</ref> o [[Imperio ruso]] tratou de recuperar a súa influencia nos [[Balcáns]] inducindo aos países da península a asociarse baixo a súa supervisión.<ref name="jelavich216">[[#Bibliografía|Jelavich (1986)]], p. 216</ref> En [[1911]], chegaba tamén a un acordo con [[Italia]] para cooperar con ela na rexión.<ref name="jelavich216"/> O mesmo ano, a derrota do [[Imperio Otomán]] ante [[Reino de Italia (1861-1946)|Italia]] na [[guerra italo-turca]] (que lle permitiu a esta anexionarse [[Libia]]) e a continua inestabilidade no Imperio fixeron que os Estados balcánicos visen como inminente a partición de [[Reino de Macedonia|Macedonia]].<ref name="jelavich216"/> A pesar da súa rivalidade por controlar Macedonia e erixirse como a potencia principal dos Balcáns, Bulgaria e Serbia lograron alcanzar un acordo o {{data|13|3|1912}} de defensa mutua e contrario á repartición de territorio otomán por outros Estados.<ref name="jelavich217">[[#Bibliografía|Jelavich (1986)]], p. 217</ref> Os anexos secretos do acordo trataban sobre a división de Macedonia entre os dous países, deixando a futura fronteira entre ambos extremadamente vaga: Serbia anexionaría os territorios ao norte dos [[montes Šar]], e Bulgaria os situados ao leste do [[Struma]] e das [[montañas Ródope]].<ref name="jelavich217"/> O resto de Macedonia quedaba sen asignar, aínda que Serbia se comprometía a non exixir os territorios máis alá da liña [[Kriva Palanka]]-[[Veles]]-[[Ohrid]], sen ocupar ningunha das dúas últimas poboacións.<ref name="jelavich217"/> O resto podería dividirse entre Bulgaria e Grecia.<ref name="jelavich217"/> Ambos os países comprometíanse a enviar 100.000 soldados á fronte de Macedonia, subministrando Serbia un total de 150.000 e Bulgaria 200.000 soldados.<ref name="jelavich217"/> Máis tarde Bulgaria chegou a un acordo máis limitado con Grecia. Esta negouse a aceptar unha Macedonia autónoma e reclamou, como Bulgaria, o porto de [[Salónica]].<ref name="jelavich217"/> Así, o acordo con Grecia foi puramente defensivo, ante as grandes diferenzas entre as dúas nacións.<ref name="jelavich217"/> A continuación, Serbia e Bulgaria comezaron as negociacións con Montenegro, que debía provocar ao Imperio Otomán para lograr o estalido das hostilidades.<ref name="jelavich217"/> Rusia, consciente de que a súa alianza para frear o poderío do [[Imperio Austrohúngaro]] se convertera nun pacto para atacar o Imperio Otomán, tratou de frealo mediante diplomacia, logrando o acordo de [[Austria-Hungría]].<ref name="jelavich218">[[#Bibliografía|Jelavich (1986)]], p. 218</ref> O {{data|8|10|1912}} estas dúas potencias advertían aos países balcánicos que os posíbeis cambios territoriais na península non serían recoñecidos polas grandes potencias, pero ese mesmo día Montenegro desencadeaba un ataque contra os otománs, apoiado inmediatamente polo resto dos seus aliados.<ref name="jelavich218"/> == Primeira guerra == {{Artigo principal|Primeira guerra balcánica}} As operacións contra o Imperio desenvolvéronse sen grandes problemas: os exércitos coligados contaban con 700.000 homes fronte aos 320.000 otománs, e a frota grega bloqueaba a península, estorbando os reforzos otománs.<ref name="jelavich218"/> Mentres que os búlgaros se concentraban en atacar [[Istambul]] e sitiaban [[Edirne]] con reforzos serbios, os gregos ocupaban [[Salónica]] o {{data|8|11|1912}}, a onde os búlgaros chegaban o día seguinte.<ref name="jelavich219">[[#Bibliografía|Jelavich (1986)]], p. 219</ref> En Macedonia os serbios ocupaban poboacións máis alá da liña de máxima expansión acordada cos búlgaros, facéndose con [[Prilep]], [[Bitola]] e [[Ohrid]].<ref name="jelavich219"/> No oeste, Serbia, decidida a lograr un porto no [[mar Adriático]], avanzou cara a [[Durrës]], a pesar de ser o territorio de maioría albanesa, e cercou [[Shkodër]] (Escútari) coa axuda de Montenegro.<ref name="jelavich219"/> No suroeste Grecia atacou [[Janina]].<ref name="jelavich219"/> A comezos de [[1913]] as posicións otomás na península limitábanse a catro cidades cercadas: [[Istambul]], [[Edirne]], [[Shkodër]] e [[Janina]].<ref name="jelavich219"/> As grandes potencias interviron entón para decidir a asignación de territorios mediante a imposición en maio do [[Tratado de Londres (1913)|Tratado de Londres]], que asignaba Edirne a Bulgaria, [[illa de Creta|Creta]] a Grecia e creaba [[Albania]] grazas á insistencia de [[Italia]] e [[Imperio austrohúngaro|Austria-Hungría]], que non desexaban que Serbia contase con saída ao Adriático.<ref name="jelavich219"/> Esta e Grecia, que perderon os territorios albaneses ocupados no conflito, decidiron resarcirse noutro territorio.<ref name="jelavich219"/> == Segunda guerra == {{Artigo principal|Segunda guerra balcánica}} [[Ficheiro:GuerrasBalcánicasLondresYBucarest.svg|miniatura|Mapa cos territorios ocupados pola ''Liga dos Balcáns'' tras as dúas guerras balcánicas. A liña vermella sinala a antiga fronteira otomá anterior ás mesmas. {{lenda|#0fc8ee|Asignado a Serbia}} {{lenda|#91cf5e|Asignado a Bulgaria}} {{lenda|#a08f2d|Asignado a Romanía}} {{lenda|#e6b62d|Asignado a Montenegro}} {{lenda|#eef159|Asignado a Grecia}} {{lenda|#58984f|Albania independente}} ]] Serbia exixiu entón a Bulgaria estenderse máis alá do acordado, alegando que levara o peso dos combates en Macedonia e que perdera a súa saída ao mar, temendo en realidade o poder da nova Bulgaria, que lograra unha saída ao [[mar Exeo]] e grandes territorios en Macedonia.<ref name="jelavich220">[[#Bibliografía|Jelavich (1986)]], p. 220</ref> Grecia, á súa vez, non desexaba unha Bulgaria poderosa a escasos quilómetros de Salónica.<ref name="jelavich220"/> Ante a tensión crecente entre os antigos aliados, Serbia e Grecia chegaron a un pacto secreto polo que se dividían Macedonia ao oeste do río [[Vardar]], quedando o territorio ao leste do río para Bulgaria.<ref name="jelavich220"/> Pronto Montenegro e Romanía, que anhelaba tomar o sur da [[Dobruxa]], uniron ao acordo.<ref name="jelavich220"/> O [[Imperio Otomán]] comezou a tratar tamén cos novos aliados.<ref name="jelavich220"/> Mentres, Bulgaria encontrábase cada vez máis illada: tras o seu rexeitamento á mediación rusa perdeu o apoio desta, que apoiou as pretensións serbias, mentres os austrohúngaros trataban con Grecia e Romanía.<ref name="jelavich221">[[#Bibliografía|Jelavich (1986)]], p. 221</ref> Confiando na súa (suposta) superioridade militar, Bulgaria atacou a Serbia e Grecia o {{data|29|6|1913}}.<ref name="jelavich221"/> Pronto os aliados destas entraron no conflito e o {{data|31|7|1913}} Bulgaria víase obrigada a asinar o armisticio, recoñecendo a súa derrota.<ref name="jelavich221"/> Este segundo conflito levou consigo grandes perdas territoriais para Bulgaria, que cedeu o sur de Dobruxa, concedido a Romanía, e case toda a Macedonia, a excepción dos territorios que rodeaban [[Strumica]], aínda que mantiña o seu acceso ao Exeo a través dunha franxa de 120&nbsp;km e o porto de [[Alexandrópolis|Dedeagatch]].<ref name="jelavich221"/> Serbia obtiña case todo o norte de Macedonia, o Imperio Otomán recuperaba Edirne e a [[Tracia|Tracia oriental]], mentres que Grecia ocupaba [[Epiro]], con [[Janina]], e se estendía uns 75&nbsp;km ao norte e leste de Salónica.<ref name="jelavich221"/> Montenegro e Serbia repartíanse o [[Sandžak]] e creábase [[Albania]].<ref name="jelavich221"/> == Consecuencias == {|style="border:1px solid #8888aa; background-color:#f7f8ff; padding:0px; font-size:85%;" align=right |- | colspan="4" style="text-align: center; background-color: rgb(204, 153, 51);" | Intercambios étnicos e expulsións entre 1912 e 1915 |- | | style="text-align: center; background-color: rgb(204, 153, 51);" |Otománs | style="text-align: center; background-color: rgb(204, 153, 51);" |Gregos | style="text-align: center; background-color: rgb(204, 153, 51);" |Búlgaros |- | style="text-align: center; background-color: rgb(204, 153, 51);" |Macedonia grega | 100.000 | | 50.000 |- | style="text-align: center; background-color: rgb(204, 153, 51);" |Macedonia grega e serbia | | | 100.000 |- | style="text-align: center; background-color: rgb(204, 153, 51);" | Tracia | | 150.000–160.000 | |- | style="text-align: center; background-color: rgb(204, 153, 51);" | Tracia oriental | | | 51.000 |- | style="text-align: center; background-color: rgb(204, 153, 51);" | Tracia occidental | 40.000–50.000 | | |- | style="text-align: center; background-color: rgb(204, 153, 51);" | Fronteira búlgaro-otomá | 47.000 | | 49.000 |- | style="text-align: center; background-color: rgb(51, 153, 204);" | Total | 190.000–200.000 | ''150.000–160.000'' | 250.000 |} As guerras supuxeron a expulsión definitiva do Imperio Otomán da península dos Balcáns salvo no extremo oriental de Tracia, o establecemento de fronteiras case definitivas que perduraron salvo breves intervalos durante as [[I Guerra Mundial|Guerras Mundiais]] e o nacemento de [[Albania]] como Estado independente.<ref name="jelavich221"/> Non resolveron, porén, as disputas territoriais entre os países balcánicos, mantendo [[Bulgaria]] os seus desexos de alcanzar as fronteiras do [[Tratado de San Stefano]] e sendo os territorios de [[Reino de Macedonia|Macedonia]], [[Tracia]] e [[Dobruxa]] obxecto de competencia. Por iso deixaron un forte descontento entre os seus participantes, que determinaría o partido que tomaría cada Estado na [[primeira guerra mundial]]. Os diversos países envolvidos nos conflitos gastaron: Serbia, 590 millóns de francos-ouro; Montenegro, 100 millóns; Grecia, 467 millóns, e Bulgaria, 1300 millóns. As cifras otomás son imposíbeis de estimar. O mesmo pode dicirse das vítimas otomás, estimadas en 100.000 entre mortos e feridos.<ref>R. C. Hall (2000): ''The Balkan Wars 1912-1913. Prelude to the First World War''. Routledge: London / New York. páxs. 135 - 138.</ref> {| class="wikitable" |+''Perdas humanas'' <ref>R. C. Hall, ''Op. cit.'', páx. 135.</ref> ! ! Perdas búlgaras ! Perdas serbias ! Perdas<br />gregas ! Perdas<br />montenegrinas |- !Primeira guerra balcánica (mortos) |{{formatnum:14000}} e<br />{{formatnum:19000}} de enfermidades |{{formatnum:36550}} |{{formatnum:5169}} |{{formatnum:2836}} |- !Primeira guerra balcánica (feridos) |{{formatnum:50000}} |{{formatnum:55000}} |{{formatnum:23502}} |{{formatnum:6602}} |- !Segunda guerra balcánica (mortos) |{{formatnum:18000}} e<br />{{formatnum:15000}} de enfermidades |{{formatnum:9000}} e<br />{{formatnum:5000}} de cólera |{{formatnum:2563}} |240 |- !Segunda guerra balcánica (feridos) |{{formatnum:60000}} |{{formatnum:36000}} |{{formatnum:19307}} |961 |- |} == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} === Bibliografía === * Dalègre, Joëlle (2002): ''Grecs et Ottomans. 1453-1923, de la chute de Constantinople à la disparition de l'Empire ottoman.'', Études grecques. París: L'Harmattan. ISBN 2-7475-2162-1 {{fr}} * Hall, Richard C. (2000): ''The Balkan Wars 1912-1913. Prelude to the First World War''. Routledge: Londres / Nova York. ISBN 0-415-22946-4 {{en}} * Jelavich, Barbara & Jelavich, Charles (1986): ''The establishment of the Balkan national states, 1804-1920.'' Washington: University of Washington Press. ISBN 978-0-295-96413-3 {{en}} === Outros artigos === * [[Megáli idea]] * [[Guerras iugoslavas]] * [[Historia dos eslavos do sur]] === Ligazóns externas === * [http://www.atlas-historique.net/1815-1914/cartes/GuerresBalkaniques2.html Mapa da Primeira guerra balcánica] {{fr}} Consultada o 23/12/2011. * [http://countrystudies.us/bulgaria/12.htm Librería do Congreso dos EUA, Guerras balcánicas] {{en}} Consultada o 23/12/2011. * [http://cnparm.home.texas.net/Wars/BalkanCrises/BalkanCrises00.htm As crise dos Balcáns, 1903–1914]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040804082107/http://cnparm.home.texas.net/Wars/BalkanCrises/BalkanCrises00.htm |date=04 de agosto de 2004 }} {{en}} Consultada o 23/11/2011. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Balcáns]] [[Categoría:Historia de Bulgaria]] [[Categoría:Historia de Serbia]] [[Categoría:Historia de Turquía]] [[Categoría:Historia de Montenegro]] [[Categoría:1912]] [[Categoría:1913]] [[Categoría:Guerras do século XX]] [[Categoría:Historia contemporánea de Grecia]] js1ageunjzvh07jg9kwunqpouv04a3n 0 196106 7104781 6950056 2025-06-23T19:07:17Z O Breixo 127505 7104781 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} A '''sublevación de Cataluña''', '''revolta dos cataláns''', '''guerra de Cataluña''' ou '''guerra dos Segadores''' (en [[lingua catalá|catalán]]: ''Guerra dels Segadors'') foi unha revolta do [[século XVII]]. == Historia == [[Ficheiro:Batalla de Montjuïc de 1641.jpg|300px|miniatura|A [[Batalla de Montjuïc (1641)|batalla de Montjuïc]] en [[1641]].]] Afectou a gran parte de [[Cataluña]] entre os anos [[1640]] e [[1652]]. Tivo como efecto máis duradeiro a firma da [[Tratado dos Pireneos|Paz dos Pireneos]] entre a [[Monarquía española|monarquía hispánica]] e o rei de [[Francia]], pasando o condado do [[Rosellón]] e a metade do da [[Cerdaña]], até aquel momento partes integrantes do [[principado de Cataluña]], un dos territorios da monarquía hispánica, a soberanía francesa. A guerra comeza a raíz do malestar que xeraba na sociedade catalá a presenza de tropas, fundamentalmente [[Coroa de Castela|castelás]], durante as guerras entre Francia e España, enmarcadas dentro da [[guerra dos Trinta Anos]] ([[1618]]-[[1648]]). Os feitos do [[Corpus de Sangue]] de [[1640]], desencadeados polo levantamento dun grupo duns 400 ou 500 segadores que entraron en Barcelona e que conducirían á morte do [[Dalmau de Queralt|conde de Santa Coloma]], nobre catalán e [[vicerrei de Cataluña]], marcan o inicio do conflito. == Interpretacións historiográficas == A historiografía catalá do século XIX e principios do XX presentou a guerra dos Segadores como un "levantamento de Cataluña" contra a política "desnacionalizadora" dos [[Casa de Austria|Austrias]] plasmada na figura do [[Conde-Duque de Olivares]]. Así o explicou, por exemplo, [[Ferran Soldevila]] para quen o proxecto "centralizador" de Olivares, acompañado da violencia cometida por terceiros no Principado, tería provocado unha "protesta compacta" de "toda Cataluña".{{Harvnp|Torres|2008|p=20}} Unha corrente historiográfica posterior patrocinada por [[Jaume Vicens Vives]] e baseada nos estudos de [[John H. Elliott]] fixo fincapé no carácter "social" da revolta máis que no seu carácter "nacional". Así o "levantamento de Cataluña" converteuse nunha especie de dobre revolta: por unha banda a loita dos "pobres contra os ricos" e por outra a reacción das oligarquías que viron ameazados os seus privilexios polos intentos de "modernización" de [[Filipe IV de España|Filipe IV]]. {{Harvnp|Torres|2008|p=20-21}} Pola súa banda, [[Xavier Torres]] formulou unha terceira interpretación a medio camiño entre a hipótese "nacional" e a "social". Segundo este historiador, “seguramente houbo un auténtico [[patriotismo]] catalán no transcurso da Guerra dos Segadores; non só retóricas ou meramente ornamentais, como adoita suceder cos seguidores dunha hipótese “social”, senón inmanentes e inseparables dos propios acontecementos (por non falar dos “intereses” en xogo). Porén, este patriotismo non debería confundirse co [[nacionalismo]], nin sequera en termos de “precocidade” ou “antecedentes”, sendo, segundo el, un patriotismo sen nación." {{Harvnp|Torres|2008|p=21-22|ps=" ] non se baseaba nunha lingua ou cultura distintivas, e moito menos na reivindicación de calquera tipo de concordancia entre o estado. e a nación, ao xeito do nacionalismo contemporáneo, pero na defensa dos privilexios ou dereitos colectivos, necesariamente [[ estamentais]] son ​​ou desigualmente premiados, pero que á súa vez marcan o status, cando non o lugar, da provincia catalá dentro esa Monarquía hispánica ou 'multiprovincial' da [[Casa de Austria]] "}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Outros artigos === * [[Els Segadors]] * [[Unión de Armas]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Cataluña]] [[Categoría:Guerras do século XVII]] 9k96l4ggj5mh6f1ufo3omn6isf7lw3y 0 196254 7104780 6744978 2025-06-23T19:06:33Z O Breixo 127505 7104780 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |resultado = Derrota búlgara |casus = Ataque das forzas búlgaras en [[Macedonia (rexión histórica)|Macedonia]] contra as serbias e gregas |combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of Bulgaria %281878-1944%29.svg|20px]] [[Bulgaria|Reino de Bulgaria]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Flag of Montenegro (1905–1918).svg|20px]] [[Reino de Montenegro]]<br />[[Ficheiro:Flag of Serbia %281882-1918%29.svg|20px]] [[Reino de Serbia]] <br />[[Ficheiro:Flag of Greece %281828-1978%29.svg|20px]] [[Reino de Grecia]]<br />[[Ficheiro:Flag of Romania.svg|20px|Bandeira de Romanía]] [[Reino de Romanía]]<br />[[Ficheiro:Flag of Turkey.svg|20px|Bandeira de Turquía]] [[Imperio Otomán]] |comandante1 = [[Ficheiro:Flag of Bulgaria %281878-1944%29.svg|20px]] [[Bulgaria]]<br /> Mihail Savov<br />Nikola Ivanov<br /> Vasil Kutinchev<br />Radko Dimitriev |comandante2 = [[Ficheiro:Flag of Greece %281828-1978%29.svg|20px]] [[Constantino I de Grecia|Constantino I]]<br />[[Ficheiro:Flag of Serbia %281882-1918%29.svg|20px]] Radomir Putnik<br />[[Ficheiro:Flag of Romania.svg|20px|Bandeira de Romanía]] [[Fernando I de Romania]]<br />[[Ficheiro:Flag of Romania.svg|20px|Bandeira de Romanía]] Alexandru Averescu<br />[[Ficheiro:Flag of Turkey.svg|20px|Bandeira de Turquía]] Ahmed Cemal |soldados1 = [[Ficheiro:Flag of Bulgaria.svg|20px|Bandeira de Bulgaria]] 500.000 |soldados2 = [[Ficheiro:Flag of Romania.svg|20px|Bandeira de Romanía]] 300.000<br />[[Ficheiro:Flag of Serbia %281882-1918%29.svg|20px]] 220.000<br />[[Ficheiro:Flag of Greece %281828-1978%29.svg|20px]] 150.000<br />[[Ficheiro:Flag of Montenegro (1905–1918).svg|20px]] 12.000 |imaxe=GuerrasBalcánicasLondresYBucarest.svg|pé=Cambios territoriais tras a Segunda Guerra Balcánica.}} A '''segunda guerra balcánica''' ou '''segunda guerra dos Balcáns''', que durou do [[16 de xuño]] ao {{data|18|8|1913}} opuxo a [[Bulgaria]] contra os seus antigos aliados, [[Serbia]] e [[Grecia]], descontentos da repartición das ganancias territoriais da [[Primeira guerra balcánica]]. A nova guerra provocou a entrada nela de [[Romanía]], entón en diferente bando con respecto a Bulgaria. Cando as tropas romanesas se aproximaban á capital, [[Sofía, Bulgaria|Sofía]], Bulgaria pediu o armisticio, que acabou no [[Tratado de Bucarest de 1913|Tratado de Bucarest]], no cal Bulgaria cedeu a maior parte dos territorios conseguidos na primeira guerra balcánica a Serbia, Grecia, Romanía e o Imperio Otomán. A guerra provocou a ruptura da alianza ruso-búlgara, deixando a Serbia como única aliada de Rusia na rexión. Por iso Serbia recibiu o total apoio de Rusia cando a crise de xullo de [[1914]] <ref>Consecuencia do atentado de Saraievo.</ref> que conduciu á [[primeira guerra mundial]]. == Antecedentes: a primeira guerra balcánica == {{Artigo principal|Primeira guerra balcánica}} Durante a [[Primeira guerra balcánica]], a [[Liga balcánica]], constituída por Serbia, Montenegro, Grecia e Bulgaria estaba decidida a expulsar aos otománs das súas provincias europeas ([[Albania]], [[Macedonia (rexión histórica)|Macedonia]], o [[Sandžak]] e [[Tracia]]), non deixándolles máis que os territorios ao leste da liña [[Enez]]-[[Kıyıköy]] (Enos-Midia) e a [[península de Galípoli]]. O artigo 2º do [[Tratado de Londres de 1913|Tratado de Londres]], asinado o {{data|30|5|1913}} indica que "Súa Maxestade o Emperador dos Otománs cede ás Súas Maxestades os Soberanos Aliados todos os territorios do seu Imperio no continente de Europa ao oeste dunha liña trazada de [[Enez|Enos]] no [[mar Exeo]] a [[Kıyıköy|Midia]] no [[mar Negro]], coa excepción de Albania".<ref>[http://en.wikisource.org/w/index.php?itle=Treaty_of_London_-_Peace_Treaty_between_Greece,_Bulgaria,_Serbia,_Montenegro_and_the_Ottoman_Empire Tratado de Londres].</ref> Como non estaba definida ningunha fronteira entre os membros da liga, as relacións entre os vencedores deterioráronse rapidamente debido a desacordos nesta cuestión. Durante as negociacións de antes da guerra que levaron á creación da Liga balcánica, Serbia e Bulgaria asinaran un acordo secreto o {{data|13|3|1912}} concernente á futura fronteira en Macedonia que debía pasar por unha liña [[Kriva Palanka]]-[[Ohrid]] (esta dúas vilas volvíanse aos búlgaros) deixando a parte máis grande da [[Macedonia do Vardar]] en mans de Bulgaria. A política búlgara era asinar tal acordo para impedir a expansión de Serbia, negándose a asinar un acordo do mesmo tipo con Grecia, crendo que o seu exército podería conquistar a maior parte de Macedonia e o porto de [[Salónica]] antes que os gregos. Infelizmente para ela, os serbios conseguiron invadir unha zona moito máis ao sur que o previsto polo tratado, até a liña [[Bitola]]–[[Gevgelija]]. A zona en disputa debería resolverse mediante unha arbitraxe de Rusia. Así mesmo, os gregos lograron apoderarse do porto de Salónica, xusto antes que os búlgaros e establecer unha fronteira común cos serbios. [[Ficheiro:PosicionesPrimeraGuerraBalcánica.svg|miniatura|esquerda|300px|Posicións dos belixerantes á fin da [[Primeira guerra balcánica]] (1913).]] Cando Bulgaria reclamou a Serbia respectar o acordo de antes da guerra sobre o norte da Macedonia, os serbios, descontentos por ter que evacuar [[Albania]] baixo a presión das grandes potencias, rexeitaron categoricamente ceder máis territorios. Rapidamente, tiveron lugar altercados ao longo das fronteiras de ocupación. En resposta á ameaza búlgara, Serbia comezou negociacións con Grecia, que tamén tiña razóns para temer as ambicións búlgaras. Algúns anos antes, os dous países mantiveran unha guerra larvada mediante grupos de [[guerrilla]]s en Macedonia, e un rexemento búlgaro fora autorizado para entrar en Salónica oito meses antes. O {{data|1|6|1913}}, un día despois da sinatura do tratado de Londres e 16 días antes do ataque búlgaro, serbios e gregos asinaron un acordo militar secreto confirmando que a liña de demarcación entre as súas zonas de ocupación se convertería na fronteira entre os dous países. O acordo prevía igualmente a formación dunha alianza en caso de agresión búlgara ou austrohúngara. Nas negociacións, Serbia non menciona as causas da súa disputa con Bulgaria, en particular o acordo sobre a fronteira no norte de Macedonia. Con este acordo, Serbia acertou en implicar a Grecia na cuestión da fronteira en Macedonia, porque iso lle garantía a zona de ocupación actual serbia.<ref name="Ref-1">{{Cita web |url=http://cnparm.home.texas.net/Wars/BalkanCrises/BalkanCrises02.htm |título=Crises balcánicas |data-acceso=26 de decembro de 2011 |data-arquivo=06 de novembro de 2003 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20031106225158/http://cnparm.home.texas.net/Wars/BalkanCrises/BalkanCrises02.htm |url-morta=yes }}</ref> Bulgaria, nunha tentativa de entorpecer a aproximación serbo-grega, asinou un protocolo con Grecia confirmando unha liña de demarcación permanente entre as súas forzas respectivas recoñecendo oficiosamente o control grego do sur de Macedonia. Pero a rotura deste acordo poría fin a esta diplomacia antiserbia. Outro punto de fricción era o rexeitamento búlgaro de ceder [[Silistra]] a [[Romanía]], como prevía antes da guerra, a cambio da neutralidade romanesa. Cando Romanía, despois da primeira guerra balcánica, pediu a cidade, Bulgaria ofreceulle pequenas modificacións da fronteira que non incluían Silistra nin garantías sobre os dereitos dos [[Valaquia|valacos]] en Macedonia. Romanía ameazou con recuperar este territorio pola forza, pero unha proposición rusa de arbitraxe impediu as hostilidades. No protocolo de [[San Petersburgo]] do {{data|8|5|1913}}, Bulgaria aceptou ceder Silistra, pero non a [[Dobruxa|Dobruxa do Sur]]. Baixo presión rusa, Romanía aceptou. O acordo final era un compromiso entre as reivindicacións romanesas sobre Dobruxa e o rexeitamento búlgaro a aceptar ningunha transferencia significativa. O feito de que Rusia non protexera a integridade territorial de Bulgaria fixo que os búlgaros perderan confianza nun resultado favorábel das arbitraxes rusas concernentes á zona de ocupación disputada cos serbios.<ref name="Hall97">Hall (2000), páx. 97</ref> O comportamento de Bulgaria tivo así mesmo consecuencias a longo prazo sobre as relacións ruso-bálgaras porque Bulgaria rexeitou calquera compromiso sobre o acordo de preguerra con respecto á fronteira con Serbia. Isto conduciu finalmente a Rusia a poñer fin á súa alianza con Bulgaria, resultando inevitábel unha confrontación con Romanía e Serbia. == Os plans búlgaros == En [[1912]], as ambicións búlgaras expresadas por [[Fernando I de Bulgaria]] e o seu estado maior superaban as disposicións máis vantaxosas do [[Tratado de San Stefano]] inclíndo Tracia, toda a Macedonia e Salónica, Edirne e Constantinopla.<ref name="Penchev">Boyko, Penchev (2007): "Tsarigread/Istambul and the Spatial Constriuction of Bulgarian Nationlal Identity in the Nineteent Century". ''Central and Eastern European Online Library CAS Sofia Working Paper Series (CAS Sofia Working Paper Series)'', '''1''', 2007, páxs. 1-18.</ref> O feito de que os búlgaros tentaran tomar Constantinopla as pesar das repetidas ameazas de Rusia amosa unha falta evidente de realismo por parte dos líderes búlgaros.<ref>''The rise of nationality in Balkans'', R. W. Senton-Watson, páx. 235.</ref> Aínda que o exército búlgaro tivo éxito na toma de Edirne (coa axuda dos serbios), a ambición do tsar Fernando de coroarse emperador en Constantinopla demostrouse irrealizábel cando os búlgaros foron obrigados a retroceder na batalla de Çatalca. Ademais, o esforzo realizado para tomar Constantinopla provocou finalmente a perda dunha gran parte de Macedonia e de Salónica, o que non podía ser facilmente aceptado e impulsou aos militares búlgaros á unha guerra contra os seus antigos aliados. Porén, cos otománs rexeitando a perda da Tracia oriental no leste, e unha Romanía furiosa ao norte, a decisión de lanzar un ataque contra Grecia ao sur e contra Serbia ao norte era moi aventurada. Máis aventurada que en maio, os turcos pediran con urxencia unha misión alemá para reorganizar o seu exército, e que en xuño, con Bulgaria decatada do acordo entre Serbia e Grecia en caso dun ataque búlgaro. O 27 xuño, Montenegro anuncia que estará ao lado de Serbia en caso de guerra entre os dous países. O 5 de febreiro, Romanía arranxou as súas diferenzas territoriais con respecto a [[Transilvania]] con [[Austria-Hungría]] asinando con ela unha alianza militar e, o 28 de xuño, o Imperio Austrohúngaro advertía oficialmente a Bulgaria que non permanecería neutral en caso dunha nova guerra na rexión.<ref name="Ref-1"/> [[Ficheiro:2nd-balkan-war-bulgarian-plan.JPG|miniatura|Mapa das operacións iniciais previstas do exército búlgaro.]] Como as escaramuzas continuaban en Macedonia, principalmente entre tropas búlgaras e serbias, o tsar [[Nicolao II de Rusia]] tratou de evitar que o conflito fose coñecido porque non desexaba perder a ningún dos seus aliados [[eslavo]]s nos Balcánse. O 8 de xuño enviou unha mensaxe idéntica aos reis de Bulgaria e de Serbia, ofrecendo a súa mediación sobre as disposicións do tratado de 1912 entre os dous países. Serbia pedía unha revisión do tratado porque perdera o norte de Albania debido a vontade das grandes potencias de crear o estado albanés, que foi acordada segundo o tratado. A resposta búlgara contiña tales condicións que parecía un [[ultimato]],<ref name="Crampton62">Crampton (1987) {{Cita libro|lingua= inglés |nome1= Richard |apelido1= Crampton |título= A short history of modern Bulgaria|url= https://archive.org/details/shorthistoryofmo00cram |ligazón-editor= Cambridge University Press |editor= Cambridge University Press |lugar= Cambridge |ano= 1987 |isbn= 978-0-521-27323-7 }}</ref> o que leva aos diplomáticos rusos a pensar que Bulgaria xa decidira entrar en guerra con Serbia. Isto levou a Rusia a cancelar a súa iniciativa de arbitraxe e a renunciar á súa alianza con Bulgaria. As palabras exactas de Serguei Sazonov a Stoyan Danev foron "Non esperen nada de nós e esquezan a existencia de todos os nosos acordos desde 1902".<ref name="Hall104">Hall (2000), páx. 104</ref>. Cando Serbia e Grecia propuxeron que os tres países reduciran os seus exércitos nunha cuarta parte para facilitar unha solución pacífica, Bulgaria rexeitou a idea. Bulgaria estaba xa encamiñada á guerra porque o xefe do goberno, Ivan Evstratiev Geshov, foi substituído polo partidario da liña dure e xefe do partido rusófilo Stoyan Danev. O 16 de xuño as tropas búlgaras lanzaron un ataque sorpresa simultaneamente contra as posicións serbias e gregas sen declaración de guerra. O obxectivo búlgaro era desfacer as forzas serbias e gregas e ocupar o máximo de territorio posíbel antes de que as grandes potencias interviñeran para poñer fin ás hostilidades. Para obter a superioridade necesaria, a totalidade do exército búlgaro empregouse nesta operación. Non se deixou ningunha reserva para facer fronte a unha intervención (anunciada oficialmente) romanesa ou otomá, supoñendo estrañamente que Rusia impediría calquera iniciativa destes países,<ref name=Hall18>Hall (2000), páx. 108</ref>, mesmo despois de que Rusia puxera fin á súa alianza e se volvera cara a Romanía (incluso lle ofreceu o título honorífico de mariscal ruso ao rei romanés Carol I. O plan consistía nun ataque concentrado contra a exército serbio na chaira do Vardar para neutralizalo e para conquistar o norte de Macedonia e nun ataque máis débil contra os gregos cerca de Salónica. Este exército era a metade do enviado contra os serbios e debía tomar a cidade e todo o sur de Macedonia. O alto mando búlgaro non sabía en realidade se estas forzas poderían vencer ao exército grego pero, no peor dos casos, serían suficientes para protexer o flanco sur e esperar reforzos do exército do norte. == Forzas militares == Segundo a lei militar de 1903, as forzas armadas búlgaras estaban divididas en dúas categorías: o exército en activo e a milicia nacional. O núcleo do exército estaba formado por nove divisións de infantaría e unha de cabalaría. Porén, debido á subdivisión particular das divisións búlgaras, non tiñan o tamaño dun [[corpo de exército]]. [[Ficheiro:Serbian soldiers in Kratovo, 7 June 1913.jpg|miniatura|Soldados serbios durante a Segunda Guerra balcánica.]] [[Ficheiro:SoldadosBúlgarosDeLaSegundaGuerraBalcánica--bulgariaherpeopl00monr.png|miniatura|Soldados búlgaros na Segunda Guerra balcánica.]] A pesar dos 599.878 soldados que tiñan ao principio da Primeira Guerra balcánica, Bulgaria non dispoñía máis que de dez divisións. En comparación, as nove divisións gregas non comprendían máis que 118.000 homes. Para agravar o desequilibrio das forzas, os Búlgaros dispoñían de 1.116 pezas de artillaría, ou sexa seis veces máis que os gregos e cinco veces máis que os serbios. Existe, non obstante, unha controversia sobre a forza real do exército búlgaro na Segunda Guerra balcánica. Ao estalido da Primeira Guerra, Bulgaria mobilizou un total de 599.878 homes (366.209 do exército activo), 53.927 de unidades da reserva, 53.983 da milicia, 94.526 recrutados entre 1912 e 1913, 14.204 voluntarios e 14.424 gardas fronteirizos). Na Primeira Guerra morreron 33.000 soldados (14.000 en combate e 19.000 de enfermidades). Para compensar estas perdas, recrutou 60.000 homes entre as dúas guerras, principalmente nos territorios ocupados. Segundo o Estado Maior búlgaro, o exército comprendía 7.693 oficiais e 492.528 soldados o 16 de xuño,<ref>''The war between Bulgaria and Balkan Countries, Volume I'', Ministry of War 1932, páx. 158.</ref> pero recoñecía problemas de aprovisionamento, en particular de fusís. O 1º e o 3º exércitos búlgaros, baixo o mando dos xenerais Vasil Kutinchev e Radko Dimitriev, respectivamente, estaban despregados na fronteira con Serbia co 5º exército do xeneral Stefan Toshev, preto de Kyoustendil, e co 4º exército, na rexión de Kotchani e Radoviš. O 2º exército, baixo o mando do xeneral Nikola Ivánov, estaba despregado fronte ao exército grego. O exército do [[Reino de Serbia]] contaba con 348.000 homes, dos que 252.000 eran combatentes,<ref name="Hall117">Hall (2000), páx. 117</ref> divididos en dous exércitos e dez divisións. O groso destas forzas estaba despregado ao longo do río [[Vardar]] e nas proximidades de [[Skopje]]. O seu comandante en xefe era [[Pedro I de Serbia]] pero o verdadeiro xefe dos exércitos era Radomir Putnik. Ao comezo de xuño de 1913, o exército do [[Reino de Grecia]] estaba composto por 142.000 soldados repartidos en nove divisións. Oito divisións estaban dispostas en arco en Macedonia, e a outra estaba acuartelada no [[Epiro]]. Ao comezo das hostilidades, esta división foi trasladada para a fronte de Macedonia. Como en Serbia, o comandante en xefe era o rei, [[Constantino I de Grecia]], que delegou a condución das operacións no xeneral [[Ioánnis Metaxás]]. O [[Reino de Montenegro]] enviou unha división de 12.000 homes á fronte de Serbia. O [[Reino de Romanía]] mobilizou a 330.000 homes, dos que 80.000 debían ocupar a [[Dobruxa|Dobruxa do Sur]] e o resto do exército tiña por misión levar a ofensiva cara á [[Sofía, Bulgaria|Sofía]].<ref name="Hall117"/> O [[Imperio Otomán]] entrou en guerra con 255.000 homes. == Apertura das hostilidades == Os 1º, 3º, 4º e 5º exércitos búlgaros tiñan como misión atacar as posicións serbias mentres que o 2º debía atacar os gregos en Salónica. Porén, ao principio, só o 2º e o 4º exércitos recibiron a orde de atacar. Isto permitiu aos serbios concentrar as súas unidades para deter o avance búlgaro. Os búlgaros, inferiores en número aos gregos, sufriron un contraataque xeral no conxunto da fronte desde o 19 de xuño e deberon repregarse cara ao río Strymon. O obxectivo inicial de destruír rapidamente o exército serbio viuse pronto que era irrealizábel e o exército búlgaro debeu repregarse antes mesmo da intervención romanesa e otomá e o avance dos gregos fixo precisos reforzos para protexer Sofía. <center><gallery> Ficheiro:Ferdinand of Bulgaria.jpg|[[Fernando I de Bulgaria]] Ficheiro:Peter I Karadjordjevic of Serbia.jpg|[[Pedro I de Serbia]] Ficheiro:Carol I of Romania - Foto02.jpg|[[Carol I de Romanía]] Ficheiro:King Nikola of Montenegro.jpg|[[Nicolao I de Montenegro]] |[[Constantino I de Grecia]] (centro) no cuartel xeral grego </gallery></center> == Batalla de Kilkís == O 2º exército búlgaro, ao mando do xeneral Ivánov tendía unha liña desde o lago Dojran, ao sueste e [[Kilkís]], [[Lachanas]], [[Serres]] até o [[mar Exeo]] a través dos montes Panxeos. Permaneceu alí desde maio e estaba considerado como unha forza de veteranos despois da súa vitoria en [[Edirne|Adrianóplolis]] na Primeira Guerra balcánica. O xeneral Ivánov, quizais para evitar a súa responsabilidade no desastre militar declarou despois da guerra que o seu exército non estaba composto máis que por 36.000 homes e que numerosas unidades non contaban cos seus efectivos nominais. Porén, unha análise detallada contradí esta defensa e unha fonte oficial búlgara fala de 80.000 homes fronte a 108.000 gregos (fonte oficial grega).<ref>'''The Greek Army during the Balkan Wars, Volume III'', Ministry of Army 1932, páx. 97.</ref> Os historiadores modernos consideran que Ivánov subestimou os seus efectivos, pero o exército grego posuía superioridade numérica. O estado maior grego sobreestimaba o número de soldados búlgaros, que cifraba en ao redor de 100.000 homes. Porén, os gregos ignoraban onde tería lugar o ataque, o que ofrecía unha superioridade numérica temporal a Bulgaria. O 26 de xuño, o exército búlgaro recibiu a orde de atacar e de avanzar cara a[[Salónica]]. Os gregos paráronos e lanzaron un contraataque desde o 29 de xuño. En Kilkís, os búlgaros construíran fortes defensas equipadas de canóns otománs capturados, que permitían bombardear a cahira, abaixo. As 2ª, 4ª e 5ª divisións gregas atacaron na chaira e sufriron fortes perdas pero lograron establecer unha liña de trincheiras. No flanco esquerdo dos búlgaros, a 7ª división tomou Serres e as 1ª e 6ª, Lachanas. A destrución do 2º exército foi o máis grande desastre militar búlgaro da guerra.<ref name="Hall113">Hall (2000), páx. 113.</ref> No flanco dereito, os [[Evzones]] capturaron Gevgelija e as alturas de Matsikovo ameazaban o camiño de retirada dos búlgaros cara ao lago Dojran, e pouco faltou para transformarse en desbandada. Os gregos apoderáronse de Dojran o 5 de xullo pero non puideron cortar a retirada dos búlgaros a través do Strymon. O 11 de xullo, os gregos alcanzaron as liñas serbias e avanzaron até as [[gargantas de Kresna]], onde as tropas gregas, esgotadas, deberon deterse. == Batallas de Bregalnica e de Kalimanci == Durante a noite do 17 de xuño de 1913, os búlgaros atacaron aos serbios no río Bregalnica. Debido ao efecto sorpresa, o ataque foi inicialmente un éxito, pero os serbios resistiron a ofensiva, aínda que numerosos soldados, considerando aos búlgaros como aliados, ignoraban contra quen combatían. A batalla encarnizada proseguiu durante varios días, pero os serbios retomaron a iniciativa e o 1 de xullo os búlgaros foron obrigados a retroceder e repregáronse cara ao leste. Ao norte, os búlgaros comezaron o seu avance cara Pirot, o que forzou ao estado maior serbio a enviar reforzos para defender Pirot e [[Niš]]. Os búlgaros puideron entón resistir a ofensiva serbia en Macedonia na [[batalla de Kalimanci]] o 18 de xullo. == Batalla de Kresna e armisticio == Mentres que a fronte serbia permanecía estática, o rei Constantino, vendo que o exército búlgaro xa fora batido ordenou ao exército grego reemprender o seu avance para tomar a capital búlgara, Sofía. Quería unha vitoria decisiva nesta guerra a pesar das obxeccións do seu primeiro ministro [[Eleftherios Venizelos]], que se deu de conta de que os serbios completaran os seus obxectivos territoriais e trataban de facer soportar o peso da guerra a Grecia mentres eles permanecían pasivos. Nas gargantas de Kresna ([[Batalla de Kresna]]), os gregos caeron nunha emboscade dos 2º e 1º exércitos búlgaros chegados de reforzo desde a fronte serbia. O 8 de xullo, os gregos foron esmagados polo contraataque búlgaro que os tentaba rodear.<ref name="Hall121">{{Cita libro|lingua= en|nome1= Richard |apelido1= Hall |título= The Balkan Wars, 1912-1913: Prelude of the First World War|url= https://archive.org/details/balkanwarsprelud00hall|editorial= Routledge |lugar= Londres |ano= 2000 |isbn= 978-0-415-22946-3 |páxina= [https://archive.org/details/balkanwarsprelud00hall/page/n137 121]}}</ref>. Porén, resistiron e foron capaces de lanzar contraataques locais. Despois de fracasar empregando todas as súas forzas dispoñíbeis, Bulgaria contentouse con defender a súa liña de fronte contra as ofensivas gregas.<ref name="Price">Price, Crawford (1914): ''The Balkan cockpit''. T. Werner Laurie LTD.</ref>. O rei Constantino deuse de conta da inutilidade destes asaltos e, cando lle chegaron as informacións acerca da inminente caída de Sofía en mans do exército romanés, aceptou a proposta de armisticio de Bulgaria. Os búlgaros, co exército romanés ás portas de Sofía pediron unha mediación rusa. Os otománs, que invadiran a Tracia oriental o 12 de xullo e retomaran Adrianopolis sen resistencia real búlgara non parecían dispostos a deterse. Para parar esta ofensiva, Rusia ameazou atacar o Imperio Otomán no [[Cáucaso]] e enviou a [[Frota do mar Negro]] a Constantinopla, o que provocou unha intervención británica. {| style="margin-center:3px; border:1px solid #8888aa; background:#f7f8ff; padding:0; font-size:85%; margin:auto;" | colspan="9" style="text-align:center; background:rgb(204, 153, 51);"| '''Batallas da Segunda Guerra Balcánica''' |- style="text-align:center; background:rgb(204, 153, 51);" || Nome || Defensor || Comandante || Atacante || Comandante || Data ([[calendario xuliano]]) || Vencedor |- | '''Batalla de Kilkís''' | Búlgaros | Nikola Ivánov | Grecia | [[Constantino I de Grecia|Constantino I]] | 19–21 de xuño de 1913 | Grecia |- | '''Batalla de Dojran''' | Búlgaros | Nikola Ivánov | Grecio | Constantino I | 22–23 de xuño de 1913 | Grecia |- | '''Batalla de Bregalnica''' | Serbia | | Búlgaros | | 17–25 de xuño de 1913 | Serbia |- | '''Batalla de Kalimanci''' | Búlgaros | Vicho Dikov | Serbia | Radomir Putnik | 15–18 de xullo de 1913 | Búlgaros |- | '''Batalla de Kresna''' | Búlgaros | Mihail Savov<br /> Nikola Ivánov | Grecia | Constantino I | 8–18 de xullo de 1913 | Indecisa (cesamento do fogo) <ref name="Hall">Hall, Richard (200): ''The Balkan Wars, 1912-1913: Prelude to the First World War''. London: Routledge. ISBN 978-0-415-22946-3.</ref> |- | '''Batalla de Vidin''' | Búlgaros | | Serbia | | 14–18 de xullo de 1913 | Búlgaros |} == Tratados de paz e consecuencias == [[Ficheiro:GuerrasBalcánicasLondresYBucarest.svg|miniatura|300px|Cambios territoriais tras as Guerras balcánicas: Tratado de Bucarest (1913).]] Os tratados de [[Tratado de Bucarest (1913)|Bucarest]] e de [[Tratado de Constantinopla (1913)|Constantinopla]] repartiron o territorios gañados polos diferentes belixerantes. Bulgaria perdeu a maior parte dos territorios que conquistara na [[Primeira guerra balcánica]] dos cales a [[Dobruxa|Dobruxa do Sur]] cedeuna a [[Romanía]], a maior parte de [[Macedonia (rexión histórica)|Macedonia]] e a Tracia oriental volveu ao Imperio Otomán. O apoio ruso lle permitiu conservar a Tracia occidental e o porto de Alexandropolis no mar Exeo. Bulgaria engrandecera o seu territorio un 16 % en relación coa situación antes da guerra e a súa poboación pasara de 4,3 a 4,7 millóns de habitantes. Romanía engrandeceuse un 5 %, pero a un prezo elevado: 6.000 mortos e, sobre todo, a devolución de Bulgaria que se considerou "''unha puñalada nas costas''", e sería a partir de entón hostil a Romanía (os dous países foran amigos desde principios do [[século XIX]], os principados romaneses serviran de base aos ''komitadjis'' e Romanía combatera na guerra ruso-turca de 1877-1878 contra os otománs). A máis grande expansión correspondeu a Montenegro (62 %) ,<ref name="Ref-5">{{cita web |url=http://www.turkeyswar.com/prelude/balkanwars3.htm |título=Turkey in the First World War - Balkan Wars |publicación=Turkeyswar.com |data= |dataacceso=25/12/2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20100811123342/http://www.turkeyswar.com/prelude/balkanwars3.htm |dataarquivo=11/08/2010 |urlmorta=yes }} {{en}}</ref> Grecia medrou un 68 %, e o seu número de habitantes pasou de 2,7 a 4,4 millóns. Pero a máis beneficiada destas guerras foi Serbia, que dobrou a superficie do seu territorio e aumentou a súa poboación de 2,9 a 4,5 millóns de habitantes.<ref>Grenville, John (2001): ''The major international treaties of the twentieth century'', páx. 50. London: Taylor & Francis ISBN 978-0-415-14125-3</ref> Grecia foi forzada a retirar as súas tropas de Tracia occidental e de Macedonia occidental. A retirada destes territorios devoltos a Bulgaria e a parte do [[Epiro]] do Norte, cedido a Albania foron moi mal aceptados en Grecia. Dos territorios ocupados durante a segunda guerra, Grecia non conservou máis que a rexión de Serres e de Kavala, co apoio de Alemaña. Serbia fixo adquisicións suplementarias en Macedonia e completou as súas aspiracións territoriais ao sur, polo que puido entón volverse cara ao norte, onde a rivalidade con [[Austria-Hungría]] a propósito de [[Bosnia (rexión)|Bosnia]] constituiría un dos elementos que desencadearon a [[primeira guerra mundial]]. Italia explotou o pretexto da guerra parar conservar a illas do [[Dodecaneso]] que ocupara na [[Guerra ítalo-turca]] de 1911. Como consecuencia das accións de Austria-Hungría e da insistencia deste imperio e de Italia, [[Albania]] obtivo a súa independencia nos termos do [[Tratado de Londres (1913)|Tratado de Londres]]. Os dous países esperaban controlar este novo estado e por tanto o [[Canal de Otranto]] no [[mar Adriático]]. O [[Tratado de Florencia (1913)|Tratado de Florencia]] ({{data|17|12|1913}}) estableceu as fronteiras definitivas de Albania. Serbia perdeu a súa saída ao mar Adriático e os gregos debían ceder o norte de Epiro, o que foi moi mal aceptado pola poboación grega da rexión, que se rebelou e obivo a autonomía ([[República Autónoma de Epiro do Norte]]) como consecuencia do [[Protocolo de Corfú]].<ref>Stickney, Edith Pierpont (1926): ''Southern Albania or Northern Epirus in European International Affairs, 1912–1923''. Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-6171-0</ref> Despois da desfeita, Bulgaria transformouse nun poder local *revanchachista e buscou unha nova oportunidade para alcanzar as súas aspiracións territoriais. Aproximouse entón aos [[Imperios centrais]] na [[primeira guerra mundial]] porque os seus veciños (Serbia, Romanía e Grecia) estaban ao lado da Entente. O desastre de [[1918]] seguido polo [[Tratado de Neuilly]] supuxo a perda da saída ao [[mar Exeo]] e a cesión da [[Dobruxa|Dobruxa do sur]] a Romanía. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commons|Second Balkan War}} === Bibliografía === * Crampton, Richard (1987): ''A short history of modern Bulgaria''. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-27323-7 * Erickson, Edward & Bush, Brighton C. (2003): ''Defeat in Detail: The Ottoman Army in the Balkans, 1912–1913''. Westport: Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-275-97888-4 * Hall, Richrad C. (2000): ''The Balkan Wars, 1912–1913: Prelude to the First World War''. Londres: Routledge. ISBN 978-0-415-22946-3 * Schurman, Jacob Gould (2004): ''The Balkan Wars 1912 To 1913''. Kessinger Publishing. ISBN 978-1-4191-5345-7 === Outros artigos === * [[Guerras dos Balcáns]] * [[Primeira guerra balcánica]] * [[Primeira guerra mundial]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Balcáns]] [[Categoría:1913]] [[Categoría:Guerras do século XX]] 2w1sfcad25cz7d7pk7or5vpzkt1p2g8 0 196417 7105339 6785331 2025-06-24T10:29:47Z Autopistero20502020 127649 7105339 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|rego}} {{Galizionario|vide}} O [[topónimo]] '''Regovide''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Regovide, Árbol, Vilalba|Regovide]]''', lugar da parroquia de [[Árbol, Vilalba|Árbol]], no concello de [[Vilalba]]; *'''[[Regovide, Boizán, Vilalba|Regovide]]''', lugar da parroquia de [[Boizán, Vilalba|Boizán]], no concello de [[Vilalba]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Rego|Vide (homónimos)}} {{Control de autoridades}} q2izlmwgigws59l1lw5em0f06stgqr1 0 196873 7104778 7054840 2025-06-23T19:04:52Z O Breixo 127505 7104778 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Bosnia}} {{Acontecemento}} [[Ficheiro:Bosnian war header.no.png|miniatura|300px|O edificio do parlamento bosníaco en [[Saraxevo]] en chamas despois de sufrir un ataque con fogo de artillaría en maio de 1992; [[Ratko Mladić]] con soldados serbios de Bosnia; un soldado noruegués das Nacións Unidas en Saraxevo. Fotos de [[Mijail Evstafiev]].]] Coñécese como '''guerra de Bosnia''' o conflito internacional que se desenvolveu na actual [[Bosnia e Hercegovina]] do [[6 de abril]] de [[1992]] ao [[14 de decembro]] de [[1995]], e que foi causada por unha complexa combinación de factores políticos e relixiosos: exaltación nacionalista, crises políticas, sociais e de seguridade que seguiron ao final da [[guerra fría]] e a caída do [[comunismo]] na antiga [[Iugoslavia]]. Ao desintegrarse Iugoslavia en [[1991]], coa independencia de [[Croacia]] e [[Eslovenia]], líderes nacionalistas [[serbobosnio]]s como [[Radovan Karadzić]] e [[Pobo serbio|serbios]] como [[Slobodan Milošević]] marcáronse como obxectivo principal que todos os serbios -diseminados polas distintas [[república]]s que compoñían Iugoslavia- viviran nun mesmo país. En febreiro de 1992, o pobo de [[Bosnia e Hercegovina]] decide en referendo a súa independencia da [[República Federal Socialista de Iugoslavia]], nunha votación boicoteada polos [[serbobosnio]]s.<ref>[http://www.elmundo.es/elmundo/2006/05/22/internacional/1148265955.html Cronoloxía da desintegración. Diario ''El Mundo'' (España)]</ref> A sección do [[Exército Popular Iugoslavo]] en Bosnia e Hercegovina, fiel ao referendo, organizouse no [[Exército da República Bosnia e Hercegovina]] (ARBiH), mentres que os serbios formaron o [[Exército da República Serbia]] (VRS). Nun principio os serbios ocuparon o 70 % do territorio de Bosnia e Hercegovina pero, ao unir as súas forzas o [[Consello Croata de Defensa]] e o [[ARBiH]], a guerra tomou outro rumbo e as forzas serbias foron derrotadas na [[Batalla de Bosnia Occidental]]. A participación da [[OTAN]], durante 1995, contra as posicións do VRS internacionalizou o conflito, pero só nas súas etapas finais. A alianza bosniocroata ocupou un 51 % do territorio de Bosnia e Hercegovina e chegou até as portas de [[Banja Luka]]. Ao veren perigar a súa capital de facto, os líderes serbios firmaron o armisticio e a guerra terminou oficialmente coa sinatura dos [[Acordos de Dayton]], en [[París]], o [[14 de decembro]] de [[1995]].<ref>[https://archive.today/20120525111048/www.state.gov/www/regions/eur/bosnia/bosagree.html Acordos de paz de Dayton]</ref> A guerra durou pouco máis de tres anos e causou cerca de 100.000 vítimas entre civís e militares e 1,8 millóns de desprazados, segundo informes recentes.<ref>{{Cita web |url=http://www.iht.com/articles/ap/2007/06/21/europe/EU-GEN-Bosnia-War-Victims.php |título=''Herald Tribune''. Estimacións das Comisións |data-acceso=27 de xuño de 2007 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20070627040825/http://www.iht.com/articles/ap/2007/06/21/europe/EU-GEN-Bosnia-War-Victims.php |dataarquivo=27 de xuño de 2007 |urlmorta=yes }}</ref> Das 97.207 vítimas totais documentadas, o 65 % foron bosníacos musulmáns e o 25 % serbios. Dentro das vítimas civís, o 83 % correspondeu a bosníacos. == Disolución de Iugoslavia == {{Artigo principal|Disolución de Iugoslavia}} A Guerra en Bosnia-Hercegovina está relacionada coa [[disolución de Iugoslavia]]. A crise apareceu en [[Iugoslavia]] co decaemento do sistema comunista, que á súa vez foi parte de cambios maiores que ocorreron no mundo tras o final da [[guerra fría]]. No caso iugoslavo, o [[Partido Comunista de Iugoslavia]] deste país estaba perdendo a súa potencia ideolóxica baixo o predomino de ideoloxías [[nacionalismo|nacionalistas]] e [[separatismo|separatistas]] contra finais de [[1988]] e inicios de [[1989]]. Este cambio notábase principalmente en [[Serbia]] e [[Croacia]], algo menos en [[Bosnia e Hercegovina]], e aínda menos en [[Eslovenia]] e en [[República Socialista de Macedonia|Macedonia]]. [[Ficheiro:Slobodan Milosevic.jpg|miniatura|Slobodan Milošević.]] Este proceso acelerou o ingreso de [[Slobodan Milošević]] na escena política de [[Serbia]]; un home que empezou a súa carreira política como resposta ao espertar de ideoloxías nacionalistas e que se situou como líder moral dos [[Pobo serbio|serbios]] en [[Kosovo]] en [[1989]]. {{VT|Discurso de Gazimestan}} Os obxectivos políticos de Milošević eran consolidar o seu propio poder e lograr a dominación da Federación Iugoslava, incluíndo a dominación desta por Serbia, que era a república máis poboada da federación, polo que se cimentaría un firme control das políticas serbias. Para alcanzar estes obxectivos, Milošević planeou varios procesos que levaron á instalación do seu gabinete político principalmente en [[Voivodina]] e [[Montenegro]]. A crise en Iugoslavia profundouse tras a caída do goberno de Kosovo que tiña unha maioría [[Albania|albanesa]]. Continuando estes procesos, Milošević tomou o control de case a metade de Iugoslavia e con votos adicionais influíu facilmente as decisións do Goberno federal. Esta situación fixo reaccionar ás outras repúblicas, empezando por Eslovenia. No 14º Congreso do Partido Comunista, levado a cabo o [[20 de xaneiro]] de [[1990]], Milošević aplicou o seu dominio por primeira vez, obstruíndo varias emendas constitucionais que a delegación eslovena propuxo nun intento para restablecer o balance de poder na Federación. O Congreso terminou coas delegacións eslovena e croata abandonando a reunión, o que podería considerarse como o inicio da disolución de Iugoslavia. A crise agudizouse cando elementos nacionalistas tomaron o poder para ir en contra das políticas de Milošević; entre eles o croata [[Franjo Tudjman]] foi o máis prominente. Eslovenia e Croacia iniciaron pouco despois o proceso que levou á súa independencia, o que causou un conflito armado. Este foi especialmente intenso en Croacia, que tiña unha substancial poboación serbia. {{VT|Guerra de Croacia}} == Situación de preguerra en Bosnia-Hercegovina == [[Bosnia e Hercegovina]] foron historicamente un territorio multiétnico. Segundo o censo de 1991, Bosnia-Hercegovina tiña unha poboación de 4&nbsp;354&nbsp;911 habitantes, divididos así: * [[Pobo bosníaco|Bosníacos]], 43,7 % * [[Pobo serbio|Serbios]], 31,3 % * [[Pobo croata|Croatas]], 17,3 % * [[Iugoslavia|Iugoslavos]], 5,5 % <ref>(Os que se consideraban eles mesmos como iugoslavos; na ex Iugoslavia a poboación que se declaraba como iugoslava apenas alcanzaba un 1 %).</ref> Hai unha forte correlación entre identidade étnica e relixión: * O 90 % dos bosníacos eran [[Islam|musulmáns]] * O 93 % dos serbios de Bosnia eran [[Igrexa Ortodoxa|cristiáns ortodoxos]] * O 88 % dos croatas de Bosnia eran [[Igrexa Católica|católicos]] Nas primeiras eleccións multipartidistas, que tiveron lugar en novembro de 1990 en Bosnia e Hercegovina, venceron os tres maiores partidos étnicos no país: o [[Partido de Acción Democrática]] bosníaco, o [[Partido Democrático Serbio]] e a [[Unión Democrática Croata]]. As partes dividiron o poder entre as distintas [[etnia]]s: mentres que o Presidente do Goberno da República Socialista de Bosnia e Hercegovina era un bosníaco, o Presidente do Parlamento era un serbio de Bosnia e o Primeiro Ministro un croata. Posteriormente transcendeu que serbios e croatas, mediante un pacto secreto (o [[Acordo de Karadjordjevo]]) chegaran a un acordo para o repartimento de Bosnia, sen contar coa maioría [[Pobo bosníaco|bosníaca]].<ref>[http://www.elmundo.es/papel/hemeroteca/1995/08/15/mundo/600911.html El triunfo del Estado-nación. Diario ''El Mundo'' (España)]''.</ref> ==== Creación da "República Serbia de Bosnia e Hercegovina" ==== Os membros serbios do parlamento, que eran principalmente os do Partido Democrático Serbio, así como outros representantes dos partidos que formaban a ''Asemblea Independente de Membros do Parlamento'', abandonaron o Parlamento central de [[Saraxevo]] e formaron a [[Asemblea do pobo serbio de Bosnia e Hercegovina]] o [[24 de outubro]] de [[1991]], que marcou o final da triétnica coalición que rexía despois das eleccións de 1990. Esta asemblea estableceu a ''"[[República Serbia|República Serbia de Bosnia e Hercegovina]]"'' o [[9 de xaneiro]] de [[1992]], que tomou o nome de '''[[Republika Serbia]] (República Serbia)''' en agosto de 1992. O obxectivo oficial deste acto, que se manifesta no texto orixinal da [[Constitución da República Serbia]] e que sería modificado posteriormente, era preservar a Federación Iugoslava. ==== Creación da "Comunidade Croata de Herzeg-Bosnia" ==== Durante as [[guerras iugoslavas]], os obxectivos dos [[nacionalista]]s de Croacia foron compartidos polos nacionalistas croatas de Bosnia-Hercegovina.<ref name="un.org">[http://www.un.org/icty/blaskic/trialc1/judgement/bla-tj000303e-3.htm TPII: Veredito Blaškić. O val de Lasva: maio de 1992 - xaneiro de 1993]</ref> O goberno da [[República de Croacia]], a Unión Croata Democrática (HDZ), organizaba e controlaba a rama do partido en Bosnia-Hercegovina. A finais de 1991, os elementos máis extremos do partido, baixo a dirección de [[Mate Boban]], [[Dario Kordić]], [[Jadranko Prlić]], [[Ignac Koštroman]] e dirixentes locais como [[Anto Valenta]],<ref>[http://www.un.org/icty/blaskic/#trialc1/judgement/bla-tj000303e-3.htm TPII: Veredito Blaškić. O val de Lasva: maio de 1992 - xaneiro de 1993]</ref> e co apoio de [[Franjo Tudjman]] e [[Gojko Šušak]], tomaran o control efectivo do partido. O [[18 de novembro]] de [[1991]], a rama do partido en Bosnia-Hercegovina, proclamou a existencia da '''[[Comunidade Croata de Herzeg-Bosnia]]''', como unha separación "política, cultural, económica e territorial" no territorio de Bosnia-Hercegovina.<ref>[http://www.un.org/icty/indictment/english/prl-ii040304e.htm TPII: Cargos contra criminais de guerra croatas]</ref> ==== Referendo sobre a independencia de Bosnia e Hercegovina ==== Despois de que Eslovenia e Croacia declararan, en 1991, a súa independencia da [[República Socialista Federal de Iugoslavia]], Bosnia e Hercegovina organizou tamén un [[referendo]] sobre a súa independencia. A decisión do Parlamento da República Socialista de Bosnia e Hercegovina da celebración do referendo tomouse despois de que a maioría de membros [[Pobo serbio|serbios]] abandonaran a asemblea parlamentaria en sinal de protesta. Estes serbios de Bosnia, membros da asemblea, convidaron á poboación serbia a boicotear o referendo, celebrado o 29 de febreiro e o 1 de marzo de 1992. A participación no referendo foi do 67 % e o resultado foi do 99,43 % a favor da independencia.<ref>{{Cita web |url=http://www.voanews.com/bosnian/archive/2005-03/2005-03-01-voa2.cfm |título=U Federaciji Bosna i Herzegovina obilježen. Dan nezavisnosti BiH |data-acceso=02 de xullo de 2012 |urlarquivo=https://archive.today/20120702230828/www.voanews.com/bosnian/archive/2005-03/2005-03-01-voa2.cfm |dataarquivo=02 de xullo de 2012 |urlmorta=yes }}</ref> A independencia foi declarada polo Parlamento o [[5 de marzo]] de [[1992]]. O referendo en si mesmo e o asasinato dun serbio nunha voda o día antes, utilizáronse polos líderes políticos serbios cosermo unha razón para iniciar bloqueos de estradas en sinal de protesta. ==== Embargamento de armas ==== O [[25 de setembro]] de [[1991]] o [[ONU|Consello de Seguridade das Nacións Unidas]] aprobou a '''[[Resolución CSNU 713]]''', que impoñía un embargo de armas en toda a antiga Iugoslavia. O bloqueo prexudicaba ao Exército da República de Bosnia-Hercegovina, principalmente porque Serbia herdara a maior parte do arsenal do antigo Exército Popular Iugoslavo e o Exército de Croacia podía conseguir armas de contrabando a través da súa costa. Máis do 55 % dos depósitos de armas e cuarteis da ex Iugoslavia encontrábanse en Bosnia debido ao seu terreo montañoso, en previsión dunha guerra de guerrillas, pero moitas das fábricas de armas estaban baixo control serbio (como a fábrica Unis Pretis, en [[Vogošća]]), e outras quedaron inutilizadas debido á falta de electricidade e materias primas. O Goberno bosníaco meteu presión para que se levantara o embargamento, pero opuxéronse o [[Reino Unido]], [[Francia]] e [[Rusia]]. O Congreso dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] aprobou dúas resolucións pedindo a anulación do embargamento, pero ambas foron vetadas polo Presidente [[Bill Clinton]] por temor á creación dunha fisura entre os EUA e os países antes mencionados. Porén, os Estados Unidos realizaron varias operacións incluíndo grupos islamistas para subministrar armas ás forzas do Goberno de Bosnia a través de Croacia.<ref>[http://www.guardian.co.uk/comment/story/0,3604,688310,00.html ''The Guardian'': América utilizou islamistas para armar aos musulmáns de Bosnia]</ref> == A guerra == === Información xeral === O [[Exército Popular Iugoslavo]] (''Jugoslovenska narodna armija'', JNA) deixou oficialmente Bosnia e Hercegovina o [[12 de maio]] de [[1992]], pouco despois da independencia, declarada en abril. Porén, a maior parte da cadea de mando, armamento, e o persoal militar de maior rango, incluído o xeneral [[Ratko Mladić]], permaneceron en Bosnia e Hercegovina no [[Exército da República Serbia]] (''Vojska Republike Srpske'', VRS). [[Ficheiro:Evstafiev-Radovan Karadzic 3MAR94.jpg|miniatura|esquerda|150px|Radovan Karadžić.]] Os croatas organizaron unha formación defensiva militar propia, chamada [[Consello Croata de Defensa]] (''Hrvatsko Vijeće Obrane'', HVO), como forzas armadas da autoproclamada [[Herzeg-Bosnia]], e as [[Forzas Croatas de Defensa]] (''Hrvatske Obranbene Snage'', HOS). A maioría dos bosníacos organizáronse no [[Exército da República Bosnia-Hercegovina]] (''Republike Armija Bosne i Hercegovine'', RBiH). Este exército tiña un bo número de non bosníacos (ao redor do 25 %), especialmente no 1º Corpo en [[Saraxevo]]. O comandante adxunto do Exército bosníaco, o xeneral [[Jovan Divjak]], foi a máis alta xerarquía de etnia serbia no exército bosníaco. O xeneral [[Stjepan Šiber]], de etnia croata, foi o segundo comandante adxunto. O presidente [[Alija Izetbegović]] tamén nomeou o coronel [[Blaž Kraljević]], comandante do [[Consello Croata de Defensa]] en [[Hercegovina]], como membro do cuartel xeral do Exército bosníaco, sete días antes do seu asasinato, co fin de reunir unha fronte multiétnica bosníaca de defensa.<ref>[http://www.hsp1861.hr/vijesti4/030513zp.htm Vjesnik: Je li Tuta platio atentatorima po mascota tisuća maraka]</ref> Varias foron as unidades paramilitares que operaron na guerra de Bosnia: os serbios Aguias Brancas (''Beli Orlovi''), os Tigres de [[Arkan]], a Garda Serbia de Voluntarios (''Srpska Dobrovoljačka Garda''), os bosníacos da Liga Patriótica (''Patriotska Liga'') e os Boinas Verdes do Exército de Bosnia-Hercegovina (''Zelene Beretke'') e os croatas das Forzas de Defensa Croata (''Hrvatske Obrambene Snage''). Os paramilitares serbios e croatas que participaron como voluntarios recibían o apoio dos partidos políticos nacionalistas neses países. Existen denuncias sobre a participación das policías secretas serbia e croata no conflito. Os serbios recibiron o apoio de combatentes eslavos cristiáns doutros países, entre eles [[Rusia]]. Os voluntarios [[Grecia|gregos]] foron acusados de tomar parte no [[masacre de Srebrenica]], pois colocaron a [[bandeira de Grecia]] en Srebrenica, cando a cidade caeu ante os serbios.<ref>[http://observer.guardian.co.uk/milosevic/story/0,,868869,00.html Grecia enfróntase á vergonza polo seu papel no masacre dos serbios]</ref> [[Ficheiro: Alija Izetbegovic.jpg|miniatura|150px|Alija Izetbegović.]] Os [[Pobo bosníaco|bosníaco]]s recibiron o apoio de grupos islámicos comunmente coñecidos como "guerreiros santos" ([[Muyahid]]ines). Houbo tamén varios centos de membros do ''Exército dos Gardiáns da Revolución Islámica'' que axudaron ao do Goberno de Bosnia durante a guerra.<ref>{{Cita web |url=http://www.usip.org/pubs/specialreports/early/dayton_imp/train_equip.html |título=Instituto americano da Paz, aplicación de Dayton |data-acceso=29 de decembro de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090602142441/http://www.usip.org/pubs/specialreports/early/dayton_imp/train_equip.html |dataarquivo=02 de xuño de 2009 |urlmorta=yes }}</ref> Inicialmente as forzas serbias atacaron á poboación civil non serbia en Bosnia oriental. Despois de que as cidades e as vilas estaban aseguradas, procedían á expulsión dos seus habitantes ([[limpeza étnica]]), que en ocasións incluíu violacións e asasinatos.<ref>[http://www.un.org/icty/kunarac/trialc2/judgement/kun-tj010222e-5.htm TPII: Ataques contra a poboación civil]</ref> Os serbios tiñan superioridade (a pesar de contar con menos efectivos) debido ao armamento que recibiron do Exército Popular Iugoslavo, e estableceron o control sobre a maioría das zonas onde eran maioría relativa, ademais de zonas onde eran unha minoría significativa nas zonas rurais e rexións urbanas, excluíndo as grandes cidades de [[Saraxevo]] e [[Mostar]]. Os dirixentes militares e políticos serbios recibiron a maioría das acusacións de [[crimes de guerra]] ante o [[Tribunal Penal Internacional para a ex Iugoslavia]] (TPII, ou ICTY), moitos dos cales foron condenados despois da guerra nos xuízos. A maior parte da capital, Saraxevo, estivo permanentemente en mans dos bosníacos, aínda que o Goberno oficial da República de Bosnia-Hercegovina seguiu funcionando con relativa composición multiétnica. Nos 44 meses do asedio, o terror contra Saraxevo e os seus residentes variou na súa intensidade, pero o obxectivo sempre foi o mesmo: infrinxir o maior sufrimento posíbel aos civís a fin de obrigar ás autoridades bosníacas a aceptar as demandas dos serbios.<ref>{{Cita web |url=http://www.sense-agency.com/en/stream.php?sta=3&pid=9043&kat=3 |título=TPII: Maior sufrimento ao menor risco |data-acceso=29 de decembro de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20071013175021/http://sense-agency.com/en/stream.php?sta=3&pid=9043&kat=3 |dataarquivo=13 de outubro de 2007 |urlmorta=yes }}</ref> O [[Exército da República Serbia]] rodeou a cidade (alternativamente, as forzas serbias situábanse nos arredores de Saraxevo, o chamado anel ao redor de Saraxevo), despregando tropas e artillaría nos outeiros dos arredores no que sería o sitio máis longo na historia da guerra moderna, durante case 4 anos. {{VT|Sitio de Saraxevo}} Asináronse numerosos acordos de cesamento do fogo, pero violábanse unha e outra vez cando unha das partes consideraba que tiña desvantaxe. As [[Nacións Unidas]] trataron de deter a guerra en varias ocasións, pero sen éxito, e o tan promovido [[plan de paz Vance-Owen]], que pretendía dividir o país en tres zonas, tivo pouco impacto. === Cronoloxía === ==== 1992 ==== [[Ficheiro:Evstafiev-bosnia-cello.jpg|miniatura|[[Vedran Smailović]] tocando no edificio destruído da Biblioteca Nacional de [[Saraxevo]], en [[1992]]. Foto de Mikhail Evstafiev.]] [[Ficheiro:Bombed mosque in Ahmici.jpg|miniatura|Soldados da [[ONU]] observan o [[minarete]] duna [[mesquita]], dinamitado por forzas do [[Consello Croata de Defensa]] durante o [[Masacre de Ahmići]] ([[1993]]). (Imaxe cortesía do [[TPII]]).]] A primeira vítima en Bosnia é outro punto de discordia entre serbios e bosníacos. Os serbios consideran que foi Nikola Gardović, o pai dun noivo que foi morto na procesión dunha voda serbia dous días despois do referendo, o 1 de marzo de 1992, no casco antigo de [[Saraxevo]]. Bosníacos e croatas, porén, consideran as primeiras vítimas da guerra, antes da independencia, a uns civís croatas asasinados polo [[JNA]] (despois transformado en [[Exército da República Serbia]] e no [[Exército de Serbia e Montenegro]]), na aldea de [[Ravno]], en setembro de 1991. Os bosníacos tamén consideran a primeira persoa vítima da guerra a [[Suada Dilberović]], que recibiu un disparo durante unha marcha de paz por pistoleiros non identificados o 5 de abril desde un niño de francotiradores serbios no hotel ''Holiday Inn'' de Saraxevo. Hai que ter en conta que estas actividades non estaban relacionadas aínda co comezo da guerra no territorio de Bosnia-Hercegovina. O 30 de setembro de 1991, o Exército Popular Iugoslavo destruíu o pequeno pobo de Ravno, situado en Hercegovina, habitado por croatas, durante o transcurso do sitio da cidade de [[Dubrovnik]], en Croacia. O 19 de setembro, o [[JNA]] trasladou máis tropas á zona en torno á cidade de [[Mostar]], o que foi protestado publicamente polo goberno local. O 13 de outubro de 1991 o futuro presidente da República Serbia, [[Radovan Karadžić]], expresou a súa opinión sobre o futuro de Bosnia e dos musulmáns bosníacos, deixando claras as súas intencións de anexionarse todo o territorio posíbel.<ref>{{Cita web |url=http://www.helsinki.org.yu/hcharter_t16a02.html |título=Karadzic e o xenocidio |data-acceso=29 de decembro de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20080821153504/http://www.helsinki.org.yu/hcharter_t16a02.html |dataarquivo=21 de agosto de 2008 |urlmorta=yes }}</ref> Durante os meses de marzo, abril e maio de 1992 producíronse feroces ataques no leste de Bosnia, así como na parte noroeste do país. En marzo, os ataques do [[VRS]], xunto con membros do Segundo Comando Militar do antigo Exército Popular Iugoslavo, desenvolvéronse na parte oriental do país co obxectivo de tomar posicións estratexicamente pertinentes e de levar a cabo un bloqueo de comunicacións e información. Estes ataques deron lugar a un gran número de mortos e feridos civís.<ref>[http://www.unhchr.ch/tbs/doc.nsf/(Symbol)/333378630589b6d680256674005bc280?Opendocument Comité de Dereitos Humanos. Informe de Bosnia e Hercegovina]</ref> O [[JNA]], baixo control serbio, foi capaz de tomar máis do 70 % do territorio bosníaco durante estes meses. Gran parte disto débese ao feito de que estaban moito mellor armados e organizados que os bosníacos e as forzas croatas de Bosnia. Os ataques tamén incluíron as zonas de composición étnica mixta. [[Doboj]], [[Foča]], [[Rogatica]], [[Vlasenica]], [[Bratunac]], [[Zvornik]], [[Prijedor]], [[Sanski Most]], [[Kljuc]], [[Brčko (cidade)|Brčko]], [[Derventa]], [[Modrica]], [[Bosanska Krupa]], [[Bosanski Brod]], [[Bosanski Novi]], [[Glamoc]], [[Bosanski Petrovac]], [[Cajnice]], [[Bijeljina]], [[Višegrad]], así como zonas de [[Saraxevo]] foron todas as zonas onde os serbios establecen o control e expulsaron a bosníacos e croatas. Tampouco as zonas máis etnicamente homoxéneas se salvaron de importantes combates, como [[Banja Luka]], [[Bosanska Dubica]], [[Bosanska Gradiska]], [[Bileća]], [[Gacko]], [[Han Pijesak]], [[Kalinovik]], [[Nevesinje]], [[Trebinje]] e [[Rudo]], que viron como as súas poboacións non serbias foron expulsadas. Do mesmo modo, as rexións da zona central de Bosnia-Hercegovina ([[Saraxevo]], [[Zenica]], [[Maglaj]], [[Zavidovići]], [[Bugojno]], [[Mostar]], [[Konjic]] etc.) viron a fuxida da súa poboación serbia, emigrando a outras zonas baixo control serbio en Bosnia-Hercegovina. En xuño de 1992, a [[UNPROFOR]], que orixinalmente se despregara en Croacia, ampliou o seu mandato a Bosnia-Hercegovina, inicialmente para protexer o aeroporto internacional de Saraxevo. En setembro, o papel da UNPROFOR ampliouse co fin de protexer a axuda humanitaria e axudar na execución das actividades de socorro en toda Bosnia-Hercegovina, así como na axuda na protección dos refuxiados civís cando fora requirida pola [[Cruz Vermella]]. As cidades de [[Gornji Vakuf]] e [[Novi Travnik]] foron atacadas polos croatas o [[20de xuño]] de [[1992]], pero o intento de tomalas fracasou. O acordo de [[Graz]] entre serbios e croatas causou unha profunda división dentro da comunidade croata e a separación do grupo, o que conduciu ao conflito cos bosníacos. Un dos principais dirixentes croatas, [[Blaž Kraljević]], partidario da unión, foi asasinado por soldados do [[HVO]] en agosto de 1992, o que debilitou moito ao grupo moderado que esperaba manter a alianza de croatas e bosníacos.<ref>[http://www.hsp1861.hr/vijesti/201129erra.htm Sarajevo, i poslije, Erich Rathfelder]</ref> En outubro de 1992, os serbios tomaron a cidade de [[Jajce]] d expulsaron ás poboacións croata e bosníaca. A caída da cidade debeuse en gran parte á falta de cooperación bosníaco-croata e ao aumento das tensións, especialmente durante os últimos catro meses. ==== 1993 ==== O [[8 de xaneiro]] de [[1993]] os serbios asasinaron o deputado bosníaco [[Hakija Turajlić]] despois de deter o convoi das Nacións Unidas que o trasladaba desde o aeroporto. Os días 15 e 16 de maio, o 96 % dos serbios votou a favor de rexeitar o plan Vance-Owen. Tras o fracaso do plan de paz, que pretendía dividir o país en tres zonas étnicas, xurdiu un conflito armado entre bosníacos e croatas sobre o 30 % de Bosnia que ocupaban. O plan de paz foi un dos factores que conduciron á escalada do conflito, ao evitar [[Lord Owen]] o diálogo coas autoridades croatas máis moderadas (pro-Bosnia unificada) e negociar directamente cos elementos máis extremos (que pretendían a separación).<ref>[http://www.kcl.ac.uk/lhcma/cats/yugoslavia/xd20-0.htm Angus Macqueen e Paul Mitchell: A morte de Iugoslavia]</ref> Gran parte do ano 1993 foi dominada pola guerra bosníaco-croata que se fixo máis grave en outubro de 1992, cando as forzas croatas bosníacas atacaron á poboación civil en [[Prozor]], queimando as súas casas e matando a civís. En xaneiro de 1993 as forzas croatas de Gornji Vakuf atacaron de novo co fin de conectar Bosnia Central con Hercegovina. A [[limpeza étnica]] do Val de Lašva, campaña contra os civís bosníacos prevista polos xefes políticos e militares da [[Comunidade Croata de Herzeg-Bosnia]] de maio de [[1992]] a marzo de [[1993]], foi para dar cumprimento aos obxectivos enunciados polos nacionalistas croatas en novembro de [[1991]].<ref name="un.org"/> Os bosníacos do Val de Lašva foron obxecto de persecución por motivos políticos, raciais e relixiosos,<ref>{{Cita web |url=http://www.haverford.edu/relg/sells/indictments/Kordic2.html |título=TPII (1995): acta de acusación inicial para a limpeza étnica da zona do val de Lasva |data-acceso=29 de decembro de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20071013144629/http://www.haverford.edu/relg/sells/indictments/Kordic2.html |dataarquivo=13 de outubro de 2007 |urlmorta=yes }}</ref> deliberadamente discriminados no contexto dun ataque xeneralizado na rexión á poboación civil<ref>[http://www.un.org/icty/bralo/bra-sum051207-e TPII: Resumo da sentenza de Miroslav Bralo]</ref> e sufriu asasinatos en masa, violacións e retención en campamentos, así como a destrución de lugares culturais e propiedades privadas, o que desembocou no [[masacre de Ahmići]]. Estes feitos foron continuados a miúdo por propaganda anti-bosníaca, en particular nos municipios de [[Vitez]], [[Busovača]], [[Novi Travnik]] e [[Kiseljak]]. A [[Comunidade Croata de Herzeg-Bosnia]] tomou o control de moitos gobernos municipais e servizos en [[Hercegovina]] e eliminou ou apresou aos líderes bosníacos locais. Herzeg-Bosnia tomou o control dos medios de comunicación e impuxo ideas e propaganda croata. Introducíronse novos plans de estudos e o idioma croata nas escolas. Moitos bosníacos e serbios foron retirados de posicións no goberno er as empresas privadas; a axuda humanitaria era xestionada e distribuída aos bosníacos e aos serbios en desvantaxe e os bosníacos en xeral foron cada vez máis acosados. A alianza bosníaco-croata mantívose nalgunhas zonas de Bosnia, en particular en Bihać (noroeste de Bosnia) e Bosanska Posavina (norte), onde ambos os grupos estaban sendo moi castigados polas forzas serbias. Este conflito provocou a creación dun maior número de enclaves étnicos e un maior derramamento* de sangue. [[Mostar]] tamén foi rodeado polas forzas croatas durante nove meses, e gran parte da cidade histórica foi gravemente destruída polos [[bomba (explosivo)|bombardeos]], incluída a famosa ponte [[Stari Most]]. O [[ARBiH]] lanzou unha operación coñecida como ''Neretva 93'' contra o [[Consello Croata de Defensa]] e as [[Fozas Croatas de Defensa]] en setembro de 1993, co fin de poñer fin ao sitio de Mostar e recuperar as zonas de Hercegovina que foran incluídas na autoproclamada República Croata de Herzeg-Bosnia. A operación foi detida polas autoridades bosníacas despois de recibir a información sobre os incidentes contra civís croatas e os prisioneiros de guerra nas aldeas de Grabovica e Uzdol. Algúns dirixentes croatas foron xulgados polo [[TPII]] por cargos como [[crimes de lesa humanidade]], violacións graves dos Convenios de Xenebra e violacións das leis ou usos da guerra. [[Dario Kordić]], dirixente político dos croatas en Bosnia central, foi declarado culpábel de crimes de lesa humanidade en Bosnia central, pola limpeza étnica levada a cabo, e condenado a 25 anos de prisión.<ref>[http://www.un.org/icty/kordic/trialc/judgement/index.htm TPII: Veredito de Kordić e Čerkez]</ref> O comandante bosníaco [[Sefer Halilović]] foi acusado dun cargo de violación das leis e costumes da guerra sobre a base da responsabilidade penal dos incidentes ocorridos durante ''Neretva 93'' e declarado inocente. Nun intento de protexer aos civís, o papel da [[UNPROFOR]] ampliouse en 1993 para protexer as "zonas seguras" que declarara en torno a [[Saraxevo]], [[Goražde]], [[Srebrenica]], [[Tuzla]], [[Žepa]] e [[Bihać]]. ==== 1994 ==== En 1994, a [[OTAN]] decide participar activamente cando, o 28 de febreiro, os seus avións [[F-16]] derribaron catro avións serbios en Bosnia central (incidente de [[Banja Luka]]), que violaran a zona de prohibición de voos da ONU. A guerra bosníaco-croata terminou oficialmente o [[23 de febreiro]] de [[1994]], cando o comandante do [[HVO]], xeneral Ante Roso e o comandante do Exército bosníaco, xeneral Rasim Delić, asinaron un acordo de alto ao fogo en [[Zagreb]]. En marzo de 1994 un acordo de paz mediado polos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] entre os belixerantes croatas (representados pola [[República de Croacia]]) e a [[República de Bosnia-Hercegovina]] asinouse en Washington e Viena (coñecido como [[Acordo de Washington]]). En virtude do acordo, o conxunto dos territorios controlados polos croatas de Bosnia e as forzas do Goberno foi dividida en dez cantóns autónomos, establecidos na [[Federación de Bosnia-Hercegovina]]. Isto puxo fin á guerra entre croatas e bosníacos, e reduciu as partes belixerantes a dúas. A primeira batalla aberta entre croatas e serbios, o [[HVO]] e o [[HOS]] contra o [[VRS]], sucedeu en [[Kupres]], en Hercegovina Occidental. Os serbobosnios e o [[JNA]] contaban cuns 6.000 homes, 3 ou 4 divisións de artillaría, un batallón blindado e o apoio da aviación, contra uns 1.500 bosniocroatas de [[Kupres]]. Os (por aquel entón) pouco armados bosniocroatas perden esta batalla que terá a súa segunda parte en [[1995]] con distinto desenlace. Os bosniocroatas e bosníacos enrolados no [[HVO]] e, sobre todo, no [[HOS]] -coa lección aprendida de [[Ravno]] e coas armas conseguidas desde [[Croacia]]- serían a primeira forza que consegue gañar a primeira batalla non encuberta contra os serbios -a primeira [[Batalla de Mostar]]- conseguindo expulsalos da parte ocupada de Mostar Oriental. Despois do golpe de [[Mate Boban]], e a caída inexplicábel do norte de Bosnia e a cidade de [[Jajce]], o [[HVO]] xa non quere entrar en conflito cos serbios. Porén, o [[HOS]] segue fiel ao goberno bosníaco de Saraxevo, o que levará a un conflito interno entre os [[bosniocroatas]] e ao atentado posterior sobre o seu líder [[Blaz Kraljevic]]. ==== 1995 ==== A guerra continuou durante a maior parte de 1995. Ese ano os serbobosnios comezaron unha campaña sistemática de ataques a "zonas seguras", o que puxo ás forzas da ONU na súa contra. Isto, unido á mellor preparación e resultados da alianza bosníaco-croata, reduciu as opcións de vitoria de Karadžić. En xullo de 1995, as tropas serbias do xeneral [[Ratko Mladić]] ocuparon a "zona segura", controlada pola [[UNPROFOR]], de [[Srebrenica]] no leste de Bosnia, onde ao redor de 8.000 civís bosníacos foron asasinados no coñecido [[masacre de Srebrenica]]. A maioría das mulleres foron expulsadas e algunhas violadas e asasinadas.<ref>[http://www.un.org/icty/krstic/TrialC1/judgement/krs-tj010802e.pdf ICTY: Veredito de Krstic]</ref> O [[Tribunal Penal Internacional para a ex Iugoslavia|TPII]] cualificou este suceso como [[xenocidio]], no caso contra [[Radislav Krstić]]. De acordo co acordo bosníaco-croata, as forzas croatas operaron no oeste de Bosnia (Operación Verán'95), e a principios de agosto lanzaron a ''Operación Tormenta'', facéndose cargo da [[República Serbia de Krajina]] en Croacia, que trouxo consigo unha nova [[limpeza étnica]], neste caso de serbios. Con iso, a alianza bosníaco-croata gañou a iniciativa na guerra, obtendo gran parte de Bosnia occidental dos serbios en varias operacións, entre elas a ''Operación Mistral'' e a ''Operación Sana''. Estas forzas chegaron a ameazar a capital serbia de Bosnia [[Banja Luka]] grazas a un ataque terrestre directo. A [[artillaría]] serbia que asediaba Saraxevo levou a cabo o [[masacre do mercado de Markale]], e a [[OTAN]] respondeu co inicio da [[Operación ''Deliberate Force'']], ampliando os ataques aéreos contra infraestruturas e unidades [[serbobosnio|serbobosnias]] en setembro. Nese momento, a [[comunidade internacional]] meteu presión a Milošević, Izetbegović e Tudjman para que sentaran na mesa de negociación e, finalmente, a guerra terminou cos [[Acordos de Dayton]] asinados o [[21 de novembro]] de 1995. A versión final do acordo de paz foi asinada o [[14 de decembro]] de 1995, en [[París]]. == Baixas == O número de mortos tras a guerra foi inicialmente estimado en ao redor de 200.000 polo goberno bosníaco. Tamén se rexistraron ao redor de 1&nbsp;326&nbsp;000 [[refuxiado]]s e [[exilio|exiliados]]. A investigación realizada por Tibeau e Bijak en [[2004]] determinou uns 102.000 mortos e estimou o seguinte detalle: 55.261 eran civís e 47.360, soldados. Dos civís: 16.700 eran serbios, mentres que 38.000 foron bosníacos e croatas. Dos soldados, 14.000 foron os serbios, os croatas foron 6.000, e os bosníacos 28.000.<ref>Nilsen, Av Kjell Arild; - Axencia Norueguesa de Noticias</ref> Outra investigación levouna a cabo o Centro de Investigación e Documentación de Saraxevo (RDC), baseada na creación de listas e bases de datos, en lugar de proporcionar estimacións. Estudos demográficos do [[TPII]] na Unidade da [[A Haia|Haia]], proporcionan un número similar de mortos, pero un tanto diferente en distribución étnica.<ref>{{Cita web |url=http://www.nezavisne.com/revija/tekst060312-01.php |título=Krsman, Natasa; "Mirsad Tokaca: Samo fizicki me mogu sprijeciti Radim da Bosnia" |data-acceso=29 de decembro de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20080514012358/http://www.nezavisne.com/revija/tekst060312-01.php |dataarquivo=14 de maio de 2008 |urlmorta=yes }}</ref> A partir de outubro de [[2006]], o reconto do número de vítimas chegou a 97.884.<ref>{{Cita web |url=http://www.idc.org.ba/aboutus/Overview_of_jobs_according_to_%20centers.htm |título=RDC: Estudo dos centros de bases de datos |data-acceso=29 de decembro de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090418125418/http://www.idc.org.ba/aboutus/Overview_of_jobs_according_to_%20centers.htm |dataarquivo=18 de abril de 2009 |urlmorta=yes }}</ref> Outras investigacións seguen en curso. O [[21 de xuño]] de [[2007]], o Centro de Investigación e Documentación de Saraxevo publicou a máis ampla investigación sobre as baixas da guerra de Bosnia-Hercegovina titulado ''O libro bosnio dos Mortos'' -unha base de datos que revela 97.207 nomes de cidadáns mortos e desaparecidos durante a guerra de 1992-1995. Un equipo internacional de expertos avaliou os resultados antes de que foran publicados. Máis de 240.000 bases de datos foron recollidas, tratadas, estudadas e avaliadas polo equipo internacional de expertos, obtendo o número final de máis de 97.000 nomes de vítimas, pertencentes a todas as nacionalidades. Das 97.207 mortes documentadas en Bosnia-Hercegovina, o 83 % das vítimas civís foron [[Bosnia|bosníacos]], o 10 % [[Serbia|serbios]] e máis do 5 %, [[Croacia|croatas]], seguido por un pequeno número doutros, como [[Pobo albanés|albaneses]] ou [[pobo xitano|romanís]]. A porcentaxe de vítimas bosníacas podería ser superior, pois hai superviventes de Srebrenica que informaron que os seus seres queridos eran 'soldados' para accederen aos servizos sociais e outros beneficios do goberno. A cifra total de mortos podería aumentar até un máximo doutros 10.000 para todo o país debido ás investigacións en curso.<ref>{{Cita web |url=http://www.iht.com/articles/ap/2007/06/21/europe/EU-GEN-Bosnia-War-Victims.php |título=A investigación mostra que as estimacións do número de mortos foron inchadas |data-acceso=27 de xuño de 2007 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20070627040825/http://www.iht.com/articles/ap/2007/06/21/europe/EU-GEN-Bosnia-War-Victims.php |dataarquivo=27 de xuño de 2007 |urlmorta=yes }}</ref><ref>[http://www.birn.eu.com/en/88/10/3377/ Libro bosnio dos Mortos]</ref> As grandes discrepancias en todas estas estimacións son polo xeral debido á contradición das definicións dos que poden ser considerados vítimas da guerra. Algunhas investigacións computan só as vítimas directas da actividade militar, mentres que outros computan tamén vítimas indirectas, como os que morreron como consecuencia das duras condicións de vida, fame, frío, enfermidades ou outros accidentes causados indirectamente pola guerra. Tamén se utilizaron cifras máis altas cando moitas das vítimas se computaron dúas ou tres veces, tanto en civís como en militares, ademais de que pouco ou nada de comunicación e coordinación pode haber entre estas listas en condicións de guerra. A manipulación dos números á hoxe en día moi utilizada polo [[revisionismo histórico]] para cambiar o carácter e o alcance da guerra en Bosnia-Hercegovina. Porén, a maioría dos estudos independentes non foron acreditados por ningún dos gobernos involucrados no conflito e non hai resultados oficiais que sexan aceptábeis para todas as partes. Non debe esquecerse que tamén houbo baixas significativas por parte das tropas internacionais en Bosnia-Hercegovina. Uns 320 soldados da [[UNPROFOR]] morreron durante este conflito. == Crimes de guerra == === Limpeza étnica === {{Artigo principal|Limpeza étnica}} A [[limpeza étnica]] foi un fenómeno común na guerra. Polo xeral, isto implicaba a intimidación, a expulsión forzosa ou o asasinato da etnia indesexada, así como a destrución dos vestixios físicos do grupo étnico, como os lugares de culto, cemiterios e edificios culturais e históricos. De acordo con numerosos fallos do [[Tribunal Penal Internacional para a ex Iugoslavia]], as forzas serbias <ref>[http://www.un.org/icty/brdjanin/trialc/judgement/index.htm TPII: Sentenza Radoslav Brdanin]</ref> e croatas <ref>[http://www.un.org/icty/kordic/trialc/sentencia TPII: Veredicto Kordic e Cerkez]</ref> realizaron limpeza étnica nos seus territorios, planificadas polos seus líderes políticos co fin de crear estados etnicamente puros ([[República Serbia]] e [[República Croata de Herzeg-Bosnia]]). Por outra parte, as forzas serbias cometeron o [[masacre de Srebrenica]] ao final da guerra, cualificado polo Tribunal como [[xenocidio]].<ref>[http://www.un.org/icty/pressreal/2004/p860-e.htm TPII: Discurso do Presidente do Tribunal Theodor Meron, no cemiterio de Potocari]</ref> Así mesmo, forzas bosníacas -sobre todo paramilitares chegados de países árabes, [[muyahid]]ines- levaron a cabo tamén limpieza étnica en aldeas de maioría serbia.<ref>{{Cita web |url=http://www.acnur.org/index.php?id_pag=5280 |título=TPII: Condena a Naser Oric |data-acceso=29 de decembro de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140220055410/http://www.acnur.org/index.php?id_pag=5280 |dataarquivo=20 de febreiro de 2014 |urlmorta=yes }}</ref> === Violacións en masa === {{Artigo principal|Violacións masivas en Bosnia}} Durante a guerra de Bosnia, realizáronse [[abuso sexual|abusos sexuais]] de nenas e mulleres que máis tarde se coñecerían como ''fenómeno de violacións en masa''. Entre 20.000 e 44.000 mulleres foron sistematicamente violadas polas forzas serbias.<ref>[http://www.coop99.at/grbavica_website/ Violacións en masa en Grbavica]</ref><ref>[http://www.elmundo.es/elmundo/2009/05/03/internacional/1241342465.html "Violadas en la guerra de Bosnia: 14 años sin apoyo y sin derechos"] ''El Mundo'', 3 de maio de 2009.</ref> Estes feitos foron realizados en Bosnia oriental, durante os masacres de Foca, e en Grbavica, durante o [[sitio de Saraxevo]].<ref>[http://www.un.org/icty/kunarac/trialc2/judgement/kun-tj010222e-5.htm TPII: Ataque contra a poboación civil. Sentenza Foca]</ref> En menor medida, existe constancia de que tamén unidades bosníacas realizaron esta práctica con mulleres serbias en [[Kamenica]], [[Rogatica]], [[Kukavice]], [[Milici]], [[Klisa]], [[Zvornik]] e outras cidades. O tribunal non xulgou estes feitos por considerárense illados. Porén, tras este conflito a violación foi recoñecida por primeira vez como unha arma de guerra, empregada como ferramenta de limpeza étnica e xenocidio.<ref name="Nono1">{{cita web |url=http://www.economist.com/node/17900482 |título=War's overlooked victims |dataacceso= 29/12/2011 |autor= ''The Economist''|apellido= |nombre= |data= 13 de xaneiro de 2011|editorial= economist.com |idioma=inglés}}</ref> === Xenocidio === {{Artigo principal|Xenocidio bosníaco}} Un xuízo tivo lugar ante a [[Corte Internacional de Xustiza]], a raíz dunha demanda presentada en 1993 por [[Bosnia e Hercegovina]] contra [[Serbia e Montenegro]] acusándoa de [[xenocidio]]. A Corte Internacional de Xustiza (CIJ), na súa sentenza de [[26 de febreiro]] de [[2007]] determinou que Serbia non tivo responsabilidade polo xenocidio cometido polas forzas serbias de Bosnia no [[masacre de Srebrenica]] en 1995. A CIJ chegou á conclusión, porén, de que Serbia non actuou para impedir o masacre de Srebrenica e castigar aos considerados responsábeis, sobre todo ao xeneral [[Ratko Mladić]] e ao Primeiro Ministro serbobosníaco [[Radovan Karadžić]]. Ambos os dous están acusados polo [[Tribunal Penal Internacional para a ex Iugoslavia]] dos cargos de crimes de guerra e xenocidio. Os dous máximos responsábeis do xenocidio foron capturados polo goberno de Serbia ante a presión da comunidade internacional: o Presidente da República Serbia, Radovan Karadžić, o 21 de xullo de 2008; e o Comandante en Xefe do exército serbobosníaco, Ratko Mladić, o 26 de maio de 2011. == Galería de mapas == {{Galería |Ficheiro:Former Yugoslavia wartime.png|Antiga Iugoslavia durante a guerra. |Ficheiro:BiH - ES N 1991 1.gif|Composición étnica en 1991 por municipios. |Ficheiro:Bosnia Herzegovina Ethnic 2013.png|Composición étnica estimada en 2013. |Ficheiro:Bih94.JPG|Liñas da fronte en 1994, ao finalizar o conflito bosníaco-croata e tras os Acordos de Washington. |Ficheiro:Hvo_controlled.png|Máximo territorio controlado polos croatas durante a guerra. |Ficheiro:Bsa_controlled.png|Máximo territorio controlado polos serbios durante a guerra. |Ficheiro:Former Yugoslavia wartime animation 92-95.gif|Animación do control de varias repúblicas. }} == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * [[Delmi Álvarez|Álvarez, Delmi]]: ''[[Reporteiro de guerra en Iugoslavia]]'' ([[1994]]). * Denitch, Bogdan: ''Nacionalismo y etnicidad: la trágica muerte de Yugoslavia'', Siglo XXI, 1995, ISBN 968-23-1958-7 * [[Juan Goytisolo|Goytisolo, Juan]]: ''[[Cuaderno de Sarajevo]]'' (1993). * Gutman, Roy: ''A Witness to Genocide: The 1993 Pulitzer Prize-Winning Dispatches on the "Ethnic Cleansing" of Bosnia'', ISBN 978-0-02-032995-4 * Shrader, Charles R.: ''The Muslim-Croat Civil War in Central Bosnia'' Texas A&M University Press, 2003 ISBN 1-58544-261-5 * Suárez, Mariú: ''Más allá del homo sapiens'', Victoria, B.C., 2000, ISBN 1-55212-523-8 === Outros artigos === * [[Guerras iugoslavas]] * [[Historia dos eslavos do sur]] * [[Masacre de Srebrenica]] * [[Forza de Protección das Nacións Unidas]] === Ligazóns externas === * [http://www.acnur.org/biblioteca/pdf/2044.pdf Informe da ACNUR sobre a guerra de Bosnia] {{es}} * [http://www.elconfidencial.com/noticias/noticia.asp?id=21836&edicion=27/02/2007&pass= "La ONU exculpa a Serbia de genocidio"] ''El confidencial'' {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081212213359/http://www.elconfidencial.com/noticias/noticia.asp?id=21836&edicion=27/02/2007&pass= |date=12/12/2008 }} {{es}} * [http://hrw.org/reports/2004/ij/icty/2.htm#_Toc62882595 Sumario dos vereditos do TPII sobre o conflito entre Bosnia-Hercegovina e a República Serbia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190107224919/https://www.hrw.org/reports/2004/ij/icty/2.htm#_Toc62882595 |date=07 de xaneiro de 2019 }} {{en}} * [http://hrw.org/reports/2004/ij/icty/2.htm#_Toc62882594 Sumario dos vereditos do TPII sobre o conflito entre Bosnia-Hercegovina e a República Croata de Herzeg-Bosnia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190107224919/https://www.hrw.org/reports/2004/ij/icty/2.htm#_Toc62882594 |date=07 de xaneiro de 2019 }} {{en}} * [http://www.historyplace.com/worldhistory/genocide/bosnia.htm Xenocidio en Iugoslavia] {{en}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Iugoslavia]] [[Categoría:Historia de Bosnia e Hercegovina]] [[Categoría:Historia de Serbia]] [[Categoría:Guerras do século XX]] q8pyuvgsdgwmu74xy9hssiodf7gpdhi 7104779 7104778 2025-06-23T19:05:21Z O Breixo 127505 7104779 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Bosnia}} {{Acontecemento|pé=O edificio do parlamento bosníaco en [[Saraxevo]] en chamas despois de sufrir un ataque con fogo de artillaría en maio de 1992; [[Ratko Mladić]] con soldados serbios de Bosnia; un soldado noruegués das Nacións Unidas en Saraxevo. Fotos de [[Mijail Evstafiev]].}} Coñécese como '''guerra de Bosnia''' o conflito internacional que se desenvolveu na actual [[Bosnia e Hercegovina]] do [[6 de abril]] de [[1992]] ao [[14 de decembro]] de [[1995]], e que foi causada por unha complexa combinación de factores políticos e relixiosos: exaltación nacionalista, crises políticas, sociais e de seguridade que seguiron ao final da [[guerra fría]] e a caída do [[comunismo]] na antiga [[Iugoslavia]]. Ao desintegrarse Iugoslavia en [[1991]], coa independencia de [[Croacia]] e [[Eslovenia]], líderes nacionalistas [[serbobosnio]]s como [[Radovan Karadzić]] e [[Pobo serbio|serbios]] como [[Slobodan Milošević]] marcáronse como obxectivo principal que todos os serbios -diseminados polas distintas [[república]]s que compoñían Iugoslavia- viviran nun mesmo país. En febreiro de 1992, o pobo de [[Bosnia e Hercegovina]] decide en referendo a súa independencia da [[República Federal Socialista de Iugoslavia]], nunha votación boicoteada polos [[serbobosnio]]s.<ref>[http://www.elmundo.es/elmundo/2006/05/22/internacional/1148265955.html Cronoloxía da desintegración. Diario ''El Mundo'' (España)]</ref> A sección do [[Exército Popular Iugoslavo]] en Bosnia e Hercegovina, fiel ao referendo, organizouse no [[Exército da República Bosnia e Hercegovina]] (ARBiH), mentres que os serbios formaron o [[Exército da República Serbia]] (VRS). Nun principio os serbios ocuparon o 70 % do territorio de Bosnia e Hercegovina pero, ao unir as súas forzas o [[Consello Croata de Defensa]] e o [[ARBiH]], a guerra tomou outro rumbo e as forzas serbias foron derrotadas na [[Batalla de Bosnia Occidental]]. A participación da [[OTAN]], durante 1995, contra as posicións do VRS internacionalizou o conflito, pero só nas súas etapas finais. A alianza bosniocroata ocupou un 51 % do territorio de Bosnia e Hercegovina e chegou até as portas de [[Banja Luka]]. Ao veren perigar a súa capital de facto, os líderes serbios firmaron o armisticio e a guerra terminou oficialmente coa sinatura dos [[Acordos de Dayton]], en [[París]], o [[14 de decembro]] de [[1995]].<ref>[https://archive.today/20120525111048/www.state.gov/www/regions/eur/bosnia/bosagree.html Acordos de paz de Dayton]</ref> A guerra durou pouco máis de tres anos e causou cerca de 100.000 vítimas entre civís e militares e 1,8 millóns de desprazados, segundo informes recentes.<ref>{{Cita web |url=http://www.iht.com/articles/ap/2007/06/21/europe/EU-GEN-Bosnia-War-Victims.php |título=''Herald Tribune''. Estimacións das Comisións |data-acceso=27 de xuño de 2007 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20070627040825/http://www.iht.com/articles/ap/2007/06/21/europe/EU-GEN-Bosnia-War-Victims.php |dataarquivo=27 de xuño de 2007 |urlmorta=yes }}</ref> Das 97.207 vítimas totais documentadas, o 65 % foron bosníacos musulmáns e o 25 % serbios. Dentro das vítimas civís, o 83 % correspondeu a bosníacos. == Disolución de Iugoslavia == {{Artigo principal|Disolución de Iugoslavia}} A Guerra en Bosnia-Hercegovina está relacionada coa [[disolución de Iugoslavia]]. A crise apareceu en [[Iugoslavia]] co decaemento do sistema comunista, que á súa vez foi parte de cambios maiores que ocorreron no mundo tras o final da [[guerra fría]]. No caso iugoslavo, o [[Partido Comunista de Iugoslavia]] deste país estaba perdendo a súa potencia ideolóxica baixo o predomino de ideoloxías [[nacionalismo|nacionalistas]] e [[separatismo|separatistas]] contra finais de [[1988]] e inicios de [[1989]]. Este cambio notábase principalmente en [[Serbia]] e [[Croacia]], algo menos en [[Bosnia e Hercegovina]], e aínda menos en [[Eslovenia]] e en [[República Socialista de Macedonia|Macedonia]]. [[Ficheiro:Slobodan Milosevic.jpg|miniatura|Slobodan Milošević.]] Este proceso acelerou o ingreso de [[Slobodan Milošević]] na escena política de [[Serbia]]; un home que empezou a súa carreira política como resposta ao espertar de ideoloxías nacionalistas e que se situou como líder moral dos [[Pobo serbio|serbios]] en [[Kosovo]] en [[1989]]. {{VT|Discurso de Gazimestan}} Os obxectivos políticos de Milošević eran consolidar o seu propio poder e lograr a dominación da Federación Iugoslava, incluíndo a dominación desta por Serbia, que era a república máis poboada da federación, polo que se cimentaría un firme control das políticas serbias. Para alcanzar estes obxectivos, Milošević planeou varios procesos que levaron á instalación do seu gabinete político principalmente en [[Voivodina]] e [[Montenegro]]. A crise en Iugoslavia profundouse tras a caída do goberno de Kosovo que tiña unha maioría [[Albania|albanesa]]. Continuando estes procesos, Milošević tomou o control de case a metade de Iugoslavia e con votos adicionais influíu facilmente as decisións do Goberno federal. Esta situación fixo reaccionar ás outras repúblicas, empezando por Eslovenia. No 14º Congreso do Partido Comunista, levado a cabo o [[20 de xaneiro]] de [[1990]], Milošević aplicou o seu dominio por primeira vez, obstruíndo varias emendas constitucionais que a delegación eslovena propuxo nun intento para restablecer o balance de poder na Federación. O Congreso terminou coas delegacións eslovena e croata abandonando a reunión, o que podería considerarse como o inicio da disolución de Iugoslavia. A crise agudizouse cando elementos nacionalistas tomaron o poder para ir en contra das políticas de Milošević; entre eles o croata [[Franjo Tudjman]] foi o máis prominente. Eslovenia e Croacia iniciaron pouco despois o proceso que levou á súa independencia, o que causou un conflito armado. Este foi especialmente intenso en Croacia, que tiña unha substancial poboación serbia. {{VT|Guerra de Croacia}} == Situación de preguerra en Bosnia-Hercegovina == [[Bosnia e Hercegovina]] foron historicamente un territorio multiétnico. Segundo o censo de 1991, Bosnia-Hercegovina tiña unha poboación de 4&nbsp;354&nbsp;911 habitantes, divididos así: * [[Pobo bosníaco|Bosníacos]], 43,7 % * [[Pobo serbio|Serbios]], 31,3 % * [[Pobo croata|Croatas]], 17,3 % * [[Iugoslavia|Iugoslavos]], 5,5 % <ref>(Os que se consideraban eles mesmos como iugoslavos; na ex Iugoslavia a poboación que se declaraba como iugoslava apenas alcanzaba un 1 %).</ref> Hai unha forte correlación entre identidade étnica e relixión: * O 90 % dos bosníacos eran [[Islam|musulmáns]] * O 93 % dos serbios de Bosnia eran [[Igrexa Ortodoxa|cristiáns ortodoxos]] * O 88 % dos croatas de Bosnia eran [[Igrexa Católica|católicos]] Nas primeiras eleccións multipartidistas, que tiveron lugar en novembro de 1990 en Bosnia e Hercegovina, venceron os tres maiores partidos étnicos no país: o [[Partido de Acción Democrática]] bosníaco, o [[Partido Democrático Serbio]] e a [[Unión Democrática Croata]]. As partes dividiron o poder entre as distintas [[etnia]]s: mentres que o Presidente do Goberno da República Socialista de Bosnia e Hercegovina era un bosníaco, o Presidente do Parlamento era un serbio de Bosnia e o Primeiro Ministro un croata. Posteriormente transcendeu que serbios e croatas, mediante un pacto secreto (o [[Acordo de Karadjordjevo]]) chegaran a un acordo para o repartimento de Bosnia, sen contar coa maioría [[Pobo bosníaco|bosníaca]].<ref>[http://www.elmundo.es/papel/hemeroteca/1995/08/15/mundo/600911.html El triunfo del Estado-nación. Diario ''El Mundo'' (España)]''.</ref> ==== Creación da "República Serbia de Bosnia e Hercegovina" ==== Os membros serbios do parlamento, que eran principalmente os do Partido Democrático Serbio, así como outros representantes dos partidos que formaban a ''Asemblea Independente de Membros do Parlamento'', abandonaron o Parlamento central de [[Saraxevo]] e formaron a [[Asemblea do pobo serbio de Bosnia e Hercegovina]] o [[24 de outubro]] de [[1991]], que marcou o final da triétnica coalición que rexía despois das eleccións de 1990. Esta asemblea estableceu a ''"[[República Serbia|República Serbia de Bosnia e Hercegovina]]"'' o [[9 de xaneiro]] de [[1992]], que tomou o nome de '''[[Republika Serbia]] (República Serbia)''' en agosto de 1992. O obxectivo oficial deste acto, que se manifesta no texto orixinal da [[Constitución da República Serbia]] e que sería modificado posteriormente, era preservar a Federación Iugoslava. ==== Creación da "Comunidade Croata de Herzeg-Bosnia" ==== Durante as [[guerras iugoslavas]], os obxectivos dos [[nacionalista]]s de Croacia foron compartidos polos nacionalistas croatas de Bosnia-Hercegovina.<ref name="un.org">[http://www.un.org/icty/blaskic/trialc1/judgement/bla-tj000303e-3.htm TPII: Veredito Blaškić. O val de Lasva: maio de 1992 - xaneiro de 1993]</ref> O goberno da [[República de Croacia]], a Unión Croata Democrática (HDZ), organizaba e controlaba a rama do partido en Bosnia-Hercegovina. A finais de 1991, os elementos máis extremos do partido, baixo a dirección de [[Mate Boban]], [[Dario Kordić]], [[Jadranko Prlić]], [[Ignac Koštroman]] e dirixentes locais como [[Anto Valenta]],<ref>[http://www.un.org/icty/blaskic/#trialc1/judgement/bla-tj000303e-3.htm TPII: Veredito Blaškić. O val de Lasva: maio de 1992 - xaneiro de 1993]</ref> e co apoio de [[Franjo Tudjman]] e [[Gojko Šušak]], tomaran o control efectivo do partido. O [[18 de novembro]] de [[1991]], a rama do partido en Bosnia-Hercegovina, proclamou a existencia da '''[[Comunidade Croata de Herzeg-Bosnia]]''', como unha separación "política, cultural, económica e territorial" no territorio de Bosnia-Hercegovina.<ref>[http://www.un.org/icty/indictment/english/prl-ii040304e.htm TPII: Cargos contra criminais de guerra croatas]</ref> ==== Referendo sobre a independencia de Bosnia e Hercegovina ==== Despois de que Eslovenia e Croacia declararan, en 1991, a súa independencia da [[República Socialista Federal de Iugoslavia]], Bosnia e Hercegovina organizou tamén un [[referendo]] sobre a súa independencia. A decisión do Parlamento da República Socialista de Bosnia e Hercegovina da celebración do referendo tomouse despois de que a maioría de membros [[Pobo serbio|serbios]] abandonaran a asemblea parlamentaria en sinal de protesta. Estes serbios de Bosnia, membros da asemblea, convidaron á poboación serbia a boicotear o referendo, celebrado o 29 de febreiro e o 1 de marzo de 1992. A participación no referendo foi do 67 % e o resultado foi do 99,43 % a favor da independencia.<ref>{{Cita web |url=http://www.voanews.com/bosnian/archive/2005-03/2005-03-01-voa2.cfm |título=U Federaciji Bosna i Herzegovina obilježen. Dan nezavisnosti BiH |data-acceso=02 de xullo de 2012 |urlarquivo=https://archive.today/20120702230828/www.voanews.com/bosnian/archive/2005-03/2005-03-01-voa2.cfm |dataarquivo=02 de xullo de 2012 |urlmorta=yes }}</ref> A independencia foi declarada polo Parlamento o [[5 de marzo]] de [[1992]]. O referendo en si mesmo e o asasinato dun serbio nunha voda o día antes, utilizáronse polos líderes políticos serbios cosermo unha razón para iniciar bloqueos de estradas en sinal de protesta. ==== Embargamento de armas ==== O [[25 de setembro]] de [[1991]] o [[ONU|Consello de Seguridade das Nacións Unidas]] aprobou a '''[[Resolución CSNU 713]]''', que impoñía un embargo de armas en toda a antiga Iugoslavia. O bloqueo prexudicaba ao Exército da República de Bosnia-Hercegovina, principalmente porque Serbia herdara a maior parte do arsenal do antigo Exército Popular Iugoslavo e o Exército de Croacia podía conseguir armas de contrabando a través da súa costa. Máis do 55 % dos depósitos de armas e cuarteis da ex Iugoslavia encontrábanse en Bosnia debido ao seu terreo montañoso, en previsión dunha guerra de guerrillas, pero moitas das fábricas de armas estaban baixo control serbio (como a fábrica Unis Pretis, en [[Vogošća]]), e outras quedaron inutilizadas debido á falta de electricidade e materias primas. O Goberno bosníaco meteu presión para que se levantara o embargamento, pero opuxéronse o [[Reino Unido]], [[Francia]] e [[Rusia]]. O Congreso dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] aprobou dúas resolucións pedindo a anulación do embargamento, pero ambas foron vetadas polo Presidente [[Bill Clinton]] por temor á creación dunha fisura entre os EUA e os países antes mencionados. Porén, os Estados Unidos realizaron varias operacións incluíndo grupos islamistas para subministrar armas ás forzas do Goberno de Bosnia a través de Croacia.<ref>[http://www.guardian.co.uk/comment/story/0,3604,688310,00.html ''The Guardian'': América utilizou islamistas para armar aos musulmáns de Bosnia]</ref> == A guerra == === Información xeral === O [[Exército Popular Iugoslavo]] (''Jugoslovenska narodna armija'', JNA) deixou oficialmente Bosnia e Hercegovina o [[12 de maio]] de [[1992]], pouco despois da independencia, declarada en abril. Porén, a maior parte da cadea de mando, armamento, e o persoal militar de maior rango, incluído o xeneral [[Ratko Mladić]], permaneceron en Bosnia e Hercegovina no [[Exército da República Serbia]] (''Vojska Republike Srpske'', VRS). [[Ficheiro:Evstafiev-Radovan Karadzic 3MAR94.jpg|miniatura|esquerda|150px|Radovan Karadžić.]] Os croatas organizaron unha formación defensiva militar propia, chamada [[Consello Croata de Defensa]] (''Hrvatsko Vijeće Obrane'', HVO), como forzas armadas da autoproclamada [[Herzeg-Bosnia]], e as [[Forzas Croatas de Defensa]] (''Hrvatske Obranbene Snage'', HOS). A maioría dos bosníacos organizáronse no [[Exército da República Bosnia-Hercegovina]] (''Republike Armija Bosne i Hercegovine'', RBiH). Este exército tiña un bo número de non bosníacos (ao redor do 25 %), especialmente no 1º Corpo en [[Saraxevo]]. O comandante adxunto do Exército bosníaco, o xeneral [[Jovan Divjak]], foi a máis alta xerarquía de etnia serbia no exército bosníaco. O xeneral [[Stjepan Šiber]], de etnia croata, foi o segundo comandante adxunto. O presidente [[Alija Izetbegović]] tamén nomeou o coronel [[Blaž Kraljević]], comandante do [[Consello Croata de Defensa]] en [[Hercegovina]], como membro do cuartel xeral do Exército bosníaco, sete días antes do seu asasinato, co fin de reunir unha fronte multiétnica bosníaca de defensa.<ref>[http://www.hsp1861.hr/vijesti4/030513zp.htm Vjesnik: Je li Tuta platio atentatorima po mascota tisuća maraka]</ref> Varias foron as unidades paramilitares que operaron na guerra de Bosnia: os serbios Aguias Brancas (''Beli Orlovi''), os Tigres de [[Arkan]], a Garda Serbia de Voluntarios (''Srpska Dobrovoljačka Garda''), os bosníacos da Liga Patriótica (''Patriotska Liga'') e os Boinas Verdes do Exército de Bosnia-Hercegovina (''Zelene Beretke'') e os croatas das Forzas de Defensa Croata (''Hrvatske Obrambene Snage''). Os paramilitares serbios e croatas que participaron como voluntarios recibían o apoio dos partidos políticos nacionalistas neses países. Existen denuncias sobre a participación das policías secretas serbia e croata no conflito. Os serbios recibiron o apoio de combatentes eslavos cristiáns doutros países, entre eles [[Rusia]]. Os voluntarios [[Grecia|gregos]] foron acusados de tomar parte no [[masacre de Srebrenica]], pois colocaron a [[bandeira de Grecia]] en Srebrenica, cando a cidade caeu ante os serbios.<ref>[http://observer.guardian.co.uk/milosevic/story/0,,868869,00.html Grecia enfróntase á vergonza polo seu papel no masacre dos serbios]</ref> [[Ficheiro: Alija Izetbegovic.jpg|miniatura|150px|Alija Izetbegović.]] Os [[Pobo bosníaco|bosníaco]]s recibiron o apoio de grupos islámicos comunmente coñecidos como "guerreiros santos" ([[Muyahid]]ines). Houbo tamén varios centos de membros do ''Exército dos Gardiáns da Revolución Islámica'' que axudaron ao do Goberno de Bosnia durante a guerra.<ref>{{Cita web |url=http://www.usip.org/pubs/specialreports/early/dayton_imp/train_equip.html |título=Instituto americano da Paz, aplicación de Dayton |data-acceso=29 de decembro de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090602142441/http://www.usip.org/pubs/specialreports/early/dayton_imp/train_equip.html |dataarquivo=02 de xuño de 2009 |urlmorta=yes }}</ref> Inicialmente as forzas serbias atacaron á poboación civil non serbia en Bosnia oriental. Despois de que as cidades e as vilas estaban aseguradas, procedían á expulsión dos seus habitantes ([[limpeza étnica]]), que en ocasións incluíu violacións e asasinatos.<ref>[http://www.un.org/icty/kunarac/trialc2/judgement/kun-tj010222e-5.htm TPII: Ataques contra a poboación civil]</ref> Os serbios tiñan superioridade (a pesar de contar con menos efectivos) debido ao armamento que recibiron do Exército Popular Iugoslavo, e estableceron o control sobre a maioría das zonas onde eran maioría relativa, ademais de zonas onde eran unha minoría significativa nas zonas rurais e rexións urbanas, excluíndo as grandes cidades de [[Saraxevo]] e [[Mostar]]. Os dirixentes militares e políticos serbios recibiron a maioría das acusacións de [[crimes de guerra]] ante o [[Tribunal Penal Internacional para a ex Iugoslavia]] (TPII, ou ICTY), moitos dos cales foron condenados despois da guerra nos xuízos. A maior parte da capital, Saraxevo, estivo permanentemente en mans dos bosníacos, aínda que o Goberno oficial da República de Bosnia-Hercegovina seguiu funcionando con relativa composición multiétnica. Nos 44 meses do asedio, o terror contra Saraxevo e os seus residentes variou na súa intensidade, pero o obxectivo sempre foi o mesmo: infrinxir o maior sufrimento posíbel aos civís a fin de obrigar ás autoridades bosníacas a aceptar as demandas dos serbios.<ref>{{Cita web |url=http://www.sense-agency.com/en/stream.php?sta=3&pid=9043&kat=3 |título=TPII: Maior sufrimento ao menor risco |data-acceso=29 de decembro de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20071013175021/http://sense-agency.com/en/stream.php?sta=3&pid=9043&kat=3 |dataarquivo=13 de outubro de 2007 |urlmorta=yes }}</ref> O [[Exército da República Serbia]] rodeou a cidade (alternativamente, as forzas serbias situábanse nos arredores de Saraxevo, o chamado anel ao redor de Saraxevo), despregando tropas e artillaría nos outeiros dos arredores no que sería o sitio máis longo na historia da guerra moderna, durante case 4 anos. {{VT|Sitio de Saraxevo}} Asináronse numerosos acordos de cesamento do fogo, pero violábanse unha e outra vez cando unha das partes consideraba que tiña desvantaxe. As [[Nacións Unidas]] trataron de deter a guerra en varias ocasións, pero sen éxito, e o tan promovido [[plan de paz Vance-Owen]], que pretendía dividir o país en tres zonas, tivo pouco impacto. === Cronoloxía === ==== 1992 ==== [[Ficheiro:Evstafiev-bosnia-cello.jpg|miniatura|[[Vedran Smailović]] tocando no edificio destruído da Biblioteca Nacional de [[Saraxevo]], en [[1992]]. Foto de Mikhail Evstafiev.]] [[Ficheiro:Bombed mosque in Ahmici.jpg|miniatura|Soldados da [[ONU]] observan o [[minarete]] duna [[mesquita]], dinamitado por forzas do [[Consello Croata de Defensa]] durante o [[Masacre de Ahmići]] ([[1993]]). (Imaxe cortesía do [[TPII]]).]] A primeira vítima en Bosnia é outro punto de discordia entre serbios e bosníacos. Os serbios consideran que foi Nikola Gardović, o pai dun noivo que foi morto na procesión dunha voda serbia dous días despois do referendo, o 1 de marzo de 1992, no casco antigo de [[Saraxevo]]. Bosníacos e croatas, porén, consideran as primeiras vítimas da guerra, antes da independencia, a uns civís croatas asasinados polo [[JNA]] (despois transformado en [[Exército da República Serbia]] e no [[Exército de Serbia e Montenegro]]), na aldea de [[Ravno]], en setembro de 1991. Os bosníacos tamén consideran a primeira persoa vítima da guerra a [[Suada Dilberović]], que recibiu un disparo durante unha marcha de paz por pistoleiros non identificados o 5 de abril desde un niño de francotiradores serbios no hotel ''Holiday Inn'' de Saraxevo. Hai que ter en conta que estas actividades non estaban relacionadas aínda co comezo da guerra no territorio de Bosnia-Hercegovina. O 30 de setembro de 1991, o Exército Popular Iugoslavo destruíu o pequeno pobo de Ravno, situado en Hercegovina, habitado por croatas, durante o transcurso do sitio da cidade de [[Dubrovnik]], en Croacia. O 19 de setembro, o [[JNA]] trasladou máis tropas á zona en torno á cidade de [[Mostar]], o que foi protestado publicamente polo goberno local. O 13 de outubro de 1991 o futuro presidente da República Serbia, [[Radovan Karadžić]], expresou a súa opinión sobre o futuro de Bosnia e dos musulmáns bosníacos, deixando claras as súas intencións de anexionarse todo o territorio posíbel.<ref>{{Cita web |url=http://www.helsinki.org.yu/hcharter_t16a02.html |título=Karadzic e o xenocidio |data-acceso=29 de decembro de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20080821153504/http://www.helsinki.org.yu/hcharter_t16a02.html |dataarquivo=21 de agosto de 2008 |urlmorta=yes }}</ref> Durante os meses de marzo, abril e maio de 1992 producíronse feroces ataques no leste de Bosnia, así como na parte noroeste do país. En marzo, os ataques do [[VRS]], xunto con membros do Segundo Comando Militar do antigo Exército Popular Iugoslavo, desenvolvéronse na parte oriental do país co obxectivo de tomar posicións estratexicamente pertinentes e de levar a cabo un bloqueo de comunicacións e información. Estes ataques deron lugar a un gran número de mortos e feridos civís.<ref>[http://www.unhchr.ch/tbs/doc.nsf/(Symbol)/333378630589b6d680256674005bc280?Opendocument Comité de Dereitos Humanos. Informe de Bosnia e Hercegovina]</ref> O [[JNA]], baixo control serbio, foi capaz de tomar máis do 70 % do territorio bosníaco durante estes meses. Gran parte disto débese ao feito de que estaban moito mellor armados e organizados que os bosníacos e as forzas croatas de Bosnia. Os ataques tamén incluíron as zonas de composición étnica mixta. [[Doboj]], [[Foča]], [[Rogatica]], [[Vlasenica]], [[Bratunac]], [[Zvornik]], [[Prijedor]], [[Sanski Most]], [[Kljuc]], [[Brčko (cidade)|Brčko]], [[Derventa]], [[Modrica]], [[Bosanska Krupa]], [[Bosanski Brod]], [[Bosanski Novi]], [[Glamoc]], [[Bosanski Petrovac]], [[Cajnice]], [[Bijeljina]], [[Višegrad]], así como zonas de [[Saraxevo]] foron todas as zonas onde os serbios establecen o control e expulsaron a bosníacos e croatas. Tampouco as zonas máis etnicamente homoxéneas se salvaron de importantes combates, como [[Banja Luka]], [[Bosanska Dubica]], [[Bosanska Gradiska]], [[Bileća]], [[Gacko]], [[Han Pijesak]], [[Kalinovik]], [[Nevesinje]], [[Trebinje]] e [[Rudo]], que viron como as súas poboacións non serbias foron expulsadas. Do mesmo modo, as rexións da zona central de Bosnia-Hercegovina ([[Saraxevo]], [[Zenica]], [[Maglaj]], [[Zavidovići]], [[Bugojno]], [[Mostar]], [[Konjic]] etc.) viron a fuxida da súa poboación serbia, emigrando a outras zonas baixo control serbio en Bosnia-Hercegovina. En xuño de 1992, a [[UNPROFOR]], que orixinalmente se despregara en Croacia, ampliou o seu mandato a Bosnia-Hercegovina, inicialmente para protexer o aeroporto internacional de Saraxevo. En setembro, o papel da UNPROFOR ampliouse co fin de protexer a axuda humanitaria e axudar na execución das actividades de socorro en toda Bosnia-Hercegovina, así como na axuda na protección dos refuxiados civís cando fora requirida pola [[Cruz Vermella]]. As cidades de [[Gornji Vakuf]] e [[Novi Travnik]] foron atacadas polos croatas o [[20de xuño]] de [[1992]], pero o intento de tomalas fracasou. O acordo de [[Graz]] entre serbios e croatas causou unha profunda división dentro da comunidade croata e a separación do grupo, o que conduciu ao conflito cos bosníacos. Un dos principais dirixentes croatas, [[Blaž Kraljević]], partidario da unión, foi asasinado por soldados do [[HVO]] en agosto de 1992, o que debilitou moito ao grupo moderado que esperaba manter a alianza de croatas e bosníacos.<ref>[http://www.hsp1861.hr/vijesti/201129erra.htm Sarajevo, i poslije, Erich Rathfelder]</ref> En outubro de 1992, os serbios tomaron a cidade de [[Jajce]] d expulsaron ás poboacións croata e bosníaca. A caída da cidade debeuse en gran parte á falta de cooperación bosníaco-croata e ao aumento das tensións, especialmente durante os últimos catro meses. ==== 1993 ==== O [[8 de xaneiro]] de [[1993]] os serbios asasinaron o deputado bosníaco [[Hakija Turajlić]] despois de deter o convoi das Nacións Unidas que o trasladaba desde o aeroporto. Os días 15 e 16 de maio, o 96 % dos serbios votou a favor de rexeitar o plan Vance-Owen. Tras o fracaso do plan de paz, que pretendía dividir o país en tres zonas étnicas, xurdiu un conflito armado entre bosníacos e croatas sobre o 30 % de Bosnia que ocupaban. O plan de paz foi un dos factores que conduciron á escalada do conflito, ao evitar [[Lord Owen]] o diálogo coas autoridades croatas máis moderadas (pro-Bosnia unificada) e negociar directamente cos elementos máis extremos (que pretendían a separación).<ref>[http://www.kcl.ac.uk/lhcma/cats/yugoslavia/xd20-0.htm Angus Macqueen e Paul Mitchell: A morte de Iugoslavia]</ref> Gran parte do ano 1993 foi dominada pola guerra bosníaco-croata que se fixo máis grave en outubro de 1992, cando as forzas croatas bosníacas atacaron á poboación civil en [[Prozor]], queimando as súas casas e matando a civís. En xaneiro de 1993 as forzas croatas de Gornji Vakuf atacaron de novo co fin de conectar Bosnia Central con Hercegovina. A [[limpeza étnica]] do Val de Lašva, campaña contra os civís bosníacos prevista polos xefes políticos e militares da [[Comunidade Croata de Herzeg-Bosnia]] de maio de [[1992]] a marzo de [[1993]], foi para dar cumprimento aos obxectivos enunciados polos nacionalistas croatas en novembro de [[1991]].<ref name="un.org"/> Os bosníacos do Val de Lašva foron obxecto de persecución por motivos políticos, raciais e relixiosos,<ref>{{Cita web |url=http://www.haverford.edu/relg/sells/indictments/Kordic2.html |título=TPII (1995): acta de acusación inicial para a limpeza étnica da zona do val de Lasva |data-acceso=29 de decembro de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20071013144629/http://www.haverford.edu/relg/sells/indictments/Kordic2.html |dataarquivo=13 de outubro de 2007 |urlmorta=yes }}</ref> deliberadamente discriminados no contexto dun ataque xeneralizado na rexión á poboación civil<ref>[http://www.un.org/icty/bralo/bra-sum051207-e TPII: Resumo da sentenza de Miroslav Bralo]</ref> e sufriu asasinatos en masa, violacións e retención en campamentos, así como a destrución de lugares culturais e propiedades privadas, o que desembocou no [[masacre de Ahmići]]. Estes feitos foron continuados a miúdo por propaganda anti-bosníaca, en particular nos municipios de [[Vitez]], [[Busovača]], [[Novi Travnik]] e [[Kiseljak]]. A [[Comunidade Croata de Herzeg-Bosnia]] tomou o control de moitos gobernos municipais e servizos en [[Hercegovina]] e eliminou ou apresou aos líderes bosníacos locais. Herzeg-Bosnia tomou o control dos medios de comunicación e impuxo ideas e propaganda croata. Introducíronse novos plans de estudos e o idioma croata nas escolas. Moitos bosníacos e serbios foron retirados de posicións no goberno er as empresas privadas; a axuda humanitaria era xestionada e distribuída aos bosníacos e aos serbios en desvantaxe e os bosníacos en xeral foron cada vez máis acosados. A alianza bosníaco-croata mantívose nalgunhas zonas de Bosnia, en particular en Bihać (noroeste de Bosnia) e Bosanska Posavina (norte), onde ambos os grupos estaban sendo moi castigados polas forzas serbias. Este conflito provocou a creación dun maior número de enclaves étnicos e un maior derramamento* de sangue. [[Mostar]] tamén foi rodeado polas forzas croatas durante nove meses, e gran parte da cidade histórica foi gravemente destruída polos [[bomba (explosivo)|bombardeos]], incluída a famosa ponte [[Stari Most]]. O [[ARBiH]] lanzou unha operación coñecida como ''Neretva 93'' contra o [[Consello Croata de Defensa]] e as [[Fozas Croatas de Defensa]] en setembro de 1993, co fin de poñer fin ao sitio de Mostar e recuperar as zonas de Hercegovina que foran incluídas na autoproclamada República Croata de Herzeg-Bosnia. A operación foi detida polas autoridades bosníacas despois de recibir a información sobre os incidentes contra civís croatas e os prisioneiros de guerra nas aldeas de Grabovica e Uzdol. Algúns dirixentes croatas foron xulgados polo [[TPII]] por cargos como [[crimes de lesa humanidade]], violacións graves dos Convenios de Xenebra e violacións das leis ou usos da guerra. [[Dario Kordić]], dirixente político dos croatas en Bosnia central, foi declarado culpábel de crimes de lesa humanidade en Bosnia central, pola limpeza étnica levada a cabo, e condenado a 25 anos de prisión.<ref>[http://www.un.org/icty/kordic/trialc/judgement/index.htm TPII: Veredito de Kordić e Čerkez]</ref> O comandante bosníaco [[Sefer Halilović]] foi acusado dun cargo de violación das leis e costumes da guerra sobre a base da responsabilidade penal dos incidentes ocorridos durante ''Neretva 93'' e declarado inocente. Nun intento de protexer aos civís, o papel da [[UNPROFOR]] ampliouse en 1993 para protexer as "zonas seguras" que declarara en torno a [[Saraxevo]], [[Goražde]], [[Srebrenica]], [[Tuzla]], [[Žepa]] e [[Bihać]]. ==== 1994 ==== En 1994, a [[OTAN]] decide participar activamente cando, o 28 de febreiro, os seus avións [[F-16]] derribaron catro avións serbios en Bosnia central (incidente de [[Banja Luka]]), que violaran a zona de prohibición de voos da ONU. A guerra bosníaco-croata terminou oficialmente o [[23 de febreiro]] de [[1994]], cando o comandante do [[HVO]], xeneral Ante Roso e o comandante do Exército bosníaco, xeneral Rasim Delić, asinaron un acordo de alto ao fogo en [[Zagreb]]. En marzo de 1994 un acordo de paz mediado polos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] entre os belixerantes croatas (representados pola [[República de Croacia]]) e a [[República de Bosnia-Hercegovina]] asinouse en Washington e Viena (coñecido como [[Acordo de Washington]]). En virtude do acordo, o conxunto dos territorios controlados polos croatas de Bosnia e as forzas do Goberno foi dividida en dez cantóns autónomos, establecidos na [[Federación de Bosnia-Hercegovina]]. Isto puxo fin á guerra entre croatas e bosníacos, e reduciu as partes belixerantes a dúas. A primeira batalla aberta entre croatas e serbios, o [[HVO]] e o [[HOS]] contra o [[VRS]], sucedeu en [[Kupres]], en Hercegovina Occidental. Os serbobosnios e o [[JNA]] contaban cuns 6.000 homes, 3 ou 4 divisións de artillaría, un batallón blindado e o apoio da aviación, contra uns 1.500 bosniocroatas de [[Kupres]]. Os (por aquel entón) pouco armados bosniocroatas perden esta batalla que terá a súa segunda parte en [[1995]] con distinto desenlace. Os bosniocroatas e bosníacos enrolados no [[HVO]] e, sobre todo, no [[HOS]] -coa lección aprendida de [[Ravno]] e coas armas conseguidas desde [[Croacia]]- serían a primeira forza que consegue gañar a primeira batalla non encuberta contra os serbios -a primeira [[Batalla de Mostar]]- conseguindo expulsalos da parte ocupada de Mostar Oriental. Despois do golpe de [[Mate Boban]], e a caída inexplicábel do norte de Bosnia e a cidade de [[Jajce]], o [[HVO]] xa non quere entrar en conflito cos serbios. Porén, o [[HOS]] segue fiel ao goberno bosníaco de Saraxevo, o que levará a un conflito interno entre os [[bosniocroatas]] e ao atentado posterior sobre o seu líder [[Blaz Kraljevic]]. ==== 1995 ==== A guerra continuou durante a maior parte de 1995. Ese ano os serbobosnios comezaron unha campaña sistemática de ataques a "zonas seguras", o que puxo ás forzas da ONU na súa contra. Isto, unido á mellor preparación e resultados da alianza bosníaco-croata, reduciu as opcións de vitoria de Karadžić. En xullo de 1995, as tropas serbias do xeneral [[Ratko Mladić]] ocuparon a "zona segura", controlada pola [[UNPROFOR]], de [[Srebrenica]] no leste de Bosnia, onde ao redor de 8.000 civís bosníacos foron asasinados no coñecido [[masacre de Srebrenica]]. A maioría das mulleres foron expulsadas e algunhas violadas e asasinadas.<ref>[http://www.un.org/icty/krstic/TrialC1/judgement/krs-tj010802e.pdf ICTY: Veredito de Krstic]</ref> O [[Tribunal Penal Internacional para a ex Iugoslavia|TPII]] cualificou este suceso como [[xenocidio]], no caso contra [[Radislav Krstić]]. De acordo co acordo bosníaco-croata, as forzas croatas operaron no oeste de Bosnia (Operación Verán'95), e a principios de agosto lanzaron a ''Operación Tormenta'', facéndose cargo da [[República Serbia de Krajina]] en Croacia, que trouxo consigo unha nova [[limpeza étnica]], neste caso de serbios. Con iso, a alianza bosníaco-croata gañou a iniciativa na guerra, obtendo gran parte de Bosnia occidental dos serbios en varias operacións, entre elas a ''Operación Mistral'' e a ''Operación Sana''. Estas forzas chegaron a ameazar a capital serbia de Bosnia [[Banja Luka]] grazas a un ataque terrestre directo. A [[artillaría]] serbia que asediaba Saraxevo levou a cabo o [[masacre do mercado de Markale]], e a [[OTAN]] respondeu co inicio da [[Operación ''Deliberate Force'']], ampliando os ataques aéreos contra infraestruturas e unidades [[serbobosnio|serbobosnias]] en setembro. Nese momento, a [[comunidade internacional]] meteu presión a Milošević, Izetbegović e Tudjman para que sentaran na mesa de negociación e, finalmente, a guerra terminou cos [[Acordos de Dayton]] asinados o [[21 de novembro]] de 1995. A versión final do acordo de paz foi asinada o [[14 de decembro]] de 1995, en [[París]]. == Baixas == O número de mortos tras a guerra foi inicialmente estimado en ao redor de 200.000 polo goberno bosníaco. Tamén se rexistraron ao redor de 1&nbsp;326&nbsp;000 [[refuxiado]]s e [[exilio|exiliados]]. A investigación realizada por Tibeau e Bijak en [[2004]] determinou uns 102.000 mortos e estimou o seguinte detalle: 55.261 eran civís e 47.360, soldados. Dos civís: 16.700 eran serbios, mentres que 38.000 foron bosníacos e croatas. Dos soldados, 14.000 foron os serbios, os croatas foron 6.000, e os bosníacos 28.000.<ref>Nilsen, Av Kjell Arild; - Axencia Norueguesa de Noticias</ref> Outra investigación levouna a cabo o Centro de Investigación e Documentación de Saraxevo (RDC), baseada na creación de listas e bases de datos, en lugar de proporcionar estimacións. Estudos demográficos do [[TPII]] na Unidade da [[A Haia|Haia]], proporcionan un número similar de mortos, pero un tanto diferente en distribución étnica.<ref>{{Cita web |url=http://www.nezavisne.com/revija/tekst060312-01.php |título=Krsman, Natasa; "Mirsad Tokaca: Samo fizicki me mogu sprijeciti Radim da Bosnia" |data-acceso=29 de decembro de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20080514012358/http://www.nezavisne.com/revija/tekst060312-01.php |dataarquivo=14 de maio de 2008 |urlmorta=yes }}</ref> A partir de outubro de [[2006]], o reconto do número de vítimas chegou a 97.884.<ref>{{Cita web |url=http://www.idc.org.ba/aboutus/Overview_of_jobs_according_to_%20centers.htm |título=RDC: Estudo dos centros de bases de datos |data-acceso=29 de decembro de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090418125418/http://www.idc.org.ba/aboutus/Overview_of_jobs_according_to_%20centers.htm |dataarquivo=18 de abril de 2009 |urlmorta=yes }}</ref> Outras investigacións seguen en curso. O [[21 de xuño]] de [[2007]], o Centro de Investigación e Documentación de Saraxevo publicou a máis ampla investigación sobre as baixas da guerra de Bosnia-Hercegovina titulado ''O libro bosnio dos Mortos'' -unha base de datos que revela 97.207 nomes de cidadáns mortos e desaparecidos durante a guerra de 1992-1995. Un equipo internacional de expertos avaliou os resultados antes de que foran publicados. Máis de 240.000 bases de datos foron recollidas, tratadas, estudadas e avaliadas polo equipo internacional de expertos, obtendo o número final de máis de 97.000 nomes de vítimas, pertencentes a todas as nacionalidades. Das 97.207 mortes documentadas en Bosnia-Hercegovina, o 83 % das vítimas civís foron [[Bosnia|bosníacos]], o 10 % [[Serbia|serbios]] e máis do 5 %, [[Croacia|croatas]], seguido por un pequeno número doutros, como [[Pobo albanés|albaneses]] ou [[pobo xitano|romanís]]. A porcentaxe de vítimas bosníacas podería ser superior, pois hai superviventes de Srebrenica que informaron que os seus seres queridos eran 'soldados' para accederen aos servizos sociais e outros beneficios do goberno. A cifra total de mortos podería aumentar até un máximo doutros 10.000 para todo o país debido ás investigacións en curso.<ref>{{Cita web |url=http://www.iht.com/articles/ap/2007/06/21/europe/EU-GEN-Bosnia-War-Victims.php |título=A investigación mostra que as estimacións do número de mortos foron inchadas |data-acceso=27 de xuño de 2007 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20070627040825/http://www.iht.com/articles/ap/2007/06/21/europe/EU-GEN-Bosnia-War-Victims.php |dataarquivo=27 de xuño de 2007 |urlmorta=yes }}</ref><ref>[http://www.birn.eu.com/en/88/10/3377/ Libro bosnio dos Mortos]</ref> As grandes discrepancias en todas estas estimacións son polo xeral debido á contradición das definicións dos que poden ser considerados vítimas da guerra. Algunhas investigacións computan só as vítimas directas da actividade militar, mentres que outros computan tamén vítimas indirectas, como os que morreron como consecuencia das duras condicións de vida, fame, frío, enfermidades ou outros accidentes causados indirectamente pola guerra. Tamén se utilizaron cifras máis altas cando moitas das vítimas se computaron dúas ou tres veces, tanto en civís como en militares, ademais de que pouco ou nada de comunicación e coordinación pode haber entre estas listas en condicións de guerra. A manipulación dos números á hoxe en día moi utilizada polo [[revisionismo histórico]] para cambiar o carácter e o alcance da guerra en Bosnia-Hercegovina. Porén, a maioría dos estudos independentes non foron acreditados por ningún dos gobernos involucrados no conflito e non hai resultados oficiais que sexan aceptábeis para todas as partes. Non debe esquecerse que tamén houbo baixas significativas por parte das tropas internacionais en Bosnia-Hercegovina. Uns 320 soldados da [[UNPROFOR]] morreron durante este conflito. == Crimes de guerra == === Limpeza étnica === {{Artigo principal|Limpeza étnica}} A [[limpeza étnica]] foi un fenómeno común na guerra. Polo xeral, isto implicaba a intimidación, a expulsión forzosa ou o asasinato da etnia indesexada, así como a destrución dos vestixios físicos do grupo étnico, como os lugares de culto, cemiterios e edificios culturais e históricos. De acordo con numerosos fallos do [[Tribunal Penal Internacional para a ex Iugoslavia]], as forzas serbias <ref>[http://www.un.org/icty/brdjanin/trialc/judgement/index.htm TPII: Sentenza Radoslav Brdanin]</ref> e croatas <ref>[http://www.un.org/icty/kordic/trialc/sentencia TPII: Veredicto Kordic e Cerkez]</ref> realizaron limpeza étnica nos seus territorios, planificadas polos seus líderes políticos co fin de crear estados etnicamente puros ([[República Serbia]] e [[República Croata de Herzeg-Bosnia]]). Por outra parte, as forzas serbias cometeron o [[masacre de Srebrenica]] ao final da guerra, cualificado polo Tribunal como [[xenocidio]].<ref>[http://www.un.org/icty/pressreal/2004/p860-e.htm TPII: Discurso do Presidente do Tribunal Theodor Meron, no cemiterio de Potocari]</ref> Así mesmo, forzas bosníacas -sobre todo paramilitares chegados de países árabes, [[muyahid]]ines- levaron a cabo tamén limpieza étnica en aldeas de maioría serbia.<ref>{{Cita web |url=http://www.acnur.org/index.php?id_pag=5280 |título=TPII: Condena a Naser Oric |data-acceso=29 de decembro de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140220055410/http://www.acnur.org/index.php?id_pag=5280 |dataarquivo=20 de febreiro de 2014 |urlmorta=yes }}</ref> === Violacións en masa === {{Artigo principal|Violacións masivas en Bosnia}} Durante a guerra de Bosnia, realizáronse [[abuso sexual|abusos sexuais]] de nenas e mulleres que máis tarde se coñecerían como ''fenómeno de violacións en masa''. Entre 20.000 e 44.000 mulleres foron sistematicamente violadas polas forzas serbias.<ref>[http://www.coop99.at/grbavica_website/ Violacións en masa en Grbavica]</ref><ref>[http://www.elmundo.es/elmundo/2009/05/03/internacional/1241342465.html "Violadas en la guerra de Bosnia: 14 años sin apoyo y sin derechos"] ''El Mundo'', 3 de maio de 2009.</ref> Estes feitos foron realizados en Bosnia oriental, durante os masacres de Foca, e en Grbavica, durante o [[sitio de Saraxevo]].<ref>[http://www.un.org/icty/kunarac/trialc2/judgement/kun-tj010222e-5.htm TPII: Ataque contra a poboación civil. Sentenza Foca]</ref> En menor medida, existe constancia de que tamén unidades bosníacas realizaron esta práctica con mulleres serbias en [[Kamenica]], [[Rogatica]], [[Kukavice]], [[Milici]], [[Klisa]], [[Zvornik]] e outras cidades. O tribunal non xulgou estes feitos por considerárense illados. Porén, tras este conflito a violación foi recoñecida por primeira vez como unha arma de guerra, empregada como ferramenta de limpeza étnica e xenocidio.<ref name="Nono1">{{cita web |url=http://www.economist.com/node/17900482 |título=War's overlooked victims |dataacceso= 29/12/2011 |autor= ''The Economist''|apellido= |nombre= |data= 13 de xaneiro de 2011|editorial= economist.com |idioma=inglés}}</ref> === Xenocidio === {{Artigo principal|Xenocidio bosníaco}} Un xuízo tivo lugar ante a [[Corte Internacional de Xustiza]], a raíz dunha demanda presentada en 1993 por [[Bosnia e Hercegovina]] contra [[Serbia e Montenegro]] acusándoa de [[xenocidio]]. A Corte Internacional de Xustiza (CIJ), na súa sentenza de [[26 de febreiro]] de [[2007]] determinou que Serbia non tivo responsabilidade polo xenocidio cometido polas forzas serbias de Bosnia no [[masacre de Srebrenica]] en 1995. A CIJ chegou á conclusión, porén, de que Serbia non actuou para impedir o masacre de Srebrenica e castigar aos considerados responsábeis, sobre todo ao xeneral [[Ratko Mladić]] e ao Primeiro Ministro serbobosníaco [[Radovan Karadžić]]. Ambos os dous están acusados polo [[Tribunal Penal Internacional para a ex Iugoslavia]] dos cargos de crimes de guerra e xenocidio. Os dous máximos responsábeis do xenocidio foron capturados polo goberno de Serbia ante a presión da comunidade internacional: o Presidente da República Serbia, Radovan Karadžić, o 21 de xullo de 2008; e o Comandante en Xefe do exército serbobosníaco, Ratko Mladić, o 26 de maio de 2011. == Galería de mapas == {{Galería |Ficheiro:Former Yugoslavia wartime.png|Antiga Iugoslavia durante a guerra. |Ficheiro:BiH - ES N 1991 1.gif|Composición étnica en 1991 por municipios. |Ficheiro:Bosnia Herzegovina Ethnic 2013.png|Composición étnica estimada en 2013. |Ficheiro:Bih94.JPG|Liñas da fronte en 1994, ao finalizar o conflito bosníaco-croata e tras os Acordos de Washington. |Ficheiro:Hvo_controlled.png|Máximo territorio controlado polos croatas durante a guerra. |Ficheiro:Bsa_controlled.png|Máximo territorio controlado polos serbios durante a guerra. |Ficheiro:Former Yugoslavia wartime animation 92-95.gif|Animación do control de varias repúblicas. }} == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * [[Delmi Álvarez|Álvarez, Delmi]]: ''[[Reporteiro de guerra en Iugoslavia]]'' ([[1994]]). * Denitch, Bogdan: ''Nacionalismo y etnicidad: la trágica muerte de Yugoslavia'', Siglo XXI, 1995, ISBN 968-23-1958-7 * [[Juan Goytisolo|Goytisolo, Juan]]: ''[[Cuaderno de Sarajevo]]'' (1993). * Gutman, Roy: ''A Witness to Genocide: The 1993 Pulitzer Prize-Winning Dispatches on the "Ethnic Cleansing" of Bosnia'', ISBN 978-0-02-032995-4 * Shrader, Charles R.: ''The Muslim-Croat Civil War in Central Bosnia'' Texas A&M University Press, 2003 ISBN 1-58544-261-5 * Suárez, Mariú: ''Más allá del homo sapiens'', Victoria, B.C., 2000, ISBN 1-55212-523-8 === Outros artigos === * [[Guerras iugoslavas]] * [[Historia dos eslavos do sur]] * [[Masacre de Srebrenica]] * [[Forza de Protección das Nacións Unidas]] === Ligazóns externas === * [http://www.acnur.org/biblioteca/pdf/2044.pdf Informe da ACNUR sobre a guerra de Bosnia] {{es}} * [http://www.elconfidencial.com/noticias/noticia.asp?id=21836&edicion=27/02/2007&pass= "La ONU exculpa a Serbia de genocidio"] ''El confidencial'' {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081212213359/http://www.elconfidencial.com/noticias/noticia.asp?id=21836&edicion=27/02/2007&pass= |date=12/12/2008 }} {{es}} * [http://hrw.org/reports/2004/ij/icty/2.htm#_Toc62882595 Sumario dos vereditos do TPII sobre o conflito entre Bosnia-Hercegovina e a República Serbia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190107224919/https://www.hrw.org/reports/2004/ij/icty/2.htm#_Toc62882595 |date=07 de xaneiro de 2019 }} {{en}} * [http://hrw.org/reports/2004/ij/icty/2.htm#_Toc62882594 Sumario dos vereditos do TPII sobre o conflito entre Bosnia-Hercegovina e a República Croata de Herzeg-Bosnia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190107224919/https://www.hrw.org/reports/2004/ij/icty/2.htm#_Toc62882594 |date=07 de xaneiro de 2019 }} {{en}} * [http://www.historyplace.com/worldhistory/genocide/bosnia.htm Xenocidio en Iugoslavia] {{en}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Iugoslavia]] [[Categoría:Historia de Bosnia e Hercegovina]] [[Categoría:Historia de Serbia]] [[Categoría:Guerras do século XX]] jn9lp760ob4bfq81bfind8l2qlhyqqa 0 197225 7104777 6744857 2025-06-23T19:04:27Z O Breixo 127505 7104777 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Croatian War of Independence collage.jpg |resultado = Vitoria do [[Croacia|croata]] * As forzas croatas recuperan o control sobre a maior parte da [[República Krajina de Serbia]] no territorio croata; * As forzas croatas entran en [[Bosnia e Hercegovina]], que leva ao final da [[Guerra de Bosnia]]. |combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of Serbian Krajina (1991).svg|25px]] [[República Krajina de Serbia]]<br />[[Ficheiro:Flag of Republika Srpska.svg|25px]] [[República Serbia]] <small>(1992-1995)</small> ---- * [[Ficheiro:Flag of SFR Yugoslavia.svg|25px]] [[Exército Popular Iugoslavo]]<small>(controlado pola [[República Socialista de Serbia|RS Serbia]]) (1991-1992)</small> |combatentes2 = {{HRV}}<br />[[Ficheiro:Flag of Bosnia and Herzegovina (1992-1998).svg|25px]] [[República de Bosnia e Hercegovina]] <small>(1995)</small> |comandante1 = [[Ficheiro:Flag of SR Serbia.svg|25px]] [[Ficheiro:Flag of Republika Srpska.svg|25px]] [[Slobodan Milošević]]<br />[[Ficheiro:State Flag of Serbian Krajina (1991).svg|25px]] [[Milan Babić]]<br />[[Ficheiro:State Flag of Serbian Krajina (1991).svg|25px]] [[Milan Martić]]<br />[[Ficheiro:State Flag of Serbian Krajina (1991).svg|25px]] [[Goran Hadžić]]<br />[[Ficheiro:State Flag of Serbian Krajina (1991).svg|25px]] [[Mile Mrkšić]]<br />[[Ficheiro:Flag of SFR Yugoslavia.svg|25px]] [[Ficheiro:Logo of the JNA.svg|25px]] [[Veljko Kadijević]]<br />[[Ficheiro:Flag of SFR Yugoslavia.svg|25px]] [[Ficheiro:Flag of Republika Srpska.svg|25px]] [[Ratko Mladić]]<br />[[Ficheiro:Flag of SR Serbia.svg|25px]] [[Ficheiro:Flag of Republika Srpska.svg|25px]] [[Jovica Stanišić]] |comandante2 = {{HRVb}} [[Franjo Tuđman]]<br />{{HRVb}} [[Gojko Šušak]]<br />{{HRVb}} [[Anton Tus]]<br />{{HRVb}} [[Janko Bobetko]]<br />{{HRVb}} [[Zvonimir Červenko]]<br />{{HRVb}} [[Petar Stipetić]]<br />[[Ficheiro:Flag of Bosnia and Herzegovina (1992-1998).svg|25px]] [[Atif Dudaković]] |soldados1 = [[Ficheiro:Flag of SFR Yugoslavia.svg|25px]] '''JNA'''<br />145.000 <small>(1991)</small><br />[[Ficheiro:Flag of Serbian Krajina (1991).svg|25px]] '''RSK'''<br />50.000 <small>(1995)</small> |soldados2 = '''{{HRV}}'''<br />70.000 <small>(1991)</small><br />200.000 <small>(1995)</small> |baixas1 = [[Ficheiro:Flag of Serbian Krajina (1991).svg|25px]] '''RSK'''<br />4.177 soldados e 2.650 civís mortos ou desaparecidos.<br />300.000 desprazados.<br />[[Ficheiro:Flag of SFR Yugoslavia.svg|25px]] '''JNA'''<br />1.279 soldados mortos. |baixas2 = '''{{HRV}}'''<br />6.788–8.784 soldados e 4.508–7.186 civís mortos ou desaparecidos.<br />220.000 desprazados.<br />[[Ficheiro:Flag of Bosnia and Herzegovina (1992-1998).svg|25px]] '''RBeH'''<br />178 soldados e 23 civís mortos. }} A '''Guerra de Croacia''' ou '''Guerra da Independencia de Croacia''' (en [[lingua croata|croata]]: ''Domovinski Rat'', Guerra da Patria), en [[lingua serbia|serbio]]: ''Рат у Хрватској'' ou ''Rat u Hrvatskoj'', Guerra en Croacia) foi un conflito bélico que tivo lugar en [[Croacia]] desde [[1991]] até [[1995]]. Inicialmente, a guerra desenvolveuse entre [[Croacia]] e o [[Exército Popular Iugoslavo]] (JNA). Máis tarde, o conflito derivou nunha loita entre as tropas da nova Croacia independente e as forzas rebeldes da minoría serbia, que á súa vez proclamou a [[República Serbia de Krajina]]. Os serbios foron apoiados polo Exército Popular Iugoslavo. O bando croata intentaba establecer a plena soberanía para a [[Croacia|República de Croacia]], anteriormente constituída como unha república socialista dentro da [[República Federal Socialista de Iugoslavia]], mentres que os serbios querían manterse en Iugoslavia, buscando novos límites en partes de Croacia con maioría étnica serbia ou cunha minoría serbia influente. A guerra resultou particularmente impactante pola súa brutalidade nunha sociedade relativamente desenvolvida en [[Europa]] e nos tempos modernos. == Antecedentes. Disensións en Iugoslavia == A guerra en [[Croacia]] foi resultado do ascenso do [[nacionalismo]] en [[Iugoslavia]] durante a década de 1980, que conduciu á disolución da [[República Federal Socialista de Iugoslavia]]. A crise comezou a desencadearse en Iugoslavia tras o debilitamento das democracias populares da [[Europa oriental]], na última fase da [[guerra fría]], todo iso simbolizado pola caída do [[Muro de Berlín]] en [[novembro]] de [[1989]]. En Iugoslavia, a [[Liga dos Comunistas de Iugoslavia]] perdera xa gran parte da súa preeminencia ideolóxica. Nos [[década de 1980|anos 1980]], a axitación secesionista dos movementos [[Albania|albaneses]] en [[Kosovo]] levou á represión da maioría albanesa nesta provincia do sur de [[Serbia]]. As repúblicas má prósperas, as norteñas [[Eslovenia]] e [[Croacia]], quixeron dar pasos para aumentar a súa autonomía, mesmo cara á independencia e ao establecemento dun sistema político occidental. A [[Serbia|República de Serbia]], dirixida por [[Slobodan Milošević]], avogaba polo centralismo e o sistema de partido único (o [[comunista]]) para toda Iugoslavia (baixo a dirección serbia), terminando por derrogar a autonomía das rexións de Kosovo e [[Voivodina]]. Ao mesmo tempo, o [[Exército Popular de Iugoslavia]] experimentou un proceso de transformación, pasando de ser un Exército multinacional a converterse nunha forza controlada polos serbios. Dado o ascenso do nacionalismo baseado nos intereses individuais de cada república, foi facéndose previsíbel a desaparición de Iugoslavia e a súa substitución por uns cantos Estados sucesores. Slobodan Milošević, desde o seu ascenso ao poder en Serbia, tratou de favorecer a continuidade de todos os serbios nun único Estado (agrupando ás maiorías ou minorías serbias das outras repúblicas na longamente soñada "Gran Serbia"). As demandas eslovenas e croatas dunha maior autonomía, incluíndo un status de tipo confederal e, mesmo, unha completa independencia, fixeron medrar así mesmo as ideas nacionalistas entre os altos cargos da aínda gobernante Liga dos Comunistas de Iugoslavia. == A reafirmación de Serbia == En marzo de [[1989]], a crise en Iugoslavia profundouse tras a adopción dalgunhas emendas á Constitución socialista serbia. A través delas, o Goberno serbio puido reafirmar os seus poderes efectivos sobre as provincias ex autónomas de [[Kosovo]] e [[Voivodina]]. Dado que estas entidades tiñan dereito a voto a nivel da presidencia federal de Iugoslavia (seis membros das repúblicas e dous das provincias autónomas, agora ex autónomas), [[Serbia]], baixo o seu presidente [[Slobodan Milošević]], obtivo o control sobre tres votos de oito na elección da presidencia federal. Grazas aos apoios adicionais de [[República Popular de Montenegro|Montenegro]], habitado por serbios) e, ocasionalmente, [[Bosnia e Hercegovina]], Serbia estaba en condicións de exercer unha enorme influencia sobre o Goberno federal. Esta situación ocasionou protestas noutras repúblicas, así como propostas de reforma da federación iugoslava. == Movementos electorais e constitucionais == O debilitamento do réxime comunista permitiu ao nacionalismo estender a súa presenza política, incluso dentro da propia Liga dos Comunistas de Iugoslavia. No XIV Congreso Extraordinario da Liga, celebrado o [[20 de xaneiro]] de [[1990]], as delegacións das repúblicas mostraron as súas discrepancias sobre os temas principais da federación iugoslava. A delegación croata demandou unha federación menos centralizada, mentres que a delegación serbia, encabezada por Milošević, se opuxo a iso. En consecuencia, os delegados eslovenos e croatas abandonaron o Congreso. Este feito considérase por algúns como o comezo do fin de Iugoslavia. As primeiras eleccións libres foron convocadas entón en [[Croacia]] e [[Eslovenia]] para uns poucos meses máis tarde. As eleccións parlamentarias croatas celebráronse entre abril e maio de 1990 (a primeira rolda o 22 de abril e a segunda o 6 de maio). Ao longo de 1989 fundáranse varios partidos políticos, entre eles a [[Unión Democrática Croata]] (''Hrvatska Demokratska Zajednica'', ''HDZ''), liderada polo nacionalista [[Franjo Tudjman]]. A HDZ baseou a súa campaña na aspiración á independencia e nunha retórica xeral antiiugoslava e antiserbia, alimentando nos croatas o sentimento de que só a HDZ podía protexer a [[Croacia]] das aspiracións dos sectores serbios liderados por [[Slobodan Milošević]] relativas á conformación da [[Gran Serbia]]. Deste xeito, logrou encabezar os resultados das eleccións (seguido polos comunistas reformistas de [[Ivica Racan]], o [[Partido Socialdemócrata de Croacia]]) e formar un novo Goberno croata. Un factor importante na preservación dos límites fronteirizos de Croacia foi a axuda internacional recibida, a cargo de membros da diáspora croata. Moitos futuros dirixentes do HDZ, incluíndo a Tudjman, realizaron visitas internacionais durante os 80 e a principios dos 90 con vistas a obter apoio dos emigrantes cara á causa nacional croata. Porén, estes contactos foron xa interpretados por algúns políticos comunistas conservadores (maioritariamente serbios) como mostras de separatismo. Esta sensación foi, ademais, reforzada por algunhas controvertidas declaracións de membros do HDZ e por unha retórica imprudente que era calquera cousa menos pacífica. Serva como exemplo unha recordada declaración pública de Tudjman na que se congratulaba de que a súa muller non fora "nin serbia nin xudía".<ref>{{Cita web |url=http://www.vreme.com/arhiva_html/467/08.html |título="Dr Franjo Tuđman, 1992-1999", Miloš Vasić, Vreme, Decembro 18, 1999 |data-acceso=30 de decembro de 2011 |data-arquivo=05 de decembro de 2011 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20111205082735/http://www.vreme.com/arhiva_html/467/08.html |url-morta=yes }}</ref> Adicionalmente, o emprego de iconografía nacionalista, algunha dela recuperada directamente do movemento nacionalista croata que foi responsábel, durante a [[segunda guerra mundial]], da desaparición de probabelmente máis de 100.000 serbios, non contribuíu a rebaixar as tensións. {{VT|Historia dos eslavos do sur#A Segunda Guerra Mundial: a primeira desaparición de Iugoslavia}} O 13 de maio de 1990 tivo lugar en Zagreb un partido de fútbol entre o Dínamo de Zagreb e o Estrela Vermella de Belgrado. Os choques entre estes dous equipos iugoslavos, habitualmente rivais nos postos altos da liga do país, sempre foran de alto risco, pero esta vez o encontro dexenerou en violentos incidentes cando os seareiros do Dínamo trataron de saltar os valados cara á zona do estadio onde estaban os seguidores do Estrela Vermella. Rapidamente, estes comezaron a lanzar asentos e anacos de valado sobre os fans do Dínamo, o que fixo innecesaria unha intervención policial. A ''militia'' (policía da época comunista) interveu inmediatamente, cargando contra os seguidores do Dínamo (que, recordemos, era o ''de casa'') co resultado de máis de 60 feridos, incluíndo algúns por arma branca, de bala ou intoxicados polo gas lacrimóxeno.<ref>{{Cita web |url=http://www.domovinskirat.com/content/view/2831/65/ |título=Domovinski rat On Line! - 13. SVIBNJA 1990 |data-acceso=30 de decembro de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20070928062825/http://www.domovinskirat.com/content/view/2831/65 |dataarquivo=28 de setembro de 2007 |urlmorta=yes }}</ref> O [[30 de maio]] de [[1990]] o novo Parlamento croata celebrou a súa primeira sesión, na que o presidente Tudjman anunciou a súa intención de aprobar unha nova Constitución (que sería ratificada a finais dese ano) e propuxo multitude de cambios políticos, económicos e sociais, algúns en relación a se os dereitos das minorías serbia e bosníaca serían garantidos ou non. Os dirixentes serbios locais opuxéronse, temendo que a poboación serbia de Croacia se vira ameazada. A súa principal preocupación era que a nova Constitución cambiara o status dos serbios en Croacia, pasando a ser unha 'minoría nacional' en lugar dunha 'nación constituínte'. Isto finalmente sucedeu coa aprobación da Constitución, a finais do ano. En agosto de 1990 celebrouse un referendo non oficial nas rexións croatas cunha substancial poboación serbia, que serían posteriormente coñecidas como a [[República Serbia de Krajina]] (RSK), situada na fronteira con [[Bosnia e Hercegovina]], sobre a cuestión da autonomía e soberanía serbias en Croacia. {{Véxase tamén|Historia dos eslavos do sur#Croacia e Eslavonia: As Fronteiras Militares}} [[Ficheiro:Krajina.png|miniatura|250px|En vermello, [[República Serbia de Krajina]], en [[Croacia]].<br /><small>Á esquerda, na fronteira con [[Bosnia e Hercegovina]]; á dereita, na [[Eslavonia|Eslavonia oriental]]. Nótese a coincidencia coas antigas ''Fronteiras Militares'' de Croacia.]] Isto fíxose para tratar de contrarrestar os cambios na Constitución. O Goberno croata tratou de bloquear o referendo enviando forzas policiais ás comisarías de policía rebeldes nas zonas serbias para confiscar as súas armas. Entre outros incidentes, civís serbios do sur de Croacia, a maioría en torno á cidade de [[Knin]], bloquearon as estradas de acceso aos destinos turísticos da costa de [[Dalmacia]]. Anos despois, durante o xuízo a [[Milan Martić]], [[Milan Babić]] afirmaría que foi enganado por Martić para organizar a revolta, e que esta —así como a guerra en Croacia en si mesma— foi responsabilidade de Martić, dentro dun plan orquestrado por Belgrado.<ref>[http://www.iwpr.net/?p=tri&s=f&o=259675&apc_state=henftri259753 IWPR news report: Martic "Provoked" Croatian Conflict]</ref> O Goberno croata respondeu ao bloqueo das estradas mediante o envío de corpos policiais especiais transportados por helicópteros, pero estes foron interceptados por avións de combate do Exército Iugoslavo e obrigados a regresaren a [[Zagreb]]. Os serbios de Croacia non trataron nun principio de conseguir a independencia. O 30 de setembro de 1990, o Consello Nacional Serbio declarou "a autonomía do pobo serbio nos territorios históricos nos que vive, e que están dentro das fronteiras actuais da República de Croacia como unidade federal da República Socialista Federal de Iugoslavia". Tras a elección de Tudjman e a percepción de ameaza nacida da nova Constitución, os serbios nacionalistas da rexión de [[Kninska Krajina]] comezaron a realizar accións armadas contra oficiais do Goberno croata. Moitos foron expulsados á forza da [[República Serbia de Krajina|RSK]]. As dependencias do Goberno croata na rexión comezaron a seren controladas polas autoridades locais serbias ou o recentemente instituído "Consello Nacional Serbio". Este acabaría despois por ser o Goberno da rebelde República Serbia de Krajina, que estaba liderado por Milan Babić, o cal foi despois condenado por crimes de guerra polo [[Tribunal Penal Internacional para a ex Iugoslavia]], onde mostrou abertamente o seu arrepentimento polas súas actuacións (ademais de testemuñar contra outros líderes serbios). O 22 de decembro de 1990 o Parlamento de Croacia ratificou a nova Constitución, cambiando o status dos serbios de Croacia, agora considerados 'minoría nacional' en lugar de 'nación constituínte'. A porcentaxe daqueles que se declaraban serbios, segundo o censo de 1991, era do 12 % (o 78 % da poboación declarábase croata). Isto interpretouse como a anulación dalgúns dos dereitos que a anterior Constitución (socialista) concedera aos serbios de Croacia, alimentando así o extremismo entre eles. Ademais, moitos serbios comezaron a perder os seus empregos na Administración Pública croata, particularmente tras a ratificación da Constitución. Isto non fixo mais que aumentar aínda máis a tensión.<ref>{{Cita web|título=Second Class citizens: The Serbs of Croatia (HRW annual Report)|url=http://www.hrw.org/reports/pdfs/c/croatia/crosrb99.pdf|data=01-03-1999|editorial=[[Human Rights Watch]]}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.fokus-tjednik.hr/vijest_arhiva.asp?vijest=1597&izdanje=74#|título=Legalno je braniti se|data=16-01-2007|editorial=Fokus magazine|idioma=Croatian|data-acceso=30-12-2011|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20080414210420/http://www.fokus-tjednik.hr/vijest_arhiva.asp?vijest=1597&izdanje=74|dataarquivo=14-04-2008|urlmorta=yes}}</ref> Así mesmo, [[Eslovenia]] encontrábase neses momentos inmersa no seu propio proceso cara á independencia. O 23 de decembro de 1990 —un día despois da ratificación da nova Constitución croata— Eslovenia celebrou un referendo de autodeterminación no que os votos a favor da independencia alcanzaron o 88 %. Inmediatamente despois do referendo esloveno e a nova Constitución croata, o Exército Popular de Iugoslavia ([[JNA]]) anunciou a adopción dunha nova doutrina de defensa para todo o país. A doutrina da era Tito, segundo a cal cada república mantiña a súa propia forza de defensa territorial (''Teritorijalna Obrana'', ou ''TO''), sería substituída por un sistema centralizado de defensa. As repúblicas perdían as súas competencias en materia de defensa, e as súas ''TO'' serían desarmadas e subordinadas ao Cuartel Xeral do exército federal en [[Belgrado]]. == As forzas militares == O Exército Popular de Iugoslavia (JNA) formouse inicialmente durante a [[segunda guerra mundial]], en forma de guerrilla contra a ocupación alemá. O éxito do movemento partisano iugoslavo levou ao JNA a basear gran parte da súa estratexia operacional nas tácticas de guerrilla. Dada a peculiar posición política de Iugoslavia en Europa, os planificadores estratéxicos do Exército podían esperar ter que facer fronte a un ataque tanto da [[OTAN]] como das forzas do [[Pacto de Varsovia]]. Esperando ser, en ambos os casos, claramente superado en potencial bélico, o JNA decidiu desenvolver unha estratexia baseada principalmente na guerrilla, o que se demostraría desastroso na guerra que estaba por ver, xa que o JNA encontrouse a si mesmo nun escenario bélico no que debía desempeñar a posición de atacante sen apoio da poboación civil no terreo, xusto o tipo de papel que definira e estudara para un hipotético invasor de Iugoslavia. [[Ficheiro:1 Pucki Dywizjon Lotniczy MiG-21 bis.jpg|miniatura|250px|Caza [[MiG-21]].]] Aínda, sobre o papel, o JNA parecía ser unha forza poderosa, con 2.000 tanques e 300 avións de combate (todos eles de fabricación nacional ou soviética). Porén, en 1991 a maioría deste equipamento tiña máis de 30 anos: os modelos máis estendidos, o tanque [[T-54/55]] e o caza [[MiG-21]], que constituían o 60 % e o 40 % das forzas blindadas e da forza aérea, respectivamente. Pola contra, os mísiles antitanque (como o [[9M113 Konkurs|AT-5]]) e antiaéreos (como os [[SA-14]]) eran máis modernos e bastante abundantes, e estaban deseñados para destruír armamento moito máis avanzado. Ademais, o JNA era unha forza multinacional: os conflitos políticos e a loita civil supuxeron a deserción de moitos homes (especialmente entre os cadros de oficiais, moitos deles procedentes das rexións do norte de Iugoslavia, máis desenvolvidas), prexudicando así seriamente a efectividade do Exército. Durante 1991 forzas paramilitares como os ''[[Beli Orlovi]]'', ou os ''[[Srpski Četnički Pokret]]'' desempeñaron un importante papel no ataque ás forzas iugoslavas e serbias. Coa retirada de Croacia das forzas do JNA en 1992, unidades do mesmo foron reorganizadas como o Exército Serbio de Krajina, que foi un herdeiro directo do JNA, con escasas melloras organizativas. Pola súa parte, o Exército Croata encontrábase aínda en peor estado. Na primeira fase da guerra a falta de unidades militares supuxo que a policía debera facerse cargo da maior parte do esforzo bélico. Finalmente, os corpos policiais terminarían por formaren o núcleo da nova forza militar en xestación, inicialmente denominada "Zbor Narodne Garde" ([[ZNG]]), e máis tarde "Hrvatska Vojska" ([[Exército de Terra Croata|HV]]), que foi fundado en 1990, pero non desenvolvido realmente até 1993. O armamento sempre foi escaso, e moitas unidades foron formadas incluso desarmadas ou provistas de rifles da segunda guerra mundial. O Exército croata dispoñía tan só dunha presa de tanques (provenientes da segunda guerra mundial, como os [[T-34]]) e a súa forza aérea era aínda máis deficiente: uns poucos e vellos biplanos fumigadores [[Antonov]] [[An-2]] reconvertéronse para lanzar bombas. O Exército estaba, porén, altamente motivado, e estruturado en unidades de combate locais —de modo que a xente dun pobo defendería a súa propia terra— o que supoñía que serían moi efectivas ao loitar no seu propio terreo. En agosto de 1991, o Exército croata tiña menos de 20 brigadas, que serían aumentadas a 60 contra finais dese ano tras a mobilización xeral ordenada en outubro. Tomando os cuarteis do JNA na chamada ''Batalla dos Cuarteis'' conseguirían aliviar significativamente o problema da escaseza de equipamento. Voluntarios locais e organizacións paramilitares como as [[Forzas de Defensa Croatas|HOS]] foron formadas rapidamente para mitigar o problema da falta de unidades, sendo posteriormente integradas no exército regular. Contra 1995 o Exército Croata converteuse nunha forza de combate efectiva —probabelmente a mellor da rexión—fundamentada nas forzas de ''élite'' "Brigadas de Garda" (oito) e nos menos efectivos "Rexementos Nacionais de Defensa" e brigadas regulares. Esta organización supoñía que, en posteriores campañas, o Exército Croata perseguiría desenvolver unha variante de ''[[blitzkrieg]]'' coas Brigadas de Garda asumindo o papel de abrir brechas nas liñas, mentres outras unidades se dedicarían a aguantar a liña e completar o cerco e illamento das unidades inimigas.ć == 1991 Preparativos. Inicio da guerra == O odio étnico ía en aumento, e varios incidentes alimentaron a maquinaria propagandística de ambos os bandos, causando á súa vez maior odio. O conflito pronto desembocou en incidentes armados nas zonas serbias rebeldes. O incidente do lago de [[Plitvice]], a finais de marzo de 1991, foi un dos máis representativos. [[Ficheiro:Vukovar turm.jpg|miniatura|150px|esquerda|Un dos primeiros edificios destruídos foi a ''Torre da auga'' en [[Vukovar]].]] En abril de 1991 os serbios de Croacia iniciaron serios movementos cara á secesión. É materia de debate até que punto este movemento tivo orixe local ou estivo promovido desde [[Belgrado]] polo Goberno serbio encabezado por Milošević. En calquera caso, autoproclamouse a [[República Serbia de Krajina]], o que foi visto polo Goberno croata como unha rebelión. Usualmente considérase este feito como o comezo da Guerra de Croacia que, por tanto, iniciouse nas zonas do país nas que existía unha substancial porcentaxe de poboación etnicamente serbia. O ministerio croata do Interior comezou, en consecuencia, a armar ás cada vez máis numerosas forzas especiais de policía, convertendo a estas, de facto, nun auténtico exército. o 9 de abril de 1991, o Presidente croata [[Franjo Tudjman]] ordenou rebautizar a estes corpos como ''Zbor Narodne Garde'' ("Garda Popular"), determinando así a creación dun exército separado para Croacia. Mentres tanto, o exército federal iugoslavo (JNA) e as forzas locais da Defensa Territorial permaneceron baixo o mando do Goberno federal liderado por Milošević. Cando chegou o caso, o JNA posicionouse canda ás forzas serbo-croatas locais, intervindo contra as unidades de policía croatas. O 19 de maio de 1991, as autoridades croatas celebraron un referendo de autodeterminación, ofrecendo entre as opcións o permanecer en Iugoslavia cunha unión menos estreita (de tipo confederal). As autoridades serbias locais fixeron un chamamento a favor do boicot da consulta, que foi seguido amplamente polos serbocroatas, co que o voto a favor da independencia alcanzou o 94,17 %. Croacia declarouse independente e ''"razdruženje"'' (desmembrada) de Iugoslavia o [[25 de xuño]] de [[1991]], aínda que a [[UE|Comisión Europea]] aconsellou ás autoridades croatas que aprazaran a decisión. Croacia acordou entón conxelar a súa independencia por tres meses, axudando así a calmar un pouco as tensións. == 1991 A guerra == [[Ficheiro:CroatianSerbs.jpg|miniatura|Zonas poboadas por serbios en Croacia (segundo o censo de preguerra de 1991).]] [[Ficheiro:JNA offensive plan 1991.jpg|miniatura|Mapa estratéxico do plan de ofensiva do JNA en Croacia, 1991.]] [[Ficheiro:HVO Army T-55 Glamoc setup.jpg|miniatura|Tanque croata estándar [[T-55]].]] [[Ficheiro:Ethnic Clensing.JPG|miniatura|Casa croata destruída como parte da [[limpeza étnica]].]] Un mes despois da declaración de independencia, as forzas serbias controlaban aproximadamente unha cuarta parte do país, basicamente as zonas con poboación predominantemente serbia. Tiñan unha clara superioridade en armamento e equipamento, e a posibilidade de desenvolver unha estratexia ofensiva. Progresivamente, desde o comezo da guerra aberta, as cidades de [[Dubrovnik]], [[Šibenik]], [[Zadar]], [[Karlovac]], [[Sisak]], [[Slavonski Brod]], [[Osijek]], [[Vinkovci]] e [[Vukovar]] foron atacadas por forzas serbias. A [[ONU]] impuxo un embargamento de armas, que afectou en moita maior medida ao novo exército croata que ás forzas serbias apoiadas polo JNA. Isto forzou aos croatas a comezar o contrabando de armas a través das súas fronteiras e da costa dálmata. Un gran número delas chegaron desde [[Hungría]] grazas a un acordo secreto co Goberno húngaro. En xuño/xullo, a breve ''[[Guerra dos Dez Días]]'' en [[Eslovenia]] chegou a unha rápida e clara solución pacífica, en parte grazas á homoxeneidade étnica da poboación eslovena, e desembocou na independencia deste país. Durante este conflito, un gran número de soldados croatas e eslovenos negáronse a loitar co JNA e comezaron a desertar. En xullo, nun intento de salvar o que quedaba do país menos Eslovenia, as forzas do JNA víronse envolvidas en operacións contra zonas de maioría croata, como as rexións costeiras na [[Batalla de Dalmacia]]. A guerra a grande escala estalou en agosto. Como sucedera en Eslovenia, cando os soldados croatas se negaron a loitar ao comezo das operacións en Croacia, militares pertencentes a grupos étnicos como os albaneses, macedonios e bosníacos tamén comezaron a desertar en masa do JNA. Despois disto estímase que un 90 % dos soldados do JNA eran serbios, quedando por tanto o exército federal de Iugoslavia, de facto, como un exército serbio. En agosto de 1991 a cidade fronteiriza de [[Vukovar]] foi sitiada, dando comezo así á [[Batalla de Vukovar]]. Tropas serbias rodearon completamente a cidade. A poboación croata, incluíndo a 204ª Brigada de Vukovar, atrincheirouse na cidade e mantivo as súas posicións contra un gran número de brigadas mecanizadas de ''elite'' do JNA, apoiadas por unidades paramilitares serbias. Civís etnicamente croatas refuxiáranse na cidade, mentres que outros grupos fuxiron en masa das zonas en conflito. En termos xerais, os croatas escaparon das zonas fronteirizas con Bosnia e Serbia, mentres os serbios movíanse cara a elas. Hai evidencias das extremas privacións sufridas pola poboación de Vukovar naqueles momentos.<ref name="Blaskovich">[http://www.jblaskovich.com/PDF/AnatomyofDeceit.pdf Blaskovich, Jerry (1997). Anatomy Of Deceit, Realities Of War In Croatia, New York: Dunhill Publishing] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121207055858/http://www.jblaskovich.com/PDF/AnatomyofDeceit.pdf|date=07 de decembro de 2012}}. ISBN 0-935016-24-4.</ref> Algunhas estimacións cifran en 220.000croatas e 300.000 serbios o número de persoas desprazadas á forza durante a guerra en Croacia. Nos peores momentos do conflito, a finais de 1991, cerca de 550.000 persoas convertéronse temporalmente en refuxiados no lado croata. O censo de 1991 e o de 1993 mostran unha diferenza, na República Serbia de Krajina, de cerca de 102.000serbios e 135.000 croatas. En moitos lugares grandes grupos de civís foron desaloxados polos militares. Isto foi cualificado de [[limpeza étnica]], un termo que comezou entón a empregarse e no que podía entenderse desde o desaloxo até o asasinato dos civís pertencentes a un determinado grupo étnico. {{Véxase tamén|Limpeza étnica}} O Presidente Tudjman realizou unha declaración o 5 de outubro de 1991 chamando a toda a poboación a mobilizarse e defenderse contra o que definía como o "imperialismo da Gran Serbia", levado a cabo polo proserbio JNA, formacións paramilitares serbias e forzas serbocroatas rebeldes. O 7 de outubro, unha explosión tivo lugar no edificio do Goberno en [[Zagreb]], no que estaban Tudjman, [[Stjepan Mesić|Mesić]] e [[Ante Marković|Marković]]. A explosión destruíu moitas dependencias de ''[[Banski dvori]]'', pero non conseguiu matar a ningún dos líderes. O Goberno declarou que fora un ataque aéreo a cargo da aviación do JNA. Ao parecer, o exército croata recibira informacións do aeródromo de Bihac (que pertencía ao JNA) o día antes sobre que unha misión aérea ultrasecreta se estaba preparando para o día seguinte, pero estas informacións non foron tidas en conta dada a falta de detalles.<ref>Martin Špegelj: "Memories of a Soldier" ("Uspomene Vojnika"), Zagreb 2nd edition</ref> O JNA negou a súa responsabilidade na explosión, acusando dela ao propio Goberno croata. Existen opinións que sosteñen que algunhas das poucas embaixadas e consulados que había entón en Zagreb retiraran parte do seu persoal ese día, suxerindo que existía información previa sobre un próximo ataque aéreo ou bomba. En calquera caso, ao día seguinte o Parlamento croata cortou todos os lazos aínda existentes con Iugoslavia. O [[8 de outubro]] é, hoxe en día, considerado o Día da Independencia de Croacia. O suposto bombardeo do Goberno en Zagreb e o [[Asedio de Dubrovnik]], comezado en outubro, foron os factores determinantes na decisión tomada no seo da [[Comunidade Europea]] no sentido de impoñer sancións a Serbia. A situación para os croatas en Vukovar en outubro e comezos de novembro fíxose cada vez máis desesperada. Contra o final da batalla, un número progresivo de civís croatas en hospitais e refuxios protexidos pola [[Cruz Vermella]] foron golpeados por forzas serbias. Desde [[2006]], tres antigos oficiais do exército iugoslavo están sendo xulgados por estes masacres no [[Tribunal Penal Internacional para a ex Iugoslavia]] ([[TPII]]) na [[A Haia|Haia]].<ref>{{Cita web |url=http://www.sense-agency.com/en/stream.php?kat=3 |título=SENSE |data-acceso=30 de decembro de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20061016174356/http://www.sense-agency.com/en/stream.php?kat=3 |dataarquivo=16 de outubro de 2006 |urlmorta=yes }}</ref> [[Ficheiro:Croatian War 1991 Vukovar street.jpg|esquerda|miniatura|250px|Rúa con edificios en ruínas despois da caída de Vukovar.]] [[Veselin Šljivančanin]], [[Mile Mrkšić]] e [[Miroslav Radić]] negan os cargos de asasinato, tortura e persecución. A fiscalía afirma que tras a captura de Vukovar, o exército iugoslavo (JNA) entregou a moitos centos de croatas a forzas serbias. Deles, polo menos 264 (incluíndo soldados feridos, mulleres, nenos e anciáns) foron asasinados e sepultados en foxas comúns no barrio de Ovcara, ás aforas de Vukovar. O alcalde da cidade, [[Slavko Dokmanović]], tamén foi procesado polo Tribunal, pero suicidouse en 1998 na súa cela, antes de que o proceso comezara. O 18 de novembro de 1991 [[Vukovar]] caeu en mans serbias tras un asedio de tres meses, e nesas datas tivo lugar o [[masacre de Vukovar]], sendo os superviventes transportados a campos de prisioneiros, a maioría deles ao campo de concentración de [[Sremska Mitrovica]]. A cidade de Vukovar foi destruída case por completo. O persistente foco de atención no asedio facilitou a atención da opinión pública internacional. Moitos periodistas internacionais seguiron a situación desde a propia Vukovar ou nos seus arredores, así como o mediador da [[ONU]], [[Cyrus Vance]] (antigo Secretario de Estado do Presidente [[Jimmy Carter]]).<ref>{{Cita web |url=http://www.genocidewatch.org/FrmYugoBalkansVukovarMassacreTrialBeginsOct05.htm |título=GenocideWatch.org |data-acceso=27 de setembro de 2007 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20070927004946/http://www.genocidewatch.org/FrmYugoBalkansVukovarMassacreTrialBeginsOct05.htm |dataarquivo=27 de setembro de 2007 |urlmorta=yes }}</ref> Paradoxalmente este asedio, a pesar da súa brutalidade (ou quizais por iso), contribuíu co seu impacto nos medios ao comezo da resolución do conflito. Supostamente, segundo afirmaron as autoridades croatas do momento, a rendición de Vukovar foi un intento de previr maiores devastacións en Dubrovnik e outras cidades. [[Ficheiro:Map 3 - Croatia - Eastern Slavonia, September 1991-January 1992.jpg|miniatura|esquerda|300px|Avance do JNA a través de [[Eslavonia|Eslavonia Oriental]].]] O [[19 de decembro]] de [[1991]], durante a fase máis dura da guerra, as ''Rexións Autónomas Serbias'' de [[Krajina]] e [[Eslavonia|Eslavonia Occidental]] autoproclamáronse independentes como a [[República Serbia de Krajina]]. A comezos de novembro de 1991 o exército croata comezara un exitoso contraataque en Eslavonia Occidental, establecendo un punto de inflexión no desenvolvemento da guerra. A [[Operación Otkos 10]], realizada entre o 31 de outubro e o 4 de novembro de 1991, supuxo para Croacia a recuperación de 300&nbsp;km² nas zonas comprendidas entre os montes [[Bilogora]] e [[Papuk]]. Realizáronse posteriores avances na segunda metade de decembro -[[Operación Orkan 91]]– pero nese momento estaba a punto de firmarse un alto ao fogo ''duradeiro'' (en xaneiro de 1992). En seis meses, 10.000 persoas morreran, centos de miles fuxiran, e decenas de miles de casas foran destruídas. A finais de 1991, todos os partidos democráticos croatas acordaron unir as súas forzas para formaren un Goberno de unidade nacional e enfrontarse ao exército iugoslavo e os paramilitares serbios. Firmáronse frecuentes acordos de alto ao fogo, coa mediación de diplomáticos estranxeiros, pero eran habitualmente violados en pouco tempo. Isto foi incluso parte da táctica de ambas as partes. Os croatas perderan moito territorio, pero conseguiran ampliar o exército desde as sete brigadas que tiña no momento da sinatura do primeiro cesamento das hostilidades, até as 64 das que dispoñía cando se asinou o último alto ao fogo. == 1992 Alto ao fogo finalmente duradeiro == [[Ficheiro:Destroyed tank on the road to Drnis 1.jpg|miniatura|250px|Un tanque serbio destruído polo exército croata na estrada de Drniš.]] O último acordo de alto ao fogo promovido pola ONU, o 21º, alcanzouse en xaneiro de 1992. Xa en decembro de 1991, tras esta longa restra de treguas fracasadas, as Nacións Unidas despregaron un destacamento de protección na Croacia ocupada por forzas serbias. A [[UNPROFOR]] despregouse para supervisar e manter o acordo. O 7 de xaneiro de 1992, o piloto do JNA [[Emir Šišić]] derribou un helicóptero da Comunidade Europea en Croacia, matando a cinco observadores de paz. Croacia foi oficialmente recoñecida pola Comunidade Europea o [[15 de xaneiro]] de [[1992]]. O JNA progresivamente foise retirando de Croacia —incluso de Krajina— aínda que grupos paramilitares serbios mantiveron claramente o control dos territorios ocupados. As partes en conflito desprazaron maioritariamente as súas forza cara a outras zonas, a tomar posicións, por exemplo, o JNA pronto se retirou de Croacia cara a[[Bosnia]], onde a guerra estaba a punto de estalar. Croacia converteuse en membro das Nacións Unidas o 22 de maio de 1992. A admisión condicionouse á adopción de emendas á Constitución croata que protexeran os dereitos humanos das minorías nacionais. Pero o conflito armado en Croacia continuou intermitentemente a pequena escala. Desenvolvéronse multitude de pequenas operacións a cargo de forzas croatas, co obxectivo de romper o cerco de Dubrovnik e outras cidades (Šibenik, Zadar e Gospić) e impedir esporádicos ataques serbios con foguetes que non desapareceran nin sequera coa presenza de tropas da ONU (por exemplo, Osijek, a terceira cidade croata en tamaño, viviu baixo unha constante alerta oficial de bombardeo até mediados de 1993, mentres Šibenik, un dos maiores centros turísticos da costa dálmata, recibiu un foguete ou dous case cada semana, especialmente durante os meses de verán). Unha lista parcial destas operacións foron: * a Batalla de [[Miljevci]] (entre [[Krka]] [Croacia] e [[Drniš]]), 21 – 22 de xuño de 1992 * na zona de Dubrovnik: ** Operación ''Tigar'', 1 – 13 de xullo de 1992 ** en Konavle, 20 – 24 de setembro de 1992 ** en Vlaštica, 22 – 25 de setembro de 1992 ** as que seguiron á retirada do JNA de [[Konavle]] e [[Prevlaka]], 30 de setembro – 20 de outubro de 1992 * no outeiro de Križ, cerca de Bibinje e Zadar Tamén [[Slavonski Brod]] e [[Županja]] foron frecuentemente bombardeadas desde partes de Bosnia ocupadas por forzas serbias. == 1993 Avances militares croatas == O conflito intermitente en Croacia continuou en 1993 a menor escala que en 1991 e 1992. Realizáronse máis operacións exitosas a cargo das forzas croatas, que recuperaron territorio e liberaron cidades dos bombardeos serbios (por exemplo, Zadar e Gospić), pero entre o alto ao fogo de 1992 e as ofensivas croatas de 1995, a loita foi moi limitada, e as accións militares desenvolvidas nese período de tres anos e medio ocuparon só, en total, unhas dúas semanas. Ao longo de 1993 déronse tres operacións notábeis: * na presa hidroeléctrica de Peruća, 27 – 28 de xaneiro de 1993. * [[Operación Maslenica]], cerca de Zadar, 22 de xaneiro – 10 de febreiro de 1993. * [[Operación Medak]], na zona cerca de Gospić, 9 – 17 de setembro de 1993. Mentres que a maioría destas operacións foron éxitos relativos para o Goberno croata, a fracasada [[Operación Medak]] danou a reputación internacional do país. Isto levou ao exército croata a non realizar máis accións ofensivas durante os seguintes 12 meses. O [[TPII]] da Haia investigou máis tarde aos oficiais croatas [[Janko Bobetko]], [[Rahim Ademi]], [[Mirko Norac]] e outros por crimes cometidos durante esta operación. Aprobáronse diversas resolucións na ONU esixindo a Croacia que se retirara ás posicións que ocupaba previamente e que contivera as operacións militares. Algúns elementos croatas sentíronse agraviados, xa que ningunha resolución da ONU esixira aos serbios non atacar Croacia nos comezos da guerra (cando os disturbios eran considerados conflitos internos, non asuntos internacionais). En outubro de 1993, o [[ONU|Consello de Seguridade das Nacións Unidas]] afirmou por primeira vez que as zonas baixo administración da ONU, protexidas pola UNPROFOR, eran parte integral da República de Croacia. As tropas da UNPROFOR xeralmente non fixeron máis nada observar durante o período 1992-1995. Porén, serviron para fixar as fronteiras delimitadas pola guerra. Deste modo, fracasaron no intento de dar aos refuxiados algunha posibilidade de regresar ás súas casas. Estímase que o 98 % da poboación croata residente na Krajina foi expulsada. Durante 1992 e 1993, uns 225.000 croatas, incluíndo refuxiados de Bosnia–Hercegovina e outros provenientes de Serbia, establecéronse en Croacia. Un notábel número de bosníacos fuxiron, así mesmo, cara a Croacia (que foi nun principio o principal destino dos refuxiados dese país, na acabada de comezar [[guerra de Bosnia]]). Voluntarios croatas e algúns soldados recrutados participaron nesta guerra. Algúns dos máis próximos colaboradores do Presidente Tudjman, como [[Gojko Šušak]] ou [[Ivić Pašalić]], proviñan da [[Hercegovina]] dominada por croatas, e intentaron axudar aos croatas de Bosnia, financeiramente e doutras formas. Durante este período, Croacia aceptou a 280.000 refuxiados bosníacos que fuxían da guerra. O enorme número de refuxiados foi significativamente desgastando a economía e a infraestrutura croatas. O embaixador dos Estados Unidos en Croacia [[Peter Galbraith]] tratou nunha entrevista, o 8 de novembro de 1993, de poñer de relevo o elevadísimo número de refuxiados bosníacos en Croacia, dicindo que a situación sería equivalente a se os Estados Unidos acollesen de golpe 30 millóns de refuxiados. O 18 de febreiro de 1993 as autoridades croatas asinaron o ''Acordo de Daruvar'' cos líderes serbios de Eslavonia Occidental. O acordo mantívose en segredo, e trataba de normalizar a vida da poboación da zona. Porén, as autoridades de [[Knin]] tomaron nota do trato e arrestaron aos líderes serbios responsábeis do mesmo, dado que parecía claro que estaban aceptando unha reintegración pacífica en Croacia. En 1993 os croatas de Bosnia e os bosníacos enfrontáronse entre eles, mentres ao mesmo tempo ambos os grupos loitaban contra os serbobosnios. Franjo Tudjman participou nas conversacións de paz entre os croatas de Bosnia e os bosníacos, que cristalizaron no Acordo de Washington de 1994, reducindo o número de belixerantes en Bosnia a dous. {{Artigo principal|Guerra de Bosnia}} == 1994 Diminución do apoio á Krajina == En marzo de 1994, as autoridades de [[Repúblia Serbia de Krajina|Krajina]] firmaron un alto ao fogo. A finais de 1994, o exército croata interveu numerosas veces en Bosnia: entre o 1 e o 3 de novembro na "Operación Cincar", cerca de [[Kupres]], e entre o 29 de novembro e o 24 de decembro na operación "Winter 94", cerca de [[Dinara]] e [[Livno]]. Estas operacións desenvolvéronse co fin de levantar o cerco a [[Bihać]] e para tomar posicións ao norte da capital da Krajina serbia, Knin, rodeándoa así, de feito, por tres lados. Mentres, tiñan lugar negociacións entre Croacia e os gobernantes da República Serbia de Krajina (RSK), con mediación da ONU. As disputas incluían reabrir ao tránsito a zona da autoestrada Zagreb-Slavonski Brod, ocupada polos serbios, cerca de [[Okučani]], así como o status das zonas de maioría serbia en Croacia. Os repetidos desacordos nestas dúas materias servirían como causante das dúas ofensivas croatas de 1995. == 1995 O final da guerra == [[Ficheiro:Map 52 - Croatia - Western Slavonia, May 1995.jpg|miniatura|esquerda|Mapa da Operación Flash.]] A principios de maio de 1995, a violencia explotou de novo. A RSK perdeu o apoio de Belgrado, parcialmente a causa da presión internacional. Ao mesmo tempo, o exército croata tomou de novo a totalidade dos territorios ocupados de Eslavonia Occidental durante a [[Operación Flash]]. Como represalia, forzas serbias atacaron Zagreb con foguetes, matando a 7 persoas e ferindo a 175. [[Ficheiro:Map 49 - Croatia - Operation Oluja, 4-8 August 1995.jpg|miniatura|Mapa da Operación Tormenta.]] En agosto de 1995 Croacia comezou a [[Operación Tormenta]] e rapidamente ocupou a maioría da RSK, excepto unha pequena franxa cerca da fronteira serbia. Nuns catro días, cerca de 150-200.000 serbios fuxiron, a maioría cara a Serbia e a Bosnia. Fontes dos rebeldes serbios (Kovačević, Sekulić, Vrcelj, documentos do cuartel xeral da Protección Civil da RSK, Consello Supremo de Defensa) confirmaron que a evacuación fora planeada e organizada previamente. Segundo Amnistía Internacional, a operación supuxo a limpeza étnica de máis de 200.000 serbocroatas. A natureza deste éxodo discútese aínda hoxe entre serbios e croatas: os primeiros sosteñen que a limpeza étnica foi planeada polo Goberno croata, mentres que os segundos alegan que se respectou a promesa de Tudjman de non atacar os civís e atribúen os casos de mortes a vinganzas e accións individuais de parte de grupos croatas descontrolados. Porén, o número real de refuxiados é difícil de establecer a causa da pouca fiabilidade das fontes (segundo algunhas delas, o número de refuxiados sería mesmo maior ao de habitantes da zona). En apoio disto, cítanse entrevistas co xeneral norteamericano Robert Brown, o filósofo francés Alain Finkelkraut ou o escritor estadounidense Roy Gutman, que defenden ao Goberno croata tratando de aclarar o alcance real da situación, así como acreditando que calquera crime de guerra ou limpeza étnica cometida sería fóra do control do Exército croata. Non obstante, posteriormente algúns oficiais croatas foron procesados por crimes de guerra cometidos durante estas operacións. O exército croata procedeu a loitar contra os serbios en Bosnia, do lado dos bosníacos, pero a intervención diplomática dos Estados Unidos obrigounos a desistir de posteriores e maiores avances. Se o exército croata chegara a ocupar a segunda cidade de Bosnia, [[Banja Luka]], moi preto da fronteira croata, a crise de refuxiados chegaría a ser intolerábel. Probabelmente decenas de miles de persoas tratarían de escapar cara ao leste a través do estreito corredor de Posavin, cara ao leste de Bosnia e cara a Serbia. En conxunto, o censo de 2001 mostra 380.032 serbios menos en Croacia, se o comparamos co de 1991. Algunhas fontes serbias din que estes datos son, incluso, minusvaloracións. Uns poucos meses despois a guerra acabou coa negociación dos [[Acordos de Dayton]] (en [[Dayton]], [[Ohio]]), posteriormente asinados en [[París]] en decembro de 1995. == 1989-1995 Reaccións internacionais == A crise emerxera en Iugoslavia co debilitamento do comunismo en Europa do Leste e o ascenso do nacionalismo, polo que a actitude da comunidade internacional foi, nun principio, un algo expectante. Desde o comezo, porén, a prensa occidental estaba chea de advertencias no sentido de impedir a traxedia nos Balcáns. Cando a guerra estalou en Croacia, multiplicáronse as opinións que vían este conflito como o preludio de choques étnicos aínda moito máis graves en [[Bosnia]] e [[Kosovo]]. O papel da [[comunidade internacional]] na guerra é aínda hoxe motivo de gran controversia. Moitas voces condenan, hoxe en día, a falta de interese internacional pola guerra en Croacia durante o seu desenvolvemento. Eran quizais outras as preocupacións máis urxentes, como a [[Guerra do Golfo]] de [[1991]] tras a invasión de [[Kuwait]] por [[Iraq]], que atraía a atención internacional polas súas repercusións en forma de aumento dos prezos do petróleo e a ralentización do crecemento económico. Así mesmo, preocupaba non fomentar a extensión da influencia do nacionalismo e as ideas separatistas nos países occidentais. A falta dunha atención e unha resposta adecuadas non afectaron só ao caso dos Balcáns. As nacións europeas refugaron tamén, por exemplo, intervir en [[Ruanda]] durante a crise de [[1994]]. Ao principio, en 1989-91, a comunidade internacional tratou de negar que se tratara dun problema internacional, tendendo a apoiar ao Goberno federal iugoslavo. O embargamento de armas imposto pola ONU a todas as repúblicas iugoslavas, por exemplo, favorecía claramente ao poder federal (controlado por forzas serbias), dado que dispoñía xa dun armamento ao que as repúblicas secesionistas non podían ter acceso. O recoñecemento oficial dos novos Estados de Eslovenia e Croacia supuxo unha materia moi controvertida para os gobernos estranxeiros naquel momento. A mediados de decembro de 1991, outros países recentemente independizados, como [[Lituania]], [[Letonia]] e [[Ucraína]], recoñeceron a independencia de Croacia e Eslovenia. Mentres tanto, estas recoñecéronse unha á outra, sumándose a este proceso o [[Vaticano]] (Eslovenia e Croacia son nacións tradicionalmente católicas) ou [[Islandia]]. Entón, entre o 19 e o 23 de decembro, moitos outros países europeos, entre eles [[Alemaña]], [[Suecia]] e [[Italia]], anunciaron o seu recoñecemento da independencia croata e eslovena. A [[Comunidade Europea]] en pleno aceptou o recoñecemento das dúas novas repúblicas o 15 de xaneiro de 1992. Cada un dos gobernos das diferentes potencias actuou de forma diferente. ;Reino Unido O Goberno liderado por [[John Major]] insistiu nunha política estrita de non intervención. Algúns historiadores interpretan hoxe en día esta actitude como un claro apoio ao poder establecido. ;Alemaña Os países occidentais máis próximos foron en xeral máis receptivos ás demandas dos croatas, sobre todo Alemaña. O Goberno de [[Helmut Kohl]] foi favorábel ao recoñecemento, aínda que os seus propios problemas territoriais ([[reunificación alemá]]), e a certa resistencia que encontrou noutros países europeos, impedíronlle adoptar medidas aínda máis afirmativas, como equipar ou apoiar abertamente ás tropas croatas. En Alemaña produciuse unha gran controversia sobre se parte do armamento soviético empregado polos croatas non procedía, en realidade, dos arsenais da extinta [[RDA]]. ;Rusia Os países de Europa oriental como, por exemplo,Rusia ou Grecia, eran en xeral antigos aliados de Serbia, polo que se opuxeron ao recoñecemento de Croacia. Pese ao goberno moderado de [[Boris Eltsin]], os enormes cambios sufridos por Rusia naqueles anos foron unha das razóns que disuadiron aos países europeos a actuar, non querendo emprender accións militares que puideran provocar un conflito moito máis amplo, xa que nese momento non era moi fácil predicir cal sería a resposta de Rusia ante a situación. ;Estados Unidos Os Estados Unidos foron os máximos defensores, xunto ao Reino Unido, da política de non intervención. A Administración estaba presidida por [[George Herbert Walker Bush|George Bush]] a finais de 1992. As cousas cambiaron con [[Bill Clinton]], que adoptou unha actitude máis agresiva ante a situación e xogou un papel máis intervencionista. En 1995 os Estados Unidos empregaron os seus avións espía para vixiar minuciosamente os movementos do exército croata na preparación da Operación Tormenta, e os Secretarios de Estado [[Lawrence Eagleburger]] e [[Warren Christopher]] foron moi críticos cos movementos alemáns a favor de Croacia, argumentando que provocarían unha escalada do conflito. == Cronoloxía dos principais sucesos == {| class="wikitable" ! Data ! Feito |- | 31 de marzo de 1991 | Incidente do lago Plitvice |- | 2 de maio de 1991 | Asasinatos de Borovo Selo |- | Setembro de 1991 | Comezo da Batalla de Vukovar |- | 14 - 19 de setembro de 1991 | Batalla dos Cuarteis |- | 1 de outubro de 1991 | Comezo do asedio de Dubrovnik |- | 5 de outubro de 1991 | Croacia decreta a mobilización xeral |- | 7 de outubro de 1991 | O JNA bombardea o Goberno croata |- | 10 de outubro de 1991 | Masacre de Lovas |- | 16 - 18 de outubro de 1991 | Masacre de Gospić |- | 20 de outubro de 1991 | Masacre de Baćin |- | 31 de outubro - 4 de novembro de 1991 | Operación Otkos 10 |- | 18 de novembro de 1991 | Final da Batalla de Vukovar, masacre de Vukovar |- | 18 de novembro de 1991 | Masacre de Škabrnja |- | 12 de decembro de 1991 - 3 de xaneiro de 1992 | Operación Orkan 91 |- | 13 de decembro de 1991 | Masacre de Voćin |- | 21 de xuño de 1992 | Batalla de Miljevci |- | 22 de xaneiro de 1993 | Operación Maslenica |- | 9 - 17 de setembro de 1993 | Operación Bolsa de Medak |- | 1 - 3 de maio de 1995 | Operación Flash |- | 2 - 3 de maio de 1995 | Ataque con foguetes sobre Zagreb |- | 4 - 7 de agosto de 1995 | Operación Tormenta |} == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat|Croatian War of Independence}} === Bibliografía === * Ingrao, Charles W. & Emmert, Thomas Alan (eds.) (2009): ''Confronting the Yugoslav Controversies: a Scholars' Initiative''. Capítulo "The War in Croatia, 1991–1995" (por Bjelajac, Milke & Ozren, Žunec). Purdue University Press. ISBN 1-55753-533-7 * Beljo, Ante (1992): ''Greater Serbia: From Ideology to Aggression''. Croatian Information Centre. ISBN 0-919817-30-0 * Burg, Steven L. & Shoup, Paul S. (2000): ''The War in Bosnia-Herzegovina: Ethnic Conflict and International Intervention''. M. E. Sharpe ISBN 1-56324-309-1 * Dominelli, Lena (2007): ''Revitalising Communities in a Globalising World''. Ashgate Publishing. ISBN 0-7546-4498-7 * Doder, Dusko & Branson, Louise (1999): ''Milosevic: Portrait of a Tyrant''. Simon & Schuster. ISBN 0-684-84308-0 * Finlan, Alastair (2004): ''The Collapse of Yugoslavia, 1991–1999''. Osprey Publishing. ISBN 1-84176-805-7 * Frucht, Richard C. (2005): ''Eastern Europe: An Introduction to the People, Lands, and Culture''. ABC-CLIO. ISBN 1-57607-800-0 * Goldstein, Ivo (1999): ''Croatia: A History''. C. Hurst & Co. Publishers. ISBN1850655251 * Greenberg, Melanie C., Barton, John H. & McGuinnes, Margaret E. (eds.) (2000): ''Words Over War, Mediation and Arbitration to Prevent Deadly Conflict''. Capítulo "Croatian Independence from Yugoslavia, 1991–1992" (por Alan Hanson). Rowman & Littlefield. * Nation, R. Craig (2004): ''War in the Balkans, 1991–2002''. Lightning Source. ISBN 1-4102-1773-6 * Ramet, Sabrina P. (2006): ''The Three Yugoslavias: State-Building and Legitimation, 1918–2005''. Indiana University Press. ISBN 0-253-34656-8 === Outros artigos === * [[Guerra de Bosnia]] * [[Guerras iugoslavas]] * [[Historia dos eslavos do sur]] === Ligazóns externas === * [http://www.dmoz.org/Society/History/By_Time_Period/Twentieth_Century/Wars_and_Conflicts/Yugoslav_Wars/Croatia_1991-95/ DMOZ Open Directrory. Guerra de Croacia] {{en}} Consultada o 30/12/2011. * [http://www.sense-agency.com Sense Agency. Procedementos do TPII] {{en}}, {{hr}} Consultada o 30/12/2011. * [http://www.e-novine.com/fotogalerija/fotogalerija-region/44486-Zloin-bez-kazne.html Imaxes da Guerra de Croacia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110205123147/http://www.e-novine.com/fotogalerija/fotogalerija-region/44486-Zloin-bez-kazne.html |date=05 de febreiro de 2011 }} Consultada o 30/12/2011. * {{cita web | url= http://www.amnesty.org/en/library/asset/EUR48/026/1991/en/1c4c773b-ee3a-11dd-99b6-630c5239b672/eur480261991en.html | título= Yugoslavia: Torture and Deliberate and Arbitrary Killings in War Zones | ano= 1991 | publicación= [[Amnistía Internacional]] | data-acceso= 30 de decembro de 2011 | data-arquivo= 09 de decembro de 2012 | url-arquivo= https://archive.today/20121209042254/www.amnesty.org/en/library/asset/EUR48/026/1991/en/1c4c773b-ee3a-11dd-99b6-630c5239b672/eur480261991en.html | url-morta= yes }} Torturas e deliberados e arbitrarios asasinatos nas zonas de guerra. [[Amnistía Internacional]] {{en}} Consultada o 30/12/2011. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Balcáns]] [[Categoría:Historia de Croacia]] [[Categoría:Guerras do século XX]] [[Categoría:Guerras de independencia]] cul9o30acmrmne2fg3v9sgdblpb9zor 0 197641 7105032 6922383 2025-06-23T22:12:07Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105032 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | name = Bicogroso europeo | status = LC | image = Coccothraustes coccothraustes 1 (Marek Szczepanek).jpg | image_width = 260px | image_caption = Exemplar macho de ''Coccothraustes coccothraustes'' | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | ordo = [[Passeriformes]] | familia = [[Fringillidae]] | genus = '''[[Coccothraustes]]''' | species = '''C. coccothraustes''' | binomial = '''Coccothraustes coccothraustes''' | binomial_authority = ([[Carl von Linné|Linnaeus]], 1758) Hawfinch<ref name="itis"/> | subdivision_ranks = [[Subespecie]]s<ref name="itis">[http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=179170 ITIS report Taxonomic Serial No.: 179170]</ref> | subdivision = ''C. c. buvryi'' Cabanis, 1862<br/> ''C. c. coccothraustes'' (Linnaeus, 1758) Hawfinch<br/> ''C. c. humii'' Sharpe, 1886 <br/> ''C. c. japonicus'' Temminck & Schlegel, 1848 <br/> ''C. c. nigricans'' Buturlin, 1908 <br/> ''C. c. schulpini'' H. Johansen, 1944<br/> }} O '''bicogroso europeo'''<ref>{{Cita web|título=Denominación das aves|url=https://academia.gal/aves/denominacion/-/ave/bicogroso-europeo|páxina-web=Real Academia Galega|data-acceso=2024-12-05|lingua=gl-ES}}</ref>, comunmente '''bicogroso'''<ref> {{DiGalego|9344|bicogroso}} </ref> (''Coccothraustes coccothraustes'', [[Carl von Linné|Linn]]. 1758) é unha [[especie]] de [[Aves|ave]] do [[Xénero (bioloxía)|xénero]] ''[[Coccothraustes]]'' dentro da [[familia (bioloxía)|familia]] [[Fringillidae]]. Sixiloso e difícil de observar, é un dos maiores, máis robustos e compactos [[Fringillidae|frinxílidos]]. De cor parda alaranxada, posúe un característico "anteface" negro, e unhas [[ás]] de heteroxéneo e escuro colorido onde sobresae unha franxa branca e a cor azulada das puntas. Vive en bosques [[caducifolio]]s, onde se alimenta principalmente de [[semente]]s duras que casca e abre co seu forte [[peteiro]]. Distribúese polo [[paleártico]] e pode vivir até 5 anos.<ref name=C/> [[Carl von Linné]] en [[1758]] foi o primeiro en describir a esta especie para a ciencia.<ref name=aa/> == Descrición == O bicogroso presenta unha lonxitude que oscila entre os 16'5 e 18 [[centímetro]]s, mentres que as medidas de envergadura alar van dende os 29 aos 33 centímetros. O peso corporal desta especie está entre os 48 e 62 [[gramo]]s aproximadamente.<ref name=C/> As femias, polo xeral presentan menores medidas, e por tanto menor tamaño e peso cós machos. En canto á súa fisionomía, descríbese como un frinxílido típico, de figura robusta, groso pescozo, grande cabeza redonda e un ancho, forte e cónico peteiro de aspecto metálico do cal lle vén o seu nome vulgar (''bicogroso''). As súas patas son curtas, de cor rosácea en ton claro, e a súa cola tamén é moi curta. Os seus ollos son de cor marrón, pero para entrar en máis detalles hai que remontarse a [[1957]]. [[Guy Mountfort|Mountfort]] observou o bicogordo e indicou que, tras manexalo para o seu [[anelamento]], os ollos deste víranse dunha intensa cor chocolate avermellada polo estado de excitación. Ademais, apuntou que, inmediatamente despois de mortos, a cor dos seus ollos é branca, e que examinados á luz do sol poderían definirse como rosa ámbar.<ref name=A>{{cita web |url = http://www.pajaricos.es/mas/maspicogordo.htm |título = Picogordo. Coccothraustes coccothraustes |dataacceso = 02/01/2012 |autor = www.pajaricos.es |idioma = español |cita = Paxaros de España }}</ref> En canto á súa [[plumaxe]], é moito máis rechamante a do macho cá da femia (máis pálida en tons). O macho presenta un fermoso colorido en que destacan as súas ás e cabeza. A grandes liñas, a cor xeral da súa plumaxe é parda, coa cabeza dun ton máis alaranxado, dun ton máis claro cá cara. Os ollos están delineados por un fino bordo negro intenso que se estende cara ao pico nunha franxa do tamaño do diámetro ocular, rodeando tamén todo o peteiro e baixando pola gorxa negra.<ref>{{cita web |url = http://es.encarta.msn.com/encyclopedia_761555361/picogordo.html |título = Picogordo. |dataacceso = 2 de xaneiro de 2012 |autor = Encarta |idioma = español |cita = Picogordo," [[Enciclopedia Microsoft Encarta Online]] 2008 |urlarquivo = https://web.archive.org/web/20071109124443/http://es.encarta.msn.com/encyclopedia_761555361/Picogordo.html |dataarquivo = 09 de novembro de 2007 |urlmorta = yes }}</ref> Dende os laterais do pescozo, así como a súa parte superior (caluga), a cor é gris clara. O ventre e as partes inferiores son pardas dunha cor marrón abrancazada, agás sobre as patas que é dun gris abrancazado. As ás son completamente heteroxéneas en canto á cor, coas partes interiores da mesma cor có lombo, marrón escuro, e as partes exteriores de negro intenso. No medio e desde o inicio cara ás puntas, as ás presentan primeiro unha franxa de plumas brancas, logo dun marrón castaño e as puntas azuis, moradas ou verdosas, en ton escuro. As plumas da cola son no seu inicio de cor parda na parte superior e cor branca na inferior, continuando nun marrón máis escuro e branco nas puntas, con plumas negras nos bordos exteriores.<ref name=C/><ref name=A/><ref name=sven>{{cita libro | autor = Mullarney,K.; Svensson, L.; Zetterström, D; e Grant, P.J. | editorial = Editorial Omega | título = Guía de Campo de las Aves de España y de Europa | ano = 2003 | isbn = 84-282-1218-X }}</ref> == Distribución == [[Ficheiro:Rangemap-grosbec.png|miniatura|400px|Mapa de distribución de ''Coccothraustes coccothraustes''. Nótese o carácter [[paleártico]] agás pola anomalía de [[Alasca]]]] Constitúe unha especie de distribución [[Paleártico|paleártica]]. Atópase en toda [[Europa]], na [[Asia]] tépeda ou oriental (incluíndo o norte do [[Xapón]]) e no norte de [[África]] ([[Marrocos]], [[Tunes]] e [[Alxeria]]). Ocasionalmente, o bicogroso foi avistado en Alasca, onde se considera segundo a ''American Ornithologist Union (AOU)'' unha especie de presenza accidental.<ref name=B>{{cita web |url = https://ttps/ |título = Picogordo (Coccothraustes coccothraustes) |dataacceso = 2 de xaneiro de 2012 |autor = Juan Carlos Senar e Antoni Borrás |idioma = español |data-arquivo = 25 de xullo de 2013 |url-arquivo = https://web.archive.org/web/20130725171209/http://ttps/ |url-morta = yes }}</ref> Malia ser unha especie moi distribuída por toda [[Europa]], o bicogroso áchase ausente en [[Islandia]], gran parte das [[Illas Británicas]] (non se atopa en [[Irlanda]]), a maior parte de [[Escandinavia]] e certas illas mediterráneas. Si se distribúe polo sur e centro de Europa, [[Inglaterra]] e o sur de [[Suecia]].<ref name=hume>{{cita libro | autor = Hume, Rob | editorial = Editorial Omega | título = Guía de Campo de las Aves de España y de Europa | ano = 2002 | isbn = 84-282-1317-8 }}</ref> En Asia localízase en [[Asia Menor]], a rexión do [[Cáucaso]] e no norte do [[Irán]], [[Afganistán]] e de [[Turkestán]]. Tamén habita [[Siberia]], [[Manchuria]] e [[Corea do Norte]]. === Migración === O bicogroso é unha ave [[migración das aves|migradora]] parcial. Os grupos das rexións máis setentrionais diríxense ao sur durante o inverno. O anelamento das aves permite recoller datos que demostran este feito. En [[1960]] o ornitólogo [[Karel Hendrik Voous|K. H. Voous]] postulou que as poboacións [[Europa|europeas]] máis setentrionais invernan nos países mediterráneos. En [[España]] chegáronse a recuperar, en campañas de estudos de poboación, doce bicogrosos anelados na [[Alemaña Occidental]], [[Alemaña Oriental]], [[Bélxica]], [[Suíza]], [[Checoslovaquia]], [[Francia]] e [[Países Baixos]]. Con todo, o ornitólogo [[Paul Herroelen]], apunta que algunhas poboacións [[Centroeuropa|centroeuropeas]] do bicogroso, como as belgas, son máis sedentarias ou erráticas. No entanto, [[Francisco Bernis Madrazo|Bernis]] sinala que os datos achados das recuperacións obtidas xa anteriormente sinaladas, corresponden a anelamentos en época de cría, o que significa que ás poboacións sedentarias da [[Península Ibérica]], úneselles no inverno un importante continxente de bicogrosos migrantes que proceden de [[Centroeuropa]].<ref name=ardeola>{{cita web |url = https://ttps/ |título = Situación do picogordo (Coccothraustes coccothraustes) en España |dataacceso = 2 de xaneiro de 2012 |autor = Benigno Asensio e Consolo Antón |idioma = español |data-arquivo = 25 de xullo de 2013 |url-arquivo = https://web.archive.org/web/20130725171209/http://ttps/ |url-morta = yes }}</ref> == Taxonomía == A [[especie]] ''Coccothraustes coccothraustes'' foi clasificada por primeira vez en [[1758]] polo zoólogo [[Carl von Linné]], quen a describiu no xénero ''[[Loxia]]'', constando por tanto inicialmente como ''"Loxia coccothraustes"''.<ref name=aa>{{cita web|url = http://www.animalbase.uni-goettingen.de/zooweb/servlet/AnimalBase/home/speciestaxon?ide=2967|título = coccothraustes Linnæus, 1758 described in Loxia |dataacceso = 2 de xaneiro de 2012|autor = AnimalBase team |idioma = en}}</ref> Máis tarde, [[Peter Simon Pallas|Pallas]] conveu que o bicogroso tratábase dunha especie fóra do xénero ''Loxia'', e o renomeou como ''coccothraustes vulgaris'',<ref>{{cita web |url = http://www.archive.org/stream/handlistofbritis00hartrich/handlistofbritis00hartrich_djvu.txt |título = Library. University of California. |dataacceso = 2 de xaneiro de 2012 |autor = Joseph Grinnell (en www.archive.org) |idioma = inglés }}</ref> pero finalmente, xa no [[século XIX]], o zoólogo [[Londres|londiniense]] [[Richard Bowdler Sharpe|R. B. Sharpe]] deulle o seu actual nome (''Coccothraustes coccothraustes''),<ref>{{cita web |url = http://www.archive.org/stream/catalogueofspeci00shar/catalogueofspeci00shar_djvu.txt |título = Library of the American Museum of Natural History. |dataacceso = 2 de xaneiro de 2008 |autor = Mim. MMmllm. (en www.archive.org) |idioma = inglés }}</ref> pertencendo actualmente e deste xeito ao [[xénero (bioloxía)|xénero]] ''[[Coccothraustes]]'', que se clasifica na familia [[Fringillidae]] dentro da [[orde (bioloxía)|orde]] dos [[Passeriformes]]. O bicogroso unicamente comparte xénero con outras dúas especies, ''[[Coccothraustes abeillei]]'' e ''[[Coccothraustes vespertinus]]''.<ref>{{cita web |url = http://aviarioangelcabrera.com/articulos/nombrecientificoaves.htm |título = Familia: Fringillidae (138 especies) |dataacceso = 2 de xaneiro de 2012 |autor = aviarioangelcabrera |idioma = español |urlarquivo = https://web.archive.org/web/20111209200126/http://aviarioangelcabrera.com/articulos/nombrecientificoaves.htm |dataarquivo = 09 de decembro de 2011 |urlmorta = yes }}</ref> Como especie propiamente dita descríbense 6 [[subespecie]]s: * ''C.c. coccothraustes'', propio do centro e norte de [[Europa]], a [[Península Ibérica]] e as [[Illas Británicas]], tamén presente no oeste de [[Asia]].<ref>{{cita web |url = http://globaltwitcher.auderis.se/artspec.asp?thingid=28132&countryid= |título = Hawfinch coccothraustes |dataacceso = 2 de xaneiro de 2012 |autor = Nicklas Strömberg |idioma = en }}{{Ligazón morta|data=agosto de 2018 }}</ref> Foi a primeira subespecie descrita ([[Carl von Linné|Linnæus]] [[1758]]). * ''C.c. buvryi'', propio de [[Alxeria]] e [[Tunes]], presente en [[Marrocos]]. Moito máis gris que ''C. c. coccothraustes''.<ref>{{cita web |url = http://bibdigital.rjb.csic.es/imagenes/p0021_33/p0021_33_082.pdf |título = Aves observadas en 1932 |dataacceso = 2 de xaneiro de 2012 |autor = A. Gil Lletget |idioma = es |urlarquivo = https://web.archive.org/web/20140714195530/http://bibdigital.rjb.csic.es/Imagenes/P0021_33/P0021_33_082.pdf |dataarquivo = 14 de xullo de 2014 |urlmorta = yes }}</ref> Clasificado por [[Cabanis]] en [[1862]]. Tamén se usa o sinónimo ''C. c. burryi''.<ref>{{cita web |url = http://www.itis.gov/servlet/singlerpt/singlerpt?search_topic=TSN&search_value=726227 |título = Coccothraustes coccothraustes buvryi Cabanis, 1862 |dataacceso= 2 de xaneiro de 2008 |autor = ITIS Report |idioma = en }}</ref> * ''C.c. nigricans'', presente en [[Ucraína]], [[Península de Crimea]], [[Mar Caspio]] e norte de [[Irán]].<ref>{{cita web |url = http://globaltwitcher.auderis.se/artspec.asp?thingid=28132&countryid= |título = Hawfinch nigricans |dataacceso = 2 de xaneiro de 2012 |autor = Nicklas Strömberg |idioma = en }}{{Ligazón morta|data=agosto de 2018 }}</ref> Clasificado por [[Sergei Aleksandrovich Buturlin|Buturlin]] en [[1908]].<ref>{{cita web |url = http://www.itis.gov/servlet/singlerpt/singlerpt?search_topic=TSN&search_value=726225 |título = Coccothraustes coccothraustes nigricans Buturlin, 1908 |dataacceso = 2 de xaneiro de 2008 |autor = ITIS Report |idioma = en }}</ref> * ''C.c. humii'', distribuído polo leste de [[Kazakhstán]], [[Kirguizistán]], [[Tadjiikistán]] e oeste de [[Afganistán]].<ref>{{cita web |url = http://globaltwitcher.auderis.se/artspec.asp?thingid=28135&countryid= |título = Hawfinch humii |dataacceso = 2 de xaneiro de 2012 |autor = Nicklas Strömberg |idioma = en }}{{Ligazón morta|data=agosto de 2018 }}</ref> Clasificado por [[Richard Bowdler Sharpe|Sharpe]] en [[1886]].<ref>{{cita web |url = http://www.itis.gov/servlet/singlerpt/singlerpt?search_topic=TSN&search_value=726226 |título = Coccothraustes coccothraustes humii Sharpe, 1886 |dataacceso = 2 de xaneiro de 2008 |autor = ITIS Report |idioma = en }}</ref> * ''C.c. japonicus'', localizado na illa de [[Sakhalin]], [[Hokkaido]] e norte de [[Honshu]]. Pasa o inverno na [[China]] e nas [[Illas Ogasawara]].<ref>{{cita web |url = http://globaltwitcher.auderis.se/artspec.asp?thingid=28136 |título = Hawfinch japonicus |dataacceso = 2 de xaneiro de 2012 |autor = Nicklas Strömberg |idioma = en }}{{Ligazón morta|data=agosto de 2018 }}</ref> Especie descrita por [[Coenraad Jacob Temminck|Temminck]] e [[Hermann Schlegel|Schlegel]] en [[1848]].<ref>{{cita web |url = http://www.itis.gov/servlet/singlerpt/singlerpt?search_topic=TSN&search_value=179171 |título = Coccothraustes coccothraustes japonicus Temminck & Schlegel, 1848 |dataacceso = 2 de xaneiro de 2012 |autor = ITIS Report |idioma = en }}</ref> * ''C.c. schulpini'', presente na conca do [[río Amur]] ([[Rusia]] e a [[China]]), en [[Manchuria]] (China) e nalgunhas zonas que bordean o [[Mar do Xapón]] ([[Corea do Norte]], [[Corea do Sur]], [[Rusia]] e o [[Xapón]].<ref>{{cita web |url = http://ptaki.polska.pl/baza_gatunkow/gallery,Grubodziob_(Coccothraustes_coccothraustes)_,gid,210750,cid,611.htm?body=desc |título = Katalog polskich ptaków - Grubodziób (Coccothraustes coccothraustes) |dataacceso = 2 de xaneiro de 2012 |autor = NASK |idioma = polaco |urlarquivo = https://web.archive.org/web/20090525203255/http://ptaki.polska.pl/baza_gatunkow/gallery,Grubodziob_(Coccothraustes_coccothraustes)_,gid,210750,cid,611.htm?body=desc |dataarquivo = 25 de maio de 2009 |urlmorta = yes }}</ref> Foi descrita por [[Hermann Johansen|H. Johansen]] en [[1944]].<ref>{{cita web |url = http://www.itis.gov/servlet/singlerpt/singlerpt?search_topic=TSN&search_value=726229 |título = Coccothraustes coccothraustes schulpini H. Johansen, 1944 |dataacceso = 2 de xaneiro de 2012 |autor = ITIS Report |idioma = en }}</ref> == Hábitat == [[Ficheiro: Coccothraustes coccothraustes.jpg|miniatura|310px|Bicogroso macho]] Tipicamente o bicogroso aniña e habita durante a [[primavera]] en bosques [[caducifolio]]s, con especies de árbores de gran porte e folla ancha que lles acheguen froitos ou sementes duras (como [[Quercus|carballos]], [[Quercus ilex|aciñeiras]], [[Fagus|faias]], [[freixo]]s, [[Ulmus|olmos]] ou [[pradairo]]s. Máis raramente tamén habita parques e grandes xardíns de poboacións humanas, e localmente tamén en bosques de [[conífera]]s e mixtos. O espectro do seu hábitat pode ser aínda máis diverso, xa que se pode localizar puntualmente en [[sotobosque]]s, hortas ou mesmo en espazos máis abertos, sempre que non se achen moi lonxe dalgunha fonte básica de auga. Durante o outono e o inverno buscan os bosques que lle acheguen maior cantidade de [[alimento]], en particular aqueles con [[Carpinus betulus|carpe]]s, [[Prunus domestica|ameixeira]]s, [[Cerasus|cerdeira]]s ou [[Taxus baccata|teixo]]s. O bicogroso desenvólvese a altitudes moi dispares, dende a liña de costa até altitudes moi próximas ao límite da vexetación arbórea. A densidade de poboación desta especie é inferior a 0,1 aves por cada 10 hectáreas de hábitat, polo que se trata dun paxaro escaso.<ref name=A/><ref>{{cita web |url = http://www.ingentaconnect.com/content/miiz/actao/2005/00000040/00000002/art00006;jsessionid=49v1ignjgewde.alice?format=print |título = Distribution, breeding density and nest sites of Hawfinches Coccothraustes coccothraustes in the primeval forest of Bia?owie?a National Park |dataacceso= 2 de xaneiro de 2012 |autor = Ludwik Tomia?oj? |idioma = inglés }}</ref><ref>{{cita web |url = http://www.birdguides.com/species/species.asp?sp=161115format=print |título = Hawfinch Coccothraustes coccothraustes |dataacceso = 2 de xaneiro de 2012 |autor = BirdGuides Ltd, PO Box 4104, Sheffield S25 9BS |idioma = inglés |urlarquivo = https://web.archive.org/web/20161115071033/http://www.birdguides.com/species/species.asp?sp=161115format=print |dataarquivo = 15 de novembro de 2016 |urlmorta = yes }}</ref> == Alimentación == A dieta do bicogroso componse basicamente de sementes duras principalmente de grandes árbores, aínda que tamén inxere as dalgunhas froiteiras. Consegue rompelas grazas ao seu forte peteiro, que acciona por medio dunha poderosa musculatura ben desenvolvida.[[Ficheiro:Grubodziob c coccothraustes2.jpg|miniatura|250px|Bicogordo nun comedeiro de [[Bytom]], [[Polonia]]]] A forza de trituración do bicogroso equivale a unha carga de 30 a 48 kg aproximadamente, aínda que para algúns autores son maiores de 50 kg.<ref>{{cita web |url = http://www.seovanellus.org/webvanellusgalefoto/htm/159picogordo.htm |título = O Picogordo (Coccothraustes coccothraustes) |dataacceso = 2 de xaneiro de 2012 |autor = www.seovanellus.org |idioma = español |urlarquivo = https://web.archive.org/web/20081109121141/http://www.seovanellus.org/webvanellusgalefoto/htm/159picogordo.htm |dataarquivo = 09 de novembro de 2008 |urlmorta = yes }}</ref> Deste xeito consegue abrir os ósos de [[cereixa]]s e [[lodoeiro]]s, dous dos seus alimentos máis comúns e que máis cobizan. Outros alimentos comúns deste paxaro son os [[Piñón (semente)|piñóns]] e [[faia|faiuchos]]. Tamén son capaces de romper os ósos das [[oliva]]s, acción para a que se necesitan (segundo probas realizadas) forzas de 53 a 80 kg.<ref name=A/> Na súa dieta tamén entran certas [[baga]]s, [[rebento]]s e, durante a [[primavera]], algunhas [[eiruga]]s que captura.<ref name=C>{{cita web |url = http://www.sierradebaza.org/fichas_fauna/00_aves/08-09_picogordo/picogordo.htm |título = O Bicogordo (Coccothraustes coccothraustes) |dataacceso = 2 de xaneiro de 2012 |autor = Eduardo Nogueras Ocaña |idioma = español |cita = Fichas de aves do Parque Natural "Sierra de Baza" |urlarquivo = https://web.archive.org/web/20130702001027/http://www.sierradebaza.org/Fichas_fauna/00_Aves/08-09_picogordo/picogordo.htm |dataarquivo = 02 de xullo de 2013 |urlmorta = yes }}</ref> O bicogroso adoita formar pequenos grupos ou bandos para alimentarse, sobre todo durante o inverno.<ref>{{cita web |url = http://www.tecnociencia.es/especiales/vertebrados/aves_2.htm |título = Coccothraustes coccothraustes |dataacceso = 2 de xaneiro de 2012 |autor = Tecnociencia, usando como fonte a web do Ministerio de Medio Ambiente |idioma = español |cita = http://www.marm.es/ |urlarquivo = https://web.archive.org/web/20100403163657/http://www.tecnociencia.es/especiales/vertebrados/aves_2.htm |dataarquivo = 03 de abril de 2010 |urlmorta = yes }}</ref> Unha relación de alimentos máis específica, tendo en conta a gran variedade de sementes que inxere, incluiría: * '''Durante o [[verán]] e até o comezo do [[inverno]]''': sementes de [[Ulmus|olmo]], [[Carpinus betulus|carpe]], [[pradairo]] e [[faia]] * '''Durante o [[outono]] e [[inverno]]''': froitos da [[Rosa (flor)|rosa]], [[Rosa canina]] e [[Crataegus monogyna|espiño]] * '''Cara a finais do [[inverno]]''': os brotes máis tenros do [[Quercus|carballo]], así como os fillos do [[Taxus|teixo]]. Coa chegada da primavera inxeren certas eirugas que localizan nas follas das árbores, como poden ser a ''[[Operophthera brumata]]'' e ''[[Tortrix viridana]]''. Tamén cazan algúns escaravellos (''[[Lucanus cervus]]'' ou ''[[Melolontha]]'').<ref name=A/> == Reprodución == En [[abril]] comeza a época de cría do bicogroso. A posta desta especie consta duns 4 a 6 ovos e prodúcese de [[abril]] a [[maio]]. A [[incubación]], duns 12 días, é levada a cabo só pola femia, mentres que o macho lle proporciona o alimento. A miúdo crían en pequenas colonias. Presentan unha única posta ao ano, aínda que de ser moi favorable o hábitat poderían darse dúas. === Cortexo === Segundo a descrición de [[Guy Mountfort|Mountfort]], os machos presentan durante o principio da primavera unha [[plumaxe]] abondosa e esponxada. É entón cando están listos para o achegamento cara á femia, que se produce remolonamente e en zigzag. A miúdo a femia recíbeos hostilmente, polo que os machos deben mostrarse insistentes. Cando logra a atención da femia, o macho coloca o corpo moi dereito, desprega as plumas da cola e baixa as ás até tocar cos seus extremos o chan. É entón cando a femia empeza a mostrar interese agachándose coas plumas lisas e pegadas ao corpo. Posteriormente desprázase, ben dun salto ou en curto voo, seguida polo macho. Acto seguido, o macho leva o peteiro cara ao ventre coma se fixese unha reverencia, co que mostra a zona gris que presenta a súa plumaxe á altura da caluga. Para pechar o cortexo, o macho desprega as súas ás e vai camiñando cara á femia, que alonga o peteiro para que o macho co seu chegue a piques a rozalo.<ref name=A/> === Niño === A nidificación comeza a finais de [[abril]] ou comezos de [[maio]]. O macho busca o lugar onde comezar a construír o [[niño]]. Faino meticulosamente, visitando a zona elixida repetidamente as semanas previas ao comezo da súa construción. Finalmente decídese a colocar as primeiras estruturas do niño, con forma de copa, aínda que será a femia quen o complete. Os materiais empregados son basicamente pequenas raíces, talos finos ou [[lique]]s, revestindo o interior con pelos. Constrúen o niño a unha altura variable, dificilmente inferior aos 3 m, localizándose polo xeral entre os 7 e 20 m, en árbores grandes, así como en vellos froiteiros, aínda que tamén en arbustos frondosos.<ref name=A/><ref name=B/> === Ovo === [[Ficheiro:Coccothraustes coccothraustes MHNT.ZOO.2010.11 Gouvieux.jpg‎|miniatura|''Coccothraustesp. coccothraustes'']] A posta do bicogroso é xeralmente duns 4 ou 6 [[Ovo (bioloxía)|ovos]]. O máis común é chocaren 5, aínda que a posta pode mesmo constar de 7 ovos. Por contra, as postas de menos de 4 ovos son moi pouco frecuentes.<ref name=C/><ref name=A/> Poden ser descritos de azul claro ou ben dun verde agrisado, todos en tons pálidos, en ocasións simplemente agrisados, pero sempre con manchas e pintas pardas e en tons denegridos.<ref name=A/><ref>{{cita web |url = http://issuu.com/nitido/docs/natural/52 |título = Picogordo. Coccothraustes coccothraustes |dataacceso = 2 de xaneiro de 2012 |autor = Nitido |idioma = español |cita = Libro Andalucía ao Natural |data-arquivo = 14 de xullo de 2014 |url-arquivo = https://web.archive.org/web/20140714175958/http://issuu.com/nitido/docs/natural/52 |url-morta = yes }}</ref> En canto ao tamaño, segundo os estudos do [[ornitoloxía|ornitólogo]] [[Reino Unido|británico]] [[Francis Charles Robert Jourdain|Jourdain]], realizado con base en 100 ovos de bicogordo no [[Reino Unido]], presentan medidas duns 24'2 x 17'4 mm como media, cun máximo de 27'6 x 17'1 mm e un mínimo de 19'8 x 15'7 mm.<ref name=A/> === Pitos === Ao nacer, desprovistos de [[plumaxe]], presentan un abondoso e longo penuxe branco. Descríbense a cavidade oral e a lingua de cor rosa, coa parte dianteira do padal de cor vermella nun ton púrpura, e uns saíntes esbrancuxados. En canto ás comisuras, aprécianse de cor [[amarelo]]. A dieta dos [[pito]]s baséase en [[insecto]]s e [[eiruga]]s proporcionadas polo pai e a nai. Deixan o [[niño]] aos dez ou doce días aproximadamente, aínda que fóra del son atendidos por ambos adultos polo menos durante outros quince días.<ref name=A/> == Voz == Presenta voz débil, que se antolla como unha especie de ''zic'' explosivo, tamén descrito como un ''tsicc'' metálico, ou en ocasións como un ''tisc tisc'' repetido en intervalos irregulares. En pleno voo ten unha voz máis sonora. Tamén emite un curto e suave ''sib'' mentres se move entre as ponlas.<ref name=C/> A súa época de [[Canto das aves|canto]] vai dende o mes de febreiro até principios de xuño. Canta pouco, realiza un canto semellante á súa voz base, curto e pouco elaborado sen apenas notas musicais. É interpretado por [[Bernard William Tucker|Tucker]] e [[Edward Max Nicholson|Nicholson]] como un ''Tchi-tchi... ter-ui-ui''. Descríbense variacións máis sonoras e case melodiosas, pero bastante básicas.<ref name=A/> Ás veces algúns exemplares tamén cantan fóra de época. [[Guy Mountfort|Mountfort]] apunta observacións de machos cantando un 16 de xaneiro, un 20 de xullo e un 16 de setembro.<ref name=A/> As femias tamén cantan, aínda que máis debilmente. En estado de alteración lanza un sibilante ''kíu'', e ao suxeitalo na man lanza un ''srriiit'' máis penetrante e gutural. == Voo == O bicogroso presenta un [[voo]] rápido e de traxectoria recta en distancias curtas. En distancias longas describe no aire unha ondulación marcada e periódica. Mentres busca alimento no chan van dando chimpos, e voan para agocharse nas [[árbore]]s á mínima cando intúen calquera [[perigo]]. Durante a primavera adoitan capturar [[insecto]]s mesmo en pleno voo. A súa [[Fisiognomonía|fisionomía]] fai del un paxaro de silueta característica en pleno voo. Dá a sensación de posuír unhas [[á]]s moi curtas para tan robusto corpo. Ademais, ao voar mostra a cor branca da punta da súa cola. Nos seus traslados dunha árbore a outra, ou desprazándose de bosque en bosque, voa a alturas superiores aos 50 e 100 [[metro]]s, e comunmente mesmo a máis de 200 metros. Poden voar en solitario ou en pequenos grupos.<ref name=C/><ref name=A/> == Poboación, estado de conservación e ameazas == [[Ficheiro:Coccothraustes coccothraustes 04.JPG|miniatura|280px|Bicogroso sobre unha rama]] Aínda que non se cuantificaron as tendencias da poboación global, conforme o criterio da [[Lista Vermella (zooloxía)|Lista Vermella da UICN]] pode asegurarse que non se producirá unha diminución de máis do 30% en dez anos ou en tres xeracións.<ref name=UICN>{{cita web |url = http://www.iucnredlist.org/details/149597 |título = Coccothraustes coccothraustes |dataacceso = 2 de xaneiro de 2008 |autor = The IUCN Rede List of Threatened Species ''(© International Union for Conservation of Nature and Natural Resources)'' |idioma = inglés |data-arquivo = 02 de decembro de 2008 |url-arquivo = https://web.archive.org/web/20081202140116/http://www.iucnredlist.org/details/149597 |url-morta = yes }}</ref> [[BirdLife International]] estima unha poboación [[Europa|europea]] de entre 2,4 e 4,1 millóns de parellas reprodutoras. En [[España]], segundo [[Francisco Purroy|Purroy]] en [[1997]], a poboación desta especie era dunhas 4.000 ou 5.000 parellas reprodutoras. Este dato é apoiado polo ''Atlas das aves reprodutoras de España'', que en [[2003]] apunta unha poboación dunhas 5000 parellas. Segundo datos do programa ''SACRE'', en [[2005]] a tendencia da poboación española é crecente.<ref name=B/><ref>{{cita web |url = http://www.enciclopediadelasaves.es/originales/enciclopedia_aves.htm |título = Picogordo. |dataacceso = 2 de xaneiro de 2008 |autor = Enciclopedia de las aves de España |idioma = español |cita = |urlarquivo = https://web.archive.org/web/20130607235610/http://www.enciclopediadelasaves.es/originales/Enciclopedia_Aves.htm |dataarquivo = 07 de xuño de 2013 |urlmorta = yes }}</ref> A nivel mundial a especie non se inclúe, segundo a revisión realizada en [[1996]], na ''[[Lista Vermella (zooloxía)|Lista Vermella]] da [[Unión Internacional para a Conservación da Natureza|UICN]]''. Dende [[1988]], cando a especie foi catalogada por primeira vez por ''Collar'' e ''Andrew'', o estado de conservación do bicogroso é de preocupación menor (''LC, Least Concern''). Así sería catalogada en futuras revisións por [[BirdLife International]], desde a primeira en [[2000]] até a de [[2008]].<ref name=UICN/> En [[España]] o bicogroso consta dende [[1992]] como especie ''Non Ameazada'' no [[Libro Vermello dos Vertebrados de España|Libro Vermello dos Vertebrados]]. Ostenta a categoría de especie de ''Interese Especial'' desde o [[5 de abril]] de [[1990]] segundo o Real Decreto 439/1990. Coincide con todos os catálogos rexionais a excepción do País Vasco, onde é unha especie con categoría ''Vulnerable'' dende [[1996]].<ref name="CN">{{cita web|url=https://www.boe.es/eli/es/rd/1990/03/30/439|título=Catálogo Nacional de Especies Ameazadas (R.D. 439/1990)|dataacceso=30 de abril de 2020|autor=|idioma=español|cita=|páxina-web=}}</ref> Os factores de ameaza sobre o bicogroso son basicamente a destrución e perda da súa [[Hábitat (ecoloxía)|hábitat]], dado que é unha especie moi sensible aos cambios no mesmo. Outro posible factor de ameaza, segundo o [[Catálogo Nacional de Especies Ameazadas]], é a caza por paxareiros, e mesmo tamén a caza a escopeta por cazadores.<ref name=CN/> == Comportamento == O bicogroso é unha especie tímida e fuxidía, polo que resulta difícil de observar. Co bo tempo e condicións climáticas óptimas varía a súa conduta, ao ser este o intre en que máis visible se fai. Pasa a maior parte do tempo nas [[pola]]s máis altas das árbores en que se pousa, sobre todo en época de cría, cando se fai máis complicado o estudo dos seus costumes. Practicamente só baixa ao chan para buscar [[semente]]s, acción para a que raramente se afasta en exceso da árbore. Pode ser observado con maior facilidade cando se dispón a beber, e como prefire non estar demasiado tempo sobre terra firme, necesita desenvolverse en zonas cunha patente proximidade de auga.<ref name=A/> Ao comer e beber xunto a outros paxaros, o bicogroso é agresivo e dominante, tanto con exemplares da súa especie como cos doutras, mesmo de maior tamaño.<ref name=A/> A [[Territorio (animal)|territorialidade]] é variable. Se as parellas de bicogroso están a criar en pequenas colonias, como acontece frecuentemente, o territorio defendido por cada parella é moi pequeno. Por contra, cando a parella non forma colonia, pode ocupar e defender até un [[bosque]] enteiro.<ref name=A/> Segundo [[Guy Mountfort|Mountfort]], o comportamento de establecer colonias de cría supón un valor de supervivencia moito maior. Isto débese a que aniñar en conxunto, coa agrupación de parellas que supón, ofrece maior capacidade de defensa contra os [[Depredación|depredadores]] para o niño.<ref>{{Cita publicación periódica|título=THE TERRITORIAL BEHAVIOUR OF THE HAWFINCH COCCOTHRAUSTES COCCOTHRAUSTES.|url=http://doi.wiley.com/10.1111/j.1474-919X.1956.tb01434.x|revista=Ibis|data=2008-06-28|páxina=490–495|volume=98|número=3|doi=10.1111/j.1474-919X.1956.tb01434.x|lingua=en|nome=Guy|apelidos=Mountfort|data-acceso=30 de abril de 2020|data-arquivo=27 de maio de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200527180640/https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1474-919X.1956.tb01434.x|url-morta=yes}}</ref> == Miscelánea == * Ademais do nome vulgar ''bicogroso'', esta especie recibe outros nomes dentro de [[España]]: ** en [[lingua catalá|catalán]]: ''durbec'' ** en [[valenciano]]: ''trencapinyols'' ** en [[Lingua castelá|castelán]]: ''picogordo'' ** en [[lingua vasca|éuscaro]]: ''mokolodia'' ** en [[Andalucía]] é coñecido como ''cascanueces''.<ref name=CN/><ref>{{cita web |url = http://www.funjdiaz.net/folklore/07ficha.cfm?ide=1248 |título = Os nomes tradicionais das aves nas Marismas do Guadalquivir |dataacceso = 2 de xaneiro de 2008 |autor = Garrido Guil, Héctor. (Revista de Folclore) |idioma = español |data-arquivo = 17 de outubro de 2019 |url-arquivo = https://web.archive.org/web/20191017135256/https://funjdiaz.net/folklore/07ficha.cfm?ide=1248 |url-morta = yes }}</ref><ref>{{cita web |url = http://www.naturalicante.com/noticias/noti-jul-2005/noticias-jul-05.htm |título = Bicogroso anelado na PN da Font Vermella |dataacceso = 2 de xaneiro de 2012 |autor = Toni Zaragozí (Natur@licante) |idioma = español |urlarquivo = https://web.archive.org/web/20110121015544/http://www.naturalicante.com/noticias/Noti-jul-2005/noticias-jul-05.htm |dataarquivo = 21 de xaneiro de 2011 |urlmorta = yes }}</ref> * En [[Albania]], [[Bélxica]], [[Belarús]], [[Bulgaria]], [[Checoslovaquia]], [[Irán]], [[Iugoslavia]], [[Mongolia]], [[Países Baixos]], [[Polonia]], [[Suecia]] e [[Xeorxia]] emitíronse selos dedicados ao bicogroso.<ref>{{cita web |url = http://www.sellosmundo.com/europa/albania/sello_8410.htm |título = Coccothraustes coccothraustes |dataacceso = 2 de xaneiro de 2008 |autor = Selos do mundo © 2007-08 |idioma = español }}</ref><ref>{{cita web |url = http://www.bird-stamps.org/cspecies/19611800.htm |título = Hawfinch stamps |dataacceso = 2 de xaneiro de 2008 |cita = Bird Stamps |idioma = inglés }}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commons}} {{wikispecies}} === Bibliografía === * {{cita libro |apelidos= B. |nome= Asensio |ligazónautor= |autor2= C., Anton |editor= Ardeola |outro= |título= Situación do picogordo (coccothraustes coccothraustes) en España. | url = |formato= |dataacceso= |añoacceso= |mesacceso= |edición= |volume= |data= |ano= 1990 |editorial= |localización= |idioma= español |isbn= |ISSN= 0570-7358 |páxinas= |capítulo= | urlcapítulo = |cita= }} * {{cita libro |apelidos= Krüger |nome= Siegfried |ligazónautor= |autor2= |editor= |outro= |título= Der Kernbeißer (Coccothraustes coccothraustes). | url = |formato= |dataacceso= |añoacceso= |mesacceso= |edición= Die Neue Brehm-Bücherei |volume= |data= |ano= 1995 |editorial= |localización= |idioma= alemán |isbn= 3-89432-371-X |páxinas= |capítulo= | urlcapítulo = |cita= }} * {{cita libro |apelidos = Aymí |nome = R. |autor2 = Romeu, J.L |editor = Grup Catala d'Anellament; Museo de Zooloxía |título = Migración e distribución estacional do Picogordo Coccothraustes coccothraustes en Cataluña. |url = http://bddoc.csic.es:8080/detalles.html?táboa=docu&bd=ICYT&ide=118926 |dataacceso = 25 de decembro de 2008 |ano = 1996 |idioma = español |ISSN = 1130-2070 |urlarquivo = https://web.archive.org/web/20160305011737/http://bddoc.csic.es:8080/detalles.html?t%C3%A1boa=docu&bd=ICYT&ide=118926 |dataarquivo = 05 de marzo de 2016 |urlmorta = yes }} === Ligazóns externas === * <small>[[Ficheiro:Film reel.svg|20px|‎]] ''Multimedia:''</small>'' [http://es.youtube.com/watch?v=QtBxCFrpsjo&NR=1 Ver al picogordo en su hábitat natural]'' * <small>[[Ficheiro:Loudspeaker.svg|18px|‎]] ''Multimedia:''</small>'' [http://es.youtube.com/watch?v=lSnkhfDDj3E Oír el canto del picogordo]'' {{Control de autoridades}} [[Categoría:Frinxílidos]] [[Categoría:Aves de Galicia]] [[Categoría:Aves de Asia]] [[Categoría:Aves de Europa]] [[Categoría:Animais descritos en 1758]] kwha3757nzhaocagvtc8qh9lbbc3tfn 0 198059 7104774 6950102 2025-06-23T19:03:27Z O Breixo 127505 7104774 wikitext text/x-wiki {{Sen referencias|data=maio de 2012}} {{Acontecemento}} As '''guerras da Indochina''' (en [[lingua vietnamita|vietnamita]]: ''Chiến tranh Đông Dương'') foron unha serie de catro conflitos no [[sueste asiático]] dende 1946 ata 1979, entre nacionalistas [[vietnam]]itas e forzas [[Francia|francesas]], [[Estados Unidos de América|norteamericanas]] e [[China|chinesas]]. O termo "[[Indochina]]", orixinalmente referido ás [[Indochina Francesa|colonias francesas no sueste asiático]], abrangue os actuais estados de [[Vietnam]], [[Laos]] e [[Camboxa]]. No seu uso corrente, fai referencia máis a unha rexión xeográfica que a unha rexión política. Os catro conflitos foron: * A [[guerra de Indochina|primeira guerra da Indochina]] (chamada ''guerra da Indochina'' en Francia e ''guerra francesa'' en Vietnam) comezou nada máis rematar a [[segunda guerra mundial]] e finalizou coa derrota francesa en 1954. Tras unha longa campaña, as forzas vietnamitas impuxéronse sobre as forzas [[Xapón|xaponesas]] e as da [[Francia de Vichy]] que se renderon no norte trala II guerra mundial. Durante a guerra mundial, o sur estivo ocupado por forzas [[Reino Unido|británicas]], que restableceron o goberno colonial francés. Nas [[Nacións Unidas]], co apoio de ingleses e americanos, os franceses pediron a volta a súa colonia na [[Indochina]] na súa participación na [[OTAN]] en vista de que a [[Unión Soviética]] se estaba a expandir máis aló dos países do [[Pacto de Varsovia]] durante a [[guerra fría]]. As forzas [[comunismo|comunistas]] e [[nacionalismo|nacionalistas]] do [[Vietnam]] continuaron a loitar contra as forzas francesas e norteamericanas con apoio da [[URSS]] e da [[China]]. * A [[guerra de Vietnam|segunda guerra da Indochina]] (chamada ''guerra de Vietnam'' en occidente e ''guerra americana'' en Vietnam) comezou como un conflito entre un goberno apoiado polos Estados Unidos no sur de Vietnam e os seus opoñentes, o comunista Fronte de Liberación Nacional([[Viet Cong]]) e o Exército do Norte de Vietnam (NVA), agora coñecido como o Exército da Xente de Vietnam (PAVN). Comezou a finais da década de 1950 e durou ata 1975. Os [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], que apoiaron as forzas francesas no primeira guerra, apoiaron o goberno de [[Vietnam do Sur]] contra o NVA e o Viet Cong. [[Vietnam do Norte]] volveu a te-lo apoio chinés e soviético, ambos membros do [[Bloque comunista]]. A liorta tamén tivo como escenario parte de [[Camboxa]] e [[Laos]], entre o goberno apoiado polos norteamericanos, o NVA e o comunista Khmer Rouge (coñecido pola [[guerra civil de Camboxa]], entre 1967–1975) e Pathet Lao (coñecido pola [[guerra civil de Laos]] 1962–1975). * A [[guerra camboxano-vietnamita]] seguiu a segunda guerra da Indochina: Vietnam invadiu Camboxa e despoxou do poder o réxime xenocida dos [[Khmer vermellos]]. O conflito tivo lugar entre maio de 1975 e decembro de 1989. * A [[terceira guerra da Indochina]] (tamén chamada ''guerra sino-vietnamita'') foi unha curta guerra entre febreiro e marzo de 1979 entre a [[República Popular da China]] e as forzas vietnamitas. China invadira Vietnam como castigo pola invasión de Camboxa. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerras nas que participou Camboxa]] [[Categoría:Historia de Laos]] [[Categoría:Guerras nas que participou Vietnam]] [[Categoría:Guerras do século XX]] dn7ryqefrtamxei3fccozjyrdefhzwc 0 198334 7105144 7038867 2025-06-24T00:02:12Z O Breixo 127505 7105144 wikitext text/x-wiki {{Taxon}}[[Ficheiro:Monodactylus argenteus.JPG|miniatura|300px|''Monodactylus argenteus'']] Os '''Monodactílidos''' (Monodactylidae) son unha [[familia (bioloxía)|familia]] de peixes predominantemente mariños e de augas salobres, incluída na [[orde (bioloxía)|orde]] dos [[Perciformes]]. Distribúense pola costa africana do océano [[Atlántico]], polo [[Índico]] e polo [[Pacífico]]. Ocasionalmente penetran en augas doces. == Características == Teñen o corpo alto e moi comprimido lateralmente. [[Aleta]] dorsal con base longa, cuberta de escamas e 5 a 8 espiñas curtas; a anal tamén de base longa e tres espiñas; pectorais pequenas. As aletas pelvianas están presentes nos individuos xuvenís, pero desaparecen ou son vestixiais nos adultos. Caudal algo fendida. Aliméntanse de pequenos peixes e de crustáceos. Son de uso común en [[acuario (recipiente)|acuarios]] de auga doce. == Clasificación == Comprende só dous xéneros e seis especies: * Xénero ''Monodactylus'' (Lacepède, 1801) ** ''Monodactylus argenteus'' (Linnaeus, 1758) ** ''Monodactylus falciformis'' (Lacepède, 1801) ** ''Monodactylus kottelati'' (Pethiyagoda, 1991) ** ''Monodactylus sebae'' (CuvierDesam, 1829) * Xénero ''Schuettea'' (Steindachner, 1866) ** ''Schuettea scalaripinnis'' (Steindachner, 1866) ** ''Schuettea woodwardi'' (Waite, 1905) == Véxase tamén == === Ligazóns externas === {{Commons|Category:Monodactylidae}} {{Wikispecies|Monodactylidae}} *[https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=169465#null Taxonomía ITIS] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Percoideos]] olm8vo35kh5id8j1mnxg40r3uiwqo1x 0 198350 7104773 6954075 2025-06-23T19:03:12Z O Breixo 127505 7104773 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento|descrición_imaxe=Concellos serbios envolvidos no conflito.|imaxe=South serbia conflict.png}} O '''conflito do sur de Serbia''', tamén chamado '''conflito do val de Preševo''' foi unha loita entre o goberno federal iugoslavo e unha organización separatista [[Albania|albanesa]] coñecida como [[Exército de Liberación de Preševo, Medvedja e Bujanovac]] (UÇPMB), creada co obxectivo de anexionar esta zona do sur de [[Serbia central]] a [[Kosovo]], con vistas a unha posíbel independencia deste territorio, aínda que non necesariamente unirse a Albania.<ref>Morton, Jeffrey S. (2004). ''[http://books.google.com.au/books?id=img4ZbJeT-8C&pg=PA57 Reflections on the Balkan Wars]''. Palgrave Macmillan. páx. 57. {{en}} Consultada o 12/12/2011.</ref> Despois do final da [[guerra de Kosovo]] de [[1999]], unha zona de tres millas cadradas, denominada ''Ground Safety Zone'' (GSZ) estableceuse entre Kosovo (gobernado polas [[Nacións Unidas]]) e o interior de [[Iugoslavia]]. As unidades do exército iugoslavo non tiñan acceso á zona, só a policía. A zona de exclusión incluía principalmente a vila albanesa de [[Dobrosin]], pero non [[Preševo]].<ref>Morton, Jeffrey S. (2004). ''[http://books.google.com.au/books?id=img4ZbJeT-8C&pg=PA18 Reflections on the Balkan Wars]''. Palgrave Macmillan. páx. 18-21. {{en}} Consultada o 12/12/2011.</ref> En [[2001]], como unha continuación da crise de Kosovo, producíronse choques entre forzas de seguridade iugoslavas e guerrilleiros albaneses vinculados ao [[Exército de Liberación de Kosovo]] (UÇK). O obxectivo do [[Albaneses de Kosovo|movemento albanokosovar]] era tomar o control de [[Preševo]] e [[Bujanovac]] (e tamén de [[Medvedja]] fóra do val pero na mesma zona) e dominalos até que as terras adxacentes, Kosovo e Macedonia Occidental, tamén estiveran baixo control albanés. Isto debería permitir a gradual apertura das fronteiras.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/1043583.stm Presevo valley tension BBC News] {{en}} Consultada o 12/12/2011.</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Guerras iugoslavas]]. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Iugoslavia]] [[Categoría:Guerras do século XXI‎]] [[Categoría:Guerras do século XX]] m0mkyqvtj9pgl3vooalc6qgmk9k919e 0 199317 7104569 6794536 2025-06-23T15:21:17Z Autopistero20502020 127649 7104569 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|redondo}} O [[topónimo]] '''O Redondo''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[O Redondo, Cervás, Ares|O Redondo]]''', lugar da parroquia de [[Cervás, Ares|Cervás]], no concello de [[Ares]]; *'''[[O Redondo, Celanova, Celanova|O Redondo]]''', lugar da parroquia de [[Celanova, Celanova|Celanova]], no concello de [[Celanova]]; *'''[[O Redondo, Ouzande, A Estrada|O Redondo]]''', lugar da parroquia de [[Ouzande, A Estrada|Ouzande]], no concello da [[A Estrada|Estrada]]; *'''[[O Redondo, Magalofes, Fene|O Redondo]]''', lugar da parroquia de [[Magalofes, Fene|Magalofes]], no concello de [[Fene]]; *'''[[O Redondo, Queixeiro, Monfero|O Redondo]]''', lugar da parroquia de [[Queixeiro, Monfero|Queixeiro]], no concello de [[Monfero]]; *'''[[O Redondo, Franza, Mugardos|O Redondo]]''', lugar da parroquia de [[Franza, Mugardos|Franza]], no concello de [[Mugardos]]; *'''[[O Redondo, O Val, Narón|O Redondo]]''', lugar da parroquia do [[O Val, Narón|Val]], no concello de [[Narón]]; *'''[[O Redondo, Friolfe, O Páramo|O Redondo]]''', lugar da parroquia de [[Friolfe, O Páramo|Friolfe]], no concello do [[O Páramo|Páramo]]; *'''[[O Redondo, Meirás, Sada|O Redondo]]''', lugar da parroquia de [[Meirás, Sada|Meirás]], no concello de [[Sada]]; *'''[[O Redondo, Siador, Silleda|O Redondo]]''', lugar da parroquia de [[Siador, Silleda|Siador]], no concello de [[Silleda]]; *'''[[O Redondo, Vilar, Silleda|O Redondo]]''', lugar da parroquia de [[Vilar, Silleda|Vilar]], no concello de [[Silleda]]; *'''[[O Redondo, San Miguel de Negradas, O Vicedo|O Redondo]]''', lugar da parroquia de [[San Miguel de Negradas, O Vicedo|San Miguel de Negradas]], no concello do [[O Vicedo|Vicedo]]; *'''[[O Redondo, Navia, Vigo|O Redondo]]''', lugar da parroquia de [[Navia, Vigo|Navia]], no concello de [[Vigo]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Redondo|Redo}} {{Control de autoridades}} gbrft7beq6zca5uirbb02shvpgy7zd8 0 202204 7104771 7073560 2025-06-23T19:02:52Z O Breixo 127505 7104771 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Molnár József Carol Robert fleeing from Posada Battle.jpg |descrición_imaxe = ''O sacrificio de Dezső protexendo a Carlos Roberto'' de [[József Molnár]] (1855) |resultado = Vitoria valaca<ref name="Djuvara190">Djuvara, pp.190 – "''Când ultimii scăpaţi teferi din marea oaste a lui Carol cel Mare s-au pierdut în noapte, au rămas in mâinile românilor o mulţime de prizonieri şi o uriaşă pradă...''".</ref> |combatentes1 = [[Ficheiro:Coa_Hungary_Country_History_Charles_I_2_(1310-1342).svg|20px]] [[Reino de Hungría]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Coa_Romania_Country_Wallachia_History_2_(14th_century).svg|23px]] [[Valaquia]] |comandante1 = [[Carlos I de Hungría|Carlos I Roberto]] |comandante2 = [[Basarab I]] |soldados1 = 30.000<ref name="Djuvara172-180">Djuvara, pp.172–180</ref> |soldados2 = Posiblemente 10.000<ref name="Djuvara172-180" /> |baixas1 = Moitas<ref name="Djuvara172-180" /> |baixas2 = Poucas<ref name="Djuvara172-180" /> |}} A '''Batalla de Posada''' librouse entre o [[9 de novembro|9]] e o [[12 de novembro]] de [[1330]]<ref>Djuvara, pp.19 – "''... marea bătălie zisă de la Posada (9-12 noiembrie 1330);''".</ref> loitando [[Basarab I]] de [[Valaquia]] contra [[Carlos I de Hungría|Carlos I Roberto]] de [[Hungría]]. O pequeno exército valaco liderado por Basarab, formado por [[cabalería]], [[arqueiro]]s, como tamén por campesiños locais, derrotou nunha emboscada a un forte exército húngaro de trinta mil homes na rexión montañosa supostamente próxima ao límite entre [[Oltenia]] e [[Caraş-Severin|Severin]]. A batalla resultou nunha grande vitoria para os valacos e nun desastre para Carlos Roberto, sendo un punto de inflexión na política do reino de Hungría, abandonando as súas pretensións de estenderse até o [[Mar Negro]]. Pola contra, para Valaquia, a vitoria significou un aumento de moral así como a evolución do estado independente. == Antecedentes == [[Ficheiro:Viennese Illuminated Chronicle Posada.jpg|miniatura|esquerda|O exército de Carlos Roberto Anjou emboscado polo exército de Basarab en Posada, no Manuscrito Crónica Iluminada de Viena (1330) Os valacos fixeron rodar penedos por un precipicio nun lugar onde os cabaleiros húngaros non deron escapado deles nin tampouco alcanzalos.]] En 1324, Valaquia estaba baixo dominio húngaro, e Roberto chámalle a Basarab "o noso voivoda transalpino".<ref name = "p. 59">Ghyka, p. 59.</ref> A guerra comeza coa incitación da Voivoda de [[Transilvania]]<ref name = "p. 278">Dlugosz, p. 278.</ref> e un tal Dionisio, que máis tarde levou o título de Ban de [[Severin]].<ref name = "p. 59"/> En 1330, Roberto capturou a longamente disputada cidadela valaca de [[Drobeta-Turnu Severin|Severin]] e adheriuna á voivoda transilvana.<ref name="p. 278"/> Basarab mandou enviados para pedir o cesamento das hostilidades, e a cambio ofreceu pagar 7000 marcos en prata, entregar a fortaleza de Severin a Robert, e mandar ao seu propio fillo como refén.<ref name = "p. 278"/> Segundo a [[Chronicon Pictum|Crónica Iluminada Vienesa]], Roberto diría sobre Basarab: "É o pastor do meu rabaño, e botareino das miñas montañas, agarrándoo polas barbas''. Outra versión escrita di que Roberto dixo que ''o sacaría da súa casopa, talmente como calquera afala un boi ou saca as súas ovellas."<ref name = "p. 278"/> Os conselleiros do rei pedíanlle que aceptara a oferta ou dera unha resposta afable, mais rexeitouna de plano e mandou o seu exército de trinta mil homes á Valaquia sen abastecementos nin un axeitado recoñecemento do lugar.<ref name="p. 278"/> Basarab non podía manter unha batalla a campo aberto contra o grande exército, debido ao pobre estado das súas tropas, polo que decidiu repregarse polas montañas dos [[Alpes Transilvanos]]. Roberto penetrou [[Curtea de Argeş]], a cidade principal do estado valaco. Decatouse de que Basarab fuxira cara ás montañas e decidiu perseguilo. Tras moitos días de dura marcha polos [[Montes Cárpatos]], no que as tropas empezaron a pasar fame, o rei e Basarab acordaron un armisticio, coa condición de que este último o provería de guías que coñecesen o camiño para saír das montañas e que levarían o exército de volta á chaira húngara pola ruta máis curta.<ref name="p. 278"/> Mais os guías levaron aos húngaros a unha emboscada. Cando o exército entrou nun barranco, os valacos empezaron a atacalos por todos os lados, disparándolle frechas, así como árbores e pedras.<ref name="p. 278"/><ref name="Djuvara184-186">Djuvara, pp.184-186 - "''Ne putem închipui manevra lui Basarab: văzând calea pe care a apucat armata ungară, a depăşit-o în marş forţat cu oastea sa de cavaleri şi cu pedestrime de arcaşi din oastea mare. A strâns din ţăranii şi pădurarii locului de au pregătit acele prisăci, tăieri de copaci şi întărituri. Cei care, de pe dealurile înconjurătoare, îi copleşesc sub ploaie de săgeţi pe cavaleri sunt mai probabil unităţi de arcaşi pedeştrii.''"</ref> == Batalla == [[Ficheiro:Chronicon Pictum P0143 A posadai csata1.JPG|miniatura|dereita|A Batalla de Posada na Crónica Iluminada Vienesa]] A localización da batalla está aínda en debate entre os historiadores. Unha teoría localiza a batalla en [[Loviştea]], por algún barranco do val do [[río Olt|Olt]], [[Transilvania]].<ref name="p. 59"/> Non obstante, o historiador romanés [[Neagu Djuvara]] nega isto e di que a batalla se tivo que dar nalgún lugar entre os límites das rexións de [[Oltenia]] e [[Caraş-Severin|Severin]].<ref name="Djuvara181">Djuvara, pp.181-182 - "''...atacul lui Basarab împotriva armatei ungare are loc când aceasta a ajuns la acele margini ale regatului pe care Basarab, în concepţia suzeranului Carol Robert, le deţinea pe nedrept - acelea nu puteau fi decât la graniţa Olteniei, inăuntrul banatului de Severin, ...''".</ref> O exército valaco, liderado polo propio Basarab, probablemente contaba con menos de dez homes que consistía en cabalería, arqueiros a pé e algúns recrutas de campesiños locais.<ref name="Djuvara184-186" /> Cando Robert viu que os seus mellores cabaleiros foran matados, incapaz de volver a atacar, mentres as rutas de fuxida estaban bloqueadas pola cabalería valaca, fuxiu canda uns poucos fieis cara a [[Visegrád]] "vestido con sucias roupas civís."<ref name="p. 278"/> Robert narrou despois, como un "Nicholas", fillo dun "Radoslav", salvou a súa vida defendéndoo de cinco guerreiros valacos, dándolle así tempo a escapar.<ref name = "p. 59"/> A maioría do exército húngaro, que incluía moitos nobres, foi destruído; entre as baixas atopábanse a Voivoda de Transilvania e o cura que acompañaba o rei.<ref name="p. 278"/> == Consecuencias == A vitoria representou a supervivencia do estado valaco, como tamén o inicio dunha tensa relación entre Basarab e o Reino de Hungría, que rematou en 1344 cando Basarab mandou ao seu fillo [[Nicolae Alexandru|Alexandru]] co fin de restablecer a relación entre os dous estados. A causa do seu grande poder, o Reino de Hungría pronto recuperaría o seu exército e entraría en batalla co [[Sacro Imperio Romano Xermánico]] en 1337. Aínda así, o rei húngaro mantería [[de iure]] [[feudalismo|avasalados]] aos valacos.<ref>Djuvara, pp.190–195 – "''...Basarab l-ar fi trimis prin 1343 sau 1344, pe fiul său Alexandru, asociat la domnie, pentru a restabili legăturile cu regele Ungariei, ...''".</ref> == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * [[Jan Długosz|Długosz, Jan]] & Michael, Maurice. ''The Annals of Jan Długosz''. (Abridged edition). IM Publications, 1997. ISBN 1-901019-00-4 * Ghyka, Matila. ''A Documented Chronology of Roumanian History - from prehistoric times to the present day''. Oxford 1941. * [[Neagu Djuvara|Djuvara, Neagu]]. ''Thocomerius - Negru Voda. Un voivod de origine cumana la inceputurile Tarii Romanesti''. Bucharest: Humanitas, 2007. ISBN 978-973-50-1731-6. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Hungría]] [[Categoría:Historia de Romanía]] [[Categoría:1330]] [[Categoría:Batallas do século XIV]] [[Categoría:Reino de Hungría]] mcoibhctkp0djtum305j6w7nls147nh 7104772 7104771 2025-06-23T19:03:01Z O Breixo 127505 7104772 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Molnár József Carol Robert fleeing from Posada Battle.jpg |descrición_imaxe = ''O sacrificio de Dezső protexendo a Carlos Roberto'' de [[József Molnár]] (1855) |resultado = Vitoria valaca<ref name="Djuvara190">Djuvara, pp.190 – "''Când ultimii scăpaţi teferi din marea oaste a lui Carol cel Mare s-au pierdut în noapte, au rămas in mâinile românilor o mulţime de prizonieri şi o uriaşă pradă...''".</ref> |combatentes1 = [[Ficheiro:Coa_Hungary_Country_History_Charles_I_2_(1310-1342).svg|20px]] [[Reino de Hungría]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Coa_Romania_Country_Wallachia_History_2_(14th_century).svg|23px]] [[Valaquia]] |comandante1 = [[Carlos I de Hungría|Carlos I Roberto]] |comandante2 = [[Basarab I]] |soldados1 = 30.000<ref name="Djuvara172-180">Djuvara, pp.172–180</ref> |soldados2 = Posiblemente 10.000<ref name="Djuvara172-180" /> |baixas1 = Moitas<ref name="Djuvara172-180" /> |baixas2 = Poucas<ref name="Djuvara172-180" /> |}} A '''batalla de Posada''' librouse entre o [[9 de novembro|9]] e o [[12 de novembro]] de [[1330]]<ref>Djuvara, pp.19 – "''... marea bătălie zisă de la Posada (9-12 noiembrie 1330);''".</ref> loitando [[Basarab I]] de [[Valaquia]] contra [[Carlos I de Hungría|Carlos I Roberto]] de [[Hungría]]. O pequeno exército valaco liderado por Basarab, formado por [[cabalería]], [[arqueiro]]s, como tamén por campesiños locais, derrotou nunha emboscada a un forte exército húngaro de trinta mil homes na rexión montañosa supostamente próxima ao límite entre [[Oltenia]] e [[Caraş-Severin|Severin]]. A batalla resultou nunha grande vitoria para os valacos e nun desastre para Carlos Roberto, sendo un punto de inflexión na política do reino de Hungría, abandonando as súas pretensións de estenderse até o [[Mar Negro]]. Pola contra, para Valaquia, a vitoria significou un aumento de moral así como a evolución do estado independente. == Antecedentes == [[Ficheiro:Viennese Illuminated Chronicle Posada.jpg|miniatura|esquerda|O exército de Carlos Roberto Anjou emboscado polo exército de Basarab en Posada, no Manuscrito Crónica Iluminada de Viena (1330) Os valacos fixeron rodar penedos por un precipicio nun lugar onde os cabaleiros húngaros non deron escapado deles nin tampouco alcanzalos.]] En 1324, Valaquia estaba baixo dominio húngaro, e Roberto chámalle a Basarab "o noso voivoda transalpino".<ref name = "p. 59">Ghyka, p. 59.</ref> A guerra comeza coa incitación da Voivoda de [[Transilvania]]<ref name = "p. 278">Dlugosz, p. 278.</ref> e un tal Dionisio, que máis tarde levou o título de Ban de [[Severin]].<ref name = "p. 59"/> En 1330, Roberto capturou a longamente disputada cidadela valaca de [[Drobeta-Turnu Severin|Severin]] e adheriuna á voivoda transilvana.<ref name="p. 278"/> Basarab mandou enviados para pedir o cesamento das hostilidades, e a cambio ofreceu pagar 7000 marcos en prata, entregar a fortaleza de Severin a Robert, e mandar ao seu propio fillo como refén.<ref name = "p. 278"/> Segundo a [[Chronicon Pictum|Crónica Iluminada Vienesa]], Roberto diría sobre Basarab: "É o pastor do meu rabaño, e botareino das miñas montañas, agarrándoo polas barbas''. Outra versión escrita di que Roberto dixo que ''o sacaría da súa casopa, talmente como calquera afala un boi ou saca as súas ovellas."<ref name = "p. 278"/> Os conselleiros do rei pedíanlle que aceptara a oferta ou dera unha resposta afable, mais rexeitouna de plano e mandou o seu exército de trinta mil homes á Valaquia sen abastecementos nin un axeitado recoñecemento do lugar.<ref name="p. 278"/> Basarab non podía manter unha batalla a campo aberto contra o grande exército, debido ao pobre estado das súas tropas, polo que decidiu repregarse polas montañas dos [[Alpes Transilvanos]]. Roberto penetrou [[Curtea de Argeş]], a cidade principal do estado valaco. Decatouse de que Basarab fuxira cara ás montañas e decidiu perseguilo. Tras moitos días de dura marcha polos [[Montes Cárpatos]], no que as tropas empezaron a pasar fame, o rei e Basarab acordaron un armisticio, coa condición de que este último o provería de guías que coñecesen o camiño para saír das montañas e que levarían o exército de volta á chaira húngara pola ruta máis curta.<ref name="p. 278"/> Mais os guías levaron aos húngaros a unha emboscada. Cando o exército entrou nun barranco, os valacos empezaron a atacalos por todos os lados, disparándolle frechas, así como árbores e pedras.<ref name="p. 278"/><ref name="Djuvara184-186">Djuvara, pp.184-186 - "''Ne putem închipui manevra lui Basarab: văzând calea pe care a apucat armata ungară, a depăşit-o în marş forţat cu oastea sa de cavaleri şi cu pedestrime de arcaşi din oastea mare. A strâns din ţăranii şi pădurarii locului de au pregătit acele prisăci, tăieri de copaci şi întărituri. Cei care, de pe dealurile înconjurătoare, îi copleşesc sub ploaie de săgeţi pe cavaleri sunt mai probabil unităţi de arcaşi pedeştrii.''"</ref> == Batalla == [[Ficheiro:Chronicon Pictum P0143 A posadai csata1.JPG|miniatura|dereita|A Batalla de Posada na Crónica Iluminada Vienesa]] A localización da batalla está aínda en debate entre os historiadores. Unha teoría localiza a batalla en [[Loviştea]], por algún barranco do val do [[río Olt|Olt]], [[Transilvania]].<ref name="p. 59"/> Non obstante, o historiador romanés [[Neagu Djuvara]] nega isto e di que a batalla se tivo que dar nalgún lugar entre os límites das rexións de [[Oltenia]] e [[Caraş-Severin|Severin]].<ref name="Djuvara181">Djuvara, pp.181-182 - "''...atacul lui Basarab împotriva armatei ungare are loc când aceasta a ajuns la acele margini ale regatului pe care Basarab, în concepţia suzeranului Carol Robert, le deţinea pe nedrept - acelea nu puteau fi decât la graniţa Olteniei, inăuntrul banatului de Severin, ...''".</ref> O exército valaco, liderado polo propio Basarab, probablemente contaba con menos de dez homes que consistía en cabalería, arqueiros a pé e algúns recrutas de campesiños locais.<ref name="Djuvara184-186" /> Cando Robert viu que os seus mellores cabaleiros foran matados, incapaz de volver a atacar, mentres as rutas de fuxida estaban bloqueadas pola cabalería valaca, fuxiu canda uns poucos fieis cara a [[Visegrád]] "vestido con sucias roupas civís."<ref name="p. 278"/> Robert narrou despois, como un "Nicholas", fillo dun "Radoslav", salvou a súa vida defendéndoo de cinco guerreiros valacos, dándolle así tempo a escapar.<ref name = "p. 59"/> A maioría do exército húngaro, que incluía moitos nobres, foi destruído; entre as baixas atopábanse a Voivoda de Transilvania e o cura que acompañaba o rei.<ref name="p. 278"/> == Consecuencias == A vitoria representou a supervivencia do estado valaco, como tamén o inicio dunha tensa relación entre Basarab e o Reino de Hungría, que rematou en 1344 cando Basarab mandou ao seu fillo [[Nicolae Alexandru|Alexandru]] co fin de restablecer a relación entre os dous estados. A causa do seu grande poder, o Reino de Hungría pronto recuperaría o seu exército e entraría en batalla co [[Sacro Imperio Romano Xermánico]] en 1337. Aínda así, o rei húngaro mantería [[de iure]] [[feudalismo|avasalados]] aos valacos.<ref>Djuvara, pp.190–195 – "''...Basarab l-ar fi trimis prin 1343 sau 1344, pe fiul său Alexandru, asociat la domnie, pentru a restabili legăturile cu regele Ungariei, ...''".</ref> == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * [[Jan Długosz|Długosz, Jan]] & Michael, Maurice. ''The Annals of Jan Długosz''. (Abridged edition). IM Publications, 1997. ISBN 1-901019-00-4 * Ghyka, Matila. ''A Documented Chronology of Roumanian History - from prehistoric times to the present day''. Oxford 1941. * [[Neagu Djuvara|Djuvara, Neagu]]. ''Thocomerius - Negru Voda. Un voivod de origine cumana la inceputurile Tarii Romanesti''. Bucharest: Humanitas, 2007. ISBN 978-973-50-1731-6. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Hungría]] [[Categoría:Historia de Romanía]] [[Categoría:1330]] [[Categoría:Batallas do século XIV]] [[Categoría:Reino de Hungría]] 72v6gzmmnb4vwuwdj37rsr1nms1bugf 0 202282 7104770 6963314 2025-06-23T19:02:23Z O Breixo 127505 7104770 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Bitkakodvelbuzda1330.jpg |descrición_imaxe = Detalle dun debuxo do século XVI de [[Estevo Uroš III Dečanski]] da batalla de Velbazhd. |resultado = Decisiva vitoria serbia<ref>Heath, Ian and Angus McBride, ''Byzantine Armies 1118-1461 AD'', (Osprey Publishing, 1995), 8.</ref> |combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of the Second Bulgarian Empire (1325).svg|20px]] [[Segundo Imperio Búlgaro|Imperio Búlgaro]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Flag of the Serbian Empire, reconstruction.svg|20px]] [[Reino de Serbia (medieval)|Reino de Serbia]] |comandante1 = [[Miguel III de Bulgaria]] {{MEC}} |comandante2 = [[Estevo Uroš III Dečanski]] |soldados1 = 12 000 [[Pobo búlgaro|búlgaros]]<br />3 000 [[valacos]], [[pobo tártaro|tártaros]] e outros mercenarios |soldados2 = 15 000 - 18 000, entre eles mercenarios [[pobo alemán|alemáns]] e [[pobo catalán|cataláns]]<ref>[http://ald-bg.narod.ru/materiali/Velbajd.htm A batalla de Velbazhd]</ref> }} A '''batalla de Velbazhd''' (en [[lingua búlgara|búlgaro]]: битка при Велбъжд,''bitka pri Velbazhd''; [[lingua serbocroata|serbio]]: Битка на Велбужду, ''bitka na Velbuždu'') foi unha [[batalla]] que tivo lugar entre os exércitos búlgaro e serbio o [[28 de xullo]] de [[1330]], preto do pobo de Velbazhd (actual [[Kyustendil]]). O crecente poder do [[Reino de Serbia (medieval)|Reino de Serbia]] desde finais do [[século XIII]] suscitaba gran inquietude nas potencias tradicionais nos [[Balcáns]]: Bulgaria e Bizancio, que acordaron unha alianza contra Serbia en [[1327]]. Tres anos máis tarde, o groso dos exércitos búlgaros e serbios enfrontáronse en Velbazhd e os búlgaros foron tomados por sorpresa. Os búlgaros non perderon territorio despois da batalla, pero foron incapaces de deter o avance serbio cara a [[Macedonia (rexión histórica)|Macedonia]]. Serbia logrou conquistar [[Macedonia (rexión histórica)|Macedonia]] e algunhas partes de [[Tesalia]] e [[Epiro]], alcanzando a súa maior extensión territorial. O seu novo rei, [[Estevo Uroš IV Dušan]] foi coroado emperador coa axuda de Bulgaria en [[1346]]. Aínda así, despois da morte de Dušan en [[1355]], o seu imperio desintegrouse, ao igual que Bulgaria despois da morte de [[Iván Alexandre de Bulgaria|Iván Alexandre]] en [[1371]], e ambos estados foron destruídos posteriormente polos [[Imperio Otomán|turcos otománs]]. == Orixe do conflito == Durante o longo reinado, pero sen éxito do emperador [[Constantino Tikh de Bulgaria|Constantino Tikh Asen]] (1257-1277), o Imperio Búlgaro perdeu as súas posesións no norte de [[Macedonia (rexión histórica)|Macedonia]], incluíndo [[Skopje|Skopie]], o orixinal estado feudal do emperador dos [[bizantinos]]. Ambos imperios enfrontábanse a graves problemas internos e externos e desde 1280 os serbios empezaron a estender o seu Reino cara ao sur, polo norte de Macedonia. [[Ficheiro:Balkans1260.gif|300px|miniatura|esquerda|A situación nos Balcáns e Asia Menor c. 1261.]] Durante a guerra interna en [[Bizancio]] (1320-1328) librada entre o vello emperador [[Andrónico II Paleólogo]] e o seu ambicioso neto [[Andrónico III Paleólogo]], o rei de Serbia, [[Stefan Uroš III Dečanski|Stefan Uroš III]] (tamén coñecido como Stefan Dečanski) apoiou activamente o lado do vello emperador e no proceso gañou algúns fortes de pequena importancia en Macedonia. Despois, en 1328, Andrónico III depuxo ao seu avó. Serbia e Bizancio entraron nun período de malas relacións, case en estado de guerra non declarada. Por outro lado, o emperador búlgaro [[Miguel Asen III de Bulgaria|Miguel Asen III]] apoiou ao seu cuñado Andrónico III. Anteriormente, en 1324, divorciouse e derrocou á súa esposa e irmá de Stefan [[Ana Neda de Serbia|Ana Neda]], e casou con Teodora, a irmá de Andrónico III. Durante ese tempo os serbios capturaron algunhas cidades importantes como [[Prosek]] e [[Prilep]] e até sitiaron [[Ohrid]] (1329).<ref>J. A. Fine. The Late Medieval Balkans. A critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor, The University of Michigan Press, 1987, II, p. 271</ref> Os dous imperios estaban preocupados seriamente sobre o rápido crecemento de Serbia e o 13 de maio de 1327 estableceron un claro tratado de paz antiserbio. Despois doutra reunión con Andrónico III en 1329, os gobernantes decidiron invadir ao seu inimigo común, Miguel Asen III preparouse para as operacións militares conxuntas contra Serbia.<ref>Nicephori Gregoras. Historiae byzantinae ed. Schopen, I, Bonnae, 1829, I, 391, 394;</ref> [[Miguel Shishman]] desexaba retomar as terras búlgaras do noroeste e o suroeste que os serbios conquistaran recentemente.<ref>Божилов. Фамилията Асеневци (1186-1460). С., 1994, I, № 23, с. 125; История, I,</ref> O plan incluía a eliminación completa de Serbia e a súa repartición entre Bulgaria e Bizancio.<ref>Бурмов. Шишмановци, с. 45 и бел. 281</ref><ref>Историjа српског народа, I, с.507, бел 25</ref> Segundo algúns cronistas de Serbia, esixiron a submisión do rei serbio e ameazaron con "establecer o seu trono no centro da terra serbia". == Preparativos == Ambas partes tiveron que prepararse coidadosamente. Miguel chamou ao seu aliado [[Basarab]] de [[Valaquia]] que lle enviou unha forte unidade, así como destacamentos de [[osetios]] e [[pobo tártaro|tártaros]], un total de 3000 homes.<ref>Nic. Gregoras. I, р. 455. 7-9.</ref> O exército de Miguel foi estimado polos seus contemporáneos duns 12.000 combatentes.<ref>Cantacuzenos, I, p. 429. 19</ref> Stefan Uroš reforzou o seu exército con máis mercenarios españois e alemáns (1000 soldados cada un),<ref>Nic. Gregoras. I, р. 455. 19-20</ref> os guerreiros experimentados presentaron unha unidade de elite do exército serbio que comprendía un total de 18.000 combatentes. Segundo o plan, os búlgaros avanzarían desde o leste e os bizantinos desde o sur,<ref>Ioannis Cantacuzeni ex-imperatoris historiarum libri IV. Ed. L. Schopen, I-III.Bonnae, 1828, I, 428. 23 – 429.</ref> para logo unir as súas forzas nalgunha parte no norte do que hoxe é Macedonia, pero a súa coordinación foi débil. En xullo de 1330, Andrónico III invadiu Macedonia, pero despois de ter capturado Prilep e cinco fortalezas menores<ref>Cantacuzenos, I, 428. 9-23; Nic. Gregoras. I, р. 455. 18-21.</ref><ref>Р. Илjовски. Воспоставуванае на српска превласт во Македониjа во третата децениjа на XIV век. – Гласник, XXI, 1977, № 2-3, с. 115</ref> detívose co seu exército e decidiu agardar o resultado da decisiva batalla entre os búlgaros e os serbios.<ref>Nic. Gregoras. I, р. 454. 21-24.</ref> O obxectivo serbio era impedir a unión dos aliados e loitar en diferentes batallas. Temendo un ataque no val do Morava polo camiño de [[Niš]], o rei serbio reuniu ao seu exército no campo de Dobrich, na confluencia dos ríos [[Río Toplica|Toplica]] e [[Río Morava|Morava]]. == Movementos do exército búlgaro == [[Ficheiro:Coins of Stefan Uroš III.jpg|200px|miniatura|dereita|Unha moeda de Stefan Decanski.]] O 19 de xullo,<ref>Nic. Gregoras. I, 454. 24 - 455. 6</ref> o exército búlgaro dirixido polo mesmísimo emperador partiu da capital [[Tarnovo]], marcharon a través da [[Quebrada Iskar]] e [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] e entraron na parte norte do val [[Struma]].<ref>Cantacuzenos, I, p. 428. 19-20</ref> Desde alí continuaron cara a [[Zemen]]<ref>Архиепископ Данило. Животи краљева, с. 181-182</ref> e estableceron o seu campamento na vila de Shishkovtsi.<ref>Р. Сефтерски и К. Кръстев. Шишковци. – В: Енциклопедичен речник Кюстендил. Кюстендил 1988, с. 707</ref> Ao día seguinte o exército chegou ao importante castelo fronteirizo cerca da moderna aldea de [[Izvor]]. Desde alí dividiuse en dous grupos: as principais forzas baixo [[Miguel Shishman]] avanzou a través da parte norte da montaña Konyavska (ao longo da fronteira entre Bulgaria e Bizancio) e dirixiuse cara ao desfiladeiro Zemen. A parte máis pequena que incluía o apoio do exército pasou por un camiño máis fácil, pero largo, pola montaña, e acabaron entre os pobos de Konyavo e Dvorishte.<ref>М. Андреев. България през втората четвърт на XIV век. С.,1993, 308-312</ref> Outras forzas búlgaras, baixo o mando do irmán do emperador [[Belaur]] partiron desde o seu asento en [[Vidin]], pero non participaron na batalla que foi unha das principais razóns da subsecuente derrota.<ref>Трифонов. Деспот Иван Александър, 79-82, 87-88</ref> De acordo a algúns historiadores, estaban estacionados nunha reserva arredor do castelo Izvor<ref>Божилов. Асеневци, I, № 27, с. 134</ref> mentres que outros pensan que chegaron demasiado tarde. == Movementos do exército serbio == Desde o seu campamento na confluencia entre os ríos [[Río Toplica|Toplica]] e [[Río Morava|Morava]], Stefan Decanski esperaba un ataque desde [[Vidin]], ao nordeste.<ref>Архиепископ Данило. Животи краљева, с. 180:</ref> O seu propósito era interceptar un avance búlgaro no interior do seu estado.<ref>Димитров. Македония, с. 134.</ref> Tras a noticia da presenza búlgara no val de Struma o rei marchou caro ao sur ao longo do Morava búlgaro e o val do río Pchinya até chegar á aldea de Staro Nagorichino onde se detivo para rezar nun mosteiro da localidade. Despois continuou até o Mosteiro Ioakim Osogovski onde orou de novo e avanzou en territorio búlgaro,<ref>Архиепископ Данило. Животи краљева, 181-182</ref> cerca do río Kamenitsa nas proximidades de Velbazhd onde acampou co seu exército.<ref>Историjа српског народа, I, с. 507 (С. Ћирковић)</ref> == Batalla == [[Ficheiro:Battle of Velbazhd.png|200px|miniatura|dereita|Movementos da Batalla de Velbazhd.]] A maior parte dos dous exércitos acamparon nas proximidades de Velbazhd, pero tanto [[Miguel Shishman]] como Stefan Decanski esperaban reforzos, e o 24 de xullo comezaron as negociacións que culminaron cunha tregua dun día. Segundo algúns historiadores, houbo un pequeno enfrontamento entre os exércitos preto da vila de Kopilovtsi no que os serbios foron rexeitados e mostraron ao seu rei que as súas forzas non eran suficientes para alcanzar o éxito. O emperador tiña outros problemas que influíran na súa decisión da tregua: as unidades de subministración do exército aínda que non chegara e os búlgaros estaban con escaseza de alimentos. As súas tropas dispersáronse por todo o país e polos pobos próximos en busca de provisións. Mentres tanto, recibiron un reforzo considerable dirixido polo seu fillo [[Stefan Dusan]] durante a noite (incluídos os mercenarios estranxeiros), o rei serbio rompeu a súa palabra e atacou primeiro o 28 de xullo de 1330<ref>Политическа география, II, цит. м.; История на България, III, цит.м. (В. Гюзелев).</ref><ref>Архиепископ Данило. Животи краљева, с. 183</ref> e tomou ao exército búlgaro por sorpresa. Unha unidade serbia baixo o mando de Decanski tomou as alturas de Spasovitsa mentres que máis tropas serbias, incluídos 1000 mercenarios acoirazados cataláns liderados por Stefan Dusan, penetraron no val do río Dragovishtitsa cara ao pobo de Shishkovtsi. A batalla máis importante tivo lugar entre o pobo e as alturas Spasovitsa nunha localidade chamada Bozhuritsa.<ref>Иванов. Северна Македония, с. 51</ref> Segundo unha lenda local o nome deriva da flor ''bozhur'' ([[peonia]]), que creceu do sangue dos soldados búlgaros caídos. Aínda que tomado totalmente por sorpresa, [[Miguel Shishman]] intentou levar o seu exército en orde,<ref>Cantacuzenos, I, p. 430. 18-23</ref> mais xa era demasiado tarde e as unidades búlgaras máis numerosas foron esmagadas.<ref>Архиепископ Данило. Животи краљева, с. 186</ref> A batalla foi sanguenta, porque as forzas restantes búlgaras no [[campo de batalla]] resistiron con rixidez e, segundo algúns cronistas o río arroibouse.<ref>Архиепископ Данило. Животи краљева, 184-186</ref><ref>Nic. Gregoras. I, р. 455</ref> Ambos bandos sufriron grandes baixas e o campamento búlgaro foi saqueado polos serbios. O emperador foi ferido de gravidade, o seu cabalo morreu enriba del e foi capturado polos soldados inimigos. Foi levado ao campo serbio onde probablemente morreu das súas feridas no cuarto día do seu cativerio, o 31 de xullo.<ref>Шишмановци, 54-55</ref> Algunhas outras teorías suxiren que pereceu no campo de batalla ou foi asasinado por orde de Stefan Dusan. O corpo en descomposición do emperador Miguel foi levado ao rei Stefan e foi enterrado en consecuencia, no [[mosteiro de Staro Nagoričane]] (pobo [[Staro Nagoričane]], cerca de [[Kumanovo]]).<ref>Божилов. Асеневци, I, № 26, 126-127; История, I, с. 573</ref> No lugar onde pasou a súa última noite rezando na súa tenda de campaña, Stefan construíu unha igrexa (aínda existente hoxe en día). No segundo día despois da batalla (30 de xullo) os serbios avanzaron cara á montaña Konyavska pero era imposible para eles lograr calquera éxito xa que máis tropas búlgaras baixo o irmán de Miguel Belaur e o gobernador de [[Lovech]] [[Iván Alexandre de Bulgaria|Iván Alexandre]] se concentraron arredor do castelo Izvor e bloqueaban o camiño cara ao interior do país. Cerca de Izvor, Belaur reuniuse co rei Stefan Decanski e chegaron a unha conclusión de paz. Os búlgaros aceptaron como gobernante seu o infante [[Iván Stefan de Bulgaria|Iván Stefan]], o fillo de [[Miguel Shishman]] e a irmá de Stefan [[Ana Neda de Serbia|Ana Neda]]. Houbo pequenos cambios territoriais ao longo da fronteira actual dos dous estados, pero despois da batalla, Bulgaria non puido impedir a invasión serbia de [[Macedonia (rexión histórica)|Macedonia]]. == Consecuencias == [[Ficheiro:The-Balkans-in-1355.png|dereita|300px|miniatura|Mapa dos Balcáns en 1355. Serbia e a súa expansión despois da Batalla de Velbazhd.]] Ao escoitar a noticia da morte do seu aliado, Andrónico decidiu abandonar a guerra con Serbia e dirixiuse a tomar vantaxe da debilitada Bulgaria. Non obstante, en 1332 os búlgaros derrotaron aos bizantinos na [[batalla de Rusokastro]] e recuperaron moitos territorios en [[Tracia]]. O rei Stefan chegou a Macedonia e recuperou as cidades que foran tomadas polos bizantinos no inicio da campaña. Despois dun exitoso final na guerra Stefan regresou á construción do [[mosteiro de Visoki Dečani]], o seu grande edificio na rexión de [[Metohija]]. No inicio do ano 1331, o rei mozo [[Stefan Dusan]] rebelouse despois contra seu pai, posiblemente no curso das novas medidas contra Bizancio. En marcado contraste co seu piadoso pai, o xuvenil Dušan era agresivo e foi apoiado polos nobres serbios que desexaban máis fazañas despois da vitoria en Velbazhd. Durante a rebelión (xaneiro a abril), os nobres búlgaros destronaron a Ivan Stefan e puxeron no goberno a Iván Alexandre (1331-1371), curmán de Miguel. Tras a batalla de Velbazhd, abriuse un período de arredor de 20 anos na que [[Serbia]] chegou a ser o estado máis forte no sueste de Europa. A guerra con Bizancio era unha cuestión aberta e cando Dusan logrou despois apoderarse do trono en 1331 lanzou os seus ataques sobre as posesións bizantinas tomándoas unha por unha. Bulgaria e Serbia mantiveron relacións amistosas e en 1346 Stefan Dusan foi coroado emperador coa axuda de Iván Alexandre. == Notas == {{listaref|30em}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Bulgaria]] [[Categoría:Historia de Serbia]] [[Categoría:1330]] [[Categoría:Batallas do século XIV]] 83et69ftqvdn91htyaxhu79movgsboe 0 202444 7104521 3025986 2025-06-23T14:45:35Z Autopistero20502020 127649 Mellora do formato 7104521 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Recemonde''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Recemonde, Mandaio, Oza-Cesuras|Recemonde]]''', lugar da parroquia de [[Mandaio, Oza-Cesuras|Mandaio]], no concello de [[Oza-Cesuras]]; *'''[[Recemonde, O Deveso, As Pontes de García Rodríguez|Recemonde]]''', lugar da parroquia do [[O Deveso, As Pontes de García Rodríguez|Deveso]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[Recemondelle, Xián, Taboada|Recemondelle]]''', lugar da parroquia de [[Xián, Taboada|Xián]], no concello de [[Taboada]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== *'''[[Recemunde, Lamaigrexa, A Pobra do Brollón|Recemunde]]''', lugar da parroquia de [[Lamaigrexa, A Pobra do Brollón|Lamaigrexa]], no concello da [[A Pobra do Brollón|Pobra do Brollón]]. {{Control de autoridades}} i1d0c7lyisre4quo6f9sq2monbx9ra0 0 202448 7104522 4807696 2025-06-23T14:45:57Z Autopistero20502020 127649 7104522 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Recemonde}} {{Lugar |nome = Recemondelle |imaxe = |lenda = |parroquia = Xián |concello = Taboada |ano = 2017 |poboación = 1 }} '''Recemondelle''' é un lugar da parroquia de [[Xián, Taboada|Xián]] no concello [[provincia de Lugo|lugués]] de [[Taboada]] na [[comarca de Chantada]]. Tiña 7 habitantes no ano [[2010]] segundo datos do [[INE]], dos cales 2 eran homes e 5 eran mulleres. ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Xián=== {{Lp Xián}} ===Parroquias de Taboada=== {{Taboada}} ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== *[[Recemonde]]. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Lugares de Taboada]] 0mg6jma3job7x1etiem48bo62not45x 0 203505 7104769 6949623 2025-06-23T19:01:48Z O Breixo 127505 7104769 wikitext text/x-wiki {{sen referencias}} {{Acontecemento}} {{Contén texto hebreo}} A '''guerra árabe-israelí de 1948''', tamén coñecida polos israelís como '''guerra da Independencia''' (en [[lingua hebrea|hebreo]], '''מלחמת העצמאות''') ou '''guerra de Liberación''' (en [[lingua hebrea|hebreo]], '''מלחמת השחרור'''), foi o primeiro dunha serie de conflitos armados que enfrontou o [[Estado de Israel]] e os seus veciños [[Arabia|árabes]], no que se coñece globalmente como o [[conflito árabe-israelí]]. Para os [[Palestina|árabes palestinos]], esta guerra marcou o comezo do que eles denominan [[Nakba]] (en [[lingua árabe|árabe]] '''النكبة''', "catástrofe"). As [[Nacións Unidas]] acordaron a [[Plan da ONU para a partición de Palestina de 1947|partición]] do [[Mandato británico de Palestina]] en dous estados: un árabe e outro [[xudeu]], resolución aceptada polos dirixentes xudeus e rexeitada polos árabes. Dito mandato expiraba o [[15 de maio]] de [[1948]]. Seis horas antes (para non coincidir co [[shabat]]), durante a tarde do 14 de maio, foi proclamada por [[David Ben-Gurion]] a [[Declaración de Independencia do Estado de Israel|independencia de Israel]] en [[Tel Aviv]], recoñecida rapidamente por [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], a [[Unión Soviética]] e moitos outros países. O mesmo día da retirada británica da rexión, tropas [[Líbano|libanesas]], [[siria]]s, [[iraq]]uís, [[Exipto|exipcias]] e [[Transxordania|transxordanas]], apoiadas por voluntarios [[Libia|libios]], [[Arabia Saudita|sauditas]] e [[iemen]]ís, comezaron a invasión do recentemente proclamado Estado xudeu. == Contexto == [[Ficheiro:PalestineAndTransjordan.png|miniatura|250px|dereita|Mandato británico de Palestina.]] Tras a derrota do [[Imperio Otomán]] na [[primeira guerra mundial]], a [[Sociedade de Nacións]] encargou a británicos e franceses a administración temporal das provincias otomás. Estas rexións, que baixo o dominio otomán se denominaban [[vilaiato]]s, pasaron a chamarse mandatos. Franceses e británicos, trazando arbitrariamente fronteiras, dividiron a zona en catro seccións. A cuarta sección creouse a partir do que se coñecía como "[[Siria]] do Sur". A rexión foi oficialmente denominada como [[Mandato británico de Palestina]]. Esta rexión, cuxas fronteiras foron revisadas repetidamente baixo a dirección de [[Winston Churchill]], á súa vez se dividía en dúas unidades administrativas: a parte oriental desde o [[río Xordán]] coñeceuse como [[Transxordania]] (que, en [[1950]], pasaría a denominarse [[Xordania]]), mentres que a zona occidental seguiu conservando o nome de [[Palestina]]. En [[1922]] a poboación do mandato (incluíndo Transxordania) estaba conformada por 589 200 [[musulmán]]s, 83 000 [[xudeu]]s, 71 500 [[cristián]]s e 7 600 doutras confesións. Durante os anos seguintes a inmigración xudía foi aumentando, en gran parte debido á [[antisemitismo|persecución]] que os xudeus sufrían en [[Europa]]. Esta inmigración, xunto cos continuos chamamentos para o establecemento dun estado xudeu en Palestina, non foi ben recibida polos árabes. Baixo o liderado de [[Amin al-Husayni]], [[gran muftí]] de [[Xerusalén]], os árabes rebeláronse contra os británicos e atacaron a crecente poboación xudía. Estes ataques deron lugar a diversos disturbios como o [[motín de Palestina de 1920]], o [[motín de Iafa de 1921]] ou o [[motín palestino de 1929]], no que 135 xudeus foron asasinados en Hebrón e arredores. === A ''Gran Revolta Árabe'' e as súas consecuencias === {{Artigo principal|Gran Revolta Árabe}} En abril de [[1936]] os dirixentes árabes no Mandato británico de Palestina, liderados por Amin al-Husayni, declararon unha folga xeral para protestaren contra a inmigración xudía. Un mes despois do inicio da folga xeral, estes dirixentes declararon a negativa a pagaren impostos como oposición explícita á inmigración xudía, o que deu comezo a unha insurrección armada. Dita insurrección empezou sendo esporádica, facéndose máis organizada co tempo, e prolongouse até [[1939]]. Cando a orde se estableceu en marzo dese ano, máis de 5 000 árabes, 400 xudeus e 200 británicos morreran. Os ataques árabes á poboación xudía durante esta revolta tiveron tres efectos: en primeiro lugar, orixinaron a formación e desenvolvemento de milicias paramilitares xudías de autodefensa, como a [[Haganá]], que na guerra de [[1948]] resultou ser decisiva. En segundo lugar, quedou patente que nin xudeus nin árabes poderían convivir xuntos nun mesmo estado, tomando forma a idea da partición do territorio en dous estados. Por último, os británicos promulgaron o [[Libro Branco de 1939]], que restrinxía severamente a inmigración xudía, o que provocou que segmentos da poboación xudía se radicalizasen e se negasen a colaborar cos británicos. === A segunda guerra mundial === === O ocaso do dominio colonial na rexión === Mentres tanto, as nacións árabes comezaron a desfacerse do dominio colonial. Transxordania, baixo o dominio da dinastía [[haxemita]] de [[Abd Allah ibn Husayn|Abdullah]], declarou a súa independencia de Gran Bretaña en [[1946]]. Os británicos puxeron ao medio irmán de Abdullah, [[Faysal ibn Husayn|Faisal II]], no trono de [[Iraq]]. En [[1945]] [[Exipto]] negociaba os termos da súa independencia. [[Líbano]] sería un estado independente en [[1943]], aínda que os franceses non retiraron as súas tropas até 1946, o mesmo ano en que [[Siria]] declarou a súa independencia tamén de Francia. === O Plan de partición da ONU === {{Artigo principal|Plan da ONU para a partición de Palestina de 1947}} [[Ficheiro:UN Partition Plan Palestine.png|miniatura|esquerda|Plan de partición para Palestina.]] O [[29 de novembro]] de [[1947]] a [[Asemblea Xeral das Nacións Unidas]] aprobou a resolución 181 que poñía fin ao Mandato británico de Palestina e que dividía o territorio en dous estados: un xudeu e outro árabe. [[Xerusalén]] e [[Belén]], debido á súa importancia histórico-relixiosa, permanecerían como zona internacional administrada pola ONU. Aínda que tanto xudeus como árabes criticaron determinados aspectos do plan, pois era territorialmente pouco viábel para ambos os pobos, foi recibido con entusiasmo pola maioría da poboación xudía, incluíndo a [[Axencia Xudía]]. Porén, foi considerado inaceptábel por parte dos estados árabes veciños e dos propios árabes que vivían en Palestina. A resolución 181 da ONU outorgou ás aspiracións [[sionismo|sionistas]] aval xurídico e lexitimación moral para constituír o seu propio Estado, pero en ningún modo aseguraba a súa realización, xa que daquela a [[ONU]] non contaba con ningunha clase de forza armada capaz de garantir as súas propias decisións. Tampouco [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], que cría ver veleidades filosoviéticas en Ben Gurión e no [[Partido Laborista Israelí|Mapai]], estaba disposto a apoiar o envío dun continxente internacional e incluso embargou a venda de armas a Palestina. Ante o cariz violento dos feitos, chegou a considerarse a posibilidade do aprazamento do Plan. Pola súa parte, a única potencia colonial na zona, o Reino Unido, inhibiuse da complicada tarefa de facer cumprir o plan de partición e, incluso, en certos momentos boicoteouno, opoñéndose a todo mandato internacional que reducise a súa influencia na zona. Todos estes factores adversos ao plan de partición uníanse á aberta oposición árabe e árabe-palestina, que cualificaban a decisión da ONU de "inxusta" e "ilegal" e acentuaba a súa retórica bélica advertindo que, de levarse a cabo, provocaría a guerra. [[Ficheiro:UNGA 181 Map.png|miniatura|300px|A favor (verde escuro), en contra (pardo), abstencións (verde claro) e ausentes (vermello) na votación da resolución 181.]] A [[URSS]] foi a única potencia que apoiou decididamente o mantemento firme do plan aprobado, opoñéndose á marcha atrás dos Estados Unidos naqueles meses que transcorreron entre a resolución da ONU e o final do mandato británico. A URSS confiaba en poder establecer un Estado satélite na zona, afín ao [[bloque socialista]]. En estreito contacto coa Axencia Xudía, impediu que ningunha outra resolución da Asemblea Xeral se opuxese ao Plan de Partición. Así, [[Andrei Gromiko]], á fronte da delegación soviética, declarou o 23 de marzo de 1948: "O único medio de reducir o baño de sangue é a creación rápida e efectiva de dous Estados en Palestina". Daquela, os dirixentes da Axencia Xudía e do ''yishuv'' tiñan perfectamente claro que a creación do Estado non podía depender exclusivamente da vía diplomática, senón da firme determinación dos propios sionistas para levala a cabo. == Balance inicial de forzas == === Forzas do ''Yishuv'' === En novembro de 1947 a [[Haganá]] contaba cunha forza móbil, [[Hish]], composta por 20 000 soldados e 10 000 reservistas (de idades comprendidas entre os 18 e os 25 anos) e unha unidade de elite, [[Palmaj]], composta por 2 100 soldados e 1 000 reservistas. Todas estas unidades estaban respaldadas por unha forza de garda (''[[Heil Mishmar]]'') composta por homes e mulleres de máis de 25 anos. Así, as forzas do ''yishuv'' ascendían a cerca de 35 000 soldados: de 15 000 a 18 000 soldados da Haganá máis a forza de garda, uns 20 000. Os outros dous grupos clandestinos, [[Irgún]] e [[Lehi]], contaban con 2 000 e 500 membros, respectivamente. Pódese engadir, ademais, aqueles soldados que loitaron no exército británico na [[segunda guerra mundial]] e que non serviron en ningunha das milicias sionistas clandestinas, pero que prestaron apoio loxístico e experiencia durante a guerra. En setembro de 1947 a Haganá dispoñía de 10 489 rifles, 3 500 pistolas e 760 morteiros aproximadamente, mais as adquiridas do inimigo durante os primeiros meses de hostilidades. Ademais, entre outubro de 1947 e xullo de 1948, o Yishuv fabricou 3 millóns de balas, 150 000 granadas, 16 000 pistolas e 10 morteiros. Calcúlase que antes de que chegasen armas de [[Checoslovaquia]] como parte da [[Operación Balak]], só un de cada tres soldados estaba armado, excepto no ''Palmaj'', que eran dous de cada tres. Hai que engadir que, inicialmente, a ''Haganá'' non contaba con artillaría, vehículos armados, armas antitanques ni antiaéreas. === Forzas árabes === ==== Forzas árabe-palestinas ==== Por parte palestina existían dúas organizacións paramilitares formadas por mozos: unha fiel a "[[Amin al-Husayni|Husayni]], a ''[[Futuwa]]'', e outra anti-Husayni, a ''[[Najjada]]'' (corpos auxiliares"). Estes grupos contaban con ao redor de 12 000 voluntarios. En decembro, [[Abd-al Qadir Husseini]] chegou a Xerusalén con centos de combatentes que foran adestrados en Siria e que formaban o [[Santo Exército]]. En canto ao equipamento das forzas palestinas era moi pobre. Os británicos confiscaran gran parte do seu arsenal na Gran Revolta Árabe e durante a segunda guerra mundial. ==== Exército Árabe de Liberación ==== [[Ficheiro:Arab volunteers.jpg|miniatura|250px|Voluntarios árabes en Palestina, 1947.]] O [[Exército Árabe de Liberación]] (''Jaysh al-Inqadh al-Arabi'') foi organizado pola [[Liga Árabe]]. Contaba con ao redor de 6.000 voluntarios, a maioría deles procedentes de países árabes, e estaba liderado por [[Fawzi al-Qawuqji]]. ==== Transxordania ==== O exército transxordano, denominado [[Lexión Árabe]], fora fundado por [[Peake Pashá|Frederick Peake (Peake Pashá)]] como unha unidade do exército británico. Ao obter a independencia a zona baixo a autoridade da dinastía haxemita, pasou a depender do novo estado. Era a única forza realmente efectiva dos exércitos árabes. Armados, adestrados e dirixidos por oficiais británicos, os 8 000 soldados transxordanos contaban co apoio de 40 pezas de artillaría e 75 vehículos armados. En xaneiro de 1948 incorporáronse 3 000 soldados máis. ==== Iraq ==== En 1948 Iraq tiña un exército de 21 000 homes e unha forza aérea de 100 avións, a maioría británicos. Os iraquís comprometéronse a enviar 5 000 homes, aínda que finalmente chegaron aos 18 000. ==== Exipto ==== En 1948 Exipto estaba capacitado para enviar un máximo de 40 000 soldados, aínda que inicialmente enviaron a 10 000 homes baixo as ordes de [[Ahmed Ali al-Mwawi]]. A forza aérea exipcia contaba con ao redor de 54 avións. Tras a segunda tregua, os exipcios enviaron a cerca de 20 000 soldados en trece batallóns equipados con 135 tanques e 90 pezas de artillaría. ==== Siria ==== Siria tiña 12.000 soldados ao comezo da guerra. A forza aérea siria contaba con 50 avións, 10 deles modelos da segunda guerra mundial. ==== Líbano ==== O exército libanés era o máis pequeno dos exércitos árabes, contando con só 3 500 efectivos. ==== Arabia Saudita e o Iemen ==== Arabia Saudita enviou un continxente de entre 800 e 1 200 soldados, baixo a dirección do exército exipcio. O Iemen enviou tamén un indeterminado número de homes. === Forzas británicas en Palestina === Ao redor de 100 000 soldados británicos estaban despregados en Palestina. == Fases da guerra == === 29 de novembro de 1947-1 de abril de 1948 === O día seguinte á aprobación da resolución 181 da ONU, sete xudeus foron asasinados por árabes en tres incidentes distintos: ás oito da mañá tres árabes atacaron un autobús que facía o traxecto [[Netanya]]-[[Xerusalén]], matando a cinco pasaxeiros xudeus. Media hora despois, un novo ataque noutro autobús causaba un novo morto. Houbo outro asasinato dun home de 25 anos en [[Iafa]], onde algúns falaban de asasinatos de árabes por parte de xudeus.<ref>"7 Jews Murdered", ''The Palestine Post'', 1 de decembro de 1947, páx. 1.</ref> Tamén houbo incidentes nos cárceres. En Xerusalén o Supremo Comité Árabe proclamou unha folga xeral de tres días, até o xoves 2 de decembro, que debía ser seguida por unha demostración de forza na pregaria do venres. O manifesto do Comité incluía oito resolucións, a última das cales exixía ao goberno británico a cesión inmediata de Palestina ao pobo árabe. Os ataques intensificáronse e o 11 de decembro, o correspondente de ''The Times'' en Xerusalén estimou o número de mortos nuns 130, dos cales cerca de 70 eran xudeus, 50 árabes e 4 británicos.<ref>"Fighting in Jerusalem", ''The Times'', 12 de decembro de 1947, páx. 4.</ref> Co paso do tempo medrou a violencia entre os contendentes. Incursións, bombardeos e diversos ataques que entre novembro de 1947 e febreiro de 1948 ocasionaron máis de setecentos mortos e mil oitocentos feridos entre todos os bandos. As forzas organizáronse cada vez mellor. A Lexión Árabe atacou un convoi de autobuses civís xudeus o 14 de decembro e o 18 as forzas da ''Haganá'' movéronse das súas posicións fortificadas nos ''[[kibutz]]s'' atacando o pobo de [[Al-Khisas]]. Tres semanas máis tarde comezaron a formarse milicias árabes de [[guerrilla]]s para loitaren contra as forzas xudías. O maior grupo conformouno o [[Exército Árabe de Liberación]], creado pola [[Liga Árabe]] e comandado polo nacionalista árabe [[Fawzī al-Qawuqjī]]. En xaneiro e febreiro as milicias guerrilleiras árabes atacaron comunidades xudías do norte de Palestina, aínda que sen conseguir ningún resultado. Os árabes concentraron os seus esforzos en cortar a comunicación das zonas hebreas coas zonas de poboación mixta. Mentres, a ''Haganá'' aprovisionábase de armas provenientes de [[Checoslovaquia]]. === 1 de abril de 1948-15 de maio de 1948 === As forzas xudías demostraron ser militarmente máis fortes do que imaxinaron os árabes e para maio xa atacaban aldeas e cidades árabes, especialmente aquelas que controlaban o camiño a poboacións xudías illadas. O camiño a Xerusalén foi obstaculizado por soldados árabes que se encontraban apostados nas aldeas que o rodeaban e a cidade estaba baixo sitio árabe. Numerosos convois xudeus que proporcionaban alimentos e outras necesidades á cidade foron atacados. Na [[Operación Najshón]], a ''Haganá'' continuou os ataques contra as forzas árabes e abriu temporalmente o camiño a Xerusalén (20 de abril). Algunhas das aldeas próximas a Xerusalén foron atacadas e devastadas polos xudeus. Tal foi o caso do [[masacre de Deir Yassin|ataque a Deir Yassin]] no que se calcula que as forzas do ''Irgún'' e o ''Lehi'' asasinaron a 250 árabes.<ref>Ver revisión de "The Birth of the Palestinian Refugee Problem" de Benny Morris en [http://mondediplo.com/1997/12/palestine Le Monde Diplomatique] onde se citan 250 mortes</ref> Non obstante, estas actuacións foron denunciadas por Ben-Gurión, que pretendía distanciar a ''Haganá'' dos atacantes. Estes ataques provocaron pánico entre os árabes, e moitos deles optaron por fuxiren. Igualmente, os ataques árabes contra xudeus tamén se recruaron: así, o 13 de abril os árabes atacaron un convoi médico que ía de camiño ao hospital [[Hadasa]] no que cerca de 77 médicos, enfermeiros e outros civís xudeus foron asasinados. No período comprendido entre abril e maio, as forzas xudías, mediante o [[Plan Dalet]] (cuxo obxectivo primordial era lograr unha continuidade territorial no que sería o futuro Estado xudeu), lograron conquistar varios poboados árabes, e cidades de poboación mixta tales como [[Tiberíades]], [[Haifa]], [[Safed]], [[Beit She'an]], [[Iaga]] e [[Acre, Israel|Acre]], provocando ao mesmo tempo a fuxida de gran parte das poboacións árabes que alí habitaban. Ao mesmo tempo o ''Yishuv'' puido obter por diversos medios unha cantidade importante de novas armas provenientes do exterior, principalmente de Checoslovaquia. Mentres tanto sucedíanse frenéticos contactos diplomáticos entre as partes. O 10 de maio [[Golda Meir]] representou ao ''Yishuv'' na última dunha serie de reunións secretas entre xudeus e o rei transxordano Abdullah. A raíz destas reunións, durante meses existiu un acordo tácito entre sionistas e transxordanos polo cal se impediría a creación dun estado árabe-palestino, sendo Transxordania quen controlaría o territorio árabe. Porén, na reunión do 10 de maio, o rei Abdullah ofreceu a autonomía do ''Yishuv'' aos xudeus, pero única e exclusivamente baixo dominio dun agrandado reino haxemita, cousa que os xudeus consideraron inaceptábel. O 13 de maio a Liga Árabe acordou enviar tropas a Palestina cando o Mandato británico expirara e o rei Abdullah foi designado comandante en xefe das forzas armadas árabes. === 15 de maio de 1948-11 de xuño de 1948 === [[Ficheiro:1948 Arab Israeli War - May 15-June 10.svg|300px|miniatura|Ataques [[15 de maio]]-[[10 de xuño]] de [[1948]].]] O Mandato británico en Palestina expirou o 15 de maio, se ben o futuro primeiro ministro israelí, David Ben-Gurión, declarou a independencia o 14, recoñecida rapidamente pola Unión Soviética, Estados Unidos e outros países. Nos días seguintes á [[declaración de independencia do Estado de Israel]], aproximadamente 1 000 libaneses, 5 000 sirios, 5 000 iraquís e 10 000 soldados exipcios invadiron o novo estado. Catrocentos soldados transxordanos, pola súa parte, axudados por voluntarios sirios, libios e iemenís, invadiron o ''[[corpus separatum]]'', rodeando Xerusalén e os seus arredores. Nun cablegrama oficial do secretario xeral da Liga Árabe ao secretario xeral da ONU o 15 de maio de 1948, os estados árabes aseguraban que o seu obxectivo era crear un único estado árabe en Palestina, en lugar do acordado pola resolución 181 que propoñía a creación dun estado árabe e outro xudeu. Israel, os Estados Unidos e a Unión Soviética cualificaron a entrada dos exércitos árabes en Palestina como unha agresión ilegal. O secretario xeral da ONU, [[Trygve Lie]], aseverou que aquela era "a primeira agresión armada desde o final da segunda guerra mundial". O 26 de maio de 1948 constituíronse as [[Forzas de Defensa de Israel]] (IDF), quedando unificadas as forzas paramilitares da Haganá, Palmaj, Lehi e Irgún. Conforme ía avanzando a guerra, as IDF ían incrementando o número de efectivos: en xullo de 1948 contaban con 63 000 efectivos; na primavera do ano seguinte, ascendían a 115 000. Os árabes contaban, pola súa parte, con 40 000 soldados en xullo de 1948, 55 000 en outubro do mesmo ano e un pouco máis o ano seguinte. A aviación israelí foi posta baixo o control do ''Sherut Avir'', o servizo aéreo, en novembro de 1947. Inicialmente, as operacións aéreas partían do pequeno aeroporto civil de [[Sde Dov]] en Tel Aviv. O 10 de maio de 1948 o ''Sherut Avir'' cambiou o seu nome polo de [[Forza Aérea Israelí]]. Ao comezo da guerra, a primeira misión das IDF foi a de impedir o avance árabe até que chegasen reforzos e armas. A maior batalla librouse a medio camiño entre Xerusalén e Tel Aviv entre soldados transxordanos e as forzas israelís. Abdullah ordenou a [[Glubb Pashá]], comandante transxordano, entrar en Xerusalén. Alí, entre o 19 e o 28 de maio producíronse duros ataques. Os árabes tiveron éxito e expulsaron as forzas israelís tanto dos barrios árabes como do barrio xudeu da [[cidade vella de Xerusalén]]. Todos os habitantes xudeus da cidade vella foron expulsados polos transxordanos. Mentres, as tropas iraquís fracasaban ao atacar os asentamentos israelís e tiveron que tomar posicións defensivas ao redor de [[Yenín]], [[Nablús]] e [[Tulkarem]]. O 24 de maio de 1948 forzas xudías na zona de [[Latrún]] atacaron a Lexión Árabe na [[operación Bin-Nun A]]. O 1 de xuño de 1948 repetían a operación baixo o nome de [[operación Bin-Nun B|Bin-Nun B]]. Ambos os ataques fallaron e as forzas israelís sufriron numerosas baixas. No norte, o exército sirio era bloqueado no ''[[kibutz]]'' [[Degania]] polos colonos. No sur, un ataque exipcio permitiu entrar en varios ''[[kibutz]]im'', pero foron repelidos cerca de [[Ashdod]]. As forzas israelís non só controlaban o territorio que lles asignara a ONU, senón que, a medida que que ía avanzando a guerra, o ampliaron. === Primeira tregua (11 de xuño de 1948-8 de xullo de 1948) === A ONU, grazas á mediación de [[Folke Bernadotte]], declarou unha tregua o 29 de maio, que non tivo efectos até o 11 de xuño, e que durou 28 días. Declarouse, ademais, un embargamento de armas co obxectivo de impedir o rearmamento tanto de israelís como de árabes. Durante o cesamento do fogo Bernadotte presentou un novo plan de partición que outorgaba [[Galilea]] aos xudeus e o deserto do [[Néguev]] aos árabes, pero ambas as partes rexeitárono. O 8 de xullo terminou a tregua: o xeneral exipcio [[Muhammad Naguib]] atacaba posicións israelís. === 8 de xullo de 1948-18 de xullo de 1948 === Nos dez días que transcorreron entre a primeira e a segunda tregua tiveron lugar distintas operacións ofensivas israelís destinadas a conquistar o territorio que caera en mans dos árabes. ==== Operación Dani ==== Co obxectivo de conquistaren o territorio árabe ao redor de Tel Aviv, o 11 de xullo de 1948 os israelís capturaron a cidade de [[Lod]] e o seu [[Aeroporto Internacional Ben Gurión|aeroporto]], defendido polo exército transxordano, milicias palestinas locais e o Exército Árabe de Liberación. Os bombardeos (utilizados por primeira vez no conflito) xogaron un papel esencial. O día seguinte, 12 de xullo, [[Ramla]] caía tamén en mans israelís. O 15 e o 16 de xullo os israelís lanzaron unha ofensiva para conquistar a zona de Latrún, pero non o conseguiron. Os ataques prolongáronse até o 20 de xullo. ==== Operación Dekel ==== Tivo lugar no norte. Así, o 16 de xullo [[Nazaret]] foi tomada polos israelís. O 18 de xullo tamén o foi toda a baixa [[Galilea]]. ==== Operación Kedem ==== Pretendía conquistar [[Xerusalén Oriental]]. Foi levada a cabo o 8 de xullo polos grupos paramilitares de Irgún e Lehi coa axuda da Haganá. Tras intensos combates, o 14 de xullo lograron tomar a cidade árabe de [[Malha]], pero no camiño á zona antiga de Xerusalén as fozas israelís foron rexeitadas. === Segunda tregua (18 de xullo de 1948-15 de outubro de 1948) === Ás 19 horas do 18 de xullo entrou en vigor a segunda tregua do conflito, despois dos esforzos diplomáticos da ONU. O 16 de setembro, Folke Bernadotte -mediador da guerra designado pola ONU- propuxo unha nova partición de Palestina. A súa [[Folke Bernadotte#Segunda proposta|proposta]] defendía a existencia de dous estados independentes e contiña sete premisas básicas, que establecían a substitución da [[tregua]] por unha [[paz|paz formal]] ou un [[armisticio]], que se debía recoñecer o Estado de Israel e que se debía facilitar a volta dos árabes exiliados e indemnizar os prexudicados pola guerra. Porén, Bernadotte foi asasinado polo grupo [[Lehi]] ao día seguinte de presentar a súa proposta. Foi substituído por [[Ralph Bunche]] e a proposta de paz quedou en punto morto. === 15 de outubro de 1948-20 de xullo de 1949 === Entre o 15 de outubro de 1948 e o 20 de xullo de 1949 Israel, violando a tregua, desenvolveu unha serie de operacións militares destinadas a expulsar os exércitos árabes e asegurar as fronteiras de Israel, logrando expulsar os exércitos sirio, libanés e iraquí de toda Galilea e o exército exipcio de todo o deserto do Néguev, consolidando ao mesmo tempo as súas posicións na parte oeste de Xerusalén e as zonas próximas ao centro do país. O 24 de outubro, as Forzas de Defensa Israelís lanzaron a [[Operación Hiram]] e conquistaron toda a zona superior de [[Galilea]], expulsando definitivamente o [[Exército Árabe de Liberación]] e o exército libanés cara ao interior do Líbano. A ofensiva militar resultou un éxito rotundo contra o fin do mes, xa que Israel non só logrou conquistar toda a rexión de Galilea, senón que ademais logrou penetrar oito quilómetros no interior do territorio libanés até o [[río Litani]]. O 15 de outubro, respondendo ás constantes violacións da tregua por parte de Exipto, as forzas israelís lanzaron a [[Operación Yoav]] no norte do Néguev. O obxectivo da operación consistía en abrir un cerco separador entre as unidades do exército exipcio situadas entre a costa e a estrada [[Beersheva]]-[[Hebrón]]-[[Xerusalén]] para, finalmente, lograr a definitiva conquista de todo o deserto do Néguev. A operación foi dirixida polo comandante do Distrito Sur do ''Tzahal'', [[Yigal Alón]]. Durante o transcurso da operación obtívose un éxito ao lograr as metas prefixadas ao derrotar nas batallas o exército exipcio e conseguir que se retirase do norte do Néguev, principalmente de [[Beersheva]] e [[Ashdod]]. O 22 de outubro os mandos da recentemente creada [[Mariña de Israel|mariña israelí]] conseguiron na súa primeira misión afundir o buque insignia exipcio ''[[Amir Faruk]]''. O 22 de decembro unidades do exército israelí expulsaron ou aniquilaron as remanentes forzas exipcias que aínda operaban no sur de Israel, lanzando para este fin a [[Operación Horev]] (tamén chamada "Operación Dez Pragas"). O obxectivo primordial da incursión era o de limpar toda a rexión do Néguev de calquera presenza exipcia, destruíndo calquera ameaza militar contra Israel e os seus poboados do sur, forzando ao mesmo tempo unha retirada do exército exipcio e apremando ao seu goberno para que aceptase un cesamento do fogo. A operación en cuestión finalizou cunha decisiva vitoria israelí, mentres que os ataques das forzas israelís sobre Nitzana na [[Franxa de Gaza]] e a penetración no interior da [[Península do Sinaí]] forzaron o exército exipcio, que estaba estacionado neses territorios, a retirarse desordenadamente e aceptar un cesamento do fogo. O 7 de xaneiro deuse comezo formal á tregua. Israel viuse obrigado, pola presión internacional, a retirarse de Gaza, o Sinaí e o sur libanés, até as fronteiras internacionais previas á guerra. O 5 de marzo lanzouse a [[Operación Uvda]] ("Operación Feito"). O 10 de marzo os israelís tomaron [[Eilat|Umm Rashrash]] (onde posteriormente se construiría a cidade turística de [[Eilat]]) sen batalla sinalando a captura coa [[bandeira de tinta]]. A [[Brigada Neguev]] e a [[Brigada Golani]] realizaron a maior parte da operación, cuxos soldados alzaron a bandeira israelí sobre o territorio e se apoderaron formalmente de Umm Rashrash para Israel. ==== Resolución 194 da ONU ==== En decembro de 1948 a Asemblea Xeral das Nacións Unidas aprobou a resolución 194, que recoñecía (entre outras cousas) o dereito dos refuxiados a regresaren aos seus fogares. ==== O caso dos avións británicos ==== Na mañá do [[7 de xuño]] de [[1949]], poucas horas antes de que se aplicase o cesamento do fogo definitivo, catro avións británicos ''[[Spitfire]]'' do Escuadrón 208 da [[Royal Air Force|RAF]], nun voo rutineiro de recoñecemento sobre a zona de [[Deir al-Balah]], no centro da Franxa de Gaza, repentinamente pasaron en voo rasante sobre un convoi militar israelí que fora atacado anteriormente pola forza aérea exipcia. Os soldados israelís de infantaría confundiron os aparatos británicos con avións exipcios que se preparaban para unha nova ofensiva, polo que procederon a lanzar fogo antiaéreo contra os mesmos, derrubando un deles no acto. Os tres avións restantes foron derrubados por unha patrulla de avións israelís ''[[P-51]]'' da recentemente creada [[Forza Aérea Israelí]], pilotados por voluntarios provenientes do [[Canadá]] e dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]]. Ao día seguinte, outros catro avións ''Spitfire'' británicos do mesmo escuadrón que buscaban os avións desaparecidos da súa unidade, foron atacados por catro avións israelís que custodiaban a zona, sendo derrubado no suceso un dos avións británicos e resultando outro seriamente danado polo novo piloto israelí [[Ezer Weizmann]]. Houbo outro enfrontamento entre avións británicos e israelís o [[20 de novembro]] de [[1948]], cando un aparato do Escuadrón 13 ''Mosquito'' da RAF realizaba un recoñecemento fotográfico sobre o espazo aéreo do sur de Israel e foi destruído por un piloto israelí que pilotaba un avión ''P-51''. Ante esta vaga de sucesos, a oposición do [[Parlamento Británico]] protestou contra o goberno do [[Reino Unido]] pola súa intervención directa na guerra en favor dos Estados árabes. == Fin da guerra == === Armisticios de 1949 === {{Artigo principal|Armisticio árabe-israelí de 1949}} En [[1949]] Israel asinou [[armisticio]]s con Exipto (o [[24 de febreiro]]), con Líbano (o 23 de marzo), con Transxordania (o 3 de abril) e con Siria (o 20 de xullo). Tras a contenda, Israel aumentou o seu territorio en cerca dun 23% máis do asignado inicialmente polas Nacións Unidas. A [[Franxa de Gaza]] e [[Cisxordania]] foron ocupadas por Exipto e Transxordania, respectivamente. O último acordo asinado entre Israel e Siria puxo fin á guerra. Israel resultada vencedor. Os xudeus non só se mantiñan na zona que lles fora concedida no plan de partición de 1947, senón que a ampliaron en 5 728&nbsp;km², impoñendo o seu dominio sobre 20 850&nbsp;km² de superficie. === Vítimas === Israel perdeu cerca do 1% da súa poboación total: 6 373 persoas. Ao redor de 4 000 eran soldados e o resto civís. O número exacto de perdas árabes non se coñece, pero estímase que pode roldar entre os 10 000 e os 15 000. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * Aloni, Shlomo (2001): ''Arab-Israeli Air Wars 1947–82''. Osprey Publishing. ISBN 978-1-84176-294-4 * Beckman, Morris(1999): ''The Jewish Brigade: An Army With Two Masters, 1944–45''. Sarpedon Publishers. ISBN 978-1-86227-423-5 * Ben-Ami, Shlomo]] (2006): ''Scars of War, Wounds of Peace: The Israeli-Arab Tragedy''. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-518158-6 * Benvenisti, Meron]] (2002): ''Sacred Landscape''. University of California Press. ISBN 978-0-520-23422-2 * Gilbert, Martin (1976): ''The Arab-Israeli Conflict: Its History in Maps''. Weidenfeld & Nicolson. ISBN 978-0-297-77241-5 * Masalha, Nur (1992): ''Expulsion of the Palestinians: The Concept of 'Transfer' in Zionist Political Thought, 1882–1948''. Institute for Palestine Studies. ISBN 978-0-88728-235-5 * Morris, Benny (2009): ''A History of the First Arab-Israeli War''. Yale University Press. ISBN 978-0-300-15112-1 * Pappe, Ilan (2006): ''The Ethnic Cleansing of Palestine''. Oxford: Oneworld Publications. ISBN 978-1-85168-467-0 * Zertal, Idith (2005): ''Israel's Holocaust and the Politics of Nationhood''. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-85096-4 === Outros artigos === * [[Conflito árabe-israelí]]. * [[Revolta Árabe 1936-1939]]. * [[Guerra Civil durante o Mandato de Palestina]]. * [[Declaración de independencia do Estado de Israel]]. * [[Mandato británico de Palestina]]. === Ligazóns externas === * [http://www.youtube.com/watch?v=HHmBiATUono Overview of The 1948 Israeli War of Independence (documental) YouTube] {{en}} Consultada o 5/3/2012. * [https://web.archive.org/web/20091111203233/http://www.knesset.gov.il/holidays/eng/independence_day_war.htm Knesset (Parlamento israelí). About the War of Independence] {{en}} Consultada o 5/3/2012. * [http://domino.un.org/UNISPAL.NSF/ UNISPAL (United Nations: System on the Question of Palestine)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20020815081332/http://domino.un.org/UNISPAL.NSF/ |date=15 de agosto de 2002 }} {{en}}. Consultada o 5/3/2012. * [http://www.zionism-israel.com/dic/War_of_Independence.htm Zionism and Isralel. Israel War of Independence (First Arab-Israeli War)] {{en}} Consultada o 5/3/2012. * [http://www.mideastweb.org/briefhistory.htm MidEastWeb. History of Palestine, Israel and the Israeli-Palestinian Conflict] {{en}} Consultada o 5/3/2012. * [http://news.bbc.co.uk/1/hi/in_depth/middle_east/israel_and_the_palestinians/key_documents/1681322.stm BBC News. Plan de Partición da ONU] {{en}} Consultada o 5/3/2012. * [http://news.bbc.co.uk/1/shared/spl/hi/middle_east/03/v3_ip_timeline/html/1948.stm BBC News. Formación de Israel] {{en}} Consultada o 5/3/2012. * [https://web.archive.org/web/20090830023223/http://users.ox.ac.uk/~ssfc0005/Israel%20and%20the%20Arab%20Coalition%20in%2019481.html Avi Shlaim: "Israel and the Arab Coalition in 1948"] in Eugene Rogan and Avi Shlaim, eds. (2001): ''The War for Palestine: Rewriting the The United States and the Israeli-Palestinian Conflict History of 1948''. Cambridge: Cambridge University Press, páxs. 79-103. {{en}} Consultada o 5/3/2012. {{Conflito árabe-israelí}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Conflito árabe-israelí]] [[Categoría:Historia de Israel]] [[Categoría:Xordania]] [[Categoría:Historia de Siria]] [[Categoría:Historia do Líbano]] [[Categoría:Palestina]] [[Categoría:1948]] [[Categoría:Guerras do século XX]] [[Categoría:Historia contemporánea de Exipto]] 6e2o9qbqr0bwondc61vw249gm9lbfje 0 203603 7104768 6964952 2025-06-23T19:01:29Z O Breixo 127505 7104768 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Suribachi flag NYWTS edited.jpg |descrición_imaxe = Soldados estadounidenses erguendo a súa bandeira en [[Iwo Jima]] o [[23 de febreiro]] de [[1945]]. |resultado = Vitoria aliada |combatentes1 = {{EEUUb}} [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] |combatentes2 = {{XAPb}} [[Imperio do Xapón]] |comandante1 = [[Holland Smith]] |comandante2 = [[Tadamichi Kuribayashi]] {{MEC}} |soldados1 = 70&nbsp;000 marines |soldados2 = 22&nbsp;060 soldados<ref name=Baixas>{{cita web|url=http://www.historyofwar.org/articles/battles_iwojima.html|título=Operation Detachment: The Battle for Iwo Jima February - March 1945|editor=historyofwar.org|dataacceso=1 de marzo de 2012}}</ref> |baixas1 = 6&nbsp;766 mortos <br/>19&nbsp;189 feridos<ref name=Baixas/> |baixas2 = 19&nbsp;977 mortos <br/>1&nbsp;063 prisioneiros<ref>{{cita libro |apelidos=Wright |nome=Derrick |título= La Batalla de Iwo Jima |ano=2007|editor=RBA |localización= Barcelona|id = ISBN 978-84-473-5049-0|capítulo=Apéndice 8 |páxinas=318}}</ref> }} A '''batalla de Iwo Jima''', denominada en clave «Operación Detachment», é o nome que recibe un dos combates máis sanguentos da [[segunda guerra mundial]], librado na illa de [[Iwo Jima]] entre as forzas do exército [[Estados Unidos de América|estadounidense]] e as do [[imperio do Xapón]] de febreiro a marzo de [[1945]], durante a [[Guerra do Pacífico (1937-1945)|guerra do Pacífico]] (1937-1945). No final dos combates, os estadounidenses lograron conquistar a illa e controlar os seus importantes campos de aviación, aínda que, durante a cruenta batalla, atopáronse cunha resistencia extrema dos xaponeses, resistencia que supuxo a morte da maioría dos seus combatentes. No cumio do monte ''Suribachi'' da illa, nos poucos días do inicio dos combates, o xornalista [[Joe Rosenthal]] tomou unha das imaxes máis difundidas da segunda guerra mundial, titulada ''[[Raising the Flag on Iwo Jima]]'', galardoada co [[premio Pulitzer]], na que se observa a varios soldados poñendo o mastro con que erixiron a bandeira estadounidense naquel lugar. == Antecedentes == [[Ficheiro:North American P-51 Mustang.jpg|miniatura|esquerda|300px|[[Mustang P-51]].]] A mediados do ano [[1944]] as tropas dos Estados Unidos progresaban cara á conquista das [[illas Marianas]], situadas a uns 2&nbsp;500 quilómetros de Toquio. Para aquelas, as [[Boeing B-29 Superfortress|superfortalezas B-29]] superaran as probas de aptitude e estaban en condicións de percorrer 6&nbsp;000 quilómetros sen repoñer, transportando unha enorme carga de bombas. Os B-29 podían, polo tanto, engalar nas Marianas, bombardear cidades do Xapón e volver ás súas bases. Para este fin, en diversas illas do arquipélago das Marianas, a medida que se ían conquistando, preparáronse formidables complexos para o mantemento, engalaxe e acollemento dos B-29. Os voos comezaron o [[24 de novembro]] de [[1944]]. [[Ficheiro:Iwo jima location mapSagredo.png|miniatura|Situación xeográfica da illa.|420x420px]] Non obstante, as operacións cos B-29 seguían planteando dous problemas maiores. Por unha parte, os [[P-51 Mustang]], que eran os máis modernos e mellores [[caza (avión)|cazas]] norteamericanos, non tiñan máis de 3&nbsp;000 quilómetros de autonomía, é dicir, uns 1&nbsp;500 quilómetros de raio de acción, polo que non podían escoltar as ''fortalezas voantes'' até o Xapón. Por outra banda, na illa xaponesa [[Iwo Jima]], situada a metade do traxecto das misións de bombardeo, os xaponeses construíran dous aeródromos e traballaban na construción dun terceiro, e dispoñían ademais dunha instalación de [[radar]]. Grazas a este radar, cando os B-29 pasaban por Iwo Jima, eran detectados con moita antelación e cando chegaban ao Xapón, sen cazas que os puidesen defender, eran atacados tanto polas defensas antiaéreas como polos cazas, aínda que realmente as defensas xaponesas non resultaban moi efectivas, pero non deixaban de supor unha molestia. A solución a estes problemas era conquistar Iwo Jima. Con isto conseguíase tanto a eliminación da gornición nipoa como os efectos do radar, mentres que se permitiría establecer na illa as escuadrillas de ''Mustang'' necesarias para escoltar as de B-29 nos seus voos ao Xapón. Dispoñer da base de Iwo Jima tamén permitiría as escalas técnicas dos B-29 en caso de que volvesen avariados xa que aínda que estas aeronaves podían amarar en caso de emerxencia, pois os norteamericanos desenvolveron un servizo de asistencia con [[hidroavión]]s, as aterraxes de emerxencia en pleno mar eran o terror das tripulacións das B-29 por medo aos ataques de [[tiburón]]s ou a ser capturados por pesqueiros xaponeses. Por todo isto, o alto mando dos Estados Unidos acordou o [[9 de outubro]] de [[1944]] ordenar os preparativos para a invasión de Iwo Jima. == Escenario de operacións: xeografía da illa de Iwo Jima == [[Ficheiro:Iwojima.jpg|miniatura|Imaxe satélite da illa de Iwo Jima.|250x250px]] A [[illa de Iwo Jima]], ou "Illa do Xofre" en lingua xaponesa (硫黄島 ''Iōjima''), ten unha lonxitude de 8 quilómetros orientada no eixe suroeste–nordeste, cun extremo máis estreito no suroeste de 900 metros de anchura e o máis ancho no nordeste, de 4&nbsp;500 metros, de maneira que adquire unha silueta en forma de [[pera]]. A súa superficie, volcánica, esténdese sobre 20&nbsp;km² conformando unha xeografía accidentada composta por outeiros, cavorcos, [[Canón (orografía)|gargantas]], depresións e areas de [[lava]] que a acción do mar converteron en po. Apenas existe vexetación, escaseando as fontes de auga, mentres que dos solos fendidos xorden emisións de vapores sulfurosos pestilentes, de aí a súa denominación. == Estratexia do mando militar xaponés == Tras a [[batalla do golfo de Leyte]] en outubro de [[1944]], as perdas da armada xaponesa deixaron a frota sen capacidade ofensiva. Pola súa parte, os submarinos norteamericanos afundiran durante os dous últimos anos practicamente toda a frota mercante xaponesa. Por mar, Xapón xa non podía nin atacar a frota inimiga nin abastecer as tropas que tiña fóra do seu arquipélago. Estas circunstancias levaron a comprender a unha parte do alto mando xaponés que a guerra estaba definitivamente perdida, optando por reorientar a estratexia das operacións en prol de alcanzar un acordo de paz ''honrosa'' cos Estados Unidos que preservase, polo menos, no aspecto político o carácter divino institucional do [[Hirohito|emperador]]. Para este fin, os xaponeses esperaban que acentuando a resistencia nos territorios insulares patrios, e que ían cedendo progresivamente ante o avance aliado, podería alterar o obxectivo norteamericano de forzar a rendición incondicional do Xapón facéndolles ver o enorme custo que implicaría o desembarco no arquipélago xaponés, acción que debía parecer só realizable tras conquistar o último palmo de terreo e eliminar até o último combatente nipón. Esta actitude sería unha das razóns presentadas polo xeneral Groves e o presidente Truman para asestar un ataque atómico ao Xapón. Iwo Jima, unha illa cuxo único valor residía nas pistas de aterraxe, sería o lugar simbólico para a posta en escena desta nova estratexia xa que os xaponeses adiviñaron asertivamente que esta illa debía de ser o próximo obxectivo en ser atacado. === A defensa preparada por Kuribayashi === [[Ficheiro:Tadamichi Kuribayashi.jpg|miniatura|O xeneral [[Tadamichi Kuribayashi]] dirixiu a defensa de Iwo Jima.|382x382px]] O grande estratego Kuribayashi creou unha técnica coñecida como "caixa de pílulas" que consistía en túneles subterráneos en toda a illa conectados entre si. Foi moi eficaz para disparar e cambiar de posición axiña. O alto mando xaponés decide substituír o comandante a cargo das defensas da illa e colocar a Tadamichi Kuribayashi para que verifique no terreo as defensas e que ademais planifique a forma de que esta illa teña un alto custo en vidas para o inimigo durante a súa conquista. Baixo as ordes do xeneral [[Tadamichi Kuribayashi]], procedeuse á evacuación dos 1&nbsp;000 civís que habitaban Iwo Jima dedicados ao refinado de [[xofre]] e reforzouse a gornición con 21&nbsp;000 soldados equipados basicamente con [[fusil|fusís]], [[Granada de man|granadas de man]], [[metralladora]]s, artillaría de medio e curto alcance, especialmente [[Morteiro (arma)|morteiros]] e ademais duns limitados tanques lixeiros. A subministración de municións, proxectís, víveres e auga foi moi insuficiente, sen contar con que a auga era de mala calidade nunha illa na que non se dispoñía de fontes de abastecemento, lagos ou ríos. Moito antes de que acabase a batalla, a auga xa se acabara, así como a munición de canón, de morteiro e de metralladora. Nesas circunstancias, os combatentes xaponeses resistiron os últimos días cos seus fusís, pistolas e, como moito, algunhas granadas de man. Tadamichi Kuribayashi, fai un substancial cambio nas localizacións defensivas da illa, as trincheiras nas praias de Iwo Jima foron suprimidas e obrigou a crear unha densa rede de túneles no monte Surabachi, búnkeres enterrados, trampas e fortificacións no norte da illa. Ademais fai ver aos seus subordinados que ninguén dos que están na illa volverá con vida a territorio patrio. Na defensa da illa, [[Tadamichi Kuribayashi]] fará que cada vida inmolada sexa moi cara para o inimigo. === Construción de fortificacións === A tropa que inicialmente construíra defensas e trincheiras no zona da praia, comezou a construír innumerables fortíns camuflados tanto nas poucas zonas chás do centro da illa como nas zonas montañosas da illa, nas vertentes dos barrancos e nas cimas volcánicas do sur e norte da illa. A pouca dureza da pedra volcánica permitiulles facer con gran facilidade profundos túneles cos que deseñaron unha rede de galerías e refuxios onde se protexer dos duros bombardeos aos que serían sometidos durante 3 días, para ter unha óptima comunicación entre si en distintas posicións, así permitía a circulación de víveres e munición e unha mellor comunicación entre postos defensivos protexéndose desta maneira uns dos outros. Para aumentar a resistencia dos materiais volcánicos empregaron [[cemento (construción)|cemento]] chegado en cargueiros con material de construción como picos e pas e que mesturado coa cinza de lava daba unha excelente consistencia aos redutos. Os fortíns e posicións foron construídos con especial atención de que non houbese ángulos mortos para que todo punto atacado puidese ser defendido coa axuda dos postos veciños. O xeneral Kuribayashi, de familia aristócrata [[samurai]], prohibiu expresamente ás tropas a táctica de ''combate [[Carga Banzai|banzai]]'', é dicir, o asalto frontal ou ''a peito descuberto'', e que até aquela fora utilizado amplamente polo soldado xaponés, sendo así un albo fácil para os disparos dos inimigos. Deste xeito esperábase forzar a combatividade dos marines norteamericanos ao obrigarlles a ter que atacar e penetrar en cada posición fortificada para desaloxar os defensores e expoñelos moralmente á visión desalentadora dos corpos dos caídos que se acumularían no intento. == Estratexia do mando militar estadounidense == [[Ficheiro:Iwo Jima - Landing Plan.jpg|miniatura|353x353px|Plan de desembarco.]] O mando dos Estados Unidos planificou con antelación as operacións de invasión da illa poñendo na súa dirección ao xeneral [[Holland Smith]]. Para entón, a industria militar estadounidense xa acadara cotas formidables de produción, o que permitiu dispoñer dunha forza con abundante equipamento e apoio. Mentres, por un lado, se procedeu ao bloqueo naval da illa mediante submarinos que impedían a subministración por mar dos defensores, por outro, a partir de xuño de 1944 comezaron os bombardeos regulares da illa, primeiro desde acoirazados próximos e despois mediante ondadas de bombardeiros desde as bases das illas Marianas. Para o asalto definitivo reuniuse unha escuadra composta por preto de 500 navíos, entre eles 12 portaavións e 8 acoirazados, e formada por 250&nbsp;000 homes, dos cales 70&nbsp;000 eran marines distribuídos en 3 divisións, forzas todas elas veteranas da guerra do Pacífico. A operación bautizada como ''Detachment'' ou "Illamento", prevía tomar o control da illa nun máximo de 10 días. == Desenvolvemento das operacións == === O desembarco: preliminares, despregue e castigo xaponés === [[Ficheiro:Pre-invasion bombardment of Iwo Jima.jpg|miniatura|250px|Bombardeo previo á invasión da illa nunha imaxe tomada o [[17 de febreiro]] de [[1945]]. En primeiro plano, o [[monte Suribachi]].]] O mando estadounidense decidiu o desembarco das tropas de asalto ao longo dos 3&nbsp;000 metros de [[praia]], a ''Red Beach'', que desde o [[Volcán#Cono de cinzas|cono volcánico]] suroeste, do volcán extinguido ''Suribachi'' de 170 metros de altura, esténdese cara ao nordeste pola costa oriental. Toda a costa restante da illa é rochosa e naquel tempo tampouco existía ningunha instalación portuaria. Os [[acoirazado]]s da frota norteamericana comezaron os bombardeos preliminares con obuses de até 500 quilos a partir do [[16 de febreiro]] de [[1945]] que se prolongaron os días seguintes 17 e 18 ante as malas condicións meteorolóxicas que impediron as tentativas de bombardeo aéreo. Simultaneamente, comandos de submarinistas inspeccionaron a costa somerxida da praia sen encontrar minas nin obstáculos. Para o día [[19 de febreiro]] de [[1945]], luns, perante a melloría meteorolóxica ordenouse aos [[dragaminas]] realizar un último varrido da fronte da praia e sen encontrar artefacto ningún todos os canóns da frota dispararon sobre a illa. Mentres tanto, ondadas de bombardeiros lanzaron as súas cargas de bombas e [[napalm]]. Para o almirante [[Chester Nimitz|Nimitz]]:<ref>{{Cita web |url=http://www.iwojima.com/battle/battleb.htm |título=Iwo Jima - The US <span title="invasión" style="background-color: rgb(255, 145, 145);">Invasion</span> |data-acceso=02 de marzo de 2012 |data-arquivo=19 de febreiro de 2007 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20070219225722/http://www.iwojima.com/battle/battleb.htm |url-morta=yes }}</ref> {{cita|''Ningunha outra illa como Iwo Jima tivo antes recibido semellante bombardeo preliminar''. "No other island received as much preliminary pounding as did Iwo Jima."}} Lanchas lanzafoguetes achegáronse a poucos metros da praia, destruíndo en profundidade os primeiros centos de metros lonxitudinais de costa. Pouco despois, ás 9&nbsp;00, as primeiras lanchas de desembarco arribaron á praia sen sufrir ataque ningún por parte da artillaría xaponesa. O mando xaponés previra no seu plan de defensa permitir o desembarco sen fogo de castigo e concentrar o ataque, unha vez os invasores penetrasen no interior, desde as posicións do monte Suribachi. [[Ficheiro:Marines on Red Beach - Iwo Jima.jpg|miniatura|250px|dereita|Marines da 5ª división no atoamento da "Praia Vermella" nº1. [[19 de febreiro]] de [[1945]].]] Cando desembarcaron as primeiras unidades os atacantes descubriron as características do terreo e as dificultades seguintes, aproveitadas polos xaponeses, que os esperaban para impedir a súa progresión na illa. A praia estaba formada por socalcos de cinza branda de elevada pendente até os catro metros de altura, un terreo onde as botas dos infantes se afundían en po ou que provocaba que escorregasen ao intentar trepar polas ladeiras, arrastrados polo peso do equipo. Tampouco os carros artilleiros e os carros de combate [[M4 Sherman|Shermans]] previstos para abrir o camiño lograron avanzar á velocidade necesaria. Unha hora despois do primeiro desembarco, na praia formárase un atoamentos de marines, Shermans, artillaría, caixas de municións e material; nese momento, a artillaría xaponesa entrou en acción e descargou os seus obuses sobre os poucos metros de anchura da praia, ocasionando as primeiras baixas e perda importante de material. A artillaría detivo o avance norteamericano na praia. [[Ficheiro:Iwo Jima amtracs.jpg|miniatura|Vehículos de combate inutilizados polas granadas, os morteiros e a negra area volcánica.|250x250px]] === Avance para o Suribachi === Efectivos de marines conseguiron non obstante avanzar baixo o fogo dos defensores e percorrer en media hora os 900 metros de distancia entre a praia de desembarco e a meseta ao pé do Suribachi, alcanzando a costa oeste e completando a manobra de illamento por terra do monte que se encontraba protexido por unha gornición xaponesa de 2&nbsp;000 homes. Mais os defensores encontrábanse comunicados por túneles subterráneos co resto das forzas da illa. Os primeiros tanques norteamericanos chegaron á costa oeste poucas horas despois. Outras tropas que tamén conseguiran saír do atoamento da praia, ao mediodía xa loitaban no aeródromo situado máis ao sur. Pero aínda había demasiados soldados e material en moi pouco espazo, de modo que se suspenderon novos desembarcos. A constante era que as tropas que lograban avanzar, crendo que tiñan despexado o terreo, vían saír unha e outra vez xaponeses desde os seus incontables agochos, para ps atacar desde a retagarda. Ao caer da noite, os [[destrutor]]es iluminaron a illa coas súas bengalas para protexer os marines das previsibles incursións nocturnas pero en lugar diso, os xaponeses optaron por empregar a súa artillaría con moita discreción para non descubrir as súas localizacións. Nas primeiras horas do día [[20 de febreiro]] de [[1945]], reiniciáronse os desembarcos de marines protexidos polo fogo de cobertura da escuadra que bombardeou o monte Suribachi, logrando consolidar as posicións na meseta, entre o aeródromo situado ao sur e o segundo, situado máis ao norte. A mediodía executouse unha nova vaga de desembarco mentres que durante a noite se reproduciu a situación da anterior. === Asalto do Suribachi: o episodio da fotografía de Rosenthal === O día [[21 de febreiro]] de [[1945]], os estadounidenses lanzaron o asalto ao monte Suribachi empregando [[Morteiro (arma)|morteiros]], [[Explosivo|minas]] e [[lanzachamas]], pero logrando escasos avances. Tampouco se logrou progresar nese día no sector dos aeródromos, permanecendo a situación igual no día seguinte, baixo a chuvia, na que se comezaron a dar relevo ás forzas que desembarcaran o primeiro día. Mais o día [[23 de febreiro]], xa con bo tempo, os infantes de mariña culminaron a escalada do Suribachi, asaltando as posicións armados con metralladoras, bombas de man e lanzachamas. Un deles levaba unha [[bandeira dos Estados Unidos de América]] na súa mochila, amarrouna a un cano de auga encontrado entre os entullos por outro compañeiro e, xunto a outros seis marines, alzárona, encaixándoa entre entullos, no cumio do monte. Pouco despois, chegaron dous correspondentes de guerra, un fotografou e o outro filmou o acto de alzado dunha segunda bandeira e que é o que se recorda oficialmente (de feito moita xente ignora que ese día se alzaron dúas bandeiras no alto do monte). A fotografía de [[Joe Rosenthal]] é considerada unha das iconas da [[segunda guerra mundial]], e obtivo o premio [[Pulitzer]]. Cando desde os barcos viron ondear a bandeira, saudárona eufóricos coas súas sirenas considerando que o desembarco tivera éxito. Non obstante, o control completo da illa polos estadounidenses non se conseguiu até un mes despois, o [[26 de marzo]] de [[1945]] debido ás dificultades do terreo explotadas por estratexia de resistencia extrema dos defensores. === Batalla polo control total da illa === [[Ficheiro:Desembarco Iwo JIma.jpg|miniatura|Esquema do plan de asalto estadounidense de Iwo Jima.|250x250px]]Durante as semanas posteriores á toma do Suribachi, a batalla prolongouse para lograr o desaloxo por parte dos estadounidenses das posicións xaponesas no marco da paisaxe irregular da illa que fora ocupado por postos defensivos fortificados polos xaponeses. As posicións foran dispostas de maneira que non só tiñan ángulo de tiro orientado para protexer a súa propia situación senón tamén a dos fortíns veciños. Nestas circunstancias de fogo cruzado, os marines atacantes vían cortado repetidamente o seu avance tanto polo procedente do obxectivo que querían reducir como tamén do procedente de ángulos insospeitados doutros fortíns. Os marines tamén se encontraron con que as vías aptas para deixar paso aos vehículos estaban expertamente minadas. Os estadounidenses deberon empregar a súa superioridade técnica para o avance e así, unha vez que as unidades de enxeñeiros limpaba os pasos minados, os tanques aplanábanlle o camiño aos vehículos de artillaría móbil e carros de combate que avanzaban para a protección da infantaría. O operativo loxístico sanitario despregado polos estadounidenses resultou de grande importancia xa que o seu sistema de comunicacións permitiulles procurar a axuda efectiva necesaria para os caídos por parte do corpo de sanitarios, que tiveron que dar mostras de valentía arriscándose por rescatar os feridos que loitaban por vivir, mentres os adversarios xaponeses loitaban con igual valentía sen se render, como lles solicitaran os seus superiores, até a morte. Houbo algúns casos illados de reciprocidade humanitaria para cos caídos. O transcurso da batalla do [[24 de febreiro]] ao [[26 de marzo]] de [[1945]] repetiu o mesmo escenario de enfrontamento: tras limpar de minas o campo polo que avanzaban os marines, estes identificaban a localización da fortificación que impedía o seu avance, solicitando á artillaría o varrido da posición xaponesa localizada a poucos metros diante deles. Unha vez acabado o castigo artilleiro, desenvolvíase unha competición entre defensores e atacantes por alcanzar antes que o contrario a posición bombardeada. Para os xaponeses isto supoñía ter que recuperar rapidamente a posición de contraataque. Para os marines, isto consistían en lanzarse desde as posicións de repregue do fogo amigo artilleiro ao rápido asalto da boca do fortín, desde onde debían lanzar as súas bombas de man ou empregar o seu lanzachamas para neutralizar os defensores no túnel de acceso. === Fin da batalla === Na noite do [[25 de marzo]] de [[1945]], un grupo duns 200 soldados xaponeses superviventes, comandados por Tadamichi Kuribayashi lanzaron unha «[[Carga Banzai]]» final contra as posicións dos estadounidenses no campo de aviación do norte da illa, enfrontándose corpo a corpo con marines do 5º batallón, enxeñeiros dos ''[[seabee]]s'' e pilotos de aviación até o amencer. Esta última acción supuxo a morte de todos os xaponeses e causou 100 mortos e 200 feridos entre os estadounidenses. O corpo de Tadamichi Kuribayashi nunca foi encontrado. Ao día seguinte, o alto mando dos Estados Unidos declarou a illa de Iwo Jima baixo control definitivo das súas forzas. == Vítimas == Tras os 34 días da batalla de Iwo Jima, rexistráranse por primeira vez no conflito máis baixas estadounidenses que xaponesas. Segundo o historiador Samuel E. Morison<ref>Morison, Samuel Eliot (1963). “Iwo Jima and Okinawa”, The Two-Ocean War. New York, New York, USA: Ballantine <span title="libros" style="background-color: rgb(255, 145, 145);">Books</span>, Inc.. ISBN 45-02493-1-195.</ref> as forzas norteamericanas sufriron 24&nbsp;480 baixas das cales 4&nbsp;197 foron mortos directos nos enfrontamentos, 19&nbsp;189 feridos e 418 desaparecidos. Posteriormente, 1&nbsp;401 feridos faleceron como consecuencia das feridas recibidas. Pola parte xaponesa, resultaron mortos 20&nbsp;703 soldados, practicamente a totalidade dos efectivos, entre os cales estaba o comandante Kuribayashi, sendo feitos prisioneiros unicamente 216 superviventes. Na conquista pola illa, cabe destacar a extrema resistencia levada a cabo polo exército xaponés. Pasaron varios días antes da caída da illa sen comida nin auga, dedicados a comer o que encontraban, como vermes e insectos. == Consecuencias == [[Ficheiro:B29.maxwell.750pix.jpg|miniatura|250x250px|[[Bombardeiro B29]] en voo.]] Un dos obxectivos fixados polos estadounidenses cumpriuse mentres a batalla aínda non rematara. Foi o [[4 de marzo]] cando unha [[Boeing B-29 Superfortress|Super fortaleza voante B-29]] que volvía avariada do seu voo ao Xapón puido salvarse aterrando nel xa conquistado o aeroporto situado no sur. Os [[P-51 Mustang]] non tardaron moito en instalarse na illa. Oficialmente, [[Harry S. Truman|Truman]] e [[Winston Churchill|Churchill]], sostiveron que a extraordinaria resistencia dos xaponeses na loita inclinou a balanza a favor do lanzamento das [[Bomba atómica|bombas atómicas]] sobre [[Hiroshima]] (6/08/1945, de [[uranio]]) e [[Nagasaki]] (9/08/1945, de [[plutonio]]) para evitar millares de baixas aliadas. Non obstante, o Xeneral [[Dwight Eisenhower]] considerou entón que o Xapón estaba derrotado, que de feito estaba buscando certa maneira de renderse salvando minimamente a súa honra e que polo tanto era innecesario lanzar as bombas, aínda que non tivo eco o seu pensamento no secretario de defensa Henry L. Stimson. Posteriormente, despois do bombardeo atómico de Hiroshima, ás 11 da mañá do 9 de agosto, o [[primeiro ministro]] [[Kantarō Suzuki]] declaraba ante o gabinete do goberno do Xapón que dadas as circunstancias concluía que a única alternativa era aceptar a proclamación de Postdam e finalizar a guerra. Traxicamente, dous minutos despois, ás 11:02 horas, Nagasaki era un inferno nuclear, obténdose así a rendición incondicional do Imperio do Xapón e segundo os historiadores, dando inicio a [[guerra fría]]. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{commons|Battle of Iwo Jima}} === Filmografía === * ''[[Bandeiras de nosos pais]]'' (2006), de [[Clint Eastwood]]. * ''[[Cartas de Iwo Jima]]'' (2006), de [[Clint Eastwood]]. * ''[[Sands of Iwo Jima]]'' (1949), de [[Allan Dwan]] === Bibliografía === * Wright, Derrik. ''La batalla de Iwo Jima''. Barcelona: Inédita Editores, S.L. 2005. ISBN 84-96364-14-3. Barcelona: RBA 2007. ISBN 978-84-473-5049-0 * Murray, Williamson e Millett, Allan R. ''La guerra que había que ganar''. Barcelona: Crítica, S.L. 2004. ISBN 84-8432-323-4 * Willmott, H.P. ''Der zweite Weltkrieg im Pazifik''. Berlín: Brandenburgisches Verlagshaus, 2001. – ISBN 3-89488-138-0 * Kumiko, Kakehashi. ''Cartas desde Iwo Jima del general Kuribayashi''. Barcelona: Ediciones El Anden, S.L. 2007. ISBN 978-84-935789-8-5 * Bradley, James e Powers, Ron. ''Iwo Jima el infierno de la Guerra del Pacífico''. Barcelona: Editorial Ariel S.A. 2003. ISBN 84-344-6687-2 === Ligazóns externas === * [http://www.iwojima.com iwojima.com]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060102050634/http://www.iwojima.com/ |date=02 de xaneiro de 2006 }} {{Segunda guerra mundial}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da segunda guerra mundial|Iwo Jima]] [[Categoría:1945]] [[Categoría:Batallas do século XX]] ewlwsbv2bijy7lh3er6imffj83avjeo 0 204235 7104767 6950072 2025-06-23T19:01:07Z O Breixo 127505 7104767 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento|descrición_imaxe=A [[batalla de Hard]], a primeira gran batalla da guerra, tal como aparece nunha ilustración do manuscrito Luzerner Schilling (1513)|imaxe=Battle of Hard.jpg}} A '''guerra suaba''' de [[1499]] (''Schwabenkrieg'' en alemán, tamén coñecida como ''Schweizerkrieg'' 'guerra suíza' en [[Alemaña]] e ''Krieg Engadiner'' 'guerra engadina' en [[Austria]] ) foi o último gran conflito armado entre a [[Antiga Confederación Suíza]] cos [[Habsburgo]] durante o reinado de [[Maximiliano I]] que pretendía forzar o control imperial e a recadación de impostos sobre Suíza. A guerra comezou como un conflito local polo control de [[Val Müstair]] e o Pass da l'Umbrail nos [[Grisóns]] pero no que cada parte chamou aos seus aliados por axuda, os Habsburgos á [[Liga Suaba]], e a [[Tres Ligas|federación das tres ligas grisoas]] á [[Eidgenossenschaft]] suíza, estendéndose de xaneiro a setembro de 1499 nun territorio que abranguía do [[val do Rin]] ao [[lago Constanza]] chegando mesmo ata [[Sundgau]] no sur da [[Alsacia]]. A [[batalla de Dornach]] celebrada o [[22 de xullo]] foi a máis importante e rematou nunha desfeita das forzas dos Habsburgo, o que levou ao emperador a principiar negociacións cos suízos que levaron ao tratado de paz asinado en [[Basilea]] o [[22 de setembro]] de 1499 que recoñecía de feito a independencia de [[Suíza]], aínda que nominalmente seguira a pertencer ao Imperio. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Suíza]] [[Categoría:1499]] [[Categoría:Guerras do século XV]] hyirjjgcc277u94ptuven9bl85ckrr6 0 204571 7104617 5460388 2025-06-23T15:45:00Z Miguelferig 27155 7104617 wikitext text/x-wiki [[Ficheiro:Beta-Hydroxybutyric acid-2D-skeletal.svg|miniatura|dereita|Ácido D-β-hidroxibutírico co seu OH no carbono β ou carbono 3.<br/>[[Número CAS]]: 300-85-6.<br/>[[Nomenclatura da IUPAC|Nome IUPAC]]: Ácido 3-hidroxibutanoico.]] O '''ácido β-hidroxibutírico''' (tamén chamado '''ácido 3-hidroxibutírico''' <ref>PubChem compound [http://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?cid=441 3-hydroxybutyric acid]</ref><ref>ChemSpider [http://www.chemspider.com/428 β-Hydroxybutyric acid]</ref><ref>CHEBI [https://www.ebi.ac.uk/chebi/searchId.do?chebiId=20067 3-hydroxybutyric acid]</ref> ou, cando está ionizado, '''β-hidroxibutirato''') é un hidroxiácido que se considera un [[corpo cetónico]]. É un composto de 4 carbonos cun grupo [[carboxilo]] e un [[grupo OH]] no carbono 3 (ou carbono β, xa que é o 2º despois do carboxilo). A posición do OH é o que lle dá os seus nomes alternativos β-hidroxi ou 3-hidroxi. Ao [[pH]] celular normal está ionizado en forma de β-hidroxibutirato. É un composto [[Quiralidade (química)|quiral]] que ten dous [[enantiómero]]s, o ácido <small>D</small>-β-hidroxibutírico e o ácido <small>L</small>-β-hidroxibutírico. Son [[isómero]]s do β-hidroxibutirato, o [[alfa-hidroxibutirato|α-hidroxibutirato]] (co OH no carbono 2) e o [[gamma-hidroxibutirato|γ-hidroxibutirato]] (co OH no carbono 4). Desde un punto de vista metabólico e fisiolóxico considérase un corpo cetónico, xunto coa [[acetona]] e o [[acetoacetato]], pero, en realidade, desde un punto de vista químico non contén ningún grupo [[cetona]], xa que é un hidroxiácido carboxílico. Igual que ocorre cos outros corpos cetónicos, o β-hidroxibutirato tamén aumenta a súa concentración no corpo durante a [[cetose]]. Nos humanos, o β-hidroxibutirato sintetízase no [[fígado]] a partir do [[acetil-CoA]]. Primeiro o acetil-CoA transfórmase en tres pasos encimáticos en [[acetoacetato]] libre, que é logo reducido a D-β-hidroxibutirato polo [[encima]] [[3-hidroxibutirato deshidroxenase|β-hidroxibutirato deshidroxenase]], que é un encima da membrana mitocondrial interna ligado ao [[NAD|NAD⁺]]. O β-hidroxibutirato pode utilizarse como unha fonte de enerxía para o [[cerebro]] cando os niveis de [[glicosa]] sanguíneos son baixos.<ref>{{Cita publicación periódica|author=O. E. Owen et al.|title=Brain Metabolism during Fasting|journal=The Journal of Clinical Investigation|volume=46|issue=10|year=1967|pages=1589–1595|pmid=6061736|doi=10.1172/JCI105650|pmc=292907}}</ref>. O acetoacetato e o β-hidroxibutirato son transportados polo sangue aos tecidos periféricos, onde poden ser oxidados. <center>[[Ficheiro:Acetoacetate to beta-hydroxybutyrate.svg|450px|Redución do acetoacetato a β-hidroxibutirato.]]</center> Os pacientes [[diabetes mellitus|diabéticos]] poden analizar a súa urina ou sangue para saber se teñen [[cetoacidose diabética]]. Na cetoacidose alcohólica, este corpo cetónico prodúcese en grandes concentracións. Os dous tipos de cetoacidose orixinan un aumento da proporción β-hidroxibutirato: [[oxalacetato]], o que dá lugar a un estancamento do [[ciclo do ácido cítrico]] e un desvío da glicosa cara á produción de [[corpo cetónico|corpos cetónicos]]. Na industria, pode utilizarse para a síntese de [[plástico biodegradable|plásticos biodegradables]], como o [[Polihidroxibutirato|poli(3-hidroxibutirato)]]. Este [[polímero]] pode ser producido bioloxicamente por diversas [[bacteria]]s, que o usan como fonte carbonada de enerxía; a produción é especialmente abundante na bacteria ''[[Alcaligenes eutrophus]]''.<ref>{{Cita publicación periódica | author = Yoshiharu Doi, Masao Kunioka, Yoshiyuki Nakamura, Kazuo Soga | title = Nuclear magnetic resonance studies on unusual bacterial copolyesters of 3-hydroxybutyrate and 4-hydroxybutyrate | journal = Macromolecules | year = 1988 | volume = 21 | issue = 9 | pages = 2722–2727 | doi=10.1021/ma00187a012}}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == * [[Cetoxénese]] * [[Corpo cetónico]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Ácidos carboxílicos]] [[Categoría:Hidroxiácidos]] 8dun0c1rxfzh0p52oit5ww7umy3n0pt 0 205038 7104460 6885742 2025-06-23T14:00:32Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104460 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} [[Ficheiro:Augusto De Luca fotografa Carla Fracci - 3.jpg|miniatura|dereita|Augusto De Luca e Carla Fracci.]] '''Augusto De Luca''', nado en [[Nápoles‬]] en [[1955]], é un fotógrafo e [[artista]] [[italia]]no<ref>http://www.ziguline.com/augusto-de-luca-il-fotografo/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160729120244/http://www.ziguline.com/augusto-de-luca-il-fotografo/ |date=29 de xullo de 2016 }} - ''Ziguline art magazine''</ref><ref>http://effeproject.blogspot.it/2011/07/augusto-de-luca-la-leggenda-del.html - ''Effeproject''</ref>, recoñecido principalmente para unha serie de retratos fotográficos das celebridades contemporáneas. Está dedicado tanto á fotografía tradicional<ref>http://www.edueda.net/index.php?title=Augusto_De_Luca_-_Ritratti_Famosi - ''Retratos famosos''</ref> <ref>http://www.edueda.net/index.php?title=Augusto_De_Luca_fotografa_Carla_Fracci - ''Retrato de Carla Fracci''</ref> como á experimental<ref>http://www.edueda.net/index.php?title=Colore_-_Augusto_De_Luca_-_Fotografie - ''Imaxes metafísicas''</ref><ref>http://www.edueda.net/index.php?title=Kodak_Instant_1980_-_Augusto_De_Luca - ''Kodak Instant''</ref>. Destacou fundamentalmente como fotógrafo, especialmente das series dedicadas ás grandes cidades italianas: [[Roma]], [[Milán]], [[Florencia]] e [[Nápoles]]. == Publicacións == * ''Napoli Mia''.(Centro Il Diaframma / Canon Edizioni Editphoto Srl - 1986) * ''Napoli Donna''.(Centro Il Diaframma / Canon Edizioni Editphoto Srl - 1987) * ''Trentuno napoletani di fine secolo''. Electa, Naples 1995, ISBN 88-435-5206-6 * ''Roma Nostra''. Gangemi Editore, Rome 1996, ISBN 978-88-7448-705-9 * ''Napoli grande signora''. Gangemi Editore, Rome 1997, ISBN 978-88-7448-775-2 * ''Il Palazzo di giustizia di Roma''. Gangemi Editore, Rome 1998, ISBN 978-88-492-0231-1 * ''Firenze frammenti d'anima''. Gangemi Editore, Rome 1998, ISBN 978-88-7448-842-1 * ''Bologna in particolare''. Gangemi Editore, Rome 1999, ISBN 978-88-7448-980-0 * ''Milano senza tempo''. Gangemi Editore, Rome 2000, ISBN 978-88-492-0093-5 * ''Torino in controluce''. Gangemi Editore, Rome 2001, ISBN 978-88-492-0211-3 * ''Tra Milano e Bologna appunti di viaggio''. Gangemi Editore, Rome 2002, ISBN 978-88-7448-980-0 * ''Swatch Collectors Book 1''. Editore M. Item - Switzerland 1992, ISBN 88-86079-01-X * ''Swatch Collectors Book 2''. Editore M. Item - Switzerland 1992, ISBN 88-86079-00-1 == Algunhas exposicións == * [[1981]] : Italian Culture Institute - [[Nova York]], [[‪Estados Unidos de América]]. * [[1982]] : Arteder '82 - [[‪Bilbao]], [[‪España‬]]. * [[1982]] : Galerie Fotografia Oltre - Chiasso, [[‪Suíza]]. * [[1982]] : Galería Cívica - Modena, [[Italia]]. * [[1983]] : Italian Cultural Society - [[Sacramento, Estados Unidos|Sacramento]] ([[California]], [[‪Estados Unidos de América|Estados Unidos‬]]). * [[1983]] : Journées internationales de la photographie - [[Montpellier]], [[‪Francia]]. * [[1983]] : Galería Diaframma - [[Milán]], [[Italia]]. * [[1983]] : Galería Cámara Oscura - [[‪Logroño‬]], [[‪España‬]]. * [[1983]] : Italian - American Museum - [[San Francisco]], [[California]] - [[‪Estados Unidos de América]]. * [[1984]] : Institut italien de la Culture - [[Lille]], [[‪Francia]]. * [[1984]] : Associacion Nacional Fotografos - [[Barcelona]], [[‪España‬]]. * [[1984]] : Rencontres d'Arles|Rencontres Internationales de la photographie - [[Arles]], [[‪Francia]]. * [[1984]] : Dept.of art of the University of Tennessee - Chattanooga, [[Tennessee]], [[‪Estados Unidos de América]]. * [[1985]] : École des Beaux-Arts - Tourcoing, [[‪Francia]]. * [[1985]] : Galerie Vrais rêves - [[Lión]], [[‪Francia]]. * [[1985]] : Forum exposition "Un mois pour la photographie" - Centre culturel de Bonlieu, Annecy. * [[1986]] : Festival d'animation audiovisuelle - Saint-Marcellin (Isère). * [[1986]] : musée d'art moderne - [[Liexa]], [[Bélxica]]. * [[1987]] : Museo Principe Diego Aragona Pignatelli Cortes - [[Nápoles]], [[Italia]]. * [[1995]] : Camera dei Deputati- [[Roma]], [[Italia]]. * [[1996]] : Museo di Roma - [[Roma]], [[Italia]]. == Coleccións == * Musee de la Photographie - [[Charleroi]], [[Bélxica]] * International Polaroid Collection - Cambridge Massachusetts, [[‪Estados Unidos de América]] * Musée de l'Élysée - [[Lausana]], [[‪Suíza]] * Archivio Fotografico Comunale - [[Roma]], [[Italia]] * [[Bibliothèque nationale de France]], [[París]] * Galería Nacional das Artes Estéticas da [[‪República Popular da China‬]], [[‪Pequín]] == Galería de obras == <center><gallery perrow="7" widths="160" heights="160"> Ficheiro:Carla Fracci 1991 - Augusto De Luca photographer.jpg|''Carla Fracci'' Ficheiro:‪Renato Carosone - fotografia di Augusto De Luca.jpg‬|''Renato Carosone'' Ficheiro:‪Lina Wertmuller - foto di Augusto De Luca.jpg‬|''Lina Wertmuller'' Ficheiro:‪Renzo Arbore - ritratto fotografico di Augusto De Luca.jpg‬|''Renzo Arbore'' Ficheiro:Rick Wakeman - photo Augusto De Luca.jpg|''Rick Wakeman'' (Yes) </gallery></center> <center><gallery perrow="7" widths="160" heights="160"> Ficheiro:LA3 Roma di Augusto De Luca.jpg|''Roma'' Ficheiro:LA2 Roma di Augusto De Luca.jpg|''Roma'' Ficheiro:LA5 Bologna di Augusto De Luca.jpg|''Bologna'' Ficheiro:LA6 Firenze di Augusto De Luca.jpg|''Firenze'' Ficheiro:LB3 Firenze di Augusto De Luca.jpg|''Firenze'' Ficheiro:LB1 Firenze di Augusto De Luca.jpg|''Firenze'' </gallery></center> == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{commonscat|Augusto De Luca}} === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20111022071011/http://www.fotoup.net/000Intervista/2789/augusto-de-luca Entrevista - Witness Journal] * [https://web.archive.org/web/20120126101855/http://www.polaroidartitaly.it/elgg/pg/profile/AUGUSTODELUCA Polaroid Art Italy] * [http://www.edueda.net/index.php?title=De_Luca_Augusto Biografía italiano] * [https://web.archive.org/web/20120406002556/http://www.hasselblad.com/hoc/photographers/augusto-de-luca.aspx Hasselblad - De Luca (Italia)] * [https://web.archive.org/web/20120406002637/http://www.hasselblad.com/hoc/photographers/fotografia-italiana.aspx Hasselblad - De Luca (Cor)] * [https://web.archive.org/web/20120406002624/http://www.hasselblad.com/hoc/photographers/de-luca-augusto.aspx Hasselblad - De Luca (Retratos)] * [https://web.archive.org/web/20120425105044/http://www.artelabonline.com/articoli/view_article.php?id=5196 Florencia - Augusto De Luca - Artelab] * {{cite web|language=en |title=Augusto De Luca/Photographer Interview |url=https://www.ragazine.cc/augusto-de-luca-photographer-interview/}}<!-- auto-translated from Italian by Module:CS1 translator -->Ragazine Magazine * {{cite web|language=it |title=La fotografia creativa nella Napoli degli anni ’80 |url=https://www.lamletico.it/articoli/la-fotografia-creativa-nella-napoli-degli-anni-80}}<!-- auto-translated from Italian by Module:CS1 translator -->L’Amletico * {{cite web|language=en |title=Augusto De Luca: Photographing Italian Cities |url=https://www.arttrav.com/it/augusto-de-luca/}}<!-- auto-translated from Italian by Module:CS1 translator -->ArtTrav * {{cite web|language=it |title=Da fotografo dei divi a cacciatore di graffiti, una vita piena d’arte |url=https://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2015/08/23/da-fotografo-dei-divi-a-cacciatore-di-graffiti-una-vita-piena-darteNapoli15.html?ref=search}}<!-- auto-translated from Italian by Module:CS1 translator -->la Repubblica * {{cite web|language=en |title=Sculpture and Architecture Series by Augusto De Luca |url=https://archeyes.com/architecture-space-sculpture-augusto-de-luca/}}<!-- auto-translated from Italian by Module:CS1 translator -->ArchEyes | Timeless Architecture * {{cite web|language=de |title=Fotoserie 'Firenze' van Augusto De Luca |url=https://www.photofacts.nl/fotografie/rubriek/fotografen/fotoserie-firenze-van-augusto-de-luca.asp}}<!-- auto-translated from Italian by Module:CS1 translator -->Photofacts * {{cite web|language=it |title=Intervista ad Augusto De Luca |url=https://thepassengertimes.com/2018/03/26/perseverare-intertervista-ad-augusto-de-luca-photography-fotografia/}}<!-- auto-translated from Italian by Module:CS1 translator -->The Passengers Times art * {{cite web|language=en |title=Augusto De Luca |url=https://wevux.com/augusto-de-luca/}}<!-- auto-translated from Italian by Module:CS1 translator -->WeVux * {{cite web|language=es |title=Augusto De Luca captura en sus retratos lo extraordinario de la humanidad |url=https://culturainquieta.com/es/foto/item/20007-augusto-de-luca-captura-en-sus-retratos-lo-extraordinario-de-la-humanidad.html}}<!-- auto-translated from Italian by Module:CS1 translator -->Cultura Inquieta * {{cite web|language=it |title=La fotografia come atto creativo negli scatti di Augusto De Luca |url=http://www.toarchmagazine.it/index.php/2022/11/04/11336-augusto-de-luca/}}<!-- auto-translated from Italian by Module:CS1 translator -->To Arch Magazine {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Luca, Augusto}} [[Categoría:Nados en ‪Nápoles‬]] [[Categoría:Nados en 1955]] [[Categoría:Fotógrafos de Italia]] o65haywezexp2qdz6ml9e90kinfa4pn 0 207201 7105149 7104030 2025-06-24T00:09:03Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105149 wikitext text/x-wiki {{Outroshomónimos|Bones}} {{Título en cursiva}} [[Ficheiro:Bones 2005 logo.svg|miniatura|300px|Logo da serie (nos DVD).]] [[Ficheiro:Bones cast.jpg|miniatura|300px|Algúns membros do elenco de ''Bones''. De esquerda a dereita: Tamara Taylor, David Boreanaz, Michaela Conlin e John Francis Daley.]] '''''Bones''''' é unha [[serie de televisión]] [[Estados Unidos de América|estadounidense]] que está inspirada na vida real da [[antropoloxía|antropóloga forense]] e [[literatura|escritora]] [[Kathy Reichs]].<ref>Goldman, Eric (31 de maio de 2007): [http://tv.ign.com/articles/793/793242p1.html IGN. "Digging Up Secrets With the Cast of Bones"] {{en}} Consultada o 27/3/2012.</ref> Está producida por Barry Josephson (''Hide and Seek'', ''Like Mike'') e Hart Hanson (''Joan of Arcadia'', ''[[A xuíz Amy]]''),<ref>Kristine, Diane (17 de xaneiro de 2006): [http://unifiedtheorynothingmuch.blogspot.com.es/2006/01/qa-bones-creator-hart-hanson.html "Q&A: Bones Creator Hart Hanson". BlogSpot.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160308190113/http://unifiedtheorynothingmuch.blogspot.com.es/2006/01/qa-bones-creator-hart-hanson.html |date=08 de marzo de 2016 }} {{en}} Consultada o 27/3/2013.</ref> e protagonizada por [[Emily Deschanel]] e [[David Boreanaz]], que tamén son produtores da serie.<ref>[http://www.fox.com/bones/about/ Fox Broadcastng Company. Bones] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100407013242/http://www.fox.com/bones/about/ |date=07 de abril de 2010 }} {{en}} Consultada o 27/3/2012.</ref> A sintonía é un tema de [[The Crystal Method]] composto especialmente para a serie.<ref>[http://www.amazon.com/dp/B001EIFEIA Amazon.com] {{en}} Consultada o 27/3/2012.</ref> == Sinopse == A doutora [[Temperance Brennan]] ([[Emily Deschanel]]) é unha excelente antropóloga forense que traballa para o ''Instituto Jeffersonianio'' (trasunto do [[Instituto Smithsoniano]]) e é, ademais, escritora de novelas, como o ''[[suspense|thriller]]'' ''A Pista no óso''. Xeralmente intervén en investigacións de asasinatos cando os restos das vítimas están irrecoñecíbeis. Posúe unha extraordinaria habilidade para descifrar claves ocultas nos corpos das vítimas.<ref>[http://au.tv.yahoo.com/plus7/bones/ Yahoo.com Plus 7. Bones] {{en}} Consultada o 27/3/2012.</ref> Brennan traballa xunto ao axente especial [[Seeley Booth]] ([[David Boreanaz]]), da unidade de Investigacións de Homicidios do [[FBI]]. Booth, un axente formado no Exército, non cre na ciencia nin nos científicos. Está convencido de que a clave para resolver os crimes radica en descubrir a verdade a través daqueles que aínda están vivos —testemuñas e sospeitosos— mediante técnicas tradicionais. Por este motivo choca coa doutora Brennan tanto no terreo profesional como no persoal. Brennan séntese máis cómoda traballando xunto á súa colega [[Ángela Montenegro]] ([[Michaela Conlin]]), a súa mellor amiga e fiel seguidora, que creou un excelente método para representar as escenas do crime en tres dimensións. Outro investigador do laboratorio é [[Jack Hodgins]] ([[T. J. Thyne]]). A xefa é [[Camille Saroyan]] ([[Tamara Taylor]]), e outro personaxe é o psicólogo do FBI [[Lance Sweets]] ([[John Francis Daley]]). == Personaxes == === Temperance Brennan, ''Bones'' === [[Ficheiro:Emily Deschanel.jpg|miniatura|200px|dereita|[[Emily Deschanel]] é Temperance Brennan, alcumada ''Bones'' (''Ósos'') por Booth.]] '''Interpretada por [[Emily Deschanel]]''' A doutora Brennan, alias "Ósos" (''Bones'' en [[lingua inglesa|inglés]]), é unha excelente antropóloga forense especialista en ósos que adoita ser requirida polo Departamento de Homicidios do FBI para resolver os crimes máis infrecuentes que necesitan da súa excepcional capacidade para encontrar nos esqueletos calquera indicio que os axude a atrapar ao culpábel. Non tivo unha vida fácil; aos 15 anos entrou no sistema de adopcións debido a que os seus pais desapareceron pouco antes de Nadal e o seu irmán Russ, que daquela tiña 19 anos decidiu non facerse cargo dela, xa que pensou que estaría mellor atendida nunha familia adoptante. No curso da serie aparece esporadicamente o seu pai, antigo ladrón cuxo papel interpreta [[Ryan O'Neil]]. É intelixente, bela, dedicada e adicta ao traballo; fala español xa que viviu en Guatemala durante un tempo; é unha muller moi preparada que busca facer valer a xustiza sen que lle importen as situacións riscosas, o que a levou a estar máis dunha vez cerca da morte, situacións das que saíu grazas ao seu compañeiro e amigo, o axente especial Booth, con quen ten unha relación moi especial. Non cre na maxia, nas supersticións ou nas cousas sobrenaturais (incluído Deus e calquera relixión), pois segundo ela todo ten unha explicación científica. É un algo imprudente e sempre di o que pensa, sen darse de conta de que os seus comentarios ás veces feren ou, como mínimo, desconcertan ás persoas. En canto á súa vida social podería dicirse que é nula, xa que prefire nos seus momentos libres dedicarse a escribir libros e escoitar música, sen deixar de lado as súas clases de karate, que lle foron moi útiles ao investigar diversos casos, e algunha esporádica visita dalgún home rudo (e ben constituído fisicamente) para liberar a ''tensión sexual'', as poucas veces que a ten. No que respecta á súa vida amorosa, coñecéronselle algúns pretendentes cos que non chegou a nada concreto, como o seu antigo profesor Michael, Will Hastings, irmán dunha das vítimas; Pete, con quen compartiu apartamento antes de viaxar a Guatemala, o seu acosador Oliver Laurier e o axente especial Sullivan, co que estivo a punto de partir nun iate para percorrer o Caribe na segunda temporada. Porén, o seu verdadeiro amor é Booth, e aínda que ao principio non se decata diso, os seus compañeiros de traballo si, en especial Ángela. No último episodio da sexta temporada revélase que está esperando un fillo do axente Booth que, ao final, resulta ser unha nena. === Seeley Booth === '''Interpretado por [[David Boreanaz]]''' [[Ficheiro:David Boreanaz May 2006 full suit and tie.jpg|miniatura|200px|dereita|[[David Boreanaz]] é Seeley Booth.]] É un dos mellores axentes especiais cos que conta o FBI. Traballa en conxunto coa doutora e afamada escritora de best-séllers Temperance Brennan nos crimes máis difíciles de resolver. É un tipo duro e de complexión atlética, cunha enorme facilidade para relacionarse coas persoas e con bo sentido do humor. Toma as cousas con calma e ten unha paciencia infinita coa Dra. Brennan; polo xeral el encárgase das cousas que requiren do sentido común e da intuición, mentres a súa compañeira se centra no traballo científico, razón pola cal fan un equipo excepcional á hora de encontrar ao responsábel do crime.<ref>[http://new.etonline.com/tv/2005/08/35348/David Boreanaz Makes No 'Bones' About His New Series". ''Entertainment Tonight'', 3 de agosto de 2005.]{{Ligazón morta|data=setembro de 2018 }} {{en}} Consultada o 27/3/2012.</ref> Constantemente vive atormentado polo seu pasado como francotirador, e é por iso polo que quere atrapar a todos os criminais que poida para pagar algún tipo de "débeda", xa que é moi crente. No que respecta á súa vida persoal, ten un fillo de 8 anos chamado Parker, produto da súa relación con Rebecca, unha antiga parella que non aceptou a súa proposta de matrimonio ao saberse embarazada. Posteriormente coñéceselle unha noiva chamada Tessa que só aparece na primeira temporada e, na segunda, á Dra. Camille Saroyan, con quen mantén un romance aaté que decide romper con ela por segunda vez, debido ás situacións de risco que implican os seus respectivos traballos. Na quinta temporada ten unha nova novia, famosa xornalista á que coñeceu en Afganistán, pero coa que tampouco casa. Da súa personalidade tamén destaca o seu gusto polas garavatas con rechamantes debuxos e os calcetíns a raias, en contra das normas de vestiario do FBI, sen esquecermos as grandes e provocativas fibelas que gasta nos seus cintos. Outros datos importantes son: que ten un irmán máis novo chamado Jared, que o seu pai foi piloto de avións e despois barbeiro (e alcohólico), a súa nai compositora de cancións comerciais, así como o feito de que nun tempo foi adicto ao xogo. Chámalle ''"cerebritos"'' aos membros do equipo de traballo de Brennan por consideralos demasiado estraños, e tenlle fobia aos pallasos. Aprecia moito á Dra. Brennan, á que alcuma cariñosamente "Ósos" (Bones en lingua inglesa|inglés). Sempre que se encontran nun caso duro, insiste en coidala e velar polo seu benestar, xa que ela é un chisco imprudente. En ocasións chega a estar celoso dalgunha das súas parellas sentimentais, comportamento comprometedor por tratarse só de simples "compañeiros de traballo" e que máis ben vai encamiñado a un interese romántico por parte de ambos (aínda que ela non se decata diso). A final da cuarta temporada encóntranlle un tumor cerebral, do que logra recuperarse e lle fai sentir un amor incríbel por Brennan. Nla quinta temporada empeza a facer todo o posíbel para que ela se enamore del. O propio David Boreanaz encargouse de dirixir un dos capítulos, o 100, na quinta temporada. Titulado "As partes na suma do todo", nel relata como se coñeceron Temperance Brennan e Seeley Booth e como foi a súa relación desde o principio, o que lle revelará a Lance Sweets cousas importantes sobre ambos e o vínculo persoal que os une. No último capítulo da sexta temporada, Brennan infórmao de que está esperando un fillo seu. === Ángela Montenegro === '''Interpretada por [[Michaela Conlin]]''' [[Ficheiro:Michaela Conlin, "Bones".jpg|miniatura|200px|dereita|[[Michaela Conlin]] é Ángela Montenegro.]] Ángela Montenegro é unha dos membros máis importantes do equipo, xa que é a "artista" que pon rostro ás vítimas (artista forense con coñecementos sobre o comportamento humano). Ademais do debuxo a man, emprega diversas tecnoloxías moi avanzadas, tales como o ''Angelator''. É a mellor amiga da Dra. Brennan, e algunhas veces é tamén para ela a voz da razón, isto porque a doutora non permite que se mesturen a súa vida persoal e a laboral.<ref>Epstein, Daniel Robert. UGO.com [http://www.ugo.com/movies "Hart Hanson of Bones"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120329145809/http://www.ugo.com/movies |date=29 de marzo de 2012 }} {{en}} Consultada o 27/3/2012.</ref> Ángela é unha persoa liberal e desinhibida, polo que é a que xeralmente brinda un toque de frescura ou "normalidade" ao grupo. Trata constantemente de convencer á Dra. Brennan para que dedique máis tempo á súa vida privada (en especial que se preocupe máis polas súas relacións románticas), aínda que xeralmente con pouco éxito. Tivo varios noivos (chegando incluso a gustarlle Booth na primeira temporada), tivo un mozo que protagonizou o asasinato nun caso, e que morreu deixando a Ángela desconsolada. Tamén tivo un romance co seu compañeiro Jack Hodgins, pero terminou a súa relación seguindo os consellos do Dr. Sweets. No seu intento de contraer matrimonio con Hodgins, descobre que hai uns anos casou nunha praia, borracha, cun home forzudo e musculoso, á vez que enigmático porque asinou o certificado de voda cun "X". Hodgins contrata a varios especialistas para que encontren ao marido misterioso de Ángela e, cando o encontran, resulta que está totalmente namorado de Ángela. Logo dun tempo chega á vida de Ángela un ex amor, que esta vez é unha muller. Un amor de colexio con quen se lía durante a cuarta temporada e que lle causa a Hodgins moitas dores de cabeza, declaran o seu amor mutuo e todo o equipo do Jeffersoniano o acepta. Finalmente, acabará casando con Hodgins ao final da quinta temporada. O pai de Ángela é un enigmático rockeiro de longa barba e lentes de sol que fai acto de presenza esporadicamente en diversos episodios para desconsolo de Hodgins, que non sabe se o teme ou o respecta. O papel interprétao o músico [[Billy Gibbons]], da famosa banda [[ZZ Top]]. Ao final da sexta temporada nace o seu fillo, Michael Stacatto Vincent Hodgins.<ref>[http://www.fox.com/bones/recaps/season-5/episode-22.php# Bones Episode Guide. "Episode recap: Season finale"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413165233/http://www.fox.com/bones/recaps/season-5/episode-22.php |date=13 de abril de 2012 }} {{en}} Consultada o 27/3/2012.</ref> === Jack Hodgins === '''Interpretado por [[T. J. Thyne]]''' [[Ficheiro:T.J. Thyne at Paleyfest 2012.jpg|miniatura|200px|[[T. J. Thyne]] é Jack Hodgins.]] Hodgins, membro dunha adiñeirada familia, ten tres doutoramentos: entomoloxía, xeoloxía e botánica, polo que se dedica ás ramas da entomoloxía, palinoloxía, mineraloxía e química forenses. Presume diso adoito, autoalcumándose "O rei do laboratorio", cousa que conduce a ter numerosos e amigábeis ''piques'' cos bolseiros que se van sucedendo ao longo da serie, en especial con Zack Addy (interpretado por [[Eric Millegan]]), con quen compite continuamente para gañar a aprobación e o recoñecemento da Dra. Brennan. É o dono do grupo Cantileveintrincadosr, un dos maiores doantes individuais do Instituto Jeffersoniano, polo que é inmensamente millonario. Isto convérteo, á súa vez, no "xefe" de todos, aínda que insta a Booth e a Ángela a manter en segredo a súa procedencia e o seu status para seguir de maneira anónima co seu traballo como científico, pois é o único que realmente desexa. (No capítulo 9º da segunda temporada confésallo a Brennan durante o seu secuestro polo ''Sepultureiro''.) É un apaixonado das conspiracións e a miúdo ve estrañas relacións entre os casos que leva o departamento e outros máis, políticos e/ou secretos. Ten un agudo e sarcástico sentido do humor, e fai chistes sobre cada caso e as persoas involucradas nel. Os seus continuos, rechamantes (e moitas veces arriscados), experimentos en pos de descubrir a verdade dos secretos de cada caso, fanlle ter numerosos encontros (na súa maioría graciosos) coa Dra. Saroyan, xefa do laboratorio. Pese a ser unha ''rata de laboratorio'', é un dos máis normais e sociais científicos do grupo, o que o leva a ter un romance con Ángela Montenegro. Numerosas veces pide a súa man en matrimonio pero ela lle di que non. Aínda que no penúltimo capítulo da segunda temporada acepta e por fin Ángela pide que sexa unha voda o máis axiña posíbel. Xa estando na voda de Ángela e Jack entra un home que parecía axente da policía a notificar que Ángela xa estaba casada e que non podía volver a casar. Polo visto casou nas illas Fidxi (nas que teñen a tradición de saltar cunha vasoira en sinal de compromiso), así pois, e debido tamén a que foi baixo a influencia do alcohol, para Ángela soa ridículo... Finalmente, a Jack no lle importa e foxe xunto con Ángela abandonando a festa e aos convidados. Na terceira temporada, desesperado por encontrar ao esposo de Ángela, contrata a un investigador privado que tempo despois o encontra, e o asunto conclúe nunha pelexa. Nun dos capítulos da quinta temporada (o nº 20, ''A bruxa no armario'') casará finalmente con Ángela. A voda xurdirá de forma improvisada, despois dunha detención de ambos os dous por parte dun policía local, despois de saír do lugar dos feitos nun caso que investiga o Jeffersoniano. Ao final da sexta temporada, nace o seu fillo, Michael Stacatto Vincent Hodgins. === Camille Saroyan === '''Interpretada por [[Tamara Taylor]]''' O personaxe de Camille Saroyan incorpórase na segunda temporada da serie. Camille é nomeada xefa do laboratorio de investigación para intentar mellorar a súa xestión, tanto do persoal como a científica. Isto lévaa a implicarse e comprometerse coas tarefas do equipo moito máis a fondo que o seu predecesor, o Dr. Goodman. Aínda que ao principio a relación cos membros do equipo é tensa, ao pouco tempo logran unha dinámica moi boa. Nisto axuda a tolerancia da Dra. Saroyan fronte aos experimentos raros dd Hodgins e Zack e o seu respecto pola profesionalidade e experiencia da Dra. Brennan. Ao mesmo tempo, as actividades de Camille, unha forense moi cualificada, afondan nesa área non explorada polos antropólogos, como as probas de ADN, toxicoloxía e axentes patóxenos, resultando unha incorporación moi útil. Non só é unha antiga coñecida de Booth, senón que tiveran unha relación romántica con anterioridade. Na segunda temporada volven a teren un curto romance, até que os contratempos da exposición ao risco que produce o seu traballo os convence de que non é a mellor idea mesturar amor e traballo. Camille ten unha familia moi molesta, composta por unha irmá celosa que intenta "roubarlle" a Booth, e uns pais moi exixentes. Ten ao seu cargo á filla dunha das súas ex-parellas, que foi asasinado, caso investigado polo equipo da serie. === Lance Sweets === ==== Interpretado por [[John Francis Daley]] ==== O Dr. Sweets é un psicólogo de só 23 anos que se incorpora á serie na terceira temporada como o psicoterapeuta asignado a Booth e a Brennan, que ocasionalmente axuda a Hodgins, Ángela ou a outros membros do equipo. Comeza a tomar parte no equipo ao proporcionarlles os perfís psicolóxicos dos sospeitosos. Así puideron resolver un par de casos fofíceis grazas aos seus dotes. Á vez que colabora nos casos e axuda a Booth e a Brennan na súa relación profesional redacta un libro sobre ambos os dous ao que titula ''Bones, o corazón do asunto''. Na cuarta temporada descóbrense máis datos sobre a súa vida cando, durante a investigación dun caso, a doutora Brennan descobre que ten antigas cicatrices nas costas. A raíz do descubrimento sábese que foi un neno maltratado na súa infancia, que foi adoptado á idade de 6 anos por un matrimonio maior que o trataba moi ben pero que por desgraza morreron pouco antes da súa incorporación ao FBI. Tras estas dolorosas perdas, Sweets séntese perdido e ve en Booth e Brennan unha familia á que seguir. No que respecta á súa vida sentimental, coñécenselle dúas historias románticas. Na terceira temporada aparece a súa noiva, unha bióloga mariña obsesionada cos sentimentos dos peixes; no mesmo capítulo a súa noiva o deixa. Na cuarta temporada da serie comeza unha relación con Daisy, unha estudante de antropoloxía forense que colabora ocasionalmente no laboratorio para cubrir a ausencia de Zack; a súa relación é seria e chegan incluso a comprometerse, aínda que finalmente no último capítulo da quinta temporada rompen a súa relación cando ela decide marchar coa doutora Brennan ao outro lado do mundo. Finalmente, na sétima temporada da serie vémolos novamente xuntos, cando Sweets intenta conseguir a licenza para portar arma.<ref>David, Anna (2006): "The Lovely Bones", TV Guide, ed. de xaneiro 23–29, páx. 39.] {{en}}</ref> === Zack Addy === ==== Interpretado por [[Eric Millegan]] ==== Zachary Uriah Addy é un bolseiro do Jeffersoniano, o chico listo dentro do grupo, pero é moi pouco intuitivo. Non se sabe moito del, pero si que lle encanta o baloncesto, os macarróns con queixo, e que ten unha voz excepcional. Durante un tempo levou o pelo curto xa que consultou a Angela se lle parecía ben a súa aparencia, ao que ela lle suxire que corte o pelo pero, polo xeral, lévao longo. É introvertido, polo que sempre tivo problemas para relacionarse. Os seus problemas nas relacións interpersoais vense compensados polo seu grande intelecto. É un xenio para as matemáticas, chegando a asombrar a todos os seus compañeiros do grupo pola súa velocidade para facer cálculos, a súa capacidade para encontrar patróns numéricos, códigos alfanuméricos e a súa memoria fotográfica. É moi parecido a Brennan, polo que se lle puido chamar até certo momento o seu aprendiz, pero terminou o seu doutoramento e agora é antropólogo forense. Chega a ser un superdotado, pero non mellor que a súa xefa, pois nun episodio da terceira temporada esta vence a todo o seu equipo nun xuízo, liberando así ao seu pai. Ademais de en antropoloxía forense, Zack ten outros doutoramentos. Na primeira temporada enamórase da doutora Brennan, cousa que ela non sabe, aínda que si todos os seus compañeiros, pero Brennan non ten o menor interese en Zack. Na terceira temporada, Zack vai de viaxe a Irak, a vivir a vida militar para ser máis duro, pero regresa porque non se puido adaptar. Ao final da temporada descóbrese que o asasino en serie que cometía [[canibalismo]], Gormogón, ao que tratan de atrapar nesta temporada, ten un aprendiz: Zack. Suponse que asasinou a un home, e por iso o internan nun hospital psiquiátrico. Na cuarta temporada só sae en dous capítulos, e se ve descoidado e co pelo moitísimo máis longo, pero segue sendo o mesmo chico listo e agradábel de antes. No capítulo "Descuartizado" (5º da 4ª temporada), escapa do manicomio co fin de axudar ao FBI e ao Jeffersoniano, confesa a Sweets que el non asasinou o home. Isto resulta ser a verdade, pero Zack non quere arriscarse a ir ao cárcere a pesar de que fose por pouco tempo por medo a non sobrevivir e prefire quedar no manicomio, onde entra e sae sen ningún problema. Na quinta temporada apareceu no capítulo 16 (o 100 do total), que foi dirixido por David Boreanaz, no que se ve cando empezan a traballar todos xuntos formando o equipo. === Daniel Goodman === ==== Interpretado por [[Jonathan Adams]] ==== É o director e fundador do Instituto Jeffersoniano, e o seu traballo na arqueoloxía axudou nalgúns casos da primeira temporada. Aínda que non chegou a ser un personaxe importante no elenco, en si foi un grande apoio moral para a maioría dos seus compañeiros de laboratorio, pois Ángela, Temperance e Booth, en diversos capítulos chegaron incluso a estar tentados a deixaren a vida detectivesca e teren unha vida sinxela e común. As súas aparicións limítanse tan só á primeira temporada, deixando a Camille no seu posto para retirarse a un ano sabático. == Rodaxe == [[Ficheiro:Exposition Park Rose Garden, Los Angeles.JPG|miniatura|300px|O ''Museo de Historia Natural'' do [[condado dos Ánxeles]], onde se grava a serie.]] A maioría dos episodios de ''Bones'' filmáronse nos [[Os Ánxeles|Ánxeles]] ([[California]]), a pesar de que a acción se desenvolve principalmente en [[Washington, D.C.]], onde se encontra o ficticio Instituto Jeffersoniano. Os exteriores son do ''Museo de Historia Natural'' do [[condado dos Ánxeles]]. Os interiores do Instituto Jeffersoniano foron construídos especialmente nun grande estudo da [[20th Century Fox]] en Century City, [[Os Ánxeles]], California. As dúas partes do 1º episodio da cuarta temporada filmáronse en [[Londres]] ([[Reino Unido]]). == Música == O álbum titulado ''[[Bones: Original Television Soundtrack]]'', producido por Maria Alonte McCoy e Billy Gottlieb, foi lanzado en [[2008]]. Conten 13 cancións gravadas para a serie por artistas populares.<ref>[http://www.amazon.com/dp/B001EIFEIA ''Bones: Original Television Soundtrack''. Amazon.com] {{en}} Consultada o 27/3/2012.</ref> O seu lanzamento foi conxunto co DVD da terceira temporada da serie, pouco antes de que se estreara a cuarta. Cada canción da banda sonora (excepto para o ''[[remix]]'' da canción final) apareceu nas tres primeiras temporadas, e na súa maioría foron utilizadas no final de episodios importantes. O remix da canción titulada "DJ Corporate Remix" estaba dispoñíbel anteriormente baixo o nome "Squints Remix", que fai referencia ao alcume co que o personaxe principal, Seeley Booth, denominaba aos técnicos do laboratorio do Jeffersoniano, ''squints'' (''virollos'', traducido en castelán como ''cerebrines'' === Lista de cancións e intérpretes === # "Bones Theme" — [[The Crystal Method]] # "Angel" — [[Sinéad O'Connor]] # "Running Up that Hill" — [[Placebo (banda)|Placebo]] # "It Means Nothing" — [[Stereophonics]] # "Gone" — [[Thirteen Senses]] # "Black Star" — Eliza Lumley # "Feel It Now" — [[Black Rebel Motorcycle Club]] # "Fountain" — [[Sara Lov]] # "Something" — [[Cary Brothers]] # "Tears and Laughter" — Tall Tree 6Ft. Man # "Bring on the Wonder" — Susan Enan (con [[Sarah McLachlan]]) # "Dirty Little Secret [Thievery Corporation Remix]" - Sarah McLachlan # "Bones Theme [DJ Corporate Remix]" - The Crystal Method == Episodios == <center> {| class="wikitable" |- ! colspan="2" |Temporada !! Episodios !! Data orixinal de emisión |- |bgcolor="FFD43F" height="10px"| |align="center"| '''1''' |align="center"| 22 |align="center"| [[13 de setembro]] de [[2005]] - [[17 de maio]] de [[2006]] |- |bgcolor="FF9933" height="10px"| |align="center"| '''2''' |align="center"| 21 |align="center"| [[30 de agosto]] de [[2006]] - [[16 de maio]] de [[2007]] |- |bgcolor="EE0000" height="10px"| |align="center"| '''3''' |align="center"| 15 |align="center"| [[25 de setembro]] de [[2007]] - [[19 de maio]] de [[2008]] |- |bgcolor="BF1F45" height="10px"| |align="center"| '''4''' |align="center"| 26 |align="center"| [[3 de setembro]] de [[2008]] - [[14 de maio]] de [[2009]] |- |bgcolor="C54B8C" height="10px"| |align="center"| '''5''' |align="center"| 22 |align="center"| [[17 de setembro]] de [[2009]] - [[20 de maio]] de [[2010]] |- |bgcolor="#5C246E" height="10px"| |align="center"| '''6''' |align="center"| 23 |align="center"| [[23 de setembro]] de [[2010]] - [[19 de maio]] de [[2011]] |- |bgcolor="#2480B5" height="10px"| |align="center"| '''7''' |align="center"| 6 |align="center"| [[3 de novembro]] de [[2011]] - [[20 de xaneiro]] de [[2012]] |} </center> == Críticas á estrea == ''USA Today'' comentou que, en comparación con outros delitos, a serie "está construída sobre unha base máis sólida e tradicional: a forza dos seus personaxes" e "o que diferenza aos ósos do martes (data na que se estreou) son as estrelas Emily Deschanel e David Boreanaz, como os combatentes do crime máis atractivos da temporada".<ref>Bianco, Robert: [http://www.usatoday.com/life/television/reviews/2005-09-12-bones_x.htm "The stars flesh out 'Bones'". ''USA Today'', 12 de setembro de 2005.] {{en}} Connsultada o 27/3/2012.</ref> Pola súa parte, ''Media Life Magazine'' di que mentres que ''Bones'' ten "unha noción increibelmente intelixente, brillante incluso", a súa "execución non coincide coa concepción" e, baseado no seu primeiro episodio, o espectáculo "parece que evolucionará cara a unha serie apasionante".<ref>Shields, Mike: [http://www.adweek.com/?vnu_content_id=1003408555 "Fox to Launch Bones Mobisodes". ''Media Week'', 15 dde novembro de 2006.] {{en}} Consultada o 27/2/2012.</ref> == Premios e nomeamentos == * ''Bones'' foi nomeada á mellor dirección artística polo episodio "O heroe na espera" na 61ª edición dos premios [[Emmy]]. * Emily Deschanel foi nomeada como mellor actriz de series dramáticas de televisión, en 2006, nos premios [[Satellite Award|Satellite]]. * A serie gañou dous [[premios Génesis]] polos episodios "A muller no limbo" e "O home duro no Polo tenro", por crear conciencia sobre as cuestións da matanza de porcos e as granxas de polos industriais, mentres que o episodio "O dedo no niño" recibiu un nomeamento. * ''Bones'' foi nomeada a dous premios na 37ª edición dos [[Peples's Choice Awards]].<ref>[http://www.peopleschoice.com/pca/awards/nominees/index.jsp?year=2011 People's Choice Awards 2011. Nomeados] {{en}} Consultada o 27/3/2012.</ref> * A serie recibiu tres nomeamentos na 38ª edición dos People's Choice Awards, para a serie dramática de televisión; David Boreanaz, actor de Drama de televisión, e Emily Deschanel, actriz de Drama de televisión.<ref>[http://www.peopleschoice.com/pca/awards/nominees/index.jsp?year=2012 People's Choice Awardws 2012. Nomeados] {{en}} Consultada o 27/3/2012.</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://www.foxtv.es/bones Fox España TV. Páxina oficial de Bones] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160330053044/http://www.foxtv.es/bones |date=30 de marzo de 2016 }} {{es}} * [http://canalfox.com/la/series/bones Páxina da serie na ''Canle Fox'']{{Ligazón morta|data=setembro de 2018 }} {{es}} * [http://www.imdb.com/title/tt0460627/ Bones IMDb] {{en}} * [http://www.tv.com/shows/bones/ Bones TV.com] {{en}} * [http://www.tvguide.com/tvshows/bones/192241 Bones TV Guide] {{en}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Series de televisión iniciadas en 2005]] [[Categoría:Series de televisión finalizadas en 2017]] [[Categoría:Series de televisión dos Estados Unidos de América]] 6hqco0urzjklbq2eony2nco3qy1j0vz 0 207918 7104766 7044195 2025-06-23T19:00:52Z O Breixo 127505 7104766 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |resultado =vitoria viquinga |combatentes1 =[[Ficheiro:Attributed Coat of Arms of the Kingdom of Galicia (Hérault Vermandois and Redinghoven Armorials).svg|senmarco|20px]] [[Reino de Galicia]] |combatentes2 =[[Ficheiro:Raven Banner.svg|senmarco|20px]] [[Viquingos]] noruegueses |comandante1 =[[Sisnando II de Iria]] {{MEC}} |comandante2 =[[Gunrod]] |soldados1 = |soldados2 =8000 guerreiros }} A '''batalla de Fornelos''' foi unha batalla librada o [[29 de marzo]] de [[968]],<ref>Ferreiro, Francisco. ''Historia compostelana'', tomo IV, p. 9</ref> probablemente preto do [[río Louro]], entre os [[Viquingo|viquingos]] [[Pobo noruegués|noruegueses]] de [[Gunrod]] (ou Gunderedo), que proviñan das súas bases no [[Río Loira, Francia|Loira]],<ref>Forte, Oram, and Pedersen (2005), p. 60</ref> e as tropas reunidas polo [[Diocese de Iria|bispo de Iria Flavia]], [[Sisnando II de Iria|Sisnando Méndez]]. == A batalla == Os [[Viquingos en Galicia|viquingos]] asaltaban as costas galegas dende había décadas, pois xa realizaran campañas no 844 e no 859<ref>Scheen (1996), p. 69 e 71</ref> e, de novo, na terceira vaga de invasións no 968 desembarcaron nas [[Rías Baixas]], segundo o ''Cronicón Iriense,''<ref name=":0">{{Cita web|url=http://www.concellodeteo.com/interior.php?txt=arbore_web44&lg=cas|páxina-web=www.concellodeteo.com|título=Patrimonio de Teo|data-acceso=19 de xullo de 2019|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140910195226/http://www.concellodeteo.com/interior.php?txt=arbore_web44&lg=cas|lingua=es|dataarquivo=10 de setembro de 2014|urlmorta=yes}}</ref> con 100 [[Barco viquingo|drakkars]] para saquear [[Galicia]] na súa totalidade, liderados polo caudillo noruegués [[Gunrod]].<ref>Scheen (1999), p. 72</ref> Entraron até o fondo da [[ría de Arousa]] e desembarcaron na Bacariza e dende alí marcharon cara [[Iria Flavia, Padrón|Iria Flavia]].<ref name=":2">Almazán (1986), p. 100</ref> O [[bispo de Iria Flavia]], [[Sisnando II de Iria|Sisnando II]], organizou un exército para enfrontalos preto do [[Río Louro|Louro]], en Fornelos,<ref name=":2" /> onde logrou cercalos, pero non puido facer nada fronte aos invasores unha vez iniciado o enfrontamento. O bispo morreu<ref>{{Cita web|url=http://www.saber.es/web/biblioteca/libros/historia-de-aquel-reino-estas-flojedades/html/t019.htm|páxina-web=www.saber.es|título=Sancho, envenenado en Portugal|data-acceso=19 de xullo de 2019|lingua=es|data-arquivo=24 de setembro de 2015|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20150924093332/http://www.saber.es/web/biblioteca/libros/historia-de-aquel-reino-estas-flojedades/html/t019.htm|url-morta=yes}}</ref> dun frechazo<ref name=":1">{{Cita web|url=http://anuariobrigantino.betanzos.net/Ab2010PDF/2010%20057_086%20VIKINGOS%20EN%20GALICIA.pdf|páxina-web=www.anuariobrigantino.betanzos.net|título=Los ataques vikingos y su influencia en laGalicia de los siglos IX-XI|data-acceso=19 de xullo de 2019|apelidos=Sánchez Pardo|nome=José Carlos|ano=2010|data-arquivo=17 de marzo de 2016|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160317043947/http://anuariobrigantino.betanzos.net/Ab2010PDF/2010%20057_086%20VIKINGOS%20EN%20GALICIA.pdf|url-morta=yes}}</ref> e os [[viquingo]]s seguiron coas súas incursións até o ano [[970]]. === Consecuencias === Os viquingos pretendían establecer un reino coma o de [[Ducado de Normandía|Normandía]] e&nbsp;fóronse esparexendo por toda Galicia, permanecendo durante un ano<ref>Morales (1997)</ref> até que foron derrotados por [[Rosendo de Celanova]] e expulsados definitivamente de Galicia, contra o 970, por [[Sancho III de Castela|Sancho III]] cando ía en [[peregrinación a Santiago de Compostela]]. == Localización == O lugar no que ocorreu a batalla non está claro. [[Enrique Chao Espina]] situouna nas proximidades do río Louro,<ref name=":1" /> algunhas fontes sitúana no lugar de Fornelos, na parroquia de [[Rarís, Teo|Rarís]], en [[Teo]].<ref name=":0" /> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{Cita enciclopedia |artigo=Fornelos, Batalla de |url-capítulo=https://egu.xunta.gal/gl/termo/202718/Fornelos%2C%20Batalla%20de |enciclopedia=[[Enciclopedia Galega Universal]] |ano=1999-2002 |volume= |páxina= |editorial=[[Ir Indo]] |isbn=84-7680-288-9}} *{{Cita libro|título=Gallaecia scandinavica: introducción ó estudio das relacións galaico-escandinavas durante a Idade Media|apelidos=Almazán|nome=Vicente|editorial=Galaxia|ano=1986|ISBN=84-7154-524-1|ref=|lugar=Vigo|serie=Colección: Ensaio e investigación}} *{{Cita libro|título=Os vikingos en Galicia|apelidos=Morales Romero|nome=Eduardo|editorial=Universidade de Santiago de Compostela|ano=1997|ISBN=9788481216615|ref=|lugar=Santiago de Compostela|lingua=}} *{{Cita publicación periódica|apelidos=Scheen|nome=Rolf|data=1996|título=Vikings raids on the Spanish Peninsula|PMC=|revista=Militaria: revista de cultura militar,|doi=|ISSN=0214-8765|PMID=|volume=|páxinas=67-88|número=8|lingua=en|editorial=Universidad Complutense de Madrid|lugar-publicación=Madrid}} *{{Cita libro|título=Breve historia de los vikingos|url=https://archive.org/details/brevehistoriadel0000manu|apelidos=Velasco|nome=Manuel|editorial=Ediciones Nowtilus|ano=2005|ISBN=84-9763-198-6|ref=|lingua=es}} === Ligazóns externas === * [http://www.saber.es/web/biblioteca/libros/historia-de-aquel-reino-estas-flojedades/html/t019.htm Historia de aquel reino a estas flojedades]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924093332/http://www.saber.es/web/biblioteca/libros/historia-de-aquel-reino-estas-flojedades/html/t019.htm |date=24 de setembro de 2015 }} {{es}} * [https://web.archive.org/web/20110202092920/http://cespon.com/ Historia de Cespón] ([[Boiro]]) {{es}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia militar en Galicia en 968]] [[Categoría:Viquingos]] [[Categoría:968]] [[Categoría:Batallas en Galicia|Fornelos]] [[Categoría:Batallas do Reino de Galicia]] 8pl34y7mnz3cqz7mbm8a1vloj9m2oud 0 207932 7104765 6684461 2025-06-23T18:59:27Z O Breixo 127505 7104765 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe =Silo.jpg |descrición_imaxe =Estatua do rei Silo en Pravia |resultado = Vitoria asturiana |combatentes1 =[[Reino de Asturias]] |combatentes2 =Rebeldes galegos |comandante1 =[[Silo (rei)|Silo de Asturias]] |comandante2 =Descoñecido |soldados1 =Descoñecidas |soldados2 =Descoñecidas |baixas1 =Descoñecidas |baixas2 =Descoñecidas }} A '''batalla de Montecubeiro''' foi un enfrontamento armado do ano [[774]], no marco da [[reconquista]], no cal as tropas asturianas comandadas polo rei [[Silo (rei)|Silo]] derrotaron os rebeldes galegos alzados contra a dominación asturiana{{Cómpre referencia}}. Rematou coa definitiva incorporación das terras do sul da actual Galiza á monarquía ovetense, favorecendo a unidade do territorio historicamente galaico e impedindo o xurdimento dun estado independente galegos. == Historia e características == A zona setentrional de Galicia fora anexionada á monarquía ovetense polo rei Afonso I, que impuxo como bispo en [[Lugo]] a [[Odoario (bispo)|Odoario]], un refuxiado cristián da antiga provincia romana de África. Nas décadas posteriores, particularmente durante os anos do goberno de [[Froila I]], tanto en Galiza como noutras rexións periféricas desenvolvéronse certas tendencias secesionistas que aspiraban a liberarse do dominio político ástur. Pero foi durante o reinado do rei Silo cando tivo lugar unha revolta que, tanto a [[Crónica Rotense]]<ref>«Galleciam sibi revellantem inito certamine in monte Cuperio superavit et suo imperio subiugavit».</ref> como a [[Crónica Ovetense|Crónica Sebastianense]],<ref>«Populos Gallaeciae contra se rebelantes in monte Cuperio bello superavit et sub imperio subiugavit».</ref> describen como xeneralizada. Para sufocala, as tropas asturianas avanzaron pola calzada romana que unía [[Oviedo]] e o centro de Asturias coas poboacións de [[Lugo]] e [[Iria Flavia]], e interceptaron os rebeldes galegos á altura de [[Montecubeiro, Castroverde]],<ref>{{Cita libro|título=Fortalezas de Lugo y su provincia: notas arqueológicas, históricas y genealógicas|apelidos=Vázquez Seijas|nome=Manuel|editorial=Excma. Diputación Provincial de Lugo|ano=1970|ISBN=|volume=V|lugar=Lugo|páxina=203|ref=}}</ref> onde os derrotaron.<ref>Estévez (2003), p. 119</ref> Segundo o cóengo compostelán [[Antonio López Ferreiro]], na parroquia de Montecubeiro existen dous castros, os de Maxide e Sarceda, que quizais puideron servir como refuxio ás tropas galegas fronte ó asedio asturiano. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{Cita libro|título=Crónica najerense|apelidos=|nome=|editorial=Akal|ano=2003|ISBN=84-460-1668-0|apelidos-editor=Estévez Sola|nome-editor=Juan A.|serie=Col. Clásicos latinos medievales y renacentistas|lugar=Madrid|ref=}} === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20110909093933/http://covadonga.forospanish.com/t10-rey-fruela-i Descrición do reinado de Froila I] {{es}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Historia militar en Galicia en 774]] [[Categoría:Batallas da Reconquista|Montecubeiro]] [[Categoría:Batallas en Galicia|Montecubeiro]] [[Categoría:Batallas do século VIII|Montecubeiro]] k1gebcup8tbq8yortqnms2l7usfqsqj 0 207937 7104764 6950229 2025-06-23T18:58:15Z O Breixo 127505 7104764 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |data = [[25 de xullo]] de [[1543]] |combatentes1=[[Ficheiro:Royal flag of France.svg|20px]] [[Reino de Francia]]|combatentes2=[[Ficheiro:Flag of Cross of Burgundy.svg|20px]] [[Imperio Español]]|comandante1=[[Jean de Clamorgan]]|comandante2=[[Álvaro de Bazán y Solís]]|resultado=Derrota decisiva de Francia|baixas1=3 000|baixas2=800}} A '''batalla de Muros''' foi un combate naval que tivo lugar na [[ría de Muros]] o [[25 de xullo]] de [[1543]], no que se enfrontaron 25 naves francesas e 16 españolas, no marco das [[Guerras italianas (1494-1559)|guerras italianas]] do século XVI. A escuadra francesa estaba liderada por Jean de Clamorgan, e a española por [[Álvaro de Bazán, o Vello]]. ==Historia== Tralo fracaso español do ano [[1541]] no que [[Carlos V, Sacro Emperador Romano-Xermánico|Carlos I]] tentara quitarlle a cidade de [[Alxer]] ó corsario turco [[Barbarossa]], o rei francés [[Francisco I de Francia|Francisco I]] violou a [[Tregua de Niza]] e declaroulle de novo a guerra a [[España]], aliado con [[Turquía]], [[Dinamarca]] e [[Suecia]]. Debido a iso, vulíu para formar unha escuadra coa que combater ás forzas navais de [[España]] e [[Inglaterra]], daquela aliadas. O propio monarca dirixiuse ó porto francés de [[Le Havre]] para dirixir os preparativos destinados a repeler calquera ataque inglés. Ó mesmo tempo, foille encomendado ó vicealmirante De Burye armar unha segunda escuadra para atacar España, que foi alistada nas localidades de [[Bordeos]], [[Baiona, Francia|Baiona]] e [[Saint-Jean-de-Luz]]. O rei [[Carlos V, Sacro Emperador Romano-Xermánico|Carlos I]], temendo algunha acción francesa en augas do [[golfo de Biscaia]], encargoulle a Álvaro de Bazán pai, capitán xeneral das galeras de España, que se trasladase ó [[mar Cantábrico]] e xuntase unha escuadra para tentar impedir o ataque francés. Para iso, don Álvaro formou unha escuadra con naves de [[Guipúscoa]] e [[Biscaia]], amais das da [[Irmandade das Catro Vilas]], xuntando axiña 40 naves de diversos tamaños, con base no porto cántabro de [[Laredo, Cantabria|Laredo]]. Cando Álvaro de Bazán pai recibiu a orde de transportar un corpo de infantaría a [[Flandres]], tivo que dividila escuadra, e fixo a viaxe a [[Bruxas]] con 15 das 40 naves, chegando a aló a finais de xuño. Xusto entón, os franceses remataron os seus preparativos, e a escuadra francesa partiu do porto de [[Baiona, Francia|Baiona]] con 30 naves rumbo ás costas españolas. Na súa traxectoria foron apresados dous mercantes biscaíños, o cal alertou ó gobernador Sancho de Leiva, quen avisou a Álvaro de Bazán da presenza da escuadra francesa e do seu rumbo. Os franceses pasaron por augas de Laredo o [[10 de xullo]] sen decatarse da presenza da escuadra española, polo cal seguiron a súa marcha cara a Galicia. Os franceses saquearon [[Laxe]] e [[Corcubión]], e botaron áncoras fronte á localidade de [[Muros]], esixíndolle un rescate para non ser arrasada. A escuadra española, alertada dos feitos, chegou ó lugar a toda presa con 16 naves, collendo por sorpresa ós franceses. A nave de don Álvaro foi directamente cara a do capitán francés Jean de Clamorgan, que estaba a carón da nave do corsario holandés Hallerbarde. A nave española bateuse coas dúas ó mesmo tempo, aproveitando un refacho de vento para lanzar a súa nave contra a do capitán francés, que resultou afundida, sendo a continuación abordada a nave do corsario holandés e capturada. Das 25 naves francesas só unha puido fuxir, e as restantes 23 foron capturadas. Pola banda francesa houbo 3000 mortos e feridos, e pola española 300 mortos e 500 feridos. O resultado da batalla foi o control militar de España sobre as augas do [[mar Cantábrico]]. ==Véxase tamén== ===Ligazóns externas=== * [http://books.google.fr/books?id=EzgBAAAAQAAJ&pg=PA7&dq=muros+%22alvaro+de+bazan%22&lr=&hl=es&output=html Biografía de Álvaro de Bazán] {{es}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia militar en Galicia en 1543]] [[Categoría:Muros]] [[Categoría:Batallas navais|Muros]] [[Categoría:Artigos de Galicia sen imaxes]] [[Categoría:Batallas en Galicia|Muros]] [[Categoría:Batallas do século XVI|Muros]] 1657kdtncfb2663v1n1e5rtcfpgjax8 0 207986 7104763 7096949 2025-06-23T18:57:41Z O Breixo 127505 7104763 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |resultado = Vitoria táctica británica |combatentes1={{FRAb}} [[Primeiro Imperio Francés|Imperio francés]]<br>{{ESP-1785}}|combatentes2={{GBR}}|comandante1={{FRAb}} [[Pierre Charles Silvestre de Villeneuve|Vicealmirante Villeneuve]]<br />{{ESP-1785b}} [[Federico Gravina|Capitán Gravina]]|comandante2=[[Ficheiro:Naval ensign of the United Kingdom.svg|30px]] [[Robert Calder]]|soldados1='''Frota Hispano-francesa'''<br />• 20 navíos<br />• 7 fragatas<br />• 2 bergantíns|soldados2='''[[Royal Navy|Armada Real británica]]'''<br />• 15 navíos<br />• 2 fragatas<br />• 2 buques menores|baixas1=476 mortos ou feridos<br />2 navíos españois capturados|baixas2=39 mortos<br />|feridos2=209 feridos|imaxe=Battle of Cape Finisterre.jpg|descrición_imaxe=Representación da batalla do cabo Fisterra de 1805, cadro de William Anderson.}} A '''batalla do cabo Fisterra de 1805''', ou '''terceira batalla do cabo Fisterra''', foi un enfrontamento naval producido o [[22 de xullo]] de [[1805]] preto do [[cabo Fisterra]] no marco das [[guerras napoleónicas]]. Nesta batalla enfrontáronse a [[Royal Navy|Armada Real Británica]] comandada polo vicealmirante [[Robert Calder]] e unha frota franco-española dirixida polo almirante francés [[Pierre Charles Silvestre de Villeneuve]]. ==Contexto== A [[Tratado de Amiens|Paz de Amiens]] de [[1802]] (que puxera fin á guerra entre [[Gran Bretaña]] e a [[Primeira República Francesa]]) chegou ó seu fin cando [[Napoleón Bonaparte]] invadiu o [[Piemonte]], provocando que Gran Bretaña declarase de novo a guerra con [[Francia]] o [[18 de maio]] de [[1803]]. Napoleón quería invadir e conquistar [[Inglaterra]] para rematar co bloqueo naval británico. En 1805 había un exército de 150.000 homes destinado á invasión que agardaba acampado na cidade de [[Boulogne-sur-Mer]]. Se este exército cruzaba a [[canle da Mancha]], había moitas posibilidades de vitoria fronte a unha forza inglesa mal adestrada e pouco equipada. O plan era que a frota francesa fuxira dos bloqueos navais británicos sobre o porto bretón de [[Brest, Bretaña|Brest]] e o porto provenzal de [[Toulon]], para despois dirixirse cara ás [[Indias Occidentais]]. Alí o obxectivo sería atacar intereses británicos das colonias para atraer ós navios ingleses, e a continuación partir dende [[Martinica]] cara a [[Irlanda]], promover a rebelión nesa illa, e despois atacar pola retagarda ás defensas costeiras da Canle, facendo posible que os exércitos franceses entrasen de xeito sinxelo en Gran Bretaña. [[Ficheiro:Abbott, Robert Calder.jpg|200px|miniatura|dereita|Sir Robert Calder.]] [[Ficheiro:Amiral Villeneuve.png|150px|miniatura|dereita|Pierre Charles Silvestre de Villeneuve.]] Villeneuve partiu de Toulon o [[29 de marzo]] de [[1805]] con 11 [[Navío de liña|navíos de liña]], 6 [[Fragata (buque)|fragatas]] e 2 [[bergantín]]s, evitando o [[8 de abril]] ó almirante [[Horatio Nelson]], que bloqueaba o [[estreito de Xibraltar]]. En [[Cádiz]] uníronselle outros 6 [[Navío de liña|navíos de liña]] españois, e a frota conxunta navegou cara ao [[mar Caribe]], chegando a Martinica o [[12 de maio]]. En tanto, Nelson permaneceu no [[mar Mediterráneo]] atrapado polos ventos do oeste, e non puido cruzalo estreito de Xibraltar até o [[7 de maio]], chegando ó Caribe o [[4 de xuño]], concretamente á [[illa Antiga]]. Villeneuve agardaba en Martinica a que chegase a frota de Ganteaume, que tiña que chegar dende o porto de Brest, pero esta quedara bloqueada polos ingleses, e non apareceu. O [[7 de xuño]] Villeneuve soubo da chegada de Nelson a Antiga, e 4 días despois partiu cara a [[Europa]]. A frota franco-española chegou o [[9 de xullo]] ó [[cabo Fisterra]], atopando ventos de nordés que fixeron imposible a súa entrada no mar Cantábrico até o [[22 de xullo]]. ==A batalla== O vicealmirante Sir Robert Calder, que mantiña bloqueados o portos de [[Ferrol]] e Rochefort, recibiu o [[19 de xullo]] a noticia da presenza de Villeneuve en [[Fisterra]], e a orde de partir cara a aló para interceptalo. As dúas frotas atopáronse pola mañá do día [[22 de xullo]] de [[1805]]. Calder tiña baixo as súas ordes 15 navíos de liña, 2 fragatas e 2 buques menores. Pola súa banda, Villeneuve contaba con 20 navíos de liña, 7 fragatas e 2 bergantíns. A acción bélica comezou sobre as 5 da tarde con pouca visibilidade, e tivo que ser interrompida sobre as 8 e media para seguir ó día seguinte. Á primeira hora do [[23 de xullo]], entre as dúas frotas había unha separación de 27 quilómetros. Calder consideraba que os franceses eran mais fortes, e tiña medo de que se reforzasen cos navíos desbloqueados dos portos de [[Ferrol]] e Rochefort, de xeito que decidiu non seguilo combate e coller rumbo cara ao norte. O [[24 de xullo]] o vento cambiou e puxo ós franco-españois en disposición de atacar dende [[barlovento]] con superioridade, pero Villeneuve decidiu non facelo, e virar cara ao sur. O [[1 de agosto]] Villeneuve chegou [[A Coruña|á Coruña]], e recibiu ordes de Napoleón de dirixirse ós portos de Brest e Boulogne-sur-Mer. Crendo algúns informes falsos sobre a superioridade da frota inglesa no [[golfo de Biscaia]], Villeneuve virou cara a [[Cádiz]] chegando aló o [[21 de agosto]]. ==Consecuencias== A batalla considérase unha derrota das forzas combinadas, na que 15 navíos ingleses se enfrontaran con 20 navíos franco-españois capturando 2 deles. Polo bando británico morreron 39 homes e 159 foron feridos, mentres que polo bando combinado houbo 476 baixas entre mortos e feridos. Villeneuve fracasou na súa misión de desembarcar en Irlanda, mentres que o exército de Napoleón agardaba en Boulogne-sur-Mer inutilmente. Non obstante Calder foi xulgado en consello de guerra por fuxir do combate nos días 23 e 24 de xullo, e nunca volveu a servir na frota británica. Napoleón tivo que abandonar a súa idea de invadir Gran Bretaña, e o exército invasor pasou a colaborar na fronte austríaca e rusa. Villeneuve e a súa frota combinada agardaron en Cádiz durante dous meses ata que partiron cara a unha nova batalla, a [[batalla de Trafalgar]], producida o [[21 de outubro]] de [[1805]], na que foron derrotados pola frota mediterránea de Horatio Nelson. ==Véxase tamén== ===Ligazóns externas=== * [http://www.todoababor.es/articulos/finisterre.htm El combate del cabo de Finisterre 22 de xullo de 1805] {{es}} * [http://www.historyofwar.org/articles/battles_finisterre_1805.html Battle of Cape Finisterre: Military History Encyclopedia on the Web] {{en}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia militar en Galicia en 1805]] [[Categoría:Fisterra]] [[Categoría:Batallas en Galicia|Cabo]] [[Categoría:Batallas do século XIX]] cu0tfvhz7osjvl5gnco2uwibkj2dmlb 0 208013 7104762 6950186 2025-06-23T18:57:10Z O Breixo 127505 7104762 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento|combatentes1=[[File:Royal flag of France.svg|25px]] [[Corsario]]s [[Reino de Francia|franceses]]|combatentes2=[[File:Flag of Portugal (1495).svg|25px]] [[Reino de Portugal]]|comandante2=[[Duarte Pacheco Pereira]]|comandante1=[[Pierre de Mondragón]] {{MEC}}|resultado=Derrota completa da frota corsaria francesa}}[[Ficheiro:Duarte Pacheco Pereira.jpg|180px|miniatura|dereita|Duarte Pacheco Pereira.]] A '''batalla do cabo Fisterra de 1509''' foi un enfrontamento naval producido o [[18 de xaneiro]] de [[1509]] en augas próximas a [[Fisterra]], entre unha frota portuguesa comandada polo cosmógrafo e navegante [[Duarte Pacheco Pereira]], (bautizado como o "[[Aquiles]] Lusitano" por [[Luís de Camões|Camões]]), e unha frota francesa dirixida por Pierre de Mondragón, un corsario francés que operaba entre as [[illas Azores]] e a costa portuguesa, onde atacaba ós barcos procedentes da [[India]]. A orixe da batalla foi a misión que en [[1508]] o rei [[Manuel I de Portugal]] lle encargou a Pacheco para que atopase a Mondragón e rematase con el. A frota francesa estaba composta por catro navíos, e como resultado da loita, un deles foi afundido, e os outros tres foron capturados. Pierre de Mondragón, que anos atrás se distinguira analizando a [[Canle de Mozambique]] e as costas de África, morreu no enfrontamento. ==Véxase tamén== ===Ligazóns externas=== * [http://www.arqnet.pt/dicionario/pereiraduartepac.html Biografía de Duarte Pacheco Pereira] {{pt}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia militar en Galicia en 1509]] [[Categoría:Fisterra]] [[Categoría:Batallas en Galicia|Cabo Fisterra]] [[Categoría:Batallas do século XVI|Cabo Fisterra]] hga8nyarty29sf7p9jspd75gjlgkf0w 0 208020 7104761 6950182 2025-06-23T18:56:45Z O Breixo 127505 7104761 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Samuel Scott - Vice Admiral Sir George Anson's Victory off Cape Finisterre - Google Art Project.jpg |descrición_imaxe =A vitoria do vicealmirante Sir George Anson fronte ao cabo Finisterre - [[Samuel Scott]] |resultado = Vitoria británica |combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of Great Britain (1707-1800).svg|border|25px]] [[Reino de Gran Bretaña]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Pavillon royal de France.svg|border|25px]] [[Reino de Francia]] |combatentes3 = |comandante1 = [[Ficheiro:Flag of Great Britain (1707-1800).svg|border|25px]]<br />Almirante [[George Anson]] |comandante2 = [[Ficheiro:Pavillon royal de France.svg|border|25px]]<br />Almirante [[Jacques-Pierre de Taffanel de la Jonquière|de la Jonquière]] |comandante3 = |soldados1 = 14 navíos de liña<br/>1 fragata<br/>1 balandra<br/>1 brulote |soldados2 =4 navíos de liña<br/>8 fragatas<br/>4 corvetas<br/>30 buques mercantes |soldados3 = |baixas1 = 520 mortos e feridos |baixas2 = 4 navíos de liña,<br/> 4 fragatas,<br/> 4 corvetas,<br/> 6 mercantes capturados,<br/> 800 mortos e feridos,<br/>3000 prisioneiros }} A '''primeira batalla do cabo Fisterra''' foi un enfrontamento naval entre británicos e franceses producido o [[14 de maio]] de [[1747]], no marco da [[Guerra de Sucesión Austríaca]]. Nela batéronse 14 buques de liña británicos dirixidos polo almirante [[George Anson]] contra unha frota de 30 navíos franceses comandados polo [[Jacques-Pierre de Taffanel de la Jonquière|almirante de la Jonquière]]. == Contexto == Francia tentaba manter abertas as súas rutas marítimas para manter o seu imperio ultramarino. Con tal fin reunía convois de buques mercantes que viaxaban escoltados por barcos de guerra. [[George Anson|Anson]] e [[Peter Warren|Warren]] partiron de [[Plymouth]] nos buques Prince George e Devonshire o [[9 de abril]] co obxectivo de interceptar un deses convois. Cando o vicealmirante Warren sospeitou que os navíos de guerra franceses ían facer unha manobra para promover a fuga do convoi mercante, comunicoulle a súa opinión ó almirante Anson, e este último lanzou o sinal para levar a cabo unha persecución xeral. ==Batalla== O [[HMS Centurion|HMS ''Centurion'']] foi o primeiro navío inglés en chegar ó barco francés máis recuado, que foi atacado fortemente. A acción converteuse en xeral cando outros tres navíos británicos, incluído o [[HMS Devonshire|HMS ''Devonshire'']], chegaron á escena do combate. Os franceses, aínda que moi inferiores en número, loitaron ata as sete do serán, cando tódolos barcos franceses menos dous xa estaban danados, así como nove dos navíos mercantes. Os franceses tiveron 700 baixas entre homes mortos e feridos, por 520 dos británicos. ==Consecuencias== Logo da súa vitoria, George Anson foi promovido a vicealmirante e ennobrecido como barón Anson de Soberton. En outubro do mesmo ano, os franceses reuniron outro convoi escoltado moito maior, que de novo foi interceptado nas augas próximas ó [[cabo Fisterra]], nun enfrontamente coñecido como [[segunda batalla do cabo Fisterra]]. ==Véxase tamén== ===Ligazóns externas=== * [http://books.google.es/books?id=PVE2AAAAMAAJ&dq=&redir_esc=y Battles of the British navy] {{en}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia militar en Galicia en 1747]] [[Categoría:Fisterra]] [[Categoría:Batallas en Galicia|Cabo]] [[Categoría:Batallas do século XVIII]] 82z4crdaa7qqyccqepxe7bxnkieyic1 0 208499 7104758 6944903 2025-06-23T18:55:58Z O Breixo 127505 7104758 wikitext text/x-wiki {{Sen referencias|data=novembro de 2014}} {{Acontecemento |resultado = Decisiva vitoria británica<ref name="Black">{{Cite book| url=https://books.google.com/books?id=Fk_RaalNQAQC&pg=PA97 | title =Britain as a Military Power, 1688-1815: 1688 - 1815 | first=Jeremy | last=Black| publisher = Routledge | year=1999 | isbn=978-1-85728-772-1 | pages=97–100}}</ref><ref name="Tucker">{{Cite book | url = https://books.google.com/books?id=h5_tSnygvbIC&pg=PA754&dq=cape+finisterre+1747+october&hl=en&sa=X&ei=6kL0UKPeCOSR0QXtjIDgDw&ved=0CDQQ6AEwAQ#v=onepage&q=cape%20finisterre%201747%20october&f=falsehttps://books.google.com/books?id=Fk_RaalNQAQC&pg=PA97 | title =''A Global Chronology of Conflict: From the Ancient World to the Modern Middle East'' | last= Tucker |first= Spencer | publisher = ABC-CLIO Ltd; | year=2009| isbn=978-1851096671 | pages= 754}}</ref> |combatentes1={{GBR}}|combatentes2=[[Ficheiro:Royal Standard of the King of France.svg|30px]] [[Reino de Francia]]|comandante1=[[Contralmirante]] Sir [[Edward Hawke]]|comandante2=[[Almirante]] [[Henri-François des Herbiers, Marquis de l'Estenduère|Desherbiers de l'Etenduère]]|soldados1=14 barcos de liña|soldados2=8 barcos de liña<br>252 mercantes e outros|baixas2=6 barcos de liña capturados<br>800 mortos e feridos,<br>4.000 capturados<br>7 buques do convoi capturados<ref name="Allen"/>|baixas1=154 mortos<br>558 feridos<ref name="Allen">{{cite book | last = Allen | first = Joseph | authorlink = | coauthors = | title = Battles of the British navy, Volume 1 | publisher = Henry G. Bohn | year = 1852 | location = | pages = 165 | url = https://books.google.com/books?id=PVE2AAAAMAAJ&dq | doi = | id = | isbn = }}</ref>|descrición_imaxe=Acoirazado francés "Intrépide" loitando contra varios buques británicos, por [[Pierre-Julien Gilbert]].}} A '''Segunda batalla do cabo Fisterra''' foi un enfrontamento naval entre británicos e franceses producido o [[25 de outubro]] de [[1747]], no marco da [[Guerra de Sucesión Austríaca]]. Esta batalla aconteceu apenas 5 meses despois da chamada [[primeira batalla do cabo Fisterra]], na que a frota británica detivo e eliminou un convoi francés de mercadorías que ía escoltado por varios buques de guerra. Nesta ocasión Francia decidiu mandar un novo convoi de barcos mercantes aínda maior, escoltado por 8 buques de liña comandados polo almirante Desherbiers de l'Etenduère. A frota británica encargada de interceptar o convoi estaba composta por 14 buques de liña, e estaba comandada polo vicealmirante [[Edward Hawke]]. ==Contexto== Norteamérica tiña unha importancia secundaria na Guerra de Sucesión, consistente principalmente en subministrar de materias primas ós bandos británico e francés. A [[Royal Navy]] xa detivera o comercio transatlántico de Francia no pasado, en particular na [[primeira batalla do cabo Fisterra]]. Francia fixo unha segunda tentativa para reabrir as rutas en outubro de 1747 reunindo 252 navíos mercantes no porto de La Rochelle, que viaxarían escoltados por 8 buques de guerra saídos do porto bretón de [[Brest, Bretaña|Brest]]. [[Ficheiro:Edward Hawke 1.jpg|200px|miniatura|Edward Hawke.]] Cando os británicos souberon deste convoi, mandaron a unha frota de 14 buques de guerra dende [[Plymouth]] para interceptalos. [[Peter Warren]], quen xa participara no enfrontamento duns meses atrás no [[cabo Fisterra]], agora estaba enfermo de escorbuto, e foi substituído por un Edward Hawke aínda novo. ==Batalla== Hawke pensaba que se ía enfrontar cunha gran frota militar francesa, de xeito que decidiu atacar colocando os seus buques en liña, para non ser envoltos polo rival. Os franceses responderon coa mesma estratexia, polo cal os británicos comprenderon a situación, e tomaron a mesma decisión que tomara [[George Anson]] uns poucos meses atrás. Os buques de Hawke compensaron a súa inferioridade numérica concentrando o seu lume sobre un só barco francés á vez para ser mais destrutivos, mentres que os franceses tomaron a decisión de seguir combatendo o maior tempo posible mentres que os navíos mercantes tiñan tempo de fuxir cara a inmensidade do [[océano Atlántico]]. A frota francesa dispúxose a manter un combate de longa distancia coa súa artillaría pesada, pero Hawke fixo o sinal para que se desfixese a liña británica, e que cada navío comezase unha persecución liberado das restricións dunha batalla formal. A liña francesa foi atravesada polos navíos británicos, que capturaron seis dos buques rivais. ==Consecuencias== O almirante francés conseguiu fuxir de volta a Francia, e os navíos mercantes tamén, en dirección a América, pero o bando francés perdeu a 4.000 homes. O convoi continuou até o [[mar Caribe]] escoltado tan só por dous dos buques de liña franceses, sendo interceptados a maioría dos barcos mercantes en augas das Indias Occidentais. A derrota nesta batalla convenceu ó goberno francés da súa inferioridade militar no mar, e xa non fixo mais intentos de mandar convois de mercadorías con América dende os seus portos bloqueados. Como consecuencia, moitas das colonias francesas comezaron a sufrir a fame, o cal levou ó goberno francés a aceptar unha negociación de paz mesmo a pesar das súas vitorias nos Países Baixos. O rei [[Lois XV de Francia|Lois XV]] aceptou devolver Holanda a cambio da normalidade nas colonias. Estas derrotas en augas do cabo Fisterra tiveron un impacto tamén durante a [[Guerra dos Sete Anos]], entre [[1756]] e [[1763]], durante a cal o rei francés desistiu do intento de enviar convois de mercadorías cara ás súas colonias. ==Notas== {{Listaref}} ==Véxase tamén== {{Commonscat}} ===Outros artigos=== * [[Batalla do cabo Fisterra de 1509]] * [[Primeira batalla do cabo Fisterra]] * [[Terceira batalla do cabo Fisterra]] ===Ligazóns externas=== {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia militar en Galicia en 1747]] [[Categoría:Fisterra]] [[Categoría:Batallas en Galicia|Cabo]] [[Categoría:Batallas do século XVIII]] 3o1e7yfrkqt60p8vln07y3ay8u1nt4m 7104759 7104758 2025-06-23T18:56:08Z O Breixo 127505 7104759 wikitext text/x-wiki {{Sen referencias|data=novembro de 2014}} {{Acontecemento |resultado = Decisiva vitoria británica<ref name="Black">{{Cite book| url=https://books.google.com/books?id=Fk_RaalNQAQC&pg=PA97 | title =Britain as a Military Power, 1688-1815: 1688 - 1815 | first=Jeremy | last=Black| publisher = Routledge | year=1999 | isbn=978-1-85728-772-1 | pages=97–100}}</ref><ref name="Tucker">{{Cite book | url = https://books.google.com/books?id=h5_tSnygvbIC&pg=PA754&dq=cape+finisterre+1747+october&hl=en&sa=X&ei=6kL0UKPeCOSR0QXtjIDgDw&ved=0CDQQ6AEwAQ#v=onepage&q=cape%20finisterre%201747%20october&f=falsehttps://books.google.com/books?id=Fk_RaalNQAQC&pg=PA97 | title =''A Global Chronology of Conflict: From the Ancient World to the Modern Middle East'' | last= Tucker |first= Spencer | publisher = ABC-CLIO Ltd; | year=2009| isbn=978-1851096671 | pages= 754}}</ref> |combatentes1={{GBR}}|combatentes2=[[Ficheiro:Royal Standard of the King of France.svg|30px]] [[Reino de Francia]]|comandante1=[[Contralmirante]] Sir [[Edward Hawke]]|comandante2=[[Almirante]] [[Henri-François des Herbiers, Marquis de l'Estenduère|Desherbiers de l'Etenduère]]|soldados1=14 barcos de liña|soldados2=8 barcos de liña<br>252 mercantes e outros|baixas2=6 barcos de liña capturados<br>800 mortos e feridos,<br>4.000 capturados<br>7 buques do convoi capturados<ref name="Allen"/>|baixas1=154 mortos<br>558 feridos<ref name="Allen">{{cite book | last = Allen | first = Joseph | authorlink = | coauthors = | title = Battles of the British navy, Volume 1 | publisher = Henry G. Bohn | year = 1852 | location = | pages = 165 | url = https://books.google.com/books?id=PVE2AAAAMAAJ&dq | doi = | id = | isbn = }}</ref>|descrición_imaxe=Acoirazado francés "Intrépide" loitando contra varios buques británicos, por [[Pierre-Julien Gilbert]].}} A '''segunda batalla do cabo Fisterra''' foi un enfrontamento naval entre británicos e franceses producido o [[25 de outubro]] de [[1747]], no marco da [[Guerra de Sucesión Austríaca]]. Esta batalla aconteceu apenas 5 meses despois da chamada [[primeira batalla do cabo Fisterra]], na que a frota británica detivo e eliminou un convoi francés de mercadorías que ía escoltado por varios buques de guerra. Nesta ocasión Francia decidiu mandar un novo convoi de barcos mercantes aínda maior, escoltado por 8 buques de liña comandados polo almirante Desherbiers de l'Etenduère. A frota británica encargada de interceptar o convoi estaba composta por 14 buques de liña, e estaba comandada polo vicealmirante [[Edward Hawke]]. ==Contexto== Norteamérica tiña unha importancia secundaria na Guerra de Sucesión, consistente principalmente en subministrar de materias primas ós bandos británico e francés. A [[Royal Navy]] xa detivera o comercio transatlántico de Francia no pasado, en particular na [[primeira batalla do cabo Fisterra]]. Francia fixo unha segunda tentativa para reabrir as rutas en outubro de 1747 reunindo 252 navíos mercantes no porto de La Rochelle, que viaxarían escoltados por 8 buques de guerra saídos do porto bretón de [[Brest, Bretaña|Brest]]. [[Ficheiro:Edward Hawke 1.jpg|200px|miniatura|Edward Hawke.]] Cando os británicos souberon deste convoi, mandaron a unha frota de 14 buques de guerra dende [[Plymouth]] para interceptalos. [[Peter Warren]], quen xa participara no enfrontamento duns meses atrás no [[cabo Fisterra]], agora estaba enfermo de escorbuto, e foi substituído por un Edward Hawke aínda novo. ==Batalla== Hawke pensaba que se ía enfrontar cunha gran frota militar francesa, de xeito que decidiu atacar colocando os seus buques en liña, para non ser envoltos polo rival. Os franceses responderon coa mesma estratexia, polo cal os británicos comprenderon a situación, e tomaron a mesma decisión que tomara [[George Anson]] uns poucos meses atrás. Os buques de Hawke compensaron a súa inferioridade numérica concentrando o seu lume sobre un só barco francés á vez para ser mais destrutivos, mentres que os franceses tomaron a decisión de seguir combatendo o maior tempo posible mentres que os navíos mercantes tiñan tempo de fuxir cara a inmensidade do [[océano Atlántico]]. A frota francesa dispúxose a manter un combate de longa distancia coa súa artillaría pesada, pero Hawke fixo o sinal para que se desfixese a liña británica, e que cada navío comezase unha persecución liberado das restricións dunha batalla formal. A liña francesa foi atravesada polos navíos británicos, que capturaron seis dos buques rivais. ==Consecuencias== O almirante francés conseguiu fuxir de volta a Francia, e os navíos mercantes tamén, en dirección a América, pero o bando francés perdeu a 4.000 homes. O convoi continuou até o [[mar Caribe]] escoltado tan só por dous dos buques de liña franceses, sendo interceptados a maioría dos barcos mercantes en augas das Indias Occidentais. A derrota nesta batalla convenceu ó goberno francés da súa inferioridade militar no mar, e xa non fixo mais intentos de mandar convois de mercadorías con América dende os seus portos bloqueados. Como consecuencia, moitas das colonias francesas comezaron a sufrir a fame, o cal levou ó goberno francés a aceptar unha negociación de paz mesmo a pesar das súas vitorias nos Países Baixos. O rei [[Lois XV de Francia|Lois XV]] aceptou devolver Holanda a cambio da normalidade nas colonias. Estas derrotas en augas do cabo Fisterra tiveron un impacto tamén durante a [[Guerra dos Sete Anos]], entre [[1756]] e [[1763]], durante a cal o rei francés desistiu do intento de enviar convois de mercadorías cara ás súas colonias. ==Notas== {{Listaref}} ==Véxase tamén== {{Commonscat}} ===Outros artigos=== * [[Batalla do cabo Fisterra de 1509]] * [[Primeira batalla do cabo Fisterra]] * [[Terceira batalla do cabo Fisterra]] ===Ligazóns externas=== {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia militar en Galicia en 1747]] [[Categoría:Fisterra]] [[Categoría:Batallas en Galicia|Cabo]] [[Categoría:Batallas do século XVIII]] dxnfnh4hrvxzkf9g9wgqglwlbwgqoic 10 209183 7104398 7102896 2025-06-23T12:18:16Z Jembot 33958 Bot: Actualizando datos 7104398 wikitext text/x-wiki {{<includeonly>safesubst:</includeonly>#switch:{{ucfirst:{{{1|{{{User|{{{user}}}}}}}}}}} |Breogan2008=561424 |BanjoBot 2.0=393002 |Miguelferig=268751 |InternetArchiveBot=250426 |HombreDHojalata=250332 |Estevoaei=204868 |Chairego apc=167691 |TXiKiBoT=140418 |Alfonso Márquez=119345 |Xas=114556 |EmausBot=114354 |Breobot=110616 |Banjo=110001 |BotDHojalata=103468 |Elisardojm=102693 |Luckas-bot=102607 |Xqbot=77688 |SieBot=75542 |Beninho=74085 |Norrin strange=73546 |Addbot=71894 |Prevert=68670 |BanjoBot=67216 |Xabier Cid=63901 |Lameiro=63579 |VolkovBot=63439 |MerlIwBot=62905 |Adorian=61455 |XoseBot=61374 |MAGHOI=58748 |Corribot=58071 |Servando2=55792 |Imxavitooh=48099 |ListeriaBot=47513 |Atobar=45291 |Zaosbot=44298 |Prebot=44135 |Xoacas=43155 |Xanetas=42915 |Autopistero20502020=42871 |AMPERIO=42746 |Jglamela=42394 |Lmbuga=40276 |Escarbot=39877 |Piquito=39450 |Thijs!bot=39349 |HacheDous=0=37258 |Xoio=35622 |ZéroBot=35164 |ArthurBot=34576 |Krisko=33339 |O Breixo=33284 |Fendetestas=32932 |Moedagalega=32645 |JAnDbot=31735 |RubenWGA=31117 |Gasparoff=30606 |Toliño=29647 |Anton45=29412 |WikitanvirBot=28904 |Maria zaos=28538 |CommonsDelinker=23798 |Albert galiza=23061 |FleaRHCP=22978 |MediaWiki message delivery=22943 |MelancholieBot=21928 |Nachonion=21449 |YurikBot=21279 |Sobreira=20966 |Angeldomcer=20498 |Vivaelcelta=18539 |Jembot=17878 |Xosé=17175 |Agremon=16867 |Vitoriaogando=16727 |Loveless=15666 |ChuispastonBot=15335 |Hugo22=15286 |Rocastelo=15163 |PepedoCouto=15153 |Calq=14884 |Xosé Antonio=14589 |KLBot2=14320 |Xoán Carlos Fraga=13785 |JaviP96=13744 |Xosema=13642 |Gallaecio=13529 |Lles=12866 |ToloBot=12606 |Castelao=12024 |JonnyJonny=11962 |Lansbricae=11584 |Mark Gasoline=11277 |AlleborgoBot=11120 |Ogalego.gal=10485 |TobeBot=10433 |Isili0n=10315 |Rembiapo pohyiete (bot)~glwiki=10095 |Ptbotgourou=10053 |Ramiro Torres=9738 |Idioma-bot=9722 |Elvire=9583 |Iago Pillado=9282 |Rei-bot=9136 |MastiBot=8913 |DragonBot=8896 |Fis-mulleres=8615 |KamikazeBot=8470 |Xabier Cancela=8411 |Judcosta=8391 |Paradanta=8330 |One2=8225 |TjBot=8128 |RedBot=8120 |Martinho12=8026 |Andresv.63=7966 |Unhanova=7964 |MalafayaBot=7890 |Makecat-bot=7780 |Synthebot=7614 |Caronium=7605 |Chairebot=7541 |Shyde=7206 |Dodro=7195 |LucienBOT=7089 |Rubinbot=6789 |Regato das Tres Regueiras=6565 |Aosbot=6362 |Alma~glwiki=6357 |FlaBot=6309 |Vanicorps=6293 |Xan de ningures=6181 |Iria.cestmoi=6161 |Joao Xavier=6000 |BotMultichill=5983 |JackieBot=5960 |Amirobot=5756 |RNC=5354 |DSisyphBot=5152 |Xapones=5028 |Nonso91=5022 |Sernostri=4990 |Xelo2004=4946 |Cossue=4712 |ArtaiGZ=4547 |CarsracBot=4532 |Alyssalover=4515 |Cheluco=4504 |BodhisattvaBot=4333 |Mgl.branco=4294 |Chlewbot=4273 |CommonsTicker=4201 |Tfeliz=4184 |Meu rei=4047 |BOTarate=4007 |AvocatoBot=3973 |Xosel=3966 |Marrovi=3904 |Oilisab=3723 |Brathxa=3717 |Nallimbot=3706 |Robbot=3606 |Arco de Rayne=3606 |Rezabot=3579 |CristianCb=3540 |JYBot=3522 |Manudosde=3503 |Mjbmrbot=3457 |PipepBot=3402 |Xandrwijk=3364 |Carronada=3324 |PixelBot=3279 |Miñato=3198 |MGA73bot=3181 |Xabade=3131 |Jorges65=3130 |4bot=3067 |BenoniBot~glwiki=3047 |Vagobot=3032 |YonaBot=3005 |Fryant=2951 |Iscream icecream=2926 |Penidos=2859 |Ogaiago=2790 |MrCarlete=2781 |MJSB73MP=2758 |Pontevedra78=2753 |Adalbertofrenesi=2743 |Pementa=2732 |Nicole=2730 |Emilio juanatey=2712 |WiKorunna=2669 |Purbo T=2646 |Moniquiña=2637 |Movses-bot=2596 |Ourol=2563 |Almabot=2549 |Victortpr=2518 |Força do Barbantinho=2483 |Sz-iwbot=2479 |Suarez ruibal=2391 |Maañón=2361 |GhalyBot=2322 |Todesfuge=2309 |Peixe22=2284 |HerculeBot=2273 |CocuBot=2247 |AlberteBot=2237 |Darkicebot=2144 |Furado=2080 |Calrosfking=2079 |Miguel.lima=2076 |Jordav=2057 |CoroRP=2056 |SassoBot=2003 |MystBot=1993 |Amadalvarez=1961 |Woden=1940 |Pontesiño=1881 |FormacionWiki=1843 |Jorjum=1827 |WikiDreamer Bot=1825 |MVF=1816 |Jchapela=1813 |HiW-Bot=1803 |Petillés=1802 |Jockerouac=1794 |Uxío=1756 |タチコマ robot=1755 |Xián=1749 |Elster~glwiki=1748 |Marcio=1745 |ItsBer=1745 |Esquwiki=1734 |Brais Oliveira=1697 |Stoni=1640 |Pexego=1629 |Chabi=1585 |Quorthom=1576 |Ibercastell=1573 |Almaffi=1573 |Silverfox=1551 |Andalcant=1538 |Marcos B. R.=1537 |Zwobot=1528 |SpBot=1501 |VaiPolaSombra=1480 |Viascos=1442 |Rotlink=1424 |Invadibot=1414 |Makenzis=1350 |Muro Bot=1350 |Dannycas=1331 |La fabrica de nubes=1319 |Porto=1296 |Vilachan=1291 |Iagocasabiell=1287 |MedBot~glwiki=1278 |Acerto=1267 |Charicaric=1180 |Moderador=1174 |TuvicBot=1172 |MGA73=1137 |Soleil222=1127 |AmeliaVR2019=1090 |UKBot=1081 |Alybot=1079 |DGDIC=1076 |Manuelcalvino=1073 |Nerk=1061 |Biógrafo=1050 |Ledoira=1048 |Ogcbizrohnoacn=1004 |Furagaitas=1000 |Zumbi=987 |Onda de lume=968 |Nemigo=944 |El bot de la dieta~glwiki=930 |MondalorBot=927 |Lissander~glwiki=910 |Xermán=897 |Servando=896 |Manu bcn=896 |MarceloRenard2=888 |Vanbasten 23=882 |Eurocatro=879 |Raposo=878 |Rabalde~glwiki=828 |Shinichi~glwiki=814 |Yovanmartinez=803 |148LENIN=800 |Daniarmo=800 |Ecemaml=797 |Εὐθυμένης=786 |Baralloco=780 |Tinsiño=760 |Byrialbot=759 |Estirabot=754 |Goresqui=738 |Sarigueia=738 |Stephan1000000=730 |Slade=715 |Gobraves=707 |AshSXXI=694 |Alhadis=693 |Hipólito=690 |Resorte=683 |!d'O Magriço valho=683 |Satna=677 |Ambiorix=676 |Gato con patas=673 |DarafshBot=652 |Lala Lugo=651 |Quatrinauta=651 |Xohanatorres=648 |Dexbot=647 |Carlos Kaplan=640 |Discasto=637 |Alguén=636 |Galton1892=636 |Chobot=634 |Wikitom=622 |Filo-Laxeiro=609 |DJose Méndez=606 |MahdiBot=603 |Loisteixeiro=600 |Caro de Segeda=593 |Xohán Baldomir=579 |Dou Gweler=575 |Nanotrasno=574 |Alexanderps=573 |Cordal=573 |Osarsan=571 |MSBOT=567 |Andrespe=564 |AArizaga=564 |Fadesga=558 |Sualaxe=557 |Fry1989=554 |Gaudio=552 |Rei Momo=552 |Minorax=531 |Cycn=530 |Xavier36=529 |EDUCA33E=524 |Varperalta=518 |Lancebot=505 |Loischantada=503 |Marcoos44=492 |Zumalabe=487 |Asqueladd=481 |GZKZ=479 |Japan Football=476 |Santista1982=475 |TXiKi=468 |Riciños=457 |Segredos de Pantón=456 |Alalvarez=452 |Cangrejo Ruso=449 |Hera Xela=439 |Oscarpc21=433 |JhsBot=432 |Faia Costeira=432 |ErfgoedBot=428 |XustoRguez=427 |Brais pika=424 |Ceancata=424 |Semangat=420 |Turonio=419 |Eoax=418 |Txabiwiki=414 |Pathoschild=414 |Rosamf=412 |Kamakic=409 |X4v13r3=406 |Wikipeixe=405 |Psdianamh7=399 |Mosquis=398 |Archaeodontosaurus=393 |Céltigos=393 |Skulda=392 |Pablo Grandio=392 |ANDOcategorizANDO=388 |AmilGZ=386 |Aprofa=385 |Prestexoan=384 |Drow male=382 |Robin Hood~glwiki=379 |André=378 |AlonsoMartinez=371 |Chum=370 |Unho=366 |Daniel Pita López=366 |EuropeanV=365 |USI2020=363 |Martiño1996=362 |Milenioscuro=358 |FiriBot=358 |Ifrit.eu=357 |Ferreiroa=357 |Ginosbot=356 |Ensada=354 |PepTheVoyager=350 |SantoshBot=347 |Benoni~glwiki=347 |Kwamikagami=345 |Lopezsuarez=343 |Frumosul=342 |Ercé=338 |Ric delg=334 |Manuel Pérez Lorenzo=334 |Macondo=333 |WiGali=330 |ZEph!=328 |Fran.dorado=327 |Ravave=326 |IES Pazo da Mercé=326 |Karlggest=323 |Harpagornis=323 |RMGAvania=321 |Neal~glwiki=319 |Julrivas=319 |Alonso de Mendoza=318 |Wutsje=318 |Pablo Usuario=316 |Renamed user 23o2iqy4ewqoiudh=316 |Penny Black=315 |Aralenorimaki=315 |Mercedescasimira=314 |FMSky=312 |Lanobriga=312 |Acandals=309 |AMPC98=308 |D'ohBot=306 |MPereiro=305 |Yavanno=303 |Boteiro=302 |Margoz~glwiki=302 |Titvs=301 |Th3B1NaR1C0dE=297 |&beer&love=297 |Mariquinhagz=294 |Randyco=292 |Soulbot=292 |MarisaLR=292 |Niegodzisie=291 |Kasirbot=291 |Llobregós82=290 |Salvora=289 |Danielpc2010=287 |IaRRoVaWo=285 |Euskalduna=284 |Néboa=284 |Susomoinhos=283 |Knorpel=283 |Sylvanorash=282 |BOTijo=281 |Alexbot=279 |Varelarubin=278 |Frandieguez=276 |Patroclo2001=276 |Xentenatural=275 |Algataca=273 |Miguinico=271 |XurxoStepanek=269 |AT~glwiki=269 |Cleoninha=266 |Tisment=266 |Santa Companha=265 |Somos nós=265 |SsNewHouses=263 |Carlosss96=263 |Bestoernesto=260 |AliciaPSF=258 |Iesmgb2=258 |NobelBot=257 |Strakhov=257 |Casasnovas=257 |Gato Preto=257 |Iloveread0102=256 |Marcus Cyron=256 |Kmoksy=253 |Hasley=251 |Menkaura=250 |Zanaer=249 |Sr71=249 |Syum90=248 |Kliksberg=246 |DaddyCell=245 |Sverigekillen=245 |Auley=243 |Mvence=242 |Jtcurses=241 |Sergio Junior from Brazil=241 |Frybot=240 |Tegel=239 |VulpesVulpes42=239 |Alex~glwiki=237 |Minsbot=237 |Casdeiro=237 |Alexandre D.Ferreiro=236 |Taboada=236 |Chairaman=235 |Mix=235 |Garrote20=234 |Yurik=233 |Grixandermor=233 |O TeRMi=232 |Orxeira=232 |Vigués orgulloso de selo=229 |TohaomgBot=229 |Doctor Serpiente=228 |Mauna=225 |Bluesangrel=225 |Xavitooh=224 |Albambot=224 |Expósito=223 |Ibérico=222 |Alchemist-hp=222 |Jhendin=222 |Carlitoscarlos=222 |XAVIER=221 |Je7roi=220 |LiteraturaGalegadosXX mgb=220 |Quinlan83=215 |Barfly2001~glwiki=215 |Lavandeira=215 |Pablo131415=215 |Guarandu=214 |Xeol'oartabro=213 |IvanPerez=212 |Dende=212 |MiguelSR=212 |Davazpe.94=212 |Anxogcd=209 |Fourplay=209 |Ziv=209 |Xaguar=207 |Majoalpe=206 |Omerlobranco=205 |Rafipe=205 |Anti Cristo=205 |Teoamez=202 |Heralder=202 |Waka~glwiki=201 |Thekakokid=201 |Trasdezana=199 |Ac78=199 |Forza4=198 |AstaBOTh15=197 |12VSL=197 |Abraiator=197 |Dianaoxea=196 |Justincheng12345-bot=196 |Frebas=196 |Mtarch11=195 |Ticllahuanca=195 |Galicus1=195 |Villalustre=195 |Tijd-jp=195 |Fmrmayo=195 |Fobos92=195 |Le Pied-bot~glwiki=194 |He7d3r=194 |StigBot=192 |Andre Engels=191 |Magus=191 |Scaaveiro=190 |Albertony=190 |Samersoc=189 |Ivan villalon=189 |Pepeto50=188 |David Márquez=188 |Bluestone Beagle=187 |Rejenja=186 |Mergulho=186 |Jon Gua=185 |Anox=184 |Purodha=184 |Savh=184 |Xose.vazquez=183 |Davidhez=182 |Xermánico=182 |Mistico Dois=182 |Martiztarra=181 |KuduBot=181 |Caneburrio=181 |Domato=180 |UL mrsanmartin=179 |Vini 17bot5=179 |Judiosefardi=178 |Ocarteiro=178 |Courcelles=178 |Elwikipedista~glwiki=177 |Lúa=177 |Opaulo=177 |Teodoromix=176 |Ghazafelho1977=176 |Imagens SM=175 |XINDIRIZ=174 |Estevo=173 |RichardAerts01=173 |Brankses=172 |Rubi=171 |Amherst99=170 |SpinnerLaserzthe2nd=170 |Varlaam=170 |Chuck es dios=170 |Da liñaxe de Uxío o Grande=169 |LIMIAO=169 |Baaden=168 |EleferenBot=168 |Desancristovo=167 |Aricum~glwiki=166 |Lucabouzon=166 |Al Lemos=165 |Sadrechan=164 |Killerwhale=164 |Schekinov Alexey Victorovich=164 |Mrmw=163 |Cabaleiro de Espadas=163 |Kekoroto=163 |Lauramcastro=162 |Carlog3=162 |DaniGaliza=161 |Grela=161 |Ommrianxo=160 |Jarlaxle=159 |Egmontbot=158 |Addihockey10 (automated)=158 |BREAMO4B17=158 |Estésar Seoane=158 |Abeigont=158 |Savijaarvivensen=158 |TheRacso98=157 |GnawnBot=156 |Alvaropv DGallaecia=155 |Shotokan=155 |Luisinho=154 |María Castaño Gómez=153 |Wikiguy 90=153 |DIEGO Kn2=153 |Barto Fiallega=153 |Moinante=152 |AntiaLou=152 |Paavoerbau=151 |Plaslux=151 |SuperBraulio13=151 |Sodacan=151 |EdwardsBot=150 |Marcos~glwiki=149 |Martin Macha 2111=149 |Vímara Peres=149 |Mateteh=149 |Xmps=149 |Terrícola=148 |Croll=147 |Palen2=147 |Jailender=147 |Deppty=146 |Xbello=146 |Xesiño=145 |Gradebo=145 |Millars=145 |Sangjinhwa=144 |Darev=144 |Xtquique=143 |Destructo 21=143 |Túrelio=143 |M~glwiki=142 |LauAI=142 |Damorabe=141 |DarkraiWeb=141 |Enredados=141 |Lamas Angels=140 |Sogdiana=140 |Reuven Ya'akov Schönstein=139 |Suisui=139 |Xoancosta=139 |IES A Estrada=138 |Miriheco=137 |Eden~glwiki=136 |Barrie~glwiki=136 |Dennui=136 |Cvbr=135 |Xabier Loureiro=135 |Moscow Connection=135 |Pazos2019=135 |Manners11=135 |Doc Taxon=134 |Rlopglez=134 |DARIO SEVERI=133 |Angelprotector=133 |Xenxo=133 |Datkad=133 |Ternera=133 |Billinghurst=133 |IvánGFuentes=133 |Storyreffer=132 |Johny89=131 |Manubot=130 |M.gm2009=130 |Gaelico Galego=129 |Krassotkin=129 |Steinsplitter=129 |Henryk Borawski=128 |FuckinChilliPeanuts=127 |Asfarer=127 |Vargenau=126 |Justinoguerra=126 |WikiFroebel2013=126 |Gaescribe=125 |Reena=124 |UL Abelrr=124 |MatthewVanitas=123 |Rptraballando=123 |PDCCARNOTA=123 |Birdie=123 |Kikooo1984=122 |Luimipi~glwiki=122 |Lotje=122 |PeioR=121 |Su Neutralidad=121 |Joseolgon=121 |Gemini1980=121 |Kst1712=120 |Axudamos=120 |Arquimedes=120 |Xoseanton=119 |Es carva=119 |Galandil=119 |Colexio Doroteas=118 |AlexandreGZ=117 |Miguel Chong=117 |Fralonsot=116 |Illegitimate Barrister=116 |Canyq=116 |Fsx74=116 |Berthold Werner=116 |Eduard-Gz-Cat=115 |Averaver=115 |Brunnaiz=115 |Treus72=115 |Hadrián Loureiro=115 |Ima~glwiki=113 |Armoniauniversal=113 |Pelos=112 |Erreja=112 |Jbaronet=112 |Manuel Trujillo Berges=112 |Ver-bot=111 |Anabelml DGallaecia=111 |Escotoneto=111 |FioredeCoira=111 |Luciapgomez=111 |Mazuritz=111 |Miaow Miaow=110 |LinoPlaces=110 |Edvac=110 |Castellbo=109 |Bruno Meireles=109 |Valencian=109 |SEPRodrigues=109 |Youssefsan=108 |Carxibai=108 |Usuarioeditor9=107 |Percebe=107 |BendelacBOT=107 |Inertia6084=106 |Policisne=106 |XDB=106 |Mmdoolm=106 |Adnarimiranda=106 |Mosquera~glwiki=105 |Gravesen06=105 |Guillerme Recuado=105 |DEagleBot=105 |Eduardo Pazos=105 |Amañador de redireccións=104 |Kryser=104 |Hil 2613=104 |Koppany~glwiki=104 |Espantall0=104 |Odelfos=104 |D4c4mp0=103 |Racconish=103 |Xurxoam=103 |BraisSieira=103 |Rpo.castro=102 |Jarould=102 |Anacapa~glwiki=102 |Manolino=102 |Isidoro Castaño=102 |TelmoPP=102 |Felipe08=101 |Mickie-Mickie=101 |Wieralee=101 |Maceirax=101 |RodrigoRega=101 |Ivans wiki=101 |Moeng=101 |Obersachsebot=101 |FireDragonValo=101 |Gangleri=100 |Xabiercs=100 |Skrime=100 |Antemister=100 |SerVaGe=99 |Erosstomee=99 |Footballbm31=99 |Delotrooladoo=99 |Pablo pousa carrera=99 |Denniss=98 |Mskina=98 |El refugio de la Cultura~glwiki=98 |Fernando Riveiro=97 |Milia=97 |Evelinwendy=97 |Luis Reynaldos=96 |Earanwe=96 |Durmideira=96 |-Lemmy-=96 |RadiX=96 |Pablo goian=95 |Xograr=95 |Vecnai=95 |Anawiki=95 |Federico Leva (BEIC)=95 |NetOverflow=95 |Innerstream=95 |MarcosEire=94 |Punta da falsa=94 |Tremo72=94 |Xicodaponte=94 |CAPTAIN RAJU=94 |Sucador=94 |Parodper=93 |Nikolai Kurbatov=93 |Budelberger=93 |TSventon=92 |Capa23=92 |Cherkash=92 |Qwelk=92 |Gorigori=92 |MacedonianBoy=92 |NTBot~glwiki=91 |Gtdanielz=91 |Kai670=91 |Cpls=91 |Raimundo Pastor=91 |Teixugo=90 |JamesP=90 |Un do Deza=90 |Lolamteira=90 |Patribr24=90 |KoTToS17=90 |Dee Snutsington=89 |Pavlemadrid~glwiki=89 |Kurush25=89 |Rouge~glwiki=89 |Macalla=89 |Uriel1022=89 |Miguelregojo=89 |Miguelinmestre=89 |Citaniaudc=89 |Illinois347=88 |Fasbtison=88 |Solaria=88 |TheWikipedian1250=88 |Biologo2001=88 |Miguel303xm~glwiki=88 |Votasobononfagasobobo=88 |Icaro106=88 |Fxtorres=88 |LombardBeige=88 |Finesfacil=88 |Candalín=88 |Poco a poco=88 |Aveleiro=88 |The blade=87 |PSPX10=87 |Primeiros de Lamas=87 |Ignlg=87 |Rañolas=86 |Cloudsfisica=86 |Lojwe=86 |Efremigio=86 |Chibcha , nombre del pueblo Muisca de Colombia. Tunjo. TeleSUR. Siempre da más !=86 |Xyxy93=86 |Antón Figueroa=86 |Nipisiquit=85 |Flix11=85 |Kwjbot=84 |Metiawr85=84 |Lijealso=84 |WikiBayer=84 |Procastino=84 |Biosbardos=84 |Benjavalero=84 |TinoR=84 |Supino in albis=84 |Riedel=83 |Anjo-sozinho=83 |Artritris=83 |Hugogs02=83 |Anxo Núñez Fernández=83 |GzS=83 |Cuatrivialer=83 |Cullerdés=83 |Umbalawe=82 |Meinhof=82 |GilliamJF=82 |DragonflySixtyseven=82 |Independència=82 |Alejandrocaro35=82 |O.millo.corvo=82 |Grunge~glwiki=82 |Tarih=82 |Wikiportas=82 |M0KLB=81 |Birnarem=81 |Zairaft=81 |Vitoria=81 |Sardur=81 |Garciman73=81 |Zoecarballo=80 |Iifar=80 |Jcfidy=80 |J 1982=80 |COGS97=80 |DavidReyAlvite=80 |Ostiudo=80 |Imolavirando=80 |Echando una mano=80 |Nachete93=80 |María Baldomir=79 |Andciao=79 |Sapito=79 |IXCat=78 |JuanQuintela=78 |Toby123perruno=77 |Mofl5=77 |Ladsgroup=77 |Olequedificil=77 |Davidares=76 |Castro96=76 |Fabiojrsouza=76 |Ervixe=76 |UL rbcouto=76 |Santiago galego=76 |Oscarpoio=76 |Zuntig=76 |Colexio de Quintela-Moaña=76 |Redaktor GLAM=76 |MerlLinkBot=76 |Rugbya15=76 |Romaine=76 |Jeronim=75 |Nilopa=75 |NuriaConde=75 |Binturong=75 |Rodamón4=75 |Llywelyn2000=75 |Martinh090=75 |Eurohunter=75 |Jaqeli=75 |Refoxeiro=75 |Bulebule=75 |Apeiro94=75 |Paguiar=74 |WikimediaNotifier=74 |Óscar Mirás=74 |Creandoentradas=74 |Fridolin freudenfett=74 |Gz2005~glwiki=73 |Igor Seoane=73 |Matthew Barera=73 |Xabier8=73 |YasBot=73 |Pau781=73 |Qatariq=73 |Jfblanc=73 |Ultramar2016=73 |Sergio Serantes Blanco=73 |Oviguan=73 |Zafer=73 |Hégésippe Cormier=72 |Barrabi=72 |Matiia=72 |Rosarinagazo=72 |Barrimei=72 |El filóloco~glwiki=72 |Kaliforniyka=72 |Mathonius=72 |Inesdecampos=72 |Lucien leGrey=72 |Kadellar=72 |Fabian Zubia~glwiki=71 |Arroutado=71 |B25es=71 |Josep Maria Roca Peña=71 |Sirionnd1118=71 |Modesto Casanova=71 |PauLoCris=71 |DavizRP=71 |Álvaro Díaz Seijo=71 |Arttikusbcn=70 |XoséXabarin=70 |Traballad=70 |Cesardelcano=70 |KsaveroEO=70 |Danlimusic62=70 |Karvayedo=70 |Tiyoringo=70 |Os don sam cañóns=70 |Lecs2311=70 |Triplecaña=70 |DannyS712=70 |Wikibolo2955=70 |40maula=70 |José Antonio Rodríguez Rivera=69 |LR0725=69 |Fagairolles 34=69 |Paramaribo1975=69 |Materialscientist=69 |Ts12rAc=69 |Raphael1256=69 |Nivent2007=69 |Stegop=68 |DwightFry=68 |Zaixe=68 |TastyPoutine=68 |Ранко Николић=68 |MathXplore=68 |Athena in Wonderland=67 |Glaisher=67 |SarahStierch=67 |Caravincho=67 |Erzskamera=67 |Jmarchn=67 |José Guirao=67 |Ivandaponte=67 |Fersanlo58=67 |Sailko=67 |MarcoAurelio=67 |Betucagomes=67 |Palica=66 |Д.Ильин=66 |MPF=66 |Scip.=66 |Joseveiga=65 |Curreloss=65 |Jesusricofuentes=65 |FatimaRomero=65 |Teshuveros=65 |Lordiegor=64 |Faolin42=64 |Xeror=64 |Skiuv~glwiki=64 |Maquia=64 |Oestrimnium=64 |Ivancs29=64 |Komun=64 |Leonidlednev=64 |Érico=64 |CondeDeSantibáñezDelRío=63 |Spacorum=63 |Dani Jardón=63 |Quentinv57=63 |Airela=63 |Cryforbbh=63 |Alvaro Freijo=63 |Noeliallagof=63 |AnxoLB=63 |Chorima1=63 |Eleefecosta=63 |Frangza=63 |AlejandroBS97=62 |FiloloxiaUDC=62 |Kolega2357=62 |Neo azulis=62 |Elzevir=62 |JuliRock=62 |Calviño96=61 |Hbf878=61 |Sandro Halank=61 |Artanisen=61 |Praxidicae=61 |Hoo man=61 |Kirito=60 |Gelote=60 |Chlewey=60 |Dreamerpedia=60 |Arts&Labour=60 |FREIXO=60 |Οσελότος=60 |Varondán=60 |Miketanis=60 |Isaac1991~glwiki=60 |Canzobre=60 |Xuars=60 |Lamas-unionpenosa=59 |20396MM=59 |Teixuga=59 |Alber1840=59 |Doradorodriguez=59 |Guldhammer=59 |Ghalegho~glwiki=59 |نوفاك اتشمان=59 |Luciacev=59 |NoeliaAndrea=59 |Edward.e=59 |AJona1992=59 |Mercy=59 |Deusdixital=58 |Kelovy=58 |Bonovyh=58 |Oursana=58 |Evafuentes=58 |SandrinhaRC=58 |Mendinho=58 |PaulaLopezOtero=58 |Belagaile=58 |Alex Perez=58 |Marbletan=58 |A.Savin=58 |Gray eyes=58 |Bemilladoiro=58 |Elton=58 |Emman De La Macha=58 |Salvabl=58 |GUTIERREZGD=58 |Alexporteroverin=57 |Marinna=57 |Raciniense=57 |John1796=57 |Wiki Wikardo~glwiki=57 |Rodrigo~glwiki=57 |Toulousain=57 |Manuel de Sousa=57 |123~glwiki=57 |InesVarelaBlanco=57 |Xlpastoriza=57 |Jpereira=57 |Sergio9C.M.=57 |Anxova=57 |Souto Varela=57 |Edgar181=57 |Paulo carballo=57 |Vainilladetahiti=57 |Galewiki=57 |Perhelion=57 |Xabel10=57 |Brara=56 |Laverca=56 |Xaimex=56 |Tania fs=56 |Jorunn=56 |Aavindraa=56 |BouwMaster=56 |Jardel=56 |Saulokei=56 |Vriullop=56 |RvzQz=56 |Meniño=56 |Vifito=56 |Qoan=56 |William Avery=56 |Robin Patterson=55 |Wiki13=55 |LvKinHo=55 |Andreskasta=55 |Araceligarcianavia=55 |Hugo1982=55 |Tanbiruzzaman=55 |Jurjinho=55 |Platinol=55 |Tomukas=55 |Pilarsamon=55 |Kiko.1984=55 |Mcastrof=54 |Xacobe=54 |Galipediantefisico=54 |Aketito=54 |Miguelfernandez1=54 |PAMatematicas=54 |Gabriela1996=54 |Danidvt=54 |Sss~glwiki=54 |CGA22=54 |Jenócrates=54 |MMariñas=54 |Capmo=54 |Cekli829=54 |Sanya3=54 |Henrique Pereira=53 |Jackie=53 |Jackirtash=53 |Davidayude=53 |Roamata=53 |Crisky=53 |SkyRugby=53 |César Reis~glwiki=53 |Andbar02=53 |Shaulhochberger=53 |Cachaldora=52 |Solexhn=52 |Stanglavine=52 |Danips98=52 |Vizktor=52 |Pablop197=52 |Covelus=52 |Lucas Sanchez Dalmau=52 |Vicente Rojo=52 |Dantadd=52 |Thepinkphink=52 |Estefaniapt DGallaecia=52 |Mjifr=52 |J. Pais=52 |Mos=52 |Thecangri6=52 |Common Good=52 |Laura207=52 |TuHan-Bot=52 |Mfons2000=52 |Tacaju=52 |Rkt2312=52 |Latingregopoio=52 |JorgeGG=51 |Kayaya=51 |FishInWater=51 |Giovanic0=51 |Jorgecasru=51 |SABIR2.0=51 |Dan w~glwiki=51 |Serlui=51 |Saturnino=51 |Ignacio.Agulló=51 |Butelo=51 |VanBot=51 |Boirense=51 |ValeriaVarela=51 |A Festa da Dorna=51 |Place Clichy=51 |Landriessen=50 |Ana Caramés Canosa=50 |Udufruduhu=50 |Manolo Ager=50 |CValcarcel=50 |Culex=50 |Rokambolexko=50 |Mmeixide=50 |V. F. Medina=50 |Swamp Greetings=50 |Villanueva96=50 |GleOsp=50 |Braisgg=50 |Santaia=50 |O-carallo-29=50 |Rabalexo=50 |Orriolense=50 |Stryn=50 |Monicabaleiron=49 |Daniela.ciociola=49 |NguoiDungKhongDinhDanh=49 |Creepin galego16=49 |Vnovegil=49 |Animadelpurgatorio=49 |Sinosuke 2=49 |JoelMLN=49 |Chirz105=49 |Triedros=49 |Santy1789=49 |Quinif=49 |Dikinson01=49 |Paula Sánchez Hernández, Sarai Sánchez Prieto e Inés Trigás Pereira=49 |Jog13=49 |Divesgallaecia2012=49 |Janitoalevic=49 |Praia América=49 |Rafa Salgado=49 |Hashar=48 |Bolinhodeamor=48 |Sidi Paulus=48 |Emijrp=48 |Wikinña=48 |Xandi=48 |Maria otero bouzón=48 |Paco~glwiki=48 |LeonardoAbenis=48 |Tereperdicilla=48 |Bredodo=48 |Dura-Ace=48 |Easy Tempo=48 |Filologosd1=48 |Jü=48 |Barbarobarbarez=48 |Máximo Albedo=48 |J.delanoy=48 |Fma12=48 |C.Veiguela=48 |Relojes de sol en Galicia=47 |Marc-André Aßbrock=47 |Sergiooboe7=47 |Marinha vs~glwiki=47 |Rameshmurmu1684=47 |Vazvilpa=47 |Leoplus=47 |Juan Quisqueyano=47 |Manolofreiria=47 |Ary29=47 |Vilartatim=47 |Cattus=47 |Putxodisturbio=47 |Manuelmicro=47 |Galathil7=47 |Ailura=47 |SamiKullström=46 |Sergio~glwiki=46 |OTitanic=46 |Hipiosa=46 |Marium Alberto=46 |Dalvasan=46 |NikNaks=46 |Actia Nicopolis=46 |DTabCam=46 |REDMAXIM=46 |SajoR=46 |Neevy Ambr Du=46 |XXBlackburnXx=45 |IreneRiveiro=45 |Xomabepo=45 |Lsses7=45 |Hedwig in Washington=45 |Mr. Fulano=45 |Xosediaz=45 |Sinde~glwiki=45 |ReyBrujo=45 |Pau~glwiki=45 |Jvidalc=45 |Imsweetalbi=45 |Belen43 eih=45 |Samueltr DGallaecia=45 |Góngora=45 |Kippelboy=45 |Mdaniels5757=45 |D’Azur=45 |J. Patrick Fischer=45 |Paulo roberto silva gomes=45 |Hozro=44 |Raulsalgado=44 |Esteban Paz=44 |Gustavo Girardelli=44 |Taketa=44 |Deus=44 |David García Granja=44 |Satxa=44 |Himbeerbläuling=44 |Desicarpente=44 |Sueviacc DGallecia=44 |Eladio Medel=44 |Adailton=44 |SHs=44 |Pichi.do.borron=44 |Sdocio~glwiki=43 |Calpurnia~glwiki=43 |Xavinho=43 |Raul=43 |Zarmot Flaggown=43 |Afgán=43 |Sa=43 |Marco Chemello (BEIC)=43 |Juan53=43 |Robin van der Vliet=43 |Breixo=43 |Acer=43 |Cotaron=43 |Alan=43 |Codeks=43 |Sfs90=43 |Comgalego=43 |Pargal=43 |Eduardo P=43 |The Obento Musubi=43 |SpookyFlora=43 |DerHexer=43 |Sant8=43 |Yeza=43 |Mjazick=43 |Rafaelidolatra daluz=43 |Marvelshine=43 |Ontzak=43 |VanBandini=43 |Brincadeira=43 |Rxy=43 |DiegoVS=43 |Severo Boán Aspiazu=43 |Noelgf=42 |Filosofía Universidade de Santiago de Compostela=42 |Ogaiteirodoredondo=42 |Önni=42 |Arturo Iglesias=42 |WikiPTV04xd=42 |Spider Pig~glwiki=42 |Magog the Ogre=42 |JESSIP=42 |UL fernandocorme=42 |Yoda1893=42 |Nomada226=42 |Karrapucho=42 |Gereon K.=42 |Compostelana=42 |Rastrojo=42 |Tasatala=42 |Kanabekobaton=42 |Hide on Rosé=42 |Ebrambot=42 |Moti Maarabi=41 |Authentise=41 |Gigfngjfjgnjf=41 |Cedofeita=41 |Ideator 2.0=41 |Paularv7=41 |Cunetas=41 |UL mouriño=41 |Luciaavarela=41 |Capsot=41 |Medium69=41 |O Mago Rock=41 |Bea.trice=41 |Oximurah=41 |Dalog1995=41 |Davisuke=41 |Eihel=41 |Superpes15=41 |Tooru~glwiki=41 |INeverCry=41 |Javierbossa=41 |Saul ip=41 |Lalinense=41 |Raichsweet=41 |Tixola=41 |Jafeluv=41 |Ggonz=40 |Pedro Insua=40 |PBA96=40 |Conde00=40 |Inesgl=40 |Tacho3=40 |Karlitos=40 |EVula=40 |Guise=40 |BrandanPedre=40 |Piquita=40 |Netanbaal=40 |Citocromo c oxidasa=40 |Juancalobo=40 |Elena cp=40 |Cheminha=40 |Robertovinki=40 |Juan Emilio Prades Bel=40 |Leszek Jańczuk=39 |Lorenafj DGallaecia=39 |BenficaNNossaPaixao=39 |Mateo scq=39 |Bugallales=39 |Alejandrfernandez=39 |A. B.=39 |Usuario20023=39 |Penarc=39 |Chema43=39 |BD2412=39 |Segarun=39 |Dostojewskij=39 |BREAMO4A16=39 |Olaiia=39 |Carsrac=39 |Lévedo=39 |Tetradracma=39 |Integral Momento Dipolar=39 |Gustavo Siqueira=39 |Alvripoll=39 |Anxoneta=39 |Eva TeiS=39 |Scostas=39 |Tetractismonelos=39 |Jo-Jo Eumerus=38 |Renamed user f26394dcb19bd7bdad78f0d752896653=38 |Sashko1999=38 |Dopazo98=38 |Zscout370=38 |Ursidaecoruñes=38 |Sacebro=38 |Daniel (usurped)=38 |Phe=38 |Jfcobo=38 |DJMalik=38 |Adrián Ouro=38 |Samurais mission=38 |Michael Barera=38 |Wikitanvir=38 |Bombadil~glwiki=38 |Lorocesvanava 23899=38 |Alexiadq DGallaecia=38 |AIA Espana=38 |Stïnger=38 |Kgsbot=38 |Masum Ibn Musa=38 |Pedromadruga=38 |Natalia Bergaño=38 |Nataliacb DGallaecia=38 |Asturcon=38 |Gumruch=38 |Soman=38 |Jdiazdelrio=38 |Musiqiyjj74=38 |Mixigodo=38 |Artebruta=38 |Mike Rohsopht=38 |Renamed user 8d1b46b3af2784492a79b752fc2e81e7=38 |Tux~glwiki=38 |USCtrad=38 |Thknny=38 |Pd=38 |Auslli=38 |Profesorpaciencias=38 |SergioFontánÁlvarez=37 |Earelin=37 |Rimatronic=37 |Devónico1234=37 |Fehufanga=37 |Aaronferrari=37 |Arcanxo=37 |Ev=37 |Cactusverde=37 |Visopedia=37 |Holder=37 |Aestragada=37 |Alejandra carpena=37 |Histagra=37 |Lucia A. Iglesias=37 |McZusatz=37 |Vieitez=37 |Sp5guest=37 |Mougán=37 |Finlaure=37 |Yuslo=37 |Nino Dolce=37 |Mike.lifeguard=37 |Sotiale=37 |Rdg Vito=37 |Mestas=37 |Achim55=37 |Wow=37 |MiniPictures=37 |Texvc2LaTeXBot=36 |Nerea Lorenzo=36 |Marceloavila84=36 |Margamarcuño=36 |Irimz=36 |Tony~glwiki=36 |Barak-cal-do=36 |NicoSGF 64=36 |Alexander Vigo=36 |Koavf=36 |Zarrulheiro=36 |JotaCartas=36 |ReneeWrites=36 |José FerPre=36 |Asantinc=36 |Deivid=36 |Nethac DIU=36 |Ketxus=36 |Chabi1=36 |Aitortxasko=36 |Tidubi=36 |Spyfly=36 |Racapa=36 |Shastre=36 |Randomp4rson=36 |Sciking=36 |Xic667=36 |Kirita22=36 |Edén=36 |UL fernando.torreiro=36 |Magnefl=36 |GHARVES=36 |Pentimento=36 |IagoRC24=36 |Martaandion97=35 |AnRo0002=35 |Amasuela=35 |LamasPC20=35 |Philippe49730=35 |Tiberioclaudio99=35 |Albaleston=35 |Luan=35 |AnselmiJuan=35 |MediaWiki default=35 |NoeliaLauraSilvia=35 |Robertohermida=35 |Or8a=35 |Beatrizpn DGallaecia=35 |Niridya=35 |Lisímaco de Egipto=35 |Icodense=35 |Touriñán=35 |Galego08=35 |VictorAlvarez89=35 |Wilfredor=35 |Preghiseiro=35 |Adriana Bargados Calviño=35 |Xandepardo=35 |Quinto de Bamiro=35 |Luckas Blade=35 |Ras67=35 |Mentxuwiki=34 |Mreysita=34 |Iriasc=34 |Angelarcay=34 |Apcbg=34 |Mykhailo=34 |Escoitar=34 |Ana Montes Couñago=34 |Pere prlpz=34 |Mondoxíbaro=34 |Volkov=34 |Manoel.folgueira=34 |Brightify=34 |Daniel Mietchen=34 |Carsten Steger=34 |Echeoquehai=34 |Raquel Arias Añón=34 |Irene Duinkerken=34 |Gerd Eichmann=34 |Lliura=34 |PCalvinho=34 |Cat~glwiki=34 |Nosferatu~glwiki=34 |AtosCrip$=34 |Filósofo Galego=34 |Follgramm3006=34 |FCPB=34 |Teo.raff=34 |Juliasilva5=34 |SurdusVII=34 |Urco65=34 |Hercule=34 |Fernandezsara12=34 |Gabriel Schnee=34 |Colineta=33 |Azote Galaico=33 |Biblioteca intercentros lugo=33 |Asterion~glwiki=33 |Xansroque=33 |Zuntig fiber=33 |Fidi gz=33 |Don Saturio=33 |Augusto Canetas=33 |Joseghast=33 |Danielba894=33 |Ppefelipe.prox08=33 |Bsadowski1=33 |Lamas alt=33 |Evrik=33 |Dcoetzee=33 |Eldizzino=33 |The White Lion=33 |Prowiki=33 |Magosto=33 |Martinhogz=33 |Galegoman~glwiki=33 |Codename Noreste=33 |Claudia Piñeiro=33 |L&T=33 |Bridget=33 |Guillerme Moreira=33 |AndreaMorena=33 |XockoGaliza=33 |TottyBot=33 |Xoconde=33 |Kontrollstellekundl=33 |1997kB=33 |Natuur12=33 |Pedridotransas=33 |Leyo=33 |Лобачев Владимир=33 |Fisterraeomar=33 |Luigi Salvatore Vadacchino=33 |Literaturagalegac1=33 |Ana Ojea Villamarín=33 |Club Hockey Compostela=33 |Nodulation=33 |Iojhug=33 |Simonalsa=33 |Faraday~glwiki=32 |Glosoli=32 |Keepscases~glwiki=32 |Saldagon=32 |Chisuchian=32 |Oresthes=32 |Taniarf=32 |Xues=32 |WPPilot=32 |Munmula=32 |Manuelt15=32 |Uhanu=32 |Rebentabois=32 |Satesclop=32 |Vidueiros=32 |MargaritaPoppa=32 |Minhoulha=32 |Pobracara=32 |Uxío Castelo=32 |Alito95=32 |Angelsc89=32 |Prensagalega=32 |Arale~glwiki=32 |Mazbel=32 |Delphidius=32 |Kontributor 2K=32 |Pauuguezz=32 |Ferbr1=32 |Carminhas=32 |Florentino filo=32 |Toxedinho=32 |Sálvora=32 |Laura~glwiki=32 |Susana Seivane=32 |LuciaaPiñeiro=32 |André el pescadero=32 |Aqwuo=32 |Trieste24=32 |Ferreolus=32 |BREAMOA16=32 |Mayterios=32 |Ernesto53=32 |Adam Cuerden=32 |Oicorojuara=32 |Teles=32 |Patricia Mannerheim=32 |JuTa=32 |Breogan72=32 |Bolboreta95=32 |Brixida=32 |Zailaufran=32 |Regueiro=32 |Pigreño=32 |Breno Damasceno=32 |Mistico=32 |Workinding=31 |User2352352=31 |Isha=31 |BREAMOB11=31 |E2mb0t~glwiki=31 |Mahir256=31 |せいきょういく=31 |Aiamar=31 |Danibuhu=31 |Mariana~glwiki=31 |Marialop4567=31 |Ceivar=31 |Wikielwikingo=31 |D. Carlos Ramon Canosa Carro=31 |Xabier meilan=31 |Vgarabana=31 |HakanIST=31 |Sihomesi=31 |Siebrand=31 |Peixiño=31 |Migueldaborreira=31 |Carunchiño=31 |LaVozDeTuRelato=31 |Binlou=31 |Fanfurriñeiro=31 |Luciano~glwiki=31 |Mateosx 21=31 |Songuer=31 |TonyMontana~glwiki=31 |Trini Pérez=31 |URSULA FERNANDEZ=31 |Ángela Souto Vieites=31 |Upolu=31 |Aldnonymous=31 |Gilles2014=31 |Palmeirán de Palmeira=31 |Chichou=31 |Analva=31 |Botend=31 |Mamorusenshi=31 |Kallerna=31 |11del9(2001)=31 |Llez=31 |Blua lago=31 |Jbrey360=31 |Kelykz=31 |Jmanubarreiro=31 |CHV=31 |Davidgval=31 |Marcusfernandez=30 |Edoarado~glwiki=30 |Qrfqr=30 |Anagram16=30 |Jparcur=30 |Tamanca=30 |Museo8bits=30 |Antywyky=30 |Rapo~glwiki=30 |Redf0x=30 |Naraht=30 |Fajesus=30 |Carlos Rodriguez Otero=30 |Robergal88=30 |777sms=30 |Zaqarbal=30 |Breogan Ogando=30 |Manuelfg DGallaecia=30 |Sonia5999=30 |Santiago Vieites=30 |Henriku=30 |Pichucu=30 |Kijand=30 |Samuele2002=30 |Newsou=30 |Ayto=30 |Sobroseño~glwiki=30 |Ana Montez=30 |Carlos Abal Cerviño=30 |Stardsen=30 |P.riveira=30 |Pmlineditor=30 |Reciprex=30 |Unikalinho=30 |Gallita=30 |Geldare=30 |LametinoWiki=30 |Cheluco usopúblico=29 |Evajlaural=29 |Xinelo=29 |Overworkedpunk=29 |Seoane Prado=29 |Manuel gonzalez coego=29 |Hispanitas=29 |Yann=29 |Paula de Luis Fernández=29 |Galiciencia=29 |MdsShakil=29 |Samieira Existe=29 |EliRios=29 |Färber=29 |Theodoxa=29 |Trey314159=29 |Corgo=29 |Addihockey10=29 |Vanegarciaa9=29 |Draxtreme=29 |Modesto=29 |Guti Galiza=29 |Isaac Mansur=29 |Alangaliza=29 |Vilagarciana=29 |Dictablanda=29 |Andrea Quintas=29 |El Morenus=29 |Jan Myšák=29 |Tencosteas=29 |Bucephala=29 |(-bcm-)=29 |Daniel Gz=29 |S.edreira=29 |Goldorak=29 |Amire80=29 |Elena-Oskar=29 |Xabier Armendaritz=29 |Henry Moleskine=29 |Santiago Rua=29 |P4K1T0=29 |Sara B.O.=29 |Lourixe=29 |TheBlueCat22=29 |Dr.Coverall=29 |Piratasgz=29 |Russavia=29 |Kim~glwiki=29 |City of Rebellion=29 |Mpernas=28 |Viguesa ace=28 |I diaze1993=28 |Faxeirada=28 |EstebanTorr=28 |Jet Pilot=28 |Noé Valti Ape=28 |Rakasa ayat Alien=28 |Too Classy for This World=28 |Manuel 111091=28 |BREAMO4A26=28 |Krmn8220=28 |Tonyjeff=28 |Aspres=28 |Fxparadelo=28 |Ji-Elle=28 |FerMirra=28 |Jonathan359=28 |Borjaseob=28 |Roi Xordo=28 |Ophiusafolk=28 |FFTDeutsch2021=28 |Comandancia=28 |AsCuFo=28 |Airbovu=28 |Jacobbraeutigam=28 |NCervinho=28 |Altasperlas=28 |Tony Fernández Barco=28 |Ah3kal=28 |Juanoro=28 |Naosenlleira=28 |Patxon=28 |Morancio=28 |Cantigasdaterra=28 |UL Ospala=28 |Pvieito=28 |Ciaran.london=28 |X.l.dean.ben=28 |José do Arnado=28 |Bárbara Rocha Fdez=28 |Scg781998=28 |Miguereg=28 |Frenchchou=28 |Elyms95=28 |Egmontaz=28 |Carolina Laíño=28 |Memedgarcia=28 |BREAMOB0001=28 |Martín Taboada=28 |Sisa19=28 |Petunia Clark B=28 |AmpiGR=28 |Trasnadas83=28 |Alroga=28 |Wim b=28 |פארוק=28 |Pepito Giraldito=28 |Lolox76=27 |Platonides=27 |Leogalego=27 |Eyebag=27 |Pijusmagnifikus=27 |Htc3594=27 |Ricardo.Pazos.=27 |Leefeni de Karik=27 |Homobot=27 |Pedece1=27 |Santiago Calviño=27 |Onipsis~glwiki=27 |Bethlem2809=27 |Lomeno 24=27 |Alberth2=27 |Ices2Csharp=27 |Infiespobra=27 |Atalanta86=27 |Martalemaq=27 |VanesaFerreira=27 |Lazaro eriko=27 |Millar Adas=27 |Sreejithk2000=27 |Dumbriaecultura=27 |Frigotoni=27 |Froaringus=27 |Daisystinkafds=27 |Macarrones=27 |Anagc99=27 |Ralf Roletschek=27 |Vilalbafs=27 |Juangz97=27 |Patricilla5=27 |Jerzyjan1=27 |TheBellaTwins1445=27 |Miguel Ángel González López=27 |Breoghain=27 |UL Vilariño=27 |EPIC=27 |Lcasedit=27 |Baldrocas=27 |Elena.R.=27 |RustyRapier=27 |SeidaSokoara=27 |Tamarayupi=27 |Likewike=27 |EncycloPetey=27 |Noafp10=27 |Litteralittera=27 |BEABP=27 |Dedrif=27 |Peregrina.pintos=27 |Tropicalkitty=27 |Peluche.josemanuel=27 |Marta bp=27 |Iketsi=27 |Laszlovszky András=27 |HefePine23=27 |Michael Romanov=27 |Rainya=27 |Andrew J.Kurbiko=27 |Víctor Alexis Cantillano Oviedo=27 |Eleutheropodic=27 |R.albergaria=27 |Murilotifoski=26 |Dani.pazos=26 |Joakko=26 |Coruñes=26 |AR.GNV=26 |Dafide=26 |Hindustanilanguage=26 |Sualla=26 |CrisEstevez3=26 |Sock puppet=26 |Garthof=26 |Arredista=26 |Lirafranklin5=26 |Aquae Querquennae=26 |MP~glwiki=26 |Mr Accountable=26 |Adri guarda=26 |Laura Fiorucci=26 |Paula&Rosalía=26 |Maosinnovacion=26 |Legarra=26 |Deshgloshe=26 |-jem-=26 |Alternativa407=26 |Davidlombao=26 |とある白い猫=26 |Lutin bleu=26 |Igna=26 |Luxusfrosch=26 |Shaqster~glwiki=26 |Maasje=26 |Gustavo.bng=26 |Rrm11=26 |AnderTecht=26 |マティ男=26 |Mario villaflores=26 |Hugo.arg=26 |Nhasky=26 |Ajraddatz=26 |Martinsfer=26 |Eustaquio Ramírez Ortelo=26 |Penarc1~glwiki=26 |Oskar=26 |Savig=26 |Lontra 404=26 |Adrianpany=26 |Mywikimediaaccount=26 |Julián Elencwajg=26 |Gliwi=26 |Campeones 2008=26 |Rachmat04=26 |Ksarasola=26 |Vermont=26 |LiteraturagalegaCPG=26 |Rzuwig=26 |Ernestolake=26 |Wwikix=26 |Maximillion Pegasus=26 |CamiloRock77=26 |Michampinion=26 |KS88=26 |Cgnk=26 |Sirius~glwiki=25 |Uxiosa=25 |Fernangomen=25 |Ana Costas Castro=25 |Mabema1=25 |Klemen Kocjancic=25 |Lamas-Nós=25 |Pablofc4~glwiki=25 |Oscar36202=25 |Diegohuberman=25 |2eight=25 |CzarJobKhaya=25 |Mohandas g=25 |Mustek=25 |Nazaretfp=25 |Orijentolog=25 |Pedro002094=25 |Sr.Kaplan1=25 |Vgonzalez630=25 |Elresaltador=25 |Anagi33=25 |Arribi=25 |Alarikaviana=25 |Svathpl29=25 |Mariaformoso=25 |Alba.pardinas=25 |Jorginho 2=25 |Bloobrey=25 |Santhy=25 |Busurbano=25 |AreVazquez=25 |Sabadelhe=25 |Boicentril=25 |Simplus Menegati=25 |Olequefacil=25 |Iagomeijiide=25 |HectorLC=25 |Piterleik=25 |Sofiacl DGallaecia=25 |Jjhhggrrr=25 |Perikleskova=25 |Elena de Peleyos=25 |Renamed user 1d4d26aa8f94c7a808d2402a498083de8f3a697ac6a46d3eb81eb3b689d710ee=25 |Asierog=25 |Chongkian=25 |Andrea.penedo=25 |Xabre~glwiki=25 |ArwinJ=25 |SF007=25 |Juanjo García González=25 |Davidbouzon~glwiki=25 |Jbribeiro1=25 |Erwin=25 |Mxose=25 |ChongDae=25 |VL96=25 |Shanmugamp7=25 |DrKay=25 |The Anome=25 |Anieten=25 |Raderich=25 |Nitch=24 |Ave Phenix=24 |Furabolos=24 |BokY=24 |Aitor.bouso=24 |Lamas carraxocam=24 |Deltaman=24 |ErikvanB=24 |Litegalega2018=24 |Vítor=24 |Lathir=24 |Breogan73=24 |Daphne Lantier=24 |Krisito=24 |GFHund=24 |ATORREDOCASTRO=24 |Willtron=24 |BREAMO4A10=24 |Aillean69=24 |Jani Koskiin=24 |Restu20=24 |HReineGz=24 |Fredirib=24 |Chemegelece=24 |Nusmg=24 |MBroa=24 |Ainz Ooal Gown=24 |Rfsotelo=24 |Andreuvv=24 |Rubén Ojeda (WMES)=24 |Xosé Cabanillas=24 |Stang=24 |Comba=24 |Aybeg=24 |Xogos Curruncheiros=24 |Johannnes89=24 |Nere18=24 |EditorTextos=24 |Alenlugo=24 |Fdsh=24 |Bhgh543bgf=24 |Crismartinez24=24 |Balo=24 |Hugovillarfernandez=24 |Bencmq=24 |Martín Codax=24 |Manugarrobo3=24 |Beko=24 |Aliwal2012=24 |O monstro da ria=24 |LgL 4ºESO IES David Buján=24 |Xamasi~glwiki=24 |Rlm756a=24 |DidiWeidmann=24 |Jpbarbier=24 |Acartonado=24 |Bdk=24 |Natalia G. Mouriño=24 |Lápisdecores=24 |Vilho-Veli=24 |Cesarinmontoto=24 |Cristiangl=24 |Xosé M. Eyré=24 |Fscres=24 |Uxilamalv=24 |Dreamonish=24 |Alpinu=24 |Greenman=23 |SiareiroLugo=23 |Lantania=23 |Mariluz=23 |GZML=23 |Martuinbiya=23 |Erik Warmelink=23 |Chispichis=23 |Odejea=23 |Francisco J. Gil=23 |Lonega=23 |Shaulhochberger II=23 |Bivero=23 |Lilacpiu=23 |O andras=23 |Zapipedia=23 |Valentim47=23 |Xeira89=23 |Alexandre056=23 |Jose77=23 |Myrhonon=23 |Sergio Ferradás Varela=23 |Loispardo=23 |Styyx=23 |David0811=23 |Chumwa=23 |VigoGZ=23 |Jemo2200=23 |PasaporteGalego=23 |Horst-schlaemma=23 |WEdSza=23 |Sturm=23 |Wallflower=23 |GO69=23 |Cristiano2012=23 |MetalBrasil=23 |Pigsonthewing=23 |Bradmanthedon=23 |Paula Crespo=23 |Limotecariu=23 |Amaigadameloquehaiga=23 |VulcanSphere=23 |Valenciano=23 |Vogone=23 |Wikilandia=23 |PlyrStar93=23 |Knochen=23 |Popayan1210=23 |Daniuu=23 |Vila666=23 |Carmen Cal=23 |Felipelago=23 |Baintpq=23 |Tamara Amorín=23 |ZeneizeForesto~glwiki=23 |Lidiadiazdominguez1=23 |Anxorodriguez=23 |Great Brightstar=23 |Roixordo dodro=23 |CGN=23 |Shuyeol=23 |El Viajero 3000=23 |Robby=23 |Uxía69=23 |SpesBona=23 |Roozman=23 |UDC-ED.CIT.=23 |Nowikipp=23 |VazquezCagide96=23 |Donmusic=23 |Wiki 9SIC=23 |K9re11=23 |Jmlhermida=23 |Lourdes Limia Villar=23 |Nieves0708=22 |The Ogre=22 |1234qwer1234qwer4=22 |Fernanpercussion=22 |Emaus=22 |Damufo=22 |Elviguesito=22 |Albiñanp=22 |Martafondevila=22 |Alberto361=22 |Martinfg998=22 |Pedagogos2015=22 |Franz.wohlkoenig=22 |Ha98574=22 |Gharabato=22 |Kordas=22 |María Coego Montoto=22 |AStiasny=22 |P. Sarry=22 |V0ctor=22 |Sergiotics=22 |Santamarcanda=22 |Bardeluc~glwiki=22 |Jurliki=22 |Yago Amx=22 |Lissall=22 |AriadnayPaula=22 |Footwiks=22 |Albertomos=22 |Lidia.ddominguez=22 |Angel do Xastre de Vilachán=22 |Dxar=22 |Pirags=22 |Yosri=22 |Albars=22 |Lolo=22 |Rapariga=22 |Rémih=22 |Manuaisgal=22 |In ictu oculi=22 |Daniel Ferro=22 |Aquelli=22 |Pablo27=22 |Arĝenta Neĝo=22 |Santacomber=22 |Celiamartinezf=22 |Cote d'Azur=22 |Bosna Sarajevo=22 |Ankhara=22 |Seelah=22 |Denniselynn=22 |Eskio=22 |Anaarias=22 |Victorioco=22 |Jesielt=22 |Céréales Killer=22 |LMLM=22 |Metrónomo=22 |Jonathan Fernández Varela=22 |MF-Warburg=22 |Verius9=22 |Tamburlano=22 |Obersachse=22 |Jorganes=22 |OVítor=22 |Pwjg=22 |Sije=22 |BelénLamas=22 |Muhammad Abul-Futooh=22 |Nancy DV0123=22 |NordNordWest=22 |Galeria Garabato=22 |Abelrl=22 |Bibi Saint-Pol=22 |Claus Ableiter=22 |Bestiasonica=22 |Soundwaweserb=22 |Edukkk676=21 |ASTOROT=21 |Cambada=21 |CommonsDelinquent=21 |Đông Minh=21 |Sekitabikini=21 |Enric=21 |MartaGonzalezPerez=21 |Squiresy92=21 |Dorieo=21 |Darabuc~glwiki=21 |Mcapdevila=21 |Pauloferlo@wanadoo.es=21 |Saurom Lamderth=21 |Sirslayercort=21 |Vengador54=21 |Hoo User Page Bot=21 |MrGalicianActionMan=21 |BREAMOB16=21 |Enekorga=21 |Bernd Schwabe in Hannover=21 |Aurora Fernández Fernández=21 |Laura Blanco Areán=21 |Sneeuwschaap=21 |Jon Harald Søby=21 |Hanibaal=21 |Serghinho=21 |Evals52=21 |Molibi=21 |Coegho=21 |Miguel Mosquera Paans=21 |Garrafón de Nadel=21 |Pardalem=21 |Dconde=21 |AlexJSUM=21 |Bromo15=21 |Pulga013=21 |A1906=21 |Risonsinho=21 |Jack 31ES=21 |Majodomi=21 |ChamomeXis=21 |Jirka23=21 |Pontovilio=21 |O pimpín=21 |Guille Platelminto=21 |Ed veg=21 |Juliano o apostata=21 |AnabelCris=21 |Breixosuevia=21 |Diegoestrada=21 |江马=21 |UrielAcosta=21 |A2pista=21 |Cancioneiro galego-castelán Henry Lang=21 |Milagrosbaraviñas=21 |Chouciño=21 |TheGlasgaeJimmy=21 |MaatyBot=21 |Xgeorg=21 |Tanialr18=21 |Hurfer=21 |Jcollmart=21 |Ainhoapaños=21 |Lauralevaj=21 |FpAmelia=21 |Termininja=21 |Paloi Sciurala=21 |Vinicius10=21 |Aistoco=21 |Vipesa=21 |Renvoy=21 |Ilpardogatto=21 |Baroc=21 |Чръный человек=21 |Yolanda~glwiki=21 |J Hazard=21 |Manuel Parada Freire=21 |Mila2=21 |Muimenta13=21 |IES Mendiño=21 |Yocandi=21 |Galeguinha virgo=21 |Ruthriay=21 |MaxiRonaldo=21 |Alvilela=21 |Galarian=21 |Hortorub=21 |OffsBlink=21 |Elchavo=21 |GENOVEVA=21 |Astronauta lunático=21 |FocalPoint=21 |José Manuel Veiga Pose=21 |Tjmoel=21 |Alexman2021=20 |Ruthven=20 |Pratyya Ghosh=20 |Tri Sulis Tiyani=20 |Snow Lion Fenian=20 |Shikai shaw=20 |Yaizatc=20 |Veronica~glwiki=20 |Jvano~glwiki=20 |Zhek~glwiki=20 |Jutta234=20 |Jpuelche=20 |IndvTbot=20 |Casanova-j=20 |The Eloquent Peasant=20 |Cristinagb DGallaecia=20 |Sermenfer=20 |VilaLois=20 |Cs-wolves=20 |Razr Nation=20 |Bakir123=20 |Colectivoliterario=20 |SenhorPercebeiro=20 |Ofilhodomanolo=20 |Filomein=20 |Profesor Tornasol=20 |Undeviginti=20 |Martin Urbanec=20 |Dfreijeiro=20 |Oliventino~glwiki=20 |Hawgonnaenodaethat=20 |Miriam~glwiki=20 |Lofty abyss=20 |Fernando Buide=20 |Usuario871=20 |Danimg02=20 |Bradford=20 |Taboada98=20 |Jojufe=20 |Djpetrallo~glwiki=20 |Bascer=20 |ROCKY=20 |Andregegunde=20 |Amazonia 2017=20 |Uregapedia=20 |663highland=20 |Pbalea=20 |Alejandra Vidal Martínez=20 |NuriaParada=20 |Concello de Larouco=20 |Ramirezc0205=20 |Валерий з=20 |SofiaPerezD=20 |Nølerþ=20 |Poesíagalega=20 |Strange55=20 |Wargolth=20 |#default=Usuario descoñecido }}<noinclude>{{Uso de marcador}}</noinclude> hb5uidu9ikmpnu75hz8nh2c3hdb92ak 0 210747 7104757 7073526 2025-06-23T18:55:21Z O Breixo 127505 7104757 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |resultado= Vitoria timúrida decisiva |combatentes2=[[Ficheiro:Flag of the Ottoman Sultanate (1299-1453).svg|20px]] [[Imperio Otomán]]<br/>[[Principado de Kastrioti]]<br/>[[Serbia do Morava]]<br/>[[Distrito de Branković]]<br/>[[Beylicatos de Anatolia]]<br/>[[Tártaros negros]]|combatentes1=[[Ficheiro:Timurid.svg|20px]] [[Imperio Timúrida]]<br/>[[Aq Qoyunlu]]<br/>[[Beylicato de Kermiyan]]|comandante1=[[Tamerlán]]<br />[[Shah Rukh]] (á esquerda)<br />[[Khalil Sultan]] (á esquerda)<br />[[Miran Shah]] (á dereita)<br />[[Abu Bakr(dinastía timúrida)|Abu Bakr]] (vangarda)<br />[[Sultan Huseyn]] (garda avanzada)<br />[[Pir Muhammad|Mohammed Sultan]] (exército principal)|comandante2=[[Bayezid I]]<br />[[Süleyman Çelebi]] (á esquerda)}} A '''batalla de Ancara''' ou '''batalla de Angora''' aconteceu o [[20 de xullo]] de [[1402]], nos arredores de ''[[Çubuk]]'' (preto de [[Ancara]]) enfrontando as forzas do sultán [[Imperio Otomán|Otomán]] [[Bayezid I]] e a [[Tamerlán]], gobernante do [[Imperio Timúrida]]. A batalla foi unha importante vitoria para Tamerlán, e levou o Imperio Otomán a un período de crise, coñecido como [[Interregno Otomán]]. Así e todo tras a morte de Tamerlán tres anos despois o Imperio Timúrida entrou no ocaso mentres o Imperio Otomán recuperouse totalmente e continuou incrementando o seu poder. == O contexto == Tamerlán era o máis poderoso gobernante de [[Asia Central]] desde a época de [[Xenxis Khan]], e pasara as dúas décadas anteriores reconstruíndo o Imperio Mongol dos seus antepasados <ref>Beatrice Forbes Manz, "Temür and the Problem of a Conqueror's Legacy," ''Journal of the Royal Asiatic Society'', Third Series, Vol. 8, No. 1 (Apr., 1998), 25; "In his formal correspondance Temur continued throughout his life as the restorer of Chinggisid rights. He even justified his Iranian, Mamluk and Ottoman campaigns as a reimposition of legitimate Mongol control over lands taken by usurpers...".</ref><ref>Michal Biran, "The Chaghadaids and Islam: The Conversion of Tarmashirin Khan (1331-34)," ''Journal of American Oriental Society'', Vol. 122, No. 4 (Oct. - Dec., 2002), 751; "Temur, a non-Chinggisid, tried to build a double legitimacy based on his role as both guardian and restorer of the Mongol Empire."</ref>. Tamerlán conquistara [[Xeorxia]] e [[Azerbaidján]] estendendo o seu imperio ata as fronteiras do Imperio Otomán. Bayezid I pola súa parte pasara a maior parte do seu reinado en guerras conquistando territorios cara ao leste e oeste abranguendo case todo o territorio que unha vez pertencera ao Imperio Romano de Oriente<ref>Dimitris Kastritsis The Sons of Bayezid: Empire Building and Representation in the Ottoman Civil War Of 1402-1413. BRILL (2007), p. 1</ref> . Os dous poderes axiña entraron en conflito directo polo control do territorio e das rutas comerciais <ref>Michael Dumper e Bruce Stanley ''Cities of The Middle East and North Africa: A Historical Encyclopedia''. ABC-CLIO (2007), p. 37</ref>, facendo a confrontación inevitable xa a finais da década de 1390<ref>Bruce Alan Masters e Gábor Ágoston ''Enclyclopedia of the Ottoman Empire''. Infobase (2010), p. 82</ref>. Bayezid esixiulle tributo a un [[bey|bey de Anatolia]] que xurara lealdade a Tamerlán e tratou de invadir o seu territorio. Tamerlán interpretouno como un [[insulto]] persoal e en 1400 saqueou a cidade otomá de [[Sivas|Sebaste]], ao que seguiu a invasión de polo leste [[Anatolia]] para lle facer fronte, Bayezid convocou as súas forzas e enfrontouse a Tamerlán preto de Ancara. O conflito foi a culminación de anos de intercambio de misivas ofensivas <ref>Selçuk Akşin Somel ''Historical Dictionary of the Ottoman Empire''. Scarecrow (2003), p. 34</ref> entre Tamerlán e Bayezid. == As forzas == Non se coñece o volume exacto dos exércitos en conflito. Cando Tamerlán invadiu Asia Menor, as súas forzas estaban formadas só por xinetes, o que lle permitía moverse velozmente polo seo do Imperio Otomán, destruíndo as súas defensas gradualmente. Máis tarde, antes e durante a batalla algúns dos aliados e vasalos de Bayezid se uniron a Tamerlán. Aínda que algúns historiadores do século XIX dan forzas de ata case un millón de homes, os historiadores contemporáneos reducen sensiblemente esa cifra, en ''Armies of the Ottoman Turks, 1300&ndash;1774'', [[David Nicolle]] afirma que "estímase o tamaño dos dous exército en 140&nbsp;000 na banda de Tamerllán e 85&nbsp;000 na de Bayezid I.<ref>David Nicolle (1983) ''Armies of the Ottoman Turks, 1300&ndash;1774''. London: Osprey Publishing, p. 29</ref> O historiador do medievo [[J. B. Bury]] estableceu que as dúas forzas eran de igual tamaño, co exército de Bayezid composto fundamentalmente de infantaría e 5 ou 10&nbsp;000 cabaleiros serbios liderados polo déspota [[Stefan Lazarević]]<ref name="Bury">{{cita libro|apelidos=Bury|nome= J. B.|outros=Tanner, J. R., Previté-Orton, C. W., Brooke, Z. N. (eds.)|título=The Cambridge Medieval History|publisher=[[Cambridge University Press]]|lugar=Cambridge|ano=1923|volume=vol. 4|páxina=562}}</ref>. De Albania [[Gjon Kastrioti]], xunto con outros vasalos otománs ([[Koja Zaharia]], [[Dhimiter Jonima]] e probablemente [[Tanush Dukagjini]]), dirixiu persoalmente as súas [[hoste]]s que participaron do lado otomán.<ref>The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest Author John Van Antwerp Fine Edition reprint, illustrated Publisher University of Michigan Press, 1994 ISBN 0-472-08260-4, 9780472082605 p. 422</ref> == A batalla == [[Ficheiro:Chlebowski-Bajazyt w niewoli.jpg|miniatura|dereita|250px|Pintura de [[Stanisław Chlebowski]], ''Sultan Bayezid prisioneiro de Tamerlán'', 1878, retratando a captura de [[Bayezid I|Bayezid]] por Tamerlán.]] A batalla comeza cun ataque das forzas de Tamerlán sobre os otománs<ref>Mustafa Cezar, Midhat Sertoğlu et al. ''Mufassal Osmanlı Tarihi''. İskit Yayınevi. (1957), p. 198</ref>, que estaban exhaustos logo que as tropas de Tamerlán se fixeran co control das fontes de auga <ref>Colin Imber ''The Ottoman Empire 1300-1650. The Structure of Power''. Palgrave Macmillan (2002), p. 18</ref> pero conseguiron facerlle fronte e contratacaron, así e todo o cambio de bando dos [[qaraei]] levou ao colapso ao flanco esquerdo do exército otomán, que se viu prendido entre dous fogos. As forzas de Tamerlán cercaron ás forzas otomás e Bayezid quedou co [[xanízaro]]s e as tropas serbias, nunha tentativa por romper o cerco as forzas timúridas prenderon o sultán. == As consecuencias == [[Bayezid I]], humillado polo desastre, morre ao ano seguinte. Tamerlán continuou a súa compaña en Asia Menor, e arrasou a principal cidade otomá, [[Bursa]] e o enclave cristián dos [[Cabaleiros de Rodas]] en [[Esmirna]]. O territorio otomán quedou reducido a pouco máis que o norte de Frixia, Bitinia e Misis, entrando nunha guerra civil e esta febleza otomá fará que o Imperio Bizantino puidera manterse algo máis de tempo. Pero a decisión de Tamerlán de embarcar nunha expedición á China, onde vai morrer e que vai conducir á fin do seu imperio e da ameaza que supuña para os otománs. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * Anzulović, Branimir, ''Heavenly Serbia: From Myth to Genocide'', Nova York: New York University Press, 1999. * Bury, J. B., ''The Cambridge Medieval History'', vol. 4. Tanner, J. R., Previté-Orton, C. W., Brooke, Z. N. (eds.). Cambridge: Cambridge University Press, 1923. * Fine, John Van Antwerp, ''The Late Medieval Balkans'', Ann Arbor: University of Michigan Press, 1983. * Finkel, Caroline, ''Osman's Dream'', Nova York: Basic Books, 2006. * Grousset, René, ''The Empire of the Steppes'', New Brunswick, New Jersey: Rutgers University Press, 1970. * Hildinger, Erik, ''Warriors of the Steppes'', Cambridge, Massachusetts: Da Capo Press, 2001. * Kinross, John Patrick Douglas Balfour, ''The Ottoman Centuries'', Nova York: William Morrow and Company, 1977. * Marozzi, Justin, ''Tamerlane: sword of Islam, conqueror of the world'', Londres: HarperCollins, 2004 * Marozzi, Justin, "Tamerlane", in: ''The Art of War: great commanders of the ancient and medieval world'', Andrew Roberts (editor), Londres: Quercus Military History, 2008. ISBN 978-1-84724-259-4 * Nicolle, David ''Armies of the Ottoman Turks, 1300&ndash;1774''; colour plates by Angus McBride. Londres: Osprey Publishing, 1983 ISBN 0-85045-511-1 . * Prawdin, Michael, ''The Mongol Empire''; with a new introduction by Gérard Chaliand. New Brunswick, New Jersey: Transaction Publishers, 2006. (translation first published by G. Allen and Unwin, Londres, 1940) * Runciman, Steven, ''The Fall of Constantinople, 1453'', Cambridge: Cambridge University Press, 2006. * Spencer, Lauren, ''Iran: a primary source cultural guide'', Nova York: The Rosen Publishing Group, 2004. * Vauchez, André; Dobson, Richard Barrie & Lapidge, Michael (eds.) ''Encyclopedia of the Middle Ages'', Volume 1, Cambridge: James Clarke and Co., 2000. ISBN 0-227-67931-8 === Ligazóns externas === * [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/25979/Battle-of-Ankara Encyclopædia Britannica: Ankara, Battle of] {{en}} * [https://web.archive.org/web/20120519020649/http://fanaticus.org/DBA/battles/angora.html DBA Battle Scenario: The Battle of Angora] {{en}} * [https://web.archive.org/web/20130426012426/http://members.core.com/~turgut/ankara.htm Military- Engineering Strategy used by Timur at the Battle of Ankara (1402)] {{en}} * [http://www.altarmaket.com.tr/ankara1402.html History of Battle of Ankara from Turkish sources]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090820064456/http://www.altarmaket.com.tr/ankara1402.html |date=20 de agosto de 2009 }} {{en}} * [http://www.lib.utexas.edu/maps/historical/shepherd/mongol_dominions.jpg Map of Mongol dominions after the Battle of Ankara], [[Perry-Castañeda Library Map Collection]] {{en}} * [https://web.archive.org/web/20120510164418/http://www.theartofbattle.com/battle-of-ankara-1402.htm Battle of Ankara animated battle map] por Jonathan Webb {{en}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Ancara 1402}} [[Categoría:Batallas do século XV]] [[Categoría:1402]] [[Categoría:Imperio Otomán]] 1r6b2ukna0nnxezx28txri5b0gqei75 0 210832 7104755 7071692 2025-06-23T18:53:55Z O Breixo 127505 7104755 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Ww2 158.jpg |descrición_imaxe = Un infante de Mariña da 1.ª División abre fogo co seu [[Subfusil Thompson|Thompson]], mentres o seu compañeiro se cobre. |resultado = Vitoria Aliada |combatentes1= [[Ficheiro:US flag 48 stars.svg|25px]] [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] <br />{{GBR}} (só forzas navais) |combatentes2= {{XAPb}} [[Imperio do Xapón]] |comandante1= [[Ficheiro:US flag 48 stars.svg|25px]] [[Simon Bolivar Buckner, Jr.|Simon Bolivar Buckner]]†<br /> [[Ficheiro:US flag 48 stars.svg|25px]] [[Roy Geiger]]<br /> [[Ficheiro:US flag 48 stars.svg|25px]] [[Joseph Stilwell]]<br /> [[Ficheiro:US flag 48 stars.svg|25px]] [[Chester W. Nimitz]]<br /> [[Ficheiro:US flag 48 stars.svg|25px]] [[Raymond A. Spruance]]<br /> {{GBRb}} [[Bruce Fraser]] |comandante2= {{XAPb}} [[Mitsuru Ushijima]]†<br /> {{XAPb}} [[Isamu Chō]]†<br /> {{XAPb}} [[Hiromichi Yahara]]<br /> {{XAPb}} [[Minoru Ota]]†<br /> {{XAPb}} [[Keizō Komura]] |soldados1= 183&nbsp;000 marines e soldados do exército<ref>{{Cita libro |autor=Appleman, Roy E. |autor2=James M. Burns; Russell A. Gugeler; John Stevens |ano=2000 |url=http://www.history.army.mil/books/wwii/okinawa/ |título=Okinawa: the last battle |localización=Washington D. C. |editor=Center of Military History, United States Army |páxina=36 |data-acceso=08 de maio de 2012 |data-arquivo=26 de setembro de 2009 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20090926225835/http://www.history.army.mil/books/wwii/okinawa/ |url-morta=yes }}</ref> |soldados2=107&nbsp;000 soldados<br /> 24&nbsp;000 milicianos |baixas1=12&nbsp;520 mortos ou desaparecidos<br />36&nbsp;631 feridos<ref name="Okinawa">{{cita web|url=http://www.history.army.mil/books/wwii/okinawa/chapter18.htm#b4|título=Okinawa:The LAst Battle|editor=army.mil|dataacceso=8 de maio de 2012|data-arquivo=31 de marzo de 2012|url-arquivo=https://www.webcitation.org/66aJ40G2t?url=http://www.history.army.mil/books/wwii/okinawa/chapter18.htm#b4|url-morta=yes}}</ref> |baixas2= 110&nbsp;000 mortos aproximadamente<br /> 7&nbsp;400 prisioneiros<ref name="Okinawa" /> }} A '''batalla de Okinawa''' (nome en clave: '''operación Iceberg'''), librouse na illa de [[Illas Ryukyu|Ryukyu]] de [[Illa de Okinawa|Okinawa]] e foi o maior asalto anfibio na [[Guerra do Pacífico (1937-1945)|guerra do Pacífico]].<ref>{{Cita web |url=http://www.militaryhistoryonline.com/wwii/okinawa/default.aspx |título=The United States Navy assembled an unprecedented armada in April 1945 |data-acceso=08 de maio de 2012 |data-arquivo=16 de decembro de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20181216031340/http://www.militaryhistoryonline.com/wwii/okinawa/default.aspx |url-morta=yes }}</ref><ref>{{Cita web |url=http://www.historynet.com/magazines/world_war_2/3035101.html |título=The American invasion of Okinawa was the largest amphibious assault of World War II |data-acceso=08 de maio de 2012 |data-arquivo=28 de marzo de 2008 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20080328064555/http://www.historynet.com/magazines/world_war_2/3035101.html |url-morta=yes }}</ref> Combateuse durante 82 días, desde principios de abril até mediados de xuño de 1945. A batalla denominouse '''Tifón de Aceiro''' en [[lingua inglesa|inglés]] ''Typhoon of Steel'', e chuvia de aceiro (''Tetsu no ame'') ou vento violento de aceiro (''Tetsu no Bofu'') en [[lingua xaponesa|xaponés]]. Estas denominacións dan conta da ferocidade dos combates, a intensidade dos disparos, e a enorme cantidade de buques [[Aliados da Segunda Guerra Mundial|aliados]] e vehículos blindados que asaltaron a illa. A batalla resultou ser unha das que tivo máis vítimas, civís e militares, en toda a [[segunda guerra mundial]]: a totalidade dos falecidos supera o cuarto de millón. Cinco divisións do XXIV Corpo dos Estados Unidos, a 7.ª, 27.ª, 77.ª, 81.ª e 96.ª, e dúas divisións de Marines, a 1.ª e 6.ª, combateron na illa, mentres que a 2.ª División de Marines se mantivo en reserva e non se planteou que desembarcara. A invasión foi apoiada por forzas aéreas navais, anfibias e tácticas. O obxectivo principal da operación era apoderarse da grande [[illa de Okinawa]] a só 340 [[quilómetro|km]] de distancia do Xapón. Despois dunha longa campaña de ir choutando de illa en illa (os estadounidenses denominaron isto ''island hopping''), os Aliados achegábanse ao Xapón, e planearon usar Okinawa como base para as operacións aéreas para invadir o territorio xaponés, co nome en clave [[Operación Downfall]]. Finalmente os [[Bombardeo atómico de Hiroshima e Nagasaki|bombardeos atómicos sobre Hiroshima e Nagasaki]] e a [[Batalla de manchuria|entrada soviética na guerra]] provocarían a [[rendición do Xapón]] tan só unhas semanas despois da fin dos combates en Okinawa. == Orde de batalla == === Forzas terrestres === As forzas terrestres estadounidenses encadrábanse dentro do X Exército, comandado polo [[tenente xeneral]] [[Simon Bolivar Buckner, Jr.]] O X Exército estaba composto por dous [[corpo de exército|corpos]]: o III Corpo Anfibio comandado polo [[Xeneral|xeneral maior]] [[Roy Stanley Geiger|Roy Geiger]], que se compoñía da 1.ª e 6.ª División de Marines, e o XXIV Corpo baixo o mando do xeneral maior [[John R. Hodge]], que se compoñía da 7.ª e 96.ª Divisións de Infantaría. A 2.ª División de Marines e o X Exército tamén controlaba a 27.ª e 77.ª Divisións de Infantaría, que nun principio manteríanse en reserva. No total, o X Exército contaba con máis de 180&nbsp;000&nbsp;homes, 102&nbsp;000 do exército e 81&nbsp;000 do Corpo de Marines. A forza xaponesa (sobre todo defensiva) na [[Campaña militar|campaña]] compoñíase duns 67&nbsp;000 efectivos pertencentes ao 32.º Exército e uns 9000&nbsp;efectivos da [[Armada Imperial Xaponesa]] que se encontraban na [[Base Naval de Oroku]] (só uns poucos centos dos cales foran adestrados e equipados para combate terrestre), apoiados por 39&nbsp;000&nbsp;habitantes das [[Illas Ryūkyū]] (incluídos 24&nbsp;000&nbsp;recrutados apresuradamente para a [[milicia]] chamada ''Boeitai'' e 15&nbsp;000&nbsp;traballadores non uniformados), ademais de 1500&nbsp;alumnos de escolas secundarias organizados en primeira liña da fronte como Unidades de Voluntarios Ferro e Sangue (''Iron and Blood Volunteer Units'') e 600&nbsp;[[alumnas Himeyuri]] organizadas nunha unidade de [[enfermería]]. O 32.º Exército inicialmente consistía na 9.ª, 24.ª e 62.ª Divisións e a 44.ª Brigada Mixta Independente.<ref name="Okinawa" /> A 9.ª División trasladouse a [[Taiwán]] antes da [[invasión]], dando lugar a un cambio nos plans defensivos xaponeses.<ref name="Okinawa" /> A resistencia primaria debería de ser no sur, comandada polo [[tenente xeneral]] [[Mitsuru Ushijima]], o seu [[xefe de Estado maior]], o tenente xeneral [[Isamu Chō]] e o seu xefe de operacións, [[Coronel]] [[Hiromichi Yahara]]. Yahara avogou por unha [[Estratexia militar|estratexia]] defensiva, e Chō por unha ofensiva. No norte, o coronel [[Udo Takehido]] estaba ao mando. As tropas da Armada foron lideradas polo [[contraalmirante]] [[Minoru Ōta]]. Esperábase que os estadounidenses desembarcasen de seis a dez [[División militar|divisións]] para se enfrontar coas tres divisións (unha delas coa metade de efectivos). === Forzas navais === A mediados de marzo a [[Armada dos Estados Unidos]] e os seus aliados reuniron unha frota composta por 330 buques de guerra e 1.139 buques de transporte.<ref>Batallas por Tierra, Mar y Aire 1939-1945, p. 228.</ref> Entre os buques de guerra encontrábanse 8 [[portaavións]] estadounidenses, os [[USS Enterprise (CV-6)|''Enterprise'']], [[USS Essex (CV-9)|''Essex'']], [[USS Intrepid (CV-11)|''Intrepid'']], [[USS Hornet (CV-12)|''Hornet'']], [[USS Franklin (CV-13)|''Franklin'']], [[USS Bunker Hill (CV-17)|''Bunker Hill'']], [[USS Cowpens (CVL-25)|''Cowpens'']], [[USS San Jacinto (CVL-30)|''San Jacinto'']], 4 [[portaavións de escolta]], os [[USS Savo Island (CVE-78)|''Savo Island'']], [[USS Petrof Bay (CVE-80)|''Petrof Bay'']], [[USS Sargent Bay (CVE-83)|''Sargent Bay'']] e [[USS Steamer Bay (CVE-87)|''Steamer Bay'']], 9 [[Cruceiro (barco de guerra)|cruceiros]], 14 [[acoirazado]]s, e 12 [[destrutor]]es.<ref name="navy">{{cita web|url= http://ww2db.com/battle_spec.php?battle_id=15|título= Okinawa Campaign|editor=ww2db.com|dataacceso= 8 de maio de 2012}}</ref> O esforzo na ofensiva de primavera de 1945 foi moito maior que o da ofensiva da primavera anterior en Europa, durante o [[Batalla de Normandía|desembarco de Normandía]], onde os Aliados empregaran 284&nbsp;buques.<ref name="historia">{{cita web|url=http://www.militaryhistoryonline.com/wwii/okinawa/default.aspx|título=Battle of Okinawa|editor=militaryhistoryonline.com|dataacceso=8 de maio de 2012|data-arquivo=16 de decembro de 2018|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20181216031340/http://www.militaryhistoryonline.com/wwii/okinawa/default.aspx|url-morta=yes}}</ref> A maioría dos [[avión de caza|avións de caza]], dos [[bombardeiro en picado|bombardeiros en picado]] e dos [[avión de ataque a terra|avións de ataque a terra]] pertencían á Armada dos Estados Unidos, con base nos portaavións. Os xaponeses utilizaran as tácticas [[kamikaze]] desde a [[batalla do golfo de Leyte]], pero por primeira vez convertéronse nunha parte importante da defensa. Entre o desembarco estadounidense do [[1 de abril]] e o [[25 de maio]], producíronse sete ataques kamikaze, nos que se utilizaron máis de 1500&nbsp;avións. Aínda que as forzas terrestres aliadas estaban compostas enteiramente por unidades estadounidenses, buques da [[Frota Británica do Pacífico]] (BPF coñecida na Armada dos Estados Unidos como Task Force 57) proporcionarían aproximadamente un cuarto do poder naval e aéreo dos aliados (450&nbsp;avións).<ref name="historia" /> A TF 57 composta por unha gran cantidade e variedade de buques, entre eles 50&nbsp;buques de guerra entre os que se encontraban os portaavións [[HMS Formidable (67)|HMS ''Formidable'']], [[HMS Illustrious (R87)|HMS ''Illustrious'']], [[HMS Indomitable (92)|HMS ''Indomitable'']] e [[HMS Victorious (R38)|HMS ''Victorious'']].<ref name="navy" /> As cubertas de voo dos portaavións británicos eran máis pequenas, o que significaba que podían transportar menos avións que un portaavións estadounidenses, pero eran máis resistentes aos ataques kamikaze. Aínda que todos os portaavións foron proporcionados polo [[Reino Unido]], o grupo era un combinado da [[Mancomunidade de Nacións]] composta por unidades da [[Mariña Real Británica]], [[Mariña Real Canadense]], [[Mariña Real Neozelandesa]] e [[Mariña Real Australiana]]. A súa misión era neutralizar os [[Base aérea|campos de aviación]] xaponeses na [[illas Sakishima]] e proporcionar cobertura aérea contra os ataques kamikaze xaponeses. == Batalla naval == [[Ficheiro:USS Bunker Hill (CV-17) afire after being hit by Kamikazes off Okinawa, 11 May 1945 (80-G-274266).jpg|miniatura|200px|USS Bunker Hill en chamas, tras un ataque kamikaze xaponés preto de Okinawa, 11 de maio de 1945.]] Á Frota Británica do Pacífico asignóuselle a tarefa de neutralizar os aeródromos xaponeses da illa Sakishima, o que fixo con éxito do [[26 de marzo]] até o [[10 de abril]]. O 10 de abril a súa atención desprazouse aos aeródromos no norte de [[Taiwán|Formosa]]. A forza retirouse á Baía de San Pedro o [[23 de abril]]. O [[1 de maio]] a Frota Británica do Pacífico volveu á acción e atacou de novo os aeródromos. Os portaavións sufriron varios ataques de kamikazes, pero grazas ás cubertas de voo blindadas, estes non sufriron danos irreparables e só experimentaron unha breve interrupción nas súas misións.<ref>Hastings (2007), p. 401.</ref> Nos tres meses de batalla de Okinawa, os xaponeses voaron en 1900&nbsp;misións kamikaze, afundindo a ducias de barcos aliados e matando máis de 5.000 mariñeiros estadounidenses, a conta de 1465&nbsp;avións kamikaze perdidos (outros 2200&nbsp;avións xaponeses e 763&nbsp;avións de estadounidenses tamén foron destruídos, incluso durante a batalla en terra). Os buques que se perderon foron os máis pequenos, en particular os destrutores da primeira liña de defensa, así como destrutores de escolta e buques de desembarco. Aínda que os aliados non perderon ningún dos seus portaavións, algúns deles resultaron severamente danados. [[Lancha motora|Lanchas motoras]] con base en terra tamén foron utilizadas nos [[Ataque suicida|ataques suicidas]] dos xaponeses. A prolongada duración da campaña baixo condicións de estrés forzou ao [[Almirante]] [[Chester W. Nimitz]] a dar un paso sen precedentes: relevou os principais comandantes navais para que puidesen descansar e recuperarse. A frota cambiou a súa denominación co relevo dos comandantes navais; así comezara a campaña como 5.ª Frota, comandada polo Almirante [[Raymond Spruance]], e finalizouna como 3.ª Frota comandada polo Almirante [[William F. Halsey]]. === Operación Ten-Go === {{Artigo principal|Operación Ten-Gō }} A Operación ''Ten-Gō'' (do xaponés ''Kyūjitai'': 天號作戰, ''Shinjitai'': 天号作戦 ''ten-gō sakusen'') tamén chamada como ''Ten-ichi-gō'' (Operación Ceo Un) foi a última operación naval xaponesa na guerra do Pacífico durante a segunda guerra mundial. En abril de 1945 o [[acoirazado]] [[Yamato (acoirazado)|''Yamato'']], comandado polo Almirante [[Seiichi Itō]], xunto con outros nove buques de guerra xaponeses, recibiron a orde de realizar un ataque suicida contra os [[Aliados da Segunda Guerra Mundial|aliados]].<ref>Yoshida, ''Requiem'', 30.</ref> O ''Yamato'' e outros buques, da Operación ''Ten-Go'', foron descubertos por [[submarino]]s pouco despois de saír de augas xaponesas,<ref>Skulski, ''The Battleship Yamato'', 12.</ref> e atacados por avións embarcados nos portaavións estadounidenses. Baixo o ataque de máis de 300 avións nun lapso de dúas horas, o maior acoirazado do mundo afundiuse o [[7 de abril]] de 1945, moito antes de que puidese chegar a Okinawa. Os pilotos dos [[avión torpedeiro|torpedeiros]] estadounidenses foran instruídos para atacar de forma eficaz, lanzando os seus torpedos preferentemente á proa ou á popa, onde a blindaxe se cría que era máis fina. Ademais do ''Yamato'', o [[cruceiro lixeiro]] ''Yahagi'', e catro dos oito destrutores tamén foron afundidos. No total, a Armada Imperial Xaponesa perdeu uns 3700&nbsp;mariñeiros, incluíndo o almirante Itō, a un prezo de só dez avións dos Estados Unidos e 12 aviadores.<ref>{{cita web |url=http://combinedfleet.com/battles/Sinking_of_Yamato|título=Sinking of Yamato|editor= combinedfleet.com|dataacceso=11 de maio de 2012}}</ref> == Batalla terrestre == [[Ficheiro:Okinawa 01.jpg|miniatura|200px|Okinawa, desembarco estadounidense 13 de abril de 1945.]] Os primeiros desembarcos producíronse o [[26 de marzo]] de 1945 cando tropas da 77.ª&nbsp;División de Infantaría desembarcaron nas [[illas Kerama]] a uns 32&nbsp;km ao suroeste das praias principais de Okinawa.<ref name="Chant, Batallas, p.227">Chant, Batallas, p.227.</ref> Tras cinco días de combates, a illa foi declarada segura. O [[31 de marzo]] marines do Batallón de Recoñecemento e soldados da 77.ª&nbsp;División desembarcaron sen oposición na [[illa Keise Shima,]] a só 16&nbsp;km ao oeste da capital de Okinawa, [[Naha]]; a illa sería utilizada como base principal da artillaría pesada.<ref name="Chant, Batallas, p.227"/> === Norte de Okinawa === O desembarco foi realizado polo XXIV Corpo e o III Corpo Anfibio nas praias Hagushi na costa oeste de Okinawa o ''Día-L'' [[1 de abril]] de 1945, que cadrou no [[domingo de Pascua]]. Ás 08:30 horas, 4 divisións estadounidenses, a 7.ª e 96.ª de Infantaría e a 1.ª e 6.ª de Marines, comezaron o desembarco. En apenas unha hora e sen oposición, 16&nbsp;000&nbsp;homes xa tomaran terra. Ao caer a noite, a cifra alcanzou os 60&nbsp;000.<ref name="gso" /> A 2.ª División de Marines realizou unha manobra de distracción fronte ás praias de [[Minatoga]] na costa sueste para confundir os xaponeses sobre as intencións estadounidenses e evitar que os defensores se moveran de alí.<ref name="Chant, Batallas, p. 228">Chant, Batallas, p. 228.</ref> O X Exército estendeuse por todo o centro-sur da illa con relativa facilidade, capturando as [[Base Aérea|bases aéreas]] de [[Base Aérea de Kadena|Kadena]] e [[Yomitan]]. Á luz da débil oposición, o xeneral Buckner decidiu proceder inmediatamente coa segunda fase do seu plan: a toma do norte de Okinawa.<ref name="Chant, Batallas, p. 228"/> A 6.ª División de Marines encabezou o ataque no [[istmo de Ishikawa]]. O terreo era montañoso e boscoso, coas defensas xaponesas concentradas en ''Yae-Take'', unha masa retorcida de cristas rochosas e barrancos na [[península de Motobu]]. Houbo fortes enfrontamentos antes de despexar a península o [[18 de abril]]. Os marines da 6.ª División percorreron 135&nbsp;km, apoderándose de 1.129 [[quilómetro cadrado|km²]]. As baixas xaponesas foron máis de 2500&nbsp;mortos e 46&nbsp;prisioneiros, as baixas dos marines foron 236&nbsp;mortos, 1061&nbsp;feridos e 7&nbsp;desaparecidos.<ref>{{cita web|url=http://www.ibiblio.org/hyperwar/USA/USA-P-Okinawa/USA-P-Okinawa-6.html|título=The Conquest of North Okinawa|editor= www.ibiblio.org|dataacceso=12 de maio de 2012}}</ref> Mentres tanto, o [[16 de abril]] a 77.ª&nbsp;División de Infantaría atacou [[Ie Shima]], unha pequena illa no extremo occidental da península. Houbo fortes enfrontamentos antes de que Ie Shima fora declarada asegurada o [[24 de abril]] e fora convertida noutra base aérea para as operacións contra o Xapón.<ref>Chant, p.228.</ref> === Sur de Okinawa === [[Ficheiro:Marines on Okinawa.jpg|miniatura|200px|Marines da 1.ª División en Okinawa.]] [[Ficheiro:Fire bombing in northern Okinawa.jpg|miniatura|200px|Bombardeo efectuado por un F4U dos marines.]] [[Ficheiro:Map of Battle for Sugar Loaf Hill.jpg|miniatura|200px|Mapa da batalla de Sugar Loaf Hill.]] Mentres os marines despexaban o norte de Okinawa, o XXIV&nbsp;Corpo dirixíase cara ao sur a través da estreita cintura de Okinawa. A 96.ª&nbsp;División de Infantaría atopou unha forte resistencia por parte das tropas xaponesas nas cordilleiras de Kakazu, nesa zona o 383º Rexemento tratou de controlar unha serie de postos fortificados ao leste da estrada N.º&nbsp;1 e a uns 8&nbsp;km ao noroeste de Shuri, un punto que chegou a ser coñecido como ''Cactus Ridge''<ref>Sloan, p.109</ref> O 7 de abril o cumio da montaña xa estaba en mans dos estadounidenses, aínda que se proseguirían os enfrontamentos até mediados de abril.<ref>Sloan, p.112</ref> O seguinte obxectivo dos aliados, era ''Kakazu Ridge'', dous outeiros que formaban parte das defensas exteriores de Shuri. Co asalto estadounidense contra Kakazu Ridge estancado, o xeneral Ushijima, influenciado polo xeneral Chō, decidiu pasar á ofensiva. Chō enviou seis batallóns para levar a cabo o seu plan de atravesar as defensas estadounidenses e alcanzar a súa retagarda até chegar a uns 6&nbsp;km do aeródromo de Kadena.<ref>Sloan, p. 163</ref> Despois dun feroz combate corpo a corpo os atacantes retiráronse só para repetir a súa ofensiva a noite seguinte. O [[14 de abril]] a contraofensiva xaponesa foi definitivamente batida. A 27.ª División de Infantaría, que desembarcara o [[9 de abril]], fíxose cargo do flanco dereito, ao longo da costa oeste de Okinawa. Acoirazados, cruceiros e destrutores realizaron o bombardeo, que foi seguido por 650 avións da Armada e os Marines, que atacaron as posicións inimigas con [[napalm]], foguetes, bombas e metralladoras.<ref name="Ryukyus">{{cita web|url=http://www.history.army.mil/brochures/ryukyus/ryukyus.htm|título=Ryukyus 26 March-2 July 1945|editor=history.army.mil|dataacceso=12 de maio de 2012|data-arquivo=05 de xaneiro de 2012|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20120105220527/http://www.history.army.mil/brochures/ryukyus/ryukyus.htm|url-morta=yes}}</ref> Os tanques lograron avanzar flanqueando Kakazu Ridge pero non puideron conectar coa infantaría que intentaba cruzar a crista; sen este apoio foron destruídos 22 tanques. Aínda que [[Tanque lanzachamas|tanques lanzachamas]] despexaron moitas covas, non se rexistrou ningún avance significativo, e o XXIV Corpo sufriu máis de 720 baixas entre mortos, feridos e [[Desaparecido en combate|desaparecidos]]. As perdas puideron ser sido de non ser polo feito de que os xaponeses tiñan a práctica totalidade das súas reservas de infantaría máis ao sur, onde os marines da 2.ª División volveron realizar manobras de distracción fronte ás praias de Minatoga que coincidiron co ataque.<ref name="Ryukyus" /> O [[4 de maio]], o 32.º Exército lanzou unha nova contraofensiva. Esta vez Ushijima intentou desembarcar tras as liñas estadounidenses. Para o apoio da súa ofensiva, a artillaría xaponesa saíu ao exterior. Desta maneira foron capaces de disparar unhas 13&nbsp;000&nbsp;salvas para apoiar o avance, pero o fogo da [[fogo contra-batería|artillaría]] estadounidense destruíu 19 pezas de artillaría ese mesmo día e 40 máis nos seguintes dous días. O ataque foi un completo fracaso.<ref name="Ryukyus" /> Tras dez días de intensos combates, o [[13 de maio]], as tropas da 96.ª&nbsp;División de Infantaría e o 763.º&nbsp;Batallón de Tanques capturaron ''Conical Hill'', un outeiro de 145&nbsp;[[metro|m]] por encima da chaira costeira de Yonabaru, ao leste das principais defensas xaponesas que estaba defendida por uns 1000&nbsp;xaponeses. Mentres tanto, na costa oposta, a 6.ª&nbsp;División de Marines combatía por ''Sugar Loaf Hill''. Coa captura destas dúas posicións claves, os xaponeses estabann expostos a ambos lados do Shuri. Buckner quería rodear Shuri e encerrar na trampa a principal forza xaponesa de defensa.<ref name="Ryukyus" /> No final de maio as choivas producidas polo monzón converteron os camiños en zonas pantanosas, agravando a situación. O avance en terra empezou a parecerse aos campos de batalla da [[primeira guerra mundial]]. As tropas vivían en campos, empapados pola chuvia entre lixo e tumbas. Os corpos dos xaponeses sen enterrar afundíanse na lama. Calquera persoa que se deslizara polas ladeiras acababa cos petos cheos de vermes tras o traxecto.<ref name=gso>[http://www.globalsecurity.org/military/facility/okinawa-battle.htm Battle of Okinawa], GlobalSecurity.org. Consultado o 12 de maio de 2012.</ref> O 29 de maio os marines da 1.ª&nbsp;División capturaron o [[castelo Shuri]], e o [[31 de maio]] a 77.ª&nbsp;División entraba na cidade. Estas accións non acabarían cos combates, pois aos estadounidenses custaríalles máis de tres semanas pór fin a toda resistencia organizada.<ref name="Ryukyus" /> Os xaponeses apoiados por fogo de artillaría frearon o avance dos estadounidenses e déronlle a oportunidade ao resto do 32º Exército de escapar. Establecerían unha nova liña de defensa na cordilleira Dake Yaeju. Despois de varios días dunha loita encarnizada, os xaponeses foron empurrados cara ao extremo sur da illa.<ref name="Ryukyus" /> O [[18 de xuño]], Buckner morreu por fogo de artillaría xaponesa durante o seguimento dos progresos das súas tropas. Buckner foi substituído por [[Roy Stanley Geiger|Roy Geiger]]. Ao asumir o mando, Geiger converteuse no único Marine en comandar un [[Grupo de exército]] do [[Exército dos Estados Unidos]] en combate.<ref>{{cita web|url=http://www.arlingtoncemetery.net/roystanl.htm|título=Roy Stanley Geiger General, United States Marine Corps|editor=arlingtoncemetery.net|dataacceso=12 de maio de 2012|data-arquivo=09 de xuño de 2012|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20120609233556/http://arlingtoncemetery.net/roystanl.htm|url-morta=yes}}</ref> Foi relevado do mando cinco días despois polo xeneral [[Joseph Stilwell]].<ref>{{cita web|url=http://www.history.army.mil/html/reference/army_flag/ww2_ap.html|título=U.S. ARMY CAMPAIGNS:WWII — ASIATIC-PACIFIC THEATER|editor=history.army.mil|dataacceso=12 de maio de 2012|data-arquivo=21 de abril de 2012|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20120421174730/http://www.history.army.mil/html/reference/army_flag/ww2_ap.html|url-morta=yes}}</ref> A illa caeu o [[21 de xuño]] de 1945, aínda que algúns xaponeses seguiron loitando. Ushijima e Chō suicidáronse facéndose o [[haraquiri]] no seu cuartel xeral no outeiro 89 nas últimas horas da batalla. Ao coronel Yahara ordenóuselle tentar chegar ao Xapón e presentar un informe no cuartel Imperial Xaponés sobre a estratexia empregada en Okinawa. A misión fracasou cando foi capturado por tropas estadounidenses mentres se facía pasar por civil. Yahara foi o oficial de maior rango dos que sobreviviron á batalla na illa.<ref>Sloan, ''Okinawa'', p.401</ref> == Vítimas == === Baixas militares === [[Ficheiro: Simon B. Buckner.jpg|miniatura|200px|Simon Bolivar Buckner Jr., comandante xeneral do X Exército, unha das numerosas baixas dos estadounidenses.]] As perdas dos Estados Unidos foron de máis de 50&nbsp;000&nbsp;soldados, dos cales máis de 12&nbsp;000&nbsp; equivalen a mortos e desaparecidos. Isto fai que esta sexa a batalla máis sanguenta das forzas estadounidenses na guerra do Pacífico.<ref>{{cita web|url=http://www.historynet.com/battle-of-okinawa-the-bloodiest-battle-of-the-pacific-war.htm |título=Battle of Okinawa: The Bloodiest Battle of the Pacific War |editorial=HistoryNet |dataacceso=12 de maio de 2012 }}</ref><ref>{{Cita novas|url=http://www.nytimes.com/1987/06/14/magazine/the-bloodiest-battle-of-all.html | editor=The New York Times | título=The Bloodiest Battle Of All | apelidos=William | nome=Manchester | data=14 de xuño de 1987 | dataacceso=12 de maio de 2012}}</ref><ref>{{cita web|autor=John Pike |url=http://www.globalsecurity.org/military/facility/okinawa-battle.htm |título=Battle of Okinawa |editor=Globalsecurity.org |dataacceso=12 de maio de 2012}}</ref> Unha das vítimas máis famosas foi o [[correspondente de guerra]] [[Ernest Pyle|Ernie Pyle]], que morreu por feridas de bala en Ie Shima.<ref>{{cita web|url= http://www.msnbc.msn.com/id/5130777/|autor=Reid, Chip. |título=Ernie Pyle, trail-blazing war correspondent-Brought home the tragedy of D-Day and the rest of WWII"|editor=''NBC News''|data=7 de xuño de 2004|dataacceso=12 de maio de 2012}}</ref> As forzas dos Estados Unidos sufriron tamén nesta batalla a taxa máis alta de baixas por [[fatiga de combate]] durante toda a guerra, cuns 20&nbsp;000&nbsp;soldados retirados debido a crises nerviosas.<ref name=cronica>{{Cita libro|autor=Sloan, Bill|ano=2008 |título=Okinawa|localización=Barcelona|editor=Critica S.L.|páxinas=15}}</ref> A decisión do Xeneral Buckner de atacar as defensas xaponesas foi moi custosa en vidas estadounidenses, aínda que finalmente se cumpriu o obxectivo. Catro días antes de finalizar a campaña, o xeneral Buckner morreu por causa do fogo inimigo, mentres inspeccionaba a liña da fronte das súas tropas. Foi o oficial dos Estados Unidos de máis alto rango morto en combate durante a guerra. Ao día seguinte, un segundo xeneral, o [[xeneral de brigada]] [[Claudio M. Easley]], faleceu por causa de fogo inimigo. No mar, 368&nbsp;barcos aliados (entre eles 120&nbsp;embarcacións anfibias) foron danados, mentres que outros 28, incluíndo 15&nbsp;buques anfibios e 12&nbsp;destrutores, foron afundidos. As baixas da Armada dos Estados Unidos foron de 4907&nbsp;mortos e 4874&nbsp;feridos, principalmente polos ataques kamikaze.<ref name = ACtC>[http://www.ibiblio.org/hyperwar/USN/ACTC/actc-24.html The Amphibians Came to Conquer] from [http://www.ibiblio.org/hyperwar/ Hyperwar]. Consultado o 12 de maio de 2012.</ref> Os xaponeses perderon 16 barcos, incluíndo o acoirazado Yamato. En terra as forzas dos Estados Unidos perderon polo menos 225&nbsp;tanques e moitos LVTs, mentres que eliminaron 27&nbsp;tanques xaponeses e 743&nbsp;pezas de artillaría (incluídos os morteiros, obuses e canóns antiaéreos), algúns deles destruídos polo bombardeo aéreo e naval, mais a maioría pola [[fogo contra batería|artillaría]] das tropas estadounidenses. As baixas xaponesas foron de máis de 107&nbsp;000&nbsp;mortos e capturáronse uns 7400&nbsp;combatentes. Algúns dos soldados suicidáronse seguindo o ritual [[harakiri|seppuku]], ou inmoláronse facendo estalar granadas de man que portaban. Calcúlase que un número elevado de soldados xaponeses puideron perecer dentro das covas, cando os estadounidenses as selaban. Esta foi tamén a primeira batalla da guerra na que miles de xaponeses se converteron en prisioneiros de guerra. Moitos dos prisioneiros xaponeses de Okinawa eran indíxenas que non estaban imbuídos na doutrina do exército xaponés de loitar até a morte e non renderse. Cando as forzas estadounidenses ocuparon a illa, os soldados xaponeses puxeron a roupa dos civís para evitar a súa captura, mais os habitantes de Okinawa axudáronlle aos estadounidenses a detectar xaponeses na clandestinidade. O [[lingua okinawense|idioma de Okinawa]] é moi diferente ao xaponés, e en presenza dos estadounidenses, os habitantes de Okinawa interrogaban os prisioneiros no idioma local: os que non o entendían consideráronos soldados xaponeses. === Baixas civís === [[Ficheiro:OkinawaCivilians.jpg|miniatura|200px|Civís en Okinawa]] Nalgunhas batallas, como na [[batalla de Iwo Jima]] non houbo baixas civís, pero Okinawa tiña unha elevada poboación civil indíxena e segundo diversas estimacións, un de cada tres ou un de cada dez civís morreu durante a batalla.<ref name=gso /> As perdas civís na campaña de Okinawa calcúlanse entre 42&nbsp;000 e 150&nbsp;000&nbsp;falecidos (máis de 100&nbsp;000 segundo a Prefectura de Okinawa)<ref name=museum/> A cifra que barallou o exército estadounidense foi de 142&nbsp;058&nbsp;vítimas civís, aglutinando os que morreron por fogo de artillaría, ataques aéreos e ao servizo do [[Exército Imperial Xaponés]].<ref name=gso/> Durante a batalla, os soldados dos Estados Unidos viron que se facía difícil distinguir os civís dos soldados. Converteuse en normal xeral para os soldados estadounidense disparar indiscriminadamente contra as casas de Okinawa; como un soldado de infantaría escribiu: «Disparábannos desde un número pequeno de casas, pero as outras probablemente estaban ocupadas por civís, e non nos importaba. Foi terrible o de non distinguir entre o inimigo e as mulleres e os nenos. Os estadounidenses sempre tivemos gran compaixón, especialmente polos nenos. Agora disparábamos de forma indiscriminada».<ref>Feifer, George, ''The Battle of Okinawa'', The Lyons Press (2001), p. 374</ref> Na súa historia da guerra, o Museo Conmemorativo da Paz da Prefectura de Okinawa<ref name=museum>{{Cita web |url=http://www.peace-museum.pref.okinawa.jp/english/index.html |título=The Basic Concept of the Okinawa Prefectural Peace Memorial Museum |data-acceso=08 de maio de 2012 |data-arquivo=21 de decembro de 2019 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20191221174202/http://www.peace-museum.pref.okinawa.jp/english/index.html |url-morta=yes }}</ref> presenta a Okinawa como atrapada nos enfrontamentos entre os Estados Unidos e o Xapón. Os militares xaponeses [[confiscación|confiscáronlle]] a comida aos okinawenses e executaron os que a escondían, un feito que provocou fame entre a poboación, obrigando aos civís a saír dos seus refuxios. Tamén os soldados xaponeses mataron uns 1000&nbsp;habitantes de Okinawa que aínda falaban un [[dialecto]] local diferente, a fin de evitar espionaxe.<ref>[https://web.archive.org/web/20060114010134/http://www.iht.com/articles/2005/06/20/news/oki.php 1945 suicide order still a trauma on Okinawa], ''IHT'', 21 de xuño de 2005. Consultado o 12 de maio de 2012.</ref> O museo escribe que «moitos foron esnaquizados por proxectís, outros que se encontraban nunha situación desesperada foron conducidos ao suicidio, algúns morreron de fame ou sucumbiron á malaria, mentres que outros foron vítimas das tropas xaponesas en retirada.»<ref name="museum" /> ==== Violacións ==== A [[violación]] de civís en Okinawa foi un acto no que interviron soldados dos dous bandos; as violacións de civís por parte dos xaponeses converteuse nunha rutina unha vez que quedou claro que foran derrotados.<ref>{{cita libro|apelidos=Appleman|nome=Roy E.|título=Okinawa: The Last Battle|editor=United States Army Center of Military History|localización=Washington DC|ano=1948|serie=United States Army in World War II|páxinas=462|url=http://www.history.army.mil/books/wwii/okinawa/|data-acceso=08 de maio de 2012|data-arquivo=26 de setembro de 2009|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20090926225835/http://www.history.army.mil/books/wwii/okinawa/|url-morta=yes}}</ref> Un historiador calculou que os soldados estadounidenses cometeron máis de 10&nbsp;000 violacións durante a campaña de tres meses.<ref name="times-3dead">{{cita web|apelidos=Sims |nome=Calvin |url=http://www.nytimes.com/2000/06/01/world/3-dead-marines-and-a-secret-of-wartime-okinawa.html?pagewanted=1 |título=3 Dead Marines and a Secret of Wartime Okinawa |editor=NYTimes.com |data=1 de xuño de 2000 |dataacceso=12 de maio de 2012}}</ref> O ''[[New York Times]]'' publicou no ano 2000 que na vila de Katsuyama a poboación civil formou grupos de vixilantes para emboscar e matar un grupo de soldados estadounidenses que violaban mozas do lugar.<ref>{{cita web |autor=Lisa Takeuchi Cullen |url=http://www.time.com/time/world/article/0,8599,170085-2,00.html |título=Okinawa Nights |editor=TIME |dataacceso=12 de maio de 2012 |data-arquivo=10 de marzo de 2010 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20100310173835/http://www.time.com/time/world/article/0,8599,170085-2,00.html |url-morta=yes }}</ref> Oficiais do Corpo de Marines en Okinawa e [[Washington D. C.|Washington]] declararon «que non sabían que se cometesen violacións por parte de soldados estadounidenses en Okinawa e nos seus rexistros non consta que os marines cometesen ningún crime de guerra.»<ref name="times-3dead"/> O historiador George Feifer, non obstante, escribe «que a violación en Okinawa era outro dos segredos sucios da campaña na que a crónica militar estadounidense era ignorar os crimes. Poucas mulleres de Okinawa quedaron embarazadas, xa que o estrés e a mala alimentación provocou que a maioría non foran fértiles. Moitas das que quedaron embarazadas lograron abortar antes de que os seus maridos e pais regresaran. Un número máis pequeno dos bebés xerados polos estadounidenses foron afogados».<ref>Feifer, George, ''The Battle of Okinawa'', The Lyons Press (2001), p. 373</ref> ==== Suicidios ==== Coa inminente vitoria das tropas estadounidenses producíronse [[suicidio colectivo|suicidios en masa]] por parte da poboación civil. Os soldados xaponeses dixéronlle aos habitantes da illa que os estadounidenses cometerían todo tipo de barbaries contra a poboación. ''[[Ryūkyū Shimpō]]'', un dos dous xornais principais de Okinawa, escribiu en 2007: «Moitos habitantes de Okinawa testificaron que o exército xaponés directamente lles obrigou a suicidarse. Tamén hai persoas que dixeron que lles foron entregadas granadas polos soldados xaponeses para autoinmolarse.»<ref>{{cita web|url=http://www.nytimes.com/2007/04/01/world/asia/01japan.html?_r=1&oref=slogin|título=Japan’s Textbooks Reflect Revised History|editor=New York Times|apelidos=Norimitsu|nome=Onishi|data=1 de abril de 2007|dataacceso= 12 de maio de 2012}}</ref> Algúns civís, despois de ter sido adoutrinados pola propaganda xaponesa, creron que os soldados dos Estados Unidos eran uns [[bárbaro]]s que cometerían horribles atrocidades. En consecuencia suicidáronse e mataron as súas familias para evitar ser capturados. Moitos deles tiráronse desde os acantilados onde actualmente está situado o Museo da Paz. A pesar das advertencias de que serían obxecto de violacións, torturas ou asasinatos a mans dos estadounidenses, os habitantes de Okinawa sorprendéronse con frecuencia polo trato humano que recibiron do inimigo.<ref>{{cita libro|url=http://books.google.com/books?id=RMDt86cokDUC&pg=PA16&sig=VuiPlUPz6S3fHL8zNnLjaLJyZng#PPA17,M1|título=The American Occupation of Japan and Okinawa: Literature and Memory|apelidos=Michael S.|nome=Molasky|páxinas=16}}</ref><ref>{{cita libro|url=http://books.google.com/books?id=6xMuWmEsAcMC&pg=PA21&sig=vy90tt3ESGX6V7pqTmNzONK5q54#PPA22,M1|título=Southern Exposure: Modern Japanese Literature from Okinawa|apelidos=Michael S.|nome=Molasky|autor2= Rabson, Steve|páxinas = 22}}</ref> De acordo co libro ''Islands of Discontent: Okinawan Responses to Japanese and American Power'' de [[Mark Selden]], os estadounidenses non aplicaron unha política de torturas, violacións e asasinatos de civís como os militares xaponeses advertiran.<ref>{{cita libro|título=Islands of Discontent: Okinawan Responses to Japanese and American Power|apelidos=Susan D.|nome= Sheehan|autor2=Elizabeth, Laura; Selden, Hein Mark | páxinas = 18}}</ref> Un tradutor nipoestadounidense do [[Servizo de Intelixencia Militar]] estadounidense, [[Teruto Tsubota]], convenceu a centos de civís de que non se suicidasen.<ref>[http://www.njahs.org/misnorcal/campaigns/campaigns_centralpacific.htm#okinawa Military Intelligence Service Research Center: Okinawa].</ref><ref>[http://www.stripes.com/news/defiant-soldier-saved-lives-of-hundreds-of-civilians-during-okinawa-battle-1.31173 Defiant soldier saved lives of hundreds of civilians during Okinawa battle], ''[[Stars and Stripes]]'', 1 de abril de 2005. Consultado o 12 de maio de 2012.</ref> == Consecuencias == [[Ficheiro:Cornerstone_of_Peace.jpg|miniatura|Monumento memorial chamado "Memorial Cornerstone of Peace" (Pedra Angular da Paz)]] [[Ficheiro:Okinawa Advisory Council.JPG|esquerda|miniatura|200px|Membros do Okinawa Advisory Council]] O noventa por cento dos edificios na illa resultaron totalmente destruídos. O valor militar de Okinawa ''superou todas as expectativas''. A illa converteuse en porto para a frota estadounidense, área de tránsito para as tropas e aeródromo nas proximidades do Xapón. Finalizada a campaña, os EUA puxeron en marcha a [[Operación Zebra]], que consistía na retirada de minas nas augas próximas a Okinawa, ocuparon Okinawa, e estableceron a [[Administración Civil dos Estados Unidos das Illas Ryukyu]], unha forma de goberno militar.<ref>{{cita web |título = Military Government In The Ryukyu Islands, 1945-1950|url = http://www.amazon.com/Military-Government-Ryukyu-Islands-1945-1950/dp/1410218791 |dataacceso=12 de maio de 2012}}</ref> Actualmente, un número importante de tropas estadounidenses aínda se encontran estacionadas na illa, e [[Kadena]] segue sendo a maior base aérea dos estadounidenses en Asia. Algúns historiadores militares cren que Okinawa conduciu directamente aos [[Bombardeo atómico de Hiroshima e Nagasaki|bombardeos atómicos de Hiroshima e Nagasaki]], como medio de evitar a invasión terrestre do territorio xaponés. Un destes historiadores é [[Víctor Davis Hanson]], que o declara explicitamente no seu libro ''Ripples of Battle'': {{cita|''... porque a defensa de Okinawa por parte dos xaponeses, incluíndo os propios nativos, foi feroz, e porque as baixas estadounidenses eran elevadas, moitos estrategos estadounidenses buscaron unha alternativa para lograr a rendición dos xaponeses que non fora unha invasión directa. Unha das alternativas era o lanzamento de bombas atómicas, traballouse admirablemente para convencer os xaponeses a pedir a paz. Ironicamente, os estadounidenses estaban convencidos de que os [[Bombardeo de Toquio|bombardeos]] das principais cidades xaponesas (que estiveran sucedendo meses antes da invasión de Okinawa) eran moito máis eficaces á hora de causar baixas na poboación civil que as bombas atómicas, e se continuaban e ampliaban os bombardeos, os xaponeses renderíanse probablemente de todos os xeitos. Mais, as bombas foron unha potente exhibición simbólica do poder estadounidense, o que levou a cabo a capitulación dos xaponeses, obviando a necesidade dunha invasión.''}} En 1945, Winston Churchill denominouna «a batalla entre as máis intensas e famosas na historia militar.» En 1995, o goberno de Okinawa erixiu un monumento chamado Pedra Angular da Paz en Mabuni, o lugar dos últimos combates, no sueste de Okinawa.<ref>{{Cita web |url=http://www.pref.okinawa.jp/summit/a_la/peace/ishiji/index2.htm |título=The Cornerstone of Peace |data-acceso=08 de maio de 2012 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120606184144/http://www.pref.okinawa.jp/summit/a_la/peace/ishiji/index2.htm |dataarquivo=06 de xuño de 2012 |urlmorta=yes }}</ref> O monumento mostra todos os nomes coñecidos dos que morreron na batalla, civís e militares, xaponeses e estranxeiros. En xuño de 2008 contiña 240&nbsp;734 nomes.<ref>[https://archive.today/20120629080541/search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20080624a6.html Okinawa is promised reduced base burden], ''[[The Japan Times]]'', 24 de xuño de 2008. Consultado o 12 de maio de 2012.</ref> == Controversia == Hai discrepancias importantes en curso entre o goberno local de Okinawa e o goberno nacional do Xapón sobre o papel dos militares xaponeses nos suicidios en masa de civís durante a batalla. En marzo de 2007 as autoridades nacionais do Ministerio de Educación, Cultura, Deportes, Ciencia e Tecnoloxía do Xapón (MEXT) recomendáballe aos editores de libros de texto que expresaran con outras palabras as ordes dadas polo Exército Imperial Xaponés nas que se forzaba a civís a acabaren coa propia vida para non ser feitos prisioneiros polos militares estadounidenses. O MEXT propoñía que se dixera, que os civís só recibiron granadas de man dos militares xaponeses.{{cómpre referencia}} Este feito provocou protestas xeneralizadas entre os habitantes de Okinawa. En xuño de 2007, a Asemblea da Prefectura de Okinawa aprobou unha resolución declarando, «Facemos un firme chamamento ao goberno (nacional) a que se retracte das instrucións dadas aos editores de libros de texto e que restableza de inmediato a designación nos libros de texto para que a verdade do ocorrido durante a batalla de Okinawa sexa transmitida correctamente e outra tráxica guerra nunca volva suceder»'<ref>[https://archive.today/20120604185354/search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20070623a1.html Okinawa slams history text rewrite], ''Japan Times'', 23 de xuño de 2007. Consultado o 12 de maio de 2012.</ref> O [[29 de setembro]] de [[2007]], arredor de 110&nbsp;000 persoas realizaron o maior [[Manifestación|acto político]] na historia de Okinawa para esixirlle ao MEXT que se retractase de pedirlle aos editores de libros de texto a revisión das declaracións sobre os suicidios dos civís. A resolución declarou: «É un feito innegable que o suicidio múltiple non ocorrería sen a participación dos militares xaponeses e calquera supresión ou [[Revisionismo histórico|revisión]] é unha [[Negación (psicoloxía)|negación]] e unha distorsión dos moitos testemuños das persoas que sobreviviron aos incidentes.»<ref>[https://archive.today/20120629080542/search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20070930a2.html "110,000 protest history text revision order"], ''The Japan Times'', 30 de setembro de 2007. Consultado o 12 de maio de 2012.</ref> O [[26 de decembro]] de 2007, o MEXT admitiu parcialmente o papel dos militares xaponeses nos suicidios en masa dos civís. O Consello de autorización de libros de texto permitiulle aos editores restablecer a referencia, «que a poboación se viu obrigada polo exército xaponés a suicidarse en masa. Pódese dicir que desde o punto de vista dos residentes de Okinawa, estes se viron obrigados aos suicidios en masa», declarou o informe do Consello.<ref>[https://archive.today/20120629080541/search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20071227a1.html Texts reinstate army's role in mass suicides: Okinawa prevails in history row] ''[[Japan Times]]'', 27 de decembro de 2007. Consultado o 12 de maio de 2012.</ref> Isto non foi suficiente para os sobreviventes, que dixeron que era importante para os de hoxe saber o que realmente sucedeu.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/7098876.stm Okinawa's war time wounds reopened] ''BBC News'', 17 de novembro de 2007. Consultado o 12 de maio de 2012.</ref> O escritor [[Kenzaburō Ōe]], gañador do [[Premio Nobel]], escribiu un libro no que precisa que a orde dos suicidios en masa foi dada polos militares durante a batalla.<ref>''Japan Times'', 12 de setembro de 2007, [https://archive.today/20120629080540/search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20070912a3.html Witness: Military ordered mass suicides]. Consultado o 12 de maio de 2012.</ref> Foi demandado polos revisionistas, entre eles un comandante xaponés que participou na segunda guerra mundial, e que quería impedir a publicación do libro. Nunha audiencia xudicial, o [[9 de novembro]] de 2007, Ōe testificou: «Os suicidios en masa, aos que foron obrigados os habitantes de Okinawa, son o resultado dunha [[xerarquía]] social e estrutural xaponesa que funcionaba no Estado xaponés, as forzas armadas e as guarnicións locais».<ref>[https://archive.today/20120629080543/search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20071110a3.html Oe testifies military behind Okinawa mass suicides], ''Japan Times'', 10 de novembro de 2007. Consultado o 12 de maio de 2012.</ref> O [[28 de marzo]] de [[2008]], a Corte da [[Prefectura de Osaka]] fallou a favor de Ōe dicindo: «Pódese dicir que os militares estaban profundamente implicados nos suicidios en masa.» O tribunal recoñeceu a participación do exército nos suicidios en masa e o [[asasinato-suicidio]], citando o testemuño a respecto da distribución de granadas aos civís para que se suicidasen, por parte de soldados, e o feito de que os suicidios en masa non se rexistraron nas illas onde os militares non estaban estacionados.<ref>[https://archive.today/20120629080540/search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20080329a1.html Court sides with Oe over mass suicides],''Japan Times'', 29 de marzo de 2008. Consultado o 12 de maio de 2012.</ref> == Norte == * Este artigo, inclúe textos de dominio público procedentes do ''United States Army Center of Military History'' [http://www.history.army.mil/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/19970607003407/http://www.history.army.mil/ |date=07 de xuño de 1997 }} {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commons|Battle of Okinawa}} === Bibliografía === * {{cita libro | apelidos = Yoshida | nome = Mitsuru | ligazónautor = Mitsuru Yoshida |autor2= Richard H. Minear | ano = 1999 | título = Requiem for Battleship Yamato | editor = Naval Institute Press | localización = Annapolis, Maryland | id = ISBN 1-55750-544-6 }} * {{cita libro | apelidos = Skulski | nome = Janusz | ano = 1989 | título = The Battleship Yamato | editor = Naval Institute Press | localización = [[Annapolis]], [[Maryland]] | id = ISBN 0-87021-019-X }} * {{cita libro | apelidos = Sloan | nome = Bill | ano = 2008 | título = Okinawa, La Última batalla | editor = Critica S.L. | localización = Barcelona | id = ISBN 978-84-8432-578-9 }} * {{cita libro | apelidos = Sledge | nome = Eugene B. | ano = 2008 | título = Diario de un Marine | editor = Planeta S.A. | localización = Barcelona | id = ISBN 978-84-08-08114-2 }} * {{cita libro | apelidos = Hastings | nome = Max | ano = 2007 | título = Retribution - The Battle for Japan, 1944-45’’ | editor = Alfred A. Knopf | localización = New York | id = ISBN 978-0-307-26351-3 }} * {{cita libro | apelidos = Chant | nome = Chistopher |autor2= Brigadier Shelford Bidwell O.B.E., Anthony Preston, Jenny Shaw | ano = 1982 | título= Batallas por tierra, mar y Aire 1939-1945 | editor = Dismail S.A. | localización = Madrid | id = ISBN 84-226-1392-1 }} === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20120331150855/http://usacac.army.mil/cac2/CGSC/index.asp Japan's Battle of Okinawa], abril-xuño de 1945. * [http://www.history.army.mil/books/wwii/okinawa/ US military on the Battle of Okinawa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090926225835/http://www.history.army.mil/books/wwii/okinawa/ |date=26 de setembro de 2009 }} {{Segunda guerra mundial}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da segunda guerra mundial|Okinawa]] [[Categoría:1945]] [[Categoría:Historia do Xapón]] [[Categoría:Batallas do século XX]] 380d3te69b78chnquskkpzcsl0kufk8 7104756 7104755 2025-06-23T18:54:26Z O Breixo 127505 7104756 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Ww2 158.jpg |descrición_imaxe = Un infante de Mariña da 1.ª División abre fogo co seu [[Subfusil Thompson|Thompson]], mentres o seu compañeiro se cobre. |resultado = Vitoria Aliada |combatentes1= [[Ficheiro:US flag 48 stars.svg|25px]] [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] <br />{{GBR}} (só forzas navais) |combatentes2= {{XAPb}} [[Imperio do Xapón]] |comandante1= [[Ficheiro:US flag 48 stars.svg|25px]] [[Simon Bolivar Buckner, Jr.|Simon Bolivar Buckner]] {{MEC}}<br /> [[Ficheiro:US flag 48 stars.svg|25px]] [[Roy Geiger]]<br /> [[Ficheiro:US flag 48 stars.svg|25px]] [[Joseph Stilwell]]<br /> [[Ficheiro:US flag 48 stars.svg|25px]] [[Chester W. Nimitz]]<br /> [[Ficheiro:US flag 48 stars.svg|25px]] [[Raymond A. Spruance]]<br /> {{GBRb}} [[Bruce Fraser]] |comandante2= {{XAPb}} [[Mitsuru Ushijima]] {{MEC}}<br /> {{XAPb}} [[Isamu Chō]] {{MEC}}<br /> {{XAPb}} [[Hiromichi Yahara]]<br /> {{XAPb}} [[Minoru Ota]] {{MEC}}<br /> {{XAPb}} [[Keizō Komura]] |soldados1= 183&nbsp;000 marines e soldados do exército<ref>{{Cita libro |autor=Appleman, Roy E. |autor2=James M. Burns; Russell A. Gugeler; John Stevens |ano=2000 |url=http://www.history.army.mil/books/wwii/okinawa/ |título=Okinawa: the last battle |localización=Washington D. C. |editor=Center of Military History, United States Army |páxina=36 |data-acceso=08 de maio de 2012 |data-arquivo=26 de setembro de 2009 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20090926225835/http://www.history.army.mil/books/wwii/okinawa/ |url-morta=yes }}</ref> |soldados2=107&nbsp;000 soldados<br /> 24&nbsp;000 milicianos |baixas1=12&nbsp;520 mortos ou desaparecidos<br />36&nbsp;631 feridos<ref name="Okinawa">{{cita web|url=http://www.history.army.mil/books/wwii/okinawa/chapter18.htm#b4|título=Okinawa:The LAst Battle|editor=army.mil|dataacceso=8 de maio de 2012|data-arquivo=31 de marzo de 2012|url-arquivo=https://www.webcitation.org/66aJ40G2t?url=http://www.history.army.mil/books/wwii/okinawa/chapter18.htm#b4|url-morta=yes}}</ref> |baixas2= 110&nbsp;000 mortos aproximadamente<br /> 7&nbsp;400 prisioneiros<ref name="Okinawa" /> }} A '''batalla de Okinawa''' (nome en clave: '''operación Iceberg'''), librouse na illa de [[Illas Ryukyu|Ryukyu]] de [[Illa de Okinawa|Okinawa]] e foi o maior asalto anfibio na [[Guerra do Pacífico (1937-1945)|guerra do Pacífico]].<ref>{{Cita web |url=http://www.militaryhistoryonline.com/wwii/okinawa/default.aspx |título=The United States Navy assembled an unprecedented armada in April 1945 |data-acceso=08 de maio de 2012 |data-arquivo=16 de decembro de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20181216031340/http://www.militaryhistoryonline.com/wwii/okinawa/default.aspx |url-morta=yes }}</ref><ref>{{Cita web |url=http://www.historynet.com/magazines/world_war_2/3035101.html |título=The American invasion of Okinawa was the largest amphibious assault of World War II |data-acceso=08 de maio de 2012 |data-arquivo=28 de marzo de 2008 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20080328064555/http://www.historynet.com/magazines/world_war_2/3035101.html |url-morta=yes }}</ref> Combateuse durante 82 días, desde principios de abril até mediados de xuño de 1945. A batalla denominouse '''Tifón de Aceiro''' en [[lingua inglesa|inglés]] ''Typhoon of Steel'', e chuvia de aceiro (''Tetsu no ame'') ou vento violento de aceiro (''Tetsu no Bofu'') en [[lingua xaponesa|xaponés]]. Estas denominacións dan conta da ferocidade dos combates, a intensidade dos disparos, e a enorme cantidade de buques [[Aliados da Segunda Guerra Mundial|aliados]] e vehículos blindados que asaltaron a illa. A batalla resultou ser unha das que tivo máis vítimas, civís e militares, en toda a [[segunda guerra mundial]]: a totalidade dos falecidos supera o cuarto de millón. Cinco divisións do XXIV Corpo dos Estados Unidos, a 7.ª, 27.ª, 77.ª, 81.ª e 96.ª, e dúas divisións de Marines, a 1.ª e 6.ª, combateron na illa, mentres que a 2.ª División de Marines se mantivo en reserva e non se planteou que desembarcara. A invasión foi apoiada por forzas aéreas navais, anfibias e tácticas. O obxectivo principal da operación era apoderarse da grande [[illa de Okinawa]] a só 340 [[quilómetro|km]] de distancia do Xapón. Despois dunha longa campaña de ir choutando de illa en illa (os estadounidenses denominaron isto ''island hopping''), os Aliados achegábanse ao Xapón, e planearon usar Okinawa como base para as operacións aéreas para invadir o territorio xaponés, co nome en clave [[Operación Downfall]]. Finalmente os [[Bombardeo atómico de Hiroshima e Nagasaki|bombardeos atómicos sobre Hiroshima e Nagasaki]] e a [[Batalla de manchuria|entrada soviética na guerra]] provocarían a [[rendición do Xapón]] tan só unhas semanas despois da fin dos combates en Okinawa. == Orde de batalla == === Forzas terrestres === As forzas terrestres estadounidenses encadrábanse dentro do X Exército, comandado polo [[tenente xeneral]] [[Simon Bolivar Buckner, Jr.]] O X Exército estaba composto por dous [[corpo de exército|corpos]]: o III Corpo Anfibio comandado polo [[Xeneral|xeneral maior]] [[Roy Stanley Geiger|Roy Geiger]], que se compoñía da 1.ª e 6.ª División de Marines, e o XXIV Corpo baixo o mando do xeneral maior [[John R. Hodge]], que se compoñía da 7.ª e 96.ª Divisións de Infantaría. A 2.ª División de Marines e o X Exército tamén controlaba a 27.ª e 77.ª Divisións de Infantaría, que nun principio manteríanse en reserva. No total, o X Exército contaba con máis de 180&nbsp;000&nbsp;homes, 102&nbsp;000 do exército e 81&nbsp;000 do Corpo de Marines. A forza xaponesa (sobre todo defensiva) na [[Campaña militar|campaña]] compoñíase duns 67&nbsp;000 efectivos pertencentes ao 32.º Exército e uns 9000&nbsp;efectivos da [[Armada Imperial Xaponesa]] que se encontraban na [[Base Naval de Oroku]] (só uns poucos centos dos cales foran adestrados e equipados para combate terrestre), apoiados por 39&nbsp;000&nbsp;habitantes das [[Illas Ryūkyū]] (incluídos 24&nbsp;000&nbsp;recrutados apresuradamente para a [[milicia]] chamada ''Boeitai'' e 15&nbsp;000&nbsp;traballadores non uniformados), ademais de 1500&nbsp;alumnos de escolas secundarias organizados en primeira liña da fronte como Unidades de Voluntarios Ferro e Sangue (''Iron and Blood Volunteer Units'') e 600&nbsp;[[alumnas Himeyuri]] organizadas nunha unidade de [[enfermería]]. O 32.º Exército inicialmente consistía na 9.ª, 24.ª e 62.ª Divisións e a 44.ª Brigada Mixta Independente.<ref name="Okinawa" /> A 9.ª División trasladouse a [[Taiwán]] antes da [[invasión]], dando lugar a un cambio nos plans defensivos xaponeses.<ref name="Okinawa" /> A resistencia primaria debería de ser no sur, comandada polo [[tenente xeneral]] [[Mitsuru Ushijima]], o seu [[xefe de Estado maior]], o tenente xeneral [[Isamu Chō]] e o seu xefe de operacións, [[Coronel]] [[Hiromichi Yahara]]. Yahara avogou por unha [[Estratexia militar|estratexia]] defensiva, e Chō por unha ofensiva. No norte, o coronel [[Udo Takehido]] estaba ao mando. As tropas da Armada foron lideradas polo [[contraalmirante]] [[Minoru Ōta]]. Esperábase que os estadounidenses desembarcasen de seis a dez [[División militar|divisións]] para se enfrontar coas tres divisións (unha delas coa metade de efectivos). === Forzas navais === A mediados de marzo a [[Armada dos Estados Unidos]] e os seus aliados reuniron unha frota composta por 330 buques de guerra e 1.139 buques de transporte.<ref>Batallas por Tierra, Mar y Aire 1939-1945, p. 228.</ref> Entre os buques de guerra encontrábanse 8 [[portaavións]] estadounidenses, os [[USS Enterprise (CV-6)|''Enterprise'']], [[USS Essex (CV-9)|''Essex'']], [[USS Intrepid (CV-11)|''Intrepid'']], [[USS Hornet (CV-12)|''Hornet'']], [[USS Franklin (CV-13)|''Franklin'']], [[USS Bunker Hill (CV-17)|''Bunker Hill'']], [[USS Cowpens (CVL-25)|''Cowpens'']], [[USS San Jacinto (CVL-30)|''San Jacinto'']], 4 [[portaavións de escolta]], os [[USS Savo Island (CVE-78)|''Savo Island'']], [[USS Petrof Bay (CVE-80)|''Petrof Bay'']], [[USS Sargent Bay (CVE-83)|''Sargent Bay'']] e [[USS Steamer Bay (CVE-87)|''Steamer Bay'']], 9 [[Cruceiro (barco de guerra)|cruceiros]], 14 [[acoirazado]]s, e 12 [[destrutor]]es.<ref name="navy">{{cita web|url= http://ww2db.com/battle_spec.php?battle_id=15|título= Okinawa Campaign|editor=ww2db.com|dataacceso= 8 de maio de 2012}}</ref> O esforzo na ofensiva de primavera de 1945 foi moito maior que o da ofensiva da primavera anterior en Europa, durante o [[Batalla de Normandía|desembarco de Normandía]], onde os Aliados empregaran 284&nbsp;buques.<ref name="historia">{{cita web|url=http://www.militaryhistoryonline.com/wwii/okinawa/default.aspx|título=Battle of Okinawa|editor=militaryhistoryonline.com|dataacceso=8 de maio de 2012|data-arquivo=16 de decembro de 2018|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20181216031340/http://www.militaryhistoryonline.com/wwii/okinawa/default.aspx|url-morta=yes}}</ref> A maioría dos [[avión de caza|avións de caza]], dos [[bombardeiro en picado|bombardeiros en picado]] e dos [[avión de ataque a terra|avións de ataque a terra]] pertencían á Armada dos Estados Unidos, con base nos portaavións. Os xaponeses utilizaran as tácticas [[kamikaze]] desde a [[batalla do golfo de Leyte]], pero por primeira vez convertéronse nunha parte importante da defensa. Entre o desembarco estadounidense do [[1 de abril]] e o [[25 de maio]], producíronse sete ataques kamikaze, nos que se utilizaron máis de 1500&nbsp;avións. Aínda que as forzas terrestres aliadas estaban compostas enteiramente por unidades estadounidenses, buques da [[Frota Británica do Pacífico]] (BPF coñecida na Armada dos Estados Unidos como Task Force 57) proporcionarían aproximadamente un cuarto do poder naval e aéreo dos aliados (450&nbsp;avións).<ref name="historia" /> A TF 57 composta por unha gran cantidade e variedade de buques, entre eles 50&nbsp;buques de guerra entre os que se encontraban os portaavións [[HMS Formidable (67)|HMS ''Formidable'']], [[HMS Illustrious (R87)|HMS ''Illustrious'']], [[HMS Indomitable (92)|HMS ''Indomitable'']] e [[HMS Victorious (R38)|HMS ''Victorious'']].<ref name="navy" /> As cubertas de voo dos portaavións británicos eran máis pequenas, o que significaba que podían transportar menos avións que un portaavións estadounidenses, pero eran máis resistentes aos ataques kamikaze. Aínda que todos os portaavións foron proporcionados polo [[Reino Unido]], o grupo era un combinado da [[Mancomunidade de Nacións]] composta por unidades da [[Mariña Real Británica]], [[Mariña Real Canadense]], [[Mariña Real Neozelandesa]] e [[Mariña Real Australiana]]. A súa misión era neutralizar os [[Base aérea|campos de aviación]] xaponeses na [[illas Sakishima]] e proporcionar cobertura aérea contra os ataques kamikaze xaponeses. == Batalla naval == [[Ficheiro:USS Bunker Hill (CV-17) afire after being hit by Kamikazes off Okinawa, 11 May 1945 (80-G-274266).jpg|miniatura|200px|USS Bunker Hill en chamas, tras un ataque kamikaze xaponés preto de Okinawa, 11 de maio de 1945.]] Á Frota Británica do Pacífico asignóuselle a tarefa de neutralizar os aeródromos xaponeses da illa Sakishima, o que fixo con éxito do [[26 de marzo]] até o [[10 de abril]]. O 10 de abril a súa atención desprazouse aos aeródromos no norte de [[Taiwán|Formosa]]. A forza retirouse á Baía de San Pedro o [[23 de abril]]. O [[1 de maio]] a Frota Británica do Pacífico volveu á acción e atacou de novo os aeródromos. Os portaavións sufriron varios ataques de kamikazes, pero grazas ás cubertas de voo blindadas, estes non sufriron danos irreparables e só experimentaron unha breve interrupción nas súas misións.<ref>Hastings (2007), p. 401.</ref> Nos tres meses de batalla de Okinawa, os xaponeses voaron en 1900&nbsp;misións kamikaze, afundindo a ducias de barcos aliados e matando máis de 5.000 mariñeiros estadounidenses, a conta de 1465&nbsp;avións kamikaze perdidos (outros 2200&nbsp;avións xaponeses e 763&nbsp;avións de estadounidenses tamén foron destruídos, incluso durante a batalla en terra). Os buques que se perderon foron os máis pequenos, en particular os destrutores da primeira liña de defensa, así como destrutores de escolta e buques de desembarco. Aínda que os aliados non perderon ningún dos seus portaavións, algúns deles resultaron severamente danados. [[Lancha motora|Lanchas motoras]] con base en terra tamén foron utilizadas nos [[Ataque suicida|ataques suicidas]] dos xaponeses. A prolongada duración da campaña baixo condicións de estrés forzou ao [[Almirante]] [[Chester W. Nimitz]] a dar un paso sen precedentes: relevou os principais comandantes navais para que puidesen descansar e recuperarse. A frota cambiou a súa denominación co relevo dos comandantes navais; así comezara a campaña como 5.ª Frota, comandada polo Almirante [[Raymond Spruance]], e finalizouna como 3.ª Frota comandada polo Almirante [[William F. Halsey]]. === Operación Ten-Go === {{Artigo principal|Operación Ten-Gō }} A Operación ''Ten-Gō'' (do xaponés ''Kyūjitai'': 天號作戰, ''Shinjitai'': 天号作戦 ''ten-gō sakusen'') tamén chamada como ''Ten-ichi-gō'' (Operación Ceo Un) foi a última operación naval xaponesa na guerra do Pacífico durante a segunda guerra mundial. En abril de 1945 o [[acoirazado]] [[Yamato (acoirazado)|''Yamato'']], comandado polo Almirante [[Seiichi Itō]], xunto con outros nove buques de guerra xaponeses, recibiron a orde de realizar un ataque suicida contra os [[Aliados da Segunda Guerra Mundial|aliados]].<ref>Yoshida, ''Requiem'', 30.</ref> O ''Yamato'' e outros buques, da Operación ''Ten-Go'', foron descubertos por [[submarino]]s pouco despois de saír de augas xaponesas,<ref>Skulski, ''The Battleship Yamato'', 12.</ref> e atacados por avións embarcados nos portaavións estadounidenses. Baixo o ataque de máis de 300 avións nun lapso de dúas horas, o maior acoirazado do mundo afundiuse o [[7 de abril]] de 1945, moito antes de que puidese chegar a Okinawa. Os pilotos dos [[avión torpedeiro|torpedeiros]] estadounidenses foran instruídos para atacar de forma eficaz, lanzando os seus torpedos preferentemente á proa ou á popa, onde a blindaxe se cría que era máis fina. Ademais do ''Yamato'', o [[cruceiro lixeiro]] ''Yahagi'', e catro dos oito destrutores tamén foron afundidos. No total, a Armada Imperial Xaponesa perdeu uns 3700&nbsp;mariñeiros, incluíndo o almirante Itō, a un prezo de só dez avións dos Estados Unidos e 12 aviadores.<ref>{{cita web |url=http://combinedfleet.com/battles/Sinking_of_Yamato|título=Sinking of Yamato|editor= combinedfleet.com|dataacceso=11 de maio de 2012}}</ref> == Batalla terrestre == [[Ficheiro:Okinawa 01.jpg|miniatura|200px|Okinawa, desembarco estadounidense 13 de abril de 1945.]] Os primeiros desembarcos producíronse o [[26 de marzo]] de 1945 cando tropas da 77.ª&nbsp;División de Infantaría desembarcaron nas [[illas Kerama]] a uns 32&nbsp;km ao suroeste das praias principais de Okinawa.<ref name="Chant, Batallas, p.227">Chant, Batallas, p.227.</ref> Tras cinco días de combates, a illa foi declarada segura. O [[31 de marzo]] marines do Batallón de Recoñecemento e soldados da 77.ª&nbsp;División desembarcaron sen oposición na [[illa Keise Shima,]] a só 16&nbsp;km ao oeste da capital de Okinawa, [[Naha]]; a illa sería utilizada como base principal da artillaría pesada.<ref name="Chant, Batallas, p.227"/> === Norte de Okinawa === O desembarco foi realizado polo XXIV Corpo e o III Corpo Anfibio nas praias Hagushi na costa oeste de Okinawa o ''Día-L'' [[1 de abril]] de 1945, que cadrou no [[domingo de Pascua]]. Ás 08:30 horas, 4 divisións estadounidenses, a 7.ª e 96.ª de Infantaría e a 1.ª e 6.ª de Marines, comezaron o desembarco. En apenas unha hora e sen oposición, 16&nbsp;000&nbsp;homes xa tomaran terra. Ao caer a noite, a cifra alcanzou os 60&nbsp;000.<ref name="gso" /> A 2.ª División de Marines realizou unha manobra de distracción fronte ás praias de [[Minatoga]] na costa sueste para confundir os xaponeses sobre as intencións estadounidenses e evitar que os defensores se moveran de alí.<ref name="Chant, Batallas, p. 228">Chant, Batallas, p. 228.</ref> O X Exército estendeuse por todo o centro-sur da illa con relativa facilidade, capturando as [[Base Aérea|bases aéreas]] de [[Base Aérea de Kadena|Kadena]] e [[Yomitan]]. Á luz da débil oposición, o xeneral Buckner decidiu proceder inmediatamente coa segunda fase do seu plan: a toma do norte de Okinawa.<ref name="Chant, Batallas, p. 228"/> A 6.ª División de Marines encabezou o ataque no [[istmo de Ishikawa]]. O terreo era montañoso e boscoso, coas defensas xaponesas concentradas en ''Yae-Take'', unha masa retorcida de cristas rochosas e barrancos na [[península de Motobu]]. Houbo fortes enfrontamentos antes de despexar a península o [[18 de abril]]. Os marines da 6.ª División percorreron 135&nbsp;km, apoderándose de 1.129 [[quilómetro cadrado|km²]]. As baixas xaponesas foron máis de 2500&nbsp;mortos e 46&nbsp;prisioneiros, as baixas dos marines foron 236&nbsp;mortos, 1061&nbsp;feridos e 7&nbsp;desaparecidos.<ref>{{cita web|url=http://www.ibiblio.org/hyperwar/USA/USA-P-Okinawa/USA-P-Okinawa-6.html|título=The Conquest of North Okinawa|editor= www.ibiblio.org|dataacceso=12 de maio de 2012}}</ref> Mentres tanto, o [[16 de abril]] a 77.ª&nbsp;División de Infantaría atacou [[Ie Shima]], unha pequena illa no extremo occidental da península. Houbo fortes enfrontamentos antes de que Ie Shima fora declarada asegurada o [[24 de abril]] e fora convertida noutra base aérea para as operacións contra o Xapón.<ref>Chant, p.228.</ref> === Sur de Okinawa === [[Ficheiro:Marines on Okinawa.jpg|miniatura|200px|Marines da 1.ª División en Okinawa.]] [[Ficheiro:Fire bombing in northern Okinawa.jpg|miniatura|200px|Bombardeo efectuado por un F4U dos marines.]] [[Ficheiro:Map of Battle for Sugar Loaf Hill.jpg|miniatura|200px|Mapa da batalla de Sugar Loaf Hill.]] Mentres os marines despexaban o norte de Okinawa, o XXIV&nbsp;Corpo dirixíase cara ao sur a través da estreita cintura de Okinawa. A 96.ª&nbsp;División de Infantaría atopou unha forte resistencia por parte das tropas xaponesas nas cordilleiras de Kakazu, nesa zona o 383º Rexemento tratou de controlar unha serie de postos fortificados ao leste da estrada N.º&nbsp;1 e a uns 8&nbsp;km ao noroeste de Shuri, un punto que chegou a ser coñecido como ''Cactus Ridge''<ref>Sloan, p.109</ref> O 7 de abril o cumio da montaña xa estaba en mans dos estadounidenses, aínda que se proseguirían os enfrontamentos até mediados de abril.<ref>Sloan, p.112</ref> O seguinte obxectivo dos aliados, era ''Kakazu Ridge'', dous outeiros que formaban parte das defensas exteriores de Shuri. Co asalto estadounidense contra Kakazu Ridge estancado, o xeneral Ushijima, influenciado polo xeneral Chō, decidiu pasar á ofensiva. Chō enviou seis batallóns para levar a cabo o seu plan de atravesar as defensas estadounidenses e alcanzar a súa retagarda até chegar a uns 6&nbsp;km do aeródromo de Kadena.<ref>Sloan, p. 163</ref> Despois dun feroz combate corpo a corpo os atacantes retiráronse só para repetir a súa ofensiva a noite seguinte. O [[14 de abril]] a contraofensiva xaponesa foi definitivamente batida. A 27.ª División de Infantaría, que desembarcara o [[9 de abril]], fíxose cargo do flanco dereito, ao longo da costa oeste de Okinawa. Acoirazados, cruceiros e destrutores realizaron o bombardeo, que foi seguido por 650 avións da Armada e os Marines, que atacaron as posicións inimigas con [[napalm]], foguetes, bombas e metralladoras.<ref name="Ryukyus">{{cita web|url=http://www.history.army.mil/brochures/ryukyus/ryukyus.htm|título=Ryukyus 26 March-2 July 1945|editor=history.army.mil|dataacceso=12 de maio de 2012|data-arquivo=05 de xaneiro de 2012|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20120105220527/http://www.history.army.mil/brochures/ryukyus/ryukyus.htm|url-morta=yes}}</ref> Os tanques lograron avanzar flanqueando Kakazu Ridge pero non puideron conectar coa infantaría que intentaba cruzar a crista; sen este apoio foron destruídos 22 tanques. Aínda que [[Tanque lanzachamas|tanques lanzachamas]] despexaron moitas covas, non se rexistrou ningún avance significativo, e o XXIV Corpo sufriu máis de 720 baixas entre mortos, feridos e [[Desaparecido en combate|desaparecidos]]. As perdas puideron ser sido de non ser polo feito de que os xaponeses tiñan a práctica totalidade das súas reservas de infantaría máis ao sur, onde os marines da 2.ª División volveron realizar manobras de distracción fronte ás praias de Minatoga que coincidiron co ataque.<ref name="Ryukyus" /> O [[4 de maio]], o 32.º Exército lanzou unha nova contraofensiva. Esta vez Ushijima intentou desembarcar tras as liñas estadounidenses. Para o apoio da súa ofensiva, a artillaría xaponesa saíu ao exterior. Desta maneira foron capaces de disparar unhas 13&nbsp;000&nbsp;salvas para apoiar o avance, pero o fogo da [[fogo contra-batería|artillaría]] estadounidense destruíu 19 pezas de artillaría ese mesmo día e 40 máis nos seguintes dous días. O ataque foi un completo fracaso.<ref name="Ryukyus" /> Tras dez días de intensos combates, o [[13 de maio]], as tropas da 96.ª&nbsp;División de Infantaría e o 763.º&nbsp;Batallón de Tanques capturaron ''Conical Hill'', un outeiro de 145&nbsp;[[metro|m]] por encima da chaira costeira de Yonabaru, ao leste das principais defensas xaponesas que estaba defendida por uns 1000&nbsp;xaponeses. Mentres tanto, na costa oposta, a 6.ª&nbsp;División de Marines combatía por ''Sugar Loaf Hill''. Coa captura destas dúas posicións claves, os xaponeses estabann expostos a ambos lados do Shuri. Buckner quería rodear Shuri e encerrar na trampa a principal forza xaponesa de defensa.<ref name="Ryukyus" /> No final de maio as choivas producidas polo monzón converteron os camiños en zonas pantanosas, agravando a situación. O avance en terra empezou a parecerse aos campos de batalla da [[primeira guerra mundial]]. As tropas vivían en campos, empapados pola chuvia entre lixo e tumbas. Os corpos dos xaponeses sen enterrar afundíanse na lama. Calquera persoa que se deslizara polas ladeiras acababa cos petos cheos de vermes tras o traxecto.<ref name=gso>[http://www.globalsecurity.org/military/facility/okinawa-battle.htm Battle of Okinawa], GlobalSecurity.org. Consultado o 12 de maio de 2012.</ref> O 29 de maio os marines da 1.ª&nbsp;División capturaron o [[castelo Shuri]], e o [[31 de maio]] a 77.ª&nbsp;División entraba na cidade. Estas accións non acabarían cos combates, pois aos estadounidenses custaríalles máis de tres semanas pór fin a toda resistencia organizada.<ref name="Ryukyus" /> Os xaponeses apoiados por fogo de artillaría frearon o avance dos estadounidenses e déronlle a oportunidade ao resto do 32º Exército de escapar. Establecerían unha nova liña de defensa na cordilleira Dake Yaeju. Despois de varios días dunha loita encarnizada, os xaponeses foron empurrados cara ao extremo sur da illa.<ref name="Ryukyus" /> O [[18 de xuño]], Buckner morreu por fogo de artillaría xaponesa durante o seguimento dos progresos das súas tropas. Buckner foi substituído por [[Roy Stanley Geiger|Roy Geiger]]. Ao asumir o mando, Geiger converteuse no único Marine en comandar un [[Grupo de exército]] do [[Exército dos Estados Unidos]] en combate.<ref>{{cita web|url=http://www.arlingtoncemetery.net/roystanl.htm|título=Roy Stanley Geiger General, United States Marine Corps|editor=arlingtoncemetery.net|dataacceso=12 de maio de 2012|data-arquivo=09 de xuño de 2012|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20120609233556/http://arlingtoncemetery.net/roystanl.htm|url-morta=yes}}</ref> Foi relevado do mando cinco días despois polo xeneral [[Joseph Stilwell]].<ref>{{cita web|url=http://www.history.army.mil/html/reference/army_flag/ww2_ap.html|título=U.S. ARMY CAMPAIGNS:WWII — ASIATIC-PACIFIC THEATER|editor=history.army.mil|dataacceso=12 de maio de 2012|data-arquivo=21 de abril de 2012|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20120421174730/http://www.history.army.mil/html/reference/army_flag/ww2_ap.html|url-morta=yes}}</ref> A illa caeu o [[21 de xuño]] de 1945, aínda que algúns xaponeses seguiron loitando. Ushijima e Chō suicidáronse facéndose o [[haraquiri]] no seu cuartel xeral no outeiro 89 nas últimas horas da batalla. Ao coronel Yahara ordenóuselle tentar chegar ao Xapón e presentar un informe no cuartel Imperial Xaponés sobre a estratexia empregada en Okinawa. A misión fracasou cando foi capturado por tropas estadounidenses mentres se facía pasar por civil. Yahara foi o oficial de maior rango dos que sobreviviron á batalla na illa.<ref>Sloan, ''Okinawa'', p.401</ref> == Vítimas == === Baixas militares === [[Ficheiro: Simon B. Buckner.jpg|miniatura|200px|Simon Bolivar Buckner Jr., comandante xeneral do X Exército, unha das numerosas baixas dos estadounidenses.]] As perdas dos Estados Unidos foron de máis de 50&nbsp;000&nbsp;soldados, dos cales máis de 12&nbsp;000&nbsp; equivalen a mortos e desaparecidos. Isto fai que esta sexa a batalla máis sanguenta das forzas estadounidenses na guerra do Pacífico.<ref>{{cita web|url=http://www.historynet.com/battle-of-okinawa-the-bloodiest-battle-of-the-pacific-war.htm |título=Battle of Okinawa: The Bloodiest Battle of the Pacific War |editorial=HistoryNet |dataacceso=12 de maio de 2012 }}</ref><ref>{{Cita novas|url=http://www.nytimes.com/1987/06/14/magazine/the-bloodiest-battle-of-all.html | editor=The New York Times | título=The Bloodiest Battle Of All | apelidos=William | nome=Manchester | data=14 de xuño de 1987 | dataacceso=12 de maio de 2012}}</ref><ref>{{cita web|autor=John Pike |url=http://www.globalsecurity.org/military/facility/okinawa-battle.htm |título=Battle of Okinawa |editor=Globalsecurity.org |dataacceso=12 de maio de 2012}}</ref> Unha das vítimas máis famosas foi o [[correspondente de guerra]] [[Ernest Pyle|Ernie Pyle]], que morreu por feridas de bala en Ie Shima.<ref>{{cita web|url= http://www.msnbc.msn.com/id/5130777/|autor=Reid, Chip. |título=Ernie Pyle, trail-blazing war correspondent-Brought home the tragedy of D-Day and the rest of WWII"|editor=''NBC News''|data=7 de xuño de 2004|dataacceso=12 de maio de 2012}}</ref> As forzas dos Estados Unidos sufriron tamén nesta batalla a taxa máis alta de baixas por [[fatiga de combate]] durante toda a guerra, cuns 20&nbsp;000&nbsp;soldados retirados debido a crises nerviosas.<ref name=cronica>{{Cita libro|autor=Sloan, Bill|ano=2008 |título=Okinawa|localización=Barcelona|editor=Critica S.L.|páxinas=15}}</ref> A decisión do Xeneral Buckner de atacar as defensas xaponesas foi moi custosa en vidas estadounidenses, aínda que finalmente se cumpriu o obxectivo. Catro días antes de finalizar a campaña, o xeneral Buckner morreu por causa do fogo inimigo, mentres inspeccionaba a liña da fronte das súas tropas. Foi o oficial dos Estados Unidos de máis alto rango morto en combate durante a guerra. Ao día seguinte, un segundo xeneral, o [[xeneral de brigada]] [[Claudio M. Easley]], faleceu por causa de fogo inimigo. No mar, 368&nbsp;barcos aliados (entre eles 120&nbsp;embarcacións anfibias) foron danados, mentres que outros 28, incluíndo 15&nbsp;buques anfibios e 12&nbsp;destrutores, foron afundidos. As baixas da Armada dos Estados Unidos foron de 4907&nbsp;mortos e 4874&nbsp;feridos, principalmente polos ataques kamikaze.<ref name = ACtC>[http://www.ibiblio.org/hyperwar/USN/ACTC/actc-24.html The Amphibians Came to Conquer] from [http://www.ibiblio.org/hyperwar/ Hyperwar]. Consultado o 12 de maio de 2012.</ref> Os xaponeses perderon 16 barcos, incluíndo o acoirazado Yamato. En terra as forzas dos Estados Unidos perderon polo menos 225&nbsp;tanques e moitos LVTs, mentres que eliminaron 27&nbsp;tanques xaponeses e 743&nbsp;pezas de artillaría (incluídos os morteiros, obuses e canóns antiaéreos), algúns deles destruídos polo bombardeo aéreo e naval, mais a maioría pola [[fogo contra batería|artillaría]] das tropas estadounidenses. As baixas xaponesas foron de máis de 107&nbsp;000&nbsp;mortos e capturáronse uns 7400&nbsp;combatentes. Algúns dos soldados suicidáronse seguindo o ritual [[harakiri|seppuku]], ou inmoláronse facendo estalar granadas de man que portaban. Calcúlase que un número elevado de soldados xaponeses puideron perecer dentro das covas, cando os estadounidenses as selaban. Esta foi tamén a primeira batalla da guerra na que miles de xaponeses se converteron en prisioneiros de guerra. Moitos dos prisioneiros xaponeses de Okinawa eran indíxenas que non estaban imbuídos na doutrina do exército xaponés de loitar até a morte e non renderse. Cando as forzas estadounidenses ocuparon a illa, os soldados xaponeses puxeron a roupa dos civís para evitar a súa captura, mais os habitantes de Okinawa axudáronlle aos estadounidenses a detectar xaponeses na clandestinidade. O [[lingua okinawense|idioma de Okinawa]] é moi diferente ao xaponés, e en presenza dos estadounidenses, os habitantes de Okinawa interrogaban os prisioneiros no idioma local: os que non o entendían consideráronos soldados xaponeses. === Baixas civís === [[Ficheiro:OkinawaCivilians.jpg|miniatura|200px|Civís en Okinawa]] Nalgunhas batallas, como na [[batalla de Iwo Jima]] non houbo baixas civís, pero Okinawa tiña unha elevada poboación civil indíxena e segundo diversas estimacións, un de cada tres ou un de cada dez civís morreu durante a batalla.<ref name=gso /> As perdas civís na campaña de Okinawa calcúlanse entre 42&nbsp;000 e 150&nbsp;000&nbsp;falecidos (máis de 100&nbsp;000 segundo a Prefectura de Okinawa)<ref name=museum/> A cifra que barallou o exército estadounidense foi de 142&nbsp;058&nbsp;vítimas civís, aglutinando os que morreron por fogo de artillaría, ataques aéreos e ao servizo do [[Exército Imperial Xaponés]].<ref name=gso/> Durante a batalla, os soldados dos Estados Unidos viron que se facía difícil distinguir os civís dos soldados. Converteuse en normal xeral para os soldados estadounidense disparar indiscriminadamente contra as casas de Okinawa; como un soldado de infantaría escribiu: «Disparábannos desde un número pequeno de casas, pero as outras probablemente estaban ocupadas por civís, e non nos importaba. Foi terrible o de non distinguir entre o inimigo e as mulleres e os nenos. Os estadounidenses sempre tivemos gran compaixón, especialmente polos nenos. Agora disparábamos de forma indiscriminada».<ref>Feifer, George, ''The Battle of Okinawa'', The Lyons Press (2001), p. 374</ref> Na súa historia da guerra, o Museo Conmemorativo da Paz da Prefectura de Okinawa<ref name=museum>{{Cita web |url=http://www.peace-museum.pref.okinawa.jp/english/index.html |título=The Basic Concept of the Okinawa Prefectural Peace Memorial Museum |data-acceso=08 de maio de 2012 |data-arquivo=21 de decembro de 2019 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20191221174202/http://www.peace-museum.pref.okinawa.jp/english/index.html |url-morta=yes }}</ref> presenta a Okinawa como atrapada nos enfrontamentos entre os Estados Unidos e o Xapón. Os militares xaponeses [[confiscación|confiscáronlle]] a comida aos okinawenses e executaron os que a escondían, un feito que provocou fame entre a poboación, obrigando aos civís a saír dos seus refuxios. Tamén os soldados xaponeses mataron uns 1000&nbsp;habitantes de Okinawa que aínda falaban un [[dialecto]] local diferente, a fin de evitar espionaxe.<ref>[https://web.archive.org/web/20060114010134/http://www.iht.com/articles/2005/06/20/news/oki.php 1945 suicide order still a trauma on Okinawa], ''IHT'', 21 de xuño de 2005. Consultado o 12 de maio de 2012.</ref> O museo escribe que «moitos foron esnaquizados por proxectís, outros que se encontraban nunha situación desesperada foron conducidos ao suicidio, algúns morreron de fame ou sucumbiron á malaria, mentres que outros foron vítimas das tropas xaponesas en retirada.»<ref name="museum" /> ==== Violacións ==== A [[violación]] de civís en Okinawa foi un acto no que interviron soldados dos dous bandos; as violacións de civís por parte dos xaponeses converteuse nunha rutina unha vez que quedou claro que foran derrotados.<ref>{{cita libro|apelidos=Appleman|nome=Roy E.|título=Okinawa: The Last Battle|editor=United States Army Center of Military History|localización=Washington DC|ano=1948|serie=United States Army in World War II|páxinas=462|url=http://www.history.army.mil/books/wwii/okinawa/|data-acceso=08 de maio de 2012|data-arquivo=26 de setembro de 2009|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20090926225835/http://www.history.army.mil/books/wwii/okinawa/|url-morta=yes}}</ref> Un historiador calculou que os soldados estadounidenses cometeron máis de 10&nbsp;000 violacións durante a campaña de tres meses.<ref name="times-3dead">{{cita web|apelidos=Sims |nome=Calvin |url=http://www.nytimes.com/2000/06/01/world/3-dead-marines-and-a-secret-of-wartime-okinawa.html?pagewanted=1 |título=3 Dead Marines and a Secret of Wartime Okinawa |editor=NYTimes.com |data=1 de xuño de 2000 |dataacceso=12 de maio de 2012}}</ref> O ''[[New York Times]]'' publicou no ano 2000 que na vila de Katsuyama a poboación civil formou grupos de vixilantes para emboscar e matar un grupo de soldados estadounidenses que violaban mozas do lugar.<ref>{{cita web |autor=Lisa Takeuchi Cullen |url=http://www.time.com/time/world/article/0,8599,170085-2,00.html |título=Okinawa Nights |editor=TIME |dataacceso=12 de maio de 2012 |data-arquivo=10 de marzo de 2010 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20100310173835/http://www.time.com/time/world/article/0,8599,170085-2,00.html |url-morta=yes }}</ref> Oficiais do Corpo de Marines en Okinawa e [[Washington D. C.|Washington]] declararon «que non sabían que se cometesen violacións por parte de soldados estadounidenses en Okinawa e nos seus rexistros non consta que os marines cometesen ningún crime de guerra.»<ref name="times-3dead"/> O historiador George Feifer, non obstante, escribe «que a violación en Okinawa era outro dos segredos sucios da campaña na que a crónica militar estadounidense era ignorar os crimes. Poucas mulleres de Okinawa quedaron embarazadas, xa que o estrés e a mala alimentación provocou que a maioría non foran fértiles. Moitas das que quedaron embarazadas lograron abortar antes de que os seus maridos e pais regresaran. Un número máis pequeno dos bebés xerados polos estadounidenses foron afogados».<ref>Feifer, George, ''The Battle of Okinawa'', The Lyons Press (2001), p. 373</ref> ==== Suicidios ==== Coa inminente vitoria das tropas estadounidenses producíronse [[suicidio colectivo|suicidios en masa]] por parte da poboación civil. Os soldados xaponeses dixéronlle aos habitantes da illa que os estadounidenses cometerían todo tipo de barbaries contra a poboación. ''[[Ryūkyū Shimpō]]'', un dos dous xornais principais de Okinawa, escribiu en 2007: «Moitos habitantes de Okinawa testificaron que o exército xaponés directamente lles obrigou a suicidarse. Tamén hai persoas que dixeron que lles foron entregadas granadas polos soldados xaponeses para autoinmolarse.»<ref>{{cita web|url=http://www.nytimes.com/2007/04/01/world/asia/01japan.html?_r=1&oref=slogin|título=Japan’s Textbooks Reflect Revised History|editor=New York Times|apelidos=Norimitsu|nome=Onishi|data=1 de abril de 2007|dataacceso= 12 de maio de 2012}}</ref> Algúns civís, despois de ter sido adoutrinados pola propaganda xaponesa, creron que os soldados dos Estados Unidos eran uns [[bárbaro]]s que cometerían horribles atrocidades. En consecuencia suicidáronse e mataron as súas familias para evitar ser capturados. Moitos deles tiráronse desde os acantilados onde actualmente está situado o Museo da Paz. A pesar das advertencias de que serían obxecto de violacións, torturas ou asasinatos a mans dos estadounidenses, os habitantes de Okinawa sorprendéronse con frecuencia polo trato humano que recibiron do inimigo.<ref>{{cita libro|url=http://books.google.com/books?id=RMDt86cokDUC&pg=PA16&sig=VuiPlUPz6S3fHL8zNnLjaLJyZng#PPA17,M1|título=The American Occupation of Japan and Okinawa: Literature and Memory|apelidos=Michael S.|nome=Molasky|páxinas=16}}</ref><ref>{{cita libro|url=http://books.google.com/books?id=6xMuWmEsAcMC&pg=PA21&sig=vy90tt3ESGX6V7pqTmNzONK5q54#PPA22,M1|título=Southern Exposure: Modern Japanese Literature from Okinawa|apelidos=Michael S.|nome=Molasky|autor2= Rabson, Steve|páxinas = 22}}</ref> De acordo co libro ''Islands of Discontent: Okinawan Responses to Japanese and American Power'' de [[Mark Selden]], os estadounidenses non aplicaron unha política de torturas, violacións e asasinatos de civís como os militares xaponeses advertiran.<ref>{{cita libro|título=Islands of Discontent: Okinawan Responses to Japanese and American Power|apelidos=Susan D.|nome= Sheehan|autor2=Elizabeth, Laura; Selden, Hein Mark | páxinas = 18}}</ref> Un tradutor nipoestadounidense do [[Servizo de Intelixencia Militar]] estadounidense, [[Teruto Tsubota]], convenceu a centos de civís de que non se suicidasen.<ref>[http://www.njahs.org/misnorcal/campaigns/campaigns_centralpacific.htm#okinawa Military Intelligence Service Research Center: Okinawa].</ref><ref>[http://www.stripes.com/news/defiant-soldier-saved-lives-of-hundreds-of-civilians-during-okinawa-battle-1.31173 Defiant soldier saved lives of hundreds of civilians during Okinawa battle], ''[[Stars and Stripes]]'', 1 de abril de 2005. Consultado o 12 de maio de 2012.</ref> == Consecuencias == [[Ficheiro:Cornerstone_of_Peace.jpg|miniatura|Monumento memorial chamado "Memorial Cornerstone of Peace" (Pedra Angular da Paz)]] [[Ficheiro:Okinawa Advisory Council.JPG|esquerda|miniatura|200px|Membros do Okinawa Advisory Council]] O noventa por cento dos edificios na illa resultaron totalmente destruídos. O valor militar de Okinawa ''superou todas as expectativas''. A illa converteuse en porto para a frota estadounidense, área de tránsito para as tropas e aeródromo nas proximidades do Xapón. Finalizada a campaña, os EUA puxeron en marcha a [[Operación Zebra]], que consistía na retirada de minas nas augas próximas a Okinawa, ocuparon Okinawa, e estableceron a [[Administración Civil dos Estados Unidos das Illas Ryukyu]], unha forma de goberno militar.<ref>{{cita web |título = Military Government In The Ryukyu Islands, 1945-1950|url = http://www.amazon.com/Military-Government-Ryukyu-Islands-1945-1950/dp/1410218791 |dataacceso=12 de maio de 2012}}</ref> Actualmente, un número importante de tropas estadounidenses aínda se encontran estacionadas na illa, e [[Kadena]] segue sendo a maior base aérea dos estadounidenses en Asia. Algúns historiadores militares cren que Okinawa conduciu directamente aos [[Bombardeo atómico de Hiroshima e Nagasaki|bombardeos atómicos de Hiroshima e Nagasaki]], como medio de evitar a invasión terrestre do territorio xaponés. Un destes historiadores é [[Víctor Davis Hanson]], que o declara explicitamente no seu libro ''Ripples of Battle'': {{cita|''... porque a defensa de Okinawa por parte dos xaponeses, incluíndo os propios nativos, foi feroz, e porque as baixas estadounidenses eran elevadas, moitos estrategos estadounidenses buscaron unha alternativa para lograr a rendición dos xaponeses que non fora unha invasión directa. Unha das alternativas era o lanzamento de bombas atómicas, traballouse admirablemente para convencer os xaponeses a pedir a paz. Ironicamente, os estadounidenses estaban convencidos de que os [[Bombardeo de Toquio|bombardeos]] das principais cidades xaponesas (que estiveran sucedendo meses antes da invasión de Okinawa) eran moito máis eficaces á hora de causar baixas na poboación civil que as bombas atómicas, e se continuaban e ampliaban os bombardeos, os xaponeses renderíanse probablemente de todos os xeitos. Mais, as bombas foron unha potente exhibición simbólica do poder estadounidense, o que levou a cabo a capitulación dos xaponeses, obviando a necesidade dunha invasión.''}} En 1945, Winston Churchill denominouna «a batalla entre as máis intensas e famosas na historia militar.» En 1995, o goberno de Okinawa erixiu un monumento chamado Pedra Angular da Paz en Mabuni, o lugar dos últimos combates, no sueste de Okinawa.<ref>{{Cita web |url=http://www.pref.okinawa.jp/summit/a_la/peace/ishiji/index2.htm |título=The Cornerstone of Peace |data-acceso=08 de maio de 2012 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120606184144/http://www.pref.okinawa.jp/summit/a_la/peace/ishiji/index2.htm |dataarquivo=06 de xuño de 2012 |urlmorta=yes }}</ref> O monumento mostra todos os nomes coñecidos dos que morreron na batalla, civís e militares, xaponeses e estranxeiros. En xuño de 2008 contiña 240&nbsp;734 nomes.<ref>[https://archive.today/20120629080541/search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20080624a6.html Okinawa is promised reduced base burden], ''[[The Japan Times]]'', 24 de xuño de 2008. Consultado o 12 de maio de 2012.</ref> == Controversia == Hai discrepancias importantes en curso entre o goberno local de Okinawa e o goberno nacional do Xapón sobre o papel dos militares xaponeses nos suicidios en masa de civís durante a batalla. En marzo de 2007 as autoridades nacionais do Ministerio de Educación, Cultura, Deportes, Ciencia e Tecnoloxía do Xapón (MEXT) recomendáballe aos editores de libros de texto que expresaran con outras palabras as ordes dadas polo Exército Imperial Xaponés nas que se forzaba a civís a acabaren coa propia vida para non ser feitos prisioneiros polos militares estadounidenses. O MEXT propoñía que se dixera, que os civís só recibiron granadas de man dos militares xaponeses.{{cómpre referencia}} Este feito provocou protestas xeneralizadas entre os habitantes de Okinawa. En xuño de 2007, a Asemblea da Prefectura de Okinawa aprobou unha resolución declarando, «Facemos un firme chamamento ao goberno (nacional) a que se retracte das instrucións dadas aos editores de libros de texto e que restableza de inmediato a designación nos libros de texto para que a verdade do ocorrido durante a batalla de Okinawa sexa transmitida correctamente e outra tráxica guerra nunca volva suceder»'<ref>[https://archive.today/20120604185354/search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20070623a1.html Okinawa slams history text rewrite], ''Japan Times'', 23 de xuño de 2007. Consultado o 12 de maio de 2012.</ref> O [[29 de setembro]] de [[2007]], arredor de 110&nbsp;000 persoas realizaron o maior [[Manifestación|acto político]] na historia de Okinawa para esixirlle ao MEXT que se retractase de pedirlle aos editores de libros de texto a revisión das declaracións sobre os suicidios dos civís. A resolución declarou: «É un feito innegable que o suicidio múltiple non ocorrería sen a participación dos militares xaponeses e calquera supresión ou [[Revisionismo histórico|revisión]] é unha [[Negación (psicoloxía)|negación]] e unha distorsión dos moitos testemuños das persoas que sobreviviron aos incidentes.»<ref>[https://archive.today/20120629080542/search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20070930a2.html "110,000 protest history text revision order"], ''The Japan Times'', 30 de setembro de 2007. Consultado o 12 de maio de 2012.</ref> O [[26 de decembro]] de 2007, o MEXT admitiu parcialmente o papel dos militares xaponeses nos suicidios en masa dos civís. O Consello de autorización de libros de texto permitiulle aos editores restablecer a referencia, «que a poboación se viu obrigada polo exército xaponés a suicidarse en masa. Pódese dicir que desde o punto de vista dos residentes de Okinawa, estes se viron obrigados aos suicidios en masa», declarou o informe do Consello.<ref>[https://archive.today/20120629080541/search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20071227a1.html Texts reinstate army's role in mass suicides: Okinawa prevails in history row] ''[[Japan Times]]'', 27 de decembro de 2007. Consultado o 12 de maio de 2012.</ref> Isto non foi suficiente para os sobreviventes, que dixeron que era importante para os de hoxe saber o que realmente sucedeu.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/7098876.stm Okinawa's war time wounds reopened] ''BBC News'', 17 de novembro de 2007. Consultado o 12 de maio de 2012.</ref> O escritor [[Kenzaburō Ōe]], gañador do [[Premio Nobel]], escribiu un libro no que precisa que a orde dos suicidios en masa foi dada polos militares durante a batalla.<ref>''Japan Times'', 12 de setembro de 2007, [https://archive.today/20120629080540/search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20070912a3.html Witness: Military ordered mass suicides]. Consultado o 12 de maio de 2012.</ref> Foi demandado polos revisionistas, entre eles un comandante xaponés que participou na segunda guerra mundial, e que quería impedir a publicación do libro. Nunha audiencia xudicial, o [[9 de novembro]] de 2007, Ōe testificou: «Os suicidios en masa, aos que foron obrigados os habitantes de Okinawa, son o resultado dunha [[xerarquía]] social e estrutural xaponesa que funcionaba no Estado xaponés, as forzas armadas e as guarnicións locais».<ref>[https://archive.today/20120629080543/search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20071110a3.html Oe testifies military behind Okinawa mass suicides], ''Japan Times'', 10 de novembro de 2007. Consultado o 12 de maio de 2012.</ref> O [[28 de marzo]] de [[2008]], a Corte da [[Prefectura de Osaka]] fallou a favor de Ōe dicindo: «Pódese dicir que os militares estaban profundamente implicados nos suicidios en masa.» O tribunal recoñeceu a participación do exército nos suicidios en masa e o [[asasinato-suicidio]], citando o testemuño a respecto da distribución de granadas aos civís para que se suicidasen, por parte de soldados, e o feito de que os suicidios en masa non se rexistraron nas illas onde os militares non estaban estacionados.<ref>[https://archive.today/20120629080540/search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20080329a1.html Court sides with Oe over mass suicides],''Japan Times'', 29 de marzo de 2008. Consultado o 12 de maio de 2012.</ref> == Norte == * Este artigo, inclúe textos de dominio público procedentes do ''United States Army Center of Military History'' [http://www.history.army.mil/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/19970607003407/http://www.history.army.mil/ |date=07 de xuño de 1997 }} {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commons|Battle of Okinawa}} === Bibliografía === * {{cita libro | apelidos = Yoshida | nome = Mitsuru | ligazónautor = Mitsuru Yoshida |autor2= Richard H. Minear | ano = 1999 | título = Requiem for Battleship Yamato | editor = Naval Institute Press | localización = Annapolis, Maryland | id = ISBN 1-55750-544-6 }} * {{cita libro | apelidos = Skulski | nome = Janusz | ano = 1989 | título = The Battleship Yamato | editor = Naval Institute Press | localización = [[Annapolis]], [[Maryland]] | id = ISBN 0-87021-019-X }} * {{cita libro | apelidos = Sloan | nome = Bill | ano = 2008 | título = Okinawa, La Última batalla | editor = Critica S.L. | localización = Barcelona | id = ISBN 978-84-8432-578-9 }} * {{cita libro | apelidos = Sledge | nome = Eugene B. | ano = 2008 | título = Diario de un Marine | editor = Planeta S.A. | localización = Barcelona | id = ISBN 978-84-08-08114-2 }} * {{cita libro | apelidos = Hastings | nome = Max | ano = 2007 | título = Retribution - The Battle for Japan, 1944-45’’ | editor = Alfred A. Knopf | localización = New York | id = ISBN 978-0-307-26351-3 }} * {{cita libro | apelidos = Chant | nome = Chistopher |autor2= Brigadier Shelford Bidwell O.B.E., Anthony Preston, Jenny Shaw | ano = 1982 | título= Batallas por tierra, mar y Aire 1939-1945 | editor = Dismail S.A. | localización = Madrid | id = ISBN 84-226-1392-1 }} === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20120331150855/http://usacac.army.mil/cac2/CGSC/index.asp Japan's Battle of Okinawa], abril-xuño de 1945. * [http://www.history.army.mil/books/wwii/okinawa/ US military on the Battle of Okinawa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090926225835/http://www.history.army.mil/books/wwii/okinawa/ |date=26 de setembro de 2009 }} {{Segunda guerra mundial}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da segunda guerra mundial|Okinawa]] [[Categoría:1945]] [[Categoría:Historia do Xapón]] [[Categoría:Batallas do século XX]] 3btfjy32hlcdddqtomi0pgq1bd2y4y1 0 211021 7105091 6734789 2025-06-23T23:10:59Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105091 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | name = Bisonte americano |fossil_range = [[Plistoceno]] - actualidade | status = NT | status_system = iucn3.1 | status_ref =<ref name="iucn">{{IUCN2008|assessors=Gates, C. & Aune, K|year=2008|id=2815|title=Bison bison|downloaded= November 10, 2008}}Database entry includes a brief justification of why this species is of Near threatened.</ref> | image = American bison k5680-1.jpg | image_width = 250px | image_caption = ''B. b. bison''<br />[[Media:Bull Bison in Mud Volcano Area-750px.JPG|Imaxe alternativa]]<br />[[Media:Bison Brockhaus.jpg|Debuxo histórico]]<br />[[:File:Bison.ogg|Audio de bisonte]] | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Mammalia]] | ordo = [[Artiodactyla]] | familia = [[Bovidae]] | subfamilia = [[Bovinae]] | genus = [[Bison]] | species = '''B. bison''' | binomial = ''Bison bison'' | binomial_authority = ([[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[1758]]) | synonyms = ''Bos americanus''<br>''Bos bison''<br>''Bison americanus''<br>''Bison bison montanae'' | range_map = Bison_bison_map.svg | subdivision_ranks = Subespecies | subdivision = ''[[Bisonte americano de bosque|B. b. athabascae]]''<br /> ''[[Bisonte americano da chaira|B. b. bison]]'' }} O '''bisonte americano''' (''Bison bison''), tamén denominado erroneamente '''búfalo''',<ref>Véxase [[Bisonte]].</ref> é unha [[especie]] de gran [[mamífero]] [[artiodáctilo]] da [[familia (bioloxía)|familia]] dos [[bóvidos]] (''Bovidae''). == Características == O bisonte americano ten unha lonxitude de até 3 m, e unha alzada de até 1,90 m de altura na cruz, e un peso de 450 a 1.350&nbsp;kg. A súa pelaxe é mesta, de cor parda escura durante o [[inverno]], e máis liviá e de cor parda clara durante o [[verán]]. Tanto os machos como as femias teñen pequenos cornos curvos, que usan como defensa e para loitar, os machos, na época de celo.<ref>''The Penny Cyclopædia of the Society for the Diffusion of Useful Knowledge'' por Society for the Diffusion of Useful Knowledge (Gran Bretaña), publicado por C. Knight, 1835.</ref> O cornos son menos prolongados que os do bisonte europeo.<ref>Kowalski, Kazimierz (1981): ''Mamíferos. Manual de teriología''. Madrid: H. Blume Ediciones. ISBN 84-7214-229-9, p. 442.</ref> [[Ficheiro:Muybridge Buffalo galloping.gif|miniatura|250px|esquerda|Animación dun bisonte de 1887. Fotos de [[Eadweard Muybridge]].]] A mediados do [[século XIX]] ocupaban unha ampla zona de [[Norteamérica]], nas planicies do norte de [[México]], os [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] e o [[Canadá]], desde o [[Gran Lago do Escravo]] (nos [[Territorios do Noroeste]], no [[Canadá]]) até [[México]], e desde o leste de [[Oregón]] até os [[Apalaches|montes Apalaches]], formando grandes rabaños de até 100.000 individuos no inverno.<ref>{{cita web |url = http://www.discoverlife.org/nh/tx/Vertebrata/Mammalia/Bovidae/Bos/bison/images/Bison_bison_map.320.jpg.html |título = Bison bison range map; American Bison |data-acceso = 11 de maio de 2012 |urlarquivo = https://web.archive.org/web/20090724102718/http://www.discoverlife.org/nh/tx/Vertebrata/Mammalia/Bovidae/Bos/bison/images/Bison_bison_map.320.jpg.html |dataarquivo = 24 de xullo de 2009 |urlmorta = yes }}</ref> A colonización do ''Oeste'' americano levouno ao bordo da extinción, recuperándose posteriormente algo a súa poboación, que vive hoxe protexida en Parques Nacionais e Reservas, en estado de semidomesticidade.<ref>Kowalski, ''Op. cit.''</ref> Reintroduciuse nas planicies do norte de México, esperándose unha pronta recuperación da especie onde adoitaba pastar en séculos anteriores.<ref>{{cita web|url=http://www.semarnat.gob.mx/estados/chihuahua/noticias/Pages/Regresanlosbisontesachihuahua.aspx|título=Regresan los bisontes a Chihuahua|urlmorta=yes|urlarquivo=https://archive.today/20100716125813/http://www.semarnat.gob.mx/estados/chihuahua/noticias/Pages/Regresanlosbisontesachihuahua.aspx|dataarquivo=16 de xullo de 2010|data-acceso=11 de maio de 2012}}</ref> Distínguense dúas subespecies: o bisonte de planicie (''Bison bison bison'') e o bisonte de bosque (''Bison bison athabascae'') do Canadá. == O bisonte americano na cultura nativa == [[Ficheiro:BisonCowsCalf.jpg|miniatura|300px|esquerda|Bisonte americano.]] Até o [[século XVII]] o bisonte americano percorría plácida e abundantemente os territorios do norte do continente norteamericano. O chamado coloquialmente ''búfalo'' era venerado por moitas das tribos nativas. Nalgunhas nacións indíxenas a caza deste animal era acompañada dun gran respecto e admiración polas súas calidades e en agradecemento por todos os beneficios que achegaba. Dise que no momento da morte do bisonte o cazador [[Pobos indíxenas de América|amerindio]] acercábase a inhalar o seu último alento como forma de absorber espiritualmente as súas virtudes. Foi coñecido como "dador de vida", pois todo deste animal era utilizado. [[Ficheiro:2001 American Buffalo Dollar Reverse.jpg|miniatura|160x160px|Bisonte americano no [[Dólar de prata American Buffalo|dólar ''American buffalo'']] ([[2001]])]] Os usos incluían [[alimentación]], [[indumentaria|abrigo]], indumentaria relixiosa, combustíbel (secábanse as dexeccións ao sol) e materiais de construción (as peles usábanse, ademais de para vestir, para construír as tendas). O bisonte albino ou ''búfalo branco'' é unha [[deus|deidade]], aínda presente no [[século XXI]]; por exemplo, entre os [[síux]] e os [[pobo lakota|lakota]], os líderes espirituais están atentos para excluílos da cacería, pois é un ser respectado, venerado e admirado de acordo coa [[lenda]] da [["Muller Búfalo"]], de [[Dakota]]. Á chegada dos españois a América era tal a cantidade de bisontes que os conquistadores encontraron nas grandes praderías norteamericanas, que chamaron á extensa rexión limitada polas [[Montañas Rochosas]] ao oeste, e os montes Apalaches ao leste, "[[Llanos de Cíbola]]",<ref>''Cíbolo'', feminino ''cíbola''', era unha denominación castelá antiga para ''bisonte''.</ref> e foi a esa rexión á que se dirixiu [[Francisco Vázquez de Coronado]] en busca das míticas [[Cíbola|Sete Cidades de Cíbola]]. == A matanza do bisonte e o seu regreso ás grandes chairas == [[Ficheiro:Bison skull pile-restored.jpg|miniatura|225px|Cerca do exterminio: montaña de cranios de bisonte (ca. [[1870]]). Os seus ósos pulverizados vendíanse como fertilizante.]] A [[Cinexética|cacería]] do bisonte americano precipitouse despois da chegada dos [[Inglaterra|ingleses]] á costa leste do continente, pois o valor das peles era bastante elevado e funcionou como un catalizador para a matanza de miles de animais. Cando as nacións nativas foron desprazadas, o bisonte americano foi masacrado até case a súa extinción no [[século XIX]], quedando só 750 espécimes contra [[1890]].<ref>Datos do IUNC, 2008.</ref> O Parque zoolóxico do [[Bronx]], [[Nova York]], [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], mantivo unha das mandas sobreviventes, a partir da cal restablecéronse pequenas poboacións no [[Parque Nacional de Yellowstone]] e noutras reservas naturais. A actual poboación de bisontes americanos é de aproximadamente 350.000 exemplares, cando a poboación estimada antes da chegada de [[Cristovo Colón|Colón]] a [[América]] era de 60-100 millóns de cabezas. Hoxe en día, máis de 250.000 (dos 350.000 bisontes que quedan) críanse para consumo humano. A súa carne ten menos [[graxa]] e [[colesterol]] que a carne de vacún. O ano [[2009]] o goberno dos Estados Unidos doou crías e algúns exemplares adultos ao goberno mexicano para a súa reintrodución neste país (un total de 23 bisontes, 20 femias e 3 machos, provenientes de [[Dakota do Sur]] e [[Colorado, Estados Unidos|Colorado]]. A día de hoxe, a ''Área natural protegida El Uno'' en Janos, [[Chihuahua]] conta con bisontes en completa liberdade, dos que 43 xa naceron na reserva.<ref>{{Cita web |url=http://www.informador.com.mx/mexico/2009/158069/6/liberan-a-23-bisontes-en-janos-chihuahua.htm |título=Liberan bisontes en Janos, Chihuahua. |data-acceso=17 de agosto de 2011 |data-arquivo=02 de febreiro de 2012 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20120202222214/http://www.informador.com.mx/mexico/2009/158069/6/liberan-a-23-bisontes-en-janos-chihuahua.htm |url-morta=yes }}</ref> O bisonte americano é o mamífero emblema do estado norteamericano de [[Wyoming]]. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commons}} === Bibliografía === * Fagan, Brian M. (2005): ''Ancient North America''. 4ª ed. Londres: Thames & Hudson. ISBN 978-0-500-28532-9. * Koller, Larry (1959): ''Fireside Book of Guns''. Nova York: Simon and Schuster. === Outros artigos === * [[Bisonte]] * [[Bisonte europeo]] === Ligazóns externas === * [http://www.americanbison.org American Bison] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170621111052/http://www.americanbison.org/ |date=21 de xuño de 2017 }} * [https://web.archive.org/web/20120510213104/http://www.bisoncentral.com/ Asociación Nacional Bison] * [http://www.buffalofieldcampaign.org/ Buffalo Field Campaign] * [http://www.nature.org/animals/mammals/animals/bison.html Perfil da especie: American bison] por The Nature Conservancy * [http://www.nps.gov/archive/yell/kidstuff/testknow/images/bisongor.htm Bison safety information] Yellowstone National Park * [http://www.gutenberg.org/etext/17748 ''The Extermination of the American Bison''], por William T. Hornaday * [http://editthis.info/wildbison/Wild_Bison_Reference_Project Wild Bison Reference Project] * [http://www.americanprairie.org/ American Prairie Foundation] * [http://www.lib.utexas.edu/taro/ttusw/00171/tsw-00171.html Papers, 1871–1917 and undated, of buffalo hunter John Wesley Mooar in the Southwest Collection, Special Collections Libraries at Texas Tech University] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170503223247/http://www.lib.utexas.edu/taro/ttusw/00171/tsw-00171.html |date=03 de maio de 2017 }} * [http://www.nfb.ca/film/Great_Buffalo_Saga/ Watch the NFB documentary ''The Great Buffalo Saga'']{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }} * [http://www.fao.org/docrep/V8300S/v8300s14.htm Vacas, bisontes y búfalos] {{es}} Consultada o 12/5/2012. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Bovinos]] [[Categoría:Animais descritos en 1758]] [[Categoría:Taxons descritos por Linné]] glouk5qf9p4wke05d916ixu83nypa04 0 211994 7104567 6967589 2025-06-23T15:20:59Z Autopistero20502020 127649 7104567 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Redondelo''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Redondelo, Santo Adrao de Lourenzá, Lourenzá|Redondelo]]''', lugar da parroquia de [[Santo Adrao de Lourenzá, Lourenzá|Santo Adrao de Lourenzá]], no concello de [[Lourenzá]]; *'''[[Redondelo, Tortoreos, As Neves|Redondelo]]''', lugar da parroquia de [[Tortoreos, As Neves|Tortoreos]], no concello das [[As Neves|Neves]]; *'''[[Redondelo, Boa, Noia|Redondelo]]''', lugar da parroquia de [[Boa, Noia|Boa]], no concello de [[Noia]]; *'''[[Redondelo, Crespos, Padrenda|Redondelo]]''', lugar da parroquia de [[Crespos, Padrenda|Crespos]], no concello de [[Padrenda]]; *'''[[Redondelo, Lousadela, Sarria|Redondelo]]''', lugar da parroquia de [[Lousadela, Sarria|Lousadela]], no concello de [[Sarria]]; *'''[[O Redondelo, Queixas, Cerceda|O Redondelo]]''', lugar da parroquia de [[Queixas, Cerceda|Queixas]], no concello de [[Cerceda]]; *'''[[O Redondelo, Meis, Meis|O Redondelo]]''', lugar da parroquia de [[Meis, Meis|Meis]], no concello de [[Meis]]. ;Fóra de Galiza ;En [[Portugal]] *'''[[Redondelo, Chaves|Redondelo]]''', freguesía do concello de [[Chaves, Portugal|Chaves]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Redondela (homónimos)|Redondo|Redo}} {{Control de autoridades}} 2opcrisidd9xv1v7i3g5whgo7z2ne5f 0 212572 7104754 6963398 2025-06-23T18:53:18Z O Breixo 127505 7104754 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Pelennorbattlemap.svg |descrición_imaxe = Gráfico das posicións e movementos das forzas en combate. |conflito = a [[Guerra do Anel]] |data = 14 e 15 de marzo do 3019 [[Terceira Idade do Sol]] |resultado = Vitoria decisiva dos Pobos Libres, morte do [[Rei Bruxo de Angmar]] e ruptura do asedio de Minas Tirith |combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of Gondor.svg|25px]] [[Gondor]]<br />[[Ficheiro:Flag of the Kingdom of Rohan No Border.svg|25px]] [[Rohan]]<br />[[Dúnedain do Norte]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Escudo Mordor.svg|25px]] [[Mordor]]<br />[[Ficheiro:Flag of Harad.svg|25px]] [[Harad]]<br />[[Rhûn]]<br />[[Variags]] de [[Khand]] |comandante1 = [[Gandalf]]<br />[[Aragorn]]<br />[[Denethor II]]†<br />[[Théoden]]†<br />[[Imrahil]] |comandante2 = [[Rei Bruxo de Angmar]]†<br />[[Gothmog (orco)|Gothmog]] |soldados1 = 5.000 defensores en [[Minas Tirith]] <small>(2.000 da gornición da cidade e 3.000 procedentes dos feudos, incluídos 700 cabaleiros de [[Dol Amroth]])</small><br />Reforzos [[Rohan|rohirrim]] <small>(6.000 xinetes)</small><br /> Exército de reforzo de Gondor proveniente dos feudos do sur <small>(1.000 sureños e 33 [[Dúnedain do Norte]])</small> |soldados2 = Entre 70&nbsp;000 e 100&nbsp;000 (estimado) |baixas1 = 4.000 gondorianos e 2.000 rohirrim mortos |baixas2 = Descoñecidas }} A '''Batalla dos Campos de Pelennor''' é unha batalla ficticia narrada na terceira parte da novela ''[[O Señor dos Aneis]]'', do [[escritor]] [[Reino Unido|británico]] [[J. R. R. Tolkien]]. A batalla comezou co asalto das forzas de [[Sauron]] á cidade de [[Minas Tirith]], a capital do reino de [[Gondor]], preto da fin da [[Guerra do Anel]], o 14 e 15 de marzo do ano 3019 da [[Terceira Idade do Sol]], tan só dous días despois da [[Batalla de Pelargir]], na que [[Aragorn]], a [[Compañía Gris]] e o [[Mortos do Sagrario|exército dos mortos]] derrotaron ós [[corsarios de Umbar]] e roubaron os seus barcos. Este suceso converteuse na maior batalla da [[Guerra do Anel]]. Os [[campos de Pelennor]] (campos da cidade) están comprendidos nunha chaira entre a fortificada [[Minas Tirith]] e un antigo muro exterior chamado [[Rammas Echor]]. == A batalla == === Desenvolvemento da batalla === O exército de [[orco (Terra Media)|orcos]] de [[Sauron]], comprendido por uns 45&nbsp;000 efectivos, comandado polo [[Rei Bruxo de Angmar]] e [[Gothmog (orco)|Gothmog]], o rexente de [[Minas Morgul]], irrompeu nos [[Campos de Pelennor]] directo á cidade. Os aliados de [[Mordor]] na batalla eran os guerreiros orientais de [[Rhûn]] e [[Khand]] e os [[Haradrim]] do sur. A defensa da Cidade estaba comandada por [[Gandalf]], xa que [[Denethor II]], senescal da cidade, volvérase tolo ó crer morto ó seu fillo [[Faramir]] e polas visións que lle amosaba o señor escuro a través da [[palantír]]. [[Aragorn]] e a compañía gris únense ós exércitos de [[Gondor]] que estaban nos feudos do sur para emprender o camiño cara a [[Minas Tirith]] remontando o [[Anduin]]. Mentres tanto, os exércitos do señor escuro Sauron lograban destruír o portón principal da cidade nun duro enfrontamento coas tropas gondorianas resgardadas tralos muros. Xusto despois da caída do portón chegaron os [[Rohirrim]] no medio do son dos seus cornos de batalla, cabalgando dende o norte para apoiar ós homes de Gondor. Despregáronse nunha liña de cabalería que cargou contra os orcos de Mordor, matando a moitos no choque, e facendo fuxir a moitos outros. Ó mesmo tempo, os atacantes que penetraran o muro foron rexeitados no patio, e os cabaleiros de [[Dol Amroth]], seguidos polo resto dos defensores de Minas Tirith cargaron contra as tropas de Morgul. Os orcos emprenderon nese intre unha retirada xeral. Por outra banda, os [[haradrim]] do sur volvéronse contra os rohirrim, a cabalería seguida dos seus [[Olifante (Terra Media)|Olifantes]]. A cabalería rohirrim foi quen de derrotar ós xinetes de Harad, ademais de que o rei dos haradrim foi derrotado por [[Théoden]]. Porén, nese momento, no que os rohirrim crían ter gañado a batalla, o [[Rei Bruxo de Angmar|Señor dos Nazgûl]] descendeu na súa besta alada, e feriu gravemente ó rei Théoden. O nazgûl ía rematar ó rei da Marca cando de súpeto, a sobriña do rei, Éowyn, se plantou diante do rei Bruxo, e coa axuda do seu escudeiro [[Meriadoc Brandigamo|Meriadoc]], acabou con el. A carga dos Rohirrim detívose, e o moribundo Théoden nomeou ó seu sobriño [[Éomer]] como novo rei de [[Rohan]]. Non lonxe de alí, nos peiraos de [[Harlond]], os barcos de [[Umbar]] atracaban. O bando de Mordor encheuse de xúbilo, pois crían que estes barcos transportaban as súas tropas de reforzo, e que coa axuda delas esmagarían ós gondorianos e ós rohirrim. O rei Éomer de Rohan non se arredou, e cabalgou ata os portos e levantou a súa espada fronte ós barcos, en sinal de desafío. Pero entón sucedeu algo que ningún dos dous bandos agardaba; no canto de transportar ós [[Umbar|Corsarios de Umbar]], os barcos levaban a Aragorn, brandindo a espada [[Anduril]], e cos dúnedain do Norte detrás del, xunto cos seus compañeiros [[Legolas]] e [[Gimli]], liderando un exército de gondorianos dos feudos. O desconcerto medrou entre os exércitos de Mordor, e despois de todo un día de sanguentos combates, no que moitos capitáns e soldados de ambos bandos pereceron, o bando dos Pobos Libres logrou derrotar ós exércitos de Mordor. === Baixas significativas en ambos bandos === Nesta batalla perden a vida: * Na cidade, queimado nunha pira por si mesmo, [[Denethor II]], Senescal Rexente de Gondor. * Polo exército do Oeste: ** [[Théoden]], rei de Rohan, esmagado polo seu propio cabalo na liorta contra o Rei dos [[Nazgûl]] e lugartenente de Sauron, o Rei Bruxo. ** [[Forlong]] ''o Gordo'', señor de [[Lossarnach]], decapitado polos homes do Leste. ** [[Derufin]] e [[Duilin]], fillos de [[Duinhir]] ''o Alto'', señor de [[Morthond]], esmagados polos [[mûmakil]] cando se achegaron xunto cos arqueiros para dispararlles. ** [[Hirluin]] ''o Fermoso'', señor de [[Pinnath Gelin]]. ** [[Guthlaf]], o [[portaestandarte]] de [[Rohan]]. ** [[Grimbold]] do Folde Oeste, mariscal da Marca. ** [[Gamelin]] e [[Dúnhere]], capitáns de Rohan. ** Perde a vida tamén [[Halbarad]], dúnadan da [[Compañía Gris]], mentres sostén o estandarte de [[Gondor]]. * Polo exército de Sauron, o propio [[Rei Bruxo de Angmar|Rei Bruxo]], que é despoxado dos seus poderes por [[Meriadoc Brandigamo]], soldado de Rohan, que emprega unha [[Dagas dos Túmulos|daga Numenóreana]], e por unha estocada final de [[Éowyn]] de Rohan, en cumprimento da vella lenda que dicía que ningún home mortal podería derrotar xamais ó Rei Brujo, posto que Éowyn de Rohan era unha muller. Resultaron gravemente feridos, polo influxo do Nazgûl, ambos artífices da súa derrota, [[Meriadoc]] e [[Éowyn]], así como [[Faramir]] de Gondor, a causa da tolemia do seu pai Denethor. Pero puideron restablecerse todos eles nas Casas de Curación de Minas Tirith mediante a aplicación de [[athelas]] polo rei unxido de Gondor, [[Aragorn]]. == Variacións argumentais no filme de 2003 == A principal variación argumental introducida polo filme ''[[The Lord of the Rings: The Return of the King]]'' de [[Peter Jackson]] é a intervención nesta batalla dos mortos viventes, que na historia orixinal, xa tiñan cumprida a súa promesa na [[Batalla de Pelargir]], quedando daquela liberados. Na novela intervén o exército de [[Montaraces do Norte]], que non aparecen no filme. Liderados por Aragorn, foron os montaraces do norte xunto cos exércitos do sur de Gondor, os que desembarcaron en Pelennor cambiando o rumbo da batalla. Do mesmo xeito, non aparece no filme a cabalería [[haradrim]], nin os [[variags]] de [[Khand]], nin os Homes Negros de [[Harad|Harad arredado]] como apoio a Mordor; nin os cabaleiros de [[Dol Amroth]] de Gondor, cuxo príncipe [[Imrahil]] ten unha actuación destacada na batalla da versión literaria. {{Portal|Terra Media}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da Terra Media|Campos de Pelennor]] towr1l9381edhivwey957brs3o5ryz5 0 212579 7104753 6963400 2025-06-23T18:52:55Z O Breixo 127505 7104753 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |nome_batalla = Guerra do Anel |imaxe = Unico Anello.png |descrición_imaxe = O [[Anel Único]] coa súa inscrición en [[lingua negra]]. |conflito = |data = 3018 – 3019 [[Terceira Idade do Sol]] |lugar = [[Terra Media]] |resultado = Destrución total de Sauron e creación do Reino Unificado |combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of Gondor.svg|25px]] [[Gondor]]<br />[[Ficheiro:Flag of the Kingdom of Rohan No Border.svg|25px]] [[Rohan]]<br />[[Ficheiro:Flag of Arnor.svg|25px]] [[Arnor]]<br />[[Lothlórien]]<br />[[Erebor]]<br />[[Dale (Terra Media)|Dale]]<br />[[Esgaroth]]<br />[[Fangorn]]<br />[[A Comarca]]<br />[[Bosque Escuro]]<br />[[Mithlond]]<br />[[Valfendido]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Escudo Mordor.svg|25px]] [[Mordor]]<br />[[Ficheiro:Flag of Isengard.svg|25px]] [[Isengarda]]<br />[[Ficheiro:Flag of Harad.svg|25px]] [[Harad]]<br />[[Ficheiro:Flag of Minas Morgul.svg|25px]] [[Minas Morgul]]<br />[[Moria]]<br />[[Rhûn]]<br />[[Khand]]<br />[[Dunland]]<br />[[Umbar]]<br />[[Dol Guldur]] |comandante1 = [[Gandalf]]<br />[[Aragorn]]<br />[[Denethor II]]<br />[[Théoden]]<br />[[Galadriel]]<br />[[Celeborn]]<br />[[Thranduil]]<br />[[Elrond]]<br />[[Dáin II Pé de Ferro]]<br />[[Brand]]<br />[[Imrahil]]<br />[[Bárbore]] |comandante2 = [[Sauron]]<br />[[Rei Bruxo de Angmar]]<br />[[Saruman]]<br />[[Gothmog (orco)|Gothmog]] |soldados1 = [[irmandade do Anel]]<br />[[Ent]]s<br />As aguias<br />Feudos de [[Gondor]]<br />[[Drúedain]]<br />[[Hobbit]]s<br />[[Dúnedain]]<br />[[Rohirrim]]<br />Gondorianos<br />[[Beórnidas]]<br />[[Mortos do Sagrario|Exército dos Mortos]]<br />'''Total''':50.000 |soldados2 = [[Orco (Terra Media)|Orcos]]<br />[[Uruk-hai]]<br />[[Semiorcos]]<br />[[Lobos de Isengarda]]<br />[[Trol (Terra Media)|Troles]]<br />Semitroles<br />Homes de [[Harad]]<br />Homes de [[Rhûn]]<br />Homes de [[Khand]]<br />[[Olifante (Terra Media)|Olifantes]]<br />[[Nazgûl]]<br />[[Umbar|Corsarios de Umbar]]<br />'''Total''': 450.000 |baixas1 = |baixas2 = }} A '''Guerra do Anel''' é unha [[guerra]] ficticia que se narra na [[novela]] ''[[O Señor dos Aneis]]'' do [[escritor]] [[Reino Unido|británico]] [[J. R. R. Tolkien]]. É unha serie de acontecementos e batallas pelexadas entre os pobos libres da [[Terra Media]] contra [[Sauron]] o [[Maiar|Maia]]. Estes acontecementos toman lugar entre o ano 3018 e o 3019 da [[Terceira Idade do Sol]]. == Introdución == Todo comezou coa forxa dos [[Aneis de Poder]]. Tres foron para os [[Elfo (Terra Media)|elfos]], sete para os [[Anano (Terra Media)|ananos]], e nove para os [[Home (Terra Media)|homes]], pero [[Sauron]] forxou en segredo o [[Anel Único]], un anel que tiña o poder de controlar a todos e atalos nas tebras. Na última batalla da Guerra da Última Alianza entre Elfos e Homes, [[Isildur]] cortoulle o dedo a [[Sauron]] coa espada [[Narsil]] e este desvaneceuse. [[Círdan]] e [[Elrond]] aconsellaron a Isildur botar o Anel ós lumes de [[Orodruin]], pero Isildur non o fixo porque dixo que o conservaría como prenda da vitoria. Isildur marchou ata [[Minas Anor]] e logo foise ó Norte, cara [[Arnor]], mais polo camiño, uns [[Orco (Terra Media)|orcos]] fixéronlle unha emboscada a el e ós seus compañeiros e Isildur foi asasinado e o Anel perdeuse no [[Anduin]]. O Anel pasou anos no río, ata que un día, un pequeno pescador, chamado [[Déagol]], pertencente á raza dos [[Hobbit]]s, descubriu algo brillante no río e colleuno. O seu amigo [[Sméagol]] pediullo como agasallo polo seu aniversario. Déagol negouse e ambos empezaron a pelexar, pero Sméagol, acabou matándoo. Sméagol foi expulsado da súa aldea, e refuxiouse nas [[Montañas Bretemosas]], ata que foi consumido polo Anel e se converteu en [[Gollum]]. Anos máis tarde, na expedición para recuperar [[Erebor]], o hobbit [[Bilbo Bulseiro]] quitoullo a [[Gollum]] do seu agocho nas [[Montañas Bretemosas]]. Ó rematar a aventura, Bilbo levou consigo o Anel ata o seu fogar de [[Hobbiton]] na [[A Comarca|Comarca]], e alí o mantivo en segredo durante 60 anos, ata que un día llo deixou ó seu sobriño [[Frodo Bulseiro]]. == Batallas de Rohan == *[[Batallas dos Vaos do Isen]] *[[Batalla do Abismo de Helmo]] *[[Destrución de Isengarda]] == Batallas de Gondor == *Batalla de Osgiliath: Oficialmente, a Guerra do Anel comeza en xuño do ano 3018 da [[Terceira Idade do Sol|Terceira Idade]] cun ataque dos exércitos de [[Mordor]] contra [[Osgiliath]]. [[Sauron]] tiña dous obxectivos, que os [[Nazgûl]] cruzaran o [[Anduin]] na busca do [[Anel Único]], e probar a forza de [[Gondor]]. [[Boromir]] rexeitou entón o ataque e derribou a ponte, deixando unha gornición na beira oeste. O 11 de marzo de 3019, [[Faramir]] é enviado por [[Denethor II]] a defender [[Osgiliath]]. As forzas de [[Sauron]] levaban moito tempo construíndo balsas e pontes en segredo. O 12 de marzo, un exército proveniente de [[Minas Morgul]], coa axuda dos [[haradrim]], atacou a cidade, cruzando o [[Anduin]]. [[Faramir]], vendo que non podían gañar a batalla, ordenou a retirada a [[Minas Tirith]]. * Sitio de Minas Tirith: O sitio de Minas Tirith durou dende a noite do 13 de marzo de 3019 T. E. ata o amencer do 15 de marzo dese mesmo ano. O sitio comezou cando o exército do [[Rei Bruxo de Angmar|Señor dos Nazgûl]] abriu fendas no Rammas Echor e varreu o Pelennor, empurrando ás forzas de [[Gondor]] a [[Minas Tirith]]. O 14 de marzo as catapultas incendiaron o primeiro nivel da cidade e os [[Nazgûl]] desmoralizaron ós defensores. Ó día seguinte, antes do amencer, o Rei Bruxo rompeu a porta de Minas Tirih, pero antes de que puidese entrar, os [[Rohirrim]] chegaron a [[Campos de Pelennor|Pelennor]], obrigando ó Rei Bruxo a irse. *[[Batalla dos Campos de Pelennor]] *Cabalgada da Compañía Gris == Batallas dos Elfos == *Asedio a Lothlórien: O 11 de marzo de 3019 T. E., [[Orco (Terra Media)|orcos]] de [[Dol Guldur]] apareceron en [[Lothlórien]] dispostos a aniquilar o bosque. Pero grazas á axuda da dama [[Galadriel]] e ó sixilo dos [[Elfo (Terra Media)|elfos]], os orcos foron expulsados. O 15 de marzo, ó mesmo tempo que o ataque ó [[Bosque Escuro]], os orcos fixeron unha nova ofensiva, pero víronse obrigados a retirarse. O terceiro e derradeiro ataque foi realizado o 22 de marzo, no cal os orcos foron derrotados outra vez. *Batalla do Bosque Escuro: A batalla do [[Bosque Escuro]], tamén chamada '''Batalla baixo as árbores''', foi unha importante e prolongada serie de batallas. Os orcos de [[Dol Guldur]] intentaron tomar o Bosque Escuro e expulsar ós [[Elfo (Terra Media)|elfos]] de alí, pero foron rexeitados. *Asedio a Dol Guldur: Despois dos ataques de [[Lothlórien]] e do [[Bosque Escuro]], as forzas dos dous bosques dirixíronse cara [[Dol Guldur]] dispostas a destruíla. As forzas de Lothlórien, comandadas por [[Celeborn]] e [[Galadriel]] cruzaron o [[Anduin]] e foron a [[Dol Guldur]]. alí atopáronse coas tropas de elfos do [[Bosque Escuro]], comandados por [[Thranduil]]. Os [[Elfo (Terra Media)|elfos]] mataron a tódalas hostes de Dol Guldur, asolaron os seus pozos e [[Galadriel]] encargouse de derrubar os seus muros. == Batallas dos Ananos == *[[Batalla de Dale]] *Sitio de Erebor: Despois de tres días de loitas, os [[Home (Terra Media)|homes]] de [[Dale (Terra Media)|Dale]] e os [[Anano (Terra Media)|ananos]] de [[Erebor]] víronse obrigados a retirarse ata a [[Montaña Solitaria]]. Un grupo de ananos e homes comandados por [[Brand]] e [[Dáin II|Dáin]] loitaron ante a porta de [[Erebor]]. Nesa loita morreron Brand e Dáin. Os homes e ananos resistiron varios días na montaña, ata que chegaron novas da destrución de [[Sauron]] e os orientais perderon a moral. Nese momento, [[Thorin III]] Helmo de Pedra, rei de Erebor, e [[Bardo II]], rei de Dale, saíron co seu exército e expulsaron ós orientais das súas terras. == Outras Batallas == *Batalla do Morannon: Unha das últimas batallas da Guerra do Anel librouse no Val de Udun, ante a [[Morannon|Porta Negra]] de [[Mordor]]. Despois da vitoria na [[Batalla dos Campos de Pelennor]], os exércitos do Oeste marcharon á Porta Negra co fin de distraer a [[Sauron]] e darlle tempo a [[Frodo Bulseiro|Frodo]]. O 25 de marzo de 3019 T. E. chega á Porta Negra un exército de sete mil homes con [[Aragorn]] á fronte deles. Outros personaxes importantes que se atopaban alí eran: [[Gandalf]], [[Imrahil]], [[Elladan]], [[Elrohir]], [[Éomer]], [[Legolas]], [[Gimli]], [[Beregond]] e [[Peregrin Tuc|Pipin]]. Cando chegaron, a [[Boca de Sauron]] recibiunos, propoñéndolles unhas condicións, pero rexeitáronas e entón un grande exército de [[Orco (Terra Media)|orcos]], [[Home (Terra Media)|homes]] e [[Trol (Terra Media)|troles]] saíu de Mordor. Os homes do Leste cargaron primeiro e dende os outeiros de Morannon baixou un exército de orcos. Na primeira liña defensiva estaban os fillos de [[Elrond]] rodeados de [[Dúnedain]], e á súa dereita o Príncipe [[Imrahil]] cos seus cabaleiros. Durante a batalla, [[Peregrin Tuc|Pipin]] salvoulle a vida a [[Beregond]], acabando cun trol que o ía matar. Os [[Nazgûl]] ocasionaban moitas baixas no exército occidental, pero de súpeto chegaron as Aguias, con [[Gwaihir]] e [[Landroval]] á cabeza. Cando o exército do ben estaba a piques de ser derrotado, o [[Anel Único]] foi destruído, e todo o que se fixera por obra del foi destruído e os seus servos rendéronse ou fuxiron. == Batallas dos Hobbits == *[[Batalla de Ribadauga]] == Consecuencias == A Guerra do Anel tivo consecuencias en case toda a [[Terra Media]]. Grazas á derrota de [[Sauron]], [[Aragorn]] puido chegar ó trono de [[Gondor]] e creou o [[Reino Unificado]], converténdose así no rei [[Aragorn|Elessar]]. O [[Reino Unificado]] abarcaba [[Arnor]], [[Gondor]] e estaban en alianza con [[Erebor]] e [[Dale (Terra Media)|Dale]]. En [[Rohan]] comezou a gobernar [[Éomer]] e as cavernas que estaban dentro de [[Cornoburgo]], as [[Aglarond|Cavernas Escintilantes]], foron habitadas por un grupo de [[Anano (Terra Media)|Ananos]] liderados por [[Gimli]]. A torre de [[Orthanc]] confióuselle ós [[Ent]]s. Ó final da [[Terceira Idade do Sol]], [[Galadriel]], [[Elrond]] e [[Círdan]] partiron nun barco cara a [[Aman]] xunto con [[Gandalf]], [[Bilbo Bulseiro|Bilbo]] e [[Frodo Bulseiro|Frodo]]. Os fillos de Elrond, [[Elrohir]] e [[Elladan]] quedaron en [[Valfendido]] e [[Arwen]] casou con [[Aragorn]]. Despois da Guerra, [[Celeborn]] e [[Thranduil]] repartíronse o [[Bosque Negro]], que pasou a chamarse [[Bosque Escuro|Bosque Verde]]. [[Legolas]], pola súa parte, foise cun grupo de [[Elfo (Terra Media)|elfos]] e formou unha colonia de elfos en [[Ithilien]]. En [[Val (Terra Media)|Val]], pasou a gobernar [[Bardo II]], xa que o antigo rei, [[Brand]], morrera na Batalla de Val. En [[Erebor]], pasou a gobernar [[Thorin III]], xa que o seu pai morrera tamén nesa batalla. [[A Comarca]] seguiu coa súa feliz vida, pero cunha nova lei, ningún ser que non fose un [[hobbit]] podería pasar das súas fronteiras. [[Samsagaz Gamllí]] foi alcalde da Comarca durante moitos anos. == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Sauron]] * [[O Señor dos Aneis]] * [[O hobbit]] * [[Anel Único]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Arda]] iu6vkkvxaycjibhi0t7l900qsw88fs1 0 212618 7104752 6963402 2025-06-23T18:51:38Z O Breixo 127505 7104752 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = The Battle of the Hornburg.png |descrición_imaxe = Plano esquemático da disposición dos combatentes ó comezo da Batalla. |conflito = [[Guerra do Anel]] |data = 3019 [[Terceira Idade do Sol]] |lugar = [[Abismo de Helmo]] ([[Rohan]]) |resultado = Vitoria de Rohan |combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of the Kingdom of Rohan No Border.svg|25px]] [[Rohan]]<br />[[Irmandade do Anel]]<br />[[Cuorno]]s |combatentes2 = [[Ficheiro:Flag of Isengard.svg|25px]] [[Isengarda]] |comandante1 = [[Théoden]]<br />[[Éomer]]<br />[[Aragorn]]<br />[[Gandalf]]<br />[[Erkenbrand]]<br />[[Legolas]]<br />[[Gimli]]<br />[[Háma]]<br />[[Grimbold]] |comandante2 = Xefe [[Uruk-hai]] de [[Saruman]] |soldados1 = Uns 2000 defensores no Abismo de Helmo, e 2000 reforzos comandados por Gandalf e Erkenbrand<br />Cuornos |soldados2 = 10&nbsp;000, entre uruk-hai, orcos, [[lobos de Isengarda]] e dunlendinos |baixas1 = |baixas2 = }} A '''Batalla do Abismo de Helmo''' é unha batalla ficticia, pertencente á [[Guerra do Anel]], que se narra na novela ''[[O Señor dos Aneis]]'', do [[escritor]] [[Reino Unido|británico]] [[J. R. R. Tolkien]]. Nesta batalla enfrontáronse as forzas de [[Rohan]] e as de [[Isengarda]]. Participaron tamén varios membros da [[Irmandade do Anel]] e os [[cuorno]]s. == Historia == Durante a [[Guerra do Anel]], os homes de [[Rohan]] refuxiáronse no [[Abismo de Helmo]] do asedio do exército de [[Saruman]] o Branco, formado por máis de 10&nbsp;000 [[Uruk-hai]]s, [[Orco (Terra Media)|orcos|orcos]] e [[lobos de Isengarda]]. O obxectivo das forzas de Isengarda era aniquilar totalmente ó pobo de Rohan dun golpe, e deixar a [[Gondor]] sen aliados formais ante as lexións de Sauron. Algúns heroes coñecidos desta batalla son [[Aragorn]], [[Legolas]] e [[Gimli]], ademais de [[Théoden]], rei de Rohan e [[Éomer]], o seu sobriño e herdeiro. A vitoria de Rohan produciuse a pesar da diferenza de forzas pola combinación de tres factores: * A excelente defensa que proporcionaba a fortaleza, combinada coas heroicidades persoais dalgúns defensores. * A chegada de [[Gandalf|Gandalf ''o Branco'']] e [[Erkenbrand]] cun exército de reforzo recrutado entre os homes dispersos por todo o oeste de Rohan. * A entrada en escena dos [[Cuorno]]s, misteriosas criaturas metade [[Ent]] e metade árbore corrente. Os c son moi hostís, e foran espertados para loitar contra Saruman. Un enorme bosque cuorno apareceu fronte ó [[Abismo de Helmo]] tras unha noite de asedio, eliminando a cantos orcos ou homes se internaron nel. A derrota de Isengarda supuxo unha gran vitoria para os Pobos Libres sobre o maior aliado de [[Sauron]] neses momentos. Tamén provocou que [[Mordor]] lle declarara a guerra aberta á toda a [[Terra Media]]. As baixas no exército de Isengarda foron practicamente totais, aínda que Rohan tamén perdeu unha cantidade considerable de poboación. == Adaptacións == No filme de [[Peter Jackson]] ''[[The Lord of the Rings: The Two Towers]]'', engádese a chegada dos elfos dende [[Lothlórien]] enviados a petición de [[Elrond]], algo que non aparece no libro e que, no mundo que describe [[J. R. R. Tolkien|Tolkien]], sería difícil pois o camiño era longo e probablemente cheo de perigos como para chegar con tempo á batalla. Asemade, os [[Elfo (Terra Media)|elfos]] estaban decaendo na [[Terra Media]] e, con algunhas excepcións, non se interesaron polos devires desta batalla contra Sauron e Saruman. No filme ''[[The Lord of the Rings (1978 film)|The Lord of the Rings]]'' de [[Ralph Bakshi]], a batalla segue case os mesmos movementos que no libro, mais o lume de [[Isengarda]] é retratado como un enorme [[cometa]] que deixa un burato na muralla. {{Portal|Terra Media}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da Terra Media|Abismo de Helmo]] rlidcrewx5zzu6uog3jz0ipiypugaxe 0 212650 7104749 6412921 2025-06-23T18:50:43Z O Breixo 127505 7104749 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |resultado = Derrota de [[Saruman]] |combatentes1 = [[Ents]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Flag of Isengard.svg|25px]] [[Isengarda]] |comandante1 = [[Bárbore]]<br />[[Meriadoc Brandigamo]]<br />[[Peregrin Tuc]] |comandante2 = [[Saruman]] |soldados1 = [[Ents]]<br />[[Cuornos]] |soldados2 = [[Uruk-hai]]<br />[[Semiorco]]s |baixas1 = [[Hayala]], 120 ucornos |baixas2 = Todo o exército de [[Saruman]] }} A '''Destrución de Isengarda''' é unha batalla ficticia do [[legendarium]] do escritor británico [[J. R. R. Tolkien]]. == Antecedentes: a traizón de Isengarda == [[Saruman|Saruman ''o Branco'']] era o líder do [[Concilio Branco]] e o mago máis poderoso dos [[istari]], enviados á [[Terra Media]] polos [[valar]] para opoñerse ó malvado [[Sauron]]. Porén, foi corrompido polo influxo de Sauron ó entrar en contacto a través dos [[palantir|palantíri]] que ambos posuían nas torres de [[Orthanc]] e [[Barad-dûr]] respectivamente. Así, convocou por medio de [[Radagast|Radagast ''o Pardo'']] a [[Gandalf|Gandalf ''o Gris'']], o segundo dos istari, á súa torre de Orthanc en [[Isengarda]], co fin de coñecer o paradoiro do [[Anel Único]] e facerse con el. Cando Gandalf chegou a Orthanc, Saruman recibiuno amablemente, pero pouco despois fíxolle notar o seu anoxo porque Gandalf no lle revelou o paradoiro do Anel. Saruman proseguiu a conversa insultando a Radagast «o simple, o parvo, o estúpido», o que acabou de poñer en garda a Gandalf. Saruman continuou desvariando sobre a súa nova túnica, coa que pretendía abandonar o branco anterior para ser «Saruman ''o Multicolor''». Cando Gandalf lle instou a que se centrara nas cuestións importantes, Saruman reveloulle o seu proxecto de apoderarse do Anel e usalo para derrocar a Sauron e facerse co poder. Gandalf negouse, créndoo tolo, polo que foi encerrado na parte superior de Orthanc. Nese intre, Saruman ponse definitivamente ó servizo de Sauron, quen lle manda transformar Isengarda nunha fortaleza. Durante os seguintes días, miles de [[Orco (Terra Media)|orcos]] entraron en Isengarda, cambiando notablemente a paisaxe: destruíndo tódalas árbores arredor de Orthanc, construíndo pontes entre as fosas que escavaron para forxar armas e preparar un exército para derrotar ó reino veciño de [[Rohan]]. == Xestación == Mentres toda [[Rohan]] se preparaba para a [[Batalla de Cornoburgo]], acantonando toda a tropa dispoñible no [[Abismo de Helmo]], os hobbits [[Meriadoc Brandigamo|Merri]] e [[Peregrin Tuc|Pipin]] acompañan a [[Bárbore]] a un lugar do [[Bosque de Fangorn]] para facer unha reunión de [[Ent]]s chamada, [[Cámara dos Ents]]. Alí decidiuse logo de tres días de deliberación, atacar [[Isengarda]] para destruír a [[Saruman]] cuxas accións molestaran moito ós ents. == A batalla == === Prolegómenos === Á tarde do día 2 de marzo do ano 3019 [[Terceira Idade do Sol]] uns trinta ents e un exército de [[cuorno]]s diríxese a [[Isengarda]], chegando pola noite. Bárbore e uns poucos ents dirixíronse ata a vista das portas do Val. Alí viron como un impoñente exército de [[Orco (Terra Media)|orcos]], [[Semiorcos|medio orcos]] e [[dunlendinos]] saían do Val con dirección ó Abismo de Helmo. Saruman, confiado na vitoria sobre os [[Rohirrim]] deixara Isengarda con moi poucas forzas no seu interior. Unha vez que os inimigos se afastaron, Bárbore foi ata as portas que gardaban o val fortificado e, golpeándoas fortemente chamou ó [[Saruman|Mago Branco]], solicitándolle que se rendese. Por suposto non só non recibiu resposta, senón que foi atravesado por frechas, que non lle causaron dano algún. Emitiu un prolongado hum-hom e uns doce ents acudiron a grandes trancos. Xuntos, comezaron a destruír as portas, pero non só as Grandes Portas senón moitas partes da Muralla foron destruídas polos Ents. === O combate === Comezou pois, pasada a media noite, o ataque contra a fortaleza de Saruman. Un exército de cuornos rodeaba Isengarda (á parte dos que marcharan ó [[Abismo de Helmo]]) e non deixaron saír a ningún orco con vida. Mentres tanto, os Ents destruíron toda a muralla do lado sur. Saruman quixo escapar, pero acabou encerrándose na torre. Unha vez a salvo, Saruman puxo a funcionar as máquinas e un lume comezou a brotar por todos lados. O Ent [[Hayala]] e un centenar de cuornos arderon por completo. Isto enlouqueceu ó resto, que correron a destruír [[Orthanc]], pero a dura roca coa que estaba feita non cedía. Bárbore, temendo polos seus, que se mancaban contra Orthanc, mandoulles parar. Despois disto, algúns espalláronse polo val e outros foron ó norte, deixando unha garda pequena en Isengarda. === Inundación === Durante todo o día 3 de marzo, non se sentiu nin pasou nada, pero pola tarde, Merri e Pipin observaron que un "bosque" de cuornos custodiaba a parte setentrional do Val; e oíron un balbordo. Os Ents estiveran taponando o río [[Isen]] e os regatos que desembocaban nel. Á noite soltaron os diques e as augas do río inundaron o val. Os lumes de Isengarda apagáronse e tódalas fendas e construcións enchéronse de auga. A tarde do día seguinte os Ents devolveron ó río ó seu curso natural. == Trala loita == [[Théoden]], [[Aragorn]], [[Gandalf]], [[Legolas]], [[Éomer]], [[Gimli]] e vinte homes máis marcharon cara a [[Isengarda]]. Ó chegar viron os seus restos, e reencontráronse con [[Meriadoc Brandigamo|Merri]] e [[Peregrin Tuc|Pipin]], que vixiaban [[Orthanc]] durante a ausencia de [[Bárbore]]. Saruman quedou condenado a vivir con [[Gríma]] encerrado en Orthanc, e sempre vixiado por Bárbore e os ents. Proseguía a [[Guerra do Anel]], pero agora centrábase só en [[Barad-dûr]]. {{Portal|Terra Media}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da Terra Media|Destrución de Isengarda]] 7c832q427tzqzk88q0iqjs560bk2l7r 7104750 7104749 2025-06-23T18:50:55Z O Breixo 127505 Desfíxose a edición [[Special:Diff/7104749|7104749]] de [[Special:Contributions/O Breixo|O Breixo]] ([[User talk:O Breixo|conversa]]) 7104750 wikitext text/x-wiki {{Conflito militar |nome_batalla = Destrución de Isengarda |imaxe = |descrición_imaxe = |conflito = a [[Guerra do Anel]] |data = 2 e 3 de marzo de 3019 [[Terceira Idade do Sol]] |lugar = [[Isengarda]], [[Terra Media]] |coordenadas = |resultado = Derrota de [[Saruman]] |combatentes1 = [[Ents]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Flag of Isengard.svg|25px]] [[Isengarda]] |comandante1 = [[Bárbore]]<br />[[Meriadoc Brandigamo]]<br />[[Peregrin Tuc]] |comandante2 = [[Saruman]] |soldados1 = [[Ents]]<br />[[Cuornos]] |soldados2 = [[Uruk-hai]]<br />[[Semiorco]]s |baixas1 = [[Hayala]], 120 ucornos |baixas2 = Todo o exército de [[Saruman]] }} A '''Destrución de Isengarda''' é unha batalla ficticia do [[legendarium]] do escritor británico [[J. R. R. Tolkien]]. == Antecedentes: a traizón de Isengarda == [[Saruman|Saruman ''o Branco'']] era o líder do [[Concilio Branco]] e o mago máis poderoso dos [[istari]], enviados á [[Terra Media]] polos [[valar]] para opoñerse ó malvado [[Sauron]]. Porén, foi corrompido polo influxo de Sauron ó entrar en contacto a través dos [[palantir|palantíri]] que ambos posuían nas torres de [[Orthanc]] e [[Barad-dûr]] respectivamente. Así, convocou por medio de [[Radagast|Radagast ''o Pardo'']] a [[Gandalf|Gandalf ''o Gris'']], o segundo dos istari, á súa torre de Orthanc en [[Isengarda]], co fin de coñecer o paradoiro do [[Anel Único]] e facerse con el. Cando Gandalf chegou a Orthanc, Saruman recibiuno amablemente, pero pouco despois fíxolle notar o seu anoxo porque Gandalf no lle revelou o paradoiro do Anel. Saruman proseguiu a conversa insultando a Radagast «o simple, o parvo, o estúpido», o que acabou de poñer en garda a Gandalf. Saruman continuou desvariando sobre a súa nova túnica, coa que pretendía abandonar o branco anterior para ser «Saruman ''o Multicolor''». Cando Gandalf lle instou a que se centrara nas cuestións importantes, Saruman reveloulle o seu proxecto de apoderarse do Anel e usalo para derrocar a Sauron e facerse co poder. Gandalf negouse, créndoo tolo, polo que foi encerrado na parte superior de Orthanc. Nese intre, Saruman ponse definitivamente ó servizo de Sauron, quen lle manda transformar Isengarda nunha fortaleza. Durante os seguintes días, miles de [[Orco (Terra Media)|orcos]] entraron en Isengarda, cambiando notablemente a paisaxe: destruíndo tódalas árbores arredor de Orthanc, construíndo pontes entre as fosas que escavaron para forxar armas e preparar un exército para derrotar ó reino veciño de [[Rohan]]. == Xestación == Mentres toda [[Rohan]] se preparaba para a [[Batalla de Cornoburgo]], acantonando toda a tropa dispoñible no [[Abismo de Helmo]], os hobbits [[Meriadoc Brandigamo|Merri]] e [[Peregrin Tuc|Pipin]] acompañan a [[Bárbore]] a un lugar do [[Bosque de Fangorn]] para facer unha reunión de [[Ent]]s chamada, [[Cámara dos Ents]]. Alí decidiuse logo de tres días de deliberación, atacar [[Isengarda]] para destruír a [[Saruman]] cuxas accións molestaran moito ós ents. == A batalla == === Prolegómenos === Á tarde do día 2 de marzo do ano 3019 [[Terceira Idade do Sol]] uns trinta ents e un exército de [[cuorno]]s diríxese a [[Isengarda]], chegando pola noite. Bárbore e uns poucos ents dirixíronse ata a vista das portas do Val. Alí viron como un impoñente exército de [[Orco (Terra Media)|orcos]], [[Semiorcos|medio orcos]] e [[dunlendinos]] saían do Val con dirección ó Abismo de Helmo. Saruman, confiado na vitoria sobre os [[Rohirrim]] deixara Isengarda con moi poucas forzas no seu interior. Unha vez que os inimigos se afastaron, Bárbore foi ata as portas que gardaban o val fortificado e, golpeándoas fortemente chamou ó [[Saruman|Mago Branco]], solicitándolle que se rendese. Por suposto non só non recibiu resposta, senón que foi atravesado por frechas, que non lle causaron dano algún. Emitiu un prolongado hum-hom e uns doce ents acudiron a grandes trancos. Xuntos, comezaron a destruír as portas, pero non só as Grandes Portas senón moitas partes da Muralla foron destruídas polos Ents. === O combate === Comezou pois, pasada a media noite, o ataque contra a fortaleza de Saruman. Un exército de cuornos rodeaba Isengarda (á parte dos que marcharan ó [[Abismo de Helmo]]) e non deixaron saír a ningún orco con vida. Mentres tanto, os Ents destruíron toda a muralla do lado sur. Saruman quixo escapar, pero acabou encerrándose na torre. Unha vez a salvo, Saruman puxo a funcionar as máquinas e un lume comezou a brotar por todos lados. O Ent [[Hayala]] e un centenar de cuornos arderon por completo. Isto enlouqueceu ó resto, que correron a destruír [[Orthanc]], pero a dura roca coa que estaba feita non cedía. Bárbore, temendo polos seus, que se mancaban contra Orthanc, mandoulles parar. Despois disto, algúns espalláronse polo val e outros foron ó norte, deixando unha garda pequena en Isengarda. === Inundación === Durante todo o día 3 de marzo, non se sentiu nin pasou nada, pero pola tarde, Merri e Pipin observaron que un "bosque" de cuornos custodiaba a parte setentrional do Val; e oíron un balbordo. Os Ents estiveran taponando o río [[Isen]] e os regatos que desembocaban nel. Á noite soltaron os diques e as augas do río inundaron o val. Os lumes de Isengarda apagáronse e tódalas fendas e construcións enchéronse de auga. A tarde do día seguinte os Ents devolveron ó río ó seu curso natural. == Trala loita == [[Théoden]], [[Aragorn]], [[Gandalf]], [[Legolas]], [[Éomer]], [[Gimli]] e vinte homes máis marcharon cara a [[Isengarda]]. Ó chegar viron os seus restos, e reencontráronse con [[Meriadoc Brandigamo|Merri]] e [[Peregrin Tuc|Pipin]], que vixiaban [[Orthanc]] durante a ausencia de [[Bárbore]]. Saruman quedou condenado a vivir con [[Gríma]] encerrado en Orthanc, e sempre vixiado por Bárbore e os ents. Proseguía a [[Guerra do Anel]], pero agora centrábase só en [[Barad-dûr]]. {{Portal|Terra Media}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da Terra Media|Destrución de Isengarda]] qtbknwgykdyecetbfwj1hhctbbt5wou 7104751 7104750 2025-06-23T18:51:17Z O Breixo 127505 7104751 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |nome_batalla = Destrución de Isengarda |imaxe = |descrición_imaxe = |conflito = [[Guerra do Anel]] |data = 2 e 3 de marzo de 3019 [[Terceira Idade do Sol]] |lugar = [[Isengarda]], [[Terra Media]] |resultado = Derrota de [[Saruman]] |combatentes1 = [[Ents]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Flag of Isengard.svg|25px]] [[Isengarda]] |comandante1 = [[Bárbore]]<br />[[Meriadoc Brandigamo]]<br />[[Peregrin Tuc]] |comandante2 = [[Saruman]] |soldados1 = [[Ents]]<br />[[Cuornos]] |soldados2 = [[Uruk-hai]]<br />[[Semiorco]]s |baixas1 = [[Hayala]], 120 ucornos |baixas2 = Todo o exército de [[Saruman]] }} A '''Destrución de Isengarda''' é unha batalla ficticia do [[legendarium]] do escritor británico [[J. R. R. Tolkien]]. == Antecedentes: a traizón de Isengarda == [[Saruman|Saruman ''o Branco'']] era o líder do [[Concilio Branco]] e o mago máis poderoso dos [[istari]], enviados á [[Terra Media]] polos [[valar]] para opoñerse ó malvado [[Sauron]]. Porén, foi corrompido polo influxo de Sauron ó entrar en contacto a través dos [[palantir|palantíri]] que ambos posuían nas torres de [[Orthanc]] e [[Barad-dûr]] respectivamente. Así, convocou por medio de [[Radagast|Radagast ''o Pardo'']] a [[Gandalf|Gandalf ''o Gris'']], o segundo dos istari, á súa torre de Orthanc en [[Isengarda]], co fin de coñecer o paradoiro do [[Anel Único]] e facerse con el. Cando Gandalf chegou a Orthanc, Saruman recibiuno amablemente, pero pouco despois fíxolle notar o seu anoxo porque Gandalf no lle revelou o paradoiro do Anel. Saruman proseguiu a conversa insultando a Radagast «o simple, o parvo, o estúpido», o que acabou de poñer en garda a Gandalf. Saruman continuou desvariando sobre a súa nova túnica, coa que pretendía abandonar o branco anterior para ser «Saruman ''o Multicolor''». Cando Gandalf lle instou a que se centrara nas cuestións importantes, Saruman reveloulle o seu proxecto de apoderarse do Anel e usalo para derrocar a Sauron e facerse co poder. Gandalf negouse, créndoo tolo, polo que foi encerrado na parte superior de Orthanc. Nese intre, Saruman ponse definitivamente ó servizo de Sauron, quen lle manda transformar Isengarda nunha fortaleza. Durante os seguintes días, miles de [[Orco (Terra Media)|orcos]] entraron en Isengarda, cambiando notablemente a paisaxe: destruíndo tódalas árbores arredor de Orthanc, construíndo pontes entre as fosas que escavaron para forxar armas e preparar un exército para derrotar ó reino veciño de [[Rohan]]. == Xestación == Mentres toda [[Rohan]] se preparaba para a [[Batalla de Cornoburgo]], acantonando toda a tropa dispoñible no [[Abismo de Helmo]], os hobbits [[Meriadoc Brandigamo|Merri]] e [[Peregrin Tuc|Pipin]] acompañan a [[Bárbore]] a un lugar do [[Bosque de Fangorn]] para facer unha reunión de [[Ent]]s chamada, [[Cámara dos Ents]]. Alí decidiuse logo de tres días de deliberación, atacar [[Isengarda]] para destruír a [[Saruman]] cuxas accións molestaran moito ós ents. == A batalla == === Prolegómenos === Á tarde do día 2 de marzo do ano 3019 [[Terceira Idade do Sol]] uns trinta ents e un exército de [[cuorno]]s diríxese a [[Isengarda]], chegando pola noite. Bárbore e uns poucos ents dirixíronse ata a vista das portas do Val. Alí viron como un impoñente exército de [[Orco (Terra Media)|orcos]], [[Semiorcos|medio orcos]] e [[dunlendinos]] saían do Val con dirección ó Abismo de Helmo. Saruman, confiado na vitoria sobre os [[Rohirrim]] deixara Isengarda con moi poucas forzas no seu interior. Unha vez que os inimigos se afastaron, Bárbore foi ata as portas que gardaban o val fortificado e, golpeándoas fortemente chamou ó [[Saruman|Mago Branco]], solicitándolle que se rendese. Por suposto non só non recibiu resposta, senón que foi atravesado por frechas, que non lle causaron dano algún. Emitiu un prolongado hum-hom e uns doce ents acudiron a grandes trancos. Xuntos, comezaron a destruír as portas, pero non só as Grandes Portas senón moitas partes da Muralla foron destruídas polos Ents. === O combate === Comezou pois, pasada a media noite, o ataque contra a fortaleza de Saruman. Un exército de cuornos rodeaba Isengarda (á parte dos que marcharan ó [[Abismo de Helmo]]) e non deixaron saír a ningún orco con vida. Mentres tanto, os Ents destruíron toda a muralla do lado sur. Saruman quixo escapar, pero acabou encerrándose na torre. Unha vez a salvo, Saruman puxo a funcionar as máquinas e un lume comezou a brotar por todos lados. O Ent [[Hayala]] e un centenar de cuornos arderon por completo. Isto enlouqueceu ó resto, que correron a destruír [[Orthanc]], pero a dura roca coa que estaba feita non cedía. Bárbore, temendo polos seus, que se mancaban contra Orthanc, mandoulles parar. Despois disto, algúns espalláronse polo val e outros foron ó norte, deixando unha garda pequena en Isengarda. === Inundación === Durante todo o día 3 de marzo, non se sentiu nin pasou nada, pero pola tarde, Merri e Pipin observaron que un "bosque" de cuornos custodiaba a parte setentrional do Val; e oíron un balbordo. Os Ents estiveran taponando o río [[Isen]] e os regatos que desembocaban nel. Á noite soltaron os diques e as augas do río inundaron o val. Os lumes de Isengarda apagáronse e tódalas fendas e construcións enchéronse de auga. A tarde do día seguinte os Ents devolveron ó río ó seu curso natural. == Trala loita == [[Théoden]], [[Aragorn]], [[Gandalf]], [[Legolas]], [[Éomer]], [[Gimli]] e vinte homes máis marcharon cara a [[Isengarda]]. Ó chegar viron os seus restos, e reencontráronse con [[Meriadoc Brandigamo|Merri]] e [[Peregrin Tuc|Pipin]], que vixiaban [[Orthanc]] durante a ausencia de [[Bárbore]]. Saruman quedou condenado a vivir con [[Gríma]] encerrado en Orthanc, e sempre vixiado por Bárbore e os ents. Proseguía a [[Guerra do Anel]], pero agora centrábase só en [[Barad-dûr]]. {{Portal|Terra Media}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da Terra Media|Destrución de Isengarda]] kjhupn04u0xtm8syqt7hisuv6lxy4j2 0 212689 7104747 6412922 2025-06-23T18:50:11Z O Breixo 127505 7104747 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |resultado = Vitoria dos ananos e dos homes de [[Dale (Terra Media)|Dale]] |combatentes1 = [[Anano (Terra Media)|Ananos]] de [[Erebor]]<br />[[Home (Terra Media)|Homes]] de [[Dale (Terra Media)|Dale]] |combatentes2 = Forzas de [[Orco (Terra Media)|orcos]] de [[Dol Guldur]] |comandante1 = [[Dáin II]]<br />[[Brand]]<br />[[Bardo II]]<br />[[Thorin III]]<br />[[Thranduil]] |comandante2 = Xefe orco de [[Dol Guldur]] |soldados1 = Ananos de [[Erebor]]<br />Homes de [[Dale (Terra Media)|Dale]]<br />Soldados do [[Bosque Escuro]] |soldados2 = Trasgos<br />Orcos de Dol Guldur<br />[[Trol (Terra Media)|Troles]] }} A '''Batalla de Dale''' é un conflito militar [[ficción|ficticio]] que pertence ó [[legendarium]] do [[escritor]] [[Reino Unido|británico]] [[J. R. R. Tolkien]] e cuxo desenvolvemento é narrado nun dos apéndices da súa [[novela]] ''[[O Señor dos Aneis]]''. Esta batalla forma parte da trama do [[videoxogo]] ''[[The Lord of the Rings: The Battle for Middle-earth II]]''. == Historia == Despois da retirada dos exércitos ananos de [[Esgaroth]], o Rei Dáin retira as súas tropas a [[Dale (Terra Media)|Dale]] para preparar a súa defensa. Mentres o exército combinado de ananos e homes se preparaba para defender a cidade, os habitantes de Dale refuxiáronse en [[Erebor]]. Cando os exércitos de [[Dol Guldur]] comezan a atacar, os ananos e homes da cidade van retrocedendo ata chegar á porta de Erebor, onde cae o rei [[Dáin II]] e o rei [[Brand]] defendendo ambos a porta. Trala morte do seus respectivos pais, [[Thorin III]] e [[Bardo II]] dirixen a defensa feramente aguantando ás hoste de Dol Guldur ata que aparece o rei [[Thranduil]] con exércitos elfos do [[Bosque Escuro]] e socorre ós ananos. Así o exército combinado rexeita ás forzas de Dol Guldur e salva Erebor. Porén, a cidade de Dale queda destruída, pero máis adiante o novo rei [[Bardo II]] vólvea reconstruír. [[Thorin III]] "helmo de Pedra" é coroado novo rei de Erebor e tanto [[Erebor]] coma [[Dale (Terra Media)|Dale]] convértense en aliados do [[Reino Unificado]]. {{Portal|Terra Media}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da Terra Media|Dale, Batalla de]] 45xp73zvdmqaaliq0tosgybc2yfp9y7 7104748 7104747 2025-06-23T18:50:25Z O Breixo 127505 7104748 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |resultado = Vitoria dos ananos e dos homes de [[Dale (Terra Media)|Dale]] |combatentes1 = [[Anano (Terra Media)|Ananos]] de [[Erebor]]<br />[[Home (Terra Media)|Homes]] de [[Dale (Terra Media)|Dale]] |combatentes2 = Forzas de [[Orco (Terra Media)|orcos]] de [[Dol Guldur]] |comandante1 = [[Dáin II]]<br />[[Brand]]<br />[[Bardo II]]<br />[[Thorin III]]<br />[[Thranduil]] |comandante2 = Xefe orco de [[Dol Guldur]] |soldados1 = Ananos de [[Erebor]]<br />Homes de [[Dale (Terra Media)|Dale]]<br />Soldados do [[Bosque Escuro]] |soldados2 = Trasgos<br />Orcos de Dol Guldur<br />[[Trol (Terra Media)|Troles]] }} A '''batalla de Dale''' é un conflito militar [[ficción|ficticio]] que pertence ó [[legendarium]] do [[escritor]] [[Reino Unido|británico]] [[J. R. R. Tolkien]] e cuxo desenvolvemento é narrado nun dos apéndices da súa [[novela]] ''[[O Señor dos Aneis]]''. Esta batalla forma parte da trama do [[videoxogo]] ''[[The Lord of the Rings: The Battle for Middle-earth II]]''. == Historia == Despois da retirada dos exércitos ananos de [[Esgaroth]], o Rei Dáin retira as súas tropas a [[Dale (Terra Media)|Dale]] para preparar a súa defensa. Mentres o exército combinado de ananos e homes se preparaba para defender a cidade, os habitantes de Dale refuxiáronse en [[Erebor]]. Cando os exércitos de [[Dol Guldur]] comezan a atacar, os ananos e homes da cidade van retrocedendo ata chegar á porta de Erebor, onde cae o rei [[Dáin II]] e o rei [[Brand]] defendendo ambos a porta. Trala morte do seus respectivos pais, [[Thorin III]] e [[Bardo II]] dirixen a defensa feramente aguantando ás hoste de Dol Guldur ata que aparece o rei [[Thranduil]] con exércitos elfos do [[Bosque Escuro]] e socorre ós ananos. Así o exército combinado rexeita ás forzas de Dol Guldur e salva Erebor. Porén, a cidade de Dale queda destruída, pero máis adiante o novo rei [[Bardo II]] vólvea reconstruír. [[Thorin III]] "helmo de Pedra" é coroado novo rei de Erebor e tanto [[Erebor]] coma [[Dale (Terra Media)|Dale]] convértense en aliados do [[Reino Unificado]]. {{Portal|Terra Media}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da Terra Media|Dale, Batalla de]] 48k95uk9eyc1d7l7rmjwudn4i2tc890 0 212721 7104746 7095193 2025-06-23T18:49:39Z O Breixo 127505 7104746 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |data = 3 de novembro de 3019 [[Terceira Idade do Sol]] |resultado = Vitoria dos [[Hobbit|hobbits]] |combatentes1 = [[A Comarca]]<br />[[Ficheiro:Flag of Gondor.svg|25px]] [[Gondor]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Flag of Isengard.svg|25px]] [[Isengarda]] |comandante1 = [[Frodo Bulseiro]],<br />[[Samsagaz Gamllí]],<br />[[Meriadoc Brandigamo]]<br />[[Peregrin Tuc]] |comandante2 = [[Saruman]] |soldados1 = [[Hobbit]]s da [[A Comarca|Comarca]] |soldados2 = [[Orco (Terra Media)|Orcos]] de [[Isengarda]] |baixas1 = 19 |baixas2 = ~70 }} A '''batalla de Ribadauga''' é un conflito ficticio do [[legendarium]] do escritor [[J. R. R. Tolkien]]. Ocorre nun dos últimos capítulos da novela ''[[O Señor dos Aneis]]''. Ocorreu o [[3 de novembro]] do 3019 da [[Terceira Idade do Sol]], e foi o enfrontamento entre os [[Hobbit|hobbits]] da [[A Comarca|Comarca]] e uns soldados comandados por [[Saruman]]. Esta batalla considérase a derradeira da [[Guerra do Anel]]. Considérase ademais a segunda batalla realizada dentro das fronteiras da Comarca (Logo da [[Batalla dos Campos Verdes]]) dende a súa fundación hai máis de 1400 anos. Os bandos, como se dixo anteriormente, estaban conformados polos hobbits da Comarca liderados por [[Frodo Bulseiro|Frodo]] e [[Samsagaz Gamllí|Sam]] pero especialmente por [[Meriadoc Brandigamo|Merri]] e [[Peregrin Tuc|Pipin]], que utilizaron a súa experiencia nos exércitos de [[Rohan]] e [[Gondor]] durante a Guerra do Anel. Pipin aínda se mantiña ó servizo de Gondor, polo que loitaba baixo a autoridade do novo goberno de [[Minas Tirith]]. No bando inimigo estaban os invasores [[Orco (Terra Media)|orcos]] dirixidos por Sargo (o nome que os orcos lle daban a Saruman, que significa "ancián"). A estratexia utilizada polos hobbits que lles deu a vitoria consistiu en emboscar ós inimigos bloqueando os camiños polos que entraran na cidade, usando carromatos e carretas. A pesar de que se lles instou a renderse, os homes de Saruman decidiron pelexar a súa fuxida, pero foron vencidos polos hobbits. Pipin e Merri loitaron con coraxe na batalla, ó igual que Sam. Frodo tamén se atopaba alí, pero ocupouse máis de coidar ós feridos e de preocuparse por que os inimigos que se rendesen fosen respectados. Logo da batalla Frodo confrontou a Saruman xunto cos seus tres compañeiros, e exiliouno para sempre da Comarca. Despois, [[Gríma]] asasinaría a Saruman cando se retiraba, e antes de que Frodo puidese reaccionar, os hobbits vixilantes lanzaron frechas contra Lingua de Verme, que morrería inmediatamente. O último enfrontamento e a última morte da Guerra do Anel ocorreron xusto onde comezou todo, en [[Hobbiton]] de onde Frodo inicialmente partira cara a [[Valfendido]]. == Véxase tamén == {{Portal|Terra Media}} === Outros artigos === * [[Limpando a Comarca]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da Terra Media|Ribadauga]] [[en:List of Middle-earth wars and battles#Battle of Bywater]] gyc127417v8wavveu6fdvf5pfo4wtd0 0 213771 7105287 7014368 2025-06-24T09:55:21Z Autopistero20502020 127649 7105287 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Rego|outro=A Páxara}} {{Lugar |nome = Rego da Páxara |imaxe = |lenda = |parroquia = A Graña de Vilarente |concello = Abadín |ano = |poboación = }} '''Rego da Páxara''' é un lugar da parroquia da [[A Graña de Vilarente, Abadín|Graña de Vilarente]] no concello [[provincia de Lugo|lugués]] de [[Abadín]] na [[comarca da Terra Chá]]. Actualmente está deshabitado. == Lugares e parroquias == === Lugares da Graña de Vilarente === {{Lp A Graña de Vilarente}} === Parroquias de Abadín === {{Abadín}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Abadín]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Lugares de Abadín]] aarv8v10zpunj6i50u2ndvt0p8c2zne 0 213844 7104487 6977730 2025-06-23T14:24:50Z Autopistero20502020 127649 7104487 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|A Rebolada}} {{Lugar |nome = A Rebolada |imaxe = |lenda = |parroquia = Adelán |concello = Alfoz |ano = 2011 |poboación = 5 }} '''A Rebolada''' é un lugar da parroquia de [[Adelán, Alfoz|Adelán]] no concello [[provincia de Lugo|lugués]] de [[Alfoz]] na [[comarca da Mariña Central]]. Segundo o [[Instituto Galego de Estatística|IGE]]<ref>{{Cita web |url= http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp |título= IGE - Nomenclátor de Galicia |editor= IGE |lingua= en [[Lingua galega|galego]] |data-acceso= 29 de abril de 2021 |data-arquivo= 30 de decembro de 2020 |url-arquivo= https://web.archive.org/web/20201230124345/https://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator%2Fnomenclator.jsp |url-morta= yes }}</ref>, en [[2011]] tiña 5 habitantes (3 homes e 2 mulleres). == Lugares e parroquias == === Lugares de Adelán === {{Lp Adelán}} === Parroquias de Alfoz === {{Alfoz}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Alfoz]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Rebolada, A}} [[Categoría:Lugares de Alfoz]] a40qc5mlvxwbhlxcfwa1dsvjy6k31da 0 214087 7105312 6974500 2025-06-24T10:16:09Z Autopistero20502020 127649 7105312 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Rego|outro=Aro|outro1=O Aro}} {{Lugar |nome = Rego do Aro |imaxe = |lenda = |parroquia = As Oiras |concello = Alfoz |ano = 2011 |poboación = 5 }} '''Rego do Aro''' é un lugar da parroquia das [[As Oiras, Alfoz|Oiras]] no concello [[provincia de Lugo|lugués]] de [[Alfoz]] na [[comarca da Mariña Central]]. Segundo o [[Instituto Galego de Estatística|IGE]]<ref>{{Cita web |url= http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp |título= IGE - Nomenclátor de Galicia |editor= IGE |lingua= en [[Lingua galega|galego]] |data-acceso= 27 de abril de 2021 |data-arquivo= 30 de decembro de 2020 |url-arquivo= https://web.archive.org/web/20201230124345/https://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator%2Fnomenclator.jsp |url-morta= yes }}</ref>, en [[2011]] tiña 5 habitantes (2 homes e 3 mulleres). == Lugares e parroquias == === Lugares das Oiras === {{Lp As Oiras}} === Parroquias de Alfoz === {{Alfoz}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Alfoz]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Lugares de Alfoz]] o7l9pwxxllupnjntwgm4rgbyj1dedyw 0 214545 7104624 6614138 2025-06-23T15:52:08Z Autopistero20502020 127649 7104624 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|A Rega|Rega}} {{Lugar |nome = Regadío |imaxe = Sxorxeterracha_Regadio.jpg |lenda = Vista xeral de Regadío. |parroquia = Terra Chá |concello = Antas de Ulla |ano = 2011 |poboación = 41 }} '''Regadío''' é un lugar da parroquia de [[Terra Chá, Antas de Ulla|Terra Chá]] no concello [[provincia de Lugo|lugués]] de [[Antas de Ulla]] na [[comarca da Ulloa]]. Segundo o [[Instituto Galego de Estatística|IGE]]<ref>{{Cita web|url= http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp|título= IGE - Nomenclátor de Galicia |editor= IGE|data-acceso= 27 de abril de 2021|data-arquivo= 30 de decembro de 2020|url-arquivo= https://web.archive.org/web/20201230124345/https://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator%2Fnomenclator.jsp|url-morta= yes}}</ref> en [[2011]] tiña 41 habitantes (22 homes e 19 mulleres). ==Toponimia== O [[Toponimia|topónimo]] '''Regadío''' fai referencia a un terreo no que se cultivan plantas que precisan ser regadas decote.<ref>{{TopAntas|70}}</ref> ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Terra Chá=== {{Lp Terra Chá}} ===Parroquias de Antas de Ulla=== {{Antas de Ulla}} ==Notas== {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Antas de Ulla]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Lugares de Antas de Ulla]] [[Categoría:Topónimos galegos con etimoloxía]] 7drgmnxqmmlvi5wbf1r40n1dhfder91 0 214773 7104454 6182011 2025-06-23T13:57:56Z Autopistero20502020 127649 Mellora do formato e engadidos lugares de varios concellos 7104454 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|real}} O [[topónimo]] '''O Real''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[O Real, Martín, Baleira|O Real]]''', da parroquia de [[Martín, Baleira|Martín]], no concello de [[Baleira]]; *'''[[O Real, Loentia, Castro de Rei|O Real]]''', da parroquia de [[Loentia, Castro de Rei|Loentia]], no concello de [[Castro de Rei]]; *'''[[O Real, Tirán, Moaña|O Real]]''', da parroquia de [[Tirán, Moaña|Tirán]], no concello de [[Moaña]]; *'''[[O Real, O Porto, Rubiá|O Real]]''', da parroquia do [[O Porto, Rubiá|Porto]], no concello de [[Rubiá]]; *'''[[O Real, San Fiz de Reimóndez, Sarria|O Real]]''', da parroquia de [[San Fiz de Reimóndez, Sarria|San Fiz de Reimóndez]], no concello de [[Sarria]]; *'''[[O Real, Vilaformán, Trabada|O Real]]''', da parroquia de [[Vilaformán, Trabada|Vilaformán]], no concello de [[Trabada]]; *'''[[O Real da Pousa, Castro Caldelas, Castro Caldelas|O Real da Pousa]]''', da parroquia de [[Castro Caldelas, Castro Caldelas|Castro Caldelas]], no concello de [[Castro Caldelas]]; *'''[[O Real de San Paio, Cubilledo, Baleira|O Real de San Paio]], lugar da parroquia de [[Cubilledo, Baleira|Cubilledo]], no concello de [[Baleira]]; *'''[[O Real Novo, Zas de Rei, Melide|O Real Novo]]''', da parroquia de [[Zas de Rei, Melide|Zas de Rei]], no concello de [[Melide]]; *'''[[O Real Vello, Zas de Rei, Melide|O Real Vello]], lugar da parroquia de [[Zas de Rei, Melide|Zas de Rei]], no concello de [[Melide]]; *'''[[Vigo do Real, Renche, Samos|Vigo do Real]]''', da parroquia de [[Renche, Samos|Renche]], no concello de [[Samos]]; *'''[[Vilar do Real, San Martiño do Real, Samos|Vilar do Real]], lugar da parroquia de [[San Martiño do Real, Samos|San Martiño do Real]], no concello de [[Samos]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Real|San Cristovo do Real|San Martiño do Real}} {{Control de autoridades}} ppw64rdlcfmwzpv6h9w48ldz0lr6m0o 7104455 7104454 2025-06-23T13:58:07Z Autopistero20502020 127649 7104455 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|real}} O [[topónimo]] '''O Real''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[O Real, Martín, Baleira|O Real]]''', da parroquia de [[Martín, Baleira|Martín]], no concello de [[Baleira]]; *'''[[O Real, Loentia, Castro de Rei|O Real]]''', da parroquia de [[Loentia, Castro de Rei|Loentia]], no concello de [[Castro de Rei]]; *'''[[O Real, Tirán, Moaña|O Real]]''', da parroquia de [[Tirán, Moaña|Tirán]], no concello de [[Moaña]]; *'''[[O Real, O Porto, Rubiá|O Real]]''', da parroquia do [[O Porto, Rubiá|Porto]], no concello de [[Rubiá]]; *'''[[O Real, San Fiz de Reimóndez, Sarria|O Real]]''', da parroquia de [[San Fiz de Reimóndez, Sarria|San Fiz de Reimóndez]], no concello de [[Sarria]]; *'''[[O Real, Vilaformán, Trabada|O Real]]''', da parroquia de [[Vilaformán, Trabada|Vilaformán]], no concello de [[Trabada]]; *'''[[O Real da Pousa, Castro Caldelas, Castro Caldelas|O Real da Pousa]]''', da parroquia de [[Castro Caldelas, Castro Caldelas|Castro Caldelas]], no concello de [[Castro Caldelas]]; *'''[[O Real de San Paio, Cubilledo, Baleira|O Real de San Paio]], lugar da parroquia de [[Cubilledo, Baleira|Cubilledo]], no concello de [[Baleira]]; *'''[[O Real Novo, Zas de Rei, Melide|O Real Novo]]''', da parroquia de [[Zas de Rei, Melide|Zas de Rei]], no concello de [[Melide]]; *'''[[O Real Vello, Zas de Rei, Melide|O Real Vello]]''', lugar da parroquia de [[Zas de Rei, Melide|Zas de Rei]], no concello de [[Melide]]; *'''[[Vigo do Real, Renche, Samos|Vigo do Real]]''', da parroquia de [[Renche, Samos|Renche]], no concello de [[Samos]]; *'''[[Vilar do Real, San Martiño do Real, Samos|Vilar do Real]]''', lugar da parroquia de [[San Martiño do Real, Samos|San Martiño do Real]], no concello de [[Samos]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Real|San Cristovo do Real|San Martiño do Real}} {{Control de autoridades}} ivckmasbxddckix702ct5v8v0bycq96 7104456 7104455 2025-06-23T13:58:15Z Autopistero20502020 127649 7104456 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|real}} O [[topónimo]] '''O Real''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[O Real, Martín, Baleira|O Real]]''', da parroquia de [[Martín, Baleira|Martín]], no concello de [[Baleira]]; *'''[[O Real, Loentia, Castro de Rei|O Real]]''', da parroquia de [[Loentia, Castro de Rei|Loentia]], no concello de [[Castro de Rei]]; *'''[[O Real, Tirán, Moaña|O Real]]''', da parroquia de [[Tirán, Moaña|Tirán]], no concello de [[Moaña]]; *'''[[O Real, O Porto, Rubiá|O Real]]''', da parroquia do [[O Porto, Rubiá|Porto]], no concello de [[Rubiá]]; *'''[[O Real, San Fiz de Reimóndez, Sarria|O Real]]''', da parroquia de [[San Fiz de Reimóndez, Sarria|San Fiz de Reimóndez]], no concello de [[Sarria]]; *'''[[O Real, Vilaformán, Trabada|O Real]]''', da parroquia de [[Vilaformán, Trabada|Vilaformán]], no concello de [[Trabada]]; *'''[[O Real da Pousa, Castro Caldelas, Castro Caldelas|O Real da Pousa]]''', da parroquia de [[Castro Caldelas, Castro Caldelas|Castro Caldelas]], no concello de [[Castro Caldelas]]; *'''[[O Real de San Paio, Cubilledo, Baleira|O Real de San Paio]]''', lugar da parroquia de [[Cubilledo, Baleira|Cubilledo]], no concello de [[Baleira]]; *'''[[O Real Novo, Zas de Rei, Melide|O Real Novo]]''', da parroquia de [[Zas de Rei, Melide|Zas de Rei]], no concello de [[Melide]]; *'''[[O Real Vello, Zas de Rei, Melide|O Real Vello]]''', lugar da parroquia de [[Zas de Rei, Melide|Zas de Rei]], no concello de [[Melide]]; *'''[[Vigo do Real, Renche, Samos|Vigo do Real]]''', da parroquia de [[Renche, Samos|Renche]], no concello de [[Samos]]; *'''[[Vilar do Real, San Martiño do Real, Samos|Vilar do Real]]''', lugar da parroquia de [[San Martiño do Real, Samos|San Martiño do Real]], no concello de [[Samos]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Real|San Cristovo do Real|San Martiño do Real}} {{Control de autoridades}} ixwdytdlagd830fn1y1xzdfft7ixkvt 0 215535 7104744 7044145 2025-06-23T18:48:28Z O Breixo 127505 7104744 wikitext text/x-wiki {{Artigo de calidade}} {{Acontecemento |imaxe = [[Ficheiro:The War in Finland, 1940 HU55566.jpg|300px]] |descrición_imaxe = Patrulla de esquiadores fineses o [[12 de xaneiro]] de [[1940]]. |resultado = [[Tratado de paz de Moscova]]<br/>([[paz interina]]) |casus = [[Incidente de Mainila]] |combatentes1 = {{FINb}} [[Finlandia]] *<small>[[Apoio estranxeiro a Finlandia durante a Guerra de Inverno|Voluntarios estranxeiros]]</small> |combatentes2 = {{URSb}} [[Unión Soviética]] *<small>[[República Democrática de Finlandia]] (goberno monicreque)</small> |comandante1 = {{FINb}} '''[[Kyösti Kallio]]'''<br/>{{FINb}} [[Risto Ryti]]<br/>{{FINb}} '''[[Carl Gustaf Emil Mannerheim]]''' |comandante2 = {{URSb}} '''[[Iosif Stalin]]'''<br/>{{URSb}} [[Kirill Meretskov]]<br/>{{URSb}} [[Kliment Voroshilov]]<br/>{{URSb}} [[Semyon Timoshenko]]{{refn|group=lower-alpha|O comandante do [[Distrito Militar de Leningrado]] Kirill Meretskov inicialmente dirixiu a operación xeral contra os finlandeses.{{Harvnp|Edwards|2006|p=93}} O comando foi transferido o 9 de decembro de 1939 ao Comando Supremo do Estado Maior Xeral (máis tarde coñecido como [[Stavka]]), directamente baixo o control de Kliment Voroshilov (presidente), [[Nikolai Gerasimovich Kuznetsov|Nikolai Kuznetsov]], [[Iosif Stalin]] e [[Boris Shaposhnikov]].{{Harvnp|Edwards|2006|p=125}}{{Harvnp|Manninen|2008|p=14}} En xaneiro de 1940, o Distrito Militar de Leningrado reformouse e renomeouse "Fronte Noroeste". Semyon Timoshenko foi escollido como comandante do exército para romper a liña Mannerheim.{{Harvnp|Trotter|2002|p=204}}}} |soldados1 = 300&nbsp;000 - 340&nbsp;000 soldados{{refn|group=lower-alpha|Ao principio da guerra, Finlandia contaba con 300&nbsp;000 soldados. O exército finlandés tiña só 250&nbsp;028 rifles (un total de 281&nbsp;594 armas de fogo), mais a [[Garda Branca (Finlandia)|Garda Branca]] levou os seus propios rifles (máis de 114&nbsp;000 rifles, un total de 116&nbsp;800 armas de fogo) á guerra. O exército finlandés acadou a súa forza máxima a principios de marzo de 1940 con 346&nbsp;000 soldados uniformados.{{Harvnp|Palokangas|1999|pp=299–300}}{{Harvnp|Juutilainen|Koskimaa|2005|p=83}}}}<br/> 32 tanques{{refn|group=lower-alpha|A partir de 1919, Finlandia posuía 32 tanques [[Renault FT]] franceses e uns poucos tanques lixeiros. Estes non eran válidos para a guerra e posteriormente empregáronse fortíns fixos. Finlandia mercou 32 tanques [[Vickers 6-Ton]] británicos no período de 1936–39, mais sen armas. As armas estaban destinadas a ser fabricadas en Finlandia. So 10 tanques eran aptos para o combate ao principio do conflito.{{Harvnp|Palokangas|1999|p=318}}}}<br/> 114 avións{{refn|group=lower-alpha|O 1 de decembro de 1939 Finlandia tiña 114 aeronaves de combate aptos para o servizo e sete avións para comunicación e observación. Empregáronse case 100 avións para adestramento, non axeitados para o combate, ou en reparación. En total, os finlandeses tiñan 173 avións e 43 avións de reserva.<ref name="Peltonen">[[#Peltonen|Peltonen (1999)]]</ref>}} |soldados2 = 425&nbsp;000 - 760&nbsp;000 soldados{{refn|group=lower-alpha|550&nbsp;757 soldados o 1 de xaneiro de 1940{{Harvnp|Meltiukhov|2000|p=ch. 4, Table 10}} e 760&nbsp;578 soldados a principios de marzo.{{Harvnp|Krivosheyev|1997|p=63}} No Distrito Militar de Leningrado, 1&nbsp;000&nbsp;000 soldados{{Harvnp|Kilin|1999|p=383}} e 20 divisións un mes antes da guerra, e 58 divisións dúas semanas antes do ser final.{{Harvnp|Manninen|1994|p=43}}}}<br/> 2&nbsp;514 - 6&nbsp;541 tanques{{refn|group=lower-alpha|Ao principio da guerra a Unión Soviética tiña 2&nbsp;514 tanques e 718 vehículos blindados. O principal campo de batalla foi o itsmo de Carelia, onde os soviéticos despregaron 1&nbsp;450 tanqus. Ao final da guerra os soviéticos tiñan 6&nbsp;541 tanques e 1&nbsp;691 vehículos blindados. O modelo de tanque máis común era o [[T-26]], mais os tipo [[Tanque BT|BT]] eran moi comúns.{{Harvnp|Kantakoski|199|p=260}}}}<br/> 3&nbsp;880 avións{{Harvnp|Trotter|2002|p=187}} |baixas1 = 25&nbsp;904 mortos ou desaparecidos{{Harvnp|Kurenmaa|Lentilä|2005|p=1152}}<br/> 43&nbsp;557 feridos{{Harvnp|Lentilä|Juutilainen|1999|p=821}}<br/> 800-1&nbsp;100 capturados{{Harvnp|Malmi|1999|p=792}}<br/> 957 civís en ataques aéreos{{Harvnp|Kurenmaa|Lentilä|2005}}<br/> 20 - 30 tanques<br/> 62 avións{{Harvnp|Tillotson|1993|p=160}}<br/> '''70&nbsp;000 total de baixas''' |baixas2 = 126&nbsp;875 - 167&nbsp;976 mortos ou desaparecidos{{Harvnp|Krivosheyev|1997|pp=77–78}}{{Harvnp|Kilin|2007b|p=91}}<ref name=autogenerated3>[[#Petrov2013|Petrov (2013)]]</ref><br/> 188&nbsp;671 - 207&nbsp;538 feridos{{Harvnp|Krivosheyev|1997|pp=77–78}}{{Harvnp|Kilin|2007b|p=91}} (incluídos canto menos 61&nbsp;506 enfermos ou conxelados<ref name="Krivosheyev, Table 100">[http://rus-sky.com/history/library/w/w04.htm Krivosheyev, Table 100]</ref>)<br/> 5&nbsp;572 capturados{{Harvnp|Manninen|1999b|p=815}}<br/> 1&nbsp;200 - 3&nbsp;543 tanques{{Harvnp|Kilin|1999|p=381}}{{Harvnp|Kantakoski|1998|p=286}}{{Harvnp|Manninen|1999b|pp=810–811}}<br/> 261 - 515 avións{{Harvnp|Manninen|1999b|pp=810–811}}{{Harvnp|Kilin|1999|p=381}}<br/> '''323&nbsp;000 - 381&nbsp;000 total de baixas''' |campaña = Segunda guerra mundial }} A '''guerra de Inverno'''{{refn|group=lower-alpha|Este nome é tradución dos seguintes: [[lingua finesa|finés]]: ''talvisota'', en [[lingua sueca|sueco]]: ''vinterkriget'', en [[lingua rusa|ruso]]: ''Зимняя война'', ''(Zimnjaja vojna)''. Os nomes '''Guerra Soviético–Finlandesa 1939–1940''' ({{lang-ru|link=no|Сове́тско-финская война́ 1939–1940}}) e '''Guerra Unión Soviética-Finlandia 1939–1940''' ({{lang-ru|link=no|Сове́тско-финляндская война́ 1939–1940}}) son frecuentemente empregados na [[historiografía]] rusa;<ref>[[#Baryshnikov2005|Baryshnikov (2005)]]</ref><ref>[[#Kovalyov2006|Kovalyov (2006)]]</ref><ref>[[#Shirokorad2001|Shirokorad (2001)]]</ref> '''Guerra Ruso-Finlsndesa 1939–1940''' ou '''Guerra Fino-Rusa 1939–1940''' é empregado no catálogo da [[Biblioteca do Congreso dos Estados Unidos]] (véxase control de autoridades).}} foi un conflito militar entre a [[Unión Soviética]] e [[Finlandia]]. Comezou cunha ofensiva soviética o día [[30 de novembro]] de [[1939]] (dous meses despois do inicio da [[Segunda guerra mundial]] e da [[invasión soviética de Polonia]]), e rematou o [[13 de marzo]] de [[1940]] co [[Tratado de paz de Moscova]]. A [[Sociedade de Nacións]] considerou o ataque ilegal e expulsou a Unión Soviética da Sociedade o [[14 de decembro]] de 1939. Os soviéticos tiñan tres veces máis soldados que os fineses, trinta veces máis avións, e cen veces máis tanques. O [[Exército Vermello]], porén, fora paralizado pola [[Gran Purga]] de [[Iosif Stalin]] de [[1937]], reducindo a moral e a eficacia do exército pouco tempo antes do inicio da guerra. Con máis de 30.000 dos seus oficiais executados ou presos, incluídos moitos altos mandos, o Exército Vermello en 1939 tiña moitos oficiais de nivel medio e alto inexpertos. Debido a estes factores, e a alta moral das forzas finesas, [[Finlandia]] foi capaz de resistir a invasión soviética moito máis tempo do que os soviéticos agardaban.{{Harvnp|Ries|1988|pp=79–80}} As hostilidades remataron o 13 de marzo de 1940 coa sinatura do Tratado de paz de Moscova. Finlandia cedeu o 11% dos seus territorios previos á guerra e o 30% dos seus activos económicos á [[Unión Soviética]]. As perdas no Exército Vermello foron moi altas, e a reputación internacional do país sufriu. As forzas soviéticas non cumpriron o seu obxectivo de conquistar completamente [[Finlandia]], pero gañaron terreo substancial ao longo do [[lago Ladoga]] e territorio no norte do país.{{Harvnp|VanDyke|1997|p=44}} Os fineses, porén, conservaron a súa soberanía e melloraron a súa reputación internacional. O tratado de paz frustrou o plan franco-británico de enviar tropas a Finlandia polo norte de [[Escandinavia]]. Un dos obxectivos principais desa operación era o de tomar o control das minas de [[ferro]] do norte de [[Suecia]] e cortar a súa subministración a [[Alemaña]]. == Contexto == {{AP|Antecedentes da Guerra de Inverno}} {{VT|Tratado de Tartu (Finlandia-Rusia)}} === Relacións e políticas soviético-finesas === [[Ficheiro:Northern europe november 1939.png|miniatura|Status xeopolítico de [[Europa do Norte]] en novembro de 1939.{{Harvnp|Kilin|Raunio|2007|p=10}} {{legend|#98c807|Países neutrais.}}{{legend|#636466|Países anexionados por Alemaña.}}{{legend|#d13814|Países anexionados pola Unión Soviética.}}{{legend|#ef9421|Países neutrais con bases militares soviéticas.}}]] Ata os inicios do [[século XIX]], [[Finlandia]] constituía a parte leste do [[Suecia|Reino de Suecia]]. En [[1809]], para protexer a súa capital imperial, [[San Petersburgo]], os rusos conquistaron Finlandia e convertérona nun estado tapón autónomo dentro do [[Imperio Ruso]].{{Harvnp|Trotter|2002|pp=3–5}} O [[Gran Ducado de Finlandia]] resultante gozou dunha ampla autonomía dentro do Imperio ata o final do século, cando Rusia comezou a intentar [[Rusificación de Finlandia|asimilar Finlandia]] como parte dunha política xeral para fortalecer o goberno central e unificar o Imperio a través da [[rusificación]]. Aínda que infrutuosos, debido ás loitas internas en Rusia, eses intentos arruinaron as relacións cos fineses e incrementaron o apoio dos movementos pola autodeterminación en Finlandia.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=4–6}} O estoupido da [[Primeira guerra mundial]] propiciou o colapso do Imperio Ruso durante a [[revolución rusa de 1917]] e a [[guerra civil rusa]] de 1917–1920, déronlle a Finlandia unha oportunidade; o [[6 de decembro]] de [[1917]] o Senado de Finlandia [[declaración de independencia de Finlandia|declarou a independencia do país]]. O novo goberno [[bolxevique]] ruso era débil, e a guerra civil estalara en Rusia en novembro de 1917; os bolxeviques consideraron que non podían aferrarse a partes periféricas do antigo imperio. Deste xeito, a [[República Soviética Federativa Socialista de Rusia|Rusia Soviética]] (logo URSS) recoñeceu o novo goberno finés só tres semanas despois da declaración de independencia.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=4–6}} A soberanía foi totalmente conseguida en maio de [[1918]] tras unha [[guerra civil finlandesa|guerra civil de catro meses]], coa vitoria das forzas conservadoras [[Finlandia Branca|Brancas]] sobre as [[República Socialista dos Traballadores de Finlandia|Vermellas]] socialistas, e a expulsión das tropas bolxeviques.{{Harvnp|Jowett|Snodgrass|2006|p=3}} Finlandia uniuse á [[Sociedade de Nacións]] en [[1920]], da que buscaba garantías de seguridade, pero o seu obxectivo principal era a cooperación cos [[Países nórdicos|países escandinavos]]. Os militares fineses e suecos cooperaron amplamente, pero centráronse máis no intercambio de información e os plans de defensa das [[Åland|illas Åland]] que en [[exercicio militar|exercicios militares]] ou no almacenamento e despregadura de material. Porén, o [[goberno de Suecia]] evitou coidadosamente comprometerse coa política exterior de [[Finlandia]].{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=21–24}} A política militar finesa incluíu a cooperación militar secreta entre Finlandia e [[Estonia]].{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=33–34}} O período posterior á guerra civil ata principios da década de 1930 foi unha época politicamente inestable en [[Finlandia]] debido á continua rivalidade entre os partidos conservador e socialista. O [[Partido Comunista de Finlandia]] foi declarado ilegal en [[1931]], e o nacionalista [[Lapuan liike]] (Movemento de Lapua) organizou actos violentos [[Anticomunismo|anticomunistas]], que culminaron no [[Rebelión de Mäntsälä|fracasado golpe de estado]] de [[1932]]. A partir de entón o herdeiro de Lapuan liike, o ultranacionalista [[Isänmaallinen kansanliike]] (Movemento Patriótico Popular) tivo unha presenza minoritaria na política nacional (a súa máxima representación foi de 14 escanos dos 200 que conformaban o [[Parlamento de Finlandia|Parlamento]]).{{Harvnp|Edwards|2006|pp=26–27}} No final da década de 1930 a economía finesa, orientada cara á exportación, estaba en crecemento e os movementos políticos extremos do país diminuíran.{{Harvnp|Edwards|2006|p=18}} Despois da intervención soviética na [[guerra civil finlandesa]] en [[1918]], non se asinou ningún tratado de paz formal. En 1918 e [[1919]] forzas voluntarias finesas levaron a cabo dúas incursións militares sen éxito a través da fronteira rusa: as expedicións [[expedición Viena|Viena]] e [[expedición Aunus|Aunus]], para anexionar áreas de [[Carelia]] segundo a ideoloxía da [[Gran Finlandia]] de unir todos os [[pobos fínicos]] nun só estado. En [[1920]] comunistas fineses asentados na [[República Socialista Soviética Federativa de Rusia|Rusia Soviética]] intentaron asasinar o antigo comandante en xefe da finesa Suojeluskunta (Garda Branca), o mariscal [[Carl Gustaf Emil Mannerheim]]. O [[14 de outubro]] de 1920, Finlandia e a Rusia Soviética asinaron o [[Tratado de Tartu (Finlandia-Rusia)|Tratado de Tartu]], confirmando a nova fronteira entre os dous países igual que a vella entre o [[Gran Ducado de Finlandia]] e o [[Imperio Ruso]]. Ademais, Finlandia recibiu [[Petsamo]], co seu porto libre de xeo no [[océano Ártico]].{{Harvnp|Polvinen|1987|pp=156–161, 237–238, 323, 454}}{{Harvnp|Engman|2007|pp=452–454}} A pesar da sinatura do tratado, as relacións entre os dous países mantivéronse tensas. O goberno finés permitiu a voluntarios cruzar a fronteira para apoiar o [[Levantamento de Karelia oriental e conflito soviético-finlandés de 1921–22|levantamento de Carelia Oriental]] en [[1921]], e os comunistas fineses na [[Unión Soviética]] continuaron preparando un desquite cruzando a fronteira e realizaron un ataque dentro de Finlandia, coñecido como "[[Läskikapina]]" (motín da carne de porco), en [[1922]].{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=30–33}} En [[1932]] a Unión Soviética asinou un [[Pacto de non -agresión soviético-finlandés|pacto de non-agresión]] con Finlandia, que foi reafirmado por un período de 10 anos en [[1934]].{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=30–33}} Porén, as relacións entre os dous países mantivéronse en gran medida ''de mínimos''. Mentres que o comercio exterior de Finlandia estaba en auxe, menos do 1% do mesmo producíase coa Unión Soviética.{{Harvnp|Edwards|2006|p=31}} En [[1934]], a Unión Soviética uniuse á Sociedade de Nacións.{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=30–33}} [[Ficheiro:Soviet-finnish-nonaggression-pact-1932.jpg|miniatura|250px|Sinatura do pacto de non-agresión en 1932]] [[Iosif Stalin]] considerou decepcionante que a Unión Soviética non puidera deter a revolución finlandesa.{{Harvnp|Edwards|2006|pp=43–46}} Pensou que o movemento pro-finlandés en Carelia representaba unha ameaza directa para [[San Petersburgo|Leningrado]] e que a área e as defensas de Finlandia podían empregarse para invadir a Unión Soviética ou restrinxir os movementos da frota.{{Harvnp|Van Dyke|1997|p=13}} Durante a época de Stalin a propaganda soviética pintou os líderes fineses como unha "camarilla fascista, cruel e reaccionaria". O mariscal [[Carl Gustaf Emil Mannerheim|Carl Gustaf Mannerheim]] e [[Väinö Tanner]], o líder do Suomen Sosialidemokraattinen Puolue (Partido Socialdemócrata Finés), foron obxecto de desprezo en particular.{{Harvnp|Edwards|2006|pp=32–33}} Cando Stalin gañou o poder absoluto tras a Gran Purga de [[1938]], a [[Unión Soviética]] cambiou a súa política exterior cara a Finlandia no final da década de 1930. A Unión Soviética comezou a perseguir a reconquista das provincias que o tsarato ruso perdera durante o caos da [[Revolución de Outubro]] e da [[guerra civil rusa]] case dúas décadas antes. O líder soviético cría que o vello imperio tiña unha seguridade e unhas posesións territoriais ideais, e quería que a acabada de bautizar cidade de Leningrado a tan só 32&nbsp;km da fronteira finlandesa, gozase dun nivel de seguridade semellante contra o poder crecente da [[Alemaña nazi]].{{Harvnp|Lightbody|2004|p=52}}{{Harvnp|Trotter|2002|p=15}} Esencialmente, a fronteira entre o Gran Ducado de Finlandia e a Rusia propiamente dita nunca debera converterse en internacional.{{Harvnp|Edwards|2006|pp=28–29}}{{Harvnp|Hallberg|2006|p=226}} === Negociacións === [[Ficheiro:Бухта Озерко, губа Бол. Мотка.jpg|miniatura|250px|A [[península de Rybachii]] en 2008. A Unión Soviética demandou que a península, o punto máis ao norte de Finlandia na época, fose cedida xunto con outras áreas para protexer os activos soviéticos.]] En abril de [[1938]], o axente do [[NKVD]] [[Boris Yartsev]] contactou co ministro de asuntos exteriores finés [[Rudolf Holsti]] e co primeiro ministro [[Aimo Cajander]], afirmando que a Unión Soviética non confiaba en [[Alemaña nazi|Alemaña]] e que unha guerra entre os dous países era considerada posible. O Exército Vermello non agardaría pasivamente tras as fronteiras e "avanzaría para atoparse co inimigo". Os representantes fineses aseguráronlle a Yartsev que Finlandia se comprometía a unha política de neutralidade e que o país se oporía a calquera incursión armada. Yartsev suxeriulle a Finlandia que cedese ou arrendase algunhas das illas do [[golfo de Finlandia]] ao longo dos accesos marítimos a [[Leningrado]], pero Finlandia negouse.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=12–13}}{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=32–33}} As negociacións continuaron ao longo de [[1938]] sen resultados. A recepción finesa ás peticións soviéticas foi decididamente fría, xa que a violenta colectivización e as purgas de Stalin deron unha mala imaxe do país. Ademais, gran parte da elite comunista finesa na Unión Soviética fora executada durante a [[Gran Purga]], empanando aínda máis a súa imaxe en Finlandia. Ao mesmo tempo, Finlandia estaba intentando negociar un plan de cooperación militar con [[Suecia]], coa esperanza de conseguir unha defensa conxunta das illas Åland.{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=34–35}} A [[Unión Soviética]] e a [[Alemaña nazi]] asinaron o [[Pacto Ribbentrop-Molotov]] en agosto de [[1939]]. O pacto era nominalmente un [[tratado de non-agresión]], pero incluía un protocolo secreto polo cal os países do leste de [[Europa]] eran divididos en esferas de interese, e Finlandia caeu na esfera soviética. O [[1 de setembro]] de 1939, Alemaña comezou a súa [[Invasión alemá de Polonia de 1939|invasión de Polonia]], e dous días despois [[Reino Unido]] e [[Francia]] declaráronlle a guerra. Pouco despois os soviéticos [[Invasión soviética de Polonia|invadiron o leste de Polonia]]. Os [[Países bálticos|estados bálticos]] foron axiña [[Ocupación soviética dos países bálticos de 1940|forzados a aceptar tratados]] permitindo á Unión Soviética establecer bases militares e estacionar tropas no seu territorio.{{Harvnp|Engle|Paananen|1985|p=6}} O goberno de [[Estonia]] aceptou o ultimato, asinando o correspondente acordo en setembro. [[Letonia]] e [[Lituania]] faríano no mes de outubro. Ao contrario dos países bálticos, Finlandia iniciou unha mobilización progresiva baixo o aspecto dunhas "manobras adicionais de actualización".{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=38–41}} Os soviéticos xa tiñan comezado unha intensa mobilización preto da fronteira finesa entre 1938 e 1939. Porén, as tropas de asalto precisas para a invasión non comezaron a despregarse ata outubro de 1939. Os plans de operación feitos en setembro agardaban comezar a invasión no mes de novembro.{{Harvnp|Ries|1988|pp=55–56}}{{Harvnp|Manninen|1999a|pp=141–148}} [[Ficheiro:Field Kitchen before Winter War.jpg|miniatura|250px|Soldados finlandeses recollendo o seu almorzo nunha cociña de campo durante as "monobras adicionais de actualización" no istmo de Carelia o 10 de outubro de 1939.]] O [[5 de outubro]] de 1939 a Unión Soviética convidou unha delegación finesa a negociar en [[Moscova]]. [[Juho Kusti Paasikivi]], o embaixador en [[Suecia]], foi enviado a Moscova para representar o goberno finés.{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=38–41}} Os soviéticos esixiron que a fronteira entre os dous países no [[istmo de Carelia]] se movese cara ao oeste ata un punto só a 30&nbsp;km ao leste de [[Viipuri]], e que os fineses destruísen todas as fortificacións existentes no istmo. Tamén demandaron a cesión de illas no [[golfo de Finlandia]] ademais da [[península de Kalastajansaarento]]. Por outra banda, os fineses deberían abandonar a [[península de Hanko]] durante 30 anos e permitir aos soviéticos establecer unha base militar alí. A cambio, a [[Unión Soviética]] cedería [[Repola]] e [[Porajärvi]] de [[Carelia Oriental]], dous concellos con dúas veces o territorio demandado a [[Finlandia]].{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=38–41}}{{Harvnp|Trotter|2002|pp|14–16}} Aceptar as peticións soviéticas forzaría aos fineses a desmantelar as súas defensas na Carelia finesa.{{Harvnp|Jowett|Snodgrass|2006|p04}} A oferta soviética dividiu o goberno finés, pero finalmente foi rexeitada con respecto á opinión pública e do Parlamento. O [[31 de outubro]], na asemblea do Soviet Supremo, o Ministro de Exteriores soviético [[Vyacheslav Molotov]] anunciou as demandas soviéticas en público. Os fineses realizaron dúas contra-ofertas polas que Finlandia cedía a zona de [[Terijoki]] á Unión Soviética, o cal duplicaría a distancia entre Leningrado e a fronteira finlandesa, moito menos do que os soviéticos esixían,{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=41–43}} así como as illas no Golfo de Finlandia.<ref>[[#Tanner1950|Tanner (1950)]]</ref> Dende o punto de vista soviético as negociacións chegaran xa ao seu fin. === O incidente de Mainila e intencións soviéticas === {{AP|Incidente de Mainila}} O [[26 de novembro]] informouse dun incidente na fronteira preto da vila soviética de [[Mainila]]. Un posto fronteirizo soviético foi bombardeado por descoñecidos co resultado, segundo informes soviéticos, de catro gardas mortos e nove feridos. As investigacións realizadas por varios historiadores fineses e rusos chegaron á conclusión de que o ataque foi unha [[operación de bandeira falsa]] realizada dende o lado soviético da fronteira por unha unidade do [[NKVD]], co propósito de proporcionar á [[Unión Soviética]] un ''[[casus belli]]'' e un pretexto para rematar o pacto de non-agresión.{{Harvnp|Ries|1988|pp=77–78}}{{refn|group=lower-alpha|O papel soviético confírmase nas memorias de [[Nikita Khrushchev|Khrushchev]], onde afirma que o Mariscal de Artillaría [[Grigorii Kulik]] supervisara persoalmente o bombardeo da aldea soviética.{{Harvnp|Edwards|2006|p=105}}{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=44–45}}}} [[Ficheiro:Press at Mainila.jpg|miniatura|O 29 de novembro de 1939, [[xornalista|prensa]] estranxeira en Mainila, onde un [[Incidente de Mainila|incidente fronteirizo]] entre Finlandia e a Unión Soviética desencadeou a Guerra de Inverno.]] O ministro de exteriores soviético, [[Vyacheslav Molotov]], afirmou que foi un ataque da artillaría finesa e esixiu que [[Finlandia]] se desculpase polo incidente e movese as súas tropas a 20–25&nbsp;km da fronteira.{{Harvnp|Tanner|1950|pp=85–86}} Finlandia negou a súa responsabilidade polo ataque, rexeitou as demandas e solicitou unha comisión soviético-finesa para investigar os feitos. A Unión Soviética dixo entón que a resposta finesa fora hostil e renunciou ao pacto de non-agresión o [[28 de novembro]]. Nos anos seguintes, a historiografía soviética describiu o incidente como unha provocación finesa. As dúbidas sobre a versión oficial soviética só apareceron no final da década de 1980, nos tempos da ''[[glasnost]]''. Porén, o feito continuou dividindo a historiografía rusa mesmo despois do [[Disolución da Unión Soviética|colapso da Unión Soviética]] en 1991.{{Harvnp|Kilin|2007a|pp=99–100}}<ref>[[#Aptekar|Aptekar (2009)]]</ref> En 2013, o presidente ruso [[Vladimir Putin]] declarou nunha reunión con historiadores militares que a Unión Soviética iniciara a Guerra de Inverno para "corrixir os erros" realizados na determinación da fronteira con Finlandia logo de 1917.<ref>[[#Yle2013|Yle News (2013)]]</ref> A opinión sobre a escala da invasión soviética inicial está dividida: algunhas fontes conclúen que a Unión Soviética tiña a intención de conquistar completamente Finlandia, e citan o establecemento dun goberno comunista monicreque no país e os protocolos secretos do Pacto Ribbentrop-Molotov como proba das súas conclusións.{{refn|group=lower-alpha|Véxanse as seguintes fontes:{{Harvnp|Manninen|2008|pp=37, 42, 43, 46, 49}}{{Harvnp|Rentola|2003|pp=188–217}}{{Harvnp|Ravasz|2003|p=3}}{{Harvnp||Clemmesen|Faulkner|2013|p=76}}{{Harvnp|Zeiler|DuBois|2012|p=210}}}} O historiador húngaro István Ravasz escribiu que o [[Comité Central do Partido Comunista da Unión Soviética|Comité Central]] establecera que en 1939 as antigas fronteiras do imperio tsarista serían restauradas, incluída Finlandia.{{Harvnp|Ravasz|2003|p=3}} O científico político americano [[Dan Reiter]] declarou que a Unión Soviética "buscaba impoñer un cambio de réxime" e polo tanto "obter unha vitoria absoluta". Cita a Molotov, quen comentou en novembro de 1939 sobre o plan de cambio de réxime a un embaixador que o novo goberno "non será soviético, senón un dunha república democrática. Ninguén vai establecer soviets aló, mais esperamos será un goberno co que poidamos chegar a acordos para garantir a seguridade de Leningrado".{{Harvnp|Reiter|2009|p=124}} Outros argumentan en contra da idea dunha conquista completa soviética. O historiador estadounidense [[William R. Trotter]] afirma que o obxectivo de Stalin era asegurar o flanco de Leningrado dunha posible invasión alemá a través de Finlandia. Afirmou que "o argumento máis forte" contra a intención soviética de conquista total é que esta non se produciu nin en 1939 nin durante a [[Guerra de Continuación]] en 1944—a pesar de que Stalin "podería telo feito con relativa facilidade".{{Harvnp|Trotter|2002|p=17}} Bradley Lightbody escribiu que "todo obxectivo soviético fora facer que a fronteira soviética fora máis segura".{{Harvnp|Lightbody|2004|p=55}} Segundo o historiador ruso A. Chubaryan en 2002, non se atoparon documentos que apoien un plan soviético para anexar Finlandia. Máis ben, o obxectivo era gañar territorio finlandés e reforzar a influencia soviética na rexión.{{Harvnp|Chubaryan|2002|p=xvi}} == Forzas en combate == === Plan militar soviético === Antes da guerra, o liderado soviético agardaba unha vitoria total sobre [[Finlandia]] nunhas poucas semanas. O [[Exército Vermello]] acababa de rematar a invasión do leste de [[Polonia]] con menos de 4&nbsp;000 baixas logo de que Alemaña atacara Polonia dende o oeste. As expectativas de Stalin dun rápido triunfo soviético foron amparadas polo político [[Andrei Zhdanov]] e o estratego militar [[Kliment Voroshilov]], pero outros xenerais tiñan as súas dúbidas. O xefe do Estado Maior do Exército Vermello, [[Boris Shaposhnikov]], avogou por unha seria preparación, extenso apoio de fogo e organización loxística, e unha orde racional de batalla, despregando as mellores unidades do exército. O mando militar de Zhdanov, [[Kirill Meretskov]], informou: "O terreo das futuras operacións está dividido por lagos, ríos, pantanos, e case totalmente cuberto por bosques&nbsp;[...] O uso axeitado das nosas forzas será difícil". Porén, esas dúbidas non se viron reflectidas na súa despregadura das tropas. Meretskov anunciou publicamente que a campaña finesa levaría como moito dúas semanas. Os soldados soviéticos tamén foran advertidos de que non cruzasen a fronteira con [[Suecia]] por erro.{{Harvnp|Trotter|2002|p=34}} As purgas de Stalin da década de 1930 devastaran o corpo de oficiais do Exército Vermello; entre os purgados estaban tres dos seus cinco mariscais, 220 dos seus 264 mandos de división e rangos máis altos, e 36&nbsp;761 oficiais de todas as graduacións. Menos da metade dos oficiais continuaban en servizo.{{Harvnp|Conquest|2007|p=450}}{{Harvnp|Bullock|1993|p=489}} Estes foron comunmente substituídos por soldados menos competentes pero máis leais cós seus superiores. Por outra banda, os mandos das unidades estaban supervisados por un comisario político, cuxa aprobación era necesaria para ratificar decisións militares e que avaliaron estas decisións en base aos seus méritos políticos. O sistema dual complicou aínda máis a cadea de mando soviética{{Harvnp|Glanz|1998|p=58}}{{Harvnp|Ries|1988|p=56}} e acabou coa independencia dos oficiais de mando.{{Harvnp|Edwards|2006|p=189}} Despois do éxito soviético nas [[batallas de Khalkhin Gol]] sobre o Xapón na fronteira oriental da Unión Soviética, o alto mando soviético estaba dividido en dúas faccións. Unha delas estaba representada polo xeneral de veteranos da [[guerra civil española]] [[P V. Rychagov]] da Forza Aérea Soviética, o xeneral experto en tanques [[Dimitry Pavlov]], e o xeneral favorito de Stalin, o mariscal [[Grigory Kulik]], xefe de artillaría.{{Harvnp|Coox|1985|p=996}} O outro bando estaba liderado polo xeneral de veteranos de Khalkhin Gol [[Gueorgui Zhukov]], do Exército Vermello, e o xeneral [[G. P. Kravchenko]], da Forza Aérea.{{Harvnp|Coox|1985|pp=994–995}} Baixo esta estrutura de mando dividida, as leccións da "primeira guerra real en grande escala usando tanques, artillaría e aviación" da Unión Soviética en [[Nomonhan]] non foron escoitadas.{{Harvnp|Coox|1985|p=997}} Como resultado, durante a guerra de Inverno, os tanques BT rusos tiveron menos éxito e á Unión Soviética levoulle tres meses e un millón de homes máis conseguir o que fixo Zhukov en Khalkhin Gol en dez días.{{Harvnp|Coox|1985|p=997}}{{Harvnp|Goldman|2012|p=167}} === Orde de batalla soviética === {{VT|Exército Vermello}} [[Ficheiro:Ladoga Karelia terrain.jpg|miniatura|Bosques densos de Ladoga Carelia en [[Río Kollaa|Kollaa]]. Un tanque soviético no camiño do fondo segundo o fotógrafo.]] Os xenerais soviéticos estaban impresionados polo éxito da táctica ''[[Blitzkrieg]]'' (guerra lóstrego) alemá. Porén, a ''blitzkrieg'' fora adaptada para as condicións do centro de [[Europa]], cunha densa e ben cartografada rede de estradas pavimentadas. Os exércitos que loitaban no centro do continente tiñan situados os centros de comunicacións e subministración, que podían ser doadamente atacados polos rexementos de vehículos blindados. Os centros do exército finés, pola contra, estaban no interior do país. Non había estradas pavimentadas, e incluso as vías de terra ou grava eran escasas ; a meirande parte do terreo consistía en bosques e pantanos sen camiños. O correspondente de guerra [[John Langdon-Davies]] observou a paisaxe do seguinte xeito: "Cada acre da súa superficie foi creado para ser a desesperanza dunha forza militar atacante".{{Harvnp|Langdon-Davies|1941|p=7}} Librar unha guerra lóstrego en Finlandia era unha proposta moi difícil, e o [[Exército Vermello]] non foi capaz de conseguir do nivel de coordinación táctico e a iniciativa necesarios para realizar as tácticas da ''Blitzkrieg'' no escenario finés.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=35–36}} As forzas soviéticas foron organizadas do seguinte xeito:{{Harvnp|Trotter|2002|pp=38–39}} * O Sétimo Exército, formado por nove divisións, un corpo de tanques e tres brigadas de tanques, foi situado no istmo de Carelia. O seu obxectivo era a cidade de [[Viipuri]]. A forza foi posteriormente dividida no Sétimo e o Décimo terceiro Exército.{{Harvnp|Kilin|Raunio|2007|p=13}} * O Oitavo Exército, formado por seis divisións e unha brigada de tanques, foi situado no [[lago Ladoga]]. A súa misión era executar unha manobra de flanqueo ao redor da ribeira norte do lago para atacar a retagarda da [[liña Mannerheim]].{{Harvnp|Kilin|Raunio|2007|p=13}} * O Noveno Exército, colocado para atacar o centro de [[Finlandia]] a través da rexión de [[Kainuu]]. Estaba composto por tres divisións, cunha adicional en camiño. O seu obxectivo era atacar polo centro cara ao oeste e dividir o país pola metade.{{Harvnp|Kilin|Raunio|2007|p=13}} * O Décimo cuarto Exército, formado por tres divisións, tiña a base en [[Múrmansk]]. O seu obxectivo era capturar o porto ártico de [[Petsamo]] e despois avanzar cara á cidade de [[Rovaniemi]].{{Harvnp|Kilin|Raunio|2007|p=13}} === Orde de batalla finesa === {{VT|Exército finés}} [[Ficheiro:Winterwar-december1939-soviet-attacks.png|miniatura|Principais ataques soviéticos entre o 30 de novembro e o 22 de decembro de 1939.{{Harvnp|Trotter|2002}}{{Harvnp|Leskinen|Juutilainen|1999}}]] A estratexia finesa foi ditada pola xeografía. A fronteira coa Unión Soviética tiña máis de 1&nbsp;340 quilómetros de longo, pero a meirande parte do terreo era intransitable, coa excepción dun feixe de estradas sen pavimentar. Nos cálculos previos á guerra, o Estado Maior finés, que establecera o seu cuartel xeral nos tempos de guerra en [[Mikkeli]],{{Harvnp|Trotter|2002|pp=35–36}} estimou que habería sete divisións soviéticas no istmo, e non máis de cinco ao longo de toda a fronteira ao norte do lago Ladoga. Na estimación, a proporción de efectivos favorecía os atacantes, que tiñan 3 veces máis forzas. A proporción real era moito maior; por exemplo, 12 divisións soviéticas foron despregadas no norte do lago Ladoga.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=42–44}} Un problema aínda maior que a falta de soldados era a falta de material; os envíos do exterior de armas antitanque e avións chegaran en pequenas cantidades. A falta de munición era alarmante, xa que só había balas e combustible para non máis de 60 días. Esta falta de munición impedía aos fineses contraatacar coa artillaría ou facer fogo de saturación. As unidades de tanques finesas eran operacionalmente inexistentes.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=42–44}} A situación da munición aliviouse un pouco, xa que os finlandeses estaban armados en gran parte con rifles [[Mosin–Nagant]] que databan da [[guerra civil finlandesa]], que empregaban os mesmos cartuchos [[7.62×54mmR]] empregados polas forzas soviéticas. Algúns soldados finlandeses mantiveron a súa subministración de municións saqueando os corpos dos soldados soviéticos mortos.{{Harvnp|Laemlein|2013|pp=95–99}} As forzas finlandesas foron organizadas do seguinte xeito:{{Harvnp|Trotter|2002|p=47}} * O Exército do Istmo estaba formado por seis divisións baixo o mando de [[Hugo Österman]]. O II. Corpo do Exército estaba situado no flanco dereito e o III. no flanco esquerdo. * O IV. Corpo do Exército estaba localizado ao norte do [[lago Ladoga]]. Estaba formado por dúas divisións baixo o mando de [[Juho Heiskanen]], que ao pouco tempo foi substituído por [[Woldemar Hägglund]]. * O Grupo Norte de Finlandia estaba constituído por un conxunto de gardas brancos, gardas de fronteira, e unidades de reservistas dirixidas por [[Wiljo Tuompo]]. == Invasión soviética == === Inicio da invasión e operacións políticas === [[Ficheiro:Fire at the corner of Lönnrot and Abraham Streets.jpg|miniatura|esquerda|Lume na esquina das rúas Lönnrot e Abraham logo do [[Bombardeos de Helsinqui durante a segunda guerra mundial|bombardeo aéreo de Helsinqui]] realizado polos soviéticos o 30 de novembro de 1939.]] O [[30 de novembro]] de 1939 as forzas soviéticas invadiron Finlandia con 21 divisións, que sumaban ao redor de 450&nbsp;000 homes, e [[Bombardeos de Helsinqui durante a segunda guerra mundial|bombardearon Helsinqui]],{{Harvnp|Kilin|Raunio|2007|p=13}}{{Harvnp|Jowett|Snodgrass|2006|p=6}} causando danos e baixas substanciais. En resposta das críticas internacionais, o ministro de exteriores soviético [[Viacheslav Molotov]] declarou que a Forza Aérea Soviética non estaba a bombardear as cidades finlandesas, senón máis ben lanzando axuda humanitaria á poboación finlandesa famenta, alcumada ironicamente polos finlandeses como [[cestas de pan Molotov]].<ref>[[#Paskhover2015|Paskhover (2015)]]</ref><ref>[[#RusMilArchive34980|Russian State Military Archive]] F.34980 Op.14 D.108</ref> Posteriormente o estadista finés J. K. Paasikivi comentou que o ataque soviético sen unha declaración de guerra violaba tres pactos distintos de non-agresión: o [[Tratado de Tartu]] asinado en [[1920]], o pacto de non-agresión entre Finlandia e a Unión Soviética asinado en [[1932]] e renovado en [[1934]], e tamén a [[Convención da Sociedade de Nacións]], que a Unión Soviética asinara en 1934.{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=44–45}} O Mariscal de Campo [[C.G.E. Mannerheim]] foi nomeado comandante en xefe das [[Forzas de Defensa Finlandesas]] despois do ataque soviético. Noutra reordenación, o [[Terceiro gabinete de Cajander|gabinete de Aimo Cajander]] foi substituído por [[Risto Ryti]] e o seu [[Primeiro gabinete de Ryti|gabinete]], con [[Väinö Tanner]] como ministro de exteriores, debido á oposición ás políticas de pre-guerra de Cajander.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=48–51}} Finlandia levou o asunto da invasión soviética ante a Sociedade de Nacións. A Sociedade expulsou a Unión Soviética o [[14 de decembro]] de 1939 e pediu aos seus membros que axudasen a Finlandia.{{Harvnp|League of Nations|1939|pp=506, 540}} O [[1 de decembro]] de 1939, a Unión Soviética creou un goberno tírete chamado [[República Democrática de Finlandia]], e encabezado por [[Otto Wille Kuusinen]], nas partes da Carelia Finlandesa ocupadas polos soviéticos. Este goberno tamén foi chamado "O goberno Terijoki", bautizado así pola vila de [[Terijoki]], o primeiro lugar capturado polos soviéticos.{{Harvnp|Trotter|2002|p=58}} Despois da guerra, o goberno monicreque disolveuse. Dende o comezo da guerra a clase obreira permaneceu leal ao goberno lexítimo de Helsinqui.{{Harvnp|Trotter|2002|p=61}} A unidade nacional finesa contra a invasión soviética sería posteriormente bautizada como o "[[espírito da guerra de inverno]]".{{Harvnp|Soikkanen|1999|p=235}} === Primeiras batallas e avance soviético cara á liña Mannerheim === [[Ficheiro:Winterwar-december1939-karelianisthmus.png|miniatura|dereita|250px|alt=Diagrama da batalla no istmo de Corelia que ilustra as posicións das tropas soviéticas e finesas. The Red Army penetrated dozens of kilometers into Finnish territory, but stopped at the Mannerheim Line.|A situación da guerra en decembro. As unidades soviéticas chegaran á principal liña finesa de defensa, a liña Mannerheim, no istmo de Carelia. {{legend|black|Liña Mannerheim}}{{legend|blue|División finesa (XX) ou Corpo (XXX)}}{{legend|red|División soviética (XX), Corpo (XXX) ou Exército (XXXX)}} -XX- Límite de división finesa<br/> -XXX- Límite de corpo finés]] A [[liña Mannerheim]], unha serie de estruturas defensivas finesas, estaba localizada no [[istmo de Carelia]] aproximadamente a uns 30 a 75&nbsp;km da fronteira soviética. O número de soldados do [[Exército Vermello]] no istmo era duns 250&nbsp;000 contra 130&nbsp;000 finlandeses.{{Harvnp|Geust|Uitto|2006|p=54}} O mando finlandés despregou unha forza de cobertura duns 21&nbsp;000 homes na zona en fronte da liña co obxectivo de atrasar e danar o Exército Vermello antes que alcanzase as defensas.{{Harvnp|Trotter|2002|p=69}} En combate, a principal causa de confusión entre os soldados finlandeses foron os tanques soviéticos. Os finlandeses tiñan poucas armas antitanque e un adestramento insuficiente en tácticas de loita moderna contra este tipo de vehículos. De acordo con Trotter, a principal táctica utilizada polos tanques era unha sinxela carga frontal, e a debilidade desa táctica podía ser doadamente aproveitada. Os finlandeses aprenderon que a unha distancia próxima os tanques podían ser atacados de moitas formas; por exemplo, troncos e barras de ferro situados entre as rodas podían inmobilizar un tanque. Ao pouco tempo os finlandeses idearon unha mellor arma para ese propósito, o [[cóctel Molotov]]. Tratábase dunha botella de cristal enchida con líquido inflamable, cunha sinxela mecha. Os cócteis Molotov serían finalmente producidos en masa pola compañía finlandesa de bebidas alcólicas [[Alko]], con mistos incluídos para poder prendelos. Oitenta tanques soviéticos foron destruídos na zona de combate da fronteira.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=72–73}} Todas as forzas de cobertura finlandesas retiráronse cara á liña Mannerheim contra o [[6 de decembro]]. O Exército Vermello comezara o seu primeiro grande ataque cara á liña en [[Taipale]] (a zona entre a ribeira do lago Ladoga, o [[río Taipale]] e a [[canle de Suvanto]]). Ao longo do sector de Suvanto, os finlandeses tiñan unha lixeira vantaxe pola altura e a terra seca que permitía cavar nela. A artillaría finlandesa explorara a zona e tiña feitos xa plans para disparar, anticipándose ao asalto soviético. A [[batalla de Taipale]] comezou con 40 horas de ataque da artillaría soviética. Despois do bombardeo, a infantaría soviética atacou a través do terreo aberto, pero foi rexeitada con graves perdas. Do 6 ao 12 de decembro, o Exército Vermello continuou intentando atacar cunha soa división. Despois diso reforzou a súa artillaría e levou tanques e a 150ª división de fusileiros ata a fronte de Taipale. O [[14 de decembro]] as reforzadas forzas soviéticas lanzaron un novo ataque pero foron rexeitadas novamente. Unha terceira división entrou na loita pero con resultados moi pobres, e entrou en pánico baixo o fogo da artillaría finlandesa. Os asaltos continuaron sen éxito, e o Exército Vermello sufriu grandes perdas. Un ataque típico dos soviéticos durante a batalla adoitaba rematar en só unha hora con 1.000 mortos e 27 tanques abandonados no xeo.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=76–78}} Ao norte do [[lago Ladoga]], na fronte de [[Ladoga Carelia]], as unidades defensoras finlandesas confiaron no terreo. Ladoga Carelia era un gran bosque virxe e non tiña unha rede de estradas para o moderno Exército Vermello.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=51–55}} O Oitavo Exército soviético estendera unha nova liña de ferrocarril ata a fronteira, a cal podía duplicar a capacidade de subministración cara á fronte. O [[12 de decembro]] o avance da 139ª división de fusileiros soviética, apoiada pola 56ª división de fusileiros, foi derrotada na [[batalla de Tolvajärvi]] por unha forza moito menor baixo o mando de [[Paavo Talvela]], converténdose na primeira vitoria finesa da guerra.{{Harvnp|Trotter|2002|p=121}} No centro e no norte de [[Finlandia]], as estradas eran escasas e o terreo hostil. Os finlandeses non agardaban ataques en grande escala, pero os soviéticos enviaron oito divisións, fortemente apoiadas por blindados e artillaría. A 155ª división de fusileiros atacou en [[Lieksa]], e máis ao norte a 44ª división atacou [[Kuhmo]]. A 163ª división de fusileiros foi despregada en [[Suomussalmi]] coa misión de partir Finlandia en dous marchando sobre a estrada de Raate. Na [[Laponia finesa]] as divisións 88 e 122 de fusileiros soviéticos atacaron [[Salla]]. O porto ártico de [[Petsamo]] foi atacado pola 104ª división de fusileiros de montaña por mar e por terra, apoiada por artillaría naval.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=53–54}} == Operacións de decembro a xaneiro == === Condicións meteorolóxicas === {{VT|Clima de Finlandia|Guerra ártica}} O inverno de 1939-1940 foi excepcionalmente frío co [[istmo de Carelia]] experimentando unha temperatura récord de −43&nbsp;°C o día [[16 de xaneiro]] de [[1940]].{{Harvnp|Paulaharju|1999|p=292}} No comezo da guerra só aqueles soldados finlandeses que estaban en servizo activo tiñan uniformes e armas. O resto tivo que loitar coa súa propia roupa, que para moitos soldados eran pezas normais de roupa de inverno co único engadido dunha insignia. Os soldados fineses nese clima tiñan a vantaxe de ser expertos no [[esquí de fondo]].{{Harvnp|Paulaharju|1999|pp=289–290}} O frío, a neve, o bosque e as longas horas de escuridade eran factores que podían favorecer aos finlandeses. Levaban capas de roupa, e as tropas esquiadoras vestían unha camuflaxe branco nevado. Esta camuflaxe facíaos case invisibles, e adicáronse a realizar ataques de [[Loita de guerrillas|guerrilla]] contra as columnas soviéticas. Ao comezo da guerra os tanques soviéticos estaban pintados na cor estándar verde oliva, e os homes vestían os uniformes caqui regulares. Non foi ata xaneiro de [[1940]] cando os soviéticos pintaron o seu equipo de branco e lle proporcionaron traxes de inverno á súa infantaría.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=145–146}} A meirande parte dos soldados soviéticos tiñan roupas de inverno axeitadas, pero algunhas unidades non estaban ben equipadas. Na [[batalla de Suomussalmi]] moitos soldados morreron por [[conxelación]]. As tropas soviéticas non tiñan habilidades de esquí, polo que os seus movementos restrinxíanse ás estradas e víronse forzados a marchar en longas columnas. Ademais, o Exército Vermello carecía de tendas para o inverno e os homes tiñan que durmir en improvisados refuxios.{{Harvnp|Paulaharju|1999|pp=297–298}} Algunhas unidades soviéticas tiveron ata un 10% de baixas por conxelación antes de cruzar a fronteira finlandesa.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=145–146}} A pesar disto, o clima frío proporcionoulles unha vantaxe: os tanques soviéticos podían moverse con máis facilidade sobre o terreo e os corpos de auga conxelados, en lugar de quedar inmobilizados nos pantanos e na lama.{{Harvnp|Paulaharju|1999|pp=297–298}} De acordo con Krivosheev, canto menos 61&nbsp;506 tropas soviéticas estaban enfermas ou conxeladas durante a guerra.<ref name="Krivosheyev, Table 100">[http://rus-sky.com/history/library/w/w04.htm Krivosheyev, Table 100]</ref> Antes da guerra de Inverno ningún exército loitara nesas condicións de conxelación. Nos hospitais de campaña operábase e se realizaban amputacións a −20&nbsp;°C, mentres tras as lonas dos mesmos chegábanse a temperaturas de -30&nbsp;°C. Os soldados fineses feridos podían contar cunha sala de operacións climatizada, e isto mellorou as súas habilidades de loita mentres empeoraba as dos soviéticos. === Tácticas finesas === [[Ficheiro:Soviet tracks during chase.jpg|miniatura|dereita|Pegadas soviéticas no [[Kiantajärvi|lago Kianta]] ([[Suomussalmi]]) durante unha persecución finlandesa en decembro de 1939. Na imaxe móstrase ao esquiador de [[combinada nórdica]] [[Timo Murama]].]] {{VT|Sissi (infantaría lixeira finlandesa)}} Nas batallas dende Ladoga Carelia ata o porto de Petsamo os finlandeses usaron tácticas de [[guerrilla]]. O Exército Vermello era superior en número e material, pero os finlandeses usaron as vantaxes da velocidade, as tácticas e a [[economía das forzas]]. Particularmenta na fronte de Ladoga Carelia e durante a [[batalla da estrada de Raate]], os finlandeses illaron pequenas porcións das forzas soviéticas superiores en número. Coas forzas soviéticas divididas en pequenos grupos, os finlandeses podían loitar con eles individualmente e atacar dende todos os lados.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=131–132}} Para moitas das tropas soviéticas cercadas en bolsas (chamadas ''motti'' en finés, co significado orixinal de 1 m³ de leña), manterse con vida era un calvario semellante ao combate. Os homes morrían de fame e conxelación e soportaban moi malas condicións sanitarias. O historiador [[William R. Trotter]] describe esas condicións así: "O soldado soviético non tiña elección. Se se negaba a loitar, podía ser fusilado. Se intentaba meterse no bosque, morrería de conxelación. E a rendición non era unha opción para el; a propaganda soviética dicíalle que os finlandeses torturaban os prisioneiros ata a morte".{{Harvnp|Trotter|2002|pp=148–149}} === Defensa da liña Mannerheim === [[Ficheiro:Trenches mannerheim line winter war.png|miniatura|250px|Trincheiras na liña Mannerheim]] O terreo no [[istmo de carelia]] non permitía a utilización de tácticas de guerrilla, polo que os finlandeses víronse forzados a recorrer á máis convencional [[liña Mannerheim]], cos seus flancos protexidos por grandes corpos de auga. A propaganda soviética afirmaba que era tan forte ou máis que a [[liña Maginot]] francesa. Os historiadores finlandeses, pola súa banda, menosprezaron a forza da liña, insistindo en que na súa maior parte estaba formada por trincheiras e refuxios cubertos por troncos convencionais.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=62–63}} Os finlandeses construíran 221 puntos fortes ao longo do istmo de Carelia, a meirande parte deles a comezos da década de 1920. Moitos foron ampliados no final da década de 1930. A pesar desas estruturas defensivas, incluso as partes máis preparadas da liña Mannerheim só tiñan un búnker de formigón armado por quilómetro. En xeral, a liña era máis débil ca outras liñas defensivas semellantes de [[Europa]].{{Harvnp|Vuorenmaa|1999|pp=494–495}} Segundo os fineses, a fortaleza real da liña eran os "túzaros defensores con moito ''sisu''" (unha expresión que podería traducirse como valor ou espírito de loita).{{Harvnp|Trotter|2002|pp=62–63}} No lado leste do istmo o [[Exército Vermello]] intentou abrirse paso a través da liña Mannerheim na [[batalla de Taipale]]. No lado oeste as unidades soviéticas encararon a liña finlandesa en [[Summa]], preto da cidade de [[Viipuri]], o día [[16 de decembro]]. Os finlandeses construíran 41 bunquers de cemento reforzados na zona de Summa, facendo a liña defensiva máis forte nesa área ca calquera outra do istmo de Carelia. Porén, debido a un erro de planificación, o pantano próximo de Munasuo tiña un oco de 1 quilómetro de ancho na liña.{{Harvnp|Laaksonen|1999|p=407}} Durante a primeira [[batalla de Summa]] un feixe de tanques atravesaron a fina liña o [[19 de decembro]], aínda que os soviéticos non aproveitaron a situación debido á escasa colaboración entre as distintas unidades do exército. Os finlandeses permaneceron nas súas trincheiras, permitindo aos tanques soviéticos moverse con liberdade por detrás da liña finlandesa, xa que os defensores non tiñan armas antitanque axeitadas. Os finlandeses tiveron éxito rexeitando o principal ataque inimigo. Os tanques, atrapados tras as liñas inimigas, atacaron os puntos fortes de forma aleatoria ata que finalmente foron destruídos (20 en total). Por volta do [[22 de decembro]] a batalla rematou cunha vitoria finlandesa.{{Harvnp|Laaksonen|1999|pp=411–41}} O avance soviético detívose na liña Mannerheim. As tropas do Exército Vermello tiñan a moral baixa e escaseza de subministracións, polo que finalmente rexeitaron participar en máis ataques frontais suicidas. Os finlandeses, liderados polo xeneral [[Harald Öhquist]], decidiron lanzar un contraataque e rodear tres divisións soviéticas nun ''motti'' preto de Viipuri o [[23 de decembro]]. O plan de Öhquist era audaz, e fracasou. Os finlandeses perderon 1&nbsp;300 homes, e os soviéticos estimaron posteriormente que perderan un número semellante.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=87–89}} === Batallas en Ladoga Carelia === [[Ficheiro:T-26 at Kollaa.jpg|miniatura|250px|Un tanque soviético [[T-26]] Modelo 1937 "avanzando agresivamente", como o describiu o fotógrafo, na beira leste do [[río Kollaa]] durante a [[batalla de Kollaa]].]] [[Ficheiro:Ladogakarelia-winterwar-dec-1939.png|miniatura|250px|Batallas en Lagoga Carelia, ao norte do lago Ladoga: o ataque do 8º exército soviético detívose na liña defensiva finlandesa o 12 de decembro de 1939.{{Harvnp|Leskinen|Juutilainen|1999|p=502}}{{legend|blue|Brigada finlandesa (X) ou división (XX)}}{{legend|red|División soviética (XX)}}]] A forza do [[Exército Vermello]] ao norte do [[lago Ladoga]] (en Ladoga Carelia) sorprendeu o Estado Maior finlandés. Dúas divisións finlandesas foron despregadas alí: a 12ª división liderada por [[Lauri Tiainen]] e a 13ª división dirixida por [[Hannu Hannuksela]]. Tamén tiñan o apoio dun grupo de tres brigadas, sendo a súa forza total duns 30&nbsp;000 homes. Os soviéticos despregaron unha división en case todas as estradas que conducían cara ao oeste dende a fronteira. O Oitavo Exército estaba liderado por [[Ivan Khabarov]], que foi substituído por [[Grigori Shtern]] o [[13 de setembro]].{{Harvnp|Kilin|Raunio|2007|p=113}} A misión dos soviéticos era destruír as tropas finlandesas da zona de Ladoga Carelia e avanzar cara á área entre [[Sortavala]] e [[Joensuu]] nun prazo de dez días. Os soviéticos tiñan unha vantaxe de 3:1 en homes e de 5:1 en artillaría, ademais de ter a supremacía aérea.{{Harvnp|Juutilainen|1999a|pp=504–505}} As forzas finesas asustáronse e retiráronse ante a impresionante fronte soviética. O comandante do IV Corpo do Exército finlandés foi substituído por [[Woldemar Hägglund]] o [[4 de decembro]].{{Harvnp|Juutilainen|1999a|p=506}} O [[7 de decembro]], na metade da fronte de Ladoga Carelia, as unidades finlandesas retrocederon ata preto do [[río Kollaa]]. Este non ofrecía protección de seu, pero ao longo do seu curso había cristas de ata 10 metros de alto. A subseguinte [[batalla de Kollaa]] durou ata o final da guerra. Unha famosa frase, "Kollaa resistirá" ([[lingua finesa|finés]]: ''Kollaa kestää'') converteuse nun lema lendario entre os finlandeses.{{Harvnp|Juutilainen|1999a|p=520}} Ademais, á lenda de Kollaa contribuíu o francotirador [[Simo Häyhä]], alcumado "a morte branca" polos soviéticos, que serviu na fronte de Kollaa e matou a 250 soldados inimigos confirmados. Cara ao norte os finlandeses retiráronse dende [[Ägläjärvi]] cara a [[Tolvajärvi]] o [[5 de decembro]] e rexeitaron unha ofensiva soviética na [[batalla de Tolvajärvi]] o [[11 de decembro]].{{Harvnp|Trotter|2002|p=110}} No sur, dúas divisións soviéticas uníronse no lado norte da estrada costeira do lago Ladoga. Tal como anteriormente, esas divisións foron atrapadas polas unidades finlandesas con máis mobilidade que foron capaces de contraatacar dende o norte cara ao flanco das columnas soviéticas. O [[19 de decembro]] os finlandeses cesaron temporalmente os seus asaltos, xa que os soldados estaban exhaustos.{{Harvnp|Juutilainen|1999a|pp=510–511}} Non foi ata o período entre o 6 e o 16 de xaneiro de 1940 cando os finlandeses retomaron a súa ofensiva, dividindo as divisións soviética en ''mottis'' máis pequenos.{{Harvnp|Juutilainen|1999a|p=514}} Contrariamente ás expectativas finlandesas, as divisións soviéticas cercadas non intentaron abrirse paso cara ao leste e atrincheiráronse, agardando reforzos e subministracións por aire. Como os finlandeses non tiñan a suficiente artillaría pesada e estaban escasos de homes non adoitaban facer ataques directos aos ''mottis'' que se formaban; no canto centrábanse en eliminar as ameazas máis perigosas. A miúdo a táctica ''motti'' non formaba parte dunha doutrina planificada senón máis ben eran unha adaptación dos finlandeses ao comportamento das tropas soviéticas baixo o seu fogo.{{Harvnp|Jowett|Snodgrass|2006|p=44}} A pesar do frío e da fame os soldados soviéticos non se rendían doadamente e loitaban con valentía, a miúdo atrincheiráronse nos seus tanques para ser usados como fortíns e construíndo refuxios de madeira. Algúns soldados finlandeses especializados foron chamados para atacar os ''mottis''; o máis famoso foi o comandante [[Matti Aarnio]], ou "Motti-Matti", como foi coñecido.{{Harvnp|Juutilainen|1999a|pp=516–517}} No norte de [[Carelia]], as forzas soviéticas foron superadas en [[Ilomantsi]] e [[Lieksa]]. Os finlandeses usaron efectivas tácticas de guerrilla, collendo unha especial vantaxe polas súas superiores habilidades esquiando e pola súa camuflaxe, executando moitos ataques e emboscadas sorpresa. Cara ao final de decembro os soviéticos decidiron retroceder e transferir recursos a outras frontes máis críticas.{{Harvnp|Vuorenmaa|1999|pp=559–561}} === Operación Suomussalmi-Raate === O compromiso Suomussalmi-Raate foi unha operación dobre{{Harvnp|Vuorenmaa|1999|p=550}} que posteriormente sería usado por académicos militares como un exemplo clásico do que tropas ben dirixidas e tácticas innovadoras poden facer contra un inimigo moito maior. Suomussalmi era unha pequena vila de 4&nbsp;000 habitantes. A zona tiña grandes lagos, moitos bosques virxes e poucas estradas. O mando finlandés cría que os soviéticos non poderían atacar alí, pero o [[Exército Vermello]] enviou dúas divisións á zona con ordes de cruzar os bosques, capturar a cidade de [[Oulu]] e finalmente cortar [[Finlandia]] en dous. Había dúas estradas que conducían a [[Suomussalmi]] dende a fronteira: a estrada de Juntusranta no norte e a de Raate no sur.{{Harvnp|Trotter|2002|p=150}} A batalla da estrada de Raate, ocorrida durante o mes que durou a batalla de Suomussalmi, deu lugar a unha das maiores perdas soviéticas da guerra de Inverno. A 44ª división e partes da 163ª división soviética de fusileiros, en total uns 14&nbsp;000 soldados,{{Harvnp|Kulju|2007|p=230}} foron case completamente esnaquizadas por unha emboscada finlandesa mentres marchaban ao longo dunha estrada a través do bosque. Unha pequena unidade bloqueou o avance soviético mentres que o coronel finlandés [[Hjalmar Siilasvuo]] e a súa 9ª división cortaron o camiño de retirada, dividindo as forzas inimigas en pequenos ''mottis'', e posteriormente procedendo a destruír os grupos separados a medida que estes se retiraban. Os soviéticos sufriron 7&nbsp;000 - 9&nbsp;000 baixas,{{Harvnp|Kulju|2007|p. 229}} mentres que os fineses perderon unicamente uns 400 soldados.{{Harvnp|Kantakoski|1998|p=283}} Ademais, as tropas finlandesas capturaron ducias de tanques, pezas de artillaría, canóns antitanque, centos de camións, case 2&nbsp;000 cabalos, milleiros de rifles e munición, e subministracións médicas.{{Harvnp|Kulju|2007|pp=217–218}} === Laponia finesa === [[Ficheiro:Soviet POWs.jpg|miniatura|250px|[[Prisoneiro de guerra|Prisioneiros de guerra]] soviético vestido con roupas novas preto do [[círculo polar ártico]] en [[Rovaniemi]] en xaneiro de 1940.]] Na [[Laponia, Finlandia|Laponia finesa]], os bosques fanse menos densos cara ao norte, onde non hai árbores. Polo tanto, a zona era ideal para a despregadurao de tanques, aínda que estaba despoboada e sufría abundantes nevaradas. Os finlandeses só agardaban ataques parciais e patrullas de recoñecemento, pero os soviéticos enviaron divisións completas.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=171–174}} O [[11 de decembro]] os finlandeses reorganizaron a defensa de Laponia e separaron o Grupo Laponia do Grupo Norte de Finlandia. O grupo foi posto baixo o mando de [[Kurt Wallenius]].{{Harvnp|Leskinen|Juutilainen|1999|p=164}} No sur de Laponia, preto da pequena aldea de [[Salla]], as forzas soviéticas avanzaron con dúas divisións, a 88ª e a 122ª, cun total de 35&nbsp;000 homes. Na [[batalla de Salla]] os soviéticos avanzaron doadamente para a aldea, onde o camiño se bifurcaba. As tropas do lado norte movéronse cara a [[Pelkosenniemi]], mentres que o resto dirixiuse cara a [[Kemijärvi]]. O [[17 de decembro]] o grupo norte soviético, formado por un rexemento de infantaría, un batallón e unha compañía de tanques, foi superado por un batallón finlandés. A 122ª división retrocedeu, deixando gran parte do seu equipo pesado e dos seus vehículos atrás. Despois dese éxito os finlandeses transportaron reforzos cara á liña defensiva en fronte de Kemijärvi. Os soviéticos atacaron as defensas sen éxito. Os fineses contraatacaron e os soviéticos tiveron que retroceder ata unha nova liña defensiva na que permaneceron o resto da guerra.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=178–180}}{{Harvnp|Vuorenmaa|1999|pp=545–549}} No norte estaba o único porto de [[Finlandia]] libre de xeo no [[Ártico]], [[Petsamo]]. Os fineses non tiñan homes suficientes para defender a zona por completo, xa que a fronte principal estaba lonxe no istmo de Carelia. Na [[batalla de Petsamo]] a 104ª división soviética atacou a 104ª compañía de cobertura independente finlandesa. Estes entregaron doadamente Petsamo e concentráronse en accións para atrasar os soviéticos. A zona non tiña árbores, ía moito vento e era relativamente baixa, polo que non ofrecía moitas opcións de defensa. Porén, durante o inverno, os finlandeses de Laponia tiñan a vantaxe da case constante escuridade e das temperaturas extremas, polo que realizaron ataques de [[Loita de guerrillas|guerrilla]] contra as liñas de subministración e patrullas soviéticas. Como resultado, os movementos soviéticos foron detidos.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=171–174}} == Guerra aérea == {{AP|Guerra aérea na Guerra de Inverno}} === Forza Aérea Soviética === A Unión Soviética gozou de [[superioridade aérea]] durante toda a guerra. A [[Forza Aérea Soviética]], que apoiou a invasión do Exército Vermello con arredor de 2&nbsp;500 avións (sendo o tipo máis común o [[Tupolev SB]]), non foi tan efectiva como os soviéticos podían esperar. Os danos materiais causados polos bombardeos foi escaso, xa que Finlandia ofrecía poucos obxectivos valiosos para os [[Bombardeo estratéxico|bombardeos estratéxicos]]. Frecuentemente os obxectivos eran almacéns en vilas con pouco valor. O país tiña poucas estradas modernas no interior, polo que as vías férreas foron os principais obxectivos dos bombardeos. As [[Vía férrea|vías férreas]] foron curtadas centos de veces, mais os finlandeses reparábanas axiña e os servizos reiniciábanse en poucas horas.{{Harvnp|Trotter|2002|p=187}} A Forza Aérea Soviética aprendeu dos seus erros iniciais, e no final de febreiro instituíu tácticas máis efectivas.{{Harvnp|Trotter|2002|p=193}} O maior bombardeo contra a capital de Finlandia, [[Helsinqui]], tivo lugar o primeiro día da guerra. A capital foi bombardeada só unhas poucas veces dende aquela. En total, os bombardeos soviéticos custáronlle a Finlandia o 5% da súa produción total persoa/hora. Con todo, os ataques aéreos soviéticos afectaron a milleiros de civís, matando 957 persoas.{{Harvnp|Kurenmaa|Lentilä|2005| p=1152}} Os soviéticos rexistraron 2&nbsp;075 bombardeos en 516 localidades. A cidade de Viipuri, un dos principais obxectivos soviéticos nas proximidades da fronte do istmo de Carelia, quedou case arrasada por case 12&nbsp;000 bombas.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=187–188}} Non se mencionaron ataques contra obxectivos civís na radio soviética nin nos informes dos xornais. En xaneiro de 1940, o xornal soviético ''[[Pravda]]'' continuou a insistir en que non se alcanzaran obxectivos civís, nin sequera accidentalmente.{{Harvnp|Tillotson|1993|p=157}} Estímase que a aviación soviética perdeu arredor de 400 avións a causa das inclemencias meteorolóxicas, falta de combustible e ferramentas, e durante o transporte á fronte. A Forza Aérea Soviética realizou aproximadamente 44&nbsp;000 incursións durante a guerra.{{Harvnp|Trotter|2002|p=193}} === Forza Aérea Finlandesa === [[Ficheiro:Bristol Blenheim refueling.jpg|miniatura|Un bombardeiro [[Bristol Blenheim]] Mk. IV finlandés do Escuadrón núm. 44 recargando combustible na súa base aérea nun lago conxelado en [[Tikkakoski]], en marzo de 1940.]] Ao principio da guerra, Finlandia contaba cunha pequena forza aérea, con tan só 114 avións de combate aptos para o servizo. As misións eran limitadas, e os [[Caza (avión)|avións de combate]] eran usados principalmente para repeler os bombardeos soviéticos. Os bombardeos estratéxicos desdobráronse, aproveitándoos asemade como operacións de [[recoñecemento militar]]. Anticuados e en escaso número, os avións ofrecían pouco apoio ás tropas terrestres finlandesas. A pesar das perdas, o número de avións da [[Forza Aérea Finlandesa]] aumentou en máis dun 50% ao final da guerra.{{Harvnp|Peltonen|1999|pp=607–608}} Finlandia recibiu envíos de avións británicos, franceses, italianos, suecos e americanos.{{Harvnp|Trotter|2002|p=189}} Os pilotos de cazas finlandeses voaban con frecuencias entre as formacións soviéticas que os superaban en número 10, ou mesmo 20 veces, en diversos tipos de avións. Os cazas finlandeses derrubaron 200 avións soviéticos confirmados, mentres que tan só perderon 62 propios.{{Harvnp|Tillotson|1993|p=160}} As armas antiaéreas finlandesas derrubaron máis de 300 avións inimigos.{{Harvnp|Tillotson|1993|p=160}} Frecuentemente, unha [[base aérea]] avanzada consistía nun lago conxelado, unha [[manga de vento]], un teléfono e algunhas carpas. As mulleres finlandesas organizadas pola [[Lotta Svärd]] emitían as alertas de ataque aéreo.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=191–192}} == Guerra naval == {{AP|Guerra naval na Guerra de Inverno}} === Actividade naval === Houbo pouca actividade naval durante a Guerra de Inverno. O [[mar Báltico]] comezou a conxelarse no final de decembro, impedindo o movemento de [[Buque de guerra|buques de guerra]]; a mediados do inverno, só os [[crebaxeos]] e [[submarino]]s se podían aínda mover. O outro motivo da escasa actividade naval foi a natureza das forzas da [[Armada Soviética]] na zona. A [[Frota do Báltico]] era unha forza defensiva costeira que non tiña o adestramento, a infraestrutura loxística, ou [[Lancha de desembarco|lanchas de desembarco]] para emprender operacións en grande escala. A Frota do Báltico posuía dous [[acoirazado]]s, un [[cruceiro pesado]], case 20 [[destrutor]]es, 50 [[torpedeiro de motor|torpedeiros de motor]], 52 submarinos, e diversos buques máis. Os soviéticos empregaron bases navais en [[Paldiski]], [[Talín]] e [[Liepāja]] para as súas operacións.{{Harvnp|Elfvegren|1999|p=681}} A [[Armada Finlandesa]] era unha forza de defensa costeira con dous [[navío de defensa costeira|navíos de defensa costeira]], cinco submarinos, catro [[canoneiros]], sete torpedeiros de motor, un [[minador]] e seis [[dragaminas]]. Os dous navíos de defensa costeira, ''[[Ilmarinen (navío de defensa costeira)|Ilmarinen]]'' e ''[[Väinämöinen (navío de defensa costeira)|Väinämöinen]]'', foron trasladados ao porto de [[Turku]], onde foron empregados para reforzar a defensa aérea. Os seus canóns antiaéreos derrubaron un ou dous avións sobre a cidade, e os barcos permaneceron alí o resto da guerra.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=48-51}} Ademais da defensa costeira, a Armada Finlandesa protexeu as illas [[Åland]] e os [[Buque mercante|buques mercantes]] finlandeses no mar Báltico.{{Harvnp|Elfvegren|1999|p=678}} Os avións soviéticos bombardearon os barcos e portos finlandeses e botaron [[Mina naval|minas]] nas [[Ruta mariña|rutas mariñas]]. Aínda así, só se perderon cinco buques mercantes pola acción soviética. A segunda guerra mundial, que comezara antes que a Guerra de Inverno, resultou máis custosa para os buques mercantes finlandeses, con 26 barcos perdidos debido a accións hostís entre 1939 e 1940.{{Harvnp|Elfvegren|1999|p=692}} === Artillaría costeira === As baterías de artillaría costeira finlandesa defenderon importantes portos e bases navais. A maioría delas quedaran do período imperial ruso, coas armas de 152&nbsp;mm como as máis numerosas. Finlandia tentou modernizar as súas armas antigas e instalou varias baterías novas, a máis grande das cales contaba cunha batería para armas de 305&nbsp;mm, orixinalmente destinada a bloquear o golfo de Finlandia aos barcos soviéticos coa axuda de baterías do lado estoniano.{{Harvnp|Leskinen|1999|p=130}} A primeira batalla naval tivo lugar no golfo de Finlandia o 1 de decembro, nas proximidades da illa de [[Russarö]], 5&nbsp;km ao sur de [[Hanko, Finlandia|Hanko]]. Ese día, o tempo foi favorable e a visibilidade, excelente. Os finlandeses divisaron o cruceiro soviético ''[[Kirov (cruceiro soviético)|Kirov]]'' e dous destrutores. Cando os barcos estaban a unha distancia de 24&nbsp;km, os finlandeses abriron fogo con catro canóns costeiros de 234&nbsp;mm. Logo de cinco minutos de disparos dos canóns costeiros, o cruceiro foi danado e retirouse. Os destrutores mantivéronse sen danos, mais o ''Kirov'' sufriu 17 baixas e 30 tripulantes resultaron feridos. Os soviéticos xa coñecían a localización das baterías costeiras finlandesas, mais foron sorprendidos polo seu alcance.{{Harvnp|Silvast|1999|pp=694–696}} A artillaría costeira tivo un maior efecto na terra reforzando a defensa xunto coa artillaría do exército. Dous xogos de artillaría da fortaleza fixeron importantes achegas ás primeiras batallas no istmo de Carelia e en Ladoga Karelia. Estes situáronse en [[Kaarnajoki]] no istmo oriental e en [[Illa Mantsinsaari|Mantsi]] na costa nororiental do lago Ladoga. A fortaleza de [[Primorsk, Óblast de Leningrado|Koivisto]] proporcionou un soporte similar dende a costa suroeste do istmo.{{Harvnp|Tillotson|1993|pp=152–153}} == Avance soviético en febreiro == === Cambios no Exército Vermello e preparación da ofensiva === [[Ficheiro:Inspecting Soviet skiing manuals.jpg|miniatura|Oficiais finlandeses inspeccionando os manuais soviéticos de esquí gañados como botín na [[batalla de Suomussalmi]].]] [[Iosif Stalin]] non estaba satisfeito cos resultados do mes de decembro da campaña finlandesa. O [[Exército Vermello]] fora humillado. Cara á terceira semana da guerra, a propaganda soviética estivera traballando duro para explicar os erros do exército soviético á poboación: culpaban ao mal terreo e ao duro clima, e falsamente afirmaba que a [[liña Mannerheim]] era máis forte que a [[liña Maginot]], e que os estadounidenses enviaran 1&nbsp;000 dos seus mellores pilotos a Finlandia. Ao Xefe do Estado Maior [[Boris Shaposhnikov]] déuselle o poder total sobre as operacións no teatro finlandés, e ordenou a suspensión dos ataques frontais no final de decembro. [[Kliment Voroshilov]] foi substituído por [[Semyon Timoshenko]] como mando das forzas soviéticas na guerra o [[7 de xaneiro]].{{Harvnp|Trotter|2002|pp=203–204}} [[Ficheiro:Timoshenko SK.jpg|miniatura|O comandante soviético [[Semyon Timoshenko]] en 1940.]] O obxectivo principal do ataque soviético cambiouse ao [[istmo de Carelia]]. Timoshenko e Zhdanov reorganizaron e reforzaron o control entre as diferentes unidades en servizo no Exército Vermello. Tamén cambiaron as doutrinas tácticas para responder á realidade da situación. Todas as forzas soviéticas do istmo de Carelia dividíronse en dous exércitos: o 7º e o 13º Exército. O primeiro deles, agora baixo o mando de [[Kirill Meretskov]], concentraría o 75% da súa forza contra os 16&nbsp;km de extensión da liña Mannerheim, entre [[Taipale]] e o pantano de Munasuo. As tácticas serían básicas: unha cuña blindada para o ataque inicial, seguida pola principal forza de infantaría e de vehículos de asalto. O Exército Vermello preparouse para localizar as fortificacións finlandesas de primeira liña. A 123ª división de asalto ensaiou o ataque con maquetas a tamaño natural. Os soviéticos enviaron un gran número de novos tanques e pezas de artillaría á zona. As tropas incrementáronse de 10 a 25-26 divisións con seis ou sete brigadas de tanques e varios pelotóns blindados independentes, totalizando 600&nbsp;000 soldados.{{Harvnp|Laaksonen|1999|pp=424–425}} O [[1 de febreiro]] o Exército Vermello comezou unha ofensiva masiva, disparando 300&nbsp;000 proxectís de artillaría sobre as liñas finesas nas 24 primeiras horas de bombardeo.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=214–215}} === Ofensiva total soviética no istmo de Carelia === Aínda que a fronte do istmo de Carelia estivo menos activa en xaneiro que en decembro, os soviéticos incrementaron os bombardeos, desgastando os defensores e minguando as súas fortificacións. Durante as horas de luz, os fineses refuxiábanse dos bombardeos dentro das fortificacións e reparábanas durante a noite. A situación rapidamente levou á extenuación dos defensores, que perderon uns 3&nbsp;000 homes na [[guerra de trincheiras]]. Os soviéticos tamén fixeron algúns pequenos ataques de infantaría ocasionalmente cunha ou dúas compañías.{{Harvnp|Laaksonen|1999|pp=426–427}} Debido á escaseza de munición, as localizacións artilleiras finesas recibiron a orde de disparar só contra ameazas terrestres directas. O [[1 de febreiro]] os soviéticos intensificaron aínda máis os ataques de artillaría e os bombardeos aéreos.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=214–215}} Aínda que os soviéticos refinaron as súas tácticas e a súa moral mellorou, os xenerais aínda estaban dispostos a aceptar perdas masivas para conseguir os seus obxectivos. Os ataques cubríanse con cortinas de fume, artillaría pesada e apoio blindado, pero a infantaría cargaba en campo aberto e en formacións densas.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=214–215}} A diferenza das tácticas de decembro, os tanques soviéticos avanzaban en menor número. Os fineses non podían eliminar doadamente os tanques se a infantaría os protexía.{{Harvnp|Laaksonen|1999|p=430}} Despois de 10 días de descargas constantes de artillaría, os soviéticos lograron un grande avance no lado oeste do istmo de Carelia na segunda [[batalla de Summa]].{{Harvnp|Trotter|2002|p=218}} O [[11 de febreiro]] os soviéticos tiñan ao redor de 460&nbsp;000 soldados, 3&nbsp;350 pezas de artillaría, 3&nbsp;000 tanques e 1&nbsp;300 avións despregados no istmo de Carelia. O [[Exército Vermello]] estivo constantemente recibindo novos recrutas dende a ruptura.{{Harvnp|Geust|Uitto|2006|p=77}} No lado contrario, os fineses dispuñan de oito divisións, cun total de 150&nbsp;000 soldados. Un por un, os bastións dos defensores foron caendo baixo os ataques soviéticos e os fineses víronse forzados a retroceder. O [[15 de febreiro]] Mannerheim autorizou unha retirada xeral do Segundo Corpo á anterior liña defensiva.{{Harvnp|Trotter|2002|p=233}} No lado leste do istmo, os finlandeses continuaron resistindo os asaltos soviéticos, rexeitándoos na [[batalla de Taipale]].{{Harvnp|Laaksonen|1999|p=452}} === Negociacións de paz === Aínda que os finlandeses intentaron reabrir as negociacións con Moscova de todos os xeitos posibles durante a guerra, os soviéticos non responderon. A principios de xaneiro, a dramaturga comunista e feminista finlandesa [[Hella Wuolijoki]] contactou co goberno finlandés. Ofreceuse a contactar con Moscova a través da embaixadora da [[Unión Soviética]] en [[Suecia]], [[Alexandra Kollontai]]. Wuolijoki partiu cara a [[Estocolmo]] e reuniuse con Kollontai nun hotel en segredo. Ao pouco tempo Molotov decidiu recoñecer o goberno de Ryti-Tanner como o goberno legal de Finlandia e poñer fin ao goberno monicreque de Terijoki que os soviéticos instalaran.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=234–235}} Nos mediados de febreiro quedou claro que as forzas finlandesas se achegaban rapidamente á extenuación. Para os soviéticos, as baixas eran altas, a situación era unha fonte de vergoña para o réxime soviético, e había risco dunha intervención franco-británica. Ademais, co desxeo de primavera aproximándose, as forzas soviéticas arriscábanse a perderse nos bosques. O ministro de exteriores finlandés, [[Väinö Tanner]], chegou a Estocolmo o [[12 de febreiro]] e negociou os termos de paz cos soviéticos a través dos suecos. Representantes alemáns, non conscientes de que as negociacións se estaban levando a cabo, suxeriron o [[17 de febreiro]] que Finlandia negociase coa Unión Soviética.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=246–247}} Tanto os alemáns como os suecos desexaban que a guerra rematara. [[Alemaña]] temía perder o ferro do norte de Suecia e ameazou con atacar se os suecos permitían pasar ás forzas aliadas. Os alemáns tiñan un plan teórico de invasión chamado ''Studie Nord'' contra os países escandinavos, que posteriormente se converteu na [[Operación Weserübung]].{{Harvnp|Edwards|2006|p=261}} Cando o Consello de Ministros de Finlandia vacilou ante as duras condicións soviéticas, o rei sueco [[Gustavo V de Suecia|Gustavo V]] fixo unha declaración pública o [[19 de febreiro]], na cal confirmaba que rexeitara as peticións dos finlandeses para que se enviasen tropas suecas. O [[25 de febreiro]] describíronse en detalle os termos de paz soviéticos, e o [[25 de febreiro]] o goberno finlandés aceptounos e amosouse disposto a iniciar as negociacións.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=247–248}} === Últimos días da guerra === [[Ficheiro:Karelian Isthmus 13 March 1940.png|miniatura|250px|Situación do istmo de Carelia o [[13 de marzo]] de [[1940]], o derradeiro día da guerra:{{Harvnp|Kilin|Raunio|2007|pp=260–295}}{{legend|blue|Corpo finlandés (XXX) ou grupo costeiro de [[Karl Lennart Oesch|Oesch]].}}{{legend|red|Corpo soviético (XXX) ou exército (XXXX).}}]] O [[5 de marzo]] o [[Exército Vermello]] avanzou entre 10 e 15&nbsp;km tras a liña Mannerheim e entrou nos suburbios de [[Viipuri]]. O mesmo día os soviéticos estableceron unha cabeza de praia no oeste do [[golfo de Viipuri]]. Os finlandeses propuxeron un [[armisticio]] o día [[6 de marzo]], pero os soviéticos, agardando manter a presión sobre o goberno finlandés, rexeitaron a oferta. A delegación de paz finlandesa viaxou a [[Moscova]], a través de [[Estocolmo]], chegando o día [[7 de marzo]]. Os soviéticos fixeron máis demandas, xa que a súa situación militar era forte e estaba mellorando. O [[9 de marzo]] a situación militar finlandesa no istmo de Carelia era grave, xa que as tropas estaban experimentando serias perdas. Ademais, non quedaba munición de artillaría e as armas estaban esgotándose. O goberno finlandés, decatándose de que a agardada expedición franco-británica non chegaría a tempo, xa que [[Noruega]] e [[Suecia]] non concederan permiso de paso ás tropas aliadas, tiña poucas opcións e aceptou os termos soviéticos.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=249–251}} === Tratado de paz de Moscova === {{AP|Tratado de paz de Moscova}} [[Ficheiro:Retreating Finns at Vyborg.jpg|miniatura|esquerda|Día 13 de marzo de 1940 ás 11:45 a.m.. Soldados finlandeses retíranse en [[Viipuri]]&nbsp;cara á [[liña de demarcación]].]] O Tratado de paz de Moscova foi asinado en [[Moscova]] o [[12 de marzo]] de 1940. O alto o fogo fíxose efectivo no día seguinte ao mediodía pola hora de Leningrado (11:00 a.m. en [[Helsinqui]]).{{Harvnp|Trotter|2002|p=254}} Por el, Finlandia cedía unha parte de Carelia, todo o istmo de Carelia e o territorio ao norte do lago Ladoga. A área incluía a segunda cidade maior de Finlandia, Viipuri, moito do territorio industrializado de Finlandia, e terras significativas que aínda conservaba o exército de Finlandia, o 11% do territorio e o 30% dos activos económicos de Finlandia antes da guerra.{{Harvnp|Edwards|2006|p=18}} O 12% da poboación finlandesa, 422&nbsp;000 carelios, [[Evacuación da Carelia finlandesa|foron evacuados e perderon as súas casas]].{{Harvnp|Engle|Paananen|1985|pp=142–143}}<ref name="helsinginsanomat1" /> Finlandia cedeu unha parte da rexión de [[Salla]], a península de Rybachy no [[mar de Barents]], e catro illas do golfo de Finlandia. A península de Hanko foi arrendada á Unión Soviética como base militar durante trinta anos. A rexión de Petsamo, capturada polo Exército Vermello durante a guerra, foi devolta a Finlandia de acordo co tratado.{{Harvnp|Jowett|Snodgrass|2006|p=10}} [[Ficheiro:Finnish areas ceded in 1940.png|miniatura|Concesións territoriais de Finlandia á Unión Soviética sinaladas en vermello.]] As concesións e perdas territoriais de Finlandia excederon as demandas soviéticas anteriores á guerra. Antes da guerra a Unión Soviética demandaba que a fronteira entre a Unión Soviética e Finlandia no istmo de Carelia se trasladase a un punto a 30&nbsp;km ao leste de Viipuri á liña entre Koivisto e [[Hiitola|Lipola]], que as fortificacións existentes no istmo de Carelia fosen demolidas, e que as illas de [[Suursaari]], [[Tytärsaari]], e [[Koivisto]] no golfo de Finlandia e a península de Rybachy fosen cedidas. A cambio, a Unión Soviética propuxo ceder Repola e Porajärvi de Carelia Oriental, unha área o dobre de grande que os territorios demandados orixinalmente a Finlandia.{{Harvnp|Van Dyke|1997|pp=189–190}}{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=38–41}}{{Harvnp|Trotter|2002|pp=14–16}} == Apoio estranxeiro == {{AP|Apoio estranxeiro a Finlandia durante a Guerra de Inverno}} === Voluntarios estranxeiros === A opinión mundial apoiou amplamente a causa finlandesa, e a agresión soviética foi xeralmente considerada inxustificada. A segunda guerra mundial aínda non afectaba directamente a Francia, ao Reino Unido ou aos Estados Unidos; a Guerra de Inverno era practicamente o único conflito en Europa no momento e polo tanto tiña un grande interese mundial. Varias organizacións estranxeiras enviaron axuda material, e moitos países concedéronlle créditos e material militar a Finlandia. A Alemaña nazi permitiu o paso de armas por Suecia cara a Finlandia, mais logo de que un xornal sueco o publicase, Adolf Hitler iniciou unha política de silencio cara a Finlandia, como parte da mellora das relacións xermano-soviéticas que seguiron á sinatura do Pacto Molotov–Ribbentrop.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=194–202}} O maior continxente estranxeiro chegou do seu veciño Suecia, que achegou preto de 8&nbsp;760 voluntarios durante a guerra. O [[Corpo de Voluntarios Sueco (Guerra de Inverno)|Corpo de Voluntarios Suecos]], formado por suecos, noruegueses (727 soldados) e dinamarqueses (1&nbsp;010 soldados), loitou na fronte norte de Salla durante as derradeiras semanas da guerra. Unha unidade sueca de cazas [[Gloster Gladiator]], chamado "o Rexemento Aéreo 19" tamén participou. As baterías antiaéreas suecas con canóns [[Bofors 40 mm]] foron as responsables da defensa aérea no norte de Finlandia e da cidade de Turku.{{Harvnp|Jowett|Snodgrass|2006|pp=21–22}} Chegaron voluntarios de [[Voluntarios húngaros na Guerra de Inverno|Hungría]], Italia e Estonia. 350 estadounidenses de ascendencia finlandesa ofrecéronse como voluntarios, e 210 voluntarios doutras nacionalidades chegaron a Finlandia antes do final da guerra.{{Harvnp|Jowett|Snodgrass|2006|pp=21–22}} [[Max Manus]], un noruegués, loitou na Guerra de Inverno antes de regresar a [[Noruega]], onde posteriormente gañaría fama como soldado da resistencia durante a [[Ocupación de Noruega pola Alemaña nazi|ocupación alemá de Noruega]]. En total, Finlandia recibiu 12&nbsp;000 voluntarios, 50 dos cales morreron durante a guerra{{Harvnp|Juutilainen|1999b|p=776}} O actor británico [[Christopher Lee]] ofreceuse como voluntario na guerra durante dúas semanas, mais non chegou a entrar en combate.{{Harvnp|Rigby|2003|pp=59–60}} === Plans de intervención franco-británica === {{AP|Plans de intervención franco-británica na Guerra de Inverno}} [[Ficheiro:Lapland1940.png|miniatura|O apoio franco-británico foi ofrecido coa condición de que as súas forzas puidesen pasar libremente dende [[Narvik]] a través das [[País neutral|neutrais]] Noruega e Suecia, en lugar do difícil paso a través de [[Petsamo]], ocupado pola Unión Soviética.]] Francia fora un dos primeiros en apoiar a Finlandia durante a Guerra de Inverno. Viu unha oportunidade para debilitar o principal aliado de Alemaña a través dun ataque finlandés contra a Unión Soviética. Francia tiña outro motivo, preferindo ter unha guerra importante nunha parte remota de Europa en lugar de en territorio francés. Francia planeou rearmar as [[Forzas Armadas Polonesas do Oeste|unidades exiliadas polonesas]] e transportalas ao porto ártico finlandés de Pesamo. Outra proposta foi un ataque aéreo masivo coa cooperación [[Turquía|turca]] contra os campos petrolíferos do [[Cáucaso]].{{Harvnp|Trotter|2002|pp=235-236}} Os británicos, pola súa parte, querían bloquear o fluxo de ferro dende as minas suecas a Alemaña, xa que Suecia achegaba ata o 40% da demanda alemá de ferro.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=235-236}} O asunto foi exposto polo almirante británico [[Reginald Plunkett]] o 18 de setembro de 1939, e ao día seguinte [[Winston Churchill]] levouno ao gabinete de guerra de Chamberlain.{{Harvnp|Edwards|2006|p=141}} O 11 de decembro, Churchill opinou que os británicos deberían afianzarse en Escandinavia co obxectivo de axudar os finlandeses, mais sen unha guerra contra a Unión Soviética.{{Harvnp|Edwards|2006|p=145}} Debido á forte dependencia alemá do ferro do norte de Suecia, Hitler deixara claro ao goberno sueco en decembro que calquera tropa aliada en territorio sueco provocaría inmediatamente unha invasión de Alemaña.{{Harvnp|Trotter|2002|p=237}} O 19 de decembro, o primeiro ministro francés [[Édouard Daladier]] presentou o seu plan ao Estado Maior e ao Gabinete de Guerra. No seu plan, Daladier estableceu unha ligazón entre a guerra en Finlandia e o mineral de ferro en Suecia.{{Harvnp|Edwards|2006|p=145}} Existía o perigo da caída de Finlandia baixo a hexemonía soviética. Ao mesmo tempo, a Alemaña nazi podía ocupar Noruega e Suecia. Estas dúas ditaduras poderían dividirse Escandinavia entre elas, como xa fixeran con Polonia. A principal motivación de franceses e británicos foi reducir a capacidade bélica de Alemaña.{{Harvnp|Edwards|2006|p=146}} O Comité de Coordinación Militar reuniuse o 20 de decembro en [[Londres]], e dous días despois presentouse o plan francés.{{Harvnp|Edwards|2006|p=146}} O [[Consello Supremo de Guerra Anglo-Francés]] decidiu enviar notas a Noruega e Suecia o 27 de decembro, instando a noruegueses e suecos a axudar a Finlandia e ofrecer o seu apoio aos [[Aliados da segunda guerra mundial|aliados]]. Noruega e Suecia rexeitaron a oferta o 5 de xaneiro de 1940.{{Harvnp|Trotter|2002|p=237}} Os aliados trazaron un novo plan, no cal esixirían que Noruega e Suecia lles outorgasen dereito de paso citando unha resolución da Liga de Nacións como xustificación. As tropas da expedición desembarcarían no porto noruegués de Narvik e proseguindo por ferrocarril ata Finlandia, pasando polos campos de mineral suecos durante o traxecto. Esta demanda enviouse a Noruega e Suecia o 6 de xaneiro, mais tamén foi rexeitada seis días despois.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=237–238}} Bloqueados mais aínda non disuadidos da posibilidade de acción, os aliados formularon un plan final o 29 de xaneiro. Primeiro, os finlandeses farían unha solicitude formal de asistencia. Logo, os aliados solicitarían a Noruega e Suecia permiso para trasladar os "voluntarios" a través do seu territorio. Finalmente, para protexer a liña de subministración das accións alemás, os aliados enviarían unidades terrestres a [[Namsos (ciudades)|Namsos]], [[Bergen]], e [[Trondheim]]. A operación requiría 100&nbsp;000 soldados británicos e 35&nbsp;000 franceses con apoio naval e aéreo. Os convois de subministración navegarían o 12 de marzo e os desembarcos comezarían o 20 de marzo.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=238–239}} O final da guerra, o 13 de marzo, cancelou os plans franco-británicos de enviar tropas a Finlandia a través do norte de [[Escandinavia]].{{Harvnp|Trotter|2002|p=239}} == Consecuencias e perdas == {{AP|Consecuencias da Guerra de Inverno}} {{VT|Cruz da dor}} === Finlandia === [[Ficheiro:Vyborg Cathedral after bombing.jpg|miniatura|A [[catedral de Viipuri]] foi gravemente danada durante a Guerra de Inverno e nunca foi reparada. A propia Viipuri foi cedida á Unión Soviética]] [[Ficheiro:The Monument of the Winter War.jpg|miniatura|Un monumento á Guerra de Inverno en [[Suomussalmi]], Finlandia, que contén unha rocha por cada soldado que morreu na [[batalla de Suomussalmi]]: 750 finlandeses e 24&nbsp;000 soviéticos segundo as estimacións.]] A guerra de 105 días tivo un efecto profundo e deprimente en Finlandia. O apoio internacional significativo foi mínimo e chegou tarde, e o bloqueo alemán impedira a maioría dos envíos de armamento.{{Harvnp|Edwards|2006|pp=272–273}} O período de 15 meses transcorrido entre a Guerra de Inverno e a [[Guerra de Continuación]] conectada á [[Operación Barbarossa]] foi posteriormente chamado [[Paz Interina]].{{Harvnp|Jowett|Snodgrass|2006|p=10}} Logo do final da guerra, a situación do exército finlandés no istmo de Carelia converteuse nun tema de debate en Finlandia. Xa se deran ordes para preparar a retirada á seguinte liña de defensa no sector de Taipale. As estimacións sobre canto tempo se puido ter atrasado o Exército Vermello polas operacións de retirada varía duns poucos días ata unhas poucas semanas,{{Harvnp|Laaksonen|2005|p=365}}{{Harvnp|Paasikivi|1958|p=177}} ou ata un par de meses como máximo.{{Harvnp|Halsti|1955|p=412}} As persoas evacuadas de Carelia formaron un grupo de interese, o [[Karjalan Liitto]] (en galego ''Asociación Carelia''), logo da guerra para defender os dereitos e intereses de Carelia, e para buscar un camiño para [[Cuestión de Carelia|devolver as rexións cedidas de Carelia]] a Finlandia.<ref name="helsinginsanomat1">[[#Ahtiainen2000|Ahtiainen (2000)]]</ref><ref>[[#KarelianLeague|Finnish Karelian League]]</ref> En 1940, Finlandia e Suecia levaron a cabo negociacións para unha alianza militar, mais as negociacións finalizaron unha vez quedou claro que tanto Alemaña como a Unión Soviética se opuñan a tal alianza.{{Harvnp|Turtola|1999b|p=863}} Durante a Paz Interina, Finlandia estableceu estreitos vínculos con Alemaña coa esperanza de reclamar áreas cedidas á Unión Soviética.{{Harvnp|Jowett|Snodgrass|2006|pp=10–11}} Inmediatamente despois da guerra, Helsinqui anunciou oficialmente 19&nbsp;576 mortes.{{Harvnp|Dallin|1942|p=191}} Segundo as estimacións revisadas en 2005 por historiadores finlandeses, 25&nbsp;904 persoas morreron ou desapareceron, e 43&nbsp;557 foron feridas no bando finlandés durante a guerra.{{refn|group=lower-alpha|Unha clasificación detallada de persoas falecidas e desaparecidas é a seguinte:{{Harvnp|Kurenmaa|Lentilä|2005| p=1152}}{{Harvnp|Lentilä|Juutilainen|1999|p=821}} * Mortas, enterradas 16&nbsp;766; * Feridas, mortas das feridas 3&nbsp;089; * Mortas, non enterradas, logo declaradas mortas 3&nbsp;503; * Desaparecidas, declaradas mortas 1&nbsp;712; * Mortas como prisioneiras de guerra 20; * Outros motivos (enfermidades, accidentes, suicidios) 677; * Descoñecidas 137; * Mortas durante o adestramento de repaso adicional (enfermidades, accidentes, suicidios) 34.}} Investigadores finlandeses e rusos estimaron que había entre 800 e 1&nbsp;000 [[Prisioneiros de guerra finlandeses na Unión Soviética|prisioneiros de guerra finlandeses]], dos cales entre o 10 e o 20 por cento morreron. A Unión Soviética repatriou 847 finlandeses logo da guerra.{{Harvnp|Malmi|1999|p=792}} Os ataques aéreos mataron 957 civís.{{Harvnp|Kurenmaa|Lentilä|2005| p=1152}} Entre 20 e 30 tanques foron destruídos e perderon 62 avións.{{Harvnp|Tillotson|1993|p=160}} === Unión Soviética === O Mando Supremo do Estado Maior Soviético (''[[Stavka]]'') reuniuse en abril de 1940, revisou as leccións da campaña finlandesa, e recomendou reformas. O papel dos comisarios políticos da fronte reduciuse e reintroducíronse vellos rangos e formas de disciplina. As roupas, equipamento e tácticas para operacións invernais melloraron. Non todas as reformas se completaran cando Alemaña iniciou a Operación Barbarossa 15 meses despois.{{Harvnp|Trotter|2002|p=264}} [[Ficheiro:Fin monument.jpg|miniatura|esquerda|Un monumento adicado ás vítimas da guerra soviético-finlandesa de 1939-1940 en [[San Petersburgo]].]] Durante o período entre a Guerra de Inverno e a ''[[perestroika]]'' no final da década de 1980, a historiografía soviética baseouse unicamente nos discursos de Viacheslav Molotov sobre a Guerra de Inverno. No seu discurso radiofónico do 29 de novembro de 1939, Molotov argumentou que a Unión Soviética tratara de negociar garantías de seguridade para [[San Petersburgo|Leningrado]] durante dous meses. Os finlandeses adoptaran unha postura hostil para "compracer os imperialistas estranxeiros". Finlandia emprendera unha provocación militar, e a Unión Soviética xa non podía cumprir os pactos de non-agresión. Segundo Molotov, a Unión Soviética non quería ocupar ou anexionar Finlandia; o obxectivo era puramente asegurar Leningrado.{{Harvnp|Vihavainen|1999|pp=893–896}} A cifra oficial soviética en 1940 para as súas mortes foi de 48&nbsp;000. Estimacións rusas máis recentes varían: en 1990, [[Mikhail Semiryaga]] reclamou 53&nbsp;522 mortos e [[N. I. Baryshnikov]], 53&nbsp;500 mortos. En 1997, [[Grigoriy Krivosheyev]] apuntou 126&nbsp;875 mortos e desaparecidos, e unhas baixas totais de 391&nbsp;783 con 188&nbsp;671 feridos.{{Harvnp|Krivosheyev|1997|pp=77–78}} En 1991, [[Yuri Kilin]] apuntou 63&nbsp;990 mortos e unhas perdas totais de 271&nbsp;528. En 2007, revisou a estimación de mortos a 134&nbsp;000{{Harvnp|Kilin|2007b|p=91}} e en 2012, actualizou a estimación a 138&nbsp;533 baixas irreparables.<ref>[https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=200645 Soviet-Finnish War 1939–1940 and Red Army's Losses], in Proceedings of Petrozavodsk State University. Social Sciences & Humanities, Issue 5 (126)/2012.</ref> En 2013, [[Pavel Petrov (historiador)|Pavel Petrov]] declarou que o Arquivo Militar Estatal de Rusia ten unha base de datos que confirma a morte ou desaparición de 167&nbsp;976 persoas, xunto co nome dos soldados, as datas de nacemento, e rangos.<ref name=autogenerated3 /> Houbo 5&nbsp;572 [[prisioneiros de guerra soviéticos en Finlandia]].{{Harvnp|Manninen|1999b|p=815}} O destino dos prisioneiros logo da repatriación non está claro: as fontes occidentais sospeitan que foron asasinados nos campos da NKVD.{{Harvnp|Van Dyke|1997|p=191}}{{Harvnp|Trotter|2002|p=263}} Entre 1&nbsp;200 e 3&nbsp;543 tanques soviéticos foron destruídos. A cifra oficial foi de 611 tanques, mais Yuri Kilin encontrou unha nota recibida polo xefe do Estado Maior soviético, Boris Shaposhnikov, que informa de 3&nbsp;543 baixas de tanques e 316 tanques destruídos. Segundo o historiador finlandés [[Ohto Manninen]], o Sétimo Exército Soviético perdeu 1&nbsp;244 tanques durante as batallas da [[liña Mannerheim]] a mediados do inverno. Inmediatamente despois da guerra, os finlandeses estimaron o número de tanques perdidos polos soviéticos en 1&nbsp;000-1&nbsp;200.{{Harvnp|Kilin|1999|p=381}}{{Harvnp|Kantakoski|1998|p=286}}{{Harvnp|Manninen|1999b|pp=810–811}} A Forza Aérea Soviética perdeu arredor de 1&nbsp;000 avións, porén menos da metade deles foron derrubados en combate.{{Harvnp|Manninen|1999b|pp=810–811}}{{Harvnp|Kilin|1999|p=381}} === Alemaña === A Guerra de Inverno foi un éxito político para Alemaña. Tanto o Exército Vermello como a Liga de Nacións foron humillados, e revelouse que o Consello Supremo de Guerra Anglo-Francés era caótico e carecía de poder. A política de neutralidade alemá non foi popular no país, e as relacións con Italia resentíronse. Logo da Paz de Moscova, Alemaña mellorou os seus lazos con Finlandia, e en dúas semanas as [[Potencias do Eixe|relacións fino-xermanas]] pasaron a ocupar o primeiro lugar na axenda.{{Harvnp|Edwards|2006|pp=277–279}}{{Harvnp|Lightbody|2004|p=55}} Máis importante, a pobre actuación do Exército Vermello convenceu a Hitler de que un [[Operación Barbarossa|ataque á Unión Soviética]] podería ter éxito. En xuño de 1941, Hitler declarou 'só temos que patear a porta e toda a estrutura podre derrubarase'.{{Harvnp|Sedlar|2007|p=8}} === Aliados === A Guerra de Inverno puxo ao descuberto a desorganización e a ineficacia do Exército Vermello, así como a dos Aliados. O Consello de Guerra Supremo Anglo-Francés non puido formular un plan eficaz de guerra en Gran Bretaña ou Francia. Este fracaso levou ao colapso do goberno de Daladier en Francia.{{Harvnp|Edwards|2006|pp=13–14}} == Notas == {{listaref|group=lower-alpha|03}} ;Referencias {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commons|Winter War}} === Bibliografía === ;Bibliografía consultada {{Refbegin|30em}} * {{Cita noticia |apelidos=Ahtiainen |nome=Ilkka |título=The Never-Ending Karelia Question |url=http://www2.hs.fi/english/archive/news.asp?id=20000718xx17 |data=16 de xullo de 2000 |editorial=[[Helsingin Sanomat]] |accessdate=16 de abril de 2019 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110629164923/http://www2.hs.fi/english/archive/news.asp?id=20000718xx17 |dataarquivo=29 de xuño de 2011 |df=dmy-all |ref=harv |lingua=en |urlmorta=yes }} * {{Cita web |nome=Pavel|apelidos=Aptekar |título=Casus Belli: о Майнильском инциденте, послужившим поводом, для начала "Зимней войны" 1939–40 гг. |trans-title=Casus Belli: sobre o incidente de Mainila incident, que serbiu como pretexto para o comezo da "Guerra de Inverno" de 1939–40 |url=http://www.rkka.ru/analys/mainila/mainila.htm |editorial=Raboche-Krest'yanskaya Krasnaya Armiya (website) |dataacceso=16 de maio de 2019 |ref=harv|lingua=ru}} * {{cita libro|apelidos=Arquivo militar do Estado ruso|trans-title=Arquivo militar do Estado ruso|script-title=ru:Российский государственный военный архив (РГВА)|ref=RusMilArchive34980|language=ru}} * {{Cita libro |apelidos1=Baryshnikov |nome1=N. |apelidos2=Salomaa |nome2=E. |editor=Chernov, M. |enciclopedia=Крестовый поход на Россию [Crusade Against Russia] |script-title=ru: Вовлечение Финляндии во Вторую Мировую войну |trans-title=Entrada de Finlandia na segunda guerra mundial |ano=2005 |editorial=Yauza |isbn=5-87849-171-0 |ref=harv |url=http://militera.lib.ru/h/sb_crusade_in_rossia/02.html |language=ru |título=Copia arquivada |dataacceso=16 de maio de 2019 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20081106001029/http://militera.lib.ru/h/sb_crusade_in_rossia/02.html |dataarquivo=06 de novembro de 2008 |urlmorta=yes }} * {{Cita libro |apelidos1=Bullock |nome1=Alan |ligazónautor1=Alan Bullock |título=Hitler and Stalin: Parallel Lives |url=https://archive.org/details/hitlerstalinpara00bull_0 |ano=1993 |editorial=Vintage Books |isbn=978-0-679-72994-5 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro |apelidos=Chubaryan|nome=A. |editor1=Kulkov, E. |editor2=Rzheshevskii, O. |editor3=Shukman, H. |chapter=Foreword |title=Stalin and the Soviet-Finnish War, 1939–1940 |ano=2002 |publisher=Frank Cass |location= |isbn=978-0-7146-5203-0 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro |apelidos-editor1=Clemmesen |nome-editor1=Michael H. |editor2-last=Faulkner |editor2-first=Marcus |title=Northern European Overture to War, 1939–1941: From Memel to Barbarossa| ano=2013 |publisher=Brill |page=|isbn=978-90-04-24908-0 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro|last1=Conquest|first1=Robert|authorlink1=Robert Conquest|title=The Great Terror: A Reassessment|ano=2007|origyear=1991|publisher=Oxford University Press, US|edition=40th Anniversary|isbn=978-0-19-531700-8 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro | apelidos = Coox | nome = Alvin D. | authorlink = Alvin Coox | title = Nomonhan: Japan against Russia, 1939 |year = 1985|edition=| publisher = Stanford University Press | isbn = 0-8047-1160-7 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro| first= David |apelidos= Dallin |authorlink=David Dallin |title=Soviet Russia's Foreign Policy, 1939–1942| url= https://archive.org/details/sovietrussiasfor00dall |translator= Leon Dennen |publisher=Yale University Press|ano=1942 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro| apelidos=Edwards|nome=Robert. | título = White Death: Russia's War on Finland 1939–40| url=https://archive.org/details/whitedeathrussia0000edwa| ano = 2006| editor = Londres: Weidenfeld & Nicolson| ISBN= 978-0-297-84630-7 |ref=harv |lingua=en}} * {{Cita libro |apelidos=Elfvegren |nome=Eero |título=Talvisodan pikkujättiläinen |ano=1999 |capítulo=Merisota talvisodassa |ref=harv |lingua=fi |trans-chapter=Guerra naval na Guerra de Inverno}} * {{cita libro|last1=Engle|first1=Eloise|last2=Paananen|first2=Lauri|authorlink1=|title=The Winter War: The Russo-Finnish Conflict, 1939–40|edition=|ano=1985|origyear=1973|publisher=Westview Press| location=|isbn=0-8133-0149-1| |ref=harv |lingua=en}} * {{Cita libro |apelidos=Engman |nome=Max |título=Raja – Karjalankannas 1918–1920 |editorial=WSOY |ano=2007 |isbn=978-951-0-32765-4 |ref=harv |trans-title=Fronteira – o istmo de Carelia 1918–1920}} * {{Cita libro |apelidos1=Geust |nome1=Carl-Fredrik |apelidos2=Uitto |nome2=Antero |título=Mannerheim-linja: Talvisodan legenda |ano=2006 |editorial=Ajatus |isbn=951-20-7042-1 |ref=harv|lingua=fi |trans-title=A Liña Mannerheim: a lenda da Guerra de Inverno}} * {{cita libro|last1=Glanz|first1=David|authorlink1=David Glantz|title=Stumbling Colossus: The Red Army on the Eve of World War|ano=1998|publisher=University Press of Kansas|isbn=978-0-7006-0879-9 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro | apelidos = Goldman | nome = Stuart D. | title = Nomonhan 1939, The Red Army's Victory That Shaped World War II | year = 2012 | publisher = Naval Institute Press | isbn = 978-1-59114-329-1 |ref=harv |lingua=en}} * {{Cita libro |apelidos-editor=Hallberg |nome-editor=Torsten |ano=2006 |título=Karelen: ett gränsland i Norden |editorial=Föreningen Norden |isbn=9789185276806 |lingua=sv |ref=harv}} * {{Cita libro |apelidos1=Halsti |nome1=Wolfgang Hallstén |título=Talvisota 1939–1940 |ano=1955 |editorial=Otava |ref=harv |lingua=fi |trans-title=A Guerra de Inverno 1939–1940}} * {{cita libro|last1=Jowett|first1=Philip|last2=Snodgrass|first2=Brent|title=Finland at War 1939–45| ano=2006|publisher=Osprey|location=|isbn=978-1-84176-969-1 |ref=harv |lingua=en}} * {{Cita libro |apelidos1=Juutilainen |nome1=Antti |apelidos2=Koskimaa |nome2=Matti |título=Jatkosodan pikkujättiläinen |ano=2005 |capítulo=Maavoimien joukkojen perustaminen |ref=harv |lingua=fi|trans-chapter=Establecendo as forzas do exército}} * {{Cita libro |apelidos=Juutilainen |nome=Antti |título=Talvisodan pikkujättiläinen |ano=1999a |data=1999|capítulo=Laatokan Karjalan taistelut |ref=harv|lingua=fi |trans-chapter=Batallas en Ladoga Carelia}} * {{Cita libro |apelidos=Juutilainen |nome=Antti |título=Talvisodan pikkujättiläinen |ano=1999b|data=1999 |capítulo=Talvisodan ulkomaalaiset vapaaehtoiset |ref=harv|lingua=fi |trans-chapter=Voluntarios estranxeiros na Guerra de Inverno}} * {{Cita libro |apelidos1=Kantakoski |nome1=Pekka |título=Punaiset panssarit: Puna-armeijan panssarijoukot 1918–1945 |ano=1998 |editorial=PS-Elso |isbn= 951-98057-0-2 |ref=harv|lingua=fi |trans-title=Exército Vermello: As forzas de tanques do Exército Vermello, 1918–1945}} * {{Cita web|title=Karjalan Liitto – Briefly in English|url=http://www.karjalanliitto.fi/english|publisher=Finnish Karelian League|accessdate=2009-10-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090820064028/http://www.karjalanliitto.fi/english|archivedate=20 de agosto de 2009|df=dmy-all|ref=harv|lingua=en|urlmorta=yes}} * {{Cita libro |apelidos=Kilin |nome=Juri |nome-editor=Markku|apelidos-editor=Jokisipilä |título=Sodan totuudet. Yksi suomalainen vastaa 5,7 ryssää |ano=2007 |data=2007|capítulo=Leningradin sotilaspiirin rajakahakka |ref=harv |editorial=Ajatus |authorlink1=Yuri Kilin |lingua=fi |trans-title=Verdades da Guerra. Un finlandés igual a 5,7 rusos}} * {{Cita libro |apelidos=Kilin |nome=Juri |nome-editor=Markku |apelidos-editor=Jokisipilä |título=Sodan totuudet. Yksi suomalainen vastaa 5,7 ryssää |ano=2007a|data=2007 |capítulo=Rajakahakan hidas jäiden lähtö |authorlink1=Yuri Kilin |ref=harv |lingua=fi |trans-title=Verdades da Guerra. Un finlandés igual a 5,7 rusos}} * {{Cita libro |apelidos1=Kilin |nome1=Juri |apelidos2=Raunio |nome2=Ari |authorlink1=Yuri Kilin |título=Talvisodan taisteluja |editorial=Karttakeskus |ano=2007|data=2007 |isbn=978-951-593-068-2 |ref=harv |lingua=fi |trans-title=Batallas da Guerra de inverno}} * {{Cita libro |apelidos=Kilin |nome=Yuri |authorlink=Yuri Kilin |título=Talvisodan pikkujättiläinen |ano=1999 |capítulo=Puna-armeijan Stalinin tahdon toteuttajana |ref=harv |lingua=fi |trans-chapter=O Exército Vermello como executor da vontade de Stalin}} * {{cita libro|apelidos=Kovalyov|nome= E. |script-title=ru:Короли подплава в море червонных валетов |trans-title=Submarine Kings of the Knave of Hearts Sea |chapter=7: Зимняя война балтийских подводных лодок (1939–1940 гг.)|trans-chapter=A Guerra de Inverno e os submarinos do Báltico (1939–1940) |ano=2006 |publisher=Tsentrpoligraf |location=|isbn=5-9524-2324-8 |ref=harv |url=http://militera.lib.ru/h/kovalev_ea2/07.html |language=ru}} * {{Cita libro|apelidos=Krivosheyev|nome=Grigoriy|authorlink=Grigoriy Krivosheyev|publisher=Greenhill Books|ano=1997b|title=Soviet Casualties and Combat Losses in the Twentieth Century|edition=1st|url =https://books.google.com/books?id=CTTfAAAAMAAJ|isbn=1-85367-280-7 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro|apelidos=Kulju|nome=Mika|title=Raatteen tie: Talvisodan pohjoinen sankaritarina|edition=|ano=2007|origyear=|publisher=Ajatus|location=|isbn= 978-951-20-7218-7|quote=|ref=harv|language=fi|trans-title=A estrada de Raate: Conto do heroísmo norteño durante a Guerra de Inverno}} * {{cita libro|apelidos1=Kurenmaa|nome1=Pekka|apelidos2=Lentilä|nome2=Riitta|title=Jatkosodan pikkujättiläinen|ano= 2005|chapter=Sodan tappiot|ref=harv|language=fi|trans-chapter=Perdas da guerra}} * {{cita libro|apelidos=Laaksonen|nome=Lasse|authorlink1=|title=Todellisuus ja harhat| ano=2005|origyear=1999|publisher=Ajatus|isbn=951-20-6911-3|ref=harv|language=fi|trans-title=Realidade e ilusións}} * {{cita libro|apelidos=Laaksonen|nome=Lasse|title=Talvisodan pikkujättiläinen|ano=1999|chapter=Kannaksen taistelut|ref=harv|language=fi|trans-chapter=Batallas no istmo}} * {{Cita publicación periódica|apelidos=Laemlein|nome=Tom|title=Where Will We Bury Them All?|journal=American Rifleman|date=October 2013|volume=161 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro|apelidos=Langdon-Davies|nome=John|authorlink=John Langdon-Davies|title=Invasion in the Snow: A Study of Mechanized War|date=1941|location=|publisher=Houghton Mifflin Company |ref=harv |lingua=en |oclc=1535780}} * {{Cita publicación periódica|title=Expulsion of the U.S.S.R.|apelidos=[[League of Nations]]|journal=League of Nations Official Journal|date=1939-12-14 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro|apelidos1=Lentilä|nome1=Riitta|apelidos2=Juutilainen|nome2=Antti|title=Talvisodan pikkujättiläinen|ano=1999| chapter=Talvisodan uhrit|ref=harv|trans-chapter=Vítimas da Guerra de Inverno}} * {{cita libro|apelidos1=Leskinen|nome1=Jari|apelidos2=Juutilainen|nome2=Antti|ano=2005|title=Jatkosodan pikkujättiläinen|edition=1st|location=|publisher=WSOY|isbn=951-0-28690-7|language=fi|trans-title=Guía da Guerra de Continuación|ref=harv}} * {{cita libro|apelidos=Leskinen|nome=Jari|nome-editor1=Jari|apelidos-editor1=Leskinen| nome-editor2=Antti|apelidos-editor2=Juutilainen|title=Talvisodan pikkujättiläinen|ano=1999|chapter=Suomen ja Viron salainen sotilaallinen yhteistyö Neuvostoliiton hyökkäyksen varalta 1930-luvulla|ref=Lesk1999|language=fi|trans-chapter=A colaboración militar clandestina fino-estoniana contra unha posible invasión soviética na década de 1930}} * {{cita libro|last1=Leskinen|first1=Jari|last2=Juutilainen|first2=Antti|title=Talvisodan pikkujättiläinen| ano=1999|chapter=Suomen kunnian päivät|language=fi|trans-chapter=Días de gloria de Finlandia}} * {{cita libro |apelidos=Lightbody |nome=Bradley |title=The Second World War: Ambitions to Nemesis |url=https://archive.org/details/secondworldwaram0000ligh |publisher=Routledge |location=|ano=2004 |isbn=0-415-22404-7 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro|apelidos=Malmi|nome=Timo|title=Talvisodan pikkujättiläinen|ano=1999|chapter=Suomalaiset sotavangit|ref=harv|language=fi|trans-chapter=Prisioneiros de guerra finlandeses}} * {{cita libro|apelidos=Manninen|nome=Ohto|authorlink1=Ohto Manninen|title=Miten Suomi valloitetaan: Puna-armeijan operaatiosuunnitelmat 1939–1944|edition=|ano=2008|origyear=|publisher=Edita|location=|isbn=978-951-37-5278-1|quote=|ref=harv|language=fi|trans-title=Como conquistar Finlandia: Plans de operación do Exército Vermello 1939–1944}} * {{cita libro|apelidos=Manninen|nome=Ohto|title=Talvisodan pikkujättiläinen|data=1999|ano=1999a|chapter=Neuvostoliiton tavoitteet ennen talvisotaa ja sen aikana|ref=harv|language=fi|trans-chapter=Obxectivos soviéticos antes e durante a Guerra de Inverno}} * {{cita libro|apelidos=Manninen|nome=Ohto|title=Talvisodan pikkujättiläinen|data=1999|ano=1999b|chapter=Venäläiset sotavangit ja tappiot|ref=harv|language=fi|trans-chapter=Prisioneiros de guerra rusos e perdas}} * {{cita libro|apelidos=Manninen |nome=Ohto|authorlink1=Ohto Manninen|title=Talvisodan salatut taustat (Fondo oculto da Guerra de Inverno)|edition=|ano=1994|origyear=|publisher=Kirjaneuvos|location=|isbn=952-90-5251-0|quote=|ref=Manninen1994|language=fi}} * {{cita libro|apelidos=Meltiukhov|nome=Mikhail|authorlink=Mikhail Meltiukhov|trans-title=A oportunidade perdida de Stalin|script-title=ru:Упущенный шанс Сталина. Советский Союз и борьба за Европу|ano=2000|publisher=Veche|url=http://militera.lib.ru/research/meltyukhov/04.html|ref=harv|accessdate=29 October 2010|language=ru}} * {{cita libro|apelidos=Paasikivi|nome=Juho Kusti|authorlink1=Juho Kusti Paasikivi|title= Toimintani Moskovassa ja Suomessa 1939–41|ano=1958|publisher=WSOY|location=|isbn=|ref= Paasikivi1958|language=fi|trans-title=As miñas accións en Moscova e Finlandia 1939-1941}} * {{cita libro|apelidos=Palokangas|nome=Markku|title=Talvisodan pikkujättiläinen|ano=1999|chapter= Suomalaisjoukkojen aseistus ja varustus|ref=harv|language=fi|trans-chapter=Armamento e equipamento das forzas finlandesas}} * {{cita libro|apelidos=Paulaharju|nome=Jyri|title=Talvisodan pikkujättiläinen|ano=1999|chapter=Pakkastalven kourissa|ref=harv|language=fi|trans-chapter=Nos grilletes do inverno}} * {{Cita novas|apelidos=Paskhover|nome=A.|url=http://www.istpravda.com.ua/blogs/2015/06/3/148356/|trans-title="Exército Vermello – o máis pacífico, o máis heroico..."|script-title=uk:Красная Армия – самая миролюбивая, самая героическая..."|publisher=''[[Ukrayinska Pravda]]''|date=2015-06-03|ref=harv|language=ru|ano=2015}} * {{cita libro|apelidos=Peltonen|nome=Martti|title=Talvisodan pikkujättiläinen|ano=1999|chapter=Ilmasota talvisodassa|ref=harv|language=fi|trans-chapter=Guerra aérea na Guerra de Inverno}} * {{cita libro|apelidos=Petrov|nome=Pavel|title=Venäläinen talvisotakirjallisuus: Bibliografia 1939–1945|location=|publisher=Docendo|date=2013|isbn=978-952-5912-97-5|trans-title=Literatura rusa da Guerra de Inverno: Bibliografía 1939-1945|language=fi|ref=harv}} * {{cita libro|title=Venäjän vallankumous ja Suomi 1917–1920 II: toukokuu 1918–joulukuu 1920|apelidos=Polvinen|nome=Tuomo|publisher=WSOY|ano=1987|isbn=951-0-14299-9|location=|pages=|ano-orixinal==1971|ref=harv|trans-title=Revolución rusa e Finlandia 1917–1920 II: maio de 1918 – decembro de 1920}} * {{cita libro |apelidos=Ravasz |nome=István |url=http://www.wysocki.hu/old/irasok/dok/ravasz_finn.pdf |title=Finnország függetlenségi harca 1917–1945, Magyar önkéntesek Finnországban |trans-title=A loita de Finlandia pola independencia de 1917 a 1945, voluntarios húngaros en Finlandia |publisher=Wysocki Légió Hagyományőrző Egyesületnek |ref=harv |ano=2003 |language=hu |dataacceso=16 de maio de 2019 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20171020105939/http://www.wysocki.hu/old/irasok/dok/ravasz_finn.pdf |dataarquivo=20 de outubro de 2017 |urlmorta=yes }} * {{cita libro|last1=Reiter|first1=Dan|title=How Wars End|edition=Illustrated|ano=2009|publisher=Princeton University Press|isbn=069114060X|url=https://books.google.com/?id=-_Avp1TNYjMC|accessdate=29 October 2010 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro |apelidos-editor1=Holtsmark |nome-editor1=Sven G. |apelidos-editor2=Pharo |nome-editor2=Helge Ø. |apelidos-editor3=Tamnes |nome-editor3=Rolf|ref=harv|apelidos=Rentola |nome=Kimmo |title=Motstrøms: Olav Riste og norsk internasjonal historieskrivning|trans-title=Contra correntes: Olav Riste e a historiografía internacional norueguesa|publisher=Cappelen Akademisk Forlag |ano=2003|isbn=8202218284 |language=no}} * {{cita libro| autor = Ries, Tomas. | título = Cold Will: The Defense of Finland| url = https://archive.org/details/coldwilldefenceo0000ries | ano = 1988| editor = Londres: Brassey's Defence Publishers| ISBN= 0-08-033592-6 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro|nome=Jonathan|apelidos=Rigby|title=Christopher Lee: The Authorised Screen History|publisher=Reynolds & Hearn|ano=2003|isbn=9781903111642 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro|apelidos=Sedlar|nome=Jean W.|title=Hitler's Central European Empire 1938-1945|ano=2007|publisher=BookLocker|isbn=9781591139102 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro |apelidos=Shirokorad|nome= A. |script-title=ru:Северные войны России |trans-title=As guerras do norte de Rusia |chapter=IX: Зимняя война 1939–1940 гг. [Winter War 1939–1940] |ano=2001 |publisher=ACT |location=|isbn=5-17-009849-9 |url=http://militera.lib.ru/h/shirokorad1/9_01.html |ref=harv |language=ru}} * {{cita libro|apelidos=Silvast|nome=Pekka|title=Talvisodan pikkujättiläinen|ano=1999|chapter=Merivoimien ensimmäinen voitto: Russarö|ref=harv|language=fi|trans-chapter=A primeira vitoria naval: Russarö}} * {{cita libro|apelidos=Soikkanen|nome=Timo|title=Talvisodan pikkujättiläinen|ano=1999|chapter=Talvisodan henki| ref=Sharv|language=fi|trans-chapter=O Espírito da Guerra de Inverno}} * {{cita libro|apelidos=Tanner|nome=Väinö|authorlink1=Väinö Tanner|title=The Winter War: Finland against Russia 1939–1940|url=https://books.google.com/?id=J1elAAAAIAAJ&lpg=PR1&dq=Tanne%20The%20Winter%20War%3A%20Finland%20against%20Russia&pg=PA1|edition=|ano=1957|origyear=1950|publisher=Stanford University Press |ref=harv |lingua=en|isbn=978-0-8047-0482-3}} * {{cita libro|last1=Tillotson|first1=H.M.|authorlink1=|title=Finland at Peace & War 1918–1993|url=https://archive.org/details/finlandatpeacewa0000till|ano= 1993|publisher=Michael Russell|isbn=0-85955-196-2 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro|last1=Trotter|first1=William R.|authorlink1=William R. Trotter|title=The Winter War: The Russo–Finnish War of 1939–40|edition=5th|ano=2002|origyear=1991|publisher=Aurum Press|location=|isbn=1-85410-881-6 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro|apelidos=Turtola|nome=Martti|title=Talvisodan pikkujättiläinen|ano=1999a|data=1999|chapter=Kansainvälinen kehitys Euroopassa ja Suomessa 1930-luvulla|ref=harv|language=fi|trans-chapter=Desenvolvemento internacional en Europa e Finlandia nos anos 1930}} * {{cita libro|apelidos=Turtola|nome=Martti|title=Talvisodan pikkujättiläinen|ano=1999b|data=1999|chapter=Katkera rauha ja Suomen ulkopoliittinen asema sodan jälkeen|ref=harv|language=fi|trans-chapter=A paz amarga e a posición da política exterior finlandesa na posguerra}} * {{cita libro| apelidos = Van Dyke |nome=Carl | título = The Soviet Invasion of Finland, 1939–40| ano = 1997| editor = Routledge| id = ISBN 0-7146-4314-9 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro|apelidos=Vihavainen|nome=Timo|title=Talvisodan pikkujättiläinen|ano=1999|chapter=Talvisota neuvostohistoriakirjoituksessa|ref=harv|language=fi|trans-chapter=A Guerra de Inverno na historiografía soviética}} * {{cita libro|apelidos1=Vuorenmaa|nome1=Anssi|apelidos2=Juutilainen|nome2=Antti|title=Talvisodan pikkujättiläinen| ano=1999|chapter=Myytti Mannerheim-linjasta|ref=harv|language=fi}} (Mito da Liña Mannerheim) * {{Cita web |url=https://yle.fi/uutiset/osasto/news/putin_winter_war_aimed_at_correcting_border_mistakes/6539940 |title=Putin: Winter War aimed at correcting border "mistakes" |author=[[Yle|Yle News]] |date=2013-03-15 |accessdate=2017-12-14 |ref=harv |lingua=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20171214072040/https://yle.fi/uutiset/osasto/news/putin_winter_war_aimed_at_correcting_border_mistakes/6539940 |archive-date=14 de decembro de 2017 |dead-url=yes }} * {{cita libro |apelidos-editor1=Zeiler |nome-editor1=Thomas W. |apelidos-editor2=DuBois |nome-editor2=Daniel M. |title=A Companion to World War II|series=Wiley Blackwell Companions to World History |volume=11 | ano=2012 |ref=harv |lingua=en |publisher=Wiley-Blackwell|isbn=978-1-4051-9681-9}} {{Refend}} ;Bibliografía adicional * {{Cita libro |título=Finnish Soldier vs Soviet Soldier: Winter War 1939–40 |apelidos=Campbell |nome=David |editorial=Osprey Publishing |ano=2016 |isbn=9781472813244 |lingua=en}} * {{cita libro| autor = Condon, Richard. Traducido por López-Pozas Carreño, Carlos| título = Guerra de invierno : Rusia contra Finlandia| ano = 1976| editor = Madrid: San Martín S.L.| ISBN=84-7140-128-2|lingua=es}} * {{Cita libro |apelidos=Cox |nome=Geoffrey |ligazónautor=Geoffrey Cox (xornalista) |título=The Red Army Moves |ano=1941 |editorial=Victor Gollancz |oclc=502873 |ref=Cox1941 |lingua=en}} * {{Cita libro |apelidos=Hill |nome=Alexander |título=The Red Army and the Second World War |editorial=Cambridge University Press |ano=2017 |isbn=978-1-1070-2079-5 |lingua=en}} * {{Cita libro |título=Tanks in the Winter War 1939–1940 |apelidos=Kolomyjec |nome=Maksim |editorial=Leandoer & Ekholm |ano=2011 |isbn=9197589527 |lingua=en |translator-last=Dinan |translator-first=Tim}} * {{Cita libro |apelidos1=Manninen |nome1=Ohto |título=Stalinin kiusa – Himmlerin täi |ano=2002 |editorial=Edita ||isbn=951-37-3694-6 |ref=ManninenStalininkiusa2002 |lingua=fi |trans-title=Stalin's nuisance - Himmler's louse}} * {{Cita libro |apelidos1=Nenye |nome1=Vesa |apelidos2=Munter |nome2=Peter |apelidos3=Wirtanen |nome3=Toni |título=Finland at War: The Winter War 1939–1945 |editorial=Osprey Publishing |data=2015 |isbn=9781472806314 |oclc=899228795 |lingua=en}} * {{Cita noticia |apelidos=Reese |nome=Roger R. |título=Lessons of the Winter War: a study in the military effectiveness of the Red Army, 1939–1940 |xornal=Journal of Military History |volume=72 |issue=3 |ano=2008 |páxinas=825–852 |lingua=en}} * {{Cita libro |url=https://books.google.ch/books/about/The_White_Sniper.html?id=bN48DQAAQBAJ |título=The White Sniper: Simo Häyhä |apelidos=Saarelainen |nome=Tapio |editorial=Casemate |ano=2016 |isbn=1612004296 |lingua=en}} * {{Cita libro |apelidos1=Sander |nome1=Gordon F. |título=The Hundred Day Winter War: Finland's Gallant Stand against the Soviet Army |editorial=University Press of Kansas |ano=2013 |isbn=9780700619108 |lingua=en}} [http://www.h-net.org/reviews/showpdf.php?id=39774 (comentario en liña)] * {{Cita libro |apelidos1=Soviet Information Bureau |ligazónautor=Soviet Information Bureau |título=[[Falsifiers of History]] (Historical Survey)|edición=1 |ano=1948 |editorial=Gospolitizdat & Foreign Languages Publishing House |oclc=155723998 |ref=SovietInformationBureau1948 |lingua=en}} * {{Cita libro |url=https://www.theatlantic.com/photo/2013/05/finland-in-world-war-ii/100519/ |título=Finland in World War II |apelidos=Taylor |nome=Alan |data=2013-05-23 |obra=The Atlantic |lingua=en}} * {{Cita libro |url=https://books.google.ch/books?id=t_OODAAAQBAJ |título=Finnish Military Effectiveness in the Winter War, 1939–1940 |apelidos=Tuunainen |nome=Pasi |editorial=Palgrave Macmillan |ano=2016 |isbn=978-1-137-44606-0 |doi=10.1057/978-1-137-44606-0 |lingua=en}} * {{Cita libro |apelidos1=Tuuri |nome1=Antti |título=The Winter War |url=https://archive.org/details/winterwar0000tuur |ano=2003 |origyear=1984 |editorial=Aspasia Books, Inc. |isbn=097310533X |lingua=en}} * {{Cita libro |url=http://uk.businessinsider.com/ussr-russia-finald-wwii-winter-war-photos-2017-3?r=US |título=These 17 photos show Finland's brutally cold World War II battle with the Soviet Union |apelidos=Woody |nome=Christopher |data=2017-12-01 |obra=Business Insider UK |lingua=en |data-acceso=12 de abril de 2019 |data-arquivo=19 de febreiro de 2023 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20230219083546/http://uk.businessinsider.com/ussr-russia-finald-wwii-winter-war-photos-2017-3?r=US |url-morta=yes }} === Outros artigos === * [[Guerra civil finlandesa]] * [[Guerra de Continuación]] * [[Guerra de Laponia]] * [[Cuestión de Carelia]] === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20081202061954/http://enciclopedia.elgrancapitan.org/index.php/Cronolog%C3%ADa_de_la_Guerra_de_Invierno Guerra de Invierno] Enciclopedia Gran Capitán. Acceso 16/03/2013 {{es}} * [https://web.archive.org/web/20080506072840/http://www.artehistoria.jcyl.es/batallas/contextos/3865.htm La guerra ruso-finlandesa] ArteHistoria. Xunta de Castela e León. Acceso 16/03/2013 {{es}} {{Segunda guerra mundial}} {{Barra portal|Finlandia|Historia|Segunda Guerra Mundial}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Segunda guerra mundial]] [[Categoría:Historia de Finlandia]] [[Categoría:1939]] [[Categoría:1940]] [[Categoría:Guerras do século XX]] 1myf0f6747cbqpq035v7fh6a4p9huho 7104745 7104744 2025-06-23T18:48:57Z O Breixo 127505 7104745 wikitext text/x-wiki {{Artigo de calidade}} {{Acontecemento |imaxe = [[Ficheiro:The War in Finland, 1940 HU55566.jpg|300px]] |descrición_imaxe = Patrulla de esquiadores fineses o [[12 de xaneiro]] de [[1940]]. |resultado = [[Tratado de paz de Moscova]]<br/>([[paz interina]]) |casus = [[Incidente de Mainila]] |combatentes1 = {{FINb}} [[Finlandia]] *<small>[[Apoio estranxeiro a Finlandia durante a Guerra de Inverno|Voluntarios estranxeiros]]</small> |combatentes2 = {{URSb}} [[Unión Soviética]] *<small>[[República Democrática de Finlandia]] (goberno monicreque)</small> |comandante1 = {{FINb}} '''[[Kyösti Kallio]]'''<br/>{{FINb}} [[Risto Ryti]]<br/>{{FINb}} '''[[Carl Gustaf Emil Mannerheim]]''' |comandante2 = {{URSb}} '''[[Iosif Stalin]]'''<br/>{{URSb}} [[Kirill Meretskov]]<br/>{{URSb}} [[Kliment Voroshilov]]<br/>{{URSb}} [[Semyon Timoshenko]]{{refn|group=lower-alpha|O comandante do [[Distrito Militar de Leningrado]] Kirill Meretskov inicialmente dirixiu a operación xeral contra os finlandeses.{{Harvnp|Edwards|2006|p=93}} O comando foi transferido o 9 de decembro de 1939 ao Comando Supremo do Estado Maior Xeral (máis tarde coñecido como [[Stavka]]), directamente baixo o control de Kliment Voroshilov (presidente), [[Nikolai Gerasimovich Kuznetsov|Nikolai Kuznetsov]], [[Iosif Stalin]] e [[Boris Shaposhnikov]].{{Harvnp|Edwards|2006|p=125}}{{Harvnp|Manninen|2008|p=14}} En xaneiro de 1940, o Distrito Militar de Leningrado reformouse e renomeouse "Fronte Noroeste". Semyon Timoshenko foi escollido como comandante do exército para romper a liña Mannerheim.{{Harvnp|Trotter|2002|p=204}}}} |soldados1 = 300&nbsp;000 - 340&nbsp;000 soldados{{refn|group=lower-alpha|Ao principio da guerra, Finlandia contaba con 300&nbsp;000 soldados. O exército finlandés tiña só 250&nbsp;028 rifles (un total de 281&nbsp;594 armas de fogo), mais a [[Garda Branca (Finlandia)|Garda Branca]] levou os seus propios rifles (máis de 114&nbsp;000 rifles, un total de 116&nbsp;800 armas de fogo) á guerra. O exército finlandés acadou a súa forza máxima a principios de marzo de 1940 con 346&nbsp;000 soldados uniformados.{{Harvnp|Palokangas|1999|pp=299–300}}{{Harvnp|Juutilainen|Koskimaa|2005|p=83}}}}<br/> 32 tanques{{refn|group=lower-alpha|A partir de 1919, Finlandia posuía 32 tanques [[Renault FT]] franceses e uns poucos tanques lixeiros. Estes non eran válidos para a guerra e posteriormente empregáronse fortíns fixos. Finlandia mercou 32 tanques [[Vickers 6-Ton]] británicos no período de 1936–39, mais sen armas. As armas estaban destinadas a ser fabricadas en Finlandia. So 10 tanques eran aptos para o combate ao principio do conflito.{{Harvnp|Palokangas|1999|p=318}}}}<br/> 114 avións{{refn|group=lower-alpha|O 1 de decembro de 1939 Finlandia tiña 114 aeronaves de combate aptos para o servizo e sete avións para comunicación e observación. Empregáronse case 100 avións para adestramento, non axeitados para o combate, ou en reparación. En total, os finlandeses tiñan 173 avións e 43 avións de reserva.<ref name="Peltonen">[[#Peltonen|Peltonen (1999)]]</ref>}} |soldados2 = 425&nbsp;000 - 760&nbsp;000 soldados{{refn|group=lower-alpha|550&nbsp;757 soldados o 1 de xaneiro de 1940{{Harvnp|Meltiukhov|2000|p=ch. 4, Table 10}} e 760&nbsp;578 soldados a principios de marzo.{{Harvnp|Krivosheyev|1997|p=63}} No Distrito Militar de Leningrado, 1&nbsp;000&nbsp;000 soldados{{Harvnp|Kilin|1999|p=383}} e 20 divisións un mes antes da guerra, e 58 divisións dúas semanas antes do ser final.{{Harvnp|Manninen|1994|p=43}}}}<br/> 2&nbsp;514 - 6&nbsp;541 tanques{{refn|group=lower-alpha|Ao principio da guerra a Unión Soviética tiña 2&nbsp;514 tanques e 718 vehículos blindados. O principal campo de batalla foi o itsmo de Carelia, onde os soviéticos despregaron 1&nbsp;450 tanqus. Ao final da guerra os soviéticos tiñan 6&nbsp;541 tanques e 1&nbsp;691 vehículos blindados. O modelo de tanque máis común era o [[T-26]], mais os tipo [[Tanque BT|BT]] eran moi comúns.{{Harvnp|Kantakoski|199|p=260}}}}<br/> 3&nbsp;880 avións{{Harvnp|Trotter|2002|p=187}} |baixas1 = 25&nbsp;904 mortos ou desaparecidos{{Harvnp|Kurenmaa|Lentilä|2005|p=1152}}<br/> 43&nbsp;557 feridos{{Harvnp|Lentilä|Juutilainen|1999|p=821}}<br/> 800-1&nbsp;100 capturados{{Harvnp|Malmi|1999|p=792}}<br/> 957 civís en ataques aéreos{{Harvnp|Kurenmaa|Lentilä|2005}}<br/> 20 - 30 tanques<br/> 62 avións{{Harvnp|Tillotson|1993|p=160}}<br/> '''70&nbsp;000 total de baixas''' |baixas2 = 126&nbsp;875 - 167&nbsp;976 mortos ou desaparecidos{{Harvnp|Krivosheyev|1997|pp=77–78}}{{Harvnp|Kilin|2007b|p=91}}<ref name=autogenerated3>[[#Petrov2013|Petrov (2013)]]</ref><br/> 188&nbsp;671 - 207&nbsp;538 feridos{{Harvnp|Krivosheyev|1997|pp=77–78}}{{Harvnp|Kilin|2007b|p=91}} (incluídos canto menos 61&nbsp;506 enfermos ou conxelados<ref name="Krivosheyev, Table 100">[http://rus-sky.com/history/library/w/w04.htm Krivosheyev, Table 100]</ref>)<br/> 5&nbsp;572 capturados{{Harvnp|Manninen|1999b|p=815}}<br/> 1&nbsp;200 - 3&nbsp;543 tanques{{Harvnp|Kilin|1999|p=381}}{{Harvnp|Kantakoski|1998|p=286}}{{Harvnp|Manninen|1999b|pp=810–811}}<br/> 261 - 515 avións{{Harvnp|Manninen|1999b|pp=810–811}}{{Harvnp|Kilin|1999|p=381}}<br/> '''323&nbsp;000 - 381&nbsp;000 total de baixas''' }} A '''guerra de Inverno'''{{refn|group=lower-alpha|Este nome é tradución dos seguintes: [[lingua finesa|finés]]: ''talvisota'', en [[lingua sueca|sueco]]: ''vinterkriget'', en [[lingua rusa|ruso]]: ''Зимняя война'', ''(Zimnjaja vojna)''. Os nomes '''Guerra Soviético–Finlandesa 1939–1940''' ({{lang-ru|link=no|Сове́тско-финская война́ 1939–1940}}) e '''Guerra Unión Soviética-Finlandia 1939–1940''' ({{lang-ru|link=no|Сове́тско-финляндская война́ 1939–1940}}) son frecuentemente empregados na [[historiografía]] rusa;<ref>[[#Baryshnikov2005|Baryshnikov (2005)]]</ref><ref>[[#Kovalyov2006|Kovalyov (2006)]]</ref><ref>[[#Shirokorad2001|Shirokorad (2001)]]</ref> '''Guerra Ruso-Finlsndesa 1939–1940''' ou '''Guerra Fino-Rusa 1939–1940''' é empregado no catálogo da [[Biblioteca do Congreso dos Estados Unidos]] (véxase control de autoridades).}} foi un conflito militar entre a [[Unión Soviética]] e [[Finlandia]]. Comezou cunha ofensiva soviética o día [[30 de novembro]] de [[1939]] (dous meses despois do inicio da [[Segunda guerra mundial]] e da [[invasión soviética de Polonia]]), e rematou o [[13 de marzo]] de [[1940]] co [[Tratado de paz de Moscova]]. A [[Sociedade de Nacións]] considerou o ataque ilegal e expulsou a Unión Soviética da Sociedade o [[14 de decembro]] de 1939. Os soviéticos tiñan tres veces máis soldados que os fineses, trinta veces máis avións, e cen veces máis tanques. O [[Exército Vermello]], porén, fora paralizado pola [[Gran Purga]] de [[Iosif Stalin]] de [[1937]], reducindo a moral e a eficacia do exército pouco tempo antes do inicio da guerra. Con máis de 30.000 dos seus oficiais executados ou presos, incluídos moitos altos mandos, o Exército Vermello en 1939 tiña moitos oficiais de nivel medio e alto inexpertos. Debido a estes factores, e a alta moral das forzas finesas, [[Finlandia]] foi capaz de resistir a invasión soviética moito máis tempo do que os soviéticos agardaban.{{Harvnp|Ries|1988|pp=79–80}} As hostilidades remataron o 13 de marzo de 1940 coa sinatura do Tratado de paz de Moscova. Finlandia cedeu o 11% dos seus territorios previos á guerra e o 30% dos seus activos económicos á [[Unión Soviética]]. As perdas no Exército Vermello foron moi altas, e a reputación internacional do país sufriu. As forzas soviéticas non cumpriron o seu obxectivo de conquistar completamente [[Finlandia]], pero gañaron terreo substancial ao longo do [[lago Ladoga]] e territorio no norte do país.{{Harvnp|VanDyke|1997|p=44}} Os fineses, porén, conservaron a súa soberanía e melloraron a súa reputación internacional. O tratado de paz frustrou o plan franco-británico de enviar tropas a Finlandia polo norte de [[Escandinavia]]. Un dos obxectivos principais desa operación era o de tomar o control das minas de [[ferro]] do norte de [[Suecia]] e cortar a súa subministración a [[Alemaña]]. == Contexto == {{AP|Antecedentes da Guerra de Inverno}} {{VT|Tratado de Tartu (Finlandia-Rusia)}} === Relacións e políticas soviético-finesas === [[Ficheiro:Northern europe november 1939.png|miniatura|Status xeopolítico de [[Europa do Norte]] en novembro de 1939.{{Harvnp|Kilin|Raunio|2007|p=10}} {{legend|#98c807|Países neutrais.}}{{legend|#636466|Países anexionados por Alemaña.}}{{legend|#d13814|Países anexionados pola Unión Soviética.}}{{legend|#ef9421|Países neutrais con bases militares soviéticas.}}]] Ata os inicios do [[século XIX]], [[Finlandia]] constituía a parte leste do [[Suecia|Reino de Suecia]]. En [[1809]], para protexer a súa capital imperial, [[San Petersburgo]], os rusos conquistaron Finlandia e convertérona nun estado tapón autónomo dentro do [[Imperio Ruso]].{{Harvnp|Trotter|2002|pp=3–5}} O [[Gran Ducado de Finlandia]] resultante gozou dunha ampla autonomía dentro do Imperio ata o final do século, cando Rusia comezou a intentar [[Rusificación de Finlandia|asimilar Finlandia]] como parte dunha política xeral para fortalecer o goberno central e unificar o Imperio a través da [[rusificación]]. Aínda que infrutuosos, debido ás loitas internas en Rusia, eses intentos arruinaron as relacións cos fineses e incrementaron o apoio dos movementos pola autodeterminación en Finlandia.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=4–6}} O estoupido da [[Primeira guerra mundial]] propiciou o colapso do Imperio Ruso durante a [[revolución rusa de 1917]] e a [[guerra civil rusa]] de 1917–1920, déronlle a Finlandia unha oportunidade; o [[6 de decembro]] de [[1917]] o Senado de Finlandia [[declaración de independencia de Finlandia|declarou a independencia do país]]. O novo goberno [[bolxevique]] ruso era débil, e a guerra civil estalara en Rusia en novembro de 1917; os bolxeviques consideraron que non podían aferrarse a partes periféricas do antigo imperio. Deste xeito, a [[República Soviética Federativa Socialista de Rusia|Rusia Soviética]] (logo URSS) recoñeceu o novo goberno finés só tres semanas despois da declaración de independencia.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=4–6}} A soberanía foi totalmente conseguida en maio de [[1918]] tras unha [[guerra civil finlandesa|guerra civil de catro meses]], coa vitoria das forzas conservadoras [[Finlandia Branca|Brancas]] sobre as [[República Socialista dos Traballadores de Finlandia|Vermellas]] socialistas, e a expulsión das tropas bolxeviques.{{Harvnp|Jowett|Snodgrass|2006|p=3}} Finlandia uniuse á [[Sociedade de Nacións]] en [[1920]], da que buscaba garantías de seguridade, pero o seu obxectivo principal era a cooperación cos [[Países nórdicos|países escandinavos]]. Os militares fineses e suecos cooperaron amplamente, pero centráronse máis no intercambio de información e os plans de defensa das [[Åland|illas Åland]] que en [[exercicio militar|exercicios militares]] ou no almacenamento e despregadura de material. Porén, o [[goberno de Suecia]] evitou coidadosamente comprometerse coa política exterior de [[Finlandia]].{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=21–24}} A política militar finesa incluíu a cooperación militar secreta entre Finlandia e [[Estonia]].{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=33–34}} O período posterior á guerra civil ata principios da década de 1930 foi unha época politicamente inestable en [[Finlandia]] debido á continua rivalidade entre os partidos conservador e socialista. O [[Partido Comunista de Finlandia]] foi declarado ilegal en [[1931]], e o nacionalista [[Lapuan liike]] (Movemento de Lapua) organizou actos violentos [[Anticomunismo|anticomunistas]], que culminaron no [[Rebelión de Mäntsälä|fracasado golpe de estado]] de [[1932]]. A partir de entón o herdeiro de Lapuan liike, o ultranacionalista [[Isänmaallinen kansanliike]] (Movemento Patriótico Popular) tivo unha presenza minoritaria na política nacional (a súa máxima representación foi de 14 escanos dos 200 que conformaban o [[Parlamento de Finlandia|Parlamento]]).{{Harvnp|Edwards|2006|pp=26–27}} No final da década de 1930 a economía finesa, orientada cara á exportación, estaba en crecemento e os movementos políticos extremos do país diminuíran.{{Harvnp|Edwards|2006|p=18}} Despois da intervención soviética na [[guerra civil finlandesa]] en [[1918]], non se asinou ningún tratado de paz formal. En 1918 e [[1919]] forzas voluntarias finesas levaron a cabo dúas incursións militares sen éxito a través da fronteira rusa: as expedicións [[expedición Viena|Viena]] e [[expedición Aunus|Aunus]], para anexionar áreas de [[Carelia]] segundo a ideoloxía da [[Gran Finlandia]] de unir todos os [[pobos fínicos]] nun só estado. En [[1920]] comunistas fineses asentados na [[República Socialista Soviética Federativa de Rusia|Rusia Soviética]] intentaron asasinar o antigo comandante en xefe da finesa Suojeluskunta (Garda Branca), o mariscal [[Carl Gustaf Emil Mannerheim]]. O [[14 de outubro]] de 1920, Finlandia e a Rusia Soviética asinaron o [[Tratado de Tartu (Finlandia-Rusia)|Tratado de Tartu]], confirmando a nova fronteira entre os dous países igual que a vella entre o [[Gran Ducado de Finlandia]] e o [[Imperio Ruso]]. Ademais, Finlandia recibiu [[Petsamo]], co seu porto libre de xeo no [[océano Ártico]].{{Harvnp|Polvinen|1987|pp=156–161, 237–238, 323, 454}}{{Harvnp|Engman|2007|pp=452–454}} A pesar da sinatura do tratado, as relacións entre os dous países mantivéronse tensas. O goberno finés permitiu a voluntarios cruzar a fronteira para apoiar o [[Levantamento de Karelia oriental e conflito soviético-finlandés de 1921–22|levantamento de Carelia Oriental]] en [[1921]], e os comunistas fineses na [[Unión Soviética]] continuaron preparando un desquite cruzando a fronteira e realizaron un ataque dentro de Finlandia, coñecido como "[[Läskikapina]]" (motín da carne de porco), en [[1922]].{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=30–33}} En [[1932]] a Unión Soviética asinou un [[Pacto de non -agresión soviético-finlandés|pacto de non-agresión]] con Finlandia, que foi reafirmado por un período de 10 anos en [[1934]].{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=30–33}} Porén, as relacións entre os dous países mantivéronse en gran medida ''de mínimos''. Mentres que o comercio exterior de Finlandia estaba en auxe, menos do 1% do mesmo producíase coa Unión Soviética.{{Harvnp|Edwards|2006|p=31}} En [[1934]], a Unión Soviética uniuse á Sociedade de Nacións.{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=30–33}} [[Ficheiro:Soviet-finnish-nonaggression-pact-1932.jpg|miniatura|250px|Sinatura do pacto de non-agresión en 1932]] [[Iosif Stalin]] considerou decepcionante que a Unión Soviética non puidera deter a revolución finlandesa.{{Harvnp|Edwards|2006|pp=43–46}} Pensou que o movemento pro-finlandés en Carelia representaba unha ameaza directa para [[San Petersburgo|Leningrado]] e que a área e as defensas de Finlandia podían empregarse para invadir a Unión Soviética ou restrinxir os movementos da frota.{{Harvnp|Van Dyke|1997|p=13}} Durante a época de Stalin a propaganda soviética pintou os líderes fineses como unha "camarilla fascista, cruel e reaccionaria". O mariscal [[Carl Gustaf Emil Mannerheim|Carl Gustaf Mannerheim]] e [[Väinö Tanner]], o líder do Suomen Sosialidemokraattinen Puolue (Partido Socialdemócrata Finés), foron obxecto de desprezo en particular.{{Harvnp|Edwards|2006|pp=32–33}} Cando Stalin gañou o poder absoluto tras a Gran Purga de [[1938]], a [[Unión Soviética]] cambiou a súa política exterior cara a Finlandia no final da década de 1930. A Unión Soviética comezou a perseguir a reconquista das provincias que o tsarato ruso perdera durante o caos da [[Revolución de Outubro]] e da [[guerra civil rusa]] case dúas décadas antes. O líder soviético cría que o vello imperio tiña unha seguridade e unhas posesións territoriais ideais, e quería que a acabada de bautizar cidade de Leningrado a tan só 32&nbsp;km da fronteira finlandesa, gozase dun nivel de seguridade semellante contra o poder crecente da [[Alemaña nazi]].{{Harvnp|Lightbody|2004|p=52}}{{Harvnp|Trotter|2002|p=15}} Esencialmente, a fronteira entre o Gran Ducado de Finlandia e a Rusia propiamente dita nunca debera converterse en internacional.{{Harvnp|Edwards|2006|pp=28–29}}{{Harvnp|Hallberg|2006|p=226}} === Negociacións === [[Ficheiro:Бухта Озерко, губа Бол. Мотка.jpg|miniatura|250px|A [[península de Rybachii]] en 2008. A Unión Soviética demandou que a península, o punto máis ao norte de Finlandia na época, fose cedida xunto con outras áreas para protexer os activos soviéticos.]] En abril de [[1938]], o axente do [[NKVD]] [[Boris Yartsev]] contactou co ministro de asuntos exteriores finés [[Rudolf Holsti]] e co primeiro ministro [[Aimo Cajander]], afirmando que a Unión Soviética non confiaba en [[Alemaña nazi|Alemaña]] e que unha guerra entre os dous países era considerada posible. O Exército Vermello non agardaría pasivamente tras as fronteiras e "avanzaría para atoparse co inimigo". Os representantes fineses aseguráronlle a Yartsev que Finlandia se comprometía a unha política de neutralidade e que o país se oporía a calquera incursión armada. Yartsev suxeriulle a Finlandia que cedese ou arrendase algunhas das illas do [[golfo de Finlandia]] ao longo dos accesos marítimos a [[Leningrado]], pero Finlandia negouse.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=12–13}}{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=32–33}} As negociacións continuaron ao longo de [[1938]] sen resultados. A recepción finesa ás peticións soviéticas foi decididamente fría, xa que a violenta colectivización e as purgas de Stalin deron unha mala imaxe do país. Ademais, gran parte da elite comunista finesa na Unión Soviética fora executada durante a [[Gran Purga]], empanando aínda máis a súa imaxe en Finlandia. Ao mesmo tempo, Finlandia estaba intentando negociar un plan de cooperación militar con [[Suecia]], coa esperanza de conseguir unha defensa conxunta das illas Åland.{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=34–35}} A [[Unión Soviética]] e a [[Alemaña nazi]] asinaron o [[Pacto Ribbentrop-Molotov]] en agosto de [[1939]]. O pacto era nominalmente un [[tratado de non-agresión]], pero incluía un protocolo secreto polo cal os países do leste de [[Europa]] eran divididos en esferas de interese, e Finlandia caeu na esfera soviética. O [[1 de setembro]] de 1939, Alemaña comezou a súa [[Invasión alemá de Polonia de 1939|invasión de Polonia]], e dous días despois [[Reino Unido]] e [[Francia]] declaráronlle a guerra. Pouco despois os soviéticos [[Invasión soviética de Polonia|invadiron o leste de Polonia]]. Os [[Países bálticos|estados bálticos]] foron axiña [[Ocupación soviética dos países bálticos de 1940|forzados a aceptar tratados]] permitindo á Unión Soviética establecer bases militares e estacionar tropas no seu territorio.{{Harvnp|Engle|Paananen|1985|p=6}} O goberno de [[Estonia]] aceptou o ultimato, asinando o correspondente acordo en setembro. [[Letonia]] e [[Lituania]] faríano no mes de outubro. Ao contrario dos países bálticos, Finlandia iniciou unha mobilización progresiva baixo o aspecto dunhas "manobras adicionais de actualización".{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=38–41}} Os soviéticos xa tiñan comezado unha intensa mobilización preto da fronteira finesa entre 1938 e 1939. Porén, as tropas de asalto precisas para a invasión non comezaron a despregarse ata outubro de 1939. Os plans de operación feitos en setembro agardaban comezar a invasión no mes de novembro.{{Harvnp|Ries|1988|pp=55–56}}{{Harvnp|Manninen|1999a|pp=141–148}} [[Ficheiro:Field Kitchen before Winter War.jpg|miniatura|250px|Soldados finlandeses recollendo o seu almorzo nunha cociña de campo durante as "monobras adicionais de actualización" no istmo de Carelia o 10 de outubro de 1939.]] O [[5 de outubro]] de 1939 a Unión Soviética convidou unha delegación finesa a negociar en [[Moscova]]. [[Juho Kusti Paasikivi]], o embaixador en [[Suecia]], foi enviado a Moscova para representar o goberno finés.{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=38–41}} Os soviéticos esixiron que a fronteira entre os dous países no [[istmo de Carelia]] se movese cara ao oeste ata un punto só a 30&nbsp;km ao leste de [[Viipuri]], e que os fineses destruísen todas as fortificacións existentes no istmo. Tamén demandaron a cesión de illas no [[golfo de Finlandia]] ademais da [[península de Kalastajansaarento]]. Por outra banda, os fineses deberían abandonar a [[península de Hanko]] durante 30 anos e permitir aos soviéticos establecer unha base militar alí. A cambio, a [[Unión Soviética]] cedería [[Repola]] e [[Porajärvi]] de [[Carelia Oriental]], dous concellos con dúas veces o territorio demandado a [[Finlandia]].{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=38–41}}{{Harvnp|Trotter|2002|pp|14–16}} Aceptar as peticións soviéticas forzaría aos fineses a desmantelar as súas defensas na Carelia finesa.{{Harvnp|Jowett|Snodgrass|2006|p04}} A oferta soviética dividiu o goberno finés, pero finalmente foi rexeitada con respecto á opinión pública e do Parlamento. O [[31 de outubro]], na asemblea do Soviet Supremo, o Ministro de Exteriores soviético [[Vyacheslav Molotov]] anunciou as demandas soviéticas en público. Os fineses realizaron dúas contra-ofertas polas que Finlandia cedía a zona de [[Terijoki]] á Unión Soviética, o cal duplicaría a distancia entre Leningrado e a fronteira finlandesa, moito menos do que os soviéticos esixían,{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=41–43}} así como as illas no Golfo de Finlandia.<ref>[[#Tanner1950|Tanner (1950)]]</ref> Dende o punto de vista soviético as negociacións chegaran xa ao seu fin. === O incidente de Mainila e intencións soviéticas === {{AP|Incidente de Mainila}} O [[26 de novembro]] informouse dun incidente na fronteira preto da vila soviética de [[Mainila]]. Un posto fronteirizo soviético foi bombardeado por descoñecidos co resultado, segundo informes soviéticos, de catro gardas mortos e nove feridos. As investigacións realizadas por varios historiadores fineses e rusos chegaron á conclusión de que o ataque foi unha [[operación de bandeira falsa]] realizada dende o lado soviético da fronteira por unha unidade do [[NKVD]], co propósito de proporcionar á [[Unión Soviética]] un ''[[casus belli]]'' e un pretexto para rematar o pacto de non-agresión.{{Harvnp|Ries|1988|pp=77–78}}{{refn|group=lower-alpha|O papel soviético confírmase nas memorias de [[Nikita Khrushchev|Khrushchev]], onde afirma que o Mariscal de Artillaría [[Grigorii Kulik]] supervisara persoalmente o bombardeo da aldea soviética.{{Harvnp|Edwards|2006|p=105}}{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=44–45}}}} [[Ficheiro:Press at Mainila.jpg|miniatura|O 29 de novembro de 1939, [[xornalista|prensa]] estranxeira en Mainila, onde un [[Incidente de Mainila|incidente fronteirizo]] entre Finlandia e a Unión Soviética desencadeou a Guerra de Inverno.]] O ministro de exteriores soviético, [[Vyacheslav Molotov]], afirmou que foi un ataque da artillaría finesa e esixiu que [[Finlandia]] se desculpase polo incidente e movese as súas tropas a 20–25&nbsp;km da fronteira.{{Harvnp|Tanner|1950|pp=85–86}} Finlandia negou a súa responsabilidade polo ataque, rexeitou as demandas e solicitou unha comisión soviético-finesa para investigar os feitos. A Unión Soviética dixo entón que a resposta finesa fora hostil e renunciou ao pacto de non-agresión o [[28 de novembro]]. Nos anos seguintes, a historiografía soviética describiu o incidente como unha provocación finesa. As dúbidas sobre a versión oficial soviética só apareceron no final da década de 1980, nos tempos da ''[[glasnost]]''. Porén, o feito continuou dividindo a historiografía rusa mesmo despois do [[Disolución da Unión Soviética|colapso da Unión Soviética]] en 1991.{{Harvnp|Kilin|2007a|pp=99–100}}<ref>[[#Aptekar|Aptekar (2009)]]</ref> En 2013, o presidente ruso [[Vladimir Putin]] declarou nunha reunión con historiadores militares que a Unión Soviética iniciara a Guerra de Inverno para "corrixir os erros" realizados na determinación da fronteira con Finlandia logo de 1917.<ref>[[#Yle2013|Yle News (2013)]]</ref> A opinión sobre a escala da invasión soviética inicial está dividida: algunhas fontes conclúen que a Unión Soviética tiña a intención de conquistar completamente Finlandia, e citan o establecemento dun goberno comunista monicreque no país e os protocolos secretos do Pacto Ribbentrop-Molotov como proba das súas conclusións.{{refn|group=lower-alpha|Véxanse as seguintes fontes:{{Harvnp|Manninen|2008|pp=37, 42, 43, 46, 49}}{{Harvnp|Rentola|2003|pp=188–217}}{{Harvnp|Ravasz|2003|p=3}}{{Harvnp||Clemmesen|Faulkner|2013|p=76}}{{Harvnp|Zeiler|DuBois|2012|p=210}}}} O historiador húngaro István Ravasz escribiu que o [[Comité Central do Partido Comunista da Unión Soviética|Comité Central]] establecera que en 1939 as antigas fronteiras do imperio tsarista serían restauradas, incluída Finlandia.{{Harvnp|Ravasz|2003|p=3}} O científico político americano [[Dan Reiter]] declarou que a Unión Soviética "buscaba impoñer un cambio de réxime" e polo tanto "obter unha vitoria absoluta". Cita a Molotov, quen comentou en novembro de 1939 sobre o plan de cambio de réxime a un embaixador que o novo goberno "non será soviético, senón un dunha república democrática. Ninguén vai establecer soviets aló, mais esperamos será un goberno co que poidamos chegar a acordos para garantir a seguridade de Leningrado".{{Harvnp|Reiter|2009|p=124}} Outros argumentan en contra da idea dunha conquista completa soviética. O historiador estadounidense [[William R. Trotter]] afirma que o obxectivo de Stalin era asegurar o flanco de Leningrado dunha posible invasión alemá a través de Finlandia. Afirmou que "o argumento máis forte" contra a intención soviética de conquista total é que esta non se produciu nin en 1939 nin durante a [[Guerra de Continuación]] en 1944—a pesar de que Stalin "podería telo feito con relativa facilidade".{{Harvnp|Trotter|2002|p=17}} Bradley Lightbody escribiu que "todo obxectivo soviético fora facer que a fronteira soviética fora máis segura".{{Harvnp|Lightbody|2004|p=55}} Segundo o historiador ruso A. Chubaryan en 2002, non se atoparon documentos que apoien un plan soviético para anexar Finlandia. Máis ben, o obxectivo era gañar territorio finlandés e reforzar a influencia soviética na rexión.{{Harvnp|Chubaryan|2002|p=xvi}} == Forzas en combate == === Plan militar soviético === Antes da guerra, o liderado soviético agardaba unha vitoria total sobre [[Finlandia]] nunhas poucas semanas. O [[Exército Vermello]] acababa de rematar a invasión do leste de [[Polonia]] con menos de 4&nbsp;000 baixas logo de que Alemaña atacara Polonia dende o oeste. As expectativas de Stalin dun rápido triunfo soviético foron amparadas polo político [[Andrei Zhdanov]] e o estratego militar [[Kliment Voroshilov]], pero outros xenerais tiñan as súas dúbidas. O xefe do Estado Maior do Exército Vermello, [[Boris Shaposhnikov]], avogou por unha seria preparación, extenso apoio de fogo e organización loxística, e unha orde racional de batalla, despregando as mellores unidades do exército. O mando militar de Zhdanov, [[Kirill Meretskov]], informou: "O terreo das futuras operacións está dividido por lagos, ríos, pantanos, e case totalmente cuberto por bosques&nbsp;[...] O uso axeitado das nosas forzas será difícil". Porén, esas dúbidas non se viron reflectidas na súa despregadura das tropas. Meretskov anunciou publicamente que a campaña finesa levaría como moito dúas semanas. Os soldados soviéticos tamén foran advertidos de que non cruzasen a fronteira con [[Suecia]] por erro.{{Harvnp|Trotter|2002|p=34}} As purgas de Stalin da década de 1930 devastaran o corpo de oficiais do Exército Vermello; entre os purgados estaban tres dos seus cinco mariscais, 220 dos seus 264 mandos de división e rangos máis altos, e 36&nbsp;761 oficiais de todas as graduacións. Menos da metade dos oficiais continuaban en servizo.{{Harvnp|Conquest|2007|p=450}}{{Harvnp|Bullock|1993|p=489}} Estes foron comunmente substituídos por soldados menos competentes pero máis leais cós seus superiores. Por outra banda, os mandos das unidades estaban supervisados por un comisario político, cuxa aprobación era necesaria para ratificar decisións militares e que avaliaron estas decisións en base aos seus méritos políticos. O sistema dual complicou aínda máis a cadea de mando soviética{{Harvnp|Glanz|1998|p=58}}{{Harvnp|Ries|1988|p=56}} e acabou coa independencia dos oficiais de mando.{{Harvnp|Edwards|2006|p=189}} Despois do éxito soviético nas [[batallas de Khalkhin Gol]] sobre o Xapón na fronteira oriental da Unión Soviética, o alto mando soviético estaba dividido en dúas faccións. Unha delas estaba representada polo xeneral de veteranos da [[guerra civil española]] [[P V. Rychagov]] da Forza Aérea Soviética, o xeneral experto en tanques [[Dimitry Pavlov]], e o xeneral favorito de Stalin, o mariscal [[Grigory Kulik]], xefe de artillaría.{{Harvnp|Coox|1985|p=996}} O outro bando estaba liderado polo xeneral de veteranos de Khalkhin Gol [[Gueorgui Zhukov]], do Exército Vermello, e o xeneral [[G. P. Kravchenko]], da Forza Aérea.{{Harvnp|Coox|1985|pp=994–995}} Baixo esta estrutura de mando dividida, as leccións da "primeira guerra real en grande escala usando tanques, artillaría e aviación" da Unión Soviética en [[Nomonhan]] non foron escoitadas.{{Harvnp|Coox|1985|p=997}} Como resultado, durante a guerra de Inverno, os tanques BT rusos tiveron menos éxito e á Unión Soviética levoulle tres meses e un millón de homes máis conseguir o que fixo Zhukov en Khalkhin Gol en dez días.{{Harvnp|Coox|1985|p=997}}{{Harvnp|Goldman|2012|p=167}} === Orde de batalla soviética === {{VT|Exército Vermello}} [[Ficheiro:Ladoga Karelia terrain.jpg|miniatura|Bosques densos de Ladoga Carelia en [[Río Kollaa|Kollaa]]. Un tanque soviético no camiño do fondo segundo o fotógrafo.]] Os xenerais soviéticos estaban impresionados polo éxito da táctica ''[[Blitzkrieg]]'' (guerra lóstrego) alemá. Porén, a ''blitzkrieg'' fora adaptada para as condicións do centro de [[Europa]], cunha densa e ben cartografada rede de estradas pavimentadas. Os exércitos que loitaban no centro do continente tiñan situados os centros de comunicacións e subministración, que podían ser doadamente atacados polos rexementos de vehículos blindados. Os centros do exército finés, pola contra, estaban no interior do país. Non había estradas pavimentadas, e incluso as vías de terra ou grava eran escasas ; a meirande parte do terreo consistía en bosques e pantanos sen camiños. O correspondente de guerra [[John Langdon-Davies]] observou a paisaxe do seguinte xeito: "Cada acre da súa superficie foi creado para ser a desesperanza dunha forza militar atacante".{{Harvnp|Langdon-Davies|1941|p=7}} Librar unha guerra lóstrego en Finlandia era unha proposta moi difícil, e o [[Exército Vermello]] non foi capaz de conseguir do nivel de coordinación táctico e a iniciativa necesarios para realizar as tácticas da ''Blitzkrieg'' no escenario finés.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=35–36}} As forzas soviéticas foron organizadas do seguinte xeito:{{Harvnp|Trotter|2002|pp=38–39}} * O Sétimo Exército, formado por nove divisións, un corpo de tanques e tres brigadas de tanques, foi situado no istmo de Carelia. O seu obxectivo era a cidade de [[Viipuri]]. A forza foi posteriormente dividida no Sétimo e o Décimo terceiro Exército.{{Harvnp|Kilin|Raunio|2007|p=13}} * O Oitavo Exército, formado por seis divisións e unha brigada de tanques, foi situado no [[lago Ladoga]]. A súa misión era executar unha manobra de flanqueo ao redor da ribeira norte do lago para atacar a retagarda da [[liña Mannerheim]].{{Harvnp|Kilin|Raunio|2007|p=13}} * O Noveno Exército, colocado para atacar o centro de [[Finlandia]] a través da rexión de [[Kainuu]]. Estaba composto por tres divisións, cunha adicional en camiño. O seu obxectivo era atacar polo centro cara ao oeste e dividir o país pola metade.{{Harvnp|Kilin|Raunio|2007|p=13}} * O Décimo cuarto Exército, formado por tres divisións, tiña a base en [[Múrmansk]]. O seu obxectivo era capturar o porto ártico de [[Petsamo]] e despois avanzar cara á cidade de [[Rovaniemi]].{{Harvnp|Kilin|Raunio|2007|p=13}} === Orde de batalla finesa === {{VT|Exército finés}} [[Ficheiro:Winterwar-december1939-soviet-attacks.png|miniatura|Principais ataques soviéticos entre o 30 de novembro e o 22 de decembro de 1939.{{Harvnp|Trotter|2002}}{{Harvnp|Leskinen|Juutilainen|1999}}]] A estratexia finesa foi ditada pola xeografía. A fronteira coa Unión Soviética tiña máis de 1&nbsp;340 quilómetros de longo, pero a meirande parte do terreo era intransitable, coa excepción dun feixe de estradas sen pavimentar. Nos cálculos previos á guerra, o Estado Maior finés, que establecera o seu cuartel xeral nos tempos de guerra en [[Mikkeli]],{{Harvnp|Trotter|2002|pp=35–36}} estimou que habería sete divisións soviéticas no istmo, e non máis de cinco ao longo de toda a fronteira ao norte do lago Ladoga. Na estimación, a proporción de efectivos favorecía os atacantes, que tiñan 3 veces máis forzas. A proporción real era moito maior; por exemplo, 12 divisións soviéticas foron despregadas no norte do lago Ladoga.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=42–44}} Un problema aínda maior que a falta de soldados era a falta de material; os envíos do exterior de armas antitanque e avións chegaran en pequenas cantidades. A falta de munición era alarmante, xa que só había balas e combustible para non máis de 60 días. Esta falta de munición impedía aos fineses contraatacar coa artillaría ou facer fogo de saturación. As unidades de tanques finesas eran operacionalmente inexistentes.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=42–44}} A situación da munición aliviouse un pouco, xa que os finlandeses estaban armados en gran parte con rifles [[Mosin–Nagant]] que databan da [[guerra civil finlandesa]], que empregaban os mesmos cartuchos [[7.62×54mmR]] empregados polas forzas soviéticas. Algúns soldados finlandeses mantiveron a súa subministración de municións saqueando os corpos dos soldados soviéticos mortos.{{Harvnp|Laemlein|2013|pp=95–99}} As forzas finlandesas foron organizadas do seguinte xeito:{{Harvnp|Trotter|2002|p=47}} * O Exército do Istmo estaba formado por seis divisións baixo o mando de [[Hugo Österman]]. O II. Corpo do Exército estaba situado no flanco dereito e o III. no flanco esquerdo. * O IV. Corpo do Exército estaba localizado ao norte do [[lago Ladoga]]. Estaba formado por dúas divisións baixo o mando de [[Juho Heiskanen]], que ao pouco tempo foi substituído por [[Woldemar Hägglund]]. * O Grupo Norte de Finlandia estaba constituído por un conxunto de gardas brancos, gardas de fronteira, e unidades de reservistas dirixidas por [[Wiljo Tuompo]]. == Invasión soviética == === Inicio da invasión e operacións políticas === [[Ficheiro:Fire at the corner of Lönnrot and Abraham Streets.jpg|miniatura|esquerda|Lume na esquina das rúas Lönnrot e Abraham logo do [[Bombardeos de Helsinqui durante a segunda guerra mundial|bombardeo aéreo de Helsinqui]] realizado polos soviéticos o 30 de novembro de 1939.]] O [[30 de novembro]] de 1939 as forzas soviéticas invadiron Finlandia con 21 divisións, que sumaban ao redor de 450&nbsp;000 homes, e [[Bombardeos de Helsinqui durante a segunda guerra mundial|bombardearon Helsinqui]],{{Harvnp|Kilin|Raunio|2007|p=13}}{{Harvnp|Jowett|Snodgrass|2006|p=6}} causando danos e baixas substanciais. En resposta das críticas internacionais, o ministro de exteriores soviético [[Viacheslav Molotov]] declarou que a Forza Aérea Soviética non estaba a bombardear as cidades finlandesas, senón máis ben lanzando axuda humanitaria á poboación finlandesa famenta, alcumada ironicamente polos finlandeses como [[cestas de pan Molotov]].<ref>[[#Paskhover2015|Paskhover (2015)]]</ref><ref>[[#RusMilArchive34980|Russian State Military Archive]] F.34980 Op.14 D.108</ref> Posteriormente o estadista finés J. K. Paasikivi comentou que o ataque soviético sen unha declaración de guerra violaba tres pactos distintos de non-agresión: o [[Tratado de Tartu]] asinado en [[1920]], o pacto de non-agresión entre Finlandia e a Unión Soviética asinado en [[1932]] e renovado en [[1934]], e tamén a [[Convención da Sociedade de Nacións]], que a Unión Soviética asinara en 1934.{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=44–45}} O Mariscal de Campo [[C.G.E. Mannerheim]] foi nomeado comandante en xefe das [[Forzas de Defensa Finlandesas]] despois do ataque soviético. Noutra reordenación, o [[Terceiro gabinete de Cajander|gabinete de Aimo Cajander]] foi substituído por [[Risto Ryti]] e o seu [[Primeiro gabinete de Ryti|gabinete]], con [[Väinö Tanner]] como ministro de exteriores, debido á oposición ás políticas de pre-guerra de Cajander.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=48–51}} Finlandia levou o asunto da invasión soviética ante a Sociedade de Nacións. A Sociedade expulsou a Unión Soviética o [[14 de decembro]] de 1939 e pediu aos seus membros que axudasen a Finlandia.{{Harvnp|League of Nations|1939|pp=506, 540}} O [[1 de decembro]] de 1939, a Unión Soviética creou un goberno tírete chamado [[República Democrática de Finlandia]], e encabezado por [[Otto Wille Kuusinen]], nas partes da Carelia Finlandesa ocupadas polos soviéticos. Este goberno tamén foi chamado "O goberno Terijoki", bautizado así pola vila de [[Terijoki]], o primeiro lugar capturado polos soviéticos.{{Harvnp|Trotter|2002|p=58}} Despois da guerra, o goberno monicreque disolveuse. Dende o comezo da guerra a clase obreira permaneceu leal ao goberno lexítimo de Helsinqui.{{Harvnp|Trotter|2002|p=61}} A unidade nacional finesa contra a invasión soviética sería posteriormente bautizada como o "[[espírito da guerra de inverno]]".{{Harvnp|Soikkanen|1999|p=235}} === Primeiras batallas e avance soviético cara á liña Mannerheim === [[Ficheiro:Winterwar-december1939-karelianisthmus.png|miniatura|dereita|250px|alt=Diagrama da batalla no istmo de Corelia que ilustra as posicións das tropas soviéticas e finesas. The Red Army penetrated dozens of kilometers into Finnish territory, but stopped at the Mannerheim Line.|A situación da guerra en decembro. As unidades soviéticas chegaran á principal liña finesa de defensa, a liña Mannerheim, no istmo de Carelia. {{legend|black|Liña Mannerheim}}{{legend|blue|División finesa (XX) ou Corpo (XXX)}}{{legend|red|División soviética (XX), Corpo (XXX) ou Exército (XXXX)}} -XX- Límite de división finesa<br/> -XXX- Límite de corpo finés]] A [[liña Mannerheim]], unha serie de estruturas defensivas finesas, estaba localizada no [[istmo de Carelia]] aproximadamente a uns 30 a 75&nbsp;km da fronteira soviética. O número de soldados do [[Exército Vermello]] no istmo era duns 250&nbsp;000 contra 130&nbsp;000 finlandeses.{{Harvnp|Geust|Uitto|2006|p=54}} O mando finlandés despregou unha forza de cobertura duns 21&nbsp;000 homes na zona en fronte da liña co obxectivo de atrasar e danar o Exército Vermello antes que alcanzase as defensas.{{Harvnp|Trotter|2002|p=69}} En combate, a principal causa de confusión entre os soldados finlandeses foron os tanques soviéticos. Os finlandeses tiñan poucas armas antitanque e un adestramento insuficiente en tácticas de loita moderna contra este tipo de vehículos. De acordo con Trotter, a principal táctica utilizada polos tanques era unha sinxela carga frontal, e a debilidade desa táctica podía ser doadamente aproveitada. Os finlandeses aprenderon que a unha distancia próxima os tanques podían ser atacados de moitas formas; por exemplo, troncos e barras de ferro situados entre as rodas podían inmobilizar un tanque. Ao pouco tempo os finlandeses idearon unha mellor arma para ese propósito, o [[cóctel Molotov]]. Tratábase dunha botella de cristal enchida con líquido inflamable, cunha sinxela mecha. Os cócteis Molotov serían finalmente producidos en masa pola compañía finlandesa de bebidas alcólicas [[Alko]], con mistos incluídos para poder prendelos. Oitenta tanques soviéticos foron destruídos na zona de combate da fronteira.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=72–73}} Todas as forzas de cobertura finlandesas retiráronse cara á liña Mannerheim contra o [[6 de decembro]]. O Exército Vermello comezara o seu primeiro grande ataque cara á liña en [[Taipale]] (a zona entre a ribeira do lago Ladoga, o [[río Taipale]] e a [[canle de Suvanto]]). Ao longo do sector de Suvanto, os finlandeses tiñan unha lixeira vantaxe pola altura e a terra seca que permitía cavar nela. A artillaría finlandesa explorara a zona e tiña feitos xa plans para disparar, anticipándose ao asalto soviético. A [[batalla de Taipale]] comezou con 40 horas de ataque da artillaría soviética. Despois do bombardeo, a infantaría soviética atacou a través do terreo aberto, pero foi rexeitada con graves perdas. Do 6 ao 12 de decembro, o Exército Vermello continuou intentando atacar cunha soa división. Despois diso reforzou a súa artillaría e levou tanques e a 150ª división de fusileiros ata a fronte de Taipale. O [[14 de decembro]] as reforzadas forzas soviéticas lanzaron un novo ataque pero foron rexeitadas novamente. Unha terceira división entrou na loita pero con resultados moi pobres, e entrou en pánico baixo o fogo da artillaría finlandesa. Os asaltos continuaron sen éxito, e o Exército Vermello sufriu grandes perdas. Un ataque típico dos soviéticos durante a batalla adoitaba rematar en só unha hora con 1.000 mortos e 27 tanques abandonados no xeo.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=76–78}} Ao norte do [[lago Ladoga]], na fronte de [[Ladoga Carelia]], as unidades defensoras finlandesas confiaron no terreo. Ladoga Carelia era un gran bosque virxe e non tiña unha rede de estradas para o moderno Exército Vermello.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=51–55}} O Oitavo Exército soviético estendera unha nova liña de ferrocarril ata a fronteira, a cal podía duplicar a capacidade de subministración cara á fronte. O [[12 de decembro]] o avance da 139ª división de fusileiros soviética, apoiada pola 56ª división de fusileiros, foi derrotada na [[batalla de Tolvajärvi]] por unha forza moito menor baixo o mando de [[Paavo Talvela]], converténdose na primeira vitoria finesa da guerra.{{Harvnp|Trotter|2002|p=121}} No centro e no norte de [[Finlandia]], as estradas eran escasas e o terreo hostil. Os finlandeses non agardaban ataques en grande escala, pero os soviéticos enviaron oito divisións, fortemente apoiadas por blindados e artillaría. A 155ª división de fusileiros atacou en [[Lieksa]], e máis ao norte a 44ª división atacou [[Kuhmo]]. A 163ª división de fusileiros foi despregada en [[Suomussalmi]] coa misión de partir Finlandia en dous marchando sobre a estrada de Raate. Na [[Laponia finesa]] as divisións 88 e 122 de fusileiros soviéticos atacaron [[Salla]]. O porto ártico de [[Petsamo]] foi atacado pola 104ª división de fusileiros de montaña por mar e por terra, apoiada por artillaría naval.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=53–54}} == Operacións de decembro a xaneiro == === Condicións meteorolóxicas === {{VT|Clima de Finlandia|Guerra ártica}} O inverno de 1939-1940 foi excepcionalmente frío co [[istmo de Carelia]] experimentando unha temperatura récord de −43&nbsp;°C o día [[16 de xaneiro]] de [[1940]].{{Harvnp|Paulaharju|1999|p=292}} No comezo da guerra só aqueles soldados finlandeses que estaban en servizo activo tiñan uniformes e armas. O resto tivo que loitar coa súa propia roupa, que para moitos soldados eran pezas normais de roupa de inverno co único engadido dunha insignia. Os soldados fineses nese clima tiñan a vantaxe de ser expertos no [[esquí de fondo]].{{Harvnp|Paulaharju|1999|pp=289–290}} O frío, a neve, o bosque e as longas horas de escuridade eran factores que podían favorecer aos finlandeses. Levaban capas de roupa, e as tropas esquiadoras vestían unha camuflaxe branco nevado. Esta camuflaxe facíaos case invisibles, e adicáronse a realizar ataques de [[Loita de guerrillas|guerrilla]] contra as columnas soviéticas. Ao comezo da guerra os tanques soviéticos estaban pintados na cor estándar verde oliva, e os homes vestían os uniformes caqui regulares. Non foi ata xaneiro de [[1940]] cando os soviéticos pintaron o seu equipo de branco e lle proporcionaron traxes de inverno á súa infantaría.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=145–146}} A meirande parte dos soldados soviéticos tiñan roupas de inverno axeitadas, pero algunhas unidades non estaban ben equipadas. Na [[batalla de Suomussalmi]] moitos soldados morreron por [[conxelación]]. As tropas soviéticas non tiñan habilidades de esquí, polo que os seus movementos restrinxíanse ás estradas e víronse forzados a marchar en longas columnas. Ademais, o Exército Vermello carecía de tendas para o inverno e os homes tiñan que durmir en improvisados refuxios.{{Harvnp|Paulaharju|1999|pp=297–298}} Algunhas unidades soviéticas tiveron ata un 10% de baixas por conxelación antes de cruzar a fronteira finlandesa.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=145–146}} A pesar disto, o clima frío proporcionoulles unha vantaxe: os tanques soviéticos podían moverse con máis facilidade sobre o terreo e os corpos de auga conxelados, en lugar de quedar inmobilizados nos pantanos e na lama.{{Harvnp|Paulaharju|1999|pp=297–298}} De acordo con Krivosheev, canto menos 61&nbsp;506 tropas soviéticas estaban enfermas ou conxeladas durante a guerra.<ref name="Krivosheyev, Table 100">[http://rus-sky.com/history/library/w/w04.htm Krivosheyev, Table 100]</ref> Antes da guerra de Inverno ningún exército loitara nesas condicións de conxelación. Nos hospitais de campaña operábase e se realizaban amputacións a −20&nbsp;°C, mentres tras as lonas dos mesmos chegábanse a temperaturas de -30&nbsp;°C. Os soldados fineses feridos podían contar cunha sala de operacións climatizada, e isto mellorou as súas habilidades de loita mentres empeoraba as dos soviéticos. === Tácticas finesas === [[Ficheiro:Soviet tracks during chase.jpg|miniatura|dereita|Pegadas soviéticas no [[Kiantajärvi|lago Kianta]] ([[Suomussalmi]]) durante unha persecución finlandesa en decembro de 1939. Na imaxe móstrase ao esquiador de [[combinada nórdica]] [[Timo Murama]].]] {{VT|Sissi (infantaría lixeira finlandesa)}} Nas batallas dende Ladoga Carelia ata o porto de Petsamo os finlandeses usaron tácticas de [[guerrilla]]. O Exército Vermello era superior en número e material, pero os finlandeses usaron as vantaxes da velocidade, as tácticas e a [[economía das forzas]]. Particularmenta na fronte de Ladoga Carelia e durante a [[batalla da estrada de Raate]], os finlandeses illaron pequenas porcións das forzas soviéticas superiores en número. Coas forzas soviéticas divididas en pequenos grupos, os finlandeses podían loitar con eles individualmente e atacar dende todos os lados.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=131–132}} Para moitas das tropas soviéticas cercadas en bolsas (chamadas ''motti'' en finés, co significado orixinal de 1 m³ de leña), manterse con vida era un calvario semellante ao combate. Os homes morrían de fame e conxelación e soportaban moi malas condicións sanitarias. O historiador [[William R. Trotter]] describe esas condicións así: "O soldado soviético non tiña elección. Se se negaba a loitar, podía ser fusilado. Se intentaba meterse no bosque, morrería de conxelación. E a rendición non era unha opción para el; a propaganda soviética dicíalle que os finlandeses torturaban os prisioneiros ata a morte".{{Harvnp|Trotter|2002|pp=148–149}} === Defensa da liña Mannerheim === [[Ficheiro:Trenches mannerheim line winter war.png|miniatura|250px|Trincheiras na liña Mannerheim]] O terreo no [[istmo de carelia]] non permitía a utilización de tácticas de guerrilla, polo que os finlandeses víronse forzados a recorrer á máis convencional [[liña Mannerheim]], cos seus flancos protexidos por grandes corpos de auga. A propaganda soviética afirmaba que era tan forte ou máis que a [[liña Maginot]] francesa. Os historiadores finlandeses, pola súa banda, menosprezaron a forza da liña, insistindo en que na súa maior parte estaba formada por trincheiras e refuxios cubertos por troncos convencionais.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=62–63}} Os finlandeses construíran 221 puntos fortes ao longo do istmo de Carelia, a meirande parte deles a comezos da década de 1920. Moitos foron ampliados no final da década de 1930. A pesar desas estruturas defensivas, incluso as partes máis preparadas da liña Mannerheim só tiñan un búnker de formigón armado por quilómetro. En xeral, a liña era máis débil ca outras liñas defensivas semellantes de [[Europa]].{{Harvnp|Vuorenmaa|1999|pp=494–495}} Segundo os fineses, a fortaleza real da liña eran os "túzaros defensores con moito ''sisu''" (unha expresión que podería traducirse como valor ou espírito de loita).{{Harvnp|Trotter|2002|pp=62–63}} No lado leste do istmo o [[Exército Vermello]] intentou abrirse paso a través da liña Mannerheim na [[batalla de Taipale]]. No lado oeste as unidades soviéticas encararon a liña finlandesa en [[Summa]], preto da cidade de [[Viipuri]], o día [[16 de decembro]]. Os finlandeses construíran 41 bunquers de cemento reforzados na zona de Summa, facendo a liña defensiva máis forte nesa área ca calquera outra do istmo de Carelia. Porén, debido a un erro de planificación, o pantano próximo de Munasuo tiña un oco de 1 quilómetro de ancho na liña.{{Harvnp|Laaksonen|1999|p=407}} Durante a primeira [[batalla de Summa]] un feixe de tanques atravesaron a fina liña o [[19 de decembro]], aínda que os soviéticos non aproveitaron a situación debido á escasa colaboración entre as distintas unidades do exército. Os finlandeses permaneceron nas súas trincheiras, permitindo aos tanques soviéticos moverse con liberdade por detrás da liña finlandesa, xa que os defensores non tiñan armas antitanque axeitadas. Os finlandeses tiveron éxito rexeitando o principal ataque inimigo. Os tanques, atrapados tras as liñas inimigas, atacaron os puntos fortes de forma aleatoria ata que finalmente foron destruídos (20 en total). Por volta do [[22 de decembro]] a batalla rematou cunha vitoria finlandesa.{{Harvnp|Laaksonen|1999|pp=411–41}} O avance soviético detívose na liña Mannerheim. As tropas do Exército Vermello tiñan a moral baixa e escaseza de subministracións, polo que finalmente rexeitaron participar en máis ataques frontais suicidas. Os finlandeses, liderados polo xeneral [[Harald Öhquist]], decidiron lanzar un contraataque e rodear tres divisións soviéticas nun ''motti'' preto de Viipuri o [[23 de decembro]]. O plan de Öhquist era audaz, e fracasou. Os finlandeses perderon 1&nbsp;300 homes, e os soviéticos estimaron posteriormente que perderan un número semellante.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=87–89}} === Batallas en Ladoga Carelia === [[Ficheiro:T-26 at Kollaa.jpg|miniatura|250px|Un tanque soviético [[T-26]] Modelo 1937 "avanzando agresivamente", como o describiu o fotógrafo, na beira leste do [[río Kollaa]] durante a [[batalla de Kollaa]].]] [[Ficheiro:Ladogakarelia-winterwar-dec-1939.png|miniatura|250px|Batallas en Lagoga Carelia, ao norte do lago Ladoga: o ataque do 8º exército soviético detívose na liña defensiva finlandesa o 12 de decembro de 1939.{{Harvnp|Leskinen|Juutilainen|1999|p=502}}{{legend|blue|Brigada finlandesa (X) ou división (XX)}}{{legend|red|División soviética (XX)}}]] A forza do [[Exército Vermello]] ao norte do [[lago Ladoga]] (en Ladoga Carelia) sorprendeu o Estado Maior finlandés. Dúas divisións finlandesas foron despregadas alí: a 12ª división liderada por [[Lauri Tiainen]] e a 13ª división dirixida por [[Hannu Hannuksela]]. Tamén tiñan o apoio dun grupo de tres brigadas, sendo a súa forza total duns 30&nbsp;000 homes. Os soviéticos despregaron unha división en case todas as estradas que conducían cara ao oeste dende a fronteira. O Oitavo Exército estaba liderado por [[Ivan Khabarov]], que foi substituído por [[Grigori Shtern]] o [[13 de setembro]].{{Harvnp|Kilin|Raunio|2007|p=113}} A misión dos soviéticos era destruír as tropas finlandesas da zona de Ladoga Carelia e avanzar cara á área entre [[Sortavala]] e [[Joensuu]] nun prazo de dez días. Os soviéticos tiñan unha vantaxe de 3:1 en homes e de 5:1 en artillaría, ademais de ter a supremacía aérea.{{Harvnp|Juutilainen|1999a|pp=504–505}} As forzas finesas asustáronse e retiráronse ante a impresionante fronte soviética. O comandante do IV Corpo do Exército finlandés foi substituído por [[Woldemar Hägglund]] o [[4 de decembro]].{{Harvnp|Juutilainen|1999a|p=506}} O [[7 de decembro]], na metade da fronte de Ladoga Carelia, as unidades finlandesas retrocederon ata preto do [[río Kollaa]]. Este non ofrecía protección de seu, pero ao longo do seu curso había cristas de ata 10 metros de alto. A subseguinte [[batalla de Kollaa]] durou ata o final da guerra. Unha famosa frase, "Kollaa resistirá" ([[lingua finesa|finés]]: ''Kollaa kestää'') converteuse nun lema lendario entre os finlandeses.{{Harvnp|Juutilainen|1999a|p=520}} Ademais, á lenda de Kollaa contribuíu o francotirador [[Simo Häyhä]], alcumado "a morte branca" polos soviéticos, que serviu na fronte de Kollaa e matou a 250 soldados inimigos confirmados. Cara ao norte os finlandeses retiráronse dende [[Ägläjärvi]] cara a [[Tolvajärvi]] o [[5 de decembro]] e rexeitaron unha ofensiva soviética na [[batalla de Tolvajärvi]] o [[11 de decembro]].{{Harvnp|Trotter|2002|p=110}} No sur, dúas divisións soviéticas uníronse no lado norte da estrada costeira do lago Ladoga. Tal como anteriormente, esas divisións foron atrapadas polas unidades finlandesas con máis mobilidade que foron capaces de contraatacar dende o norte cara ao flanco das columnas soviéticas. O [[19 de decembro]] os finlandeses cesaron temporalmente os seus asaltos, xa que os soldados estaban exhaustos.{{Harvnp|Juutilainen|1999a|pp=510–511}} Non foi ata o período entre o 6 e o 16 de xaneiro de 1940 cando os finlandeses retomaron a súa ofensiva, dividindo as divisións soviética en ''mottis'' máis pequenos.{{Harvnp|Juutilainen|1999a|p=514}} Contrariamente ás expectativas finlandesas, as divisións soviéticas cercadas non intentaron abrirse paso cara ao leste e atrincheiráronse, agardando reforzos e subministracións por aire. Como os finlandeses non tiñan a suficiente artillaría pesada e estaban escasos de homes non adoitaban facer ataques directos aos ''mottis'' que se formaban; no canto centrábanse en eliminar as ameazas máis perigosas. A miúdo a táctica ''motti'' non formaba parte dunha doutrina planificada senón máis ben eran unha adaptación dos finlandeses ao comportamento das tropas soviéticas baixo o seu fogo.{{Harvnp|Jowett|Snodgrass|2006|p=44}} A pesar do frío e da fame os soldados soviéticos non se rendían doadamente e loitaban con valentía, a miúdo atrincheiráronse nos seus tanques para ser usados como fortíns e construíndo refuxios de madeira. Algúns soldados finlandeses especializados foron chamados para atacar os ''mottis''; o máis famoso foi o comandante [[Matti Aarnio]], ou "Motti-Matti", como foi coñecido.{{Harvnp|Juutilainen|1999a|pp=516–517}} No norte de [[Carelia]], as forzas soviéticas foron superadas en [[Ilomantsi]] e [[Lieksa]]. Os finlandeses usaron efectivas tácticas de guerrilla, collendo unha especial vantaxe polas súas superiores habilidades esquiando e pola súa camuflaxe, executando moitos ataques e emboscadas sorpresa. Cara ao final de decembro os soviéticos decidiron retroceder e transferir recursos a outras frontes máis críticas.{{Harvnp|Vuorenmaa|1999|pp=559–561}} === Operación Suomussalmi-Raate === O compromiso Suomussalmi-Raate foi unha operación dobre{{Harvnp|Vuorenmaa|1999|p=550}} que posteriormente sería usado por académicos militares como un exemplo clásico do que tropas ben dirixidas e tácticas innovadoras poden facer contra un inimigo moito maior. Suomussalmi era unha pequena vila de 4&nbsp;000 habitantes. A zona tiña grandes lagos, moitos bosques virxes e poucas estradas. O mando finlandés cría que os soviéticos non poderían atacar alí, pero o [[Exército Vermello]] enviou dúas divisións á zona con ordes de cruzar os bosques, capturar a cidade de [[Oulu]] e finalmente cortar [[Finlandia]] en dous. Había dúas estradas que conducían a [[Suomussalmi]] dende a fronteira: a estrada de Juntusranta no norte e a de Raate no sur.{{Harvnp|Trotter|2002|p=150}} A batalla da estrada de Raate, ocorrida durante o mes que durou a batalla de Suomussalmi, deu lugar a unha das maiores perdas soviéticas da guerra de Inverno. A 44ª división e partes da 163ª división soviética de fusileiros, en total uns 14&nbsp;000 soldados,{{Harvnp|Kulju|2007|p=230}} foron case completamente esnaquizadas por unha emboscada finlandesa mentres marchaban ao longo dunha estrada a través do bosque. Unha pequena unidade bloqueou o avance soviético mentres que o coronel finlandés [[Hjalmar Siilasvuo]] e a súa 9ª división cortaron o camiño de retirada, dividindo as forzas inimigas en pequenos ''mottis'', e posteriormente procedendo a destruír os grupos separados a medida que estes se retiraban. Os soviéticos sufriron 7&nbsp;000 - 9&nbsp;000 baixas,{{Harvnp|Kulju|2007|p. 229}} mentres que os fineses perderon unicamente uns 400 soldados.{{Harvnp|Kantakoski|1998|p=283}} Ademais, as tropas finlandesas capturaron ducias de tanques, pezas de artillaría, canóns antitanque, centos de camións, case 2&nbsp;000 cabalos, milleiros de rifles e munición, e subministracións médicas.{{Harvnp|Kulju|2007|pp=217–218}} === Laponia finesa === [[Ficheiro:Soviet POWs.jpg|miniatura|250px|[[Prisoneiro de guerra|Prisioneiros de guerra]] soviético vestido con roupas novas preto do [[círculo polar ártico]] en [[Rovaniemi]] en xaneiro de 1940.]] Na [[Laponia, Finlandia|Laponia finesa]], os bosques fanse menos densos cara ao norte, onde non hai árbores. Polo tanto, a zona era ideal para a despregadurao de tanques, aínda que estaba despoboada e sufría abundantes nevaradas. Os finlandeses só agardaban ataques parciais e patrullas de recoñecemento, pero os soviéticos enviaron divisións completas.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=171–174}} O [[11 de decembro]] os finlandeses reorganizaron a defensa de Laponia e separaron o Grupo Laponia do Grupo Norte de Finlandia. O grupo foi posto baixo o mando de [[Kurt Wallenius]].{{Harvnp|Leskinen|Juutilainen|1999|p=164}} No sur de Laponia, preto da pequena aldea de [[Salla]], as forzas soviéticas avanzaron con dúas divisións, a 88ª e a 122ª, cun total de 35&nbsp;000 homes. Na [[batalla de Salla]] os soviéticos avanzaron doadamente para a aldea, onde o camiño se bifurcaba. As tropas do lado norte movéronse cara a [[Pelkosenniemi]], mentres que o resto dirixiuse cara a [[Kemijärvi]]. O [[17 de decembro]] o grupo norte soviético, formado por un rexemento de infantaría, un batallón e unha compañía de tanques, foi superado por un batallón finlandés. A 122ª división retrocedeu, deixando gran parte do seu equipo pesado e dos seus vehículos atrás. Despois dese éxito os finlandeses transportaron reforzos cara á liña defensiva en fronte de Kemijärvi. Os soviéticos atacaron as defensas sen éxito. Os fineses contraatacaron e os soviéticos tiveron que retroceder ata unha nova liña defensiva na que permaneceron o resto da guerra.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=178–180}}{{Harvnp|Vuorenmaa|1999|pp=545–549}} No norte estaba o único porto de [[Finlandia]] libre de xeo no [[Ártico]], [[Petsamo]]. Os fineses non tiñan homes suficientes para defender a zona por completo, xa que a fronte principal estaba lonxe no istmo de Carelia. Na [[batalla de Petsamo]] a 104ª división soviética atacou a 104ª compañía de cobertura independente finlandesa. Estes entregaron doadamente Petsamo e concentráronse en accións para atrasar os soviéticos. A zona non tiña árbores, ía moito vento e era relativamente baixa, polo que non ofrecía moitas opcións de defensa. Porén, durante o inverno, os finlandeses de Laponia tiñan a vantaxe da case constante escuridade e das temperaturas extremas, polo que realizaron ataques de [[Loita de guerrillas|guerrilla]] contra as liñas de subministración e patrullas soviéticas. Como resultado, os movementos soviéticos foron detidos.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=171–174}} == Guerra aérea == {{AP|Guerra aérea na Guerra de Inverno}} === Forza Aérea Soviética === A Unión Soviética gozou de [[superioridade aérea]] durante toda a guerra. A [[Forza Aérea Soviética]], que apoiou a invasión do Exército Vermello con arredor de 2&nbsp;500 avións (sendo o tipo máis común o [[Tupolev SB]]), non foi tan efectiva como os soviéticos podían esperar. Os danos materiais causados polos bombardeos foi escaso, xa que Finlandia ofrecía poucos obxectivos valiosos para os [[Bombardeo estratéxico|bombardeos estratéxicos]]. Frecuentemente os obxectivos eran almacéns en vilas con pouco valor. O país tiña poucas estradas modernas no interior, polo que as vías férreas foron os principais obxectivos dos bombardeos. As [[Vía férrea|vías férreas]] foron curtadas centos de veces, mais os finlandeses reparábanas axiña e os servizos reiniciábanse en poucas horas.{{Harvnp|Trotter|2002|p=187}} A Forza Aérea Soviética aprendeu dos seus erros iniciais, e no final de febreiro instituíu tácticas máis efectivas.{{Harvnp|Trotter|2002|p=193}} O maior bombardeo contra a capital de Finlandia, [[Helsinqui]], tivo lugar o primeiro día da guerra. A capital foi bombardeada só unhas poucas veces dende aquela. En total, os bombardeos soviéticos custáronlle a Finlandia o 5% da súa produción total persoa/hora. Con todo, os ataques aéreos soviéticos afectaron a milleiros de civís, matando 957 persoas.{{Harvnp|Kurenmaa|Lentilä|2005| p=1152}} Os soviéticos rexistraron 2&nbsp;075 bombardeos en 516 localidades. A cidade de Viipuri, un dos principais obxectivos soviéticos nas proximidades da fronte do istmo de Carelia, quedou case arrasada por case 12&nbsp;000 bombas.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=187–188}} Non se mencionaron ataques contra obxectivos civís na radio soviética nin nos informes dos xornais. En xaneiro de 1940, o xornal soviético ''[[Pravda]]'' continuou a insistir en que non se alcanzaran obxectivos civís, nin sequera accidentalmente.{{Harvnp|Tillotson|1993|p=157}} Estímase que a aviación soviética perdeu arredor de 400 avións a causa das inclemencias meteorolóxicas, falta de combustible e ferramentas, e durante o transporte á fronte. A Forza Aérea Soviética realizou aproximadamente 44&nbsp;000 incursións durante a guerra.{{Harvnp|Trotter|2002|p=193}} === Forza Aérea Finlandesa === [[Ficheiro:Bristol Blenheim refueling.jpg|miniatura|Un bombardeiro [[Bristol Blenheim]] Mk. IV finlandés do Escuadrón núm. 44 recargando combustible na súa base aérea nun lago conxelado en [[Tikkakoski]], en marzo de 1940.]] Ao principio da guerra, Finlandia contaba cunha pequena forza aérea, con tan só 114 avións de combate aptos para o servizo. As misións eran limitadas, e os [[Caza (avión)|avións de combate]] eran usados principalmente para repeler os bombardeos soviéticos. Os bombardeos estratéxicos desdobráronse, aproveitándoos asemade como operacións de [[recoñecemento militar]]. Anticuados e en escaso número, os avións ofrecían pouco apoio ás tropas terrestres finlandesas. A pesar das perdas, o número de avións da [[Forza Aérea Finlandesa]] aumentou en máis dun 50% ao final da guerra.{{Harvnp|Peltonen|1999|pp=607–608}} Finlandia recibiu envíos de avións británicos, franceses, italianos, suecos e americanos.{{Harvnp|Trotter|2002|p=189}} Os pilotos de cazas finlandeses voaban con frecuencias entre as formacións soviéticas que os superaban en número 10, ou mesmo 20 veces, en diversos tipos de avións. Os cazas finlandeses derrubaron 200 avións soviéticos confirmados, mentres que tan só perderon 62 propios.{{Harvnp|Tillotson|1993|p=160}} As armas antiaéreas finlandesas derrubaron máis de 300 avións inimigos.{{Harvnp|Tillotson|1993|p=160}} Frecuentemente, unha [[base aérea]] avanzada consistía nun lago conxelado, unha [[manga de vento]], un teléfono e algunhas carpas. As mulleres finlandesas organizadas pola [[Lotta Svärd]] emitían as alertas de ataque aéreo.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=191–192}} == Guerra naval == {{AP|Guerra naval na Guerra de Inverno}} === Actividade naval === Houbo pouca actividade naval durante a Guerra de Inverno. O [[mar Báltico]] comezou a conxelarse no final de decembro, impedindo o movemento de [[Buque de guerra|buques de guerra]]; a mediados do inverno, só os [[crebaxeos]] e [[submarino]]s se podían aínda mover. O outro motivo da escasa actividade naval foi a natureza das forzas da [[Armada Soviética]] na zona. A [[Frota do Báltico]] era unha forza defensiva costeira que non tiña o adestramento, a infraestrutura loxística, ou [[Lancha de desembarco|lanchas de desembarco]] para emprender operacións en grande escala. A Frota do Báltico posuía dous [[acoirazado]]s, un [[cruceiro pesado]], case 20 [[destrutor]]es, 50 [[torpedeiro de motor|torpedeiros de motor]], 52 submarinos, e diversos buques máis. Os soviéticos empregaron bases navais en [[Paldiski]], [[Talín]] e [[Liepāja]] para as súas operacións.{{Harvnp|Elfvegren|1999|p=681}} A [[Armada Finlandesa]] era unha forza de defensa costeira con dous [[navío de defensa costeira|navíos de defensa costeira]], cinco submarinos, catro [[canoneiros]], sete torpedeiros de motor, un [[minador]] e seis [[dragaminas]]. Os dous navíos de defensa costeira, ''[[Ilmarinen (navío de defensa costeira)|Ilmarinen]]'' e ''[[Väinämöinen (navío de defensa costeira)|Väinämöinen]]'', foron trasladados ao porto de [[Turku]], onde foron empregados para reforzar a defensa aérea. Os seus canóns antiaéreos derrubaron un ou dous avións sobre a cidade, e os barcos permaneceron alí o resto da guerra.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=48-51}} Ademais da defensa costeira, a Armada Finlandesa protexeu as illas [[Åland]] e os [[Buque mercante|buques mercantes]] finlandeses no mar Báltico.{{Harvnp|Elfvegren|1999|p=678}} Os avións soviéticos bombardearon os barcos e portos finlandeses e botaron [[Mina naval|minas]] nas [[Ruta mariña|rutas mariñas]]. Aínda así, só se perderon cinco buques mercantes pola acción soviética. A segunda guerra mundial, que comezara antes que a Guerra de Inverno, resultou máis custosa para os buques mercantes finlandeses, con 26 barcos perdidos debido a accións hostís entre 1939 e 1940.{{Harvnp|Elfvegren|1999|p=692}} === Artillaría costeira === As baterías de artillaría costeira finlandesa defenderon importantes portos e bases navais. A maioría delas quedaran do período imperial ruso, coas armas de 152&nbsp;mm como as máis numerosas. Finlandia tentou modernizar as súas armas antigas e instalou varias baterías novas, a máis grande das cales contaba cunha batería para armas de 305&nbsp;mm, orixinalmente destinada a bloquear o golfo de Finlandia aos barcos soviéticos coa axuda de baterías do lado estoniano.{{Harvnp|Leskinen|1999|p=130}} A primeira batalla naval tivo lugar no golfo de Finlandia o 1 de decembro, nas proximidades da illa de [[Russarö]], 5&nbsp;km ao sur de [[Hanko, Finlandia|Hanko]]. Ese día, o tempo foi favorable e a visibilidade, excelente. Os finlandeses divisaron o cruceiro soviético ''[[Kirov (cruceiro soviético)|Kirov]]'' e dous destrutores. Cando os barcos estaban a unha distancia de 24&nbsp;km, os finlandeses abriron fogo con catro canóns costeiros de 234&nbsp;mm. Logo de cinco minutos de disparos dos canóns costeiros, o cruceiro foi danado e retirouse. Os destrutores mantivéronse sen danos, mais o ''Kirov'' sufriu 17 baixas e 30 tripulantes resultaron feridos. Os soviéticos xa coñecían a localización das baterías costeiras finlandesas, mais foron sorprendidos polo seu alcance.{{Harvnp|Silvast|1999|pp=694–696}} A artillaría costeira tivo un maior efecto na terra reforzando a defensa xunto coa artillaría do exército. Dous xogos de artillaría da fortaleza fixeron importantes achegas ás primeiras batallas no istmo de Carelia e en Ladoga Karelia. Estes situáronse en [[Kaarnajoki]] no istmo oriental e en [[Illa Mantsinsaari|Mantsi]] na costa nororiental do lago Ladoga. A fortaleza de [[Primorsk, Óblast de Leningrado|Koivisto]] proporcionou un soporte similar dende a costa suroeste do istmo.{{Harvnp|Tillotson|1993|pp=152–153}} == Avance soviético en febreiro == === Cambios no Exército Vermello e preparación da ofensiva === [[Ficheiro:Inspecting Soviet skiing manuals.jpg|miniatura|Oficiais finlandeses inspeccionando os manuais soviéticos de esquí gañados como botín na [[batalla de Suomussalmi]].]] [[Iosif Stalin]] non estaba satisfeito cos resultados do mes de decembro da campaña finlandesa. O [[Exército Vermello]] fora humillado. Cara á terceira semana da guerra, a propaganda soviética estivera traballando duro para explicar os erros do exército soviético á poboación: culpaban ao mal terreo e ao duro clima, e falsamente afirmaba que a [[liña Mannerheim]] era máis forte que a [[liña Maginot]], e que os estadounidenses enviaran 1&nbsp;000 dos seus mellores pilotos a Finlandia. Ao Xefe do Estado Maior [[Boris Shaposhnikov]] déuselle o poder total sobre as operacións no teatro finlandés, e ordenou a suspensión dos ataques frontais no final de decembro. [[Kliment Voroshilov]] foi substituído por [[Semyon Timoshenko]] como mando das forzas soviéticas na guerra o [[7 de xaneiro]].{{Harvnp|Trotter|2002|pp=203–204}} [[Ficheiro:Timoshenko SK.jpg|miniatura|O comandante soviético [[Semyon Timoshenko]] en 1940.]] O obxectivo principal do ataque soviético cambiouse ao [[istmo de Carelia]]. Timoshenko e Zhdanov reorganizaron e reforzaron o control entre as diferentes unidades en servizo no Exército Vermello. Tamén cambiaron as doutrinas tácticas para responder á realidade da situación. Todas as forzas soviéticas do istmo de Carelia dividíronse en dous exércitos: o 7º e o 13º Exército. O primeiro deles, agora baixo o mando de [[Kirill Meretskov]], concentraría o 75% da súa forza contra os 16&nbsp;km de extensión da liña Mannerheim, entre [[Taipale]] e o pantano de Munasuo. As tácticas serían básicas: unha cuña blindada para o ataque inicial, seguida pola principal forza de infantaría e de vehículos de asalto. O Exército Vermello preparouse para localizar as fortificacións finlandesas de primeira liña. A 123ª división de asalto ensaiou o ataque con maquetas a tamaño natural. Os soviéticos enviaron un gran número de novos tanques e pezas de artillaría á zona. As tropas incrementáronse de 10 a 25-26 divisións con seis ou sete brigadas de tanques e varios pelotóns blindados independentes, totalizando 600&nbsp;000 soldados.{{Harvnp|Laaksonen|1999|pp=424–425}} O [[1 de febreiro]] o Exército Vermello comezou unha ofensiva masiva, disparando 300&nbsp;000 proxectís de artillaría sobre as liñas finesas nas 24 primeiras horas de bombardeo.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=214–215}} === Ofensiva total soviética no istmo de Carelia === Aínda que a fronte do istmo de Carelia estivo menos activa en xaneiro que en decembro, os soviéticos incrementaron os bombardeos, desgastando os defensores e minguando as súas fortificacións. Durante as horas de luz, os fineses refuxiábanse dos bombardeos dentro das fortificacións e reparábanas durante a noite. A situación rapidamente levou á extenuación dos defensores, que perderon uns 3&nbsp;000 homes na [[guerra de trincheiras]]. Os soviéticos tamén fixeron algúns pequenos ataques de infantaría ocasionalmente cunha ou dúas compañías.{{Harvnp|Laaksonen|1999|pp=426–427}} Debido á escaseza de munición, as localizacións artilleiras finesas recibiron a orde de disparar só contra ameazas terrestres directas. O [[1 de febreiro]] os soviéticos intensificaron aínda máis os ataques de artillaría e os bombardeos aéreos.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=214–215}} Aínda que os soviéticos refinaron as súas tácticas e a súa moral mellorou, os xenerais aínda estaban dispostos a aceptar perdas masivas para conseguir os seus obxectivos. Os ataques cubríanse con cortinas de fume, artillaría pesada e apoio blindado, pero a infantaría cargaba en campo aberto e en formacións densas.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=214–215}} A diferenza das tácticas de decembro, os tanques soviéticos avanzaban en menor número. Os fineses non podían eliminar doadamente os tanques se a infantaría os protexía.{{Harvnp|Laaksonen|1999|p=430}} Despois de 10 días de descargas constantes de artillaría, os soviéticos lograron un grande avance no lado oeste do istmo de Carelia na segunda [[batalla de Summa]].{{Harvnp|Trotter|2002|p=218}} O [[11 de febreiro]] os soviéticos tiñan ao redor de 460&nbsp;000 soldados, 3&nbsp;350 pezas de artillaría, 3&nbsp;000 tanques e 1&nbsp;300 avións despregados no istmo de Carelia. O [[Exército Vermello]] estivo constantemente recibindo novos recrutas dende a ruptura.{{Harvnp|Geust|Uitto|2006|p=77}} No lado contrario, os fineses dispuñan de oito divisións, cun total de 150&nbsp;000 soldados. Un por un, os bastións dos defensores foron caendo baixo os ataques soviéticos e os fineses víronse forzados a retroceder. O [[15 de febreiro]] Mannerheim autorizou unha retirada xeral do Segundo Corpo á anterior liña defensiva.{{Harvnp|Trotter|2002|p=233}} No lado leste do istmo, os finlandeses continuaron resistindo os asaltos soviéticos, rexeitándoos na [[batalla de Taipale]].{{Harvnp|Laaksonen|1999|p=452}} === Negociacións de paz === Aínda que os finlandeses intentaron reabrir as negociacións con Moscova de todos os xeitos posibles durante a guerra, os soviéticos non responderon. A principios de xaneiro, a dramaturga comunista e feminista finlandesa [[Hella Wuolijoki]] contactou co goberno finlandés. Ofreceuse a contactar con Moscova a través da embaixadora da [[Unión Soviética]] en [[Suecia]], [[Alexandra Kollontai]]. Wuolijoki partiu cara a [[Estocolmo]] e reuniuse con Kollontai nun hotel en segredo. Ao pouco tempo Molotov decidiu recoñecer o goberno de Ryti-Tanner como o goberno legal de Finlandia e poñer fin ao goberno monicreque de Terijoki que os soviéticos instalaran.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=234–235}} Nos mediados de febreiro quedou claro que as forzas finlandesas se achegaban rapidamente á extenuación. Para os soviéticos, as baixas eran altas, a situación era unha fonte de vergoña para o réxime soviético, e había risco dunha intervención franco-británica. Ademais, co desxeo de primavera aproximándose, as forzas soviéticas arriscábanse a perderse nos bosques. O ministro de exteriores finlandés, [[Väinö Tanner]], chegou a Estocolmo o [[12 de febreiro]] e negociou os termos de paz cos soviéticos a través dos suecos. Representantes alemáns, non conscientes de que as negociacións se estaban levando a cabo, suxeriron o [[17 de febreiro]] que Finlandia negociase coa Unión Soviética.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=246–247}} Tanto os alemáns como os suecos desexaban que a guerra rematara. [[Alemaña]] temía perder o ferro do norte de Suecia e ameazou con atacar se os suecos permitían pasar ás forzas aliadas. Os alemáns tiñan un plan teórico de invasión chamado ''Studie Nord'' contra os países escandinavos, que posteriormente se converteu na [[Operación Weserübung]].{{Harvnp|Edwards|2006|p=261}} Cando o Consello de Ministros de Finlandia vacilou ante as duras condicións soviéticas, o rei sueco [[Gustavo V de Suecia|Gustavo V]] fixo unha declaración pública o [[19 de febreiro]], na cal confirmaba que rexeitara as peticións dos finlandeses para que se enviasen tropas suecas. O [[25 de febreiro]] describíronse en detalle os termos de paz soviéticos, e o [[25 de febreiro]] o goberno finlandés aceptounos e amosouse disposto a iniciar as negociacións.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=247–248}} === Últimos días da guerra === [[Ficheiro:Karelian Isthmus 13 March 1940.png|miniatura|250px|Situación do istmo de Carelia o [[13 de marzo]] de [[1940]], o derradeiro día da guerra:{{Harvnp|Kilin|Raunio|2007|pp=260–295}}{{legend|blue|Corpo finlandés (XXX) ou grupo costeiro de [[Karl Lennart Oesch|Oesch]].}}{{legend|red|Corpo soviético (XXX) ou exército (XXXX).}}]] O [[5 de marzo]] o [[Exército Vermello]] avanzou entre 10 e 15&nbsp;km tras a liña Mannerheim e entrou nos suburbios de [[Viipuri]]. O mesmo día os soviéticos estableceron unha cabeza de praia no oeste do [[golfo de Viipuri]]. Os finlandeses propuxeron un [[armisticio]] o día [[6 de marzo]], pero os soviéticos, agardando manter a presión sobre o goberno finlandés, rexeitaron a oferta. A delegación de paz finlandesa viaxou a [[Moscova]], a través de [[Estocolmo]], chegando o día [[7 de marzo]]. Os soviéticos fixeron máis demandas, xa que a súa situación militar era forte e estaba mellorando. O [[9 de marzo]] a situación militar finlandesa no istmo de Carelia era grave, xa que as tropas estaban experimentando serias perdas. Ademais, non quedaba munición de artillaría e as armas estaban esgotándose. O goberno finlandés, decatándose de que a agardada expedición franco-británica non chegaría a tempo, xa que [[Noruega]] e [[Suecia]] non concederan permiso de paso ás tropas aliadas, tiña poucas opcións e aceptou os termos soviéticos.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=249–251}} === Tratado de paz de Moscova === {{AP|Tratado de paz de Moscova}} [[Ficheiro:Retreating Finns at Vyborg.jpg|miniatura|esquerda|Día 13 de marzo de 1940 ás 11:45 a.m.. Soldados finlandeses retíranse en [[Viipuri]]&nbsp;cara á [[liña de demarcación]].]] O Tratado de paz de Moscova foi asinado en [[Moscova]] o [[12 de marzo]] de 1940. O alto o fogo fíxose efectivo no día seguinte ao mediodía pola hora de Leningrado (11:00 a.m. en [[Helsinqui]]).{{Harvnp|Trotter|2002|p=254}} Por el, Finlandia cedía unha parte de Carelia, todo o istmo de Carelia e o territorio ao norte do lago Ladoga. A área incluía a segunda cidade maior de Finlandia, Viipuri, moito do territorio industrializado de Finlandia, e terras significativas que aínda conservaba o exército de Finlandia, o 11% do territorio e o 30% dos activos económicos de Finlandia antes da guerra.{{Harvnp|Edwards|2006|p=18}} O 12% da poboación finlandesa, 422&nbsp;000 carelios, [[Evacuación da Carelia finlandesa|foron evacuados e perderon as súas casas]].{{Harvnp|Engle|Paananen|1985|pp=142–143}}<ref name="helsinginsanomat1" /> Finlandia cedeu unha parte da rexión de [[Salla]], a península de Rybachy no [[mar de Barents]], e catro illas do golfo de Finlandia. A península de Hanko foi arrendada á Unión Soviética como base militar durante trinta anos. A rexión de Petsamo, capturada polo Exército Vermello durante a guerra, foi devolta a Finlandia de acordo co tratado.{{Harvnp|Jowett|Snodgrass|2006|p=10}} [[Ficheiro:Finnish areas ceded in 1940.png|miniatura|Concesións territoriais de Finlandia á Unión Soviética sinaladas en vermello.]] As concesións e perdas territoriais de Finlandia excederon as demandas soviéticas anteriores á guerra. Antes da guerra a Unión Soviética demandaba que a fronteira entre a Unión Soviética e Finlandia no istmo de Carelia se trasladase a un punto a 30&nbsp;km ao leste de Viipuri á liña entre Koivisto e [[Hiitola|Lipola]], que as fortificacións existentes no istmo de Carelia fosen demolidas, e que as illas de [[Suursaari]], [[Tytärsaari]], e [[Koivisto]] no golfo de Finlandia e a península de Rybachy fosen cedidas. A cambio, a Unión Soviética propuxo ceder Repola e Porajärvi de Carelia Oriental, unha área o dobre de grande que os territorios demandados orixinalmente a Finlandia.{{Harvnp|Van Dyke|1997|pp=189–190}}{{Harvnp|Turtola|1999a|pp=38–41}}{{Harvnp|Trotter|2002|pp=14–16}} == Apoio estranxeiro == {{AP|Apoio estranxeiro a Finlandia durante a Guerra de Inverno}} === Voluntarios estranxeiros === A opinión mundial apoiou amplamente a causa finlandesa, e a agresión soviética foi xeralmente considerada inxustificada. A segunda guerra mundial aínda non afectaba directamente a Francia, ao Reino Unido ou aos Estados Unidos; a Guerra de Inverno era practicamente o único conflito en Europa no momento e polo tanto tiña un grande interese mundial. Varias organizacións estranxeiras enviaron axuda material, e moitos países concedéronlle créditos e material militar a Finlandia. A Alemaña nazi permitiu o paso de armas por Suecia cara a Finlandia, mais logo de que un xornal sueco o publicase, Adolf Hitler iniciou unha política de silencio cara a Finlandia, como parte da mellora das relacións xermano-soviéticas que seguiron á sinatura do Pacto Molotov–Ribbentrop.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=194–202}} O maior continxente estranxeiro chegou do seu veciño Suecia, que achegou preto de 8&nbsp;760 voluntarios durante a guerra. O [[Corpo de Voluntarios Sueco (Guerra de Inverno)|Corpo de Voluntarios Suecos]], formado por suecos, noruegueses (727 soldados) e dinamarqueses (1&nbsp;010 soldados), loitou na fronte norte de Salla durante as derradeiras semanas da guerra. Unha unidade sueca de cazas [[Gloster Gladiator]], chamado "o Rexemento Aéreo 19" tamén participou. As baterías antiaéreas suecas con canóns [[Bofors 40 mm]] foron as responsables da defensa aérea no norte de Finlandia e da cidade de Turku.{{Harvnp|Jowett|Snodgrass|2006|pp=21–22}} Chegaron voluntarios de [[Voluntarios húngaros na Guerra de Inverno|Hungría]], Italia e Estonia. 350 estadounidenses de ascendencia finlandesa ofrecéronse como voluntarios, e 210 voluntarios doutras nacionalidades chegaron a Finlandia antes do final da guerra.{{Harvnp|Jowett|Snodgrass|2006|pp=21–22}} [[Max Manus]], un noruegués, loitou na Guerra de Inverno antes de regresar a [[Noruega]], onde posteriormente gañaría fama como soldado da resistencia durante a [[Ocupación de Noruega pola Alemaña nazi|ocupación alemá de Noruega]]. En total, Finlandia recibiu 12&nbsp;000 voluntarios, 50 dos cales morreron durante a guerra{{Harvnp|Juutilainen|1999b|p=776}} O actor británico [[Christopher Lee]] ofreceuse como voluntario na guerra durante dúas semanas, mais non chegou a entrar en combate.{{Harvnp|Rigby|2003|pp=59–60}} === Plans de intervención franco-británica === {{AP|Plans de intervención franco-británica na Guerra de Inverno}} [[Ficheiro:Lapland1940.png|miniatura|O apoio franco-británico foi ofrecido coa condición de que as súas forzas puidesen pasar libremente dende [[Narvik]] a través das [[País neutral|neutrais]] Noruega e Suecia, en lugar do difícil paso a través de [[Petsamo]], ocupado pola Unión Soviética.]] Francia fora un dos primeiros en apoiar a Finlandia durante a Guerra de Inverno. Viu unha oportunidade para debilitar o principal aliado de Alemaña a través dun ataque finlandés contra a Unión Soviética. Francia tiña outro motivo, preferindo ter unha guerra importante nunha parte remota de Europa en lugar de en territorio francés. Francia planeou rearmar as [[Forzas Armadas Polonesas do Oeste|unidades exiliadas polonesas]] e transportalas ao porto ártico finlandés de Pesamo. Outra proposta foi un ataque aéreo masivo coa cooperación [[Turquía|turca]] contra os campos petrolíferos do [[Cáucaso]].{{Harvnp|Trotter|2002|pp=235-236}} Os británicos, pola súa parte, querían bloquear o fluxo de ferro dende as minas suecas a Alemaña, xa que Suecia achegaba ata o 40% da demanda alemá de ferro.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=235-236}} O asunto foi exposto polo almirante británico [[Reginald Plunkett]] o 18 de setembro de 1939, e ao día seguinte [[Winston Churchill]] levouno ao gabinete de guerra de Chamberlain.{{Harvnp|Edwards|2006|p=141}} O 11 de decembro, Churchill opinou que os británicos deberían afianzarse en Escandinavia co obxectivo de axudar os finlandeses, mais sen unha guerra contra a Unión Soviética.{{Harvnp|Edwards|2006|p=145}} Debido á forte dependencia alemá do ferro do norte de Suecia, Hitler deixara claro ao goberno sueco en decembro que calquera tropa aliada en territorio sueco provocaría inmediatamente unha invasión de Alemaña.{{Harvnp|Trotter|2002|p=237}} O 19 de decembro, o primeiro ministro francés [[Édouard Daladier]] presentou o seu plan ao Estado Maior e ao Gabinete de Guerra. No seu plan, Daladier estableceu unha ligazón entre a guerra en Finlandia e o mineral de ferro en Suecia.{{Harvnp|Edwards|2006|p=145}} Existía o perigo da caída de Finlandia baixo a hexemonía soviética. Ao mesmo tempo, a Alemaña nazi podía ocupar Noruega e Suecia. Estas dúas ditaduras poderían dividirse Escandinavia entre elas, como xa fixeran con Polonia. A principal motivación de franceses e británicos foi reducir a capacidade bélica de Alemaña.{{Harvnp|Edwards|2006|p=146}} O Comité de Coordinación Militar reuniuse o 20 de decembro en [[Londres]], e dous días despois presentouse o plan francés.{{Harvnp|Edwards|2006|p=146}} O [[Consello Supremo de Guerra Anglo-Francés]] decidiu enviar notas a Noruega e Suecia o 27 de decembro, instando a noruegueses e suecos a axudar a Finlandia e ofrecer o seu apoio aos [[Aliados da segunda guerra mundial|aliados]]. Noruega e Suecia rexeitaron a oferta o 5 de xaneiro de 1940.{{Harvnp|Trotter|2002|p=237}} Os aliados trazaron un novo plan, no cal esixirían que Noruega e Suecia lles outorgasen dereito de paso citando unha resolución da Liga de Nacións como xustificación. As tropas da expedición desembarcarían no porto noruegués de Narvik e proseguindo por ferrocarril ata Finlandia, pasando polos campos de mineral suecos durante o traxecto. Esta demanda enviouse a Noruega e Suecia o 6 de xaneiro, mais tamén foi rexeitada seis días despois.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=237–238}} Bloqueados mais aínda non disuadidos da posibilidade de acción, os aliados formularon un plan final o 29 de xaneiro. Primeiro, os finlandeses farían unha solicitude formal de asistencia. Logo, os aliados solicitarían a Noruega e Suecia permiso para trasladar os "voluntarios" a través do seu territorio. Finalmente, para protexer a liña de subministración das accións alemás, os aliados enviarían unidades terrestres a [[Namsos (ciudades)|Namsos]], [[Bergen]], e [[Trondheim]]. A operación requiría 100&nbsp;000 soldados británicos e 35&nbsp;000 franceses con apoio naval e aéreo. Os convois de subministración navegarían o 12 de marzo e os desembarcos comezarían o 20 de marzo.{{Harvnp|Trotter|2002|pp=238–239}} O final da guerra, o 13 de marzo, cancelou os plans franco-británicos de enviar tropas a Finlandia a través do norte de [[Escandinavia]].{{Harvnp|Trotter|2002|p=239}} == Consecuencias e perdas == {{AP|Consecuencias da Guerra de Inverno}} {{VT|Cruz da dor}} === Finlandia === [[Ficheiro:Vyborg Cathedral after bombing.jpg|miniatura|A [[catedral de Viipuri]] foi gravemente danada durante a Guerra de Inverno e nunca foi reparada. A propia Viipuri foi cedida á Unión Soviética]] [[Ficheiro:The Monument of the Winter War.jpg|miniatura|Un monumento á Guerra de Inverno en [[Suomussalmi]], Finlandia, que contén unha rocha por cada soldado que morreu na [[batalla de Suomussalmi]]: 750 finlandeses e 24&nbsp;000 soviéticos segundo as estimacións.]] A guerra de 105 días tivo un efecto profundo e deprimente en Finlandia. O apoio internacional significativo foi mínimo e chegou tarde, e o bloqueo alemán impedira a maioría dos envíos de armamento.{{Harvnp|Edwards|2006|pp=272–273}} O período de 15 meses transcorrido entre a Guerra de Inverno e a [[Guerra de Continuación]] conectada á [[Operación Barbarossa]] foi posteriormente chamado [[Paz Interina]].{{Harvnp|Jowett|Snodgrass|2006|p=10}} Logo do final da guerra, a situación do exército finlandés no istmo de Carelia converteuse nun tema de debate en Finlandia. Xa se deran ordes para preparar a retirada á seguinte liña de defensa no sector de Taipale. As estimacións sobre canto tempo se puido ter atrasado o Exército Vermello polas operacións de retirada varía duns poucos días ata unhas poucas semanas,{{Harvnp|Laaksonen|2005|p=365}}{{Harvnp|Paasikivi|1958|p=177}} ou ata un par de meses como máximo.{{Harvnp|Halsti|1955|p=412}} As persoas evacuadas de Carelia formaron un grupo de interese, o [[Karjalan Liitto]] (en galego ''Asociación Carelia''), logo da guerra para defender os dereitos e intereses de Carelia, e para buscar un camiño para [[Cuestión de Carelia|devolver as rexións cedidas de Carelia]] a Finlandia.<ref name="helsinginsanomat1">[[#Ahtiainen2000|Ahtiainen (2000)]]</ref><ref>[[#KarelianLeague|Finnish Karelian League]]</ref> En 1940, Finlandia e Suecia levaron a cabo negociacións para unha alianza militar, mais as negociacións finalizaron unha vez quedou claro que tanto Alemaña como a Unión Soviética se opuñan a tal alianza.{{Harvnp|Turtola|1999b|p=863}} Durante a Paz Interina, Finlandia estableceu estreitos vínculos con Alemaña coa esperanza de reclamar áreas cedidas á Unión Soviética.{{Harvnp|Jowett|Snodgrass|2006|pp=10–11}} Inmediatamente despois da guerra, Helsinqui anunciou oficialmente 19&nbsp;576 mortes.{{Harvnp|Dallin|1942|p=191}} Segundo as estimacións revisadas en 2005 por historiadores finlandeses, 25&nbsp;904 persoas morreron ou desapareceron, e 43&nbsp;557 foron feridas no bando finlandés durante a guerra.{{refn|group=lower-alpha|Unha clasificación detallada de persoas falecidas e desaparecidas é a seguinte:{{Harvnp|Kurenmaa|Lentilä|2005| p=1152}}{{Harvnp|Lentilä|Juutilainen|1999|p=821}} * Mortas, enterradas 16&nbsp;766; * Feridas, mortas das feridas 3&nbsp;089; * Mortas, non enterradas, logo declaradas mortas 3&nbsp;503; * Desaparecidas, declaradas mortas 1&nbsp;712; * Mortas como prisioneiras de guerra 20; * Outros motivos (enfermidades, accidentes, suicidios) 677; * Descoñecidas 137; * Mortas durante o adestramento de repaso adicional (enfermidades, accidentes, suicidios) 34.}} Investigadores finlandeses e rusos estimaron que había entre 800 e 1&nbsp;000 [[Prisioneiros de guerra finlandeses na Unión Soviética|prisioneiros de guerra finlandeses]], dos cales entre o 10 e o 20 por cento morreron. A Unión Soviética repatriou 847 finlandeses logo da guerra.{{Harvnp|Malmi|1999|p=792}} Os ataques aéreos mataron 957 civís.{{Harvnp|Kurenmaa|Lentilä|2005| p=1152}} Entre 20 e 30 tanques foron destruídos e perderon 62 avións.{{Harvnp|Tillotson|1993|p=160}} === Unión Soviética === O Mando Supremo do Estado Maior Soviético (''[[Stavka]]'') reuniuse en abril de 1940, revisou as leccións da campaña finlandesa, e recomendou reformas. O papel dos comisarios políticos da fronte reduciuse e reintroducíronse vellos rangos e formas de disciplina. As roupas, equipamento e tácticas para operacións invernais melloraron. Non todas as reformas se completaran cando Alemaña iniciou a Operación Barbarossa 15 meses despois.{{Harvnp|Trotter|2002|p=264}} [[Ficheiro:Fin monument.jpg|miniatura|esquerda|Un monumento adicado ás vítimas da guerra soviético-finlandesa de 1939-1940 en [[San Petersburgo]].]] Durante o período entre a Guerra de Inverno e a ''[[perestroika]]'' no final da década de 1980, a historiografía soviética baseouse unicamente nos discursos de Viacheslav Molotov sobre a Guerra de Inverno. No seu discurso radiofónico do 29 de novembro de 1939, Molotov argumentou que a Unión Soviética tratara de negociar garantías de seguridade para [[San Petersburgo|Leningrado]] durante dous meses. Os finlandeses adoptaran unha postura hostil para "compracer os imperialistas estranxeiros". Finlandia emprendera unha provocación militar, e a Unión Soviética xa non podía cumprir os pactos de non-agresión. Segundo Molotov, a Unión Soviética non quería ocupar ou anexionar Finlandia; o obxectivo era puramente asegurar Leningrado.{{Harvnp|Vihavainen|1999|pp=893–896}} A cifra oficial soviética en 1940 para as súas mortes foi de 48&nbsp;000. Estimacións rusas máis recentes varían: en 1990, [[Mikhail Semiryaga]] reclamou 53&nbsp;522 mortos e [[N. I. Baryshnikov]], 53&nbsp;500 mortos. En 1997, [[Grigoriy Krivosheyev]] apuntou 126&nbsp;875 mortos e desaparecidos, e unhas baixas totais de 391&nbsp;783 con 188&nbsp;671 feridos.{{Harvnp|Krivosheyev|1997|pp=77–78}} En 1991, [[Yuri Kilin]] apuntou 63&nbsp;990 mortos e unhas perdas totais de 271&nbsp;528. En 2007, revisou a estimación de mortos a 134&nbsp;000{{Harvnp|Kilin|2007b|p=91}} e en 2012, actualizou a estimación a 138&nbsp;533 baixas irreparables.<ref>[https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=200645 Soviet-Finnish War 1939–1940 and Red Army's Losses], in Proceedings of Petrozavodsk State University. Social Sciences & Humanities, Issue 5 (126)/2012.</ref> En 2013, [[Pavel Petrov (historiador)|Pavel Petrov]] declarou que o Arquivo Militar Estatal de Rusia ten unha base de datos que confirma a morte ou desaparición de 167&nbsp;976 persoas, xunto co nome dos soldados, as datas de nacemento, e rangos.<ref name=autogenerated3 /> Houbo 5&nbsp;572 [[prisioneiros de guerra soviéticos en Finlandia]].{{Harvnp|Manninen|1999b|p=815}} O destino dos prisioneiros logo da repatriación non está claro: as fontes occidentais sospeitan que foron asasinados nos campos da NKVD.{{Harvnp|Van Dyke|1997|p=191}}{{Harvnp|Trotter|2002|p=263}} Entre 1&nbsp;200 e 3&nbsp;543 tanques soviéticos foron destruídos. A cifra oficial foi de 611 tanques, mais Yuri Kilin encontrou unha nota recibida polo xefe do Estado Maior soviético, Boris Shaposhnikov, que informa de 3&nbsp;543 baixas de tanques e 316 tanques destruídos. Segundo o historiador finlandés [[Ohto Manninen]], o Sétimo Exército Soviético perdeu 1&nbsp;244 tanques durante as batallas da [[liña Mannerheim]] a mediados do inverno. Inmediatamente despois da guerra, os finlandeses estimaron o número de tanques perdidos polos soviéticos en 1&nbsp;000-1&nbsp;200.{{Harvnp|Kilin|1999|p=381}}{{Harvnp|Kantakoski|1998|p=286}}{{Harvnp|Manninen|1999b|pp=810–811}} A Forza Aérea Soviética perdeu arredor de 1&nbsp;000 avións, porén menos da metade deles foron derrubados en combate.{{Harvnp|Manninen|1999b|pp=810–811}}{{Harvnp|Kilin|1999|p=381}} === Alemaña === A Guerra de Inverno foi un éxito político para Alemaña. Tanto o Exército Vermello como a Liga de Nacións foron humillados, e revelouse que o Consello Supremo de Guerra Anglo-Francés era caótico e carecía de poder. A política de neutralidade alemá non foi popular no país, e as relacións con Italia resentíronse. Logo da Paz de Moscova, Alemaña mellorou os seus lazos con Finlandia, e en dúas semanas as [[Potencias do Eixe|relacións fino-xermanas]] pasaron a ocupar o primeiro lugar na axenda.{{Harvnp|Edwards|2006|pp=277–279}}{{Harvnp|Lightbody|2004|p=55}} Máis importante, a pobre actuación do Exército Vermello convenceu a Hitler de que un [[Operación Barbarossa|ataque á Unión Soviética]] podería ter éxito. En xuño de 1941, Hitler declarou 'só temos que patear a porta e toda a estrutura podre derrubarase'.{{Harvnp|Sedlar|2007|p=8}} === Aliados === A Guerra de Inverno puxo ao descuberto a desorganización e a ineficacia do Exército Vermello, así como a dos Aliados. O Consello de Guerra Supremo Anglo-Francés non puido formular un plan eficaz de guerra en Gran Bretaña ou Francia. Este fracaso levou ao colapso do goberno de Daladier en Francia.{{Harvnp|Edwards|2006|pp=13–14}} == Notas == {{listaref|group=lower-alpha|03}} ;Referencias {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commons|Winter War}} === Bibliografía === ;Bibliografía consultada {{Refbegin|30em}} * {{Cita noticia |apelidos=Ahtiainen |nome=Ilkka |título=The Never-Ending Karelia Question |url=http://www2.hs.fi/english/archive/news.asp?id=20000718xx17 |data=16 de xullo de 2000 |editorial=[[Helsingin Sanomat]] |accessdate=16 de abril de 2019 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110629164923/http://www2.hs.fi/english/archive/news.asp?id=20000718xx17 |dataarquivo=29 de xuño de 2011 |df=dmy-all |ref=harv |lingua=en |urlmorta=yes }} * {{Cita web |nome=Pavel|apelidos=Aptekar |título=Casus Belli: о Майнильском инциденте, послужившим поводом, для начала "Зимней войны" 1939–40 гг. |trans-title=Casus Belli: sobre o incidente de Mainila incident, que serbiu como pretexto para o comezo da "Guerra de Inverno" de 1939–40 |url=http://www.rkka.ru/analys/mainila/mainila.htm |editorial=Raboche-Krest'yanskaya Krasnaya Armiya (website) |dataacceso=16 de maio de 2019 |ref=harv|lingua=ru}} * {{cita libro|apelidos=Arquivo militar do Estado ruso|trans-title=Arquivo militar do Estado ruso|script-title=ru:Российский государственный военный архив (РГВА)|ref=RusMilArchive34980|language=ru}} * {{Cita libro |apelidos1=Baryshnikov |nome1=N. |apelidos2=Salomaa |nome2=E. |editor=Chernov, M. |enciclopedia=Крестовый поход на Россию [Crusade Against Russia] |script-title=ru: Вовлечение Финляндии во Вторую Мировую войну |trans-title=Entrada de Finlandia na segunda guerra mundial |ano=2005 |editorial=Yauza |isbn=5-87849-171-0 |ref=harv |url=http://militera.lib.ru/h/sb_crusade_in_rossia/02.html |language=ru |título=Copia arquivada |dataacceso=16 de maio de 2019 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20081106001029/http://militera.lib.ru/h/sb_crusade_in_rossia/02.html |dataarquivo=06 de novembro de 2008 |urlmorta=yes }} * {{Cita libro |apelidos1=Bullock |nome1=Alan |ligazónautor1=Alan Bullock |título=Hitler and Stalin: Parallel Lives |url=https://archive.org/details/hitlerstalinpara00bull_0 |ano=1993 |editorial=Vintage Books |isbn=978-0-679-72994-5 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro |apelidos=Chubaryan|nome=A. |editor1=Kulkov, E. |editor2=Rzheshevskii, O. |editor3=Shukman, H. |chapter=Foreword |title=Stalin and the Soviet-Finnish War, 1939–1940 |ano=2002 |publisher=Frank Cass |location= |isbn=978-0-7146-5203-0 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro |apelidos-editor1=Clemmesen |nome-editor1=Michael H. |editor2-last=Faulkner |editor2-first=Marcus |title=Northern European Overture to War, 1939–1941: From Memel to Barbarossa| ano=2013 |publisher=Brill |page=|isbn=978-90-04-24908-0 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro|last1=Conquest|first1=Robert|authorlink1=Robert Conquest|title=The Great Terror: A Reassessment|ano=2007|origyear=1991|publisher=Oxford University Press, US|edition=40th Anniversary|isbn=978-0-19-531700-8 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro | apelidos = Coox | nome = Alvin D. | authorlink = Alvin Coox | title = Nomonhan: Japan against Russia, 1939 |year = 1985|edition=| publisher = Stanford University Press | isbn = 0-8047-1160-7 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro| first= David |apelidos= Dallin |authorlink=David Dallin |title=Soviet Russia's Foreign Policy, 1939–1942| url= https://archive.org/details/sovietrussiasfor00dall |translator= Leon Dennen |publisher=Yale University Press|ano=1942 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro| apelidos=Edwards|nome=Robert. | título = White Death: Russia's War on Finland 1939–40| url=https://archive.org/details/whitedeathrussia0000edwa| ano = 2006| editor = Londres: Weidenfeld & Nicolson| ISBN= 978-0-297-84630-7 |ref=harv |lingua=en}} * {{Cita libro |apelidos=Elfvegren |nome=Eero |título=Talvisodan pikkujättiläinen |ano=1999 |capítulo=Merisota talvisodassa |ref=harv |lingua=fi |trans-chapter=Guerra naval na Guerra de Inverno}} * {{cita libro|last1=Engle|first1=Eloise|last2=Paananen|first2=Lauri|authorlink1=|title=The Winter War: The Russo-Finnish Conflict, 1939–40|edition=|ano=1985|origyear=1973|publisher=Westview Press| location=|isbn=0-8133-0149-1| |ref=harv |lingua=en}} * {{Cita libro |apelidos=Engman |nome=Max |título=Raja – Karjalankannas 1918–1920 |editorial=WSOY |ano=2007 |isbn=978-951-0-32765-4 |ref=harv |trans-title=Fronteira – o istmo de Carelia 1918–1920}} * {{Cita libro |apelidos1=Geust |nome1=Carl-Fredrik |apelidos2=Uitto |nome2=Antero |título=Mannerheim-linja: Talvisodan legenda |ano=2006 |editorial=Ajatus |isbn=951-20-7042-1 |ref=harv|lingua=fi |trans-title=A Liña Mannerheim: a lenda da Guerra de Inverno}} * {{cita libro|last1=Glanz|first1=David|authorlink1=David Glantz|title=Stumbling Colossus: The Red Army on the Eve of World War|ano=1998|publisher=University Press of Kansas|isbn=978-0-7006-0879-9 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro | apelidos = Goldman | nome = Stuart D. | title = Nomonhan 1939, The Red Army's Victory That Shaped World War II | year = 2012 | publisher = Naval Institute Press | isbn = 978-1-59114-329-1 |ref=harv |lingua=en}} * {{Cita libro |apelidos-editor=Hallberg |nome-editor=Torsten |ano=2006 |título=Karelen: ett gränsland i Norden |editorial=Föreningen Norden |isbn=9789185276806 |lingua=sv |ref=harv}} * {{Cita libro |apelidos1=Halsti |nome1=Wolfgang Hallstén |título=Talvisota 1939–1940 |ano=1955 |editorial=Otava |ref=harv |lingua=fi |trans-title=A Guerra de Inverno 1939–1940}} * {{cita libro|last1=Jowett|first1=Philip|last2=Snodgrass|first2=Brent|title=Finland at War 1939–45| ano=2006|publisher=Osprey|location=|isbn=978-1-84176-969-1 |ref=harv |lingua=en}} * {{Cita libro |apelidos1=Juutilainen |nome1=Antti |apelidos2=Koskimaa |nome2=Matti |título=Jatkosodan pikkujättiläinen |ano=2005 |capítulo=Maavoimien joukkojen perustaminen |ref=harv |lingua=fi|trans-chapter=Establecendo as forzas do exército}} * {{Cita libro |apelidos=Juutilainen |nome=Antti |título=Talvisodan pikkujättiläinen |ano=1999a |data=1999|capítulo=Laatokan Karjalan taistelut |ref=harv|lingua=fi |trans-chapter=Batallas en Ladoga Carelia}} * {{Cita libro |apelidos=Juutilainen |nome=Antti |título=Talvisodan pikkujättiläinen |ano=1999b|data=1999 |capítulo=Talvisodan ulkomaalaiset vapaaehtoiset |ref=harv|lingua=fi |trans-chapter=Voluntarios estranxeiros na Guerra de Inverno}} * {{Cita libro |apelidos1=Kantakoski |nome1=Pekka |título=Punaiset panssarit: Puna-armeijan panssarijoukot 1918–1945 |ano=1998 |editorial=PS-Elso |isbn= 951-98057-0-2 |ref=harv|lingua=fi |trans-title=Exército Vermello: As forzas de tanques do Exército Vermello, 1918–1945}} * {{Cita web|title=Karjalan Liitto – Briefly in English|url=http://www.karjalanliitto.fi/english|publisher=Finnish Karelian League|accessdate=2009-10-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090820064028/http://www.karjalanliitto.fi/english|archivedate=20 de agosto de 2009|df=dmy-all|ref=harv|lingua=en|urlmorta=yes}} * {{Cita libro |apelidos=Kilin |nome=Juri |nome-editor=Markku|apelidos-editor=Jokisipilä |título=Sodan totuudet. Yksi suomalainen vastaa 5,7 ryssää |ano=2007 |data=2007|capítulo=Leningradin sotilaspiirin rajakahakka |ref=harv |editorial=Ajatus |authorlink1=Yuri Kilin |lingua=fi |trans-title=Verdades da Guerra. Un finlandés igual a 5,7 rusos}} * {{Cita libro |apelidos=Kilin |nome=Juri |nome-editor=Markku |apelidos-editor=Jokisipilä |título=Sodan totuudet. Yksi suomalainen vastaa 5,7 ryssää |ano=2007a|data=2007 |capítulo=Rajakahakan hidas jäiden lähtö |authorlink1=Yuri Kilin |ref=harv |lingua=fi |trans-title=Verdades da Guerra. Un finlandés igual a 5,7 rusos}} * {{Cita libro |apelidos1=Kilin |nome1=Juri |apelidos2=Raunio |nome2=Ari |authorlink1=Yuri Kilin |título=Talvisodan taisteluja |editorial=Karttakeskus |ano=2007|data=2007 |isbn=978-951-593-068-2 |ref=harv |lingua=fi |trans-title=Batallas da Guerra de inverno}} * {{Cita libro |apelidos=Kilin |nome=Yuri |authorlink=Yuri Kilin |título=Talvisodan pikkujättiläinen |ano=1999 |capítulo=Puna-armeijan Stalinin tahdon toteuttajana |ref=harv |lingua=fi |trans-chapter=O Exército Vermello como executor da vontade de Stalin}} * {{cita libro|apelidos=Kovalyov|nome= E. |script-title=ru:Короли подплава в море червонных валетов |trans-title=Submarine Kings of the Knave of Hearts Sea |chapter=7: Зимняя война балтийских подводных лодок (1939–1940 гг.)|trans-chapter=A Guerra de Inverno e os submarinos do Báltico (1939–1940) |ano=2006 |publisher=Tsentrpoligraf |location=|isbn=5-9524-2324-8 |ref=harv |url=http://militera.lib.ru/h/kovalev_ea2/07.html |language=ru}} * {{Cita libro|apelidos=Krivosheyev|nome=Grigoriy|authorlink=Grigoriy Krivosheyev|publisher=Greenhill Books|ano=1997b|title=Soviet Casualties and Combat Losses in the Twentieth Century|edition=1st|url =https://books.google.com/books?id=CTTfAAAAMAAJ|isbn=1-85367-280-7 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro|apelidos=Kulju|nome=Mika|title=Raatteen tie: Talvisodan pohjoinen sankaritarina|edition=|ano=2007|origyear=|publisher=Ajatus|location=|isbn= 978-951-20-7218-7|quote=|ref=harv|language=fi|trans-title=A estrada de Raate: Conto do heroísmo norteño durante a Guerra de Inverno}} * {{cita libro|apelidos1=Kurenmaa|nome1=Pekka|apelidos2=Lentilä|nome2=Riitta|title=Jatkosodan pikkujättiläinen|ano= 2005|chapter=Sodan tappiot|ref=harv|language=fi|trans-chapter=Perdas da guerra}} * {{cita libro|apelidos=Laaksonen|nome=Lasse|authorlink1=|title=Todellisuus ja harhat| ano=2005|origyear=1999|publisher=Ajatus|isbn=951-20-6911-3|ref=harv|language=fi|trans-title=Realidade e ilusións}} * {{cita libro|apelidos=Laaksonen|nome=Lasse|title=Talvisodan pikkujättiläinen|ano=1999|chapter=Kannaksen taistelut|ref=harv|language=fi|trans-chapter=Batallas no istmo}} * {{Cita publicación periódica|apelidos=Laemlein|nome=Tom|title=Where Will We Bury Them All?|journal=American Rifleman|date=October 2013|volume=161 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro|apelidos=Langdon-Davies|nome=John|authorlink=John Langdon-Davies|title=Invasion in the Snow: A Study of Mechanized War|date=1941|location=|publisher=Houghton Mifflin Company |ref=harv |lingua=en |oclc=1535780}} * {{Cita publicación periódica|title=Expulsion of the U.S.S.R.|apelidos=[[League of Nations]]|journal=League of Nations Official Journal|date=1939-12-14 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro|apelidos1=Lentilä|nome1=Riitta|apelidos2=Juutilainen|nome2=Antti|title=Talvisodan pikkujättiläinen|ano=1999| chapter=Talvisodan uhrit|ref=harv|trans-chapter=Vítimas da Guerra de Inverno}} * {{cita libro|apelidos1=Leskinen|nome1=Jari|apelidos2=Juutilainen|nome2=Antti|ano=2005|title=Jatkosodan pikkujättiläinen|edition=1st|location=|publisher=WSOY|isbn=951-0-28690-7|language=fi|trans-title=Guía da Guerra de Continuación|ref=harv}} * {{cita libro|apelidos=Leskinen|nome=Jari|nome-editor1=Jari|apelidos-editor1=Leskinen| nome-editor2=Antti|apelidos-editor2=Juutilainen|title=Talvisodan pikkujättiläinen|ano=1999|chapter=Suomen ja Viron salainen sotilaallinen yhteistyö Neuvostoliiton hyökkäyksen varalta 1930-luvulla|ref=Lesk1999|language=fi|trans-chapter=A colaboración militar clandestina fino-estoniana contra unha posible invasión soviética na década de 1930}} * {{cita libro|last1=Leskinen|first1=Jari|last2=Juutilainen|first2=Antti|title=Talvisodan pikkujättiläinen| ano=1999|chapter=Suomen kunnian päivät|language=fi|trans-chapter=Días de gloria de Finlandia}} * {{cita libro |apelidos=Lightbody |nome=Bradley |title=The Second World War: Ambitions to Nemesis |url=https://archive.org/details/secondworldwaram0000ligh |publisher=Routledge |location=|ano=2004 |isbn=0-415-22404-7 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro|apelidos=Malmi|nome=Timo|title=Talvisodan pikkujättiläinen|ano=1999|chapter=Suomalaiset sotavangit|ref=harv|language=fi|trans-chapter=Prisioneiros de guerra finlandeses}} * {{cita libro|apelidos=Manninen|nome=Ohto|authorlink1=Ohto Manninen|title=Miten Suomi valloitetaan: Puna-armeijan operaatiosuunnitelmat 1939–1944|edition=|ano=2008|origyear=|publisher=Edita|location=|isbn=978-951-37-5278-1|quote=|ref=harv|language=fi|trans-title=Como conquistar Finlandia: Plans de operación do Exército Vermello 1939–1944}} * {{cita libro|apelidos=Manninen|nome=Ohto|title=Talvisodan pikkujättiläinen|data=1999|ano=1999a|chapter=Neuvostoliiton tavoitteet ennen talvisotaa ja sen aikana|ref=harv|language=fi|trans-chapter=Obxectivos soviéticos antes e durante a Guerra de Inverno}} * {{cita libro|apelidos=Manninen|nome=Ohto|title=Talvisodan pikkujättiläinen|data=1999|ano=1999b|chapter=Venäläiset sotavangit ja tappiot|ref=harv|language=fi|trans-chapter=Prisioneiros de guerra rusos e perdas}} * {{cita libro|apelidos=Manninen |nome=Ohto|authorlink1=Ohto Manninen|title=Talvisodan salatut taustat (Fondo oculto da Guerra de Inverno)|edition=|ano=1994|origyear=|publisher=Kirjaneuvos|location=|isbn=952-90-5251-0|quote=|ref=Manninen1994|language=fi}} * {{cita libro|apelidos=Meltiukhov|nome=Mikhail|authorlink=Mikhail Meltiukhov|trans-title=A oportunidade perdida de Stalin|script-title=ru:Упущенный шанс Сталина. Советский Союз и борьба за Европу|ano=2000|publisher=Veche|url=http://militera.lib.ru/research/meltyukhov/04.html|ref=harv|accessdate=29 October 2010|language=ru}} * {{cita libro|apelidos=Paasikivi|nome=Juho Kusti|authorlink1=Juho Kusti Paasikivi|title= Toimintani Moskovassa ja Suomessa 1939–41|ano=1958|publisher=WSOY|location=|isbn=|ref= Paasikivi1958|language=fi|trans-title=As miñas accións en Moscova e Finlandia 1939-1941}} * {{cita libro|apelidos=Palokangas|nome=Markku|title=Talvisodan pikkujättiläinen|ano=1999|chapter= Suomalaisjoukkojen aseistus ja varustus|ref=harv|language=fi|trans-chapter=Armamento e equipamento das forzas finlandesas}} * {{cita libro|apelidos=Paulaharju|nome=Jyri|title=Talvisodan pikkujättiläinen|ano=1999|chapter=Pakkastalven kourissa|ref=harv|language=fi|trans-chapter=Nos grilletes do inverno}} * {{Cita novas|apelidos=Paskhover|nome=A.|url=http://www.istpravda.com.ua/blogs/2015/06/3/148356/|trans-title="Exército Vermello – o máis pacífico, o máis heroico..."|script-title=uk:Красная Армия – самая миролюбивая, самая героическая..."|publisher=''[[Ukrayinska Pravda]]''|date=2015-06-03|ref=harv|language=ru|ano=2015}} * {{cita libro|apelidos=Peltonen|nome=Martti|title=Talvisodan pikkujättiläinen|ano=1999|chapter=Ilmasota talvisodassa|ref=harv|language=fi|trans-chapter=Guerra aérea na Guerra de Inverno}} * {{cita libro|apelidos=Petrov|nome=Pavel|title=Venäläinen talvisotakirjallisuus: Bibliografia 1939–1945|location=|publisher=Docendo|date=2013|isbn=978-952-5912-97-5|trans-title=Literatura rusa da Guerra de Inverno: Bibliografía 1939-1945|language=fi|ref=harv}} * {{cita libro|title=Venäjän vallankumous ja Suomi 1917–1920 II: toukokuu 1918–joulukuu 1920|apelidos=Polvinen|nome=Tuomo|publisher=WSOY|ano=1987|isbn=951-0-14299-9|location=|pages=|ano-orixinal==1971|ref=harv|trans-title=Revolución rusa e Finlandia 1917–1920 II: maio de 1918 – decembro de 1920}} * {{cita libro |apelidos=Ravasz |nome=István |url=http://www.wysocki.hu/old/irasok/dok/ravasz_finn.pdf |title=Finnország függetlenségi harca 1917–1945, Magyar önkéntesek Finnországban |trans-title=A loita de Finlandia pola independencia de 1917 a 1945, voluntarios húngaros en Finlandia |publisher=Wysocki Légió Hagyományőrző Egyesületnek |ref=harv |ano=2003 |language=hu |dataacceso=16 de maio de 2019 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20171020105939/http://www.wysocki.hu/old/irasok/dok/ravasz_finn.pdf |dataarquivo=20 de outubro de 2017 |urlmorta=yes }} * {{cita libro|last1=Reiter|first1=Dan|title=How Wars End|edition=Illustrated|ano=2009|publisher=Princeton University Press|isbn=069114060X|url=https://books.google.com/?id=-_Avp1TNYjMC|accessdate=29 October 2010 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro |apelidos-editor1=Holtsmark |nome-editor1=Sven G. |apelidos-editor2=Pharo |nome-editor2=Helge Ø. |apelidos-editor3=Tamnes |nome-editor3=Rolf|ref=harv|apelidos=Rentola |nome=Kimmo |title=Motstrøms: Olav Riste og norsk internasjonal historieskrivning|trans-title=Contra correntes: Olav Riste e a historiografía internacional norueguesa|publisher=Cappelen Akademisk Forlag |ano=2003|isbn=8202218284 |language=no}} * {{cita libro| autor = Ries, Tomas. | título = Cold Will: The Defense of Finland| url = https://archive.org/details/coldwilldefenceo0000ries | ano = 1988| editor = Londres: Brassey's Defence Publishers| ISBN= 0-08-033592-6 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro|nome=Jonathan|apelidos=Rigby|title=Christopher Lee: The Authorised Screen History|publisher=Reynolds & Hearn|ano=2003|isbn=9781903111642 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro|apelidos=Sedlar|nome=Jean W.|title=Hitler's Central European Empire 1938-1945|ano=2007|publisher=BookLocker|isbn=9781591139102 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro |apelidos=Shirokorad|nome= A. |script-title=ru:Северные войны России |trans-title=As guerras do norte de Rusia |chapter=IX: Зимняя война 1939–1940 гг. [Winter War 1939–1940] |ano=2001 |publisher=ACT |location=|isbn=5-17-009849-9 |url=http://militera.lib.ru/h/shirokorad1/9_01.html |ref=harv |language=ru}} * {{cita libro|apelidos=Silvast|nome=Pekka|title=Talvisodan pikkujättiläinen|ano=1999|chapter=Merivoimien ensimmäinen voitto: Russarö|ref=harv|language=fi|trans-chapter=A primeira vitoria naval: Russarö}} * {{cita libro|apelidos=Soikkanen|nome=Timo|title=Talvisodan pikkujättiläinen|ano=1999|chapter=Talvisodan henki| ref=Sharv|language=fi|trans-chapter=O Espírito da Guerra de Inverno}} * {{cita libro|apelidos=Tanner|nome=Väinö|authorlink1=Väinö Tanner|title=The Winter War: Finland against Russia 1939–1940|url=https://books.google.com/?id=J1elAAAAIAAJ&lpg=PR1&dq=Tanne%20The%20Winter%20War%3A%20Finland%20against%20Russia&pg=PA1|edition=|ano=1957|origyear=1950|publisher=Stanford University Press |ref=harv |lingua=en|isbn=978-0-8047-0482-3}} * {{cita libro|last1=Tillotson|first1=H.M.|authorlink1=|title=Finland at Peace & War 1918–1993|url=https://archive.org/details/finlandatpeacewa0000till|ano= 1993|publisher=Michael Russell|isbn=0-85955-196-2 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro|last1=Trotter|first1=William R.|authorlink1=William R. Trotter|title=The Winter War: The Russo–Finnish War of 1939–40|edition=5th|ano=2002|origyear=1991|publisher=Aurum Press|location=|isbn=1-85410-881-6 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro|apelidos=Turtola|nome=Martti|title=Talvisodan pikkujättiläinen|ano=1999a|data=1999|chapter=Kansainvälinen kehitys Euroopassa ja Suomessa 1930-luvulla|ref=harv|language=fi|trans-chapter=Desenvolvemento internacional en Europa e Finlandia nos anos 1930}} * {{cita libro|apelidos=Turtola|nome=Martti|title=Talvisodan pikkujättiläinen|ano=1999b|data=1999|chapter=Katkera rauha ja Suomen ulkopoliittinen asema sodan jälkeen|ref=harv|language=fi|trans-chapter=A paz amarga e a posición da política exterior finlandesa na posguerra}} * {{cita libro| apelidos = Van Dyke |nome=Carl | título = The Soviet Invasion of Finland, 1939–40| ano = 1997| editor = Routledge| id = ISBN 0-7146-4314-9 |ref=harv |lingua=en}} * {{cita libro|apelidos=Vihavainen|nome=Timo|title=Talvisodan pikkujättiläinen|ano=1999|chapter=Talvisota neuvostohistoriakirjoituksessa|ref=harv|language=fi|trans-chapter=A Guerra de Inverno na historiografía soviética}} * {{cita libro|apelidos1=Vuorenmaa|nome1=Anssi|apelidos2=Juutilainen|nome2=Antti|title=Talvisodan pikkujättiläinen| ano=1999|chapter=Myytti Mannerheim-linjasta|ref=harv|language=fi}} (Mito da Liña Mannerheim) * {{Cita web |url=https://yle.fi/uutiset/osasto/news/putin_winter_war_aimed_at_correcting_border_mistakes/6539940 |title=Putin: Winter War aimed at correcting border "mistakes" |author=[[Yle|Yle News]] |date=2013-03-15 |accessdate=2017-12-14 |ref=harv |lingua=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20171214072040/https://yle.fi/uutiset/osasto/news/putin_winter_war_aimed_at_correcting_border_mistakes/6539940 |archive-date=14 de decembro de 2017 |dead-url=yes }} * {{cita libro |apelidos-editor1=Zeiler |nome-editor1=Thomas W. |apelidos-editor2=DuBois |nome-editor2=Daniel M. |title=A Companion to World War II|series=Wiley Blackwell Companions to World History |volume=11 | ano=2012 |ref=harv |lingua=en |publisher=Wiley-Blackwell|isbn=978-1-4051-9681-9}} {{Refend}} ;Bibliografía adicional * {{Cita libro |título=Finnish Soldier vs Soviet Soldier: Winter War 1939–40 |apelidos=Campbell |nome=David |editorial=Osprey Publishing |ano=2016 |isbn=9781472813244 |lingua=en}} * {{cita libro| autor = Condon, Richard. Traducido por López-Pozas Carreño, Carlos| título = Guerra de invierno : Rusia contra Finlandia| ano = 1976| editor = Madrid: San Martín S.L.| ISBN=84-7140-128-2|lingua=es}} * {{Cita libro |apelidos=Cox |nome=Geoffrey |ligazónautor=Geoffrey Cox (xornalista) |título=The Red Army Moves |ano=1941 |editorial=Victor Gollancz |oclc=502873 |ref=Cox1941 |lingua=en}} * {{Cita libro |apelidos=Hill |nome=Alexander |título=The Red Army and the Second World War |editorial=Cambridge University Press |ano=2017 |isbn=978-1-1070-2079-5 |lingua=en}} * {{Cita libro |título=Tanks in the Winter War 1939–1940 |apelidos=Kolomyjec |nome=Maksim |editorial=Leandoer & Ekholm |ano=2011 |isbn=9197589527 |lingua=en |translator-last=Dinan |translator-first=Tim}} * {{Cita libro |apelidos1=Manninen |nome1=Ohto |título=Stalinin kiusa – Himmlerin täi |ano=2002 |editorial=Edita ||isbn=951-37-3694-6 |ref=ManninenStalininkiusa2002 |lingua=fi |trans-title=Stalin's nuisance - Himmler's louse}} * {{Cita libro |apelidos1=Nenye |nome1=Vesa |apelidos2=Munter |nome2=Peter |apelidos3=Wirtanen |nome3=Toni |título=Finland at War: The Winter War 1939–1945 |editorial=Osprey Publishing |data=2015 |isbn=9781472806314 |oclc=899228795 |lingua=en}} * {{Cita noticia |apelidos=Reese |nome=Roger R. |título=Lessons of the Winter War: a study in the military effectiveness of the Red Army, 1939–1940 |xornal=Journal of Military History |volume=72 |issue=3 |ano=2008 |páxinas=825–852 |lingua=en}} * {{Cita libro |url=https://books.google.ch/books/about/The_White_Sniper.html?id=bN48DQAAQBAJ |título=The White Sniper: Simo Häyhä |apelidos=Saarelainen |nome=Tapio |editorial=Casemate |ano=2016 |isbn=1612004296 |lingua=en}} * {{Cita libro |apelidos1=Sander |nome1=Gordon F. |título=The Hundred Day Winter War: Finland's Gallant Stand against the Soviet Army |editorial=University Press of Kansas |ano=2013 |isbn=9780700619108 |lingua=en}} [http://www.h-net.org/reviews/showpdf.php?id=39774 (comentario en liña)] * {{Cita libro |apelidos1=Soviet Information Bureau |ligazónautor=Soviet Information Bureau |título=[[Falsifiers of History]] (Historical Survey)|edición=1 |ano=1948 |editorial=Gospolitizdat & Foreign Languages Publishing House |oclc=155723998 |ref=SovietInformationBureau1948 |lingua=en}} * {{Cita libro |url=https://www.theatlantic.com/photo/2013/05/finland-in-world-war-ii/100519/ |título=Finland in World War II |apelidos=Taylor |nome=Alan |data=2013-05-23 |obra=The Atlantic |lingua=en}} * {{Cita libro |url=https://books.google.ch/books?id=t_OODAAAQBAJ |título=Finnish Military Effectiveness in the Winter War, 1939–1940 |apelidos=Tuunainen |nome=Pasi |editorial=Palgrave Macmillan |ano=2016 |isbn=978-1-137-44606-0 |doi=10.1057/978-1-137-44606-0 |lingua=en}} * {{Cita libro |apelidos1=Tuuri |nome1=Antti |título=The Winter War |url=https://archive.org/details/winterwar0000tuur |ano=2003 |origyear=1984 |editorial=Aspasia Books, Inc. |isbn=097310533X |lingua=en}} * {{Cita libro |url=http://uk.businessinsider.com/ussr-russia-finald-wwii-winter-war-photos-2017-3?r=US |título=These 17 photos show Finland's brutally cold World War II battle with the Soviet Union |apelidos=Woody |nome=Christopher |data=2017-12-01 |obra=Business Insider UK |lingua=en |data-acceso=12 de abril de 2019 |data-arquivo=19 de febreiro de 2023 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20230219083546/http://uk.businessinsider.com/ussr-russia-finald-wwii-winter-war-photos-2017-3?r=US |url-morta=yes }} === Outros artigos === * [[Guerra civil finlandesa]] * [[Guerra de Continuación]] * [[Guerra de Laponia]] * [[Cuestión de Carelia]] === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20081202061954/http://enciclopedia.elgrancapitan.org/index.php/Cronolog%C3%ADa_de_la_Guerra_de_Invierno Guerra de Invierno] Enciclopedia Gran Capitán. Acceso 16/03/2013 {{es}} * [https://web.archive.org/web/20080506072840/http://www.artehistoria.jcyl.es/batallas/contextos/3865.htm La guerra ruso-finlandesa] ArteHistoria. Xunta de Castela e León. Acceso 16/03/2013 {{es}} {{Segunda guerra mundial}} {{Barra portal|Finlandia|Historia|Segunda Guerra Mundial}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Segunda guerra mundial]] [[Categoría:Historia de Finlandia]] [[Categoría:1939]] [[Categoría:1940]] [[Categoría:Guerras do século XX]] 5ncq6rrvy7aem2mcsuk944x4czdh1mk 0 215652 7105329 5761602 2025-06-24T10:25:24Z Autopistero20502020 127649 7105329 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Os Regos|Regos|outro=Mil}} {{Lugar |nome = Regosmil |imaxe = |lenda = |parroquia = Fontarón |concello = Becerreá |ano = 2018 |poboación = 18 }} '''Regosmil''' é un lugar da parroquia de [[Fontarón, Becerreá|Fontarón]] no concello [[provincia de Lugo|lugués]] de [[Becerreá]] na [[comarca dos Ancares]]. Segundo o [[Instituto Galego de Estatística|IGE]]<ref>{{Cita web|url=http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp|título=IGE - Nomenclátor de Galicia|editor=|páxina-web=|data-acceso=|data-arquivo=30 de decembro de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20201230124345/https://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator%2Fnomenclator.jsp|url-morta=yes}}</ref> en [[2018]] tiña 18 habitantes (dez homes e oito mulleres), cinco menos ca en [[2011]] (trece homes e dez mulleres). ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Fontarón=== {{Lp Fontarón}} ===Parroquias de Becerreá=== {{Becerreá}} == Notas == {{Listaref}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Lugares de Becerreá]] 10vnad9n8ihin2xz59wm3zfdzvq3ml2 0 215695 7104743 7030782 2025-06-23T18:47:51Z O Breixo 127505 7104743 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |resultado = Vitoria soviética, territorio de Polonia dividido e anexionado |combatentes1=[[Ficheiro:Flag of Poland.svg|20px|]] [[Polonia]] |combatentes2=[[Ficheiro:Flag of the Soviet Union.svg|20px]] [[Unión Soviética]] |soldados1=20.000 Corpo de protección de fronteiras<br/> 250.000 Exército polaco |soldados2=466.516 - 800.000 soldados<br/> 33 divisións<br/> 11 brigadas<br/> 4.959 canóns<br/> 4.736 tanques<br/> 3.300 avións |baixas1=3.000 - 7.000 |baixas2=1.475 - 3.000 |feridos1=+ 20.000 |feridos2=2.383 - 10.000 }} A '''invasión soviética de Polonia de 1939''' foi unha operación militar da [[Unión Soviética]] iniciada sen unha declaración formal de guerra o día [[17 de setembro]] de [[1939]], durante as primeira fases da [[segunda guerra mundial]]. Dezaseis días despois de que a [[Alemaña nazi]] invadise Polonia dende o oeste, a Unión Soviética fixo o mesmo dende o leste. A invasión rematou o [[6 de outubro]] de [[1939]] coa división e anexión de toda a [[Segunda República Polaca]] polos alemáns e os soviéticos. A comezos de [[1939]] a Unión Soviética iniciou negociacións co [[Reino Unido]], [[Francia]], [[Polonia]] e [[Romanía]] para establecer unha alianza contra a Alemaña nazi. As negociacións fallaron cando os soviéticos esixiron a Polonia e Romanía dereitos de tránsito para as súas tropas no seu territorio como parte dun acordo colectivo de seguridade. O fracaso desas negociacións levaron á Unión Soviética a asinar o [[pacto Ribbentrop-Molotov]] coa Alemaña nazi o [[23 de agosto]]; este era un pacto de non-agresión que contiña un protocolo secreto para dividirse o norte e o leste de [[Europa]]. Unha semana despois de asinar o tratado as forzas alemás invadiron Polonia dende o norte, oeste e sur. As forzas polacas retiráronse cara ao sueste e preparáronse para a defensa na cabeza de ponte romanesa, agardando polo apoio francés e británico. O [[Exército Vermello]] invadiu o [[Kresy]] (as provincias da fronteira leste) segundo o protocolo secreto o día [[17 de setembro]]. O goberno soviético anunciou que estaba actuando para protexer aos ucraínos e bielorrusos que vivían na parte leste de Polonia, debido a que o estado polaco colapsara polo ataque alemá e non podía garantir a seguridade dos seus propios cidadáns. Cunha segunda fronte, o goberno polaco chegou á conclusión de que a defensa da cabeza de ponte romanesa xa non era factible, e ordenou a evacuación de emerxencia de todas as tropas á neutral [[Romanía]]. O [[Exército Vermello]], moito máis numeroso que a resistencia polaca, acadou os seus obxectivos, e capturou a uns 230.000 prisioneiros de guerra. O goberno soviético anexionou o territorio baixo o seu control, e no mes de novembro fixo que os 13,5 millóns de cidadáns polacos das zonas controladas pasasen a ser cidadáns da Unión Soviética. Inmediatamente comezaron unha campaña de sovietización nos novos territorios adquiridos. Realizaron unhas eleccións coa intención de lexitimar a anexión do leste de Polonia, e sufocaron a oposición por medio de execucións sumarias e milleiros de detencións. A Unión Soviética enviou a centos de persoas a [[Siberia]] e outras zonas remotas do país en catro grandes ondas de deportación entre 1939 e 1941. As forzas soviéticas ocuparon o leste de Polonia ata o verán de [[1941]], cando foron expulsados pola invasión do exército alemán durante a [[Operación Barbarossa]]. A zona estivo baixo a ocupación nazi ata que o Exército Vermello reconquistouna no verán de [[1944]]. Un acordo na [[Conferencia de Ialta]] permitiu á Unión Soviética anexionarse case toda a súa porción da [[Segunda República Polaca]] segundo o Pacto Molotov-Ribbentrop, compensando á [[República Popular de Polonia]] coa metade sur de [[Prusia Oriental]] e territorios ao leste da [[liña Oder-Neisse]]. A Unión Soviética integrou os territorios invadidos nas Repúblicas Socialistas Soviéticas de [[República Socialista Soviética de Ucraína|Ucraína]] e [[República Socialista Soviética de Belarús|Belarús]]. En agosto de [[1945]], tras o final da guerra en [[Europa]], a [[Unión Soviética]] e [[Polonia]] asinaron un tratado de fronteiras. Este acordo recoñecía o ''status quo'' da fronteira oficial coa excepción da rexión ao redor de [[Bialystok]] e unha pequena parte da ribeira leste do [[río San]] ao seu paso por [[Przemyśl]], en [[Galicia (Europa Central)|Galicia]], que foi devolta a Polonia. == Antecedentes == === Antecedentes históricos === O resultado da conferencia de paz de París fixo pouco para diminuír as ambicións territoriais das partes na rexión. [[Józef Piłsudski]] tratou de ampliar os límites de [[Polonia]] cara ao leste como un intento de crear unha federación liderada polo país para contrarrestar calquera posible intención imperialista por parte de [[Rusia]] ou [[Alemaña]]. Ao mesmo tempo, os bolxeviques comezaron a gañar vantaxe na [[guerra civil rusa]] e comezaron a avanzar cara ao oeste, cara aos territorios en disputa coa intención de aistir a outros movementos comunistas no leste de [[Europa]]. As escaramuzas fronteirizas de [[1919]] deron paso á [[guerra polaco-soviética]] de [[1920]]. Despois da vitoria polaca na [[batalla de Varsovia]], os soviéticos pediron a paz e a guerra rematou cun armisticio en outubro de 1920. As partes asinaron un tratado formal de paz, a [[paz de Riga]], o [[18 de marzo]] de [[1921]], dividindo os territorios disputados entre [[Polonia]] e a [[Unión Soviética]]. Nunha acción que en gran parte determinou a fronteira entre os dous países durante o período de entreguerras, os soviéticos ofreceron á delegación de paz polaca concesións territoriais nas áreas limítrofes en disputa, que se asemellaban moito á fronteira entre o [[Imperio Ruso]] e a [[República das dúas nacións]] antes da primeira partición de [[1772]]. A raíz do acordo de paz, os líderes soviéticos abandonaron en gran medida a causa da revolución internacional e non retomaron o concepto ata pasados uns 20 anos. === Negociación do tratado === A mediados de marzo de [[1939]], a [[Unión Soviética]], o [[Reino Unido]] e [[Francia]] comezaron a suxerir propostas comerciais e plans con respecto​ a un posible acordo político e militar contra unha potencial agresión alemá. [[Polonia]] non participou nesas conversas, actuando así sobre a crenza de que calquera aliñamento polaco coa Unión Soviética podería levar a unha seria reacción xermana. As discusións entre as tres partes centráronse en garantías potenciais aos países do centro e o leste de [[Europa]] que podían ser agredidos por [[Alemaña]]. Os soviéticos non se fiaban da honra dos británicos e os franceses para asinar un acordo de seguridade colectiva, xa que non se moverán contra os fascistas durante a [[guerra civil española]] nin protexeran [[Checoslovaquia]] dos obxectivos expansionistas da [[Alemaña nazi]]. A Unión Soviética tamén sospeitaba que o Reino Unido e Francia poderían manterse á marxe nun potencial conflito entre os soviéticos e os nazis. Como resultado, os soviéticos só buscaron unha alianza militar blindada que garantise apoio contra un ataque ao seu territorio. A Unión Soviética insistiu nunha esfera de influencia que fose dende [[Finlandia]] ata [[Romanía]] para que servise de zona de amortecemento, e apoio militar no caso de que outro país atacase a Unión Soviética ou un país da proposta esfera. Tamén insistiu no dereito de entrar neses países da súa esfera no caso de que a súa seguridade estivese ameazada. Cando as conversas militares comezaron a mediados de agosto, as negociacións rapidamente quedaron estancadas no tema do paso de tropas soviéticas a través de [[Polonia]] se os alemáns atacaban, e as partes agardaron a que oficiais británicos e franceses presionasen aos polacos para que aceptasen eses termos. Porén, os oficiais polacos rexeitaron permitir ás tropas soviéticas no seu territorio porque crían que unha vez o [[Exército Vermello]] entrase en Polonia nunca marcharía. Os soviéticos suxeriron que os desexos polacos fosen ignorados e que os acordos tripartitos rematarían a pesar das súas obxeccións. Os británicos negáronse a facelo porque crían que iso levaría a que se estableceses unhas fortes relacións entre [[Polonia]] e [[Alemaña]]. [[Ficheiro:Ribbentrop-Molotov.svg|miniatura|275px|División planeada e real de Polonia segundo o pacto Molotov-Ribbentrop]] Mentres tanto, durante meses oficiais alemáns deron a entender secretamente aos diplomáticos soviéticos que eles poderían ofrecer unhas condicións mellores que os franceses e os británicos no caso de asinar un acordo político. A [[Unión Soviética]] comezou a negociar coa [[Alemaña nazi]] agardando establecer un acordo económico mentres que ao mesmo tempo seguía negociando con Francia e o Reino Unido. A finais de xullo e principios de agosto de [[1939]], oficiais soviéticos e alemáns puxéronse de acordo na meirande parte dos detalles para un posible tratado económico, dirixido cara a un potencial acordo político. O [[19 de agosto]] de 1939 concluíron o [[acordo comercial xermano-soviético de 1939]], un tratado comercial para o intercambio de materias primas soviéticas a cambio de armas, tecnoloxía militar e maquinaria civil dos alemáns. Dous días despois, os soviéticos suspenderon as conversas militares do tripartito. O [[24 de agosto]], a Unión Soviética e Alemaña asinaron o tratado político e militar que acompañou ao acordo económico, o [[pacto Ribbentrop-Molotov]]. Este pacto foi un acordo mutuo de non agresión que contiña protocolos segredos para dividirse os estados do norte e o leste de [[Europa]] en esferas de influencia alemás e soviéticas. A esfera soviética inicialmente incluía [[Letonia]], [[Estonia]] e [[Finlandia]]. Alemaña e a Unión farían unha partición de [[Polonia]], coas partes ao leste dos ríos [[río Pisa|Pisa]], [[río Narev|Narev]], [[río Vístula|Vístula]] e [[río San|San]] indo a parar ás mans dos soviéticos. O pacto proporcionaba aos soviéticos un espazo extra defensivo no oeste, presentando unha oportunidade para recuperar territorios cedidos na [[paz de Riga]] e unir os pobos do leste e o oeste de [[Ucraína]] e [[Belarús]] baixo un goberno soviético. O día despois de que os alemáns e os soviéticos asinasen o pacto, a delegación militar francesa e británica pediron unha reunión urxente co negociador militar soviético [[Kliment Voroshilov]]. O [[25 de agosto]] Vo-roshilov díxolles “en vista de que a situación política cambiou, non hai ningún propósito útil para continuar as conversas”. Ese mesmo día, [[Reino Unido]] e [[Polonia]] asinaron o [[Alianza miltar anglo-polaca|Pacto de asistencia mutua anglo-polaca]]. Neste acordo, o Reino Unido comprometeuse coa defensa de Polonia, garantindo preservar a súa independencia. === Invasión alemá de Polonia === O [[26 de agosto]] [[Hitler]] intentou disuadir aos británicos e aos franceses para que non interferisen no próximo conflito, incluso comprometéndose a que o [[Reino Unido]] tivese forzas da [[Wehrmacht]] á súa disposición nun futuro. Na medianoite do [[19 de agosto]], o ministro de exteriores alemán, [[Joachim von Ribbentrop]], entregou ao embaixador británico, Neville Henderson, a lista de termos que supostamente garantiría a paz co respecto a [[Polonia]]. Baixo eses termos, Polonia devolvería [[Danzig]] a [[Alemaña]] e debería haber un referendo no [[corredor polaco]], baseado na residencia en [[1919]], dentro do ano. Cando o embaixador polaco Lipski foi ver a Ribbentrop o [[30 de agosto]], anunciou que el non tiña o poder para asinar e Ribbentrop despediuno. Os alemáns anunciaron que Polonia rexeitara o ofrecemento xermano e as negociacións remataron. O [[31 de agosto]] unidades alemás disfrazadas de polacas escenificaron o [[incidente Gleiwitz]] preto da cidade fronteiriza de [[Gleiwitz]]. Na mañá seguinte Hitler ordenou que as hostilidades contra Polonia comezasen ás 4:45 do [[1 de setembro]]. Os gobernos aliados declaráronlle a Guerra a [[Alemaña]] o [[3 de setembro]] pero non proporcionaron ningún apoio significativo. A pesar de que algúns polacos tiveran éxito en zonas fronteirizas menores, a superioridade técnica, operacional e numérica dos alemáns forzaron aos polacos a retroceder cara [[Varsovia]] e [[Lwów]]. O [[10 de setembro]] o comandante en xefe polaco, o mariscal [[Edward Rydz-Śmigły]], ordenou unha retirada xeral ao o sueste, cara a [[cabeza de ponte romanesa]]. Pouco despois de que comezasen a súa invasión de [[Polonia]], os líderes nazis comezaron a urxir aos soviéticos para que cumprisen o acordó e atacasen dende o leste. O ministro de exteriores soviético [[Vyacheslav Molotov]] e o embaixador alemán en [[Moscova]] [[Friedrich Werner von der Schulenburg]] intercambiáronse unha serie de mensaxes diplomáticas sobre a material, pero os soviéticos porén atrasaron a súa invasión do leste de [[Polonia]]. A [[Unión Soviética]] estaba distraída por eventos cruciais relacionados coas súas disputas fronteirizas co [[Xapón]]. Precisaba tempo para mobilizar ao [[Exército Vermello]] e viron unha vantaxe diplomática agardando que Polonia se desintegrase antes de realizar o seu movemento. O [[17 de setembro]] de [[1939]] entregou a seguinte declaración de Guerra ao embaixador polaco en Moscova: <blockquote>A Guerra xermano-polaca revelou a quebra interna do estado polaco. Durante o curso de dez días de hostilidades Polonia perdeu todas as súas áreas industriais e centros culturais. Varsovia, como capital de Polonia, xa non existe. O goberno polaco desintegrouse, e xa non amosa signos de vida. Isto significa que o estado polaco e o seu goberno, de feito, deixaron de existir. Do mesmo xeito, os acordos entre a Unión Soviética e Polonia deixaron de estar vixentes. Deixando os seus propios recursos e falta de liderado, Polonia converteuse nun campo apto para todo tipo de perigos e sorpresas, o que pode constituír unha ameaza para a Unión Soviética. Por esas razóns o goberno soviético, que ata o de agora foi neutral, non pode seguir mantendo unha actitude neutral cara eses feitos. O goberno soviético non pode ver con indiferenza o feito de que os habitantes afíns de Ucraína e a Rusia Branca, que viven en territorio polaco e que están a mercé do destino, poidan quedar indefensos. Nestas circunstancias, o goberno soviético solicitou ao Alto Mando do Exército Vermello que ordenase ás tropas cruzar a fronteira e coller baixo a súa protección as vidas e as propiedades da poboación do oeste de Ucraína e a Rusia Branca. Ao mesmo tempo o goberno soviético propón tomar todas as medidas para sacar ao pobo polaco da infortunada guerra á que foron arrastrados polos seus imprudentes líderes, e permitir que vivan unha vida en paz. Comisario do Pobo para Asuntos Exteriores da Unión de Repúblicas Socialistas Soviéticas V. Molotov</blockquote> Ese mesmo día Molotov declarou na radio que todos os tratados entre a Unión Soviética e Polonia non tiñan xa valor: o goberno polaco abandonara á súa xente e efectivamente deixara de existir. Tamén ese día o Exército Vermello cruzaba a fronteira e entraba en Polonia. == Invasión soviética == === Situación en Polonia o día da invasión === Na mañá do [[17 de setembro]] de [[1939]], a administración polaca aínda estaba activa no territorio completo de seis voivoados orientais, ademais de en partes doutros cinco voivoados; no leste de Polonia as escolas estaban abertas a mediados do mes de setembro. As unidades do exército polaco concentraron as súas actividades en dúas áreas, no sur ([[Tomaszów Lubelski]], [[Zamość]], [[Lwów]]) e no centro ([[Varsovia]], [[Modlin]] e o [[río Bzura]]). Debido á forte defensa polaca e á falta de combustible, o exército alemán estancouse, e a situación estabilizouse nas áreas ao leste da [[liña Augustów]] ([[Grodno]], [[Białystok]], [[Kobryń]], [[Kowel]], [[Żółkiew]], [[Lwów]], [[Żydaczów]], [[Stryj]], [[Turka]]). As conexión por ferrocarril estiveron operativas nun terzo do territorio do país, e tanto o tráfico de pasaxeiros como de carga levábase a cabo coas fronteiras de cinco países veciños ([[Lituania]], [[Letonia]], [[Unión Soviética]], [[Romanía]] e [[Hungría]]). En [[Pińsk]], os plans de fabricación de varios bombardeiros [[PZL.37 Łoś]] seguían adiante, nunha fábrica de [[PZL]] que se trasladara dende [[Varsovia]]. Un barco da armada francesa con carros de combate [[Renault R35]] para Polonia achegouse ao porto romanés de [[Constanta]], e outro barco, con equipo de artillaría, acababa de deixar [[Marsella]]. En total, dezasete barcos franceses con material foron enviados aos portos romaneses de Constanta e [[Galati]], levando cincuenta carros de combate, vinte avións e gran cantidade de munición e dinamita. As maiores cidades aínda estaban en mans polacas, como Varsovia, Lwów, [[Wilno]], Grodno, [[Łuck]], [[Tarnopol]] e [[Lublin]] (capturada polos alemáns o [[18 de setembro]]). Segundo o historiador [[Leszek Moczulski]], aproximadamente 750.000 soldados estaban aínda nas ringleiras do exército polaco (os historiadores polacos Czesław Grzelak e Henryk Stańczyk afirman que eran uns 650.000), incluídas dúas brigadas motorizadas e vinte e seis divisións de infantaría. O exército polaco, a pesar de estar decimado por semanas de loita, aínda era unha forza formidable. Como escribiu o historiador Leszek Moczulski, o [[17 de setembro]] de [[1939]] o exército polaco aínda era máis grande que a meirande parte dos exércitos europeos, e suficientemente forte para poder loitar contra a [[Wehrmacht]] durante longo tempo. Na liña [[Baranowicze]] – [[Łuniniec]] - [[Równe]], os ferrocarrís transportaban tropas da esquina nordeste do país cara a cabeza de ponte romanesa día e noite, e a segunda batalla máis grande da campaña de setembro, a [[batalla de Tomaszów Lubelski]], comezou o día da invasión soviética. Segundo Leszek Moczulski, ao redor de 250.000 soldados polacos estaban loitando no centro de Polonia, 350.000 estaban preparándose para defender a cabeza de ponte romanesa, 35.000 estaban no norte de [[Polesia]], e 10.000 loitando na costa do [[mar Báltico|Báltico]], en [[Hel]] e [[Gdynia]]. Debido ás continuas batallas na zona de Varsovia, [[Modlin]], do [[río Bzura]], [[Zamość]], [[Lwów]] e [[Tomaszów Lubelski]], a meirande parte das divisións xermanas recibiron a orde de regresar cara eses lugares. A área que quedaba en control das autoridades polacas era duns 140.000 quilómetros cadrados, aproximadamente 200 quilómetros de ancho e 950 de longo, dende o [[río Daugava]] aos [[Cárpatos]]. Polskie Radio Baranowicze e Polskie Radio Wilno deixaron de emitir o [[16 de setembro]], despois de ser bombardeadas pola [[Luftwaffe]], pero Polskie Radio Lwów e Polskie Radio Warszawa II aínda traballaban o [[17 de setembro]]. === Forzas en oposición === O [[Exército Vermello]] entrou nas rexións leste de [[Polonia]] con sete exércitos terrestres, que contabilizaban entre 450.000 e 1&nbsp;000&nbsp;000 de soldados, divididos en dúas frontes. O komandarm de 2º rango [[Mikhail Kovalyov]] lideraba a invasión na fronte bielorrusa, mentres que o komandarm de 1º rango [[Semyon Timoshenko]] comandaba a invasión da fronte ucraína. En total os soviéticos estaban despregando non menos de 25 divisións de infantaría, 16 de cabalería e 12 brigadas de carros de combate. O número de carros superaba á suma de carros e vehículos blindados de Polonia e Alemaña, cuns 3.700 carros de combate e 380 auto-metralladoras. Por aire os soviéticos contaban cuns 2.000 avións de combate, sendo un 60% deses avións cazas [[Polikarpov I-16|I-16]] e [[Polikarpov I-15|I-152bis]]. Os bombardeiros medios, como o [[Tupolev SB|SB-2]] supoñían outro 30%. En virtude do [[plan Zachód]] de defensa polaco, [[Polonia]] asumía que a [[Unión Soviética]] manteríase neutral durante un conflito con [[Alemaña]]. Como resultado, os comandantes polacos despregan a meirande parte das súas tropas no oeste, para encarar a invasión xermana. Nese tempo, non máis de 20 batallóns debilitados, formados por uns 20.000 homes dos Korpus Ochrony Pogranicza (corpos de protección de fronteiras), defendían as fronteiras do leste. A meirande parte desas tropas eran infantaría lixeira con escaso apoio artilleiro. Cando o [[Exército Vermello]] invadiu Polonia o [[17 de setembro]], o exército polaco estaba no medio dunha retirada cara a cabeza de ponte romanesa para reagruparse e agardar a axuda francesa e británica. === Campaña militar === [[Ficheiro:Poland1939 after 14 Sep.jpg|miniatura|275px|Disposición das tropas tras a invasión soviética]] Cando a [[Unión Soviética]] invadiu, Rydz-Śmigły estaba inicialmente inclinado a que as forzas fronteirizas do leste resistisen, pero foi disuadido polo primeiro ministro [[Felicjan Sławoj Składkowski]] e o presidente [[Ignacy Mościcki]]. Ás 4:00 do [[17 de setembro]], Rydz-Śmigły ordenou ás tropas polacas que se repregasen, estipulando que só se enfrontasen ás tropas soviéticas en defensa propia. Porén, a invasión alemá danara seriamente os sistemas de comunicación polacos, causando problemas de mando e control para as forzas de Polonia. Na confusión resultante, producíronse enfrontamentos entre polacos e soviéticos en toda a fronteira. O xeneral [[Wilhelm Orlik-Rückemann]], que tomou o mando dos Korpus Ochrony Pogranicza o [[30 de agosto]], recibiu directivas non oficiais despois do seu nomeamento. Como resultado, el e os seus subo, antes de disolver o grupo o [[1 de outubro]]. O goberno polaco rexeitou renderse ou negociar a paz e ordenou a todas as unidades evacuar Polonia e reorganizarse en [[Francia]]. O día despois de que a invasión soviética comezase, o goberno polaco marchou a [[Romanía]]. As unidades polacas procederon a manobrar cara a zona da [[cabeza de ponte romanesa]], aguantando os ataques alemáns dun flanco e enfrontándose ocasionalmente coas tropas soviéticas no outro. Nos días seguintes á orde de evacuación, os alemáns derrotaron aos exércitos Kraków e Lublin ba [[batalla de Tomaszów Lubelski]]. Unidades soviéticas a miúdo atopábanse con unidades alemás avanzando dende a dirección contraria. Ocorreron destacados exemplos de cooperación entre os dous exércitos. A Wehrmacht pasoulle a fortaleza de Brest Fortress, que fora tomada despois da [[batalla de Brześć Litewski]] do [[17 de setembro]], á 29ª brigada de carros de combate soviética. O xeneral alemán [[Heinz Guderian]] e o brigadier soviético [[Semyon Krivoshein]] realizaron un desfile conxunto o día 22 na cidade. [[Lwów]] rendeuse o [[22 de setembro]], días despois de que os alemáns entregaran as operacións de asedio aos soviéticos. Forzas soviéticas tomaron [[Wilno]] o [[19 de setembro]] despois dunha batalla de dous días, e tomaron [[Grodno]] o [[24 de setembro]] despois de loitar durante catro días. Cara ao [[28 de setembro]], o [[Exército Vermello]] alcanzara a liña formada polos ríos Narew, Western Bug, Vistula e San, a fronteira acordada anteriormente cos alemáns. A pesar dunha vitoria táctica polaca o [[28 de setembro]] na [[batalla de Szack]], o resultado dun conflito máis longo nunca estivo en dúbida. Voluntarios civís, milicias e unidades en retirada reorganizadas resistiron contra as forzas alemás na capital polaca , [[Varsovia]], ata o día 28, e a fortaleza de Modlin, ao norte da capital, rendeuse o día seguinte despois dunha intensa batalla de 16 días. O [[1 de novembro]] tropas soviéticas levaron a unidades polacas aos bosques na [[batalla de Wytyczno]], un dos derradeiros enfrontamentos directos da campaña. Varias garnicións polacas illadas lograron manter as súas posicións moito despois de ser rodeadas, como as da área fortificada de Sarny que resistiu ata o [[25 de setembro]]. A derradeira unidade operacional do exército polaco en renderse foi Grupo Independente Operacional "Polesie" do xeneral [[Franciszek Kleeberg]]. Kleeberg rendeuse o [[6 de outubro]] despois da [[batalla de Kock]], rematando así a campaña. O [[31 de outubro]] Molotov reportou ao [[Soviet Supremo]]: "Un pequeno golpe do exército alemán, e posteriormente do Exército Vermello, foi suficiente para que non quede nada desa fea criatura do [[Tratado de Versalles]]". {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerras do século XX]] [[Categoría:1939]] [[Categoría:Segunda guerra mundial]] [[Categoría:Guerras nas que participou Polonia]] [[Categoría:Guerras nas que participou a Unión Soviética]] [[Categoría:Invasións]] nrpuca1w27q8qr7lo2etpeqq5mr1jbo 0 215759 7105288 6984289 2025-06-24T09:56:14Z Autopistero20502020 127649 7105288 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Rego|outro=Candia}} {{Lugar |nome = Rego de Candia |imaxe = |lenda = |parroquia = Candia |concello = Abadín |ano = |poboación = }} '''Rego de Candia''' é un lugar da parroquia de [[Candia, Abadín|Candia]], no concello [[Provincia de Lugo|lugués]] de [[Abadín]], na [[comarca da Terra Chá]]. Actualmente está deshabitado. == Lugares e parroquias == === Lugares de Candia === {{Lp Candia}} === Parroquias de Abadín === {{Abadín}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Abadín]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Lugares de Abadín]] gnc44tcwj9rppdhay3frd58yto4v4qr 0 215825 7105389 7003676 2025-06-24T11:56:39Z Mark Gasoline 5312 7105389 wikitext text/x-wiki {{Edificio}} O '''Museo Nacional de Ciencia e Tecnoloxía''', tamén chamado '''MUNCYT''' ou '''Museo Nacional de Ciencia y Tecnología de España''', é un museo dependente da Secretaría de Estado de Investigación, Desenvolvemento e Innovación do [[Ministerio de Economía e Competitividade de España|Ministerio de Economía e Competitividade]], xestionado pola Fundación Española para a Ciencia e a Tecnoloxía (FECYT) e dirixido por [[Ramón Núñez Centella]]. A súa sede principal está na [[A Coruña|Coruña]] e ten outra sede en [[Madrid]].<ref>[http://www.muncyt.es/portal/site/MUNCYT/?lang_choosen=gl Páxina web oficial do MUNCYT].</ref> == Contidos == No museo expóñense diversas pezas da historia tecnolóxica de España e Galicia entre as que están algunha relacionada coa cidade da Coruña, como a anterior lanterna da [[Torre de Hércules]] que funcionou entre 1857 e 1904. Tamén se pode ver e visitar a cabina do avión que trouxo a España o ''[[Guernica (cadro)|Guernica]]'' de [[Picasso]] dende [[Nova York]], unha pequena exposición da historia tecnolóxica en España, iniciativas industriais e a evolución dos medios de comunicación escritos e informáticos. [[Ficheiro:Torre_hercules_muncyt.jpg|miniatura|dereita|150px|Antiga lanterna da Torre de Hércules, MUNCYT A Coruña.]] Existen visitas guiadas e proxeccións. == Historia da sede coruñesa == O Museo foi inaugurado o [[4 de maio]] de [[2012]] polos príncipes de Asturias, se ben non se abriu ó público ata o mes de xuño dese ano. O edificio fora construído pola [[Deputación da Coruña]] e ía ser unha escola de artes. A construción, chamada «Prisma de Cristal», deseñada por ''aceboXalonso Studio'',<ref>[http://aceboxalonso-museocoruna.blogspot.com.es/ Original project: Arts Centre of A Coruna Museum and Dance School. First Prize International Competition] {{en}}.</ref> gañou o primeiro premio da IX Bienal Española de Arquitectura e Urbanismo<ref>[http://www.galiciae.com/nova/169075.html O Prisma de Cristal, un novo miradoiro científico na Coruña] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120629091211/http://www.galiciae.com/nova/169075.html |date=29 de xuño de 2012 }}.</ref> e foi reconvertido, con pequenas modificacións, na sede principal do MUNCYT. É un edificio de [[formigón]] e cristal con dous andares abertos e comunicados a diversos niveis. A maqueta do edificio exhibiuse no [[MoMA]] de [[Nova York]] como un dos mellores deseños arquitectónicos actuais. O seu director, Rámon Núñez, foi director dos museos coruñeses ([[Casa das Ciencias]], [[Domus]] e [[Aquarium Finisterrae]]), posto que deixou para poñer en funcionamento este novo museo na cidade. Espera acadar os 200.000 visitantes ao ano.<ref>[http://www.laopinioncoruna.es/coruna/2012/05/04/muncyt-espera-recibir-200000-visitantes-coruna-ano/605509.html El MUNCYT espera recibir 200.000 visitantes en A Coruña en un año] {{es}}.</ref> En novembro de 2012 o museo acadou os 50.000 visitantes cun grupo de estudantes de [[Coristanco]].<ref>[http://www.lavozdegalicia.es/album/coruna/2012/11/21/escolares-coristanco-convierten-visitante-50000-muncyt-coruna/01101353491446637815402.htm Escolares de Coristanco se convierten en el visitante 50.000 del Muncyt de A Coruña. La Voz de Galicia]</ref> === Instalacións === * As salas ** Sala Miscelánea ** Sala Maiúsculas ** Sala Patrimonio ** Sala Innovación española ** Sala Iberia ** Século XX ** Expos Interinas == Galería de imaxes == <center><gallery> Ficheiro:Antena parabólica Televes muncyt a coruña.jpg|Antena parabólica de [[Televés]] no MUNCYT A Coruña. Ficheiro:Teito interior muncyt a coruña.jpg|Vista do teito interior do museo. Ficheiro:Acceso ao museo muncyt.jpg|Porta, limiar do MUNCYT A Coruña. Ficheiro:Sala Iberia MUNCYT Coruña.tif|Cabina do Jumbo [[Lope de Vega]] de [[Iberia Líneas Aéreas de España|Iberia]] na Sala Iberia. Ficheiro:MUNCYT Coruña 1.tif|Prisma de Cristal. Ficheiro:Placa inauguracion MUNCYT Coruña.JPG|Placa en lembranza da inauguración do edificio o 4 de maio de 2012 polos príncipes de Asturias. </gallery></center> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Portal|A Coruña}} === Ligazóns externas === * [http://www.muncyt.es Páxina web do MUNCYT] {{vl}} * [http://www.youtube.com/watch?v=9B_UzYNA8Co Vídeo sobre a construción do edificio Prisma de Cristal] no [[YouTube]] * [http://aceboxalonso-museocoruna.blogspot.com.es Páxina web de aceboXalonso Studio, Proxecto Prisma de Cristal] {{en}} * [http://www.facebook.com/MuseosCienciaRutaNorte Museos de Ciencia. Ruta norte] {{es}}. {{LugaresdeintereseACoruña}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Museos da Coruña]] [[Categoría:Museos de ciencias]] je7qh6p8xfli9gtodbb13smdsajhjvv 7105390 7105389 2025-06-24T11:58:14Z Mark Gasoline 5312 /* Historia da sede coruñesa */ 7105390 wikitext text/x-wiki {{Edificio}} O '''Museo Nacional de Ciencia e Tecnoloxía''', tamén chamado '''MUNCYT''' ou '''Museo Nacional de Ciencia y Tecnología de España''', é un museo dependente da Secretaría de Estado de Investigación, Desenvolvemento e Innovación do [[Ministerio de Economía e Competitividade de España|Ministerio de Economía e Competitividade]], xestionado pola Fundación Española para a Ciencia e a Tecnoloxía (FECYT) e dirixido por [[Ramón Núñez Centella]]. A súa sede principal está na [[A Coruña|Coruña]] e ten outra sede en [[Madrid]].<ref>[http://www.muncyt.es/portal/site/MUNCYT/?lang_choosen=gl Páxina web oficial do MUNCYT].</ref> == Contidos == No museo expóñense diversas pezas da historia tecnolóxica de España e Galicia entre as que están algunha relacionada coa cidade da Coruña, como a anterior lanterna da [[Torre de Hércules]] que funcionou entre 1857 e 1904. Tamén se pode ver e visitar a cabina do avión que trouxo a España o ''[[Guernica (cadro)|Guernica]]'' de [[Picasso]] dende [[Nova York]], unha pequena exposición da historia tecnolóxica en España, iniciativas industriais e a evolución dos medios de comunicación escritos e informáticos. [[Ficheiro:Torre_hercules_muncyt.jpg|miniatura|dereita|150px|Antiga lanterna da Torre de Hércules, MUNCYT A Coruña.]] Existen visitas guiadas e proxeccións. == Historia da sede coruñesa == O Museo foi inaugurado o [[4 de maio]] de [[2012]] polos príncipes de Asturias, se ben non se abriu ó público ata o mes de xuño dese ano. O edificio fora construído pola [[Deputación da Coruña]] e ía ser unha escola de artes. A construción, chamada «Prisma de Cristal», deseñada por ''aceboXalonso Studio'',<ref>[http://aceboxalonso-museocoruna.blogspot.com.es/ Original project: Arts Centre of A Coruna Museum and Dance School. First Prize International Competition] {{en}}.</ref> gañou o primeiro premio da IX Bienal Española de Arquitectura e Urbanismo<ref>[http://www.galiciae.com/nova/169075.html O Prisma de Cristal, un novo miradoiro científico na Coruña] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120629091211/http://www.galiciae.com/nova/169075.html |date=29 de xuño de 2012 }}.</ref> e foi reconvertido, con pequenas modificacións, na sede principal do MUNCYT. É un edificio de [[formigón]] e cristal con dous andares abertos e comunicados a diversos niveis. A maqueta do edificio exhibiuse no [[MoMA]] de [[Nova York]] como un dos mellores deseños arquitectónicos actuais. O seu director, Rámon Núñez, foi director dos museos coruñeses ([[Casa das Ciencias]], [[Domus (A Coruña)|Domus]] e [[Aquarium Finisterrae]]), posto que deixou para poñer en funcionamento este novo museo na cidade. Espera acadar os 200.000 visitantes ao ano.<ref>[http://www.laopinioncoruna.es/coruna/2012/05/04/muncyt-espera-recibir-200000-visitantes-coruna-ano/605509.html El MUNCYT espera recibir 200.000 visitantes en A Coruña en un año] {{es}}.</ref> En novembro de 2012 o museo acadou os 50.000 visitantes cun grupo de estudantes de [[Coristanco]].<ref>[http://www.lavozdegalicia.es/album/coruna/2012/11/21/escolares-coristanco-convierten-visitante-50000-muncyt-coruna/01101353491446637815402.htm Escolares de Coristanco se convierten en el visitante 50.000 del Muncyt de A Coruña. La Voz de Galicia]</ref> === Instalacións === * As salas ** Sala Miscelánea ** Sala Maiúsculas ** Sala Patrimonio ** Sala Innovación española ** Sala Iberia ** Século XX ** Expos Interinas == Galería de imaxes == <center><gallery> Ficheiro:Antena parabólica Televes muncyt a coruña.jpg|Antena parabólica de [[Televés]] no MUNCYT A Coruña. Ficheiro:Teito interior muncyt a coruña.jpg|Vista do teito interior do museo. Ficheiro:Acceso ao museo muncyt.jpg|Porta, limiar do MUNCYT A Coruña. Ficheiro:Sala Iberia MUNCYT Coruña.tif|Cabina do Jumbo [[Lope de Vega]] de [[Iberia Líneas Aéreas de España|Iberia]] na Sala Iberia. Ficheiro:MUNCYT Coruña 1.tif|Prisma de Cristal. Ficheiro:Placa inauguracion MUNCYT Coruña.JPG|Placa en lembranza da inauguración do edificio o 4 de maio de 2012 polos príncipes de Asturias. </gallery></center> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Portal|A Coruña}} === Ligazóns externas === * [http://www.muncyt.es Páxina web do MUNCYT] {{vl}} * [http://www.youtube.com/watch?v=9B_UzYNA8Co Vídeo sobre a construción do edificio Prisma de Cristal] no [[YouTube]] * [http://aceboxalonso-museocoruna.blogspot.com.es Páxina web de aceboXalonso Studio, Proxecto Prisma de Cristal] {{en}} * [http://www.facebook.com/MuseosCienciaRutaNorte Museos de Ciencia. Ruta norte] {{es}}. {{LugaresdeintereseACoruña}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Museos da Coruña]] [[Categoría:Museos de ciencias]] 7xe2phzafn3y8h2jtijl79t37rwdc44 0 216557 7104655 7071432 2025-06-23T16:08:03Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104655 wikitext text/x-wiki {{Xeografía política}} O '''Bajo Aragón''' (en [[lingua galega|galego]]: ''Baixo Aragón'') é unha [[Comarcas de Aragón|comarca]] situada no nordés da [[provincia de Teruel]], en [[Aragón]]. A súa capital é [[Alcañiz]]. == Xeografía == Limita a norte co [[Bajo Aragón-Caspe]], ao oeste co [[Bajo Martín]] e [[Andorra-Sierra de Arcos]], ao sur coa [[provincia de Castelló]] e o [[Maestrazgo, Teruel|Maestrazgo]] e ao leste co [[Matarraña]]. == Municipios == A comarca engloba os municipios de [[Aguaviva]], [[Alcañiz]], [[Alcorisa]], [[Belmonte de San José]], [[Berge]], [[Calanda]], [[La Cañada de Verich]], [[Castelserás]], [[La Cerollera]], [[La Codoñera]], [[Foz-Calanda]], [[La Ginebrosa]], [[Mas de las Matas]], [[La Mata de los Olmos]], [[Los Olmos]], [[Las Parras de Castellote]], [[Seno, Teruel|Seno]], [[Torrecilla de Alcañiz]], [[Torrevelilla]] e [[Valdealgorfa]]. == Historia == Historicamente a denominación ''Bajo Aragón'' referiuse a unha área moito máis extensa que a actual delimitación oficial. Esta área, que actualmente adoita denominarse [[Bajo Aragón Histórico]], abarca tamén unha parte ou ata a totalidade de cada unha das 5 comarcas aragonesas veciñas. A lei de creación da comarca actual é a 10/2002 do [[3 de maio]] de 2002.<ref>{{Cita web |url=http://www.comarcas.es/pub/documentos/documentos_Ley_creacion_Bajo_Aragon_c87d67da.pdf |título=Lei de creación da comarca do Bajo Aragón |data-acceso=14 de xullo de 2012 |data-arquivo=21 de xuño de 2012 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20120621145904/http://www.comarcas.es/pub/documentos/documentos_Ley_creacion_Bajo_Aragon_c87d67da.pdf |url-morta=yes }}</ref> Foi constituída o [[13 de xuño]] de 2002. As competencias fóronlle traspasadas o [[1 de outubro]] de 2002. == Linguas == Os municipios de Aguaviva, Belmonte de San José, La Cañada de Verich, La Cerollera, La Codoñera, La Ginebrosa e Torrevelilla son bilingües en [[lingua castelá|castelán]] e [[lingua catalá|catalán]] e pertencen á chamada [[Franxa de Aragón|Franxa de Poñente]]. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{commonscat|Bajo Aragón}} === Ligazóns externas === * [http://www.bajoaragon.net Centro de Estudios Bajoaragoneses] {{es}} * [http://www.comarcaacomarca.com/ficha_comarca.php?idComarca=4 Comarca Bajo Aragón, en comarcaacomarca.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191017060709/http://www.comarcaacomarca.com/ficha_comarca.php?idComarca=4 |date=17 de outubro de 2019 }} {{es}} *[http://www.comarcas.es/index.php/mod.comarcas/mem.detalle/codcomarca.28/relcategoria.4/chk.a65cd1d002365cc2019cc20c8caf9747.html Comarcalización de Aragón, Bajo Aragón] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221113192756/https://www.comarcas.es/index.php/mod.comarcas/mem.detalle/codcomarca.28/relcategoria.4/chk.a65cd1d002365cc2019cc20c8caf9747.html |date=13 de novembro de 2022 }} {{es}} {{Comarcas de Aragón}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Comarcas de Aragón]] ogxjs0qeygvfkauecihr457hg67x61c 0 218230 7104742 7056557 2025-06-23T18:46:51Z O Breixo 127505 7104742 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} As '''Guerras de independencia de Escocia''' foron un conxunto de diversas campañas militares que enfrontaron ó [[Reino de Escocia]] co [[Reino de Inglaterra]] entre finais do [[século XIII]] e xa avanzada a segunda metade do [[século XIV]]. Ó longo de dito período e das campañas e batallas seguintes, o obxectivo de Inglaterra era a ocupación e anexión do territorio escocés, mentres que Escocia pretendía manter a súa propia independencia fronte ós ingleses. A [[Primeira Guerra de Independencia de Escocia]] ([[1296]]-[[1328]]) iniciouse cunha invasión inglesa de Escocia, finalizando mediante a firma do [[Tratado de Edimburgo-Northampton]] en [[1328]]. A [[Segunda Guerra de Independencia de Escocia]] ([[1332]]-[[1357]]) produciuse con motivo da invasión de [[Eduardo Balliol]], apoiado polos ingleses, en [[1332]], finalizando á súa vez en [[1357]] coa firma do [[Tratado de Berwick]]. O período e tódolos conflitos no seu conxunto supuxeron para Escocia unha enorme crise de tipo nacional, sendo unha época decisiva para a posterior historia do país. Unha vez finalizadas ambas guerras, Escocia logrou manter a súa condición de nación libre e independente, o que fora o seu obxectivo durante todo o conflito. Hai que destacar que estas guerras tamén teñen importancia por motivos alleos á política, relacionados coa historia da tecnoloxía militar, xa que foi durante as mesmas cando fixo a súa aparición o [[arco longo inglés]], que foi un elemento clave do [[armamento medieval]]. == Primeira Guerra de Independencia: (1296-1328) == {{Artigo principal|Primeira Guerra de Independencia de Escocia}} === Os inicios da guerra: 1296-1306 === [[Ficheiro:William Wallace.jpg|miniatura|200px|[[William Wallace]].]] Podemos dividir a Primeira Guerra de Independencia de Escocia (1296-1306) en catro fases sucesivas: a primeira fase inclúe unha invasión inglesa que, nun primeiro momento, ten éxito, en [[1296]]; durante a segunda fase teñen lugar as campañas dirixidas por [[William Wallace]], [[Andrew de Moray]] e outros Gardiáns de Escocia, entre [[1297]] e febreiro de [[1304]], cando se produce a submisión de Escocia negociada por [[John III Comyn, Señor de Badenoch|John Comyn]]; a terceira fase inclúe o conxunto de novas campañas levadas a cabo por [[Roberto I de Escocia|Robert Bruce]] entre a súa coroación en [[1306]] e a vitoria do Exército escocés en [[Batalla de Bannockburn|Bannockburn]] en [[1314]]; e a última fase correspóndese coas iniciativas diplomáticas e as campañas militares que levan a cabo os [[pobo escocés|escoceses]] no seu territorio, en [[Irlanda]] e no norte de [[Inglaterra]] dende [[1314]] ata o asinado do [[Tratado de Edimburgo-Northampton]] no ano [[1328]]. A guerra comeza co saqueo da cidade de [[Berwick-upon-Tweed|Berwick]] levado a cabo polas tropas de [[Eduardo I de Inglaterra]] en marzo de [[1296]], seguido pola derrota sufrida polas tropas escocesas na [[Batalla de Dunbar (1296)|Batalla de Dunbar]] e pola [[abdicación]] de Xoán Balliol no mes de xullo seguinte. A invasión inglesa ocupara xa a maior parte do territorio escocés para o mes de agosto e, tralo traslado da [[Pedra de Scone]] dende a súa tradicional localización na [[Abadía de Scone]], en Escocia, á de [[Abadía de Westminster|Westminster]], en Inglaterra, Eduardo I convocou o Parlamento escocés en Berwick, momento no que os nobres escoceses lle renderon homenaxe como rei de Inglaterra. Porén, Escocia distaba moito de estar definitivamente conquistada polos ingleses. As revoltas que se produciron en Escocia a principios do ano [[1297]], organizadas por [[William Wallace]], [[Andrew de Moray]] e outros nobres escoceses, obrigaron a Eduardo I ó envío de novos continxentes de tropas, así como a iniciar negociacións cos escoceses. Aínda que Eduardo conseguiu obrigar ós nobres sublevados a capitular en [[Irvine, North Ayrshire|Irvine]], as constantes e reiteradas campañas de William Wallace e de Andrew de Moray conduciron á primeira vitoria escocesa, que se produciu en [[Batalla da ponte de Stirling|Stirling Bridge]]; como consecuencia desta vitoria seguiron diversas incursións escocesas no norte de Inglaterra e o nomeamento de William Wallace como [[Gardián de Escocia]] en marzo de [[1298]]. Porén, Eduardo I planificou unha nova invasión, coa que pretendía esmagar a William Wallace e ós seus seguidores, logrando derrotar unha vez máis ós escoceses en [[Batalla de Falkirk|Falkirk]]. Aínda que Eduardo I non conseguira someter a totalidade de Escocia antes do seu regreso a Inglaterra, a reputación militar de William Wallace quedara seriamente menoscabada, e Wallace tivo que resignarse a vivir como un proscrito, renunciando ó seu cargo de Gardián de Escocia. [[Ficheiro:Robert the Bruce and Elizabeth de Burgh.jpg|miniatura|200px|Robert Bruce e Elizabeth de Burgh.]] [[William Wallace]] foi sucedido como Gardián de Escocia por [[Roberto I de Escocia|Robert Bruce]] e John Comyn, ó igual que [[William Lamberton]], bispo de [[Saint Andrews]], nomeado en [[1299]] para manter o equilibrio entre ambos. Durante ese ano, as presións diplomáticas de [[Francia]] e do [[Papado]] persuadiron a [[Eduardo I de Inglaterra|Eduardo I]] de poñer en liberdade a [[Xoán I de Escocia|Xoán Baillol]], colocándoo baixo a tutela do Papa; [[William Wallace]] foi enviado a Francia para solicitar a axuda do rei francés, [[Filipe IV de Francia|Filipe IV]], e poida que se desprazase mesmo ata [[Roma]]. Unha serie de novas campañas de Eduardo I nos anos [[1300]] e [[1301]] concluíron nunha tregua entre escoceses e ingleses en [[1302]]. Tras unha última campaña en [[1303]]-[[1304]], o [[Castelo de Stirling]], a derradeira gran praza forte escocesa sen conquistar, caeu en mans dos ingleses e, en febreiro de [[1304]], as negociacións conduciron a que a maior parte dos nobres que aínda non o fixeran, prestasen homenaxe a Eduardo I, aínda que Robert Bruce e William Lamberton pactaron unha nova alianza co obxectivo de conseguir a coroa de Escocia para Bruce e seguir coa loita contra Inglaterra. Trala captura e execución de William Wallace en [[1305]], Escocia parecía ter sido finalmente conquistada e a revolta esmagada. === Rei Robert Bruce: 1306–1328 === O [[10 de febreiro]] de [[1306]], durante un encontro entre os dous últimos pretendentes ó trono, Robert Bruce pelexou con [[John Comyn]] e matouno. Parece ser que Comyn rompera un acordo pactado entre ambos, e informara a Eduardo I das intencións de Bruce respecto da coroa de Escocia. O acordo roto contiña nas súas estipulacións que un dos dous pretendentes renunciaría ó Trono aínda que obtería a cambio terras e propiedades, á vez que apoiaba ó outro pretendente. John Comyn tiña pensado obter as dúas cousas, as terras e a Coroa, traizoando a Robert Bruce, que tivo noticia da traizón despois de que un mensaxeiro que transportaba escritos de John Comyn destinados a Eduardo I caese en mans de partidarios de Bruce. Robert Bruce reuniu entón ós prelados escoceses e ós nobres que o seguían apoiando e coroouse como ''Rei dos escoceses'' na [[Abadía de Scone]], dando comezo de forma inmediata a unha nova campaña militar para intentar liberar o seu novo reino das tropas inglesas que o ocupaban. Tras sufrir unha derrota militar, foi expulsado de Escocia e declarado como ''fóra da lei''. Mentres se agochaba no fondo dunha cova e meditaba na posibilidade de abandonar a loita, Bruce, segundo afirma a lenda, parece ser que viu como unha minúscula araña intentaba tecer unha tea de araña nun oco demasiado grande para ela. Mentres o contemplaba, Robert Bruce pensou no estúpida que era a araña, ata que se decatou de que a araña malia a dificultade conseguira tecer a tela. Bruce considerou o que presenciara como unha lección de que el tamén debía perseverar nos seus intentos a pesar de que as circunstancias parecían non aconsellalo. En [[1307]] deixou por fin de manterse oculto e, logo de que se volvesen reunir os escoceses, desafiou en varias batallas ós ingleses. O número das súas tropas non deixou de medrar, especialmente trala morte do rei [[Eduardo I de Inglaterra]], no mes de xullo de 1307. A [[Batalla de Bannockburn]] en 1314 supuxo unha vitoria especialmente importante para os escoceses. En [[1320]], un grupo de nobres escoceses transmitiu ó papa a [[Declaración de Arbroath]], para presentarlle a independencia de Escocia respecto de Inglaterra. Dúas declaracións semellantes foron enviados igualmente polo clero e por [[Roberto I de Escocia]]. En [[1322]] na [[Batalla de Old Byland]], [[Robert the Bruce|Roberto I Bruce]] derrota no [[Yorkshire]] ó rei [[Eduardo II de Inglaterra]], forzándoo a aceptar a independencia de Escocia. En [[1327]], [[Eduardo II de Inglaterra]] foi asasinado, e Roberto I invadiu novamente o norte de Inglaterra, o que forzou ó novo rei inglés, [[Eduardo III de Inglaterra|Eduardo III]], a firmar o [[Tratado de Edimburgo-Northampton]] o [[1 de maio]] de [[1328]], no que se recoñecía ''de facto'' a independencia de Escocia e igualmente como rei da mesma a Robert Bruce, xa ''Robert I de Escocia''. Para que a paz quedase aínda máis garantida, o fillo e herdeiro de Roberto I, [[David II de Escocia|David]], casou coa irmá de Eduardo III. == Segunda Guerra de independencia: 1332-1357 == [[Ficheiro:Edward III invades Scotland.jpg|miniatura|Eduardo III invade Escocia, dunha edición das Crónicas de Froissart.]] {{Artigo principal|Segunda Guerra de Independencia de Escocia}} Trala morte de Roberto I de Escocia, o novo rei [[David II de Escocia]] era aínda demasiado novo para reinar, e Thomas Randolph, I conde de Moray converteuse no novo Gardián de [[Escocia]]. Porén, [[Eduardo III de Inglaterra|Eduardo III]], aínda que houbese asinado o [[Tratado de Edimburgo-Northampton]], estaba determinado a vingar a humillación que entendía que os escoceses lle fixeran sufrir. Para lograr os seus fins, podía contar coa axuda de Eduardo Baillol, o fillo de Xoán Baillol, que era un novo pretendente ó Trono de Escocia. Eduardo III contaba co apoio dun grupo de nobres escoceses, entre os que estaban o xa citado Eduardo Baillol ou Henry Beaumont, grupo de nobres que era coñecido como os «desherdados» (the Disinherited). Estes nobres xa colaboraran cos ingleses durante a [[Primeira Guerra de Independencia de Escocia|Primeira Guerra de Independencia]] e, trala [[batalla de Bannockburn]], Robert Bruce priváralles dos seus títulos e terras para entregarllas como premio ós seus aliados. Cando se restableceu a paz, non recibiron ningunha indemnización. Estes desherdados desexaban recuperar as súas posesións, e finalmente serán eles os que rompan a paz. O conde de Moray faleceu o 20 de xullo de [[1332]]. A nobreza escocesa reuniuse na cidade de Perth, onde elixiu a Donald Mormaer, conde de Mar como novo Gardián de Escocia. No entreacto, un pequeno grupo capitaneado por Eduardo Baillol fíxose ao mar, partindo dende o [[río Humber]]. O grupo, formado por nobres desherdados e por mercenarios, eran pouco máis duns centos de homes. Eduardo III de Inglaterra seguía oficialmente en paz con David II de Escocia, e os seus tratos con Eduardo Baillol eran de natureza discreta. O monarca inglés estaba ó corrente do que sucedía, e o máis probable é que Eduardo Baillol lle houbese prestado homenaxe en segredo antes de partir a expedición que dirixía, pero o plan de Baillol estaba condenado ó fracaso. O rei inglés negou ó seu homónimo escocés, Eduardo de Baillol, o permiso para efectuar a invasión de Escocia a través do [[río Tweed]], que marcaba a fronteira entre [[Inglaterra]] e Escocia; en caso de que os invasores houbesen atravesado a fronteira inglesa sería excesivamente visible que rompera o Tratado entre ambos países. Porén, Eduardo III aceptou facela vista gorda no caso de que se tratase dunha invasión marítima, aínda que deixou claro ós conspiradores que negaría todo coñecemento, desautorizaríalles e confiscaría tódalas súas propiedades en Inglaterra no caso de que o plan artellado por estes non tivese éxito. Os desherdados desembarcaron en Kinghorn, en [[Fife, Escocia|Fife]], o [[6 de agosto]]. Precedíanlles as novas sobre o seu avance e, mentres marchaban cara Perth, atopáronse no seu camiño pechándolles o paso, un grande exército formado principalmente por infantaría, baixo o mando directo do novo Gardián de Escocia, Donald Mormaer. Durante a batalla que tivo lugar, a chamada [[batalla de Dupplin Moor]], o pequeno exército de Eduardo Baillol, que estaba dirixido por Henry Beaumont, logrou derrotar ás tropas escocesas, a pesar da superioridade numérica das mesmas. Beaumont empregou na súa vitoria as mesmas tácticas que os ingleses aplicarían e difundirían posteriormente por medio da [[Guerra dos Cen Anos]], con cabaleiros a pé no centro e grupos de arqueiros nas ás do exército. Atrapados baixo unha mortífera choiva de frechas lanzadas polos arqueiros, a gran maioría dos soldados escoceses non chegaron sequera a alcanzar a liña inimiga. Cando finalmente rematou o masacre, Donald Mormaer, Robert Bruce (un fillo ilexítimo de [[Roberto I de Escocia]]), numerosos nobres e aproximadamente 2.000 escoceses morreron na liorta. Como consecuencia do resultado de dita batalla, Eduardo Baillol procedeu a coroarse como rei dos escoceses, en primeiro lugar na cidade de Perth, e posteriormente, no mes de setembro, na [[Abadía de Scone]]. Porén, o éxito de Eduardo de Baillol sorprendeu a Eduardo III de Inglaterra que, temeroso de que a exitosa acción de Baillol proseguise cunha invasión escocesa de Inglaterra, decidiu dirixirse á fronte do seu exército cara a fronteira escocesa, como medida de precaución. En outubro dese mesmo ano de 1332, Archibald Douglas, que fora recentemente nomeado novo Gardián de Escocia, asinou unha tregua con Eduardo de Baillol, tregua que establecía nas súas cláusulas que se permitiría reunirse ó Parlamento de Escocia para que fose este quen decidise sobre o monarca do reino. Eduardo Baillol desprendeuse nese momento da maior parte das súas tropas inglesas e dirixiuse cara Annan, na costa norte do Solway Firth. Fixo públicas dúas cartas, nas cales afirmaba que coa axuda de Inglaterra reivindicaba de novo o seu reino, afirmando igualmente que Escocia sempre fora un feudo dependente de [[Inglaterra]]. Prometía igualmente a cesión de terras a Eduardo III de Inglaterra ó longo de toda a fronteira, incluíndo [[Berwick-on-Tweed]], e prometía tamén que serviría a este durante todo o resto da súa vida. Archibald Douglas atacou en decembro a Eduardo Baillol, que se atopaba daquela en Annan, aproveitando para sorprendelo na alborada do día. A maioría dos homes de Eduardo morreron, pero o propio Eduardo logrou fuxir a cabalo para refuxiarse en Carlisle. En abril de [[1333]] os dous Eduardos, Eduardo III de Inglaterra e Eduardo Baillol, puxeron sitio á cidade de [[Berwick-on-Tweed|Berwick]], cun poderoso exército inglés. Archibald Douglas intentou ceibalo sitio da cidade en xullo, pero o seu exército foi derrotado e el mesmo morreu na [[batalla de Halidon Hill]]. O rei David II, acompañado da raíña, preferiron refuxiarse, para maior seguridade, no castelo de Dumbarton, mentres que Berwick, trala rendición efectuada ante os ingleses, foi anexionada a Inglaterra. Nese intre, a maior parte do territorio escocés estaba baixo a ocupación militar inglesa, á vez que un total de oito condados das [[Terras Baixas Escocesas]] foran cedidos a Inglaterra por Eduardo de Baillol. A comezos do ano [[1334]], o rei francés, [[Filipe VI de Francia]] propuxo a David II concederlle asilo en Francia, non só para el senón para a totalidade da súa Corte. Tras aceptala proposta, David II chegou a Francia en maio, instalando a súa Corte no exilio na localidade de Château-Gaillard, en [[Normandía]]. Filipe IV decidiu igualmente incluír a Escocia e ó seu rei, David II, nas negociacións de paz que por esas datas se trataban entre Francia e Inglaterra, negociacións que acabaron por desembocar non nunha paz senón na [[Guerra dos Cen Anos]]. Mentres tanto, en Escocia, a pesar da ausencia do rei David, varios [[Gardián de Escocia|Gardiáns de Escocia]] mantiñan viva a loita contra os ingleses. En novembro, Eduardo III de Inglaterra intentou unha nova invasión de Escocia, aínda que ó non lograr resultados concluíntes tivo que facer unha pausa para afrontar o mal tempo, en febreiro de 1335. Xunto con Eduardo Baillol, regresou unha vez máis en xullo, á fronte agora dun forte exército composto por 13.000 homes, avanzando directo cara ao corazón de Escocia, primeiro cara [[Glasgow]] e logo cara [[Perth]], onde se apousentou mentres que o seu exército pillaba, saqueaba e arrasaba tódolos campos dos arredores. Por esas datas, os escoceses seguían un plan segundo o cal intentaban evitar as batallas campais, así como intentaban evacuar na medida do posible ós habitantes das [[Terras Baixas Escocesas]], para encamiñalos cara aos montes, que se consideraban máis seguros. Algúns dos xefes escoceses, especialmente David de Strathbogie, o conde de Atholl e Roberto, sobriño de Roberto I, sometéronse a Eduardo III en Perth. Tralo regreso a Inglaterra de Eduardo III, os derradeiros xefes da resistencia escocesa elixiron a Andrew Murray como novo Gardián de Escocia. Este negociou axiña unha tregua co rei Eduardo III cunha duración fixada ata 1336, durante a que diversos emisarios tanto do rei de Francia como do Papado tentaron que se alcanzase unha paz entre Escocia e Inglaterra. En xaneiro, os escoceses presentaron unha proposta para un Tratado de paz, polo que aceptaban recoñecer como rei a Eduardo Baillol, de idade avanzada e sen fillos, a cambio de que se aceptase como sucesor do mesmo a David II, á vez que este podería abandonar o seu exilio en Francia, pasando a vivir en Inglaterra. De tódolos xeitos, o propio David II rexeitou a proposta e a tregua. En maio, un exército inglés baixo mando de Henry de Grosmont, primeiro duque de Lancaster, invadiu Escocia, sendo seguido por un segundo exército inglés baixo mando directo do propio rei Eduardo III. Ambos exércitos devastaron unha ampla zona do noroeste de Escocia, saqueando [[Elgin]] e [[Aberdeen, Escocia|Aberdeen]], á vez que un terceiro exército inglés procedía de igual maneira no suroeste e no val do río Clyde. Como consecuencia destas invasións, Filipe VI de Francia comunicou que faría todo o que estivese na súa man para axudar ós escoceses, e que unha gran frota, acompañada dun numeroso exército francés, estaban dispostos e a punto para invadir non só Escocia senón a propia Inglaterra. Deste xeito, Eduardo III abortou de inmediato a súa invasión de Escocia, co que os escoceses, ó mando de Andrew Murray, capturaron e destruíron axiña as fortalezas inglesas, á vez que devastaban a campiña inglesa, converténdoa en inhabitable para os ingleses. Aínda que Eduardo III houbese intentado unha nova invasión de Escocia, temía cada vez máis un posible ataque francés, co que, cara finais do ano 1336, os escoceses recuperaran o control do seu territorio. A partir de 1338, mentres que Agnes Dunbar, condesa de Dunbar e de March, continuaba resistindo ós ingleses que a asediaban no seu castelo de Dunbar, Escocia coñeceu un período de paz, xa que Eduardo III fixera pública a súa reivindicación da coroa de Francia e mandara os seus exércitos a [[Flandres]], co que se iniciaba de feito a [[Guerra dos Cen Anos]]. De calquera xeito, en tan só nove anos o reino que tanto lle custara organizar a Robert Bruce quedara practicamente destruído. Boa parte dos nobres morreran nos combates e a economía do reino, que tan só iniciara unha tímida recuperación dos desastres das guerras anteriores, quedara unha vez máis reducida practicamente a nada. Así pois, foi unha Escocia pobre e cunha enorme necesidade de paz e bo goberno o país que [[David II de Escocia|David II]] atoparía en xuño do ano 1341. Cando David II regresou a terras de Escocia, estaba determinado a mostrarse digno do seu ilustre proxenitor, o rei Robert Bruce. Decidiu ignorar as treguas concluídas con Inglaterra e devolver a axuda que recibira do rei [[Filipe VI de Francia]], colaborando con este durante a Guerra dos Cen Anos. En 1341, levou a cabo unha incursión en territorio inglés, forzando dese xeito a Eduardo III a levar á zona un exército para reforzar as defensas da súa fronteira con Escocia. En 1346, tras outras varias incursións escocesas, Filipe IV solicitou unha invasión en toda regra de Inglaterra, coa finalidade de poder tomar a cidade de [[Calais]], na beira continental do [[Canal da Mancha]]. David aceptou con entusiasmo a proposta, e organizou e mandou persoalmente un exército formado por 12.000 homes en dirección ó sur, coa intención de acometer a conquista da cidade inglesa de [[Durham, Inglaterra|Durham]]. Topouse cun exército inglés duns 5.000 homes que avanzaba cara ao norte dende [[Yorkshire]], sendo derrotado por dito exército na [[batalla de Neville’s Cross]]. O exército escocés sufriu numerosas baixas, e o propio David II resultou por dúas veces ferido na faciana por unhas frechas, antes de caer prisioneiro dos ingleses. Tras un período de convalecencia, foi encerrado na [[Torre de Londres]] durante un total de once anos, mentres que durante dito período Escocia era rexida polo seu sobriño [[Roberto II de Escocia|Robert Stewart]] (ou Roberto Estuardo). Eduardo Baillol regresou pouco despois a Escocia á fronte dunha pequena hoste, nun último intento de apoderarse novamente da Coroa escocesa, aínda que só puido lograr enseñorarse dunha parte de Galloway, vendo minguar as súas forzas ata [[1355]]. Retirou as súas pretensións ó Trono escocés en xaneiro do ano [[1356]] para finalmente falecer sen descendencia en 1364. Finalmente, o 3 de outubro de 1357, David II foi posto en liberdade, en aplicación das cláusulas do [[Tratado de Berwick]], polo cal os escoceses debían facer o pago dun enorme rescate de 100 000 marcos pola liberación do seu monarca, suma a pagar nun período máximo de dez anos de duración. Para poder facer fronte ós pagos anuais comprometidos dunha suma tan elevada de cartos, houbo que establecer fortes impostos, pero David II perdeu as simpatías da poboación escocesa ó empregar o recadado para finalidades propias. Escocia estaba nunha situación penosa, que se complicou aínda máis porque no decenio anterior o país padecera as azoutas dunha epidemia de [[peste negra]]. A primeira anualidade acordada como pago do rescate foi aboada no tempo e na forma, a segunda foi pagada con atraso, e non houbo ningún outro pago con posterioridade ó segundo aboamento. En 1363, David II accedeu a acudir á capital inglesa, Londres, aceptando alí que no caso de que falecese sen fillos, a coroa pasase ó rei inglés Eduardo, ó seu cuñado ou á persoa dun dos seus fillos, aínda que para a súa coroación como rei de Escocia a [[Pedra de Scone]] regresaría a Escocia para a cerimonia. Porén, os escoceses rexeitaron este acordo, propoñendo continuar co pago do rescate acordado, que fora aumentado xa ata a cifra de 100 000 libras, ameazando tamén con depoñer ó rei David II. Negociouse o establecemento dunha tregua de vinte cinco anos de duración e, en 1369, o Tratado asinado en 1365 foi derogado, sendo substituído por un novo, con cláusulas máis favorecedoras para os escoceses en razón da situación de Inglaterra, que estaba inmersa na guerra contra Francia. As novas cláusulas contemplaban a aceptación de que a suma xa abonada de 44.000 marcos fose deducida da débeda inicial de 100 000, e que o complemento que faltaba se pagase en anualidades de 4 000 marcos ó longo dos seguintes catorce anos. Cando Eduardo III de Inglaterra morreu no ano 1377, aínda faltaban por pagar 24.000 marcos, que xa non foron nunca pagados. Pola súa parte, David II perdera a súa popularidade, así como o respecto da nobreza escocesa, tras contraer matrimonio coa viúva dun pequeno señor tralo falecemento da súa esposa inglesa. David II de Escocia faleceu á súa vez en febreiro de 1371. == Principais batallas e acontecementos == * [[Batalla de Dunbar (1296)|Batalla de Dunbar]], 1296 * [[Batalla da ponte de Stirling]], 1297 * [[Batalla de Falkirk]], 1298 * [[Batalla de Roslin]], 1303 * [[Batalla de Happrew]], 1304 * [[Conquista do Castelo de Stirling]], 1304 * [[Batalla de Methven]], 1306 * [[Batalla de Dalry]], 1306 * [[Batalla de Glen Trool]], 1307 * [[Batalla de Loudoun Hill]], 1307 * [[Batalla de Slioch]], 1307 * [[Batalla de Inverurie]], 1308 * [[Batalla de Pass of Brander]], 1308 * [[Batalla de Bannockburn]], 1314 * [[Batalla de Connor]], 1315 * [[Batalla de Skaithmuir]], 1316 * [[Batalla de Skerries]], 1316 * [[Batalla de Faughart]], 1318 * [[Toma de Berwick]], 1318 * [[Batalla de Myton]], 1319 * [[Declaración de Arbroath]], 1320 * [[Batalla de Boroughbridge]], 1322 * [[Batalla de Old Byland]], 1322 * [[Tratado de Corbeil]], 1326 * [[Batalla de Stanhope Park]], 1327 * [[Tratado de Edimburgo-Northampton]], 1328 * [[Batalla de Dupplin Moor]], 1332 * [[Batalla de Halidon Hill]], 1333 * [[Batalla de Dornock]], 1333 * [[Batalla de Boroughmuir]], 1335 * [[Batalla de Culblean]], 1335 * [[Batalla de Neville's Cross]], 1346 * [[Tratado de Berwick]], 1357 === Personaxes destacados === ;Escocia * [[David II de Escocia]] * [[Xoán I de Escocia|Xoán Balliol]] * [[Edward Bruce]] * [[John III Comyn, Señor de Badenoch]] — Gardián de Escocia (1298–1301, 1304) * [[Archibald Douglas]] — Gardián de Escocia (1332–1333) * [[James Douglas]], "the Black" (o negro) * [[Agnes Dunbar]] * [[William Lamberton]] — Bispo de Saint Andrews (1298–1328) * [[Bernard de Linton]] — Chanceler (1308–1328) * [[Donald Mormaer]] oitavo [[Condado de Mar|conde de Mar]] — Gardián de Escocia (1332) * [[Andrew de Moray]] * Sir [[Andrew Murray]] — Gardián de Escocia (1332, 1335–1338) * [[Thomas Randolph, I conde de Moray]] — Gardián de Escocia (1329–1332) * [[Roberto I de Escocia]] * [[John de Soulis]] — Gardián de Escocia (1301–1304) * [[Roberto II de Escocia]] — Lugartenente (1346–1357) * [[Walter Stewart]] * [[William Wallace]] * [[Robert Wishart]] — Bispo de Glasgow (1272–1317) ;Inglaterra * [[Eduardo I de Inglaterra]] * [[Eduardo II de Inglaterra]] * [[Eduardo III de Inglaterra]] * [[Eduardo de Baillol]] * [[Henry Beaumont, IV conde de Buchan]] * [[Humphrey de Bohun, IV conde de Hereford]] * [[John de Bretaña, conde de Richmond]] (fillo de [[John II de Bretaña]]) * [[Enrique de Grosmont|Henry de Grosmont, I duque de Lancaster]] * [[David de Strathbogie, X conde de Atholl)]] * [[Gilbert de Umfraville, IX conde de Angus]] * [[Aymer de Valence, II conde de Pembroke]] * [[John de Warenne, VII conde de Surrey]] ;Outros personaxes destacados * [[Filipe IV de Francia]] * [[Filipe VI de Francia]] * [[Xoán XXII, papa|Xoán XXII]], papa == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Historia de Escocia]] * [[Independentismo escocés]] === Ligazóns externas === * [http://www.bbc.co.uk/history/scottishhistory/independence/features_independence_arbroath.shtml Guerras de independencia de Escocia] {{en}} {{Barra portal|Historia|Escocia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerras nas que participou Escocia]] [[Categoría:Guerras nas que participou Inglaterra]] [[Categoría:Guerras do século XIII]] [[Categoría:Guerras do século XVI]] [[Categoría:Guerras de independencia]] a2bmdfhy4oaq2hrmhqcbrn667jta1su 0 218316 7104741 6632965 2025-06-23T18:46:37Z O Breixo 127505 7104741 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = [[Ficheiro:Battle of Bannockburn - Bruce addresses troops.jpg|300px]] |descrición_imaxe = [[Batalla de Bannockburn]] |resultado = Vitoria de Escocia, que conserva a súa independencia |combatentes1 = [[Ficheiro:Royal Arms of the Kingdom of Scotland.svg|20px]] [[Reino de Escocia]]<br/>nalgúns momentos axudado por<br />[[Ficheiro:Arms_of_the_Kings_of_France_(France_Ancien).svg|15px]] [[Reino de Francia]]<br />[[Ficheiro:Coat of arms of Ireland.svg|15px]] [[Irlanda]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Royal Arms of England (1198-1340).svg|15px]] [[Reino de Inglaterra]]<br/>[[Ficheiro:Coat of arms of the Lordship of Ireland.svg|15px]] [[Señorío de Irlanda|Señorío inglés de Irlanda]] |comandante1 = [[Ficheiro:Blason Murray (Moray) (selon Gelre).svg|15px]][[Andrew de Moray|Sir Andrew Moray]]†<br />[[William Wallace|Sir William Wallace]]†<br />[[Ficheiro:Douglas Arms 1.svg|15px]] [[William the Hardy, Señor de Douglas|Sir William Douglas]]†<br />[[Ficheiro:Royal Arms of the Kingdom of Scotland.svg|15px]] [[Roberto I de Escocia]]<br /> [[Ficheiro:Douglas Arms 1.svg|15px]] [[James Douglas, Señor de Douglas|Sir James Douglas]]<br /> [[Ficheiro:Blason Jean Dumbar.svg|15px]] [[Thomas Randolph]]<br /> [[Ficheiro:Arms of Bruce.svg|15px]] [[Edward Bruce]]<br />[[Simon Fraser]]†<br /> |comandante2 = [[Ficheiro:Royal Arms of England (1198-1340).svg|15px]] [[Eduardo I de Inglaterra]]<br />[[Ficheiro:Blason ville fr Dreux (Eure-et-Loir).svg|15px]] [[John de Warenne]]<br /> [[Ficheiro:Royal Arms of England (1198-1340).svg|15px]] [[Eduardo II de Inglaterra]]<br/> [[Ficheiro:Blason Guillaume de Valence (William of Pembroke).svg|15px]] [[Aymer de Valence]]<br />[[Ficheiro:Jean de Richmond (1266-1333).svg|15px]] [[John de Bretaña, Conde de Richmond|John de Bretaña]]<br />Sir Raymond Caillau<br />[[John de Bermingham]] |soldados1 = 20.000 |soldados2 = 100.000 |baixas1 = Descoñecidas |baixas2 = Descoñecidas }} A '''Primeira Guerra de Independencia de Escocia''' foi un conflito militar entre [[Reino de Escocia|Escocia]] e [[Reino de Inglaterra|Inglaterra]] que durou dende a invasión inglesa de Escocia en 1296 ata a restauración ''[[de jure]]'' da independencia escocesa co [[Tratado de Edimburgo-Northampton]] en [[1328]]. A independencia ''[[De facto]]'' foi establecida en [[1314]] na [[Batalla de Bannockburn]]. == Véxase tamén == === Outros artigos === *[[Guerras de independencia de Escocia]] *[[Segunda Guerra de Independencia de Escocia]] {{Barra portal|Historia|Escocia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerras nas que participou Escocia]] [[Categoría:Guerras nas que participou Inglaterra]] [[Categoría:Guerras do século XIV]] [[Categoría:Guerras de independencia]] a2m87xuo4et9wife10513bxymxwzwmx 0 218323 7104798 6632966 2025-06-23T19:14:54Z O Breixo 127505 7104798 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Battle of Stanhope Park.jpg |descrición_imaxe = [[Eduardo III de Inglaterra]] invade Escocia |resultado = Vitoria estratéxica inglesa, vitoria práctica escocesa. [[David II de Escocia|David II]] conserva o trono e a independencia en troques dun pagamento. |combatentes1 = [[Ficheiro:Royal Arms of the Kingdom of Scotland.svg|15px]] [[Reino de Escocia]]<br> [[Ficheiro:Blason pays fr FranceAncien.svg|15px]] [[Reino de Francia]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Royal Arms of England (1340-1367).svg|15px]] [[Reino de Inglaterra]] |comandante1 = [[William Douglas, Señor de Liddesdale]]<br />[[Ficheiro:Blason pays fr FranceAncien.svg|15px]] [[Filipe VI de Francia]]<br />[[Alexander Ramsay de Dalhousie|Alexander Ramsay]]<br />[[Ficheiro:Royal Arms of the Kingdom of Scotland.svg|15px]] [[David II de Escocia]]<br />[[Donald II, Conde de Mar]]<br />[[Sir Archibald Douglas]]<br />[[Ficheiro:Douglas Arms 3.svg|15px]] [[William Douglas, Conde de Douglas]]<br />[[John Randolph]]<br />[[File:Blason Murray (Moray) (selon Gelre).svg|15px]] [[Sir Andrew Murray]] |comandante2 = [[Ficheiro:Royal Arms of England (1340-1367).svg|15px]] [[Eduardo III de Inglaterra]]<br />[[Edward Balliol]]<br />[[Henry de Beaumont]]<br />[[William Zouche]]<br /> [[David de Strathbogie]]<br />[[Ralph Dacre]]<br />[[Ficheiro:Modern arms of Percy.svg|15px]] [[Henry de Percy]] |soldados1 = 13.000 |soldados2 = 9.000 |baixas1 = Descoñecidas |baixas2 = Descoñecidas }} A '''Segunda Guerra de Independencia de Escocia''' foi o segundo conflito militar das [[Guerras de independencia de Escocia]] entre o [[Reino de Escocia]] e o [[Reino de Inglaterra]] a finais do [[século XIII]] e comezos do [[século XIV]]. == Véxase tamén == === Outros artigos === *[[Guerras de independencia de Escocia]] {{Barra portal|Historia|Escocia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerras nas que participou Escocia]] [[Categoría:Guerras nas que participou Inglaterra]] [[Categoría:Guerras do século XIV]] [[Categoría:Guerras de independencia]] 8z0fn3dtjkyohj855ctdfupj1tictkp 0 218381 7104738 6963408 2025-06-23T18:45:57Z O Breixo 127505 7104738 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Old Stirling Bridge and the Abbey Craig with the Wallace Monument, Stirling Scotland.jpg |descrición_imaxe = A ponte de Stirling co monumento a Abbey Craig e Wallace |resultado = Vitoria decisiva de Escocia |combatentes1 = [[Ficheiro:Royal Arms of the Kingdom of Scotland.svg|20px]] [[Reino de Escocia]] |combatentes2 = [[Ficheiro:England COA.svg|20px]] [[Reino de Inglaterra]] |comandante1 = [[William Wallace]]<br />[[Ficheiro:Blason Murray (Moray) (selon Gelre).svg|20px]] [[Andrew de Moray]] {{MEC}} |comandante2 = [[Ficheiro:Blason ville fr Dreux (Eure-et-Loir).svg|20px]] [[John de Warenne, VII conde de Surrey]]<br />[[Hugh de Cressingham]] {{MEC}} |soldados1 = 2&nbsp;300 homes *~300 cabaleiros *~2&nbsp;000 de infantaría |soldados2 = 9&nbsp;000 – 13&nbsp;000 homes *~1&nbsp;000 – 3&nbsp;000 cabaleiros *~8&nbsp;000 – 10&nbsp;000 de infantaría |baixas1 = Descoñecidas |baixas2 = 100 cabaleiros mortos<ref name="Cowan, Edward J. 2007, p. 69">Cowan, Edward J., ''The Wallace Book'', 2007, John Donald, ISBN 0-85976-652-7, ISBN 978-0-85976-652-4, p. 69</ref><br> 5&nbsp;000 de infantaría mortos<ref name="Cowan, Edward J. 2007, p. 69"/> |data_comezo=[[11 de setembro]] de [[1297]]|localización=[[Stirling]], [[Escocia]]}} A '''batalla da ponte de Stirling''' foi un dos enfrontamentos máis importantes da [[Primeira Guerra de Independencia de Escocia]], entre [[Reino de Escocia|escoceses]] e [[Reino de Inglaterra|ingleses]]. O [[11 de setembro]] de [[1297]], as forzas de [[Andrew de Moray]] e [[William Wallace]] derrotaron ós ingleses comandados por [[John de Warenne, VII conde de Surrey]] e [[Hugh de Cressingham]], en superioridade numérica. == Antecedentes == Aínda que [[Escocia]] foi invadida polo exército inglés en [[1296]] na [[Batalla de Dunbar]], o país foi sorprendido máis que esmagado. Na primavera de 1297, as primeiras faíscas de rebelión fixéronse notar con [[William Wallace]] á fronte dela. Os seus esforzos no sur por animar á poboación a tomar as armas foron imitados por [[Andrew de Moray]] no norte. Algúns dos nobres escoceses tamén tomaron as armas, pero a maior parte, debido á desunión política, acataron as condicións de non agresión dos ingleses. Os escoceses ían gañando terreo ós ingleses en diferentes enfrontamentos que converteron a Wallace e a Moray en comandantes do [[exército]] do [[Reino de Escocia]] e dos terreos comunitarios. Mentres tanto, a totalidade das tropas inglesas atopábase na guerra que [[Eduardo I de Inglaterra|Eduardo I]] libraba en [[Francia]]. Coa maioría do norte de [[Escocia]] en mans dos rebeldes, John de Warenne, que controlaba aquela zona despois da invasión, tivo que fuxir polo perigo que se achegaba. Uniuse a Hugh de Cressingham o ''tesoureiro'', e xuntos formaron un exército de [[infantaría]] e [[cabalería]], chegando a [[Stirling]] a comezos de setembro. Wallace e Moray chegaron dende o sur para reunirse con eles, e tomaron unha posición a carón da [[abadía de Cambuskenneth]], moi preto do [[río Forth]]. Este río cruzaba o [[Castelo de Stirling]], que era de importancia vital para Escocia. A ponte de Stirling servía como vía entre o norte e o sur do país. En vista do que sucedeu en [[Dunbar]] no ano anterior, onde os cabaleiros ingleses esnaquizaron ó exército escocés en campo aberto, Wallace propuxo que o seu [[exército]], principalmente [[infantaría]], agardase a unha beira do río para que o exército inglés tivese que pasar pola ponte para chegar ata eles. Os escoceses estaban en absoluta inferioridade numérica. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Guerras de independencia de Escocia]] * [[Primeira Guerra de Independencia de Escocia]] * [[Segunda Guerra de Independencia de Escocia]] {{Barra portal|Historia|Escocia}} {{Control de autoridades}} {{Historia en progreso}} [[Categoría:Historia de Escocia]] [[Categoría:1297]] [[Categoría:Batallas do século XIII]] kt6qm0t9csw7i33api79n8v16r9ztvy 0 218455 7104736 7103063 2025-06-23T18:45:26Z O Breixo 127505 7104736 wikitext text/x-wiki {{Aconcetecemento |imaxe = Falkirk UK location map.svg |descrición_imaxe = Falkirk, lugar da batalla |resultado = Vitoria decisiva de Inglaterra |combatentes1 = [[Ficheiro:Royal Arms of the Kingdom of Scotland.svg|20px]] [[Reino de Escocia]] |combatentes2 = [[Ficheiro:England COA.svg|20px]] [[Reino de Inglaterra]] |comandante1 = [[William Wallace]], [[gardián de Escocia]] |comandante2 = [[Ficheiro:England COA.svg|15px]] [[Eduardo I de Inglaterra]] |soldados1 = 6&nbsp;000 homes *1&nbsp;000 cabaleiros que abandonaron tras cargar contra a outra forza de cabalería, superior en número e adestramento<ref>Barrow, G. W. S.'' Robert Bruce and the Community of the Realm of Scotland'', 1976 and Fisher, Andrew (2002), William Wallace (2nd ed.), Edinburgh: Birlinn, ISBN 1-84158-593-9</ref> *5&nbsp;000 de infantaría |soldados2 = 15&nbsp;000 homes<ref name="Stone">UK. Battlefields, [http://www.battlefieldstrust.com/resource-centre/medieval/battleview.asp?BattleFieldId=62 Battle of Falkirk]</ref> *2&nbsp;500 cabaleiros<ref name="Stone2">UK. Battlefields, [http://www.battlefieldstrust.com/media/601.pdf Falkirk I]</ref> *12&nbsp;500 de infantaría<ref name="Stone"/> |baixas1 = Preto de 2&nbsp;000 mortos, 1&nbsp;000 fuxidos<ref>Fisher, Andrew (2002), William Wallace (2nd ed.), Edinburgh: Birlinn, ISBN 1-84158-593-9</ref> |baixas2 = 2&nbsp;000 mortos<ref name="Prestwich p.481">Prestwich p.481</ref> }} A '''Batalla de Falkirk''', (''Blàr na h-Eaglaise Brice'' en [[lingua gaélica escocesa|gaélico escocés]]) foi un conflito militar que tivo lugar o [[22 de xullo]] de [[1298]], e foi unha das maiores batallas da [[Primeira Guerra de Independencia de Escocia]]. Liderado polo Rei [[Eduardo I de Inglaterra]], o exército inglés derrotou ós [[Reino de Escocia|escoceses]], liderados por [[William Wallace]]. Pouco despois da batalla, Wallace renunciou ó título de [[Gardián de Escocia]]. == Antecedentes == Eduardo I estaba en campaña contra os [[Francia|franceses]] en loita pola rexión de [[Flandres]] cando xa sufrira unha derrota na [[Batalla da ponte de Stirling]] no norte de Escocia. Despois de pactar unha tregua co rei francés [[Filipe IV de Francia|Filipe IV]], volveu a [[Reino de Inglaterra|Inglaterra]] en [[marzo]] de [[1298]] e inmediatamente comezou a organizar un grande exército para a segunda invasión de Escocia. Nos preliminares da campaña Eduardo trasladou o centro do goberno inglés á cidade de [[York]], onde residiría durante os seguintes seis anos. O consello de guerra para preparar os últimos detalles para a invasión fíxose nesta cidade no mes de abril. Tódolos señores escoceses foron convocados polo rei inglés, pero, cando ningún deles apareceu, foron condenados por traizón. Entón, Eduardo ordenou que o seu exército se reunise en [[Roxburgh]] o día [[25 de xuño]]. As forzas que se xuntaron foron: 3&nbsp;000 [[cabaleiro]]s, 4&nbsp;000 soldados de [[cabalería]] lixeira, 12&nbsp;500 de [[infantaría]], incluíndo moitos [[Pobo galés|galeses]] armados con potentes e certeiros [[arco longo inglés|arcos de longo alcance]], e 500 [[mercenario]]s [[Pireneos Atlánticos|gascóns]]. As forzas de Wallace compoñíanse de 1&nbsp;000 soldados de cabalaría e mais de 5&nbsp;000 de infantaría. A comezos de xullo, comezou a marcha dos ingleses cara ao norte. William Wallace, agora [[Gardián de Escocia]], ordenara que se utilizase a táctica de [[terra queimada]], negando os víveres ós invasores. Os escoceses cederon terreo, chegando os ingleses a unhas paraxes onde xamais estiveran. Os víveres por mar, pedidos por Eduardo, atrasáronse polo mal estado das augas; e cando os ingleses chegaron ó centro de Escocia, estaban famentos. A infantaría galesa en particular andaba mal de moral e amotinouse. Eduardo enfrontouse á perspectiva dunha vergonzosa retirada, que sería unha das características das campañas do seu fillo no reinado seguinte. Mentres, William Wallace establecérase intelixentemente no bosque de Callendar, preto de [[Falkirk]], a só trece millas de distancia, para perseguir a retirada dos ingleses. == A batalla == [[Ficheiro:Falkirk1298(1).JPG|miniatura|esquerda|250px|Primeira fase da batalla. Carga da cabalería inglesa, rexeitada.]] O exército escocés, composto por lanceiros campesiños como en [[batalla da ponte de Stirling|Stirling]], estaba disposto en catro grandes formacións de ourizo. As longas lanzas eran de varios metros e daban forma a unha defensa aparentemente inexpugnable. Os ocos entre as formacións escocesas foron ocupados por arqueiros con arcos de curto alcance, e na retagarda estaba a pequena tropa de cabalería, procedentes de Comyns ([[Clan Cumming]]) e doutros nobres. O martes [[22 de xullo]], a cabalería inglesa, dividida en tres batallóns, finalmente caeu de cheo no corazón das forzas escocesas. O flanco esquerdo estivo comandado por Roger Bigod e o dereito por Anthony Berk, bispo de [[Durham, Inglaterra|Durham]], mentres o rei Eduardo comandaba o centro, na parte traseira da vangarda. Berk intentou manter a posición ata que chegara o rei Eduardo, pero os seus cabaleiros desoírono e atacaron a tropel, nun desorganizado batallón que acabou pechado entre os dous flancos da armada de Wallace. O terreo retumbou polas galopadas dos xinetes e os lanceiros escoceses preparáronse para o impacto. A visión deste feito foi demasiado para a cabalería escocesa, que deu media volta e foise do [[campo de batalla]]. Pero as formacións escocesas mantivéronse firmes, asimilando a forza do impacto. Os cabaleiros ingleses non se amedrentaron polo bosque de lanzas e foron [[empalamento|empalados]]. Un gran número de cabalos foron aniquilados baixo os seus xinetes. Eduardo chegou a tempo para presenciar o desconcerto da súa cabalería e axiña restaurar a disciplina. Ordenou a retirada da cabalería e preparouse para empregar as táctica que lle outorgaran a vitoria contra os galeses na [[batalla de Maes Moydog]] en [[1295]]. [[Ficheiro:Falkirk1298(2).JPG|miniatura|dereita|250px|Segunda fase. Ataque dos arqueiros galeses contra a formación escocesa.]] A pesar de saír ben parada da loita contra os cabaleiros ingleses, a formación de falanxe escocesa foi illada e bloqueada dentro da estática formación defensiva. Eduardo xuntou entón ós seus arqueiros cos dos outros batallóns e atacou mediante varias choivas de frechas á formación defensiva escocesa. Os escoceses non tiñan onde agocharse xa que estaban totalmente parados na súa nova posición, cousa que facilitou que os arqueiros ingleses deran de cheo no branco dos seus obxectivos. Os escoceses foron esnaquizados. Un gran número de homes caeron mortos, incluído Macduff ([[Clan Macduff]]), que gobernaba a rexión de [[Fife, Escocia|Fife]]. Os superviventes, incluído [[William Wallace]], fuxiron o mellor que puideron. Esta foi a primeira gran vitoria dos arqueiros en batalla campal. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Guerras de independencia de Escocia]] * [[Primeira Guerra de Independencia de Escocia]] * [[Segunda Guerra de Independencia de Escocia]] {{Barra portal|Historia|Escocia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Escocia]] [[Categoría:1298]] [[Categoría:Batallas do século XIII]] ti7sh78svznaj3a9j7ccvcxe1iymydj 7104737 7104736 2025-06-23T18:45:34Z O Breixo 127505 7104737 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Falkirk UK location map.svg |descrición_imaxe = Falkirk, lugar da batalla |resultado = Vitoria decisiva de Inglaterra |combatentes1 = [[Ficheiro:Royal Arms of the Kingdom of Scotland.svg|20px]] [[Reino de Escocia]] |combatentes2 = [[Ficheiro:England COA.svg|20px]] [[Reino de Inglaterra]] |comandante1 = [[William Wallace]], [[gardián de Escocia]] |comandante2 = [[Ficheiro:England COA.svg|15px]] [[Eduardo I de Inglaterra]] |soldados1 = 6&nbsp;000 homes *1&nbsp;000 cabaleiros que abandonaron tras cargar contra a outra forza de cabalería, superior en número e adestramento<ref>Barrow, G. W. S.'' Robert Bruce and the Community of the Realm of Scotland'', 1976 and Fisher, Andrew (2002), William Wallace (2nd ed.), Edinburgh: Birlinn, ISBN 1-84158-593-9</ref> *5&nbsp;000 de infantaría |soldados2 = 15&nbsp;000 homes<ref name="Stone">UK. Battlefields, [http://www.battlefieldstrust.com/resource-centre/medieval/battleview.asp?BattleFieldId=62 Battle of Falkirk]</ref> *2&nbsp;500 cabaleiros<ref name="Stone2">UK. Battlefields, [http://www.battlefieldstrust.com/media/601.pdf Falkirk I]</ref> *12&nbsp;500 de infantaría<ref name="Stone"/> |baixas1 = Preto de 2&nbsp;000 mortos, 1&nbsp;000 fuxidos<ref>Fisher, Andrew (2002), William Wallace (2nd ed.), Edinburgh: Birlinn, ISBN 1-84158-593-9</ref> |baixas2 = 2&nbsp;000 mortos<ref name="Prestwich p.481">Prestwich p.481</ref> }} A '''Batalla de Falkirk''', (''Blàr na h-Eaglaise Brice'' en [[lingua gaélica escocesa|gaélico escocés]]) foi un conflito militar que tivo lugar o [[22 de xullo]] de [[1298]], e foi unha das maiores batallas da [[Primeira Guerra de Independencia de Escocia]]. Liderado polo Rei [[Eduardo I de Inglaterra]], o exército inglés derrotou ós [[Reino de Escocia|escoceses]], liderados por [[William Wallace]]. Pouco despois da batalla, Wallace renunciou ó título de [[Gardián de Escocia]]. == Antecedentes == Eduardo I estaba en campaña contra os [[Francia|franceses]] en loita pola rexión de [[Flandres]] cando xa sufrira unha derrota na [[Batalla da ponte de Stirling]] no norte de Escocia. Despois de pactar unha tregua co rei francés [[Filipe IV de Francia|Filipe IV]], volveu a [[Reino de Inglaterra|Inglaterra]] en [[marzo]] de [[1298]] e inmediatamente comezou a organizar un grande exército para a segunda invasión de Escocia. Nos preliminares da campaña Eduardo trasladou o centro do goberno inglés á cidade de [[York]], onde residiría durante os seguintes seis anos. O consello de guerra para preparar os últimos detalles para a invasión fíxose nesta cidade no mes de abril. Tódolos señores escoceses foron convocados polo rei inglés, pero, cando ningún deles apareceu, foron condenados por traizón. Entón, Eduardo ordenou que o seu exército se reunise en [[Roxburgh]] o día [[25 de xuño]]. As forzas que se xuntaron foron: 3&nbsp;000 [[cabaleiro]]s, 4&nbsp;000 soldados de [[cabalería]] lixeira, 12&nbsp;500 de [[infantaría]], incluíndo moitos [[Pobo galés|galeses]] armados con potentes e certeiros [[arco longo inglés|arcos de longo alcance]], e 500 [[mercenario]]s [[Pireneos Atlánticos|gascóns]]. As forzas de Wallace compoñíanse de 1&nbsp;000 soldados de cabalaría e mais de 5&nbsp;000 de infantaría. A comezos de xullo, comezou a marcha dos ingleses cara ao norte. William Wallace, agora [[Gardián de Escocia]], ordenara que se utilizase a táctica de [[terra queimada]], negando os víveres ós invasores. Os escoceses cederon terreo, chegando os ingleses a unhas paraxes onde xamais estiveran. Os víveres por mar, pedidos por Eduardo, atrasáronse polo mal estado das augas; e cando os ingleses chegaron ó centro de Escocia, estaban famentos. A infantaría galesa en particular andaba mal de moral e amotinouse. Eduardo enfrontouse á perspectiva dunha vergonzosa retirada, que sería unha das características das campañas do seu fillo no reinado seguinte. Mentres, William Wallace establecérase intelixentemente no bosque de Callendar, preto de [[Falkirk]], a só trece millas de distancia, para perseguir a retirada dos ingleses. == A batalla == [[Ficheiro:Falkirk1298(1).JPG|miniatura|esquerda|250px|Primeira fase da batalla. Carga da cabalería inglesa, rexeitada.]] O exército escocés, composto por lanceiros campesiños como en [[batalla da ponte de Stirling|Stirling]], estaba disposto en catro grandes formacións de ourizo. As longas lanzas eran de varios metros e daban forma a unha defensa aparentemente inexpugnable. Os ocos entre as formacións escocesas foron ocupados por arqueiros con arcos de curto alcance, e na retagarda estaba a pequena tropa de cabalería, procedentes de Comyns ([[Clan Cumming]]) e doutros nobres. O martes [[22 de xullo]], a cabalería inglesa, dividida en tres batallóns, finalmente caeu de cheo no corazón das forzas escocesas. O flanco esquerdo estivo comandado por Roger Bigod e o dereito por Anthony Berk, bispo de [[Durham, Inglaterra|Durham]], mentres o rei Eduardo comandaba o centro, na parte traseira da vangarda. Berk intentou manter a posición ata que chegara o rei Eduardo, pero os seus cabaleiros desoírono e atacaron a tropel, nun desorganizado batallón que acabou pechado entre os dous flancos da armada de Wallace. O terreo retumbou polas galopadas dos xinetes e os lanceiros escoceses preparáronse para o impacto. A visión deste feito foi demasiado para a cabalería escocesa, que deu media volta e foise do [[campo de batalla]]. Pero as formacións escocesas mantivéronse firmes, asimilando a forza do impacto. Os cabaleiros ingleses non se amedrentaron polo bosque de lanzas e foron [[empalamento|empalados]]. Un gran número de cabalos foron aniquilados baixo os seus xinetes. Eduardo chegou a tempo para presenciar o desconcerto da súa cabalería e axiña restaurar a disciplina. Ordenou a retirada da cabalería e preparouse para empregar as táctica que lle outorgaran a vitoria contra os galeses na [[batalla de Maes Moydog]] en [[1295]]. [[Ficheiro:Falkirk1298(2).JPG|miniatura|dereita|250px|Segunda fase. Ataque dos arqueiros galeses contra a formación escocesa.]] A pesar de saír ben parada da loita contra os cabaleiros ingleses, a formación de falanxe escocesa foi illada e bloqueada dentro da estática formación defensiva. Eduardo xuntou entón ós seus arqueiros cos dos outros batallóns e atacou mediante varias choivas de frechas á formación defensiva escocesa. Os escoceses non tiñan onde agocharse xa que estaban totalmente parados na súa nova posición, cousa que facilitou que os arqueiros ingleses deran de cheo no branco dos seus obxectivos. Os escoceses foron esnaquizados. Un gran número de homes caeron mortos, incluído Macduff ([[Clan Macduff]]), que gobernaba a rexión de [[Fife, Escocia|Fife]]. Os superviventes, incluído [[William Wallace]], fuxiron o mellor que puideron. Esta foi a primeira gran vitoria dos arqueiros en batalla campal. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Guerras de independencia de Escocia]] * [[Primeira Guerra de Independencia de Escocia]] * [[Segunda Guerra de Independencia de Escocia]] {{Barra portal|Historia|Escocia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Escocia]] [[Categoría:1298]] [[Categoría:Batallas do século XIII]] 1ktc16g2puc963dpuykqquvnizt8f25 7104739 7104737 2025-06-23T18:46:18Z O Breixo 127505 7104739 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Falkirk UK location map.svg |descrición_imaxe = Falkirk, lugar da batalla |resultado = Vitoria decisiva de Inglaterra |combatentes1 = [[Ficheiro:Royal Arms of the Kingdom of Scotland.svg|20px]] [[Reino de Escocia]] |combatentes2 = [[Ficheiro:England COA.svg|20px]] [[Reino de Inglaterra]] |comandante1 = [[William Wallace]], [[gardián de Escocia]] |comandante2 = [[Ficheiro:England COA.svg|15px]] [[Eduardo I de Inglaterra]] |soldados1 = 6&nbsp;000 homes *1&nbsp;000 cabaleiros que abandonaron tras cargar contra a outra forza de cabalería, superior en número e adestramento<ref>Barrow, G. W. S.'' Robert Bruce and the Community of the Realm of Scotland'', 1976 and Fisher, Andrew (2002), William Wallace (2nd ed.), Edinburgh: Birlinn, ISBN 1-84158-593-9</ref> *5&nbsp;000 de infantaría |soldados2 = 15&nbsp;000 homes<ref name="Stone">UK. Battlefields, [http://www.battlefieldstrust.com/resource-centre/medieval/battleview.asp?BattleFieldId=62 Battle of Falkirk]</ref> *2&nbsp;500 cabaleiros<ref name="Stone2">UK. Battlefields, [http://www.battlefieldstrust.com/media/601.pdf Falkirk I]</ref> *12&nbsp;500 de infantaría<ref name="Stone"/> |baixas1 = Preto de 2&nbsp;000 mortos, 1&nbsp;000 fuxidos<ref>Fisher, Andrew (2002), William Wallace (2nd ed.), Edinburgh: Birlinn, ISBN 1-84158-593-9</ref> |baixas2 = 2&nbsp;000 mortos<ref name="Prestwich p.481">Prestwich p.481</ref> }} A '''batalla de Falkirk''', (''Blàr na h-Eaglaise Brice'' en [[lingua gaélica escocesa|gaélico escocés]]) foi un conflito militar que tivo lugar o [[22 de xullo]] de [[1298]], e foi unha das maiores batallas da [[Primeira Guerra de Independencia de Escocia]]. Liderado polo Rei [[Eduardo I de Inglaterra]], o exército inglés derrotou ós [[Reino de Escocia|escoceses]], liderados por [[William Wallace]]. Pouco despois da batalla, Wallace renunciou ó título de [[Gardián de Escocia]]. == Antecedentes == Eduardo I estaba en campaña contra os [[Francia|franceses]] en loita pola rexión de [[Flandres]] cando xa sufrira unha derrota na [[Batalla da ponte de Stirling]] no norte de Escocia. Despois de pactar unha tregua co rei francés [[Filipe IV de Francia|Filipe IV]], volveu a [[Reino de Inglaterra|Inglaterra]] en [[marzo]] de [[1298]] e inmediatamente comezou a organizar un grande exército para a segunda invasión de Escocia. Nos preliminares da campaña Eduardo trasladou o centro do goberno inglés á cidade de [[York]], onde residiría durante os seguintes seis anos. O consello de guerra para preparar os últimos detalles para a invasión fíxose nesta cidade no mes de abril. Tódolos señores escoceses foron convocados polo rei inglés, pero, cando ningún deles apareceu, foron condenados por traizón. Entón, Eduardo ordenou que o seu exército se reunise en [[Roxburgh]] o día [[25 de xuño]]. As forzas que se xuntaron foron: 3&nbsp;000 [[cabaleiro]]s, 4&nbsp;000 soldados de [[cabalería]] lixeira, 12&nbsp;500 de [[infantaría]], incluíndo moitos [[Pobo galés|galeses]] armados con potentes e certeiros [[arco longo inglés|arcos de longo alcance]], e 500 [[mercenario]]s [[Pireneos Atlánticos|gascóns]]. As forzas de Wallace compoñíanse de 1&nbsp;000 soldados de cabalaría e mais de 5&nbsp;000 de infantaría. A comezos de xullo, comezou a marcha dos ingleses cara ao norte. William Wallace, agora [[Gardián de Escocia]], ordenara que se utilizase a táctica de [[terra queimada]], negando os víveres ós invasores. Os escoceses cederon terreo, chegando os ingleses a unhas paraxes onde xamais estiveran. Os víveres por mar, pedidos por Eduardo, atrasáronse polo mal estado das augas; e cando os ingleses chegaron ó centro de Escocia, estaban famentos. A infantaría galesa en particular andaba mal de moral e amotinouse. Eduardo enfrontouse á perspectiva dunha vergonzosa retirada, que sería unha das características das campañas do seu fillo no reinado seguinte. Mentres, William Wallace establecérase intelixentemente no bosque de Callendar, preto de [[Falkirk]], a só trece millas de distancia, para perseguir a retirada dos ingleses. == A batalla == [[Ficheiro:Falkirk1298(1).JPG|miniatura|esquerda|250px|Primeira fase da batalla. Carga da cabalería inglesa, rexeitada.]] O exército escocés, composto por lanceiros campesiños como en [[batalla da ponte de Stirling|Stirling]], estaba disposto en catro grandes formacións de ourizo. As longas lanzas eran de varios metros e daban forma a unha defensa aparentemente inexpugnable. Os ocos entre as formacións escocesas foron ocupados por arqueiros con arcos de curto alcance, e na retagarda estaba a pequena tropa de cabalería, procedentes de Comyns ([[Clan Cumming]]) e doutros nobres. O martes [[22 de xullo]], a cabalería inglesa, dividida en tres batallóns, finalmente caeu de cheo no corazón das forzas escocesas. O flanco esquerdo estivo comandado por Roger Bigod e o dereito por Anthony Berk, bispo de [[Durham, Inglaterra|Durham]], mentres o rei Eduardo comandaba o centro, na parte traseira da vangarda. Berk intentou manter a posición ata que chegara o rei Eduardo, pero os seus cabaleiros desoírono e atacaron a tropel, nun desorganizado batallón que acabou pechado entre os dous flancos da armada de Wallace. O terreo retumbou polas galopadas dos xinetes e os lanceiros escoceses preparáronse para o impacto. A visión deste feito foi demasiado para a cabalería escocesa, que deu media volta e foise do [[campo de batalla]]. Pero as formacións escocesas mantivéronse firmes, asimilando a forza do impacto. Os cabaleiros ingleses non se amedrentaron polo bosque de lanzas e foron [[empalamento|empalados]]. Un gran número de cabalos foron aniquilados baixo os seus xinetes. Eduardo chegou a tempo para presenciar o desconcerto da súa cabalería e axiña restaurar a disciplina. Ordenou a retirada da cabalería e preparouse para empregar as táctica que lle outorgaran a vitoria contra os galeses na [[batalla de Maes Moydog]] en [[1295]]. [[Ficheiro:Falkirk1298(2).JPG|miniatura|dereita|250px|Segunda fase. Ataque dos arqueiros galeses contra a formación escocesa.]] A pesar de saír ben parada da loita contra os cabaleiros ingleses, a formación de falanxe escocesa foi illada e bloqueada dentro da estática formación defensiva. Eduardo xuntou entón ós seus arqueiros cos dos outros batallóns e atacou mediante varias choivas de frechas á formación defensiva escocesa. Os escoceses non tiñan onde agocharse xa que estaban totalmente parados na súa nova posición, cousa que facilitou que os arqueiros ingleses deran de cheo no branco dos seus obxectivos. Os escoceses foron esnaquizados. Un gran número de homes caeron mortos, incluído Macduff ([[Clan Macduff]]), que gobernaba a rexión de [[Fife, Escocia|Fife]]. Os superviventes, incluído [[William Wallace]], fuxiron o mellor que puideron. Esta foi a primeira gran vitoria dos arqueiros en batalla campal. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Guerras de independencia de Escocia]] * [[Primeira Guerra de Independencia de Escocia]] * [[Segunda Guerra de Independencia de Escocia]] {{Barra portal|Historia|Escocia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Escocia]] [[Categoría:1298]] [[Categoría:Batallas do século XIII]] ez0vkuun0c93o0nwzrko3pdikfpqdwp 0 218479 7104735 7057038 2025-06-23T18:44:54Z O Breixo 127505 7104735 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |resultado = Vitoria de Inglaterra |combatentes1 = [[Ficheiro:Royal Arms of the Kingdom of Scotland.svg|20px]] [[Reino de Escocia]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Royal Arms of England (1198-1340).svg|20px]] [[Reino de Inglaterra]] |comandante1 = [[Xoán I de Escocia|Xoán Balliol]] |comandante2 = [[John de Warenne, VI Conde de Surrey]] |soldados1 = 40.000 homes<ref name= Ref1 >[http://midgleywebpages.com/edward1.html Midgley Web - Edward I]</ref> |soldados2 = 12.000 homes<ref name= Ref1 >[http://midgleywebpages.com/edward1.html Midgley Web - Edward I]</ref> |baixas1 = ~10,000 mortos |baixas2 = Descoñecidos }} A '''batalla de Dunbar''' de [[1296]] foi a primeira gran batalla librada entre os [[Reino de Escocia|escoceses]] e os [[Reino de Inglaterra|ingleses]]. O Rei [[Eduardo I de Inglaterra]] invadiu Escocia como castigo a [[Xoán I de Escocia|Xoán Baillol]] por negarlle axuda na loita contra Francia. Foi a única acción de campo significativa da campaña de 1296 durante o inicio da [[Primeira Guerra de Independencia de Escocia]]. == Antecedentes == Cando [[Alexandre III de Escocia|Alexandre III]] foi proclamado rei de Escocia en 1270, o reino escocés viviu unha época de paz e prosperidade. Trala súa morte no ano en 1286, a súa neta [[Margarida I de Escocia|Margarida]], “a dama de Noruega”, herdou o trono escocés, e foi xusto a oportunidade que [[Eduardo I de Inglaterra]] aproveitou para tentar casar o seu fillo [[Eduardo II de Inglaterra|Eduardo II]] con Margarida e así anexionar os reinos. Antes de casar en 1290, Margarida morre e comezan as tensións entre as dúas liñaxes máis importantes da aristocracia escocesa (os Balliol e os Bruce). Houbo continuas disputas entre as dúas familias até que [[Xoán I de Escocia|Xoán de Balliol]] conseguiu chegar ao trono escocés coa axuda de Eduardo I. A partir dese intre Escocia estivo a disposición e servizo de Inglaterra. En 1295 Escocia asinou un pacto con Francia, e négalle o seu exército a Inglaterra para combater contra os franceses. Por mor disto, Eduardo I decide invadir Escocia pola forza. O exército inglés (formado por 25.000-30.000 unidades de infantaría e 5.000 xinetes)<ref name= Ref1 /> case non tivo problemas coas tropas escocesas, saqueando [[Berwick]], masacrando 7.500 dos seus 11.000 a 16.000 habitantes<ref name= Ref1 /> e tivo que afrontar a súa primeira batalla seria da invasión en [[Dunbar]]. == A batalla == Tralo encontro dos dous bandos en Dunbar, ambos prepáranse para a batalla. Os ingleses deixaron a maioría das tropas no castelo de Dunbar e cunha parte dos soldados foron combater cos escoceses ao mando do conde de Surrey.<ref name= Ref1 /> Para chegar até eles, os ingleses tiñan que atravesar un barranco cuxas ladeiras escarpadas foran incendiadas. Os ingleses superaron o problema sen dificultades, aínda que tiveron que romper filas para traspasalo. Pola súa parte, os escoceses pensaron que os ingleses rompendo as filas intentaban fuxir e que serían un inimigo débil se o atacaban nese mesmo instante. Levados polas súas ansias de guerra, os escoceses cometeron un grave erro porque cando chegaron onde se atopaban os ingleses, estes xa estaban agrupados en filas. Os ingleses non amosaron piedade pola súa parte e esmagaron o inimigo. Os escoceses, chegado ese momento, intentaron fuxir, e os poucos que os conseguiron acabaron agochándose no bosque de Selkirt. Ao final da batalla, no reconto das baixas, descubriuse a esmagadora vitoria dos ingleses, que deixaron uns 10&nbsp;000 cadáveres escoceses. == Secuelas == Despois da batalla, o rei Eduardo continuou coa invasión e coa procura de Xoán de Balliol. Inglaterra fíxose co absoluto control de Escocia. En 1297 as esperanzas de Escocia para recuperar o seu reino medraron co guerreiro [[William Wallace]]. William conseguiu formar un exército en moi pouco tempo e fixo fronte ao poderoso exército inglés na [[batalla da ponte de Stirling]], que sorprendentemente gañou. Dende ese intre foi recoñecido como [[Gardián de Escocia]]. En 1298 o rei, atemorizado, mandou outro exército para vencer a Wallace e consiguiuno. William pasou uns cantos anos no estranxeiro, e ao volver foi capturado polos ingleses e condenado a pena de morte por alta traizón. O corpo de William Wallace foi desmembrado e as súas partes distribuíronse polas cidades máis importantes de Escocia. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === *[[Guerras de independencia de Escocia]] *[[Primeira Guerra de Independencia de Escocia]] *[[Segunda Guerra de Independencia de Escocia]] === Bibliografía === * Alan Young (1997). ''Robert the Bruce`s rivals: The Comyns 1212-1314''. Tuckwell Press Ltd., pp 158. {{Barra portal|Historia|Escocia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Escocia]] [[Categoría:1296]] [[Categoría:Batallas do século XIII]] [[Categoría:Historia medieval de Inglaterra]] t28c6r2cd3fszev69wyo6cecfuxkoj8 0 218481 7104734 6954053 2025-06-23T18:44:31Z O Breixo 127505 7104734 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento|imaxe=Scottish soldiers in the 14thC.jpg|data=[[século XVI]]}} A '''guerra anglo-escocesa''' foi un conflito que enfrontou a [[Inglaterra]] e [[Escocia]] nunha serie de batallas durante o [[século XVI]]. Logo das [[Guerras da Independencia de Escocia]], Inglaterra e Escocia loitaron varias veces durante os séculos [[século XIV|XIV]], [[século XV|XV]] e [[século XVI|XVI]]. Na maioría dos casos, un país intentou aproveitar a debilidade ou inestabilidade do outro. Por exemplo, [[Xacobe II de Escocia]] intentou recuperar [[Berwick-upon-Tweed|Berwick]] durante a [[Guerra das Dúas Rosas]] de Inglaterra. == Guerras de fronteira == A mediados do [[século XV]], había moitos conflitos na fronteira entre Inglaterra e Escocia, sendo a máis notable a [[batalla de Sark]]. == Campaña de Flodden == A Inglaterra de [[Henrique VIII de Inglaterra|Henrique VIII]] declaroulle a guerra a Francia en 1512 (como parte dun longo conflito coñecido como [[Guerra da Liga de Cambrai]]). [[Xacobe IV de Escocia]] invadiu Inglaterra en cumprimento da súa alianza con Francia. En 1513, tras incursións preliminares na fronteira, o exército principal de Xacobe IV invadiu Inglaterra. A súa artillaría rapidamente subxugou castelos ingleses como Norham e Wark. Con todo, o desenvolvido sentido de honra de Xacobe levouno a lanzar un desafío formal contra o exército inglés comandado por [[Thomas Howard, II duque de Norfolk|Thomas Howard]] e agardar na súa posición. O exército inglés de Surrey manobrou arredor do exército escocés e atacouno polas costas. Nesa batalla, coñecida como [[batalla de Flodden]], Xacobe IV morreu, xunto con moitos dos seus nobres e fidalgos. == Véxase tamén == === Outros artigos === *[[Historia de Escocia]] {{Barra portal|Historia|Escocia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerras nas que participou Escocia]] [[Categoría:Guerras nas que participou Inglaterra]] [[Categoría:Guerras do século XVI]] b7u3idscm7fxciha5c71egnc4qsu488 0 218502 7104733 6963477 2025-06-23T18:42:28Z O Breixo 127505 7104733 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Battle of Bannockburn.jpg |descrición_imaxe = Esta imaxe do [[Scotichronicon]](c.1440) é a primeira representación coñecida da batalla. O Rei [[Roberto I de Escocia|Roberto I]] empuñando un machado e [[Eduardo II de Inglaterra|Eduardo II]] fuxindo cara a [[Stirling]], mestura incidentes dos dous días da batalla. |resultado = Vitoria decisiva de Escocia |combatentes1 = [[Ficheiro:Royal Arms of the Kingdom of Scotland.svg|20px]] [[Reino de Escocia]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Royal Arms of England (1198-1340).svg|20px]] [[Reino de Inglaterra]] |comandante1 = [[Ficheiro:Royal Arms of the Kingdom of Scotland.svg|20px]] [[Roberto I de Escocia|Robert the Bruce]] |comandante2 = [[Ficheiro:Royal Arms of England (1198-1340).svg|20px]] [[Eduardo II de Inglaterra]] |soldados1 = 5.000<ref>{{cita libro |título=The Battle of Bannockburn 1314 |last=Nusbacher |first=Aryeh |ano=2000 |publisher=Tempus|location=Stroud |isbn=0-7524-1783-5 |páxina= 85}}</ref>-10.000<ref>{{cita libro |título=A History of the Art of War in the Middle Ages Vol. II|last=Oman |first=Charles |authorlink=Charles Oman|ano=1991|origyear = 1924 |publisher=Greenhill Books |location=Londres |isbn= 1-85367-105-3|páxina=88}}</ref> |soldados2 = 13.700<ref>{{cita libro |título=Bannockburn |url=https://archive.org/details/bannockburnrober00arms |last=Armstrong |first=Pete|ano=2002 |publisher=[[Osprey Publishing]] |location= Botley, Oxford|isbn= 1-85532-609-4|páxina=[https://archive.org/details/bannockburnrober00arms/page/n42 43]}}</ref>-25.000<ref>Grant, R.G. (2008), ''Battle: A visual journey through 5,000 years of combat'', DK Publishing,p.118.</ref> |baixas1 = 400<ref>Sadler, John, ''Scottish Battles'', (Biddles Ltd., 1998), 52–54.</ref> – 4.000<ref name="Grant, 118">Grant, 118.</ref> |baixas2 = 700 cabaleiros<br/>4.000<ref>Sadler, 52.</ref> – 11.000 de infantaría<ref name="Reese1">Reese, p.174</ref> }} A '''batalla de Bannockburn''' foi un conflito bélico entre Escocia e Inglaterra que supuxo unha transcendental vitoria escocesa no marco das [[Guerras de independencia de Escocia]]. As tropas de [[Roberto I de Escocia|Robert the Bruce]] preparáranse en [[Bannockburn]] para presenciar o acordo de paz entre o entón Rei inglés e o seu Soberano escocés. Dado que a negociación fallou, os [[pobo escocés|escoceses]] cargaron sobre os campos contra os ingleses. Nesa batalla, os ingleses saíron derrotados con numerosas baixas, dando unha enorme vitoria a [[Escocia]], grazas á cal lograron a súa independencia. == A batalla == === Primeiro día === [[Ficheiro:Mapbannockburn1.svg|miniatura|250px|esquerda|Interpretación do primeiro día de batalla.]] O comezo da batalla tivo lugar o día 23 cando a cabalería inglesa se lanzou contra o flanco esquerdo escocés. No fragor deste primeiro contacto entre os exércitos, Henry de Bohun viu a [[Robert the Bruce]] e dirixiuse cara a el lanza en man, o que provocou unha loita entre os dous na que saíu vencedor o escocés. Logo veu un segundo ataque de 700 cabaleiros ingleses contra o centro do exército escocés. Bruce ó ver o perigo que corría a súa infantaría, mandou ó seu flanco esquerdo contra os cabaleiros. Despois de momentos de confusión os ingleses retiráronse ó seu campamento e os escoceses celebraron o seu primeiro día de vitoria. Entre os capturados ingleses estaba Sir Thomas Gray, cuxo fillo escribiu ''Scalacronica'', libro no que conta as memorias do seu pai na batalla. === Segundo día === [[Ficheiro:Mapbannockburn1.2.svg|miniatura|dereita|250px|Interpretación do segundo día de batalla.]] Na mañá do día 24 de xuño, Eduardo II ordenou ó conde de Gloucester que realizara unha carga xeral contra os escoceses. Porén, a carga de cabalería estrelouse contra a formación escocesa de picas comandada por Bruce. O mesmo conde de Gloucester morreu empalado polas lanzas. Ante o fracaso da carga, os cabaleiros fuxiron cara ós seus postos mentres eran perseguidos pola infantaría escocesa. Mentres, o rei inglés nun esforzo desesperado, mandou ós seus arqueiros que dispararan contra os escoceses, pero foron dispersados axiña pola providencial aparición da cabalería escocesa de [[Robert Keith]]. A intervención final da retagarda escocesa provocou a retirada total do exército inglés. Eduardo II tivo que fuxir a galope do [[campo de batalla]] sobre as tres da tarde do día 24. Chegou ó [[castelo de Dunbar]], dende onde tomou un barco de volta a [[Inglaterra]]. == Consecuencias == [[Ficheiro:Fm bannockburn monument.jpg|miniatura|dereita|200px|O monumento moderno que conmemora a batalla na chaira de Bannockburn.]] Os ingleses perderon arredor da metade dos seus homes mentres que as baixas escocesas foron moitas menos. As formacións de piqueiros provocaron o principio da fin da cabalería nesta batalla. A [[Primeira Guerra de Independencia de Escocia]] acabou con vitoria dos rebeldes contra a invasión inglesa tras esta vitoria. O rei escocés Roberto I consolidou o seu poder e recuperou a independencia de Escocia, que perdurou ata [[1707]]. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === *[[Guerras de independencia de Escocia]] *[[Primeira Guerra de Independencia de Escocia]] *[[Segunda Guerra de Independencia de Escocia]] {{Barra portal|Historia|Escocia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Escocia]] [[Categoría:1314]] [[Categoría:Batallas do século XIV]] 4ujjruyyj1qme5662sljxydavijel2i 0 218878 7105157 6838129 2025-06-24T00:33:19Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105157 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Borja Valle Balonga''', nado en [[Ponferrada]] o [[9 de xullo]] de [[1992]], é un [[futbolista]] [[España|español]]. Xoga de [[Posicións no fútbol|dianteiro]] na [[Sociedad Deportiva Ponferradina|Ponferradina]], da [[Primeira División RFEF]]. == Traxectoria == === SD Ponferradina (2009-2013) === Formouse nas categorías inferiores da [[Sociedad Deportiva Ponferradina|SD Ponferradina]] facendo o seu debut co equipo filial na tempada 2009-10. O [[9 de maio]] de [[2010]] debutou co primeiro equipo en [[Segunda división B española de fútbol|Segunda División B]] xogando os últimos 19 minutos do partido da última xornada contra o [[Zamora Club de Fútbol|Zamora CF]] no [[Estadio Ruta de la Plata|Ruta de la Plata]], no que o equipo perdeu 1-0 pero logrou o ascenso á [[Segunda división española de fútbol|Segunda División]].<ref>{{Cita novas|data=9 de maio de 2010|título=Salvados y amigos para siempre|url=https://mas.laopiniondezamora.es/canales/zamora-cf/content/view/627/99/|data-acceso=3 de decembro de 2020|lingua=es|xornal=La Opinión de Zamora}}</ref> O 29 de xaneiro da seguinte tempada debutou en Segunda, saíndo como substituto de [[Yuri de Souza|Yuri]] no minuto 89 no partido da xornada 22 disputado contra a [[Sociedad Deportiva Huesca|SD Huesca]].<ref>[http://www.marca.com/2011/01/29/futbol/2adivision/1296331069.html Camacho osixena ao Huesca]; Marca, 29 de xaneiro de 2011</ref> O seu primeiro gol na competición produciuse o 12 de marzo, anotando o gol gañador contra o [[Albacete Balompié]] (2-1).<ref>{{Cita novas|data=12 de marzo de 2011|título=La Ponferradina vuelve a ganar 17 jornadas después|url=https://www.marca.com/2011/03/12/futbol/2adivision/1299957538.html|data-acceso=3 de decembro de 2020|lingua=es|xornal=[[Marca (xornal)|Marca]]}}</ref> Xogou un total de 10 partidos esa tempada, os mesmos que na tempada seguinte, co equipo de novo en Segunda B. ==== Cesións ao Celta de Vigo B e CD Ourense (2012-2013) ==== En xaneiro de [[2012]] foi cedido ao [[Celta de Vigo B]], tamén da 2ªB, co que disputou 13 partidos e marcou un gol.<ref>[http://www.diariodeleon.es/noticias/deportes/borja-valle-va-cedido-celta-b-peticion-propia_663011.html Borja Valle vaise cedido ao Celta B a petición propia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150705184727/http://www.diariodeleon.es/noticias/deportes/borja-valle-va-cedido-celta-b-peticion-propia_663011.html |date=05 de xullo de 2015 }}; Diario de León, 26 de xaneiro de 2012</ref> Ao comezo da tempada seguinte volveu ser cedido, nesta ocasión ao [[Club Deportivo Ourense|CD Ourense]],<ref>[http://www.infobierzo.com/index.php?option=com_content&view=article&id=11088:borja-valle-cedido-al-cd-orense&catid=2:deportes&Itemid=3 "Borja Valle cedido al CD Ourense"]</ref> co que xogou 33 partidos e marcou 4 goles. === CD Ourense (2013-2014) === Ao remate da tempada o club galego fichouno xa en propiedade.<ref>{{Cita novas|data=6 de xuño de 2013|título=Oficial: Ourense, Borja Valle firma a título definitivo|url=https://www.todomercadoweb.es/mercado-futbolistico/oficial-ourense-borja-valle-firma-a-titulo-definitivo-46735|data-acceso=3 de decembro de 2020|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160304043349/http://www.todomercadoweb.es/mercado-futbolistico/oficial-ourense-borja-valle-firma-a-titulo-definitivo-46735|dataarquivo=04 de marzo de 2016|lingua=es|apelidos=Castilla|nome=Gabriel|url-morta=yes}}</ref> Marcou 6 goles en liga e 4 máis na [[Copa Real Federación Española de Fútbol|Copa Federación]], que acabou gañando o seu equipo, pero despois de que os xogadores estivesen varios meses sen cobrar o club foi descendido administrativamente a Terceira División.<ref>{{Cita novas|data=30 de xuño de 2014|título=Descenso administrativo del Ourense a Tercera|url=https://www.marca.com/2014/06/30/futbol/mas_futbol/1404149915.html|data-acceso=3 de decembro de 2020|lingua=es|apelidos=Fuentes|nome=Ramón}}</ref> === Real Oviedo (2014-2016) === O 21 de maio de [[2014]] fichou polo [[Real Oviedo]],<ref>[http://www.lne.es/deportes/2014/05/21/oviedo-ficha-borja-valle/1588426.html O Oviedo ficha a Borja Valle]; [[La Nueva España]], 21 de maio de 2014</ref> sendo unha peza clave no ascenso do equipo asturiano á [[Segunda división española de fútbol|Segunda División]] ao final da tempada, referendado pola renovación cos ''carbayones'' o 24 de xuño de [[2015]].<ref>{{Cita novas|data=25 de xuño de 2015|título=Borja Valle renueva por un año con otro por objetivos|url=https://www.lne.es/deportes/2015/06/25/borja-valle-renueva-ano-objetivos-19777227.html|data-acceso=3 de decembro de 2020|lingua=es|xornal=[[La Nueva España]]}}</ref> Marcou un total de 15 goles nas súas dúas tempadas no club ovetense. === Deportivo da Coruña (2016-2020) === O 21 de xuño de [[2016]] confirmouse a fichaxe do berciano polo [[Deportivo da Coruña]] para as seguintes 3 tempadas.<ref>[http://www.marca.com/futbol/deportivo/2016/06/21/57698bf0ca4741720b8b45aa.html Borja Valle, novo xogador do Deportivo]; Marca, 22 de xuño de 2016</ref> Debutou en [[Primeira división española de fútbol|Primeira División]] o 26 de agosto, na xornada 2 fronte ao [[Real Betis Balompié|Real Betis]] no [[Estadio Benito Villamarín|Benito Villamarín]]. Contou con poucos minutos nos seguintes meses, e en xaneiro foi cedido ao [[Elche Club de Fútbol|Elche]], de Segunda División.<ref>{{Cita novas|data=18 de xaneiro de 2017|título=Borja Valle se marcha cedido al Elche|url=https://www.estadiodeportivo.com/futbol-segunda-division/2017/01/18/borja-valle-marcha-cedido-elche/93440.html|data-acceso=3 de decembro de 2020|lingua=es}}</ref> Alí marcou catro goles, insuficientes para evitar o descenso do club a 2ª B.<ref>{{Cita novas|data=4 de xuño de 2017|título=El Elche desciende a Segunda División B tras 18 temporadas|url=https://www.superdeporte.es/futbol/2017/06/04/elche-mallorca-descenso-segundab/338027.html|data-acceso=3 de decembro de 2020|lingua=es}}</ref> Volveu logo ao Deportivo, co que xogou as seguintes tres campañas, nas que anotou 16 goles e sufriu dous descensos ata a [[Segunda división B española de fútbol|Segunda División B]], categoría á que o club galego non caía dende había catro décadas. === FC Dinamo București (2020) === En setembro de 2020 fichou polo [[FC Dinamo București]] de [[Romanía]].<ref>{{Cita novas|data=5 de setembro de 2020|título=Borja Valle ficha por el Dinamo de Bucarest|url=https://www.laopinioncoruna.es/deportivo/2020/09/05/borja-valle-ficha-dinamo-bucarest-23440711.html|data-acceso=3 de decembro de 2020|lingua=es|xornal=[[La Opinión A Coruña]]}}</ref> Debutou cun gran gol dende 60 metros fronte ao [[Fotbal Club Botoșani|FC Botoșani]],<ref>{{Cita novas|data=11 de setembro de 2020|título=Borja Valle ya deja su sello en Rumanía: golazo desde el centro del campo en su debut|url=https://eldesmarque.com/coruna/deportivo/noticias/63276-borja-valle-ya-deja-huella-en-rumania-golazo-desde-el-centro-del-campo-en-su-debut|data-acceso=3 de decembro de 2020|lingua=es|apelidos=Ráez|nome=Cristóbal}}</ref> pero deixou o club só tres meses despois, ao non percibir salario ningún dende a súa chegada ao equipo romanés.<ref>{{Cita novas|data=16 de novembro de 2020|título=O calvario de Borja Vale, sen cobrar desde que chegou a Romanía|url=https://galego.lavozdegalicia.es/noticia/torremarathon/2020/11/16/calvario-valle-cobrar-llego-rumania/00031605540155232648767.htm|data-acceso=3 de decembro de 2020|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|apelidos=Barreiros|nome=Pedro}}</ref><ref>{{Cita novas|data=3 de decembro de 2020|título=Borja Valle deja el Dinamo de Bucarest tras más de dos meses de impagos|url=https://www.riazor.org/borja-valle-deja-el-dinamo-de-bucarest-tras-mas-de-dos-meses-de-impagos/|data-acceso=3 de decembro de 2020|lingua=es}}</ref> === Oviedo (2021) === O 30 de decembro de 2020 o [[Real Oviedo|Oviedo]] anunciou a súa contratación ata final de tempada.<ref>{{Cita novas|data=30 de decembro de 2020|título=Borja Valle, nuevo jugador del Real Oviedo|url=https://www.realoviedo.es/noticia/borja-valle-nuevo-jugador-del-real-oviedo|data-acceso=5 de xaneiro de 2022|lingua=es}}</ref> Non chegou a se asentar no equipo do [[José Ángel Ziganda|Cuco Ziganda]], no que xogou 21 partidos, pero só catro deles como titular. === Khor Fakkan (2021) === En xullo de 2021 decidiu probar fortuna no fútbol árabe, asinando co [[Khor Fakkan Club|Khor Fakkan]], da máxima categoría dos [[Emiratos Árabes Unidos]].<ref>{{Cita novas|data=26 de xullo de 2021|título=Ex Oviedo: Borja Valle tiene nuevo equipo|url=https://www.lavozdeasturias.es/noticia/azulcarbayon/2021/07/26/ex-oviedo-borja-valle-nuevo-equipo/00031627320554274826877.htm|data-acceso=5 de xaneiro de 2022|lingua=es}}</ref> Con todo, nos seus seis meses no país, xogou só catro encontros no club emiratí, antes de que a súa licenza federativa lle fose retirada, do mesmo xeito que ao seu compañeiro galego [[Luis Fernández Teijeiro|Luis Fernández]].<ref name=":1">{{Cita novas|data=26 de outubro de 2021|título="Vivimos moi ben, pero non me deixan xogar"|url=https://www.elprogreso.es/articulo/a-marina/vivimos-moi-ben-non-deixan-xogar/202110261928581535769.html|data-acceso=14 de marzo de 2023|xornal=[[El Progreso (xornal)|El Progreso]]}}</ref> === Alcorcón (2022) === En xaneiro de [[2022]] regresou a [[España]] para fichar polo [[Agrupación Deportiva Alcorcón|Alcorcón]], da Segunda División.<ref>{{Cita novas|data=4 de xaneiro de 2022|título=Borja Valle es nuevo jugador de la AD Alcorcón|url=https://www.adalcorcon.com/noticia/borja-valle-es-nuevo-jugador-de-la-ad-alcorcon|data-acceso=5 de xaneiro de 2022|lingua=es|data-arquivo=12 de febreiro de 2023|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20230212211607/https://www.adalcorcon.com/noticia/borja-valle-es-nuevo-jugador-de-la-ad-alcorcon|url-morta=yes}}</ref> Xogou un total de 19 partidos nos cinco meses que militou no club madrileño, marcando 4 goles, pero o seu equipo acabou baixando á [[Primeira División RFEF|Primeira RFEF]] ao remate da tempada, sumando así o xogador o sétimo descenso da súa carreira deportiva.<ref>{{Cita novas|data=19 de febreiro de|título=El fútbol sonríe a Borja Valle tras siete descensos e impagos|url=https://www.laverdad.es/fccartagena/futbol-sonrie-borja-20230220001344-ntvo.html|data-acceso=14 de marzo de 2023|lingua=es}}</ref> === FC Cartagena (2022-2023) === En xullo de 2022 fichou polo [[Fútbol Club Cartagena|FC Cartagena]], tamén de Segunda, xunto a outros dous futbolistas do Alcorcón: [[Iván Calero|Calero]] e [[Óscar Arribas]].<ref>{{Cita novas|data=7 de xullo de 2022|título=Borja Valle se convierte en el tercer futbolista que 'pesca’ el Efesé del descendido Alcorcón|url=https://www.sportcartagena.es/articulo/fc-cartagena/borja-valles-tercer-futbolista-que-pesca-efese-descendido-alcorcon/20220707214740106443.html|data-acceso=14 de marzo de 2023|lingua=es|data-arquivo=14 de marzo de 2023|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20230314195502/https://www.sportcartagena.es/articulo/fc-cartagena/borja-valles-tercer-futbolista-que-pesca-efese-descendido-alcorcon/20220707214740106443.html|url-morta=yes}}</ref> Contabilizou un total de 41 partidos e 6 goles co equipo de [[Luis Miguel Carrión]], que acabou a liga na novena posición. === Rapid București (2023) === No verán de 2023 rexeitou a oferta de renovación do Cartagena e regresou a [[Bucarest]], onde asinou polo outro dos grandes clubs da capital, o [[FC Rapid București|Rapid București]].<ref>{{Cita novas|data=17 de xuño de 2023|título=Borja Valle rechaza al FC Cartagena y firma con el Rapid 1923 de Bucarest|url=https://www.laopiniondemurcia.es/deportes/2023/06/17/borja-valle-rechaza-fc-cartagena-88797143.html|data-acceso=27 de xaneiro de 2024|lingua=es|xornal=[[La Opinión A Coruña]]}}</ref> Disputou 19 encontros co club romanés, aportando un gol e tres asistencias, ata que en xaneiro decidiu regresar a [[Ponferrada]].<ref name=":0">{{Cita novas|data=1 de xaneiro de 2024|título=Borja Valle regresa a la SD Ponferradina|url=https://www.sdponferradina.com/noticias/borja-valle-regresa-a-la-sd-ponferradina|data-acceso=27 de xaneiro de 2024}}</ref> === Ponferradina (2024-) === O primeiro día do 2024, a [[Sociedad Deportiva Ponferradina|Ponferradina]] confirmou a volta do xogador, máis dunha década despois da súa saída do club.<ref name=":0" /> == Palmarés == ;CD Ourense * '''[[Copa Real Federación Española de Fútbol|Copa Federación]] (1)''': 2013/14. ;Real Oviedo * '''[[Segunda división B española de fútbol|Segunda División B]] (1)''' : [[Segunda división B española 2014/15|2014/15]]. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://www.ceroacero.es/jogador.php?id=176175&epoca_id=0&search=1 Datos do xogador en ceroacero.es] {{es}}. *[https://int.soccerway.com/players/borja-valle-balonga/206622/ Datos do xogador en soccerway.com] {{En}}. {{Deportivo da Coruña na tempada 2016/17}} {{Deportivo da Coruña na tempada 2019/20}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Valle, Borja}} [[Categoría:Nados en Ponferrada]] [[Categoría:Nados en 1992]] [[Categoría:Futbolistas de Castela e León]] [[Categoría:Dianteiros de fútbol]] [[Categoría:Xogadores do CF Promesas Ponferrada]] [[Categoría:Xogadores da SD Ponferradina]] [[Categoría:Xogadores do Celta de Vigo B]] [[Categoría:Xogadores do CD Ourense]] [[Categoría:Xogadores do Real Oviedo]] [[Categoría:Xogadores do Deportivo da Coruña]] [[Categoría:Xogadores do Elche CF]] [[Categoría:Xogadores do FC Dinamo București]] [[Categoría:Xogadores da AD Alcorcón]] [[Categoría:Xogadores do FC Cartagena]] [[Categoría:Xogadores do FC Rapid București]] t80um7jqephsrcw9iemm2rlxmapxu6j 0 221264 7105265 6701636 2025-06-24T08:42:37Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105265 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Carlos María Cortezo Prieto de Orche''', nado en [[Madrid]] o [[1 de abril]] de [[1850]] e finado na mesma cidade o [[24 de agosto]] de [[1933]], foi un médico e político español. == Traxectoria == Estudou no colexio de San Carlos e en [[1870]] chegou a ser médico decano do [[Hospital da Princesa]] e do corpo de Beneficencia. En [[1891]] foi membro da [[Real Academia de Medicina]]. Conseguiu o nomeamento de catedrático da [[Universidade de Granada]], que non exerceu. Republicano, participou na política xunto a [[Emilio Castelar]]. Foi elixido deputado polo distrito de [[Sahagún, León|Sahagún]] ([[Provincia de León|León]]) en [[1891]]. En [[1898]] foi elixido polo distrito de Ponteareas e en [[1899]] polo distrito de Bande. Volveu ser elixido deputado por Bande en [[1901]] e [[1903]]. [[Ficheiro:Monumento al doctor Cortezo (detalle) - Parque del Retiro - 20070805.jpg|miniatura|Monumento a Carlos Cortezo no Parque do Retiro ([[Madrid]]).]] Foi impulsor do estudo das bacterias no campo médico. Vocal do Consello de Sanidade, redactou unha reforma para a prevención de epidemias. Nomeado por primeira vez Director xeral de Sanidade en [[1899]], creou o Instituto de Hixiene Afonso XIII. Nomeado por segunda vez Director xeral de Sanidade en [[1902]] ata [[1904]], estableceu a vacina obrigatoria contra a [[varicela]]. Foi ministro de Ministro de Instrución Pública e Belas Artes do 8 de abril de [[1905]] ao 23 de xuño de 1905 no goberno de [[Raimundo Fernández Villaverde]]. Foi elixido senador pola [[provincia de Ourense]] en [[1905]] e en [[1906]] nomeado senador vitalicio. Foi conselleiro de Estado. En [[1927]] foi nomeado representante por dereito propio na [[Asemblea Nacional Consultiva]]. Fundador da Sociedade Española de Hixiene. En [[1929]] foi nomeado director da [[Real Academia de Medicina]]. Durante os anos 20 foi defensor do [[esperanto]], e presidente da Asociación Española de Esperanto. == Obras == * ''Lecciones de patología y clínica médica'', [[1880]]. * ''Estudio sobre el cólera morbo asiático'', [[1884]]. * ''Tendencias de la medicina moderna'', [[1890]]. * ''Diferenciación sensitiva''. * ''Paseos de un solitario'', [[1923]]. == Recoñecementos == Polas súas contribucións médicas e políticas foille concedido o [[Orde do Vélaro de Ouro|Vélaro de ouro]] en [[1931]]. Nomeado Fillo predilecto da cidade de Madrid, ten unha rúa con seu nome e unha estatua no Retiro, obra de [[Miguel Blay Fábregas]] en [[1921]]. == Véxase tamén == === Bibliografía === * Morán V. : Carlos María Cortezo y Prieto de Orche. Revista de la Organización Médica Colegial. Outubro de 1998. === Ligazóns externas === * [http://www.ranm.es/academicos/academicos-de-numero-anteriores/902-1891-cortezo-y-prieto-de-orche-carlos-mo.html Biografía na Real Academia de Medicina] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120628221028/http://www.ranm.es/academicos/academicos-de-numero-anteriores/902-1891-cortezo-y-prieto-de-orche-carlos-mo.html |date=28 de xuño de 2012 }} * [http://www.senado.es/cgi-bin/BRSCGI?CMD=VERDOC&BASE=HISE&DOCN=000000786 Ficha no Senado]. {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Cortezo Prieto, Carlos Maria}} [[Categoría:Ministros de España]] [[Categoría:Deputados no Congreso dos Deputados]] [[Categoría:Senadores de España]] [[Categoría:Nados en Madrid]] [[Categoría:Nados en 1850]] [[Categoría:Finados en 1933]] [[Categoría:Membros da Asemblea Nacional Consultiva]] e1kvizkkxlvwly3lcbe6ycktdeoep8d 0 221602 7105192 6410176 2025-06-24T03:38:28Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105192 wikitext text/x-wiki {{Biografía |descrición = Cabalo Tolo cos Lakota Oglala camiño de Camp Sheridan para renderse ó [[George Crook|Xeneral Crook]] na Axencia Red Cloud, (6 de maio de 1877). Debuxo feito a partir de bosquexos de Mr. Hottes. }} '''Tȟašúŋke Witkó''' ({{palabra estranxeira|lingua=[[lingua lakota]] |AFI=[tˣaʃʊ̃ke wɪtko]}}; literalmente vén a significar ''o seu cabalo está tolo''), máis coñecido como '''Cabalo Tolo''', nado en [[1840]] e finado o [[5 de setembro]] de [[1877]] en Fort Robinson, [[Nebrasca]], foi un home [[Pobos indíxenas de América|nativo americano]] e xefe prominente dos [[Lakota Oglala]]. É coñecido por alzarse en armas contra o goberno federal dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] para loitar contra a invasión dos seus territorios e a destrución do modo de vida do pobo [[Pobo lakota|lakota]]. Liderou ó seu pobo na [[Batalla de Little Bighorn]] en xuño de [[1876]], da cal saíu vitorioso. Finalmente, rematou por se render ás tropas dos Estados Unidos ante o xeneral Crook en 1877. Trala rendición, resultou fatalmente ferido por un garda militar por ofrecer unha suposta resistencia a ser encarcerado en Fort Robinson, na actual [[Nebrasca]]. == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Monumento a Cabalo Tolo]] === Ligazóns externas === * [http://www.pbs.org/weta/thewest/people/a_c/crazyhorse.htm Biografía de Cabalo Tolo] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120410050335/http://www.pbs.org/weta/thewest/people/a_c/crazyhorse.htm |date=10 de abril de 2012 }} {{en}} {{Barra portal|Pobos indíxenas de América|Estados Unidos de América}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Nados en 1840]] [[Categoría:Finados en 1877]] [[Categoría:Líderes lakota]] [[Categoría:Nativos americanos asasinados]] s6x19yzlj5qpjjgiej2m4q58ujsg4ga 0 226816 7104588 7093342 2025-06-23T15:25:26Z Autopistero20502020 127649 7104588 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Nogueiredo''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Nogueiredo, A Arnoia, A Arnoia|Nogueiredo]]''', lugar da parroquia da [[A Arnoia, A Arnoia|Arnoia]], no concello da [[A Arnoia|Arnoia]]; *'''[[Nogueiredo, Castrelo de Miño, Castrelo de Miño|Nogueiredo]]''', lugar da parroquia de [[Castrelo de Miño, Castrelo de Miño|Castrelo de Miño]], no concello de [[Castrelo de Miño]]; *'''[[Nogueiredo, San Miguel de Reinante, Barreiros|Nogueiredo]]''', lugar da parroquia de [[San Miguel de Reinante, Barreiros|San Miguel de Reinante]], no concello de [[Barreiros]]; *'''[[Nogueiredo, Santo Adrao de Lourenzá, Lourenzá|Nogueiredo]]''', lugar da parroquia de [[Santo Adrao de Lourenzá, Lourenzá|Santo Adrao de Lourenzá]], no concello de [[Lourenzá]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Nogueirido|Redo}} {{Control de autoridades}} 3ro55j7rfg4anjg6iajom27lyffv9tx 0 227941 7104949 6895733 2025-06-23T20:50:05Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104949 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Benjamín Álvarez Fernández''', nado na [[A Fonsagrada|Fonsagrada]] en [[1905]] e finado en [[Lugo]] en [[1979]], foi un mestre, procurador e político galego. == Traxectoria == Mestre, exerceu como procurador dos tribunais e secretario xudicial municipal. En 1932 foi un dos organizadores do Comité de Dereitas da Fonsagrada. Ingresou en [[Falange Española de las JONS (1934)|Falange]] en abril de 1936, organizou a Falange local da Fonsagrada manténdose no mando ata outubro de 1938, cando foi destinado á xefatura local de [[Sarria]]. Participou na [[guerra civil española]] combatendo no [[bando nacional]]. Foi primeiro tenente de alcalde do concello da [[A Fonsagrada|Fonsagrada]] dende decembro de 1936 e Delegado Comarcal de Prensa e Propaganda dende xullo de 1937. Foi nomeado Secretario Provincial de [[Falange Española Tradicionalista y de las JONS]] por [[Ramón Ferreiro Rodríguez]]. En xuño de 1942 renunciou ao cargo de concelleiro, pero o 28 de outubro o gobernador civil Ramón Ferreiro nomeouno terceiro tenente de alcalde da Fonsagrada, o que lle permitiu ser elixido [[Procurador en Cortes|procurador]] nas [[Cortes Españolas]] representante dos concellos da provincia de Lugo o 1 de novembro de 1942. Permaneceu como procurador durante dúas lexislaturas do [[período franquista]]. Xestionou entre os concelleiros da provincia de Lugo unha homenaxe de «''reconocimiento y adhesión a nuestro glorioso caudillo y jefe del estado''» con motivo da promulgación da [[Lei de Bases do Réxime Local]].<ref>[[Xaime López Arias]] [http://www.lavozdegalicia.es/hemeroteca/2004/11/13/3204225.shtml LEMOS: ''Concelleiros rebeldes con Franco''] [[13 de novembro]] de [[2004]]. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160311151943/http://www.lavozdegalicia.es/hemeroteca/2004/11/13/3204225.shtml |date=11 de marzo de 2016 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{Cita libro|título= A patria enteira. Homenaxe a Xosé Ramón Barreiro Fernández|nome1= Pilar|apelidos1= López Rodríguez|4= |nome2= Mª Jesús|apelidos2= Baz Vicente|ano= 2008|capítulo= Una aproximación a Falange en la provincia de Lugo (1936-1942)|editor= Universidade de Santiago de Compostela|localización= Santiago de Compostela|isbn= 978-84-9887-000-8|páxinas= 195-219|urlcapítulo= https://minerva.usc.es/xmlui/bitstream/handle/10347/13652/pg_0083-0104_patria.pdf?sequence=1&isAllowed=y|data-acceso= 10 de setembro de 2022|data-arquivo= 04 de maio de 2021|url-arquivo= https://web.archive.org/web/20210504220235/https://minerva.usc.es/xmlui/bitstream/handle/10347/13652/pg_0083-0104_patria.pdf?sequence=1&isAllowed=y|url-morta= yes}} * {{Cita tese|apelidos= Presas Sobrado|nome= Adrián|ano= 2019|título= Elites políticas e poder local na Galicia urbana (1939-1951)|url= http://www.investigo.biblioteca.uvigo.es/xmlui/bitstream/handle/11093/1302/PresasSobrado_Adri%C3%A1n_TD_2019.pdf?sequence=1&isAllowed=y|tipo= |capítulo= Unha Falanxe decidida: a necesidade de controlar o poder provincial. O caso da provincia de Lugo|institución= Universidade de Vigo|expediente= |oclc= |isbn= |lingua= |ref= harv}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }} {{Start box}} {{Succession box|título=[[Ficheiro:Escudo de A Fonsagrada.svg|30px]]<br>[[A Fonsagrada|Alcalde da Fonsagrada]] |período= ? - [[1943]] |predecesor= ? |sucesor= ? }} {{End box}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Alvarez Fernandez, Benjamin}} [[Categoría:Mestres de Galicia]] [[Categoría:Falanxistas]] [[Categoría:Alcaldes da Fonsagrada]] [[Categoría:Alcaldes de Galicia durante o franquismo e a transición]] [[Categoría:Procuradores en Cortes galegos]] [[Categoría:Nados na Fonsagrada]] [[Categoría:Nados en 1905]] [[Categoría:Finados en 1979]] [[Categoría:Personalidades de Galicia sen imaxes]] mg55g1glpzvsi2oul4nmp352pn2l0fa 0 230872 7104732 6950113 2025-06-23T18:41:51Z O Breixo 127505 7104732 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} A '''Intifada [[Al-Aqsa]]''', ou '''Segunda Intifada''', foi a vaga de violencia que se iniciou a partir do [[29 de setembro]] de [[2000]] nos [[territorios palestinos]] e [[Israel]], rematou a redor de [[2005]]. O número de mortos, tantos militares como civís, estímase ao redor de 3000 palestinos e 1000 israelís, así como 64 estranxeiros.<ref name="casualties2005">[http://old.btselem.org/statistics/english/Casualties.asp?sD=29&sM=09&sY=2000&eD=15&eM=1&eY=2005&filterby=event&oferet_stat=before ''B'Tselem – Statistics – Fatalities 29.9.2000-15.1.2005 ''] {{Webarchive|url=https://archive.today/20130414103627/http://old.btselem.org/statistics/english/Casualties.asp?sD=29&sM=09&sY=2000&eD=15&eM=1&eY=2005&filterby=event&oferet_stat=before|date=14 de abril de 2013}}, [[B'Tselem]].</ref><ref>[http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Terrorism/victims.html#2009 Fatal Terrorist Attacks in Israel Since the Declaration of Principles.] Jewish Virtual Library. 31 August 2010.</ref> Cifras de [[B'Tselem]] indican que ata o [[30 de abril]] de [[2008]], o 35.2% dos palestinos asasinados participaran no conflito<ref name="casualties2">[http://www.btselem.org/english/statistics/casualties.asp?sD=29&sM=09&sY=2000&eD=26&eM=12&eY=2008&filterby=event&oferet_stat=before ''B'Tselem – Statistics – Fatalities''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100701064428/http://www.btselem.org/english/statistics/Casualties.asp?sD=29&sM=09&sY=2000&eD=26&eM=12&eY=2008&filterby=event&oferet_stat=before|date=01 de xullo de 2010}}, [[B'Tselem]].</ref> e o 46.4% "non participaran no conflito",<ref name="casualties">[http://www.btselem.org/English/Statistics/Casualties.asp ''B'Tselem – Statistics – Fatalities''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101202225031/http://www.btselem.org/English/Statistics/Casualties.asp|date=02 de decembro de 2010}}, [[B'Tselem]].</ref> e do 18.5% restante descoñécese se participaran ou non no conflito.<ref name=casualties/> Con respecto ás baixas israelís, B'Tselem informa de que o 31.7% era persoal de seguridade e o 68.3% eran civís.<ref name=casualties/> Un estudo de 2005 levado a cabo polo [[Instituto Internacional para a Loita contra o Terrorismo]] israelí concluia que as mortes palestinas eran principalmente de combatentes e non de civís.<ref name="Engineered">{{Cita novas |title=An Engineered Tragedy – Statistical Analysis of Casualties in the Palestinian – Israeli Conflict, September 2000 – September 2002 |url=http://www.ict.org.il/Articles/tabid/66/Articlsid/443/Default.aspx |author=Don Radlauer |date=November 29, 2002 |work=International Institute for Counter-Terrorism |data-acceso=24 de decembro de 2012 |data-arquivo=19 de novembro de 2012 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20121119053912/http://www.ict.org.il/Articles/tabid/66/Articlsid/443/Default.aspx |url-morta=yes }}</ref> Ata o 2005, o ICT situou as baixas militares no 22% e as civís no 78%.<ref name="statspage">[http://212.150.54.123/casualties_project/stats_page.cfm "ICT Middleastern Conflict Statistics Project"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070703195937/http://212.150.54.123/casualties_project/stats_page.cfm|date=03 de xullo de 2007}}. Short summary page with "Breakdown of Fatalities: September 27, 2000 through January 1, 2005." [[International Policy Institute for Counter-Terrorism]]. Full report: [http://212.150.54.123/articles/articledet.cfm?articleid=439 "An Engineered Tragedy"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070928191559/http://212.150.54.123/articles/articledet.cfm?articleid=439|date=28 de setembro de 2007}}. Statistical Analysis of Casualties in the Palestinian – Israeli Conflict, September 2000 – September 2002. [[International Policy Institute for Counter-Terrorism]]. Article is here [http://www.eretzyisroel.org/~jkatz/mostly.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150305182911/http://www.eretzyisroel.org/~jkatz/mostly.html|date=05 de marzo de 2015}} also.</ref> A [[Primeira Intifada]] durou dende decembro de 1987 ata 1993. == Notas == {{Listaref|30em}} {{Conflito árabe-israelí}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Palestina]] [[Categoría:Conflito árabe-israelí]] 69uqgz7uogpai1nh0fxz8vr3rd16aqd 0 230948 7104731 6929963 2025-06-23T18:41:18Z O Breixo 127505 7104731 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Gz-map.png |descrición_imaxe = Franxa de Gaza |resultado = Vitoria de [[Hamás]] |casus = Disputas entre Hmás e Fatah sobre Gaza |combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of al-Qassam Brigades.svg|22x20px]] [[Hamás]] |combatentes2 = [[Fatah]] |combatentes3 = |baixas1 = 22 combatentes |baixas2 = 77 combatentes |baixas3=17 - 41 civís, 2 funcionaros da ONU <ref>{{Cita web |url=http://www.news.com.au/heraldsun/story/0,21985,21915103-5005961,00.html |título=Copia arquivada |data-acceso=25 de decembro de 2012 |data-arquivo=17 de outubro de 2019 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20191017092635/https://www.heraldsun.com.au/?nk=d1839cbca53b264ab3a9306882e6d394-1571304395 |url-morta=yes }}</ref><ref>[http://english.aljazeera.net/NR/exeres/BE6AB347-D2A8-4351-9135-42AC61A70AA9.htm Hamas tightens control in Gaza (Hamas rafforza il controllo a Gaza)], Al Jazeera, [[14 giugno]] 2007.</ref><ref>{{Cita web |url=http://www.pchrgaza.org/files/PressR/English/2007/news/54-2007.html |título=Copia arquivada |data-acceso=25 de decembro de 2012 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20080920161112/http://www.pchrgaza.org/files/PressR/English/2007/news/54-2007.html |dataarquivo=20 de setembro de 2008 |urlmorta=yes }}</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/6748811.stm BBC NEWS | Middle East | Hamas battles for control of Gaza]</ref>}} A '''Batalla de Gaza''' (en [[lingua árabe|árabe]]: '''معركة غزّة''') foi un [[conflito militar]] entre [[Hamas]] e [[Fatah]] que tivo lugar entre o [[7 de xuño|7]] e [[15 de xuño]] de [[2007]], na [[Franxa de Gaza]]. Despois de gañar as [[Eleccións lexislativas de Palestina de 2006|eleccións lexislativas palestinas]] en 2006, Hamás formou o [[Goberno Palestino de Unidade Nacional de Marzo de 2007|Goberno de Unidade Nacional]] con [[Fatah]] en marzo de 2007, liderado por [[Ismail Haniyeh]]. Os combates entre milicianos de Fatah e Hamas continuaron, chegando a morrer máis de 100 combatentes nunha semana.<ref>{{Cita web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/6754499.stm|páxina-web=bbc.co.uk|título=Abbas sacks Hamas-led government|data-acceso=21 de agosto de 2024|data-publicación=15 de xuño de 2007|lingua=en|apelidos=Redacción}}</ref> En xuño de 2007, os combatentes Hamas tomaron o control na Franxa de Gaza<ref name="Hamas takes control of Gaza">{{Cita novas|title=Hamas takes control of Gaza|url=http://www.guardian.co.uk/world/2007/jun/15/israel4|accessdate=October 25, 2011|newspaper=Guardian|date=Friday June 15, 2007 | location=London | first1=Conal | last1=Urquart | first2=Ian | last2=Black | first3=Mark | last3=Tran}}</ref> e eliminaron as oficinas de [[Fatah]] o que levou ao presidente da [[Autoridade Nacional Palestina]], [[Mahmoud Abbas]], a disolver o goberno e establecer o [[estado de emerxencia]]. Haniyeh foi destituído e Abbas gobernou Gaza e [[Cisxordania]] por decreto presidencial.<ref>{{Cita web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/6754499.stm|páxina-web=bbc.co.uk|título=Abbas sacks Hamas-led government|data-acceso=21 de agosto de 2024|data-publicación=15 de xuño de 2007|lingua=en|apelidos=Redacción}}</ref> O [[Comité Internacional da Cruz Vermella|CICR]] estima que morreron polo menos 118 persoas e máis de 550 foron feridas durante os combates.<ref>[http://www.alertnet.org/thenews/fromthefield/220224/025f24b73a37ef712ad576eb84b22e84.htm Gaza-Westbank – ICRC Bulletin No. 22 / 2007], AlertNet. Retrieved June 16, 2007.</ref> == Notas == {{Listaref}} {{Conflito árabe-israelí}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Gaza de 2007, Batalla de}} [[Categoría:2007]] [[Categoría:Batallas do século XXI]] [[Categoría:Palestina]] p1daftaf4etfs10nn13zv7e0hacfx4b 0 232307 7104802 7010900 2025-06-23T19:18:17Z O Breixo 127505 7104802 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Camarón (homónimos)}} {{Acontecemento}} A '''batalla de Camarón''' tivo lugar o [[30 de abril]] de [[1863]] na poboación de [[Camarón de Tejeda]], no [[Estado de Veracruz]], [[México]], entre o exército mexicano da República contra a Lexión Estranxeira do exército do [[Segundo Imperio Francés]]. == Antecedentes == En [[1863]], durante a [[Segunda Intervención Francesa en México]], o exército francés sitiou a cidade de [[Puebla]], despois de fracasar no seu ataque previo a dita praza na famosa [[Batalla de Puebla]] o ano anterior. [[Ficheiro:1863 - Légion - Danjou.jpg|miniatura|200px|O capitán Danjou.]] [[Ficheiro:1863 - Légion - Milan.jpg|miniatura|200px|O coronel Milán.]] Un convoi francés composto por 64 carretas saíu do porto de [[Veracruz]] o [[29 de abril]] de [[1863]] encargado de levar víveres, material de sitio e 3 millóns en ouro para pagar ás tropas sitiadoras. O Coronel [[Pierre Joseph Jeanningros]], ao mando da Lexión Estranxeira, despois de recibir información sobre un probábel ataque contra o convoi, decidiu enviar á 3ª Compañía ao mando do capitán [[Jean Danjou]], a explorar os accesos ao poboado de [[Palo Verde]], antes da chegada do convoi. En total eran senta e dous soldados de [[infantaría]] e tres oficiais (o citado capitán e os tenentes Maudet e Vilain). == A batalla == O 30 de abril, á 1:00, os soldados estaban en camiño. Ás 7 da mañá, despois dunha marcha de 15 millas, detivéronse en Palo Verde para descansar e preparar o almorzo. Pouco despois avistaron unha forza do exército mexicano de 800 soldados de [[cabalaría]]. O capitán Danjou ordenou a despregadura e formar e cadrado e, a pesar de recuar, causaron as primeiras baixas ao exército mexicano, debido principalmente ao maior alcance dos rifles franceses. Buscando unha posición máis defendíbel, Danjou ocupou as proximidades da facenda Camarón, unha hospedaxe protexida por un muro de tres metros de altura. O seu plan era manter ocupadas as forzas mexicanas para evitar ataques contra o convoi que estaba nas proximidades. Mentres os lexionarios se preparaban para defender a hospedaxe, o comandante mexicano, o coronel Milan, exixiu a rendición de Danjou e dos seus soldados, resaltando a superioridade numérica do exército mexicano. Danjou respondeu: "Temos municións. Non imos a nos render". Aproximadamente ás 11:0 as tropas mexicanas recibiron reforzos coa chegada de 1&nbsp;200 soldados de infantaría. A hospedaxe incendiouse, e os franceses perderan toda a auga. Ao mediodía, o capitán Danjou morreu dun disparo no peito, pero os seus soldados continuaron loitando a pesar da abafadora superioridade das forzas mexicanas, baixo o mando do segundo tenente Vilain, que resistiu durante catro horas antes de caer durante un ataque das tropas mexicanas. Ás 5 da tarde apenas 12 lexionarios permanecían en torno do segundo tenente Maudet. Despois, ás 18:00 h, coa munición esgotada, os últimos soldados montaron desesperadamente unha carga á [[baioneta]]. O coronel Milán, comandante dos mexicanos, evitou que os seus homes descuartizasen aos lexionarios sobreviventes. Cando os dous últimos sobreviventes foron convidados renderse, requiriron aos soldados mexicanos que os deixasen retornar á base coa súa bandeira, manter as súas armas e escoltar o corpo do capitán Danjou. Milán concordou cos termos dos franceses comentando: "Como podo recusar a estes homes? Non, estes non son homes, son diabos". E, por respecto, concordou cos seus termos. == Consecuencias == [[Ficheiro:Obelisco de camaron.JPG|miniatura|200px|Obelisco de Camarón, lembrado a batalla.]] A metade da compañía foi morta ou mortalmente ferida. Os feridos foron transportados aos hospitais de [[Huatusco]] e [[Jalapa]], onde foron coidados. Logo intercambiáronse con prisioneiros mexicanos. O primeiro intercambio tivo lugar tres meses despois da batalla e permitiu a oito lexionarios intercambiarse por dous centos de mexicanos.<ref name=Lanusse1>Lanusse (1891), p. 55.</ref> O convoi francés puido, porén, evitar o ataque mexicano e chegar sen obstáculos a Puebla. Por decreto do [[4 de outubro]] de [[1863]], o ministro da Guerra, xeneral Randon, ordenou que o nome "Camerone" se inscribira na bandeira do rexemento da Lexión Estranxeira.<ref name=Lanussse2>Lanusse (1891), p. 154.</ref> Ademais, o emperador [[Napoleón III]] decidiu que os nomes de Dande, Vilain e Maudet fosen gravados nas paredes dos [[Os Inválidos|Inválidos]]. En [[1892]] foi erixido un monumento no lugar do combate, cunha inscrición en latín que rezaba: "Eles foron aquí menos de sesenta, opostos a todo un exército que lles destruíu a vida antes de que a coraxe abandonase aos soldados franceses". Pero o seu abandono incitou en 1948 ao coronel Penette a levantar un novo, que foi inaugurado oficialmente en 1963.<ref name=Manes>Manes Postigo (2004), p. 199.</ref> Nel figura a inscrición: ::::''Ils furent ici moins de soixante'' ::::''Opposés à toute une armée.'' ::::''Sa masse les écrasa.'' ::::''La vie plutôt que le courage'' ::::''Abandonna ces soldats Français'' ::::''A Camerone le 30 avril 1863'' [[Ficheiro:Camerone 2006.jpg|miniatura|200px|Cada ano, a Lexión Estranxeira Francesa comemora a batalla de Camarón na súa sede, en [[Aubagne]].]] Todos os anos, o [[30 de abril]], o goberno mexicano organiza cerimonias no memorial, cun desfile de varias unidades militares mexicanas. A estas cerimonias contan ás veces coa participación de representantes do exército francés, e o lugar tamén é visitado por veteranos xubilados da [[Lexión Estranxeira Francesa]]. A aldea celebra así mesmo unha festa o mesmo día. A conduta atribuída á Lexión nesta loita mitificouse e Camarón é, dentro das súas filas, sinónimo de coraxe e de loita até a morte.<ref>Windrow, Martin (2005): ''The Last Valley: Dien Bien Phu and the French Defeat in Vietnam.'' Da Capo Press. ISBN 0-306-81443-9.</ref> O capitán Danjou era un militar profesional que perdera a man esquerda durante unha expedición na campaña de [[Alxeria]], e tiña unha prótese de madeira articulada e pintada para semellar unha luva, prendida ao seu antebrazo esquerdo. Esta prótese é o obxecto máis valioso da historia da Lexión, e o lexionario que a leva durante un desfile na súa caixa protectora considera como unha grande honra que lle concederan a encarga. O día 30 de abril conmemorase como o "Día de Camarón", un día moi importante para os lexionarios. [[Ficheiro:ORANGE Camerone2010.jpg|miniatura|500px|centro|Conmemoración da batalla de Camarón no ''Théâtre antique d'Orange'', [[Orange (Vaucluse)|Orange]] ([[Francia]]).]] == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == {{commons}} === Bibliografía === * Avenel, Jean (1996): ''La campagne du Mexique (1862-1867)''. Éditions Economica. ISBN 978-2-7178-3110-8. * Gouttman, Alain (2008): ''La guerre du Mexique, 1862-1867: le mirage américain de Napoléon III''. Perrin. ISBN 978-2-262-02116-0. [http://books.google.fr/books/about/La_guerre_du_Mexique_1862_1867.html?hl=fr&id=mMh6AAAAMAAJ Resumo]. * Julaud, Jean-Joseph (2008): ''Camarón''. Le Cherche midi éditeur. ISBN 2-7491-1059-9. * Eugène Lanusse, Eugène (1891): ''Les héros de Camaron''. Flammarion. * Manes Postigo, Joaquim (2004): ''El mito de Camerone''. Hergue Editores. ISBN 84-95319-80-2. * Sergent, Pierre (1980): ''Camerone''. Editions Fayard. ISBN 2-213-00890-6. === Outros artigos === * [[Batalla de Puebla]] === Ligazóns externas === * [http://www.legion-etrangere.com/ Páxina Web oficial da Lexión Estranxeira Francesa] {{fr}} Consultada o 3/01/2013. * [http://secretdefense.blogs.liberation.fr/defense/2009/04/larm%C3%A9e-fran%C3%A7aise-assi%C3%A9geait-puebla-joyeux-camerone-.html "L'armée française assiégeait Puebla..."]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130416193246/http://secretdefense.blogs.liberation.fr/defense/2009/04/larm%C3%A9e-fran%C3%A7aise-assi%C3%A9geait-puebla-joyeux-camerone-.html |date=16 de abril de 2013 }} en ''Libération''. {{fr}} Consultada o 3/01/2013. * [https://web.archive.org/web/20100217043724/http://www.net4war.com/e-revue/dossiers/legion/camerone/camerone01.htm "La cérémonie de Camerone"] en Net4war. {{fr}} Consultada o 3/01/2013. [[Categoría:Batallas do século XIX]] [[Categoría:1863]] f2n16kegyod4jvcu3mqnd9uw5mtkt5d 0 232600 7104528 4336452 2025-06-23T14:48:24Z Autopistero20502020 127649 Mellora do formato 7104528 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Reción''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Reción, Silvela, Friol|Reción]]''', lugar da parroquia de [[Silvela, Friol|Silvela]], no concello de [[Friol]]; *'''[[Reción, Verís, Irixoa|Reción]]''', lugar da parroquia de [[Verís, Irixoa|Verís]], no concello de [[Irixoa]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== *'''[[Recón, Vilaesteva, O Saviñao|Recón]]''', lugar da parroquia de [[Vilaesteva, O Saviñao|Vilaesteva]], no concello do [[O Saviñao|Saviñao]]. {{Control de autoridades}} 0tzxnuzebqlwzbyw9bua6ixwsf8m93v 0 232714 7104803 6412932 2025-06-23T19:19:07Z O Breixo 127505 7104803 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Ivory Coast March 2011 offensive map.png |descrición_imaxe = Mapa da ofensiva de Ouattara realizada en marzo de 2011. |resultado = Vitoria das forzas de Ouattara<br />Caída e captura de Gbagbo |combatentes1 = '''Forzas pro-Gbagbo'''<br />[[Ficheiro:Flag of Cote d'Ivoire.svg|20px]] [[Forzas Armadas de Costa do Marfil|FANCI]] * Exército * Policía * Armada * Forza Aérea * Garda Republicana [[Ficheiro:Flag of Cote d'Ivoire.svg|20px]] [[Fronte Popular Marfileño|FPI]]<br />[[Ficheiro:Coat of arms of Ivory Coast.svg|20px]] [[Mozos Patriotas de Abidjan|MPA]]<br />[[Ficheiro:Flag of Cote d'Ivoire.svg|20px]] [[Fronte de Resistencia do Grande Oeste|FRGO]]<br />[[Mercenario]]s [[liberia]]nos |combatentes2 = '''Forzas anti-Gbagbo'''<br />[[Ficheiro:Flag of Cote d'Ivoire.svg|20px]] [[Alianza de Republicanos|RDR]]<br />[[Ficheiro:Flag of Cote d'Ivoire.svg|20px]] [[Novas Forzas de Costa do Marfil|FNCI]]<br />[[Ficheiro:Flag of the United Nations.svg|20px]] [[ONU]] ([[Operación de Nacións Unidas en Costa do Marfil|ONUCI]])<br />{{FRA}} |comandante1 = [[Ficheiro:Flag of Cote d'Ivoire.svg|20px]] [[Laurent Gbagbo]]<br />[[Ficheiro:Coat of arms of Ivory Coast.svg|20px]] [[Charles Blé Goudé]]<br />[[Ficheiro:Flag of Cote d'Ivoire.svg|20px]] [[Denis Maho Glofieï|Denis Glofieï]] |comandante2 = [[Ficheiro:Flag of Cote d'Ivoire.svg|20px]] [[Alassane Ouattara]]<br />[[Ficheiro:Flag of Cote d'Ivoire.svg|20px]] [[Guillaume Soro]]<br />[[Ficheiro:Flag of the United Nations.svg|20px]] [[Choi Young-jin]] |soldados1 = FANCI:<br />50.000-55.000 (inicio)<ref name= Ref1 /><ref name= FANCI >[http://www.globalpost.com/dispatch/news/regions/africa/110401/ivory-coast-africa-gbagbo-abidjan-ouattara-civil-war-grow-video Alassane Ouattara | Laurent Gbagbo | Ivory Coast] 1 de abril de 2011.</ref><br />2.000-5.000 (final)<ref name= Ref1 /><ref name= FANCI /><br />2.500 gardas (final)<br />15.000 MPA (final)<ref>[http://wadhaf.com/archives/1971 Pro-Ouattara forces claim Cote d’Ivoire town | Wadhaf news] 28 de marzo de 2011.</ref><br />10.000 FRGO (final)<ref>[http://www.nytimes.com/2011/03/07/world/africa/07ivory-coast.html Ivory Coast Rebels Say Seizure of Town Expands Advance - NYTimes.com] 6 de marzo de 2011.</ref> |soldados2 = [[Ficheiro:Flag of the United Nations.svg|20px]] 9.062<br />{{FRAb}} 1.650<ref>[http://news.xinhuanet.com/english2010/world/2011-04/05/c_13813153.htm UN, French troops attack Cote d'Ivoire's Gbagbo military camp] 5 de abril de 2011.</ref><br />[[Ficheiro:Flag of Cote d'Ivoire.svg|20px]] 10.000 FNCI<ref>[http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/artikel.php?ID=208640 Soro's forces warn Ghana | General News 2011-05-18 | Ghanaweb.com] 18 de maio de 2011.</ref> |baixas1 = 100 mortos |baixas2 = 500 mortos }} A '''Segunda Guerra Civil en [[Costa do Marfil]]'''<ref>[http://topics.nytimes.com/top/news/international/countriesandterritories/ivorycoast/index.html Ivory Coast News - Breaking World Ivory Coast News - The New York Times] 14 de abril de 2011.</ref><ref>[http://www.bbc.co.uk/blogs/thereporters/andrewharding/2011/04/civil_war_ivory_coast-style.html BBC - Andrew Harding on Africa Civil war, Ivory Coast-style] 9 de abril de 2011.</ref> iniciouse o [[25 de febreiro]] de [[2011]] cando empezaron os combates entre as forzas leais ao presidente electo e o ''[[de facto]]'' no oeste do país.<ref>[http://www.news.com.au/breaking-news/fighting-flares-in-western-ivory-coast/story-e6frfku0-1226017069028 Fighting flares in western Ivory Coast News.com.au] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140812202627/http://www.news.com.au/breaking-news/fighting-flares-in-western-ivory-coast/story-e6frfku0-1226017069028 |date=12 de agosto de 2014 }} 7 de marzo de 2011.</ref> O conflito armado debeuse á escalada de violencia que vivía o país pola crise política producida polo descoñecemento da vitoria do líder opositor [[Alassane Ouattara]] por unha estreita marxe de votos na segunda volta das eleccións presidenciais do [[28 de novembro]] de [[2010]] que derrotara o presidente [[Laurent Gbagbo]], quen contaba coa lealdade das forzas armadas para perpetuarse no poder pero cun gran rexeitamento por parte do pobo e a comunidade internacional. Tras teren quedado claras as posturas de ambos bandos, a comunidade internacional ao completo (cabe destacar a [[Unión Europea]], [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], a [[Organización das Nacións Unidas]], a [[Unión Africana]] ou a [[Comunidade Económica de Estados de África Occidental]]) posicionouse a favor dos resultados proclamados pola comisión electoral que daban a Outtara como vencedor nas eleccións.<ref>[http://www.voanews.com/english/news/africa/UN-Ivory-Coast-Crisis-Not-Over-Yet-119617614.html UN: Ivory Coast Crisis Not Over Yet | Africa | English - VOA news] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110413152612/http://www.voanews.com/english/news/africa/UN-Ivory-Coast-Crisis-Not-Over-Yet-119617614.html |date=13 de abril de 2011 }} 11 de abril de 2011.</ref> Despois de meses de negociacións infrutuosas e a violencia esporádica entre os partidarios dos dous lados, protestas reprimidas polo exército e a policía e ataques a opositores políticos entre os distintos bandos, a crise converteuse nunha [[guerra civil]] cando as milicias de Ouattara tomaron o control do norte do país durante o marzal de 2011, atrincheirándose Gbagbo na ex-capital e cidade máis grande do país, [[Abidjan]]. As organizacións internacionais informaron de numerosos casos de violacións de dereitos humanos por ambas partes, en particular, na cidade de [[Duékoué]], onde o [[29 de marzo]] polo menos 800 persoas foron masacradas por milicianos de ambos bandos.<ref>[http://english.aljazeera.net/news/africa/2011/04/2011446577547697.html Pro-Ouattara forces launch palace assault - Africa - Al Jazeera English] 5 de abril de 2011.</ref> Mentres as tropas rebeldes avanzaban cara ao sur, tomando a capital, [[Yamoussoukro]], o [[30 de marzo]], sen resistencia,<ref>[http://af.reuters.com/article/topNews/idAFJOE72T0NY20110330?pageNumber=2&virtualBrandChannel=0 Pro-Ouattara forces reach Ivorian capital | Top News | Reuters] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120121120148/http://af.reuters.com/article/topNews/idAFJOE72T0NY20110330?pageNumber=2&virtualBrandChannel=0 |date=21 de xaneiro de 2012 }} 30 de marzo de 2011.</ref> as forzas da [[ONU]] e [[Francia]] deron apoio militar ás forzas do goberno electo.<ref>[http://www.nytimes.com/2011/04/05/world/africa/05ivory.html?_r=3 Strikes by U.N. and France Corner Leader of Ivory Coast - NYTimes.com] 4 de abril de 2011.</ref> Ao día seguinte ([[31 de marzo]]) as milicias de Ouattara entraron en Abixán producíndose unha gran batalla pola cidade. Uns 2.000 a 3.000 rebeldes entraron nela mentres o presidente electo declaraba un toque de queda de tres días. Cando as tropas internacionais interviron especialmente na loita pola cidade, a Gbagbo quedáballe só unha pequena fracción das súas forzas, na súa maioría da súa garda persoal ou mozos milicianos. Moitos dos seus oficiais desertaran pasándose ao outro bando ou escapado do país.<ref name= Ref1 >[http://www.timeslive.co.za/africa/article999121.ece/Rebels-wonder--where-did-Gbagbo-go Rebels wonder; where did Gbagbo go - Times LIVE] 1 de abril de 2011.</ref> A [[batalla de Abidjan]] deuse por finalizada coa captura de Gbagbo na súa residencia o [[11 de abril]] dándose por acabada oficialmente tamén a guerra civil.<ref>[http://www.washingtonpost.com/world/ivory-coast-strongman-arrested-after-french-forces-intervene/2011/04/11/AFOBaeKD_story.html Ivory Coast strongman arrested after French forces intervene - The Washington Post] 11 de abril de 2011.</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == ===Outros artigos=== * [[Primeira guerra civil de Costa do Marfil]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerras civís en Costa do Marfil]] [[Categoría:Guerras do século XXI]] [[Categoría:2011]] [[Categoría:2010]] ptfwdykpx8wp3b1hnl21vnp393ue8wv 0 234655 7104643 7086823 2025-06-23T15:57:53Z Autopistero20502020 127649 7104643 wikitext text/x-wiki {{homónimos}} {{Galizionario|regato}} O [[topónimo]] '''O Regato''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[O Regato, Santa Tegra de Abeleda, Castro Caldelas|O Regato]]''', lugar da parroquia de [[Santa Tegra de Abeleda, Castro Caldelas|Santa Tegra de Abeleda]], no concello de [[Castro Caldelas]]; *'''[[O Regato, San Vitoiro de Ribas de Miño, O Saviñao|O Regato]]''', lugar da parroquia de [[San Vitoiro de Ribas de Miño, O Saviñao|San Vitoiro de Ribas de Miño]], no concello do [[O Saviñao|Saviñao]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|A Rega|Gato (homónimos)|Regata (homónimos)|O Regado}} {{Control de autoridades}} 4bjnf9gfrsoatlwo8kkxh16r7934f9a 0 235294 7104804 7097768 2025-06-23T19:19:45Z O Breixo 127505 7104804 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Siege of Lisbon - Muslim surrender.jpg |descrición_imaxe = ''O sitio de Lisboa por Afonso Henriques''.<br>Pintura de Joaquim Rodrigues Braga (1840). |resultado = Vitoria decisiva para a independencia portuguesa |combatentes1 = [[Ficheiro:PortugueseFlag1143.svg|25px]] [[Reino de Portugal]]<br />[[Ficheiro:Cross-Pattee-red.svg|25px]] [[Cruzadas|Cruzados]] |combatentes2 = [[Almorábides|Imperio Almorábide]] |comandante1 = [[Ficheiro:PortugueseFlag1143.svg|25px]] [[Afonso I de Portugal]]<br />Henry Glanville<br />Arnold III de Aerschot<br />Christian de Ghistelles<br />Simon de Dover<br />Andrew de Londres<br />Saher de Archelle |comandante2 = Descoñecidos |soldados1 = 20.000 homes<br /> * 7.000 portugueses * 6.000 ingleses * 5.000 alemáns * 2.000 flamengos | soldados2 = ~15.000 homes| baixas1 = Indeterminadas | baixas2 = Indeterminadas }} O '''asedio de Lisboa''', tamén coñecido como '''toma de Lisboa''', tivo lugar entre o [[1 de xullo]] e o [[25 de outubro]] de [[1147]], saldándose coa toma da cidade polos cristiáns portugueses e os seus aliados, cruzados procedentes de varios países europeos, que lla arrebataron aos musulmáns, momento clave no proceso da [[Reconquista]] e un dos poucos éxitos da [[Segunda Cruzada]], e que contribuíu a afianzar á incipiente monarquía portuguesa. A [[Condado de Edesa|caída de Edesa]] en [[1144]] animou ao [[Uxío III, papa|papa Euxenio III]] a convocar unha nova cruzada para [[1145]] e [[1146]]. O Papa tamén autorizou unha cruzada para a [[Península Ibérica]], aínda que esta fose unha guerra de desgaste con xa varios séculos, desde a derrota dos mouros en [[batalla de Covadonga|Covadonga]], no [[718]]. Xa nos primeiros meses da [[Primeira Cruzada]], en [[1095]], o [[Urbano II, papa|Papa Urbano II]] pedira aos cruzados ibéricos (futuros portugueses, casteláns, leoneses, aragoneses etc.) que permaneceran na súa terra, xa que a súa propia guerra considerábase tan importante para a cristiandade como a dos cruzados na procura da conquista de [[Xerusalén]]. Euxenio reiterou a decisión, autorizando a [[Marselha]], [[Pisa]], [[Xénova]] e outras grandes cidades mediterráneas a participar na guerra da Reconquista. O [[19 de maio]] de [[1147]] parten, de [[Dartmouth]] ([[Inglaterra]]), os primeiros continxentes de [[Flandres|flamengos]], [[normandos]], [[ingleses]], [[escoceses]] e algúns cruzados [[xermanos]]. Segundo [[Odo de Deuil]], a frota estaba constituída por 164 navios, cifra que probabelmente foi aumentado progresivamente até a chegada a Portugal. Durante esta parte da cruzada, os cruzados non estaban baixo o mando de ningún príncipe ou rei; Inglaterra estaba en pleno período de anarquía. A frota estaba dirixida por [[Arnold III de Aerschot]] (sobriño de [[Godofredo de Lovaina]]), [[Christian de Ghistelles]], [[Henry Glanville]] ([[condestábel]] de [[Suffolk]]), [[Simon de Dover]], [[Andrew de Londres]] e [[Saher de Archelle]]. O mal tempo obrigou aos buques a deterse na costa portuguesa o [[16 de xuño]], concretamente ao norte do [[Porto, Portugal|Porto]]. Alí foron convencidos polo [[bispo do Porto]], [[Pedro II Pitões]], para que tomaran parte na Reconquista. Despois da conquista de [[Santarém, Portugal|Santarém]] (1147), sabendo da dispoñibilidade dos cruzados para axudar, as forzas de Afonso Henriques proseguiran para o sur, camiño de Lisboa. Acordouse compensar aos cruzados permitíndolles o saqueo da cidade de mercadorías e diñeiro, previsto nun principio para o intercambio de presos. As forzas portuguesas avanzaban por terra, e as dos cruzados por mar, penetrando na foz do [[río Texo]]; en xuño dese mesmo ano, ambas as forzas estaban reunidas, librándose as primeiras escaramuzas nos arrabaldes ao oeste do outeiro sobre a cal se erguia a cidade de entón (hoxe, a chamada Baixa). Despois de violentos combates, tanto nese arrabalde como no leste, os musulmáns foron dominados polos cristiáns, impoñéndose desta forma o cerco á opulenta cidade mercantil. O asedio comezou o 1 de xullo. Tras catro meses, os gobernantes mouros acordaron a entrega da cidade o 25 de outubro, debido á situación de fame que existía entre a poboación. A maioría dos cruzados asentáronse na cidade acabada de tomar, aínda que algúns deles embarcaron cara á Terra Santa. Lisboa converteríase na capital do [[Reino de Portugal]] algo máis dun século máis tarde, en [[1255]]. == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === * ''[https://www.arqnet.pt/portal/pessoais/cruzado_lisboa.html Da carta do cruzado sobre a conquista de Lisboa]'' en Portal História. Arq net. {{pt}} * De Deuil, Odo (1948): ''De profectione Ludovici VII in orientem''. Berry, Virginia Gingerick (ed.) Columbia University Press. * Runciman, Steven (1952): ''A History of the Crusades''. Volume II: The Kingdom of Jerusalem and he Frankish East, 1100–1187. Cambridge University Press. [http://digicoll.library.wisc.edu/cgi-bin/History/History-idx?type=article&did=History.CrusOne.i0030&id=History.CrusOne&isize=M Baldwin, M. W. (ed.) (1969: ''The first hundred years. XV: The Second Crusade'', pp. 463-512.] * Saramago, José (2008): ''Historias del cerco de Lisboa''. Punto de Lectura. ISBN 978-84-663-2168-6. (Novela histórica). === Outros artigos === * [[Afonso I de Portugal]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Portugal]] [[Categoría:Lisboa]] [[Categoría:Cercos]] [[Categoría:Batallas do Reino de Portugal]] 6j1qn6o0bl4c4kbf0zfpuhqh0a6bpe1 7104805 7104804 2025-06-23T19:20:07Z O Breixo 127505 7104805 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Siege of Lisbon - Muslim surrender.jpg |descrición_imaxe = ''O sitio de Lisboa por Afonso Henriques''.<br>Pintura de Joaquim Rodrigues Braga (1840). |resultado = Vitoria decisiva para a independencia portuguesa |combatentes1 = [[Ficheiro:PortugueseFlag1143.svg|22px]] [[Reino de Portugal]]<br />[[Ficheiro:Cross-Pattee-red.svg|22px]] [[Cruzadas|Cruzados]] |combatentes2 = [[Almorábides|Imperio Almorábide]] |comandante1 = [[Ficheiro:PortugueseFlag1143.svg|22px]] [[Afonso I de Portugal]]<br />Henry Glanville<br />Arnold III de Aerschot<br />Christian de Ghistelles<br />Simon de Dover<br />Andrew de Londres<br />Saher de Archelle |comandante2 = Descoñecidos |soldados1 = 20.000 homes<br /> * 7.000 portugueses * 6.000 ingleses * 5.000 alemáns * 2.000 flamengos | soldados2 = ~15.000 homes| baixas1 = Indeterminadas | baixas2 = Indeterminadas }} O '''asedio de Lisboa''', tamén coñecido como '''toma de Lisboa''', tivo lugar entre o [[1 de xullo]] e o [[25 de outubro]] de [[1147]], saldándose coa toma da cidade polos cristiáns portugueses e os seus aliados, cruzados procedentes de varios países europeos, que lla arrebataron aos musulmáns, momento clave no proceso da [[Reconquista]] e un dos poucos éxitos da [[Segunda Cruzada]], e que contribuíu a afianzar á incipiente monarquía portuguesa. A [[Condado de Edesa|caída de Edesa]] en [[1144]] animou ao [[Uxío III, papa|papa Euxenio III]] a convocar unha nova cruzada para [[1145]] e [[1146]]. O Papa tamén autorizou unha cruzada para a [[Península Ibérica]], aínda que esta fose unha guerra de desgaste con xa varios séculos, desde a derrota dos mouros en [[batalla de Covadonga|Covadonga]], no [[718]]. Xa nos primeiros meses da [[Primeira Cruzada]], en [[1095]], o [[Urbano II, papa|Papa Urbano II]] pedira aos cruzados ibéricos (futuros portugueses, casteláns, leoneses, aragoneses etc.) que permaneceran na súa terra, xa que a súa propia guerra considerábase tan importante para a cristiandade como a dos cruzados na procura da conquista de [[Xerusalén]]. Euxenio reiterou a decisión, autorizando a [[Marselha]], [[Pisa]], [[Xénova]] e outras grandes cidades mediterráneas a participar na guerra da Reconquista. O [[19 de maio]] de [[1147]] parten, de [[Dartmouth]] ([[Inglaterra]]), os primeiros continxentes de [[Flandres|flamengos]], [[normandos]], [[ingleses]], [[escoceses]] e algúns cruzados [[xermanos]]. Segundo [[Odo de Deuil]], a frota estaba constituída por 164 navios, cifra que probabelmente foi aumentado progresivamente até a chegada a Portugal. Durante esta parte da cruzada, os cruzados non estaban baixo o mando de ningún príncipe ou rei; Inglaterra estaba en pleno período de anarquía. A frota estaba dirixida por [[Arnold III de Aerschot]] (sobriño de [[Godofredo de Lovaina]]), [[Christian de Ghistelles]], [[Henry Glanville]] ([[condestábel]] de [[Suffolk]]), [[Simon de Dover]], [[Andrew de Londres]] e [[Saher de Archelle]]. O mal tempo obrigou aos buques a deterse na costa portuguesa o [[16 de xuño]], concretamente ao norte do [[Porto, Portugal|Porto]]. Alí foron convencidos polo [[bispo do Porto]], [[Pedro II Pitões]], para que tomaran parte na Reconquista. Despois da conquista de [[Santarém, Portugal|Santarém]] (1147), sabendo da dispoñibilidade dos cruzados para axudar, as forzas de Afonso Henriques proseguiran para o sur, camiño de Lisboa. Acordouse compensar aos cruzados permitíndolles o saqueo da cidade de mercadorías e diñeiro, previsto nun principio para o intercambio de presos. As forzas portuguesas avanzaban por terra, e as dos cruzados por mar, penetrando na foz do [[río Texo]]; en xuño dese mesmo ano, ambas as forzas estaban reunidas, librándose as primeiras escaramuzas nos arrabaldes ao oeste do outeiro sobre a cal se erguia a cidade de entón (hoxe, a chamada Baixa). Despois de violentos combates, tanto nese arrabalde como no leste, os musulmáns foron dominados polos cristiáns, impoñéndose desta forma o cerco á opulenta cidade mercantil. O asedio comezou o 1 de xullo. Tras catro meses, os gobernantes mouros acordaron a entrega da cidade o 25 de outubro, debido á situación de fame que existía entre a poboación. A maioría dos cruzados asentáronse na cidade acabada de tomar, aínda que algúns deles embarcaron cara á Terra Santa. Lisboa converteríase na capital do [[Reino de Portugal]] algo máis dun século máis tarde, en [[1255]]. == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === * ''[https://www.arqnet.pt/portal/pessoais/cruzado_lisboa.html Da carta do cruzado sobre a conquista de Lisboa]'' en Portal História. Arq net. {{pt}} * De Deuil, Odo (1948): ''De profectione Ludovici VII in orientem''. Berry, Virginia Gingerick (ed.) Columbia University Press. * Runciman, Steven (1952): ''A History of the Crusades''. Volume II: The Kingdom of Jerusalem and he Frankish East, 1100–1187. Cambridge University Press. [http://digicoll.library.wisc.edu/cgi-bin/History/History-idx?type=article&did=History.CrusOne.i0030&id=History.CrusOne&isize=M Baldwin, M. W. (ed.) (1969: ''The first hundred years. XV: The Second Crusade'', pp. 463-512.] * Saramago, José (2008): ''Historias del cerco de Lisboa''. Punto de Lectura. ISBN 978-84-663-2168-6. (Novela histórica). === Outros artigos === * [[Afonso I de Portugal]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Portugal]] [[Categoría:Lisboa]] [[Categoría:Cercos]] [[Categoría:Batallas do Reino de Portugal]] 5h3uuoc9tnx3yqc9uaqij6lpbxlbtge 0 235303 7104806 6953406 2025-06-23T19:21:43Z O Breixo 127505 7104806 wikitext text/x-wiki {{sen referencias}} {{Acontecemento |imaxe = Batalha de D. Afonso Henriques junto àponte romana em Sacavém.jpg |descrición_imaxe = Batalla de [[Afonso I de Portugal|Afonso Henriques]] xunto<br />á ponte romana de [[Sacavém]] ([[1147]]) |resultado = Vitoria das forzas [[Cristián|cristiás]] |combatentes1 = [[Cristián|Cristiáns portugueses]]<br><small>(e quizais [[Cruzadas|cruzados]] doutras nacionalidades)</small> |combatentes2 = [[Islam|Musulmáns]] ([[almorábide]]s) |comandante1 = [[Ficheiro:PortugueseFlag1143.svg|25px]] [[Afonso I de Portugal|Afonso Henriques]] |comandante2 = [[Bezai Zaide]] |soldados1 = 1500 homes<br />(de acordo coa tradición) |soldados2 = 5000 homes<br />(de acordo coa tradición) |baixas1 = ''s/d'' (elevadas) |baixas2 = 3000 mortos en combate,<br>elevado número de afogados,<br>o resto feitos prisioneiros |}} A mítica '''batalla de Sacavém''' foi unha loita entre o primeiro rei portugués, [[Afonso I de Portugal|Afonso Henriques]], e os [[musulmán]]s, no inicio da [[toma de Lisboa]], en [[xullo]] de [[1147]], nas marxes do [[río Trancão]], xunto á antiga ponte romana que o cruzaba. == Antecedentes == Despois da conquista de [[Santarém, Portugal|Santarém]], Afonso Henriques preparouse para tomar [[Lisboa]] e así consolidar definitivamente non só a liña do [[río Texo]] senón tamén a propia independencia do incipiente reino portugués, xa que o dominio do seu fértil val garantíalle a plena autosuficiencia e malograba os plans dos [[reino de León|leoneses]] de volver a anexioar [[Portugal]]. Entre tanto, difundíase pola [[Estremadura]] a noticia de que os cristiáns xa cercaban Lisboa, sendo imperativo axudar a defender a toda costa os últimos redutos musulmáns ao norte do río Texo. Sendo así, reuníronse nas proximidades de [[Sacavém]], ao norte do río, para loitar e destruír as forzas de Afonso Henriques cerca de cinco mil musulmáns oriúndos non só de Estremadura (Alenquer, Lisboa e Sacavém), senón tamén do oeste ([[Óbidos, Portugal|Óbidios]] e [[Torres Vedras]]) e do [[Ribatejo]] ([[Tomar]] e [[Torres Novas]]), baixo o mando do ''walí'' de Sacavém, [[Bezai Zaide]]. == Unha batalla, un milagre == Alfonso Henriques dispoñía apenas dunha forza de mil cincocentos guerreiros, e foi nesas condicións como se iniciou a batalla, tendo como escenario ''Sacavém de Baixo'', na marxe do río de Sacavém, entre os actuais ''[[Forte de Sacavém|montes de Sintra]]'' e ''do Convento'', xunto á vella ponte romana, fortemente defendida polos mouros, os cales iniciaran xa o seu ataque, dispostos a derrotar aos portugueses. [[Ficheiro:AfonsoI-P.jpg|miniatura|esquerda|150px|[[Afonso Henriques]] quen, de acordo coa tradición, conquistou Sacavém aos mouros.]] A pesar da significativa diferenza numérica entre ambos os contendentes (as forzas do ''walí'' estímanse nuns 5 000 soldados), acabarían por vencer os cristiáns; aínda que a maior parte destes últimos perecera, conseguirían matar a tres mil musulmáns a fío de espada, quedando os restantes mouros afogados no río ou sendo feitos prisioneiros. Esta milagrosa vitoria foi atribuída á divina intervención da Virxe María, que tería feito aparecer durante o combate a ''moitos homes estraños que pelexaban cos cristiáns''. Como Afonso Henriques contou co apoio dos [[Cruzada|cruzados]] para tomar a que sería máis tarde a capital, podemos partir do principio, máis ou menos seguro, de que os ''homes estraños'' aos que a fonte lendaria se refire serían cristiáns oriúndos do norte de [[Europa]]. Cóntase que Bezai Zaide, ante o sucedido, converteuse á fe cristiá, sendo o primeiro sancristán da ermida dedicada á [[Convento de Nossa Senhora da Conceição e dos Mártires|Nossa Senhora dos Mártires]] (así chamada en honra dos cristiáns caídos na batalla), que Afonso Henriques alí mandou erixir pasados poucos días da loita. Ao mesmo tempo, o rei tamén mandou reconstruír a vella [[Igrexa de Nossa Senhora da Vitória de Sacavém|Igrexa de Nossa Senhora dos Prazeres]] (que quedara en ruínas baixo a ocupación musulmá, a persar de que estes tiñan permitido o culto cristián mediante o pago dun tributo —a ''[[yizía]]''- ás autoridades islámicas), facéndoa sé parroquial de Sacavém alterándoa na súa advocación, dedicándoa agora á [[Igrexa de Nossa Senhora da Vitória de Sacavém|Nossa Senhora da Vitória]] (en homenaxe á súa estrondosa vitoria sobre os mouros debido á intercesión da Virxe). == Entre a historia e a lenda == O primeiro en aludir a esta tradición foi un monxe da [[orde do Císter|orde cisterciense]] do [[Mosterio de Alcobaça]], [[Frei Antonio Brandão]], na súa ''Monarquía Lusitana'' (folios 170, 170 v. e 171), afirmando basearse nunha tradición, xa vella, recollida entre as xentes de Sacavém; tamén [[Miguel de Moura]], nas súas inéditas ''Memorias da Fundación do Mosteiro de Sacavém'', alude a esa lenda existente entre os sacavenenses, que averiguou cando desexou erixir o [[Convento de Nossa Senhora dos Mártires e da Conceição de Sacavém]], no lugar da antiga ermida da Senhora dos Mártires, en [[1577]]. Con todo, non hai probas históricas que corroboren a existencia ''de facto'' deste combate; as fontes sobre a conquista (como a coñecida ''Carta do cruzado Randulfo ao clérigo Osberto de Baldreseia'', na cal relata polo miúdo a expugnación da cidade), non fan ningunha alusión a este combate nas marxes do [[Río Trancão|río de Sacavém]]. No [[século XIX]], o historiador e político [[Alexandre Herculano]] foi o primeiro en citar este feito, na súa coñecida ''História de Portugal''. Hoxe en día, está comunmente considerada como practicamente lendaria, polo menos cos "adornos" con que foi descrita. == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Afonso I de Portugal]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:1147]] [[Categoría:Batallas do século XII]] [[Categoría:Historia medieval de Portugal]] [[Categoría:Batallas do Reino de Portugal]] [[Categoría:Batallas do Condado de Portucale]] oflp5d32f4nesawrvhv6ax61kuut1sg 0 235692 7104807 7034734 2025-06-23T19:22:02Z O Breixo 127505 7104807 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |resultado = Vitoria do rei [[García II de Galicia]] |combatentes1 = [[Ficheiro:Attributed Coat of Arms of the Kingdom of Galicia (Hérault Vermandois and Redinghoven Armorials).svg|senmarco|20px]] [[Reino de Galicia]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Shield of the County of Portugal (1095-1139).png|senmarco|20px]] [[Condado portucalense]] |comandante1 = [[García II de Galicia]] |comandante2 = [[Nuno II Menendiz]], [[Condado portucalense|conde de Portucale]] |soldados1 = 200-300 |soldados2 = 50-100 |baixas1 = 60 |baixas2 = 25 }} A '''batalla de Pedroso''' foi unha [[batalla]] que ocorreu o [[17 de febreiro]] ou o [[18 de xaneiro]] de [[1071]]<ref>{{Cita libro|título=Crónica do conde D. Henrique, D. Teresa e infante D. Afonso|apelidos=Brandão|nome=António|editorial=Livraria Civilização|ano=1944|apelidos2=de Brito|nome2=Bernardo}}</ref> entre as tropas de [[Nuno II Menendiz]], [[Condado portucalense|conde de Portucale]]<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Gouveia|nome=Mário de|data=2013|título=Nuno Mendes: o último conde de Portucale|revista=Faculdade de Letras da Universidade de Coimbra, Instituto de História Económica e Social|doi=10.14195/0870-4147_44_7|url=https://digitalis-dsp.uc.pt/bitstream/10316.2/33464/1/RPH44_artigo9.pdf?ln=pt-pt}}</ref> e o exército de [[García II de Galicia|García II]], [[Lista de monarcas de Galicia|rei de Galiza]]<ref>{{Cita libro|título=García II de Galicia: el rey y el reino (1065-1090)|apelidos=Portela Silva|nome=Ermelindo|editorial=Burgos : La Olmeda, 2001|ano=2001|ISBN=84-89915-16-4|url=https://dialnet.unirioja.es/servlet/libro?codigo=120345}}</ref> en [[Pedroso (Vila Nova de Gaia)|Pedroso]], preto da [[freguesía]] de [[Mire de Tibães]] (hoxe no concello de [[Braga]])<ref>{{cita web|url=http://historiaporumcanudo.blogspot.pt/2007/12/tibes-uma-mo-cheia-de-interesses.html |título=História por um Canudo |autor=José Carlos Gonçalves Peixoto |data=3 de decembro de 2007 |publicado=|acessodata=}}</ref>. Os portugueses foron derrotados e o [[conde]] Nuno caeu no campo de batalla. A batalla de Pedroso puxo fin á existencia do Primeiro Condado de Portugal, fundado en [[868]] por [[Vimara Pérez]], e o seu territorio foi incorporado ao [[Reino de Galicia|Reino de Galiza]].<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Mattoso|nome=José|data=1981|título=A nobreza medieval portuguesa: a família e o poder|revista=Editorial Estampa|páxinas=114-115|OCLC=8242615}}</ref> == Antecedentes == Trala morte de [[Fernando I de León|Fernando I]] en [[1065]] os seus tres fillos entraron en conflito pola herdanza do seu pai, dividindo o reino en tres diferentes posesións. O máis novo deles [[García II de Galicia|García]], que tomou posesión de Galiza, reclamou o territorio do [[condado portucalense]]. García fundamentaba as súas declaracións co feito de que a súa avoa [[Elvira Méndez (raíña)|Elvira Méndez]], a muller do rei [[Afonso V o Nobre|Afonso V]] era a filla máis vella do quinto conde de Portucale [[Mendo Gundisalviz]], e a avoa de [[Nuno II Menendiz|Nuno II]] [[Ilduara Méndez|Ilduara]] era a filla máis nova de Mendo. García cría que tiña máis dereitos para posuír o condado que Nuno, pero Nuno, conde de Portocale, señor de [[Nogueira (Braga)|Nogueira]], [[Gualtar]], [[Barros (Vila Verde)|Barros]], etc., cría que posuía o condado por dereito, xa que era descendente do primeiro conde, [[Vimara Pérez]]. O Condado de Nuno Mendes ocupaba amplos territorios desde o [[río Mondego]] no sur ata as ribeiras do [[Río Limia|Limia]] no norte, representando territorialmente a metade de todo o Reino de Galiza nese momento. O conde Nuno, mesmo baixo a vasalaxe de García, mostrou aspiracións independentes e probablemente decidise utilizar a división do reino para conseguir a independencia. García non podía permitir isto, a situación política non era favorable ao rei galego, os irmáns maiores de García [[Sancho II de Castela]] e [[Afonso VI de León]] inmediatamente despois da morte do seu pai iniciaron unha guerra pola redistribución das posesións e en [[1067]] Sancho capturou ao seu irmán unindo nas súas mans os tronos de [[Reino de Castela|Castela]] e [[Reino de León|León]]. García, non sen razón, cría que agora o seu irmán maior tentaría tomar posesión das súas terras, nesta situación necesitaba o apoio de toda a [[nobreza]] galega, e o conde Nuno non llo ía prestar. García comezou a actuar inmediatamente, cambiando o seu título oficial por “Rei de Galiza e Portucale”, convertendo a García no primeiro en declararse [[Lista de reis de Portugal|rei de Portugal]].<ref>{{Cita libro|título=História de Portugal: A formação do território - da Lusitânia ao alargamento do país|apelidos=Ribeiro|nome=Ângelo|editorial=Quidnovi|ano=1936|ISBN=989-554-106-6|apelidos2=Saraiva|nome2=José Hermano}}</ref> Comezou a intervir activamente nos asuntos portucalenses, en [[1071]] o rei foi a [[Braga]] para asistir á constitución da [[Arquidiocese católica latina de Braga|arquidiocese]] e á consagración do bispo [[Pedro, bispo de Braga|Pedro]]. Neste momento, o conde Nuno decidiu unha rebelión aberta. É difícil dicir por que Nuno Mendes escolleu este momento para o levantamento, o rei estaba acompañado do seu exército, ademais, todos os nobres fieis a García estaban en Braga, o veciño do sur de Portucale o [[Condado de Coímbra|conde de Coímbra]] [[Sisnando Davídiz]], [[Mozárabes|mozárabe]], comandante de [[Fernando I de León|Fernando o Magno]], que podería ter cambiado o equilibrio de poderes, mantivo a neutralidade a favor de Galiza. [[Ficheiro:Mosteiro Tibaes (1).JPG|miniatura|260x260px|O [[mosteiro de Tibães]] preto de onde aconteceu a batalla.]] A mediados do inverno de [[1071]], García recibiu a noticia de que o conde Nuno se dirixía cara á cidade de Braga cun destacamento de cabaleiros leais a el. A dirección do golpe foi escollida polo conde Nuno non por casualidade, ademais de que Braga tiña unha grande importancia política e relixiosa para os portucalenses, a cidade era presa fácil, xa que non estaba fortificada. Nas inmediacións había dous castelos fortificados que protexían os accesos aos arrabaldes da cidade, pero a propia cidade non contaba con murallas nin outras estruturas defensivas, ao non ter forzas suficientes para asediar fortalezas, o conde esperaba conseguir a vitoria nas estreitas rúas da cidade co apoio dos veciños leais. Ante estas circunstancias, o rei García abandonou Braga para enfrontarse ao inimigo, situado á beira do [[río Cávado]]. Na mañá do [[17 de febreiro]] de [[1071]], os opositores reuníronse nun campo preto da vila de [[Quinta de Pedroso]] (no territorio da moderna freguesía de [[Parada de Tibães]]), no dominio do [[mosteiro de Tibães]]. == Data == <blockquote>''Era 1109'' ([[era hispánica]])'': O 18 de xaneiro, os portucalenses libraron unha batalla contra o rei García, fillo do rei Fernando e nesa guerra foron dirixidos polo conde Nuno Mendes. Morreu alí e todo o seu pobo fuxiu. O rei logrou unha vitoria sobre eles nun lugar chamado Pertalini,'' (hoxe Pedroso)'', entre Braga e o río Cávado.''<ref>{{Cita web|url=https://www.arqnet.pt/portal/historiografia/godos_cronica.html|páxina-web=arqnet.pt|título=Crónica dos Godos|data-acceso=2023}}</ref></blockquote>Durante moito tempo creuse que a batalla tivo lugar o [[18 de xaneiro]] de [[1071]], foi esta data a que lle deu a famosa ''[[Chronica Gothorum Pseudoisidoriana]],'' con todo, a última investigación realizada polo doutor [[Avelino de Xesús da Costa]] deu luz a doazón ao [[mosteiro de Barbudo]], [[Vila Verde]] realizada polo conde Nuno Mendes e a súa muller o [[17 de febreiro]] de [[1071]]. Isto puido ser quizais un día antes da batalla que tería ocorrido en febreiro ou tamén puido ser que xa morrera e a doazón foi feita polos seus herdeiros para evitar, en balde, que o rei García lles confiscase os bens. == A batalla == O conde Nuno, recibindo a noticia de que os galegos lle bloqueaban o camiño cara á cidade, decidiu atacar inmediatamente ao inimigo, contando coa forza e a experiencia dos seus cabaleiros, as crónicas relatan que a batalla durou varias horas, o campo cuberto de cadáveres acabou por converterse nun gran lago vermello de sangue, esta imaxe poética é improbable, dadas as forzas menores dos dous bandos, moi probablemente a batalla foi limitada a un só ataque dos portugueses, durante o cal morreu o propio conde, tras o cal a súa xente fuxiu sen ser capturados. === Resultado === O rei García, regresando despois da vitoria a Galiza, non nomeou novo conde para Portucale, declarándoo parte das terras da coroa, pero non conseguiu mantelo durante moito tempo, poucos meses despois foi capturado polo seu irmán [[Sancho II de Castela]], volvendo a Galiza en [[1072]], xa en [[1073]] foi capturado polo seu outro irmán [[Afonso VI de León]], que en [[1093]] cedeulle o condado ao seu xenro [[Henrique de Borgoña]], quen fundou o Segundo Condado de Portugal e converteuse no antepasado da dinastía real, cuxos descendentes gobernaron o [[Reino de Portugal]] ata [[1910]]. == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == ===Outros artigos=== * [[Condado portucalense]] * [[García II de Galicia]] * [[Nuno II Menendiz]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:1071]] [[Categoría:Artigos de Galicia sen imaxes]] [[Categoría:Batallas do século XI]] [[Categoría:Batallas do Reino de Galicia]] [[Categoría:Batallas do Condado de Portucale]] owrq93mpb4r06vg5ljxtn122s0qmasg 0 236930 7104808 7096952 2025-06-23T19:23:03Z O Breixo 127505 7104808 wikitext text/x-wiki {{sen notas}} {{Acontecemento |combatentes1=[[Ficheiro:Flag of the United Kingdom.svg|20px|]] [[Reino Unido]]<br> [[Ficheiro:Flag of Australia.svg|20px]] [[Australia]]<br> [[Ficheiro:Canadian Red Ensign 1868-1921.svg|20px]] [[Canadá]]|combatentes2=[[Ficheiro:Flag of the German Empire.svg|20px]] [[Alemaña]]|comandante1=[[Ficheiro:Naval ensign of the United Kingdom.svg|20px]] [[John Jellicoe|Sir John Jellicoe]]<br> [[Ficheiro:Naval ensign of the United Kingdom.svg|20px]] [[David Beatty|Sir David Beatty]]|comandante2=[[Ficheiro:War Ensign of Germany (1903-1918).svg|20px]] [[Reinhard Scheer]]<br>[[Ficheiro:War Ensign of Germany (1903-1918).svg|20px]] [[Franz Hipper]]|soldados1='''151 barcos'''<br> 28 [[acoirazado]]s<br> 9 [[cruceiro de batalla|cruceiros de batalla]]<br> 8 [[cruceiro acoirazado|cruceiros acoirazados]]<br> 26 [[cruceiro lixeiro|cruceiros lixeiros]]<br> 78 [[destrutor]]es<br> 1 [[minador]]<br> 1 [[portahidroavións]]|soldados2='''99 barcos'''<br>16 acoirazados<br>5 cruceiros de batalla<br>6 [[pre-dreadnought]]s<br>11 cruceiros lixeiros<br>61 [[buque torpedeiro|torpedeiros]]|feridos1=674|feridos2=507|resultado=Tacticamente non concluínte; o dominio británico no mar do Norte mantívose|baixas1=6094|baixas2=2551}} A '''batalla de Xutlandia''' (alemán: ''Skagerrakschlacht'') foi unha batalla naval que enfrontou á [[Grand Fleet]] da [[Royal Navy]] (que tamén incluía barcos e persoal individual da [[Royal Australian Navy]] e a [[Royal Canadian Navy]]) contra a [[Hochseeflotte]] da [[Kaiserliche Marine]] durante a [[Primeira guerra mundial]]. A batalla tivo lugar entre o [[31 de maio]] e o [[1 de xuño]] de [[1916]] no [[mar do Norte]] preto de [[Xutlandia]], [[Dinamarca]]. Foi a meirande batalla naval e o único enfrontamento a grande escala do conflito. Foi o terceiro encontro entre acoirazados de aceiro, tras as máis pequenas pero máis decisivas batallas do [[batalla do Mar Amarelo|Mar Amarelo]] (1904) e de [[batalla de Tsushima|Tsushima]] (1905) durante a [[guerra ruso-xaponesa]]. A Hochseeflotte estaba comandada polo vicealmirante [[Reinhard Scheer]], e a Grand Fleet polo almirante [[Sir John Jellicoe]]. A intención da frota alemá era atraer, atrapar e destruír unha parte da Grand Fleet, xa que a forza naval xermana era insuficiente para enfrontarse con éxito a toda a frota británica. Isto formaba parte dunha estratexia máis ampla para romper o bloqueo británico sobre [[Alemaña]] e así permitir que os mercantes alemáns operasen. Mentres tanto, a estratexia da Royal Navy era atacar e destruír a Hochseeflotte , ou manter á forza alemá lonxe das rutas de navegación británicas. O plan alemán era o de usar ao rápido grupo de exploración do vicealmirante [[Franz Hipper]], formado por cinco modernos [[cruceiro de batalla|cruceiros de batalla]], para atraer aos escuadróns de [[acoirazado]]s do vicealmirante [[David Beatty|Sir David Beatty]] cara a traxectoria da forza principal alemá. Anteriormente foron colocados [[submarino]]s nas probables zonas de paso dos barcos británicos. Porén, os británicos interceptaron sinais que lles fixeron sospeitar que probablemente houbese unha frota maior, polo que o [[30 de maio]] Jellicoe navegou coa Grand Fleet para atoparse con Beatty, pasando sobre a liña de submarinos cando aínda non estaban preparados. O plan alemán atrasárase, causando máis problemas aos seus submarinos que chegaron ao límite do seu aguante no mar. Na tarde do [[31 de maio]], Beatty atopou á forza de acoirazados de Hipper moito antes do que os alemáns agardaban. Hipper conseguiu levar a vangarda británica cara á traxectoria da Hochseeflotte. No momento no que Beatty avistou á frota principal regresou cara ao resto da frota británica, cando xa perdera dous cruceiros de batalla dun total de seis cruceiros e catro acoirazados, contra os cinco barcos comandados por Hipper. Os acoirazados, comandados polo contraalmirante [[Sir Hugh Evan-Thomas]], foron os últimos en xirar e formaron a retagarda na retirada de Beatty, agora coa forza alemá perseguíndoos cara a principais posicións británicas. Entre as 18:30, cando o sol caía sobre o horizonte occidental, cegando ás forzas xermanas, e a caída da noite sobre as 20:30, as dúas frotas (cun total de 250 barcos) enfrontáronse directamente dúas veces. Catorce barcos británicos e once alemáns foron afundidos con grandes perdas de vidas. Despois da posta de sol, e durante a noite, Jellicoe manobrou para cortarlles aos alemáns a retirada á base, coa esperanza de continuar a batalla a mañá seguinte, pero cubríndose na escuridade Scheer atravesou as forzas lixeiras británicas formando na retagarda da Grand Fleet e regresando a porto<ref>Cambell, ''Analysis'', p. 274</ref>. Ámbalas dúas partes reclamaron a vitoria. Os británicos perderon máis barcos e o dobre de mariñeiros, e a prensa do país criticou o fracaso da Grand Fleet para forzar un resultado decisivo, pero o plan de Scheer de destruír unha parte substancial da frota británica tamén fracasou. A "frota en potencia" alemá continuaba sendo unha ameaza, requirindo aos británicos manter os seus acoirazados concentrados no [[mar do Norte]], pero a batalla confirmou a política xermana de evitar calquera contacto entre frotas. Ao final do ano, despois de máis infrutuosos intentos de reducir a vantaxe numérica da [[Royal Navy]], a Kaiserliche Marine volveu os seus esforzos e recursos á guerra submarina sen restricións coa destrución de barcos aliados e neutrais, o que levaría en abril de [[1917]] á entrada dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] no conflito. == Antecedentes e planificación == === Planificación alemá === Con 16 acoirazados tipo [[dreadnought]], comparados cos 28 da [[Royal Navy]], a Hochseeflotte alemá tiña poucas posibilidades de gañar nun choque frontal contra a frota británica. Os alemáns adoptaron entón unha estratexia de intentar dividir as forzas inimigas. Organizaron incursións no [[Mar do Norte]] e bombardeos na costa inglesa, co obxectivo de atraer pequenas escuadras británicas que poderían ser destruídas por forzas superiores ou por submarinos. En xaneiro de [[1916]] o almirante [[Hugo von Pohl]], comandante da frota alemá, púxose enfermo. Foi substituído por [[Reinhard Scheer]], que cría que a frota fora usada de xeito demasiado defensivo, que tiña mellores barcos e homes ca a británica, e que se debía levar a guerra cara ao inimigo.<ref>Tarrant, p. 49</ref> Segundo Scheer, a estratexia naval alemá debería ser "danar a frota inglesa a través de incursións ofensivas contra as forzas navais que participan na observación e bloqueo da [[baía de Heligoland|baía alemá]], ademais da colocación de minas na costa británica e ataques submarinos, sempre que sexa posible. Despois de conseguir unha igualdade de forzas coo resultado destas operacións, todas as nosas forzas terían que prepararse e concentrarse, e intentaríase que a nosa frota buscase batalla en condicións desfavorables para o inimigo". O [[25 de abril]], tomouse unha decisión por parte do almirantado alemán para deter os ataques indiscriminados dos submarinos contra barcos mercantes. Isto debeuse ás protestas de países neutrais, sobre todo dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], xa que os seus cidadáns estaban sendo vítimas deses ataques. [[Alemaña]] accedeu a que os seus ataques nun futuro só terían lugar de acordo aos acordos internacionais, que requiría do atacante dar un aviso antes e permitirlle ás tripulacións dos barcos que o abandonasen a tempo, e non atacar a barcos totalmente neutrais. Scheer pensaba que non sería posible continuar cos ataques nesas condicións, que deixaba aos submarinos sen a vantaxe da sorpresa e facíaos vulnerables ás pequenas armas dos seus obxectivos. Debido a isto a frota de submarinos foi destinada para atacar barcos militares<ref>Tarrant, p. 55</ref>. Agardábase que, despois dun ataque con éxito dun submarino alemán, os rápidos escoltas británicos, como os destrutores, serían destinados a operacións anti-submarinas. Se os alemáns podían coller aos alemáns nas localizacións previstas, podería ser unha boa oportunidade de restablecer o equilibrio entre as frotas. A esperanza de Scheer era poder ser capaz de emboscar a unha sección da frota británica e destruíla<ref>Cambell, ''Analysis'', p. 2</ref>. ==== Despregue de submarinos ==== Ideouse un plan para estacionar submarinos no litoral das bases navais británicas, e a continuación organizar algunha acción que puideses sacar aos buques británicos cara onde os submarinos agardaban. O [[cruceiro de batalla]] SMS ''Seydlitz'' fora danado nun enfrontamento anterior, pero debía ser reparado antes de mediados de maio, polo que se organizou unha operación para o [[17 de maio]]. A comezos do mes descubríronse problemas cos condensadores en barcos do terceiro escuadrón de cruceiros de batalla, polo que a operación foi atrasada para o [[23 de maio]]. Dez submarinos (''U-24'', ''U-32'', ''U-43'', ''U-44'', ''UC-47'', ''U-51'', ''U-52'', ''U-63'', ''U-66'' e ''U-70'') recibiron primeiro ordes de patrullar a zona central do [[mar do Norte]] entre o día 17 e o 22, e posteriormente tomar as súas posicións de espera. Os ''U-43'' e ''U-44'' foron estacionados en [[Pentland Firth]], por onde a Grand Fleet adoitaba pasar tras deixar [[Scapa Flow]], mentres que o resto de submarinos dirixíronse cara ao [[fiorde de Forth]], agardando aos cruceiros de batalla que saían de [[Rosyth]]. Cada barco tiña unha área asignada, dentro da cal podía moverse se o precisaba para evitar ser detectado, pero baixo as ordes de manterse no seu interior. Durante a patrulla inicial no mar do Norte mandóuselles que navegasen só de norte a sur, para que se algún inimigo se atopaba con eles pensase que estaban de regreso dunha operación. Unha vez nas súas posicións finais, os barcos tiñan estritas ordes de evitar a detección prematura que puidese arruinar a operación. Dispúxose dun sinal codificado a través do cal se podería transmitir para alertar aos submarinos o momento exacto do comezo da operación. Ademais, o ''UB-27'' foi enviado o [[20 de maio]] con instrucións para traballar de igual xeito no fiorde de Forth pasada a [[illa de May]]. Ao ''U-46'' ordenouselle patrullar a costa de [[Sunderland]], que fora elixida para o ataque de distracción, pero debido a problemas no motor non puido deixar o porto e o ''U-47'' foi desviado para realizar esta tarefa. O [[13 de maio]] o ''U-72'' foi enviado para colocar minas no fiorde de Forth; o día 23 o ''U-74'' partiu para minar o [[fiorde Moray]]; e o 24 o ''U-75'' partiu cara ás [[illas Orkney]] para realizar o mesmo traballo. Os ''UB-21'' e ''UB-22'' foron enviados a patrullar o estuario [[Humber]], onde informes (incorrectos) suxerían a presenza de barcos de guerra británicos. Os ''U-22'', ''U-46'' e ''U-67'' foron colocados ao norte de [[Terschelling]] para protexer a operación contra forzas lixeiras británicas estacionadas en [[Harwich]]<ref>Tarrant, p. 57-58</ref>. [[Ficheiro:Carte Skagerrak-Kattegat2.png|miniatura|275px|O estreito de Skagerrak, paso estratéxico entre o mar Báltico e o mar do Norte]] O [[22 de maio]] descubriuse que o ''Seydlitz'' aínda non era estanco tras as reparacións e que non estaría preparado ata o día 29. Os submarinos estaban xa nas súas posicións e estaban experimentando dificultades debido ás condicións de visibilidade e do mar. Os británicos decatáranse dunha actividade submarina infrecuente e comezaron a realizar patrullas que obrigaron aos submarinos a deixar as súas zonas. O ''UB-27'' pasou Bell Rock na noite do [[23 de maio]] no seu camiño cara ao fiorde de Forth tal e como estaba planeado, pero tivo que deterse por problemas no motor. Despois das reparacións continuou aproximándose, seguindo a barcos mercantes, e acadou a baía Largo o [[25 de maio]]. Alí o submarino enredouse en redes que atascou unha das súas hélices, forzándoo a abandonar a operación e regresar a casa. O ''U-74'' foi detectado por catro arrastreiros armados o [[27 de maio]] e afundido a 40&nbsp;km ao sueste de [[Peterhead]]. O ''U-75'' puxo as súas minas nas illas Orkney, e aínda que non tomou parte na batalla, estas foron as responsables do afudimento do cruceiro ''Hampshire'' on de ía [[Herbert Kitchener|Lord Kitchener]] (xefe do exército) nunha misión a [[Rusia]] o [[6 de xuño]]. O ''U-72'' foi forzado a abandonar a súa misión sen colocar as minas cando unha fuga de aceite revelou a súa posición deixando unha estela tras o submarino<ref>Tarrant, p. 58-60</ref>. ==== Cepelíns ==== Os alemáns mantiñas unha frota de [[cepelín]]s que usaron para o recoñecemento aéreo e para ataques de bombardeo ocasionais. A incursión planeada en [[Sunderland]] pretendía usar cepelíns para ver se a frota británica se aproximaba dende o norte, e así evitar que sorprendese aos atacantes. Cara ao [[28 de maio]], fortes ventos do noroeste fixeron que non fose posible enviar os Zeppelíns, polo que a incursión tivo que ser adiada novamente. Os submarinos podían está nas súas posicións só ata o [[1 de xuño]] antes de que as súas subministracións se rematasen e tivesen que regresar, polo que se tiña que tomar rapidamente unha decisión sobre o ataque. Decidiuse usar un plan alternativo, abandonando o ataque en Sunderland e enviando no seu lugar unha patrulla de cruceiros de batalla cara ao [[Skagerrak]], onde probablemente atoparían buques mercantes transportando mercadorías británicas e patrullas de cruceiros inimigos. Considerouse que isto podería facerse sen apoio aéreo, xa que a acción realizaríase moito máis preto de [[Alemaña]], confiando as tarefas de recoñecemento ás patrullas de cruceiros e torpedeiros. As ordes para o plan alternativo emitíronse o [[28 de maio]], aínda que se tiñan esperanzas dunha mellora nas condicións climatolóxicas que permitise levar a cabo o plan orixinal. A frota alemá reuniuse no [[río Jade]] e en [[Wilhelmshaven]] e indicouselle que estivese lista para a acción na medianoite do 28 de maio<ref>Tarrant, p. 61</ref>. Cara ás 14:00 do [[30 de maio]], o vento aínda era demasiado forte e decidiuse finalmente levar a cabo o plan alternativo. O sinal codificado "31 May G.G.2490" foi transmitido aos barcos da frota para informarlles entón de que o ataque de Skagerrak comezaría o [[31 de maio]]. O sinal pre-establecido para os submarinos en espera foi transmitida ao longo do día dende a estación de radio E-Dienst en [[Bruxas]], e o buque ''Arcona'' ancorado en [[Emden]]. Só dous dos submarinos, o ''U-66'' e o ''U-32'', recibiron a orde<ref>Tarrant, p. 60, 62, 65</ref>. === Resposta británica === Desafortunadamente para o plan xermano, os británicos obtiveran unha copia do principal libro de códigos alemán do cruceiro lixeiro SMS ''Magdeburg'', que fora abordado pola Mariña Rusa despois de que encallase en augas territoriais rusa en [[1914]]. As comunicacións navais por radio dos alemáns podían ser entón rapidamente descifradas, e o almirantado británico normalmente coñecía as actividades alemás. O [[Room 40]] do almirantado británico adicouse a interceptar os sinais navais alemáns. Interceptou e descifrou un sinal o día [[28 de maio]] ordenando a todos os barcos estar preparados para o día 30. Outros sinais foron interceptados, e aínda que non se descifraron, estaba claro que probablemente estivese en curso unha operación importante. Ás 11:00 do [[30 de maio]], Jellicoe foi advertido de que a frota alemá semellaba prepararse para navegar a mañá seguinte. Cara ás 17:00 o almirantado interceptou o sinal de Scheer, "31 May G.G.2490", deixando claro que algo importante estaba a piques de ocorrer<ref>Tarrant, p. 63-64</ref>. Sen saber o obxectivo alemán, Jellicoe e o seu equipo decidiron colocar a frota para evitar calquera intento por parte dos seus inimigos de entrar no [[Atlántico Norte]] ou no [[mar Báltico]] a través do [[Skagerrak]], situándose preto de [[Noruega]], onde poderían cortar calquera ataque alemán á rutas marítimas do Atlántico, ou evitar que os alemáns acadasen o Báltico. Unha posición máis ao oeste non era necesaria, xa que esa zona do [[mar do Norte]] podería ser patrullada por aire usando dirixibles e avións de recoñecemento. [[Ficheiro:Nw beatty 01.png|miniatura|275px|[[David Beatty]]]] En consecuencia, o almirante Jellicoe levou aos 16 acoirazados [[dreadnought]] do 1º e 4º escuadrón de batalla da Grand Fleet e tres cruceiros de batalla do 3º escuadrón de cruceiros de batalla cara ao leste de [[Scapa Flow]] ás 22:30 do [[30 de maio]]. Tiña que atoparse co 2º escuadrón de batalla con 8 acoirazados dreadnought máis comandados polo vicealmirante Martyn Jerram que procedían de [[Cromarty]]. A forza de asalto de Hipper non deixou a [[baía de Jade]] ata as 01:00 do [[31 de maio]], poñendo rumbo cara ao oeste da illa [[Helgoland]] seguindo unha canle aberta a través de campos de minas, a unha velocidade de 16 nos. A forza principal alemá de 16 acoirazados dreadnought do 1º e 3º escuadrón de batalla deixou Jade ás 02:30, uníndoselle ás 04:00 os 6 pre-dreadnoughts do 2º escuadrón de batalla en Heligoland, que procedían do [[río Elba]]. A forza máis rápida de Beatty, formada por seis bacos do 1o e 2º escuadrón de cruceiros de batalla, ademais de catro acoirazados rápidos do 5º escuadrón de batalla, abandonaron o fiorde de Forth o día seguinte, e a intención de Jellicoe era atoparse con estes barcos a 90 millas ao oeste da boca do Skagerrak, fronte a costa de [[Xutlandia]], agardando polos alemáns ou ata que as súas intencións quedasen claras. A posición planificada dáballes un amplo rango de respostas posibles ás intencións dos alemáns<ref>Tarrant, p. 64</ref>. == Orde de batalla == A Grand Fleet de Jellicoe dividiuse en dúas seccións. A forza principal estaba composta por 24 [[acoirazado]]s e 3 [[cruceiro de batalla|cruceiros de batalla]]. Os acoirazados formaron tres escuadróns de oito barcos cada un, que á súa vez se subdividiron en dous grupos de 4. Acompañándoos había oito cruceiros acoirazados (clasificados pola Royal Navy dende 1913 como "cruceiros"), oito cruceiros lixeiros, catro cruceiros de exploración, 51 destrutores, e 1 destrutor-minador. A Grand Fleet navegou sen tres dos seus acoirazados: o ''Emperor of India'' que estaba reacondicionándose en [[Invergordon]], o ''Queen Elizabeth'' que estaba no dique seco en [[Rosyth]] e o ''Dreadnought'' reacondicionándose en [[Devonport]]. O novo ''Royal Sovereign'', con só tres semanas de servizo, foi deixado atrás, xa que a súa inexperta tripulación non estaba preparada para a batalla. O recoñecemento británico foi proporcionado pola Frota de Cruceiros de batalla baixo o mando de [[David Beatty]]: seis cruceiros de batalla, catro acoirazados rápidos clase-Queen Elizabeth, 14 cruceiros lixeiros e 27 destrutores. O recoñecemento aéreo foi proporcionado polos avións do portahidroavións HMS ''Engadine'', un dos primeiros portaavións da historia en participar nun enfrontamento naval<ref>Cambell, ''Analysis'', p. 26</ref>. A Hochseeflotte alemá baixo o mando de Scheer tamén estaba dividida nunha forza principal e unha forza de recoñecemento separada. A frota principal de batalla estaba composta por 16 acoirazados e 6 acoirazados pre-dreadnought organizados de igual xeito que os británicos. Ademais destes barcos tamén contaba con 6 cruceiros lixeiros e 31 torpedeiros. A forza de recoñecemento alemá, comandada por [[Franz Hipper]], consistía en 5 cruceiros de batalla, 5 cruceiros lixeiros e 30 torpedeiros. Os alemáns non tiñan un equivalente ao ''Engadine'', e ningún aeroplano máis pesado que o aire operou coa frota, aínda que a forza de dirixibles da Kaiserliche Marine estivo dispoñible para patrullar o [[mar do Norte]]. Os buques capitais británicos levaban un gran número de canóns e polo tanto podían lanzar andanadas máis grandes que os buques principais alemáns: 150.760&nbsp;kg contra 60.879&nbsp;kg. A meirande parte dos acoirazados e cruceiros de batalla de ámbolos dous lados tamén levaban torpedos de distintos tamaños, ao igual que as embarcacións máis pequenas. A frota de combate alemá viuse obstaculizada pola baixa velocidade e relativamente pobre armamento dos seis pre-dreadnoughts do 2ª escuadrón, que limitou a velocidade máxima da frota a 18 nos (33&nbsp;km/h), comparada coa velocidade da frota británica de 21 nos (39&nbsp;km/h)<ref>Cambell, ''Analysis'', p. 16-19</ref>. No bando británico, os oito cruceiros acoirazados eran deficientes tanto en velocidade como en blindaxe. Eses obsoletos escuadróns foron moi vulnerables aos ataques de buques inimigos máis modernos. == A batalla == === Acción dos cruceiros de batalla === [[Ficheiro:HMS Galatea (1914).jpg|miniatura|275px|HMS ''[[HMS Galatea (1914)|Galatea]]'']] A ruta da frota dos cruceiros de batalla británicos trazouse a través do sector que patrullaba o ''U-32''. Despois de recibir a orde de comezar a operación, o ''U-32'' moveuse a unha posición a 130&nbsp;km ao leste da [[illa de May]] na madrugada do [[31 de maio]]. Ás 03:40 avistou aos cruceiros HMS ''[[HMS Galatea (1914)|Galatea]]'' e ''[[HMS Phaeton (1914)|Phaeton]]'' deixando o fiorde a 18 nos (33&nbsp;km/h). Lanzou un torpedo ao cruceiro de cabeza a unha distancia de 910 m, pero o seu periscopio atascouse, revelando a súa posición mentres manobraba para disparar o segundo. O cruceiro apartouse para esquivar o torpedo, mentres que o seu acompañante volveuse cara ao submarino intentando chocar contra el. O ''U-32'' somerxeuse, e cando volveu a elevar o periscopio ás 04:10 viu dous cruceiros de batalla dirixíndose cara ao sueste. Estaban demasiado lonxe para atacar, pero o Kapitänleutnant von Spiegel informou do avistamento dos catro barcos a Alemaña<ref>Tarrant, p. 65-66</ref>. O ''U-66'' tamén debería estar patrullando o fiorde de Forth, pero foi obrigado a moverse cara ao norte, a 97&nbsp;km de [[Peterhead]] para patrullar buques británicos. Alí tivo contacto co 2º escuadrón de batalla procedente do fiorde de Moray. Ás 05:00 tivo que somerxerse cando o cruceiro ''[[HMS Duke of Edinburgh|Duke of Edinburgh]]'' apareceu entre a néboa dirixíndose cara a el. A este seguiulle outro cruceiro, o ''[[HMS Boadicea (1908)|Boadicea]]'', e oito acoirazados. O ''U-66'' achegouse a 320 m dos acoirazados preparándose para disparar, pero tivo que sumerxirse por un destrutor que se aproximaba e perdeu a oportunidade. Ás 06:35 informou de que oito acoirazados e cruceiros dirixíanse cara ao norte.<ref>Tarrant, p. 66-67</ref> Os rumbos reportados polos dous submarinos eran incorrectos, debido a que informaron dunha das trazadas do zig-zag que os barcos británicos usaban para evitar os submarinos. Xunto con informes de que máis barcos abandonaron Scapa Flow a primeira hora desa noite, creouse a impresión no alto mando alemán de que a frota británica estaba separada en distintas seccións movéndose independentemente, que era precisamente o que os alemáns agardaban para facerlle fronte<ref>Tarrant, p. 67</ref>. Os barcos de Jellicoe seguiron cara a súa cita sen danos e sen ser descubertos. Porén, foi enganado por un informe da intelixencia do almirantado advertindo que a frota principal de batalla alemá aínda estaba en porto. O director da División de Operacións, vicealmirante Thomas Jackson, pedíralle á división de intelixencia, o Room 40, a localización actual do sinal de identificación alemán DK, usada polo almirante Scheer. Responderon que nese momento estaba transmitindo dende [[Wilhelmshaven]]. Sábese que o persoal de intelixencia de Scheer usou deliberadamente un sinal distinto cando estaba no mar, pero ninguén pediu esa información ou explicou o porque da consulta, que era localizar á frota alemá<ref>Marder III, p. 41-42</ref>. Os cruceiros de batalla alemáns evitaron os campos de minas que rodeaban Amrum pasando por unha canle cara ás 09:00. Entón dirixíronse cara ao noroeste, pasando a 56&nbsp;km ao oeste do buque faro de Horns Revip e encarando o Little Fisher Bank, na boca do Skagerrak. A Hochseeflotte seguíaos a uns 80&nbsp;km por detrás. Os cruceiros de batalla estaban en liña na cabeza, cos catro cruceiros do II grupo de exploración máis o apoio de torpedeiros que abarcaban un arco de 13&nbsp;km cara a adiante e cara aos lados. A IX frota de torpedeiros formou para dar apoio próximo ao redor dos cruceiros de batalla. A Hochseeflotte adoptou unha formación semellante, cunha pantalla pechada de torpedeiros a cada lado e unha pantalla máis afastada de cinco cruceiros rodeando a columna entre os 8 e os 13&nbsp;km. Os ventos finalmente eran moderados polo que puideron usarse Zeppelins, e cara ás 11:30 foron enviados cinco: o ''L14'' ao Skagerrak, o ''L23'' a 390&nbsp;km ao leste de Noss Head no fiorde de Pentland, o ''L21'' a 190&nbsp;km de Peterhead, o ''L9'' a 160&nbsp;km de Sunderland, e o ''L16'' a 130&nbsp;km ao leste de Flamborough Head. A visibilidade, porén, era aínda mala, con nubes por debaixo dos 300 metros<ref>Tarrant, p. 69-70</ref>. ==== Contacto ==== [[Ficheiro:Jutland battlecruiser action.png|miniatura|350px|(1) 15:22, Hipper ve a Beatty.<br>(2) 15:48, Primeiros disparos do escuadrón de Hipper.<br>(3) 16:00-16:05, O ''Indefatigable'' estoupa deixando dous superviventes.<br>(4) 16:25, O ''Queen Mary'' estoupa con nove superviventes.<br>(5) 16:45, Os cruceiros de batalla de Beatty saen do alcance de Hipper.<br>(6) 16:54, Os acoirazados de Evan-Thomas xiran cara ao norte tras Beatty.]] Cara ás 14:00, os barcos de [[David Beatty|Beatty]] dirixíanse cara ao leste aproximadamente á mesma latitude que a escuadra de Hipper, que avanzaba cara ao norte. Se os cursos se mantivesen sen cambios Beatty pasaría entre as dúas frotas alemás, a 64&nbsp;km aos sur dos cruceiros de batalla e a 32&nbsp;km ao norte da Hochseeflotte sobre as 16:30, posiblemente quedando atrapado tal e como os alemán planeaban. Porén, as súas ordes foron as de parar a súa patrulla de exploración cando acadase un punto a 420&nbsp;km ao leste de Gran Bretaña e entón xirar cara ao norte para atoparse con Jellicoe. Os buques de Beatty dividíronse en tres columnas, cos dos escuadróns de cruceiros de batalla en paralelo separados 4,8&nbsp;km. O 5º escuadrón de batalla foi situado a 8&nbsp;km ao noroeste, no lado máis afastado de calquera posible contacto inimigo, mentres que unha pantalla de cruceiros e destrutores despregouse ao sueste dos cruceiros de batalla<ref>Tarrant, p. 70-71</ref>. Ás 14:20 do [[31 de maio]], a pesar da densa néboa que impedía unha boa visibilidade, os exploradores da forza de Beatty informaron de barcos inimigos no sueste; as unidades lixeiras británicas, inspeccionando un vapor danés neutral (''N J Fjord''), que fora detido entre as dúas frotas, atopáronse con dous destrutores xermanos que estaban realizando a mesma misión (''B109'' e ''B110''). Os primeiros disparos da batalla producíronse ás 14:28, cando os HMS ''[[HMS Galatea (1914)|Galatea]]'' e ''[[HMS Phaeton (1914)|Phaeton]]'', do 1º escuadrón de cruceiros lixeiros británico, abriron fogo contra os destrutores alemáns, que se retiraron cara aos seus propios cruceiros lixeiros que se achegaban. Ás 14:36, os alemáns apuntáronse o primeiro impacto da batalla cando o SMS ''[[SMS Elbing|Elbing]]'' lle atinou ao ''Galatea''. Mentres tanto Beatty comezou a mover os seus cruceiros de batalla e as forzas de apoio cara ao sueste primeiro e despis cara ao leste para cortar aos barcos alemáns a ruta cara ás súas bases, e ordenou ao ''Engadine'' lanzar un [[hidroavión]] para intentar conseguir máis información sobre o tamaño e localización das forzas inimigas. Esta foi a primeira vez na historia que un avión baseado nun barco foi usado para o recoñecemento no combate naval. O aeroplano do ''Engadine'' informou que localizara algúns cruceiros lixeiros alemáns pouco antes das 15:30, e recibiu fogo antiaéreo, pero os intentos de transmitir os informes do avión fallaron. Desafortunadamente para Beatty, os seus cambios na ruta inicial ás 14:32 non foron recibidos polo 5º escuadrón de batalla de Sir Hugh Evan-Thomas (estaba demasiado lonxe para ler as súas bandeiras), porque o cruceiros de batalla HMS ''Tiger'', o último barco da súa columna, xa non estaba nunha posición que lle permitise transmitir os sinais do reflector para Evan-Thomas, tal é como se lle ordenara previamente que fixese. Mentres que antes do xiro ao norte o ''[[HMS Tiger (1913)|Tiger]]'' era o barco máis próximo a Evan-Thomas, agora estaba máis lonxe que o ''Lion'' de Beatty. Os problemas agraváronse porque Evan-Thomas non fora previamente informado das ordes do escuadrón de Beatty, xa que o seu normalmente operaba coa Grand Fleet. Agardábase que os buques da frota obedecesen ás ordes de movemento con precisión e que non se desviasen delas. Como resultado, os catro acoirazados da clase ''Queen Elizabeth'', que eran os máis rápidos e mellor armados do mundo nesa época, permaneceron na súa anterior ruta durante varios minutos, chegando aos 16&nbsp;km por detrás de Bratty en vez de aos 5 que deberían estar. Beatty tamén tivo a oportunidade durante as horas anteriores de concentrar as súas forzas, sen que houbese razón algunha para non facelo, pero avanzou a toda velocidade, máis rápido do que os acoirazados podían moverse. Dividir as forzas tivo serias consecuencias para os británicos, custándolles o que tería sido unha gran vantaxe en barcos e potencia de fogo durante a primeiros media hora da batalla<ref>Campbell. ''Analysis''. p. 35</ref>. Coa visibilidade favorecendo aos alemáns, ás 15:22 os cruceiros de batalla de Hipper, dirixíndose aproximadamente cara ao noroeste, viron ao escuadrón de Beatty a unha distancia duns 24&nbsp;km, mentres que as forzas británicas non identificaron aos cruceiros de batalla alemáns ata as 15:30. Ás 15:45 Hipper xirou cara ao sueste para levas a Beatty cara Scheer, que estaba a 74&nbsp;km nesa dirección coa forza principal da Hochseeflotte. === A carreira cara ao sur === O comportamento de [[David Beatty|Beatty]] durante os seguintes 15 minutos recibiu unha gran cantidade de críticas, xa que os seus barcos estaban fóra de alcance e superados pola escuadra alemá, aínda que disparou durante 10 minutos aos barcos alemáns que permanecían baixo o alcance dos seus canóns. Tamén fallou usando o tempo dispoñible para reorganizar os seus cruceiros de batalla nunha formación de combate, co resultado de que estes aínda estaban manobrando cando a batalla comezou. [[Ficheiro:HMS Lion (1910).jpg|miniatura|esquerda|O ''[[HMS Lion (1910)|Lion]]'' ardendo tras recibir unha salva do ''[[SMS Lützow|Lützow]]'']] Ás 15:48, coas forzas inimigas máis ou menos en paralelo separadas uns 14&nbsp;km, estando os británicos ao suroeste dos alemáns, Hipper abriu fogo, seguido polos barcos británicos. Así comezou a primeira fase da acción dos cruceiros de batalla, coñecida como "a carreira cara o sur", na cal os británicos perseguiron aos alemáns, e Hipper intencionadamente levou a Beatty cara Scheer. Durante os primeiros minutos da batalla, todos os buques británicos agás o ''Princess Royal'' dispararon moi por riba dos seus opoñentes, debido ás condicións de visibilidade adversas. Só o ''[[HMS Lion (1910)|Lion]]'' e o ''Princess Royal'' colocáranse en formación, polo que os outros barcos víronse obstaculizados á hora de disparar polo seu propio xiro. Beatty estaba a barlovento de Hipper, e polo tanto o fume dos seus propios disparos escurecían os seus obxectivos, mentres que que o fume de Hipper non afectaba aos seus barcos. Ademais, o ceo no leste estaba cuberto de nubes e os barcos alemáns eran difíciles de distinguir. [[Ficheiro:HMS Indefatigable sinking.jpg|miniatura|O ''Indefatigable'' afundíndose]] Beatty ordenou aos seus barcos formar nunha liña, con cada barco inglés enfrontado a un alemán (estando o seu HMS ''Lion'' enfrontado ao SMS ''[[SMS Lützow|Lützow]]''). Porén, debido a outro erro coas bandeiras de sinais, e posiblemente porque o ''Queen Mary'' e o ''Tiger'' foron incapaces de ver ao barco líder alemán polo fume, o segundo buque alemán, o ''Derfflinger'', quedou sen ningún opoñente e libre para disparar sen interrupcións. O SMS ''[[SMS Moltke|Moltke]]'' recibiu os disparos de dous dos cruceiros de batalla de Beatty, pero aínda disparou cunha precisión mortal durante ese tempo, acertándolle con nove proxectís ao ''Tiger'' nos primeiros 12 minutos. Coa axuda dunha mellor visibilidade, cinco cruceiros de batalla de Hipper rapidamente rexistraron impactos en tres dos seis cruceiros de batalla británicos. Pasarían sete minutos ata que os británicos conseguiron realizar o seu primeiro impacto. O primeiro dano importante na carreira cara ao sur ocorreu ás 16:00, cando unha salva de 300&nbsp;mm do ''Lützow'' esnaquizou a torreta "Q" no medio do ''Lion'', o buque insignia de Beatty. Ducias de tripulantes morreron no acto, pero evitouse un dano maior cando o oficial da torreta, mortalmente ferido, inmediatamente mandou pechar as portas da polvoreira e a munición e este inundouse. Isto evitou o estoupido masivo da munición ás 16:28, cando unha luzada incendiou cargas de [[cordita]] preparadas baixo a torreta e matou a todos os mariñeiros no exterior da polvoreira. O ''Lion'' salvouse, pero o HMS ''Indefatigable'' non tivo a mesma sorte; ás 16:02 recibiu en popa tres impactos de 280&nbsp;mm do SMS ''Von der Tann'', causándolle o suficiente dano como para deixalo fóra de combate e detonando a polvoreira "X". Pouco despois, a pesar de estar case á máxima distancia de disparo, o ''Von der Tann'' acertou con outra salva de 280&nbsp;mm na torreta "A" dianteira. Os proxectís probablemente perforaron a delgada blindaxe superior, e segundo despois o ''Indefatigable'' foi esnaquizado por outro estoupido dunha polvoreira, afundíndose inmediatamente e salvándose só 2 homes dunha tripulación de 1019. [[Ficheiro:Destruction of HMS Queen Mary.jpg|miniatura|O HMS ''Queen Mary'' estoupando antes de afundirse]] A posición de Hipper deteriorouse un pouco cara ás 16:15 cando o 5º escuadrón de batalla finalmente puido disparar, polo que tivo que facer fronte aos disparos dos catro [[acoirazado]]s a popa ademais dos catro cruceiros de batalla restantes de Beatty a estribor. Pero sabía que a súa misión de hostigamento estaba a piques de rematar, xa que as súas forzas estaban achegándose rapidamente ao corpo principal de Scheer. Ás 16:08, o principal acoirazado do 5º escuadrón, o HMS ''[[HMS Barham (04)|Barham]]'', alcanzou a Hipper e abriu fogo á máxima distancia, impactando un proxectil de 380&nbsp;mm no ''Von der Tann'' en menos de 60 segundos. Aínda así, non foi ata as 16:15 cando todos os acoirazados foron capaces de enfrontarse plenamente aos alemáns a longa distancia. Ás 16:25 a acción dos [[cruceiro de batalla|cruceiros de batalla]] intensificouse novamente cando o HMS ''[[HMS Queen Mary|Queen Mary]]'' foi golpeado polo que puido ser unha salva combinada do ''Derfflinger'' e o ''Seydlitz''; o barco desintegrouse cando os dous polvoreiras de diante estouparon, afundíndose con só 9 superviventes de 1275 tripulantes. O comandante von Hase, primeiro oficial de artillaría do ''Derfflingler'', sinalaría: {{cita|O inimigo estaba disparando magnificamente. O ''Derfflinger'' caeu dúas veces baixo s súa infernal choiva e ámbalas dúas foi golpeado. Pero o ''Queen Mary'' estaba tendo un mal momento; enfrontado ao ''Seydlitz'' ademais do ''Derfflinger'', atopouse co seu destino ás 16:26. Unha chama de cor vermello vivo saíu da súa parte dianteira; despois chegou un estoupido diante, seguido por un moito máis forte no medio do buque. Inmediatamente despois diso voou cun espectacular estoupido, os mastros colapsaron cara dentro e o fume ocultouno todo.}} Estímase que durante a carreira cara ao sur, dende as 15:48 ata as 16:54, os cruceiros de batalla impatcaron con 42 proxectís de 280&nbsp;mm e 12 de 300&nbsp;mm nos cruceiros de batalla británicos (nove no ''Lion'', seis no ''Princess Royal'', sete no ''Queen Mary'', catorce no ''Tiger'', un no ''New Zealand'', e cinco no ''Indefatigable''), ademais de dous no acoirazado ''Barham'', comparados con só 11 de 340&nbsp;mm dos cruceiros de batalla británicos (catro no ''Lützow'', catro no ''Seydlitz'', dous no ''Moltke'', e un no ''von der Tann''), e seis de 380&nbsp;mm dos seus acoirazados (un no ''Seydlitz'', catro no ''Moltke'' e un no ''von der Tann''). === "Algo vai mal cos nosos malditos barcos hoxe" === Pouco despois das 16:26, unha salva golpeou ao redor do HMS ''Princess Royal'', que quedou oculto pola auga das salpicaduras e o fume dos proxectís. Un home de sinais pronto saltou á ponte do ''Lion'' e anunciou "O ''Princess Royal'' estoupou, Sir". Beatty xirouse cara ao capitán do seu buque insignia e pronunciou a súa famosa frase: "Chatfield, semella que algo vai mal cos nosos malditos barcos hoxe". Ás 16:30 o acoirazado de cabeza de Scheer viu a distante acción dos cruceiros de batalla; pouco despois o HMS ''Southampton'' do 2º escuadrón de cruceiros lixeiros de Beatty, liderado polo comodoro [[William Goodenough]], viu ao principal corpo da Hochseeflotte de Scheer, esquivando numerosas salvas de proxectís de calibre pesado puido informar en detalle da forza alemá: 16 [[dreadnought]]s con seis vellos [[acoirazado]]s. Estas foron as primeiras noticias que tiveron Beatty e Jellicoe de que Scheer e a súa frota estaban tamén no mar. Simultaneamente, unha frenética acción dos [[destrutor]]es comezou no espazo entre as dúas forzas de cruceiros de batalla, xa que os destrutores de ámbolos dous bandos comezaron a loitar entre eles intentando torpedear aos barcos máis grandes. Dende cada bando disparáronse moitos [[Torpedo (arma)|torpedos]], pero as forzas de cruceiros de batalla fuxiron dos ataques e todos escaparon ilesos agás o ''Seydlitz'', que recibiu na proa o impacto dun torpedo disparado polo destrutor británico HMS ''Petard'' ás 16:57. Aínda que facendo augas, o ''Seydlitz'' mantivo a velocidade. O destrutor HMS ''Nestor'', baixo o mando do capitán Barry Bingham, liderou os ataques británicos. Inhabilitaron ao torpedeiro alemán ''V27'', que ao pouco tempo foi abandonado e afundido, e o ''Petard'' posteriormente torpedeou e afundía ao ''V29''. O ''S35'' e o ''V26'' rescatarían aos tripulantes dos seus barcos irmáns afundidos. Pero o ''Nestor'' e outro destrutor británico, o HMS ''Nomad'', foron inmobilizados por impactos de proxectís, e posteriormente afundidos polos dreadnoughts de Scheer. O capitán Bingham sería rescatado, gañando a [[Cruz Victoria]] polo seu liderado na acción dos destrutores. === A carreira cara ao norte === Ás 16:40, tan pronto como o propio Beatty viu a liña de vangarda de acoirazados de Scheer a uns 19&nbsp;km, virou a súa forza de cruceiros de batalla 180°, poñendo rumbo cara ao norte para levar aos alemáns cara Jellicoe. A retirada de Beatty en dirección a Jellicoe chamóuselle "A carreira cara o norte", e durante esa etapa as tornas cambiaron e os alemáns perseguiron aos británicos. Debido a que Beatty fallou novamente sinalizando axeitadamente as súas intencións, os acoirazados do 5º escuadrón de batalla, que estaban demasiado lonxe para ler as súas bandeiras, atopáronse cruzándose cos cruceiros de batalla nun rumbo oposto dirixíndose directamente cara ao corpo principal da Hochseeflotte que se aproximaba. Ás 16:48, á máxima distancia, os acoirazados de cabeza de Scheer abriron fogo. Mentres tanto, ás 16:47, despois de recibir o sinal de Goodenough e sabendo que agora Beatty estaba levando á frota alemá cara a el, Jellicoe sinalizou ás súas forzas que a acción da frota que levaban agardando tanto tempo era finalmente inminente; ás 16:51, por radio, informaría ao almirantado en [[Londres]]. As dificultades do 5º escuadrón de batalla complicáronse cando Beatty deulle a orde a Evan-Thomas de "virar en sucesión" (en vez de "virar xuntos") ás 16:48 xa que os acoirazados o pasaran. Evan-Thomas recoñeceu o sinal, pero o tenente-comandante Ralph Seymour, tenente de bandeira de Beatty, agravou a situación cando non arriou as bandeiras (para executar o sinal) durante algúns minutos. Ás 16:55, cando o 5º escuadrón movérase dentro do alcance dos acoirazados alemáns, Evan-Thomas izou a súa propia bandeira de ordes, advertindo ao seu escuadrón que agardasen manobras repentinas e que seguisen ao seu líder, comezando despois a virar baixo a súa propia iniciativa. A orde de virar en sucesión daría como resultado que os catro barcos virarían na mesma zona do mar un tras outro, dándolle aos alemáns a oportunidade durante un período de tempo longo de atopar a distancia axeitada para disparar. Porén, o caitán do último barco, o HMS ''Malaya'', virou antes, mitigando os resultados adversos. Durante a hora seguinte, o 5º escuadrón de batalla actuou como retagarda de Beatty, disparándolle a todos os barcos alemáns baixo o seu alcance, mentres que ás 17:10 Beatty sacara deliberadamente aos seu propio escuadrón fóra do alcance da superior orza de [[cruceiro de batalla|cruceiros de batalla]] de Hipper para darlle un respiro aos seus barcos danados. Xa que a visibilidade e a potencia de fogo favorecían agora aos alemáns, non houbo incentivo para Beatty para arriscarse a máis perdas de cruceiros de batalla cando a súa propia artillaría non podía ser efectiva: ilustrando o desequilibrio, os cruceiros de batalla de Beatty non acertaron con ningún proxectil aos alemáns nesa fase ata as 17:45, pero eles recibiran cinco disparos antes de ampliar o alcance (catro no ''Lion'', tres deles dende o ''Lützow'', e un no ''Tiger'' dende o ''Seydlitz''). Agora os únicos obxectivos que os alemáns podían acadar, os barcos do 5º escuadrón de batalla, recibiron fogo simultáneo dos cruceiros de batalla de Hipper dende o leste e dos [[acoirazado]]s de Scheer dende o sueste. Tres dos buques recibirían impactos: o ''Barham'' catro dende o ''Derfflinger'', o ''Warspite'' dous dende o ''Seydlitz'', e o ''Malaya'' sete dos acoirazados. Só o ''Valiant'' estaba ileso. Os catro acoirazados eran moito máis axeitados que os cruceiros de batalla para recibir ese tipo de castigo, e non se perdeu ningún, aínda que o ''Malaya'' sufriu grandes danos, un incendio na munición e moitas perdas na tripulación. Ao mesmo tempo o fogo de 380&nbsp;mm dos catro buques británicos foi gañando en precisión e afectividade. A medida que os dous escuadróns británicos avanzaban cara ao norte a toda velocidade, perseguidos con entusiasmo por toda a frota alemá, o 5º escuadrón acertou 15 veces nos cruceiros de batalla inimigos (catro no ''Lützow'', tres no ''Derfflinger'' e seis no ''Seydlitz'') e cinco nos acoirazados (aínda que só unha, no SMS ''Markgraf'', fixo algún dano serio). === As frotas converxen === Jellicoe era agora consciente de que o enfrontamento total das frotas estaba próximo, pero non tiña suficiente información da posición e do curso dos alemáns. Para axudar a Beatty, ao principio da batalla sobre as 16:05, Jellicoe ordenara ao 3º escuadrón de cruceiros de batalla do contraalmirante Horace Hood acelerar para atopar e apoiar á forza de Beatty, e Hood estaba agora navegando cara ao sur sueste na vangarda da forza de Jellicoe. O 1º escuadrón de cruceiros do contraalmirante Arbuthnot patrullaba a vangarda da principal Jellicoe a medida que avanzaba cara ao sueste. Ás 17:33, o cruceiro acoirazado HMS ''Black Prince'' do escuadrón de Arbuthnot, no flanco suroeste da forza de Jellicoe, púxose á vista do HMS ''Falmouth'', que estaba a uns 8&nbsp;km por diante de Beatty co 3º escuadrón de cruceiros lixeiros, establecendo o primeiro contacto visual entre os corpos converxentes da Grand Fleet. Ás 17:38, o cruceiro de exploración HMS ''Chester'', foi interceptado pola vangarda das forzas de exploración alemás baixo o mando do contraalmirante Bödicker. Moi superado en número polos catro cruceiros lixeiros de Bödicker, o ''Chester'' foi golpeado antes de ser relevado pola unidades pesadas de Hood, que se dirixían cara ao oeste para tal fin. O buque insignia de Hood, o HMS ''Invincible'', inmobilizou ao cruceiro lixeiro SMS ''Wiesbaden'' pouco despois das 17:56. O ''Wiesbaden'' converteuse nun branco doado para a meirande parte da frota británica durante a hora seguinte, pero permaneceu a flote e disparou algúns torpedos aos acoirazados inimigos que pasaban a longo alcance. Mentres tanto, os outros barcos de Bödicke fuxiron cara Hipper e Scheer na crenza equivocada de que Hood estaba liderando unha forza máis grande de buques capitais británicos dende o norte e o leste. Unha caótica acción de destrutores entre a néboa e o fume se produciu cando os torpedeiros alemáns intentaron frear a chegada desa nova formación, pero os cruceiros de batalla de Hood esquivaron todos os torpedos e comezaron a dispararlles. Nesta acción, despois de levar a cabo un contraataque de torpedos, o destrutor británico HMS ''Shark'' foi inmobilizado, pero continuou devolvendo o fogo aos numerosos buques inimigos que pasaban durante a seguinte hora. == A acción da frota == [[Ficheiro:Jutland fleet action.png|miniatura|350px|(1) 18:00 Forzas de exploración reúnense coas súas respectivas frotas<br>(2) 18:15 A frota británica desprégase na liña de batalla<br>(3) 18:30 A frota alemá baixo fogo afástase<br>(4) 19:00 A frota alemá regresa<br>(5) 19:15 A frota alemá afastouse por segunda vez<br>(6) 20:00<br>(7) 21:00 Caída da noite: Jellicoe adoita a formación nocturna de cruceiro]] === Despregue === Mentres tanto, Beatty e Evan-Thomas reanudaran o seu enfrontamento cos [[cruceiro de batalla|cruceiros de batalla]] de Hipper, desta vez coas condicións de visibilidade favorables a eles. Con varios dos seus barcos danados, Hipper volveuse cara Scheer sobre as18:00, xusto cando o buque insignia de Beatty, o ''Lion'', foi finalmente visto polo''Iron Duke'' de Jellicoe. Jellicoe demandou dúas veces a posición da frota alemá a Beatty, que non podía ver aos acoirazados inimigos e non puido responder á demanda ata as 18:14. Mentres, Jellicoe recibiu informes de avistamento confusos e pouco útiles de parte dos cruceiros lixeiros e os acoirazados do flanco de estribor (sur) da súa forza. Jellicoe estaba nunha posición preocupante. Necesitaba coñecer a localización da frota alemá para decidir cando e como despregar os seus [[acoirazado]]s dende a súa formación de cruceiro (seis columnas de catro barco cada unha) nunha única liña de batalla. O despregue podería ser na columna máis ao oeste ou na máis ao leste, e tiña que realizarse antes de que os alemáns chegasen; pero un despregue precipitado podería resultar na perda de calquera oportunidade nun encontro decisivo. Despregarse no oeste deixaría á frota máis próxima a Scheer, gañando un tempo valioso ante a chegada do solpor, pero os alemáns poderían chegar antes de que a manobra estivese completada. Despregarse no leste deixaría á frota lonxe de Scheer, pero os barcos de Jellicoe poderían ser capaces de cruzar o "T", e a visibilidade favorecería enormemente á artillaría británica (as forzas de Scheer amosarían as súas siluetas contra o sol poñéndose no oeste, mentres que a Grand Fleet non se distinguiría contra os escuros ceos do norte e do leste, e podería ocultarse polos reflexos do sol na néboa e no fume). O despregue levaría vinte minutos, e as frotas estaban aproximándose a toda velocidade. Nunha das decisións de mando tácticas máis difíciles e críticas da guerra, Jellicoe ordenou despregarse no leste ás 18:15. === Windy Corner === Mentres tanto, Hipper reincorporárase a Scheer, e a Hochseeflotte combinada dirixíase cara ao norte, directamente cara Jellicoe. Scheer non tiña ningún indicio de que Jellicoe estaba no mar, e moito menos que se dirixía cara ao noroeste, e distraeuse coa intervención dos barcos de Hood ao seu norte e leste. Os catro cruceiros de batalla superviventes de Beatty estaban agora cruzando a vangarda dos dreadnoughts británicos para unirse aos tres cruceiros de batalla de Hood; nese momento, o buque insignia do contraalmirante Arbuthnot, o cruceiro acoirazado HMS ''Defence'', e o seu compañeiro de escuadrón HMS ''Warrior'' atacaron a través das proas Beatty, e o ''Lion'' evitou unha colisión co ''Warrior'' por moi pouco. Preto dalí, numerosos cruceiros lixeiros e destrutores británicos no flanco suroeste dos acoirazados despregados estaban tamén cruzando os cursos dos outros barcos intentando chegar ás súas propias estacións, evitando por moi pouco colisións, e baixo o fogo dos barcos alemáns que se achegaban. Este período de tráfico pesado debido á fusión e despregue das forzas británicas posteriormente foi coñecido como "Windy Corner". Arbuthnot sentiuse atraído polo casco á deriva do ferido ''Wiesbaden''. Co ''Warrior'', e o ''Defence'' moi preto del para acabar co buque inimigo, o que fixeron foi meterse nas traxectorias dos canóns dos barcos capitais de Hipper e Scheer que se achegaban. O ''Defence'' foi atacado con proxectís de calibre pesado de varios acoirazados alemáns, que fixeron estoupar as súas polvoreiras nun espectacular estoupido visto pola meirande parte dos barcos da Grand Fleet; o ''Defence'' afundiuse cos seus 903 tripulantes. O ''Warrior'' tamén foi golpeado seriamente, pero salvouse da destrución por un contratempo do próximo acoirazado ''Warspite''. O ''Warspite'' tiña os seus instrumentos de mando sobrequentados e atascados pola pesada carga de ir a toda velocidade, xa que o 5º escuadrón de batalla realizara unha viraxe dende o norte ás 18:19. O ''Warspite'' apareceu como un xugoso obxectivo para os dreadnoughts alemáns e recibiu 13 impactos. O barco puido regresar e sobreviviu ao ataque, pero quedou moi danado, tendo que reducir a velocidade e retirouse cara ao norte; posteriormente, ás 21:07, ordenóuselle que regresase a porto. O ''W'arspite'' tería unha longa e ilustre carreira, servindo tamén na [[segunda guerra mundial]]. O ''Warrior'', pola outra banda, sería abandonado e afundido o día seguinte, despois de que a súa tripulación fose recollida ás 08:25 do [[1 de xuño]] polo ''Engadine'', que remolcara ao cruceiro acoirazado 160&nbsp;km durante a noite. Co ''Defence'' afundido e o ''Warspite'' rodeado, a iso das 18:19 Hipper moveuse dentro do alcane do 3º escuadrón de cruceiros de batalla do contraalmirante Hood, pero aínda estaba fóra do alcance dos barcos de Beatty. Ao principio a visibilidade favoreceu aos británicos: o HMS ''Indomitable'' golpeou ao ''Derfflinger'' tres veces e unha ao ''Seydlitz'', mentres que o ''Lützow'' rapidamente recibiu 10 disparos do ''Lion'', o ''Inflexible'' e o ''Invincible'', incluídos dous baixo a liña de frotación por parte do ''Invincible'' que poderían finalmente condenar ao buque insignia de Hipper. Pero ás 18:30, o ''Invincible'' aparecéuselles como un claro obxectivo ao ''Lützow'' e ao ''Derfflinger''. Os dous barcos alemáns dispararon entón tres salvas cada un sobre o ''Invincible'' e afundírono en 90 segundos. Un proxectil de 300&nbsp;mm da terceira salva golpeou a torreta Q do medio do barco, detonando as polvoreiras e causando o estoupido e afundimento do buque. Só seis dos seus 1032 tripulantes conseguiron sobrevivir. Dos restantes cruceiros de batalla británicos, só o ''Princess Royal'' recibiu impactos de calibre pesado nese momento (dous de 300&nbsp;mm do acoirazado ''Markgraf''). O ''Lützow'', coa proa inundada e sen poder comunicarse por radio, estaba agora fóra da acción e comezou a retirarse; polo tanto Hipper abandonou o seu buque insignia e pasou ao torpedeiro ''SMS G39'', agardando poder embarcarse nun dos outros cruceiros de batalla posteriormente. === Cruzando a "T" === Cara ás 18:30, as frotas principais atopáronse por vez primeira, con Jellicoe "cruzando a T de Scheer". Os oficiais dos principais acoirazados alemáns, e o propio Scheer, foron collidos completamente por sorpresa cando saíron das nubes de néboa e fume para atoparse encarando á enorme potencia de fogo de toda liña de batalla principal da Grand Fleet, que non sabían que estaba no mar. O buque insignia de Jellicoe, o ''Iron Duke'', rapidamente conseguiu sete impactos no principal dreadnought alemán, o SMS ''[[SMS König|König]]'', pero nese breve intercambio de disparos que durou apenas uns minutos, só 10 dos 24 dreadnoughts da Grand Fleet realmente abriron fogo. Os alemáns víronse obstaculizados pola pobre visibilidade, ademais de estar nunha posición táctica desfavorable, xusto como Jellicoe pretendera. Decatándose de que se dirixían cara a unha trampa mortal, Scheer ordenou á súa frota virar e fuxir ás 18:33. Baixo un manto de fume e brétema, as forzas de Scheer lograron con éxito o seu obxectivo executando perfectamente un xiro coordinado de 180°, a cal era unha manobra de emerxencia ben practicada pola Hochseeflotte. {{cita|Agora era evidente que estabamos fronte a gran parte da frota inglesa. Todo o arco que se estendía dende o norte cara o leste era un mar de lume. As luzadas das bocas dos canóns víanse claramente a través da brétema e do fume no horizonte, aínda que os propios buques non podían distinguirse.<br>—Vicealmirante Reinhard Scheer.}} Consciente dos riscos de que os seus buques capitais fosen atacados con torpedos, Jellicoe non perseguiu directamente ao inimigo e encarouse cara ao sur, determinado a manter á Hochseeflotte ao oeste. A partir das 18:40, os acoirazados da parte posterior da liña de Jellicoe de feito avistaron e esquivaron torpedos, e ás 18:54 o HMS ''[[HMS Marlborough (1912)|Marlborough]]'' recibiu o impacto dun deles (probablemente do inmobilizado ''Wiesbaden''), que reduciu a súa velocidade ata os 16 nos. Mentres tanto, Scheer, sabendo que aínda non había a suficiente escuridade para fuxir e que a súa frota podería sufrir terriblemente nunha persecución, virou cara ao leste ás 18:55. Nas súas memorias escribiría, "a manobra debeuse á necesidade de sorprender ao inimigo, para alterar os seus plans para o que quedaba de día, e se funcionaba podería facilitar a ruptura á noite". Pero a viraxe cara ao leste puxo aos seus barcos novamente contra toda a liña de batalla de Jellicoe. Simultaneamente, o incapacitado destrutor británico ''Shark'' loitaba desesperadamente contra un grupo de catro destrutores inimigos e inmobilizou ao SMS ''V48'' cos canóns, pero finalmente foi torpedeado e afundido ás 19:02 polo ''S54''. O capitán do ''Shark'', Loftus Jones, gañou a Victoria Cross polo seu heroísmo. === ''Gefechtskehrtwendung'' === O 2º escuadrón de cruceiros lixeiros do comodoro Goodenough esquivou os disparos dos [[acoirazado]]s alemáns por segunda vez para restablecer contacto coa Hochseeflotte despois das 19:00. Cara ás 19:15, Jellicoe cruzara a "T" de Scheer "T" novamente. Desta vez o seu arco de fogo foi máis apertado e mortal, causando danos severos aos acoirazados alemáns, particularmente ao 3º escuadrón do contraalmirante Behncke (O SMS ''Konig'', ''[[SMS Grosser Kurfürst (1913)|Großer Kurfürst]]'', ''Markgraf'' e ''Kaiser'' foron golpeados, xunto co SMS ''Helgoland'' do 1º escuadrón), mentres que do lado británico só o acoirazado HMS ''Colossus'' foi golpeado (dúas veces polo SMS ''Seydlitz'', pero con danos leves). Ás 19:17, por segunda vez en menos dunha hora, Scheer virou a súa frota en inferioridade numérica e con menos potencia de fogo cara ao oeste usando a mesma manobra que na vez anterior, pero nesta ocasión foi executada con dificultade, xa que os principais escuadróns da [[Hochseeflotte]] comezaron a perder a súa formación baixo un fogo concentrado. Para impedir unha persecución británica, Scheer ordenou un grande ataque de torpedos por parte dos seus destrutores e unha carga potencialmente suicida por parte dos catro cruceiros de batalla restantes do 1º grupo de exploración. Hipper aínda estaba a bordo do torpedeiro ''G39'' e era incapaz de comandar o seu escuadrón para este ataque. Polo tanto, o SMS ''Derfflinger'', ao mando do capitán Hartog, levou aos moi danados cruceiros de batalla alemáns directamente cara "a meirande concentración de fogo naval ao que calquera comandante dunha frota se enfrontara xamais", con alcances por baixo dos 6,4&nbsp;km. No que foi coñecido polo "paseo da morte", todos os cruceiros de batalla agás o SMS ''Moltke'' recibiron impactos e danados, xa que 18 dos acoirazados británicos dispararon sobre eles simultaneamente. O ''Derfflinger'' perdeu dúas das súas torretas principais. As tripulacións do 1º grupo de exploración sufriron importantes perdas, pero os barcos sobreviviron aos danos e regresaron cos outros cruceiros de batalla unha vez que Scheer viuse fóra de problemas e os destrutores alemáns estaban movéndose para atacar. Nesta breve pero intenta parte do enfrontamento, dende as 19:05 ata as 19:30, os alemáns recibiron un total de 37 impactos pesados mentres que inflixiron só 2; só o ''Derfflinger'' recibiría 14 deses impactos. Mentres que os seus cruceiros de batalla atraían o fogo da frota británica, Scheer escapuliuse, soltando cortinas de fume. Mentres tanto, dende as 19:16 ata as 19:40, os acoirazados británicos estiveron enfrontándose tamén aos destrutores de Scheer, que lanzaron varios ataques de torpedos para cubrir a súa retirada. Os buques de Jellicoe apartáronse dos ataques e esquivaron con éxito os 31 torpedos lanzados sobre eles, afundindo ao destrutor alemán SMS ''S35''. As forzas lixeiras británicas tamén afundiron ao ''V48'', que anteriormente fora inmobilizado polo HMS ''Shark''. Esta acción, e o distanciamento, custoulles aos británicos unha perda de tempo e un aumento da distancia críticos na última hora do día, como pretendía Scheer, permitíndolle afastar aos seus buques pesados do perigo. O derradeiro grande intercambio de disparos entre os buques capitais desta batalla tivo lugar xusto antes da posta do sol, entre ao redor das 20:19 ata as 20:35, cando os cruceiros de batalla británicos superviventes atopáronse cos seus homólogos alemáns. Os británicos recibiron un impacto pesado no ''Princess Royal'' pero recibiron cinco no ''Seydlitz'' e tres máis noutros barcos alemáns. == Acción nocturna e retirada alemá == Ás 21:00 Jellicoe, consciente das deficiencias da Grand Fleet no combate nocturno, decidiu intentar evitar un grande enfrontamento ata as primeiras horas do amencer. Colocou unha pantalla de cruceiros e destrutores a 8 detrás da súa frota de batalla para patrullar a retagarda mentres se dirixía cara ao sur, á esperada ruta de escape de Scheer. Relamente, Scheer optou por cruzar a estela de Jellicoe e fuxir vía [[Horns Rev]]. Afortunadamente para el, a meirande parte das forzas lixeiras da retagarda de Jellicoe fallaron ao informar os sete encontros separados coa frota alemá durante a noite; os escasos informes por radio enviados ao buque insignia británico non foron recibidos, posiblemente debido a que os alemáns estaban interferindo as súas frecuencias, A meirande parte dos destrutores non puideron sacar proveito das súas oportunidades de atacar os barcos descubertos, a pesar de que as expectativas de Jellicoe de que as foras de destrutores poderían, se fose necesario, ser capaces de bloquear o curso da frota alemá. Jellicoe e os seus comandantes non entenderon que os furiosos disparos e estoupidos no norte (vistos e oidos durante horas por todos os acoirazados británicos) indicaban que os buques pesados alemáns estaban abríndose paso a través da pantalla de popa da frota británica. No seu lugar, pensaron que o combate era o resultado de ataques nocturnos dos destrutores alemáns. Os barcos británicos máis potentes (o 5º escuadrón de batalla) observou directamente aos acoirazados alemáns cruzando a súa popa enfrontándose ás súas forzas lixeiras, a distancias de 4,8&nbsp;km ou menos, e os artilleiros do HMS ''Malaya'' estaban preparados para disparar, pero o seu capitán negouse, deixando a responsabilidade ao contraalmirante Evan-Thomas (que tampouco informaría dos avistamentos a Jellicoe, asumindo que el mesmo podería velos e que revelar a posición da frota con sinais de radio ou disparos era imprudente). [[Ficheiro:SMS Frauenlob German cruiser.jpg|miniatura|275px|SMS ''Frauenlob'']] Se ben o carácter da fuxida de Scheer, e a inacción de Jellicoe, indicaban a superioridade xeral dos alemáns no combate nocturno, os resultados das accións desa noite non foron máis claros que os de toda a batalla. No primeiro dos moitos encontros a distancia curta entre barcos na escuridade, o ''Southampton'', buque insignia do comodoro Goodenough, foi gravemente danado por un grupo de exploración alemán formado por cruceiros lixeiros, pero logrou torpedear ao SMS ''[[SMS Frauenlob|Frauenlob]]'', que se afundiu ás 22:23 matando a 320 dos seus 329 tripulantes. Dende as 23:20 ata aproximadamente as 02:15, varias flotillas de destrutores británicos lanzaron ataques de torpedos contra a frota de batalla alemá nunha serie de violentos e caóticos enfrontamentos a moi curto alcance (a miúdo por debaixo de 1 quilómetro). A costa de perder cinco destrutores e de que varios máis resultasen danados, conseguiron torpedear ao cruceiro lixeiro SMS ''Rostock'', que se afundiu varias horas despois, e ao pre-dreadnought SMS ''Pommern'', que estoupou e afundiuse cos seus 839 tripulantes ás 03:10 durante a última fase dos ataques antes do amencer. Tres dos [[destrutor]]es británicos colisionaron no caos, e o acoirazado alemán SMS ''Nassau'' arremeteu contra o HMS ''Spitfire'', arrincando a meirande parte da superestructura do buque británico só coa onda expansiva dos seus enormes canóns, que non podían disparar o suficientemente baixo para golpear ao barco inimigo. O ''Nassau'' quedou cun burato de 3,4 metros no seu costado, reducindo a súa velocidade máxima a 15 nos, mentres que a capa metálica perdida quedou tendida sobre a cuberta do ''Spitfire''. O buque británico sobreviviu e regresaría a porto. Outro cruceiro alemán , o SMS ''Elbing'', foi embestido accidentalmente polo [[dreadnought]] ''Posen'' e abandonado, afundíndose a primeira hora do día seguinte. Dos destrutores británicos, os HMS ''Tipperary'', ''Ardent'', ''Fortune'', ''Sparrowhawk'' e ''Turbulent'' perdéronse durante os combates nocturnos. Xusto despois da medianoite do [[1 de xuño]], o SMS ''Thüringen'' e outros acoirazados alemáns afundiron o HMS ''[[HMS Black Prince (1904)|Black Prince]]'' do malogrado 1º escuadrón de exploración, que penetrara por un erro na liña de combate alemá. Despregado como parte dunha forza pantalla a varias millas por diante da forza principal da Grand Fleet, o ''Black Prince'' perdera o contacto na escuridade e tomara unha posición preto do que el pensaba que era a liña británica. Os alemáns identificárono ao pouco tempo e abriron fogo. Atordado polos disparos a curta distancia, o ''Black Prince'' estoupou morrendo os seus 857 tripulantes. Perdidos na noite, os cruceiros de batalla SMS ''Moltke'' e ''Seydlitz'' tiveron encontros semellantes a curta distancia coa liña de batalla británica e foron recoñecidos, pero non tiveron a mesma sorte que o ''Black Prince'' xa que os capitáns dos buques británicos, novamente, decidiron non abrir fogo por medo a revelar a posición da súa frota. Ás 01:45, o cruceiro de batalla ''Lützow'', afundíndose tras ser danado severamente polo ''Invincible'' durante a acción principal, foi torpedeado polo destrutor SMS ''G38'' por orde do capitán do barco Viktor von Harder, despois de que os 1150 superviventes fosen transferidos aos destrutores que chegaron xunto a el. Ás 02:15, o destrutor alemán SMS ''V4'' estoupou de súpeto; o ''V2'' e o ''V6'' achegáronse e rescataron aos tripulantes superviventes antes de que o barco se afundise. Xa que non había inimigos preto, asumiuse que golpeara unha mina ou que fora torpedeado por un [[submarino]]. Ás 02:15, cinco barcos británicos da 13ª flotilla de destrutores ao mando do capitán James Uchtred Farie reagrupáronse e dirixíronse cara ao sur. Ás 02:25 viron a retagarda da liña alemá. O HMS ''Marksman'' preguntoulle ao líder, o ''Champion'', se pensaba que eran buques británicos ou alemáns. Respondeu que cría que eran alemáns, Farie entón virou cara ao leste lonxe da liña inimiga. Todos agás o ''Moresby'', que estaba atrás, seguírono, xa que a través da néboa avistou o que pensaba que eran catro pre-dreadnoughts a dúas millas. Izou unha bandeira para indicar que o inimigo estaba ao leste e achegouse para poñerse a distancia de disparo, lanzando un torpedo f a torpedo ás 02:37 e virando despois para reunirse coa flotilla. Os catro pre-dreadnoughts eran realmente dous pre-dreadnoughts, o ''Schleswig-Holstein'' e o ''Schlesien'', e os cruceiros de batalla ''Von der Tann'' e ''Derfflinger''. O ''Von der Tann'' viu o torpedo e tivo que virar forzosamente cara estribor para evitalo pasando moi preto da súa proa. O ''Moresby'' reuniuse co ''Champion'' convencido de que conseguira un impacto. Finalmente, ás 05:20, cando a frota de Scheer estaba a salvo no seu camiño a casa, o acoirazado SMS ''Ostfriesland'' chocou contra unha mina británica no costado de estribor, matando a un home e ferindo a dez, pero foi capaz de regresar a porto. O ''Seydlitz'', con danos críticos e moi próximo a afundirse, sobreviviu por moi pouco á viaxe de regreso: foi deliberadamente encallado no estuario do río Jade e posteriormente reflotado e levado a porto. Os alemáns foron axudados na súa fuxida pola incapacidade por parte do almirantado británico en [[Londres]] de transmitir sete comunicacións de radio críticas interceptadas pola intelixencia naval, que indicaban a posición, rumbo e intencións da Hochseeflotte durante a noite. Unha mensaxe foi transmitida a Jellicoe ás 23:15 que informaba con precisión do rumbo e velocidade da frota alemá ás 21:14. Porén, os anteriores sinais erróneos recibidos durante o día dicindo que a frota inimiga aínda estaba en porto, e un sinal de intelixencia recibida ás 22:45 dando outra improbable posición, reducira a súa confianza nos informes de intelixencia. Se as outras mensaxes foran recibidas, confirmando estes a información dada ás 23:15, ou se os buques británicos informasen con precisión dos avistamentos e enfrontamentos con destrutores, cruceiros e acoirazados alemáns, entón Jellicoe podería ter alterado o rumbo para interceptar a Scheer e Horns Rev. As mensaxes interceptadas non enviadas presentáranse correctamente ao oficial que estaba de garda esa noite, pero non lles deu a suficiente importancia. Jellicoe finalmente descubriu o paradeiro de Scheer ás 04:15, pero xa estaba demasiado lonxe para atrapalo e a batalla xa non podería reanudarse. == O resultado == === Informes === No mediodía do [[2 de xuño]] as autoridades alemás deron a coñecer un comunicado de prensa adxudicándose a vitoria, e informando da destrución dun [[acoirazado]], dous [[cruceiro de batalla|cruceiros de batalla]], dous [[cruceiro acoirazado|cruceiros acoirazados]], un [[cruceiro lixeiro]], un [[submarino]] e varios [[destrutor]]es, pola perda do ''Pommern'' e o ''Wiesbaden''. As noticias de que o ''Lutzow'', o ''Elbing'' e o ''Rostock'' afudiran non foron reveladas para que o inimigo non soubese deses feitos. A vitoria no Skagerrak foi celebrada na prensa, aos nenos deuselles un día de vacacións e toda a nación festexouno. O Kaiser anunciou un novo capítulo na historia mundial. Tras a guerra, a historiografía oficial alemá eloxiou a batalla como unha gran vitoria e continuou sendo celebrada ata despois da [[segunda guerra mundial]]. No [[Reino Unido]] as primeiras noticias oficiais chegaron das transmisións inalámbricas alemás. Os buques comezaron a chegar a porto, e as tripulacións comezaron a enviar mensaxes a amigos e parentes para informar tanto dos superviventes como dos 6000 homes perdidos. As autoridades consideraron suprimir a noticia, pero xa se estendera amplamente. Ás 7 da tarde do [[2 de xuño]] o almirantado deu a coñecer un comunicado baseado na información de Jellicoe, contedo noticias básicas das perdas de cada bando. No día seguinte os xornais británicos informaron dunha vitoria alemá. O ''[[Daily Mirror]]'' informou que o director do departamento naval alemán dixéralle ao [[Reichstag]]: "O resultado do combate é un significativo éxito para as nosas forzas contra un adversario moito máis forte". A poboación británica sorprendeuse de que a batalla, agardada dende había moito tempo, fose unha vitoria para [[Alemaña]]. O día [[3 de xuño]] o almirantado emitiu un comunicado ampliando as perdas alemás, e outro máis o día seguinte con afirmacións esaxeradas. Porén, o [[7 de xuño]] a admisión alemá das perdas do ''Lutzow'' e o ''Rostock'' comezou a variar o resultado da batalla como unha derrota para Alemaña. A percepción internacional do enfrontamento comezou a cambiar cara a unha vitoria británica (os alemáns procuraran cambiar o equilibrio de poder no [[mar do Norte]] e foron rexeitados). En xullo, malas noticias da [[Ofensiva do Somme|campaña do Somme]] varreron a preocupación sobre Xutlandia das conciencias británicas. === Avaliacións === [[Ficheiro:SMS Seydlitz damage.jpg|miniatura|275px|O SMS ''Seydlitz'' danado tras a batalla]] En Xutlandia, os alemáns, cunha frota de 99 barcos, afundiron 117.000 toneladas de buques británicos, mentres que estes, con 151 barcos, afundiron 63.000 toneladas de buques alemáns. Os británicos perderon 6094 mariñeiros; os alemáns 2551. Varios barcos resultaron gravemente danados, como o ''[[HMS Lion (1910)|Lion]]'' e o ''[[SMS Seydlitz|Seydlitz]]''. Cara ao verán de [[1916]] a estratexia da Hochseeflotte era a de reducir a vantaxe numérica da Royal Navy, atraendo a pequenas unidades de buques capitais cara toda a súa frota, intentando evitar un enfrontamento xeral ata acadar a paridade de barcos pesados. En termos tácticos a Hochseeflotte inflixiu claramente máis danos dos que sufriu en Xutlandia e os alemáns non tiñan a intención de manter o lugar da batalla, polo que algúns historiadores apoian a vitoria alemá. Porén, Scheer pareceu darse conta moi rápido de que máis batallas cunha taxa semellante de desgaste esgotaría á Hochseeflotte antes de reducir á Grand Fleet. Ademais, despois do avance do [[19 de agosto]] que estivo a piques ser interceptado pola Grand Fleet pensaba que xa non podería ser posible atrapar a un único escuadrón de barcos da Royal Navy sen que a Grand Fleet interviñese antes de que puidesen regresar a porto. Polo tanto, a Hochseeflotte abandonou as súas incursións no [[mar do Norte]] e virou as súas intencións cara ao [[mar Báltico]] durante a meirande parte de [[1917]] mentres Scheer cambiaba as tácticas contra [[Reino Unido]] cunha gurra sen restricións de [[submarino]]s no [[Atlántico]]. A nivel estratéxico o resultado ten sido un enorme tema literario sen un claro consenso. Inmediatamente despois, a batalla foi amplamente vista cun resultado indeciso, e este feito segue a ser influente. A pesar da superioridade numérica, os británicos quedaron decepcionados xa que tiñan a esperanza de obter unha vitoria decisiva comparada á de [[batalla de Trafalgar|Trafalgar]] e de acadar o obxectivo das influentes doutrinas estratéxicas de [[Alfred Mahan]]. A Hochseeflotte sobreviviu como unha frota de seu. A meirande parte das súas perdas recuperáronse nun mes (incluso o ''Seydlitz'', o barco máis danado en sobrevivir á batalla, estaba reparado en outubro e oficialmente volveu ao servizo en novembro). Porén, os alemáns fallaron no seu obxectivo de destruír unha parte substancial da frota británica, e non se fixeron progresos para permitir que a Hochseeflotte puidese operar no Atlántico. Posteriormente apoiouse considerablemente o punto de vista de que Xutlandia foi unha vitoria estratéxica para os británicos. Aínda que estes non acabaron coa frota alemá e perderon máis barcos que os seus inimigos, os alemáns retiráronse a porto e ao final da batalla os británicos dominaban a zona. A frota alemá só sairía ao mar do Norte dúas veces máis, cun ataque o [[19 de agosto]] e en outubro de [[1916]]. Á parte desas dúas operacións (abortadas), a Hochseeflotte (reticente a arriscarse con outro encontro coa frota británica) limitou as súas actividades ao mar Báltico durante o resto da guerra. Xutlandia rematou así co desafío alemán á supremacía naval británica. Un experto naval alemán, escribindo sobre a batalla en novembro de [[1918]], comentou, "As perdas da nosa frota foron graves. O 1 de xuño de 1916 estaba claro para todo o mundo que esa batalla debía ser a derradeira". Ao final da batalla, os británicos mantiveran a súa superioridade numérica e tiñan 23 [[dreadnought]]s preparados e catro [[cruceiro de batalla|cruceiros de batalla]] aínda capaces de loitar, mentres que os alemáns só tiñan 10 dreadnoughts. Un mes despois da batalla, a [[Grand Fleet]] era máis forte que en Xutlandia. O ''[[HMS Warspite (03)|Warspite]]'' estivo no dique seco en Rosythe, regresando á frota o [[22 de xullo]], mentres que o ''[[HMS Malaya|Malaya]]'' foi reparado en Invergordon, regresando ás súas tarefas o [[11 de xullo]]. O ''Barham'' estivo en porto durante un mes en Devenport antes de someterse a probas de velocidade e regresar a Scapa Flow o [[8 de xullo]]. O ''Princess Royal'' estivo inicialmente en Rosyth, pero foi transferido ao dique seco de Portsmouth antes de regresar ao traballo Rosyth o [[21 de xullo]]. O ''Tiger'' foi enviado ao dique seco en Rosyth e estivo listo o [[2 de xullo]], O ''Queen Elizabeth'', o ''Emperor of India'' e o HMAS ''[[HMAS Australia (1911)|Australia]]'', que estaban en mantemento no momento da batalla, regresaron á frota inmediatamente, seguidos pouco despois polo ''Resolution'' e o ''Ramillies''. O ''Lion'' inicialmente estivo listo para as súas tarefas no mar a a pesar da súa torreta danada, e posteriormente someteuse a unha reparación no mes de xullo cando a torreta Q foi retirada temporalmente e substituída no mes de setembro. Un terceiro punto de vista, presentado por varias avaliacións recentes, di que Xutlandia, a derradeira acción de frotas entre acoirazados, ilustrou a irrelevancia das frotas de acoirazados tras o desenvolvemento do submarino, da mina e do torpedo. Neste punto de vista, a consecuencia máis importante de Xutlandia foi a decisión dos alemáns de participar nunha guerra submarina sen restricións. Aínda que un bo número de acoirazados foi construído no período de entreguerras, argumentouse que este resultado reflectiu o dominio social entre responsables de tomar as decisións navais dos defensores dos acoirazados, que limitaron as opcións tecnolóxicas para axustarse aos paradigmas tradicionais da guerra no mar. Os acoirazados xogaron un relativamente menor papel na [[segunda guerra mundial]], na cal apareceron os portaavións como a arma ofensiva dominante na guerra naval. === Autocrítica británica === O exame do almirantago británico da actuación da [[Grand Fleet]] recoñeceu dous problemas principais: * Os proxectís perforantes británicos estouparon fóra da blindaxe alemá en vez de penetrar e estoupar no seu interior. Como resultado, algúns buques inimigos con só 20&nbsp;cm de blindaxe sobreviviron a impactos de proxectís de 381&nbsp;mm. Se eses proxectís penetrasen a blindaxe e estoupasen, as perdas alemás probablemente serían moito maiores. * A comunicación entre os barcos e o comandante en xefe foron relativamente pobres. Durante a meirande parte da batalla, Jellicoe non tiña nin idea de onde estaban os barcos alemáns, a pesar de que os buques británicos estaban en contacto. Fallaron en informar das posicións inimigas, en contra do plan de batalla da Grand Fleet. Algúns dos sinais máis importantes realizáronse unicamente con bandeiras en vez de usar a tecnoloxía sen fíos ou métodos redundantes para asegurar as comunicacións (un procedemento cuestionable, dada a mestura de brétema e fume que escureceu o campo de batalla). ==== Comportamento dos proxectís ==== [[Ficheiro:HMS Malaya guns.jpg|miniatura|275px|Canóns do HMS ''Malaya'']] Os proxectís perforantes alemáns foron moito máis efectivos que os británicos, que adoptaron a fallar ao intentar penetrar blindaxes pesados. O feito deuse principalmente en proxectís que caían nun ángulo oblicua, e incrementouse ao disparar a longas distancias. [[Alemaña]] adoptara o [[trinitrotolueno]] (TNT) como carga explosiva para os proxectís de artillaría en [[1902]], mentres que o [[Reino Unido]] aínda continuaba usando unha mestura de ácido pícrico (lidita). O choque dun proxectil contra a blindaxe a miúdo detonaba prematuramente a lidita antes de que a espoleta se activase, mentres que o a detonación do TNT podía ser atrasada ata que a espoleta se activase tras a penetración na zona vulnerable tras as pranchas de blindaxe. O tema do pobre comportamento dos proxectís era coñecido por Jellicoe, que como terceiro lord do mar dende [[1908]] ata [[1910]] ordenara que se deseñasen novos proxectís. Porén, tras o seu anuncio, non se continuou coa cuestión exposta e non se probaron novos tipos de proxectís. Beatty descubriu o problema nunha festa a bordo do ''Lion'' pouco tempo despois da batalla, na cal se atopaba un oficial da mariña sueca. Este visitara recentemente [[Berlín]], onde a mariña alemá burlárase de como os proxectís británicos romperan as blindaxes alemás. A cuestión da efectividade dos proxectís tamén se cuestionara trala [[batalla do banco Dogger]], pero non se fixera nada por resolvelo. Hipper posteriormente comentaría, "Non foi máis que a mala calidade das súas cargas o que nos salvou do desastre". O almirante Dreyer, escribindo posteriormente sobre a batalla, na que fora capitán do buque insignia ''Iron Duke'', estimou que proxectís máis efectivos como os introducidos máis tarde poderían ter afundido seis buques capitais alemáns máis, baseándose no número real de impactos durante a batalla. O sistema de probas de proxectís, que permaneceu en uso ata [[1944]], levou a que, estatisticamente, un lote de proxectís dos cales o 70% eran defectuosos tiña a mesma probabilidade de ser aceptado. De feito, incluso os proxectís que fallaban esta proba relativamente suave eran enviados aos buques. Análises dos resultados das probas realizados posteriormente pola Xunta de Artillaría suxeriron que o 30–70% dos proxectís non terían pasado a roba de penetración estándar especificada polo almirantado. O almirantado inicialmente resistiuse aos esforzos de substituír os proxectís, e non se tomou ningunha acción ata que Jellicoe converteuse no primeiro lord do mar en decembro de [[1916]]. Como resposta inicial, os peores proxectís foron retirados dos barcos a principios de [[1917]] e substituídos por unidades en reserva. Foron deseñados novos proxectís, pero non chegarían ata abril de [[1918]] e nunca serían usados en combate. ==== Perdas de cruceiros de batalla ==== Os [[cruceiro de batalla|cruceiros de batalla]] británicos foron deseñados para perseguir e destruír aos cruceiros inimigos dende unha distancia á cal os cruceiros non podían responder. Non foron deseñados para ser buques na liña de combate e intercambiar disparos co inimigo. Aínda que un cruceiro de batalla alemán e tres británicos foron afundidos, ningún deles foi destruído por proxectís inimigos penetrando a blindaxe do cinto e detonando as polvoreiras; cada un dos cruceiros de batalla foron penetrados a través do teito dunha torreta e as súas polvoreiras incendiáronse por lumes que pasaron a través da torreta e dos compartimentos de manexo dos proxectís. O ''Lützow'' sufriu 24 impactos e a súa inundación non puido ser contida. Finalmente foi afundido por torpedos dos seus escoltas despois de que a súa tripulación estivese a salvo. O ''Derfflinger'' e o ''Seydlitz'' recibiron 22 impactos cada un pero puideron regresar a porto. {{cita|O trazo inquietante da acción dos cruceiros de batalla é o feito de que cinco cruceiros de batalla alemáns enfrontáronse a cinco buques británicos da súa clase, co apoio despois dos primeiros vinte minutos, aínda que a longa distancia, do fogo de catro acoirazados da clase ''Queen Elizabeth'', e foron capaces aínda así de afundir ao ''Queen Mary'' e ao ''Indefatigable''.... Os factores que contribuíron ás perdas británicas, primeiramente, foi a mediocre blindaxe dos nosos cruceiros de batalla, particularmente nas torretas, e, en segundo lugar, as planchas da cuberta e a desvantaxe baixo a que os nosos buques traballaban no que se refire á luz.<br>-Sir John Jellicoe.}} Jellicoe ee Beatty, ademais doutros altos oficiais, tiveron a impresión de que a perda dos cruceiros de batalla foi causada pola débil blindaxe, a pesar dos informes de dous comités e as primeiras impresións de Jellicoe e outros oficiais que culpaban á [[cordita]] e ao seu manexo. Isto levou a peticións para que se incrementase a blindaxe, e colocáronse 2,5&nbsp;cm adicionais sobre a relativamente delgada capa da cuberta por riba das polvoreiras. Para compensar este incremento de peso os barcos tiñan que levar menos cobustible, auga e outras subministracións. Fose ou non a blindaxe da cuberta unha debilidade potencial dos buques británicos a batalla non proporcionou ningunha evidencia ao respecto. Polo menos entre os barcos superviventes non se atopou ningún proxectil inimigo que penetrase a blindaxe da cuberta. O deseño do novo cruceiro de batalla HMS ''[[HMS Hood (51)|Hood]]'' (que comezou a construírse no tempo da batalla) alterouse para proporcionarlle 5100 toneladas de blindaxe adicional. ==== Manexo da munición ==== As cargas de propulsión británicas e alemáns diferían no empaquetado, o manexo e a química. O propelente británico era de dous tipos, MK1 e MD. A cordita Mark 1 tiña unha fórmula de 37% de [[nitrocelulosa]], 58% de [[nitroglicerina]] e 5% de [[vaselina]]. Era un bo propelente pero producía altas temperaturas e causaba problemas de erosión nos canóns. A vaselina servía tanto de lubricante como de estabilizador. A cordita MD foi desenvolvida para reducir o desgaste do canón. Estaba composta por un 65% de nitrocelulosa, un 30% de nitroglicerina e un 5% de vaselina. Mentres que esta última solucionaba o problema da erosión, non facía nada para mellorar as súas propiedades de almacenamento, que eran pobres. A cordita era moi sensible ás variacións de temperatura, e a súa deterioración podería levarse a cabo a un ritmo moi rápido. A cordita MD tamén desprendía pequenas partículas de [[Po (materia)|po]] de nitrocelulosa e [[pirita]]. Cando o propelente de cordita era manipulado era preciso un oficial de artillaría vixilando, un estrito control dos lotes e frecuentes probas dos paquetes nas santabárbaras dos barcos. [[Ficheiro:HMS Marlborough (1912).jpg|miniatura|HMS ''[[HMS Marlborough (1912)|Marlborough]]'']] O propelente británico de cordita tendía a arder violentamente, cando non estaba almacenada e estaba exposta na súa bolsa de seda, causando lumes incontrolables cando se incendiaba por impactos próximos. Un estudo realizado en [[1945]] polos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] revelou que a cordita podía incendiarse moi doadamente cando estaba exposta a determinadas condicións. Os buques británicos tiñan unha protección pouco axeitada contra as chamaradas que podían facer incendiarse a cordita. O propelente alemán (o RP C/12, manexado en casquetes de latón) era menos vulnerable e dunha composición menos volátil. Os propelantes alemáns non eran tan distintos en composición á cordita, pero cunha grande excepción: a [[centralita]]. A centralita servía como un estabilizador que era superior á vaselina usada polos británicos. Almacenábase mellor e ao incendiarse non estoupaba. Almacenado e usado en cartuchos de latón, demostrou ser menos sensible ás chamaradas. O estaba era un 64,13% de nitrocellulosa, un 29,77% nitroglicerina, un 5,75% centralita, un 0,25% [[óxido de magnesio]] e un 0,10% [[grafito]]. A frota de cruceiros de batalla da [[Royal Navy]] fixera énfase na velocidade de manipulación da munición por riba do protocolo de seguridade establecido. En exercicios de práctica, a cordita non podía ser subministrada ás armas coa suficiente rapidez a través dos guindastres e os zapóns. Para levar o propulsor a tempo para cargar a seguinte andanada, moitas portas de seguridade mantíñanse abertas en vez de pecharse para protexerse contra as luzadas. Ao manter as cargas nas cámaras entre a torreta do canón e as santabárbaras a Royal Navy mellorou a súa cadencia de fogo, pero facía aos seus barcos vulnerables a unha reacción en cadea se se producían incendios na munición e estoupidos nas polvoreiras. Este hábito pouco seguro levouse ao combate real. Por outra banda, a doutrina dunha alta cadencia de disparos tamén fixo que se tomase a decisión en [[1913]] de incrementar as subministracións de proxectís e cordita nos buques británicos un 50%, polo medo de quedar sen munición. Cando isto superaba a capacidade das santabárbara, a cordita almacenábase en lugares pouco seguros. Un expedición submarina no verán do ano [[2003]] corroborou esta práctica. Examináronse os restos do ''Invincible'', ''Queen Mary'', ''Defence'' e ''Lützow'' para investigar as causa da tendencia dos buques británicos a sufrir estoupidos internos. A partir desta evidencia, unha gran parte da culpa pode deberse á manipulación pouco estrita do propelente de cordita para os proxectís dos canóns principais. Os restos do ''Queen Mary'' revelaron recipientes de cordita almacenados na cámara de traballo da torreta X en vez de estar na santabárbara. Había unha diferenza máis no propio propelente. Aínda que o RP C/12 alemán ardía cando se expoñía ao lume, este non estoupaba, ao contrario que a cordita. O RP C/12 foi extensamente estudado polos británicos e, despois da [[primeira guerra mundial]], sería a base para a posterior cordita SC. As memorias de Alexander Grant, artilleiro no ''Lion'', suxiren que algúns oficiais británicos eran conscientes dos perigos da falta de coidado na manipulación da cordita: {{cita|"Coa introdución da cordita para substituír á pólvora dos canóns, as normas relativas ás necesarias precaucións no anexo de explosivos relaxáronse considerablemente dun xeito inconsciente, aínda que lamento dicir, a un grao perigoso durante todo o servizo. O lapso gradual nas regulacións a bordo dos buques semellaba deberse a dous factores. En primeiro lugar, a cordita era un explosivo moito máis seguro de manexar que a pólvora. En segundo lugar, pero máis importante, os cambios nas construcións das santabárbara levou a unha falsa sensación de seguridade....A cuberta de ferro ou aceiro, a desaparición das paredes de madeira, as luces eléctricas montadas no seu interior, as escaleiras de aceiro, abertas porque non había rampla para sacar os cartuchos; todo isto fixo desaparecer das mentes dos oficiais e os tripulantes parte das precaucións necesarias co material explosivo".}} Grant ademais introduciu medidas a bordo do ''Lion'' para limitar o número de cartuchos gardados fóra da polvoreira e para asegurarse de que as portas mantíñanse pechadas, probablemente contribuíndo ás súa supervivencia. O [[5 de xuño]] de [[1916]] o Primeiro Lord do Almirantado informou aos membros do gabinete de que os tres cruceiros de batalla foran perdidos debido a un manexo pouco seguro da cordita. O [[22 de novembro]] de [[1916]], tras entrevistas detalladas aos superviventes dos [[cruceiro de batalla|cruceiros de batalla]] destruídos, o Terceiro Lord do Mar, o contraalmirante Tudor, elaborou un informe detallando o almacenamento de cargas nos cuartos de manipulación por parte dos tripulantes, co obxectivo de recargar os canóns máis rapidamente. Tras a batalla, o B.C.F. Gunnery Committee publicou un informe (ao mando do almirante [[David Beatty]]) pedindo cambios inmediatos na protección contra luzadas e na manipulación das cargas explosivas. A Mariña dos Estados Unidos en [[1939]] tiña cantidades de cordita N, un propelente canadense que se mellorara moito, porén, a súa oficina de artillaría opúxose enerxicamente ao seu uso a bordo dos barcos de guerra estadounidense, considerándoo pouco axeitado como propelente naval pola súa inclusión de [[nitroglicerina]]. ==== Artillaría ==== Os sistemas de control de artillaría británicos, baseados en [[Frederic Charles Dreyer|táboas Dreyer]], eran mellores que os alemáns, como se demostra na proporción de impactos de gran calibre realizados sobre a frota alemá. Debido ás súas vantaxes demostradas, estes sistemas foron instalándose nos barcos a medida que avanzaba a guerra, estando equipados os principais canóns na meirande parte dos buques capitais británicos en maio de [[1916]]. A [[Royal Navy]] usaba sistemas de control de fogo centralizados nos seus buques capitais, dirixidos dende un punto alto do barco onde se podían ver mellor as caídas dos proxectís, utilizando un director de observación que orientaba as armas e indicaba a súa elevación. A diferenza dos británicos, os cruceiros de batalla alemáns controlaban o fogo das torretas usando un observador que só orientaba os canóns, que ademais non disparaban todos ao mesmo tempo. O resto dos buques capitais alemáns nin sequera tiñan esa innovación. Os [[telémetro]]s alemáns eran xeralmente superiores ao británico FT24, xa que os seus operadores estaban mellor adestrados debido á complexidade dos telémetros Zeiss. O seu deseño estereoscópico permitíalle que en certas condicións podían saber a distancia dun obxectivo cuberto polo fume. O equipo alemáns non era superior en alcance ao telémetro británico Barr & Stroud 15&nbsp;ft que se atopaba nos buques capitais máis novos, e, a diferenza dos telémetros británicos, os alemáns tiveron que ser substituídos cada 30 minutos, afectando ás medicións proporcionadas aos artilleiros. [[Ficheiro:HMS Black Prince.jpg|miniatura|250px|HMS ''[[HMS Black Prince (1904)|Black Prince]]'', afundido durante a batalla]] Os resultados da batalla conformaron o valor de disparar os canóns a través dun director centralizado. A batalla impulsou á [[Royal Navy]] a instalar sistemas de fogo nos [[cruceiro]]s e [[destrutor]]es, onde ata ese momento non se utilizaran, e no armamento secundario dos [[acoirazado]]s<ref>Marder, ''III'', p. 213-214</ref>. Os barcos alemáns decatáronse de deberían ser máis rápidos calculando a distancia correcta dos obxectivos, para obter así unha vantaxe temperá. Os británicos usaban un "sistema de corchete" no que se disparaba unha salva se disparaba á distancia onde se supoñía o obxectivo, e dependendo de onde caese, a distancia era progresivamente corrixida cara a arriba ou cara a abaixo dependendo se os seguintes disparos impactaban diante ou detrás do inimigo. Os alemáns usaban un "sistema de escaleira" no que se lanzaba unha salva inicial de tres disparos a diferentes distancias, sendo o central o máis aproximado. O sistema de escaleira permitía aos artilleiros conseguir información da distancia dos tres disparos máis rapidamente que no sistema de corchetes, que requiría agardar entre disparos para ver onde impactaba o derradeiro. Os buques británicos adoptarían o sistema alemán<ref>Marder, ''III'', p. 166, 214</ref>. Determinouse que os telémetros que equipaban á meirande parte dos buques británicos non eran axeitados a longa distancia e non actuaban tan ben como os que levaban os barcos máis modernos. En [[1917]] itroducíronse novos telémetros para aumentar a precisión dos disparos. ==== Sinalización ==== Ao longo da batalla, os buques británicos experimentaron dificultades coas comunicacións, mentres que os alemáns non sufriron este tipo de problemas. Os británicos preferían a sinalización entre barcos con bandeiras e luces, evitando sistemas sen fíos, mentres que os alemáns usaban estes sistemas con éxito. Unha conclusión extraída foi que os sinais de bandeiras non eran un xeito satisfactorio de controlar a frota. A experiencia usando luces, particularmente pola noite era unha forma excelente para amosarlle ao inimigo a localización precisa dos buques, invitándoo a responder con disparos. Os sinais de recoñecemento das luces, unha vez vistas, poderían ser tamén doadamente copiadas polo inimigo en futuros enfrontamentos<ref>Marder, ''III'', p. 175-176</ref>. Os buques británicos fallaron informando de enfrontamentos cos inimigos e tamén, no caso dos cruceiros e destrutres, buscando activamente aos alemáns. Na frota xurdira a costume de non actuar ser ordes, e este feito demostrou ser fatal cando as circunstancias impediron que as ordes fosen enviadas ou recibidas. Os comandantes fallaron ao enfrontarse aos inimigos porque crían que outros oficiais de máis rango tamén eran conscientes da presenza destes nas proximidades e agardaban a recibir ordes ao respecto. A radio, o xeito máis directo para pasar mensaxes a través da frota (aínda a que interferida polos alemáns), foi evitada para non revelar a presenza dos barcos ou por medo a saturar as canles con informes innecesarios<ref>Marder, ''III'', p. 176-178</ref>. ==== Ordes permanentes da frota ==== As operacións navais estaban gobernadas por ordes permanentes enviadas a todos os barcos. Estas trataban de establecer o que os barcos deberían facer en todas as circunstancias, particularmente en situacións onde os buques tiñan que reaccionar sen ter de referencia a unha autoridade superior, ou cando as comunicacións fallaban. Distintos cambios foron introducidos como resultado da experiencia gañada na batalla. Unha nova indicación foi introducida para instruír aos comandantes de escuadrón de actuar independentemente no caso de pensar que se trata do mellor xeito de axudar á frota principal, particularmente para usar cando as circunstancias puidesen ser difíciles para enviar ordes detalladas. Do mesmo xeito, modificáronse instrucións sobre que facer se a frota precisaba realizar unha acción evasiva polo ataque de torpedos. Aos comandantes déuselles a opción de que se a súa parte da frota non estaba baixo ataque inmediato poderían continuar atraendo ao inimigo en vez de virar cara ao resto da frota. Nesta batalla, cando a frota se afastou do ataque de destrutores de Scheer cubrindo a súa retirada, non todos os buques británicos resultaron afectados, e puideron continuar enfrontándose ao inimigo nun combate máis próximo. Varias oportunidades de atacar os buques inimigos con torpedos presentáronse pero perdéronse. A todos os barcos, non só aos destrutores armados principalmente con torpedos senón tamén aos acoirazados, recordóuselle que levaban estas armas para utilizar no caso de que xurdise a oportunidade de facelo. Os destrutores foron instruídos para achegarse á frota inimiga e disparar os torpedos tan pronto como o enfrontamento entre os buques principais puidesen manter aos canóns inimigos ocupados en barcos máis grandes. Os destrutores tamén deberían estar para interceptar aos destrutores inimigos se estes lanzaban un ataque, tratando de evitar que lanzasen os seus torpedos e manténdoos afastados da frota principal. Para engadir un grao de flexibilidade ao despregarse para o ataque, unha nova indicación foi proporcionada para desgregar a frota dende o centro en vez de facelo como anteriormente dende a dereita ou a esquerda da formación. O rápido e potente 5º escuadrón de batalla foi movido á fronte da formación de cruceiros para que tivese a opción de despregarse cara a dereita ou a esquerda dependendo da posición do inimigo. No caso de enfrontamentos nocturnos, aínda que a frota principal prefería evitar o combate de noite, especificábase que un escuadrón de destrutores e cruceiros buscaría ao inimigo e lanzaría ataques. == Controversia == Na época, [[John Jellicoe|Jellicoe]] foi criticado pola súa cautela e por permitir que Scheer escapase. [[David Beatty|Beatty]], particularmente, estaba convencido de que Jellicoe perdera unha grande oportunidade para aniquilar a [[Hochseeflotte]] e gañar o que equivaldría a outro [[batalla de Trafalgar|Trafalgar]]. Jellicoe foi promocionado fóra do mando activo para converterse no Primeiro Lord do Mar, a cabeza profesional da [[Royal Navy]], mentres que Beatty substituíuno como comandante da [[Grand Fleet]]. A controversia permaneceu entre a mariña e entre o público durante unha década tras a guerra. As críticas centráronse na decisión de Jellicoe ás 19:15. Scheer ordenara aos seus [[cruceiro]]s e [[destrutor]]es avanzar e lanzar un ataque de torpedos para cubrir a retirada dos seus [[acoirazado]]s. Jellicoe elixiu virar cara ao sueste, e así manterse fóra do alcance dos torpedos. Se, pola contra, virase cara ao oeste, poderían os seus buques esquivar os torpedos e destruír á frota alemá? Os defensores de Jellicoe, incluído o historiador [[Cyril Falls]], sinalaron a loucura de correr o risco de ser derrotados na batalla cando xa case tes o dominio do mar. O propio Jellicoe, nunha carta ao almirantado meses antes da batalla, afirmou que tiña a intención de afastar a súa frota de calquera ataque masivo de torpedos (o que viña sendo a resposta táctica universalmente máis aceptada para ese tipo de ataques, practicada por todas as grandes mariñas do mundo), e que no caso dun enfrontamento das frotas na cal o inimigo se dera a volta el podería asumir que a intención era a de conducilos cara minas ou submarinos e declinaría a ser conducido a iso. O almirantado aprobou ese plan e expresou a súa total confianza en Jellicoe no seu tempo (outubro de [[1914]]). == Perdas == As perdas británicas foron de 6784 homes, e as alemás de 3039, facendo un total de 9823 perdas humanas.<ref>''Brewers Dictionary of 20th Century Phrase and Fable''</ref> {{col-begin}} {{col-2}} === Buques británicos === * Cruceiros de batalla: ''[[HMS Indefatigable (1909)|Indefatigable]]'', ''[[HMS Queen Mary|Queen Mary]]'', ''[[HMS Invincible (1907)|Invincible]]'' * Cruceiros acoirazados ''[[HMS Black Prince (1904)|Black Prince]]'', ''[[HMS Warrior (1905)|Warrior]]'', ''[[HMS Defence (1907)|Defence]]'' * Líderes de flotilla: ''[[HMS Tipperary (1914)|Tipperary]]'' * Destrutores: ''[[HMS Shark (1912)|Shark]]'', ''[[HMS Sparrowhawk (1912)|Sparrowhawk]]'', ''[[HMS Turbulent (1916)|Turbulent]]'', ''[[HMS Ardent (1913)|Ardent]]'', ''[[HMS Fortune (1913)|Fortune]]'', ''[[HMS Nomad (1916)|Nomad]]'', ''[[HMS Nestor (1915)|Nestor]]'' {{col-2}} === Buques alemáns === * Acoirazados: ''[[SMS Lützow|Lützow]]'' * Pre-dreadnoughts: ''[[SMS Pommern|Pommern]]'' * Cruceiros lixeiros: ''[[SMS Frauenlob|Frauenlob]]'', ''[[SMS Elbing|Elbing]]'', ''[[SMS Rostock|Rostock]]'', ''[[SMS Wiesbaden|Wiesbaden]]'' * Destrutores (torpedeiros pesados): ''[[SMS V48|V48]]'', ''[[SMS S35|S35]]'', ''[[SMS V27|V27]]'', ''[[SMS V4|V4]]'', ''[[SMS V29|V29]]'' {{col-end}} == Notas == {{listaref|20em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * Bennett, Geoffrey (2005). ''Naval Battles of the First World War''. Londres: Pen & Sword Military Classics. * Brown, G.I. (1998). ''The Big Bang: A History of Explosives''. Gloucestershire: Sutton Publishing * Campbell, John (1998). ''Jutland: An Analysis of the Fighting''. Lyons Press. * Marder, Arthur J. (1966). ''Volume III: Jutland and after, May 1916 – December 1916''. From the Dreadnought to Scapa Flow. Oxford University Press. * Tarrant, V.E. ''Jutland: The German Perspective – A New View of the Great Battle''. Weidenfeld & Nicolson. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas navais da Primeira guerra mundial]] [[Categoría:Xutlandia]] [[Categoría:1916]] c7yqopy0mjnfcga4976a4fjfo2xa4nb 0 237051 7104809 6944909 2025-06-23T19:24:22Z O Breixo 127505 7104809 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |combatentes1={{NAZ}}|combatentes2={{URS}}|resultado=Vitoria decisiva soviética. Fracaso da [[Operación Barbarossa]].}} '''Batalla de Moscova''' é o nome dado polos historiadores soviéticos a dous períodos de combates estratexicamente significativos nun sector de 600&nbsp;km da fronte oriental durante a [[segunda guerra mundial]]. Tivo lugar entre outubro de [[1941]] e xaneiro de [[1942]]. Os esforzos defensivos soviéticos frustraron o ataque de [[Hitler]] a [[Moscova]], capital da [[Unión Soviética]] e a cidade máis grande do país. Moscova foi un dos principais obxectivos militares e políticos para as forzas do Eixo na súa invasión da Unión Soviética. A ofensiva estratéxica alemá, chamada operación Typhoon, planeouse para levar a cabo dúas ofensivas en pinza, unha dende o norte de Moscova contra a fronte de [[Kalinin]] realizada polos 3º e 4º exércitos Panzer, simultaneamente cortando o ferrocarril entre Moscova e [[Leningrado]], e outra dende o sur do [[óblast de Moscova]] contra a fronte occidental, iniciada no sur de [[Tula]] polo 2º exército Panzer, mentres que o 4º exército avanzou directamente cara Moscova dende o oeste. Un plan operacional alemán realizado por separado, chamado Operación Wotan, foi engadido na fase final da ofensiva. Inicialmente as forzas soviéticas levaron a cabo unha defensa estratéxica do óblast de Moscova construíndo tres cintos defensivos, e despregando novos exércitos de reserva ademais de traer tropas de [[Siberia]] e dos distritos militares de oriente. Posteriormente, cando as ofensivas alemás foron detidas, executouse unha contraofensiva estratéxica soviética e operacións ofensivas a menor escala para forzar aos exércitos xermanos a regresar ás posicións ao redor das cidades de [[Oryol]], [[Vyazma]] e [[Vitebsk]], case chegando a rodear a tres exércitos alemáns no proceso. {{Commonscat}} {{Segunda guerra mundial}} {{Control de autoridades}} {{Historia en progreso}} [[Categoría:Batallas da segunda guerra mundial|Moscova‎]] [[Categoría:Moscova]] [[Categoría:1941]] [[Categoría:1942]] [[Categoría:Batallas do século XX]] h9l1v90cc694jlcttbetbi9ett5acq4 0 237056 7104810 6944910 2025-06-23T19:25:02Z O Breixo 127505 7104810 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |combatentes1=[[Ficheiro:Flag of the Netherlands.svg|20px|]] [[Países Baixos]]<br/>[[Ficheiro:Flag of the United States.svg|20px]] [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]]<br/>[[Ficheiro:Flag of the United Kingdom.svg|20px]] [[Reino Unido]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Australia.svg|20px]] [[Australia]]|combatentes2=[[Ficheiro:Merchant flag of Japan (1870).svg|20px]] [[Xapón]]|resultado=Vitoria xaponesa}} A '''batalla do mar de Xava''' foi unha decisiva batalla naval na campaña do Pacífico durante a [[segunda guerra mundial]], que selou o destino das [[Indias Orientais Neerlandesas]]. Barcos aliados sufriron unha desastrosa derrota a mans da Armada Imperial Xaponesa o [[27 de febreiro]] de [[1942]], e en accións secundarias os días seguintes. O comandante da forza de ataque do [[Comando Americano-Británico-Neerlandés-Australiano]], o contraalmirante [[Karel Doorman]] morreu durante o enfrontamento. Tras a batalla producíronse varios enfrontamentos máis pequenos ao redor de [[Xava]], incluído a menor pero tamén significativa [[batalla do estreito de Sunda]]. {{Segunda guerra mundial}} {{Control de autoridades}} {{Historia en progreso}} [[Categoría:Batallas navais da segunda guerra mundial|Mar de Xava‎]] [[Categoría:1942]] [[Categoría:Batallas do século XX]] r9ct29dsq53xd914x39mzk9ljln2481 0 237072 7104811 6948587 2025-06-23T19:25:33Z O Breixo 127505 7104811 wikitext text/x-wiki {{Sen referencias|data=outubro de 2016}} {{Acontecemento |combatentes1=[[Ficheiro:Flag of the United States.svg|20px|]] [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]]<br />[[Ficheiro:Flag of Australia.svg|20px]] [[Australia]] |combatentes2=[[Ficheiro:Merchant flag of Japan (1870).svg|20px]] [[Xapón]]|resultado=*Vitoria táctica xaponesa<br />*Vitoria estratéxica aliada}} A '''batalla do mar do Coral''', librada entre o [[4 de maio|4]] e o [[8 de maio]] de [[1942]], foi unha gran batalla naval no teatro do Pacífico durante a [[segunda guerra mundial]] que enfrontou á Armada Imperial Xaponesa e a forzas navais e aéreas aliadas dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] e [[Australia]]. A batalla foi a primeira acción na cal os portaavións enfrontáronse entre si, ademais da primeira na que os barcos dous dous bandos non se viron ou dispararon direcamente entre si. Nun intento de reforzar o seu posicionamento defensivo para o imperio no Pacífico Sur, as forzas imperiais xaponesas decidiron invadir e ocupar [[Port Moresby]] en [[Nova Guinea]] e [[Tulagi]] no sueste das [[illas Salomón]]. O plan para cumprir isto, chamado operación MO, involucraba a varias grandes unidades da Frota Combinada Xaponesa, incluídas dúas frotas de portaavións e un portaavións lixeiro para proporcionar cobertura aérea ás frotas de invasións, todas baixo o mando de [[Shigeyoshi Inoue]]. Os estadounidense souberon dos plans xaponeses e enviaron dúas forzas de portaavións e unha forza conxunta estadounidense-australiana de cruceiros, baixo o mando do almirante estadounidense [[Frank J. Fletcher]]. Entre os días 3 e 4 de maio os xaponeses invadiron e ocuparon exitosamente [[Tulagi]], aínda que varios dos seus barcos de apoio foron sorprendidos e afundidos ou danados por avións do ''Yorktown''. Consciente da presenza dos portaavións estadounidenses na zona, a frota de portaavións xaponeses entrou no [[mar do Coral]] coa intención de atopar e destruír ás forzas aliadas. Comezando o [[7 de maio]], as forzas de portaavións dos dous bandos intercambiáronse ataques aéreos durante dous días. O primeiro día, os estadounidense afundiron o portaavións lixeiro ''Shōhō'', mentres que os xaponeses fixeron o mesmo cun destrutor estadounidense e danaron seriamente un barco de reabastecemento de combustible. O día seguinte o portaavións xaponés ''Shōkaku'' foi seriamente danado, e o estadounidense ''Lexington'' sufriu danos críticos, mentres que o ''Yorktown'' tamén foi danado. Con ámbolos dous bandos sufrindo fortes perdas de avións, e con portaavións danados e afundidos, as dúas frotas retiráronse da zona da batalla. Debido á perda de cobertura aérea, Inoue retirou á frota de invasión de Port Moresby, coa intención de intentalo de novo posteriormente. Aínda que foi unha vitoria táctica dos xaponeses en termos de barcos afundidos, a batalle demostrou ser unha vitoria estratéxica para os Aliados por moitas razóns. A expansión xaponesa, aparentemente imparable ata entón, parouse por vez primeira. Máis importante, os portaavións xaponeses ''Shōkaku'' e ''Zuikaku'', un danado e o outro sen dotación de avións, non puideron participal na [[batalla de Midway]], que tivo lugar o mes seguinte, garantindo unha paridade de avións entre os dous adversarios e contribuíndo significatvamente á vitoria estadounidense nesa batalla. As severas perdas en portaavións en Midway impediron aos xaponeses intentar novamente a invasión de [[Port Moresby]] dende o océano. Dous meses despois os Aliados colleron vantaxe da vulnerabilidade estratéxica do [[Xapón]] no Pacífico Sur, e iniciaron a campaña de [[Guadalcanal, Illas Salomón|Guadalcanal]] que, xunto coa campaña de [[Nova Guinea]], finalmente rompeu as defensas xaponesas na zona e foi un significativo factor que axudou á derrota final do Xapón na [[segunda guerra mundial]]. {{Segunda guerra mundial}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas navais da segunda guerra mundial]] [[Categoría:1942]] [[Categoría:Batallas do século XX]] i18spixg6iiqweznymaodsejw4md07o 0 237077 7104812 7058840 2025-06-23T19:26:27Z O Breixo 127505 7104812 wikitext text/x-wiki {{Sen referencias|data=outubro de 2016}} {{Acontecemento |combatentes1=[[Ficheiro:Flag of the United States.svg|20px|]] [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] |combatentes2=[[Ficheiro:Merchant flag of Japan (1870).svg|20px]] [[Xapón]] |comandante1={{USAb}} [[Chester W. Nimitz]]<br/>{{USAb}} Frank Jack Fletcher<br/>{{USAb}} Raymond Spruance<br/>{{USAb}} Marc A. Mitscher<br/>{{USAb}} Thomas C. Kinkaid|comandante2={{XAPb}} Isoroku Yamamoto<br/>{{XAPb}} Nobutake Kondō<br/>{{XAPb}} Chūichi Nagumo<br/>{{XAPb}} Tamon Yamaguchi {{MEC}}<br/>{{XAPb}} Ryusaku Yanagimoto {{MEC}} |resultado=Vitoria decisiva estadounidense |soldados1=3 portaavións<br/> 7 cruceiros pesados<br/> 1 cruceiro lixeiro<br/> 15 destrutores<br/> 233 avións en portaaións<br/> 127 avións en terra<br/> 16 submarinos|soldados2=4 portaavións 2 acoirazados<br/> 2 cruceiros pesados<br/> 1 cruceiros lixeiros<br/> 12 destrutores<br/> 248 avións en portaavións<br/> 16 hidroavións }} A '''batalla de Midway''' foi a batalla naval máis importante da campaña do Pacífico da [[segunda guerra mundial]]. Entre o 4 e o 7 de xuño de [[1942]], só seis meses despois do ataque xaponés a [[Ataque a Pearl Harbor|Pearl Harbor]], e un mes despois da [[batalla do mar do Coral]], a armada dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] derrotou decisivamente á Armada Imperial Xaponesa nun ataque contra o [[atol Midway]], inflixindo danos irreparables á frota xaponesa. O historiador militar John Keegan chamouna "o golpe máis espectacular e decisivo da historia da guerra naval". A operación xaponesa, ao igual que o anterior [[ataque a Pearl Harbor]], buscaba eliminar os [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] como unha potencia estratéxica no Pacífico, dándolle así vía libre ao [[Xapón]] para crear a súa [[Esfera de Coprosperidad da Gran Asia Oriental]]. Os xaponeses agardaban que outra desmoralizante derrota forzase aos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] a capitular na [[Guerra do Pacífico (1941-1945)|Guerra do Pacífico]] e asegurar así o dominio xaponés no océano. O plan xaponés era atraer aos portaavións estadounidenses a unha trampa. A súa intención tamén era a de ocupar Midway como parte dun plan maior de estender o seu perímetro defensivo en resposta á [[incursión Doolittle]]. Esta operación tamén foi considerada preparatoria para posteriores ataques contra [[Fiyi]] e [[Samoa]]. O plan viuse entorpecido por erros xaponeses ao supoñer a reacción estadounidense e pola pobre disposición inicial. Hai que destacar tamén que os criptoanalistas estadounidense foron apaces de determinar a data e o lugar do ataque, permitindo á Mariña estadounidense estar en garda e preparar unha emboscada. Catro portaavións (''Akagi'', ''Kaga'', ''Soryu'' e ''Hiryu'') e un cruceiro pesado xaponés foron afundidos acosta dun portaavións e un destrutor estadounidenses. Despois de Midway, e do desgaste esgotador da campaña nas [[illas Salomón]], os programas de construción naval e adestramento de pilotos non puideron manter o ritmo suficiente para substituír as perdas, mentres que os [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] aumentaron a súa produción tanto de barcos como de pilotos. {{Segunda guerra mundial}} {{Control de autoridades}} {{Historia en progreso}} [[Categoría:Batallas navais da segunda guerra mundial]] [[Categoría:1942]] [[Categoría:Batallas do século XX]] 52ikgwkh24z1jcz8zirc0re4xrwtx9v 0 237078 7104813 6944915 2025-06-23T19:26:46Z O Breixo 127505 7104813 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |combatentes1=[[Ficheiro:Flag of the United States.svg|20px|]] [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]]<br>[[Ficheiro:Flag of Australia.svg|20px]] [[Australia]]|combatentes2=[[Ficheiro:Merchant flag of Japan (1870).svg|20px]] [[Xapón]]|resultado=Vitoria decisiva aliada|localización=[[golfo de Leyte]], [[Filipinas]]|descrición_imaxe=O portaavións lixeiro ''Princeton'' ardendo o 24 de outubro.}} A '''batalla do golfo de Leyte''', formalmente coñecida como "segunda batalla do mar de Filipinas", foi unha batalla xeralmente considerada como a batalla naval máis longa da [[segunda guerra mundial]] e, segundo algúns criterios, posiblemente a batalla naval máis longa da historia. Tivo lugar en augas preto das illas filipinas de [[Leyte]] e [[Samar]] dende o [[23 de outubro|23]] ao [[26 de outubro]] de [[1944]], entre forzas combinadas de [[Australia]] e [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] e a Armada Imperial Xaponesa. O [[20 de outubro]], tropas estadounidenses invadiron a illa de Leyte como parte dunha estratexia dirixida a illar [[Xapón]] dos países que ocupara no sueste asiático, e en particular para privar ás súas forzas e industria da vital subministración de combustible. A Armada Imperial mobilizou case todos os grandes barcos que lle quedaban nun intento de facer que a invasión fracasase, pero foi rexeitada polas 3ª e 7ª frotas estadounidenses. A Armada xaponesa non puido acadar o seu obxectivo, sufrindo importantes perdas, e nunca máis puido presentar batalla cunha frota dese tamaño. A meirande parte dos barcos pesados suervivintes, privados de combustible, permaneceron nas súas bases durante o resto da guerra. A batalla do golfo de Leyte consistiu en catro enfrontamentos separados entre os adversarios: a [[batalla do mar de Sibuyan]], a [[batalla do estreito de Surigao]], a [[batalla do cabo Engaño]] e a [[batalla de Samar]], ademais doutras accións. A batalla tamén destacou por ser a primeira na cal os portaavións xaponeses organizaron ataques [[kamikaze]]. Tamén é digno de mención o feito de que o [[Xapón]] nesta batalla tiña menos avións que barcos tiñan os Aliados, unha clara demostración da potencia dos dous bandos nese momento da guerra. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas navais da segunda guerra mundial]] [[Categoría:1944]] [[Categoría:Batallas do século XX]] ojwt6y2n4ws4nju21az38i2g0h9bv45 7104814 7104813 2025-06-23T19:26:58Z O Breixo 127505 7104814 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |combatentes1=[[Ficheiro:Flag of the United States.svg|20px|]] [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]]<br>[[Ficheiro:Flag of Australia.svg|20px]] [[Australia]]|combatentes2=[[Ficheiro:Merchant flag of Japan (1870).svg|20px]] [[Xapón]]|resultado=Vitoria decisiva aliada|descrición_imaxe=O portaavións lixeiro ''Princeton'' ardendo o 24 de outubro.}} A '''batalla do golfo de Leyte''', formalmente coñecida como "segunda batalla do mar de Filipinas", foi unha batalla xeralmente considerada como a batalla naval máis longa da [[segunda guerra mundial]] e, segundo algúns criterios, posiblemente a batalla naval máis longa da historia. Tivo lugar en augas preto das illas filipinas de [[Leyte]] e [[Samar]] dende o [[23 de outubro|23]] ao [[26 de outubro]] de [[1944]], entre forzas combinadas de [[Australia]] e [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] e a Armada Imperial Xaponesa. O [[20 de outubro]], tropas estadounidenses invadiron a illa de Leyte como parte dunha estratexia dirixida a illar [[Xapón]] dos países que ocupara no sueste asiático, e en particular para privar ás súas forzas e industria da vital subministración de combustible. A Armada Imperial mobilizou case todos os grandes barcos que lle quedaban nun intento de facer que a invasión fracasase, pero foi rexeitada polas 3ª e 7ª frotas estadounidenses. A Armada xaponesa non puido acadar o seu obxectivo, sufrindo importantes perdas, e nunca máis puido presentar batalla cunha frota dese tamaño. A meirande parte dos barcos pesados suervivintes, privados de combustible, permaneceron nas súas bases durante o resto da guerra. A batalla do golfo de Leyte consistiu en catro enfrontamentos separados entre os adversarios: a [[batalla do mar de Sibuyan]], a [[batalla do estreito de Surigao]], a [[batalla do cabo Engaño]] e a [[batalla de Samar]], ademais doutras accións. A batalla tamén destacou por ser a primeira na cal os portaavións xaponeses organizaron ataques [[kamikaze]]. Tamén é digno de mención o feito de que o [[Xapón]] nesta batalla tiña menos avións que barcos tiñan os Aliados, unha clara demostración da potencia dos dous bandos nese momento da guerra. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas navais da segunda guerra mundial]] [[Categoría:1944]] [[Categoría:Batallas do século XX]] tdgopw65rhzipbss2wi39dc6cop4brn 0 237260 7104815 6969097 2025-06-23T19:27:24Z O Breixo 127505 7104815 wikitext text/x-wiki {{Sen referencias|data=xullo de 2017}} {{Acontecemento |resultado = * Primeiro ataque sobre as illas xaponesas<br> *Vitoria propagandística estadounidense *Ningunha vitoria táctica ou estratéxica significativa *Moral pública dos Estados Unidos aumentada |combatentes1=[[Ficheiro:Flag of the United States.svg|20px|]] [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] |combatentes2=[[Ficheiro:Merchant flag of Japan (1870).svg|20px]] [[Xapón]] }} A '''incursión Doolittle''', tamén coñecida como ''incursión a Tokyo'', realizada o [[18 de abril]] de [[1942]], foi o primeiro ataque aéreo dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] en golpear o arquipélago xaponés (concretamente a illa de [[Honshu]]) durante a [[segunda guerra mundial]]. Ao demostrar que o propio [[Xapón]] era vulnerable a un ataque a éreo estadounidense, proporcionou unha importante inxección de moral e a posibilidade de represalias tras o [[ataque a Pearl Harbor]] o [[7 de decembro]] de [[1941]]. A incursión foi planeada e liderada polo tenente coronel [[James "Jimmy" Doolittle]], da Forza Aérea dos Estados Unidos. Doolittle contaría posteriormente na súa autobiografía que o ataque estaba destinado a reforzar a moral estadounidense e facer que os xaponeses comezasen a dubidar do seu liderado: <blockquote>Os xaponeses dixeran que eran invulnerables ... Un ataque á patria xaponesa podería causar confusión nas mentes dos xaponeses e sementar dúbidas sobre a fiabilidade dos seus líderes. Houbo unha segunda, e igualmente importante, razón psicolóxica para este ataque ... os estadounidenses precisaban dunha importante inxección de moral.</blockquote> Dezaseis bombardeiros medios [[North American B-25 Mitchell|B-25B Mitchell]] foron lanzados dende o portaavións USS ''Hornet'' no oeste do [[océano Pacífico]]. O plan era bombardear obxectivos militares no [[Xapón]] e continuar cara ao oeste para aterrar na [[China]] (facer aterrar un bombardeiro medio no ''Hornet'' era imposible). Todos os avións involucrados no bombardeo perdéronse, e 11 dos seus tripulantes morreron ou foron capturados (3 dos capturados foron executados polo exército xaponés na China). Un dos B-25 aterrou en [[Vladivostok]],na [[Unión Soviética]], onde foi confiscado e a súa tripulación internada durante máis dun ano. Trece tripulacións enteiras, e tada menos un home do avión número 14, regresaron. A incursión causou danos materiais insignificantes ao [[Xapón]], pero foi un éxito no seu obxectivo de axudar á moral estadounidense, e poñer en dúbida a capacidade dos líderes militares xaponeses. Tamén fixo que o Xapón retirase a súa potente forza de portaavións do [[océano Índico]] para defender as súas illas, e a incursión contribuíu á decisión do almirante [[Isoroku Yamamoto]] de atacar Midway, un [[batalla de Midway|ataque]] que resultou nunha derrota decisiva para a Armada Imperial Xaponesa. Aproximadamente 250.000 civís chineses foron masacrados polo exército xaponés no leste da China como represalia por axudar aos aviadores estadounidenses capturados a escapar. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas e operacións aéreas da segunda guerra mundial]] [[Categoría:1942]] [[Categoría:Batallas do século XX]] h3h6i04grnxuikaeshwwhw1c1ftdhk1 0 237442 7104819 7077048 2025-06-23T19:32:33Z O Breixo 127505 7104819 wikitext text/x-wiki {{Sen referencias|data=outubro de 2016}} {{Acontecemento |imaxe = [[Ficheiro:117th Infantry North Carolina NG at St. Vith 1945.jpg|300px]] |resultado = vitoria decisiva aliada |combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of the United States.svg|20px]] [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]]<br/>[[Ficheiro:Flag of the United Kingdom.svg|20px]] [[Reino Unido]]<br/>[[Ficheiro:Canadian Red Ensign 1921-1957.svg|20px]] [[Canadá]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Belgium.svg|20px]] [[Forzas belgas libres]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Luxembourg.svg|20px]] [[Resistencia luxemburguesa]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Flag of German Reich (1935–1945).svg|20px]] [[Alemaña]] }} A '''batalla das Ardenas''' (en alemán: ''Offensive von Rundstedt'', en inglés: ''Battle of the Bulge'' ou ''Ardennes Offensive''), ocorrida entre o [[14 de decembro]] de [[1944]] e o [[25 de xaneiro]] de [[1945]], foi unha grande ofensiva alemá lanzada a través dos densos bosques e montañas da rexión das [[Ardenas]], en [[Bélxica]], e a través de áreas de [[Luxemburgo]] e [[Francia]], na fronte occidental europea cara ao final da [[segunda guerra mundial]]. O nome en código da ofensiva para a [[Wehrmacht]] era ''Unternehmen Wacht am Rhein'' ("operación vixilancia no Rin"), polo patriótico himno alemán "Die Wacht am Rhein". A ofensiva alemá foi apoiada por varias operacións subordinadas coñecidas como ''Unternehmen Bodenplatte'', ''Greif'' e ''Währung''. O obxectivo alemán para esas operacións era dividir as liñas británicas e estadounidenses pola metade, capturar [[Anveres]] e despois proceder a rodear e destruír a catro exércitos inimigos, forzando aos Aliados occidentais a negociar un tratado de paz a favor das potencias do Eixo. Unha vez cumprido o ebxectivo, [[Hitler]] podería concentrarse totalmente na fronte do leste. A ofensiva foi planeada no máis absoluto segredo, minimizano o tráfico de radio e movendo tropas e equipo baixo a cobertura da escuridade. A pesar de que [[Ultra]] suxerira un posible ataque e o persoal de intelixencia do terceiro exército estadounidense predixera unha grande ofensiva alemá, os Aliados aínda foron collidos por sorpresa. Isto logrouse mediante unha combinación dun exceso de confianza aliado, a preocupación polos seus propios plans ofensivos e un pobre recoñecemento aéreo. O ataque comezou case por completa sorpresa contra unha sección pobremente defendida da liña aliada cun tempo moi anubrado, que deixou en terra á moi superiores forzas aéreas dos estadounidenses e británicos. A feroz resistencia na parte norte da ofensiva ao redor do contraforte Elsenborn do pobo de Hofen, e no sur ao redor de [[Bastoña]] bloquearon o acceso alemán ás estradas clave que precisaban para o seu éxito. Este feito e o terreo favoreceron aos defensores atrasando o calenario alemán. Os reforzos aliados, incluído o terceiro exército do xeneral [[George S. Patton]], e unha mellora das condicións meteorolóxicas, permitindo ataques aéreos sobre as forzas alemás e as súas liñas de subministración, selaron o fracaso da ofensiva. A raíz da derrota, moitas unidades experimentadas alemás quedaron severamente reducidas de homes e equipo, xa que os superviventes retiráronse ás defensas da [[liña Sigfrido]]. Para os estadounidenses, que duns 610&nbsp;000 homes tiveron ao redor de 89&nbsp;000 baixas, dos cales 19&nbsp;000 morreron, a batalla das Ardenas foi a máis longa e sanguenta batalla da [[segunda guerra mundial]]. == Asalto alemán inicial == O [[16 de decembro]] de [[1944]], ás 5:30 A.M., os alemáns comezaron o asalto cun ataque masivo de artillaría. O ataque durou 90 e nel usáronse 1&nbsp;600 pezas ao longo de 130 quilómetros en fronte das tropas aliadas que encaraban ao 6º Exército Panzer. A impresión inicial dos [[Estados Unidos de América|estadounidenses]] é de que se trataba dun contraataque localizado resultante do ataque dos Aliados no sector Wahlerscheid do norte, onde a 2ª División golpeara un anaco considerable da [[liña Sigfrido]]. No sector norte de Dietrich o 6º Exército Panzer asaltou Losheim Gap e Elsenborn Ridge nun esforzo de abrirse paso cara [[Liexa]]. Fortes tormentas de neve envolveron partes da zona das Ardenas. Se ben tiveron o efecto desexado de manter os avión dos Aliados en terra, tamén resultaron problemáticas para os alemáns debido ás pobres condicións das estradas que obstaculizaron o seu avance. Un pobre control de tráfico levou a masivos atascos e escaseza de combustible nas unidades de vangarda. No centro, o 5º Exército Panzer de von Manteuffel atacou cara [[Bastoña]] e [[St. Vith]], ámbalas dúas cidades cruzamentos de estradas de vital importancia estratéxica. No sur, o 7º Exército de Brandenberger empurrou cara [[Luxemburgo]] nun esforzo de asegurar o flanco contra ataques dos Aliados. Só un mes antes 250 membros das [[Waffen-SS]] intentaran sen éxito capturar a vila de [[Vianden]] co seu castelo, en mans da resistencia luxemburguesa, durante a [[batalla de Vianden]]. == Ataque no norte == A batalla por Elsenborn Ridge foi un decisivo compoñente da batalla das Ardenas, desviando o avance das unidades blindadas alemás máis fortes. O ataque foi liderado por unha das divisións alemás mellor equipadas da fronte occidental, a 1ª División Panzer SS (LSSAH). O ''SS Obersturmbannführer'' [[Joachim Peiper]] lideraba o Kampfgruppe Peiper, formado por 4&nbsp;800 homes e 600 vehículos, e foi a encargada de levar a cabo o ataque principal. Os ataques das unidades de infantaría do 6º Exército Panzer no norte foron mal a causa da resistencia inesperada das 2ª e 99ª Divisións de Infantaría estadounidenses. O primeiro día, un batallón alemán enteiro de 500 homes foi retido durante 10 horas na pequena vila de [[Lanzerath]], a través da cal pasaba unha ruta clave cara ao Losheim Gap. Para manter a cantidade de blindados dispoñible, á infantaría do 9º Rexemento Fallschirmjaeger, da 3ª División Fallschirmjaeger, ordenouselle que limpase a vila primeiro. Un único pelotón de intelixencia e recoñecemento de 18 homes da 99ª División, xunto con catro controladores aéreos avanzados, aguantou ao batallón de 500 paracaidistas alemáns ata a posta do sol, ao redor das 4 da tarde, causando 92 baixas entre os alemáns. Isto creou un atasco no avance alemán. Ao Kampfgruppe Peiper, á cabeza do 6º Exército Panzer do SS Oberstgruppenführer [[Sepp Dietrich]], ordenouselle tomar a estrada Losheim-Losheimergraben, pero estaba pechada por dúas pontes colapsadas. Peiper non comezaría o seu avance ata as 4:00 pm, con máis de 16 horas de atraso. O Kampfgruppe Peiper acadou a estación de Bucholz a primeira hora da mañá do [[17 de decembro]] e rapidamente capturou porcións do 3º Batallón do 394º Rexemento de Infantaría. Pouco despois fixéronse cun depósito de combustible en [[Büllingen]], onde pararon para recargar antes de continuar cara ao oeste. Ao norte, a 277ª División Volksgrenadier intentou romper a liña de defensa da 99ª División de Infantaría estadounidense e posicións da 2ª División de Infantaría. A 12ª División SS Panzer, reforzada con divisións de infantaría adicionais (Panzergrenadier e Volksgenadier), tomaron o cruzamento de estradas clave en [[Losheimergraben]], xusto ao norte de [[Lanzerath]], e atacaron as vilas xemelgas de [[Rocherath]] e [[Krinkelt]]. A súa intención era controlar as vilas xemelgas para despexar o camiño á terras altas de Elsenborn Ridge. A ocupación dese terreo dominante podería permitir controlar as estradas do sur e do oeste e garantir o abastecemento da forza blindada Kampfgruppe Peiper. A ríxida defensa estadounidense impediu que os alemáns chegasen á gran cantidade de subministracións preto das cidades de [[Liexa]] e [[Spa, Bélxica|Spa]], en [[Bélxica]], e a rede de estradas ao oeste de Elsenborn Ridge que conducían cara ao [[río Meuse]]. Despois de máis de dez días de intensa batalla, sacaron aos estadounidenses das vilas pero foron incapaces de botalos da cordilleira, onde elementos do 5º Corpo do 1º Exército estadounidense impediron que as forzas alemás chegasen á rede de estradas do oeste. A 99ª División de Infantaría no seu conxunto, cunha vantaxe numérica de 5 a 1, inflixiu baixas dunha proporción de 8 a 1. A división perdeu ao redor dun 20% dos seus efectivos, incluídos 465 mortos e 2&nbsp;524 evacuados debido a feridas, lesións, fatiga ou pé de trincheira. As perdas alemás foron moito maiores. No sector do norte oposto á 99ª División, os alemáns tiveron máis de 4&nbsp;000 mortos e perderon uns 60 carros de combate e pezas de artillaría. O historiador John S.D. Eisenhower escribiu, "...a acción da 2ª e a 99ª Divisións no norte podería considerarse como a máis importante da campaña das Ardenas". === O Kampfgruppe Peiper diríxese cara ao oeste === Indo cara ao sueste de [[Elsenborn]], o Kampfgruppe Peiper entrou en [[Honsfield]], onde se atopou cun dos centros de descanso da 99ª División, obstruído por confusas tropas estadounidenses. Mataron a moitos homes, destruíron un fexe de unidades blindadas e vehículos aliados, e colleron varias ducias de prisioneiros que foron asesinados por elementos do propio Kampfgruppe. Peiper capturou doadamente a cidade e 190&nbsp;000 litros de combustible para os seus vehículos. Posteriormente avanzou cara ao noroeste en dirección a [[Büllingen]], mantendo o plan de moverse cara ao oeste, aparentemente sen saber que estivera preto de tomar a cidade e deixando escapar a oportunidade de flanquear e atrapar totalmente ás 2ª e 99ª Divisións. Peiper xirou cara ao sur para desviarse e evitar [[Hünningen]], elixindo unha ruta designada Rollbahn D, xa que se lle dera liberdade para elixir a mellor ruta cara ao oeste. === Masacre de Malmedy === Ás 12:30 do [[17 de decembro]], o Kampfgruppe Peiper estaba preto da aldea de Baugnez, a metade de camiño entre [[Malmedy]] e [[Ligneuville]], cando se atopou con elementos do 285º Batallón de Observación de Artillaría, da 7ª División Blindada estadounidense. Despois dun breve combate as tropas aliadas, lixeiramente armadas, rendéronse. Foron desarmadas e, con outros estadounidenses capturados anteriormente (uns 150 homes), retidos nun campo preto do cruzamento de estradas con pouca vixilancia. 15 minutos despois de que as primeiras tropas de Peiper tomasen a zona, o corpo principal do grupo baixo o mando do SS Sturmbannführer Werner Pötschke chegou. Por razóns descoñecidas hoxe en día, as tropas das SS de súpeto abriron fogo contra os prisioneiros. Cando os disparos comezaron, os estadounidenses entraron en pánico. A meirande parte foron asasinados no mesmo sitio, aínda que algúns conseguiron fuxir. As cifras sobre os asasinados varían, pero 84 dos prisioneiros morreron. Un feixe sobreviviron, e as noticias sobre asasinatos de prisioneiros de guerra correron ao longo das liñas aliadas. Despois do final da guerra, soldados e oficiais do Kampfgruppe Peiper, incluídos Joachim Peiper e o xeneral das SS Sepp Dietrich, foron xulgados polo incidente no xuízo polo masacre de Malmedy. {{Segunda guerra mundial}} {{Barra portal|Historia|Segunda Guerra Mundial}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da segunda guerra mundial|Ardenas]] [[Categoría:1944]] [[Categoría:1945]] [[Categoría:Batallas do século XX]] rz28xzpclh8xn1ydi3ymmgu5xm81hab 0 238682 7104821 6950104 2025-06-23T19:33:02Z O Breixo 127505 7104821 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} [[Imaxe:Suipacha.jpg|thumb|Litografía representando a [[batalla de Suipacha]], a primeira vitoria arxentina ]] A '''Guerra da Independencia da Arxentina''' é como se denomina á serie de combates e campañas militares que aconteceron no marco dos conflitos entre [[España]] e as súas colonias americanas logo da invasión francesa e que se saldaron coa independencia de gran parte do territorio colonial español. No caso da actual [[Arxentina]], participaron por unha banda o exército español e os seus aliados no territorio e pola outra as forzas militares das [[Provincias Unidas do Río da Prata]], estado que se estableceu no que para os españois era o [[Vicerreinado do Río da Prata]] e durou desde 1810 ata 1825. Na historiografía arxentina, e en xeral na latinoamericana, denomínanse [[patriotismo|patriotas]] e [[Exército Realista en América|realistas]] aos dous bandos enfrontados, os primeiros buscaban a creación dun estado independente estaban dirixidos por [[Manuel Belgrano]], [[Juan José Castelli]] e [[José de San Martín]] e os segundos defendían a continuidade do territorio na monarquía española do rei [[Fernando VII de España|Fernando VII]]. Só unha pequena parte deses enfrontamentos foron no territorio da actual Arxentina, celebrándose a maioría en territorios que logo da guerra quedaron fóra das Provincias Unidas ou en territorio das actuais [[Chile]], [[Perú]] e [[Ecuador]]. En xeral distínguense tres frontes militares: * A '''fronte oriental''' ou do [[Litoral arxentino|litoral]], sobre os ríos da [[cunca do Prata]], que inclúen as campañas no [[Paraguai]], a [[Banda Oriental]], a [[Mesopotamia arxentina]] e os combates navais no [[Río da Plata]] e os seus afluentes; * a '''fronte norte''', con enfrontamentos nas provincias do [[Alto Perú]] e a [[Intendencia de Salta del Tucumán]]; * e a '''fronte dos Andes''', que inclúe a acción ofensiva sobre posicións realistas en [[Capitanía Xeneral de Chile|Chile]], [[Vicerreinado do Perú|Perú]] e [[Presidencia de Quito|Ecuador]]. O [[9 de xullo]] de [[1816]] unha asemblea en [[San Miguel de Tucumán]], declarou a independencia nacional pero aínda pasarían algúns anos ata que a indepencia quedara definitivamente consolidada. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerras do século XIX‎]] [[Categoría:Historia da Arxentina]] [[Categoría:Guerras de independencia]] 9bsinrmhtbeoxhthcmu6ejjj4h37aqt 0 239618 7104501 6532113 2025-06-23T14:30:00Z Autopistero20502020 127649 7104501 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Rebordiños}} {{Lugar |nome = Rebordiños |imaxe = |lenda = |parroquia = Vilar de Ordelles |concello = Esgos |ano = 2011 |poboación = 27 }} ''' Rebordiños''' é un lugar da parroquia de [[Vilar de Ordelles, Esgos|Vilar de Ordelles]] no concello [[provincia de Ourense|ourensán]] de [[Esgos]] na [[comarca de Ourense]]. Tiña 27 habitantes no ano [[2011]] segundo datos do [[Instituto Nacional de Estadística|INE]]<ref>{{Cita web |url= http://www.ine.es/nomen2/index.do |título= Instituto Nacional de Estadística. Nomenclátor. Relación de unidades poblacionales |dataacceso= 1.marzo.2013 |editor= INE |lingua= [[Lingua castelá|castelán]] }}</ref> e do [[Instituto Galego de Estatística|IGE]]<ref>{{Cita web |url= http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp |título= IGE - Nomenclátor de Galicia – Esgos – Vilar de Ordelles |dataacceso= 1.marzo.2013 |editor= IGE |lingua= [[Lingua galega|galego]] |data-arquivo= 30 de decembro de 2020 |url-arquivo= https://web.archive.org/web/20201230124345/https://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator%2Fnomenclator.jsp |url-morta= yes }}</ref>, dos cales 14 eran homes e 13 mulleres. == Lugares e parroquias == === Lugares de Vilar de Ordelles === {{Lp Vilar de Ordelles}} === Parroquias de Esgos === {{Esgos}} == Notas == {{listaref}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Rebordiños}} [[Categoría:Lugares de Esgos]] sqvtipzyhr9moi88bfydfnqbwp45ma1 0 239841 7104482 6532109 2025-06-23T14:24:06Z Autopistero20502020 127649 7104482 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Rebola}} {{Lugar |nome = Rebolar |imaxe = |lenda = |parroquia = Esgos |concello = Esgos |ano = 2021 |poboación =0 }} ''' Rebolar''' é un lugar da parroquia de [[Esgos, Esgos|Esgos]] no concello [[provincia de Ourense|ourensán]] de [[Esgos]] na [[comarca de Ourense]]. Estaba deshabitado no ano [[2011]] segundo datos do [[Instituto Nacional de Estadística|INE]]<ref>{{Cita web |url= http://www.ine.es/nomen2/index.do |título= Instituto Nacional de Estadística. Nomenclátor. Relación de unidades poblacionales |dataacceso= 2 de marzo de2013 |editor= INE |lingua= [[Lingua castelá|castelán]] }}</ref> e do [[Instituto Galego de Estatística|IGE]]<ref>{{Cita web |url= http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp |título= IGE - Nomenclátor de Galicia – Esgos – Esgos |dataacceso= 2 de marzo de 2013 |editor= IGE |lingua= [[Lingua galega|galego]] |data-arquivo= 30 de decembro de 2020 |url-arquivo= https://web.archive.org/web/20201230124345/https://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator%2Fnomenclator.jsp |url-morta= yes }}</ref>. ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Esgos=== {{Lp Esgos}} ===Parroquias de Esgos=== {{Esgos}} ==Notas== {{listaref}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Rebolar}} [[Categoría:Lugares de Esgos]] [[Categoría:Despoboados da provincia de Ourense]] 71isgl6822ern05i8v99n0oxbogfbqm 0 239876 7104633 7048111 2025-06-23T15:53:49Z Autopistero20502020 127649 7104633 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|regada}} O [[topónimo]] '''As Regadas''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[As Regadas, Beade|As Regadas]]''', parroquia do concello de [[Beade]]; **'''[[As Regadas, As Regadas, Beade|As Regadas]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[As Regadas, Arbo, Arbo|As Regadas]]''', lugar da parroquia de [[Arbo, Arbo|Arbo]], no concello de [[Arbo]]; *'''[[As Regadas, A Guía, Gomesende|As Regadas]]''', lugar da parroquia da [[A Guía, Gomesende|Guía]], no concello de [[Gomesende]]; *'''[[As Regadas, Borreiros, Gondomar|As Regadas]]''', lugar da parroquia de [[Borreiros, Gondomar|Borreiros]], no concello de [[Gondomar]]; *'''[[As Regadas, Mos, Mos|As Regadas]]''', lugar da parroquia de [[Mos, Mos|Mos]], no concello de [[Mos]]; *'''[[As Regadas, Bembrive, Vigo|As Regadas]]''', lugar da parroquia de [[Bembrive, Vigo|Bembrive]], no concello de [[Vigo]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|A Regada|Regas}} *'''[[As Regadiñas, Corme Porto, Ponteceso|As Regadiñas]]''', lugar da parroquia de [[Corme Porto, Ponteceso|Corme Porto]], no concello de [[Ponteceso]]. {{Control de autoridades}} qw83cjx675btpczul9gocgx0h2zy98a 0 240834 7105332 4787828 2025-06-24T10:25:57Z Autopistero20502020 127649 7105332 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Rego|A Rego}} {{Lugar |nome = A Regouza |imaxe = |lenda = |parroquia = Zobra |concello = Lalín |ano = |poboación = }} '''A Regouza''' é un lugar da [[Parroquia civil|parroquia]] de [[Zobra, Lalín|Zobra]], no concello [[Provincia de Pontevedra|pontevedrés]] de [[Lalín]], na [[comarca do Deza]]. ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Zobra=== {{Lp Zobra}} ===Parroquias de Lalín=== {{Lalín}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Regouza}} [[Categoría:Lugares de Lalín]] rvvnucwwki6tp71qy8vj5g9e08u81my 0 241286 7104594 6607399 2025-06-23T15:27:15Z Autopistero20502020 127649 Mellora do formato 7104594 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''O Touredo''' podería ser un [[orónimo]] de orixe prelatina a partir da raíz *''taur''-, referida a unha elevación do terreo.<ref>{{TopBegonteRábade|88-89}}</ref> Pode referirse a: ;En Galiza *'''[[O Touredo, Bóveda, Begonte|O Touredo]]''', lugar da parroquia de [[Bóveda, Begonte|Bóveda]], no concello de [[Begonte]]; *'''[[O Touredo, Saavedra, Begonte|O Touredo]]''', lugar da parroquia de [[Saavedra, Begonte|Saavedra]], no concello de [[Begonte]]; *'''[[O Touredo, Luneda, A Cañiza|O Touredo]]''', lugar da parroquia de [[Luneda, A Cañiza|Luneda]], no concello da [[A Cañiza|Cañiza]]. ==Notas== {{listaref}} ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Redo}} {{Control de autoridades}} toroegh04vj7bz3v0suz8lr3tro54gd 0 242507 7104822 6935553 2025-06-23T19:33:44Z O Breixo 127505 7104822 wikitext text/x-wiki {{sen notas}} {{Acontecemento |imaxe=[[Ficheiro:Conquistaislamicapeninsula2.svg|300px]] |descrición_imaxe=Mapa das conquistas [[Califato omeia|omeias]] da Península. |resultado=Vitoria musulmá<br/>Establecemento de [[Al-Andalus]] |combatentes1=[[Califato omeia|Califato Omeia]] |combatentes2=[[Reino visigodo|Reino Visigodo]] |comandante1=[[Al-Walid I]]<br/>[[Musa ibn Nusayr]]<br/>[[Tariq ibn Ziyad]]<br/>[[Tarif ibn Malik]]<br/>[[Abd al-Aziz ibn Musa]]<br/>[[Munuza]]<br/>[[Conde Julián]] |comandante2=[[Don Rodrigo]] {{MEC}}<br/>[[Teodomiro (visigodo)|Teodomiro]]<br/>[[Akhila II]] {{MEC}}<br/>[[Oppas]]<br/>[[Ardón, rei|Ardón]]<br/>[[Paio de Asturias|Paio]]<br/>[[Pedro de Cantabria]] }} Coñécese como '''invasión musulmá da Península Ibérica''', '''etapa musulmá da Península Ibérica'''<ref>Castro, A. (1965). ''A realidade histórica de España''. México, Porrúa, p. 175.</ref><ref>«[http://www.hottopos.com/notand1/entrev_marias.htm Perspectivas da filosofía, hoxe]». Entrevista a Julián Marías. Lauand, J., en ''Notandum'', Revista Semestral Internacional de Estudios Académicos, Año I N. 1 xaneiro–xuño 1998.</ref> ou '''conquista musulmá de Hispania'''<ref>Roger Collins, ''A conquista árabe. 710–794'', en ''Historia de España''. Ed. Crítica.</ref> ao complexo proceso político e militar que ao longo do [[século VIII]] explica a formación e consolidación de [[Al-Andalus|Al-Ándalus]] musulmá, así como a xénese dos principais reinos cristiáns medievais [[Península Ibérica|peninsulares]].<ref>Pérez, J. (2001). «Dos tempos prehistóricos á invasión musulmá», en ''Historia de España'', Crítica, ISBN 84-8432-091-X.</ref> A conquista do [[Reino Visigodo]] por dirixentes [[árabes]] da [[dinastía Omeia]] foi un proceso que durou quince anos, do [[711]] ao [[726]], no que se chegou a tomar todo o actual territorio de [[España]] e [[Portugal]] e parte do sur de [[Francia]], se ben o que era o territorio [[Península Ibérica|peninsular]] do reino estaba completamente conquistado no [[720]], tras dez anos do inicio da conquista. Aínda que o proceso en total ocupou todo ese tempo, a [[cronoloxía]] non é exacta en canto aos anos e as datas, senón só aproximada, pois as fontes difiren entre si.<ref>Neste artigo optouse por unha adaptación que sempre pode atrasarse nun ano segundo que historiador tomemos.</ref> Ademais destes anos de conquista, hai que sumar os anos anteriores que os árabes e [[bérberes]] musulmáns levaban deseñándoa, recoñecendo o terreo e preparando, ao parecer, futuras alianzas. Debe sinalarse que unha boa parte do groso de [[Musulmán|musulmáns]] chegados á península non eran etnicamente [[árabes]], senón [[bérberes]]. == Fontes == Os textos árabes son máis ben serodios. As fontes máis antigas datadas con certeza e que falan da conquista da península no seu conxunto son o ''Ta´rij'' ( ''Historia'' ) do andalusí [[Ibn Habib]] (morto cara ao ano [[853]]) e o ''Futuh Misr'' ( ''Conquista de Exipto'' ) do exipcio [[Ibn Abd al-Hakam]] (morto en [[871]]). Trátase, por tanto, de obras redactadas un século e medio despois da conquista. No seu conxunto, os textos latinos son moito máis escasos, pero máis próximos aos acontecementos. O máis importante e coñecido é a [[Crónica mozárabe]] de [[754]]; escrita por un cristián que vivía baixo a dominación dos gobernadores musulmáns de [[Córdoba, España|Córdoba]].<ref>http://www.regmurcia.com/servlet/s.Sl?sit=c,373,m,2803&r=ReP-21564-DETALLE_REPORTAJES</ref> == Contexto xeral == Un repaso á historia das primeiras conquistas musulmás fainos ver que só a conquista do actual [[Magreb]] foi máis custosa (trinta anos), pois noutros puntos a acción dos conquistadores árabes foi máis rápida que na península: seis anos para dominar toda a [[Península de Arabia|península arábiga]] ([[628]] ao [[634]]); catro anos [[Siria]] ([[634]] ao [[638]]); cinco anos [[Exipto]] ([[638]] ao [[643]]); un ano [[Tripolitania]] e [[Cirenaica]], [[Libia]] ([[644]]); seis [[Mesopotamia]] ([[636]] a [[642]]) e oito anos [[Persia]] ([[642]] ao [[650]]). A extensión deste longo proceso de conquista do [[Reino Visigodo]], que requiriu numerosas campañas, constantes reforzos militares e pactos con núcleos resistentes, débese a varios motivos: a escaseza das forzas musulmás que os conquistaron, as constantes loitas e levantamentos dos seus aliados entre os [[visigodos]], a [[orografía]] do territorio e a forte base de asentamento social do anterior Reino Visigodo. Porén, a gran centralización política do reino, a inseguridade causada por bandas de escravos fuxitivos, o empobrecemento da facenda real (especialmente durante o reinado de [[Vitiza]]) e a perda de poder do rei fronte os nobres, foron elementos que facilitaron a acción dos conquistadores. Pero o factor quizais máis importante para a caída visigoda foi a grave crise demográfica do reino, que nos últimos vinte e cinco anos perdeu máis dun terzo da súa poboación. Isto foi debido ás epidemias de [[peste]] e aos anos de seca e fame de finais do [[século VII]], especialmente durante o reinado de [[Ervixio]]; e que se repetiron tamén con gran dureza baixo o de Vitiza, o antecesor de [[Don Rodrigo|Rodrigo]]. Ademais, existía unha fractura política importante entre dous grandes clans político-familiares godos na súa loita polo trono, e que levaba varios decenios dividindo politicamente o reino e xerando constantes problemas. Dunha parte estaba o clan xentilicio de [[Wamba|Vamba]]-[[Éxica]], ao que pertenceu ou ao que estaba vinculado Vitiza, e doutra o clan de [[Chindasvinto]]-[[Recesvinto]], ao que pertencía Rodrigo. Esta situación dividiu o estamento aristocrático-militar en dúas faccións cada vez máis irreconciliables; ata o punto de considerar algunha historiografía aos vitizanos como instigadores e mesmo aliados, explícitos ou oportunistas, dos musulmáns. Os conquistadores árabes tamén contaron co apoio de parte da poboación xudía, moi numerosa na [[Bética]], na [[Galia Narbonense]], e en toda a [[Conca do Mediterráneo|conca mediterránea]]. Estaba presente principalmente nos centros urbanos, salientando, entre outras, as comunidades de [[Narbona]], [[Tarragona]], [[Sagunto, Valencia|Sagunt]], [[Elx]], [[Lucena, Andalucía|Lucena]], [[Elvira]], [[Córdoba, España|Córdoba]], [[Mérida, España|Mérida]], [[Zaragoza]], [[Sevilla]], [[Málaga]] e da capital, [[Toledo]]. A axuda que os [[Xudaísmo|xudeus]] prestaron aos conquistadores debeuse a que aqueles, na súa maioría conversos forzados pero finxidos, eran reiteradamente fustrigados pola lexislación visigoda (con algunhas excepcións, como cos reis [[Viterico]] e [[Suintila]], e contra o criterio de [[bispo]]s como [[Isidoro de Sevilla|Santo Isidoro]], que os defendía). E sabían, polo que ocorrera no [[África do Norte|Norte de África]], que melloraría a súa situación ao recibir dos gobernantes árabes o mesmo status que a poboación cristiá. Hai que ter en conta que a maioría dos xudeus foran escravizados baixo o reinado de [[Éxica]] (excepto os da Galia Narbonense, coa escusa de que a provincia aínda non se recuperara da última epidemia de peste), baixo a acusación de que conspiraban contra o rei cos árabes do [[Norte de África]]. Estes xa realizaran algunhas incursións na península, polo que suscitaba medo unha posíbel colaboración con eles para unha futura conquista. Esta idea partía dos informes dos cristiáns do norte de África que fuxiran daquela zona, e que informaron do apoio dado aos árabes por parte dos xudeus de alá; o cal era lóxico dado que a súa situación alí era tamén de acoso polo poder [[Imperio Bizantino|bizantino]]. Pero ademais dos xudeus etnicamente puros da diáspora, no norte de África había bérberes que profesaban o xudaísmo por proselitismo e mestizaxe, moitos dos cales deron apoio aos árabes na súa conquista, e uníronse a eles (como moitos bérberes cristiáns) por lazos de clientela. Verdade ou pretexto, esta acusación de traizón foi a utilizada contra eles. Finalmente, as divisións dinásticas internas entre os nobres visigodos sobre a sucesión de [[Vitiza]] facilitaron aínda máis o desenvolvemento da conquista.[[Ficheiro:Coras del Emirato de Córdoba.svg|miniatura|300px|[[Emirato de Córdoba]] en [[929]].]]Unha última precisión, previa ao relato dos acontecementos, é que o reino visigodo tan só cubría o territorio peninsular e a [[Septimania]] no sur de [[Francia]]. As [[Illas Baleares|Baleares]] estaban baixo soberanía bizantina, e quedaron excluídas do proceso árabe de conquista. Seguiron baixo control bizantino algúns anos máis, para pasar despois a depender, polo menos nominalmente, do [[reino franco]] ([[798]]), por propia petición, para que os defendese dos ataques árabes. Estes ataques continuaron e houbo varios tratados de paz, pouco respectados, e certa submisión política, ata a conquista polo [[Emirato de Córdoba]] entre os anos [[902]] ([[Eivisa]] e [[Mallorca]]) e [[903]] ([[Menorca]]). == Antecedentes == === Conquistas musulmás no norte de África === Os árabes tiñan plans de conquista para [[Hispania]] dende había tempo, tras a inicial conquista do actual [[Marrocos]] por [[Uqba ibn Nafí]] ao final da [[década de 670]]. De feito, consta que no ano [[687]], baixo o reinado de [[Ervixio]], os árabes realizaron unha primeira incursión contra as costas levantinas. O propio Uqba comezara no ano [[669]] a conquista dos territorios bizantinos no norte de África cuxa culminación posterior foi o resultado de máis de 30 anos de guerra, nos que os árabes foron ocupando pouco a pouco a totalidade de África do norte, incluíndo os reinos cristián-bérberes. Tras os primeiros éxitos dos árabes, a rebelión bérber contra os conquistadores expulsounos de novo ata Libia, chegando os bérberes a tomar a nova capital árabe de Ifriqiya, Qairuán. Os árabes, en sucesivas campañas, conquistaron de novo estas terras, e mesmo os portos con cidades amuralladas que permaneceran sendo bizantinos; como [[Cartago]], que arrasaron, a pesar de contar coa axuda dunha frota bizantina, a finais do ano 697. E aínda tardaron outros oito anos en volver a someter o resto do norte de África, que culminou no ano 705 coa conquista de [[Tánxer]]. Todo isto obrigou a pospoñer os plans de conquista de Hispania, ata acabar coa devandita rebelión. Con anterioridade conquistaron [[Ceuta]] (710), fortaleza que fora obxecto de constante loita entre visigodos e bizantinos. A devandita cidade volvera a mans visigodas uns vinte anos antes, aproveitando a caída da África bizantina. Segundo unha lenda moi improbable, o [[Conde Xulián]], gobernador [[Reino Visigodo de Toledo|visigodo]] de [[Ceuta]], cuxa filla, a Caba, fora violada por Rodrigo, proporcionaría axuda loxística ao exército musulmán. Os árabes tamén estiveran recoñecendo o terreo, tenteando as costas españolas con breves ataques e saqueando varias cidades: o primeiro, xa citado, baixo o reinado de Ervixio, e o último en xullo de [[710]], tras a conquista de Ceuta, co desembarco de [[Tarif ben Malluk]] na illa de Tarifa. Ao parecer, tamén entraran en tratos cos nobres opostos ao rei Rodrigo. Non está claro se os nobres leais aos herdeiros de Vitiza (pode que mesmo o propio rei Akhila II, ao que logo nomearemos) pediron o apoio árabe (como fixo Atanaxildo cos bizantinos, a quen deu en troques unha parte do territorio) pero, en todo caso, a división existente beneficiou aos árabes. Estes, porén, se tal acordo existiu, non o respectaron. === Conflito interno do reino visigodo === A finais do ano 710, ''Hroþareiks'' ou ''Rodericus'' (coñecido posteriormente como [[Don Rodrigo]]) ''[[dux]]'' da [[Bética]] e, ao parecer, neto de [[Chindasvinto]], foi elixido e proclamado rei en [[Toledo]] polo ''Senatus'' da aristocracia [[visigodos|visigoda]], tras a morte de Vitiza. Non se sabe con certeza se se sublevara previamente contra ese rei, vencéndoo, pero si que conseguiu a maioría dos apoios na asemblea electoral dos nobres. Era, por tanto, o rei lexítimo, segundo o dereito visigodo. Porén, un sector da nobreza apoiou a outro rei, [[Akhila II]], que era ''dux'' da [[Tarraconense]]. Akhila II gobernou no nordeste (no sur de Francia, na actual [[Cataluña]] e no [[val do Ebro]], é dicir, as provincias visigodas de Iberia e [[Septimania]], en parte equivalentes ás antigas provincias romanas de Narbonense e [[Tarraconense]]) e mesmo [[Cuñaxe|acuñou]] [[moeda]]s propias. Pode que incluso fose, desde [[708]], rei asociado a Vitiza, a cuxo clan parece que pertencía (algunhas fontes cítano como fillo seu, aínda que é pouco probable). O reino, pois, estaba nunha situación de conflito civil ou, polo menos, dividido con algunha clase de acordo de repartición e asociación, como xa ocorrera no pasado. E aos poucos meses de subir Rodrigo ao trono, nunha situación non unánime e vulnerable. Os partidarios de Akhila II enviaron legacións ao norte de África para buscar o apoio militar dos árabes e bérberes do norte de África. A entrada dos efectivos militares árabes comezou a principios do ano [[711]]. == Fases da conquista == === Conquista militar do sur da península === Non se coñecen os detalles de con quen negociaron os partidarios de Akhila II o envío de efectivos en favor da súa facción á Península Ibérica. Segundo algunhas fontes, [[Musa ibn Nusayr]], gobernador de [[Ifriqiya]], dependente do walí de Exipto, ordenou ao seu lugartenente, [[Tariq ibn Ziyad]], que iniciase a conquista. Tariq era [[Bérberes|bérber]], ligado por unha relación de clientela cunha tribo árabe, e liberto do gobernador de Ifriqiya, Musa ibn Nusayr. Porén, outras fontes conxecturan que Musa non coñecía os plans de Tariq e que só veu no seu apoio tras coñecer a súa vitoria. Sexa cumprindo ordes ou por propia iniciativa, Tariq ibn Ziyad desembarcou a principios do ano [[711]], co inicio da primavera, na baía de [[Alxeciras]] (chamada entón ''Iulia Transducta''), cun exército duns 7 000 homes fundamentalmente bérberes (só recentemente sometidos), e tamén cristiáns do norte de África. As fontes árabes contradinse e falan de entre 1 700 e 12 000 homes, polo que optamos por unha cifra intermedia e bastante repetida na historiografía. Tariq asentouse na actual cidade de [[Xibraltar]] (nome que deriva deste conquistador, ''Ŷebl at-Tariq'', 'Montaña de Tariq'), ben protexida pola súa altura, mentres ía recibindo todo o seu exército en sucesivos desembarcos. Dende alí comezou a saquear zonas e cidades da baixa Andalucía. Tariq aproveitou militarmente o feito de que o [[conde]] da [[Bética]] estaba con Rodrigo nunha campaña no norte, ao parecer contra os [[vascóns]], xa que cando o rei realizaba unha campaña militar adoitaba levar os condes do reino con el. Isto era por unha dobre razón: porque necesitaba dos seus recursos humanos para reunir un exército e para evitar a súa sublevación mentres el realizaba unha campaña militar por outras terras. En anos anteriores houbo varias incursións militares árabes contra algunhas cidades do sur que foran rexeitadas ou que se retiraran ao pouco tempo despois de obter suficiente botín. Por iso, esta incursión de Tariq non espertou inicialmente unha gran preocupación. Ademais, de acordo coas leis para tempo de guerra promulgadas por Vamba e retocadas polo seu sucesor [[Ervixio]], todos os súbditos residentes nun perímetro de cen millas arredor da zona onde xurdise o perigo tiñan a obriga de tomar as armas, sen necesidade de especial convocatoria, ante a soa nova da existencia do mesmo. Isto, a pesar das duras sancións previstas, non sempre se cumpría. Pero está claro que os nobres terratenentes da zona terían interese en defender as súas propiedades e colleitas, e que o conde de cada territorio tiña como unha das súas funcións a defensa do mesmo. === Batalla de Guadalete === {{Artigo principal|Batalla de Guadalete}} Así, só tras ver que as forzas locais do sur da península non podían con Tariq, e que este non se retiraba como ocorrera en anteriores ataques árabes, Rodrigo acudiu contra el. Rodrigo tamén atrasou a súa reacción porque se encontraba en plena loita polas terras do norte. Nese momento estaba asediando a cidade de Pamplona, cuxas murallas foran restauradas non había moito polo rei visigodo Vamba. Esta cidade ou ben caera en poder dos vascóns ou ben estaba en mans de nobres vitizanos leais a Akhila II. Rodrigo, en todo caso, partiu a Toledo sen recuperala. Cando as tropas comandadas por Rodrigo entraron en contacto coas de Tariq xa pasaran varios meses dende a súa chegada ao sur. Durante ese tempo Tariq ibn Ziyad obtivera o reforzo de 5 000 bérberes máis. Outro aspecto a ter en conta é o de que organizar un exército non era doado nos últimos tempos do reino visigodo. Isto debíase a que a perda de propiedades do Patrimonio da Coroa, de onde se obtiña o recrutamento dos servos que atendían tales propiedades, fixo que o rei tivese un exército propio moi minguado e dependese en gran medida dos efectivos achegados polos nobres. Aínda que había leis que penaban e multaban fortemente a quen non acudía a apoiar o rei, moitos nobres preferían manter os labores agrícolas, fonte dos seus ingresos. Se a isto unimos o problema de Akhila II no nordeste e a división nobiliaria no seu propio bando, o resultado foi que, ademais de tarde, o exército de Rodrigo non debía de ser moi numeroso. Este exército ademais de reducido estaba dividido, e xurdiron desacordos que motivaron loitas internas e desercións. Parece moi probable que, mesmo, Tariq recibise no transcurso da batalla apoio de nobres vitizanos que acompañaban o rei. A consecuencia de todo iso foi que Rodrigo resultou derrotado na batalla do [[río Guadalete]] (aínda que algúns historiadores a sitúan máis ao sur, nos [[Río Barbate|ríos Salado]] ou [[Río Barbate|Barbate]], ou xunto ao lago de ''La Janda'', ou incluso xunto ao [[río Guadarranque]]). Sexa onde for, a batalla tivo lugar a finais de xullo de 711, precedida de diversos tenteos e incursións durante varios días, morrendo nela ou inmediatamente despois o propio rei Rodrigo. Os nobres que permaneceron co rei e os seus opositores vitizanos morreron tamén na súa maioría. Tariq fíxose cun gran botín, pois Rodrigo viaxaba cun gran luxo, dado o fasto e o rico do enxoval que utilizaban os reis visigodos dende [[Leovixildo]], imitando a pompa e riqueza da corte dos emperadores bizantinos. === Morte de Rodrigo === Á morte de Rodrigo, un sector da nobreza elixiu a [[Oppa]], fillo do rei [[Éxica]] e irmán de Vitiza, se ben nunca foi aceptado maioritariamente nin, ao parecer, coroado como tal. Houbo enfrontamentos entre os propios visigodos cos leais a Akhila II e con outros nobres non vitizanos que se negaban a aceptar o novo rei. Oppa puido contar inicialmente co apoio das forzas árabes, pero en todo caso acabou por enfrontarse a eles. Tras asentar Tariq unha pequena cabeza de ponte no sur, Musa ben Nusayr, gobernador de Ifriqiya, chegou a Hispania nese mesmo ano. Desembarcou con outro exército, duns 18 000 homes, na cidade de Cádiz, xa baixo control árabe. As forzas árabes, así reforzadas, conquistaron facilmente, case sen resistencia, [[Medina Sidonia]] e [[Carmona, Sevilla|Carmona]]. Despois dirixíronse a poñer sitio Sevilla, pero esta última só caeu tras un mes largo de asedio. Sevilla era importante, pois esta cidade era a capital da provincia visigoda de [[Hispalis]] e desta forma evitábase unha acción coordinada dende esa zona. Así queda completada a acción inicial da conquista, asentando un territorio propio mínimo dende o que poder iniciar un proceso máis amplo. === Conquista do terzo meridional === [[Ficheiro:Yahyâ ibn Mahmûd al-Wâsitî 005.jpg|miniatura|Guerreiros musulmáns representados no manuscrito árabe da [[Maqama]]t Al-Hariri '''مقامات الحريري''', aprox. do [[século XI]].]] Unha vez conquistada Sevilla, esta converteuse na base das operacións militares. Dende esta cidade saíron dous exércitos, que empezaron a operar por separado na península: un dirixiuse a Córdoba, capital da provincia visigoda da Bética, e outro a [[Mérida, España|Mérida]], capital da provincia de [[Lusitania]]. Tratábase de render canto antes os centros de poder administrativo e militar visigodos (xa se explicou antes a forza militar que organizaba cada provincia), de forma que non puidese haber unha resposta coordinada e contundente destes. Ademais, Musa, moi ben informado e aconsellado, pretendía chegar canto antes a [[Toledo]], capital do fortemente centralizado reino visigodo. Era importante eliminar pronto os obstáculos e dirixirse a Toledo o máis rapidamente posíbel. Para iso, utilizaron o trazado das [[Vía romana|calzadas romanas]], o que facilitaba seu traslado e a submisión, pola forza ou por rendición, das cidades que se encontraban no seu traxecto. === Conquista do centro peninsular === Toledo foi conquistada por Musa, case sen resistencia, antes de acabar o ano 711; facendo fuxir ao novo rei, Oppa, que quizais morreu pronto ou, canto menos, xa non volveu a exercer como tal, e executando a cantos nobres había na cidade; aínda que moitos deles, como o propio arcebispo, fuxiron antes de que fose sitiada. Abandonada de antemán por quen podían defendela, a tímida resistencia que puido opoñer a cidade foi rapidamente vencida. A caída de Toledo buscaba un efecto psicolóxico, que sen dúbida tivo, e un efecto político, pois a gran centralización do reino visigodo impediu unha resposta coordinada fronte ás forzas musulmás. Salvo o nordeste, baixo o control do rei visigodo Akhila II, o resto das zonas só puideron opoñer unha resistencia illada, sen coordinación entre si, dirixida pola aristocracia local de cada territorio. Ademais, conseguir Toledo permitiu aos conquistadores facerse co groso do riquísimo Tesouro Real visigodo (froito, entre outros, do saqueo de Roma e da conquista do reino suevo), que era o máis importante dos tesouros reais do Occidente barbárico. Isto tiña á vez un efecto de restar poder económico á resistencia e de golpe psicolóxico á mesma, pois era a primeira vez que dito tesouro resultaba capturado. Os nobres que lograron escapar, con todas as riquezas que puideron reunir, fuxiron ao norte. Uns reforzaron ao rei Akhila II, no nordeste (como o propio arcebispo de Toledo, Sinderedo), e outros dirixíronse ás prazas fortes próximas á zona galega. Musa decidiu acabar en Toledo o inverno. Coa chegada da primavera, o exército árabe avanzou pola calzada romana que unía Toledo coas cidades de [[Alcalá de Henares]], [[Guadalaxara, España|Guadalaxara]], [[Sigüenza]] e [[Medinaceli]], ocupándoas, e volveron a dividirse a partir desta última cidade. === Conquista do norte === Musa atacou o noroeste, menos organizado que a zona controlada polo rei visigodo Akhila II. Na campaña ocupou os centros administrativos e prazas fortes de [[Clunia]], Amaia (que non puido tomar e tivo que ser reducida pola fame), [[León, España|León]] e [[Astorga]], onde estableceu guarnicións militares. Alí fixo miles de prisioneiros, entre eles bastantes nobres, apoderándose tamén das riquezas que levaban consigo. Tariq, mentres, dirixiuse ao nordeste, pasando por [[Calatayud]] e chegando a [[Zaragoza]], cidade que incendiou en parte, matando incluso os nenos e crucificando os homes por non se renderen, mentres as mulleres eran escravizadas. Este masacre tivo un efecto psicolóxico importante no resto da península, como logo veremos. Desde alí, Tariq avanzou ao oeste, seguindo a vía romana de Zaragoza a Astorga, e sometendo o curso medio e alto do río Ebro. Nesa zona aceptou un pacto de submisión co conde da familia Casius (Casio), de nome Fortún, na zona de [[Tarazona]], pode que similar ao subscrito despois co conde [[Teodomiro (visigodo)|Teodomiro]] no sueste. Este Fortún era o herdeiro dunha rica familia hispano-romana, os Casio, terratenentes dende había séculos na ribeira media do Ebro. El e a súa familia islamizáronse, como ocorreu con outras familias nobres, e chegou a formar a dinastía dos [[Banu Qasi|Banu-Qasi]] (literalmente, os fillos de Casio), que varios séculos máis tarde foron reis da taifa daquela zona. Continuando o seu traxecto, Tariq chegou –pasando por Amaia– ata Astorga, capital da provincia visigoda Asturiensis ou Autrigonia, onde de novo uniu as súas forzas con Musa, e chegaron xuntos ata [[Lugo]], capital da provincia de [[Gallaecia]] ou Galecia, cidade fortemente amurallada que tamén foi sometida. Naquela zona recibiu pacto de submisión de diversas cidades de ambas as provincias visigodas, entre as que cabe destacar Xixón (cidade fundada polos romanos), na mesma costa de [[Asturias de Oviedo|Asturias]]. Coa toma de Lugo, os árabes apoderábanse xa non só da capital do reino visigodo, senón tamén da cabeza administrativa de máis da metade das provincias visigodas, excepto as cidades de Tarragona e [[Narbona]], e a aínda asediada Mérida. Antes de chegar a Lugo, Musa recibira unha orde do califa para ir a Damasco. Dende Lugo, Musa dirixiuse outra vez a Toledo, pero esta vez por [[Salamanca]], sometendo igualmente as poboacións ao seu paso. Non obstante, moitas rexións e cidades aínda non recoñecían o seu dominio, estando baixo o control de nobres ou doutras autoridades locais que capitaneaban a resistencia. Entre elas destacaba Mérida, a segunda cidade, por entón, do país por poboación e riqueza. Mérida levaba moitos meses resistindo (case un ano), abastecida polo seu porto fluvial e protexida por unha forte muralla, restaurada polos visigodos e que causou admiración aos conquistadores árabes. Foi [[Abd al-Aziz ibn Musa|Abd-el-Aziz]], fillo de Musa, quen, aínda baixo o goberno de seu pai, acabou o asedio desta cidade, que se rendeu o [[30 de xuño]] de 712. O convenio de capitulación (chamado polos árabes ''sulh'') respectaba a vida e bens dos emeritenses, permitíndolles celebrar os seus cultos, mentres que os árabes se apropiaban dos bens de todas as igrexas (que servían para manter hospitais, escolas e viúvas, e ao propio clero) e de quen fuxira. === Capitulacións de cidades mediante pactos === Tras os feitos sanguentos de Zaragoza, anteriormente citados, e aterrorizadas por ese exemplo ao tempo que desmoralizadas pola falta dun poder central, a maioría das cidades e rexións rendéronse aos árabes por capitulación (''sulh''), como ocorrerá en xeral nos seguintes anos da conquista. Estes pactos foron moi diversos, dependendo das circunstancias, pois algúns incluían o respecto do goberno local, a conservación dalgúns bens e un mínimo grado de tolerancia relixiosa (tipo ''’ahd'', como logo veremos algún exemplo) e outros eran máis similares ao modelo de Mérida, con submisión seguida pola entrega de bens. Estes acordos estendéronse tamén aos magnates que, aínda sen o título de conde, gobernaban de feito sobre extensos territorios nos que non había ningunha cidade importante, manténdoos nas súas propiedades a cambio da súa lealdade. Pero as cidades que resistían eran destruídas e queimadas, as súas igrexas derruídas, e a súa poboación morta ou escravizada, co fin de dar un escarmento e un aviso a outras cidades. Os homes matábanos, normalmente crucificados, e as mulleres e nenos eran escravizados, sendo estes últimos islamizados á forza. Nalgúns casos, os homes e mozos que se libraban da morte traballaban como escravos nas súas antigas terras, cultivadas agora en proveito dos seus novos señores. Os conquistadores tamén se reforzaron ofrecendo a liberdade aos escravos que se converteran ao islam. Estes, porén, debían xurar fidelidade ao clan tribal do xefe militar que os liberaba, e integrarse no seu exército. Musa non estableceu ningunha modificación nos impostos, os cales seguirían recadándose en igual forma que ata entón, pero o seu importe recibíao o [[wali]] árabe de [[Hispania]] (este era o título que utilizaba [[Musa ibn Nusair|Musa]]). Con Musa, a lexislación anti-xudía desapareceu, o que tamén lle granxeou o apoio desa comunidade. === Regreso de Musa a Damasco === Musa estivo uns quince meses en España, ata que partiu a Damasco, a finais de 712, chamado polo califa Walid para render contas. Antes, e tras a caída de Mérida, aínda tivo que mandar ao seu fillo Abd-el-Aziz a tomar por segunda vez Sevilla, cidade que se sublevara, o que mostra o feble da posición dos conquistadores. Musa viaxou con boa parte do riquísimo Tesouro Real visigodo e outro botín, así como con algúns nobres visigodos, e levou consigo tamén ao seu liberto Tariq. En Damasco caeu en desgraza co seguinte califa, Sulayman, pola forma en que repartiu o botín, e foi condenado a morte mediante crucifixión por un delito de malversación de fondos -delito no que era reincidente-. Dita pena conmutóuselle polo pago dunha forte multa. Musa morreu asasinado nunha mesquita de Damasco no ano 716. Tariq morreu na miseria. == Consolidación da conquista == Musa deixou á fronte do exército en España o seu fillo [[Abd al-Aziz ibn Musa|Abd el-Aziz ibn Musa]] (Abdelaziz), quen permaneceu en [[Sevilla]], primeira capital de [[Al-Ándalus]], como [[wali]]. Con el quedou o groso do botín. Aínda que unha parte estaba destinada a cubrir os gastos da administración e da guerra, a maioría gardábase para a súa repartición entre as tropas cando se licenciasen ao final da campaña, con reserva dun quinto (chamado ''jums'') para o califa. Este repartimento, a causa do lento da conquista, aínda tardou varios anos. Mentres, o rei visigodo Akhila II, tras resistir a forte acometida de Tariq, mantiña o control da actual [[Cataluña]], máis algunhas zonas adxacentes e a provincia goda de Septimania. O propio arcebispo de Toledo, Sinderedo, que como xa dixemos abandonou a capital, uniuse a el para reforzar a súa autoridade, polo sentido simbólico e lexitimador que a súa presenza e apoio tiña para a monarquía visigoda. Akhila II exercía o seu dominio nunha zona moi compacta xeograficamente e de reducido tamaño, o que facilitaba a súa defensa. Ademais, eran dúas provincias visigodas (parte de Iberia e Septimania) cunha urbanización e cunha demografía superiores á media do territorio visigodo; demografía que se viu reforzada coa emigración de quen fuxían das accións guerreiras procedentes doutras zonas da península. Abd el-Aziz, co fin de dotarse de maiores medios económicos para continuar as campañas, estableceu un sistema de impostos por capitación (''gizya''), ou pago fixo anual por persoa, aplicable só aos non musulmáns, que era utilizado en todos os países conquistados polos árabes. Desta maneira, ademais de forzar as conversións de cristiáns ao islam, pretendía obter unha capacidade financeira propia para continuar a conquista sen necesidade de recorrer ao botín e á pillaxe. Abd el-Aziz tamén se dedicou a eliminar os focos de resistencia existentes no centro e sur da península, tanto en centros urbanos como nas zonas montañosas, co fin de asentar o seu control no extenso territorio que xa conquistara, e evitar situacións de perigo na súa retagarda. Así, durante o ano 713 avanzou pola Bética oriental, sometendo de novo [[Málaga]] e [[Granada]], e seguindo por [[Guadix]] ata chegar a [[Lorca]] e [[Orihuela]], no sueste peninsular. Para estender o control árabe na península, e dado o limitado das súas forzas militares, Abd el-Aziz, ademais do recurso da forza, estableceu tamén acordos e alianzas en determinadas rexións cos nobres visigodos. Aínda que estes acordos, en xeral, non se respectaron polos árabes moito tempo, serviron para posibilitar e facilitar a conquista, que doutro modo sería aínda máis larga e custosa. Así, por exemplo, o [[5 de abril]] de 713, firmou un acordo co conde Teodomiro, gobernador de Orihuela e dunha extensa demarcación ao seu redor. O tratado subscrito foi do tipo que os árabes chaman ''‘ahd'', que non só respectaba os bens (como o xa citado de tipo ''sulh''), senón que outorgaba unha máis ou menos extensa autonomía de goberno. Este Teodomiro era un nobre con fama de culto e con prestixio de bo guerreiro, que rexeitara un intento de invasión bizantina (quizais a frota que fuxiu de [[Cartago]] tras a súa conquista polos árabes) nas costas de Cartaxena en tempos do rei Exica, anterior a Vitiza. No acordo antes citado, sete cidades, das cales hoxe só son recoñecibles polo seu nome Orihuela, [[Alacant]], [[Elx]], [[Mula, Murcia|Mula]], [[Hellín]] e Lorca, mantiñan os seus propios señores e goberno, non serían molestados no exercicio da súa relixión (non esquezamos que o islam prohibe as prácticas relixiosas externas doutras relixións) e non serían destruídas as súas igrexas, algo que adoitaba ocorrer durante a conquista. Non obstante, o islam acordaba un trato diferente ao cristianismo e ao xudaísmo, por seren relixións das [[Biblia|Sagradas Escrituras]], non así aos [[Politeísmo|politeístas]]. En Córdoba a igrexa principal, Igrexa de San Vicente, foi repartida, a metade para prácticas do rito cristián e a outra metade para o musulmán. Esta medida foi revogada en tempos de [[Abderramán]] 50 anos despois, cando se comezou a erixir sobre ela a gran mesquita. A cambio, os vencidos sometíanse ao dominio do califa, xurando ser fieis e sinceros co walí, e comprometíanse a non dar apoio aos rebeldes contra dita ocupación, así como a pagar un tributo anual fixo por cada persoa, libre ou escrava, non musulmá (a ''gizya'' antes citada). Este tributo era parte en especie (trigo, cebada, mosto, vinagre, mel e aceite) e outra parte en metálico, consistente nun ''dinar'' (moeda de ouro árabe equivalente ao «soldo» visigodo) por persoa libre. Por cada escravo estipulábase medio pago. En Orihuela estableceuse unha gornición musulmá e enviáronse destacamentos a diversas cidades da antiga provincia. Cartaxena non formaba parte do enclave, senón que foi ocupada directamente polos árabes, dada a grande importancia estratéxica do seu porto. Este enclave continuou o seu autogoberno con Teodomiro ata o ano 743; e foi sucedido polo seu fillo Atanagildo, de cuxa riqueza se ten noticia antes de 754. Non obstante, pódese presumir que o status de autonomía de que gozaron as súas terras fora suprimido antes de 780 baixo Abderramán I. Dende esta zona do sueste, Abd el-Aziz dirixiuse pola costa para controlar todo o Levante, sometendo [[Valencia]] e [[Sagunt]]. Polo outro extremo, e partindo tamén dende Sevilla, na campaña do ano 714, o propio Abd el-Aziz someteu [[Huelva]], Faro, Bexa, [[Évora]], [[Santarém, Portugal|Santarem]] e [[Lisboa]]; e alcanzou un acordo de tipo ''‘ahd'' nunha ampla zona ao norte de [[Coímbra]]. Así, consolidouse tamén o dominio en Galicia, moi débil ata esa data. Nese mesmo ano morreu o rei visigodo Akhila II, que foi sucedido por Ardo; se ben algúns historiadores sitúan a súa morte no ano 713 (pode que coincidindo coa campaña árabe de Levante, antes citada). Abd el-Aziz instalou a sede do goberno [[omeia]] en Sevilla (tras a súa segunda conquista). Isto rompía a política tradicional dos árabes, que consistía, como ocorreu en Persia, Exipto ou África do Norte, en degradar os anteriores centros de goberno e gobernar dende un novo centro. Non obstante, o escaso número dos árabes en España e a continuidade das accións guerreiras de conquista impediron que, como neses outros países, se puidese construír unha nova cidade para o goberno. Por iso, como alternativa a Toledo optouse por Sevilla, cidade que fora capital de varias provincias visigodas, e que incluso foi capital do reino godo por algún tempo no pasado. Isto cadraba máis coa política pactista de Abd el-Aziz. Pero había tamén razóns estratéxicas, propias dun tempo de conquista: Sevilla é unha cidade próxima ao mar e ao estreito e, por tanto, dende onde poder recibir reforzos máis rapidamente. Con estes acordos e o traballo de desenvolver unha administración estable, 715 foi un ano sen campañas, no que Abd el-Aziz se dedicou a asentar o poder dos conquistadores, sen arrebatar novas terras ao rei visigodo Ardo. Ademais, tras catro anos de guerra era necesario recompoñer o exército e as finanzas, recoller todas as colleitas e permitir que se recuperaran tanto o país como as tropas do [[Califato Omeia]]. Non saíron exércitos en primavera para realizar novas conquistas, e Abd el-Aziz organizou outros plans igualmente efectivos. Dentro da súa política de asentar o conquistado mediante alianzas e acordos, Abd el-Aziz contraeu matrimonio con Exilo (tamén citada nalgunas fontes como [[Exilona]]), viúva do rei Rodrigo, con quen tivo un fillo, chamado Asim. Convertida ao islam (aínda que segundo os seus críticos árabes, só en aparencia), cambiou o seu nome polo de Umm ‘Asim (nai de Asim). Isto acercou a outros nobres visigodos, que abandonaron así a resistencia. Algúns deles incluso se converteron ao islam, para non ter que pagar impostos polas propiedades que lograran conservar (de feito, os nobres de ascendencia goda estaban tamén exentos de tributos na época visigoda), e para manter o seu status e influencia mediante novas relacións de clientela política cos xefes dos conquistadores. Pero a voda antes citada de Abd el-Aziz, xunto ao apoio que daban estes nobres visigodos ao gobernador, e as accións deste para reforzar o seu poder fronte aos demais cargos dos conquistadores (como a asunción de varios cerimoniais e pompas rexios), así como a súa crecente autonomía na toma de decisións fronte ao goberno de Damasco, interpretáronse como un intento de rebelión contra o califa. Por esa causa, o xefe do exército, Ziyad ben Nàbigha (casado el tamén cunha nobre visigoda), encabezou, xunto ao cuñado de Abd el Aziz, Ayyub, unha conxura contra o gobernador, acusándoo de facerse secretamente cristián. Froito dela, e seguindo ordes directas do califa Sulayman, Abd el Aziz foi asasinado no verán de 715 na mesquita de Sevilla (anteriormente, igrexa de Santa Rufina, expropiada polos musulmáns), mentres estaba rezando, e a súa cabeza foi enviada ao califa. É notable que en toda a extensión das conquistas musulmás, dende o [[Panxab]] ata os [[Pireneos]], só en España encóntrase tal situación de rebeldía dun gobernador árabe contra o califa. Quizais a influencia visigoda, co seu arraigo social e cultural e a súa fortaleza ideolóxica, influíra, dadas as estreitas relacións coa antiga aristocracia visigoda antes citadas. Aínda que tamén axudaba a separación xeográfica. De feito, só uns poucos anos máis tarde, España foi a primeira rexión do «imperio árabe» en romper totalmente coa autoridade dos califas, formándose un emirato independente. Tras os feitos antes citados, Ayyub quedou como gobernante interino durante seis meses, ata a chegada do novo gobernador nomeado polo walí de Ifriquiyya, irmán máis vello do asasinado. Durante os seis meses nos que Ayyub dirixiu as forzas do [[Califato Omeia]] non realizou ningunha nova campaña. O novo gobernador foi Al-Hurr (716–19), que chegou á península cun exército árabe de reforzo. Al-Hurr era consciente de que a dominación árabe era claramente precaria, pois os árabes e os seus mercenarios bérberes eran unha porcentaxe moi pequena da poboación de España, e a pacificación do territorio era aínda superficial. De feito, o rei visigodo Ardo mantiña o seu poder no nordeste peninsular. Por iso, antes de reiniciar o proceso de conquista dos territorios peninsulares, procedeu a xeneralizar a instalación de guarnicións militares nas cidades xa tomadas, excepto as sometidas mediante acordo. Al-Hurr, para romper co seu antecesor e estar máis centrado na península, trasladou a sede do seu goberno a Córdoba no ano 716, e estableceuse un novo imposto especial para os non musulmáns, aplicado tamén noutros países polos árabes: o ''harag''. Consistía nun imposto territorial, que obrigaba a pagar unha porcentaxe do obtido por traballar a terra. Isto uniuse coa devolución ou asignación das terras xa pacificadas a nobres visigodos que eran leais, pode que algunhas pertencentes ao antigo patrimonio da coroa. A moitos nobres, na súa maioría vitizanos, recoñecéronselles os seus patrimonios, ás veces incrementados con parte dos seus antigos opoñentes. Así, incluso nobres como Olmundo e Ardabasto, fillos ao parecer de Vitiza, retiráronse ás súas novas posesións, leais agora aos novos ocupantes da península, cun certo acordo de autonomía. Olmundo na zona entre Sevilla e Mérida, e Ardabasto entre o norte de Córdoba e [[Xaén]]. Isto fíxose non só para asegurar o seu apoio e a súa colaboración no control e a pacificación do reino visigodo, senón tamén co fin de conseguir maiores ingresos para o fisco, tras a introdución do ''harag''. Con este forte aumento da presión fiscal obtivo novos fondos para financiar as campañas militares e a administración dos conquistadores, ademais de reforzar a presión económica para conseguir máis conversións de cristiáns ao islam. Froito destas medidas foi a acuñado dunha nova moeda, de ouro como as visigodas, en árabe e latín, a fin de facilitar a vida económica despois de tantos anos de loitas e falta de goberno centralizado, ademais dos serios problemas que carreara o intenso atesouramento, normal en períodos de guerra. Mentres tanto, como xa dixemos, o rei visigodo Ardo sucedera a Akhila II no goberno de Septimania e a actual Cataluña, reinando sete anos, dende o ano 714 ao 720. Probablemente contaría co apoio de nobres de [[Aquitania]], vinculados familiarmente nalgúns casos con nobres godos ou galo-romanos da Septimania, ou quizais temerosos dos novos invasores, e con mercenarios francos e saxóns; como xa ocorrera outras veces no pasado, cando aquela zona do reino visigodo se rebelara contra o poder real. Pero o novo gobernador árabe, [[Al-Hurr ibn Abd ar-Rahman al-Thaqafi]], reforzado coas medidas antes citadas, realizou sucesivas campañas, dende o outono de 716 e nos dous anos seguintes, contra este reduto visigodo. Dende [[Zaragoza]] atacou e someteu as cidades de [[Huesca]], [[Barbastro]], [[Lleida]], [[Tarragona]], [[Barcelona]] e, finalmente, [[Xirona]]. A resistencia de Tarragona debeu ser tenaz pois, tras súa conquista, os árabes deron morte a toda a poboación que sobrevivira ao asedio, e destruíron a cidade, incluídas as súas igrexas e numerosos monumentos. Al-Hurr realizou tamén unha campaña no norte, despois dunha incursión dos vascóns á zona de [[Tudela]], para ter a retagarda ben cuberta na súa guerra co rei visigodo Ardo. Sobre o ano 716 (ou probablemente antes) os árabes conseguiron un acordo de capitulación con [[Pamplona]], cidade que se rendeu a cambio de manter a súa autoridade local e certa tolerancia relixiosa. Só lles durou ata o ano 732, en que Al-Gafiqi a someteu totalmente antes de partir cara [[Poitiers]]. Igualmente nese ano 717 o gobernador Al-Hurr nomeou un gobernador na Astura Transalpina (actual Asturias), residente en [[Xixón]], cidade amurallada e comunicada tamén por mar. === Final do proceso de conquista === O califa Omar II, en 718, un ano despois do inicio de seu reinado, estudou o abandono das conquistas en España. Aínda que se descoñecen os motivos exactos, estas dúbidas parece que tiñan que ver coa continuidade das accións bélicas, que proporcionaban escasos ingresos, pois os comía o gasto de soster un numeroso exército; polo afastado das operacións, con comunicacións difíciles; e pola fraxilidade aínda existente da conquista. Un feito importante para estas dúbidas do califa foron tamén os primeiros enfrontamentos na península entre os bérberes do norte de África, acabados de islamizar, e os árabes. Os segundos vían os primeiros como musulmáns de segunda, e estes recibiran unha parte moi pequena do botín. Os aproximadamente 35.000 soldados bérberes non se sentían ben pagados, e entre 716 e 718 houbo dúas novas migracións de bérberes cara a península, o que aumentou gravemente a tensión entre os dous pobos. Finalmente, Omar II optou por continuar en España e nomear un novo gobernador, al-Samh ben Malik (718–721). O primeiro que fixo este foi unha especie de catastro ou rexistro de ingresos impoñibles, para clarificar as fontes e capacidades do fisco e aumentar así o seu rendemento. A continuación fixo unha distribución do botín, que aínda estaba pendente de dividir. Este repartimento do botín tiña un efecto político e psicolóxico, pois mostraba ás claras que a decisión tomada por Omar II de permanecer na península era definitiva. Coa repartición asignáronse propiedades e bens á facenda pública, e distribuíronse outras terras entre os conquistadores, a fin de calmar os seus enfrontamentos. Incluso parte dos terreos correspondentes ao califa por ''jums'' foron entregados en usufruto, por decisión de Omar II, a cambio dun pacto feudal. Con todo iso, conseguiuse reducir a tensión entre os conquistadores. Pero tamén nisto se notou o diferente trato cara aos bérberes, que foron asentados nas ladeiras dos sistemas cantábrico e central, e nas montañas andaluzas, mentres que os terreos máis fértiles do sur foron para continxentes procedentes de Siria e Exipto. Nada máis feito isto, continuou as accións militares e chegou ata Septimania na primavera de 719. No ano 720, Perpiñán e Narbona foron capturadas, matando todos os homes e escravizando mulleres e nenos; e establecendo unha gornición permanente nesta última cidade. Nese mesmo ano morreu o último rei visigodo, Ardo. Al-Samh continuou as súas conquistas no sur da [[Galia]], contra as poucas cidades da [[Septimania]] aínda libres, atacando incluso cidades doutros reinos que apoiaban aos visigodos, como Tolosa en 721. Alí foi derrotado e morto polo duque Eudo (ou Eudes), de [[Aquitania]], que foi socorrer dita poboación. O exército árabe elixiu alí mesmo como gobernador a Al-Gafiqi (721–722), que levou como puido os restos do exército ata Narbona, evitando o acoso dende a fortaleza de [[Carcasona]], aínda sen conquistar. O walí de Ifriqiya, Bishr Ubn Safwan, ratificouno provisionalmente, pero só ocupou o seu posto durante un ano, durante o que intentou recuperarse da derrota, reorganizando o exército e consolidando a administración de tan enorme territorio. Al-Gafiqi, non obstante, volveu ser nomeado gobernador anos máis tarde, no 730. No ano 722 o walí de Ifriqiya nomeou finalmente un novo gobernador, Anbasa ibn Suhaym al-Kalbi, que non continuou as accións militares ata reforzarse internamente. Durante tres anos só se realizaron incursións a pequena escala baixo o mando dos seus subordinados militares. Como anteriormente, o obxectivo inicial foi aumentar os ingresos. O califato levaba xa moitos anos gastando diñeiro, e reclamaba que estas campañas non só se autofinanciasen, senón que reportasen novas sumas á facenda califal. Para iso, Anbasa subiu de forma importante os impostos sobre a poboación non musulmá (as crónicas falan incluso de que os duplicou). Tamén reforzou o seu poder mediante un control máis directo das zonas que chegaran a acordos con Abd el-Aziz: algunhas viron desaparecer a súa autonomía, e todas aumentaron de forma importante os seus pagos fiscais á facenda árabe. Con todo isto, no ano 724 organizou un forte exército. Aínda quedaban sen conquistar algunhas cidades do reino visigodo, agora dirixidas pola aristocracia local. Todas caeron nesta campaña: comezou con Carcasona, en 724, e acabou en [[Nîmes|Nimes]], punto extremo do dominio visigodo na Galia, en 725. Con iso acabábase a conquista do reino visigodo. Pero xa antes (nunha data incerta entre 718 e 722, aínda que máis probable esta última) estalara a revolta en Asturias contra os conquistadores, capitaneada polo nobre visigodo [[Paio de Asturias|Paio]], que obtivo unha vitoria na denominada [[batalla de Covadonga]]. O máis probable é que houbese escaramuzas e pequenas batallas neses anos, e a constante conflitividade interna de [[Al-Ándalus]] propiciou a consolidación dun movemento insurreccional na costa do [[Mar Cantábrico|Cantábrico]]. Ata que no 722, baixo o mandato de Anbasa, conseguiron facer fuxir ao gobernador árabe de Asturias, con sede en Xixón, sen que volvesen a gobernar os árabes nesa zona, máis ou menos do tamaño e lindes da actual Asturias. Na primeira metade do século foise consolidando paulatinamente o [[reino de Asturias]], ao que seguiría máis tarde a formación doutros núcleos na zona oriental. == Herdanza cultural e lingüística árabe == É importante destacar que o proceso de conquista non só tivo consecuencias políticas e económicas, senón que existiu un forte impacto cultural e lingüístico. Diversas tecnoloxías foron levadas á península a través dos árabes, ademais parte do pensamento grego fora asimilado polos árabes que o reintroduciron. A presenza de importantes poboacións musulmás, fixeron no terreo lingüístico a arabización de Al-Ándalus. Ademais da [[toponimia]] e a influencia sobre o [[idioma mozárabe|romance mozárabe]], todas as linguas romances da península tomaron numerosos [[préstamo léxico|préstamos léxicos]] do [[árabe andalusí]]. Calcúlase que no español, o compoñente léxico árabe é o compoñente máis numeroso tras o léxico de orixe latina, sendo unhas 4 000 as formas léxicas de orixe árabe usadas aínda no español moderno, moitas delas relacionadas coa agricultura (''acequia, aljibe, algodón, alcohol''), a guerra (''adarga, alfanje''), o comercio (''arroba, azumbre'') e as matemáticas (''algoritmo, álgebra'') que teñen a súa orixe nesta etapa e que se foron consolidando a través dunha evolución ata os nosos días. Máis notoria aínda é a influencia árabe na toponimia da Península Ibérica, e incluso nos apelidos antroponímicos derivados de topónimos árabes (Aznar, Alcázar, Alcolea, Alcántara, Bencasim, Benalmadena etc). == Debate historiográfico == {{Títulos}} Arredor da conquista musulmá existe un certo debate historiográfico, no que se confrontaron diversas lecturas do proceso. Este deriva das inconsistencias xeradas por información procedente das principais fontes dispoñibles, entre as cales temos: * O tratado de [[Teodomiro (visigodo)|Teodomiro]], que fora redactado o [[5 de abril]] do 713, pero do que só queda unha copia inserta en ''Para satisfacer el deseo de aquel que realiza investigaciones acerca de la historia de los hombres del Andaluz'' de [[Adh-Dhabbi]], morto en [[1203]]. * A [[Crónica bizantina-arábiga]] (743–744), redactada por un autor anónimo aínda que probablemente [[Mozárabes|mozárabe]] poucas décadas despois da conquista musulmá. * [[Crónica de Afonso III]] (883). * Unha crónica latina anónima, coñecida antiga e erroneamente como ''Crónica de Isidoro Pacense'' ou ''[[Crónica Mozárabe]]'' e á que [[E. A. Thompson]] denomina ''Crónica do 754'' por terminar a súa narración no ano 754. Mentres algúns historiadores a datan nese ano, outros lévana a finais do IX ou principios do X. En calquera caso e, en palabras de E. A. Thompson no seu fundamental ''[[Os godos en España]]'' (1969), «por moi pouco digna de fiar que a súa parte narrativa sexa, non pode ser ignorada». Non obstante, outros (Roger Collins) considérana a principal fonte de información sobre a conquista peninsular, a única contemporánea e a máis fidedigna. * [[Crónica albeldense]] ou emilianense (976) de [[Vigila]], cuxa primeira parte sería redactada por [[Dulcidius]] no século IX. * [[Crónica do moro Rasis]], é dicir, de [[Ahmad ibn Muhammad al-Razi]]. * [[Crónica de Ibn al-Qutiyya]] (finais do século X ou principios do XI). * [[Ajbar Machmua]] (cara [[1007]]). As interpretacións máis fieis a estes relatos foron criticadas por algúns historiadores como [[Thomas F. Glick]], quen no seu traballo «[[Cristiáns e musulmáns na España Medieval]]» (1991), poñía en dúbida gran parte do relato. Pola súa parte, [[Ignacio Olagüe]] en «[[A revolución islámica en Occidente]]» (1974) sostén que a invasión do século VIII foi un mito, tese compartida por Emilio González Ferrín, da Universidade de Sevilla, na súa «[[Historia xeral de Al-Andalus]]» (2007). As hipóteses de Olagüe non contan con ningún apoio significativo na historiografía actual;<ref>[http://www.webislam.com/?idt=2373 ''Disparates sobre o Islam en España''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110819154426/http://www.webislam.com/?idt=2373 |date=19 de agosto de 2011 }}. Artigo crítico de Dolors Bramon, profesora de Estudios Árabes e Islámicos da [[Universidade de Barcelona]], sobre «A Revolución islámica en Occidente» en [http://www.webislam.com/ webislam.com]</ref> xa en [[1974]], [[Pierre Guichard]] sinalaba o paradoxo de negar a conquista árabe e afirmar a «orientalización». A obra de Olagüe foi cualificada de «historia ficción» e rexeitada en círculos académicos.<ref>Maribel Fierro, «Al-Andalus no pensamento fascista español. ''A revolución islámica en Occidente'' de Ignacio Olagüe», en Manuela Marín (ed.), ''Al-Andalus/España. Historiografías en contraste'', Madrid: Casa de Velázquez, 2009.</ref><ref>[[Pierre Guichard]], «Les árabes ont bien envahi l’Espagne. Les structures sociales de l’Espagne musulmane», ''Annales ESC,'' 6, 1974, pp. 1483–1513; ed. en español: «Os árabes si que invadiron a Península. As estruturas sociais da España musulmá», en Pierre Guichard, ''Estudios sobre historia medieval'', Valencia: Edicions Alfons el Magnànim. Institució Valenciana d’Estudis i Investigació, pp. 27–71.</ref><ref>Alejandro García Sanjuán, «Debate en torno a un episodio clave. Interpretacións encontradas sobre a conquista islámica», ''Andalucía na Historia,'' núm. 4, 2011, pp. 34–35.</ref> Para o historiador [[Eduardo Manzano Moreno]]: {{cita|O máis sorprendente da tese de Olagüe non é o louca e disparatada que resulta. Teorías históricas absurdas e peregrinas producidas por afeccionados, publicistas ou, incluso, historiadores académicos, cóntanse por decenas ou centos. Normalmente, adoitan ser esquecidas coa mesma rapidez coa que provocan unha certa algarabía inicial. En cambio, a idea de que os árabes invadiron realmente Hispania, aínda que non despertou excesivo eco no seu momento, parece estar recibindo nos últimos tempos unha renovada atención. A iso contribuíu en parte a súa difusión e discusión en certos de foros de Internet, onde é ben coñecida a preferencia que algúns dos seus cultivadores manifestan por todo canto teña que ver tanto con teorías conspirativas, como con aquilo que poña en cuestión o coñecemento adquirido.<ref>Eduardo Manzano Moreno, «Algunhas reflexións sobre o 711», ''Awraq. Revista de análise e pensamento sobre o mundo árabe e islámico contemporáneo'', nova época, núm. 3, 2011, pp. 30–20.</ref>}} == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * [[Roger Collins|Collins, Roger]]: ''La conquista bereber. 710–797''. Tomo III de la ''Historia de España''. Ed. Crítica. Barcelona. 1.991. * Chalmeta,P: ''Al-Andalus'', en: Al-Andalus: musulmanes y cristianos (siglos VIII-XIII), vol. 3 de la Historia de España dir. por Antonio Domínguez Ortiz, ed. Planeta, Barcelona, 1989. * Chalmeta, P: ''Invasión e islamización''. La sumisión de Hispania y la formación de al-Andalus, Madrid, 1994. * Donner, F.M.G.: ''The Early Islamic Conquests'', [[Princeton University Press]], 1981. * García Moreno, Luis A: ''Historia de la España visigoda''. Ed. Cátedra. Madrid. 1.989. * [[José Orlandis|Orlandis, José]]: ''La conversión de Europa al cristianismo''. Ed. Rialp. Madrid. 1.988. * Orlandis, José: ''La vida en España en tiempo de los godos''. Ed. Rialp. Madrid. 1.991. * Orlandis, José: ''Semblanzas visigodas''. Ed. Rialp. Madrid. 1.992. * Vicens Vives, J.: ''Atlas de historia de España''. Ed. Teide. Barcelona. 1.984. * Hayt, Franz; y Córdoba y Ordóñez, Juan: ''Atlas de historia universal y de España''. Ed. Magisterio. Madrid. 1.989. * [[Claudio Sánchez-Albornoz|Sánchez-Albornoz, Claudio]]: ''Orígenes y destino de Navarra. Trayectoria histórica de Vasconia. Otros escritos''. Ed. Planeta. Barcelona. 1.984. * Mestre Campi, Jesús; y Sabaté, Flocel: ''Atlas de la Reconquista''. Ed. Península. Barcelona. 1.998. * Lourido, Ramón, et al.: ''El cristianismo en el norte de África''. Ed. Mapfre. Madrid. 1.993. * [[John Iliffe|Iliffe, John]]: ''África. Historia de un continente''. Cambridge University Press. 1.998. * Camps, Gabriel: ''Los bereberes: de la orilla del Mediterráneo al límite meridional del Sáhara''. Editorial Icaria. Barcelona. 1.998. === Outros artigos === * [[Califato Omeia]] * [[Emirato de Córdoba]] * [[Reconquista]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Al-Andalus]] [[Categoría:Historia de Portugal]] [[Categoría:Invasións]] lbof2rw5h0tzedgeddgf8k7a1bc0tfy 0 243613 7105371 6670046 2025-06-24T11:24:12Z Mark Gasoline 5312 /* Familiar */ 7105371 wikitext text/x-wiki {{Sen referencias|data=novembro de 2019}} {{formatoWiki}} [[Ficheiro:Three body styles with pillars and boxes.png|right|275px|miniatura|Nomenclatura dos piares no automóbil, útil á hora de seguir as explicacións.]] A '''carrozaría'''<ref>{{DRAG|carrozaría}}</ref> ou '''carrocería''' dun [[automóbil]] é aquela parte do vehículo na que viaxan os pasaxeiros ou a carga. Nos vehículos autoportantes, a carrozaría suxeita ademais, os elementos mecánicos do vehículo. == Carrozarías segundo construción == === Chasis independente === Os [[Vehículo todo terreo|vehículos todo terreo]], [[camión]]s e [[autobus]]es empregan unha carrozaría formada por dúas estruturas, o [[Bastidor (vehículo) | bastidor]] ou [[chasis]] e a carrozaría. A técnica de construción de ''chasis independente'' usa un chasis ríxido que soporta todo o peso, as forzas do motor e da transmisión. A carrozaría, nesta técnica, cumpre moi pouca ou ningunha función estrutural.<ref name= Est>{{cita libro |apelidos=Dominguez Soriano/Ferrer Ruiz |nome= Esteban Jose/Julian |título=Elementos amovibles de la carroceria (Pcpi)|ano=2008 |editorial= Editex, S.A. |localización=España |isbn=9788497713931}} p. 6 y 7 {{es}}</ref><ref>[http://books.google.com.pr/books?id=tXjm7H__t-8C&pg=PA7&dq=Elementos+Amovibles+De+La+Carroceria+camion&hl=en&sa=X&ei=t_uhU437OoeG8gGroYDYBQ&ved=0CB8Q6AEwAA www.googlebooks.com.com] Elementos amovibles de la carroceria. Carrocerías en todoterreno, camiones y autobuses - Consultado o 18 de xuño de 2014.</ref> Esta técnica de construción era a única utilizada ata 1923,<ref>[[G. N. Georgano]], ''Cars: Early and Vintage, 1886-1930''. (London: Grange-Universal, 1990) p. 206</ref> ano no que se lanzou o primeiro automóbil con estrutura monocasco, o [[Lancia Lambda]]. As carrozarías autoportantes, ao longo do [[século XX]], foron substituíndo ao chasis independente. Actualmente só se constrúen con chasis independente algúns vehículos [[Vehículo todo terreo|todo terreo]], [[vehículo deportivo utilitario|deportivos utilitarios]], e a maioría das [[pickup|camionetas]] grandes e algunhas das camionetas lixeiras así como varios automóbiles americanos. Os primeiros chasis independentes eran de madeira, herdando as técnicas de construción dos coches de cabalos. Nos anos 1930 substituíronse de forma xeneralizada por chasis de aceiro. Existen chasis con [[Bastidor (vehículo)|bastidores]] de [[Bastidor (vehículo)#Construción|largueiros]] en forma de escaleira; dous traveseiros paralelos lonxitudinais cruzados por traveseiros transversais, con traveseiro en forma de X e de tubo central ''(Backbone frame - [[:en:Backbone chassis|en]])''. [[Ficheiro:Ford T.jpg|200px|thumb|[[Ford T]], vehículo veterano con chasis independente.]] [[Ficheiro:2004 Toyota Land Cruiser.jpg|200px|thumb|O [[Toyota Land Cruiser]], moderno vehículo con chasis independente.]] [[Ficheiro:Cabs.jpg|200px|thumb|O Ford Crown Victoria, favorito entre os taxistas pola súa fortaleza e rixidez.]] Nos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] o chasis independente durou máis que noutros países, xa que o costume estadounidense do cambio anual de deseño era máis difícil con estruturas monocasco. Desde os [[anos 1960|anos 60]] a maior parte dos automóbiles de pasaxeiros utilizaron a construción monocasco; só os camións, autobuses, todo terreo para uso rudo e automóbiles grandes seguen usando o chasis independente, aínda que cada vez máis se incorpora a estrutura autoportante. O chasis independente segue sendo o preferido para os vehículos industriais, que han de transportar ou arrastrar cargas pesadas. De entre os automóbiles de gran serie que se fabricaron con chasis independente destacan o [[Ford Crown Vitoria]] ''(- [[:en:Ford Crown Vitoria|en]])'', o [[Mercury Grand Marquis]] ''(- [[:en:Mercury Grand Marquis|en]])'' e o [[Lincoln Town Car]] ''(- [[:en:Lincoln Town Car|en]])''. As vantaxes son a facilidade de reparación en caso de colisión (o que o fai ser preferido como vehículo policial) e de alargar para facer unha [[limusina]]. === Autoportante === A carrozaría autoportante é unha técnica de construción na cal a chapa externa do vehículo soporta algunha (semimonocasco) ou toda a carga estrutural do vehículo. O primeiro vehículo en incorporar esta técnica construtiva foi o Lancia Lambda, de [[1923]]. Os primeiros vehículos de gran serie en ter carrozaría autoportante foron o (en inglés) [[w:en:Chrysler Airflow|Chrysler Airflow]] e o [[Citroën Traction Avant]]. O [[Volkswagen Escaravello]] de [[1938]] tiña unha carrozaría semimonocasco, xa que tiña chasis independente, pero este necesitaba tamén da carrozaría para soportar o peso do vehículo. A [[Segunda Guerra Mundial]] supuxo un alto no desenvolvemento automobilístico. Trala guerra, a carrozaría autoportante difundiuse. O Morris Minor de 1948 foi un vehículo de posguerra que axiña adoptou a técnica. O Ford Consul introduciu unha variante de carrozaría autoportante chamada unit body ou unibody, na cal os distintos paneis da carrozaría se aparafusaban a unha estrutura monocasco. Outros vehículos (por exemplo o [[Chevrolet Camaro]] de 1967) utilizaron unha técnica mixta, na cal un semimonocasco se combináaba cun chasis parcial (subchasis) que soportaba o motor, a ponte dianteira e a transmisión. Esta técnica trataba de combinar a rixidez e a resistencia da carrozaría autoportante coa facilidade de fabricación do vehículo con chasis independente; actualmente este sistema atópase en algúns [[SUV]] das marcas xaponesas [[Toyota]], [[Mitsubishi]] e [[Suzuki]] para obter maior rixidez torsional e ter á vez a vantaxe monocasco en SUV que requiran maior resistencia a malos tratos. Os inconvenientes eran desaxustes entre o chasis parcial e a carrozaría, solucionado agora con puntos de soldadura de nova xeración e adhesivos especiais. Actualmente, case todos os automóbiles se constrúen coa técnica de monocasco, realizándose as unións entre as distintas pezas mediante soldadura de puntos. Nos vehículos modernos, ata os cristais forman parte da estrutura do vehículo, colaborando en darlle fortaleza e rixidez. [[Ficheiro:Lancia-Lambda.jpg|200px|thumb|[[Lancia Lambda]], primeiro vehículo con carrozaría autoportante.]] [[Ficheiro:Citrb15greyfr.jpg|200px|thumb|[[Citroën Traction Avant]] (1934).]] [[Ficheiro:Chevrolet Corvair BW 3.JPG|200px|En 1960 Detroit tivo grandes innovacións na construción tipo autoportante, aquí o [[Chevrolet Corvair]].]] === Tubular === A '''carrozaría tubular''' ou '''superleggera''' ("superlixeira" en italiano), é un tipo de carrozaría utilizado en vehículos clásicos deportivos de mediados do século XX e polos [[grupo B|grupos B]] dos anos 80. Foi creada polo carroceiro italiano Touring en [[1937]]. Esta técnica utiliza como estrutura do vehículo unha rede de finos tubos metálicos soldados, recuberta despois con láminas metálicas, frecuentemente de metais exóticos tales como [[aluminio]] ou [[magnesio]]. Esta técnica consegue unha carrozaría de gran rixidez e resistencia con moi pouco peso. Por outra banda, a fabricación é moi cara e laboriosa. A técnica aínda se utiliza en modelos deportivos feitos a man. [[Ficheiro:Caterham7spaceframe-front.jpg|200px|thumb|Estrutura tubular dun [[Caterham Seven]] actual.]] [[Ficheiro:1962 Ferrari 250 GTO interior.jpg|200px|thumb|Estrutura tubular no habitáculo dun [[Ferrari]] 250 GTO de 1962.]] == Carrozarías segundo o número de volumes == === Monovolume === {{Artigo principal|Monovolume}} Un monovolume é unha carrozaría na que non se diferencia máis dun volume. A zona do motor, a cabina e o maleteiro están completamente integrados. Xeralmente, un monovolume é máis alto que un automóbil de turismo (1´60 a 1´80 metros contra 1´40 a 1´50 metros). Os monovolumes grandes e algúns compactos (desde 4´40 metros en diante) teñen frecuentemente tres filas de asentos, mentres que os máis pequenos só teñen dúas filas. [[Ficheiro:Vw bus t1 v sst.jpg|200px|thumb|[[Volkswagen Combi]], monovolume clásico por excelencia.]] [[Ficheiro:Espace 1.jpg|200px|thumb|Monovolume [[Renault Espace]] da primeira xeración.]] === Dous volumes === Os deseños de dous volumes articulan un volume para o capó co motor e un volume que combina o compartimento de pasaxeiros e carga, por exemplo, o [[Familiar (automóbil)|familiar]] ou o [[hatchback]] de tres ou cinco portas, e [[monovolume]]s como o [[Chrysler Voyager]]. <gallery perrow="5"> 5th Subaru Legacy 2.jpg|thumb|Dous volumes [[Subaru Legacy]]. Silver VW Scirocco I.jpg|thumb|Dous volumes [[Volkswagen Scirocco]]. VW Touran 20090611 front.JPG|thumb|Dous volumes [[Volkswagen Touran]]. </gallery> === Tres volumes === {{Artigo principal|Tricorpo}} Nun tres volumes ou tricorpo distínguense claramente os tres volumes: un volume para o capó co motor, outro volume para o habitáculo e un terceiro para o compartimento de carga. Os [[Sedán|sedáns]] son case sempre tricorpos, e numerosos [[Cupé|cupés]] tamén os son. Algunhas raras excepcións a esta regra son o [[SEAT Toledo]] de primeira xeración e o [[Daihatsu Applause]]. [[Ficheiro:Vw santana h sst.jpg|200px|thumb|[[Volkswagen Santana]], versión de tres volumes.]] [[Ficheiro:Mercedes Benz W108 rear 20070402.jpg|200px|thumb|[[Mercedes-Benz]] tres volumes dos anos 60.]] == Carrozarías segundo a forma == Os automóbiles teñen distintas formas de carrozaría. Algunhas destas formas están en produción, outras teñen un interese soamente histórico. Parte desas formas reciben o nome do deseño equivalente que tiñan os coches de cabalos antes de aparecer o automóbil. Lístanse deseguido os estilos en uso e o seu significado actual. === Sedán === {{Artigo principal|Sedán}} Sedán é un tipo de carrozaría típica dun automóbil de turismo; é un tres volumes no que a porta do maleteiro non inclúe ao vidro traseiro, polo que este está fixo e o maleteiro está separado da cabina. O maleteiro esténdese horizontalmente desde a parte inferior da lúa traseira algunhas decenas de centímetros cara atrás. A cantidade de portas é a das portas laterais, practicamente sempre dúas ou catro. Denomínanse "berlina", se se trata dun sedán de gran tamaño. [[Ficheiro:Opel Omega Sedan 1997.jpg|200px|thumb|Opel Omega sedán.]] [[Ficheiro:2002 Ford Falcon (AU III) SR sedan (2006-11-17).jpg|200px|thumb|Ford Falcon sedán australiano.]] === Tres portas e cinco portas === A porta traseira (terceira ou quinta porta, segundo o vehículo teña dous ou catro portas laterais), inclúe ao cristal traseiro e ábrese vertical ou case verticalmente para permitir o acceso á zona de carga. En inglés chámase a este vehículo "[[hatchback]]". En países anglófonos diferénciase ademais o "[[liftback]]", que é un automóbil cunha quinta porta non vertical, senón inclinada suavemente. Os [[automóbil todo terreo|automóbiles todo terreo]], os [[monovolume]]s e as [[furgoneta]]s tamén teñen normalmente unha porta traseira, no entanto, os termos "tres portas" e "cinco portas" adóitanse reservar para os turismos. === Familiar === {{Artigo principal|Coche familiar}} Un familiar ou rancheira é un automóbil co teito elevado ata a porta traseira, que serve para acceder á plataforma de carga. Os fabricantes adoitan utilizar os termos correspondentes noutros idiomas: "Break" en Francia, "Kombi", "Tourer" ou "Touring" en Alemaña e Suecia, "Station Wagon" en inglés norteamericano e "Estate" en inglés do [[Reino Unido]]. Dado que os termos familiar e station wagon teñen, para certos compradores, certo estigma de designar a vehículos aburridos, algúns fabricantes crearon nomes alternativos, máis suxestivos e estimulantes, para as súas versións familiares. Cabe destacar que o Volvo 240 familiar saíu en innumerables películas en [[Hollywood]], sendo unha estrela por si só. [[Ficheiro:2010 Volkswagen Jetta TDI Sportwagen rear -- 07-15-2010.jpg|200px|thumb|Volkswagen Jetta Sportwagen.]] [[Ficheiro:1990 volvo 240dl wagon 2.jpg|200px|thumb|Volvo 240 familiar.]] ==== Woodies ==== Estes vehículos foron denominados "rubias" en [[España]], dado que a madeira coa que se construían adoitaba ser de cor clara. Era normal que, ao falar nunha revista especializada española contemporánea de, digamos, un SEAT 1500 Familiar, chamábaselle "SEAT 1500 ''rubia''", malia que non houbese madeira auténtica nin simulada neste vehículo. Outra denominación para esta carrozaría (e para o "Familiar") foi o de ''Rancheira''. A historia do woodie (de ''wood'', "madeira" en inglés, e ''woodie'', "feito de madeira") é unha historia de cambios tecnolóxicos e sociais. Nos anos 1920, algúns carroceiros empezaron a adaptar chasis de sedáns para transportar vultos. Esta adaptación dáballes unha forma moi parecida ao que actualmente chamamos familiar ou station wagon. Dado que os coches daquela época tiñan o chasis independente da carrozaría, era posible facer cambios na carrozaría sen afectar á estrutura básica do vehículo, polo que os paneis de carrozaría modificados adoitaban ser de madeira, xa que este material facía posible unha transformación artesanal, dado que o estampar paneis metálicos require dun gran investimento inicial. Naquela época o coche era aínda un artigo minoritario, e o método de transporte máis popular era o [[ferrocarril]], xurdindo así para moitos hoteis o problema de que os seus clientes necesitaban transportar maletas e vultos desde a estación de ferrocarril ata o hotel. Os hoteis, consecuentemente, adquiriron frotas destes vehículos para transportar maletas de clientes dende a estación do tren ata o hotel. De aí o nome ''"Station Wagon"''. Nos anos 1930 empezaron a aparecer woodies de luxo. Probablemente pola asociación mental do woodie co tempo de lecer e os hoteis de luxo que os empregaban. Lonxe da connotación utilitaria e comercial que o "Familiar" tivo en Europa, nos Estados Unidos o "Woodie" era moitas veces o tope de gama, un vehículo moi caro e cargado de extras, e un símbolo de status social. Ata esta época, o woodie tivo os paneis de madeira ditados por necesidades técnicas. [[Ficheiro:BiscuterComercial200CLado.jpg|200px|thumb|[[Biscuter]] comercial.]] [[Ficheiro:Pontiac Woodie.jpg|200px|thumb|Pontiac Special Series 25 woodie de 1940.]] [[Ficheiro:1967 Ford Country Squire.jpg|200px|thumb|Ford Country Squire Faux woodie (1967).]] Nos anos 1950 os vehículos para transporte de vultos xa eran vehículos de gran serie, e non conversións artesanais, polo que estaban construídos exclusivamente con chapa metálica. O woodie xa non tiña ningunha razón de ser, salvo o mantemento dunhas expectativas psicolóxicas do comprador sobre como "tiña" que ser un familiar de luxo. A madeira, aínda madeira auténtica, era xa un mero aplique sobre unha carrozaría metálica, encarecendo a fabricación e complicando o mantemento do vehículo. Nos anos 1960 e 1970 o woodie era xa un mero exercicio de estilo, xa que a "madeira" en realidade consistía nuns paneis de falsa madeira adheridos á superficie da carrozaría. === Cupé === {{Artigo principal|Cupé}} Cupé (ou coupé) é un tipo de carrozaría de dous ou tres volumes e dúas portas laterais. Un cupé denomínase [[fastback]] ou [[tricorpo]] (notchback), segundo o ángulo que forma a luneta traseira coa tapa do maleteiro ou do motor. Os cupés, xunto cos [[convertible]]s, forman o grupo dos [[automóbil deportivo|automóbiles deportivos]]. Entre as seguintes fotos pódese apreciar un antigo Ford Model A Coupé e un Auto Union 1000 coupé, precursor de Audi, con teito corredizo de lona, 2 portas sen piar tipo hardtop e carrozaría semi-fastback, coche moi avanzado na súa época e moi popular non só no seu país natal senón tamén en [[Brasil]] e [[Arxentina]]. [[Ficheiro:Ford A Coupé de Luxe green vr.jpg|200px|[[Ford A]] Cupé]] [[Ficheiro:EM Audi 5809.jpg|200px|Auto Union 1000 Cupé dos 50]] [[Ficheiro:Fiat 124 Coupe 1800 Baujahr 1972.jpg|2px|Fiat 124 1800 Cupé de 1972]] [[Ficheiro:Alfa Romeo Brera.jpg|200px|2009 Alfa Romeo Brera Cupé]] === Hardtop === As carrozarías tipo ''hardtop'' ou "teito duro" eran unha especialidade norteamericana. Consistían nunha versión sen piar B (sen parantes) dun vehículo de serie. O propósito do ''hardtop'' é conseguir a estética do convertible, pero evitando algúns dos seus inconvenientes. O máis frecuente é que fosen vehículos de dúas portas, pero tamén se chegaron a facer versións hardtop de vehículos de catro portas e ata de familiares. O hardtop presentaba algúns '''inconvenientes''': * A ausencia do piar B facía que o vehículo perdese rixidez torsional e resistencia en caso de envorco ou accidente. Os ''Hardtop'', por conseguinte, eran frecuentemente chasis ou monocascos de convertibles (e polo tanto reforzados) aos que se engadía un teito fixo. O Hardtop era, entón, máis pesado que o vehículo normal do que se derivaba, pero con menor rixidez torsional. * A falta de piar B nos Hardtop de catro portas provocaba problemas de axuste e de filtracións de auga entre as portas. Ás veces, debido á flexión da carrozaría, as portas podían chegar a abrirse sobre a marcha ao tomar unha curva pronunciada. [[Ficheiro:1965 AMC Marlin white 6 NJ interior.JPG|200px|Hardtop sen piar B dun AMC Marlin]] [[Ficheiro:Hardtop.jpg|200px|O teito do Pontiac Catalina hardtop simula un convertible]] [[Ficheiro:1972 Cadillac Sedan de Ville.jpg|200px|Cadillac Sedan de Ville, un hardtop de catro portas]] [[Ficheiro:Ford P5 20080504.JPG|200px|[[Ford Taunus]], un hardtop alemán]] === Vehículo deportivo utilitario === {{Artigo principal|Vehículo deportivo utilitario}} Un vehículo deportivo utilitario é un [[automóbil todo terreo]] con carrozaría [[monocasco]] deseñado para ser utilizado maioritariamente en asfalto. Os deportivos utilitarios adoitan ser máis altos que o vehículo do que se derivan e poden presentar detalles visuais tomados dos todo terreos, tales como barras frontais de protección ou rodas de reposto externas na porta traseira. [[Ficheiro:AMC Eagle wagon.jpg|200px|thumb|AMC Eagle, o primeiro deportivo utilitario.]] [[Ficheiro:2001.renault.scenic.arp.jpg|200px|thumb|Renault Scénic RX4, derivado dun monovolume.]] === Vehículo todo terreo === {{Artigo principal|Vehículo todo terreo}} Non confundir un automóbil todo terreo cun [[vehículo deportivo utilitario]], xa que un automóbil todo terreo é un tipo de vehículo deseñado para ser conducido en todo tipo de terreos. Estes automóbiles xurdiron como necesidade nas [[guerra]]s de principios do [[século XX]], e adaptáronse para uso civil sendo aproveitados para realizar travesías, vixiar zonas protexidas e moverse en terreos ásperos ou escorregadizos. [[Ficheiro:Chinajeep.jpg|200px|thumb|Jeep 2500 Made in China, con 6 en liña.]] [[Ficheiro:Land Rover Defender 90 softtop.jpg|200px|thumb|Land Rover Defender.]] [[Ficheiro:S404-300TDI-erg-chebbi.jpg|200px|thumb|Todo terreo Mercedes-Benz para competición.]] === Camioneta === {{Artigo principal|Pickup}} Unha camioneta (ou pickup) ten unha plataforma de carga descuberta por detrás do habitáculo. A plataforma de carga pode estar cuberta nalgúns modelos cunha lona ou cunha estrutura de fibra de vidro. [[Ficheiro:El Camino at Power Big Meet 2005 2.jpg|200px|thumb|Chevrolet El Camino, baseado nun turismo.]] [[Ficheiro:1997 Ford F-150 XLT.jpg|200px|thumb|Pickup Ford F150.]] [[Ficheiro:Masaya- pineapples.jpg|200px|thumb|As camionetas son moi útiles nos países menos desenvolvidos.]] [[Ficheiro:2008-07-11 Dirt bike on a truck bed in Chapel Hill.jpg|200px|thumb|Pickup, literalmente tradúcese do inglés como: «camioneta».]] [[Ficheiro:Santana ps-10 pu rear q.jpg|200px|thumb|[[Santana Motor|Santana]] pickup, derivado do [[Land Rover Defender]].]] === Limusina === Automóbil de luxo extremadamente longo, xeralmente baseado nun automóbil do [[segmento F]]. Ás veces incorpora unha partición de cristal insonorizado para evitar que o chofer escoite as conversacións entre os pasaxeiros. === Coche fúnebre === {{Artigo principal|Coche fúnebre}} Un coche fúnebre é un vehículo que se utiliza para transportar [[cadaleito]]s que conteñen os restos mortais dunha persoa. == Estilos de traseira == === Shooting brake === {{Artigo principal|Shooting brake}} É a combinación dun 'cupé' e un 'station wagon' ou familiar. Noutras palabras, un modelo derivado dun tres volumes, dous ou catro portas, ao que se lle engadiu un maleteiro e unha porta traseira máis grande e cunha abertura de acceso maior. === Notchback === {{Artigo principal|Notchback}} Notchback é sinónimo de tres volumes. É un formato de carrozaría co cristal traseiro relativamente vertical e cos tres volumes claramente definidos. === Hatchback === {{Artigo principal|Hatchback}} O termo "hatchback" designa aos vehículos cuxo beiril traseiro é relativamente curto e a porta traseira inclúe o vidro traseiro, por el pódese acceder ao habitáculo. A un hatchback con dúas portas laterais adóitaselle chamar "tres portas", e a un con catro portas laterais denomínaselle "cinco portas". Un hatchback é un automóbil deseñado de tal xeito que o acceso ao espazo de carga faise por unha porta traseira, situada na parte posterior do vehículo. Esta porta ás veces consiste tan só na fiestra de cristal traseira. Os hatchback adóitanse distinguir dos familiares en que os familiares teñen o beiril traseiro máis longo, polo cal o maleteiro adoita ser máis grande que nos hatchback. Nun familiar a porta traseira adoita estar moi vertical, mentres que nun hatchback a fiestra traseira pode estar máis inclinada. O primeiro hatchback de gran serie foi o [[Renault 4]]. O hatchback gañou popularidade polo seu carácter práctico, estendéndose tamén ao mercado de coches de luxo (Rover SD1, por exemplo), ata converterse no estilo de carrozaría máis frecuente en Europa para os coches pequenos e medianos. [[Ficheiro:2005-2007 BMW 130i (E87) Sport 5-door hatchback 01.jpg|200px|[[BMW Serie 1]] hatchback.]] [[Ficheiro:Ford Focus (42).JPG|200px|[[Ford Focus]] hatchback.]] [[Ficheiro:VW Golf VI 1.4 TSI 160PS Comfortline Reflexsilber Heck.JPG|200px|[[Volkswagen Golf]] hatchback.]] === Liftback === {{Artigo principal|Liftback}} O estilo de carrozaría "liftback" é unha variante do hatchback, na cal a quinta porta está moi inclinada, tendo así o vehículo a imaxe dun fastback ou -máis raramente- dun notchback, pero con porta traseira. En case todos os casos, os liftback teñen catro portas laterais; nestes casos, o termo "cinco portas" é tamén aplicable. Este estilo é aerodinamicamente máis eficiente que o do hatchback e o do notchback, aínda que aproveita peor o espazo que o do familiar. Moitos automóbiles do [[segmento D]] fabrícanse con carrozaría liftback, algúns exemplos son o [[Toyota Avensis]], o [[Opel Vectra]], o [[Ford Mondeo]], o [[Renault 11]] e o [[Renault Laguna]]. === Fastback === {{Artigo principal|Fastback}} Fastback, tamén chamado Sportback, é un deseño no que o teito inclínase suavemente ata a cola do automóbil. O fastback é aerodinamicamente máis eficiente que o tres volumes. Historicamente, unicamente os cupés ofrecíanse en formato fastback, pero actualmente existen coches como o Audi A7 Sportback con este acabado. == Estilos de teito == === Landau === O Landau incorpora elementos que simulan que o vehículo é convertible, como, no caso presentado, a falsa varela articulada no montante C. Para simular o teito convertible, o teito metálico está revestido con vinilo acolchado. [[Ficheiro:1968 White Ford Thunderbird Fordor rear.jpg|200px|Ford Thunderbird Landau de 1968.]] [[Ficheiro:1967 Green Ford Thunderbird Fordor rear.jpg|200px|O mesmo modelo, pero coa porta pechada.]] Véxase nas imaxes: a porta traseira limita coa falsa varela, unha estrataxema habitual neste tipo de vehículos. Nótese o vinilo no cristal da porta traseira para simular a capota creando un punto cego no piar C. === Convertible === {{Artigo principal|Cabriolé}} [[Ficheiro:1961 Lincoln Continental.jpg|miniatura|200px|[[Lincoln Continental]], un convertible de catro portas.]] Un cabriolé ou convertible ten un teito que se pode pregar, quitar e/ou gardar. Pódese desmontar o teito e a fiestra traseira. === Cabrio coach === Un "cabrio coach" ou "semiconvertible" é un automóbil que ten un teito retractable de tea ou lona. Era común en modelos antigos, como o [[Citroën 2CV]]. [[Ficheiro:Citroen 2CV 3.jpg|200px|Citroën 2CV Cabrio coach.]] [[Ficheiro:Topolinocab.jpg|200px|[[Fiat Topolino]] semiconvertible.]] === Roadster === {{Artigo principal|Roadster}} [[Ficheiro:1963 Morgan rear.jpg|miniatura|200px|Clásico [[Morgan Motor Company|Morgan]] [[Roadster]].]] Roadster é o nome aplicable a [[convertible]]s coa mínima protección do vento e os elementos. === Spider === {{Artigo principal|Spider}} Os [[Convertible#Roadster|Spider]] (ou Spyder) son unha versión italiana do Roadster, mentres en Alemaña adoitan chamar ás versións teutónicas como Speedster. === Targa === {{Artigo principal|Targa}} [[Ficheiro:DSCN1450.JPG|200px|miniatura|[[Porsche 914]]-6 Targa.]] Termo que utiliza a marca [[Porsche]] para definir aos seus vehículos que teñen piar C pero que se pode quitar parte do teito ríxido. == Notas == {{Listaref}} {{Listaref|group=N}} == Véxase tamén == * [[Faetón]] * [[Torpedo (automóbil)]] === Ligazóns externas === {{Commonscat}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Carrozarías]] milhkgokwd3l5k89njj2tvdiugk589h 7105373 7105371 2025-06-24T11:34:07Z Mark Gasoline 5312 /* Autoportante */ 7105373 wikitext text/x-wiki {{Sen referencias|data=novembro de 2019}} {{formatoWiki}} [[Ficheiro:Three body styles with pillars and boxes.png|right|275px|miniatura|Nomenclatura dos piares no automóbil, útil á hora de seguir as explicacións.]] A '''carrozaría'''<ref>{{DRAG|carrozaría}}</ref> ou '''carrocería''' dun [[automóbil]] é aquela parte do vehículo na que viaxan os pasaxeiros ou a carga. Nos vehículos autoportantes, a carrozaría suxeita ademais, os elementos mecánicos do vehículo. == Carrozarías segundo construción == === Chasis independente === Os [[Vehículo todo terreo|vehículos todo terreo]], [[camión]]s e [[autobus]]es empregan unha carrozaría formada por dúas estruturas, o [[Bastidor (vehículo) | bastidor]] ou [[chasis]] e a carrozaría. A técnica de construción de ''chasis independente'' usa un chasis ríxido que soporta todo o peso, as forzas do motor e da transmisión. A carrozaría, nesta técnica, cumpre moi pouca ou ningunha función estrutural.<ref name= Est>{{cita libro |apelidos=Dominguez Soriano/Ferrer Ruiz |nome= Esteban Jose/Julian |título=Elementos amovibles de la carroceria (Pcpi)|ano=2008 |editorial= Editex, S.A. |localización=España |isbn=9788497713931}} p. 6 y 7 {{es}}</ref><ref>[http://books.google.com.pr/books?id=tXjm7H__t-8C&pg=PA7&dq=Elementos+Amovibles+De+La+Carroceria+camion&hl=en&sa=X&ei=t_uhU437OoeG8gGroYDYBQ&ved=0CB8Q6AEwAA www.googlebooks.com.com] Elementos amovibles de la carroceria. Carrocerías en todoterreno, camiones y autobuses - Consultado o 18 de xuño de 2014.</ref> Esta técnica de construción era a única utilizada ata 1923,<ref>[[G. N. Georgano]], ''Cars: Early and Vintage, 1886-1930''. (London: Grange-Universal, 1990) p. 206</ref> ano no que se lanzou o primeiro automóbil con estrutura monocasco, o [[Lancia Lambda]]. As carrozarías autoportantes, ao longo do [[século XX]], foron substituíndo ao chasis independente. Actualmente só se constrúen con chasis independente algúns vehículos [[Vehículo todo terreo|todo terreo]], [[vehículo deportivo utilitario|deportivos utilitarios]], e a maioría das [[pickup|camionetas]] grandes e algunhas das camionetas lixeiras así como varios automóbiles americanos. Os primeiros chasis independentes eran de madeira, herdando as técnicas de construción dos coches de cabalos. Nos anos 1930 substituíronse de forma xeneralizada por chasis de aceiro. Existen chasis con [[Bastidor (vehículo)|bastidores]] de [[Bastidor (vehículo)#Construción|largueiros]] en forma de escaleira; dous traveseiros paralelos lonxitudinais cruzados por traveseiros transversais, con traveseiro en forma de X e de tubo central ''(Backbone frame - [[:en:Backbone chassis|en]])''. [[Ficheiro:Ford T.jpg|200px|thumb|[[Ford T]], vehículo veterano con chasis independente.]] [[Ficheiro:2004 Toyota Land Cruiser.jpg|200px|thumb|O [[Toyota Land Cruiser]], moderno vehículo con chasis independente.]] [[Ficheiro:Cabs.jpg|200px|thumb|O Ford Crown Victoria, favorito entre os taxistas pola súa fortaleza e rixidez.]] Nos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] o chasis independente durou máis que noutros países, xa que o costume estadounidense do cambio anual de deseño era máis difícil con estruturas monocasco. Desde os [[anos 1960|anos 60]] a maior parte dos automóbiles de pasaxeiros utilizaron a construción monocasco; só os camións, autobuses, todo terreo para uso rudo e automóbiles grandes seguen usando o chasis independente, aínda que cada vez máis se incorpora a estrutura autoportante. O chasis independente segue sendo o preferido para os vehículos industriais, que han de transportar ou arrastrar cargas pesadas. De entre os automóbiles de gran serie que se fabricaron con chasis independente destacan o [[Ford Crown Vitoria]] ''(- [[:en:Ford Crown Vitoria|en]])'', o [[Mercury Grand Marquis]] ''(- [[:en:Mercury Grand Marquis|en]])'' e o [[Lincoln Town Car]] ''(- [[:en:Lincoln Town Car|en]])''. As vantaxes son a facilidade de reparación en caso de colisión (o que o fai ser preferido como vehículo policial) e de alargar para facer unha [[limusina]]. === Autoportante === A carrozaría autoportante é unha técnica de construción na cal a chapa externa do vehículo soporta algunha (semimonocasco) ou toda a carga estrutural do vehículo. O primeiro vehículo en incorporar esta técnica construtiva foi o Lancia Lambda, de [[1923]]. Os primeiros vehículos de gran serie en ter carrozaría autoportante foron o (en inglés) [[w:en:Chrysler Airflow|Chrysler Airflow]] e o [[Citroën Traction Avant]]. O [[Volkswagen Escaravello]] de [[1938]] tiña unha carrozaría semimonocasco, xa que tiña chasis independente, pero este necesitaba tamén da carrozaría para soportar o peso do vehículo. A [[segunda guerra mundial]] supuxo un alto no desenvolvemento automobilístico. Trala guerra, a carrozaría autoportante difundiuse. O Morris Minor de 1948 foi un vehículo de posguerra que axiña adoptou a técnica. O Ford Consul introduciu unha variante de carrozaría autoportante chamada unit body ou unibody, na cal os distintos paneis da carrozaría se aparafusaban a unha estrutura monocasco. Outros vehículos (por exemplo o [[Chevrolet Camaro]] de 1967) utilizaron unha técnica mixta, na cal un semimonocasco se combináaba cun chasis parcial (subchasis) que soportaba o motor, a ponte dianteira e a transmisión. Esta técnica trataba de combinar a rixidez e a resistencia da carrozaría autoportante coa facilidade de fabricación do vehículo con chasis independente; actualmente este sistema atópase nalgúns [[SUV]] das marcas xaponesas [[Toyota]], [[Mitsubishi]] e [[Suzuki]] para obter maior rixidez torsional e ter á vez a vantaxe monocasco en SUV que requiran maior resistencia a malos tratos. Os inconvenientes eran desaxustes entre o chasis parcial e a carrozaría, solucionado agora con puntos de soldadura de nova xeración e adhesivos especiais. Actualmente, case todos os automóbiles se constrúen coa técnica de monocasco, realizándose as unións entre as distintas pezas mediante soldadura de puntos. Nos vehículos modernos, ata os cristais forman parte da estrutura do vehículo, colaborando en darlle fortaleza e rixidez. [[Ficheiro:Lancia-Lambda.jpg|200px|thumb|[[Lancia Lambda]], primeiro vehículo con carrozaría autoportante.]] [[Ficheiro:Citrb15greyfr.jpg|200px|thumb|[[Citroën Traction Avant]] (1934).]] [[Ficheiro:Chevrolet Corvair BW 3.JPG|200px|thumb|En 1960 Detroit tivo grandes innovacións na construción tipo autoportante, aquí o [[Chevrolet Corvair]].]] === Tubular === A '''carrozaría tubular''' ou '''superleggera''' ("superlixeira" en italiano), é un tipo de carrozaría utilizado en vehículos clásicos deportivos de mediados do século XX e polos [[grupo B|grupos B]] dos anos 80. Foi creada polo carroceiro italiano Touring en [[1937]]. Esta técnica utiliza como estrutura do vehículo unha rede de finos tubos metálicos soldados, recuberta despois con láminas metálicas, frecuentemente de metais exóticos tales como [[aluminio]] ou [[magnesio]]. Esta técnica consegue unha carrozaría de gran rixidez e resistencia con moi pouco peso. Por outra banda, a fabricación é moi cara e laboriosa. A técnica aínda se utiliza en modelos deportivos feitos a man. [[Ficheiro:Caterham7spaceframe-front.jpg|200px|thumb|Estrutura tubular dun [[Caterham Seven]] actual.]] [[Ficheiro:1962 Ferrari 250 GTO interior.jpg|200px|thumb|Estrutura tubular no habitáculo dun [[Ferrari]] 250 GTO de 1962.]] == Carrozarías segundo o número de volumes == === Monovolume === {{Artigo principal|Monovolume}} Un monovolume é unha carrozaría na que non se diferencia máis dun volume. A zona do motor, a cabina e o maleteiro están completamente integrados. Xeralmente, un monovolume é máis alto que un automóbil de turismo (1´60 a 1´80 metros contra 1´40 a 1´50 metros). Os monovolumes grandes e algúns compactos (desde 4´40 metros en diante) teñen frecuentemente tres filas de asentos, mentres que os máis pequenos só teñen dúas filas. [[Ficheiro:Vw bus t1 v sst.jpg|200px|thumb|[[Volkswagen Combi]], monovolume clásico por excelencia.]] [[Ficheiro:Espace 1.jpg|200px|thumb|Monovolume [[Renault Espace]] da primeira xeración.]] === Dous volumes === Os deseños de dous volumes articulan un volume para o capó co motor e un volume que combina o compartimento de pasaxeiros e carga, por exemplo, o [[Familiar (automóbil)|familiar]] ou o [[hatchback]] de tres ou cinco portas, e [[monovolume]]s como o [[Chrysler Voyager]]. <gallery perrow="5"> 5th Subaru Legacy 2.jpg|thumb|Dous volumes [[Subaru Legacy]]. Silver VW Scirocco I.jpg|thumb|Dous volumes [[Volkswagen Scirocco]]. VW Touran 20090611 front.JPG|thumb|Dous volumes [[Volkswagen Touran]]. </gallery> === Tres volumes === {{Artigo principal|Tricorpo}} Nun tres volumes ou tricorpo distínguense claramente os tres volumes: un volume para o capó co motor, outro volume para o habitáculo e un terceiro para o compartimento de carga. Os [[Sedán|sedáns]] son case sempre tricorpos, e numerosos [[Cupé|cupés]] tamén os son. Algunhas raras excepcións a esta regra son o [[SEAT Toledo]] de primeira xeración e o [[Daihatsu Applause]]. [[Ficheiro:Vw santana h sst.jpg|200px|thumb|[[Volkswagen Santana]], versión de tres volumes.]] [[Ficheiro:Mercedes Benz W108 rear 20070402.jpg|200px|thumb|[[Mercedes-Benz]] tres volumes dos anos 60.]] == Carrozarías segundo a forma == Os automóbiles teñen distintas formas de carrozaría. Algunhas destas formas están en produción, outras teñen un interese soamente histórico. Parte desas formas reciben o nome do deseño equivalente que tiñan os coches de cabalos antes de aparecer o automóbil. Lístanse deseguido os estilos en uso e o seu significado actual. === Sedán === {{Artigo principal|Sedán}} Sedán é un tipo de carrozaría típica dun automóbil de turismo; é un tres volumes no que a porta do maleteiro non inclúe ao vidro traseiro, polo que este está fixo e o maleteiro está separado da cabina. O maleteiro esténdese horizontalmente desde a parte inferior da lúa traseira algunhas decenas de centímetros cara atrás. A cantidade de portas é a das portas laterais, practicamente sempre dúas ou catro. Denomínanse "berlina", se se trata dun sedán de gran tamaño. [[Ficheiro:Opel Omega Sedan 1997.jpg|200px|thumb|Opel Omega sedán.]] [[Ficheiro:2002 Ford Falcon (AU III) SR sedan (2006-11-17).jpg|200px|thumb|Ford Falcon sedán australiano.]] === Tres portas e cinco portas === A porta traseira (terceira ou quinta porta, segundo o vehículo teña dous ou catro portas laterais), inclúe ao cristal traseiro e ábrese vertical ou case verticalmente para permitir o acceso á zona de carga. En inglés chámase a este vehículo "[[hatchback]]". En países anglófonos diferénciase ademais o "[[liftback]]", que é un automóbil cunha quinta porta non vertical, senón inclinada suavemente. Os [[automóbil todo terreo|automóbiles todo terreo]], os [[monovolume]]s e as [[furgoneta]]s tamén teñen normalmente unha porta traseira, no entanto, os termos "tres portas" e "cinco portas" adóitanse reservar para os turismos. === Familiar === {{Artigo principal|Coche familiar}} Un familiar ou rancheira é un automóbil co teito elevado ata a porta traseira, que serve para acceder á plataforma de carga. Os fabricantes adoitan utilizar os termos correspondentes noutros idiomas: "Break" en Francia, "Kombi", "Tourer" ou "Touring" en Alemaña e Suecia, "Station Wagon" en inglés norteamericano e "Estate" en inglés do [[Reino Unido]]. Dado que os termos familiar e station wagon teñen, para certos compradores, certo estigma de designar a vehículos aburridos, algúns fabricantes crearon nomes alternativos, máis suxestivos e estimulantes, para as súas versións familiares. Cabe destacar que o Volvo 240 familiar saíu en innumerables películas en [[Hollywood]], sendo unha estrela por si só. [[Ficheiro:2010 Volkswagen Jetta TDI Sportwagen rear -- 07-15-2010.jpg|200px|thumb|Volkswagen Jetta Sportwagen.]] [[Ficheiro:1990 volvo 240dl wagon 2.jpg|200px|thumb|Volvo 240 familiar.]] ==== Woodies ==== Estes vehículos foron denominados "rubias" en [[España]], dado que a madeira coa que se construían adoitaba ser de cor clara. Era normal que, ao falar nunha revista especializada española contemporánea de, digamos, un SEAT 1500 Familiar, chamábaselle "SEAT 1500 ''rubia''", malia que non houbese madeira auténtica nin simulada neste vehículo. Outra denominación para esta carrozaría (e para o "Familiar") foi o de ''Rancheira''. A historia do woodie (de ''wood'', "madeira" en inglés, e ''woodie'', "feito de madeira") é unha historia de cambios tecnolóxicos e sociais. Nos anos 1920, algúns carroceiros empezaron a adaptar chasis de sedáns para transportar vultos. Esta adaptación dáballes unha forma moi parecida ao que actualmente chamamos familiar ou station wagon. Dado que os coches daquela época tiñan o chasis independente da carrozaría, era posible facer cambios na carrozaría sen afectar á estrutura básica do vehículo, polo que os paneis de carrozaría modificados adoitaban ser de madeira, xa que este material facía posible unha transformación artesanal, dado que o estampar paneis metálicos require dun gran investimento inicial. Naquela época o coche era aínda un artigo minoritario, e o método de transporte máis popular era o [[ferrocarril]], xurdindo así para moitos hoteis o problema de que os seus clientes necesitaban transportar maletas e vultos desde a estación de ferrocarril ata o hotel. Os hoteis, consecuentemente, adquiriron frotas destes vehículos para transportar maletas de clientes dende a estación do tren ata o hotel. De aí o nome ''"Station Wagon"''. Nos anos 1930 empezaron a aparecer woodies de luxo. Probablemente pola asociación mental do woodie co tempo de lecer e os hoteis de luxo que os empregaban. Lonxe da connotación utilitaria e comercial que o "Familiar" tivo en Europa, nos Estados Unidos o "Woodie" era moitas veces o tope de gama, un vehículo moi caro e cargado de extras, e un símbolo de status social. Ata esta época, o woodie tivo os paneis de madeira ditados por necesidades técnicas. [[Ficheiro:BiscuterComercial200CLado.jpg|200px|thumb|[[Biscuter]] comercial.]] [[Ficheiro:Pontiac Woodie.jpg|200px|thumb|Pontiac Special Series 25 woodie de 1940.]] [[Ficheiro:1967 Ford Country Squire.jpg|200px|thumb|Ford Country Squire Faux woodie (1967).]] Nos anos 1950 os vehículos para transporte de vultos xa eran vehículos de gran serie, e non conversións artesanais, polo que estaban construídos exclusivamente con chapa metálica. O woodie xa non tiña ningunha razón de ser, salvo o mantemento dunhas expectativas psicolóxicas do comprador sobre como "tiña" que ser un familiar de luxo. A madeira, aínda madeira auténtica, era xa un mero aplique sobre unha carrozaría metálica, encarecendo a fabricación e complicando o mantemento do vehículo. Nos anos 1960 e 1970 o woodie era xa un mero exercicio de estilo, xa que a "madeira" en realidade consistía nuns paneis de falsa madeira adheridos á superficie da carrozaría. === Cupé === {{Artigo principal|Cupé}} Cupé (ou coupé) é un tipo de carrozaría de dous ou tres volumes e dúas portas laterais. Un cupé denomínase [[fastback]] ou [[tricorpo]] (notchback), segundo o ángulo que forma a luneta traseira coa tapa do maleteiro ou do motor. Os cupés, xunto cos [[convertible]]s, forman o grupo dos [[automóbil deportivo|automóbiles deportivos]]. Entre as seguintes fotos pódese apreciar un antigo Ford Model A Coupé e un Auto Union 1000 coupé, precursor de Audi, con teito corredizo de lona, 2 portas sen piar tipo hardtop e carrozaría semi-fastback, coche moi avanzado na súa época e moi popular non só no seu país natal senón tamén en [[Brasil]] e [[Arxentina]]. [[Ficheiro:Ford A Coupé de Luxe green vr.jpg|200px|[[Ford A]] Cupé]] [[Ficheiro:EM Audi 5809.jpg|200px|Auto Union 1000 Cupé dos 50]] [[Ficheiro:Fiat 124 Coupe 1800 Baujahr 1972.jpg|2px|Fiat 124 1800 Cupé de 1972]] [[Ficheiro:Alfa Romeo Brera.jpg|200px|2009 Alfa Romeo Brera Cupé]] === Hardtop === As carrozarías tipo ''hardtop'' ou "teito duro" eran unha especialidade norteamericana. Consistían nunha versión sen piar B (sen parantes) dun vehículo de serie. O propósito do ''hardtop'' é conseguir a estética do convertible, pero evitando algúns dos seus inconvenientes. O máis frecuente é que fosen vehículos de dúas portas, pero tamén se chegaron a facer versións hardtop de vehículos de catro portas e ata de familiares. O hardtop presentaba algúns '''inconvenientes''': * A ausencia do piar B facía que o vehículo perdese rixidez torsional e resistencia en caso de envorco ou accidente. Os ''Hardtop'', por conseguinte, eran frecuentemente chasis ou monocascos de convertibles (e polo tanto reforzados) aos que se engadía un teito fixo. O Hardtop era, entón, máis pesado que o vehículo normal do que se derivaba, pero con menor rixidez torsional. * A falta de piar B nos Hardtop de catro portas provocaba problemas de axuste e de filtracións de auga entre as portas. Ás veces, debido á flexión da carrozaría, as portas podían chegar a abrirse sobre a marcha ao tomar unha curva pronunciada. [[Ficheiro:1965 AMC Marlin white 6 NJ interior.JPG|200px|Hardtop sen piar B dun AMC Marlin]] [[Ficheiro:Hardtop.jpg|200px|O teito do Pontiac Catalina hardtop simula un convertible]] [[Ficheiro:1972 Cadillac Sedan de Ville.jpg|200px|Cadillac Sedan de Ville, un hardtop de catro portas]] [[Ficheiro:Ford P5 20080504.JPG|200px|[[Ford Taunus]], un hardtop alemán]] === Vehículo deportivo utilitario === {{Artigo principal|Vehículo deportivo utilitario}} Un vehículo deportivo utilitario é un [[automóbil todo terreo]] con carrozaría [[monocasco]] deseñado para ser utilizado maioritariamente en asfalto. Os deportivos utilitarios adoitan ser máis altos que o vehículo do que se derivan e poden presentar detalles visuais tomados dos todo terreos, tales como barras frontais de protección ou rodas de reposto externas na porta traseira. [[Ficheiro:AMC Eagle wagon.jpg|200px|thumb|AMC Eagle, o primeiro deportivo utilitario.]] [[Ficheiro:2001.renault.scenic.arp.jpg|200px|thumb|Renault Scénic RX4, derivado dun monovolume.]] === Vehículo todo terreo === {{Artigo principal|Vehículo todo terreo}} Non confundir un automóbil todo terreo cun [[vehículo deportivo utilitario]], xa que un automóbil todo terreo é un tipo de vehículo deseñado para ser conducido en todo tipo de terreos. Estes automóbiles xurdiron como necesidade nas [[guerra]]s de principios do [[século XX]], e adaptáronse para uso civil sendo aproveitados para realizar travesías, vixiar zonas protexidas e moverse en terreos ásperos ou escorregadizos. [[Ficheiro:Chinajeep.jpg|200px|thumb|Jeep 2500 Made in China, con 6 en liña.]] [[Ficheiro:Land Rover Defender 90 softtop.jpg|200px|thumb|Land Rover Defender.]] [[Ficheiro:S404-300TDI-erg-chebbi.jpg|200px|thumb|Todo terreo Mercedes-Benz para competición.]] === Camioneta === {{Artigo principal|Pickup}} Unha camioneta (ou pickup) ten unha plataforma de carga descuberta por detrás do habitáculo. A plataforma de carga pode estar cuberta nalgúns modelos cunha lona ou cunha estrutura de fibra de vidro. [[Ficheiro:El Camino at Power Big Meet 2005 2.jpg|200px|thumb|Chevrolet El Camino, baseado nun turismo.]] [[Ficheiro:1997 Ford F-150 XLT.jpg|200px|thumb|Pickup Ford F150.]] [[Ficheiro:Masaya- pineapples.jpg|200px|thumb|As camionetas son moi útiles nos países menos desenvolvidos.]] [[Ficheiro:2008-07-11 Dirt bike on a truck bed in Chapel Hill.jpg|200px|thumb|Pickup, literalmente tradúcese do inglés como: «camioneta».]] [[Ficheiro:Santana ps-10 pu rear q.jpg|200px|thumb|[[Santana Motor|Santana]] pickup, derivado do [[Land Rover Defender]].]] === Limusina === Automóbil de luxo extremadamente longo, xeralmente baseado nun automóbil do [[segmento F]]. Ás veces incorpora unha partición de cristal insonorizado para evitar que o chofer escoite as conversacións entre os pasaxeiros. === Coche fúnebre === {{Artigo principal|Coche fúnebre}} Un coche fúnebre é un vehículo que se utiliza para transportar [[cadaleito]]s que conteñen os restos mortais dunha persoa. == Estilos de traseira == === Shooting brake === {{Artigo principal|Shooting brake}} É a combinación dun 'cupé' e un 'station wagon' ou familiar. Noutras palabras, un modelo derivado dun tres volumes, dous ou catro portas, ao que se lle engadiu un maleteiro e unha porta traseira máis grande e cunha abertura de acceso maior. === Notchback === {{Artigo principal|Notchback}} Notchback é sinónimo de tres volumes. É un formato de carrozaría co cristal traseiro relativamente vertical e cos tres volumes claramente definidos. === Hatchback === {{Artigo principal|Hatchback}} O termo "hatchback" designa aos vehículos cuxo beiril traseiro é relativamente curto e a porta traseira inclúe o vidro traseiro, por el pódese acceder ao habitáculo. A un hatchback con dúas portas laterais adóitaselle chamar "tres portas", e a un con catro portas laterais denomínaselle "cinco portas". Un hatchback é un automóbil deseñado de tal xeito que o acceso ao espazo de carga faise por unha porta traseira, situada na parte posterior do vehículo. Esta porta ás veces consiste tan só na fiestra de cristal traseira. Os hatchback adóitanse distinguir dos familiares en que os familiares teñen o beiril traseiro máis longo, polo cal o maleteiro adoita ser máis grande que nos hatchback. Nun familiar a porta traseira adoita estar moi vertical, mentres que nun hatchback a fiestra traseira pode estar máis inclinada. O primeiro hatchback de gran serie foi o [[Renault 4]]. O hatchback gañou popularidade polo seu carácter práctico, estendéndose tamén ao mercado de coches de luxo (Rover SD1, por exemplo), ata converterse no estilo de carrozaría máis frecuente en Europa para os coches pequenos e medianos. [[Ficheiro:2005-2007 BMW 130i (E87) Sport 5-door hatchback 01.jpg|200px|[[BMW Serie 1]] hatchback.]] [[Ficheiro:Ford Focus (42).JPG|200px|[[Ford Focus]] hatchback.]] [[Ficheiro:VW Golf VI 1.4 TSI 160PS Comfortline Reflexsilber Heck.JPG|200px|[[Volkswagen Golf]] hatchback.]] === Liftback === {{Artigo principal|Liftback}} O estilo de carrozaría "liftback" é unha variante do hatchback, na cal a quinta porta está moi inclinada, tendo así o vehículo a imaxe dun fastback ou -máis raramente- dun notchback, pero con porta traseira. En case todos os casos, os liftback teñen catro portas laterais; nestes casos, o termo "cinco portas" é tamén aplicable. Este estilo é aerodinamicamente máis eficiente que o do hatchback e o do notchback, aínda que aproveita peor o espazo que o do familiar. Moitos automóbiles do [[segmento D]] fabrícanse con carrozaría liftback, algúns exemplos son o [[Toyota Avensis]], o [[Opel Vectra]], o [[Ford Mondeo]], o [[Renault 11]] e o [[Renault Laguna]]. === Fastback === {{Artigo principal|Fastback}} Fastback, tamén chamado Sportback, é un deseño no que o teito inclínase suavemente ata a cola do automóbil. O fastback é aerodinamicamente máis eficiente que o tres volumes. Historicamente, unicamente os cupés ofrecíanse en formato fastback, pero actualmente existen coches como o Audi A7 Sportback con este acabado. == Estilos de teito == === Landau === O Landau incorpora elementos que simulan que o vehículo é convertible, como, no caso presentado, a falsa varela articulada no montante C. Para simular o teito convertible, o teito metálico está revestido con vinilo acolchado. [[Ficheiro:1968 White Ford Thunderbird Fordor rear.jpg|200px|Ford Thunderbird Landau de 1968.]] [[Ficheiro:1967 Green Ford Thunderbird Fordor rear.jpg|200px|O mesmo modelo, pero coa porta pechada.]] Véxase nas imaxes: a porta traseira limita coa falsa varela, unha estrataxema habitual neste tipo de vehículos. Nótese o vinilo no cristal da porta traseira para simular a capota creando un punto cego no piar C. === Convertible === {{Artigo principal|Cabriolé}} [[Ficheiro:1961 Lincoln Continental.jpg|miniatura|200px|[[Lincoln Continental]], un convertible de catro portas.]] Un cabriolé ou convertible ten un teito que se pode pregar, quitar e/ou gardar. Pódese desmontar o teito e a fiestra traseira. === Cabrio coach === Un "cabrio coach" ou "semiconvertible" é un automóbil que ten un teito retractable de tea ou lona. Era común en modelos antigos, como o [[Citroën 2CV]]. [[Ficheiro:Citroen 2CV 3.jpg|200px|Citroën 2CV Cabrio coach.]] [[Ficheiro:Topolinocab.jpg|200px|[[Fiat Topolino]] semiconvertible.]] === Roadster === {{Artigo principal|Roadster}} [[Ficheiro:1963 Morgan rear.jpg|miniatura|200px|Clásico [[Morgan Motor Company|Morgan]] [[Roadster]].]] Roadster é o nome aplicable a [[convertible]]s coa mínima protección do vento e os elementos. === Spider === {{Artigo principal|Spider}} Os [[Convertible#Roadster|Spider]] (ou Spyder) son unha versión italiana do Roadster, mentres en Alemaña adoitan chamar ás versións teutónicas como Speedster. === Targa === {{Artigo principal|Targa}} [[Ficheiro:DSCN1450.JPG|200px|miniatura|[[Porsche 914]]-6 Targa.]] Termo que utiliza a marca [[Porsche]] para definir aos seus vehículos que teñen piar C pero que se pode quitar parte do teito ríxido. == Notas == {{Listaref}} {{Listaref|group=N}} == Véxase tamén == * [[Faetón]] * [[Torpedo (automóbil)]] === Ligazóns externas === {{Commonscat}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Carrozarías]] 9cheintt1r5k1xmwmyhhze6rbca4buh 0 244456 7105142 6810687 2025-06-24T00:00:00Z O Breixo 127505 7105142 wikitext text/x-wiki {{sen notas}} {{Edificio |nome=Gran Hotel Bali |imaxe=Gran bali.jpg |localización=[[Benidorm]], [[España]] |arquitecto=Antonio Escario |altura=186 metros |dono=Grupo Bali }} O '''Gran Hotel Bali''' é un hotel da cidade [[España|española]] de [[Benidorm]] ([[Provincia de Alacant|Alacant]]), o máis alto de [[Europa]]. Inaugurado o [[17 de maio]] do ano [[2002]], foi o edificio máis alto de [[España]] desde que superou á [[Torre Picasso]] ata [[novembro]] de [[2006]], data en que foi superado pola madrileña [[Torre Espacio]]. Ten un total de 186 metros, malia que o plan parcial de construción prevía unha altura de 210 metros. A instalación é de catro estrelas, e conta con 52 plantas nas que se atopan: 776 habitacións, doce delas suites, 68 suites júnior e outros dez dormitorios sen [[Barreira arquitectónica|barreiras arquitectónicas]]. == Historia e características == O Gran Hotel Bali, que está situado na Cala de [[Benidorm]], empezou a construírse en [[1990]], cun orzamento próximo aos 2.000 millóns de [[peseta]]s, e a súa estrutura quedou terminada dez anos despois. A partir dese momento deu comezo a fase de habilitación e decoración de dependencias, distribuídas en dous edificios. Está considerado como o hotel máis seguro de España xa que dispón de modernos sistemas informáticos para evitar catástrofes: materiais ignífugos, fiestras que se abren automaticamente para deixar saír o fume, portas que se pechan soas para evitar o paso do lume e un sofisticado dispositivo informático capaz de avisar aos técnicos sen a intervención humana. O Gran Hotel Bali pertence ao grupo Bali, con outros dous hoteis tamén repartidos por [[Benidorm]], nas dúas praias, o Cabana e o hotel Benidorm Center, de tres e catro estrelas respectivamente. O director do proxecto, o arquitecto [[Antonio Escario]], traballou xunto a un amplo equipo de colaboradores que deseñaron para este hotel unha estrutura en formigón armado, calculada polo Estudo de Enxeñería Florentino Regalado & Asociados para unha superficie total construída de 40.000 metros cadrados. Anualmente o hotel alberga unha carreira de subida de escaleiras ata o miradoiro, estando a marca en posesión do australiano [[Paul Crake]], que no ano 2003 ascendeu en 4 minutos e 35 segundos. Desde o Gran Hotel celebrouse o primeiro campionato de [[salto base]], o ''Spain Base 08''. En 2009 empeza o ''Base Jump Extreme World Championship'', o primeiro campionato mundial de salto base, que cada ano dará comezo no Gran Hotel Bali e percorrerá diversas cidades de todo mundo en busca dos mellores saltadores. == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Outros artigos === * [[Lista de rañaceos en Benidorm]] === Ligazóns externas === * [http://www.granhotelbali.com/ Gran Hotel Bali] {{es}} * [http://www.urbanity.es/foro/rascacielos-y-highrises-cva/146-benidorm-alicante-gran-hotel-bali-186m-52p.html/ Urbanity.es - Gran Hotel Bali] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090628144030/http://www.urbanity.es/foro/rascacielos-y-highrises-cva/146-benidorm-alicante-gran-hotel-bali-186m-52p.html |date=28 de xuño de 2009 }} {{es}} * [https://web.archive.org/web/20090504055530/http://www.subidahotelbali.com/ Competición de Subida de Escaleiras] {{es}} * [http://www.ajedrezenelbali.com/ Festival de Xadrez do Gran Hotel Bali] {{es}} * [http://www.fringenieria.com/ Florentino Regalado & Asociados] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130416083710/http://fringenieria.com/ |date=16 de abril de 2013 }} {{es}} {{ sucesión | predecesor = [[Torre Picasso]] | título = Edificio máis alto de España | período = [[2002]]-[[2007]] | sucesor = [[Torre Espacio]] }} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Rañaceos de Benidorm|Bali]] [[Categoría:Hoteis|Bali]] [[Categoría:Empresas da Comunidade Valenciana]] gjoze2skf7w6xh25k67zr86dmbx6hov 0 247591 7104823 6963478 2025-06-23T19:34:27Z O Breixo 127505 7104823 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Wappers - Episodes from September Days 1830 on the Place de l’Hôtel de Ville in Brussels.JPG |descrición_imaxe = ''Episodio da Revolución Belga de 1830'', [[Egide Charles Gustave Wappers|Gustaf Wappers]] (1834), <span style="white-space:nowrap;">([[Museos Reais de Belas Artes de Bélxica|Museo de Belas Artes]], Bruxelas)</span> |resultado = Vitoria [[Bélxica|belga]]; as principais potencias europeas recoñeceron a independencia belga do Reino Unido dos Países Baixos. |combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of Belgium (1830).svg|20px|border]] [[Bélxica|Rebeldes belgas]]<br>{{BEL}} <small>(dende 1831)</small><br/> {{FRAb}} [[Monarquía de Xullo|Reino de Francia]] |combatentes2 = {{RPB}} |comandante1 = [[Ficheiro:Flag of Belgium (1830).svg|20px|border]] [[Erasme Louis Surlet de Chokier|Baron Surlet de Chokier]]<br /> [[Ficheiro:Flag of Belgium (1830).svg|20px|border]] [[Charles Rogier]] <br/> {{FRAb}} [[Étienne Maurice Gérard]] |comandante2 = {{RPBb}} [[Guillerme I dos Países Baixos|Rei Guillerme I]]<br/>{{RPBb}} [[Guillerme II dos Países Baixos|Príncipe herdeiro Guillerme]] |soldados1 = [[Ficheiro:Flag of Belgium (1830).svg|20px|border]] Descoñecido<br/> {{FRAb}} 60 000 homes<ref name="Conflict 2009">A Global Chronology of Conflict: From the Ancient World to the Modern Middle ... , by Spencer C. Tucker, 2009, p. 1156</ref> |soldados2 ={{RPBb}} 50 000 homes<ref name="Conflict 2009">A Global Chronology of Conflict: From the Ancient World to the Modern Middle ... , by Spencer C. Tucker, 2009, p. 1156</ref> }} A '''Revolución Belga''' foi un conflito que provocou [[Secesión (política)|secesión]] das provincias do Sur do [[Reino Unido dos Países Baixos]], establecéndose o independente [[Bélxica|Reino de Bélxica]]. A poboación do sur era na súa maioría [[Igrexa Católica|católicos]]; preto da metade de [[Lingua francesa|fala francesa]]. Moitos liberais consideraban o [[Guillerme I dos Países Baixos|reinado de Guillerme I]] como despótico. Había altas taxas de desemprego e un malestar crecente entre o proletariado.<ref>E.H. Kossmann, ''The Low Countries 1780-1940'' (1978) pp 151-54</ref> O [[25 de agosto]] de [[1830]] estalaron disturbios en [[Cidade de Bruxelas|Bruxelas]] e as tendas foron saqueadas. Os espectadores dun teatro que acababan de ver unha ópera [[Nacionalismo|nacionalista]] uníronse á multitude. Os levantamentos estendéronse por outras partes do país. As [[fábrica]]s foron ocupadas e as máquinas destruídas. Restaurouse a orde brevemente despois de que Guillerme enviara ás súas tropas ás provincias do sur, porén, os radicais alcanzaron o poder e comezaron a falar de [[Secesión (política)|secesión]].<ref>Paul W. Schroeder, ''The Transformation of European Politics 1763-1848'' (1994) pp 671-91</ref> Entre as tropas holandesas déronse desercións en masa dos recrutas das provincias do sur, polo que tiveron que retirarse. Os Estados Xerais de Bruxelas votaron a favor da secesión e declararon a independencia. A raíz disto, congregouse o [[Congreso Nacional de Bélxica|Congreso Nacional]]. O Rei Guillerme abstívose de realizar accións militares e fixo un chamamento ás grandes potencias europeas. Na resultante [[Conferencia de Londres de 1830|conferencia]] celebrada en [[Londres]] as principais potencias europeas recoñeceron a independencia de Bélxica. Tras a coroación de [[Leopoldo I de Bélxica|Leopoldo I]] como "Rei dos Belgas" en [[1831]], o Rei Guillerme fixo un tardío intento militar de reconquistar Bélxica e restablecer o seu trono a través dunha [[campaña militar]]. Esta "[[Campaña dos Dez Días]]" fracasou debido á intervención militar de [[Francia]]. Non foi ata [[1839]] cando os holandeses aceptaron a decisión tomada na Conferencia de Londres e a independencia belga, cousa que fixeron coa sinatura do [[Tratado de Londres (1839)|Tratado de Londres]]. == Bélxica e os Países Baixos ata 1815 == === Historia conxunta === Os territorios que comprenden o que actualmente son Países Baixos, Bélxica e Luxemburgo, a excepción da Diocese de Liexa, estiveron na Idade Media unidos cultural e politicamente e pertenceron dende os séculos [[Século XIV|XIV]]/[[Século XV|XV]] ata o [[Século XVI|XVI]] aos [[Países Baixos borgoñóns]], e máis tarde á [[Circunscrición de Borgoña]], no [[Sacro Imperio Romano Xermánico]]. O [[Condado de Flandres]] e o [[Ducado de Brabante]], coas súas cidades ([[Anveres]], [[Bruxas]], [[Gante]], [[Bruxelas]], [[Malinas]] e [[Ypres]]) tiveron un importante papel na rexión dos Países Baixos. En 1464 reuníronse por primeira vez os [[Estados Xerais dos Países Baixos]] en [[Bruxas]], e o tribunal supremo reuniuse en [[Malinas]]. Da [[Casa de Borgoña]] pasaron por herdanza á [[Casa de Habsburgo]] e experimentaron unha época dourada baixo o goberno do [[Carlos I de España|Emperador Carlos V]], trala súa abdicación, o mando sobre os [[Países Baixos españois]] pasou ao seu fillo, [[Filipe II de España|Filipe II]]. === Historia por separado === [[Ficheiro:Map Burgundian Netherlands 1477-en.png|miniatura|As 17 provincias dos Países Baixos e a Diocese de Liexa (en verde), 1477.]] [[Ficheiro:Map Union of Arras and Utrecht 1579-gl.svg|miniatura|dereita|Unión de Utrecht (azul claro), Unión de Arras (amarelo) e Diocese de Liexa (verde), 1579.]] A separación produciuse durante a Reforma. En primeiro lugar foron as provincias de fala [[Lingua neerlandesa|neerlandesa]] e boa parte do sur dos Países Baixos Alemáns captadas polo [[calvinismo]]. A continuación comezou a [[Guerra dos Oitenta Anos]] entre [[España]] e as rexións autoproclamadas protestantes. Mentres que as [[Valonia|provincias valoas]] recoñeceron expresamente na [[Unión de Arras]] estar baixo a soberanía española, os territorios do norte aliáronse na [[Unión de Utrecht]]. En 1581 as provincias do norte disociáronse na [[República dos Sete Países Baixos Unidos]], baixo control español e do Sacro Imperio. A caída de Anveres en [[1585]] marcou un punto de inflexión na historia de ambos países. O sur permaneceu en España e foi convertido de novo ao [[catolicismo]]. Moitos intelectuais, artistas e comerciantes fuxiron ao norte, onde despuntaba a [[Idade de oro dos Países Baixos]], mentres que as rexións do sur permaneceron baixo a monarquía [[absolutismo|absolutista]] dos [[Casa de Austria|Austria]]. Estiveron baixo o mando dun gobernador que reinaba desde Bruxelas. A guerra con España, case ininterrompida, rematou en [[1648]] coa [[Paz de Westfalia]], que consolidou a separación entre norte e sur. A desembocadura do [[Escalda]] quedou na parte da Unión, o que frustrou o comercio de Anveres, xa que perdeu a comunicación directa co mar. Durante os anos de rivalidade entre os Habsburgo e Francia, os Países Baixos Españois foron lugar habitual de guerra e no [[Tratado dos Pireneos]] (1659) e a [[Guerra de Devolución]] (1667–1668) lugares importantes, como [[Lille]], [[Arras, Francia|Arras]], [[Cambrai]] e o condado de [[Artois]] pasaron ao control francés. Trala [[Guerra de Sucesión Española]] e a firma do [[Tratado de Utrecht]], os que foran ata aquel momento Países Baixos Españois foron adxudicados aos Habsburgo austríacos en 1714 e recibiron o nome de [[Países Baixos Austríacos]]. === A evolución dende a Revolución francesa === [[Ficheiro: OoNL1786.png|miniatura|Países Baixos Austríacos e o Principado de Liexa, 1786.<ref name="Shepherd">William R. Shepherd: ''The Historical Atlas'', 1926. ([[:Ficheiro:Central europe 1786.jpg|Ver mapa completo]]).</ref>]] En [[1789]], as hostilidades do [[Ducado de Brabante]] co Emperador [[Xosé II de Habsburgo|Xosé II]] provocaron a [[Revolución de Brabante]], que liderada por [[Hendrik van der Noot]] e [[Jan Frans Vonck]], desembocou o [[11 de xaneiro]] de [[1790]] na declaración de independencia dos ''Etats Belgiques Unis'' ([[Estados Unidos Belgas]]). Esta república confederada durou durante un curto período de tempo, pero foi unha expresión das pretensións de independencia que apareceron como reacción ás reformas centralistas de Xosé II. Neste contexto apareceron diferentes ideas de «nación belga», que tiñan en común o sentimento de unidade. Este sentimento non desapareceu co colapso da república e xunto con outros factores foi unha das causas da revolución de 1830. Paralelamente á Revolución de Brabante produciuse a [[Revolución de Liexa]], influída pola Revolución francesa. Os Países Baixos Austríacos e os do Norte foron, no contexto das [[Guerras Revolucionarias Francesas]], ocupados en [[1794]] e [[1795]] respectivamente polas tropas revolucionarias. Despois, debido ao [[Tratado de Campo Formio]] formaron parte de Francia durante os doce anos posteriores. A longo prazo foi significativo que a pesar das protestas iniciais da burguesía contra a asimilación, se foran afrancesando cultural e lingüisticamente. Os Países Baixos do Norte formaron, trala independencia de Francia, a [[República Bátava]] (1795–1806), e despois o [[Reino de Holanda]] gobernado polo irmán de [[Napoleón Bonaparte|Napoleón]] [[Lois I de España|Lois Bonaparte]] (1806–1810) e finalmente integrouse no estado francés. Cando se impuxo en [[1810]] o [[Bloqueo Continental]] contra Inglaterra desatouse unha crise económica da que os Países Baixos non se recuperaron ata que en 1813 as tropas francesas se retiraron trala [[Batalla de Leipzig]]. == Reino Unido dos Países Baixos (1815–1830) == === Congreso de Viena === En novembro de 1813 os políticos de orientación [[Orange|oranxista]] asumiron o poder público na [[A Haia|Haia]] e xa en decembro fixeron príncipe herdeiro a [[Guillerme I dos Países Baixos|Guillerme I]], coa condición de ter unha constitución. Antes da [[Batalla de Waterloo]] en 1815 [[Gran Bretaña]] considerou que a forma de manter a súa seguridade era mediante un equilibrio de forzas entre as potencias continentais. As outras grandes potencias, [[Austria]], [[Prusia]] e [[Rusia]] asociáronse para crear un estado intermedio entre elas e Francia. Este estado estaba formado pola antiga República dos Sete Países Baixos Unidos, os antigos Países Baixos Austríacos (incluíndo Luxemburgo), e Liexa, que constituíron o Reino Unido dos Países Baixos. Ao mesmo tempo, os británicos compensaron aos Países Baixos con estas ganancias territoriais pola ocupación da [[Colonia do Cabo]]. As esperanzas dos conservadores en Bélxica residían na restauración do goberno austríaco, pero como ese país non amosou, aparentemente, ningún interese, aceptaron a unión de norte e sur nuns Países Baixos unidos. Non de acordo con esta decisión, o líder conservador da Revolución de Brabante exiliado en Londres, [[Henri van der Noot]], discutiu con representantes dos oranxistas. A unión foi aprobada no Congreso de Viena; a solución de formar un estado independente baixo o goberno dun príncipe austríaco non foi aprobado, xa que se cría que o estado resultante non tería suficiente autoridade. === Estado conxunto === [[Ficheiro:1815-VerenigdKoninkrijkNederlanden-en.svg|miniatura|O [[Reino Unido dos Países Baixos]] (1815–1830).]] O novo estado no era [[federalismo|federal]], senón [[estado unitario|unitario]]. Isto foi un problema, xa que as tensións entre o norte e o sur apareceron en pouco tempo. Os factores principais foron relixiosos e lingüísticos, que se agravaron ao aparecer problemas económicos e ao no satisfacer as demandas liberais. O desequilibrio agravouse por mor de que as rexións do norte eran as dominantes, aínda que tiñan 2 millóns de habitantes fronte aos 3,5 do sur. A «holandización» atopouse cunha dobre resistencia: a poboación [[Flandres|flamenga]], en particular o clero, rexeitaba o calvinismo imperante no norte, mentres que a Bélxica francófona non aceptaba a imposición da [[lingua neerlandesa]]. A división entre Bélxica e Holanda estaba tan acentuada que a rebelión parecía inevitable. A situación volveuse máis tensa coa [[Revolución de 1830|Revolución de Xullo]] en Francia, estendeu a inquietude da revolución a toda Europa, e especialmente aos seus veciños francófonos do norte. O rei Guillerme I reaccionou de maneira pouco diplomática fronte á revolución. Estaba influído polas ideas conservadoras da [[Restauración Europea|Restauración]], que predominaba tamén nos gobernantes da [[Confederación Xermánica]], en particular nos seus parentes prusianos (a súa nai Frederica Sofía Guillermina, que até á súa morte en 1820 exerceu unha grande influencia sobre el, era irmá do rei prusiano [[Frederico Guillerme II de Prusia|Frederico Guillerme]]. === Conflito lingüístico === En 1815 vivían no sur 218.000 analfabetos, pero só 23.000 no norte. Guillerme I concentrou os seus esforzos nesta materia: durante os quince anos do seu reinado, construíronse no sur 1.500 colexios, nos que se ensinaba na lingua local. En Flandres e Bruxelas ensinábase tamén en neerlandés, e na Valonia en francés. O número de estudantes de primaria nas provincias do sur pasou de 150.000 a 300.000. Os funcionarios e burgueses francófonos reaccionaron contra a implantación do neerlandés no exército, o goberno e os colexios. Valonia non era a única rexión de distinta fala, en Flandres a burguesía falaba francés, mentres que o resto da poboación falaba o dialecto [[linguas baixo fráncicas|baixo fráncico]]. En [[Limburgo, Bélxica|Limburgo]] falábase normalmente [[Lingua limburguesa|limburgués]], [[lingua alemá|alemán]] e [[lingua francesa|francés]], mentres que o neerlandés só se empregaba de forma esporádica. === Infrarrepresentación === Aínda que o 62% da poboación vivía no sur, só lle correspondía o 50% dos escanos do [[Estados Xerais dos Países Baixos|parlamento]] e só un de cada cinco ministros proviña desa zona. As principais institucións do estado tiñan a súa sede no norte, polo que a maioría dos funcionarios residían alí. O continxente que tiña que achegar o sur ao exército era desproporcionadamente grande. Porén, só un de cada seis oficiais proviña do sur, a maioría dos habitantes do sur estaban nos postos máis baixos da [[infantaría]] e da [[cabalaría]]. En [[artillaría]] e [[enxeñaría militar]], postos para os que se precisaba dunha educación especial, a proporción de oficiais belgas era aínda menor. === Oposición relixiosa === No Reino Unido dos Países Baixos había 3,8 millóns de católicos (dos cales 800.000 residían no norte) e 1.2 millóns de protestantes. No sur hispánico, a relixión estatal fora durante moito tempo o catolicismo católico romano, mentres que no norte a igrexa nacional era o calvinismo. Os conservadores de ambas partes non desexaban ter dúas relixións en igualdade de condicións. Guillerme I profesaba o [[luteranismo]] alemán da [[Landeskirche]], na que o gobernante tamén era o dirixente da igrexa. Intentou que a igrexa católica se illara da influencia da [[Curia Romana]], nomeou os seus propios bispos e aboliu a instrución católica libre. [[Ficheiro:Lancôme - Portrait de Félicité Robert de Lamennais (1782-1854), écrivain et philosophe - P848 - Musée Carnavalet.jpg|miniatura|250px|dereita|[[Félicité de Lamennais]], Retrato de L. D. Lancôme.]] A infrarrepresentación do sur non se limitaba aos bispos católicos, xa que os crentes tiñan prohibido traballar para o estado baixo ameaza de excomuñón, prohibición que promulgou en [[1815]] o bispo de Gante. En [[1817]], as tensións incrementáronse entre de Broglie e a casa de Orange e o bispo foi deposto e expulsado do país. A oposición aberta da igrexa católica aproveitouna o goberno para nomear a oficiais adecuados para a perpetuación do carácter holandés-protestante do aparello do estado. Por outra parte, o rei Guillerme I quería modificar a constitución para facer posible que reinase un monarca católico. Cando Guillerme I prohibiu ao clero a ensinanza nos [[Gymnasium (escuela)|gymnasium]] e permitiu só colexios estatais, os católicos aproximáronse ás ideas do sacerdote francés [[Félicité de Lamennais]], que defendía a separación da igrexa e o estado, e asociáronse cos liberais neste punto contra Guillerme I. En decembro de 1825, o político católico [[Étienne Constantin de Gerlache]] de Liexa intentou formar, xunto cos liberais unión cos partidos da oposición. Asociou a liberdade de ensinanza, que a igrexa pedía, coa liberdade persoal da práctica relixiosa e de prensa. A partir de 1828 incrementáronse as críticas conxuntas nos diarios, e católicos e liberais presentaron o mesmo programa de reivindicacións. Esta coalición recibiu o nome de ''Unionismo''. === Reivindicacións liberais === Os liberais, orientados cara ao anticlericalismo, foron xunto cos representantes empresariais, os únicos que ao principio apoiaron a Guillerme I. Tras varias decepciones, a finais da década de 1820 xurdiu un grupo de mozos liberais o desexo dunha nova orde cun forte compoñente anticlerical. Esta xeración recibiu a influencia dos liberais franceses, que estaban en contra da igrexa e do goberno absolutista de [[Carlos X de Francia|Carlos X]]. Poñían énfase na liberdade relixiosa como elemento das liberdades individuais e de pensamento. Sobre este grupo de mozos liberais influenciaron, entre outros, [[Joseph Lebeau]], futuro primeiro ministro de Bélxica, [[Charles Rogier]] de Liexa; [[Louis de Potter]], de Bruxas; o luxemburgués [[Jean-Baptiste Nothomb]] e o filósofo francosuizo [[Benjamin Constant]]. En 1815, a constitución de Guillerme foi recibida con fortes críticas no sur. Mediante un referendo, foi aprobada no norte por unha ampla marxe, mentres que no sur obtivo unha grande abstención. Guillerme realizou un reconto que recibiu o nome de «aritmética holandesa», segundo o cal as abstencións se contaron como votos a prol. Os Estados Xerais quedaron divididos en dúas cámaras. Os membros da primeira cámara (Eerste Kamer) eran nomeados polo rei. Os da segunda cámara (Tweede Kamer) eran elixidos polas provincias mediante [[sufraxio censitario]]. Outro inconveniente para os intelectuais era a ausencia de [[liberdade de prensa]] e de [[liberdade de asemblea|asemblea]], que era percibido como un medio adicional de control do norte. === Contrastes económicos === O sur era unha rexión en proceso de [[industrialización]], mentres que o norte estaba orientado ao comercio marítimo tradicional. Os apoios que tiña ao principio Guillerme en Bélxica, proviñan do sector moderadamente liberal orientado ao desenvolvemento económico da Valonia [[Francés de Bélxica|francobelga]] e de Anveres, cidade á que beneficiaba unha reapertura da navegación do Escalda. As industrias do sur viviron en pouco tempo unha metamorfose: coa secesión de Francia perderon o seu mercado principal, pero coa apertura do [[Porto (comunicacións)|porto]] de Anveres e o acceso ao mercado das [[Indias Orientais Neerlandesas]], a economía belga aumentou aínda de forma máis rápida. Gante era a finais dos anos vinte a primeira cidade téxtil do continente europeo e o tráfico fluvial do porto de Anveres pasou de 585 barcos e 65.000 toneladas de carga en 1819 a 1.028 barcos e 129.000 toneladas en 1829. Por outra parte, tralo [[Bloqueo Continental]], Gran Bretaña inundou o mercado europeo con produtos baratos, contra os que a industria do sur dos Países Baixos, que estaba moi pouco mecanizada, non podía competir. Pouco tempo despois, produciuse nas Indias Orientais unha rebelión que tamén afectou ás industrias. Ademais, en 1829, houbo un forte aumento nos prezos dos alimentos, derivada dunha mala colleita A distribución desigual da débeda nacional (1.250 millóns de floríns do norte contra 100 millóns do sur) era percibía como inxusta. Co nacemento do ''Algemeene Nederlandsche Maatschappij'', que posteriormente se convertería no [[Banco Nacional de Bélxica]], Guillerme I buscou formar un equivalente ao [[Banco dos Países Baixos]]. A institución estimulou a economía ao actuar de prestamista público. == A revolución de 1830 == === Crise política === [[Ficheiro:Louis de Potter en prison.gif|miniatura|Debido á [[censura]], o periodista da oposición [[Louis de Potter]] foi condenado en 1828 a unha pena de prisión e expulsado do país en 1819.]] Dende que se agruparon en [[1825]] os liberais e os católicos nunha unión a situación do reino atopábase nun estado de crise permanente. En 1829 as disputas entre o rei e os liberais agraváronse aínda máis. O monarca retiroulle todas as responsabilidades ministeriais ao parlamento e decretou unha división entre o norte e o sur, tanto no referente ao goberno coma á administración. O réxime de Guillerme I era cada vez máis similar ao modelo autoritario prusiano. O rei declarou que a súa soberanía eclipsaría temporalmente á constitución e que restrinxiría o seu alcance. En maio de [[1829]], en medio da crise política, nomeou o seu fillo, o Príncipe de Orange, que máis adiante sería o rei [[Guillerme II dos Países Baixos|Guillerme II]], presidente do Ministerrat e vicepresidente do Staatsrat. A prensa, en particular o [[Courrier des Pays-Bas]], protestou contra Guillerme I e incrementou aínda máis o alcance das súas reivindicacións, razón pola que o goberno finalmente reaccionou de forma enérxica. O [[11 de decembro]] de 1829 apareceron un proxecto de lei de prensa reaccionario e unha disposición real pola que todos os funcionarios debían firmar nun prazo de 24 horas a súa lealdade ao rei e o seu apoio á constitución, baixo ameaza de ser depostos dos seus cargos. Ao mesmo tempo adoptáronse medidas [[Dracón|draconianas]] contra a prensa e, despois dun polémico xuízo, os principais líderes da oposición foron expulsados do país; entre eles atopábanse [[Louis de Potter]] (que xa fora condenado en [[1828]] a pasar 18 meses en prisión), [[François Tielemans]] e [[Adolf Bartels]]. === A Revolución de Xullo === {{Artigo principal|Revolución de 1830}} [[Ficheiro:Eugène Delacroix - La liberté guidant le peuple.jpg|miniatura|[[Eugène Delacroix]]: ''[[La liberté guidant le peuple]]''. Representación alegórica contemporánea da [[Revolución de Xulio]] en Francia. (1830, [[Louvre]], París).]] A [[Revolución de 1830|Revolución do 27 de xullo de 1830]] en [[París]] derrocou tres días máis tarde ao rei [[Carlos X de Francia|Carlos X]] e coroou a [[Lois Filipe I de Francia|Lois Filipe I]] como «''roi des Français par la volonté nationale''», establecendo unha [[monarquía constitucional]]. Esta revolución liberal tivo moito eco en Bélxica e enrareceu aínda máis o ambiente. Moitos agardaban poder contar, en caso de que fora necesario, coa axuda militar de Francia para acometer unha reforma interna nos Países Baixos Unidos. Mentres que a Revolución tivo un carácter liberal en Francia, naquela época producíronse tamén revolucións en [[Guerra de independencia de Grecia|Grecia]], [[Levantamento de novembro|Polonia]] e [[Unificación de Italia|Italia]], de carácter [[Nacionalismo|nacionalista]] [[Romanticismo|romántico]]. Nestas revolucións o pobo consideraba que os acontecementos históricos se aglutinaran de tal forma, que se creara unha comunidade con dereito a autogobernarse e formar unha [[nación]]. === Os disturbios de agosto === O [[25 de agosto]] de 1830, durante unha representación da ópera [[Nacionalismo romántico|nacionalista romántica]] ''[[La muette de Portici]]'' na [[Teatro Real da Moeda|Monnaie]] o público exclamou «''Vive la liberté !''». Tralo fin da obra, o público saíu do teatro e a multitude, que ironicamente reunira para celebrar o Aniversario do rei Guillerme I, descontrolouse. Asaltaron o Palacio de Xustiza e á tarde seguinte saquearon a casa do editor Libry-Bagnano (posiblemente animados por axentes secretos franceses), incendiaron a do ministro [[Cornelis Felix van Maanen|van Maanen]], impulsor da política lingüística do rei e destruíron as imprentas oficiais. Para acabar con estas accións as forzas da orde utilizaron [[Arma de fogo|armas de fogo]], provocando varias mortes. Os disturbios non foron de todo inesperados. Xa o día anterior, durante os [[Fogos|fogos artificiais]] na honra do Rei anunciárase: «''Luns 23 de agosto, fogos de artificio; martes 24, iluminación, mércores 25, revolución''».<ref>Heuser, S. 49.</ref> A chispa da revolución prendeu rapidamente entre os traballadores e os parados, que nos días seguintes destruíron as máquinas de vapor e os teares das fábricas de Bruxelas, dentro do movementos obreiro coñecido como [[Ludismo]], e saquearon as tendas de alimentos. O [[27 de agosto]] producíronse revoltas similares en [[Liexa]], [[Verviers]], [[Huy, Bélxica|Huy]], [[Namur]], [[Mons]] e [[Lovaina]]. [[Ficheiro:Flag of Belgium (1830).svg|miniatura|A bandeira [[tricolor]] belga de 1830 con orientación horizontal.]] A burguesía que se sentía ameazada e desconfiaba da capacidade gobernamental para controlar a situación, dispuxo en varias cidades [[milicia urbana|milicias urbanas]], que tomaron rapidamente o control. Debido a éxito obtido nesa ocasión, encargaron a un grupo de dignatarios que se atopaban no concello de Bruxelas que enviaran unha delegación coas demandas que lle esixían a Guillerme I: que destituíse ao ministro de Xustiza van Maanen e que se trataran con celeridade as súas queixas nos Estados Xerais. Nese momento aínda non valoraba na independencia de Bélxica, senón, como moito a separación da administración. A asemblea izou a [[Bandeira de Bélxica|bandeira belga]], que deseñara o [[26 de agosto]] o xurista e redactor [[Lucien Jottrand]] e o periodista [[Edouard Ducpétiaux]]. A bandeira tiña as mesmos cores da tricolor da Revolución de Brabante de 1789/90. Trala independencia de Bélxica pasou a ser a bandeira nacional. === A Revolución de Setembro === As tardías e desafortunadas intervencións de [[Guillerme I]] e o seu fillo levaron á ruptura definitiva en setembro. Mentres enviaba a [[Bruxelas]] a negociar o seu fillo, ou que máis tarde se convertería en Guillerme II, por outra parte fixo ao seu outro fillo comandante en xefe dun exército de 6.000 soldados dispostos en [[Vilvoorde]]. Estas accións foron interpretadas como as propias dunha forza de ocupación. As tropas permaneceron temporalmente en Vilvoorde e ou príncipe Guillerme reuniuse coa burguesía de Bruxelas. Alí pediuse a separación administrativa de Bélxica e dos Países Baixos. Guillerme I vacilou e tratou de gañar tempo. Mentres que os representantes belgas dos Estados Xerais se trasladaron a [[A Haia]] para celebrar unha reunión extraordinaria, os conflitos de Bruxelas tomaron un cariz máis violento. Dende principios de setembro o conflito armado chegou a Liexa. Formáronse espontaneamente Freikorps que obedecían aos líderes electos ou aos seus propios comandantes. [[Ficheiro:Wappers belgian revolution.jpg|miniatura|[[Gustave Wappers]]: ''Episodio da Revolución Belga de 1830'', pintura histórica, 1835.]] O 23 de setembro o exército entrou con 12.000 soldados en Bruxelas. A cólera do pobo desembocou nun levantamento nacional e as tropas, que acamparan no Parque de Bruxelas, convertéronse no obxectivo das milicias urbanas. Tamén houbo estranxeiros que se alistaron voluntariamente: en [[Francia]] formouse a "Légion belge parisienne", que se financiaba con fondos privados (entre outros do Conde de Merode) e comprendía dous batallóns de 400 homes cada un. Este corpo formouse co beneplácito do goberno francés, que tiña en perspectiva unha posible conexión entre Francia e Bélxica. Tras un combate de catro días o exército holandés retirouse na noite do 26 ao [[27 de setembro]]. Entre ámbolos dous bandos sufriron 1200 mortes e numerosos feridos. As tropas do goberno, das que dous terzos foran recrutadas no Países Baixos do Sur, resultaron ser moi receptivos ás ideas revolucionarias e se dispersaron rapidamente. Rexeitaron as ordes e finalmente desertaron en masa e capturaron ós seus oficiais setentrionais. A pesar da súa variada composición, as brigadas voluntarias tiveron éxito en derrotar as tropas regulares en case todas as prazas. Mesmo Mook en Middelaar en [[Limburgo, Países Baixos|Limburgo]] e as cidades de [[Maastricht]] e [[Luxemburgo (cidade)|Luxemburgo]] (que pertencían á [[Confederación Xermánica]] e polo tanto estaban defendidas por tropas prusianas) caeron a finais de outubro en mans dos [[Freikorps]]. De [[1830]] a [[1839]] algúns territorios que non formaban parte dos Países Baixos do Oeste en 1815 pasaron ao control de facto de Bélxica, ata que foron transferidos aos [[Países Baixos]]. == A formación do Estado Belga == === Goberno provisional === [[Ficheiro:gouvernement-provisoire-1830.jpg|miniatura|dereita|O goberno provisional: [[Alexandre Gendebien]], [[André-Edouard Jolly]], [[Charles Rogier]], [[Louis De Potter]], [[Sylvain Van de Weyer]], [[Feuillien de Coppin]], [[Félix de Merode]], [[Joseph Vanderlinden]] e [[Emmanuel-Constant-Prismes-Ghislain van der Linden d'Hoogvorst]].]] Xa durante os combates formouse o [[23 de setembro]] un comité mediante o que os dignatarios de [[Bruxelas]] trataron de controlar a rebelión. O [[29 de setembro]] o comité declarou que asumían o goberno e proclamaron, o día [[4 de outubro]], a independencia das provincias belgas, nomeando dous días máis tarde unha comisión encargada de esbozar unha constitución. Ademais designaron un tribunal, unha administración xeral e organizaron unhas eleccións para o congreso. Comezou a denominarse a esta comisión como ''goberno provisional''. Esta institución constaba de nove membros: [[Charles Rogier]], [[Louis de Potter]], [[Alexandre Gendebien]], o conde [[Félix de Mérode]], o barón [[Emmanuel d’Hoogvorst]], [[André Jolly]], [[Sylvain van de Weyer]], o barón [[Feuillien de Coppin]] e [[Joseph Vanderlinden]]. === O Congreso Nacional === [[Ficheiro:surletdechokier.jpg|miniatura|dereita|Surlet de Chokier (en 1830).]] Mentres se consolidaban as posicións militares e se buscaba o armisticio, o [[3 de novembro]] celebráronse as eleccións ao Congreso Nacional. A poboación con dereito a voto era de 46.000 persoas e estaba constituída por aqueles homes maiores de 25 anos, académicos, ou cunha gran contribución impositiva, que representaban aproximadamente o 1% da poboación. A participación foi do 75%. O Congreso Nacional reuniuse por primeira vez o [[10 de novembro]] e acordou que o 4 de outubro se declararía a independencia de [[Bélxica]]. [[Luxemburgo]] quedaría fora do novo estado por estar asociado á Confederación Xermánica. O primeiro presidente foi [[Erasme Louis Surlet de Chokier]]. O [[25 de febreiro]] de [[1831]] o goberno provisional foi liberado das súas responsabilidades. O Congreso Nacional desapareceu coa elección do primeiro parlamento o [[8 de setembro]] de [[1831]]. === A constitución === O desafío máis importante do Congreso Nacional foi acordar unha constitución para o novo estado. Como modelo empregaron o esbozo realizado por un comité presidido por [[Étienne Constantin de Gerlache]], ao que pertencían xoves xuristas prominentes como [[Paul Devaux]], [[Joseph Lebeau]], [[Jean-Baptiste Nothomb]] e [[Charles de Brouckère]]. Dende o [[4 de decembro]] o goberno provisional debateu no Congreso Nacional sobre o modelo da constitución, que se adoptaría o 7 de febreiro con poucas modificacións. A constitución foi unha síntese das constitucións francesas de 1791, 1814 e 1830, da constitución dos Países Baixos de 1815 e da lei constitucional inglesa. O resultado foi non obstante máis alá da aplicación do eclecticismo. O principio fundamental da constitución era a [[separación dos poderes]], que se dividían en [[Poder lexislativo|lexislativo]], [[Poder executivo|executivo]] e [[Poder xudicial|xudicial]], nomeando ó parlamento como institución principal. En particular, a inclusión extensiva de [[Dereito civil|dereitos civís]] convertérona en paradigma de constitución liberal. O rei e o ministro exercían o goberno executivo, aínda que o poder real estaba fortemente restrinxido. As leis que o rei asinara non terían validez ata que tamén as asinase un ministro. O ministro era responsable ante o parlamento, que constaba de dúas cámaras, o congreso e o senado. Os tribunais eran independentes, e os seus procesos levábanse a cabo publicamente. O tribunal de casación debía velar pola constitucionalidade do poder executivo. Aos cidadáns garantíanselles numerosos dereitos básicos: igualdade ante a lei e o dereito ás liberdades persoal, de posesión, de crenza, relixiosa, de opinión, de asemblea e de prensa. Non tan moderno, pero na situación do momento bastante progresista foi o dereito de voto. Os deputados elixiríanse mediante sufraxio censitario, que permitía votar só ao dous por cento da poboación. O dereito pasivo a voto presentaba máis restricións: os candidatos debían ser homes que pagasen polo menos 1000 floríns de impostos ao ano. A idade mínima para ser elixido ao congreso era de 25 anos, mentres que para o senado era de 40 anos. No senado presentáronse ás primeira eleccións só 403 persoas, e aínda en 1890 os candidatos non foron máis que 570, así que os latifundistas da nobreza estaban sobrerrepresentados. Para atender á preocupación por posibles ambicións separatistas, o estado estaba organizado de forma moi [[centralismo|centralista]]. A pesar das restricións ao sufraxio, a constitución foi a máis progresista e liberal do seu tempo, e o estado belga está considerado como unha das primeiras [[monarquía parlamentaria]]. As constitucións dos Países baixos, Luxemburgo e Piamonte-Sardeña de 1848 e a constitución prusiana de 1850 estiveron influenciadas pola belga. A [[constitución española de 1837]], a [[Grecia|grega]] de 1844-1864 así como a romanesa de 1850 son copias case idénticas do texto belga. Os fundamentos desta constitución de 1831 perduraron en Bélxica ata hoxe en día. === A monarquía === [[Ficheiro:Leopold portret winterhalter.jpg|miniatura|[[Leopoldo I de Bélxica|O rei Leopoldo I]].]] O republicano convencido de Potter anunciou no Congreso Nacional a proclamación da República, pero a petición do presidente Surlet, na asemblea celebrada o [[22 de novembro]] de [[1830]] acordouse o establecemento dunha monarquía parlamentaria con 187 votos a favor e 13 en contra. Como reacción contra o bombardeo de Anveres do 27 de outubro excluíuse do trono á Casa de Orange, que eran os primeiros candidatos ao trono. Consideráronse moitos nomes para ocupar a coroa. A facción católica prefería ó Baron de Mérode, pero este rexeitou a oferta. Despois ofrecéuselle a coroa ao fillo do monarca francés [[Luis Felipe I de Francia|Luis Felipe]], pero isto resultaba inaceptábel para [[Inglaterra]]. O [[25 de febreiro]] nomeouse a [[Surlet de Chokier]] rexente provisional, que se converteu así no primeiro cabeza de estado do novo reino, pasando ser a ocupado o seu posto como presidente do congreso por [[Étienne Constantin de Gerlache]]. Entón ofrecéuselle a coroa (contra as protestas do clero católico) ao príncipe alemán [[Leopoldo I de Bélxica|Leopoldo de Saxonia-Coburgo-Saafeld]], que vivía en Inglaterra e estivera casado coa herdeira ao trono británico Charlotte, que morreu en 1817. Leopoldo rexeitara previamente a coroa de Grecia, pero non obstante aceptou a belga e foi elixido en 1831 con 142 votos a favor de 196. O [[21 de xullo]], que dende entón é festa nacional en Bélxica, xurou a constitución na Praza Real de Bruxelas e converteuse no primeiro rei de Bélxica. == Aspiracións á soberanía == === Protocolo de Londres (1830) === Como tanto [[Gran Bretaña]] coma [[Rusia]], querían evitar o fortalecemento de Francia, ámbalas dúas potencias recoñeceron a independencia de Bélxica na [[Conferencia de Londres de 1830]]. Contra Talleyrand, que representaba aos intereses de [[Francia]], o ministro de asuntos exteriores británico Lord Palmerston defendeu o [[dereito de autodeterminación]]. Rusia apoiou ó Rei neerlandés, pero debido á rebelión en Polonia non puido prestar moita axuda. O [[20 de decembro]] as grandes potencias europeas recoñeceron a independencia belga baixo a obriga de manterse en estrita neutralidade. Para o novo estado resultou moi desfavorábel a distribución da débeda, da que debía pagar un 51,6% e 14 millóns de floríns anuais. A cambio, os Países Baixos debía permitir o acceso libre ao porto de Anveres no esteiro do Escalda e garantir o acceso libre ás colonias neerlandesas. As fronteiras entre Bélxica e os Países Baixos debían volver ser as de [[1790]], o que significaba que Bélxica debía renunciar a parte de Luxemburgo e [[Limburgo, Bélxica|Limburgo]]. Os belgas rexeitaron o Protocolo, o que obrigou as grandes potencias a volver negociar. O obxectivo principal dos diplomáticos era non obstante evitar unha guerra en Europa a calquera custo. A renuncia de [[Maastricht]] e do leste de [[Luxemburgo]] anulouse e a débeda redistribuíuse entre os dous países. Bélxica aceptou o tratado, condición que puxera Leopoldo para aceptar a coroa, co que parecía que se evitara unha guerra. === A campaña dos dez días de 1831 === Trala Conferencia de Londres e o ascenso ao trono de Leopoldo en Holanda había un ambiente indignación que provocou un avivamento do espírito bélico, aínda que moitos holandeses simpatizaban coa separación do sur católico. Só os católicos do norte lamentaban a perda do sur. Nos xornais difundiuse a idea de que a derrota contra os rebeldes do sur era unha deshonra nacional e demandábase un contraataque. Finalmente, subestimando ó novo e aínda inestábel estado belga, Guillerme I rexeitou o [[tratado de Londres]] e marchou o 2 de agosto de 1831 cara a Bélxica. Tralos esforzos militares da revolución, as milicias belgas non estaban preparadas para un ataque das tropas holandesas, que tiveran que abandonar Bélxica algúns meses antes, desmoralizadas. Por esa razón, a pesar de que a situación era incerta, non puideran organizar un exército regular potente. Guillerme buscou aproveitar esta debilidade. O cambio de ánimo en Holanda facilitoulle encontrar voluntarios para fortalecer o seu maltreito exército, para o que recibiu tamén a asistencia de asociacións estudantís. [[Ficheiro:Tiendaagseveldtocht.jpg|miniatura|Tropas holandesas en Bélxica durante a campaña dos dez días (litografía de 1831).]] A coroación de Leopoldo I como [[Reino de Bélxica|rei de Bélxica]] serviu como casus belli para a intervención militar en Bélxica. Guillerme I quería impedir que o novo rei consolidase o status quo de forma internacional. Na tarde do [[2 de agosto]] de 1831 os holandeses, baixo o mando do Príncipe Guillerme, cruzaron a fronteira en Poppel, xunto a [[Brabante]]. O primeiro combate librouse xunto a Niewkerk. O [[3 de agosto]] 11.000 soldados holandeses tomaron Turnhout e un día máis tarde Anveres, onde se dedicaron á pillaxe. En poucos días as milicia estaban derrotadas e parecía que o novo estado perdera a guerra. A constitución belga prohibía a presenza de exércitos estranxeiros no seu territorio sen a aprobación das dúas cámaras do parlamento. Porén, Leopoldo decidiu o 8 de agosto abrir as fronteiras ás tropas francesas contra a vontade do goberno belga, que descoñecía o estado do exército. Un día máis tarde o mariscal Gérard dirixiuse a Bélxica cunha forza de 50.000 soldados. Guillerme supoñía que estaba avalado por Rusia e [[Prusia]], pero isto demostrouse falso. [[Rusia]] estaba atada polo levantamento de [[Polonia]] e Prusia non mostrou ningún interese por implicarse na guerra para defender os intereses holandeses se Rusia non podía prestar asistencia asegurando as súas fronteiras occidentais. O combate entre as tropas francesas e holandesas non se chegou a producir. [[Guillerme de Orange]] decidiu retirar as súas tropas de Bélxica e asinar un armisticio o 12 de agosto coa intervención de Inglaterra. Os últimos soldados holandeses abandonaron Bélxica o 20 de agosto. A opinión popular dos Países Baixos contentouse coa retirada das tropas; considerouse que deran aos belgas unha lección, e que unha retirada ante as superiores forzas francesas non era ignominiosa. O resultado da demostración de forza de Holanda fixo que as grandes potencias decidisen condicións vantaxosas para Holanda no tratado a asinar. Porén, pasaron 8 anos ata que Guillerme o asinou. === Intento de anexión de Francia === [[Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord|Talleyrand]] quería anexionar polo menos unha parte de Bélxica. Aproveitando que as tropas francesas se atopaban en Bélxica elaborou un plan detallado para repartir o país entre [[Francia]], [[Prusia]] e os [[Países Baixos]], co «estado libre de [[Anveres]]» baixo protección británica. De feito para moitos belgas o goberno provisional e o levantamento pola independencia de Bélxica non era máis que que un paso na dirección da incorporación, de [[Valonia]] ou de Bélxica enteira, ao reino francés. Esta corrente recibiu o nome de Rattachisme, e estaba avalado por [[Charles Rogier]], revolucionario de Liexa, quen máis tarde se convertería no primeiro ministro belga. Non obstante, Prusia e o resto de grandes potencias rexeitaron o plan. Francia, que non quería forzar as delicadas relacións que mantiña coas outras potencias, limitouse a dar apoio militar aos belgas. A opinión pública francesa era favorable a esta asistencia, pois simpatizaba coa «revolución irmá» dos seus veciños francófonos. === Tratado de 1839 === [[Ficheiro:Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (tot 1830).png|miniatura|Bélxica e os Países Baixos tralo Tratado de Londres (1839): Países Baixos (1) con Limburgo (2), Bélxica (3) coa Provincia de Luxemburgo (4), o Gran Ducado de Luxemburgo en unión persoal cos Países Baixos (5).]] Para Bélxica a [[Campaña dos Dez días]] representou a constatación da súa propia debilidade, mentres que para os Países Baixos foi a demostración do illamento internacional no que se atopaban. O resultado sentiuse en ámbolos dous países. Bélxica asinara o Tratado de Londres en 1831, pero Guillerme non. Tras moitos esforzos chegouse en 1839 a unha solución. Guillerme cambiou a súa postura bruscamente e aceptou os 24 artigos de Londres. Co [[Tratado de Londres de 1839]] púxose fin xuridicamente ao [[Reino Unido dos Países Baixos]], o que consumou a separación. Bélxica obtivo a independencia, pero perdeu parte do territorio que reclamaba, e que en 1790 non pertencía aos Países Baixos do Leste. A provincia de Limburgo separouse: o oeste quedou en Bélxica e o leste (incluíndo [[Maastricht]]) pasou a ser parte dos Países baixos, pois quedou en unión persoal coa casa real dos Países Baixos e asociada á [[Confederación Xermánica]]. Os belgas foron compensados con gran parte da Provincia de Luxemburgo, que tamén pertencería á Confederación Xermánica. O [[Luxemburgo|Gran Ducado de Luxemburgo]] viu reducido o seu territorio nun terzo, que quedou en unión persoal coa casa real dos Países Baixos. Conseguiu maior autonomía e en 1890 recuperou a plena soberanía. A parte norte de Flandres ([[Flandres zelandés]]) e a desembocadura do Escalda pasaron a ser de novo holandesas, e a parte sur ([[Flandres francés]]) francesa, como en [[1678]]. Ademais das regulacións territoriais, o tratado estableceu que Bélxica tería libre acceso ao porto de Anveres a través do Escalda e tiña garantida a súa comunicación ferroviaria a través de Limburgo-Oeste coa Conca do Ruhr. Todos os habitantes de Bélxica e Holanda poderían decidir libremente que cidadanía adoptar. Tamén se certificou a seguridade e estrita neutralidade de Bélxica. Ademais os [[Países Baixos]] renunciaban a cobrar un terzo da débeda imposta dende [[1830]]. === Unionismo na política interna (1830–1839) === O conflito externo cos Países Baixos posibilitou a estabilización da política interna belga. Baixo a influencia do rei mantívose o unionismo entre [[Liberalismo|liberais]] e [[católicos]] ata [[1839]] e mesmo durante algún tempo máis. Porén, xa en [[1834]] a educación, especialmente a política educativa secundaria de ámbolos dous partidos presentaba importantes diferenzas. Ademais das dúas universidades estatais fundadas en 1817 por [[Guillerme I dos Países Baixos|Guillerme I]] en [[Liexa]] e [[Gante]], a igrexa católica organizou unha universidade en Malinas, que máis tarde se trasladou a Lovaina, onde se pechou a universidade estatal. Como resposta, os liberais, asistidos pola loxa masónica, crearon a [[Universidade Libre de Bruxelas]]. Trala retirada dos últimos gobernantes unionistas, Nothombs e van de Weyers en 1845/46, [[Leopoldo I de Bélxica|Leopoldo I]] formou un gabinete composto exclusivamente por membros do bando clerical, liderados por [[Theux de Meylandt]]. == Consecuencias == === Efectos económicos para Bélxica === As consecuencias inmediatas da independencia foron desastrosas para Bélxica. Gante, a cidade industrial máis importante do país, que procesaba 7,5 millóns de quilogramos de [[algodón]] en [[1829]], pasou a procesar dous millóns en [[1832]]. Como consecuencia inmediata da secesión, a maioría dos traballadores quedaron sen traballo e os salarios dos que seguían traballando reducíronse un 30% a niveis de [[1829]]. As consecuencias foron aínda peores para o porto de Anveres, en [[1829]] pasaron por alí 1.028 barcos cunha suma de 129.000 toneladas. Esta suma dobraba á carga conxunta de [[Rotterdam]] e [[Ámsterdam]]. En [[1831]] so recibiron 398 barcos e o comercio coas Indias Orientais detívose. Porén, obtivéronse grandes beneficios da construción dunha rede ferroviaria. En [[1835]] utilizouse por primeira vez a liña continental entre Bruxelas e [[Malinas]]. Esta rede chegou a ser unha das máis densas do mundo. En conxunto a economía sufriu grandes flutuacións. O [[5 de xuño]] de [[1832]] introduciuse unha nova moeda, o [[Franco belga]], e en febreiro de [[1835]] fundouse o "[[Banco de Bélxica|Banque de Belgique]]". === Política lingüística === [[Ficheiro:BelgieGemeenschappenkaart.svg|miniatura|[[Organización territorial de Bélxica|Comunidades lingüísticas de Bélxica]]: [[Lingua flamenca|flamenga]] (amarelo), [[Lingua francesa|francesa]] (vermello) e [[Lingua alemá|alemá]] (azul).]] Como reflexo da política lingüística e educativa do rei Guillerme I, a lingua flamenga resultou favorecida. Unha das primeiras medidas do goberno provisional foi pechar todas as escolas públicas. Só as universidades francófonas de [[Gante]] e [[Liexa]] permaneceron abertas, e serviron para formar a unha nova elite. Como consecuencia, nas inspecciones dos militares, en [[1900]] aínda se rexistraban un 10,1% de analfabetos, mentres que nos países veciños a porcentaxe de analfabetismo era menor, así, nos Países Baixos había un 2,3%, en Francia un 4,7% e en Alemaña un 0,5%. En [[1913]] había en Bélxica, de 7,5 millóns de habitantes e menos escolas ca nos Países Baixos, a pesar este país só tiña 6 millóns de habitantes. A longo prazo, o [[conflito lingüístico belga]] non se solucionou, senón que se intensificou. Como reacción contra a política dos Países Baixos favoreceuse ós francófonos. En [[Flandres]] os estudantes debían empregar o neerlandés na escola primaria, pero a partir da secundaria a educación impartíase en francés. === Sentimento nacional === [[Ficheiro:Leo Belgicus.jpg|miniatura|[[Jodocus Hondius]]: ''Leo Belgicus'' (1611). No Renacemento era un símbolo de Bélxica e do conxunto dos Países Baixos. No século XIX o seu uso como símbolo da rexión do sur intensificouse (mapa orientado ao oeste, o norte está á dereita).]] Antes da revolución de [[1830]] desenvolveuse un sentimento nacional, aínda que o concepto de «Nación Belga» é problemático. Tres ideas entran en conflito dende a fundación do estado belga: A nación belga, a orientación cara a [[Francia]] ou ''rattachisme'' ou a orientación cara aos [[Países Baixos]] ou ''orangisme''. A revolución belga tivo fortes lazos coa [[Revolución de Xullo]] e outros acontecementos da década de [[1830]]. Os conflitos en [[Levantamento de Polonia|Polonia]], [[Revolución Grega|Grecia]], [[Risorgimento|Italia]] e a [[Vormärz]] alemá estiveron caracterizados por un forte sentimento [[romanticismo|romántico]]. O mesmo que definiu a Italia ou Alemaña como nacións culturais cunha mesma lingua, conduciu a fortes problemas para a unidade belga e á división lingüística entre flamengos e valóns. A tendencia do ''orangisme'' inicial desembocou na denominación ''Vlaamse Beweging'', e a tendencia afrancesada denominouse ''rattachisme''. Así como [[Napoleón III]] tratou de anexionar Bélxica, en [[1860]] produciuse un achegamento cara aos [[Países Baixos]], e mesmo o primeiro ministro ''rattachista'' [[Charles Rogier]] declarou que os antigos Países Baixos debían volver a reunirse como confederación en dúas rexións separadas. Por esa razón adaptou o himno nacional, [[Brabançonne]], cuxo texto atacaba ao Príncipe de Orange. Na década de [[1920]] a idea dunha reunificación de Bélxica e os Países Baixos volveu gañar atractivo. A pesar de todo, Bélxica conseguiu consolidarse como un estado estábel que conserva na actualidade os fundamentos da súa fundación en 1830. As únicas modificacións importantes foron a transición dun estado central a un federal, e o cambio da política lingüística, que dende a década de 1960, lle dá un status equivalente ao neerlandés e ao francés. === Neutralidade belga === A neutralidade de Bélxica, estipulada en 1830/39, foi violada en [[1914]] por [[Alemaña]] na operación coñecida como [[Plan Schlieffen]]. O tratado de Londres establecía que Gran Bretaña era garante da neutralidade belga, o que supuxo a súa entrada na guerra. O feito de que Bélxica estivera á marxe de calquera guerra durante 84 anos está considerado un dos maiores éxitos da diplomacia do século XIX. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{commonscat|Belgian Revolution}} === Bibliografía === {{refbegin|26em}} * Blok, D.P. (1977-1983): ''Algemene Geschiedenis der Nederlanden'', Fibula-Van Dishoeck, Haarlem, * Blom, J.C.H., Amberts, E. (2006): ''Geschiedenis van de Nederlanden'', HBuitgevers, Baarn, * Helmut Gaus (2007): ''Alexandre Gendebien en de organisatie van de Belgische revolutie van 1830'', Academia Press, Gent, * Kossmann, E.H. (1984): ''De Age Anden 1780-1940. Anderhalve eeuw Nederland en België'', Osevier, Amsterdam/Brussel, * Witte, E. (2006): ''De Constructie van België, 1828-1847'', Annoo. * Fishman, J. S. "The London Conference of 1830," ''Tijdschrift voor Geschiedenis'' (1971) 84#3 pp 418–428. * Fishman, J. S. ''Diplomacy and Revolution: The London Conference of 1830 and the Belgian Revolt'' (Amsterdam, 1988) * Kossmann, E. H. ''The Low Countries 1780–1940'' (1978), pp 151–60 * Kossmann-Putto, J. A. e E. H. Kossmann. ''The Low Countries: History of the Northern and Southern Netherlands'' (1987) * Omond. G. W. T. "The Question of the Netherlands in 1829-1830," ''Transactions of the Royal Historical Society'' (1919) vol 2 pp.&nbsp;150–171 [http://www.jstor.org/stable/3678256 in JSTOR] * Schroeder, Paul W. ''The Transformation of European Politics 1763-1848'' (1994) pp 671–91 * Stallaerts, Robert. ''The A to Z of Belgium'' (2010) * {{Cita libro|author=Witte, el et al.|title=Political History of Belgium: From 1830 Onwards|url=http://books.google.com/books?id=n4Em8G76kbkC&pg=PA21|year=2009|publisher=Asp / Vubpress / Upa|pages=21ff}} * Johannes Koll (Hrsg.): ''Nationale Bewegungen in Belgien. Ein historischer Überblick.'' Niederlande-Studien. Bd 37. Münster 2005. ISBN 3-8309-1465-2. * Dieter Angewiesche: ''Europa zwischen Restauration und Revolution 1815–1849.'' [[Oldenbourg Grundriss der Geschichte]]. Bd 13. 4ª edición. Múnic 2004. ISBN 3-486-49764-2. * Gordon A. Craig: ''Geschichte Europas 1815–1980.'' 3ª edición 1989. ISBN 3-406-09567-4. * Wolfgang Heuser: ''Kein Krieg in Europa. Die Rolle Preußens im Kreis der europäischen Mächte bei der Entstehung des belgischen Staates (1830–1839)''. Reihe Geschichtswissenschaft. Bd 30. Pfaffenweiler 1992. ISBN 3-89085-775-2. * Robert Demoulin: ''La Révolution de 1830''. Bruxelas 1950. * Robert Demoulin: ''L’influence française sur la naissance de l’Etat belge''. In: ''Revue historique.'' Alcan, París 223.1960, pp.&nbsp;13–28. * Sébastien Dubois ''L'Invention de la Belgique. Genèse d'un État-nation (1648-1830)'', Bruxelles, Editions Racine, 2005. * Jacques Logie] ''De la régionalisation à l'indépendance, 1830'', Duculot, 1980, París-Gembloux. * John W. Rooney Jr., « [https://web.archive.org/web/20070610152553/http://www.flwi.ugent.be/btng-rbhc/pdf/BTNG-RBHC,%2012,%201981,%203,%20pp%20479-504.pdf Profil du combattant de 1830] ». * Jean Stengers, « La Révolution de 1830 », Anne Morelli (dir.), ''Les Grands Mythes de l'histoire de Belgique'', éditions Vie Ouvrière, Bruxelas, 1995 ISBN 2-87003-301-X. * Rolf Falter: ''Achtiendertig, de scheiding van Nederland, België en Luxemburg''. Tielt 2005. ISBN 90-209-5836-4. * J. S. Fishman: ''Diplomacy and revolution, the London conference of 1830 and the Belgian revolt.'' Amsterdam 1988. ISBN 90-5068-003-8 * Hermann Theodor Colenbrander: ''Gedenkstukken der Algemeene Geschiedenis van Nederland van 1795 tot 1840''. s’Gravenhage 1905 ff. (en particular o volume da Serie D.9: Regeering van Wilhelm I. 1825–1830 und D.10: Regeering van Wilhelm I. 1830–1840). * Verstolk van Soelen: ''Recueil de pièces diplomatiques relatives aux affaires de la Hollande et de la Belgique''. A Haia 1831–1833. * ''Dokumente der Geschichte Belgiens''. Bd 2. Belgien der Neuzeit. Von 1830 bis heute. „Ideen und Studien“. Nr. 109, 1978. Hrsg. v. Ministerium für Auswärtige Abgelegenheiten und Entwicklungszusammenarbeit. Bruxelas 1978. {{Refend}} === Outros artigos === * [[Historia de Bélxica]] === Ligazóns externas === * [http://www.zum.de/whkmla/military/19cen/tiendaagse.html "The Ten Days' Campaign"] ''(en [[lingua inglesa|inglés]])'' {{Barra portal|Bélxica|Historia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Bélxica]] [[Categoría:Revolucións]] [[Categoría:1830]] [[Categoría:1831]] [[Categoría:Independentismo en Bélxica]] c7t58ukttpbtpewm2ua5e09cv0dop98 0 247922 7104824 6966063 2025-06-23T19:35:14Z O Breixo 127505 7104824 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Officers on the bridge.jpg |descrición_imaxe = ''Oficias británicos na cuberta dun destrutor británico vixiando aos submarinos inimigos, outubro de 1941.'' |resultado = Vitoria aliada |combatentes1 = {{GBR}}<br /> {{CAB}} <br /> {{USA}} <small>(1941–45)</small><br /> [[Ficheiro:Flag of the Dominion of Newfoundland.svg|border|20px|Terra Nova]] [[Dominio de Terra Nova|Terra Nova]]<br /> {{DNK}}<br /> {{NOR}}<br /> {{POL}}<br /> [[Ficheiro:Flag of Free France (1940-1944).svg|20px|border|Francia Libre]] [[Forzas francesas libres]]<br /> {{BEL}}<br /> {{BRA}} <small>(1942–45)</small><br /> {{NLD}}<br /> {{FRA}} <small>(1939–40)</small> |combatentes2 = {{NAZ}}<br /> {{RIT}} <small>(1940–43)</small><br /> {{IXP}} <small>(1941-44)</small> |combatentes3 = |comandante1 = {{GBRb}} [[Martin Dunbar-Nasmith|Martin E. Nasmith]] <small>(1939-41)</small><br /> {{GBRb}} [[Max Kennedy Horton|Sir Max K. Horton]] <small>(1943–45)</small><br /> {{GBRb}} [[Frederick Bowhill]] <small>(1939-41)</small><br /> {{GBRb}} [[Philip Joubert de la Ferté|Philip de la Ferté]] <small>(1941-43)</small><br /> {{GBRb}} [[John Slessor|Sir John Slessor]] <small>(1943-45)</small><br /> {{CABb}} [[Leonard W. Murray]]<br /> {{USAb}} [[Ernest King|Ernest J. King]] |comandante2 = {{NAZb}} [[Erich Raeder]]<br>{{NAZb}} [[Karl Dönitz]]<br>{{NAZb}} [[Hermann Göring]] |comandante3 = |baixas1 = 30&nbsp;258 mariñeiros asasinados<ref name="White 2008 2">{{Cita libro| title = Bitter Ocean: The Battle of the Atlantic, 1939-1945 | last = White |first = David | publisher = Simon & Schuster | year = 2008 |page= 2 |isbn = 978-0-7432-2930-2 | oclc = |location = New York, United States}}</ref><ref name="Bennett 2007 301">{{Cita libro| title = America: The Last Best Hope, Volume 2: From a World at War to the Triumph of Freedom 1914-1989 | last = Bennett |first = William J | authorlink = William J. Bennett |publisher = Nelson Current | year = 2007 |page=301 |isbn = 978-1-59555-057-6 | oclc = |location = United States}}</ref><br>2840 buques mercantes<ref name="White 2008 2"/><ref name="Bennett 2007 301"/><br />175 buques de guerra<br />119 aeroplanos |baixas2 = 27&nbsp;491 tripulantes de [[U-Boot]] asasinados e preto de 5.000 prisioneiros<ref>{{Cita libro| title = America: The Last Best Hope, Volume 2: From a World at War to the Triumph of Freedom 1914-1989 | last = Bennett |first = William J | authorlink = William J. Bennett |publisher = Nelson Current | year = 2007 |page=302 |isbn = 978-1-59555-057-6 | oclc = |location = United States}}</ref><br />783 submarinos |baixas3 = }} A '''batalla do Atlántico''', termo acuñado polo [[primeiro ministro]] [[Primeiro ministro do Reino Unido|británico]] [[Winston Churchill]],<ref>{{cita web|url= http://www.bbc.co.uk/history/worldwars/wwtwo/ff3_battle_atlantic.shtml|título= Battle of the Atlantic|editor=bbc.co.uk|lingua=inglés|dataacceso=1 de xuño de 2013}}</ref> foi a [[campaña militar]] máis longa da [[segunda guerra mundial]],<ref>Blair 1996, p xxxi</ref><ref>Woodman 2004, p 1</ref> comezando en [[1939]] e rematando coa derrota de [[Alemaña nazi|Alemaña]] en [[1945]]. A principal causa do seu comezo foi o bloqueo naval por parte dos [[Aliados da segunda guerra mundial|aliados]] de [[Bloqueo de Alemaña (1939–1945)|Alemaña]], anunciado ao día seguinte da declaración de guerra, e o conseguinte contra-bloqueo alemán. Estivo no seu apoxeo dende mediados de [[1940]] ata finais de [[1943]]. A batalla do [[Océano Atlántico|Atlántico]] enfrontou aos [[U-Boot]]s e outros buques de guerra da ''[[Kriegsmarine]]'' (Mariña alemá) e os avións da ''[[Luftwaffe]]'' (Forza aérea alemá) contra a [[Royal Canadian Navy]], [[Royal Navy]], e a mariña mercante [[Aliados da segunda guerra mundial|aliada]]. Os [[convoi]]s, procedentes sobre todo de [[América do Norte]] e que tiñan como destino principalmente [[Reino Unido]] e a [[Unión Soviética]], foron protexidos, na súa maior parte, polas forzas navais e aéreas [[Royal Navy|británicas]] e [[Royal Canadian Navy|canadenses]]. Estas forzas recibiron a axuda de buques e avións dos [[Armada dos Estados Unidos de América|Estados Unidos]] a partir do [[13 de setembro]] de [[1941]].<ref name="proceedings">[[Robert Carney|Carney, Robert B.]], Admiral, USN. "Comment and Discussion" ''United States Naval Institute Proceedings'' Xaneiro de 1976, p.74.</ref> Aos alemáns uníronselle os [[submarino]]s da ''[[Regia Marina]]'' (Armada Real Italiana) despois da entrada de [[Reino de Italia (1861-1946)|Italia]] na guerra, o [[10 de xuño]] de [[1940]]. Ao tratarse dunha illa, o Reino Unido dependía moito das súas importacións. O país necesitaba máis dun millón de [[Tonelada|toneladas]] de diverso material importado por semana para ser capaz de sobrevivir e loitar. En resumo, a batalla do Atlántico foi unha [[guerra de tonelaxe]]: a loita dos Aliados por abastecer Gran Bretaña e o intento do Eixo de deter o fluxo de mercancías que lle permitían aos británicos seguir loitando. A partir de [[1942]], os alemáns tamén tentaron evitar que se acumularan subministracións e equipos aliados nas illas británicas, para preparar a invasión da Europa ocupada. A derrota dos U-Boots era un requisito previo para facer retroceder aos alemáns. Winston Churchill afirmou a posteriori:<ref name="Costello & Hughes, p.210">Costello & Hughes, p.210.</ref><ref>{{Cita web|url=http://riemann.unizar.es/~jortigas/ARTICULO%20LOGISTICA%20II_VFINALESTABLE.pdf|título=LOGÍSTICA: MATEMÁTICAS Y EJÉRCITO (II)|autor=Varios|dataacceso=1 de xuño de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20130620004023/http://riemann.unizar.es/%7Ejortigas/ARTICULO%20LOGISTICA%20II_VFINALESTABLE.pdf|dataarquivo=20 de xuño de 2013|urlmorta=yes}}</ref> {{cita|A batalla do Atlántico foi o factor dominante durante toda a guerra. En ningún momento podemos esquecer que todo o que ocorre noutros lugares, na terra, no mar ou no aire depende en última instancia dos seus resultados.}} A batalla experimentou importantes cambios de intensidade,<ref name=Hart520>{{Cita Harvard sen parénteses|Hart|2009|p=520}}</ref> pero, a partir de 1943, a situación situación púxose a favor dos Aliados, que conseguiron gañar a guerra, grazas por un lado ao control da zona, debido á súa gran superioridade de medios, e tamén a que contrarrestaron con eficacia ás forzas xermanas, coa utilización de instrumentos coma o [[radar]] e o [[sonar]] e co emprego de novas estratexias, tales como o uso de barcos patrulla, portaavións de escolta e avións de alcance longo. Os convois de submarinos da ''Kriegsmarine'', despois dun inicio favorábel, pouco a pouco comezaron a sufrir graves perdas, ata a derrota final. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{Portal|Segunda Guerra Mundial|Historia}} {{commonscat}} === Bibliografía === * {{Cita libro |título=La Batalla del Atlántico |nome=Andrew |apelidos=Williams |ano=2010 |ano-orixinal=2004 |editor=Editorial Crítica |localización= |isbn=978-84-9892-081-9 |páxina= |páxinas= |url=http://books.google.es/books?id=LQcZm-r_94sC&printsec=frontcover&dq=la+batalla+del+atl%C3%A1ntico&hl=gl&sa=X&ei=4vqfUfmPNuXg7Qb_tYDYBA&ved=0CDkQ6AEwAA}} * Buckley, John. ''The RAF and Trade Defence, 1919-1945: Constant Endeavour''. Ryburn Publishing. 1995. ISBN 1-85331-069-7 * Buckley, John. ''Air Power in the Age of Total War''. UCL Press. 1998. ISBN 1-85728-589-1. * Blair, Clay, Jr. ''Hitler's U-Boat War: The Hunters 1939-1942'' Cassel & Co. 1996. ISBN 0-304-35260-8 * Blair, Clay, Jr. ''Hitler's U-Boat War: The Hunted 1942-1945''. Cassel & Co. 1996. ISBN 0-304-35261-6 * Blair, Clay, Jr. ''Silent Victory''. Nova York: Bantam, 1976. * {{Cita publicación periódica|author=Bowling, R. A., CAPT USN |title=Escort-of-Convoy Still the Only Way |publisher=United States Naval Institute Proceedings |date=December 1969}} * {{cita libro | last = Copeland | first = Jack | author-link = Jack Copeland | year = 2004 | contribution = Enigma | editor-last = Copeland | editor-first = B. Jack | editor-link = Jack Copeland | title = The Essential Turing: Seminal Writings in Computing, Logic, Philosophy, Artificial Intelligence, and Artificial Life ''plus'' The Secrets of Enigma | isbn = 0-19-825080-0 }} * Costello, John, & Hughes, Terry. ''The Battle of the Atlantic''. Londres: Collins. 1977. {{OCLC|464381083}} * Hendrie, Andrew. ''The Cinderella Service: RAF Coastal Command 1939-1945''. Pen & Sword Aviation. 2006. ISBN 978-1-84415-346-6. * Ireland, Bernard. ''Battle of the Atlantic''. Barnsley, UK: Pen & Sword Books. 2003. ISBN 1-84415-001-1. * Kohnen, David. “Tombstone of Victory: Tracking the U-505 From German Commerce Raider to American War Memorial, 1944-1954” in ''The Journal of America’s Military Past'' (Winter 2007). * Kohnen, David. ''Commanders Winn and Knowles: Winning the U-boat War with Intelligence, 1939-1943'' (Enigma Press, 1999). * Kohnen, David. “F-21 and F-211: A Fresh Look into the Secret Room” in Randy C. Bolano and Craig L. Symonds, ed., ''New Sources in Naval History: Selected Papers from the Fourteenth Naval History Symposium'' (Naval Institute, 2001). * Levine, Alan J. "Was World War II a near-run thing?" in Loyd E Lee, ed. ''World War II; crucible of the contemporary world'' (1991) * Roskill, S.W., ''The War at Sea'', volumes I-III (2º parte). Londres: HMSO, 1954–61. * van der Vat, Dan. ''The Atlantic Campaign''. 1988 ISBN 0-340-37751-8 * {{cita libro | last = Sebag-Montefiore | first = Hugh | author-link = Hugh Sebag-Montefiore | edition = Cassell Military Paperbacks | year = 2004 | origyear = 2000 | title = Enigma: The Battle for the Code | url = https://archive.org/details/enigmabattleforc0000seba | publication-place = London | publisher = Weidenfeld & Nicolson | isbn = 978-0297842514 }} * {{cita libro | last = Welchman | first = Gordon | author-link = Gordon Welchman | origyear = 1982 | year = 1997 | title = The Hut Six story: Breaking the Enigma codes | publication-place = Cleobury Mortimer, England | publisher = M&M Baldwin | isbn = 978-0-947712-34-1 }} === Outros artigos === * [[Lista de U-Boot afundidos fronte a Galicia entre 1942 e 1944|Lista de U-Boot afundidos fronte a Galicia na Batalla do Atlántico]] === Ligazóns externas === * [http://uboat.net/boats/ U-Boat histories & Fates 1945] ''(en [[lingua inglesa|inglés]])'' * [http://www.harry-tates.org.uk/ The Royal Naval Patrol Service] ''(en [[lingua inglesa|inglés]])'' * [http://www.royalnavy.mod.uk/BattleoftheAtlantic/ 70 aniversario da Batalla do Atlántico] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130515181936/http://www.royalnavy.mod.uk/BattleoftheAtlantic |date=15 de maio de 2013 }} ''(en [[lingua inglesa|inglés]])'' {{Segunda guerra mundial}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas navais da segunda guerra mundial]] [[Categoría:1939]] [[Categoría:1940]] [[Categoría:1941]] [[Categoría:1942]] [[Categoría:1943]] [[Categoría:1944]] [[Categoría:1945]] [[Categoría:Batallas do século XX]] qkdqawwry2i5xpk38uz6enzrpclt0bf 0 252367 7104825 6954739 2025-06-23T19:36:02Z O Breixo 127505 7104825 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe=Torelli2.jpg |descrición_imaxe=Alegoría da vitoria de Catarina sobre os turcos de Stefano Torelli (1772) |combatentes1=[[Ficheiro:Flag of Russia.svg|20px]] [[Imperio Ruso]]<br/>[[Grecia|Rebeldes gregos]] |combatentes2=[[Ficheiro:1783 Ottoman Flag.svg|20px]] [[Imperio Otomán]]<br/>[[Ficheiro:Flag of the Crimean Tatar people.svg|20px]] [[Khanato de Crimea]] |resultado=Vitoria do Imperio Ruso<br/> * [[Tratado de Küçük Kaynarca]] * O [[Khanato de Crimea]] pasa á órbita rusa * Acceso ruso ao [[Mar Negro]] }} A '''guerra ruso-turca''', transcorrida de [[1768]] ata [[1774]], foi unha [[guerra]] que se desenvolveu entre o [[Imperio Ruso]] e o [[Imperio Otomán]]. == Desenvolvemento == A guerra xurdiu como unha consecuencia inesperada da tensa situación que se vivía no [[Reino de Polonia]], onde un grupo de [[Nobreza|nobres]] se rebelara contra o goberno do rei [[Estanislau II de Polonia|Estanislau II]], antigo amante da [[Emperador, emperatriz|emperatriz]] [[Catarina II de Rusia]]. Estes nobres, reunidos na denominada [[Confederación de Bar]], atacaban as tropas rusas despregadas en Polonia retirándose despois aos países veciños para protexerse das represalias. En [[1768]] un grupo de [[cosaco]]s ao servizo de Rusia perseguiu a unha destas bandas ata a cidade de [[Balta]], no [[Canato de Crimea|Khanato de Crimea]] prendéndolle lume á cidade, o khanato, vasalo otomán pediu axuda ao sultán [[Mustafá III]] e este declarou a guerra a Rusia o [[25 de setembro]] de [[1768]]. Pola súa banda Rusia tiña o apoio de Gran Bretaña e dos rebeldes gregos, o que lle garantía acceso sen problemas ao [[Mediterráneo]], permitíndolle gañar o control do [[Khanato de Crimea]], que se estendía polo sur de [[Ucraína]], o [[Cáucaso Norte]] e [[Crimea]] e que resultou en que ese territorio pasase á órbita rusa e con el o acceso ruso ao [[Mar Negro]]. A pesar que os rusos acadaron vitorias substanciais, iso non se reflectiu nun grande aumento do territorio do Imperio, debido ás reticencias dos grandes estados europeos a que alterase o balance de poder na rexión, pero a febleza do Imperio Otomán, a fin da [[Guerra dos Sete Anos]] e a fin da hexemonía militar de [[Reino de Francia|Francia]] no continente<ref>{{cita libro |first=Paul W. |last=Schroeder |title=The Transformation of European Politics 1763–1848 |url=https://archive.org/details/transformationeu00schr |location=New York |publisher=Oxford University Press |year=1994 |isbn=0198221193 |page=[https://archive.org/details/transformationeu00schr/page/n60 35] }}</ref> permitíronlle ao Imperio Ruso coller vantaxe na escena europea. Para o Imperio Otomán supuxo o devalo da súa influencia nos asuntos europeos e deu comezo [[Cuestión Oriental]] que se estendería ata a fin do Imperio no [[século XX]]. == Notas == <references/> {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerras do século XVIII]] 14xleadh6kgqenxhb4m9n4w4t14kocy 0 252451 7104830 6948599 2025-06-23T19:49:07Z O Breixo 127505 7104830 wikitext text/x-wiki {{Curto de máis|data=outubro de 2016}} {{Acontecemento |imaxe =Battle of France Infobox.png |descrición_imaxe = equipamento abandonado no norte de Francia * os exércitos alemáns marchando sobre París * soldados británicos examinan un canón anti-carro alemán * vehículo blindado francés esnaquizado * soldados franceses de camiño a campos de prisioneiros alemáns * Panzer II alemán abríndose paso polas Ardenas |resultado =Vitoria decisiva do [[Potencias do Eixo|eixo]]; ocupación militar de Francia e substitución da [[Terceira República Francesa]] polo [[Francia de Vichy|Réxime de Vichy]] |combatentes1 = {{BEL}}<br /> {{CAB}}<br /> {{FRA}}<br /> {{CSKb}}[[Goberno checoslovaco no exilio|Forzas checoslovacas libres]]<br /> {{LUX}}<br /> {{GBR}}<br /> {{NLD}}<br /> |combatentes2 = {{NAZ}}<br /> {{RIT}}<br /> |comandante1 = {{FRAb}} [[Maurice Gamelin]]<br /> {{FRAb}} [[Maxime Weygand]]<br /> {{GBRb}} [[John Vereker Gort|Lord Gort]]<br /> {{BELb}} [[Leopoldo III de Bélxica|Leopoldo III]]<br /> {{NLDb}} [[Henri Winkelman]]<br /> |comandante2 = {{NAZb}} [[Gerd von Rundstedt]]<br /> {{NAZb}} [[Fedor von Bock]]<br /> {{NAZb}} [[Wilhelm Ritter von Leeb]]<br /> {{RITb}} [[Humberto II]]<br /> |soldados1 ='''Aliados''': 144 divisións<ref name="Maier e Falla 1991, p. 279"/><br />13&nbsp;974 canóns<ref name="Maier e Falla 1991, p. 279"/><br />3&nbsp;383 tanques<ref name="Maier e Falla 1991, p. 279"/><br />2&nbsp;935 avións<ref>Hooton 2007, p.&nbsp;47–48: Hooton uses the National Archives in London for RAF records. Including "Air 24/679 Operational Record Book: The RAF in France 1939–1940", "Air 22/32 Air Ministry Daily Strength Returns", "Air 24/21 Advanced Air Striking Force Operations Record" and "Air 24/507 Fighter Command Operations Record". For the Armee de l'Air Hooton uses "Service Historique de Armee de l'Air (SHAA), Vincennes".</ref><br />3&nbsp;300&nbsp;000 soldados |soldados2 ='''Alemaña''': 141 divisións<ref name="Maier e Falla 1991, p. 279">{{cita libro |título=Germany and the Second World War, Vol. 2: Germany's Initial Conquests in Europe |nome1=Klaus |apelidos1=Maier |nome2=P.S. |apelidos2= Falla |ano=1991 |isbn=0198228856 |páxina =279 |url=http://www.amazon.com/Germany-Second-World-War-Conquests/dp/0198228856 |editor=Oxford University Press}}</ref><br />7&nbsp;378 canóns<ref name="Maier e Falla 1991, p. 279"/><br />2&nbsp;445 tanques<ref name="Maier e Falla 1991, p. 279"/><br />5&nbsp;638 avións<ref>Hooton 2007, pp. 47–48: Hooton uses the Bundesarchiv, Militärarchiv in [[Friburgo, Alemaña|Freiburg]].</ref><br />3&nbsp;350&nbsp;000 soldados<br /> |baixas1 = 360&nbsp;000 mortos ou feridos<br /> 1&nbsp;900&nbsp;000 capturados<br /> 2&nbsp;233 avións<br /> |baixas2 = 157&nbsp;621 mortos ou feridos<br /> 1&nbsp;236<ref name=f95>Frieser (1995), p. 400</ref>-1,345<ref name=M83/> avións destruídos<br />323<ref name=f95/>-488 avións danados<ref name=M83>Murray 1983, p. 40.</ref><br /> 795 tanques destruídos }} A '''batalla de Francia''' foi a invasión [[Alemaña nazi|alemá]] de [[Francia]] e [[Benelux]] ([[Bélxica]], [[Luxemburgo]] e [[Países Baixos]]) durante a [[segunda guerra mundial]]. O 3 de setembro de 1939 Francia declarou a guerra a Alemaña tras a [[Invasión de Polonia|invasión alemá de Polonia]]. A principios de setembro de 1939, Francia iniciou a limitada [[Ofensiva do Sarre]], pero a mediados de outubro retirárase cara as súas liñas iniciais. Os exércitos alemáns invadiron Bélxica, Luxemburgo, os Países Baixos e Francia o 10 de maio de 1940. == Notas == {{Listaref}} {{Segunda guerra mundial}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da segunda guerra mundial]] [[Categoría:1940]] [[Categoría:Batallas do século XX]] 27gom9k8lqsblnvvg9dxxr6c0dfral8 0 256493 7104526 7028996 2025-06-23T14:47:53Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104526 wikitext text/x-wiki {{Personaxe|pé=Aveta, ou unha deusa nai semellante, nunha estatua de terracota de Tréveris. (Réplica).}}Na [[Politeísmo celta|relixión celta]], '''Dea Aveta''' foi unha deusa nai, tamén asociada coa fonte de auga fresca [[Tréveris]], no que hoxe é [[Alemaña]].<ref name="Concept">[[Miranda Green]]. "The Celtic Goddess as Healer." In Sandra Billington (ed). 1996. ''[http://books.google.com/books?id=IoW9yhkrFJoC&printsec=frontcover&dq=The+Concept+of+the+Goddess&lr=#v=onepage&q=&f=false The Concept of the Goddess].'' Routledge. ISBN 978-0-415-14421-6. p.33.</ref> Aveta é coñecida polas figuriñas de barro atopadas [[Toulon-sur-Allier]] en [[Francia]]<ref>''Timeless Myths.'' [http://www.timelessmyths.com/celtic/gallic.html Gallic Deities] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090210081922/http://www.timelessmyths.com/celtic/gallic.html |date=10 de febreiro de 2009 }}</ref> e en Tréveris. Esas figuras amosan á deusa con bebés no peito, cadelos pequenos ou cestos de froita.<ref name="Concept"/> Había un templo dedicado a Aveta no complexo de Altbachtal en Tréveris.<ref>Miranda Green. 1992. ''[http://books.google.com/books?id=km66Nu4d-34C&printsec=frontcover&dq=Symbol+and+Image+in+Celtic+Religious+Art&lr=#v=onepage&q=&f=false Symbol and Image in Celtic Religious Art].'' Routledge. ISBN 978-0-415-08076-7. p.28.</ref> O seu nome sábese por inscricións atopadas en [[Suíza]], e en [[Côte-d'Or]] ([[Francia]]).<ref>''L'Arbre Celtique.'' [http://www.arbre-celtique.com/approfondissements/divinites/inventaire-div/div_liste.php?nomdiv=Aveta "Aveta"]</ref> == Notas == {{Listaref}} {{Deuses celtas}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Deusas galas]] 3smff40vtf5hxa0xpkiq097yl55k82r 0 258517 7104831 6492195 2025-06-23T19:50:16Z O Breixo 127505 7104831 wikitext text/x-wiki {{1000 artigos icona título|materia=Xeografía e historia}} {{Acontecemento |imaxe = Iraq header 2.jpg |descrición_imaxe = Comezando pola parte superior esquerda: patrulla conxunta en [[Samarra]]; derrubamento da estatua de [[Saddam Hussein]] na praza Firdos, soldado do exército iraquí prepara o seu rifle durante un asalto no sur de [[Bagdad]]. |data = [[20 de marzo]] de [[2003]] - [[18 de decembro]] de [[2011]]<ref>{{cita web |url=http://www.clarin.com/mundo/EEUU-bandera-cierra-guerra-Irak_0_609539212.html|título= Estados Unidos cerra a guerra con Iraq - Clarín.com|dataacceso=14 de decembro de 2011}}</ref> |resultado = Retirada das tropas estadounidenses.<ref name="BBC_2010">[http://www.perfil.com/contenidos/2011/12/18/noticia_0022.html Estados Unidos vaise de Iraq] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130522025455/http://www.perfil.com/contenidos/2011/12/18/noticia_0022.html |date=22 de maio de 2013 }} Perfil.com - 22 de decembro de 2011</ref> * Vitoria aliada na invasión de Iraq de 2003. * Ocupación de [[Iraq]]. * Formación dun goberno provisional. * Derrocamento do goberno do [[Partido Baath Árabe Socialista|Partido Baath]] e a execución de [[Saddam Hussein]]. * Xuízos dos funcionarios baathistas por crimes contra a humanidade. * Crise humanitaria con abusos de dereitos humanos, vítimas civís e refuxiados. * Destrución e roubo dalgunhas pezas arqueolóxicas. * Insurxencia iraquí e comezo da [[guerra civil]]. * Danos nas infraestruturas. * [[Privatización]] dos servizos iraquís. * Ratificación dunha nova constitución democrática. * Elección dun [[goberno]] [[Democracia|democrático]]. * Operacións de [[Al Qaeda]] en Iraq. * Operacións de combate militar concluídas. * Ocupación militar. * Inestabilidade política e continuación da violencia sectaria após a retirada militar estadounidense.<ref>[http://exwebserv.telesurtv.net/secciones/afondo/especiales/10_Anos_Invasion_Irak/ 10 años de la invasión Iraq] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130402154828/http://exwebserv.telesurtv.net/secciones/afondo/especiales/10_Anos_Invasion_Irak/ |date=02 de abril de 2013 }} Telesur</ref> |combatentes1 = [[Ficheiro:MultinationalForce-IraqDUI.svg|30px]] '''[[Forza Multinacional Iraq|Coalición multinacional en Iraq]]'''<br />{{USAb}} [[Estados Unidos]]<br /> [[Ficheiro:Flag of Kurdistan.svg|30px]] [[Curdistán|Peshmergas kurdos]]<br />{{IRQb}} [[Iraq]] (Dende 2006)<br />{{GBRb}} [[Reino Unido]]<br />{{AUSb}} [[Australia]]<br />{{POLb}} [[Polonia]]<br />{{DNKb}} [[Dinamarca]]<br />{{ITAb}} [[Italia]]<br />{{ROUb}} [[Romanía]]<br />{{UKRb}} [[Ucraína]]<br />{{NLDb}} [[Países Baixos]]<br />{{ESPb}} [[España]]<br />{{BULb}} [[Bulgaria]]<br />{{XAPb}} [[Xapón]]<br />{{GEOb}} [[Xeorxia]]<br />{{DMAb}} [[República Dominicana]]<br />(''Máis os países restantes da coalición'')<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/2862343.stm US names 'coalition of the willing'] BBC NEWS</ref> |combatentes2 = {{IRQb}} [[Iraq]] (baixo Saddam Hussein)<br />[[Ficheiro:Flag of the Ba'ath Party.svg|22px|border]] [[Partido Baath Árabe Socialista|Baathistas iraquís]]<br />{{IRQb}} Resistencia iraquí<br />[[Ficheiro:Flag of Jihad.svg|22px|border]] Exército de al-Mahdi<br />[[Ficheiro:Flag of Jihad.svg|22px|border]] Muyahidínes<br /> {{IRQb}} [[Partido Comunista Iraquí]]<br />[[Ficheiro:Flag of Jihad.svg|22px|border]] Fedayínes<br />{{IRQb}} Organización dos muyahidines do pobo iraniano |comandante1 = {{USAb}} [[George W. Bush]]<br />{{USAb}} [[Barack Obama]]<br />{{USAb}} [[Richard B. Myers]]<br />{{USAb}} [[Peter Pace]]<br />{{USAb}} [[Michael Mullen]]<br />{{USAb}} [[Paul Bremer]]<br />{{USAb}} [[Jay Garner]]<br />{{USAb}} [[Tommy Franks]]<br />{{USAb}} [[John P. Abizaid]]<br />{{USAb}} [[Ricardo S. Sánchez]]<br />{{USAb}} [[William J. Fallon]]<br />{{USAb}} [[Martin Dempsey]]<br />{{USAb}} [[James Mattis]]<br />{{USAb}} [[George W. Casey, Jr.|George Casey]]<br />{{USAb}} [[David Petraeus]]<br />{{USAb}} [[John R. Allen]]<br />{{USAb}} [[Raymond T. Odierno]]<br />{{USAb}} [[David D. McKiernan]]<br />{{USAb}} [[Lloyd Austin]]<br />{{GBRb}} [[Tony Blair]]<br />{{GBRb}} [[Gordon Brown]]<br />{{GBRb}} [[David Cameron]]<br />{{GBRb}} [[Richard Shirreff]]<br />{{GBRb}} [[Jim Dutton]]<br />{{GBRb}} [[Andy Salmon]]<br />{{GBRb}} [[John Cooper (militar)|John Cooper]]<br />{{AUSb}} [[John Howard]]<br />{{AUSb}} [[Kevin Rudd]]<br />{{ESPb}} [[José María Aznar]]<br />{{ESPb}} [[Alfredo C. Torres]]<br /> {{ESPb}} [[Fulgencio Coll]]<br /> {{ESPb}} [[José Manuel Muñoz]] <br />{{ITAb}} [[Silvio Berlusconi]]<br />{{ITAb}} [[Romano Prodi]]<br />{{POLb}} [[Andrzej Tyszkiewicz]]<br />{{IRQb}} [[Nuri al-Maliki]]<br />{{IRQb}} [[Iyad Allawi]]<br />{{IRQb}} [[Jalal Talabani]]<br />{{IRQb}} [[Ibrahim al-Jaafari]]<br />{{IRQb}} [[Ghazi Mashal Ajil al-Yawer]] |comandante2 = {{IRQb}} [[Saddam Hussein]]†<br />{{IRQb}} [[Qusay Hussein]] †<br />{{IRQb}} [[Uday Hussein]] †<br />{{IRQb}} [[Ali Hassan al-Mayid]]†<br />{{IRQb}} [[Barzan Ibrahim al-Tikriti]] †<br />{{IRQb}} [[Izzat Ibrahim al-Douri]]<br />{{IRQb}} [[Jasili Ibrhama]]<br />[[Ficheiro:Flag of Jihad.svg|22px|border]] [[Muqtada al-Sadr]]<br />[[Ficheiro:Flag of al-Qaeda in Iraq.svg|22px|border]] [[Abu Musab al-Zarqawi]] †<br />[[Ficheiro:Flag of al-Qaeda in Iraq.svg|22px|border]] [[Abu Ayyub al-Masri]]† |soldados1 = '''Coalición'''<br />~300.000 invasión<br />176.000 (2004-2009)<br />'''Contratistas'''<sup>*</sup><br />~182.000 (118.000 Iraquís, 43.000 Outros, 21.000 estadounidenses)<ref name=LATcontractors>[http://www.latimes.com/news/nationworld/world/la-na-private4jul04,0,5419234,full.story "Private contractors outnumber U.S. troops in Iraq"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070902082133/http://www.latimes.com/news/nationworld/world/la-na-private4jul04,0,5419234,full.story |date=02 de setembro de 2007 }}. By T. Christian Miller. ''[[Los Angeles Times]].'' 4 de xullo de 2007.</ref><ref name=contractorsguardian>[http://www.deseretnews.com/dn/view/0,1249,660198347,00.html "Contractor deaths add up in Iraq"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080613214957/http://www.deseretnews.com/dn/view/0%2C1249%2C660198347%2C00.html |date=13 de xuño de 2008 }}. By Michelle Roberts. ''Deseret Morning News.'' Feb. 24, 2007.</ref><br />'''[[Curdistán|Peshmerga]]'''<br />50.000 invasión<br />'''Novo exército iraquí'''<br />125.000<br />'''Policía iraquí'''<br />227.000<ref>Collins, C. (19 de agosto de 2007) [http://www.mcclatchydc.com/iraq/story/19049.html "U.S. says Iranians train Iraqi insurgents,"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080307024753/http://www.mcclatchydc.com/iraq/story/19049.html |date=07 de marzo de 2008 }} ''McClatchy Newspapers''</ref><br />Milicias<br />15.000-30.000 voluntarios civís<ref>[http://www.military.com/NewsContent/0,13319,159357,00.html A Dark Side to Iraq 'Awakening' Groups<!-- Bot generated title -->]</ref> ---- {{TURb}} [[Turquía]]~8.000<ref name="Bendern">{{Cita publicación periódica |nome=Paul de |apelido=Bendern |título=Turkey launches major land offensive into N.Iraq |url=http://uk.reuters.com/article/homepageCrisis/idUKL22614485._CH_.242020080222 |editorial=Reuters |data=22-02-2008 |dataacceso=22 de xaneiro de 2008 |data-arquivo=26 de febreiro de 2008 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20080226193501/http://uk.reuters.com/article/homepageCrisis/idUKL22614485._CH_.242020080222 |url-morta=yes }}</ref> |soldados2 = '''Iraquís''' (baixo Saddam Hussein):<br />375.000 forzas regulares. ---- Goberno post-Baaz, conflito multilateral:<br />'''[[Resistencia iraquí]]'''<br />~72.000<ref name=brookings>The Brookings Institution [http://www3.brookings.edu/fp/saban/iraq/index.pdf Iraq Index: Tracking Variables of Reconstruction & Security in Post-Saddam Iraq] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131019170433/http://www3.brookings.edu/fp/saban/iraq/index.pdf |date=19 de outubro de 2013 }} 1 de outubro de 2007</ref><br />'''Exército Mahdi'''<br />~64.000<ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Nasrawi |nome=Salah |autor2=Katherine Shrader |título=Saudis reportedly funding insurgents |editorial=Seattle Times |data=08-12-2006 |url= http://seattletimes.nwsource.com/html/iraq/2003467318_iraqsaudi08.html}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica |apelido=Ricks |nome=Thomas E. |autor2=Ann Scott Tyson |título=Intensified Combat on Streets Likely |editorial=Washington Post |data=11-01-2007 |url= http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/01/10/AR2007011002581_pf.html}}</ref><br />'''al Qaeda/Mercenarios'''<br />3.300<ref>Pincus, Walter. [http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/11/16/AR2006111601509.html "Violence in Iraq Called Increasingly Complex"]. ''[[The Washington Post]]'', 17 de novembro de 2006.</ref> ---- [[Ficheiro:Flag_of_Kurdistan_Workers_Party_(PKK).svg|28px|]] [[Partido dos Traballadores de Curdistán|PKK]]: ~6.000<ref>[[Al Jazeera]] [http://english.aljazeera.net/NR/exeres/3E14DD15-F2D1-4C65-8148-5200DFB3E975.htm http://english.aljazeera.net/NR/exeres/3E14DD15-F2D1-4C65-8148-5200DFB3E975.htm] 25 de febreiro de 2008</ref> |baixas1 = '''Coalición'''<br />{{USAb}} 4.486<ref name="defense.gov">http://www.defense.gov/NEWS/casualty.pdf</ref> {{GBRb}} 179<ref>{{Cita web |url=http://www.mod.uk/DefenceInternet/FactSheets/OperationsFactsheets/OperationsInIraqBritishFatalities.htm |título=Operations in Iraq: British Fatalities |data-acceso=26 de agosto de 2013 |data-arquivo=11 de outubro de 2009 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20091011220157/http://www.mod.uk/DefenceInternet/FactSheets/OperationsFactsheets/OperationsInIraqBritishFatalities.htm |url-morta=yes }}</ref><br />Outros: 139<br />'''TOTAL: 4.804'''<br />'''Feridos militares:'''<br />{{USAb}} 32.200<ref name="defense.gov"/>{{GBRb}} 315<ref name="mod.uk">http://www.mod.uk/DefenceInternet/AboutDefence/CorporatePublications/DoctrineOperationsandDiplomacyPublications/OperationsInIraq/OpTelicCasualtyAndFatalityTables.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121004051608/http://www.mod.uk/DefenceInternet/AboutDefence/CorporatePublications/DoctrineOperationsandDiplomacyPublications/OperationsInIraq/OpTelicCasualtyAndFatalityTables.htm |date=04 de outubro de 2012 }}, http://www.mod.uk/NR/rdonlyres/7E86BD05-D4FF-4677-97AA-CCFBDCFE4E34/0/optelic_31jul09.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100331231022/http://www.mod.uk/NR/rdonlyres/7E86BD05-D4FF-4677-97AA-CCFBDCFE4E34/0/optelic_31jul09.pdf |date=31 de marzo de 2010 }}</ref><br />'''Mortos contratistas:'''<br />{{USAb}}: 1.471<ref>{{cita web|url=http://www.dol.gov/owcp/dlhwc/dbaallnation.htm|título=DBA CUMULATIVE REPORT BY NATION (09/01/2001 - 3/31/2010)|editorial=US Department of Labor}}</ref>{{GBRb}}: 743<ref name="mod.uk"/><br /> |baixas2 = '''Mortos militares:'''<br />7.600 - 10.800 ('''''invasión de 2003''''')<ref>{{Cita web |url=http://www.commondreams.org/news2003/1028-01.htm |título=Copia arquivada |data-acceso=26 de agosto de 2013 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20061017165045/http://www.commondreams.org/news2003/1028-01.htm |dataarquivo=17 de outubro de 2006 |urlmorta=yes }}</ref><ref>{{Cita web |url=http://www.comw.org/pda/0310rm8.html |título=Copia arquivada |data-acceso=26 de agosto de 2013 |data-arquivo=02 de setembro de 2009 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20090902070831/http://www.comw.org/pda/0310rm8.html |url-morta=yes }}</ref><br />'''Mortos milicianos''': 21.221- 26.405<ref>[597 killed in 2003,[http://www.usatoday.com/news/world/iraq/2007-09-26-insurgents_N.htm], 23,984 killed from 2004 through 2009 (with the exceptions of May 2004 and March 2009),[http://www.guardian.co.uk/world/2010/oct/22/true-civilian-body-count-iraq] 652 killed in May 2004,[http://www.iraqbodycount.org/analysis/numbers/warlogs/] 45 killed in March 2009,[http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900sid/CJAL-7QPQB7?OpenDocument] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090903190008/http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900sid/CJAL-7QPQB7?OpenDocument |date=03 de setembro de 2009 }} 676 killed in 2010,[http://www.bloomberg.com/news/2010-12-30/iraq-civilian-deaths-drop-for-third-year-as-toll-eases-after-u-s-drawdown.html] 451 killed in 2011 (agás febreiro),[http://news.theage.com.au/breaking-news-world/jan-iraq-death-toll-highest-in-four-months-20110201-1ac9m.html][http://www.upi.com/Top_News/World-News/2011/04/03/Two-US-troops-killed-in-Iraq/UPI-84151301845983/][http://www.spacewar.com/reports/Iraq_monthly_death_toll_falls_in_April_999.html][http://www.middle-east-online.com/english/?id=46442] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150209184820/http://www.middle-east-online.com/english/?id=46442 |date=09 de febreiro de 2015 }}[http://www.thedailynewsegypt.com/death-toll-spikes-for-iraqis-us-troops.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120111145441/http://www.thedailynewsegypt.com/death-toll-spikes-for-iraqis-us-troops.html |date=11 de xaneiro de 2012 }}[http://www.arabia.msn.com/News/MiddleEast/AFP/2011/August/7991554.aspx] {{Webarchive|url=http://web.archive.bibalex.org/web/20111208174352/http://arabia.msn.com/news/middleeast/afp/2011/august/7991554.aspx |date=08 de decembro de 2011 }}[http://www.nenosplace.com/showthread.php?45792-239-people-killed-in-Iraq-in-August-and-killed-by-the-U.S.-military] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120513134427/http://www.nenosplace.com/showthread.php?45792-239-people-killed-in-Iraq-in-August-and-killed-by-the-U.S.-military |date=13 de maio de 2012 }}[http://gulf-times.com/site/topics/article.asp?cu_no=2&item_no=461485&version=1&template_id=37&parent_id=17] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121118211828/http://gulf-times.com/site/topics/article.asp?cu_no=2&item_no=461485&version=1&template_id=37&parent_id=17 |date=18 de novembro de 2012 }}[http://www.montrealgazette.com/news/Iraq+death+toll+sharply+October/5638077/story.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111111064434/http://www.montrealgazette.com/news/Iraq+death+toll+sharply+October/5638077/story.html |date=11 de novembro de 2011 }} thus giving a total of 26,405 dead]</ref><br />'''Total de mortos''': 28.736-37.120<br />'''Mortos civís:''' 100.000<ref>[http://www.iraqbodycount.org/ www.iraqbodycount]</ref> }} A '''Guerra de Iraq''', tamén coñecida como '''Segunda Guerra do Golfo''' ou '''Operación Liberdade Iraquí''' nos [[Estados Unidos]],<ref>{{Cita web|url=http://www.mnf-iraq.com/|título=Operation Iraqi Freedom|dataacceso=02-08-2007}}</ref> '''Operación Telic''' no [[Reino Unido]]<ref>{{Cita web|url=http://www.mod.uk/DefenceInternet/FactSheets/OperationsFactsheets/OperationsInIraqHistoryofthemilitarycampaigninIraq.htm|autor=Ministry of Defence|título=Fact Sheets|data-acceso=26 de agosto de 2013|data-arquivo=07 de decembro de 2009|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20091207195025/http://www.mod.uk/DefenceInternet/FactSheets/OperationsFactsheets/OperationsInIraqHistoryofthemilitarycampaigninIraq.htm|url-morta=yes}}</ref> e, noutros ámbitos, '''ocupación de Iraq''',<ref>{{Cita publicación periódica|título=Saudi King Condemns U.S. Occupation of Iraq |editorial=New York Times |data=marzo de 2007 |url =http://www.nytimes.com/2007/03/28/world/middleeast/29saudicnd.html?ex=1332820800&en=da8a156f30f093ea&ei=5124&partner=digg&exprod=digg}}</ref> foi un conflito que comezou o xoves [[20 de marzo]] de [[2003]] e rematou o domingo [[18 de decembro]] de [[2011]].<ref name="BBC_2010"/> Tras finalizala guerra, deuse paso a unha operación de adestramento das tropas iraquís para combater a insurxencia e o terrorismo. Esta operación deuse a coñecer como '''Operación Novo Amencer''',<ref>[elnuevodiario.com.ni/internacionales/82470 Estados Unidos inicia en Iraq operación Pito "Nuevo Amanecer"]</ref> e representa a continuación da guerra de Iraq, que se inicia ó organizar os [[Estados Unidos]] unha coalición multinacional para a invasión de Iraq, estando composta por unidades das forzas armadas dos propios Estados Unidos, o [[Reino Unido]] e continxentes menores de España, [[Australia]], [[Dinamarca]], [[Polonia]] e outros Estados.<ref>{{Cita web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/2862343.stm|título=US Names Coalition of the Willing|dataacceso=03-11-2007}}</ref> A principal xustificación para esta operación que ofreceron o [[Presidente dos Estados Unidos]], [[George W. Bush]] e os seus aliados na coalición, foi a falsa afirmación de que Iraq posuía e estaba desenvolvendo [[Arma de destrución masiva|armas de destrución masiva]] (ADM), violando un convenio de 1991.<ref>[http://georgewbush-whitehouse.archives.gov/news/releases/2002/10/20021007-8.html President Bush Outlines Iraqi Threat]</ref><ref>[http://www.usatoday.com/news/world/iraq/2005-09-02-WMD-indepth_x.htm Piecing together the story of the weapons that weren't]</ref> Funcionarios dos Estados Unidos sostiveron, dun modo interesado e tendencioso, que Iraq representaba unha inminente, urxente e inmediata ameaza ós Estados Unidos, ó seu pobo e ós seus aliados, así como ós seus intereses.<ref>Center for American Progress (29 de xaneiro de 2004) [http://www.americanprogress.org/issues/kfiles/b24970.html "In Their Own Words: Iraq's 'Imminent' Threat"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120625071155/http://www.americanprogress.org/issues/kfiles/b24970.html |date=25 de xuño de 2012 }} ''americanprogress.org''</ref> Criticouse amplamente ós servizos de información,<ref>Close, R. (10 de marzo de 2003) [http://www.counterpunch.org/close03102003.html "A CIA Analyst on Forging Intelligence -- Whose Deliberate Disinformation?"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080515203013/http://www.counterpunch.org/close03102003.html |date=15 de maio de 2008 }} ''CounterPunch''</ref> e os inspectores designados ó efecto non atoparon probas de que existiran as pretendidas armas de destrución masiva. Despois da invasión, o Grupo de Investigación en Iraq chegou á conclusión de que Iraq acabara cos seus programas para desenvolver as devanditas armas en 1991 e non había ningunha no momento da invasión, pero que tiñan a intención de retomar a produción sempre e cando se levantaran as sancións.<ref>{{Cita web|url= http://www.globalsecurity.org/wmd/library/report/2004/isg-final-report/isg-final-report_vol1_rsi-06.htm|título= Iraq Survey Group Final Report: Weapons of Mass Destruction (WMD)}}</ref> Algúns funcionarios dos Estados Unidos alegaron que [[Saddam Hussein]] e [[Al Qaeda]] estiveran cooperando,<ref>{{Cita web|url=http://www.weeklystandard.com/Content/Public/Articles/000/000/003/033jgqyi.asp|título=The Weekly Standard, Saddam's al Qaeda Connection|data-acceso=26 de agosto de 2013|data-arquivo=23 de decembro de 2014|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20141223072010/http://www.weeklystandard.com/Content/Public/Articles/000/000/003/033jgqyi.asp|url-morta=yes}}</ref> pero non hai probas de que existise unha relación de colaboración.<ref>Woods, K.M. e Lacey, J. (2008) [http://abcnews.go.com/images/Politics/Saddam%20and%20Terrorism%20Redaction%20EXSUM%20Extract.pdf "Saddam and Terrorism: Emerging Insights from Captured Iraqi Documents," vol. 1] ''Institute for Defense Analyses'' IDA Paper P-4287, pp. ES-1</ref><ref>Kerr, R.J., ''et al.'' (29 de xullo de 2004) [http://irrationallyinformed.com/pdfcollection/20040729_Kerr_Report.pdf "Intelligence and Analysis on Iraq: Issues for the Intelligence Community,"] MORI Doc. ID 1245667 (Langley, VA: Central Intelligence Agency)</ref> Outras razóns para a invasión por parte dos funcionarios incluían as preocupacións sobre o apoio financeiro de Iraq para as familias de terroristas suicidas palestinos,<ref>CNN (12 de setembro de 2002) [http://archives.cnn.com/2002/US/09/12/iraq.report/ "White House spells out case against Iraq"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090607162127/http://archives.cnn.com/2002/US/09/12/iraq.report/ |date=07 de xuño de 2009 }}, "the White House released a report early Thursday, listing some of the principal accusations against Iraq and its leader.... Iraq is also accused of sheltering two Palestinian terrorist organizations, and it lists Saddam's decision in 2002 to increase from $10,000 to $25,000 the bounty paid to the families of Palestinian suicide bombers."</ref> [[Dereitos humanos|violacións dos dereitos humanos]] por parte do goberno iraquí,<ref>Wolfowitz, P. (30 de maio de 2003) [http://www.defenselink.mil/transcripts/transcript.aspx?transcriptid=2687 "Deputy Secretary Wolfowitz Press Availability in Singapore,"] ''U.S. Department of Defense, Office of the Assistant Secretary of Defense (Public Affairs)'' news transcript</ref> propagación da democracia,<ref>[http://georgewbush-whitehouse.archives.gov/news/releases/2003/02/20030226-11.html "President Discusses the Future of Iraq"] The White House, 26 de febreiro de 2003</ref> as reservas de petróleo de Iraq,<ref>Wright, G. (4 de xuño de 2003) [http://www.whatreallyhappened.com/aboutoil.htm "Wolfowitz: Iraq war was about oil,"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080511155127/http://whatreallyhappened.com/aboutoil.htm |date=11 de maio de 2008 }} ''Guardian Unlimited'' (Londres: Guardian Newspapers Limited); this article [http://www.guardian.co.uk/world/2003/jun/07/iraq.comment was retracted]</ref><ref>Morgan, D. e Ottaway, D.B. (15 de setembro de 2002) [http://www.commondreams.org/headlines02/0915-03.htm "In Iraqi War Scenario, Oil Is Key Issue"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512001927/http://www.commondreams.org/headlines02/0915-03.htm |date=12 de maio de 2008 }} ''Washington Post''</ref><ref>Shih, G. e Montes, S. (15 de outubro de 2007) [http://daily.stanford.edu/article/2007/10/15/roundtableDebatesEnergyIssues "Roundtable debates energy issues"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080624051552/http://daily.stanford.edu/article/2007/10/15/roundtableDebatesEnergyIssues |date=24 de xuño de 2008 }} ''Stanford Daily''</ref> aínda que este último foi negado por outros funcionarios.<ref>{{Cita web |url=http://mwcnews.net/content/view/16794/51/ |título=Gates denies Iraq war about oil |data-acceso=26 de agosto de 2013 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20071221004721/http://mwcnews.net/content/view/16794/51/ |dataarquivo=21 de decembro de 2007 |urlmorta=yes }}</ref><ref>[https://archive.today/20120629211511/www.news.com.au/heraldsun/story/0,21985,22021182-661,00.html PM denies Iraq oil link]</ref><ref>[http://www.guardian.co.uk/politics/2003/jan/15/foreignpolicy.uk Blair: Iraq oil claim is 'conspiracy theory']</ref> A invasión levou á rápida derrota das forzas iraquís, o derrocamento do Presidente [[Saddam Hussein]], a súa captura en decembro de 2003 e a súa execución en decembro de 2006. A coalición dirixida polos Estados Unidos no Iraq ocupado tratou de establecer un novo goberno democrático. Porén, pouco despois da invasión inicial, a violencia contra as forzas da coalición e entre os diversos grupos étnicos deu lugar a unha guerra asimétrica coa insurxencia iraquí, a guerra civil entre [[Sunnismo|sunnís]] e [[xiísmo|xiítas]] iraquís, e as operacións de Al-Qaeda en Iraq.<ref>[http://www.defenselink.mil/Transcripts/Transcript.aspx?TranscriptID=3879 U.S. Defense Secretary Robert Gates, 2 Feb 2007], see "four wars" remark</ref><ref>{{Cita publicación periódica|título=CBS on civil war|editorial=CBS News|url=http://www.cbsnews.com/stories/2005/09/26/eveningnews/main886305.shtml|data=26 de setembro de 2006|data-acceso=26 de agosto de 2013|data-arquivo=05 de febreiro de 2012|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20120205115238/http://www.cbsnews.com/stories/2005/09/26/eveningnews/main886305.shtml|url-morta=yes}}</ref> As estimacións do número de persoas mortas varían entre máis de 150.000 a máis de 1 millón de persoas, segundo a fonte. O custo financeiro da guerra estimouse en máis de £4.500 millóns ($9.000 millóns) para o Reino Unido,<ref>{{Cita web |url=http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601102&sid=aZiloVkUJNrw&refer=uk |título=UK. Spending on War in Iraq, Afghanistan Rises to $16 Bln (December 2006) |editorial=Bloomberg |data=06-12-2006 |dataacceso=22-01-2007}}</ref> e máis de $845.000 millóns ós Estados Unidos,<ref>[http://www.reuters.com/article/topNews/idUSN2921527420080302?feedType=RSS&feedName=topNews&sp=true Iraq war hits U.S. economy: Nobel winner]</ref> cun custo total para a economía deste último estimada en $ 3 a 5 billóns. Algunhas das nacións que integraron a coalición comezaron a retirar as súas forzas como consecuencia dunha opinión pública desfavorable e ó progresivo aumento de efectivos iraquís para asumir a responsabilidade da seguridade no país.<ref>[https://web.archive.org/web/20080918002255/http://www.iht.com/articles/ap/2007/10/02/africa/ME-GEN-Iraq-Britain.php Britain's Brown visits officials, troops in Iraq.] ''International Herald Tribune'', 2 de outubro de 2007.</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4352259.stm Italy plans Iraq troop pull-out] [[BBC]] 15 de marzo de 2005</ref> Porén, [[Iraq]], non chegou a desenvolver [[arma nuclear|armas nucleares]], grazas á [[Operación Ópera]] de [[Israel]], acontecida uns anos antes. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} {{Control de autoridades}} {{Historia en progreso}} [[Categoría:Guerras do século XXI]] [[Categoría:Historia de Iraq]] hr6ley7nmygm3lffps1zn583gf1kc3c 0 258600 7104833 6502693 2025-06-23T19:51:15Z O Breixo 127505 7104833 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = kooshab.jpg |descrición_imaxe = Forzas indo-británicas atacando na batalla de Khushab |resultado = Vitoria decisiva británica |combatentes1 = {{GBRb}} [[Imperio Británico]]<br />[[Ficheiro:Flag of the British East India Company (1801).svg|23px]] [[Compañía Británica das Indias Orientais]]<br />[[Ficheiro:Flag of Afghanistan pre-1901.svg|22px]] [[Afganistán]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Flag of Agha Mohammad Khan.svg|23px]] [[Dinastía Qajar|Persia]] |comandante1 = {{GBRb}} Sir [[James Outram]] |comandante2 = [[Ficheiro:Flag of Agha Mohammad Khan.svg|23px]] [[Naser al-Din|Nasereddin Shah]] |baixas1 = 1535 mortos en [[Herat]] |baixas2 = 500 mortos en [[Khushab]] }} A '''guerra anglo-persa''' foi un conflito militar que enfrontou ó [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] e [[Persia]] (que era nese momento gobernada pola [[dinastía Qajar]]), que durou dende o 1 de novembro de 1856 até o 4 de abril de 1857. Durante a guerra, os británicos opuxéronse a un intento de Persia de rescatar a cidade de [[Herat]]. A pesar de que Herat era parte de Persia baixo a [[dinastía Qajar]], no intre en que estourou a guerra era parte do oeste de [[Afganistán]] (Afganistán era daquela unha entidade moi feble). A campaña levouse a cabo con éxito para os británicos, baixo a dirección do xeneral sir [[James Outram]] en dous escenarios: a costa sur de Persia, preto de [[Bushehr]] e o sur de [[Mesopotamia]] (o nome antigo para a rexión e anterior á formación da nación de [[Iraq]]). Como resultado da guerra, Persia retirouse de Herat e asinou un novo tratado no que rendeu as súas pretensións sobre a cidade. == Véxase tamén == === Bibliografía === * English, Barbara. 1971. John Company's Last War. Londres: Collins. * Hunt, Capt. G. H. e George Townsend. 1858. Outram & Havelock's Persian Campaign. Londres: G. Routledge & Co. * Outram, Lieut. General Sir James. 1860. Lieut.-General Sir James Outram's Persian Campaign in 1857. Londres: Smith, Elder and Co. * Walpole, Sir Spencer. 1912. [http://books.google.com/books?vid=OCLC04612536&id=-8IBAAAAMAAJ&printsec=titlepage&dq=%22correspondence+respecting+relations+with+persia%22 A History of England from the Conclusion of the Great War in 1815.] Londres: Longmans, Green, and Co. (vol. VI, pp.&nbsp;266–273) === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20060217001223/http://www.persiawar.com/homepage.htm Guerra persa] * [https://web.archive.org/web/20040814041245/http://www.regiments.org/wars/19thcent/56persia.htm Regiment Site] {{Control de autoridades}} [[Categoría:1856]] [[Categoría:1857]] [[Categoría:Guerras do século XIX]] [[Categoría:Guerras nas que participou Persia]] [[Categoría:Guerras nas que participou Afganistán]] [[Categoría:Guerras nas que participou o Reino Unido]] 2we6lcq90a97y9p1r6neui66tadenfr 0 258602 7104834 6953997 2025-06-23T19:52:08Z O Breixo 127505 7104834 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Divico und Caesar.jpg |descrición_imaxe = [[Xulio César]] e [[Divicón]] despois da batalla. Pintura histórica do século XIX de Karl Jauslin. |resultado = Vitoria decisiva romana. |combatentes1 = '''[[República Romana]]''' |combatentes2 = '''[[Helvecios]]''', [[boios]], [[tulingos]], [[rauracos]] e [[latobrigos]] |comandante1 = [[Xulio César]] |comandante2 = [[Divicón]] |soldados1 = 20&nbsp;000-30&nbsp;000 [[Lexión romana|lexionarios]]<br />8&nbsp;000 auxiliares<br />4&nbsp;000 xinetes [[galos]]<br />'''Total''': 32&nbsp;000-42&nbsp;000 homes |soldados2 = '''Segundo César''':<br/> 92&nbsp;000 guerreiros <br/><small>(368&nbsp;000 persoas en total)</small> O grupo de emigrantes compoñíase de: 263&nbsp;000 helvecios (67&nbsp;750 guerreiros), 36&nbsp;000 tulingos (9&nbsp;000 guerreiros), 14&nbsp;000 latobrigos (3&nbsp;500 guerreiros), 23&nbsp;000 rauracos (4&nbsp;750 guerreiros) e 32&nbsp;000 boios (8&nbsp;000 guerreiros).<br /> '''Segundo [[Publio Cornelio Tácito|Tácito]]''':<br /> 16&nbsp;000 guerreiros<br/> <small>(100&nbsp;000 persoas)</small><br/> '''Segundo [[Paulo Orosio]]''':<br/> 40&nbsp;000 guerreiros<br/> <small>(157&nbsp;000 persoas)</small><br/> '''Segundo [[Plutarco]]''':<br/> 190&nbsp;000 guerreiros<br/> <small>(300&nbsp;000 persoas)</small> |baixas1 = Descoñecidas<br /><small>(poucas en comparación ás inimigas)</small> |baixas2 = '''Segundo César''':<br/> 100&nbsp;000 mortos e prisioneiros<br/> '''Segundo Orosio''':<br />47&nbsp;000 mortos }} A '''batalla de Bibracte''' librouse o ano [[-58]] no marco da [[Guerra das Galias]] e enfrontou ás [[República romana|tropas romanas]] comandadas por [[Xulio César]] e ós [[helvecios]], unha [[confederación]] de [[Celta|tribos celtas]] liderada polo seu caudillo [[Divicón]]. == Antecedentes == Os helvecios pretendían emigrar dende os seus territorios situados ó norte dos [[Alpes]] ata a costa oeste da [[Galia]] escapando da presión que os [[Pobos xermánicos|pobos xermanos]] exercían sobre eles,<ref name= Ref1 >[http://www.youtube.com/watch?v=z9nW6Nw0Lqk&feature=related Youtube - Documental: "En la Línea de Fuego" - ''Julio César, el conquistador de la Galia''. Parte 2]</ref> o que significaba transitar e establecerse en territorios baixo influencia directa de [[República romana|Roma]]. Os helvecios trataron de chegar á zona da moderna [[Xenebra, Suíza|Xenebra]], pero César xa cruzara os Alpes con só unha lexión (marcharon 1&nbsp;160 quilómetros en oito días) e construíron unha muralla de 25 quilómetros de longo e 5 metros de alto entre o [[río Ródano]] e a [[Cordilleira do Xura]]. Os galos detivéronse e buscaron outro camiño, mentres César traía de [[Italia]] cinco lexións de reforzo.<ref name= Ref1 /> O enfrontamento deveu na [[batalla do Arar]] na que a vitoria das [[Lexión romana|lexións romanas]] e os seus aliados foi definitiva.<ref>{{Cita Harvard sen parénteses|Goldsworthy|2007|pp=267-289}}</ref> Os helvecios decidiron retroceder e intentar cruzar polo territorio dos [[eduos]], aliados dos romanos.<ref name= Ref1 /> César, tras perseguir e derrotar a emigración dos [[helvecios]] en Arar, desprazouse ata [[Bibracte]], a uns dezaoito quilómetros de distancia, a fin de obter as subministracións prometidas polos seus aliados eduos. Nese intre, unha parte das forzas que ata entón eran aliadas de César desertaron para informar da retirada romana.<ref>{{Cita Harvard sen parénteses|Goldsworthy|2007|p=284}}</ref> Os helvecios viron isto como un sinal de debilidade e aproveitaron para lanzar un ataque contra as lexións romanas, acosándoas dende a retagarda.<ref name= Ref1 /> == A batalla == [[Ficheiro:Bataille Bibracte -58.png|400px|miniatura|Desenvolvemento da batalla.]] O xeneral romano despregou as súas tropas cun outeiro ás súas costas. As catro lexións veteranas, as [[Legio VII Claudia|VII]], [[Legio VIII Augusta|VIII]], [[Legio IX Hispana|IX]] e [[Legio X Gemina|X]], en tres filas (''triplex acies'') na zona baixa da ladeira, mentres que no cumio dispuxéronse as dúas lexións acabadas de recrutar, as [[Legio XI Claudia|XI]] e [[Legio XII Fulminata|XII]], xunto coas tropas auxiliares. A cabalería, na súa maioría aliados eduos, flanqueaba a formación.<ref name= Ref1 /> Os helvecios atacaron o outeiro dende abaixo, primeiro a cabalería polos flancos e despois a infantaría polo centro, pero tralo ataque dos lexionarios coas súas xavelinas ''[[pilum]]'', os galos foron contidos e sufriron grandes baixas. Despois do primeiro ataque, os guerreiros helvecios comezaron a retroceder; ante o cal César ordenou ás súas catro lexións veteranas que avanzaran. A continuación, unha forza gala atacou o flanco romano, pero a terceira fila de lexionarios saíu axiña ó seu encontro e derrotounos.<ref name= Ref1 /> == Consecuencias == Trala batalla, os helvecios foron masacrados e os sobreviventes chegaron como puideron ó territorio dos [[lingóns]]. As lexións permaneceron na zona de Bibracte, recollendo subministracións, tras saber cara onde fuxiron os helvecios, César mandou mensaxeiros ós xefes lingóns dicíndolles que non axudaran ós seus inimigos. César decidiu entón perseguilos, pero os helvecios pediron a paz e volveron ó seu país.<ref name= Ref1 /> A batalla foi o principal xustificativo para a intervención de tropas romanas na Galia, pero César tiña pensado quedar, entón decidiu eliminar ós xermanos de [[Ariovisto]] que estaban invadindo tamén a rexión.<ref name= Ref1 /> == Notas == {{Listaref}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da Guerra das Galias]] [[Categoría:-58]] [[Categoría:Batallas do século -I]] rsfhg80h387500z8nyu5nh9vu2zzaoi 0 258605 7104836 6963487 2025-06-23T19:52:49Z O Breixo 127505 7104836 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Tiepolo Vercellae.jpg |descrición_imaxe = A batalla de Vercellae, por [[Giovanni Battista Tiepolo]], 1725-1729 |resultado = Decisiva vitoria romana |combatentes1 = [[República romana]] |combatentes2 = [[cimbros]] |comandante1 = [[Ficheiro:Vexilloid of the Roman Empire.svg|15px]] [[Caio Mario]]<br />[[Ficheiro:Vexilloid of the Roman Empire.svg|15px]] [[Quinto Lutacio Catulo César|Quinto Cátulo]]<br />[[Ficheiro:Vexilloid of the Roman Empire.svg|15px]] [[Lucio Cornelio Sila|Cornelio Sila]] |comandante2 = Rei [[Boiorix]] † |soldados1 = 50.000<br /><small>(8 [[Lexión romana|lexións]] con cabalería e auxiliares)</small> |soldados2 = '''Estimación antiga''':<br />150.000-220.000<br />'''Estimación moderna''':<br />200.000<ref name= Delbruck298 >Hans Delbrück (1990). ''[http://books.google.cl/books?id=78oh3_OUoeoC&pg=PA298&dq=cimbran+warriors+10,000&hl=es&ei=k4JzTtj4PMnV0QGOzcnKDQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CC8Q6AEwAQ#v=onepage&q=cimbran%20warriors%2010%2C000&f=false History of the Art of War: The barbarian invasions]''. Tomo II. Westport: University of Nebraska Press, tradución de Walter J. Renfroe Jr.; pp. 298, nota 5. ISBN 978-0-8032-9200-0.</ref><br /><small>(incluíndo non combatentes)</small><br /><small>(incluíndo 15.000 xinetes)</small><ref>Thomas Stewart Traill (1854). ''The Encyclopaedia britannica: or, Dictionary of arts, sciences and general literature''. Tomo VI. Londres: Adam and Charles Black, pp. 724.</ref> |baixas1 = Arredor de 1000 |baixas2 = '''Estimación antiga''':<br />130.000<ref name= Ref2 >Plinio Prioreschi (1996). ''A History of Medicine: Roman medicine''. Tomo III. Omaha: Horatius Press, pp. 565. ISBN 978-1-888456-03-5. A cifra correspondente ós 100.000 cimbros e teutóns escravizados provén do cálculo do autor, 80.000 xermanos capturados no [[-102]] (200.000 máis son asasinados) e 20.000 máis son tomados prisioneiros no -101 (e outros 130.000 masacrados).</ref>-160.000<ref name= Ref1 >Francisco Marco Simón & José Remesal Rodríguez (2004). ''Vivir en terra estraña: emigración e integración cultural no mundo antigo : actas da reunión realizada en Zaragoza os días 2 e 3 de xuño de 2003''. Barcelona: Edicions Universitat Barcelona, pp. 137 (cita 33). ISBN 978-84-475-2802-8. A fonte á que se refire o autor é Tito Livio, ''Períocas'', libro 68: nela Livio estima que na batalla de Aguas Sextias (102 a. C.) uns 200.000 teutóns e ambróns foron mortos e 90.000 capturados, tamén menciona que no posterior a Vercelas, uns 160.000 cimbros son masacrados e 60.000 escravizados, en total 360.000 xermanos mortos e 150.000 escravizados.</ref> mortos<br />20.000<ref name= Ref2 />-60.000<ref name= Ref1 /> prisioneiros<br />'''Estimación moderna''':<br />65.000<ref>Antony Kamm (2006). ''Julius Caesar: A Life''. Nueva York: Routledge, pp. 14. ISBN 978-0-415-36415-7. Estiman entre 65.000 e 100.000 cimbros mortos.</ref>-140.000 mortos e 60.000 prisioneiros<ref>Richard A. Gabriel (2002). ''The Great Armies of Antiquity''. Westport: Greenwood Publishing Group, pp. 266. ISBN 978-0-275-97809-9.</ref> }} A '''batalla de Vercellae''', tamén coñecida como a '''batalla da chaira de Raudine''', tivo lugar no ano [[-101]] e nela enfrontáronse a [[República Romana]], dirixida polo [[cónsul romano|cónsul]] [[Caio Mario]] e unha gran forza de invasión da tribo xermánica dos [[cimbros]], preto da asentamento de [[Vercellae]], na [[Galia Cisalpina]]. Os cimbros foron virtualmente varridos, con máis de 140.000 mortos e 60.000 capturados, incluíndo un gran número de mulleres e nenos. Tamén se lle deu gran parte do mérito desta vitoria ó entón legado de [[Quinto Lutacio Catulo César]], [[Lucio Cornelio Sila]], que dirixiu a cabalería romana e italiana. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * [[Theodor Mommsen]], ''Historia de Roma'', Alemaña, orixinal de 1854-1856. * [[Lucio Anneo Floro]], Compendio da historia romana (''Epitome rerum Romanarum''). * Malcolm Todd, ''Os bárbaros - godos, francos e vándalos''. Londres, orixinal de 1972. === Ligazóns externas === {{commonscat|Battle of Vercellae}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:-101]] [[Categoría:Batallas do século -II]] phzm650gr9hapahhz5wg9fquygstwc0 7104837 7104836 2025-06-23T19:53:09Z O Breixo 127505 7104837 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Tiepolo Vercellae.jpg |descrición_imaxe = A batalla de Vercellae, por [[Giovanni Battista Tiepolo]], 1725-1729 |resultado = Decisiva vitoria romana |combatentes1 = [[República Romana]] |combatentes2 = [[cimbros]] |comandante1 = [[Ficheiro:Vexilloid of the Roman Empire.svg|15px]] [[Caio Mario]]<br />[[Ficheiro:Vexilloid of the Roman Empire.svg|15px]] [[Quinto Lutacio Catulo César|Quinto Cátulo]]<br />[[Ficheiro:Vexilloid of the Roman Empire.svg|15px]] [[Lucio Cornelio Sila|Cornelio Sila]] |comandante2 = Rei [[Boiorix]] {{MEC}} |soldados1 = 50.000<br /><small>(8 [[Lexión romana|lexións]] con cabalería e auxiliares)</small> |soldados2 = '''Estimación antiga''':<br />150.000-220.000<br />'''Estimación moderna''':<br />200.000<ref name= Delbruck298 >Hans Delbrück (1990). ''[http://books.google.cl/books?id=78oh3_OUoeoC&pg=PA298&dq=cimbran+warriors+10,000&hl=es&ei=k4JzTtj4PMnV0QGOzcnKDQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CC8Q6AEwAQ#v=onepage&q=cimbran%20warriors%2010%2C000&f=false History of the Art of War: The barbarian invasions]''. Tomo II. Westport: University of Nebraska Press, tradución de Walter J. Renfroe Jr.; pp. 298, nota 5. ISBN 978-0-8032-9200-0.</ref><br /><small>(incluíndo non combatentes)</small><br /><small>(incluíndo 15.000 xinetes)</small><ref>Thomas Stewart Traill (1854). ''The Encyclopaedia britannica: or, Dictionary of arts, sciences and general literature''. Tomo VI. Londres: Adam and Charles Black, pp. 724.</ref> |baixas1 = Arredor de 1000 |baixas2 = '''Estimación antiga''':<br />130.000<ref name= Ref2 >Plinio Prioreschi (1996). ''A History of Medicine: Roman medicine''. Tomo III. Omaha: Horatius Press, pp. 565. ISBN 978-1-888456-03-5. A cifra correspondente ós 100.000 cimbros e teutóns escravizados provén do cálculo do autor, 80.000 xermanos capturados no [[-102]] (200.000 máis son asasinados) e 20.000 máis son tomados prisioneiros no -101 (e outros 130.000 masacrados).</ref>-160.000<ref name= Ref1 >Francisco Marco Simón & José Remesal Rodríguez (2004). ''Vivir en terra estraña: emigración e integración cultural no mundo antigo : actas da reunión realizada en Zaragoza os días 2 e 3 de xuño de 2003''. Barcelona: Edicions Universitat Barcelona, pp. 137 (cita 33). ISBN 978-84-475-2802-8. A fonte á que se refire o autor é Tito Livio, ''Períocas'', libro 68: nela Livio estima que na batalla de Aguas Sextias (102 a. C.) uns 200.000 teutóns e ambróns foron mortos e 90.000 capturados, tamén menciona que no posterior a Vercelas, uns 160.000 cimbros son masacrados e 60.000 escravizados, en total 360.000 xermanos mortos e 150.000 escravizados.</ref> mortos<br />20.000<ref name= Ref2 />-60.000<ref name= Ref1 /> prisioneiros<br />'''Estimación moderna''':<br />65.000<ref>Antony Kamm (2006). ''Julius Caesar: A Life''. Nueva York: Routledge, pp. 14. ISBN 978-0-415-36415-7. Estiman entre 65.000 e 100.000 cimbros mortos.</ref>-140.000 mortos e 60.000 prisioneiros<ref>Richard A. Gabriel (2002). ''The Great Armies of Antiquity''. Westport: Greenwood Publishing Group, pp. 266. ISBN 978-0-275-97809-9.</ref> }} A '''batalla de Vercellae''', tamén coñecida como a '''batalla da chaira de Raudine''', tivo lugar no ano [[-101]] e nela enfrontáronse a [[República Romana]], dirixida polo [[cónsul romano|cónsul]] [[Caio Mario]] e unha gran forza de invasión da tribo xermánica dos [[cimbros]], preto da asentamento de [[Vercellae]], na [[Galia Cisalpina]]. Os cimbros foron virtualmente varridos, con máis de 140.000 mortos e 60.000 capturados, incluíndo un gran número de mulleres e nenos. Tamén se lle deu gran parte do mérito desta vitoria ó entón legado de [[Quinto Lutacio Catulo César]], [[Lucio Cornelio Sila]], que dirixiu a cabalería romana e italiana. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * [[Theodor Mommsen]], ''Historia de Roma'', Alemaña, orixinal de 1854-1856. * [[Lucio Anneo Floro]], Compendio da historia romana (''Epitome rerum Romanarum''). * Malcolm Todd, ''Os bárbaros - godos, francos e vándalos''. Londres, orixinal de 1972. === Ligazóns externas === {{commonscat|Battle of Vercellae}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:-101]] [[Categoría:Batallas do século -II]] 0giwarc2g1orh6y75htkwtr0xj5t1ns 0 259282 7104838 6964964 2025-06-23T19:54:49Z O Breixo 127505 7104838 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Ficheiro:Charles Marion Russell - The Custer Fight (1903).jpg |descrición_imaxe = ''"The Custer Fight" de Charles Marion Russell.'' |resultado = Vitoria dos nativos americanos. |combatentes1 = [[Ficheiro:Pine Ridge Flag.svg|border|25px]] [[Pobo lakota]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Northern Cheyenne.svg|border|25px]] [[Pobo cheyenne]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Arapaho Nation.svg|border|25px]] [[Pobo arapaho]] |combatentes2 = {{USAb}} [[Estados Unidos de América]] |comandante1 = [[Touro Sentado]]<br/>[[Cabalo Tolo]]<br/>[[Gall (xefe lakota)|Gall]]<br/>[[Lame White Man]] {{MEC}} |comandante2 = {{USAb}} [[George Armstrong Custer|George A. Custer]]&nbsp;{{MEC}}<br/>{{USAb}} [[Marcus Reno]]<br/>{{USAb}} [[Frederick Benteen]]<br/>{{USAb}} [[Myles Keogh]]&nbsp;{{MEC}}<br />{{USAb}} [[James Calhoun (soldado)|James Calhoun]]&nbsp;{{MEC}}<br/>{{USAb}} [[Bloody Knife]]&nbsp;{{MEC}} |soldados1 = ~900–2&nbsp;500 |soldados2 = ~647 |baixas1 = 36-136 mortos <br/> 160 feridos |baixas2 = ~268 mortos<br/>~55 feridos }} A '''Batalla de Little Bighorn''', foi un enfrontamento armado entre as forzas combinadas das tribos [[pobo lakota|lakota]], [[Pobo cheyenne|cheyenne]] e [[pobo arapaho|arapaho]] e o [[7º Rexemento de Cabalería]] do [[Exército dos Estados Unidos]]. A batalla, que ocorreu o 25 e 26 de xuño de 1876 preto do [[río Little Bighorn]] no leste de [[Montana]], foi o acontecemento máis importante da [[Guerra de Black Hills]]. O resultado foi unha vitoria dos nativos americanos, que estaban liderados por varios grandes líderes, como [[Cabalo Tolo]] e [[Gall (xefe lakota)|Gall]], inspirados polas visións de [[Touro Sentado]] (Tȟatȟáŋka Íyotake). O [[7º Rexemento de Cabalería]], composto por unha forza de 700 homes liderados por [[George Armstrong Custer]], sufriu unha seria derrota. Cinco das compañías foron aniquiladas; Custer morreu, así como dous dos seus irmáns, un sobriño, e un cuñado. As baixas estadounidenses totais no enfrontamento, incluíndo exploradores, foron de 268 mortos e 55 feridos. A resposta pública da [[Guerra de Black Hills]] mudou co tempo. A batalla e as accións de Custer en particular, foron amplamente estudadas polos historiadores.<ref>{{Cita libro|last=Kershaw|first=Robert|title=Red Sabbath: The Battle of Little Bighorn|publisher=Ian Allan Publishing|year=2005|pages=vi-5|isbn=978-0-7110-3325-2}}</ref> == Notas == {{Listaref}} {{Barra portal|Pobos indíxenas de América|Estados Unidos de América}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Pobo lakota]] [[Categoría:Pobo cheyenne]] [[Categoría:1876]] [[Categoría:Batallas do século XIX]] nw8mwtnosldv74zyju0r9uzc85rcaq3 0 260004 7105321 6543911 2025-06-24T10:22:47Z Autopistero20502020 127649 7105321 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Rego}} {{Lugar |nome = Regodaíde |imaxe = |lenda = |parroquia = Tuimil |concello = Bóveda |ano = |poboación = }} '''Regodaíde''' é un lugar da parroquia de [[Tuimil, Bóveda|Tuimil]], no concello [[Provincia de Lugo|lugués]] de [[Bóveda]], na [[comarca de Terra de Lemos]]. == Lugares e parroquias == === Lugares de Tuimil === {{Lp Tuimil}} === Parroquias de Bóveda === {{Bóveda}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Lugares de Bóveda]] 5cun3p28ap3likqbm32xong4h1jvulr 0 261167 7104704 6541779 2025-06-23T17:47:23Z Breogan2008 23204 7104704 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} '''''A casa de cera''''' (en {{lang-en|House of Wax}}, tamén titulado ''Wax House, Baby'') é un filme americano-australiano de terror dirixido por [[Jaume Collet-Serra]] que se estreou no [[2005]]. == Sinopse == Seis amigos que viaxan pola estrada para asistir ó partido de fútbol máis importante do ano, deciden acampar a véspera ó aire libre. Á mañá seguinte, decátanse de que o seu coche foi manipulado, así que aceptan a invitación dun condutor que os leva ata Ambrose. Ó chegar, visitan a principal atracción da cidade: a Casa de Cera de Trudy, que está inzada de esculturas de cera cuxo parecido cos modelos é abraiante. Cando descobren, arrepiados, a razón desta inquietante semellanza, comprenden que ou ben escapan da cidade ou tamén eles acabarán convertidos en estatuas do museo. == Personaxes == * [[Elisha Cuthbert]] como Carly Jones * [[Chad Michael Murray]] como Nick Jones * [[Brian Van Holt]] como Bo Sinclair / Vincent Sinclair ** Thomas Adamson como Bo de neno ** Sam Harkess como Vincent de neno * [[Paris Hilton]] como Paige Edwards * [[Jared Padalecki]] como Wade Dalton * [[Jon Abrahams]] como Dalton Chapman * [[Robert Ri'chard]] como Blake Johnson * [[Damon Herriman]] como Lester Sinclair * [[Andy Anderson (actor)|Andy Anderson]] como Shériff * Dragitsa Debert como Trudy Sinclair * Murray Smith como Dr. Victor Sinclair * [[Emma Lung]] como Jennifer == Galardóns e nomeamentos == * [[2005]]: Premio Razzie á peor actriz secundaria ([[Paris Hilton]]). 2 nomeamentos. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * {{IMDb título|0397065}} * [http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=houseofwax.htm Ficha en BoxOfficeMojo] {{en}} * [http://www.rottentomatoes.com/m/house_of_wax_2005/ Ficha en RottenTomatoes] {{en}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Casa de cera, A}} [[Categoría:Filmes de 2005]] [[Categoría:Filmes en lingua inglesa]] [[Categoría:Filmes de Australia]] [[Categoría:Filmes dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Filmes dirixidos por Jaume Collet-Serra]] [[Categoría:Filmes de Warner Bros.]] [[Categoría:Filmes de Village Roadshow Pictures]] [[Categoría:Filmes de Dark Castle Entertainment]] [[Categoría:Filmes ambientados en 1974]] [[Categoría:Filmes ambientados en 2005]] [[Categoría:Filmes rodados en Australia]] [[Categoría:Filmes de adolescentes dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Filmes sobre asasinos en serie]] [[Categoría:Filmes de 2005 con versión en galego]] f122f4yode4mffg1bzmgh106h5sr6u7 0 261906 7104701 6541789 2025-06-23T17:46:20Z Breogan2008 23204 7104701 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} '''''Ocean's Thirteen''''' é un filme [[Estados Unidos de América|estadounidense]] dirixido por [[Steven Soderbergh]] que se estreou no [[2007]]. Estreouse en galego na [[TVG]] o [[14 de xaneiro]] de [[2012]].<ref>{{Cita novas |título=Ocean's Thirteen na TVG |autor= |url=http://www.diariosigloxxi.com/texto-ep/mostrar/20110814110132 |xornal=Diario Siglo XXI |data=[[13 de xaneiro]] de [[2012]] |dataacceso=6 de outubro de 2013 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20150610210620/http://www.diariosigloxxi.com/texto-ep/mostrar/20110814110132 |dataarquivo=10 de xuño de 2015 |urlmorta=yes }}</ref> == Sinopse == Danny Ocean ([[George Clooney]]) e a súa banda argallan un ambicioso e arriscado plan para roubar un casino. O seu único obxectivo, neste caso, é defender a un dos seus, que foi enganado por Willy Bank ([[Al Pacino]]), o desapiadado dono do casino. == Personaxes == * [[Al Pacino]] como Willy Bank * [[Ellen Barkin]] como Abigail Sponder * [[Vincent Cassel]] como François Toulour * [[Bob Einstein]] como Robert "Bobby" Caldwell * [[Olga Sosnovska]] como Debbie * [[David Paymer]] V.U.P. * [[Julian Sands]] como Greco Montgomery * [[Angel Oquendo]] como Ortega * [[Jerry Weintraub]] como Denny Shields * [[Scott L. Schwartz]] "The Bruiser" === Ocean's Thirteen === # [[George Clooney]] como Danny Ocean # [[Brad Pitt]] como Rusty Ryan # [[Matt Damon]] como Linus Caldwell/Lenny Pepperidge # [[Bernie Mac]] como Frank Catton # [[Elliott Gould]] como Reuben Tishkoff # [[Casey Affleck]] como Virgil Malloy # [[Scott Caan]] como Turk Malloy # [[Eddie Jemison]] como Livingston Dell # [[Don Cheadle]] como Basher Tarr/Fender Roads # [[Shaobo Qin]] "The Amazing" Yen/Mr. Wang # [[Carl Reiner]] como Saul Bloom/Kensington Chubb # [[Andy García]] como Terry Benedict # [[Eddie Izzard]] como Roman Nagel == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * {{IMDb título|0496806}} * [http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=oceans13.htm Ficha en BoxOfficeMojo] {{en}} * [https://www.allmovie.com/movie/oceans-thirteen-v346640 Ficha en AllMovie] {{en}} * [http://www.rottentomatoes.com/m/oceans_thirteen/ Ficha en RottenTomatoes] {{en}} {{Barra portal|Cine|Estados Unidos de América}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Filmes de 2007]] [[Categoría:Filmes en lingua inglesa]] [[Categoría:Filmes dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Filmes dirixidos por Steven Soderbergh]] [[Categoría:Filmes de Warner Bros.]] [[Categoría:Filmes de Village Roadshow Pictures]] [[Categoría:Filmes sobre xogos de aposta]] [[Categoría:Secuelas de filmes dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Filmes de 2007 con versión en galego]] 7p4v105cqj069vtv36yigfuiy219le7 0 262342 7104705 6541794 2025-06-23T17:47:43Z Breogan2008 23204 7104705 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} {{Contén texto chinés}} '''''Fearless''''' tamén coñecido como '''''Huo Yuanjia''''', é un filme de acción dirixido por [[Ronny Yu]] que se estreou no [[2006]]. Está protagonizado por [[Jet Li]], que interpreta o lendario loitador [[Huo Yuanjia]]. A historia está vagamente baseada na vida do artista marcial chinés que se enfrontou a loitadores estranxeiros en combates de moita sona, co cal restaurou o orgullo da China nun tempo no que o [[imperialismo]] occidental e a presión xaponesa estaban a desgastar ó país nos derradeiros anos da [[Dinastía Qing]]. == Sinopse == China durante a primeira década do século XX. O país padece de corrupción e da invasión estranxeira. [[Huo Yuanjia]] é un lendario mestre de [[artes marciais]]. Fondamente humillado pola morte do seu pai por mor dun duelo público, o mozo decide converterse no mellor loitador de [[Tianjin]]. Con motivo dunha disputa con outro mestre, perde a dous dos seus seres máis queridos que son asasinados por vinganza. Tolo de dor e de vergoña, Huo Yuanjia foxe sen importarlle a morte nin a vida. == Personaxes == * [[Jet Li]] como [[Huo Yuanjia]] * [[Dong Yong]] como Nong Jinsun * [[Nakamura Shidō II]] como Anno Tanaka * [[Collin Chou]] como [[Huo Endi]] * [[Betty Sun]] como Yueci * [[Nathan Jones (loitador)|Nathan Jones]] como Hercules O'Brien * [[Paw Hee-ching]] como Nai de Huo Yuanjia * [[Mike Leeder]] como Randall * Ian Powers como Dante * [[Anthony De Longis]] como Anthony Garcia * Brandon Rhea como Coronel Han Herzon * [[Jean-Claude Leuyer]] como Peter Smith * [[Somluck Kamsing]] como Beicha * [[Masato Harada]] como Mr. Mita * [[John T. Benn]] como Home de negocios americano * Philippe Millieret como Home de negocios francés * [[John Paisley (actor)|John Paisley]] como Home de negocios inglés * [[Michelle Yeoh]] como Ms. Yang * Hu Xiaoling como filla de Huo Yuanjia * [[Chen Zhihui]] como Qin Lei * He Sirong como Muller de Qin * Ma Yin como Filla de Qin * Ting Leung como Laifu * Qu Yun como Avoa Sun * Ma Zhongxuan como Zhao Jian * [[Jacky Heung]] como Sobriño de Qin * Zhao Zhonggang como Zhao Zhiqiang * Zheng Shiming como Xia Xiang * Chen Fusheng como Xu Dashan * Wang Qi como Gui * He Jun como Bang * Liu Licheng como Qiang * Qian Yi como Árbitro no combate de Huo e O'Brien * Sun Yueqiu como Accountant * Yi Shixiong como Liu Zhensheng * Ma Jing, Wei Binghua, Zhao Tieying, Xu Yonghai e Song Shuo como Estudantes de Huo Yuanjia == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * {{IMDb título|0446059}} * [https://www.allmovie.com/movie/fearless-v342657 Ficha en AllMovie] {{en}} * [http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=fearless06.htm Ficha en BoxOfficeMojo] {{en}} * [http://www.rottentomatoes.com/m/fearless/ Ficha en RottenTomatoes] {{en}} {{Barra portal|Cine|China}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Filmes de 2006]] [[Categoría:Filmes en lingua mandarín]] [[Categoría:Filmes en lingua cantonesa]] [[Categoría:Filmes en lingua xaponesa]] [[Categoría:Filmes en lingua inglesa]] [[Categoría:Filmes de Hong Kong]] [[Categoría:Filmes da China]] [[Categoría:Filmes de Focus Features]] [[Categoría:Filmes ambientados na dinastía Qing]] [[Categoría:Filmes ambientados en 1900]] [[Categoría:Filmes ambientados en 1909]] [[Categoría:Filmes ambientados en 1910]] 4jtthegbq6unbwh4krj2zptyhul6z8q 0 262345 7104706 6541795 2025-06-23T17:47:58Z Breogan2008 23204 7104706 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} '''''The One''''' é un filme [[Estados Unidos de América|estadounidense]] dirixido [[James Wong (produtor)|James Wong]] que se estreou no [[2001]]. == Sinopse == Os axentes do Departamento Multiverse defenden a existencia de vidas alternativas noutros universos. O investigador Yulaw, que percorreu 123 universos perseguindo e destruíndo esas formas de vida paralelas, foi absorbendo as súas habilidades. Este extraordinario fenómeno pode poñer en perigo o delicado equilibrio de tódolos universos. Gabriel Yulaw é un axente de policía honrado, cuxa vida se ve alterada cando o seu "alter ego", o malvado investigador Yulaw, interfire na súa vida; nestas circunstancias, o único que pode facer para salvarse é matar ó seu outro. == Personaxes == * [[Jet Li]] como Gabriel Yulaw/Gabe Law * [[Jason Statham]] como Axente da MVA Evan Funsch * [[Delroy Lindo]] como Axente da MVA Harry Roedecker * [[Carla Gugino]] como T.K. Law * [[James Morrison (actor)|James Morrison]] como Oficial Bobby Aldrich / 'A' World Inmate #1 * [[Dylan Bruno]] como Oficial Yates * [[Richard Steinmetz]] como Oficial D'Antoni * [[Cynthia Pinot]] como Moza con maletín * Steve Rankin como Supervisor da MVA * [[Tucker Smallwood]] como Garda da prisión * [[Archie Kao]] como Woo * [[Doug Savant]] como Policía == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * {{IMDb título|0267804}} * [https://web.archive.org/web/20131015205837/http://jetli.com/jet/filmography.php?l=en&s=work&ss=filmography&p=x&film_id=29 The One na web de Jet Li] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Filmes de 2001]] [[Categoría:Filmes en lingua inglesa]] [[Categoría:Filmes dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Filmes rodados en California]] [[Categoría:Filmes de acción e ciencia ficción dos Estados Unidos de América]] pja7yqk456pinbng7t8j0vkpjhtme7b 0 262379 7104707 6541797 2025-06-23T17:48:23Z Breogan2008 23204 7104707 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} {{Contén texto chinés}} '''''The Master''''' (en [[lingua chinesa|chinés]]: 龍行天下) é un filme de [[Hong Kong]] dirixido, producido e escrito por [[Tsui Hark]] que se estreou en [[1992]]. Está protagonizado por [[Jet Li]], [[Yuen Wah]] e [[Jerry Trimble]]. O filme foi estreado en Hong Kong en 1989, pero non foi estreado en occidente ata o éxito de ''[[Once Upon a Time in China]]'' en 1992. == Sinopse == Coa intención de reunirse co seu mestre, Jet viaxa ata [[Os Ánxeles]]. Ó chegar á tenda que rexenta atopa que foi esnaquizada e que hai un mes que ninguén sabe nada del. Coa axuda dos membros dunha banda e da moza encargada do alugueiro da tenda, Jet comezará a busca do seu mestre. == Personaxes == * [[Jet Li]] como Jet * [[Yuen Wah]] como Chan Hou Tak * Crystal Kwok como May * [[Jerry Trimble]] como Johnny * Rueben Gonzáles como Cito * Guy Fadollone como Ruben * Derek Annunciation como Mouse * Michael Burke como Oscar * Camille Carrigan como Jeannie * Wayne Post como Jimmy * [[George Cheung]] como Paul * Pamela J. Anderson como coach * [[Steven Ho]] como Estudante de Johnny * To Wai Wo como Mester de artes marciais * Cheung Ching como Empregado de International Publication * [[Billy Blanks]] como Black Thug * [[Glen Chin]] como Condutor de taxi * Anne Rickets como Anna * [[Corey Yuen]] == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * {{IMDb título|0097775}} * [https://www.allmovie.com/movie/the-master-v154072 Ficha en AllMovie] {{en}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Filmes de 1992]] [[Categoría:Filmes en lingua cantonesa]] [[Categoría:Filmes de Hong Kong]] [[Categoría:Filmes dirixidos por Tsui Hark]] tbwhy8tgc0g4xq99mb2two7ajz06e46 0 262461 7104709 6541800 2025-06-23T17:49:32Z Breogan2008 23204 7104709 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} '''''Prisoners''''' é un filme [[Estados Unidos de América|estadounidense]] dirixido por [[Denis Villeneuve]] que se estreou no [[2013]]. == Sinopse == Keller Dover enfróntase ó peor pesadelo dun pai. Anna, a súa filla de seis anos, desapareceu xunto á súa amiga Joy, e a medida que pasa o tempo, vaille invadindo o pánico. Desesperado pola incapacidade da policía, decide que non ten máis remedio que ocuparse persoalmente do asunto. == Personaxes == * [[Hugh Jackman]] como Keller Dover * [[Jake Gyllenhaal]] como Detective Loki * [[Viola Davis]] como Nancy Birch * [[Maria Bello]] como Grace Dover * [[Terrence Howard]] como Franklin Birch * [[Melissa Leo]] como Holly Jones * [[Paul Dano]] como Alex Jones * [[Dylan Minnette]] como Ralph Dover * Zoe Borde como Eliza Birch * Erin Gerasimovich como Anna Dover * Kyla Drew Simmons como Joy Birch * [[Wayne Duvall]] como Capitán Richard O'Malley * [[Len Cariou]] como Padre Patrick Dunn * [[David Dastmalchian]] como Bob Taylor * Jeff Pope como Elliot Milland == Galardóns e nomeamentos == * [[2013]]: Festival de Toronto: Finalista ó Premio do público (Mellor filme). == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * {{IMDb título|1392214}} * [https://www.allmovie.com/movie/prisoners-v572110 Ficha en AllMovie] {{en}} * [http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=prisoners.htm Ficha en BoxOfficeMojo] {{en}} * [http://www.rottentomatoes.com/m/prisoners_2013/ Ficha en RottenTomatoes] {{en}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Filmes de 2013]] [[Categoría:Filmes en lingua inglesa]] [[Categoría:Filmes dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Filmes dirixidos por Denis Villeneuve]] [[Categoría:Filmes de Warner Bros.]] [[Categoría:Filmes de Alcon Entertainment]] [[Categoría:Filmes rodados en Atlanta]] [[Categoría:Filmes sobre vinganza]] [[Categoría:Filmes sobre secuestros]] [[Categoría:Filmes ambientados en 2013]] is4otsrymzqi4671ilmorl8kpyfw7g2 0 262466 7104699 6541801 2025-06-23T17:45:19Z Breogan2008 23204 7104699 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} '''''Blackrock''''' é un filme [[australia]]no dirixido por Steven Vidler que se estreou en [[1997]]. Internacionalmente, é coñecida por ser o primeiro papel importante do actor [[Heath Ledger]]. == Sinopse == Blackrock é un suburbio onde o [[surf]] é moi popular entre os mozos como Jared ([[Laurence Breuls]]). Ricko ([[Simon Lyndon]]), unha lenda do surf local, retorna tras once meses de viaxe e Jared dálle unha gran "benvida"; sen supervisión e co alcohol de libre acceso, a traxedia chega axiña. Jared é testemuña de que unha rapaza chamada Tracy ([[Bojana Novakovic]]) é violada por catro mozos, entre eles o irmán da súa moza, Toby ([[Heath Ledger]]), e non fai nada para deter a agresión. == Personaxes == * [[Laurence Breuls]] como Jared Kirby * [[Simon Lyndon]] como Ricko * [[Linda Cropper]] como Diane Kirby * [[Jessica Napier]] como Rachel Ackland * [[Rebecca Smart]] como Cherie Milenko * [[Bojana Novakovic]] como Tracy Warner * [[Leeanna Walsman]] como Shana * [[Nichole Stewart]] como Leanne * [[Justine Clarke]] como Tiffany * [[Heath Ledger]] como Toby Ackland * [[Cameron Nugent]] como Jason * [[Brendan Donoghue]] como Dave * [[Jade Gatt]] como Scottie * [[George Basha]] como Kemel * [[Shayne Francis]] como Glenys Milenko * [[Jeanette Cronin]] como Lesley Warner * [[David Field (actor)|David Field]] como Ken Warner * [[Geoff Morrell (actor)|Geoff Morrell]] como Stewart Ackland * [[Julie Haseler]] como Marian Ackland * [[Chris Haywood]] como Det. Wilansky * [[Essie Davis]] como Det.Gilhooley * [[John Howard (actor australiano)|John Howard]] como Len Kirby == Críticas == O filme xerou bastante controversia e malestar, debido a que está baseada en feitos reais, e fíxose sen o consentimento dos familiares. Ademais, a xente do lugar non permitiu gravar nas localizacións dos feitos xa que o crime era aínda moi recente.<ref name="textjournal.com.au">http://www.textjournal.com.au/oct09/brien.htm</ref> Alén desta polémica, a longametraxe xerou boas críticas en Australia, algo que non sucedeu no estranxeiro xa que o asasinato e violación de Leigh Leigh era descoñecido noutros países e o público recibiu o filme como superficial e cliché.<ref name="textjournal.com.au"/> == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * {{IMDb título|0118735}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Filmes de 1997]] [[Categoría:Filmes en lingua inglesa]] [[Categoría:Filmes de Australia]] 5ci5tcc9d2d8xaqy85pk4ccr35f4iio 0 262492 7104708 6371872 2025-06-23T17:48:45Z Breogan2008 23204 7104708 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} '''''Paulie''''' é un filme familiar estadounidense de comedia-drama sobre un papagaio chamado Paulie. O filme foi estreado nas salas de cinema dos [[Estados Unidos]] o [[17 de abril]] de [[1998]]. == Sinopse == Conta a historia dun divertido [[papagaio]] chamado Paulie que se perde da súa casa e que, en busca da súa dona, coñece outros humanos e entra en moitas encrencas, pero sempre de bo humor. Paulie descobre que mesmo nas dificultades temos que ter o [[corazón]] cheo de [[esperanza]]. == Personaxes == * [[Gena Rowlands]] como Ivy * [[Tony Shalhoub]] como Misha * [[Cheech Marin]] como Ignacio * [[Bruce Davison]] como Dr. Reingold * [[Trini Alvarado]] como Adult Marie * [[Jay Mohr]] como a voz de Paulie e Benny * [[Buddy Hackett]] como Artie * [[Hallie Kate Eisenberg]] como Marie * [[Matt Craven]] como Warren * [[Bill Cobbs]] como Virgil * [[Tia Texada]] como Ruby e a voz de Lupe * [[Laura Harrington]] como Lila == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://www.imdb.com/title/tt0125454/ Ficha na IMDb] {{en}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Filmes de 1998]] [[Categoría:Filmes en lingua inglesa]] [[Categoría:Filmes dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Filmes de DreamWorks]] [[Categoría:Filmes ambientados en 1978]] [[Categoría:Filmes ambientados en 1998]] [[Categoría:Filmes ambientados en Nova Jersey]] qwn4t64ob386bapz1qrvou90tq5alz1 0 262497 7104703 6892072 2025-06-23T17:46:54Z Breogan2008 23204 7104703 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} '''''Paws''''' é un filme [[australia]]no dirixido por [[Karl Zwicky]] que se estreou en [[1997]]. == Sinopse == Un rapaz de 14 anos faise cargo dun can que semella abandonado. Pero o animal agocha un gran segredo, pois é quen de falar coa xente a través dun programa informático. == Personaxes == {{Div col}} * [[Billy Connolly]] como Voz de PC<ref name="Herald Sutherland">{{cita novas |nome= Claire|apelidos= Sutherland|título= Paws in his Career|work= Herald Sun|data= 13 de setembro de 1997}}</ref> * [[Nathan Cavaleri]] como Zac * [[Myriam Francois-Cerrah|Emilie François]] como Samantha * [[Sandy Gore]] como Anja * Joe Petruzzi como Stephen * [[Caroline Gillmer]] como Susie * [[Rachael Blake]] como Amy * [[Norman Kaye]] como Alex * Freyja Meere como Binky * Kevin Golsby como Comentarista * [[Rebel Penfold-Russell]] como Carla * [[Alyssa-Jane Cook]] como Trish * Daniel Kellie como Puck * [[Matthew Krok]] como Bottom * Gezelle Byrnes como Agnes * [[Richard Carter (actor)|Richard Carter]] como Dono do café * Ben Connolly como Billy * Charles Conway como Sacerdote * Julie Godfrey como Irmá Deidre * Denni Gordon como peiteadora de cans * [[Heath Ledger]] como Oberon * [[David Nettheim]] como Rabino * Gulliver Page como Fan Operator * Nick White como Pai de Zac {{Div col end}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * {{IMDb título|0119870}} * [https://www.allmovie.com/movie/paws-v158756 Ficha en AllMovie] {{en}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Filmes de 1997]] [[Categoría:Filmes en lingua inglesa]] [[Categoría:Filmes de Australia]] [[Categoría:Filmes dirixidos por Karl Zwicky]] [[Categoría:Filmes sobre cans]] [[Categoría:Filmes ambientados en Sydney]] 7mw42ets52wi068w6znnxrr1eicj6cf 0 262644 7104700 6371877 2025-06-23T17:45:45Z Breogan2008 23204 7104700 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} {{Contén texto chinés}} '''''Armour of God II: Operation Condor''''' é un filme producido en [[Hong Kong]] dirixido e protagonizado por [[Jackie Chan]]. Está producido por [[Golden Harvest]]/Paragon Films, e é a secuela do filme de 1987 ''[[Armour of God]]''. == Sinopse == Antes de que rematase a [[segunda guerra mundial]], os [[nazi]]s agocharon no [[deserto do Sáhara]] o ouro que roubaran en diversos países europeos. O xeneral alemán Von Katterling asignou a misión ó seu axudante persoal e a dezaoito soldados dos que nunca máis se soubo. Agora, as [[Nacións Unidas]] queren recuperar o ouro para investilo en proxectos humanitarios e para logralo deciden asignarlle a misión a un oriental neutral, Jackie o Cóndor. A misión do Cóndor é clara e precisa: ir ó deserto, localizar o ouro e recuperalo. == Personaxes == * [[Jackie Chan]] como Jackie, a.k.a. "Asian Hawk"/"Asian Condor" * [[Carol Cheng]] como Ada * Eva Cobo de Garcia como Elsa * Shoko Ikeda como Momoko * Daniel Mintz como Amon * [[Aldo Sambrell]] como Adolf * Bozidar Smiljanic como Duque Scapio / Barón Bannon * Jonathan Isgar como Tasza === Equipo de especialistas de Jackie Chan === * Benny Lai * [[Ken Lo]] * [[Mars (actor)|Mars]] == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * {{IMDb título|0099558}} * [https://www.allmovie.com/movie/operation-condor-2-the-armour-of-the-gods-v2860 Ficha en AllMovie] {{en}} * [http://www.rottentomatoes.com/m/operation_condor/ Ficha en RottenTomatoes] {{en}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Filmes de 1991]] [[Categoría:Filmes en lingua cantonesa]] [[Categoría:Filmes de Hong Kong]] [[Categoría:Filmes dirixidos por Jackie Chan]] [[Categoría:Filmes rodados en Marrocos]] [[Categoría:Filmes rodados en Madrid]] [[Categoría:Filmes rodados en Filipinas]] [[Categoría:Filmes ambientados en África]] [[Categoría:Filmes ambientados en América do Sur]] [[Categoría:Filmes ambientados en Madrid]] 4ynmfclgdss5mwjwuq4ydc6uwzqcnpe 0 262692 7104839 6788222 2025-06-23T19:55:38Z O Breixo 127505 7104839 wikitext text/x-wiki :''Non confundir coa [[Conquista romana de Britania|invasión romana da Britania]]. {{Acontecemento|imaxe= Caesars invasions of Britain.jpg |descrición_imaxe= Reconstrución da primeira invasión. |resultado= Establecemento de varios estados-cliente britanos |combatentes1= [[República Romana]] e os seus aliados en [[Britania]] |combatentes2= Coalición anti-romana |comandante1= [[Caio Xulio César]],<br /> [[Comio]],<br /> [[Caio Trebonio]],<br /> [[Mandubracio]] |comandante2= [[Casivelono]],<br /> [[Cinxetorix]],<br /> [[Segovax]],<br /> [[Carvilio]],<br /> [[Taximágulo]] |soldados1= 5 lexións<br />aprox. 35.000 lexionarios veteranos<br />cerca de 2.000 xinetes<br />pequena frota composta por transportes |soldados2= Un número descoñecido de infantaría, cabalaría e uns 4.000 carros de guerra }} As '''invasións da Britania por César''' son dúas [[Campaña militar|campañas]] bélicas dirixidas polo xeneral da [[República Romana]] [[Xulio César]] contra o sur da illa de [[Gran Bretaña]] coñecida como [[Britania]] polos romanos. Durante a [[Guerra das Galias]], César invadiu a illa en dúas ocasións: en [[-55|55]] e [[-54|54&nbsp;a.&nbsp;C.]]<ref>[[Caio Xulio César]], ''[[De Bello Gallico|Commentarii de Bello Gallico]]'' [https://web.archive.org/web/20060207101734/http://ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 4.20-35], [http://web.archive.org/20060207101734/ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 5.1], [http://web.archive.org/20060207101734/ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 8-23]; [[Dión Casio]], ''Historia Romana'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/39*.html#50 39.50-53], [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/40*.html#1 40.1-3] ([[LacusCurtius]]); [[Floro]], ''Compendio de la Historia Romana'' [[metawiki:s:la:Flori Epitomae Liber primus#XLV.|1.45]]</ref> A primeira invasión tivo lugar en verán e descoñécese se foi planeada como unha invasión a grande escala (se así fora, foi un fracaso, xa que Roma só puido conquistar a praia de [[Kent, Inglaterra|Kent]] e pouco máis), ou como unha misión de recoñecemento. A segunda tivo máis éxito, e César logrou restaurar no trono dos [[trinovantes]] o seu aliado [[Mandubracio]], depoñendo o seu rival [[Casivelauno]]. Aínda que César non logrou conquistar territorios para a república, o éxito da campaña radica en que Roma contou cos seus primeiros aliados na illa e impuxo os primeiros tributos entre as tribos de Britania. == Situación de Britania == Britania era coñecida durante a [[Antigüidade clásica]] como unha gran fonte de [[estaño]]. A illa fora probablemente explorada polo xeógrafo grego [[Piteas]] no [[século -IV|século IV&nbsp;a.&nbsp;C.]] e polo navegante cartaxinés [[Himilcón]] no [[século -V|século V&nbsp;a.&nbsp;C.]], pero a súa posición no orbe, separada polo [[Océano (mitoloxía)|océano]] do resto do mundo coñecido, conferíalle un alto grao de misterio. Algúns historiadores insistían incluso en que a súa existencia era pura falacia,<ref>[[Plutarco de Queronea|Plutarco]], [[:m:s:es:Vidas paralelas: Julio César|Vida de César 23.2]]</ref> e a viaxe de Piteas desestimouse como se fora mentira.<ref>e.g. [[Estrabón]], ''Xeografía'' [[:m:s:el:Στράβων 2|2:4.1]]; [[Polibio]], ''Historias'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Polybius/34*.html#5 34.5]</ref> [[Ficheiro:Satellite image of Great Britain and Northern Ireland in April 2002.jpg|miniatura|left|200px|Gran Bretaña desde o espazo.]] Na época en que César foi nomeado gobernador [[procónsul|proconsular]] das provincias galas e entrou en guerra contra practicamente todos os pobos da rexión, iniciando un conflito que pasaría á historia co nome da [[Guerra das Galias]], Britania vivía a súa [[Idade de Ferro]] no seu apartado curruncho. As fontes antigas estiman que, nesta época, a illa contaría con aproximadamente un millón de habitantes. Os [[xacemento arqueolóxico|xacementos arqueolóxicos]] amosan unha forte división económica entre as terras altas e as baixas. Ao sueste das terras baixas estendíanse grandes zonas de terras fértiles, con amplas rexións cultivables que daban lugar a unha agricultura considerablemente dinámica. As comunicacións estaban bastante desenvolvidas a través dunha serie de camiños que conectaban diversos puntos da xeografía britana; as máis importantes foron a ''Vía Icknield'', a ''Vía Pilgrim'' e a ''Vía Xurásica'', sen contar os ríos navegables, como o [[Río Támese|Támese]]. Nas terras altas, na rexión situada ao norte da liña entre [[Gloucester]] e [[Lincoln, Inglaterra|Lincoln]], o relevo máis accidentado complicaba as comunicacións e facía máis difícil a agricultura, polo que predominaba o pastoreo. Nesta zona, a poboación habitaba en recintos fortemente fortificados, en contraste cos ''[[oppidum]]'' menos protexidos do sueste da rexión. As fortalezas erixíanse xeralmente nas inmediacións dos ríos navegables, o que pon de manifesto a importancia da comercio en Britania. Os intercambios comerciais con Roma incrementáronse coa conquista romana da [[Galia Narbonense|Galia Transalpina]] no ano [[-124|124&nbsp;a.&nbsp;C.]], cando os comerciantes iniciaron o comercio do viño italiano a través da rexión da [[Armórica]].<ref>[[Sheppard Frere]], ''Britania: Historia de la Britania Romana'', terceira edición, 1987, pp. 6-9</ref> Os escritos de César din que os [[Gallia Belgica|belgas]] do nordeste da [[Galia]] viaxaran a través do océano e asentáranse no sur das illas, establecendo colonias nas áreas costeiras e mantendo o seu poder en ambas zonas grazas á forza do seu rei [[Diviciaco]], monarca dos [[suesiones]].<ref>''Commentarii de Bello Gallico'' [https://web.archive.org/web/20060207101734/http://ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 2.4], [http://web.archive.org/20060207101734/ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 5.12]</ref> A súa [[cuñaxe]] monetaria mostra un complexo modelo de asentamento belga na zona. As primeiras moedas galo-belgas que se encontraron na [[Britania]] datan do ano [[-100|100&nbsp;a.&nbsp;C.]], ou quizais do [[-150|150&nbsp;a.&nbsp;C.]], e atopáronse principalmente na rexión de [[Kent, Inglaterra|Kent]]. As moedas que se encontraron posteriormente localízanse ao longo de toda a costa sur, até o oeste de [[Dorset]]. Todo isto fai pensar que a influencia belga concentrábase no sueste da illa, aínda que debeu estenderse cara ao oeste e o interior, posiblemente a través de caciques que impuxeron o seu poderío militar aos nativos britanos.<ref>Frere, ''Britannia'' pp. 9-15</ref> == Primeira invasión (55&nbsp;a.&nbsp;C.) == === Preparativos e recoñecemento === [[Ficheiro:Trireme 1.jpg|miniatura|200px|Unha birreme, posiblemente utilizada por César para atravesar o Canal da Mancha. Este medio de transporte era totalmente inadecuado para facer fronte ás fortes tormentas que había nas augas da Britania.]] Durante o transcurso da súa campaña na [[Galia]], César alegou que os britanos estiveran apoiando os belgas na súa campaña contra el, xa que os soldados galos que fuxían do [[campo de batalla]]<ref>''Commentarii de Bello Gallico'' [https://web.archive.org/web/20060207101734/http://ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 2.14]</ref> dirixíanse aos asentamentos galos na Britania,<ref>''Commentarii de Bello Gallico'' [https://web.archive.org/web/20060207101734/http://ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 2.4], [http://web.archive.org/20060207101734/ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 5.12].</ref> e os [[vénetos]] da [[Armórica]], que controlaban o comercio coa illa, iniciaron negociacións cos seus aliados britanos para que acudiran ao continente combater contra Roma ([[-56|56&nbsp;a.&nbsp;C.]]).<ref>''Commentarii de Bello Gallico'' [https://web.archive.org/web/20060207101734/http://ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 3.8-9]</ref> Segundo [[Estrabón]], a rebelión dos vénetos do [[-56|56&nbsp;a.&nbsp;C.]] tiña como obxectivo deter o avance de César cara á illa, o que destruiría as súas actividades comerciais.<ref>[[Estrabón]], ''Xeografía'' [[:m:s:el:Στράβων 4|4:4.1]]</ref> A finais do verán do ano [[-55|55&nbsp;a.&nbsp;C.]], a pesar de que xa era tarde para iniciar unha campaña, César decidiu realizar unha [[expedición militar|expedición]] na Britania. O xeneral republicano convocou os comerciantes que negociaban coa illa, pero non puido obter ningunha información útil sobre as tácticas militares dos britanos, ou dos portos nos que podería desembarcar, xa que estes non querían perder o seu monopolio comercial. Carente de información, César enviou un dos seus [[tribuno militar|tribunos militares]], [[Caio Voluseno Cuadrato|Caio Voluseno]], nunha misión de exploración. Voluseno explorou a rexión de Kent, aínda que non se atreveu a internarse en territorio descoñecido por medo aos bárbaros,<ref>''Commentarii de Bello Gallico'' [https://web.archive.org/web/20060207101734/http://ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 4.22]</ref> «e tras cinco días volveu á Galia, onde César ao fin obtivo algo da ansiada información». Tras esta preocupante acción do xeneral romano, moitos dos pobos da Britania enviaron embaixadas aos comerciantes galos para que impediran a inminente invasión, comunicándolle a César unha promesa de submisión. César decidiu envialos de volta a Britania acompañados do seu aliado [[Comio]], o rei do pobo dos [[atrébates]], quen utilizou a súa influencia para atraer un bo número de tribos á súa causa. Reuniu unha frota composta de oitenta barcos de transporte, suficientes para transportar dúas lexións (''[[Legio VII Claudia|Legio VII]]'' e ''[[Legio X Equestris|Legio X]]''), e un número descoñecido de navíos de guerra. A frota reuniuse nalgún porto do territorio dos [[mórinos]] —probablemente o [[Portus Itius]] ( quizais [[Boulogne-sur-Mer]])—. A eles uníronse outras dezaoito embarcacións, procedentes talvez de [[Ambleteuse]], para transportar a cabalaría.<ref>Frere, ''Britannia'', p. 19</ref> Os barcos que César utilizou puideron ser [[trirreme]]s ou birremes, ou un resultado da mellora dos barcos de guerra vénetos e doutras tribos costeiras. César deixou unha pequena gornición no porto e embarcou, sen perder tempo, coa infantaría, deixando atrás a cabalaría, que recibiu a orde de unírselles tan pronto como fora posible. Esta decisión podería ter sido un erro táctico, xa que a infantaría chegou á illa sen armamento pesado, ou tamén un indicio de que a auténtica intención de César era explorar o territorio e non conquistalo.<ref>''Commentarii de Bello Gallico'' [https://web.archive.org/web/20060207101734/http://ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 4.30]</ref> === Desembarco === [[Ficheiro:Julius Caesar memorial 001.jpg|left|miniatura|200px|Gravado de César.]] Inicialmente, César tratou de desembarcar en [[Dubris]] ([[Dover, Inglaterra|Dover]]), cun porto natural que fora presumiblemente identificado por Voluseno como un punto apropiado para o desembarco. Non obstante, cando a armada romana avistou terra, unha forza masiva de britanos ocupou por completo os altos e cantís da praia. Isto disuadiu os romanos de desembarcar, xa que os inimigos que estaban na beira dos cantís podían masacralos lanzando as xavelinas que portaban.<ref>''Commentarii de Bello Gallico'' [https://web.archive.org/web/20060207101734/http://ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 4.23]</ref> Tras esperar ancorados nunha praia próxima "''até a hora nona''" (desde as 3 da tarde e esperando presumiblemente a que o vento se tornara favorable), César convocou un consello de guerra, no que ordenou aos seus subordinados actuar por iniciativa propia. Despois, conduciu a frota unhas sete millas ao longo da costa cara a unha praia aberta. Debido á ausencia de restos arqueolóxicos, descoñecese a localización exacta do punto de desembarco, aínda que o lugar máis probable é a praia entre [[Deal, Kent|Deal]]<ref>{{en}} [http://www.athenapub.com/caesar1.htm «The Landings of Caesar in Britain, 55 and 54 BC» ''Athena Review'', Vol.1, no.1] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130822174219/http://www.athenapub.com/caesar1.htm |date=22 de agosto de 2013 }} Consultado o 22 de outubro de 2012.</ref> e [[Walmer]]. Con toda a praia ateigada polos carros e a cabalaría britana, o desembarco parecía imposible. Para empeorar as cousas, os barcos eran demasiado grandes para moverse con facilidade, e os lexionarios víronse obrigados a desembarcar en augas moi profundas, mentres os britanos saían de todas as partes. A pesar de que ao principio as tropas estaban atemorizadas, segundo os escritos de César, o exército recuperou a moral cando o ''[[aquilifer]]'' (portador da aguia da lexión) da ''Legio X'' saltou a terra e berrou: {{cita|«Seguídeme, compañeiros soldados, a menos que lle queirades regalar a aguia da vosa lexión ao inimigo. Eu, pola miña parte, vou cumprir o meu deber cara ao meu xeneral e a república».<ref>''Commentarii de Bello Gallico'' [https://web.archive.org/web/20060207101734/http://ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 4.25]</ref>}} Os britanos empezaron a retroceder cando unha choiva de proxectís partiu das ''[[ballista|catapultae]]'' montadas nos barcos de guerra, que expuxeron o seu flanco para facilitar o desembarco das tropas. A pesar de que as forzas de César lograron desembarcar, ese día non foi coroado cunha vitoria completa, xa que os ventos adversos atrasaron a cabalaría romana e impediron que esta perseguira os britanos en fuxida. César lograra desembarcar en condicións desfavorables, pero os britanos amosáranlle que eran capaces de ofrecer unha forte resistencia.<ref>''Commentarii de Bello Gallico'' [https://web.archive.org/web/20060207101734/http://ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 4.26]</ref> === Resistencia na praia === Os romanos estableceron un campamento na [[cabeza de praia]] (do que non se atoparon restos arqueolóxicos, feito polo cal se descoñece o punto exacto do desembarco). Unha vez instalados no recinto, o exército recibiu unha embaixada do seu aliado [[Comio]], que fora detido por apoiar a César. O xeneral republicano decidiu iniciar negociacións cos dirixentes britanos aos que, alegando que estaban nunha posición de inferioridade, lle esixiu o cesamento de ataques, a cesión de reféns e a disolución do seu exército. Cando os britanos se atopaban a punto de aceptar as condicións de César, os barcos que transportaban a cabalaría e as provisións pola [[Canle da Mancha]], regresaron á [[Galia]] a causa das adversas condicións meteorolóxicas. As tempestades azotaron a frota de César, afundindo e danando a maioría dos barcos, e poñendo así en perigo as posibilidades de regreso do xeneral. Ao percibir a complicada posición de César, e coa esperanza de retelo na Britania até que chegara o inverno, os britanos reiniciaron os ataques, e emboscaron unha das lexións, poñendo baixo asedio o campamento. Os britanos foron repelidos sen maior dificultade, e os romanos pecháronse no seu campamento para prepararse para os subseguintes ataques. Ao cabo de varios días, durante os cales os britanos reuniron unha importante forza, atacaron o campamento romano. Neste combate foron completamente derrotados. Durante a retirada, foron masacrados pola cabalaría que Comio lograra reunir entre as tribos da Britania afíns a César. === Regreso === Tras a desfeita, os britanos enviáronlle unha nova embaixada a César, dobrando o número de reféns. Aínda que César desexaba proseguir a loita, non se atreveu a permanecer máis tempo en terra britana e arriscarse a cruzar a canle en inverno. Tras varios días ocupados na reparación dos barcos danados, César regresou á Galia cunha vitoria de sabor agridoce. Os britanos demostraran que eran uns opoñentes moi duros e valentes. A pesar de telos derrotado dúas veces, só dúas tribos se sentiran suficientemente ameazadas como para entregarlle os reféns prometidos. === Conclusión === En liñas xerais, a campaña fora un fracaso. No caso de que se tivera concibido como unha invasión a grande escala, César fracasou estrepitosamente, xa que a malamente lograra fuxir; no caso de que se tivera planificado como unha misión de recoñecemento, César fracasou, posto que non puidera penetrar máis aló do seu lugar de desembarco. Con todo, cando o informe de César chegou ao [[Senado Romano|Senado]], a Cámara aprobou unha ''supplicatio'' (acción de grazas), que durou vinte días. O pretexto de César para invadir a illa foi que: "durante a guerra contra os galos, os britanos subministráranlle apoios". Aínda que é posible que se dera esta circunstancia, tamén o é que se tratara dunha simple escusa para investigar os recursos minerais e o potencial económico da Britania. [[Marcus Tullius Cicero|Cicerón]] escribe que César decepcionouse moito cando descubriu que non había nin ouro nin prata na illa<ref>[[Marcus Tullius Cicero|Cicerón]], ''Cartas'' [[Wikisource:Letters to friends/7.7|7.7]]; ''Cartas a Ático'' [[Wikisource:Letters to Atticus/4.17|4.17]]</ref> e [[Suetonio]] di que a verdadeira motivación de César para viaxar a Britania era a procura de perlas.<ref>[[Suetonio]], ''As vidas dos doce césares'': ''Vida de Xulio'' [[metawiki:s:la:Vita divi Iuli#.5B47.5D|47]]. César decorou con perlas unha coiraza e doouna ao ''Templo de Venus Genetrix'' ([[Plinio o Vello]], ''Naturalis Historia'': [[metawiki:s:la:Naturalis Historia - Liber IX|IX.116]]) e posteriormente exportáronse ostras desde Britania a Roma (Plinio, ''Naturalis Historia'', [[metawiki:s:la:Naturalis Historia - Liber IX|IX.169]] e [[Décimo Xunio Juvenal]], ''Sátiras''.[[metawiki:s:la:Saturae (Iuvenalis) - Satura IV|Sátira IV. 141]]</ref> == Segunda invasión (54&nbsp;a.&nbsp;C.) == === Preparativos === César planeou unha segunda invasión entre o inverno do [[-55|55&nbsp;a.&nbsp;C.]] e o verán do [[-54|54&nbsp;a.&nbsp;C.]] Cicerón escribiulle cartas ao seu amigo [[Caio Trebacio Testa]] e ao seu irmán [[Quinto Tulio Cicerón]], que servían no exército de César. A Trebacio pediulle que lle describira un carro de guerra, e a Quinto pediulle que lle realizara unha descrición da illa. Trebacio non foi a Britania, pero Quinto si acudiu e desde a illa escribiulle cartas describíndolle a xeografía do sur da illa. A pesar da súa rivalidade, Cicerón tamén intercambiou correspondencia con César. Determinado a non cometer os mesmos erros do ano anterior, César reuniu unha forza superior á da da primeira expedición (cinco lexións, en contraste coas dúas empregadas na anterior invasión, e máis cabalaría). Os barcos que se utilizaron para esta segunda invasión foran mellorados a partir da tecnoloxía dos barcos de guerra vénetos. Esta vez si se sabe con certeza que o punto de partida foi o Porto Icio. === Cruzamento e desembarco === [[Ficheiro:02-Britania-54DC.png|miniatura|Britania, [[-54|54 &nbsp;a.&nbsp;C.]], invasión de César.]] O ''[[legado (Roma)|legatus]]'' do exército de César, [[Tito Labieno]], quedou en Porto Icio con ordes de supervisar a subministración de alimentos do exército de César. Aos navíos de guerra uníronselle barcos mercantes procedentes de todo o orbe, fundamentalmente da Galia, na busca de novas oportunidades comerciais. O máis probable é que a cifra que achega César (800 barcos) inclúa non só os buques de guerra, senón tamén os buques mercantes. César desembarcou nun lugar que identificara como un punto máis favorable que o do ano anterior. As forzas britanas decidiron non opoñerse ao desembarco, ao parecer, segundo di César, debido ao temor que lle inspiraba o tamaño da frota, aínda que tamén podería ter sido unha manobra estratéxica para reunir forzas, ou que simplemente César non lles causaba a mínima turbación. === Campaña en Kent === Cando César desembarcou, deixou o seu [[legado romano|legado]] [[Quinto Atrio]] a cargo da defensa da praia, mentres el realizaba unha marcha nocturna de doce millas cara ao interior, onde se enfrontou coas forzas britanas no cruzamento dun río, probablemente nalgún lugar do [[río Stour]]. Os britanos atacaron, pero foron repelidos e trataron de reagruparse nun lugar fortificado nos bosques (posiblemente a fortaleza de Bigbury Wood,<ref name="frere22">Frere, ''Britannia'' p. 22</ref> en [[Kent, Inglaterra|Kent]]). Derrotados de novo, acabáronse dispersando. Como era moi tarde e César e o seu exército non estaban seguros, o xeneral decidiu montar un campamento. Á mañá seguinte, cando se preparaba para seguir avanzando, César recibiu noticias do seu legado Atrio de que, unha vez máis, a ancoraxe nos buques víase afectada por unha tormenta e sufrira danos considerables. Segundo el perdéronse aproximadamente corenta naves. Os romanos utilizaran eses barcos para cruzar a [[Canle da Mancha]], e soportaran mareas e tormentas. Non obstante, o feito de que non aguantaran delata unha mala planificación por parte de César. Con todo, é posible que César tivera esaxerado o número de naves afundidas para magnificar o seu propio logro de salvar unha situación tan difícil.<ref>''Commentarii de Bello Gallico'' [https://web.archive.org/web/20060207101734/http://ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 5.23]</ref> Independentemente do motivo, o xeneral volveu inmediatamente á costa e chamou todas as súas lexións, con ordes de que se puxeran a traballar na reparación dos barcos. Os lexionarios traballaron día e noite durante dez días na reparación dos barcos e na construción dun campamento fortificado arredor da zona de desembarco. Mentres, César envioulle unha mensaxe a Labieno con ordes de enviar máis barcos. César chegou á costa o [[1 de setembro]], desde onde reiniciou a correspondencia con Cicerón, interrompida tras a morte da súa filla, [[Xulia César]]. Cicerón abstivérase de escribirlle a César en "respecto do seu dó".<ref>[[Marcus Tullius Cicero|Cicerón]], ''Cartas a seu irmán Quinto'' [[:m:s:la:Epistulae ad Quintum Fratrem III#III|3.1]]</ref> === Marcha sobre Wheathampstead === César regresou ao cruzamento do Stour, onde se encontrou cunha gran forza de britanos. [[Casivelono]], un señor da guerra do norte do [[Támese]] que estivera anteriormente en guerra con todas as tribos británicas, derrocara recentemente o rei dos [[trinovantes]] e mandara o seu fillo ao exilio. A pesar de todo, os britanos elixírano para liderar a resistencia. Tras varias escaramuzas nas que ninguén dos lados adquiriu vantaxe, e durante as cales foi morto un [[tribuno]] romano, Quinto Laberio Duro, os britanos decidiron realizar un ataque definitivo. Casivelono dirixiu un ataque con todas as súas forzas contra tres lexións veteranas da [[Guerra das Galias]] que se atopaban en misión de recoñecemento ás ordes do hábil legado de César, [[Gaio Trebonio]]. O resultado desta batalla foi unha vitoria romana esmagadora, á que seguiu o posterior exterminio do exército britano, cando as súas forzas foron perseguidas pola cabalaría. Casivelono deuse conta de que non podía derrotar a César en batalla campal e decidiu disolver a maior parte do seu exército, confiando na rapidez e mobilidade dos seus 4.000 [[carro de guerra|carros de guerra]] e no seu coñecemento do terreo. Tras isto, Casivelono empezou a utilizar [[guerra de guerrillas|tácticas de guerrilla]] para desgastar o exército de César, sen arriscarse a un enfrontamento directo. Con todo, César continuou penetrando en territorio inimigo e alcanzou o Támese, onde se encontrou cunha gran fortaleza localizada na actual [[Cidade de Westminster|Westminster]]. A pesar de que os britanos se opuxeron ao avance de César, o romano conseguiu continuar a súa heroica marcha en territorio inimigo. Vendo o avance do xeneral, os trinovantes, tribo que César describe como a máis poderosa da rexión a pesar de ter sufrido recentemente unha gran derrota a mans do líder da resistencia britana, Casivelono, decidiron enviar unha embaixada a César prometéndolle soldados e provisións. Mandubracio, que acompañara a César, foi restaurado no trono dos trinovantes e a tribo subministroulle ao xeneral alimentos e reféns. Cinco tribos máis, os [[icenos]], os [[segoncíacos]], os [[ancalites]], os [[bíbrocos]] e os [[casos]], rendéronse aos romanos e reveláronlle a localización do campamento base de Casivelono, probablemente localizado na outeiro fortificado de [[Wheathampstead]],<ref>Frere, ''Britannia'' p. 25</ref> que César puxo inmediatamente baixo sitio. Casivelono envioulle peticións de axuda aos seus aliados de Kent, [[Cinxétorix (Britania)|Cinxétorix]], [[Carvilio]], [[Taximágulo]] e [[Ségovax]], descritos por César como os "catro reis dos [[cantiacos]]".<ref>''Commentarii de Bello Gallico'' [https://web.archive.org/web/20060207101734/http://ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 5.22]</ref> O plan de Casivelono era que estes dirixiran un ataque combinado contra as forzas de César co obxectivo de expulsalos da rexión. Mais, o ataque nunca se levou a cabo e Casivelono viuse obrigado a negociar a súa rendición. César estaba ansioso por volver á Galia debido aos crecentes disturbios que alí se estaban levantando e estivo de acordo en negociar unha paz con Comio como mediador. Casivelono, pola súa parte, cedeu reféns e comprometeuse a non volver atacar a Mandubracio ou aos trinovantes. César escribiulle unha carta a Cicerón o [[26 de setembro]], na que fala da súa pequena campaña neste recuncho do mundo, aínda que non proporciona cifras concernentes ao botín ou aos reféns, nin di que o seu exército estaba a piques de regresar á Galia.<ref>''Cartas a Ático''[[Wikisource:Letters to Atticus/4.18|4.18]]</ref> Cando César emprendeu o regreso á Galia, non deixou nin un só soldado como gornición na illa. Ignórase se os tributos que impuxo en nome da República se pagaron algunha vez. === Comio e os atrebates === Comio, o rei dos [[atrebates]] e aliado de César, cambiou de bando durante a rebelión de [[Vercinxetorix]] e deulle tropas aos galos. Tras a vitoria final de César na [[Batalla de Alesia]], parece ser que Comio decidiu fuxir á Britania. O escritor [[Sexto Xulio Frontino]] describe na súa obra ''Stratagemata'' de que maneira Comio e os seus seguidores subían aos barcos, perseguidos polas forzas romanas.<ref>[[Sexto Xulio Frontino]], ''Stratagemata'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Frontinus/Strategemata/2*.html#13.11 2:13.11]</ref> John Creighton<ref>John Creighton, ''Coins and power in Late Iron Age Britain'', Cambridge University Press, 2000</ref> cre que esta anécdota é unha lenda e que Comio foi enviado á Britania como un rei aliado en virtude da súa amizade con [[Marco Antonio]].<ref>''Commentarii de Bello Gallico'' [https://web.archive.org/web/20060207101734/http://ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 8.48]</ref> Comio estableceu unha dinastía na rexión de [[Hampshire]], da que nos chegaron datos grazas ás moedas acuñadas neste período. [[Verica]], o rei exiliado que propiciou a [[Conquista romana de Britania|invasión]] de [[Claudio]] do ano [[43]], pertencía á familia de Comio.<ref>[[Dión Casio]], ''Historia Romana'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/60*.html#19 60:19] </ref><ref>[[Suetonio]], ''As vidas dos doce césares, Vida de Claudio'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Claudius*.html#17 17]</ref> == Descubrimentos == César documentou de xeito exhaustivo os elementos de guerra británicos (en especial os carros de guerra), que supoñían un elemento exótico e descoñecido para os lectores da súa obra ''[[De Bello Gallico]]''. César tamén escribiu sobre os elementos xeográficos, meteorolóxicos e etnográficos da illa. Mais é probable que gran parte do que relatou César estivera baseado en azueiras en vez de na experiencia directa, xa que non penetrou o suficiente no interior da Britania como para facerse unha idea global da illa. A maioría dos historiadores que empregaron como fonte os escritos de Xulio César son precavidos e non os utilizan máis que para describir as tribos cpas que estivo en contacto directo. === Xeografía e meteoroloxía === Os descubrimentos de primeira man que realizou César acerca da illa limítanse á rexión do leste de Kent e do val do Támese. Non obstante, o xeneral foi capaz de proporcionar unha descrición da xeografía e meteoroloxía da illa. Aínda que os datos proporcionados por César non son de todo exactos, probablemente porque están baseados nos escritos de Piteas, ofrecen en liñas xerais unha visión acertada da xeografía e meteoroloxía do sur da Britania: {{cita|O clima é máis moderado que na Galia e as tormentas son menos fortes.<ref name="DBG5.12">''Commentarii de Bello Gallico'' [https://web.archive.org/web/20060207101734/http://ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 5.12]</ref>}} {{cita|A illa é de forma triangular, e un dos seus lados cae fronte á Galia. Un ángulo deste lado, onde está Kent, que é onde arriban case todas as naves que veñen da Galia, mira a Oriente; o inferior ao mediodía. Este lado ten unha extensión de cerca de cincocentos mil pasos. O segundo lado mira a Hispania e a Occidente; a esta parte está situada Irlanda, a metade máis pequena, segundo se cre, que Bretaña, pero a igual distancia desta que Britania da Galia. No medio deste treito está a illa chamada Man; ademais, dise que hai alí moitas outras illas menores, próximas entre si, das cales escribiron algúns que no solsticio de inverno se encontraban en perpetua noite durante trinta días. Nós, coas nosas preguntas nada puidemos saber sobre isto, senón que polos reloxos de auga observamos que as noites eran aquí máis breves que no continente. A lonxitude deste lado, segundo opinión dos seus habitantes, é de setecentas millas. O terceiro cae cara ao norte; fronte a esta parte non se encontra terra ningunha, pero o ángulo deste lado mira máis ben a Xermania. Este calcúlase que ten unha lonxitude de oitocentos mil pasos. Así, pois, a illa mide en todo o seu contorno dúas mil millas.<ref>''Commentarii de Bello Gallico'' [https://web.archive.org/web/20060207101734/http://ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 5.13]</ref>}} Antes da chegada de César á illa, non había información acerca dos portos naturais ou outros lugares de desembarco. Os seus descubrimentos supuxeron un beneficio comercial e militar para Roma. A viaxe de recoñecemento que realizou Voluseno permitiu identificar o porto natural de [[Dubris]] ([[Dover, Inglaterra|Dover]]), aínda que a César se lle impediu desembarcar alí e foi obrigado a desembarcar nunha praia aberta, ao igual que fixo ao ano seguinte, quizais porque Dover era demasiado pequeno para albergar a gran forza que César levaba. Os grandes portos naturais situados costa arriba, como o de [[Rutupiae]] ([[Richborough]]), que foron usados por [[Claudio]] durante a súa [[Conquista romana de Britania|invasión da illa]] 100 anos máis tarde, non se utilizaron nesta ocasión. César poida que tivera coñecemento acerca da súa existencia, pero puido ter optado por non facer uso deles, debido ao seu tamaño nese momento (o noso coñecemento da [[xeomorfoloxía]] do [[Canal de Wantsum]] nesa época é moi limitado). Cando Claudio iniciou os preparativos para a invasión da Britania, o coñecemento da illa aumentara moito grazas a un século de diplomacia, comercio e catro intentos de invasión. Con todo, é probable que Claudio empregara información recollida por César. === Etnografía === César describe os nativos britanos como os típicos bárbaros, cuxos hábitos sociais máis importantes eran a poligamia e outros exóticos ritos. En moitos aspectos parecíanse aos galos,<ref>''Commentarii de Bello Gallico'' [https://web.archive.org/web/20060207101734/http://ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 6.11.20]</ref> pero presentábaos valentes, para xustificar que o xeneral que os subxugara alcanzase gloria imperecedoira: {{cita|A parte interior da Britania está habitada por homes que, segundo eles mesmos din que é tradición, son orixinarios da illa, mentres que a parte marítima estao polos que pasaron de Bélxica para guerrear e facer botín (todos os cales conservan case sen modificación o nome dos pobos de onde viñeron) e, despois de facer a guerra, quedáronse alí e dedicáronse á agricultura. A poboación é enormemente crecida e moitos os casaríos, moi semellantes aos dos galos... Non consideran lícito comer lebre nin galiña nin ganso; mais, crían estes animais por gusto e pracer.<ref name="DBG5.12" />}} {{cita|De todos os seus habitantes, os máis civilizados con moito son os de Kent, rexión marítima toda ela, e non discrepan moito dos costumes galos. Os de terra adentro non cultivan, polo común, o trigo, senón que se alimentan de leite e carne e andan vestidos de peles. Polo demais, todos os britanos embadúrnanse con glasto, que produce unha cor verde escura, a cal os fai máis espantosos en combate; levan o cabelo longo e todo o corpo pelado excepto a cabeza e o bigote. Dez ou doce homes teñen en común as mujeres, sobre todo irmáns con irmáns e pais con fillos; pero os que nacen delas son considerados fillos do que primeiro tivo acceso a cada doncela.<ref>''Commentarii de Bello Gallico'' [https://web.archive.org/web/20060207101734/http://ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 5.14]</ref>}} === Bélica === Ademais de infantaría e cabalaría, os britanos empregaban [[carro de guerra|carros de guerra]], un elemento militar descoñecido para os romanos. César descríbeos así: {{cita|«O modo de loitar dos carros é este. Primeiro avanzan por todas partes disparando dardos, e co mesmo terror que infunden aos seus cabalos e co estrépito das rodas acostuman desordenar as filas, e, unha vez que se introducen entre os escuadróns dos xinetes, saltan dos carros e combaten a pé. Mentres tanto, os aurigas van retirándose pouco a pouco da batalla e sitúan os carros de tal xeito que, se aqueles se ven constrinxidos pola multitude dos inimigos, teñen libre a retirada cara aos seus. Desta maneira unen na batalla a rapidez dos xinetes coa firmeza dos infantes, e é tal a destreza que lles dá o continuo exercicio que, aínda que nas paraxes con pendentes e escabrosas, fan parar os cabalos lanzados ao galope, refréanos en seguida e fanlles dar a volta, estando eles acostumados a correr polo temón, a manterse en pé sobre o xugo e a volver de alí rapidamente aos carros.<ref>''Commentarii de Bello Gallico'' [https://web.archive.org/web/20060207101734/http://ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 4.33]</ref>}} === Tecnoloxía === Durante a [[Segunda Guerra Civil da República de Roma|Guerra Civil]] contra [[Cneo Pompeio Magno]], César fixo uso dos barcos que vira utilizar aos britanos, similares ao ''[[coracle]]'' galés. César descríbeos así: {{cita|A quilla e a armazón facíanse de madeira lixeira; o resto do casco, feito de vimbio trenzado, cubríase con peles.<ref>''Commentarii de Bello Civili'' [https://web.archive.org/web/20060207101734/http://ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 1.54]</ref>}} === Relixión === César tratou por encima a relixión dos britanos. Di: {{cita|Os primeiros (os druídas) atenden o culto divino, ofician nos sacrificios públicos e privados, interpretan os misterios da relixión: a eles acode un gran número de mozos para instruírse.<ref>''Commentarii de Bello Gallico'' [https://web.archive.org/web/20060207101734/http://ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 6.13]</ref>}} === Economía === César investigou tamén a economía das tribos da Britania, mais os seus datos só se poden aplicar ás tribos do sur da illa: {{cita|Hai tamén grandes rabaños de gando. Usan como moeda ou cobre, ou moedas de ouro, ou ben dados de ferro de peso determinado. Críase alí estaño nas comarcas interiores; nas marítimas, ferro, aínda que é pouca a súa abundancia; o cobre que usan, tráeno de fóra.<ref name="DBG5.12" />}} Esta referencia ás ''comarcas interiores'' debe ser inexacta, xa que a extracción prerromana do estaño dábase na zona do suroeste, en [[Cornualla]] e [[Devon]], (segundo sinalan Piteas e outros comerciantes). E César só chegou até [[Essex]], aínda que é probable que os seus coñecementos se basearan nos informes comerciais que recibía. == Influencia de César en Britania == César non conquistou ningunha rexión da Britania. Non obstante, a entronización de Mandubracio supuxo o establecemento de reis-cliente na illa. Desta forma, Britania quedou dentro da zona de influencia de Roma e, durante máis dun século, mantivéronse relacións diplomáticas e comerciais. O territorio britano quedou aberto para unha posible conquista, que finalmente foi levada a cabo por Claudio no ano [[43]]. En palabras do historiador romano [[Cornelio Tácito]]: {{cita|... de feito, o deificado Xulio César foi o primeiro romano que penetrou na Britania á cabeza dun exército: estableceu relacións cos nativos tras derrotalos en batalla e fíxose dono da costa e pode considerarse que el nola indicou pero non nola entregou.<ref>Tácito, ''Agricola'' [[:m:s:la:De vita et moribus Iulii Agricolae (Agricola)#XIII|13]]</ref>}} == Referencias literarias == === Banda deseñada === * En ''[[Astérix en Britania]]'', o guerreiro galo é enviado á illa acompañado por [[Obélix]] e o seu curmán. Alí loita canda unha tribo britana liderada por Sebigbos. Neste capítulo Astérix é o responsable da introdución do té no país. === Obras clásicas === * A obra de [[Valerio Máximo]], ''Feitos e ditos memorables'' ([[século I]]) gaba a valentía de [[Marco Cesio Esceva]], [[centurión]] do exército de César que, tras ter sido abandonado polos seus soldados, mantivo a súa posición nunha pequena illa en contra dunha horda de británicos. Finalmente conseguiu volver xunto aos seus lexionarios.<ref>[[Valerio Máximo]], ''Actorum et Dictorum Memorabilium Libri Novem'' [http://www.thelatinlibrary.com/valmax3.html 3:2.23]</ref> * A obra de [[Polieno (autor)|Polieno]] ''Strategemata'' relata que, cando Casivelono foi á defensa do paso dun río que César estaba cruzando, este puxo en fuga os britanos usando elefantes armados.<ref>[[Polieno (autor)|Polieno]], ''Stategemata'' [http://www.attalus.org/translate/polyaenus8A.html#23.5 8:23.5]</ref> Isto pode ser unha simple confusión cos elefantes que utilizou Claudio durante a súa campaña do ano [[43]].<ref>[[Dión Casio]], ''Historia Romana'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/60*.html#21 60.21]</ref> * A obra do [[século V]] de [[Orosio]] ''Historiæ adversum Paganos '' contén un breve relato acerca da invasión de César,<ref>[[Orosio]], ''Historiarum Adversum Paganos Libri VII'' [http://www.thelatinlibrary.com/orosius/orosius6.shtml#9 6.9]</ref> e ten un importante error ao confundir a Quinto Laberio Duro, o tribuno que morreu en Britania, con "Labieno", un erro que seguen todos os relatos da literatura medieval inglesa. === Obras medievais === * A obra de [[Beda]], ''[[Historia ecclesiastica gentis Anglorum]],''<ref>[[Beda]], ''Historia ecclesiastica gentis Anglorum'' [[:m:s:la:Historia Ecclesiastica gentis Anglorum - Liber Primus#2|1.2]]</ref> inclúe un relato das invasións de César. Mais este relato está copiado, case palabra por palabra, da obra de Orosio. Este feito suxire que Beda leu unha copia da obra de Orosio da biblioteca da [[abadía]] de [[Monkwearmouth-Jarrow]] que o [[abade]] [[Bieito Biscop]] trouxera de [[Roma]]. * A obra do [[século IX]], ''Historia Britonum'',<ref>''Historia Britonum'' [[:m:s:la:Historia Brittonum#II. HISTORIA BRITTONUM|19-20]]</ref> atribuída a [[Nennio]] ofrécenos un relato totalmente inverosímil no que César invade en tres ocasións a illa. César enfróntase no Támese, e non nunha praia de Kent, a Dolobelo, "procónsul" do rei Belino, fillo de Minocano. César derrota por completo os britanos nun lugar chamado Trinovantum. * A obra de [[Henrique de Huntingdon]], ''Historia Anglorum'', que data do [[século XII]], ofrécenos un relato das invasións baseado na obra de Beda e en ''Historia Britonum''. Na obra, César diríxese ás tropas cun inspirador discurso.<ref>Henrique de Huntingdon, ''Historia Anglorum'' [[:m:s:en:History of the English/Book 1|1.12-14]]</ref> * [[Godofredo de Monmouth]], na súa ''[[Historia Regum Britanniae]]'',<ref>[[Godofredo de Monmouth]], ''[[Historia Regum Britanniae]]'' [[Wikisource:History of the Kings of Britain/Book 4|4.1-10]]</ref> César invade Britania e o seu maior opoñente é Cassibelanus (é dicir, Casivelono), pero polo demais a obra é inverosímil. Ao igual que na ''Historia Britonum'', César invade en tres ocasións a illa e desembarca no [[estuario do Támese]]. A obra está baseada tamén na obra de Beda, aínda que é moito máis extensa. Os elementos históricos modifícanse para ofrecer un relato practicamente fantástico.<ref>Comparar ''De Bello Gallico'' [https://web.archive.org/web/20060207101734/http://ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 4.20] con ''Historia Regum Britanniae'' [[Wikisource:History of the Kings of Britain/Book 4#6|4.6]]</ref> Por exemplo, Godofredo di que o irmán de Casivelono, Nennio, loitou contra César un duelo para recuperar a súa espada, chamada ''Crocea Mors'', dato que non está avalado por ningunha fonte. Existen adaptacións posteriores da obra de Godofredo, como a de [[Wace]], ''[[Roman de Brut]]'', ou a de [[Layamon]], chamada ''[[Brut]]''. * A obra medieval chamada ''Welsh Triads'' refírese tamén á invasión de César. Algunhas destas referencias aparecen directamente copiadas da obra de Godofredo, pero outras fan alusión a algunhas lendas medievais britanas: Caswallawn (Casivelono) é representado indo a Roma en busca do seu amante, Fflur. Di que permitiu a César desembarcar en Gran Bretaña a cambio dun cabalo chamado Meinlas, e que o perseguiu nunha gran frota cando o xeneral romano regresaba á Galia.<ref>Peniarth Triads [[Wikisource:Welsh Triads/Peniarth MS 54#32|32]]; Hergest Triads [[Wikisource:Welsh Triads/Red Book of Hergest#5|5]], [[Wikisource:Welsh Triads/Red Book of Hergest#21|21]], [[Wikisource:Welsh Triads/Red Book of Hergest#50|50]], [[Wikisource:Welsh Triads/Red Book of Hergest#58|58]]</ref> A colección de tríadas recopiladas no [[século XVIII]] por [[Iolo Morganwg]] conteñen unha ampla versión de todas estas tradicións.<ref>[[Iolo Morganwg]], ''Triads of Britain'' [[Wikisource:Triads of Britain#8|8]], [[Wikisource:Triads of Britain#14|14]], [[Wikisource:Triads of Britain#17|17]], [[Wikisource:Triads of Britain#21|21]], [[Wikisource:Triads of Britain#24|24]], [[Wikisource:Triads of Britain#51|51]], [[Wikisource:Triads of Britain#100|100]], [[Wikisource:Triads of Britain#102|102]], [[Wikisource:Triads of Britain#124|124]]</ref> * A obra francesa do [[século XIII]] ''Li Fet des Romains'' contén un relato acerca das invasións de César. Está baseado en parte na obra de César e en parte na de Godofredo. Contén unha explicación de como os soldados romanos venceron os britanos na batalla do Támese. Di que os romanos ataron tablillas de madeira untadas de xofre ao seu redor e logo plantáronlle lume grego asustando os inimigos. Identifica o ''aquilifer'' da ''X Legio'' como Esceva.<ref name="nearing">Homer Nearing Jnr., "The Legend of Julius Caesar's British Conquest", ''PLMA'' 64 pp. 889-929, 1949</ref> * No [[Libros de cabalarías|romance]] francés do [[século XIV]] ''[[Perceforest]]'', César, un precoz guerreiro de 21 anos, invade Britania a causa de que un dos seus cabaleiros, Luces, está namorado da muller do rei de Inglaterra. Despois, un britano chamado Orsus Bouchesuave colle a lanza que César empregara para asasinar o seu tío e xunto a Bruto, Casio e outros senadores, úsaa para apuñalar a César até a morte.<ref name="nearing" /> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === ==== Antigua ==== ===== Primeira invasión ===== * [[Xulio César]], ''[[De Bello Gallico]]'', [https://web.archive.org/web/20060207101734/http://ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 4.20] - [https://web.archive.org/web/20060207101734/http://ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 37] * [[Dión Casio]], [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/39*.html#50 39.50] - [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/39*.html#53 .53] ===== Segunda invasión ===== * [[Xulio César]], ''De Bello Gallico'', [https://web.archive.org/web/20060207101734/http://ar.geocities.com/rubenjoseribeiro/Clasicos_Latinos/Julio_Cesar_La_guerra_de_las_Galias.htm 5.2]- * [[Dión Casio]], [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/40*.html#1 40.1] - [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/40*.html#4 .4] * ''Cartas de Cicerón'' - ** ''Cartas aos amigos'' [[Wikisource:Letters to friends/7.6|7.6]], [[Wikisource:Letters to friends/7.7|7.7]], [[Wikisource:Letters to friends/7.8|7.8]], [[Wikisource:Letters to friends/7.10|7.10]], [[Wikisource:Letters to friends/7.17|7.17]] ** ''Cartas a seu irmán Quinto'' [[Wikisource:Letters to his brother Quintus/2.13|2.13]], [[Wikisource:Letters to his brother Quintus/2.15|2.15]], [[Wikisource:Letters to his brother Quintus/3.1|3.1]], ** ''Cartas a Ático'' [[Wikisource:Letters to Atticus/4.15|4.15]], [[Wikisource:Letters to Atticus/4.17|4.17]], [[Wikisource:Letters to Atticus/4.18|4.18]]; ===== Xeral ===== * [[Publio Cornelio Tácito|Tácito]], ''Agrícola'' [[wikisource:Agricola#13|13]] * [[Suetonio]], ''As vidas dos doce césares'', ''Vida de Xulio'' [https://archive.today/20120530163202/http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#25 25], [https://archive.today/20120530163202/http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Julius*.html#47 47] * [[Plutarco de Queronea|Plutarco]], ''César'' [[:m:s:es:Vidas paralelas: Julio César|16.5]], [[:m:s:es:Vidas paralelas: Julio César|23.2]]; * [[Veleio Patérculo]], ''Historia Romana'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Velleius_Paterculus/2B*.html#46 2.46-47] * [[Apiano]], ** ''Epítome da Historia Gala'' [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=App.+Gall.+1 5] ** ''Guerras Civís'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Appian/Civil_Wars/2*.html#150 2.150] * [[Flavio Eutropio]], ''Breviarium Historiae Romanae'' [http://www.forumromanum.org/literature/eutropius/trans6.html#17 6.17] * [[Livio]] ** ''Perochiae'' [http://www.livius.org/li-ln/livy/periochae/periochae101.html#105 105.5] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060622214720/http://www.livius.org/li-ln/livy/periochae/periochae101.html#105 |date=22 de xuño de 2006 }} ** [[Lucio Anneo Floro]], ''Epítome de Livio'' [http://www.thelatinlibrary.com/florus1.html#45 1.45]; * [[Orosio]], ''Historias contra os pagáns'' [http://www.thelatinlibrary.com/orosius/orosius6.shtml#9 6.9]. ==== Moderna ==== * [[Sheppard Frere]], 1987. Britannia: A History of Roman Britain (3rd edition). Londres. Routledge & Kegan Paul, capítulo 3 (capítulo 42-54) * [[Peter Salway]], 11 Roman Britain (Oxford History of England), capítulo 2 (páxinas 20-39) * [[John Peddie]], 1987, Conquest: The Roman Conquest of Britain, capítulo1 (páxinas 1-22) * T. Rice Holmes, 1907. Ancient Britain and the Invasions of Julius Caesar. Oxford. Clarendon Press. * R. C. Carrington, 1938, Caesar's Invasions of Britain by ([http://links.jstor.org/sici?sici=0075-4358(1939)29%3C276%3ACIOB%3E2.0.CO%3B2-0 revisado] en Journal of Roman Studies, Vol. 29, Parte 2 (1939), pp.&nbsp;276–277) * [[Peter Berresford Ellis]], Caesar's Invasion of Britain, 1978, ISBN 0-85613-018-4 * W. Welch, C. G. Duffield (Editor), Caesar: Invasion of Britain, 1981, ISBN 0-86516-008-2 {{Control de autoridades}} [[Categoría:-55]] [[Categoría:-54]] [[Categoría:Guerras do século -I]] [[Categoría:Invasións]] 556gq7j8kuk5xtb471w344tme7nflwl 0 262880 7104698 6541809 2025-06-23T17:44:14Z Breogan2008 23204 7104698 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} '''''Now You See Me''''' é un filme [[Estados Unidos de América|estadounidense]] dirixido por [[Louis Leterrier]] que se estreou no [[2013]]. Está protagonizado por [[Jesse Eisenberg]], [[Mark Ruffalo]], [[Woody Harrelson]], [[Mélanie Laurent]], [[Isla Fisher]], [[Dave Franco]], [[Common (rapeiro)|Common]], [[Michael Caine]] e [[Morgan Freeman]]. Foi estreado o 31 de maio de 2013. Malia as críticas dispares, foi un éxito de recadación e está confirmado que terá unha secuela. == Sinopse == Un equipo do [[FBI]] debe enfrontarse a unha banda de criminais expertos en maxia que se dedican a atracar bancos. Son "os catro xinetes”, un grupo formado polos mellores ilusionistas do mundo. Durante os atracos, sempre contra homes de negocios corruptos, fan chover os cartos roubados sobre os espectadores, ante a ollada abraiada dun equipo de elite do FBI que lles segue a pista. == Personaxes == * [[Jesse Eisenberg]] como J. Daniel Atlas * [[Mark Ruffalo]] como Dylan Rhodes * [[Woody Harrelson]] como Merritt McKinley * [[Isla Fisher]] como Henley Reeves * [[Dave Franco]] como Jack Wilder * [[Mélanie Laurent]] como Alma Dray * [[Morgan Freeman]] como Thaddeus Bradley * [[Michael Caine]] como Arthur Tressler * [[Michael Kelly (actor)|Michael Kelly]] como Axente Fuller * [[Common (raperiro)|Common]] como Axente Evans * [[José Garcia (actor)|José García]] como Étienne Forcier * [[Elias Koteas]] como Lionel Shrike == Notas == {{Listaref}} {{Barra portal|Cine|Estados Unidos de América}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Filmes de 2013]] [[Categoría:Filmes en lingua inglesa]] [[Categoría:Filmes dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Filmes de Francia]] [[Categoría:Filmes dirixidos por Louis Leterrier]] [[Categoría:Filmes de Summit Entertainment]] [[Categoría:Filmes rodados en París]] [[Categoría:Filmes sobre vinganza]] [[Categoría:Filmes ambientados en Nova Orleáns]] [[Categoría:Filmes ambientados en Nova York]] [[Categoría:Filmes ambientados en 2012]] [[Categoría:Filmes ambientados en 2013]] 1f3k98rrmnfkzob7zn6lzhucv0msrfh 0 262910 7104710 6371880 2025-06-23T17:49:59Z Breogan2008 23204 7104710 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} [[File:Concord Production Logo.svg|thumb|''[[:Categoría:Filmes de Concord Production Inc.|Concord Production Inc.]]'']] {{Contén texto chinés}} '''''O furor do dragón''''' (en {{lang-zh|猛龍過江}}, e chinés simplificado 猛龙过江), é un filme producido en [[Hong Kong]] estreado en [[1972]]. Foi escrito, producido e dirixido por [[Bruce Lee]], quen tamén é o protagonista. O resto do elenco está formado por [[Nora Miao]], [[Chuck Norris]], [[Robert Wall]] e [[Hwang In-Shik]]. == Sinopse == Tang Lung ([[Bruce Lee]]) chega a Roma para axudar a unha amiga da familia, Chen Ching Hua ([[Nora Miao]]), ameazada por uns mafiosos locais que queren facerse co seu restaurante. Pouco despois da chegada de Tang, os criminais irrompen no restaurante coa intención de obrigar a Chen a asinar a venda da súa propiedade. Despois de que se risen do estilo de combate da China, un furioso Tang reta ós matóns e derrótaos nunha excelente exhibición de artes marciais. Logo de fracasar no seu afán de asasinar a Tang, o cerebro da banda contrata a Colt ([[Chuck Norris]]), un campión americano de [[karate]], no derradeiro intento de acabar con el. Tang enfrontarase co americano no mítico [[Coliseo de Roma]] no que loitarán como gladiadores nun lendario combate a morte. == Personaxes == * [[Bruce Lee]] como Tang Lung * [[Nora Miao]] como Chen Ching-hua * [[Chuck Norris]] como Colt<ref>{{cita novas|título= AT DINNER WITH: Chuck Norris; When That 97-Pound Weakling Grows Up|work= The New York Times|data=12 de maio de 1993|url= http://www.nytimes.com/1993/05/12/garden/at-dinner-with-chuck-norris-when-that-97-pound-weakling-grows-up.html?scp=5&sq=chuck%20norris&st=cse|accessdate=2010-08-08 | nome=Ira | apelido=Berkow}}</ref> * [[Robert Wall]] como Fred (Bob) * [[Hwang In-Shik]] como Loitador xaponés * [[Paul Wei Ping-ao|Paul Wei]] como Ho * Wang Chung-hsin como Tío Wang * [[Tony Liu]] como Tony * [[Unicorn Chan]] como Jimmy * Tommy Chen como Tommy * Chin Ti como Quen * Wu Ngan como Chuan * Russell Cawthorne como Home do aeroporto * Robert Chen como Robert * [[John T. Benn]] como Xefe da mafia * Malisa Longo como Prostituta italiana * [[Yuen Biao]] como thug * Rick Baker como Matón italiano * [[John Derbyshire]] como Matón da mafia<ref>{{cita web | url=http://www.nationalreview.com/derbyshire/derbyshire200310150828.asp | título=Thug (Uncredited) | dataacceso=13 de outubro de 2008 |apelido=Derbyshire |nome=John | authorlink=John Derbyshire | data=15 de outubro de 2003 | work=National Review Online}}</ref> == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * {{IMDb título|0068935}} * [http://www.allrovi.com/movies/movie/v41086 Ficha en AllRovi]{{Ligazón morta|data=setembro de 2018 }} {{en}} * [http://www.rottentomatoes.com/m/return_of_the_dragon/ Ficha en RottenTomatoes] {{en}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Furor do dragon, O}} [[Categoría:Filmes de 1972]] [[Categoría:Filmes en lingua cantonesa]] [[Categoría:Filmes en lingua inglesa]] [[Categoría:Filmes de Hong Kong]] [[Categoría:Filmes de Golden Harvest]] [[Categoría:Filmes de Media Asia]] [[Categoría:Filmes de Concord Production Inc.]] [[Categoría:Filmes de 1972 con versión en galego]] ktrmenik6pnk6n6qd6qb18lm8xxl1xg 0 263077 7104711 6541810 2025-06-23T17:50:29Z Breogan2008 23204 7104711 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} '''''Gravity''''' é un filme [[Reino Unido|británico]]-estadounidense de [[suspense]]<ref name="Reelviews-20131003">{{cita web |apelido=Berardinelli |nome=James |título=Gravity – A Movie Review |url=http://www.reelviews.net/php_review_template.php?identifier=2670 |data=3 de outubro de 2013 |work=[[ReelViews]] |dataacceso=7 de outubro de 2013 }}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.vancouversun.com/entertainment/Forecast+Gravity+gripping+space+drama+gimmick+free/8969038/story.html|título=Pop Forecast: Gravity is gripping space drama and it’s gimmick free|publisher=''The Vancouver Sun''|author=Chris Lackner|data=7 de setembro de 2013|dataacceso=3 de outubro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131030143159/http://www.vancouversun.com/entertainment/Forecast+Gravity+gripping+space+drama+gimmick+free/8969038/story.html|dataarquivo=30 de outubro de 2013|urlmorta=yes}}</ref><ref>{{Cita web| url =http://www.scmp.com/magazines/48hrs/article/1319220/girl-wire-sandra-bullock-talks-about-her-new-space-drama-gravity| título =Girl on a wire: Sandra Bullock talks about her new space drama, Gravity| publisher =''South China Morning Post''| dataacceso =3 de outubro de 2013| urlarquivo =https://web.archive.org/web/20131012130404/http://www.scmp.com/magazines/48hrs/article/1319220/girl-wire-sandra-bullock-talks-about-her-new-space-drama-gravity| dataarquivo =12 de outubro de 2013| urlmorta =yes}}</ref> dirixido, coescrito, coproducido e coeditado por [[Alfonso Cuarón]] que se estreou no [[2013]]. Está protagonizado por [[Sandra Bullock]] e [[George Clooney]] que interpretan a uns astronautas superviventes dunha misión accidentada, que intentan volver á [[Terra]]. Estreouse en galego o [[1 de agosto]] de [[2017]] na [[TVG]].<ref>{{cita novas|título=Gravity na TVG|url=https://twitter.com/VersionEnGalego/status/892358331662180354|dataacceso=23 de xuño de 2021|editor=Versión en galego}}</ref> Foi traducido por Margarita P. Díaz e a directora de dobraxe foi Charo Pena.<ref>{{cita novas|título=Gravity por Cinemar Films|url=https://twitter.com/Cinemarfilms/status/1316440091812868097|dataacceso=23 de xuño de 2021|editor=Cinemar Films}}</ref> == Sinopse == Durante un paseo espacial fóra da súa nave mentres arranxaban un satélite, dous astronautas sofren un grave accidente e quedan flotando no espazo. Un deles é a doutora Ryan Stone, unha enxeñeira que está na súa primeira misión espacial. O seu acompañante é o veterano astronauta Matt Kowalsky. A misión exterior parecía rutineira, pero unha chuvia de lixo espacial alcánzaos e ocorre o desastre: o satélite e parte da nave quedan esnaquizados, deixando a Ryan e a Matt completamente sós, momento a partir do cal intentarán por tódolos xeitos buscar unha solución para volver á Terra. == Personaxes == * [[Sandra Bullock]] como Dr. Ryan Stone :Voz da dobraxe galega de Bea García. * [[George Clooney]] como Tenente Matt Kowalski :Voz da dobraxe galega de Andrés Bellas. * [[Ed Harris]] como Controlador da Misión en [[Houston, Texas]]. * Orto Ignatiussen como Aningaaq :Voz da dobraxe galega de Carlos Jiménez. * [[Phaldut Sharma|Paul Sharma]] como Shariff Dasari * Amy Warren como Capitán da ''Explorer'' * Basher Savage como Capitán da [[Estación Espacial Internacional]] == Galardóns e nomeamentos == * [[2013]]: Festival de Venecia: Filme de inauguración (fóra de concurso). == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * {{IMDb título|1454468}} * [http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=gravity.htm Ficha en BoxOfficeMojo] {{en}} * [http://www.rottentomatoes.com/m/gravity_2013/ Ficha en RottenTomatoes] {{en}} {{Alfonso Cuarón}} {{Barra portal|Cine|Estados Unidos de América|Reino Unido}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Filmes de 2013]] [[Categoría:Filmes en lingua inglesa]] [[Categoría:Filmes en lingua groenlandesa]] [[Categoría:Filmes dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Filmes do Reino Unido]] [[Categoría:Filmes de 2013 en 3D]] [[Categoría:Filmes de acción e ciencia ficción dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Filmes dirixidos por Alfonso Cuarón]] [[Categoría:Filmes de Warner Bros.]] [[Categoría:Filmes de Heyday Films]] [[Categoría:Filmes rodados en Surrey]] [[Categoría:Filmes rodados en Londres]] [[Categoría:Filmes rodados en Arizona]] [[Categoría:Filmes sobre supervivencia]] [[Categoría:Filmes de catástrofes dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Filmes cuxo director gañou o Óscar ó mellor director]] [[Categoría:Filmes distribuídos en sistemas IMAX]] [[Categoría:Filmes de 2013 con versión en galego]] f35wlv8ohje9ceo6dnyyzo5iclrra5a 0 263680 7104712 6688861 2025-06-23T17:51:14Z Breogan2008 23204 7104712 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} '''''Speed 2: Cruise Control''''' é un filme [[Estados Unidos de América|estadounidense]] dirixido por [[Jan de Bont]] que se estreou en [[1997]]. É a secuela do filme de 1994 ''[[Speed (filme de 1994)|Speed]]''. == Sinopse == Annie Porter é unha moza que soña con desfrutar dunhas marabillosas vacacións polo Caribe, en compaña do seu noivo, a bordo do transatlántico máis luxoso do mundo. A súa viaxe ó paraíso convértese nunha viaxe de pesadelo cando un lunático xenio da informática se fai co mando do cruceiro, poñéndoo rumbo cara ó desastre. == Personaxes == * [[Sandra Bullock]] como Annie Porter * [[Jason Patric]] como Alex Shaw * [[Willem Dafoe]] como John Geiger * [[Temuera Morrison]] como Juliano * [[Brian McCardie]] como Merced * [[Mike Hagerty]] como Harvey * [[Colleen Camp]] como Debbie * [[Bo Svenson]] como Capitán Pollard * [[Enrique Murciano]] como Alejandro * [[Glenn Plummer]] como Maurice * [[Joe Morton]] como Capitán McMahon "Mac" == Galardóns e nomeamentos == * [[1997]]: Premio Razzie ó peor remake ou secuela. 8 nomeamentos, incluíndo peor filme. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * {{IMDb título|0120179}} * [http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=speed2.htm Ficha en BoxOfficeMojo] {{en}} * [http://www.rottentomatoes.com/m/speed_2_cruise_control/ Ficha en RottenTomatoes] {{en}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Filmes de 1997]] [[Categoría:Filmes en lingua inglesa]] [[Categoría:Filmes dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Filmes rodados en California]] [[Categoría:Filmes rodados en Miami, Florida]] [[Categoría:Filmes sobre terrorismo]] [[Categoría:Filmes sobre parellas]] [[Categoría:Filmes ambientados no Caribe]] [[Categoría:Filmes de catástrofes dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Secuelas de filmes dos Estados Unidos de América]] atoo5erg09mzqdst5qu3g20fjfv1kld 0 263851 7104714 6541813 2025-06-23T17:51:34Z Breogan2008 23204 7104714 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} '''''Strange Days''''' é un filme [[Estados Unidos de América|estadounidense]] de xénero [[suspense]]-[[ciberpunk]]<ref>{{cita web | last=Horsford | first=Simon | título=Thursday's TV & radio choices | url=http://www.telegraph.co.uk/culture/tvandradio/3673205/Thursdays-TV-and-radio-choices.html | publisher=[[Telegraph.co.uk]] | data=9 de maio de 2008 | dataacceso=30 de marzo de 2009}}</ref> dirixido por [[Kathryn Bigelow]] que se estreou en [[1995]]. Foi coescrito e producido por [[James Cameron]] e está protagonizado por [[Ralph Fiennes]], [[Angela Bassett]], [[Juliette Lewis]], [[Tom Sizemore]], [[Vincent D'Onofrio]] e [[Michael Wincott]]. Foi un fracaso comercial pola escasa recadación, que só conseguiu unha fracción dos custos. O filme foi nomeado a cinco [[Premios Saturn]], incluíndo os nomeamentos a "Mellor filme de ciencia ficción", "Mellor guión" para Cameron e Cocks e "Mellor actor" para Fiennes. [[Angela Bassett]] gañou o premio a "Mellor actriz" e Bigelow converteuse na primeira muller en gañar o premio a "Mellor director". == Sinopse == Faltan dous días para a chegada do ano [[2000]] e as rúas da cidade dos [[Os Ánxeles|Ánxeles]] están ateigadas de xente. Lenny, que foi expulsado da Brigada Antivicio, dedícase á captación de clientes para venderlles uns clips que reproducen as vivencias doutras persoas. == Personaxes == * [[Ralph Fiennes]] como Lenny Nero * [[Angela Bassett]] como Lornette "Mace" Mason * [[Juliette Lewis]] como Faith Justin * [[Tom Sizemore]] como Max Peltier * [[Michael Wincott]] como Philo Gant * [[Vincent D'Onofrio]] como Burton Steckler * [[William Fichtner]] como Dwayne Engelman * [[Glenn Plummer]] como Jeriko One * [[Brigitte Bako]] como Iris * [[Josef Sommer]] como Palmer Strickland * [[Nicky Katt]] como Joey Corto * [[Richard Edson]] como Tick * [[Michael Jace]] como Wade Beemer * [[David Packer]] como Lane == Galardóns e nomeamentos == {| class="wikitable sortable" |- ! Ano ! Asociación ! Categoría ! Nomeado(s) ! Resultado |- | rowspan="5"| 1996 | rowspan="5"| [[Premios Saturn]] | [[Premio Saturn ó mellor actor|Mellor actor]] | Ralph Fiennes | Nomeado |- | [[Premio Saturn á mellor actriz|Mellor actriz]] | Angela Bassett | Gañadora |- | [[Premio Saturn ó mellor director|Mellor director]] | Kathryn Bigelow | Gañadora |- | [[Premio Saturn ó mellor filme de ciencia ficción|Mellor filme de ciencia ficción]] | ''Strange Days'' | Nomeado |- | [[Premio Saturn ó mellor guión|Mellor guión]] | James Cameron, Jay Cocks | Nomeado |- |} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * {{IMDb título|0114558}} * [https://www.allmovie.com/movie/strange-days-v135023 Ficha en AllMovie] {{en}} * [http://www.rottentomatoes.com/m/strange_days/ Ficha en RottenTomatoes] {{en}} * [http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=strangedays.htm Ficha en BoxOfficeMojo] {{en}} {{James Cameron}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Filmes de 1995]] [[Categoría:Filmes en lingua inglesa]] [[Categoría:Filmes dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Filmes dirixidos por Kathryn Bigelow]] [[Categoría:Filmes de 20th Century Fox]] [[Categoría:Filmes de Lightstorm Entertainment]] [[Categoría:Filmes rodados nos Ánxeles]] [[Categoría:Filmes ciberpunk]] [[Categoría:Filmes distópicos]] [[Categoría:Filmes ambientados en 1999]] 3s57ddk5x8513t4fmfakird73ycw1ps 0 264418 7104620 7071398 2025-06-23T15:50:49Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104620 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Taxobox | color = lightgrey | image =Bt-toxin-crystals.jpg | image_caption = Esporas e cristais bipiramidais de ''Bacillus thuringiensis'' morrisoni cepa T08025 | image_width = 300px | domain = [[Bacteria]] | phylum = [[Firmicutes]] | classis = [[Bacilli]] | ordo = [[Bacillales]] | familia = [[Bacillaceae]] | genus = [[Bacillus]] | species = '''B. thuringiensis''' | binomial = ''Bacillus thuringiensis'' | binomial_authority = Berliner 1915 [[Ficheiro:Bacillus thuringiensis.jpg|miniatura|[[Tinguidura de Gram]] de ''Bacillus thuringiensis'' ampliado 1000 x]]}} '''''Bacillus thuringiensis''''' é unha especie [[bacteria]]na [[grampositiva]], que vive no solo, usada comunmente como [[pesticida biolóxico]] (como bacteria completa ou só a [[toxina]] Cry extraída dela). Ademais de no solo, ''B. thuringiensis'' aparece tamén naturalmente no intestino de [[eiruga]]s de varios tipos de [[avelaíña]]s e [[bolboreta]]s, ou en superficies de follas, ambientes acuáticos, [[feces]] animais, ambientes ricos en insectos, muíños de fariña e depósitos de grans de cereais.<ref name=Brock>{{Cita libro |editor1-last=Madigan |editor1-first=Michael T. |editor2-last=Martinko |editor2-first=John M. |title=Brock Biology of Microorganisms |edition=11th |publisher=Prentice Hall |year=2005 |isbn=978-0-13-144329-7}}</ref><ref>{{Cita libro |first=Nicolette |last=du Rand |title=Isolation of Entomopathogenic Gram Positive Spore Forming Bacteria Effective Against Coleoptera |type=PhD Thesis |publisher=University of KwaZulu-Natal |location=Pietermaritzburg, South Africa |year=2009 |id=hdl:10413/1235}}[http://researchspace.ukzn.ac.za/xmlui/handle/10413/1235] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160826004241/http://researchspace.ukzn.ac.za/xmlui/handle/10413/1235 |date=26 de agosto de 2016 }}</ref> Durante a súa [[esporulación]], moitas cepas de ''B. thuringensis'' producen proteínas cristalinas (inclusións proteináceas), chamadas [[delta-endotoxina|δ-endotoxinas]], que teñen unha acción insecticida. Isto levou ao seu uso como insecticidas, e máis recentemente á obtención de plantas de cultivo [[organismo modificado xeneticamente|modificadas xeneticamente]] utilizando os xenes Bt (Bt é a abreviatura de ''B. thuringensis''). Porén, moitas cepas Bt produtoras de cristais non teñen propiedades insecticidas.<ref name="Roh">{{Cita publicación periódica |pmid=18051264 |year=2007 |last1=Roh |first1=JY |last2=Choi |first2=JY |last3=Li |first3=MS |last4=Jin |first4=BR |last5=Je |first5=YH |title=Bacillus thuringiensis as a specific, safe, and effective tool for insect pest control |volume=17 |issue=4 |pages=547–59 |journal=Journal of microbiology and biotechnology}}</ref> == Descubrimento e mecanismos de acción insecticida == O ''B. thuringiensis'' descubriuno en 1901 o biólogo xaponés Ishiwata Shigetane.<ref name="Roh" /> En 1911, foi redescuberto en Alemaña por Ernst Berliner, que o illou como causante dunha enfermidade nas eirugas das avelaíñas da fariña. En 1976, Robert A. Zakharyan informou da presenza dun [[plásmido]] nunha cepa de ''B. thuringiensis'' e suxeriu que o plásmido estaba implicado na formación de endósporas e cristais.<ref>{{Cita publicación periódica |author=Zakharyan R.A ''et. el.'' |year=1979 |title=Plasmid DNA from Bacillus thuringiensis |journal=Microbiologiya |volume=48 |issue=2 |pages=226–9 |issn=0026-3656}}</ref><ref>{{Cita libro |editor1-first=Thomas Clement |editor1-last=Cheng |year=1984 |title=Pathogens of invertebrates: application in biological control and transmission mechanisms |url=https://archive.org/details/pathogensofinver07chen |isbn=978-0-306-41700-9 |page=[https://archive.org/details/pathogensofinver07chen/page/159 159]}}</ref> ''B. thuringiensis'' está moi relacionado coa bacteria do solo ''[[Bacillus cereus|B.cereus]]'' e con ''[[Bacillus anthracis|B.anthracis]]'': os tres organismos difiren principalmente nos plásmidos que posúen.<ref name=Økstad>Ole Andreas Økstad and Anne-Brit Kolstø [http://link.springer.com/chapter/10.1007%2F978-1-4419-7686-4_2#page-1 Chapter 2: Genomics of Bacillus Species] in M. Wiedmann, W. Zhang (eds.), Genomics of Foodborne Bacterial Pathogens, 29 Food Microbiology and Food Safety. Springer Science+Business Media, LLC 2011 {{DOI|10.1007/978-1-4419-7686-4_2}}</ref><sup> páx. 34-35</sup> Igual que outros membros do xénero ''[[Bacillus]]'', estas tres especies son [[organismo aerobio|aerobias]] e poden formar [[endóspora]]s.<ref name=Brock/> Cando esporula, ''B. thuringiensis'' forma cristais de δ-endotoxinas proteináceas insecticidas (chamadas proteínas cristalinas ou Cry, do inglés ''crystal''), que están codificadas por [[xene]]s ''cry''.<ref>{{Cita web |author=Circkmore N |url=http://www.lifesci.sussex.ac.uk/home/Neil_Crickmore/Bt/index.html |title=Bacillus thuringiensis toxin nomenclature |work= |accessdate=2008-11-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081009193337/http://www.lifesci.sussex.ac.uk/home/Neil_Crickmore/Bt/index.html |archivedate=09 de outubro de 2008 |urlmorta=yes }}</ref> Na maioría das cepas de ''B. thuringiensis'', os xenes ''cry'' están localizados nun [[plásmido]], polo que non é un xene cromosómico na maioría das cepas.<ref name=Stahly>{{Cita publicación periódica |pmid=6443645 |year=1984 |last1=Dean |first1=Donald H |title= Biochemical genetics of the bacterial insect-control agent ''Bacillus thuringiensis'': Basic principles and prospects for genetic engineering |volume=2 |pages=341–63 |journal=Biotechnology & Genetic Engineering Reviews |url=http://www.nottingham.ac.uk/ncmh/BGER/pdf/Volume%202/BGER2-12.pdf}}</ref><ref name=Clayton1992>{{Cita publicación periódica |doi=10.4039/Ent124587-4 |title=Invitation Paper (C.p. Alexander Fund): History Of ''bacillus Thuringiensis'' berliner Research and Development |year=1992 |last1=Beegle |first1=Clayton C. |last2=Yamamoto |first2=Takashi |journal=The Canadian Entomologist |volume=124 |issue=4 |pages=587–616}}</ref><ref name=Xu2006>{{Cita publicación periódica |last1=Xu |first1=Jian |last2=Liu |first2=Qin |last3=Yin |first3=Xiang-dong |last4=Zhu |first4=Shu-de |year=2006|title=A review of raeróbicoecent development of Bacillus thuringiensis ICP genetically engineered microbes |url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTOTAL-HDKC200601013.htm |journal=Entomological Journal of East China |issue=1 |pages=53–8 |volume=15}}</ref> As toxinas Cry teñen actividades específicas contra as especies de insectos das ordes [[Lepidoptera]] ([[avelaíña]]s e [[bolboreta]]s), [[Diptera]] ([[mosca]]s e [[mosquito]]s), [[Coleoptera]] ([[escaravello]]s), [[Hymenoptera]] ([[avespa]]s, [[abella]]s, [[formiga]]s e [[Symphyta|sínfitos]]) e contra vermes [[nematodo]]s. Deste modo, ''B. thuringiensis'' serve como un importante fonte de toxinas Cry e os seus xenes para a produción de insecticidas biolóxicos ou de plantas de cultivo modificadas xeneticamente. Cando os insectos inxiren cristais da toxina, o [[pH]] alcalino do seu [[aparato dixestivo (insectos)|tracto dixestivo]] desnaturaliza os cristais insolubles, facéndoos solubles e deste modo máis doados de ser cortados polas [[protease]]s que hai no tubo dixestivo do insecto, o cal libera a toxina Cry dos cristais.<ref name="Stahly"/> A toxina Cry insírese despois na [[membrana plasmática]] das células do intestino do animal, e como resultado paraliza o tracto dixestivo e forma un poro.<ref name=ColoSt>W.S. Cranshaw, Colorado State University Extension Office. Last updated March 26, 2013. [http://www.ext.colostate.edu/pubs/insect/05556.html Bacillus thuringiensis Fact Sheet] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150906000033/http://www.ext.colostate.edu/pubs/insect/05556.html |date=06 de setembro de 2015 }}</ref> O insecto deixa de alimentarse e morre de fame; o ''B. thuringiensis'' vivo pode tamén colonizar o insecto, o cal contribúe á súa morte.<ref name="Stahly" /><ref name=ColoSt/><ref>{{Cita web |author=Babu M, Geetha M |url=http://www.mrc-lmb.cam.ac.uk/genomes/madanm/articles/dnashuff.htm |title=DNA shuffling of Cry proteins |accessdate=2008-11-23 |data-arquivo=12 de febreiro de 2010 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20100212131030/http://www.mrc-lmb.cam.ac.uk/genomes/madanm/articles/dnashuff.htm |url-morta=yes }}</ref> Investigacións publicadas en 2006 suxeriron que cómpre a presenza de bacterias no tubo dixestivo medio en larvas susceptibles para que ''B. thuringiensis'' exerza as súas actividades insecticidas.<ref name=Broderick_2006>{{Cita publicación periódica |doi=10.1073/pnas.0604865103 |title=Midgut bacteria required for Bacillus thuringiensis insecticidal activity |year=2006 |last1=Broderick |first1=Nichole A. |last2=Raffa |first2=Kenneth F. |last3=Handelsman |first3=Jo |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=103 |issue=41 |pages=15196–9 |jstor=30051525 |bibcode=2006PNAS..10315196B |pmid=17005725 |pmc=1622799}}</ref> En 1996 descubriuse outra clase de proteínas insecticidas do ''B. thuringensis'', as chamadas proteínas insecticidas vexetativas (Vip).<ref name=PalmaVIP>Palma, L et al (2012) [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3457495/ Vip3C, a Novel Class of Vegetative Insecticidal Proteins from Bacillus thuringiensis] Appl Environ Microbiol. 2012 October; 78(19): 7163–7165.</ref><ref>Estruch JJ, Warren GW, Mullins MA et al. (1996)[http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8643585/ Vip3A, a novel Bacillus thuringiensis vegetative insecticidal protein with a wide spectrum of activities against lepidopteran insects]. Proc Natl Acad Sci U S A. 1996 May 28; 93(11):5389-94.</ref> As proteínas Vip non teñen [[homoloxía de secuencia]] coas proteínas Cry, non compiten en xeral polos mesmos receptores, e algunhas matan tipos de insectos distintos que as proteínas Cry.<ref name=PalmaVIP/> En 2000, descubriuse un novo grupo funcional de proteínas Cry, denominadas parasporinas, obtidas de illados non insecticidas de ''B. thuringiensis''.<ref>{{Cita publicación periódica |doi=10.1128/CDLI.7.4.625-634.2000 |title=Parasporin, a Human Leukemic Cell-Recognizing Parasporal Protein of ''Bacillus thuringiensis'' |year=2000 |last1=Mizuki |first1=Eiichi |last2=Park |first2=Yu Shin |last3=Saitoh |first3=Hiroyuki |last4=Yamashita |first4=Satoko |last5=Akao |first5=Tetsuyuki |last6=Higuchi |first6=Kazuhiko |last7=Ohba |first7=Michio |journal=Clinical and Vaccine Immunology |volume=7 |issue=4 |pages=625–34 |pmid=10882663 |pmc=95925}}</ref> As proteínas do grupo das parasporinas defínense como proteínas paraspóricas bacterianas de ''B. thuringiensis'' e bacterias relacionadas que non son [[hemólise (microbioloxía)|hemolíticas]] pero poden matar preferencialmente células cancerosas.<ref>{{Cita publicación periódica |first1=Michio |last1=Ohba |first2=Eiichi |last2=Mizuki |first3=Akiko |last3=Uemori |title=Parasporin, a New Anticancer Protein Group from ''Bacillus thuringiensis'' |journal=Anticancer Research |pmid=19331182 |url=http://ar.iiarjournals.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=19331182 |year=2009 |volume=29 |issue=1 |pages=427–33}}</ref> En 2013, o grupo das parasporinas constaba de seis subfamilias (de PS1 a PS6).<ref>[http://parasporin.fitc.pref.fukuoka.jp/ Official Website of the Committee of Parasporin Classification and Nomenclature] Accessed Jan 4, 2013</ref> == Uso de esporas e proteínas no control de pragas == As esporas e proteínas insecticidas cristalinas producidas por ''B. thuringiensis'' utilizáronse para controlar pragas de insectos desde a década de 1920s e aplícanse con frecuencia en forma de esprais líquidos.<ref name="review">{{Cita publicación periódica |doi=10.1146/annurev.arplant.58.032806.103840 |title=Genetically Engineered Plants and Foods: A Scientist's Analysis of the Issues (Part I) |url=https://archive.org/details/sim_annual-review-of-plant-biology_2008_59/page/771 |year=2008 |last1=Lemaux |first1=Peggy G. |journal=Annual Review of Plant Biology |volume=59 |pages=771–812 |pmid=18284373}}</ref> Utilízanse agora como [[insecticida]]s específicos con nomes comerciais de marca como DiPel e Thuricide. Debido á súa especificidade, estes [[pesticida]]s considéranse respectuosos co medio ambiente, con pouco ou ningún efecto sobre os seres [[humano]]s, a vida silvestre, os polinizadores, e a maior parte dos outros insectos beneficiosos e utilízanse na [[agricultura orgánica]],<ref>{{Cita publicación periódica|doi=10.1073/pnas.0538072100|first7=Raffi V.|revista=|título=|data=|apelidos=|pmc=151414|pmid=12598644|bibcode=2003PNAS..100.2760W|jstor=3139601|pages=2760–5|issue=5|volume=100|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences|last7=Aroian|last6=Fang|laydate=19 February 2003|first6=Su-Chiung|last5=Wong|first5=Cynthie|last4=Platzer|first4=Edward|last3=Carta|first3=Lynn|last2=Hale|first2=Kristina|last1=Wei|first1=Jun-Zhi|year=2003|title=Bacillus thuringiensis crystal proteins that target nematodes|laysource=[[University of California, San Diego]], Division of Biological Sciences|data-acceso=6 de maio de 2021}}</ref> aínda que os manuais destes produtos conteñen diversos avisos sobre a saúde humana e medio ambiente,<ref>{{Cita web |url=http://www.cdms.net/ldat/ld4KK005.pdf |título=Copia arquivada |data-acceso=06 de novembro de 2013 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20130908063221/http://www.cdms.net/ldat/ld4KK005.pdf |dataarquivo=08 de setembro de 2013 |urlmorta=yes }}</ref><ref>{{Cita web |url=http://www.cdms.net/ldat/ld4KK007.pdf |título=Copia arquivada |data-acceso=06 de novembro de 2013 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140313091246/http://www.cdms.net/ldat/ld4KK007.pdf |dataarquivo=13 de marzo de 2014 |urlmorta=yes }}</ref> considérase que a toxicidade é baixa, e unha revisión feita por pares regulatoria europea de cinco cepas aprobadas encontrou que, aínda que hai datos para soster algunhas afirmacións sobre unha baixa toxicidade para os humanos e o medio ambiente, os datos son insuficientes para xustificar a maioría das afirmacións sobre unha toxicidade relevante que se teñen feito.<ref>http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/doc/2540.pdf</ref> O ''Bacillus thuringiensis'' [[serovar]] ''israelensis'' é unha cepa de ''B. thuringiensis'' amplamente usada como larvicida contra as [[larva]]s de [[mosquito]], onde se considera que tamén é un método respectuoso co medio ambiente para o control dos mosquitos.<ref>{{Cita publicación periódica |first1=Subbiah |last1=Poopathi |first2=S. |last2=Abidha |year=2010 |url=http://www.academicjournals.org/jpap/abstracts/abstracts/abstracts2010/Nov/Poopathi%20and%20Abidha.htm |title=Mosquitocidal bacterial toxins (''Bacillus sphaericus'' and ''B. thuringiensis'' serovar ''israelensis''): Mode of action, cytopathological effects and mechanism of resistance |journal=Journal of Physiology and Pathophysiology |volume=1 |issue=3 |pages=22–38}}</ref> Estanse a introducir cada pouco tempo novas cepas de ''B. thuringiensis'' dado que os insectos, por exemplo, desenvolven resistencia a ''B. thuringiensis'',<ref>Huang, F., Buschman, L. L. and Higgins, R. A. (2001), Larval feeding behavior of Dipel-resistant and susceptible Ostrinia nubilalis on diet containing Bacillus thuringiensis (Dipel ES™). Entomologia Experimentalis et Applicata, 98: 141–148. {{DOI|10.1046/j.1570-7458.2001.00768.x}}</ref> ou se desexa forzar a aparición de mutacións para modificar as características dun organimso<ref>{{Cita web |url=https://www.google.com/patents/US4910016 |title=Novel Bacillus thuringiensis isolate |id=US4910016 |publisher=USPTO |year=1987}}</ref> ou para usar [[enxeñaría xenética]] recombinante homóoga para mellorar o tamaño dos cristais e incrementar a actividade pesticida<ref>{{Cita web |url=https://www.google.com/patents/US6303382 |title=Formation of and methods for the production of large bacillus thuringiensis crystals with increased pesticidal activity |id=US6303382 |publisher=USPTO |year=1996}}</ref> ou ampliar o espectro de hóspedes do bacilo e obter formulacións máis efectivas,<ref>{{Cita web |url=https://www.google.com/patents/US5955367 |title=Production of Bacillus thuringiensis integrants |id=US5955367 |publisher=USPTO |year=1998}}</ref> etc.<ref>{{Cita libro |url=http://books.google.com/books?id=sUrLT9z9i3IC&pg=PA442&lpg=PA442 |title= Hayes' Handbook of Pesticide Toxicology, Volume 1 |publisher=Academic Press, imprint of Elsevier |year=2010 |pages=442–443}}</ref> A cada cepa se lle dá un número de identificación e un rexistro<ref>[http://www.epa.gov/fedrgstr/EPA-PEST/2007/October/Day-26/p20828.htm Pesticides; Data Requirements for Biochemical and Microbial Pesticides]. U.S. Environmental Protection Agency (EPA). Final Rule.</ref> e poden darse permisos para a modificación xenética.<ref>[http://www.law.cornell.edu/cfr/text/40/158.2100 40 CFR 158.2100 - Microbial pesticides definition and applicability].</ref> No caso dos EEUU, as formulacións de Bt que son aprobadas para a agricultura ecolóxica están listadas nun sitio web do ''Organic Materials Review Institute'' (OMRI)<ref>{{Cita web |url=http://www.omri.org/simple-opl-search/results/BACILLUS%20THURINGIENSIS |title=BT formulations |publisher=OMRI |data-acceso=06 de novembro de 2013 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140808061528/http://www.omri.org/simple-opl-search/results/BACILLUS%20THURINGIENSIS |dataarquivo=08 de agosto de 2014 |urlmorta=yes }}</ref> e varias páxinas web de universidades dan consellos sobre o uso das esporas ou preparacións de proteínas Bt na agricultura ecolóxica.<ref>{{Cita libro |editor1-first=Brian |editor1-last=Caldwell |editor2-first=Eric |editor2-last=Sideman |editor3-first=Abby |editor3-last=Seaman |editor4-first=Anthony |editor4-last=Shelton |editor5-first=Christine |editor5-last=Smart |year=2013 |chapter=Material Fact Sheet: Bacillus thuringiensis (Bt) |chapterurl=http://web.pppmb.cals.cornell.edu/resourceguide/pdf/resource-guide-for-organic-insect-and-disease-management.pdf#116 |pages=109–12 |title=Resource Guide for Organic Insect and Disease Management |edition=2nd |url=http://web.pppmb.cals.cornell.edu/resourceguide/ |isbn=0-9676507-8-X}}</ref><ref>{{Cita web |first=W.S. |last=Cranshaw |publisher=Colorado State University Extension Service |date=November 2, 2012 |url=http://www.ext.colostate.edu/pubs/insect/05556.html |title=Bacillus thuringiensis Fact Sheet |data-acceso=06 de novembro de 2013 |data-arquivo=06 de setembro de 2015 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20150906000033/http://www.ext.colostate.edu/pubs/insect/05556.html |url-morta=yes }}</ref> == Uso de xenes Bt en enxeñaría xenética de plantas para o control de pragas == A primeira compañía (en 1985) que desenvolveu plantas de [[tabaco]] transformadas por enxeñaría xenética para que tivesen tolerancia aos insectos ao expresaren xenes ''cry'' procedentes de ''B. thuringiensis'', foi a compañía belga ''Plant Genetic Systems'' (que agora é parte de ''[[Bayer CropScience]]'').<ref name=Hofte_1986>{{Cita publicación periódica |doi=10.1111/j.1432-1033.1986.tb10443.x |title=Structural and functional analysis of a cloned delta endotoxin of Bacillus thuringiensis berliner 1715 |year=1986 |displayauthors=3|last1=Hofte |first1=Herman |last2=Greve |first2=Henri |last3=Seurinck |first3=Jef |last4=Jansens |first4=Stefan |last5=Mahillon |first5=Jacques |last6=Ampe |first6=Christophe |last7=Vandekerckhove |first7=Joel |last8=Vanderbruggen |first8=Hilde |last9=Montagu |first9=Marc |journal=European Journal of Biochemistry |volume=161 |issue=2 |pages=273–80 |pmid=3023091}}</ref><ref name=Vaeck>{{Cita publicación periódica |doi=10.1038/328033a0 |title=Transgenic plants protected from insect attack |url=https://archive.org/details/sim_nature-uk_1987-07-02_328_6125/page/n53 |year=1987 |last1=Vaeck |displayauthors=3|first1=Mark |last2=Reynaerts |first2=Arlette |last3=Höfte |first3=Herman |last4=Jansens |first4=Stefan |last5=de Beuckeleer |first5=Marc |last6=Dean |first6=Caroline |last7=Zabeau |first7=Marc |last8=Van Montagu |first8=Marc |last9=Leemans |first9=Jan |journal=Nature |volume=328 |issue=6125 |pages=33–7 |bibcode=1987Natur.328...33V}}</ref> O tabaco Bt nunca foi comercializado, pero estas plantas de tabaco utilízanse para probas de modificacións xenéticas, xa que son doadas de manipular xeneticamente.<ref>Staff, GMO Compass. Last updated July 29, 2010 [http://www.gmo-compass.org/eng/database/plants/304.tobacco.html "Tobacco" entry in GMO Compass database] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131002090217/http://www.gmo-compass.org/eng/database/plants/304.tobacco.html |date=02 de outubro de 2013 }}</ref><ref>Key S, Ma JK, Drake PM. [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18515776 Genetically modified plants and human health]" ''J R Soc Med'' 2008 Jun;101(6) 290-8.</ref> [[Ficheiro:Bt plants.png|miniatura|Toxinas Bt presentes en follas de [[cacahuete]] (abaixo) protexidas dos danos causados pola larva do trade ''Elasmopalpus lignosellus'' (arriba).<ref>{{Cita web |author=Jan Suszkiw |url=http://ars.usda.gov/is/ar/archive/nov99/pest1199.htm |title=Tifton, Georgia: A Peanut Pest Showdown |accessdate=2008-11-23 |work=Agricultural Research magazine |year=1999. |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081012182444/http://www.ars.usda.gov/is/AR/archive/nov99/pest1199.htm |archivedate=12 de outubro de 2008 |urlmorta=yes }}</ref>]] [[Ficheiro:Btcornafrica.jpg|miniatura|Exame da resistencia a insectos do millo Bt transxénico en [[Kenya]].]] === Usos === En 1995, aprobáronse como "seguras" unhas plantas de tabaco transformadas para que producisen a toxina Bt CRY 3A pola [[Axencia de Protección Ambiental]] dos Estados Unidos, polo que foi esta a primeira planta de cultivo autoprodutora de pesticida aprobada nese país.<ref>[http://news.google.co.uk/newspapers?id=A0YyAAAAIBAJ&sjid=jOYFAAAAIBAJ&pg=4631,1776980&dq=bacillus+thuringiensis+potato+1996+approved&hl= Genetically Altered Potato Ok'd For Crops] Lawrence Journal-World - 6 May 1995</ref><ref>Staff, CERA. [http://cera-gmc.org/index.php?action=gm_crop_database&mode=ShowProd&data=RBMT15-101%2C+SEMT15-02%2C+SEMT15-15 NewLeaf Entry in CERA] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140812042327/http://cera-gmc.org/index.php?action=gm_crop_database&mode=ShowProd&data=RBMT15-101%2C+SEMT15-02%2C+SEMT15-15 |date=12 de agosto de 2014 }}</ref> Chamábase patata "New Leaf" e foi retirada do mercado en 2001 debido á falta de interese do mercado.<ref name=PotatoPro>{{Cita novas|title=The History and Future of GM Potatoes|url=http://www.potatopro.com/newsletters/20100310.htm|newspaper=PotatoPro Newsletter|date=March 10, 2010|dataacceso=06 de novembro de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131012033805/http://www.potatopro.com/newsletters/20100310.htm|dataarquivo=12 de outubro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> En 1996, aprobouse o [[millo modificado xeneticamente]] que produce a proteína Bt Cry, que mataba as eirugas do trade do millo europeo e outras especies relacionadas; despois fóronlle introducidos outros xenes Bt que mataban larvas do escaravello ''[[Diabrotica]]''.<ref name=NatureEd>Hellmich, R. L. & Hellmich, K. A. (2012) [http://www.nature.com/scitable/knowledge/library/use-and-impact-of-bt-maize-46975413 Use and Impact of Bt Maize]. Nature Education Knowledge 3(10):4</ref> Entre os xenes Bt que foron introducidos (por separado ou xuntos) por enxeñaría xenética en plantas de cultivo e aprobados están os seguintes: Cry1A.105, CryIAb, CryIF, Cry2Ab, Cry3Bb1, Cry34Ab1, Cry35Ab1, mCry3A, e VIP, e as plantas de cultivo modificadas deste modo inclúen o [[millo]] e o [[algodón]].<ref>Ric Bessin, Extension Entomologist, University of Kentucky College of Agriculture. May 1996, last updated November 2010. [http://www2.ca.uky.edu/entomology/entfacts/ef118.asp Bt-Corn for Corn Borer Control]</ref><ref>Castagnola AS, Jurat-Fuentes, JL. Bt Crops: Past and Future. Chapter 15 in [''Bacillus Thuringiensis'' Biotechnology], Ed. Estibaliz Sansinenea. Springer, Mar 2, 2012</ref><sup>páx. 285ff</sup> O millo modificado xeneticamente para producir a proteína VIP foi aprobado nos Estados Unidos en 2010.<ref>Erin Hodgson and Aaron Gassmann, Iowa State Extension, Department of Entomology. May 2010. [New Corn Trait Deregulated in U.S. http://www.extension.iastate.edu/CropNews/2010/0510hodgsongassman.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141211100034/http://www.extension.iastate.edu/CropNews/2010/0510hodgsongassman.htm |date=11 de decembro de 2014 }}]</ref> A compañía [[Monsanto]] desenvolveu unha variedade de [[soia]] que expresaba o Cry1Ac e o xene de resistencia ao [[glifosato]] para o mercado brasileiro, que completou todo o proceso regulatorio que hai que seguir no [[Brasil]] en 2010.<ref>Staff, Monsanto. August, 2009. [http://www.gmo-compass.org/pdf/regulation/soybean/MON87701xMON89788_soybean_application_food_feed.pdf Application for authorization to place on the market MON 87701 × MON 89788 soybean in the European Union, according to Regulation (EC) No 1829/2003 on genetically modified food and feed] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120905233938/http://www.gmo-compass.org/pdf/regulation/soybean/MON87701xMON89788_soybean_application_food_feed.pdf |date=05 de setembro de 2012 }} Linked from the GMO Compass page on the [http://www.gmo-compass.org/eng/gmo/db/147.docu.html MON87701 x MON89788] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131109152621/http://www.gmo-compass.org/eng/gmo/db/147.docu.html |date=09 de novembro de 2013 }} event.</ref><ref>[http://www.isaaa.org/kc/cropbiotechupdate/article/default.asp?ID=6565 Monsanto's Bt Roundup Ready 2 Yield Soybeans Approved for Planting in Brazil - Crop Biotech Update (8/27/2010) | ISAAA.org/KC]</ref> === Resistencia a insectos === En 2009, os científicos de Monsanto atoparon que a eiruga de ''[[Pectinophora gossypiella]]'' desenvolvera resistencia ao pesticida de primeira xeración do [[algodón Bt]] en zonas de [[Gujarat]], [[India]] (os de primeira xeración expresaban un só xene Bt, o xene ''Cry1Ac''). Esta foi a primeira vez que Monsanto confirmou resistencia Bt.<ref name=MonsantoWebCotton>{{Cita web|url=http://www.monsanto.com/newsviews/Pages/india-pink-bollworm.aspx |title=Cotton in India |publisher=Monsanto.com |date=2008-11-03 |accessdate=2013-07-09}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica |doi=10.1126/science.327.5972.1439 |title=Hardy Cotton-Munching Pests Are Latest Blow to GM Crops |year=2010 |last1=Bagla |first1=P. |journal=Science |volume=327 |issue=5972 |page=1439 |pmid=20299559|bibcode = 2010Sci...327.1439B}}</ref> Monsanto respondeu inmediatamente introducindo unha segunda xeración de algodón Bt con moitas proteínas Bt, que foi rapidamente aceptado polos agricultores.<ref name=MonsantoWebCotton /> A resistencia da ''Pectinophora gossypiella'' ao algodón Bt de primeira xeración tamén se detectou en [[Australia]], [[China]], [[España]] e os [[Estados Unidos de América]].<ref>{{Cita publicación periódica |doi=10.1038/nbt1382 |title=Insect resistance to Bt crops: Evidence versus theory |url=https://archive.org/details/sim_nature-biotechnology_2008-02_26_2/page/199 |year=2008 |last1=Tabashnik |first1=Bruce E |last2=Gassmann |first2=Aaron J |last3=Crowder |first3=David W |last4=Carriére |first4=Yves |journal=Nature Biotechnology |volume=26 |issue=2 |pages=199–202 |pmid=18259177}}</ref> === Pragas secundarias === Varios estudos documentaron o xurdimento de "pragas de insectos chuchadores" (ás que non afectan as toxinas Bt) unha vez pasados uns poucos anos da adopción do cultivo do algodón Bt. Na China, o principal problema foron os insectos [[míridos]] (uns [[hemípteros]]),<ref>{{Cita publicación periódica |pmid=20466880 |year=2010 |last1=Lu |first1=Y |last2=Wu |first2=K |last3=Jiang |first3=Y |last4=Xia |first4=B |last5=Li |first5=P |last6=Feng |first6=H |last7=Wyckhuys |first7=KA |last8=Guo |first8=Y |title=Mirid bug outbreaks in multiple crops correlated with wide-scale adoption of Bt cotton in China |volume=328 |issue=5982 |pages=1151–4 |doi=10.1126/science.1187881 |journal=Science|bibcode = 2010Sci...328.1151L}}</ref><ref>Just, David R.; Wang, Shenghui; Pinstrup-Andersen, Per (2006). "Tarnishing Silver Bullets: Bt Technology Adoption, Bounded Rationality and the Outbreak of Secondary Pest Infestations in China". American Agricultural Economics Association Annual Meeting. Long Beach, CA. Lay summary – Cornell Chronicle (July 25, 2006). [http://ageconsearch.umn.edu/handle/21230]</ref> os cales nalgúns casos "erosionaron completamente os beneficios do cultivo do algodón Bt”.<ref>{{Cita publicación periódica |doi=10.1504/IJBT.2008.018348 |title=Bt-cotton and secondary pests |year=2008 |last1=Wang |first1=Shenghui |last2=Just |first2=David R. |last3=Pinstrup-Andersen |first3=Per |journal=International Journal of Biotechnology |volume=10 |issue=2/3 |pages=113–21}}</ref> Un estudo feito en 2009 na China concluíu que o incremento deste tipo de pragas secundarias depende da temperatura local e as condicións de pluviosidade e que se incrementou na metade das vilas estudadas. O incremento no uso de insecticidas para o control destes insectos secundarios foi moito menor que a redución no uso total de insecticidas obtido coa adopción do cultivo de algodón Bt.<ref>{{Cita publicación periódica |doi=10.1016/S1671-2927(09)60012-2 |title=Bt Cotton in China: Are Secondary Insect Infestations Offsetting the Benefits in Farmer Fields? |year=2009 |last1=Wang |first1=Zi-jun |last2=Lin |first2=Hai |last3=Huang |first3=Ji-kun |last4=Hu |first4=Rui-fa |last5=Rozelle |first5=Scott |last6=Pray |first6=Carl |journal=Agricultural Sciences in China |volume=8 |page=83}}</ref> Outro estudo publicado en 2011 estaba baseado nun exame de 1.000 granxas seleccionadas aleatoriamente en cinco provincias da China e encontrou que a redución no uso de pesticidas nos cultivares de algodón Bt é significativamente menor do informado en investigacións feitas en calquera outro lugar, o que concorda coa hipótese suxerida por recentes estudos de que se necesita a aplicación de maior cantidade de pesticidas ao longo do tempo para controlar as pragas secundarias emerxentes, como os [[áfidos]], os ácaros ''[[Tetranychidae]]'', e os míridos ''[[Lygus]]'' spp.<ref>{{Cita publicación periódica |doi=10.1007/s10661-010-1439-y |title=Benefits of Bt cotton counterbalanced by secondary pests? Perceptions of ecological change in China |year=2010 |last1=Zhao |first1=Jennifer H. |last2=Ho |first2=Peter |last3=Azadi |first3=Hossein |journal=Environmental Monitoring and Assessment |volume=173 |pages=985–94 |pmid=20437270 |issue=1–4}}; Erratum published 2012 Aug 5: {{Cita publicación periódica |doi=10.1007/s10661-012-2699-5 |title=Erratum to: Benefits of Bt cotton counterbalanced by secondary pests? Perceptions of ecological change in China |year=2012 |last1=Zhao |first1=Jennifer H. |last2=Ho |first2=Peter |last3=Azadi |first3=Hossein |journal=Environmental Monitoring and Assessment |volume=184 |issue=11 |page=7079 |pmid=22864609}}</ref> Informouse de problemas similares na India, cos hemípteros ''[[Pseudococcidae]]''<ref>Bhaskar Goswami, InfoChange [http://infochangeindia.org/200709026463/Other/Features/Making-a-meal-of-Bt-cotton.html "Making a meal of Bt cotton"] Retrieved on 2009-4-6</ref><ref>India Times [https://www.gmwatch.org/en/news/archive/2007/7640-bug-makes-meal-of-punjab-cotton-whither-bt-magic-492007s "Bug makes meal of Punjab cotton, whither Bt magic?"] Retrieved on 2009-4-6</ref> e áfidos,<ref>{{Cita publicación periódica |doi=10.1016/j.worlddev.2010.09.008 |title=Field versus Farm in Warangal: Bt Cotton, Higher Yields, and Larger Questions |url=https://archive.org/details/sim_world-development_2011-03_39_3/page/387 |year=2011 |last1=Stone |first1=Glenn Davis |journal=World Development |volume=39 |issue=3 |pages=387–98}}</ref> aínda que un estudo de pequenas granxas indias feito entre 2002 e 2008 concluíu que a adopción do algodón Bt produciu maiores rendementos e un menor uso de pesticidas, que decreceu co tempo.<ref>{{Cita publicación periódica |doi=10.1016/j.agsy.2011.11.005 |title=Bt cotton and sustainability of pesticide reductions in India |year=2012 |last1=Krishna |first1=Vijesh V. |last2=Qaim |first2=Matin |journal=Agricultural Systems |volume=107 |pages=47–55}}</ref> === Controversias === Existen controversias sobre o uso de [[organismo modificado xeneticamente|organismos modificados xeneticamente]] a diferentes niveis, en canto a se fabricalos é ético, se os alimentos producidos con eles son inofensivos, se ditos alimentos deberían ser etiquetados especificamente, se a agricultura biotecnolóxica é necesaria para combater a fame no mundo, e sobre a propiedade intelectual e dinámica de mercado dos cultivos de plantas modificadas xeneticamente, dos seus efectos medioambientais, e o papel das colleitas de plantas modificadas xeneticamente na agricultura industrial en xeral.<ref>Staff, Frontline. [http://www.pbs.org/wgbh/harvest/viewpoints/ Harvest of Fear: Viewpoints]</ref> Hai tamén algúns destes aspectos que son específicos das plantas de cultivo transxénicas Bt. ==== Toxicidade para os lepidópteros ==== O problema que máis publicidade tivo asociado cos cultivos Bt foi se o [[pole]] do millo Bt pode matar á [[bolboreta monarca]], tal como se publicou nalgúns artigos.<ref>{{Cita publicación periódica |doi=10.1038/20338 |year=1999 |last1=Losey |first1=John E. |last2=Rayor |first2=Linda S. |last3=Carter |first3=Maureen E. |journal=Nature |volume=399 |issue=6733 |page=214 |pmid=10353241 |title=Transgenic pollen harms monarch larvae|bibcode = 1999Natur.399..214L}}</ref> Porén, en 2001 varios estudos posteriores coordinados pola USDA probaron que "os tipos máis comúns de pole de millo Bt non son tóxicos para as larvas da monarca nas concentracións que os insectos encontran nos campos".<ref name=Waltz>Emily Waltz for Nature News. September 2, 2009 [http://www.nature.com/news/2009/090902/full/461027a.html GM crops: Battlefield] Nature 461, 27-32 (2009)</ref><ref>{{Cita publicación periódica |doi=10.1038/nbt0903-1003 |title=Are Bt crops safe? |url=https://archive.org/details/sim_nature-biotechnology_2003-09_21_9/page/1003 |year=2003 |last1=Mendelsohn |first1=Mike |last2=Kough |first2=John |last3=Vaituzis |first3=Zigfridais |last4=Matthews |first4=Keith |journal=Nature Biotechnology |volume=21 |issue=9 |pages=1003–9 |pmid=12949561}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica |doi=10.1073/pnas.211297698 |title=Monarch larvae sensitivity to ''Bacillus thuringiensis''- purified proteins and pollen |year=2001 |displayauthors=3|last1=Hellmich |first1=Richard L. |last2=Siegfried |first2=Blair D. |last3=Sears |first3=Mark K. |last4=Stanley-Horn |first4=Diane E. |last5=Daniels |first5=Michael J. |last6=Mattila |first6=Heather R. |last7=Spencer |first7=Terrence |last8=Bidne |first8=Keith G. |last9=Lewis |first9=Leslie C. |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=98 |issue=21 |pages=11925–30 |jstor=3056825 |bibcode=2001PNAS...9811925H |pmid=11559841 |pmc=59744}}</ref><ref>{{Cita web |url=http://www.ars.usda.gov/is/br/btcorn/ |title=Bt Corn and Monarch Butterflies |date=2004-03-29 |work=USDA Agricultural Research Service |accessdate=2008-11-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081106062846/http://www.ars.usda.gov/is/br/btcorn/ |archivedate=06 de novembro de 2008 |urlmorta=yes }}</ref> ==== Mestura xenética co millo salvaxe ==== Un estudo publicado na revista ''[[Nature]]'' en 2001 informaba de que se atoparon xenes de millo que contiñan Bt en millo que crecía no centro de orixe da especie, en [[Oaxaca]], [[México]].<ref>{{Cita publicación periódica |pmid=11734853 |year=2001 |last1=Quist |first1=D |last2=Chapela |first2=IH |title=Transgenic DNA introgressed into traditional maize landraces in Oaxaca, Mexico |volume=414 |issue=6863 |pages=541–3 |doi=10.1038/35107068 |journal=Nature}}</ref> En 2002 ''Nature'' "concluíu que as evidencias dispoñibles non eran dabondo como para xustificar a publicación do artigo orixinal".<ref>{{Cita publicación periódica |pmid=11935145 |year=2002 |last1=Kaplinsky |first1=N |last2=Braun |first2=D |last3=Lisch |first3=D |last4=Hay |first4=A |last5=Hake |first5=S |last6=Freeling |first6=M |title=Biodiversity (Communications arising): Maize transgene results in Mexico are artefacts |volume=416 |issue=6881 |pages=601–2; discussion 600, 602 |doi=10.1038/nature739 |journal=Nature|bibcode = 2002Natur.416..601K}}</ref> Tivo lugar unha importante controversia sobre este artigo e o aviso sen precedentes de ''Nature''.<ref name="pbs.org">{{Cita web |url=http://www.pbs.org/now/science/genenature.html |título=Copia arquivada |data-acceso=06 de novembro de 2013 |data-arquivo=14 de novembro de 2013 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20131114112625/http://www.pbs.org/now/science/genenature.html |url-morta=yes }}</ref><ref>http://www.organicconsumers.org/articles/article_17133.cfm</ref> Posteriormente, en 2005, fíxose un estudo a grande escala, que non puido atopar evidencias de mestura xenética en Oaxaca.<ref>{{Cita publicación periódica |pmid=16093316 |year=2005 |last1=Ortiz-García |first1=S |last2=Ezcurra |first2=E |last3=Schoel |first3=B |last4=Acevedo |first4=F |last5=Soberón |first5=J |last6=Snow |first6=AA |title=Absence of detectable transgenes in local landraces of maize in Oaxaca, Mexico (2003-2004) |volume=102 |issue=35 |pages=12338–43 |doi=10.1073/pnas.0503356102 |pmc=1184035 |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America |jstor=3376579 |bibcode=2005PNAS..10212338O}}</ref> Un estudo de 2007 informou que "se atoparan proteínas transxénicas expresadas no millo en dúas (0,96%) de entre 208 mostras de campos de cultivo de granxas, localizadas en dúas (8%) das 25 comunidades mostreadas. México importa unha cantidade substancial de millo dos EEUU, e debido ás redes de sementes formais e informais entre os agricultores rurais, hai moitas rutas potenciais de entrada de millo transxénico na comida e redes de alimentación".<ref>{{Cita publicación periódica |doi=10.1890/1540-9295(2007)5[247:TPIMIT]2.0.CO;2 |year=2007 |volume=5 |pages=247–52 |title=Transgenic proteins in maize in the Soil Conservation area of Federal District, Mexico |last1=Serratos-Hernández |first1=José-Antonio |last2=Gómez-Olivares |first2=José-Luis |last3=Salinas-Arreortua |first3=Noé |last4=Buendía-Rodríguez |first4=Enrique |last5=Islas-Gutiérrez |first5=Fabián |last6=De-Ita |first6=Ana |journal=Frontiers in Ecology and the Environment |issue=5 |issn=1540-9295}}</ref> Un estudo publicado en 2008 indicaba que se producira algunha introdución a pequena escala (aproximadamente o 1%) de secuencias xenéticas transxénicas en campos mostreados mexicanos; non se atoparon probas a favor ou en contra de que este material xenético introducido fose herdado pola seguinte xeración de plantas.<ref>{{Cita publicación periódica |pmid=19143938 |year=2009 |displayauthors=3|last1=Piñeyro-Nelson |first1=A |last2=Van Heerwaarden |first2=J |last3=Perales |first3=HR |last4=Serratos-Hernández |first4=JA |last5=Rangel |first5=A |last6=Hufford |first6=MB |last7=Gepts |first7=P |last8=Garay-Arroyo |first8=A |last9=Rivera-Bustamante |first9=R |title=Transgenes in Mexican maize: Molecular evidence and methodological considerations for GMO detection in landrace populations |volume=18 |issue=4 |pages=750–61 |doi=10.1111/j.1365-294X.2008.03993.x |pmc=3001031 |journal=Molecular ecology}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica |doi=10.1038/456149a |title=Modified genes spread to local maize |year=2008 |last1=Dalton |first1=Rex |journal=Nature |volume=456 |issue=7219 |page=149 |pmid=19005518}}</ref> Ese estudo foi inmediatamente criticado, e o seu revisor escribiu o seguinte: "xeneticamente calquera planta debería ser ou ben non transxénica ou ben transxénica; por tanto, no tecido dunha folla dunha soa planta transxénica, agardaríase un nivel próximo ao 100% de organismos modificados xeneticamente. No seu estudo, os autores elixiron clasificar as mostras de follas como transxénicas a pesar de teren niveis de menos do 0,1% de organismo modificado xeneticamente. Sostemos que resultados como estes están interpretados incorrectamente como positivos e son máis probablemente indicativos dunha contaminación no laboratorio".<ref>{{Cita publicación periódica |doi=10.1111/j.1365-294X.2009.04368.x |title=Insufficient evidence for the discovery of transgenes in Mexican landraces |year=2009 |last1=Schoel |first1=Bernd |last2=Fagan |first2=John |journal=Molecular Ecology |volume=18 |issue=20 |pages=4143–4; discussion 4145–50 |pmid=19793201}}</ref> ==== Efectos sobre as colonias de abellas ==== En 2007 detectouse un novo fenómeno que afectaba ás [[abella]]s do mel norteamericanas chamado [[trastorno do colapso das colonias]]. As especulacións iniciais sobre as causas ían desde novos parasitos que as afectasen ata efectos dos pesticidas<ref>{{Cita web |url=http://www.ars.usda.gov/News/docs.htm?docid=15572 |title=ARS : Questions and Answers: Colony Collapse Disorder |work=ARS News |date=2008-05-29 |accessdate=2008-11-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081105121119/http://www.ars.usda.gov/News/docs.htm?docid=15572 |archivedate=05 de novembro de 2008 |urlmorta=yes }}</ref> ou o uso de cultivos transxénicos Bt.<ref>{{Cita novas |last=Latsch |first=Gunther |title=Are GM Crops Killing Bees? |work=[[Spiegel Online]] |date=March 22, 2007 |url=http://www.spiegel.de/international/world/collapsing-colonies-are-gm-crops-killing-bees-a-473166.html}}</ref> O ''[[Mid-Atlantic Apiculture Research and Extension Consortium]]'' publicou un informe en 2007 no que se dicía que non se atoparan evidencias de que o pole dos cultivos Bt estivese afectando negativamente ás abellas.<ref>{{Cita publicación periódica |doi=10.1051/apido:2007022 |title=Effects of Bt corn pollen on honey bees: Emphasis on protocol development |year=2007 |last1=Rose |first1=Robyn |last2=Dively |first2=Galen P. |last3=Pettis |first3=Jeff |journal=Apidologie |volume=38 |issue=4 |pages=368–77}}</ref> A causa real da doenza descoñecíase en 2007, e os científicos cren que pode haber múltiples causas que actúan á vez.<ref>{{Cita novas |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/7925397.stm |title='No proof' of bee killer theory |first=Matt |last=McGrath |date=5 March 2009 |publisher=BBC News}}</ref> Unha das principais teorías exposta en 2013 foi que os causantes poderían ser os [[neonicotinoide]]s, como se indica nun informe da ''Autoridade de Seguridade Alimentaria Europea''.<ref>European Food Safety Authority (2012) [http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/doc/2792.pdf "Assessment of the scientific information from the Italian project 'APENET' investigating effects on honeybees of coated maize seeds with some neonicotinoids and fipronil"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120906230830/http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/doc/2792.pdf |date=06 de setembro de 2012 }} ''EFSA Journal'' '''10'''(6):2792</ref><ref name=EFSA>European Food Safety Authority (16 January 2013) [http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/3066.htm "Conclusion on the peer review of the pesticide risk assessment for bees for the active substance clothianidin"] ''EFSA Journal'' '''11'''(1):3066.</ref> == Beta-exotoxinas == Algúns illados de ''B. thuringiensis'' producen un tipo de moléculas pequenas insecticidas chamado beta-exotoxina, cuxo nome común é turinxiensina.<ref>{{Cita web|url=http://ofmpub.epa.gov/apex/pesticides/f?p=CHEMICALSEARCH:3:0::NO:1,3,31,7,12,25:P3_XCHEMICAL_ID:4063 |title=EPA pesticide database |publisher=Ofmpub.epa.gov |date=2010-11-17 |accessdate=2013-07-09}}</ref> Un documento de consenso do OECD di así: "A beta-exotoxina e as outras toxinas de ''Bacillus'' poden contribuír á toxicidade insecticida da bacteria aos insectos lepidópteros, dípteros, e coleópteros. A beta-exotoxina sábese que é tóxica para os humanos e case todas as outras formas de vida, e a súa presenza está prohibida nos produtos microbianos de ''B. thuringiensis''. As plantas modificadas xeneticamente para que conteñan e expresen só os xenes para as δ-endotoxinas evitan o problema de avaliar os riscos que presentan estas outras toxinas que poden ser producidas nas preparacións microbianas".<ref>Staff Environment Directorate, Organisation for Economic Co-operation and Development. Paris 2007. OECD Environment, Health and Safety Publications, Series on Harmonisation of Regulatory Oversight in Biotechnology No. 42. [http://www.epa.gov/oppbppd1/biopesticides/pips/reg-biotech.pdf Consensus Document on Safety Information on Transgenic Plants Expressing Bacillus thuringiensis - Derived Insect Control Protein]. Published by the U.S. Environmental Protection Agency</ref> [[Ficheiro:Ovitrap-Ticino.jpg|miniatura|Un '''Ovitrap''' (ovitrampa), que é unha ferramenta para a recollida de ovos de [[mosquito tigre|mosquitos tigre]]. Neste caso estase usando para recoller ovos do mosquito tigre asiático ''[[Aedes albopictus]]'' en [[Suíza]]. Os gránulos negros na auga son unha preparación de ''Bacillus thuringiensis israelensis'' que mata as larvas do mosquito que eclosionan na ''oviitrap. Tamén se usan para monitorizar o mosquito da [[febre amarela]] ''[[Aedes aegypti]]''.]] == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Insecticidas biolóxicos]] * [[Alimentos modificados xeneticamente]] === Bibliografía === * {{Cita publicación periódica |doi=10.1016/S0168-9525(01)02237-5 |title=How Bacillus thuringiensis has evolved specific toxins to colonize the insect world |url=https://archive.org/details/sim_trends-in-genetics_2001-04_17_4/page/193 |year=2001 |last1=De Maagd |first1=R |journal=Trends in Genetics |volume=17 |issue=4 |pages=193–9 |pmid=11275324 |last2=Bravo |first2=A |last3=Crickmore |first3=N}} * {{Cita publicación periódica |doi=10.1016/j.toxicon.2006.11.022 |title=Mode of action of Bacillus thuringiensis Cry and Cyt toxins and their potential for insect control |year=2007 |last1=Bravo |first1=Alejandra |last2=Gill |first2=Sarjeet S. |last3=Soberón |first3=Mario |journal=Toxicon |volume=49 |issue=4 |pages=423–35 |pmid=17198720 |pmc=1857359}} * {{Cita publicación periódica |doi=10.1128/MMBR.00034-06 |title=Role of Receptors in Bacillus thuringiensis Crystal Toxin Activity |year=2007 |last1=Pigott |first1=C. R. |last2=Ellar |first2=D. J. |journal=Microbiology and Molecular Biology Reviews |volume=71 |issue=2 |pages=255–81 |pmid=17554045 |pmc=1899880}} * {{Cita publicación periódica |pmid=20069826 |year=2009 |last1=Tabashnik |first1=BE |last2=Van Rensburg |first2=JB |last3=Carrière |first3=Y |title=Field-evolved insect resistance to Bt crops: Definition, theory, and data |url=https://archive.org/details/sim_journal-of-economic-entomology_2009-12_102_6/page/2011 |volume=102 |issue=6 |pages=2011–25 |journal=Journal of economic entomology |doi=10.1603/029.102.0601}} === Ligazóns externas === * [http://npic.orst.edu/factsheets/BTgen.pdf Bacillus thuringiensis General Fact Sheet] (National Pesticide Information Center) * [http://npic.orst.edu/factsheets/BTtech.pdf Bacillus thuringiensis Technical Fact Sheet] (National Pesticide Information Center) * [https://web.archive.org/web/20110716052010/http://www.gmo-safety.eu/database/1004.breakdown-toxin-effects-micro-organisms-soil.html Breakdown of the Bt toxin and effects on the soil quality] Proxecto de investigación e resultados * [https://web.archive.org/web/20090217033726/http://cfs.nrcan.gc.ca/subsite/glfc-bacillus-thuringiensis/bacillus-thuringiensis The Bacillus thuringiensis Toxin Specificity Database] at [[Natural Resources Canada]] * [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?id=1428 Taxonomía de ''Bacillus thuringiensis'' (NIH)] * [https://web.archive.org/web/20110727170358/http://patricbrc.org/portal/portal/patric/Taxon?cType=taxon&cId=1428 xenomas de ''Bacillus thuringiensis'']e información relacionada en [http://patricbrc.org/ PATRIC]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110727170358/http://patricbrc.org/portal/portal/patric/Taxon?cType=taxon&cId=1428 |date=27 de xullo de 2011 }}, un Centro de Recursos Bioinformáticos do [http://www.niaid.nih.gov/ NIAID] * [http://www.mendeley.com/groups/1296883/becon bEcon - Literatura económica sobre os impactos dos cultivos de plantas modificadas xeneticamente nas economías en desenvolvemento] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Bacillales]] [[Categoría:Pesticidas]] lkrjodye2upbvn4be905l99qxsc7l0y 0 264469 7104715 6877118 2025-06-23T17:52:13Z Breogan2008 23204 7104715 wikitext text/x-wiki {{1000 artigos icona título|materia=Plástica e audiovisual}} {{Título en cursiva}} {{Obra}} '''''A matanza caníbal dos garrulos lisérxicos''''' (en {{lang-es|La matanza caníbal de los garrulos lisérgicos}}) é unha longametraxe galega dirixida por [[Toñito Blanco]] e [[Ricardo Llovo]]. Autodenomínase como ''“posibelmente a película máis noxenta, cutre e divertida de tódolos tempos”''. O filme conta coa participación de músicos como [[Julián Hernández]] ([[Siniestro Total]]), [[César Strawberry]] ([[Def con Dos]], [[Strawberry Hardcore]]) ou [[Silvia Superstar]] ([[Killer Barbies]]). == Sinopse == Un grupo de mozos regresa dun concerto durante a madrugada. No camiño, uns cristais rotos na estrada picaron a roda do coche no que viaxan facendo que choque cunha árbore. Tralo accidente, vense obrigados a pedir axuda na casa máis achegada onde, por desgraza para eles, viven os Machado: a familia máis psicópata da Coruña. Os Machado teñen soportado épocas de fame, das cales puideron saír empregando como materia prima os seus embutidos de carne humana (''“falta comida...sobra xente”''). Os mozos aceptan inocentemente a hospitalidade que lles brinda o patriarca da familia descoñecendo por completo o sanguento e perverso destino que ten preparado para eles.<ref>{{cita web|título=Sinopse da matanza caníbal dos garrulos lisérxicos en FilmAffinity|url=http://www.filmaffinity.com/es/film749965.html|dataacceso=18 de maio de 2012}}</ref> == Personaxes == * [[Manuel Manquiña]] como Martín Seijas Machado * Mamen Rivera como Isabel * [[Teté Delgado]] como Nai * [[Julián Hernández]] como Pedro Machado * [[César Strawberry]] como Pablo Machado * Juanillo Esteban como Rufo Machado * Belén Negreira como Virtudes Machado * Marcos Taboas como Luis * [[Silvia Superstar]] (acreditada como Silvia Pintos) como Silvia * Luisa Veiras como Presentadora de TV/ Rapaza do cortello 1 * Ana Vázquez como Besto Bravo * Mara Gutiérrez como Rapaza do cortello 2 * Paco Cuesta como Cadáver * Roco como Roco === Dobraxe === Debido á mala calidade do son directo rexistrado durante a rodaxe, foi necesario recorrer á dobraxe de tódolos actores da película.<ref>{{cita libro|apelidos=Strawberry|nome=César|título=Biografía Def Con Dos Vol.1 (1988-1995): Freddy Krueger tiene alzheimer|ano=2011|editorial=Ediciones Irreverentes|isbn=978-84-96959-81-1|páxina=127}}</ref> A rodaxe realizouse nos estudios Dobleson, exercendo o propio [[Manuel Manquiña]] como director de dobraxe. Os nomes dos actores de dobraxe que participaron no filme figuran nos créditos finais, aínda que non se especifica o personaxe ou actor/actriz ós que poñen voz: * [[Manuel Manquiña]] * [[Antonio Durán "Morris"]] * Mamen Rivera * Marcos Taboas * Martiña de la Peña * Sonia Martínez * Matilde Blanco * J. L. Borrego * Carlos Santes * [[César Cambeiro]] * Suso Vila * Julia Jacome * Johnny Rotring ([[Xosé Manuel Pereiro]]) * Luis Rial == Realización da película == ''A matanza caníbal dos garrulos lisérxicos'' foi unha película gravada, estreada e comercializada en [[vídeo]] na súa totalidade. Para financiar os gastos da rodaxe, ideouse un sistema de bonos a través dos cales a xente podía comprar anticipadamente unha copia en VHS da película, que recibirían unha vez estivese a produción rematada. A rodaxe levouse a cabo nunha única semana, durante a Semana Santa de 1993. Empregouse como localización unha explotación agraria rural en Galicia, propiedade da familia do director. Fixéronse dúas montaxes da película: a primeira delas realizouse como montaxe previa, descartada debido á utilización excesiva de planos xerais e da ausencia case total de planos medios e curtos. Esta montaxe, a diferenza da definitiva, contiña unha menor cantidade de sangue e vísceras. Para a segunda e última montaxe rodáronse de novo escenas con máis sangue, ademais de incluír planos curtos e insertos como amputacións, cortes e demais detalles ''gore'' nas escenas máis explícitas. Entre a finalización da montaxe e a dobraxe da película, o vídeo non estivo rematado ata finais do 93. Ademais, as copias tardaron en fabricarse polo que o filme non se comercializou ata entrada a primavera de 1994.<ref>{{cita libro|apelidos=Strawberry|nome=César|título=Biografía Def Con Dos Vol.1 (1988-1995): Freddy Krueger tiene alzheimer|ano=2011|editorial=Ediciones Irreverentes|isbn=978-84-96959-81-1|páxinas=125-128}}</ref> == Música == A música da película corre a cargo de Miguel López Cubas. [[Julián Hernández]] (de [[Siniestro Total]]) e [[Xurxo Souto]] (do grupo [[Os Diplomáticos de Monte-Alto]]) contribuíron á música do filme, mediante a composición da banda sonora. === Banda sonora === A banda sonora da película consta de dúas cancións: * "La sierra es la familia" do grupo [[Siniestro Total]]. Composta por [[Julián Hernández]] e [[Miguel Costas]]. Pertence ao disco ''[[Made in Japan (álbum de Siniestro Total)|Made in Japan]]'' (1993). Producida por Joe Hardy e Siniestro Total. Gravado e mesturado por Joe Hardy en Ardent Studios (Memphis, TN) do 17 de maio ao 5 de xuño de 1993.<ref>{{cita web|título=Ficha del disco "Made in Japan" de Siniestro Total|url=http://siniestrototal.com/historia/disco/made-in-japan/|dataacceso=19 de maio de 2012}}</ref> * "Terra Brava" do grupo [[Os Diplomáticos de Monte-Alto]]. Composta por [[Xurxo Souto]]. Pertence ao disco ''[[Parrús]]'' (1993). == Referencias e homenaxes == ''A matanza caníbal dos garrulos lisérxicos'' contén múltiples referencias a outras películas clásicas do xénero de terror e gore: * A trama da película está inspirada en filmes como ''[[The Hills Have Eyes (filme de 1977)|The Hills Have Eyes]]'' ou ''[[The Texas Chain Saw Massacre]]'' (mediante elementos como a serra mecánica ou incluso o nome do tema principal da película, "La sierra es la familia", que fai referencia a unha famosa frase desta). * A escena na que unha das mozas decide facer fronte á familia Machado armándose con todo aquilo que atopa ó seu paso é similar ó modo de prepararse de [[Ash Williams]], o personaxe principal da triloxía cinematográfica ''[[Evil Dead]]''. * No inicio da película, un membro dos Machado coloca un sinal de desvío na estrada. Esta escena é unha chiscadela á película ''gore'' ''[[Two Thousand Maniacs!]]''. * Hai homenaxes á cultura popular, como a utilización da música e efectos de son, como as frases "Que hai de novo, vello?" de [[Looney Tunes]], ou "Que ben, hoxe comemos con Isabel", que fai referencia ao slogan dun coñecido anuncio televisivo. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://www.culturagalega.org/avg/produccion.php?Cod_prdccn=295&busca=A%20matanza%20can%EDbal%20dos%20garrulos%20lis%E9rxicos Ficha do filme en Culturagalega.org]. * [http://www.imdb.com/title/tt0185472/ Ficha do filme en IMDb] {{en}} * [http://ccaa.elpais.com/ccaa/2013/09/20/galicia/1379673730_234615.html Artigo] en [[El País]] * [https://www.blogdecine.com/criticas/freakemacine-2013-vii-entrega-de-premios-y-la-matanza-canibal-de-los-garrulos-lisergicos Freakemacine 2013 (VII)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161230005342/https://www.blogdecine.com/criticas/freakemacine-2013-vii-entrega-de-premios-y-la-matanza-canibal-de-los-garrulos-lisergicos |date=30 de decembro de 2016 }} {{Barra portal|Cine|Galicia}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Matanza canibal dos garrulos liserxicos, A}} [[Categoría:Filmes de 1993]] [[Categoría:Filmes en lingua castelá]] [[Categoría:Filmes de Galicia]] [[Categoría:Filmes sobre canibalismo]] [[Categoría:Filmes de 1993 con versión en galego]] 2ueotecnkej22l4i3lxeyjq5mts5po3 0 264913 7104716 6541818 2025-06-23T17:52:43Z Breogan2008 23204 7104716 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} {{Contén texto coreano}} '''''Ajeossi''''' é un filme [[Corea do Sur|surcoreano]] dirixido por [[Lee Jeong-beom]] que se estreou en [[2010]]. Foi o filme con maior recadación en Corea no 2010, con 6&nbsp;228&nbsp;300 de entradas vendidas e gañando 47,10 billóns de wons.<ref name=KF>{{cita web|título=The Best Selling Films of 2010|url=http://koreanfilm.org/kfilm10.html|work=Korean Film Council via Koreanfilm.org|dataacceso=1 de agosto de 2012}}</ref> == Sinopse == A única conexión do exaxente especial Cha Tae-sik co mundo é unha nena que vive preto da súa casa. A nai da pequena traballa para unha organización mafiosa que se dedica ó tráfico de drogas. A nai róuballes un pouco da mercadoría e confíalla, sen que el o saiba, a Cha Tae-sik. Cando os traficantes se decatan, secuestran á nai e á filla. == Personaxes == {{div col}} * [[Won Bin]] como Cha Tae-sik * [[Kim Sae-ron]] como So-mi * Kim Hee-won como Man-seok * [[Kim Sung-oh]] como Jong-seok * Kim Tae-hoon como Detective Kim Chi-gon * Thanayong Wongtrakul como Ramrowan * Kim Hyo-seo como Hyo-jeong * Lee Jong-yi como Detective No * Song Young-chang como Oh Myung-gyu * Baek Soo-ryun como Muller da librería * Nam Kyeong-eup como Xefe de sección * Park Sung-taek como Xefe * Jo Seok-hyuon como Moon Dal-seo * Jo Jae-yun como Jang Doo-sik * Hong So-hee como Yeon-soo * Hwang Min-ho como Nam Sung-Sik * Jung Min-sung como Despacho de información * [[Kwak Do-won|Kwak Byung-Kyu]] como Detective Kim * Ryoo Ui-hyun como Neno * Lee Jae-won como Ddochi {{div col end}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * {{IMDb título|1527788}} * [http://www.kmdb.or.kr/eng/md_basic.asp?nation=K&p_dataid=12273 Ficha en KMDb] {{en}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Filmes de 2010]] [[Categoría:Filmes en lingua coreana]] [[Categoría:Filmes de Corea do Sur]] [[Categoría:Filmes dirixidos por Lee Jeong-beom]] [[Categoría:Filmes de CJ Entertainment]] [[Categoría:Filmes sobre drogas]] [[Categoría:Filmes ambientados en Seúl]] aawcair1hm082p6eukvobt0aeh498f8 0 265041 7104840 6954068 2025-06-23T19:56:28Z O Breixo 127505 7104840 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento|combatentes1=[[Ficheiro:Flag of United Kingdom.svg|20px]] [[Imperio Británico]]|combatentes2=[[Ficheiro:Flag of Germany (1867–1919).svg|20px]] [[Imperio Alemán]]|comandante1=[[Ficheiro:Flag of United Kingdom.svg|20px]] Sir John French|comandante2=[[Ficheiro:Flag of Germany (1867–1919).svg|20px]] Rupprecht de Baviera|soldados1=[[Ficheiro:Flag of United Kingdom.svg|20px]] Segunda brigada de cabalería, Terceira División Lahore|soldados2=[[Ficheiro:Flag of Germany (1867–1919).svg|20px]] IV e VI Exército alemán}} A '''batalla de Bassée''' foi unha [[batalla]] da [[Primeira guerra mundial]], que forma parte da campaña da [[carreira cara ao mar]], que enfrontou no norte de [[Francia]] a tropas alemás e británicas. O [[VI Exército alemán]] conquistou [[Lille]] en outubro de 1914, mentres que o [[IV Exército alemán|IV Exército]] atacou ás tropas británicas en [[Ieper|Ypres]]. Os británicos tiveron que retirarse, mentres que os alemáns avanzaron sobre [[La Bassée]] e [[Neuve Chapelle]]. O 15 de outubro, os británicos contraatacaron, recuperando a posición de [[Givenchy]]. Non puideron volver a tomar La Bassée. Os días seguintes, as tropas xermanas recibiron reforzos e retomaron a iniciativa. Os británicos foron quen de manter a súa posición tras ser reforzados por tropas indias. Nos seguintes días e semanas, os británicos resistiron a ofensiva alemá. Finalmente, non se produciron máis cambios territoriais. Outra batalla, a [[primeira batalla de Ypres]], eclipsou estes combates. ==Véxanse tamén== === Ligazóns externas === * Rickard, J. (25 de agosto de 2007), "[http://www.historyofwar.org/articles/battles_la_bassee.html Battle of La Bassée, 10 October-2 November 1914]", en ''History of War'' {{en}}. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da primeira guerra mundial]] [[Categoría:1914]] [[Categoría:Batallas do século XX]] 9ozpmierh82opim7e9h4qfmyhw3sp2l 0 265064 7104842 6954070 2025-06-23T19:56:55Z O Breixo 127505 7104842 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento|combatentes1=[[Ficheiro:Flag of United Kingdom.svg|20px]] [[Imperio Británico]]|combatentes2=[[Ficheiro:Flag of Germany (1867–1919).svg|20px]] [[Imperio Alemán]] |comandante1=[[Ficheiro:Flag of United Kingdom.svg|20px]] Edmund Allenby|comandante2=[[Ficheiro:Flag of Germany (1867–1919).svg|20px]] Rupprecht de Baviera|soldados1=[[Ficheiro:Flag of United Kingdom.svg|20px]] Segunda brigada de cabalería, Terceira División Lahore|soldados2=[[Ficheiro:Flag of Germany (1867–1919).svg|20px]] IV e VI Exército alemán}} A '''batalla de Messines''' foi unha batalla da [[Primeira guerra mundial]], que forma parte do conxunto de batallas da [[carreira cara ao mar]], acontecidas entre setembro e novembro de 1914. Os combates producíronse entre o [[río Douve]] e a canle Ypres-Comines. No norte, a batalla enlaza cos combates da [[primeira batalla de Ypres]] e no sur cos combates da [[batalla de Armentières]]. Os británicos, considerando que na zona non existían fortes posicións [[imperio alemán|xermanas]], enviaron a Cabalería, para protexer ao III Corpo que estaba loitando en [[Ypres]]. As tropas aliadas atacaron en Mont des Cates e Flêtre, tomando Mont des Cates, e forzando aos alemáns a evacuar as súas tropas en [[Armentières]]. O 14 de outubro, o [[VI Exército alemán]] recibiu a orde de conter a ofensiva británica, mentres que o IV Exército atacaría dende [[Menin]] ata a [[francia|costa francesa]]. As tropas de Cabalería británica, reforzadas por tropas indias, mantiveron a ofensiva ata finais de outubro. O 31 de outubro, as tropas alemás contraatacaron, no contexto de ofensiva xeral da [[primeira batalla de Ypres]], forzando aos británicos a retirarse máis aló de Messines. As tropas francesas reforzaron a liña británica, e a pesar de perder o control sobre varias posicións, mantiveron a liña do fronte estable. == Véxase tamén == ===Ligazóns externas=== * Rickard, J (26 de agosto de 2007), [http://www.historyofwar.org/articles/battles_messines1914.html Battle of Messines, 12 October-2 November 1914] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da primeira guerra mundial]] [[Categoría:1914]] [[Categoría:Batallas do século XX]] gd6g7cufhybxkff2yv2llkt7ukq44hr 0 265128 7104847 6954064 2025-06-23T19:57:54Z O Breixo 127505 7104847 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento|resultado=Inconclusa.|combatentes1=[[Ficheiro:Flag of United Kingdom.svg|20px]] [[Imperio Británico]]|combatentes2=[[Ficheiro:Flag of Germany (1867–1919).svg|20px]] [[Imperio Alemán]]|comandante1=[[Ficheiro:Flag of United Kingdom.svg|20px]] Sir Horace Smith-Dorrien|comandante2=[[Ficheiro:Flag of Germany (1867–1919).svg|20px]] Rupprecht de Baviera|soldados1=[[Ficheiro:Flag of United Kingdom.svg|20px]] III Corpo Británico|soldados2=[[Ficheiro:Flag of Germany (1867–1919).svg|20px]] IV e VI Exército alemán}} A '''batalla de Armentières''' foi unha [[batalla]] da [[primeira guerra mundial]], que forma parte do conxunto da [[carreira cara ao mar]], acontecida en outubro de 1914, que enfrontou a tropas británicas do III Corpo e as tropas alemás do IV e VI Exércitos. No norte, mestúrase coa [[batalla de Messines]], e no sur coa [[batalla de Bassée]]. O 10 de outubro, as tropas británicas acadaron [[St. Omer]] e o día 12, adentráronse cara ao [[río Lys]]. O día 13 atoparon resistencia xermana nunha crista ben fortificada. O III Corpo atacou frontalmente as posicións, sen reforzos de ningún tipo. Tras un día de intensa batalla e 708 baixas, foron quen de forzar a retirada alemá. O mesmo día, as tropas alemás conquistaron [[Lille]], e os británicos comezaron a manobrar para recuperar a [[cidade]]. O III Corpo atacou de novo ás tropas do IV Exército alemán. Mentres tanto, o VI Exército atacaba [[Menin]], participando na [[batalla de Yser]] e na [[primeira batalla de Ypres]]. O 15 de outubro, o III Corpo atacou [[Armentières]], conquistando a poboación. O 17 acadaron o control completo da cidade e deuse a orde de despregar pontes sobre o río Lys, preparando o avance sobre Lille. Os días seguintes, os alemáns atacaron varias veces sen éxito. A primeiros de novembro, a cidade permanecía en mans británicas, pero a posición era máis inestable tras o inicio da [[batalla de Gheluvelt]]. == Véxase tamén== ===Ligazóns externas=== *Rickard, J (26 de agosto de 2007), Battle of Armentières, 13 de outubro - 2 de novembro de 1914, http://www.historyofwar.org/articles/battles_armentieres.html {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da primeira guerra mundial]] [[Categoría:1914]] [[Categoría:Batallas do século XX]] 13cg3qabqhc820injopv23q4s9cldlt 0 267202 7105111 6740539 2025-06-23T23:24:44Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105111 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Blas de Lezo y Olavarrieta''' (ou '''Olabarrieta''') nado en [[Pasaia]], [[Guipúscoa]] o 3 de febreiro de [[1689]] e finado en [[Cartaxena de Indias]], Nova Granada ([[Colombia]] hoxe) o [[7 de setembro]] de [[1741]], primeiro marqués de Ovieco (a título póstumo) foi un almirante español coñecido como ''Patapalo'' ou máis tarde como ''Mediohome'', polas moitas feridas sufridas ao longo da súa vida militar,<ref name="Pérez Reverte">{{cita web |url= http://www.perezreverte.com/articulo/patentes-corso/553/el-vasco-que-humillo-a-los-ingleses/ |título= El vasco que humilló a los ingleses |dataacceso= 24/12/2013 |autor= [[Arturo Pérez-Reverte]] |data= 23-8-2010 |formato= |editor= PerezReverte.com |lingua= castelán }}</ref> é considerado un dos mellores estrategos da historia da [[Armada Española]].<ref>{{cita web |url=http://www.grandesbatallas.es/batalla%20de%20cartagena%20de%20Indias.html |título=Batalla de Cartagena de Indias (Guerra de la oreja de Jenkins) |dataacceso=24/12/2013 |lingua=castelán}}</ref> == Biografía == === Primeiros anos === Blas de Lezo pertencía a unha ilustre familia de mariñeiros entre os seus antepasados, nunha cidade dedicada case exclusivamente ao mar. Foi educado nunha escola en [[Francia]] e deixouna en 1701. Naquela época, a Mariña francesa estaba aliada con España na [[Guerra de Sucesión Española]], que comezou á morte sen descendentes de [[Carlos II de España|Carlos II]]. Dado que [[Lois XIV de Francia|Lois XIV]] quería os maiores intercambios de oficiais entre os exércitos e as frotas de España e Francia, embárcase Lezo, sendo aínda un adolescente na frota francesa, enrolándose aos 17 anos como [[gardamariña]]<ref name=ABC121026>[http://www.abc.es/20121026/archivo/abci-blas-lezo-201210251658.html Blas de Lezo en ABC]</ref> ao servizo do conde de [[Tolosa, Francia|Tolosa]], Luís Alexandre de Borbón, fillo lexitimado de Lois XIV. === Carreira militar === A súa carreira militar comeza en 1701 como aspirante na mariña francesa á idade de 12 anos. En 1704 enroláse como [[gardamariña]], participou como membro da tripulación da frota franco-española na batalla de [[Batalla de Málaga (1704)|Vélez-Málaga]], ese mesmo ano perdería a perna esquerda debido a unha bala de canón, foi esta unha das batallas navais máis importante da [[Guerra de Sucesión Española]], na que se enfrontaron as escuadras anglo-holandesa e a franco-española. Unha dura batalla na que Blas continuou, aínda que ferido, no seu posto de combate. Despois tívoselle que amputar sen anestesia, o membro por debaixo do xeonllo. Contan as crónicas que o rapaz non proferiu un só lamento durante a operación.<ref name="ABC121026"/> Debido ao valor demostrado tanto naquel transo coma no propio combate, ascende en 1704 a Alférez de Barco de Alto Bordo por [[Lois XIV de Francia]]. Ofréceselle ser asistente de cámara da Corte de [[Filipe V de España]]. Seguiu o seu servizo a bordo de diferentes buques, tomando parte nas operacións que tiveron lugar para socorrer as prazas de [[Peñíscola]] e [[Palermo]]; no ataque ao navío inglés "Resolution" de 70 canóns, que rematou coa queima deste, así como no apresamento de dous navíos inimigos que foron conducidos a [[Pasaia]] e [[Baiona, Francia|Baiona]]. Evidentemente necesitou unha longa recuperación e rexeitou estar na Corte, pois ambicionaba coñecer as artes mariñeiras e converterse nun gran comandante. En 1705 volve a bordo e aprovisiona a asediada Peñíscola. Continúa patrullando o [[Mediterráneo]], apresando numerosos barcos ingleses e realizando valentes manobras cunha ousadía inusitada. Tanto é así que se lle premia permitindo que leve as súas presas a [[Pasaia]], a súa vila natal. Pero deseguida é requirido polos seus superiores e en 1706 ordénaselle abastecer os asediados de [[Barcelona]] ao mando dunha pequena flotilla. Servíndose da súa aguda intelixencia, realiza brillantemente o seu labor, escapa unha e outra vez do cerco que establecen os ingleses para evitar o aprovisionamento. Os británicos vense impotentes ante tal despregue de enxeño. Posteriormente destínano á fortaleza de Santa Catalina de Tolón, onde toma contacto coa defensa dende terra firme en combate contra as tropas do príncipe [[Uxío de Savoia]]. Nesta acción e tras o impacto dunha bala de canón na fortificación, unha estela alóxaselle no ollo esquerdo, que explota no acto, perdendo así para sempre a vista deste. Tras unha breve convalecencia é destinado ao porto de [[Rochefort-en-Yvelines]], onde o ascenden a Tenente de Gardacostas en 1707. Alí realizará outra gran xesta rendendo en 1710 unha decena de barcos inimigos, o menor de 20 pezas. Por estas datas ten lugar o referido combate co "Stanhope" (nave da East Indiaman) mandado por [[John Combs]], que o triplicaba en forzas. Mantívose un canoneo mutuo ata que as manobras de Lezo deixaron ao barco inimigo a distancia de abordaxe, momento no que ordenou lanzasen os ganchos para levalo a cabo. Deste modo, con tripulacións moi inferiores en número, os navíos españois lograban apresar outros con moita maior dotación e porte. Blas de Lezo cubriuse de gloria en tan fenomenal enfrontamento, no que mesmo é ferido, sendo ascendido a Capitán de Fragata. En 1712 pasa a servir na [[Armada Española]] baixo as ordes de [[Andrés de Pez]]. Este afamado almirante quedou marabillado ante a valía de Lezo e emitiu varios escritos que lle valeron o seu ascenso a Capitán de Navío un ano máis tarde. Posteriormente participou no asedio de Barcelona ao mando do "Campanella", no que o 11 de setembro de 1714, ao achegarse con demasiado ímpeto ás súas defensas, recibe un balazo de mosquete no antebrazo dereito, quedando a extremidade sen apenas mobilidade ata o fin dos seus días. Deste xeito con só 25 anos temos ao mozo Blas de Lezo vesgo, manco e coxo. Nesa época, e ao mando dunha fragata, apresou once navíos británicos, entre eles o emblemático "Stanhope", navío de gran poder ofensivo. En 1715, ao mando de "Nuestra Señora de Begoña", e xa reposto das súas feridas, diríxese cunha gran frota a reconquistar [[Mallorca]], que se rende sen un só disparo. Rematada a guerra de Sucesión de España, despois de sete anos neste servizo, recaeu, á fin en Lezo o mando desas forzas navais do mar do Sur, o 16 de febreiro de 1723, capturando seis navíos de guerra, por un valor, só da súa carga, de 3&nbsp;000&nbsp;000 de pesos; tres deles agregáronse á [[Armada Española|Armada Real]]. Durante este período realiza numerosas saídas nas que sostén combates, limpando as augas de [[Chile]] e o [[Perú]], de corsarios inimigos. Permaneceu nos mares do Sur ata o ano 1730, en que foi chamado a España por orde do Rei para serlle entregado o mando da frota mediterránea como Xefe de escuadra en recompensa aos seus valiosos servizos. Enviado logo a [[Xénova]] para reclamar os dous millóns de pesos que debe a República de Xénova a España. Considerando que a honra da bandeira española está en xogo, non vacila en ameazar con bombardear a cidade. En 1732, ao mando dunha frota de 54 buques que acompañan a [[José Carrillo de Albornoz]] e 30 000 homes para recuperar a cidade de [[Vilaia de Orán|Orán]] en poder do [[Imperio Otomán]]. Hassan Bay chega a reunir as súas tropas e preto a cidade. Lezo volve á carga con seis buques e 5 000 homes e expulsa os berberiscos despois dun duro combate. Non contento disto, aínda conduce o "Santiago", o seu buque almirante de 60 canóns, no refuxio corsario, un bastión defendido por dous fortes e 4 000 mouros na baía de Mostagan, e inflixe á cidade e a ambos os dous fortes estragos moi importantes. Esperando reforzos de Orán, mantén durante meses o bloqueo naval, pero unha epidemia obrígao a volver a Cádiz. En 1734 o rei noméao Tenente Xeneral da [[Armada Española|Armada Real]]. Retorna de novo en América co buques "Forte" e "Conquistador" en 1737 como gobernador de Cartaxéna. En 1739, a [[Guerra da orella de Jenkins]] opón o Reino de Gran Bretaña a España. En marzo de 1741, en­ca­be­zou a defensa de­ [[Cartaxena de Indias]] puxo cara ­a fro­ta in­gle­sa do almirante [[Edward Vernon]] e o xeneral [[Thomás Wentworth]] composta de 186 navires, armados duns 2.000 canons e cun exército de 23.600 homes, asedian Cartaxéna. Blas de Lezo, só dispón de 3.000 soldados regulares, 600 arqueiros indios, e as tripulacións dos seus seis buques de liña. Non obstante pode contar coa defensa sólida da cidade, a súa preparación minuciosa, e a súa experiencia dos 22 combates levados ata aquí. A colosal batalla durará 67 días. A derrota das forzas británicas é alí a máis humillante. De Lezo morrerá apenas algúns meses despois desta defensa, que sería a súa máis grande vitoria. O con­trol da pra­za co­lom­bia­na, con­si­de­ra­da estratexicamente co­mo a "chave de In­días" foi a cla­ve pa­ra man­ter o dominio español na América. Unha epidemia de peste, provocada pola gran cantidade de cadáveres non sepultados despois da batalla sería a causa da súa morte. Foi logo en­terrado nunha fosa­ de em­pra­za­men­to descoñecido.­<ref>[http://www.eltiempo.com/archivo/documento/CMS-13159192 Tras la tumba del gran héroe de Cartagena]</ref>. Algúns anos máis tarde o rei [[Carlos III de España|Carlos III]] outorgou un marquesado ao seu fillo primoxénito.<ref>[http://www.lne.es/oviedo/2013/12/14/ramos-oliver-blas-lezo-gran/1514615.html Ramos Oliver]</ref> === Matrimonio e descendencia === O [[5 de maio]] de [[1725]] contraeu matrimonio en [[Lima]] coa dama crioula Josefa Pacheco Bustios, natural de [[Locumba]] (actual [[Departamento de Tacna|Tacna]]), e filla dos tamén crioulos José Carlos Pacheco y Benavides, e María Nicolasa de Bustios y Pazos. Desta unión tivo a seguinte descendencia: * Blas Fernando de Lezo y Pacheco, primeiro [[Marquesado de Ovieco|Marqués de Ovieco]]. Con sucesión. * Tomás de Lezo y Pacheco [[Gobernación de Santa Cruz da Sierra|gobernador de Santa Cruz da Serra]]. * Ignacia Antonia de Lezo, casada co [[Eugenio Fernández de Alvarado|Marqués de Tabalosos]]. Con sucesión. [[Ficheiro:Blas de Lezo Madrid 2014 01.JPG|miniatura|Monumento a Blas de Lezo en Madrid.]] === A súa memoria === A [[Armada Española]] hon­ra a súa me­mo­ria co maior privilexio que se lle pode dar a un mariño, nomeando un barco co seu nome. O último bautizado co nome de Lezo é unha fragata da clase [[Álvaro de Bazán (F-101)|Álvaro de Bazán]]: a [[Fragata Blas de Lezo (F103)]]. Outros barcos que levaron o seu nome foron o [[Cruceiro Blas de Lezo]], que afundiu en [[1932]] fronte ás costas de [[Fisterra]] e o [[destrutor]] [[Blas de Lezo (D65)]] (1973-1991). A [[Armada da República de Colombia|Armada de Colombia]] tamén tivo un buque petroleiro co nome do almirante, “ARC Blas de Lezo (BT-62)” <ref>[http://www.histarmar.com.ar/MarinaMercanteExtr/MarinaMercanteColombia/Mercantes/ARCBlasDeLezo.htm Petroleiro Blas de Lezo]</ref>, ex “USS Kalamazoo (AOG-30)”, que foi adquirido á U.S. Navy en 1947, dado de baixa en 1965. Blas de Le­zo é lembrado nunha pla­ca ex­pos­ta no [[Panteón de Mariños Ilustres]] de [[San Fernando, Cádiz|San Fernando]] ([[provincia de Cádiz]]), tamén ten outra placa en [[El Puerto de Santa María]], on­de re­si­diu coa súa familia. A súa esposa Jo­se­fa, co­ñeci­da co­mo ''La Go­ber­naora'', viviu den­de 1736 a­ta a súa morte o 31 de mar­zo de 1743, e foi sepultada no [[Convento de Santo Domingo (El Puerto de Santa María)|Convento de Santo Domingo]].<ref>[http://www.historiadeiberiavieja.com/secciones/personajes/blas-lezo-mediohombre-heroe-del-mar "Blas de Lezo, de mediohombre a héroe del mar"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141226222255/http://www.historiadeiberiavieja.com/secciones/personajes/blas-lezo-mediohombre-heroe-del-mar |date=26 de decembro de 2014 }} {{Es}}.</ref> O [[15 de novembro]] de [[2014]] o Rei [[Juan Carlos I de España|Juan Carlos I]] inaugurou nos Xardíns do Descubrimento da Praza de Colón de [[Madrid]] unha escultura en bronce de 3,5 metros -7 metros en total contando co monólito-pedestal- coa efixie do almirante, situada moi próxima a outros dous monumentos de mariños ilustres da Armada Española como foron [[Cristovo Colón]] e [[Jorge Juan y Santacilia]].<ref>[http://www.libertaddigital.com/cultura/2014-11-15/juan-carlos-inaugura-el-monumento-a-blas-de-lezo-1276533530/ ''El rey Juan Carlos I inaugura el monumento a Blas de Lezo en Madrid'']</ref> O impulsor do monumento, Íñigo Paredes, recolleu 17.700 firmas nunha petición popular, e permitiu recadar 150.000 euros entre cidadáns dá pé para construír a estatua (obra de Salvador Amaya).<ref>[http://politica.elpais.com/politica/2014/11/22/actualidad/1416686746_728588.html Una estatua reabre la guerra de 1714] ''[[El País]]'' {{es}}.</ref> Existen varias rúas adicadas ao seu nome en numerosas poboacións do territorio español, desde a súa localidade de nacemento, Pasaia, ata as Illas Canarias, pasando por outras en [[Valencia]], [[Alacant]], [[Donostia]], [[Irún]], [[Almería]], [[Málaga]], [[Fuengirola]] etc. == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Ligazóns externas === * [http://www.lavanguardia.com/local/madrid/20131216/54396260459/la-capital-dedicara-un-monumento-al-marino-blas-de-lezo-financiado-a-traves-de-una-cuestacion.html Subscrición popular] en [[La Vanguardia]] {{es}}. * [https://web.archive.org/web/20160310033345/http://blasdelezoexposicion.com/ Exposición no Museo Naval] {{es}} * [http://www.rtve.es/noticias/20130921/blas-lezo-almirante-cojo-manco-tuerto-evito-perdida-america-hispana/747806.shtml Almirante, coxo, manco e chosco] {{es}} * [https://web.archive.org/web/20131129082822/http://www.laaventuradelahistoria.es/2013/09/19/blas-de-lezo-el-valor-de-mediohombre.html Blas de Lezo, valor de Mediohome] {{es}} * [http://www.todoababor.es Historia naval de la Real Armada española (siglos XVIII–XIX)] {{es}} * [http://www.elgrancapitan.org/portal/index.php?option=com_content&task=view&id=184&Itemid=2 Artigo sobre ''Don Blas de Lezo y Olabarrieta'' en eGC] {{es}} * [http://www.elmanifiesto.com/articulos.asp?idarticulo=1854 "El vasco que salvó al Imperio español"]{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}, de José Manuel Rodríguez {{es}} * [http://www.diariodecadiz.es/article/elpuerto/235423/puerto/y/almirante/blas/lezo.html ''O almirante de Lezo e a súa relación con El Puerto de Santa María''], de Juan Ignacio Domínguez gil {{es}} * [http://www.todoababor.es/articulos/guerra-oreja-jenkins2.htm ''La Guerra de la Oreja de Jenkins. Combates en el Caribe. Operaciones principales''], de Santiago Gómez {{es}} * [http://cultura.elpais.com/cultura/2013/09/18/actualidad/1379517142_057327.html Que foi de Blas de Lezo?] {{es}} === Bibliografía === * EL HEROE DEL CARIBE J. Pérez-Foncea, LIBROS LIBRES, 2012, ISBN 978-84-15-57005-9 * LA FORJA DEL HEROE, Gerardo del Castillo, Editorial: [[Ediciones Rialp]] S.A. (2013) ISBN 978-84-321-4294-9 * NAVES MANCAS: LA ARMADA ESPAÑOLA A VELA, Carlos Canales, Miguel del Rey, EDAF,2011, ISBN 978-84-89779-68-6 * EL DIA QUE ESPAÑA DERROTO A INGLATERRA, Pablo Victoria, ALTERA 2005, ISBN 978-84-89779-68-6 * BLAS DE LEZO Y LA DEFENSA HEROICA DE CARTAGENA DE INDIAS, José Antonio Crespo-Francés, Editorial ATAS, ISBN 978 84-9739-147-7 {{Control de autoridades}} {{ORDENAR: Lezo, Blas}} [[Categoría:Nados en 1689]] [[Categoría:Militares do País Vasco]] [[Categoría:Armada Española]] [[Categoría:Finados en 1741]] [[Categoría:Nados en Pasaia]] 55oq98gmswayrdinm18yw07r3tzifdk 0 267844 7104479 6608534 2025-06-23T14:23:48Z Autopistero20502020 127649 7104479 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Rebola}} {{Lugar |nome = Rebola |imaxe = |lenda = |parroquia = Corvillón |concello = A Merca |ano = 2012 |poboación = 9 }} '''Rebola''' é un lugar da parroquia de [[Corvillón, A Merca|Corvillón]] no concello [[provincia de Ourense|ourensán]] da [[A Merca|Merca]] na [[comarca da Terra de Celanova]]. Tiña 9 habitantes no ano [[2012]] segundo datos do [[Instituto Nacional de Estadística|INE]]<ref>{{Cita web |url= http://www.ine.es/nomen2/index.do |título= Instituto Nacional de Estadística. Nomenclátor. Relación de unidades poblacionales |dataacceso= 27.decembro.2013 |editor= INE |lingua= [[Lingua castelá|castelán]] }}</ref> e do [[Instituto Galego de Estatística|IGE]]<ref>{{Cita web |url= http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp |título= IGE - Nomenclátor de Galicia – A Merca – Corvillón |dataacceso= 27.decembro.2013 |editor= IGE |lingua= [[Lingua galega|galego]] |data-arquivo= 30 de decembro de 2020 |url-arquivo= https://web.archive.org/web/20201230124345/https://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator%2Fnomenclator.jsp |url-morta= yes }}</ref>, dos cales 5 eran homes e 4 mulleres. ==Lugares e parroquias== ===Lugares da Merca=== {{Lp Corvillón, A Merca}} ===Parroquias da Merca=== {{A Merca}} ==Notas== {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares da Merca]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Rebola}} [[Categoría:Lugares da Merca]] hdybp73rkxsh1cnpcf40pyps6ht40ko 0 269526 7104613 7102365 2025-06-23T15:39:40Z Miguelferig 27155 7104613 wikitext text/x-wiki [[Ficheiro:Isoalloxazin.svg|miniatura|Anel tricíclico de [[isoaloxazina]], do cal derivan as flavinas.]] [[Ficheiro:Riboflavin.svg|miniatura|[[Riboflavina]].]] A '''flavina''' (7,8-dimetil-isoaloxazina) é unha [[base nitroxenada]] derivada da substancia [[composto heterocíclico|heterocíclica]] nitroxenada de tres aneis e dous grupos oxo, chamada [[isoaloxazina]], baseada na [[pteridina]]. O seu nome procede do [[Lingua latina|latín]] ''flavus'' (amarelo), xa que a súa forma oxidade é amarela (e a súa forma reducida é incolora). Da flavina deriva o '''grupo flavina''' ou grupo '''flavínico''' que aparece en moitos compostos orgánicos importantes. A fonte bioquímica deste grupo é a [[vitamina]] [[riboflavina]] (vitamina B<sub>2</sub>). Na riboflavina, a flavina está unida a unha unidade de (1,2,3,4,5-pentanopentol), o cal se obtén da modificación do grupo [[aldehido]] dunha [[ribosa]] lineal. O grupo flavínico pode unirse á [[adenosín difosfato]] (ADP) para formar o [[coencima]] [[flavín adenín dinucleótido]] (FAD), ou pode formar unha forma fosforilada da riboflavina, que é o coencima [[flavín mononucleótido]] (FMN), os cales interveñen en deshidroxenacións. Estes dous coencimas poden ser [[grupo prostético|grupos prostéticos]] de proteínas chamadas [[flavoproteína]]s. O grupo flavina pode sufrir reaccións de [[oxidación-redución]], xa que pode aceptar dous electróns (un [[electrón]] á vez nun proceso en dous pasos ou dous electróns á vez). A súa redución realízase coa adición de átomos de [[hidróxeno]] a átomos específicos de [[nitróxeno]] dos aneis de isoaloxazina: [[Ficheiro:FAD FADH2 equlibrium.png|miniatura|400px|esquerda|[[Equilibrio químico|Equilibrio]] entre formas oxidada (esquerda) e totalmente reducida (dereita) do grupo flavina.]] {{clear}} As formas oxidadas e reducidas están en rápido equilibrio coa forma [[semiquinona]] ([[radical (química)|radical]]), xa que o radical dura moi pouco:<ref name="Massey1">{{Cita publicación periódica |last= Massey|first= Vincent|authorlink= |autor2=M. Stankovich, Peter Hemmerich |year= 1978|title= Light-Mediated Reduction of Flavoproteins with Flavins as Catalysts|journal= Biochemistry|volume= 17|pages= 1–8|id= |url= http://pubs.acs.org/cgi-bin/archive.cgi/bichaw/1978/17/i01/pdf/bi00594a001.pdf|format=PDF|accessdate= 2013-01-12|doi= 10.1021/bi00594a001 |pmid= 618535 |issue= 1}}</ref> ::Fl<sub>ox</sub> + Fl<sub>red</sub>H<sub>2</sub> {{Eqm}} FlH<sup>•</sup> onde Fl<sub>ox</sub> é a flavina oxidada, Fl<sub>red</sub>H<sub>2</sub> é a flavina reducida (ao captar dous hidróxenos) e FlH<sup>•</sup> é a forma semiquinona (adición dun só hidróxeno). En 1937, [[Paul Karrer]] recibiu o [[Premio Nobel de Química]] polas súas investigacións sobre os [[carotenoide]]s, flavinas e as [[vitamina A|vitaminas A]] e B<sub>2</sub>. == Fotorredución == Tanto as flavinas libres coma as unidas a proteínas son [[fotorredución|fotorreducibles]], é dicir, poden ser reducidas pola [[luz]], por medio dun mecanismo mediado por varios compostos orgánicos, como algúns [[aminoácido]]s, [[ácido carboxílico|ácidos carboxílicos]] e [[amina]]s.<ref name="Massey1"/> == FAD/FADH<sub>2</sub> == [[Ficheiro:Flavin adenine dinucleotide.png|dereita|miniatura|FAD.]] [[Ficheiro:Flavin mononucleotide.png|dereita|miniatura|FMN.]] O [[flavín adenín dinucleótido]] ou dinucleótido de flavina e adenina (FAD) é un grupo que está unido a moitos [[encima]]s como, por exemplo, a [[ferredoxina-NADP+ redutase]], a [[monoamino oxidase]], a [[D-aminoácido oxidase]], [[glicosa oxidase]], [[xantina oxidase]], e [[acil-CoA deshidroxenase]]. O FADH<sub>2</sub> é a forma totalmente reducida do FAD. O FADH<sub>2</sub> é un grupo prostético que se forma na [[succinato deshidroxenase]], un encima que intervén no [[ciclo do ácido cítrico]]. Na [[fosforilación oxidativa]], o FADH<sub>2</sub> cede electróns á [[cadea de transporte de electróns]] mitocondrial. == FMN/FMNH<sub>2</sub> == O [[flavín mononucleótido]] ou mononucleótido de flavina (FMN) funciona como grupo prostético que se atopa en encimas como a [[NADH deshidroxenase]], [[E. coli nitrorredutase|''E.coli'' nitrorredutase]] e [[NADPH deshidroxenase]]. A súa forma reducida é o FMNH<sub>2</sub>, formada por captación polo FMN de hidróxenos do [[substrato encimático]], reducíndose e oxidando o substrato. == Notas == {{Listaref}} * Voet, D.; Voet, J.G. (2004). ''Biochemistry'' (3rd ed.). John Wiley & Sons. ISBN 0-471-39223-5 == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Pteridina]] * [[Pterina]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Respiración celular]] [[Categoría:Coencimas]] [[Categoría:Flavinas]] 5tdn7qyw11k1eeh5extm5xicyc3nv0i 7104615 7104613 2025-06-23T15:40:36Z Miguelferig 27155 7104615 wikitext text/x-wiki [[Ficheiro:Isoalloxazin.svg|miniatura|Anel tricíclico de [[isoaloxazina]], do cal derivan as flavinas.]] [[Ficheiro:Riboflavin.svg|miniatura|[[Riboflavina]].]] A '''flavina''' (7,8-dimetil-isoaloxazina) é unha [[base nitroxenada]] derivada da substancia [[composto heterocíclico|heterocíclica]] nitroxenada de tres aneis e dous grupos oxo, chamada [[isoaloxazina]], baseada na [[pteridina]]. O seu nome procede do [[Lingua latina|latín]] ''flavus'' (amarelo), xa que a súa forma oxidada é amarela (e a súa forma reducida é incolora). Da flavina deriva o '''grupo flavina''' ou grupo '''flavínico''' que aparece en moitos compostos orgánicos importantes. A fonte bioquímica deste grupo é a [[vitamina]] [[riboflavina]] (vitamina B<sub>2</sub>). Na riboflavina, a flavina está unida a unha unidade de (1,2,3,4,5-pentanopentol), o cal se obtén da modificación do grupo [[aldehido]] dunha [[ribosa]] lineal. O grupo flavínico pode unirse á [[adenosín difosfato]] (ADP) para formar o [[coencima]] [[flavín adenín dinucleótido]] (FAD), ou pode formar unha forma fosforilada da riboflavina, que é o coencima [[flavín mononucleótido]] (FMN), os cales interveñen en deshidroxenacións. Estes dous coencimas poden ser [[grupo prostético|grupos prostéticos]] de proteínas chamadas [[flavoproteína]]s. O grupo flavina pode sufrir reaccións de [[oxidación-redución]], xa que pode aceptar dous electróns (un [[electrón]] á vez nun proceso en dous pasos ou dous electróns á vez). A súa redución realízase coa adición de átomos de [[hidróxeno]] a átomos específicos de [[nitróxeno]] dos aneis de isoaloxazina: [[Ficheiro:FAD FADH2 equlibrium.png|miniatura|400px|esquerda|[[Equilibrio químico|Equilibrio]] entre formas oxidada (esquerda) e totalmente reducida (dereita) do grupo flavina.]] {{clear}} As formas oxidadas e reducidas están en rápido equilibrio coa forma [[semiquinona]] ([[radical (química)|radical]]), xa que o radical dura moi pouco:<ref name="Massey1">{{Cita publicación periódica |last= Massey|first= Vincent|authorlink= |autor2=M. Stankovich, Peter Hemmerich |year= 1978|title= Light-Mediated Reduction of Flavoproteins with Flavins as Catalysts|journal= Biochemistry|volume= 17|pages= 1–8|id= |url= http://pubs.acs.org/cgi-bin/archive.cgi/bichaw/1978/17/i01/pdf/bi00594a001.pdf|format=PDF|accessdate= 2013-01-12|doi= 10.1021/bi00594a001 |pmid= 618535 |issue= 1}}</ref> ::Fl<sub>ox</sub> + Fl<sub>red</sub>H<sub>2</sub> {{Eqm}} FlH<sup>•</sup> onde Fl<sub>ox</sub> é a flavina oxidada, Fl<sub>red</sub>H<sub>2</sub> é a flavina reducida (ao captar dous hidróxenos) e FlH<sup>•</sup> é a forma semiquinona (adición dun só hidróxeno). En 1937, [[Paul Karrer]] recibiu o [[Premio Nobel de Química]] polas súas investigacións sobre os [[carotenoide]]s, flavinas e as [[vitamina A|vitaminas A]] e B<sub>2</sub>. == Fotorredución == Tanto as flavinas libres coma as unidas a proteínas son [[fotorredución|fotorreducibles]], é dicir, poden ser reducidas pola [[luz]], por medio dun mecanismo mediado por varios compostos orgánicos, como algúns [[aminoácido]]s, [[ácido carboxílico|ácidos carboxílicos]] e [[amina]]s.<ref name="Massey1"/> == FAD/FADH<sub>2</sub> == [[Ficheiro:Flavin adenine dinucleotide.png|dereita|miniatura|FAD.]] [[Ficheiro:Flavin mononucleotide.png|dereita|miniatura|FMN.]] O [[flavín adenín dinucleótido]] ou dinucleótido de flavina e adenina (FAD) é un grupo que está unido a moitos [[encima]]s como, por exemplo, a [[ferredoxina-NADP+ redutase]], a [[monoamino oxidase]], a [[D-aminoácido oxidase]], [[glicosa oxidase]], [[xantina oxidase]], e [[acil-CoA deshidroxenase]]. O FADH<sub>2</sub> é a forma totalmente reducida do FAD. O FADH<sub>2</sub> é un grupo prostético que se forma na [[succinato deshidroxenase]], un encima que intervén no [[ciclo do ácido cítrico]]. Na [[fosforilación oxidativa]], o FADH<sub>2</sub> cede electróns á [[cadea de transporte de electróns]] mitocondrial. == FMN/FMNH<sub>2</sub> == O [[flavín mononucleótido]] ou mononucleótido de flavina (FMN) funciona como grupo prostético que se atopa en encimas como a [[NADH deshidroxenase]], [[E. coli nitrorredutase|''E.coli'' nitrorredutase]] e [[NADPH deshidroxenase]]. A súa forma reducida é o FMNH<sub>2</sub>, formada por captación polo FMN de hidróxenos do [[substrato encimático]], reducíndose e oxidando o substrato. == Notas == {{Listaref}} * Voet, D.; Voet, J.G. (2004). ''Biochemistry'' (3rd ed.). John Wiley & Sons. ISBN 0-471-39223-5 == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Pteridina]] * [[Pterina]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Respiración celular]] [[Categoría:Coencimas]] [[Categoría:Flavinas]] doyd7mb8s6cg93xbsank83s16s08ryz 4 273167 7105159 7103067 2025-06-24T00:39:27Z O Breixo 127505 /* Posibles fusións */ 7105159 wikitext text/x-wiki {{Atallo|WP MD}} {{Wikiproxecto | logo = Orange Icon Wiki.svg | px = 250x | Data de inicio = 16 de febreiro de 2014 | obxectivo = Mellora e racionalización das caixas de información }} Benvido/a ao Wikiproxecto modelos. Podes deixar constancia da túa participación no proxecto inserindo na túa páxina de usuario '''<code>{{m|Usuario WP modelos}}</code>''' {{Usuario WP modelos}} <br /><br /><br /> == Agrupación e especificación de modelos == Neste punto, elaboraremos unha listaxe dos modelos de caixas máis usuais, e debateremos a fusión dalgúns deles. Este traballo é necesario para o seguinte paso. Para falar, [[Conversa Wikipedia:Wikiproxecto modelos#Agrupación e categorización de modelos|empregaremos esta sección da conversa]]. {| class="wikitable" border="1" ! Modelos actuais !! Novos modelos !! Categoría !! Cor de cabezallo |- | [[Modelo:Eclesiástico]] || - || Cristianismo || Variable (segundo rango) |- | [[Modelo:Santo]] || - || Cristianismo || Ouro |- | [[Modelo:Advocación mariana]] || - || Cristianismo || Azul celeste |- | [[Modelo:Diocese]] || - || Cristianismo || Marelo |- | [[Modelo:Concilio]] || - || Cristianismo || Verde |} ==Posibles fusións== {| class="wikitable" |+ !Tema !Modelos principais !Inda empregados !Xa non empregados !Categorías e notas |- |Xeral |''' [[Modelo:Concepto]] ''' | | | |- |Alimentos e bebidas |<div style="background:#E6D7AC; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Comida]] '''</div> | | | |- |Organizacións |<div style="background:#C5C3E1; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Organización]] '''</div> |[[Modelo:Compañía]], [[Modelo:Partido político]], [[Modelo:Aeroliña]], [[Modelo:Igrexa]], [[Modelo:Cadea de televisión]], [[Modelo:Federación de fútbol]], [[Modelo:Federación deportiva]], [[Modelo:Infobox Parlamento]], [[Modelo:Infobox clan]], [[Modelo:Caixa política]] |[[Modelo:Organización paramilitar]], [[Modelo:Sindicato]], [[Modelo:Fundación]], [[Modelo:Organización xuvenil]], [[Modelo:ONG]], [[Modelo:Axencia espacial]], [[Modelo:Discográfica]], [[Modelo:Universidade]], [[Modelo:Museo]], [[Modelo:Facultade]], [[Modelo:Centro educativo non universitario]], [[Modelo:Axencia gobernamental]], [[Modelo:Unidade militar]], [[Modelo:Ficha de emisora de radio]] | |- | rowspan="3" |Persoas |<div style="background:#d6d6c2; text-align:center;">''' [[Modelo:Biografía]] '''</div> | |[[Modelo:Infmilitanteilegal]], [[Modelo:Director de cine]], [[Modelo:Escritor]], [[Modelo:Científico]], [[Modelo:Filósofo]], [[Modelo:Pintor]], [[Modelo:Arquitecto]], [[Modelo:Astronauta]], [[Modelo:Político]], [[Modelo:Infpolitico]], [[Modelo:Ficha de nobre]], [[Modelo:Personalidade da pirataría]], [[Modelo:Compositor]], [[Modelo:Actor]], [[Modelo:Ficha de actriz porno]], [[Modelo:Artista musical]], [[Modelo:Deportista]], [[Modelo:Árbitro de fútbol]], [[Modelo:Ciclista]], [[Modelo:Tenista]], [[Modelo:Piloto]], [[Modelo:Piloto F1]], [[Modelo:Expiloto de F1]], [[Modelo:Xogador de béisbol]], [[Modelo:Montañeiro]], [[Modelo:Infobox xogador hóckey sobre xeo]], [[Modelo:Xogador de rugby]], [[Modelo:Xogador FIBA]], [[Modelo:Xogador da NBA retirado]], [[Modelo:Xogador de baloncesto retirado]], [[Modelo:Xogador da NBA]]. | * [[:Categoría:Caixas de información sobre personalidades]]. * [[:Categoría:Caixas de información sobre personalidades do deporte]]. |- |<div style="background:#d6d6c2; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Pobo]] '''</div> | | | |- |<div style="background:#d6d6c2; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Ocupación]] '''</div> |[[Modelo:Cargo político]] | | |- | rowspan="5" |Arte |<div style="background:#E5DDC5; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Obra]] '''</div> |[[Modelo:Libro]], [[Modelo:Filme]], [[Modelo:Álbum musical]], [[Modelo:EPmusical]], [[Modelo:Himno]], [[Modelo:Ópera]], [[Modelo:Recompilación musical]], [[Modelo:Canción de Eurovisión]], [[Modelo:Periódico]], [[Modelo:Revista]], [[Modelo:Composición musical]], [[Modelo:Xogo]], |[[Modelo:Banda sonora]], [[Modelo:LibroWikidata]], [[Modelo:Tira cómica]], [[Modelo:Obra de teatro]], [[Modelo:Obra de arte]], [[Modelo:Álbum de versións]], [[Modelo:Álbum en directo]], [[Modelo:Álbum remesturas]], [[Modelo:Ballet]], [[Modelo:Box Set]], [[Modelo:Vídeo de música]], [[Modelo:Canción de Eurovisión Júnior]], [[Modelo:Manuscrito]], [[Modelo:Videoxogo]]. | |- |<div style="background:#E5DDC5; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Personaxe]] '''</div> |[[Modelo:Infobox deidade]] |[[Modelo:Ficha de personaxe]], [[Modelo:Personaxe de banda deseñada]], [[Modelo:Infobox SDAN]], [[Modelo:Personaxe de The Simpsons]], [[Modelo:Superheroe]], [[Modelo:Raza ficticia]], [[Modelo:Infobox superheroe]]. | |- |<div style="background:#E5DDC5; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Obxecto arqueolóxico]] '''</div> | | | |- |'''[[Modelo:Grupo musical]]''' | | | |- |'''[[Modelo:Xénero musical]]''' |[[Modelo:Música clásica]] | | |- | rowspan="2" |Estruturas, produtos e servizos |<div style="background:#C2E0CE; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Edificio]] '''</div> |[[Modelo:Porto]], [[Modelo:Aeroporto]], [[Modelo:Vía]], [[Modelo:IdVíaEsp]], [[Modelo:Ben de Interese Cultural]]. |[[Modelo:Templo]], [[Modelo:Monumento]], [[Modelo:Ponte]], [[Modelo:Pazo]], [[Modelo:Castelo]], [[Modelo:Estadio]], [[Modelo:Teatro]], [[Modelo:Parque]], [[Modelo:Circuíto]], [[Modelo:Parada]], [[Modelo:Museo]] | |- |<div style="background:#C2E0CE; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Produto]] '''</div> |[[Modelo:Software]], [[Modelo:Sistema operativo]], [[Modelo:Ficha de páxina web]], [[Modelo:Linguaxe programación]], [[Modelo:Dominio]], [[Modelo:Cadea de televisión]], [[Modelo:Automóbil]], [[Modelo:Barco]], [[Modelo:Aeronave]], [[Modelo:Foguete]] |[[Modelo:Aparato informático]], [[Modelo:Mobiliario]], [[Modelo:Arma]]. | |- | rowspan="2" |Historia |<div style="background:#D3E0BA; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Historia]] '''</div> | | |Inda non automatizado. |- |<div style="background:#D3E0BA; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Acontecemento]] '''</div> |[[Modelo:Ficha de accidente aéreo]], [[Modelo:Festival de música]], [[Modelo:Elección]], [[Modelo:Ficha de accidente marítimo]], [[Modelo:Infobox Eurovision]], [[Modelo:Infobox golpe de estado]], [[Modelo:Misión espacial]] |[[Modelo:Batalla]], [[Modelo:Acontecemento militar]], [[Modelo:Premio]], [[Modelo:Accidente]], [[Modelo:Ficha de atentado]], [[Modelo:Incendio forestal]], [[Modelo:Concilio]], [[Modelo:Conflito militar]], [[Modelo:Campaña militar]] |([[:ca:Plantilla:Infotaula esdeveniment]]) No caso de acontecemento deportivo dar preferencia a [[Modelo:Competición deportiva]]. |- | rowspan="5" |Ciencias |<div style="background:#BED7DC; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Matemáticas]] '''</div> | | | |- |<div style="background:#BED7DC; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Doenza]] '''</div> |[[Modelo:Doenza (novo)]] | | |- |<div style="background:#BED7DC; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Anatomía]] '''</div> | |[[Modelo:Ligamento]], [[Modelo:CaixaNervio]], [[Modelo:CaixaVea]], [[Modelo:CaixaMúsculo]], [[Modelo:Caixadeóso]], [[Modelo:CaixaAnatomía]] | |- |'''[[Modelo:Tratamento]]''' | | | |- |'''[[Modelo:Taxon]]''' |[[Modelo:Taxobox]] | |En progreso, inda non substituír. |- | rowspan="2" |Xeografía |<div style="background:#bae3ff; text-align:center;">''' [[Modelo:Xeografía política|Xeografía política]] '''</div> | |[[Modelo:Cidade de Alemaña]], [[Modelo:Cidade de Irlanda]], [[Modelo:Provincia da Bélxica]], [[Modelo:Cantóns de Ecuador]], [[Modelo:Rexión de Chile]], [[Modelo:Distrito de Malawi]], [[Modelo:Provincia de Marrocos]], [[Modelo:Condado de Suecia]], [[Modelo:Territorio do Canadá]], [[Modelo:Vilaia de Alxeria]], [[Modelo:Freguesía]], [[Modelo:Lugar de Portugal]], [[Modelo:Ficha Departamento de Guatemala]], [[Modelo:Comarcas valencianas]], [[Modelo:Departamento do Senegal]], [[Modelo:Provincia de Burquina Faso]], [[Modelo:Distrito de Albania]], [[Modelo:Estado EUA]], [[Modelo:CidadeUSA]], [[Modelo:Cidade dos EUA]], [[Modelo:Condado de Romanía]], [[Modelo:División de Gambia]], [[Modelo:Cidade dos Países Baixos]], [[Modelo:Continente]], [[Modelo:Provincia de Tailandia]], [[Modelo:Primeira entidade subestatal]], [[Modelo:Municipio de Suecia]], [[Modelo:Comarca de España]], [[Modelo:Cidade]], [[Modelo:Entidade desaparecida]], [[Modelo:País desaparecido]]. |[[:Categoría:Caixas de información sobre xeografía]] |- |<div style="background:#bae3ff; text-align:center;">''' [[Modelo:Xeografía física|Xeografía física]] '''</div> | |[[Modelo:Lago]], [[Modelo:Montaña]], [[Modelo:Cordilleira]], [[Modelo:Corpo de auga]], [[Modelo:Río]], [[Modelo:Ficha de illa]], [[Modelo:Illa]] | * <nowiki>Aínda que as illas son un elemento da xeografía física, moitas veces tamén son parte territorial doutro territorio. Antes de cambiar, probar se se describe mellor con {{</nowiki>[[Modelo:Xeografía política|Xeografía política]]<nowiki>}} ou {{</nowiki>[[Modelo:Xeografía física|Xeografía física]]<nowiki>}}).</nowiki> * (ca:Plantilla:Infotaula indret): [[Modelo:Praia]]. |- | rowspan="2" |Deporte |'''[[Modelo:Club deportivo]]''' |[[Modelo:Club de fútbol]], [[Modelo:Club de fútbol desaparecido]], [[Modelo:Equipo FIBA]], [[Modelo:Equipo NBA]], [[Modelo:Equipo WNBA]], [[Modelo:Equipo de rugby]], [[Modelo:Club de fútbol australiano]], [[Modelo:Club de remo]], [[Modelo:Equipo Ciclista]], [[Modelo:Equipo de béisbol]], [[Modelo:Equipo de fútbol americano]], [[Modelo:Equipo hóckey patíns]], [[Modelo:Equipo de hóckey sobre xeo]], [[Modelo:Equipo das MiLB]], [[Modelo:Equipo da MLB]], [[Modelo:Selección de crícket]], [[Modelo:Escudería de F1]], [[Modelo:Ex-Escudería de F1]] | | |- |<div style="background:#FFE4B5; text-align:center;">''' [[Modelo:Competición deportiva]] '''</div> |[[Modelo:Infobox game score]], [[Modelo:Tempada deportiva]], [[Modelo:Temporada de baloncesto]] |[[Modelo:Competición a motor]], [[Modelo:Tempada liga de fútbol]], [[Modelo:Infobox Copa Mundial de Rugby]], [[Modelo:CampionatoMundialBaloncesto]], [[Modelo:CampionatoEuropeoBasket]]. | |} == Traballo sobre os modelos == Unha vez debatidos os modelos máis comúns sobre os que traballaremos dende esta plataforma, procederase a actuar. Aquí definiremos como serán as novas caixas, as cores, a utilización de imaxes nos cabezallos, etc. [[Conversa Wikipedia:Wikiproxecto modelos#Traballo sobre os modelos|Debaterémolo aquí]]. Unha vez que se remate o traballo, marcaranse cun <code><nowiki>{{Feito}}</nowiki></code> {| class="wikitable" border="1" ! Modelos !! Estado |- | - || - |- | - || - |} == Creación do Modelo: Competición deportiva == * Véxase na subpáxina [[Wikipedia:Wikiproxecto modelos/Competición deportiva]] == Creación do Modelo: Persoa == * Véxase na subpáxina [[Wikipedia:Wikiproxecto modelos/Persoa]] == Creación do Modelo:Xeografía política == *[[Wikipedia:Wikiproxecto modelos/Xeografía política]] *[[Wikipedia:Wikiproxecto modelos/Funcionamento xenérico]] Co obxectivo de mellorar o aproveitamento que se fai de Wikidata na Galipedia a través dos modelos de táboas dos artigos de xeografía, creouse unha lista [[Wikipedia:Wikiproxecto modelos/Xeografía política|lista dos modelos]] actuais desta área, xunto con ligazóns aos artigos nos que están inseridos. Dende esta páxina faremos o plan de actuacións e o seguimento da instalación e probas da Infocaixa de xeografía política. Esta infocaixa forma parte da colección de infocaixas transversais, 100% WD e multilingües que se veñen construíndo en CAwiki dende 2017 para conseguir cubrir todos os artigos dunha área temática específica ou cunha funcionalidade similar, nunhas poucas infocaixas. <u>Transversais</u> para reducir os esforzos de mantemento e homoxeneizar o tratamento dun mesmo concepto que tiñamos replicado en varias infocaixas con distintos formatos e criterios. O motivo do <u>uso integral de WD</u> é mellorar o nivel de actualización da información variable, aproveitando o interese e a información dos editores doutros WP que manteñen WD de forma cooperativa. Aínda que as infocaixas prevén usar parámetros manuais, non os recomendamos por dúas razóns principais: * Cando a información cambia e o editor que a mantivo cambiou de intereses, de tema ou abandonou a comunidade, é moi probable que a información quede desactualizada. Tamén impide que a infocaixa recupere a que xa hai en WD, posiblemente máis actualizada. * Manter a información en WD máis que en configuracións manuais é un acto de xenerosidade cooperativa e unha forma de difundir información da nosa contorna local e cultural, que dificilmente podemos esperar dun editor ás antípodas da nosa contorna. Implementouse a <u>funcionalidade multilingüe</u> para evitar que aquelas WP que decidiron utilizar a versión CAwiki tivesen que facer un esforzo de tradución para adaptala alterando o código interno da infocaixa. Se o código da copia de GLwiki é o mesmo ca o orixinal de CAwiki, incorporar cambios futuros realizados na versión de CAwiki é moito máis sinxelo. Isto non impide que cada comunidade realice as modificacións que considere oportunas <u>na súa copia</u>, pero, como acontece na actualidade coas adaptacións de material doutros WPs, faise responsable do seu mantemento. Finalmente, a incorporación desta infocaixa supón a revisión de moitos modelos e módulos comúns que requirirán un esforzo extra que debe entenderse como un investimento para futuras incorporacións. ---- === Folla de ruta === :::::''(hai unha páxina paralela a isto con [[:ca:Viquiprojecte:Adaptació de plantilles a Wikidata/multilingüe/Notes per gl/Geografia política|actividades de CAwiki]])'' # Inventario de infocaixas #* Identificar a funcionalidade ou os parámetros non [[Plantilla:Infotaula geografia política#Descripció paràmetres|cubertos polo código "máster"]]. (GLwiki) # Cambios a realizar no código mestre para internacionalizalo e facilitar a súa transferencia a GL. (CAwiki) # Identificación e acordo de novas funcionalidades a incorporar ao máster (CAwiki) + (GLwiki) #* códigos xeográficos? # Implementar os 2 puntos anteriores en [[Plantilla:Infobox political geography|Infobox political geography]], [[Plantilla:Infobox political geography/formatglobal|Infobox political geography/formatglobal]], [[Plantilla:Infobox political geography/codes|Infobox political geography/codes]] (CAwiki) # Inventario de módulos e modelos requiridos polo código mestre (CAwiki) # Comprobación de compatibilidade de módulos e modelos cos preexistentes en GL (CAwiki) + (GLwiki) #* Facer os cambios necesarios e realizar probas de compatibilidade cos usos (CAwiki) # Construír dicionario de nomes de parámetros locais e códigos internos (GLwiki) #* Crear pre-modelos e redireccións (GLwiki) # Crear subfuncións iniciais de Wikidata para GL (/i18n /labels /units) (CAwiki) + (GLwiki) #* Personalizacións de module:Itemgroup, Templatestyles e subfuncións de Wikidata #* Traducións de textos fixos. # Instalar en GL e superar as probas (CAwiki) + (GLwiki) === Inventario de infocaixas === {| class="wikitable sortable" |+ !Modelos !Artigos !Parámetros conflitivos !Ten WD !Accións |- |[[:gl:Modelo:Primeira_entidade_subestatal|Modelo:Primeira entidade subestatal]] |[https://tools.wmflabs.org/templatecount/index.php?lang=gl&namespace=10&name=Primeira&#x20;entidade&#x20;subestatal#bottom 515] | |mínimo: (P421, P300) | |- |[[:gl:Modelo:Comarca_galega|Modelo:Comarca galega]] |[https://tools.wmflabs.org/templatecount/index.php?lang=gl&namespace=10&name=Comarca_galega#bottom 59] | |NO | |- |[[:gl:Modelo:Cidade|Modelo:Cidade]] |[[:gl:Especial:Páxinas_que_ligan_con_esta/Modelo:Cidade|5116]] | | | |- |[[:gl:Modelo:Cidade_dos_EUA|Modelo:Cidade dos EUA]] |[[:gl:Especial:Páxinas_que_ligan_con_esta/Modelo:Cidade_dos_EUA|43]] | | | |- |[[:gl:Modelo:CidadeUSA|Modelo:CidadeUSA]] |[[:gl:Especial:Páxinas_que_ligan_con_esta/Modelo:CidadeUSA|52]] | | | |- |[[:gl:Modelo:Concello|Modelo:Concello]] |[[:gl:Especial:Páxinas_que_ligan_con_esta/Modelo:Concello|408]] | | | |- |[[:gl:Modelo:Parroquia|Modelo:Parroquia]] |[[:gl:Especial:Páxinas_que_ligan_con_esta/Modelo:Parroquia|3904]] | | | |- |[[:gl:Modelo:Lugar|Modelo:Lugar]] |[[:gl:Especial:Páxinas_que_ligan_con_esta/Modelo:Lugar|29861]] | | | |- |[[:gl:Modelo:Freguesía|Modelo:Freguesía]] |[[:gl:Especial:Páxinas_que_ligan_con_esta/Modelo:Freguesía|58]] | | | |- |[[:gl:Modelo:Estado_EUA|Modelo:Estado EUA]] |[[:gl:Especial:Páxinas_que_ligan_con_esta/Modelo:Estado_EUA|52]] | | | |- | - - - - Continuar.. | | | | |} === Traducións de textos fixos === Os textos fixos que aparecen na infocaixa (principalmente etiquetas) sitúanse fóra do código do modelo. A maior parte do contido está tirado de WD, pero tamén se atopa en subpáxinas module:wikidades e module:itemgroup que son exclusivas dunha lingua, o que permite que cada comunidade cree a súa propia versión dos textos que se mostrarán. <u>Dende WD</u> obtense: {{AmigableEV}} {| class="wikitable" ! clave utilizada !! Texto CA !! Texto GL !parámetro manual escollido !xustificación !comentarios? |- | P1081 || Índex de Desenvolupament Humà || Índice de Desenvolvemento Humano |IDH | | |- | P112 || fundador || fundador |fundador |(masc)* non existe consenso para flexión de xénero en parámetros de modelos | |- | P122 || Forma de govern || forma de goberno |forma de goberno | | |- | P1336 || territori reivindicat per || territorio reivindicado por | | | |- | P1376 || Capital de || capital de | | | |- | P138 || Epònim || nomeado en referencia a | {| class="wikitable" |nomeado_por |} | | |- | P140 || religió || relixión | | | |- | P1449 || sobrenom || sobrenome |sobrenome |DRAG, consulta Estevoaei | |- | P150 || Conté la subdivisió || contén a división administrativa | | | |- | P1538 || Llars || número de fogares |fogares | | |- | P1546 || Lema || lema | | | |- | P1549 || Gentilici || xentilicio | | | |- | P155 || Anterior || precedido por | | | |- | P156 || següent || sucedido por | | | |- | P1589 || punt més baix || punto máis baixo | | | |- | P172 || grup ètnic || grupo étnico | | | |- | P1885 || catedral || catedral | | | |- | P190 || agermanament amb || irmandado con |irmandado_con | | |- | P194 || Òrgan legislatiu || órgano lexislativo | | | |- | P2046 || Superfície || superficie | | | |- | P206 || Banyat per || bañado por | | | |- | P208 || Òrgan executiu || órgano executivo | | | |- | P209 || Màxima autoritat judicial || máxima autoridade xudicial | | | |- | P2131 || PIB nominal || PIB nominal |PIB | | |- | P2132 || PIB per capita || PIB per cápita |PIB_capita | | |- | P2134 || reserves totals || reservas totais |reservas_totais | | |- | P2135 || exportacions totals || exportacións totais |exportacions |sen acento gráfico | |- | P2136 || importacions totals || importacións totais |importacions |sen acento gráfico | |- | P2238 || Símbol oficial || símbolo oficial | | | |- | P2769 || pressupost || orzamento | {| class="wikitable" |orzamento |} | | |- | P281 || Codi postal || código postal | | | |- | P2852 || Telèfon d'emergències || teléfono de emerxencia | | | |- | P300 || ISO 3166-2 || ISO 3166-2 | | | |- | P35 || cap d'estat || xefe de estado | | | |- | P36 || Capital || capital | | | |- | P361 || Part de || parte de | | | |- | P37 || Idioma oficial || lingua oficial |lingua_oficial | | |- | P38 || Moneda || moeda |moeda | | |- | P417 || patró || santo padrón |padroeiro* |para non confundir con padrón. Fonte RAG e entrada Galipedia específica | |- | P421 || Fus horari || fuso horario | | | |- | P462 || color || cor | | | |- | P463 || membre de || membro de | | | |- | P47 || limita amb || comparte fronteira con | | | |- | P500 || exclavament de || exclave de | | | |- | P501 || enclavament a || enclave en | | | |- | P5141 || longitud de la costa || lonxitude da costa | | | |- | P6 || cap de govern || xefe do goberno | | | |- | P610 || Punt més alt || punto máis alto | | | |- | P78 || Domini de primer nivell || dominio de primeiro nivel | | | |- | P8138 || entitat territorial estadística || situado na entidade territorial estatística | | | |- | P832 || dia festiu || día festivo | | | |- | P85 || Himne || himno | | | |- | P972 || catàleg || catálogo | | | |- | Q1071 || geografia || xeografía | | | |- | Q11398090 || creació || creación | | | |- | Q1149061 || zona lingüística || zona lingüística | | | |- | Q11934751 || Malnom || alcume |alcume |non existe malnome; DRAG, Estevoaei. Problema: o parámetro alcume usase algunhas veces como sobrenome | |- | Q12453 || mesura || medición | | | |- | Q1344924 || Prefix radiofònic || Prefixo radiofónico | | | |- | Q14659 || escut d'armes || brasón | | | |- | Q14660 || bandera || bandeira | | | |- | Q150139 || festa patronal || festa patronal |festa_padron | | |- | Q15284 || municipi || concello | | | |- | Q16868672 || total || total | | | |- | Q17334923 || localització || localización | | | |- | Q177239 || límit || límite matemático | | | |- | Q183366 || territori || territorio | | | |- | Q190200 || altitud || altitude | | | |- | Q22975498 || identificador descriptiu || identificador descritivo | | | |- | Q23008351 || posició || posición | | | |- | Q2390458 || prefix telefònic || prefixo telefónico | | | |- | Q283 || aigua || auga | | | |- | Q29539 || densitat || densidade | | | |- | Q33829 || població humana || poboación | | | |- | Q35127 || lloc web || sitio web |sitio_web | | |- | Q36669 || horari d'estiu || horario de verán | | | |- | Q43229 || organització || organización | | | |- | Q51929311 || ciutat més gran || meirande cidade | |DRAG, Breogan2008 | |- | Q5282797 || dissolució || disolución | | | |- | Q55107540 || altres || outro | | | |- | Q55426287 || dia de mercat || día de mercado | | | |- | Q60313278 || Categoria:Articles de geografia política sense foto || '''''Categoría:Artigos de xeografía política sen imaxes''''' | | | |- | Q6256 || país || país | | | |- | Q665487 || diòcesi || diocese | | | |- | Q7210356 || organització política || organización política | | | |- | Q7590 || transport || transporte | | | |- | Q8134 || economia || economía | | | |- | Q9062186 || predomini lingüístic || lingua predominante | | | |- | Q906278 || codi país || código de país | | | |- | Q92615993 || dades històriques || datos históricos | | | |- | Q111010600 || persones/km² || persoas/km² | | | |- | símbolo unitat || hab./km² || hab./km² | | | |} <u>De '''Wikidades/labels'''</u> obtén: * Os textos da táboa <code>infoboxLabelsFromId</code> que conteñan valores para as etiquetas que non existen en WD ou que atopamos en WD non son axeitados. * Os textos da táboa <code>infoboxlabels</code> que conteñen expresións de etiquetas que podemos atopar e queremos unha redacción simplificada ou diferente. * Os textos da táboa <code>infoboxdata</code> similares á anterior pero para textos que recuperamos como valores das propiedades de WD. En todos os casos, <u>comezaremos aproveitando a versión</u> que existe en [[:gl:Módulo:WikidataFichas/labels|Módulo:WikidataFichas/labels]] e se máis adiante se quere corrixir ou ampliar será posible.<u>De '''Itemgroup/labels'''</u> obtén: Neste módulo non hai textos para traducir por esta infocaixa<!-- {{Wikiproxectos}} [[Categoría:Wikipedia:Wikiproxectos]]--> [[Categoría:Wikipedia:Wikiproxecto modelos]] asr5yil38vexlq9md7c2f6rd7dq21le 0 273605 7104556 4336460 2025-06-23T15:18:51Z Autopistero20502020 127649 Mellora do formato 7104556 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Redo''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Redo, Vilar, Mondariz|Redo]]''', lugar da parroquia de [[Vilar, Mondariz|Vilar]], no concello de [[Mondariz]]; *'''[[Redo, Lamas, San Sadurniño|Redo]]''', lugar da parroquia de [[Lamas, San Sadurniño|Lamas]], no concello de [[San Sadurniño]]; *'''[[Redoi, Valeixe, A Cañiza|Redoi]]''', lugar da parroquia de [[Valeixe, A Cañiza|Valeixe]], no concello da [[A Cañiza|Cañiza]]; *'''[[O Redollo, O Barro, A Baña|O Redollo]]''', lugar da parroquia do [[O Barro, A Baña|Barro]], no concello da [[A Baña|Baña]]; *'''[[Redonde, Fragas, Campo Lameiro|Redonde]]''', lugar da parroquia de [[Fragas, Campo Lameiro|Fragas]], no concello de [[Campo Lameiro]]; *'''[[Redondeliño, Oia, Oia|Redondeliño]]''', lugar da parroquia de [[Oia, Oia|Oia]], no concello de [[Oia]]; *'''[[Redondelle, San Xes da Peroxa, A Peroxa|Redondelle]]''', lugar da parroquia de [[San Xes da Peroxa, A Peroxa|San Xes da Peroxa]], no concello da [[A Peroxa|Peroxa]]; *'''[[Redondiña, San Lourenzo de Aguiar, Outeiro de Rei|Redondiña]]''', lugar da parroquia de [[San Lourenzo de Aguiar, Outeiro de Rei|San Lourenzo de Aguiar]], no concello de [[Outeiro de Rei]]; *'''[[Redondonio, Rebón, Moraña|Redondonio]]''', lugar da parroquia de [[Rebón, Moraña|Rebón]], no concello de [[Moraña]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Redonda|As Redondas|Redondela (homónimos)|Redondelo|Redondo|O Redondo|Albaredo|Barredo|Cerdeiredo|Cerredo|Cotaredo|Culleredo (homónimos)|Escouredo|Espiñaredo|Figaredo|Figueiredo|Figueredo|Ladredo|Laredo|Louredo|Moredo|Nogueiredo|Pedredo|Peredo|Reboredo|O Reboredo|Sobredo|O Touredo|Veredo}} *'''[[Reda, A Canda, Piñor|Reda]]''', lugar da parroquia da [[A Canda, Piñor|Canda]], no concello de [[Piñor]]. {{Control de autoridades}} a6f691ekwh5jy19faxtrlnbzi46826y 0 273988 7104577 7084416 2025-06-23T15:23:01Z Autopistero20502020 127649 7104577 wikitext text/x-wiki {{homónimos}} {{Galizionario|escouredo}} O [[topónimo]] '''Escouredo''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Escouredo, Neiras, Sober|Escouredo]]''', lugar da parroquia de [[Neiras, Sober|Neiras]], no concello de [[Sober]]; *'''[[O Escouredo, Montecubeiro, Castroverde|O Escouredo]]''', lugar da parroquia de [[Montecubeiro, Castroverde|Montecubeiro]], no concello de [[Castroverde]]; *'''[[O Escouredo, Valverde, Monforte de Lemos|O Escouredo]]''', lugar da parroquia de [[Valverde, Monforte de Lemos|Valverde]], no concello de [[Monforte de Lemos]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Escourido|Escoureda|Redo}} *'''[[Escuredos, Meda, A Veiga|Escuredos]]''', lugar da parroquia de [[Meda, A Veiga|Meda]], no concello da [[A Veiga|Veiga]]. {{Control de autoridades}} idij6rgb5pgsi10fjo3fw0urla9xrvp 0 274362 7104832 6717264 2025-06-23T19:51:10Z Niegodzisie 96302 /* Discografía */ 7104832 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Ella Maria Lani Yelich-O'Connor''',<ref name="vevolift">{{cita web| url= http://www.youtube.com/watch?v=vt4OeI3Q6gk| título= Lorde&nbsp;— Beginnings (VEVO LIFT): Brought To You By McDonald's| data-acceso=7 de outubro de 2013 |data=7 de outubro de 2013 |obra= Youtube.com}}</ref> nada en Devonport, [[North Shore City|North Shore]], [[Rexión de Auckland]], [[Nova Zelandia]], o [[7 de novembro]] de [[1996]], máis coñecida polo seu nome artístico '''Lorde''' ({{AFI|ˈlɔrd|}}),<ref name="buzzfeed">{{cita web| url= http://www.buzzfeed.com/rachelysanders/listen-to-lorde-this-teen-singer-from-new-zealand-right-now| título= Listen To This Teen Singer From New Zealand Right Now| editorial= Buzzfeed| data= 26 de abril de 2013| dataacceso= 7 de maio de 2013| autor= Rachel Sanders}}</ref> é unha [[cantautor]]a neozelandesa. O seu primeiro EP, ''[[The Love Club]]'', foi lanzado o [[22 de novembro]] de [[2012]], e o seu primeiro sinxelo, "[[Royals]]", debutou no número un do top corenta de Nova Zelandia, e tamén acadou o primeiro posto na [[Billboard Hot 100|''Billboard'' Hot 100]] por nove semanas en 2013, converténdose na primeira artista neozelandesa en conseguilo. O seu álbum de estrea, ''[[Pure Heroine]]'', foi estreado o [[27 de setembro]] de [[2013]] e a finais dese mesmo ano foi nomeada ao [[Grammy]] en catro categorías,<ref name="elnacional">{{cita web| url= http://www.el-nacional.com/escenas/Lorde-cantara-especial-nominaciones-Grammy_0_312568833.html| título= Lorde cantará en especial de nominaciones a Grammy| editorial= El Nacional (Venezuela)| data= 4 de decembro de 2013| dataacceso= 5 de decembro de 2013| urlarquivo= https://web.archive.org/web/20131204233028/http://www.el-nacional.com/escenas/Lorde-cantara-especial-nominaciones-Grammy_0_312568833.html| dataarquivo= 04 de decembro de 2013| urlmorta= yes}}</ref> gañando dous dos premios. == Discografía == {| class="wikitable" |- ! Álbum !! Ano !! Selo |- | ''[[Pure Heroine]]'' || [[2013]] || [[Lava Records|Lava]], [[Republic Records|Republic]] |- | ''[[Melodrama (álbum)|Melodrama]]'' || [[2017]] || Lava, Republic |- | ''[[Solar Power]]'' || [[2021]] || [[Universal Records]] |- |''Virgin'' |[[2025]] |Universal Records |} == Notas == {{Listaref}} {{Control de autoridades}} {{Música en progreso}} [[Categoría:Cantautores]] [[Categoría:Personalidades de Nova Zelandia]] [[Categoría:Cantantes en lingua maorí]] azi804rz51syathbx8yp6r0kbnh824c 0 274585 7104426 7097379 2025-06-23T13:09:06Z Mark Gasoline 5312 /* Revolución do Euromaidán */ 7104426 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} {{Contén texto cirílico}} '''Viktor Fedorovych Yanukovych''' (en {{lang-uk|Віктор Федорович Янукович}}), nado en [[Ienákiievo]], [[óblast]] de [[Donetsk]], [[Ucraína]], o [[9 de xullo]] de [[1950]], é un [[política|político]] [[Ucraína|ucraíno]] que foi presidente de Ucraína. É o líder do [[Partido das Rexións]], un dos principais [[partido político|partidos políticos]] de Ucraína. Foi xefe do Goberno ucraíno durante tres períodos, e presidente do país. Foi destituído pola [[Rada Suprema]] (Parlamento) o [[22 de febreiro]] de [[2014]] tras as protestas que desencadeou na súa contra a revolución do [[Euromaidán]] en [[Kíiv]]. == Traxectoria == Na súa xuventude estivo dúas veces na cadea cumprindo condenas por cometer delitos comúns. As dúas penas condenárono a un total de 5 anos de cárcere. O 15 de [[decembro]] de [[1967]] foi condenado a 3 anos de prisión por delito de atraco, como membro da banda criminal "Pivnovka",<ref>{{Cita web |url=http://www.pravda.com.ua/news/2006/8/4/45617.htm |título=Ukrainska Pravda 04.08.2006: Primer Ministro Yanukóvich, o la biografía extraoficial, para aquellos que se han olvidado |data-acceso=05/03/2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090903152616/http://pravda.com.ua/news/2006/8/4/45617.htm |dataarquivo=03/09/2009 |urlmorta=yes }}</ref> aínda que a pena foi rebaixada a 1,5 anos con motivo do 50º aniversario da [[Revolución Rusa de 1917|Revolución bolxevique]],<ref>{{Cita web |url=http://www.pravda.com.ua/news/2004/6/9/9815.htm |título=Ukrainska Pravda 09.06.2004: Excursión por los lugares de Gloria de Yanukóvich. |data-acceso=05/03/2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090918170916/http://www.pravda.com.ua/news/2004/6/9/9815.htm |dataarquivo=18/09/2009 |urlmorta=yes }}</ref> pero o [[8 de xuño]] de [[1970]] foi condenado de novo, a dous anos de prisión, por causar graves feridas nunha pelexa.<ref>{{Cita web |url=http://www.pravda.com.ua/news/2006/8/4/45617.htm |título=Ukrainska Pravda 04.08.2006 Primer Ministro Yanukóvich, o la biografía extraoficial, para aquellos que se han olvidado |data-acceso=05/03/2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090903152616/http://pravda.com.ua/news/2006/8/4/45617.htm |dataarquivo=03/09/2009 |urlmorta=yes }}</ref> Con estes antecedentes é considerado un duro.<ref>[http://www.elsiglodetorreon.com.mx/noticia/121213.convocan-huelga-politica-en-ucrania.html El Siglo de Torreón, 25.11.2004. Convocan huelga política en Ucrania]</ref> En canto á súa vida política, foi [[gobernador]] do [[óblast]] de [[Donetsk]] (a súa cidade natal) de [[1997]] a [[2002]]. Foi primeiro ministro de Ucraína en dous períodos, desde o 21 de novembro de [[2002]] até o 31 de decembro de [[2004]], e dende o 4 de agosto de [[2006]] até o 16 de novembro de [[2007]], cando renuncia tras as eleccións dese ano. Foi o segundo candidato máis votado nas eleccións presidenciais ucraínas de [[2004]], e o seu partido o máis votado nas eleccións lexislativas de [[2006]] e [[2007]]. Nas eleccións presidenciais de [[2004]], sendo primeiro ministro, foi candidato a presidente co apoio do presidente [[Leonid Kuchma]], contra o candidato opositor [[Viktor Yushchenko]]. Para evitaren a posíbel vitoria de Yushchenko, os partidarios de Yanukovych denunciaron [[fraude electoral]], declarándoo gañador. Este feito provocou a [[Revolución laranxa]], e a revogación, por decisión do Tribunal Supremo de Ucraína, dos resultados das eleccións, e convocando outras, que gañou Yushchenko, polo que Yanukovych viuse obrigado a dimitir como primeiro ministro. Novamente presentouse ás eleccións presidenciais de [[2009]], nas que obtivo a vitoria sobre a súa rival [[Iulia Timoshenko]] co 52 % dos votos. Tomou posesión do cargo en [[2010]]. O [[3 de xullo]] de [[2012]] aprobouse unha lei que outorgaba ao [[lingua rusa|ruso]] o carácter de lingua cooficial, xunto co ucraíno, en [[Crimea]] e na parte oriental do país. En realidade, Yanukovych pretendía que o ruso fora cooficial en toda Ucraína, pero iso implicaba unha emenda constitucional que requiría a aprobación de polo menos 300 deputados.<ref>"Kiev apacigua a los defensores del ruso". ''La Voz de Galicia'', 05/03/2014.</ref> A popularidade de Yanukovych empezou a decaer cando, no mesmo ano de 2012, producíronse protestas contra o procesamento e arresto da líder opositora, líder do bloque prooccidental e dereitista, Iulia Timoshenko. Como resposta, os líderes occidentais europeos boicotearon a [[Eurocopa 2012]], celebrada en [[Polonia]]-[[Ucraína]].<ref>Agás Mariano Rajoy, que asistiu á final, que gañou España.</ref> As protestas foron aínda maiores cando, a finais de xullo, aprobou mediante lei a implantación do [[ligua rusa|ruso]] como segunda lingua oficial, coa finalidade de colleitar votos das provincias do leste e do sur, que contan cunha gran porcentaxe de poboación rusófona. O pasado delituoso de Yanukovych foi un dos argumentos dos seus opoñentes durante a [[Revolución laranxa]].<ref>[http://www.elmundo.es/elmundo/2004/12/20/internacional/1103566026.html Yúshchenko acusa a Yanukóvich en televisión de robarle la victoria]</ref> Os partidarios de Yanukovych alegaron que en [[1978]] o Tribunal Rexional de Donetsk lle quitara as sancións, e que por iso en [[1980]] puido ingresar no [[Partido Comunista da Unión Soviética]], despois de graduarse na Universidade Técnica Nacional de Donetsk (por correspondencia) como enxeñeiro mecánico. Os opositores afirmaron que esta absolución do Tribunal Rexional era unha falsificación. O [[8 de febreiro]] de [[2005]], a fiscalía de Donetsk reiniciou as investigacións sobre esta acusación. E en xuño determinou que durante o período de 2002 a 2004 os partidarios de Yanukovych falsificaran estes documentos, e que os documentos orixinais de 1978 desapareceran.<ref>{{Cita web |url=http://glavred.info/archive/2006/07/21/153018-16.html |título=Glavred.info 21.07.2006 |data-acceso=05 de marzo de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20081120161258/http://glavred.info/archive/2006/07/21/153018-16.html |dataarquivo=20 de novembro de 2008 |urlmorta=yes }}</ref> O 25 de xaneiro de 2006 o ministro do Interior, Iuri Lutsenko, declarou que a investigación dos documentos sobre a suposta anulación dos antecedentes penais demostrara que estes documentos foran falsificados.<ref>[http://korrespondent.net/ukraine/politics/143172 Glavred.info]</ref> Durante a súa estadía no poder, Yanukovych obtivo os títulos de doutor en Ciencias Económicas e Profesor. Os seus opositores afirmaron que obtivo os títulos inmerecidamente e usando os mecanismos do poder.<ref>{{Cita web |url=http://www.pravda.com.ua/news/2004/9/21/12046.htm |título=La planilla llenada por Yanukóvich a mano, con numerosos errores ortográficos |data-acceso=05 de marzo de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20091124201616/http://www.pravda.com.ua/news/2004/9/21/12046.htm |dataarquivo=24 de novembro de 2009 |urlmorta=yes }}</ref> En clara alusión a Yanukovych, o [[24 de setembro]] de [[2007]], [[Iulia Timoshenko]], líder do bloque que leva o seu nome (BYUT), propuxo prohibir por lei que as persoas con antecedentes penais puidesen ocupar altos postos do Estado, en particular, os de presidente, primeiro ministro, deputado, membro do goberno, xuíz e fiscal: {{cita|''"En todos os países civilizados, os delincuentes postos en liberdade tras cumprir a condena encóntranse baixo un rigoroso control da sociedade e os respectivos organismos controladores. No mellor dos casos, danlles un traballo que non ten grande importancia social. Só aquí, en Ucraína, tales individuos non encontran ningún obstáculo para pretender a presidencia do país, ser primeiro ministro, ou diputado. Cómpre poñer fin a esta práctica. Se tales persoas non se van elas mesmas, quitarémolas do poder pola lei."''<ref>[https://noticiaslatam.lat/20070924/80664227.html Timoshenko propone prohibir a las personas con antecedentes penales ocupar altos puestos de Estado]</ref>}} == Revolución do Euromaidán == {{Artigo principal|Euromaidán}} [[Ficheiro:Євромайдан 02 лютого 2014 Київ.JPG|250px|miniatura|Manifestantes na Praza da Independencia (Maidán) en [[Kíiv]].]] O [[30 de marzo]] de [[2012]] Yanukovych e os líderes da [[Unión Europea]] asinan un tratado de adhesión de Ucraína á UE. Porén, este tratado non se leva a cabo pois unha das exixencias para a unión era a liberación de Timoshenko e Lutsenko. As negociacións estancaríanse durante un ano. Meses antes do inicio das protestas, Yanukovych promete ao pobo levar a cabo as reformas necesarias para que Ucraína entre na UE. A razón disto foi a caída da produción industrial que estaba sufrindo o país ao longo de [[2013]]. Yanukovych asistiu ao cumio da UE os días 28 e 29 de novembro de 2013 en [[Vilnius]] (onde orixinalmente estaba previsto que o Acordo de Asociación se asinase o 29 de novembro de 2013). Pero o acordo non se asinou. [[Rusia]] prometeu axudar economicamente a Ucraína se esta desistía das súas aspiracións europeístas. O [[21 de novembro]] de [[2013]] estala en [[Kíiv]] unha serie de concentracións organizadas sobre todo por gupos [[fascismo|fascistas]], como "Svodoba" (Liberdade), na Praza da Independencia, exixindo ao Goberno retomar o diálogo coa Unión Europea. A concentración aglomerou a centos de miles de persoas, de variadas ideoloxías, na praza e nas rúas adxacentes, con discursos diarios de líderes políticos opositores e iconas culturais estranxeiros que viñan en sinal de motivación e apoio. A comezos de xaneiro de [[2014]] as protestas foron radicalizándose e expandíndose ao longo do centro e o oeste do país, de maioría nacionalista e ucraínofalante, e con algúns focos no leste, maioritariamente rusofalante e rusófila, porque xa non só a exixencia era o cambio económico cara a [[Europa]], senón o cambio total de goberno. A noite entre o 19 e o 20 de febreiro, Yanukovych e os principais líderes da oposición ([[Vitali Klitschko|Vitali Klichkó]], [[Arseni Iatseniuk]] e [[Oleg Tiagnibok]]) acordaron unha tregua e o desarmamento das barricadas colocadas na praza da capital anteriormente como medida de contención ás forzas policiais. == Fuxida e destitución == O [[21 de febreiro]] aprobouse un acordo entre Yanukovych e a oposición para adiantar as eleccións, formar un Goberno de transición, volver á Constitución de 2004 −a cal conta con emendas respecto á Constitución de 1996− e frear a violencia. Na madrugada do 21 ao 22 de febreiro, o presidente Viktor Yanukovych, sen pasar pola súa residencia en [[Mezhyhirya]], onde varios camións e helicópteros recollían os seus aparellos, e sen informar ao Parlamento, abandonou a capital e desapareceu en dirección descoñecida. O 22 de febreiro, pola mañá, a Rada Suprema (Parlamento) tomou o control do país votando, por maioría, a volta á Constitución de 2004, acordada o día anterior. Só despois de dita volta ao sistema político parlamentario, en lugar do presidencial, [[Aleksandr Turchínov]] asumiu a presidencia do Parlamento, previa renuncia por escrito do presidente anterior, [[Vladímir Ribak]], que excusou a súa ausencia á sesión plenaria por motivos familiares. Ao día seguente, Turchínov foi nomeado así mesmo, primeiro ministro en funcións col fin de realizar a coordinación das tarefas do Goberno. == Asilo na Federación Rusa == O 28 de febreiro Yanukovych reapareceu en [[Rostov do Don]], en territorio da [[Rusia|Federación rusa]], onde ofreceu unha conferencia de prensa.<ref>[http://internacional.elpais.com/internacional/2014/02/28/actualidad/1393594278_802845.html Yanukóvich niega desde Rusia legitimidad al Parlamento ucranio]</ref> relatando a traxectoria da súa fuxida e denunciando un presunto golpe de Estado. O deposto presidente de Ucraína afirmou que seguía considerándose o xefe de Estado lexítimo de Ucraína, e pediu a [[Rusia]] que garantise a súa seguridade, solicitude que foi satisfeita, segundo fontes locais rusas. === Mensaxe e situación de Crimea === ''"Eu, Viktor Fiódorovich Yanukovych, diríxome ao pobo de Ucraína. Como antes, considérome o xefe lexítimo do Estado ucraíno, elixido pola vontade libremente expresada dos cidadáns ucraínos", sinala o texto. "Lamentabelmente, todo o que ocorre agora na [[Rada Suprema]] de [[Ucraína]] non e lexítimo"''. Yanukovych asegurou que as decisións que se adoptan nestes momentos na Rada Suprema (Parlamento) tómanse en ausencia de moitos dos membros do Partido das Rexións -a súa propia formación- e doutros grupos, que temen pola súa vida, e algún dos cales foron vítimas de violencia e víronse obrigados a abandonar Ucraína de maneira ilegal. ''"É evidente que o pobo do sueste de Ucranía e [[Crimea]] (zonas rusofalantes) non acepta o baleiro de poder e o que está ocorrendo no país, cando os dirixentes dos ministerios son elixidos por unha multitude nunha praza",'' engadiu Yanukovych. O deposto presidente ucraíno tamén afirmou que calquera orde que se dea ás Forzas Armadas e aos servizos de seguridade para intervir nos asuntos internos políticos do país será ilegal e criminal. E anunciou que estaría determinado a loitar até o final polo cumprimento ''"dos importantes acordos alcanzados para sacar a Ucraína da súa profunda crise política"'', en referencia ao acordo que el susbcribiu o 21 de febreiro coa entón oposición e a mediación da [[Unión Europea]]. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} === Outros artigos === * [[Revolución laranxa]] * [[Viktor Yushchenko]] * [[Euromaidán]] * [[Historia de Ucraína]] === Ligazóns externas === * [http://www.ya2008.com.ua/eng/ Páxina persoal de Viktor Yanukovych] * [http://www.kmu.gov.ua/kmu/control/en/publish/article?showHidden=1&art_id=85175689&cat_id=1290720&ctime=1184067660889 Portal oficial do Goberno de Ucraína, Biografía de Viktor Yanukovych] {{en}} * [http://www.cidob.org/es/documentacion/biografias_lideres_politicos/europa/ucrania/viktor_yanukovych Biografía de Viktor Yanukovych polo CIDOB] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140301202833/http://www.cidob.org/es/documentacion/biografias_lideres_politicos/europa/ucrania/viktor_yanukovych |date=01 de marzo de 2014 }} {{es}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Yanukovych, Viktor}} [[Categoría:Presidentes de Ucraína]] [[Categoría:Primeiros ministros de Ucraína]] [[Categoría:Alumnos da Universidade Nacional Técnica de Donetsk]] ocjfrm39h0vsizxahr6ya2hyifcvlxd 0 274630 7104645 6793155 2025-06-23T15:58:18Z Autopistero20502020 127649 7104645 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|puma}} {{Galizionario|rega}} O [[topónimo]] '''A Pumarega''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[A Pumarega, Castroverde|A Pumarega]]''', parroquia do concello de [[Castroverde]]; **'''[[A Pumarega, A Pumarega, Castroverde|A Pumarega]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[A Pumarega, A Graña de Vilarente, Abadín|A Pumarega]]''', lugar da parroquia da [[A Graña de Vilarente, Abadín|Graña de Vilarente]], no concello de [[Abadín]]; *'''[[A Pumarega, Rioaveso, Cospeito|A Pumarega]]''', lugar da parroquia de [[Rioaveso, Cospeito|Rioaveso]], no concello de [[Cospeito]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|O Pumar|A Rega}} {{Control de autoridades}} ne3aznet36w5pkz752nv6xb7trhw8ie 0 275584 7104634 7048098 2025-06-23T15:54:58Z Autopistero20502020 127649 7104634 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|regada}} O [[topónimo]] '''A Regada''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[A Regada, A Veiga, Celanova|A Regada]]''', lugar da parroquia da [[A Veiga, Celanova|Veiga]], no concello de [[Celanova]]; *'''[[A Regada, Araúxo, Lobios|A Regada]]''', lugar da parroquia de [[Araúxo, Lobios|Araúxo]], no concello de [[Lobios]]; *'''[[A Regada, Carazo, Pol|A Regada]]''', lugar da parroquia de [[Carazo, Pol|Carazo]], no concello de [[Pol]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|As Regadas|O Regado|Espedregada|A Rega}} {{Control de autoridades}} rrm29j514h0nmt3yp5rf1gnxk0rszhd 7104640 7104634 2025-06-23T15:57:16Z Autopistero20502020 127649 /* Outros artigos */ 7104640 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|regada}} O [[topónimo]] '''A Regada''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[A Regada, A Veiga, Celanova|A Regada]]''', lugar da parroquia da [[A Veiga, Celanova|Veiga]], no concello de [[Celanova]]; *'''[[A Regada, Araúxo, Lobios|A Regada]]''', lugar da parroquia de [[Araúxo, Lobios|Araúxo]], no concello de [[Lobios]]; *'''[[A Regada, Carazo, Pol|A Regada]]''', lugar da parroquia de [[Carazo, Pol|Carazo]], no concello de [[Pol]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|As Regadas|O Regado|Espedregada|A Rega|Regata (homónimos)}} {{Control de autoridades}} tjlzjwsh7g738z7p88juzipon46qwff 0 276265 7104848 6873523 2025-06-23T19:59:16Z O Breixo 127505 7104848 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Marten's Poltava.jpg |descrición_imaxe = ''Batalla de Poltava'' por [[Denis Martens o Mozo]], cadro pintado en 1726. |resultado = Vitoria decisiva rusa |combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of Sweden.svg |24px]] [[Suecia]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Flag of the Russian Empire (black-yellow-white).svg |24px]] [[Imperio Ruso]] |comandante1 = Mariscal de Campo [[Carl Gustaf Rehnskiöld]] |comandante2 = [[Tsar]] [[Pedro I de Rusia]] |soldados1 = 17.000 atacando, 8000 tomando Poltava |soldados2 =42.000 a 45.000 (segundo algúns até 60.000)<br />72 canóns |baixas1 = 6900 feridos e mortos<br />2800 prisioneiros |baixas2 = 1345 mortos<br />3200 feridos }} [[Ficheiro:Mazepa2.JPG|miniatura|305px|[[Carlos XII de Suecia|Carlos XII]] (sentado) e o [[atamán]] [[cosacos|cosaco]] [[Iván Mazepa]] no río [[Río Dniéper|Dniéper]], despois da batalla. Cadro de [[Gustaf Cederström]].]] A '''batalla de Poltava''' librouse entre os exércitos do [[tsar]] [[Pedro I de Rusia]] e o [[rei]] [[Carlos XII de Suecia|Carlos XII]] de [[Suecia]], o [[8 de xullo]] de [[1709]], e foi unha das máis famosas batallas da [[Gran Guerra do Norte]]. Terminou coa vitoria [[Imperio Ruso|rusa]], iniciando así a fin do [[Reino de Suecia]] como superpotencia en [[Europa]]. == Batalla == Cando a batalla se iniciou, Carlos XII tiña cerca de 20.000 homes, en tanto que Pedro I dispoñía de 45.000. Para empeorar a situación inicial dos suecos, Carlos XII foi ferido nun pé por un francotirador ruso o 17 de xuño, durante o sitio á fortaleza e mentres inspeccionaba os postos de avanzada suecos en [[Vorskla]]. Esta circunstancia obrigouno a transferir o mando ao mariscal de campo [[Carl Gustav Rehnskiöld]]. Este planeou entón romper as liñas rusas e fuxir cara ao norte. A batalla comezou ás 3:45 da madrugada do [[28 de xuño]], antes do amencer, co avance das tropas suecas contra as liñas fortificadas rusas. A formulación inicial da acción ofensiva foi ao modo tradicional, cos suecos mellor adestrados atacando o flanco esquerdo e o centro dos rusos e conquistando algunhas posicións defensivas rusas. Os suecos parecían inicialmente ter vantaxe, pero esta foi anulada rapidamente. No amencer, o día estaba xa moi cálido e húmido, co Sol escurecido polo fume dos canóns e o fogo dos [[mosquete]]s. Pedro I tiña un número considerabelmente superior de soldados de infantaría, o que lle permitiu que, mentres atacaba as forzas suecas con fogo graneado de artillaría, numerosas unidades de infantes —que alcanzaban os 25.000 homes— reforzaran o centro. Estas unidades despregáronse aproximadamente ás 9:00, no exterior da fortificación, e foron apoiadas por 73 canóns pesados. A infantaría sueca, ao mando do xeneral Lewenhaupt, intentou atacar a infantaría rusa que tiña enfronte. Pero o avance sueco pronto vacilou, e as pobres comunicacións entre as liñas conduciron a unha desorientación adicional entre as unidades suecas. Para empeorar as cousas, outra sección sueca, baixo o mando do xeneral Roos, quedou illada nas trincheiras defensivas rusas cando unha columna de cerca de 4000 reforzos rusos volveron a ocupar as posicións fortificadas, atrapando a Roos a a súa forza de 2600 homes. Con máis de 1000 baixas e con pouca munición, Roos foi forzado a renderse. Ao norte, o ataque sueco debilitouse cando un contraataque ruso, comezado ás 10:10 cunha forza de cabalaría ao mando do xeneral [[Aleksandr Danílovich Ménshikov|Ménshikov]], atacou o flanco dereito sueco illando á infantaría sueca, que quedou fronte á infantaría rusa do centro, mandada por Pedro I en persoa. Ás 10:30 outra sección de cabalaría rusa, mandada polo xeneral Bauer, atacou o flanco e a retagarda esquerda suecas, rompendo as súas liñas en 15 minutos. Vendo a derrota do seu exército, Carlos XII ordenou a retirada ás 11:00. Ao mediodía, a batalla concluíra, pois a cabalaría rusa reagrupara os extraviados no campo de batalla e volvera ás súas propias liñas. O rei sueco reuniu entón o resto das súas tropas e o tren da bagaxe, e retirouse ao sur un pouco máis tarde, o mesmo día, abandonando o sitio de Poltava. Os rusos perseguiron os suecos que se dirixían ao río [[Río Dniéper|Dniéper]], logrando tres días máis tarde a rendición en [[Perevolochna]], o [[1 de xullo]]. Carlos XII logrou atravesar o [[río Prut]], xunto coa súa garda persoal e algúns altos oficiais, dirixíndose á cidade de [[Bender, Moldova|Bender]], no [[Imperio Otomán]], onde encontrou refuxio. == Consecuencias == Case todo o exército sueco que sobreviviu, cuxos efectivos chegaban a varios miles, capitulou en Perevolchna o 11 de xullo de 1709. Os prisioneiros foron postos a traballar na construción da nova cidade de [[San Petersburgo]]. A Carlos XII e a [[Iván Mazepa]], [[atamán]] [[cosaco]]s que desertara do exército de Pedro I, permitíuselles escapar con aproximadamente 1500 homes a Bender, [[Principado de Moldova|Moldova]], cidade daquela controlada polo [[Imperio Otomán]]. Carlos XII pasou cinco anos exiliado alí antes de poder volver a [[Suecia]]. Mazepa morreu en Bender no ano seguinte (1708). == A batalla de Poltava na cultura == A batalla foi evocada en ''[[Poltava (poema)|Poltava]]'', un poema de [[Alexander Pushkin]] escrito en [[1828]]-[[1829|9]], que inspirou a [[ópera]] ''[[Mazepa]]'', con música de [[Piotr Ilich Tchaikovski]], estreada en [[1883]]. Tamén se relata no monumental [[filme]] [[Suecia|sueco]] de [[1925]] ''Karl XII'', con [[Gösta Ekman]] como rei Carlos XII e o actor emigrado ruso Nicolai de Seversky como Pedro I.<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0015969/ The Internet Movie Database]</ref> A batalla tamén aparece no filme [[Rusia|ruso]] estreado no [[2007]] titulado Слуга государев, ''Sluga gosudarev'' (en inglés, ''The Sovereign's Servant'').<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0476695/ The Internet Movie Database].</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === * Adlerfelt, G. (1740): ''The Military History of Charles XII, King of Sweden, Written by the Express Order of His Majesty''. Londres, 3 vols. * Englund, Peter (1992): ''The Battle of Poltava: The Birth of the Russian Empire''. Londres. * Konstam, Angus (1994): ''Poltava 1709, Russia Comes of Age''. Osprey Campaign #34. Osprey Publishing. === Outros artigos === * [[Iván Mazepa]] === Ligazóns externas === * [http://www.encyclopediaofukraine.com/pages/P/O/PoltavaBattleof.htm Battle of Poltava] {{en}}. * [https://web.archive.org/web/20090904011834/http://www.euronet.nl/users/sota/haggman.html Sequel to Poltava] {{en}}. {{Barra portal|Rusia|Suecia|Historia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas do século XVIII]] [[Categoría:Historia de Rusia]] [[Categoría:Historia de Suecia]] [[Categoría:1709]] 4vvkxu0xwdbg7i05dsjxw0y32sihzgm 0 276931 7104497 7104262 2025-06-23T14:28:54Z Chairego apc 25871 actualizo datos de poboación 7104497 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Rapadoiro|O Rapadoiro}} {{Lugar |nome = O Rapadoiro |imaxe = |lenda = |parroquia = Anxeriz |concello = Tordoia |ano = 2024 |poboación = 18 }} '''O Rapadoiro''' é un lugar da parroquia de [[Anxeriz, Tordoia|Anxeriz]], no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] de [[Tordoia]] da [[comarca de Ordes]]. Segundo o [[Instituto Galego de Estatística|IGE]], en [[2024]] tiña 18 habitantes (8 homes e 1'0 mulleres).<ref name="IGE">{{Cita web|url= https://www.ige.gal/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp |título= IGE - Nomenclátor estatístico de Galicia |editor= IGE|lingua= [[Lingua galega|galego]]|data-acceso= 23 de xuño de 2025}}</ref> == Lugares e parroquias == === Lugares de Anxeriz === {{Lp Anxeriz, Tordoia}} === Parroquias de Tordoia === {{Tordoia}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === *[[Lugares de Tordoia]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Rapadoiro, O}} [[Categoría:Lugares de Tordoia]] 93cx6zyxtkzre2t3z87u17w3m438ab1 7104498 7104497 2025-06-23T14:28:59Z Chairego apc 25871 7104498 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Rapadoiro|O Rapadoiro}} {{Lugar |nome = O Rapadoiro |imaxe = |lenda = |parroquia = Anxeriz |concello = Tordoia |ano = 2024 |poboación = 18 }} '''O Rapadoiro''' é un lugar da parroquia de [[Anxeriz, Tordoia|Anxeriz]], no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] de [[Tordoia]] da [[comarca de Ordes]]. Segundo o [[Instituto Galego de Estatística|IGE]], en [[2024]] tiña 18 habitantes (8 homes e 10 mulleres).<ref name="IGE">{{Cita web|url= https://www.ige.gal/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp |título= IGE - Nomenclátor estatístico de Galicia |editor= IGE|lingua= [[Lingua galega|galego]]|data-acceso= 23 de xuño de 2025}}</ref> == Lugares e parroquias == === Lugares de Anxeriz === {{Lp Anxeriz, Tordoia}} === Parroquias de Tordoia === {{Tordoia}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === *[[Lugares de Tordoia]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Rapadoiro, O}} [[Categoría:Lugares de Tordoia]] izqss0srq1akva0rag9w0pbho4uzvfw 0 277083 7105253 7042429 2025-06-24T07:52:16Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105253 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | name = Cardo da ribeira | image = Eryngium maritimum 2.jpg | image_width = 240 px | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Magnoliopsida]] | ordo = [[Apiales]] | familia = [[Apiaceae]] | subfamilia = [[Saniculoideae]] | tribus = [[Saniculeae]] | genus = [[Eryngium]] | species = '''Eryngium maritimum''' | species_authority = [[Carl von Linné|L.]] }} [[Ficheiro:Eryngium maritimum MHNT.BOT.2008.1.8.jpg|240px|miniatura|''Eryngium maritimum'']] [[Ficheiro:Illustration Eryngium maritimum0.jpg|240px|miniatura|Illustracion]] [[Ficheiro:Eryngium maritimum 1.jpg|240px|miniatura|Toda a planta, Meia Praia, Lagos, Portugal]] [[Ficheiro:Eryngium maritimum - Mikolajek nadmorski R51 ubt.jpg|240px|miniatura|Imaxe tomada en Rewa, Polonia, 2005]] O '''cardo da ribeira'''<ref>Nome vulgar galego no dicionario da [[RAG]] (http://www.portaldaspalabras.org/buscador?palabra=cardo&sinom=0&homonimo= {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140407070558/http://www.portaldaspalabras.org/buscador?palabra=cardo&sinom=0&homonimo= |date=07 de abril de 2014 }}) e en numerosas fontes: ''Vocabulario multilingüe de organismos acuáticos'' Santiago de Compostela, Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades, 2000; ''Termos esenciais de botánica'', Universidade de Santiago de Compostela, 2004</ref> ('''''Eryngium maritimum''''') é unha [[planta perenne]] pertencente á familia das [[apiáceas]]. É nativa das rexións costeiras de [[Europa]], cultivada frecuentemente en [[xardinaxe]] polas súas [[flor]]es de cor azul metálica. Moi común nas dunas das [[praia]]s galegas. == Descrición == É unha planta vivaz [[psamófila]], é dicir, medra preferentemente en terreos areentos, e conta cunha roseta basal, da que agroman [[talo]]s duros e espiñentos, dunha característica cor azulada ou prateada, que acadan os 50 [[centímetro]]s de altura. Estes talos teñen un miolo esponxoso abrancazado. Follas basais de 8x25-5x16 cm, moi coriáceas, máis largas ca longas, suborbiculares, palmatilobadas ou cordadas, con nervios prominentes e con 3-5 lobos espiñentos, sendo o central máis estreito; pecíolo enteiro, uns2/3 alonxitude da lámina. As follas caulinares miden 2–5&nbsp;cm, ovovadas e con tres lobos apicais espiñentos. Flores azuladas, en grosos capítulos subglobosos de 10-30 x 10–25&nbsp;mm, dispostos en dicasios ou tricasiso e arrodeados por un envolucro de brácteas oblongo - cuneadas, con 1-3 pares de espiños maiores ca o capítulo e de textura semellante ás follas; os sépalos, 4–5&nbsp;mm, maiores ca os pétalos, lanceolados, cun nervio central prominente que se prolonga en forma de espiño; pétalos estreitos, erectos, cunha fenda marcada. Froito escamoso. Florean entre xullo e outubro<ref>Web de Asturnatura - http://www.asturnatura.com/especie/eryngium-maritimum.html</ref>. == Hábitat == En [[duna]]s primarias e secundarias. Acompáñase de [[gramínea]]s propias dos sistemas dunares costeiros non estabilizados. == Usos == Os talos tenros consómense ocasionalmente coma substituto do [[espárrago]], considerándose [[afrodisíaco]]s. É lixeiramente doce, e o cheiro lembra ao da cenoura. == Cultura == Durante o [[Isabel I de Inglaterra|período isabelino]], as raíces confeitadas desta planta foron vendidas coma doces chamados ''eringoes''. Disque ten propiedades [[afrodisíaca]]s , e neste sentido cítanse por [[Falstaff]] nas ''[[As alegres comadres de Windsor|Alegres comadres de Windsor]]'' de [[Shakespeare]] :<ref>{{cita web |autor=William Shakespeare |título=The Merry Wives of Windsor |obra=Open Shakespeare |editor=Open Knowledge Foundation |url=http://openshakespeare.org/resource/view/70 |data-acceso=01 de abril de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20101127142325/http://www.openshakespeare.org/resource/view/70 |dataarquivo=27 de novembro de 2010 |urlmorta=yes }}</ref> * ''Let the sky rain potatoes;<br />let it thunder to the tune of Green-sleeves,<br />hail kissing-comfits and snow eringoes,<br />let there come a tempest of provocation...''<br />(William Shakespeare, "The Merry Wives of Windsor", Act 5, scene v) == Nomes comúns == Alén de '''cardo da ribeira''', tamén recibe os nomes de '''cardo bravo''' e '''cardo marítimo'''.<ref>[http://sli.uvigo.es/DdD/ddd_pescuda.php?lang=gl&pescuda=Eryngium&tipo_busca=cientifico&acentos=n&comodins=s#LosadaFlora1992 en Dicionario de dicionarios (DdD)]</ref> == Taxonomía == ''Eryngium maritimum'' foi descrita por [[Carl von Linné]] e publicado en ''[[Species Plantarum]]'' 1: 233. 1753.<ref name = Trop>{{cita web |url=http://www.tropicos.org/Name/1700397 |título= ''{{PAGENAME}}''|dataacceso=30 de setembro de 2012 |formato= |obra= Tropicos.org. [[Missouri Botanical Garden]]}}</ref> ;[[Citoloxía]]: Número de [[cromosoma]]s de ''Eryngium maritimum'' (Fam. Umbelliferae) e táxones infraespecíficos: 2n=16<ref>Chromosome studies in some Mediterranean and south European flowering plants. Larsen, K. (1956) Bot. Not. 109(3): 293-307</ref> ;[[Etimoloxía]]: '''''Eryngium''''': nome xenérico que probabelmente fai referencia á palabra que lembra ao [[ourizo cacho|ourizo]]: "Erinaceus" (especialmente desde o [[idioma grego|grego]] "erungion" = "ción"), senón que tamén podería derivar de "eruma" (= protección), en referencia ás follas espiñentas das plantas deste tipo. '''''maritimum''''': [[epíteto]] [[latín|latino]] que significa "marítimo, mariño, achegado á beiramar".<ref>[http://www.winternet.com/~chuckg/dictionary/dictionary.118.html en Epítetos Botánicos]</ref> ; [[sinonimia (bioloxía)|Sinonimia]]: * ''Eryngium marinum'' Garsault<ref>[http://www.theplantlist.org/tpl/record/kew-2799418 ''{{PAGENAME}}'' en PlantList]</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} {{Wikispecies|Eryngium maritimum}} === Bibliografía === # Gleason, H. A. 1968. The Choripetalous Dicotyledoneae. vol. 2. 655 pp.&nbsp;In H. A. Gleason Ill. Fl. N. U.S. (ed. 3). New York Botanical Garden, Nova York. # Gleason, H. A. & A.J. Cronquist. 1991. Man. Vasc. Pl. N.E. U.S. (ed. 2) i–910. New York Botanical Garden, Bronx. # Mathias, M. E. & L. Constance. 1941. A synopsis of the North American species of Eryngium. Amer. Midl. Naturalist 25(2): 361–387. # Radford, A. E., H. E. Ahles & C. R. Bell. 1968. Man. Vasc. Fl. Carolinas i–lxi, 1–1183. University of North Carolina Press, Chapel Hill. === Ligazóns externas === * [http://www.schutzstation-wattenmeer.de/wissen/stranddistel.html Información adicional (en alemán) e imaxes] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090727022811/http://www.schutzstation-wattenmeer.de/wissen/stranddistel.html |date=27 de xullo de 2009 }} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Eryngium]] [[Categoría:Plantas medicinais]] [[Categoría:Flora de Galicia]] [[Categoría:Flora de Europa]] [[Categoría:Plantas alucinóxenas]] [[Categoría:Plantas descritas en 1753]] [[Categoría:Taxons descritos por Linné]] 5k5dvi09r5gpq982i7cyjnvaji5hskg 0 281172 7104852 6960217 2025-06-23T20:00:00Z O Breixo 127505 7104852 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = La batalla de Tudela, por January Suchodolski.jpg |descrición_imaxe = ''Batalla de Tudela''.<br/> [[Óleo sobre lenzo]] de January Suchodolski, 1827.<br/> Museo Nacional de [[Varsovia]] |resultado = Vitoria francesa |combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of France.svg|25px|Bandeira de Francia.]] [[Primeiro Imperio Francés]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg|25px]] [[Reino de España]] |comandante1 = [[Jean Lannes|Mariscal Lannes]]<br />[[François Joseph Lefebvre]] <br />[[Michel Ney]]|comandante2 = [[Francisco Javier Castaños]]<br />[[José de Palafox y Melci]]<br />[[Tenente Xeneral Conde de Villariezo|Conde de Villariezo]]<br />[[Juan O'Neylle|Mariscal Juan O'Neylle]]<br />[[Mariscal Lapeña]]<br />[[Pedro Grimarest Oller]]<br />[[Pedro Agustín Girón]] |soldados1 = 30.000 infantes,<br />5000 cabalos,<br />60 canóns |soldados2 = 33.000 entre regulares e milicianos |baixas1 = 544 mortos,<br />513 feridos,<br />21 oficiais. |baixas2 = 3000 mortos,<br />3000 prisioneiros,<br />30 canóns,<br />300 oficiais<br />(12 coroneis) }} [[Ficheiro:Jean lannes.jpg|miniatura|150px|[[Jean Lannes|Mariscal Lannes]].]] A '''batalla de Tudela''' foi un enfrontamento bélico da [[guerra da Independencia española]] disputado nos arredores da cidade de [[Tudela]] o [[23 de novembro]] de [[1808]]. O resultado do combate foi a completa vitoria francesa, cuxo exército estaba ao mando do [[Jean Lannes|mariscal Lannes]], sobre as tropas españolas, comandadas polo [[xeneral Castaños]]. Cerca de 33.000 soldados e milicianos españois intentaron cercar aos 30.000 franceses de Lannes, pero foron severamente derrotados. As baixas españolas calcúlanse en torno aos 4000 mortos e 3000 prisioneiros, mentres que por parte francesa non chegaron a 600 os mortos e outros tantos feridos. Esta foi unha das batallas cuxo nome foi gravado no [[Arco do Triunfo de París]] (a carón do da [[batalla de Elviña]], que alí figura como ''de La Corogne''). == Parte francesa == === Comandantes franceses === * [[Jean Lannes]], Duque de Montebello ([[1769]]–[[1809]]), Mariscal de Francia en [[1804]] * [[François Joseph Lefebvre]] * [[Michel Ney]], Duque de Elchingen, Príncipe de Moscova ([[1769]]–[[1815]]), Mariscal de Francia en [[1804]]. En realidade, mantívose á marxe, esperando ordes para participar. === Unidades do exército === * '''Divisións de infantaría:''' :* [[Joseph Lagrange|Lagrange]] :* [[Reximento do Vístula|Lexións do Vístula]] :* [[Maurice Mathieu]] :* [[Antoine Morlot|Morlot]] :* [[Charles Louis Dieudonné Grandjean|Grandjean]] :* E os 14º, 27º, 44º, 50º, 114º, 115º, 116º e 117º Rexementos de liña * '''Cabalaría formada por:''' :* [[Lanza|Lanceiros]] [[Polonia|polacos]] :* 1º Rexemento Provisional e 3º Escuadrón de marcha de [[Coiraceiro]]s :* [[Húsar]]es provisionais :* [[Dragón (militar)|Dragóns]] :* [[Cabalaría]] lixeira do xeneral [[Colbert]] == Parte española == [[Ficheiro:General Francisco Javier Castaños (Museo del Prado).jpg|miniatura|150px|[[Xeneral Castaños]]]] === Comandantes españois === * [[Francisco Javier Castaños]] * [[José de Palafox y Melci]] (reserva) * [[Juan O'Neylle|Mariscal Juan O'Neylle]] * [[Pedro Agustín Girón]] * [[Mariscal Lapeña]] * [[General Grimarest]] === Unidades do exército === * Batallóns Caro e Pinohermoso * División Roca * 4ª división do mariscal Lapeña * 5ª división do [[xeneral Castaños]] * 3 divisións ao mando do xeneral Grimarest * División do [[Mariscal|mariscal de campo]] elipe Saint-Marcq<ref>[http://www.aulamilitar.com/pagiht17.htm El regimiento de voluntarios de Segorbe (1808–1809)] {{es}}</ref> * Rexemento Sicilia nº 67<ref>[https://web.archive.org/web/19990825052103/http://www.geocities.com/Pentagon/8745/infanteria/67.htm Historial del Regimiento Sicilia nº 67] {{es}}</ref> * Rexemento Saboya == O campo de batalla == [[Ficheiro:Esquema posiciones224.jpg|miniatura|450px|Esquema das posicións españolas — Santa Bárbara: División Lapeña]] Foi a zona comprendida entre [[Tudela]] e os montes próximos que se encontran ao seu poñente, a fronte española sería: cerro de Santa Bárbara, Tudela, Torre Monreal, Santa Quiteria, Cabezo Maya, cerro onde se encontraba a ermida de San Juan de Calchetas, e as poboacións de Urzante (desaparecida), Murchante e Cascante. E como foxa natural entre os franceses e os españois estaba o [[río Queiles]], afluente do [[Ebro]]. Os franceses avanzaron desde os montes que se encontraban enfronte das liñas españolas, os Montes de Cierzo, cara ás tropas españolas (estas estaban parapetadas), non foi unha batalla a campo descuberto. == Desenvolvemento da batalla == === Preliminares: desavinzas entre os xenerais españois === Aos franceses quedáballe por aniquilar o flanco dereito do exército español, o exército de Castaños, que chamaban ''do centro'' e que, unido ao de reserva de Palafox ocupaban [[Calahorra]] e a ribeira dereita do [[Ebro]], até preto de [[Lodosa]] e a liña do [[Arga]] na confluencia do [[río Aragón]], fronte a [[Falces]], [[Peralta]] e [[Milagro]], onde estaban situadas as forzas de [[Moncey]], respectivamente. [[Napoleón]] ordena o [[18 de novembro]] a [[Jean Lannes]] que avance cara a [[Tudela]]. Cando chega a [[Logroño]], ordena a Moncey que atravese o Ebro por Lodosa para xuntarse con el e unir as forzas. Unha vez en Lodosa, organiza as forzas das que dispón. [[Ficheiro:José de Palafox por Goya (Prado).jpg|miniatura|200px|Palafox, pintado por [[Francisco de Goya|Goya]] ([[Museo do Prado]]).]] Mentres o inimigo organizaba a súa ofensiva rápida e cautelosamente, os exércitos españois do Ebro encontrábanse nas peores condicións para lograr a vitoria. ''Nin pola súa calidade, nin pola súa forza poden competir coas aguerridas e numerosas tropas do inimigo'',<ref>Conde de Toreno, ''Guerra de la Independencia. La derrota de Napoleón''. Círculo de Amigos de la Historia. Madrid, 1974. Tres tomos. 285+267+285 pp. +24 láms.</ref> Isto en canto ás tropas, pero polo que respecta aos xefes, entre [[Francisco Javier Castaños|Castaños]] e [[José de Palafox y Melci|Palafox]] había grandes desavinzas: non lograban poñerse de acordo nas operacións. Palafox, orgulloso pola súa defensa de [[Zaragoza]], cría que valía tanto ou máis que o seu compañeiro. Castaños reclamara o mando único á [[Xunta Suprema Central]] que esta tarda en outorgarlle. Cre que a fronte que pensou entre as abas do [[Moncayo]] e o río [[Ebro]], uns 50&nbsp;km, podería parar o avance do exército francés pero, en lugar dos 80.000 homes prometidos, só contaba con 26.000 soldados. [[Juan O'Neylle]] tiña o resto das forzas españolas, pero estas encontrábanse en [[Caparroso]] e [[Villafranca, Navarra|Villafranca]]. Castaños mandou un emisario cunha carta para O'Neylle pedíndolle que vaia cos seus homes a Tudela o antes posíbel, xa que os franceses están en marcha e chegarán dun momento a outro. O emisario chega a Caparroso ás 5 da tarde do [[21 de novembro]]. O'Neylle le a carta e lle responde a Castaños: ''Comprendo ben o crítico da situación, pero o meu xefe natural é Palafox e este ordenoume que mantivera esta posición; porén, estou disposto a marchar cara a Tudela cos meus 20.000 homes, pero será mañá, xa que xa anoiteceu. Agora mesmo mando un despacho a Palafox para que me diga a que ordes debo terme''. O [[22 de novembro]] a distribución das forzas españolas era: * En [[Tarazona]] estaba [[Grimarest]] ao mando de tres divisións de 13.000 a 14.000 soldados en total, coa súa vangarda destacada na rota de [[Ágreda]], por onde se supoñía que viría o inimigo. * En [[Cascante]] encontrábase a 4ª división do xeneral [[Lapeña]] con 8000 homes, andaluces na súa maioría, que participaran na [[batalla de Bailén]]. * En [[Ablitas]] establecera o seu cuartel xeneral Castaños, que pensa cubrir o espazo desde [[Cascante]] ao [[Ebro]] coa súa 5ª división e cos reforzos do mariscal O'Neylle e de [[Felipe Augusto de Saint-Marcq]], cuxa chegada espera con nerviosismo. [[Ficheiro:Sanadrian224.jpg|miniatura|esquerda|150px|Cuartel xeneral de Castaños, no palacio do Marqués de San Adrián.]] Aquela mesma tarde, as unidades de Aragón comezaron a concentrarse no termo chamado Traslapuente (ao outro lado do Ebro de onde se situaba o exército de Castaños), pero non cruzaran a ponte, acampando alí mesmo, pois tiñan ordes de non cruzar até que Palafox non llo ordenara. Isto encolerizou a Castaños, xa que os franceses estaban a punto de chegar e os reforzos non estaban no seu posto de combate. Palafox, constrinxido, cala, pero non outorga. Castaños ante esta actitude que poñía en perigo a defensa e a vida de miles de homes, convoca un [[consello de guerra]] en Tudela, no palacio do marqués de San Adrián, onde se reuniron Palafox (que chegara o día anterior de Zaragoza), o seu irmán [[Francisco Palafox]], o xeneral [[Antonio Malet|Coupigny]] e un observador inglés, [[Sir Thomas Graham]]. Houbo de todo menos consenso: ''Naquela noite fatal'', dixo un historiador, ''houbo xuntas, choques, e todo menos unha providencia capaz de salvar os exércitos''. Palafox opoñíase ao establecemento da liña do Queiles, baseándose en que non dispoñían dos suficientes homes para resistir ao inimigo. O mellor, segundo el, era retirarse a Zaragoza e defender Aragón. Castaños, enfurecido, exclamou: ''España, hai que defender a España! Temos que estar unidos ante o inimigo''. Contra a media noite reciben os primeiros avisos de que os franceses tomaran xa [[Corella]] e [[Cintruénigo]]. A noticia cae como unha bomba entre os reunidos, e de contado apareceu o medo por toda a cidade. ''Que O'Neylle pase xa o Ebro inmediatamente, o inimigo vén cara a nós!'', clama Castaños. Palafox, testán, aférrase á súa idea. Entón Castaños chamouno covarde, empezaron os reproches, un e outro se apostrofaban cos epítetos máis crus. Ao final, Palafox, con gran dor na súa autoestima, cede e ordena que pasasen o Ebro as súas forzas, pero quedou escrita a opinión de cada un.<ref>Planell culpa do ocorrido neste consello de guerra a Francisco Palafox (o irmán do xeneral), representante da Xunta Suprema, ''que debeu poñer de acordo aos disidentes ou facer valer a súa autoridade para lograr a defensa''.</ref> === 23 de novembro, a batalla === ==== Chegan os franceses ==== [[Ficheiro:Campo batalla224.jpg|miniatura|500px|Plano do desenvolvemento da batalla.]]Cos primeiros raios de luz comenzan a cruzar a ponte sobre o [[Ebro]] as forzas do exército de reserva, aragoneses os máis deles, con algúns voluntarios navarros. ''A súa roupa encoirada e equipados á vaiche boa, con máis ardor que disciplina e máis aspecto de pobo en armas que de exército regular'', dixo unha testemuña. Pero xa unhas semanas antes o coronel dun dos rexementos queixábase de que ''a súa xente só tiña camisa e calzóns, e de que os fusís eran inservíbeis''. Ao atravesaren as tropas Tudela aínda de noite, e ao seren as rúas do casco antigo moi estreitas, o paso foi unha ardua tarefa, armándose un gran balbordo, obstruíndo as calellas. Pola tardanza en atravesar a cidade, os soldados tardaron en ocupar as posicións que lles foran asignados, é dicir, entre Santa Quiteria e Cabezo Maya, polo que unha grande extensión de terreo estaba sen protexer. Mentres o mariscal francés Lannes, que non perdía o tempo, achegábase ás inmediacións da cidade, desde os montes do Cierzo, co sol despuntando xa. Lannes estrañouse de que non houbera ningún tipo de vixilancia e de que o inimigo non aparecera por ningures. Un informe español da época dicía: 'En Tudela non había un corpo avanzado, nin un só sentinela'' Ao que engade o historiador José Muñoz Maldonado: ''Sabíase con certeza a aproximación do inimigo e non se tomou ningunha providencia, nin para dar nin para evitar a batalla''.<ref>José Muñoz Maldonado, ''Historia política y militar de la guerra de la independencia'' — Tomo 2, Madrid, 1833.</ref> Mentres o reforzo terminaba de cruzar a ponte e se arranxaba algo o "tráfico" das tropas, carruaxes, canóns e cabalaría polas rúas da cidade, escoitáronse os primeiros estrondos de fusilaría e canonazos por parte do exército francés. Isto puxo fin á disputa de Castaños e Palafox. Ás présas foi preciso adoptar disposicións defensivas. ''Eran as 7 da mañá'', di unha testemuña, ''cando os primeiros franceses aparecían donos do castelo'' (monte de Santa Bárbara, un cabezo que está sobre a cidade). Segundo Yanguas (historiador daquela época), foi ás 8 cando se tivo na cidade o primeiro aviso da proximidade dos franceses e dos preparativos da loita. ==== Primeiras accións ==== Segundo comentou o xeneral Castaños no seu informe: {{cita|''Francisco Palafox quixo saír co seu axudante pola calella que lle pareceu máis curta para descubrir ao inimigo, encontándose de súpeto cunha patrulla de Dragóns franceses, ao virar a última esquina, polo que tivo que volver moi de présa''|Xeneral Castaños. Informe sobra a batalla de Tudela á [[Xunta Suprema Central]].<ref>As primeiras rúas en ser tomadas deberon de ser as de Mediavilla, Moros e as que dan á vertente do castelo.</ref>}} Grazas a que as calellas estaban cheas de soldados españois, os franceses aínda tardaron en entrar na cidade. Segundo unha testemuña: ''O exército de reserva empezou a acción dentro da cidade. Os levantinos da división Roca acometeron bravamente á baioneta, e conseguiron desaloxar ás patrullas inimigas do cume de Santa Bárbara''. Unha vez donos do cabezo que domina Tudela, os batallóns ''Caro'' e ''Pinohermoso'' despregáronse polas abas do mesmo, tomando posicións nos outeiros próximos, fronte á meseta denominada ''Puntal del Cristo'', onde xa para entón se descubría o groeso das forzas francesas de [[Maurice-Mathieu]]. Os voluntarios da división de [[Saint-March]] dispoñíanse a ocupar as alturas da vega do río Queiles (Monte San Julián e cabezo de Santa Quiteria). O'Neylle, coa maior parte das tropas aragonesas trataba de organizarse ás costas da cidade, sobre a estrada a Zaragoza, en espera das ordes do xeneral Castaños en quen todos os xenerais resignaron o mando neste momento supremo. Entre as oito e as nove sucedéronse en Tudela a sorpresa e a reacción. Ao frustrado golpe do inimigo seguiu unha tregua de relativa calma. Pero ao cabo desta tregua foi cando o mariscal galo concibiu o plan de batalla, en vista das súas observacións sobre o campo español, e en vista, sobre todo, da gran cantidade de fallos destes, que foron moitos e non pequenos. ==== Lannes entra en acción ==== Lannes desprezou ao exército que se encontraba en [[Tarazona]], centrándose na liña que vai desde Tudela a Cascante, a zona máis vital e desgornecida. As primeiras decisións do Mariscal centráronse nestes obxectivos: atacar parcialmente o flanco dereito español (Tudela); recoñecer e profundar o centro (montes da beira do Queiles até Urzante), para o cal deixou en reserva as divisións Morlot e Granjean e, terceiro, lanzar a masa da súa cabalaría contra os de Cascante para evitar que o xeneral Lapeña desprazase cara a Tudela as súas liñas e para dar tempo a que chegara a división Lagrange que pensaba enfrontar aos andaluces. A división Maurice-Mathieu foi a primeira en atacar as posicións españolas: o outeiro de Santa Bárbara (onde se encontran os restos do castelo medieval, residencia de monarcas navarros e que se alza aos pés de Tudela), mentres quedou en reserva a división Musnier na meseta denominada Puntal del Cristo.<ref>Lannes, sen agardar a chegada do resto das tropas, resolveu atacar primeiramente o cerro de Santa Bárbara, ''xa que, pola fortaleza deste punto, cuxa perda deixaba ao descuberto este flanco, xa porque estando seguro o xeneral francés de arrasar o exército español, pretendese destruílo completa e sucesivamente, desaloxándoo desde logo desta posición, para privalo dun apoio en que puidera prolongar a súa defensa. Doutro modo, o lado español máis vulnerábel era o esquerdo''. (Planell).</ref> De acordo coas ordes de Lannes, os xenerais Mauricie-Mathieu e Habert formaron en columna de ataque e acometeron aos españois, precedidos dun batallón de tiradores. Mathieu ía á cabeza dun rexemento da [[Lexión do Vístula]],<ref>A Lexión do Vístula (''Legia Nadwiślańska'') era unha unidade polaca establecida por un decreto de Napoleón o 31 de marzo de 1808 a partir da Lexión polaca e a Lexión italiana, instituídas algo antes (en 1807) no seo do reino de Westfalia de Xerome Bonaparte. Inicialmente contaba con con 5467 soldados baixo o mando do xeneral Józef Grabiński, que despois foi substituído, o 7 de xuño de 108, polo coronel Józef Chłopicki. Era unha formación constituída sobre todo por campesiños, e os oficiais adoitaban seren membros da pequena nobreza polaca. Foi disolta o 18 de xuño de 1813.</ref> e Habert á fronte do 14º rexemento de liña. O choque sucedeu pouco despois das 9 da mañá, e tivo lugar nos tres outeiros das abas de Canraso que se estenden fronte a Tudela. [[Ficheiro:Batalla224.jpg|miniatura|esquerda|300px|Recreación da batalla de Tudela no outeiro de Santa Bárbara, coa torre da catedral ao fondo.]] Ante este ataque, Castaños reforzou o castelo (Santa Bárbara) con aragoneses que cruzaran a ponte. Ao cabo dunha hora de intenso fogo, os batallóns Caro e Pinohermoso, danados, repregáronse de vagar e ordenadamente, ao abeiro do resto da división que ocupaba o cume do castelo. Os franceses que os perseguían foron recibidos desde o cume con fogo de fusil e co de dúas pezas de artillaría, e desistiron do seu intento. Nesta acción e nas que seguiron por esta zona ao longo do día participaron activa e valerosamente as mulleres tudelanas, animando aos soldados, e levándolles cántaros con auga. En tanto, os defensores do cabezo de Santa Bárbara rexeitaban as acometidas da división de Maurice-Mathieu, o groso das forzas de Lannes, descendendo polos montes de Cierzo pola Cerrada e o Pilar de Santo Domingo, dispoñíase a atacar o centro do exército español, ao tempo que a súa artillaría intercambiaba algúns disparos coa española, emprazada nas abas de Santa Quitería. Xa daquela a cabalaría de Dijéon acosaba a Lapeña, cuxas forzas cubrían a cidade de Cascante desde o alto da Basílica del Romero até o Convento de la Victoria, lugares ambos onde emprazou a súa artillaría (18 pezas), mentres que os seus xinetes estaban despregados polas hortas das inmediacións. O xeneral dos andaluces puxérase en alarma ás oito. A esta hora unha partida da cabalaría inimiga presentouse no Prado da cidade pero, recoñecida polos dragóns de Pavía, retirouse. Seguidamente Lapeña puxo en movemento a súa división, pois desde primeira hora Castaños lle dera orde de manobrar para cubrir o oco entre Cascante e as alturas da ribeira do Queiles que as tropas aragonesas non ocuparan, debido a que entraran tarde en Tudela e á sorpresa do ataque francés. Lapeña, crendo ter ante si máis inimigo do que realmente tiña, estivo moi remiso en avanzar e só conseguiu destacar a Urzante dous batallóns e un destacamento de granadeiros provinciais. Máis tarde, apoiado por dúas pezas de artillaría que levaron estes consigo, adiantou un batallón cara ás planas de Murchante para facer fronte á cabalaría de Dijéon que acosaba por ese lado. ==== A derrota ==== Quedaba, pois, sen ocupar Murchante e, sobre todo, unha gran brecha entre Urzante e os montes de Tudela, baleira totalmente de defensores. Lannes, que acababa de descender ao val con seu Estado Maior, lanzou contra Tudela a división Morlot (acabada de chegar ao lugar do combate) apoiada pola de Grandjean. As tropas de Morlot, dificultadas no seu avance polos obstáculos do terreo, cheo de canles de rega e oliveiras, tras algúns amagos infrutuosos, conseguiron reunirse ao abeiro do mesto olivar de Cardete, e desde el lanzáronse ao ataque á altura de Cabezo Malla. Ao mesmo tempo que os franceses coroaban a estratéxica altura, a División Saint March chegaba ao monte Santa Quiteria. Castaños dáse de conta do perigo. A ocupación por Morlot do Cabezo Malla supón a derrota. Urxe botalo fóra a toda custa de tan privilexiada posición, e para iso bota man da División O'Neille que permanecía esperando ordes nas aforas de Tudela. Precipitadamente, O'Neille move os seus batallóns atravesando Huerta Mayor. As tropas chegan, abafadas, ás proximidades do Cabezo. O inimigo esperaba á metade da ladeira que descende a Huerta Mayor. Foi entón cando O'Neille ensaia unha manobra táctica, a única que se levou a cabo aquel día. Mentres que parte dos seus soldados acometen con brío a subida de fronte, dirixe pola esquerda ao terceiro Batallón de Gardas Españolas para coller ao inimigo polas costas. Esta vella unidade cargou tan impetuosamente á baioneta que as noveis tropas de Morlot cederon atropeladamente deixando o monte cheo de feridos. No máis recio da loita, Saint March secundara moi oportunamente a operación enviando desde Santa Quiteria dous dos seus batallóns (Castilla e Segorbe), os cales, en unión das tropas de O'Neille, perseguiron os franceses pola chaira do Queiles, rexeitándoos até o extremo da oliveira de Cardete, onde maiores forzas contiveron o ardor dos até daquela vencedores. A tropa que recuperou o Cabezo Malla á custa de valor e de sangue encontrábase desfalecida pola rápida marcha desde Tudela. De pouco servira a bravura. Desde a súa posición até as arboredas de Urzante, onde se encontraban as avanzadas andaluzas, hai máis de media legua. Porén, o alto de San Juan de Calchetas e o pobo de Murchante non estaban ocupados. Grave erro do que moi pronto se aproveitaria o inimigo. Se o Exército de Cascante acudise a tempo a encher aquel baleiro, lograríase prolongar o combate e efectuar, no peor dos supostos, unha retirada decente. Pero nada diso se puido conseguir. Todos os esforzos de Castaños dirixíronse, en balde, a tratar de soldar as liñas propias. As súas ordes nas primeiras horas da tarde ían dirixidas a Lapeña. Pero este non consegue desfacerse dos cabalos inimigos, dos vellos dragóns de Alemaña, dos veloces coraceiros que amagan sen expoñerse. Apenas tivo baixas a cabalaría francesa. Non se dá de conta que só se trata de telo en xaque, de inmobilizalo. E non se atreve a manobrar co groso das súas unidades. Cataños confía en que Grimarest, ao advertir polo tronar dos canóns onde se localiza a pelexa, se decida a correr no seu auxilio desde Tarazona. Grimarest, porén, non da sinais de movemento, e Lapeña abriga o temor de que, de correr a tapar o oco á súa dereita, abra outro moi profundo á súa esquerda. Para desgraza dos españois, hai un home a quen non se lle escapan estes fallos. É Lannes, que ve chegada a hora do golpe decisivo. O que máis lle interesa polo momento é tomar o Castelo para ocupar Tudela e a ponte, chave de Zaragoza, que tanto lle ponderara Napoleón. A iso van dirixidas as súas ordes. Pero á vez ten que aproveitar a brecha producida na liña española antes de que andaluces e aragoneses acudan a tapala. Por iso dá a Morlot a orde de que ataque de novo, e a Musnier a de que entreteña aos de Lapeña, mentres chega Lagrange. Pronto se nota a orde do Mariscal. Os franceses, á vista das tropas españolas, ocupan o alto de San Juan de Calchetas e chegan na súa acometida até moi preto de Urzante. Son as 2 da tarde. A esa hora, se diriximos a vista cara a Tudela, veremos un desenlace da loita tan imprevisto como desastroso. Maurice-Mathieu, apertado polas ordes do seu Mariscal, vendo que desde hai catro horas non consegue con asaltos frontais desaloxar aos do alto de Santa Bárbara, concibiu unha atrevida estrataxema. Mentres que o groso das súas tropas ataca a vertente do Cabezo que mira a Alfaro, destaca parte dos seus efectivos polo barranco do Cristo para que envolvan aos da cume. Estas forzas avanzan silenciosas e desapercibidas (outro fatal descoido español) pola aba norte do monte, polo estreito camiño que desde o Cristo corre á par da Mejana. Cando menos o esperaban, os da cume víronse ameazados polos que, a tiros e berrando, trepaban pola ladeira do Muíño. Entón se produciu nas filas españolas unha reacción de pánico. Aquel súbito ataque polas costas fixo que fuxiran todos na maior desorde e, penetrando na cidade, contaxiárano de pavor, arrastrando na súa fuga as unidades de reserva que alí había. Faltou alí Palafox, único home capaz de conter aquela desbandada. Pero o caudillo aragonés, irritado contra Castaños, vendo perdida a batalla, abandonou Tudela nas primeiras horas da loita nas rúas. Acompañado do seu amigo Doyle marchou ao Bocal, e alí tomou unha barca que, polo Canal de Aragón, levouno a Zaragoza. A súa obsesión era defenderse na capital aragonesa, como se presentise que lle agardaba alí a gloria que en Tudela non podería encontrar. Volvendo ao centro da fronte, o novo avance do inimigo colocaba ao Exército aragonés de Cabezo Malla ante o perigo de ser envolvido polos do outeiro de Calchetas. Aínda pode ser tempo de reparar a brecha, e Castaños, estrañado de que as súas divisións da esquerda non acudan ao seu chamamento, e temeroso pola súa sorte, decide ir en persoa a inxectar ánimos a Lapeña e conseguir que nun supremo esforzo, ataque o flanco. Entre as 2 e as 3 da tarde, acompañado de Francisco Palafox, do seu Estado Maior e da súa escolta, emprende a marcha cara a Cascante. Aquela decisión, tardía como todas as desta tráxica xornada, ía a poñer ao Mando español nun transo de apuro. Cando Castaños e o seu séquito cabalgaban ao abeiro da liña propia, crendo que as tropas de Saint-March cubrían un outeiro que divisaban á dereita, víronse de improviso acometidos por un grupo de xinetes franceses. O xeneral e os seus acompañantes tiveron que fuxir, e conseguiron esquivar o perigo ocultándose na espesura dunha oliveira próxima. Castaños ve con estupor que Lefèbvre e a súa cabalaría lograran abrir outra brecha na liña española dos montes. Algo grave e irremediábel tivera que suceder. Explicoullo pouco máis tarde un dos emisarios da súa escolta que chega a galope á oliveira e infórmao sw que os defensores do Castelo escapan en desbandada pola estrada de Zaragoza e que ''o francés'' era xa dono de Tudela. Todo estaba perdido. Pouco despois foron chegando á oliveira os primeiros dispersos da División Roca. Castaños, iracundo ante a deserción daquela multitude, trata de conter aos fuxidos, de organizalos para unha última resistencia. Todo inútil. Os franceses, que romperan a liña española polo centro, espállanse polos campos e roldan xa as proximidades do seu observatorio. O campo resoa cos seus gritos de triunfo. Unhas poucas forzas de cabalaría que o xeneral consegue reunir para repeler ás do inimigo que o acosan de cerca, ao aproximárense a estas, volveron grupas e fuxiron descaradamente. Polos campos, até onde alcanzaba a vista, víase correr aos soldados, deitando as súas armas, fatigados, sen un chisco de moral, no máis deplorábel desconcerto. Foi aquel o transo máis amargo e cruel para o xeneral. El mesmo viuse envolvido na avalancha da retirada e case atropelado polo inimigo, escondéndose aos poucos e cambiando de rota, puido acollerse, xa de noite, en [[Borja]], onde se lle uniron Roca, Caro e O'Neille. Antes de retirarse, O'Neille e Saint-March realizaron prodixios de valor para neutralizar o desastroso influxo que a fuga da 5ª División causou nas tropas aragonesas, as cales presenciaron desde os seus postos esta tráxica fase da loita. Pero o temor a verse cortados na súa retirada polos de San Juan de Calchetas, polos que acababan de ocupar Tudela, e por unha gran masa de cabalaría que conseguiu meterse entre Santa Quiteria e o Cabezo Malla (era Lefèbvre coa cabalaría de Colbert e os lanceiros de Polonia, seguramente os que sorprenderon ao Estado Maior de Castaños na súa marcha a Cascante) forzounos a abandonar tan vantaxosas posicións. Saint-March púxose á fronte da cabalaría de Numancia, e con esta e o batallón de Valencia foi resistindo ao inimigo até baixar ao chan. Alí, a pesar dos seus esforzos, sobreveu a desbandada. Eran as 3 da tarde. Só os voluntarios de Alacant, capitaneados polo seu coronel Camps, seguieron retirándose co orde até o anoitecer. == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * Álvarez Barrientos, Joaquín (2008): ''La guerra de la Independencia en la cultura española''. Madrid: Siglo XXI de España Editores. ISBN 978-84-323-1329-5. * Artola, Miguel (1977): ''La guerra de la indpendencia''. Madrid: Espasa-Calpe. ISBN 978-84-670-2624-5. * Artola, Miguel (2008): ''La España de Fernando VII''. Madrid: Espasa-Calpe. ISBN 978-84-670-2918-5. * Artola Gallego, Miguel (2008): ''La Guerra de la Independencia y la libertad''. Espasa Calpe. ISBN 978-84-670-2624-5. * Aymes, Jean-René (2008): ''La Guerra de la Independencia en España (1808-1814)''. Madrid: Siglo XXI de España Editores (6ª ed.). ISBN 978-84-323-1335-6. * [[José María Queipo de Llano|Conde de Toreno]] (2008): ''Historia del levantamiento, guerra y revolución de España (1807-1814). Tomo I (1807-1808)''. Ed. de J. M. Martínez Valdueza. Astorga, León: Editorial Akrón. ISBN 978-84-936293-4-2. (A primerira edición foi en París, en 1851.) * Fraser, Ronald (2006): ''La maldita Guerra de España. Historia social de la guerra de la Independencia 1808-1814''. Barcelona: Crítica. ISBN 84-8432-728-0. * Gates, David (2001): ''The Spanish Ulcer: A History of the Peninsular War''. Nova York: Da Capo Press, ISBN 978-0-306-81083-1. * Moliner Prada, Antonio (ed.) (2007): ''La guerra de la independencia en España, 1808–1814''. Nabla Ediciones. ISBN 978-84-935926-2-2. * Oman, Sir Charles (2004): ''History of the Peninsular War vol.1: 1807-1809 - From the Treaty of Fontainebleau to the Battle of Corunna''. Londres: Greenhill Books, New Edition. ISBN 978-1-85367-588-1. === Outros artigos === * [[Xunta Suprema Central]] * [[Napoleón I de Francia|Napoleón Bonaparte]] * [[Xosé I de España|Xosé Bonaparte]] * [[Fernando VII]] * [[Batalla de Bailén]] * [[Batalla de Ponte Sampaio]] * [[Batalla de Elviña]] * [[Batalla de Vilafranca]] * [[Batalla de San Marcial]] * [[Batalla de Grijó]] * [[Batalla de Vitoria]] === Ligazóns externas === * [http://www.historyofwar.org/articles/battles_tudela.html Battle of Tudela, 23 November 1808] {{en}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da Guerra de Independencia española]] [[Categoría:1808]] [[Categoría:Historia de España do século XIX]] [[Categoría:Batallas do século XIX]] imx132el5qc2e83a2kdnv8uopt9ejn6 0 281458 7104856 4987469 2025-06-23T20:01:21Z O Breixo 127505 7104856 wikitext text/x-wiki {{illado}} {{Acontecemento |resultado = Vitoria de [[Omán]] e [[Gran Bretaña]] |combatentes1 = {{GBRb}} [[Gran Bretaña]] <br/> {{OMAb}} [[Omán]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Flag of the Popular Front for the Liberation of the Occupied Arabian Gulf.svg|22px|border]] [[Fronte Popular para Liberación da Ocupación do Golfo Arábigo|Guerrillas Adoo]] |comandante1 = John Watts <ref>[http://www.oxforddnb.com/templates/article.jsp?articleid=93097&back= Biografía no Oxford Database]</ref> |comandante2 = }} A '''Operación Xaguar''' foi unha operación militar que tivo lugar en [[Omán]], na [[Guerra de Dhofar]]. ==Notas== {{Listaref}} ==Véxase tamén== ===Ligazóns externas=== *[https://web.archive.org/web/20130723021947/http://www.britains-smallwars.com/Desert_song/Jaguar.htm Operation Jaguar] at Britain's Small Wars. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Omán]] d5yvz71jc3iw4r5r2bux3orwm4j23yi 0 281633 7104406 7104386 2025-06-23T12:21:54Z Estevoaei 1131 7104406 wikitext text/x-wiki {{sen referencias}} {{Título en cursiva}} {{Outros homónimos|Democracia (homónimos)|Democracia}} {{Periódico}} '''La Democracia. Semanario Independiente''' foi un periódico editado en [[Mugardos]] entre 1911 e 1914, fundado e dirixido por [[Jesús Fernández Medina]]. Tiña tendencia progresista e anticaciquil. == Historia e características == O primeiro número apareceu o 22 de setembro de 1911, e a publicación mantívose en circulación ata o 30 de xullo de 1914, cando desapareceu sen anuncio previo tras 133 números. Inicialmente semanal, a partir de maio de 1914 pasou a ser decenal. Definíase como "independente" e comprometido cos intereses locais e as clases desfavorecidas. Combateu o caciquismo, especialmente a figura de Juan Francisco Martínez Domenech ("Xan Farruco"), e promoveu ideas modernizadoras en educación, infraestruturas e xustiza social. Centrouse principalmente en Mugardos e Meá, cunha presenza menor en Ares, O Seixo, Redes e outras parroquias veciñas. Competía con ''[[Ecos del Eume]]'', outro semanario rexional que lle chamaba "hoja pastelera que a nadie engaña". O periódico abordou unha ampla variedade de cuestións. Dentro da política local denunciou a corrupción e a manipulación electoral, apoiou alternativas progresistas e cubriu as tensións entre partidos tradicionais e movementos agrarios ou republicanos. No eido da educación e cultura defendeu un ensino laico e de calidade, con influencias das ideas pedagóxicas de Giner de los Ríos e das sociedades de instrución cubanas. Informou de actos como a "Fiesta del Árbol" (1914), onde escolares plantaron 1200 árbores. Deu conta da chegada do ferrocarril, a electricidade, os faros nos peiraos e as novas máquinas agrícolas, así como de folgas obreiras (como a "folga da pa" na Constructora Naval en 1913). Ademais, na crónica civil e de sucesos incluíu desde vodas civís e festas locais ata relatos curiosos, como o ataque dun "roedor carnívoro" a un neno en Cervás (1913), que desatou a imaxinación popular. A publicación perdeu subscritores tras defender o crego Nicanor Feal Quirós, trasladado por criticar o caciquismo desde o púlpito. Sumado á escaseza de recursos e á incorporación de Fernández Medina como funcionario municipal, o semanario cesou en 1914 sen despedida formal. == Colaboracións e estilo == Escrito principalmente en castelán, con escasas aparicións do galego, reservado a poemas, cantares ou falas de personaxes populares. Fernández Medina asinaba boa parte dos textos, caracterizados por un estilo barroco e retórico, cheo de tópicos da época. Contou con colaboracións de mestres, clérigos e veciños ilustrados. == Notas == {{Listaref|30em}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Prensa escrita da provincia da Coruña]] [[Categoría:Mugardos]] [[Categoría:1911 en Galicia]] feegdxur43flsearyylwy5awneais80 7104407 7104406 2025-06-23T12:23:22Z Estevoaei 1131 7104407 wikitext text/x-wiki {{sen referencias}} {{Título en cursiva}} {{Outros homónimos|Democracia (homónimos)|Democracia}} {{Periódico}} '''La Democracia. Semanario Independiente''' foi un periódico editado en [[Mugardos]] entre 1911 e 1914 Subtitulado ''Semanario político, defensor de los intereses locales''. Fundado e dirixido por [[Jesús Fernández Medina]],<ref>''El Correo Gallego'', 20-5-1913, p. 1. </ref> entre os seus colaboradores figurou [[César Alvajar]]. == Historia e características == O primeiro número apareceu o 22 de setembro de 1911,.<ref>''Gaceta de Galicia'', 1-10-1911, p. 2.</ref><ref>''La Voz de Galicia'', 5-10-1911, p.2.</ref> e a publicación mantívose en circulación ata o 30 de xullo de 1914, cando desapareceu sen anuncio previo tras 133 números. Inicialmente semanal, a partir de maio de 1914 pasou a ser decenal. Definíase como "independente" e comprometido cos intereses locais e as clases desfavorecidas. Combateu o caciquismo, especialmente a figura de Juan Francisco Martínez Domenech ("Xan Farruco"), e promoveu ideas modernizadoras en educación, infraestruturas e xustiza social. Centrouse principalmente en Mugardos e Meá, cunha presenza menor en Ares, O Seixo, Redes e outras parroquias veciñas. Competía con ''[[Ecos del Eume]]'', outro semanario rexional que lle chamaba "hoja pastelera que a nadie engaña". O periódico abordou unha ampla variedade de cuestións. Dentro da política local denunciou a corrupción e a manipulación electoral, apoiou alternativas progresistas e cubriu as tensións entre partidos tradicionais e movementos agrarios ou republicanos. No eido da educación e cultura defendeu un ensino laico e de calidade, con influencias das ideas pedagóxicas de Giner de los Ríos e das sociedades de instrución cubanas. Informou de actos como a "Fiesta del Árbol" (1914), onde escolares plantaron 1200 árbores. Deu conta da chegada do ferrocarril, a electricidade, os faros nos peiraos e as novas máquinas agrícolas, así como de folgas obreiras (como a "folga da pa" na Constructora Naval en 1913). Ademais, na crónica civil e de sucesos incluíu desde vodas civís e festas locais ata relatos curiosos, como o ataque dun "roedor carnívoro" a un neno en Cervás (1913), que desatou a imaxinación popular. A publicación perdeu subscritores tras defender o crego Nicanor Feal Quirós, trasladado por criticar o caciquismo desde o púlpito. Sumado á escaseza de recursos e á incorporación de Fernández Medina como funcionario municipal, o semanario cesou en 1914 sen despedida formal. == Colaboracións e estilo == Escrito principalmente en castelán, con escasas aparicións do galego, reservado a poemas, cantares ou falas de personaxes populares. Fernández Medina asinaba boa parte dos textos, caracterizados por un estilo barroco e retórico, cheo de tópicos da época. Contou con colaboracións de mestres, clérigos e veciños ilustrados. == Notas == {{Listaref|30em}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Prensa escrita da provincia da Coruña]] [[Categoría:Mugardos]] [[Categoría:1911 en Galicia]] q2kjhfzrtczftd7wu88dvmq9zrqbrf5 7105007 7104407 2025-06-23T21:50:29Z Xas 1888 arranxiño de formato 7105007 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Outros homónimos|Democracia (homónimos)|Democracia}} {{Obra}} '''La Democracia. Semanario Independiente''' foi un periódico editado en [[Mugardos]] entre 1911 e 1914. == Historia e características == Subtitulado ''Semanario político, defensor de los intereses locales''. O primeiro número apareceu o 22 de setembro de 1911,<ref>''Gaceta de Galicia'', 1-10-1911, p. 2.</ref><ref>''La Voz de Galicia'', 5-10-1911, p.2.</ref> e a publicación mantívose en circulación ata o 30 de xullo de 1914, cando desapareceu sen anuncio previo tras 133 números. Inicialmente semanal, a partir de maio de 1914 pasou a ser decenal. Fundado e dirixido por [[Jesús Fernández Medina]],<ref>''El Correo Gallego'', 20-5-1913, p. 1. </ref> entre os seus colaboradores figurou [[César Alvajar]]. Definíase como "independente" e comprometido cos intereses locais e as clases desfavorecidas. Combateu o caciquismo, especialmente a figura de [[Juan Francisco Martínez Domenech]] ("Xan Farruco"), e promoveu ideas modernizadoras en educación, infraestruturas e xustiza social. Centrouse principalmente en [[Mugardos]] e [[Meá]], cunha presenza menor en Ares, O Seixo, Redes e outras parroquias veciñas. Competía con ''[[Ecos del Eume]]'', outro semanario rexional que o denominaba "hoja pastelera que a nadie engaña". O periódico abordou unha ampla variedade de cuestións. Dentro da política local denunciou a corrupción e a manipulación electoral, apoiou alternativas progresistas e cubriu as tensións entre partidos tradicionais e movementos agrarios ou republicanos. No eido da educación e cultura defendeu un ensino laico e de calidade, con influencias das ideas pedagóxicas de [[Giner de los Ríos]] e das sociedades de instrución cubanas. Informou de actos como a "Fiesta del Árbol" (1914), onde escolares plantaron 1200 árbores. Deu conta da chegada do ferrocarril, a electricidade, os faros nos peiraos e as novas máquinas agrícolas, así como de folgas obreiras (como a "folga da pa" na Constructora Naval en 1913). Ademais, na crónica civil e de sucesos incluíu desde vodas civís e festas locais ata relatos curiosos, como o ataque dun "roedor carnívoro" a un neno en Cervás (1913), que desatou a imaxinación popular. A publicación perdeu subscritores tras defender o crego [[Nicanor Feal Quirós]], trasladado por criticar o caciquismo desde o púlpito. Sumado á escaseza de recursos e á incorporación de Fernández Medina como funcionario municipal, o semanario cesou en 1914 sen despedida formal. == Colaboracións e estilo == Escrito principalmente en castelán, con escasas aparicións do galego, reservado a poemas, cantares ou falas de personaxes populares. Fernández Medina asinaba boa parte dos textos, caracterizados por un estilo barroco e retórico, cheo de tópicos da época. Contou con colaboracións de mestres, clérigos e veciños ilustrados. == Notas == {{Listaref|30em}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Prensa escrita da provincia da Coruña]] [[Categoría:Mugardos]] [[Categoría:1911 en Galicia]] bdzopcnytm3tm9zxn5na7zm8hjwj7jr 7105010 7105007 2025-06-23T21:52:17Z Xas 1888 lig int 7105010 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Outros homónimos|Democracia (homónimos)|Democracia}} {{Obra}} '''La Democracia. Semanario Independiente''' foi un periódico editado en [[Mugardos]] entre 1911 e 1914. == Historia e características == Subtitulado ''Semanario político, defensor de los intereses locales''. O primeiro número apareceu o 22 de setembro de 1911,<ref>''Gaceta de Galicia'', 1-10-1911, p. 2.</ref><ref>''La Voz de Galicia'', 5-10-1911, p.2.</ref> e a publicación mantívose en circulación ata o 30 de xullo de 1914, cando desapareceu sen anuncio previo tras 133 números. Inicialmente semanal, a partir de maio de 1914 pasou a ser decenal. Fundado e dirixido por [[Jesús Fernández Medina]],<ref>''El Correo Gallego'', 20-5-1913, p. 1. </ref> entre os seus colaboradores figurou [[César Alvajar]]. Definíase como "independente" e comprometido cos intereses locais e as clases desfavorecidas. Combateu o caciquismo, especialmente a figura de [[Juan Francisco Martínez Domenech]] ("Xan Farruco"), e promoveu ideas modernizadoras en educación, infraestruturas e xustiza social. Centrouse principalmente en [[Mugardos, Mugardos|Mugardos]] e [[Meá, Mugardos|Meá]], cunha presenza menor en Ares, O Seixo, Redes e outras parroquias veciñas. Competía con ''[[Ecos del Eume]]'', outro semanario rexional que o denominaba "hoja pastelera que a nadie engaña". O periódico abordou unha ampla variedade de cuestións. Dentro da política local denunciou a corrupción e a manipulación electoral, apoiou alternativas progresistas e cubriu as tensións entre partidos tradicionais e movementos agrarios ou republicanos. No eido da educación e cultura defendeu un ensino laico e de calidade, con influencias das ideas pedagóxicas de [[Giner de los Ríos]] e das sociedades de instrución cubanas. Informou de actos como a "Fiesta del Árbol" (1914), onde escolares plantaron 1200 árbores. Deu conta da chegada do ferrocarril, a electricidade, os faros nos peiraos e as novas máquinas agrícolas, así como de folgas obreiras (como a "folga da pa" na Constructora Naval en 1913). Ademais, na crónica civil e de sucesos incluíu desde vodas civís e festas locais ata relatos curiosos, como o ataque dun "roedor carnívoro" a un neno en Cervás (1913), que desatou a imaxinación popular. A publicación perdeu subscritores tras defender o crego [[Nicanor Feal Quirós]], trasladado por criticar o caciquismo desde o púlpito. Sumado á escaseza de recursos e á incorporación de Fernández Medina como funcionario municipal, o semanario cesou en 1914 sen despedida formal. == Colaboracións e estilo == Escrito principalmente en castelán, con escasas aparicións do galego, reservado a poemas, cantares ou falas de personaxes populares. Fernández Medina asinaba boa parte dos textos, caracterizados por un estilo barroco e retórico, cheo de tópicos da época. Contou con colaboracións de mestres, clérigos e veciños ilustrados. == Notas == {{Listaref|30em}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Prensa escrita da provincia da Coruña]] [[Categoría:Mugardos]] [[Categoría:1911 en Galicia]] e2fio3qfzz5os9ssijwgwp3cyuz3s33 7105021 7105010 2025-06-23T22:00:57Z Xas 1888 7105021 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Outros homónimos|Democracia (homónimos)|Democracia}} {{Obra}} '''''Democracia. Semanario Independiente''''' foi un periódico editado en [[Mugardos]] entre 1911 e 1914. == Historia e características == Subtitulado ''Semanario político, defensor de los intereses locales''. O primeiro número apareceu o 22 de setembro de 1911,<ref>''Gaceta de Galicia'', 1-10-1911, p. 2.</ref><ref>''La Voz de Galicia'', 5-10-1911, p.2.</ref> e a publicación mantívose en circulación ata o 30 de xullo de 1914, cando desapareceu sen anuncio previo tras 133 números. Inicialmente semanal, a partir de maio de 1914 pasou a ser decenal. Fundado e dirixido por [[Jesús Fernández Medina]],<ref>''El Correo Gallego'', 20-5-1913, p. 1. </ref> entre os seus colaboradores figurou [[César Alvajar]]. Definíase como "independente" e comprometido cos intereses locais e as clases desfavorecidas. Combateu o caciquismo, especialmente a figura de [[Juan Francisco Martínez Domenech]] ("Xan Farruco"), e promoveu ideas modernizadoras en educación, infraestruturas e xustiza social. Centrouse principalmente en [[Mugardos, Mugardos|Mugardos]] e [[Meá, Mugardos|Meá]], cunha presenza menor en Ares, O Seixo, Redes e outras parroquias veciñas. Competía con ''[[Ecos del Eume]]'', outro semanario rexional que o denominaba "hoja pastelera que a nadie engaña". O periódico abordou unha ampla variedade de cuestións. Dentro da política local denunciou a corrupción e a manipulación electoral, apoiou alternativas progresistas e cubriu as tensións entre partidos tradicionais e movementos agrarios ou republicanos. No eido da educación e cultura defendeu un ensino laico e de calidade, con influencias das ideas pedagóxicas de [[Giner de los Ríos]] e das sociedades de instrución cubanas. Informou de actos como a "Fiesta del Árbol" (1914), onde escolares plantaron 1200 árbores. Deu conta da chegada do ferrocarril, a electricidade, os faros nos peiraos e as novas máquinas agrícolas, así como de folgas obreiras (como a "folga da pa" na Constructora Naval en 1913). Ademais, na crónica civil e de sucesos incluíu desde vodas civís e festas locais ata relatos curiosos, como o ataque dun "roedor carnívoro" a un neno en Cervás (1913), que desatou a imaxinación popular. A publicación perdeu subscritores tras defender o crego [[Nicanor Feal Quirós]], trasladado por criticar o caciquismo desde o púlpito. Sumado á escaseza de recursos e á incorporación de Fernández Medina como funcionario municipal, o semanario cesou en 1914 sen despedida formal. == Colaboracións e estilo == Escrito principalmente en castelán, con escasas aparicións do galego, reservado a poemas, cantares ou falas de personaxes populares. Fernández Medina asinaba boa parte dos textos, caracterizados por un estilo barroco e retórico, cheo de tópicos da época. Contou con colaboracións de mestres, clérigos e veciños ilustrados. == Notas == {{Listaref|30em}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Prensa escrita da provincia da Coruña]] [[Categoría:Mugardos]] [[Categoría:1911 en Galicia]] 1l4vqd6gyc6nhm7ffe8cspsj8bu7vol 0 281736 7104857 6964959 2025-06-23T20:02:22Z O Breixo 127505 7104857 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |resultado = Vitoria do campesiñado |combatentes1 = {{FRAb}} [[Primeiro Imperio Francés]] |combatentes2 = Exército do [[Reino de Galicia]]<br />Campesiñado de Casal do eirigo |comandante2 = Colombo, Batallón da Vitoria |baixas1 = 400 mortos |baixas2 = 60 mortos |feridos2 = 120 feridos |feridos1 = 1000 feridos }} A '''batalla de Casal do Eirigo''' foi un enfrontamento na [[guerra da Independencia española en Galicia]] que tivo lugar o [[27 de abril]] de [[1809]], no lugar de Casal do Eirigo, parroquia de [[Setecoros, Valga|Setecoros]], hoxe no concello de [[Valga]], entre o exército galego e os campesiños do lugar contra o [[Napoleón|exército napoleónico]]. == A batalla == Baixo os outeiros do monte Xesteira, nas inmediacións da Capela da Saúde, o exército galego, auxiliado polos campesiños do lugar, armados coas súas rudimentarias armas e con máis ganas que posibilidades, libraron unha cruel batalla, corpo a corpo coas tropas napoleónicas invasoras. "Chuzos" e "galletas" contra sabres e fusís; David contra Goliat; labradores contra soldados franceses profesionais. Esta foi a esencia da batalla de Casal do Eirigo. Malia non alcanzar a vitoria completa, os campesiños si lograron facer recuar aos franceses, o que soubo a triunfo.<ref>[http://paxinasgalegas.es/fiestas/recreaci%C3%B3n-batalla-casal-do-eirigo-2014-valga-4014.html Recreación Batalla Casal do Eirigo 2014 en Valga] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140518205811/http://paxinasgalegas.es/fiestas/recreaci%C3%B3n-batalla-casal-do-eirigo-2014-valga-4014.html |date=18 de maio de 2014 }} Imaxes da recreación da batalla. En Páxinas Galegas. Festas Galicia.</ref><ref>[http://translate.google.es/translate?hl=gl&sl=es&u=http://www.elcorreogallego.es/fotos/ecg/batalla-casal-eirigo-valga/idGaleria-5664/%3Fint1%3D747041&prev=/search%3Fq%3DCasal%2Bde%2BEirigo,%2B%2BValga%26biw%3D1024%26bih%3D673 Batalla Casal de Eirigo, en Valga]Álbum de fotos da recreación da batalla Diario ''El Correo Gallego''. Consultada o 19/05/2014. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160306210052/http://translate.google.es/translate?hl=gl&sl=es&u=http%3A%2F%2Fwww.elcorreogallego.es%2Ffotos%2Fecg%2Fbatalla-casal-eirigo-valga%2FidGaleria-5664%2F%3Fint1%3D747041&prev=%2Fsearch%3Fq%3DCasal%2Bde%2BEirigo%2C%2B%2BValga%26biw%3D1024%26bih%3D673 |date=06/03/2016 }}</ref><ref>{{Cita web |url=http://www.canalriasbaixas.com/index.php/salnes-caldas/item/12748- |título=Vídeo sobre a batalla e a súa reconstrución |data-acceso=19 de maio de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140518215422/http://www.canalriasbaixas.com/index.php/salnes-caldas/item/12748- |dataarquivo=18 de maio de 2014 |urlmorta=yes }}</ref> A de Casal do Eirigo foi unha batalla sanguenta. Ante a presenza dunha avanzada de franceses en [[Padrón]], as tropas galegas puxeron rumbo ás terras de [[Iria]]. A metade de camiño entre [[Caldas de Reis|Caldas]] e [[Valga]], xusto no outeiro de Casal do Eirigo, situouse o batallón da Vitoria, capitaneado por Colombo, avanzando tamén até a zona a compañía de Tiradores do Miño e o 1ª e o 2º batallón de Lobeira, integrado por uns catrocentos recrutas mal adestrados e peor armados, xa que apenas dispoñían de cen fusís. Os soldados franceses, ­uns mil homes,­ lanzaron un ataque, pero os destacamentos dos labregos locais lograron rodealos e atacáronos pola retagarda, á vez que os solados abrían fogo desde o cume de Casal do Eirigo. Os franceses tiveron que retirarse e ocultarse en zonas como [[Xanza, Valga|Xanza]], [[A Tarroeira, Valga, Valga|A Tarroeira]] e [[San Xulián de Requeixo]] ([[Pontecesures]]).<ref name=AV>[http://xoanarcodavella.blogspot.com.es/2012/10/batalla-de-casal-de-eirigo.html Batalla de Casal de Eirigo] Consultada o 19/05/2014.</ref> A loita tivo un segundo acto. Por cada soldado ou paisano galego —­máis que soldados eran campesiños mal armados—­ había cinco franceses armados "até os dentes", e contaban con pezas de artillaría e seccións de cabalaría. O ataque dos franceses foi inminente. Despregáronse polo camiño real (actual estrada [[N-550]]) atacando con tres columnas de artillaría. O segundo batallón de Lobera entrou en pánico e os seus integrantes fuxiron, polo que os Tiradores do Miño ocuparon o seu lugar e fixeron retroceder ao inimigo, causándolle moitas baixas. Outros tres batallóns franceses e trescentos xinetes atacaron ao batallón da Vitoria, que loitou heroicamente até o límite das súas posibilidades, até que Colombo ordenou unha retirada que soubo a vitoria xa que as tropas inimigas sufriron 400 mortos e un millar de feridos, por 60 mortos e 120 feridos nos batallóns locais. Pero os franceses non aproveitaron esta retirada, xa que se dedicaron a saquear e queimar casas polas zonas de Setecoros e San Clemente. Ao día seguinte fixéronlles crer que ían cortarlles o paso no viaduto de [[Pontecesures]] e que en [[Padrón]] se organizaba unha sublevación na súa contra, polo que abandonaron as terras altas de Valga dirixíndose ao val, onde foron acuartelados.<ref name=AV/> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * [[Félix Estrada Catoyra|Estrada Catoyra, Félix]] (1906): ''Historia de los ejércitos gallegos durante la Guerra de la Independencia''. Santiago de Compostela: Tipografía de ''[[El Eco Franciscano]]''. * [[José Navas Ramírez-Cruzado|Navas Ramírez-Cruzado, José Fernando]] (2013): ''Victorias de Galicia. Guerra de la Independencia. Cuando el pueblo gallego derrotó a Napoleón''. A Coruña: Hércules Ediciones. ISBN 978-84-9271-561-9. * [[José Piñeiro Ares|Piñeiro Ares, José]] (1989): ''Historia de Puentecesures''. Pontecesures: Ayuntamiento de Pontecesures. ISBN 978-84-505-9068-5. === Outros artigos === * [[Guerra da Independencia española en Galicia]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da Guerra de Independencia española|Casal do Eirigo]] [[Categoría:Historia militar en Galicia en 1809]] [[Categoría:Valga]] [[Categoría:Artigos de Galicia sen imaxes]] [[Categoría:Batallas en Galicia|Casal do Eirigo]] [[Categoría:Batallas do século XIX]] lyzjrv3a77f601x3lfzo2kmh6u9k88h 0 282325 7104392 7028807 2025-06-23T12:05:55Z Estevoaei 1131 /* Toponimia */ 7104392 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Igrexa|A Igrexa}} {{Lugar |nome = A Igrexa |imaxe = |lenda = |parroquia = Taragoña |concello = Rianxo |ano = 2013 |poboación = 97 }} '''A Igrexa''' é un lugar da parroquia de [[Taragoña, Rianxo|Taragoña]] no concello [[Provincia da Coruña|coruñés]] de [[Rianxo]], na [[comarca da Barbanza]]. Segundo o padrón municipal ([[INE]] [[2013]]) ten 97 habitantes (45 homes e 52 mulleres). == Toponimia == O [[Toponimia|topónimo]] '''A Igrexa''' (do [[Lingua latina|latín]] {{Versaleta|(locus) ecclesiae}}, o lugar da igrexa){{BiblioNicandroETG2}} débese á presenza no lugar da igrexa do Divino Salvador de Taragoña. == Lugares e parroquias == === Lugares de Taragoña === {{Lp Taragoña}} === Parroquias de Rianxo === {{Rianxo}} == Notas == {{Listaref}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Igrexa, A}} [[Categoría:Lugares de Rianxo]] [[Categoría:Topónimos galegos con etimoloxía]] 8nn04zfbykhplosckz3lpl395ln1og8 0 283655 7104458 6973037 2025-06-23T13:59:07Z Autopistero20502020 127649 7104458 wikitext text/x-wiki {{homónimos}} {{Galizionario|real}} O [[topónimos]] '''San Cristovo do Real''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[San Cristovo do Real, Samos|San Cristovo do Real]]''', parroquia do concello de [[Samos]]; **'''[[San Cristovo do Real, San Cristovo do Real, Samos|San Cristovo do Real]]''', lugar de dita parroquia. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|San Cristovo|O Real}} {{Control de autoridades}} h9v0vqlbuyaepsda58oqr0d8lo4dcia 0 286837 7104859 6959910 2025-06-23T20:03:51Z O Breixo 127505 7104859 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Belagerung von Neuss 1474-1475 - Conradius Pfettisheim.jpg |combatentes1 = [[Ficheiro:Blason fr Bourgogne.svg|15px]] [[Estado borgoñón]]<br />[[Ficheiro:Blason duché fr Savoie.svg|Escudo de Savoia|15px]] [[Casa de Savoia|Ducado de Savoia]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Blason France moderne.svg|15px]] [[Reino de Francia]]<br>[[Ficheiro:Coat of Arms of Switzerland.svg|15px]] [[Antiga Confederación Suíza]]<br />[[Ficheiro:Blason_Lorraine.svg|15px]] [[Ducado de Lorena]] |comandante1=[[Ficheiro:Blason fr Bourgogne.svg|15px]] [[Carlos o Temerario]] † |comandante2=[[Ficheiro:Blason France moderne.svg|15px]] [[Lois XI de Francia]]<br>[[Ficheiro:Blason_Lorraine.svg|15px]] [[René II de Lorena|René II, duque de Lorena]] |baixas1=sobre {{formatnum:22000}} |baixas2=sobre {{formatnum:1000}} |resultado = Derrota de Borgoña |descrición_imaxe=O cerco de Neuss (1474-1475).}} A '''guerra de Borgoña''' (ou '''guerras de Borgoña''') foi un conflito entre o [[ducado de Borgoña]] e o seu aliado o [[Casa de Savoia|ducado de Savoia]] contra o [[reino de Francia]] e o [[ducado de Lorena]], no que tamén interveu a [[Antiga Confederación Suíza]], que desempeñaría un papel decisivo. A guerra aberta desatouse en [[1474]] e, nos anos seguintes, o duque de Borgoña, [[Carlos o Temerario]], sería derrotado máis tres veces nos campos de batalla e morto na [[batalla de Nancy]] ([[1477]]). == Antecedentes == Os duques de Borgoña conseguiran durante cen anos formar unha poderosa forza de combate entre [[Francia]] e o [[Sacro Imperio Romano Xermánico]]. As súas posesións incluían, ademais dos seus territorios orixinais do ducado de Borgoña e o [[Franco Condado]], e entre outras, as rexións dos condados de [[condado de Flandres|Flandres]], [[condado de Luxemburgo|Luxemburgo]] e [[condado de Brabante|Brabante]], de grande importancia económica. Os duques de Borgoña seguían políticas de expansión, especialmente en [[Alsacia]] e [[Lorena (rexión)|Lorena]], buscando unir xeograficamente as súas posesións do norte e do sur. Entrando previamente en conflito co rei francés (Borgoña puxérase do lado dos [[Inglaterra|ingleses]] na [[guerra dos Cen Anos]]), os avances de Carlos o Temerario ao longo do [[Rin]] provocaron un conflito cos [[Habsburgo]], e especialmente co emperador [[Frederico III do Sacro Imperio Romano Xermánico|Frederico III]]. == O conflito == [[Ficheiro:Peter Paul Rubens 144.jpg|miniatura|esquerda|250px|[[Carlos o Temerario]].]] [[Ficheiro:Karte Haus Burgund 4 EN.png|miniatura|esquerda|250px|Territorios da casa de Valois-Borgoña durante o reinado de [[Carlos o Temerario]].]] En [[1469]], o [[arquiduque]] [[Sexismundo de Austria]] empeñou as súas posesións en [[Alsacia]] a Carlos o Temerario, duque de Borgoña, como [[feudo]], para que as protexese contra a expansión da [[Antiga Confederación Suíza]]. A intervención de Carlos ao oeste do [[Rin]] non lle dera ningunha razón para atacar os confederados, como quería Sexismundo, pero o seu embargo político ás cidades de [[Basilea]], [[Estrasburgo]] e [[Mulhouse]], dirixidas por Peter von Hagenbach, fixo que estas cidades acudisen a [[Berna]] en busca de axuda. A estratexia expansionista de Carlos sufriu unha primeira derrota cando fracasou no ataque ao arcebispado de [[Colonia, Alemaña|Colonia]], tras o errado sitio de [[Neuss]] (1473–1474). Nunha segunda fase, Sexismundo buscaba un acordo de paz coa Confederación Suíza, que acabou conseguindo en [[Constanza]] en [[1474]], coa mediación do rei [[Lois XI de Francia]]. Quería comprar outra vez as súas posesións alsacianas, agora en poder de Carlos, oferta que este último declinou. Pouco despois, von Hagenbach foi capturado e decapitado en Alsacia, e os suízos, aliados das cidades alsacianas e con Sexismundo de Austria nunha "liga antiborgoñoa", conquistaron parte do [[Cordilleira do Xura|Xura]] borgoñón (o Franco Condado) tras gañar a [[batalla de Héricourt]] en novembro de [[1474]]. Ao ano seguinte, as forzas bernesas ocuparon e arrasaron o [[Vaud]], que pertencía ao [[Casa de Savoia|duque de Savoia]], que era aliado de Carlos o Temerario. No [[Valais]], a república independente dos ''Sieben Zenden'', xunto cos berneses e outras tropas confederadas, expulsaron os de Savoia do baixo Valais tras vencer na [[batalla de Planta]] en novembro de [[1475]]. En [[1476]] Carlos contraatacou e marchou contra [[Grandson]], que pertencía a [[Pierre de Romont]] de Savoia, e a súa gornición sería afogada no lago a pesar de ter capitulado. Cando as forzas confederadas chegaron uns días máis tarde, o exército de Carlos sufriu unha derrota enorme na [[batalla de Grandson]], e foi forzado a abandonar o campo, deixando a súa artillaría e moitas provisións. Tras recrutar un novo exército, foi novamente vencido na [[batalla de Morat]]. Finalmente, Carlos caeu morto na [[batalla de Nancy]] en [[1477]], na que os suízos loitaron xunto a un exército de [[René II de Lorena]]. == Consecuencias == [[Ficheiro:Karte Haus Burgund 5.png|miniatura|230px|Cambios territoriais despois das gerras de Borgoña.]] Como consecuencia, o ducado de Borgoña e moitas outras posesións borgoñoas pasarían a [[Francia]], mentres que as terras de Borgoña nos [[Países Baixos borgoñóns|Países Baixos]] e o [[condado de Borgoña]] (o ''Franco Condado'') serían herdados pola filla de Carlos, [[María de Borgoña]], e pasaron finalmente á [[Casa de Habsburgo]]. Tras a morte de Carlos o Temerario, a dinastía dos Valois-Borgoña extinguiuse. Os territorios de Flandres dos Borgoña pasaron a ser posesión dos [[Habsburgo]], cando o [[arquiduque]] [[Maximiliano I de Habsburgo]], que máis tarde sería emperador do [[Sacro Imperio]], casou coa única filla de Carlos, [[María de Borgoña]]. O ducado de Borgoña pasou a ser parte de [[Francia]] baixo o control do rei [[Lois XI de Francia|Lois XI]]. O Franco Condado pasou inicialmente a mans francesas, pero máis tarde foi cedido (en [[1493]]) ao fillo de Maximiliano I, [[Filipe I de Castela|Filipe ''o Fermoso'']] polo rei francés [[Carlos VIII de Francia|Carlos VIII]] no [[tratado de Senlis]], nun intento por manter o emperador neutral durante a invasión de [[Italia]], que Carlos planeara. As vitorias dos Confederados sobre unha das potencias europeas máis poderosas militarmente déronlle unha gran reputación de invincibilidade, e a guerra de Borgoña marcou o principio do emprego dos [[mercenario|mercenarios suízos]] nos campos de batalla de Europa. == Véxase tamén == === Bibliografía === * Bertrand Schnerb (2005): ''L'État bourguignon''. Perrin. ISBN 978-2-262-02360-7. * Émile Toutey (1902): [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5721879p ''Charles le Téméraire et la ligue de Constance''] * Jean Richard (dir.) (1978): ''Histoire de la Bourgogne''. Éditions Privat. ISBN 978-2-7089-1680-7. === Ligazóns externas === * [http://www.hls-dhs-dss.ch/textes/f/F8881.php Guerras de Borgoña] no ''Dicionario histórico de Suíza. {{de}}, {{fr}}, {{it}}. * [http://www.hls-dhs-dss.ch/textes/f/F6624.php Franco Condado] no ''Dicionario histórico de Suíza. {{de}}, {{fr}}, {{it}}. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia moderna de Francia]] [[Categoría:Historia de Suíza]] [[Categoría:Borgoña]] [[Categoría:Guerras do século XV]] [[Categoría:Historia de Francia do século XV]] bygpajdlu008bpmggkvw03agg0aep6u 0 287209 7104860 6412947 2025-06-23T20:05:00Z O Breixo 127505 7104860 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = [[Ficheiro:The home of the Kware' family, after it was bombed by the military.jpg|140px]] [[Ficheiro:Iron Dome in Operation Protective Edge.jpg|140px]] |descrición_imaxe = (esquerda) Un fogar en Gaza bombardeado por Israel<br />(dereita) Un lanzamísiles da [[Cúpula de Ferro]] intercepta foguetes de Gaza en Israel central (8 de xullo) |resultado = Vitoria reclamada polos dous bandos.<ref>{{cita novas |apelido1=Prusher |nome1=Ilene |título=Israel and Palestinians Reach Open-Ended Cease-Fire Deal |url=http://time.com/3182848/israel-gaza-ceasefire-abbas-netanyahu/ |dataacceso=5 de setembro de 2014 |editor=Time |data=26 de agosto de 2014 }}</ref> *Segundo Israel e o presidente palestino Abbas,<ref>{{cita web |url=http://freebeacon.com/national-security/palestinian-authority-president-slams-hamas-claims-of-victory/ |título=Palestinian Authority President Slams Hamas' Claims of Victory |editor=Washington Free Beacon |dataacceso=23 de outubro de 2014}}</ref> Hamas foi gravemente debilitado e non conseguiu ningunha das súas demandas.<ref>{{cita web |url=http://www.jpost.com/Arab-Israeli-Conflict/Netanyahu-Hamas-failed-achieved-nothing-except-sustaining-worst-blow-since-its-founding-372535 |título=Netanyahu: Hamas suffered its greatest blow since it was founded |dataacceso=30 de setembro de 2014}}</ref> *Segundo Hamas, Israel foi repelido de Gaza.<ref>{{cita novas |url=https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/israelgaza-conflict-hamas-says-longterm-truce-agreed-with-israel-9691910.html |título=Israel-Gaza conflict: Hamas claims 'victory for the resistance' as long-term truce is agreed with Israel |editor=The Independent |dataacceso=30 de setembro de 2014 |localización=Londres |nome1=Mohammed |apelido1=Daraghmeh |nome2=Karin |apelido2=Laub |data=26 de agosto de 2014 |data-arquivo=03 de setembro de 2014 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20140903114145/http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/israelgaza-conflict-hamas-says-longterm-truce-agreed-with-israel-9691910.html |url-morta=yes }}</ref> |combatentes1 = {{ISR}} ([[Exército de Israel]]) |combatentes2 = [[Ficheiro:Flag of Palestine.svg|22px]] [[Hamás]] <br /> [[Xihad Islámica de Palestina]] <br /> [[Brigadas dos Mártires de Al Aqsa]] <br /> [[Comités de resistencia popular]] <br /> [[Fronte Popular para a Liberación de Palestina]] |comandante1 = {{ISRb}} [[Benjamin Netanyahu]]<br /><small>Primeiro Ministro</small><br />[[Moshe Ya'alon]]<br /><small>Ministro de Defensa</small><br />[[Benny Gantz]]<br /><small>Xefe das Forzas de Defensa</small><br />[[Amir Eshel]]<br /><small>Comandante das Forzas aéreas</small><br />[[Sami Turgeman]]<br /><small>Comandante do sur</small><br /> [[Yoram Cohen]]<br /><small>[[Shin Bet|Chief of Shin Bet]]</small> |comandante2 = [[Ficheiro:Flag of Palestine.svg|22px]] [[Ismail Haniyeh]]<br /><small>Xefe de Hamas</small><br />[[Mohammed Deif]]<br /><small>Xefe das Brigadas Izz ad-Din al-Qassam</small><br />[[Ramadan Shalah]]<br /><small>Líder de PIJ</small> |soldados1 = 176&nbsp;500 soldados activos<br />565&nbsp;000 reservistas<ref>{{cita libro |título=The Military Balance 2012 |url=https://archive.org/details/militarybalance20000unse_z1h4 |author1=International Institute for Strategic Studies |editor=Hackett, James |data=7 de marzo de 2012 |editorial=[[Routledge]] |localización=Londres |isbn=978-1-85743-642-6 |ref=IISS2012}}</ref>{{small|(datos de 2012, dos cales non todos estiveron directamente involucrados)}} |soldados2 = brigadas de Al-Qassam: 20&nbsp;000<ref>{{cita novas |url=http://www.maannews.net/eng/ViewDetails.aspx?ID=711780 |título=Rockets, naval commandos boost Hamas arsenal |editor=Maannews.net |data=25 de xullo de 2014 |dataacceso=4 de agosto de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140729201253/http://www.maannews.net/eng/ViewDetails.aspx?ID=711780 |dataarquivo=29 de xullo de 2014 |urlmorta=yes }}</ref>–40&nbsp;000<ref>{{cita novas |url=http://www.middleeasteye.net/news/hamas-gains-credibility-fighting-force-analysts-say-371780262 |título=Hamas growing in military stature, say analysts |editor=Middleeasteye.net |data=17 de xullo de 2014 |dataacceso=4 de agosto de 2014}}</ref><br /> Brigadas de Al-Quds: 8&nbsp;000<ref name=gedalyahu>{{cita web |url=http://www.israelnationalnews.com/News/News.aspx/149498#.TrhgmnF4Vow |título=Iran Backs Islamic Jihad's 8,000-Man Army in Gaza |apelido=Ben Gedalyahu |nome=Ben |data=7 de novembro de 2011 |editor=Israel National News |editorial=Arutz Sheva |dataacceso=7 de novembro de 2011}}</ref> |baixas1 = 67 soldadados e 6 civís (1 deles tailandés) mortos,<ref>{{cita web|url=http://www.ynet.co.il/home/0,7340,L-11584,00.html|título=Operation Protective Edge, Casualties|dataacceso=28 de agosto de 2014}}</ref><ref name="OCHA">{{cita web|url=http://www.ochaopt.org/documents/ocha_opt_sitrep_04_09_2014.pdf|título=Occupied Palestinian Territory: Gaza Emergency|data=4 de setembro de 2014|urlmorta=yes|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140913014525/http://www.ochaopt.org/documents/ocha_opt_sitrep_04_09_2014.pdf|dataarquivo=13 de setembro de 2014|dataacceso=4 de setembro de 2014}}</ref><ref name=benari>{{cita web |url=http://www.timesofisrael.com/two-years-later-idf-officer-succumbs-to-wounds-from-gaza-war/ |título=Two years later, IDF officer succumbs to wounds from Gaza war }}</ref> 469 soldados e 87 civís feridos<ref name=MDA>[http://www.mdais.com/316/7004.htm Cease fire in Operation "Protective Edge" is holding MDA sums up 50 days of saving lives] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150626112327/http://www.mdais.com/316/7004.htm |date=26 de xuño de 2015 }}, Magen David Adom, 29 de agosto de 2014: 'Durante os 50 días da Operación "Marxe Protectora", os equipos da MDA trataron a 842 civís, entre eles 6 mortos por metralla de foguetes, e outros 36 que resultaron feridos por metralla en diversos graos, incluíndo: 10 vítimas en estado grave, 6 en estado moderado e 20 que resultaron feridos leves. Ademais, os equipos da MDA tamén trataron durante a Operación "Marxe Protectora" 33 persoas que resultaron feridas por cristais rotos e restos de construción, 18 que resultaron feridas en accidentes de tráfico ocorridos ao escoitarse as sirenas, entre elas 1 persoa en estado grave, e o resto ferido leve ou moderado. 159 persoas resultaron feridas como consecuencia de caídas e traumatismos no camiño dos albergues e 581 persoas sufriron ataques de ansiedade'.</ref><ref name="OPE-Israeli-wounded">{{cita novas |apelido=Hartman |nome=Ben |título=50 days of Israel's Gaza operation, Protective Edge – by the numbers |url=http://www.jpost.com/Operation-Protective-Edge/50-days-of-Israels-Gaza-operation-Protective-Edge-by-the-numbers-372574 |data=28 de agosto de 2014 |editor=Jerusalem Post}}</ref> |baixas2 = Segundos as fontes:<br />'''[[Hamas]]:''' 2&nbsp;310 mortos,{{Ref label|killed|a}}<ref name="Ma'an2015Jan">[http://www.maannews.net/eng/ViewDetails.aspx?ID=751290 'Ministry: Death toll from Gaza offensive topped 2,310,'] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150111023729/http://www.maannews.net/eng/ViewDetails.aspx?ID=751290 |date=11 de xaneiro de 2015 }} [[Ma'an News Agency]] 3 de xaneiro de 2015.</ref> 10,626 feridos<ref name="Ma'an2015Jan" /><br />'''[[United Nations Human Rights Committee|UN HRC]]:''' 2&nbsp;251 mortos<br />'''Israel MFA:''' 2&nbsp;125 mortos }} {{Contén texto hebreo}} A '''Operación Marxe Protectora''' (en {{lang-he|מִבְצָע צוּק אֵיתָן}}, ''Mivtza' Tzuk Eitan'') e ás veces tamén coñecida como '''guerra de Gaza de 2014''',<ref>{{cita novas |url=https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2014/09/03/heres-what-really-happened-in-the-gaza-war-according-to-the-israelis/ |título=Here's what really happened in the Gaza war (according to the Israelis) |xornal=[[The Washington Post]] |apelido=Booth |nome=William |data=3 de setembro de 2014 |dataacceso=26 de agosto de 2016}}</ref><ref>{{Cita novas |url=http://www.haaretz.com/st/c/prod/eng/2015/year-to-gaza-war/israel-gaza-conflict/ |título=The last Gaza war–and the next |xornal=[[Haaretz]] |apelido=Harel |nome=Amos |data=8 de xullo de 2015 |dataacceso=26 de agosto de 2016}}</ref><ref>{{cita novas |url=https://www.nytimes.com/aponline/2016/08/24/world/middleeast/ap-ml-israel-gaza-war-probe.html |título=Israel Clears Forces in Several Deadly 2014 Gaza War Cases |xornal=[[The New York Times]] |axencia=[[The Associated Press]] |data=24 de agosto de 2016 |dataacceso=26 de agosto de 2016}}</ref> foi unha operación militar lanzada por [[Israel]] o 8 de xullo de 2014 na [[Franxa de Gaza]] controlada por [[Hamas]]. Despois do secuestro e asasinato de tres adolescentes israelís por membros de Hamas, as [[Forzas de Defensa de Israel]] levaron a cabo ''Operación Gardián do Irmán'' para deter os líderes militantes, e [[Hamas]] lanzou foguetes cara a Israel comezando un conflito de sete semanas. Foi un dos conflitos entre Palestina e Israel con maior número de mortos en décadas. A combinación de ataques aéreos e bombardeos terrestres israelís e os foguetes palestinos provocaron milleiros de mortes, a gran maioría delas entre os palestinos de Gaza.<ref>{{Cita novas|apelido=Zonszein|nome=Mairav|url=https://www.theguardian.com/world/2015/mar/27/israel-kills-more-palestinians-2014-than-any-other-year-since-1967|título=Israel killed more Palestinians in 2014 than in any other year since 1967|data=27 de marzo de 2015|editor=The Guardian|dataacceso=3 de marzo de 2020|lingua=inglés|issn=0261-3077}}</ref> A operación israelí foi deseñada para deter o lanzamento de foguetes dende Gaza a Israel, o cal se incrementou despois dunha ofensiva israelí contra Hamas en Cisxordania por mor do secuestro a asasinato de tres adolescentes o 12 de xuño a mans de dous membros de [[Hamas]].<ref name="nathanthrall">{{cita web |url=http://www.lrb.co.uk/v36/n16/nathan-thrall/hamass-chances |título=Hamas's Chances |autor=Nathan Thrall |editor=London Review of Books |volume=36 |issue=16 |data=1 de agosto de 2014}}</ref><ref name="HamasAcc">Jack Khoury, [http://www.haaretz.com/news/diplomacy-defense/1.611676 Hamas claims responsibility for three Israeli teens' kidnapping and murder'], ''[[Haaretz]]'', 21 de agosto de 2014.</ref><ref name="HamasAcc2">[http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-4562328,00.html 'Mashal: Hamas was behind murder of three Israeli teens'], [[Ynet]], 22 de agosto de 2014.</ref> Pola contra, os obxectivos de Hamas eran facer presión internacionalmente que obrigase a Israel a erguer o [[bloqueo da Franxa de Gaza]], rematar coa ofensiva de Israel, obtén un terceiro implicado para controlar e garantir o cumprimento dun cesamento do fogo,<ref>Ehab Zahriyeh, [http://america.aljazeera.com/articles/2014/7/16/gaza-ceasefire-accountability.html 'Citing past failures, Hamas demands an enforceable cease-fire,'] [[Al-Jazeera]], 16 de xullo de 2014.</ref> a liberación dos prisioneiros palestinos e superar o illamento político.<ref>[http://www.dw.de/hamas-and-israel-cling-to-their-war-aims/a-17801137 'Hamas and Israel cling to their war aims,'] [[Deutsche Welle]] 23 de xullo de 2014.</ref> De acordo coa BBC, en resposta ó lanzamento de foguetes dende a Franxa de Gaza, Israel lanzou ataques aéreos sobre Gaza.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-middle-east-28156268 'Hamas 'ready for Gaza ceasefire' if Israeli raids stop,'] [[BBC News]] 4 de xullo de 2014.</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} === Ligazóns externas === * {{cita web |url=http://www.idfblog.com/blog/2014/07/08/breaking-idf-commences-operation-protective-edge-against-hamas/ |título=Cronoloxía da operación aérea (dende o 7 de xullo) |publisher=[[Forzas de Defensa de Israel]] |data-acceso=20 de xullo de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140720114319/http://www.idfblog.com/blog/2014/07/08/breaking-idf-commences-operation-protective-edge-against-hamas/ |dataarquivo=20 de xullo de 2014 |urlmorta=yes }} * {{cita web |url=http://www.idfblog.com/blog/2014/07/18/live-updates-ground-operation-gaza/ |título=Cronoloxía da operación terrestre (dende o 17 de xullo) |publisher=Forzas de Defensa de Israel |data-acceso=20 de xullo de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140722015959/http://www.idfblog.com/blog/2014/07/18/live-updates-ground-operation-gaza/ |dataarquivo=22 de xullo de 2014 |urlmorta=yes }} {{Conflito árabe-israelí}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Conflito árabe-israelí]] [[Categoría:2014]] 22gi6ntxj111t652yr1btj6948pjy5w 0 287864 7105143 6857315 2025-06-24T00:01:43Z O Breixo 127505 7105143 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}}[[Ficheiro:Alakranamapa1.png|miniatura|300x300px|O barco foi secuestrado fronte ás costas de [[Somalia]].<br />O cadrado vermello sinala a posición inicial da Canarias<br />O cadrado negro situado ao sur indica o punto de secuestro do Alakrana<br />O que está ao norte, o lugar onde estivo retido.<br />A zona sombreada representa a área protexida pola operación Atalanta.]] O '''secuestro do barco Alakrana''', obra de [[Pirataría en Somalia|piratas somalís]], produciuse o [[3 de outubro]] de [[2009]], ben a 413 [[milla náutica|millas]] das costas do sur de [[Somalia]] segundo algunhas fontes,<ref name="El país">{{cita web |url=http://www.elpais.com/articulo/espana/Trece/piratas/lanzagranadas/fusiles/controlan/buque/Alakrana/elpepiesp/20091004elpepinac_7/Tes |título= Trece piratas con lanzagranadas y fusiles controlan el buque 'Alakrana'|dataacceso= [[30 de xullo]] de [[2014]]|editor=''[[El País]]''}}</ref> ben a 120 millas náuticas (dentro da [[ZEE]] de Somalia) segundo a [[Audiencia Nacional]].<ref>{{Cita web |url=http://www.elpais.com/elpaismedia/ultimahora/media/201105/03/espana/20110503elpepunac_2_Pes_PDF.pdf |título=Sentencia de la Sección Cuarta, Sala de lo Penal de la Audiencia Nacional |data-acceso=29 de xullo de 2014 |data-arquivo=02 de novembro de 2013 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20131102053652/http://www.elpais.com/elpaismedia/ultimahora/media/201105/03/espana/20110503elpepunac_2_Pes_PDF.pdf |url-morta=yes }}</ref> No momento da abordaxe, o pesqueiro atopábase faenando fóra da zona protexida pola Operación Atalanta.<ref>{{cita web |url=http://www.elmundo.es/elmundo/2009/10/02/espana/1254485797.html |título= Defensa dice que el barco secuestrado faenaba 'lejos' de la zona protegida|dataacceso= [[30 de xullo]] de [[2014]]|editor=''[[El Mundo]]''}}</ref><ref>{{cita web |url=http://www.defensa.gob.es/misiones/en_exterior/actuales/listado/atalanta.html |título= Misiones en curso. Operaciones con unidades.|dataacceso=[[7 de marzo]] de [[2016]] |autor= Ministerio de Defensa|data= |editor= |idioma= |cita= ATALANTA - Aguas de Somalia }}</ref><ref name="seguridad">{{cita web|url= http://www.noticiasdegipuzkoa.com/2009/10/08/sociedad/euskadi/el-aposalakranaapos-estaba-dentro-del-area-de-seguridad-esta-claro-que-la-operacion-aposatalantaapos-hace-agua|título= "El "Alakrana" estaba dentro del área de seguridad; está claro que la operación "Atalanta" hace agua"|dataacceso= [[30 de xullo]] de [[2014]]|editor= ''[[Diario de Noticias|Noticias de Gipuzkoa]]''|urlarquivo= https://web.archive.org/web/20111210062511/http://www.noticiasdegipuzkoa.com/2009/10/08/sociedad/euskadi/el-aposalakranaapos-estaba-dentro-del-area-de-seguridad-esta-claro-que-la-operacion-aposatalantaapos-hace-agua|dataarquivo= 10 de decembro de 2011|urlmorta= yes}}</ref> == O buque == {{Artigo principal|Alakrana}} O buque secuestrado consistía nun atuneiro conxelador propiedade da empresa Echebaster Fleet,<ref name="El país" /> con sede no [[municipio]] [[Biscaia|biscaíño]] de [[Bermeo]].<ref name="El país" /> A súa tripulación estaba composta no momento do secuestro por 36 tripulantes: 7 vascos, 1 andaluz e 8 galegos,<ref>{{cita web |url=http://www.farodevigo.es/economia/2009/10/03/piratas-somalies-secuestran-atunero-vasco-alakrana-36-tripulantes-ocho-gallegos/374042.html |título= Piratas somalíes secuestran al atunero vasco "Alakrana" con 36 tripulantes, ocho gallegos |dataacceso= [[31 de xullo]] de [[2014]]|editor=''[[Faro de Vigo]]''}}</ref> estando o resto da tripulación composta por tripulantes de [[Indonesia]], [[Ghana]], [[Senegal]], [[Costa do Marfil]], [[Madagascar]] e [[Seychelles]].<ref name="gara">{{cita web |url=http://www.gara.net/paperezkoa/20091003/159751/es/El/Alakrana%C2%BB/con/36/tripulantes/y/base/en/Bermeo/apresado/por/piratas/ |título=El «Alakrana», con 36 tripulantes y base en Bermeo, apresado por piratas |dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]] |editor=''[[Gara]]'' |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20100108185244/http://www.gara.net/paperezkoa/20091003/159751/es/El/Alakrana%C2%BB/con/36/tripulantes/y/base/en/Bermeo/apresado/por/piratas |dataarquivo=08 de xaneiro de 2010 |urlmorta=yes }}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.laopinioncoruna.es/mar/2009/10/07/piratas-exigen-alakrana-millon-rescate-liberarlo/324862.html|título=Los piratas exigen por el ´Alakrana´ más de un millón de rescate para liberarlo}}</ref> == O secuestro == [[Ficheiro:Canarias F86.jpg|miniatura|esquerda|Fragata [[Canarias (F-86)]].]] No seu auxilio acudiu a [[Fragata (buque)|fragata]] [[Canarias (F-86)|''Canarias'']], que levantara áncora o 10 de agosto de [[Rota, Cádiz|Rota]] ([[Cádiz]]) para incorporarse á Operación Atalanta canda outras forzas españolas.<ref name="El país" /> A Canarias, se ben non conseguiu interceptar o atuneiro antes de que chegase a [[Harardhere]],<ref>{{cita web |url=http://www.cadenaser.com/espana/articulo/secuestrados-alakrana-confirman-ser-estamos-bien/csrcsrpor/20091004csrcsrnac_2/Tes |título=El 'Alakrana' se encuentra fondeado en el puerto de Haradere |dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]] |editor=''[[Cadena Ser]]'' |data-arquivo=21 de novembro de 2011 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20111121105412/http://www.cadenaser.com/espana/articulo/secuestrados-alakrana-confirman-ser-estamos-bien/csrcsrpor/20091004csrcsrnac_2/Tes |url-morta=yes }}</ref> porto base dos piratas, si conseguiu capturar dous piratas que abandonaron o barco nun esquife.<ref>{{cita web|título=Detienen a dos piratas que participaron en el secuestro del 'Alakrana'|url=http://www.lavanguardia.com/sucesos/noticias/20091004/53796949055/detienen-a-dos-piratas-que-participaron-en-el-secuestro-del-alakrana-estado-mayor-canarias-kenia-mig.html|editor=''[[La Vanguardia]]''|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]|data-arquivo=11 de agosto de 2014|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20140811204010/http://www.lavanguardia.com/sucesos/noticias/20091004/53796949055/detienen-a-dos-piratas-que-participaron-en-el-secuestro-del-alakrana-estado-mayor-canarias-kenia-mig.html|url-morta=yes}}</ref> Estes foron enviados a España para ser xulgados por pirataría a requirimento da Audiencia Nacional.<ref name="el Pais2">{{cita web|título=A la caza del 'Alakrana'|url=http://www.elpais.com/articulo/espana/caza/Alakrana/elpepuesp/20091115elpepinac_1/Tes|editor=''[[El País]]''|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]}}</ref> Un dos piratas, Abdu Willy, declarou á súa chegada a [[España]] ser menor de idade. As primeiras probas, realizadas no [[Hospital Gregorio Marañón]], acreditaron a súa maioría de idade. O xuíz solicitou probas adicionais, que foron realizadas por tres forenses da [[Audiencia Nacional]] e só puideron determinar con seguridade que era maior de 17 anos, co que o seu caso debía trasladarse á Fiscalía de Menores. Dito organismo declarouse non competente ao non ter cometido o presunto menor delito na [[Comunidade de Madrid]]. Finalmente, mediante unha ortopantomografía e radiografías óseas, determinouse que tiña unha idade superior a 18 anos, polo que o caso volveu ao xuíz Pedraz.<ref>{{cita web|título=El pirata es otra vez mayor de edad y el caso volverá a Pedraz|url=http://www.libertaddigital.com/sociedad/la-nueva-prueba-concluye-que-el-pirata-willy-es-mayor-de-edad-1276373860/|editor=''[[Libertad Digital]]''|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]}}</ref> [[Ficheiro:Somali pirates.jpg|miniatura|Piratas somalís. Foto tomada no 2006 pola [[Armada dos Estados Unidos]].]] A finais de outubro de 2009, tras concluír a súa participación na operación Active Endeavour da [[OTAN]] no [[mar Mediterráneo|Mediterráneo]] oriental, a fragata [[Méndez Núñez (F-104)|''Méndez Núñez'']] foi enviada como reforzo á zona para relevar a ''Canarias'' na operación Atalanta e permitirlle realizar os seus labores de mantemento, repostaxe de víveres e combustible.<ref>{{cita web|título=Defensa envía otra fragata a Somalia|url=http://www.elmundo.es/elmundo/2009/10/26/espana/1256593705.html|editor=''[[El Mundo]]''|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]}}</ref><ref>{{cita web|título=La fragata 'Méndez Núñez' releva a la 'Canarias' en la operación Atalanta|url=http://www.diariovasco.com/20091026/mas-actualidad/nacional/fragata-mendez-nunez-releva-200910262113.html|editor=''[[Diario Vasco]]''|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]}}</ref> Logo, ambas fragatas permaneceron na zona. Durante o secuestro, os piratas transvasaron gasolina do ''Alakrana'' ao ''Ariana MV'', barco grego con bandeira de Malta e operado por axentes británicos que levaba secuestrado desde o [[2 de maio]] de [[2009]] con 24 tripulantes ucraínos a bordo (3 mulleres entre eles) e que sería liberado 7 meses máis tarde.<ref>{{cita web|url=http://www.cadenaser.com/articulo/espana/piratas/planean/traspasar/combustible/Alakrana/buque/secuestrado/csrcsrpor/20091009csrcsrnac_9/Tes/|editor=''[[Cadena Ser]]''|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]|título=Los piratas planean traspasar combustible del Alakrana a otro buque secuestrado|data-arquivo=21 de novembro de 2011|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20111121105404/http://www.cadenaser.com/articulo/espana/piratas/planean/traspasar/combustible/Alakrana/buque/secuestrado/csrcsrpor/20091009csrcsrnac_9/Tes/|url-morta=yes}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.canarias7.es/articulo.cfm?id=148121|editor=''Canarias7''|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]|título=Una docena de barcos siguen secuestrados por los piratas|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140810114839/http://www.canarias7.es/articulo.cfm?id=148121|dataarquivo=10 de agosto de 2014|urlmorta=yes}}</ref>. Ao levarse a cabo esa operación de transvasamento de gasolina, os tripulantes do Alakrana que visitaron o outro barco decidiron darlle comida e medicamentos aos outros secuestrados, xa que, segundo palabras dos mariñeiros do barco español, unha das mulleres desa embarcación fora violada varias veces, quedándose embarazada e abortando; outra refén, unha nena duns 12 anos, tamén sufriu violacións por un "neno pirata". A medicación que lles subministraron os tripulantes do ''Alakrana'' foi tirada polos piratas á auga. A nai da nena violada intentou en van que os piratas permitisen que os mariñeiros españois levasen a súa filla.<ref name="Diario Vasco">{{cita web|url=http://www.diariovasco.com/20091119/al-dia-sociedad/dejaban-dormir-porque-daban-20091119.html|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]|editor=''[[Diario Vasco]]''|título=«No nos dejaban dormir porque nos daban patadas constantemente»}}</ref><ref>{{cita web|url=https://www.antena3.com/noticias/espana/patron-alakrana-reconoce-acusados-como-parte-secuestradores_20110203574782984beb287180ba8149.html|editor=[[Antena 3]]|título=El patrón del Alakrana reconoce a los acusados como parte de los secuestradores|dataacceso=[[3 de febreiro]] de [[2011]]}}</ref><ref name="diario">{{cita web|url=http://www.elmundo.es/elmundo/2009/11/22/espana/1258872619.html|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]|editor=''[[El Mundo]]''|título='No dejo de pensar en aquella niña de 12 años y en la cocinera violada'}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.elperiodicodearagon.com/noticias/noticia.asp?pkid=540931|título=España se lanza al rescate de las tres mujeres rehenes del ´Ariana´|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]|editor=''[[El Periódico de Aragón]]''|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20091128103437/http://www.elperiodicodearagon.com/noticias/noticia.asp?pkid=540931|dataarquivo=28 de novembro de 2009|urlmorta=yes}}</ref> Como medio de presión para conseguir a liberación dos dous piratas detidos en España, o xoves [[5 de novembro]] de [[2009]] os piratas aseguraron ter desembarcado tres tripulantes do ''Alakrana'': Patxi Valdés, primeiro oficial do buque; Antonio Manuel Pérez, electricista; e o mariñeiro Joaquín Fernández. En caso de non producirse a liberación dos seus compañeiros presos, ameazaron con asasinar ao cabo de tres días os reféns desembarcados, ou ben entregarllos ás familias dos piratas detidos. Esta mesma operación repetiríase con máis mariñeiros en caso de non ceder o Goberno español ás presións. Finalmente, foron devoltos a bordo o [[7 de novembro]].<ref>{{cita web|url=http://www.laopinioncoruna.es/mar/2009/11/07/piratas-devuelven-alakrana-tres-marineros-habian-sido-llevados-tierra/333116.html|título=Los piratas devuelven al ´Alakrana´ a los tres marineros que habían sido llevados a tierra|editor=''[[La Opinión (A Coruña)|La Opinión]]''|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]}}</ref> Posteriormente descubriuse que en ningún momento os levaron a terra e todo foi unha estratexia dos piratas para forzar ao Goberno.<ref>{{cita web|url=http://www.elcorreodigital.com/vizcaya/20091119/mas-actualidad/sociedad/primer-oficial-alakrana-confirma-200911190951.html|título=El primer oficial del 'Alakrana' confirma que no llevaron a tierra a tres rehenes, como adelantó EL CORREO|editor=''[[El Correo]]''|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20100107052549/http://www.elcorreodigital.com/vizcaya/20091119/mas-actualidad/sociedad/primer-oficial-alakrana-confirma-200911190951.html|dataarquivo=07 de xaneiro de 2010|urlmorta=yes}}</ref> O [[16 de novembro]] a fiscalía da Audiencia Nacional rexeitou un acordo coas defensas dos presuntos piratas Raagegeesey e Abdu Willy, e anunciou que pediría para eles penas que poderían superarar os 200 anos de cárcere.<ref name = "cronología" /> [[Ficheiro:La fragata "Méndez Núñez" F-104 en la Ría de Pontevedra, tras la parada naval.jpg|miniatura|Fragata [[Méndez Núñez (F-104)]].]] O [[17 de novembro]] de [[2009]], tras 47 días de secuestro, o ''Alakrana'' foi liberado tras o pago dun rescate duns 4 millóns de [[dólar (moeda)|dólares]] (2,68 millóns de euros),<ref>{{cita web|url=http://www.20minutos.es/noticia/568111/0/alakrana/pago/rescate/|título=¿De dónde sale el dinero que se ha pagado a los piratas que secuestraron el ''Alakrana''?|editor=''[[20 minutos]]''|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.elpais.com/articulo/espana/Zapatero/Alakrana/navega/libremente/aguas/seguras/elpepuesp/20091117elpepunac_2/Tes|título=Zapatero: "El 'Alakrana' navega libremente hacia aguas seguras"|editor=''[[El País]]''|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]}}</ref> pago que días antes da liberación, o armador xa realizara, segundo palabras do patrón da embarcación.<ref>{{Cita novas|autor=E. O’Regan|data-publicación=07 de novembro de 2009|xornal=La gaceta|título=El armador reconoce que se ha pagado rescate|urlarquivo=https://archive.today/20120629210120/http://www.intereconomia.com/noticias/armador-reconoce-que-se-ha-pagado-rescate|url=http://www.intereconomia.com/noticias/armador-reconoce-que-se-ha-pagado-rescate|lingua=es|data-acceso=2018-07-02|dataarquivo=29 de xuño de 2012|urlmorta=yes}}</ref> Segundo o portavoz dos piratas, o pago xa se fixera dúas semanas antes. A demora entre o pago e a liberación final podería terse debido á xestión dos intermediarios.<ref>{{cita web|url=http://www.diariovasco.com/20091119/al-dia-sociedad/helicopteros-armada-persiguieron-piratas-20091119.html|título=Helicópteros de la Armada persiguieron a los piratas al abandonar el 'Alakrana'|editor=''[[Diario Vasco]]''|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]}}</ref> Ao igual que no [[secuestro do Playa de Bakio]], o rescate foi pagado polo armador e o que a este lle reintegrase o seu seguro, pero para adiantar os trámites, parte da cantidade foi adiantada polos fondos reservados do [[Centro Nacional de Intelixencia|CNI]]. No secuestro do Playa de Bakio, o CNI tivo que adiantar todo o rescate.<ref>{{cita web|url=http://www.elconfidencial.com/espana/CNI-rescate-piratas-alakrana-fondos-reservados-20091120.html|título=Agentes del CNI entregaron el rescate a los piratas con fondos reservados|editor=''[[El Confidencial]]''|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]|data-arquivo=29 de xullo de 2014|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20140729205108/http://www.elconfidencial.com/espana/CNI-rescate-piratas-alakrana-fondos-reservados-20091120.html|url-morta=yes}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.elconfidencial.com/espana/aseguradoras-alakrana-rescate-piratas-20091117.html|título=El seguro del 'Alakrana' cubrirá al menos dos millones de euros del rescate exigido por los piratas|editor=''[[El Confidencial]]''|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]|data-arquivo=29 de xullo de 2014|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20140729223650/http://www.elconfidencial.com/espana/aseguradoras-alakrana-rescate-piratas-20091117.html|url-morta=yes}}</ref> No momento do pago había 63 piratas de diferentes clans a bordo,<ref>{{cita web|url=http://www.farodevigo.es/economia/2009/11/18/piratas-somalies-liberan-alakrana-recibir-rescate-27-millones-euros/387422.html|título=Los piratas somalíes liberan al "Alakrana" tras recibir un rescate de 2,7 millones de euros|editor=''[[Faro de Vigo]]''|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]}}</ref><ref name="el mundo" /> o que parece indicar que no tempo que mediou entre o acordo e o pago en si, os piratas avisaron outros piratas para que participasen do botín. Durante o secuestro os piratas leváronse todas as pertenenzas dos tripulantes,<ref name="Diario Vasco" /> polo que algúns dos familiares que viaxaron ás Seychelles tiveron que levar roupa para que se puidesen cambiar. Durante a liberación, os helicópteros das fragatas ''Canarias'' e [[Méndez Núñez (F-104)|''Méndez Núñez'']] intentaron sen éxito a captura dos últimos piratas que abandonaron o buque, chegando incluso a disparar contra eles.<ref>{{cita web|url=http://www.rtve.es/mediateca/videos/20091118/defensa-da-mas-detalles-del-fin-del-secuestro-del-alakrana/631601.shtml|título=Defensa da más detalles del fin del secuestro del Alakrana|editor=[[TVE]]|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]|formato=vídeo}}</ref> Tamén, e ao igual que ocorreu co [[Playa de Bakio]], tivo que evitarse que fora recapturado por piratas doutro clan.<ref name="el mundo">{{cita web|url=http://www.elmundo.es/elmundo/2009/11/17/espana/1258493244.html|título=Así fue liberado el 'Alakrana'|editor=''[[El Mundo]]''|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]}}</ref> Esta versión foi desmentida polo patrón do ''Alakrana'', quen negou que se produciran disparos ou que se intentase capturar os piratas.<ref>{{cita web|url=http://www.abc.es/20091119/opinion-enfoque/caso-alakrana-cine-ficcion-20091119.html|título= Caso Alakrana, Cine ficción|editor=''[[ABC (xornal)|ABC]]''|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]}}</ref> Tras a liberación, o Alakrana dirixiuse ás Illas Seychelles escoltado polas dúas fragatas,<ref name="el mundo" /> onde arribou o [[20 de novembro]] de [[2009]]. O 3 de maio de 2011, os dous piratas somalís capturados, Cabdullahi Cabduwily, coñecido como ''Abdu Willy'', e Raageggesey Hassan Aji foron condenados pola [[Audiencia Nacional]] a 439 anos de cadea, ao ser considerados culpables de 36 delitos de detención ilegal (11 anos por un), cinco anos por roubo con violencia e 36 delitos contra a integridade moral (un ano por cada un), absolvéndoos non obstante dos delitos de terrorismo, integración en banda armada, lesións e torturas, que solicitaban as acusacións particulares.<ref>{{cita web |url=http://www.europapress.es/nacional/noticia-dos-somalies-secuestraron-alakrana-condenados-439-anos-prision-20110503151625.html | editorial = Europa Press | título = Los dos somalíes que secuestraron el Alakrana, condenados a 439 años de prisión| data = 3 de maio de 2011 | dataacceso =31 de xullo de 2014 | editor = [[Europa Press]]}}</ref> == Bandeira do Alakrana == Durante este secuestro, ao igual que durante o do [[Playa de Bakio]], produciuse un debate sobre se estes barcos levaban izado o [[Pavillón nacional|pavillón]] español, o que xustificaría ou non a súa asistencia por parte do goberno español. Publicáronse informacións alegando motivos nacionalistas polos que non levaría izado o pavillón español,<ref name="nacionalismos1">{{cita web|url=http://www.larazon.es/noticia/el-embrollo-del-alakrana|apelidos=Vidal|nome=César|páxina-web=|título=El embrollo del Alakrana|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20091111090015/http://www.larazon.es/noticia/el-embrollo-del-alakrana|dataacceso=[[18 de novembro]] de [[2009]]|editor=''[[La Razón (España)|La Razón]]''|lingua=es|dataarquivo=11 de novembro de 2009|urlmorta=yes}}</ref><ref name="nacionalismos2">{{cita web|url=http://www.intereconomia.com/node/194731|editor=[[Intereconomía]]|título=Sin bandera española por el ancho mar|dataacceso=[[18 de novembro]] de [[2009]]|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20091114124633/http://www.intereconomia.com/node/194731|dataarquivo=14 de novembro de 2009|urlmorta=yes}}</ref><ref name="nacionalismos3">{{cita web|url=http://www.periodistadigital.com/mundo/africa/2009/10/06/-que-bandera-llevaba-el-alakrana-.shtml|editor=periodistadigital.com|título=¿Qué bandera llevaba el Alakrana?|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]}}</ref> até o punto de que a propia defensa dos piratas retidos en España recorreu a esas informacións para rebaixar as súas penas.<ref>{{cita web|url=http://www.elmundo.es/elmundo/2009/11/13/espana/1258110294.html|título=Los piratas se aferran a una 'ikurriña' del 'Alakrana' para no ser juzgados|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]|editor=''[[El Mundo]]''}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.libertaddigital.com/sociedad/el-abogado-del-pirata-abdu-willy-pregunta-que-bandera-llevaba-el-alakrana-1276376082/|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]|título=El abogado del pirata Abdu Willy pregunta qué bandera llevaba el Alakrana|editor=''[[Libertad Digital]]''}}</ref> A vicepresidenta do goberno [[María Teresa Fernández de la Vega]] asegurou que o Alakrana é ''"un buque con pavillón español''", feito que tamén asegura o IOTC.<ref>{{cita web|url=http://www.iotc.org/English/record/record_vessel3.php?vid=10063&hist=0|dataacceso=[[18 de novembro]] de [[2009]]|título=ALAKRANA|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20091128065308/http://www.iotc.org/English/record/record_vessel3.php?vid=10063&hist=0|dataarquivo=28 de novembro de 2009|urlmorta=yes}}</ref> Os avogados dos piratas sinalaron que "''ese dato non aparece nas dilixencias''".<ref>{{cita web|url=http://www.libertaddigital.com/sociedad/de-la-vega-dice-que-el-alakrana-llevaba-pabellon-espanol-1276376129/|título=De la Vega asume "toda la responsabilidad" en la gestión del Alakrana|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]|editor=''[[Libertad Digital]]''}}</ref> Efectivamente, o Alakrana, ao igual que o Playa de Bakio, figura nos rexistros internacionais como [[España|español]],<ref>[http://e-ships.net/index/A5.shtml Rexistro de buques] {{en}}</ref> ao contrario que outros buques da frota atuneira española que utilizan pavillóns estranxeiros, como os ''Intertuna I'', ''II'', ''III'' e ''IV'', que levan bandeira das [[Seychelles]].<ref>{{cita web|url=http://www.rtve.es/noticias/20090909/atunero-vasco-intertuna-dos-escapa-intento-asalto-pirata-indico/291685.shtml|título=El atunero vasco 'Intertuna dos' escapa a un intento de asalto pirata en el Índico|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]|editor=[[TVE]]}}</ref><ref name="Público">{{cita web|url=http://www.publico.es/espana/265745/atunero/vasco/repele/nuevo/ataque/pirata/indico|editor=''[[Público (España)|Público]]''|título=Un atunero vasco repele un nuevo ataque pirata en el Índico|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]}}</ref> <ref name="conveniencia">{{cita web|url=http://www.levante-emv.com/espana/2009/11/12/mitad-barcos-espanoles-faenan-oceano-indico-bandera-convenienciabr/650509.html|título=La mitad de los barcos españoles que faenan en el Océano Índico tienen bandera de conveniencia|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]|editor=''[[Levante-EMV]]''}}</ref> É frecuente o uso de [[pavillón de conveniencia|pavillóns de conveniencia]] en augas do [[Océano Índico|Índico]].<ref>{{cita web|url=http://www.elpais.com/articulo/economia/flota/mercante/mundial/bandera/conveniencia/elpepieco/19800127elpepieco_14/Tes/|editor=''[[El País]]''|título=EL 30% de la flota mercante mundial, bajo bandera de conveniencia|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]}}</ref> Aínda que o de Seychelles oficialmente non sexa considerado un, é tamén habitual entre a frota atuneira do Índico por motivos de evasión de impostos ou pola posibilidade de levar armas.<ref name="El Correo1">{{cita web|url=http://www.elcorreodigital.com/vizcaya/20091007/pvasco-espana/ocho-atuneros-embarcaran-militares-20091007.html|editor=''[[El Correo]]''|título=Ocho atuneros embarcarán ex militares de élite desde el viernes para protegerse|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20091203122221/http://www.elcorreodigital.com/vizcaya/20091007/pvasco-espana/ocho-atuneros-embarcaran-militares-20091007.html|dataarquivo=03 de decembro de 2009|urlmorta=yes}}</ref> Ademais, [[Victoria, Seychelles|Port Victoria]] (Seychelles) resulta ser un dos portos seguros máis próximos á zona de pesca dos atuneiros, polo que en caso de calquera incidente, embarco e desembarco de persoal,<ref name="seguridad" /> ou descarga de pescado, ter unha bandeira dese país facilita poder atracar nese porto e navegar por esas augas.<ref name="conveniencia" /><ref>{{cita web|url=http://www.lavanguardia.es/politica/noticias/20091111/53822403014/mas-de-medio-centenar-de-agentes-privados-embarcaran-en-13-atuneros-espanoles.html|editor=''[[La Vanguardia]]''|título=Más de medio centenar de agentes privados embarcarán en 13 atuneros españoles|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]|data-arquivo=15 de setembro de 2019|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190915235706/https://www.lavanguardia.com/politica/20091111/53822403014/mas-de-medio-centenar-de-agentes-privados-embarcaran-en-13-atuneros-espanoles.html|url-morta=yes}}</ref> == Retorno a España == [[Ficheiro:Alakrana atunontziko bahituen aldeko manifestazioa Galizako Ribeiran.jpg|miniatura|Manifestación en [[Ribeira]] pedindo o regreso dos secuestrados.]] Os 16 tripulantes españois retornaron a España o [[21 de novembro]] de [[2009]] nun avión do [[Exército do Aire de España|Exército do Aire]] que aterrou na base de [[Torrejón de Ardoz]].<ref>{{cita web|url=http://www.laopinioncoruna.es/espana/2009/11/21/espana-marineros-alakrana-aterrizan-torrejon-ardoz/337071.html|título=Los marineros del ´Alakrana´ ya están camino de casa|editor=[[La Opinión (A Coruña)|''La Opinión'']]|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]}}</ref> Mentres que os familiares galegos se trasladaron ás Seychelles no avión do exército para reencontrarse con eles o mesmo día [[20 de novembro]]; os familiares vascos esperáronos na casa, uns por diversos motivos persoais e outros porque acordaron que o recibimento fose en privado, aínda que algúns medios obviaron eses motivos achacándoo a motivos nacionalistas.<ref>{{cita web|url=http://www.lavozdegalicia.es/mundo/2009/11/21/0003_8121568.htm|título=Los vascos declinaron viajar en un avión del Ejército|dataacceso=[[31 de xullo]] de [[2014]]|editor=''[[La Voz de Galicia]]''|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140729203904/http://www.lavozdegalicia.es/mundo/2009/11/21/0003_8121568.htm|dataarquivo=29 de xullo de 2014|urlmorta=yes}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.ondacero.es/OndaCero/noticia/los-vascos-hemos-rechazado-ayuda-del-Gobierno/9027451/ws|título=Los vascos no hemos rechazado la ayuda del Gobierno|editor=[[Onda Cero]]|dataacceso=[[21 de novembro]] de [[2009]]|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20091212014055/http://www.ondacero.es/OndaCero/noticia/Los-vascos-hemos-rechazado-ayuda-del-Gobierno/9027451/ws|dataarquivo=12 de decembro de 2009|urlmorta=yes}}</ref> Os familiares do mariñeiro andaluz tampouco foron ás [[Seychelles]]. == Consecuencias == Durante o secuestro, o [[2 de novembro]] de [[2009]], a lei española foi modificada para permitirlle aos vixilantes de seguridade empregar armamento de até 12,70&nbsp;mm nos buques con bandeira española, sempre que este sexa adquirido a fabricantes ou distribuidores asentados en España.<ref>[http://boe.es/boe/dias/2009/11/02/pdfs/BOE-A-2009-17309.pdf BOE 2 de noviembre de 2009:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091122121324/http://www.boe.es/boe/dias/2009/11/02/pdfs/BOE-A-2009-17309.pdf |date=22 de novembro de 2009 }} Orden PRE/2914/2009, de 30 de octubre, que desarrolla lo dispuesto en el Real Decreto 1628/2009, de 30 de octubre, por el que se modifican determinados preceptos del Reglamento de Seguridad Privada, aprobado por Real Decreto 2364/1994, de 9 de diciembre, y del Reglamento de Armas, aprobado por Real Decreto 137/1993, de 29 de enero</ref> Igualmente, na nova reforma do [[código penal]] aprobada o [[13 de novembro]] de [[2009]], contémplase a nova figura do delito de pirataría, que será castigado con até 15 anos de cárcere.<ref>{{cita web |url=http://www.20minutos.es/noticia/565337/0/prision/delito/pirateria/|título= El delito de piratería estará castigado con penas de hasta 15 años de prisión|dataacceso= [[31 de xullo]] de [[2014]]|editor=''[[20 minutos]]''}}</ref> Ademais disto, desde o [[14 de novembro]], 54 vixilantes privados embarcaron nos pesqueiros españois que faenan no Índico.<ref name = "cronología">{{cita web|url= http://www.elcorreodigital.com/vizcaya/20091117/mas-actualidad/sociedad/cronologia-secuestro-alakrana-200911171435.html|título= Cronología del secuestro del 'Alakrana'|dataacceso= [[31 de xullo]] de [[2014]]|editor= ''[[El Correo]]''|urlarquivo= https://web.archive.org/web/20100829080530/http://www.elcorreo.com/vizcaya/20091117/mas-actualidad/sociedad/cronologia-secuestro-alakrana-200911171435.html|dataarquivo= 29 de agosto de 2010|urlmorta= yes}}</ref> O [[Partido Popular]], apoiado polo [[Partido Nacionalista Vasco]] e o [[Bloque Nacionalista Galego]], intentou reprobar no congreso a Vicepresidenta primeira, [[María Teresa Fernández de la Vega]], a ministra de Defensa, [[Carme Chacón]], e o ministro de Xustiza, [[Francisco Caamaño Domínguez|Francisco Caamaño]], pola xestión do secuestro, perdendo finalmente a votación.<ref>{{cita web |url=http://www.elpais.com/articulo/espana/Congreso/rechaza/reprobar/Gobierno/Alakrana/elpepuesp/20091119elpepunac_1/Tes|título= El Congreso rechaza reprobar al Gobierno por el 'Alakrana'|dataacceso= [[31 de xullo]] de [[2014]]|editor=''[[El País]]''}}</ref> == Telefilme == [[Telecinco]] emitiu o 25 de maio e 1 de xuño de 2012 un telefilme sobre o secuestro. Dirixiuno [[Salvador Calvo]], escrito por [[Jorge Guerricaechevarría]] e protagonizado por [[Miguel Ángel Silvestre]], xunto con [[Fernando Cayo]]. A produtora foi [[Telecinco Cinema]].<ref>{{cita web|url=http://www.formulatv.com/noticias/19753/telecinco-estrena-miercoles-alakrana-miguel-angel-silvestre/|título=Telecinco estrena este miércoles 'Alakrana', con Miguel Ángel Silvestre|data=21 de maio de 2011|dataacceso=31 de xullo de 2014|editor=FormulaTV}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20140726061925/http://www.mitele.es/tv-movies/alakrana/ O telefilme ''Alakrana''] en mitele.es {{es}} * [http://www.argia.com/multimedia/bideoa/somaliako-piratak-osatu-gabeko-istorioa Piratas somalís, a historia incompleta], vídeo en argia.com {{eu}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:2009]] [[Categoría:Relacións internacionais de España]] [[Categoría:Pirataría]] de3vs53d5ewsft2f5qllagsj3995jw7 0 288654 7104862 7073552 2025-06-23T20:05:44Z O Breixo 127505 7104862 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Battle of Pharsalus, 48 BC.png |descrición_imaxe = Batalla de Farsalia |resultado = Vitoria decisiva de [[Xulio César]] |combatentes1 = Forzas de [[Xulio César|César]] incluíndo ós [[Populares]] |combatentes2 = Forzas de [[Cneo Pompeio Magno|Pompeio]] incluíndo algúns dos [[Optimates]] |comandante1 = '''[[Xulio César]]'''<br />[[Marco Antonio]]<br />[[Cneo Domicio Calvino]]<br />[[Publio Cornelio Sila]] |comandante2 = '''[[Cneo Pompeio Magno]]'''<br />[[Tito Labieno]]<br />[[Quinto Cecilio Metelo Escipión|Metelo Escipión]]<br />[[Lucio Domicio Enobarbo]] |soldados1 = '''Estimación antiga''':<ref name=Ref1>{{Cita web |url=http://www.historialago.com/leg_01250_tactica_farsalia_01.htm |título=A batalla de Farsalia: análise táctica |data-acceso=07 de agosto de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20051227181628/http://www.historialago.com/leg_01250_tactica_farsalia_01.htm |dataarquivo=27 de decembro de 2005 |urlmorta=yes }}</ref><br/>1&nbsp;000 xinetes<br />7&nbsp;400 auxiliares<br />23&nbsp;000 lexionarios<br />'''Total''': 31&nbsp;400 homes<br />'''Estimación moderna''':<ref name= Ref2 >{{Cita web |url=http://www.garyb.0catch.com/pharsalus2_armies/pharsalus_armies.html |título=The Roman Army |data-acceso=07 de agosto de 2014 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131212144734/http://www.garyb.0catch.com/pharsalus2_armies/pharsalus_armies.html |dataarquivo=12 de decembro de 2013 |urlmorta=yes }}</ref> 2&nbsp;000 xinetes<br />7&nbsp;000 auxiliares<br />30&nbsp;000 lexionarios<br />(3&nbsp;000 ''antesignanis'')<ref>[http://members.tripod.com/s_van_dorst/legio.html The Roman Army Page] Os ''Antesignani'' ou ''lancearii'' eran unha forza de infantería elite das lexións romanas.</ref><br />'''Total''': ~42&nbsp;000<ref name= Gabriel18 >Richard A. Gabriel (2002). ''The Great Armies of Antiquity''. Westport: Greenwood Publishing Group, pp. 18. ISBN 978-0-275-97809-9.</ref> |soldados2 = '''Estimación antiga''':<ref name= Ref1 /><br />7&nbsp;000 xinetes<br />9&nbsp;200 auxiliares<br />50&nbsp;000 lexionarios<br />'''Total''': 66&nbsp;200 hombres<br />'''Estimación moderna''':<ref name= Ref2 /><br />3&nbsp;000 xinetes<br />9&nbsp;000 auxiliares<br />36&nbsp;000-40&nbsp;000 lexionarios<br />'''Total''': ~45&nbsp;000<ref name= Gabriel18 /> |baixas1 = 200-1&nbsp;200 mortos<ref name= Ref1 /><br />2&nbsp;000 feridos<ref>* Tucker, Spencer C. (2009). ''A Global Chronology of Conflict: From the Ancient World to the Modern Middle East''. Santa Bárbara: ABC CLIO, pp. 127. ISBN 978-1-85109-672-5.</ref> |baixas2 = 10&nbsp;000<ref name= Ref1 />-15&nbsp;000<ref name= Gabriel18 /> mortos e 24&nbsp;000 prisioneiros<ref>César, ''De bello civili'', III, 99.</ref> }} A '''batalla de Farsalia''' foi un conflito militar decisivo da [[Segunda Guerra Civil da República de Roma]]. O [[9 de agosto]] de [[-48]] en [[Farsalia]], [[Grecia]], [[Xulio César]] e os seus aliados formaron en fronte ó exército [[República Romana|republicano]] baixo o mando de [[Cneo Pompeio Magno]]. Pompeio tiña o apoio dunha maioría de senados, dos que a meirande parte eran [[optimates]], mais o seu exército era de inferior calidade ás lexións de veteranos de César. A batalla adoita considerarse decisiva para a fin da [[República Romana|República]] e o comezo do [[Imperio Romano]].<ref>Paul K. Davis (1999). ''100 Decisive Battles from Ancient Times to the Present: The World’s Major Battles and How They Shaped History''. Oxford: Oxford University Press, pp. 59. ISBN 978-1-57607-075-8.</ref> == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{commonscat}} === Ligazóns externas === * [http://www.livius.org/pha-phd/pharsalus/battle.html Batalla de Farsalia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140711084054/http://www.livius.org/pha-phd/pharsalus/battle.html |date=11 de xullo de 2014 }} {{en}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:-48]] [[Categoría:Batallas do século -I]] [[Categoría:Batallas da República Romana]] 74weoaicpjuj1vo76sqsvg08cb4ej2u 0 290700 7104673 6538487 2025-06-23T16:26:49Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104673 wikitext text/x-wiki {{Non confundir|bacteria mucilaxinosa|mofo|balor}} [[Ficheiro:Slime mold stemonitis fusca.jpg|miniatura|dereita|O balor mucilaxinoso ''[[Stemonitis fusca]]''.]] [[Ficheiro:Fuligo septica bl1.JPG|miniatura|dereita|O balor mucilaxinoso ''[[Fuligo septica]]''.]] [[Ficheiro:Haeckel Mycetozoa.jpg|miniatura|dereita|[[Micetozoos]] no libro de 1904 de [[Ernst Haeckel]] ''Kunstformen der Natur'' (Formas artísticas da natureza).]] '''Balor (ou mofo) mucilaxinoso (ou mucoso)''' é un termo de significado amplo que se usa para designar certos grupos de organismos [[protistas]] que utilizan [[espora]]s para reproducirse, pero que non ten significado [[taxonomía|taxonómico]]. Os balores mucilaxinosos foron inicialmente clasificados como [[fungo (bioloxía)|fungos]], xa que se parecían a eles, pero xa non son considerados parte do reino dos fungos, polo que non hai que confundilos cos verdadeiros [[mofo|balores ou mofos]], que si o son.<ref name="urlIntroduction to the Slime Molds">{{Cita web |url=http://www.ucmp.berkeley.edu/protista/slimemolds.html |title=Introduction to the "Slime Molds" |publisher=University of California Museum of Paleontology |accessdate=2009-04-04 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140731164620/http://www.ucmp.berkeley.edu/protista/slimemolds.html |dataarquivo=31 de xullo de 2014 |urlmorta=yes }}</ref> O termo inclúe a grupos diversos, que non están relacionados entre si, pero aínda se usa moito por conveniencia para agrupar a certo tipo de [[protista]]s. Hai máis de 900 especies de balores mucilaxinosos ou mofos mucosos, cunha gran variedade de cores, distribuídos por todo o mundo. O seu nome común débese a que durante parte do seu ciclo de vida estes organismos forman unha mucilaxe xelatinosa na que están incluídas moitas células. Esta fase do ciclo vese principalmente nos [[Myxogastria]], que son mofos mucosos macroscópicos grandes. A maioría dos balores mucilaxinosos son de tamaño menor a uns poucos centímetros, pero algunhas especies poden chegar a ter áreas de varios metros cadrados e masas de ata 30&nbsp;gramos.<ref>{{Cita web |url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12026071 |title=Zinc Accumulation by the Slime Mold ''Fuligo septica'' (L.) Wiggers in the Former Soviet Union and North Korea |accessdate=12 December 2009 }}</ref> Moitos balores mucilaxinosos, concretamente os chamados balores mucilaxinosos "celulares", en realidade non pasan a maior parte da súa vida neste estado. Se teñan alimento dabondo, estas especies permanecen en forma de organismos unicelulares. Pero cado escasea o alimento, moitos deles congréganse e empezan a moverse todos xuntos como se fosen un só corpo. Neste estado son sensibles a compostos químicos que flotan no aire e poden detectar as fontes de alimento. Poden facilmente cambiar a forma e función das súas partes e poden formar pedúnculos que producen corpos frutíferos, dos que se liberan innumerables esporas, que son o suficientemente lixeiras como para que as leve o vento ou as transporten sen querer os animais que pasan.<ref>{{Cita web |url=http://www.pbs.org/newshour/rundown/2012/04/the-sublime-slime-mold.html |título=Frederick Spiegel – University of Arkansas |data-acceso=05 de setembro de 2014 |data-arquivo=21 de xaneiro de 2014 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20140121162148/http://www.pbs.org/newshour/rundown/2012/04/the-sublime-slime-mold.html |url-morta=yes }}</ref> Aliméntase de [[microorganismo]]s que viven sobre todo tipo de material vexetal morto. Contribúen á [[descompoñedor|descomposición]] da vexetación morta, e aliméntanse de [[bacterias]], [[lévedo]]s e [[fungo (bioloxía)|fungos]]. Por esta razón, os mofos mucosos atópanse xeralmente no [[solo]], [[céspede]]s, e no chan dos bosques, xeralmente sobre troncos caídos. Porén, nos [[trópico]]s tamén son comúns en [[inflorescencia]]s, [[froita]]s, e en ambientes máis aéreos, como as copas das árbores. En áreas urbanas, poden atoparse no [[humus]] superficial ou mesmo en follas descompostas que quedan nos caleiros de escoamento de tellados, e tamén poden crecer nos aparellos de aire acondicionado, especialmente se as drenaxes están bloqueadas. Un dos balores mucilaxinosos máis comúns é a especie de cor amarela ''[[Physarum polycephalum]]'', que se encontra nos bosques e se usa moito en laboratorios. == Taxonomía == === Clasificación antiga === O grupo dos balores mucilaxinosos é [[polifilético]]. Inicialmente estaban incluídos no subreino '''Gymnomycota''' dentro do reino dos fungos ([[Fungi]]) e clasificados nos desaparecidos [[filo]]s [[Myxomycota]], [[Acrasiomycota]] e [[Labyrinthulomycota]]. Hoxe, foron divididos en varios supergrupos, ningún dos cales está incluído no reino dos fungos. Os mofos mucosos poden dividirse en dous grandes tipos: * Mofos mucosos [[plasmodio|plasmodiais]], que están dentro dunha soa membrana sen parede e son unha célula moi grande multinucleada. Esta "supercélula" (que é un [[sincitio]]) é esencialmente unha bolsa de [[citoplasma]] que contén miles de [[núcleo celular|núcleos]] individualizados (ver [[heterocariose]]). * Mofos mucosos celulares, que, a diferenza dos anteriores, pasan a maior parte das súas vidas como [[protista]]s unicelulares separados, pero que cando se segrega un sinal químico, agrúpanse formando un conxunto que actúa como un só organismo. === Clasificación moderna === En termos máis estritos, nas clasificacións modernas, os mofos mucosos comprenden o grupo dos [[micetozoos]] dentro dos [[amebozoos]]. Os micetozoos (Mycetozoa) comprenden os tres grupos seguintes: * [[Myxogastria]] ou mixomicetos: Mofos mucosos [[Sincitio|sinciciais]] ou plasmodiais. * [[Dictyosteliida]] ou dictiostélidos: Mofos mucosos celulares. * [[Protosteloide]]s. Mesmo neste nivel de clasificación hai conflitos difíciles de resolver. As probas moleculares recentes mostran que os primeiros dous grupos son probablemente [[monofilético]]s e os protosteloides son [[polifilético]]s. Por tanto, os científicos están actualmente intentando comprender cales son as relacións exactas entre estes grupos. [[Ficheiro:Schleimpilz Urwald Sababurg.jpg|miniatura|O mofo mucoso ''Trichia varia''.]] Os máis comúns son os [[Myxogastria]]. Un exemplo común que forma pequenos penachos castaños sobre troncos en descomposición é ''[[Stemonitis]]''. Outra forma que vive en troncos en descomposición e que se usa con frecuencia en investigación é ''[[Physarum polycephalum]]'', que sobre os troncos parece unha rede mucosa de filamentos amarelos de ata aproximadamente 1 metro de longo. ''[[Fuligo]]'' forma costras amarelas sobre o chan con humus. Os [[Dictyosteliida]] son mofos mucosos celulares e están distantemente relacionados cos mofos mucosos plasmodiais e teñen un xeito de vida moi diferente. As súas amebas non forman grandes [[cenocito]]s, e permanecen soas. Viven en [[hábitat]] similares e aliméntanse de microorganismos. Cando se acaba a comida e están listos para formar esporanxios, compórtanse de modo radicalmente diferente. Liberan moléculas sinalizadoras no seu ambiente, que lles serven para encontrar a outros da súa especie e agregarse formando "enxames". Estas [[ameba]]s únense agora formando un organismo multicelular coordinado diminuto con aspecto de lesma, que repta a un lugar iluminado e crece formando un corpo frutífero. Algunhas das amebas convértense en esporas que orixinarán a nova xeración, pero parte das amebas sacrifícanse para formar un pedúnculo de células mortas, desde o que se soltan as [[espora]]s ao aire. Os [[protosteloide]]s teñen características intermedias entre os dous primeiros grupos mencionados, pero son moito máis pequenos, e os seus corpos frutíferos só forman unha ou unhas poucas esporas. Entre os mofos mucosos non amebozoos están os seguintes: * [[Acrásidos]] (orde Acrasida): mofos mucosos que pertencen aos [[Heterolobosea]] do supergrupo [[Excavata]]. Teñen un estilo de vida similar ao dos [[Dictyostelium|dictiostélidos]], pero as súas amebas compórtanse de forma distinta, xa que teñen [[pseudópodo]]s eruptivos. Adoitaban clasificarse no desaparecido filo Acrasiomycota. * [[Plasmodiofórido]]s (orde Plasmodiophorida): protistas [[parasito]]s que pertence ao supergrupo [[Rhizaria]]. Poden causar enfermidades nas raíces das coles e outras [[brasicáceas]] e en tubérculos de [[pataca]]. Os Plasmodiofóridos tamén forman [[cenocito]]s pero son parasitos internos de plantas (por exemplo, na mencionada enfermidade das coles). * [[Labirintulomicetos|Labyrinthulomycota]]: forman redes mucosas e pertencen ao supergrupo [[Chromalveolata]] clase Labyrinthulomycetes. Son mariños e forman redes labirínticas de tubos nos que as súas amebas sen pseudópodos poden viaxar. * ''[[Fonticula]]'' é un mofo mucoso celular que forma un corpo frutífero con forma de volcán.<ref>{{cita publicación periódica| journal = Science | date = 31 July 1981 | volume = 213 | issue = 4507 | pages = 561–563 | doi = 10.1126/science.213.4507.561 | title = Role of Golgi Apparatus in Sorogenesis by the Cellular Slime Mold Fonticula alba | url = https://archive.org/details/sim_science_1981-07-31_213_4507/page/561 | author = Mary C. Deasey and Lindsay S. Olive }}</ref> Non está estreitamente relacionado nin con Dictyosteliida nin con Acrasidae.<ref>{{cita publicación periódica| title = Fonticula alba: A New Cellular Slime Mold (Acrasiomycetes) | author = Ann C. Worley, Kenneth B. Raper and Marianne Hohl | journal = Mycologia | volume = 71 | issue = 4 | date = Jul–Aug 1979 | pages = 746–760 | url = http://www.jstor.org/stable/3759186 | doi = 10.2307/3759186 }}</ref> Nun documento publicado en 2009 considérase que está relacionado con ''[[Nuclearia]]'', o cal á súa vez está relacionado cos fungos.<ref>{{cita publicación periódica| title = Phylogeny of the "Forgotten" Cellular Slime Mold, Fonticula alba, Reveals a Key Evolutionary Branch within Opisthokonta | url = https://archive.org/details/sim_molecular-biology-and-evolution_2009-12_26_12/page/2699 | author = Matthew W. Brown, Frederick W. Spiegel and Jeffrey D. Silberman | journal = Molecular Biology and Evolution | year = 2009 | volume = 26 | issue = 12 | pages = 2699–2709 | doi = 10.1093/molbev/msp185 | pmid=19692665}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Agrupamento ! Xéneros ! Morfoloxía |- style="background:#FFC8A0;" |rowspan=3|[[Amoebozoa]]&nbsp;>&nbsp;[[Conosa]]&nbsp;>&nbsp;[[Mycetozoa]] | Clase [[Myxogastria]]: ''[[Cribraria]]'', ''[[Lycogala]]'', ''[[Tubifera]]'', ''[[Echinostelium]]'', ''[[Fuligo]]'', ''[[Lepidoderma (ameba)|Lepidoderma]]'', ''[[Physarum]]'', ''[[Comatricha]]'', ''[[Stemonitis]]'', ''[[Arcyria]]'', ''[[Trichia (ameba)|Trichia]]'' |Mofos mucosos sinciciais ou plasmodiais |- style="background:#FFC8A0;" | Clase [[Dictyostelia]]: ''[[Dictyostelium]]'', ''[[Polysphondylium]]'', ''[[Acytostelium]]'' |Mofos mucosos celulares |- style="background:#FFC8A0;" | Clase [[Protostelia]]: ''[[Planoprotostelium]]'', ''[[Protostelium]]'' |Intermedios entre os mixomicetos e os dictiostélidos, pero son moito máis pequenos, e os seus corpos frutíferos forman só unha ou unhas poucas esporas. |- style="background:rgb(225,204,252);" | [[Rhizaria]]&nbsp;>&nbsp;[[Cercozoa]]&nbsp;>&nbsp;[[Endomyxa]] | Clase [[Phytomyxea]]: ''[[Lignieria]]'', ''[[Membranosorus]]'', ''[[Octomyxa]]'', ''[[Phagomyxa]]'', ''[[Plasmodiophora]]'', ''[[Polymyxa]]'', ''[[Sorodiscus]]'', ''[[Sorosphaera]]'', ''[[Spongospora]]'', ''[[Tetramyxa]]'', ''[[Woronina]]'' | Protistas parasitos que poden causar a enfermidade das raíces das coles e nas patacas. Forman cenocitos, pero son parasitos internos de plantas. |- style="background:#F0E68C;" | [[Excavata]]&nbsp;>&nbsp;[[Percolozoa]]&nbsp;>&nbsp;[[Heterolobosea]] | valign=top |Orde [[Acrasida]]: ''[[Acrasis]]'' | Mofos mucosos celulares que teñen un estilo de vida similar ao dos dictiostélidos, pero as súas amebas compórtanse de xeito diferente e teñen pseudópodos eruptivos. |- style=<!-- "background:greenyellow;" --> | [[Chromalveolata]]&nbsp;>&nbsp;[[Heterokontophyta]]&nbsp;>&nbsp;[[Labyrinthulomycetes]] | Orde [[Labyrinthulida]]: ''[[Labirintúlidos]]'', ''[[Labyrinthula]]'', ''[[Thraustochytrids]]'', ''[[Aplanochytrium]]'', ''[[Labyrinthuloides]]'', ''[[Japonochytrium]]'', ''[[Schizochytrium]]'', ''[[Thraustochytrium]]'', ''[[Ulkenia]]'', ''[[Diplophryids]]'', ''[[Diplophrys]]'' | Redes mucosas en ambientes mariños; forman redes de tubos labirínticas nas cales viaxan as amebas sen pseudópodos. |- style="background:lightblue;" | [[Fonticulida]] | ''[[Fonticula]]'' | Mofo mucoso celular, que forma un corpo frutífero con forma de volcán. |} == Ciclo de vida == [[Ficheiro:Slime.mold.jpg|miniatura|dereita|Balor mucilaxinoso crecendo nun contedor con papel húmido.]] Os balores mucilaxinosos empezan a súa vida en forma de células [[ameboide]]s. Estas amebas unicelulares son xeralmente [[haploide]]s e multiplícanse se atopan as súas fontes de alimento favoritas, as [[bacterias]]. Estas amebas poden aparearse unhas con outras se encontran outra célula do tipo de apareamento correcto e forman [[cigoto]]s, que crecen dando lugar a [[plasmodio]]s. Estes plasmodios conteñen moitos [[núcleo celular|núcleos]] sen [[membrana plasmática|membranas plasmáticas]] que os separen, e poden cecer ata ter varios metros de extensión. A especie ''[[Fuligo septica]]'' ten o aspecto dunha rede mucilaxinosa amarela situada sobre troncos en descomposición. As amebas e os plasmodios [[fagocitose|fagocitan]] microorganismos. O plasmodio crece formando unha rede interconectada de febras citoplasmáticas.<ref name="Ling">Ling, H. 1999. "Myxomycetes, Commonly Overlooked Plants" The Native Plant Society of NJ Newsletter, Fall p5.</ref> En cada unha destas febras citoplasmáticas, os contidos citoplasmáticos circulan rapidamente. Se unha febra se observa coidadosamente durante uns 50 segundos vese como o [[citoplasma]] se move cara a adiante, faise máis lento, para, e despois vai en sentido contrario. As correntes de protoplasma que se crean nas febras plasmodiais poden ter velocidades de ata 1,35&nbsp;mm por segundo, o cal é a velocidade máis rápida rexistrada nun microorganismo.<ref>Alexopolous, C.J. 1962, second edition. "Introductory Mycology" John Wiley and Sons, p. 78.</ref> A migración do plasmodio realízase cando se crean máis correntes protoplásmicas nas áreas que avanzan e o protoplasma se retira das áreas posteriores. Cando diminúe o alimento, o plasmodio migra á superficie do seu substrato e transfórmase en corpos frutíferos ríxidos. Os corpos frutíferos ou [[esporanxio]]s son o que normalmente se ve; superficialmente son semellantes a fungos ou mofos verdadeiros, pero non están relacionados cos fungos. Estes esporanxios liberan as esporas, que orixinan as amebas e o ciclo empeza outra volta.<ref name="Ling"/> == Plasmodios == [[Ficheiro:Enteridium lycoperdon, (Bull.) M.L. Farr, 1976 (Reticularia lycoperdon).JPG|miniatura|dereita|Fase esporanxial media de ''[[Enteridium lycoperdon]]'' sobre un tronco de árbore cuberto de brións.]] En ''[[Myxogastria]]'', a fase plasmodial do ciclo de vida só ten lugar despois da [[singamia]], a cal é a fusión dos citoplasmas e os núcleos de mixoamebas ou células enxamiadas. O cigoto diploide convértese nun [[plasmodio]] multinucleado por medio de divisións nucleares múltiples sen división celular. Os plasmodios de mixomicetos son masas multinucleadas de [[protoplasma]] que se moven por correntes citoplásmicas. Para que o plasmodio se mova, o contido do citoplasma debe ser dirixido cara ao extremo que avanza desde o extremo que vai retardado. Este proceso fai que o plasmodio avance en frontes en abano. A medida que se move, o plasmodio tamén obtén nutrientes mediante a fagocitose das bacterias e pequenos fragmentos de materia orgánica que atopa. O plasmodio ten tamén a capacidade de subdividirse e orixinar plasmodios separados. Inversamente, os plasmodios separados que sexan xeneticamente similares e compatibles poden fusionarse para crear un plasmodio máis grande. En caso de que as condicións se fagan moi secas, o plasmodio forma un esclerocio, que basicamente é un estado dormente e seco. Cando as condicións volven a ser húmidas, o esclerocio absorbe auga e volve a ser un plasmodio activo. Cando diminúe a cantidade de alimento, o plasmodio de mixomiceto entra na seguinte fase do seu ciclo de vida formando esporas haploides, xeralmente nun esporanxio ben definido ou outra estrutura portadora de esporas. == Comportamento == Cando unha masa ou morea de balor mucilaxinoso se separa fisicamente, as células encontran o camiño para volver a reunirse. Estudos feitos en ''Physarum'' mostraron que mesmo teñen a capacidade de aprender e predicir as condicións desfavorables periódicas en experimentos de laboratorio.<ref>Saigusa , T et al Amoebae Anticipate Periodic Events. Hokkaido University PRL 100,018101 (2008)</ref><ref>http://discovermagazine.com/2009/jan/071</ref> O profesor [[John Tyler Bonner]], que leva toda a vida estudando os balores mucilaxinosos, sinala que estes non son "máis que unha bolsa de amebas encerradas nunha vaíña mucilaxinosa, aínda que se apañan para desenvolver varios comportamentos que son iguais aos dos animais que posúen músculos e nervios con ganglios – é dicir, cerebros simples." Atsushi Tero da Universidade de Hokkaido cultivou o balor mucilaxinoso ''Physarum polycephalum'' nunha placa húmida e o plasmodio que se orixinou formou unha rede semellante á rede de ferrocarrís de Toquio.<ref>[http://scienceblogs.com/notrocketscience/2010/01/21/slime-mould-attacks-simulates-tokyo-rail-network/ Tero et al. 2010. Rules for Biologically Inspired Adaptive Network Design. Science 10.1126/science.1177894]</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Dictyostelium]] * [[mofo|Balor]] ou mofo (do reino dos fungos) * [[Micetozoos]] * [[Sorocarpo]] * [[Oomicetos]] (un tipo de protistas) === Ligazóns externas === * [http://englishrussia.com/2008/09/23/slime-molds/#more-2059 Galería de excelentes fotos] * [http://www.biologyreference.com/Se-T/Slime-Molds.html Slime Molds] * [http://www.abc.net.au/science/articles/2000/09/28/189608.htm?site=galileo&topic=latest Slime Mould Solves Maze Puzzle] de abc.net.au * [http://www.economist.com/sciencetechnology/displaystory.cfm?story_id=15328524 Slime Mould duplicates Rail Networks] de The Economist * [http://feeds.newscientist.com/c/749/f/10897/s/861656b/l/0L0Snewscientist0N0Carticle0Cmg20A5274260B30A0A0Edesigning0Ehighways0Ethe0Eslime0Emould0Eway0Bhtml0DDCMP0FOTC0Erss0Gnsref0Fonline0Enews/story01.htm Designing highways the slime mould way]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171107165056/http://feeds.newscientist.com/c/749/f/10897/s/861656b/l/0L0Snewscientist0N0Carticle0Cmg20A5274260B30A0A0Edesigning0Ehighways0Ethe0Eslime0Emould0Eway0Bhtml0DDCMP0FOTC0Erss0Gnsref0Fonline0Enews/story01.htm |date=07 de novembro de 2017 }} de ''[[New Scientist]]'' * [https://wayback.archive-it.org/all/20090927103805/http://www.smithsonianmag.com/science-nature/phenom_mar01.html Hunting Slime Molds] from ''[[Smithsonian (magazine)|Smithsonian Magazine]]'' * {{Cita web | author = | year = 2006 | title = Robot Piloted by a Slime Mold | format = | work = Slashdot | publisher = | url = http://hardware.slashdot.org/article.pl?sid=06/02/14/0354241 | accessdate = 07-09-2014 }} * [http://www.dictybase.org dictyBase] é unha fonte de datos informáticos en liña de Dictyostelium, un mofo mucoso celular. * [https://web.archive.org/web/20100302145631/http://www.nomen.eumycetozoa.com/ nomen.eumycetozoa.com] sistema de información sobre nomenclatura en liña de mofos mucosos (mixomicetos, dictiostélidos e protostélidos) de todo o mundo. * [http://www.discoverlife.org/mp/20p?see=I_UARK/0001 Galería de fotos] * [https://web.archive.org/web/20101018044622/http://www.mushroommania.net/ Slime Mold Photos] Ciclo de vida de Reticularia splendens en MushroomMania.net. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Eucariotas]] [[Categoría:Balores mucilaxinosos]] n0rkix4f0vchxkhq5mklf9mrxxzxf5y 7105030 7104673 2025-06-23T22:06:48Z Miguelferig 27155 7105030 wikitext text/x-wiki {{Non confundir|bacteria mucilaxinosa|mofo|balor}} [[Ficheiro:Slime mold stemonitis fusca.jpg|miniatura|dereita|O balor mucilaxinoso ''[[Stemonitis fusca]]''.]] [[Ficheiro:Fuligo septica bl1.JPG|miniatura|dereita|O balor mucilaxinoso ''[[Fuligo septica]]''.]] [[Ficheiro:Haeckel Mycetozoa.jpg|miniatura|dereita|[[Micetozoos]] no libro de 1904 de [[Ernst Haeckel]] ''Kunstformen der Natur'' (Formas artísticas da natureza).]] '''Balor (ou mofo) mucilaxinoso (ou mucoso)''' é un termo de significado amplo que se usa para designar certos grupos de organismos [[protistas]] que utilizan [[espora]]s para reproducirse, pero que non ten significado [[taxonomía|taxonómico]]. Os balores mucilaxinosos foron inicialmente clasificados como [[fungo (bioloxía)|fungos]], xa que se parecían a eles, pero xa non son considerados parte do reino dos fungos, polo que non hai que confundilos cos verdadeiros [[mofo|balores ou mofos]], que si o son.<ref name="urlIntroduction to the Slime Molds">{{Cita web |url=http://www.ucmp.berkeley.edu/protista/slimemolds.html |title=Introduction to the "Slime Molds" |publisher=University of California Museum of Paleontology |accessdate=2009-04-04 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140731164620/http://www.ucmp.berkeley.edu/protista/slimemolds.html |dataarquivo=31 de xullo de 2014 |urlmorta=yes }}</ref> O termo inclúe a grupos diversos, que non están relacionados entre si, pero aínda se usa moito por conveniencia para agrupar certo tipo de [[protista]]s. Hai máis de 900 especies de balores mucilaxinosos ou mofos mucosos, cunha gran variedade de cores, distribuídos por todo o mundo. O seu nome común débese a que durante parte do seu ciclo de vida estes organismos forman unha mucilaxe xelatinosa na que están incluídas moitas células. Esta fase do ciclo vese principalmente nos [[Myxogastria]], que son mofos mucosos macroscópicos grandes. A maioría dos balores mucilaxinosos son de tamaño menor a uns poucos centímetros, pero algunhas especies poden chegar a ter áreas de varios metros cadrados e masas de ata 30&nbsp;gramos.<ref>{{Cita web |url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12026071 |title=Zinc Accumulation by the Slime Mold ''Fuligo septica'' (L.) Wiggers in the Former Soviet Union and North Korea |accessdate=12 December 2009 }}</ref> Moitos balores mucilaxinosos, concretamente os chamados balores mucilaxinosos "celulares", en realidade non pasan a maior parte da súa vida neste estado. Se teñan alimento dabondo, estas especies permanecen en forma de organismos unicelulares. Pero cado escasea o alimento, moitos deles congréganse e empezan a moverse todos xuntos como se fosen un só corpo. Neste estado son sensibles a compostos químicos que flotan no aire e poden detectar as fontes de alimento. Poden facilmente cambiar a forma e función das súas partes e poden formar pedúnculos que producen corpos frutíferos, dos que se liberan innumerables esporas, que son o suficientemente lixeiras como para que as leve o vento ou as transporten sen querer os animais que pasan.<ref>{{Cita web |url=http://www.pbs.org/newshour/rundown/2012/04/the-sublime-slime-mold.html |título=Frederick Spiegel – University of Arkansas |data-acceso=05 de setembro de 2014 |data-arquivo=21 de xaneiro de 2014 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20140121162148/http://www.pbs.org/newshour/rundown/2012/04/the-sublime-slime-mold.html |url-morta=yes }}</ref> Aliméntase de [[microorganismo]]s que viven sobre todo tipo de material vexetal morto. Contribúen á [[descompoñedor|descomposición]] da vexetación morta, e aliméntanse de [[bacterias]], [[lévedo]]s e [[fungo (bioloxía)|fungos]]. Por esta razón, os mofos mucosos atópanse xeralmente no [[solo]], [[céspede]]s, e no chan dos bosques, xeralmente sobre troncos caídos. Porén, nos [[trópico]]s tamén son comúns en [[inflorescencia]]s, [[froita]]s, e en ambientes máis aéreos, como as copas das árbores. En áreas urbanas, poden atoparse no [[humus]] superficial ou mesmo en follas descompostas que quedan nos caleiros de escoamento de tellados, e tamén poden crecer nos aparellos de aire acondicionado, especialmente se as drenaxes están bloqueadas. Un dos balores mucilaxinosos máis comúns é a especie de cor amarela ''[[Physarum polycephalum]]'', que se encontra nos bosques e se usa moito en laboratorios. == Taxonomía == === Clasificación antiga === O grupo dos balores mucilaxinosos é [[polifilético]]. Inicialmente estaban incluídos no subreino '''Gymnomycota''' dentro do reino dos fungos ([[Fungi]]) e clasificados nos desaparecidos [[filo]]s [[Myxomycota]], [[Acrasiomycota]] e [[Labyrinthulomycota]]. Hoxe, foron divididos en varios supergrupos, ningún dos cales está incluído no reino dos fungos. Os mofos mucosos poden dividirse en dous grandes tipos: * Mofos mucosos [[plasmodio|plasmodiais]], que están dentro dunha soa membrana sen parede e son unha célula moi grande multinucleada. Esta "supercélula" (que é un [[sincitio]]) é esencialmente unha bolsa de [[citoplasma]] que contén miles de [[núcleo celular|núcleos]] individualizados (ver [[heterocariose]]). * Mofos mucosos celulares, que, a diferenza dos anteriores, pasan a maior parte das súas vidas como [[protista]]s unicelulares separados, pero que cando se segrega un sinal químico, agrúpanse formando un conxunto que actúa como un só organismo. === Clasificación moderna === En termos máis estritos, nas clasificacións modernas, os mofos mucosos comprenden o grupo dos [[micetozoos]] dentro dos [[amebozoos]]. Os micetozoos (Mycetozoa) comprenden os tres grupos seguintes: * [[Myxogastria]] ou mixomicetos: Mofos mucosos [[Sincitio|sinciciais]] ou plasmodiais. * [[Dictyosteliida]] ou dictiostélidos: Mofos mucosos celulares. * [[Protosteloide]]s. Mesmo neste nivel de clasificación hai conflitos difíciles de resolver. As probas moleculares recentes mostran que os primeiros dous grupos son probablemente [[monofilético]]s e os protosteloides son [[polifilético]]s. Por tanto, os científicos están actualmente intentando comprender cales son as relacións exactas entre estes grupos. [[Ficheiro:Schleimpilz Urwald Sababurg.jpg|miniatura|O mofo mucoso ''Trichia varia''.]] Os máis comúns son os [[Myxogastria]]. Un exemplo común que forma pequenos penachos castaños sobre troncos en descomposición é ''[[Stemonitis]]''. Outra forma que vive en troncos en descomposición e que se usa con frecuencia en investigación é ''[[Physarum polycephalum]]'', que sobre os troncos parece unha rede mucosa de filamentos amarelos de ata aproximadamente 1 metro de longo. ''[[Fuligo]]'' forma costras amarelas sobre o chan con humus. Os [[Dictyosteliida]] son mofos mucosos celulares e están distantemente relacionados cos mofos mucosos plasmodiais e teñen un xeito de vida moi diferente. As súas amebas non forman grandes [[cenocito]]s, e permanecen soas. Viven en [[hábitat]] similares e aliméntanse de microorganismos. Cando se acaba a comida e están listos para formar esporanxios, compórtanse de modo radicalmente diferente. Liberan moléculas sinalizadoras no seu ambiente, que lles serven para encontrar a outros da súa especie e agregarse formando "enxames". Estas [[ameba]]s únense agora formando un organismo multicelular coordinado diminuto con aspecto de lesma, que repta a un lugar iluminado e crece formando un corpo frutífero. Algunhas das amebas convértense en esporas que orixinarán a nova xeración, pero parte das amebas sacrifícanse para formar un pedúnculo de células mortas, desde o que se soltan as [[espora]]s ao aire. Os [[protosteloide]]s teñen características intermedias entre os dous primeiros grupos mencionados, pero son moito máis pequenos, e os seus corpos frutíferos só forman unha ou unhas poucas esporas. Entre os mofos mucosos non amebozoos están os seguintes: * [[Acrásidos]] (orde Acrasida): mofos mucosos que pertencen aos [[Heterolobosea]] do supergrupo [[Excavata]]. Teñen un estilo de vida similar ao dos [[Dictyostelium|dictiostélidos]], pero as súas amebas compórtanse de forma distinta, xa que teñen [[pseudópodo]]s eruptivos. Adoitaban clasificarse no desaparecido filo Acrasiomycota. * [[Plasmodiofórido]]s (orde Plasmodiophorida): protistas [[parasito]]s que pertence ao supergrupo [[Rhizaria]]. Poden causar enfermidades nas raíces das coles e outras [[brasicáceas]] e en tubérculos de [[pataca]]. Os Plasmodiofóridos tamén forman [[cenocito]]s pero son parasitos internos de plantas (por exemplo, na mencionada enfermidade das coles). * [[Labirintulomicetos|Labyrinthulomycota]]: forman redes mucosas e pertencen ao supergrupo [[Chromalveolata]] clase Labyrinthulomycetes. Son mariños e forman redes labirínticas de tubos nos que as súas amebas sen pseudópodos poden viaxar. * ''[[Fonticula]]'' é un mofo mucoso celular que forma un corpo frutífero con forma de volcán.<ref>{{cita publicación periódica| journal = Science | date = 31 July 1981 | volume = 213 | issue = 4507 | pages = 561–563 | doi = 10.1126/science.213.4507.561 | title = Role of Golgi Apparatus in Sorogenesis by the Cellular Slime Mold Fonticula alba | url = https://archive.org/details/sim_science_1981-07-31_213_4507/page/561 | author = Mary C. Deasey and Lindsay S. Olive }}</ref> Non está estreitamente relacionado nin con Dictyosteliida nin con Acrasidae.<ref>{{cita publicación periódica| title = Fonticula alba: A New Cellular Slime Mold (Acrasiomycetes) | author = Ann C. Worley, Kenneth B. Raper and Marianne Hohl | journal = Mycologia | volume = 71 | issue = 4 | date = Jul–Aug 1979 | pages = 746–760 | url = http://www.jstor.org/stable/3759186 | doi = 10.2307/3759186 }}</ref> Nun documento publicado en 2009 considérase que está relacionado con ''[[Nuclearia]]'', o cal á súa vez está relacionado cos fungos.<ref>{{cita publicación periódica| title = Phylogeny of the "Forgotten" Cellular Slime Mold, Fonticula alba, Reveals a Key Evolutionary Branch within Opisthokonta | url = https://archive.org/details/sim_molecular-biology-and-evolution_2009-12_26_12/page/2699 | author = Matthew W. Brown, Frederick W. Spiegel and Jeffrey D. Silberman | journal = Molecular Biology and Evolution | year = 2009 | volume = 26 | issue = 12 | pages = 2699–2709 | doi = 10.1093/molbev/msp185 | pmid=19692665}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Agrupamento ! Xéneros ! Morfoloxía |- style="background:#FFC8A0;" |rowspan=3|[[Amoebozoa]]&nbsp;>&nbsp;[[Conosa]]&nbsp;>&nbsp;[[Mycetozoa]] | Clase [[Myxogastria]]: ''[[Cribraria]]'', ''[[Lycogala]]'', ''[[Tubifera]]'', ''[[Echinostelium]]'', ''[[Fuligo]]'', ''[[Lepidoderma (ameba)|Lepidoderma]]'', ''[[Physarum]]'', ''[[Comatricha]]'', ''[[Stemonitis]]'', ''[[Arcyria]]'', ''[[Trichia (ameba)|Trichia]]'' |Mofos mucosos sinciciais ou plasmodiais |- style="background:#FFC8A0;" | Clase [[Dictyostelia]]: ''[[Dictyostelium]]'', ''[[Polysphondylium]]'', ''[[Acytostelium]]'' |Mofos mucosos celulares |- style="background:#FFC8A0;" | Clase [[Protostelia]]: ''[[Planoprotostelium]]'', ''[[Protostelium]]'' |Intermedios entre os mixomicetos e os dictiostélidos, pero son moito máis pequenos, e os seus corpos frutíferos forman só unha ou unhas poucas esporas. |- style="background:rgb(225,204,252);" | [[Rhizaria]]&nbsp;>&nbsp;[[Cercozoa]]&nbsp;>&nbsp;[[Endomyxa]] | Clase [[Phytomyxea]]: ''[[Lignieria]]'', ''[[Membranosorus]]'', ''[[Octomyxa]]'', ''[[Phagomyxa]]'', ''[[Plasmodiophora]]'', ''[[Polymyxa]]'', ''[[Sorodiscus]]'', ''[[Sorosphaera]]'', ''[[Spongospora]]'', ''[[Tetramyxa]]'', ''[[Woronina]]'' | Protistas parasitos que poden causar a enfermidade das raíces das coles e nas patacas. Forman cenocitos, pero son parasitos internos de plantas. |- style="background:#F0E68C;" | [[Excavata]]&nbsp;>&nbsp;[[Percolozoa]]&nbsp;>&nbsp;[[Heterolobosea]] | valign=top |Orde [[Acrasida]]: ''[[Acrasis]]'' | Mofos mucosos celulares que teñen un estilo de vida similar ao dos dictiostélidos, pero as súas amebas compórtanse de xeito diferente e teñen pseudópodos eruptivos. |- style=<!-- "background:greenyellow;" --> | [[Chromalveolata]]&nbsp;>&nbsp;[[Heterokontophyta]]&nbsp;>&nbsp;[[Labyrinthulomycetes]] | Orde [[Labyrinthulida]]: ''[[Labirintúlidos]]'', ''[[Labyrinthula]]'', ''[[Thraustochytrids]]'', ''[[Aplanochytrium]]'', ''[[Labyrinthuloides]]'', ''[[Japonochytrium]]'', ''[[Schizochytrium]]'', ''[[Thraustochytrium]]'', ''[[Ulkenia]]'', ''[[Diplophryids]]'', ''[[Diplophrys]]'' | Redes mucosas en ambientes mariños; forman redes de tubos labirínticas nas cales viaxan as amebas sen pseudópodos. |- style="background:lightblue;" | [[Fonticulida]] | ''[[Fonticula]]'' | Mofo mucoso celular, que forma un corpo frutífero con forma de volcán. |} == Ciclo de vida == [[Ficheiro:Slime.mold.jpg|miniatura|dereita|Balor mucilaxinoso crecendo nun contedor con papel húmido.]] Os balores mucilaxinosos empezan a súa vida en forma de células [[ameboide]]s. Estas amebas unicelulares son xeralmente [[haploide]]s e multiplícanse se atopan as súas fontes de alimento favoritas, as [[bacterias]]. Estas amebas poden aparearse unhas con outras se encontran outra célula do tipo de apareamento correcto e forman [[cigoto]]s, que crecen dando lugar a [[plasmodio]]s. Estes plasmodios conteñen moitos [[núcleo celular|núcleos]] sen [[membrana plasmática|membranas plasmáticas]] que os separen, e poden cecer ata ter varios metros de extensión. A especie ''[[Fuligo septica]]'' ten o aspecto dunha rede mucilaxinosa amarela situada sobre troncos en descomposición. As amebas e os plasmodios [[fagocitose|fagocitan]] microorganismos. O plasmodio crece formando unha rede interconectada de febras citoplasmáticas.<ref name="Ling">Ling, H. 1999. "Myxomycetes, Commonly Overlooked Plants" The Native Plant Society of NJ Newsletter, Fall p5.</ref> En cada unha destas febras citoplasmáticas, os contidos citoplasmáticos circulan rapidamente. Se unha febra se observa coidadosamente durante uns 50 segundos vese como o [[citoplasma]] se move cara a adiante, faise máis lento, para, e despois vai en sentido contrario. As correntes de protoplasma que se crean nas febras plasmodiais poden ter velocidades de ata 1,35&nbsp;mm por segundo, o cal é a velocidade máis rápida rexistrada nun microorganismo.<ref>Alexopolous, C.J. 1962, second edition. "Introductory Mycology" John Wiley and Sons, p. 78.</ref> A migración do plasmodio realízase cando se crean máis correntes protoplásmicas nas áreas que avanzan e o protoplasma se retira das áreas posteriores. Cando diminúe o alimento, o plasmodio migra á superficie do seu substrato e transfórmase en corpos frutíferos ríxidos. Os corpos frutíferos ou [[esporanxio]]s son o que normalmente se ve; superficialmente son semellantes a fungos ou mofos verdadeiros, pero non están relacionados cos fungos. Estes esporanxios liberan as esporas, que orixinan as amebas e o ciclo empeza outra volta.<ref name="Ling"/> == Plasmodios == [[Ficheiro:Enteridium lycoperdon, (Bull.) M.L. Farr, 1976 (Reticularia lycoperdon).JPG|miniatura|dereita|Fase esporanxial media de ''[[Enteridium lycoperdon]]'' sobre un tronco de árbore cuberto de brións.]] En ''[[Myxogastria]]'', a fase plasmodial do ciclo de vida só ten lugar despois da [[singamia]], a cal é a fusión dos citoplasmas e os núcleos de mixoamebas ou células enxamiadas. O cigoto diploide convértese nun [[plasmodio]] multinucleado por medio de divisións nucleares múltiples sen división celular. Os plasmodios de mixomicetos son masas multinucleadas de [[protoplasma]] que se moven por correntes citoplásmicas. Para que o plasmodio se mova, o contido do citoplasma debe ser dirixido cara ao extremo que avanza desde o extremo que vai retardado. Este proceso fai que o plasmodio avance en frontes en abano. A medida que se move, o plasmodio tamén obtén nutrientes mediante a fagocitose das bacterias e pequenos fragmentos de materia orgánica que atopa. O plasmodio ten tamén a capacidade de subdividirse e orixinar plasmodios separados. Inversamente, os plasmodios separados que sexan xeneticamente similares e compatibles poden fusionarse para crear un plasmodio máis grande. En caso de que as condicións se fagan moi secas, o plasmodio forma un esclerocio, que basicamente é un estado dormente e seco. Cando as condicións volven a ser húmidas, o esclerocio absorbe auga e volve a ser un plasmodio activo. Cando diminúe a cantidade de alimento, o plasmodio de mixomiceto entra na seguinte fase do seu ciclo de vida formando esporas haploides, xeralmente nun esporanxio ben definido ou outra estrutura portadora de esporas. == Comportamento == Cando unha masa ou morea de balor mucilaxinoso se separa fisicamente, as células encontran o camiño para volver a reunirse. Estudos feitos en ''Physarum'' mostraron que mesmo teñen a capacidade de aprender e predicir as condicións desfavorables periódicas en experimentos de laboratorio.<ref>Saigusa , T et al Amoebae Anticipate Periodic Events. Hokkaido University PRL 100,018101 (2008)</ref><ref>http://discovermagazine.com/2009/jan/071</ref> O profesor [[John Tyler Bonner]], que leva toda a vida estudando os balores mucilaxinosos, sinala que estes non son "máis que unha bolsa de amebas encerradas nunha vaíña mucilaxinosa, aínda que se apañan para desenvolver varios comportamentos que son iguais aos dos animais que posúen músculos e nervios con ganglios – é dicir, cerebros simples." Atsushi Tero da Universidade de Hokkaido cultivou o balor mucilaxinoso ''Physarum polycephalum'' nunha placa húmida e o plasmodio que se orixinou formou unha rede semellante á rede de ferrocarrís de Toquio.<ref>[http://scienceblogs.com/notrocketscience/2010/01/21/slime-mould-attacks-simulates-tokyo-rail-network/ Tero et al. 2010. Rules for Biologically Inspired Adaptive Network Design. Science 10.1126/science.1177894]</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Dictyostelium]] * [[mofo|Balor]] ou mofo (do reino dos fungos) * [[Micetozoos]] * [[Sorocarpo]] * [[Oomicetos]] (un tipo de protistas) === Ligazóns externas === * [http://englishrussia.com/2008/09/23/slime-molds/#more-2059 Galería de excelentes fotos] * [http://www.biologyreference.com/Se-T/Slime-Molds.html Slime Molds] * [http://www.abc.net.au/science/articles/2000/09/28/189608.htm?site=galileo&topic=latest Slime Mould Solves Maze Puzzle] de abc.net.au * [http://www.economist.com/sciencetechnology/displaystory.cfm?story_id=15328524 Slime Mould duplicates Rail Networks] de The Economist * [http://feeds.newscientist.com/c/749/f/10897/s/861656b/l/0L0Snewscientist0N0Carticle0Cmg20A5274260B30A0A0Edesigning0Ehighways0Ethe0Eslime0Emould0Eway0Bhtml0DDCMP0FOTC0Erss0Gnsref0Fonline0Enews/story01.htm Designing highways the slime mould way]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171107165056/http://feeds.newscientist.com/c/749/f/10897/s/861656b/l/0L0Snewscientist0N0Carticle0Cmg20A5274260B30A0A0Edesigning0Ehighways0Ethe0Eslime0Emould0Eway0Bhtml0DDCMP0FOTC0Erss0Gnsref0Fonline0Enews/story01.htm |date=07 de novembro de 2017 }} de ''[[New Scientist]]'' * [https://wayback.archive-it.org/all/20090927103805/http://www.smithsonianmag.com/science-nature/phenom_mar01.html Hunting Slime Molds] from ''[[Smithsonian (magazine)|Smithsonian Magazine]]'' * {{Cita web | author = | year = 2006 | title = Robot Piloted by a Slime Mold | format = | work = Slashdot | publisher = | url = http://hardware.slashdot.org/article.pl?sid=06/02/14/0354241 | accessdate = 07-09-2014 }} * [http://www.dictybase.org dictyBase] é unha fonte de datos informáticos en liña de Dictyostelium, un mofo mucoso celular. * [https://web.archive.org/web/20100302145631/http://www.nomen.eumycetozoa.com/ nomen.eumycetozoa.com] sistema de información sobre nomenclatura en liña de mofos mucosos (mixomicetos, dictiostélidos e protostélidos) de todo o mundo. * [http://www.discoverlife.org/mp/20p?see=I_UARK/0001 Galería de fotos] * [https://web.archive.org/web/20101018044622/http://www.mushroommania.net/ Slime Mold Photos] Ciclo de vida de Reticularia splendens en MushroomMania.net. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Eucariotas]] [[Categoría:Balores mucilaxinosos]] 0mzjhiva46zb82a6v41z49zz24ysyex 0 290909 7104563 5761583 2025-06-23T15:20:06Z Autopistero20502020 127649 7104563 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Redo}} {{Lugar |nome = Redondiña |imaxe = |lenda = |parroquia = San Lourenzo de Aguiar |concello = Outeiro de Rei |ano = 2013 |poboación = 39 }} '''Redondiña''' é un lugar da parroquia de [[San Lourenzo de Aguiar, Outeiro de Rei|San Lourenzo de Aguiar]] no concello [[provincia de Lugo|lugués]] de [[Outeiro de Rei]], na [[comarca de Lugo]]. Segundo o [[Instituto Galego de Estatística|IGE]]<ref>{{Cita web |url= http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp |título= IGE - Nomenclátor de Galicia |editor= IGE |lingua= [[Lingua galega|galego]] |data-acceso= 27 de abril de 2021 |data-arquivo= 30 de decembro de 2020 |url-arquivo= https://web.archive.org/web/20201230124345/https://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator%2Fnomenclator.jsp |url-morta= yes }}</ref>, en [[2013]] tiña 39 habitantes (20 homes e 19 mulleres). == Lugares e parroquias == === Lugares de San Lourenzo de Aguiar === {{Lp San Lourenzo de Aguiar}} === Parroquias de Outeiro de Rei === {{Outeiro de Rei}} == Notas == {{Listaref}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Lugares de Outeiro de Rei]] nmq575u53nr37j0ozjx0w2h0jf3c5s3 0 291570 7104864 7043428 2025-06-23T20:06:18Z O Breixo 127505 7104864 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |resultado = Vitoria rusa |baixas2=324,000<ref>Conrad von Hötzendorff. Aus meiner Dienstzeit. Band IV. 28. Juni 1914 bis September 1914. Die politischen und militärischen Vorgänge vom Fürstenmord in Sarajevo bis zum Abschluß der ersten und bis zum Beginn der zweiten Offensive gegen Serbien und Rußland, Berlin 1924; page 804</ref>|baixas1=225,000|combatentes1={{RUSb}} [[Imperio Ruso]]|combatentes2=[[Ficheiro:Ensign of Austro-Hungarian civil fleet (1869-1918).svg|20px|border]] [[Imperio Austrohúngaro]]|comandante1={{RUSb}} [[Nikolai Ivanov]] <br> {{RUSb}} [[Baron Salza]] <br> {{RUSb}} [[Alexei Evert]] <br> {{RUSb}} [[Pavel Plehve]] <br> {{RUSb}} [[Nikolai Ruzsky]] <br> {{RUSb}} [[Aleksei Brusilov]]|comandante2=[[Ficheiro:Austria-Hungary-flag-1869-1914-naval-1786-1869-merchant.svg|22px|border]] [[Federico de Austria]] <br> [[Ficheiro:Austria-Hungary-flag-1869-1914-naval-1786-1869-merchant.svg|22px|border]] [[Franz Conrad von Hötzendorf]] <br> [[Ficheiro:Austria-Hungary-flag-1869-1914-naval-1786-1869-merchant.svg|22px|border]] [[Viktor Dankl von Krasnik|Viktor Dankl]] <br> [[Ficheiro:Austria-Hungary-flag-1869-1914-naval-1786-1869-merchant.svg|22px|border]] [[Moritz von Auffenberg]] <br> [[Ficheiro:Austria-Hungary-flag-1869-1914-naval-1786-1869-merchant.svg|22px|border]] [[Rudolf Brudermann]] <br> [[Ficheiro:Austria-Hungary-flag-1869-1914-naval-1786-1869-merchant.svg|22px|border]] [[Eduard von Böhm-Ermolli|Eduard von Böhm]] <br> [[Ficheiro:Austria-Hungary-flag-1869-1914-naval-1786-1869-merchant.svg|22px|border]] [[Hermann Kövess von Kövessháza]]|soldados1=1.100.000|soldados2=950.000}} A '''batalla de Galicia''' foi a maior batalla entre o [[Imperio Ruso]] e o [[Imperio Austrohúngaro]] durante as primeiras etapas da [[primeira guerra mundial]] en [[1914]]. No curso da batalla, o Exército Austrohúngaro foi seriamente derrotado e forzado a evacuar [[Galicia (Europa Central)|Galicia]], mentres, os rusos ocupaban [[Lviv|Lemberg]] e, por aproximadamente nove meses, ocupaban a [[Galicia (Europa Central)|Galicia Oriental]] ==Batallas== *[[Batalla de Kraśnik]] *[[Batalla de Komarów]] *[[Batalla de Gnila Lipa]] *[[Batalla de Rawa]] ==Notas== {{Listaref}} {{Historia en progreso}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da primeira guerra mundial]] [[Categoría:Historia de Ucraína]] [[Categoría:Historia de Polonia]] [[Categoría:1914]] [[Categoría:Batallas do século XX]] 7q539re8dj7feb9d2haobzvkxcouzjs 0 293160 7105090 6788105 2025-06-23T23:09:33Z O Breixo 127505 7105090 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} As '''''Helénicas''''' (''Ἑλληνικά'') son un importante traballo do escritor [[Grecia Antiga|grego]] [[Xenofonte de Atenas|Xenofonte]] e unha das principais fontes para os acontecementos dos últimos sete anos da [[Guerra do Peloponeso]], que non están relatados na [[Historia da Guerra do Peloponeso|obra]] de [[Tucídides]], e dos posteriores á guerra. Moitos consideran as 'Helénicas' como un traballo persoal de Xenofonte levado a cabo durante o retiro na súa vila doada polos espartanos, e escrito sobre todo para os seus amigos, para xente que coñecía os principais protagonistas e as principais batallas, a miúdo porque participaran nelas. == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Guerra do Peloponeso]]. * ''[[Historia da Guerra do Peloponeso]].'' * ''[[Helénicas de Oxirrinco]].'' === Ligazóns externas === * [http://iesalagon.juntaextremadura.net/web/departamentos/latin/materiales/grie2_archpdf/jenofhelenicas.pdf Texto en español] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304094854/http://iesalagon.juntaextremadura.net/web/departamentos/latin/materiales/grie2_archpdf/jenofhelenicas.pdf |date=04 de marzo de 2016 }} en ''[[PDF]]''. ** [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text;jsessionid=2D2ABC851A8780B4E1BD1B9AB250DCF0?doc=Perseus%3atext%3a1999.01.0206 Texto inglés], con índice electrónico, no [[Proxecto Perseus]]. Na parte superior dereita atópanse os rótulos activos "''focus''" (para mudar ao texto [[Grego antigo|grego]]) e "''load''" (para o texto bilingüe). *** [[:m:s:el:Ελληνικά (Ξενοφών)|Texto grego]] en [[Wikisource]]. *** [http://www.hs-augsburg.de/~harsch/graeca/Chronologia/S_ante04/Xenophon/xen_hel0.html Texto grego] no [http://www.hs-augsburg.de/~harsch/augustana.html sitio] da ''Bibliotheca Augustana'' ([[Augsburgo]]). **** Clara Álvarez: Análise morfolóxica e sintáctica de fragmentos do texto grego. ***** I, 1, 14. ****** [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text;jsessionid=2D2ABC851A8780B4E1BD1B9AB250DCF0?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0206%3Abook%3D1%3Achapter%3D1%3Asection%3D14 O fragmento] no Proxecto Perseus. Na parte superior dereita atópanse os rótulos activos "''focus''" (para mudar ao texto [[lingua inglesa|inglés]]) e "''load''" (para o texto bilingüe). ****** I, 1: [[:m:s:el:Ελληνικά (Ξενοφών)/A'/I|texto]] en Wikisource. ******* [http://www.slideshare.net/claraalvarez/jenofonte-helnicas-i-1-14 Análise do fragmento]. ***** II, 2, 10 - 11. ****** O fragmento no Proxecto Perseus: [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0205%3Abook%3D2%3Achapter%3D2%3Asection%3D10 10]; [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0205%3Abook%3D2%3Achapter%3D2%3Asection%3D11 11]. ****** II, 2: [[:m:s:el:Ελληνικά (Ξενοφών)/Β'/II|texto]] en Wikisource. ******* [http://www.slideshare.net/claraalvarez/jenofonte-helnicas-ii-2-1011 Análise do fragmento]. * [http://www.gutenberg.org/etext/1174 Texto] no [[Proxecto Gutenberg]]. * Roberto Lérida: ''Comentario histórico de las "Helénicas" de [[Papiros de Oxirrinco|Oxirrinco]]''. ** [http://ifc.dpz.es/publicaciones/ver/id/2588 Texto] na Biblioteca Virtual da [[Institución Fernando el Católico]]. {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Helenicas}} [[Categoría:Guerra do Peloponeso]] [[Categoría:Literatura da Grecia antiga]] e743xe874dexkixx2obth7qvwc30txw 0 297306 7104568 6794523 2025-06-23T15:21:09Z Autopistero20502020 127649 7104568 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|redondo}} O [[topónimo]] '''Redondo''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Campo Redondo, Ribadavia|Campo Redondo]]''', parroquia do concello de [[Ribadavia]]; *'''[[Pedrafita de Camporredondo, Baralla|Pedrafita de Camporredondo]]''', parroquia do concello de [[Baralla]]; **'''[[Camporredondo, Pedrafita de Camporredondo, Baralla|Camporredondo]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[Redondo, Barcia de Mera, Covelo|Redondo]]''', lugar da parroquia de [[Barcia de Mera, Covelo|Barcia de Mera]], no concello de [[Covelo]]; *'''[[Redondo, Moaña (Virxe do Carme), Moaña|Redondo]]''', lugar da parroquia de [[Moaña (Virxe do Carme), Moaña|Virxe do Carme de Moaña]], no concello de [[Moaña]]; *'''[[Redondo, Pontecesures, Pontecesures|Redondo]]''', lugar da parroquia de [[Pontecesures, Pontecesures|Pontecesures]], no concello de [[Pontecesures]]; *'''[[Redondo, Lamas, San Sadurniño|Redondo]]''', lugar da parroquia de [[Lamas, San Sadurniño|Lamas]], no concello de [[San Sadurniño]]; *'''[[Redondo, Trabada, Trabada|Redondo]]''', lugar da parroquia de [[Trabada, Trabada|Trabada]], no concello de [[Trabada]]; *'''[[Redondo, San Martiño de Lanzós, Vilalba|Redondo]]''', lugar da parroquia de [[San Martiño de Lanzós, Vilalba|San Martiño de Lanzós]], no concello de [[Vilalba]]; *'''[[Busto Redondo, Lousada, Xermade|Busto Redondo]]''', lugar da parroquia de [[Lousada, Xermade|Lousada]], no concello de [[Xermade]]; *'''[[Campo Redondo, San Tomé de Ancorados, A Estrada|Campo Redondo]]''', lugar da parroquia de [[San Tomé de Ancorados, A Estrada|San Tomé de Ancorados]], no concello da [[A Estrada|Estrada]]; *'''[[Campo Redondo, Paradela, Paradela|Campo Redondo]]''', lugar da parroquia de [[Paradela, Paradela|Paradela]], no concello de [[Paradela]]; *'''[[Campo Redondo, Ribadumia, Ribadumia|Campo Redondo]]''', lugar da parroquia de [[Ribadumia, Ribadumia|Ribadumia]], no concello de [[Ribadumia]]; *'''[[Carballo Redondo, O Alto de Xestoso, Monfero|Carballo Redondo]]''', lugar da parroquia do [[O Alto de Xestoso, Monfero|Alto de Xestoso]], no concello de [[Monfero]]; *'''[[Castiñeiro Redondo, Moar, Frades|Castiñeiro Redondo]]''', lugar da parroquia de [[Moar, Frades|Moar]], no concello de [[Frades]]; *'''[[Castiñeiro Redondo, Calvente, Oroso|Castiñeiro Redondo]]''', lugar da parroquia de [[Calvente, Oroso|Calvente]], no concello de [[Oroso]]; *'''[[O Couce Redondo, O Freixo, As Pontes de García Rodríguez|O Couce Redondo]]''', lugar da parroquia do [[O Freixo, As Pontes de García Rodríguez|Freixo]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]; *'''[[Outeiro Redondo, Almofrei, Cerdedo-Cotobade|Outeiro Redondo]]''', lugar da parroquia de [[Almofrei, Cerdedo-Cotobade|Almofrei]], no concello de [[Cerdedo-Cotobade]]; *'''[[Redondonio, Rebón, Moraña|Redondonio]]''', lugar da parroquia de [[Rebón, Moraña|Rebón]], no concello de [[Moraña]]; *'''[[Camporredondo, Nespereira, Portomarín|Camporredondo]]''', lugar da parroquia de [[Nespereira, Portomarín|Nespereira]], no concello de [[Portomarín]]; *'''[[Cotorredondo, Ladrido, Ortigueira|Cotorredondo]]''', lugar da parroquia de [[Ladrido, Ortigueira|Ladrido]], no concello de [[Ortigueira]]; *'''[[Monterredondo, Sobreda, O Saviñao|Monterredondo]]''', lugar da parroquia de [[Sobreda, O Saviñao|Sobreda]], no concello do [[O Saviñao|Saviñao]]; *'''[[Soutorredondo, Lesende, Lousame|Soutorredondo]]''', lugar da parroquia de [[Lesende, Lousame|Lesende]], no concello de [[Lousame]]; *'''[[Soutorredondo, A Rigueira, Xove|Soutorredondo]]''', lugar da parroquia da [[A Rigueira, Xove|Rigueira]], no concello de [[Xove]]. ;Fóra de Galiza ;En [[Portugal]] *'''[[Redondo, Portugal|Redondo]]''', unha vila portuguesa, no [[Distrito de Évora]], rexión [[Alentexo]] e subrexión do [[Alentejo Central]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Redonda|O Redondo|Campo Redondo|Castiñeiro Redondo|Camporredondo|Soutorredondo|Redo}} {{Control de autoridades}} 0lcqpsvhg4vl9tfm4ock9rnm92qvvag 0 299696 7104427 7080374 2025-06-23T13:10:14Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104427 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} '''''Atlantis: The Lost Empire''''' é un filme [[Estados Unidos de América|estadounidense]] de animación creado por [[Walt Disney Animation Studios|Walt Disney Feature Animation]]. Escrito por Tab Murphy, dirixido por [[Gary Trousdale]] e [[Kirk Wise]], e producido por [[Don Hahn]], ten as voces de [[Michael J. Fox]], [[Cree Summer]], [[James Garner]], [[Leonard Nimoy]], [[Don Novello]] e [[Jim Varney]]. == Sinopse == Un mozo aventureiro chamado Milo herda un antigo diario que contén chaves de como chegar a Atlantis, o mítico reino asulagado. Xunto a outros intrépidos personaxes, Milo decide embarcarse no Ulises, un abraiante submarino, nunha arriscada expedición ó fondo do mar. == Personaxes == * [[Michael J. Fox]] como Milo James Thatch * [[James Garner]] como Comandante Lyle Tiberius Rourke * [[Cree Summer]] como Kidagakash "Kida" Nedakh * [[Don Novello]] como Vincenzo "Vinny" Santorini * [[Phil Morris (actor)|Phil Morris]] como Doutor Joshua Strongbear Sweet * [[Claudia Christian]] como Tenente Helga Katrina Sinclair * [[Jacqueline Obradors]] como Audrey Rocio Ramirez * [[Florence Stanley]] como Wilhelmina Bertha Packard * [[David Ogden Stiers]] como Fenton Q. Harcourt * [[Jennifer Seguin]] como Kida's Mother * [[Holly Gauthier-Frankel]] como Ms. Harcourt * [[John Mahoney]] como Preston B. Whitmore * [[Jim Varney]] como Jebidiah Allardyce "Cookie" Farnsworth * [[Corey Burton]] como Gaëtan "Mole" Molière * [[Leonard Nimoy]] como Kashekim Nedakh == Galardóns e nomeamentos == * [[2001]]: Premios Annie: 6 nomeamentos técnicos. == Obras relacionadas == === Videoxogos === Hai varios videoxogos baseados no filme. ''[[Atlantis: The Lost Empire – Search for the Journal]]'' foi desenvolvido por [[Zombie Studios]] e publicado por [[Disney Interactive]]. Lanzouse para [[Microsoft Windows]].<ref>{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2001/04/02/atlantis-the-lost-empire-search-for-the-journal|title=''Atlantis: The Lost Empire—Search for the Journal'' (PC)|first=Dan|last=Adams|date=2 de abril de 2001|website=[[IGN]]|access-date=15 de maio de 2014|urlmorta=non|archive-url=https://web.archive.org/web/20140219191037/http://www.ign.com/articles/2001/04/02/atlantis-the-lost-empire-search-for-the-journal|archive-date=19 de febreiro de 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2001/04/27/cds-n-cereal|title=CDs 'n' Cereal|author=IGN Staff|website=IGN|date=27 de abril de 2001|access-date=15 de maio de 2014|urlmorta=non|archive-url=https://web.archive.org/web/20140219190954/http://www.ign.com/articles/2001/04/27/cds-n-cereal|archive-date=19 de febreiro de 2014}}</ref> ''[[Atlantis: The Lost Empire – Trial by Fire]]'' foi desenvolvido por Zombie Studios e publicado por Disney Interactive. Lanzouse para Microsoft Windows.<ref>{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2001/06/07/atlantis-the-lost-empire-trial-by-fire|title=''Atlantis: The Lost Empire—Trial by Fire'' (PC)|first=Dan|last=Adams|date=7 de xuño de 2001|website=IGN|access-date=8 de agosto de 2011|urlmorta=non|archive-url=https://web.archive.org/web/20140219191140/http://www.ign.com/articles/2001/06/07/atlantis-the-lost-empire-trial-by-fire|archive-date=19 de febreiro de 2014}}</ref> ''Atlantis: The Lost Empire'' é un [[videoxogo de acción e aventura]] desenvolvido por [[Eurocom Entertainment Software]] e publicado por [[Sony Computer Entertainment]] para a consola [[PlayStation]]. O xogador controla a Milo, Audrey, Molière, Kida e Vinny mentres atravesan a Atlántida descubrindo os seus segredos. Algunhas funcións do xogo desbloquean outras (como un filme) ao atopar elementos agochados durante o xogo.<ref name=IGNPS>{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2001/07/17/disneys-atlantis-the-lost-empire|title=''Disney's Atlantis: The Lost Empire'' (PlayStation)|first=David|last=Zdyrko|date=17 de xullo de 2001|website=IGN|access-date=15 de maio de 2014|urlmorta=non|archive-url=https://web.archive.org/web/20140219190917/http://www.ign.com/articles/2001/07/17/disneys-atlantis-the-lost-empire|archive-date=19 de febreiro de 2014}}</ref> [[THQ]] lanzou ''Atlantis: The Lost Empire'' para [[Game Boy Advance]] e [[Game Boy Color]]. En Game Boy Color, é un [[videoxogo de plataformas]] desenvolvido por Eurocom Entertainment Software no cal o xogador controla a Milo, Audrey, Molière e Vinny nunha misión para descubrir a Atlántida. En Game Boy Advance, é un xogo de plataformas desenvolvido por [[3d6 Games]] que se basea en buscar e recoller cristais.<ref>{{cite web|url=http://biz.yahoo.com/bw/010928/280141_1.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20011216190823/http://biz.yahoo.com/bw/010928/280141_1.html|title=THQ Ships ''Disney's Atlantis: The Lost Empire'' for Game Boy Advance|website=[[Business Wire]]|publisher=[[Berkshire Hathaway]]|via=[[Yahoo! Finance|Yahoo.com]]|archive-date=16 de decembro de 2001|date=28 de setembro de 2001|access-date=14 de xuño de 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=http://gba.gamespy.com/gameboy-advance/disneys-atlantis-the-lost-empire/|title=Atlantis: The Lost Empire|publisher=[[GameSpy]]|access-date=15 de maio de 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20051110100942/http://gba.gamespy.com/gameboy-advance/disneys-atlantis-the-lost-empire/|archive-date=10 de novembro de 2005|urlmorta=si}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.ign.com/games/atlantis-the-lost-empire/gbc-16615|title=Atlantis: The Lost Empire - Game Boy Color|website=[[IGN]]|access-date=15 de maio de 2014|urlmorta=non|archive-url=https://web.archive.org/web/20140219191124/http://www.ign.com/games/atlantis-the-lost-empire/gbc-16615|archive-date=19 de febreiro de 2014}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{cita libro | last = Booker | first = M. Keith | title = Disney, Pixar, and the Hidden Messages of Children's Films | url = http://books.google.com/books?id=jD9_0jxVmqUC | year = 2009 | publisher = [[Greenwood Publishing Group|Praeger]] | location = [[Westport, Connecticut|Westport, CT]] | isbn = 978-0-313-37672-6 | ref = Booker09}} * {{cita libro |last = Kurtti | first = Jeff | title = Atlantis: The Lost Empire—The Illustrated Script | year = 2001 | publisher = [[Disney Press]] | location = [[Burbank, California|Burbank]] ([[California]]) | isbn = 978-0-7868-5327-4 | ref = Kurtti01}} * {{cita libro |editor1-last = Lavery | editor1-first = David | editor2-last = Burkhead | editor2-first = Cynthia | title = Joss Whedon: Conversations | url = http://books.google.com/books?id=IPNSR9PQ76gC&q=atlantis#v=snippet&q=atlantis&f=false | year = 2011 | publisher = [[University Press of Mississippi]] | location = [[Jackson, Mississippi|Jackson, MS]] | isbn = 978-1-60473-923-7 | page = | accessdate = | ref = Lavery11}} * {{cita libro | last = Montalbano | first = Dave | title = The Adventures of Cinema Dave in the Florida Motion Picture World | url = http://books.google.com/books?id=hvfExNxOXpsC | year = 2010 | publisher = [[Xlibris]] | isbn = 978-1-4500-2396-2 | ref = Montalbano10}} === Ligazóns externas === * [http://disney.es/ Páxina oficial] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150109125905/http://disney.es/ |date=09 de xaneiro de 2015 }} * {{IMDb|0230011}} * [http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=atlantis.htm Ficha en BoxOfficeMojo] {{en}} * [http://www.rottentomatoes.com/m/atlantis_the_lost_empire/ Ficha en RottenTomatoes] {{en}} {{Filmes de animación de Disney}} {{Barra portal|Cine|Estados Unidos de América}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Cine de animación]] [[Categoría:Filmes de 2001]] [[Categoría:Filmes en lingua inglesa]] [[Categoría:Filmes dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Filmes dirixidos por Gary Trousdale]] [[Categoría:Filmes dirixidos por Kirk Wise]] [[Categoría:Filmes con banda sonora de James Newton Howard]] [[Categoría:Filmes de acción e ciencia ficción dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Filmes de ciencia ficción e aventuras dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Filmes de Walt Disney Pictures]] [[Categoría:Filmes ambientados en 1914]] [[Categoría:Filmes ambientados en Washington, D.C.]] rxf39ukvqrlu5hn95qyu6qrjby2zhil 0 301678 7104867 6672947 2025-06-23T20:07:22Z O Breixo 127505 7104867 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |resultado = Derrota de Kerenskii |combatentes1 = [[Consello de Comisarios do Pobo]] (Bolxeviques e os seus aliados) |combatentes2 = [[Goberno Provisional Ruso]] |comandante1 = |comandante2 = [[Aleksandr Kerenskii]]<br />[[Petr Krasnov]] }} {{Contén texto cirílico}} O '''Levantamento Kerenskii-Krasnov''' (en {{lang-ru|Выступление Керенского — Краснова}}) foi un intento frustrado do primeiro ministro do [[Goberno Provisional Ruso]], [[Aleksandr Kerenskii]] de recuperar o poder e esmagar o [[Revolución de Outubro|levantamento bolxevique]] que acabou co seu Goberno en novembro de 1917. Tivo lugar entre o {{xulgregdata|8|11|1917|curto=true}} e {{xulgregdata|13|11|1917|curto=true}} de 1917. Logo de abandonar a capital rusa en busca de reforzos cos que recuperar o seu control, xa entón en mans do [[Soviet de Petrogrado]] controlado polos [[bolxevique]]s, Kerenskii chegou a [[Pskov]], sede do mando da fronte norte. Non logrou o apoio do seu comandante, o xeneral Cheremísov, que estorbou os seus intentos de reunir unidades para marchar sobre Petrogrado, pero si o do xeneral Krasnov, que avanzou cara á capital con ao redor de setecentos [[cosaco]]s. En Petrogrado, os adversarios da [[Revolución de Outubro]] preparaban un levantamento que debía coincidir co asalto da cidade pola forzas de Kerenskii. Os soviéticos tiveron que improvisar a defensa dos outeiros ao sur da urbe e esperar o asalto das tropas de Kerenskii que, malia os esforzos do alto mando, non recibiron reforzos. O choque nos [[outeiros de Púlkovo]] acabou coa retirada dos cosacos despois de que o [[motín junker]] fracasase prematuramente e non recibisen o apoio necesario doutras unidades para forzar as defensas. As conversacións entre os bandos terminou coa fuxida de Kerenskii, medorento de ser entregado polos seus propios soldados aos soviéticos, o que constituíu o fin efectivo dos intentos de restauración do derrocado [[Goberno Provisional Ruso]]. == Antecedentes == [[Ficheiro:Vladimir Cheremisov.jpg|O xeral Vladimir Cheremisov, comandante da fronte norte. Inimizado con [[Aleksandr Kerenskii|Kerenskii]] e cunhas tropas favorables aos bolxeviques, estorbou as medidas deste para recuperar o poder.|miniatura|dereita]] [[Aleksandr Kerenskii|Kerenskii]], que abandonara [[Petrogrado]] durante a [[Revolución de Outubro]],{{sfn|Wade|1968|p=244}} buscou tropas que puidesen acudir á capital, pero non as achou ata alcanzar [[Pskov]],{{sfn|Radkey|1963|p=14}} onde chegou ao redor das 21:00 do {{xulgregdata|7|11|1917|curto=true}}.{{sfn|Daniels|1997|p=200}}{{sfn|Rabinowitch|1978|p=305}} Na primeira cidade con tropas próximas á capital, [[Gatchina]], os soldados eran favorables aos bolxeviques e Kerenskii librouse por pouco de ser arrestado.{{sfn|Daniels|1997|p=200}}{{sfn|Chamberlin|1976|p=329}} En Pskov atopábase o cuartel xeral da fronte norte ao mando do xeneral Cheremisov; alí Kerenskii entrou en contacto co xeneral [[Petr Krasnov]], ao mando do III Corpo de Cabalería, que tomara parte no [[golpe de Kornilov]].{{sfn|Wade|1968|p=244}}{{sfn|Radkey|1963|p=14}}{{sfn|Rabinowitch|1978|p=305}}{{sfn|Daniels|1997|p=201}}{{sfn|Kenez|1971|p=46}}{{sfn|Chamberlin|1976|p=330}} Xuntos reuniron algunhas unidades do corpo para marchar sobre a capital, malia as dúbidas do comisario do mesmo, que non confiaba na fiabilidade dunhas tropas hostís a Kerenskii. Krasnov, oficial monárquico da vella escola, non era moi partidario de Kerenskii, pero aceptou a aseveración de leste de que a maioría do Exército apoiaríao fronte aos bolxeviques.{{sfn|Chamberlin|1976|p=330}} Pola súa banda, Cheremisov, cuxas tropas achar na práctica baixo control bolxevique e que mantiña malas relacións con Kerenskii,{{sfn|Rabinowitch|1978|p=305}}{{sfn|Chamberlin|1976|p=330}} rescindira as ordes de auxiliar ao Goberno provisional mediante o envío do seu fronte a [[Petrogrado]]. Á súa chegada, comunicoulle que era incapaz de garantir a súa seguridade si permanecía na cidade e que debía abandonala de inmediato. Cheremisov negouse a auxiliar ao ex-primeiro ministro.{{sfn|Chamberlin|1976|p=330}}{{sfn|Kenez|1971|p=45}} O comité militar revolucionario local controlaba as comunicacións e os transportes e vixiaba as accións dos mandos. Cheremisov estorbara ademais as comunicacións de Kerenskii co resto de mandos da fronte e comunicado ao alto mando o seu nomeamento como comandante en xefe e a orde de deter a marcha das tropas sobre a capital, noticias ambas que eran falsas.{{sfn|Daniels|1997|p=201}} == Operacións militares == A noite do {{xulgregdata|8|11|1917|curto=true}}, Kerenskii achábase de novo nos arredores da capital con algo máis de seiscentos [[cosaco]]s{{sfn|Chamberlin|1976|p=330}}{{sfn|Daniels|1997|p=203}} –doce escuadróns e medio de sesenta homes–, algúns canóns, un [[tren blindado]] e un carro blindado. A dispersión do III Corpo e a falta de favor de Kerenskii entre as tropas impediron reunir maiores forzas e unicamente marcharon cara á capital as acantonadas en Ostrov.{{sfn|Chamberlin|1976|p=330}} Krasnov, de todos os xeitos, confiaba en que as súas tropas cosacas recibirían reforzos. Os escasos cosacos atravesaron Pskov en tren a toda velocidade para evitar o enfrontamento coas tropas que ocupaban a estación e continuaron cara a Gatchina.{{sfn|Chamberlin|1976|p=330}} Á mañá seguinte, as tropas tomaron [[Gatchina]] sen atopar resistencia e preparáronse para o asalto das posicións bolxeviques mentres esperaban reforzos.{{sfn|Rabinowitch|1978|p=306}} Diversas circunstancias, con todo, evitaron a chegada de novas forzas a Kerenskii: a neutralidade de moitos oficiais como o comandante da fronte norte, xeneral Cheremísov, o rexeitamento da maior parte do Exército a combater, a influencia crecente dos bolxeviques sobre as tropas ou a renuencia a colaborar na operación dos ferroviarios. Cheremísov, en malas relacións con Kerenskii por unha ofensa persoal anterior, ordenara que non se enviasen tropas á capital o día anterior, declarando que o Exército non debía mesturarse en política.{{sfn|Radkey|1963|p=15}} Kerenskii só recibiu o reforzo dun tren blindado e un rexemento proveniente de [[Luga]]. En Gatchina só uns poucos oficiais da escola de aviación uníronse aos cosacos de Krasnov; contribuíron cun par de avións e un carro blindado e lanzaron panfletos sobre a capital. [[Ficheiro:AleksandrKerenskiPorIsaacBrodsky1918.jpeg|O derrocado presidente do [[Goberno Provisional ruso]], [[Aleksandr Kerenskii]], que tratou en balde de recuperar o control de [[Petrogrado]] coas escasas tropas cosacas que aceptaron marchar contra a cidade. Paradóxicamente, eran as mesmas que protagonizaran o [[golpe de Estado de Kornilov]] na súa contra semanas antes.|miniatura|esquerda]] Pasada a medianoite do {{xulgregdata|10|11|1917|curto=true}}, as súas escasas forzas, esaxeradas polo [[Sovnarkom|Goberno de Lenin]] que as cría moito maiores, tomaron [[Tsarskoe Selo]].{{sfn|Wade|1968|p=244}}{{sfn|Radkey|1963|p=39}}{{sfn|Daniels|1997|p=205}} Nesta localidade producíronse os primeiros combates; Krasnov, mentres, rexeitou aos [[gardas vermellos]] grazas á súa artillaría lixeira. O seu avance, con todo, era lento pola falta de reforzos,{{sfn|Chamberlin|1976|p=331}} especialmente de infantaría.{{sfn|Daniels|1997|p=205}} En Tsarskoe Selo, a gran gornición –dezaseis mil homes–, que superaba en vinte a un ás forzas do Krasnov, declarou o seu neutralidade{{sfn|Wade|1968|p=245}} no enfrontamento. Pola súa banda, o comité militar revolucionario bolxevique estábase preparando para defender a capital e enviou á fronte ás mellores tropas coas que contaba en Petrogrado. Gardas vermellos, civís e mariños uníronse ás unidades da gornición que partiron cara ao sur da cidade para establecer as defensas. O mando quedou en mans do coronel Muraviov, ao que Chudnovski quedou agregado como comisario; [[Lev Trotski]] e [[Pavel Dibenko]] acompañáronlles para supervisar a operación. Mentres, en Petrogrado os exministros [[menxevique]]s animaban aos funcionarios a opoñerse ao novo Goberno bolxevique, o [[Sovnarkom]], mediante folgas e os partidarios do antigo Goberno, coordinados polo Comité de Salvación da Patria e a Revolución controlado polos [[Partido Social-Revolucionario|socialrevolucionarios]] (PSR), planeaban un alzamento simultáneo ao inminente asalto de Kerenskii.{{sfn|Daniels|1997|p=204}} A presidencia do disolto [[Preparlamento]] fixo un chamamento ao levantamento contra o Goberno de Lenin. O principal comisario militar do deposto Goberno provisional, Stankevich, partiu a atoparse con Kerenskii en Gatchina para coordinar o levantamento na cidade e o avance das tropas deste. Tralo fracaso do [[motín junker]] en Petrogrado, que houbo de precipitarse ao ser descuberto, algúns membros do comité central PSR uníronse a Kerenskii tras fuxir da capital.{{sfn|Daniels|1997|p=205}}{{sfn|Radkey|1963|p=39}} As tropas de Krasnov non realizaran intento algún de axudar aos sublevados na capital. [[Abraham Gotz]] apoiou a procura de infantaría para reforzar aos cosacos na súa marcha sobre a capital,{{sfn|Daniels|1997|p=206}} tanto na fronte como nas guarnicións dos arredores da cidade, nas que se contaban miles de soldados.{{sfn|Radkey|1963|p=40}} Na fronte, predominaban os menxeviques e socialrevolucionarios nos comités das unidades, pero non entre os soldados, cada vez máis próximos aos bolxeviques. O exército máis próximo á capital, o 12.º, pertencente á fronte norte e con dúas divisións letonas selectas e favorables aos bolxeviques, achábase elixindo o seu consello, que acabou por formarse por favorables e opostos á [[Revolución de Outubro]]; as escasas unidades enviadas cara á capital negáronse a avanzar máis aló de Valk. Os outros dous exércitos da fronte norte, o 1.º e o 5.º, eran aínda máis favorables aos bolxeviques e opostos a apoiar a Kerenskii.{{sfn|Radkey|1963|p=43}} Pola súa banda, as guarnicións de Gatchina e Tsarskoe Selo declaráronse neutrais e non apoiaron o ataque de Kerenskii contra a capital.{{sfn|Radkey|1963|p=44}} Finalmente constatouse o fracaso dos distintos esforzos para obter máis tropas ben da fronte ou das guarnicións próximas.{{sfn|Radkey|1963|p=44}} O {{xulgregdata|12|11|1917}}, ante as noticias de excesos na capital tralo esmagamento do alzamento dos cadetes, tratou de avanzar desde Tsarskoe Selo enfrontándose ás forzas bolxeviques, atrincheiradas e vinte veces máis numerosas. Malia avanzar con facilidade contra os gardas vermellos, os cosacos atopáronse en perigo de ser atacados nos seus flancos polos mariños mandados por Dybenko. Os cosacos foron rexeitados nos outeiros do Pulkovo e tiveron que evacuar Tsarskoe Selo e regresar a Gatchina para evitar ser rodeados.{{sfn|Chamberlin|1976|p=331}}{{sfn|Daniels|1997|p=206}}{{sfn|Radkey|1963|p=45}}{{sfn|Rabinowitch|1978|p=308}} O choque fora confuso e cruento.{{sfn|Rabinowitch|1978|p=308}} As forzas de Kerenskii comezaron a dispersarse na retirada e parte delas confraternizaron coas bolxeviques coa esperanza de regresar aos seus fogares.{{sfn|Radkey|1963|p=46}} A falta de apoio había minado a moral das escasas tropas cosacas de Kerenskii. O {{xulgregdata|14|11|1917|curto=true}}, a situación deteriorouse tanto que Kerenskii achábase en perigo de ser detido polos seus propios homes e entregado aos bolxeviques; os dirixentes socialrevolucionarios fixéronlle fuxir vestido de mariño.{{sfn|Daniels|1997|p=206}}{{sfn|Rabinowitch|1978|p=308}}{{sfn|Radkey|1963|p=46}}{{sfn|Chamberlin|1976|p=332}} A fuga de Kerenskii puxo fin ás esperanzas de restaurar o Goberno provisional; a partir de entón os opostos á [[Revolución de Outubro]] non trataron de resucitalo, senón de crear un novo Goberno alternativo ao bolxevique.{{sfn|Radkey|1963|p=47}} A derrota de Kerenskii, xunto coa vitoria bolxevique nos duros combates de [[Moscova]], aseguraron temporalmente o poder de Lenin e os seus partidarios; a capital atopouse temporalmente a salvo de posibles asaltos militares. Pola súa banda, Krasnov foi capturado pero pronto liberado tras prometer non combater ás autoridades soviéticas, o cal non tardou en incumprir xa foi un dos dirixentes dun movemento antibolxevique á fronte dos [[cosacos do Don]].{{sfn|Chamberlin|1976|p=332}} == Notas == {{Listaref|20em}} == Véxase tamén == {{Portal|Rusia}} === Bibliografía === * {{cita libro|apelidos= Chamberlin|nome= William Henry|título= The Russian revolution, 1917-1918: from the overthrow of the czar to the assumption of power by the bolsheviks|url= https://archive.org/details/russianrevolutio02cham|idioma= inglés|ano= 1976|editor= |editorial=Grosset & Dunlap|isbn= 9780448001883|páxinas=[https://archive.org/details/russianrevolutio02cham/page/511 511]|ref=harv}} * {{cita libro |apelidos= Daniels|nome= Robert Vincent|título= Red October: the Bolshevik Revolution of 1917|url= https://archive.org/details/redoctoberbolshe1917dani|idioma= inglés|ano= 1997|editor= |editorial=Beacon Press |isbn= 9780807056455|páxinas=[https://archive.org/details/redoctoberbolshe1917dani/page/269 269]|ref=harv}} * {{cita libro |apelidos= Kenez|nome= Peter|título= Civil War in Southern Russia 1918|idioma= inglés|ano= 1971|editorial=University of California Press|isbn= 9780520017092|páxinas=416|url=|ref=harv}} * {{cita libro |apelidos= Rabinowitch|nome= Alexander|título= The bolsheviks come to power. The revolution of 1917 in Petrograd|url= http://books.google.es/books?id=HzRiDJnTTG4C&lpg=PP1&ots=Dni-UZnS1S&q=The%20bolsheviks%20come%20to%20power.%20The%20revolution%20of%201917%20in%20Petrograd&pg=PP1#v=onepage&q&f=false|idioma= inglés|ano= 1978|editorial= W. W. Norton & Company|isbn= 9780393008937|páxinas= 393|ref=harv}} * {{cita libro |apelidos= Radkey|nome= Oliver H.|título= The sickle under the hammer; The Russian Socialist Revolutionaries in the early months of the Soviet rule|idioma= inglés|ano= 1963|editorial=Columbia University Press|id= {{OCLC|422729}}|páxinas=[https://archive.org/details/sickleunderhamme0000radk/page/525 525]|url=https://archive.org/details/sickleunderhamme0000radk|ref=harv}} * {{cita libro |apelidos=Wade|nome= Rex A.|título=The Russian Revolution, 1917 (New Approaches to European History)|idioma= inglés|ano= 2000|editorial=Cambridge University Press|isbn= 9780521425650|páxinas=337|url=http://books.google.es/books?vid=ISBN9780521841559&printsec=titlepage|ref=harv}} === Outros artigos === * [[Revolución Rusa de 1917]] * [[Aleksandr Kerenskii]] {{Revolución Rusa de 1917}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Revolución Rusa de 1917]] e9qgtlc1jcrdbfu5dylwjy524qdep76 0 303344 7104872 7029782 2025-06-23T20:09:54Z O Breixo 127505 7104872 wikitext text/x-wiki {{Artigo de calidade}} {{Acontecemento |imaxe = Узники быховской тюрьмы.jpg |descrición_imaxe = Kornilov e os seus seguidores entre os altos oficiais, no seu arresto tralo golpe de Estado. |resultado = Derrota dos golpistas |combatentes1 = Forzas contrarrevolucionarias, oficias do Estado Maior e unidades do Exército ruso |combatentes2 = [[Goberno Provisional Ruso]], [[Soviet de Petrogrado]] |comandante1 = [[Lavr Kornílov]] |comandante2 = [[Aleksandr Kerenskii]] }} {{contén texto cirílico}} O '''golpe de Estado de Kornilov''' foi un errado intento de [[golpe de Estado]] [[contrarrevolucionario]] levado a cabo polo comandante en xefe do Exército ruso, o xeneral [[Lavr Kornilov]], en setembro de [[1917]]. O [[Goberno Provisional Ruso]]&nbsp;e os soviets recibiron o apoio maioritario da poboación e fixeron que o golpe fracasara aos poucos días do alzamento militar.<ref name="asher286"/> Tralo fracaso da [[Ofensiva de Kerenskii]] en xullo, o novo primeiro ministro, [[Aleksandr Kerenskii]], nomeou o xeneral [[Lavr Kornilov]] novo comandante en xefe do Exército ruso; desde o comezo xurdiron roces entre ambos polos desexos do xeneral de aplicar unha serie de reformas conservadoras e opostas aos consellos, que na súa opinión, debían servir para mellorar a situación militar. Pronto Kornilov converteuse no candidato das dispersas organizacións conservadoras e dos representantes da [[Tripla Entente|Entente]] para encabezar un novo goberno. A mediados de agosto, Kornilov presentou un plan de reforma que equivalía á implantación dunha ditadura militar e que Kerenskii rexeitou, a pesar do apoio do viceministro de Defensa, o socialrrevolucionario [[Boris Savinkov]]. Kornilov prefería aplicar as súas medidas coa colaboración do Goberno, pero preparouse para facelo incluso na súa contra; Kerenskii, pola súa banda, desexaba tratar con el desde unha postura reforzada pola [[Conferencia Estatal de Moscova]], pero fracasou pola crecente polarización política. A finais de agosto e comezos de setembro parecía que Kerenskii e Kornilov chegarían a un acordo para aplicar as reformas políticas e militares, pero a confusa intervención do antigo procurador de Sínodo Sagrado, Vladimir Lvov, confundiu a ambos: Kornilov creu que Kerenskii aceptara plenamente os seus plans e este que Kornilov presentáballe un ultimato e pretendía apartalo do poder. Forzou entón a rebelión aberta do xeneral ao destituílo e a marcha da capital resultou un fracaso, desbaratada pola resistencia non tanto do impotente goberno coma dos consellos e, especialmente, dos [[bolxevique]]s, que se recuperaron politicamente do revés sufrido nas [[Xornadas de Xullo]]. O errado golpe acrecentou o desprestixio e a debilidade de Kerenskii, desacreditou á dereita e acelerou os preparativos bolxeviques para tomar o poder. == Antecedentes == === Crise nacional === Rusia encontrábase nunha grave crise, acentuada pola inacción do Goberno: no campo a falta dunha profunda [[reforma agraria]] aumentaba o descontento do campesiñado e reducía a produción, nas cidades diminuía tamén a produción industrial, aumentaba o desemprego e crecía a penuria do proletariado, o que radicalizou politicamente este sector.<ref name="munck40">[[#Bibliografía|Munck (1987)]], p. 40</ref> A falta de bens de consumo e principalmente de alimentos levou a certas rexións do país ao bordo da fame; a escaseza fomentou a inflación e o mercado negro.<ref name="munck40"/> A escaseza afectaba tamén ao Exército, falto de víveres, armamento e vestimenta; esta minaba o espírito de combate das tropas e a súa confianza nas autoridades civís e militares, facéndoas cada vez máis receptivas á propaganda da extrema esquerda derrotista.<ref name="munck40"/> A [[orde número 1]] democratizou o Exército pero destruíu a antiga disciplina e o control gobernamental das unidades; a situación militar era polo tanto moi grave.<ref name="munck40"/> [[Kerenskii]] foi incapaz de chegar a consenso cos ministros do seu gabinete un programa de reformas e, temeroso da reacción popular a medidas represivas para restaurar a orde sen contar con estas reformas como contrapeso, encontrouse paralizado.<ref name="rabinowitch95">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 95</ref> Esta parálise decepcionou os conservadores, parte dos liberais e os Aliados. Para estes grupos, a opción de implantar unha ditadura<ref name="munck42"/> apoiada por liberais e conservadores parecía a única opción para eliminar a dualidade de poder político mediante a supresión do soviet e conducir a poboación á defensa do país.<ref name="rabinowitch95"/><ref name="munck41">[[#Bibliografía|Munck (1987)]], p. 41</ref> A exixencia de reformas considerábase irresponsable e causa do caos no país.<ref name="munck41"/> Para estes grupos, era necesaria a eliminación da dualidade do poder, o reforzamento do Goberno e a supresión dos consellos e do detestado partido bolxevique.<ref name="munck42">[[#Bibliografía|Munck (1987)]], p. 42</ref> Esta postura era maioritaria entre os ''[[kadete]]s'' e algunhas destacadas organizacións como a Unión de Terratenentes ou a Unión Nacional de Comercio e Industria a finais do verán de 1917.<ref name="rabinowitch95"/> Contrarios a participaren directamente na preparación dun golpe de estado, estes grupos trataron primeiro de exercer presión sobre o Goberno para que adoptase as medidas que desexaban para restaurar a orde e a capacidade de combate do Exército.<ref name="rabinowitch95"/> Temerosos da reacción popular a posibles medidas autoritarias, trataban de utilizar o Goberno e os socialistas moderados como intermediarios que xustificasen estas accións ante a poboación.<ref name="munck46">[[#Bibliografía|Munck (1987)]], p. 46</ref> Porén, outro grupo máis radical, e formado principalmente por militares, mostrouse disposto xa desde a primavera a colaborar en tal empresa. As principais organizacións eran a Unión de Oficiais do Exército e a Armada, a Liga Militar e a Unión de Cabaleiros de San Xurxo.<ref name="rabinowitch95"/> Entre as organizacións civís de orientación similar contábanse a Sociedade para a Rehabilitación Económica de Rusia, presidida por [[Aleksandr Guchkov]] e [[Alexei Putilov]] e o Centro Republicano.<ref name="rabinowitch96">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 96</ref> === Fracaso da ofensiva de xullo === [[Ficheiro:Kerensky24971v.jpg|[[Aleksandr Kerenskii]], ministro de Defensa do [[Goberno Provisional Ruso]], arengando as tropas no verán de 1917. O fracaso da [[Ofensiva de Kerenskii|ofensiva de xullo]] precipitou o nomeamento de [[Lavr Kornilov|Kornilov]] como comandante en xefe do Exército, a pesar das dúbidas de Kerenskii.|miniatura|dereita]] O [[Goberno Provisional Ruso|Goberno Provisional]] estaba cada vez máis acosado polas exixencias do [[Soviet de Petrogrado]]<ref name="asher287"/> Trala derrota da [[Ofensiva de Kerenskii]] en xullo de 1917, este, acabado de nomear Primeiro Ministro do [[Goberno Provisional Ruso|Goberno provisional]], atribuíu ás proclamas do Soviet a desmoralización que levara á derrota.<ref name="asher289">[[#Bibliografía|Asher (1970)]], p. 289</ref> Kornílov, que non puido acudir o {{xulgregdata|29|7|1917|corto=true}} á reunión do Primeiro Ministro cos mandos militares pola delicada situación na fronte suroeste,<ref name="rabinowitch100"/> solicitou a restrición dos poderes dos consellos de soldados, a restauración da pena de morte e dos tribunais militares na zona da fronte e a prohibición das reunións políticas e da propaganda antipatriota entre as tropas.<ref name="asher289"/> Pediu, porén, o reforzamento dos comisarios políticos e a reorganización do Alto Mando,<ref name="rabinowitch102">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 102</ref> insinuando que a razón da derrota non se encontraba unicamente nas tropas, senón tamén na dirección das operacións.<ref name="asher289"/> Durante a ofensiva, arredor de dous centenares de desertores foron aforcados tras restaurar Kornilov unilateralmente a pena de morte no seu sector da fronte.<ref name="munck54">[[#Bibliografía|Munck (1987)]], p. 54</ref> A pesar da protesta do comandante en xefe do Exército, inmediatamente despois da fracasada ofensiva, Kornilov foi nomeado comandante da fronte suroeste.<ref name="munck54"/> Exixiu poder disparar contra os desertores.<ref name="rabinowitch100"/> O seu telegrama ao Primeiro Ministro, redactado polo seu asesor Zavoiko, era tan ameazador que Savinkov tivo que solicitar que fose emendado.<ref name="rabinowitch100">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 100</ref> Kornilov ordenou o uso das metralladoras e da artillaría contra as unidades que se retirasen sen recibir ordes para facelo incluso antes de recibir o beneplácito gobernamental á medida;<ref name="munck54"/> Kerenskii, pola súa banda, enviara unha orde similar o {{xulgregdata|22|7|1917|corto=true}}, antes de recibir a exixencia de Kornilov.<ref name="rabinowitch100"/><ref name="munck55">[[#Bibliografía|Munck (1987)]], p. 55</ref> Tres días máis tarde e por recomendación do Primeiro Ministro, o Goberno aprobou a restauración da pena de morte na fronte co obxectivo de manter a disciplina militar.<ref name="rabinowitch100"/><ref name="munck54"/> Na prensa, porén, deuse a impresión de que Kerenskii actuaba premido por Kornilov o que levou a un aumento do prestixio deste a costa do do Goberno nos círculos conservadores.<ref name="rabinowitch100"/> Parecendo, porén, o home adecuado para realizar as reformas militares consideradas necesarias e máis moderado<ref name="rabinowitch102"/><ref name="jackson316"/> que os seus colegas, favorable á implantación de medidas draconianas pero con inclinacións demócratas e co favor de [[Boris Savinkov]]<ref name="rabinowitch102"/> —comisario da fronte suroeste onde servía Kornilov, próximo a Kerenskii e a punto de asumir o cargo de viceministro de Defensa<ref name="jackson316"/><ref name="wade199">[[#Bibliografía|Wade (2000)]], p. 199</ref><ref name="katkov43">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 43</ref>—, tomou posesión como comandante en xefe o {{xulgregdata|1|8|1917}},<ref name="wade199"/><ref name="white194">[[#Bibliografía|White (1968)]], p. 194</ref><ref name="figes444">[[#Bibliografía|Figes (1998)]], p. 444</ref> relevando a Brusilov,<ref name="figes442">[[#Bibliografía|Figes (1998)]], p. 442</ref><ref name="rabinowitch103"/> aínda que Kerenskii pronto planificou destituílo<ref name="rabinowitch103"/> ao exixir o xeneral unhas condicións para aceptar o nomeamento que podían levar a súa independencia do Goberno.<ref name="asher289"/><ref name="jackson316"/><ref name="katkov43"/> O gabinete, porén, decidiu amparar a Kornilov a pesar das dúbidas de Kerenskii.<ref name="asher289"/><ref name="wade199"/><ref name="katkov43"/> Para entón era plenamente coñecida a súa escasa simpatía pola revolución e os seus tratos con elementos conservadores.<ref name="white193">[[#Bibliografía|White (1968)]], p. 193</ref> Estes consideraron o nomeamento de Kornilov como un paso político cara á implantación dun futuro Goberno autoritario e mostraron a súa satisfacción.<ref name="munck55"/> Ao ser nomeado para o posto, Kornilov declarou que só respondería ante a súa conciencia e ante «o pobo»<ref name="jackson316"/><ref name="rabinowitch103"/> e que non permitiría a inxerencia nas operacións militares do Goberno ou dos consellos; as súas relacións co gabinete, especialmente cos ministros socialistas, foi tensa desde o comezo.<ref name="wade199"/> Savinkov e Filonenko, porén, lograron convencer<ref name="rabinowitch102"/> ao Primeiro Ministro e ao novo comandante en xefe de que a súa cooperación era necesaria para restaurar a disciplina militar e a autoridade gobernamental.<ref name="jackson316"/> Para Kerenskii, Kornilov parecía un home decidido, era moi popular entre a dereita política cuxo apoio necesitaba para apuntalar su posición e era unha das escasas opcións entre os mandos veteranos do Exército, na súa maioría reaccionarios e hostís ao Primeiro Ministro.<ref name="rabinowitch103">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 103</ref> Savinkov e Filonenko —nomeados comisarios gobernamentais ante o Alto Mando— debían moderar a Kornilov como xa lograran no primeiro enfrontamento a propósito do seu nomeamento e permitir ao Primeiro Ministro controlar ao xeneral.<ref name="rabinowitch103"/> === Os apoios de Kornilov === Xa en abril algúns conservadores reuníranse con oficiais do Estado Maior para sopesar a posibilidade de formar un novo Goberno militar. Os presentes optaron por Kornilov como Xefe desde futuro Goberno,<ref name="white187">[[#Bibliografía|White (1968)]], p. 187</ref> despois de sopesar a outras figuras como o xeneral [[Mikhail Alexeiev]], o comandante en xefe [[Alexei Brusilov]] ou o vicealmirante [[Aleksandr Kolchak]].<ref name="munck42"/><ref name="rabinowitch96"/> Pouco despois Kornilov comunicou a estes grupos conservadores a súa disposición a cooperar con eles.<ref name="white188">[[#Bibliografía|White (1968)]], p. 188</ref> Vasili Zavoiko, membro dun dos grupos dereitistas favorables á implantación dun Goberno autoritario, enrolouse no Exército para acompañar como ordenanza a Kornilov á fronte trala súa renuncia ao mando militar na capital trala [[Crise de abril de 1917 en Rusia|crise de abril]].<ref name="rabinowitch98">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 98</ref> Conspirador e intrigante, Zavoiko converteuse no asesor do xeneral, con grande influencia nel.<ref name="rabinowitch98"/> As sospeitas e rivalidades mutuas fixeron, porén, que non xurdise unha coordinación completa entre as diversas organizacións da dereita, a pesar do apoio de todas a Kornilov.<ref name="white189">[[#Bibliografía|White (1968)]], p. 189</ref> Xunto ás organizacións de industriais, banqueiros e militares conservadores, os terratenentes tamén apoiaban a candidatura de Kornilov ao Goberno.<ref name="white189"/><ref name="figes443">[[#Bibliografía|Figes (1998)]], p. 443</ref> O xeneral converteuse na aposta de todos aqueles grupos que se opoñían cada vez máis aos cambios que se produciron trala revolución:<ref name="wade200">[[#Bibliografía|Wade (2000)]], p. 200</ref> a influencia dos consellos, a existencia de consellos de soldados no Exército, a política agraria do [[Partido Social-Revolucionario|socialrevolucionario]] [[Víctor Chernov]] ou a política laboral do [[menxevique]] Mikhail Skobelev. Kornilov contou tamén coas simpatías dos representantes da [[Tripla Entente|Entente]], que lle consideraban o único home capaz de devolver a orde ao país e devolvelo á loita contra os [[Imperios Centrais]], o seu principal obxectivo en Rusia.<ref name="white190">[[#Bibliografía|White (1968)]], p. 190</ref> A prensa conservadora desatou unha campaña de enxalzamento do xeneral como o home providencial que debía salvar a Rusia; para a esquerda rusa, converteuse no símbolo da [[contrarrevolución]].<ref name="rabinowitch98"/><ref name="wade200"/> No Exército, o xeneral contaba co apoio da Unión de Oficiais, unha das numerosas asociacións xurdidas trala caída da monarquía, que serviu de enlace entre Kornilov e outras asociacións militares patrióticas de oficiais da retagarda,<ref name="jackson315">[[#Bibliografía|Jackson e Devlin (1989)]], p. 315</ref> financiadas xenerosamente polo «Centro Republicano» ou a Liga pola Rexeneración Económica de Rusia de [[Aleksandr Guchkov]].<ref name="wildman94">[[#Bibliografía|Wildman (1992)]], p. 94</ref> Para os seus partidarios, Kornilov era o salvador destinado a devolver a orde ao país, restaurar a disciplina na fronte e eliminar a influencia política da esquerda radical, especialmente a dos bolxeviques. A súa fama de heroe de guerra, a súa fuga dun campo de prisioneiros austrohúngaro en 1916 e o seu notable desempeño á fronte do 8.º Exército durante a [[Ofensiva de Kerenskii|ofensiva de xullo]] cimentaban o seu prestixio.<ref name="jackson316">[[#Bibliografía|Jackson y Devlin (1989)]], p. 316</ref> Tralas [[Xornadas de Xullo]], [[Aleksandr Kerenskii]] tratou de lograr o apoio de industriais e ''[[Partido Democrático Constitucional|kadetes]]'', que impuxeron a Kornilov como ministro dun futuro Goberno de coalición autoritario.<ref name="white197">[[#Bibliografía|White (1968)]], p. 197</ref> O seu nomeamento como comandante en xefe do Exército debeuse en parte ao desexo do primeiro ministro de gañar o apoio destes sectores.<ref name="white197"/> === Plan de reformas de Kornilov === [[Ficheiro:General Kornilov and his staff.png|[[Lavr Kornilov|Kornilov]] e os seus edecanes. [[Boris Savinkov]], viceministro de Defensa, aparece xunto ao xeneral, o primeiro pola esquerda.|miniatura|dereita]] A proposta de [[Boris Savinkov|Savinkov]], novo viceministro de Defensa e figura clave no nomeamento de Kornilov como comandante en xefe,<ref name="figes444"/> este visitou o Primeiro Ministro o {{xulgregdata|16|8|1917|corto=true}} na capital,<ref name="jackson316"/><ref name="abraham249"/> levando un plan<ref name="rabinowitch104"/> para restaurar a disciplina nas forzas armadas —de novo redactado por Zavoiko<ref name="rabinowitch104">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 104</ref>— que non gustou a Kerenskii.<ref name="figes444"/><ref name="asher290">[[#Bibliografía|Asher (1970)]], p. 290</ref><ref name="white199">[[#Bibliografía|White (1968)]], p. 199</ref><ref name="katkov52">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 52</ref> O plan orixinal, practicamente limitado a medidas relativas á fronte, foi pronto ampliado para incluír medidas que, na práctica, supoñían a proclamación dunha ditadura militar.<ref name="figes445">[[#Bibliografía|Figes (1998)]], p. 445</ref> O plan contaba coa simpatía da maioría do xeneralato ruso.<ref name="katkov52"/> O xeneral entrevistouse primeiro con Kerenskii, o ministro de Exteriores [[Mikhail Tereshchenko]] e Savinkov, e Kerenskii negouse a presentar o seu plan ante o gabinete ao completo convencido de que afundiría a coalición pola oposición de [[Víctor Chernov]] e dos soviets;<ref name="abraham249"/> finalmente o xeneral limitouse a informar ao Consello de Ministros da situación na fronte,<ref name="rabinowitch104"/> sen presentar o seu plan.<ref name="abraham250">[[#Bibliografía|Abraham (1990)]], p. 250</ref> O comisario Filonenko quedou encargado de realizar unha revisión do borrador<ref name="munck17"/> para presentalo máis tarde ao Consello de Ministros cunha redacción máis aceptable.<ref name="rabinowitch104"/> Filtrado o plan á prensa, produciu unha gran controversia entre os seus defensores e adversarios.<ref name="rabinowitch104"/> O {{xulgregdata|19|8|1917|corto=true}}, Kornilov solicitou o traspaso do mando do distrito militar de Petrogrado, entón dependente do Ministerio de Defensa, xustificándose pola proximidade da capital á fronte e comezou a ordenar o achegamento de certas unidades á capital.<ref name="rabinowitch109">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 109</ref> Tralo rápido regreso do xeneral á fronte, comezaron a circular rumores sobre o seu inminente relevo, que organizacións de dereita aproveitaron para pedir que seguise no seu posto.<ref name="asher291">[[#Bibliografía|Asher (1970)]], p. 291</ref> Para entón, Kornilov estaba convencido da necesidade de militarizar as fábricas<ref name="jackson316"/> e os ferrocarrís —puntos que Filonenko incluíu no seu novo borrador do plan de reformas<ref name="rabinowitch106">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 106</ref>—, a eliminación dos [[soviet]]s e o esmagamento dos [[bolxevique]]s.<ref name="abraham249">[[#Bibliografía|Abraham (1990)]], p. 249</ref> Desconfiaba ademais de que [[Kerenskii]] quixese aceptar estas medidas e, nunha conversación privada cun xeneral británico de enlace no Estado Maior, acusouno de oportunista e pouco fiable.<ref name="abraham249"/> [[Ficheiro:Lavr Kornilov Moscow 1917.jpg|[[Lavr Kornilov|Kornilov]], aclamado polos conservadores a súa chegada a Moscova para a [[Conferencia Estatal de Moscova|conferencia nacional]].|miniatura|esquerda|200px]] O {{xulgregdata|21|8|1917|corto=true}}, Savinkov tratou en van que Kerenskii aprobase certas detencións de extremistas de esquerda e dereita e a restauración da pena de morte na retagarda da fronte.<ref name="abraham253">[[#Bibliografía|Abraham (1990)]], p. 253</ref> O rexeitamento de Kerenskii impedía que a proposta se debatese no Consello de Ministros, pero Savinkov decidiu logralo facendo que a presentase Kornilov como Xefe do Estado Maior, que,<ref name="rabinowitch107"/> polo seu cargo, podía dirixirse sen problemas ao Goberno.<ref name="abraham253"/> Kerenskii mostrábase partidario das medidas redactadas por Filonenko para tratar de acabar coa crise industrial e do transporte,<ref name="rabinowitch106"/> pero temía a reacción do soviet e dos obreiros e soldados.<ref name="rabinowitch107">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 107</ref> Ante a posibilidade de que o anuncio das medidas levase a unha ruptura co soviet, un enfrontamento civil e a instauración dun Goberno a mercé dos militares, Kerenskii vacilaba.<ref name="rabinowitch107"/> Días despois e temendo ser destituído<ref name="abraham253"/> e arrestado, Kornilov negouse a volver a acudir á capital para informar ao Goberno dos seus plans de reforma militar.<ref name="asher291"/> O {{xulgregdata|23|8|1917|corto=true}}, convencido por Savinkov<ref name="abraham253"/> da necesidade de viaxar á capital para lograr a aprobación do seu plan de reformas, Kornilov trasladouse,<ref name="jackson316"/> porén, a Petrogrado rodeado de gardacostas<ref name="rabinowitch107"/> —temía ser asasinado<ref name="rabinowitch107"/> polo [[Soviet de Petrogrado]]<ref name="abraham253"/>— e volveu a entrevistarse con Kerenskii,<ref name="asher292">[[#Bibliografía|Asher (1970)]], p. 292</ref><ref name="strakhosky382">[[#Bibliografía|Strakhosky (1955)]], p. 382</ref><ref name="figes446">[[#Bibliografía|Figes (1998)]], p. 446</ref><ref name="katkov56">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 56</ref> tras aprobar o segundo borrador de Filonenko.<ref name="munck17"/> Kerenskii, que non permitiu que o xeneral expuxese as súas propostas ante o gabinete en pleno,<ref name="rabinowitch108">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 108</ref> rexeitounas nunha tensa<ref name="jackson316"/><ref name="rabinowitch107"/> entrevista con Kornilov que acabou a berros.<ref name="figes446"/><ref name="abraham254">[[#Bibliografía|Abraham (1990)]], p. 254</ref> Ambos acusáronse de levar ao país ao desastre.<ref name="figes446"/> O Goberno en pleno seguiu sen coñecer o contido da proposta de Kornilov, que unicamente puido presentala ante Tereshchenko, Nekrasov e o propio Kerenskii.<ref name="rabinowitch108"/><ref name="katkov57">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 57</ref> Estes mostrábanse dispostos a apoiar ante o resto dos seus colegas as medidas presentadas no primeiro borrador, pero rexeitaron as engadidas ao segundo relativas á industria e o transporte.<ref name="rabinowitch108"/> Esa mesma noite, Kornilov regresou a Mogilev, informándose de camiño da dimisión de Savinkov,<ref name="katkov57"/> que tratou con esta acción de premer ao Primeiro Ministro para que aceptase as medidas propostas polo xeneral.<ref name="munck30">[[#Bibliografía|Munck (1987)]], p. 30</ref> Ao día seguinte, Kornilov ordenou ao III corpo de cabalería trasladarse a unha posición que lle permitiría marchar facilmente sobre a capital.<ref name="figes446"/> Porén, confiaba aínda en poder impoñer o seu plan de reformas coa cooperación do Goberno, mostrándose disposto, se fora preciso, a facelo incluso coa oposición do mesmo.<ref name="rabinowitch109"/><ref name="figes446"/> Dirixíndose ao seu lugartenente o xeneral Lukomski, Kornilov afirmou que o envío de tropas á capital era necesario debido a que «xa era hora de aforcar aos axentes e espías alemáns encabezados por Lenin» e de «dispersar o soviet de traballadores e soldados de xeito que non puidese volver a reunirse en ningunha parte». O nomeamento do ultraconservador Krýmov para dirixilas debíase a que non dubidaría en caso necesario en «colgar a todos os membros do soviet».<ref name="rabinowitch109"/> [[Ficheiro:KerenskiVisitaMoscú.jpg|[[Kerenskii]] abandonando o [[teatro Bolshói]] de Moscova, sede da [[Conferencia Estatal de Moscova|conferencia estatal]]. O intento de reforzar a súa su posición mediante a reunión de diversos sectores da sociedade rusa resultou un fracaso que mostrou claramente a polarización crecente entre esquerda e dereita.|miniatura|dereita]] Consciente de que a aplicación das medidas propostas por Kornilov levaríano a un enfrontamento co soviet,<ref name="strakhosky383">[[#Bibliografía|Strakhosky (1955)]], p. 383</ref><ref name="figes447">[[#Bibliografía|Figes (1998)]], p. 447</ref><ref name="katkov59">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 59</ref> Kerenskii pretendía reforzar a súa posición na [[Conferencia Estatal de Moscova]]<ref name="wade200"/><ref name="figes447"/> ({{xulgregdata|25|8|1917|corto=true}} - {{xulgregdata|27|8|1917|corto=true}}<ref name="jackson316"/>) antes de ter que discutir co xeneral mentres que este comezou a tratar de reunir apoios que lle permitisen poñer en marcha os seus plans incluso ante a oposición do Goberno.<ref name="asher292"/> Kerenskii desexaba obter un mandato da nación para revitalizar a guerra ata lograr a vitoria militar pero sen sacrificar o que consideraba logros da revolución.<ref name="katkov59"/> A finais de agosto, pouco antes da [[Conferencia Estatal de Moscova|conferencia estatal]], outra conferencia privada de destacadas figuras da dereita, principalmente ''[[Partido Democrático Constitucional|kadetes]]'' e empresarios, animou a Kornilov a dar un [[golpe de Estado|golpe de estado]] e acabar co [[Goberno Provisional Ruso]].<ref name="figes445"/><ref name="katkov143">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 143</ref> Na [[Conferencia Estatal de Moscova|conferencia]], Kornilov foi aclamado polos representantes da dereita.<ref name="wade200"/><ref name="asher292"/><ref name="figes448"/> A reunión, en vez de converterse na ocasión para reforzar o poder gobernamental, simplemente mostrou a ruptura irreconciliable entre dereita e esquerda no país.<ref name="wade200"/><ref name="figes447"/><ref name="asher293">[[#Bibliografía|Asher (1970)]], p. 293</ref><ref name="strakhosky384"/> Os [[bolxevique]]s opuxéronse á conferencia, non acudiron e convocaron unha folga na cidade,<ref name="katkov59"/><ref name="figes448">[[#Bibliografía|Figes (1998)]], p. 448</ref> que se encontrou medio paralizada durante a conferencia.<ref name="wade201">[[#Bibliografía|Wade (2000)]], p. 201</ref> Para o Primeiro Ministro foi unha derrota<ref name="jackson316"/> política e a súa posición quedou moi debilitada,<ref name="figes448"/> como recoñeceu ao propio Savinkov, que recuperou o seu posto de viceministro por insistencia dos asesores militares do Primeiro Ministro.<ref name="abraham264">[[#Bibliografía|Abraham (1990)]], p. 264</ref> O xeneral quedou elevado, polo contrario, como o campión da dereita rusa.<ref name="wade201"/> Kornilov regresou ao cuartel xeral convencido da imposibilidade de lograr a cooperación de [[Kerenskii]] no seu plan de reformas defendidas polas forzas da dereita.<ref name="white200">[[#Bibliografía|White (1968)]], p. 200</ref> O {{xulgregdata|30|8|1917|corto=true}}, Kerenskii, cada vez baixo maior presión,<ref name="figes449">[[#Bibliografía|Figes (1998)]], p. 449</ref> indicou a Savinkov<ref name="munck30"/> a súa disposición a aceptar en principio os plans de reforma do xeneral,<ref name="munck30"/><ref name="rabinowitch116">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 116</ref> incluíndo a restauración da pena de morte na retagarda;<ref name="abraham254"/><ref name="katkov67">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 67</ref> este entendeu que as súas propostas recibían así o beneplácito do Goberno.<ref name="figes446"/><ref name="asher293"/><ref name="strakhosky384">[[#Bibliografía|Strakhosky (1955)]], p. 384</ref> Porén, descoñecía a acción do Primeiro Ministro.<ref name="asher293"/> Kerenskii aceptara ante Savinkov o control da capital por Kornilov ante a crecente proximidade da fronte tralo comezo da ofensiva alemá contra [[Riga]], pero só tralo traslado da capital a Moscova; isto debía servir para esmagar militarmente aos bolxeviques sen deixar á vez ao Goberno a mercé do alto mando.<ref name="abraham265">[[#Bibliografía|Abraham (1990)]], p. 265</ref> O {{xulgregdata|2|9|1917|corto=true}}, Savinkov partía de novo cara á sede do Estado Maior para tratar con Kornilov por encargo do Primeiro Ministro.<ref name="munck30"/><ref name="katkov67"/> Mentres, o comandante en xefe continuou os seus preparativos militares para concentrar un gran número de tropas cerca da capital, as unidades principais eran a 1.ª División Cosaca e a División Montada Usuriski, parte do III Corpo de Cabalería ao mando de Krýmov.<ref name="rabinowitch116"/> Consideradas entre as máis disciplinadas e fiables politicamente polos mandos, estas unidades foran trasladadas a mediados de agosto desde as súas posicións na reserva da fronte romanesa cara ás proximidades de [[Velíkiye Luki]], a uns 450&nbsp;km da capital por ferrocarril.<ref name="rabinowitch116"/> O {{xulgregdata|3|9|1917|corto=true}}, a 1.ª División marchou cara a [[Pskov]], a metade de camiño da capital.<ref name="rabinowitch116"/> Ao mesmo tempo, asignouse ao III corpo ''división salvaxe'', formada por montañeses do Cáucaso famosos pola súa ferocidade e crueldade no combate, que marchou cara ao norte desde a fronte suroeste.<ref name="rabinowitch117">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 117</ref> Unidades cosacas e de choque do Báltico preparáronse tamén para actuar en Petrogrado. Convocouse ao comandante do I corpo de cabalería á sede do Estado Maior para tratar a marcha da 5.ª División Cosaca sobre a capital desde o norte.<ref name="rabinowitch117"/> === Acordo Kornilov-Kerenskii === [[Ficheiro:Kornilov y Savinkov 1917.jpg|[[Lavr Kornilov|Kornilov]] e [[Boris Savinkov|Savinkov]]. As conversacións entre ambos levaron a un acordo que posteriormente [[Kerenskii]] rexeitou, desencadeando o enfrontamento entre el e o xeneral.|miniatura|dereita]] Tras intensas negociacións<ref name="wade202">[[#Bibliografía|Wade (2000)]], p. 202</ref> entre Savinkov e Kornilov a tarde do {{xulgregdata|5|9|1917|corto=true}} e a mañá do {{xulgregdata|6|9|1917|corto=true}},<ref name="jackson316"/><ref name="rabinowitch118"/> chegouse a un acordo sobre as medidas a adoptar.<ref name="asher293"/><ref name="munck18">[[#Bibliografía|Munck (1987)]], p. 18</ref> Unha delas estipulaba que a capital quedaría fóra da xurisdición militar do comandante —a pesar das reiteradas peticións de Kornilov para controlar as unidades acuarteladas na cidade<ref name="rabinowitch119">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 119</ref>—,<ref name="rabinowitch119"/><ref name="katkov68">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 68</ref> mentres que outra indicaba o desexo do Primeiro ministro de recibir as tropas do III Corpo de Exército<ref name="jackson316"/><ref name="rabinowitch118"/><ref name="katkov68"/><ref name="abraham267">[[#Bibliografía|Abraham (1990)]], p. 267</ref> na capital.<ref name="asher293"/><ref name="munck18"/><ref name="strakhosky387">[[#Bibliografía|Strakhosky (1955)]], p. 387</ref> Kornilov interpretou esta solicitude como a intención de Kerenskii de utilizalas contra os bolxeviques e demais organizacións radicais,<ref name="jackson316"/><ref name="figes446"/><ref name="asher293"/><ref name="wade202"/> que previsiblemente se oporían á próxima extensión da pena de morte á retagarda, medida que Savinkov indicou Kerenskii estaba a punto de aprobar.<ref name="katkov68"/> O Primeiro Ministro debía ter esa intención, xa que as tropas non podían utilizarse para esmagar un posible golpe de estado da dereita.<ref name="asher294">[[#Bibliografía|Asher (1970)]], p. 294</ref> Kerenskii temía que a publicación da aprobación dos plans militares de Kornilov poderían levar a un alzamento dos bolxeviques, para o que podería necesitar as tropas da fronte.<ref name="figes447"/><ref name="asher294"/> En realidade, as tropas que debían enviarse á capital comezaran a reunirse xa antes<ref name="rabinowitch118"/> da Conferencia de Moscova;<ref name="jackson317">[[#Bibliografía|Jackson y Devlin (1989)]], p. 317</ref> con 15&nbsp;000 veteranos da fronte, o «Exército especial de Petrogrado» debía servir para acabar cos bolxeviques.<ref name="abraham267"/> A división de carros blindados británica foi retirada da fronte suroeste para apoiar a estas tropas.<ref name="abraham267"/> Para xustificar a marcha destas tropas sobre a capital, Kornilov preparaba un falso levantamento de oficiais que, facéndose pasar por bolxeviques rebeldes en Petrogrado, lle permitise presentarse como salvador do Goberno ante unha confabulación alemá.<ref name="abraham268">[[#Bibliografía|Abraham (1990)]], p. 268</ref> Tres de cada división foron enviados polo alto mando<ref name="munck17"/> á capital días antes do sinalado para a acción.<ref name="rabinowitch117"/> A prensa favorable a Kornilov animaría a tensión na cidade e os conspiradores tratarían de chamar aos obreiros a un levantamento que fose esmagado polas tropas que marcharían sobre a capital.<ref name="rabinowitch117"/> Ademais, o xeneral incluíra entre as forzas enviadas ás proximidades da capital a chamada «división salvaxe», formada por montañeses do Cáucaso, a pesar da petición<ref name="rabinowitch118"/> expresa de que esta unidade fose excluída das unidades enviadas.<ref name="wade203">[[#Bibliografía|Wade (2000)]], p. 203</ref> Savinkov pactou tamén que non fose o reaccionario xeneral Krýmov quen mandase o III Corpo na súa marcha cara á capital, condición de Kornilov aceptou en principio pero incumpriu máis tarde.<ref name="rabinowitch118"/> porén, tralas súas conversacións con Savinkov, Kornilov convenceuse<ref name="rabinowitch119"/> de que non faría falta actuar ilegalmente para acabar co radicalismo de esquerda na capital ao contar co apoio<ref name="rabinowitch118">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 118</ref> de Kerenskii.<ref name="jackson317"/> Kerenskii, pola súa banda, aceptara a supresión da gornición da base naval de [[Kronstadt]],<ref name="munck17">[[#Bibliografía|Munck (1987)]], p. 17</ref> o bloqueo dos buques controlados polos mariñeiros bolxeviques mediante o afundimento de certas barcazas por parte de oficiais, o intento de suborno de certas unidades de [[Letonia|letóns]] e o uso de unidades polacas e checas para tratar de controlar certos puntos estratéxicos.<ref name="abraham268"/> Ao seu regreso á capital, Savinkov urxiu en varias ocasións a Kerenskii a firmar os borradores das leis pactadas con Kornilov e presentalas ante o gabinete, que o xeneral estaba convencido as aprobaría, quizais coa oposición illada dalgún ministro, do soviet e dos bolxeviques, oposición que estaba disposto a esmagar militarmente.<ref name="katkov84">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 84</ref> Nunha última audiencia privada con Kerenskii, Savinkov recriminoulle as súas dúbidas e dilación en aprobar as leis e logrou a súa promesa de facelo ese mesmo día {{xulgregdata|8|9|1917|corto=true}}.<ref name="katkov84"/> === Actividades de Lvov === [[Ficheiro:ValdimirLvov--historywartimes14londuoft.jpg|Vladimir Lvov, antigo deputado [[Partido Outubrista|outubrista]] e procurador do [[Sínodo Sagrado]], levou a cabo negociacións entre [[Lavr Kornilov]] e [[Aleksandr Kerenskii]], confundindo a ambos.|miniatura|dereita]] Mentres, Vladimir Lvov, antigo procurador do [[Sínodo Sagrado]],<ref name="rabinowitch121">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 121</ref> levaba a cabo certas reunións co Primeiro Ministro e o Comandante en Xefe coa fin de acercar posturas,<ref name="figes449"/> pero confundiu en realidade a ambos.<ref name="asher294"/><ref name="wade203"/> Tras reunirse cun representante dun dos grupos de dereita que lle informou dos plans do golpe de Kornilov,<ref name="abraham268"/> o {{xulgregdata|4|9|1917|corto=true}} reuniuse con Kerenskii<ref name="abraham268"/><ref name="rabinowitch121"/> e ofreceulle o apoio de forzas de dereita e algúns socialistas para remodelar o Goberno e evitar o uso da forza.<ref name="figes449"/><ref name="strakhosky387"/><ref name="asher294"/><ref name="white201">[[#Bibliografía|White (1968)]], p. 201</ref> Lvov estaba convencido de que tanto Kerenskii coma Kornilov estaban decididos a implantar un novo Goberno autoritario, necesario na súa opinión para restaurar a orde no país.<ref name="rabinowitch121"/> O Primeiro Ministro aceptou seguir coas conversacións para descubrir o que creu unha conspiración da dereita para acabar co Goberno.<ref name="asher294"/><ref name="rabinowitch121"/><ref name="strakhosky388">[[#Bibliografía|Strakhosky (1955)]], p. 388</ref> Lvov, pola súa banda, cría haber recibido poderes plenipotenciarios do Primeiro Ministro para tratar o cambio de Goberno.<ref name="abraham269">[[#Bibliografía|Abraham (1990)]], p. 269</ref><ref name="rabinowitch122">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 122</ref> Tres días máis tarde, Lvov entrevistábase con Kornilov logo de facelo con representantes da dereita en [[Moscova]],<ref name="abraham269"/><ref name="rabinowitch122"/><ref name="katkov77">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 77</ref> favorables a un acordo pacífico con Kerenskii que lles evitou o uso da forza,<ref name="white202">[[#Bibliografía|White (1968)]], p. 202</ref> e comunicáballe a disposición de Kerenskii a dimitir<ref name="rabinowitch122"/><ref name="katkov78">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 78</ref> e traspasar o poder ás súas mans como ditador militar.<ref name="strakhosky388"/><ref name="asher295">[[#Bibliografía|Asher (1970)]], p. 295</ref> Kornilov, crendo que Lvov en efecto falaba en nome do Primeiro Ministro, mostrouse disposto a aceptar o posto e incluír a Savinkov e ao propio Kerenskii no seu futuro Goberno,<ref name="figes449"/><ref name="abraham269"/><ref name="rabinowitch122"/> indicando a necesidade de que este último se trasladase ao cuartel xeral do alto mando<ref name="abraham269"/><ref name="rabinowitch122"/><ref name="wade204">[[#Bibliografía|Wade (2000)]], p. 204</ref><ref name="katkov80">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 80</ref> para evitar ser capturado polos bolxeviques no golpe que supoñía tramaban para a celebración da [[Revolución de Febreiro]] o {{xulgregdata|10|9|1917|curto=true}} e que era seguro cando se anunciasen as concesións a Kornilov.<ref name="asher295"/><ref name="white203">[[#Bibliografía|White (1968)]], p. 203</ref><ref name="figes450">[[#Bibliografía|Figes (1998)]], p. 450</ref> Porén, de volta na capital, o {{xulgregdata|8|9|1917|corto=true}}<ref name="rabinowitch123"/> Lvov expresou, a Kerenskii a renuncia e a implantación dun Goberno militar e a proclamación da [[lei marcial]].<ref name="asher295"/><ref name="abraham271">[[#Bibliografía|Abraham (1990)]], p. 271</ref> Lvov expuxera as propostas de Kornilov como un [[ultimato]].<ref name="figes450"/><ref name="abraham274"/><ref name="katkov87">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 87</ref> Kerenskii pediu a Lvov que puxese por escrito as condicións exixidas polo comandante en xefe,<ref name="rabinowitch123">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 123</ref> que foron as seguintes:<ref name="katkov88">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 88</ref> {{cita|O xeneral Kornilov propón:<br/> 1.- Que se proclame a lei marcial en Petrogrado.<br/> 2.- Que toda autoridade civil e militar se traspase ao xeneralísimo.<br/> 3.- Que todos os ministros, a excepción do presidente do Goberno, dimitan e que o poder executivo temporal se transfira aos viceministros ata a formación dun gabinete polo xeneralísimo.|Lvov (Tradución do orixinal)}} Esa tarde, Kerenskii solicitou confirmación da proposta de Kornilov por [[teletipo|unha especie de teletipo]] e convocou a Lvov ao Ministerio de Defensa para poñerse en contacto co xeneral<ref name="abraham272">[[#Bibliografía|Abraham (1990)]], p. 272</ref> e confirmar as súas condicións, tomando a proposta de Lvov en realidade como un ultimato para acabar co Goberno e desexando confirmar se o comandante en xefe estaba<ref name="abraham274">[[#Bibliografía|Abraham (1990)]], p. 274</ref> verdadeiramente implicado.<ref name="strakhosky388"/><ref name="asher295"/><ref name="katkov89">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 89</ref> Ausente Lvov, que chegou tarde á cita das oito da tarde,<ref name="katkov84"/><ref name="abraham272"/> Kerenskii conversou con Kornilov no seu nome, finxindo ser o propio Lvov, de xeito ambiguo; cada un entendeu a conversación de xeito diferente.<ref name="figes450"/><ref name="asher296">[[#Bibliografía|Asher (1970)]], p. 296</ref> Kerenskii entendeu que Kornilov non desexaba xa axudarlle a esmagar aos radicais de esquerda, senón apartalo do poder.<ref name="jackson317"/><ref name="wade204"/><ref name="asher297">[[#Bibliografía|Asher (1970)]], p. 297</ref> Decidiu entón utilizar a conversación co xeneral para denuncialo como rebelde.<ref name="wade204"/><ref name="asher297"/> Lvov, que chegou pouco logo de acabarse a comunicación con Mogilev, foi inmediatamente arrestado.<ref name="abraham273">[[#Bibliografía|Abraham (1990)]], p. 273</ref><ref name="katkov91"/> Pola súa banda, Kornilov convenceuse de chegar a un acordo definitivo co primeiro ministro grazas á mediación de Savinkov e Lvov e de que aquel acudiría á sede do Estado Maior para ultimar os detalles do plan.<ref name="katkov91">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 91</ref> === Preparativos de Kornilov === [[Ficheiro:TropasDeLaDivisiónSalvajeDeKornilov--historywartimes14londuoft.jpg|A «división salvaxe» de Kornilov, unha das unidades que marcharon sobre [[Petrogrado]].|miniatura|dereita]] Kornilov pretendía, crendo ter o apoio do Goberno,<ref name="asher287">[[#Bibliografía|Asher (1970)]], p. 287</ref><ref name="wildman94"/><ref name="katkov80"/> eliminar os elementos máis radicais da revolución mediante un golpe militar.<ref name="asher287"/> O {{xulgregdata|6|9|1917|corto=true}}, pouco despois da partida de Savinkov cara á capital,<ref name="rabinowitch120">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 120</ref> ordenara o traslado aos arredores da capital das tres divisións do III corpo e convocado a dirixentes da dereita ([[Pavel Miliukov|Miliukov]], [[Mikhail Rodzianko|Rodzianko]], Maklakov e [[Mikhail Tereshchenko|Tereshchenko]]<ref name="abraham269"/>) ao cuartel xeral para o día {{xulgregdata|10|9|1917|corto=true}}, con intención de incluílos nas conversacións sobre o novo Goberno ditatorial.<ref name="abraham269"/><ref name="katkov80"/><ref name="figes450"/><ref name="asher298">[[#Bibliografía|Asher (1970)]], p. 298</ref> A noite do {{xulgregdata|7|9|1917|corto=true}}, o corpo recibiu novas ordes, entre elas a de marchar cara ao norte á mañá seguinte. O comandante da fronte norte, o xeneral Klembovski, recibiu instrucións de embarcar á división montada Usuriski en trens para enviala á capital pola liña [[Pskov]]-[[Narva]]-Kranoe Selo.<ref name="rabinowitch120"/> As outras dúas unidades do corpo dirixíanse a [[Gatchina]] e [[Tsarskoe Selo]], nos arredores de Petrogrado.<ref name="rabinowitch120"/> A «división salvaxe» estaba entón en [[Dno]] e a 1.ª cosaca en Pskov.<ref name="rabinowitch120"/> O {{xulgregdata|9|9|1917|corto=true}}, Kornilov telegrafou a Savinkov como acordara solicitando que se proclamase a lei marcial na capital dous días máis tarde,<ref name="katkov91"/><ref name="rabinowitch120"/> aínda convencido da cooperación do Goberno,<ref name="asher298"/><ref name="strakhosky389"/> e informándolle da marcha das tropas cara á capital.<ref name="munck18"/><ref name="katkov80"/> === Denuncia de Kerenskii === Unha vez que Kerenskii tivo noticia de que se encontraba entre as futuras vítimas do golpe, decidiu relevar ao xeneral<ref name="jackson317"/><ref name="white205">[[#Bibliografía|White (1968)]], p. 205</ref> e, ao negarse este, denuncialo publicamente e solicitar a axuda da poboación contra dos seus plans.<ref name="asher287"/> Kerenskii comezou por chamar a Nekrasov<ref name="rabinowitch125"/> para presentarlle a declaración de Lvov e a transcrición da conversación con Kornilov, antes de convocar a Savinkov<ref name="rabinowitch125">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 125</ref> e acusalo de estar involucrado na confabulación.<ref name="abraham274"/> Kerenskii deixou esperando ao gabinete, que desde as dez da noite esperaba ao Primeiro Ministro no salón de [[malaquita]] do [[Palacio de Inverno]] para tratar as propostas de Kornilov,<ref name="rabinowitch125"/> e chamou a Savinkov, ao que presentou tamén a nota de Lvov e a cinta da súa conversación co comandante en xefe. Savinkov, que descoñecía as xestións de Lvov, mostrouse convencido de que había un malentendido.<ref name="katkov92">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 92</ref> Pero para entón Kerenskii xa destituíra —nun telegrama formalmente ilegal— a Kornilov, que respondeu negándose a acatalo.<ref name="katkov93">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 93</ref> Savinkov condenou a acción de Kornilov e recibiu o permiso do Primeiro Ministro para tratar de resolver a situación antes de que se convertese nun enfrontamento público;<ref name="abraham274"/> empregou para iso toda a noite en conversacións<ref name="munck19"/> co comisario Filonenko e o propio Kornilov.<ref name="katkov93"/> Mentres, Kerenskii acudiu ao gabinete preto da medianoite para expoñer a súa conversación co comandante en xefe e as esixencias tal como as transmitira Lvov, presentándoas como unha conspiración contrarrevolucionaria.<ref name="figes450"/><ref name="katkov93"/> Kerenskii, que solicitou poderes ilimitados ao gabinete para enfrontarse ao que consideraba revolta do xeneral, obtivo a dimisión de todo o gabinete e actuou desde entón con poderes ditatoriais.<ref name="abraham274"/><ref name="strakhosky389">[[#Bibliografía|Strakhosky (1955)]], p. 389</ref><ref name="munck19">[[#Bibliografía|Munck (1987)]], p. 19</ref><ref name="katkov95">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 95</ref> A reunión finalizou entón, ás 5:00 a.m. do día seguinte, coa intención de retomala seis horas máis tarde, cos ministros en funcións.<ref name="katkov95"/> Kornilov, que non pretendía alzarse contra o Goberno senón acabar cos [[bolxevique]]s e os elementos máis extremistas de entre os revolucionarios, reaccionou con sorpresa ante a actitude de Kerenskii,<ref name="jackson317"/><ref name="white203"/> e a comunicación da súa destitución por telegrama a mañá do {{xulgregdata|9|9|1917|curto=true}},<ref name="wildman94"/><ref name="jackson317"/><ref name="abraham274"/> entendendo que a súa acción debíase á presión<ref name="katkov97">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 97</ref><ref name="munck7">[[#Bibliografía|Munck (1987)]], p. 7</ref> do soviet.<ref name="asher287"/><ref name="figes451">[[#Bibliografía|Figes (1998)]], p. 451</ref> Kerenskii non se opoñía en realidade ao programa do xeneral, senón a non dirixilo e correr o risco de converterse nunha vítima do mesmo. Ante o telegrama enviado por Kerenskii, Kornilov, sorprendido pola medida e crendo a Kerenskii baixo o control do soviet,<ref name="abraham275">[[#Bibliografía|Abraham (1990)]], p. 275</ref> negouse a aceptar a súa destitución.<ref name="strakhosky389"/><ref name="katkov97"/> A súa primeira reacción foi irracional: enfermou gravemente e solicitou aos seus subordinados que o acompañasen no suicidio. Máis tarde, confirmou a orde de avance das tropas sobre a capital coa intención de rescatar ao Goberno dos bolxeviques, en cuxas mans entendía que se atopaba xa. Acusou ao Goberno, con todo, de actuar en connivencia cos alemáns. Pouco despois perdeu contacto co xeneral Krýmov que dirixía as unidades contra a capital.<ref name="katkov98"/> Ao principio, Kerenskii e Nekrasov estaban decididos a proclamar publicamente a destitución de Kornilov, pero varios ministros e Savinkov lograron que se permitise continuar as negociacións para tratar de chegar a un acordo; Savinkov ordenou a Filonenko regresar á capital e tratou en balde de que Kornilov se sometese de novo ao Goberno.<ref name="katkov98">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 98</ref> Toda a noite, Kerenskii mostrouse disposto a negociar co xeneral.<ref name="asher299">[[#Bibliografía|Asher (1970)]], p. 299</ref> Os ministros non desexaban acusar publicamente de traizón a Kornilov e algúns ata propuxeron a dimisión conxunta de Kerenskii e do propio Kornilov para resolver a situación e ofreceron ao xeneral [[Mikhail Alexeiev]] a presidencia do Goberno.<ref name="abraham277">[[#Bibliografía|Abraham (1990)]], p. 277</ref> Kerenskii tratou de nomear ao xeneral Lukomski, lugartenente de Kornilov que o substituíu temporalmente trala repentina enfermidade deste, novo comandante en xefe; Lukomski negouse, argumentando que a substitución de Kornilov significaba o rexeitamento gobernamental ás medidas que este defendía.<ref name="wildman95">[[#Bibliografía|Wildman (1992)]], p. 95</ref> Contou co apoio de catro dos cinco comandantes das distintas frontes, que se opuxeron tamén á destitución de Kornilov. Os mandos trataron entón de cortar as comunicacións do Goberno coas unidades militares para que non se estendese a noticia da substitución de Kornilov, infrutuosamente; os conspiradores non lograron controlar a rede de comunicacións e pronto as unidades foron alertadas da situación. Os comités tomaron as instalacións telegráficas alí onde non o fixeron agrupacións espontáneas de soldados. A madrugada do {{xulgregdata|10|9|1917|curto=true}}, Kerenskii tratou de impedir a publicación da acusación de rebeldía de Kornilov ordenada, sen permiso do primeiro ministro, por Nekrásov. Savinkov decatouse da noticia ao acudir ao palacio esa mañá; Nekrasov comunicoulle o anuncio e a marcha das tropas sobre a capital. Ao fracasar no intento, as negociacións entre as partes cesaron, e esa mañá o país recibiu a noticia de que Kornilov se alzara contra o Goberno e marchaba sobre a capital. As unidades de Kornilov alcanzaran para entón [[Luga]], a 140&nbsp;km da capital, sen atopar resistencia.<ref name="abraham277"/> == Desenvolvemento == [[Ficheiro:Guardias Rojos junto al palacio de invierno, otoño de 1917.jpg|[[Gardas Vermellos]] ante o [[Palacio de Inverno]]. Estas milicias creceron extraordinariamente durante o golpe de estado, armadas polo propio Goberno para opoñerse ás unidades enviadas por Kornilov contra a capital. Conservaron as súas armas tralo fracaso do golpe e tomaron parte na [[Revolución de Outubro]] a favor dos [[bolxevique]]s.|miniatura]] O {{xulgregdata|9|9|1917|corto=true}} o presidente do Goberno provisional, [[Aleksandr Kerenskii]], solicitaba o apoio popular contra un suposto [[golpe de Estado|golpe de estado]] do comandante en xefe do Exército ruso, o xeneral [[Lavr Kornilov]].<ref name="asher286">[[#Bibliografía|Asher (1970)]], p. 286</ref> O Goberno declarou estar defendéndose a si mesmo e á [[Revolución de Febreiro|revolución]] da reacción.<ref name="asher286"/> Kerenskii nomeouse a si mesmo comandante en xefe do Exército co xeneral [[Mikhail Alexeiev|Alexeiev]],<ref name="rabinowitch150">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 150</ref> que o desprezaba,<ref name="katkov102"/> como xefe do Estado Maior.<ref name="figes451"/><ref name="abraham282"/> Antes, varios ministros mostráranse favorables a substituír a Kerenskii por Alexeiev ou por un directorio que o incluíse, ao que Kerenskii se opuxera.<ref name="katkov101"/> Porén, debido á insistencia dos ministros, Kerenskii acudira a Alexeiev, non para incluílo como ministro ou entregarlle a presidencia do Goberno, senón para ofrecerlle o mando do Exército.<ref name="katkov102">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 102</ref> Alexeiev unicamente aceptara o posto de xefe do Estado Maior.<ref name="katkov101"/> Ese mesmo día, a «división salvaxe» comezara a súa marcha en ferrocarril cara á capital e os trens de vangarda estaban xa preto de [[Viritsa]] á mañá seguinte,<ref name="rabinowitch127">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 127</ref> esa noite, algúns rexementos da división alcanzaron a localidade, a 60&nbsp;km de Petrogrado.<ref name="rabinowitch148"/> A división Usuriski pasara por Pskov e estaba entre [[Narva]] e [[Kingisepp|Iamburg]]; a 1.ª División Cosaca alcanzara [[Luga]].<ref name="rabinowitch127"/> A situación de Kerenskii parecía entón pouco prometedora.<ref name="rabinowitch127"/> En Viritsa, os ferroviarios bloquearon a vía con vagóns cargados e levantando as vías que levaban á capital. Os soldados non puideron continuar avanzando e quedaron incomunicados.<ref name="rabinowitch148">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 148</ref> Ignorantes en xeral dos plans de Kornilov, as tropas comezaron a recibir aos enviados do [[Soviet de Petrogrado|soviet da capital]] e en ocasións foron rodeados por traballadores e campesiños que os acusaron de traizoaren a revolución.<ref name="rabinowitch148"/> O anuncio na mañá do {{xulgregdata|10|9|1917|curto=true}} obrigou a Kornilov a declarar abertamente a súa rebeldía contra o Goberno.<ref name="figes451"/><ref name="asher299"/><ref name="strakhosky392">[[#Bibliografía|Strakhosky (1955)]], p. 392</ref> Tras crer que contaba co apoio do Consello de Ministros para a toma do poder, simplemente volveu ao seu plan orixinal de facerse con el pola forza, sen a cooperación de Kerenskii.<ref name="asher300">[[#Bibliografía|Asher (1970)]], p. 300</ref> Este nomeou a Savinkov gobernador militar de Petrogrado,<ref name="katkov127"/> logo de que este declarase que fora enganado por Kornilov, que temía o comprometese se era levado a xuízo.<ref name="abraham280"/> Non obstante, nomeamento e as primeiras novas sobre os sucesos, provocaron a hostilidade de Chernov cara ao Primeiro Ministro.<ref name="abraham281">[[#Bibliografía|Abraham (1990)]], p. 281</ref> [[Ficheiro:Kornilow 29.08.1917.jpg|Proclama de Kornilov defendendo as súas accións tralo anuncio público da súa rebeldía por parte do Goberno.|miniatura|esquerda]] Kerenskii, a pesar das súas primeiras declaracións, viuse impotente para frear por si mesmo a Kornilov.<ref name="katkov101">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 101</ref><ref name="abraham278">[[#Bibliografía|Abraham (1990)]], p. 278</ref> O Executivo comezou entón a armar<ref name="abraham280"/> aos traballadores para opoñerse ao avance das tropas de Kornilov,<ref name="wade204"/> armas que na [[Revolución de Outubro]] se usarían contra o propio Goberno.<ref name="strakhosky392"/> O soviet, tras dubidar no seu apoio ao Primeiro Ministro, decidiuse a apoialo logo de recibir a noticia do avance das tropas cara á capital.<ref name="abraham280">[[#Bibliografía|Abraham (1990)]], p. 280</ref><ref name="figes452">[[#Bibliografía|Figes (1998)]], p. 452</ref><ref name="rabinowitch131">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 131</ref> Mentres a gornición comenzaba a desmontar as liñas férreas que as unidades de Kornilov debían usar para marchar sobre a capital, o soviet enviaba axitadores<ref name="abraham280"/> ao III Corpo de Cabalería para tratar de deter o seu avance.<ref name="wildman94"/><ref name="wade204"/><ref name="strakhosky392"/> O soviet formou un comité para coordinar a defensa de Petrogrado;<ref name="jackson317"/><ref name="strakhosky392"/><ref name="katkov127">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 127</ref><ref name="figes452"/><ref name="rabinowitch132">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 132</ref> o {{xulgregdata|12|9|1917|corto=true}} xa existían 240 deles por todo o país,<ref name="abraham280"/> encargados de axitar á poboación contra Kornilov, conseguir armas, coordinar a oposición aos alzados e manter os servizos básicos.<ref name="rabinowitch138">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 138</ref> Os bolxeviques, relegados tralas [[Xornadas de Xullo]], puideron enviar tres delegados ao comité como o resto dos grandes partidos socialistas;<ref name="rabinowitch132"/> quedaron así rehabilitados politicamente.<ref name="figes452"/> A forza armada do comité dependía en realidade das formacións controladas polos bolxeviques.<ref name="abraham280"/><ref name="figes452"/><ref name="rabinowitch132"/> O soviet contaba con máis homes en armas que Savinkov, que foi relevado<ref name="rabinowitch150"/> do seu posto tres días despois do seu nomeamento e entregado á comisión gobernamental para a investigación do golpe.<ref name="katkov127"/> O sindicato de ferrocarrís, mobilizado como moitas outras organizacións a favor da revolución, estorbou<ref name="jackson317"/> o avance das tropas de Kornilov cara a [[Petrogrado]].<ref name="wade204"/><ref name="abraham280"/><ref name="figes452"/><ref name="rabinowitch142">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 142</ref> Nas fábricas, longas colas de voluntarios esperaban para enrolarse como [[Gardas Vermellos]]. Tras unha breve instrución, enviáronos a preparar as defensas ao sur da capital.<ref name="rabinowitch142"/> Os ''[[kadete]]s'', os industriais e os oficiais, pola súa banda, abandonaron á súa sorte sorte a Kornilov, que só recibiu o apoio de Miliukov a través dun editorial no seu xornal ''Rech'', que os impresores suprimiron e que lle supuxo o envío á [[Península de Crimea|Crimea]] por orde do comité central do seu partido.<ref name="abraham281"/> Os oficiais que debían finxir o alzamento bolxevique na capital que xustificaría a marcha das unidades militares contra a cidade estiveran durante o golpe gastando os fondos destinados para a tarefa polo industrial Putilov en bebida nun par de locais nocturnos da cidade<ref name="wildman94"/> e esperando noticias da localización de Krýmov e as súas tropas.<ref name="rabinowitch146">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 146</ref> Cando finalmente recibiron a orde de intervir, o golpe xa fracasara. O xeneral [[Mikhail Alexeiev]] ameazou con suicidarse se levaba a cabo a súa insurrección finxida e logrou disuadilos.<ref name="rabinowitch146"/> As tropas de Kornilov, ao recibiren a noticia de que non se producira ningún alzamento bolxevique na capital, detiveron o seu avance e recibiron aos axitadores enviados polo soviet.<ref name="wade204"/><ref name="abraham282">[[#Bibliografía|Abraham (1990)]], p. 282</ref><ref name="strakhosky394">[[#Bibliografía|Strakhosky (1955)]], p. 394</ref><ref name="katkov105">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 105</ref> Informados de que o alzamento contra o que se supoñía que marchaban non existía,<ref name="katkov105"/> depuxeron as armas.<ref name="figes452"/> Filonenko, xa de volta na capital, denunciou a Kornilov e avisou ás tropas de que estaban sento utilizadas polos seus oficiais.<ref name="katkov105"/> A «división salvaxe» recibiu a unha delegación do Cáucaso que estaba en Petrogrado e que lles explicou a situación.<ref name="wildman94"/><ref name="abraham282"/><ref name="rabinowitch148"/><ref name="katkov106">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 106</ref> As tropas de cabalería alzaron bandeiras vermellas, detiveron aos seus comandantes<ref name="rabinowitch148"/> e enviaron uns delegados<ref name="rabinowitch148"/><ref name="katkov105"/> á capital a comunicar a súa lealdade ao [[Goberno Provisional Ruso|Goberno]].<ref name="figes452"/> A división Usuriski encontrouse nunha situación similar á dos montañeses.<ref name="rabinowitch148"/> Algúns traballadores detiveron o seu avance a través de Narva durante sete horas. Unha vez que a vangarda da unidade alcanzou Iamburg a noite do {{xulgregdata|10|9|1917|corto=true}} non puido continuar avanzado ao estar bloqueada e destruída a vía.<ref name="rabinowitch148"/> Asediados pronto por diversas delegacións de obreiros e soldados, non tardaron en desobedecer aos seus oficiais e proclamar a súa lealdade ao Goberno.<ref name="rabinowitch148"/> A 1.ª División Cosaca tamén se pasou ao bando dos enviados do soviet. O comandante do corpo de exército, o xeneral Krýmov, quedou illado no seu tren.<ref name="figes453">[[#Bibliografía|Figes (1998)]], p. 453</ref> Os ferroviarios detiveran o avance da unidade en Luga, onde quedou rodeada pola gornición de 20.000 homes.<ref name="rabinowitch149">[[#Bibliografía|Rabinowitch (1978)]], p. 149</ref> Habendo recibido a orde de Kornilov de continuar a súa marcha cara á capital a pesar dos obstáculos, Krýmov desistiu unha vez que se asegurou da decisión da gornición de opórselle pola forza e a aversión dos cosacos a enfrontarse a ela.<ref name="rabinowitch149"/> A tarde do {{xulgregdata|12|9|1917|corto=true}},<ref name="rabinowitch149"/> foi trasladado a Petrogrado para explicar a situación ao Primeiro Ministro cun salvoconduto,<ref name="katkov106"/><ref name="rabinowitch149"/> este rexeitou as súas explicacións.<ref name="abraham283"/> Pouco despois suicidouse.<ref name="wade204"/><ref name="rabinowitch150"/><ref name="katkov106"/><ref name="figes453"/><ref name="abraham283"/> O comité executivo da fronte suroeste detivo ao xeneral [[Anton Denikin]]<ref name="rabinowitch149"/> e ao seu Estado Maior,<ref name="wildman96">[[#Bibliografía|Wildman (1992)]], p. 96</ref><ref name="katkov99">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 99</ref> as tropas fixéronse co control das unidades en [[Finlandia]] e en [[Helsinqui]] os mariñeiros tomaron o control dos navíos da frota no porto.<ref name="abraham282"/> O xeneral Erdeli, ao mando do «exército especial», na fronte suroeste, foi detido por unidades enviadas polo comité da unidade tras negarse a rescindir as ordes de marchar contra a capital. O mesmo sucedeu no 7º e 11º exércitos.<ref name="wildman95"/> O apoio inicial dos comandantes da fronte occidental e romanés tornouse en apoio ao Goberno tan pronto como Kornilov proclamou abertamente a súa rebeldía.<ref name="wildman96"/> O comandante da fronte norte, a pesar das súas simpatías por Kornílov, pronto apreciou a inutilidade de calquera resistencia e fuxiu disfrazado de soldado.<ref name="wildman96"/> Os intentos dos oficiais do Estado Maior de apoiar a Kornilov foron en balde e a maioría dos oficiais de menor graduación apoiaron a acción das unidades na contra dos alzados.<ref name="wildman96"/> A maior parte dos comandantes dos exércitos apoiaron desde o comezo ao Goberno.<ref name="wildman96"/> Na fronte, os comités e os soldados cooperaron para desbaratar o alzamento nunha impresionante mostra de poder.<ref name="wildman97">[[#Bibliografía|Wildman (1992)]], p. 97</ref> Alexeiev non aceptara o posto de xefe do Estado Maior sen condicións e pactou con Kornilov que este continuase á fronte do Exército ata a súa chegada á sede do Estado Maior.<ref name="abraham283">[[#Bibliografía|Abraham (1990)]], p. 283</ref><ref name="katkov107">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 107</ref> O {{xulgregdata|14|9|1917|corto=true}}, Alexeiev fíxose co control do cuartel xeral do Exército<ref name="katkov107"/> e detívose e internou a Kornilov no mosteiro católico abandonado de Bijov,<ref name="katkov115">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 115</ref> preto de [[Maguilov]].<ref name="figes453"/> Os detidos quedaron baixo a custodia da garda persoal de Kornilov e de soldados condecorados coa [[Orde de San Xurxo]].<ref name="katkov115"/> Denikin e os seus seguidores na sede da fronte suroeste foron trasladados ao mosteiro máis tarde desde [[Berdichev]].<ref name="katkov116">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 116</ref> Kerenskii prometera ademais aplicar as medidas reclamadas orixinalmente por Kornilov<ref name="katkov103">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 103</ref> == Fin e consecuencias == O {{xulgregdata|14|9|1917|corto=true}}, Kornilov rendeuse e poñía fin ao levantamento.<ref name="asher286"/><ref name="jackson317"/> Internado no mosteiro de Bijov en condicións moi favorables xunto a outros oficiais,<ref name="wade204"/> o grupo formou o núcleo do futuro [[Exército de Voluntarios]].<ref name="figes453"/> Ese mesmo día, Kerenskii proclamou a república e a formación dun directorio con el mesmo á cabeza. En realidade, as decisións políticas seguiu tomándoas por si mesmo, aínda que cada vez era máis impotente para aplicalas.<ref name="katkov124">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 124</ref> Kerenskii, que tratara de recuperar forza acabando co golpe, quedou completamente debilitado<ref name="wade204"/><ref name="abraham286">[[#Bibliografía|Abraham (1990)]], p. 286</ref> e en mans das forzas militares dos bolxeviques.<ref name="figes453"/> A súa decisión de realizar unha investigación secreta do golpe e a súa negativa a testemuñar na mesma acabaron coa súa reputación de socialista moderado íntegro.<ref name="abraham301">[[#Bibliografía|Abraham (1990)]], p. 301</ref> Aparentemente ditador, a súa autoridade era nula.<ref name="figes455">[[#Bibliografía|Figes (1998)]], p. 455</ref> A esquerda cría que estivera implicado dalgunha maneira nos plans do xeneral, mentres que a dereita non lle perdoaba que fixera fracasar o pronunciamento.<ref name="wade204"/><ref name="figes454">[[#Bibliografía|Figes (1998)]], p. 454</ref> Os socialistas moderados, que se opuxeran ao golpe pero anteriormente apoiaran o nomeamento de Kornilov, tamén sufriron un menoscabo no apoio popular.<ref name="wade204"/> O {{xulgregdata|13|9|1917|corto=true}}, os bolxeviques lograban a maioría no [[soviet de Petrogrado]], síntoma da radicalización política na capital.<ref name="figes455"/><ref name="wade205"/> Catro días máis tarde, foron liberados [[Lev Trotski|Trotski]] e outros bolxeviques que ían desempeñar importantes papeis na [[Revolución de Outubro]].<ref name="katkov127"/><ref name="figes455"/> Pola outra banda, a disciplina no Exército afundiuse tralo golpe.<ref name="wade204"/><ref name="figes454"/> Receosos da postura de moitos oficiais, numerosos soldados detiveron os seus mandos, executándoos ou torturándoos en ocasións.<ref name="figes454"/><ref name="wildman98">[[#Bibliografía|Wildman (1992)]], p. 98</ref><ref name="katkov122">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 122</ref> A pesar de que só algúns oficiais apoiaran abertamente a Kornilov, as tropas sospeitaban que moitos outros simpatizaran con el en segredo.<ref name="wade204"/> As desercións multiplicáronse<ref name="katkov123">[[#Bibliografía|Katkov (1980)]], p. 123</ref> e moitos soldados, campesiños, marcharon a participar na recollida das colleitas e a atacar as facendas dos terratenentes.<ref name="figes454"/> Numerosas resolucións da fronte exixiron a aplicación da pena de morte a Kornilov e os seus partidarios, castigo que o propio xeneral lograra restaurar no Exército.<ref name="wade204"/> A reputación de Kerenskii na fronte afundiuse cando ordenou rescindir as medidas excepcionais que os comités e soldados puxeran en marcha para controlar os centros de mando das unidades e as comunicacións e que eles crían salvaran a revolución.<ref name="wildman98"/> As principais consecuencias do golpe foron: * A perda de confianza das masas na dereita, moi implicada no golpe.<ref name="asher286"/><ref name="jackson318">[[#Bibliografía|Jackson y Devlin (1989)]], p. 318</ref> * A debilidade final do [[Goberno Provisional Ruso|Goberno Provisional]] e de [[Aleksandr Kerenskii]], rexeitados tanto pola esquerda coma pola dereita, o que acelerou a súa caída.<ref name="jackson318"/> * A perda de autoridade dos oficiais ante as tropas e o aumento das sospeitas destas de que todos os oficiais eran meros representantes do [[Imperio ruso|antigo réxime]].<ref name="wildman98"/> * O reforzamento<ref name="wade205"/> dos [[Gardas Vermellos]] como principal defensa da revolución, armados ademais polo Goberno.<ref name="asher286"/> Estas milicias formaron o groso das tropas favorables á toma do poder bolxevique na [[Revolución de Outubro]].<ref name="jackson318"/> * O crecemento da esquerda radical, especialmente dos bolxeviques, que auguraran un intento de contrarrevolución e o perigo que Kornilov supoñía.<ref name="wade205">[[#Bibliografía|Wade (2000)]], p. 205</ref> Numerosos soviets, incluído [[Soviet de Petrogrado|o da capital]], elixiron maiorías destas correntes tralo fracaso do golpe.<ref name="wade205"/><ref name="jackson318"/> * O adiantamento dos plans de [[Lenin]] para tomar o poder.<ref name="asher286"/><ref name="jackson318"/> == Notas == {{listaref|20em}} == Véxase tamén == [[Ficheiro:Golpe de Kornilov GL-QR.png|150px|dereita]] === Bibliografía === * {{cita libro |apelidos= Abraham |nome= Richard |título=Alexander Kerensky: The First Love of the Revolution |idioma= en|ano=1990 |editorial=Columbia University Press |isbn= 9780231061094 |ref=harv}} * {{Cita publicación periódica | apelidos= Asher|nome=Harvey | título =The Kornilov Affair: A Reinterpretation | url= https://archive.org/details/sim_russian-review_1970-07_29_3/page/286| ano = 1970 | revista = Russian Review | volume = 29| número = 3| páxinas =286-300| jstor=127537|lingua=en|ref=harv }} * {{cita libro |apelidos= Figes |nome= Orlando |título= A people's tragedy: the Russian Revolution, 1891-1924 |url= https://archive.org/details/peoplestragedyru0000fige |idioma= en|ano= 1998 |editorial=Penguin Books |isbn= 9780140243642|ref=harv }} * {{cita libro |apelidos=Wildman |nome=Allan K. |capítulo=Officers of the General Staff and the Kornilov Movement |título=Revolution in Russia: ceassessments of 1917 |idioma= en|ano=1992 |editorial=Cambridge University Press |isbn= 9780521405850|url=http://books.google.es/books?vid=ISBN9780521405850&printsec=titlepage |ref=harv }} * {{cita libro |apelidos= Jackson |nome= George |título= Dictionary of the Russian Revolution |url= https://archive.org/details/dictionaryofruss0000unse |idioma= en|ano= 1989 |editorial=Greenwood Press |isbn= 9780313211317 |ref=harv }} * {{cita libro |apelidos=Katkov |nome= George |título=Russia, 1917: Kornilov Affair |url=https://archive.org/details/russia1917kornil0000katk |idioma= en|ano= 1980 |editorial=Longman Higher Education |isbn= 9780582491014 |ref=harv }} * {{cita libro |apelidos=Munck|nome= Jørgen Larsen|título=The Kornilov revolt: a critical examination of sources and research|idioma= en|ano= 1987|editorial=Aarhus University Press|isbn= 9788772880402|ref=harv}} * {{cita libro |apelidos= Rabinowitch|nome= Alexander|título= The bolsheviks come to power. The revolution of 1917 in Petrograd|url= http://books.google.es/books?id=HzRiDJnTTG4C&lpg=PP1&ots=Dni-UZnS1S&dq=The%20bolsheviks%20come%20to%20power.%20The%20revolution%20of%201917%20in%20Petrograd&pg=PP1#v=onepage&q&f=false|idioma= en|ano= 1978|editorial= W. W. Norton & Company|isbn= 9780393008937|ref= harv}} * {{Cita publicación periódica| apelidos= Strakhovsky|nome= Leonid I.| título =Was there a Kornilov Rebellion? - A Re-appraisal of the Evidence| ano = 1955| revista =Slavonic and East European Review| volume =33| número = 81| páxinas =372-395| jstor=4204662|lingua=en|ref=harv }} * {{cita libro |apelidos=Wade|nome= Rex A.|título=The Russian Revolution, 1917 (New Approaches to European History)|idioma= en|ano= 2000|editorial=Cambridge University Press|isbn= 9780521425650|ref=harv |url=http://books.google.es/books?vid=ISBN9780521841559&printsec=titlepage}} * {{Cita publicación periódica| apelidos= White|nome=James D.| título =The Kornilov Affair. A Study in Counter-Revolution| ano = 1968| revista =Soviet Studies| volume =20| número = 2| páxinas =187-205|lingua=en| jstor= 150017|ref=harv }} {{Revolución Rusa de 1917}} {{Barra portal|Historia|Rusia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Revolución Rusa de 1917]] [[Categoría:Artigos destacados]] [[Categoría:Tentativas de golpes de Estado]] 7pza15ta17ur5z70dfhwhv0h7w9z0ze 0 304722 7104604 7065139 2025-06-23T15:33:31Z Autopistero20502020 127649 7104604 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Redes}} {{Título en cursiva}} {{Obra}} '''Redes''' (denominado Redes 2.0 dende 2008) é un programa televisivo de divulgación científica producido por Smart Planet e emitido pola cadea "[[La 2]]" de [[TVE]]. Está dirixido e presentado por [[Eduard Punset]]. Trata diversos temas científicos, como a [[socioloxía]], a [[bioloxía]] ou a [[astronomía]]. Comezou a súa emisión o 23 de marzo de 1996 e, dezaoito anos despois, en xaneiro de 2014 despediuse da audiencia.<ref>{{cita web|autor=Redacción|título=Eduard Punset y su célebre 'Redes' abandonarán TVE|url=http://www.ideal.es/granada/20140110/gente/eduard-punset-celebre-redes-abandonaran-201401101959.html|dataacceso=11 de xaneiro de 2014|data=10 de xaneiro de 2014|editor=[[Ideal (España)|Ideal]]|editorial=[[Vocento]]|localización=Granada}}</ref> Dedicou un dos seus capítulos expresamente a dar a coñecer a [[Wikipedia]] ao gran público de [[España]] e [[Latinoamérica]]. == Temática == Os temas xiran ao redor da ciencia, aínda que tamén abarcar cuestións filosóficas sobre o coñecemento humano en xeral. Os principais temas do programa son: * Mente e [[cerebro]] * Evolución na Terra * [[Física]] e universo * [[Biotecnoloxía]] e saúde * Robots e futuro * Terceira cultura == Historia == Redes emitiu o seu primeiro programa o 23 de marzo de 1996 a través de "La 2" da [[Televisión Española]]. Durante as primeiras tempadas, o programa divídese en varias seccións, das cales as dúas principais xiran en torno a un tema diferente cada semana e son, unha entrevista con algún especialista do asunto tratado -con frecuencia en inglés, superposto por voces en español- e un coloquio no plató con varios invitados, como famosos artistas,empresarios ou científicos. Xunto a Punset, completan o equipo de presentadores Wesou Telou e Alberto Jo Lee. As demais seccións consistían nun informativo no que se dan noticias sobre variados temas de alcance científico, como avances tecnolóxicos, médicos, culturais ou curiosidades, amenizado con reportaxes curtas. Ademais, o programa foi pioneiro na utilización do primeiro plató virtual da televisión en España, non recurso da animación 3D e das videoconferecias. A primeira tempada realízase dende os estudios de TVE en Madrid. Dende 1997, o programa prodúcese conxuntamente entre TVE e a produtora Smart Planet nos estudo de San Cugat del Vallés en Barcelona. Ata 2007 emitíronse un total de 448 programas. === Equipo === * Dirección: Eduard Punset. * Presentadores informativo 3000: Wesou Telou e Alberto Jo Lee. * Realización: Juan A. Gamero, Gonzalo M. Bello e Esther Rodríguez. * Produción: Fernando G. Tejedor. * Subdirección científica: Sebastián Grinschpun. * Guionistas: Beatriz Barco, Eva Loste, Míriam Peláez, Anna Borrell, Pere Figuerola, Lluís Quevedo e Laura Carrau. * Casting internacional: Guillermo Santamaría. * Axudante de produción: Marc Royo Llòria. == Redes 2.0 == A partir de 2008 o programa adquiriu un novo formato denominado Redes 2.0. O programa envolveuse nunha nova estética mellorada, así como a renovación da súa páxina musical (cuxo autor é Chop Suey, pseudónimo de César Sala, músico e "disc jockey" madrileño residente en Barcelona<ref>{{cita web|url=http://www.elmundo.es/laluna/2003/224/1054221671.html|título=Chop Suey o la soledad del astronauta|editorial=La Luna del siglo XXI - El Mundo|data=30 de maio de 2003|dataacceso=31 de xaneiro de 2013}}</ref>). Aínda que os temas tratados seguen sendo os mesmos, o programa consiste basicamente nunha entrevista a un científico recoñecido especializado no tema de cada episodio, intercalado con pequenos vídeos explicativos, Elimínase o coloquio e, polo tanto, o plató. == Notas == {{Listaref}} ==Véxase tamén== === Ligazóns externas === * [http://www.rtve.es/television/redes Páxina web do programa en rtve.es] * [https://web.archive.org/web/20150315024950/http://www.redesparalaciencia.com/ Páxina web do programa] (inclúe os episodios das últimas tempadas). * [http://www.rtve.es/tve/b/redes2007/anteriores.htm Episodios de tempadas anteriores] * [http://www.eduardpunset.es/ Páxina web de Eduardo Punset], inclúe unha ligazón ao seu blog. * [https://web.archive.org/web/20100528162517/http://smartplanet.blip.tv/posts?view=archive&nsfw=dc Redes 2.0 en Blip.tv] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Programas de La 2]] eayhwflzwts47vki1soegh8r62tyiqa 0 304728 7104874 6964419 2025-06-23T20:10:49Z O Breixo 127505 7104874 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe= Sumter.jpg |descrición_imaxe= ''Bombardeo de Fort Sumter'', de Currier e Ives (1837–1885). |resultado= '''Vitoria [[Estados Confederados de América|confederada]]'''. * Comezo da [[Guerra Civil Estadounidense]]. |combatentes1= {{USA}} |combatentes2= [[Ficheiro:Flag of the Confederate States of America (1861-1863).svg|22px]] [[Estados Confederados de América]] |comandante1= [[Robert Anderson]] |comandante2= [[P. G. T. Beauregard]] |soldados1= '''1ª compañía de artillaría dos Estados Unidos'''<br />85 |soldados2= '''Forzas provisionais dos Estados Confederados'''<br />Entre 500 - 6000 (estimación)<ref name="Resumo da Batalla de Fort Sumter">{{cita web|título=Fort Sumter Battle Summary|url=http://www.nps.gov/hps/abpp/battles/sc001.htm|editor=National Park Service|dataacceso=14 de marzo de 2015}}</ref> |baixas1= 0 (4 feridos) |baixas2= 0 (5 feridos) }} A '''batalla de Fort Sumter''' foi un [[bombardeo]] realizado entre o [[12 de abril|12]] e o [[13 de abril]] de [[1861]] polo [[exército dos Estados Confederados]] coa finalidade de expulsar a gornición federal que ocupada o [[Fort Sumter]] na [[baía]] de [[Charleston, Carolina do Sur|Charleston]] en [[Carolina do Sur]]. Esta batalla, que non causou ningunha baixa, marca o comezo da [[Guerra Civil Estadounidense|Guerra de Secesión]] ([[1861]]-[[1865]]) nos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], o conflito máis sanguento de tódalas acontecidas en territorio americano. As negociacións previas trataron de pactar a rendición das tropas que ocupaban o forte e as condicións do mesmo. Para ámbolos dous bandos, as accións previas tiñan como obxectivo estimular as tropas e convencer aos estados que aínda estaban indecisos a que se unisen á súa causa, intentando presentar ao adversario como o agresor no caso de que finalmente a guerra se fixese efectiva. O conflito comezou a xestarse co enfrontamento do gobernador de [[Carolina do Sur]], [[Francis Wilkinson Pickens]], co [[Presidente dos Estados Unidos]] en funcións, o [[Partido Demócrata (Estados Unidos)|demócrata]] [[James Buchanan]]. Este enfrontamento continuou posteriormente a través do Presidente do Goberno confederado [[Jefferson Davis]] co Presidente estadounidense [[Abraham Lincoln]]. Após varios meses de negociacións, o ataque ao forte provocou a mobilización do exército federal por parte de Abraham Lincoln e precipitou ao país á unha guerra fraticida. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Ligazóns externas === * [http://www.nps.gov/fosu/ Monumento Nacional Fort Sumter] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Fort Sumter}} [[Categoría:Batallas da Guerra Civil Estadounidense]] [[Categoría:Historia dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:1861]] [[Categoría:Batallas do século XIX]] hphkesx3vgez2hrjejxo1v5iz8z7tlf 0 306006 7105119 6757474 2025-06-23T23:34:27Z O Breixo 127505 7105119 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} '''''La Prensa Gallega''''' foi un periódico editado en [[Santiago de Compostela]] en [[1885]]. == Historia e características == Subtitulado ''Periódico regional'', apareceu o [[15 de maio]] de 1885.<ref>''Gaceta de Galicia'', 16-5-1885, p. 2.</ref> O seu director e propietario era [[Francisco Salgado López]]. Entre os seus redactores figuraron [[Eusebio Alonso Vieites]] e [[Ricardo Grimaldos]]. Inicialmente era bisemanal e despois foi semanario. Aínda se publicaba a finais de decembro de 1885.<ref>''El Eco de Galicia'', 7-2-1886, p. 7.</ref>. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{Cita enciclopedia |artigo= Prensa Gallega, La |url-capítulo= https://egu.xunta.gal/gl/termo/171466/Prensa%20Gallega%2C%20La |enciclopedia=[[Enciclopedia Galega Universal]] |ano=1999-2002 |volume= |páxina= |editorial=[[Ir Indo]] |isbn=84-7680-288-9}} {{ESG90|p=263}} === Outros artigos === * [[Lista de publicacións impresas da provincia da Coruña]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Prensa Gallega, La}} [[Categoría:Prensa escrita de Santiago de Compostela]] [[Categoría:1885 en Galicia]] swlzl7eh9wn5g2y1ga2d30ln4hzxywd 3 306237 7105104 7097180 2025-06-23T23:21:15Z MediaWiki message delivery 49027 Nova sección: /* Tech News: 2025-26 */ 7105104 wikitext text/x-wiki {{Arquivos}} {{Usuario:Banjo/oldmsg}} == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/10|Tech News: 2020-10]] == <section begin="technews-2020-W10"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/10|Translations]] are available. '''Problems''' * Readers who were not logged in briefly saw the interface in a language decided by their browser. It should normally be in the language of the wiki. This happened for a short period of time last week. This was because of a bug. [https://phabricator.wikimedia.org/T246071] '''Changes later this week''' * If you forget your password you can ask for a new one to be sent to your email address. You need to know your email address or your username. You will now be able to choose that you need to enter both your email address and your username. This will be a preference. This is to get fewer password reset emails someone else asked for. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Community_Tech/Password_Reset_Update] * When you asked for a new password you could see if the username didn't exist on [[Special:PasswordReset|Special:PasswordReset]]. Now the page will show the username you entered and tell you an email has been sent if the username exists. This is for better security. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Community_Tech/Password_Reset_Update] * On [[Special:WhatLinksHere|Special:WhatLinksHere]] you can see what other pages link to a page. You can see if the link is from a redirect. You can now see which section the redirect links to. [https://phabricator.wikimedia.org/T103281] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2020-03-03|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2020-03-04|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2020-03-05|{{PAGELANGUAGE}}}} ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The developers are working on a [[:m:WMDE Technical Wishes/Edit Conflicts#Edit conflicts on talk pages|new interface]] to solve edit conflicts on talk pages. You can [[mw:Help talk:Two Column Edit Conflict View|give feedback]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230231] * There is a [[:m:Abuse filter manager/vote|vote]] on the creation of a new user group called [[:m:Abuse filter manager|abuse filter manager]]. The vote runs from March 1 to March 31 on Meta. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] <code>wgMFSpecialCaseMainPage</code> was used for the mobile site. It was deprecated in 2017. It will stop working in April. Wikis should see if they use it. If they do they should fix it. You can [[phab:T246401|read more and ask for help]]. This affects 183 wikis. There is a [[phab:T246401|list]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Mobile_Gateway/Mobile_homepage_formatting#MFSpecialCaseMainPage] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/10|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W10"/> 3 de marzo de 2020 ás 00:35 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19861928 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/11|Tech News: 2020-11]] == <section begin="technews-2020-W11"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/11|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new search word called <code>articletopic</code>. You can use it to search for articles on a specific topic. It is available on the Arabic, Czech, English and Vietnamese Wikipedias. It will come to more Wikipedias soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T240559][https://www.mediawiki.org/wiki/ORES/Articletopic][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Search/articletopic] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 10 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 11 March. It will be on all wikis from 12 March ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * There is a plan for [[mw:Special:MyLanguage/New requirements for user signatures|new requirements for user signatures]]. You can [[mw:Talk:New requirements for user signatures|give feedback]]. * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps|Wikipedia Android app]] will do [[:mw:Wikimedia Apps/Team/Android/AppEditorTasks#Push Notifications for editors|push notifications]] if users want them. This could help you see for example when someone wrote on your talk page or your edit was reverted. This will come later this year. [https://phabricator.wikimedia.org/T146032] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/11|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W11"/> 9 de marzo de 2020 ás 17:14 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19881725 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/12|Tech News: 2020-12]] == <section begin="technews-2020-W12"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/12|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There is a new [[:mw:Special:MyLanguage/API:Main page|API]] module for changing the content model of existing pages. Use <code>action=changecontentmodel</code> to specify the new model. You can read the [[:mw:Special:MyLanguage/API:ChangeContentModel|documentation on mediawiki.org]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T107174] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 17 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 18 March. It will be on all wikis from 19 March ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * If you edit a page at the same time as someone else you can get an edit conflict. There is [[:m:WMDE Technical Wishes/Edit Conflicts#Solution: Two Column Edit Conflict View|a new two-column interface]] to make it easier to solve this. It will soon be active by default on the German, Arabic, and Farsi Wikipedias. It will be on by default on more wikis within the next months. You will be able to opt out of the new interface. [https://phabricator.wikimedia.org/T139601][https://phabricator.wikimedia.org/T244863] * You can see [[:mw:Talk pages project/Updates#12 March 2020|a proposed design]] for replying to comments in an easier way. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/12|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W12"/> 16 de marzo de 2020 ás 21:17 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19899630 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/13|Tech News: 2020-13]] == <section begin="technews-2020-W13"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/13|Translations]] are available. '''Problems''' * Some development will be slower than planned. This is because of the [[:w:2019–20 coronavirus pandemic|current pandemic]]. You can see [[:wikitech:Deployments/Covid-19|the new deployment guidelines]]. This is to avoid risks when some persons could be unavailable. * There was a problem when adding interwiki links. The tool you use to add interwiki links could suggest the wrong project to link to. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T247712][https://phabricator.wikimedia.org/T247562] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 24 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 25 March. It will be on all wikis from 26 March ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * There is [[mw:Growth|a project]] to make editing easier for newcomers. The developers are trying to understand what initiatives different Wikipedias have to welcome newcomers. They also want to know which templates are often used for maintenance activities. You can help this project by [[mw:Growth/March 2020 inventory|checking if your wiki's pages are listed on Wikidata]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/13|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W13"/> 23 de marzo de 2020 ás 17:07 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19921976 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/14|Tech News: 2020-14]] == <section begin="technews-2020-W14"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/14|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The beta version of the [[:mw:Wikimedia Apps|Wikipedia app]] for Android can now help users [[:mw:Wikimedia Apps/Team/Android/AppEditorTasks#Suggested Edits 4.0 - Tag Commons images to improve search|add tags]] on Commons. These tags are called [[c:Commons:Depicts|depicts]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T239690] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 31 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 1 April. It will be on all wikis from 2 April ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The video player will change to be simpler and more modern. The current beta feature will become the video player for everyone. The old player will be removed. [https://phabricator.wikimedia.org/T248418] * There is a project to make templates easier to use. The next few weeks the developers will present ideas on the [[:m:WMDE Technical Wishes/Templates|project page]]. You can watch that page if you are interested in giving feedback. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-March/093240.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/14|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W14"/> 30 de marzo de 2020 ás 17:25 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19939488 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/15|Tech News: 2020-15]] == <section begin="technews-2020-W15"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/15|Translations]] are available. '''Problems''' * There was a problem with user pages not being shown properly on desktop. This was because of a bug. It will soon be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T248141] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.27|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 7 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 8 April. It will be on all wikis from 9 April ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * MediaWiki will use a newer version of [[:w:en:Unicode|Unicode]]. Some characters that did not have an upper case equivalent before do now. Titles beginning with one of these characters will be moved. A list of these titles can be seen [[phab:P10817|on Phabricator]]. The titles will be renamed by the user <code>Maintenance script</code>. This will start on 13 April 2020. You can rename them before this if you wish and the new title can be different from the one the script would rename it to. [https://phabricator.wikimedia.org/T219279] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/15|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W15"/> 6 de abril de 2020 ás 19:02 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19939488 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/16|Tech News: 2020-16]] == <section begin="technews-2020-W16"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/16|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now use the <code>[[:mw:Help:CirrusSearch#Articletopic|articletopic]]</code> search word on all Wikipedias. It searches articles by topic. [https://phabricator.wikimedia.org/T240559] * You can see wiki tools in the new [https://tools.wmflabs.org/tools-gallery/ Tools Gallery]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Technical_Community_Newsletter/2020/April] * You can see edits from the [[:wikitech:Help:Cloud Services Introduction|Wikimedia Cloud Services]] in a new [https://wmcs-edits.wmflabs.org/#wmcs-edits dashboard]. * When you use filters on a history page you sometimes don't see any edits. There is a text explaining this now. Before it was just empty. [https://phabricator.wikimedia.org/T227578] * There is a new [https://techblog.wikimedia.org/ Wikimedia Technical Blog]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_technical_blog_editorial_guidelines] '''Problems''' * There was a problem with the Wikidata database last week. Some wikis went down for twenty minutes. Wikidata and other projects showed error messages. Interwiki links were not shown, some tools did not work and other problems. Some of this was fixed quickly. The developers are working on fixing the rest. [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Wikidata:Project_chat&oldid=1153486952#Update_about_the_database_breakage][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20200407-Wikidata%27s_wb_items_per_site_table_dropped][https://phabricator.wikimedia.org/T249565] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.28|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from April 14. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from April 15. It will be on all wikis from April 16 ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * Some graphs have not worked on mobile. This will soon be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T133085] * The article tab on talk pages of redirects links to the target of the redirect. It could link to the redirect page itself instead. You can [[phab:T5324|leave feedback on this]]. * For pages using [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|syntax highlighting]], the use of the deprecated <code><nowiki><source></nowiki></code> tag, as well as the use of the deprecated <code>enclose</code> parameter, will add tracking categories. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/16|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W16"/> 13 de abril de 2020 ás 15:30 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19939488 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/17|Tech News: 2020-17]] == <section begin="technews-2020-W17"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/17|Translations]] are available. '''Tech News''' * The next issue of Tech News will be sent out on 4 May 2020. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[m:Small wiki toolkits|small wiki toolkits]] is to help smaller wikis that need technical skills. They can learn and share technical skills. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-April/093296.html] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Over-qualified CSS selectors in Wikimedia skins have been removed. <code>div#content</code> is now <code>.mw-body</code>. <code>div.portal</code> is now <code>.portal</code>. <code>div#footer</code> is now <code>#footer</code>. This is so the skins can use [[:w:en:HTML5|HTML5]] elements. If your gadgets or user styles used them you will have to update them. [https://phabricator.wikimedia.org/T248137] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * Some things on the wikis might look weird or not work in [[:w:en:Internet Explorer 8|Internet Explorer 8]] in the future. Internet Explorer 8 was replaced in 2011. [https://phabricator.wikimedia.org/T248061] * The font in the diffs will change. [https://phabricator.wikimedia.org/T250393] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.30|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 28 April next week. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 29 April next week. It will be on all wikis from 30 April next week ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/17|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W17"/> 20 de abril de 2020 ás 18:44 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19939488 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/19|Tech News: 2020-19]] == <section begin="technews-2020-W19"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/19|Translations]] are available. '''Problems''' * [[phab:T251153|Some wikis]] will be on read-only for a few minutes on 5 May. This will happen around [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200505T05 05:00 UTC]. This is for database maintenance. [https://phabricator.wikimedia.org/T251153] * [[phab:T251157|Some wikis]] will be on read-only for a few minutes on 7 May. This will also affect [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CentralAuth|CentralAuth]]. This can for example affect global renames, password changes, changing or confirming your email address and logging in to new wikis. This will happen around [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200507T05 05:00 UTC]. This is for database maintenance. [https://phabricator.wikimedia.org/T251157] '''Changes later this week''' * You can get a notification when someone links to a page you created. You can soon turn these notifications off for individual pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T46787] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.31|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 5 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 6 May. It will be on all wikis from 7 May ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/19|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W19"/> 4 de maio de 2020 ás 16:59 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20041691 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/20|Tech News: 2020-20]] == <section begin="technews-2020-W20"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/20|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Everyone can now import photos from [[w:en:Flickr|Flickr]] to Commons with the [[c:Special:UploadWizard|UploadWizard]]. Before this only autopatrollers on Commons could import photos from Flickr. [https://phabricator.wikimedia.org/T90004] '''Problems''' * [[phab:T251502|Commons]] will be on read-only for a few minutes on 12 May. This will happen around [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200512T05 05:00 UTC]. This is for database maintenance. [https://phabricator.wikimedia.org/T251502] * [[phab:T251984|Several wikis including Wikidata]] will be on read-only for a few minutes on 19 May. This will happen around [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200519T05 05:00 UTC]. English Wikipedia will be on read-only for a few minutes on 21 May [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200521T05 05:00 UTC]. This is for database maintenance. [https://phabricator.wikimedia.org/T251984][https://phabricator.wikimedia.org/T251985] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.32|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 12 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 13 May. It will be on all wikis from 14 May ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] JavaScript scripts and gadgets can no longer check multiple keys at once via <code>mw.config.exists()</code> or <code>mw.user.tokens.exists()</code>. You can use <code>exists()</code> or <code>get()</code> to check one at a time instead. [https://phabricator.wikimedia.org/T251855] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/20|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W20"/> 11 de maio de 2020 ás 20:40 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20078387 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/21|Tech News: 2020-21]] == <section begin="technews-2020-W21"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/21|Translations]] are available. '''Recent changes''' * If you forget your password you can ask for a new one to be sent to your email address. You need to know your email address or your username. You can choose that you need to enter both your email address and your username. This is a preference. This is to get fewer password reset emails someone else asked for. This is now available on all Wikimedia wikis. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Community_Tech/Password_Reset_Update#May_11,_2020][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2020-May/094804.html] '''Problems''' * There is a bug that creates problems for iPhone users with [[:w:en:IOS 13|iOS 13]] and [[w:en:Safari (web browser)|Safari]]. If you use an iPhone to read or edit Wikipedia and see bugs on the mobile site you can [[mw:Skin talk:Minerva Neue|report them]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T252223] * [[phab:T251984|Several wikis including Wikidata]] will be on read-only for a few minutes on 19 May. This will happen around [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200519T05 05:00 UTC]. English Wikipedia will be on read-only for a few minutes on 21 May [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200521T05 05:00 UTC]. This is for database maintenance. [https://phabricator.wikimedia.org/T251984][https://phabricator.wikimedia.org/T251985] '''Changes later this week''' * The [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps|Wikipedia app]] for Android can let users [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/AppEditorTasks#Suggested Edits 4.0 - Tag Commons images to improve search (to be released May 2020)|add]] [[c:Special:MyLanguage/Commons:Depicts|depicts]] on Commons. The beta version used [[:c:Special:MyLanguage/Commons:Structured data/Computer-aided tagging|computer-aided tagging]]. This was removed to get more specific depicts. [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Apps/Team/Android/AppEditorTasks#Suggested_Edits_4.0_-_Tag_Commons_images_to_improve_search_(to_be_released_May_2020)] * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Graphs]] will be [[:w:en:Rendering (computer graphics)|rendered]] in the reader's browser. This will use [[w:en:JavaScript|Javascript]]. Graphs will hopefully work better for everyone who uses Javascript. It will not work for users who don't use Javascript. This will not affect diagrams in image files. [https://phabricator.wikimedia.org/T236892] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Some CSS for the skins has been simplified. This affects <code>div#p-personal</code>, <code>div#p-navigation</code>, <code>div#p-interaction</code>, <code>div#p-tb</code>, <code>div#p-lang</code>, <code>div#p-namespaces</code>, <code>div#p-variants</code> and <code>div#footer</code>. They will have to remove <code>div</code>. You will have to update your gadgets, scripts or user styles. This is so we can use [[:w:en:HTML5|HTML5]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T252467] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Some CSS for [[mw:Skin:Vector|the Vector skin]] has been changed. This affects <code>#p-variants</code>, <code>#p-namespaces</code>, <code>#p-personal</code>, <code>#p-views</code> and <code>#p-cactions</code>. They can no longer use <code>> ul</code>. You might need to update your gadgets, scripts or user styles. [[phab:T252447|See how]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/21|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W21"/> 18 de maio de 2020 ás 17:18 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20097726 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/22|Tech News: 2020-22]] == <section begin="technews-2020-W22"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/22|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * The visual editor will now work in the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Modern|Modern skin]]. The changes that needed to happen for this to work could cause problems for some scripts or gadgets. [https://phabricator.wikimedia.org/T177243] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.34|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from May 26. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from May 27. It will be on all wikis from May 28 ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/22|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W22"/> 25 de maio de 2020 ás 14:17 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20114974 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/23|Tech News: 2020-23]] == <section begin="technews-2020-W23"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/23|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new beta version of the [[:c:Commons:Mobile app|Wikimedia Commons app]] for Android. It has a new zoom function when you look at images. It can also suggest places when you upload geotagged photos. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-May/093431.html] '''Problems''' * There was a problem with the Commons database on 27 May. Commons could not be edited for eight minutes. Because of this problem the database was moved. This caused another short read-only time on 29 May. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20200528-s4_(commonswiki)_on_read-only_for_8_minutes][https://phabricator.wikimedia.org/T253808][https://phabricator.wikimedia.org/T253825] * The [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector|Vector skin]] had a problem where you couldn't add links to the article in other languages. You couldn't see the section if there were no links to other languages already. It also removed [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|content translation]] links and links to language settings. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T252800] '''Changes later this week''' * You can get a notification when someone links to a page you created. You can turn these notifications off for individual pages. You can soon turn them off also in the notifications you get. [https://phabricator.wikimedia.org/T46787] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.35|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 2 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 3 June. It will be on all wikis from 4 June ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/23|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W23"/> 1 de xuño de 2020 ás 22:31 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20114974 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/24|Tech News: 2020-24]] == <section begin="technews-2020-W24"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/24|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Some articles have tables that can be sorted in different ways. For example a list of countries can be sorted alphabetically but you can click on the size column to sort them by size. If you clicked on the column a second time it would sort the countries from the bottom to the top instead. A third click will now take you back to the original sorting. [https://phabricator.wikimedia.org/T226697] * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Lint_errors/self-closed-tag|Self-closed tags]] now work as in the [[:w:en:HTML5|HTML5]] specifications. This means you should stop using some of them. <code><nowiki><b/></nowiki></code> is an example of a self-closed tag that won't work. <code>area, base, br, col, embed, hr, img, input, keygen, link, meta, param, source, track, wbr</code> can be self-closed. Pages with tags that should not be self-closed have been listed in [[:wikidata:Q25885956|a tracking category]] since 2016. They will be listed in [[Special:LintErrors/self-closed-tag]]. This doesn't affect <code><nowiki><references /></nowiki></code> or <code><nowiki><ref /></nowiki></code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T134423] * There is a banner called <code>WikidataPageBanner</code>. It is for example used by the Wikivoyages, Wikimedia Russia and the Catalan, Basque, Galician and Turkish Wikipedias. It will now been seen by mobile visitors too. Before this it was only seen on desktop. The wikis should update instructions on <code>MediaWiki:Sitenotice</code> so that editors know to test and style for mobile too. [https://phabricator.wikimedia.org/T254534][https://phabricator.wikimedia.org/T254295] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can now edit [[m:Special:MyLanguage/MassMessage|MassMessage]] descriptions through the [[:w:en:Application programming interface|API]]. This is useful for tools and gadgets. [https://phabricator.wikimedia.org/T226929] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.36|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 9 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 10 June. It will be on all wikis from 11 June ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * A temporary fix helped wikis make their main pages more mobile friendly. This was in 2012. It has not been recommended since 2017. It will not work after 13 July. Wikis should use [[mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateStyles|TemplateStyles]] instead. 118 wikis need to fix this. You can [[phab:T254287|read more and see if your wiki is affected]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T254287] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/24|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W24"/> 8 de xuño de 2020 ás 21:11 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20156264 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/25|Tech News: 2020-25]] == <section begin="technews-2020-W25"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/25|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[m:Toolforge|Toolforge]] hosts several tools created by the Wikimedia community like edit counters or enhanced editors. It is changing the domain from '''tools.wmflabs.org''' to '''toolforge.org'''. The routing scheme is moving from '''tools.wmflabs.org/toolname''' to '''toolname.toolforge.org'''. You can [[:wikitech:News/Toolforge.org|read the details]]. Tools that use OAuth will have to be updated to keep working. You can [[:wikitech:Help:Cloud_ Services Introduction|ask for help]]. '''Problems''' * There is a Wikidata item link in the sidebar on many pages. This disappeared for a couple of days for users who have the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:MonoBook|Monobook]] skin. This was because of a bug. It has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T254485] * Editing, logging in and logging out didn't work properly for a short period of time last week. It was soon fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T255179] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.37|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 16 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 17 June. It will be on all wikis from 18 June ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[:mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot|Pywikibot]] is a Python [[:w:en:Library (computing)|library]] to automate work on wikis. It will not support [[:w:en:Python (programming language)|Python 2]] after the new version in July. Support for Python 3.4 and MediaWiki below 1.19 will also be dropped. You should migrate to Python 3. You can [[:phab:T242120|ask for help]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/pywikibot-announce/2020-June/000015.html] * The selectors <code>.menu</code> and <code>.vectorMenu</code> will no longer work in the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector|Vector]] skin. This can affect gadgets and user scripts. <code>.menu</code> should be replaced by <code>ul</code>. <code>.vectorMenu</code> should be replaced by <code>.vector-menu</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T254797] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/25|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W25"/> 15 de xuño de 2020 ás 21:37 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20175855 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/26|Tech News: 2020-26]] == <section begin="technews-2020-W26"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/26|Translations]] are available. '''Problems''' * There are some [[mw:Special:MyLanguage/Growth|new tools]] to make it easier for newcomers to start editing. They are available on [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/growthexperiments.dblist some wikis]. These wikis had a problem with the visual editor for a short period of time last week. This was because of a bug in the new tools. It was soon fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T255607] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Some user scripts and gadgets stopped working because of a change to [[:w:en:CSS|CSS]] selectors. <code>.vectorTabs</code> should be replaced with <code>.vector-menu-tabs</code> to fix this. [https://phabricator.wikimedia.org/T255718] '''Changes later this week''' * The developers are working on a [[:m:WMDE Technical Wishes/Edit Conflicts#Edit conflicts on talk pages|new interface]] to solve edit conflicts on talk pages. This will be released on 24 June. You can [[mw:mw:Help talk:Paragraph-based Edit Conflict Interface|give feedback]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230231] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.38|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 23 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 24 June. It will be on all wikis from 25 June ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * A temporary fix helped wikis make their main pages more mobile friendly. This was in 2012. It has not been recommended since 2017. It will not work after 13 July. Wikis should use [[mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateStyles|TemplateStyles]] instead. 91 wikis still need to fix this. You can [[phab:T254287|read more and see if your wiki is affected]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T254287] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/26|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W26"/> 22 de xuño de 2020 ás 18:48 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20204323 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/27|Tech News: 2020-27]] == <section begin="technews-2020-W27"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/27|Translations]] are available. '''Problems''' * Everyone was logged out. This was because a few users saw the wikis as if they were logged in to someone else's account. The problem should be fixed now. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-June/093543.html] * Some readers didn't see new edits to pages. If the page had been recently changed they saw an older version of the page instead. This only affected readers who were logged out. It lasted for ten days. It has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T256444] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.39|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 30 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 1 July. It will be on all wikis from 1 July ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|]] The [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Modern|Modern]] and [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Monobook|Monobook]] skins use the ID <code>searchGoButton</code> for the go button. This is <code>searchButton</code> for [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector|Vector]]. To have the same ID for all skins it will change to <code>searchButton</code> in Monobook and Modern too. This will affect gadgets and user scripts. It will happen on 23 July. They should be updated to use <code>searchButton</code>. You can [[phab:T255953|read more and see a list of affected scripts]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/27|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W27"/> 29 de xuño de 2020 ás 16:30 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20228119 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/28|Tech News: 2020-28]] == <section begin="technews-2020-W28"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/28|Translations]] are available. '''Problems''' * The [[mw:Special:MyLanguageExtension:Score|Score]] extension has been disabled for now. This is because of a security issue. It will work again as soon as the security issue has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T257066] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.40|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 7 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 8 July. It will be on all wikis from 9 July ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * Abstract Wikipedia is a new Wikimedia project. It will collect language-independent information that can be easily read in different languages. It builds on Wikidata. The name is preliminary. You can [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|read more]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-July/093571.html] * The [[mw:Wikimedia Apps/Team/iOS|iOS Wikipedia app]] developers are thinking about new experimental tools. If you use an iPhone you can help them by [[mw:Wikimedia Apps/Team/iOS/2020 survey|answering the survey]]. * Some [[mw:New requirements for user signatures#Outcome|rules for user signatures]] will soon be enforced. [[Special:LintErrors|Lint errors]] and invalid HTML will no longer be allowed in user signatures. Nested substitution will not be allowed. A link to your user page, user talk page or user contributions will be required. You can [https://signatures.toolforge.org/check check if your signature works with the new rules]. This is because the signatures can cause problems for tools or other text on the page. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/28|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W28"/> 6 de xullo de 2020 ás 20:18 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20251756 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/29|Tech News: 2020-29]] == <section begin="technews-2020-W29"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/29|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Users can [[mw:Extension:Thanks|thank]] others for their edits. [[mw:Extension:CheckUser|Checkusers]] can now see user data related to that action. This can help identify [[m:Special:MyLanguage/Sock puppetry|sock puppets]] who harass others using thanks. [https://phabricator.wikimedia.org/T252226] '''Problems''' * Everyone was logged out a couple of weeks ago to fix a security problem. The problem was not entirely fixed. Because of this everyone was logged out once again last week. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-June/093543.html][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2020-July/002327.html] '''Changes later this week''' * Wikis that are not for one specific language can [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Translate|translate]] pages. Sometimes parts of translations are outdated or missing. Outdated translations are marked with a <span style="background-color:#fdd">pink background</span>. Missing translations will also be marked in the future. This markup can sometimes break things. It can soon be disabled by using <code><translate nowrap></translate></code> on the source page. [https://phabricator.wikimedia.org/T256625] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.41|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 14 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 15 July. It will be on all wikis from 16 July ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Wikimedia code review plans to use [[:w:en:GitLab|GitLab]]. It would be hosted on Wikimedia servers. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-July/093577.html][https://www.mediawiki.org/wiki/Technical_Community_Newsletter/2020/July][https://www.mediawiki.org/wiki/Topic:Vpbt50rwxgb2r6qn][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-July/093607.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/29|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W29"/> 13 de xullo de 2020 ás 16:29 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20251756 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/30|Tech News: 2020-30]] == <section begin="technews-2020-W30"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * A temporary fix helped wikis make their main pages more mobile friendly. This was in 2012. It has not been recommended since 2017. The mobile main page special casing stopped working 14 July. 60 wikis now have main pages that don't work well on mobile. You can see which ones, how to fix it and how to get help [[phab:T254287|in Phabricator]]. This is the same problem that was reported in Tech News [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/24|2020/24]] and [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/26|2020/26]]. '''Problems''' * There is a problem with the interlanguage links. The interlanguage links are the links that help you find a specific page in a different language. The sorting is broken. The developers are working on a solution. [https://phabricator.wikimedia.org/T257625] * Some users keep getting the notifications for the same event. Some of these are old events. [https://phabricator.wikimedia.org/T257714] * Some users have trouble logging in. This is probably a [[:w:en:HTTP cookie|browser cookie]] problem. The developers are working on understanding the problem. If you have trouble logging in you can see the details [[phab:T258121|on Phabricator]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T258121] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 21 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 22 July. It will be on all wikis from 23 July ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * There is a <code>{{int:printableversion}}</code> link. This will disappear. That is because web browsers today can create a printable version or show how it will look in print anyway. [https://phabricator.wikimedia.org/T167956] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/30|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W30"/> 20 de xullo de 2020 ás 19:13 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20251756 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/31|Tech News: 2020-31]] == <section begin="technews-2020-W31"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/31|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[m:Small wiki toolkits/Starter kit|Starter kit]] is now available for wiki communities. This page lists technical resources, tools, and recommendations. These are essential to operate a wiki project. This is mostly useful for smaller wikis where the community has limited experience with this. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-July/093633.html] * The first features of the [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|Desktop Improvements]] project are available for logged-in users on all wikis. In order to use them, uncheck ''{{int:prefs-vector-enable-vector-1-label}}'' in your [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|local]] or [[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|global]] preferences in section ''{{int:prefs-skin-prefs}}''. More improvements are planned. [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop Improvements|Feedback is welcome]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] On multiple wikis, a UTCLiveClock gadget is available. For wikis that import the gadget [[:mw:MediaWiki:Gadget-UTCLiveClock.js|directly from mediawiki.org]], end users can now [[mw:MediaWiki_talk:Gadget-UTCLiveClock.js#Time_zones|choose a different timezone to show instead of UTC]]. '''Problems''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The deployment train for MediaWiki has been blocked this week. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-July/093640.html][https://phabricator.wikimedia.org/T257969] * Translation Notification Bot was sending the same message multiple times to every translator. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T144780] * Some users were receiving the same notification multiple times. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T257766] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from July 28. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from July 29. It will be on all wikis from JUly 30 ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/31|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W31"/> 27 de xullo de 2020 ás 13:52 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20315043 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/32|Tech News: 2020-32]] == <section begin="technews-2020-W32"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/32|Translations]] are available. '''Problems''' * All queries to the [[mw:Wikidata Query Service|Wikidata Query Service]] failed between 17:50 and 17:59 UTC on Thursday 23 July. Some queries failed during a longer period. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20200723-wdqs-outage] * Interlanguage links were ordered incorrectly for the past few weeks. This problem was also mentioned in [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/30|Tech News two weeks ago]]. The problem is now fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T257625] * There is a problem with the [[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|global preferences]] for the "{{int:prefs-vector-enable-vector-1-label}}" option. Developers are working on fixing it. [https://phabricator.wikimedia.org/T258493] * A bug in the Wikibase extension had disabled the "move" and "create" types of protection in the main (Gallery) namespace on Wikimedia Commons. New protections could not be added, and existing protections were not enforced, allowing some page moves and page creations that should not have been possible. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T258323] '''Changes later this week''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TimedMediaHandler/VideoJS Player|video player]] will change to be simpler and more modern. This week, the current beta feature will become the video player for everyone on most non-Wikipedia wikis. The old player will be removed. [https://phabricator.wikimedia.org/T248418] * Users' <code>global.js</code> and <code>global.css</code> pages will now also be loaded on the mobile site. You can read [[mw:Help:Extension:GlobalCssJs#Per-skin_customization|documentation]] for how to avoid applying styles to the mobile skin. [https://phabricator.wikimedia.org/T138727] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] In the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:MonoBook|MonoBook]] skin, the <code>searchGoButton</code> identifier is now <code>searchButton</code>. This may affect CSS and JS gadgets. Migration instructions can be found in [[phab:T255953|T255953]]. This was previously mentioned in [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/27|issue 27]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Bot operators can use Pywikibot to regularly archive discussions. The behavior when the bot uses <code>counter</code> to prevent large archives was changed. [https://phabricator.wikimedia.org/T215247] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from August 4. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from August 5. It will be on all wikis from August 6 ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/32|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W32"/> 3 de agosto de 2020 ás 15:43 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20315043 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/33|Tech News: 2020-33]] == <section begin="technews-2020-W33"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/33|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|FileImporter and FileExporter]] became standard features on all Wikis during the first week of August. They help you transfer files from local wikis to Wikimedia Commons with the original file information and history intact. [https://phabricator.wikimedia.org/T140462] '''Problems''' * The mobile skin displays a message at the bottom of the page about who edited last. This message showed raw wikitext. This has now been fixed. Some messages in [[mw:Structured Discussions|Structured Discussions]] and [[mw:Content translation|content translation]] may still appear as raw wikitext. Developers are working on it. [https://phabricator.wikimedia.org/T259565] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from August 11. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from August 12. It will be on all wikis from August 13 ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * All wikis will be read-only for a few minutes on September 1. This is planned between 13:30 and 15:30 UTC. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T243314][https://phabricator.wikimedia.org/T244808] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/33|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W33"/> 10 de agosto de 2020 ás 16:06 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20315043 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/34|Tech News: 2020-34]] == <section begin="technews-2020-W34"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/34|Translations]] are available. '''Recent changes''' * If you revert an edit using the undo link your edit is marked with an <code>undo</code> tag. This will now only happen if you don't change anything in the edit window before publishing the undo. This is to keep users from marking edits as undos when they actually do something else. [https://phabricator.wikimedia.org/T259014] * The new [[mw:Special:MyLanguage/OOUI|OOUI version]] will not work with [[:w:en:Internet Explorer 8|Internet Explorer 8]]. This means the wikis will look strange and not work well in Internet Explorer 8. This was reported in [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/17|Tech/News/2020/17]]. This is because keeping the wikis working with very old browsers creates other problems. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-August/093718.html] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 18 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 19 August. It will be on all wikis from 20 August ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * All wikis will be read-only for a few minutes on September 1. This is planned between 13:30 and 15:30 UTC. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis next week. This is a reminder. You can help by [[m:Tech/Server switch 2020|translating the announcement message]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T243314][https://phabricator.wikimedia.org/T244808] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/34|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W34"/> 17 de agosto de 2020 ás 20:41 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20366028 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/35|Tech News: 2020-35]] == <section begin="technews-2020-W35"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/35|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 25 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 26 August. It will be on all wikis from 27 August ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/35|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W35"/> 24 de agosto de 2020 ás 17:59 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20389773 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/36|Tech News: 2020-36]] == <section begin="technews-2020-W36"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/36|Translations]] are available. '''Problems''' * This is a reminder. All wikis will be read-only for a few minutes on September 1. This is planned between 14:00 and 15:00 UTC. Please check on the details on [[m:Tech/Server switch 2020|the announcement message]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T243314][https://phabricator.wikimedia.org/T244808] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/36|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W36"/> 31 de agosto de 2020 ás 20:12 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20411995 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/37|Tech News: 2020-37]] == <section begin="technews-2020-W37"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/37|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * Normally pages can be moved to a title that has no existing page yet or to a page that has only one revision, which is a redirect to the page to be moved. A new user right allows editors to move pages over one-revision pages that redirect to anywhere. [https://phabricator.wikimedia.org/T239277] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 8 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 9 September. It will be on all wikis from 10 September ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] All MediaWiki [[:w:en:API|API]] modules will now use <code>watchlist</code> instead of <code>watch</code>. This was inconsistent before. [https://phabricator.wikimedia.org/T247915] '''Future changes''' * The [[mw:Wikimedia Apps/Team/Android|Wikipedia Android app]] team might work on patrolling tools in the future. You can let them know what tools would be useful for you or for less experienced patrollers. See the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Patrolling conversation|page on mediawiki.org]]. * [[m:Special:MyLanguage/OTRS|OTRS]] will be updated to a new version. This will probably take around two days. OTRS agents will not have access to the system during these days. Emails that come in during the update will be delivered when the update is done. The plan is to start around 08:00 UTC on 14 September. This could change. [https://phabricator.wikimedia.org/T187984] * The Wikipedia Android app will send [[:mw:Wikimedia Apps/Team/Android/AppEditorTasks#Push Notifications for editors|push notifications]] if users want them. This could help you see for example when someone wrote on your talk page or your edit was reverted. This will need [[:w:en:Google Play Services|Google Play Services]] to work. It will also be possible to get the app without Google Play Services but push notifications will not work. Google Play Services is also used to make the app work for [[:w:en:Android KitKat|Android 4.4]] users. [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Apps/Team/Android#Updates][https://phabricator.wikimedia.org/T146032] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Wikimedia code review could move to [[:w:en:GitLab|GitLab]]. It would be hosted on Wikimedia servers. You can take part in the [[mw:GitLab consultation|consultation]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Dropdown menus in [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector|the Vector skin]] use a <code>.menu</code> class. This will not work in the future. Scripts can use <code>nav ul</code> instead. <code>.vectorTabs</code> and <code>.vectorMenu</code> will also not work. Some scripts need to be updated. You can [[phab:T262092|read more in Phabricator]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/37|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W37"/> 7 de setembro de 2020 ás 16:00 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20427670 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/38|Tech News: 2020-38]] == <section begin="technews-2020-W38"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/38|Translations]] are available. '''Problems''' * The [[mw:Wikimedia Apps|Wikipedia apps]] briefly showed pages without [[w:en:CSS|CSS]] last week. This meant they looked wrong. It was quickly fixed but cached pages without CSS were shown for a few hours. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20200909-mobileapps_config_change][https://phabricator.wikimedia.org/T262437] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 15 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 16 September. It will be on all wikis from 17 September ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/38|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W38"/> 14 de setembro de 2020 ás 16:19 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20446737 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/39|Tech News: 2020-39]] == <section begin="technews-2020-W39"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/39|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new tag for reverted edits. For example you can see it in the recent changes feed or in the article history. It is added to edits when they have been undone, rollbacked or manually reverted to an older version of the page. [https://phabricator.wikimedia.org/T254074][https://phabricator.wikimedia.org/T164307] '''Changes later this week''' * The number of times you can do something in a period of time on wiki is limited. This could be the number of edits per minute or the number of users you email in a day. Some users are not affected by all limits because of their user rights. They could soon see the limit even if it does not affect them. [https://phabricator.wikimedia.org/T258888] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 22 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 23 September. It will be on all wikis from 24 September ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/39|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W39"/> 21 de setembro de 2020 ás 21:28 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20461072 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/40|Tech News: 2020-40]] == <section begin="technews-2020-W40"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/40|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Admins can now see links to diffs of deleted revisions on [[Special:AbuseLog|Special:AbuseLog]]. This uses the interface of [[Special:Undelete|Special:Undelete]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T261630] * Editors are automatically added to some user groups. For example editors are added to [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Autoconfirmed users|autoconfirmed users]] when they have edited enough times and long enough. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|Abuse filters]] can hinder users from automatically getting user rights for a period of time. They can also remove rights user have. Wikis can now ask to change how long this period of time is for their wiki [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?projectPHIDs=Wikimedia-Site-requests in Phabricator]. It is currently five days. [https://phabricator.wikimedia.org/T231756] '''Problems''' * [[m:Tech/News/2019/34|Last year]] some abuse filters stopped working because of a new change. If they tried to use variables that were unavailable for that action they would fail. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T230256] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 29 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 30 September. It will be on all wikis from 1 October ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * You can't see the language links to other language versions from the talk page or history page. They are also not shown when you edit an article. This could change. It is not decided if for example the history page should link to another history page or to the article. You can take part in the [[phab:T262472|discussion in Phabricator]]. * The link colours could change. This is to make the difference between links and other text more clear. You can [[phab:T213778|read more in Phabricator]]. * In your preferences you can choose to get different notifications on the web or by email. You will see <code>Apps</code> as one of the alternatives later this week. This is because the [[mw:Wikimedia Apps|Android and iOS Wikipedia apps]] will use push notifications for those who want them. You can see the [https://test.wikipedia.org/wiki/Special:Preferences#mw-prefsection-echo preferences] on the test wiki. The goal is to have push notifications on Android in October and on iOS in early 2021. [https://phabricator.wikimedia.org/T262936] * You can soon put pages on your watchlist for a limited time. This could be useful if you want to watch something for a shorter time but don't want it on your watchlist forever. It now works on [[mw:MediaWiki|mediawiki.org]] and will come to more wikis later. You can [[m:Special:MyLanguage/Community Tech/Watchlist Expiry|read more]] and [[m:Community Tech/Watchlist Expiry/Release Schedule|see when it will come to other wikis]]. * You can see what Wikimedians think are the [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|best new technical tools this year]]. You can also nominate them. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/40|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W40"/> 28 de setembro de 2020 ás 21:24 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20483264 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/41|Tech News: 2020-41]] == <section begin="technews-2020-W41"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/41|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a [https://consultation-stats.toolforge.org/ new tool] where you can see which home wiki users have in discussions on Meta. This can help show which communities are not part of the discussion on wikis where we make decisions that affect many other wikis. * You can now thank users for file uploads or for changing the language of a page. [https://phabricator.wikimedia.org/T254992] '''Problems''' * There were many errors with the new MediaWiki version last week. The new version was rolled back. Updates that should have happened last week are late. [https://phabricator.wikimedia.org/T263177] * Everyone was logged out. This was because a user reported being logged in to someone else's account. The problem should be fixed now. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-October/093922.html] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Many pages have [[:w:en:JavaScript|JavaScript]] errors. You can [https://techblog.wikimedia.org/2020/09/28/diving-into-wikipedias-ocean-of-errors/ read more] and now [[:w:en:User:Jdlrobson/User scripts with client errors|see a list of user scripts with errors]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 6 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 7 October. It will be on all wikis from 8 October ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). * Letters immediately after a link are shown as part of the link. For example the entire word in <code><nowiki>[[Child]]ren</nowiki></code> is linked. On Arabic wikis this works at both the start and end of a word. Previously on Arabic wikis numbers and other non-letter Unicode characters were shown as part of the link at the start of a word but not at the end. Now only Latin and Arabic letters will extend links on Arabic wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T263266] '''Future changes''' * You will be able to read but not to edit the wikis for up to an hour on [https://zonestamp.toolforge.org/1603807200 27 October around 14:00 (UTC)]. It will probably be shorter than an hour. [https://phabricator.wikimedia.org/T264364] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/41|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W41"/> 5 de outubro de 2020 ás 16:25 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20515061 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/42|Tech News: 2020-42]] == <section begin="technews-2020-W42"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/42|Translations]] are available. '''Problems''' * Because of the problems with the MediaWiki version two weeks ago last week's updates are also late. [https://phabricator.wikimedia.org/T263177][https://phabricator.wikimedia.org/T263178][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-October/093944.html] '''Changes later this week''' * [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Live preview|Live previews]] didn't show the templates used in the preview if you just edited a section. This has now been fixed. You can also test [[w:en:CSS|CSS]] and [[w:en:JavaScript|JavaScript]] pages even if you have the live preview enabled. Previously this didn't work well. [https://phabricator.wikimedia.org/T102286][https://phabricator.wikimedia.org/T186390] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 13 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 14 October. It will be on all wikis from 15 October ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] A new stable version of [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot|Pywikibot]] is coming soon. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/pywikibot/2020-October/010056.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/42|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W42"/> 12 de outubro de 2020 ás 15:25 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20528295 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/43|Tech News: 2020-43]] == <section begin="technews-2020-W43"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/43|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2020-10-20|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2020-10-21|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2020-10-22|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * You will be able to read but not to edit the wikis for up to an hour on [https://zonestamp.toolforge.org/1603807200 {{#time:j xg|2020-10-27|en}} around 14:00 (UTC)]. It will probably be shorter than an hour. [https://phabricator.wikimedia.org/T264364] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] In the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]] extension, the <code dir=ltr>rmspecials()</code> function will be updated soon so that it does not remove the "space" character. Wikis are advised to wrap all the uses of <code dir=ltr>rmspecials()</code> with <code dir=ltr>rmwhitespace()</code> wherever necessary to keep filters' behavior unchanged. You can use the search function on [[Special:AbuseFilter]] to locate its usage. [https://phabricator.wikimedia.org/T263024] * Some gadgets and user-scripts use the HTML div with the ID <code dir=ltr style="white-space:nowrap;">#jump-to-nav</code>. This div will be removed soon. Maintainers should replace these uses with either <code dir=ltr>#siteSub</code> or <code dir=ltr style="white-space:nowrap;">#mw-content-text</code>. A list of affected scripts is at the top of [[phab:T265373]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/43|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W43"/> 19 de outubro de 2020 ás 16:32 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20550811 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/44|Tech News: 2020-44]] == <section begin="technews-2020-W44"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/44|Translations]] are available. '''Problems''' * You will be able to read but not to edit the wikis for up to an hour on [https://zonestamp.toolforge.org/1603807200 October 27 around 14:00 (UTC)]. It will probably be shorter than an hour. [https://phabricator.wikimedia.org/T264364] * Last week, links to "diffs" from mobile watchlists and recentchanges were linking to page-revisions instead of diffs. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T265654] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * Since the introduction of the [[m:Special:MyLanguage/Interface administrators|interface administrators]] user group in 2018, administrators couldn’t view the deleted history of CSS/JS pages. Now they can. [https://phabricator.wikimedia.org/T202989] * There was a problem with the [[Special:Tags|Change Tags]]. The software would apply the "{{int:Tag-mw-reverted}}" tag to any page actions such as page-protection changes if they came directly after a reverted edit. This has now been fixed for new edits. [https://phabricator.wikimedia.org/T265312] * The [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/replying|Reply tool]] will be offered as an opt-in [[mw:Special:MyLanguage/Beta Feature|Beta Feature]] on most Wikipedias in November. Another announcement will be made once the date is finalized. [https://phabricator.wikimedia.org/T266303] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/44|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W44"/> 26 de outubro de 2020 ás 17:39 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20574890 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/45|Tech News: 2020-45]] == <section begin="technews-2020-W45"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/45|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can no longer read Wikimedia wikis if your browser uses very old [[:w:en:Transport Layer Security|TLS]]. This is because it is a security problem for everyone. It could lead to [[:w:en:Downgrade attack|downgrade attacks]]. Since October 29, 2020, users who use old TLS versions will not be able to connect to Wikimedia projects. A list of [[:wikitech:HTTPS/Browser Recommendations|browser recommendations]] is available. All modern operating systems and browsers are always able to reach Wikimedia projects. [https://phabricator.wikimedia.org/T258405] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There is a new automatic [[mw:Special:MyLanguage/Help:Tracking categories|tracking category]] available: [[:{{ns:14}}:{{MediaWiki:nonnumeric-formatnum}}|Pages with non-numeric formatnum arguments]]. It collects pages which use the <code><nowiki>{{formatnum}}</nowiki></code> parser function with invalid (non-numeric) input, ''e.g.'' <code><nowiki>{{formatnum:TECHNEWS}}</nowiki></code>. Note that <code><nowiki>{{formatnum:123,456}}</nowiki></code> is also invalid input: as described in the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic_words#formatnum|documentation]], the argument should be <u>unformatted</u> so that it can be reliably and correctly localised. The tracking category will help identify problematic usage and double-formatting. The new tracking category's name can be [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translate&showMessage=nonnumeric-formatnum&group=core&optional=1&action=translate translated at translatewiki]. [https://phabricator.wikimedia.org/T237467] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from November 3. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from November 4. It will be on all wikis from November 5 ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). * Administrators and stewards will be able to use a special page (Special:CreateLocalAccount) to force local account creation for a global account. This is useful when account creation is blocked for that user (by a block or a filter). [https://phabricator.wikimedia.org/T259721] * The [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/replying|Reply tool]] will be offered as an opt-in [[mw:Special:MyLanguage/Beta Feature|Beta Feature]] on most Wikipedias on November 4. This change excludes the English, Russian, and German-language Wikipedias, plus a few smaller Wikipedias with special circumstances. You can read [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|the help page]] and [[mw:Help:DiscussionTools/Why can't I reply to this comment?|the troubleshooting guide]] for more information. [https://phabricator.wikimedia.org/T266303] '''Future changes''' * A discussion has been restarted about using a Unicode minus sign (− U+2212) in the output of <code><nowiki>{{formatnum}}</nowiki></code> when it is given a negative argument. [https://phabricator.wikimedia.org/T10327] * In the future [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|IP addresses of unregistered users will not be shown for everyone]]. They will get an alias instead. There will be a new user right or an opt-in function for more vandal fighters to see the IPs of unregistered users. There would be some criteria for who gets the user right or opt-in. There will also be other new tools to help handle vandalism. This is early in the process and the developers are still collecting information from the communities before they suggest solutions. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/45|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W45"/> 2 de novembro de 2020 ás 16:10 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20604769 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/46|Tech News: 2020-46]] == <section begin="technews-2020-W46"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/46|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * You can see [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews|reference previews]]. This shows a preview of the footnote when you hover over it. This has been a [[mw:Beta Features|beta feature]]. It will move out of beta and be enabled by default. There will be an option not to use it. The developers are looking for small or medium-sized wikis to be the first ones. You can [[m:User talk:Michael Schönitzer (WMDE)|let them know]] if your wiki is interested. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2020-November/002373.html] * From November 16 the categories will not be sorted in order for a short time. This is because the developers are upgrading to a new version of the [[:w:en:International Components for Unicode|internationalisation library]]. They will use a script to fix the existing categories. This can take a few hours or a few days depending on how big the wiki is. You can [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Technical Operations/ICU announcement|read more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T264991][https://phabricator.wikimedia.org/T267145] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/46|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W46"/> 9 de novembro de 2020 ás 15:50 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20634159 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/47|Tech News: 2020-47]] == <section begin="technews-2020-W47"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/47|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Listings on category pages are sorted on each wiki for that language using a [[:w:en:International Components for Unicode|library]]. For a brief period on 16 November, changes to categories will not be sorted correctly for most languages. This is because the developers are upgrading to a new version of the library. They will then use a script to fix the existing categories. This will take a few hours or a few days depending on how big the wiki is. You can [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Technical Operations/ICU announcement|read more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T264991][https://phabricator.wikimedia.org/T267145] '''Changes later this week''' * If you merged two pages in a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Namespaces|namespace]] where pages can't redirect this used to break the merge history. This will now be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T93469] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2020-11-17|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2020-11-18|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2020-11-19|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|Community Wishlist Survey]] is now open for proposals. The survey decides what the [[m:Community Tech|Community Tech team]] will work on. You can post proposals from 16 to 30 November. You can vote on proposals from 8 December to 21 December. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/47|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W47"/> 16 de novembro de 2020 ás 15:37 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20669023 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/48|Tech News: 2020-48]] == <section begin="technews-2020-W48"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/48|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Timestamps in [[Special:Log|Special:Log]] are now links. They go to Special:Log for only that entry. This is how timestamps work on for example the history page. [https://phabricator.wikimedia.org/T207562] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The Wikimedia [[wikitech:Portal:Cloud VPS|Cloud VPS]] hosts technical projects for the Wikimedia movement. Developers need to [[wikitech:News/Cloud VPS 2020 Purge|claim projects]] they use. This is because old and unused projects are removed once a year. Unclaimed projects can be shut down from 1 December. Unclaimed projects can be deleted from 1 January. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-November/094054.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/48|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W48"/> 23 de novembro de 2020 ás 17:19 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20698111 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/49|Tech News: 2020-49]] == <section begin="technews-2020-W49"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/49|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2020-12-01|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2020-12-02|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2020-12-03|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The [[mw:Wikimedia Apps/Team/iOS|iOS Wikipedia app]] will show readers more of the article history. They can see new updates and easier see how the article has changed over time. This is an experiment. It will first be shown only to some iOS app users as a [[:w:en:A/B testing|test]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T241253][https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Apps/Team/iOS/Breaking_Down_the_Wall] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[wikitech:Wiki replicas|Wiki Replicas]] can be used for [[:w:en:SQL|SQL]] queries. You can use [https://quarry.wmflabs.org/ Quarry], [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/PAWS PAWS] or other ways to do this. To make the Wiki Replicas stable there will be two changes. Cross-database <code>JOINS</code> will no longer work. You can also only query a database if you connect to it directly. This will happen in February 2021. If you think this affects you and you need help you can [[phab:T268498|post on Phabricator]] or on [[wikitech:Talk:News/Wiki Replicas 2020 Redesign|Wikitech]]. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/Wiki_Replicas_2020_Redesign] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/49|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W49"/> 30 de novembro de 2020 ás 17:45 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20728523 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/50|Tech News: 2020-50]] == <section begin="technews-2020-W50"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/50|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now put pages on your watchlist for a limited period of time. Some wikis already had this function. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Community_Tech/Watchlist_Expiry][https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Watchlist_expiry] '''Changes later this week''' * Information from Wikidata that is used on a wiki page can be shown in recent changes and watchlists on a Wikimedia wiki. To see this you need to turn on showing Wikidata edits in your watchlist in the preferences. Changes to the Wikidata description in the language of a Wikimedia wiki will then be shown in recent changes and watchlists. This will not show edits to languages that are not relevant to your wiki. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2020-November/014402.html][https://phabricator.wikimedia.org/T191831] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2020-12-08|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2020-12-09|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2020-12-10|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * You can vote on proposals in the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|Community Wishlist Survey]] between 8 December and 21 December. The survey decides what the [[m:Community Tech|Community Tech team]] will work on. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/50|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W50"/> 7 de decembro de 2020 ás 16:15 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20754641 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/51|Tech News: 2020-51]] == <section begin="technews-2020-W51"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/51|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a [[mw:Wikipedia for KaiOS|Wikipedia app]] for [[:w:en:KaiOS|KaiOS]] phones. It was released in India in September. It can now be downloaded in other countries too. [https://diff.wikimedia.org/2020/12/10/growing-wikipedias-reach-with-an-app-for-kaios-feature-phones/] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2020-12-15|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2020-12-16|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2020-12-17|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/51|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W51"/> 14 de decembro de 2020 ás 21:34 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20803489 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/52|Tech News: 2020-52]] == <section begin="technews-2020-W52"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/52|Translations]] are available. '''Tech News''' * Because of the [[w:en:Christmas and holiday season|holidays]] the next issue of Tech News will be sent out on 11 January 2021. '''Recent changes''' * The <code><nowiki>{{citation needed}}</nowiki></code> template shows when a statement in a Wikipedia article needs a source. If you click on it when you edit with the visual editor there is a popup that explains this. Now it can also show the reason and when it was added. [https://phabricator.wikimedia.org/T270107] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week or next week. '''Future changes''' * You can [[m:WMDE Technical Wishes/Geoinformation/Ideas|propose and discuss]] what technical improvements should be done for geographic information. This could be coordinates, maps or other related things. * Some wikis use [[mw:Writing systems/LanguageConverter|LanguageConverter]] to switch between writing systems or variants of a language. This can only be done for the entire page. There will be a <code><nowiki><langconvert></nowiki></code> tag that can convert a piece of text on a page. [https://phabricator.wikimedia.org/T263082] * Oversighters and stewards can hide entries in [[Special:AbuseLog|Special:AbuseLog]]. They can soon hide multiple entries at once using checkboxes. This works like hiding normal edits. It will happen in early January. [https://phabricator.wikimedia.org/T260904] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/52|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W52"/> 21 de decembro de 2020 ás 20:54 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20833836 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/02|Tech News: 2021-02]] == <section begin="technews-2021-W02"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/02|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can choose to be reminded when you have not added an edit summary. This can be done in your preferences. This could conflict with the [[:w:en:CAPTCHA|CAPTCHA]]. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T12729] * You can link to specific log entries. You can get these links for example by clicking the timestamps in the log. Until now, such links to private log entries showed no entry even if you had permission to view private log entries. The links now show the entry. [https://phabricator.wikimedia.org/T269761] * Admins can use the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|abuse filter tool]] to automatically prevent bad edits. Three changes happened last week: ** The filter editing interface now shows syntax errors while you type. This is similar to JavaScript pages. It also shows a warning for regular expressions that match the empty string. New warnings will be added later. [https://phabricator.wikimedia.org/T187686] ** [[m:Special:MyLanguage/Meta:Oversighters|Oversighters]] can now hide multiple filter log entries at once using checkboxes on [[Special:AbuseLog]]. This is how the usual revision deletion works. [https://phabricator.wikimedia.org/T260904] ** When a filter matches too many actions after it has been changed it is "throttled". The most powerful actions are disabled. This is to avoid many editors getting blocked when an administrator made a mistake. The administrator will now get a notification about this "throttle". * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There is a new tool to [https://skins.wmflabs.org/?#/add build new skins]. You can also [https://skins.wmflabs.org/?#/ see] existing [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Skins|skins]]. You can [[mw:User talk:Jdlrobson|give feedback]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-December/094130.html] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Bots using the API no longer watch pages automatically based on account preferences. Setting the <code>watchlist</code> to <code>watch</code> will still work. This is to reduce the size of the watchlist data in the database. [https://phabricator.wikimedia.org/T258108] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto|Scribunto's]] [[:mw:Extension:Scribunto/Lua reference manual#File metadata|file metadata]] now includes length. [https://phabricator.wikimedia.org/T209679] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[:w:en:CSS|CSS]] and [[:w:en:JavaScript|JavaScript]] code pages now have link anchors to [https://patchdemo.wmflabs.org/wikis/40e4795d4448b55a6d8c46ff414bcf78/w/index.php/MediaWiki:En.js#L-125 line numbers]. You can use wikilinks like [[:w:en:MediaWiki:Common.js#L-50]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T29531] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] There was a [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.25|new version]] of MediaWiki last week. You can read [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.25/Changelog|a detailed log]] of all 763 changes. Most of them are very small and will not affect you. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-01-12|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-01-13|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-01-14|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/02|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W02"/> 11 de xaneiro de 2021 ás 15:42 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20950047 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/03|Tech News: 2021-03]] == <section begin="technews-2021-W03"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/03|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.27|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-01-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-01-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-01-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Growth|Growth team]] plans to add features to [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Personalized first day/Newcomer tasks/Experiment analysis, November 2020|get more visitors to edit]] to more Wikipedias. You can help [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translate&group=ext-growthexperiments&language=&filter=&action=translate translating the interface]. * You will be able to read but not to edit Wikimedia Commons for a short time on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210126T07 {{#time:j xg|2021-01-26|en}} at 07:00 (UTC)]. [https://phabricator.wikimedia.org/T271791] * [[m:Special:MyLanguage/MassMessage|MassMessage]] posts could be automatically timestamped in the future. This is because MassMessage senders can now send pages using MassMessage. Pages are more difficult to sign. If there are times when a MassMessage post should not be timestamped you can [[phab:T270435|let the developers know]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/03|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W03"/> 18 de xaneiro de 2021 ás 16:10 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20974628 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/04|Tech News: 2021-04]] == <section begin="technews-2021-W04"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/04|Translations]] are available. '''Problems''' * You will be able to read but not to edit Wikimedia Commons for a short time on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210126T07 {{#time:j xg|2021-01-26|en}} at 07:00 (UTC)]. You will not be able to read or edit [[:wikitech:Main Page|Wikitech]] for a short time on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210128T09 {{#time:j xg|2021-01-28|en}} at 09:00 (UTC)]. [https://phabricator.wikimedia.org/T271791][https://phabricator.wikimedia.org/T272388] '''Changes later this week''' * [[m:WMDE Technical Wishes/Bracket Matching|Bracket matching]] will be added to the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] syntax highlighter on the first wikis. The first wikis are German and Catalan Wikipedia and maybe other Wikimedia wikis. This will happen on 27 January. [https://phabricator.wikimedia.org/T270238] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.28|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-01-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-01-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-01-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/04|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W04"/> 25 de xaneiro de 2021 ás 18:31 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21007423 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/05|Tech News: 2021-05]] == <section begin="technews-2021-W05"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/05|Translations]] are available. '''Problems''' * [[:w:en:IPv6|IPv6 addresses]] were written in lowercase letters in diffs. This caused dead links since [[Special:Contributions|Special:Contributions]] only accepted uppercase letters for the IPs. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T272225] '''Changes later this week''' * You can soon use Wikidata to link to pages on the multilingual Wikisource. [https://phabricator.wikimedia.org/T138332] * Often editors use a "non-breaking space" to make a gap between two items when reading but still show them together. This can be used to avoid a line break. You will now be able to add new ones via the special character tool in the 2010, 2017, and visual editors. The character will be shown in the visual editor as a space with a grey background. [https://phabricator.wikimedia.org/T70429][https://phabricator.wikimedia.org/T96666] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=| Advanced item]] Wikis use [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|abuse filters]] to stop bad edits being made. Filter maintainers can now use syntax like <code>1.2.3.4 - 1.2.3.55</code> as well as the <code>1.2.3.4/27</code> syntax for IP ranges. [https://phabricator.wikimedia.org/T218074] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.29|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-02-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-02-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-02-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[mw:Skin:Minerva Neue|Minerva]] is the skin Wikimedia wikis use for mobile traffic. When a page is protected and you can't edit it you can normally read the source wikicode. This doesn't work on Minerva on mobile devices. This is being fixed. Some text might overlap. This is because your community needs to update [[MediaWiki:Protectedpagetext|MediaWiki:Protectedpagetext]] to work on mobile. You can [[phab:T208827|read more]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Recommendations_for_mobile_friendly_articles_on_Wikimedia_wikis#Inline_styles_should_not_use_properties_that_impact_sizing_and_positioning][https://www.mediawiki.org/wiki/Recommendations_for_mobile_friendly_articles_on_Wikimedia_wikis#Avoid_tables_for_anything_except_data] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[:wikitech:Portal:Cloud VPS|Cloud VPS]] and [[:wikitech:Portal:Toolforge|Toolforge]] will change the IP address they use to contact the wikis. The new IP address will be <code>185.15.56.1</code>. This will happen on February 8. You can [[:wikitech:News/CloudVPS NAT wikis|read more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/05|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W05"/> 1 de febreiro de 2021 ás 22:39 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21033195 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/06|Tech News: 2021-06]] == <section begin="technews-2021-W06"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/06|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps|Wikipedia app]] for Android now has watchlists and talk pages in the app. [https://play.google.com/store/apps/details?id=org.wikipedia] '''Changes later this week''' * You can see edits to chosen pages on [[Special:Watchlist|Special:Watchlist]]. You can add pages to your watchlist on every wiki you like. The [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:GlobalWatchlist|GlobalWatchlist]] extension will come to Meta on 11 February. There you can see entries on watched pages on different wikis on the same page. The new watchlist will be found on [[m:Special:GlobalWatchlist|Special:GlobalWatchlist]] on Meta. You can choose which wikis to watch and other preferences on [[m:Special:GlobalWatchlistSettings|Special:GlobalWatchlistSettings]] on Meta. You can watch up to five wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T260862] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.30|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-02-09|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-02-10|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-02-11|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * When admins [[mw:Special:MyLanguage/Help:Protecting and unprotecting pages|protect]] pages the form will use the [[mw:UX standardization|OOUI look]]. [[Special:Import|Special:Import]] will also get the new look. This will make them easier to use on mobile phones. [https://phabricator.wikimedia.org/T235424][https://phabricator.wikimedia.org/T108792] * Some services will not work for a short period of time from 07:00 UTC on 17 February. There might be problems with new [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|short links]], new translations, new notifications, adding new items to your [[mw:Reading/Reading Lists|reading lists]] or recording [[:w:en:Email#Tracking of sent mail|email bounces]]. This is because of database maintenance. [https://phabricator.wikimedia.org/T273758] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[m:Tech/News/2021/05|Last week]] Tech News reported that the IP address [[:wikitech:Portal:Cloud VPS|Cloud VPS]] and [[:wikitech:Portal:Toolforge|Toolforge]] use to contact the wikis will change on 8 February. This is delayed. It will happen later instead. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/CloudVPS_NAT_wikis] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/06|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W06"/> 8 de febreiro de 2021 ás 17:42 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21082948 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/07|Tech News: 2021-07]] == <section begin="technews-2021-W07"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/07|Translations]] are available. '''Problems''' * There were problems with recent versions of MediaWiki. Because the updates caused problems the developers rolled back to an earlier version. Some updates and new functions will come later than planned. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2021-February/094255.html][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2021-February/094271.html] * Some services will not work for a short period of time from 07:00 UTC on 17 February. There might be problems with new [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|short links]], new translations, new notifications, adding new items to your [[mw:Reading/Reading Lists|reading lists]] or recording [[:w:en:Email#Tracking of sent mail|email bounces]]. This is because of database maintenance. [https://phabricator.wikimedia.org/T273758] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.31|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-02-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-02-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-02-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/07|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W07"/> 15 de febreiro de 2021 ás 17:56 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21105437 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/08|Tech News: 2021-08]] == <div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/08|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The visual editor will now use [[:c:Commons:Structured data/Media search|MediaSearch]] to find images. You can search for images on Commons in the visual editor when you are looking for illustrations. This is to help editors find better images. [https://phabricator.wikimedia.org/T259896] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|syntax highlighter]] now works with more languages: [[:w:en:Futhark (programming language)|Futhark]], [[:w:en:Graphviz|Graphviz]]/[[:w:en:DOT (graph description language)|DOT]], CDDL and AMDGPU. [https://phabricator.wikimedia.org/T274741] '''Problems''' * Editing a [[mw:Special:MyLanguage/Extension:EasyTimeline|timeline]] might have removed all text from it. This was because of a bug and has been fixed. You might need to edit the timeline again for it to show properly. [https://phabricator.wikimedia.org/T274822] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.32|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-02-23|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-02-24|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-02-25|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There is a [[:m:Wikimedia Rust developers user group|user group]] for developers and users interested in working on Wikimedia wikis with the [[:w:en:Rust (programming language)|Rust programming language]]. You can join or tell others who want to make your wiki better in the future. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/08|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div> ---- 23 de febreiro de 2021 ás 00:18 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21134058 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/09|Tech News: 2021-09]] == <div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/09|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Wikis using the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature summary|Growth team tools]] can now show the name of a newcomer's mentor anywhere [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Mentorship/Integrating_mentorship|through a magic word]]. This can be used for welcome messages or userboxes. * A new version of the [[c:Special:MyLanguage/Commons:VideoCutTool|VideoCutTool]] is now available. It enables cropping, trimming, audio disabling, and rotating video content. It is being created as part of the developer outreach programs. '''Problems''' * There was a problem with the [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Job queue|job queue]]. This meant some functions did not save changes and mass messages were delayed. This did not affect wiki edits. [https://phabricator.wikimedia.org/T275437] * Some editors may not be logged in to their accounts automatically in the latest versions of Firefox and Safari. [https://phabricator.wikimedia.org/T226797] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.33|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-03-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-03-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-03-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/09|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div> ---- 1 de marzo de 2021 ás 19:08 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21161722 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/10|Tech News: 2021-10]] == <section begin="technews-2021-W10"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/10|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Content translation/Section translation|Section translation]] now works on Bengali Wikipedia. It helps mobile editors translate sections of articles. It will come to more wikis later. The first focus is active wikis with a smaller number of articles. You can [https://sx.wmflabs.org/index.php/Main_Page test it] and [[mw:Talk:Content translation/Section translation|leave feedback]]. * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:FlaggedRevs|Flagged revisions]] now give admins the review right. [https://phabricator.wikimedia.org/T275293] * When someone links to a Wikipedia article on Twitter this will now show a preview of the article. [https://phabricator.wikimedia.org/T276185] '''Problems''' * Many graphs have [[:w:en:JavaScript|JavaScript]] errors. Graph editors can check their graphs in their browser's developer console after editing. [https://phabricator.wikimedia.org/T275833] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.34|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-03-09|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-03-10|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-03-11|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). * The [[mw:Talk pages project/New discussion|New Discussion]] tool will soon be a new [[mw:Special:MyLanguage/Extension:DiscussionTools|discussion tools]] beta feature for on most Wikipedias. The goal is to make it easier to start new discussions. [https://phabricator.wikimedia.org/T275257] '''Future changes''' * There will be a number of changes to make it easier to work with templates. Some will come to the first wikis in March. Other changes will come to the first wikis in June. This is both for those who use templates and those who create or maintain them. You can [[:m:WMDE Technical Wishes/Templates|read more]]. * [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews|Reference Previews]] will become a default feature on some wikis on 17 March. They will share a setting with [[mw:Page Previews|Page Previews]]. If you prefer the Reference Tooltips or Navigation-Popups gadget you can keep using them. If so Reference Previews won't be shown. [https://phabricator.wikimedia.org/T271206][https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:WMDE_Technical_Wishes/ReferencePreviews] * New JavaScript-based functions will not work in [[:w:en:Internet Explorer 11|Internet Explorer 11]]. This is because Internet Explorer is an old browser that doesn't work with how JavaScript is written today. Everything that works in Internet Explorer 11 today will continue working in Internet Explorer for now. You can [[mw:Compatibility/IE11|read more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/10|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W10"/> 8 de marzo de 2021 ás 17:51 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21175593 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/11|Tech News: 2021-11]] == <section begin="technews-2021-W11"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/11|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Wikis that are part of the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|desktop improvements]] project can now use a new [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Search|search function]]. The desktop improvements and the new search will come to more wikis later. You can also [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements#Deployment plan and timeline|test it early]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Editors who put up banners or change site-wide [[:w:en:JavaScript|JavaScript]] code should use the [https://grafana.wikimedia.org/d/000000566/overview?viewPanel=16&orgId=1 client error graph] to see that their changes has not caused problems. You can [https://diff.wikimedia.org/2021/03/08/sailing-steady%e2%80%8a-%e2%80%8ahow-you-can-help-keep-wikimedia-sites-error-free read more]. [https://phabricator.wikimedia.org/T276296] '''Problems''' * Due to [[phab:T276968|database issues]] the [https://meta.wikimedia.beta.wmflabs.org Wikimedia Beta Cluster] was read-only for over a day. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.34|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-03-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-03-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-03-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * You can add a [[:w:en:Newline|newline]] or [[:w:en:Carriage return|carriage return]] character to a custom signature if you use a template. There is a proposal to not allow them in the future. This is because they can cause formatting problems. [https://www.mediawiki.org/wiki/New_requirements_for_user_signatures#Additional_proposal_(2021)][https://phabricator.wikimedia.org/T272322] * You will be able to read but not edit [[phab:T276899|12 wikis]] for a short period of time on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210323T06 {{#time:j xg|2021-03-23|en}} at 06:00 (UTC)]. This could take 30 minutes but will probably be much faster. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can use [https://quarry.wmflabs.org/ Quarry] for [[:w:en:SQL|SQL]] queries to the [[wikitech:Wiki replicas|Wiki Replicas]]. Cross-database <code>JOINS</code> will no longer work from 23 March. There will be a new field to specify the database to connect to. If you think this affects you and you need help you can [[phab:T268498|post on Phabricator]] or on [[wikitech:Talk:News/Wiki Replicas 2020 Redesign|Wikitech]]. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/PAWS PAWS] and other ways to do [[:w:en:SQL|SQL]] queries to the Wiki Replicas will be affected later. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/Wiki_Replicas_2020_Redesign] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/11|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W11"/> 15 de marzo de 2021 ás 23:23 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21226057 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/12|Tech News: 2021-12]] == <section begin="technews-2021-W12"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/12|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a [[mw:Wikipedia for KaiOS|Wikipedia app]] for [[:w:en:KaiOS|KaiOS]] phones. They don't have a touch screen so readers navigate with the phone keys. There is now a [https://wikimedia.github.io/wikipedia-kaios/sim.html simulator] so you can see what it looks like. * The [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Replying|reply tool]] and [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/New discussion|new discussion tool]] are now available as the "{{int:discussiontools-preference-label}}" [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta feature]] in almost all wikis except German Wikipedia. '''Problems''' * You will be able to read but not edit [[phab:T276899|twelve wikis]] for a short period of time on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210323T06 {{#time:j xg|2021-03-23|{{PAGELANGUAGE}}}} at 06:00 (UTC)]. This can also affect password changes, logging in to new wikis, global renames and changing or confirming emails. This could take 30 minutes but will probably be much faster. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.36|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-03-23|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-03-24|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-03-25|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). * [[:w:en:Syntax highlighting|Syntax highlighting]] colours will change to be easier to read. This will soon come to the [[phab:T276346|first wikis]]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Improved_Color_Scheme_of_Syntax_Highlighting] '''Future changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|Flagged revisions]] will no longer have multiple tags like "tone" or "depth". It will also only have one tier. This was changed because very few wikis used these features and they make the tool difficult to maintain. [https://phabricator.wikimedia.org/T185664][https://phabricator.wikimedia.org/T277883] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Gadgets and user scripts can access variables about the current page in JavaScript. In 2015 this was moved from <code dir=ltr>wg*</code> to <code dir=ltr>mw.config</code>. <code dir=ltr>wg*</code> will soon no longer work. [https://phabricator.wikimedia.org/T72470] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/12|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W12"/> 22 de marzo de 2021 ás 16:53 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21244806 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/13|Tech News: 2021-13]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/13|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Some very old [[:w:en:Web browser|web browsers]] [[:mw:Special:MyLanguage/Compatibility|don’t work]] well with the Wikimedia wikis. Some old code for browsers that used to be supported is being removed. This could cause issues in those browsers. [https://phabricator.wikimedia.org/T277803] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[:m:IRC/Channels#Raw_feeds|IRC recent changes feeds]] have been moved to a new server. Make sure all tools automatically reconnect to <code>irc.wikimedia.org</code> and not to the name of any specific server. Users should also consider switching to the more modern [[:wikitech:Event Platform/EventStreams|EventStreams]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T224579] '''Problems''' * When you move a page that many editors have on their watchlist the history can be split. It might also not be possible to move it again for a while. This is because of a [[:w:en:Job queue|job queue]] problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T278350] * Some translatable pages on Meta could not be edited. This was because of a bug in the translation tool. The new MediaWiki version was delayed because of problems like this. [https://phabricator.wikimedia.org/T278429][https://phabricator.wikimedia.org/T274940] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.37|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-03-30|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-03-31|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-04-01|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/13|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 29 de marzo de 2021 ás 17:31 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21267131 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/14|Tech News: 2021-14]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/14|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Editors can collapse part of an article so you have to click on it to see it. When you click a link to a section inside collapsed content it will now expand to show the section. The browser will scroll down to the section. Previously such links didn't work unless you manually expanded the content first. [https://phabricator.wikimedia.org/T276741] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Citoid|citoid]] [[:w:en:API|API]] will use for example <code>2010-12-XX</code> instead of <code>2010-12</code> for dates with a month but no days. This is because <code>2010-12</code> could be confused with <code>2010-2012</code> instead of <code>December 2010</code>. This is called level 1 instead of level 0 in the [https://www.loc.gov/standards/datetime/ Extended Date/Time Format]. [https://phabricator.wikimedia.org/T132308] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.38|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-04-06|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-04-07|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-04-08|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[:wikitech:PAWS|PAWS]] can now connect to the new [[:wikitech:Wiki Replicas|Wiki Replicas]]. Cross-database <code>JOINS</code> will no longer work from 28 April. There is [[:wikitech:News/Wiki Replicas 2020 Redesign#How should I connect to databases in PAWS?|a new way to connect]] to the databases. Until 28 April both ways to connect to the databases will work. If you think this affects you and you need help you can post [[phab:T268498|on Phabricator]] or on [[wikitech:Talk:News/Wiki Replicas 2020 Redesign|Wikitech]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/14|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 5 de abril de 2021 ás 19:41 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21287348 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/16|Tech News: 2021-16]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/16|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Email to the Wikimedia wikis are handled by groups of Wikimedia editors. These volunteer response teams now use [https://github.com/znuny/Znuny Znuny] instead of [[m:Special:MyLanguage/OTRS|OTRS]]. The functions and interface remain the same. The volunteer administrators will give more details about the next steps soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T279303][https://phabricator.wikimedia.org/T275294] * If you use [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|syntax highlighting]], you can see line numbers in the 2010 and 2017 wikitext editors when editing templates. This is to make it easier to see line breaks or talk about specific lines. Line numbers will soon come to all namespaces. [https://phabricator.wikimedia.org/T267911][https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Line_Numbering][https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:WMDE_Technical_Wishes/Line_Numbering] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Because of a technical change there could be problems with gadgets and scripts that have an edit summary area that looks [https://phab.wmfusercontent.org/file/data/llvdqqnb5zpsfzylbqcg/PHID-FILE-25vs4qowibmtysl7cbml/Screen_Shot_2021-04-06_at_2.34.04_PM.png similar to this one]. If they look strange they should use <code>mw.loader.using('mediawiki.action.edit.styles')</code> to go back to how they looked before. [https://phabricator.wikimedia.org/T278898] * The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.1|latest version]] of MediaWiki came to the Wikimedia wikis last week. There was no Tech News issue last week. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * The user group <code>oversight</code> will be renamed <code>suppress</code>. This is for [[phab:T109327|technical reasons]]. This is the technical name. It doesn't affect what you call the editors with this user right on your wiki. This is planned to happen in two weeks. You can comment [[phab:T112147|in Phabricator]] if you have objections. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/16|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 19 de abril de 2021 ás 16:49 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21356080 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/17|Tech News: 2021-17]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/17|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Templates have parameters that can have specific values. It is possible to suggest values for editors with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TemplateData|TemplateData]]. You can soon see them as a drop-down list in the visual editor. This is to help template users find the right values faster. [https://phabricator.wikimedia.org/T273857][https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/WMDE_Technical_Wishes/Suggested_values_for_template_parameters][https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:WMDE_Technical_Wishes/Suggested_values_for_template_parameters] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-04-27|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-04-28|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-04-29|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/17|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 26 de abril de 2021 ás 21:25 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21391118 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/18|Tech News: 2021-18]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/18|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * [[w:en:Wikipedia:Twinkle|Twinkle]] é um gadget na Wikipédia inglesa. Pode ajudar na manutenção e patrulhamento. Pode [[m:Grants:Project/Rapid/SD0001/Twinkle localisation/Report|agora ser usado em outros wikis]]. Você pode obter Twinkle no seu wiki usando o repositório gitHub [https://github.com/wikimedia-gadgets/twinkle-starter twintle-starter]. '''Problemas''' * A [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|content translation tool]] não funcionou para muitos artigos durante algum tempo. Isto foi por causa de um ''bug''. [https://phabricator.wikimedia.org/T281346] * Algumas coisas não funcionarão por um minuto no dia 5 de maio. Isto vai acontecer [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210505T0600 por volta das 06:00 UTC]. Isto afetará a ferramenta de tradução de conteúdos e as notificações, entre outras coisas. Isto é por causa de um upgrade para evitar acidentes. [https://phabricator.wikimedia.org/T281212] '''Alterações no final desta semana''' * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Reference Previews|Pré-visualizações de referência]] tornar-se-á uma funcionalidade predefinição em vários wikis no dia 5 de maio. Isto é mais tarde do que o planeado devido a algumas mudanças. Pode usá-lo sem usar [[mw:Special:MyLanguage/Page Previews|pré-visualizações de páginas]] se quiser. O plano anterior era ter a preferência de usar ambos ou nenhum. [https://phabricator.wikimedia.org/T271206][https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:WMDE_Technical_Wishes/ReferencePreviews] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.4| nova versão]] do MediaWiki estará em testes wikis e MediaWiki.org de {{#time:j xg|2021-05-04|pt}}. Será em wikis não-Wikipedia e alguns Wikipedias de {{#time:j xg|2021-05-05|pt}}. Será em todos os wikis de {{#time:j xg|2021-05-06|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] As [[:w:pt:CSS|classes de CSS]] $class 1, $class 2 e $class 3 não funcionam para leitores móveis se não tiverem sido especificamente definidas no seu wiki. A partir de junho não trabalharão para os leitores de desktop. Isto pode afetar gadgets e modelos. As classes podem ser definidas em estilos de [[MediaWiki:Common.css]] ou modelo. [https://phabricator.wikimedia.org/T280766] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/18|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 3 de maio de 2021 ás 15:43 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21418010 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/19|Tech News: 2021-19]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/19|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.5|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas wikis de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time:j xg|2021-05-11|pt}}. Esta irá estar nas wikis que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2021-05-12|pt}}. Esta irá estar em todas as wikis a partir de {{#time:j xg|2021-05-13|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * Podes ver em que participantes planeiam trabalhar no [[mw:Wikimedia Hackathon 2021|Wikimedia hackathon]] online de 22 a 23 de maio. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/19|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 10 de maio de 2021 ás 15:10 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21428676 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/20|Tech News: 2021-20]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/20|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new toolbar in [[mw:Talk pages project/Replying|the Reply tool]]. It works in the wikitext source mode. You can enable it in [[Special:Preferences#mw-htmlform-discussion|your preferences]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T276608] [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Replying#13_May_2021] [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/New_discussion#13_May_2021] * Wikimedia [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo mailing lists] are being moved to [[:w:en:GNU Mailman|Mailman 3]]. This is a newer version. For the [[:w:en:Character encoding|character encoding]] to work it will change from <code>[[:w:en:UTF-8|UTF-8]]</code> to <code>utf8mb3</code>. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/IEYQ2HS3LZF2P3DAYMNZYQDGHWPVMTPY/][https://phabricator.wikimedia.org/T282621] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] An [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/14|earlier issue]] of Tech News said that the [[mw:Special:MyLanguage/Citoid|citoid]] [[:w:en:API|API]] would handle dates with a month but no days in a new way. This has been reverted for now. There needs to be more discussion of how it affects different wikis first. [https://phabricator.wikimedia.org/T132308] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] <code>MediaWiki:Pageimages-blacklist</code> will be renamed <code>MediaWiki:Pageimages-denylist</code>. The list can be copied to the new name. It will happen on 19 May for some wikis and 20 May for some wikis. Most wikis don't use it. It lists images that should never be used as thumbnails for articles. [https://phabricator.wikimedia.org/T282626] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-05-18|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-05-19|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-05-20|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/20|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 17 de maio de 2021 ás 13:49 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21464279 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/21|Tech News: 2021-21]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/21|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * O movimento Wikimedia tem usado [[:m:Special:MyLanguage/IRC|IRC]] numa rede chamada [[:w:pt:Freenode|Freenode]]. Houve mudanças em torno de quem controla a rede. [[m:Special:MyLanguage/IRC/Group_Contacts|Os Contactos do Grupo Wikimedia IRC]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikimedia_Forum&type=revision&diff=21476411&oldid=21475994 decidiram] mudar-se para o novo [[:w:pt:Libera Chat|Libera Chat]] em vez disso. Esta não é uma decisão formal para o movimento mover todos os canais, mas a maioria dos canais Wikimedia IRC provavelmente deixará Freenode. Existe um [[:m:IRC/Migrating_to_Libera_Chat|guia de migração]] em curso da Wikimedia [[m:Wikimedia Forum#Freenode (IRC)|sobre este problema]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.7|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas wikis de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time: j "de" F |2021-05-25|pt}}. Esta irá estar nas wikis que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time: j "de" F |2021-05-26|pt}}. Esta irá estar em todas as wikis a partir de {{#time: j "de" F |2021-05-27|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/21|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 24 de maio de 2021 ás 17:07 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21477606 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/22|Tech News: 2021-22]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/22|Traduções]] estão disponíveis. '''Problemas''' * Houve um problema na pele do vetor com o tamanho de texto de categorias e avisos no título da página. Foi arranjado na segunda-feira passada. [https://phabricator.wikimedia.org/T283206] '''Alterações no final desta semana''' * Não há nova versão do MediaWiki esta semana. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/22|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 31 de maio de 2021 ás 17:06 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21516076 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/23|Tech News: 2021-23]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/23|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.9|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas wikis de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time: j "de" F |2021-06-08|pt}}. Esta irá estar nas wikis que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time: j "de" F |2021-06-09|pt}}. Esta irá estar em todas as wikis a partir de {{#time: j "de" F |2021-06-10|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * O movimento Wikimedia usa [[:mw:Special:MyLanguage/Phabricator|Phabricator]] para tarefas técnicas. É aqui que recolhemos sugestões técnicas, bugs e em que desenvolvedores estão a trabalhar. A empresa por trás do Phabricator vai parar de trabalhar nele. Isto não vai mudar nada para o movimento Wikimedia agora. Pode levar a mudanças no futuro. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/YAXOD46INJLAODYYIJUVQWOZFIV54VUI/][https://admin.phacility.com/phame/post/view/11/phacility_is_winding_down_operations/][https://phabricator.wikimedia.org/T283980] * Procurar na Wikipédia encontrará mais resultados em algumas línguas. Isto é principalmente verdade para quando aqueles que procuram não usam o correto [[:w:diacrítico|diacríticos]] porque não são vistos como necessários nessa língua. Por exemplo, procurar <code>Bedusz</code> não encontra <code>Będusz</code> na Wikipédia alemã. A personagem <code>ę</code> não é usada em alemão, pelo que muitos escreveriam <code>e</code> em vez disso. Isto funcionará melhor no futuro em algumas línguas. [https://phabricator.wikimedia.org/T219550] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Os parâmetros simbólicos da CSRF na [[:mw:Special:MyLanguage/API:Main page|API de ação]] de foram alterados em 2014. Os velhos parâmetros de antes de 2014 deixarão de funcionar em breve. Isto pode afetar bots, gadgets e scripts de utilizador que ainda usam os parâmetros antigos. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/IMP43BNCI32C524O5YCUWMQYP4WVBQ2B/][https://phabricator.wikimedia.org/T280806] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/23|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 7 de xuño de 2021 ás 20:03 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21551759 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/24|Tech News: 2021-24]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/24|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * Os utilizadores com sessão registada na ''web'' móvel podem optar por utilizar o [[:mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Advanced mobile contributions|o modo móvel devancimento]] Agora vêem categorias de forma semelhante à dos utilizadores no ambiente de trabalho. Isto significa que alguns ''gadget''s que se têm vindo a candidatar a utilizadores de ''desktop'' também podem funcionar para os utilizadores do site móvel. Se o seu ''wiki'' tiver tais ''gadget''s, você pode decidir ligá-los para o site móvel também. Alguns aparelhos provavelmente precisam de ser arranjados para ficarem bem no telemóvel. [https://phabricator.wikimedia.org/T284763] * As ligações linguísticas no Wikidata funcionam agora para [[:oldwikisource:Main Page|multilingual Wikisource]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T275958] '''Alterações no final desta semana''' * Não há nova versão do MediaWiki esta semana. '''Alterações futuras''' * No futuro [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|não poderemos mostrar o IP]] de editores não registados a todos. Isto é por razões legais. Existe agora um rascunho áspero de como [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#Updates|sondo o IP a quem precisa de o ver]] poderia funcionar. * A Wikipédia alemã, a Wikipédia inglesa e 29 ''wiki''s menores serão lidas apenas por alguns minutos no dia 22 de junho. Está previsto entre as 5h00 e as 5h30 UTC. [https://phabricator.wikimedia.org/T284530] * Todos os ''wiki''s serão lidos apenas por alguns minutos na semana de 28 de junho. Mais informações serão publicadas no ''Tech News'' mais tarde. Também será publicado em ''wiki''s individuais nas próximas semanas. [https://phabricator.wikimedia.org/T281515][https://phabricator.wikimedia.org/T281209] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/24|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 14 de xuño de 2021 ás 20:26 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21587625 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/25|Tech News: 2021-25]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/25|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] O nome do grupo <code>otrs-member</code> é agora <code>vrt-permissions</code>. Isto pode afetar filtros de abuso. [https://phabricator.wikimedia.org/T280615] '''Problemas''' * Poderá ler, mas não editar a Wikipédia alemã, a Wikivoyage Inglesa e 29 ''wiki''s menores durante alguns minutos, no dia 22 de junho. Isto está planeado entre [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210623T0500 5:00 e 5:30 UTC]. [https://phabricator.wikimedia.org/T284530] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.11|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas wikis de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time: j "de" F |2021-06-22|pt}}. Esta irá estar nas wikis que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time: j "de" F |2021-06-23|pt}}. Esta irá estar em todas as wikis a partir de {{#time: j "de" F |2021-06-24|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/25|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 21 de xuño de 2021 ás 15:49 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21593987 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/26|Tech News: 2021-26]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/26|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * ''Wiki''s com o [[mw:Special:MyLanguage/Growth|recursos de crescimento]] agora pode [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configurar as funcionalidades de crescimento diretamente na sua ''wiki'']]. Isto usa a nova página especial <code>Special:EditGrowthConfig</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T285423] * Os Wikisources têm uma nova [[m:Special:MyLanguage/Community Tech/OCR Improvements|ferramenta OCR]]. Se não quiser ver o botão "extrair texto" no Wikisource, pode adicionar <code>.ext-wikisource-ExtractTextWidget { display: none; }</code> à sua [[Special:MyPage/common.css|página common.css]] [https://phabricator.wikimedia.org/T285311] '''Problemas''' *Poderá ler, mas não editar os ''wiki''s Wikimedia por alguns minutos no dia 29 de junho. Está previsto para [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210629T1400 14:00 UTC]. [https://phabricator.wikimedia.org/T281515][https://phabricator.wikimedia.org/T281209] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.12|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time: j "de" F |2021-06-29|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time: j "de" F |2021-06-30|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time: j "de" F |2021-07-01|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * <code>Limite para a formatação de hiperligações para esboços</code>, <code>Tamanho da miniatura</code> e <code>Numerar cabeçalhos automaticamente</code> pode ser definido nas preferências. São caros para manter e poucos editores os usam. Os desenvolvedores planeiam removê-los. Removê-las fará com que as páginas carreguem mais rapidamente. Você pode [[mw:Special:MyLanguage/User:SKim (WMF)/Performance Dependent User Preferences|ler mais e dar ''feedback'']] * Será adicionada uma barra de ferramentas à ferramenta ''[[mw:Talk pages project/Replying|Reply]]'' o modo de origem wikitexto. Isto facilitará a ligação às páginas e ao ''ping'' de outros utilizadores. [https://phabricator.wikimedia.org/T276609][https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Replying#Status_updates] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/26|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 28 de xuño de 2021 ás 16:32 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21653312 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/27|Tech News: 2021-27]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/27|Traduções]] estão disponíveis. '''Novidades de Tecnologia''' * A próxima edição das Novidades de Tecnologia será enviada no dia 19 de julho. '''Alterações recentes''' * [[:wikidata:Q4063270|AutoWikiBrowser]] é uma ferramenta para facilitar as tarefas repetitivas. Agora usa [[:w:pt:JSON|JSON]]. <code>Wikipédia:AutoWikiBrowser/CheckPage</code> mudou-se para <code>Wikipédia:AutoWikiBrowser/CheckPageJSON</code> e <code>Wikipédia:AutoWikiBrowser/Config</code>. <code>Wikipédia:AutoWikiBrowser/CheckPage/Version</code> mudou-se para <code>Wikipédia:AutoWikiBrowser/CheckPage/VersionJSON</code>. A ferramenta será configurada no ''wiki'' para que não tenha de esperar até que a nova versão adicione modelos de exemplos ou correções de expressão regulares. [https://phabricator.wikimedia.org/T241196] '''Problemas''' * O [[m:Special:MyLanguage/InternetArchiveBot|InternetArchiveBot]] ajuda a salvar fontes ''online'' em algumas ''wiki''s. Adiciona-os a [[:w:pt:Wayback Machine|Wayback Machine]] e liga-se a eles lá. Isto é para que não desapareçam se a página a que estava ligada for removida. Atualmente, tem um problema em ligar-se à data errada quando muda páginas de <code>archive.is</code> para <code>web.archive.org</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T283432] '''Alterações no final desta semana''' * A ferramenta para [[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|encontrar, adicionar e remover modelos]] será atualizada. Isto é para facilitar a procura e utilização dos modelos certos. Chegará ao primeiro ''wiki''s no dia 7 de julho. Chegará a mais ''wiki''s ainda este ano. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Removing_a_template_from_a_page_using_the_VisualEditor][https://phabricator.wikimedia.org/T284553] * Não há nova versão do MediaWiki esta semana. '''Alterações futuras''' * Algumas ''wiki''s usam [[m:Special:MyLanguage/Flagged Revisions|Revisões assinaladas]] ou alterações pendentes. Esconde edições de contas novas e não registadas para os leitores até serem patrulhadas. A ação de revisão automática em Revisões Assinaladas deixará de ser registada. Todos os registos antigos de auto-revisão serão removidos. Isto porque cria muitos registos que não são muito úteis. [https://phabricator.wikimedia.org/T285608] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/27|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 5 de xullo de 2021 ás 17:33 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21694636 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/29|Tech News: 2021-29]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/29|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * A ferramenta para [[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|encontrar, adicionar e remover predefinições]] foi atualizada. Isto é para facilitar a procura e utilização de predefinições certos. Era suposto chegar ao primeiro ''wiki''s no dia 7 de julho. Foi adiado para 12 de julho. Chegará a mais ''wiki''s ainda este ano. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Removing_a_template_from_a_page_using_the_VisualEditor][https://phabricator.wikimedia.org/T284553] * [[Special:UnconnectedPages|Special:UnconnectedPages]] lista páginas que não estão ligadas ao Wikidata. Isto ajuda-o a encontrar páginas que possam ser ligadas a itens Wikidata. Algumas páginas não devem estar ligadas à Wikidata. Pode utilizar a palavra mágica <code><nowiki>__EXPECTED_UNCONNECTED_PAGE__</nowiki></code> em páginas que não devem constar da página especial. [https://phabricator.wikimedia.org/T97577] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.15|versão nova]] do MediaWiki estará nas ''wiki''s de teste e MediaWiki.org de {{#time:j xg|2021-07-20|pt}} Estará nas ''wiki''s não-Wikipédia e algumas Wikipédias de {{#time:j xg|2021-07-21|pt}} Estará em todas as ''wiki''s de {{#time:j xg|2021-07-22|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Como os meios de comunicação são estruturados na saída HTML [[:w:pt:Análise sintática (computação)|parser]] Em breve mudará. Isto pode afetar ''bot''s, ''gadget''s, ''script''s de utilizador e extensões. Pode [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/L2UQJRHTFK5YG3IOZEC7JSLH2ZQNZRVU/ ler mais]. Pode testá-lo em [[:testwiki:Main Page|Testwiki]] ou [[:test2wiki:Main Page|Testwiki 2]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Os parâmetros para a forma como obtém [[mw:API:Tokens|''token''s]] na API MediaWiki foram alterados em 2014. À maneira antiga já não funcionará a partir de 1 de setembro. ''Script''s, ''bot''s e ferramentas que usam os parâmetros de antes da mudança de 2014 precisam de ser atualizados. Pode [[phab:T280806#7215377|lá mais]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/29|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 19 de xullo de 2021 ás 15:32 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21755027 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/30|Tech News: 2021-30]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/30|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.14|nova versão]] da MediaWiki chegou as ''wiki''s da Wikimedia na semana anterior. Isto não estava nas Novidades de Tecnologia porque não havia boletim naquela semana. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.16|versão nova]] do MediaWiki estará nas ''wiki''s de teste e MediaWiki.org de {{#time: j "de" F|2021-07-27|pt}}. Estará nas ''wiki''s não-Wikipédia e algumas Wikipédias de {{#time: j "de" F|2021-07-28|pt}} Estará em todas as ''wiki''s de {{#time: j "de" F|2021-07-29|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * Se usar o [[mw:Special:MyLanguage/Skin:MonoBook|Monobook ''skin'']] você pode optar por desligar [[:w:pt:Web design responsivo|''design'' responsivo]] em dispositivos móveis. Isto agora vai funcionar para mais ''skin''s. Se <code>{{int:monobook-responsive-label}}</code> não estiver escolhido, também precisa de desacolhê-lo [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|preferências]] <code>{{int:prefs-skin-responsive}}</code>. Caso contrário, deixará de funcionar. Os administradores de ''interface'' podem automatizar este processo na sua ''wiki''. Pode [[phab:T285991|ler mais]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/30|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 26 de xullo de 2021 ás 21:11 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21771634 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/31|Tech News: 2021-31]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/31|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Se a sua ''wiki'' usar marcação como <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><div class="mw-content-ltr"></nowiki></code></bdi> ou <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><div class="mw-content-rtl"></nowiki></code></bdi> sem o atributo necessário de <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>dir</code></bdi>, então estes não funcionarão mais em 2 semanas. Há uma correção de curto prazo que pode ser adicionada à página local das ''wiki''s Common.css, que é explicada em [[phab:T287701| T287701]]. A partir de agora, todas as utilizações devem incluir todos os atributos, por exemplo: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><div class="mw-content-ltr" dir="ltr" lang="en"></nowiki></code></bdi> ou <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><div class="mw-content-rtl" dir="rtl" lang="he"></nowiki></code></bdi>. Isto também se aplica a algumas outras ''tag''s HTML, tais como <code>span</code> ou <code>code</code>. Pode encontrar exemplos existentes no seu ''wiki'' que precisam de ser atualizados, utilizando as instruções em [[phab:T287701| T287701]]. * Lembrete: A Wikimedia [[m:Special:MyLanguage/IRC/Migrating to Libera Chat|migrou para a rede Libera Chat IRC]], da antiga rede Freenode. A documentação local deve ser atualizada. '''Problemas''' * Na semana passada, todas as ''wiki''s tiveram acesso lento ou sem acesso por 30 minutos. Houve um problema com a geração de listas dinâmicas de artigos no Wikinotícias russo, devido à importação de mais de 200.000 novos artigos ao longo de 3 dias, o que levou a problemas de base de dados. A funcionalidade problemática foi desativada na ''wiki'' e os desenvolvedores estão a discutir se pode ser corrigido corretamente. [https://phabricator.wikimedia.org/T287380][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/2021-07-26_ruwikinews_DynamicPageList] '''Alterações no final desta semana''' * Ao adicionar ''link''s a uma página utilizando [[mw:VisualEditor|Editor Visual]] ou o [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|editor de wikitexto 2017]], [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Disambiguator|páginas de desambiguação]] agora só aparecerão na parte inferior dos resultados da pesquisa. Isto porque os utilizadores não querem muitas vezes ligar-se às páginas de desambiguação. [https://phabricator.wikimedia.org/T285510] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.17|versão nova]] do MediaWiki estará nas ''wiki''s de teste e MediaWiki.org de {{#time: j "de" F|2021-08-03|pt}} Estará nas ''wiki''s não-Wikipédia e algumas Wikipédias de {{#time: j "de" F|2021-08-04|pt}} Estará em todas as ''wiki''s de {{#time: j "de" F|2021-08-05|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * O [[mw:Wikimedia Apps/Team/Android|''app'' da Wikipédia para equipe Android]] está a trabalhar na comunicação na aplicação. Os desenvolvedores estão a trabalhar em como falar com outros editores e receber notificações. Pode [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Communication|ler mais]]. Eles estão à procura de utilizadores que queiram [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Communication/UsertestingJuly2021|testar os planos]]. Qualquer editor que tenha um telefone Android e esteja disposto a descarregar o ''app'' pode fazê-lo. * O [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Recurso Beta]] para {{int:discussiontools-preference-label}} será atualizado nas próximas semanas. Você será capaz de [[mw:Talk pages project/Notifications|subscrever para secções individuais]] numa página de conversação em mais ''wiki''s. Pode testá-lo agora adicionando <code>?dtenable=1</code> ao final do URL da página de conversação ([https://meta.wikimedia.org/wiki/Meta_talk:Sandbox?dtenable=1 exemplo]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Notícias de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das 'Notícias de Tecnologia']] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/31|Traduzir]]• [[m:Tech|Obter Ajuda]]• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou cancelar subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 2 de agosto de 2021 ás 20:47 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21818289 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/32|Tech News: 2021-32]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/32|Traduções]] estão disponíveis. '''Problemas''' * Pode ler, mas não editar 17 ''wiki''s por alguns minutos no dia 10 de agosto. Isto está previsto no [https://zonestamp.toolforge.org/1628571650 05:00 UTC] (02:00 BRT; 06:00 PT). Isto é por causa do trabalho na base de dados. [https://phabricator.wikimedia.org/T287449] '''Alterações no final desta semana''' * O [[wmania:Special:MyLanguage/2021:Hackathon|Wikimania Hackatona]] terá lugar remotamente no dia 13 de agosto, a partir das 5:00 UTC (2:00 BRT; 6:00 PT), durante 24 horas. Pode participar de muitas maneiras. Você ainda pode propor projetos e sessões. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.18|versão nova]] do MediaWiki estará nas ''wiki''s de teste e MediaWiki.org de {{#time: j "de" F|2021-08-10|pt}} Estará nas ''wiki''s não-Wikipédia e algumas Wikipédias de {{#time: j "de" F|2021-08-11|pt}} Estará em todas as ''wiki''s de {{#time: j "de" F|2021-08-12|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] O antigo CSS <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><div class="visualClear"></div></nowiki></code></bdi> não será mais apoiado após 12 de agosto. Em vez disso, as predefinições e páginas devem usar <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><div style="clear:both;"></div></nowiki></code></bdi>. Por favor, ajude a substituir quaisquer utilizações existentes no seu ''wiki''. Existem links de pesquisa global disponíveis em [[phab:T287962|T287962]] '''Alterações futuras''' * [[m:Special:MyLanguage/The Wikipedia Library|A Biblioteca da Wikipédia]] é um local para os editores da Wikipédia acederem a fontes. Existe uma [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TheWikipediaLibrary|extensão]] que tem uma nova função para dizer aos utilizadores quando podem participar. Utilizará notificações. Começará a fazer sinal aos primeiros utilizadores em setembro. Vai ter mais utilizadores mais tarde. [https://phabricator.wikimedia.org/T288070] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] [[w:pt:Vue.js|Vue.js]] será a estrutura [[w:pt:JavaScript|JavaScript]] para MediaWiki no futuro. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/SOZREBYR36PUNFZXMIUBVAIOQI4N7PDU/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Notícias de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das 'Notícias de Tecnologia']] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/32|Traduzir]]• [[m:Tech|Obter Ajuda]]• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou cancelar subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 9 de agosto de 2021 ás 16:21 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21856726 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/33|Tech News: 2021-33]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/33|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * Pode adicionar ''link''s linguísticos na barra lateral no [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|tema do ''Vector'']] novamente. Faça-lo ligando a página a um ''item'' do Wikidata. O novo tema do ''Vector'' moveu as ligações linguísticas, mas o novo seletor de idiomas ainda não pode adicionar ligações linguísticas. [https://phabricator.wikimedia.org/T287206] '''Problemas''' * Ocorreu um problema nas ''wiki''s que usam a extensão ''Translate''. As traduções não foram atualizadas ou foram substituídas pelo texto em inglês. Os problemas foram corrigidos. [https://phabricator.wikimedia.org/T288700][https://phabricator.wikimedia.org/T288683][https://phabricator.wikimedia.org/T288719] '''Alterações no final desta semana''' * Em breve será adicionada uma etiqueta de revisão às edições que adicionam ''link''s às páginas de desambiguação. Isto porque estas ligações são geralmente adicionadas por acidente. A etiqueta permitirá que os editores encontrem facilmente as ligações partidas e as corrijam. Se a sua ''wiki'' não gostar desta funcionalidade, pode ser ocultado. [https://phabricator.wikimedia.org/T287549] *Gostaria de ajudar a melhorar a informação sobre ferramentas? Gostaria de participar ou ajudar a organizar um pequeno encontro virtual para a sua comunidade discutir a lista de ferramentas? Entre em contacto na página de discussão ''[[m:Toolhub/The Quality Signal Sessions|Toolhub Quality Signal Sessions]]''. Também estamos à procura de ''feedback'' [[m:Talk:Toolhub/The Quality Signal Sessions#Discussion topic for "Quality Signal Sessions: The Tool Maintainers edition"|dos mantenedores de ferramentas]] sobre algumas questões específicas. * No passado, as edições para qualquer página do seu espaço de discussão de utilizador ignoraram a sua [[mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications#mute|lista de ''mute'']], por exemplo, subpáginas. A partir desta semana, isto só é verdade para as edições na sua página de discussão. [https://phabricator.wikimedia.org/T288112] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.19|versão nova]] do MediaWiki estará nas ''wiki''s de teste e MediaWiki.org de {{#time: j "de" F|2021-08-17|pt}} Estará nas ''wiki''s não-Wikipédia e algumas Wikipédias de {{#time: j "de" F|2021-08-18|pt}} Estará em todas as ''wiki''s de {{#time: j "de" F|2021-08-19|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Notícias de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das 'Notícias de Tecnologia']] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/33|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou cancelar subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 16 de agosto de 2021 ás 19:28 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21889213 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/34|Tech News: 2021-34]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/34|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * A extensão ''[[mw:Special:MyLanguage/Extension:Score|Score]]'' (''tag'' <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><score></nowiki></code></bdi>) foi re-activada nas ''wiki''s públicas e atualizada para uma versão mais recente. Algumas funcionalidades de pontuação musical podem deixar de funcionar porque a extensão só está ativada em "modo de segurança". A questão da segurança foi corrigida e um [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Score/2021 security advisory|comunicado publicado]]. '''Problemas''' * Poderá ler, mas não editar algumas ''wiki''s durante alguns minutos em {{#time: j "de" F|2021-08-25|pt}}. Isto vai acontecer por volta [https://zonestamp.toolforge.org/1629871217 07:00 PT] (06:00 UTC). Isto é para manutenção de bases de dados. Durante este período, as operações no ''CentralAuth'' também não serão possíveis. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.20|versão nova]] do MediaWiki estará nas ''wiki''s de teste e MediaWiki.org de {{#time: j "de" F|2021-08-24|pt}} Estará nas ''wiki''s não-Wikipédia e algumas Wikipédias de {{#time: j "de" F|2021-08-25|pt}} Estará em todas as ''wiki''s de {{#time: j "de" F|2021-08-26|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Notícias de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Notícias de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/34|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 23 de agosto de 2021 ás 21:59 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21923254 --> == Read-only reminder == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="MassMessage"/> A maintenance operation will be performed on [https://zonestamp.toolforge.org/1629871231 {{#time: l F d H:i e|2021-08-25T06:00|en}}]. It should only last for a few minutes. This will affect your wiki as well as 11 other wikis. During this time, publishing edits will not be possible. Also during this time, operations on the CentralAuth will not be possible (GlobalRenames, changing/confirming e-mail addresses, logging into new wikis, password changes). For more details about the operation and on all impacted services, please check [[phab:T289130|on Phabricator]]. A banner will be displayed 30 minutes before the operation. Please help your community to be aware of this maintenance operation. {{Int:Feedback-thanks-title}}<section end="MassMessage"/> </div> 24 de agosto de 2021 ás 20:35 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21927201 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/35|Tech News: 2021-35]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/35|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * Alguma sintaxe de pontuação musical já não funciona e pode precisar de ser atualizada, pode verificar [[:Category:{{MediaWiki:score-error-category}}]] na sua ''wiki'' para obter uma lista de páginas com erros. '''Problemas''' * As pontuações musicais não foram capazes de renderizar letras em algumas línguas por causa de tipos de letra desaparecidos. Isto foi arranjado agora. Se o seu idioma preferir uma fonte diferente, por favor, apresente um pedido no Phabricator. [https://phabricator.wikimedia.org/T289554] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Os parâmetros para a forma como obtém ''[[mw:API:Tokens|tokens]]'' na MediaWiki API foram alterados em 2014. À maneira antiga já não funcionará a partir de 1 de setembro. ''Script''s, ''bot''s e ferramentas que usam os parâmetros de antes da mudança de 2014 precisam de ser atualizados. Você pode [[phab:T280806#7215377|read mais]] sobre isso. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.21|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas wikis de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time:j xg|2021-08-31|pt}}. Esta irá estar nas wikis que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2021-09-01|pt}}. Esta irá estar em todas as wikis a partir de {{#time:j xg|2021-09-02|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * Poderá ler, mas não editar [[phab:T289660|Commons]] durante alguns minutos em {{#time: j "de" F|2021-09-06|pt}}. Isto vai acontecer por volta [https://zonestamp.toolforge.org/1630818058 07:00 PT] (06:00 UTC). Isto é para manutenção de bases de dados. * Todas as ''wiki''s serão lidos apenas por alguns minutos na semana de 13 de setembro. Mais informações serão publicadas no ''Tech News'' mais tarde. Também será publicado nas ''wiki''s individuais nas próximas semanas. [https://phabricator.wikimedia.org/T287539] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Notícias de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Notícias de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/35|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 30 de agosto de 2021 ás 16:02 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21954810 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/36|Tech News: 2021-36]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/36|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * As ''wiki''s que tem os [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature_summary|recursos de crescimento (Growth)]] implementadas fazem parte dos testes A/B desde a sua implantação, em que alguns recém-chegados não receberam as novas funcionalidades. Agora, todos os recém-chegados em 21 das menores ''wiki''s receberão as funcionalidades. [https://phabricator.wikimedia.org/T289786] '''Alterações no final desta semana''' * Não há nova versão do MediaWiki esta semana. '''Alterações futuras''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Em 2017, a biblioteca jQuery fornecida foi atualizada da versão 1 para 3, com uma camada de compatibilidade. A migração terminará em breve, para que o local seja carregado mais rápido para todos. Se mantiver um ''gadget'' ou ''script'' do utilizador, verifique se tem algum erro JQMIGRATE e corrige-os, ou eles irão quebrar. [https://phabricator.wikimedia.org/T280944][https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/6Z2BVLOBBEC2QP4VV4KOOVQVE52P3HOP/] * No ano passado, a comunidade da Wikipédia em português iniciou uma experiência para tornar o ''login'' obrigatório para edição. O [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Impact report for Login Required Experiment on Portuguese Wikipedia|relatório de impacto]] deste julgamento está pronto. Seguindo em frente, a equipa de Ferramentas Anti-Assédio está à procura de projetos que estejam dispostos a experimentar restringir a edição ip na sua ''wiki'' para uma experiência de curto prazo. [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Login Required Experiment|Saiba mais]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Notícias de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Notícias de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/36|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 6 de setembro de 2021 ás 15:20 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21981010 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/37|Tech News: 2021-37]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/37|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * 45 novas Wikipédias agora têm acesso aos [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature summary|recursos de crescimento]] (Growth). [https://phabricator.wikimedia.org/T289680] * [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Deployment table|A maioria das Wikipédias]] agora têm acesso às funcionalidades de Crescimento (Growth). A equipa de Crescimento [[mw:Special:MyLanguage/Growth/FAQ|a publicação de uma página de Perguntas Frequentes]] sobre as funcionalidades. Esta FAQ traduzível cobre a descrição das funcionalidades, como usá-las, como alterar a configuração, e muito mais. '''Problemas''' * [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Todas as ''wiki''s passarão pelo modo somente leitura]] por alguns minutos no dia 14 de setembro. Está previsto para [https://zonestamp.toolforge.org/1631628002 14:00 UTC] (15:00 PT; 11:00 BRT). [https://phabricator.wikimedia.org/T287539] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.23|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas wikis de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time:j xg|2021-09-14|pt}}. Esta irá estar nas wikis que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2021-09-15|pt}}. Esta irá estar em todas as wikis a partir de {{#time:j xg|2021-09-16|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). * A partir desta semana, a Wikipédia em italiano receberá atualizações semanais de ''software'' às quartas-feiras. Costumava receber as atualizações às quintas-feiras. Devido a esta mudança, os ''bug''s serão notados e corrigidos mais cedo. [https://phabricator.wikimedia.org/T286664] * Você pode adicionar ''link''s de linguagem na barra lateral no [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|novo tema Vector]] novamente. Fá-lo ligando a página a um ''item'' Wikidata. O novo tema do Vector moveu as ligações linguísticas, mas o novo seletor de idiomas ainda não pode adicionar ligações linguísticas. [https://phabricator.wikimedia.org/T287206] * A ferramenta [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|sintaxe]] marca código com cores diferentes. Agora pode destacar 23 novas línguas de código. Além disso, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>golang</code></bdi> pode agora ser usado como um pseudónimo para a [[d:Q37227|linguagem de programação Go]], e um modo especial de <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>output</code></bdi> foi adicionado para mostrar a saída de um programa. [https://phabricator.wikimedia.org/T280117][https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/extensions/SyntaxHighlight_GeSHi/+/715277/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Notícias de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Notícias de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/37|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 13 de setembro de 2021 ás 15:36 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22009517 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/38|Tech News: 2021-38]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/38|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * Os recursos de crescimento (Growth) estão agora implantadas em quase todas as Wikipédias. [[phab:T290582|Para a maioria das pequenas Wikipédias]], as funcionalidades só estão disponíveis para utilizadores experientes, para [[mw:Special:MyLanguage/Growth/FAQ#enable|para testar as funcionalidades]] e [[mw:Special:MyLanguage/Growth/FAQ#config|configure-as]] As funcionalidades estarão disponíveis para os recém-chegados a partir de 20 de setembro de 2021. * O MediaWiki tinha uma funcionalidade que destacava as ligações locais a artigos curtos num estilo diferente. Cada utilizador poderia escolher o tamanho em que seriam destacados "esboços". Esta funcionalidade foi péssima para o desempenho, e após uma consulta, foi removida. [https://phabricator.wikimedia.org/T284917] * Foi feita uma alteração técnica na ''skin'' Monobook para permitir uma manutenção e manutenção mais fáceis. Isto resultou em algumas pequenas alterações no HTML que tornam o HTML do MonoBook consistente com outras ''skin''s. Foram feitos esforços para minimizar o impacto nos editores, mas por favor pingue o utilizador [[m:User:Jon (WMF)|Jon (WMF)]] na ''wiki'' ou no [[phab:T290888|phabricator]] se algum problema for reportado. '''Problemas''' * Houve um problema com a procura na semana passada. Muitos pedidos de pesquisa não funcionaram durante 2 horas devido a um reinício acidental dos servidores de pesquisa. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/2021-09-13_cirrussearch_restart] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.1|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas wikis de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time:j xg|2021-09-21|pt}}. Esta irá estar nas wikis que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2021-09-22|pt}}. Esta irá estar em todas as wikis a partir de {{#time:j xg|2021-09-23|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] A API [[s:Special:ApiHelp/query+proofreadinfo|meta=proofreadpage]] mudou. O parâmetro <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>piprop</nowiki></code></bdi> foi renomeado para $ltr código2. Os utilizadores da API devem atualizar o seu código para evitar avisos de parâmetros não reconhecidos. Os utilizadores de Pywikibot devem fazer atualizar para 6.6.0. [https://phabricator.wikimedia.org/T290585] '''Alterações futuras''' * O [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Replying|ferramenta ''Reply'']] será implantada nas restantes ''wiki''s nas próximas semanas. Atualmente faz parte do "{{int:discussiontools-preference-label}}" em [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|recursos beta]] na maioria das ''wiki''s. Você vai ser capaz de desligá-lo em [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|preferências de edição]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T262331] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] A [[mw:MediaWiki_1.37/Deprecation_of_legacy_API_token_parameters|alteração prezada]] à forma como obtém ''token''s da API foi adiada para 21 de setembro devido a uma incompatibilidade com Pywikibot. Os operadores de ''bot''s que usam Pywikibot podem seguir [[phab:T291202|T291202]] para o progresso numa correção, e deve planear a atualização para 6.6.1 quando for lançado. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Notícias de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Notícias de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/38|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 20 de setembro de 2021 ás 18:32 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22043415 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/39|Tech News: 2021-39]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W39"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/39|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * [[w:pt:iOS|iOS 15]] tem uma nova função chamada [https://support.apple.com/en-us/HT212614 ''Private Relay''] (sítio da Apple). Isto pode ocultar o IP do utilizador quando eles usam navegador [[w:pt:Safari|Safari]]. Isto é como usar uma [[w:pt:Rede privada virtual|VPN]] na medida em que vemos outro endereço IP em vez disso. É ''opt-in'' e apenas para aqueles que pagam extra por [[w:pt:ICloud|iCloud]]. Chegará aos utilizadores do Safari em [[w:pt:OSX|OSX]] mais tarde. Há uma [[phab:T289795|discussão técnica]] sobre o que isto significa para as ''wiki''s da Wikimedia. '''Problemas''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Alguns ''gadget''s e ''script''s de utilizador adicionam itens à parte [[m:Customization:Explaining_skins#Portlets|''portlet''s]] (ferramentas de artigo) da ''skin''. Uma recente alteração ao HTML pode ter feito desses ''link''s um tamanho de letra diferente. Isto pode ser corrigido adicionando a classe CSS <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.vector-menu-dropdown-noicon</code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T291438] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.2|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time:j xg|2021-09-28|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2021-09-29|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time:j xg|2021-09-30|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). * A [[mw:Special:MyLanguage/Onboarding_new_Wikipedians#New_experience|extensão ''GettingStarted'']] foi construída em 2013 e fornece um processo de embarque para novos titulares de contas em algumas versões da Wikipédia. No entanto, as [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature_summary|características de crescimento]] (Growth) desenvolvidos recentemente proporcionam uma melhor experiência de embarque. Uma vez que a grande maioria das Wikipédias tem agora acesso às características de crescimento, o ''GettingStarted'' será desativado a partir de 4 de outubro. [https://phabricator.wikimedia.org/T235752] * Um pequeno número de utilizadores não conseguirá ligar-se as ''wiki''s da Wikimedia após o dia 30 de setembro. Isto porque um antigo [[:w:pt:Certificado raiz|certificado raiz]] deixará de funcionar. Também terão problemas com muitos outros sites. É pouco provável que os utilizadores que atualizaram o seu ''software'' nos últimos cinco anos tenham problemas. Os utilizadores na Europa, África e Ásia são menos propensos a ter problemas imediatos, mesmo que o seu ''software'' seja demasiado antigo. Você pode [[m:Special:MyLanguage/HTTPS/2021 Let's Encrypt root expiry|ler mais]]. * Você pode [[mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications|recimento de notificações]] quando alguém deixa um comentário na página de conversação do utilizador ou o menciona num comentário de página de conversação. Clicar no ''link'' de notificação irá agora levá-lo ao comentário e realçá-lo. Anteriormente, o levou ao topo da secção que continha o comentário. Você pode encontrar [[phab:T282029|mais informações em T282029.]] '''Alterações futuras''' * A [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Replying|ferramenta ''Reply'']] será implantada nas ''wiki''s restantes nas próximas semanas. Atualmente faz parte do "{{int:discussiontools-preference-label}}" em [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|recursos beta]] na maioria das ''wiki''s. Você vai ser capaz de desligá-lo em [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|Preferências de edição]]. [[phab:T288485|Veja a lista de ''wiki''s.]] [https://phabricator.wikimedia.org/T262331] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Notícias de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Notícias de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/39|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2021-W39"/> </div> 27 de setembro de 2021 ás 22:23 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22077885 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/40|Tech News: 2021-40]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/40|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * Uma forma mais eficiente de enviar alterações da Wikidata para as ''wiki''s da Wikimedia que os mostrem foi ativado para as seguintes 10 ''wiki''s: mediawiki.org, italiano, catalão, hebraico e vietnamita, Wikisource em francês e Wikivoyage em inglês, Wikilivros, Wikcionário e Wikinotícias. Se notar algo estranho sobre como as mudanças da Wikidata aparecem nas alterações recentes ou na sua lista de páginas vigiadas nessas ''wiki''s pode [[phab:T48643|informar os desenvolvedores]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.3|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time:j xg|2021-10-05|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2021-10-06|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time:j xg|2021-10-07|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Alguns ''gadget''s e ''bot''s que usam a API para ler o registo do Filtro de Abuso podem quebrar. A propriedade <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>hidden</code></bdi> não dirá mais que uma entrada é <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>implicit</code></bdi> para entradas de registo não reprimidas sobre edições suprimidas. Se o seu ''bot'' precisar de saber isso, faça uma consulta de revisão separada. Além disso, o imóvel terá o valor <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>false</code></bdi> para entradas visíveis; anteriormente, não foi incluído na resposta. [https://phabricator.wikimedia.org/T291718] * Uma forma mais eficiente de enviar alterações da Wikidata para as ''wiki''s da Wikimedia que as mostrem será ativada para ''todas as ''wiki''s de produção''. Se notar algo estranho sobre como as mudanças do Wikidata aparecem em alterações recentes ou na sua lista de páginas vigiadas pode [[phab:T48643|informar os desenvolvedores]] '''Alterações futuras''' * Em breve, você poderá obter notificações entre ''wiki''s no [[mw:Wikimedia Apps/Team/iOS|aplicativo iOS da Wikipédia]]. Também pode receber notificações como notificações ''push''. Mais atualizações de notificação seguirão em versões posteriores. [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Apps/Team/iOS/Notifications#September_2021_update] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] As variáveis JavaScript <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgExtraSignatureNamespaces</code></bdi>, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgLegalTitleChars</code></bdi> e <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgIllegalFileChars</code></bdi> em breve serão removidas do código <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Interface/JavaScript#mw.config|mw.config]]</code></bdi>. Estas não fazem parte das variáveis "estáveis" disponíveis para utilização na ''wiki'' JavaScript. [https://phabricator.wikimedia.org/T292011] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] As variáveis JavaScript <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgCookiePrefix</code></bdi>, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgCookieDomain</code></bdi>, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgCookiePath</code></bdi> e <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgCookieExpiration</code></bdi> em breve serão removidas de mw.config. Os ''script''s devem, em vez disso, utilizar <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw.cookie</code></bdi> do módulo "<bdi lang="zxx" dir="ltr">[[mw:ResourceLoader/Core_modules#mediawiki.cookie|mediawiki.cookie]]</bdi>". [https://phabricator.wikimedia.org/T291760] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Notícias de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Notícias de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/40|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 4 de outubro de 2021 ás 16:32 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22101208 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/41|Tech News: 2021-41]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W41"/><div class="plainlinks"> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/41|Translations]] are available. </div> '''<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Changes later this week</span>''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Recurrent item</span>]] <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-10-12|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-10-13|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-10-14|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]).</span> * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The [[mw:Manual:Table_of_contents#Auto-numbering|"auto-number headings" preference]] is being removed. You can read [[phab:T284921]] for the reasons and discussion. This change was [[m:Tech/News/2021/26|previously]] announced. [[mw:Snippets/Auto-number_headings|A JavaScript snippet]] is available which can be used to create a Gadget on wikis that still want to support auto-numbering.</span> '''<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Meetings</span>''' * Podes participar da reunião sobre melhorias de Desktops. Uma versão de demostração do recurso mais recente será mostrada. O evento será na Terça-feira, dia 12 de outubro pelas 16h. Veja como entrar. <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/41|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div> </div><section end="technews-2021-W41"/> </div> 11 de outubro de 2021 ás 15:31 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22152137 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/42|Tech News: 2021-42]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W42"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/42|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' *[[m:Toolhub|Toolhub]] é um catálogo para facilitar a procura de ferramentas de ''software'' que podem ser usadas para trabalhar nos projetos da Wikimedia. Você pode [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/LF4SSR4QRCKV6NPRFGUAQWUFQISVIPTS/ ler mais]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.5|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time: j "de" F|2021-10-19|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time: j "de" F|2021-10-20|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time: j "de" F|2021-10-21|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * Os desenvolvedores do aplicativo no Android, [[mw:Wikimedia Apps/Team/Android|Wikipédia]] estão a trabalhar [[mw:Wikimedia Apps/Team/Android/Communication|comunicação no ''app'']]. Agora pode responder a perguntas numa [[mw:Wikimedia Apps/Team/Android/Communication/UsertestingOctober2021|pesquisa]] para ajudar no desenvolvimento. * 3 a 5% dos editores podem ser bloqueados nos próximos meses. Isto é por causa de um novo serviço no Safari, que é semelhante a um [[w:pt:Proxy|''proxy'']] ou a [[w:pt:VPN|VPN]] . Chama-se ''iCloud Private Relay''. Há uma [[m:Special:MyLanguage/Apple iCloud Private Relay|discussão sobre isso]] no Meta. O objetivo é aprender o que o ''iCloud Private Relay'' pode significar para as comunidades. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise|Wikimedia Enterprise]] é uma nova [[w:pt:API|API]] para aqueles que utilizam muita informação dos projetos da Wikimedia em outros sites. É uma forma de fazer com que os grandes utilizadores comerciais paguem pelos dados. Em breve haverá uma cópia do conjunto de dados da Wikimedia Enterprise. Pode [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-ambassadors@lists.wikimedia.org/message/B2AX6PWH5MBKB4L63NFZY3ADBQG7MSBA/ ler mais]. Você também pode fazer perguntas à equipa [https://wikimedia.zoom.us/j/88994018553 no Zoom] em [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=15&min=00&sec=0&day=22&month=10&year=2021 22 de outubro às 15:00 UTC (12:00 BRT; 16:00 PT)]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/42|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2021-W42"/> </div> 18 de outubro de 2021 ás 20:54 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22176877 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/43|Tech News: 2021-43]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W43"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/43|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * O [[m:Special:MyLanguage/Coolest_Tool_Award|''Coolest Tool Award 2021'']] está à procura de nomeações. Você pode recomendar ferramentas até 27 de outubro. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.6|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time: j "de" F|2021-10-26|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time: j "de" F|2021-10-27|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time: j "de" F|2021-10-28|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' *[[m:Special:MyLanguage/Help:Diff|As páginas de diferenças entre edições]] (diff) terão uma melhor experiência de cópia e colagem. [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Copy paste diffs|As alterações]] permitirão que o texto no diff para antes e depois seja tratado como colunas separadas e removerá qualquer sintaxe indesejada. [https://phabricator.wikimedia.org/T192526] * A versão das [[w:pt:Liberation (tipografia)|tipografias ''Liberation'']] as utilizações em ficheiros SVG serão atualizadas. Só novas miniaturas serão afetadas. ''Liberation Sans Narrow'' não vai mudar. [https://phabricator.wikimedia.org/T253600] '''Reuniões''' * Pode participar de uma reunião sobre a [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Pesquisa de desejos comunitários]]. Serão mostradas notícias sobre os desejos [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Warn when linking to disambiguation pages|disambiguação]] e os [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Real Time Preview for Wikitext|desejos em tempo real]] serão mostradas. O evento terá lugar na quarta-feira, 27 de outubro, às 14h30 UTC (11h30 BRT; 15h30 PT). [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates/Talk to Us|Veja como entrar]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/43|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2021-W43"/> </div> 25 de outubro de 2021 ás 20:08 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22232718 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/44|Tech News: 2021-44]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W44"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/44|traduções]]. '''Alterações recentes''' * Existe um limite para a quantidade de ''e-mail''s que um utilizador pode enviar diariamente. Este limite é agora global em vez de por ''wiki''. Esta mudança é para evitar abusos. [https://phabricator.wikimedia.org/T293866] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.7|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time: j "de" F|2021-11-02|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time: j "de" F|2021-11-03|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time: j "de" F|2021-11-04|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/44|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2021-W44"/> </div> 1 de novembro de 2021 ás 20:28 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22269406 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/45|Tech News: 2021-45]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W45"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/45|traduções]]. '''Alterações recentes''' * Os editores de IP móveis podem agora receber avisos de aviso indicando que têm uma mensagem de página de conversa no sítio móvel (semelhante aos ''banners'' laranja disponíveis na área de trabalho). Estes avisos serão exibidos em todas as páginas fora do espaço de nome principal e sempre que o utilizador tentar editar. O aviso na área de trabalho tem agora uma cor ligeiramente diferente. [https://phabricator.wikimedia.org/T284642][https://phabricator.wikimedia.org/T278105] '''Alterações no final desta semana''' * [[phab:T294321|Wikidata será somente leitura]] por alguns minutos no dia 11 de novembro. Isto vai acontecer por volta de [https://zonestamp.toolforge.org/1636610400 06:00 UTC] (03:00 BRT; 07:00 PT). Isto é para manutenção de bases de dados. [https://phabricator.wikimedia.org/T294321] * Não há nova versão do MediaWiki esta semana. '''Alterações futuras''' * No futuro, os editores não registados receberão uma identidade que não seja o seu [[:w:pt:endereço IP|endereço IP]]. Isto é por razões legais. Um novo direito de utilizador permitirá aos editores que precisam de conhecer os IPs de contas não registadas para combater o vandalismo, ''spam'' e assédio, ver o IP. Você pode ler as [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|sugestões para como essa identidade poderia funcionar]] e a [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|discussão na página de discussão]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/45|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2021-W45"/> </div> 8 de novembro de 2021 ás 20:36 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22311003 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/46|Tech News: 2021-46]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W46"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/46|traduções]]. '''Alterações recentes''' * A maioria dos [[c:Special:MyLanguage/Commons:Maximum_file_size#MAXTHUMB|''upload''s de ficheiros]] que tinham mensagens como "<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>stashfailed</code></bdi>" ou "<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>DBQueryError</code></bdi>" foram agora corrigidos. Está disponível um [[wikitech:Incident documentation/2021-11-04 large file upload timeouts|relatório do incidente]]. '''Problemas''' * Por vezes, as edições feitas no iOS utilizando o editor visual guardam grupos de números como ligações de números de telefone, devido a uma funcionalidade no sistema operativo. Este problema está sob investigação. [https://phabricator.wikimedia.org/T116525] * Houve um problema com a procura na semana passada. Muitos pedidos de pesquisa não funcionaram durante 2 horas devido a um erro de configuração. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/2021-11-10_cirrussearch_commonsfile_outage] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.9|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time: j "de" F|2021-11-16|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time: j "de" F|2021-11-17|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time: j "de" F|2021-11-18|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/46|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2021-W46"/> </div> 15 de novembro de 2021 ás 22:07 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22338097 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/47|Tech News: 2021-47]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W47"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/47|traduções]]. '''Alterações no final desta semana''' * Não há nova versão do MediaWiki esta semana. *O diálogo da predefinição no Editor Visual e no [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|novo modo wikitexto]] Beta será [[m:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|bastante melhorado]] em [[phab:T286992|algumas ''wiki''s]]. O seu [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|''feedback'' é bem-vindo]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/47|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2021-W47"/> </div> 22 de novembro de 2021 ás 20:03 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22366010 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/48|Tech News: 2021-48]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W48"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/48|traduções]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.11|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas wikis de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time: j "de" F|2021-11-30|pt}}. Esta irá estar nas wikis que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time: j "de" F|2021-12-01|pt}}. Esta irá estar em todas as wikis a partir de {{#time: j "de" F|2021-12-02|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/48|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2021-W48"/> </div> 29 de novembro de 2021 ás 21:15 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22375666 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/49|Tech News: 2021-49]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W49"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/49|traduções]]. '''Problemas''' * O MediaWiki 1.38-wmf.11 estava agendado para ser lançado em algumas ''wiki''s na semana passada. A implantação foi adiada devido a problemas inesperados. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.12|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time: j "de" F|2021-12-07|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time: j "de" F|2021-12-08|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time: j "de" F|2021-12-09|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). * Em todas as Wikipédias, um Painel de Mentores está agora disponível em <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>Special:MentorDashboard</nowiki></code></bdi>. Permite que os mentores registados, que cuidam dos primeiros passos dos recém-chegados, monitorizem a atividade dos recém-chegados. Faz parte do [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature summary|Recursos de Crescimento]]. (Growth) Você pode aprender mais sobre [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Communities/How_to_configure_the_mentors%27_list|ativar a lista de mentores]] na sua ''wiki'' e sobre [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Mentor dashboard|o projeto do painel de mentores]] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] O antecessor da atual [[mw:API|MediaWiki Action API]] (que foi criada em 2008), <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>action=ajax</nowiki></code></bdi>, será removida esta semana. Quaisquer ''script''s ou ''bot''s que o utilizem terão de mudar para o módulo API correspondente. [https://phabricator.wikimedia.org/T42786] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Um antigo módulo ResourceLoader, $ltr-código-jqjs, que foi depreciado em 2016, será removido esta semana. Quaisquer ''script''s ou ''bot''s que o utilizem terão de mudar para <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>mediawiki.storage</nowiki></code></bdi> em vez disso. [https://phabricator.wikimedia.org/T143034] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/49|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2021-W49"/> </div> 6 de decembro de 2021 ás 21:59 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22413926 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/50|Tech News: 2021-50]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W50"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/50|traduções]]. '''Alterações recentes''' * Existem agora o padrão [[m:Special:MyLanguage/Help:Namespace#Other_namespace_aliases|aliases curtas]] para o namespace "Projeto:" na maioria das ''wiki''s. Por exemplo, nas ''wiki''s do Wikilivros, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>[[WB:]]</nowiki></code></bdi> irá para o padrão de linguagem local para o namespace <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>[[Project:]]</nowiki></code></bdi>. Esta mudança destina-se a ajudar as comunidades mais pequenas a terem fácil acesso a esta funcionalidade. Pseudónimos locais adicionais ainda podem ser solicitados através [[m:Special:MyLanguage/Requesting wiki configuration changes|o processo habitual]] [https://phabricator.wikimedia.org/T293839] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.13|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time: j "de" F|2021-12-14|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time: j "de" F|2021-12-15|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time: j "de" F|2021-12-16|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/50|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2021-W50"/> </div> 13 de decembro de 2021 ás 22:27 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22441074 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/51|Tech News: 2021-51]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W51"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/51|traduções]]. '''Novidades de Tecnologia''' * Por causa dos [[w:en:Christmas and holiday season|feriados]] a próxima edição das novidades de tecnologia será enviada no dia 10 de janeiro de 2022. '''Alterações recentes''' * As consultas feitas pela extensão DynamicPageList (<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><DynamicPageList></nowiki></code></bdi>) só podem ser executadas durante 10 segundos e erros se demorarem mais tempo. Isto é em resposta a múltiplas interrupções em que consultas de longa duração causaram uma paragem em todos as ''wiki''s. [https://phabricator.wikimedia.org/T287380#7575719] '''Alterações no final desta semana''' * Não há nova versão do MediaWiki esta semana. '''Alterações futuras''' * Os desenvolvedores do aplicativo iOS da Wikipédia estão à procura de testadores que editam em vários idiomas. Você pode [[mw:Wikimedia Apps/Team/iOS/202112 testing|lá mais e informá-los se você está interessado]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] O Wikimedia [[wikitech:Portal:Cloud VPS|Cloud VPS]] acolhe projetos técnicos para o movimento Wikimedia. Os desenvolvedores precisam [[wikitech:News/Cloud VPS 2021 Purge|clamar projetos]] que usam. Isto porque os projetos antigos e não reutilizados são removidos uma vez por ano. Os projetos não reclamados podem ser encerrados a partir de fevereiro. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/2B7KYL5VLQNHGQQHMYLW7KTUKXKAYY3T/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/51|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2021-W51"/> </div> 20 de decembro de 2021 ás 22:06 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22465395 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/02|Tech News: 2022-02]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W02"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/02|traduções]]. '''Alterações recentes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Foi adicionada uma variável de <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>oauth_consumer</code></bdi> ao [[mw:Special:MyLanguage/AbuseFilter|Filtro de Abusos]] para permitir a identificação de alterações feitas por ferramentas específicas. [https://phabricator.wikimedia.org/T298281] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Os ''gadget''s são [[mw:Special:MyLanguage/ResourceLoader/Migration_guide_(users)#Package_Gadgets|agora capazes de incluir diretamente as páginas JSON]]. Isto significa que alguns ''gadget''s podem agora ser configurados por administradores sem precisar da permissão do administrador de interface, como é o caso do ''gadget'' Geonotice. [https://phabricator.wikimedia.org/T198758] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Os ''gadget''s [[mw:Extension:Gadgets#Options|podem agora especificar as ações da página]] nas quais estão disponíveis. Por exemplo, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>|actions=edit,history</code></bdi> carregará um ''gadget'' apenas durante a edição e nas páginas de história. [https://phabricator.wikimedia.org/T63007] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Os ''gadget''s podem agora ser carregados a pedido com o parâmetro URL de <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>withgadget</code></bdi>. Isto pode ser usado para substituir [[mw:Special:MyLanguage/Snippets/Load JS and CSS by URL|um corte anterior]] que normalmente se parece com <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>withJS</code></bdi> ou <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>withCSS</code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T29766] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Nas ''wiki''s onde [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Communities/How to configure the mentors' list|o sistema de Mentoria está configurado]], agora pode usar a API de Ação para obter uma lista de [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Mentor_dashboard|mentores]] pupilos. [https://phabricator.wikimedia.org/T291966] * O título na página principal agora pode ser configurado usando <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Mainpage-title-loggedin]]</span> para usuários conectados e <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Mainpage-title]]</span> para usuários conectados. Qualquer CSS que tenha sido usado anteriormente para ocultar o título deve ser removido. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Small_wiki_toolkits/Starter_kit/Main_page_customization#hide-heading] [https://phabricator.wikimedia.org/T298715] * Quatro páginas especiais (e suas contrapartes de API) agora têm um tempo máximo de execução de consulta de banco de dados de 30 segundos. Estas páginas especiais são: mudanças recentes, páginas vigiadas, contribuições e registro. Essa mudança ajudará no desempenho e estabilidade do site. Você pode ler [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/IPJNO75HYAQWIGTHI5LJHTDVLVOC4LJP/ mais detalhes sobre essa mudança] incluindo algumas soluções possíveis se isso afetar seus fluxos de trabalho. [https://phabricator.wikimedia.org/T297708] * O [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Sticky Header|cabeçalho fixo]] foi implantado para 50% dos usuários conectados em [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Frequently asked questions#pilot-wikis|mais de 10 ''wiki''s]]. Isso faz parte do [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Melhorias da área de trabalho]]. Veja [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Participate|como participar do projeto]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.17|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time: j "de" F|2022-01-11|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time: j "de" F|2022-01-12|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time: j "de" F|2022-01-13|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). '''Eventos''' * A [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022|Pesquisa de desejos da comunidade 2022]] começa. Todos os contribuintes para os projetos Wikimedia podem propor ferramentas e melhorias na plataforma. A fase de proposta ocorre a partir de {{#time:j xg|2022-01-10|pt}} às 18:00 UTC (15:00 BRT; 19:00 PT) para {{#time:j xg|2022-01-23|pt}} às 18:00 UTC (15:00 BRT; 19:00 PT). [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey/FAQ|Saiba mais]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/02|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W02"/> </div> 11 de xaneiro de 2022 ás 01:23 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22562156 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/03|Tech News: 2022-03]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W03"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/03|traduções]]. '''Alterações recentes''' * Ao utilizar [[mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor|WikiEditor]] (também conhecido como o editor wikitexto de 2010), as pessoas verão agora um aviso se ligarem às páginas de desambiguação. Se clicar em "{{int:Disambiguator-review-link}}" no aviso, pedir-lhe-á para corrigir o link para um termo mais específico. Você pode [[m:Community Wishlist Survey 2021/Warn when linking to disambiguation pages#Jan 12, 2021: Turning on the changes for all Wikis|ler mais informações]] sobre este item preenchido da lista de desejos da comunidade de 2021. * Você pode [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#subscribe|subscrever automaticamente todas as discussões da página de conversação]] que você começa ou comenta ao usar [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Feature summary|DiscussionTools]]. Receberá [[mw:Special:MyLanguage/Notifications|notificações]] quando outro editor responder. Isto está disponível na maioria dos ''wiki''s. Vá para suas [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|Preferências]] e ative "{{int:discussiontools-preference-autotopicsub}}". [https://phabricator.wikimedia.org/T263819] * Quando solicitado para criar uma nova página ou secção de página de conversação, os campos de entrada podem ser [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Creating_pages_with_preloaded_text|"pré-carregado" com algum texto]]. Esta funcionalidade está agora limitada às páginas wikitexto. Isto é para que os utilizadores não possam ser enganados a fazer edições maliciosas. Há uma discussão sobre [[phab:T297725|se esta funcionalidade deve ser re-habilitada]] para alguns tipos de conteúdo. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.18|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2022-01-18|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2022-01-19|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time:j "de" F|2022-01-20|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). '''Eventos''' * A [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022|Pesquisa de desejos da comunidade 2022]] continua. Todos os contribuintes para os projetos da Wikimedia podem propor ferramentas e melhorias na plataforma. A fase de proposta decorre de {{#time:j "de" F|2022-01-10|pt}} às 18:00 UTC (15:00 BRT; 19:00 PT) para {{#time:j "de" F|2022-01-23|pt}} às 18:00 UTC (15:00 BRT; 19:00 PT). [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey/FAQ|Saiba mais]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/03|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W03"/> </div> 17 de xaneiro de 2022 ás 19:55 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22620285 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/04|Tech News: 2022-04]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W04"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/04|traduções]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.19|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2022-01-25|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2022-01-26|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time:j "de" F|2022-01-27|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). * As seguintes línguas podem agora ser usadas com [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|''syntax highlighting'']] BDD, Elpi, LilyPond, Maxima, Rita, Savi, Sed, Sophia, Spice, . SRCINFO. * Agora pode aceder à sua lista de páginas vigiadas de fora do ''menu'' de utilizador na [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|''skin'' do novo Vector]]. O ''link'' da lista de páginas vigiadas aparece ao lado dos ícones de notificação se estiver no topo da página. [https://phabricator.wikimedia.org/T289619] '''Eventos''' * Pode ver os resultados do [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|Coolest Tool Award 2021]] e saiba mais sobre 14 ferramentas que foram selecionadas este ano. * Pode [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey/Help_us|traduzir, promover]], ou comentar [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Proposals|nas propostas]] da Pesquisa de desejos comunitários. A votação começará em {{#time:j "de" F|2022-01-28|pt}} '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/04|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W04"/> </div> 24 de xaneiro de 2022 ás 21:38 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22644148 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/05|Tech News: 2022-05]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W05"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/05|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] If a gadget should support the new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>?withgadget</code></bdi> URL parameter that was [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/02|announced]] 3 weeks ago, then it must now also specify <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>supportsUrlLoad</code></bdi> in the gadget definition ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets#supportsUrlLoad|documentation]]). [https://phabricator.wikimedia.org/T29766] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-02-01|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-02-02|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-02-03|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * A change that was [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/16|announced]] last year was delayed. It is now ready to move ahead: ** The user group <code>oversight</code> will be renamed <code>suppress</code>. This is for [[phab:T109327|technical reasons]]. This is the technical name. It doesn't affect what you call the editors with this user right on your wiki. This is planned to happen in three weeks. You can comment [[phab:T112147|in Phabricator]] if you have objections. As usual, these labels can be translated on translatewiki ([[phab:T112147|direct links are available]]) or by administrators on your wiki. '''Events''' * You can vote on proposals in the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022|Community Wishlist Survey]] between 28 January and 11 February. The survey decides what the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech team]] will work on. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/05|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W05"/> </div> 31 de xaneiro de 2022 ás 17:42 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22721804 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/06|Tech News: 2022-06]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W06"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/06|traduções]]. '''Alterações recentes''' * A Wikipédia em inglês criou recentemente um ''gadget'' para o modo escuro. Pode capacitá-lo lá, ou pedir ajuda a um [[m:Special:MyLanguage/Interface administrators|administrador do interface]] para o configurar no sua ''wiki'' ([[w:en:Wikipedia:Dark mode (gadget)|instruções e captura de tela]]). * As contagens de categorias às vezes estão erradas. Serão agora completamente recontados no início de cada mês. [https://phabricator.wikimedia.org/T299823] '''Problemas''' * Uma alteração de código na semana passada para corrigir um ''bug'' com ''[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Live preview|Live Preview]]'' pode ter causado problemas com alguns dispositivos locais e ''script''s de utilizador. Qualquer código com comportamento específico da ''skin'' para <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>vector</code></bdi> deve ser atualizado para verificar também se <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>vector-2022</code></bdi>. [[phab:T300987|Um trecho de código, pesquisa global e exemplo estão disponíveis]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.21|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2022-02-08|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2022-02-09|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time:j "de" F|2022-02-10|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/06|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W06"/> </div> 7 de febreiro de 2022 ás 21:16 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22765948 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/07|Tech News: 2022-07]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W07"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/07|traduções]]. '''Alterações recentes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Purge|Purgar]] uma página de categoria com menos de 5.000 membros irá agora recontá-la completamente. Isto permitirá que os editores corrijam contagens incorretas quando está errada. [https://phabricator.wikimedia.org/T85696] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.22|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-02-15|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-02-16|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-02-17|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Na extensão [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|Filtro de Abusos]], a função <code dir=ltr>rmspecials()</code> foi atualizada para que não remova o caractere "espaço". As ''wiki''s são aconselhadas a embrulhar todos os usos de <code dir=ltr>rmspecials()</code> com <code dir=ltr>rmwhitespace()</code> sempre que necessário para manter o comportamento dos filtros inalterado. Pode utilizar a função de pesquisa em [[Special:AbuseFilter]] para localizar a sua utilização. [https://phabricator.wikimedia.org/T263024] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/07|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W07"/> </div> 14 de febreiro de 2022 ás 19:18 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22821788 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/08|Tech News: 2022-08]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W08"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/08|traduções]]. '''Alterações recentes''' * [[Special:Nuke|Special:Nuke]] irá agora fornecer as razões padrão de eliminação (editável em <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Deletereason-dropdown]]</bdi>) para usar quando as páginas de eliminação em massa. Este foi [[m:Community Wishlist Survey 2022/Admins and patrollers/Mass-delete to offer drop-down of standard reasons, or templated reasons.|pedido na Pesquisa de desejos comunitários de 2022]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T25020] * Na Wikipédia, todas as novas contas recebem agora o [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature_summary|Recursos de crescimento]] (Growth) por padrão ao criar uma conta. As comunidades são encorajadas a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Account_creation|atualizar os seus recursos de ajuda]]. Anteriormente, apenas 80% das novas contas obteriam os recursos de crescimento. Algumas Wikipédias continuam a não ser afetadas por esta mudança. [https://phabricator.wikimedia.org/T301820] * Agora pode evitar que imagens específicas que são usadas numa página apareçam em outros locais, tais como dentro de pré-visualizações de página ou resultados de pesquisa. Isto é feito com a marcação <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>class=notpageimage</nowiki></code></bdi>. Por exemplo, <code><nowiki>[[File:Exemplo.png|class=notpageimage]]</nowiki></code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T301588] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] Houve uma alteração para o HTML das páginas Special:Contributions, Special:MergeHistory e History, para apoiar o agrupamento de alterações por data na [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Minerva_Neue|''skin'' móvel]] Embora improvável, isto pode afetar ''gadget''s e ''script''s de utilizador. A [[phab:T298638|lista de todas as alterações HTML]] está no Phabricator. '''Eventos''' * [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Results|Os resultados da Pesquisa de desejos comunitários]] foram publicados. Está também disponível a [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates/2022 results#leaderboard|se de propostas prioritárias]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.23|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-02-22|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-02-23|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-02-24|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * O ''software'' para reproduzir vídeos e ficheiros áudio em páginas mudará em breve em todas as ''wiki''s. O antigo ''player'' será removido. Alguns ''player''s de áudio tornar-se-ão mais amplos após esta mudança. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TimedMediaHandler/VideoJS_Player|O novo ''player'']] tem sido uma característica beta há mais de quatro anos. [https://phabricator.wikimedia.org/T100106][https://phabricator.wikimedia.org/T248418] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] O sistema operativo subjacente da Toolforge está a ser atualizado. Se mantiver alguma ferramenta lá, existem duas opções para migrar as suas ferramentas para o novo sistema. Existem [[wikitech:News/Toolforge Stretch deprecation|detalhes, prazos e instruções]] na Wikitech. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/cloud-announce@lists.wikimedia.org/thread/EPJFISC52T7OOEFH5YYMZNL57O4VGSPR/] * Os administradores terão em breve [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/(Un)delete associated talk page|a opção de eliminar/restaurar]] a página de "discussão" associada quando estiverem a eliminar uma determinada página. Um ponto final da API com esta opção também estará disponível. Este foi [[m:Community Wishlist Survey 2021/Admins and patrollers/(Un)delete associated talk page|um pedido da Pesquisa de desejos comunitários de 2021]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/08|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W08"/> </div> 21 de febreiro de 2022 ás 19:12 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22847768 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|Tech News: 2022-09]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W09"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|traduções]]. '''Alterações recentes''' * Ao pesquisar por edições para [[mw:Special:MyLanguage/Help:Tags|alterar etiquetas]], por exemplo, no histórico de páginas ou contribuições dos utilizadores, existe agora uma lista de possíveis etiquetas. Este foi [[m:Community Wishlist Survey 2022/Miscellaneous/Improve plain-text change tag selector|a pedido na Pesquisa de desejos comunitários 2022]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T27909] * Os mentores que usam o [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Mentor_dashboard|painel do mentor]] (Recurso de crescimento) vai agora ver os recém-chegados atribuídos a eles que fizeram pelo menos uma edição, até 200 edições. Anteriormente, todos os recém-chegados atribuídos ao mentor eram visíveis no painel de instrumentos, mesmo os que não tinham qualquer edição ou que fizessem centenas de edições. Os mentores ainda podem alterar estes valores usando os filtros no seu painel de instrumentos. Além disso, a última escolha dos filtros será agora guardada. [https://phabricator.wikimedia.org/T301268][https://phabricator.wikimedia.org/T294460] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] O grupo de utilizadores <code>oversight</code> foi renomeada para <code>suppress</code>. Isto é por [[phab:T109327|razões técnicas]]. Pode ser necessário atualizar quaisquer referências locais ao nome antigo, por exemplo, ''gadget''s, ''link''s para Special:Listusers ou utilizações de [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic_words|NUMBERINGROUP]]. '''Problemas''' * A recente alteração ao HTML das páginas de [[mw:Special:MyLanguage/Help:Tracking changes|mudanças recentes]] causou alguns problemas aos leitores de ecrã. Isto está a ser arranjado. [https://phabricator.wikimedia.org/T298638] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.24|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-03-01|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-03-02|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-03-03|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * Trabalhar com modelos tornar-se-á mais fácil. [[m:WMDE_Technical_Wishes/Templates| Várias melhorias]] estão previstas para 9 de março na maioria das ''wiki''s e a 16 de março na Wikipédia em inglês. As melhorias incluem: correspondência de colchetes, sintaxe realçando cores, encontrando e inserindo modelos, e funcionalidades de editor visual relacionadas. * Se você é um desenvolvedor de predefinições ou um administrador de interface, e você está intencionalmente substituindo ou usando os estilos CSS padrão de caixas de ''feedback'' do utilizador (as classes: <code dir=ltr>successbox, messagebox, errorbox, warningbox</code>), por favor, note que estas classes e CSS associados serão brevemente removidos do núcleo do MediaWiki. Isto é para prevenir problemas quando os mesmos nomes de classe também são usados em uma ''wiki''. Por favor, avise-nos comentando [[phab:T300314]] se acha que pode ser afetado. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W09"/> </div> 28 de febreiro de 2022 ás 23:00 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22902593 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/10|Tech News: 2022-10]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W10"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/10|traduções]]. '''Problemas''' * Houve um problema com alguns rótulos de interface na semana passada. Será arranjado esta semana. Esta mudança fez parte do trabalho em curso para simplificar o suporte para ''skin''s que não têm manutenção ativa. [https://phabricator.wikimedia.org/T301203] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.25|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-03-08|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-03-09|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-03-10|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/10|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W10"/> </div> 7 de marzo de 2022 ás 21:16 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22958074 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/11|Tech News: 2022-11]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W11"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/11|traduções]]. '''Alterações recentes''' * No aplicativo Android da Wikipédia [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia_Apps/Team/Android/Communication#Updates|agora é possível]] alterar a barra de ferramentas na parte inferior para que as ferramentas que usa mais frequentemente sejam mais fáceis de clicar. A aplicação agora também tem um modo de leitura focado. [https://phabricator.wikimedia.org/T296753][https://phabricator.wikimedia.org/T254771] '''Problemas''' * Houve um problema com a recolha de alguns dados de visualização de página de junho de 2021 a janeiro de 2022 em todos as ''wiki''s. Isto significa que as estatísticas estão incompletas. Para ajudar a calcular quais os projetos e regiões mais afetados, os conjuntos de dados relevantes estão a ser conservados por 30 dias extras. Você pode [[m:Talk:Data_retention_guidelines#Added_exception_for_page_views_investigation|ler mais no Meta-wiki]] * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">There was a problem with the databases on March 10. All wikis were unreachable for logged-in users for 12 minutes. Logged-out users could read pages but could not edit or access uncached content then.</span> [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/2022-03-10_MediaWiki_availability] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.26|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-03-15|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-03-16|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-03-17|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). * Quando [[mw:Special:MyLanguage/Help:System_message#Finding_messages_and_documentation|susing <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>uselang=qqx</code></bdi> para encontrar mensagens de localização]], irá agora mostrar todas as chaves de mensagem possíveis para separadores de navegação, como "{{int:vector-view-history}}". [https://phabricator.wikimedia.org/T300069] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Advanced item</span>]] O acesso a [[{{#special:RevisionDelete}}]] foi alargado para incluir utilizadores que tenham <code dir=ltr>deletelogentry</code> e direitos de <code dir=ltr>deletedhistory</code> através dos seus membros do grupo. Antes, só aqueles com a direita <code dir=ltr>deleterevision</code> podiam aceder a esta página especial. [https://phabricator.wikimedia.org/T301928] * Nas páginas [[{{#special:Undelete}}]] para diffs e revisões, haverá um ''link'' de volta para a página principal de Restaurar com a lista de revisões. [https://phabricator.wikimedia.org/T284114] '''Alterações futuras''' * A Fundação Wikimedia anunciou a estratégia de implementação do mascaramento de IP e os próximos passos. O [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#feb25|anúncio pode ser lido aqui]]. * Os desenvolvedores do [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Android FAQ|aplicativo Android da Wikipédia]] estão a trabalhar em [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Communication|novas funções]] para páginas de conversação de utilizadores e páginas de comentários de artigos. [https://phabricator.wikimedia.org/T297617] '''<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Events</span>''' * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The [[mw:Wikimedia Hackathon 2022|Wikimedia Hackathon 2022]] will take place as a hybrid event on 20-22 May 2022. The Hackathon will be held online and there are grants available to support local in-person meetups around the world. Grants can be requested until 20 March.</span> '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/11|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W11"/> </div> 14 de marzo de 2022 ás 22:08 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22993074 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/12|Tech News: 2022-12]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W12"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/12|traduções]]. '''Novo calendário de lançamento de código para esta semana''' * Haverá quatro lançamentos do MediaWiki esta semana, em vez de apenas um. Esta é uma experiência que deve levar a menos problemas e a atualizações de funcionalidades mais rápidas. Os lançamentos estarão em todos as ''wiki''s, em momentos diferentes, na segunda, terça e quarta-feira. Você pode [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Release Engineering Team/Trainsperiment week|ler mais sobre este projeto]] '''Alterações recentes''' * Agora pode definir quantos resultados de pesquisa mostrar por predefinição [[Special:Preferences#mw-prefsection-searchoptions|em suas preferências]]. Este foi o 12º desejo mais popular no [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Results|Pesquisa de desejos comunitários 2022]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T215716] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] A ferramenta de cadernos Jupyter [[wikitech:PAWS|PAWS]] foi atualizado para uma nova interface. [https://phabricator.wikimedia.org/T295043] '''Alterações futuras''' * Mapas interativos via [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] em breve trabalhará nas ''wiki''s usando a extensão [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevisions]]. [https://wikimedia.sslsurvey.de/Kartographer-Workflows-EN/ Por favor, diga-nos] quais as melhorias que deseja ver no Kartographer. Pode fazer esta pesquisa em inglês simples. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/12|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W12"/> </div> 21 de marzo de 2022 ás 16:01 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23034693 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/13|Tech News: 2022-13]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W13"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/13|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a simple new Wikimedia Commons upload tool available for macOS users, [[c:Commons:Sunflower|Sunflower]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-03-29|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-03-30|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-03-31|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * Some wikis will be in read-only for a few minutes because of regular database maintenance. It will be performed on {{#time:j xg|2022-03-29|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-03-31|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]). [https://phabricator.wikimedia.org/T301850][https://phabricator.wikimedia.org/T303798] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/13|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W13"/> </div> 28 de marzo de 2022 ás 19:55 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23073711 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/14|Tech News: 2022-14]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W14"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/14|Translations]] are available. '''Problems''' * For a few days last week, edits that were suggested to newcomers were not tagged in the [[{{#special:recentchanges}}]] feed. This bug has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T304747] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-04-05|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-04-06|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-04-07|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-04-07|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s4.dblist targeted wikis]). '''Future changes''' * Starting next week, Tech News' title will be translatable. When the newsletter is distributed, its title may not be <code dir=ltr>Tech News: 2022-14</code> anymore. It may affect some filters that have been set up by some communities. [https://phabricator.wikimedia.org/T302920] * Over the next few months, the "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" Growth feature [[phab:T304110|will become available to more Wikipedias]]. Each week, a few wikis will get the feature. You can test this tool at [[mw:Special:MyLanguage/Growth#deploymentstable|a few wikis where "Link recommendation" is already available]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/14|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W14"/> </div> 4 de abril de 2022 ás 21:01 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23097604 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-15</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W15"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/15|traduções]]. '''Alterações recentes''' * Há uma nova página de ''status'' pública na <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikimediastatus.net/ www.wikimediastatus.net]</span>. Este site mostra cinco métricas automatizadas de alto nível onde você pode ver a saúde geral e desempenho do ambiente técnico das nossas ''wikis''. Contém também atualizações escritas manualmente para incidentes generalizados, que são escritas tão rapidamente quanto os engenheiros são capazes de fazê-lo, ao mesmo tempo que reparam o problema real. O site está separado da nossa infraestrutura de produção e hospedado por um serviço externo, para que possa ser acedido mesmo que as ''wikis'' estejam brevemente indisponíveis. Você pode [https://diff.wikimedia.org/2022/03/31/announcing-www-wikimediastatus-net/ ler mais sobre este projeto]. * Nas ''wikis'' do Wikcionário, o ''software'' para reproduzir vídeos e ficheiros de áudio em páginas mudou agora. O antigo ''player'' foi removido. Alguns ''players'' de áudio tornar-se-ão mais amplos após esta mudança. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TimedMediaHandler/VideoJS_Player|O novo ''player'']] tem sido uma característica beta há mais de quatro anos. [https://phabricator.wikimedia.org/T100106][https://phabricator.wikimedia.org/T248418] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.7|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-04-12|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-04-13|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-04-14|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/15|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W15"/> </div> 11 de abril de 2022 ás 19:44 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23124108 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-16</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W16"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/16|traduções]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.8|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-04-19|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-04-20|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-04-21|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] Algumas ''wiki''s ficarão em modo de leitura apenas por alguns minutos devido a uma troca da sua base de dados principal. Será realizado em {{#time:j "de" F|2022-04-21|pt}} às 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist ''wiki''s direcionadas]) e em {{#time:j "de" F|2022-04-21|pt}} às 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s8.dblist ''wiki''s direcionadas]). * Os administradores terão agora [[m:Community Wishlist Survey 2021/(Un)delete associated talk page|a opção de eliminar/restaurar da página "Discussão" associada]] quando estiverem a eliminar uma determinada página. Um ''endpoint'' da API com esta opção também está disponível. Isto conclui o [[m:Community Wishlist Survey 2021/Admins and patrollers/(Un)delete associated talk page|11º desejo da Pesquisa de desejos comunitários de 2021]]. * Em [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements#test-wikis|''wiki''s selecionadas]], 50% dos utilizadores logados verão o nova [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Table of contents|tabela de conteúdos]]. Ao deslocar-se para cima e para baixo na página, a tabela de conteúdos permanecerá no mesmo local no ecrã. Isto faz parte do projeto [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Melhorias da Área de Trabalho]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304169] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] As caixas de mensagens produzidas pelo código MediaWiki deixarão de ter estas classes CSS: <code dir=ltr>successbox</code>, <code dir=ltr>errorbox</code>, <code dir=ltr>warningbox</code>. Os estilos para essas aulas e <code dir=ltr>messagebox</code> serão removidos do núcleo do MediaWiki. Isto apenas afeta ''wiki''s que usam estas classes em wikitexto, ou alterar a sua aparência dentro do CSS em todo o site. Por favor, reveja qualquer utilização local e definições para estas aulas que você pode ter. Isto foi previamente anunciado na edição [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|28 de fevereiro das Novidades de Tecnologia]]. '''Mudanças futuras''' * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Kartographer|Kartographer]] tornar-se-á compatível com [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|estabilização da página da FlaggedRevisions]]. Os mapas do Kartographer também trabalharão em páginas com [[mw:Special:MyLanguage/Help:Pending changes|alterações pendentes]]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation#Project_descriptions] A documentação do Kartographer foi completamente atualizada. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer/Getting_started] [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/Maps] [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/16|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W16"/> </div> 18 de abril de 2022 ás 23:12 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23167004 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-17</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W17"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/17|Translations]] are available. '''Recent changes''' * On [https://noc.wikimedia.org/conf/dblists/group1.dblist many wikis] (group 1), the software to play videos and audio files on pages has now changed. The old player has been removed. Some audio players will become wider after this change. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TimedMediaHandler/VideoJS_Player|The new player]] has been a beta feature for over four years. [https://phabricator.wikimedia.org/T100106][https://phabricator.wikimedia.org/T248418] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-04-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-04-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-04-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-04-26|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]). * Some very old browsers and operating systems are no longer supported. Some things on the wikis might look weird or not work in very old browsers like Internet Explorer 9 or 10, Android 4, or Firefox 38 or older. [https://phabricator.wikimedia.org/T306486] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/17|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W17"/> </div> 25 de abril de 2022 ás 22:56 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23187115 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-18</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W18"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/18|traduções]]. '''Alterações recentes''' * Em [https://noc.wikimedia.org/conf/dblists/group2.dblist todos as ''wikis'' restantes] (grupo 2), o ''software'' para reproduzir vídeos e ficheiros de áudio em páginas mudou agora. O antigo ''player'' foi removido. Alguns ''players'' de áudio tornar-se-ão mais amplos após esta mudança. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TimedMediaHandler/VideoJS_Player| O novo ''player'']] tem sido uma característica beta há mais de quatro anos. [https://phabricator.wikimedia.org/T100106][https://phabricator.wikimedia.org/T248418] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.10|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-05-03|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-05-04|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-05-05|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * Os desenvolvedores estão a trabalhar em páginas de discussão no app [[mw:Wikimedia Apps/Team/iOS|Wikipédia para iOS]]. Você pode [https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_9GBcHczQGLbQWTY dar ''feedback'']. Pode fazer a pesquisa em inglês, alemão, hebraico ou chinês. * [[m:WMDE_Technical_Wishes/VisualEditor_template_dialog_improvements#Status_and_next_steps|A maioria das ''wikis'']] receberá um [[m:WMDE_Technical_Wishes/VisualEditor_template_dialog_improvements|diálogo do modelo de modelo]] no modo Editor Visual e Novo Wikitexto. [https://phabricator.wikimedia.org/T296759] [https://phabricator.wikimedia.org/T306967] * Se você utilizar o destaque da sintaxe durante a edição do wikitexto, pode em breve ativar um [[m:WMDE_Technical_Wishes/Improved_Color_Scheme_of_Syntax_Highlighting#Color-blind_mode|esquema de cores compatíveis com daltônicos]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T306867] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] Vários IDs CSS relacionados com mensagens de interface MediaWiki serão removidos. Os editores técnicos devem agradar [[phab:T304363|reve a lista de IDs e links para as suas utilizações existentes]]. Estes incluem <code dir=ltr>#mw-anon-edit-warning</code>, <code dir=ltr>#mw-undelete-revision</code> e outros 3. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/18|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W18"/> </div> 2 de maio de 2022 ás 19:34 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23232924 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-19</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W19"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/19|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now see categories in the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android|Wikipedia app for Android]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T73966] '''Problems''' * Last week, there was a problem with Wikidata's search autocomplete. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T307586] * Last week, all wikis had slow access or no access for 20 minutes, for logged-in users and non-cached pages. This was caused by a problem with a database change. [https://phabricator.wikimedia.org/T307647] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T305217#7894966] * [[m:WMDE Technical Wishes/Geoinformation#Current issues|Incompatibility issues]] with [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] and the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevs extension]] will be fixed: Deployment is planned for May 10 on all wikis. Kartographer will then be enabled on the [[phab:T307348|five wikis which have not yet enabled the extension]] on May 24. * The [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector (2022)]] skin will be set as the default on several more wikis, including Arabic and Catalan Wikipedias. Logged-in users will be able to switch back to the old Vector (2010). See the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/2022-04 for the largest wikis|latest update]] about Vector (2022). '''Future meetings''' * The next [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|open meeting with the Web team]] about Vector (2022) will take place on 17 May. The following meetings are currently planned for: 7 June, 21 June, 5 July, 19 July. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/19|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W19"/> </div> 9 de maio de 2022 ás 15:22 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23256717 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-20</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W20"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/20|traduções]]. '''Alterações no final desta semana''' * Algumas ''wikis'' podem em breve usar a funcionalidade [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|adicionar um ''link'']]. Isto começará na quarta-feira. As ''wikis'' são {{int:project-localized-name-cawiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-hewiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-hiwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-kowiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-nowiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-ptwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-simplewiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-svwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-ukwiki/pt}}. Isto faz parte da implementação [[phab:T304110|progressiva desta ferramenta para mais Wikipédias]]. As comunidades podem [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure como esta funcionalidade funciona localmente]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304542] * O [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2022|Wikimedia Hackathon 2022]] terá lugar ''online'' nos dias 20 e 22 de maio. Será em inglês. Há também encontros locais [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2022/Meetups|''hackathon'']] na Alemanha, Gana, Grécia, Índia, Nigéria e Estados Unidos. Os wikimedianos tecnicamente interessados podem trabalhar em projetos de ''software'' e aprender novas habilidades. Também pode realizar uma sessão ou publicar um projeto em que pretende trabalhar. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.12|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-05-17|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-05-18|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-05-19|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * Em breve poderá editar páginas traduzíveis no editor visual. Existem páginas traduzíveis em, por exemplo, Meta e Commons. [https://diff.wikimedia.org/2022/05/12/mediawiki-1-38-brings-support-for-editing-translatable-pages-with-the-visual-editor/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/20|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W20"/> </div> 16 de maio de 2022 ás 18:58 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23291515 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-21</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W21"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/21|traduções]]. '''Alterações recentes''' * Os administradores que utilizam a ''interface'' do sítio móvel podem agora aceder ao Special:Block diretamente a partir das páginas de utilizador. [https://phabricator.wikimedia.org/T307341] * A página do portal <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wiktionary.org/ www.wiktionary.org]</span> utiliza agora um sistema de atualização automatizado. Outros [[m:Project_portals|portais de projetos]] serão atualizados ao longo dos próximos meses. [https://phabricator.wikimedia.org/T304629] '''Problemas''' * A equipa de Crescimento (Growth) mantém um programa de orientação para os recém-chegados. Anteriormente, os recém-chegados não podiam excluir o programa. A partir de 19 de maio de 2022, os recém-chegados podem optar por sair totalmente da tutela do Crescimento, caso não desejem ter qualquer mentor. [https://phabricator.wikimedia.org/T287915] * Alguns editores não conseguem aceder à ferramenta de tradução de conteúdos se a carregarem clicando no menu de contribuições. Este problema está a ser trabalhado. Deve continuar a funcionar corretamente se tiver acesso direto através da Special:ContentTranslation. [https://phabricator.wikimedia.org/T308802] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.13|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-05-24|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-05-25|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-05-26|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] Os desenvolvedores de ''script''s de ''gadget''s e de utilizadores são convidados a dar ''feedback'' sobre uma [[mw:User:Jdlrobson/Extension:Gadget/Policy|política técnica proposta]] com o objetivo de melhorar o suporte dos desenvolvedores do MediaWiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T308686] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/21|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W21"/> </div> 24 de maio de 2022 ás 00:21 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23317250 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-22</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W22"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/22|traduções]]. '''Alterações recentes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Na extensão [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|Filtro de Abusos]] foi introduzida uma função de <code dir=ltr>ip_in_ranges()</code> para verificar se um IP está em algum dos intervalos. As ''wikis'' são aconselhadas a combinar várias expressões <code dir=ltr>ip_in_range()</code> unidas por <code>|</code> numa única expressão para um melhor desempenho. Pode utilizar a função de pesquisa em [[Special:AbuseFilter|Especial:AbuseFilter]] para localizar o seu uso. [https://phabricator.wikimedia.org/T305017] * O [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature|recurso de informações de IP]] que ajuda os combatentes de abuso a aceder a informações sobre IPs, [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#May 24, 2022|a ser implementado]] a todas as ''wikis'' como uma funcionalidade beta. Isto surge depois de semanas de testes beta na test.wikipedia.org. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.14|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-05-31|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-06-01|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-06-02|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] Algumas ''wikis'' ficarão em leitura apenas por alguns minutos por causa de um interruptor da sua base de dados principal. Será realizado em {{#time:j "de" F|2022-05-31|pt}} às 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist ''wikis'' direcionadas]). * A [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#New topic tool|Nova Ferramenta de Tópico]] será implementada para todos os editores no máximo em breve. Você poderá optar por sair da ferramenta e em [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|Preferências]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Talk_pages_project/New_discussion][https://phabricator.wikimedia.org/T287804] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] A [[:mw:Special:ApiHelp/query+usercontribs|list=usercontribs API]] apoiará a obtenção de contribuições de um [[mw:Special:MyLanguage/Help:Range blocks#Non-technical explanation|intervalo de IP]] em breve. Os utilizadores da API podem definir o parâmetro <code>uciprange</code> para obter contribuições de qualquer intervalo de IP dentro [[:mw:Manual:$wgRangeContributionsCIDRLimit|do limite]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T177150] * Será introduzida uma nova função de parser: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>{{=}}</nowiki></code></bdi>. Substituirá os modelos existentes chamados "=". Vai inserir um [[w:pt:Sinal de igual|sinal de igual]] Isto pode ser usado para escapar ao sinal igual nos valores dos parâmetros das predefinições. [https://phabricator.wikimedia.org/T91154] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/22|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W22"/> </div> 30 de maio de 2022 ás 20:28 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23340178 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-23</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W23"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/23|traduções]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.15|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-06-07|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-06-08|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-06-09|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] Uma nova função <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>str_replace_regexp()</code></bdi> pode ser utilizada [[Special:AbuseFilter|filtros de abuso]] para substituir partes de texto utilizando uma [[w:pt:Expressão regular|expressão regular]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T285468] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/23|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W23"/> </div> 7 de xuño de 2022 ás 02:46 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23366979 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-24</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W24"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/24|traduções]]. '''Alterações recentes''' * Todas as ''wikis'' podem agora usar mapas do [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Kartographer|Kartographer]]. Os mapas do Kartographer agora também trabalham em páginas com [[mw:Special:MyLanguage/Help:Pending changes|alterações pendentes]]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation#Project_descriptions][https://phabricator.wikimedia.org/T307348] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.16|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-06-14|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-06-15|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-06-16|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] Algumas ''wikis'' ficarão em modo de somente leitura apenas por alguns minutos por causa de a uma troca da sua base de dados principal. Será realizado em {{#time: j "de" F |2022-06-14|pt}} às 06:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s6.dblist wikis direcionadas]). [https://phabricator.wikimedia.org/T300471] * A partir de quarta-feira, um novo conjunto de Wikipédias receberá "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Adicionar um link]]" ({{int:project-localized-name-abwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-acewiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-adywiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-afwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-akwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-alswiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-amwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-anwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-angwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-arcwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-arzwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-astwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-atjwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-avwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-aywiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-azwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-azbwiki/pt}}). Isto faz parte da implementação [[phab:T304110|progressiva desta ferramenta para mais Wikipédias]]. As comunidades podem [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure como esta funcionalidade funciona localmente]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304548] * A [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#New topic tool|Nova Ferramenta de Tópico]] será implementado para todos os editores da Commons, Wikidata e alguns outras ''wikis'' em breve. Poderá excluir-se de dentro da ferramenta e em [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|Preferências]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Talk_pages_project/New_discussion][https://phabricator.wikimedia.org/T287804] '''Reuniões futuras''' * A próxima [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|reunião aberta com a equipa web]] sobre Vector (2022) terá lugar hoje (13 de junho). As seguintes reuniões terão lugar em: 28 de junho, 12 de julho, 26 de julho. '''Alterações futuras''' * Até ao final de julho, a ''skin'' [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022]] deve estar pronta para se tornar o padrão em todas as ''wikis''. As discussões sobre como ajustá-lo às necessidades das comunidades começarão nas próximas semanas. Será sempre possível reverter para a versão anterior numa base individual. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/2022-04 for the largest wikis|Saiba mais]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/24|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W24"/> </div> 13 de xuño de 2022 ás 16:59 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23389956 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-25</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W25"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/25|traduções]]. '''Alterações recentes''' * O [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android|Aplicativo da Wikipédia para Android]] agora tem uma opção para editar toda a página de uma só vez, localizada no menu transbordante (menu de três pontos [[File:Ic more vert 36px.svg|15px|link=|alt=]]). [https://phabricator.wikimedia.org/T103622] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] Algumas alterações recentes na base de dados podem afetar as consultas utilizando a [[m:Research:Quarry|ferramenta Quarry]]. As consultas para <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>site_stats</code></bdi> na Wikipédia em inglês, Commons e Wikidata terão de ser atualizadas. [[phab:T306589|Ler mais]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] Uma nova variável <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>user_global_editcount</code></bdi> pode ser usada em [[Special:AbuseFilter|filtros de abuso]] para evitar afetar os utilizadores globalmente ativos. [https://phabricator.wikimedia.org/T130439] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.17|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-06-21|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-06-22|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-06-23|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). * Os utilizadores das ''skins'' não responsivas (por exemplo, MonoBook ou Vector) em dispositivos móveis podem notar uma ligeira alteração no nível de zoom predefinido. Isto destina-se a otimizar o zoom e garantir que todos os elementos de ''interface'' estão presentes na página (por exemplo, o índice no Vector 2022). No caso improvável de isto causar problemas com a forma como você usa o site, nós gostaríamos de entender melhor, por favor pingue <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[m:User:Jon (WMF)|Jon (WMF)]]</span> para qualquer conversa ''on-wiki''. [https://phabricator.wikimedia.org/T306910] '''Alterações futuras''' * A funcionalidade Beta para [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] será atualizado ao longo de julho. As discussões parecerão diferentes. Pode ver [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|algumas das alterações propostas]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] A saída HTML da Parsoid em breve deixará de anotar links de ficheiros com valores de atributos <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>typeof</code></bdi> diferentes e, em vez disso, utilizará <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw:File</code></bdi> para todos os tipos. Os autores da ferramenta devem ajustar qualquer código que espere: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw:Image</code></bdi>, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw:Audio</code></bdi> ou <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw:Video</code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T273505] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/25|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W25"/> </div> 20 de xuño de 2022 ás 20:18 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23425855 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-26</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W26"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/26|traduções]]. '''Alterações recentes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] O serviço API da [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise|Wikimedia Enterprise]] dispõe agora de contas de autoatendimento com solicitações gratuitas a pedido e instantâneos mensais ([https://enterprise.wikimedia.com/docs/ documentação da API]). O acesso comunitário [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise/FAQ#community-access|através de ''dumps'' de banco de dados e Wikimedia Cloud Services]] continua. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Wiktionary#lua|Todas as ''wikis'' da Wikimedia podem agora usar Wikidata Lexemes em Lua]] depois de criar módulos e predefinições locais. As discussões são bem-vindas [[d:Wikidata_talk:Lexicographical_data#You_can_now_reuse_Wikidata_Lexemes_on_all_wikis|na página de discussão do projeto]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.18|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-06-28|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-06-29|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-06-30|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] Algumas ''wikis'' estarão em modo somente leitura apenas por alguns minutos por causa devido a uma troca da sua base de dados principal. Será realizada em {{#time:j xg|2022-06-28|pt}} às 06:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist ''wikis'' direcionadas]). [https://phabricator.wikimedia.org/T311033] * Alguns serviços globais e de ''cross-wiki'' estarão em modo somente leitura apenas por alguns minutos devido a uma mudança da sua base de dados principal. Será realizada em {{#time: j "de" F |2022-06-30|pt}} às 06:00 UTC. Isto terá impacto no ContentTranslation, Echo, Structurediscussions, experimentos de Crescimento (Growth) e mais alguns serviços. [https://phabricator.wikimedia.org/T300472] * Os utilizadores serão capazes de classificar colunas dentro de tabelas ordenadas na ''skin'' móvel. [https://phabricator.wikimedia.org/T233340] '''Reuniões futuras''' * A próxima [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|reunião aberta com a equipa web]] sobre Vector (2022) terá lugar amanhã (28 de junho). As seguintes reuniões terão lugar nos dias 12 e 26 de julho. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/26|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W26"/> </div> 27 de xuño de 2022 ás 20:03 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23453785 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-27</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W27"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/27|traduções]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.19|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-07-05|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-07-06|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-07-07|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] Algumas ''wikis'' estarão em modo somente leitura apenas por alguns minutos por causa devido a uma troca da sua base de dados principal. Será realizado em {{#time:j "de" F|2022-07-05|pt}} às 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s6.dblist ''wikis'' direcionadas]) e em {{#time:j "de" F|2022-07-07|pt}} às 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s4.dblist ''wikis'' direcionadas]). * O recurso beta do [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] será atualizado ao longo de julho. As discussões parecerão diferentes. Você pode ver [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|algumas das alterações propostas]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=| Item avançado]] Esta alteração apenas afeta páginas no espaço de nome principal em Wikisource. A variável de configuração Javascript <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>proofreadpage_source_href</code></bdi> será removida do <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Interface/JavaScript#mw.config|mw.config]]</code></bdi> e substituída pela variável <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>prpSourceIndexPage</code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T309490] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/27|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W27"/> </div> 4 de xullo de 2022 ás 19:32 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23466250 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-28</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W28"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|traduções]]. '''Alterações recentes''' * Na ''skin'' [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022]], o título da página é agora exibido acima dos separadores tais como Discussão, Ler, Editar, Ver histórico ou Mais. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates#Page title/tabs switch|Saiba mais]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T303549] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] Agora é possível visualizar facilmente a maioria das definições de configuração que se aplicam a apenas uma ''wiki'', e comparar configurações entre dois ''wikis'' se essas configurações forem diferentes. Por exemplo: [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=jawiktionary configurações do Wikcionário Japonês], ou [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=eswiki&compare=eowiki configurações que são diferentes entre as Wikipédias em Espanhol e Esperanto]. As comunidades locais podem querer [[m:Special:MyLanguage/Requesting_wiki_configuration_changes|discutir e propor mudanças]] às suas configurações locais. Os detalhes sobre cada uma das definições nomeadas podem ser encontrados por [[mw:Special:Search|pesquisando MediaWiki.org]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308932] *A equipa de Ferramentas Anti-Assédio [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#May|recentamente implantada]] o Recurso de Informações de IP como um [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Recurso Beta em todas as ''wikis'']]. Esta funcionalidade permite que os lutadores de abuso acedam a informações sobre endereços IP. Por favor, consulte a nossa atualização sobre [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#April|como encontrar e usar a ferramenta]]. Por favor, partilhe seu ''feedback'' usando um ''link'' que lhe será dado dentro da própria ferramenta. '''Alterações no final desta semana''' * Não há nova versão do MediaWiki esta semana. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] Algumas ''wikis'' ficarão em leitura apenas por alguns minutos por causa de um interruptor da sua base de dados principal. Será realizado em {{#time:j "de" F|2022-07-12|pt}} às 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist ''wikis'' direcionadas]). '''Alterações futuras''' * A funcionalidade Beta para [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] será atualizado ao longo de julho. As discussões parecerão diferentes. Pode ver [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|algumas das alterações propostas]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W28"/> </div> 11 de xullo de 2022 ás 19:25 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23502519 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-29</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W29"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|traduções]]. '''Problemas''' * A funcionalidade na ''web'' móvel para [[mw:Special:MyLanguage/Extension:NearbyPages|Páginas próximas]] desapareceu na semana passada. Será arranjado esta semana. [https://phabricator.wikimedia.org/T312864] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.21|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-07-19|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-07-20|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-07-21|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * O [[mw:Technical_decision_making/Forum|Fórum de Decisão Técnica]] procura [[mw:Technical_decision_making/Community_representation|representantes da comunidade]]. Pode candidatar-se na ''wiki'' ou por ''e-mail'' <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">TDFSupport@wikimedia.org</span> antes de 12 de agosto. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W29"/> </div> 18 de xullo de 2022 ás 23:00 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23517957 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-30</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W30"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikibooks.org/ www.wikibooks.org]</span> and <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikiquote.org/ www.wikiquote.org]</span> portal pages now use an automated update system. Other [[m:Project_portals|project portals]] will be updated over the next few months. [https://phabricator.wikimedia.org/T273179] '''Problems''' * Last week, some wikis were in read-only mode for a few minutes because of an emergency switch of their main database ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]). [https://phabricator.wikimedia.org/T313383] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * The external link icon will change slightly in the skins Vector legacy and Vector 2022. The new icon uses simpler shapes to be more recognizable on low-fidelity screens. [https://phabricator.wikimedia.org/T261391] * Administrators will now see buttons on user pages for "{{int:changeblockip}}" and "{{int:unblockip}}" instead of just "{{int:blockip}}" if the user is already blocked. [https://phabricator.wikimedia.org/T308570] '''Future meetings''' * The next [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|open meeting with the Web team]] about Vector (2022) will take place tomorrow (26 July). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W30"/> </div> 25 de xullo de 2022 ás 19:27 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23545370 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-31</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W31"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|traduções]]. '''Alterações recentes''' * [[m:Special:MyLanguage/Help:Displaying_a_formula#Phantom|As capacidades aprimoradas de LaTeX para renderização matemática]] estão agora disponíveis nas ''wikis'' graças ao suporte a tags <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Phantom</code></bdi>. Isto completa parte do [[m:Community_Wishlist_Survey_2022/Editing/Missing_LaTeX_capabilities_for_math_rendering|desejo #59]] da Pesquisa de desejos comunitários 2022. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.23|nova versão]] da plataforma [[w:pt:MediaWiki|MediaWiki]] será implantada nas ''wikis'' de teste e no site MediaWiki.org em {{#time: j "de" F |2022-08-02 |pt}}. Será implantada em ''wikis'' selecionadas em {{#time: j "de" F |2022-08-03 |pt}} e nas restantes em {{#time: j "de" F |2022-08-04 |pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). * A [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:WikiEditor/Realtime_Preview|Visualização em Tempo Real]] estará disponível como um Recurso Beta nas ''wikis'' em [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists%2Fgroup0.dblist Grupo 0]. Este recurso foi desenvolvido para atender [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2021/Real_Time_Preview_for_Wikitext|uma das propostas da Pesquisa de desejos comunitários]]. '''Alterações futuras''' * O Recurso Beta do [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] será atualizado ao longo de agosto. As discussões parecerão diferentes. Você pode ver [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|algumas das alterações propostas]]. '''Reuniões futuras''' * Esta semana, três reuniões sobre [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector (2022)]] com interpretação ao vivo terá lugar. Na terça-feira, será dada uma interpretação em russo. Na quinta-feira terão lugar reuniões para falantes árabes e espanhóis. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|Veja como participar]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W31"/> </div> 1 de agosto de 2022 ás 21:22 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23615613 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-32</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W32"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script|GUS2Wiki]] copies the information from [[{{#special:GadgetUsage}}]] to an on-wiki page so you can review its history. If your project isn't already listed on the [[d:Q113143828|Wikidata entry for Project:GUS2Wiki]] you can either run GUS2Wiki yourself or [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script#Opting|make a request to receive updates]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T121049] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-09|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-08-11|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]). '''Future meetings''' * The [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon|Wikimania Hackathon]] will take place online from August 12–14. Don't miss [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|the pre-hacking showcase]] to learn about projects and find collaborators. Anyone can [[phab:/project/board/6030/|propose a project]] or [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|host a session]]. [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Newcomers|Newcomers are welcome]]! '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W32"/> </div> 8 de agosto de 2022 ás 19:50 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23627807 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-33</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W33"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/33|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The Persian (Farsi) Wikipedia community decided to block IP editing from October 2021 to April 2022. The Wikimedia Foundation's Product Analytics team tracked the impact of this change. [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Editing Restriction Study/Farsi Wikipedia|An impact report]] is now available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-08-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-08-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-08-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-16|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s1.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-08-18|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s8.dblist targeted wikis]). * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:WikiEditor/Realtime_Preview|Realtime Preview]] will be available as a Beta Feature on wikis in [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists%2Fgroup1.dblist Group 1]. This feature was built in order to fulfill [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2021/Real_Time_Preview_for_Wikitext|one of the Community Wishlist Survey proposals]]. '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout August. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Usability#4_August_2022][https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Usability#Phase_1:_Topic_containers][https://phabricator.wikimedia.org/T312672] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/33|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W33"/> </div> 15 de agosto de 2022 ás 21:08 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23658001 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-34</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W34"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/34|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Two problems with [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] maps have been fixed. Maps are no longer shown as empty when a geoline was created via VisualEditor. Geolines consisting of points with QIDs (e.g., subway lines) are no longer shown with pushpins. [https://phabricator.wikimedia.org/T292613][https://phabricator.wikimedia.org/T308560] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-08-23|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-08-24|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-08-25|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-25|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s4.dblist targeted wikis]). * The colours of links and visited links will change. This is to make the difference between links and other text more clear. [https://phabricator.wikimedia.org/T213778] '''Future changes''' * The new [{{int:discussiontools-topicsubscription-button-subscribe}}] button [[mw:Talk pages project/Notifications#12 August 2022|helps newcomers get answers]]. The Editing team is enabling this tool everywhere. You can turn it off in [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|your preferences]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T284489] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/34|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W34"/> </div> 23 de agosto de 2022 ás 00:13 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23675501 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-35</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W35"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/35|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:WikiEditor/Realtime_Preview|Realtime Preview]] is available as a Beta Feature on wikis in [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists%2Fgroup2.dblist Group 2]. This feature was built in order to fulfill [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2021/Real_Time_Preview_for_Wikitext|one of the Community Wishlist Survey proposals]]. Please note that when this Beta feature is enabled, it may cause conflicts with some wiki-specific Gadgets. '''Problems''' * In recent months, there have been inaccurate numbers shown for various [[{{#special:statistics}}]] at Commons, Wikidata, and English Wikipedia. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T315693] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.27|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-08-30|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-08-31|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-09-01|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-30|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s6.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-09-01|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]). '''Future changes''' * The Wikimedia Foundation wants to improve how Wikimedia communities report harmful incidents by building the [[m:Special:MyLanguage/Private Incident Reporting System|Private Incident Reporting System (PIRS)]] to make it easy and safe for users to make reports. You can leave comments on the talk page, by answering the [[m:Special:MyLanguage/Private Incident Reporting System#Phase 1|questions provided]]. If you have ever faced a harmful situation that you wanted to report/reported, join a PIRS interview to share your experience. To sign up [[m:Special:EmailUser/MAna_(WMF)|please email]] <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[m:User:MAna (WMF)|Madalina Ana]]</span>. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/35|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W35"/> </div> 29 de agosto de 2022 ás 23:05 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23725814 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-36</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W36"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/36|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.28|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-09-06|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-09-07|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-09-08|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-09-06|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s1.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-09-08|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] On Special pages that only have one tab, the tab-bar's row will be hidden in the Vector-2022 skin to save space. The row will still show if Gadgets use it. Gadgets that currently append directly to the CSS id of <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>#p-namespaces</code></bdi> should be updated to use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:ResourceLoader/Core_modules#addPortletLink|mw.util.addPortletLink]]</code></bdi> function instead. Gadgets that style this id should consider also targeting <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>#p-associated-pages</code></bdi>, the new id for this row. [[phab:T316908|Examples are available]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T316908][https://phabricator.wikimedia.org/T313409] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/36|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W36"/> </div> 5 de setembro de 2022 ás 23:22 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23757743 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-37</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W37"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/37|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The search servers have been upgraded to a new major version. If you notice any issues with searching, please report them on [[phab:project/view/1849/|Phabricator]]. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/XPCTYYTN67FVFKN6XOHULJVGUO44J662] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-09-13|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-09-14|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-09-15|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|Syntax highlighting]] is now tracked as an [[mw:Special:MyLanguage/Manual:$wgExpensiveParserFunctionLimit|expensive parser function]]. Only 500 expensive function calls can be used on a single page. Pages that exceed the limit are added to a [[:Category:{{MediaWiki:expensive-parserfunction-category}}|tracking category]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T316858] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/37|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W37"/> </div> 13 de setembro de 2022 ás 01:50 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23787318 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-38</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W38"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/38|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Two database fields in the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>templatelinks</nowiki></code></bdi> table are now being dropped: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>tl_namespace</nowiki></code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>tl_title</nowiki></code></bdi>. Any queries that rely on these fields need to be changed to use the new normalization field called <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>tl_target_id</nowiki></code></bdi>. See <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[phab:T299417|T299417]]</span> for more information. This is part of [[w:Database normalization|normalization]] of links tables. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/U2U6TXIBABU3KDCVUOITIGI5OJ4COBSW/][https://www.mediawiki.org/wiki/User:ASarabadani_(WMF)/Database_for_devs_toolkit/Concepts/Normalization] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-09-20|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-09-21|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-09-22|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * In [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] maps, you can use icons on markers for common points of interest. On Tuesday, the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer/Icons|previous icon set]] will be updated to [https://de.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Hilfe:Extension:Kartographer/Icons version maki 7.2]. That means, around 100 new icons will be available. Additionally, all existing icons were updated for clarity and to make them work better in international contexts. [https://phabricator.wikimedia.org/T302861][https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation#Update_maki_icons] '''Future changes''' * In a [[m:Content_Partnerships_Hub/Software/Volunteer_developers_discussion_at_Wikimania_2022|group discussion at Wikimania]], more than 30 people talked about how to make content partnership software in the Wikimedia movement more sustainable. What kind of support is acceptable for volunteer developers? Read the summary and [[m:Talk:Content Partnerships Hub/Software/Volunteer developers discussion at Wikimania 2022|leave your feedback]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/38|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W38"/> </div> <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</span> 19 de setembro de 2022 ás 22:16 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23826293 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-39</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W39"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/39|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Parsoid clients should be updated to allow for space-separated multi-values in the <bdi lang="en" dir="ltr"><code>rel</code></bdi> attribute of links. Further details are in <bdi lang="en" dir="ltr">[[phab:T315209|T315209]]</bdi>. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-09-27|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-09-28|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-09-29|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Diffs|Visual diffs]] will become available to all users, except at the Wiktionaries and Wikipedias. [https://phabricator.wikimedia.org/T314588] * [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Mobile|Talk pages on the mobile site]] will change at the Arabic, Bangla, Chinese, French, Haitian Creole, Hebrew, Korean, and Vietnamese Wikipedias. They should be easier to use and provide more information. [https://phabricator.wikimedia.org/T318302] [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Mobile] * In the [[mw:Lua/Scripting|{{ns:828}}]] namespace, pages ending with <bdi lang="en" dir="ltr"><code>.json</code></bdi> will be treated as JSON, just like they already are in the {{ns:2}} and {{ns:8}} namespaces. [https://phabricator.wikimedia.org/T144475] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/39|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W39"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 27 de setembro de 2022 ás 00:30 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23860085 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-40</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W40"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/40|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] maps can now show geopoints from Wikidata, via QID or SPARQL query. Previously, this was only possible for geoshapes and geolines. [https://phabricator.wikimedia.org/T307695] [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation/Geopoints_via_QID] * The [[m:Special:MyLanguage/Coolest_Tool_Award|Coolest Tool Award 2022]] is looking for nominations. You can recommend tools until 12 October. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-10-04|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-10-05|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-10-06|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Mobile|Talk pages on the mobile site]] will change at the Arabic, Bangla, Chinese, French, Haitian Creole, Hebrew, Korean, and Vietnamese Wikipedias. They should be easier to use and provide more information. (Last week's release was delayed) [https://phabricator.wikimedia.org/T318302] [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Mobile] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>scribunto-console</code></bdi> API module will require a [[mw:Special:MyLanguage/API:Tokens|CSRF token]]. This module is documented as internal and use of it is not supported. [[phab:T212071|[5]]] * The Vector 2022 skin will become the default across the smallest Wikimedia projects. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements#Deployment_plan_and_timeline|Learn more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/40|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W40"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 4 de outubro de 2022 ás 00:23 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23885489 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-41</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W41"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/41|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-10-11|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-10-12|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-10-13|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * On some wikis, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] maps in full size view will be able to display nearby articles. After a feedback period, more wikis will follow. [https://phabricator.wikimedia.org/T316782][https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation/Nearby_articles] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/41|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W41"/> </div> 10 de outubro de 2022 ás 14:09 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23912412 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-42</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W42"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/42|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The recently implemented feature of [[phab:T306883|article thumbnails in Special:Search]] will be limited to Wikipedia projects only. Further details are in [[phab:T320510|T320510]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Structured_Data_Across_Wikimedia/Search_Improvements] * A bug that caused problems in loading article thumbnails in Special:Search has been fixed. Further details are in [[phab:T320406|T320406]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-10-18|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-10-19|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-10-20|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Lua module authors can use <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#mw.loadJsonData|mw.loadJsonData()]]</code></bdi> to load data from JSON pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T217500] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Lua module authors can enable <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#Strict_library|require( "strict" )]]</code></bdi> to add errors for some possible code problems. This replaces "[[wikidata:Q16748603|Module:No globals]]" on most wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T209310] '''Future changes''' * The [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature]] for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated at most wikis. The "{{int:discussiontools-replylink}}" button will look different after this change. [https://phabricator.wikimedia.org/T320683] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/42|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W42"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 17 de outubro de 2022 ás 21:46 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23943992 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-43</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W43"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/43|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There have been some minor visual fixes in Special:Search, regarding audio player alignment and image placeholder height. Further details are in [[phab:T319230|T319230]]. * On Wikipedias, a new [[Special:Preferences#mw-prefsection-searchoptions|preference]] has been added to hide article thumbnails in Special:Search. Full details are in [[phab:T320337|T320337]]. '''Problems''' * Last week, three wikis ({{int:project-localized-name-frwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-jawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ruwiki/en}}) had read-only access for 25 minutes. This was caused by a hardware problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T320990] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-10-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-10-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-10-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-10-25|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-10-27|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s4.dblist targeted wikis]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-aswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-banwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-barwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bat smgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bclwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-be x oldwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bhwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-biwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bjnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bmwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bpywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-brwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bugwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bxrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-idwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304549] * Starting on Wednesday October 26, 2022, the list of mentors will be upgraded [[d:Q14339834 | at wikis where Growth mentorship is available]]. The mentorship system will continue to work as it does now. The signup process [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Communities/How to configure the mentors' list#add|will be replaced]], and a new management option will be provided. Also, this change simplifies [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Communities/How to configure the mentors' list#create|the creation of mentorship systems at Wikipedias]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T314858][https://phabricator.wikimedia.org/T310905][https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Growth/Structured_mentor_list] * Pages with titles that start with a lower-case letter according to Unicode 11 will be renamed or deleted. There is a list of affected pages at <bdi lang="en" dir="ltr">[[m:Unicode 11 case map migration]]</bdi>. More information can be found at [[phab:T292552|T292552]]. * The Vector 2022 skin will become the default across the smallest Wikipedias. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements#smallest-1|Learn more]]. '''Future changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Replying|Reply tool]] and [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/New discussion|New Topic tool]] will soon get a [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Special characters|special characters menu]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T249072] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/43|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W43"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 24 de outubro de 2022 ás 21:23 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23975411 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-44</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W44"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/44|Translations]] are available. '''Recent changes''' * When using keyboard navigation on a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] map, the focus will become more visible. [https://phabricator.wikimedia.org/T315997] * In {{#special:RecentChanges}}, you can now hide the log entries for new user creations with the filter for "{{int:rcfilters-filter-newuserlogactions-label}}". [https://phabricator.wikimedia.org/T321155] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-11-01|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-11-02|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-11-03|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|maps dialog]] in VisualEditor now has some help texts. [https://phabricator.wikimedia.org/T318818] * It is now possible to select the language of a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] map in VisualEditor via a dropdown menu. [https://phabricator.wikimedia.org/T318817] * It is now possible to add a caption to a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] map in VisualEditor. [https://phabricator.wikimedia.org/T318815] * It is now possible to hide the frame of a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] map in VisualEditor. [https://phabricator.wikimedia.org/T318813] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/44|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W44"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 31 de outubro de 2022 ás 21:15 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23977539 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-45</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W45"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/45|Translations]] are available. '''Recent changes''' * An updated version of the [[m:Special:MyLanguage/EventCenter/Registration|Event Registration]] tool is now available for testing at [[testwiki:|testwiki]] and [[test2wiki:| test2wiki]]. The tool provides features for event organizers and participants. Your feedback is welcome at our [[m:Talk:Campaigns/Foundation Product Team/Registration|project talkpage]]. More information about [[m:Campaigns/Foundation Product Team/Registration|the project]] is available. [https://phabricator.wikimedia.org/T318592] '''Problems''' * Twice last week, for about 45 minutes, some files and thumbnails failed to load and uploads failed, mostly for logged-in users. The cause is being investigated and an incident report will be available soon. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/45|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W45"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 8 de novembro de 2022 ás 00:32 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24001035 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-46</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W46"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/46|Translations]] are available. '''Recent changes''' * At Wikidata, an interwiki link can now point to a redirect page if certain conditions are met. This new feature is called [[wikidata:Special:MyLanguage/Wikidata:Sitelinks_to_redirects|sitelinks to redirects]]. It is needed when one wiki uses one page to cover multiple concepts but another wiki uses more pages to cover the same concepts. Your [[wikidata:Special:MyLanguage/Wikidata talk:Sitelinks to redirects|feedback on the talkpage]] of the new proposed guideline is welcome. [https://phabricator.wikimedia.org/T278962] * The <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikinews.org/ www.wikinews.org]</span>, <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikiversity.org/ www.wikiversity.org]</span>, and <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikivoyage.org/ www.wikivoyage.org]</span> portal pages now use an automated update system. [https://phabricator.wikimedia.org/T273179] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-11-15|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-11-16|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-11-17|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * There will be a new link to directly "Edit template data" on Template pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T316759] '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Wikis where mobile [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] are enabled ([[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Deployment Status|these ones]]) will soon use full CSS styling to display any templates that are placed at the top of talk pages. To adapt these “talk page boxes” for narrow mobile devices you can use media queries, such as in [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Module:Message_box/tmbox.css&oldid=1097618699#L-69 this example]. [https://phabricator.wikimedia.org/T312309] * Starting in January 2023, [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]] will be [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates/2023 Changes Update|running the Community Wishlist Survey (CWS) every two years]]. This means that in 2024, there will be no new proposals or voting. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/46|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W46"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 14 de novembro de 2022 ás 21:55 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24071290 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-47</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W47"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/47|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The display of non-free media in the search bar and for article thumbnails in Special:Search has been deactivated. Further details are in [[phab:T320661|T320661]]. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-11-22|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-11-24|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/47|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W47"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21 de novembro de 2022 ás 23:22 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24071290 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-48</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W48"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/48|Translations]] are available. '''Recent changes''' * A new preference, “Enable limited width mode”, has been added to the [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|Vector 2022 skin]]. The preference is also available as a toggle on every page if your monitor is 1600 pixels or wider. It allows for increasing the width of the page for logged-out and logged-in users. [https://phabricator.wikimedia.org/T319449] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-11-29|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-11-30|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-12-01|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-11-29|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-12-01|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s1.dblist targeted wikis]). * Mathematical formulas shown in SVG image format will no longer have PNG fall-backs for browsers that don't support them. This is part of work to modernise the generation system. Showing only PNG versions was the default option until in February 2018. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/3BGOKWJIZGL4TC4HJ22ICRU2SEPWGCR4/][https://phabricator.wikimedia.org/T311620][https://phabricator.wikimedia.org/T186327] * On [[phab:P40224|some wikis]] that use flagged revisions, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:FlaggedRevs#Special:Contributions|a new checkbox will be added]] to Special:Contributions that enables you to see only the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Pending changes|pending changes]] by a user. [https://phabricator.wikimedia.org/T321445] '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] How media is structured in the parser's HTML output will change early next week at [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train#Wednesday group1 wikis] (but not Wikimedia Commons or Meta-Wiki). This change improves the accessibility of content, and makes it easier to write related CSS. You may need to update your site-CSS, or userscripts and gadgets. There are [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid/Parser_Unification/Media_structure/FAQ|details on what code to check, how to update the code, and where to report any related problems]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T314318] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/48|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W48"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 28 de novembro de 2022 ás 20:03 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24114342 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-49</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W49"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/49|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The Wikisources use a tool called ProofreadPage. ProofreadPage uses OpenSeadragon which is an open source tool. The OpenSeadragon JavaScript API has been significantly re-written to support dynamically loading images. The functionality provided by the older version of the API should still work but it is no longer supported. User scripts and gadgets should migrate over to the newer version of the API. The functionality provided by the newer version of the API is [[mw:Extension:Proofread_Page/Page_viewer#JS_API|documented on MediaWiki]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308098][https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Proofread_Page/Edit-in-Sequence] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-12-06|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-12-07|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-12-08|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/49|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W49"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 6 de decembro de 2022 ás 00:41 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24151590 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-50</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W50"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/50|Translations]] are available. '''Recent changes''' * An [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Mobile|A/B test has begun]] at 15 Wikipedias for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Mobile|DiscussionTools on mobile]]. Half of the editors on the [[mw:Reading/Web/Mobile|mobile web site]] will have access to the {{int:discussiontools-replybutton}} tool and other features. [https://phabricator.wikimedia.org/T321961] * The character <code>=</code> cannot be used in new usernames, to make usernames work better with templates. Existing usernames are not affected. [https://phabricator.wikimedia.org/T254045] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-12-13|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-12-14|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-12-15|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The HTML markup used by [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] to [[mw:Special:MyLanguage/Talk_pages_project/Usability#Phase_1:_Topic_containers|show discussion metadata below section headings]] will be inserted after these headings, not inside of them. This change improves the accessibility of discussion pages for screen reader software. [https://phabricator.wikimedia.org/T314714] '''Events''' * The fourth edition of the [[m:Special:MyLanguage/Coolest_Tool_Award|Coolest Tool Award]] will happen online on [https://zonestamp.toolforge.org/1671210002 Friday 16 December 2022 at 17:00 UTC]! The event will be live-streamed on YouTube in the [https://www.youtube.com/user/watchmediawiki MediaWiki channel] and added to Commons afterwards. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/50|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W50"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 12 de decembro de 2022 ás 23:34 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24216570 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-51</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W51"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/51|Translations]] are available. '''Tech News''' * Because of the [[w:en:Christmas and holiday season|holidays]] the next issue of Tech News will be sent out on 9 January 2023. '''Recent changes''' * On a user's contributions page, you can filter it for edits with a tag like 'reverted'. Now, you can also filter for all edits that are not tagged like that. This was part of a Community Wishlist 2022 request. [https://phabricator.wikimedia.org/T119072] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] A new function has been used for gadget developers to add content underneath the title on article pages. This is considered a stable API that should work across all skins. [[mw:Special:MyLanguage/ResourceLoader/Core_modules#addSubtitle|Documentation is available]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T316830] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] [[test2wiki:|One of our test wikis]] is now being served from a new infrastructure powered by [[w:Kubernetes|Kubernetes]] ([[wikitech:MediaWiki On Kubernetes|read more]]). More Wikis will switch to this new infrastructure in early 2023. Please test and let us know of any issues. [https://phabricator.wikimedia.org/T290536] '''Problems''' * Last week, all wikis had no edit access for 9 minutes. This was caused by a database problem. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2022-12-13_sessionstore] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week or next week. * The word "{{int:discussiontools-replybutton}}" is very short in some languages, such as Arabic ("<bdi lang="ar">ردّ</bdi>"). This makes the {{int:discussiontools-preference-label}} button on talk pages difficult to use. An arrow icon will be added to those languages. This will only be visible to editors who have the [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature]] turned on. [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Usability#Status] [https://phabricator.wikimedia.org/T323537] '''Future changes''' * Edits can be automatically "tagged" by the system software or the {{int:Abusefilter}} system. Those tags link to a help page about the tags. Soon they will also link to Recent Changes to let you see other edits tagged this way. This was a Community Wishlist 2022 request. [https://phabricator.wikimedia.org/T301063] * The Trust & Safety tools team [[m:Special:MyLanguage/Private Incident Reporting System/Timeline and Updates|have shared new plans]] for building the Private Incident Reporting System. The system will make it easier for editors to ask for help if they are harassed or abused. * [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Real Time Preview for Wikitext|Realtime Preview for Wikitext]] is coming out of beta as an enabled feature for every user of the 2010 Wikitext [[mw:Special:MyLanguage/Editor|editor]] in the week of January 9, 2023. It will be available to use via the toolbar in the 2010 Wikitext editor. The feature was the 4th most popular wish of the Community Wishlist Survey 2021. '''Events''' * You can now [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2023/Participate|register for the Wikimedia Hackathon 2023]], taking place on May 19–21 in Athens, Greece. You can also apply for a scholarship until January 14th. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/51|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W51"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 20 de decembro de 2022 ás 00:00 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24258101 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-02</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W02"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/02|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can use tags to filter edits in the recent changes feed or on your watchlist. You can now use tags to filter out edits you don't want to see. Previously you could only use tags to focus on the edits with those tags. [https://phabricator.wikimedia.org/T174349] * [[Special:WhatLinksHere|Special:WhatLinksHere]] shows all pages that link to a specific page. There is now a [https://wlh.toolforge.org prototype] for how to sort those pages alphabetically. You can see the discussion in the [[phab:T4306|Phabricator ticket]]. * You can now use the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Thanks|thanks]] function on your watchlist and the user contribution page. [https://phabricator.wikimedia.org/T51541] * A wiki page can be moved to give it a new name. You can now get a dropdown menu with common reasons when you move a page. This is so you don't have to write the explanation every time. [https://phabricator.wikimedia.org/T325257] * [[m:Special:MyLanguage/Matrix.org|Matrix]] is a chat tool. You can now use <code>matrix:</code> to create Matrix links on wiki pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T326021] * You can filter out translations when you look at the recent changes on multilingual wikis. This didn't hide translation pages. You can now also hide subpages which are translation pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T233493] '''Changes later this week''' * [[m:Special:MyLanguage/Real Time Preview for Wikitext|Realtime preview for wikitext]] is a tool which lets editors preview the page when they edit wikitext. It will be enabled for all users of the 2010 wikitext editor. You will find it in the editor toolbar. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2023-01-10|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2023-01-12|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s6.dblist targeted wikis]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-01-10|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-01-11|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-01-12|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/02|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W02"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 10 de xaneiro de 2023 ás 01:07 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24342971 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-03</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W03"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/03|Translations]] are available. '''Problems''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The URLs in "{{int:last}}" links on page history now contain <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>diff=prev&oldid=[revision ID]</nowiki></code></bdi> in place of <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>diff=[revision ID]&oldid=[revision ID]</nowiki></code></bdi>. This is to fix a problem with links pointing to incorrect diffs when history was filtered by a tag. Some user scripts may break as a result of this change. [https://phabricator.wikimedia.org/T243569] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-01-17|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-01-18|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-01-19|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * Some [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability|changes to the appearance of talk pages]] have only been available on <code>{{ns:1}}:</code> and <code>{{ns:3}}:</code> namespaces. These will be extended to other talk namespaces, such as <code>{{ns:5}}:</code>. They will continue to be unavailable in non-talk namespaces, including <code>{{ns:4}}:</code> pages (e.g., at the Village Pump). You can [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|change your preferences]] ([[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta feature]]). [https://phabricator.wikimedia.org/T325417] *On Wikisources, when an image is zoomed or panned in the Page: namespace, the same zoom and pan settings will be remembered for all Page: namespace pages that are linked to a particular Index: namespace page. [https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/extensions/ProofreadPage/+/868841] * The Vector 2022 skin will become the default for the English Wikipedia desktop users. The change will take place on January 18 at 15:00 UTC. [[:en:w:Wikipedia:Vector 2022|Learn more]]. '''Future changes''' * The 2023 edition of the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023|Community Wishlist Survey]], which invites contributors to make technical proposals and vote for tools and improvements, starts next week on 23 January 2023 at 18:00 UTC. You can start drafting your proposals in [[m:Community Wishlist Survey/Sandbox|the CWS sandbox]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/03|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W03"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 17 de xaneiro de 2023 ás 01:10 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24381020 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-04</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W04"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/04|Translations]] are available. '''Problems''' * Last week, for ~15 minutes, all wikis were unreachable for logged-in users and non-cached pages. This was caused by a timing issue. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2023-01-17_MediaWiki] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-01-24|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-01-25|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-01-26|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * If you have the Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project|DiscussionTools]] enabled, the appearance of talk pages will add more information about discussion activity. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Talk_pages_project/Usability#Status][https://phabricator.wikimedia.org/T317907] * The 2023 edition of the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023|Community Wishlist Survey]] (CWS), which invites contributors to make technical proposals and vote for tools and improvements, starts on Monday 23 January 2023 at [https://zonestamp.toolforge.org/1674496814 18:00 UTC]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/04|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W04"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23 de xaneiro de 2023 ás 23:46 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24418874 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-05</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W05"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/05|Translations]] are available. '''Problems''' * Last week, for ~15 minutes, some users were unable to log in or edit pages. This was caused by a problem with session storage. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2023-01-24_sessionstore_quorum_issues] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-01-31|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-02-01|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-02-02|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Wikis that use localized numbering schemes for references need to add new CSS. This will help to show citation numbers the same way in all reading and editing modes. If your wiki would prefer to do it yourselves, please see the [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid/Parser Unification/Cite CSS|details and example CSS to copy from]], and also add your wiki to the list. Otherwise, the developers will directly help out starting the week of February 5. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/05|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W05"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 31 de xaneiro de 2023 ás 00:05 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24455949 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-06</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W06"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/06|Translations]] are available. '''Recent changes''' * In the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022 skin]], logged-out users using the full-width toggle will be able to see the setting of their choice even after refreshing pages or opening new ones. This only applies to wikis where Vector 2022 is the default. [https://phabricator.wikimedia.org/T321498] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-02-07|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-02-08|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-02-09|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * Previously, we announced when some wikis would be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. These switches will not be announced any more, as the read-only time has become non-significant. Switches will continue to happen at 7AM UTC on Tuesdays and Thursdays. [https://phabricator.wikimedia.org/T292543#8568433] * Across all the wikis, in the Vector 2022 skin, logged-in users will see the page-related links such as "What links here" in a [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Page_tools|new side menu]]. It will be displayed on the other side of the screen. This change had previously been made on Czech, English, and Vietnamese Wikipedias. [https://phabricator.wikimedia.org/T328692] *[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023|Community Wishlist Survey 2023]] will stop receiving new proposals on [https://zonestamp.toolforge.org/1675706431 Monday, 6 February 2023, at 18:00 UTC]. Proposers should complete any edits by then, to give time for [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey/Help_us|translations]] and review. Voting will begin on Friday, 10 February. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Gadgets and user scripts will be changing to load on desktop and mobile sites. Previously they would only load on the desktop site. It is recommended that wiki administrators audit the [[MediaWiki:Gadgets-definition|gadget definitions]] prior to this change, and add <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>skins=…</code></bdi> for any gadgets which should not load on mobile. [https://phabricator.wikimedia.org/T328610 More details are available]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/06|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W06"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 6 de febreiro de 2023 ás 10:21 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24491749 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-07</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W07"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/07|Translations]] are available. '''Problems''' * On wikis where patrolled edits are enabled, changes made to the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Communities/How to configure the mentors' list|mentor list]] by autopatrolled mentors are not correctly marked as patrolled. It will be fixed later this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T328444] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-02-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-02-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-02-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * The Reply tool and other parts of [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Mobile|DiscussionTools]] will be deployed for all editors using the mobile site. You can [[mw:Special:MyLanguage/Talk_pages_project/Mobile#Status_Updates|read more about this decision]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T298060] '''Future changes''' * All wikis will be read-only for a few minutes on March 1. This is planned for [https://zonestamp.toolforge.org/1677679222 14:00 UTC]. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T328287][https://phabricator.wikimedia.org/T327920][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/07|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W07"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 14 de febreiro de 2023 ás 01:49 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24540832 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-08</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W08"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/08|Translations]] are available. '''Problems''' * Last week, during planned maintenance of Cloud Services, unforeseen complications forced the team to turn off all tools for 2–3 hours to prevent data corruption. Work is ongoing to prevent similar problems in the future. [https://phabricator.wikimedia.org/T329535] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-02-21|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-02-22|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-02-23|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). *The voting phase for the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023|Community Wishlist Survey 2023]] ends on [https://zonestamp.toolforge.org/1677261621 24 February at 18:00 UTC]. The results of the survey will be announced on 28 February. '''Future changes''' * All wikis will be read-only for a few minutes on March 1. This is planned for [https://zonestamp.toolforge.org/1677679222 14:00 UTC]. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T328287][https://phabricator.wikimedia.org/T327920][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/08|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W08"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21 de febreiro de 2023 ás 01:58 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24570514 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-09</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W09"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/09|Translations]] are available. '''Problems''' * Last week, in some areas of the world, there were problems with loading pages for 20 minutes and saving edits for 55 minutes. These issues were caused by a problem with our caching servers due to unforseen events during a routine maintenance task. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2023-02-22_wiki_outage][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2023-02-22_read_only] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-02-28|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-03-01|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-03-02|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * All wikis will be read-only for a few minutes on March 1. This is planned for [https://zonestamp.toolforge.org/1677679222 14:00 UTC]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Tech/Server_switch] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/09|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W09"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 27 de febreiro de 2023 ás 23:47 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24634242 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-10</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W10"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/10|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The Community Wishlist Survey 2023 edition has been concluded. Community Tech has [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023/Results|published the results]] of the survey and will provide an update on what is next in April 2023. * On wikis which use [[mw:Special:MyLanguage/Writing_systems|LanguageConverter]] to handle multiple writing systems, articles which used custom conversion rules in the wikitext (primarily on Chinese Wikipedia) would have these rules applied inconsistently in the table of contents, especially in the Vector 2022 skin. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T306862] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-03-07|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-03-08|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-03-09|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * A search system has been added to the [[Special:Preferences|Preferences screen]]. This will let you find different options more easily. Making it work on mobile devices will happen soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T313804] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/10|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W10"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 6 de marzo de 2023 ás 23:50 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24676916 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-11</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W11"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/11|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.27|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-03-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-03-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-03-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-cbk_zamwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cdowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cebwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-chwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-chrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-chywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ckbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-csbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cuwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cvwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-itwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304542][https://phabricator.wikimedia.org/T304550] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/11|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W11"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 13 de marzo de 2023 ás 23:20 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24700189 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-12</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W12"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/12|Translations]] are available. '''Problems''' * Last week, some users experienced issues loading image thumbnails. This was due to incorrectly cached images. [https://phabricator.wikimedia.org/T331820] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-03-21|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-03-22|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-03-23|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] A link to the user's [[{{#special:CentralAuth}}]] page will appear on [[{{#special:Contributions}}]] — some user scripts which previously added this link may cause conflicts. This feature request was [[:m:Community Wishlist Survey 2023/Admins and patrollers/Add link to CentralAuth on Special:Contributions|voted #17 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The [[{{#special:AbuseFilter}}]] edit window will be resizable and larger by default. This feature request was [[:m:Community Wishlist Survey 2023/Anti-harassment/Make the AbuseFilter edit window resizable and larger by default|voted #80 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. * There will be a new option for Administrators when they are unblocking a user, to add the unblocked user’s user page to their watchlist. This will work both via [[{{#special:Unblock}}]] and via the API. [https://phabricator.wikimedia.org/T257662] '''Meetings''' * You can join the next meeting with the Wikipedia mobile apps teams. During the meeting, we will discuss the current features and future roadmap. The meeting will be on [https://zonestamp.toolforge.org/1679677204 24 March at 17:00 (UTC)]. See [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Office Hours|details and how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/12|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W12"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21 de marzo de 2023 ás 01:26 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24732558 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-13</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W13"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/13|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]] condition limit was increased from 1000 to 2000. [https://phabricator.wikimedia.org/T309609] * [[:m:Special:MyLanguage/Global AbuseFilter#Locally disabled actions|Some Global AbuseFilter]] actions will no longer apply to local projects. [https://phabricator.wikimedia.org/T332521] * Desktop users are now able to subscribe to talk pages by clicking on the {{int:discussiontools-newtopicssubscription-button-subscribe-label}} link in the {{int:toolbox}} menu. If you subscribe to a talk page, you receive [[mw:Special:MyLanguage/Notifications|notifications]] when new topics are started on that talk page. This is separate from putting the page on your watchlist or subscribing to a single discussion. [https://phabricator.wikimedia.org/T263821] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-03-28|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-03-29|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-03-30|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * You will be able to choose [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Diffs|visual diffs]] on all [[m:Special:MyLanguage/Help:Page history|history pages]] at the Wiktionaries and Wikipedias. [https://phabricator.wikimedia.org/T314588] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The legacy [[mw:Mobile Content Service|Mobile Content Service]] is going away in July 2023. Developers are encouraged to switch to Parsoid or another API before then to ensure service continuity. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/4MVQQTONJT7FJAXNVOFV3WWVVMCHRINE/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/13|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W13"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 28 de marzo de 2023 ás 01:13 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24780854 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-14</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W14"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/14|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The system for automatically creating categories for the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Babel|Babel]] extension has had several important changes and fixes. One of them allows you to insert templates for automatic category descriptions on creation, allowing you to categorize the new categories. [https://phabricator.wikimedia.org/T211665][https://phabricator.wikimedia.org/T64714][https://phabricator.wikimedia.org/T170654][https://phabricator.wikimedia.org/T184941][https://phabricator.wikimedia.org/T33074] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-04-04|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-04-05|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-04-06|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Some older [[w:en:Web browser|Web browsers]] will stop being able to use [[w:en:JavaScript|JavaScript]] on Wikimedia wikis from this week. This mainly affects users of Internet Explorer 11. If you have an old web browser on your computer you can try to upgrade to a newer version. [https://phabricator.wikimedia.org/T178356] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The deprecated <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>jquery.hoverIntent</code></bdi> module has been removed. This module could be used by gadgets and user scripts, to create an artificial delay in how JavaScript responds to a hover event. Gadgets and user scripts should now use jQuery <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>hover()</code></bdi> or <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>on()</code></bdi> instead. Examples can be found in the [[mw:Special:MyLanguage/ResourceLoader/Migration_guide_(users)#jquery.hoverIntent|migration guide]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T311194] * Some of the links in [[{{#special:SpecialPages}}]] will be re-arranged. There will be a clearer separation between links that relate to all users, and links related to your own user account. [https://phabricator.wikimedia.org/T333242] * You will be able to hide the [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Replying|Reply button]] in archived discussion pages with a new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>__ARCHIVEDTALK__</nowiki></code></bdi> magic word. There will also be a new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.mw-archivedtalk</code></bdi> CSS class for hiding the Reply button in individual sections on a page. [https://phabricator.wikimedia.org/T249293][https://phabricator.wikimedia.org/T295553][https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/extensions/DiscussionTools/+/738221] '''Future changes''' * The Vega software that creates data visualizations in pages, such as graphs, will be upgraded to the newest version in the future. Graphs that still use the very old version 1.5 syntax may stop working properly. Most existing uses have been found and updated, but you can help to check, and to update any local documentation. [[phab:T260542|Examples of how to find and fix these graphs are available]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/14|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W14"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 3 de abril de 2023 ás 23:39 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24820268 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-15</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W15"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/15|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] In the visual editor, it is now possible to edit captions of images in galleries without opening the gallery dialog. This feature request was [[:m:Community Wishlist Survey 2023/Editing/Editable gallery captions in Visual Editor|voted #61 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T190224] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] You can now receive notifications when another user edits your user page. See the "{{int:Echo-category-title-edit-user-page}}" option in [[Special:Preferences#mw-prefsection-echo|your Preferences]]. This feature request was [[:m:Community Wishlist Survey 2023/Anti-harassment/Notifications for user page edits|voted #3 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T3876] '''Problems''' * There was a problem with all types of CentralNotice banners still being shown to logged-in users even if they had [[Special:Preferences#mw-prefsection-centralnotice-banners|turned off]] specific banner types. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T331671] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-04-11|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-04-12|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-04-13|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-arywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-dawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-dinwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-dsbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-eewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-elwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-emlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-eowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-etwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-euwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-extwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tumwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ffwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fiu_vrowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fjwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-frpwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-frrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-furwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gcrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gdwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-glwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-glkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gomwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gotwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-guwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gvwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304551][https://phabricator.wikimedia.org/T308133] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/15|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W15"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 10 de abril de 2023 ás 20:05 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24851886 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-16</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W16"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/16|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now see [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer#Show_nearby_articles|nearby articles on a Kartographer map]] with the button for the new feature "{{int:Kartographer-sidebar-nearbybutton}}". Six wikis have been testing this feature since October. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation/Nearby_articles#Implementation][https://phabricator.wikimedia.org/T334079] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The [[m:Special:GlobalWatchlist|Special:GlobalWatchlist]] page now has links for "{{int:globalwatchlist-markpageseen}}" for each entry. This feature request was [[m:Community Wishlist Survey 2023/Notifications, Watchlists and Talk Pages/Button to mark a single change as read in the global watch list|voted #161 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T334246] '''Problems''' * At Wikimedia Commons, some thumbnails have not been getting replaced correctly after a new version of the image is uploaded. This should be fixed later this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T331138][https://phabricator.wikimedia.org/T333042] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] For the last few weeks, some external tools had inconsistent problems with logging-in with OAuth. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T332650] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-04-18|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-04-19|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-04-20|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/16|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W16"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 18 de abril de 2023 ás 01:54 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24881071 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-17</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W17"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/17|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The date-selection menu on pages such as [[{{#special:Contributions}}]] will now show year-ranges that are in the current and past decade, instead of the current and future decade. This feature request was [[m:Community Wishlist Survey 2023/Miscellaneous/Change year range shown in date selection popup|voted #145 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T334316] '''Problems''' * Due to security issues with the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Graph extension]], graphs have been disabled in all Wikimedia projects. Wikimedia Foundation teams are working to respond to these vulnerabilities. [https://phabricator.wikimedia.org/T334940] * For a few days, it was not possible to save some kinds of edits on the mobile version of a wiki. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T334797][https://phabricator.wikimedia.org/T334799][https://phabricator.wikimedia.org/T334794] '''Changes later this week''' * All wikis will be read-only for a few minutes on April 26. This is planned for [https://zonestamp.toolforge.org/1682517653 14:00 UTC]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Tech/Server_switch] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-04-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-04-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-04-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The Editing team plans an A/B test for [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability|a usability analysis of the Talk page project]]. The [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Analysis|planned measurements are available]]. Your wiki [[phab:T332946|may be invited to participate]]. Please suggest improvements to the measurement plan at [[mw:Talk:Talk pages project/Usability|the discussion page]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2023-2024|The Wikimedia Foundation annual plan 2023-2024 draft is open for comment and input]] until May 19. The final plan will be published in July 2023 on Meta-wiki. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/17|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W17"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 24 de abril de 2023 ás 22:03 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24933592 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-18</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W18"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/18|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The content attribution tools [[mw:Special:MyLanguage/Who Wrote That?|Who Wrote That?]], [[xtools:authorship|XTools Authorship]], and [[xtools:blame|XTools Blame]] now support the French and Italian Wikipedias. More languages will be added in the near future. This is part of the [[m:Community Wishlist Survey 2023/Reading/Extend "Who Wrote That?" tool to more wikis|#7 wish in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T243711][https://phabricator.wikimedia.org/T270490][https://phabricator.wikimedia.org/T334891] * The [[:commons:Special:MyLanguage/Commons:Video2commons|Video2commons]] tool has been updated. This fixed several bugs related to YouTube uploads. [https://github.com/toolforge/video2commons/pull/162/commits] * The [[{{#special:Preferences}}]] page has been redesigned on mobile web. The new design makes it easier to browse the different categories and settings at low screen widths. You can also now access the page via a link in the Settings menu in the mobile web sidebar. [https://www.mediawiki.org/wiki/Moderator_Tools/Content_moderation_on_mobile_web/Preferences] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-05-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-05-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-05-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/18|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W18"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 2 de maio de 2023 ás 01:45 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24966974 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-19</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W19"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/19|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] Last week, Community Tech released the first update for providing [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Better diff handling of paragraph splits|better diffs]], the #1 request in the 2022 Community Wishlist Survey. [[phab:T324759|This update]] adds legends and tooltips to inline diffs so that users unfamiliar with the blue and yellow highlights can better understand the type of edits made. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] When you close an image that is displayed via MediaViewer, it will now return to the wiki page instead of going back in your browser history. This feature request was [[m:Community Wishlist Survey 2023/Reading/Return to the article when closing the MediaViewer|voted #65 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T236591] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|SyntaxHighlight]] extension now supports <bdi lang="en" dir="ltr"><code>wikitext</code></bdi> as a selected language. Old alternatives that were used to highlight wikitext, such as <bdi lang="en" dir="ltr"><code>html5</code></bdi>, <bdi lang="en" dir="ltr"><code>moin</code></bdi>, and <bdi lang="en" dir="ltr"><code>html+handlebars</code></bdi>, can now be replaced. [https://phabricator.wikimedia.org/T29828] * [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Creating pages with preloaded text|Preloading text to new pages/sections]] now supports preloading from localized MediaWiki interface messages. [https://cs.wikipedia.org/wiki/User_talk:Martin_Urbanec_(WMF)?action=edit&section=new&preload=MediaWiki:July Here is an example] at the {{int:project-localized-name-cswiki/en}} that uses <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>preload=MediaWiki:July</nowiki></code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T330337] '''Problems''' * Graph Extension update: Foundation developers have completed upgrading the visualization software to Vega5. Existing community graphs based on Vega2 are no longer compatible. Communities need to update local graphs and templates, and shared lua modules like <bdi lang="de" dir="ltr">[[:de:Modul:Graph]]</bdi>. The [https://vega.github.io/vega/docs/porting-guide/ Vega Porting guide] provides the most comprehensive detail on migration from Vega2 and [https://www.mediawiki.org/w/index.php?title=Template:Graph:PageViews&action=history here is an example migration]. Vega5 has currently just been enabled on mediawiki.org to provide a test environment for communities. [https://phabricator.wikimedia.org/T334940#8813922] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-05-09|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-05-10|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-05-11|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Until now, all new OAuth apps went through manual review. Starting this week, apps using identification-only or basic authorizations will not require review. [https://phabricator.wikimedia.org/T67750] '''Future changes''' * During the next year, MediaWiki will stop using IP addresses to identify logged-out users, and will start automatically assigning unique temporary usernames. Read more at [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Updates|IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Updates]]. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#What should it look like?|join the discussion]] about the [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Updates#What will temporary usernames look like?|format of the temporary usernames]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T332805] * There will be an [[:w:en:A/B testing|A/B test]] on 10 Wikipedias where the Vector 2022 skin is the default skin. Half of logged-in desktop users will see an interface where the different parts of the page are more clearly separated. You can [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/2023-05 Zebra9 A/B test|read more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T333180][https://phabricator.wikimedia.org/T335972] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] <code>jquery.tipsy</code> will be removed from the MediaWiki core. This will affect some user scripts. Many lines with <code>.tipsy(</code> can be commented out. <code>OO.ui.PopupWidget</code> can be used to keep things working like they are now. You can [[phab:T336019|read more]] and [[:mw:Help:Locating broken scripts|read about how to find broken scripts]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T336019] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/19|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W19"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 9 de maio de 2023 ás 00:36 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24998636 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-20</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W20"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/20|Translations]] are available. '''Problems''' * Citations that are automatically generated based on [[d:Q33057|ISBN]] are currently broken. This affects citations made with the [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide/Citations-Full#Automatic|VisualEditor Automatic tab]], and the use of the citoid API in gadgets and user scripts. Work is ongoing to restore this feature. [https://phabricator.wikimedia.org/T336298] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-05-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-05-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-05-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-gorwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hakwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hawwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hifwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hsbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-htwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-igwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ilowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-inhwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iuwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-jamwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-jvwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308134] '''Future changes''' * There is a recently formed team at the Wikimedia Foundation which will be focusing on experimenting with new tools. Currently they are building [[m:Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024/Draft/Future_Audiences#FA2.2_Conversational_AI|a prototype ChatGPT plugin that allows information generated by ChatGPT to be properly attributed]] to the Wikimedia projects. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Gadget and userscript developers should replace <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>jquery.cookie</code></bdi> with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mediawiki.cookie</code></bdi>. The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>jquery.cookie</code></bdi> library will be removed in ~1 month, and staff developers will run a script to replace any remaining uses at that time. [https://phabricator.wikimedia.org/T336018] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/20|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W20"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 15 de maio de 2023 ás 21:45 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25011501 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-21</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W21"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/21|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The "recent edits" time period for page watchers is now 30 days. It used to be 180 days. This was a [[m:Community Wishlist Survey 2023/Notifications, Watchlists and Talk Pages/Change information about the number of watchers on a page|Community Wishlist Survey proposal]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T336250] '''Changes later this week''' * An [[mw:special:MyLanguage/Growth/Positive reinforcement#Impact|improved impact module]] will be available at Wikipedias. The impact module is a feature available to newcomers [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature summary#Newcomer homepage|at their personal homepage]]. It will show their number of edits, how many readers their edited pages have, how many thanks they have received and similar things. It is also accessible by accessing Special:Impact. [https://phabricator.wikimedia.org/T336203] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-05-23|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-05-24|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-05-25|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/21|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W21"/> </div> 22 de maio de 2023 ás 16:55 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25028325 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-22</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W22"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/22|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Citations can once again be added automatically from ISBNs, thanks to Zotero's ISBN searches. The current data sources are the Library of Congress (United States), the Bibliothèque nationale de France (French National Library), and K10plus ISBN (German repository). Additional data source searches can be [[mw:Citoid/Creating Zotero translators|proposed to Zotero]]. The ISBN labels in the [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide/Citations-Full#Automatic|VisualEditor Automatic tab]] will reappear later this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T336298#8859917] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The page [[{{#special:EditWatchlist}}]] now has "{{int:watchlistedit-normal-check-all}}" options to select all the pages within a namespace. This feature request was [[m:Community Wishlist Survey 2023/Notifications, Watchlists and Talk Pages/Watchlist edit - "check all" checkbox|voted #161 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T334252] '''Problems''' * For a few days earlier this month, the "Add interlanguage link" item in the Tools menu did not work properly. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T337081] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-05-30|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-05-31|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-06-01|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * VisualEditor will be switched to a new backend on [https://phabricator.wikimedia.org/source/mediawiki-config/browse/master/dblists/small.dblist small] and [https://phabricator.wikimedia.org/source/mediawiki-config/browse/master/dblists/medium.dblist medium] wikis this week. Large wikis will follow in the coming weeks. This is part of the effort to move Parsoid into MediaWiki core. The change should have no noticeable effect on users, but if you experience any slow loading or other strangeness when using VisualEditor, please report it on the phabricator ticket linked here. [https://phabricator.wikimedia.org/T320529] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/22|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W22"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 29 de maio de 2023 ás 22:03 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25079963 --> == Noticias técnicas: 2023-23 == <section begin="technews-2023-W23"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novas de tecnoloxía]]''' da comunidade técnica de Wikimedia. Difunda estes cambios entre os usuarios. Non todos os cambios che serán relevantes. Hai [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/23|Traduccións]] dispoñibles. '''Cambios recentes''' * A extensión [[:mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:RealMe|RealMe]] permite marcar como verificadas as URL da súa páxina de usuario, para usar con Mastodon e programas semellantes. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Wishlist item</span>]] Xa se poden modificar as citas e notas dende a lista de referencias ao usar o editor visual. Isto fora [[m:Community Wishlist Survey 2023/Citations/Allow citations to be edited in the references section with VisualEditor|a 2ª mellora máis votada na Enquisa de Desexos da Comunidade de 2023]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T54750] * Arranxouse un fallo que podería modificar as preferencias de «{{int:Rcfilters-group-results-by-page}}» ao premer na ligazón de Cambios Recentes doutro usuario con filtros aplicados á URL. [https://phabricator.wikimedia.org/T202916#8874081] '''Problemas''' * Algunhas ferramentas e robots devolveron información antiga durante varios días por mor de problemas ao actualizar as bases de datos, e pode que non funcionasen durante os arranxos. Todos os fallos deberían estar xa resoltos. [https://phabricator.wikimedia.org/T337446] '''Cambios a finais desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Elemento recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.12|nova versión]] de MediaWiki estará dispoñible nas wikis de proba e en MediaWiki.org a partir do {{#time:j xg|2023-06-06|gl}}. A partir do {{#time:j xg|2023-06-07|gl}} tamén estará dispoñible en wikis externas á Wikipedia e en algunhas Wikipedias. A partir do {{#time:j xg|2023-06-08|gl}} xa estará dispoñible para todas as wikis ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Xa non se impedirá que, por mor de coincidencias coas URL na [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SpamBlacklist|lista negra de spam]], os robots poidan realizar modificacións. [https://phabricator.wikimedia.org/T313107] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' preparado por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] e posteado por [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/23|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe ou unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W23"/> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 5 de xuño de 2023 ás 22:52 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25114640 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-24</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W24"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/24|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The content attribution tools [[mw:Special:MyLanguage/Who Wrote That?|Who Wrote That?]], [[xtools:authorship|XTools Authorship]], and [[xtools:blame|XTools Blame]] now support the Dutch, German, Hungarian, Indonesian, Japanese, Polish and Portuguese Wikipedias. This was the [[m:Community Wishlist Survey 2023/Reading/Extend "Who Wrote That?" tool to more wikis|#7 wish in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T334891] * The [[mw:Special:MyLanguage/Structured Data Across Wikimedia/Search Improvements#Search Preview panel|Search Preview panel]] has been deployed on four Wikipedias (Catalan, Dutch, Hungarian and Norwegian). The panel will show an image related to the article (if existing), the top sections of the article, related images (coming from MediaSearch on Commons), and eventually the sister projects associated with the article. [https://phabricator.wikimedia.org/T306341] * The [[:mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:RealMe#Verifying_a_link_on_non-user_pages|RealMe]] extension now allows administrators to verify URLs for any page, for Mastodon and similar software. [https://phabricator.wikimedia.org/T324937] * The default project license [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimediaannounce-l@lists.wikimedia.org/thread/7G6XPWZPQFLZ2JANN3ZX6RT4DVUI3HZQ/ has been officially upgraded] to CC BY-SA 4.0. The software interface messages have been updated. Communities should feel free to start updating any mentions of the old CC BY-SA 3.0 licensing within policies and related documentation pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T319064] '''Problems''' * For three days last month, some Wikipedia pages edited with VisualEditor or DiscussionTools had an unintended <code><nowiki>__TOC__</nowiki></code> (or its localized form) added during an edit. There is [[mw:Parsoid/Deployments/T336101_followup|a listing of affected pages sorted by wiki]], that may still need to be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T336101] * Currently, the "{{int:Visualeditor-dialog-meta-categories-defaultsort-label}}" feature in VisualEditor is broken. Existing <code><nowiki>{{DEFAULTSORT:...}}</nowiki></code> keywords incorrectly appear as missing templates in VisualEditor. Developers are exploring how to fix this. In the meantime, those wishing to edit the default sortkey of a page are advised to switch to source editing. [https://phabricator.wikimedia.org/T337398] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Last week, an update to the delete form may have broken some gadgets or user scripts. If you need to manipulate (empty) the reason field, replace <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>#wpReason</code></bdi> with <bdi lang="zxx" dir="ltr" style="white-space: nowrap;"><code>#wpReason > input</code></bdi>. See [https://cs.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki%3AGadget-CleanDeleteReasons.js&diff=22859956&oldid=12794189 an example fix]. [https://phabricator.wikimedia.org/T337809] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-06-13|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-06-14|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-06-15|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * VisualEditor will be switched to a new backend on English Wikipedia on Monday, and all other [https://phabricator.wikimedia.org/source/mediawiki-config/browse/master/dblists/large.dblist large] wikis on Thursday. The change should have no noticeable effect on users, but if you experience any slow loading or other strangeness when using VisualEditor, please report it on the phabricator ticket linked here. [https://phabricator.wikimedia.org/T320529] '''Future changes''' * From 5 June to 17 July, the Foundation's [[:mw:Wikimedia Security Team|Security team]] is holding a consultation with contributors regarding a draft policy to govern the use of third-party resources in volunteer-developed gadgets and scripts. Feedback and suggestions are warmly welcome at [[m:Special:MyLanguage/Third-party resources policy|Third-party resources policy]] on meta-wiki. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/24|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W24"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 12 de xuño de 2023 ás 14:51 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25133779 --> == Noticias técnicas: 2023-25 == <section begin="technews-2023-W25"/><div class="plainlinks"> Últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novas sobre tecnoloxía]]''' da comunidade técnica de Wikimedia. Animámoslle a que difunda estes cambios co resto de usuarios. Non todos os cambios seránlle relevantes. Hai [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/25|traduccións]] dispoñibles. '''Cambios recentes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Elemento avanzado]] Xa se poden usar os gráficos de lapas en WikimediaDebug. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/JXNQD3EHG5V5QW5UXFDPSHQG4MJ3FWJQ/][https://techblog.wikimedia.org/2023/06/08/flame-graphs-arrive-in-wikimediadebug/] '''Cambios a finais desta semana''' * Non hai unha actualización de MediaWiki para esta semana. * Engadiuse unha barra de búsqueda despregable no editor visual. Pode activlo escribindo <code>\</code> ou premendo <code>ctrl + shift + p</code>. Isto pódelle axudar a acceder máis rápido as ferramentas do editor. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Visual_editor_toolbar_search_feature.png][https://phabricator.wikimedia.org/T66905] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' preparado por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|os escritores das Noticias Técnicas]] e publicado por [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribúa]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/25|Traduza]]&nbsp;• [[m:Tech|Busque axuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Enviar comentarios]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribirse ou desubscribirse]].'' </div><section end="technews-2023-W25"/> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 19 de xuño de 2023 ás 20:09 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25159510 --> == Noticias sobre tecnoloxía: 2023-26 == <section begin="technews-2023-W26"/><div class="plainlinks"> Últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novas sobre tecnoloxía]]''' da comunidade técnica de Wikimedia. Animámoslle a que difunda estes cambios co resto de usuarios. Non todos os cambios seranlle relevantes. Hai [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/26|traducións]] dispoñibles. '''Cambios recentes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Advanced item</span>]] Agora os módulos da ''API'' «''Action''» e Especial:Buscar ligazóns web engadirán <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>/</code></bdi> ao final de todas as respostas <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>prop=extlinks</code></bdi> para dominios soltos. Isto forma parte do traballo realizado para eliminar a duplicación na base de datos <code>externallinks</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T337994] '''Problemas''' * A semana pasada a busca en Commons e Wikidata estivo sen funcionar durante 23 horas. [https://phabricator.wikimedia.org/T339810][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2023-06-18_search_broken_on_wikidata_and_commons] '''Cambios a finais desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Elemento recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.15|nova versión]] de MediaWiki estará dispoñible nas wikis de proba e MediaWiki.org a partir do {{#time:j xg|2023-06-27|gl}}. A partir do {{#time:j xg|2023-06-28|gl}} tamén estará dispoñible en todas as wikis apartes de Wikipedia e algunhas Wikipedias. A nova versión estará dispoñible para todas as wikis a partir do {{#time:j xg|2023-06-29|gl}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Elemento avanzado]] O estilo Minerva aplicará máis estilos predefinidos á clase CSS <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.mbox-text</code></bdi>. Isto permitirá usar os modelos mbox que usen divs no canto de táboas. Recomendamos que comprobe que os novos estilos non afectarán aos outros modelos na súa wiki. [https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/skins/MinervaNeue/+/930901/][https://phabricator.wikimedia.org/T339040] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Advanced item</span>]] Os trebellos agora cargarán no escritorio e nas plataformas móbiles por omisión. Antes os trebellos só se cargaban por omisión no escritorio. Xa non se deberá cambiar esta opción usando o parámetro <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>|targets=</code></bdi>. Os trebellos que se fagan deberán funcionar en móbiles ou desactivarse segundo o estilo activo (usando o parámetro <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>|skins=</code></bdi> de <bdi lang="en" dir="ltr">MediaWiki:Gadgets-definition</bdi>) no canto de mirar se se está a usar a versión de escritorio ou móbil. Os trebellos populares que creen fallos en móbiles serán temporalmente desactivados polos desenvolvedores no estilo Minerva. [https://phabricator.wikimedia.org/T127268] * Por omisión agora todas as lapelas de espazos de nomes compartirán a mesma [[m:Special:MyLanguage/Help:Keyboard_shortcuts|chave de acceso]] do navegador. Anteriormente os espazos de nomes personalizados e aqueles definidos por extensións tiñan que configurar as súas chaves de acceso manualmente na wiki. Isto xa non se terá que facer. [https://phabricator.wikimedia.org/T22126] * O formulario de revisión da extensión Edicións Marcadas («''FlaggedRevs''») agora usa os [[mw:Special:MyLanguage/Codex|compoñentes de interface de usuario]] normativizados. [https://phabricator.wikimedia.org/T191156] '''Trocos futuros''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Advanced item</span>]] A estrutura de vídeos e imaxes na saída HTML do intérprete recibirá modificacións durante as seguintes semanas nas [[:wikitech:Deployments/Train#Thursday|wikis group2]]. Este cambio mellorará a a accesibilidade do contido. Pode que o seu CSS do sitio, programas de usuario e trebellos precisen unha actualización. Están dispoñibles [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid/Parser_Unification/Media_structure/FAQ|os detalles de que código hai que comprobar, como hai que actualizalo e onde se pode avisar de posibles problemas]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T314318] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' preparado por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] e posteado por [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/26|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe ou unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W26"/> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 26 de xuño de 2023 ás 16:19 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25202311 --> == Noticias sobre tecnoloxía: 2023-27 == <section begin="technews-2023-W27"/><div class="plainlinks"> Últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novas sobre tecnoloxía]]''' da comunidade técnica de Wikimedia. Animámoslle a que difunda estes cambios co resto de usuarios. Non todos os cambios seranlle relevantes. Hai [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/27|traducións]] dispoñibles. '''Cambios recentes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Peticións]] Grazas á implantación da proposta de [[m:Community Wishlist Survey 2022/Multimedia and Commons/Audio links that play on click|ligazóns a son que se reproduzan ao premer]] as [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/small.dblist wikis pequenas] xa poden usar o [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Phonos#Inline audio player mode|o reprodutor de son integrado]] que implementa a extensión [[mw:Extension:Phonos|Phonos]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T336763] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Elemento avanzado]] A partir desta semana os trebellos cargaranse automaticamente nos sitios en móbil e escritorio. Se atopa algún fallo nalgún trebello da wiki axuste as [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets#Options|opcións]] no ficheiro de definicións de trebellos. [https://phabricator.wikimedia.org/T328610] '''Cambios a finais desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Elemento recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.16|nova versión]] de MediaWiki estará dispoñible nas wikis de proba e MediaWiki.org a partir do {{#time:j xg|2023-07-04|gl}}. A partir do {{#time:j xg|2023-07-05|gl}} tamén estará dispoñible en todas as wikis apartes de Wikipedia e algunhas Wikipedias. A nova versión estará dispoñible para todas as wikis a partir do {{#time:j xg|2023-07-06|gl}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendario]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Noticias sobre tecnoloxía]]''' preparadas polos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores de Noticias sobre Tecnoloxía]] e publicado por un [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribúa]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/27|Traduza]]&nbsp;• [[m:Tech|Pregunte]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Deixe comentarios]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscríbase ou dese de baixa]].'' </div><section end="technews-2023-W27"/> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 3 de xullo de 2023 ás 22:51 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25231546 --> == Noticias sobre tecnoloxía: 2023-28 == <section begin="technews-2023-W28"/><div class="plainlinks"> Últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novas sobre tecnoloxía]]''' da comunidade técnica de Wikimedia. Animámoslle a que difunda estes cambios co resto de usuarios. Non todos os cambios seranlle relevantes. Hai [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/28|traducións]] dispoñibles. '''Cambios recentes''' * A [[:mw:Special:MyLanguage/Structured Data Across Wikimedia/Section-level Image Suggestions|ferramenta de Suxestións de Imaxes por Sección]] xa está dispoñible en sete Wikipedias (portuguesa, rusa, indonesia, catalá, húngara, finlandesa e a norueguesa bokmål). Esta ferramenta recomenda imaxes que encaixen en certas seccións dos artigos na lista de vixilancia dos contribuidores. * Activáronse [[:m:Special:MyLanguage/Global AbuseFilter|os filtros de abuso globais]] en todos os proxectos de Wikimedia, excepto na inglesa e xaponesa (por decisión propia). Este cambio realizouse tras unha [[:m:Requests for comment/Make global abuse filters opt-out|petición de comentarios global]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T341159] * [[{{#special:BlockedExternalDomains}}]] é unha ferramenta para axudar aos administradores na loita contra o vandalismo. Esta ferramenta ten unha mellor interface para bloquear dominios normais e os seus subdominios, é máis sinxela de buscar e consume menos recursos ao procesar cada edición da wiki. Non pode usar expresións regulares (para casos complexos), comprobar as rutas das URL nin mirar a [[MediaWiki:Spam-whitelist|MediaWiki:Spam-whitelist]], pero no resto de casos substitúe a maioría de funcionalidades existentes de [[MediaWiki:Spam-blacklist|MediaWiki:Spam-blacklist]]. Hai dispoñible un programa en Python para axudar a migrar os dominios a esta ferramenta. Máis información sobre as súas funcionalidades na [[mw:Special:MyLanguage/Manual:BlockedExternalDomains|documentación da ferramenta]]. Isto está dispoñible en todas as wikis, excepto Meta, Commons e Wikidata. [https://phabricator.wikimedia.org/T337431] * Actualizouse a extensión WikiEditor, que agora inclúe algunhas das ferramentas máis usadas ao editar textos wiki. Antes moitos textos só os podían traducir administradores, pero agora xa poden traducir todos os tradutores de translatewiki. Comprobe [https://translatewiki.net/wiki/Special:MessageGroupStats?group=ext-wikieditor&messages=&x=D#sortable:0=asc o estado da tradución ao seu idioma], e se non está ao 100% lle animamos a que colabore na tradución. Consulte [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-ambassadors@lists.wikimedia.org/thread/D4YELU2DXMZ75PGELUOKXXMFF3FH45XA/ o anuncio] para máis información. '''Cambios a finais desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Elemento recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.17|nova versión]] de MediaWiki estará dispoñible nas wikis de proba e MediaWiki.org a partir do {{#time:j xg|2023-07-11|gl}}. A partir do {{#time:j xg|2023-07-12|gl}} tamén estará dispoñible en todas as wikis apartes de Wikipedia e algunhas Wikipedias. A nova versión estará dispoñible para todas as wikis a partir do {{#time:j xg|2023-07-13|gl}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendario]]). * O protocolo predeterminado de [[{{#special:LinkSearch}}]] e correspondente API mudou de http a usar tanto http coma https. [https://phabricator.wikimedia.org/T14810] * [[{{#special:LinkSearch}}]] e a súa versión API agora buscan a URL completa. Antes só miraban os primeiros 60 caracteres. Isto lévano pedindo dende fai 15 anos. [https://phabricator.wikimedia.org/T17218] '''Trocos futuros''' * Hai un complemento experimental con [[:w:en:ChatGPT|ChatGPT]]. Isto amósalles aos usuarios de onde ven a información que están a ler na Wikipedia. Os empregados da Fundación Wikimedia e outros wikimedianos xa o probaron. Nun intre o complemento tamén estará dispoñible para o resto de usuarios de complementos de ChatGPT. Isto é o mesmo que se mencionaba nas [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/20|Novas de Tecnoloxía de 2023/20]]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024/Draft/Future_Audiences#FA2.2_Conversational_AI] * Hai unha discusión en curso sobre [[m:Special:MyLanguage/Third-party resources policy|unha política sobre os recursos de terceiros]]. A proposta afectaría o uso de recursos de terceiros en trebellos e programas de usuario. Segundo as ideas recibidas a política inclúe algúns dos riscos de ter programas de usuario e trebellos cargando recursos de terceiros e algúns apuntamentos e requisitos, como poden ser transparencia no código e poder inspeccionalos. Aceptaranse comentarios e suxestións na [[m:Talk:Third-party resources policy|páxina de discusión da política]] ate o 17 de xullo de 2023. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Noticias sobre tecnoloxía]]''' preparadas polos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores de Noticias sobre Tecnoloxía]] e publicadas por un [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribúa]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/28|Traduza]]&nbsp;• [[m:Tech|Pregunte]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Deixe comentarios]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscríbase ou dese de baixa]].'' </div><section end="technews-2023-W28"/> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 10 de xullo de 2023 ás 19:54 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25278797 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-29</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W29"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/29|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] We are now serving 1% of all global user traffic from [[:en:Kubernetes|Kubernetes]] (you can [[wikitech:MediaWiki On Kubernetes|read more technical details]]). We are planning to increment this percentage regularly. You can [[phab:T290536|follow the progress of this work]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-07-18|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-07-19|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-07-20|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] MediaWiki [[mw:Special:MyLanguage/Help:System_message|system messages]] will now look for available local fallbacks, instead of always using the default fallback defined by software. This means wikis no longer need to override each language on the [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Language#Fallback_languages|fallback chain]] separately. For example, English Wikipedia doesn't have to create <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>en-ca</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>en-gb</code></bdi> subpages with a transclusion of the base pages anymore. This makes it easier to maintain local overrides. [https://phabricator.wikimedia.org/T229992] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>action=growthsetmentorstatus</code></bdi> API will be deprecated with the new MediaWiki version. Bots or scripts calling that API should use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>action=growthmanagementorlist</code></bdi> API now. [https://phabricator.wikimedia.org/T321503] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/29|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W29"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 17 de xullo de 2023 ás 23:08 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25289122 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-30</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W30"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] On July 18, the Wikimedia Foundation launched a survey about the [[:mw:Technical_decision_making|technical decision making process]] for people who do technical work that relies on software that is maintained by the Foundation or affiliates. If this applies to you, [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/885471 please take part in the survey]. The survey will be open for three weeks, until August 7. You can find more information in [[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/Q7DUCFA75DXG3G2KHTO7CEWMLCYTSDB2/|the announcement e-mail on wikitech-l]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-07-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-07-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-07-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/30|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W30"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 25 de xullo de 2023 ás 02:20 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25332248 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-31</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W31"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/31|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The [[mw:Synchronizer|Synchronizer]] tool is now available to keep Lua modules synced across Wikimedia wikis, along with [[mw:Multilingual Templates and Modules|updated documentation]] to develop global Lua modules and templates. * The tag filter on [[{{#special:NewPages}}]] and revision history pages can now be inverted. For example, you can hide edits that were made using an automated tool. [https://phabricator.wikimedia.org/T334337][https://phabricator.wikimedia.org/T334338] * The Wikipedia [[:w:en:ChatGPT|ChatGPT]] plugin experiment can now be used by ChatGPT users who can use plugins. You can participate in a [[:m:Talk:Wikimedia Foundation Annual Plan/2023-2024/Draft/Future Audiences#Announcing monthly Future Audiences open "office hours"|video call]] if you want to talk about this experiment or similar work. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024/Draft/Future_Audiences#FA2.2_Conversational_AI] '''Problems''' * It was not possible to generate a PDF for pages with non-Latin characters in the title, for the last two weeks. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T342442] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-08-01|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-08-02|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-08-03|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Starting on Tuesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-kawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kaawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kabwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kbdwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kbpwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kmwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-knwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kshwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kuwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kwwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308135] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/31|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W31"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 31 de xullo de 2023 ás 23:54 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25362228 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-32</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W32"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Mobile Web editors can now [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Advanced_mobile_contributions#August_1,_2023_-_Full-page_editing_added_on_mobile|edit a whole page at once]]. To use this feature, turn on "{{int:Mobile-frontend-mobile-option-amc}}" in your settings and use the "{{int:Minerva-page-actions-editfull}}" button in the "{{int:Minerva-page-actions-overflow}}" menu. [https://phabricator.wikimedia.org/T203151] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W32"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 7 de agosto de 2023 ás 21:21 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25420038 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-33</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W33"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/33|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The Content translation system is no longer using Youdao's [[mw:Special:MyLanguage/Help:Content_translation/Translating/Initial_machine_translation|machine translation service]]. The service was in place for several years, but due to no usage, and availability of alternatives, it was deprecated to reduce maintenance overheads. Other services which cover the same languages are still available. [https://phabricator.wikimedia.org/T329137] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-08-15|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-08-16|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-08-17|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-lawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ladwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lbewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lezwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lfnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-liwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lijwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lmowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ltgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lvwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-maiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-map_bmswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mdfwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kywiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308136] <!-- TODO replace wiki codes --> '''Future changes''' * A few gadgets/user scripts which add icons to the Minerva skin need to have their CSS updated. There are more details available including a [[phab:T344067|search for all existing instances and how to update them]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/33|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W33"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 15 de agosto de 2023 ás 05:59 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25428668 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-34</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W34"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/34|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [https://gdrive-to-commons.toolforge.org/ GDrive to Commons Uploader] tool is now available. It enables [[m:Special:MyLanguage/GDrive to Commons Uploader|securely selecting and uploading files]] from your Google Drive directly to Wikimedia Commons. [https://phabricator.wikimedia.org/T267868] * From now on, we will announce new Wikimedia wikis in Tech News, so you can update any tools or pages. ** Since the last edition, two new wikis have been created: *** a Wiktionary in [[d:Q7121294|Pa'O]] ([[wikt:blk:|<code>wikt:blk:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T343540] *** a Wikisource in [[d:Q34002|Sundanese]] ([[s:su:|<code>s:su:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T343539] ** To catch up, the next most recent six wikis are: *** Wikifunctions ([[f:|<code>f:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T275945] *** a Wiktionary in [[d:Q2891049|Mandailing]] ([[wikt:btm:|<code>wikt:btm:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T335216] *** a Wikipedia in [[d:Q5555465|Ghanaian Pidgin]] ([[w:gpe:|<code>w:gpe:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T335969] *** a Wikinews in [[d:Q3111668|Gungbe]] ([[n:guw:|<code>n:guw:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T334394] *** a Wiktionary in [[d:Q33522|Kabardian]] ([[wikt:kbd:|<code>wikt:kbd:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T333266] *** a Wikipedia in [[d:Q35570|Fante]] ([[w:fat:|<code>w:fat:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T335016] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-08-22|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-08-23|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-08-24|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] There is an existing [[mw:Stable interface policy|stable interface policy]] for MediaWiki backend code. There is a [[mw:User:Jdlrobson/Stable interface policy/frontend|proposed stable interface policy for frontend code]]. This is relevant for anyone who works on gadgets or Wikimedia frontend code. You can read it, discuss it, and let the proposer know if there are any problems. [https://phabricator.wikimedia.org/T344079] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/34|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W34"/> </div> 21 de agosto de 2023 ás 15:25 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25497111 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2023-35</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W35"/><div class="plainlinks"> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/35|Translations]] are available. </div> '''Mudanças recentes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Wishlist item</span>]] <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">As part of the changes for the [[m:Community Wishlist Survey 2022/Better diff handling of paragraph splits|better diff handling of paragraph splits]], improved detection of splits is being rolled out. Over the last two weeks, we deployed this support to [[wikitech:Deployments/Train#Groups|group0]] and group1 wikis. This week it will be deployed to group2 wikis.</span> [https://phabricator.wikimedia.org/T341754] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Wishlist item</span>]] <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">All [[{{#special:Contributions}}]] pages now show the user's local edit count and the account's creation date.</span> [https://phabricator.wikimedia.org/T324166] * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Wikisource users can now use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>prpbengalicurrency</code></bdi> label to denote Bengali currency characters as page numbers inside the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><pagelist></nowiki></code></bdi> tag.</span> [https://phabricator.wikimedia.org/T268932] * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Two preferences have been relocated. The preference "{{int:visualeditor-preference-visualeditor}}" is now shown on the [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|"{{int:prefs-editing}}" tab]] at all wikis. Previously it was shown on the "{{int:prefs-betafeatures}}" tab at some wikis. The preference "{{int:visualeditor-preference-newwikitexteditor-enable}}" is now also shown on the "{{int:prefs-editing}}" tab at all wikis, instead of the "{{int:prefs-betafeatures}}" tab.</span> [https://phabricator.wikimedia.org/T335056][https://phabricator.wikimedia.org/T344158] '''<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Changes later this week</span>''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Recurrent item</span>]] <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-08-29|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-08-30|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-08-31|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).</span> * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">New signups for a Wikimedia developer account will start being pushed towards <bdi lang="en" dir="ltr">[https://idm.wikimedia.org/ idm.wikimedia.org]</bdi>, rather than going via Wikitech. [[wikitech:IDM|Further information about the new system is available]].</span> * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">All right-to-left language wikis, plus Korean, Armenian, Ukrainian, Russian, and Bulgarian Wikipedias, will have a link in the sidebar that provides a short URL of that page, using the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|Wikimedia URL Shortener]]. This feature will come to more wikis in future weeks.</span> [https://phabricator.wikimedia.org/T267921] '''Mudanças futuras''' * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The removal of the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:DoubleWiki|DoubleWiki extension]] is being discussed. This extension currently allows Wikisource users to view articles from multiple language versions side by side when the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><=></code></bdi> symbol next to a specific language edition is selected. Comments on this are welcomed at [[phab:T344544|the phabricator task]].</span> * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">A proposal has been made to merge the second hidden-categories list (which appears below the wikitext editing form) with the main list of categories (which is further down the page). [[phab:T340606|More information is available on Phabricator]]; feedback is welcome!</span> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/35|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div> </div><section end="technews-2023-W35"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 28 de agosto de 2023 ás 14:00 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25510866 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-36</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W36"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/36|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[m:Wikisource_EditInSequence|EditInSequence]], a feature that allows users to edit pages faster on Wikisource has been moved to a Beta Feature based on community feedback. To enable it, you can navigate to the [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta features tab in Preferences]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308098] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] As part of the changes for the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Generate Audio for IPA|Generate Audio for IPA]] and [[m:Community Wishlist Survey 2022/Multimedia and Commons/Audio links that play on click|Audio links that play on click]] wishlist proposals, the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Phonos#Inline_audio_player_mode|inline audio player mode]] of [[mw:Extension:Phonos|Phonos]] has been deployed to all projects. [https://phabricator.wikimedia.org/T336763] * There is a new option for Administrators when they are changing the usergroups for a user, to add the user’s user page to their watchlist. This works both via [[{{#special:UserRights}}]] and via the API. [https://phabricator.wikimedia.org/T272294] * One new wiki has been created: ** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q34318|Talysh]] ([[w:tly:|<code>w:tly:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T345166] '''Problems''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:LoginNotify|LoginNotify extension]] was not sending notifications since January. It has now been fixed, so going forward, you may see notifications for failed login attempts, and successful login attempts from a new device. [https://phabricator.wikimedia.org/T344785] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-09-05|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-09-06|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-09-07|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-mhrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-miwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-minwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mrjwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mtwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mwlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-myvwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mznwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nahwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-napwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ndswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nds_nlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-newiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-newwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-novwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nqowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nrmwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nsowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nvwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ocwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-olowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-omwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-orwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-oswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pagwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pamwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-papwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pcdwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pdcwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pflwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pihwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pmswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pnbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pntwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pswiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308137][https://phabricator.wikimedia.org/T308138] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/36|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W36"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 4 de setembro de 2023 ás 23:33 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25566983 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-37</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W37"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/37|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/ORES|ORES]], the revision evaluation service, is now using a new open-source infrastructure on all wikis except for English Wikipedia and Wikidata. These two will follow this week. If you notice any unusual results from the Recent Changes filters that are related to ORES (for example, "{{int:ores-rcfilters-damaging-title}}" and "{{int:ores-rcfilters-goodfaith-title}}"), please [[mw:Talk:Machine Learning|report them]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T342115] * When you are logged in on one Wikimedia wiki and visit a different Wikimedia wiki, the system tries to log you in there automatically. This has been unreliable for a long time. You can now visit the login page to make the system try extra hard. If you feel that made logging in better or worse than it used to be, your feedback is appreciated. [https://phabricator.wikimedia.org/T326281] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-09-12|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-09-13|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-09-14|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Technical decision making|Technical Decision-Making Forum Retrospective]] team invites anyone involved in the technical field of Wikimedia projects to signup to and join [[mw:Technical decision making/Listening Sessions|one of their listening sessions]] on 13 September. Another date will be scheduled later. The goal is to improve the technical decision-making processes. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] As part of the changes for the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Better diff handling of paragraph splits|Better diff handling of paragraph splits]] wishlist proposal, the inline switch widget in diff pages is being rolled out this week to all wikis. The inline switch will allow viewers to toggle between a unified inline or two-column diff wikitext format. [https://phabricator.wikimedia.org/T336716] '''Future changes''' * All wikis will be read-only for a few minutes on 20 September. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|This is planned at 14:00 UTC.]] More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T345263] * The Enterprise API is launching a new feature called "[http://breakingnews-beta.enterprise.wikimedia.com/ breaking news]". Currently in BETA, this attempts to identify likely "newsworthy" topics as they are currently being written about in any Wikipedia. Your help is requested to improve the accuracy of its detection model, especially on smaller language editions, by recommending templates or identifiable editing patterns. See more information at [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise/Breaking news|the documentation page]] on MediaWiki or [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise/FAQ#What is Breaking News|the FAQ]] on Meta. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/37|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W37"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 11 de setembro de 2023 ás 21:08 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25589064 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-38</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W38"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/38|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] MediaWiki now has a [[mw:Stable interface policy/frontend|stable interface policy for frontend code]] that more clearly defines how we deprecate MediaWiki code and wiki-based code (e.g. gadgets and user scripts). Thank you to everyone who contributed to the content and discussions. [https://phabricator.wikimedia.org/T346467][https://phabricator.wikimedia.org/T344079] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.27|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-09-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-09-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-09-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * All wikis will be read-only for a few minutes on September 20. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|This is planned at 14:00 UTC.]] [https://phabricator.wikimedia.org/T345263] * All wikis will have a link in the sidebar that provides a short URL of that page, using the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|Wikimedia URL Shortener]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T267921] '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The team investigating the Graph Extension posted [[mw:Extension:Graph/Plans#Proposal|a proposal for reenabling it]] and they need your input. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/38|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W38"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 18 de setembro de 2023 ás 19:19 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25623533 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-39</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W39"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/39|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The Vector 2022 skin will now remember the pinned/unpinned status for the Table of Contents for all logged-out users. [https://phabricator.wikimedia.org/T316060] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.28|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-09-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-09-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-09-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The ResourceLoader <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>mediawiki.ui</nowiki></code></bdi> modules are now deprecated as part of the move to Vue.js and Codex. There is a [[mw:Codex/Migrating_from_MediaWiki_UI|guide for migrating from MediaWiki UI to Codex]] for any tools that use it. More [[phab:T346468|details are available in the task]] and your questions are welcome there. * Gadget definitions will have a [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets#Options|new "namespaces" option]]. The option takes a list of namespace IDs. Gadgets that use this option will only load on pages in the given namespaces. '''Future changes''' * New variables will be added to [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]]: <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">global_account_groups</bdi></code> and <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">global_account_editcount</bdi></code>. They are available only when an account is being created. You can use them to prevent blocking automatic creation of accounts when users with many edits elsewhere visit your wiki for the first time. [https://phabricator.wikimedia.org/T345632][https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter/Rules_format] '''Meetings''' * You can join the next meeting with the Wikipedia mobile apps teams. During the meeting, we will discuss the current features and future roadmap. The meeting will be on [https://zonestamp.toolforge.org/1698426015 27 October at 17:00 (UTC)]. See [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia_Apps/Office_Hours#October_2023|details and how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/39|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W39"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 26 de setembro de 2023 ás 16:51 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25655264 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-40</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W40"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/40|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering-advancedrendering|user preference]] for "{{int:tog-forcesafemode}}". This setting will make pages load without including any on-wiki JavaScript or on-wiki stylesheet pages. It can be useful for debugging broken JavaScript gadgets. [https://phabricator.wikimedia.org/T342347] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Gadget definitions now have a [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets#Options|new "<var>contentModels</var>" option]]. The option takes a list of page content models, like <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">wikitext</bdi></code> or <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">css</bdi></code>. Gadgets that use this option will only load on pages with the given content models. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.29|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-10-03|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-10-04|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-10-05|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The Vector 2022 skin will no longer use the custom styles and scripts of Vector legacy (2010). The change will be made later this year or in early 2024. See [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Loading Vector 2010 scripts|how to adjust the CSS and JS pages on your wiki]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T331679] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/40|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W40"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 3 de outubro de 2023 ás 01:27 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25686930 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2023-41</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W41"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/41|traduções]]. '''Alterações recentes''' * Uma nova ''wiki'' foi criada: uma {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} em [[d:Q33291|Fon]] ([[w:fon:|<code>w:fon:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T347935] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.30|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2023-10-10|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2023-10-11|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2023-10-12|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendário]]). * A partir de quarta-feira, um novo conjunto de Wikipédias receberá "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Adicione um ''link'']]" ({{int:project-localized-name-swwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-wawiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-warwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-wowiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-xalwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-xhwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-xmfwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-yiwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-yowiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-zawiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-zeawiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-zh_min_nanwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-zuwiki/pt}}). Isso faz parte da [[phab:T304110|implantação progressiva desta ferramenta para mais Wikipédias]]. As comunidades podem [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configurar como esse recurso funciona localmente]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308139] * Em algumas ''wiki''s, os recém-chegados são sugeridas imagens do Commons para adicionar aos artigos sem imagens. A partir de terça-feira, os recém-chegados a estas ''wiki''s poderão adicionar imagens a secções de artigos não ilustrados. As ''wiki''s específicas estão listadas em "Recomendações de imagens" [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Deployment table|na tabela de implantação da equipe de Crescimento]]. (Growth) Você pode [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add an image|saber mais sobre esse recurso.]] [https://phabricator.wikimedia.org/T345940] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] Na ''skin'' sítio móvel (Minerva) o ID CSS <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>#page-actions</nowiki></code></bdi> será substituído por <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>#p-views</nowiki></code></bdi>. Esta alteração é para torná-lo consistente com outras ''skin''s e para melhorar o suporte para ''gadget''s e extensões na ''skin'' móvel. Alguns ''gadget''s podem precisar ser atualizados; há [https://phabricator.wikimedia.org/T348267 detalhes e ''link''s de pesquisa na tarefa]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/41|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2023-W41"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 9 de outubro de 2023 ás 14:39 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25712895 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2023-42</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W42"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/42|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * O sistema de [[m:Special:MyLanguage/Help:Unified login|login unificado]] deve agora estar corrigido para alguns navegadores (Chrome, Edge, Opera). Isso significa que se você visitar uma nova wiki de projeto irmão, deverá estar logado automaticamente, sem a necessidade de clicar em 'Log in' ou recarregar a página. O feedback sobre se está funcionando para você é bem-vindo. [https://phabricator.wikimedia.org/T347889] * [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Interface/Edit_notice|Avisos de edição]] agora estão disponíveis na interface MobileFrontend/Minerva. Essa funcionalidade foi inspirada pelo [[w:en:Wikipedia:EditNoticesOnMobile|gadget na Wikipédia em inglês]]. Veja mais detalhes em [[phab:T316178|T316178]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.1|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em wikis de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j xg|2023-10-17|pt}}. Ela estará disponível em wikis não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2023-10-18|pt}}. Estará disponível em todos os wikis a partir de {{#time:j xg|2023-10-19|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * Em 3 semanas, no tema Vector 2022, o código relacionado ao <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>addPortletLink</nowiki></code></bdi> e o <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>#p-namespaces</nowiki></code></bdi>, que foi descontinuado há um ano, será removido. Se você notar que ferramentas que deveriam aparecer ao lado da aba 'Discussão' estão faltando, por favor, informe aos responsáveis do gadget para ver [[phab:T347907|instruções na tarefa do Phabricator]]. "'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/42|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].''" </div><section end="technews-2023-W42"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 16 de outubro de 2023 ás 23:47 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25745824 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2023-43</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W43"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/43|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * Há um novo [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language engineering/Newsletter/2023/October|boletim de língua e internacionalização]], escrito trimestralmente. Ele contém atualizações sobre o desenvolvimento de novos recursos, melhorias em vários projetos técnicos relacionados à linguagem e trabalho de suporte relacionado. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] O suporte ao mapa de origem foi ativado em todas as ''wiki''s. Ao abrir o depurador nas ferramentas de desenvolvedor do seu navegador, você deve ser capaz de ver o código-fonte JavaScript não minificado. [https://phabricator.wikimedia.org/T47514] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.2|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em wikis de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j xg|2023-10-24|pt}}. Ela estará disponível em wikis não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2023-10-25|pt}}. Estará disponível em todos os wikis a partir de {{#time:j xg|2023-10-26|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/43|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2023-W43"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23 de outubro de 2023 ás 23:16 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25782286 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2023-44</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W44"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/44|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * A equipe de Conteúdo Estruturado, como parte de seu projeto de [[:commons:Commons:WMF support for Commons/Upload Wizard Improvements|melhorar o UploadWizard no Commons]], fez algumas melhorias de UX na etapa de ''upload'' de escolher de trabalho próprio ou não próprio ([[phab:T347590|T347590]]), bem como para a etapa de licenciamento para trabalho próprio ([[phab:T347756|T347756]]). * A equipe da Sistema de ''Design'' lançou a versão 1.0.0 do [[wmdoc:codex/latest/|Codex]], o novo sistema de ''design'' para a Wikimedia. Veja o [[mw:Special:MyLanguage/Design_Systems_Team/Announcing_Codex_1.0|anúncio completo sobre o lançamento do Codex 1.0.0]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.3|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em wikis de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j xg|2023-10-31|pt}}. Ela estará disponível em wikis não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2023-11-01|pt}}. Estará disponível em todos os wikis a partir de {{#time:j xg|2023-11-02|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). * As listagens em páginas de categoria são classificadas em cada ''wiki'' para esse idioma usando uma [[:w:pt:International Components for Unicode|biblioteca]]. Durante um breve período em 2 de novembro, as alterações às categorias não serão corretamente ordenadas para muitas línguas. Isso ocorre porque os desenvolvedores estão atualizando para uma nova versão da biblioteca. Em seguida, eles usarão um ''script'' para corrigir as categorias existentes. Isso levará algumas horas ou alguns dias, dependendo do tamanho da ''wiki''. Você pode [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Technical Operations/ICU announcement|ler mais]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T345561][https://phabricator.wikimedia.org/T267145] * A partir de 1º de novembro, o módulo de impacto (Special:Impact) será atualizado pela equipe de Crescimento (Growth). O novo módulo de impacto mostra aos recém-chegados mais dados sobre o seu impacto na ''wiki''. Foi testado por algumas ''wikis'' durante os últimos meses. [https://phabricator.wikimedia.org/T336203] '''Alterações futuras''' * Há [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph/Plans#Roadmap|um plano proposto]] para reativar a extensão Graph. Você pode ajudar revisando esta proposta e [[mw:Extension_talk:Graph/Plans#c-PPelberg_(WMF)-20231020221600-Update:_20_October|compartilhando o que você pensa sobre ela]]. * A WMF está trabalhando para possibilitar que os administradores [[mw:Special:MyLanguage/Community_configuration_2.0|editar a configuração do MediaWiki diretamente]]. Isso é semelhante ao trabalho anterior em Special:EditGrowthConfig. [[phab:T349757|Um pedido de comentários técnicos está em execução até 08 de novembro, onde você pode fornecer ''feedback''.]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/44|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2023-W44"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 30 de outubro de 2023 ás 23:21 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25801989 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2023-45</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W45"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/45|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * Na ''skin'' do Vector 2022, o tamanho de fonte padrão de vários elementos de navegação (''slogan'', menu de ferramentas, ''links'' de navegação e muito mais) foi ligeiramente aumentado para corresponder ao tamanho da fonte usada no conteúdo da página. [https://phabricator.wikimedia.org/T346062] '''Problemas''' * Na semana passada, houve um problema ao exibir algumas edições recentes em [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist algumas ''wikis''], por 1-6 horas. As edições foram salvas, mas não mostradas imediatamente. Isto deveu-se a um problema na base de dados. [https://phabricator.wikimedia.org/T350443] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.4|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em wikis de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j xg|2023-11-07|pt}}. Ela estará disponível em wikis não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2023-11-08|pt}}. Estará disponível em todos os wikis a partir de {{#time:j xg|2023-11-09|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). * A equipe de crescimento (Growth) remanejará recém-chegados de antigos mentores para [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Structured mentor list|os mentores atualmente ativos]]. Também alteraram a língua de notificação para serem mais conviviais. [https://phabricator.wikimedia.org/T330071][https://phabricator.wikimedia.org/T327493] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/45|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2023-W45"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 6 de novembro de 2023 ás 21:06 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25838105 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2023-46</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W46"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/46|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * Quatro novas ''wikis'' foram criadas: ** a Wikipédia em [[d:Q7598268|Amazigh marroquino]] ([[w:zgh:|<code>w:zgh:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T350216] ** a Wikipédia em [[d:Q35159|Dagaare]] ([[w:dga:|<code>w:dga:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T350218] ** a Wikipédia em [[d:Q33017|Toba Batak]] ([[w:bbc:|<code>w:bbc:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T350320] ** a Wikiquote em [[d:Q33151|Banjar]] ([[q:bjn:|<code>q:bjn:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T350217] '''Problemas''' * Na semana passada, os usuários que já visitaram Meta-Wiki ou Wikimedia Commons e depois se desconectaram nessas ''wikis'' não puderam fazer ''login'' novamente. O problema está agora resolvido. [https://phabricator.wikimedia.org/T350695] * Na semana passada, algumas caixas de diálogo ''pop-up'' e menus foram mostrados com o tamanho de fonte errado. O problema está agora resolvido. [https://phabricator.wikimedia.org/T350544] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.5|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em wikis de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j xg|2023-11-14|pt}}. Ela estará disponível em wikis não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2023-11-15|pt}}. Estará disponível em todos os wikis a partir de {{#time:j xg|2023-11-16|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * As visualizações de referência estão chegando a muitas ''wikis'' como um recurso padrão. São ''pop-ups'' para referências, semelhantes ao [[mw:Special:MyLanguage/Page Previews|recurso PagePreviews]]. [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Opt-out feature|Você pode optar por não vê-los]]. Se você estiver [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|usando os ''gadgets'']], dicas de ferramentas de referência ou ''pop-ups'' de navegação, não verá Visualizações de referência. [[phab:T282999|Implantação]] está prevista para 22 de novembro de 2023. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] Os eventos Canary (também conhecidos como heartbeat) serão produzidos em [https://stream.wikimedia.org/?doc#/streams ''streams'' de eventos da Wikimedia] a partir de 11 de dezembro. Os usuários de ''streams'' são aconselhados a filtrar esses eventos, descartando todos os eventos em que <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>meta.domain == "canary"</nowiki></code></bdi>. Atualizações para [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot|Pywikibot]] ou [https://github.com/ChlodAlejandro/wikimedia-streams wikimedia-streams] descartará esses eventos por padrão. [https://phabricator.wikimedia.org/T266798] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/46|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2023-W46"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 13 de novembro de 2023 ás 23:52 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25859263 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2023-47</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W47"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/47|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações no final desta semana''' * Não há nenhuma nova versão do MediaWiki esta semana. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * A partir de quarta-feira, um novo conjunto de Wikipédias receberá "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Adicione um ''link'']]" ({{int:project-localized-name-quwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-rmwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-rmywiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-rnwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-roa_rupwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-roa_tarawiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-ruewiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-rwwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-sawiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-sahwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-satwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-scwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-scnwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-scowiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-sdwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-sewiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-sgwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-shwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-siwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-skwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-slwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-smwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-sowiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-sqwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-srwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-srnwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-sswiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-stwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-stqwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-suwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-szlwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-tawiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-tcywiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-tewiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-tetwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-tgwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-thwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-tkwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-tlwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-tnwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-towiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-tpiwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-trwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-tswiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-ttwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-twwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-tywiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-tyvwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-udmwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-ugwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-uzwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-vewiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-vecwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-vepwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-vlswiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-vowiki/pt}}). Isso faz parte da [[phab:T304110|implantação progressiva desta ferramenta para mais Wikipédias]]. As comunidades podem [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configurar como esse recurso funciona localmente]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308141][https://phabricator.wikimedia.org/T308142][https://phabricator.wikimedia.org/T308143] * A ''skin'' do Vector 2022 terá algumas pequenas alterações visuais nos menus suspensos, larguras de coluna e muito mais. Estas alterações foram adicionadas a quatro Wikipédias na semana passada. Se nenhum problema for encontrado, essas alterações prosseguirão para todas as wikis esta semana. Essas alterações possibilitarão a adição de novos menus para legibilidade e modo escuro. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Updates#November_2023:_Visual_changes,_more_deployments,_and_shifting_focus|Saiba mais]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T347711] '''Alterações futuras''' * Há [[mw:Extension talk:Graph/Plans#Update: 15 November|uma atualização sobre a reativação da extensão do Graph]]. Para acelerar o processo, o Vega 2 não será suportado e apenas [https://phabricator.wikimedia.org/T335325 alguns protocolos] estarão disponíveis no lançamento. Pode ajudar partilhando o que pensa sobre o plano. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/47|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2023-W47"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21 de novembro de 2023 ás 00:55 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25884616 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2023-48</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W48"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/48|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.7|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em wikis de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j xg|2023-11-28|pt}}. Ela estará disponível em wikis não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2023-11-29|pt}}. Estará disponível em todos os wikis a partir de {{#time:j xg|2023-11-30|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). Não há nova versão do MediaWiki na próxima semana. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] O sistema JavaScript do MediaWiki agora permitirá <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>async</code>/<code>await</code></bdi> sintaxe de espera em ''gadgets'' e ''scripts'' de usuário. Os autores de ''gadgets'' devem lembrar que os navegadores dos usuários podem não suportá-lo, por isso deve ser usado adequadamente. [https://phabricator.wikimedia.org/T343499] * A implantação de "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add_a_link|Adicionar um ''link'']]" anunciado [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/47|semana passada]] foi adiado. Será retomado esta semana. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/48|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2023-W48"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 27 de novembro de 2023 ás 23:09 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25906379 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2023-49</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W49"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/49|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * O espaçamento entre parágrafos no Vector 2022 foi alterado de 7px para 14px para corresponder ao tamanho do texto. Deste modo, será mais fácil distinguir parágrafos de frases. [https://phabricator.wikimedia.org/T351754] * O recurso "{{int:Visualeditor-dialog-meta-categories-defaultsort-label}}" no Editor Visual está funcionando novamente. Você não precisa mais alternar para a edição de código-fonte para editar <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>{{DEFAULTSORT:...}}</nowiki></code></bdi> palavras-chave. [https://phabricator.wikimedia.org/T337398] '''Alterações no final desta semana''' * Não há nenhuma nova versão do MediaWiki esta semana. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * No dia 6 de dezembro, as pessoas que tiverem a preferência ativada por "{{int:Discussiontools-preference-visualenhancements}}" notarão que as [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability|melhorias de usabilidade da página de discussão]] aparecerão em páginas que incluem a palavra mágica <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>__NEWSECTIONLINK__</nowiki></code></bdi>. Se você notar algum problema, por favor [[phab:T352232|compartilhe-os com a equipe no Phabricator]]. '''Alterações futuras''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] O [[wikitech:News/Toolforge Grid Engine deprecation|processo de desligamento do Grid Engine]] do Toolforge começará em 14 de dezembro. Os mantenedores de [[toolforge:grid-deprecation|ferramentas que ainda usam este sistema antigo]] devem planejar migrar para o Kubernetes, ou dizer à equipe seus planos no Phabricator na tarefa sobre sua ferramenta, antes dessa data. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/VIWWQKMSQO2ED3TVUR7KPPWRTOBYBVOA/] * Comunidades que usam [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions|Discussões Estruturadas]] estão sendo contatadas a respeito de [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions/Deprecation|a próxima descontinuação de Discussões Estruturadas]]. Você pode ler mais sobre este projeto e compartilhar seus comentários, [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions/Deprecation|na página do projeto]]. '''Eventos''' * Inscrições e inscrições para bolsas de estudo já estão abertas para o [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2024|Wikimedia Hackathon 2024]] que terá lugar de 3 a 5 de maio em Tallinn, Estónia. As candidaturas a bolsas de estudo estão abertas até 5 de janeiro de 2024. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/49|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2023-W49"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 4 de decembro de 2023 ás 23:50 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25914435 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2023-50</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W50"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/50|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * No Wikimedia Commons, há algumas pequenas melhorias na interface do usuário para a etapa "escolher o próprio ou não o próprio trabalho" no UploadWizard. Isso faz parte do projeto da equipe de Conteúdo Estruturado de [[:commons:Commons:WMF support for Commons/Upload Wizard Improvements|melhorar o UploadWizard no Commons]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T352707][https://phabricator.wikimedia.org/T352709] '''Problemas''' * Houve um problema ao mostrar o [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Personalized first day/Newcomer homepage|Página inicial dos recém-chegados]] recurso com o "módulo de impacto" e seus gráficos de visualização de página, por alguns dias no início de dezembro. Esta situação foi agora corrigida. [https://phabricator.wikimedia.org/T352352][https://phabricator.wikimedia.org/T352349] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.9|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em wikis de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j xg|2023-12-12|pt}}. Ela estará disponível em wikis não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2023-12-13|pt}}. Estará disponível em todos os wikis a partir de {{#time:j xg|2023-12-14|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Alterações futuras''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]] A [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/796964 Pesquisa de Satisfação do Desenvolvedor 2023] está buscando as opiniões da comunidade de desenvolvedores da Wikimedia. Por favor, responda à pesquisa se você tiver algum papel no desenvolvimento de software para o ecossistema Wikimedia. O inquérito está aberto até 5 de janeiro de 2024 e tem associado [[foundation:Legal:December_2023_Developer_Satisfaction_Survey|declaração de privacidade]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/50|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2023-W50"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 12 de decembro de 2023 ás 02:12 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25945501 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2023-51</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W51"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/51|Traduções]] estão disponíveis. '''Novidades de Tecnologia''' * A próxima edição das Novidades de Tecnologia será enviada em 8 de janeiro de 2024 por causa dos [[w:pt:Natal|feriados]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.10|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em wikis de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j xg|2023-12-19|pt}}. Ela estará disponível em wikis não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2023-12-20|pt}}. Estará disponível em todos os wikis a partir de {{#time:j xg|2023-12-21|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). Não há nova versão do MediaWiki na próxima semana. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * A partir de 18 de dezembro, não será possível ativar as Discussões Estruturadas na página de discussão do próprio usuário usando o recurso Beta. A opção de recurso Beta permanece disponível para usuários que desejam desativar Discussões Estruturadas. Isso faz parte de [[mw:Structured Discussions/Deprecation|trabalho de depreciação das Discussões Estruturadas]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T248309] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] Haverá suporte total para redirecionamentos no namespace do Módulo. O recurso "Mover página" deixará um redirecionamento apropriado para trás, e tais redirecionamentos serão devidamente reconhecidos pelo ''software'' (por exemplo, oculto de [[{{#special:UnconnectedPages}}]]). Também haverá suporte para [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua reference manual#Renaming or moving modules|redirecionamentos manuais]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T120794] '''Alterações futuras''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] A documentação JavaScript do MediaWiki está mudando para um novo formato. Durante a mudança, você pode ler os documentos antigos usando [https://doc.wikimedia.org/mediawiki-core/REL1_41/js/ versão 1.41]. Comentários sobre [https://doc.wikimedia.org/mediawiki-core/master/js/ o novo site] são bem-vindos na [[mw:Talk:JSDoc_WMF_theme|página de discussão do projeto]]. * O Wishathon é uma nova iniciativa que incentiva a colaboração em toda a comunidade Wikimedia para desenvolver soluções para desejos recolhidos através do [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Pesquisa de lista de desejos da comunidade]]. O primeiro Wishathon comunitário terá lugar de 15 a 17 de março. Se você estiver interessado em uma proposta de projeto como usuário, desenvolvedor, ''designer'' ou líder de produto, você pode [[m:Special:MyLanguage/Event:WishathonMarch2024|inscreva-se no evento e leia mais]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/51|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2023-W51"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 18 de decembro de 2023 ás 16:18 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25959059 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-02</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W02"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/02|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [https://mediawiki2latex.wmflabs.org/ mediawiki2latex] is a tool that converts wiki content into the formats of LaTeX, PDF, ODT, and EPUB. The code now runs many times faster due to recent improvements. There is also an optional Docker container you can [[b:de:Benutzer:Dirk_Hünniger/wb2pdf/install#Using_Docker|install]] on your local machine. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The way that Random pages are selected has been updated. This will slowly reduce the problem of some pages having a lower chance of appearing. [https://phabricator.wikimedia.org/T309477] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-01-09|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-01-10|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-01-11|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/02|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W02"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 9 de xaneiro de 2024 ás 01:20 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26026251 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-03</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W03"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/03|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] As páginas que usam o JSON [[mw:Special:MyLanguage/Manual:ContentHandler|contentmodel]] agora usarão guias em vez de espaços para recuo automático. Isso reduzirá significativamente o tamanho da página. [https://phabricator.wikimedia.org/T326065] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets|''Gadgets'']] e ''scripts'' de usuário pessoal agora podem usar a sintaxe JavaScript introduzida no ES6 (também conhecido como "ES2015") e ES7 ("ES2016"). O MediaWiki valida o código-fonte para proteger outras funcionalidades do site contra erros de sintaxe e para garantir que os ''scripts'' sejam válidos em todos os [[mw:Special:MyLanguage/Compatibility#Browsers|navegadores suportados]]. Anteriormente, os ''gadgets'' podiam usar a opção <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>requiresES6</nowiki></code></bdi>. Esta opção já não é necessária e será removida no futuro. [https://phabricator.wikimedia.org/T75714] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Bot passwords|Senhas de ''bot'']] e [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/Owner-only consumers|consumidores OAuth apenas para proprietários]] agora podem ser restritos para permitir a edição apenas de páginas específicas. [https://phabricator.wikimedia.org/T349957] * Agora você pode [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Thanks|agradecer]] edições feitas por ''bots''. [https://phabricator.wikimedia.org/T341388] * Uma atualização sobre o ''status'' da Pesquisa de Desejos Comunitários para 2024 [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Future Of The Wishlist/January 4, 2024 Update|foi publicada]]. Por favor, leia e dê a sua opinião. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.14|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em wikis de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j xg|2024-01-16|pt}}. Ela estará disponível em wikis não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2024-01-17|pt}}. Estará disponível em todos os wikis a partir de {{#time:j xg|2024-01-18|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * A partir de 17 de janeiro, não será possível fazer ''login'' nas ''wikis'' da Wikimedia a partir de algumas versões antigas específicas do navegador Chrome (versões 51-66, lançadas entre 2016-2018). Além disso, os usuários do iOS 12, ou Safari no Mac OS 10.14, podem precisar fazer ''login'' em cada ''wiki'' separadamente. [https://phabricator.wikimedia.org/T344791] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] O módulo <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>jquery.cookie</code></bdi> foi preterido e substituído pelo módulo <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mediawiki.cookie</code></bdi> no ano passado. Um ''script'' foi executado para substituir quaisquer usos restantes e, esta semana, o alias temporário será removido. [https://phabricator.wikimedia.org/T354966] '''Alterações futuras''' * A Wikimedia Deutschland está trabalhando para [[m:WMDE Technical Wishes/Reusing references|tornar a reutilização de referências mais fácil]]. Eles estão procurando pessoas que estejam interessadas em participar de [https://wikimedia.sslsurvey.de/User-research-into-Reusing-References-Sign-up-Form-2024/en/ chamadas de vídeo individuais para pesquisa de usuários em janeiro e fevereiro]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/03|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W03"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 16 de xaneiro de 2024 ás 00:13 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26074460 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-04</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W04"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/04|Traduções]] estão disponíveis. '''Problemas''' * Um ''bug'' no UploadWizard impediu o ''link'' para a página de usuário do carregador durante o ''upload''. Agora foi corrigido. [https://phabricator.wikimedia.org/T354529] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.15|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em wikis de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j xg|2024-01-23|pt}}. Ela estará disponível em wikis não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2024-01-24|pt}}. Estará disponível em todos os wikis a partir de {{#time:j xg|2024-01-25|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/04|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W04"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23 de xaneiro de 2024 ás 01:04 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26096197 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-05</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W05"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/05|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * A partir de segunda-feira, 29 de janeiro, todos os ''timestamps'' de data/hora das mensagens das páginas de discussão se tornarão um ''link''. Este ''link'' é um ''link'' permanente para o comentário. Ele permite que os usuários encontrem o comentário que estão procurando, mesmo que esse comentário tenha sido movido para outro lugar. Isso afetará todas as ''wikis'', exceto a Wikipédia em inglês. Você pode ler mais sobre essa alteração [https://diff.wikimedia.org/2024/01/29/talk-page-permalinks-dont-lose-your-threads/ no Diff] ou [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Talk_pages_permalinking|no Mediawiki.org]].<!-- The Diff post will be published on Monday morning UTC--> [https://phabricator.wikimedia.org/T302011] * Há algumas melhorias no CAPTCHA para tornar mais difícil para os ''bots'' de ''spam'' e ''scripts'' ignorá-lo. Se você tiver comentários sobre essa alteração, comente na [[phab:T141490|tarefa]]. A equipe está monitorando métricas relacionadas ao CAPTCHA, bem como métricas secundárias, como criações de contas e contagens de edições. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.16|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-01-30|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-01-31|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-02-01|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Item da lista de desejos]] Em 1º de fevereiro, um ''link'' será adicionado ao menu "Ferramentas" para baixar um [[w:pt:Código QR|código QR]] que liga à página que está a visualizar. Haverá também uma nova página [[{{#special:QrCode}}]] para criar códigos QR para qualquer URL da Wikimedia. Isso aborda o [[m:Community Wishlist Survey 2023/Mobile and apps/Add ability to share QR code for a page in any Wikimedia project|#19 desejo mais votado]] da [[m:Community Wishlist Survey 2023/Results|Pesquisa de lista de desejos da comunidade de 2023]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T329973] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets|''Gadgets'']] que só funcionam em algumas ''skins'' às vezes usaram a opção <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>targets</code></bdi> para limitar onde você pode usá-los. Isto vai deixar de funcionar esta semana. Você deve usar a opção <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>skins</code></bdi> em vez disso. [https://phabricator.wikimedia.org/T328497] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/05|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W05"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 29 de xaneiro de 2024 ás 19:31 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26137870 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-06</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W06"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/06|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' *As páginas de histórico de sites para dispositivos móveis agora usam o mesmo HTML que as páginas de histórico da área de trabalho. Se você souber de algum problema relacionado ao uso do histórico móvel, por favor, aponte para [[phab:T353388|a tarefa no phabricator]]. *Na maioria das ''wikis'', os administradores agora podem impedir que os usuários façam ações específicas. Essas ações são: carregar ficheiros, criar novas páginas, mover (renomear) páginas e enviar agradecimentos. O objetivo desse recurso é permitir que os administradores apliquem blocos adequados à atividade dos usuários bloqueados. [[m:Special:MyLanguage/Community health initiative/Partial blocks#action-blocks|Saiba mais sobre "bloqueios de ação"]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T242541][https://phabricator.wikimedia.org/T280531] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.17|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-02-06|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-02-07|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-02-08|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Os ''links'' permanentes das páginas de discussão que incluíam diacríticos e escrita não-latina estavam funcionando mal. Esse problema foi corrigido. [https://phabricator.wikimedia.org/T356199] '''Alterações futuras''' * [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#24WPs|24 Wikipédias]] com [[mw:Special:MyLanguage/Reference_Tooltips|Reference Tooltips]] como um ''gadget'' padrão são incentivados a remover esse sinalizador padrão. Isso faria [[mw:Special:MyLanguage/Help:Reference_Previews|Visualizações de referência]] o novo padrão para ''pop-ups'' de referência, levando a uma experiência mais consistente entre ''wikis''. Para [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#46WPs|46 Wikipédias]] com menos de 4 administradores de interface, a mudança já está programada para meados de fevereiro, [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Reference Previews to become the default for previewing references on more wikis.|a menos que haja preocupação]]. O ''gadget'' Reference Tooltips mais antigo ainda permanecerá utilizável e substituirá esse recurso, se ele estiver disponível em sua ''wiki'' e você o tiver ativado em suas configurações. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/ReferencePreviews#Reference_Previews_to_become_the_default_for_previewing_references_on_more_wikis][https://phabricator.wikimedia.org/T355312] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/06|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W06"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 5 de febreiro de 2024 ás 19:22 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26180971 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-07</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W07"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/07|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * O [[d:Wikidata:SPARQL query service/WDQS graph split|Experiência WDQS Graph Split]] está funcionando e carregado em 3 servidores de teste. A equipe responsável está testando o impacto da divisão e requer ''feedback'' dos usuários do WDQS por meio da interface do usuário ou programaticamente em diferentes canais. [https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata_talk:SPARQL_query_service/WDQS_graph_split][https://phabricator.wikimedia.org/T356773][https://www.wikidata.org/wiki/User:Sannita_(WMF)] O ''feedback'' dos usuários validará o impacto de vários casos de uso e fluxos de trabalho em torno do serviço Wikidata Query. [https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:SPARQL_query_service/WDQS_backend_update/October_2023_scaling_update][https://www.mediawiki.org/wiki/Wikidata_Query_Service/User_Manual#Federation] '''Problemas''' *Houve um ''bug'' que afetou a aparência dos ''links'' visitados ao usar o dispositivo móvel para acessar sites ''wiki''. Fez com que os ''links'' parecessem pretos; [[phab:T356928|este problema]] foi corrigido. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.18|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-02-13|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-02-14|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-02-15|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] À medida que o trabalho continua na descontinuação do motor de grade, as ferramentas de [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/Toolforge_Grid_Engine_deprecation] no motor de grade serão interrompidas a partir de 14 de fevereiro de 2024. Se você tiver ferramentas migrando ativamente, você pode pedir uma extensão para que elas não sejam interrompidas. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Portal:Toolforge/About_Toolforge#Communication_and_support] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/07|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W07"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 13 de febreiro de 2024 ás 05:49 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26223994 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-08</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W08"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/08|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * Se você tiver a opção "{{int:Tog-enotifwatchlistpages}}" ativada, as edições por contas de bot não disparam mais e-mails de notificação. Anteriormente, apenas pequenas edições não acionavam os e-mails de notificação. [https://phabricator.wikimedia.org/T356984] * Há alterações na forma como os ''scripts'' de usuário e site são carregados por [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector/2022|Vector 2022]] em ''wikis'' específicas. As mudanças afetaram as seguintes ''Wikis'': todos os projetos com [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector|Vector legado]] como ''skin'' padrão, Wikivoyage e Wikilivros. Outras ''wikis'' serão afetadas ao longo dos próximos três meses. Os ''gadgets'' não são afetados. Se você foi afetado ou deseja minimizar o impacto em seu projeto, consulte [[Phab:T357580|essa tarefa]]. Por favor, coordene e atue de forma proativa. *As contas recém-criadas automaticamente (as contas que você recebe quando visita um nova ''wiki'') agora têm as mesmas preferências de notificação local que os usuários que se registram recentemente nessa ''wiki''. Ele é efetuado em quatro tipos de notificação listados na [[phab:T353225|descrição da tarefa]]. *O tamanho máximo do ficheiro ao utilizar [[c:Special:MyLanguage/Commons:Upload_Wizard|Upload Wizard]] agora é de 5 GiB. [https://phabricator.wikimedia.org/T191804] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.19|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-02-20|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-02-21|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-02-22|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] Ferramentas selecionadas no mecanismo de rede foram [[wikitech:News/Toolforge_Grid_Engine_deprecation|paradas]] enquanto nos preparamos para desligar a rede em 14 de março de 2024. O código e os dados da ferramenta não foram excluídos. Se você é um mantenedor e deseja que sua ferramenta seja reativada, entre em contato com a [[wikitech:Portal:Toolforge/About_Toolforge#Communication_and_support|equipe]]. Apenas ferramentas que pediram extensão ainda estão em execução na rede. * A propriedade CSS <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/filter filter]</code></bdi> agora pode ser usada em atributos HTML <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>style</code></bdi> no wikitexto. [https://phabricator.wikimedia.org/T308160] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/08|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W08"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 19 de febreiro de 2024 ás 15:37 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26254282 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-09</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W09"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/09|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor_on_mobile|mobile visual editor]] is now the default editor for users who never edited before, at a small group of wikis. [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor_on_mobile/VE_mobile_default#A/B_test_results| Research ]] shows that users using this editor are slightly more successful publishing the edits they started, and slightly less successful publishing non-reverted edits. Users who defined the wikitext editor as their default on desktop will get the wikitext editor on mobile for their first edit on mobile as well. [https://phabricator.wikimedia.org/T352127] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/ResourceLoader/Core modules#mw.config|mw.config]] value <code>wgGlobalGroups</code> now only contains groups that are active in the wiki. Scripts no longer have to check whether the group is active on the wiki via an API request. A code example of the above is: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>if (/globalgroupname/.test(mw.config.get("wgGlobalGroups")))</code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T356008] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-02-27|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-02-28|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-02-29|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Future changes''' * The right to change [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Tags|edit tags]] (<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>changetags</code></bdi>) will be removed from users in Wikimedia sites, keeping it by default for admins and bots only. Your community can ask to retain the old configuration on your wiki before this change happens. Please indicate in [[phab:T355639|this ticket]] to keep it for your community before the end of March 2024. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/09|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W09"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 26 de febreiro de 2024 ás 19:23 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26294125 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-10</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W10"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/10|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * A página de <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Special:Book</code></bdi> (bem como a funcionalidade associada "Criar um livro") fornecida pela antiga [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Collection|extensão Collection]] foi removida de todas as ''wikis'' Wikisource, pois estava quebrada. Isso não afeta a capacidade de baixar livros normais, que é fornecida pela [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Wikisource|extensão Wikisource]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T358437] * [[m:Wikitech|Wikitech]] agora usa a próxima geração [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid|Parsoid]] analisador de wikitexto por padrão para gerar todas as páginas no namespace Discussão. Reporte quaisquer problemas na [[mw:Talk:Parsoid/Parser_Unification/Known_Issues|página de discussão de problemas conhecidos]]. Você pode usar o [[mw:Special:MyLanguage/Extension:ParserMigration|ParserMigration]] para controlar o uso de Parsoid; veja a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserMigration|documentação de ajuda do ParserMigration]] para obter mais detalhes. * A manutenção em [https://etherpad.wikimedia.org etherpad] está concluída. Se você encontrar algum problema, por favor, indique [[phab:T316421|na tarefa]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=| Item avançado]] [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets|''Gadgets'']] permitem que os administradores de interface criem recursos personalizados com CSS e JavaScript. Os namespaces <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Gadget</code></bdi> e <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Gadget_definition</code></bdi> e o direito de usuário de <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>gadgets-definition-edit</code></bdi> foram reservados para um experimento em 2015, mas nunca foram usados. Estes eram visíveis em Special:Search e Special:ListGroupRights. Os namespaces não utilizados e os direitos de usuário agora são removidos. Nenhuma página é movida e nenhuma alteração precisa ser feita. [https://phabricator.wikimedia.org/T31272] * Uma melhoria de usabilidade para o "Adicionar uma citação" no fluxo de trabalho da Wikipédia foi feita, o botão inserir foi movido para o cabeçalho ''pop-up''. [https://phabricator.wikimedia.org/T354847] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.21|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-03-05|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-03-06|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-03-07|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Alterações futuras''' * Todas as ''wikis'' serão somente leitura por alguns minutos em 20 de março. Isto está previsto para as 14h UTC. Mais informações serão publicadas no Tech News e também serão publicadas em ''wikis'' individuais nas próximas semanas. [https://phabricator.wikimedia.org/T358233] * A marcação HTML de cabeçalhos e ''links'' de edição de seção será alterada ainda este ano para melhorar a acessibilidade. Veja [[mw:Special:MyLanguage/Heading_HTML_changes|alterações de título HTML]] para detalhes. A nova marcação será a mesma do novo analisador de wikitexto Parsoid. Você pode testar seu ''gadget'' ou folha de estilo com a nova marcação se adicionar <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>?useparsoid=1</code></bdi> ao URL ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserMigration#Selecting_a_parser_using_a_URL_query_string|mais informações]]) ou ativar as visualizações de leitura Parsoid nas opções do usuário ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserMigration#Enabling_via_user_preference|mais informações]]). * '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/10|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W10"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 4 de marzo de 2024 ás 19:47 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26329807 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-11</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W11"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/11|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.22|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-03-12|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-03-13|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-03-14|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Depois de consultar várias comunidades, a altura da linha do texto no [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Minerva Neue|''skin'' Minerva]] será aumentada para o seu valor anterior de 1,65. Diferentes opções de tipografia também podem ser definidas usando as opções no menu, conforme necessário. [https://phabricator.wikimedia.org/T358498] *A cor do ''link'' ativo em [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Minerva Neue|Minerva]] será alterada para fornecer mais consistência com nossas outras plataformas e melhores práticas. [https://phabricator.wikimedia.org/T358516] * [[c:Special:MyLanguage/Commons:Structured data|Dados estruturados no Commons]] não perguntarão mais se você deseja sair da página sem salvar. Isso impedirá que os pop-ups "informações que você inseriu podem não ser salvas" apareçam quando nenhuma informação tiver sido inserida. Também fará com que as páginas de ficheiros no Commons carreguem mais rapidamente em certos casos. No entanto, os ''pop-ups'' serão ocultos, mesmo que a informação tenha sido realmente inserida. Se você fechar acidentalmente a página antes de salvar os dados estruturados inseridos, esses dados serão perdidos. [https://phabricator.wikimedia.org/T312315] '''Alterações futuras''' * Todas as Wikipédia serão de leitura somente durante alguns minutos no dia 20 de março. Esta planeado ocorrer as 14:00 UTC. Informações serão acrescidas na Tech News assim como serão publicadas em wikis individuais nas próximas semanas. [https://phabricator.wikimedia.org/T358233][https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Tech/Server_switch] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/11|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W11"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 11 de marzo de 2024 ás 23:04 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26374013 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-12</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W12"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/12|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * O aviso "''Links'' de idioma estão na parte superior da página" que aparece na [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector/2022|''skin'' Vector 2022]] menu principal foi removido agora que os usuários aprenderam a nova localização do seletor de idioma. [https://phabricator.wikimedia.org/T353619] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] [[m:Special:MyLanguage/IP_Editing:_Privacy_Enhancement_and_Abuse_Mitigation/IP_Info_feature|Recurso de informações de IP]] exibe dados do Spur, um banco de dados de endereços IP. Anteriormente, a única fonte de dados para esse recurso era o MaxMind. Agora, as informações de IP são mais úteis para os patrulheiros. [https://phabricator.wikimedia.org/T341395] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] Os serviços do Toolforge Grid Engine foram encerrados após o processo final de migração do Grid Engine para o Kubernetes. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Obsolete:Toolforge/Grid][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/Toolforge_Grid_Engine_deprecation][https://techblog.wikimedia.org/2022/03/14/toolforge-and-grid-engine/] * As comunidades agora podem personalizar os motivos padrão para cancelar a eliminação de uma página criando [[MediaWiki:Undelete-comment-dropdown]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T326746] '''Problemas''' * [[m:Special:MyLanguage/WMDE_Technical_Wishes/RevisionSlider|RevisionSlider]] é uma interface para navegar interativamente no histórico de uma página. Usuários em [[mw:Special:MyLanguage/Extension:RevisionSlider/Developing_a_RTL-accessible_feature_in_MediaWiki_-_what_we%27ve_learned_while_creating_the_RevisionSlider|da direita para a esquerda]] idiomas relataram RevisionSlider reagindo errado a cliques do mouse. Isso deve ser corrigido agora. [https://phabricator.wikimedia.org/T352169] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.23|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-03-19|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-03-20|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-03-21|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Todas as ''wikis'' serão somente leitura por alguns minutos em 20 de março. Isto está planeado para [https://zonestamp.toolforge.org/1710943200 14:00 UTC]. [https://phabricator.wikimedia.org/T358233][https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Tech/Server_switch] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/12|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W12"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 18 de marzo de 2024 ás 17:39 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26410165 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-13</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W13"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/13|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] Uma atualização foi feita em 18 de março de 2024 para como vários projetos que carregam no site, o JavaScript e o CSS do usuário na [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector/2022|''skin'' Vector 2022]]. Uma [[phab:T360384|lidta de verificação]] é fornecida para os administradores do site seguirem. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.24|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-03-26|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-03-27|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-03-28|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/13|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W13"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 25 de marzo de 2024 ás 18:56 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26446209 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-14</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W14"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/14|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * Os usuários do recurso beta [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility_for_reading|acessibilidade de leitura]] notarão que a altura da linha padrão para as opções de texto padrão e grande foi alterada. [https://phabricator.wikimedia.org/T359030] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.25|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-04-02|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-04-03|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-04-04|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Alterações futuras''' * A Fundação Wikimedia tem um plano anual. O plano anual decide no que a Fundação Wikimedia vai trabalhar. Agora você pode ler [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2024-2025/Product & Technology OKRs#Draft Key Results|o rascunho dos principais resultados]] para o departamento de Produto e Tecnologia. São sugestões para os resultados que a Fundação quer das grandes mudanças técnicas de julho de 2024 a junho de 2025. Você pode [[m:Talk:Wikimedia Foundation Annual Plan/2024-2025/Product & Technology OKRs|comentar na página de discussão]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/14|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W14"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 2 de abril de 2024 ás 03:36 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26462933 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-15</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W15"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/15|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * Os navegadores da Web podem usar ferramentas chamadas [[:w:pt:Extensão de navegador|extensões]]. Existe agora uma extensão do Chrome chamada [[m:Future Audiences/Experiment:Citation Needed|Citation Needed]] que você pode usar para ver se uma declaração online é suportada por um artigo da Wikipédia. Esta é uma pequena experiência para ver se a Wikipédia pode ser usada desta forma. Por ser um experimento pequeno, ele só pode ser usado no Chrome em inglês. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Item da lista de desejos]] <span class="mw-translate-fuzzy">Um novo recurso [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit Recovery|Editar Recuperação]] foi adicionado a todas as ''wikis'', disponível como uma [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|preferência de usuário]]. Depois de ativá-lo, suas edições em andamento serão armazenadas em seu navegador da Web e, se você fechar acidentalmente uma janela de edição ou seu navegador ou computador falhar, você será solicitado a recuperar o texto não publicado. Por favor, deixe qualquer comentário na [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community Wishlist Survey 2023/Edit-recovery feature|página de discussão do projeto]]. Este foi o desejo #8 na Pesquisa de Desejos da Comunidade de 2023.</span> * Resultados iniciais dos experimentos da [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Verificação de Edição]] [[mw:Special:MyLanguage/Edit_check#4_April_2024|foram publicados]]. A Verificação de Edição agora é implantado como um recurso padrão [[phab:T342930#9538364|nas ''wikis'' que o testaram]]. [[mw:Talk:Edit check|Deixe-nos saber]] se você quiser que sua ''wiki'' faça parte da próxima implantação da Verificação de Edição. [https://phabricator.wikimedia.org/T342930][https://phabricator.wikimedia.org/T361727] * Leitores que usam a [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Minerva Neue|''skin'' Minerva]] no celular notará que houve uma melhoria na altura da linha em todas as configurações de tipografia. [https://phabricator.wikimedia.org/T359029] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.26|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-04-09|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-04-10|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-04-11|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Novas contas e usuários desconectados receberão o [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor|editor visual]] como seu editor padrão em dispositivos móveis. Esta implantação é feita em todas as ''wikis'', exceto na Wikipédia em inglês. [https://phabricator.wikimedia.org/T361134] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/15|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W15"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 8 de abril de 2024 ás 23:37 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26564838 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-16</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W16"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/16|Traduções]] estão disponíveis. '''Problemas''' * Entre 2 e 8 de abril, nas ''wikis'' usando [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|Revisões sinalizadas]], a ''tag'' "{{Int:tag-mw-reverted}}" não foi aplicada a edições desfeitas. Além disso, as movimentações de página, proteções e importações não foram revisadas automaticamente. Este problema foi corrigido. [https://phabricator.wikimedia.org/T361918][https://phabricator.wikimedia.org/T361940] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.1|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-04-16|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-04-17|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-04-18|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#DEFAULTSORT|As chaves de classificação de categoria padrão]] agora afetarão as categorias adicionadas por modelos colocados em [[mw:Special:MyLanguage/Help:Cite|notas de rodapé]]. Anteriormente, as notas de rodapé usavam o título da página como a chave de classificação padrão, mesmo que uma chave de classificação padrão diferente fosse especificada (chaves de classificação específicas da categoria já funcionavam). [https://phabricator.wikimedia.org/T40435] * Uma nova variável <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>page_last_edit_age</code></bdi> será adicionada a [[Special:AbuseFilter|filtros de abuso]]. Ele informa quantos segundos atrás a última edição de uma página foi feita. [https://phabricator.wikimedia.org/T269769] '''Alterações futuras''' * Os desenvolvedores voluntários são gentilmente solicitados a atualizar o código de suas ferramentas e recursos para lidar com [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|contas temporárias]]. [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers/2024-04 CTA|Saiba mais]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] Quatro campos de banco de dados serão removidos das réplicas de banco de dados (incluindo [[quarry:|Quarry]]). Isso afeta apenas as mesas de <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>abuse_filter</code></bdi> e <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>abuse_filter_history</code></bdi>. Algumas consultas podem precisar ser atualizadas. [https://phabricator.wikimedia.org/T361996] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/16|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W16"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 15 de abril de 2024 ás 23:29 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26564838 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-17</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W17"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/17|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Starting this week, newcomers editing Wikipedia [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Positive reinforcement#Leveling up 3|will be encouraged]] to try structured tasks. [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature summary#Newcomer tasks|Structured tasks]] have been shown to [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Personalized first day/Structured tasks/Add a link/Experiment analysis, December 2021|improve newcomer activation and retention]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T348086] * You can [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|nominate your favorite tools]] for the fifth edition of the Coolest Tool Award. Nominations will be open until May 10. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-04-23|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-04-24|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-04-25|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Future changes''' * This is the last warning that by the end of May 2024 the Vector 2022 skin will no longer share site and user scripts/styles with old Vector. For user-scripts that you want to keep using on Vector 2022, copy the contents of [[{{#special:MyPage}}/vector.js]] to [[{{#special:MyPage}}/vector-2022.js]]. There are [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Loading Vector 2010 scripts|more technical details]] available. Interface administrators who foresee this leading to lots of technical support questions may wish to send a mass message to your community, as was done on French Wikipedia. [https://phabricator.wikimedia.org/T362701] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/17|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W17"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 22 de abril de 2024 ás 20:28 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26647188 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-18</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W18"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/18|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' [[File:Talk_pages_default_look_(April_2023).jpg|thumb|alt=Captura de tela das melhorias visuais feitas nas páginas de discussão|Exemplo de uma página de discussão com o novo ''design'', em francês.]] * A aparência das páginas de discussão mudou para as seguintes ''wikis'': {{int:project-localized-name-azwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-bnwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-dewiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-fawiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-hewiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-hiwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-idwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-kowiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-nlwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-ptwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-rowiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-thwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-trwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-ukwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-viwiki/pt}}. Estas ''wikis'' participaram num teste, onde 50% dos utilizadores obtiveram o novo ''design'', durante um ano. Como este teste [[Mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Analysis|deu resultados positivos]], o novo ''design'' é implantado nessas ''wikis'' como o design padrão. É possível desativar estas alterações [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|nas preferências do utilizador]] ("{{int:discussiontools-preference-visualenhancements}}"). A implantação acontecerá em todas as ''wikis'' nas próximas semanas. [https://phabricator.wikimedia.org/T341491] * Sete novas ''wikis'' foram criadas: ** um {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} em [[d:Q33014|Betawi]] ([[w:bew:|<code>w:bew:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T357866] ** um {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} em [[d:Q35708|Kusaal]] ([[w:kus:|<code>w:kus:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T359757] ** um {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} em [[d:Q35513|Igala]] ([[w:igl:|<code>w:igl:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T361644] ** um {{int:project-localized-name-group-wiktionary}} em [[d:Q33541|Karakalpak]] ([[wikt:kaa:|<code>wikt:kaa:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T362135] ** um {{int:project-localized-name-group-wikisource}} em [[d:Q9228|Birmanês]] ([[s:my:|<code>s:my:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T361085] ** um {{int:project-localized-name-group-wikisource}} em [[d:Q9237|Malaio]] ([[s:ms:|<code>s:ms:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T363039] ** um {{int:project-localized-name-group-wikisource}} em [[d:Q8108|Georgiano]] ([[s:ka:|<code>s:ka:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T363085] * Agora você pode [https://translatewiki.net/wiki/Support#Early_access:_Watch_Message_Groups_on_Translatewiki.net assistir a grupos/projetos de mensagens] em [[m:Special:MyLanguage/translatewiki.net|Translatewiki.net]]. Inicialmente, esse recurso irá notificá-lo sobre mensagens adicionadas ou excluídas nesses grupos. [https://phabricator.wikimedia.org/T348501] * O modo escuro está agora disponível em todas as ''wikis'', na web móvel para utilizadores com sessão iniciada que optem pelo [[Special:MobileOptions|modo avançado]]. Este é o lançamento antecipado do recurso. Os editores técnicos são convidados a [https://night-mode-checker.wmcloud.org/ verificar problemas de acessibilidade nas ''wikis'']. Ver [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility for reading/Updates/2024-04|orientações mais detalhadas]]. '''Problemas''' * Os mapas do [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] podem usar um estilo visual alternativo sem rótulos, usando <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>mapstyle="osm"</nowiki></code></bdi>. Isso não estava funcionando nas prévias, criando a impressão errada de que não era suportado. Esta situação foi agora corrigida. [https://phabricator.wikimedia.org/T362531] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.3|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-04-30|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-05-01|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-05-02|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/18|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W18"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 30 de abril de 2024 ás 03:33 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26689057 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-19</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W19"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/19|Translations]] are available. '''Recent changes''' [[File:Talk_pages_default_look_(April_2023).jpg|thumb|alt=Screenshot of the visual improvements made on talk pages|Example of a talk page with the new design, in French.]] * The appearance of talk pages changed for all wikis, except for Commons, Wikidata and most Wikipedias ([[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/18|a few]] have already received this design change). You can read the detail of the changes [[diffblog:2024/05/02/making-talk-pages-better-for-everyone/|on ''Diff'']]. It is possible to opt-out these changes [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|in user preferences]] ("{{int:discussiontools-preference-visualenhancements}}"). The deployment will happen at remaining wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T352087][https://phabricator.wikimedia.org/T319146] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Interface admins now have greater control over the styling of article components on mobile with the introduction of the <code>SiteAdminHelper</code>. More information on how styles can be disabled can be found [[mw:Special:MyLanguage/Extension:WikimediaMessages#Site_admin_helper|at the extension's page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T363932] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise|Wikimedia Enterprise]] has added article body sections in JSON format and a curated short description field to the existing parsed Infobox. This expansion to the API is also available via Wikimedia Cloud Services. [https://enterprise.wikimedia.com/blog/article-sections-and-description/] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-05-07|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-05-08|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-05-09|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * When you look at the Special:Log page, the first view is labelled "All public logs", but it only shows some logs. This label will now say "Main public logs". [https://phabricator.wikimedia.org/T237729] '''Future changes''' * A new service will be built to replace [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Extension:Graph]]. Details can be found in [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph/Plans|the latest update]] regarding this extension. * Starting May 21, English Wikipedia and German Wikipedia will get the possibility to activate "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]". This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to all Wikipedias]]. These communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|activate and configure the feature locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308144] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/19|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W19"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 6 de maio de 2024 ás 16:44 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26729363 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-20</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W20"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/20|Translations]] are available. '''Recent changes''' * On Wikisource there is a special page listing pages of works without corresponding scan images. Now you can use the new magic word <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>__EXPECTWITHOUTSCANS__</code></bdi> to exclude certain pages (list of editions or translations of works) from that list. [https://phabricator.wikimedia.org/T344214] * If you use the [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|user-preference]] "{{int:tog-uselivepreview}}", then the template-page feature "{{int:Templatesandbox-editform-legend}}" will now also work without reloading the page. [https://phabricator.wikimedia.org/T136907] * [[mw:Special:Mylanguage/Extension:Kartographer|Kartographer]] maps can now specify an alternative text via the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>alt=</nowiki></code></bdi> attribute. This is identical in usage to the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>alt=</nowiki></code></bdi> attribute in the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Images#Syntax|image and gallery syntax]]. An exception for this feature is wikis like Wikivoyage where the miniature maps are interactive. [https://phabricator.wikimedia.org/T328137] * The old [[mw:Special:MyLanguage/Extension:GuidedTour|Guided Tour]] for the "[[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|New Filters for Edit Review]]" feature has been removed. It was created in 2017 to show people with older accounts how the interface had changed, and has now been seen by most of the intended people. [https://phabricator.wikimedia.org/T217451] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-05-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-05-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-05-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The [[{{#special:search}}]] results page will now use CSS flex attributes, for better accessibility, instead of a table. If you have a gadget or script that adjusts search results, you should update your script to the new HTML structure. [https://phabricator.wikimedia.org/T320295] '''Future changes''' * In the Vector 2022 skin, main pages will be displayed at full width (like special pages). The goal is to keep the number of characters per line large enough. This is related to the coming changes to typography in Vector 2022. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility for reading/Updates|Learn more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T357706] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Two columns of the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:pagelinks table|pagelinks]]</code></bdi> database table (<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>pl_namespace</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>pl_title</code></bdi>) are being dropped soon. Users must use two columns of the new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:special:MyLanguage/Manual:linktarget table|linktarget]]</code></bdi> table instead (<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>lt_namespace</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>lt_title</code></bdi>). In your existing SQL queries: *# Replace <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>JOIN pagelinks</code></bdi> with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>JOIN linktarget</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>pl_</code></bdi> with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>lt_</code></bdi> in the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>ON</code></bdi> statement *# Below that add <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>JOIN pagelinks ON lt_id = pl_target_id</code></bdi> ** See <bdi lang="en" dir="ltr">[[phab:T222224]]</bdi> for technical reasoning. [https://phabricator.wikimedia.org/T222224][https://phabricator.wikimedia.org/T299947] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/20|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W20"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 13 de maio de 2024 ás 23:58 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26762074 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-21</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W21"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/21|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * O recurso [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Nuke|Nuke]], que permite aos administradores eliminar páginas em massa, agora eliminará corretamente as páginas que foram movidas para outro título. [https://phabricator.wikimedia.org/T43351] * Novas mudanças foram feitas no UploadWizard no Wikimedia Commons: o ''layout'' geral foi melhorado, seguindo um novo estilo e espaçamento para o formulário e seus campos; os cabeçalhos e o texto auxiliar de cada um dos campos foram alterados; o campo Legenda agora é um campo obrigatório e há uma opção para os usuários copiarem a legenda para a descrição da mídia. [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:WMF_support_for_Commons/Upload_Wizard_Improvements#Changes_to_%22Describe%22_workflow][https://phabricator.wikimedia.org/T361049] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.6|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-05-21|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-05-22|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-05-23|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] O HTML usado para renderizar todos os títulos [[mw:Heading_HTML_changes|está sendo alterado para melhorar a acessibilidade]]. Ele vai mudar em 22 de maio em algumas ''skins'' (Timeless, Modern, CologneBlue, Nostalgia, e Monobook). Por favor, teste ''gadgets'' em sua ''wiki'' nessas ''skins'' e [[phab:T13555|reportar quaisquer problemas relacionados]] para que eles possam ser resolvidos antes que essa alteração seja feita em todas as outras ''skins''. Os desenvolvedores também estão considerando a introdução de um [[phab:T337286|API de ''gadget'' para adicionar botões aos títulos das seções]] se isso for útil para os criadores de ferramentas, e apreciaria qualquer entrada que você tenha sobre isso. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/21|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W21"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 20 de maio de 2024 ás 23:04 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26786311 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-22</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W22"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/22|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * Vários ''bugs'' relacionados com as últimas atualizações do UploadWizard no Wikimedia Commons foram corrigidos. Para obter mais informações, consulte [[:phab:T365107|T365107]] e [[:phab:T365119|T365119]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] Em março de 2024, uma nova API [[mw:ResourceLoader/Core_modules#addPortlet|addPortlet]] foi adicionada para permitir que os ''gadgets'' criem novos portlets (menus) na ''skin''. Em certas ''skins'', isso pode ser usado para criar menus suspensos. Os desenvolvedores de ''gadgets'' são convidados a experimentá-lo e [[phab:T361661|dar ''feedback'']]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] Alguns CSS na capa Minerva foram removidos para permitir uma configuração mais fácil da comunidade. Os editores de interface devem verificar a renderização em dispositivos móveis para aspetos relacionados às classes: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.collapsible</code></bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.multicol</code></bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.reflist</code></bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.coordinates</code></bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.topicon</code></bdi>. [[phab:T361659|Mais detalhes estão disponíveis em CSS de substituição]] se necessário. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.7|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-05-28|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-05-29|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-05-30|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Quando você visita uma ''wiki'' onde ainda não tem uma conta local, regras locais, como filtros de edição, às vezes podem impedir que sua conta seja criada. A partir desta semana, o MediaWiki leva em conta seus direitos globais ao avaliar se você pode substituir essas regras locais. [https://phabricator.wikimedia.org/T316303] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/22|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W22"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 28 de maio de 2024 ás 00:15 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26832205 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-23</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W23"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/23|Translations]] are available. '''Recent changes''' * It is now possible for local administrators to add new links to the bottom of the site Tools menu without JavaScript. [[mw:Manual:Interface/Sidebar#Add or remove toolbox sections|Documentation is available]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T6086] * The message name for the definition of the tracking category of WikiHiero has changed from "<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MediaWiki:Wikhiero-usage-tracking-category</code></bdi>" to "<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MediaWiki:Wikihiero-usage-tracking-category</code></bdi>". [https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/extensions/wikihiero/+/1035855] * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q5317225|Kadazandusun]] ([[w:dtp:|<code>w:dtp:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T365220] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-06-04|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-06-05|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-06-06|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Future changes''' * Next week, on wikis with the Vector 2022 skin as the default, logged-out desktop users will be able to choose between different font sizes. The default font size will also be increased for them. This is to make Wikimedia projects easier to read. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility for reading/Updates/2024-06 deployments|Learn more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/23|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W23"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 3 de xuño de 2024 ás 22:35 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26844397 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-24</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W24"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/24|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The software used to render SVG files has been updated to a new version, fixing many longstanding bugs in SVG rendering. [https://phabricator.wikimedia.org/T265549] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The HTML used to render all headings [[mw:Heading HTML changes|is being changed to improve accessibility]]. It was changed last week in some skins (Vector legacy and Minerva). Please test gadgets on your wiki on these skins and [[phab:T13555|report any related problems]] so that they can be resolved before this change is made in Vector-2022. The developers are still considering the introduction of a [[phab:T337286|Gadget API for adding buttons to section titles]] if that would be helpful to tool creators, and would appreciate any input you have on that. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The HTML markup used for citations by [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid|Parsoid]] changed last week. In places where Parsoid previously added the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw-reference-text</code></bdi> class, Parsoid now also adds the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>reference-text</code></bdi> class for better compatibility with the legacy parser. [[mw:Specs/HTML/2.8.0/Extensions/Cite/Announcement|More details are available]]. [https://gerrit.wikimedia.org/r/1036705] '''Problems''' * There was a bug with the Content Translation interface that caused the tools menus to appear in the wrong location. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T366374] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-06-11|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-06-12|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-06-13|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The new version of MediaWiki includes another change to the HTML markup used for citations: [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid|Parsoid]] will now generate a <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><span class="mw-cite-backlink"></nowiki></code></bdi> wrapper for both named and unnamed references for better compatibility with the legacy parser. Interface administrators should verify that gadgets that interact with citations are compatible with the new markup. [[mw:Specs/HTML/2.8.0/Extensions/Cite/Announcement|More details are available]]. [https://gerrit.wikimedia.org/r/1035809] * On multilingual wikis that use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><translate></nowiki></code></bdi> system, there is a feature that shows potentially-outdated translations with a pink background until they are updated or confirmed. From this week, confirming translations will be logged, and there is a new user-right that can be required for confirming translations if the community [[m:Special:MyLanguage/Requesting wiki configuration changes|requests it]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T49177] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/24|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W24"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 10 de xuño de 2024 ás 20:20 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26893898 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-25</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W25"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/25|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * As pessoas que tentarem adicionar um ''link'' externo no editor visual receberão feedback imediato se tentarem vincular a um domínio que um projeto decidiu bloquear. Por favor, veja [[mw:Special:MyLanguage/Edit_check#11_June_2024|Checar edição]] para obter mais detalhes. [https://phabricator.wikimedia.org/T366751] * A nova [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CommunityConfiguration|extensão de configuração da comunidade]] está disponível [[testwiki:Special:CommunityConfiguration|on Wikipédia de teste]]. Esta extensão permite que as comunidades personalizem recursos específicos para atender às suas necessidades locais. Atualmente, apenas os recursos de crescimento são configuráveis, mas a extensão suportará outros [[mw:Special:MyLanguage/Community_configuration#Use_cases|Casos de uso de Configuração da Comunidade]] no futuro. [https://phabricator.wikimedia.org/T323811][https://phabricator.wikimedia.org/T360954] * O modo escuro da [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|funcionalidade beta]] está agora disponível nas páginas de categoria e ajuda, bem como em páginas mais especiais. Pode haver problemas de contraste. Por favor, reporte bugs na [[mw:Talk:Reading/Web/Accessibility_for_reading|página de discussão do projeto]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T366370] '''Problemas''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] As ferramentas dos Serviços de Nuvem não estavam disponíveis por 25 minutos na semana passada. Isso foi causado por um cabo de ''hardware'' defeituoso no ''data center''. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2024-06-11_WMCS_Ceph] * Na semana passada, foram feitas atualizações de estilo na ''skin'' do Vector 2022. Isso causou problemas imprevistos com modelos, hatnotes e imagens. As alterações nos modelos e hatnotes foram revertidas. A maioria dos problemas com imagens foram corrigidos. Se você ainda vir algum, [[phab:T367463|reporte-os aqui]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T367480] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.10|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-06-18|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-06-19|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-06-20|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * A partir de 18 de junho, o [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#ref|Verificação de edição de referência]] será implantado em [[phab:T361843|um novo conjunto de Wikipédias]]. Este recurso destina-se a ajudar os recém-chegados e a ajudar os patrulhadores de edição, convidando as pessoas que estão adicionando novo conteúdo a um artigo da Wikipédia para adicionar uma citação quando eles mesmos não o fazem. Durante [[mw:Special:MyLanguage/Edit_check#Reference_Check_A/B_Test|um teste em 11 ''wikis'']], o número de citações adicionadas [https://diff.wikimedia.org/?p=127553 mais do que duplicou] quando a Verificação de Referência foi mostrada às pessoas. A verificação de referência é [[mw:Special:MyLanguage/Edit check/Configuration|configurável pela comunidade]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T361843]<!-- NOTE: THE DIFF BLOG WILL BE PUBLISHED ON MONDAY --> * [[m:Special:MyLanguage/Mailing_lists|Listas de discussão]] ficarão indisponíveis por cerca de duas horas na terça-feira, das 10h00 às 12h00 UTC. Isso é para permitir a migração para um novo servidor e atualizar seu ''software''. [https://phabricator.wikimedia.org/T367521] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/25|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W25"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 17 de xuño de 2024 ás 23:49 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26911987 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-26</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W26"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/26|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Editors will notice that there have been some changes to the background color of text in the diff view, and the color of the byte-change numbers, last week. These changes are intended to make text more readable in both light mode and dark mode, and are part of a larger effort to increase accessibility. You can share your comments or questions [[mw:Talk:Reading/Web/Accessibility for reading|on the project talkpage]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T361717] * The text colors that are used for visited-links, hovered-links, and active-links, were also slightly changed last week to improve their accessibility in both light mode and dark mode. [https://phabricator.wikimedia.org/T366515] '''Problems''' * You can [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Talk pages permalinking|copy permanent links to talk page comments]] by clicking on a comment's timestamp. [[mw:Talk pages project/Permalinks|This feature]] did not always work when the topic title was very long and the link was used as a wikitext link. This has been fixed. Thanks to Lofhi for submitting the bug. [https://phabricator.wikimedia.org/T356196] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-06-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-06-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-06-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Starting 26 June, all talk pages messages' timestamps will become a link at English Wikipedia, making this feature available for you to use at all wikis. This link is a permanent link to the comment. It allows users to find the comment they were linked to, even if this comment has since been moved elsewhere. You can read more about this feature [[DiffBlog:/2024/01/29/talk-page-permalinks-dont-lose-your-threads/|on Diff]] or [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Talk pages permalinking|on Mediawiki.org]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T365974] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/26|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W26"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 24 de xuño de 2024 ás 22:32 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26989424 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-27</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W27"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/27|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Over the next three weeks, dark mode will become available for all users, both logged-in and logged-out, starting with the mobile web version. This fulfils one of the [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2023/Reading/Dark_mode|top-requested community wishes]], and improves low-contrast reading and usage in low-light settings. As part of these changes, dark mode will also work on User-pages and Portals. There is more information in [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility_for_reading/Updates#June_2024:_Typography_and_dark_mode_deployments,_new_global_preferences|the latest Web team update]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T366364] * Logged-in users can now set [[m:Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering-skin-skin-prefs|global preferences for the text-size and dark-mode]], thanks to a combined effort across Foundation teams. This allows Wikimedians using multiple wikis to set up a consistent reading experience easily, for example by switching between light and dark mode only once for all wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T341278] * If you use a very old web browser some features might not work on the Wikimedia wikis. This affects Internet Explorer 11 and versions of Chrome, Firefox and Safari older than 2016. This change makes it possible to use new [[d:Q46441|CSS]] features and to send less code to all readers. [https://phabricator.wikimedia.org/T288287][https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Manual:How_to_make_a_MediaWiki_skin#Using_CSS_variables_for_supporting_different_themes_e.g._dark_mode] * Wikipedia Admins can customize local wiki configuration options easily using [[mw:Special:MyLanguage/Community Configuration|Community Configuration]]. Community Configuration was created to allow communities to customize how some features work, because each language wiki has unique needs. At the moment, admins can configure [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature_summary|Growth features]] on their home wikis, in order to better recruit and retain new editors. More options will be provided in the coming months. [https://phabricator.wikimedia.org/T366458] * Editors interested in language issues that are related to [[w:en:Unicode|Unicode standards]], can now discuss those topics at [[mw:Talk:WMF membership with Unicode Consortium|a new conversation space in MediaWiki.org]]. The Wikimedia Foundation is now a [[mw:Special:MyLanguage/WMF membership with Unicode Consortium|member of the Unicode Consortium]], and the coordination group can collaboratively review the issues discussed and, where appropriate, bring them to the attention of the Unicode Consortium. * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q2891049|Mandailing]] ([[w:btm:|<code>w:btm:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T368038] '''Problems''' * Editors can once again click on links within the visual editor's citation-preview, thanks to a bug fix by the Editing Team. [https://phabricator.wikimedia.org/T368119] '''Future changes''' * Please [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/758713?lang=en help us to improve Tech News by taking this short survey]. The goal is to better meet the needs of the various types of people who read Tech News. The survey will be open for 2 weeks. The survey is covered by [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Tech_News_Survey_2024_Privacy_Statement this privacy statement]. Some translations are available. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/27|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W27"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 1 de xullo de 2024 ás 23:59 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27038456 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-28</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W28"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * At the Wikimedia Foundation a new task force was formed to replace the disabled Graph with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project|more secure, easy to use, and extensible Chart]]. You can [[mw:Special:MyLanguage/Newsletter:Chart Project|subscribe to the newsletter]] to get notified about new project updates and other news about Chart. * The [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents|CampaignEvents]] extension is now available on Meta-wiki, Igbo Wikipedia, and Swahili Wikipedia, and can be requested on your wiki. This extension helps in managing and making events more visible, giving Event organizers the ability to use tools like the Event registration tool. To learn more about the deployment status and how to request this extension for your wiki, visit the [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment_status|CampaignEvents page on Meta-wiki]]. * Editors using the iOS Wikipedia app who have more than 50 edits can now use the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/iOS Suggested edits#Add an image|Add an Image]] feature. This feature presents opportunities for small but useful contributions to Wikipedia. * Thank you to [[mw:MediaWiki Product Insights/Contributor retention and growth/Celebration|all of the authors]] who have contributed to MediaWiki Core. As a result of these contributions, the [[mw:MediaWiki Product Insights/Contributor retention and growth|percentage of authors contributing more than 5 patches has increased by 25% since last year]], which helps ensure the sustainability of the platform for the Wikimedia projects. '''Problems''' * A problem with the color of the talkpage tabs always showing as blue, even for non-existent pages which should have been red, affecting the Vector 2022 skin, [[phab:T367982|has been fixed]]. '''Future changes''' * The Trust and Safety Product team wants to introduce [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] with as little disruption to tools and workflows as possible. Volunteer developers, including gadget and user-script maintainers, are kindly asked to update the code of their tools and features to handle temporary accounts. The team has [[mw:Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers|created documentation]] explaining how to do the update. [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers/2024-04 CTA|Learn more]]. '''Tech News survey''' * Please [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/758713?lang=en help us to improve Tech News by taking this short survey]. The goal is to better meet the needs of the various types of people who read Tech News. The survey will be open for 1 more week. The survey is covered by [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Tech_News_Survey_2024_Privacy_Statement this privacy statement]. Some translations are available. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/28|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W28"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 8 de xullo de 2024 ás 21:32 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27080357 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-29</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W29"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/29|Translations]] are available. '''Tech News survey''' * Please [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/758713?lang=en help us to improve Tech News by taking this short survey]. The goal is to better meet the needs of the various types of people who read Tech News. The survey will be open for 3 more days. The survey is covered by [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Tech_News_Survey_2024_Privacy_Statement this privacy statement]. Some translations are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Wikimedia developers can now officially continue to use both [[mw:Special:MyLanguage/Gerrit|Gerrit]] and [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]], due to a June 24 decision by the Wikimedia Foundation to support software development on both platforms. Gerrit and GitLab are both code repositories used by developers to write, review, and deploy the software code that supports the MediaWiki software that the wiki projects are built on, as well as the tools used by editors to create and improve content. This decision will safeguard the productivity of our developers and prevent problems in code review from affecting our users. More details are available in the [[mw:GitLab/Migration status|Migration status]] page. * The Wikimedia Foundation seeks applicants for the [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/Proposal|Product and Technology Advisory Council]] (PTAC). This group will bring technical contributors and Wikimedia Foundation together to co-define a more resilient, future-proof technological platform. Council members will evaluate and consult on the movement's product and technical activities, so that we develop multi-generational projects. We are looking for a range of technical contributors across the globe, from a variety of Wikimedia projects. [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/Proposal#Joining the PTAC as a technical volunteer|Please apply here by August 10]]. * Editors with rollback user-rights who use the Wikipedia App for Android can use the new [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Anti Vandalism|Edit Patrol]] features. These features include a new feed of Recent Changes, related links such as Undo and Rollback, and the ability to create and save a personal library of user talk messages to use while patrolling. If your wiki wants to make these features available to users who do not have rollback rights but have reached a certain edit threshold, [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android#Contact us|you can contact the team]]. You can [[diffblog:2024/07/10/ِaddressing-vandalism-with-a-tap-the-journey-of-introducing-the-patrolling-feature-in-the-mobile-app/|read more about this project on Diff blog]]. * Editors who have access to [[m:Special:MyLanguage/The_Wikipedia_Library|The Wikipedia Library]] can once again use non-open access content in SpringerLinks, after the Foundation [[phab:T368865|contacted]] them to restore access. You can read more about [[m:Tech/News/Recently_resolved_community_tasks|this and 21 other community-submitted tasks that were completed last week]]. '''Changes later this week''' * This week, [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility for reading/Updates/2024-07 deployments|dark mode will be available on a number of Wikipedias]], both desktop and mobile, for logged-in and logged-out users. Interface admins and user script maintainers are encouraged to check gadgets and user scripts in the dark mode, to find any hard-coded colors and fix them. There are some [[mw:Special:MyLanguage/Recommendations for night mode compatibility on Wikimedia wikis|recommendations for dark mode compatibility]] to help. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Next week, functionaries, volunteers maintaining tools, and software development teams are invited to test the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] feature on testwiki. Temporary accounts is a feature that will help improve privacy on the wikis. No further temporary account deployments are scheduled yet. Please [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|share your opinions and questions on the project talk page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T348895] * Editors who upload files cross-wiki, or teach other people how to do so, may wish to join a Wikimedia Commons discussion. The Commons community is discussing limiting who can upload files through the cross-wiki upload/Upload dialog feature to users auto-confirmed on Wikimedia Commons. This is due to the large amount of copyright violations uploaded this way. There is a short summary at [[c:Special:MyLanguage/Commons:Cross-wiki upload|Commons:Cross-wiki upload]] and [[c:Commons:Village pump/Proposals#Deactivate cross-wiki uploads for new users|discussion at Commons:Village Pump]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/29|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' You can also get other news from the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Bulletin|Wikimedia Foundation Bulletin]]. </div><section end="technews-2024-W29"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 16 de xullo de 2024 ás 01:31 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27124561 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-30</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W30"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/30|Traduções]] estão disponíveis. '''Notícias em Destaque''' * Os stewards agora podem [[:m:Special:MyLanguage/Global_blocks|bloquear globalmente]] contas. Antes da [[phab:T17294|mudança]] apenas os endereços IP e intervalos de IP podiam ser bloqueados globalmente. Os bloqueios de contas globais são úteis quando o usuário bloqueado não deve ser desconectado. [[:m:Special:MyLanguage/Global_locks|Bloqueios globais]] (uma ferramenta semelhante que desconecta o usuário de sua conta) não são afetados por essa alteração. O novo recurso de bloqueio de conta global está relacionado ao [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|Contas temporárias]], que é um novo tipo de conta de usuário que substitui endereços IP de editores não registrados que não são mais tornados públicos. * No final desta semana, os usuários do site Wikimedia notarão que a interface de [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevs]] (também conhecido como "Alterações Pendentes") foi melhorada e consistente com o resto da interface do MediaWiki e [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Sistema de ''design'' da Wikimedia]]. A experiência de interface do FlaggedRevs em dispositivos móveis e [[mw:Special:MyLanguage/Skin:MinervaNeue|''skin'' Minerva]] era inconsistente antes de ser corrigido e portado para [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Codex]] pela equipe de crescimento (Growth) da WMF e alguns voluntários. [https://phabricator.wikimedia.org/T191156] * Os usuários do site Wikimedia agora podem enviar solicitações de desaparecimento de conta via [[m:Special:GlobalVanishRequest|GlobalVanishRequest]]. Este recurso é usado quando um colaborador deseja parar de editar para sempre. Ajuda-o a ocultar a sua associação anterior e a editar para proteger a sua privacidade. Uma vez processada, a conta será bloqueada e renomeada. [https://phabricator.wikimedia.org/T367329] * Você já tentou monitorar e abordar o vandalismo na Wikipédia usando seu celular? [https://diff.wikimedia.org/2024/07/10/%d9%90addressing-vandalism-with-a-tap-the-journey-of-introducing-the-patrolling-feature-in-the-mobile-app/ Uma postagem no ''blog'' Diff sobre recursos de patrulhamento no aplicativo móvel] destaca alguns dos novos recursos do recurso, incluindo passar o dedo por um ''feed'' de alterações recentes e uma biblioteca pessoal de mensagens de conversa do usuário para uso ao patrulhar a partir do seu celular. * Os colaboradores da Wikimedia e as organizações GLAM (galerias, bibliotecas, arquivos e museus) podem agora aprender e medir o impacto que a Wikimedia Commons está a ter na criação de conteúdo enciclopédico de qualidade usando o painel analítico ''[https://doc.wikimedia.org/generated-data-platform/aqs/analytics-api/reference/commons.html Commons Impact Metrics]''. O painel oferece às organizações análises sobre coisas como edições mensais em uma categoria, os arquivos mais vistos e quais artigos da Wikimedia estão usando imagens do Commons. Como resultado desses novos despejos de dados, a organização GLAM pode medir de forma mais confiável seu retorno sobre o investimento em programas que trazem conteúdo para o Commons digital. [https://diff.wikimedia.org/2024/07/19/commons-impact-metrics-now-available-via-data-dumps-and-api/] '''Atualizações do Projeto''' * Venha compartilhar suas ideias para melhorar as ''wikis'' na recém-reaberta [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist|Lista de desejos da comunidade]]. A Lista de Desejos da Comunidade é o fórum da Wikimedia para voluntários compartilharem ideias (chamadas de desejos) para melhorar o funcionamento das ''wikis''. A nova versão da Lista de Desejos está sempre aberta, funciona tanto com wikitexto quanto com Editor Visual, e permite desejos em qualquer idioma. '''Saiba mais''' * <span class="mw-translate-fuzzy">Você já se perguntou como o ''software'' Wikimedia funciona em mais de 300 idiomas? São 253 idiomas a mais do que a interface do Google Chrome, e não é por acaso. A Equipe de Localização de Idiomas e Produtos da Fundação Wikimedia apoia seu trabalho adaptando todas as ferramentas e interfaces que você usa para o seu e outros idiomas. Leia mais sobre a equipe e seu próximo trabalho em [https://diff.wikimedia.org/2024/07/17/building-towards-a-robust-multilingual-knowledge-ecosystem-for-the-wikimedia-movement/ Diff].</span> * Como a Wikimedia pode construir produtos inovadores e experimentais enquanto mantém sites tão usados? Uma recente [https://diff.wikimedia.org/2024/07/09/on-the-value-of-experimentation/ postagem no ''blog''] pela equipe da WMF Johan Jönsson destaca o trabalho do [[m:Future Audiences#Objectives and Key Results|WMF Future Audience initiative]], onde o objetivo não é construir produtos polidos, mas testar novas ideias, como um [[m:Future_Audiences/Experiments: conversational/generative AI|plugin ChatGPT]] e [[m:Future_Audiences/Experiment:Add a Fact|Adicionar o fato]], para ajudar a levar a Wikimedia para o futuro. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/30|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' Você também pode obter outras notícias do [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Bulletin|Boletim da Fundação Wikimedia]]. </div><section end="technews-2024-W30"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23 de xullo de 2024 ás 00:04 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27142915 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-31</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W31"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/31|Traduções]] estão disponíveis. '''Notícias em Destaque''' * Os editores que usam o Editor Visual em idiomas que usam caracteres não latinos para números, como hindi, manipuri e árabe oriental, podem notar algumas mudanças na formatação de números de referência. Este é um efeito colateral da preparação de um novo recurso de sub-referência, e também permitirá corrigir alguns problemas gerais de numeração no Editor Visual. Se você notar algum problema relacionado em sua ''wiki'', por favor, compartilhe detalhes na [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|página de discussão do projeto]]. '''Estado dos erros''' * Alguns editores conectados foram brevemente incapazes de editar ou carregar páginas na semana passada. [[phab:T370304|Esses erros]] foram principalmente devido à adição de novas regras [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Linter|linter]] que levaram a problemas de cache. Foram aplicadas correções e as investigações continuam. * Os editores podem usar o [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/IP Info|Ferramenta de informação sobre IP]] para obter informações sobre endereços IP. Esta ferramenta está disponível como um recurso Beta em suas preferências. A ferramenta não esteve disponível por alguns dias na semana passada, mas agora está funcionando novamente. Obrigado a Shizhao por arquivar o relatório do ''bug''. Você pode ler sobre isso e [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks#2024-07-25|28 outras tarefas enviadas pela comunidade]] que foram resolvidas na semana passada. '''Atualizações do projeto''' * Há novos recursos e melhorias para o Phabricator das equipes de Engenharia de Liberação e Serviços de Colaboração, e alguns voluntários, incluindo: os sistemas de pesquisa, o novo sistema de criação de tarefas, os sistemas de ''login'', a configuração de tradução que resultou em suporte para mais idiomas (graças ao Pppery) e correções para muitos erros de caso de borda. Você pode [[phab:phame/post/view/316/iterative_improvements/|ler detalhes sobre essas e outras melhorias neste resumo]]. * Há um [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|update no projeto Charts]]. A equipe decidiu qual biblioteca de visualização usar, em quais tipos de gráficos começar a se concentrar e onde armazenar definições de gráficos. * Uma nova ''wiki'' foi criada: uma {{int:project-localized-name-group-wikivoyage}} em [[d:Q9056|Checo]] ([[voy:cs:|<code>voy:cs:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T370905] '''Saber mais''' * Existe um [[diffblog:2024/07/26/the-journey-to-open-our-first-data-center-in-south-america/|novo data center da Fundação Wikimedia]] em São Paulo, Brasil, que ajuda a reduzir os tempos de carregamento. * Há uma nova [[diffblog:2024/07/22/the-perplexing-process-of-uploading-images-to-wikipedia/|pesquisa de usuários]] sobre problemas com o processo de ''upload'' de imagens. * As métricas de impacto do Commons são [[diffblog:2024/07/19/commons-impact-metrics-now-available-via-data-dumps-and-api/|agora disponíveis]] por meio de despejos de dados e API. * O último trimestre [[mw:Technical Community Newsletter/2024/July|Boletim Técnico da Comunidade]] já está disponível. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/31|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W31"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 29 de xullo de 2024 ás 23:10 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27164109 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-32</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W32"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/32|Traduções]] estão disponíveis. '''Notícias em Destaque''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] Duas novas funções do analisador estarão disponíveis esta semana: <code><nowiki>{{</nowiki>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic_words#dir|#dir]]<nowiki>}}</nowiki></code> e <code><nowiki>{{</nowiki>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic_words#bcp47|#bcp47]]<nowiki>}}</nowiki></code>. Isso reduzirá a necessidade de <code>Template:Dir</code> e <code>Template:BCP47</code> no Commons e nos permitirá [[phab:T343131|soltar 100 milhões de linhas]] do banco de dados "o que liga aqui". Os editores de qualquer ''wiki'' que usam essas predefinições, podem ajudar substituindo as predefinições por essas novas funções. As predefinições no Commons serão atualizados durante o Hackathon na Wikimania. [https://phabricator.wikimedia.org/T359761][https://phabricator.wikimedia.org/T366623] * As comunidades podem solicitar a ativação do editor visual em namespaces inteiros onde as discussões às vezes acontecem (por exemplo, namespaces ''Wikipedia:'' ou ''Wikisource:'') se entenderem as [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/FAQ#WPNS|limitações conhecidas]]. Para discussões, os usuários já podem usar [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] nesses namespaces. * A categoria de acompanhamento "Páginas usando Timeline" foi renomeada para "Páginas usando a extensão EasyTimeline" [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3ATimeline-tracking-category&namespace=8 no TranslateWiki]. Wikis que criaram a categoria localmente devem renomear sua criação local para corresponder. '''Atualizações do projeto''' * Os editores que ajudam a organizar wikiprojetos e colaborações na ''wiki'' semelhantes, são convidados a compartilhar ideias e exemplos de colaborações bem-sucedidas com as equipes de Campanhas e Programas. Você pode preencher [[m:Special:MyLanguage/Campaigns/WikiProjects|uma breve pesquisa]] ou compartilhar seus pensamentos [[m:Talk:Campaigns/WikiProjects|na página de discussão]]. As equipas estão particularmente à procura de detalhes sobre colaborações bem-sucedidas nas ''wikis'' não inglesas. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] O novo analisador está sendo implementado em {{int:project-localized-name-group-wikivoyage}} ''wikis'' nos próximos meses. O {{int:project-localized-name-enwikivoyage}} e {{int:project-localized-name-hewikivoyage}} foram [[phab:T365367|trocados]] para Parsoid na semana passada. Para obter mais informações, consulte [[mw:Parsoid/Parser_Unification|Unificação Parsoid/Parser]]. '''Saber mais''' * Haverá mais de 200 sessões na Wikimania esta semana. Aqui está um resumo de algumas das [[diffblog:2024/08/05/interested-in-product-and-tech-here-are-some-wikimania-sessions-you-dont-want-to-miss/|sessões chave relacionadas com a área de produto e tecnologia]]. * O mais recente [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Bulletin/2024/07-02|Boletim da Fundação Wikimedia]] está disponível. * O último trimestre [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2024/July|Newsletter de Língua e Internacionalização]] está disponível. Inclui: Novas pré-visualizações de design para páginas traduzíveis; Atualizações sobre MinT para leitores ''Wiki''; a liberação de lixeiras de tradução; e muito mais. * O último trimestre [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Newsletters/31|Boletim de crescimento (Growth)]] está disponível. * O último mês [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Product Insights/Reports/July 2024|MediaWiki Product Insights newsletter]] está disponível. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/32|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W32"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 5 de agosto de 2024 ás 20:43 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27233905 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-33</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W33"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/33|Traduções]] estão disponíveis. '''Notícias em Destaque''' * Os editores e mantenedores do [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|Filtro de Abuso]] podem agora [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter/Actions#Show a CAPTCHA|fazer um CAPTCHA mostrar se um filtro corresponder a uma edição]]. Isso permite que as comunidades respondam rapidamente ao ''spam'' por ''bots'' automatizados. [https://phabricator.wikimedia.org/T20110] * [[m:Special:MyLanguage/Stewards|Stewards]] agora podem especificar se os bloqueios globais devem impedir a criação de contas. Antes dessa [[phab:T17273|mudança]] pela Equipe [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product|Produto de Confiança e Segurança]], todos os bloqueios globais impediriam a criação de contas. Isso permitirá que os administradores reduzam os efeitos colaterais não intencionais dos bloqueios globais em endereços IP. '''Atualizações do projeto''' * [[wikitech:Help talk:Toolforge/Toolforge standards committee#August_2024_committee_nominations|As nomeações estão abertas no Wikitech]] para novos membros atualizarem o [[wikitech:Help:Toolforge/Toolforge standards committee|Comité de normas da Toolforge]]. O comité supervisiona a Toolforge [[wikitech:Help:Toolforge/Right to fork policy|Política de direito à bifurcação]] e [[wikitech:Help:Toolforge/Abandoned tool policy|Política de ferramentas abandonadas]] entre outras atribuições. As candidaturas permanecerão abertas até, pelo menos, 2024-08-26. * Uma nova ''wiki'' foi criada: uma {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} em [[d:Q2880037|Costa Oeste Bajau]] ([[w:bdr:|<code>w:bdr:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T371757] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/33|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W33"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 12 de agosto de 2024 ás 23:22 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27253654 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-34</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W34"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/34|Traduções]] estão disponíveis. '''Notícias em Destaque''' * Os editores que quiserem reutilizar referências, mas com detalhes diferentes, como números de página, poderão fazê-lo até o final de 2024, usando um novo recurso [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing#Sub-referencing in a nutshell|sub-referência]]. Você pode ler mais [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|sobre o projeto]] e [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing#Test|como testar o protótipo]]. * Os editores que usam categorias de acompanhamento para identificar quais páginas usam extensões específicas podem notar que seis das categorias foram renomeadas para torná-las mais facilmente compreendidas e consistentes. Essas categorias são adicionadas automaticamente às páginas que usam extensões especializadas do MediaWiki. Os nomes afetados são para: [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Aintersection-category&namespace=8 DynamicPageList], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Akartographer-tracking-category&namespace=8 Kartographer], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Aphonos-tracking-category&namespace=8 Phonos], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Arss-tracking-category&namespace=8 RSS], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Ascore-use-category&namespace=8 Score], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Awikihiero-usage-tracking-category&namespace=8 WikiHiero]. Wikis que criaram a categoria localmente devem renomear sua criação local para corresponder. Obrigado a Pppery por essas melhorias. [https://phabricator.wikimedia.org/T347324] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] Os voluntários técnicos que editam módulos e querem obter uma lista das categorias usadas em uma página, agora podem fazê-lo usando a propriedade <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">categories</bdi></code> de <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">[[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua reference manual#Title objects|mw.title objects]]</bdi></code>. Isso permite que as ''wikis'' configurem fluxos de trabalho, como avisos de edição específicos da categoria. Graças a SD001 para estas melhorias. [https://phabricator.wikimedia.org/T50175][https://phabricator.wikimedia.org/T85372] '''Estado dos erros''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] Sua ajuda é necessária para verificar se alguma página precisa ser movida ou excluída. Um ''script'' de manutenção foi executado para limpar páginas inacessíveis (devido a problemas de Unicode ou introdução de novos namespaces/aliases de namespace). O ''script'' tentou encontrar nomes apropriados para as páginas (por exemplo, seguindo as alterações do Unicode ou movendo páginas cujos títulos na Wikipédia começam com <code>Discussão:WP:</code> para que seus títulos comecem com <code>Wikipédia Discussão:</code>), mas pode ter falhado em algumas páginas, e as moveu para <bdi lang="zxx" dir="ltr">[[Special:PrefixIndex/T195546/]]</bdi> em vez disso. Sua comunidade deve verificar se alguma página está listada lá e movê-la para os títulos corretos, ou excluí-la se não forem mais necessárias. Um log completo (incluindo páginas para as quais nomes apropriados podem ser encontrados) está disponível em [[phab:P67388]]. * Os editores que se voluntariam como [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Mentorship|mentores]] para recém-chegados em sua ''wiki'' são mais uma vez capazes de acessar listas de potenciais mentorados com quem podem se conectar para oferecer ajuda e orientação. Esta funcionalidade foi restaurada graças a [[phab:T372164|uma correção de ''bug'']]. Obrigado a Mbch331 por arquivar o relatório de ''bug''. Você pode ler sobre isso e outras 18 tarefas enviadas pela comunidade que foram [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações do projeto''' * O prazo de candidatura para o [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/Proposal|Conselho Consultivo de Produto e Tecnologia]] (PTAC) foi prorrogado até 16 de setembro. Os membros ajudarão fornecendo aconselhamento à liderança de Produtos e Tecnologia da Fundação sobre planos de curto e longo prazo, sobre problemas estratégicos complexos e ajudarão a obter ''feedback'' de mais colaboradores e comunidades técnicas. Os membros selecionados devem esperar passar cerca de 5 horas por mês para o Conselho, durante o projeto-piloto de um ano. Por favor, considere candidatar-se e divulgue a palavra aos voluntários que você acha que dariam uma contribuição positiva para o comitê. '''Saber mais''' * Os [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award#2024 Winners|2024 Coolest Tool Awards]] foram premiados na Wikimania, em sete categorias. Por exemplo, um prêmio foi para a ISA Tool, usada para adicionar dados estruturados a arquivos no Commons, que foi recentemente melhorada durante o [[m:Event:Wiki Mentor Africa ISA Hackathon 2024|Wiki Mentor África Hackathon]]. Você pode ver demonstrações em vídeo de cada ferramenta na página de premiação. Parabéns aos destinatários deste ano e obrigado a todos os criadores e mantenedores de ferramentas. * O mais recente [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Bulletin/2024/08-01|Boletim da Fundação Wikimedia]] está disponível, e inclui alguns destaques da Wikimania, uma próxima reunião da comunidade linguística e outras notícias do movimento. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/34|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W34"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 20 de agosto de 2024 ás 00:54 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27307284 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-35</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W35"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/35|Traduções]] estão disponíveis. '''Notícias em Destaque''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] Os administradores agora podem testar o recurso [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|contas temporárias]] no test2wiki. Isso foi feito para permitir testes ''cross-wiki'' de contas temporárias, para quando contas temporárias alternam entre projetos. O recurso foi ativado no testwiki há algumas semanas. Nenhuma outra implantação de conta temporária está programada ainda. Contas temporárias é um projeto para criar um novo tipo de conta de usuário que substitui endereços IP de editores não registrados que não são mais tornados públicos. Por favor, [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|compartilhe suas opiniões e perguntas na página de discussão do projeto]]. * No final desta semana, editores em wikis que usam [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevs]] (também conhecido como "Alterações pendentes") pode notar que os indicadores na parte superior dos artigos foram alterados. Esta mudança torna o sistema mais consistente com o resto da interface do MediaWiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T191156] '''Estado dos erros''' * Os editores que usam o editor de wikitexto de 2010 e usam os botões Inserir Caracteres terão problemas com os botões que adicionam conteúdo ao resumo de edição em vez da janela de edição. Você pode ler mais sobre isso e outras 26 tarefas enviadas pela comunidade que foram [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações do projeto''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item da lista de desejos]] Por favor, reveja e vote em [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist/Focus areas|Áreas de Foco]], que são grupos de desejos que partilham um problema. Foram criadas Áreas de Foco para a recém-reaberta Lista de Desejos da Comunidade, que agora está aberta durante todo o ano para submissões. O primeiro lote de áreas de foco é específico para fluxos de trabalho de moderadores, em torno do acolhimento de recém-chegados, minimização de tarefas repetitivas e priorização de tarefas. Uma vez que os voluntários tenham revisado e votado nas áreas de foco, a Fundação analisará e selecionará as áreas de foco para priorização. * Você tem um projeto e está disposto a fornecer uma mentoria de três (3) meses para um estagiário? [[mw:Special:MyLanguage/Outreachy|Outreachy]] é um programa duas vezes por ano para as pessoas participarem de um estágio remunerado que começará em dezembro de 2024 e terminará no início de março de 2025, e elas precisam de mentores e projetos para trabalhar. Os projetos podem centrar-se na codificação ou não codificação (design, documentação, tradução, investigação). Consulte a página Outreachy para obter mais detalhes e uma lista de projetos anteriores desde 2013. '''Saber mais''' * Se você está curioso sobre as melhorias de produto e tecnologia feitas pela Fundação Wikimedia no ano passado, leia [[diffblog:2024/08/21/wikimedia-foundation-product-technology-improving-the-user-experience/|este resumo de destaques recentes no Diff]]. * Para saber mais sobre a tecnologia por trás dos projetos Wikimedia, agora você pode assistir a sessões da trilha de tecnologia na Wikimania 2024 no Commons. Nesta semana, confira: ** [[c:File:Wikimania 2024 - Ohrid - Day 2 - Community Configuration - Shaping On-Wiki Functionality Together.webm|Configuração da Comunidade - Moldando a Funcionalidade On-Wiki Juntos]] (55 minutos) - sobre o [[mw:Special:MyLanguage/Community Configuration|Configuração da Comunidade]] projeto. ** [[c:File:Wikimania 2024 - Belgrade - Day 1 - Future of MediaWiki. A sustainable platform to support a collaborative user base and billions of page views.webm|Futuro do MediaWiki. Uma plataforma sustentável para suportar uma base de usuários colaborativa e bilhões de visualizações de página]] (30 minutos) - uma visão geral para públicos técnicos e não técnicos, cobrindo alguns dos desafios e questões abertas, relacionadas à pesquisa [[mw:MediaWiki Product Insights|evolução da plataforma, administração e experiências do desenvolvedor]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/35|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W35"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 26 de agosto de 2024 ás 20:33 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27341211 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-36</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W36"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/36|Traduções]] estão disponíveis. '''Destaque semanal''' * Editores e desenvolvedores voluntários interessados em visualização de dados agora podem testar o novo ''software'' para gráficos. Sua versão inicial está disponível no beta Commons e beta Wikipédia. Este é um marco importante antes de disponibilizar gráficos nas ''wikis'' regulares. Você pode [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|ler mais sobre esta atualização do projeto]] e ajudar a testar os gráficos. '''Notícias em Destaque''' * Os editores que usam a página [[{{#special:Unusedtemplates}}]] agora podem filtrar páginas que devem estar lá permanentemente, como páginas de teste, casos de teste e predefinições que são sempre substituídos. Os editores podem adicionar a nova palavra mágica [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#EXPECTUNUSEDTEMPLATE|<code dir="ltr"><nowiki>__EXPECTUNUSEDTEMPLATE__</nowiki></code>]] a uma página de modelo para ocultá-la da listagem. Graças a Sophivorus e DannyS712 por estas melhorias. [https://phabricator.wikimedia.org/T184633] * Os editores que usam a ferramenta Novo tópico em páginas de discussão, [[phab:T334163|agora serão lembrados]] para adicionar um cabeçalho de seção, o que deve ajudar a reduzir a quantidade de recém-chegados que adicionam seções sem cabeçalho. Você pode ler mais sobre isso e {{formatnum:28}} outras tarefas enviadas pela comunidade que foram [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. * Na semana passada, algumas ferramentas da Toolforge tiveram problemas ocasionais de conexão. A causa ainda está sendo investigada, mas os problemas foram resolvidos por enquanto. [https://phabricator.wikimedia.org/T373243] * Os administradores de tradução nas ''wikis'' multilingues, ao editar várias unidades de tradução, podem agora marcar facilmente quais as alterações que requerem atualizações à tradução. Isso é possível com o [[phab:T298852#10087288|novo menu suspenso]]. '''Atualizações do projeto''' * Um novo esboço de texto de uma política discutindo o uso das APIs da Wikimedia [[m:Special:MyLanguage/API Policy Update 2024|foi publicado no Meta-Wiki]]. O rascunho do texto não reflete uma mudança na política em torno das APIs; em vez disso, é uma tentativa de codificar as regras de API existentes. Comentários, perguntas e sugestões são bem-vindos em [[m:Talk:API Policy Update 2024|página de discussão da atualização proposta]] até 13 de setembro ou até que essas discussões sejam concluídas. '''Saber mais''' * Para saber mais sobre a tecnologia por trás dos projetos Wikimedia, agora você pode assistir a sessões da trilha de tecnologia na Wikimania 2024 no Commons. Nesta semana, confira: ** [[c:File:Wikimania 2024 - Ohrid - Day 2 - Charts, the successor of Graphs - A secure and extensible tool for data visualization.webm|Charts, o sucessor do Graphs - Uma ferramenta segura e extensível para visualização de dados]] (25 minutos) – sobre o projeto Charts acima mencionado. ** [[c:File:Wikimania 2024 - Ohrid - Day 3 - State of Language Technology and Onboarding at Wikimedia.webm|Estado da tecnologia linguística e integração na Wikimedia]] (90 minutos) – sobre algumas das ferramentas linguísticas que suportam sites Wikimedia, como [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|Conteúdo]]/[[mw:Special:MyLanguage/Content translation/Section translation|Tradução da seção]], [[mw:Special:MyLanguage/MinT|MinT]] e LanguageConverter; também o estado atual e o futuro da integração de línguas. [https://phabricator.wikimedia.org/T368772] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/36|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W36"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 3 de setembro de 2024 ás 01:07 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27390268 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-37</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W37"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/37|Traduções]] estão disponíveis. '''Notícias em Destaque''' * A partir desta semana, o [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|marcador de sintaxe]] padrão receberá novas cores que os tornam compatíveis no modo escuro. Esta é a primeira de muitas mudanças que virão como parte de uma grande atualização para o realce de sintaxe. Você pode saber mais sobre o que está por vir na [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CodeMirror|página de ajuda]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T365311][https://phabricator.wikimedia.org/T259059] * Os editores das ''wikis'' que usam o Wikidata agora serão notificados apenas de alterações relevantes do Wikidata em sua lista de observação. Isso ocorre porque as funções Lua <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>entity:getSitelink()</code></bdi> e <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw.wikibase.getSitelink(qid)</code></bdi> terão sua lógica unificada para rastrear diferentes aspetos de sitelinks para reduzir notificações indesejadas de [[m:Wikidata For Wikimedia Projects/Projects/Watchlist Wikidata Sitelinks Tracking|rastreamento inconsistente de sitelinks]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T295356] '''Atualizações do projeto''' * Os usuários de todas as ''wikis'' terão acesso aos sites da Wikimedia como somente leitura por alguns minutos em 25 de setembro, a partir das 15:00 UTC. Esta é uma mudança de datacenter planejada para fins de manutenção. Mais informações serão publicadas nas Novidades de Tecnologia e também serão publicadas nas ''wikis'' individuais nas próximas semanas. [https://phabricator.wikimedia.org/T370962] * Os contribuidores de [[phab:T363538#10123348|11 Wikipedias]], incluindo o inglês, terão um novo namespace de <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MOS</code></bdi> adicionado às suas Wikipédias. Esta melhoria garante que os ''links'' que começam com <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MOS:</code></bdi> (geralmente atalhos para o [[w:pt:Wikipédia:Livro de estilo|livro de estilo]]) não são quebrados pela Wikipédia em [[w:pt:Língua more|more]] (código linguístico <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mos</code></bdi>). [https://phabricator.wikimedia.org/T363538] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/37|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W37"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 9 de setembro de 2024 ás 18:53 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27424457 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-38</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W38"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/38|Traduções]] estão disponíveis. '''Melhorias e Manutenção''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item da lista de desejos]] Os editores interessados em modelos podem ajudar lendo a última área de foco da lista de desejos, [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist/Focus areas/Template recall and discovery|Recuperação e descoberta de predefinição]], e compartilhe seus comentários na página de discussão. Essa contribuição ajuda a equipe da Comunidade Técnica a decidir a abordagem técnica certa para construir. Todos também são encorajados a continuar adicionando [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist|novos desejos]]. * A nova página automatizada de [[{{#special:NamespaceInfo}}]] ajuda os editores a entender quais [[mw:Special:MyLanguage/Help:Namespaces|namespaces]] existem em cada ''wiki'' e alguns detalhes sobre como eles são configurados. Graças a DannyS712 para estas melhorias. [https://phabricator.wikimedia.org/T263513] * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#Reference check|Verificação de referências]] é um recurso que incentiva os editores a adicionar uma citação quando adicionam um novo parágrafo a um artigo da Wikipédia. Por um curto período de tempo, a ''tag'' correspondente "Verificação de edição (referências) ativada" foi erroneamente aplicada a algumas edições fora do namespace principal. Isso foi corrigido. [https://phabricator.wikimedia.org/T373692] * Agora é possível para uma comunidade ''wiki'' alterar a ordem em que as categorias de uma página são exibidas em sua ''wiki''. Por padrão, as categorias são exibidas na ordem em que aparecem no wikitexto. Agora, ''wikis'' com um consenso para fazê-lo podem [[m:Special:MyLanguage/Requesting wiki configuration changes|solicitar]] uma alteração de configuração para exibi-los em ordem alfabética. [https://phabricator.wikimedia.org/T373480] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] Os autores de ferramentas agora podem acessar os bancos de dados [[wikitech:Portal:Data Services#ToolsDB|banco de dados públicas]] do ToolsDB a partir de ambos [[m:Special:MyLanguage/Research:Quarry|Quarry]] e [[wikitech:Superset|Superset]]. Esses bancos de dados sempre estiveram acessíveis a todos [[wikitech:Portal:Toolforge|Toolforge]] usuário, mas eles são agora mais amplamente acessíveis, como Quarry pode ser acessado por qualquer pessoa com uma conta Wikimedia. Além disso, o banco de dados interno da Quarry agora pode ser [[m:Special:MyLanguage/Research:Quarry#Querying Quarry's own database|consultado da própria Quarry]]. Este banco de dados contém informações sobre todas as consultas que estão sendo executadas e estreladas pelos usuários no Quarry. Essas informações já eram públicas através da interface web, mas agora você pode consultá-las usando SQL. Você pode ler mais sobre isso e {{formatnum:20}} outras tarefas enviadas pela comunidade que foram [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. * Todas as páginas ou ferramentas que ainda usam as classes CSS muito antigas <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw-message-box</code></bdi> precisam ser atualizadas. Estas turmas antigas serão retiradas na próxima semana ou logo a seguir. Os editores podem usar uma [https://global-search.toolforge.org/?q=mw-message-box&regex=1&namespaces=&title= pesquisa global] para determinar o que precisa ser alterado. É possível usar o grupo de classes <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>cdx-message</code></bdi> mais recente como um substituto (veja [https://doc.wikimedia.org/codex/latest/components/demos/message.html#css-only-version a documentação relevante do Codex] e [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Tech/Header&diff=prev&oldid=27449042 uma atualização de exemplo]), mas usar classes ''onwiki'' definidas localmente seria melhor. [https://phabricator.wikimedia.org/T374499] '''Atualizações técnicas do projeto''' * Na próxima semana, todas as ''wikis'' da Wikimedia serão somente leitura por alguns minutos. Isso começará em 25 de setembro em [https://zonestamp.toolforge.org/1727276400 15:00 UTC]. Esta é uma mudança de datacenter planejada para fins de manutenção. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Este processo de manutenção também visa outros serviços.]] A transição anterior levou 3 minutos, e as equipes de Engenharia de Confiabilidade do Site usam muitas ferramentas para garantir que esse trabalho de manutenção essencial aconteça o mais rápido possível. [https://phabricator.wikimedia.org/T370962] '''Tecnologia em profundidade''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] O último [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Product Insights/Reports/August 2024|boletim informativo MediaWiki Product Insights]] mensal está disponível. Esta edição inclui detalhes sobre: pesquisa sobre manipuladores [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Hooks|hook]] para ajudar a simplificar o desenvolvimento, pesquisa sobre melhorias de desempenho, trabalho para melhorar a API REST para usuários finais e muito mais. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] Para saber mais sobre a tecnologia por trás dos projetos Wikimedia, agora você pode assistir a sessões da trilha de tecnologia na Wikimania 2024 no Commons. Nesta semana, confira: ** [[c:File:Wikimania 2024 - Auditorium Kyiv - Day 4 - Hackathon Showcase.webm|Hackathon Showcase]] (45 minutos) - 19 breves apresentações por alguns dos participantes do Hackathon, descrevendo alguns dos projetos em que trabalharam, como testes automatizados de scripts de manutenção, uma ferramenta de linha de comando de corte de vídeo e melhorias de interface para várias ferramentas. Há [[phab:T369234|mais detalhes e ''links'' disponíveis]] na tarefa Phabricator. ** [[c:File:Co-Creating a Sustainable Future for the Toolforge Ecosystem.webm|Cocriação de um futuro sustentável para o ecossistema Toolforge]] (40 minutos) - uma mesa redonda para mantenedores de ferramentas, usuários e apoiadores da Toolforge sobre como tornar a plataforma sustentável e como avaliar as ferramentas disponíveis lá. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/38|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W38"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 17 de setembro de 2024 ás 00:02 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27460876 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-39</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W39"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/39|Traduções]] estão disponíveis. '''Destaque semanal''' * Todas as ''wikis'' serão [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|somente leitura]] por alguns minutos na quarta-feira, 25 de setembro, às [https://zonestamp.toolforge.org/1727276400 15:00 UTC]. A leitura das ''wikis'' não será interrompida, mas a edição será pausada. Esses processos semestrais permitem que as equipes de engenharia de confiabilidade do site da WMF permaneçam preparadas para manter as ''wikis'' funcionando, mesmo no caso de uma grande interrupção em um de nossos data centers. '''Atualizações para editores''' [[File:Add alt text from a halfsheet, with the article behind.png|thumb|Uma captura de tela da interface para o recurso de edição sugerida Alt Text]] * Os editores que usam o aplicativo da Wikipédia para iOS em espanhol, português, francês ou chinês podem ver o [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/iOS Suggested edits project/Alt Text Experiment|Alt Text suggested-edit experiment]] depois de editar um artigo, ou completar uma edição sugerida usando "[[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/iOS Suggested edits project#Hypothesis 2 Add an Image Suggested Edit|Adicionar uma imagem]]". O texto alternativo ajuda as pessoas com deficiência visual a ler artigos da Wikipédia. A equipe pretende saber se adicionar texto alternativo às imagens é uma tarefa com a qual os editores podem ser bem-sucedidos. Por favor, compartilhe qualquer ''feedback'' em [[mw:Talk:Wikimedia Apps/iOS Suggested edits project/Alt Text Experiment|a página de discussão]]. * A paleta de cores do Codex foi atualizada com cores novas e revisadas para as interfaces de usuário do MediaWiki. As [[mw:Special:MyLanguage/Design System Team/Color/Design documentation#Updates|mudanças mais notáveis]] para editores incluem atualizações para: cores de modo escuro para ''links'' e para botões silenciosos (progressivos e destrutivos), cores de ''links'' visitadas para os modos claro e escuro e cores de fundo para mensagens do sistema nos modos claro e escuro. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] Agora é possível incluir wikilinks clicáveis e ''links'' externos dentro de blocos de código. Isso inclui links que são usados dentro de tags <code><nowiki><syntaxhighlight></nowiki></code> e em páginas de código (JavaScript, CSS, Scribunto e CSS Sanitizado). Os usos da sintaxe do modelo <code><nowiki>{{…}}</nowiki></code> também estão vinculados à página do modelo. Graças a SD0001 para estas melhorias. [https://phabricator.wikimedia.org/T368166] * Dois ''bugs'' foram corrigidos no [[m:Special:MyLanguage/Account vanishing|GlobalVanishRequest]] melhorando o registro em ''log'' e removendo uma mensagem de espaço reservado incorreta. [https://phabricator.wikimedia.org/T370595][https://phabricator.wikimedia.org/T372223] * Veja {{PLURAL:25|toda a tarefa enviada|todas as tarefas enviadas}} enviadas pela comunidade {{formatnum:25}} que foram [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] A partir de [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise|Wikimedia Enterprise]]: ** A API agora permite 5.000 solicitações de API sob demanda por mês e instantâneos HTML duas vezes por mês livremente (grátis e livre). Mais informações sobre as atualizações e também melhorias para os kits de desenvolvimento de software (SDK) são explicadas em [https://enterprise.wikimedia.com/blog/enhanced-free-api/ a postagem do ''blog'' do projeto]. Embora as APIs da Wikimedia Enterprise sejam projetadas para reusuários comerciais de alto volume, essa mudança permite que muitos mais casos de uso da comunidade também sejam construídos no serviço. ** A API de Snapshot (''dumps html'') adicionou pontos de extremidade beta de Conteúdo Estruturado ([https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-snapshot-api/ postagem de ''blog'' sobre isso]), bem como lançou dois conjuntos de dados beta (Wikipédia em inglês e francês) desse ''endpoint'' para Hugging Face para uso público e ''feedback'' ([https://enterprise.wikimedia.com/blog/hugging-face-dataset/ postagem de ''blog'' sobre isso]). Esses conjuntos de dados pré-analisados permitem novas opções para pesquisadores, desenvolvedores e cientistas de dados usarem e estudarem o conteúdo. '''Em profundidade''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] O Serviço de Consulta Wikidata (WDQS) é usado para obter respostas a perguntas usando o conjunto de dados Wikidata. À medida que o Wikidata cresce, tivemos que fazer uma grande mudança arquitetônica para que o WDQS pudesse permanecer performante. Como parte do [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:SPARQL query service/WDQS graph split|WDQS Graph Split project]], temos novos ''endpoints'' SPARQL disponíveis para servir os subgráficos "[https://query-scholarly.wikidata.org scholarly]" e "[https://query-main.wikidata.org main]" do Wikidata. O endpoint [http://query.wikidata.org query.wikidata.org] continuará a servir o gráfico Wikidata completo até março de 2025. Após esta data, servirá apenas o gráfico principal. Para mais informações, consulte [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:SPARQL query service/WDQS backend update/September 2024 scaling update|o anúncio no Wikidata]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/39|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W39"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23 de setembro de 2024 ás 23:37 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27493779 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-40</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W40"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/40|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * Os leitores de [[phab:T375401|42 mais ''wikis'']] agora podem usar o Modo Escuro. Se a opção ainda não estiver disponível para usuários desconectados da sua ''wiki'', isso provavelmente ocorre porque muitas predefinições ainda não são bem exibidos no Modo Escuro. Por favor, use a ferramenta [https://night-mode-checker.wmcloud.org/ ferramenta de verificação do Modo Escuro] se estiver interessado em ajudar a reduzir o número de problemas. A [[mw:Special:MyLanguage/Recommendations for night mode compatibility on Wikimedia wikis|página de recomendações]] fornece orientações sobre isso. O Modo Escuro é ativado nas ''wikis'' adicionais uma vez por mês. * Os editores que usam o editor de wikitexto de 2010 como padrão podem acessar recursos do editor de wikitexto de 2017 adicionando <code dir=ltr>?veaction=editsource</code> ao URL. Se você quiser ativar o editor de wikitexto de 2017 como padrão, ele pode ser definido em [[Special:Preferences#mw-input-wpvisualeditor-newwikitext|suas preferências]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T239796] * Para leitores desconectados que usam a ''skin'' do Vector 2022, o ''link'' "doar" foi movido de um menu dobrável ao lado da área de conteúdo para um menu superior mais proeminente, ao lado de "Criar uma conta". Isso restaura o ''link'' para o nível de destaque que tinha na ''skin'' do Vetor 2010. [[mw:Readers/2024 Reader and Donor Experiences#Donor Experiences (Key Result WE 3.2 and the related hypotheses)|Saiba mais]] sobre as mudanças relacionadas às experiências dos doadores. [https://phabricator.wikimedia.org/T373585] * A extensão CampaignEvents fornece ferramentas para que os organizadores gerenciem eventos com mais facilidade, se comuniquem com os participantes e promovam seus eventos nas ''wikis''. A extensão foi [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status|ativada]] na Wikipédia em árabe, Wikipédia em igbo, Wikipédia em suaíli, e Meta-Wiki. [[w:zh:Wikipedia:互助客栈/其他#引進CampaignEvents擴充功能|A Wikipédia chinesa decidiu]] habilitar a extensão, e as discussões sobre a extensão estão em andamento [[w:es:Wikipedia:Votaciones/2024/Sobre la política de Organizadores de Eventos|na Wikipédia em espanhol]] e [[d:Wikidata:Project chat#Enabling the CampaignEvents Extention on Wikidata|no Wikidata]]. Para saber como ativar a extensão na sua ''wiki'', você pode visitar [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents|a página CampaignEvents no Meta-Wiki]]. * Veja {{PLURAL:22|toda a tarefa enviada|todas as tarefas enviadas}} enviadas pela comunidade {{formatnum:22}} que foram [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * Os desenvolvedores com uma conta no Wikitech-wiki devem [[wikitech:Wikitech/SUL-migration|verificar se alguma ação é necessária]] para suas contas. A ''wiki'' está sendo alterado para usar o sistema de ''login'' de usuário único (SUL) e outras alterações de configuração. Esta alteração ajudará a reduzir a complexidade geral das atualizações semanais de software em todas as nossas ''wikis''. '''Em profundidade''' * A [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|troca de servidor]] foi concluída com sucesso na semana passada com um tempo somente leitura de [[wikitech:Switch Datacenter#Past Switches|apenas 2 minutos e 46 segundos]]. Esse processo periódico garante que os engenheiros possam mudar de data center e manter todas as ''wikis'' disponíveis para os leitores, mesmo que haja grandes problemas técnicos. Ele também dá aos engenheiros a chance de fazer manutenção e atualizações em sistemas que normalmente funcionam 24 horas por dia, e muitas vezes ajuda a revelar fraquezas na infraestrutura. O processo envolve dezenas de serviços de ''software'' e centenas de servidores de ''hardware'' e requer várias equipes trabalhando juntas. O trabalho nos últimos anos reduziu o tempo de 17 minutos para 2 a 3 minutos. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/66ZW7B2MG63AESQVTXDIFQBDBS766JGW/] '''Reuniões e eventos''' * 4 a 6 de outubro: [[m:Special:MyLanguage/WikiIndaba conference 2024|Hackathon da Conferência WikiIndaba]] em Joanesburgo, África do Sul * 4 a 6 de novembro: [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Users and Developers Conference Fall 2024|Conferência de usuários e desenvolvedores do MediaWiki, outono de 2024]] em Viena, Áustria '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/40|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W40"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 30 de setembro de 2024 ás 22:20 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27530062 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-41</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W41"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/41|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * Communities can now request installation of [[mw:Special:MyLanguage/Moderator Tools/Automoderator|Automoderator]] on their wiki. Automoderator is an automated anti-vandalism tool that reverts bad edits based on scores from the new "Revert Risk" machine learning model. You can [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AutoModerator/Deploying|read details about the necessary steps]] for installation and configuration. [https://phabricator.wikimedia.org/T336934] '''Updates for editors''' * Translators in wikis where [[mw:Special:MyLanguage/Content translation/Section translation#Try the tool|the mobile experience of Content Translation is available]], can now customize their articles suggestion list from 41 filtering options when using the tool. This topic-based article suggestion feature makes it easy for translators to self-discover relevant articles based on their area of interest and translate them. You can [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&active-list=suggestions try it with your mobile device]. [https://phabricator.wikimedia.org/T368422] * View all {{formatnum:12}} community-submitted {{PLURAL:12|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * It is now possible for <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><syntaxhighlight></nowiki></code></bdi> code blocks to offer readers a "Copy" button if the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>copy=1</nowiki></code></bdi> attribute is [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight#copy|set on the tag]]. Thanks to SD0001 for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T40932] * Customized copyright footer messages on all wikis will be updated. The new versions will use wikitext markup instead of requiring editing raw HTML. [https://phabricator.wikimedia.org/T375789] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Later this month, [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] will be rolled out on several pilot wikis. The final list of the wikis will be published in the second half of the month. If you maintain any tools, bots, or gadgets on [[phab:T376499|these 11 wikis]], and your software is using data about IP addresses or is available for logged-out users, please check if it needs to be updated to work with temporary accounts. [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers|Guidance on how to update the code is available]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Rate limiting has been enabled for the code review tools [[Wikitech:Gerrit|Gerrit]] and [[Wikitech:GitLab|GitLab]] to address ongoing issues caused by malicious traffic and scraping. Clients that open too many concurrent connections will be restricted for a few minutes. This rate limiting is managed through [[Wikitech:nftables|nftables]] firewall rules. For more details, see Wikitech's pages on [[Wikitech:Firewall#Throttling with nftables|Firewall]], [[Wikitech:GitLab/Abuse and rate limiting|GitLab limits]] and [[Wikitech:Gerrit/Operations#Throttling IPs|Gerrit operations]]. * Five new wikis have been created: ** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q49224|Komering]] ([[w:kge:|<code>w:kge:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T374813] ** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q36096|Mooré]] ([[m:mos:|<code>m:mos:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T374641] ** a {{int:project-localized-name-group-wiktionary}} in [[d:Q36213|Madurese]] ([[wikt:mad:|<code>wikt:mad:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T374968] ** a {{int:project-localized-name-group-wikiquote}} in [[d:Q2501174|Gorontalo]] ([[q:gor:|<code>q:gor:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T375088] ** a {{int:project-localized-name-group-wikinews}} in [[d:Q56482|Shan]] ([[n:shn:|<code>n:shn:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T375430] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/41|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W41"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 7 de outubro de 2024 ás 23:42 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27557422 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-42</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W42"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/42|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * The Structured Discussion extension (also known as Flow) is starting to be removed. This extension is unmaintained and causes issues. It will be replaced by [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]], which is used on any regular talk page. [[mw:Special:MyLanguage/Structured Discussions/Deprecation#Deprecation timeline|A first set of wikis]] are being contacted. These wikis are invited to stop using Flow, and to move all Flow boards to sub-pages, as archives. At these wikis, a script will move all Flow pages that aren't a sub-page to a sub-page automatically, starting on 22 October 2024. On 28 October 2024, all Flow boards at these wikis will be set in read-only mode. [https://www.mediawiki.org/wiki/Structured_Discussions/Deprecation][https://phabricator.wikimedia.org/T370722] * WMF's Search Platform team is working on making it easier for readers to perform text searches in their language. A [[phab:T332342|change last week]] on over 30 languages makes it easier to find words with accents and other diacritics. This applies to both full-text search and to types of advanced search such as the <bdi lang="en" dir="ltr">''hastemplate''</bdi> and <bdi lang="en" dir="ltr">''incategory''</bdi> keywords. More technical details (including a few other minor search upgrades) are available. [https://www.mediawiki.org/wiki/User:TJones_%28WMF%29/Notes/Language_Analyzer_Harmonization_Notes#ASCII-folding/ICU-folding_%28T332342%29] * View all {{formatnum:20}} community-submitted {{PLURAL:20|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check|EditCheck]] was installed at Russian Wikipedia, and fixes were made for some missing user interface styles. '''Updates for technical contributors''' * Editors who use the Toolforge tool [[toolforge:copyvios|Earwig's Copyright Violation Detector]] will now be required to log in with their Wikimedia account before running checks using the "search engine" option. This change is needed to help prevent external bots from misusing the system. Thanks to Chlod for these improvements. [https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia_talk:New_pages_patrol/Reviewers#Authentication_is_now_required_for_search_engine_checks_on_Earwig's_Copyvio_Tool] * [[m:Special:MyLanguage/Phabricator|Phabricator]] users can create tickets and add comments on existing tickets via Email again. [[mw:Special:MyLanguage/Phabricator/Help#Using email|Sending email to Phabricator]] has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T356077] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Some HTML elements in the interface are now wrapped with a <code><nowiki><bdi></nowiki></code> element, to make our HTML output more aligned with Web standards. More changes like this will be coming in future weeks. This change might break some tools that rely on the previous HTML structure of the interface. Note that relying on the HTML structure of the interface is [[mw:Special:MyLanguage/Stable interface policy/Frontend#What is not stable?|not recommended]] and might break at any time. [https://phabricator.wikimedia.org/T375975] '''In depth''' * The latest monthly [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Product Insights/Reports/September 2024|MediaWiki Product Insights newsletter]] is available. This edition includes: updates on Wikimedia's authentication system, research to simplify feature development in the MediaWiki platform, updates on Parser Unification and MathML rollout, and more. * The latest quarterly [[mw:Technical Community Newsletter/2024/October|Technical Community Newsletter]] is now available. This edition include: research about improving topic suggestions related to countries, improvements to PHPUnit tests, and more. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/42|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W42"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 14 de outubro de 2024 ás 21:21 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27597254 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-43</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W43"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/43|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Mobile Apps team has released an [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/iOS/Navigation Refresh#Phase 1: Creating a user Profile Menu (T373714)|update]] to the iOS app's navigation, and it is now available in the latest App store version. The team added a new Profile menu that allows for easy access to editor features like Notifications and Watchlist from the Article view, and brings the "Donate" button into a more accessible place for users who are reading an article. This is the first phase of a larger planned [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/iOS/Navigation Refresh|navigation refresh]] to help the iOS app transition from a primarily reader-focused app, to an app that fully supports reading and editing. The Wikimedia Foundation has added more editing features and support for on-wiki communication based on volunteer requests in recent years. [[File:IOS App Navigation refresh first phase 05.png|thumb|iOS Wikipedia App's profile menu and contents]] '''Updates for editors''' * Wikipedia readers can now download a browser extension to experiment with some early ideas on potential features that recommend articles for further reading, automatically summarize articles, and improve search functionality. For more details and to stay updated, check out the Web team's [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Content Discovery Experiments|Content Discovery Experiments page]] and [[mw:Special:MyLanguage/Newsletter:Web team's projects|subscribe to their newsletter]]. * Later this month, logged-out editors of [[phab:T376499|these 12 wikis]] will start to have [[mw:Special:Mylanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] created. The list may slightly change - some wikis may be removed but none will be added. Temporary account is a new [[mw:Special:MyLanguage/User account types|type of user account]]. It enhances the logged-out editors' privacy and makes it easier for community members to communicate with them. If you maintain any tools, bots, or gadgets on these 12 wikis, and your software is using data about IP addresses or is available for logged-out users, please check if it needs to be updated to work with temporary accounts. [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers|Guidance on how to update the code is available]]. Read more about the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/Updates|deployment plan across all wikis]]. * View all {{formatnum:33}} community-submitted {{PLURAL:33|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the [[w:nr:Main Page|South Ndebele]], [[w:rsk:Главни бок|Pannonian Rusyn]], [[w:ann:Uwu|Obolo]], [[w:iba:Lambar Keterubah|Iban]] and [[w:tdd:ᥞᥨᥝᥴ ᥘᥣᥲ ᥖᥥᥰ|Tai Nüa]] Wikipedia languages were created last week. [https://www.wikidata.org/wiki/Q36785][https://www.wikidata.org/wiki/Q35660][https://www.wikidata.org/wiki/Q36614][https://www.wikidata.org/wiki/Q33424][https://www.wikidata.org/wiki/Q36556] * It is now possible to create functions on Wikifunctions using Wikidata lexemes, through the new [[f:Z6005|Wikidata lexeme type]] launched last week. When you go to one of these functions, the user interface provides a lexeme selector that helps you pick a lexeme from Wikidata that matches the word you type. After hitting run, your selected lexeme is retrieved from Wikidata, transformed into a Wikidata lexeme type, and passed into the selected function. Read more about this in [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Status updates/2024-10-17#Function of the Week: select representation from lexeme|the latest Wikifunctions newsletter]]. '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Users of the Wikimedia sites can now format dates more easily in different languages with the new <code dir="ltr">{{[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserFunctions##timef|#timef]]:…}}</code> parser function. For example, <code dir="ltr"><nowiki>{{#timef:now|date|en}}</nowiki></code> will show as "<bdi lang="en" dir="ltr">{{#timef:now|date|en}}</bdi>". Previously, <code dir="ltr"><nowiki>{{#time:…}}</nowiki></code> could be used to format dates, but this required knowledge of the order of the time and date components and their intervening punctuation. <code dir="ltr">#timef</code> (or <code dir="ltr">#timefl</code> for local time) provides access to the standard date formats that MediaWiki uses in its user interface. This may help to simplify some templates on multi-lingual wikis like Commons and Meta. [https://phabricator.wikimedia.org/T223772][https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserFunctions##timef] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Commons and Meta users can now efficiently [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#Localization|retrieve the user's language]] using <code dir="ltr"><nowiki>{{USERLANGUAGE}}</nowiki></code> instead of using <code dir="ltr"><nowiki>{{int:lang}}</nowiki></code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T4085] * The [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council|Product and Tech Advisory Council]] (PTAC) now has its pilot members with representation across Africa, Asia, Europe, North America and South America. They will work to address the [[Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives/Technology Council|Movement Strategy's Technology Council]] initiative of having a co-defined and more resilient technological platform. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Strategy/Initiatives/Technology_Council] '''In depth''' * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Newsletters/32|Growth newsletter]] is available. It includes: an upcoming Newcomer Homepage Community Updates module, new Community Configuration options, and details on new projects. * The Wikimedia Foundation is [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Security Team#CNA Partnership|now an official partner of the CVE program]], which is an international effort to catalog publicly disclosed cybersecurity vulnerabilities. This partnership will allow the Security Team to instantly publish [[w:en:Common Vulnerabilities and Exposures|common vulnerabilities and exposures]] (CVE) records that are affecting MediaWiki core, extensions, and skins, along with any other code the Foundation is a steward of. * The [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist|Community Wishlist]] is now [[m:Community Wishlist/Updates#October 16, 2024: Conversations Made Easier: Machine-Translated Wishes Are Here!|testing machine translations]] for Wishlist content. Volunteers can now read machine-translated versions of wishes and dive into discussions even before translators arrive to translate content. '''Meetings and events''' * 24 October - Wiki Education Speaker Series Webinar - [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/N4XTB4G55BUY3M3PNGUAKQWJ7A4UOPAK/ Open Source Tech: Building the Wiki Education Dashboard], featuring Wikimedia interns and a Web developer in the panel. * 20–22 December 2024 - [[m:Special:MyLanguage/Indic Wikimedia Hackathon Bhubaneswar 2024|Indic Wikimedia Hackathon Bhubaneswar 2024]] in Odisha, India. A hackathon for community members, including developers, designers and content editors, to build technical solutions that improve contributors' experiences. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/43|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W43"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21 de outubro de 2024 ás 20:52 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27634672 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-44</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W44"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/44|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Later in November, the Charts extension will be deployed to the test wikis in order to help identify and fix any issue. A security review is underway to then enable deployment to pilot wikis for broader testing. You can read [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates#October 2024: Working towards production deployment|the October project update]] and see the [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Charts latest documentation and examples on Beta Wikipedia]. * View all {{formatnum:32}} community-submitted {{PLURAL:32|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, [[w:en:PediaPress|Pediapress.com]], an external service that creates books from Wikipedia, can now use [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Maps|Wikimedia Maps]] to include existing pre-rendered infobox map images in their printed books on Wikipedia. [https://phabricator.wikimedia.org/T375761] '''Updates for technical contributors''' * Wikis can use [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:GuidedTour|the Guided Tour extension]] to help newcomers understand how to edit. The Guided Tours extension now works with [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Dark mode|dark mode]]. Guided Tour maintainers can check their tours to see that nothing looks odd. They can also set <code>emitTransitionOnStep</code> to <code>true</code> to fix an old bug. They can use the new flag <code>allowAutomaticBack</code> to avoid back-buttons they don't want. [https://phabricator.wikimedia.org/T73927#10241528] * Administrators in the Wikimedia projects who use the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Nuke|Nuke Extension]] will notice that mass deletions done with this tool have the "Nuke" tag. This change will make reviewing and analyzing deletions performed with the tool easier. [https://phabricator.wikimedia.org/T366068] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/44|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W44"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 28 de outubro de 2024 ás 20:56 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27668811 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-45</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W45"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/45|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * Os Stewards agora podem fazer com que [[m:Special:MyLanguage/Global blocks|bloqueios globais de contas]] causem [[mw:Special:MyLanguage/Autoblock|autobloqueios]] globais. Isso ajudará a evitar abusos de usuários que foram bloqueados globalmente. Isso inclui impedir que contas temporárias bloqueadas globalmente saiam da sessão ou mudar de navegador para fazer edições subsequentes por 24 horas. Anteriormente, as contas temporárias podiam sair da sessão atual ou mudar de navegador para continuar a editar. Esta é uma melhoria da ferramenta antiabuso para o [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|Contas Temporárias]] projeto. Você pode ler mais sobre o [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/Updates|progresso nos principais recursos para contas temporárias]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T368949] * ''Wikis'' que têm [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status|a extensão CampaignEvents habilitada]] agora pode usar o [[m:Special:MyLanguage/Campaigns/Foundation Product Team/Event list#October 29, 2024: Collaboration List launched|Lista de Colaboração]]. Esta lista fornece uma maneira nova e fácil para os contribuidores aprenderem sobre WikiProjetos em suas ''wikis''. Obrigado à equipa da Campanha por este trabalho que faz parte do [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2024-2025/Product %26 Technology OKRs#WE KRs|plano anual 2024/25]]. Se você estiver interessado em trazer a extensão CampaignEvents para a sua ''wiki'', você pode [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status#How to Request the CampaignEvents Extension for your wiki|siga estas etapas]] ou pode entrar em contato com User:Udehb-WMF para obter ajuda. * A cor do texto para ''links'' vermelhos será ligeiramente alterada no final desta semana para melhorar seu contraste no modo de luz. [https://phabricator.wikimedia.org/T370446] * Veja {{PLURAL:32|toda a tarefa enviada|todas as tarefas enviadas}} enviadas pela comunidade {{formatnum:32}} que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. Por exemplo, em ''wikis'' multilíngues, os usuários [[phab:T216368|podem agora]] ocultar traduções da página especial WhatLinksHere. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * XML [[m:Special:MyLanguage/Data dumps|''data dumps'']] foram temporariamente pausados enquanto um ''bug'' é investigado. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/xmldatadumps-l@lists.wikimedia.org/message/BXWJDPO5QI2QMBCY7HO36ELDCRO6HRM4/] '''Em profundidade''' * <span class="mw-translate-fuzzy">Contas temporárias foram implantadas em seis ''wikis''; graças à equipe do Produto de Confiança e Segurança por [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|esse trabalho]], você pode ler sobre [[phab:T340001|os planos de implantação]]. A partir da próxima semana, as Contas Temporárias também serão ativadas em [[phab:T378336|sete outros projetos]]. Se você é ativo nesta ''wiki'' e precisa de ajuda para migrar suas ferramentas, entre em contato com [[m:User:Udehb-WMF|User:Udehb-WMF]] para assistência.</span> * O último trimestre [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2024/October|Boletim informativo de idiomas e internacionalização]] está disponível. Inclui: Novos idiomas suportados na translatewiki ou no MediaWiki; Novos métodos de entrada de teclado para alguns idiomas; detalhes sobre reuniões recentes e futuras, e muito mais. '''Reuniões e eventos''' * [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Users and Developers Conference Fall 2024|Conferência de usuários e desenvolvedores do MediaWiki, outono de 2024]] está acontecendo em Viena, Áustria e on-line de 4 a 6 de novembro de 2024. A conferência contará com discussões sobre o uso do ''software'' MediaWiki por e dentro de empresas de diferentes setores e inspirará e integrará novos usuários. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/45|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W45"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 4 de novembro de 2024 ás 20:50 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27693917 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-46</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W46"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/46|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * Nas ''wikis'' com a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Translate|extensão Translate]] ativado, os usuários notarão que o FuzzyBot agora criará automaticamente versões traduzidas das categorias usadas nas páginas traduzidas. [https://phabricator.wikimedia.org/T285463] * Veja {{PLURAL:29|toda a tarefa enviada|todas as tarefas enviadas}} enviadas pela comunidade {{formatnum:29}} que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. Por exemplo, a tarefa enviada para usar a [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SecurePoll|extensão SecurePoll]] para a [[w:en:Wikipedia:Administrator elections|eleição de administrador]] especial da Wikipédia em inglês foi resolvida a tempo. [https://phabricator.wikimedia.org/T371454] '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] Em <code dir="ltr">[[mw:MediaWiki_1.44/wmf.2|1.44.0-wmf-2]]</code>, a lógica da função Wikibase <code>getAllStatements</code> mudou para se comportar como <code>getBestStatements</code>. Invocar a função agora retorna uma cópia dos valores que são imutáveis. [https://phabricator.wikimedia.org/T270851] * Os usuários da [https://en.wikipedia.org/api/rest_v1/ Wikimedia REST API], como operadores de ''bots'' e mantenedores de ferramentas, podem ser afetados por atualizações contínuas. A API redirecionará alguns pontos de extremidade de conteúdo de página do RESTbase para os ''endpoints'' mais recentes [[mw:Special:MyLanguage/API:REST API|MediaWiki REST API]] pontos de extremidade. Os [[phab:T374683|''endpoints'' impactados]] incluem a obtenção de metadados de página/revisão e conteúdo HTML renderizado. Essas mudanças estarão disponíveis no test-wiki ainda esta semana, com outros projetos a seguir. Essa alteração não deve afetar a funcionalidade existente, mas os usuários ativos dos pontos de extremidade afetados devem verificar o comportamento no test-wiki e levantar quaisquer preocupações no [[phab:T374683|Tíquete do Phabricator]] relacionado. '''Em profundidade''' * Os administradores e usuários dos projetos Wikimedia [[mw:Special:MyLanguage/Moderator_Tools/Automoderator#Usage|onde o Automoderador está ativado]] agora podem monitorar e avaliar métricas importantes relacionadas às ações do Automoderador. [https://superset.wmcloud.org/superset/dashboard/unified-automoderator-activity-dashboard/ Este painel Superset] calcula e agrega métricas sobre o comportamento do Automoderador nos projetos em que ele é implantado. Obrigado à equipa de Ferramentas de Moderador por este Painel; Você pode visitar [[mw:Special:MyLanguage/Moderator Tools/Automoderator/Unified Activity Dashboard|a página de documentação]] para obter mais informações sobre este trabalho. [https://phabricator.wikimedia.org/T369488] '''Reuniões e eventos''' * 21 de novembro de 2024 ([[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 21 November 2024 8:00 UTC|8:00 UTC]] & [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 21 November 2024 16:00 UTC|16:00 UTC]]) - [[c:Commons:WMF support for Commons/Commons community calls|Chamada da comunidade]] com voluntários e partes interessadas da Wikimedia Commons para ajudar a priorizar os esforços de apoio para o Ano Fiscal de 2025-2026. O tema desta chamada é como o conteúdo deve ser organizado no Wikimedia Commons. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/46|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W46"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 12 de novembro de 2024 ás 00:07 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27732268 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-47</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W47"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/47|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * Os usuários dos sites da Wikimedia agora serão avisados quando criarem um [[mw:Special:MyLanguage/Help:Redirects|redirecionamento]] para uma página que não existe. Isso reduzirá o número de redirecionamentos quebrados para ''links'' vermelhos em nossos projetos. [https://phabricator.wikimedia.org/T326057] * Veja {{PLURAL:42|toda as {{formatnum:42}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:42}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. Por exemplo, [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot/Overview|Pywikibot]], que automatiza o trabalho em sites MediaWiki, foi atualizado para 9.5.0 no Toolforge. [https://phabricator.wikimedia.org/T378676] '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * Nas ''wikis'' que usam a [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|extensão FlaggedRevs]], as páginas criadas ou movidas por usuários com as permissões apropriadas são marcadas como sinalizadas automaticamente. Este recurso não tem funcionado recentemente, e as alterações que o corrigirem devem ser implantadas esta semana. Obrigado a Daniel e Wargo por trabalharem nisso. [https://phabricator.wikimedia.org/T379218][https://phabricator.wikimedia.org/T368380] '''Em profundidade''' * Há uma nova [https://diff.wikimedia.org/2024/11/05/say-hi-to-temporary-accounts-easier-collaboration-with-logged-out-editors-with-better-privacy-protection postagem no Diff] sobre Contas Temporárias, disponível em mais de 15 idiomas. Leia-o para saber o que são Contas Temporárias, seu impacto em diferentes grupos de usuários e o plano de introduzir a mudança em todas as ''wikis''. '''Reuniões e eventos''' * Os voluntários técnicos já podem se inscrever para o [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2025|2025 Wikimedia Hackathon]], que acontecerá em Istambul, Turquia. [https://pretix.eu/wikimedia/hackathon2025/ As candidaturas para bolsas de viagem e alojamento] estão abertas de '''12 de novembro a 10 de dezembro de 2024'''. As inscrições para o evento serão encerradas em meados de abril de 2025. O Wikimedia Hackathon é um encontro anual que une a comunidade técnica global para colaborar em projetos existentes e explorar novas ideias. * Junte-se as [[C:Special:MyLanguage/Commons:WMF%20support%20for%20Commons/Commons%20community%20calls|convocações da comunidade do Wikimedia Commons]] esta semana para ajudar a priorizar o apoio ao Commons, que será planejado para 2025-2026. O tema será como o conteúdo deve ser organizado no Wikimedia Commons. Esta é uma oportunidade para voluntários que trabalham em coisas diferentes se reunirem e falarem sobre o que é importante para o futuro do projeto. As chamadas ocorrerão '''21 de novembro de 2024, [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 21 November 2024 8:00 UTC|8:00 UTC]] e [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 21 November 2024 16:00 UTC|16:00 UTC]]'''. * A [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community meetings#29 November 2024|Reunião da comunidade linguística]] terá lugar '''29 de novembro, 16:00 UTC''' para discutir atualizações e resolução de problemas técnicos. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/47|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W47"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 19 de novembro de 2024 ás 02:00 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27806858 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-48</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W48"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/48|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item da lista de desejos]] Uma nova versão do modo editor de wikitexto padrão [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|syntax highlighter]] estará disponível como um [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|recurso beta]] ainda esta semana. Isso traz muitos novos recursos e correções de ''bugs'', incluindo suporte da direita para a esquerda, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CodeMirror#Template folding|dobragem de predefinições]], [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CodeMirror#Autocompletion|preenchimento automático]] e um painel de pesquisa aprimorado. Você pode saber mais na [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CodeMirror|página de ajuda]]. * O editor de wikitexto de 2010 agora suporta atalhos de teclado comuns, como <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Ctrl</code>+<code>B</code></bdi> para negrito e <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Ctrl</code>+<code>I</code></bdi> para itálico. Uma [[mw:Help:Extension:WikiEditor#Keyboard shortcuts|lista completa de todos os seis atalhos]] está disponível. Graças a SD0001 para esta melhoria. [https://phabricator.wikimedia.org/T62928] * A partir de 28 de novembro, as páginas de Fluxo/Discussões Estruturadas serão automaticamente arquivadas e definidas como somente leitura nas seguintes ''wikis'': <bdi>bswiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>elwiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>euwiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>fawiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>fiwiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>frwikiquote</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>frwikisource</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>frwikiversity</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>frwikivoyage</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>idwiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>lvwiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>plwiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>ptwiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>urwiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>viwikisource</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>zhwikisource</bdi>. Isso é feito como parte de [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions/Deprecation|Trabalho de preterição de Discussões Estruturadas]]. Se precisar de ajuda para arquivar sua página com antecedência, entre em contato com [[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]]. * Veja {{PLURAL:25|toda a {{formatnum:25}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:25}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. Por exemplo, um usuário que cria um novo Filtro de Abuso agora só pode definir o filtro como "protegido" [[phab:T377765|se incluir uma variável protegida]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * O [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeEditor|CodeEditor]], que pode ser usado em páginas JavaScript, CSS, JSON e Lua, [[phab:T377663|agora oferece]] preenchimento automático ao vivo. Graças a SD0001 para esta melhoria. O recurso pode ser temporariamente desativado em uma página pressionando <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Ctrl</code>+<code>,</code></bdi> e desmarcando "<bdi lang="en" dir="ltr">Live Autocompletion</bdi>". * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] Os mantenedores de ferramentas que usam o sistema Graphite para rastrear métricas precisam migrar para o sistema Prometheus mais recente. Eles podem verificar [https://grafana.wikimedia.org/d/K6DEOo5Ik/grafana-graphite-datasource-utilization?orgId=1 este painel] e a lista na Descrição da [[phab:T350592|tarefa T350592]] para ver se suas ferramentas estão listadas, e eles devem reivindicar métricas e painéis conectados às suas ferramentas. Em seguida, eles podem desabilitar ou migrar todas as métricas existentes seguindo as instruções na tarefa. O serviço Graphite passará a ser somente leitura em abril. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/KLUV4IOLRYXPQFWD6WKKJUHMWE77BMSZ/] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] O [[mw:Special:MyLanguage/NewPP parser report|Novo relatório de desempenho do analisador PreProcessor]] foi corrigido para fornecer uma contagem precisa para o número de entidades Wikibase acessadas. Anteriormente, tinha sido reposto após 400 entidades. [https://phabricator.wikimedia.org/T279069] '''Reuniões e eventos''' * A [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community meetings#29 November 2024|Reunião da comunidade linguística]] terá lugar a 29 de novembro em [https://zonestamp.toolforge.org/1732896000 16:00 UTC]. Haverá apresentações sobre temas como o desenvolvimento de teclados de linguagem, a criação da Wikipédia Mouré, a faixa de suporte de idiomas em [[m:Wiki Indaba|Wiki Indaba]], e um relatório da comunidade Wayuunaiki sobre suas experiências com a Incubadora e como uma nova comunidade nos últimos 3 anos. Este encontro terá também interpretação espanhola. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/48|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W48"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 25 de novembro de 2024 ás 22:42 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27847039 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-49</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W49"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/49|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * Duas novas funções do analisador foram adicionadas esta semana. A função <code dir="ltr"><nowiki>{{</nowiki>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#interwikilink|#interwikilink]]<nowiki>}}</nowiki></code> adiciona um [[mw:Special:MyLanguage/Help:Links#Interwiki links|''link'' interwiki]] e a função <code dir="ltr"><nowiki>{{</nowiki>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#interlanguagelink|#interlanguagelink]]<nowiki>}}</nowiki></code> adiciona um [[mw:Special:MyLanguage/Help:Links#Interlanguage links|''link'' interlíngua]]. Essas funções de analisador são úteis em ''wikis'' onde ''namespaces'' entram em conflito com prefixos interwiki. Por exemplo, ''links'' começando com <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MOS:</code></bdi> na Wikipédia em inglês [[phab:T363538|conflitam com o prefixo do código de idioma <code>mos</code> da Wikipédia Mooré]]. * A partir desta semana, as ''wikis'' da Wikimedia não suportam mais conexões usando antigos certificados HTTPS baseados em RSA, especificamente rsa-2048. Esta alteração destina-se a melhorar a segurança de todos os utilizadores. Alguns navegadores ou smartphones mais antigos e não suportados não poderão se conectar; Em vez disso, eles exibirão um erro de conectividade. Veja a [[wikitech:HTTPS/Browser_Recommendations|página de recomendações do navegador HTTPS]] para obter informações mais detalhadas. Todos os sistemas operacionais e navegadores modernos são sempre capazes de alcançar projetos Wikimedia. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/CTYEHVNSXUD3NFAAMG3BLZVTVQWJXJAH/] * A partir de 16 de dezembro, as páginas de fluxo/discussões estruturadas serão automaticamente arquivadas e definidas como somente leitura nas seguintes ''wikis'': <bdi>arwiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>cawiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>frwiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>mediawikiwiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>orwiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>wawiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>wawiktionary</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>wikidatawiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>zhwiki</bdi>. Isso é feito como parte de [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions/Deprecation|Trabalho de preterição do Discussões Estruturadas (StructuredDiscussions)]]. Se precisar de ajuda para arquivar sua página com antecedência, entre em contato com [[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T380910] * Este mês, a extensão Chart foi implantada em produção e agora está disponível no Commons e Testwiki. Com a revisão de segurança concluída, espera-se que a implantação da ''wiki'' piloto comece na primeira semana de dezembro. Você pode ver uma versão funcional [[testwiki:Charts|no Testwiki]] e ler [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|a atualização do projeto de novembro]] para obter mais detalhes. * Veja {{PLURAL:23|toda a {{formatnum:23}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:23}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. Por exemplo, um ''bug'' com o sistema "Baixar como PDF" foi corrigido. [https://phabricator.wikimedia.org/T376438] '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * No final de fevereiro, contas temporárias serão lançadas em pelo menos 10 grandes ''wikis''. Essa implantação terá um efeito significativo no código mantido pela comunidade. Trata-se de ferramentas, ''bots'', ''gadgets'' e ''scripts'' de usuário da Toolforge que usam dados de endereço IP ou que estão disponíveis para usuários desconectados. A equipe do Produto de Confiança e Segurança deseja identificar esse código, monitorá-lo e ajudar a atualizá-lo antes da implantação para minimizar a interrupção dos fluxos de trabalho. A equipe pede aos editores técnicos e desenvolvedores voluntários que ajudem a identificar essas ferramentas, adicionando-as a [[mw:Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers/Impacted tools|esta lista]]. Além disso, revise a [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers|documentação atualizada]] para saber como ajustar as ferramentas. Junte-se às discussões na [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|página de discussão do projeto]] ou no [[discord:channels/221049808784326656/1227616742340034722|tópico dedicado]] no [[w:Wikipedia:Discord|servidor Wikimedia Community Discord (em inglês)]] para suporte e para compartilhar ''feedback''. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/49|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W49"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 2 de decembro de 2024 ás 22:23 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27873992 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-50</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W50"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/50|Traduções]] estão disponíveis. '''Destaque semanal''' * Os contribuidores da documentação técnica podem encontrar recursos atualizados e novas maneiras de se conectar uns com os outros e com a Equipe de Documentação Técnica da Wikimedia, no [[mw:Special:MyLanguage/Documentation|Centro de documentação]] no MediaWiki.org. Esta página contém ''links'' para: recursos para escrever e melhorar a documentação, um novo canal de IRC <bdi lang="zxx" dir="ltr">#wikimedia-techdocs</bdi> no libera.chat, uma lista de eventos de documentação passados e futuros e maneiras de solicitar uma consulta ou revisão de documentação. Se você tiver algum ''feedback'' ou ideias para melhorias no ecossistema de documentação, por favor [[mw:Wikimedia Technical Documentation Team#Contact us|contacte a Equipa de Documentação Técnica]]. '''Atualizações para editores''' [[File:Edit Check on Desktop.png|thumb|Alteração de ''layout'' para o recurso Verificação de Edição]] * No final desta semana, [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Verificação de Edição]] será realocado para uma barra lateral na área de trabalho. Editar verificação é o recurso para novos editores para ajudá-los a seguir políticas e diretrizes. Essa alteração de ''layout'' cria espaço para apresentar às pessoas [[mw:Edit check#1 November 2024|novas verificações]] que aparecem ''enquanto'' elas estão digitando. Os [[mw:Special:MyLanguage/Edit check#Reference Check A/B Test|resultados iniciais]] mostram que os recém-chegados que encontram a Verificação de Edição têm 2,2 vezes mais probabilidade de publicar uma nova edição de conteúdo que inclua uma referência e não seja revertida. * A extensão Chart, que permite aos editores criar visualizações de dados, foi disponibilizada com sucesso em MediaWiki.org e três ''wikis'' piloto (Wikipédias italiana, sueca e hebraica). Você pode ver exemplos de trabalho [[testwiki:Charts|no Testwiki]] e ler [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|a atualização do projeto de novembro]] para obter mais detalhes. * Os tradutores nas ''wikis'' onde a [[mw:Special:MyLanguage/Content translation/Section translation#Try the tool|experiência móvel de Tradução de Conteúdo está disponível]], agora podem descobrir artigos em campanhas Wikiprojeto de seu interesse a partir da categoria "[https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&campaign=specialcx&filter-type=automatic&filter-id=collections&active-list=suggestions&from=es&to=en Todas as coleções]" no recurso de sugestão de artigos. Os organizadores da campanha Wikiprojeto podem usar esse recurso para ajudar os tradutores a descobrir artigos de interesse, adicionando a ''tag'' <code dir=ltr><nowiki><page-collection> </page-collection></nowiki></code> à página de listagem de artigos da campanha no Meta-wiki. Isso tornará esses artigos detetáveis na ferramenta Tradução de conteúdo. Para obter informações mais detalhadas sobre como usar a ferramenta e a ''tag'', consulte [[mw:Special:MyLanguage/Translation suggestions: Topic-based & Community-defined lists/How to use the features|o guia passo a passo]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T378958] * O recurso [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Nuke|Nuke]], que permite aos administradores eliminar páginas em massa, agora tem um filtro [[phab:T376379#10310998|multiseleção para seleção de namespace]]. Isso permite que os usuários selecionem vários namespaces específicos, em vez de apenas um ou todos, ao buscar páginas para eliminação. * O recurso Nuke também agora [[phab:T364225#10371365|fornece ''links'']] para a página de usuário do usuário cujas páginas foram eliminadas e para as páginas que não foram selecionadas para eliminação, depois que as eliminações de página são enfileiradas. Isso permite ações administrativas de acompanhamento mais fáceis. Agradecemos à Chlod e à equipe de Ferramentas do Moderador por ambas as melhorias. [https://phabricator.wikimedia.org/T364225#10371365] * A Equipe de Edição está trabalhando para facilitar o preenchimento de citações de archive.org usando o [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|Citoid]], o gerador de citações preenchido automaticamente. Eles estão pedindo às comunidades que adicionem dois parâmetros preventivamente, <code dir=ltr>archiveUrl</code> e <code dir=ltr>archiveDate</code>, dentro do TemplateData para cada modelo de citação usando o Citoid. Você pode ver um [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3ACite_web%2Fdoc&diff=1261320172&oldid=1260788022 exemplo de uma alteração em uma predefinição] e uma lista de [https://global-search.toolforge.org/?namespaces=10&q=%5C%22citoid%5C%22%3A%20%5C%7B&regex=1&title= de todas as predefinições relevantes]. [https://phabricator.wikimedia.org/T374831] * Uma nova ''wiki'' foi criada: um {{int:project-localized-name-group-wikivoyage}} em [[d:Q9240|Indonésio]] ([[voy:id:|<code>voy:id:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T380726] * Na semana passada, todas as ''wikis'' tiveram problemas para servir páginas para usuários logados e alguns usuários desconectados por 30 a 45 minutos. Isso foi causado por um problema no banco de dados e a investigação está em andamento. [https://www.wikimediastatus.net/incidents/3g2ckc7bp6l9] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:19|toda a {{formatnum:19}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:19}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. Por exemplo, um ''bug'' no [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Adicionar link]] foi corrigido. Anteriormente, a lista de seções que são excluídas de Adicionar link foi parcialmente ignorada em certos casos. [https://phabricator.wikimedia.org/T380455][https://phabricator.wikimedia.org/T380329] '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Codex]], o sistema de ''design'' para Wikimedia, agora tem um estágio inicial [[git:design/codex-php|implementação em PHP]]. Ele está disponível para uso geral em extensões do MediaWiki e aplicativos Toolforge através do [https://packagist.org/packages/wikimedia/codex Composer], com uso no núcleo do MediaWiki em breve. Mais informações estão disponíveis na [[wmdoc:design-codex-php/main/index.html|documentação]]. Obrigado a Doğu pela inspiração e muitas contribuições para a biblioteca. [https://phabricator.wikimedia.org/T379662] * [https://en.wikipedia.org/api/rest_v1/ Wikimedia REST API] usuários, como operadores de ''bots'' e mantenedores de ferramentas, podem ser afetados por atualizações contínuas. Em 4 de dezembro, a equipe de Interfaces do MediaWiki começou a redirecionar metadados de página/revisão e renderizou pontos de extremidade de conteúdo HTML em [[testwiki:|testwiki]] do RESTbase para pontos de extremidade comparáveis da API REST do MediaWiki. A equipe incentiva os usuários ativos desses ''endpoints'' a verificar o comportamento de sua ferramenta no testwiki e levantar quaisquer preocupações sobre o relacionado [[phab:T374683|a tarefa no Phabricator]] antes do final do ano, pois eles pretendem lançar a mesma mudança em todos os projetos Wikimedia no início de janeiro. Essas mudanças fazem parte do trabalho para substituir o desatualizado [[mw:RESTBase/deprecation|RESTBase]] sistema. * A [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/986172 Pesquisa de Satisfação do Desenvolvedor 2024] está buscando as opiniões da comunidade de desenvolvedores da Wikimedia. Por favor, responda à pesquisa se você tiver algum papel no desenvolvimento de ''software'' para o ecossistema Wikimedia. O inquérito está aberto até 3 de janeiro de 2025 e tem uma [[foundation:Legal:Developer Satisfaction Survey 2024 Privacy Statement|declaração de privacidade]] associada. * Não há nova versão do MediaWiki esta semana. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Reuniões e eventos''' * A próxima reunião da série de [[c:Commons:WMF support for Commons/Commons community calls|discussões da Fundação Wikimedia com a comunidade Wikimedia Commons]] terão lugar em [[m:Event:Commons community discussion - 12 December 2024 08:00 UTC|12 de dezembro às 8:00 UTC]] e [[m:Event:Commons community discussion - 12_December 2024 16:00 UTC|às 16:00 UTC]]. O tema do presente convite à apresentação de propostas são os novos meios de comunicação social e os novos contribuidores. Contribuidores de todas as ''wikis'' são bem-vindos a participar. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/50|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W50"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 9 de decembro de 2024 ás 22:16 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27919424 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-51</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W51"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/51|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * Interested in improving event management on your home wiki? The [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents|CampaignEvents extension]] offers organizers features like event registration management, event/wikiproject promotion, finding potential participants, and more - all directly on-wiki. If you are an organizer or think your community would benefit from this extension, start a discussion to enable it on your wiki today. To learn more about how to enable this extension on your wiki, visit the [[m:CampaignEvents/Deployment status#How to Request the CampaignEvents Extension for your wiki|deployment status page]]. '''Updates for editors''' * Users of the iOS Wikipedia App in Italy and Mexico on the Italian, Spanish, and English Wikipedias, can see a [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/iOS/Personalized Wikipedia Year in Review|personalized Year in Review]] with insights based on their reading and editing history. * Users of the Android Wikipedia App in Sub-Saharan Africa and South Asia can see the new [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Rabbit Holes|Rabbit Holes]] feature. This feature shows a suggested search term in the Search bar based on the current article being viewed, and a suggested reading list generated from the user’s last two visited articles. * The [[m:Special:MyLanguage/Global reminder bot|global reminder bot]] is now active and running on nearly 800 wikis. This service reminds most users holding temporary rights when they are about to expire, so that they can renew should they want to. See [[m:Global reminder bot/Technical details|the technical details page]] for more information. * The next issue of Tech News will be sent out on 13 January 2025 because of the end of year holidays. Thank you to all of the translators, and people who submitted content or feedback, this year. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was [[phab:T374988|fixed]] in the Android Wikipedia App which had caused translatable SVG images to show the wrong language when they were tapped. '''Updates for technical contributors''' * There is no new MediaWiki version next week. The next deployments will start on 14 January. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar/2025] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/51|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W51"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 16 de decembro de 2024 ás 22:25 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27942374 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-03</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W03"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/03|Traduções]] estão disponíveis. '''Destaque semanal''' * O sistema de Login de Usuário Único está sendo atualizado nos próximos meses. Este é o sistema que permite aos usuários preencher o formulário de login em um site da Wikimedia e fazer login em todos os outros ao mesmo tempo. Ele precisa ser atualizado devido às maneiras como os navegadores estão restringindo cada vez mais os cookies entre domínios. Para acomodar essas restrições, as páginas de login e criação de conta serão movidas para um domínio central, mas ainda aparecerá para o usuário como se estivessem na ''wiki'' de origem. O código atualizado será ativado esta semana para usuários nas ''wikis'' de teste. Esta alteração está planeada para ser implementada para todos os utilizadores durante fevereiro e março. Consulte [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Platform Team/SUL3#Deployment|página do projeto SUL3]] para obter mais detalhes e uma linha do tempo. '''Atualizações para editores''' * Nas ''wikis'' com [[mw:Special:MyLanguage/Extension:PageAssessments|PageAssessments]] instalado, agora você pode [[mw:Special:MyLanguage/Extension:PageAssessments#Search|filtrar resultados de pesquisa]] para páginas em um determinado WikiProjeto usando a palavra-chave <code dir=ltr>inproject:</code>. (Estas ''wikis'': {{int:project-localized-name-arwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-enwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-enwikivoyage/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-frwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-huwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-newiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-trwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-zhwiki/pt}}) [https://phabricator.wikimedia.org/T378868] * Uma nova ''wiki'' foi criada: uma {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} em [[d:Q34129|Tigre]] ([[w:tig:|<code>w:tig:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T381377] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:35|toda a {{formatnum:35}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:35}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. Por exemplo, houve um ''bug'' com a atualização da contagem de edições de um usuário depois de fazer uma edição de reversão, que agora foi corrigido. [https://phabricator.wikimedia.org/T382592] '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] Os usuários da API REST da Wikimedia, como operadores de ''bots'' e mantenedores de ferramentas, podem ser afetados por atualizações contínuas. A partir da semana de 13 de janeiro, começaremos a redirecionar [[phab:T374683|alguns ''endpoints'' de conteúdo de página]] do RESTbase para os ''endpoints'' mais recentes da API REST do MediaWiki para todos os projetos ''wiki''. Essa alteração estava disponível anteriormente no testwiki e não deve afetar a funcionalidade existente, mas os usuários ativos dos ''endpoints'' afetados podem levantar problemas diretamente para o [[phab:project/view/6931/|Equipe de Interfaces do MediaWiki]] no Phabricator se surgirem. * Os mantenedores da ferramenta Toolforge agora podem compartilhar seus comentários sobre a Toolforge UI, uma iniciativa para fornecer uma plataforma web que permite criar e gerenciar ferramentas Toolforge através de uma interface gráfica, além dos fluxos de trabalho de linha de comando existentes. Este projeto visa agilizar as tarefas dos mantenedores ativos, bem como tornar os processos de registro e implantação mais acessíveis para os criadores de novas ferramentas. A iniciativa ainda está em um estágio muito inicial, e a equipe de Serviços em Nuvem está no processo de coletar ''feedback'' da comunidade Toolforge para ajudar a moldar a solução para suas necessidades. [[wikitech:Wikimedia Cloud Services team/EnhancementProposals/Toolforge UI|Leia mais e partilhe a sua opinião sobre a Toolforge UI]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] <span class="mw-translate-fuzzy">Para desenvolvedores de ferramentas e bibliotecas que usam o sistema OAuth: o ''endpoint'' de identidade usado para [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/For Developers#Identifying the user|OAuth 1]] e [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/For Developers#Identifying the user 2|OAuth 2]] retornou um objeto JSON com um inteiro em seu subcampo, que estava incorreto (o campo deve ser sempre uma ''string''). Isso foi corrigido; a correção será implantada nas ''wikis'' da Wikimedia na semana de 13 de janeiro.</span> [https://phabricator.wikimedia.org/T382139] * Muitas ''wikis'' usam atualmente [[:mw:Parsoid/Parser Unification/Cite CSS|Cite CSS]] para renderizar marcadores de nota de rodapé personalizados na saída Parsoid. A partir de 20 de janeiro, essas regras serão desativadas, mas os desenvolvedores pedem que você ''não'' limpe seus <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Common.css]]</bdi> até 20 de fevereiro para evitar problemas durante a migração. Suas ''wikis'' podem experimentar algumas pequenas alterações nos marcadores de nota de rodapé no Editor Visual e ao usar o modo de leitura Parsoid experimental, mas se houver alterações, espera-se que elas alinhem a renderização com a saída do analisador herdado. [https://phabricator.wikimedia.org/T370027] '''Reuniões e eventos''' * A próxima reunião da série de [[c:Special:MyLanguage/Commons:WMF support for Commons/Commons community calls|Conversas da Comunidade da Fundação Wikimedia com a comunidade Wikimedia Commons]] terão lugar em [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 15 January 2025 08:00 UTC|15 de janeiro às 8:00 UTC]] e [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 15 January 2025 16:00 UTC|às 16:00 UTC]]. O tema desta chamada é a definição das prioridades no investimento em ferramentas para o Commons. Contribuidores de todas as ''wikis'', especialmente usuários que estão mantendo ferramentas para o Commons, são bem-vindos a participar. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/03|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W03"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 14 de xaneiro de 2025 ás 01:42 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28048614 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-04</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W04"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/04|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * Os administradores podem eliminar em massa várias páginas criadas por um usuário ou endereço IP usando [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Nuke|Extensão:Nuke]]. Anteriormente, só permitia a eliminação de páginas criadas nos últimos 30 dias. Agora ele pode eliminar páginas dos últimos 90 dias, desde que tenha como alvo um usuário ou endereço IP específico. [https://phabricator.wikimedia.org/T380846] * Nas [[phab:P72148|''wikis'' que usam]] o [[mw:Special:MyLanguage/Help:Patrolled edits|Edições patrulhadas]], quando o recurso de reversão é usado para reverter uma revisão de página não patrulhada, essa revisão agora será marcada como "patrulhada manualmente" em vez de "patrulhada automaticamente", o que é mais preciso. Alguns editores que usam [[mw:Special:MyLanguage/Help:New filters for edit review/Filtering|filtros]] em Alterações recentes podem precisar atualizar suas configurações de filtro. [https://phabricator.wikimedia.org/T302140] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:31|toda a {{formatnum:31}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:31}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. Por exemplo, o recurso "Inserir link" do Editor Visual nem sempre sugeria páginas existentes corretamente quando um editor começava a digitar, o que agora foi [[phab:T383497|fixo]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * A extensão Discussão Estruturada (também conhecida como Fluxo) está sendo progressivamente removida das ''wikis''. Esta extensão não é mantida e causa problemas. Será substituída pelo [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]], que é usado em qualquer página de discussão regular. [[mw:Special:MyLanguage/Structured Discussions/Deprecation#Deprecation timeline|O último grupo de ''wikis'']] ({{int:project-localized-name-cawikiquote/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-fiwikimedia/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-gomwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-kabwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-ptwikibooks/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-sewikimedia/pt}}) será contatado em breve. Se você tiver dúvidas sobre este processo, por favor, ping [[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] na sua ''wiki''. [https://phabricator.wikimedia.org/T380912] * O último trimestre [[mw:Technical_Community_Newsletter/2025/January|Boletim Técnico da Comunidade]] já está disponível. Esta edição inclui: atualizações sobre serviços das equipes de Data Platform Engineering, informações sobre o Codex da equipe do Design System e muito mais. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/04|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W04"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21 de xaneiro de 2025 ás 01:37 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28129769 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-05</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W05"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/05|Traduções]] estão disponíveis. '''Destaque semanal''' * Patrulhadores e administradores - que informações ou contexto sobre edições ou usuários poderiam ajudá-lo a tomar decisões de patrulhadores ou administradores com mais rapidez ou facilidade? A Fundação Wikimedia quer ouvir de você para ajudar a orientar seu próximo plano anual. Por favor, considere compartilhar seus pensamentos sobre isso e [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Product & Technology OKRs|13 outras perguntas]] para moldar a direção técnica para o próximo ano. '''Atualizações para editores''' * Os usuários do aplicativo no iOS da Wikipédia em todo o mundo agora podem acessar um recurso [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/iOS/Personalized Wikipedia Year in Review/How your data is used|anualmente personalizado]], que fornece informações com base em seu histórico de leitura e edição na Wikipédia. Este projeto faz parte de um esforço mais amplo para ajudar a acolher novos leitores à medida que descobrem e interagem com conteúdo enciclopédico. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item da lista de desejos]] Os patrulhadores de edição agora têm um novo recurso disponível que pode destacar novas páginas potencialmente problemáticas. Quando uma página é criada com o mesmo título de uma página que foi excluída anteriormente, uma ''tag'' ('Recreated') agora será adicionada, que os usuários podem filtrar em [[{{#special:RecentChanges}}]] e [[{{#special:NewPages}}]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T56145] * No final desta semana, haverá um novo aviso para os editores se tentarem criar um redirecionamento que vincule a outro redirecionamento (um [[mw:Special:MyLanguage/Help:Redirects#Double redirects|redirecionamento duplo]]). O recurso recomendará que eles vinculem diretamente à página de destino do segundo redirecionamento. Graças ao usuário SomeRandomDeveloper para esta melhoria. [https://phabricator.wikimedia.org/T326056] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] As ''wikis'' da Wikimedia permitem [[w:pt:WebAuthn|Verificações de segundo fator baseadas em WebAuthn]] (como ''tokens'' de ''hardware'') durante o ''login'', mas o recurso é [[m:Community Wishlist Survey 2023/Miscellaneous/Fix security key (WebAuthn) support|frágil]] e tem muito poucos usuários. A equipe da Plataforma MediaWiki está desativando temporariamente a adição de novas chaves WebAuthn, para evitar interferir com o lançamento de [[mw:MediaWiki Platform Team/SUL3|SUL3]] (''login'' de usuário único versão 3). As chaves existentes não são afetadas. [https://phabricator.wikimedia.org/T378402] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:30|toda a {{formatnum:30}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:30}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * Para desenvolvedores que usam o [[wikitech:Data Platform/Data Lake/Edits/MediaWiki history dumps|despejos de histórico do MediaWiki]]: A equipe de engenharia de plataforma de dados adicionou alguns novos campos a esses ''dumps'', para dar suporte ao [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|Contas Temporárias]] iniciativa. Se você mantém um software que lê esses ''dumps'', revise seu código e a documentação atualizada, pois a ordem dos campos na linha mudará. Também haverá uma renomeação de campo: no ''dump'' de <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mediawiki_user_history</code></bdi>, o campo de <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>anonymous</code></bdi> será renomeado para <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>is_anonymous</code></bdi>. As mudanças entrarão em vigor com a próxima liberação dos ''dumps'', em fevereiro. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/LKMFDS62TXGDN6L56F4ABXYLN7CSCQDI/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/05|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W05"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 27 de xaneiro de 2025 ás 22:14 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28149374 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-06</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W06"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/06|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * Os editores que usam o menu da barra de ferramentas de edição "Caracteres especiais" agora podem ver os 32 caracteres especiais que você usou mais recentemente, em sessões de edição nessa ''wiki''. Essa alteração deve ajudar a facilitar a localização dos personagens que você usa com mais frequência. O recurso está no editor de wikitexto de 2010 e no Editor Visual. [https://phabricator.wikimedia.org/T110722] * Os editores que usam o editor de wikitexto 2010 agora podem criar sublistas com recuo correto, selecionando a(s) linha(s) que deseja recuar e, em seguida, clicando nos botões da barra de ferramentas.[https://phabricator.wikimedia.org/T380438] Agora você também pode inserir ''tags'' <code><nowiki><code></nowiki></code> usando um novo botão da barra de ferramentas.[https://phabricator.wikimedia.org/T383010] Graças ao usuário stjn para essas melhorias. * É necessária ajuda para garantir que o [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|gerador de citações]] funcione corretamente em cada ''wiki''. ** (1) Os administradores devem atualizar as versões locais da página <code dir=ltr>MediaWiki:Citoid-template-type-map.json</code> para incluir entradas de <code dir=ltr>preprint</code>, <code dir=ltr>standard</code> e <code dir=ltr>dataset</code>; Aqui estão exemplos de diffs para replicar [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki%3ACitoid-template-type-map.json&diff=1189164774&oldid=1165783565 para 'preprint'] e [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki%3ACitoid-template-type-map.json&diff=1270832208&oldid=1270828390 para 'standard' e 'dataset']. ** (2.1) Se o mapa citoid na predefinição de citação usado para esses tipos de referências estiver faltando, [[mediawikiwiki:Citoid/Enabling Citoid on your wiki#Step 2.a: Create a 'citoid' maps value for each citation template|one precisará ser adicionado]]. (2.2) Se o mapa citoid existir, o TemplateData precisará ser atualizado para incluir novos nomes de campos. Aqui estão exemplos de atualizações [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3ACitation%2Fdoc&diff=1270829051&oldid=1262470053 para 'preprint'] e [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3ACitation%2Fdoc&diff=1270831369&oldid=1270829480 para 'standard' e 'dataset']. Os novos campos que podem precisar ser suportados são <code dir=ltr>archiveID</code>, <code dir=ltr>identifier</code>, <code dir=ltr>repository</code>, <code dir=ltr>organization</code>, <code dir=ltr>repositoryLocation</code>, <code dir=ltr>committee</code> e <code dir=ltr>versionNumber</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T383666] * Uma nova ''wiki'' foi criada: uma {{int:project-localized-name-group-wikipedia/pt}} em [[d:Q15637215|Kanuri Central]] ([[w:knc:|<code>w:knc:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T385181] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:27|toda a {{formatnum:27}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:27}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. Por exemplo, a [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Help:Extension:Wikisource/Wikimedia OCR|ferramenta OCR (reconhecimento óptico de caracteres)]] usada para Wikisource agora suporta uma nova linguagem, o eslavo eclesiástico. [https://phabricator.wikimedia.org/T384782] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/06|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W06"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 4 de febreiro de 2025 ás 00:09 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28203495 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-07</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W07"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/07|Traduções]] estão disponíveis. '''Destaque semanal''' * O Conselho Consultivo de Produto e Tecnologia (PTAC) publicou [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/February 2025 draft PTAC recommendation for feedback|um rascunho de suas recomendações]] para o departamento de Produto e Tecnologia da Fundação Wikimedia. Eles recomendaram focar em [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/February 2025 draft PTAC recommendation for feedback/Mobile experiences|experiências móveis]], particularmente contribuições. Eles solicitam à comunidade [[m:Talk:Product and Technology Advisory Council/February 2025 draft PTAC recommendation for feedback|''feedback'' na página de discussão]] até 21 de fevereiro. '''Atualizações para editores''' * O ''link'' do portlet "Páginas especiais" será movido da "Caixa de ferramentas" para a seção "Navegação" da barra lateral do menu principal por padrão. Esta alteração deve-se ao facto de a Caixa de Ferramentas se destinar a ferramentas relacionadas com a página atual, e não a ferramentas relacionadas com o site, pelo que a ligação será localizada de forma mais lógica e consistente. Para modificar esse comportamento e atualizar o estilo CSS, os administradores podem seguir as instruções em [[phab:T385346|T385346]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T333211] * Como parte do trabalho deste ano para melhorar as formas como os leitores descobrem conteúdo nas ''wikis'', a equipe da Web realizará um experimento com um pequeno número de leitores que exibe algumas sugestões de artigos relacionados ou interessantes na barra de pesquisa. Consulte [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Content Discovery Experiments#Experiment 1: Display article recommendations in more prominent locations, search|página do projeto]] para obter mais informações. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] Os editores de predefinições que usam TemplateStyles agora podem personalizar a saída para usuários com necessidades específicas de acessibilidade usando consultas de mídia relacionadas à acessibilidade (<code dir=ltr>[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/@media/prefers-reduced-motion prefers-reduced-motion]</code>, <code dir=ltr>[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/@media/prefers-reduced-transparency prefers-reduced-transparency]</code>, <code dir=ltr>[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/@media/prefers-contrast prefers-contrast]</code> e <code dir=ltr>[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/@media/forced-colors forced-colors]</code>). Graças ao usuário Bawolff para essas melhorias. [https://phabricator.wikimedia.org/T384175] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:22|toda a {{formatnum:22}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:22}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. Por exemplo, o registo de blocos globais agora será mostrado diretamente na página {{#special:CentralAuth}}, de forma semelhante aos bloqueios globais, para simplificar os fluxos de trabalho para stewards. [https://phabricator.wikimedia.org/T377024] '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * Wikidata [[d:Special:MyLanguage/Help:Default values for labels and aliases|agora suporta um idioma especial como um "padrão para todos os idiomas"]] para rótulos e apelidos. Tal destina-se a evitar a duplicação excessiva das mesmas informações em várias línguas. Se suas consultas Wikidata usam rótulos, talvez seja necessário atualizá-los, pois alguns rótulos existentes estão sendo removidos. [https://phabricator.wikimedia.org/T312511] * A função <code dir="ltr">getDescription</code> foi invocada em cada página Wiki lida e representa ~2,5% do tempo total de carregamento de uma página. O valor calculado será agora armazenado em cache, reduzindo a carga nos servidores Wikimedia. [https://phabricator.wikimedia.org/T383660] * Como parte do [[mw:RESTBase/deprecation|esforço]] de depreciação do RESTBase, o ''endpoint'' <code dir="ltr">/page/related</code> foi bloqueado a partir de 6 de fevereiro de 2025 e será removido em breve. Esta linha do tempo foi escolhida para se alinhar com os cronogramas de substituição para versões mais antigas do Android e iOS. A alternativa estável é a API de ação "<code dir="ltr">morelike</code>" no MediaWiki, e [[gerrit:c/mediawiki/services/mobileapps/+/982154/13/pagelib/src/transform/FooterReadMore.js|um exemplo de migração]] está disponível. A equipe de Interfaces MediaWiki [[phab:T376297|pode ser contatado]] para qualquer dúvida. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/GFC2IJO7L4BWO3YTM7C5HF4MCCBE2RJ2/] '''Em profundidade''' * O último trimestre [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January|Boletim informativo de idiomas e internacionalização]] está disponível. Inclui: Atualizações sobre o menu "Contribuir"; detalhes sobre algumas das mais recentes edições linguísticas da Wikipédia; detalhes sobre novos idiomas suportados pela interface MediaWiki; atualizações sobre o recurso de listas definidas pela comunidade; e muito mais. * O mais recente [[mw:Extension:Chart/Project/Updates#January 2025: Better visibility into charts and tabular data usage|Boletim informativo do Chart Project]] está disponível. Ele inclui atualizações sobre o progresso para trazer melhor visibilidade sobre o uso de gráficos globais e suporte para categorizar páginas no namespace Data no Commons. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/07|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W07"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 11 de febreiro de 2025 ás 00:12 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28231022 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-08</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W08"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/08|Traduções]] estão disponíveis. '''Destaque semanal''' * As comunidades que usam ferramentas de crescimento agora podem mostrar um evento no valor de <code>{{#special:Homepage}}</code> para recém-chegados. Esta funcionalidade ajudará os recém-chegados a serem informados sobre as atividades de edição em que podem participar. Os administradores podem criar um novo evento para apresentar a <code>{{#special:CommunityConfiguration}}</code>. Para saber mais sobre esse recurso, leia [[diffblog:2025/02/12/community-updates-module-connecting-newcomers-to-your-initiatives/|o post no Diff]], dê uma olhada [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Community updates module|na documentação]] ou entre em contato com [[mw:Talk:Growth|a equipa de Crescimento (Growth)]]. '''Atualizações para editores''' [[File:Page Frame Features on desktop.png|thumb|Melhorias nas páginas de discussão destacadas]] * A partir da próxima semana, as páginas de discussão nessas ''wikis'' – {{int:project-localized-name-eswiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-frwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-itwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-jawiki/pt}} – receberão [[diffblog:2024/05/02/making-talk-pages-better-for-everyone/|um novo ''design'']]. Esta alteração foi extensivamente testada como um recurso Beta e é a última etapa de [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Feature summary|melhorias nas páginas de discussão]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T379102] * Agora você pode navegar para exibir uma página de redirecionamento diretamente de suas páginas de ação, como a página de histórico. Anteriormente, você era forçado a ir primeiro para o alvo de redirecionamento. Essa mudança deve ajudar muito os editores que trabalham com redirecionamentos. Graças ao usuário stjn para esta melhoria. [https://phabricator.wikimedia.org/T5324] * Quando uma referência Cite é reutilizada muitas vezes, as wikis atualmente mostram números como "1.23" ou marcadores alfabéticos localizados como "a b c" na lista de referências. Anteriormente, se houvesse tantas reutilizações que os marcadores alfabéticos fossem todos usados, [[MediaWiki:Cite error references no backlink label|uma mensagem de erro]] era exibido. Como parte do trabalho para [[phab:T383036|modernizar a personalização Cite]], esses erros não serão mais mostrados e, em vez disso, os ''backlinks'' voltarão a mostrar marcadores numéricos como "1.23" quando os marcadores alfabéticos forem todos usados. * As entradas de registo para cada alteração nos grupos de usuários de um editor agora são mais claras, especificando exatamente o que mudou, em vez das listagens simples antes e depois. Os tradutores podem [[phab:T369466|ajudar a atualizar as versões localizadas]]. Graças ao usuário Msz2001 para essas melhorias. * Um novo filtro foi adicionado à ferramenta [[{{#special:Nuke}}]], que permite aos administradores eliminar páginas em massa, para permitir que os usuários filtrem páginas em uma variedade de tamanhos de página (em bytes). Isso permite, por exemplo, eliminar páginas apenas de um determinado tamanho ou abaixo. [https://phabricator.wikimedia.org/T378488] * Os não-administradores agora podem verificar quais páginas podem ser eliminadas usando a ferramenta [[{{#special:Nuke}}]]. Graças ao usuário MolecularPilot para esta e as melhorias anteriores. [https://phabricator.wikimedia.org/T376378] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:25|toda a {{formatnum:25}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:25}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. Por exemplo, um ''bug'' foi corrigido na configuração para o formato de arquivo de vídeo AV1, que permite que esses arquivos sejam reproduzidos novamente. [https://phabricator.wikimedia.org/T382193] '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * Parsoid Read Views será lançado para a maioria dos Wikcionários nas próximas semanas, após a transição bem-sucedida do Wikivoyage para Parsoid Read Views no ano passado. Para obter mais informações, consulte o [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid/Parser Unification|Parsoid/Parser Unification]] página do projeto. [https://phabricator.wikimedia.org/T385923][https://phabricator.wikimedia.org/T371640] * Os desenvolvedores de ferramentas que são executadas ''on-wiki'' devem observar que <code dir=ltr>mw.Uri</code> foi preterido. As ferramentas que exigem <code dir=ltr>mw.Uri</code> devem declarar explicitamente <code dir=ltr>mediawiki.Uri</code> como uma dependência do ResourceLoader e devem migrar para a API <code dir=ltr>URL</code> nativa do navegador em breve. [https://phabricator.wikimedia.org/T384515] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/08|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W08"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 17 de febreiro de 2025 ás 21:16 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28275610 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-09</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W09"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/09|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Administrators can now customize how the [[m:Special:MyLanguage/User language|Babel feature]] creates categories using [[{{#special:CommunityConfiguration/Babel}}]]. They can rename language categories, choose whether they should be auto-created, and adjust other settings. [https://phabricator.wikimedia.org/T374348] * The <bdi lang="en" dir="ltr">[https://www.wikimedia.org/ wikimedia.org]</bdi> portal has been updated – and is receiving some ongoing improvements – to modernize and improve the accessibility of our portal pages. It now has better support for mobile layouts, updated wording and links, and better language support. Additionally, all of the Wikimedia project portals, such as <bdi lang="en" dir="ltr">[https://wikibooks.org wikibooks.org]</bdi>, now support dark mode when a reader is using that system setting. [https://phabricator.wikimedia.org/T373204][https://phabricator.wikimedia.org/T368221][https://meta.wikimedia.org/wiki/Project_portals] * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wiktionary/en}} in [[d:Q33965|Santali]] ([[wikt:sat:|<code>wikt:sat:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T386619] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:30}} community-submitted {{PLURAL:30|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was fixed that prevented clicking on search results in the web-interface for some Firefox for Android phone configurations. [https://phabricator.wikimedia.org/T381289] '''Meetings and events''' * The next Language Community Meeting is happening soon, February 28th at [https://zonestamp.toolforge.org/1740751200 14:00 UTC]. This week's meeting will cover: highlights and technical updates on keyboard and tools for the Sámi languages, Translatewiki.net contributions from the Bahasa Lampung community in Indonesia, and technical Q&A. If you'd like to join, simply [[mw:Wikimedia Language and Product Localization/Community meetings#28 February 2025|sign up on the wiki page]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/09|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W09"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 25 de febreiro de 2025 ás 00:41 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28296129 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-10</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W10"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/10|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * All logged-in editors using the mobile view can now edit a full page. The "{{int:Minerva-page-actions-editfull}}" link is accessible from the "{{int:minerva-page-actions-overflow}}" menu in the toolbar. This was previously only available to editors using the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Advanced mobile contributions|Advanced mobile contributions]] setting. [https://phabricator.wikimedia.org/T387180] * Interface administrators can now help to remove the deprecated Cite CSS code matching "<code dir="ltr">mw-ref</code>" from their local <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Common.css]]</bdi>. The list of wikis in need of cleanup, and the code to remove, [https://global-search.toolforge.org/?q=mw-ref%5B%5E-a-z%5D&regex=1&namespaces=8&title=.*css can be found with this global search] and in [https://ace.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki:Common.css&oldid=145662#L-139--L-144 this example], and you can learn more about how to help on the [[mw:Parsoid/Parser Unification/Cite CSS|CSS migration project page]]. The Cite footnote markers ("<code dir="ltr">[1]</code>") are now rendered by [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid|Parsoid]], and the deprecated CSS is no longer needed. The CSS for backlinks ("<code dir="ltr">mw:referencedBy</code>") should remain in place for now. This cleanup is expected to cause no visible changes for readers. Please help to remove this code before March 20, after which the development team will do it for you. * When editors embed a file (e.g. <code><nowiki>[[File:MediaWiki.png]]</nowiki></code>) on a page that is protected with cascading protection, the software will no longer restrict edits to the file description page, only to new file uploads.[https://phabricator.wikimedia.org/T24521] In contrast, transcluding a file description page (e.g. <code><nowiki>{{:File:MediaWiki.png}}</nowiki></code>) will now restrict edits to the page.[https://phabricator.wikimedia.org/T62109] * When editors revert a file to an earlier version it will now require the same permissions as ordinarily uploading a new version of the file. The software now checks for 'reupload' or 'reupload-own' rights,[https://phabricator.wikimedia.org/T304474] and respects cascading protection.[https://phabricator.wikimedia.org/T140010] * When administrators are listing pages for deletion with the Nuke tool, they can now also list associated talk pages and redirects for deletion, alongside pages created by the target, rather than needing to manually delete these pages afterwards. [https://phabricator.wikimedia.org/T95797] * The [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/03|previously noted]] update to Single User Login, which will accommodate browser restrictions on cross-domain cookies by moving login and account creation to a central domain, will now roll out to all users during March and April. The team plans to enable it for all new account creation on [[wikitech:Deployments/Train#Tuesday|Group0]] wikis this week. See [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Platform Team/SUL3#Deployment|the SUL3 project page]] for more details and an updated timeline. * Since last week there has been a bug that shows some interface icons as black squares until the page has fully loaded. It will be fixed this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T387351] * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia/en}} in [[d:Q2044560|Sylheti]] ([[w:syl:|<code>w:syl:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T386441] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:23}} community-submitted {{PLURAL:23|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was fixed with loading images in very old versions of the Firefox browser on mobile. [https://phabricator.wikimedia.org/T386400] '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.19|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/10|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W10"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 4 de marzo de 2025 ás 02:30 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28334563 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-11</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W11"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/11|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * Os editores que usam gerenciadores de senhas em várias ''wikis'' podem notar mudanças no futuro. A maneira como nossas ''wikis'' fornecem informações aos gerenciadores de senhas sobre a reutilização de senhas entre domínios foi atualizada recentemente, então alguns gerenciadores de senhas podem agora oferecer credenciais de login que você salvou para um site diferente da Wikimedia. Alguns gerenciadores de senhas já fizeram isso, e agora estão fazendo isso para mais domínios Wikimedia. Isso faz parte do [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Platform Team/SUL3|Projeto SUL3]] que visa melhorar o funcionamento do nosso login unificado e mantê-lo compatível com as alterações em curso nos navegadores da Web que usamos. [https://phabricator.wikimedia.org/T385520][https://phabricator.wikimedia.org/T384844] * A Equipe de Aplicativos da Wikipédia está convidando os usuários interessados para ajudar a melhorar o uso ''offline'' e limitado da Internet da Wikipédia. Após discussões em [[m:Afrika Baraza|Afrika Baraza]] e o último [[m:Special:MyLanguage/ESEAP Hub/Meetings|Chamada ESEAP]], os principais desafios como pesquisa, edição e acesso ''offline'' estão sendo explorados, com grupos de foco futuros para aprofundar esses tópicos. Todas as línguas são bem-vindas e a interpretação estará disponível. Quer partilhar os seus pensamentos? [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Improving Wikipedia Mobile Apps for Offline & Limited Internet Use|Junte-se à discussão]] ou envie um e-mail para <bdi lang="en" dir="ltr">aramadan@wikimedia.org</bdi>! * Todas as ''wikis'' serão somente leitura por alguns minutos em 19 de março. Isto está planeado para [https://zonestamp.toolforge.org/1742392800 14:00 UTC]. Mais informações serão publicadas nas Novidades de Tecnologia e também serão publicadas nas ''wikis'' individuais nas próximas semanas. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:27|toda a {{formatnum:27}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:27}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Atualizações detalhadas do código no final desta semana: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.20|MediaWiki]] '''Em profundidade''' * O último trimestre [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Newsletters/33|Boletim de crescimento (Growth)]] está disponível. Ele inclui: o lançamento do módulo Atualizações da Comunidade, as mudanças mais recentes na Configuração da Comunidade e o próximo teste de sugestões no artigo para editores iniciantes. * Uma API antiga que era usada anteriormente no aplicativo da Wikipédia no Android está sendo removida no final de março. Não há usos atuais de software, mas os usuários do aplicativo com uma versão com mais de 6 meses no momento da remoção (2025-03-31), não terão mais acesso ao recurso de Edições Sugeridas, até que atualizem seu aplicativo. Você pode [[diffblog:2025/02/24/sunset-of-wikimedia-recommendation-api/|ler mais detalhes sobre esta alteração]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/11|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W11"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 10 de marzo de 2025 ás 23:09 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28372257 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-12</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W12"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/12|Traduções]] estão disponíveis. '''Destaque semanal''' * Duas vezes por ano, em torno dos equinócios, a equipe de Engenharia de Confiabilidade de Site (SRE) da Fundação Wikimedia realiza [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|uma troca de servidor de datacenter]], redirecionando todo o tráfego de um servidor primário para seu backup. Isso fornece confiabilidade em caso de crise, pois sempre podemos recorrer ao outro datacenter. [http://listen.hatnote.com/ Graças à ferramenta Listen to Wikipedia], você pode ouvir a mudança ocorrer: Antes de começar, você ouvirá o fluxo constante de edições; Em seguida, quando o sistema entra numa breve fase só de leitura, o som para durante alguns minutos, antes de ser retomado após a mudança. Você pode [[diffblog:2025/03/12/hear-that-the-wikis-go-silent-twice-a-year/|leia mais sobre os antecedentes e detalhes deste processo no blog Diff]]. Se você quiser ficar atento para a próxima troca de servidor, ouça as ''wikis'' em [https://zonestamp.toolforge.org/1742392800 19 de março às 14:00 UTC]. '''Atualizações para editores''' * O [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&filter-type=automatic&filter-id=previous-edits&active-list=suggestions&from=en&to=es painel de ferramentas de tradução de conteúdo aprimorado] está agora disponível em [[phab:T387820|10 Wikipedias]] e estará disponível para todas as Wikipédias [[phab:T387821|em breve]]. Com o [[mw:Special:MyLanguage/Content translation#Improved translation experience|painel unificado]], os usuários de ''desktop'' agora podem: Traduzir novas seções de um artigo; Descubra e acesse tópicos baseados em [https://ig.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&active-list=suggestions&from=en&to=ig&filter-type=automatic&filter-id=previous-edits filtros de sugestão de artigo] (inicialmente disponível apenas para usuários de dispositivos móveis); Descubra e aceda ao [[mw:Special:MyLanguage/Translation suggestions: Topic-based & Community-defined lists|Listas definidas pela comunidade]] filtro, também conhecido como "Coleções", de projetos e campanhas ''wiki''. * No Wikimedia Commons, um [[c:Commons:WMF support for Commons/Upload Wizard Improvements#Improve category selection|novo sistema para selecionar as categorias de arquivos apropriadas]] foi introduzido: se uma categoria tiver uma ou mais subcategorias, os usuários poderão clicar em uma seta que abrirá as subcategorias diretamente dentro do formulário e escolher a correta. O nome da categoria pai será sempre mostrado no topo, e sempre será possível voltar a ele. Isso deve diminuir a quantidade de trabalho para os voluntários na fixação/criação de novas categorias. A mudança também está disponível no celular. Essas alterações fazem parte das melhorias planejadas para o UploadWizard. * A equipe da Comunidade Técnica está procurando ''wikis'' para participar de um piloto para o [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|Multiblocks]] e uma página Special:Block atualizada no final de março. Multiblocks permite que os administradores imponham vários tipos diferentes de blocos ao mesmo usuário ao mesmo tempo. Se você é um administrador ou administrador e gostaria que discutíssemos participar do piloto com sua comunidade, deixe uma mensagem na [[m:Talk:Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|página de discussão do projeto]]. * A partir de 25 de março, a equipe de Edição testará um novo recurso para Verificação de Edição em [[phab:T384372|12 Wikipédias]]: [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#Multi-check|Multi-Verificação]]. Metade dos recém-chegados nestas ''wikis'' verá todas as [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#ref|Verificações de referência]] durante a sessão de edição, enquanto a outra metade continuará vendo apenas uma. O objetivo deste teste é ver se os usuários ficam confusos ou desencorajados quando são mostradas várias verificações de referência (quando relevante) em uma única sessão de edição. Nessas ''wikis'', as ''tags'' usadas nas edições que mostram a Verificação de Referências serão simplificadas, pois várias ''tags'' podem ser mostradas em uma única edição. As alterações nas ''tags'' estão documentadas [[phab:T373949|no Phabricator]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T379131] * O [[m:Special:MyLanguage/Global reminder bot|Global reminder bot]], que é um serviço para notificar os usuários de que seus direitos de usuário temporários estão prestes a expirar, agora suporta o uso do nome localizado do grupo de direitos de usuário no cabeçalho da mensagem. Os tradutores podem ver a [[m:Global reminder bot/Translation|listagem de traduções e documentação existentes]] para verificar se o seu idioma precisa de atualização ou criação. * A configuração de gênero nas [[Special:GlobalPreferences|Preferências Globais]], que é usada para como o ''software'' deve se referir a você em mensagens de ''interface'', agora funciona como esperado, substituindo os padrões locais. [https://phabricator.wikimedia.org/T386584] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:26|toda a {{formatnum:26}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:26}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. Por exemplo, o aplicativo Wikipédia para Android tinha um ''bug'' corrigido para quando um usuário está navegando e pesquisando em vários idiomas. [https://phabricator.wikimedia.org/T379777] '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * No final desta semana, a forma como os estilos do Codex são carregados vai mudar. Há um pequeno risco de que isso possa resultar em caixas de mensagem de ''interface'' sem estilo em determinadas páginas. O conteúdo gerado pelo utilizador (por exemplo, predefinições) não é afetado. Os gadgets podem ser afetados. Se vir algum problema [[phab:T388847|por favor reporte-o]]. Consulte a tarefa vinculada para obter detalhes, capturas de tela e documentação sobre como corrigir os gadgets afetados. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Atualizações detalhadas do código no final desta semana: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.21|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/12|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W12"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 17 de marzo de 2025 ás 23:48 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28412594 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-13</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W13"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/13|Traduções]] estão disponíveis. '''Destaque semanal''' * A Fundação Wikimedia está buscando seu ''feedback'' sobre os [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Product & Technology OKRs|rascunhos dos objetivos e resultados-chave que moldarão as prioridades de Produto e Tecnologia da Fundação]] para o próximo ano fiscal (que começa em julho). Os objetivos são vastos domínios de alto nível e os resultados-chave são formas mensuráveis de acompanhar o êxito dos seus objetivos. Por favor, partilhe os seus comentários na página de discussão, em qualquer língua, idealmente antes do final de abril. '''Atualizações para editores''' * A [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents|extensão CampaignEvents]] será liberada para várias ''wikis'' (veja [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status#Global Deployment Plan|plano de implantação]] para detalhes) em abril de 2025, e a equipe começou o processo de envolver as comunidades nas ''wikis'' identificados. A extensão fornece ferramentas para organizar, gerenciar e promover atividades colaborativas (como eventos, ''edit-a-thons'' e WikiProjetos) nas ''wikis''. A extensão tem três ferramentas: [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Inscrição no evento]], [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Collaboration list|Lista de Colaboração]], e [[m:Special:MyLanguage/Campaigns/Foundation Product Team/Invitation list|Listas de Convites]]. Atualmente está em 13 Wikipédias, incluindo Wikipédia em inglês, Wikipédia em francês e Wikipédia em espanhol, bem como no Wikidata. Perguntas ou solicitações podem ser direcionadas para a [[mw:Help talk:Extension:CampaignEvents|página de discussão da extensão]] ou no Phabricator (com ''tag'' <bdi lang="en" dir="ltr" style="white-space: nowrap;">#campaigns-product-team</bdi>). * A partir da semana de 31 de março, as ''wikis'' poderão definir quais grupos de usuários podem visualizar os inscritos privados em [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Inscrição no evento]], como parte do [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents]] extensão. Por padrão, os organizadores de eventos e os administradores locais da ''wiki'' poderão ver os inscritos privados. Esta é uma mudança em relação ao comportamento atual, no qual apenas os organizadores de eventos podem ver os inscritos privados. ''Wikis'' podem alterar a configuração padrão por [[m:Special:MyLanguage/Requesting wiki configuration changes|solicitando uma alteração de configuração]] no Phabricator (e adicionando a ''tag'' <bdi lang="en" dir="ltr" style="white-space: nowrap;">#campaigns-product-team</bdi>). Os participantes de eventos anteriores podem cancelar a sua inscrição a qualquer momento. * Os administradores das ''wikis'' que têm um <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Sidebar]]</bdi> personalizado devem verificar se ele contém uma entrada para a listagem de $special páginas. Se isso não acontecer, eles devem adicioná-lo usando <code dir=ltr style="white-space: nowrap;">* specialpages-url|specialpages</code>. ''Wikis'' com uma barra lateral padrão verão o ''link'' movido da caixa de ferramentas da página para o menu da barra lateral em abril. [https://phabricator.wikimedia.org/T388927] * A ''skin'' Minerva (web móvel) combina notificações de Aviso e Alerta dentro do ícone de sino ([[File:OOjs UI icon bell.svg|16px|link=|class=skin-invert]]). Havia um ''bug'' de longa data em que uma indicação para novas notificações só era mostrada se você tivesse alertas invisíveis. Este ''bug'' foi corrigido. No futuro, os usuários do Minerva notarão um contador no topo do ícone de sino quando você tiver 1 ou mais Avisos e/ou Alertas invisíveis. [https://phabricator.wikimedia.org/T344029] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:23|toda a {{formatnum:23}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:23}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * O Editor Visual introduziu um [[mw:VisualEditor/Hooks|novo ''hook'' do lado do cliente]] para os desenvolvedores usarem ao integrar com o ciclo de vida de destino do Editor Visual. Esse gancho deve substituir os ''hooks'' relacionados ao ciclo de vida existentes e ser mais consistente entre diferentes plataformas. Além disso, o novo ''hook'' se aplicará aos usos do Editor Visual fora da edição completa do artigo, permitindo que os ''gadgets'' interajam com o editor no DiscussionTools também. A Equipe de Edição pretende depreciar e, eventualmente, remover os ''hooks'' de ciclo de vida antigos, então quaisquer casos de uso que esse novo ''hook'' não cobre seriam de interesse para eles e podem ser [[phab:T355555|compartilhados na tarefa]]. * Os desenvolvedores que usam a biblioteca JavaScript <code dir=ltr>mw.Api</code>, agora podem identificar a ferramenta usando-a com o parâmetro <code dir=ltr>userAgent</code>: <code dir=ltr>var api = new mw.Api( { userAgent: 'GadgetNameHere/1.0.1' } );</code>. Se você mantiver um ''gadget'' ou ''script'' de usuário, defina um agente de usuário, pois ele ajuda na manutenção da biblioteca e do servidor e na diferenciação entre tráfego legítimo e ilegítimo. [https://phabricator.wikimedia.org/T373874][https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Wikimedia_Foundation_User-Agent_Policy] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Atualizações detalhadas do código no final desta semana: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.22|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/13|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W13"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 24 de marzo de 2025 ás 22:42 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28443127 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-14</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W14"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/14|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * A equipe de Edição está trabalhando em uma nova [[mw:Special:MyLanguage/Edit Check|Verificação de edição]]: [[mw:Special:MyLanguage/Edit check#26 March 2025|Verificação Peacock]]. O objetivo desta verificação é identificar termos não neutros enquanto um usuário está editando uma página ''wiki'', para que ele possa ser informado de que sua edição talvez deva ser alterada antes de publicá-la. Este projeto está nos estágios iniciais, e a equipe está procurando a contribuição das comunidades: [[phab:T389445|nesta tarefa do Phabricator]], eles estão reunindo políticas ''on-wiki'', predefinições usadas para marcar artigos não neutros e os termos (jargão e palavras-chave) usados em resumos de edição para os idiomas que estão pesquisando atualmente. Você pode participar editando a tabela no Phabricator, comentando a tarefa ou enviando mensagens diretamente para o [[m:user:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]]. * [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Platform Team/SUL3|Single User Login]] foi agora atualizado em todas as ''wikis'' para mover o ''login'' e a criação de conta para um domínio central. Isso torna o ''login'' do usuário compatível com as restrições do navegador em cookies entre domínios, que impediram os usuários de alguns navegadores de permanecer conectados. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:35|toda a {{formatnum:35}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:35}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * A partir de 31 de março, a equipe de Interfaces do MediaWiki começará uma versão limitada das especificações OpenAPI geradas e uma experiência da página de testes baseada em SwaggerUI por [[mw:Special:MyLanguage/API:REST API|APIs REST do MediaWiki]]. Eles convidam desenvolvedores de um grupo limitado de comunidades da Wikipédia não inglesas (árabe, alemão, francês, hebraico, interlíngua, holandês, chinês) para revisar a documentação e experimentar a página de testes em seu idioma preferido. Além desses projetos específicos da Wikipédia, a especificação da página de testes e OpenAPI estará disponível [[testwiki:Special:RestSandbox|na página especial da página de testes REST da ''wiki'' de teste]] para desenvolvedores com o inglês como idioma preferido. Durante o período de visualização, a Equipe de Interfaces do MediaWiki também convida os desenvolvedores a [[mw:MediaWiki Interfaces Team/Feature Feedback/REST Sandbox|compartilhar ''feedback'' sobre sua experiência]]. A visualização durará aproximadamente 2 semanas, após as quais as especificações da página de testes e OpenAPI serão disponibilizadas em todos os projetos ''wiki''. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Atualizações detalhadas do código no final desta semana: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.23|MediaWiki]] '''Em profundidade''' * Às vezes, uma pequena [[gerrit:c/operations/cookbooks/+/1129184|alteração de código de uma linha]] pode ter grande significado: neste caso, isso significa que, pela primeira vez em anos, somos capazes de executar toda a pilha servindo <bdi lang="en" dir="ltr">[http://maps.wikimedia.org/ maps.wikimedia.org]</bdi> - um ''host'' dedicado a servir nossas ''wikis'' e suas necessidades de mapas multilíngues - a partir de um único ''datacenter'' central, algo que testamos toda vez que realizamos uma [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|troca de ''datacenter'']]. Isso é importante porque significa que, caso um de nossos ''datacenters'' seja afetado por uma catástrofe, ainda poderemos atender o site. Essa mudança é o resultado de [[phab:T216826|extenso trabalho]] de dois desenvolvedores na portabilidade do último componente da pilha de mapas para [[w:pt:Kubernetes|kubernetes]], onde podemos alocar recursos de forma mais eficiente do que antes, assim, somos capazes de suportar mais tráfego em um único ''datacenter''. Este trabalho envolveu muitas etapas complicadas porque este ''software'', e as bibliotecas de ''software'' que ele usa, exigiu muitas atualizações há muito atrasadas. Este tipo de trabalho torna a infraestrutura da Wikimedia mais sustentável. '''Reuniões e eventos''' * [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Users and Developers Workshop Spring 2025|''Workshop'' para usuários e desenvolvedores do MediaWiki na Primavera 2025]] está acontecendo em Sandusky, EUA, e ''online'', de 14 a 16 de maio de 2025. O ''workshop'' apresentará discussões sobre o uso do ''software'' MediaWiki por e dentro de empresas em diferentes setores e inspirará e integrará novos usuários. Os registos e inscrições para a apresentação já estão disponíveis no site do ''workshop''. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/14|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W14"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 1 de abril de 2025 ás 00:05 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28473566 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-15</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W15"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/15|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * A partir de agora, [[m:Special:MyLanguage/Interface administrators|administradores de interface]] e [[m:Special:MyLanguage/Central notice administrators|administradores de centralnotice]] são tecnicamente obrigados a habilitar [[m:Special:MyLanguage/Help:Two-factor authentication|autenticação de dois fatores]] antes de poderem usar seus privilégios. No futuro, isso pode ser expandido para mais grupos com direitos de usuário avançados. [https://phabricator.wikimedia.org/T150898] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:20|toda a {{formatnum:20}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:20}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * A equipe do Design System está se preparando para lançar a próxima versão principal do Codex (v2.0.0) em 29 de abril. Os editores e desenvolvedores que usam CSS do Codex devem ver a [[mw:Codex/Release Timeline/2.0|documentação de visão geral do 2.0]], que inclui orientações relacionadas a algumas das alterações de quebra, como <code dir=ltr style="white-space: nowrap;">font-size</code>, <code dir=ltr style="white-space: nowrap;">line-height</code> e <code dir=ltr style="white-space: nowrap;">size-icon</code>. * Os resultados do [[mw:Developer Satisfaction Survey/2025|Pesquisa de Satisfação do Desenvolvedor (2025)]] já estão disponíveis. Obrigado a todos os participantes. Estes resultados ajudam a Fundação a decidir no que trabalhar a seguir e a rever o que trabalharam recentemente. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Atualizações detalhadas do código no final desta semana: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.24|MediaWiki]] '''Reuniões e eventos''' * O [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2025|2025 Wikimedia Hackathon]] terá lugar em Istambul, Turquia, entre 2 e 4 de maio. As inscrições para participar do evento presencial serão encerradas no dia 13 de abril. Antes de se registrar, observe a necessidade potencial de um [https://www.mfa.gov.tr/turkish-representations.en.mfa visto] ou [https://www.mfa.gov.tr/visa-information-for-foreigners.en.mfa visto eletrônico] para entrar no país. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/15|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W15"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 7 de abril de 2025 ás 18:52 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28507470 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-16</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W16"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/16|Traduções]] estão disponíveis. '''Destaque semanal''' * No final desta semana, o tamanho padrão da miniatura será aumentado de 220px para 250px. Isso muda a forma como as páginas são mostradas em todas as ''wikis'' e tem sido solicitado por algumas comunidades há muitos anos, mas não era possível anteriormente devido a limitações técnicas. [https://phabricator.wikimedia.org/T355914] * As miniaturas dos ficheiros são agora armazenadas em tamanhos discretos. Se uma página especificar um tamanho de miniatura que não esteja entre os tamanhos padrão (20, 40, 60, 120, 250, 330, 500, 960), o MediaWiki escolherá o tamanho de miniatura maior mais próximo, mas dirá ao navegador para reduzi-lo para o tamanho solicitado. Nesses casos, nada mudará visualmente, mas os usuários podem carregar imagens um pouco maiores. Se não importa qual tamanho de miniatura é usado em uma página, escolha um dos tamanhos padrão para evitar a etapa extra de redução de escala no navegador. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Images#Thumbnail_sizes][https://phabricator.wikimedia.org/T355914] '''Atualizações para editores''' * A Fundação Wikimedia está trabalhando em um sistema chamado [[m:Edge Uniques|Edge Uniques]] que habilitará [[:w:pt:Teste A/B|Testes A/B]], ajudam a proteger contra [[:w:pt:Ataque de negação de serviço|Ataques distribuídos de negação de serviço]] (ataques DDoS), e tornam mais fácil entender quantos visitantes os sites Wikimedia têm. Isso é para que eles possam construir de forma mais eficiente ferramentas que ajudem os leitores e tornem mais fácil para os leitores encontrarem o que estão procurando. * Para melhorar a segurança dos usuários, uma pequena porcentagem de logins agora exigirá que o proprietário da conta insira uma senha única [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:EmailAuth|enviado por e-mail para sua conta]]. Recomenda-se que você [[Special:Preferences#mw-prefsection-personal-email|verifique]] que o endereço de e-mail em sua conta esteja configurado corretamente, que tenha sido confirmado e que você tenha um e-mail definido para essa finalidade. [https://phabricator.wikimedia.org/T390662] * "Você está interessado em fazer uma pequena pesquisa para melhorar as ferramentas usadas para revisar ou reverter edições em sua ''Wiki''?" Esta pergunta será [[phab:T389401|feita em 7 ''wikis'' a partir da próxima semana]], nas páginas Mudanças Recentes e Lista de Observação. O [[mw:Special:MyLanguage/Moderator Tools|Equipe de Ferramentas de Moderador]] quer saber mais sobre as atividades que envolvem olhar para novas edições feitas em seu projeto Wikimedia e determinar se elas aderem às políticas do seu projeto. * Em 15 de abril, o gráfico Wikidata completo não será mais suportado em <bdi lang="zxx" dir="ltr">[https://query.wikidata.org/ query.wikidata.org]</bdi>. Após esta data, os artigos acadêmicos estarão disponíveis através de <bdi lang="zxx" dir="ltr" style="white-space:nowrap;">[https://query-scholarly.wikidata.org/ query-scholarly.wikidata.org]</bdi>, enquanto o resto dos dados hospedados no Wikidata estarão disponíveis através do ''endpoint'' <bdi lang="zxx" dir="ltr">[https://query.wikidata.org/ query.wikidata.org]</bdi>. Isso faz parte da divisão programada do Wikidata Graph, que foi [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:SPARQL query service/WDQS backend update/September 2024 scaling update|anunciado em setembro de 2024]]. Mais informações estão [[d:Wikidata:SPARQL query service/WDQS graph split|disponível no Wikidata]]. * O último trimestre [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Newsletter/First quarter of 2025|Boletim informativo de aplicativos da Wikimedia]] já está disponível. Ele abrange atualizações, experimentos e melhorias feitas nos aplicativos móveis da Wikipédia. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:30|toda a {{formatnum:30}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:30}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * O último trimestre [[mw:Technical Community Newsletter/2025/April|Boletim informativo da comunidade técnica]] já está disponível. Esta edição inclui: um convite para os mantenedores de ferramentas participarem da Sessão de Feedback da Comunidade do Toolforge UI em 15 de abril; métricas recentes da comunidade; e posts técnicos recentes no ''blog''. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Atualizações detalhadas do código no final desta semana: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.25|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/16|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W16"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 15 de abril de 2025 ás 00:24 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28540654 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-17</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W17"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/17|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Main Page|Wikifunctions]] agora está integrado com a [[w:dag:Solɔɣu|Wikipédia Dagbani]] desde 15 de abril. É o primeiro projeto que será capaz de chamar [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Introduction|funções do Wikifunctions]] e integrá-los em artigos. Uma função é algo que pega uma ou mais entradas e as transforma em uma saída desejada, como somar dois números, converter milhas em metros, calcular quanto tempo passou desde um evento ou declinar uma palavra em um caso. Wikifunctions permitirá que os usuários façam isso através de uma simples chamada de [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Catalogue|uma função estável e global]], em vez de através de uma predefinição local. [https://www.wikifunctions.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikifunctions:Status_updates/2025-04-16] * Um novo tipo de erro lint foi criado: [[Special:LintErrors/empty-heading|{{int:linter-category-empty-heading}}]] ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Lint errors/empty-heading|documentação]]). O [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Linter|O objetivo da extensão Linter]] é identificar padrões de wikitexto que devem ou podem ser corrigidos nas páginas e fornecer alguma orientação sobre quais são os problemas com esses padrões e como corrigi-los. [https://phabricator.wikimedia.org/T368722] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:37|toda a {{formatnum:37}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:37}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * Após sua publicação no HuggingFace, o conjunto de dados "Structured Contents", desenvolvido pela Wikimedia Enterprise, está [https://enterprise.wikimedia.com/blog/kaggle-dataset/ agora também disponível no Kaggle]. Esta iniciativa Beta está focada em tornar os dados da Wikimedia mais legíveis por máquina para reutilizadores de alto volume. Eles estão lançando esta versão beta em um local que as comunidades de conjuntos de dados abertos já usam, a fim de buscar ''feedback'', para ajudar a melhorar o produto para uma futura versão mais ampla. Você pode ler mais sobre o projeto geral [https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-snapshot-api/#open-datasets Structured Content] e sobre o [https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-wikipedia-infobox/ primeira versão que é livremente utilizável]. * Não há nenhuma nova versão do MediaWiki esta semana. '''Reuniões e eventos''' * As Equipes de Edição e ''Machine Learning'' convidam voluntários interessados para uma videoconferência para discutir [[mw:Special:MyLanguage/Edit check/Peacock check|Peacock check]], que é o mais recente [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Verificação de edição]] que detetará linguagem "pavão" ou "excessivamente promocional" ou "não neutra" enquanto um editor está digitando. Editores que trabalham com recém-chegados, ou ajudam a corrigir esse tipo de escrita, ou estão interessados em como usamos inteligência artificial em nossos projetos são incentivados a participar. A [[mw:Special:MyLanguage/Editing team/Community Conversations#Next Conversation|reunião será em 28 de abril de 2025]] das [https://zonestamp.toolforge.org/1745863200 18h às 19h UTC] e será realizada via Zoom. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/17|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W17"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21 de abril de 2025 ás 21:00 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28578245 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-18</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W18"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/18|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * Os organizadores de eventos que organizam atividades colaborativas em [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status#Global Deployment Plan|várias ''wikis'']], incluindo Wikipédias bengali, japonesa e coreana, terão acesso ao [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CampaignEvents|Extensão CampaignEvents]] esta semana. Além disso, os administradores da Wikipédia onde a extensão está ativada receberão automaticamente o organizador do evento em breve. Eles não terão que conceder manualmente a si mesmos o direito antes de poderem gerenciar eventos como [[phab:T386861|solicitado por uma comunidade]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:19|toda a {{formatnum:19}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:19}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * O lançamento da próxima versão principal do [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Codex]], o sistema de ''design'' da Wikimedia, está agendado para 29 de abril de 2025. Os editores técnicos terão acesso ao comunicado até a semana de 5 de maio de 2025. Esta atualização incluirá uma série de [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release_Timeline/2.0#Breaking_changes|mudanças significativas]] e pequenas [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release_Timeline/2.0#Visual_changes|mudanças visuais]]. As instruções sobre como lidar com a quebra e as alterações visuais estão documentadas [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release Timeline/2.0#|nesta página]]. Os testes de pré-lançamento são relatados em [[phab:T386298|T386298]], com problemas pós-lançamento rastreados em [[phab:T392379|T392379]] e [[phab:T392390|T392390]]. * Usuários de [[wikitech:Special:MyLanguage/Help:Wiki_Replicas|Wiki Réplicas]] notará que as visualizações do banco de dados de <code dir="ltr">ipblocks</code>, <code dir="ltr">ipblocks_ipindex</code> e <code dir="ltr">ipblocks_compat</code> estão [[phab:T390767|obsoletas]]. Em vez disso, os usuários podem consultar as novas visualizações de <code dir="ltr">[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block_table|block]]</code> e <code dir="ltr">[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block_target_table|block_target]]</code> que espelham as novas tabelas no banco de dados de produção. As visualizações preteridas serão removidas totalmente das Wiki Réplicas em junho de 2025. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Atualizações detalhadas do código no final desta semana: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.27|MediaWiki]] '''Em profundidade''' * O último trimestre [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April|Boletim de Idiomas e Internacionalização]] já está disponível. Esta edição inclui uma visão geral da melhorada [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&campaign=contributionsmenu&to=es&filter-type=automatic&filter-id=previous-edits&active-list=suggestions&from=en#/ Content Translation Dashboard Tool], [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April#Language Support for New and Existing Languages|suporte para novos idiomas]], [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April#Wiki Loves Ramadan Articles Made In Content Translation Mobile Workflow|destaques da campanha Wiki Loves Ramadan]], [[m:Special:MyLanguage/Research:Languages Onboarding Experiment 2024 - Executive Summary|resultados do experimento de integração de idiomas]], uma análise da diversidade de tópicos em artigos e informações sobre as próximas reuniões e eventos da comunidade. '''Reuniões e eventos''' * A [[Special:MyLanguage/Grants:Knowledge_Sharing/Connect/Calendar|Clínica de Aprendizagem Let's Connect]] terá lugar em [https://zonestamp.toolforge.org/1745937000 29 de abril às 14:30 UTC]. Esta edição focar-se-á em "Compreender e Navegar em Conflitos em Projetos Wikimedia". Você pode [[m:Special:MyLanguage/Event:Learning Clinic %E2%80%93 Understanding and Navigating Conflict in Wikimedia Projects (Part_1)|inscrever-se agora]] para participar. * O [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2025|2025 Wikimedia Hackathon]], que reúne a comunidade técnica global para conectar, debater e hackear projetos existentes, acontecerá de 2 a 4 de maio de 2025, em Istambul, Turquia. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/18|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W18"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 28 de abril de 2025 ás 19:31 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28585685 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-19</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W19"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/19|Traduções]] estão disponíveis. '''Destaque semanal''' * A Fundação Wikimedia compartilhou o último rascunho de atualização de seu [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|plano anual]] para o próximo ano (julho de 2025 a junho de 2026). Isso inclui um [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|resumo executivo]] (também em [[diffblog:2025/04/25/sharing-the-wikimedia-foundations-2025-2026-draft-annual-plan/|Diff]]), detalhes sobre os três principais [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals|goals]] ([[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Product & Technology OKRs|Infraestrutura]], [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals/Volunteer Support|Apoio Voluntário]], e [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals/Effectiveness|Eficácia]]), [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Global Trends|tendências globais]], e o [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Budget Overview|orçamento]] e [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Financial Model|modelo financeiro]]. Comentários e perguntas são bem-vindos na [[m:Talk:Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|página de discussão]] até o final de maio. '''Atualizações para editores''' * Para ''wikis'' que têm a [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status|extensão CampaignEvents habilitada]], duas novas melhorias de recursos foram lançadas: ** Os administradores agora podem escolher quais namespaces são permitidos para [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Inscrição no evento]] via [[mw:Special:MyLanguage/Community Configuration|Configuração da Comunidade]] ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents/Registration/Permitted namespaces|documentação]]). A configuração padrão é que o registo de eventos seja permitido no namespace Evento, mas outros namespaces (como o namespace do projeto ou o namespace WikiProjeto) agora podem ser adicionados. Com essa mudança, comunidades como WikiProjetos agora podem usar mais facilmente o Registo de Eventos para suas atividades colaborativas. ** Os editores agora podem [[mw:Special:MyLanguage/Transclusion|transcluir]] a Lista de Colaboração em uma página ''wiki'' ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents/Collaboration list/Transclusion|documentação]]). A Lista de Colaboração é uma lista automatizada de eventos e WikiProjetos nas ''wikis'', acessada via {{#special:AllEvents}} ([[w:en:Special:AllEvents|exemplo]]). Agora, a Lista de Colaboração pode ser adicionada a todos os tipos de páginas wiki, tais como: uma página principal da ''wiki'', uma página de WikiProjeto, uma página de afiliada, uma página de evento ou até mesmo uma página de usuário. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:27|toda a {{formatnum:27}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:27}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * Os desenvolvedores que usam a biblioteca <code dir=ltr>moment</code> em ''gadgets'' e ''scripts'' de usuário devem revisar seu código para usar alternativas como a biblioteca <code dir=ltr>Intl</code> ou a nova biblioteca <code dir=ltr>mediawiki.DateFormatter</code>. A biblioteca <code dir=ltr>moment</code> foi preterida e começará a registar mensagens no console do desenvolvedor. Você pode ver uma pesquisa global para usos atuais e [[phab:T392532|faça perguntas relacionadas nesta tarefa Phabricator]]. * Os desenvolvedores que mantêm uma ferramenta que consulta as tabelas de repositório de termos do Wikidata (<code dir=ltr style="white-space: nowrap;">wbt_*</code>) precisam atualizar seu código para se conectar a um ''cluster'' de banco de dados separado. Essas tabelas estão sendo divididas em um ''cluster'' de banco de dados separado. As ferramentas que consultam essas tabelas por meio das réplicas da ''wiki'' devem ser adaptadas para se conectar ao novo ''cluster''. [[wikitech:News/2025 Wikidata term store database split|Documentação e ''links'' relacionados estão disponíveis]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T390954] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Atualizações detalhadas do código no final desta semana: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.28|MediaWiki]] '''Em profundidade''' * O mais recente [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|Boletim Informativo do Chart Project]] está disponível. Ele inclui atualizações sobre a preparação para expandir a implantação para ''wikis'' adicionais já nesta semana (a partir de 6 de maio) e aumentar ao longo das semanas seguintes, além de explorar a filtragem e transformar os dados de origem. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/19|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W19"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 6 de maio de 2025 ás 00:14 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28665011 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-20</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W20"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/20|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|"Get shortened URL"]] link on the sidebar now includes a [[phab:T393309|QR code]]. Wikimedia site users can now use it by scanning or downloading it to quickly share and access shared content from Wikimedia sites, conveniently. '''Updates for editors''' * The Wikimedia Foundation is working on a system called [[m:Edge Uniques|Edge Uniques]], which will enable [[w:en:A/B testing|A/B testing]], help protect against [[w:en:Denial-of-service attack|distributed denial-of-service attacks]] (DDoS attacks), and make it easier to understand how many visitors the Wikimedia sites have. This is to help more efficiently build tools which help readers, and make it easier for readers to find what they are looking for. Tech News has [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/16|previously written about this]]. The deployment will be gradual. Some might see the Edge Uniques cookie the week of 19 May. You can discuss this on the [[m:Talk:Edge Uniques|talk page]]. * Starting May 19, 2025, Event organisers in wikis with the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] enabled can use [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]] in the project namespace (e.g., Wikipedia namespace, Wikidata namespace). With this change, communities don't need admins to use the feature. However, wikis that don't want this change can remove and add the permitted namespaces at [[Special:CommunityConfiguration/CampaignEvents]]. * The Wikipedia project now has a {{int:project-localized-name-group-wikipedia/en}} in [[d:Q36720|Nupe]] ([[w:nup:|<code>w:nup:</code>]]). This is a language primarily spoken in the North Central region of Nigeria. Speakers of this language are invited to contribute to [[w:nup:Tatacin feregi|new Wikipedia]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Developers can now access pre-parsed Dutch Wikipedia, amongst others (English, German, French, Spanish, Italian, and Portuguese) through the [https://enterprise.wikimedia.com/docs/snapshot/#structured-contents-snapshot-bundle-info-beta Structured Contents snapshots (beta)]. The content includes parsed Wikipedia abstracts, descriptions, main images, infoboxes, article sections, and references. * The <code dir="ltr">/page/data-parsoid</code> REST API endpoint is no longer in use and will be deprecated. It is [[phab:T393557|scheduled to be turned off]] on June 7, 2025. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.1|MediaWiki]] '''In depth''' * The [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/2025_Cloud_VPS_VXLAN_IPv6_migration IPv6 support] is a newly introduced Cloud virtual network that significantly boosts Wikimedia platforms' scalability, security, and readiness for the future. If you are a technical contributor eager to learn more, check out [https://techblog.wikimedia.org/2025/05/06/wikimedia-cloud-vps-ipv6-support/ this blog post] for an in-depth look at the journey to IPv6. '''Meetings and events''' * The 2nd edition of 2025 of [[m:Special:MyLanguage/Afrika Baraza|Afrika Baraza]], a virtual platform for African Wikimedians to connect, will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1747328400 May 15 at 17:00 UTC]. This edition will focus on discussions regarding [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|Wikimedia Annual planning and progress]]. * The [[m:Special:MyLanguage/MENA Connect Community Call|MENA Connect Community Call]], a virtual meeting for [[w:en:Middle East and North Africa|MENA]] Wikimedians to connect, will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1747501200 May 17 at 17:00 UTC]. You can [[m:Event:MENA Connect (Wiki_Diwan) APP Call|register now]] to attend. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/20|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W20"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 12 de maio de 2025 ás 22:37 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28714188 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-21</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W21"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/21|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Editing Team and the Machine Learning Team are working on a new check for newcomers: [[mw:Edit check/Peacock check|Peacock check]]. Using a prediction model, this check will encourage editors to improve the tone of their edits, using artificial intelligence. We invite volunteers to review the first version of the Peacock language model for the following languages: Arabic, Spanish, Portuguese, English, and Japanese. Users from these wikis interested in reviewing this model are [[mw:Edit check/Peacock check/model test|invited to sign up at MediaWiki.org]]. The deadline to sign up is on May 23, which will be the start date of the test. '''Updates for editors''' * From May 20, 2025, [[m:Special:MyLanguage/Oversight policy|oversighters]] and [[m:Special:MyLanguage/Meta:CheckUsers|checkusers]] will need to have their accounts secured with two-factor authentication (2FA) to be able to use their advanced rights. All users who belong to these two groups and do not have 2FA enabled have been informed. In the future, this requirement may be extended to other users with advanced rights. [[m:Special:MyLanguage/Mandatory two-factor authentication for users with some extended rights|Learn more]]. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|Multiblocks]] will begin mass deployment by the end of the month: all non-Wikipedia projects plus Catalan Wikipedia will adopt Multiblocks in the week of May 26, while all other Wikipedias will adopt it in the week of June 2. Please [[m:Talk:Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|contact the team]] if you have concerns. Administrators can test the new user interface now on your own wiki by browsing to [{{fullurl:Special:Block|usecodex=1}} {{#special:Block}}?usecodex=1], and can test the full multiblocks functionality [[testwiki:Special:Block|on testwiki]]. Multiblocks is the feature that makes it possible for administrators to impose different types of blocks on the same user at the same time. See the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Manage blocks|help page]] for more information. [https://phabricator.wikimedia.org/T377121] * Later this week, the [[{{#special:SpecialPages}}]] listing of almost all special pages will be updated with a new design. This page has been [[phab:T219543|redesigned]] to improve the user experience in a few ways, including: The ability to search for names and aliases of the special pages, sorting, more visible marking of restricted special pages, and a more mobile-friendly look. The new version can be [https://meta.wikimedia.beta.wmflabs.org/wiki/Special:SpecialPages previewed] at Beta Cluster now, and feedback shared in the task. [https://phabricator.wikimedia.org/T219543] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart extension]] is being enabled on more wikis. For a detailed list of when the extension will be enabled on your wiki, please read the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project#Deployment Timeline|deployment timeline]]. * [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Main Page|Wikifunctions]] will be deployed on May 27 on five Wiktionaries: [[wikt:ha:|Hausa]], [[wikt:ig:|Igbo]], [[wikt:bn:|Bengali]], [[wikt:ml:|Malayalam]], and [[wikt:dv:|Dhivehi/Maldivian]]. This is the second batch of deployment planned for the project. After deployment, the projects will be able to call [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Introduction|functions from Wikifunctions]] and integrate them in their pages. A function is something that takes one or more inputs and transforms them into a desired output, such as adding up two numbers, converting miles into metres, calculating how much time has passed since an event, or declining a word into a case. Wikifunctions will allow users to do that through a simple call of [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Catalogue|a stable and global function]], rather than via a local template. * Later this week, the Wikimedia Foundation will publish a hub for [[diffblog:2024/07/09/on-the-value-of-experimentation/|experiments]]. This is to showcase and get user feedback on product experiments. The experiments help the Wikimedia movement [[diffblog:2023/07/13/exploring-paths-for-the-future-of-free-knowledge-new-wikipedia-chatgpt-plugin-leveraging-rich-media-social-apps-and-other-experiments/|understand new users]], how they interact with the internet and how it could affect the Wikimedia movement. Some examples are [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Generated Video|generated video]], the [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Roblox game|Wikipedia Roblox speedrun game]] and [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Discord bot|the Discord bot]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:29}} community-submitted {{PLURAL:29|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, there was a bug with creating an account using the API, which has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T390751] '''Updates for technical contributors''' * Gadgets and user scripts that interact with [[{{#special:Block}}]] may need to be updated to work with the new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Manage blocks|manage blocks interface]]. Please review the [[mw:Help:Manage blocks/Developers|developer guide]] for more information. If you need help or are unable to adapt your script to the new interface, please let the team know on the [[mw:Help talk:Manage blocks/Developers|talk page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T377121] * The <code dir=ltr>mw.title</code> object allows you to get information about a specific wiki page in the [[w:en:Wikipedia:Lua|Lua]] programming language. Starting this week, a new property will be added to the object, named <code dir=ltr>isDisambiguationPage</code>. This property allows you to check if a page is a disambiguation page, without the need to write a custom function. [https://phabricator.wikimedia.org/T71441] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] User script developers can use a [[toolforge:gitlab-content|new reverse proxy tool]] to load javascript and css from [[gitlab:|gitlab.wikimedia.org]] with <code dir=ltr>mw.loader.load</code>. The tool's author hopes this will enable collaborative development workflows for user scripts including linting, unit tests, code generation, and code review on <bdi lang="zxx" dir="ltr">gitlab.wikimedia.org</bdi> without a separate copy-and-paste step to publish scripts to a Wikimedia wiki for integration and acceptance testing. See [[wikitech:Tool:Gitlab-content|Tool:Gitlab-content on Wikitech]] for more information. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.2|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * The 12th edition of [[m:Special:MyLanguage/Wiki Workshop 2025|Wiki Workshop 2025]], a forum that brings together researchers that explore all aspects of Wikimedia projects, will be held virtually on 21-22 May. Researchers can [https://pretix.eu/wikimedia/wikiworkshop2025/ register now]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/21|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W21"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 19 de maio de 2025 ás 23:12 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28724712 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-22</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W22"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/22|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * A community-wide discussion about a very delicate issue for the development of [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]] is now open on Meta: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. The discussion is open until June 12 at [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]], and every opinion is welcomed. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation. '''Updates for editors''' * Since last week, on all wikis except [[phab:T388604|the largest 20]], people using the mobile visual editor will have [[phab:T385851|additional tools in the menu bar]], accessed using the new <code>+</code> toolbar button. To start, the new menu will include options to add: citations, hieroglyphs, and code blocks. Deployment to the remaining wikis is [[phab:T388605|scheduled]] to happen in June. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserFunctions##ifexist|#ifexist]]</code> parser function will no longer register a link to its target page. This will improve the usefulness of [[{{#special:WantedPages}}]], which will eventually only list pages that are the target of an actual red link. This change will happen gradually as the source pages are updated. [https://phabricator.wikimedia.org/T14019] * This week, the Moderator Tools team will launch [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], starting at Indonesian Wikipedia. This new filter highlights edits that are likely to be reverted. The goal is to help Recent Changes patrollers identify potentially problematic edits. Other wikis will benefit from this filter in the future. * Upon clicking an empty search bar, logged-out users will see suggestions of articles for further reading. The feature will be available on both desktop and mobile. Readers of Catalan, Hebrew, and Italian Wikipedias and some sister projects will receive the change between May 21 and mid-June. Readers of other wikis will receive the change later. The goal is to encourage users to read the wikis more. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Content Discovery Experiments/Search Suggestions|Learn more]]. * Some users of the Wikipedia Android app can use a new feature for readers, [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/TrivaGame|WikiGames]], a daily trivia game based on real historical events. The release has started as an A/B test, available to 50% of users in the following languages: English, French, Portuguese, Russian, Spanish, Arabic, Chinese, and Turkish. * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Newsletter|Newsletter extension]] that is available on MediaWiki.org allows the creation of [[mw:Special:Newsletters|various newsletters]] for global users. The extension can now publish new issues as section links on an existing page, instead of requiring a new page for each issue. [https://phabricator.wikimedia.org/T393844] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:32}} community-submitted {{PLURAL:32|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * The previously deprecated <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Ipblocks table|ipblocks]]</code> views in [[wikitech:Help:Wiki Replicas|Wiki Replicas]] will be removed in the beginning of June. Users are encouraged to query the new <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block table|block]]</code> and <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block target table|block_target]]</code> views instead. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.3|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * [[d:Special:MyLanguage/Event:Wikidata and Sister Projects|Wikidata and Sister Projects]] is a multi-day online event that will focus on how Wikidata is integrated to Wikipedia and the other Wikimedia projects. The event runs from May 29 – June 1. You can [[d:Special:MyLanguage/Event:Wikidata and Sister Projects#Sessions|read the Program schedule]] and [[d:Special:RegisterForEvent/1291|register]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/22|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W22"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 26 de maio de 2025 ás 20:05 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28788673 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-23</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W23"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/23|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart extension]] is now available on all Wikimedia wikis. Editors can use this new extension to create interactive data visualizations like bar, line, area, and pie charts. Charts are designed to replace many of the uses of the legacy [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Graph extension]]. '''Updates for editors''' * It is now easier to configure automatic citations for your wiki within the visual editor's [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|citation generator]]. Administrators can now set a default template by using the <code dir=ltr>_default</code> key in the local <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Citoid-template-type-map.json]]</bdi> page ([[mw:Special:Diff/6969653/7646386|example diff]]). Setting this default will also help to future-proof your existing configurations when [[phab:T347823|new item types]] are added in the future. You can still set templates for individual item types as they will be preferred to the default template. [https://phabricator.wikimedia.org/T384709] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:20}} community-submitted {{PLURAL:20|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Starting the week of June 2, bots logging in using <code dir=ltr>action=login</code> or <code dir=ltr>action=clientlogin</code> will fail more often. This is because of stronger protections against suspicious logins. Bots using [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Bot passwords|bot passwords]] or using a loginless authentication method such as [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/Owner-only consumers|OAuth]] are not affected. If your bot is not using one of those, you should update it; using <code dir=ltr>action=login</code> without a bot password was deprecated [[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/3EEMN7VQX5G7WMQI5K2GP5JC2336DPTD/|in 2016]]. For most bots, this only requires changing what password the bot uses. [https://phabricator.wikimedia.org/T395205] * From this week, Wikimedia wikis will allow ES2017 features in JavaScript code for official code, gadgets, and user scripts. The most visible feature of ES2017 is <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>async</code>/<code>await</code></bdi> syntax, allowing for easier-to-read code. Until this week, the platform only allowed up to ES2016, and a few months before that, up to ES2015. [https://phabricator.wikimedia.org/T381537] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.4|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * Scholarship applications to participate in the [[m:Special:MyLanguage/GLAM Wiki 2025|GLAM Wiki Conference 2025]] are now open. The conference will take place from 30 October to 1 November, in Lisbon, Portugal. GLAM contributors who lack the means to support their participation can [[m:Special:MyLanguage/GLAM Wiki 2025/Scholarships|apply here]]. Scholarship applications close on June 7th. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/23|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W23"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 2 de xuño de 2025 ás 23:55 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28819186 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-24</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W24"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/24|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product|Trust and Safety Product team]] is finalizing work needed to roll out [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] on large Wikipedias later this month. The team has worked with stewards and other users with extended rights to predict and address many use cases that may arise on larger wikis, so that community members can continue to effectively moderate and patrol temporary accounts. This will be the second of three phases of deployment – the last one will take place in September at the earliest. For more information about the recent developments on the project, [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/Updates|see this update]]. If you have any comments or questions, write on the [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|talk page]], and [[m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|join a CEE Catch Up]] this Tuesday. '''Updates for editors''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Watchlist expiry|watchlist expiry]] feature allows editors to watch pages for a limited period of time. After that period, the page is automatically removed from your watchlist. Starting this week, you can set a preference for the default period of time to watch pages. The [[Special:Preferences#mw-prefsection-watchlist-pageswatchlist|preferences]] also allow you to set different default watch periods for editing existing pages, pages you create, and when using rollback. [https://phabricator.wikimedia.org/T265716] [[File:Talk pages default look (April 2023).jpg|thumb|alt=Screenshot of the visual improvements made on talk pages|Example of a talk page with the new design, in French.]] * The appearance of talk pages will change at almost all Wikipedias ([[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/19|some]] have already received this design change, [[phab:T379264|a few]] will get these changes later). You can read details about the changes [[diffblog:2024/05/02/making-talk-pages-better-for-everyone/|on ''Diff'']]. It is possible to opt out of these changes [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|in user preferences]] ("{{int:discussiontools-preference-visualenhancements}}"). [https://phabricator.wikimedia.org/T319146][https://phabricator.wikimedia.org/T392121] * Users with specific extended rights (including administrators, bureaucrats, checkusers, oversighters, and stewards) can now have IP addresses of all temporary accounts [[phab:T358853|revealed automatically]] during time-limited periods where they need to combat high-speed account-hopping vandalism. This feature was requested by stewards. [https://phabricator.wikimedia.org/T386492] * This week, the Moderator Tools and Machine Learning teams will continue the rollout of [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], releasing it to several more Wikipedias. This filter utilizes the Revert Risk model, which was created by the Research team, to highlight edits that are likely to be reverted and help Recent Changes patrollers identify potentially problematic contributions. The feature will be rolled out to the following Wikipedias: {{int:project-localized-name-afwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hawwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-simplewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-trwiki/en}}. The rollout will continue in the coming weeks to include [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|the rest of the Wikipedias in this project]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T391964] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * AbuseFilter editors active on Meta-Wiki and large Wikipedias are kindly asked to update AbuseFilter to make it compatible with temporary accounts. A link to the instructions and the private lists of filters needing verification are [[phab:T369611|available on Phabricator]]. * Lua modules now have access to the name of a page's associated thumbnail image, and on [https://gerrit.wikimedia.org/g/operations/mediawiki-config/+/2e4ab14aa15bb95568f9c07dd777065901eb2126/wmf-config/InitialiseSettings.php#10849 some wikis] to the WikiProject assessment information. This is possible using two new properties on [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua reference manual#added-by-extensions|mw.title objects]], named <code dir=ltr>pageImage</code> and <code dir=ltr>pageAssessments</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T131911][https://phabricator.wikimedia.org/T380122] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.5|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/24|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W24"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 10 de xuño de 2025 ás 01:17 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28846858 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-25</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W25"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/25|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * Pode [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/359761?lang=en nomear as suas ferramentas favoritas] para a sexta edição do [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|Coolest Tool Award]]. As nomeações são anónimas e estarão abertas até 25 de junho. Pode reutilizar o inquérito para nomear múltiplas ferramentas. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:33|toda a {{formatnum:33}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:33}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Atualizações detalhadas do código no final desta semana: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.6|MediaWiki]] '''Em profundidade''' * A equipe da Fundação e os voluntários técnicos utilizam APIs da Wikimedia para criar as ferramentas, aplicações, funcionalidades e integrações que melhoram as experiências dos utilizadores. Nos próximos anos, a equipa de Interfaces MediaWiki irá investir nas APIs web da Wikimedia (HTTP) para melhor atender às necessidades dos voluntários técnicos e proteger a infraestrutura da Wikimedia de possíveis abusos. Você pode [https://techblog.wikimedia.org/2025/06/12/apis-as-a-product-investing-in-the-current-and-next-generation-of-technical-contributors/ ler mais sobre os planos deles para evoluir as APIs neste post do Techblog]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/25|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W25"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 16 de xuño de 2025 ás 23:38 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28870688 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-26</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W26"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/26|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * This week, the Moderator Tools and Machine Learning teams will continue the rollout of [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], releasing it to the third and last batch of Wikipedias. This filter utilizes the Revert Risk model, which was created by the Research team, to highlight edits that are likely to be reverted and help Recent Changes patrollers identify potentially problematic contributions. The feature will be rolled out to the following Wikipedias: {{int:project-localized-name-azwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-swwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tlwiki/en}}. The rollout will continue in the coming weeks to include [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|the rest of the Wikipedias in this project]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T391964] '''Updates for editors''' * Last week, [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] were rolled out on Czech, Korean, and Turkish Wikipedias. This and next week, deployments on larger Wikipedias will follow. [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|Share your thoughts]] about the project. [https://phabricator.wikimedia.org/T340001] * Later this week, the Editing team will release [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#Multi check|Multi Check]] to all Wikipedias (except English Wikipedia). This feature shows multiple [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#Reference check|Reference checks]] within the editing experience. This encourages users to add citations when they add multiple new paragraphs to a Wikipedia article. This feature was previously available as an A/B test. [https://analytics.wikimedia.org/published/reports/editing/multi_check_ab_test_report_final.html#summary-of-results The test shows] that users who are shown multiple checks are 1.3 times more likely to add a reference to their edit, and their edit is less likely to be reverted (-34.7%). [https://phabricator.wikimedia.org/T395519] * A few pages need to be renamed due to software updates and to match more recent Unicode standards. All of these changes are related to title-casing changes. Approximately 71 pages and 3 files will be renamed, across 15 wikis; the complete list is in [[phab:T396903|the task]]. The developers will rename these pages next week, and they will fix redirects and embedded file links a few minutes later via a system settings update. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:24}} community-submitted {{PLURAL:24|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was fixed that had caused pages to scroll upwards when text near the top was selected. [https://phabricator.wikimedia.org/T364023] '''Updates for technical contributors''' * Editors can now use Lua modules to filter and transform tabular data for use with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Extension:Chart]]. This can be used for things like selecting a subset of rows or columns from the source data, converting between units, statistical processing, and many other useful transformations. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Transforms|Information on how to use transforms is available]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates] * The <code dir=ltr>all_links</code> variable in [[Special:AbuseFilter|AbuseFilter]] is now renamed to <code dir=ltr>new_links</code> for consistency with other variables. Old usages will still continue to work. [https://phabricator.wikimedia.org/T391811] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.7|MediaWiki]] '''In depth''' * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Newsletters/34|Growth newsletter]] is available. It includes: the recent updates for the "Add a Link" Task, two new Newcomer Engagement Features, and updates to Community Configuration. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/26|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W26"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23 de xuño de 2025 ás 23:21 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28870688 --> 89y6r79w6ylrtv9jfqz3inao4xy98ly 0 306849 7104943 6596001 2025-06-23T20:46:44Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 3 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104943 wikitext text/x-wiki {{Xeografía política}} '''Benjamin Constant''' é un [[municipio]] [[brasil]]eiro do [[estados do Brasil|estado]] do [[Estado do Amazonas, Brasil|Amazonas]]. Segundo o [[Instituto Brasileiro de Xeografía e Estatística]] a súa poboación estimada no ano [[2014]] era de 38 533 habitantes.<ref name="IBGE_Pop_2014">{{cita web |url= http://www.ibge.gov.br/home/estatistica/populacao/estimativa2014/ |título= Estimativas populacionais para os municípios brasileiros em 01.07.2014 |obra= Estimativa populacional 2014 |editorial= Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística (IBGE) |data= 1 de xullo de 2014 |dataacceso= 30 de agosto de 2014 |urlarquivo= https://web.archive.org/web/20140831000609/http://www.ibge.gov.br/home/estatistica/populacao/estimativa2014/ |dataarquivo= 31 de agosto de 2014 |urlmorta= yes }}</ref> O municipio forma parte da [[microrrexión do Alto Solimões]]. == Orixe e nome == A poboación orixinal da área son os [[pobo ticuna|ticunas]] e na cidade o Museo Magüta está dedicado á súa lingua e cultura. Os xesuítas estableceran un asentamento estable de ticunas, denominado Javari, contra o ano 1750 e alí os portugueses instalaron un destacamento militar e un rexistro fiscal e desprazaron en 1766 para un lugar próximo que ofrecía mellores condicións, chamado Tabatinga. Entre 1880 e 1890 fundáronse varias poboacións como Esperança e Remate de Males e en 1898 creouse o municipio de Benjamin Constant, recibindo o seu nome en homenaxe ao militar brasileiro [[Benjamin Constant Botelho de Magalhães]], un dos iniciadores do movemento do [[15 de novembro]] de [[1889]] que proclamou a [[República]] no Brasil. O municipoi incorpourse en 1901 ao de [[São Paulo de Olivença]] restaurándose en 1904 malia que de novo entre 1930 e 1931<ref>[http://www.ferias.tur.br/informacoes/206/benjamin-constant-am.html Roteiros do Brasil. Região Pólo Alto Solimões]</ref> == Xeografía == === Localización === Sitúase no [[Mesorrexión do Suroeste Amazonense|suroeste amazonense]], distante de [[Manaus]] 1118&nbsp;km en liña recta e 1638 vía transporte fluvial, subindo o [[ríio Solimões]] e o [[río Javari]]. === Clima === O seu clima é tropical chuvioso e húmido. Segundo datos do [[Instituto Nacional de Meteoroloxía]] (INMET), a menor temperatura rexistrada en Benjamin Constant foi de {{fmtn|9.9|°C}}, o 18 de xullo de 1975,<ref>{{cita web|URL=http://www.inmet.gov.br/projetos/rede/pesquisa/gera_serie_txt.php&mRelEstacao=82410&btnProcesso=serie&mRelDtInicio=01/01/1961&mRelDtFim=31/12/2013&mAtributos=,,,1,,,,,,,,,,,,,|título=Série Histórica - Dados Diários - Temperatura Mínima (°C) - Benjamin Constant|publicación=Instituto Nacional de Meteorologia|dataacceso=1 de xuño de 2014}}{{Ligazón morta|data=setembro de 2018 }}</ref> e a maior de {{fmtn|40|°C}}, o 1 de outubro de 2005.<ref>{{cita web|URL=http://www.inmet.gov.br/projetos/rede/pesquisa/gera_serie_txt.php?&mRelEstacao=82410&btnProcesso=serie&mRelDtInicio=01/01/1961&mRelDtFim=31/12/2013&mAtributos=,,1,,,,,,,,,,,,,,|título=Série Histórica - Dados Diários - Temperatura Máxima (°C) - Benjamin Constant|publicación=Instituto Nacional de Meteorologia|dataacceso=1 de xuño de 2014}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> A maior [[chuvia|precipitación]] rexistrada en 24 horas foi de 168 milímetros, o 7 de xaneiro de 2007.<ref>{{cita web|URL=http://www.inmet.gov.br/projetos/rede/pesquisa/gera_serie_txt.php?&mRelEstacao=82410&btnProcesso=serie&mRelDtInicio=01/01/1961&mRelDtFim=31/12/2013&mAtributos=,,,,,,,,,,1,,,,,,|título=Série Histórica - Dados Diários - Precipitação (mm) - Benjamin Constant|publicación=Instituto Nacional de Meteorologia|dataacceso=1 de xuño de 2014}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> Nun mess, o maior volume de chuvia observado foi de {{fmtn|641.4}} milímetros en xaneiro de 1967.<ref>{{Cita web|URL=http://www.inmet.gov.br/projetos/rede/pesquisa/gera_serie_txt_mensal.php?&mRelEstacao=82410&btnProcesso=serie&mRelDtInicio=31/01/1961&mRelDtFim=31/12/2013&mAtributos=,,,,,,,,,1,,,,,,,|título=Série Histórica - Dados Mensais - Precipitação Total (mm) - Benjamin Constant|publicación=Instituto Nacional de Meteorologia|dataacceso=1 de xuño de 2014}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> == Notas == {{Listaref}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Cidades do Estado do Amazonas, Brasil]] osro7wjum44nbcsn3i7owq8s7u4aeek 0 307263 7104437 5218887 2025-06-23T13:30:05Z Autopistero20502020 127649 Mellora do formato 7104437 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|raxo}} O termo '''Raxo''' pode referirse a: *'''[[Brazo (cefalópodo)|Raxo]]''', cada un dos membros pares situados na cabeza dos [[cefalópodos]], especialmente do [[polbo]];<ref>[http://academia.gal/dicionario#loadNoun.do?current_page=1&id=1421820 '''raxo'''<sup>1</sup>] no dicionario da [[RAG]].</ref> *'''[[Lombo de porco|Raxo]]''', cada unha das dúas pezas da [[carne]] do [[porco]] que están ao longo do [[columna vertebral|espiñazo]] e sobre as [[costela]]s do animal.<ref>[http://academia.gal/dicionario#loadNoun.do?current_page=1&id=1421821 '''raxo'''<sup>2</sup>] no dicionario da RAG.</ref> ==Notas== {{Listaref}} ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Raxó|Raxoi}} {{Control de autoridades}} 4mmy8gpbporwwedhos4g68cz64sb2gh 0 308260 7104878 6632802 2025-06-23T20:12:13Z O Breixo 127505 7104878 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe= EasternFrontWWIIcolage.png |resultado= '''Decisiva vitoria [[Aliados da segunda guerra mundial|aliada]]'''<br /> '''Remate da segunda guerra mundial''' <br /> '''Destrución do [[Terceiro Reich]]''' * A [[Unión Soviética]] ocupa [[Europa Oriental]] * Estabelécese a [[República Federal Popular de Iugoslavia]] * Comeza a [[Guerra fría]] e créase o [[Pano de aceiro]] * Comeza a [[Guerra civil grega]] |combatentes1= '''[[Potencias do Eixe]]'''<br/>'''{{NAZ}}'''<br />{{RRO}} <small>(até 1944)</small><br />{{RHU}}<br />{{RIT}} <small>(até 1943)</small><br />{{FIN}} <small>(até 1944)</small><br />{{BGRb}} [[Reino de Bulgaria]] <small>(até 1944)</small> ----[[Estado fantoche|Estados fantoche]] do Eixe<br />{{EIC}}<br/>{{RES}} |combatentes2= '''[[Aliados da segunda guerra mundial]]'''<br/>'''{{URS}}''' <br />{{POL}}<br />{{CZE}}<small>(dende 1943)</small><br /> {{IUG}}<small>(dende 1944)</small><br /> [[Ficheiro:Flag of the Tuvan People's Republic (1933-1939).svg|25px]] [[República Popular de Tannu Tuvá]] <small>(até 1944)</small><ref>Toomas Alatalu. Tuva: A State Reawakens. ''Soviet Studies'', Vol. 44, No. 5 (1992), pp. 881–895.</ref><br /> ----Antigas potencias do Eixe ou cobelixerantes<br />{{RRO}} <small>(dende 1944)</small><br /> {{BGRb}} [[Reino de Bulgaria]] <small>(dende 1944)</small><br /> {{FIN}} <small>(dende 1944)</small> ----Só participación aérea<br /> [[Ficheiro:Flag of Free France (1940-1944).svg|25px]] [[Francia Ceibe]] <small>(1943–45)</small><br /> {{GBR}} <small>(1941)</small><br /> {{USA}} <small>(1944)</small> |comandante1= {{NAZb}} '''[[Adolf Hitler]]''' <small>(comandante en xefe)</small><br />{{NAZb}} [[Ernst Busch (militar)|Ernst Busch]]<br />{{NAZb}} [[Heinz Guderian]]<br />{{NAZb}} [[Paul Ludwig Ewald von Kleist|Ewald von Kleist]]<br />{{NAZb}} [[Günther von Kluge]]<br />{{NAZb}} [[Georg von Küchler]]<br />{{NAZb}} [[Wilhelm Ritter von Leeb]]<br />{{NAZb}} [[Wilhelm List]]<br />{{NAZb}} [[Erich von Manstein]]<br />{{NAZb}} [[Walter Model]]<br />{{NAZb}} [[Friedrich Paulus]]<br />{{NAZb}} [[Gerd von Rundstedt]]<br />{{NAZb}} [[Fedor von Bock]]<br />{{NAZb}} [[Felix Steiner]]<br />{{NAZb}} [[Ferdinand Schörner]]<br />{{NAZb}} [[Erhard Raus]]<br />{{NAZb}} [[Walther von Reichenau]]<br />{{NAZb}} [[Helmuth Weidling]]<br />{{RROb}} [[Ion Antonescu]] <br />{{RROb}} [[Petre Dumitrescu]]<br />{{RROb}} [[Constantin Constantinescu-Claps]]<br />{{RROb}} [[Gheorghe Avramescu]]<br />{{RROb}} [[Radu Korne]]<br />{{RROb}} [[Ioan Dumitrache]]<br />{{RROb}} [[Mihail Lascăr]]<br />{{RROb}} [[Leonard Mociulschi]]<br />{{FINb}} [[Carl Gustaf Emil Mannerheim]]<br />{{FINb}} [[Karl Lennart Oesch]]<br />{{RHUb}} [[Gusztáv Vitéz Jány]]<br />{{RHUb}} [[Miklós Horthy]]<br />{{RITb}} [[Benito Mussolini]]<br />{{RITb}} [[Giovanni Messe]]<br />{{RITb}} [[Italo Gariboldi]]<br />{{RITb}} [[Vincenzo LaCorte di Leuca I]]<br />{{EICb}} [[Viktor Pavičić]]<br />{{EICb}} [[Marko Mesić (1901–1982)|Marko Mesić]]<br />{{RESb}} [[Ferdinand Čatloš]]<br />{{RESb}} [[Augustín Malár]] |comandante2= {{URSb}} '''[[Iosif Stalin]]''' <small>(comandante en xefe)</small><br />{{URSb}} [[Gueorgui Zhukov]]<br />{{URSb}} [[Nikandr Chibisov]]<br /> {{URSb}} [[Ivan Konev]]<br /> {{URSb}} [[Vasily Chuikov]] <br /> {{URSb}} [[Rodion Malinovsky]]<br /> {{URSb}} [[Hovhannes Bagramyan|Ivan Bagramyan]]<br /> {{URSb}} [[Ivan Fedyuninsky]]<br />{{URSb}} [[Valerian Frolov]]<br /> {{URSb}} [[Vasiliy Gordov]]<br />{{URSb}} [[Leonid Govorov]]<br /> {{URSb}} [[Mikhail Kirponos]]<br /> {{URSb}} [[Mikhail Khozin]]<br />{{URSb}} [[Fyodor Isidorovich Kuznetsov|Fyodor Kuznetsov]]<br /> {{URSb}} [[Ivan Maslennikov]]<br />{{URSb}} [[Kirill Meretskov]]<br /> {{URSb}} [[Dmitry Pavlov (xeneral)|Dmitry Pavlov]]<br /> {{URSb}} [[Ivan Petrov (General)|Ivan Petrov]]<br /> {{URSb}} [[Markian Popov]]<br /> {{URSb}} [[Maxim Purkayev]]<br />{{URSb}} [[Pavel Rotmistrov]]<br /> {{URSb}} [[Semyon Timoshenko]]<br /> {{URSb}} [[Fyodor Tolbukhin]]<br />{{URSb}} [[Aleksandr Vasilevsky]]<br />{{URSb}} [[Nikolai Fyodorovich Vatutin|Nikolai Vatutin]]<br /> {{URSb}} [[Kliment Voroshilov]]<br /> {{URSb}} [[Andrei Yeremenko]]<br /> {{URSb}} [[Matvei Zakharov]]<br /> {{URSb}} [[Aleksei Antonov]]<br /> {{URSb}} [[Konstantin Rokossovsky]]<br /> {{URSb}} [[Nikolay Gerasimovich Kuznetsov|Nikolay Kuznetsov]]<br /> {{URSb}} [[Vladimir Tributs]] <br/> {{URSb}} [[Arseniy Golovko]]<br/> {{URSb}} [[Filipp Oktyabrsky]] <br/> {{URSb}} [[Pavel Zhigarev]] <br />{{URSb}} [[Alexander Novikov]]<br />{{CZEb}} [[Heliodor Píka]]<br />{{CZEb}} [[Ludvík Svoboda]] <br/> {{IUGb}} [[Josip Broz Tito]] <br /> {{IUGb}} [[Koča Popović]] <br /> {{IUGb}} [[Peko Dapčević]] <br /> {{IUGb}} [[Kosta Nađ]] <br /> {{IUGb}} [[Petar Drapšin]]<br /> {{POLb}} [[Zygmunt Berling]] <br />{{POLb}} [[Karol Świerczewski]] <br />{{POLb}} [[Michał Rola-Żymierski]] <br />{{RROb}} [[Miguel I de Romanía]] <br />{{RROb}} [[Nicolae Rădescu]]<br />{{RROb}} [[Constantin Sănătescu]]<br />[[Ficheiro:Flag of Free France (1940-1944).svg|25px]] [[Pierre Pouyade]]<br />{{GBRb}} [[Winston Churchill]]<br />{{USAb}} [[Alfred Kessler]] |soldados1= '''1941''' * 3&nbsp;767&nbsp;000 tropas '''1943''' * 3&nbsp;933&nbsp;000 tropas '''1945''' * 1&nbsp;960&nbsp;000 tropas |soldados2= '''1941''' * 2&nbsp;680&nbsp;000 tropas '''1943''' * 6&nbsp;724&nbsp;000 tropas '''1945''' * 6&nbsp;410&nbsp;000 tropas |nome=Fronte Oriental da<br/>Segunda Guerra Mundial}} A '''Fronte Oriental''' da [[segunda guerra mundial]] foi o [[teatro de operacións]] do conflito entre as [[Potencias do Eixe]] e os estados [[Aliados da segunda guerra mundial|aliados]] dende o [[22 de xuño]] de [[1941]] até o [[9 de maio]] de [[1945]]. Tamén se coñeceu como a [[Gran Guerra Patriótica]] (en [[lingua rusa|ruso]] Великая Отечественная Война, ''Velíkaya Otéchestvennaya Voyná'') na antiga [[Unión Soviética]] e na [[Rusia]] moderna, mentres que en [[Alemaña]] chamouse '''Fronte Oriental''' (en [[lingua alemá|alemán]] ''die Ostfront''),<ref>[http://www.russlandfeldzug.de/ russlandfeldzug.de]</ref> a '''Campaña Oriental''' (''der Ostfeldzug'') ou a '''Campaña rusa''' (''der Rußlandfeldzug'').<ref>{{cita web|título=Der Rußlandfeldzug|url=http://www.balsi.de/Weltkrieg/Verlauf/Russland/Russland-Startseite.htm|editor=Balsi.de|dataacceso=12 de abril de 2015}}</ref> As batallas na Fronte Oriental constituíronse como as maiores confrontacións militares da historia.<ref name="The Atlantic">{{cita web|título=World War II: The Eastern Front|url=http://www.theatlantic.com/infocus/2011/09/world-war-ii-the-eastern-front/100150/|dataacceso=12 de abril de 2015}}</ref> Caracterizáronse por unha ferocidade e destrución sen precedentes, [[deportación]]s masivas e unha inmensa perda de vidas debido aos combates, a [[fame]], a exposición, as [[enfermidade]]s e os masacres. A Fronte Oriental foi central no [[Holocausto]], xa que acolleu a maioría dos [[campo de exterminio|campos de exterminio]], as [[Marchas da morte]], os [[gueto]]s e os [[pogrom]]s durante a Guerra. Da estimación de [[Vítimas da segunda guerra mundial|70 millóns de mortes]] que se atribúen á segunda guerra mundial, arredor duns 30 millóns aconteceron na Fronte Oriental. A Fronte Oriental foi decisiva na determinación do resultado da segunda guerra mundial, sendo a razón principal da derrota do [[Alemaña nazi|Terceiro Reich]], que comportou a partición de Alemaña durante [[Reunificación alemá|case medio século]] e o alzamento da [[Unión Soviética]] como [[superpotencia]] militar e industrial. As dúas principais forzas belixerantes foron a [[Alemaña nazi]] e a Unión Soviética, xunto cos seus respectivo aliados. == Antecedentes == Alemaña e a Unión Soviética víanse como os dous grandes prexudicados da [[primeira guerra mundial]]. Os soviéticos perderan un territorio considerable na Europa oriental como resultado do [[tratado de Brest-Litovsk]] (marzo de 1918) ao cederen os [[bolxevique]]s o control, por mor das demandas alemás, sobre Polania, Lituania, Estonia, Letonia, Finlandia, e outras zonas ás [[Potencias Centrais|potencias centrais]]. Logo, ao se render Alemaña aos aliados en novembro de 1918, eses territorios lograron a independencia baixo os termos da conferencia de paz de París de 1919, cando a Rusia Soviética estaba no medio dunha guerra civil e os non recoñecían o goberno soviético e, xa que logo, non houbo representación soviética.<ref name="Hankey2015">{{cite book|author= Donald Hankey|title= The Supreme Control at the Paris Peace Conference 1919 (Routledge Revivals): A Commentary|url= https://books.google.com/books?id=MPzOBAAAQBAJ&pg=PA50|date= 3 June 2015|publisher= Routledge|isbn= 978-1-317-56756-1|pages= 50}}</ref> [[Adolf Hitler]] declarara a súa intención de invadir a Unión Soviética o 11 de agosto de 1939 a [[Carl Jacob Burckhardt]], comisionado da [[Liga das Nacións]]<ref>{{cite book |title = The Greatest Battle: Stalin, Hitler, and the Desperate Struggle for Moscow That Changed the Course of World War II |url = https://archive.org/details/greatestbattlest0000nago |last = Nagorski |first = Andrew |publisher = Simon & Schuster |year = 2007 |isbn = 978-0-7432-8111-9 |location = Amazon }}</ref> O [[Pacto Molotov–Ribbentrop]] asinado en agosto de 1939 foi un acordo de non agresión entre Alemaña e a Unión Soviética e contiña un protocolo secreto para a volta de Europa Central ao ''status quo'' anterior á Gran Guerra, dividindo Polonia, Romanía e os estados bálticos en esferas de influencia alemá e soviética.<ref>{{cita libro|título=Stalin and Europe: Imitation and Domination, 1928-1953|autor=Timothy Snyder e Ray Brandon|editor=Oxford University Press| páxina=páxina 94}}</ref> A Fronte Oriental tamén foi posible polo acordo xermano-soviético comercial e fronteirizo de 1941 que lle deu a Alemaña os recursos precisos para lanzar as operacións militares no leste de Europa.<ref>{{cite book|last1=Ericson|first1=Edward|title=Feeding the German Eagle: Soviet Military Aid to Nazi Germany, 1933–1941|url=https://archive.org/details/feedinggermaneag00eric|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=0-275-96337-3|pages=[https://archive.org/details/feedinggermaneag00eric/page/34 34]–35|year=1999}}</ref> == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === * Axworthy, Mark . "Third Axis Fourth All". Arms and Armour 1995 ISBN ISBN 1-85409-267-7 {{en}} * [[Antony Beevor|Beevor, Antony]]. [http://books.google.com.br/books?id=S3cmms4q140C&printsec=frontcover&dq=antony+beevor+stalingrad+isbn&hl=pt-BR&sa=X&ei=4ppuUpztA-LV2AXqsICwAw&ved=0CDEQ6AEwAA#v=onepage&q=antony%20beevor%20stalingrad%20isbn&f=false "Stalingrado; O Cerco Fatal"] Ed. Record, 2008. ISBN 978-85-01-05805-8 * Erlikman, Vadim. "Poteri narodonaseleniia v XX veke: spravochnik". Moscova 2004. ISBN 5-93165-107-1 {{ru}} * Glantz, David M. "Confronto de Titãs; Como o Exército Vermelho derrotou Hitler" C & R Editorial 2009. ISBN 978-85-99719-10-7 * Overmans, Rudiger. ''Deutsche militärische Verluste im Zweiten Weltkrieg''. Oldenbourg 2000. ISBN 3-486-56531-1 {{de}} * Overy, Richard. "The Dictators: Hitler's Germany and Stalin's Russia". Penguin Adult, 2005. ISBN 0-7139-9309-X {{en}} * Suvorov, Viktor. "O Grande Culpado" Amarilys 2010. ISBN 978-85-204-2906-8 {{Segunda guerra mundial}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Segunda guerra mundial]] [[Categoría:Guerras do século XX]] pcxrji134cve913ouu25fzxhwi0lybk 0 308999 7104651 6584597 2025-06-23T16:01:16Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104651 wikitext text/x-wiki {{Xeografía política}} '''Baile a' Mhanaich'''<ref>{{Cita web |url=http://www.cne-siar.gov.uk/sgioba/english/policy.asp |título=Nas illas Hébridas Exteriores os topónimos teñen como única forma oficial a gaélico escocesa, agás algunha localidade no que as formas gaélica e inglesa son radicalmente diferentes |data-acceso=19 de abril de 2015 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160305011324/http://www.cne-siar.gov.uk/sgioba/english/policy.asp |dataarquivo=05 de marzo de 2016 |urlmorta=yes }}</ref> ({{lang-en|Balinavich}}) é unha vila de 530 habitantes<ref>{{Cita web |url=http://www.nrscotland.gov.uk/files//statistics/population-estimates/special-area/mid-2012-settlements/2012-setts-locals-publication.pdf |título="Mid 2012 Population Estimates for Settlements and Localities in Scotland". National Records of Scotland, 2014, p. 16 |data-acceso=19 de abril de 2015 |data-arquivo=20 de marzo de 2016 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160320112127/http://www.nrscotland.gov.uk/files//statistics/population-estimates/special-area/mid-2012-settlements/2012-setts-locals-publication.pdf |url-morta=yes }}</ref> da illa de [[Benbecula]] nas [[Hébridas Exteriores]] no oeste de [[Escocia]]. É o principal centro das [[North Uist]], [[South Uist]] e varias outras pequenas illas. Balivanich é parte da parroquia de South Uist.<ref>{{cita web|url=http://www.scottish-places.info/towns/towndetails5121.html|title=Details of Balivanich|publisher=Scottish Places|accessdate=28 December 2014}}</ref> == Clima == {{Weather box |location = Benbecula 6m asl, 1971-2000, Precipitacións 1951-1980 (Estación meteorolóxica {{convert|1|mi|0}} ao norte da vila) |metric first = Yes |single line = Yes |Jan high C = 7.2 |Feb high C = 7.3 |Mar high C = 8.3 |Apr high C = 10.0 |May high C = 12.9 |Jun high C = 14.5 |Jul high C = 16.1 |Aug high C = 16.2 |Sep high C = 14.4 |Oct high C = 12.0 |Nov high C = 9.2 |Dec high C = 7.8 |year high C = |Jan low C = 2.5 |Feb low C = 2.4 |Mar low C = 3.1 |Apr low C = 4.3 |May low C = 6.6 |Jun low C = 8.9 |Jul low C = 11.1 |Aug low C = 11.0 |Sep low C = 9.2 |Oct low C = 7.3 |Nov low C = 4.6 |Dec low C = 3.2 |year low C = |Jan precipitation mm = 129 |Feb precipitation mm = 86 |Mar precipitation mm = 89 |Apr precipitation mm = 62 |May precipitation mm = 65 |Jun precipitation mm = 76 |Jul precipitation mm = 83 |Aug precipitation mm = 83 |Sep precipitation mm = 119 |Oct precipitation mm = 139 |Nov precipitation mm = 140 |Dec precipitation mm = 132 |year precipitation mm = 1203 |Jan sun = 40.3 |Feb sun = 70.6 |Mar sun = 114.7 |Apr sun = 174.0 |May sun = 201.5 |Jun sun = 195.0 |Jul sun = 142.6 |Aug sun = 151.9 |Sep sun = 114.0 |Oct sun = 77.5 |Nov sun = 48.0 |Dec sun = 27.9 |year sun = 1361.0 |source 1 = [[YR.NO]]<ref>{{cita web | url = http://www.yr.no/place/United_Kingdom/Scotland/Benbecula/statistics.html | title = Benbecula 1971-2000 averages | accessdate = 3 de novembro de 2011 | publisher = [[YR.NO]] | data-arquivo = 03 de marzo de 2016 | url-arquivo = https://web.archive.org/web/20160303235015/http://www.yr.no/place/United_Kingdom/Scotland/Benbecula/statistics.html | url-morta = yes }}</ref> |source 2 = [[ScotClim]]<ref>{{Cita web | url =http://www.weather.org.uk/climate/scotclim.html | title = Benbecula 1951-1980 averages | accessdate = 3 de novembro de 2011 | publisher = [[ScotClim]]}}</ref> |date=Nov 2011 }} == Notas == {{Listaref}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Cidades e vilas de Escocia]] jlcyvdjmh483w6jxsymghp0m29s6l90 0 309353 7104880 6954003 2025-06-23T20:13:50Z O Breixo 127505 7104880 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} A '''batalla de Egospótamos''' foi un enfrontamento naval librado entre [[Antiga Atenas|Atenas]] e [[Esparta]] no  marco da [[Guerra do Peloponeso]] no ano [[-405|405 a. C.]] na  desembocadura do [[Egospotamos]], río do [[Queroneso]]. Parece ser que alí chegou caer un meteorito, segundo predixo [[Anaxágoras]].<ref>[[Dióxenes Laercio]], ''[[Vidas e doutrinas dos filósofos máis ilustres]]'' II,10.</ref> == Notas == {{listaref}} {{Historia en progreso}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia antiga de Grecia]] [[Categoría:-405]] [[Categoría:Batallas do século -V]] l4p1ndp4lc5aof914dhmk7xsndxytrq 0 310229 7104893 6717410 2025-06-23T20:20:30Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104893 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Benjamin Earl King''',<ref>{{cita web|url=http://www.veromi.net/Summary.asp?fn=Ben&mn=E&ln=King&dobmm=&dobdd=&doby=1938&city=&state=&age=&vw=&Search=&Input=&x=88&y=11|título=King, Ben E.|publisher=Veromi|accessdate=2010-03-05}}</ref> nado en [[Henderson, Carolina do Norte|Henderson]] ([[Carolina do Norte]]), o [[28 de setembro]] de [[1938]], e finado en [[Hackensack, Nova Jersey|Hackensack]] ([[Nova Jersey]]), o [[30 de abril]] de [[2015]], foi un cantante estadounidense coñecido profesionalmente como '''Ben E. King'''. É coñecido por ser o compositor da canción "[[Stand by Me (canción)|Stand by Me]]", un éxito Top 10 en 1961 e máis tarde en 1986 (cando foi usada como tema principal do filme ''[[Conta comigo]]''). == Discografía == === Álbums === * ''[[Spanish Harlem (álbum)|Spanish Harlem]]'' (1961, Atco) US: #57 [[UK Albums Chart|UK]]: #30<ref name="British Hit Singles & Albums">{{cita libro | nome= David | apelido= Roberts | ano= 2006 | título= British Hit Singles & Albums | edición= 19th | publisher= Guinness World Records Limited | localización = Londres | isbn= 1-904994-10-5 | páxina= 302}}</ref> * ''[[Ben E. King Sings for Soulful Lovers]]'' (1962) * ''[[Don't Play That Song!]]'' (1962) * ''[[Young Boy Blues]]'' (1964) * ''[[Ben E. King's Greatest Hits]]'' (1964) * ''[[Seven Letters (álbum de Ben E. King)|Seven Letters]]'' (1965) * ''[[What Is Soul]]'' (1967) (not issued in the U.S.) * ''[[Rough Edges]]'' (1970, Maxwell) * ''[[The Beginning of It All]]'' (1972, Mandala) * ''[[Supernatural (álbum de Ben E. King)|Supernatural]]'' (1975, Atlantic) US: #39 * ''[[I Had a Love (álbum)|I Had a Love]]'' (1976) * ''[[Rhapsody (álbum de Ben E. King)|Rhapsody]]'' (1976) * ''[[Let Me Live in Your Life]]'' (1978) * ''[[Music Trance]]'' (1980) * ''[[Street Tough]]'' (1980) * ''[[Save the Last Dance for Me (álbum)|Save the Last Dance for Me]]'' (1987, EMI-Manhattan) * ''[[Stand by Me: The Ultimate Collection]]'' (1987, Atlantic) UK: #14<ref name="British Hit Singles & Albums"/> * ''[[What's Important to Me]]'' (1991, Ichiban) * ''[[Anthology (álbum de Ben E. King)|Anthology]]'' (1993, Rhino) * ''[[Shades of Blue (Ben E. King album)|Shades of Blue]]'' (1993, Half Note) * ''[[I Have Songs in My Pocket]]'' (1998, [[Bobby Susser]]) * ''[[The Very Best of Ben E. King]]'' (1998, Rhino) UK: #15<ref name="British Hit Singles & Albums"/> * ''[[Eleven Best]]'' (2001, Cleopatra) * ''[[Person To Person: Live At The Blue Note]]'' (2003, Half Note) * ''[[Soul Masters]]'' (2005, Digital Music Group) * ''[[I've Been Around (álbum)|I've Been Around]]'' (2006, True Life) * ''[[Love Is Gonna Get You (álbum)|Love Is Gonna Get You]]'' (2007, Synergy) * ''Heart & Soul'' (2010–2011, CanAm Records) == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Ligazóns externas === * [http://benekingstandbyme.org/ Fundación Ben E. King]{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }} {{en}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:King, Ben}} [[Categoría:Cantantes de Carolina do Norte]] [[Categoría:Nados en Carolina do Norte]] [[Categoría:Nados en 1938]] [[Categoría:Finados en 2015]] k6vlw0y805e8tb0cq2wnyr8p8icniiq 0 319436 7104423 6786833 2025-06-23T12:57:17Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104423 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Taxobox | name = Atelopus limosus | image = Atelopus limosus female.jpg | image_width = 250px | image_caption = Femia (terras altas) | image_size = 250 px | status = EN | status_system = iucn3.1 | status_ref = <ref name=IUCN/> | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Amphibia]] | ordo = [[Anura]] | subordo = [[Neobatrachia]] | familia = [[Bufonidae]] | genus = '''[[Atelopus]]''' | species = '''A. limosus''' | binomial = Atelopus limosus | binomial_authority = Ibáñez, Jaramillo & Solís, [[1995]] | synonyms = }} [[Ficheiro:Atelopus limosus02.jpg|miniatura|dereita|[[Amplexo]] de ''A. limosus''.]] '''''Atelopus limosus'''''<ref name=IUCN>{{Cita publicación periódica |authors=Ibáñez, R., C. A. Jaramillo, and F. A. Solís |year=1995 |title=Una especie nueva de ''Atelopus'' (Amphibia: Bufonidae) de Panama |journal=Caribbean Journal of Science |volume=31 |issue=1-2 |pages=57-64 |url=http://www.atelopus.com/uploads/pdf/P057-064.pdf |data-acceso=20 de agosto de 2015 |data-arquivo=23 de setembro de 2015 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20150923175728/http://www.atelopus.com/uploads/pdf/P057-064.pdf |url-morta=yes }}</ref><ref name=amphibianrescue/> é unha especie de [[sapo]] da familia [[Bufonidae]] [[endemismo|endémica]] de [[Panamá]], onde lle dan o nome de ''sapo Limosa''.<ref name=IUCN/><ref name=frost>{{Cita web |url=http://research.amnh.org/vz/herpetology/amphibia/Amphibia/Anura/Bufonidae/Atelopus/Atelopus-limosus |title=''Atelopus limosus'' Ibáñez, Jaramillo, and Solís, 1995 |author=Frost, Darrel R. |year=2014 |work=Amphibian Species of the World: an Online Reference. Version 6.0 |publisher=American Museum of Natural History |accessdate=14 de setembro de 2014}}</ref> Os seus [[hábitat]]s naturais son as beiras de regatos en bosques de terras baixas húmidas e ríos da cunca do [[río Chagres|Chagres]], na rexión central de Panamá. É un dos sapos máis pequenos do mundo; os machos miden de 26 a 30&nbsp;mm e as femias de 36 a 40&nbsp;mm. == Descrición == ''A. limosus'' ten dúas formas de coloración. Unha forma de cor das terras baixas, que é marrón cun fociño e puntas dos dedos amarelos, e outra forma de cor das terras altas, que é verde con marcas negras con forma de V invertido no dorso. Machos e femias de ambas as formas de cor son [[dimorfismo sexual|dimórficas]] sexualmente. Os machos son máis pequenos con ventre branco salpicado de manchas negras, mentres que as femias tenden a ter unha barriga vermella ou alaranxada. Sábese pouco da súa dieta na natureza, pero crese que e similar á doutras especies de ''Atelopus'' que se aimentan de [[escaravello]]s, [[formiga]]s, [[mosca]]s e [[ácaro]]s.<ref>P Durant, JW Dole (1974) [http://www.jstor.org/pss/3892038 Food of ''Atelopus oxyrhynchus'' (Anura: Atelopodidae) in a Venezuelan cloud forest] Herpetologica 30:183-187</ref> En catividade, as ras aceptan rapidamente grandes moscas da froita, pequenas larvas de vermes e pequenos grilos. == Conservación == [[Ficheiro:Atelopus limosus female 02.jpg|miniatura|Femia das terras baixas sobre un tronco, que busca compañeiro.]] ''A. limosus'' está ameazado pola [[quitridiomicose]] (infección fúnxica) e a [[perda de hábitat]]. A especie declinou rapidamente na súa área de distribución. Aproximadamente o 75% de todas as especies coñecidas de terras altas de máis de 1000 m de altura xa desapareceron, mentres que o 58% das especies de terras baixas están declinando e o 38% desapareceron.<ref>La Marca, E.; Lips, K. R.; Lotters, S.; Puschendorf, R.; Ibanez, R.; Rueda-Almonacid, J. V.; Schulte, R.; Marty, C.; Castro, F.; Manzanilla-Puppo, J.; Garcia-Perez, J. E.; Bolanos, F.; Chaves, G.; Pounds, J. A.; Toral, E.; Young, B. E. (2005). "Catastrophic population declines and extinctions in Neotropical harlequin frogs (Bufonidae: Atelopus)". Biotropica 37 (2): 190–201. doi [http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1744-7429.2005.00026.x/abstract;jsessionid=F4206AC3D005A6AE2580AD89AD8C1C99.f04t03 10.1111/j.1744-7429.2005.00026.x].</ref> Debido á preocupación polos efectos da quitridiomicose sobre este anfibio panameño endémico, o [http://www.amphibianrescue.org Proxecto de Rescate e Conservación de Anfibios Panameño] considerou a ''A. limosus'' como unha especie prioritaria para manter individuos en catividade como colonia segura no Parque Municipal do Cumio da cidade de Panamá. Cando o equipo de rescate chegou a un dos últimos sitios nas terras altas onde se sabía que vivía a especie en Cerro Brewster atopou que a maioría dos individuos estaban xa afectados pola quitridiomicose.<ref>{{Cita web |url=http://amphibianrescue.org/?p=230 |title=Panama amphibian rescue challenged by rapid spread of chytrid fungus |date=12 January 2010 |publisher=Panama Amphibian Rescue and Conservation Project |accessdate=14 de setembro de 2014}}</ref> O programa de cría en catividade foi exitoso.<ref name=amphibianrescue>{{Cita web |url=http://amphibianrescue.org/tag/limosa-harlequin-frog/ |title=Rescue Project Successfully Breeds Endangered Frog Species |author=Lindsay Renick Mayer |date=22 March 2013 |publisher=Panama Amphibian Rescue and Conservation Project |accessdate=14 de setembro de 2014 |data-arquivo=09 de agosto de 2011 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110809080349/http://amphibianrescue.org/tag/limosa-harlequin-frog/ |url-morta=yes }}</ref> Aínda que a rexión de terras altas parece que foi duramente afectada pola quitridiomicose, o destino das poboacións das teras baixas é máis indeterminado, xa que este fungo parasito parece ter efectos máis acusados nos lugares de terras altas. == Galería == <gallery> Ficheiro:Atelopus limosus female, highland color form.jpg|''Atelopus limosus'' femia (forma das terras altas). Ficheiro:Atelopus limosus male, highland color form (1).jpg|''Atelopus limosus'' macho (forma das terras altas). Ficheiro:Atelopus limosus juvenile color form.jpg|''Atelopus limosus'' xuvenil. </gallery> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === {{Commonscat|Atelopus limosus}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Anuros]] [[Categoría:Animais descritos en 1995]] iupyk049wvv0i1uz2xj8bzey9czscip 3 320610 7105188 7065065 2025-06-24T02:31:23Z MediaWiki message delivery 49027 Nova sección: /* The Signpost: 24 June 2025 */ 7105188 wikitext text/x-wiki {{Arquivos}} {{Usuario:Banjo/oldmsg}} == ''The Signpost'': 4 November 2016 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-04/News and notes|Finally, a new CTO; trustee joins Quora; copyright upgrade impending]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-04/In the media|Washington Post continues in-depth Wikipedia coverage]] * Wikicup: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-04/Wikicup|Winners announced]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-04/Discussion report|What's on your tech wishlist for the coming year?]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-04/Featured content|Cream of the crop]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-04/Technology report|New guideline for technical collaboration; citation templates now flag open access content]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-04/Arbitration report|Recapping October's activities]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-04/Traffic report|Un-presidential politics]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-04/Recent research|Why women edit less, and where they are overrepresented; article importance and quality; predicting elections from Wikipedia]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 4 de novembro de 2016 ás 17:55 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Peteforsyth@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=16027623 --> == ''The Signpost'': 26 November 2016 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-26/Special report|Taking stock of the Good Article backlog]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-26/News and notes|Arbitration Committee elections commence]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-26/In the media|Roundup of news related to U.S. presidential election and more]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-26/Op-ed|Fundraising data should be more transparent]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-26/Traffic report|President-elect Trump]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-26/Blog|The top fifteen winning photos from Wiki Loves Earth]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-26/Gallery|Around the world with Wiki Loves Monuments 2016]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-26/Featured content|Featured mix]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 26 de novembro de 2016 ás 09:10 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Peteforsyth@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=16067689 --> == ''The Signpost'': 22 December 2016 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Year in review: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-12-22/Year in review|Looking back on Wikimedia's 2016]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-12-22/Special report|German Wikipedia ArbCom implodes amid revelation of member's far-right political role]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-12-22/In focus|Active user page filter prevents vandalism and harassment]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-12-22/News and notes|English Wikipedia ArbCom election results; strategic planning update]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-12-22/Op-ed|Operation successful, patient dead: Outreach workshops in Namibia]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-12-22/In the media|In brief: Coverage of gender gap initiatives, banner fundraising, and more]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-12-22/Traffic report|Post-election traffic blues]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-12-22/Featured content|The pre-Christmas edition]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-12-22/Blog|Wiki Loves Monuments contest winners announced]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-12-22/Technology report|Labs improvements impact 2016 Tool Labs survey results]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-12-22/Recent research|One study and several abstracts]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 22 de decembro de 2016 ás 03:05 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Peteforsyth@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=16152982 --> == ''The Signpost'': 17 January 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-01-17/From the editor|Next steps for the Signpost]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-01-17/News and notes|Surge in RFA promotions—a sign of lasting change?]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-01-17/In the media|Year-end roundups, Wikipedia's 16th birthday, and more]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-01-17/Featured content|One year ends, and another begins]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-01-17/Arbitration report|Concluding 2016 and covering 2017's first two cases]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-01-17/Traffic report|Out with the old, in with the new]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-01-17/Technology report|Tech present, past, and future]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-01-17/Recent research|Female Wikipedians aren't more likely to edit women biographies; Black Lives Matter in Wikipedia]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-01-17/Interview|What is it like to edit Wikipedia when you're blind?]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 17 de xaneiro de 2017 ás 10:40 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Peteforsyth@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=16226521 --> == ''The Signpost'': 6 February 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Arbitration report|WMF Legal and ArbCom weigh in on tension between disclosure requirements and user privacy]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Special report|Wolves nip at Wikipedia's heels: A perspective on the cost of paid editing]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/News and notes|Official WMF rebuke to Trump policy; WMF secures restricted funds]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/In focus|WMF strategy consultant brings background in crisis reputation management; Team behind popular WMF software put "on pause"]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/WikiProject report|For the birds!]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Op-ed|How to make editing workshops useful, even if participants don't stick around]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/In the media|Presidential politics, periodic table, and our periodic roundup of updates]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Technology report|Better PDFs, backup plans, and birthday wishes]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Traffic report|Cool It Now]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Featured content|Three weeks dominated by articles]] * Forum: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Forum|Productive collaboration around coordinated protest marches; Media and political personalities comment on Wikipedia at its 16th birthday celebration]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 6 de febreiro de 2017 ás 10:47 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Peteforsyth@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=16276447 --> == ''The Signpost'': 6 February 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Arbitration report|WMF Legal and ArbCom weigh in on tension between disclosure requirements and user privacy]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Special report|Wolves nip at Wikipedia's heels: A perspective on the cost of paid editing]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/News and notes|Official WMF rebuke to Trump policy; WMF secures restricted funds]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/In focus|WMF strategy consultant brings background in crisis reputation management; Team behind popular WMF software put "on pause"]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/WikiProject report|For the birds!]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Op-ed|How to make editing workshops useful, even if participants don't stick around]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/In the media|Presidential politics, periodic table, and our periodic roundup of updates]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Technology report|Better PDFs, backup plans, and birthday wishes]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Traffic report|Cool It Now]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Featured content|Three weeks dominated by articles]] * Forum: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Forum|Productive collaboration around coordinated protest marches; Media and political personalities comment on Wikipedia at its 16th birthday celebration]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 6 de febreiro de 2017 ás 10:47 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Peteforsyth@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=16276447 --> == ''The Signpost'': 27 February 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-27/From the editors|Results from our poll on subscription and delivery, and a new RSS feed]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-27/Recent research|Special issue: Wikipedia in education]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-27/Technology report|Responsive content on desktop; Offline content in Android app]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-27/In the media|The Daily Mail does not run Wikipedia]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-27/Gallery|A Met montage]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-27/Special report|Peer review – a history and call for reviewers]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-27/Op-ed|Wikipedia has cancer]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-27/Featured content|The dominance of articles continues]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-27/Traffic report|Love, football, and politics]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-27/Blog|WikiIndaba 2017: A continent gathers to chart a path forward]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 28 de febreiro de 2017 ás 01:21 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Peteforsyth@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=16350693 --> == ''The Signpost'': 9 June 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-09/From the editors|Signpost status: On reserve power, Help wanted!]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-09/News and notes|Global Elections]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-09/Arbitration report|Cases closed in the Pacific and with Magioladitis]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-09/Op-ed|Wikipedia's lead sentence problem]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-09/Featured content|Three months in the land of the featured]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-09/In the media|Did Wikipedia just assume Garfield's gender?]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-09/Recent research|Wikipedia bot wars capture the imagination of the popular press]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-09/Technology report|Tech news catch-up]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-09/Traffic report|Film on Top: Sampling the weekly top 10]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 9 de xuño de 2017 ás 02:17 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Evad37@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=16835229 --> == ''The Signpost'': 23 June 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-23/News and notes|Departments reorganized at Wikimedia Foundation, and a month without new RfAs (so far)]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-23/In the media|Kalanick's nipples; Episode #138 of ''Drama on the Hill'']] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-23/Op-ed|Facto Post: a fresh take]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-23/Featured content|Will there ever be a break? The slew of featured content continues]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-23/Traffic report|Wonder Woman beats Batman, The Mummy, Darth Vader and the Earth]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-23/Recent research|Utopian bubbles: Can Wikipedians create value outside of the capitalist system?]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-23/Technology report|Improved search, and WMF data scientist tells all]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 23 de xuño de 2017 ás 07:31 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Evad37@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=16868620 --> == ''The Signpost'': 15 July 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-07-15/News and notes|French chapter woes, new affiliates and more WMF team changes]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-07-15/Featured content|Spectacular animals, Pine Trees screens, and more]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-07-15/In the media|Concern about access and fairness, Foundation expenditures, and relationship to real-world politics and commerce]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-07-15/Recent research|The chilling effect of surveillance on Wikipedia readers]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-07-15/Op-ed|Why Task Forces are Dying in 2017]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-07-15/Gallery|A mix of patterns]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-07-15/Humour|The Infobox Game]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-07-15/Traffic report|Film, television and Internet phenomena reign with some room left over for America's birthday]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-07-15/Technology report|New features in development; more breaking changes for scripts]] * Wikicup: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-07-15/Wikicup|2017 WikiCup round 3 wrap-up]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 15 de xullo de 2017 ás 01:47 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Evad37@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=16995835 --> == ''The Signpost'': 5 August 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-08-05/News and notes|Non-English special edition! 99% no news about English-based wiki communities!]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-08-05/Recent research|Wikipedia can increase local tourism by +9%; predicting article quality with deep learning; recent behavior predicts quality]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-08-05/WikiProject report|Comic relief]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-08-05/In the media|Wikipedia used to judge death penalty, arms smuggling, Indonesian governance, and HOTTEST celebrity]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-08-05/Traffic report|Swedish countess tops the list]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-08-05/Blog|Canadian Supreme Court rules against Google in favor of worldwide court orders]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-08-05/Special report|Sharing Wikipedia offline medical information in the Dominican Republic]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-08-05/Featured content|Everywhere in the lead]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-08-05/Technology report|Introducing TechCom]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-08-05/Humour|WWASOHs and ETCSSs]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 5 de agosto de 2017 ás 00:20 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Evad37@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=17070594 --> == ''The Signpost'': 6 September 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-06/From the editors|What happened at Wikimania?]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-06/News and notes|Basselpedia; WMF Board of Trustees appointments]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-06/Featured content|Warfighters and their tools or trees and butterflies]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-06/Traffic report|A fortnight of conflicts]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-06/Special report|Biomedical content, and some thoughts on its future]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-06/Recent research|Discussion summarization; Twitter bots tracking government edits; extracting trivia from Wikipedia]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-06/In the media|Google's Ideological Echo Chamber; What makes someone successful?]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-06/WikiProject report|WikiProject YouTube]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-06/Technology report|Latest tech news]] * Wikicup: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-06/Wikicup|2017 WikiCup round 4 wrap-up]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-06/Humour|Bots]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 6 de setembro de 2017 ás 03:43 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Evad37@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=17194164 --> == ''The Signpost'': 25 September 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-25/News and notes|Chapter updates; ACTRIAL]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-25/In the media|Monkey settlement; Wikipedia used to give AI context clues]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-25/Humour|Chickenz]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-25/Recent research|Wikipedia articles vs. concepts; Wikipedia usage in Europe]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-25/Technology report|Flow restarted; Wikidata connection notifications]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-25/Gallery|Chicken mania]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-25/Special report|Two steps forward, one step backward: The Sustainability Initiative]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-25/Traffic report|Fights and frights]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-25/Featured content|Flying high]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 25 de setembro de 2017 ás 01:18 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Evad37@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=17219419 --> == ''The Signpost'': 23 October 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-10-23/News and notes|Money! WMF fundraising, Wikimedia strategy, WMF new office!]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-10-23/Featured content|Don, Marcel, Emily, Jessica and other notables]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-10-23/Humour|Guys named Ralph]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-10-23/In focus|Offline Wikipedia developed at OFF.NETWORK Content Hackathon]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-10-23/Blog|The future of offline access to Wikipedia: The Kiwix example]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-10-23/In the media|Facebook and poetry]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-10-23/Special report|Working with GLAMs in the UK]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-10-23/Traffic report|Death, disaster, and entertainment]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 23 de outubro de 2017 ás 02:36 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Evad37@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=17329021 --> == ''The Signpost'': 24 November 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-11-24/News and notes|Cons, cons, cons]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-11-24/Arbitration report|Administrator desysoped; How to deal with crosswiki issues; Mister Wiki case likely]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-11-24/Technology report|Searching and surveying]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-11-24/Interview|A featured article centurion]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-11-24/WikiProject report|Recommendations for WikiProjects]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-11-24/In the media|Open knowledge platform as a media institution]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-11-24/Traffic report|Strange and inappropriate]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-11-24/Featured content|We will remember them]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-11-24/Recent research|Who wrote this? New dataset on the provenance of Wikipedia text]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-11-24/Humour|Good faith (but still incomprehensible)]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 24 de novembro de 2017 ás 02:39 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Evad37@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=17428970 --> == ''The Signpost'': 18 December 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-12-18/Special report|Women in Red World Contest wrap-up]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-12-18/Blog|Close encounters of the Wikipedia kind]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-12-18/Featured content|Featured content to finish 2017]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-12-18/In the media|Stolen seagulls, public domain primates and more]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-12-18/Arbitration report|Last case of 2017: Mister Wiki editors]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-12-18/Gallery|Wiki loving]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-12-18/Interview|Interview with Charlesjsharp, regular contributor of Wikipedia's Featured Pictures.]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-12-18/Recent research|French medical articles have "high rate of veracity"]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-12-18/Technology report|Your wish lists and more Wikimedia tech]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-12-18/Traffic report|Notable heroes and bad guys]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-12-18/Humour|On their way to the WMF Incubator]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 18 de decembro de 2017 ás 06:27 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Evad37@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=17528989 --> == ''The Signpost'': 16 January 2018 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-01-16/News and notes|Communication is key]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-01-16/In the media|''The Paris Review'', British Crown and British Media]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-01-16/Featured content|History, gaming and multifarious topics]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-01-16/Interview|Interview with Ser Amantio di Nicolao, the top contributor to English Wikipedia by edit count]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-01-16/Technology report|Dedicated Wikidata database servers]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-01-16/Humour|Why don't we have an article about _________?]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-01-16/Arbitration report|Mister Wiki is first arbitration committee decision of 2018]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-01-16/Traffic report|The best and worst of 2017]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 16 de xaneiro de 2018 ás 15:26 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Evad37@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=17646354 --> == ''The Signpost'': 5 February 2018 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-05/Op-ed|Do editors have the right to be forgotten?]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-05/Featured content|Wars, sieges, disasters and everything black possible]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-05/Recent research|Automated Q&A from Wikipedia articles; Who succeeds in talk page discussions?]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-05/Blog|New monthly dataset shows where people fall into Wikipedia rabbit holes]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-05/Interview|Interview with The Rambling Man, Wikipedia's top contributor of Featured Lists]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-05/Traffic report|TV, death, sports, and doodles]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-05/Special report|Cochrane–Wikipedia Initiative]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-05/Arbitration report|New cases requested for inter-editor hostility and other collaboration issues]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-05/In the media|Solving crime; editing out violence allegations]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-05/Humour|You really are in Wonderland]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 5 de febreiro de 2018 ás 05:12 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Evad37@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=17705253 --> == ''The Signpost'': 20 February 2018 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-20/News and notes|The future is Swedish with a lack of administrators]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-20/Recent research|Political diverse editors write better articles; Reddit and Stack Overflow benefit from Wikipedia but don't give back]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-20/Arbitration report|Arbitration committee prepares to examine two new cases]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-20/Traffic report|Addicted to sports and pain]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-20/Featured content|Entertainment, sports and history]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-20/Technology report|Paragraph-based edit conflict screen; broken thanks]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-20/Humour|Impossible and unexplained traffic report]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 20 de febreiro de 2018 ás 17:11 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Evad37@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=17748908 --> == ''The Signpost'': 29 March 2018 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-03-29/Op-ed|Death knell for ''The Signpost''?]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-03-29/News and notes|Wiki Conference roundup and new appointments]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-03-29/Arbitration report|Ironing out issues in infoboxes; not sure yet about New Jersey; and an administrator who probably wasn't uncivil to a sockpuppet.]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-03-29/In the media|The media on Wikipedia's workings: the good and not-so-good]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-03-29/Traffic report|Real sports, real women and an imaginary country: what's on top for Wikipedia readers]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-03-29/Featured content|Animals, Ships, and Songs]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-03-29/Technology report|Timeless skin review by Force Radical]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-03-29/Special report|ACTRIAL wrap-up]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-03-29/Humour|WikiWorld Reruns]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 29 de marzo de 2018 ás 19:43 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Bri@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=17852523 --> == ''The Signpost'': 26 April 2018 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/From the editors|The Signpost's presses are rolling again...]] * Signpost: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Signpost|Future directions for The Signpost]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/News and notes|Photo of Kim Jong-un. Stephen Hawking death tops hits on many Wikipedias.]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/In the media|The rise of Wikipedia as a disinformation mop]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/In focus|Admin reports board under criticism]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Special report|ACTRIAL results adopted by landslide]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Opinion|Guideline for Organization Notability revised]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Op-ed|World War II Myth-making and Wikipedia]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Community view|It's time we look past Women in Red to counter systemic bias]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Discussion report|The future of portals]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Arbitration report|No new cases, and one motion on administrative misconduct]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/WikiProject report|WikiProject Military History]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Blog|Why the world reads Wikipedia]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Humour|Our Favorite Places to Whine About Stuff]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Traffic report|A quiet place to wrestle with the articles of March]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Technology report|Coming soon: Books-to-PDF, interactive maps, rollback confirmation]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Featured content|Featured content selected by the community]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Gallery|A look at some famous and not as well-known border tripoints]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 27 de abril de 2018 ás 17:00 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=17959762 --> == ''The Signpost'': 29 June 2018 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/From the editor|The Admin Ship is still barely afloat, while a Foundation project risks sinking]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Special report|NPR and AfC – The Marshall Plan: an engagement and a marriage?]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Op-ed|What do admins do?]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Opinion|Google isn't responsible for Wikipedia's mistakes]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/News and notes|Money, milestones, and Wikimania]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/In the media|Much wikilove from the Mayor of London, less from Paekākāriki or a certain candidate for U.S. Congress]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Discussion report|Deletion, page moves, and an update to the main page]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Featured content|New promotions]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Arbitration report|WWII, UK politics, and a user deCrat'ed]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Traffic report|Endgame]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Technology report|Improvements piled on more improvements]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Gallery|Wiki Loves Africa]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Blog|Wikipedia should be open for editors in Turkey]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Recent research|How censorship can backfire and conversations can go awry]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Humour|Television plot lines]] * Wikipedia essays: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Wikipedia essays|This month's pick by The Signpost editors]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/From the archives|Wolves nip at Wikipedia's heels: A perspective on the cost of paid editing]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 30 de xuño de 2018 ás 01:39 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=18158877 --> == ''The Signpost'': 31 July 2018 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/From the editor|If only if]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/Op-ed|The last leg of the Admin Ship's current cruise]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/Opinion|Wrestling with Wikipedia reality]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/News and notes|Another newspaper for Wikipedia; Wikimania 2018 ends; changes at NPR]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/In the media|Blackouts in Europe; Wikipedia and capitalists; WMF Jet Set]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/Discussion report|Wikipedias take action against EU copyright proposal, plus new user right proposals]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/Featured content|Wikipedia's best content in images and prose]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/Arbitration report|Status quo processes retained in two disputes]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/Traffic report|Soccer, football, call it what you like – that and summer movies leave room for little else]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/Technology report|New bots, new prefs]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/Gallery|Independence days, national holidays, and football – all in July]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/Blog|Motivation of two editors]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/Recent research|Different Wikipedias use different images; editing contests more successful than edit-a-thons]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/Humour|It's all the same]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/Essay|Wikipedia does not need you]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/From the archives|The pending changes fiasco: how an attempt to answer one question turned into a quagmire]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 31 de xullo de 2018 ás 23:51 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=18239854 --> == ''The Signpost'': 30 August 2018 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/From the editor|Today's young adults don't know a world without Wikipedia]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/Interview|2018 Wikimedian of the Year, Farkhad Fatkullin]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/News and notes|Flying high; low practice from Wikipedia 'cleansing' agency; where do our donations go? RfA sees a new trend]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/In the media|Quicksilver AI writes articles]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/Discussion report|Drafting an interface administrator policy]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/Featured content|Featured content selected by the community]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/Special report|Wikimania 2018]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/Traffic report|Aretha dies – getting just 2,000 short of 5 million hits]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/Technology report|Technical enhancements and a request to prioritize upcoming work]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/Gallery|Leapfrog, historic Thai cave, and a rhythmic beat]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/Recent research|Wehrmacht on Wikipedia, neural networks writing biographies]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/Humour|''Signpost'' editor censors herself]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/Essay|Principle of Some Astonishment]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/From the archives|Playing with Wikipedia words]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 30 de agosto de 2018 ás 02:04 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=18316385 --> == ''The Signpost'': 1 October 2018 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-01/From the editor|Is this the new normal?]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-01/News and notes|European copyright law moves forward]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-01/In the media|Knowledge under fire]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-01/Discussion report|Interface Admin policy proposal, part 2]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-01/Arbitration report|A quiet month for Arbcom]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-01/Traffic report|John McCain's death generates over 7 million hits, followed by historical low]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-01/Technology report|Paying attention to your mobile]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-01/Gallery|A pat on the back]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-01/Blog|After a catastrophic fire at the National Museum of Brazil, a drive to preserve what knowledge remains]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-01/Recent research|How talk page use has changed since 2005; censorship shocks lead to centralization; is vandalism caused by workplace boredom?]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-01/Humour|''Signpost'' Crossword Puzzle]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-01/Essay|Expressing thanks]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 1 de outubro de 2018 ás 00:46 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=18403091 --> == ''The Signpost'': 28 October 2018 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors October original: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/From the editors October original|''The Signpost'' is still afloat, just barely]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/Op-ed|Wikipedia's Strickland affair]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/News and notes|WMF gets a million bucks]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/In the media|Bans, celebs, and bias]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/Discussion report|Mediation Committee and proposed deletion reform]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/Traffic report|Unsurprisingly, sport leads the field – or the ring]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/Technology report|Bots galore!]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/Special report|NPP needs you]] * Special report 2: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/Special report 2|Now Wikidata is six]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/In focus|Alexa]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/Gallery|Out of this world!]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/Recent research|Wikimedia Commons worth $28.9 billion]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/Humour|Talk page humour]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/Opinion|Strickland incident]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/From the archives|The Gardner Interview]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 28 de outubro de 2018 ás 19:11 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=18526930 --> == ''The Signpost'': 1 December 2018 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/From the editor|Time for a truce]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/Op-ed|Looking back, looking forward: A beginner's experience on Wikipedia]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/Special report|The Christmas wishlist]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/Opinion|The blogosphere migrates to Galaxy WMF]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/News and notes|Reviewer of the year, WikiCup winner, and the 2019 Wikimedia Summit]] * Reflections: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/Reflections|Wikipedia, history, and the 100th anniversary of Armistice Day]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/In the media|Court-ordered article redaction, paid editing, and rock stars]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/Discussion report|Farewell, Mediation Committee]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/Arbitration report|A long break ends]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/Traffic report|Queen reigns for four weeks straight]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/Gallery|Intersections]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/Recent research|Why do the most active Wikipedians burn out?; only 4% of students vandalize]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/Essay|No one cares about your garage band]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/Humour|The dark side of our favorite root vegetable]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/From the archives|Ars longa,vita brevis]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 1 de decembro de 2018 ás 04:48 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=18526930 --> == ''The Signpost'': 24 December 2018 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/From the editors|Where to draw the line in reporting?]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/Op-ed|Wikipedia not trumped by Trump appointee]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/Special report|''The Signpost'' got 380,000+ views in 2018, sounds reasonable enough, right?]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/News and notes|Some wishes do come true]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/In the media|Political hijinks]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/Discussion report|A new record low for RfA]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/WikiProject report|Articlegenesis]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/Arbitration report|Year ends with one active case]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/Traffic report|Queen dethroned by U.S. presidents]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/Gallery|Sun and moon, water and stone]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/Blog|News from the WMF]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/Humour|I believe in Bigfoot]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/Essay|Requests for medication]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/From the archives|Compromised admin accounts – again]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 24 de decembro de 2018 ás 13:37 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=18710065 --> == ''The Signpost'': 31 January 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/Op-ed|Random Rewards Rejected]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/In focus|The Collective Consciousness of Admin Userpages]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/News and notes|WMF staff turntable continues to spin; Endowment gets more cash; RfA continues to be a pit of steely knives]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/In the media|''The Signpost'''s investigative story recognized, Wikipedia turns 18 and gets a birthday gift from Google, and more editors are recognized]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/Discussion report|The future of the reference desk]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/Featured content|Don't miss your great opportunity]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/Arbitration report|An admin under the microscope]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/Traffic report|Death, royals and superheroes]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/Technology report|When broken is easily fixed]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/Gallery|Let us build a memorial fit for such pain and suffering]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/News from the WMF|News from WMF]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/Recent research|Ad revenue from reused Wikipedia articles; are Wikipedia researchers asking the right questions?]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/Essay|How]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/Humour|Village pump]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/From the archives|An editorial board that includes you]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 31 de xaneiro de 2019 ás 06:51 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=18804310 --> == ''The Signpost'': 28 February 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/From the editors|Help wanted (still)]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/News and notes|Front-page issues for the community]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/In focus|Wikimedia affiliate organizations seek community participation in 2019 board election]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/Discussion report|Talking about talk pages]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/Featured content|Conquest, War, Famine, Death, and more!]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/Arbitration report|A quiet month for Arbitration Committee]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/Traffic report|Binge-watching]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/Technology report|Tool labs casters-up]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/Gallery|Signed with pride]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/Recent research|Research finds signs of cultural diversity and recreational habits of readers]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/Essay|Optimist's guide to Wikipedia]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/From the archives|New group aims to promote Wiki-Love]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/Humour|Pesky Pronouns]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 28 de febreiro de 2019 ás 11:17 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=18906240 --> == ''The Signpost'': 31 March 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/From the editors|Getting serious about humor]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/News and notes|Blackouts fail to stop EU Copyright Directive]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/In the media|Women's history month]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/Discussion report|Portal debates continue, Prespa agreement aftermath, WMF seeks a rebranding]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/Featured content|Out of this world]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/Arbitration report|The Tides of March at ARBCOM]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/Traffic report|Exultations and tribulations]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/Technology report|New section suggestions and sitewide styles]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/News from the WMF|The WMF's take on the new EU Copyright Directive]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/Recent research|Barnstar-like awards increase new editor retention]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/From the archives|Esperanza organization disbanded after deletion discussion]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/Humour|The Epistolary of Arthur 37]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/Op-Ed|Pro and Con: Has gun violence been improperly excluded from gun articles?]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/In focus|''The Wikipedia SourceWatch'']] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/Special report|Wiki Loves (50 Years of) Pride]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/Community view|Wikipedia's response to the New Zealand mosque shootings]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 31 de marzo de 2019 ás 15:03 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=18960784 --> == ''The Signpost'': 30 April 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/News and notes|An Action Packed April]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/In the media|Is Wikipedia just another social media site?]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/Discussion report|English Wikipedia community's conclusions on talk pages]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/Featured content|Anguish, accolades, animals, and art]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/Arbitration report|An Active Arbitration Committee]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/Traffic report|Mötley Crüe, Notre-Dame, a black hole, and Bonnie and Clyde]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/Technology report|A new special page, and other news]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/Gallery|Notre-Dame de Paris burns]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/News from the WMF|Can machine learning uncover Wikipedia’s missing “citation needed” tags?]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/Recent research|Female scholars underrepresented; whitepaper on Wikidata and libraries; undo patterns reveal editor hierarchy]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/From the archives|Portals revisited]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/Humour|Jimbo and Larry walk into a bar ...]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/Opinion|The gaps in our knowledge of our gaps]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/Interview|Katherine Maher marks 3 years as executive director]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/Community view|2019 Wikimedia Summit gathers movement affiliate representatives to discuss movement strategy]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 30 de abril de 2019 ás 17:38 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19060881 --> == ''The Signpost'': 31 May 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-05-31/From the editors|Picture that]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-05-31/News and notes|Wikimania and trustee elections]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-05-31/In the media|Politics, lawsuits and baseball]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-05-31/Discussion report|Admin abuse leads to mass-desysop proposal on Azerbaijani Wikipedia]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-05-31/Recent research|Wikipedia more useful than academic journals, but is it stealing the news?]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-05-31/Arbitration report|ArbCom forges ahead]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-05-31/News from the WMF|Wikimedia Foundation petitions the European Court of Human Rights to lift the block of Wikipedia in Turkey]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-05-31/Traffic report|Dark marvels, thrones, a vile serial killer biopic, that's entertainment!]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-05-31/Technology report|Lots of Bots]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-05-31/Essay|Paid editing]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-05-31/From the archives|FORUM:Should Wikimedia modify its terms of use to require disclosure?]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 31 de maio de 2019 ás 02:14 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19067457 --> == ''The Signpost'': 30 June 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/Discussion report|A constitutional crisis hits English Wikipedia]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/News and notes|Mysterious ban, admin resignations, Wikimedia Thailand rising]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/In the media|The disinformation age]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/On the bright side|What's making you happy this month?]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/Special report|Did Fram harass other editors?]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/Traffic report|Juneteenth, Beauty Revealed, and more nuclear disasters]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/Technology report|Actors and Bots]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/Gallery|Unlike the North Face, Wiki Loves Earth]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/Recent research|What do editors do after being blocked?; the top mathematicians, universities and cancers according to Wikipedia]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/From the archives|Women and Wikipedia: the world is watching]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/Opinion|Why the Terms of Use change didn't curtail undisclosed paid editing—and what might]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/In focus|WikiJournals: A sister project proposal]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/Community view|A CEO biography, paid for with taxes]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/Op-Ed|2019 Wikimedia Affiliate Selected Board Seats Election Results]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 30 de xuño de 2019 ás 15:56 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19067457 --> == ''The Signpost'': 31 July 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-07-31/News and notes|Wikimedia grants less accessible for travel, equipment, meetups, and India]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-07-31/In the media|Politics starts getting rough]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-07-31/Discussion report|New proposals in aftermath of Fram ban]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-07-31/Arbitration report|A month of reintegration]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-07-31/Gallery|Classic panoramas from Heinrich Berann]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-07-31/On the bright side|What's making you happy this month?]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-07-31/Community view|Video based summaries of Wikipedia articles. How and why?]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-07-31/News from the WMF|Designing ethically with AI: How Wikimedia can harness machine learning in a responsible and human-centered way]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-07-31/Recent research|Most influential medical journals; detecting pages to protect]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-07-31/Special report|Administrator cadre continues to contract]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-07-31/Traffic report|World cups, presidential candidates, and stranger things]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-07-31/In focus|The French Wikipedia is overtaking the German]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 31 de xullo de 2019 ás 16:19 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19239323 --> == ''The Signpost'': 30 August 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-08-30/News and notes|Documenting Wikimania and our beginnings]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-08-30/In focus|Ryan Merkley joins WMF as Chief of Staff]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-08-30/In the media|Many layers of fake news: Fake fiction and fake news vandalism]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-08-30/Discussion report|Meta proposals on partial bans and IP users]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-08-30/Traffic report|Once upon a time in Greenland with Boris and cornflakes]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-08-30/Op-Ed|We couldn't have told you this, but Wikipedia was censored]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-08-30/Opinion|The Curious Case of Croatian Wikipedia]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-08-30/Community view|Chinese Wikipedia and the battle against extradition from Hong Kong]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-08-30/News from the WMF|Meet Emna Mizouni, the newly minted 2019 Wikimedian of the Year]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-08-30/Recent research|Special issue on gender gap and gender bias research]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-08-30/On the bright side|What's making you happy this month?]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 30 de agosto de 2019 ás 23:42 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19338420 --> == ''The Signpost'': 30 September 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-09-30/From the editors|Where do we go from here?]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-09-30/Special report|Post-Framgate wrapup]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-09-30/In the media|A net loss: Wikipedia attacked, closing off Russia? welcoming back Turkey?]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-09-30/Traffic report|Varied and intriguing entries, less Luck, and some retreads]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-09-30/News from the WMF|How the Wikimedia Foundation is making efforts to go green]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-09-30/Recent research|Wikipedia's role in assessing credibility of news sources; using wikis against procrastination; OpenSym 2019 report]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-09-30/Gallery|Finding freely licensed photo collections]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-09-30/On the bright side|What's making you happy this month?]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-09-30/In focus|Wikidata & Wikibase for national libraries: the inaugural meeting]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 30 de setembro de 2019 ás 11:08 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19354308 --> == ''The Signpost'': 31 October 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-10-31/In the media|How to use or abuse Wikipedia for fun or profit]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-10-31/Special report|“Catch and Kill” on Wikipedia: Paid editing and the suppression of material on alleged sexual abuse]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-10-31/In focus|The BBC looks at Chinese government editing]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-10-31/Interview|Carl Miller on Wikipedia Wars]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-10-31/Community view|Observations from the mainland]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-10-31/Arbitration report|October actions]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-10-31/Traffic report|Wrestling with a couple of teenagers, a Nobelist, and a lot of jokers]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-10-31/Gallery|Wiki Loves Broadcast]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-10-31/Recent research|Research at Wikimania 2019: More communication doesn't make editors more productive; Tor users doing good work; harmful content rare on English Wikipedia]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-10-31/Essay|Wikipedia is in the real world]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-10-31/News from the WMF|Welcome to Wikipedia! Here's what we're doing to help you stick around]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-10-31/On the bright side|What's making you happy this month?]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 31 de outubro de 2019 ás 16:13 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19436527 --> == ''The Signpost'': 29 November 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/From the editor|Put on your birthday best]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/News and notes|How soon for the next million articles?]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/In the media|You say you want a revolution]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/On the bright side|What's making you happy this month?]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/Arbitration report|Two requests for arbitration cases]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/Traffic report|The queen and the princess meet the king and the joker]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/Technology report|Reference things, sister things, stranger things]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/Gallery|Winter and holidays]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/Recent research|Bot census; discussions differ on Spanish and English Wikipedia; how nature's seasons affect pageviews]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/Essay|Adminitis]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/From the archives|WikiProject Spam, revisited]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/In focus|An update on the Wikimedia Movement 2030 Strategy]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/Special report|How many people edit in your favorite language? Where are they from?]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 29 de novembro de 2019 ás 22:25 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19559312 --> == ''The Signpost'': 27 December 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/From the editors|Caught with their hands in the cookie jar, again]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/News and notes|What's up (and down) with administrators, articles and languages]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/Special report|Are reputation management operatives scrubbing Wikipedia articles?]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/In the media|"The fulfillment of the dream of humanity" or a nightmare of PR whitewashing on behalf of one-percenters?]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/Discussion report|December discussions around the wiki]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/Arbitration report|Announcement of 2020 Arbitration Committee]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/Traffic report|Queens and aliens, exactly alike, once upon a December]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/Technology report|User scripts and more]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/Gallery|Holiday wishes]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/Recent research|Acoustics and Wikipedia; Wiki Workshop 2019 summary]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/From the archives|The 2002 Spanish fork and ads revisited (re-revisited?)]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/On the bright side|What's making you happy this month?]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/Op-Ed|Why we need to keep talking about Wikipedia's gender gap]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/WikiProject report|Wikiproject Tree of Life: A Wikiproject report]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 27 de decembro de 2019 ás 12:39 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19644375 --> == ''The Signpost'': 27 January 2020 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/From the editor|Reaching six million articles is great, but we need a moratorium]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/News and notes|Six million articles on the English language Wikipedia]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/Special report|The limits of volunteerism and the gatekeepers of Team Encarta]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/In the media|Turkey's back up, but what's happening with Dot-org and a new visual identity?]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/Arbitration report|Three cases at ArbCom]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/Traffic report|The most viewed articles of 2019]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/Gallery|Wiki Loves Monuments 2019, we're all winners]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/News from the WMF|Capacity Building: Top 5 Themes from Community Conversations]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/Community view|Our most important new article since November 1, 2015]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/In focus|Cryptos and bitcoins and blockchains, oh no!]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/Recent research|How useful is Wikipedia for novice programmers trying to learn computing concepts?]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/From the archives|A decade of ''The Signpost'', 2005-2015]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/On the bright side|What's making you happy this month?]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/WikiProject report|WikiProject Japan: a wikiProject Report]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/Humour|Predicting the 6,000,000th article]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/Obituary|Remembering Wikipedia contributor Brian Boulton]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 27 de xaneiro de 2020 ás 02:10 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19732642 --> == ''The Signpost'': 1 March 2020 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/From the editor|The ball is in your court]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/News and notes|Alexa ranking down to 13th worldwide]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/Special report|More participation, more conversation, more pageviews]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/In the media|Mapping IP editors, Smithsonian open-access, and coronavirus disinformation]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/Discussion report|Do you prefer M or P?]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/Arbitration report|Two prominent administrators removed]] * By the numbers: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/By the numbers|How many actions by administrators does it take to clean up spam?]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/Community view|The Incredible Invisible Woman]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/In focus|History of ''The Signpost'', 2015–2019]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/Recent research|Wikipedia generates $50 billion/year consumer surplus in the US alone]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/From the archives|Is Wikipedia for sale?]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/Traffic report|February articles, floating in the dark]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/Gallery|Feel the love]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/On the bright side|What's making you happy this month?]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/Op-Ed|What I learned as Wikimedia UK Communications Coordinator]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/Opinion|Wikipedia is another country]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/Humour|The Wilhelm scream]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 1 de marzo de 2020 ás 18:53 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19822178 --> == ''The Signpost'': 29 March 2020 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/From the editors|The bad and the good]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/News and notes|2018 Wikipedian of the year blocked]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/WikiProject report|WikiProject COVID-19: A WikiProject Report]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/Special report|Wikipedia on COVID-19: what we publish and why it matters]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/In the media|Blocked in Iran but still covering the big story]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/Discussion report|Rethinking draft space]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/Arbitration report|Unfinished business]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/In focus|"I have been asked by Jeffrey Epstein …"]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/Community view|Wikimedia community responds to COVID-19]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/Recent research|Disease outbreak uncertainties, AfD forecasting, auto-updating Wikipedia]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/From the archives|Text from Wikipedia good enough for Oxford University Press to claim as own]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/Traffic report|The only thing that matters in the world]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/Gallery|Visible Women on Wikipedia]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/News from the WMF|Amid COVID-19, Wikimedia Foundation offers full pay for reduced hours, mobilizes all staff to work remote, and waives sick time]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/On the bright side|What's making you happy this month?]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 29 de marzo de 2020 ás 17:43 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19891967 --> == ''The Signpost'': 26 April 2020 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/News and notes|Unbiased information from Ukraine's government?]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/In the media|Coronavirus, again and again]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/Discussion report|Redesigning Wikipedia, bit by bit]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/Featured content|Featured content returns]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/Arbitration report|Two difficult cases]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/Traffic report|Disease the Rhythm of the Night]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/Gallery|Roy is doing fine and sending more photos]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/Recent research|Trending topics across languages; auto-detecting bias]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/Essay|Wikipedia:An article about yourself isn't necessarily a good thing]] * By the numbers: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/By the numbers|Open data and COVID-19: Wikipedia as an informational resource during the pandemic]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/Opinion|Trusting Everybody to Work Together]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/On the bright side|What's making you happy this month?]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/Interview|Health and RfA's: An interview with Guy Macon]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/In focus|Multilingual Wikipedia]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/WikiProject report|[[WP:GOCE|The Guild of Copy Editors]]]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 26 de abril de 2020 ás 18:19 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19994129 --> == ''The Signpost'': 31 May 2020 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/From the editor|Meltdown May?]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/News and notes|2019 Picture of the Year, 200 French paid editing accounts blocked, 10 years of Guild Copyediting]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/In the media|CBS on COVID-19, Sanger on bias, false noses, and five prolific editors]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/Discussion report|WMF's Universal Code of Conduct]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/Special report|The sum of human knowledge? Not in one Wikipedia language edition]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/Featured content|Weathering the storm]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/Arbitration report|Board member receives editing restriction]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/Traffic report|Come on and slam, and welcome to the jam]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/Op-Ed|Where Is Political Bias Taking Us?]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/Gallery|Wildlife photos by the book]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/News from the WMF|WMF Board announces Community Culture Statement]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/Recent research|Automatic detection of covert paid editing; Wiki Workshop 2020]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/Community view|Transit routes and mapping during stay-at-home order downtime]] * On video: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/On video|COVID-19 spurs innovations in Wikimedia video and virtual programming]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/WikiProject report|Revitalizing good articles]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/On the bright side|500,000 articles in the Egyptian Arabic Wikipedia]] * Obituaries: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/Obituaries|Dmitrismirnov, Kattenkruid, Muidlatif, Ronhjones, Tsirel]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 31 de maio de 2020 ás 19:07 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=20087784 --> == ''The Signpost'': 28 June 2020 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/News and notes|Progress at Wikipedia Library and Wikijournal of Medicine]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/Community view|Community open letter on renaming]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/Gallery|After the killing of George Floyd]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/In the media|Part collaboration and part combat]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/Discussion report|Community reacts to WMF rebranding proposals]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/Featured content|Sports are returning, with a rainbow]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/Arbitration report|Anti-harassment RfC and a checkuser revocation]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/Traffic report|The pandemic, alleged murder, a massacre, and other deaths]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/News from the WMF|We stand for racial justice]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/Recent research|Wikipedia and COVID-19; automated Wikipedia-based fact-checking]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/Interview|What is wrong with rebranding to "Wikipedia Foundation"?]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/Humour|Cherchez une femme]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/Opinion|Trying to find COI or paid editors? Just read the news]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/On the bright side|For what are you grateful this month?]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/In focus|Edit Loud, Edit Proud: LGBTIQ+ Wikimedians and Global Information Activism]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/WikiProject report|WikiProject Black Lives Matter]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 28 de xuño de 2020 ás 18:54 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=20224317 --> == ''The Signpost'': 2 August 2020 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/Special report|Wikipedia and the End of Open Collaboration?]] * COI and paid editing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/COI and paid editing|Some strange people edit Wikipedia for money]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/News and notes|Abstract Wikipedia, a hoax, sex symbols, and a new admin]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/In the media|Dog days gone bad]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/Discussion report|Fox News, a flight of RfAs, and banning policy]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/Featured content|Remembering Art, Valor, and Freedom]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/Traffic report|Now for something completely different]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/Gallery|Photos of threatened species from iNaturalist]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/News from the WMF|New Chinese national security law in Hong Kong could limit the privacy of Wikipedia users]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/Recent research|Receiving thanks increases retention, but not the time contributed to Wikipedia]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/Essay|Not compatible with a collaborative project]] * Obituaries: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/Obituaries|Hasteur and Brian McNeil]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/In focus|WikiLoop DoubleCheck, reviewing edits made easy]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 2 de agosto de 2020 ás 18:26 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=20321650 --> == ''The Signpost'': 30 August 2020 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-30/News and notes|The high road and the low road]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-30/In the media|Storytelling large and small]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-30/Featured content|Going for the goal]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-30/Special report|Wikipedia's not so little sister is finding its own way]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-30/Op-Ed|The longest-running hoax]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-30/Traffic report|Heart, soul, umbrellas, and politics]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-30/News from the WMF|Fourteen things we’ve learned by moving Polish Wikimedia conference online]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-30/Recent research|Detecting spam, and pages to protect; non-anonymous editors signal their intelligence with high-quality articles]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-30/Arbitration report|A slow couple of months]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-30/From the archives|Wikipedia for promotional purposes?]] * Obituaries: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-30/Obituaries|Marcus Sherman, Jerome West, and Pauline van Till]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 30 de agosto de 2020 ás 17:34 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=20406166 --> == ''The Signpost'': 27 September 2020 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-09-27/Special report|Paid editing with political connections]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-09-27/News and notes|More large-scale errors at a "small" wiki]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-09-27/In the media|WIPO, Seigenthaler incident 15 years later]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-09-27/Featured content|Life finds a Way]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-09-27/Arbitration report|Clarifications and requests]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-09-27/Traffic report|Is there no justice?]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-09-27/Recent research|Wikipedia's flood biases]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 27 de setembro de 2020 ás 23:29 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=20478240 --> == ''The Signpost'': 28 December 2020 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-12-28/News and notes|Year-end legal surprises cause concern, but Public Domain Day is imminent]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-12-28/In the media|Concealment, data journalism, a non-pig farmer, and some Bluetick Hounds]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-12-28/Arbitration report|2020 election results]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-12-28/Opinion|How to make your factory's safety and labor issues disappear]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-12-28/Featured content|Very nearly ringing in the New Year with "Blank Space" – but we got there in time.]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-12-28/Traffic report|2020 wraps up]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-12-28/News from the WMF|What Wikipedia saw during election week in the U.S., and what we’re doing next]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-12-28/Recent research|Predicting the next move in Wikipedia discussions]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-12-28/Essay|Subjective importance]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-12-28/Op-Ed|An unforgettable year we might wish to forget]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-12-28/Gallery|Angels in the architecture]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-12-28/Humour|'Twas the Night Before Wikimas]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 28 de decembro de 2020 ás 04:26 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Bri@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=20902189 --> == ''The Signpost'': 31 January 2021 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/News and notes|1,000,000,000 edits, board elections, virtual Wikimania 2021]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/Special report|Wiki reporting on the insurrection]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/In focus|From Anarchy to Wikiality, Glaring Bias to Good Cop: Press Coverage of Wikipedia's First Two Decades]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/Opinion|Wikipedia's war against scientific disinformation]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/In the media|The world's press says "Happy Birthday!" with a few twists]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/Technology report|The people who built Wikipedia, technically]] * Videos and podcasts: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/Videos and podcasts|Celebrating 20 years]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/News from the WMF|Wikipedia celebrates 20 years of free, trusted information for the world]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/Recent research|Students still have a better opinion of Wikipedia than teachers]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/Humour|Dr. Seuss's Guide to Wikipedia]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/Featured content|New Year, same Featured Content report!]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/Traffic report|The most viewed articles of 2020]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/Obituary|Flyer22 Frozen]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 31 de xaneiro de 2021 ás 20:12 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Eddie891@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=21022363 --> == ''The Signpost'': 28 February 2021 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-02-28/News and notes|Maher stepping down]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-02-28/Disinformation report|A "billionaire battle" on Wikipedia: Sex, lies, and video]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-02-28/Opinion|The call for feedback on community seats is a distraction]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-02-28/In the media|Corporate influence at OSM, Fox watching the hen house]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-02-28/News from the WMF|Who tells your story on Wikipedia]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-02-28/Recent research|Take an AI-generated flashcard quiz about Wikipedia; Wikipedia's anti-feudalism]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-02-28/Featured content|A Love of Knowledge, for Valentine's Day]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-02-28/Traffic report|Does it almost feel like you've been here before?]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-02-28/Gallery|What is Black history and culture?]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 28 de febreiro de 2021 ás 21:32 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Eddie891@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=21140159 --> == ''The Signpost'': 28 March 2021 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-03-28/News and notes|A future with a for-profit subsidiary?]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-03-28/Gallery|Wiki Loves Monuments]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-03-28/In the media|Wikimedia LLC and disinformation in Japan]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-03-28/News from the WMF|Project Rewrite: Tell the missing stories of women on Wikipedia and beyond]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-03-28/Recent research|10%-30% of Wikipedia’s contributors have subject-matter expertise]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-03-28/From the archives|Google isn't responsible for Wikipedia's mistakes]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-03-28/Essay|Wikipedia:The Free Encyclopedia]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-03-28/Obituary|Yoninah]] * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-03-28/From the editor|What else can we say?]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-03-28/Arbitration report|Open letter to the Board of Trustees]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-03-28/Traffic report|Wanda, Meghan, Liz, Phil and Zack]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 28 de marzo de 2021 ás 20:47 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:DannyS712@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=21267130 --> == ''The Signpost'': 25 April 2021 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-04-25/From the editor|A change is gonna come]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-04-25/Disinformation report|The Trump Organization's paid editors]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-04-25/In the media|Fernando, governance, and rugby]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-04-25/Opinion|The (Universal) Code of Conduct]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-04-25/Op-Ed|A Little Fun Goes A Long Way]] * Changing the world: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-04-25/Changing the world|The reach of protest images on Wikipedia]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-04-25/Recent research|Quality of aquatic and anatomical articles]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-04-25/Traffic report|The verdict is guilty, guilty, guilty]] * News from Wiki Education: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-04-25/News from Wiki Education|Encouraging professional physicists to engage in outreach on Wikipedia]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 25 de abril de 2021 ás 22:34 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:DannyS712@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=21300638 --> == ''The Signpost'': 27 June 2021 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-06-27/News and notes|Elections, Wikimania, masking and more]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-06-27/In the media|Boris and Joe, reliability, love, and money]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-06-27/Disinformation report|Croatian Wikipedia: capture and release]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-06-27/Recent research|Feminist critique of Wikipedia's epistemology, Black Americans vastly underrepresented among editors, Wiki Workshop report]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-06-27/Traffic report|So no one told you life was gonna be this way]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-06-27/News from the WMF|Searching for Wikipedia]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-06-27/Humour|Wikipedia's best articles on the world's strangest things]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-06-27/WikiProject report|WikiProject on open proxies interview]] * Forum: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-06-27/Forum|Is WMF fundraising abusive?]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-06-27/Discussion report|Reliability of WikiLeaks discussed]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-06-27/Obituary|SarahSV]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 27 de xuño de 2021 ás 20:17 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:DannyS712@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=21652089 --> == ''The Signpost'': 25 July 2021 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-07-25/News and notes|Wikimania and a million other news stories]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-07-25/Special report|Hardball in Hong Kong]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-07-25/In the media|Larry is at it again]] * Board of Trustees candidates: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-07-25/Board of Trustees candidates|See the candidates]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-07-25/Recent research|Gender bias and statistical fallacies, disinformation and mutual intelligibility]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-07-25/Traffic report|Football, tennis and marveling at Loki]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-07-25/News from the WMF|Uncapping our growth potential – interview with James Baldwin, Finance and Administration Department]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-07-25/Humour|A little verse]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 25 de xullo de 2021 ás 23:12 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:DannyS712@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=21784702 --> == ''The Signpost'': 29 August 2021 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-08-29/News and notes|Enough time left to vote! IP ban]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-08-29/In the media|''Vive la différence!'']] * Wikimedians of the year: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-08-29/Wikimedians of the year|Seven Wikimedians of the year]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-08-29/Gallery|Our community in 20 graphs]] * News from Wiki Education: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-08-29/News from Wiki Education|Changing the face of Wikipedia]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-08-29/Recent research|IP editors, inclusiveness and empathy, cycles, and world heritage]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-08-29/WikiProject report|WikiProject Days of the Year Interview]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-08-29/Traffic report|Olympics, movies, and Afghanistan]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-08-29/Community view|Making Olympic history on Wikipedia]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 29 de agosto de 2021 ás 19:46 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Eddie891@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=21946141 --> == ''The Signpost'': 26 September 2021 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-09-26/News and notes|New CEO, new board members, China bans]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-09-26/In the media|The future of Wikipedia]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-09-26/Opinion|Wikimedians of Mainland China were warned]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-09-26/Op-Ed|I've been desysopped]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-09-26/Disinformation report|Paid promotional paragraphs in German parliamentary pages]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-09-26/Discussion report|Editors discuss Wikipedia's vetting process for administrators]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-09-26/Recent research|Wikipedia images for machine learning; Experiment justifies Wikipedia's high search rankings]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-09-26/Community view|Is writing Wikipedia like making a quilt?]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-09-26/Traffic report|Kanye, Emma Raducanu and 9/11]] * News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-09-26/News from Diff|Welcome to the first grantees of the Knowledge Equity Fund]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-09-26/WikiProject report|The Random and the Beautiful]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 26 de setembro de 2021 ás 21:01 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:DannyS712@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=22043419 --> == ''The Signpost'': 31 October 2021 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/From the editor|Different stories, same place]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/News and notes|The sockpuppet who ran for adminship and almost succeeded]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/In the media|China bans, and is there intelligent life on this planet?]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/Opinion|A photo on Wikipedia can ruin your life]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/Discussion report|Editors brainstorm and propose changes to the Requests for adminship process]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/Recent research|Welcome messages fail to improve newbie retention]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/Community view|Reflections on the Chinese Wikipedia]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/Traffic report|James Bond and the Giant Squid Game]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/Technology report|Wikimedia Toolhub, winners of the Coolest Tool Award, and more]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/Serendipity|How Wikipedia helped create a Serbian stamp]] * Book review: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/Book review|''Wikipedia and the Representation of Reality'']] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/WikiProject report|Redirection]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/Humour|A very Wiki crossword]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 31 de outubro de 2021 ás 20:18 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Eddie891@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=22208696 --> == ''The Signpost'': 29 November 2021 == <div lang="en" dir="ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/In the media|Denial: climate change, mass killings and pornography]] * WikiCup report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/WikiCup report|The WikiCup 2021]] * Deletion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/Deletion report|What we lost, what we gained]] * From a Wikipedia reader: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/From a Wikipedia reader|What's Matt Amodio?]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/Arbitration report|ArbCom in 2021]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/Discussion report|On the brink of change – RFA reforms appear imminent]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/Technology report|What does it take to upload a file?]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/WikiProject report|Interview with contributors to WikiProject Actors and Filmmakers]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/Serendipity|"Did You Know ..." featured a photo of the wrong female WWII pilot]] * News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/News from Diff|Content translation tool helps create one million Wikipedia articles]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/Traffic report|Reporting ticket sales on the edge of the Wiki, if Eternals should fail]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/Recent research|Vandalizing Wikipedia as rational behavior]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/Humour|A very new very Wiki crossword]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 29 de novembro de 2021 ás 01:27 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=22386904 --> == ''The Signpost'': 28 December 2021 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-12-28/From the editor|Here is the news]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-12-28/News and notes|Jimbo's NFT, new arbs, fixing RfA, and financial statements]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-12-28/Serendipity|Born three months before her brother?]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-12-28/In the media|The past is not even past]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-12-28/Recent research|STEM articles judged unsuitable for undergraduates below the first paragraph]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-12-28/Arbitration report|A new crew for '22]] * By the numbers: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-12-28/By the numbers|Four billion words and a few numbers]] * Deletion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-12-28/Deletion report|We laughed, we cried, we closed as "no consensus"]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-12-28/Gallery|Wikicommons presents: 2021]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-12-28/Traffic report|Spider-Man, football and the departed]] * Crossword: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-12-28/Crossword|Another Wiki crossword for one and all]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-12-28/Humour|Buying Wikipedia]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 28 de decembro de 2021 ás 21:10 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:DannyS712@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=22469348 --> == ''The Signpost'': 30 January 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Special report|WikiEd course leads to Twitter harassment]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/News and notes|Feedback for Board of Trustees election]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Interview|CEO Maryana Iskander "four weeks in"]] * Black History Month: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Black History Month|What are you doing for Black History Month?]] * Deletion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Deletion report|Ringing in the new year: Subject notability guideline under discussion]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/WikiProject report|The Forgotten Featured]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Arbitration report|New arbitrators look at new case and antediluvian sanctions]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Traffic report|The most viewed articles of 2021]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Gallery|No Spanish municipality without a photograph]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Obituary|Twofingered Typist]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Op-Ed|Identifying and rooting out climate change denial]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Essay|The prime directive]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Opinion|Should the Wikimedia Foundation continue to accept cryptocurrency donations?]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/In the media|Fuzzy-headed government editing]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Recent research|Articles with higher quality ratings have fewer "knowledge gaps"]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Serendipity|Pooh entered the Public Domain – but Tigger has to wait two more years]] * Crossword: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Crossword|Cross swords with a crossword]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 30 de xaneiro de 2022 ás 20:56 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Bri@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=22692815 --> == ''The Signpost'': 27 February 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the team: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/From the team|Selection of a new ''Signpost'' Editor-in-Chief]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/News and notes|Impacts of Russian invasion of Ukraine]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/Opinion|Why student editors are good for Wikipedia]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/Special report|A presidential candidate's team takes on Wikipedia]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/In the media|Wiki-drama in the UK House of Commons]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/Serendipity|War photographers: from Crimea (1850s) to the Russian invasion of Ukraine (2022)]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/Technology report|Community Wishlist Survey results]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/WikiProject report|10 years of tea]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/Featured content|Featured Content returns]] * Deletion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/Deletion report|The 10 most SHOCKING deletion discussions of February]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/Recent research|How editors and readers may be emotionally affected by disasters and terrorist attacks]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/Arbitration report|Parties remonstrate, arbs contemplate, skeptics coordinate]] * By the numbers: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/By the numbers|Does birthplace affect the frequency of Wikipedia biography articles?]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/Gallery|The vintage exhibit]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/Traffic report|Euphoria, Pamela Anderson, lies and Netflix]] * News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/News from Diff|The Wikimania 2022 Core Organizing Team]] * Crossword: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/Crossword|A Crossword, featuring Featured Articles]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/Humour|Notability of mailboxes]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 27 de febreiro de 2022 ás 20:22 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=22829521 --> == ''The Signpost'': 27 March 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the team: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/From the team|We stand in solidarity with Ukraine]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/News and notes|Of safety and anonymity]] * Eyewitness Wikimedian – Kharkiv, Ukraine: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Eyewitness Wikimedian – Kharkiv, Ukraine|Countering Russian aggression with a camera]] * Eyewitness Wikimedian – Vinnytsia, Ukraine: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Eyewitness Wikimedian – Vinnytsia, Ukraine|War diary]] * Eyewitness Wikimedian – Western Ukraine: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Eyewitness Wikimedian – Western Ukraine|Working with Wikipedia helps]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Disinformation report|The oligarchs' socks]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/In the media|Ukraine, Russia, and even some other stuff]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Recent research|Top scholarly citers, lack of open access references, predicting editor departures]] * Wikimedian perspective: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Wikimedian perspective|My heroes from Russia, Ukraine & beyond]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Discussion report|Athletes are less notable now]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Technology report|2022 Wikimedia Hackathon]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Arbitration report|Skeptics given heavenly judgement, whirlwind of Discord drama begins to spin for tropical cyclone editors]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Traffic report|War, what is it good for?]] * Deletion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Deletion report|Ukraine, werewolves, Ukraine, YouTube pundits, and Ukraine]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Gallery|"All we are saying is, give peace a chance..."]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/From the archives|Burn, baby burn]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Essay|Yes, the sky is blue]] * Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Tips and tricks|Become a keyboard ninja]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/On the bright side|The bright side of news]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 27 de marzo de 2022 ás 20:53 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=23068306 --> == ''The Signpost'': 24 April 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/News and notes|Double trouble]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/In the media|The battlegrounds outside and inside Wikipedia]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/Special report|Ukrainian Wikimedians during the war]] * Eyewitness Wikimedian – Vinnytsia, Ukraine: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/Eyewitness Wikimedian – Vinnytsia, Ukraine|War diary (Part 2)]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/Technology report|8-year-old attribution issues in Media Viewer]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/Featured content|Wikipedia's best content from March]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/In focus|Editing difficulties on Russian Wikipedia]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/Gallery|A voyage around the world with WLM winners]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/Interview|On a war and a map]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/Serendipity|Wikipedia loves photographs, but hates photographers]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/Traffic report|Justice Jackson, the Smiths, and an invasion]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/Recent research|Student edits as "civic engagement"; how Wikipedia readers interact with images]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/News from the WMF|How Smart is the SMART Copyright Act?]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/Essay|The problem with elegant variation]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/Humour|Really huge message boxes]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/From the archives|Wales resigned WMF board chair in 2006 reorganization]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 24 de abril de 2022 ás 20:44 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=23092862 --> == ''The Signpost'': 29 May 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the team: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/From the team|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/From the team]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/News and notes|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/News and notes]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Community view|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Community view]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Opinion|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Opinion]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/In the media|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/In the media]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Special report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Special report]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/In focus|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/In focus]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Discussion report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Discussion report]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/WikiProject report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/WikiProject report]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Technology report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Technology report]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Featured content|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Featured content]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Interview|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Interview]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Serendipity|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Serendipity]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Recent research|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Recent research]] * Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Tips and tricks|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Tips and tricks]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Traffic report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Traffic report]] * News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/News from Diff|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/News from Diff]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/News from the WMF|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/News from the WMF]] * Video: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Video|How the entire country of Qatar was blocked from editing]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Gallery|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Gallery]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/From the archives|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/From the archives]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Essay|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Essay]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Humour|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Humour]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 29 de maio de 2022 ás 20:47 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=23323647 --> == ''The Signpost'': 26 June 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/News and notes|WMF inks new rules on government-ordered takedowns, blasts Russian feds' censor demands, spends big bucks]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/In the media|Editor given three-year sentence, big RfA makes news, Guy Standing takes it sitting down]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/Special report|"Wikipedia's independence" or "Wikimedia's pile of dosh"?]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/Discussion report|MoS rules on CCP name mulled, XRV axe plea nulled, BLPPROD drafting bid pulled]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/Opinion|Picture of the Day – how Adam plans to ru(i)n it]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/Featured content|Articles on Scots' clash, Yank's tux, Austrian's action flick deemed brilliant prose]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/Essay|RfA trend line haruspicy: fact or fancy?]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/Recent research|Wikipedia versus academia (again), tables' "immortality" probed]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/Serendipity|Was she really a Swiss lesbian automobile racer?]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/News from the WMF|Wikimedia Enterprise signs first deals]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/Traffic report|Top view counts for shows, movies, and celeb lawsuit that keeps on giving]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/Gallery|Celebration of summer, winter]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/Humour|Shortcuts, screwballers, Simon & Garfunkel]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 26 de xuño de 2022 ás 22:34 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=23439210 --> == ''The Signpost'': 1 August 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/From the editors|Rise of the machines, or something]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/News and notes|Information considered harmful]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/In the media|Censorship, medieval hoaxes, "pathetic supervillains", FB-WMF AI TL bid, dirty duchess deeds done dirt cheap]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Op-Ed|The "recession" affair]] * Eyewitness Wikimedian – Vinnytsia, Ukraine: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Eyewitness Wikimedian – Vinnytsia, Ukraine|War diary (part 3)]] * Election guide: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Election guide|The chosen six: 2022 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Community view|Youth culture and notability]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Opinion|Criminals among us]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Arbitration report|Winds of change blow for cyclone editors, deletion dustup draws toward denouement]] * Deletion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Deletion report|This is Gonzo Country]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Discussion report|Notability for train stations, notices for mobile editors, noticeboards for the rest of us]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Traffic report|US TV, JP ex-PM, outer space, and politics of IN, US, UK top charts for July]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Featured content|A little list with surprisingly few lists]] * Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Tips and tricks|Cleaning up awful citations with Citation bot]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/In focus|Wikidata insights from a handy little tool]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/On the bright side|Ukrainian Wikimedians during the war — three (more) stories]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Essay|How to research an image]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Recent research|A century of rulemaking on Wikipedia analyzed]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Serendipity|Don't cite Wikipedia]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Gallery|A backstage pass]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/From the archives|2012 Russian Wikipedia shutdown as it happened]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Humour|Why did the chicken cross the road?]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 1 de agosto de 2022 ás 00:42 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=23554609 --> == ''The Signpost'': 31 August 2022 == <div lang="en" dir="ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/News and notes|Admins wanted on English Wikipedia, IP editors not wanted on Farsi Wiki, donations wanted everywhere]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/Special report|Wikimania 2022: no show, no show up?]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/In the media|Truth or consequences? A tough month for truth]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/Discussion report|Boarding the Trustees]] * News from Wiki Education: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/News from Wiki Education|18 years a Wikipedian: what it means to me]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/In focus|Thinking inside the box]] * Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/Tips and tricks|The unexpected rabbit hole of typo fixing in citations]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/Technology report|Vector (2022) deployment discussions happening now]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/Serendipity|Two photos of every library on earth]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/Featured content|Our man drills are safe for work, but our Labia is Fausta.]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/Recent research|The dollar value of "official" external links]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/Traffic report|What dreams (and heavily trafficked articles) may come]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/Essay|Delete the junk!]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/Gallery|A Fringe Affair (but not the show by Edward W. Feery that was on this year)]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/Humour|CommonsComix No. 1]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/From the archives|5, 10, and 15 years ago]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 2 de setembro de 2022 ás 23:10 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=23745838 --> == ''The Signpost'': 30 September 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/News and notes|Board vote results, bot's big GET, crat chat gives new mop, WMF seeks "sound logo" and "organizer lab"]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/In focus|NPP: Still heaven or hell for new users – and for the reviewers]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/In the media|A few complaints and mild disagreements]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/Special report|Decentralized Fundraising, Centralized Distribution]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/Discussion report|Much ado about Fox News]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/Interview|ScottishFinnishRadish's Request for Adminship]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/Opinion|Are we ever going to reach consensus?]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/Serendipity|Removing watermarks, copyright signs and cigarettes from photos]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/Recent research|How readers assess Wikipedia's trustworthiness, and how they could in the future]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/Traffic report|Kings and queens and VIPs]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/Featured content|Farm-fresh content]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/Gallery|A Festival Descends on the City: The Edinburgh Fringe, Pt. 2]] * CommonsComix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/CommonsComix|CommonsComix 2: Paulus Moreelse]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/From the archives|5, 10, and 15 Years ago: September 2022]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 1 de outubro de 2022 ás 00:04 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=23826215 --> == ''The Signpost'': 31 October 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the team: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-10-31/From the team|A new goose on the roost]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-10-31/News and notes|Wikipedians question Wikimedia fundraising ethics after "somewhat-viral" tweet]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-10-31/News from the WMF|Governance updates from, and for, the Wikimedia Endowment]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-10-31/In the media|Scribing, searching, soliciting, spying, and systemic bias]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-10-31/Disinformation report|From Russia with WikiLove]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-10-31/Recent research|Disinformatsiya: Much research, but what will actually help Wikipedia editors?]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-10-31/Interview|Isabelle Belato on their Request for Adminship]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-10-31/Featured content|Topics, lists, submarines and Gurl.com]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-10-31/Serendipity|We all make mistakes – don’t we?]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-10-31/Traffic report|Mama, they're in love with a criminal]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-10-31/From the archives|Paid advocacy, a lawsuit over spelling mistakes, deleting Jimbo's article, and the death of Toolserver]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 31 de outubro de 2022 ás 03:45 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=23972104 --> == ''The Signpost'': 28 November 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/News and notes|English Wikipedia editors: "We don't need no stinking banners"]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/In the media|"The most beautiful story on the Internet"]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Interview|Lisa Seitz-Gruwell on WMF fundraising in the wake of big banner ad RfC]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Opinion|Privacy on Wikipedia in the cyberpunk future]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Disinformation report|Missed and Dissed]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Op-Ed|Diminishing returns for article quality]] * Book review: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Book review|''Writing the Revolution'']] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Technology report|Galactic dreams, encyclopedic reality]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Essay|The Six Million FP Man]] * Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Tips and tricks|(Wiki)break stuff]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Recent research|Study deems COVID-19 editors smart and cool, questions of clarity and utility for WMF's proposed "Knowledge Integrity Risk Observatory"]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Featured content|A great month for featured articles]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Obituary|A tribute to Michael Gäbler]] * Concept: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Concept|The relevance of legal certainty to the English Wikipedia]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Traffic report|Musical deaths, murders, Princess Di's nominative determinism, and sports]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/From the archives|Five, ten, and fifteen years ago]] * CommonsComix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/CommonsComix|Joker's trick]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 28 de novembro de 2022 ás 15:44 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=24074916 --> == ''The Signpost'': 1 January 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-01/News and notes|Wikimedia Foundation ousts, bans quarter of Arabic Wikipedia admins]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-01/In the media|Odd bedfellows, Elon and Jimbo, reliable sources for divorces, and more]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-01/Interview|ComplexRational's RfA debrief]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-01/Technology report|Wikimedia Foundation's Abstract Wikipedia project "at substantial risk of failure"]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-01/Essay|Mobile editing]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-01/Arbitration report|Arbitration Committee Election 2022]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-01/Recent research|Graham's Hierarchy of Disagreement in talk page disputes]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-01/Serendipity|Wikipedia about FIFA World Cup 2022: quick, factual and critical]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-01/Featured content|Would you like to swing on a star?]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-01/Traffic report|Football, football, football! Wikipedia Football Club!]] * CommonsComix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-01/CommonsComix|#4: The Course of WikiEmpire]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-01/From the archives|Five, ten, and fifteen years ago]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 1 de xaneiro de 2023 ás 03:48 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=24248988 --> == ''The Signpost'': 16 January 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * From the team: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/From the team|We heard zoomers liked fortnights: the biweekly Signpost rides again]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/Special report|Coverage of 2022 bans reveals editors serving long sentences in Saudi Arabia since 2020]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/News and notes|Revised Code of Conduct Enforcement Guidelines up for vote, WMF counsel departs, generative models under discussion]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/In the media|Court orders user data in libel case, Saudi Wikipedia in the crosshairs, Larry Sanger at it again]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/Technology report|View it! A new tool for image discovery]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/In focus|Busting into Grand Central]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/Serendipity|How I bought part of Wikipedia – for less than $100]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/Gallery|What is our responsibility when it comes to images?]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/Humour|New geologically speedy deletion criteria introduced]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/Opinion|Good old days, in which fifth-symbol-lacking lipograms roam'd our librarious litany]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/Featured content|Flip your lid]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/Traffic report|The most viewed articles of 2022]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/From the archives|Five, ten, and fifteen years ago]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 16 de xaneiro de 2023 ás 02:16 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=24363624 --> == ''The Signpost'': 4 February 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/From the editor|New for the Signpost: Author pages, tag pages, and a decent article search function]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/News and notes|Foundation update on fundraising, new page patrol, Tides, and Wikipedia blocked in Pakistan]] * Section 230: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/Section 230|Twenty-six words that created the internet, and the future of an encyclopedia]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/Disinformation report|Wikipedia on Santos]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/Special report|Legal status of Wikimedia projects "unclear" under potential European legislation]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/In the media|Furor over new Wikipedia skin, followup on Saudi bans, and legislative debate]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/Op-Ed|Estonian businessman and political donor brings lawsuit against head of national Wikimedia chapter]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/Opinion|Study examines cultural leanings of Wikimedia projects' visual art coverage]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/Recent research|Wikipedia's "moderate yet systematic" liberal citation bias]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/WikiProject report|WikiProject Organized Labour]] * Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/Tips and tricks|XTools: Data analytics for your list of created articles]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/Featured content|20,000 Featureds under the Sea]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/Traffic report|Films, deaths and ChatGPT]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 4 de febreiro de 2023 ás 21:46 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=24455582 --> == ''The Signpost'': 20 February 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-20/News and notes|Terms of Use update, Steward elections, and Wikipedia back in Pakistan]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-20/In the media|Arbitrators open case after article alleges Wikipedia "intentionally distorts" Holocaust coverage]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-20/Disinformation report|The "largest con in corporate history"?]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-20/Essay|Machine-written articles: a new challenge for Wikipedia]] * Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-20/Tips and tricks|All about writing at DYK]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-20/Featured content|Eden, lost.]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-20/Gallery|Love is in the air]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-20/Traffic report|Superbowl? Pfft. Give me some Bollywood! Yours sincerely, the world]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-20/From the archives|5, 10, and 15 years ago: Let's (not) delete the Main Page!]] * Cobwebs: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-20/Cobwebs|Editorial: The loss of the moral high ground]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-20/Humour|The RfA Candidate's Song]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 20 de febreiro de 2023 ás 18:04 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=24566371 --> == ''The Signpost'': 9 March 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-09/News and notes|What's going on with the Wikimedia Endowment?]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-09/Technology report|Second flight of the Soviet space bears: Testing ChatGPT's accuracy]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-09/In the media|What should Wikipedia do? Publish Russian propoganda? Be less woke? Cover the Holocaust in Poland differently?]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-09/Featured content|In which over two-thirds of the featured articles section needs to be copied over to WikiProject Military History's newsletter]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-09/Recent research|"Wikipedia's Intentional Distortion of the Holocaust" in Poland and "self-focus bias" in coverage of global events]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-09/From the archives|Five, ten, and fifteen years ago]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 9 de marzo de 2023 ás 05:43 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Bri@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=24651918 --> == ''The Signpost'': 20 March 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-20/News and notes|Wikimania submissions deadline looms, Russian government after our lucky charms, AI woes nix CNET from RS slate]] * Eyewitness: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-20/Eyewitness|Three more stories from Ukrainian Wikimedians]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-20/In the media|Paid editing, plagiarism payouts, proponents of a ploy, and people peeved at perceived preferences]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-20/Featured content|Way too many featured articles]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-20/Interview|228/2/1: the inside scoop on Aoidh's RfA]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-20/Traffic report|Who died? Who won? Who lost?]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 20 de marzo de 2023 ás 11:19 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=24726786 --> == ''The Signpost'': 20 March 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-20/News and notes|Wikimania submissions deadline looms, Russian government after our lucky charms, AI woes nix CNET from RS slate]] * Eyewitness: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-20/Eyewitness|Three more stories from Ukrainian Wikimedians]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-20/In the media|Paid editing, plagiarism payouts, proponents of a ploy, and people peeved at perceived preferences]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-20/Featured content|Way too many featured articles]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-20/Interview|228/2/1: the inside scoop on Aoidh's RfA]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-20/Traffic report|Who died? Who won? Who lost?]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 20 de marzo de 2023 ás 13:19 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=24726786 --> == ''The Signpost'': 3 April 2023 == <div lang="en" dir="ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-03/From the editor|Some long-overdue retractions]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-03/News and notes|Sounding out, a universal code of conduct, and dealing with AI]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-03/In the media|Twiddling Wikipedia during an online contest, and other news]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-03/Arbitration report|"World War II and the history of Jews in Poland" case is ongoing]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-03/Featured content|Hail, poetry! Thou heav'n-born maid]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-03/Recent research|Language bias: Wikipedia captures at least the "silhouette of the elephant", unlike ChatGPT]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-03/From the archives|April Fools' through the ages]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-03/Disinformation report|Sus socks support suits, seems systemic]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 7 de abril de 2023 ás 05:25 (UTC) </div> <!-- Mensaxe enviada por User:Bri@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=24766128 --> == ''The Signpost'': 26 April 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-26/News and notes|Staff departures at Wikimedia Foundation, Jimbo hands in the bits, and graphs' zeppelin burns]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-26/In the media|Contested truth claims in Wikipedia]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-26/Obituary|Remembering David "DGG" Goodman]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-26/Arbitration report|Holocaust in Poland, Jimbo in the hot seat, and a desysopping]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-26/Opinion|What Jimbo's question revealed about scamming]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-26/Op-Ed|Wikipedia as an anchor of truth]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-26/Special report|''Signpost'' statistics between years 2005 and 2022]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-26/News from the WMF|Collective planning with the Wikimedia Foundation]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-26/Featured content|In which we described the featured articles in rhyme again]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-26/From the archives|April Fools' through the ages, part two]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-26/Humour|The law of hats]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-26/Traffic report|Long live machine, the future supreme]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 26 de abril de 2023 ás 13:19 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=24906106 --> == ''The Signpost'': 8 May 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-08/News and notes|New legal "deVLOPments" in the EU]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-08/In the media|Vivek's smelly socks, online safety, and politics]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-08/Recent research|Gender, race and notability in deletion discussions]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-08/Featured content|I wrote a poem for each article, I found rhymes for all the lists; <br />My first featured picture of this year now finally exists!]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-08/Arbitration report|"World War II and the history of Jews in Poland" approaches conclusion]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-08/News from the WMF|Planning together with the Wikimedia Foundation]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-08/Special report|There Shall Be Seasons Refreshing – Stories from WikiConference India 2023]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 8 de maio de 2023 ás 04:26 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Bri@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=24990251 --> == ''The Signpost'': 22 May 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-22/News and notes|Golden parachutes: Record severance payments at Wikimedia Foundation]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-22/In the media|History, propaganda and censorship]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-22/Arbitration report|Final decision in "World War II and the history of Jews in Poland"]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-22/Recent research|Create or curate, cooperate or compete? Game theory for Wikipedia editors]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-22/Featured content|A very musical week for featured articles]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-22/Traffic report|Coronation, chatbot, celebs]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-22/WikiProject report|Wikipedians Convene for Queering Wikipedia 2023: The First International LGBT+ Wikipedia Conference]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 22 de maio de 2023 ás 08:41 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=24998606 --> == ''The Signpost'': 5 June 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-06-05/News and notes|WMRU director forks new 'pedia, birds flap in top '22 piccy, WMF weighs in on Indian gov's map axe plea]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-06-05/In the media|Section 230 stands tall, WP vs. UK bill, Miss Information dissed again]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-06-05/Featured content|Poetry under pressure]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-06-05/Traffic report|Celebs, controversies and a chatbot in the public eye]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 5 de xuño de 2023 ás 01:24 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25064021 --> == ''The Signpost'': 19 June 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-06-19/News and notes|WMF Terms of Use now in force, new Creative Commons licensing]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-06-19/In the media|English WP editor glocked after BLP row on Italian 'pedia]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-06-19/Featured content|Content, featured]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-06-19/Recent research|Hoaxers prefer currently-popular topics]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 19 de xuño de 2023 ás 10:11 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25152768 --> == ''The Signpost'': 3 July 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-03/News and notes|Online Safety Bill: Wikimedia Foundation and Wikimedia UK launch open letter]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-03/Disinformation report|Imploded submersible outfit foiled trying to sing own praises on Wikipedia]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-03/In the media|Journo proposes mass Wiki dox, sponsored articles on Fandom, Section 230 discussed]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-03/Featured content|Incensed]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-03/Traffic report|Are you afraid of spiders? Arnold? The Idol? ChatGPT?]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-03/Humour|United Nations dispatches peacekeeping force to Wikipedia policy discussions]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 3 de xullo de 2023 ás 08:17 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25180371 --> == ''The Signpost'': 17 July 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-17/News and notes|Big bux hidden beneath wine-dark sea as we wait for the Tides to go out?]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-17/In the media|Tentacles of Emirates plot attempt to ensnare Wikipedia]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-17/Obituary|David Thomsen (Dthomsen8) and Ingo Koll (Kipala)]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-17/News from the WMF|ABC for Fundraising: Advancing Banner Collaboration for fundraising campaigns]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-17/In focus|Are the children of celebrities over-represented in French cinema?]] * Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-17/Tips and tricks|What automation can do for you (and your WikiProject)]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-17/Recent research|Wikipedia-grounded chatbot "outperforms all baselines" on factual accuracy]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-17/Humour|New fringe theories to be introduced]] * Cobwebs: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-17/Cobwebs|If you're reading this, you're probably on a desktop]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-17/Featured content|Scrollin', scrollin', scrollin', keep those readers scrollin', got to keep on scrollin', Rawhide!]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-17/Traffic report|The Idol becomes the Master]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 17 de xullo de 2023 ás 09:03 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25275917 --> == ''The Signpost'': 1 August 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-01/News and notes|City officials attempt to doxx Wikipedians, Ruwiki founder banned, WMF launches Mastodon server]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-01/In the media|Truth, AI, bull from politicians, and climate change]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-01/Disinformation report|Hot climate, hot hit, hot money, hot news hot off the presses!]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-01/Obituary|Donald Cram, Peter McCawley, and Eagleash]] * Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-01/Tips and tricks|Citation tools for dummies!]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-01/Humour|Does Wikipedia present neutral perspectives?]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-01/In focus|''Journals cited by Wikipedia'']] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-01/Opinion|Are global bans the last step?]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-01/Featured content|Featured Content, 1 to 15 July]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-01/Traffic report|Come on Oppie, let's go party]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 1 de agosto de 2023 ás 03:40 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25312130 --> == ''The Signpost'': 15 August 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-15/News and notes|Dude, Where's My Donations? Wikimedia Foundation announces another million in grants for non-Wikimedia-related projects]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-15/In the media|An accusation of bias from Brazil, a lawsuit from Portugal, plagiarism from Florida]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-15/In focus|2023 Good Article Nomination drive is underway: get your barnstars here!]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-15/Special report|Thirteen years later, why are most administrators still from 2005?]] * Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-15/Tips and tricks|How to find images for your articles, check their copyright, upload them, and restore them]] * Cobwebs: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-15/Cobwebs|Getting serious about writing]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-15/Opinion|Copyright trolls, or the last beautiful free souls on this planet?]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-15/Serendipity|Why I stopped taking photographs almost altogether]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-15/Featured content|Barbenheimer confirmed]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-15/Humour|Arbitration Committee to accept case against Right Honorable Frimbley Cantingham, 15th Viscount Bellington-upon-Porkshire]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-15/Traffic report|Come on in, and pull yourself up a chair]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 15 de agosto de 2023 ás 14:19 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25463725 --> == ''The Signpost'': 31 August 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-31/From the editor|Beta version of signpost.news now online]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-31/News and notes|You like RecentChanges?]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-31/In the media|Taking it sleazy]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-31/Recent research|The five barriers that impede "stitching" collaboration between Commons and Wikipedia]] * Draftspace: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-31/Draftspace|Bad Jokes and Other Draftspace Novelties]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-31/Humour|The Dehumourification Plan]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-31/Traffic report|Raise your drinking glass, here's to yesterday]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 31 de agosto de 2023 ás 00:45 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25528894 --> == ''The Signpost'': 16 September 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-09-16/News and notes|Wikimedia power sharing – just an advisory role for the volunteer community?]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-09-16/In the media|"Just flirting", going Dutch and Shapps for the defence?]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-09-16/Obituary|Nosebagbear]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-09-16/Serendipity|Yea, though I walk through the valley of the shadow of death, I will fear no paywall, for thou, Wikipedia Library, art with me]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-09-16/Featured content|Catching up]] * Concept: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-09-16/Concept|Strange portal opened by CERN researchers brings Wikipedia articles from "other worlds"]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-09-16/Traffic report|Some of it's magic, some of it's tragic]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 16 de setembro de 2023 ás 04:38 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25586584 --> == ''The Signpost'': 3 October 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-03/News and notes|Wikimedia Endowment financial statement published]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-03/In the media|History is written by whoever can harness the most editors]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-03/Recent research|Readers prefer ChatGPT over Wikipedia; concerns about limiting "anyone can edit" principle "may be overstated"]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-03/Featured content|By your logic,]] * Concept: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-03/Concept|Wikipedia policies from other worlds: WP:NOANTLERS]] * Poetry: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-03/Poetry|"The Sight"]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-03/Traffic report|There shall be no slaves in the land of lands, it's a Bollywood jam]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 3 de outubro de 2023 ás 20:32 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25667606 --> == ''The Signpost'': 23 October 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-23/News and notes|Where have all the administrators gone?]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-23/In the media|Thirst traps, the fastest loading sites on the web, and the original collaborative writing]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-23/Gallery|Before and After: Why you don't need to know how to restore images to make massive improvements]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-23/Featured content|Yo, ho! Blow the man down!]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-23/Traffic report|The calm and the storm]] * News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-23/News from Diff|Sawtpedia: Giving a Voice to Wikipedia Using QR Codes]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-23/Humour|New citation template introduced for divine revelations, drug use, and really thinking about it]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 23 de outubro de 2023 ás 07:02 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25777554 --> == ''The Signpost'': 6 November 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-06/Arbitration report|Admin bewilderingly unmasks self as sockpuppet of other admin who was extremely banned in 2015]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-06/In the media|UK gov bigwig accused of ripping off WP articles for book, Wikipedians accused of being dicks by a rich man]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-06/News and notes|Board candidacy process posted, editors protest WMF privacy measure, sweet meetups]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-06/Opinion|An open letter to Elon Musk]] * WikiCup report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-06/WikiCup report|The WikiCup 2023]] * News from Wiki Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-06/News from Wiki Ed|Equity lists on Wikipedia]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-06/Recent research|How English Wikipedia drove out fringe editors over two decades]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-06/Featured content|Like putting a golf course in a historic site.]] * Wikidata: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-06/Wikidata|Evaluating qualitative systemic bias in large article sets on Wikipedia]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-06/Traffic report|Cricket jumpscare]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 6 de novembro de 2023 ás 03:46 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25812995 --> == ''The Signpost'': 20 November 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-20/In the media|Propaganda and photos, lunatics and a lunar backup]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-20/News and notes|Update on Wikimedia's financial health]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-20/Traffic report|If it bleeds, it leads]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-20/Recent research|Canceling disputes as the real function of ArbCom]] * Wikimania: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-20/Wikimania|Wikimania 2024 scholarships]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 20 de novembro de 2023 ás 09:45 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25866860 --> == ''The Signpost'': 4 December 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-04/News and notes|Beeblebrox ejected from Arbitration Committee following posts on Wikipediocracy]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-04/In the media|Turmoil on Hebrew Wikipedia, grave dancing, Olga's impact and inspiring Bhutanese nuns]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-04/Disinformation report|"Wikipedia and the assault on history"]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-04/In focus|Tens of thousands of freely available sources flagged]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-04/Comix|Bold comics for a new age]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-04/Essay|I am going to die]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-04/Featured content|Real gangsters move in silence]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-04/Traffic report|And it's hard to watch some cricket, in the cold November Rain]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-04/Humour|Mandy Rice-Davis Applies]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 4 de decembro de 2023 ás 10:11 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25919722 --> == ''The Signpost'': 24 December 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/Special report|Did the Chinese Communist Party send astroturfers to sabotage a hacktivist's Wikipedia article?]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/News and notes|The Italian Public Domain wars continue, Wikimedia RU set to dissolve, and a recap of WLM 2023]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/In the media|Consider the humble fork]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/Discussion report|Arabic Wikipedia blackout; Wikimedians discuss SpongeBob, copyrights, and AI]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/In focus|Liquidation of Wikimedia RU]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/Technology report|Dark mode is coming]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/Recent research|"LLMs Know More, Hallucinate Less" with Wikidata]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/Gallery|A feast of holidays and carols]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/Comix|Lollus lmaois 200C tincture]] * Crossword: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/Crossword|when the crossword is sus]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/Traffic report|What's the big deal? I'm an animal!]] * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/From the editor|A piccy iz worth OVAR 9000!!!11oneone! wordz ^_^]] * Apocrypha: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/Apocrypha|Local editor discovered 1,380 lost subheadings in ancient Signpost scrolls. And what he found was shocking.]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/Humour|Guess the joke contest]] * BJAODN: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/BJAODN|Bad jokes and other deleted nonsense]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 24 de decembro de 2023 ás 10:00 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25972416 --> == ''The Signpost'': 10 January 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/From the editor|NINETEEN MORE YEARS! NINETEEN MORE YEARS!]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/Special report|Public Domain Day 2024]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/Technology report|Wikipedia: A Multigenerational Pursuit]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/News and notes|In other news ... see ya in court!]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/In focus|The long road of a featured article candidate]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/In the media|What is plagiarism? Oklahoma Disneyland? Reaching a human being at Wikipedia?]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/WikiProject report|WikiProjects Israel and Palestine]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/Obituary|Anthony Bradbury]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/Traffic report|The most viewed articles of 2023]] * Crossword: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/Crossword|everybody gangsta till the style sheets start cascading]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/Comix|Conflict resolution]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 12 de xaneiro de 2024 ás 12:51 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26044843 --> == ''The Signpost'': 31 January 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-31/News and notes|Wikipedian Osama Khalid celebrated his 30th birthday in jail]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-31/Opinion|Until it happens to you]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-31/Disinformation report|How paid editors squeeze you dry]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-31/In the media|Katherine Maher new NPR CEO, go check Wikipedia, race in the race]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-31/In focus|The long road of a featured article candidate, part 2]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-31/Recent research|Croatian takeover was enabled by "lack of bureaucratic openness and rules constraining [admins]"]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-31/Comix|We've all got to start somewhere]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-31/Traffic report|DJ, gonna burn this goddamn house right down]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 31 de xaneiro de 2024 ás 15:16 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Bri@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26086360 --> == ''The Signpost'': 13 February 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/News and notes|Wikimedia Russia director declared "foreign agent" by Russian gov; EU prepares to pile on the papers]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/Disinformation report|How low can the scammers go?]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/Gallery|Before and After: Why you don't need to touch grass to dramatically improve images of flora and fauna]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/In the media|Speaking in tongues, toeing the line, and dressing the part]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/Serendipity|Is this guy the same as the one who was a Nazi?]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/Traffic report|Griselda, Nikki, Carl, Jannik and two types of football]] * Crossword: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/Crossword|Our crossword to bear]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/Comix|Strongly]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 13 de febreiro de 2024 ás 04:38 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26223997 --> == ''The Signpost'': 2 March 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-02/News and notes|Wikimedia enters US Supreme court hearings as "the dolphin inadvertently caught in the net"]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-02/Recent research|Images on Wikipedia "amplify gender bias"]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-02/In the media|The Scottish Parliament gets involved, a wikirace on live TV, and the Foundation's CTO goes on record]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-02/Obituary|Vami_IV]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-02/Traffic report|Supervalentinefilmbowlday]] * WikiCup report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-02/WikiCup report|High-scoring WikiCup first round comes to a close]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 2 de marzo de 2024 ás 11:03 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26310391 --> == ''The Signpost'': 29 March 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/Technology report|Millions of readers still seeing broken pages as "temporary" disabling of graph extension nears its second year]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/Interview|Interview on Wikimedia Foundation fundraising and finance strategy]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/Special report|19-page PDF accuses Wikipedia of bias against Israel, suggests editors be forced to reveal their real names, and demands a new feature allowing people to view the history of Wikipedia articles]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/Op-Ed|Wikipedia in the age of personality-driven knowledge]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/Recent research|"Newcomer Homepage" feature mostly fails to boost new editors]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/News and notes|Universal Code of Conduct Coordinating Committee Charter ratified]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/In the media|"For me it’s the autism": AARoard editors on the fork more traveled]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/Traffic report|He rules over everything, on the land called planet Dune]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/Humour|Letters from the editors]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/Comix|Layout issue]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 29 de marzo de 2024 ás 22:42 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26349119 --> == ''The Signpost'': 25 April 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-04-25/In the media|Censorship and wikiwashing looming over RuWiki, edit wars over San Francisco politics and another wikirace on live TV]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-04-25/News and notes|A sigh of relief for open access as Italy makes a slight U-turn on their cultural heritage reproduction law]] * WikiConference report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-04-25/WikiConference report|WikiConference North America 2023 in Toronto recap]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-04-25/WikiProject report|WikiProject Newspapers (Not WP:NOTNEWS)]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-04-25/Recent research|New survey of over 100,000 Wikipedia users]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-04-25/Traffic report|O.J., cricket and a three body problem]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 25 de abril de 2024 ás 11:50 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26669718 --> == ''The Signpost'': 16 May 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-05-16/News and notes|Democracy in action: multiple elections]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-05-16/Special report|Will the new RfA reform come to the rescue of administrators?]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-05-16/Arbitration report|Ruined temples for posterity to ponder over – arbitration from '22 to '24]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-05-16/In the media|Deadnames on the French Wikipedia, and a duel between Russian wikis]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-05-16/Op-Ed|Wikidata to split as sheer volume of information overloads infrastructure]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-05-16/Comix|Generations]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-05-16/Traffic report|Crawl out through the fallout, baby]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 16 de maio de 2024 ás 11:00 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26773320 --> == ''The Signpost'': 8 June 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/News and notes|Wikimedia Foundation publishes its Form 990 for fiscal year 2022-2023]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Technology report|New Page Patrol receives a much-needed software upgrade]] * Deletion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Deletion report|The lore of Kalloor]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/In the media|National cable networks get in on the action arguing about what the first sentence of a Wikipedia article ought to say]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/News from the WMF|Progress on the plan — how the Wikimedia Foundation advanced on its Annual Plan goals during the first half of fiscal year 2023-2024]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Opinion|Public response to the editors of Settler Colonial Studies]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Recent research|ChatGPT did not kill Wikipedia, but might have reduced its growth]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Featured content|We didn't start the wiki]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Essay|No queerphobia]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Special report|RetractionBot is back to life!]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Traffic report|Chimps, Eurovision, and the return of the Baby Reindeer]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Comix|The Wikipediholic Family]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Humour|Wikipedia rattled by sophisticated cyberattack of schoolboy typing "balls" in infobox]] * Concept: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Concept|Palimpsestuous]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 8 de xuño de 2024 ás 12:29 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26803274 --> == ''The Signpost'': 4 July 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/News and notes|WMF board elections and fundraising updates]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Special report|Wikimedia Movement Charter ratification vote underway, new Council may surpass power of Board]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/In focus|How the Russian Wikipedia keeps it clean despite having just a couple dozen administatrors]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Discussion report|Wikipedians are hung up on the meaning of Madonna]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/In the media|War and information in war and politics]] * Sister projects: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Sister projects|On editing Wikisource]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Obituary|Hanif Al Husaini, Salazarov and Hyacinth]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Opinion|Etika: a Pop Culture Champion]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Gallery|Spokane Willy's photos]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Op-Ed|Why you should not vote in the 2024 WMF BoT elections]] * Crossword: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Crossword|On a day of independence, beat crosswords into crossploughshares]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Humour|A joke]] * Cobwebs: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Cobwebs|Counting to a billion — manuscripts don't burn]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Recent research|Is Wikipedia Politically Biased? Perhaps]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Traffic report|Talking about you and me, and the games people play]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 4 de xullo de 2024 ás 13:41 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26991487 --> == ''The Signpost'': 22 July 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-22/Discussion report|Internet users flock to Wikipedia to debate its image policy over Trump raised-fist photo]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-22/News and notes|Wikimedia community votes to ratify Movement Charter; Wikimedia Foundation opposes ratification]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-22/News from the WMF|Wikimedia Foundation Board resolution and vote on the proposed Movement Charter]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-22/Essay|Reflections on editing and obsession]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-22/In the media|What's on Putin's fork, the court's docket, and in Harrison's book?]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-22/Obituary|JamesR]] * Crossword: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-22/Crossword|Vaguely bird-shaped crossword]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-22/Humour|Joe Biden withdraws RfA, Donald Trump selects co-nom]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 22 de xullo de 2024 ás 09:34 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=27085896 --> == ''The Signpost'': 14 August 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-08-14/In the media|Portland pol profile paid for from public purse]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-08-14/Recent research|STORM: AI agents role-play as "Wikipedia editors" and "experts" to create Wikipedia-like articles, a more sophisticated effort than previous auto-generation systems]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-08-14/Discussion report|Twitter marks the spot]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-08-14/News and notes|Another Wikimania has concluded]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-08-14/Special report|Nano or just nothing: Will nano go nuclear?]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-08-14/Opinion|HouseBlaster's RfA debriefing]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-08-14/Traffic report|Ball games, movies, elections, but nothing really ''weird'']] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-08-14/Humour|I'm proud to be a template]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 14 de agosto de 2024 ás 22:52 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=27163580 --> == ''The Signpost'': 4 September 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-04/News and notes|WikiCup enters final round, MCDC wraps up activities, 17-year-old hoax article unmasked]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-04/In the media|AI is not playing games anymore. Is Wikipedia ready?]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-04/Recent research|Simulated Wikipedia seen as less credible than ChatGPT and Alexa in experiment]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-04/News from the WMF|Meet the 12 candidates running in the WMF Board of Trustees election]] * Wikimania: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-04/Wikimania|A month after Wikimania 2024]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-04/Serendipity|What it's like to be Wikimedian of the Year]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-04/Traffic report|After the gold rush]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-04/Humour|Local man halfway through rude reply no longer able to recall why he hates other editor]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 4 de setembro de 2024 ás 13:31 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=27280376 --> == ''The Signpost'': 26 September 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-26/In the media|Indian courts order Wikipedia to take down name of crime victim, and give up names of editors]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-26/Serendipity|A Wikipedian at the 2024 Paralympics]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-26/Opinion|asilvering's RfA debriefing]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-26/News and notes|Are you ready for admin elections?]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-26/Gallery|Are Ludd''ai''tes defending the English Wikipedia?]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-26/Recent research|Article-writing AI is less "prone to reasoning errors (or hallucinations)" than human Wikipedia editors]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-26/Traffic report|Jump in the line, rock your body in time]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 26 de setembro de 2024 ás 20:15 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=27463206 --> == ''The Signpost'': 19 October 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-10-19/News and notes|One election's end, another election's beginning]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-10-19/Recent research|"As many as 5%" of new English Wikipedia articles "contain significant AI-generated content", says paper]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-10-19/In the media|Off to the races! Wikipedia wins!]] * Contest: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-10-19/Contest|A WikiCup for the underdeveloped world]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-10-19/Traffic report|A scream breaks the still of the night]] * Book review: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-10-19/Book review|''The Editors'']] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-10-19/Humour|The Newspaper Editors]] * Crossword: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-10-19/Crossword|Spilled Coffee Mug]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 19 de outubro de 2024 ás 11:17 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=27606308 --> == ''The Signpost'': 6 November 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/From the editors|Editing Wikipedia should not be a crime]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/News and notes|Wikimedia Foundation shares ANI lawsuit updates; first admin elections appoint eleven sysops; first admin recalls opened; temporary accounts coming soon?]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/In the media|An old scrimmage, politics and purported libel]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/Special report|Wikipedia editors face litigation, censorship]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/Gallery|Why you should take more photos and upload them]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/In focus|Questions and answers about the court case]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/Traffic report|Twisted tricks or tempting treats?]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/Technology report|Wikimedia tech, the Asian News International case, and the ultra-rare BLACKLOCK]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/Humour|Man quietly slinks away from talk page argument after realizing his argument dumb, wrong]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 6 de novembro de 2024 ás 08:08 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=27684085 --> == ''The Signpost'': 18 November 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-18/News and notes|Open letter to WMF about court case breaks one thousand signatures, big arb case declined, U4C begins accepting cases]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-18/In the media|Summons issued for Wikipedia editors by Indian court, "Gaza genocide" RfC close in news, old admin Gwern now big AI guy, and a "spectrum of reluctance" over Australian place names]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-18/Recent research|SPINACH: AI help for asking Wikidata "challenging real-world questions"]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-18/News from the WMF|Wikimedia Foundation and Wikimedia Endowment audit reports: FY 2023–2024]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-18/Traffic report|Well, let us share with you our knowledge, about the electoral college]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 18 de novembro de 2024 ás 23:46 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=27733567 --> == ''The Signpost'': 24 December 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-12-24/News and notes|Responsibilities and liabilities as a "Very Large Online Platform"]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-12-24/Op-ed|Beeblebrox on Wikipediocracy, the Committee, and everything]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-12-24/Opinion|Graham87 on being the first-ever administrator recall subject]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-12-24/In the media|Delhi High Court considers ''Caravan'' and ''Ken'' for evaluating the ANI vs. WMF case]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-12-24/From the archives|Where to draw the line in reporting?]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-12-24/Recent research|"Wikipedia editors are quite prosocial", but those motivated by "social image" may put quantity over quality]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-12-24/Humour|Backlash over Santa Claus' Wikipedia article intensifies]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-12-24/Gallery|A feast of holidays and carols]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-12-24/Traffic report|Was a long and dark December]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 25 de decembro de 2024 ás 00:04 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=27936465 --> == ''The Signpost'': 15 January 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/From the editors|Looking back, looking forward]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Traffic report|The most viewed articles of 2024]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In the media|Will you be targeted?]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Technology report|New Calculator template brings interactivity at last]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Essay|Meet the Canadian who holds the longest editing streak on Wikipedia]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Opinion|Reflections one score hence]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/News and notes|It's a new dawn, it's a new day, it's a new life for me... and I'm feeling free]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Serendipity|What we've left behind, and where we want to go next]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Op-ed|Elon Musk and the right on Wikipedia]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In focus|Twenty years of The Signpost: What did it take?]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Arbitration report|Analyzing commonalities of some contentious topics]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Humour|How to make friends on Wikipedia]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 15 de xaneiro de 2025 ás 07:57 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28061132 --> == ''The Signpost'': 7 February 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Recent research|GPT-4 writes better edit summaries than human Wikipedians]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/News and notes|Let's talk!]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Opinion|Fathoms Below, but over the moon]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/In the media|Wikipedia is an extension of legacy media propaganda, says Elon Musk]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Community view|24th Wikipedia Day in New York City]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Arbitration report|Palestine-Israel articles 5 has closed]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Traffic report|A wild drive]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 7 de febreiro de 2025 ás 01:59 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28179470 --> == ''The Signpost'': 27 February 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/News and notes|Administrator elections up for reapproval and 1bil GET snagged on Commons]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Serendipity|Guinea-Bissau Heritage from Commons to the World]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Technology report|Hear that? The wikis go silent twice a year]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/In the media|The end of the world]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Recent research|What's known about how readers navigate Wikipedia; Italian Wikipedia hardest to read]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Opinion|Sennecaster's RfA debriefing]] * Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Tips and tricks|One year after this article is posted, will every single article on Wikipedia have a short description?]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Community view|Open letter from French Wikipedians says "no" to intimidation of volunteer contributors]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Traffic report|Temporary scars, February stars]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Essay|The source, the whole source, and nothing but the source]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Obituary|Ümüt Çınar (Kmoksy) and Vinícius Medina Kern (Vmkern)]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 27 de febreiro de 2025 ás 10:31 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28313070 --> == ''The Signpost'': 22 March 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/From the editor|''Hanami'']] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/News and notes|Deeper look at takedowns targeting Wikipedia]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/In the media|The good, the bad, and the unusual]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Recent research|Explaining the disappointing history of Flagged Revisions; and what's the impact of ChatGPT on Wikipedia so far?]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Traffic report|All the world's a stage, we are merely players...]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Gallery|WikiPortraits rule!]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Essay|Unusual biographical images]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Obituary|Rest in peace]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 22 de marzo de 2025 ás 03:12 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Bri@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28391577 --> == ''The Signpost'': 9 April 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Special report|Wikipedian and physician Ziyad al-Sufiani reportedly released from Saudi prison]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In focus|WMF to explore "common standards" for NPOV policies; implications for project autonomy remain unclear]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In the media|Indian judges demand removal of content critical of Asian News International]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News and notes|35,000 user accounts compromised, locked in attempted credential-stuffing attack]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Op-ed|How crawlers impact the operations of the Wikimedia projects]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Opinion|Crawlers, hogs and gorillas]] * Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Debriefing|Giraffer's RfA debriefing]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Obituary|RHaworth, TomCat4680 and PawełMM]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Traffic report|Heigh-Ho, Heigh-Ho, off to report we go...]] * News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News from Diff|Strengthening Wikipedia’s neutral point of view]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Comix|Thirteen]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 9 de abril de 2025 ás 18:25 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28494227 --> == ''The Signpost'': 1 May 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view]] * Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 1 de maio de 2025 ás 22:20 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Bri@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28562138 --> == ''The Signpost'': 14 May 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/News and notes|WMF to kick off new-CEO quest as Iskandar preps to move on — Supreme Court nixes gag of Wiki page for other India court row on ANI — code-heads give fix-up date for Charts in lieu of long-dead Graph gizmo]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In the media|Wikimedia Foundation sues over UK government decision that might require identity verification of editors worldwide]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Disinformation report|What does Jay-Z know about Wikipedia?]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In focus|On the hunt for sources: Swedish AfD discussions]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Technology report|WMF introduces unique but privacy-preserving browser cookie]] * Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Debriefing|Goldsztajn's RfA debriefing]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Obituary|Max Lum (User:ICOHBuzz)]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Community view|A Deep Dive Into Wikimedia (part 2)]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Comix|Collection]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/From the archives|Humor from the Archives]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 14 de maio de 2025 ás 22:01 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28671646 --> == ''The Signpost'': 24 June 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/News and notes|Happy 7 millionth!]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/In the media|Playing professor pong with prosecutorial discretion]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Disinformation report|Pardon me, Mr. President, have you seen my socks?]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Recent research|Wikipedia's political bias; "Ethical" LLMs accede to copyright owners' demands but ignore those of Wikipedians]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Traffic report|All Sinners, a future, all Saints, a past]] * News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/News from Diff|Call for candidates is now open: Wikimedia Foundation Board of Trustees]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Opinion|Russian Wiki-fork flails, failing readers and editors]] * Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Debriefing|EggRoll97's RfA<sup>2</sup> debriefing]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Community view|A Deep Dive Into Wikimedia (part 3)]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Comix|Hamburgers]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 24 de xuño de 2025 ás 02:31 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Bri@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28849846 --> 6q01uapbu51tp2n0okp48wdudbwn0gv 0 320758 7104881 6950095 2025-06-23T20:14:17Z O Breixo 127505 7104881 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} [[Ficheiro:Batalla entre Mapuches Españoles.jpg|miniatura|Batalla entre mapuches e españois.]] A '''guerra de Arauco'''<ref>[http://www.historia.uchile.cl/CDA/fh_complex/0,1393,SCID%253D11300%2526ISID%253D405%2526JNID%253D12,00.html Cartas de Pedro de Valdivia, Universidad de Chile: Diarios, Memorias y Relatos Testimoniales]. Consultado o 5 de setembro de 2015 {{es}}</ref> foi un prolongado conflito bélico que enfrontou os hispano-crioulos do entón chamado [[Chile|reino de Chile]] -pertencente ao [[Imperio Español]]-, contra o [[pobo mapuche]], e algúns aliados como os [[pobo huilliche|huilinches]], [[pobo picunche|picunches]], [[Pobo pehuenche|pehuenches]] e os [[Pobo cunco|cuncos]]. O escenario da zona do conflito tiña unha notoria extensión que comprende entre o [[río Biobío]] e o [[Seno de Reloncaví]], máis concretamente entre [[Concepción, Chile|Concepción]] e a zona costeira da actual [[Rexión de Biobío|VIII Rexión do Biobío]] e a [[Rexión de Araucanía|IX Rexión da Araucanía]]. O conflito tivo unha duración dun lapso próximo aos tres séculos ([[1536]]-[[Independencia de Chile]]), mais con diferentes graos de intensidade, chamándose ''guerra armada''. Como consecuencia deste conflito, xurdiu o conflito chileno-mapuche máis coñecido como "[[Pacificación da Araucania]]". ==Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Pedro Osores de Ulloa]] * [[Araucania (rexión histórica)]] === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20160305011938/http://biblioteca.serindigena.org/libros_digitales/cvhynt/v_i/1p/v1_pp_4_mapuche_c2_los_pehuenches-Mapas_.html Serindígena.org - Mapas] {{es}} * [http://legionarios.webhispana.net/02%20Guerra%20de%20Arauco/index%20Geo%20Historias.htm Lexión dos Andes - Mapa das batallas da Guerra de Arauco] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160312145002/http://legionarios.webhispana.net/02%20guerra%20de%20arauco/index%20geo%20historias.htm |date=12 de marzo de 2016 }} {{es}} {{Control de autoridades}} {{DEFAULTSORT:Guerra Arauco}} [[Categoría:Pobo mapuche]] [[Categoría:Historia de Chile]] [[Categoría:Historia de España]] [[Categoría:Guerras do século XVI]] 6fp2e5oxuop3fbtbbq0w46948i4wld3 0 320839 7105092 5384328 2025-06-23T23:11:27Z O Breixo 127505 7105092 wikitext text/x-wiki {{Sen referencias|data=setembro de 2015}}{{Ocupación}} O '''vicerrei de Galiza''' era o representante do rei en [[Galicia|Galiza]]. A súa instauración tivo lugar ao pouco tempo da viaxe que os [[Reis Católicos]] realizaron a [[Santiago de Compostela]] en [[1486]], co que se deu por finalizado o proceso de toma de control do [[Reino de Galicia|reino]]. Algúns dos vicerreis de Galiza foron: [[Lorenzo IV Suárez de Figueroa y Córdoba]], [[Guillén Ramón de Moncada y Castro]] e [[Tomás de la Cerda y Aragón]]. == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Capitáns xenerais de Galiza]] * [[Reis de Galiza]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Galicia]] d4yvekjgra93hnp1p12slarw99ze7o9 7105093 7105092 2025-06-23T23:12:33Z O Breixo 127505 engado a [[Categoría:Títulos nobiliarios de Galicia]] mediante [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 7105093 wikitext text/x-wiki {{Sen referencias|data=setembro de 2015}}{{Ocupación}} O '''vicerrei de Galiza''' era o representante do rei en [[Galicia|Galiza]]. A súa instauración tivo lugar ao pouco tempo da viaxe que os [[Reis Católicos]] realizaron a [[Santiago de Compostela]] en [[1486]], co que se deu por finalizado o proceso de toma de control do [[Reino de Galicia|reino]]. Algúns dos vicerreis de Galiza foron: [[Lorenzo IV Suárez de Figueroa y Córdoba]], [[Guillén Ramón de Moncada y Castro]] e [[Tomás de la Cerda y Aragón]]. == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Capitáns xenerais de Galiza]] * [[Reis de Galiza]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Galicia]] [[Categoría:Títulos nobiliarios de Galicia]] ma4k6yh1uwdnx1qum3zw3px7yml0v36 0 321477 7105237 6597689 2025-06-24T07:11:44Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105237 wikitext text/x-wiki {{título en cursiva}} {{Outros homónimos|Cantos caucanos (álbum)}} {{Libro | nome = Cantos caucanos | título orixinal = Cantos caucanos | tradutor = | imaxe = | descrición da imaxe = | autor = [[Antón Avilés de Taramancos]] | ilustrador = | artista cuberta = | país = [[Galicia]] | lingua = [[Lingua galega|Galego]] | colección = | tema = | xénero = [[Poesía]] | editorial = [[Sotelo Blanco Edicións|Sotelo Blanco]], [[Edicións Xerais de Galicia|Xerais]] | data publicación = 1985 | formato = | páxinas = 71 páx. (2ª edición) | id = 978-84-8602-125-2 | precedido por = | seguido por = }} '''''Cantos caucanos''''' é un poemario do poeta [[Galicia|galego]] [[Antón Avilés de Taramancos]], publicado en [[1985]] pola editorial [[Sotelo Blanco Edicións|Sotelo Blanco]]. A obra está constituída por tres poemas extensos, organizados en dúas series (“Crónicas” e "Cantos caucanos"). No poemario, o autor amosa a saudade pola volta da súa estadía de 19 anos en [[Colombia]]. Posteriormente foi reeditado por [[Edicións Xerais de Galicia]] na [[Biblioteca das Letras Galegas]]. == Traducións == *Ao [[Lingua castelá|castelán]] por [[Ánxeles Penas]] co título de ''Cantos caucanos'' publicado en [[2000]] nunha edición bilingüe publicada por [[Espiral Maior]], Col. Espiral Maior "Auliga"<ref>[http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=3564 Ficha] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200527225134/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=3564 |date=27 de maio de 2020 }}{{nobot}} en BiTraGa.</ref>. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [https://www.xerais.gal/libro/biblioteca-das-letras-galegas/cantos-caucanos-anton-aviles-de-taramancos-9788483029466/ Datos do libro en xerais.es] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20231222092952/https://www.xerais.gal/libro/biblioteca-das-letras-galegas/cantos-caucanos-anton-aviles-de-taramancos-9788483029466/ |date=22 de decembro de 2023 }} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Obras literarias de 1985]] [[Categoría:Obras de poesía en galego]] [[Categoría:Obras literarias de Antón Avilés de Taramancos]] lsddeki26nz4tinoqqwoule31ff0tqt 0 322592 7104882 7080540 2025-06-23T20:15:14Z O Breixo 127505 7104882 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Cruzada|outro=Aragón (homónimos)|outro1=Aragón}} {{Acontecemento |imaxe = Pedro III el Grande en el collado de las Panizas.jpg |descrición_imaxe = [[Pedro III de Aragón|Pedro o Grande]] no [[coll de Panissars]]. <br/>Obra de [[Mariano Barbasán]], 1889. |resultado = Vitoria aragonesa<br />Morte de [[Filipe III de Francia]]<br />Morte de [[Pedro III de Aragón|Pedro o Grande]]<br />Reincorporación do [[Reino de Mallorca]] á [[coroa de Aragón]] |combatentes1 = [[Ficheiro:C o a Martino IV.svg|15px|Papa Martiño IV]] [[Estados Pontificios]]<br /> [[Ficheiro:Arms of the Kingdom of France (Ancien).svg|15px|Reino de Francia]] [[Reino de Francia]]<br />[[Ficheiro:Image-Blason Sicile Péninsulaire.svg|15px|Reino de Nápoles]] [[Reino de Nápoles]]<br />[[Ficheiro:Escudo del Reino de Mallorca.svg|15px|Reino de Mallorca]] [[Reino de Mallorca]]<br />[[Ficheiro:Coat of Arms of the Kingdom of Navarre.svg|15px|Reino de Navarra]] [[Reino de Navarra]] <br />[[Ficheiro:Armoiries Gênes.svg|15px|República de Xénova]] [[República de Xénova]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Aragon arms.svg|15px|Escudo da Coroa de Aragón e Sicilia]] [[Coroa de Aragón]] |comandante1 = [[Ficheiro:Arms of the Kingdom of France (Ancien).svg|15px|Reino de Francia]] [[Filipe III de Francia]] †<br />[[Ficheiro:Arms of the Kingdom of France (Ancien).svg|15px|Reino de Francia]] [[Eustaquio de Beaumarchais|Eustaquio Beaumarchais]]<br />[[Ficheiro:Arms of the Kingdom of France (Ancien).svg|15px|Reino de Francia]] [[Roger Bernardo III de Foix]] |comandante2 = [[Ficheiro:Aragon arms.svg|15px|Escudo da Coroa de Aragón e Sicilia]] [[Pedro III de Aragón|Pedro o Grande]] †<br />[[Ficheiro:Aragon arms.svg|15px|Escudo da Coroa de Aragón e Sicilia]] [[Roger de Llúria]]<br />[[Ficheiro:Aragon arms.svg|15px|Escudo da Coroa de Aragón e Sicilia]] [[Ramon Marquet]]<br />[[Ficheiro:Aragon arms.svg|15px|Escudo da Coroa de Aragón e Sicilia]] [[Berenguer Mallol]]<br />[[Ficheiro:Aragon arms.svg|15px|Escudo da Coroa de Aragón e Sicilia]] [[Ramon Folc VI de Cardona|Ramon Folc de Cardona]] }} A '''cruzada contra a coroa de Aragón''' foi un conflito bélico que durou dende [[1283]] até [[1285]]. A [[cruzada]] foi declarada polo papa [[Martiño IV, papa|Martiño IV]] contra [[Pedro III de Aragón|Pedro o Grande]], pola súa intervención nos asuntos sicilianos en contra da vontade papal. A maior parte do conflito desenvolveuse en terras catalás, malia que os primeiros episodios producíronse na fronteira navarro-aragonesa. En vinganza, a coroa de Aragón atacou [[Mallorca]] e [[Occitania]]. [[Pedro III de Aragón|Pedro o Grande]] tivo que loitar contra o exército cruzado que apoiaba a [[Filipe III de Francia]], composto por tropas do [[Reino de Francia]], o [[Reino de Mallorca]] e a [[República de Xénova]], contando só coas tropas catalás e valencianas,<ref>{{fr}} D.M.J. Henry, [http://books.google.fr/books/pdf/Histoire_de_Roussillon__comprenant_l_his.pdf?id=gXkBAAAAQAAJ&output=pdf&sig=s_G2DV9GQf22L0YTUSqVXNq5jX8 Histoire de Roussillon, comprenant l'histoire du royaume de Majorque]</ref> e sen poder contar coa nobreza do [[Reino de Aragón]] que se abstivo de participar no conflito. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === * [[Ferran Valls Taberner]] e [[Ferran Soldevila]], ''Història de Catalunya'' * [[Bernat Desclot]], ''[[Llibre del rei en Pere e dels seus antecessors passats]]'' * [[Ramon Muntaner (cronista)|Ramon Muntaner]], ''Crònica'' * {{Cita libro |apelido=Zurita y Castro |nome=Jerónimo |título=Anales de la Corona de Aragón |edición=Edición en liña |url=http://ifc.dpz.es/publicaciones/ebooks/id/2448 |lingua=castelán |editorial= |data=1562-1580 |páxinas= |isbn= }} * {{Cita libro |apelido=Hernández |nome=F. Xavier |título=Història militar de Catalunya |url= |lingua= |editorial= |data=2001-2003 |páxinas= |isbn=84-232-0638-6}} {{cruzadas}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Coroa de Aragón]] [[Categoría:Cruzadas]] 971kd2uvlkg09762ua74u7lt7jqmpe9 0 322607 7104885 6963803 2025-06-23T20:16:11Z O Breixo 127505 7104885 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Barcino magna parens.jpg |descrición_imaxe = Bloqueo e asedio de Barcelona (1713-1714) |resultado = Decisiva vitoria [[Filipe V de España|franco-española]] |combatentes1 = '''Dúas Coroas borbónicas''' [[Ficheiro:Pabellón sencillo de la Armada de España 1701 1785.svg|25px]] [[Reino de España|Coroa Española]]<br /> [[Ficheiro:Royal Standard of the King of France.svg|25px]] [[Reino de Francia|Coroa Francesa]] |combatentes2 = '''[[Tres Comúns de Cataluña]]''' [[Ficheiro:St George's Cross Crowned Badge.svg|12px|Deputación do Xeneral de Cataluña]] [[Deputación do Xeneral de Cataluña|Diputació]]<br /> [[Ficheiro:Escudo de Barcelona.svg|12px|Consell de Cent de Barcelona]] [[Consell de Cent]]<br /> [[Ficheiro:Royal arms of Aragon (Lozenge shaped and Crowned).svg|12px|Brazo militar]] [[Brazo militar de Cataluña|Brazo Militar]] |comandante1 = '''Exército Borbónico'''<br /> [[Ficheiro:Pabellón sencillo de la Armada de España 1701 1785.svg|25px]] [[Restayno Cantelmo Stuart|Duque de Populi]]<br /> [[Ficheiro:Pabellón sencillo de la Armada de España 1701 1785.svg|25px]] [[Joris Prosper Van Verboom|Prosper van Verboom]]<br /> [[Ficheiro:Royal Standard of the King of France.svg|25px]] [[Louis de Régnier de Guerchy|Marqués de Guerchy]] <br /> [[Ficheiro:Royal Standard of the King of France.svg|25px]] [[Duc de Berwick]]<br /> [[Ficheiro:Royal Standard of the King of France.svg|25px]] [[Antoine Le Prestre Dupuy-Vauban|Antoine Dupuy-Vauban]]<br/> [[Ficheiro:Royal Standard of the King of France.svg|25px]] [[Lozières d'Astier]]<br /> [[Ficheiro:Royal Standard of the King of France.svg|25px]] [[Jean Baptiste du Casse]] |comandante2 = '''[[Exército de Cataluña (1713-1714)|Exército de Cataluña]]'''<br /> [[Ficheiro:Insignia Sant Jordi.PNG|25px]] [[Antonio de Villarroel]]<br /> [[Ficheiro:Insignia Sant Jordi.PNG|25px]] [[Francisco de Santa Cruz]]<br /> [[Ficheiro:Insignia Sant Jordi.PNG|25px]] [[Antoni Desvalls i de Vergós|Marqués del Poal]]<br /><br /> '''[[Coronela de Barcelona]]'''<br /> [[Ficheiro:Bandera santa eulalia.jpg|25px]] [[Rafael Casanova]]<br/> [[Ficheiro:Bandera santa eulalia.jpg|25px]] [[Josep de Peguera i Vilana-Millàs|Josep de Peguera]] |soldados1 = 40.000 homes <br/>150 pezas de artillaría |soldados2 = 2.000 homes do [[Exército de Cataluña (1713-1714)|Exército de Cataluña]]<br />4.700 homes da [[Coronela de Barcelona|Coronela]]<br /> 470 de cabalaría<br />258 pezas de artillaría |baixas1 = 10.000-14.200 mortos ou feridos |baixas2 = 6.850-8.500 mortos ou feridos }} O '''asedio de Barcelona''' foi unha operación militar central dentro da [[Guerra de Cataluña (1713-1714)|Guerra de Cataluña]], derradeiro episodio hispánico da [[Guerra de Sucesión Española]], entre o [[25 de xullo]] de [[1713]] e o [[11 de setembro]] de [[1714]]. Malia que Barcelona xa fora asediada nesa mesma guerra uns anos antes, no [[Asedio de Barcelona (1706)]] - implicando a tropas das grandes potencias, durante a Guerra de Cataluña, os exércitos estranxeiros foran evacuados. Neste conflito enfrontáronse os defensores de [[Barcelona]], compostos pola [[Coronela]], o [[Exército de Cataluña (1713-1714)|exército regular catalán]] con tropas procedentes do resto de territorios da [[Coroa de Aragón]], e soldados doutros territorios que apoiaban a [[Carlos VI, Sacro Emperador Romano-Xermánico|Carlos VI]]. O asedio foi proposto polo [[Restaino Cantelmo-Stuart y Brancia|duque de Popoli]], inicialmente máis como un bloqueo con aires de terrorismo bombardeiro, e non como un asalto propiamente dito, xa que agardaba a rendición por esgotamento da cidade. En xullo de 1713, a entrada en xogo dun exército proveniente do Reino de Francia para apoiar o [[exército español]], provocado polo cambio de dirección militar cara ó [[Duque de Berwick]], decantou severamente o devir do asedio, converténdose nun asalto de trincheiras e minas nas murallas. Moi superados en número, e completamente rodeados de soldados borbónicos, os defensores foron totalmente eliminados. == Véxase tamén == {{Commonscat}} {{Portal|Barcelona}} === Bibliografía === *{{Cita libro|apelido=Albertí|nome=Santiago|título=L'Onze de Setembre|url=http://www.albertieditor.cat/ficha.php?id_producto=5871|ano=2006|localización=Barcelona|editorial=Albertí|isbn=84-7246-079-7|dataacceso=03 de outubro de 2015|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20150402154208/http://www.albertieditor.cat/ficha.php?id_producto=5871|dataarquivo=02 de abril de 2015|urlmorta=yes}} *{{Cita libro|apelido=Bosch|nome=Alfred|título=1714|localización=Barcelona|ano=2002}} *{{Cita libro|apelido=Casassas|nome=Josep Maria|título=Rafael Casanova|localización=Barcelona|editorial=Barcino|ano=1931}} *{{Cita libro|apelido=Castellví i Obando|nome=Francesc de|título=Narraciones históricas desde el año 1700 hasta el año 1725|lingua=castelán|ano=ca. 1749}} Copia na Biblioteca de Catalunya. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Barcelona]] [[Categoría:Historia de Cataluña]] [[Categoría:Cercos]] tg8yutrh87av5myz3wwcanh7derhgae 0 322677 7104886 6964934 2025-06-23T20:16:59Z O Breixo 127505 7104886 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Montjuïc}} {{Acontecemento |imaxe = Barcino magna parens.jpg |descrición_imaxe = A batalla de Montjuïc de 1641 por [[Pandolfo Reschi]]. |resultado = Vitoria catalano-francesa |combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of Catalonia.svg|25px|Bandeira de Cataluña]] [[Cataluña]] <br/>[[Ficheiro:Royal Standard of the King of France.svg|25px|Estandarte real de Francia]] [[Reino de Francia]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Royal Coat of Arms of Spain (1580-1668).svg|25px|Escudo do monarca de España, dinastía Habsburg (1580-1668)]] [[Imperio Español|Monarquía de España]] |comandante1 = [[Ficheiro:Flag of Catalonia.svg|25px|Bandeira de Cataluña]] [[Francesc de Tamarit]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Catalonia.svg|25px|Bandeira de Cataluña]] [[Francesc de Cabanyes]] <br/>[[Ficheiro:Royal Standard of the King of France.svg|25px|Estandarte real de Francia]] [[Henri Robert de Serignan|Henri de Serignan]] <br/>[[Ficheiro:Royal Standard of the King of France.svg|25px|Estandarte real de Francia]] [[George Stuart]] |comandante2 = [[Ficheiro:Estandarte Real de Felipe II.svg|15px|Estandarte do monarca de España, dinastía Habsburg (1580-1668)]] [[Pedro Fajardo de Zúñiga y Requesens|Pedro Fajardo]] <br/>[[Ficheiro:Estandarte Real de Felipe II.svg|15px|Estandarte do monarca de España, dinastía Habsburg (1580-1668)]] [[Gerolamo Maria Caracciolo|Gerolamo Caracciolo]]<br/>[[Ficheiro:Estandarte Real de Felipe II.svg|15px|Estandarte do monarca de España, dinastía Habsburg (1580-1668)]] [[Fernando de Ribera]] <br/>[[Ficheiro:Estandarte Real de Felipe II.svg|15px|Estandarte do monarca de España, dinastía Habsburg (1580-1668)]] [[Carlo Maria Caracciolo|Carlo M. Caracciolo]] †<br/>[[Ficheiro:Estandarte Real de Felipe II.svg|15px|Estandarte do monarca de España, dinastía Habsburg (1580-1668)]] [[Hugh O'Donnell]] †<br/>[[Ficheiro:Estandarte Real de Felipe II.svg|15px|Estandarte do monarca de España, dinastía Habsburg (1580-1668)]] [[Diego de Cárdenas Lusón|Diego de Cárdenas]] <br/>[[Ficheiro:Estandarte Real de Felipe II.svg|15px|Estandarte do monarca de España, dinastía Habsburg (1580-1668)]] [[Simón de Mascarenhas]] |soldados1 = 6&nbsp;000 aprox. |soldados2 = 23&nbsp;000 aprox. }} A '''batalla de Montjuïc''' de [[1641]] foi unha batalla que se librou o [[26 de xaneiro]] de [[1641]] na [[Montjuïc, Barcelona|montaña de Montjuïc]] da cidade de [[Barcelona]], sete meses máis tarde do levantamento popular coñecido como [[Corpus de Sang]] ([[7 de xuño]] de [[1640]]). A batalla é un dos episodios da [[Guerra dos Segadores]] e enfrontou as tropas catalás comandadas polo deputado militar da [[Generalitat de Cataluña|Generalitat]] [[Francesc de Tamarit]], co apoio da cabalería francesa do [[Henri Robert de Serignan|duque de Bouillon]], contra as tropas de [[Filipe IV de España]] comandadas por [[Pedro Fajardo de Zúñiga y Requesens]], ''marqués de los Vélez''. A batalla resolveuse cunha vitoria [[Cataluña|catalá]] contundente e o masacre das tropas españolas, que tiveron de fuxir ata [[Tarragona]]. == Véxase tamén == {{Commonscat}} {{Portal|Barcelona}} === Bibliografía === * {{Cita libro|apelido=Elliott|nome=John Huxtable|título=La revolta catalana : 1598-1640 : un estudi sobre la decadència d'Espanya|localización=València|editorial=Universitat de València|ano=2006|isbn=9788437063447|url=http://books.google.cat/books?id=c5FeP34pej4C&printsec=frontcover&hl=ca|ref=revolt}} * {{Cita libro|apelido=Hernàndez|nome=F. Xavier|título=Història militar de Catalunya : aproximació didàctica|localización=Barcelona|editorial=Rafael Dalmau|ano=2001|isbn=8423206386|ref=militar}} *{{Cita libro|apelido=Matas|nome=Jaume (dir.)|título=Historia de Barcelona : desde su fundación al siglo XXI|localización=[Barcelona]|editorial=Primera Plana|ano=DL 1995|isbn=848130039X}} *{{Cita libro|apelido=Mello|nome=Francisco Manuel de|título=Historia de los movimientos, separación y guerra de Cataluña|localización=Madrid|editorial=Castalia|ano=cop. 1996|isbn=8470397478|ref=separacion|url=http://www.cervantesvirtual.com/obra-visor-din/historia-de-los-movimientos-separacion-y-guerra-de-cataluna-en-tiempo-de-felipe-iv--0/html/feee546c-82b1-11df-acc7-002185ce6064_2.html#I_1_}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Barcelona]] [[Categoría:Historia de Cataluña]] [[Categoría:1641]] mheskdust8lipe67atzv2osyh3d4w9x 7104888 7104886 2025-06-23T20:17:26Z O Breixo 127505 7104888 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Montjuïc}} {{Acontecemento |imaxe = Barcino magna parens.jpg |descrición_imaxe = A batalla de Montjuïc de 1641 por [[Pandolfo Reschi]]. |resultado = Vitoria catalano-francesa |combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of Catalonia.svg|25px|Bandeira de Cataluña]] [[Cataluña]] <br/>[[Ficheiro:Royal Standard of the King of France.svg|25px|Estandarte real de Francia]] [[Reino de Francia]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Royal Coat of Arms of Spain (1580-1668).svg|25px|Escudo do monarca de España, dinastía Habsburg (1580-1668)]] [[Imperio Español|Monarquía de España]] |comandante1 = [[Ficheiro:Flag of Catalonia.svg|25px|Bandeira de Cataluña]] [[Francesc de Tamarit]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Catalonia.svg|25px|Bandeira de Cataluña]] [[Francesc de Cabanyes]] <br/>[[Ficheiro:Royal Standard of the King of France.svg|25px|Estandarte real de Francia]] [[Henri Robert de Serignan|Henri de Serignan]] <br/>[[Ficheiro:Royal Standard of the King of France.svg|25px|Estandarte real de Francia]] [[George Stuart]] |comandante2 = [[Ficheiro:Estandarte Real de Felipe II.svg|15px|Estandarte do monarca de España, dinastía Habsburg (1580-1668)]] [[Pedro Fajardo de Zúñiga y Requesens|Pedro Fajardo]] <br/>[[Ficheiro:Estandarte Real de Felipe II.svg|15px|Estandarte do monarca de España, dinastía Habsburg (1580-1668)]] [[Gerolamo Maria Caracciolo|Gerolamo Caracciolo]]<br/>[[Ficheiro:Estandarte Real de Felipe II.svg|15px|Estandarte do monarca de España, dinastía Habsburg (1580-1668)]] [[Fernando de Ribera]] <br/>[[Ficheiro:Estandarte Real de Felipe II.svg|15px|Estandarte do monarca de España, dinastía Habsburg (1580-1668)]] [[Carlo Maria Caracciolo|Carlo M. Caracciolo]] {{MEC}}<br/>[[Ficheiro:Estandarte Real de Felipe II.svg|15px|Estandarte do monarca de España, dinastía Habsburg (1580-1668)]] [[Hugh O'Donnell]] {{MEC}}<br/>[[Ficheiro:Estandarte Real de Felipe II.svg|15px|Estandarte do monarca de España, dinastía Habsburg (1580-1668)]] [[Diego de Cárdenas Lusón|Diego de Cárdenas]] <br/>[[Ficheiro:Estandarte Real de Felipe II.svg|15px|Estandarte do monarca de España, dinastía Habsburg (1580-1668)]] [[Simón de Mascarenhas]] |soldados1 = 6&nbsp;000 aprox. |soldados2 = 23&nbsp;000 aprox. }} A '''batalla de Montjuïc''' de [[1641]] foi unha batalla que se librou o [[26 de xaneiro]] de [[1641]] na [[Montjuïc, Barcelona|montaña de Montjuïc]] da cidade de [[Barcelona]], sete meses máis tarde do levantamento popular coñecido como [[Corpus de Sang]] ([[7 de xuño]] de [[1640]]). A batalla é un dos episodios da [[Guerra dos Segadores]] e enfrontou as tropas catalás comandadas polo deputado militar da [[Generalitat de Cataluña|Generalitat]] [[Francesc de Tamarit]], co apoio da cabalería francesa do [[Henri Robert de Serignan|duque de Bouillon]], contra as tropas de [[Filipe IV de España]] comandadas por [[Pedro Fajardo de Zúñiga y Requesens]], ''marqués de los Vélez''. A batalla resolveuse cunha vitoria [[Cataluña|catalá]] contundente e o masacre das tropas españolas, que tiveron de fuxir ata [[Tarragona]]. == Véxase tamén == {{Commonscat}} {{Portal|Barcelona}} === Bibliografía === * {{Cita libro|apelido=Elliott|nome=John Huxtable|título=La revolta catalana : 1598-1640 : un estudi sobre la decadència d'Espanya|localización=València|editorial=Universitat de València|ano=2006|isbn=9788437063447|url=http://books.google.cat/books?id=c5FeP34pej4C&printsec=frontcover&hl=ca|ref=revolt}} * {{Cita libro|apelido=Hernàndez|nome=F. Xavier|título=Història militar de Catalunya : aproximació didàctica|localización=Barcelona|editorial=Rafael Dalmau|ano=2001|isbn=8423206386|ref=militar}} *{{Cita libro|apelido=Matas|nome=Jaume (dir.)|título=Historia de Barcelona : desde su fundación al siglo XXI|localización=[Barcelona]|editorial=Primera Plana|ano=DL 1995|isbn=848130039X}} *{{Cita libro|apelido=Mello|nome=Francisco Manuel de|título=Historia de los movimientos, separación y guerra de Cataluña|localización=Madrid|editorial=Castalia|ano=cop. 1996|isbn=8470397478|ref=separacion|url=http://www.cervantesvirtual.com/obra-visor-din/historia-de-los-movimientos-separacion-y-guerra-de-cataluna-en-tiempo-de-felipe-iv--0/html/feee546c-82b1-11df-acc7-002185ce6064_2.html#I_1_}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Barcelona]] [[Categoría:Historia de Cataluña]] [[Categoría:1641]] 0mx53c3akr43hk6om4w2yu4zslc3533 0 323166 7104650 6483523 2025-06-23T16:01:15Z Mark Gasoline 5312 7104650 wikitext text/x-wiki {{Desactualizado}} {{Compañía | fondo = #000000 | letra = White | nome_compañía = BQ | logo_compañía = Logo-BQ-CasoDeExito.png | pé = | imaxe = | pé_imaxe = | tipo_compañía = [[Sociedade Limitada]] | fundación = [[2010]] | matriz = Mundo Reader S.L. | localización = Las Rozas, Madrid {{ESPb}} | fundador = Alberto Méndez, Rodrigo del Prado, David Béjar, Ravín Dhalani, Adán Muñoz, Iván Sánchez, Antonio Quirós | persoas_clave = Alberto Méndez | industria = Electrónica | produtos = Tablets, teléfonos intelixentes, impresoras 3D, robótica | beneficio = 202,5 millóns de € (2014) | beneficio_operativo = | beneficio_neto = | núm_empregados = 1078 (2014) | páxina_web = {{URL|http://www.bq.com|bq.com}} | notas = }} [[Ficheiro:Impresora 3D bq.jpg|miniatura|Impresora 3D de bq na [[Cidade da Cultura de Galicia]], [[Santiago de Compostela|Compostela]]]] '''BQ''' (ás veces escrito como ''bq'') foi unha empresa española con sede en [[Las Rozas de Madrid|Las Rozas]] adicada ao deseño e venda de dispositivos electrónicos. O nome da empresa ven do seu primeiro produto, un lector electrónico chamado ''booq''. En [[2005]] un grupo de estudantes de telecomunicacións crearon unha empresa adicada á importación e venda de memorias [[USB]]. Posteriormente a empresa entraría no negocio dos lectores electrónicos, primeiro como deseñador para outras marcas e posteriormente xa coa súa marca. A empresa comercializa e deseña teléfonos intelixentes fabricados na [[República Popular da China|China]]. == Historia == En [[2003]], seis estudantes de enxeñaría da [[Escola Técnica Superior de Enxeñeiros de Telecomunicación de Madrid|E.T.S. de Enxeñeiros de Telecomunicación de Madrid]] da [[Universidade Politécnica de Madrid]] —Alberto Méndez, Rodrigo del Prado, David Béjar, Ravín Dhalani, Adán Muñoz e Iván Sánchez— coincidiron na asociación de alumnos ''ITEM Consulting''. En [[2005]], estes estudantes, fundaron ''MemoriasUSB'', unha empresa adicada á fabricación de chaves USB.<ref name="up">{{cita publicación|nome=Alfredo|apelidos=Pascual|título=Bq, o cómo montar una tecnológica de éxito en España a base de vender llaves USB|publicación=[[El Confidencial]]|data=12 de decembro de 2012|url=http://granadaempresas.es/bq-o-como-triunfar-sin-ser-apple/noticias/4123.html|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|revista=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131227000218/http://granadaempresas.es/bq-o-como-triunfar-sin-ser-apple/noticias/4123.html|dataarquivo=27 de decembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> Máis tarde pertencería ao holding empresarial StarTic Innovación. === Libros electrónicos === En [[2009]], baixo a marca booq, lanzan o seu primeiro lector electrónico, o ''booq'' Classic. En [[2010]] a empresa materializouse como [[Mundo Reader S.L.]], froito da unión dos socios de Luarna e StarTic Innovación, adicada ao mundo dos lectores de libros dixitais.<ref>{{cita web|autor=Jaime Novoa|título=Diseñado en Las Rozas, fabricado en China. La historia de Bq|url=http://www.xataka.com/analisis/disenado-en-las-rozas-fabricado-en-china-la-historia-de-bq|dataacceso=7 de xaneiro de 2014|obra=Xataka|data=6 de maio de 2013|lingua=castelán}}</ref> Luarna, dirixida por Antonio Quirós, foi a primeira editorial española 100% dixital. En [[2011]], BQ comezou a deseñar e fabricar os primeiros lectores electrónicos das empresas [[Telefónica]] (''Movistar ebook bq''), [[Fnac]] (''Fnacbook''), e [[Casa del Libro]] (''bq Tagus|Tagus''). No segundo trimestre de 2011, BQ expandiu o seu negocio cara a [[Suramérica]], abrindo sedes oficiais en [[Montevideo]] ([[Uruguai]]), e aínda que xa estaba no mercado portugués a través de socios, durante 2011 BQ comezou a estar presente en [[Portugal]]. Neste mesmo ano, o [[bq Cervantes]] foi ''e-reader'' máis vendido en España. En [[2012]], BQ converteuse no deseñador e fabricante oficial das tabletas e lectores-e da empresa [[Fnac]]. Ademais, a empresa comezou a comercializar os lectores ''[[Cervantes Touch]]'' e ''[[Cervantes Touch light]]''. === Gama Aquaris 2013 === En [[2013]] BQ comercializa o seu primeiro [[teléfono intelixente]], chamado ''Aquaris 4.5'', un terminal de gama media con 4,5 polgadas de pantalla, Dual SIM, cámara traseira de 8 megapíxeles e outra dianteira VGA, 4 GB de memoria interna, memoria RAM de 1 GB, un procesador ARM Dual Core Cortex A9 ata 1&nbsp;GHz.<ref>{{cita publicación|nome=Elena|apelidos=Henriquez|título=bq Aquaris, un androide de 4,5 pulgadas con doble SIM para el mercado español|publicación=[[Engadget]]|data=12 de febreiro de 2013|url=http://es.engadget.com/2013/02/12/bq-aquaris-disponibilidad-precio|dataacceso=29 de maio de 2014|revista=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140529145522/http://es.engadget.com/2013/02/12/bq-aquaris-disponibilidad-precio|dataarquivo=29 de maio de 2014|urlmorta=yes}}</ref> Tamén en 2013 BQ empeza a comercialización do ''Aquaris 5.0'', un terminal cunha pantalla de 5 polgadas, Dual SIM, cámara traseira de 8 megapíxeles e outra dianteira VGA, e unha memoria RAM de 1 GB. Este inclúe ademais 16 GB de memoria interna, un procesador Quad Core Cortex A7 ata 1,2&nbsp;GHz e con versión de [[Android 4.2 ''Jelly bean'']]. Este mesmo ano lanzaron o ''Aquaris 5 HD'' con pantalla de 5 polgadas e resolución HD 720x1280, Dual SIM, cámara traseira de 8 megapíxeles e outra dianteira de 1,2 megapíxeles, 16 GB de memoria interna e 1 GB de memoria RAM, procesador Quad Core Cortex A7 ata 1,2&nbsp;GHz; e o ''Aquaris 5.7'', con pantalla de 5.7 e resolución 1929x1080,<ref>{{cita publicación|nome=Marimar |apelidos=Jiménez|título=Bq planta cara a Apple y Samsung con sus tabletas y 'smartphones' con sello español|publicación=[[Cinco Días]]|data=12 de novembro de 2013|url=http://cincodias.com/cincodias/2013/11/11/tecnologia/1384201329_327960.html|dataacceso=7 de xaneiro de 2014}}</ref> Dual SIM, cámara traseira de 13 megapíxeles e outra dianteira de 5 megapíxeles, unha memoria RAM de 2GB e 16 GB de memoria interna, cun procesador Quad Core Cortex A7 ata 1,5&nbsp;GHz, 2 GB de RAM. Este dispositivo incluía unha batería Li-ion de 4000 mAh. == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == {{commonscat|Bq}} === Ligazóns externas === * [http://www.bq.com/es/ Páxina web da empresa]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160410060726/http://www.bq.com/es/ |date=10 de abril de 2016 }} {{es}} * [https://web.archive.org/web/20180107061758/http://bitbloq.org/ bitloq web de programación] {{control de autoridades}} [[Categoría:Compañías informáticas]] [[Categoría:Empresas de España]] od6qwd3qke52sm00ldjzl9nu00tufa0 0 323219 7104889 6964931 2025-06-23T20:18:11Z O Breixo 127505 7104889 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Admiralty IX Floating Dry Dock March 1941.jpg |descrición_imaxe = O IX peirao flotante da base naval de Singapur foi o obxectivo de dous ataques en 1945. |resultado = Incerto |combatentes1 = [[Ficheiro:US flag 48 stars.svg|20px|Estados Unidos de América]] [[Estados Unidos]]<br> * [[Ficheiro:US roundel 1943-1947.svg|20px|USAAF]] [[Forzas Aéreas do Exército dos Estados Unidos|USAAF]] {{GBR}} * [[Ficheiro:Air Force Ensign of the United Kingdom.svg|20px|Royal Air Force]] [[Royal Air Force|RAF]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Flag of Japan.svg|border|20px|Xapón]] [[Imperio do Xapón]]<br> * [[Ficheiro:Naval Ensign of Japan.svg|20px|Mariña xaponesa]] [[Mariña Imperial Xaponesa|MIJ]]|baixas1 = 9 bombardeiros destruídos |baixas2 = Destrución de varias instalacións navais. Destrución de catro navíos e danos en once. }} O '''bombardeo de Singapur (1944–1945)''' foi unha campaña militar dirixida polas forzas aéreas [[Aliados da Segunda Guerra Mundial|aliadas]] durante a [[segunda guerra mundial]]. Unidades de bombardeiros de longo alcance das [[Forzas Aéreas do Exército dos Estados Unidos]] (USAAF) lanzaron 11 ataques aéreos dirixidos a [[Singapur]], ocupado polo [[Imperio Xaponés]], entre novembro de 1944 e marzo de 1945. A maioría destes ataques ían dirixidos contra a base naval e as instalacións dos estaleiros da illa. Despois de que os bombardeiros americanos se reorganizasen, os británicos da [[Royal Air Force]] asumiron a responsabilidade das operacións de minado preto de Singapur, as cales continuaron até o 24 de maio de 1945. Os ataques tiveron resultados diversos: o dano máis significativo foi provocado na importante base naval de Singapur e no porto comercial. Algúns ataques sobre estes obxectivos non tiveron éxito e outros contra instalacións de almacenaxe de carburante en illas preto de Singapur foron ineficaces. A campaña de minado interrompeu o tráfico de barcos xaponesos na área de Singapur e provocou a perda de tres barcos e danos noutros dez, pero no foron decisivos no devir da guerra. Porén, os ataques aéreos aliados tiveron éxito alzando a moral da poboación civil de Singapur, que cría que estes poderían marcar a inminente liberación da cidade. O número global de vítimas civís dos bombardeos foi baixo, aínda que un ataque en concreto matou centenares de indixentes e varios traballadores civís de instalacións militares. == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{Cita libro |apelido=Mann |nome=Robert A. |título=The B-29 Superfortress Chronology, 1934–1960 |ano=2009 |editorial=McFarland |isbn=0-7864-4274-3 |url=http://books.google.com.au/books?id=2zxbWJOyHLUC&dq=USAAF+Chronology:&source=gbs_navlinks_s |localización=Jefferson, North Carolina |lingua=inglés}} * {{Cita libro |apelido=Murfett |nome=Malcolm H. |título=Between Two Oceans: A Military History of Singapore From First Settlement to Final British Withdrawal |ano=1999 |editorial=Oxford University Press |isbn=0-19-588482-5 |autor2=et al. |localización=Singapur |lingua=inglés}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Singapur]] [[Categoría:Batallas da segunda guerra mundial]] [[Categoría:1944]] [[Categoría:1945]] [[Categoría:Batallas do século XX]] cxtrrkmz4bqtd7rnzu4tz33o580zpxb 0 323224 7104891 6813947 2025-06-23T20:19:43Z O Breixo 127505 7104891 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = U-546 survivors.jpg |descrición_imaxe = Un barco salvavidas transporta os superviventes do U-546 escoltado por destrutores estadounidenses o 24 de abril de 1945 |resultado = Vitoria aliada |combatentes1 = {{NAZb}} [[Alemaña nazi|Alemaña]]<br/> * [[Ficheiro:War Ensign of Germany 1938-1945.svg|20px|Exército Alemán]] [[Kriegsmarine]] |combatentes2 = {{USA}}<br/> * [[Ficheiro:Flag of the United States Navy (official specifications).svg|20px|Mariña dos Estados Unidos]] [[Armada dos Estados Unidos de América|Mariña dos Estados Unidos]] [[Ficheiro:Canadian Red Ensign (1957-1965).svg|25px|Canadá]] [[Canadá]]<br/> * [[Ficheiro:Royal Canadian Air Force Ensign (1941-1968).svg|20px|Forza Aérea Canadense]] [[Forza Aérea Canadense]] |comandante1 = {{NAZb}} [[Eberhard Godt]] |comandante2 = {{USAb}} [[Jonas H. Ingram]] |soldados1 = 11 submarinos<br/>(U-518, U-530, U-546, U-548, U-805, U-858, U-880, U-881, U-889, U-1229 i U-1235) |soldados2 = 4 portaavións de escolta<br/>42 destrutores de escolta |baixas1 = 218 mortos<br/>33 capturados<ref name="Blair_688">{{Harvnb | Blair | 1998 | p = 688}}</ref><br/>5 submarinos afundidos |baixas2 = 126 mortos<br/>1 destrutor afundido }} A '''operación Teardrop''' foi unha operación militar levada a cabo pola [[Armada dos Estados Unidos de América|Mariña dos Estados Unidos]] entre abril e maio de 1945 para afundir diversos [[U-Boot|submarinos alemáns]] que se achegaban á costa leste dos Estados Unidos e que se cría que transportaban [[Bomba volante V-1|bombas volantes V-1]]. [[Alemaña nazi|Alemaña]] ameazara ós Estados Unidos de atacar [[Nova York]] con bombas V-1 e [[V-2|mísiles V-2]], pero despois da guerra comprobouse que os submarinos non levaban artefactos desa clase. A operación comezouse a preparar a finais de 1944 como unha resposta a informes de [[Intelixencia militar|intelixencia]] que afirmaban que Alemaña estaba preparando un grupo de submarinos armados con mísiles. Preparáronse dous continxentes antisubmarinos. O plan executouse en abril de 1945 despois de que diversos [[U-Boot tipo IX]] saísen de Noruega en dirección ós Estados Unidos. Malia que as condicións meteorolóxicas adversas reduciron a efectividade dos catro portaavións de escolta implicados, a gran cantidade de destrutores despregados detectaron e capturaron a maioría de submarins alemáns. As forzas aéreas canadenses tamén participaron na operación. Cinco dos sete submarinos do grupo en disposición de atacar os Estafos Unidos foron afundidos, dos cales catro con toda a súa tripulación. 33 tripulantes e especialistas do U-546 foron capturados e interrogados violentamente. Un destrutor de escolta foi afundido coa perda da maior parte da súa tripulación. A guerra rematou pouco despois e todos os superviventes alemáns rendéronse. O interrogatorio da tripulación revelou que os submarinos non dispoñían de equipo de lanzamento de mísiles. == Consecuencias == [[Ficheiro:USS Cusk;0834807.jpg|miniatura|250px|Lanzamento dun mísil ''Loon'' dende o USS Cusk en 1951.]] Despois da [[Día da Vitoria en Europa|rendición alemá]], a [[Armada dos Estados Unidos de América|Armada dos Estados Unidos]] mantivo os seus esforzos para determinar se os [[U-Boot]] levaban mísiles. As tripulacións do U-805 e o U-858 foron interrogadas para confirmar que as súas naves non levaban equipamento de lanzamento de mísiles.{{Sfn | Lundeberg | 1994 | p = 227}} O ''Kapitänleutnant'' Fritz Steinhoff que comandara o U-511 durante as probas con foguetes<ref>{{Cita web|url=http://uboat.net/men/steinhoff.htm|dataacceso=5 de xullo de 2013|título=Nota biogràfica de Friedrich Steinhoff|editor=Uboat.net}}</ref> e que fora capturado despois de render o U-873, foi sometido a técnicas abusivas de interrogatorio en [[Portsmouth, Rhode Island|Portsmouth]]. Pouco despois suicidouse mentres estaba preso nun cárcere de [[Boston, Massachusetts|Boston]], provocando que a mariña investigase estes interrogatorios. Un dos interrogadores admitiu telo magoado e correu a voz de que pouco antes de morrer regresara dun interrogatori coa cara visiblemente ensanguentada.<ref>{{Cita web|apelido=Milhomme|nome=Bill|url=http://milhomme.blogspot.com.es/2010/08/suicide-lieutenant-commander-friedrich.html|dataacceso=5 de xullo de 2013|título=Suicide: U-Boat 873 Commander Friedrich Steinhoff|obra=milhomme.blogspot.com}}</ref> Non está claro se os aliados chegaron a coñecer a relación de Steinhoff cos ensaios de foguetes.{{Sfn | Lundeberg | 1994 | p = 227}}{{Sfn | Blair | 1998 | pp = 689–90}} Diversos oficiais da mariña avaliaron as tácticas empregadas na Operación Teardrop despois da guerra. Os escoltas aéreos dos destrutores estaban decepcionados, xa que a súa habilidade para detectar os submarinos viuse moi limitada polo mal tempo. Malia isto, os avións tiveron éxito o facer que os U-boot tivesen que manterse somerxidos, reducindo a súa velocidade.{{Sfn | Lundeberg | 1994 | p = 227}} Porén, o historiador e consultor militar Philip K. Lundeberg calificou a operación como "unha demostración clásica non só das tácticas coordinadas de caza, derivadas en parte da experiencia británica, senón tamén do profundo impacto da intelixencia nas comunicacións para impedir o tránsito de submarinos nas zonas de patrulla".{{Sfn | Lundeberg | 1994 | p = 230}} Do mesmo xeito, os británicos aseveran que as súas actuacións de intelixencia no descifrado e intercepción das comunicacións alemás contribuíron en "virtualmente todos" os afundimentos de submarinos da Operación Teardrop.{{Sfn | Hinsley | 1988 | p = 626}} A mariña empregou unha variante do V-1 para probar a posibilidade de lanzar [[Mísil de cruceiro|mísiles de cruceiro]] dende submarinos nos anos posteriores á guerra. As naves USS-Cusk e USS-Carbonero lanzaron con éxito mísiles ''Loon'' nunhas manobras en febreiro de 1947. Despois destes, nos anos seguintes desenvolvéronse diversos prototipos de mísiles que podían ser disparados dende submarinos.{{Sfn | Polmar | Moore | 2004 | p = 87}} Estes tests demostraron que era tecnicamente posible que os alemáns chegasen a desenvolver armas semellantes se a guerra tivese durado máis.{{Sfn | Duffy | 2004 | p = 72}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === * {{Cita libro|apelido=Blair|nome=Clay|título=Hitler's U-Boat War. The Hunted, 1942–1945|editorial=Random House|localización=Nova York|ano= 1998|edición= Modern Library | isbn = 0-679-64033-9 | ref = harv}} * {{Cita libro|apelido=Douglas|nome=W.A.B.|título=A Blue Water Navy: The Official Operational History of the Royal Canadian Navy in the Second World War, 1943–1945. Volume II, Part 2|url=https://archive.org/details/bluewaternavy0000unse|ano=2007|editorial=Vanwell Publlishing|localización=St. Catherine's, Canada|isbn=1-55125-069-1 | ref = harv}} * {{Cita libro|apelido=Duffy|nome=James P.|título= Target America: Hitler's plan to attack the United States|editorial= Greenwood |ano= 2004|localización= Santa Barbara | isbn = 0-275-96684-4|url=http://books.google.com.au/books?id=hrsi2rH28NQC | ref = harv}} * {{Cita libro|apelido= Hinsley|nome= FH |título= British Intelligence in the Second World War : Its Influence on Strategy and Operations. Volume Three, Part II|ano= 1988 |editorial=Her Majesty's Stationary Office|localización=Londres|isbn=0-11-630940-7|ref = harv}} * {{Cita libro|apelido=Lundeberg|nome= Philip K.|título= To Die Gallantly : The Battle of the Atlantic| editor= Runyan, Timothy J. and Copes, Jan M|editorial= Westview Press |localización=Boulder|ano=1994|isbn=0-8133-8815-5 | ref = harv}} * {{Cita libro|apelido=Morison|nome=Samuel Eliot|título=The Atlantic Battle Won May 1943— May 1945|editorial=Castle Books|localización=Edison|ano= 2001 |edición=Castle Books|isbn = 0-7858-1311-X | ref = harv}} * {{Cita libro|apelido=Neufeld|nome=Michael J.|título=The Rocket and the Reich. Peenemünde and the Coming of the Balistic Missile Era|url=https://archive.org/details/isbn_9780029228951|editorial=The Free Press|localización= New York|ano=1995|isbn= 0-02-922895-6 | ref = harv}} * {{Cita libro|apelido1=Polmar|nome1=Norman|apelido2=Moore |nome2= Kenneth J.|título=Cold War submarines: the design and construction of U.S. and Soviet submarines |editorial= Brassey's|ano=2004|edición= Illustrated|isbn=1-57488-594-4|localización=Herndon|url=http://books.google.com.au/books?id=cP4KPxaB8DQC | ref = harv}} * {{Cita web|url=http://ibiblio.org/hyperwar/NHC/Capstone/WartimeDiversionNavyForcesCoastalDefense/WartimeDiversionNavyForcesCoastalDefense.html|título=The Wartime Diversion of U.S. Navy Forces in Response to Public Demands for Augmented Coastal Defense|apelido=Siegel|nome= Adam B.|ano= 1989|editor= HyperWar Project |dataacceso= 10 de maio de 2013 | ref = harv}} * {{Cita libro|apelido=Y'Blood|nome=William T.|título=Hunter-killer: U.S. escort carriers in the Battle of the Atlantic|editorial= Naval Institute Press|ano= 2004 |edición= illustrated |isbn=1-59114-995-9|localización=Annapolis|url=http://books.google.com.au/books?id=GKfJDaDX3yUC | ref = harv}} {{Segunda guerra mundial}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da segunda guerra mundial]] [[Categoría:1945]] [[Categoría:Batallas do século XX]] obsgvoo6z328txfcyy17o40vu7ygdhb 0 323408 7104892 6963892 2025-06-23T20:20:20Z O Breixo 127505 7104892 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Sam Houston at San Jacinto.jpg |descrición_imaxe = Mural sobre a [[batalla de San Jacinto]], con [[Sam Houston]] no centro da imaxe |resultado = [[Tratado de Velasco]] e independencia ''de facto'' da [[República de Texas]]. <br />Conflitos intermitentes durante a década de 1840 que finalmente conduciron á [[Intervención norteamericana en México|Intervención norteamericana]] |combatentes1 = {{MEX}}<br />Mercenarios estranxeiros |combatentes2 = [[Ficheiro:Flag_of_Republic_of_Texas_(1836-1839).svg|20px|Texas]] [[República de Texas|Texas]]<ref>No comezo do conflito existían discrepancias entre os texanos sobre o auténtico alcance da revolución. Mentres algúns crían que o obxectivo era o restablecemento da Constitución de 1824, outros pedían abertamente a independencia. Os conflitos resolvéronse cunha convención de delegados que promulgou a Declaración de independencia do 2 de marzo de 1836. Era o nacemento da [[República de Texas]].</ref><br />Voluntarios estadounidenses |comandante1 = [[Antonio López de Santa Anna]]<br />[[Martín Perfecto de Cos]]<br />[[José de Urrea]] |comandante2 = [[Stephen Fuller Austin]]<br />[[Edward Burleson]]<br />[[Samuel Houston]] |soldados1 = 6.500 aprox |soldados2 = 2.000 aprox |baixas1 = 2.500 aprox |baixas2 = 860 aprox }} A '''Guerra de independencia de Texas''', tamén coñecida como '''Revolución Texana''',<ref>Chamada '''Texas Revolution''' en inglés ou '''Revolución de Texas''' en castelán. Esta nomenclatura non se axustaría correctamente á definición do termeo en galego, xa que unha [[revolución]] implicaría unha "transformación profunda e rápida da estrutura social, económica e política dunha sociedade", que non se deu neste caso.</ref> foi o conflito que enfrontou o goberno de [[México]] e os colonos texanos entre o 2 de outubro de 1835 e o 21 de abril de 1836. Os problemas entre o gogerno mexicano e os habitantes do que daquela era a provincia [[Coahuila e Texas]] comezaran coa promulgación da constitución centralista de 1835, coñecida como as [[Sete Leis]]. Esta nova lexislación, promulgada polo [[Lista de xefes de estado de México|presidente mexicano]] [[Antonio López de Santa Anna]], deixaba sen efecto a antiga constitución [[federalismo|federal]] de 1824. Pouco tempo despois, xurdiron pronunciamentos en diversas rexións do país. A guerra comezou no territorio texano o 2 de outubro de 1835 coa [[batalla de Gonzales]]. Axiña as forzas texanas tomaron as cidades de La Bahia (actual [[Goliad]]) e San Antonio Béjar (actual [[San Antonio, Texas|San Antonio]]), malia que serían derrotadas poucos meses despois. Despois dalgunhas vitorias mexicanas, a guerra acabou de xeito inesperado na [[batalla de San Jacinto]], a uns 300 quilómetros de San Antonio. Neste conflito, o xeneral [[Samuel Houston]] liderou os rebeldes texanos e voluntarios estadounidenses na vitoria sobre unha parte das tropas mexicanas, baixo o comandamente directo de Santa Ana, que ademais foi capturado. Despois do remate da guerra, formalizaríase a independencia da [[República de Texas]]. Posteriormente, en 1845, os [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] anexionaríanse este territorio, e as disputas entre os dous países conducirían en última instancia á [[intervención norteamericana en México]], entre 1846 e 1848. == Notas == {{Listaref}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Texas]] [[Categoría:Historia de México]] [[Categoría:Guerras do século XIX]] [[Categoría:Guerras de independencia]] 42qp5mhhksy6ns9mxz7cjnf9ib3056s 0 323510 7104895 6788221 2025-06-23T20:21:19Z O Breixo 127505 7104895 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = WakouLandingColor.jpg |descrición_imaxe = Xaponeses desembarcando en [[Busan]]. |resultado = Vitoria de [[Corea]] e a [[China]]. |combatentes1 = [[Ficheiro:Coat of Arms of Joseon Korea.png|20px|Dinastía Joseon]] [[Corea]] baixo a [[dinastía Joseon]]<br />[[China]] baixo a [[Dinastía Ming]],<br />[[Yurchen]] Jianzhou |combatentes2 = [[Ficheiro:Goshichi no kiri.svg|20px|Xapón baixo as ordes de [[Toyotomi Hideyoshi]]]] [[Xapón]] baixo as ordes de [[Toyotomi Hideyoshi]] |comandante1 = '''Corea'''<br /> [[Seonjo de Joseon|Rei Seonjo]]<br /> [[Gwanghaegun de Joseon|Príncip Gwanghae]]<br /> [[Yi Sun-sin]]†,<br /> [[Gwon Yul]]<br /> [[Yu Seong-ryong]]<br /> [[Yi Eok-gi]]†<br /> [[Won Gyun]]†<br /> [[Kim Myeong-won]]<br /> [[Yi Il]]<br /> [[Sin Rip]]†<br /> [[Gwak Jae-u]]<br /> [[Kim Si-min]]†<br /> '''China'''<br /> [[Li Rusong]]† ''(pr.)''<br /> [[Li Rubai]]<br /> [[Ma Gui]] ''(pr.)''<br /> [[Qian Shi-zhen]]<br /> [[Ren Ziqiang]]<br /> [[Yang Yuan]]<br /> [[Zhang Shijue]]<br /> [[Chen LinChen Lin]] |comandante2 = '''Xapón'''<br /> [[Toyotomi Hideyoshi]]<br /> [[Katō Kiyomasa]]<br /> [[Konishi Yukinaga]]<br /> [[Kuroda Nagamasa]]<br /> [[Tōdō Takatora]]<br /> [[Katō Yoshiaki]]<br /> [[Mōri Terumoto]]<br /> [[Ukita Hideie]]<br /> [[Kuki Yoshitaka]]<br /> [[Sō Yoshitoshi]]<br /> [[Kobayakawa Takakage]]<br /> [[Wakizaka Yasuharu]]<br /> [[Shimazu Yoshihiro]]<br /> [[Kurushima Michifusa]]† |soldados1 = '''Corea'''<br /> 84&nbsp;500 soldados do exército<br /> (ó comezo)<br /> polo menos 22&nbsp;600 voluntarios coreanos e insurxentes<br /> '''China'''<br /> (1592–1593)<br /> máis de 43&nbsp;000<ref name="turnbull140">Turnbull, 2002:140.</ref> (1597–1598)<br /> 100&nbsp;000<ref name="turnbull39">Turnbull, 2002:217.</ref> |soldados2 = '''Xapón'''<br /> (1592–1593)<br /> Entre 160&nbsp;000-235&nbsp;000<br /> (1597–1598)<br /> Preto de 140&nbsp;000 |baixas1 = '''Corea''' ''total de militares: 300&nbsp;000''<ref name="users">{{Cita web|url=http://users.erols.com/mwhite28/warstat0.htm#Total |título=Selected Death Tolls for Wars, Massacres and Atrocities Before the 20th Century |dataacceso=20 de outubro de 2008 |apelido= White|nome=Matthew |páxinas= |lingua=inglés |cita= }}</ref> <br /> '''China'''<br /> ''total de militares 30&nbsp;000''<ref name="turnbull41">Turnbull, 2002:221.</ref><ref name="turnbull43">Turnbull, 2002:230.</ref> |baixas2 = '''Xapón''' ''total de militares 130&nbsp;000'' }} As '''invasións xaponesas de Corea''' foron un confliteo bélico desenvolvido entre [[1592]] e [[1598]] no que se viron implicados tres países asiáticos: o [[Xapón]], a [[China]] e [[Corea]]. O rexente xaponés [[Toyotomi Hideyoshi]],<ref>Por mor da súa orixe humilde, Hideyoshi nunca puido ser chamado ''[[shōgun]]'' e, en troques, conformouse co título menor de ''kanpaku'' (rexente).</ref> un dos «grandes pacificadores do Xapón»,<ref>Segundo a tradición existiron «Tres grandes unificadores do Xapón»: [[Oda Nobunaga]] o primeiro, [[Toyotomi Hideyoshi]] o segundo e [[Tokugawa Ieyasu]] o terceiro e derradeiro.</ref> decidiu conquistar a China,<ref>Turnbull, 2002:30.</ref> motivo polo cal pediu a asistencia da [[dinastía Joseon]], así como o libre tránsito a través da [[península de Corea]].<ref>Turnbull, 2002:37-38.</ref> Como Corea era un país vasalo da [[dinastía Ming]], a petición foi rexeitada. Hideyoshi comezou a preparar as tropas e convocou os diferentes [[daimio]]s (señores feudais) para a invasión do país, a cal comezou en 1592.<ref name="turnbull48">Turnbull, 2002:48.</ref> Despois dun rápido e eficaz avance das tropas xaponesas polo territorio coreano, a brillante campaña naval do [[Almirante Yi|almirante coreano Yi]] atallar a subministración de recursos dos invasores, feito que lles obrigou a deterse. A milicia coreana, xunto coa intervención do exército chinés, obrigou ó goberno xaponés a estabelecer relacións de paz coa China en 1593. Despois que as peticións de Hideyoshi foron denegadas, a guerra entrou nunha nova fase en 1597, cando se retomaron as hostilidades.<ref>Turnbull, 2002:182.</ref> O conflito culminou finalmente en 1598 coa retirada total das tropas invasores despois da morte de Hideyoshi.<ref name=autogenerated2>Turnbull, 2002:226.</ref> Malia que xeralmente se consideran como dúas invasións illadas, en realidade tamén houbo presenza xaponesa durante o lapso entre estas dúas invasións masivas,<ref name="t8">Turnbull, 2002:8.</ref> motivo polo cal algúns historiadores consideran o confliteo como unha soa guerra.<ref name="t8" /> Este acontecemento foi o primeiro en [[Asia]] que involucrou exércitos cun elevado número de soldados levando armas modernas<ref>Swope. 2005:13.</ref> e representou un severo dano para Corea. Este país padeceu unha perda do 66% nas súas terras cultivables<ref name="prime minister">{{Cita web| apelido= | nome= | título= Early Joseon Period (en web.archive.com)| obra= History| editor= Office of the Prime Minister| url= http://www.opm.go.kr/warp/webapp/content/view?meta_id=english&id=62| formato= | doi= | dataacceso= 21 de outubro de 2008| data-arquivo= 27 de decembro de 2007| url-arquivo= https://web.archive.org/web/20071227225732/http://www.opm.go.kr/warp/webapp/content/view?meta_id=english&id=62| url-morta= unfit}}</ref> e a extracción de artesáns e académicos que foron levados en contra da súa vontade ó Xapón, minguando o desenvolvemento científico no país.<ref name="Osiris">Kim, 1998:55.</ref> Outra perda importante tivo lugar no eido histórico e cultural, xa que moitos rexistros foron queimados xunto con diversos pazos imperiais en [[Seúl]]. China viu minguadas as súas finanzas e, por mor disto, a [[dinastía Ming]] quedou significativamente diminuída. Isto facilitaría o ascenso ó poder da [[dinastía Qing]].<ref name="barry21">Strauss, 2005:21.</ref> Este conflito armado é coñecido por diversos nomes, entre eles: '''Invasión de Hideyoshi de Corea''', '''Guerra dos sete anos''', '''Guerra Renchen para defender a nación''' ou '''Guerra Imjin'''. O enfrontamento recibe este dous últimos nomes polo feito de que se desenvolveu durante o ano coñecido como ''Renchen'' ou ''Imjin'' do cicle sexaxenario da China e Corea respectivamente. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === {{refbegin|26em}} * Alagappa, Muthiah. "Asian Security Order: Instrumental and Normative Features", [[Stanford University Press]], 2003. ISBN 0-8047-4629-X * Arano, Yasunori. "The Formation of a Japanocentric World Order." ''International Journal of Asian Studies'' 2:2 (2005). * Brown, Delmer M. "The Impact of Firearms on Japanese Warfare, 1543-1598", ''The Far Eastern Quarterly'' Maio 1948 (Volume 7, Número 3: paxs. 236-253), Association for Asian Studies. * Eikenberry, Karl W. "The Imjin War." ''Military Review'' 68:2 (febreiro de 1988), paxs. 74–82. * Gaskin, Carol; Vince Hawkins, Juan Antonio Cebrian (2005). Breve historia de los samuráis. Nowtilus S.L.. ISBN 84-9763-140-4. * Ha, Tae-hung, tr., and Sohn Pow-key, ed. ''Nanjung Ilgi: War Diary of Admiral Yi Sun-sin''. Seoul: Yonsei University Press, 1977, ISBN 89-7141-018-3. * Hawley, Samuel, ''The Imjin War'', The Royal Asiatic Society, Korea Branch/UC Berkeley Press, 2005, ISBN 89-954424-2-5. * Jang, Pyun-soon. ''Noon-eu-ro Bo-nen Han-gook-yauk-sa 5: Gor-yeo Si-dae'' (눈으로 보는 한국역사 5: 고려시대), Park Doo-ui, Bae Keum-ram, Yi Sang-mi, Kim Ho-hyun, Kim Pyung-sook, ''et al''., Joog-ang Gyo-yook-yaun-goo-won. 30 de outubro de 1998. Seúl, Corea. * Jones, Geo H. "The Japanese Invasion of Korea - 1592", ''The China Review, or notes & queries on the Far East'', 1899 (Volume 23, Números 4-5: paxs. 215-219, pp.&nbsp;239-254), China Mail Office. * Kim, Ki-chung. "Resistance, Abduction, and Survival: The Documentary Literature of the Imjin War (1592–1598)." ''Korean Culture'' 20:3 (outono de 1999), paxs. 20–29. * Kim, Yung-sik. "Problems and Possibilities in the Study of the History of Korean Science". ''Osiris'', 2nd Series, Vol. 13, Beyond Joseph Needham: Science, Technology, and Medicine in East and Southeast Asia. (1998), paxs. 48-79. [http://links.jstor.org/sici?sici=0369-7827%281998%292%3A13%3C48%3APAPITS%3E2.0.CO%3B2-Q JSTOR] * 桑田忠親 [Kuwata, Tadachika], ed. 舊參謀本部編纂, [Kyu Sanbo Honbu], 朝鮮の役 [Chousen no Eki]　(日本の戰史 [Nihon no Senshi] Vol.&nbsp;5), 1965. * Neves, Jaime Ramalhete. "The Portuguese in the Im-Jim War?" Review of ''Culture'' 18 (1994), paxs. 20–24. * Niderost, Eric. “Turtleboat Destiny: The Imjin War and Yi Sun Shin.” ''Military Heritage'' 2:6 (xuño de2001), paxs. 50–59 & 89. * Niderost, Eric. "The Miracle at Myongnyang, 1597." ''Osprey Military Journal'' 4:1 (xaneiro de 2002), paxs. 44–50. * Park, Yune-hee. ''Admiral Yi Sun-shin and His Turtleboat Armada: A Comprehensive Account of the Resistance of Korea to the 16th Century Japanese Invasion''. Seoul: Shinsaeng Press, 1973. * Pratt, Keith, Richard Rutt, James Hoare. "Korea: A Historical and Cultural Dictionary". Routledge, 1999. ISBN 0-7007-0464-7. * Rockstein, Edward D., Ph.D. ''Strategic And Operational Aspects of Japan's Invasions of Korea 1592-1598'', 10 de xuño de 1993. Naval War College, Newport, R.I. * Sadler, A.L. "The Naval Campaign in the Korean War of Hideyoshi (1592–1598)." ''Transactions of the Asiatic Society of Japan Second Series'', 14 (xuño de 1937), paxs. 179–208. * Sansom, George. ''A History of Japan 1334-1615'', Stanford University Press. (1961) ISBN 0-8047-0525-9. * Sohn, Pow-key. "Early Korean Painting", ''Journal of American Oriental Society'', Vol. 79, No. 2. (abril - xuño de 1959), paxs. 96-103. [http://links.jstor.org/sici?sici=0003-0279%28195904%2F06%2979%3A2%3C96%3AEKP%3E2.0.CO%3B2-T JSTOR]. * 曽根田憲三 [Soneda Kenzō], ed. ベレ出版 [Beret Co.], シンプルな英語で日本を紹介する [Introducing Japan in simple english], 2006.ISBN 4-86064-137-X. * Stramigioli, Giuliana. "Hideyoshi's Expansionist Policy on the Asiatic Mainland." ''Transactions of the Asiatic Society of Japan Third Series'', 3 (decembro de 1954), paxs. 74–116. * Strauss, Barry. "Korea's Legendary General", ''MHQ: The Quarterly Journal of Military History'' Summer 2005 (Volume 17, Número 4: paxs. 52-61). * Swope, Kenneth M. "Beyond Turtleboats: Siege Accounts from Hideyoshi's Second Invasion of Korea, 1597-1598", ''Sungkyun Journal of East Asian Studies'' (Vol. 6, No. 2. 2006 ''Academy of East Asian Studies''. paxs. 177-206) * Swope, Kenneth M. "Crouching Tigers, Secret Weapons: Military Technology Employed During the Sino-Japanese-Korean War, 1592-1598", ''The Journal of Military History'' pax. 69 (xaneiro de 2005): paxs. 11-42. (C) Society for Military History. * Swope, Kenneth M. "Deceit, Disguise, and Dependence: China, Japan, and the Future of the Tributary System, 1592-1596". ''The International History Review'', XXIV. 4: decembro de 2002, paxs. 57-1008. * Turnbull, Stephen. ''Samurai Invasion: Japan’s Korean War 1592–98''. Londres: Cassell & Co, 2002, ISBN 0-304-35948-3. * Turnbull, Stephen. 'The Samurai Sourcebook'. Londres: Cassell & Co. 1998. ISBN 1-85409-523-4. * Turnbull, Stephen. ''Samuráis, La Historia de los Grandes Guerreros de Japón''. Libsa. 2006. ISBN 84-662-1229-9. * Villiers, John. "SILK AND SILVER: MACAU, MANILA AND TRADE IN THE CHINA SEAS IN THE SIXTEENTH CENTURY" (A lecture delivered to the Hong Kong Branch of the Royal Asiatic Society at the Hong Kong Club. [[10 de xuño]] de [[1980]]). [http://sunzi1.lib.hku.hk/hkjo/view/44/4401436.pdf The HKUL Digital Initiatives] * Yi, Min-Woong [이민웅], Imjin Wae-ran Haejeonsa: ''The Naval Battles of the Imjin War'' [임진왜란 해전사], Chongoram Media [청어람미디어], 2004, ISBN 89-89722-49-7.</div> {{Refend}} {{Barra portal|Xapón|Historia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Corea]] [[Categoría:Historia do Xapón]] [[Categoría:Historia da China]] [[Categoría:Invasións]] st7a2jiob77lowv925thr5h2pyetwak 0 323563 7104899 6958721 2025-06-23T20:22:17Z O Breixo 127505 7104899 wikitext text/x-wiki {{sen referencias}} {{Acontecemento |imaxe = Battle of Pavia, oil on panel.jpg |descrición_imaxe = ''A batalla de Pavía'', obra dun artista flamengo descoñecido (óleo sobre lenzo, século XVI) |resultado = Vitoria decisiva dos [[Dinastía dos Habsburgo|Habsburgo]] |combatentes1 = [[Ficheiro:Royal Flag of France.svg|20px]] [[Reino de Francia]]<br />[[Ficheiro:Flag of Most Serene Republic of Venice.svg|20px]] [[República de Venecia]]<br />[[Ficheiro:Bandera Navarra.svg|20px]] [[Reino de Navarra]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Flag of New Spain.svg|border|20px]] [[Imperio Español]]<br />[[Ficheiro:Banner of the Holy Roman Emperor_with_haloes_(1400-1806).svg|20px]]&nbsp;[[Sacro Imperio Romano Xermánico]]<br />[[Ficheiro:Flag of England.svg|border|20px]] [[Reino de Inglaterra]]<br />[[Ficheiro:CoA_Pontifical_States_02.svg|20px]] [[Estados Pontificios]] |comandante1 = [[Ficheiro:Royal Flag of France.svg|20px]] [[Francisco I de Francia]]<br />[[Ficheiro:Royal Flag of France.svg|20px]] [[Odet de Cominges|Odet de Foix]]<br />[[Ficheiro:Royal Flag of France.svg|20px]] [[Guillaume Gouffier]] {{MEC}}<br />[[Ficheiro:Royal Flag of France.svg|20px]] [[Pierre Terraill de Bayard|Pierre Terrail]] {{MEC}}<br />[[Ficheiro:Bandera Navarra.svg|20px]] [[Henrique II de Navarra]] |comandante2 = [[Ficheiro:Flag of New Spain.svg|border|20px]] [[Carlos V, Sacro Emperador Romano-Xermánico|Carlos I de España]]<br />[[Ficheiro:Flag of New Spain.svg|border|20px]] [[Fernando de Ávalos]]<br />[[Ficheiro:Flag of New Spain.svg|border|20px]] [[Prospero Colonna]]<br />[[Ficheiro:Banner of the Holy Roman Emperor_with_haloes_(1400-1806).svg|20px]] [[Carlos de Lannoy]]<br />[[Ficheiro:Banner of the Holy Roman Emperor_with_haloes_(1400-1806).svg|20px]] [[Carlos III de Borbó]] }} A '''guerra italiana de 1521–1526''', tamén coñecida como '''Guerra dos Catro Anos''',<ref>Malia que entre 1521 e 1526 hai cinco anos, considérase que a guerra remata coa [[batalla de Pavia]]; polo tanto, catro anos a partir do comezo das hostilidades en 1521</ref> forma parte das [[Guerras italianas (1494-1559)|Guerras Italianas]]. O conflito desenvolveuse entre [[1521]] e [[1526]] e loitaron [[Francisco I de Francia]] e a [[República de Venecia]] contra o emperados do [[Sacro Imperio Romano Xermánico]] [[Carlos V, Sacro Emperador Romano-Xermánico|Carlos V]], [[Henrique VIII de Inglaterra]] e os [[Estados Pontificios]]. Entre as causas do conflito está a escolla en [[1519]]–[[1520]] de Carlos I como emperador do [[Sacro Imperio Romano Xermánico]] e a necesidade do papa [[León X, papa|León X]] de aliarse con Carlos para combater a [[Martiño Lutero]]. A guerra estourou en [[Europa Occidental|Europa occidental]] en [[1521]], cando [[Francia]] invadiu os [[Países Baixos]] e intentou axudar a [[Henrique II de Navarra]] a recuperar o seu [[reino de Navarra|reino]]. As forzas imperiais repeleron a invasión e atacaron o norte de Francia, onde os franceses detiveron o seu avance. Por isto, o emperador, o papa e Henrique VIII asinaron unha alianza formal contra Francia e as hostilidades comezaron na [[Península Itálica]]. Na [[batalla de Bicoca]], os exércitos imperial e papal derrotaron o exército francés e expulsárono do [[Ducado de Milán|Milanesado]]. Despois da batalla, a loita trasladouse ó territorio francés, mentres que [[Venecia]] asinaba a paz por separado. O exército inglés invadiu Francia en [[1523]], mentres que [[Carlos I de Borbón|Carlos de Borbón]], anoxado polos intentos de Francisco de apoderarse da súa herdanza, traizóao e alíase con Carlos I. En [[1524]], fracasou unha tentativa francesa de recuperar o [[Ducado de Milán]], cousa que concedeu ó Borbón a oportunidade de invadir a [[Provenza]] á fronte dun exército español. O mesmo Francisco dirixiu un segundo ataque contra o Ducado de Milán (a actual [[Lombardía]]) en [[1525]]. A súa desastrosa derrota na [[batalla de Pavia]], na cal foi capturado e na que a maioría dos seus principais nobres morreron, conduciu ó fin da guerra. Mentres estaba preso en España, Francisco asinou o [[Tratado de Madrid (1526)|tratado de Madrid]], no cal renunciaba ás súas aspiracións a Italia, [[Borgoña]] e [[Flandres]]. Porén, unhas semanas despois da súa liberación, rexeitou as condicións do tratado, comezando deste xeito a [[guerra da Liga de Cognac]]. Malia que as Guerras de Italia continuaron durante tres décadas máis, estas remataron sen que Francia puidese recuperar ningún territorio substancial en Italia. == Notas == {{Listaref}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia moderna de Italia]] [[Categoría:Guerras do século XVI]] 9ex8zbj2vhpdhlo68nwnd823jpqw9gm 0 323659 7104900 6595867 2025-06-23T20:24:55Z O Breixo 127505 7104900 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Sekigaharascreen.jpg |descrición_imaxe = Pintura do [[período Edo]] sobre a batalla. |data = [[21 de outubro]] de [[1600]]<ref name="citafecha">{{Cita web |url= https://www.nakasendoway.com/the-story-of-the-battle-of-sekigahara/|título= The Story of the Battle of Sekigahara |dataacceso= 30 de abril de 2020 |obra= |editor= Thomas A. Stanley i R.T.A. Irving |data= |lingua= inglés }}</ref> |resultado = Vitoria decisiva do [[clan Tokugawa]]; comezo do [[shogunato Tokugawa]]. |combatentes1 = [[Ficheiro:Tokugawa family crest.svg|24px|Clan Tokugawa]] [[Tokugawa|Clan Tokugawa]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Go-shichi no kiri crest.svg|24px|Clan Toyotomi]] [[Clan Toyotomi]] |comandante1 = [[Ficheiro:Tokugawa family crest.svg|24px|Tokugawa]] [[Tokugawa Ieyasu]]<br/> [[Ficheiro:Kuyo.svg|24px|Hosokawa Tadaoki]] [[Hosokawa Tadaoki]]<br/> [[Honda Tadakatsu]]<br/> [[Ficheiro:Maruni sumitate yotsume.svg|24px|Kyōgoku Takatsugu]] [[Kyōgoku Takatsugu]]<br/> [[Ficheiro:Alex K Hiroshima Asano (color).svg|24px|Ikeda Terumasa]] [[Ikeda Terumasa]]<br/> [[Ficheiro:Maru ni Tachi-Omodaka inverted.png|24px|Fukushima Masanori]] [[Fukushima Masanori]]<br/> [[Ficheiro:Yamanouchi mon.svg|24px|Yamanouchi]] [[Yamanouchi Kazutoyo]]<br/> [[Ficheiro:Mitsu Fuji-domoe.png|左巻き三つ藤巴|24px]][[Kuroda Nagamasa]]<br/> [[Ficheiro:Japanese crest Hikone Tachibana.svg|24px|Ii Naomasa]] [[Ii Naomasa]]<br/> [[Ficheiro:Japanese crest Tuta.svg|24px|Tōdō Takatora]] [[Tōdō Takatora]]<br/> [[Ficheiro:Ikoma mon.svg|24px|Ikoma Masumasa]] [[Ikoma Masumasa]] |comandante2 = [[Ficheiro:大一大万大吉.svg|24px|Clan Ishida]] [[Ishida Mitsunari]] {{MEC}}<br/> [[Ficheiro:Jimonji.svg|24px|Clan Ukita]] [[Ukita Hideie]]<br/> [[Ficheiro:Ichimonjimitsuboshi.svg|24px|Clan Mōri]] [[Mōri Terumoto]]<br/> [[Ficheiro:Chosokabe mon.svg|24px|Clan Chōsokabe]] [[Chōsokabe Morichika]]<br/> [[Ficheiro:Konishi mon.svg|24px|Clan Konishi]] [[Konishi Yukinaga]] {{MEC}}<br/> [[Ficheiro:Rokumonsen.svg|24px|Sanada Masayuki]] [[Sanada Masayuki]]<br/> [[Ficheiro:Alex K Hiroshima Shimazu (color).svg|24px|Clan Shimazu]] [[Shimazu Yoshihiro]] |soldados1 = Uns 89&nbsp;000<ref name="Pag25">{{Cita libro |apelido=Bryant |nome=Anthony |editor=Osprey Publishing |título=Sekigahara 1600: The final struggle for power |url=https://archive.org/details/sekigaharafinals00brya |editorial= |localización= |data= |ano=1995 |páxinas= [https://archive.org/details/sekigaharafinals00brya/page/25 25]|isbn=1-85532-395-8 |ref= }}</ref> |soldados2 = Uns 82&nbsp;000<ref name="Pag25" /> |baixas1 = Descoñecidas, estímase que unhas 3&nbsp;000<ref name="Fighttomorrow">{{Cita web |url=http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/fl20020915a2.html |título=Fight for the future |localización=Japan Times |editor=Masaru Fujimoto |dataacceso=9 de marzo do 2009 |lingua=inglés |urlarquivo=https://archive.today/20121219121313/http://www.japantimes.co.jp/text/fl20020915a2.html |dataarquivo=19 de decembro de 2012 |url-morta=yes }}</ref> |baixas2 = Descoñecidas, estímase que entre 8&nbsp;000 e 35&nbsp;270<ref name="Fighttomorrow" /><br/> [[Ōtani Yoshitsugu]]<br/>[[Shimazu Toyohisa]]<br/>[[Ankokuji Ekei]] }} {{Contén texto xaponés}} A '''batalla de Sekigahara''' (関ヶ原の戦い, ''Sekigahara no tatakai'') foi unha batalla decisiva na [[historia do Xapón]] que tivo lugar o [[21 de outubro]] de [[1600]]<ref name="citafecha" /> (''[[Keichō]]'' 5, décimo quinto día do noveno mes segundo o antigo calendario)<ref name="WebJapan">{{Cita web |url=http://web-japan.org/trends00/honbun/tj001211.html |título=The Battle of Sekigahara |dataacceso=9 de setembro de 2008}}</ref> en [[Sekigahara]] (actual [[prefectura de Gifu]]). Durante este conflito enfrontáronse os exércitos das dúas principais faccións do país: os seguidores de [[Toyotomi Hideyori]] (Exército do Oeste) e os de [[Tokugawa Ieyasu]] (Exército do Leste). Había quen consideraba que Toyotomi Hideyori, fillo de [[Toyotomi Hideyoshi]], un dos grandes unificadores do Xapón, era quen tiña que converterse no dirixente do país; tamén había os que daban o seu apoio a [[Tokugawa Ieyasu]], un dos [[daimio]]s ou señores feudais máis prominentes do país, para que se convertese no dirixente. A vitoria do «Exército do Leste» de Ieyasu fíxolle pasar á historia como o «derradeiro dos grandes unificadores do Xapón» xunto con [[Oda Nobunaga]] e [[Toyotomi Hideyoshi]].<ref>{{Cita web |url=http://www.worldtimelines.org.uk/world/asia/japan/AD1573-1615 |título=Japan - AD 1573-1615 Momoyama |dataacceso=6 de marzo de 2009 |lingua=inglés |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090427104635/http://www.worldtimelines.org.uk/world/asia/japan/AD1573-1615 |dataarquivo=27 de abril de 2009 |urlmorta=yes }}</ref> Ademais, despexou o camiño para que obtivese o de título ''[[shogun]]'', a máxima autoridade política e militar do Xapón daquela. Como resultado da batalla, estabeleceuse o [[shogunato Tokugawa]], o derradeiro [[shogunato]] da historia, que se estendería durante máis de 250 anos á fronte do goberno.<ref>{{Cita web |url=http://www.japan-guide.com/e/e2128.html |título=Edo Period |dataacceso=6 de marzo de 2009 |lingua=inglés}}</ref> A importancia desta batalla, que foi o derradeiro episodio de toda unha campaña militar, reside en que permitiu rematar cunha época de constantes conflitos e loites internas. Posteriormente, estabeleceríase unha paz case absoluta ó longo e amplo do arquipélago, só interrompida por revoltas menores, que duraría até o retorno do [[emperador do Xapón]] como máxima autoridade durante a [[Restauración Meiji]] ([[1866]]-[[1869]]). Malia que non se soubo con exactitude a cifra dos soldados presentes no campo de batalla, a maioría dos especialistas aseguran que aquel día se deron cita entre 170&nbsp;000 e 200&nbsp;000 guerreiros, e mesmo algúns afirman que esta batalla foi a meirande ocorrida en chan xaponés en toda a súa historia.<ref name="Pag25" /><ref>Turnbull, 2003:47.</ref> == Notas == {{Listaref}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia do Xapón]] [[Categoría:1600]] dmrs9f9m72361f08anwvsrz4z2h3xwi 0 324511 7104826 6750744 2025-06-23T19:39:01Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104826 wikitext text/x-wiki {{Comida|imaxe=2021 Sos beszamelowy.jpg|tipo=[[Salsa (gastronomía)|Salsa]]|orixe_animal=[[Manteiga]]<br/>[[Leite]]|orixe_vexetal=[[Fariña]]|orixe={{FRA}}|similares=[[Salsa Mornay]]<br/>[[Salsa cardinal]]<br/>[[Salsa Nantua]]<br/>[[Salsa bretoa]]<br/>[[Salsa suprema]]<br/>[[Salsa Soubise]]|gastronomía=[[Gastronomía de Francia]]}} O '''bechamel''' (pronunciado {{IPA|[ be.ʃaˈmɛl ]}}, ''bexamel'') é un [[Salsa (gastronomía)|mollo]] que se elabora mesturando [[fariña]] e [[manteiga]] en [[leite]] quente até espesar, ao que se lle pode engadir [[noz moscada]] ou outros [[condimento]]s<ref>Definición en galego en ''Dicionario de alimentación e restauración'', VV.AA. (2012) Santiago de Compostela, Termigal. Xunta de Galicia. Real Academia Galega</ref>. O mollo bechamel emprégase coma salsa básica e é un dos mollos máis populares da [[cociña francesa]]. Dende finais do [[século XX]] popularizouse por todo o mundo, sendo tamén introducido na cociña galega en pratos importados como a [[lasaña]], os [[canelóns]], as [[croqueta]]s e coma acompañamento doutras preparacións de verduras (coma [[coliflor]] ou [[brócoli]]) e incluso [[marisco]] (coma [[mexillón]]s ou [[vieira]]s). Ademais de prepararse na casa, pode atoparse envasado (xeralmente en [[Tetra Brik]]) e pronto para ser empregado, na zona de refrixerados de tendas de alimentación. == Historia == [[Ficheiro:Lasagne.jpg|miniatura|Prato de [[lasaña]] gratinado con bechamel.|esquerda|205x205px]]A primeira receita coñecida, aínda que era bastante diferente do actual bechamel, apareceu descrita no [[libro de cociña]] titulado ''Le Cuisinier français'', publicado en 1651 polo cociñeiro François Pierre de La Varenne (1615-1678), xefe de cociña de Nicolas Chalon du Blé, marqués de Uxelles (1615-1678). Porén a denominación procede do marqués [[Louis de Béchameil]] (1630-1703), marqués de [[Nointel]] ([[Francia]]), a quen se lle dedicou esta salsa<ref>[https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/buscas/busca.htm#54639182 Explicación da etimoloxía da palabra en ''Buscatermos'' da [[Universidade de Santiago de Compostela]].]</ref>, aínda que se considera que procede dunha receita máis antiga (probabelmente dun mollo a base de [[crema de leite]] típico da [[Toscana]].<ref>Auguste Escoffier, ''The Complete Guide to the Art of Modern Cookery''. Wiley, Nova York, 1979.</ref>), levada a [[Francia]] polos cociñeiros de [[Catarina de Médici]]. A receita ten cambiado ao longo dos últimos cen anos. Nas receitas de hai varios séculos dende o [[século XVII|XVIII]] mencionábase o seu uso coma mollo de base para elaborar unha [[salsa Mornay]]. Nalgunhas empregábanse queixos do tipo [[Queixo roquefort|roquefort]], [[Queixo stilton|stilton]], [[Gorgonzola|queixo gorgonzola]], [[fourme d'Ambert]], [[Bleu d'Auvergne (queixo)|Bleu d'Auvergne]] etc. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{commonscat}} === Ligazóns externas === * [http://whatscookingamerica.net/History/SauceHistory.htm Historia e lendas do bechamel] {{en}} * [http://www.stratsplace.com/rogov/bechamel.html ''Bechamel - "A Most Insignificant Sauce"''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081028033803/http://www.stratsplace.com/rogov/bechamel.html |date=28 de outubro de 2008 }} {{en}} * [http://www.receptes.cat/recepta2305/ous_farcits_amb_beixamel Receita de ovos recheos con bechamel] {{ca}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Salsas]] [[Categoría:Gastronomía de Francia]] d4l32f18aglzdo0wh97aeo06akjgyju 0 324932 7104901 6632956 2025-06-23T20:25:58Z O Breixo 127505 7104901 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = AmericanRevolutionaryWarMon.jpg |descrición_imaxe = Rendición de Lord Cornwallis despois do [[Asedio de Yorktown]], [[Batalla de Trenton]], Morte do Xeneral Warren na [[Batalla de Bunker Hill]], [[Batalla de Long Island]], [[Batalla de Guilford Court House]] |data = 19 de abril de 1775&nbsp;– 14 de xaneiro de 1784<ref>O cesamento da violencia [http://avalon.law.yale.edu/18th_century/proc1783.asp proclamouse no Congreso] o 11 de abril de 1783. O tratado final de paz non foi asinado até o 3 de setembro de 1873 e foi ratificado o 14 de xaneiro de 1784. As hostilidades na India continuaron até xullo de 1783.</ref> <br /> |resultado = Vitoria americana * Paz de París * Os [[Reino de Gran Bretaña|británicos]] recoñeceron a independencia dos <br />[[Estados Unidos de América]] * Remate do [[Imperio Británico|Primeiro Imperio Británico]] * Desaparición da [[Iroqueses|Confederación Iroquesa]] |combatentes1 = [[Ficheiro:US flag 13 stars – Betsy Ross.svg|25px]] Estados Unidos<br /> [[Ficheiro:Royal Standard of the King of France.svg|25px]] [[Reino de Francia|Francia]]{{refn|(1778–83)}}<br /> [[Ficheiro:Pabellón sencillo de la Armada de España 1701 1785.svg|25px]] [[Reino de España|España]]{{refn|(1779–83)}}<br /> Nativos americanos ---- '''Co-belixerantes:'''<br /> [[Ficheiro:Statenvlag.svg|25px]] [[Provincias Unidas|Países Baixos]]{{refn|(1780–83)}}<br /> [[Ficheiro:Flag_of_Mysore.svg|25px]] [[Sultanato de Mysore|Mysore]]{{refn|(1780-84)}} |combatentes2 = [[Ficheiro:Union flag 1606 (Kings Colors).svg|25px]] [[Reino de Gran Bretaña|Gran Bretaña]] *Leais *Alemáns auxiliares Nativos americanos |comandante1 = [[Ficheiro:US flag 13 stars – Betsy Ross.svg|25px]] [[George Washington]]<br /> [[Ficheiro:US flag 13 stars – Betsy Ross.svg|25px]] [[Nathanael Greene]]<br /> [[Ficheiro:US flag 13 stars – Betsy Ross.svg|25px]] [[Horatio Gates]]<br /> [[Ficheiro:Royal Standard of the King of France.svg|25px]] [[Jean-Baptiste Donatien de Vimeur, conde de Rochambeau|Jean-Baptiste de Rochambeau]]<br /> [[Ficheiro:Royal Standard of the King of France.svg|25px]] [[François Joseph Paul de Grasse|François de Grasse]]<br /> [[Ficheiro:Pabellón sencillo de la Armada de España 1701 1785.svg|25px]] [[Bernardo de Gálvez y Madrid, Count of Gálvez|Bernardo de Gálvez]]<br /> |comandante2 = [[Ficheiro:Union flag 1606 (Kings Colors).svg|25px]] Sir William Howe<br /> [[Ficheiro:Union flag 1606 (Kings Colors).svg|25px]] [[Thomas Gage]]<br /> [[Ficheiro:Union flag 1606 (Kings Colors).svg|25px]] Sir Henry Clinton<br/> [[Ficheiro:Union flag 1606 (Kings Colors).svg|25px]] Lord Cornwallis<br /> [[Ficheiro:Union flag 1606 (Kings Colors).svg|25px]] John Burgoyne<br /> [[Ficheiro:Union flag 1606 (Kings Colors).svg|25px]] Richard Howe |soldados1 = '''Estados Unidos:'''<br /> 40&nbsp;000<ref name=medical>Duncan, Louis C. [http://history.amedd.army.mil/booksdocs/rev/MedMen/default.html MEDICAL MEN IN THE AMERICAN REVOLUTION] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190621191114/https://history.amedd.army.mil/booksdocs/rev/MedMen/default.html |date=21 de xuño de 2019 }} (1931).</ref><br /> Sen barcos de batalla<br /> 53 outros barcos<ref name="Greene">Jack P. Greene and J. R. Pole. ''A Companion to the American Revolution'' (Wiley-Blackwell, 2003), p. 328.</ref> 5&nbsp;000 mariñeiros<ref name="Greene"/> '''Aliados:'''<br /> 12&nbsp;000 franceses (en América)<br /> 63&nbsp;000 franceses e españois (en Xibraltar)<br /> 146 barcos<ref name="Jonathan Dull 1985 p. 110">Jonathan Dull, ''A Diplomatic History of the American Revolution'' (Yale University Press, 1985), p. 110.</ref> '''Nativos aliados:''' Descoñecidos |soldados2 = '''Gran Bretaña:'''<br /> 39&nbsp;000<ref name=medical/><br /> 7&nbsp;500 (en Xibraltar)<br /> 94 barcos<ref name="Jonathan Dull 1985 p. 110"/><br /> 171&nbsp;000 mariñeiros<ref name="Mackesy 1964 pp. 6, 176">Mackesy (1964), pp. 6, 176 (British seamen).</ref> '''Forzas leais:'''<br /> 19&nbsp;000<ref>Jasanoff, Maya, Liberty's Exiles: American Loyalists in the Revolutionary World (2011).</ref> '''Alemáns auxiliares:'''<br /> 30&nbsp;000<ref>A. J. Berry, ''A Time of Terror'' (2006) p. 252</ref> '''Aliados nativos:''' 13&nbsp;000<ref>Greene and Pole (1999), p. 393; Boatner (1974), p. 545.</ref> |baixas1 = '''Estados Unidos:'''<br /> 6&nbsp;824 mortos en batalla <br /> 25&nbsp;000–70&nbsp;000 mortos totais no conflito<ref name=medical/><ref name="Howard H. Peckham 1974">Howard H. Peckham, ed., The Toll of Independence: Engagements and Battle Casualties of the American Revolution (Chicago: University of Chicago Press, 1974).</ref> '''Francia:''' 10&nbsp;000 mortos en batalla (o 75% no mar) '''España:''' 5&nbsp;000<ref>{{cita web|url=http://necrometrics.com/wars18c.htm#AmRev |título=Spanish casualties in The American Revolutionary war. |editor=Necrometrics}}</ref> |baixas2 = '''Gran Bretaña:'''<br />4&nbsp;000 mortos en batalla<ref name=medical/><br />1&nbsp;243 mariñeiros mortos en batalla, 42&nbsp;000 desertores, 18&nbsp;500 mortos por enfermidade (1776-1780)<ref name="Parliamentary Register">[https://books.google.com/books?id=zc5ZwyqzpQQC&pg=PA298&dq=parliamentary+register+1780&hl=en&sa=X&ei=M-rPVO-pMrT7sASv6oCgCw&ved=0CCUQ6AEwAQ#v=onepage&q=killed&f=false Parliamentary Register] (1781), p. 269.</ref><br /> Polo menos 24&nbsp;000 mortos totais '''Alemáns:''' 1&nbsp;800 mortos en batalla<br>7&nbsp;774 mortos totais<ref name=medical/> }} A '''Guerra Revolucionaria dos Estados Unidos de América''' (1775–1783), tamén coñecida como '''Guerra de Independencia dos Estados Unidos de América'''<ref>Os escritores británicos refírense a ela como "Guerra de Independencia Americana", "Rebelión Americana", ou "Guerra Americana de Independencia". Véxase Omohundro Institute of Early American History and Culture, ''Bibliography'' en [http://revolution.h-net.msu.edu/bib.html Michigan State University] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061205224555/http://revolution.h-net.msu.edu/bib.html |date=05 de decembro de 2006 }} para o uso dos títulos.</ref> e '''Guerra Revolucionaria''' nos Estados Unidos, foi un conflito armado entre [[Reino de Gran Bretaña|Gran Bretaña]] e as [[Trece Colonias|Trece Colonias de América do Norte]], que declararon unilateralmente a súa independencia como [[Estados Unidos de América]].<ref>Neste artigo, os habitantes das Trece colonias que apoioaron a Revolución Americana son chamados "americanos", con referencias ocasionais como "patriotas", "rebeldes" ou "revolucionarios". Os colonos que aopiaron ós británicos e se opuxeron á revolución son chamados "Leais" ou "Tories". A área xeográfica das Trece Colonias é a miúdo chamada simplemente "América".</ref><ref>Merrill Jensen, ''The Founding of a Nation: A History of the American Revolution, 1763-1776'' (2004).</ref> O conflito tivo lugar maioritariamente no continente americano. En 1778, Francia, tomando vinganza pola súa derrota na [[Guerra dos Sete Anos]], asinou unha [[Alianza franco-americana|alianza]] coa nova nación. O conflito acadou a categoría de [[guerra mundial]] con Gran Bretaña combatendo con [[Francia]], [[España]] e os [[Provincias Unidas|Países Baixos]]. A loita tamén se produciu na India entre a [[Compañía Británica das Indias Orientais]] e o [[Reino de Mysore]] aliado dos franceses. A guerra tivo a súa orixe na resistencia de moitos americanos ós impostos aprobados no parlamento británico, que eles consideraban inconstitucionais. As protestas patrióticas escalaron até boicots e a destrución dun cargamento de [[Té (planta)|té]] no [[Boston Tea Party]]. O goberno británico castigou a [[Massachusetts]] pechando o porto de Boston e quitándolles o seu autogoberno. Os patriotas responderon coa creación dun goberno da provincia na sombra e fóra de [[Boston]]. As outras Trece Colonias apoiaron a Massachusetts e formaron o [[Congreso Continental]] para coordinar a súa resistencia, organizando comités e convencións que se apoderaron de xeito efectivo do poder dos gobernos reais. En abril de 1775 comezou a loita entre a milicia de Massachusetts e os regulares británicos en [[Batallas de Lexington e Concord|Lexington e Concord]]. O Congreso Continental designou o Xeneral [[George Washington]] para facerse cargo das milicias que asediaron as forzas británicas en Boston, forzándoas a evacuar a cidade en marzo de 1776. O Congreso supervisou a guerra, dándolle a Washington o control sobre o Exército Continental, quen tamén controlou as milicias estatais. O [[2 de xullo]] de [[1776]], o [[Congreso Continental]] [[Declaración de Independencia dos Estados Unidos de América|votou formalmente pola independencia e proclamou a Declaración do 4 de xullo]].<ref>{{cita web |url= http://www.history.com/this-day-in-history/king-george-refuses-olive-branch-petition|título= King George refuses Olive Branch Petition|apelido1= |nome1= |data= 2014 |website= The History Channel Website|editor= |dataacceso= 29 de novembro de 2014}}</ref> Namentres, os británicos reuniron forzas para esmagar a revolta. Sir William Howe derrotou a Washington, capturando Nova York e Nova Jersey. Porén, Washington foi quen de [[Batalla de Trenton|capturar un destacamento en Trenton]] e expulsou os británicos fóra da maioría de Nova Jersey. En 1777 o exército de Howe lanzou unha campaña contra a capital nacional en Philadelphia, non podendo axudar á [[Campaña de Saratoga|forza de separación de Burgoyne dende o Canadá]]. O exército de Burgoyne quedou atrapado e rendeuse despois da [[Batalla de Saratoga]] en outubro de 1777. Esta vitoria americana animou a Francia a entrar na guerra en 1778, seguida por España en 1779. En 1778, despois de fracasar nos estados do norte, os británicos mudaron de estratexia e centráronse nas colonias do sur, onde se propoñían alistar moitos rexementos de leais. Nun principio, as forzas británicas tiveron éxito en poñer Xeorxia e Carolina do Sur baixo o seu control en 1779 e 1780, pero o apoio dos leais foi menor do agardado. En 1781, as forzas británicas movéronse cara a Virxinia, pero o seu movemento foi bloqueado pola [[Batalla de Chesapeake|vitoria naval]] francesa. Washington tomou o control no [[Asedio de Yorktown|asedio franco-americano de Yorktown]] e capturou a forza completa británica, composta por máis de 7&nbsp;000 homes. A derrota en Yorktown puxo o Parlamento Británico en contra da guerra, e a comezos de 1782 votaron o remate das operacións ofensivas en América do Norte. Porén, a guerra contra Francia e España continuou, e as tropas británicas defenderon Xibraltar contra o longo asedio franco-español, mentres a [[Royal Navy]] conseguía vitorias chave, especialmente na [[Batalla de Saintes]] en 1782. En 1783, o [[Tratado de París (1783)|Tratado de París]] rematou coa guerra e reorganizou a soberanía dos Estados Unidos sobre o territorio delimitado aproximadamente no que hoxe é Canadá polo norte, [[Florida, Estados Unidos de América|Florida]] polo sur e o [[río Mississippi]] polo oeste. Francia cobrou a súa vinganza e unha gran débeda nacional interna, mentres España adquiría as colonias de Gran Bretaña en Florida.<ref>Dull, ''A Diplomatic History of the American Revolution'', ch. 18.</ref><ref name="historiographical431">Lawrence S. Kaplan, "The Treaty of Paris, 1783: A Historiographical Challenge", ''International History Review,'' setembro de 1983, Vol. 5, Issue 3, pp 431–42.</ref> == A sublevación das colonias británicas == No século XVIII [[Gran Bretaña]] posuía trece colonias na costa leste de [[América do Norte]]. Nelas foise xerando un crecente descontento contra o dominio británico que desencadeou unha sublevación. As causas que a provocaron foron as seguintes: * Difusión das ideas [[Ilustración|ilustradas]] e [[Liberalismo|liberais]] que formulaban a existencia de dereitos e liberdades cidadáns, a soberanía nacional e a división de poderes. Con elas poñíanse as bases ideolóxicas da Revolución. * Aumento dos tributos sobre os colonos, que gravaban os documentos oficiais, o té, o vidro e outros produtos. * Restricións ás actividades comerciais das colonias, para defender os intereses económicos británicos. O descontento estalou en 1773 en [[Boston, Massachusetts|Boston]] cando os colonos botaron un cargamento de té inglés ao mar ([[motín do té]]). A represión británica e o envío de tropas fixo aflorar sentimentos nacionais nas colonias, o que deu lugar á [[Declaración de Independencia dos Estados Unidos de América|Declaración de Independencia]], do 4 de xullo de 1776, redactada por [[Thomas Jefferson]], e á guerra contra os británicos. == Notas == {{Listaref}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Guerras do século XVIII]] [[Categoría:Guerras de independencia]] r59k415idql8yvup43korfnxcm50aak 0 326666 7104902 6950167 2025-06-23T20:26:46Z O Breixo 127505 7104902 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |resultado = Independencia de México pola firma da [[Acta de Independencia do Imperio Mexicano]] |combatentes1 = [[Ficheiro:Guadalupano.jpg|border|17px]] [[Ficheiro:Bandera de José María Morelos en 1812.png|border|17px]] [[Ficheiro:Bandera Nacional de Guerra de Mexico en 1815.svg|border|17px]] [[Exército Mexicano#Exército Insurxente|Insurxentes]]<br />[[Ficheiro:Flag of the Three Guarantees.svg|20px]] [[Exército Trigarante|Trigarantes]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Coronela.png|border|25px]] [[Exército Realista en América|Realistas]] |comandante1= [[Miguel Hidalgo]] (1810-1811) {{Executado}}<br />[[Ignacio Allende]] (1810-1811) {{Executado}}<br />[[Ignacio López Rayón]] (1811-1813)<br />[[José María Morelos]] (1810-1815) {{Executado}}<br />[[Guadalupe Victoria]] e [[Vicente Guerrero]] (1815-1821)<br />[[Francisco Xavier Mina]] (1817) {{Executado}}<br />[[Agustín de Iturbide]] (1821)<ref group="n.">Os insurxentes e o seu comandante Guerrero se subordinan á dirección de Iturbide no [[Abrazo de Acatempan]].</ref> |comandante2=[[Francisco Xavier Venegas]] (1810-1813)<br />[[Félix Calleja]] (1813-1816)<br />[[Juan Ruiz de Apodaca]] (1816-1821)<br />[[Francisco Novella]] (1821)<br />[[Juan O'Donojú]] (1821) |localización=[[Vicerreinado de Nova España]]}} A '''Independencia de México''' foi a consecuencia dun proceso político e social resolto pola vía das armas, que puxo fin ao dominio español nos territorios de Nova [[España]]. A guerra pola independencia mexicana tivo o seu antecedente na invasión de Francia a España en 1808 e estendeuse desde o <nowiki>''</nowiki>[[Grito de Dolores]]<nowiki>''</nowiki>, o [[16 de setembro]] de [[1810]], até a entrada do [[Exército Trigarante]] á [[Cidade de México]], o [[27 de setembro]] de [[1821]]. O movemento independentista mexicano ten como marco a [[Ilustración]] e as revolucións liberais da última parte do [[século XVIII]]. Por esa época a elite ilustrada comezaba a reflexionar acerca das relacións de [[España]] coas súas colonias. Os cambios na estrutura social e política derivados das [[:es:Reformas borbónicas|reformas borbónicas]], aos que se sumou unha profunda crise económica en Nova España, tamén xeraron un malestar entre algúns segmentos da poboación. A ocupación francesa da metrópole en [[1808]] desencadeou en Nova España unha [[Crise política en México de 1808|crise política]] que desembocou no movemento armado. Nese ano, o rei [[Carlos IV de España|Carlos IV]] e [[Fernando VII]] [[Abdicacións de Baiona|abdicaron]] sucesivamente en favor de [[Napoleón I de Francia|Napoleón Bonaparte]], que deixou a coroa de España ao seu irmán [[Xosé I de España|Xosé Bonaparte.]] Como resposta, o concello de México —con apoio do vicerrei [[José de Iturrigaray]] reclamou a soberanía en ausencia do rei lexítimo; a reacción conduciu a un [[Golpe de Estado|golpe de estado]] contra o vicerrei e levou ao cárcere aos xefes do movemento. A pesar da derrota dos crioulos na Cidade de México en 1808, noutras cidades de Nova España reuníronse pequenos grupos de conxurados que pretenderon seguir os pasos do concello de México. Tal foi o caso da conxura de Valladolid, descuberta en 1809 e cuxos participantes foron postos en prisión. En [[1810]], os conspiradores de Querétaro estiveron a piques de correr a mesma sorte pero, ao verse descubertos, optaron por tomar as armas o [[16 de setembro]] en compañía dos habitantes indíxenas e campesiños do pobo de Dores ([[Estado de Guanajuato|Guanajuato]]), convocados polo cura [[Miguel Hidalgo|Miguel Hidalgo y Costilla]]. [[Ficheiro:Miguel Hidalgo con estandarte.jpg|esquerda|miniatura|[[Miguel Hidalgo y Costilla]], coñecido en México como ''Pai da Patria''.]] A partir de [[1810]], o movemento independentista pasou por varias etapas, pois os sucesivos líderes foron postos en prisión ou executados polas forzas leais a España. Ao principio reivindicábase a soberanía de [[Fernando VII]] sobre España e as súas colonias, pero os líderes asumiron despois posturas máis radicais, incluíndo cuestións de orde social como a [[Bando de Miguel Hidalgo|abolición da escravitude]]. [[José María Morelos y Pavón]] convocou ás provincias independentistas a conformar o [[Congreso de Chilpancingo|Congreso de Anáhuac]], que dotou ao movemento insurxente dun marco legal propio. Trala derrota de Morelos, o movemento reduciuse a unha [[guerra de guerrillas]]. Cara a 1820, só quedaban algúns núcleos rebeldes, sobre todo na [[serra Madre do Sur]] e en [[Veracruz]]. A rehabilitación da [[Constitución de Cádiz]] en [[1820]] alentou o cambio de postura das elites novohispanas, que ata aí apoiaran o dominio español. Ao ver afectados os seus intereses, os crioulos monárquicos decidiron apoiar a independencia de Nova España, para o que buscaron aliarse coa resistencia insurgente. [[Agustín de Iturbide]] dirixiu o brazo militar dos [[Conspiración de La Profesa|conspiradores]], e a principios de [[1821]] puido atoparse con [[Vicente Guerreiro]]. Ambos proclamaron o [[Plan de Iguala]], que convocou á unión de todas as faccións insurxentes e contou co apoio da aristocracia e o clero de Nova España. Finalmente, a independencia de México consumouse o [[27 de setembro]] de [[1821]]. Tras isto, Nova España converteuse no [[Primeiro Imperio Mexicano|Imperio Mexicano]], unha efémera monarquía católica que deu paso a unha [[Primeira República Federal de México|república federal]] en 1823, entre conflitos internos e a separación de [[Provincias Unidas do Centro de América|América Central]]. Logo dalgúns [[Intentos de Reconquista en México|intentos de reconquista]], incluíndo a [[expedición militar|expedición]] de [[Isidro Barradas]] en [[1829]], España recoñeceu a independencia de México en [[1836]], tralo falecemento do monarca [[Fernando VII de España|Fernando VII]]. == Notas == {{Listaref|group = "n."}} == Véxase tamén == === Outros artigos === {{commons|Category:Mexican War of Independence|Independencia de México}} * [[Agustín de Iturbide]] * [[Primeiro Imperio Mexicano]] === Bibliografía === * De Bustamante, Carlos María (1823). Cuadro Histórico de la revolución de la América Mexicana, comenzada en quince de septiembre de mil ochocientos diez, por el ciudadano Miguel Hidalgo y Costilla. Cidade de México: Impresiones de El Águila * Da Torre Villar, Ernesto (1982). La Independencia Mexicana. {{Cita libro|apelido = De la Torre Villar|nome = Ernesto|título = La independencia mexicana|url = |dataacceso = |idioma = |outros = |edición = |ano = 1982|editor = |editorial = Fondo de Cultura Económica|localización = México|isbn = 968-16-0893-3}} * Lemoine Villicaña, Ernesto (1978). La revolución radical: José María Morelos. {{Cita libro|apelido = Lemoine Villicaña|nome = Ernesto||título = La revolución radical: José María Morelos|url = |dataacceso = |idioma = |outros = Historia de México|publicación = |ano = 1978|editor = |editorial = Salvat|localización = México|isbn = 968-32-0000-1}} === Ligazóns externas === * [http://www.antorcha.net/index/hemeroteca/despertador/despertador.html ''El Despertador Americano'' (primeiro periódico editado polos insurxntes de México) en versión PDF]. Dispoñible en: [http://www.antorcha.net/ antorcha.net] * [http://www.monografias.com/trabajos/indepmexico/indepmexico.shtml Independencia de México]. Dispoñible en: monografías.com * [http://www.inegi.org.mx/prod_serv/contenidos/espanol/bvinegi/productos/integracion/pais/Indepen/LIMAHVI.pdf Atlas de historia de la revolución de independencia]. {{Sucesión | predecesor = [[Vicerreinado de Nova España]]<br /><small>(1535-1810) | título = [[Historia de México]] | período = | sucesor = [[México Independeente]]<br /><small>(1821-1854)</small> | predecesor2 = [[Primeiro Imperio Mexicano]]<br /><small>(1821-1824) | título2 = [[México Independente]] | período2 = 1821-1854 | sucesor2 = [[Primeira República Federal de México|Primeira República Federal]]<br /><small>(1821-1835)</small> }} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de México]] [[Categoría:Guerras do século XIX]] [[Categoría:Guerras de independencia]] 7ersh2hje03pv6m93mel01k3aw57lgq 0 328624 7104903 7080547 2025-06-23T20:27:06Z O Breixo 127505 7104903 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Cruzada}} {{Acontecemento|combatentes1=[[Reino de Francia]]<br/> [[Sacro Imperio Romano Xermánico]]<br/> [[Imperio Bizantino]]<br/> [[Reino de Inglaterra]]<br/> [[Reino de Sicilia]]<br/> [[Reino de Portugal]]<br/> [[Condado de Barcelona]]<br/> [[Reino de León]]<br/> [[Reino de Castela]]<br/> [[Reino de Xerusalén]]<br/> [[Condado de Trípoli]]<br/> [[Principado de Antioquía]]<br/> [[Orde do Temple]]<br/>|combatentes2=[[Imperio Selxúcida]]<br/> [[Califato fatimí]]<br/> [[Dinastía almorábide]]<br/>|comandante1=[[Balduino III de Xerusalén]]<br/> [[Raimundo II de Trípoli]]<br/> [[Raimundo de Poitiers]] {{MEC}}<br/> [[Lois VII de Francia]]<br/> [[Aliénor de Aquitania]]<br/> [[Afonso Xordán]]<br/> [[Teodovino de Suabia]]<br/> [[Conrado III]]<br/> [[Ottokar III de Estiria]]<br/> [[Manuel I Comneno]]<br/> [[Teodorico de Alsacia]]<br/> [[Xoscelino II de Edesa]]<br/> [[Roxelio II de Sicilia]]<br/> [[Afonso I de Portugal]]<br/> [[Afonso VII]]<br/> [[Ramón Berenguer IV]]<br/>|comandante2=[[Mesud I]]<br/> [[Zengi]]<br/> [[Nur al-Din]]<br/> [[Mu'in ad-Din Unur]]<br/>}} A '''segunda cruzada''' (1145-1149) foi a segunda gran [[Cruzadas|cruzada]] lanzada desde Europa pola cristiandade [[Igrexa Católica Latina|católica]] ('latina') como guerra santa contra o [[islam]]. A segunda cruzada comezou en resposta á caída do Condado de Edesa o ano anterior en mans do turco Zengi. O condado fora fundado en 1098 durante a [[primeira cruzada]] (1096-1099) polo rei [[Balduíno I de Xerusalén|Balduíno de Boloña]]. Así como fora o primeiro estado cruzado a ser fundado, foi despois o primeiro que caeu. A segunda cruzada foi anunciada polo papa [[Uxío III, papa|Uxío III]], e foi a primeira comandada por reis europeos, é dicir, por [[Lois VII de Francia]] e [[Conrado III|Conrado III de Alemaña]], máis a axuda dunha serie doutros nobres europeos. Os exércitos dos dous reis cruzaron Europa por separado e despois de pasar polo territorio [[bizantino]] para Anatolia, os dous foron derrotados polos turcos [[selxúcidas]]. A principal fonte cristiá occidental, Eudes de Deuil, e fontes siríacas cristiás afirman que o [[Lista de emperadores bizantinos|emperador bizantino]] [[Manuel I Comneno]] secretamente empeceu o avance dos cruzados, particularmente en Anatolia onde, dise, fixo que os turcos os atacasen. Lois e Conrado, cos restos dos seus exércitos chegaron a [[Xerusalén]] e participaron, en 1148, do mal aconsellado ataque a [[Damasco]]. A cruzada en Oriente foi un fracaso para os cruzados e unha gran vitoria para os [[musulmáns]]. Tería unha influencia clave posterior: a caída de Xerusalén, que a finais do século XII daría lugar á [[terceira cruzada]]. O único éxito cristián da segunda cruzada protagonizouno en 1147 unha forza combinada de 13.000 cruzados [[Flandres|flamengos]], [[frisios]], [[normandos]], ingleses, escoceses e alemáns. Cando viaxaban por barco desde Inglaterra para Terra Santa, o exército detívose e axudou o exército portugués, máis pequeno (7000 homes) a tomar Lisboa e expulsar os seus ocupantes mouros. ==Antecedentes: Caída de Edesa== [[Ficheiro:Battle of Edeesa 1146.jpg|miniatura|Batalla de Edesa, 1146]] Tras a primeira cruzada e a cruzada menor de 1101 establecéronse tres estados cruzados en Oriente: o [[Reino de Xerusalén]], o Principado de Antioquía e o Condado de Edesa. Un cuarto, o Condado de Trípoli, estableceuse en 1109. Edesa era o máis setentrional deles, por tanto, o máis débil e menos poboado; iso a sometía a frecuentes ataques dos estados musulmáns circundantes gobernados polos artúquidas, danisméndidas e selxúcidas.<ref>Riley-Smith, Jonathan (2005). The Crusades: A Short History (Second ed.). New Haven, Connecticut: Yale University Press. ISBN 0-300-10128-7.</ref> En 1104, tras a súa derrota na batalla de Harran, o conde Balduíno II e o futuro conde Xoscelino de Courtenay foron levados cativos. Balduíno e Xoscelino foron capturados por segunda vez en 1122 e, aínda que Edesa se recuperou pouco despois da Batalla de Azaz en 1125, Xoscelino morreu en combate en 1131. O seu sucesor Xoscelino II foi forzado a unha alianza co Imperio Bizantino, mais en 1143 tanto o emperador bizantino [[Xoán II Comneno]] como o rei de Xerusalén Fulque de Anjou morreron. Por outra banda Xoscelino tivo desavinzas co conde de Trípoli e co príncipe de Antioquía, o que deixou Edesa sen aliados poderosos.<ref>Tyerman, Christopher (2006). God's War: A New History of the Crusades. Cambridge: Belknap Press of Harvard University Press. ISBN 0-674-02387-0.</ref> Mentres tanto, o selxúcida Zengi, atabeg de Mosul, en 1128 engadira aos seus dominios Alepo, a clave do poder en Siria, disputada entre os gobernantes de Mosul e Damasco. Tanto Zengi como o rei Balduíno II volveron a súa atención sobre Damasco; Balduíno foi derrotado nas aforas da gran cidade en 1129.<ref>Tyerman 2006, pp. 185–189.</ref> Damasco, gobernada pola dinastía burida, máis tarde aliouse co rei Fulque cando Zengi asediou a cidade en 1139 e 1140;<ref name="Runciman, Steven 1952">Runciman, Steven (1952). A History of the Crusades, vol. II: The Kingdom of Jerusalem and the Frankish East, 1100–1187 (repr. Folio Society, 1994 ed.). Cambridge University Press.</ref> a alianza foi negociada polo cronista Usamah ibn Munqidh.<ref>Ousâma ibn Mounkidh, un émir syrien au premier siècle des croisades, p.182 (en BnF) Dispoñible en http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5440995n.image.r=Ous%C3%A2ma+ibn+Mounkidh.f203.langEN</ref> A finais de 1144, Xoscelino II aliouse cos artúquidas e marchou de Edesa con case todo o seu exército para apoiar o exército artúquida contra Alepo. Zengi, xa tentando aproveitar a morte de Fulque en 1143, foi ao norte para sitiar Edesa, que caeu no seu poder un mes despois, o 24 de decembro de 1144. Manasés de Hierges, Filipe de Milly e outros foron enviados de Xerusalén para axudaren, mais chegaron moi tarde. Xoscelino II continuou a gobernar os restos do condado desde Turbessel, mais os musulmáns devagar conquistaron ou venderon aos bizantinos o resto do territorio. Zengi foi enxalzado por todo o islam como "defensor da fe" e como al-Malik al-Mansur, "o rei vitorioso". Non procurou atacar o territorio restante de Edesa nin o Principado de Antioquía, como se temía, pois certos acontecementos en Mosul o obrigaron a tornar a casa, e unha vez máis volveu a súa atención para Damasco. Porén, asasinouno un escravo en 1146 e sucedeuno en [[Alepo]] o seu fillo Nur ad-Din.<ref name="Runciman, Steven 1952"/> ===''Quantum praedecessores''=== [[Ficheiro:167-Blessed Eugene III.jpg|miniatura|Papa Uxío III]] A noticia da caída de Edesa foi traída a Europa primeiro por peregrinos a principios de 1145, e despois por embaixadas de Antioquía, Xerusalén e Armenia. O bispo [[Hugo de Xabala]] informou da noticia ao papa Uxío III, que o 1 de decembro dese ano emitiu a [[bula]] ''Quantum praedecessores'', na que pedía unha segunda cruzada.<ref>Tyerman 2006, pp. 273–275.</ref> Hugo tamén contou ao papa dun rei cristián oriental quen, esperábase, traería alivio para os estados cruzados. Esta é a primeira mención documentada sobre o [[Preste Xoán]].<ref>Runciman 1952, p. 247.</ref> Uxío non controlaba Roma, así é que vivía en [[Viterbo]],<ref>Tyerman 2006, p. 289.</ref> porén, pretendeu que a segunda cruzada fose máis organizada e controlada por un poder central que a primeira: os exércitos serían comandados polos reis máis fortes de Europa e planificaríase unha ruta de antemán<ref>Tyerman 2006, p. 298.</ref>. A resposta inicial á bula da nova cruzada foi pobre e, de feito, cando ficou claro que Lois VII de Francia formaría parte da expedición, tivo que ser reeditada. Lois VII tamén estivera considerando unha nova expedición independentemente do papa, a cal anunciou á súa corte en Nadal, en [[Bourges]], no ano 1145. É discutible se Lois estaba a planear unha cruzada ou de feito unha peregrinación para cumprir o voto que fixera ao seu irmán morto, Filipe, de ir a Terra Santa. É probable que Lois tomara esta decisión aínda sen saber sobre ''Quatum praedecessores''. En calquera caso, o [[Suger de Saint-Denis|abade Suger]] e outros nobres non aprobaban os plans de Lois, pois os ausentarían do reino por varios anos. Lois consultouno con [[Bernaldo de Claraval]], quen o remitiu a Uxío. Entón Lois definitivamente soubo da bula papal, e Uxío apoiou entusiasticamente a cruzada do rei francés. A bula reeditouse o 1 de marzo de 1146, e Uxío autorizou a Bernaldo a predicar a noticia por toda Francia.<ref name="Tyerman 2006, pp. 275–281">Tyerman 2006, pp. 275–281.</ref> ==San Bernaldo de Claraval== [[Ficheiro:Saint-Bernard prêchant la 2e croisade, à Vézelay, en 1146.jpg|miniatura|San Bernaldo predica a segunda cruzada en Vézelay, 1146]] O papa encomendou a Bernaldo predicar a segunda cruzada, e concedeu as mesmas [[indulxencia]]s para ela que o papa [[Urbano II, papa|Urbano II]] concedera para a primeira cruzada.<ref>Bunson, Matthew, Margaret, & Stephen (1998). Our Sunday Visitor's Encyclopedia of Saints. Huntington: Our Sunday Visitor. ISBN 0-87973-588-0.</ref> En 1146 convocouse un parlamento en Vézelay, [[Borgoña]], e Bernaldo predicou perante a asemblea o 31 de marzo. Lois VII de Francia, a súa muller [[Aliénor de Aquitania]] e os príncipes e señores presentes prostráronse aos pés de Bernaldo para recibir a cruz dos peregrinos. Bernaldo despois pasou a Alemaña, e os milagres relatados que se multiplicaban case con cada paso seu sen dúbida contribuíron ao éxito da súa misión. En Espira (Speyer), Conrado III de Alemaña e o seu sobriño, o emperador [[Frederico I do Sacro Imperio Romano Xermánico|Frederico Barbarroxa]] do [[Sacro Imperio Romano]], recibiron a cruz das mans de Bernaldo.<ref>Riley-Smith, Jonathan (1991). Atlas of the Crusades. Nueva York: Facts on File.</ref> O papa Uxío veu en persoa ata Francia para impulsar a empresa.<ref name="Tyerman 2006, pp. 275–281"/> Pese ao seu celo subxugante, Bernaldo non predicou nin o fanatismo nin a persecución, mais, como na primeira cruzada, a prédica levou a ataques contra os xudeus; aparentemente un monxe francés fanático chamado Rodolfo, alegando que os xudeus non estaban contribuíndo financeiramente co rescate de Terra Santa, inspirou matanzas de xudeus en [[Renania]], [[Colonia, Alemaña|Colonia]], [[Maguncia]], Worms e Espira. Bernaldo, o arcebispo de Colonia e o arcebispo de Maguncia foron vehementes contra estes ataques. Bernaldo viaxou de [[Flandres]] a Alemaña para manexar o problema e calmar a turba. Alí atopou Rodolfo, en Maguncia, e silenciouno devolvéndoo para o seu mosteiro.<ref>Tyerman 2006, pp. 281–288.</ref> ==Cruzada dos wendos== Cando se convocou á segunda cruzada, moitos alemáns do sur ofrecéronse a ir como cruzados a Terra Santa. Os [[saxóns]] do norte de Alemaña estaban remisos. Nunha Dieta Imperial reunida en Fráncfort o 13 de marzo de 1147 dixeron a San Bernaldo que desexaban facer unha campaña contra os [[eslavos]]. O 13 de abril Uxío emitiu unha bula papal coñecida como ''Divina dispensatione'' que aprobaba o plan dos saxóns. Esta bula afirmaba non haber diferenza entre os froitos espirituais dos distintos cruzados. Os que se ofreceron para a cruzada contra os eslavos eran principalmente daneses, saxóns e polacos,<ref>Davies, Norman (1996). Europe: A History. Oxford: Oxford University Press. p. 1365. ISBN 0-06-097468-0.</ref> aínda que tamén houbo algúns bohemios.<ref name="Herrmann, Joachim 1970 p. 530">Herrmann, Joachim (1970). Die Slawen in Deutschland. Berlin: Akademie-Verlag GmbH. p. 530.</ref> Ao mando xeral púxose o legado papal, Anselmo de Havelberg . A campaña en si foi dirixida por familias saxoas como os Ascania, os Wettin e Schauenburg.<ref>Herrmann 1970, p. 328.</ref> Molestos pola participación alemá na cruzada, os obodritas preventivamente invadiron Wagria, en Holsacia (Holstein), en xuño de 1147, atrasando a marcha dos cruzados ata finais do verán do mesmo ano. Tras expulsaren os obodritas do territorio cristián, os cruzados dirixíronse para o forte obodrita, en Dobin, e para o forte luticio, en Demmin. As forzas que atacaron Dobin incluíron as dos daneses Canuto V e Sweyn III, Adalberto II, arcebispo de Bremen e o duque Henrique o León de Saxonia. Cando algúns cruzados propuxeron asolar os campos, outros obxectaron preguntando: "Non é a terra que estamos a devastar a nosa terra, e o pobo co que estamos a loitar o noso pobo?" <ref>Christiansen, Eric (1997). The Northern Crusades. Londres: Penguin Books. p. 287. ISBN 0-14-026653-4.</ref> O exército saxón baixo Henrique o León retirouse despois de que o xefe pagán, Niklot, acordara que a gornición de Dobin fora sometida ao bautismo. Despois de sitiar sen éxito Demmin, os margraves desviaron un continxente de cruzados para atacar [[Pomerania]]. Chegaron á cidade xa cristiá de Stettin (Szczecin), tras o cal os cruzados, despois de reunirse co bispo Adalberto de Pomerania e o Príncipe Ratibor I de Pomerania, dispersáronse. Segundo Bernaldo de Claraval, o obxectivo da cruzada era combater os eslavos [[pagán]]<nowiki/>s "ata o momento en que, coa axuda de Deus, eles sexan convertidos ou eliminados".<ref>Christiansen 1997, p. 53</ref> Con todo, a cruzada non conseguiu alcanzar a conversión da maior parte dos wendos. Os saxóns lograron conversións en gran parte simbólicas en Dobin, e os eslavos tornaron ás súas crenzas pagás cando os exércitos cristiáns marcharon. Alberte de Pomerania explicou: "Se viran a fortalecer a fe cristiá... deberían facelo coa prédica, non coas armas".<ref>Christiansen 1997, p. 54</ref> Para o final da cruzada, a zona rural de Mecklenburg e Pomerania foi saqueada e despoboada con moito derramamento de sangue, especialmente polas tropas de Henrique o León.<ref>Barraclough, Geoffrey (1984). The Origins of Modern Germany. New York: W. W. Norton & Company. p. 481. ISBN 0-393-30153-2.</ref> O obxectivo era debilitar para obter máis vitorias cristiás no futuro. Os habitantes eslavos tamén perderon moitos dos seus medios de produción, o cal limitou a súa futura resistencia.<ref name="Herrmann, Joachim 1970 p. 530"/> ==Reconquista e caída de Lisboa== Na primavera de 1147 o papa autorizou a expandir a cruzada á Península Ibérica no contexto da Reconquista. Tamén autorizou que [[Afonso VII de León|Afonso VII de León e Castela]] equiparase as súas campañas contra os mouros co resto da segunda cruzada.<ref name="Riley-Smith 1991, p. 48">Riley-Smith 1991, p. 48.</ref> En maio de 1147 os primeiros continxentes de cruzados partiron de Dartmouth, Inglaterra, para Terra Santa. O mal tempo obrigou os barcos detérense no norte da costa portuguesa, na cidade de Porto, o 16 de xuño de 1147. Alí os cruzados foron convencidos de encontrarse co rei Afonso I de Portugal.<ref name="Runciman 1952, p. 258">Runciman 1952, p. 258.</ref> Os cruzados conviron en axudar ao Rei a atacar Lisboa, cun acordo solemne que lles concedía a pillaxe de bens da cidade e o diñeiro do rescate polos presos que houber. O Asedio de Lisboa durou desde o 1 de xullo ata o 25 de outubro de 1147, cando, após catro meses, os gobernantes mouros aceptaron renderse, principalmente debido á fame na cidade. A maioría dos cruzados instaláronse na cidade recentemente capturada, pero algúns deles partiron e continuaron ata Terra Santa.<ref name="Runciman 1952, p. 258"/> Algúns, que partiran antes, axudaron a conquistar Santarém a primeiros do mesmo ano. Máis tarde tamén axudaron a tomar Sintra, Almada, Palmela e Setúbal, e foron autorizados a permanecer nas terras conquistadas, onde se estableceron e tiveron fillos. Noutra parte da Península Ibérica, case ao mesmo tempo, Afonso VII de León, Ramón Berenguer IV, conde de Barcelona e outros, comandaron un exército mixto de cataláns e cruzados franceses contra a rica cidade portuaria de Almería. Co apoio dunha frota xenovesa-pisana, a cidade foi ocupada en outubro de 1147.<ref name="Riley-Smith 1991, p. 48"/> Despois Ramón Berenger invadiu as terras do reino taifa [[Dinastía almorábide|almorábide]] de Valencia e Murcia. En decembro de 1148 capturou Tortosa tras un cerco de cinco meses, de novo coa axuda de cruzados franceses, anglo-normandos e xenoveses.<ref name="Riley-Smith 1991, p. 48"/> O ano seguinte, Fraga, Lleida e Mequinenza, na confluencia dos ríos Segre e Ebro caeron ante o seu exército.<ref name="Riley-Smith 1991, p. 126">Riley-Smith 1991, p. 126.</ref> ==Forzas en combate== ===Musulmáns=== [[Ficheiro:A Mamluk from Aleppo.jpg|miniatura|Un mameluco de Alepo]] As forzas musulmás da época comprendían pequenos corpos de soldados profesionais, aumentados por voluntarios e recrutas en tempos de guerra. O maior dos estados musulmáns daquela época, o Gran Sultanato Turco Selxúcida, que gobernaba a maior parte do que é os actuais Irán e Iraq, tiña uns 10.000 soldados a tempo completo. O número de tropas dispoñibles dos estados de Siria era moito menor. O núcleo das tropas profesionais eran os ghulam ou mamelucos, adestrados para a guerra desde a infancia. O custo de formar e adestrar un mameluco era de preto de 30 dinares (pola contra, un bo cabalo en Siria custaba uns 100 dinares). Para compensar as súas debilidades cuantitativas, os estados musulmáns procuraron a superioridade cualitativa. Os soldados profesionais musulmáns, xeralmente da etnia turca, adoitaban estar moi ben adestrados e equipados. A base do sistema militar no Oriente Medio islámico era o sistema de feudos iqtá, que sostiña un certo número de tropas en cada provincia. En caso de guerra, as milicias ahdath, que tiñan a súa base nas cidades baixo o mando dun ra'is (xefe), xeralmente de etnia árabe, eran chamadas para aumentar o número de tropas. A milicia ahdath, aínda que menos ben adestrada que as tropas turcas profesionais, moitas veces sentíanse moi motivadas pola relixión, especialmente polo concepto de xihad. Máis apoio proviña dos auxiliares turcománs e kurdos, que se podían convocar en tempos de guerra, aínda que estas forzas eran propensas á indisciplina.<ref>Nicolle, David (2009). The Second Crusade 1148 Disaster outside Damascus. Londres: Osprey. ISBN 978-1-84603-354-4.</ref> O principal comandante islámico foi Mu'in al-Din Anur, o atabeg de Damasco desde 1138 ata 1149. Damasco supostamente era gobernado polos emires buridas da cidade, pero Anur, que comandaba os militares, era o verdadeiro gobernante. O historiador David Nicolle describiu Anur como un xeneral capaz e diplomático, tamén coñecido como un mecenas das artes. Como a dinastía burida foi desprazada en 1154 pola dinastía zangida, o papel de Anur en expulsar a segunda cruzada foi en gran parte omitido polos historiadores e cronistas leais aos zangidas, que deron o crédito ao rival de Anur, Nur ad-Din Zangi, emir de Alepo.<ref>Nicolle 2009, pp. 19–21.</ref> ===Cruzados cristiáns=== O continxente alemán abranguía aproximadamente 2.000 cabaleiros; o continxente francés tiña preto de 700 cabaleiros vindos das terras do rei, mentres que a nobreza levou un número menor de cabaleiros; e o Reino de Xerusalén tiña preto de 550 cabaleiros e 6.000 soldados de infantaría.<ref>Nicolle 2009, p. 24.</ref> Ambos os continxentes, o francés e o alemán, tiveron un enorme número de seguidores civís, a maioría dos cales non sobreviviron á cruzada. Como o monxe Eudes de Deuil sinalou, "os débiles e desamparados son sempre un fardo para os seus mandos e unha fonte de presa para os seus inimigos". Os cabaleiros franceses preferían loitar a cabalo, e os alemáns a pé. O cronista romano [[Xoán Cinnamos]] escribiu "os franceses son particularmente capaces de andar a cabalo en boa orde e atacar coa lanza, e a súa cabalaría supera en velocidade a dos alemáns. Os alemáns, porén, son capaces de loitar a pé mellor que os francés e destácanse usando a espada grande ".<ref>Nicolle 2009, pp. 26–27.</ref> Conrado III foi considerado un bravo cabaleiro, aínda que moitas veces é descrito como indeciso nos momentos de crise.<ref>Nicolle 2009, p. 17.</ref> Lois VII foi un cristián devoto cun lado sensible, moitas veces atacado por contemporáneos como Bernaldo de Claraval por estar máis apaixonado pola súa esposa, Aliénor de Aquitania, que interesado na guerra ou na política.<ref>Nicolle 2009, p. 18.</ref> ==Cruzada en Oriente== Xoscelino intentou recobrar Edesa após o asasinato de Zengi, pero Nur ad-Din derrotouno en novembro de 1146. O 16 de febreiro de 1147 os cruzados franceses reuníronse en Étampes para discutir a súa ruta. Os alemáns xa resolveran viaxar por terra a través de Hungría, xa que o camiño marítimo era politicamente impracticable pois Roxerio II, rei de Sicilia, era inimigo de Conrado. Moitos nobres franceses desconfiaban da ruta terrestre, que os levaría a través do Imperio Bizantino, que aínda tiña ma reputación debido aos relatos dos primeiros cruzados. Con todo, decidiron seguir a Conrado, e partiron o 15 de xuño. Roxerio II ofendeuse e refusou seguir participando. En Francia, o abade Suger e o conde Guillerme II de Nevers foron elixidos como rexentes mentres o rei estivese na cruzada. En Alemaña, a prédica proseguiu co Adam de Ebrach, e Otón de Frisinga tamén colleu a cruz. Os alemáns planeaban partir durante a Semana Santa, pero non saíron ata maio.<ref>Runciman 1952, pp. 257, 259.</ref> ===Ruta alemá=== [[Ficheiro:Arrivée des croisés à Constantinople.jpg|miniatura|Chegada dos cruzados á Constantinopla]] Os cruzados alemáns, acompañados polo legado papal, o cardeal Theodwin, tentaron encontrárense cos franceses en Constantinopla. Ottokar III de Estiria uniuse a Conrado en Viena, e o inimigo de Conrado, Geza II de Hungría, permitiulles pasar indemnes. Cando o exército alemán de 20.000 homes chegou ao territorio bizantino, o emperador grego Manuel I Comneno temeu que foran para atacalo, e apostou tropas para garantir que non houbese problemas. Producíronse unhas breves escaramuzas con algúns dos alemáns máis indisciplinados preto de Filipópolis e en Adrianópolis, onde o xeneral bizantino Prosouch<ref>Prosouch era un bizantino que provía dos Borsuq, unha familia turca helenizada Aleksandr Petrovich Kazhdan, Annabel Jane Wharton, Change in Byzantine Culture in the Eleventh and Twelfth Centuries. University of California Press, 1985, p. 180. Dispoñible en https://books.google.com.ar/books?id=qlU37xo9LeUC&pg=PA180&lpg=PA180&dq=Prosouch+Borsuq&source=bl&ots=k1oPKIJYnX&sig=1rYR_4ZTbRUygHTLlQVhIc8sr80&hl=es-419&sa=X&ved=0ahUKEwirhubRnI3KAhXHGJAKHaEdBuMQ6AEIIzAB#v=onepage&q=Prosouch%20Borsuq&f=false</ref> loitou co sobriño de Conrado, o futuro emperador Federico. Para empeorar a situación, algúns dos soldados alemáns morreron nunha riada a principios de setembro. O 10 de setembro, porén, chegaron a Constantinopla, onde as relacións con Manuel non eran boas, o que desencadeou unha batalla, tras a cal os alemáns ficaron convencidos de que debían cruzaren a Asia Menor o máis rápido posible.<ref>Nicolle 2009, pp. 42</ref> Manuel quería que Conrado deixara algunhas das súas tropas para auxilialo na defensa contra os ataques de Roxerio II, quen aproveitara a oportunidade para saquear as cidades gregas, mais Conrado, pese a ser inimigo de Roxerio, non estivo de acordo,.<ref>Runciman 1952, pp. 259–267.</ref> En Asia Menor, Conrado resolveu non esperar os franceses, e marchou para Iconio (hoxe Konya, Turquía), capital do Sultanato Selxúcida de Rum. Conrado separou o seu exército en dúas divisións. Gran parte da autoridade do Imperio Romano de Oriente nas provincias occidentais de Asia Menor era máis nominal que real, con moitas das provincias convertidas en terra de ninguén controladas por nómades turcos.<ref>Nicolle 2009, pp. 43.</ref> Conrado subestimou a duración da marcha para Anatolia e supuxo que a autoridade do emperador Manuel era maior alí do que de feito era.<ref name="Nicolle 2009, pp. 46">Nicolle 2009, pp. 46.</ref> Levou os cabaleiros e as mellores tropas consigo mesmo para marchar por terra e mandou os seguidores civís con Otón de Frisinga a seguir o camiño da costa.<ref name="Nicolle 2009, pp. 46"/> A tropa conducida por Conrado foi destruída case totalmente polos selxúcidas o 25 de outubro de 1147 na segunda batalla de Dorylaeum.<ref name="Riley-Smith 1991, p. 50">Riley-Smith 1991, p. 50.</ref> Na batalla, os turcos usaron a súa táctica típica: finxir recuar, e, a continuación, volver para atacar a pequena forza de cabalaría alemá que se separara do exército principal para perseguilos. Conrado comezou unha lenta retirada de volta a Constantinopla, e o seu exército foi acosado diariamente polos turcos, que atacaron os atrasados e derrotaron a retagarda.<ref>Nicolle 2009, pp. 47.</ref> Mesmo Conrado foi ferido nunha desas batallas. A outra división, liderada polo medio irmán do rei, o bispo Otón de Frisinga, marchou cara ao sur pola costa do Mediterráneo e tamén foi derrotada a primeiros de 1148.<ref>Runciman 1952, pp. 267–270.</ref> A forza liderada por Otón quedou sen alimentos mentres cruzaba territorio inhóspito e acabou emboscada polos turcos selxúcidas preto de Laodicea o 16 de novembro de 1147. A maioría dos seguidores de Otón morreron en batalla ou foron capturados e vendidos como escravos.<ref name="Nicolle 2009, pp. 46"/> ===Ruta francesa=== Os cruzados franceses partiran de Metz en xuño de 1147 comandados por Lois, Thierry de Alsacia, Renaut I de Bar, Amadeo III, conde de Savoia e o seu medio irmán Guillerme V de Monferrato, Guillerme VII de Auvernia e outros, xunto con exércitos de Lorena, Bretaña, Borgoña e Aquitania. Un exército da Provenza, liderado por Afonso de Tolosa, optou por esperar ata agosto, e ir por mar. En Worms, Lois uniuse aos cruzados de Normandía e Inglaterra. Andaron pola ruta de Conrado bastante en paz, aínda que Lois entrou en conflito co rei Geza de Hungría cando este rei descubriu que Lois permitira un pretendido usurpador húngaro sumarse ao seu exército. As relacións dentro do territorio bizantino tamén foron mas, e os de Lorena, que marchaban á fronte do resto dos franceses, tamén entraron en conflito cos alemáns máis atrasados que atoparon no camiño.<ref>Runciman 1952, pp. 259–263.</ref> Debido as negociacións orixinais entre Lois e Manuel I, Manuel interrompeu a súa campaña militar contra o Sultanato Selxúcida de Rum e asinou unha tregua co seu inimigo o sultán Mesud I. Con isto procuraba ficar libre para concentrarse en defender o seu imperio dos cruzados, que desde a primeira cruzada gañaran reputación de ladróns e traidores e eran sospeitosos de abrigar proxectos sinistros contra Constantinopla. Con todo, as relacións de Manuel co exército francés eran un pouco mellores que cos alemáns, e Lois entretívose fastosamente en Constantinopla. Algúns dos franceses indignáronse coa tregua de Manuel cos selxúcidas e reclamaron unha alianza con Roxerio II e atacar Constantinopla, mais foron contidos por Lois.<ref>Runciman 1952, pp. 268–269.</ref> Cando os exércitos de Savoia, Auvernia e Monferrato, collendo a ruta terrestre a través de Italia e cruzando de Brindisi a Durrës, se xuntaron con Lois en Constantinopla, todo o exército xunto cruzou o Bósforo cara a Asia Menor. Os gregos foron incentivados con rumores de que os alemáns capturaran Iconio pero Manuel rexeitou dar a Lois ningunha tropa bizantina. Bizancio acababa de ser invadida por Roxerio II de Sicilia, e todo o exército de Manuel era necesario no Peloponeso. Ambos os alemáns e franceses, por tanto, entraron en Asia sen asistencia de Bizantino, a diferenza dos exércitos da primeira cruzada. Seguindo a tradición definida polo seu avó Aleixo I, Manuel tamén fixo os franceses xuraren devolver ao Imperio calquera territorio que capturasen.<ref>Runciman 1952, p. 269.</ref> Os franceses atoparon os restos do exército de Conrado en Nicea, e Conrado uniuse as forzas de Lois. Seguiron a ruta de Otón de Frisinga, aproximándose á costa do Mediterráneo, e chegaron a Éfeso en decembro, onde descubriron que os turcos se preparaban a atacalos. Ademais Manuel enviou embaixadores para reclamar polo saqueo e pillaxe que Lois fixera ao longo do camiño, e non había ningunha garantía de que os bizantinos os axudarían contra os turcos. Mentres tanto, Conrado enfermou e volveu para Constantinopla, onde Manuel o atendeu en persoa, e Lois, sen prestar atención ás advertencias dun ataque turco, saíu de Éfeso cos sobreviventes franceses e alemáns. Os turcos realmente esperaban para atacar, pero nunha pequena batalla fóra de Éfeso, os franceses gañaron,<ref>Runciman 1952, pp. 270–271</ref> e tamén rexeitaron outra emboscada turca no Río Meandro. Chegaron a Laodicea a primeiros de xaneiro de 1148, máis ou menos pola época na que o exército de Otón de Frisinga fora destruído na mesma zona.<ref>Riley-Smith 1991, p. 51.</ref> Retomada a marcha, a vangarda baixo Amadeo de Savoia separouse do resto do exército no Monte Cadmo, e os turcos inflixiron grandes perdas nas tropas de Lois. O propio Lois, segundo Eudes de Deuil, escalou unha rocha e os turcos ignorárono pois non o recoñeceron. Os turcos non se preocuparon en atacar máis e os franceses marcharon sobre Adalia, sempre asediados de lonxe polos turcos, que tamén queimaran a terra para evitaren que os franceses se reabastecesen de alimentos para si mesmos e para os seus cabalos. Lois non quería máis continuar por terra, e decidiuse a reunirse unha frota en Adalia e navegar ata Antioquía.<ref name="Riley-Smith 1991, p. 50"/> Despois de ser adiados durante un mes por tormentas, a maioría dos barcos prometidos nunca chegaron. Lois e os seus socios aseguráronse os buques para si, mentres que o resto do exército tivo que retomar a longa marcha cara a Antioquía. O exército foi case enteiramente destruído, quer polos turcos, quer por enfermidades.<ref>Runciman 1952, pp. 272–273.</ref> ===Viaxe a Xerusalén=== Lois finalmente chegou a Antioquía o 19 de marzo tras ser adiado polas tormentas; Amadeo de Savoia morrera en Chipre ao longo do camiño. Lois foi recibido polo tío de Leonor, Raimundo de Poitiers. Raimundo esperábao para xuntos efectuar a defensa contra os turcos e facer expedición contra Alepo, a cidade musulmá que era a porta de entrada en Edesa, mais Lois rexeitouno, preferindo rematar a súa peregrinación a Xerusalén en vez de centrarse no aspecto militar da cruzada.<ref>Brundage, James (1962). The Crusades: A Documentary History. Milwaukee, Wisconsin: Marquette University Press</ref> Leonor gozaba de permanecer en Antioquía e o seu tío suplicoulle ficar para ampliar as terras da familia e divorciarse de Lois se o rei refusaba axudar na indubidable causa militar da cruzada.<ref name="Nicolle 2009, p. 54">Nicolle 2009, p. 54.</ref> Durante este período, houbo rumores dun amorío entre Raimundo e Leonor, o que provocou tensións no matrimonio de Lois e ela.<ref>Nicolle 2009, pp. 18, 54.</ref> Lois rapidamente partiu de Antioquía para Trípoli con Leonor prisioneira. Mentres tanto, Otón de Frisinga e o resto das súas tropas chegaron a Xerusalén a comezos de abril, e Conrado pouco despois.<ref>Riley-Smith 1991, pp. 49–50.</ref> Fulque, patriarca latino de Xerusalén, foi enviado a invitar a Lois unirse a eles. A frota que parara en Lisboa chegou por esa época, así como os provenzais que deixaran Europa baixo o mando de Afonso Xordán, conde de Tolosa. Mais Afonso non chegou pois morreu en Cesarea, presuntamente envelenado por Raimundo II de Trípoli, o sobriño que temía as súas aspiracións políticas no condado. A acusación de que Raimundo envelenara Afonso fixo que gran parte das forzas provenzais volvese a casa.<ref name="Nicolle 2009, p. 54"/> O foco orixinal da cruzada era Edesa, pero o destino preferido do rei Balduíno III e os Cabaleiros Templarios foi Damasco.<ref name="Brundage 1962, pp. 115–121">Brundage 1962, pp. 115–121.</ref> En resposta á chegada dos cruzados, o rexente de Damasco, Mu'in ad-Din Unur, comezou a facer febriles preparativos para a guerra, reforzando as fortificacións de Damasco, chamando tropas para a súa cidade e destruíndo ou desviando as fontes de auga ao longo da estrada para Damasco. Anur buscou a axuda dos gobernantes zangidas de Alepo e Mosul (que normalmente eran os seus rivais), aínda que ningunha forza destes estados chegaron a tempo de ver o combate fóra de Damasco. É case seguro que os gobernantes zangidas atrasaran o envío de tropas a Damasco coa esperanza de que o seu rival Anur perdese a súa cidade en mans dos cruzados.<ref>Nicolle 2009, p. 55.</ref> ===Consello de Acre=== [[Ficheiro:2nd Crusade council at Jerusalem.jpg|miniatura|Consello preto de Xerusalén]] A nobreza de Xerusalén saudou a chegada das tropas de Europa, e anunciouse que se reuniría un consello para decidir sobre o mellor obxectivo para os cruzados. Isto ocorreu o día 24 de xuño de 1148, cando a Alta Corte de Xerusalén reuniuse cos cruzados recentemente chegados de Europa en Palmarea, preto de Acre, unha cidade importante do Reino Cruzado de Xerusalén. Esta foi a reunión máis espectacular da Corte en toda a súa existencia.<ref name="Riley-Smith 1991, p. 50"/><ref>William of Tyre; Babcock, E. A.; Krey, A. C. (1943). A History of Deeds Done Beyond the Sea. Columbia University Press. OCLC 310995.</ref> "parece que ben paga a pena e é moi en harmonía coa historia presente que os nomes dos nobres que estaban presentes no consello ... se rexistren aquí para o beneficio da posteridade." El enumera estes e moitos outros; "nomear cada un individualmente levaría moito tempo." Ao final, decidiuse atacar a cidade de Damasco, un ex-aliado do Reino de Xerusalén que cambiara a súa fidelidade pola dos zengidas, e en 1147 atacara Bosra, cidade aliada do Reino.<ref>Nicolle 2009, pp. 54–55.</ref> Os historiadores durante moito tempo veron a decisión de cercar Damasco en vez de Edesa como "un acto de tolemia inexplicable". Observando as tensións entre Anur, o atabeg de Damasco, e o poder crecente dos zangidas, moitos historiadores argumentaron que fora mellor para os cruzados concentrar a súa enerxía contra os zangidas. Máis recentemente, historiadores como David Nicolle defenderon a decisión de atacar Damasco argumentando que Damasco era o estado musulmán máis poderoso no sur de Siria, e que se os cristiáns posuíran Damasco, estiveran en mellor posición para resistir o poder crecente de Nur al-Din. Como Anur era claramente o máis débil dos dous gobernantes musulmáns, críase que era inevitable que Nur al-Din tomaría Damasco nalgún momento no futuro próximo, e entón era mellor para os cruzados posuir eles esa cidade no canto dos zangidas.<ref>Nicolle 2009, pp. 37–38.</ref> En xullo os seus exércitos reuníronse Tiberíades e marcharon para Damasco, contornado o Mar de Galilea e atravesando Banias. Había quizais 50.000 soldados en total.<ref>Runciman 1952, pp. 228–229.</ref> ===Asedio de Damasco=== [[Ficheiro:Siege of Damascus, second crusade.jpg|miniatura|O Cerco de Damasco]] Os cruzados trataron de atacar Damasco desde o oeste, onde os hortos lles provirían dun abastecemento alimentario constante.<ref name="Riley-Smith 1991, p. 50"/> Chegaron a Daraiya o 23 de xullo. O día seguinte, os musulmáns estaban prontos para a ofensiva e atacaban constantemente o exército avanzando a través dos hortos das aforas de Damasco. Os defensores demandaran axuda a Saif ad-Din Ghazi I de Mosul e Nur ad-Din de Alepo, que conduciu persoalmente un ataque contra o campamento cruzado. Os cruzados foron empurrados alén dos muros cara aos hortos, onde ficaban propensos a emboscadas e ataques de guerrilla.<ref name="Brundage 1962, pp. 115–121"/> Segundo Guillerme de Tiro, o 27 de xullo os cruzados decidiron pasar á chaira do lado oriental da cidade, que estaba menos fortificada, aínda que tiña moito menos comida e auga.<ref name="Riley-Smith 1991, p. 50"/> Algúns rexistraron que Unur subornara os xefes a moverse cara a unha posición menos defendible, e que prometera romper a súa alianza con Nur ad-Din, se os cruzados se ían a casa.<ref name="Brundage 1962, pp. 115–121"/> Mentres tanto, Nur ad-Din e Saif ad-Din por agora chegaran. Con Nur ad-Din no campo foi imposible para os cruzados volveren á aquela mellor posición.<ref name="Brundage 1962, pp. 115–121"/> Os señores cruzados locais rexeitáronse a continuar co cerco, e os tres reis non tiveron máis opción que abandonar a cidade.<ref name="Riley-Smith 1991, p. 50"/> O 28 de xullo, primeiro Conrado e logo o resto do exército, decidiron retirarse a Xerusalén, aínda que durante toda a retirada os arqueiros turcos os seguiron e asediaron constantemente.<ref>Baldwin, Mrshall W.; Setton, Kenneth M. (1969). A History of the Crusades, Volume I: The First Hundred Years. Madison, Wisconsin: University of Wisconsin Press.</ref> ==Consecuencias== Cada unha das forzas cristiás sentiuse traizoada pola outra.<ref name="Riley-Smith 1991, p. 50"/> Elaborouse un novo plan para atacar Ascalón e Conrado levou as súas tropas alí, pero non chegou máis axuda, debido á falta de confianza que seguiu ao fracaso do asedio. Esta desconfianza mutua duraría unha xeración debido á derrota e a ruína dos reinos cristiáns da Terra Santa. Despois de saír de Ascalón, Conrado retornou a Constantinopla para ampliar a súa alianza con Manuel. Lois ficou atrás en Xerusalén ata 1149. A discordia tamén estendeuse ao matrimonio de Lois e Leonor, que se foi esborralando durante o curso da cruzada. En abril de 1149 Lois e Leonor, que entón apenas se falaban, deliberadamente embarcaron en buques separados que os levarían de volta a Francia.<ref>Nicolle 2009, p. 77.</ref> De volta en Europa, Bernaldo de Claraval ficou humillado pola derrota. Bernaldo considerou o seu deber enviar unha petición de desculpas ao Papa e está inserido na segunda parte do seu Libro de Consideración. Alí, explica como os pecados dos cruzados foron a causa do seu infortunio e fracasos. Cando a súa tentativa de chamar unha nova cruzada fallou, intentou disociarse completamente do fiasco da segunda cruzada.<ref name="Runciman 1952, pp. 232–234, 277">Runciman 1952, pp. 232–234, 277.</ref> Morrería en 1153.<ref name="Runciman 1952, pp. 232–234, 277"/> En Alemaña a Cruzada considerouse un enorme desastre e moitos monxes escribiron que só podía ser a obra do Diaño. O monxe anónimo que escribiu a crónica Annales Herbipolenses en Würzburg mencionou que durante décadas, familias nobres en Alemaña foron a rescatar os cabaleiros que foran feitos prisioneiros en Anatolia usando medianeiros armenios. Os seguidores civís que foran tomados prisioneiros e vendidos como escravo polos turcos non tiveron tanta sorte. Dos 113 individuos que formaron parte da cruzada e coñecidos por nome, 22 morreron, 42 volveron a casa mentres que o destino dos últimos 49 é un misterio. Pese ao desgusto da memoria da segunda cruzada, a experiencia tivo un impacto notable na literatura alemá, e moitos poemas épicos de finais do século XII que presentan escenas de batalla están claramente inspirados nos combates da cruzada. O impacto cultural da segunda cruzada foi aínda maior en Francia, onde moitos trobadores fascináronse cos supostos amores entre Leonor e Raimundo, o que contribuíu a alimentar o tema do amor cortés. A diferenza de Conrado, a imaxe de Lois mellorou coa cruzada e moitos franceses vérono como un rei peregrino e sufrinte que soportou en silencio os castigos de Deus.<ref>Nicolle 2009, pp. 81–84.</ref> As relacións entre o Imperio Romano de Oriente e os franceses danáronse seriamente coa cruzada. Lois e outros líderes franceses acusaron abertamente o emperador Manuel I de colución nos ataques turcos sobre eles durante a marcha por Asia Menor. A memoria da segunda cruzada coraría a imaxe que os franceses terían dos bizantinos o resto dos séculos XII e XIII. No imperio, a cruzada foi recordada como un triunfo da diplomacia<ref name="Nicolle 2009, p. 84">Nicolle 2009, p. 84.</ref>. O eloxio fúnebre que o arcebispo de Tesalónica Eustacio fixo para o emperador Manuel, declaraba: "Era capaz de manexar os seus inimigos con envexable capacidade, enfrontando un contra o outro co obxectivo de traer paz e tranquilidade".<ref name="Nicolle 2009, p. 84"/> A preliminar cruzada dos wendos obtivo resultados mixtos. Mentres os saxóns afirmaron a súa posesión de Wagria e Polabia, os pagáns mantiveron o control das terras obodritas a leste de Lübeck. Os saxóns tamén recibiron tributo do xefe Niklot, obtiveron a posibilidade de colonizar o bispado de Havelberg e liberaron algúns prisioneiros daneses. Con todo, os diferentes líderes cristiáns veron con sospeita os seus homólogos e acusáronse mutuamente de sabotar a campaña. Na Península Ibérica, as campañas en España, xunto co cerco de Lisboa, foron algunhas das poucas vitorias cristiás duradeiras da segunda cruzada. Considéranse batallas cruciais na Reconquista máis ampla que concluiría en 1492.<ref name="Riley-Smith 1991, p. 126"/> En Oriente, a situación era moito máis sombría para os cristiáns. Na Terra Santa, a segunda cruzada tivo consecuencias desastrosas a longo prazo para Xerusalén. En 1149, o atabeg Anur morreu, momento no que o emir Abu Sa'id al-Din Mujir Abaq Ibn Muhammad finalmente comezou a gobernar. O ra'is de Damasco, e comandante da milicia ahdath, Mu'ayad al- Dawhal Ibn al-Sufi sentiu que coa súa ahdat desempeñara un papel importante na derrota da segunda cruzada e que merecía unha maior participación no poder, e dous meses após a morte de Anur liderou unha rebelión contra Abaq.<ref name="Nicolle 2009, pp. 78">Nicolle 2009, pp. 78.</ref> A loita interna en Damasco poría fin ao estado burida en cinco anos.<ref>Nicolle 2009, pp. 81.</ref> Damasco xa non confiaba no reino cruzado e Nur ad-Din tomouna tras un curto asedio en 1154.<ref name="Nicolle 2009, pp. 78"/> Balduíno III de Xerusalén en 1153 finalmente apoderouse de Ascalón, a maior fortaleza fronteiriza do Exipto fatimida, o que fixo Exipto ingresar no conflito. Xerusalén foi capaz de facer novos avances en Exipto, ocupando brevemente O Cairo na década de 1160.<ref>Riley-Smith 1991, p. 56.</ref> Con todo, as relacións co Imperio Bizantino foron mixtas, e os reforzos desde Europa escasearon despois do desastre da segunda cruzada. O rei Amalarico I de Xerusalén aliouse cos bizantinos e participou dunha invasión combinada de Exipto en 1169, pero a expedición fracasou. En 1171, Saladino, sobriño dun dos xenerais de Nur ad-Din, foi proclamado sultán de Exipto, unindo o Exipto e Siria e cercando completamente o reino cruzado. Mentres tanto, coa morte do emperador Manuel I en 1180 terminou a alianza bizantina, e en 1187 Xerusalén capitulou ante Saladino. As súas forzas entón estendéronse cara ao norte para conquistar todo, agás as capitais dos estados cruzados, o que precipitou a terceira cruzada.<ref>Riley-Smith 1991, p. 60.</ref> ==Notas== {{Listaref|30em}} {{cruzadas}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Século XII]] [[Categoría:Cruzadas]] bbap1w892cl7fn120759ouc8j5s3k2r 0 330694 7104905 6963895 2025-06-23T20:27:49Z O Breixo 127505 7104905 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Mapa de la Guerra del Chaco 002.jpg |descrición_imaxe= Teatro das operacións militares entre Bolivia e Paraguai e máximos avances realizados por cada unha das partes. |resultado = Fixación definitiva de límites |casus = Problemas de límites<br/>Petróleo<br/>Militarismo<br/>Saída ao mar. |combatentes1 = [[Bolivia]] |combatentes2 = [[Paraguai]] |comandante1 = [[Filiberto Osorio]]<br/> * [[José Leonardo Lanza]] * [[Hans Kundt]] * [[Enrique Peñaranda]] |comandante2 = [[José Félix Estigarribia]] |soldados1 = Mobilizados nos 3 anos:<br />250&nbsp;000 soldados |soldados2 = Mobilizados nos 3 anos:<br />120&nbsp;000 soldados |baixas1 = 60&nbsp;000 mortos e desaparecidos<br/>25&nbsp;000&nbsp;prisioneiros |baixas2 = 30&nbsp;000 mortos e desaparecidoss<br/>2500&nbsp;prisioneiros }} A '''guerra do Chaco''' foi un conflito armado entre [[Paraguai]] e [[Bolivia]] que se estendeu desde o [[9 de setembro]] de [[1932]] até o [[12 de xuño]] de [[1935]], polo control do [[Chaco Boreal]]. Foi a guerra máis importante en [[Suramérica]] durante o [[século XX]]. Nos 3&nbsp;anos de duración, Bolivia mobilizou 250&nbsp;000&nbsp;soldados e Paraguai 120&nbsp;000, que se enfrontaron en combates nos que houbo gran cantidade de baixas (60&nbsp;000&nbsp;bolivianos e 30&nbsp;000&nbsp;paraguaios), e gran cantidade de feridos, mutilados e desaparecidos. Os distintos tipos de enfermidades tanto físicas como psicolóxicas, a característica hostil do teatro de operacións e a falta de auga e dunha boa alimentación, produciron a maior porcentaxe de baixas e afectaron a saúde dos soldados sobreviventes, a moitos de por vida. O enfrontamento consumiu inxentes recursos económicos de ambos os países, de por si moi pobres. Paraguai abasteceu o seu exército con gran cantidade de armas e equipos capturados en distintas batallas. Terminada a guerra, algúns excedentes vendeunos a [[España]] (Decreto-lei 8406,de 15 de xaneiro de 1937). O cesamento das hostilidades acordouse o 12 de xuño de 1935. Baixo a presión dos [[Estados Unidos]], por un tratado secreto asinado o 9 de xullo de 1938, Paraguai cedeu 110&nbsp;000&nbsp;km² ocupados polo seu exército ao cesamento das hostilidades.<ref name="RA">Rahi, Arturo e Agüero Wagner, Luis (2006): ''El Chaco paraguayo: una historia de despojos, renuncias, mutilaciones y entregas''. Asunción (Paraguay): F17. ISBN 9789000032846, pp. 45-49.</ref> O ''Tratado de Paz, Amizade e Límites'' asinouse o 21&nbsp;de&nbsp;xullo de [[1938]]. E finalmente, o [[27 de abril]] de [[2009]], 74 anos despois de finalizado o enfrontamento bélico, os presidentes [[Evo Morales]] de Bolivia e [[Fernando Lugo]] de Paraguai asinaron en [[Buenos Aires]] o acordo definitivo de límites territoriais do Chaco Boreal. A zona en litixio quedou dividida nunha cuarta parte baixo soberanía boliviana e tres cuartas partes baixo soberanía paraguaia. Bolivia recibiu unha zona ás beiras do alto&nbsp;río&nbsp;Paraguai. == Notas == {{Listaref|30em}} {{Historia en progreso}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Bolivia]] [[Categoría:Historia de Paraguai]] [[Categoría:Guerras do século XX]] r5cbxam4h0aala1k9qa185vnu7x77q2 0 330720 7104906 6950207 2025-06-23T20:28:04Z O Breixo 127505 7104906 wikitext text/x-wiki {{Sen referencias|data=xuño de 2021}} {{FormatoWiki}}{{Acontecemento|comandante1=[[Arias Muñiz]]|comandante2=[[Rodrigo Pérez de Traba]]}} A '''revolta de Carnota''' foi un episodio bélico acontecido no contorno de [[Carnota]] no ano [[1130]], relativamente ben documentada pola documentación medieval. Enfrontou a [[Arias Muñiz]], [[arcediago]] de [[Trastámara]] ás ordes de [[Diego Xelmírez]], [[arcebispo de Santiago]], contra o pobo insurrecto de Carnota liderado polo nobre [[Rodrigo Pérez de Traba]], no seu [[Castelo de San Xurxo]], situado no célebre macizo carnotán do [[Monte Pindo]]. == A captura do arcediago, na ''[[Historia Compostelá]]'' == {{cita|Captio Archidiaconi per R. Comitem & animadversio Archiep. in eumdem quousque satisfaceret. Cap 16 Quidam B. Jacobi Apostoli Ecclesia Archidiaconus nomine A. Munincides, Archidiaconatum suum in terris S. Georgii, Travae & Ferrariae ad Castra pertinentibus, sub Comite Ruderico Petri Comitis filio tenebat, & quia Clero & populo illarum terrarum, qui erant idiotae & fere indisciplinati, veritatem austere praedicabat, & eos ut vir bonus & discretus Sacrae Scripturae praeceptis instruere & illuminare volebat, multi ex illis terris, tam milites, quam rustici, diabólico, instinctu stimulati in eum insurgentes captioni mancipaverunt, & eum dehonestantes & verberantes, & a suis equitaturis & vestimentis cum suis sequacibus privantes, in carcerem immisericorditer retruserunt: quod Dominus Compostellanus audiens, inde nimis contristatus, inito Capitulo cum suis Canonicis, & accepto consilio ab illis, omnes Crucifixos totius Ecclesiae in terram deponi praecepit: Canónicos pullatos & vehementi dolore affectos, & sedibus suis descenderé & divinum officium sub silentio in choro celebrare fecit terras illas super nominatis Castris appendentes, in quibus ipsi malefactores habitabant, in tanti sceleris ultionem excommunicavit, & anathematizavit. Comes autem excommunicationem & ipsius Compostellani inimicitiam valde metuens, Archidiaconum captum statim solvi, & de omnibus rebus quas amiserat reintegran praecepit, deinde Compostellam venit se de tanto scelere purgaturus, & justitiam erga Compostellanum, & praedictum Archidiaconum plenariam executurus. Cumque in colloquium venissent multis litigiis contentionibus de dedecore Ecclesiae illato, & de Archidiaconi inter se diu habitis, Comes juxta judicium & consilium virorum illustrium qui aderant, se Archidiaconi captionem nec scisse, nec consuluisse, nec praecepisse super textum Evangeliorum in Choro В. Jacobi coram Clero & populo propria manu cum allis XI. nobilibus, Garsia Petride, Petro Gutierride, Petro Diaco, Pelagio Curvo, Salvatore Nunicide, Aria Munincide, Petro Munincide, Martino Sanciade, Joanne Gutierride, Nunu Pelagide: Municide, juravit. Promisit etiam & similiter juravit, quod rústicos illos qui praefatae captioni interfuerant, & Archidiaconum dehonestaverant, cum omnibus suis possessionibus hereditatibus in manum Dñi. Compostellani traderet, ut justitiam talem qualem sibi placeret, de eis acciperet. De militibus autem, qui erant nobiles & potentes, promisit & juravit, quod eis praestimonia sua, quae a setenebant, omnimo auferret, & eos a se tandiu excluderet, donec plenariam justitiam erga Dominum Compostellanum & suam Ecclesiam exequeretur. Hoc facto Comes & Dñs Compostellanus invicem reconciliati sunt. & facti boni amici, & Dñs. equidem Compostellanus tam asperam de Comite & illis malefactoribus justitiam accipere voluit, ut ipse, & sua Ecclesia, & sui Canonici inde honorati essent, & ut alii perterriti suas manus ad tantum scelus deinceps extendere non auderent.}} ==Véxase tamén== ===Ligazóns externas=== *[http://www.montepindo.gal/2015/07/a-revolta-de-carnota.html "A revolta de Carnota"] 28/7/2015. Asociación Monte Pindo Parque Natural. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Carnota]] [[Categoría:1130]] [[Categoría:Rebelións]] [[Categoría:Batallas en Galicia|Carnota]] [[Categoría:Historia medieval de Galicia]] pdstkypsra0lvn7o5qv90dulr06s0fo 0 331717 7104907 6954008 2025-06-23T20:28:24Z O Breixo 127505 7104907 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} A '''batalla de Alclud Ford''' foi librada ao redor de [[580]] nun vao descoñecido preto de Alt Clut, o nome orixinal do Castelo de [[Dumbarton]] que puido tamén usarse para todo o [[Reino de Strathclyde]] na actual [[Escocia]]. Coñécese por dous poemas do Libro de [[Taliesin]]. Segundo [[Taliesin]] o rei anglo ''Ulph'' "veu con violencia cara aos seus inimigos" e foi atopado en batalla e asasinado por [[Urien|Urien map Cynfarch]], rei de [[Rheged]] (probabelmente [[Cumbria]] e/ou Galloway), e o seu fillo [[Owain mab Urien]], como se cita en dous poemas distintos. O ataque de Bernicia sería enfrontado por cabaleiros armados con lanzas e xavelinas, que representaban o groso dos guerreiros de Rheged, mentres que o exército de Bernicia consistiría basicamente en infantaría, tal como era o estándar dos guerreiros anglosaxóns dese período. Ulph era probablemente un dos fillos do rei [[Ida de Bernicia]], moi posibelmente Theodulf, que batallou ao redor de 574 ou 590, ou potencialmente [[Frithuwald de Bernicia|Frithuwald]], tamén coñecido como Freothulf, que sometería Alclud Ford ao redor de 580. A batalla ocorreu nun período de supremacía de Rheged, e os exércitos baixo Urien e Owain eran os máis poderosos do norte. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas do século VI]] [[Categoría:Yr Hen Ogledd]] [[Categoría:580]] i7dw3y6kasbf1170wvsf2joqgksc5vm 0 332277 7104908 6954015 2025-06-23T20:28:36Z O Breixo 127505 7104908 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} A '''batalla de Heavenfield''' tivo lugar en [[633]] ou [[634]] entre o exército de [[Reino de Northumbria|Northumbria]], dirixido por [[Oswald de Bernicia]] e o exército do príncipe [[pobo galés|galés]] [[Cadwallon ap Cadfan]] de [[Reino de Gwynedd|Gwynedd.]] A batalla concluíu nunha decisiva vitoria de Northumbria e os ''[[Annales Cambriae]]'' (Anais de Gales) lembran a batalla como ''Bellum Cantscaul'' en 631. [[Beda]] refírese a ela como a batalla de ''Deniseburna'' preto de ''Hefenfelth''. == Contexto == A alianza entre Cadwallon de Gwynedd e [[Penda|Penda de Mercia]] invadira Northumbria. Esta era unha estraña alianza entre un [[Cristianismo|cristián]] [[Bretóns|britano]] e un [[pagán]] [[Anglosaxóns|anglosaxón.]] Na [[batalla de Hatfield Chase]], en outubro de [[633]] a coalición de mercianos e galeses derrotara e dera morte a [[Edwin de Northumbria]], provocando a ruptura do mesmo nos subreinos de [[Deira (reino)|Deira]] e [[Bernicia]]. O territorio quedou exposto á devastación do exército de Cadwallon. Mentres tanto, [[Eanfrith de Bernicia]], que fora exiliado por Edwin, convertíase en novo rei de Bernicia, mentres que [[Osric de Deira|Osric]], primo de Edwin, se facía co control en Deira. O reinado de Eanfrith foi curto, xa que foi asasinado mentres tentaba negociar a paz con Cadwallon. Segundo [[Beda]], Osric foi asasinado por Cadwallon cando estaba a tentar porlle sitio. O irmán de Eanfrith, Oswald regresou do seu exilio de dezasete anos en [[Dalriada|Dal Riata]] para reclamar a coroa. Con todo, a ameaza de Cadwallon obrigou a Oswald a recrutar un exército coa máxima urxencia para se enfrontar aos invasores. == A batalla == Parece que o exército galés avanzaba cara ao norte desde [[York]] ao longo da liña marcada pola ''Via Rexia'' que unía [[York]] co [[Estuario de Forth|fiorde de Forth]]. Oswald, que se reforzou con continxentes [[Escocia|escoceses]], situouse nunha posición defensiva detrás do [[Muralla de Hadrián|muro de Adriano]], catro millas ao norte de [[Hexham]]. Díxose que a noite antes da batalla, Oswald tivo unha visión na que [[Columba de Iona|San Columba]] lle anunciaba a vitoria. Oswald situou o seu exército mirando ao leste, cos seus flancos protexidos polo [[Brady’s Crag]] ao norte e a muralla ao sur. Segundo Beda, Oswald erixiu unha [[cruz]] e rezou pola vitoria xunto ás súas tropas. Crese que os galeses eran superiores en número, pero víronse obrigados a atacar desde o leste nunha fronte estreita no que non podían manobrar nin rodear aos northumbrianos. Non se coñece a duración da batalla ou as baixas habidas, pero a liña galesa finalmente colapsouse. Os [[pobo galés|galeses]] iniciaron a fuxida cara ao sur perseguidos polos vengativos northumbrianos. Moitos soldados galeses morreron durante a fuga e segundo Beda, Cadwallon foi capturado e asasinado en lugar coñecido como o ‘Brook de Denis’, indentificado agora con [[Rowley Burn]]. A vitoria foi decisiva para Oswald, e é probábel que as perdas galesas fosen elevadas. Con posterioridade, o lugar foi coñecido como Heavenfield (Hefenfelth). == Consecuencias == Tras a batalla, Oswald unificou Deira e Bernicia e proclamouse rei de toda Northumbria. Beda considerou que a importancia da batalla foi restaurar o cristianismo en todo o reino. Oswald só ocuparía o trono durante oito anos, antes de ser derrotado e morto por [[Penda|Penda de Mercia]] en Masefield. Oswaldo foi sucedido polo seu irmán [[Oswiu de Northumbria|Oswiu]]. == Véxase tamén == === Bibliografía === *Sadler, John. ''Battle for Northumbria'', 1988, Bridge Studios, (pages 25–29) [[:es:Special:BookSources/095126303X|ISBN 0-9512630-3-X]] *Marsden, John. ''Northanhymbre Saga'', 1992, Kyle Cathie Limited, (pages 113-117) [[:es:Special:BookSources/1856260550|ISBN 1-85626-055-0]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:634]] [[Categoría:Batallas do século VII]] mb2txhl0m005kc76nmkfyuq3g4if736 2 333192 7105109 5928862 2025-06-23T23:23:36Z Nihonjoe 6052 Nihonjoe moveu a páxina "[[Usuario:Manandez]]" a "[[Usuario:Mano Paiva]]": A páxina foi movida automaticamente debido ao cambio de nome de usuario de "[[Special:CentralAuth/Manandez|Manandez]]" a "[[Special:CentralAuth/Mano Paiva|Mano Paiva]]" 5928862 wikitext text/x-wiki {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | {{Babel-3|pt|es-3|en-3}} |- | <center>'''Residencia'''</center> |- | {{País orixe|Petrópolis|Parque Nacional Serra dos Órgãos Angelo Chernicharo 2.jpg}} |} </div> <br> <center>"'''''Não desanimes pela incapacidade de dissipar a obscuridade deste mundo. Acende tua vela e segue adiante.'''''" - Amma</center><br> [[File:Jaflong Sylhet.jpg|center|600px]] </center> <br> ==Trabalho== Não sou falante de galego, mas de português. Contribuo inserindo informações em artigos e, assim, aprofundo-me no idioma. Agradeço, desde já, por toda ajuda que me possam oferecer. 2g9e19evlfukpy3fvdgyqhpgktabrmq 3 333193 7105107 4290236 2025-06-23T23:23:36Z Nihonjoe 6052 Nihonjoe moveu a páxina "[[Conversa usuario:Manandez]]" a "[[Conversa usuario:Mano Paiva]]": A páxina foi movida automaticamente debido ao cambio de nome de usuario de "[[Special:CentralAuth/Manandez|Manandez]]" a "[[Special:CentralAuth/Mano Paiva|Mano Paiva]]" 4290236 wikitext text/x-wiki {| cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0em 0em 1em 0em; width:100%" |- | colspan="3" style="width:45%; vertical-align:top; border-top:1px solid #CEF2E8; border-right:1px solid #CEF2E8;border-left:1px solid #CEF2E8;background-color:#faf6ed;" | <div style="background-color:#CEF2E8; padding:0.2em 0.5em 0.2em 0.5em; font-size:110%; font-weight:bold;"> '''[[Wikipedia:Benvidos|Benvid{{U@|o|a|o(a)}}]] á Galipedia, Manandez!'''</div> Esta é a túa páxina de conversa, que che servirá para recibires mensaxes doutros colaboradores. Ademais, tes a túa '''[[Usuario:Manandez|páxina de usuario]]''', onde podes poñer os teus datos, intereses etc. |- | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em 0.2em 0.5em; font-size:110%; font-weight:bold;">[[Ficheiro:Crystal Clear app korganizer.png|20px|link=]] '''Primeiros pasos'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em 1em;"> Os alicerces da Wikipedia son estes '''[[Wikipedia:Cinco piares|Cinco piares]]''', polo que é importante que lle botes unha ollada. Na '''[[Wikipedia:Guía|guía de edición]]''' e nas '''[[Wikipedia:COMOs|preguntas frecuentes]]''' podes atopar moita información de axuda. Explícase como [[Wikipedia:Como editar unha páxina|editar unha páxina]], como configurar a interface (por exemplo, elixir a lingua), como [[Especial:Cargar|cargar ficheiros]], [[Wikipedia:Citar as fontes|citar as fontes]] e os puntos básicos das '''[[Wikipedia:Políticas e normas|políticas e normas]]''' da Wikipedia. Non precisas de coñecementos técnicos para contribuír aquí. ''Anímate'' a contribuír e presupón ''[[Wikipedia:Asuma a boa fe|boa fe]]'' con respecto ás intencións dos outros colaboradores. Isto é un ''[[wiki]]'', polo que é realmente doado contribuír. Se o desexas podes crear un artigo, paso a paso, [[Wikipedia:Asistente para a creación de artigos|coa axuda do noso asistente]]. </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em 0.2em 0.5em; font-size:110%; font-weight:bold;">[[Ficheiro:Icon apps query.svg|20px|link=]] '''Onde atopar axuda'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em 1em;"> Hai máis información dispoñible na páxina de '''[[Wikipedia:Axuda|axuda]]''' e no [[Wikipedia:Portal da comunidade|Portal da comunidade]]. Pódeste pór en contacto co resto dos usuarios na [[Wikipedia:A Taberna|Taberna da Galipedia]]. Tamén podes contactar cos [[Wikipedia:Administradores|administradores]] na súa páxina de conversa ou no [[Wikipedia:Taboleiro dos administradores|Taboleiro dos administradores]].</div> | style="padding:0em 0.5em 0em 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em 0.2em 0.5em; font-size:110%; font-weight:bold;">[[Ficheiro:Crystal Clear app amor.png|20px|link=]] '''Recomendacións'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em 1em;"> * Na túa páxina de usuario podes pór caixas informativas coas linguas que coñeces, segundo se explica na páxina [[Wikipedia:Babel|Babel]], para que outros saiban en que linguas se poden comunicar contigo ou coas que podes axudar. * Para [[Wikipedia:Como contactar con outros usuarios|responder a unha mensaxe dun usuario]] tes que facelo na súa páxina de conversa, senón, non lle sairá o aviso de que ten mensaxes novas e é moi posíbel que non se decate da túa resposta. * Por favor, [[Wikipedia:Asine as súas mensaxes nas páxinas de conversa|engade sempre a túa sinatura]] nas páxinas de conversa escribindo <nowiki>~~~~</nowiki>. &nbsp; [[Ficheiro:Para asinar usa este botón.png|300px|link=]] * Se o desexas, podes axudarte do [[Wikipedia:Revisor ortográfico|revisor ortográfico]], activándoo en: <small>''[[Especial:Preferencias|Preferencias]] → [[Especial:Preferencias#mw-prefsection-gadgets|Trebellos]] → <u>Navegación</u> → [[Ficheiro:Check mark.png|link=]] '''Ortografía:''' Activar o revisor ortográfico.</small></div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em 0.2em 0.5em; font-size:110%; font-weight:bold;">[[Ficheiro:Nuvola gnome-fs-trash-full.svg|20px|link=]] '''Cometiches un erro?'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em 1em;"> * Queres avisar dun erro que cometiches e que non sabes como solucionar? Deixa unha mensaxe na páxina de conversa dese artigo, comunícao na [[Wikipedia:A Taberna|Taberna]] ou coméntallo a outro usuario. '''Todos cometemos erros''', é normal, e sempre estamos dispostos a axudar a quen comeza. </div> |} Boa estadía e bo traballo.<!-- Modelo:Benvida --> --[[Usuario:Chairego apc|Chairego apc]] ([[Conversa usuario:Chairego apc|conversa]]) 25 de febreiro de 2016 ás 17:26 (UTC) naldagyx8x99cyefhbmlcveb05tn7ql 4 333571 7105061 7099650 2025-06-23T22:48:03Z ListeriaBot 65707 Wikidata list updated [V2] 7105061 wikitext text/x-wiki {{Atallo|WP:LPNVIG}} Esta é unha '''lista de persoas nadas en [[Vigo]]''' segundo os datos que constan en [[Wikidata]]: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5 . ?item wdt:P19 ?pob . ?pob wdt:P131* wd:Q8745 . OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob . BIND(YEAR(?dob) as ?yob) } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod . BIND(YEAR(?dod) as ?yod) } . } |wdq=. |links=red |sort=569 |columns=number:#,P18,item:Elemento en Wd,label:Nome,?yob:Ano de nacemento,?yod:Ano de pasamento }} {| class='wikitable sortable' ! # ! imaxe ! Elemento en Wd ! Nome ! Ano de nacemento ! Ano de pasamento |- | style='text-align:right'| 1 | [[Ficheiro:Urania Mella 1899-1945 (cropped).jpg|center|128px]] | [[:d:Q55275|Q55275]] | [[Urania Mella]] | 1899 | 1945 |- | style='text-align:right'| 2 | | [[:d:Q94602|Q94602]] | [[Xosé Humberto Baena|Xosé Humberto Baena Alonso]] | 1950 | 1975 |- | style='text-align:right'| 3 | [[Ficheiro:Borja Oubiña.jpg|center|128px]] | [[:d:Q392718|Q392718]] | [[Borja Oubiña]] | 1982 | |- | style='text-align:right'| 4 | [[Ficheiro:Iago Falque.jpg|center|128px]] | [[:d:Q439282|Q439282]] | [[Iago Falque]] | 1990 | |- | style='text-align:right'| 5 | [[Ficheiro:Domingo Villar.jpg|center|128px]] | [[:d:Q472065|Q472065]] | [[Domingo Villar]] | 1971 | 2022 |- | style='text-align:right'| 6 | | [[:d:Q494903|Q494903]] | [[Andrea Rica Taboada]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 7 | [[Ficheiro:J pereira 2011 001.jpg|center|128px]] | [[:d:Q511704|Q511704]] | [[Jonathan Pereira]] | 1987 | |- | style='text-align:right'| 8 | | [[:d:Q512843|Q512843]] | [[Sócrates Gómez]] | 1914 | 1989 |- | style='text-align:right'| 9 | | [[:d:Q525599|Q525599]] | [[Pahiño]] | 1923 | 2012 |- | style='text-align:right'| 10 | [[Ficheiro:Carlos nunez.jpg|center|128px]] | [[:d:Q557786|Q557786]] | [[Carlos Núñez]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 11 | [[Ficheiro:Begoña Fernández crop.jpg|center|128px]] | [[:d:Q580191|Q580191]] | [[Begoña Fernández Molinos|Begoña Fernández]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 12 | | [[:d:Q732602|Q732602]] | [[José Tapia|José Manuel Tapia Hernández]] | 1905 | |- | style='text-align:right'| 13 | [[Ficheiro:Roberto Lago, Celta de Vigo 2009.jpg|center|128px]] | [[:d:Q741743|Q741743]] | [[Roberto Lago]] | 1985 | |- | style='text-align:right'| 14 | | [[:d:Q784507|Q784507]] | [[Luisa Fernández]] | 1961 | |- | style='text-align:right'| 15 | [[Ficheiro:2012 2013 - Quique Álvarez - Flickr - Castroquini-FCB.jpg|center|128px]] | [[:d:Q939408|Q939408]] | [[Enrique Álvarez Sanjuán]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 16 | [[Ficheiro:Martim Codax Cantigas de Amigo.jpg|center|128px]] | [[:d:Q964746|Q964746]] | [[Martin Codax|Martín Codax]] | 1300 | 1400 |- | style='text-align:right'| 17 | | [[:d:Q969302|Q969302]] | [[Alberto Comesaña]] | 1961 | |- | style='text-align:right'| 18 | | [[:d:Q972526|Q972526]] | [[Jacinto Rey (escritor)|Jacinto Rey]] | 1972 | |- | style='text-align:right'| 19 | | [[:d:Q1043093|Q1043093]] | [[Carlos Muñoz Arosa]] | 1919 | 2005 |- | style='text-align:right'| 20 | [[Ficheiro:CasimiroMarcoDelPont.JPG|center|128px]] | [[:d:Q1047558|Q1047558]] | [[Francisco Casimiro Marcó del Pont]] | 1765 | 1821 |- | style='text-align:right'| 21 | [[Ficheiro:Diego Mariño (julio de 2014).jpg|center|128px]] | [[:d:Q1220527|Q1220527]] | [[Diego Mariño|Diego Mariño Villar]] | 1990 | |- | style='text-align:right'| 22 | [[Ficheiro:Portrait of Garcia y Vasquez at Bolsa de Arte.jpg|center|128px]] | [[:d:Q1237485|Q1237485]] | [[Domingo García Vázquez]] | 1859 | 1912 |- | style='text-align:right'| 23 | | [[:d:Q1257683|Q1257683]] | [[Santiago Torres Bernárdez]] | 1929 | |- | style='text-align:right'| 24 | [[Ficheiro:Lucía Martínez in Wiesbaden 2017.jpg|center|128px]] | [[:d:Q1395535|Q1395535]] | [[Lucía Martínez Alonso|Lucía Martínez]] | 1982 | |- | style='text-align:right'| 25 | | [[:d:Q1629101|Q1629101]] | [[Enrique de la Fuente|Enrique de la Fuente Santos]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 26 | | [[:d:Q1684249|Q1684249]] | [[Javier Álvarez Salgado]] | 1943 | |- | style='text-align:right'| 27 | | [[:d:Q1811892|Q1811892]] | [[Moncho Gil|Ramón Gil Sequeiros]] | 1897 | 1965 |- | style='text-align:right'| 28 | | [[:d:Q1876342|Q1876342]] | [[Luis Bar Boo]] | 1927 | 2001 |- | style='text-align:right'| 29 | [[Ficheiro:XXIII Memorial Quinocho (RC Celta vs Mainz 05) - 34 (cropped).jpg|center|128px]] | [[:d:Q2001945|Q2001945]] | [[Carlos Mouriño]] | 1943 | |- | style='text-align:right'| 30 | | [[:d:Q2058551|Q2058551]] | [[Manuel Bergés|Pedro Manuel Bergés Naval]] | 1906 | 1978 |- | style='text-align:right'| 31 | [[Ficheiro:Inter zoneschaaktoernooi te Amsterdam, Perez, Bestanddeelnr 916-5166.jpg|center|128px]] | [[:d:Q2090411|Q2090411]] | [[Francisco José Pérez Pérez]] | 1920 | 1999 |- | style='text-align:right'| 32 | [[Ficheiro:Alfonso Armada (cropped).jpeg|center|128px]] | [[:d:Q2284653|Q2284653]] | [[Alfonso Armada Rodríguez|Alfonso Armada]] | 1958 | |- | style='text-align:right'| 33 | | [[:d:Q2435745|Q2435745]] | [[Quique Costas]] | 1947 | |- | style='text-align:right'| 34 | [[Ficheiro:Pío Moa firmando en la Feria del Libro (30 de mayo de 2010, Madrid) 03.JPG|center|128px]] | [[:d:Q2745364|Q2745364]] | [[Pío Moa Rodríguez]] | 1948 | |- | style='text-align:right'| 35 | | [[:d:Q2758982|Q2758982]] | [[Julián Ríos]] | 1941 | |- | style='text-align:right'| 36 | | [[:d:Q2835938|Q2835938]] | [[Nino Lema]] | 1964 | |- | style='text-align:right'| 37 | [[Ficheiro:Reixa nova.jpg|center|128px]] | [[:d:Q2857728|Q2857728]] | [[Antón Reixa]] | 1957 | |- | style='text-align:right'| 38 | | [[:d:Q2882453|Q2882453]] | [[Manuel María Marcó del Pont]] | 1771 | 1837 |- | style='text-align:right'| 39 | [[Ficheiro:Alba Caride 1997 Patras.PNG|center|128px]] | [[:d:Q2895166|Q2895166]] | [[Alba Caride]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 40 | | [[:d:Q2917045|Q2917045]] | [[Vicente Irisarri]] | 1951 | |- | style='text-align:right'| 41 | [[Ficheiro:Carlos Portela (2023).jpg|center|128px]] | [[:d:Q2939426|Q2939426]] | [[Carlos Portela]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 42 | [[Ficheiro:Carmela Silva 2017.jpg|center|128px]] | [[:d:Q2939561|Q2939561]] | [[Carmela Silva]] | 1960 | |- | style='text-align:right'| 43 | [[Ficheiro:David Fernández Rivera.jpg|center|128px]] | [[:d:Q3017890|Q3017890]] | [[David Fernández Rivera]] | 1986 | |- | style='text-align:right'| 44 | [[Ficheiro:Ricardo Mella.jpg|center|128px]] | [[:d:Q3049391|Q3049391]] | [[Ricardo Mella]] | 1861 | 1925 |- | style='text-align:right'| 45 | [[Ficheiro:Eugenio Montes 1935.jpg|center|128px]] | [[:d:Q3059615|Q3059615]] | [[Eugenio Montes]] | 1897 | 1982 |- | style='text-align:right'| 46 | [[Ficheiro:Antonio Neira Castillo, Mascarilla de Manolo Fábregas, México 1976.JPG|center|128px]] | [[:d:Q3082138|Q3082138]] | [[Manolo Fábregas]] | 1921 | 1996 |- | style='text-align:right'| 47 | [[Ficheiro:RobertoLosada.jpg|center|128px]] | [[:d:Q3118741|Q3118741]] | [[Roberto Losada]] | 1976 | |- | style='text-align:right'| 48 | [[Ficheiro:María Lopo (Vigo, 2016).jpg|center|128px]] | [[:d:Q3138117|Q3138117]] | [[María Lopo]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 49 | [[Ficheiro:Jonathan Castro Otto.JPG|center|128px]] | [[:d:Q3180002|Q3180002]] | [[Jonny Otto|Jonathan Castro]] | 1994 | |- | style='text-align:right'| 50 | | [[:d:Q3186415|Q3186415]] | [[José Manuel Otero Novas]] | 1940 | |- | style='text-align:right'| 51 | [[Ficheiro:Santiagolopo.jpg|center|128px]] | [[:d:Q3207129|Q3207129]] | [[Santiago Lopo]] | 1974 | |- | style='text-align:right'| 52 | [[Ficheiro:Camilo Nogueira 2012.jpg|center|128px]] | [[:d:Q3295836|Q3295836]] | [[Camilo Nogueira Román]] | 1936 | |- | style='text-align:right'| 53 | [[Ficheiro:Enrique Curiel.jpg|center|128px]] | [[:d:Q3297097|Q3297097]] | [[Enrique Curiel]] | 1947 | 2011 |- | style='text-align:right'| 54 | [[Ficheiro:Alonso Montero Presidente RAG Praza Publica (cropped).jpg|center|128px]] | [[:d:Q3320854|Q3320854]] | [[Xesús Alonso Montero]] | 1928 | |- | style='text-align:right'| 55 | [[Ficheiro:Zenit-Betis (1).jpg|center|128px]] | [[:d:Q3322088|Q3322088]] | [[Daniel Giménez Hernández|Dani Giménez]] | 1983 | |- | style='text-align:right'| 56 | | [[:d:Q3323619|Q3323619]] | [[José Manuel Lafuente]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 57 | [[Ficheiro:GFC CDM . (16721623941) (cropped).jpg|center|128px]] | [[:d:Q3324589|Q3324589]] | [[Ricardo Álvarez Puig]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 58 | | [[:d:Q3324613|Q3324613]] | [[Francisco Cerecedo]] | 1940 | 1977 |- | style='text-align:right'| 59 | [[Ficheiro:Real Valladolid-Valencia CF, 2019-05-18 (98) (cropped).jpg|center|128px]] | [[:d:Q3324787|Q3324787]] | [[Yoel Rodríguez Oterino|Yoel Rodríguez]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 60 | [[Ficheiro:Leopoldo Eijo y Garay 01.jpg|center|128px]] | [[:d:Q3324888|Q3324888]] | [[Leopoldo Eijo Garay|Leopoldo Eijo y Garay]] | 1878 | 1963 |- | style='text-align:right'| 61 | [[Ficheiro:Kiko da Silva.jpg|center|128px]] | [[:d:Q3326371|Q3326371]] | [[Kiko da Silva]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 62 | | [[:d:Q3327816|Q3327816]] | [[Ramón González Brunet]] | 1886 | 1936 |- | style='text-align:right'| 63 | [[Ficheiro:Ubaldo Gil Santosegui.jpg|center|128px]] | [[:d:Q3327835|Q3327835]] | [[Ubaldo Gil Santóstegui]] | 1879 | 1936 |- | style='text-align:right'| 64 | | [[:d:Q3328222|Q3328222]] | [[Fernando Zunzunegui]] | 1943 | 2014 |- | style='text-align:right'| 65 | | [[:d:Q3328230|Q3328230]] | [[José Juan Figueiras]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 66 | | [[:d:Q3328982|Q3328982]] | [[Cesáreo González]] | 1903 | 1968 |- | style='text-align:right'| 67 | | [[:d:Q3329576|Q3329576]] | [[José Posada]] | 1940 | 2013 |- | style='text-align:right'| 68 | | [[:d:Q3329662|Q3329662]] | [[Jacobo Campos]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 69 | [[Ficheiro:Ignacio Quirós.JPG|center|128px]] | [[:d:Q3330367|Q3330367]] | [[Ignacio Quirós]] | 1931 | 1999 |- | style='text-align:right'| 70 | [[Ficheiro:María Castro 2015.jpg|center|128px]] | [[:d:Q3330458|Q3330458]] | [[María Castro]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 71 | | [[:d:Q3331070|Q3331070]] | [[Ventura Miguel Marcó del Pont]] | 1768 | 1836 |- | style='text-align:right'| 72 | [[Ficheiro:Iolanda Zúñiga.jpg|center|128px]] | [[:d:Q3331880|Q3331880]] | [[Iolanda Zúñiga]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 73 | | [[:d:Q3390212|Q3390212]] | [[José Antela]] | 1900 | 1936 |- | style='text-align:right'| 74 | | [[:d:Q3390270|Q3390270]] | [[Enrique Lorenzo Docampo]] | 1892 | 1981 |- | style='text-align:right'| 75 | | [[:d:Q3390459|Q3390459]] | [[Carlos Pérez Álvarez]] | 1971 | 2006 |- | style='text-align:right'| 76 | | [[:d:Q3390650|Q3390650]] | [[Manuel Borja Calvar]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 77 | [[Ficheiro:Yago González López (cropped).JPG|center|128px]] | [[:d:Q3391321|Q3391321]] | [[Yago González López]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 78 | | [[:d:Q3391547|Q3391547]] | [[José Carlos Adán]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 79 | | [[:d:Q3391883|Q3391883]] | [[Laura Ponte Martínez]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 80 | | [[:d:Q3392002|Q3392002]] | [[Dani Carril]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 81 | [[Ficheiro:José María Posada Pereira.jpg|center|128px]] | [[:d:Q3392485|Q3392485]] | [[José María Posada]] | 1817 | 1886 |- | style='text-align:right'| 82 | [[Ficheiro:Emilio Martínez Garrido.png|center|128px]] | [[:d:Q3393035|Q3393035]] | [[Emilio Martínez Garrido]] | 1886 | 1936 |- | style='text-align:right'| 83 | | [[:d:Q3393069|Q3393069]] | [[Aid|Aíd]] | 1990 | |- | style='text-align:right'| 84 | | [[:d:Q3393498|Q3393498]] | [[Felipe Martínez Marzoa]] | 1943 | |- | style='text-align:right'| 85 | [[Ficheiro:Casto Méndez Núñez.jpg|center|128px]] | [[:d:Q3394337|Q3394337]] | [[Casto Méndez Núñez]] | 1824 | 1869 |- | style='text-align:right'| 86 | [[Ficheiro:Serafín de Avendaño.jpg|center|128px]] | [[:d:Q3394913|Q3394913]] | [[Serafín Avendaño]] | 1837 | 1916 |- | style='text-align:right'| 87 | [[Ficheiro:Fran Alonso (AELG)-1.jpg|center|128px]] | [[:d:Q3398111|Q3398111]] | [[Fran Alonso]] | 1963 | |- | style='text-align:right'| 88 | [[Ficheiro:Carmen Avendaño.jpg|center|128px]] | [[:d:Q3399497|Q3399497]] | [[Carmen Avendaño]] | 1945 | |- | style='text-align:right'| 89 | | [[:d:Q3446606|Q3446606]] | [[Rubén Simeó]] | 1992 | |- | style='text-align:right'| 90 | [[Ficheiro:Encontro amistoso de fútbol sala masculino España - Hungría na Malata 03.jpg|center|128px]] | [[:d:Q3605826|Q3605826]] | [[Adrián Alonso Pereira]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 91 | [[Ficheiro:Miss España de 1933, Emilia Docet.jpg|center|128px]] | [[:d:Q3724248|Q3724248]] | [[Emilia Docet]] | 1915 | 1995 |- | style='text-align:right'| 92 | | [[:d:Q3742894|Q3742894]] | [[Fernando Condés Romero]] | 1906 | 1936 |- | style='text-align:right'| 93 | | [[:d:Q3792265|Q3792265]] | [[Ignacio Ramón Ferrín Vázquez]] | 1943 | |- | style='text-align:right'| 94 | | [[:d:Q3929976|Q3929976]] | [[Ramón Sanromán Roade]] | 1952 | |- | style='text-align:right'| 95 | | [[:d:Q4011121|Q4011121]] | [[Vicente Colino]] | 1924 | 2005 |- | style='text-align:right'| 96 | | [[:d:Q4493572|Q4493572]] | [[Julián Fuster Ribó]] | 1911 | 1991 |- | style='text-align:right'| 97 | | [[:d:Q4712131|Q4712131]] | [[Alberto Moreiras]] | 1956 | |- | style='text-align:right'| 98 | [[Ficheiro:Alexandre Gómez.JPG|center|128px]] | [[:d:Q4714567|Q4714567]] | [[Alejandro Gómez|Alexandre Gómez]] | 1967 | 2021 |- | style='text-align:right'| 99 | | [[:d:Q4776762|Q4776762]] | [[Antonio Manuel Pérez Álvarez]] | 1947 | |- | style='text-align:right'| 100 | | [[:d:Q4777074|Q4777074]] | [[Antonio de Soutomaior]] | 1557 | 1648 |- | style='text-align:right'| 101 | [[Ficheiro:Beagonzalezjuly2013.jpg|center|128px]] | [[:d:Q5004971|Q5004971]] | [[Bea González]] | 1962 | |- | style='text-align:right'| 102 | [[Ficheiro:Delmi-alvarez-nea-vyssa.png|center|128px]] | [[:d:Q5254287|Q5254287]] | [[Delmi Álvarez]] | 1958 | |- | style='text-align:right'| 103 | | [[:d:Q5274809|Q5274809]] | [[Diego Sarmiento Valladares]] | 1611 | 1695 |- | style='text-align:right'| 104 | [[Ficheiro:Cándido Pazó 2 María Casares 2014.JPG|center|128px]] | [[:d:Q5482793|Q5482793]] | [[Cándido Pazó]] | 1960 | |- | style='text-align:right'| 105 | [[Ficheiro:XGuerra1988.jpg|center|128px]] | [[:d:Q5493140|Q5493140]] | [[François-Xavier Guerra]] | 1942 | 2002 |- | style='text-align:right'| 106 | | [[:d:Q5557749|Q5557749]] | [[Juan Antonio Monet]] | 1781 | 1837 |- | style='text-align:right'| 107 | | [[:d:Q5653182|Q5653182]] | [[Alberto Abalde Rodríguez|Alberto Abalde]] | 1958 | |- | style='text-align:right'| 108 | [[Ficheiro:Alejandro Iglesias-2009.jpg|center|128px]] | [[:d:Q5665123|Q5665123]] | [[Alejandro Iglesias]] | 1963 | |- | style='text-align:right'| 109 | | [[:d:Q5698223|Q5698223]] | [[Antonio Erias]] | 1952 | |- | style='text-align:right'| 110 | | [[:d:Q5698339|Q5698339]] | [[Antonio Flórez Urdapilleta]] | 1877 | 1941 |- | style='text-align:right'| 111 | | [[:d:Q5698544|Q5698544]] | [[Antonio Gude Fernández]] | 1946 | |- | style='text-align:right'| 112 | | [[:d:Q5698594|Q5698594]] | [[Antonio Gómez Fernández]] | 1957 | |- | style='text-align:right'| 113 | [[Ficheiro:Darío Vilas.jpg|center|128px]] | [[:d:Q5799584|Q5799584]] | [[Darío Vilas Couselo]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 114 | | [[:d:Q5813346|Q5813346]] | [[Donato Fuejo|Donato Fuejo Lago]] | 1926 | |- | style='text-align:right'| 115 | [[Ficheiro:Johán Carballeira.jpg|center|128px]] | [[:d:Q5841063|Q5841063]] | [[Johán Carballeira]] | 1902 | 1937 |- | style='text-align:right'| 116 | [[Ficheiro:Celia Freijeiro Seminci - 2015.jpg|center|128px]] | [[:d:Q5848502|Q5848502]] | [[Celia Freijeiro]] | 1983 | |- | style='text-align:right'| 117 | | [[:d:Q5889887|Q5889887]] | [[Gustavo Souto|Gustavo Souto Sampedro]] | 1983 | |- | style='text-align:right'| 118 | | [[:d:Q5939849|Q5939849]] | [[Xosé Franco Montes|José Franco Montes]] | 1879 | 1939 |- | style='text-align:right'| 119 | [[Ficheiro:José Maria Tojeira.jpg|center|128px]] | [[:d:Q5943606|Q5943606]] | [[José María Tojeira]] | 1947 | |- | style='text-align:right'| 120 | | [[:d:Q5950345|Q5950345]] | [[Juan José Marcó del Pont y Ángel]] | 1766 | 1848 |- | style='text-align:right'| 121 | | [[:d:Q5952038|Q5952038]] | [[Juan Pinzás]] | 1955 | |- | style='text-align:right'| 122 | [[Ficheiro:Bernardo blanco-Retrato de Juan de Lara Irigoyen.jpg|center|128px]] | [[:d:Q5953251|Q5953251]] | [[Juan de Lara]] | 1809 | 1869 |- | style='text-align:right'| 123 | | [[:d:Q5955550|Q5955550]] | [[Julio Mougán]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 124 | | [[:d:Q5993546|Q5993546]] | [[Manuel López Araujo]] | 1759 | 1824 |- | style='text-align:right'| 125 | | [[:d:Q5998219|Q5998219]] | [[Marieta Quesada Legido]] | 1962 | |- | style='text-align:right'| 126 | | [[:d:Q6004120|Q6004120]] | [[María Lama Trigo]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 127 | | [[:d:Q6014561|Q6014561]] | [[Miguel Juane|Miguel Juane Sánchez]] | 1965 | |- | style='text-align:right'| 128 | | [[:d:Q6056265|Q6056265]] | [[Pablo Novoa]] | 1961 | |- | style='text-align:right'| 129 | | [[:d:Q6097178|Q6097178]] | [[Rafael Cid Palacios]] | 1918 | 2004 |- | style='text-align:right'| 130 | | [[:d:Q6100155|Q6100155]] | [[Iván Pozo]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 131 | | [[:d:Q6101125|Q6101125]] | [[Raúl Comesaña]] | 1933 | 1999 |- | style='text-align:right'| 132 | | [[:d:Q6170236|Q6170236]] | [[Iolanda Vázquez]] | 1965 | |- | style='text-align:right'| 133 | | [[:d:Q6173253|Q6173253]] | [[Ángel Lemos]] | 1917 | 2002 |- | style='text-align:right'| 134 | | [[:d:Q6296805|Q6296805]] | [[Jovino González|Jovino González Comesaña]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 135 | [[Ficheiro:1928-04-04, El Sol, J. J. Mantecón, Bagaría.jpg|center|128px]] | [[:d:Q6300140|Q6300140]] | [[Juan José Mantecón]] | 1895 | 1964 |- | style='text-align:right'| 136 | | [[:d:Q6342310|Q6342310]] | [[Ricardo González Lage]] | 1964 | |- | style='text-align:right'| 137 | | [[:d:Q6456018|Q6456018]] | [[Juan Lozano Rico]] | 1933 | |- | style='text-align:right'| 138 | [[Ficheiro:Eduardo Iglesias Añino 1909.jpg|center|128px]] | [[:d:Q6737805|Q6737805]] | [[Eduardo Iglesias Añino]] | 1850 | 1916 |- | style='text-align:right'| 139 | [[Ficheiro:Ramón Iglesias Míguez.jpg|center|128px]] | [[:d:Q6898506|Q6898506]] | [[Moncho Iglesias]] | 1974 | |- | style='text-align:right'| 140 | [[Ficheiro:Oscar bruzon 01.jpg|center|128px]] | [[:d:Q7105898|Q7105898]] | [[Óscar Bruzón Barreras]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 141 | | [[:d:Q7160000|Q7160000]] | [[Pedro Vázquez Viñas]] | 1989 | |- | style='text-align:right'| 142 | | [[:d:Q7322588|Q7322588]] | [[Ricardo Castro Ríos]] | 1920 | 2001 |- | style='text-align:right'| 143 | | [[:d:Q7376474|Q7376474]] | [[Rubén Durán]] | 1983 | |- | style='text-align:right'| 144 | | [[:d:Q7419040|Q7419040]] | [[Francisco Bao Rodríguez]] | 1924 | 2012 |- | style='text-align:right'| 145 | | [[:d:Q7420266|Q7420266]] | [[Santiago Formoso]] | 1953 | |- | style='text-align:right'| 146 | [[Ficheiro:Santi Mina.JPG|center|128px]] | [[:d:Q7420322|Q7420322]] | [[Santi Mina]] | 1995 | |- | style='text-align:right'| 147 | [[Ficheiro:Santiago Pérez (racewalker).JPG|center|128px]] | [[:d:Q7420338|Q7420338]] | [[Santiago Pérez Alonso|Santiago Pérez]] | 1972 | |- | style='text-align:right'| 148 | | [[:d:Q7648661|Q7648661]] | [[Susana Garabatos|Susana Garabatos Rodríguez]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 149 | | [[:d:Q8194013|Q8194013]] | [[Alejandro Alvargonzález]] | 1959 | |- | style='text-align:right'| 150 | [[Ficheiro:Premios Mestre Mateo 2017 photocall 133.jpg|center|128px]] | [[:d:Q8201200|Q8201200]] | [[Antonio Durán "Morris"]] | 1959 | |- | style='text-align:right'| 151 | [[Ficheiro:Antonio García Teijeiro.jpg|center|128px]] | [[:d:Q8201236|Q8201236]] | [[Antonio García Teijeiro]] | 1952 | |- | style='text-align:right'| 152 | [[Ficheiro:Ernesto Chao, Avelino González e Rosa Álvarez María Casares 2014.JPG|center|128px]] | [[:d:Q8210187|Q8210187]] | [[Avelino González]] | 1962 | |- | style='text-align:right'| 153 | | [[:d:Q8250881|Q8250881]] | [[Borja Alonso]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 154 | [[Ficheiro:Chus Lago.jpg|center|128px]] | [[:d:Q8345930|Q8345930]] | [[Chus Lago]] | 1964 | |- | style='text-align:right'| 155 | | [[:d:Q8351398|Q8351398]] | [[Coté Soler]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 156 | [[Ficheiro:Demetrio9765.jpg|center|128px]] | [[:d:Q8354579|Q8354579]] | [[Demetrio Bilbatúa Rodríguez]] | 1935 | |- | style='text-align:right'| 157 | | [[:d:Q8355070|Q8355070]] | [[Desiderio Pernas]] | 1930 | 1996 |- | style='text-align:right'| 158 | | [[:d:Q8775546|Q8775546]] | [[Emilio López Fernández]] | 1965 | |- | style='text-align:right'| 159 | [[Ficheiro:Gonzo 2012.jpg|center|128px]] | [[:d:Q8961320|Q8961320]] | [[Fernando González "Gonzo"]] | 1976 | |- | style='text-align:right'| 160 | | [[:d:Q8962297|Q8962297]] | [[Francisco Barreiro Barciela]] | 1911 | 1942 |- | style='text-align:right'| 161 | [[Ficheiro:Gloria Cámara.jpg|center|128px]] | [[:d:Q8964285|Q8964285]] | [[Gloria Cámara]] | 1939 | |- | style='text-align:right'| 162 | [[Ficheiro:Humberto Solleiro Rivera.jpg|center|128px]] | [[:d:Q9005391|Q9005391]] | [[Humberto Solleiro]] | 1896 | 1936 |- | style='text-align:right'| 163 | | [[:d:Q9009497|Q9009497]] | [[Isidro Silveira Cameselle]] | 1943 | 2016 |- | style='text-align:right'| 164 | | [[:d:Q9011172|Q9011172]] | [[Javier Albertos]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 165 | [[Ficheiro:Alcalde Joaquín García Picher, Vigo.jpg|center|128px]] | [[:d:Q9012238|Q9012238]] | [[Joaquín García Picher]] | 1932 | 1985 |- | style='text-align:right'| 166 | | [[:d:Q9014155|Q9014155]] | [[José Luis Sánchez Bravo]] | 1954 | 1975 |- | style='text-align:right'| 167 | | [[:d:Q9014663|Q9014663]] | [[José Pereira Domínguez|José Pereira]] | 1958 | |- | style='text-align:right'| 168 | | [[:d:Q9023532|Q9023532]] | [[Lois Pérez Castrillo]] | 1961 | |- | style='text-align:right'| 169 | [[Ficheiro:Magis Iglesias.jpg|center|128px]] | [[:d:Q9026876|Q9026876]] | [[Magis Iglesias]] | 1956 | |- | style='text-align:right'| 170 | [[Ficheiro:Manuel Gómez Román, 1910.jpg|center|128px]] | [[:d:Q9027845|Q9027845]] | [[Manuel Gómez Román]] | 1875 | 1964 |- | style='text-align:right'| 171 | [[Ficheiro:Manquinha-recortado.jpg|center|128px]] | [[:d:Q9027916|Q9027916]] | [[Manuel Manquiña]] | 1953 | |- | style='text-align:right'| 172 | [[Ficheiro:Marta Dacosta (AELG)-2.jpg|center|128px]] | [[:d:Q9029502|Q9029502]] | [[Marta Dacosta]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 173 | [[Ficheiro:Marta Fernández Currás 2012 (cropped).jpg|center|128px]] | [[:d:Q9029513|Q9029513]] | [[Marta Fernández Currás]] | 1963 | |- | style='text-align:right'| 174 | [[Ficheiro:Marta Larralde en la inauguración de la tienda de Hispanitas en Madrid (30558825516) (cropped).jpg|center|128px]] | [[:d:Q9029522|Q9029522]] | [[Marta Larralde]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 175 | [[Ficheiro:María Vázquez nos Mestre Mateo 2017.jpg|center|128px]] | [[:d:Q9030199|Q9030199]] | [[María Vázquez]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 176 | [[Ficheiro:Miguel Costas.jpg|center|128px]] | [[:d:Q9032694|Q9032694]] | [[Miguel Costas]] | 1961 | |- | style='text-align:right'| 177 | | [[:d:Q9065339|Q9065339]] | [[Quino Salvo]] | 1958 | 2016 |- | style='text-align:right'| 178 | [[Ficheiro:Raul baltar estevez.jpg|center|128px]] | [[:d:Q9066840|Q9066840]] | [[Raúl Baltar]] | 1963 | |- | style='text-align:right'| 179 | [[Ficheiro:Teo Cardalda.jpg|center|128px]] | [[:d:Q9085918|Q9085918]] | [[Teo Cardalda]] | 1962 | |- | style='text-align:right'| 180 | [[Ficheiro:Ventura Pérez Mariño en 2004.jpg|center|128px]] | [[:d:Q9092950|Q9092950]] | [[Ventura Pérez Mariño]] | 1948 | 2024 |- | style='text-align:right'| 181 | | [[:d:Q9093327|Q9093327]] | [[Vicente María de Acevedo]] | 1726 | 1808 |- | style='text-align:right'| 182 | [[Ficheiro:Alex Vázquez-Palacios.jpg|center|128px]] | [[:d:Q9098159|Q9098159]] | [[Álex Vázquez]] | 1946 | |- | style='text-align:right'| 183 | [[Ficheiro:Diego Folgar Toimil (Dieguito).JPG|center|128px]] | [[:d:Q9351125|Q9351125]] | [[Diego Folgar Toimil]] | 1983 | |- | style='text-align:right'| 184 | | [[:d:Q10323717|Q10323717]] | [[Manito|Antonio Rosas Sánchez]] | 1944 | 2011 |- | style='text-align:right'| 185 | [[Ficheiro:Xosé María Álvarez Cáccamo (AELG)-3.jpg|center|128px]] | [[:d:Q10394406|Q10394406]] | [[Xosé María Álvarez Cáccamo]] | 1950 | |- | style='text-align:right'| 186 | | [[:d:Q10525731|Q10525731]] | [[Joana Montouto]] | 1990 | |- | style='text-align:right'| 187 | | [[:d:Q10816086|Q10816086]] | [[Celso Pedro Blanco Álvarez]] | 1914 | |- | style='text-align:right'| 188 | | [[:d:Q11039114|Q11039114]] | [[José Manuel Bar Cendón]] | 1955 | |- | style='text-align:right'| 189 | | [[:d:Q11079552|Q11079552]] | [[José María de Azcárate Ristori]] | 1919 | 2001 |- | style='text-align:right'| 190 | | [[:d:Q11482237|Q11482237]] | [[Alberto Cunha]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 191 | | [[:d:Q11680537|Q11680537]] | [[Carlos Príncipe]] | 1956 | |- | style='text-align:right'| 192 | [[Ficheiro:Don José de Santiago y Gómez, Historia de Vigo y su comarca 1896.jpg|center|128px]] | [[:d:Q11686247|Q11686247]] | [[José de Santiago y Gómez]] | 1858 | 1922 |- | style='text-align:right'| 193 | [[Ficheiro:Luistaboada 1.jpg|center|128px]] | [[:d:Q11689886|Q11689886]] | [[Luís Taboada|Luis Taboada]] | 1848 | 1906 |- | style='text-align:right'| 194 | | [[:d:Q11690670|Q11690670]] | [[Manuel Mur Oti]] | 1908 | 2003 |- | style='text-align:right'| 195 | [[Ficheiro:Marga do Val (AELG)-1.jpg|center|128px]] | [[:d:Q11690918|Q11690918]] | [[Marga do Val]] | 1964 | |- | style='text-align:right'| 196 | [[Ficheiro:Nicolás taboada.jpg|center|128px]] | [[:d:Q11695643|Q11695643]] | [[Nicolás Taboada Fernández]] | 1856 | 1899 |- | style='text-align:right'| 197 | [[Ficheiro:HospitalReal01 (cropped).jpg|center|128px]] | [[:d:Q11698517|Q11698517]] | [[Pedro Alonso]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 198 | | [[:d:Q11703304|Q11703304]] | [[Rodolfo Ucha]] | 1882 | 1981 |- | style='text-align:right'| 199 | [[Ficheiro:Xulio Formoso en De Par en Par (06).JPG|center|128px]] | [[:d:Q11705409|Q11705409]] | [[Xulio Formoso]] | 1949 | 2018 |- | style='text-align:right'| 200 | [[Ficheiro:Ángel de Lema y Marina (1820-1884).jpg|center|128px]] | [[:d:Q11705533|Q11705533]] | [[Ángel de Lema Marina|Ángel de Lema y Marina]] | 1820 | 1884 |- | style='text-align:right'| 201 | [[Ficheiro:Alberto Avendaño 2021.jpg|center|128px]] | [[:d:Q11904818|Q11904818]] | [[Alberto Avendaño]] | 1957 | |- | style='text-align:right'| 202 | | [[:d:Q11922967|Q11922967]] | [[Francisco González Amadiós]] | 1924 | 1997 |- | style='text-align:right'| 203 | [[Ficheiro:Quinocho celta vigo.jpg|center|128px]] | [[:d:Q11928153|Q11928153]] | [[Joaquín Fernández Santomé]] | 1933 | 1988 |- | style='text-align:right'| 204 | [[Ficheiro:Olaia Fernández Davila.jpg|center|128px]] | [[:d:Q11935765|Q11935765]] | [[Olaia Fernández Davila]] | 1954 | |- | style='text-align:right'| 205 | [[Ficheiro:Salvador García-Bodaño (AELG)-2.jpg|center|128px]] | [[:d:Q11946767|Q11946767]] | [[Salvador García-Bodaño]] | 1935 | 2023 |- | style='text-align:right'| 206 | | [[:d:Q12176791|Q12176791]] | [[Joaquín Pérez Fernández]] | 1906 | 1989 |- | style='text-align:right'| 207 | | [[:d:Q12270191|Q12270191]] | [[Juan Durán]] | 1960 | |- | style='text-align:right'| 208 | | [[:d:Q12382486|Q12382486]] | [[Adolfo Domínguez Otero]] | 1946 | 2012 |- | style='text-align:right'| 209 | | [[:d:Q12382489|Q12382489]] | [[Adolfo Gregorio Espino]] | 1880 | 1962 |- | style='text-align:right'| 210 | | [[:d:Q12382522|Q12382522]] | [[Afonso Paz-Andrade]] | 1940 | 2021 |- | style='text-align:right'| 211 | [[Ficheiro:AlberteMEra.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12382651|Q12382651]] | [[Alberte Mera]] | 1987 | |- | style='text-align:right'| 212 | | [[:d:Q12382656|Q12382656]] | [[Alberto Campillo García]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 213 | | [[:d:Q12382657|Q12382657]] | [[Alberto Casal Arantes]] | 1970 | |- | style='text-align:right'| 214 | | [[:d:Q12382659|Q12382659]] | [[Alberto Durán Núñez]] | 1940 | 2008 |- | style='text-align:right'| 215 | | [[:d:Q12382661|Q12382661]] | [[Alberto García Salgueiro]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 216 | | [[:d:Q12382770|Q12382770]] | [[Alfonso Láuzara]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 217 | | [[:d:Q12382773|Q12382773]] | [[Alfonso Penela]] | 1955 | |- | style='text-align:right'| 218 | [[Ficheiro:Alfonso Álvarez Cáccamo (AELG)-4.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12382785|Q12382785]] | [[Alfonso Álvarez Cáccamo]] | 1952 | 2024 |- | style='text-align:right'| 219 | | [[:d:Q12382802|Q12382802]] | [[Alicia Borrás]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 220 | [[Ficheiro:Amalia Pérez Otero (AELG)-2.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12382880|Q12382880]] | [[Amalia Pérez Otero]] | 1974 | |- | style='text-align:right'| 221 | [[Ficheiro:An Alfaya.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12382950|Q12382950]] | [[An Alfaya]] | 1964 | |- | style='text-align:right'| 222 | | [[:d:Q12382956|Q12382956]] | [[Ana Pérez Cerviño|Ana María Pérez Cerviño]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 223 | | [[:d:Q12382969|Q12382969]] | [[Andrea Costas]] | 1978 | |- | style='text-align:right'| 224 | | [[:d:Q12383091|Q12383091]] | [[Antonio Martín Puentes Rivera]] | 1974 | |- | style='text-align:right'| 225 | [[Ficheiro:Antón Costas 2022 (cropped).png|center|128px]] | [[:d:Q12383136|Q12383136]] | [[Antón Costas Comesaña]] | 1949 | |- | style='text-align:right'| 226 | | [[:d:Q12383161|Q12383161]] | [[Anxo Fariña]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 227 | | [[:d:Q12383164|Q12383164]] | [[Anxo Pintos]] | 1968 | |- | style='text-align:right'| 228 | | [[:d:Q12383166|Q12383166]] | [[Anxo Quintela]] | 1960 | |- | style='text-align:right'| 229 | | [[:d:Q12383350|Q12383350]] | [[Arturo Leyte|Arturo Leyte Coello]] | 1956 | |- | style='text-align:right'| 230 | | [[:d:Q12383959|Q12383959]] | [[Avelino Ponte Caride]] | 1915 | 2011 |- | style='text-align:right'| 231 | | [[:d:Q12384240|Q12384240]] | [[Basilio García]] | 1942 | |- | style='text-align:right'| 232 | [[Ficheiro:Begonha Caamaño.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12384296|Q12384296]] | [[Begoña Caamaño]] | 1964 | 2014 |- | style='text-align:right'| 233 | | [[:d:Q12384361|Q12384361]] | [[Benito Iglesias Cacicedo]] | 1923 | 1997 |- | style='text-align:right'| 234 | [[Ficheiro:Ford Escort exBeny Fernandez (4).jpg|center|128px]] | [[:d:Q12384379|Q12384379]] | [[Beny Fernández]] | 1950 | |- | style='text-align:right'| 235 | [[Ficheiro:4f4695024d954-carlos aymerich Parlamento.jpeg|center|128px]] | [[:d:Q12385329|Q12385329]] | [[Carlos Aymerich]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 236 | [[Ficheiro:Seminario de Carlos Barros en las IX Jornadas de Historia de la Escuela Nacional de Antropología e Historia. Ciudad de México, 19 de octubre de 2016 (cropped).png|center|128px]] | [[:d:Q12385332|Q12385332]] | [[Carlos Barros]] | 1946 | |- | style='text-align:right'| 237 | | [[:d:Q12385339|Q12385339]] | [[Carlos Crego|Carlos Crego Rodríguez]] | 1961 | |- | style='text-align:right'| 238 | | [[:d:Q12385362|Q12385362]] | [[Carlos Pérez Alonso]] | 1935 | |- | style='text-align:right'| 239 | | [[:d:Q12385381|Q12385381]] | [[Carlos de Miguel]] | 1976 | |- | style='text-align:right'| 240 | | [[:d:Q12385390|Q12385390]] | [[Carmen Leyte]] | 1953 | |- | style='text-align:right'| 241 | [[Ficheiro:Retrato Clara Pino.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12386212|Q12386212]] | [[Clara Pino]] | 1972 | |- | style='text-align:right'| 242 | | [[:d:Q12386227|Q12386227]] | [[Claudio López Garrido]] | 1948 | |- | style='text-align:right'| 243 | [[Ficheiro:Consuelo Martínez.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12386433|Q12386433]] | [[Consuelo Martínez García]] | 1961 | |- | style='text-align:right'| 244 | | [[:d:Q12386735|Q12386735]] | [[Cristina Brea Lodeiro]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 245 | | [[:d:Q12386936|Q12386936]] | [[Daniel Landesa]] | 1976 | |- | style='text-align:right'| 246 | | [[:d:Q12386970|Q12386970]] | [[David Rodríguez Rodríguez]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 247 | [[Ficheiro:DianaNogueiraPazoDeFamilia (cropped).jpg|center|128px]] | [[:d:Q12387053|Q12387053]] | [[Diana Nogueira]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 248 | | [[:d:Q12387092|Q12387092]] | [[Diego Zúñiga Soutomaior]] | 1564 | 1637 |- | style='text-align:right'| 249 | | [[:d:Q12387282|Q12387282]] | [[Eduardo Alonso]] | 1948 | |- | style='text-align:right'| 250 | | [[:d:Q12387283|Q12387283]] | [[Eduardo Araujo Conde]] | 1900 | 1938 |- | style='text-align:right'| 251 | [[Ficheiro:Eduardo Martínez Alonso.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12387291|Q12387291]] | [[Eduardo Martínez Alonso]] | 1903 | 1972 |- | style='text-align:right'| 252 | | [[:d:Q12387487|Q12387487]] | [[El Puto Coke]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 253 | | [[:d:Q12387811|Q12387811]] | [[Emilio Ruíz]] | | |- | style='text-align:right'| 254 | [[Ficheiro:Enrique Blein Budiño.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12387845|Q12387845]] | [[Enrique Blein|Enrique Blein Budiño]] | 1885 | 1936 |- | style='text-align:right'| 255 | | [[:d:Q12387867|Q12387867]] | [[Enrique Álvarez Abalde]] | 1960 | 2010 |- | style='text-align:right'| 256 | | [[:d:Q12388173|Q12388173]] | [[Eugenio Elices Gasset]] | 1889 | 1961 |- | style='text-align:right'| 257 | [[Ficheiro:Eva Solla BNG.png|center|128px]] | [[:d:Q12388189|Q12388189]] | [[Eva Solla]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 258 | [[Ficheiro:Evangelina Jaso (cropped).jpg|center|128px]] | [[:d:Q12388191|Q12388191]] | [[Evangelina Jaso González]] | 1909 | 1937 |- | style='text-align:right'| 259 | | [[:d:Q12388288|Q12388288]] | [[Farruco Sesto Novás]] | 1943 | |- | style='text-align:right'| 260 | | [[:d:Q12388390|Q12388390]] | [[Fernando Fariña|Fernando Fariña Barros]] | 1905 | 1978 |- | style='text-align:right'| 261 | | [[:d:Q12388397|Q12388397]] | [[Fernando Hoyos]] | 1943 | 1982 |- | style='text-align:right'| 262 | | [[:d:Q12388398|Q12388398]] | [[Fernando Guitián|Fernando Guitián Guitián]] | 1964 | |- | style='text-align:right'| 263 | | [[:d:Q12388411|Q12388411]] | [[Fernando Pereira Caamaño]] | 1931 | 2000 |- | style='text-align:right'| 264 | [[Ficheiro:Franplorenzo xullo 2015.JPG|center|128px]] | [[:d:Q12388894|Q12388894]] | [[Fran P. Lorenzo]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 265 | [[Ficheiro:Francisco Castro (AELG)-1.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12388911|Q12388911]] | [[Francisco Castro Veloso|Francisco Castro]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 266 | | [[:d:Q12388941|Q12388941]] | [[Francisco Mantecón]] | 1948 | 2001 |- | style='text-align:right'| 267 | | [[:d:Q12389111|Q12389111]] | [[Félix Carnero]] | 1948 | |- | style='text-align:right'| 268 | [[Ficheiro:Germán Lago Durán.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12389990|Q12389990]] | [[Germán Lago]] | 1883 | 1967 |- | style='text-align:right'| 269 | | [[:d:Q12390377|Q12390377]] | [[Henrique Otero]] | 1930 | 2013 |- | style='text-align:right'| 270 | | [[:d:Q12390388|Q12390388]] | [[Herberto Blanco Rodríguez]] | 1889 | 1969 |- | style='text-align:right'| 271 | | [[:d:Q12390569|Q12390569]] | [[Iago Martínez]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 272 | [[Ficheiro:Ignacio López-Chaves 2017.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12390592|Q12390592]] | [[Ignacio López-Chaves]] | 1964 | |- | style='text-align:right'| 273 | | [[:d:Q12390664|Q12390664]] | [[Indalecio Tizón Covelo]] | 1921 | 2013 |- | style='text-align:right'| 274 | | [[:d:Q12390715|Q12390715]] | [[Iolanda Galanes]] | 1969 | |- | style='text-align:right'| 275 | | [[:d:Q12390736|Q12390736]] | [[Isaac Otero]] | 1949 | |- | style='text-align:right'| 276 | [[Ficheiro:Isabel Soto, responsable da editorial Hugin e Munin (2025).jpg|center|128px]] | [[:d:Q12390745|Q12390745]] | [[Isabel Soto]] | 1969 | |- | style='text-align:right'| 277 | [[Ficheiro:Isidoro Araujo de Lira, La Ilustración de Galicia y Asturias (cropped).jpg|center|128px]] | [[:d:Q12390748|Q12390748]] | [[Isidoro Araújo de Lira]] | 1816 | 1861 |- | style='text-align:right'| 278 | | [[:d:Q12390794|Q12390794]] | [[Jacobo Torres]] | 1898 | |- | style='text-align:right'| 279 | | [[:d:Q12390805|Q12390805]] | [[Jaime Guasp]] | 1913 | 1986 |- | style='text-align:right'| 280 | [[Ficheiro:Jaime Solá 1929.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12390808|Q12390808]] | [[Jaime Solá]] | 1874 | 1940 |- | style='text-align:right'| 281 | | [[:d:Q12390817|Q12390817]] | [[Jandro Villa]] | 1982 | |- | style='text-align:right'| 282 | | [[:d:Q12390846|Q12390846]] | [[Jenaro de la Fuente Álvarez]] | 1891 | 1963 |- | style='text-align:right'| 283 | | [[:d:Q12390864|Q12390864]] | [[Jesús Irisarri]] | 1958 | |- | style='text-align:right'| 284 | | [[:d:Q12390931|Q12390931]] | [[Jorge Cuña Casasbellas]] | 1945 | 2004 |- | style='text-align:right'| 285 | | [[:d:Q12390939|Q12390939]] | [[Jorge de la Riva Barba]] | 1892 | 1950 |- | style='text-align:right'| 286 | [[Ficheiro:José Barreras Massó 1922.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12390979|Q12390979]] | [[José Barreras Massó]] | 1867 | 1950 |- | style='text-align:right'| 287 | [[Ficheiro:José Cao Moure in Libro de oro de la provincia de Pontevedra.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12390996|Q12390996]] | [[José Cao Moure]] | 1880 | 1960 |- | style='text-align:right'| 288 | | [[:d:Q12390997|Q12390997]] | [[José Carlos Baños]] | 1955 | |- | style='text-align:right'| 289 | | [[:d:Q12391006|Q12391006]] | [[José Chiarroni Pazos]] | 1898 | 1944 |- | style='text-align:right'| 290 | | [[:d:Q12391021|Q12391021]] | [[José Fernando Martínez Rodilla]] | 1950 | |- | style='text-align:right'| 291 | | [[:d:Q12391048|Q12391048]] | [[José Luis Bastos]] | 1938 | |- | style='text-align:right'| 292 | | [[:d:Q12391120|Q12391120]] | [[José María Pernas]] | 1928 | |- | style='text-align:right'| 293 | [[Ficheiro:José Rodríguez de Vicente, 1932.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12391163|Q12391163]] | [[José Rodríguez de Vicente]] | 1895 | 1958 |- | style='text-align:right'| 294 | | [[:d:Q12391185|Q12391185]] | [[José Vega]] | 1904 | 1981 |- | style='text-align:right'| 295 | | [[:d:Q12391212|Q12391212]] | [[Juan Caamaño]] | 1951 | |- | style='text-align:right'| 296 | | [[:d:Q12391306|Q12391306]] | [[Julio Lorenzo]] | 1968 | |- | style='text-align:right'| 297 | | [[:d:Q12391319|Q12391319]] | [[Julián Martínez Larrán]] | 1928 | 2009 |- | style='text-align:right'| 298 | [[Ficheiro:Laura Tato.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12391634|Q12391634]] | [[Laura Tato]] | 1951 | |- | style='text-align:right'| 299 | | [[:d:Q12391763|Q12391763]] | [[Leonardo Alonso Bao]] | 1914 | 1986 |- | style='text-align:right'| 300 | | [[:d:Q12392076|Q12392076]] | [[Lois Fernández Marcos]] | 1949 | |- | style='text-align:right'| 301 | | [[:d:Q12392184|Q12392184]] | [[Luciano Reigosa]] | 1901 | 1977 |- | style='text-align:right'| 302 | | [[:d:Q12392189|Q12392189]] | [[Lucía Molares]] | 1968 | |- | style='text-align:right'| 303 | | [[:d:Q12392451|Q12392451]] | [[Luis Alonso Ocaña]] | 1959 | 2010 |- | style='text-align:right'| 304 | | [[:d:Q12392479|Q12392479]] | [[Luis Suárez-Llanos Menacho]] | 1906 | 1959 |- | style='text-align:right'| 305 | | [[:d:Q12392501|Q12392501]] | [[Luís Correa (futbolista)|Luís Correa]] | | |- | style='text-align:right'| 306 | [[Ficheiro:Luís Iglesias Iglesias 1934.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12392510|Q12392510]] | [[Luís Iglesias Iglesias]] | 1895 | 1976 |- | style='text-align:right'| 307 | | [[:d:Q12392655|Q12392655]] | [[Manolo Posada|Manuel Posada Tapias]] | 1896 | |- | style='text-align:right'| 308 | [[Ficheiro:Manuel María Romón (AELG)-3.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12392657|Q12392657]] | [[Manolo Romón]] | 1956 | |- | style='text-align:right'| 309 | [[Ficheiro:Manuelbragado.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12392678|Q12392678]] | [[Manuel Bragado]] | 1959 | |- | style='text-align:right'| 310 | [[Ficheiro:Manuel Bárcena Franco 1909.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12392681|Q12392681]] | [[Manuel Bárcena Franco]] | 1834 | 1908 |- | style='text-align:right'| 311 | | [[:d:Q12392701|Q12392701]] | [[Manuel Costas Comesaña (sacerdote)|Manuel Costas Comesaña]] | 1921 | 2001 |- | style='text-align:right'| 312 | | [[:d:Q12392738|Q12392738]] | [[Manuel González Toro]] | 1910 | 1992 |- | style='text-align:right'| 313 | | [[:d:Q12392742|Q12392742]] | [[Manuel Guimeráns|Manuel Guimeráns Correa]] | 1918 | 1991 |- | style='text-align:right'| 314 | | [[:d:Q12392790|Q12392790]] | [[Manuel Oliveira Blanco]] | 1911 | 1976 |- | style='text-align:right'| 315 | [[Ficheiro:Manuel de Castro González.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12392849|Q12392849]] | [[Manuel de Castro González]] | 1885 | 1944 |- | style='text-align:right'| 316 | | [[:d:Q12392860|Q12392860]] | [[Mar Caldas]] | 1964 | |- | style='text-align:right'| 317 | [[Ficheiro:Mar Pereira 2017.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12392863|Q12392863]] | [[Mar Pereira]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 318 | [[Ficheiro:Marcos Abalde-Praza Pública.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12392900|Q12392900]] | [[Marcos Abalde]] | 1982 | |- | style='text-align:right'| 319 | | [[:d:Q12392922|Q12392922]] | [[Marga Cameselle]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 320 | | [[:d:Q12393013|Q12393013]] | [[Maruxa Méndez]] | 1914 | 2005 |- | style='text-align:right'| 321 | | [[:d:Q12393031|Q12393031]] | [[María Concepción Álvarez Lebredo]] | 1970 | |- | style='text-align:right'| 322 | | [[:d:Q12393050|Q12393050]] | [[María Rosendo]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 323 | [[Ficheiro:María do Carme Kruckenberg (AELG)-1.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12393071|Q12393071]] | [[María do Carme Kruckenberg]] | 1926 | 2015 |- | style='text-align:right'| 324 | | [[:d:Q12393102|Q12393102]] | [[Mauro Rodríguez Cuesta]] | 1932 | |- | style='text-align:right'| 325 | | [[:d:Q12393452|Q12393452]] | [[Moisés da Presa]] | 1904 | 1981 |- | style='text-align:right'| 326 | | [[:d:Q12393705|Q12393705]] | [[Mucha Giráldez]] | 1922 | 2007 |- | style='text-align:right'| 327 | | [[:d:Q12393800|Q12393800]] | [[Máximo Tomé|Máximo Tomé González]] | 1868 | 1925 |- | style='text-align:right'| 328 | [[Ficheiro:Mónica Bar Cendón (AELG)-1.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12393804|Q12393804]] | [[Mónica Bar Cendón]] | 1962 | |- | style='text-align:right'| 329 | [[Ficheiro:Nacho Pérez (AELG)-3.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12393822|Q12393822]] | [[Nacho Pérez]] | 1957 | |- | style='text-align:right'| 330 | | [[:d:Q12393866|Q12393866]] | [[Moxenas|Nazario González Iglesias]] | 1934 | 1995 |- | style='text-align:right'| 331 | | [[:d:Q12393910|Q12393910]] | [[Nidia Arévalo]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 332 | [[Ficheiro:Oriana Méndez na Chan da Pólvora.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12396359|Q12396359]] | [[Oriana Méndez]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 333 | | [[:d:Q12396811|Q12396811]] | [[Otto José Cameselle Barcia]] | 1921 | 1976 |- | style='text-align:right'| 334 | | [[:d:Q12396938|Q12396938]] | [[Pablo Fidalgo Lareo]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 335 | | [[:d:Q12396946|Q12396946]] | [[Pablo Padín]] | 1940 | |- | style='text-align:right'| 336 | [[Ficheiro:Palmira González Boullosa.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12397037|Q12397037]] | [[Palmira González Boullosa]] | 1941 | 2017 |- | style='text-align:right'| 337 | [[Ficheiro:Pedro Feijoo.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12397392|Q12397392]] | [[Pedro Feijoo]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 338 | [[Ficheiro:Busto de Pepe Bar no estadio de Balaídos (cropped).jpg|center|128px]] | [[:d:Q12397542|Q12397542]] | [[Pepe Bar]] | 1886 | 1930 |- | style='text-align:right'| 339 | [[Ficheiro:Pepe Carreiro.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12397543|Q12397543]] | [[Pepe Carreiro]] | 1954 | |- | style='text-align:right'| 340 | | [[:d:Q12397548|Q12397548]] | [[Pepe Villar]] | 1928 | 2007 |- | style='text-align:right'| 341 | | [[:d:Q12397674|Q12397674]] | [[Pilocha]] | 1957 | |- | style='text-align:right'| 342 | | [[:d:Q12398581|Q12398581]] | [[Ramom Pinheiro Almuinha]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 343 | | [[:d:Q12398586|Q12398586]] | [[Ramón Breijo|Ramón Breijo Cajareville]] | 1915 | 1988 |- | style='text-align:right'| 344 | | [[:d:Q12398642|Q12398642]] | [[Ramón Ángel]] | 1970 | |- | style='text-align:right'| 345 | [[Ficheiro:Rexina Vega (AELG)-3.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12398978|Q12398978]] | [[Rexina Vega]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 346 | | [[:d:Q12399045|Q12399045]] | [[Ricardo Comesaña|Ricardo Comesaña Soto]] | | 1957 |- | style='text-align:right'| 347 | [[Ficheiro:Roberto A. Rodrigues.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12399117|Q12399117]] | [[Roberto A. Rodrigues]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 348 | | [[:d:Q12399175|Q12399175]] | [[Rogelio Bernárdez García]] | 1924 | 2002 |- | style='text-align:right'| 349 | [[Ficheiro:Román Raña.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12399233|Q12399233]] | [[Román Raña]] | 1960 | |- | style='text-align:right'| 350 | | [[:d:Q12399237|Q12399237]] | [[Román Rodríguez de Vicente]] | 1887 | 1928 |- | style='text-align:right'| 351 | [[Ficheiro:Roque Cameselle (AELG)-6.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12399247|Q12399247]] | [[Roque Cameselle]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 352 | | [[:d:Q12399307|Q12399307]] | [[Rubén Domínguez]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 353 | | [[:d:Q12399511|Q12399511]] | [[Salvador de Ponte y Conde de la Peña]] | 1894 | 1963 |- | style='text-align:right'| 354 | | [[:d:Q12400020|Q12400020]] | [[Santiago Casal Cao]] | 1898 | 1982 |- | style='text-align:right'| 355 | | [[:d:Q12400025|Q12400025]] | [[Santiago Lago Peñas]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 356 | [[Ficheiro:Silvia Caride López (AELG)-4.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12400471|Q12400471]] | [[Silvia Caride López]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 357 | | [[:d:Q12400473|Q12400473]] | [[Silvia Rodríguez]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 358 | | [[:d:Q12400641|Q12400641]] | [[Sonia Barros]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 359 | | [[:d:Q12401163|Q12401163]] | [[Tomás Comesaña Alonso]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 360 | | [[:d:Q12401170|Q12401170]] | [[Tomás Pérez Lorente]] | 1901 | 1962 |- | style='text-align:right'| 361 | | [[:d:Q12401172|Q12401172]] | [[Tomás Rodríguez Arias]] | 1952 | |- | style='text-align:right'| 362 | | [[:d:Q12401600|Q12401600]] | [[Urbano Lugrís Vadillo]] | 1942 | 2018 |- | style='text-align:right'| 363 | | [[:d:Q12401841|Q12401841]] | [[Vicente Vales Lorenzo]] | 1897 | |- | style='text-align:right'| 364 | [[Ficheiro:Vítor Vaqueiro.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12402493|Q12402493]] | [[Vítor Vaqueiro]] | 1948 | |- | style='text-align:right'| 365 | | [[:d:Q12402542|Q12402542]] | [[Xaime Costas Fernández]] | | |- | style='text-align:right'| 366 | [[Ficheiro:Xan Carballa 2025.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12402552|Q12402552]] | [[Xan Carballa]] | 1960 | |- | style='text-align:right'| 367 | [[Ficheiro:Xavier Guerra 2011.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12402589|Q12402589]] | [[Xavier Guerra]] | 1964 | |- | style='text-align:right'| 368 | | [[:d:Q12402612|Q12402612]] | [[Genaro Borrás|Xenaro Borrás]] | 1945 | 2008 |- | style='text-align:right'| 369 | | [[:d:Q12402675|Q12402675]] | [[Xesús Conde González]] | 1906 | 1979 |- | style='text-align:right'| 370 | [[Ficheiro:Xesús Franco González (AELG)-3.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12402680|Q12402680]] | [[Xesús Franco González]] | 1943 | |- | style='text-align:right'| 371 | [[Ficheiro:Xosé-Henrique Costas González.JPG|center|128px]] | [[:d:Q12402755|Q12402755]] | [[Xosé-Henrique Costas]] | 1962 | |- | style='text-align:right'| 372 | | [[:d:Q12402758|Q12402758]] | [[Xosé Antonio López Teixeira]] | 1957 | |- | style='text-align:right'| 373 | [[Ficheiro:Xosé Ballesteros.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12402768|Q12402768]] | [[Xosé Ballesteros]] | 1956 | |- | style='text-align:right'| 374 | | [[:d:Q12402769|Q12402769]] | [[Xosé Bar Boo]] | 1922 | 1994 |- | style='text-align:right'| 375 | | [[:d:Q12402774|Q12402774]] | [[Xosé Cannas]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 376 | [[Ficheiro:Xosé González Martínez.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12402797|Q12402797]] | [[Xosé González Martínez]] | 1950 | |- | style='text-align:right'| 377 | | [[:d:Q12402803|Q12402803]] | [[Xosé Lodeiro]] | 1930 | 1996 |- | style='text-align:right'| 378 | | [[:d:Q12402867|Q12402867]] | [[Xosé Oliveira Blanco]] | 1915 | 1991 |- | style='text-align:right'| 379 | [[Ficheiro:Praza-publica-fernandezantoniocaixas.png|center|128px]] | [[:d:Q12402878|Q12402878]] | [[Xosé Ramón Fernández Antonio]] | 1953 | |- | style='text-align:right'| 380 | | [[:d:Q12402890|Q12402890]] | [[Xosé Vilas Nogueira]] | 1936 | 2010 |- | style='text-align:right'| 381 | [[Ficheiro:Xulián Maure Rivas no IEM.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12402940|Q12402940]] | [[Xulián Maure Rivas]] | 1941 | |- | style='text-align:right'| 382 | [[Ficheiro:Xurxomartinez.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12402968|Q12402968]] | [[Xurxo Martínez|Xurxo Martínez González]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 383 | | [[:d:Q12402980|Q12402980]] | [[Xuxo Vázquez]] | 1948 | |- | style='text-align:right'| 384 | | [[:d:Q12402987|Q12402987]] | [[Yago Vázquez]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 385 | | [[:d:Q12402989|Q12402989]] | [[Yahvé Prieto Rodríguez]] | 1983 | |- | style='text-align:right'| 386 | | [[:d:Q12403056|Q12403056]] | [[Álvaro Núñez Marcial]] | 1912 | 1992 |- | style='text-align:right'| 387 | | [[:d:Q12403063|Q12403063]] | [[Ángel 'Cholo' Armada]] | 1929 | 2006 |- | style='text-align:right'| 388 | | [[:d:Q12403089|Q12403089]] | [[Ángeles Marra]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 389 | [[Ficheiro:Ánxel Sevillano 1933.jpg|center|128px]] | [[:d:Q12403092|Q12403092]] | [[Ánxel Sevillano]] | 1906 | 1989 |- | style='text-align:right'| 390 | | [[:d:Q12403115|Q12403115]] | [[Óscar Lomba]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 391 | | [[:d:Q13582074|Q13582074]] | [[Celso Álvarez Cáccamo]] | 1958 | |- | style='text-align:right'| 392 | | [[:d:Q13775729|Q13775729]] | [[José Enrique Porto]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 393 | [[Ficheiro:XXIII Memorial Quinocho (RC Celta vs Mainz 05) - 66 (cropped).jpg|center|128px]] | [[:d:Q14742658|Q14742658]] | [[David Costas]] | 1995 | |- | style='text-align:right'| 394 | | [[:d:Q15109394|Q15109394]] | [[Julio Luis Martínez Martínez]] | 1964 | |- | style='text-align:right'| 395 | [[Ficheiro:Eladio Santos.JPG|center|128px]] | [[:d:Q15714669|Q15714669]] | [[Eladio Santos]] | 1901 | |- | style='text-align:right'| 396 | | [[:d:Q16148509|Q16148509]] | [[Hugo Álvarez Quintas]] | 1985 | |- | style='text-align:right'| 397 | | [[:d:Q16187747|Q16187747]] | [[Jorge Casales]] | 1995 | |- | style='text-align:right'| 398 | | [[:d:Q16223474|Q16223474]] | [[Pablo Daniel Suárez Barreiro]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 399 | [[Ficheiro:Fernando Llorca.png|center|128px]] | [[:d:Q16300935|Q16300935]] | [[Fernando Llorca]] | 1960 | |- | style='text-align:right'| 400 | [[Ficheiro:(Fernando Fernández Tapias) Rodríguez Zapatero recibe al Comité Ejecutivo del Consejo Superior de Cámaras de Comercio. Pool Moncloa. 18 de abril de 2006 (cropped).jpeg|center|128px]] | [[:d:Q16473011|Q16473011]] | [[Fernando Fernández Tapias]] | 1938 | 2023 |- | style='text-align:right'| 401 | | [[:d:Q16511210|Q16511210]] | [[José Luis Villar Barreiro]] | 1949 | |- | style='text-align:right'| 402 | | [[:d:Q16537162|Q16537162]] | [[Belén Fernández]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 403 | | [[:d:Q16581180|Q16581180]] | [[Javier de la Gándara]] | 1959 | |- | style='text-align:right'| 404 | | [[:d:Q16583539|Q16583539]] | [[José María Seoane]] | 1913 | 1989 |- | style='text-align:right'| 405 | | [[:d:Q16599064|Q16599064]] | [[Many Moure]] | 1957 | |- | style='text-align:right'| 406 | | [[:d:Q16745530|Q16745530]] | [[José Antonio García Alonso]] | 1963 | |- | style='text-align:right'| 407 | | [[:d:Q16874986|Q16874986]] | [[Antonio García Vázquez]] | 1926 | 2021 |- | style='text-align:right'| 408 | | [[:d:Q16879689|Q16879689]] | [[José Domínguez Rial]] | 1940 | 2000 |- | style='text-align:right'| 409 | | [[:d:Q16882222|Q16882222]] | [[Olalla Oliveros]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 410 | [[Ficheiro:Antonio Alonso Santodomingo.jpg|center|128px]] | [[:d:Q16895832|Q16895832]] | [[Antonio Alonso Santodomingo]] | 1844 | 1917 |- | style='text-align:right'| 411 | | [[:d:Q17024014|Q17024014]] | [[Mauro Alonso Cuenca]] | 1887 | 1965 |- | style='text-align:right'| 412 | [[Ficheiro:Raimundo Viejo 2015 (cropped).jpg|center|128px]] | [[:d:Q17036278|Q17036278]] | [[Raimundo Viejo]] | 1969 | |- | style='text-align:right'| 413 | [[Ficheiro:Ramón Souto.jpg|center|128px]] | [[:d:Q17364506|Q17364506]] | [[Ramón Souto]] | 1976 | |- | style='text-align:right'| 414 | [[Ficheiro:José G. Posada Curros 1922.jpg|center|128px]] | [[:d:Q17413198|Q17413198]] | [[José Gómez Posada-Curros]] | 1900 | 1996 |- | style='text-align:right'| 415 | | [[:d:Q17413212|Q17413212]] | [[Campio Carpio]] | 1902 | 1989 |- | style='text-align:right'| 416 | | [[:d:Q17413246|Q17413246]] | [[Francisco Castro Represas]] | 1905 | 1997 |- | style='text-align:right'| 417 | | [[:d:Q17413255|Q17413255]] | [[Camilo Veiga Prego]] | 1905 | 1978 |- | style='text-align:right'| 418 | [[Ficheiro:Voda de Estanislao Durán Gómez e Marisa Fuentes 1930.jpg|center|128px]] | [[:d:Q17413349|Q17413349]] | [[Estanislao Durán Gómez]] | 1906 | 1974 |- | style='text-align:right'| 419 | [[Ficheiro:Feliciano Rolán Vicente 1935.jpg|center|128px]] | [[:d:Q17413378|Q17413378]] | [[Feliciano Rolán]] | 1907 | 1934<br/>1935 |- | style='text-align:right'| 420 | | [[:d:Q17413391|Q17413391]] | [[Ángel Iglesias Rodríguez]] | 1908 | |- | style='text-align:right'| 421 | | [[:d:Q17413458|Q17413458]] | [[Manuel Simón Campos]] | 1914 | 1947 |- | style='text-align:right'| 422 | | [[:d:Q17414072|Q17414072]] | [[Laureano Rúa Guimeráns]] | 1921 | 2015 |- | style='text-align:right'| 423 | | [[:d:Q17414099|Q17414099]] | [[Agustín Pérez Bellas]] | 1927 | 1982 |- | style='text-align:right'| 424 | | [[:d:Q17414257|Q17414257]] | [[María Victoria de la Fuente Alonso]] | 1927 | 2009 |- | style='text-align:right'| 425 | | [[:d:Q17414581|Q17414581]] | [[Manuel Cordeiro Lestón]] | 1928 | 2012 |- | style='text-align:right'| 426 | [[Ficheiro:Albino Mallo (AELG)-1.jpg|center|128px]] | [[:d:Q17414599|Q17414599]] | [[Albino Mallo]] | 1929 | 2020 |- | style='text-align:right'| 427 | | [[:d:Q17415314|Q17415314]] | [[Ramón de Vicente|Ramón de Vicente Vázquez]] | 1932 | 2016 |- | style='text-align:right'| 428 | | [[:d:Q17415362|Q17415362]] | [[Xulio Maside]] | 1933 | 2022 |- | style='text-align:right'| 429 | | [[:d:Q17420720|Q17420720]] | [[Ramón Díaz del Río|Ramón Díaz del Río Jáudenes]] | 1940 | 2023 |- | style='text-align:right'| 430 | | [[:d:Q17609910|Q17609910]] | [[Borja Fernández Fernández (1995)|Borja Fernández Fernández]] | 1995 | |- | style='text-align:right'| 431 | [[Ficheiro:Peperodriguez.png|center|128px]] | [[:d:Q18059140|Q18059140]] | [[Pepe Rodríguez Vázquez|José Rodríguez Vázquez]] | 1889 | 1972 |- | style='text-align:right'| 432 | | [[:d:Q18604529|Q18604529]] | [[Laura Terré]] | 1959 | |- | style='text-align:right'| 433 | [[Ficheiro:Vesteiro.jpg|center|128px]] | [[:d:Q19003928|Q19003928]] | [[Teodosio Vesteiro Torres]] | 1847 | 1876 |- | style='text-align:right'| 434 | | [[:d:Q19421101|Q19421101]] | [[Fernando González Martín]] | 1939 | 1980 |- | style='text-align:right'| 435 | [[Ficheiro:Javier Dorado.jpg|center|128px]] | [[:d:Q19567970|Q19567970]] | [[Javier Dorado Soto]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 436 | [[Ficheiro:Retrato ML.jpg|center|128px]] | [[:d:Q19594453|Q19594453]] | [[Menchu Lamas]] | 1954 | |- | style='text-align:right'| 437 | | [[:d:Q19664976|Q19664976]] | [[Samuel Araújo Fernández]] | 1995 | |- | style='text-align:right'| 438 | | [[:d:Q19812387|Q19812387]] | [[Margarita Costa Tenorio]] | 1951 | 2012 |- | style='text-align:right'| 439 | | [[:d:Q19832435|Q19832435]] | [[María José Martínez Patiño]] | 1963 | |- | style='text-align:right'| 440 | | [[:d:Q20003262|Q20003262]] | [[Isaac Fernández]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 441 | | [[:d:Q20004611|Q20004611]] | [[Josep Joan Alfonso i Villanueva]] | 1940 | 2008 |- | style='text-align:right'| 442 | | [[:d:Q20021323|Q20021323]] | [[Rubén Albés]] | 1985 | |- | style='text-align:right'| 443 | | [[:d:Q20502892|Q20502892]] | [[Rogelio Tapia]] | 1903 | 1986 |- | style='text-align:right'| 444 | | [[:d:Q20532749|Q20532749]] | [[Antonio Cominges]] | 1897 | 1987 |- | style='text-align:right'| 445 | | [[:d:Q20532760|Q20532760]] | [[Manuel Castelín]] | 1949 | |- | style='text-align:right'| 446 | [[Ficheiro:16.05.19-Firma Fundación Amancio Ortega (cropped).jpg|center|128px]] | [[:d:Q20532802|Q20532802]] | [[Marta Ortega]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 447 | | [[:d:Q20532811|Q20532811]] | [[Estanislao Fernández de la Cigoña]] | 1941 | |- | style='text-align:right'| 448 | | [[:d:Q20532825|Q20532825]] | [[Xavier Labandeira]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 449 | [[Ficheiro:Laura Caveiro (AELG)-1.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20532850|Q20532850]] | [[Laura Caveiro]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 450 | | [[:d:Q20532856|Q20532856]] | [[Julián Lago Cordero]] | | 1928 |- | style='text-align:right'| 451 | [[Ficheiro:Conferencia de Galicia Bilingüe en Vigo.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20532866|Q20532866]] | [[Gloria Lago]] | 1960 | |- | style='text-align:right'| 452 | | [[:d:Q20532875|Q20532875]] | [[Manuel Lago Martínez]] | 1900 | 1942 |- | style='text-align:right'| 453 | | [[:d:Q20532877|Q20532877]] | [[Basilio Cegarra]] | | |- | style='text-align:right'| 454 | [[Ficheiro:Alejandro Chao Fernández.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20532977|Q20532977]] | [[Alejandro Chao]] | 1835 | 1894 |- | style='text-align:right'| 455 | | [[:d:Q20533007|Q20533007]] | [[Manuel Lastres Abente]] | 1903 | 1984 |- | style='text-align:right'| 456 | [[Ficheiro:Pontevedra CF - AD Ceuta FC, Primeira División RFEF 2022-23 a 48.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20533022|Q20533022]] | [[Toni Otero]] | 1974 | |- | style='text-align:right'| 457 | | [[:d:Q20533047|Q20533047]] | [[Manuel Rodríguez Pazó]] | | 1972 |- | style='text-align:right'| 458 | | [[:d:Q20533121|Q20533121]] | [[Antonio Alfageme del Busto]] | 1916 | 1974 |- | style='text-align:right'| 459 | | [[:d:Q20533128|Q20533128]] | [[Salvador Cidrás|Salvador Cidrás Robles]] | 1968 | |- | style='text-align:right'| 460 | | [[:d:Q20533202|Q20533202]] | [[María Alonso Alonso]] | 1978 | |- | style='text-align:right'| 461 | | [[:d:Q20533209|Q20533209]] | [[José Frau]] | 1898 | 1976 |- | style='text-align:right'| 462 | | [[:d:Q20533222|Q20533222]] | [[Cástor Alonso Bar]] | 1928 | 1987 |- | style='text-align:right'| 463 | | [[:d:Q20533240|Q20533240]] | [[Jorge Parada Mejuto]] | 1948 | |- | style='text-align:right'| 464 | | [[:d:Q20533303|Q20533303]] | [[Óscar Pardavila Cordovés]] | 1993 | |- | style='text-align:right'| 465 | | [[:d:Q20533304|Q20533304]] | [[Quico Comesaña]] | 1962 | |- | style='text-align:right'| 466 | | [[:d:Q20533314|Q20533314]] | [[Manuel Comesaña]] | 1959 | |- | style='text-align:right'| 467 | [[Ficheiro:Fernando Conde Domínguez 1909.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20533343|Q20533343]] | [[Fernando Conde Domínguez]] | 1858 | 1945 |- | style='text-align:right'| 468 | | [[:d:Q20533351|Q20533351]] | [[Benedicto Conde|Benedicto Conde González]] | 1895 | 1987 |- | style='text-align:right'| 469 | [[Ficheiro:Berta Cáccamo na libraría Paz.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20533427|Q20533427]] | [[Berta Cáccamo|Berta Álvarez Cáccamo]] | 1963 | 2018 |- | style='text-align:right'| 470 | [[Ficheiro:Xosé Carlos López Bernárdez (AELG)-2.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20533448|Q20533448]] | [[Xosé Carlos López Bernárdez]] | 1958 | |- | style='text-align:right'| 471 | | [[:d:Q20533577|Q20533577]] | [[Dolores Ruiz Gestoso]] | 1968 | |- | style='text-align:right'| 472 | [[Ficheiro:María Costas nos Premios Mestre Mateo 2017.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20533697|Q20533697]] | [[María Costas]] | 1959 | |- | style='text-align:right'| 473 | [[Ficheiro:Lediciacostasfoto.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20533706|Q20533706]] | [[Ledicia Costas|Ledicia Costas Álvarez]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 474 | | [[:d:Q20533718|Q20533718]] | [[Juan Pedrosa Vicente]] | 1957 | |- | style='text-align:right'| 475 | | [[:d:Q20533723|Q20533723]] | [[Andrés Curiel García|Andrés Curiel]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 476 | | [[:d:Q20533725|Q20533725]] | [[Paulino Costas]] | 1937 | |- | style='text-align:right'| 477 | [[Ficheiro:Peleteiro americana.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20533756|Q20533756]] | [[Fran Peleteiro]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 478 | | [[:d:Q20533758|Q20533758]] | [[Antonio Gestoso Costas]] | 1916 | |- | style='text-align:right'| 479 | [[Ficheiro:Silvia Penas.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20533835|Q20533835]] | [[Silvia Penas]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 480 | [[Ficheiro:Carlos Penela.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20533843|Q20533843]] | [[Carlos Penela]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 481 | [[Ficheiro:Anxo Lorenzo Suárez.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20533851|Q20533851]] | [[Anxo Lorenzo Suárez]] | 1964 | |- | style='text-align:right'| 482 | | [[:d:Q20533965|Q20533965]] | [[Teodoro Cruces]] | | 1962 |- | style='text-align:right'| 483 | | [[:d:Q20533993|Q20533993]] | [[Emilio García Olloqui]] | 1821 | 1893 |- | style='text-align:right'| 484 | | [[:d:Q20534010|Q20534010]] | [[Armando Márquez Ligorri]] | 1908 | |- | style='text-align:right'| 485 | [[Ficheiro:Julio de la Cuesta 1933.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20534021|Q20534021]] | [[Julio de la Cuesta]] | | 1933 |- | style='text-align:right'| 486 | [[Ficheiro:Pío Lino Cuiñas 1927.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20534040|Q20534040]] | [[Pío Lino Cuíñas|Pío Lino Cuiñas]] | 1851 | 1927 |- | style='text-align:right'| 487 | | [[:d:Q20534075|Q20534075]] | [[José Ramón Curbera Fernández]] | 1870 | 1937 |- | style='text-align:right'| 488 | [[Ficheiro:Anselmo López Carreira (AELG)-3.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20534089|Q20534089]] | [[Anselmo López Carreira]] | 1951 | |- | style='text-align:right'| 489 | | [[:d:Q20534126|Q20534126]] | [[Manuel Córdoba|Manuel Córdoba Piñón]] | 1898 | |- | style='text-align:right'| 490 | | [[:d:Q20534133|Q20534133]] | [[Xenaro García Suárez]] | 1949 | |- | style='text-align:right'| 491 | [[Ficheiro:Rubén Pérez Correa.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20534195|Q20534195]] | [[Rubén Pérez Correa]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 492 | | [[:d:Q20534197|Q20534197]] | [[Enrique Macías Alonso|Enrique Xerardo Macías Alonso]] | 1958 | 1995 |- | style='text-align:right'| 493 | | [[:d:Q20534223|Q20534223]] | [[Manuel Santos Estévez]] | 1968 | |- | style='text-align:right'| 494 | [[Ficheiro:JBLedo.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20534246|Q20534246]] | [[Juan Baliño Ledo]] | 1901 | 1999 |- | style='text-align:right'| 495 | | [[:d:Q20534254|Q20534254]] | [[Antón de Vicente|Antón de Vicente Adrio]] | 1989 | |- | style='text-align:right'| 496 | | [[:d:Q20534293|Q20534293]] | [[Xaime Garrido|Xaime Garrido Rodríguez]] | 1938 | 2019 |- | style='text-align:right'| 497 | [[Ficheiro:Eduardo Gasset Chinchilla 1932.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20534311|Q20534311]] | [[Eduardo Gasset Chinchilla]] | 1865 | 1932 |- | style='text-align:right'| 498 | | [[:d:Q20534330|Q20534330]] | [[Noa Setemuíños|Noa Pérez González]] | 1978 | |- | style='text-align:right'| 499 | | [[:d:Q20534359|Q20534359]] | [[Lois Pérez Leira]] | 1953 | |- | style='text-align:right'| 500 | | [[:d:Q20534371|Q20534371]] | [[Manuel Gestoso Costas]] | 1902 | 1983 |- | style='text-align:right'| 501 | [[Ficheiro:Manuel Bárcena Andrés 1927.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20534378|Q20534378]] | [[Manuel Bárcena Andrés]] | 1877 | 1927 |- | style='text-align:right'| 502 | | [[:d:Q20534411|Q20534411]] | [[Xurxo Pérez Pintos]] | 1948 | |- | style='text-align:right'| 503 | | [[:d:Q20534427|Q20534427]] | [[Silvia Bardelás]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 504 | | [[:d:Q20534470|Q20534470]] | [[Diego Maceira]] | 1990 | |- | style='text-align:right'| 505 | [[Ficheiro:Manuel Diego Santos.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20534478|Q20534478]] | [[Manuel Diego Santos]] | 1900 | 1911 |- | style='text-align:right'| 506 | | [[:d:Q20534579|Q20534579]] | [[Herminio Martínez Álvarez]] | 1896 | 1976 |- | style='text-align:right'| 507 | | [[:d:Q20534592|Q20534592]] | [[Begoña Bas]] | 1953 | |- | style='text-align:right'| 508 | [[Ficheiro:Santi Domínguez.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20534673|Q20534673]] | [[Santi Domínguez]] | 1964 | |- | style='text-align:right'| 509 | | [[:d:Q20534702|Q20534702]] | [[Pedro Pinilla]] | 1895 | 1982 |- | style='text-align:right'| 510 | | [[:d:Q20534785|Q20534785]] | [[Lucio Martínez Pereda]] | 1962 | |- | style='text-align:right'| 511 | [[Ficheiro:Joaquín Pintos 1930.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20534807|Q20534807]] | [[Joaquín Pintos]] | 1881 | 1967 |- | style='text-align:right'| 512 | | [[:d:Q20534868|Q20534868]] | [[Eduardo Rolland]] | 1969 | |- | style='text-align:right'| 513 | [[Ficheiro:Xavier Soto 1919.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20534877|Q20534877]] | [[Xavier Soto Valenzuela|Javier Soto Valenzuela]] | 1893 | 1936 |- | style='text-align:right'| 514 | [[Ficheiro:Manuel González Fresco 1911.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20534911|Q20534911]] | [[Manuel González Fresco]] | 1886 | 1936 |- | style='text-align:right'| 515 | | [[:d:Q20535027|Q20535027]] | [[Din Matamoro]] | 1958 | |- | style='text-align:right'| 516 | [[Ficheiro:Manuel Posada García-Barros 1933.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20535038|Q20535038]] | [[Manuel Posada García-Barros]] | 1868 | 1933 |- | style='text-align:right'| 517 | | [[:d:Q20535082|Q20535082]] | [[Emiliano Taboada Fernández]] | | 1888 |- | style='text-align:right'| 518 | | [[:d:Q20535097|Q20535097]] | [[Manuel González Vicente]] | 1958 | |- | style='text-align:right'| 519 | | [[:d:Q20535127|Q20535127]] | [[Javier Bugallal Pérez de Castro]] | 1888 | 1911 |- | style='text-align:right'| 520 | | [[:d:Q20535131|Q20535131]] | [[Estela Estévez Barreiro]] | 1965 | |- | style='text-align:right'| 521 | | [[:d:Q20535133|Q20535133]] | [[Manu Táboas|Manuel Táboas Losada]] | 1991 | |- | style='text-align:right'| 522 | | [[:d:Q20535144|Q20535144]] | [[Manuel Estévez Caneda]] | 1824 | 1893 |- | style='text-align:right'| 523 | [[Ficheiro:Premios Goya 2020 - Santi Prego.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20535152|Q20535152]] | [[Santi Prego]] | 1962 | |- | style='text-align:right'| 524 | | [[:d:Q20535168|Q20535168]] | [[Arturo Prieto Alcayna]] | 1879 | 1940 |- | style='text-align:right'| 525 | [[Ficheiro:Daniel Granada y Conti, filólogo.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20535190|Q20535190]] | [[Daniel Granada|Daniel Granada Conti]] | 1847 | 1929 |- | style='text-align:right'| 526 | [[Ficheiro:Helena Miguélez-Carballeira-Praza Publica (cropped).jpg|center|128px]] | [[:d:Q20535269|Q20535269]] | [[Helena Miguélez-Carballeira]] | 1978 | |- | style='text-align:right'| 527 | | [[:d:Q20535303|Q20535303]] | [[Indalecio Tizón Reboreda]] | 1893 | 1973 |- | style='text-align:right'| 528 | | [[:d:Q20535321|Q20535321]] | [[Gabriel Misa Pérez]] | 1991 | |- | style='text-align:right'| 529 | [[Ficheiro:Domingo Queralt.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20535349|Q20535349]] | [[Domingo Queralt]] | 1898 | 1932 |- | style='text-align:right'| 530 | | [[:d:Q20535350|Q20535350]] | [[José Caldas Iglesias]] | 1898 | 1937 |- | style='text-align:right'| 531 | | [[:d:Q20535351|Q20535351]] | [[José Molares]] | 1961 | |- | style='text-align:right'| 532 | | [[:d:Q20535383|Q20535383]] | [[Luís Torras]] | 1912 | 2024 |- | style='text-align:right'| 533 | | [[:d:Q20535389|Q20535389]] | [[José Manuel Fernández Alvariño]] | 1947 | |- | style='text-align:right'| 534 | | [[:d:Q20535402|Q20535402]] | [[Alfonso Quintas|Alfonso Quintas da Vila]] | 1883 | 1929 |- | style='text-align:right'| 535 | [[Ficheiro:Josequintas.png|center|128px]] | [[:d:Q20535410|Q20535410]] | [[José Quintas da Vila]] | 1873 | 1957 |- | style='text-align:right'| 536 | | [[:d:Q20535442|Q20535442]] | [[Francisco Fernández de la Cigoña]] | 1940 | |- | style='text-align:right'| 537 | | [[:d:Q20535458|Q20535458]] | [[Guillermo Cameselle]] | 1951 | 2012 |- | style='text-align:right'| 538 | | [[:d:Q20535490|Q20535490]] | [[Hipólito Cabezas Martínez]] | 1940 | 2015 |- | style='text-align:right'| 539 | | [[:d:Q20535555|Q20535555]] | [[Constante Moreda]] | 1894 | 1936 |- | style='text-align:right'| 540 | | [[:d:Q20535567|Q20535567]] | [[Pablo Moreiras]] | 1974 | |- | style='text-align:right'| 541 | | [[:d:Q20535579|Q20535579]] | [[Alfredo Iglesias Diéguez]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 542 | | [[:d:Q20535587|Q20535587]] | [[José Luis Iglesias Lago]] | 1934 | 2015 |- | style='text-align:right'| 543 | | [[:d:Q20535658|Q20535658]] | [[Tono Carbajo]] | 1960 | |- | style='text-align:right'| 544 | | [[:d:Q20535675|Q20535675]] | [[Norberto Uzal]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 545 | | [[:d:Q20535677|Q20535677]] | [[Fabriciano Fernández Serra]] | 1893 | 1955 |- | style='text-align:right'| 546 | | [[:d:Q20535695|Q20535695]] | [[Rodolfo Irago]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 547 | | [[:d:Q20535710|Q20535710]] | [[Rogelio Rodríguez Caride]] | | |- | style='text-align:right'| 548 | [[Ficheiro:M José Caride- Praza Pública 2012.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20535715|Q20535715]] | [[María Xosé Caride]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 549 | | [[:d:Q20535751|Q20535751]] | [[Ramón Carnero]] | 1953 | |- | style='text-align:right'| 550 | | [[:d:Q20535765|Q20535765]] | [[José Carlos Suárez García]] | 1957 | |- | style='text-align:right'| 551 | | [[:d:Q20535770|Q20535770]] | [[José Colmeiro]] | 1958 | |- | style='text-align:right'| 552 | | [[:d:Q20535779|Q20535779]] | [[José Iglesias Rodríguez]] | | |- | style='text-align:right'| 553 | | [[:d:Q20535845|Q20535845]] | [[Dolores Rial Fernández]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 554 | [[Ficheiro:Juan Neira Cancela 1909.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20535855|Q20535855]] | [[Xoán Neira Cancela]] | 1849 | 1909 |- | style='text-align:right'| 555 | [[Ficheiro:Ramón Nicolás Rodríguez.JPG|center|128px]] | [[:d:Q20535878|Q20535878]] | [[Ramón Nicolás]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 556 | [[Ficheiro:Coral del Río Otero.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20535890|Q20535890]] | [[Coral del Río|Coral del Río Otero]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 557 | [[Ficheiro:Ramón Nieto.JPG|center|128px]] | [[:d:Q20535896|Q20535896]] | [[Ramón Nieto]] | 1856 | 1928 |- | style='text-align:right'| 558 | | [[:d:Q20535898|Q20535898]] | [[Pepiño Casal]] | 1950 | |- | style='text-align:right'| 559 | | [[:d:Q20535938|Q20535938]] | [[Víctor María Vázquez Rodríguez]] | 1856 | 1884 |- | style='text-align:right'| 560 | | [[:d:Q20535949|Q20535949]] | [[José Ribas Montenegro]] | 1885 | 1948 |- | style='text-align:right'| 561 | | [[:d:Q20535954|Q20535954]] | [[Heliodoro Rivas Rivas]] | 1884 | 2000 |- | style='text-align:right'| 562 | [[Ficheiro:Francisco Javier Vázquez Varela.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20535963|Q20535963]] | [[Francisco Javier Vázquez Varela]] | 1754 | 1818 |- | style='text-align:right'| 563 | | [[:d:Q20535985|Q20535985]] | [[Carolina Vázquez]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 564 | [[Ficheiro:Valentim Rodrigues Fagim.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20536025|Q20536025]] | [[Valentim Rodrigues Fagim]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 565 | | [[:d:Q20536031|Q20536031]] | [[Jorge Veloso]] | 1990 | |- | style='text-align:right'| 566 | | [[:d:Q20536044|Q20536044]] | [[Federico Rodríguez Arosa]] | | 1885 |- | style='text-align:right'| 567 | | [[:d:Q20536048|Q20536048]] | [[Andrés Rodríguez Barbeito]] | 1898 | 1968 |- | style='text-align:right'| 568 | [[Ficheiro:Manuel Vidal Villaverde (AELG)-1.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20536091|Q20536091]] | [[Manuel Vidal Villaverde]] | 1946 | 2024 |- | style='text-align:right'| 569 | [[Ficheiro:Dolores Vilavedra (AELG)-5.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20536131|Q20536131]] | [[Dolores Vilavedra]] | 1963 | |- | style='text-align:right'| 570 | | [[:d:Q20536138|Q20536138]] | [[Damián Villalaín]] | 1958 | |- | style='text-align:right'| 571 | [[Ficheiro:Joaquín Yáñez Rodríguez.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20536239|Q20536239]] | [[Joaquín Yáñez]] | 1814 | 1892 |- | style='text-align:right'| 572 | | [[:d:Q20536269|Q20536269]] | [[Alfonso Zulueta de Haz]] | 1924 | 2017 |- | style='text-align:right'| 573 | [[Ficheiro:Jorge Suárez-Praza Publica.jpg|center|128px]] | [[:d:Q20644680|Q20644680]] | [[Jorge Suárez]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 574 | | [[:d:Q20925483|Q20925483]] | [[Gonzalo Aguiar]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 575 | | [[:d:Q20925488|Q20925488]] | [[Xosé María Durán]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 576 | | [[:d:Q21042312|Q21042312]] | [[Joaquín Novoa Barros]] | 1870 | 1952 |- | style='text-align:right'| 577 | | [[:d:Q21340704|Q21340704]] | [[David R. Vieites]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 578 | | [[:d:Q21816262|Q21816262]] | [[Xulio Abalde]] | 1956 | |- | style='text-align:right'| 579 | [[Ficheiro:Aída Fernández Ríos.jpg|center|128px]] | [[:d:Q21997886|Q21997886]] | [[Aida Fernández Ríos]] | 1947 | 2015 |- | style='text-align:right'| 580 | [[Ficheiro:Pontevedra CF - Racing de Ferrol 31 - Yelko Pino.jpg|center|128px]] | [[:d:Q22007438|Q22007438]] | [[Yelko Pino]] | 1996 | |- | style='text-align:right'| 581 | | [[:d:Q22107385|Q22107385]] | [[Paulino Martínez Portela]] | | |- | style='text-align:right'| 582 | | [[:d:Q22122591|Q22122591]] | [[Luis Suárez-Llanos Gómez]] | 1933 | 2016 |- | style='text-align:right'| 583 | | [[:d:Q22978424|Q22978424]] | [[José Cividanes]] | 1865 | 1937 |- | style='text-align:right'| 584 | | [[:d:Q22984074|Q22984074]] | [[Miguel Fidalgo Iglesias]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 585 | [[Ficheiro:Alexandra Fernández Gómez.jpg|center|128px]] | [[:d:Q22984480|Q22984480]] | [[Alexandra Fernández Gómez]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 586 | | [[:d:Q23000861|Q23000861]] | [[Leri|Antonio Nieto Figueroa]] | 1928 | 2003 |- | style='text-align:right'| 587 | | [[:d:Q23000865|Q23000865]] | [[Ángel Llanos|Ángel Llanos González]] | 1915 | 2012 |- | style='text-align:right'| 588 | | [[:d:Q23005861|Q23005861]] | [[Joaquín Avendaño]] | 1812 | 1886 |- | style='text-align:right'| 589 | | [[:d:Q23010578|Q23010578]] | [[Avelino Otero Montes]] | 1919 | 1947 |- | style='text-align:right'| 590 | | [[:d:Q23034805|Q23034805]] | [[Pablo Carnero|Pablo Alberto Carnero Llauger]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 591 | | [[:d:Q23034809|Q23034809]] | [[Pablo González Méndez]] | 1992 | |- | style='text-align:right'| 592 | | [[:d:Q23068703|Q23068703]] | [[Rafael Bañón Díaz]] | 1961 | |- | style='text-align:right'| 593 | | [[:d:Q23069705|Q23069705]] | [[Armando Fernández-Xesta]] | 1943 | 2016 |- | style='text-align:right'| 594 | [[Ficheiro:Federico Ribas 1928.jpg|center|128px]] | [[:d:Q23213966|Q23213966]] | [[Federico Ribas]] | 1890 | 1952 |- | style='text-align:right'| 595 | [[Ficheiro:Martín Echegaray Olañeta.jpg|center|128px]] | [[:d:Q23308602|Q23308602]] | [[Martín Echegaray|Martín Echegaray Olañeta]] | 1866 | 1931 |- | style='text-align:right'| 596 | [[Ficheiro:Carme Nogueira, 2010 (cropped).jpg|center|128px]] | [[:d:Q23698028|Q23698028]] | [[Carme Nogueira]] | 1970 | |- | style='text-align:right'| 597 | | [[:d:Q23752332|Q23752332]] | [[Xosé Manuel Souto González]] | 1956 | |- | style='text-align:right'| 598 | | [[:d:Q23760634|Q23760634]] | [[José Luís Quintas Figueroa]] | 1911 | 1976 |- | style='text-align:right'| 599 | [[Ficheiro:Jacobo Fernández Serrano.jpg|center|128px]] | [[:d:Q23760985|Q23760985]] | [[Jacobo Fernández Serrano]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 600 | | [[:d:Q23761471|Q23761471]] | [[Marcial Araujo Conde|Marcial Araújo Conde]] | 1907 | 1936 |- | style='text-align:right'| 601 | | [[:d:Q23903117|Q23903117]] | [[Tamara Valderrama]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 602 | [[Ficheiro:Marian Lopez Fdz Cao.jpg|center|128px]] | [[:d:Q23907413|Q23907413]] | [[Marián López Fernández-Cao]] | 1964 | |- | style='text-align:right'| 603 | | [[:d:Q23927864|Q23927864]] | [[Eduardo Daniel Sousa Iglesias]] | 1991 | |- | style='text-align:right'| 604 | [[Ficheiro:Partido Galicia - Panamá en Balaídos 148.jpg|center|128px]] | [[:d:Q23939734|Q23939734]] | [[Diego Martínez Penas]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 605 | [[Ficheiro:(Abraham Boba) De la poesía a la música de raíz, sonidos de la segunda noche de San Isidro.jpg|center|128px]] | [[:d:Q23955304|Q23955304]] | [[Abraham Boba]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 606 | | [[:d:Q24046149|Q24046149]] | [[Alba Lago Díaz|Alba Lago]] | 1985 | |- | style='text-align:right'| 607 | | [[:d:Q24054877|Q24054877]] | [[Helena González Fernández]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 608 | | [[:d:Q24287033|Q24287033]] | [[Baltasar Pujales]] | 1941 | 2016 |- | style='text-align:right'| 609 | | [[:d:Q24287681|Q24287681]] | [[Germán Fernández Gracia]] | 1911 | 1936 |- | style='text-align:right'| 610 | [[Ficheiro:(Carlota Corredera) VII edición de los Premios Museo Chicote, 2021-09-22 (cropped).jpg|center|128px]] | [[:d:Q24634897|Q24634897]] | [[Carlota Corredera]] | 1974 | |- | style='text-align:right'| 611 | [[Ficheiro:Roi Rodríguez ECH 2016.jpg|center|128px]] | [[:d:Q24944092|Q24944092]] | [[Roi Rodríguez|Roi Rodríguez Huertas]] | 1994 | |- | style='text-align:right'| 612 | | [[:d:Q25510114|Q25510114]] | [[Xesús Sanxoás]] | 1942 | |- | style='text-align:right'| 613 | [[Ficheiro:Aldea Ouvirmos.jpg|center|128px]] | [[:d:Q25510214|Q25510214]] | [[Xosé Aldea]] | 1964 | |- | style='text-align:right'| 614 | | [[:d:Q25511701|Q25511701]] | [[Alejandro Marzoa]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 615 | | [[:d:Q25512081|Q25512081]] | [[Javier Teniente]] | 1968 | |- | style='text-align:right'| 616 | [[Ficheiro:Manuel Esteban (escritor).jpg|center|128px]] | [[:d:Q25512477|Q25512477]] | [[Manuel Esteban]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 617 | | [[:d:Q25512799|Q25512799]] | [[Juan Eiras]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 618 | [[Ficheiro:Rosario Hernández Diéguez, coñecida como A Calesa.jpg|center|128px]] | [[:d:Q25512924|Q25512924]] | [[Rosario Hernández]] | 1916 | 1936 |- | style='text-align:right'| 619 | | [[:d:Q25939363|Q25939363]] | [[Benito Castejón Paz]] | 1928 | 2019 |- | style='text-align:right'| 620 | [[Ficheiro:Pontevedra CF - Racing de Ferrol 80 - Borja Domínguez.jpg|center|128px]] | [[:d:Q26255197|Q26255197]] | [[Borja Domínguez]] | 1992 | |- | style='text-align:right'| 621 | | [[:d:Q26328555|Q26328555]] | [[Juan Zunzunegui Guimeráns]] | 1976 | |- | style='text-align:right'| 622 | | [[:d:Q26493210|Q26493210]] | [[David Pérez Pallas]] | 1987 | |- | style='text-align:right'| 623 | | [[:d:Q26690328|Q26690328]] | [[Fernando José Porto Collazo]] | 1974 | |- | style='text-align:right'| 624 | [[Ficheiro:Real Valladolid - Rayo Vallecano 2019-01-05 47 (cropped) 2.jpg|center|128px]] | [[:d:Q26743343|Q26743343]] | [[Santi Comesaña]] | 1996 | |- | style='text-align:right'| 625 | | [[:d:Q26761641|Q26761641]] | [[Román Pereiro]] | 1933 | |- | style='text-align:right'| 626 | [[Ficheiro:Begoña Vila (cropped).jpg|center|128px]] | [[:d:Q26790878|Q26790878]] | [[Begoña Vila]] | 1963 | |- | style='text-align:right'| 627 | | [[:d:Q26838283|Q26838283]] | [[Maribel Lorenzo]] | 1946 | 1981 |- | style='text-align:right'| 628 | [[Ficheiro:Cristina-Losada-independiente-Ciudadnos-elecciones EDIIMA20160814 0073 4 El Diario (cropped).jpg|center|128px]] | [[:d:Q26971306|Q26971306]] | [[Cristina Losada]] | 1954 | |- | style='text-align:right'| 629 | | [[:d:Q26996217|Q26996217]] | [[Beda Docampo Feijóo]] | 1948 | |- | style='text-align:right'| 630 | | [[:d:Q27019768|Q27019768]] | [[Esteban Fernández Cobián]] | 1969 | |- | style='text-align:right'| 631 | | [[:d:Q27586763|Q27586763]] | [[Juan José Merlo]] | 1972 | |- | style='text-align:right'| 632 | | [[:d:Q27586765|Q27586765]] | [[José Manuel Lago Peñas]] | 1956 | |- | style='text-align:right'| 633 | | [[:d:Q27586848|Q27586848]] | [[Teresa Egerique]] | 1976 | |- | style='text-align:right'| 634 | | [[:d:Q27586853|Q27586853]] | [[Paula Quinteiro]] | 1990 | |- | style='text-align:right'| 635 | [[Ficheiro:2024-07-19 Handball Men's Germany - Hungary by mroptimax-26.jpg|center|128px]] | [[:d:Q27786571|Q27786571]] | [[Pedro Rodríguez Álvarez]] | 1990 | |- | style='text-align:right'| 636 | [[Ficheiro:Luís Correa Piñeiro.jpg|center|128px]] | [[:d:Q27848544|Q27848544]] | [[Luís Correa Piñeiro]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 637 | [[Ficheiro:Rafael Quintía.jpg|center|128px]] | [[:d:Q28114008|Q28114008]] | [[Rafael Quintía|Rafael Quintía Pereira]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 638 | | [[:d:Q28114038|Q28114038]] | [[Alejandro Curty Pena]] | 1876 | 1944 |- | style='text-align:right'| 639 | | [[:d:Q28146442|Q28146442]] | [[Alfonso Manuel Portabales Vázquez]] | 1954 | |- | style='text-align:right'| 640 | [[Ficheiro:Rafael Carbajal 1912.jpg|center|128px]] | [[:d:Q28355635|Q28355635]] | [[Rafael Carvajal|Rafael Carvajal Rivera]] | 1900 | 1915 |- | style='text-align:right'| 641 | | [[:d:Q28355684|Q28355684]] | [[Antonio Taboada Soto|Antonio Taboada]] | 1952 | 1993 |- | style='text-align:right'| 642 | [[Ficheiro:Enric Ribas i Ribas.jpg|center|128px]] | [[:d:Q28466506|Q28466506]] | [[Enric Ribas i Ribas]] | 1870 | 1935 |- | style='text-align:right'| 643 | | [[:d:Q28472380|Q28472380]] | [[Manuel Aymerich]] | 1918 | 1982 |- | style='text-align:right'| 644 | | [[:d:Q28604525|Q28604525]] | [[María Luisa Sobrino]] | 1943 | |- | style='text-align:right'| 645 | | [[:d:Q28732289|Q28732289]] | [[Xosé Manuel Sabucedo]] | 1955 | |- | style='text-align:right'| 646 | | [[:d:Q28739748|Q28739748]] | [[Albino Rodríguez Leal]] | 1937 | |- | style='text-align:right'| 647 | | [[:d:Q28788004|Q28788004]] | [[Carlos Cela|Carlos Santiago Cela Pereira]] | 1936 | 2024 |- | style='text-align:right'| 648 | [[Ficheiro:DiegoGagoBugarín.jpg|center|128px]] | [[:d:Q28911979|Q28911979]] | [[Diego Gago]] | 1987 | |- | style='text-align:right'| 649 | [[Ficheiro:Susana Reboreda.jpg|center|128px]] | [[:d:Q28922515|Q28922515]] | [[Susana Reboreda]] | 1962 | |- | style='text-align:right'| 650 | | [[:d:Q28944148|Q28944148]] | [[Victoria Álvarez Ruiz de Ojeda]] | 1961 | 2018 |- | style='text-align:right'| 651 | | [[:d:Q29275293|Q29275293]] | [[María Gallego Abeledo]] | 1928 | 1962 |- | style='text-align:right'| 652 | [[Ficheiro:Álex Alonso.jpg|center|128px]] | [[:d:Q29521471|Q29521471]] | [[Álex Alonso]] | 1968 | |- | style='text-align:right'| 653 | [[Ficheiro:Antonioviana.jpg|center|128px]] | [[:d:Q29523543|Q29523543]] | [[Antonio Viana Tomé]] | 1957 | |- | style='text-align:right'| 654 | [[Ficheiro:Antonio Carreró Vergés 1936.jpg|center|128px]] | [[:d:Q29582101|Q29582101]] | [[Antonio Carreró Vergés]] | 1899 | 1936 |- | style='text-align:right'| 655 | | [[:d:Q29582278|Q29582278]] | [[Henrique Viéitez]] | 1959 | |- | style='text-align:right'| 656 | [[Ficheiro:José Márquez Peña 1931.jpg|center|128px]] | [[:d:Q29642178|Q29642178]] | [[José Márquez Peña]] | 1896 | 1958 |- | style='text-align:right'| 657 | [[Ficheiro:MatusaBarros.jpg|center|128px]] | [[:d:Q29840227|Q29840227]] | [[Matusa Barros]] | 1954 | |- | style='text-align:right'| 658 | | [[:d:Q29936358|Q29936358]] | [[Carlos Colmeiro Laforet]] | 1906 | 1988 |- | style='text-align:right'| 659 | [[Ficheiro:Manuel Rivera y Sempere .tif|center|128px]] | [[:d:Q30077941|Q30077941]] | [[Manuel Rivera y Sempere]] | 1834 | 1918 |- | style='text-align:right'| 660 | [[Ficheiro:Amparo Alonso en Big Data Coruña.jpg|center|128px]] | [[:d:Q30135279|Q30135279]] | [[Amparo Alonso Betanzos]] | 1961 | |- | style='text-align:right'| 661 | | [[:d:Q30512250|Q30512250]] | [[David Posada González]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 662 | [[Ficheiro:Celia Puente Ojea 1933.jpg|center|128px]] | [[:d:Q30604502|Q30604502]] | [[Celia Puente Ojea]] | 1901 | 2011 |- | style='text-align:right'| 663 | | [[:d:Q30608164|Q30608164]] | [[Agustín Álvarez Araujo]] | 1918 | 1947 |- | style='text-align:right'| 664 | | [[:d:Q30608166|Q30608166]] | [[Rogelio García Morales]] | | 1939 |- | style='text-align:right'| 665 | | [[:d:Q30608170|Q30608170]] | [[Jesús Lago González]] | 1900 | 1940 |- | style='text-align:right'| 666 | | [[:d:Q30608175|Q30608175]] | [[Urbano Fernández Bastos]] | | 1945 |- | style='text-align:right'| 667 | | [[:d:Q30608176|Q30608176]] | [[José García Morales]] | | 1945 |- | style='text-align:right'| 668 | | [[:d:Q30608337|Q30608337]] | [[Manuel Quintas Figueroa]] | 1897 | 1937 |- | style='text-align:right'| 669 | [[Ficheiro:Manuel Fernández Novoa 1934.jpg|center|128px]] | [[:d:Q30608388|Q30608388]] | [[Manuel Fernández Novoa]] | 1908 | 1984 |- | style='text-align:right'| 670 | | [[:d:Q30653270|Q30653270]] | [[Antonio Rodríguez Lesende]] | 1905 | 1979 |- | style='text-align:right'| 671 | | [[:d:Q30799562|Q30799562]] | [[Rogelio Rivas|Rogelio Rivas Abal]] | 1944 | 2025 |- | style='text-align:right'| 672 | | [[:d:Q30832608|Q30832608]] | [[Tomas Quintana López]] | 1937 | |- | style='text-align:right'| 673 | | [[:d:Q31074437|Q31074437]] | [[Montse Farrés]] | 1953 | |- | style='text-align:right'| 674 | [[Ficheiro:Modesto Prieto Camiña 1929.jpg|center|128px]] | [[:d:Q31281420|Q31281420]] | [[Modesto Prieto Camiña]] | 2000 | 2000 |- | style='text-align:right'| 675 | | [[:d:Q31281618|Q31281618]] | [[Manuel Cordovés Millet]] | | |- | style='text-align:right'| 676 | | [[:d:Q31282688|Q31282688]] | [[Claudio Rodríguez Vázquez]] | 1913 | 1951 |- | style='text-align:right'| 677 | [[Ficheiro:Pilar Ortega Pereiro.jpg|center|128px]] | [[:d:Q31283012|Q31283012]] | [[Pilar Ortega Pereiro]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 678 | [[Ficheiro:Tomás Santoro Iglesias 1933.jpg|center|128px]] | [[:d:Q31283039|Q31283039]] | [[Tomás Santoro Iglesias]] | 1912 | 1972 |- | style='text-align:right'| 679 | [[Ficheiro:Ángel Colmeiro Laforet 1923.jpg|center|128px]] | [[:d:Q31283071|Q31283071]] | [[Ángel Colmeiro Laforet]] | 1911 | 1978 |- | style='text-align:right'| 680 | [[Ficheiro:Xoán Abreu.jpg|center|128px]] | [[:d:Q31283102|Q31283102]] | [[Xoán Abreu]] | 1965 | |- | style='text-align:right'| 681 | [[Ficheiro:María Araújo Lliga Catalana Femenina 2020 (50312405428) (cropped).jpg|center|128px]] | [[:d:Q33606473|Q33606473]] | [[María Pérez Araújo|María Araújo]] | 1997 | |- | style='text-align:right'| 682 | [[Ficheiro:P Bastosideologiaypoliticados.jpg|center|128px]] | [[:d:Q35830789|Q35830789]] | [[Miguel Anxo Bastos]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 683 | [[Ficheiro:Germán Fernández Fraga 1922.jpg|center|128px]] | [[:d:Q36507867|Q36507867]] | [[Germán Fernández Fraga]] | | |- | style='text-align:right'| 684 | | [[:d:Q37875861|Q37875861]] | [[Gerardo Campos]] | 1881 | 1964 |- | style='text-align:right'| 685 | [[Ficheiro:Eladio de Lema Martín 1928.jpg|center|128px]] | [[:d:Q38083761|Q38083761]] | [[Eladio de Lema Martín]] | 1853 | 1928 |- | style='text-align:right'| 686 | | [[:d:Q39039369|Q39039369]] | [[José María García de la Villa]] | 1945 | 2014 |- | style='text-align:right'| 687 | | [[:d:Q39040779|Q39040779]] | [[Ceferino Maestú Barrio]] | 1920 | 2016 |- | style='text-align:right'| 688 | | [[:d:Q40028102|Q40028102]] | [[Jesus Carrera]] | 1957 | |- | style='text-align:right'| 689 | | [[:d:Q41119951|Q41119951]] | [[Jesús Devesa]] | 1946 | |- | style='text-align:right'| 690 | [[Ficheiro:25.Cabreiroa Verin 92-93.jpg|center|128px]] | [[:d:Q41789075|Q41789075]] | [[Miguel González (Q41789075)|Miguel González]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 691 | | [[:d:Q42844659|Q42844659]] | [[Concepción González Bello]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 692 | [[Ficheiro:Humberto Cuíñas 1933.jpg|center|128px]] | [[:d:Q42908529|Q42908529]] | [[Humberto Cuíñas]] | 1885 | 1965 |- | style='text-align:right'| 693 | [[Ficheiro:Suso Moinhos.png|center|128px]] | [[:d:Q42909675|Q42909675]] | [[Suso Moinhos]] | 1970 | |- | style='text-align:right'| 694 | [[Ficheiro:Bienvenido López Santos, Celta de Vigo, 4-11-1923.jpg|center|128px]] | [[:d:Q42909900|Q42909900]] | [[Bienvenido López|Bienvenido López Santos]] | 1902 | 1974 |- | style='text-align:right'| 695 | | [[:d:Q42909948|Q42909948]] | [[Fernando Moreiras]] | 1976 | |- | style='text-align:right'| 696 | [[Ficheiro:Cristal Méndez Quizán.jpg|center|128px]] | [[:d:Q42911121|Q42911121]] | [[Cristal Méndez Queizán]] | 1964 | |- | style='text-align:right'| 697 | [[Ficheiro:Sabelahermida.jpg|center|128px]] | [[:d:Q42911280|Q42911280]] | [[Sabela Hermida]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 698 | [[Ficheiro:María Alonso Seisdedos.jpg|center|128px]] | [[:d:Q42911884|Q42911884]] | [[María Alonso Seisdedos]] | 1961 | |- | style='text-align:right'| 699 | | [[:d:Q43396973|Q43396973]] | [[Ramiro López Díaz]] | 1964 | |- | style='text-align:right'| 700 | | [[:d:Q44104873|Q44104873]] | [[Alfonso Martín Suárez|Alfonso Tomás Martín Suárez]] | 1936 | |- | style='text-align:right'| 701 | | [[:d:Q46797798|Q46797798]] | [[Xisela Aranda]] | 1986 | |- | style='text-align:right'| 702 | [[Ficheiro:Loffit el-suelo-otra-vez-oscar-avendano-y-los-profesionales 06.jpg|center|128px]] | [[:d:Q47002705|Q47002705]] | [[Óscar Avendaño]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 703 | | [[:d:Q47154142|Q47154142]] | [[Marcial Vicente Iglesias Rodríguez]] | | 1937 |- | style='text-align:right'| 704 | | [[:d:Q47482199|Q47482199]] | [[Jesús González Guisande]] | 1959 | 2017 |- | style='text-align:right'| 705 | | [[:d:Q47482229|Q47482229]] | [[José Manuel Bermúdez|José Manuel Bermúdez García]] | 1958 | |- | style='text-align:right'| 706 | | [[:d:Q47482232|Q47482232]] | [[Miguel Ángel Álvarez Villar]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 707 | [[Ficheiro:Alvaro Gago.jpg|center|128px]] | [[:d:Q47495529|Q47495529]] | [[Álvaro Gago]] | 1986 | |- | style='text-align:right'| 708 | [[Ficheiro:Defreds en la Feria Internacional del Libro de Guadalajara de 2017.jpg|center|128px]] | [[:d:Q47505784|Q47505784]] | [[José Ángel Gómez Iglesias|Defreds]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 709 | | [[:d:Q47522866|Q47522866]] | [[Juan Daniel Romero Pérez]] | 1989 | |- | style='text-align:right'| 710 | [[Ficheiro:Alexmene1.jpg|center|128px]] | [[:d:Q47522870|Q47522870]] | [[Álex Mene]] | 1969 | |- | style='text-align:right'| 711 | | [[:d:Q48033690|Q48033690]] | [[Wenceslao Requejo Pérez]] | 1866 | 1947 |- | style='text-align:right'| 712 | | [[:d:Q49669795|Q49669795]] | [[Guillermo Monroy]] | 1954 | 1982 |- | style='text-align:right'| 713 | | [[:d:Q50171201|Q50171201]] | [[Emilio García Bengoechea]] | 1938 | |- | style='text-align:right'| 714 | | [[:d:Q50329355|Q50329355]] | [[Xabier Garrido]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 715 | | [[:d:Q50347587|Q50347587]] | [[Aldara Álvarez García]] | 1995 | |- | style='text-align:right'| 716 | | [[:d:Q50355829|Q50355829]] | [[Sofía Novoa]] | 1902 | 1987 |- | style='text-align:right'| 717 | [[Ficheiro:Anaír Rodríguez Rodríguez.jpg|center|128px]] | [[:d:Q50376615|Q50376615]] | [[Anaír Rodríguez]] | 1978 | |- | style='text-align:right'| 718 | | [[:d:Q50386728|Q50386728]] | [[Olga Moreiras Tuni]] | 1933 | 2012 |- | style='text-align:right'| 719 | [[Ficheiro:Xoán Carmona Badía.jpg|center|128px]] | [[:d:Q50395794|Q50395794]] | [[Xoán Carmona Badía]] | 1951 | |- | style='text-align:right'| 720 | | [[:d:Q50398434|Q50398434]] | [[Paloma Acuña Fernández]] | 1949 | |- | style='text-align:right'| 721 | | [[:d:Q50422099|Q50422099]] | [[Beatriz González López-Valcárcel]] | 1957 | |- | style='text-align:right'| 722 | | [[:d:Q50756139|Q50756139]] | [[Xoti de Luis]] | 1953 | |- | style='text-align:right'| 723 | | [[:d:Q50939790|Q50939790]] | [[Carlos Tesouro]] | 1965 | |- | style='text-align:right'| 724 | | [[:d:Q51025215|Q51025215]] | [[José Manuel Costas]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 725 | | [[:d:Q51380176|Q51380176]] | [[Alfredo Domínguez Collazo]] | 1928 | 2018 |- | style='text-align:right'| 726 | | [[:d:Q51711556|Q51711556]] | [[Borja Iglesias Touceda]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 727 | [[Ficheiro:Teniente Luis Casado Escudero.jpg|center|128px]] | [[:d:Q51719905|Q51719905]] | [[Luis Casado Escudero]] | 1897 | 1936 |- | style='text-align:right'| 728 | | [[:d:Q52063005|Q52063005]] | [[Remigio Davila]] | 1951 | |- | style='text-align:right'| 729 | [[Ficheiro:FIL 2019 - Mercedes Peón - 8Y4A2852.jpg|center|128px]] | [[:d:Q52160102|Q52160102]] | [[Mónica de Nut]] | 1976 | |- | style='text-align:right'| 730 | | [[:d:Q52349559|Q52349559]] | [[Ángel Martínez Pérez]] | 2000 | 2022 |- | style='text-align:right'| 731 | | [[:d:Q52831797|Q52831797]] | [[Loreto Martinez Troncoso]] | 1978 | |- | style='text-align:right'| 732 | | [[:d:Q53679240|Q53679240]] | [[Guillermo González Vázquez]] | 1961 | |- | style='text-align:right'| 733 | | [[:d:Q54999254|Q54999254]] | [[José Iglesias Ramilo]] | 1956 | |- | style='text-align:right'| 734 | [[Ficheiro:María Álvarez de la Granja.jpg|center|128px]] | [[:d:Q55116302|Q55116302]] | [[María Álvarez de la Granja]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 735 | | [[:d:Q55227986|Q55227986]] | [[Galvano da Bologna]] | | |- | style='text-align:right'| 736 | [[Ficheiro:2018. Escultura de Gonzalo de Vigo. Vigo. Galiza.jpg|center|128px]] | [[:d:Q55288420|Q55288420]] | [[Gonzalo de Vigo]] | | 1600 |- | style='text-align:right'| 737 | [[Ficheiro:Agustín Alejos Alonso.jpg|center|128px]] | [[:d:Q55424163|Q55424163]] | [[Agustín Alejos]] | 1987 | |- | style='text-align:right'| 738 | | [[:d:Q55442789|Q55442789]] | [[Wenceslao Cabezas del Toro]] | 1943 | |- | style='text-align:right'| 739 | | [[:d:Q55738615|Q55738615]] | [[Antón Román Conde]] | 1909 | 1998 |- | style='text-align:right'| 740 | | [[:d:Q55769507|Q55769507]] | [[Antonio Dávila Cons]] | 1934 | 1993 |- | style='text-align:right'| 741 | | [[:d:Q55769516|Q55769516]] | [[Antón Abreu Bastos]] | 1927 | 2004 |- | style='text-align:right'| 742 | | [[:d:Q55769722|Q55769722]] | [[José Antonio Suárez-Llanos Menacho]] | 1913 | 1963 |- | style='text-align:right'| 743 | | [[:d:Q55769742|Q55769742]] | [[Martín Echegaray García]] | 1901 | 1957 |- | style='text-align:right'| 744 | | [[:d:Q55769785|Q55769785]] | [[Jesús Valverde Alonso]] | 1925 | 1993 |- | style='text-align:right'| 745 | | [[:d:Q55838123|Q55838123]] | [[Elvira Sahuquillo Balbuena]] | 1962 | |- | style='text-align:right'| 746 | | [[:d:Q55946057|Q55946057]] | [[Bernardo Jose Feijoo Sanchez]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 747 | | [[:d:Q55992776|Q55992776]] | [[Víctor Alonso Troncoso]] | 1957 | |- | style='text-align:right'| 748 | | [[:d:Q56054824|Q56054824]] | [[Luis Jacobo Álvarez Rodríguez|San Luis]] | 1930 | 1997 |- | style='text-align:right'| 749 | | [[:d:Q56224316|Q56224316]] | [[Alberto Valtierra|Alberto Valtierra Martínez]] | 1931 | 2013 |- | style='text-align:right'| 750 | | [[:d:Q56254328|Q56254328]] | [[Armando González]] | 1931 | 2022 |- | style='text-align:right'| 751 | | [[:d:Q56401284|Q56401284]] | [[José Luis Carrasco Lanzós]] | 1926 | 1994 |- | style='text-align:right'| 752 | | [[:d:Q56525505|Q56525505]] | [[Baltasar Márquez|Baltasar Márquez Rodríguez]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 753 | [[Ficheiro:Xabier Pérez Igrexas.jpg|center|128px]] | [[:d:Q56604478|Q56604478]] | [[Xabier Pérez Igrexas]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 754 | | [[:d:Q57208713|Q57208713]] | [[Emilio Rolán-Alvarez]] | 1965 | |- | style='text-align:right'| 755 | | [[:d:Q57305107|Q57305107]] | [[Margarita Losada Pardo]] | 1883 | 1967 |- | style='text-align:right'| 756 | | [[:d:Q57589087|Q57589087]] | [[Beatriz Fernández Herrero]] | 1959 | |- | style='text-align:right'| 757 | [[Ficheiro:Баскетбольный клуб УГМК — обладатели Суперкубка Европы 2018 05.jpg|center|128px]] | [[:d:Q57643643|Q57643643]] | [[Miguel Mendez]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 758 | [[Ficheiro:Su Garrido Pombo 1.jpg|center|128px]] | [[:d:Q57737571|Q57737571]] | [[Su Garrido Pombo]] | 1982 | |- | style='text-align:right'| 759 | | [[:d:Q57798691|Q57798691]] | [[Julia González-Álvarez]] | | |- | style='text-align:right'| 760 | | [[:d:Q57908002|Q57908002]] | [[Rebeca Blanco|Rebeca Blanco Rotea]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 761 | | [[:d:Q57909212|Q57909212]] | [[Inés Pérez de Ceta]] | 1600 | 1600 |- | style='text-align:right'| 762 | | [[:d:Q57976025|Q57976025]] | [[Marta E. G. Mosquera]] | 1991 | 2024 |- | style='text-align:right'| 763 | | [[:d:Q58551596|Q58551596]] | [[Andrés A. Vila|Andrés Á. Vila]] | 1958 | |- | style='text-align:right'| 764 | | [[:d:Q58559306|Q58559306]] | [[José Queizán Hermida]] | 1910 | 1938 |- | style='text-align:right'| 765 | [[Ficheiro:Noela Belén SANCHEZ CARNERO.jpg|center|128px]] | [[:d:Q58665205|Q58665205]] | [[Noela Sánchez-Carnero]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 766 | | [[:d:Q58680107|Q58680107]] | [[Rosa Calvo de Anta]] | 1951 | |- | style='text-align:right'| 767 | [[Ficheiro:Uxío Pérez Rodríguez-EMLex Wiktionary HackFest 2018 05.jpg|center|128px]] | [[:d:Q58832867|Q58832867]] | [[Uxío Pérez Rodríguez]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 768 | | [[:d:Q58905390|Q58905390]] | [[Salvador Fernández de la Cigoña]] | 1969 | |- | style='text-align:right'| 769 | | [[:d:Q58910905|Q58910905]] | [[Cándido Comesaña Álvarez]] | 1872 | 1936 |- | style='text-align:right'| 770 | | [[:d:Q59258162|Q59258162]] | [[Gracia Regojo Bacardí]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 771 | | [[:d:Q59261588|Q59261588]] | [[Guillermo Barros Cela]] | 1914 | 2009 |- | style='text-align:right'| 772 | | [[:d:Q59261968|Q59261968]] | [[Jaime Garrido Vila]] | 1940 | |- | style='text-align:right'| 773 | | [[:d:Q59496979|Q59496979]] | [[Julio Quirós Estévez]] | | 1991 |- | style='text-align:right'| 774 | | [[:d:Q59629825|Q59629825]] | [[Carmen Crespo Nogueira]] | 1924 | 2007 |- | style='text-align:right'| 775 | | [[:d:Q59847414|Q59847414]] | [[Julio Bazarra Constenla]] | 1923 | 2008 |- | style='text-align:right'| 776 | | [[:d:Q60220698|Q60220698]] | [[Antonio Figueras Huerta]] | 1957 | |- | style='text-align:right'| 777 | | [[:d:Q60418130|Q60418130]] | [[Manuel María Acevedo y Pola]] | 1769 | 1840 |- | style='text-align:right'| 778 | | [[:d:Q60428691|Q60428691]] | [[Armando Castro]] | 1959 | |- | style='text-align:right'| 779 | | [[:d:Q60441885|Q60441885]] | [[Ramón Pereira Antelo]] | 1901 | 2000 |- | style='text-align:right'| 780 | [[Ficheiro:Isabel Blanco (escritora galega).jpg|center|128px]] | [[:d:Q60648688|Q60648688]] | [[Isabel Blanco-Rivas|Isabel Blanco]] | 1962 | |- | style='text-align:right'| 781 | | [[:d:Q60693955|Q60693955]] | [[John Robert Mills]] | 1938 | 2018 |- | style='text-align:right'| 782 | | [[:d:Q60829181|Q60829181]] | [[Luismi Areda]] | 1974 | |- | style='text-align:right'| 783 | | [[:d:Q60960652|Q60960652]] | [[Olalla López-Costas]] | 1983 | |- | style='text-align:right'| 784 | | [[:d:Q61059639|Q61059639]] | [[Norberto Fernández]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 785 | | [[:d:Q61060529|Q61060529]] | [[Ramón Quintela Pérez]] | 1900 | 1946 |- | style='text-align:right'| 786 | | [[:d:Q61060533|Q61060533]] | [[Ángel Quintela Pérez]] | 1900 | 2000 |- | style='text-align:right'| 787 | | [[:d:Q61060735|Q61060735]] | [[Ernesto Campos Camesella]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 788 | | [[:d:Q61061070|Q61061070]] | [[Jesús González López]] | 1965 | |- | style='text-align:right'| 789 | [[Ficheiro:Ozo 2022.jpg|center|128px]] | [[:d:Q61061120|Q61061120]] | [[Ozo]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 790 | | [[:d:Q61061164|Q61061164]] | [[Yashmina Shawki]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 791 | | [[:d:Q61061221|Q61061221]] | [[Ramón González Sierra]] | 1897 | 1944 |- | style='text-align:right'| 792 | | [[:d:Q61061262|Q61061262]] | [[Saleta Fernández Fernández]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 793 | | [[:d:Q61061345|Q61061345]] | [[Rita Más]] | 1964 | |- | style='text-align:right'| 794 | [[Ficheiro:Fon Román.jpg|center|128px]] | [[:d:Q61062139|Q61062139]] | [[Fon Román]] | 1970 | |- | style='text-align:right'| 795 | | [[:d:Q61062146|Q61062146]] | [[Julio Guillén Biel]] | 1910 | 1940 |- | style='text-align:right'| 796 | | [[:d:Q61285508|Q61285508]] | [[Rodrigo Andrade Olivié]] | 1955 | |- | style='text-align:right'| 797 | | [[:d:Q61391100|Q61391100]] | [[Manu Lago]] | 1976 | 2018 |- | style='text-align:right'| 798 | [[Ficheiro:Guillermo de Oliveira 2.jpg|center|128px]] | [[:d:Q61409469|Q61409469]] | [[Guillermo de Oliveira]] | 1986 | |- | style='text-align:right'| 799 | [[Ficheiro:1918-06-05, Vida Gallega, Decimoctava página (cropped) Ventura Requejo.jpg|center|128px]] | [[:d:Q61804773|Q61804773]] | [[Ventura Requejo]] | 1892 | 1939 |- | style='text-align:right'| 800 | | [[:d:Q61820376|Q61820376]] | [[Diego Ares]] | 1983 | |- | style='text-align:right'| 801 | | [[:d:Q61943244|Q61943244]] | [[Guillermo Steinbrüggen]] | 1952 | |- | style='text-align:right'| 802 | | [[:d:Q61943262|Q61943262]] | [[Almudena Fernández Fariña]] | 1970 | |- | style='text-align:right'| 803 | | [[:d:Q61986813|Q61986813]] | [[Maruja del Mazo]] | 1907 | 1928 |- | style='text-align:right'| 804 | [[Ficheiro:Carlota Alvarez Basso retrato.jpg|center|128px]] | [[:d:Q63208393|Q63208393]] | [[Carlota Álvarez Basso]] | 1964 | |- | style='text-align:right'| 805 | [[Ficheiro:Oscar horta.jpg|center|128px]] | [[:d:Q63248189|Q63248189]] | [[Óscar Horta]] | 1974 | |- | style='text-align:right'| 806 | | [[:d:Q63254138|Q63254138]] | [[Peregrina Quintela Estévez]] | 1960 | |- | style='text-align:right'| 807 | | [[:d:Q63351222|Q63351222]] | [[Iris Malvido|Iris Malvido Lago]] | 1989 | |- | style='text-align:right'| 808 | | [[:d:Q63645247|Q63645247]] | [[Antonio Urzaiz de Guzmán]] | 1895 | 1974 |- | style='text-align:right'| 809 | [[Ficheiro:Festival de Málaga 2020 - Lois Patiño 2.jpg|center|128px]] | [[:d:Q64006834|Q64006834]] | [[Lois Patiño]] | 1983 | |- | style='text-align:right'| 810 | | [[:d:Q64399621|Q64399621]] | [[Luciano del Río Fernández]] | 1900 | 2000 |- | style='text-align:right'| 811 | | [[:d:Q64579920|Q64579920]] | [[Carmen Martínez]] | 1960 | 2015 |- | style='text-align:right'| 812 | | [[:d:Q64580057|Q64580057]] | [[Ángeles Liboreiro]] | 1956 | |- | style='text-align:right'| 813 | | [[:d:Q64691719|Q64691719]] | [[José Ramón Rodríguez Lago]] | 1970 | |- | style='text-align:right'| 814 | | [[:d:Q64814894|Q64814894]] | [[Jesusa Alfau Galván de Solalinde]] | 1895 | 1943 |- | style='text-align:right'| 815 | [[Ficheiro:Germán Labrador Méndez.jpg|center|128px]] | [[:d:Q64940809|Q64940809]] | [[Germán Labrador|Germán Labrador Méndez]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 816 | | [[:d:Q65029036|Q65029036]] | [[Xosé Manuel García Crego]] | 1950 | |- | style='text-align:right'| 817 | | [[:d:Q65085631|Q65085631]] | [[Rubén Martínez Alonso]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 818 | | [[:d:Q65275044|Q65275044]] | [[Andrea Zapata-Girau]] | 1986 | |- | style='text-align:right'| 819 | | [[:d:Q65275067|Q65275067]] | [[Beatriz Pino]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 820 | | [[:d:Q65275071|Q65275071]] | [[Begoña Riobó]] | 1978 | |- | style='text-align:right'| 821 | | [[:d:Q65275309|Q65275309]] | [[María Comesaña Besteiros]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 822 | | [[:d:Q65275509|Q65275509]] | [[Raúl Álvarez Gómez]] | 1914 | 1938 |- | style='text-align:right'| 823 | [[Ficheiro:Xisela Franco (2019).jpg|center|128px]] | [[:d:Q65275653|Q65275653]] | [[Xisela Franco]] | 1978 | |- | style='text-align:right'| 824 | | [[:d:Q65275953|Q65275953]] | [[Guillermo Santos Caride]] | 1913 | 1941 |- | style='text-align:right'| 825 | | [[:d:Q65276335|Q65276335]] | [[Álvaro Ballesteros Estévez]] | | 1938 |- | style='text-align:right'| 826 | | [[:d:Q65493119|Q65493119]] | [[José Alfonso Osorio Novoa]] | 1948 | 2019 |- | style='text-align:right'| 827 | | [[:d:Q65770181|Q65770181]] | [[Pablo Gefaell]] | 1960 | |- | style='text-align:right'| 828 | | [[:d:Q65770184|Q65770184]] | [[Jesús Miñambres]] | 1963 | |- | style='text-align:right'| 829 | | [[:d:Q66663457|Q66663457]] | [[María Ángeles Marra Domínguez (Q66663457)|María Ángeles Marra Domínguez]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 830 | | [[:d:Q66818926|Q66818926]] | [[Xulio Calviño Rodríguez]] | 1948 | |- | style='text-align:right'| 831 | | [[:d:Q67080119|Q67080119]] | [[Francisco Dotras Lamberti]] | 1921 | 2014 |- | style='text-align:right'| 832 | | [[:d:Q67125375|Q67125375]] | [[Daniel Quintas Calvo]] | 1918 | 2001 |- | style='text-align:right'| 833 | | [[:d:Q67220445|Q67220445]] | [[Antonio Pazos Alvarez]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 834 | | [[:d:Q68019647|Q68019647]] | [[Francisco Fernández Davila]] | 1974 | |- | style='text-align:right'| 835 | [[Ficheiro:Eduardo Soutullo.jpg|center|128px]] | [[:d:Q68621423|Q68621423]] | [[Eduardo Soutullo]] | 1968 | |- | style='text-align:right'| 836 | [[Ficheiro:Emilio Álvarez Martínez 1931.jpg|center|128px]] | [[:d:Q69978638|Q69978638]] | [[Emilio Álvarez Martínez]] | 1884 | 1954 |- | style='text-align:right'| 837 | | [[:d:Q70343067|Q70343067]] | [[Ángel Jáudenes Bárcena]] | 1887 | 1963 |- | style='text-align:right'| 838 | [[Ficheiro:José Luis Riveiro.jpg|center|128px]] | [[:d:Q70571759|Q70571759]] | [[José Riveiro]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 839 | | [[:d:Q70766792|Q70766792]] | [[Marcos López Concepción]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 840 | | [[:d:Q73265562|Q73265562]] | [[Aníbal R. Figueiras Vidal]] | 1950 | 2022 |- | style='text-align:right'| 841 | | [[:d:Q74883558|Q74883558]] | [[Ángeles Araújo]] | 1964 | |- | style='text-align:right'| 842 | | [[:d:Q75371307|Q75371307]] | [[Pedro Álvarez de Toledo y Bandeira]] | 1951 | |- | style='text-align:right'| 843 | [[Ficheiro:Fernando Pérez González. enero 2019.jpg|center|128px]] | [[:d:Q76127443|Q76127443]] | [[Fernando Pérez-González]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 844 | [[Ficheiro:Enma-lopez-grupo-municipal.jpg|center|128px]] | [[:d:Q78112154|Q78112154]] | [[Enma López Araújo]] | 1986 | |- | style='text-align:right'| 845 | | [[:d:Q79265630|Q79265630]] | [[Jesús Rodríguez-Otero]] | | |- | style='text-align:right'| 846 | | [[:d:Q79265634|Q79265634]] | [[Ángeles Peña Gallego]] | | |- | style='text-align:right'| 847 | | [[:d:Q79330678|Q79330678]] | [[Alejandro García Caballero]] | 1972 | |- | style='text-align:right'| 848 | | [[:d:Q80496931|Q80496931]] | [[Manuel Reigosa]] | 1958 | |- | style='text-align:right'| 849 | [[Ficheiro:María Oruña 2021.jpg|center|128px]] | [[:d:Q80700291|Q80700291]] | [[María Oruña]] | 1976 | |- | style='text-align:right'| 850 | | [[:d:Q81398661|Q81398661]] | [[Fran Núñez]] | 1986 | |- | style='text-align:right'| 851 | [[Ficheiro:Dpellicer.jpg|center|128px]] | [[:d:Q81518102|Q81518102]] | [[Domingo Pellicer|Domingo Pellicer Daviña]] | 1949 | 2020 |- | style='text-align:right'| 852 | | [[:d:Q83742161|Q83742161]] | [[Ernesto Vázquez]] | 1953 | |- | style='text-align:right'| 853 | | [[:d:Q84853590|Q84853590]] | [[Daniel Suárez Candeira]] | 1917 | |- | style='text-align:right'| 854 | | [[:d:Q84955101|Q84955101]] | [[Tomás Zardoya]] | 1945 | 2008 |- | style='text-align:right'| 855 | | [[:d:Q85355529|Q85355529]] | [[David Pérez Alleres]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 856 | | [[:d:Q85413340|Q85413340]] | [[José Luis Martínez Albertos]] | 1930 | |- | style='text-align:right'| 857 | | [[:d:Q85448981|Q85448981]] | [[Carlos Areán]] | 1921 | 1996 |- | style='text-align:right'| 858 | | [[:d:Q85875604|Q85875604]] | [[Nico Rodríguez]] | 1991 | |- | style='text-align:right'| 859 | | [[:d:Q85966117|Q85966117]] | [[José Martínez Covelo]] | 1900 | |- | style='text-align:right'| 860 | | [[:d:Q86000024|Q86000024]] | [[Fran Monroy]] | 1997 | |- | style='text-align:right'| 861 | | [[:d:Q86420461|Q86420461]] | [[María Isabel Medina Méndez|Isabel Medina]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 862 | | [[:d:Q86756076|Q86756076]] | [[Lucía Taboada]] | 1986 | |- | style='text-align:right'| 863 | | [[:d:Q86756458|Q86756458]] | [[Alfredo Vázquez Jiménez]] | 1963 | |- | style='text-align:right'| 864 | | [[:d:Q86835879|Q86835879]] | [[José Araújo Pérez (político)|José Araújo Pérez]] | 1903 | 1936 |- | style='text-align:right'| 865 | | [[:d:Q86929261|Q86929261]] | [[Fernando Conde de Ponte]] | 1906 | |- | style='text-align:right'| 866 | | [[:d:Q87072315|Q87072315]] | [[José Ramón Masaguer Fernández]] | 1924 | 1997 |- | style='text-align:right'| 867 | | [[:d:Q87361444|Q87361444]] | [[Fernando Velasco de Andrés]] | 1923 | |- | style='text-align:right'| 868 | | [[:d:Q87367865|Q87367865]] | [[José Comesaña Otero]] | 1930 | |- | style='text-align:right'| 869 | | [[:d:Q87400452|Q87400452]] | [[Santiago García Acuña]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 870 | | [[:d:Q87400641|Q87400641]] | [[Miguel Anxo Pena González]] | 1969 | |- | style='text-align:right'| 871 | | [[:d:Q87401185|Q87401185]] | [[Pedro Insua]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 872 | | [[:d:Q87401428|Q87401428]] | [[Enrique Jorge Montenegro Rúa]] | 1964 | |- | style='text-align:right'| 873 | | [[:d:Q87426502|Q87426502]] | [[Lorena Freijeiro|Lorena Freijeiro Alonso]] | 1983 | |- | style='text-align:right'| 874 | [[Ficheiro:Rubén Fernández.jpg|center|128px]] | [[:d:Q87436377|Q87436377]] | [[Rubén Fernández García]] | 1999 | |- | style='text-align:right'| 875 | | [[:d:Q87686826|Q87686826]] | [[Genaro Olivié Hermida]] | 1889 | 1936 |- | style='text-align:right'| 876 | | [[:d:Q87740420|Q87740420]] | [[Miguel Borines]] | 1959 | |- | style='text-align:right'| 877 | | [[:d:Q87910322|Q87910322]] | [[Manuel Domínguez Barros]] | 1877 | 1914 |- | style='text-align:right'| 878 | | [[:d:Q87950329|Q87950329]] | [[Jacobo Esténs Romero]] | 1880 | 1959 |- | style='text-align:right'| 879 | | [[:d:Q87963450|Q87963450]] | [[Raniero Fernández]] | 1909 | 1999 |- | style='text-align:right'| 880 | | [[:d:Q88066666|Q88066666]] | [[José Rafael Goberna Costas]] | 1903 | 1985 |- | style='text-align:right'| 881 | | [[:d:Q89189538|Q89189538]] | [[Alfonso Barreiro Buján]] | 1931 | 2020 |- | style='text-align:right'| 882 | | [[:d:Q90078508|Q90078508]] | [[Gonzalo Dasilva]] | 1962 | 2020 |- | style='text-align:right'| 883 | | [[:d:Q90080273|Q90080273]] | [[Francisco Conde Soto]] | 1978 | |- | style='text-align:right'| 884 | | [[:d:Q90361692|Q90361692]] | [[Ángel Iglesias Domínguez]] | 1943 | 2018 |- | style='text-align:right'| 885 | | [[:d:Q90566923|Q90566923]] | [[José Manuel Lorenzo Salgado]] | 1950 | |- | style='text-align:right'| 886 | [[Ficheiro:Manuel Fernández Lourido 1911.jpg|center|128px]] | [[:d:Q91239464|Q91239464]] | [[Manuel Fernández Lourido]] | 1900 | 1920 |- | style='text-align:right'| 887 | | [[:d:Q92203933|Q92203933]] | [[Felipe Bárcena Castro]] | 1906 | 1984 |- | style='text-align:right'| 888 | [[Ficheiro:Jtouron2008.jpg|center|128px]] | [[:d:Q93082315|Q93082315]] | [[Javier Tourón|Javier Tourón Figueroa]] | 1951 | |- | style='text-align:right'| 889 | | [[:d:Q93242276|Q93242276]] | [[Óscar Valado]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 890 | [[Ficheiro:RH en Zafra.jpg|center|128px]] | [[:d:Q93431342|Q93431342]] | [[Antonio Rodríguez de las Heras]] | 1947 | 2020 |- | style='text-align:right'| 891 | | [[:d:Q93431551|Q93431551]] | [[Fernando Vidal Fernández]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 892 | [[Ficheiro:María Victoria Besada Montenegro.jpg|center|128px]] | [[:d:Q94271857|Q94271857]] | [[María Victoria Besada Montenegro]] | 1961 | |- | style='text-align:right'| 893 | | [[:d:Q94478896|Q94478896]] | [[Grato Amor Moreno]] | 1949 | |- | style='text-align:right'| 894 | [[Ficheiro:Dores Andres - La Cafeteria - Ricardo Lede.jpg|center|128px]] | [[:d:Q94653818|Q94653818]] | [[Dores André]] | 1985 | |- | style='text-align:right'| 895 | | [[:d:Q94965430|Q94965430]] | [[Juan Carlos González Martín]] | 1938 | 2018 |- | style='text-align:right'| 896 | [[Ficheiro:EPFL Carmela Troncoso.jpg|center|128px]] | [[:d:Q95189897|Q95189897]] | [[Carmela Troncoso|Carmela González Troncoso]] | 1982 | |- | style='text-align:right'| 897 | [[Ficheiro:Ruben Xuarez 2017.jpg|center|128px]] | [[:d:Q95987976|Q95987976]] | [[Rubén Suárez Sousa]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 898 | | [[:d:Q96333042|Q96333042]] | [[Guillermo Barreras|Guillermo Barreras Larramendi]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 899 | | [[:d:Q96622057|Q96622057]] | [[Serafín Oitabén Leiras]] | | |- | style='text-align:right'| 900 | | [[:d:Q96623347|Q96623347]] | [[Guillermo Santoro|Guillermo Santoro Sánchez-Harguindey]] | 1933 | 2012 |- | style='text-align:right'| 901 | | [[:d:Q96627317|Q96627317]] | [[Elena Méndez Bértolo]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 902 | | [[:d:Q96751022|Q96751022]] | [[Teodomiro Avendaño]] | 1840 | 1913 |- | style='text-align:right'| 903 | | [[:d:Q97113322|Q97113322]] | [[Aniceto Charro Arias]] | 1903 | 1979 |- | style='text-align:right'| 904 | | [[:d:Q97216069|Q97216069]] | [[Ana Garrido González]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 905 | | [[:d:Q97218508|Q97218508]] | [[Matilde González Rodríguez]] | 1878 | 1937 |- | style='text-align:right'| 906 | | [[:d:Q97218522|Q97218522]] | [[Mercedes Posada González]] | 1888 | 1937 |- | style='text-align:right'| 907 | | [[:d:Q97362530|Q97362530]] | [[Carmela González Iglesias]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 908 | | [[:d:Q98014304|Q98014304]] | [[Vicente Guillén|Vicente Guillén Biel]] | 1912 | 1941 |- | style='text-align:right'| 909 | | [[:d:Q98058558|Q98058558]] | [[Roberto Oya Alonso]] | 1902 | 1941 |- | style='text-align:right'| 910 | | [[:d:Q98137425|Q98137425]] | [[Antonio Iglesias González]] | 1914 | 1939 |- | style='text-align:right'| 911 | | [[:d:Q98137431|Q98137431]] | [[Olegario Collazo Lago]] | 1914 | 1937 |- | style='text-align:right'| 912 | [[Ficheiro:Marta Fernández-Tapias 2022 07 10 (5).jpg|center|128px]] | [[:d:Q98150094|Q98150094]] | [[Marta Fernández-Tapias|Marta María Fernández-Tapias Núñez]] | 1974 | |- | style='text-align:right'| 913 | [[Ficheiro:Carmen García Mateo (O Porriño, 2016).jpg|center|128px]] | [[:d:Q98382833|Q98382833]] | [[Carmen García Mateo]] | 1963 | |- | style='text-align:right'| 914 | | [[:d:Q98399864|Q98399864]] | [[Manuel Moreda Outeiral]] | 1857 | 1936 |- | style='text-align:right'| 915 | | [[:d:Q98406808|Q98406808]] | [[Leticia Gallego Sanromán]] | 1976 | |- | style='text-align:right'| 916 | | [[:d:Q98636415|Q98636415]] | [[Iago Indias]] | 1996 | |- | style='text-align:right'| 917 | [[Ficheiro:Ana Ulla Miguel (O Porriño, 2016).jpg|center|128px]] | [[:d:Q98687564|Q98687564]] | [[Ana Ulla]] | 1965 | |- | style='text-align:right'| 918 | | [[:d:Q98931965|Q98931965]] | [[Julio García Comesaña]] | 1968 | |- | style='text-align:right'| 919 | | [[:d:Q99321005|Q99321005]] | [[Antón Viana Conde]] | 1924 | 1998 |- | style='text-align:right'| 920 | | [[:d:Q99552560|Q99552560]] | [[María Belén Velázquez Turnes]] | 1964 | |- | style='text-align:right'| 921 | | [[:d:Q100376197|Q100376197]] | [[Diniz Cabreira|Denís Fernández Cabrera]] | 1982 | |- | style='text-align:right'| 922 | | [[:d:Q100529585|Q100529585]] | [[Sergio Carreira]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 923 | [[Ficheiro:Sonia Méndez.jpg|center|128px]] | [[:d:Q101162580|Q101162580]] | [[Sonia Méndez]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 924 | | [[:d:Q101337123|Q101337123]] | [[Sergio Barcia|Sergio Barcia Laranxeira]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 925 | | [[:d:Q102168482|Q102168482]] | [[Alfredo Rodríguez-Grandjean]] | 1941 | |- | style='text-align:right'| 926 | [[Ficheiro:Enrique Macías Virgós.jpg|center|128px]] | [[:d:Q102206068|Q102206068]] | [[Enrique Macías Virgós]] | 1956 | |- | style='text-align:right'| 927 | [[Ficheiro:Luis Cabo Giorla 2.jpg|center|128px]] | [[:d:Q102347082|Q102347082]] | [[Luis Cabo Giorla]] | 1903 | 1975 |- | style='text-align:right'| 928 | [[Ficheiro:Antonio-Fernandes-Hacker.jpg|center|128px]] | [[:d:Q102421578|Q102421578]] | [[Antonio Fernandes (hacker)|Antonio Fernandes]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 929 | | [[:d:Q103775246|Q103775246]] | [[Miguel Rosendo]] | 1959 | |- | style='text-align:right'| 930 | | [[:d:Q104112169|Q104112169]] | [[Tomás García-Caballero]] | 1957 | |- | style='text-align:right'| 931 | | [[:d:Q104178933|Q104178933]] | [[Fon Cortizo]] | 1978 | |- | style='text-align:right'| 932 | | [[:d:Q104250982|Q104250982]] | [[María Marco Covelo]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 933 | | [[:d:Q104253289|Q104253289]] | [[Leticia Cunqueiro Méndez|Leticia Cunqueiro]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 934 | | [[:d:Q104412695|Q104412695]] | [[Carmen Domínguez Penelas]] | | |- | style='text-align:right'| 935 | | [[:d:Q104440030|Q104440030]] | [[Abraham Carreiro]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 936 | | [[:d:Q104443801|Q104443801]] | [[Edu Castro]] | | |- | style='text-align:right'| 937 | | [[:d:Q104473539|Q104473539]] | [[Hugo Varela]] | 1992 | |- | style='text-align:right'| 938 | [[Ficheiro:Killer Barbies. Silvia Superstar. Praza de Fefiñáns, Cambados.jpg|center|128px]] | [[:d:Q104629599|Q104629599]] | [[Silvia Superstar]] | 1970 | |- | style='text-align:right'| 939 | | [[:d:Q104712661|Q104712661]] | [[Juan Rodríguez Lima]] | 2002 | |- | style='text-align:right'| 940 | | [[:d:Q104777175|Q104777175]] | [[Antón Cancelas]] | 1955 | 2021 |- | style='text-align:right'| 941 | | [[:d:Q104804170|Q104804170]] | [[David Regades]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 942 | | [[:d:Q104817957|Q104817957]] | [[Rebeca Álvarez Torres]] | 1997 | |- | style='text-align:right'| 943 | | [[:d:Q105093317|Q105093317]] | [[Xosé Luís Pastoriza Rozas]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 944 | [[Ficheiro:Ricardo Gómez (Ciclos Iturgaiz).jpg|center|128px]] | [[:d:Q105513701|Q105513701]] | [[Ricardo Gómez Álvarez]] | 1970 | |- | style='text-align:right'| 945 | | [[:d:Q105605009|Q105605009]] | [[Ernesto Canoa Galiana]] | 1928 | 1981 |- | style='text-align:right'| 946 | | [[:d:Q105659998|Q105659998]] | [[Eugenio Díaz del Río Jáudenes]] | 1961 | |- | style='text-align:right'| 947 | [[Ficheiro:Gran Peña - Rápido de Bouzas, no Estadio Municipal de Barreiro 06.jpg|center|128px]] | [[:d:Q105660423|Q105660423]] | [[Diego Diz]] | 1991 | |- | style='text-align:right'| 948 | | [[:d:Q105692083|Q105692083]] | [[José Besteiro Fariñas]] | 1930 | 2007 |- | style='text-align:right'| 949 | | [[:d:Q105703861|Q105703861]] | [[Ernesto Doural Campos]] | 1904 | 1996 |- | style='text-align:right'| 950 | | [[:d:Q105836028|Q105836028]] | [[Susana Rodríguez Gacio]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 951 | | [[:d:Q106089424|Q106089424]] | [[Alfredo López Fernández]] | 1964 | |- | style='text-align:right'| 952 | | [[:d:Q106125245|Q106125245]] | [[José Benigno Freire]] | 1948 | |- | style='text-align:right'| 953 | [[Ficheiro:Laura Duarte 2014 (cropped).jpg|center|128px]] | [[:d:Q106339676|Q106339676]] | [[Laura Duarte]] | 1986 | |- | style='text-align:right'| 954 | [[Ficheiro:Daniel Lago Leirós 2021.jpg|center|128px]] | [[:d:Q106385795|Q106385795]] | [[Daniel Lago Leirós]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 955 | [[Ficheiro:Xosé Carlos Morell González.jpg|center|128px]] | [[:d:Q106489713|Q106489713]] | [[Xosé Carlos Morell|Xosé Carlos Morell González]] | 1968 | |- | style='text-align:right'| 956 | | [[:d:Q106589513|Q106589513]] | [[Antonio Jesús Gil González]] | 1968 | |- | style='text-align:right'| 957 | | [[:d:Q106647551|Q106647551]] | [[Jazmín Abuín]] | 1983 | |- | style='text-align:right'| 958 | | [[:d:Q106715123|Q106715123]] | [[Ceferino Barbazán Montes]] | 1890 | 1984 |- | style='text-align:right'| 959 | | [[:d:Q106774599|Q106774599]] | [[Carlos Domínguez]] | 2001 | |- | style='text-align:right'| 960 | | [[:d:Q106825692|Q106825692]] | [[Pedro Rodríguez García]] | 1935 | 1984 |- | style='text-align:right'| 961 | | [[:d:Q106826493|Q106826493]] | [[Víctor de las Heras|Víctor Martínez de las Heras]] | 1953 | |- | style='text-align:right'| 962 | [[Ficheiro:Daniel Barral.jpg|center|128px]] | [[:d:Q106844968|Q106844968]] | [[Daniel Barral Calvo]] | 1997 | |- | style='text-align:right'| 963 | [[Ficheiro:Hugo Sotelo (cropped).png|center|128px]] | [[:d:Q106867353|Q106867353]] | [[Hugo Sotelo]] | 2003 | |- | style='text-align:right'| 964 | | [[:d:Q106946715|Q106946715]] | [[Uxía Rivas Monroy]] | 1958 | |- | style='text-align:right'| 965 | [[Ficheiro:Anxo Xoán Rajó Pazó.jpg|center|128px]] | [[:d:Q106947430|Q106947430]] | [[Anxo Xoán Rajó Pazó]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 966 | | [[:d:Q106960231|Q106960231]] | [[Cristina Fernández Davila]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 967 | | [[:d:Q107052421|Q107052421]] | [[Marta Domínguez Fernández|Marta Domínguez]] | 2001 | |- | style='text-align:right'| 968 | | [[:d:Q107069694|Q107069694]] | [[Paula Luís]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 969 | | [[:d:Q107119218|Q107119218]] | [[María Monsonís]] | 1959 | |- | style='text-align:right'| 970 | [[Ficheiro:Branca Trigo Cabaleiro.jpg|center|128px]] | [[:d:Q107207798|Q107207798]] | [[Branca Trigo Cabaleiro]] | 1997 | |- | style='text-align:right'| 971 | [[Ficheiro:2022-08-13 European Championships 2022 – Triathlon Elite Men by Sandro Halank–184.jpg|center|128px]] | [[:d:Q107304063|Q107304063]] | [[Antonio Serrat|Antonio Serrat Seoane]] | 1995 | |- | style='text-align:right'| 972 | | [[:d:Q107326312|Q107326312]] | [[Noelia Otero|Noelia Otero Lago]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 973 | | [[:d:Q107367990|Q107367990]] | [[Selene M. Pascual]] | 1989 | |- | style='text-align:right'| 974 | | [[:d:Q107393096|Q107393096]] | [[Xosé Manuel García López]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 975 | | [[:d:Q107434800|Q107434800]] | [[Pilar Charro Salgado]] | | |- | style='text-align:right'| 976 | | [[:d:Q107445602|Q107445602]] | [[Olaia Becerril]] | 2001 | |- | style='text-align:right'| 977 | | [[:d:Q107456573|Q107456573]] | [[Santiago Núñez Rodríguez]] | 1928 | |- | style='text-align:right'| 978 | | [[:d:Q107575720|Q107575720]] | [[Carlos Moisés García]] | 1956 | |- | style='text-align:right'| 979 | | [[:d:Q107607787|Q107607787]] | [[Iago Méndez]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 980 | [[Ficheiro:Susana Rodríguez Barcia junio 2021.jpg|center|128px]] | [[:d:Q108032173|Q108032173]] | [[Susana Rodríguez Barcia]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 981 | | [[:d:Q108179615|Q108179615]] | [[Hipólito Reguenga|Hipólito Reguenga Borrajo]] | 1888 | 1956 |- | style='text-align:right'| 982 | | [[:d:Q108385083|Q108385083]] | [[Fernando Gallego Arzuaga]] | 1944 | |- | style='text-align:right'| 983 | | [[:d:Q108455709|Q108455709]] | [[Adrián Viéitez|Adrián Viéitez Torrado]] | 1994 | |- | style='text-align:right'| 984 | | [[:d:Q108463817|Q108463817]] | [[Cristina Nóvoa Pedreira]] | 1922 | 2014 |- | style='text-align:right'| 985 | | [[:d:Q108563923|Q108563923]] | [[Marta Soliño|Marta Soliño Rodríguez]] | 1998 | |- | style='text-align:right'| 986 | [[Ficheiro:Llerena Perozo.jpg|center|128px]] | [[:d:Q108601241|Q108601241]] | [[Llerena Perozo Porteiro]] | 1974 | |- | style='text-align:right'| 987 | | [[:d:Q108609993|Q108609993]] | [[Juan Manuel Rodríguez Fernández]] | 1912 | 1942 |- | style='text-align:right'| 988 | | [[:d:Q108676883|Q108676883]] | [[Miguel Porto]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 989 | [[Ficheiro:Galicia de Mugardos - Racing de Ferrol 52 - Manu Justo.jpg|center|128px]] | [[:d:Q108839447|Q108839447]] | [[Manu Justo]] | 1996 | |- | style='text-align:right'| 990 | | [[:d:Q108956548|Q108956548]] | [[Enrique Cantera Montenegro]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 991 | [[Ficheiro:1909-12-15, Actualidades, El deporte de actualidad, Una jugada interesante en un partido de foot-ball, Rivero (cropped).jpg|center|128px]] | [[:d:Q109312719|Q109312719]] | [[Manuel Yarza|Manuel Yarza Ormazábal]] | 1884 | 1999 |- | style='text-align:right'| 992 | [[Ficheiro:Quincho Yarza (1908).jpg|center|128px]] | [[:d:Q109312729|Q109312729]] | [[Quincho Yarza]] | 1881 | 1972 |- | style='text-align:right'| 993 | | [[:d:Q109330846|Q109330846]] | [[Ricardo Agustí Sanjuán]] | | |- | style='text-align:right'| 994 | | [[:d:Q109331472|Q109331472]] | [[Marcos Carbonell]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 995 | | [[:d:Q109331474|Q109331474]] | [[Delmiro Barreiro Cubeiro]] | 1911 | |- | style='text-align:right'| 996 | | [[:d:Q109331479|Q109331479]] | [[José Magdalena Lago]] | 1907 | 1970 |- | style='text-align:right'| 997 | | [[:d:Q109331498|Q109331498]] | [[Javier Costas Comesaña]] | 1909 | 1986 |- | style='text-align:right'| 998 | | [[:d:Q109331519|Q109331519]] | [[José Carlos Castro]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 999 | [[Ficheiro:Alba De Evan.jpg|center|128px]] | [[:d:Q109370348|Q109370348]] | [[Alba de Evan|Alba de Evan Freijedo]] | 1987 | |- | style='text-align:right'| 1000 | | [[:d:Q109370983|Q109370983]] | [[Eugenio González de Haz]] | 1904 | 1999 |- | style='text-align:right'| 1001 | | [[:d:Q109380190|Q109380190]] | [[Virxilio Rodríguez Vázquez]] | 1978 | |- | style='text-align:right'| 1002 | [[Ficheiro:Alegria Aretxabala.jpg|center|128px]] | [[:d:Q109659444|Q109659444]] | [[Antonio Aretxabala Díez]] | 1963 | |- | style='text-align:right'| 1003 | | [[:d:Q109673473|Q109673473]] | [[Alexandre Hermida]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 1004 | | [[:d:Q109802448|Q109802448]] | [[Mónica Codina]] | 1950 | |- | style='text-align:right'| 1005 | | [[:d:Q109919387|Q109919387]] | [[Santiago Sanz Méndez]] | 1962 | |- | style='text-align:right'| 1006 | | [[:d:Q110037843|Q110037843]] | [[Alberto González-Alegre]] | | |- | style='text-align:right'| 1007 | | [[:d:Q110090945|Q110090945]] | [[Xosé Antonio Moreno]] | 1952 | 2001 |- | style='text-align:right'| 1008 | | [[:d:Q110243650|Q110243650]] | [[Anxo Pérez Fernández]] | 1955 | |- | style='text-align:right'| 1009 | [[Ficheiro:Nuria Vilán Prado 2022.jpg|center|128px]] | [[:d:Q110588145|Q110588145]] | [[Nuria Vilán Prado]] | 1993 | |- | style='text-align:right'| 1010 | [[Ficheiro:Dr. Nicolás Paz Pardo.jpg|center|128px]] | [[:d:Q110655367|Q110655367]] | [[Nicolás Paz Pardo]] | | 1942 |- | style='text-align:right'| 1011 | [[Ficheiro:Iria Vázquez Silva.jpg|center|128px]] | [[:d:Q110754690|Q110754690]] | [[Iria Vázquez Silva]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 1012 | | [[:d:Q110792696|Q110792696]] | [[Rebeca Rods]] | | |- | style='text-align:right'| 1013 | | [[:d:Q110816650|Q110816650]] | [[Gloria Comesaña]] | 1946 | 2024 |- | style='text-align:right'| 1014 | | [[:d:Q110984067|Q110984067]] | [[Almudena Domínguez Arranz]] | 1949 | |- | style='text-align:right'| 1015 | [[Ficheiro:Ruth Oliveira.jpg|center|128px]] | [[:d:Q111009562|Q111009562]] | [[Ruth Oliveira]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 1016 | [[Ficheiro:Vanessa Glemsel - AELG 1.jpg|center|128px]] | [[:d:Q111225921|Q111225921]] | [[Vanessa Glemsel]] | 1987 | |- | style='text-align:right'| 1017 | | [[:d:Q111298621|Q111298621]] | [[Maximino Fernández Queizán]] | 1940 | |- | style='text-align:right'| 1018 | | [[:d:Q111317149|Q111317149]] | [[Teodoro Piñeiro Alonso]] | 1950 | |- | style='text-align:right'| 1019 | | [[:d:Q111328443|Q111328443]] | [[Augusto Loredo]] | 1876 | 1932 |- | style='text-align:right'| 1020 | | [[:d:Q111439680|Q111439680]] | [[Pilar Mera Costas]] | 1978 | |- | style='text-align:right'| 1021 | | [[:d:Q111677387|Q111677387]] | [[Xulio Lago]] | 1946 | |- | style='text-align:right'| 1022 | | [[:d:Q111784114|Q111784114]] | [[Andrés Millán]] | 1996 | |- | style='text-align:right'| 1023 | | [[:d:Q112065587|Q112065587]] | [[Isaura Clavero Paradiñeiro]] | | |- | style='text-align:right'| 1024 | | [[:d:Q112075386|Q112075386]] | [[Rafael García Pérez]] | 1949 | |- | style='text-align:right'| 1025 | | [[:d:Q112116897|Q112116897]] | [[Antonio Giráldez Lomba‎]] | 1963 | |- | style='text-align:right'| 1026 | | [[:d:Q112143923|Q112143923]] | [[Rocío Delgado]] | 1985 | |- | style='text-align:right'| 1027 | | [[:d:Q112242959|Q112242959]] | [[José Antonio Martín Curty]] | 1952 | |- | style='text-align:right'| 1028 | | [[:d:Q112468873|Q112468873]] | [[Fernando Ramallo|Fernando Ramallo Fernández]] | 1965 | |- | style='text-align:right'| 1029 | | [[:d:Q113003557|Q113003557]] | [[Alberto Soliño Mazas]] | 1942 | 1976 |- | style='text-align:right'| 1030 | [[Ficheiro:FC RB Salzburg vs. Liverpool FC (2022-07-27, Testspiel) 20.jpg|center|128px]] | [[:d:Q113433814|Q113433814]] | [[Stefan Bajčetić]] | 2004 | |- | style='text-align:right'| 1031 | | [[:d:Q113483227|Q113483227]] | [[Cristina Olea]] | 1982 | |- | style='text-align:right'| 1032 | | [[:d:Q113503118|Q113503118]] | [[Manuel Costas Comesaña (albanel)|Manuel Costas Comesaña]] | 1915 | 1936 |- | style='text-align:right'| 1033 | | [[:d:Q113505459|Q113505459]] | [[Jesús Gato Figueiras]] | 1905 | |- | style='text-align:right'| 1034 | | [[:d:Q113521686|Q113521686]] | [[Lenin Moreda Vázquez]] | 1920 | 1936 |- | style='text-align:right'| 1035 | | [[:d:Q113541474|Q113541474]] | [[Waldino Varela|Waldino Varela Martínez]] | 1930 | 2022 |- | style='text-align:right'| 1036 | | [[:d:Q113557792|Q113557792]] | [[Ramón Villar Paz]] | 1908 | |- | style='text-align:right'| 1037 | | [[:d:Q113562108|Q113562108]] | [[Chamadoira do Casal]] | 1947 | |- | style='text-align:right'| 1038 | | [[:d:Q113564931|Q113564931]] | [[José Comesaña Pérez]] | 1910 | 1936 |- | style='text-align:right'| 1039 | | [[:d:Q113564940|Q113564940]] | [[Emilio Comesaña Sobreira]] | 1887 | 1936 |- | style='text-align:right'| 1040 | [[Ficheiro:Partido Galicia - Panamá en Balaídos 184.jpg|center|128px]] | [[:d:Q113578056|Q113578056]] | [[Hugo Bueno]] | 2002 | |- | style='text-align:right'| 1041 | | [[:d:Q113773251|Q113773251]] | [[Xoán Colazo]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 1042 | | [[:d:Q113803101|Q113803101]] | [[Luis Rodríguez Camarero]] | 1946 | |- | style='text-align:right'| 1043 | | [[:d:Q113832101|Q113832101]] | [[Jesús Polo Carrasco]] | 1930 | |- | style='text-align:right'| 1044 | | [[:d:Q113955800|Q113955800]] | [[Rafael Caride Simón]] | 1945 | |- | style='text-align:right'| 1045 | | [[:d:Q114289562|Q114289562]] | [[Xosé Bouzó Fernández]] | 1962 | |- | style='text-align:right'| 1046 | | [[:d:Q114462670|Q114462670]] | [[Pablo Beiro]] | 1962 | 2015 |- | style='text-align:right'| 1047 | | [[:d:Q114562434|Q114562434]] | [[Martín de la Puente]] | 1999 | |- | style='text-align:right'| 1048 | [[Ficheiro:Daniel Soutullo.jpg|center|128px]] | [[:d:Q114569857|Q114569857]] | [[Daniel Soutullo]] | 1957 | |- | style='text-align:right'| 1049 | | [[:d:Q114895621|Q114895621]] | [[Bernardo Xosé]] | 1947 | |- | style='text-align:right'| 1050 | | [[:d:Q115037388|Q115037388]] | [[Augusto Docampo Soto]] | 1940 | |- | style='text-align:right'| 1051 | | [[:d:Q115119758|Q115119758]] | [[Orencio Abalde Rodríguez]] | 1907 | |- | style='text-align:right'| 1052 | | [[:d:Q115141461|Q115141461]] | [[Juan Manuel Vieites]] | 1952 | |- | style='text-align:right'| 1053 | | [[:d:Q115197183|Q115197183]] | [[Manuel Álvarez Silva (político)|Manuel Álvarez Silva]] | 1908 | 1938 |- | style='text-align:right'| 1054 | | [[:d:Q115778891|Q115778891]] | [[Xosé Alfredo Naz Fernández]] | 1972 | |- | style='text-align:right'| 1055 | [[Ficheiro:Santiago Ferragud.jpg|center|128px]] | [[:d:Q116136674|Q116136674]] | [[Santiago Ferragud]] | 1949 | |- | style='text-align:right'| 1056 | [[Ficheiro:Pelucas na galería Apo'strophe.arte de Vigo.jpg|center|128px]] | [[:d:Q116149754|Q116149754]] | [[Pelucas]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 1057 | | [[:d:Q116149791|Q116149791]] | [[Liqen]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 1058 | [[Ficheiro:Luis García-Rey.jpg|center|128px]] | [[:d:Q116194393|Q116194393]] | [[Luis García-Rey]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 1059 | | [[:d:Q116203492|Q116203492]] | [[Edu Lavandeira]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 1060 | | [[:d:Q116762302|Q116762302]] | [[Brais Val|Brais Val Alonso]] | 2002 | |- | style='text-align:right'| 1061 | | [[:d:Q116806591|Q116806591]] | [[Jacinto Nogueira Nogueira]] | 1910 | 1988 |- | style='text-align:right'| 1062 | | [[:d:Q116894539|Q116894539]] | [[Eva Díez]] | 1982 | |- | style='text-align:right'| 1063 | | [[:d:Q116925649|Q116925649]] | [[Mariám Mariño Costales]] | 1965 | |- | style='text-align:right'| 1064 | | [[:d:Q116975316|Q116975316]] | [[Óscar Pazos Rodríguez]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 1065 | | [[:d:Q116975381|Q116975381]] | [[Hard GZ]] | 1995 | |- | style='text-align:right'| 1066 | [[Ficheiro:María Luisa Sanjurjo pianista premio del Conservatorio de Madrid 1913.jpg|center|128px]] | [[:d:Q117034937|Q117034937]] | [[María Luisa Sanjurjo de Oza]] | 1893 | 1949 |- | style='text-align:right'| 1067 | | [[:d:Q117072331|Q117072331]] | [[Fernando Abreu|Fernando Abreu Fernández]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 1068 | | [[:d:Q117078229|Q117078229]] | [[Alfredo Vilar Veiga]] | 1893 | 1979 |- | style='text-align:right'| 1069 | | [[:d:Q117265634|Q117265634]] | [[Jorge Lamas Dono]] | 1962 | |- | style='text-align:right'| 1070 | | [[:d:Q118145984|Q118145984]] | [[Paula Barreiro López]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 1071 | | [[:d:Q118173843|Q118173843]] | [[Julio Llorca]] | 1969 | |- | style='text-align:right'| 1072 | [[Ficheiro:Ángel Sevillano Estremera.jpg|center|128px]] | [[:d:Q118215004|Q118215004]] | [[Ángel Sevillano Estremera]] | 1942 | 1994 |- | style='text-align:right'| 1073 | | [[:d:Q118219881|Q118219881]] | [[Cristina Álvarez Álvarez]] | 1969 | |- | style='text-align:right'| 1074 | [[Ficheiro:Iris Darriba.jpg|center|128px]] | [[:d:Q118232580|Q118232580]] | [[Iris Darriba|Iris Darriba Quesada]] | 1990 | |- | style='text-align:right'| 1075 | | [[:d:Q118629429|Q118629429]] | [[Laura Cid Rascado]] | 1999 | |- | style='text-align:right'| 1076 | [[Ficheiro:Marta Lois 2023.jpg|center|128px]] | [[:d:Q118945528|Q118945528]] | [[Marta Lois|Marta Irene Lois González]] | 1969 | |- | style='text-align:right'| 1077 | | [[:d:Q118945871|Q118945871]] | [[Soledad García Riveiro]] | 1976 | |- | style='text-align:right'| 1078 | | [[:d:Q119295953|Q119295953]] | [[Ignacio García Mallo]] | 1960 | |- | style='text-align:right'| 1079 | | [[:d:Q119547775|Q119547775]] | [[Noa Comesaña]] | 2003 | |- | style='text-align:right'| 1080 | | [[:d:Q119628094|Q119628094]] | [[Claudio Magdalena González]] | 1899 | 1937 |- | style='text-align:right'| 1081 | | [[:d:Q119650981|Q119650981]] | [[Digna Rivas|Digna Rivas Gómez]] | 1976 | |- | style='text-align:right'| 1082 | [[Ficheiro:JonAmil.png|center|128px]] | [[:d:Q120021890|Q120021890]] | [[Jon Amil Mateos]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 1083 | [[Ficheiro:Beatriz Liz de Cea.jpg|center|128px]] | [[:d:Q120480199|Q120480199]] | [[Beatriz Liz de Cea]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 1084 | [[Ficheiro:Josiño Araújo.jpg|center|128px]] | [[:d:Q121367681|Q121367681]] | [[Josiño Araújo Pérez|José Araújo Pérez]] | 1986 | |- | style='text-align:right'| 1085 | | [[:d:Q121437712|Q121437712]] | [[High Paw]] | 1993 | |- | style='text-align:right'| 1086 | | [[:d:Q122853422|Q122853422]] | [[Lara A. Serodio]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 1087 | | [[:d:Q122853622|Q122853622]] | [[Alexandra Targaryen]] | 2002 | |- | style='text-align:right'| 1088 | | [[:d:Q122933100|Q122933100]] | [[Borja Mariño]] | 1982 | |- | style='text-align:right'| 1089 | | [[:d:Q123107835|Q123107835]] | [[Beatriz Beiras Cal]] | 1956 | |- | style='text-align:right'| 1090 | | [[:d:Q123138869|Q123138869]] | [[Xosé Manuel Soutullo]] | 1956 | |- | style='text-align:right'| 1091 | | [[:d:Q123218723|Q123218723]] | [[Eugenio González Fernández]] | 1904 | |- | style='text-align:right'| 1092 | | [[:d:Q123218732|Q123218732]] | [[Fermín Pais Alonso]] | 1904 | 1939 |- | style='text-align:right'| 1093 | | [[:d:Q123280910|Q123280910]] | [[Alejandro Alonso Nogueira]] | 1970 | |- | style='text-align:right'| 1094 | [[Ficheiro:Patricia Hermida Lago.jpg|center|128px]] | [[:d:Q123353597|Q123353597]] | [[Patricia Hermida]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 1095 | | [[:d:Q123412188|Q123412188]] | [[Masha Álvarez|María Álvarez Martínez]] | 1983 | |- | style='text-align:right'| 1096 | | [[:d:Q123738872|Q123738872]] | [[Penélope Pedreira]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 1097 | | [[:d:Q123757695|Q123757695]] | [[Cristina Cabada]] | 1963 | |- | style='text-align:right'| 1098 | | [[:d:Q123784110|Q123784110]] | [[Carla Andrade]] | 1983 | |- | style='text-align:right'| 1099 | | [[:d:Q123861197|Q123861197]] | [[Haydée Agras]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 1100 | | [[:d:Q123986111|Q123986111]] | [[Álex Riveiro]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 1101 | | [[:d:Q124061723|Q124061723]] | [[Anthía Espiñeira]] | 1996 | |- | style='text-align:right'| 1102 | | [[:d:Q124170229|Q124170229]] | [[Aldara Cidrás Fuentes]] | 1994 | |- | style='text-align:right'| 1103 | | [[:d:Q124248793|Q124248793]] | [[Xiao Roel]] | | 2020 |- | style='text-align:right'| 1104 | | [[:d:Q124318381|Q124318381]] | [[Andrés Meixide|Andrés Meixide Gayoso]] | 1970 | |- | style='text-align:right'| 1105 | | [[:d:Q124359765|Q124359765]] | [[Conchi da Silva]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 1106 | | [[:d:Q124389037|Q124389037]] | [[Patricia García González]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 1107 | | [[:d:Q124423925|Q124423925]] | [[Javi Ben]] | 1999 | |- | style='text-align:right'| 1108 | [[Ficheiro:Violeta Janeiro Alfageme.jpg|center|128px]] | [[:d:Q124513423|Q124513423]] | [[Violeta Janeiro Alfageme]] | 1982 | |- | style='text-align:right'| 1109 | | [[:d:Q124538860|Q124538860]] | [[Miguel Vazquez Perez]] | 1956 | |- | style='text-align:right'| 1110 | | [[:d:Q124538937|Q124538937]] | [[Emilia Guimeráns]] | 1958 | |- | style='text-align:right'| 1111 | | [[:d:Q124669875|Q124669875]] | [[Iñaki Varela Pérez]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 1112 | | [[:d:Q124693154|Q124693154]] | [[Marta Mariño Regueiro]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 1113 | | [[:d:Q124694904|Q124694904]] | [[Brais Ruanova|Brais Ruanova Vilas-Boas]] | 1991 | |- | style='text-align:right'| 1114 | | [[:d:Q124738855|Q124738855]] | [[Victor José Velo Perez]] | | |- | style='text-align:right'| 1115 | | [[:d:Q124753701|Q124753701]] | [[José Carvajal Quiroga]] | 1889 | 1976 |- | style='text-align:right'| 1116 | [[Ficheiro:Retrato fotográfico da artista viguesa Elina Molins Fernández.jpg|center|128px]] | [[:d:Q124969380|Q124969380]] | [[Elina Molins]] | 1875 | 1956 |- | style='text-align:right'| 1117 | | [[:d:Q125127339|Q125127339]] | [[David de Dios]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 1118 | [[Ficheiro:Jorge Alonso Agoeiro.jpg|center|128px]] | [[:d:Q125157585|Q125157585]] | [[Jorge C. Alonso]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 1119 | | [[:d:Q125661407|Q125661407]] | [[Araceli Anadón]] | 1953 | |- | style='text-align:right'| 1120 | [[Ficheiro:Ana Fuentes.jpg|center|128px]] | [[:d:Q125862179|Q125862179]] | [[Ana Fuentes Crego]] | 1969 | |- | style='text-align:right'| 1121 | [[Ficheiro:Judith Rodríguez con la medalla de bronce Paralímpica en los JJPP París 2024 delante del Grand Palais.jpg|center|128px]] | [[:d:Q125967103|Q125967103]] | [[Judith Rodríguez]] | 1995 | |- | style='text-align:right'| 1122 | | [[:d:Q126169453|Q126169453]] | [[Rafael de los Arcos Fernández]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 1123 | | [[:d:Q126719161|Q126719161]] | [[Ester Navarrete]] | 1990 | |- | style='text-align:right'| 1124 | | [[:d:Q126877398|Q126877398]] | [[Abel Jordán]] | 2003 | |- | style='text-align:right'| 1125 | | [[:d:Q126888378|Q126888378]] | [[Vicky Vázquez]] | 1990 | |- | style='text-align:right'| 1126 | | [[:d:Q126950851|Q126950851]] | [[Emilio Ballesteros Castro]] | 1929 | 2017 |- | style='text-align:right'| 1127 | | [[:d:Q127425186|Q127425186]] | [[Adrián Pérez Bote]] | 1992 | |- | style='text-align:right'| 1128 | | [[:d:Q128602316|Q128602316]] | [[Begoña Gil González]] | 1965 | 2024 |- | style='text-align:right'| 1129 | | [[:d:Q128693311|Q128693311]] | [[Ramón Trigo|Ramón Alberto Trigo Alonso]] | 1965 | |- | style='text-align:right'| 1130 | | [[:d:Q128928437|Q128928437]] | [[José Manuel Abalde|Josiño Abalde]] | 1963 | |- | style='text-align:right'| 1131 | | [[:d:Q129479889|Q129479889]] | [[María José Alonso Veloso]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 1132 | [[Ficheiro:Julio Fernández Gayoso.jpg|center|128px]] | [[:d:Q130221753|Q130221753]] | [[Xulio Fernández Gayoso|Julio Fernández Gayoso]] | 1931 | |- | style='text-align:right'| 1133 | [[Ficheiro:Elba Álvarez.jpg|center|128px]] | [[:d:Q130378443|Q130378443]] | [[Elba Álvarez]] | 2001 | |- | style='text-align:right'| 1134 | | [[:d:Q130487400|Q130487400]] | [[Xisco Feijoó]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 1135 | | [[:d:Q130552165|Q130552165]] | [[Anxo Iglesias]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 1136 | [[Ficheiro:Xesús Ron Praza Pública.jpg|center|128px]] | [[:d:Q130632981|Q130632981]] | [[Xesús Ron]] | 1965 | |- | style='text-align:right'| 1137 | [[Ficheiro:1928-01-28, La Opinión, El galleguito Bartos (cropped).jpg|center|128px]] | [[:d:Q130644827|Q130644827]] | [[Segundo Bartos]] | 1908 | |- | style='text-align:right'| 1138 | | [[:d:Q130736655|Q130736655]] | [[Ana González Liste]] | 1990 | |- | style='text-align:right'| 1139 | | [[:d:Q131143420|Q131143420]] | [[Ana Abad de Larriva]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 1140 | | [[:d:Q131143514|Q131143514]] | [[Edgar Costas]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 1141 | | [[:d:Q131316500|Q131316500]] | [[Miguel Cavadas|Miguel Cavadas Docampo]] | 1996 | |- | style='text-align:right'| 1142 | | [[:d:Q131357958|Q131357958]] | [[Ángela Costas Parada]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 1143 | | [[:d:Q131392146|Q131392146]] | [[Robustiano Collazo Álvarez]] | 1900 | 1937 |- | style='text-align:right'| 1144 | | [[:d:Q131450625|Q131450625]] | [[Hipólito Rodríguez Soto]] | 1915 | |- | style='text-align:right'| 1145 | | [[:d:Q131470332|Q131470332]] | [[Olegario Collazo Melón]] | 1933 | 1979 |- | style='text-align:right'| 1146 | | [[:d:Q131470340|Q131470340]] | [[Mercedes Domínguez Rodríguez]] | 1964 | 1990 |- | style='text-align:right'| 1147 | | [[:d:Q131470371|Q131470371]] | [[Rubén Alonso Ríos]] | 1978 | 2008 |- | style='text-align:right'| 1148 | | [[:d:Q131547218|Q131547218]] | [[Federico Sánchez López]] | 1904 | 1936 |- | style='text-align:right'| 1149 | | [[:d:Q131629193|Q131629193]] | [[Nadie González]] | | |- | style='text-align:right'| 1150 | | [[:d:Q131677236|Q131677236]] | [[José Carlos de Oya Salgueiro]] | 1909 | 1976 |- | style='text-align:right'| 1151 | | [[:d:Q131690458|Q131690458]] | [[Daniel Cabaleiro Lago]] | 1911 | 1939 |- | style='text-align:right'| 1152 | | [[:d:Q131737969|Q131737969]] | [[Gael Alonso Moreno]] | 2002 | |- | style='text-align:right'| 1153 | | [[:d:Q131860118|Q131860118]] | [[Gael García Cochón|Gael García]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 1154 | [[Ficheiro:O Leo.jpg|center|128px]] | [[:d:Q131942257|Q131942257]] | [[Leonardo Fernández Campos]] | 1974 | |- | style='text-align:right'| 1155 | | [[:d:Q132167105|Q132167105]] | [[Luis Nieto Pereira|José Luis Nieto Pereira]] | 1959 | |- | style='text-align:right'| 1156 | | [[:d:Q132192835|Q132192835]] | [[Marta García Filgueira]] | 1966 | 2025 |- | style='text-align:right'| 1157 | | [[:d:Q133043203|Q133043203]] | [[Mario Rodríguez Mallo]] | 2007 | |- | style='text-align:right'| 1158 | | [[:d:Q133263166|Q133263166]] | [[Tomás A. Alonso|Tomás Antonio Alonso Martínez]] | 1835 | 1906 |- | style='text-align:right'| 1159 | | [[:d:Q133265072|Q133265072]] | [[Fernando Conde Montero-Ríos]] | 1938 | 2001 |- | style='text-align:right'| 1160 | | [[:d:Q133268523|Q133268523]] | [[Teófilo Llorente]] | 1827 | 1905 |- | style='text-align:right'| 1161 | | [[:d:Q133276273|Q133276273]] | [[Luisa Ocampo|Luisa Ocampo Pereira]] | 1950 | |- | style='text-align:right'| 1162 | | [[:d:Q133377310|Q133377310]] | [[María José Echevarría Moreno]] | 1963 | |- | style='text-align:right'| 1163 | | [[:d:Q133377615|Q133377615]] | [[Antonio Casal Lago]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 1164 | | [[:d:Q133567329|Q133567329]] | [[Hipólito Cabezas Gómez]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 1165 | | [[:d:Q133666925|Q133666925]] | [[Xoán Carlos Abad Gallego]] | 1960 | |- | style='text-align:right'| 1166 | | [[:d:Q133832311|Q133832311]] | [[Javier Fernández Pereira]] | 1987 | |- | style='text-align:right'| 1167 | | [[:d:Q133842560|Q133842560]] | [[Francisco Díaz Guerrero]] | 1953 | |- | style='text-align:right'| 1168 | | [[:d:Q133861974|Q133861974]] | [[Pablo Gavián]] | 2006 | |- | style='text-align:right'| 1169 | [[Ficheiro:Cynthia Menéndez 2025.jpg|center|128px]] | [[:d:Q134005517|Q134005517]] | [[Cynthia Menéndez]] | 1993 | |- | style='text-align:right'| 1170 | | [[:d:Q134054101|Q134054101]] | [[Sabela Landín]] | 1970 | |- | style='text-align:right'| 1171 | | [[:d:Q134099888|Q134099888]] | [[Xabier Vila-Coia]] | | |- | style='text-align:right'| 1172 | | [[:d:Q134163825|Q134163825]] | [[María Álvarez Landesa]] | 1970 | |- | style='text-align:right'| 1173 | [[Ficheiro:Servando Barreiro 2025.jpg|center|128px]] | [[:d:Q134302307|Q134302307]] | [[Servando Barreiro Fernández]] | | |- | style='text-align:right'| 1174 | | [[:d:Q134309067|Q134309067]] | [[Xaime Fandiño|Q134309067]] | 1952 | |- | style='text-align:right'| 1175 | [[Ficheiro:María Margarita Bárcena Saracho.jpg|center|128px]] | [[:d:Q134472104|Q134472104]] | [[María Bárcena Saracho|María Margarita de Jesús Bárcena de Saracho]] | 1887 | 1919 |- | style='text-align:right'| 1176 | | [[:d:Q134519400|Q134519400]] | [[Carmen Prelchi]] | 1999 | |- | style='text-align:right'| 1177 | | [[:d:Q134519419|Q134519419]] | [[Andrea Fernández]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 1178 | | [[:d:Q134519430|Q134519430]] | [[Aroa Fernández Lago|Aroa Fernández]] | 2005 | |- | style='text-align:right'| 1179 | | [[:d:Q134519446|Q134519446]] | [[Adriana Mallo]] | 2002 | |- | style='text-align:right'| 1180 | | [[:d:Q134519485|Q134519485]] | [[Nerea Patiño]] | 2006 | |- | style='text-align:right'| 1181 | | [[:d:Q134694911|Q134694911]] | [[Javier Polo|Javier Polo Noche]] | 2002 | |- | style='text-align:right'| 1182 | | [[:d:Q134983338|Q134983338]] | [[Patricia Cancelo]] | 1971 | |} {{Wikidata list end}} == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:Lista de persoas nadas na provincia de Pontevedra segundo Wikidata]] [[Categoría:Wikipedia:Listas de galegos con datos de Wikidata]] qrgvimb2606ouasw5q9sl0mhmskmjlj 0 336789 7104910 7058003 2025-06-23T20:29:27Z O Breixo 127505 7104910 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento | imaxe = The church of Baler from "Under the red and gold".jpg | resultado = Capitulación dos sitiados tras 337 días de asedio. | comandante1 = [[Enrique de las Morenas y Fossi]] {{MEC}}<br/>[[Juan Alonso Zayas]] {{MEC}}<br/>[[Saturnino Martín Cerezo]] | comandante2 = [[Teodorico Luna Novicio]]<br/>[[Simón Tecson]]<br/>[[Cirilo Gómez]]<br/>[[Calixto Villacorta]] | soldados1 = 50 | soldados2 = Descoñecida | baixas1 = 17 | baixas2 = 700 (entre mortos e feridos) |combatentes1=[[Ficheiro:Flag_of_Spain_%281785–1873%2C_1875–1931%29.svg|25px]] [[Imperio Español]]|combatentes2=[[Ficheiro:Flag of the Philippines (1898–1901).svg|25px]] [[Primeira República Filipina]]}} O '''cerco de Baler''' foi un [[asedio|cerco]] ao que foi sometido un destacamento [[España|español]] por parte dos [[Revolución Filipina|insurrectos filipinos]] na igrexa da vila de [[Baler]], na illa filipina de [[Luzón]], durante 337 días, entre o [[30 de xuño]] de [[1898]] e o [[2 de xuño]] de [[1899]].<ref name=philstar>http://www.philstar.com/opinion/70895/6th-philippine-spanish-friendship-day</ref> Desde decembro de 1898, coa sinatura do [[Tratado de París (1898)|Tratado de París]] entre [[España]] e os [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], púñase fin formalmente á guerra entre ámbolos dous países (que asinaran un cesamento do fogo en agosto) e [[España]] cedía a soberanía sobre [[Filipinas]] aos [[Estados Unidos de América]].<ref name=philstar/> Debido a isto, os asediados en Baler son coñecidos como «os últimos de Filipinas». En 1896 a [[sociedade secreta]] filipina [[Katipunan]] iniciou unha [[Revolución filipina|insurrección contra o goberno colonial español]], pero a finais de 1897, co [[Pacto de Biak-na-Bató]], chegouse á aparente resolución do conflito. Como parte do pacto, [[Emilio Aguinaldo]] e outros líderes da revolución exiliáronse en [[Hong Kong]]. Nese clima de aparente paz, o goberno español reduciu o número de efectivos destinados nalgunhas das súas [[guarnición]]s. A principios de 1898, os 400 homes do destacamento de Baler foron relevados por outro de 50 soldados. O [[15 de febreiro]], en [[Cuba]], o afundimento do ''[[USS Maine]]'' serviu de ''[[casus belli]]'' para o inicio da [[Guerra hispano-estadounidense]]. Trala derrota da frota española pola estadounidense en [[batalla de Cavite|Cavite]] o [[1 de maio]], Aguinaldo e os seus, financiados e armados polos [[Estados Unidos]], volveron a Filipinas e reiniciaron a revolución. Ao mes seguinte o destacamento de Baler, descoñecedor do estoupido da guerra cos Estados Unidos e da recentemente proclamada [[Declaración de Independencia de Filipinas|independencia de Filipinas]], foi atacado polos revolucionarios filipinos e refuxiouse na igrexa, comezando así o cerco. Desde o principio do asedio, as forzas atacantes intentaron en balde a rendición das tropas españolas mediante o envío de noticias, que os informaban do desenvolvemento do conflito entre os españois cos insurrectos filipinos e os invasores estadounidenses. Trala caída de [[Manila]] en mans americanas, en agosto, as autoridades españolas mandaron repetidamente misivas e enviados para lograr a súa rendición, igualmente sen conseguilo. Os atacantes tamén enviaron en agosto a dous [[franciscano]]s españois que tiñan prisioneiros para que convenceran aos sitiados, sen éxito. Estes, porén, quedaron co destacamento español durante o resto do asedio. O [[Tratado de París (1898)|Tratado de París]], que deu por finalizada a guerra entre [[España]] e [[Estados Unidos]], asinouse en decembro de 1898, entrando en vigor en abril do ano seguinte. No mesmo e como parte das condicións impostas, España cedía a soberanía sobre [[Filipinas]] aos Estados Unidos. En febreiro de 1899 os filipinos, enganados e atacados polos estadounidenses aos que crían aliados, decidiron resistir polas armas, empezando unha nova fase do conflito: a [[guerra filipino-estadounidense]], da que os españois eran xa só espectadores, mentres as últimas tropas eran repatriadas a España. Novos emisarios españois fracasaron no intento de convencer aos sitiados de que depuxeran as armas e volveran a Manila. En abril, as autoridades militares estadounidenses enviaron, a petición española, unha canoneira para liberar o destacamento de Baler, mais as tropas desembarcadas caeron en mans dos filipinos, sen lograr o seu propósito. A finais de maio, un novo enviado español, o tenente coronel [[Cristóbal Aguilar y Castañeda|Aguilar]], chegou a Baler por orde do gobernador xeral español, con ordes de que os sitiados depuxeran a súa resistencia e o acompañaran a Manila, pero estes volveron a desconfiar e tivo que marchar sen conseguir o seu obxectivo. Porén, ao ollar os sitiados uns xornais deixados na igrexa por Aguilar, descubriron unha noticia que non puidera ser inventada polos filipinos, convencéndose finalmente de que España xa non ostentaba a soberanía de Filipinas e de que non tiña sentido seguir a resistir na igrexa. O [[2 de xuño]] de [[1899]], o destacamento español de Baler rendeuse dando fin a 337 días de cerco. As autoridades filipinas aceptaron unhas condicións honrosas de capitulación e permitiron o seu paso, sen consideralos prisioneiros, ata [[Manila]], co presidente filipino [[Emilio Aguinaldo|Aguinaldo]] emitindo un decreto no que exaltaba o seu valor. Tras un recibimento con honras na capital filipina, os superviventes foron repatriados a España. == Antecedentes == === Dominio español de Filipinas === {{AP|Historia de Filipinas}} [[Ficheiro:Lopez de Legazpi.jpg|miniatura|250px|Estatua de Legazpi en [[Ciudad de Cebú|Cebú]] ([[Filipinas]]).]] As [[Filipinas]] foron descubertas polos occidentais durante a expedición [[Fernão de Magalhães|Magalhães]]-[[Juan Sebastián Elcano|Elcano]]. En 1521, Magalhães arribou ás illas Filipinas ao mando dunha expedición española, resultando morto nun enfrontamento cos naturais de [[Mactán]], unha pequena illa pertencente na actualidade á [[provincia de Cebú]]. Foi [[Juan Sebastián Elcano]] o responsable de finalizar a que sería a primeira volta ao mundo. Porén, a colonización occidental non comezou ata [[1565]], cando unha expedición comisionada polo rei de España, [[Filipe II de España|Filipe II]], partida de [[Nova España]] e ao mando de [[Andrés de Urdaneta]] e [[Miguel López de Legazpi]], capturou [[Cebú]] e tomou posesión do arquipélago en nome de España.<ref>{{cita web | url=http://www.euskonews.com/0211zbk/gaia21101es.html | título=Andrés de Urdaneta y el tornaviaje | nome=José Ramón | apelidos=De Miguel Bosch}}</ref> A presenza española circunscribíase, fundamentalmente, ás zonas costeiras, escapando ao control efectivo da potencia colonial a maior parte do territorio do arquipélago.<ref>{{cita publicación | url=http://www.ucm.es/BUCM/revistas/amm/02148765/articulos/MILT9999110059A.PDF | publicación=Militaria. Revista de Cultura Militar | issn=0214-8765 | ano=1999 | número=13 | título=Los repatriados de Filipinas | nome=Jesús | apelidos=Flores Thies | páxina=60 | url-arquivo=https://web.archive.org/web/20111118233447/http://www.ucm.es/BUCM/revistas/amm/02148765/articulos/MILT9999110059A.PDF | dataarquivo=18 de novembro de 2011 | data= | revista= | data-acceso=31 de marzo de 2016 | urlmorta=yes }}</ref> Filipinas nunca foi colonizada en sentido de establecemento de poboación metropolitana. O número de españois (ata a independencia hispanoamericana principalmente novohispanos) sempre foi moi reducido, e a maior parte da poboación seguiu sendo exclusivamente indíxena (se ben composta por etnias moi diversas) con achega de inmigrantes fundamentalmente [[China|chineses]]. A [[mestizaxe]] foi escasa, pero debido fundamentalmente á penuria da poboación [[metrópole|metropolitana]]<ref>{{cita libro | nome=Ángel Luis | apelidos=Sánchez Gómez | título=Un imperio en la vitrina: el colonialismo español en el Pacífico y la exposición de Filipinas de 1887 | editorial=[[Consello Superior de Investigacións Científicas|CSIC]] | ano=2003 | isbn=8400081900 | páxinas=17-18 | url=http://books.google.es/books?id=ZhAVmkRxoA0C}}</ref> (a mediados do século XIX, a poboación española era de tres mil a catro mil persoas; a finais de século había entre 12&nbsp;000 e 14&nbsp;000 peninsulares, ante todo [[funcionario]]s).{{harvnp|Leguineche|1998|pp=250}} A poboación [[Malaisia|malaia]] que habitaba as terras baixas das illas principais, o groso da poboación filipina, á que pertencían os [[tagalo]]s, fora intensamente [[catolicismo|cristianizada]]. Durante o [[século XIX]] producírase unha transformación notable da sociedade e economías filipinas, ao tempo que se acentuara o abandono por parte da metrópole. Dita transformación, ligada á [[agricultura de exportación]] e á liberalización do comercio, co nacemento dunha incipiente [[burguesía]] autóctona, contrastaba co inmobilismo da vida política da colonia, dependente tanto da administración española como do inmenso poder das [[clero regular|ordes regulares]], os «frades». Isto comezou a cambiar na [[década de 1880]], cando o goberno metropolitano intentou «recolonizar» economicamente Filipinas, con iniciativas como a abolición do [[estanco de tabaco]] (1881), coa creación da [[Compañía General de Tabacos de Filipinas]], a ''[[Exposición Filipina]]'' de Madrid (1887) ou a instauración dun [[arancel]] proteccionista (1891). Porén, a intelectualidade filipina empezaba a reclamar a instauración de reformas, certamente limitadas, como ser considerada unha provincia española ou que os filipinos gozasen dos mesmos dereitos e liberdades que os españois. Ante estas reivindicacións, o goberno español mostrouse incapaz de encontrar unha solución política, reprimindo militarmente o [[motín de Cavite]] de 1872 ou, unha vez que comezara a [[Revolución Filipina]], en 1896, executando ao líder nacionalista filipino [[José Rizal]].<ref>{{cita libro | nome=Josep M. | apelidos=Delgado Ribas | editor=[[Manuel Leguineche|Leguineche, Manuel]] | páxinas=9-13 | capítulo=Presentación | título= Yo te diré... La verdadera historia de los últimos de Filipinas | edición=3ª | ano=1998 | editorial=[[El País Aguilar]] | lugar=Madrid | isbn=84-03-59385-6}}</ref> Foi o bloqueo da solución reformista ou autonomista a que abriu paso a outra independentista e revolucionaria, encarnada polo [[Katipunan]], unha sociedade secreta fundada por [[Andrés Bonifacio]] en 1892 que, ademais da compoñente revolucionaria, mostraba un acusado [[anticlericalismo]],<ref name="armengol89">{{cita Harvard|Ortiz Armengol|pp=89}}</ref> froito da preeminencia que as ordes regulares, tiveran na administración e a vida económica da colonia. === A Revolución Filipina === [[Ficheiro:Emilio Aguinaldo (ca. 1898).jpg|miniatura|170px|esquerda|Emilio Aguinaldo, líder da revolución filipina e primeiro presidente da República de Filipinas.]] {{AP|Revolución Filipina}} A transformación da sociedade filipina e a reivindicación de reformas deron lugar a diversas revoltas contra o dominio colonial español. Todas foron sufocadas polas autoridades españolas. A denominada [[Revolución Filipina]], que grazas á intervención estadounidense foi a que terminou expulsando aos españois das illas, comezou o [[26 de agosto]] de [[1896]] co que se coñece como «[[Grito de Balintawak]]». Ese día, un grupo de «katipuneros» dirixido por [[Andrés Bonifacio]] alzouse contra as autoridades españolas nas inmediacións da localidade de [[Caloocan]], nos suburbios de Manila.{{harvnp|Ortiz Armengol|1990|pp=100}} Aínda que o levantamento foi inmediatamente sufocado, en días posteriores sucedéronse as escaramuzas entre katipuneros e tropas españolas noutros suburbios de Manila, como [[San Juan del Monte, Quezón|San Juan del Monte]], que non tiveron éxito. Porén, a sublevación si consolidouse na [[provincia de Cavite]], no sueste da [[baía de Manila]], comandada por [[Emilio Aguinaldo]], capitán municipal (alcalde) de [[Cavite el Viejo]], que logo sería o presidente da efémera Filipinas independente antes da súa captura polos estadounidenses. O [[arsenal de Cavite]] seguiu en mans dos españois. Por outra banda, nos meses iniciais da insurrección, esta circunscribiuse aos territorios máis achegados a Manila. O [[distrito de El Príncipe]], na Contra Costa, permaneceu tranquilo. No momento do Grito de Balintawak, había no arquipélago uns 13&nbsp;000 soldados do [[Exército español]], dos que 9&nbsp;000 eran filipinos.{{harvnp|Ortiz Armengol|1990|pp=102}} A consolidación da insurrección en Cavite fixo que o goberno español reforzase os efectivos presentes na illa enviando 25&nbsp;000 soldados máis, ao mando do [[Camilo García de Polavieja|xeral Polavieja]], que foi nomeado [[Gobernador Xeral de Filipinas]] á súa chegada a Filipinas o [[3 de decembro]].{{harvnp|Ortiz Armengol|1990|pp=103}} Coas tropas traídas da península, Polavieja lanzou unha ofensiva contra os sublevados, utilizando unha política represiva en contra dos nacionalistas filipinos, con consellos de guerra e execucións (como o episodio dos [[Trece Mártires de Cavite]]). Neste marco, ordenou a execución de [[José Rizal]], o [[30 de decembro]], o cal, aínda oposto ao dominio español, condenara a insurrección polo seu carácter popular e campesiño.{{harvnp|Ortiz Armengol|1990|pp=103-104}} A política de Polavieja tivo éxito no seu propósito de sufocar a sublevación en Cavite, provincia practicamente pacificada en marzo de 1897. Cara xullo, Aguinaldo, cercado no seu cuartel xeral de [[Talísay, Batangas|Talisay]], foi capaz de rodear Manila con quiñentos dos seus partidarios e refuxiarse na zona montañosa de [[provincia de Bulacán|Bulacán]] coñecida como Biak-na-Bató, co que a insurrección estendeuse polas provincias do centro de Luzón ([[provincia de Nueva Écija|Nueva Écija]], [[provincia de Tarlac|Tarlac]], [[provincia de Bulacán|Bulacán]], [[Pampanga]]). A guerra acercouse así moito a El Príncipe, só separado de Nueva Écija pola [[Sierra Madre, Filipinas|Sierra Madre]].{{harvnp|Ortiz Armengol|1990|pp=105}} Mentres tanto, Polavieja fora substituído en abril como gobernador xeral polo xeral [[Fernando Primo de Rivera]].{{harvnp|Ortiz Armengol|1990|pp=104}} [[Ficheiro:Insurgent soldiers in the Philippines 1899.jpg|miniatura|250px|dereita|Insurrectos filipinos en 1899.]] Durante o verán comezaron os contactos secretos entre Aguinaldo e [[Fernando Primo de Rivera]]. Aguinaldo encontrábase asediado en Biak-na-Bató e sen perspectivas de derrotar aos españois, en tanto que o goberno español buscaba un acordo que puxera fin á rebelión, vista a preocupante situación en [[Cuba]] e a non menos preocupante actitude estadounidense.{{harvnp|Ortiz Armengol|1990|pp=110}} === Baler === {{AP|Baler}} A área onde se atopa [[Baler]] foi explorada en 1572 por [[Juan de Salcedo]], o primeiro europeo que visitou a zona no seu periplo explorador da costa oriental de [[Luzón]],<ref name="angara">{{cita web | url=http://www.aurora.ph/baler-aurora-book/index.html | título=History (of Baler) | autor=Discover Aurora | dataacceso=20 de outubro de 2011 | lingua=[[idioma inglés|inglés]]}}</ref> o que os españois denominaban «Contra Costa»,<ref name="quezon">{{cita web | autor=Quezon Province | título=History of Quezon | url=http://www.quezon.gov.ph/about/history.html | lingua=[[idioma inglés|inglés]] | dataacceso=24 de outubro de 2011 | url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130506201444/http://www.quezon.gov.ph/about/history.html | dataarquivo=06 de maio de 2013 | urlmorta=yes }}</ref> ao acharse no extremo oposto a [[Manila]] da illa de Luzón. En [[1609]], misioneiros [[franciscano]]s encabezados por frei [[Blas Palomino]] cruzaron a [[Sierra Madre, Filipinas|Sierra Madre]] e fundaron o poboado de [[Baler]]<ref name="nhi">{{cita web | autor=National Historical Commission of the Philippines | url=http://nhcp.gov.ph/history-of-baler/ | título=History of Baler | dataacceso=10 de setembro de 2018 | lingua=[[idioma inglés|inglés]] | data-arquivo=16 de setembro de 2019 | url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190916023234/http://nhcp.gov.ph/history-of-baler/ | url-morta=yes }}</ref> na costa do Pacífico, as beiras da baía que tomou o nome do poboado, a [[baía de Baler]], e xunto á desembocadura do río San José (actualmente Aguang). Aínda que en liña recta non se encontraba a máis de 150&nbsp;km de [[Manila]], a actual estrada desde a capital, que recorre a [[Sierra Madre, Filipinas|Sierra Madre]], ten uns 232&nbsp;km.<ref name="Armengol93">{{cita Harvard|Ortiz Armengol|1990|pp=93}}</ref> A dificultade de acceder a Baler por terra orixinaba que as comunicacións coa capital do arquipélago se fixera por mar. En 1753, un [[tsunami]] arrasou Baler e tomouse a decisión de reconstruílo media [[legua]] cara ao interior,{{harvnp|Ortiz Armengol|1990|pp=96}} nuns terreos elevados,<ref name="Selaznog">{{cita Harvard|Selaznog|2005}}</ref> tamén as beiras do río San José, pero protexidos ao leste polas montañas que formaban o cabo Punta do Encanto, que pechaba a baía de Baler polo sur. Durante a administración española de Filipinas, a [[illa de Luzón]] encontrábase dividida en provincias.{{harvnp|Ortiz Armengol|1990|pp=92-93}} Delas íanse desgaxando, cando acadaban un nivel de desenvolvemento suficiente, territorios que se ían catalogando como distritos. En 1818, a área de Baler foi transferida da provincia de [[Tabayas]] (coincidente a grandes trazos coa actual [[provincia de Quezón]]) á provincia de [[Nueva Écija]].<ref name="angara" /> En 1856, os territorios de Nueva Écija situados entre a [[Sierra Madre, Filipinas|Sierra Madre]] e o [[océano Pacífico]] foron desgaxados para constituír o [[distrito de El Príncipe]]. As principais localidades deste novo distrito eran [[Baler]], a capital («cabeceira» na terminoloxía da época, ao tratarse dun establecemento de baixo rango, do novo distrito), [[Casigurán]] (ambas na costa, situada esta última a uns 16&nbsp;km de Baler) e [[Maria Aurora|San José de Casignán]] (actual María Aurora, no interior, a 15&nbsp;km de Baler).<ref name="Armengol93" /> Relixiosos [[franciscano]]s se encargaban da atención relixiosa da localidade desde a súa fundación (salvo un período de corenta e cinco anos, entre 1658 e 1703, en que foron substituídos por [[agustinos recoletos]]).<ref name="angara" /> [[Ficheiro:SituacionBALER.jpg|miniatura|170px|esquerda|Situación de [[Baler]] respecto a [[Manila]] e [[Casigurán]].]] Á fronte do distrito encontrábase un comandante político-militar con residencia en Baler, posto desempeñado por un capitán do Exército, o cal, en virtude do seu cargo, era tamén delegado de [[Facenda]] para a recadación de impostos, subdelegado de Mariña, xuíz de primeira instancia e administrador da oficina de [[correos]].<ref name="Armengol95">{{cita Harvard|Ortiz Armengol|1990|pp=95}}</ref> En 1897 o pobo compoñíase dunha igrexa coa residencia do párroco contigua (habitualmente denominado «convento» na Filipinas española), a casa do comandante e barracones para a tropa, ademais das vivendas dos habitantes do poboado. A gornición permanente consistía nun destacamento da [[Garda Civil]] cun cabo, «europeo», e cinco números filipinos.{{harvnp|Ortiz Armengol|1990|pp=106}} Habitaban a poboación unhas 1700 persoas.<ref>1688 habitantes segundo {{cita Harvard|Leguineche|1998|pp=258}}</ref> A igrexa, o edificio máis sólido do poboado, foi construída despois da refundación de Baler en 1735, co obxectivo de que resistise os fenómenos meteorolóxicos extremos ([[furacán|tifóns]], [[inundación]]s, [[tsunami]]s) que caracterizan a área. Os muros, de metro e medio de espesor, consistían nunha amálgama de pedras, cal e arena.<ref name="Armengol97">{{cita Harvard|Ortiz Armengol|1990|pp=97}}</ref> Ademais da súa solidez, a igrexa era un edificio simbolicamente da maior importancia, posto que ademais das cerimonias relixiosas, era a sede do [[párroco]], depositario de inmensos poderes non só espirituais, senón tamén temporais. Tiña unha forma aproximadamente rectangular, de 30 metros de lonxitude e 10 de anchura, con orientación sur-norte. Tiña seis ventás, dous delas na fachada principal, que daba ao sur.{{harvnp|Leguineche|1998|pp=262}} A torre do campanario era de madeira e o teito, a [[dúas augas]], de [[cinc]]. Contigua á igrexa, á esquerda da entrada principal, encontrábase o convento, de dez metros de lonxitude e tres de anchura. A súa esquerda, un curral duns cinco por cinco metros. Tamén no lado esquerdo (oeste) da igrexa, estaba a [[sancristía]]. Sancristía e convento estaban comunicados mediante un pequeno patio. == Personaxes == [[Ficheiro:El médico Vigil de Quiñones, el segundo teniente Martín Cerezo y el asistente del teniente (septiembre de 1899, IRIS).jpg|miniatura|Á esquerda, o médico [[Rogelio Vigil de Quiñones]]. No centro, de pé, o cabo [[Jesús García Quijano]]. Á dereita, o segundo tenente [[Saturnino Martín Cerezo]]. Fotografía tomada o 2 de febreiro de 1899 en [[Barcelona]], tralo regreso do destacamento a España, e aparecida no artigo "Los héroes de Baler", publicado no número 19 de ''[[Iris (revista)|Iris. Revista Semanal Ilustrada]]''.]] Na igrexa de Baler quedaron situados un continxente español de cincuenta soldados e clase de tropa, ao mando dous oficiais, xunto coa dotación dunha enfermería: tres sanitarios (dous deles filipinos, «indíxenas» na terminoloxía da época) e un oficial médico, o comandante político-militar do distrito e o párroco de Baler. A eles uníronse posteriormente outros dous relixiosos [[franciscano]]s do veciño pobo de [[Casigurán]]. En total, 57 militares e tres relixiosos. Deles, desertaron seis (entre eles os dous sanitarios filipinos) e faleceron outros 16, entre els o párroco de Baler. En total, sobreviviron ao asedio 38 persoas. No lado filipino descoñecese o número de tropas atacantes, que non formaban parte aínda dun exército regular, pasando o mando do asedio por mans de varios oficiais. Sufriron 700 baixas entre mortos e feridos.{{harvnp|Leguineche|1998|pp=325}} O capitán de Infantaría [[Enrique de las Morenas y Fossi]] era o comandante político-militar do distrito de El Príncipe. Nacera en [[Chiclana da Fronteira]] en 1855. Ingresou con 19 anos no [[Academia de Infantería de Toledo|Colexio de Infantaría]], do que saíu como alférez en 1875. Participou na [[Terceira Guerra Carlista]] en [[Cataluña]] e en [[Navarra]] (sendo ascendido a tenente) e, tras pasar a maior parte dos anos posteriores destinado en [[Andalucía]], foi ascendido a capitán da Escala de Reserva en 1896. En 1897 foi destinado a Filipinas, onde chegou, como parte do Batallón Expedicionario de Cazadores n.º 9, en xaneiro de 1898. Pouco despois, a petición súa foi nomeado comandante de El Príncipe. Cando chegou a Baler encontrábase xa enfermo. Dirixiu a resistencia do destacamento de Baler ata a súa morte por enfermidade, case cinco meses despois de iniciado o cerco.<ref name="Armengol73">{{cita Harvard|Ortiz Armengol|1990|pp=173}}</ref> O segundo tenente [[Juan Alonso Zayas]] estaba ao mando do destacamento do Batallón Expedicionario de Cazadores n.º 2 destinado en Baler. Nacera en [[Porto Rico]] en [[1868]], onde o seu pai, tamén militar, se encontraba destinado. Vivía coa súa familia en [[Barcelona]] e era fotógrafo cando se alistou como soldado voluntario no exército en [[1888]]. Serviu en [[Cuba]] entre 1889 e 1895, ascendendo a sarxento. En 1897 foi destinado ás Filipinas, xa ascendido a segundo tenente da Escala de Reserva. No 1898 foi destinado a Baler ao mando dun destacamento de 50 soldados. Alí pereceu de [[beriberi]] tras case catro meses asediado con sus homes.<ref>{{cita web | url=http://www.fortunecity.com/victorian/churchmews/1216/AlonsoZayas.htm | título=Juan Alonso Zayas: Un héroe puertorriqueño desconocido | nome=Miguel | apelidos=Hernández Torres | url-arquivo=https://web.archive.org/web/20011109040617/http://www.fortunecity.com/victorian/churchmews/1216/AlonsoZayas.htm | dataarquivo=09 de novembro de 2001 | data-acceso=01 de abril de 2016 | urlmorta=yes }}</ref> O segundo tenente [[Saturnino Martín Cerezo]] era o segundo ao mando do destacamento de Cazadores estacionado en Baler. Proviña dunha familia campesiña e nacera en [[Miajadas]] ([[provincia de Cáceres|Cáceres]]) en 1866. == Fontes == Por parte española son dous as fontes principais do acontecido durante o cerco de Baler. Ambas proveñen de protagonistas do suceso: o tenente [[Saturnino Martín Cerezo|Martín Cerezo]], o segundo do destacamento sitiado, que asumiu o mando trala morte do primeiro oficial, e o pai [[Félix Minaya|Minaya]], un sacerdote franciscano que foi utilizado polos atacantes para transmitirlles informacións que puideran levar ao destacamento español á rendición e que quedou cos sitiados ata o final do cerco. Martín Cerezo escribiu ''[[El Sitio de Baler]]'', obra publicada en 1904, que coñeceu outras tres edicións durante a primeira metade do século XX e foi traducida ao inglés en [[1909]].<ref name="armengol86">{{cita Harvard|Ortiz Armengol|1990|pp=86}}</ref> É a fonte máis coñecida,<ref name="armengol85">{{cita Harvard|Ortiz Armengol|1990|pp=85}}</ref> e incluía fotografías e mapas de Baler, así como unha relación dos soldados sitiados. Constituíu a base do guión de ''[[Los últimos de Filipinas]]'', o que lle deu unha enorme popularidade.<ref name="armengol87">{{cita Harvard|Ortiz Armengol|1990|pp=87}}</ref> O pai Minaya foi o autor dun ''Diario'', un manuscrito que permanece [[inédito]]. Estivo gardado no Arquivo de Pastrana (o [[Arquivo Franciscano Ibero-Oriental]]) e foi trasladado a [[Madrid]] con dito arquivo en 1977,<ref name="CariñoB" /><ref>{{Cita publicación periódica|título=El Archivo Franciscano Ibero-Oriental: origen, vicisitudes e importancia de sus Fondos Misionales|url=https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=2220355|revista=Memoria ecclesiae|data=1994|páxina=273–297|número=5|nome=Cayetano |apelidos= Sánchez Fuertes}}</ref> onde permanece. O seu contido saíu á luz en 1956, cando un resumo comentado de dito manuscrito foi publicado polos pais franciscanos Antolín Abad e Lorenzo Pérez, arquiveiros en [[Pastrana]], en dous números de ''Archivo Ibero-Americano. Revista de Estudios Históricos'', co título «Los últimos de Filipinas: tres héroes franciscanos». Algúns autores aventuraron que poderían existir discrepancias entre o orixinal de ''Diario'' do pai Minaya e o extracto publicado, habendo expurgado este para eliminar mencións comprometedoras ou pouco decorosas.<ref name="CariñoB">{{cita Harvard|Cariño|2008b}}</ref> Porén, o escritor e diplomático español [[Pedro Ortiz Armengol]], que accedeu ao orixinal entre 1985 e 1990, non viu discrepancias entre ambos.<ref name="armengol90" /> Non existen discrepancias esenciais entre ambas fontes primarias, se ben a primeira céntrase nos aspectos militares do asedio, en tanto que a segunda introduce datos humanos de grande interese.<ref name="armengol90" /> Outras fontes primarias, se ben non sobre o episodio completo, son, por exemplo, ''Mi prisión en Palanan el año de 1898'', un folleto publicado en Manila en 1904 polo franciscano [[Mariano Gil Atienza]], que era o párroco de [[Palanan]], en [[provincia de Isabela|Isabela]], Mariano Gil Atienza, e que foi feito prisioneiro polos rebeldes filipinos, os cales obrigáronlle a traballar como escriban, redactándolles cartas en español.{{harvnp|Leguineche|1998|pp=291}} Conservase no Arquivo Franciscano Ibero-Oriental e datos tomados del aparecen en «Los últimos de Filipinas: tres héroes franciscanos».<ref name="Armengol133">{{cita Harvard|Ortiz Armengol|1990|pp=133}}</ref> Tamén existen telegramas e outros materiais dispoñibles nos arquivos militares españois. Entre estes materiais se encontra o ''Diario de Operaciones de la defensa del Fuerte de Baler (Filipinas)'', do propio Martín Cerezo, finalizado o [[10 de xullo]] de [[1899]].{{harvnp|Vigil de Quiñones Alonso|1984|pp=172-182}} No lado filipino, porén, non existe ningunha narración similar e só están dispoñibles as testemuñas dos descendentes dos balerinos e das tropas filipinas que interviron no asedio.<ref name="CariñoB" /> Por parte estadounidense, o tenente J.C. Gillmore, que foi capturado polos insurrectos filipinos nunha operación estadounidense para rescatar aos sitiados españois en Baler e que pasou oito meses en mans dos filipinos, contou as súas experiencias trala súa liberación nunha revista estadounidense.{{harvnp|Gillmore|1900}} == Preludio ao cerco == [[Ficheiro:Flechero filipino en Baler (mayo de 1899, La Ilustración Artística, M. Arias y Rodríguez).jpg|miniatura|240px|Arqueiro pertencente ás forzas atacantes da igrexa de Baler. Fotografía tomada o [[29 de maio]] de [[1899]] e aparecida no artigo «El destacamento de Baler», publicado en ''[[La Ilustración Artística]]'' o [[11 de setembro]] do mesmo ano.]] A finais de agosto de 1897, o capitán [[Antonio López Irisarri]], comandante político-militar de El Príncipe, preocupado polos rumores que circulaban sobre o malestar dos filipinos e a existencia de contrabando de armas para os insurxentes, levou a cabo unha investigación que non deu resultados, pero aínda así, solicitou axuda para vixiar a costa (Irisarri non posuía gornición máis aló do destacamento da [[Garda Civil]]). O mando español en Manila decidiu o envío do [[cruceiro]] ''[[Reina Cristina (1890)|María Cristina]]'' e dun canoneiro para patrullar a costa,{{harvnp|Selaznog|2005}} así como reforzar a gornición cun destacamento de 50 soldados do Batallón Expedicionario de Cazadores número 2. Este destacamento combatera na [[provincia de Cavite|Cavite]] e acababa de ocupar, o [[7 de setembro]], a localidade de [[Aliaga, Filipinas|Aliaga]], en [[Nueva Écija]], a 80&nbsp;km de Baler e ata entón en mans dos insurrectos.<ref name="armengol106">{{cita Harvard|Ortiz Armengol|1990|pp=106}}</ref> Dirixía o destacamento de Cazadores o tenente [[José Mota (tenente)|José Mota]], un oficial de 19 anos que distinguirase polo seu valor e recibira varias condecoracións. Tras atravesar a [[Sierra Madre, Filipinas|Sierra Madre]], Mota e os seus homes chegaron a [[San José de Casignán]] o [[20 de setembro]]. Ao chegar as noticias da súa chegada, López Irisarri, acompañado do párroco de Baler, [[Cándido Gómez Carreño]] e doutro relixioso, o pai Dionisio Luengo, que estaba en Baler aprendendo as linguas do país, acudiron a San José a recibilos.<ref name="CariñoA">{{cita Harvard|Cariño|2008a}}</ref> O grupo chegou a [[Baler]] ao día seguinte.<ref name="armengol106" /> Posiblemente alentado pola cálida recepción dos balerenses, Mota decidiu repartir a súa tropa entre varias construcións do pobo. Dez soldados instaláronse no cuartel da [[Garda Civil]], 18 na casa do mestre, [[Lucio Quezón]] (Quezón era un mestizo de [[Manila]] que formara parte da Garda Civil e que era o único filipino de Baler autorizado a portar armas; o seu fillo [[Manuel L. Quezon|Manuel]] sería posteriormente o primeiro presidente da [[Mancomunidade Filipina]])<ref>{{cita publicación | url=http://news.google.com/newspapers?nid=2479&dat=20020521&id=va41AAAAIBAJ&sjid=dyUMAAAAIBAJ&pg=1385,30505437 | nome=Amando | apelidos=Doronila | título=Honoring the Siege of Baler | publicación=[[Philippine Daily Inquirer]] | lingua=[[idioma inglés|inglés]] | data=22 de maio de 2002}}</ref> e o resto na comandancia, residencia oficial do gobernador e sede das súas oficinas. Mota quedou tamén na casa de Quezón, xa que a construción estaba no centro de Baler.<ref name="CariñoA" /> Colocaron garda só na praza.<ref name="armengol107">{{cita Harvard|Ortiz Armengol|1990|pp=107}}</ref> A estratexia de dividir o destacamento en varios lugares non foi descavillada, posto que, descontando a igrexa (a única construción de pedra da zona), as construcións elixidas eran as maiores e máis sólidas de Baler, con teito de palla e paredes de madeira, sendo o resto de [[nipa]] e [[bambú]]. Mota ordenou facer dúas trincheiras construídas de tal xeito que, en caso dun ataque, os soldados puideran abandonar a primeira (de forma circular que rodeaba o centro da cidade), a segunda levaríalles ás portas da igrexa na que os soldados poderían atrincheirarse ata que chegaran reforzos de Manila.<ref name="CariñoA" /> [[Ficheiro:Guardiacebuano.jpg|miniatura|260px|esquerda|Gardas [[Cebú|cebuanos]] de principios do [[século XX]] portando diversos tipos de [[bolo (coitelo)|bolos]].]] As novas do envío do destacamento de Cazadores en Baler chegou pronto ao cuartel de Aguinaldo en Biak-na-Bató, que pensou que a toma da poboación sería sinxela e un golpe de efecto na guerra contra os españois. Para iso, ordenou a un dos seus partidarios, [[Teodorico Luna Novicio]], natural de Baler e familiar do pintor [[Juan Luna]], o autor de ''[[Spoliarium]]'', a toma da localidade, prometendo facelo comandante de Baler. Luna Novicio deixou Biak-na-Bató e procedeu a recrutar unha partida en [[Dingalan]] e [[Binangonan de Lampon]] (actual Infanta), ao sur de Baler. A partida incluía tamén algúns balerenses. O [[20 de setembro]], a partida acampou nas aforas de Baler, e Luna Novicio mandou avisar aos habitantes de Baler informando da súa chegada. Conseguiu o apoio de Antero Amatorio, antigo «gobernadorcillo» ou capitán municipal (alcalde) de Baler,<ref group="nota">A alcaldía dunha poboación filipina exercíana un «gobernadorcillo». Este termo, que tiña un matiz pexorativo, modificarase por [[Antonio Maura]] durante o seu mandato como [[Ministerio de Ultramar|ministro de Ultramar]], introducindo o termo de «capitán municipal». Para distinguila da empregada pola administración colonial española, os revolucionarios filipinos cambiaron a denominación a «presidente municipal»: {{cita Harvard|Ortiz Armengol|1990|pp=151}}</ref> así como o seu apoio financeiro e loxístico. Durante os seguintes días, Luna Novicio volveu a súa casa en Baler e, clandestinamente, contactou con moitos veciños, pedíndolles o seu apoio en reunións nocturnas que tiñan lugar nun campo de arroz propiedade de Amatorio. Entre os recrutados estaban os «cuadrilleros» (policía nativa) de Baler. A noite do [[3 de outubro|3]] ao [[4 de outubro]], procedeu a organizar a toma da localidade, o que tería lugar a noite seguinte. Durante o día 4 noticias do complot chegaron a oídos de López Irisarri, pero o feito de que fose unha nena (que ouvira a conversa entre Antero Amatorio e a súa muller) quen deu a noticia dos feitos fixo que Irisarri os descartara.<ref name="CariñoA" /> Ás once da noite do 4 de outubro, os katipuneros, armados unicamente con «[[bolo (coitelo)|bolos]]» (tipo de [[machete]] filipino) atacaron as posicións españolas. Un primeiro grupo, vestindo uniformes de «cuadrilleros», eliminou o sentinela situado na praza, no exterior da comandancia, sen impedir que antes de morir disparase o seu fusil e dese aviso do ataque («¡Ás armas, Cazadores!»).{{harvnp|Leguineche|1998|pp=260}} Outros dous grupos atacaron o resto das construcións onde durmían os soldados españois. Co estrépito do ataque, os soldados espertaron e trataron de repelelo. Mentres que na comandancia e o cuartel da Garda Civil a maior parte dos soldados resultaron mortos ou feridos e os atacantes puideron facerse con armas e municións, os ocupantes da casa do mestre puideron rexeitar con éxito o ataque, co que os katipuneros fuxiron aproveitando a escuridade.<ref name="CariñoA" /> Na comandancia, López Irisarri tratou de organizar aos superviventes. Armado cun rifle, co que disparaba desde o piso superior, mentres a súa esposa escondíase na habitación, chamou a berros a Mota, que non respondeu. Tampouco respondeu o sarxento. Se que o fixeron varios soldados que se ocultaron ao producirse o enfrontamento, ao que o capitán lles dixo que recolleran as armas e se agruparan na comandancia. Desafortunadamente, un dos soldados escondidos avanzou cara a comandancia sen dicir o seu nome, posiblemente nervioso. Na escuridade, os seus compañeiros lle deron morte, pensando que se trataba dun novo ataque dos filipinos.<ref name="CariñoA" /> [[Ficheiro:Lucio Quezons house at Baler, Aurora.jpg|miniatura|260px|esquerda|Réplica<ref>{{cita web | url=http://www.biyahero.net/index.php?option=com_sobi2&sobi2Task=sobi2Details&catid=22&sobi2Id=1090&Itemid=56 | título=Towns and Cities: Baler | editorial=Biyahero. Philippine Travel Portal | lingua=[[idioma inglés|inglés]] | dataacceso=23 de novembro de 2011 | urlarquivo=https://web.archive.org/web/20150510140543/http://www.biyahero.net/index.php?option=com_sobi2&sobi2Task=sobi2Details&catid=22&sobi2Id=1090&Itemid=56 | dataarquivo=10 de maio de 2015 | urlmorta=yes }}</ref> da casa de Lucio Quezón no Quezon Memorial Park, situado no centro de Baler.]] O episodio máis tráxico da noite foi o relacionado co tenente Mota. Ao producirse o ataque, estaba durmindo con parte dos seus homes na casa do mestre. Espertou rapidamente e descargou o seu revólver contra os atacantes pero, pensando que os atacantes acabaran co destacamento, saltou pola ventá e correu cara ao convento, onde atopou ao padre Gómez Carreño que ía cara á igrexa para orar ante o [[Santísimo Sacramento]]. Preguntado Mota acerca do estrépito e sobre o feito de atoparse en roupa interior, díxolle ao sacerdote que todo o destacamento fora exterminado e lle pediu algún arma. Gómez Carreño pensou que a pistola de Mota encasquillárase e lle deu a súa. Mentres, Gómez Carreño volvía á igrexa encontrándose no camiño ao cabo da [[Garda Civil]] Pío Enrique, que fuxía do ataque. Ambos cambiaron impresións e, mentres falaban, ouviron un disparo no convento. O tenente Mota [[suicidio|quitárase a vida]], pensando que todo estaba perdido, utilizando a pistola do relixioso. Gómez Carreño e Enrique separáronse e fuxiron ao bosque. Cando á mañá seguinte os superviventes examinaron o convento e atoparon a Mota en roupa interior morto e coa pistola de Gómez Carreño ao lado, pensaron que este unírase aos katipuneros e disparado ao tenente.{{harvnp|Leguineche|1998|pp=261-262}}<ref name="CariñoA" /> Nin Martín Cerezo nin Minaya presenciaron o incidente, ao que dedican un espazo moi desigual. Dúas páxinas o primeiro e case duascentas o segundo. É de supoñer que a fonte de Minaya foi Gómez Carreño. Porén, a discrepancia principal é a omisión, por parte de Martín Cerezo, das circunstancias da morte do tenente, que atribúe aos asaltantes e non ao propio Mota.<ref name="armengol108">{{cita Harvard|Ortiz Armengol|1990|pp=108}}</ref> Por outra banda, parece ser que houbo unha investigación oficial que estableceu que Mota foi reducido polos insurrectos e torturado e morto por estes. Esta versión é tamén a sostida pola familia do tenente Mota.{{harvnp|Calleja Leal|2003|pp=21}} Resultaron mortos no asalto o tenente e seis soldados do destacamento español.<ref name="CariñoA" /> Nove máis resultaron feridos.<ref name="armengol106" /> Os filipinos sufriron dez baixas, resultando ferido de bala o propio Luna Novicio.<ref name="CariñoA" /> No lado español, desapareceron nove soldados, un sarxento, o cabo da Garda Civil, así como o párroco do pobo, o pai Gómez Carreño.<ref name="armengol106" /><ref name="CariñoA" /> Os superviventes, incluíndo a López Irisarri, atrincheiráronse na igrexa esperando axuda. As noticias do ataque insurrecto chegaron a Manila grazas ao ''Manila'', un transporte da [[Armada Española]]<ref group="nota">O ''Manila'', o ''Legazpi'', o ''Cebú'' e o ''General Álava'' eran transportes da [[Armada Española]] que correspondían ao plan de escuadra do ano 1887 ({{cita libro | título=Historia de la Armada Española. Periodo 4. La España marítima del siglo XIX | capítulo=La marina de Ultramar | url=http://www.armada.mde.es/ArmadaPortal/ShowPropertyServlet?nodePath=/BEA%20Repository/Desktops/Portal/ArmadaEspannola/Pages/conocenos_historia/01_HistoriaArmada/04_SXIX/03_Ultramar_es/enc_capitulo_III | editorial=Centro de Ayudas a la Enseñanza de la Armada Española | páxinas=181-182}})</ref> que chegou a [[Baler]] o [[7 de outubro]]. O contable do barco e o pai Dionisio Luengo baixaron a terra para obter novidades, encontrando na praia varios cadáveres de españois e filipinos. Ante a situación na que se encontraban os superviventes, o capitán do barco reforzou a gornición coa maior parte da súa dotación (12 homes), así como co médico do buque,<ref group="nota">A prensa da época indica que o médico do ''Manila'' encontrábase xa en Baler, ao igual que o pai Dionisio Luengo e a esposa do capitán López Irisarri: {{cita publicación | título=La insurrección | url=http://hemerotecadigital.bne.es/datos1/numeros/internet/Madrid/Época,%20La%20(Madrid.%201849)/1897/189712/18971204/18971204_17062.pdf | publicación=[[La Época (España)|La Época]] | lugar=Madrid | data=4 de decembro de 1897}}</ref> e embarcou para transmitir as noticias á capital. Na súa base en Binangonan o capitán do ''Manila'' informou ao da canoneira ''Bulusán'', o cal enfilou cara [[Atimonan]] para telegrafar a Manila.<ref name="CariñoA" /> Tras recibir as noticias, o mando militar dispuxo o envío dun destacamento de cen homes do Batallón de Cazadores n.º 2 ao mando do capitán [[Jesús Roldán Maizonada]] que chegaron a bordo do transporte ''Cebú'' a Baler o 16 de outubro. Inicialmente foilles imposible desembarcar, posto que as forzas de [[Luna Novicio]], que dispoñían dos fusís capturados aos españois, dispuxeron trincheiras na praia. Pero ao día seguinte, o destacamento de Roldán logrou para tomar o pobo, cubertos no desembarco pola artillaría do ''Cebú'', e establecer un perímetro de seguridade de dous ou tres quilómetros de profundidade, se ben diariamente se seguirían producindo escaramuzas.<ref name="Armengol109">{{cita Harvard|Ortiz Armengol|1990|pp=109}}</ref> Roldán estableceu o seu cuartel na igrexa e as tropas relevadas partiron en barco dous días máis tarde. Pola súa banda, os soldados fuxidos tralo ataque do [[4 de outubro]], moitos deles feridos, agrupáronse no bosque baixo o mando do sarxento Serrano. Con eles encontrouse o pai Gómez Carreño pola mañá mentres vagaba pola espesura. Porén, pouco despois foron capturados polos katipuneros e levados ao seu campamento nas montañas, 20&nbsp;km ao sur de Baler. Cando as noticias sobre a captura chegaron a Aguinaldo, ordenou que os enviaran inmediatamente a [[Biak-na-Bató]]. Aínda que, a petición dos balerenses, Luna Novicio resistiuse a enviar tamén ao párroco, finalmente tivo que ceder e enviarlle tamén ao cuartel xeral de Aguinaldo, onde foi condenado a morte.<ref name="CariñoA" /> O único supervivente que non caeu en mans dos insurrectos foi o cabo da Garda Civil. Ao seu regreso a [[Baler]] uns días despois, famento tras estar escondido na espesura, permitiu aclarar que sucedera co tenente Mota.{{harvnp|Leguineche|1998|pp=262}} O capitán Roldán tiña ordes de manterse á defensiva, posto que, aínda que non era público, o capitán xeneral [[Fernando Primo de Rivera]] establecera conversas con [[Emilio Aguinaldo|Aguinaldo]], que culminaron os días [[14 de decembro|14]] e [[15 de decembro]] coa sinatura do [[Pacto de Biak-na-Bato]]. A paz poñía fin á revolta, estipulando que Aguinaldo e os seus partidarios poderían vivir nun país estranxeiro da súa elección, recibindo a cambio unha indemnización de 800.000 [[Peso filipino|pesos]] pagados en tres prazos (400&nbsp;000 á súa saída do país; 200&nbsp;000 trala entrega polos insurrectos dun determinado número de armas; e o resto unha vez que se considerase rematada a revolta, simbolizada por un ''[[Te deum]]'' que debía celebrarse en [[Manila]]). Outras condicións estipulaban que o goberno español realizaría reformas no país, que se amnistiaría a todos os alzados en armas e que unha suma adicional de 900&nbsp;000 pesos repartiríase entre a poboación civil como indemnización polos danos da guerra. Aguinaldo escolleu [[Hong Kong]] como residencia para el e os seus homes, a onde partiu o [[27 de decembro]] con 25 deles, tras recibir os 400&nbsp;000 pesos estipulados. A paz quedou nunha simple tregua, posto que aínda que o [[23 de xaneiro]] celebrouse o ''Te deum'' en Manila, proclamando unha amnistía dous días despois, nin o goberno español puxo en funcionamento as reformas, nin Aguinaldo cesou nas súas actividades, gardando o diñeiro recibido para a preparación dunha nova rebelión.{{harvnp|Ortiz Armengol|1990|pp=110-112}}<ref>{{cita libro | título=Philippine History I Module-based Learning | ano=2002 | nome1=Rebeca Ramilo | apelidos1=Ongsotto | nome2=Reena R. | apelidos2=Ongsotto | editorial=Rex Bookstore, Inc. | lugar=Ciudad Quezón | isbn=971233449X | páxinas=140-141 | url=http://books.google.es/books?id=ITLRpPrrcykC&lpg=PA140&dq=biak-na-Bat%C3%B3&hl=es&pg=PA140#v=onepage&q=Biak-na-Bato&f=false | lingua=[[idioma inglés|inglés]]}}</ref><ref>{{cita enciclopedia | nome=Rodney J. | apelidos=Ross | enciclopedia=The encyclopedia of the Spanish-American and Philippine-American wars: a political, social, and military history, Volume 1 | título=Pact of Biak-na-Bato | ano=2009 | editorial=Spencer C. Tucker | isbn=1851099514 | url=http://books.google.es/books?id=8V3vZxOmHssC&lpg=PA58&dq=biak-na-Bat%C3%B3&hl=es&pg=PA58#v=onepage&q=Biak-na-Bato&f=false | páxinas=58-59 | lingua=[[idioma inglés|inglés]]}}</ref><ref>{{cita libro | nome=Maria Christine N. | apelidos=Halili | título=Philippine History | editorial=Rex Bookstore, Inc. | ano=2004 | isbn=9712339343 | url=http://books.google.es/books?id=gUt5v8ET4QYC&lpg=PA151&dq=biak-na-Bat%C3%B3&hl=es&pg=PA152#v=onepage&q=Biak-na-Bato&f=false | páxinas=152-153 | lingua=[[idioma inglés|inglés]]}}</ref> Por aquelas datas, chegou a [[Baler]] a noticia de que o capitán Roldán substituía a López Irisarri como gobernador político-militar de El Príncipe, quedando o destacamento ao mando dun tenente, o que non satisfixo a Roldán, que solicitou o relevo por enfermidade.<ref name="Armengol109" /> Por outra banda, a firma da paz supuxo a liberación dos prisioneiros feitos en Baler polos insurrectos. O pai Gómez Carreño foi liberado o [[20 de decembro]], chegando a Manila o 27. Aínda que solicitou ao provincial o seu retorno a España, non lle foi concedido, polo que elixiu volver a Baler en lugar de ser enviado a outra parroquia. [[Ficheiro:Pact of Biak-na-Bato Filipino negotiators.JPG|miniatura|300px|Negociadores filipinos do pacto de Biak-na-Bató (Emilio Aguinaldo, sentado, á dereita).]] Os efectos da firma da paz non foron inmediatos en Baler, posto que [[Luna Novicio]], recuperado das feridas sofridas no ataque do [[4 de outubro]], dispuxo a construción de novas trincheiras e fortificacións que foron estreitando o cerco sobre a igrexa e os seus arredores. O desembarco de provisións era cada vez máis problemático e requiría, cada vez máis frecuentemente, organizar descubertas para poder achegar os repertorios e aprovisiones á posición.<ref name="Armengol109" /> A principios de xaneiro había gran cantidade de enfermos e feridos e apenas quedaban medicinas. O destacamento español descoñecía as novas sobre a firma do [[pacto de Biak-na-Bato]] e, polo menos nun primeiro momento, tampouco Luna Novicio. Debido a que o efecto da firma da paz non tivera un efecto instantáneo, as autoridades militares españolas dispuxeron que destacamentos españois recorreran Luzón, acompañados de filipinos rendidos, para dar noticia da firma do pacto e recoller as armas dos insurrectos.{{harvnp|Ortiz Armengol|1990|pp=111-112}} Proba da inestabilidade da situación en Baler foi unha escaramuza sucedida o [[11 de xaneiro]], na que a forza de Roldán sufriu dúas baixas e seis feridos graves.<ref name="Quiñones163">{{cita Harvard|Vigil de Quiñones Alonso|1984|pp=163}}</ref> O [[23 de xaneiro]] de [[1898]] chegaron por terra 400 homes de reforzo ao mando do [[Juan Génova Iturbe|comandante Génova Iturbe]],<ref name="Quiñones163" /> co obxectivo de conseguir a rendición das partidas rebeldes que puideran quedar no territorio. Acompañábano tres emisarios de Aguinaldo.<ref name="Armengol112">{{cita Harvard|Ortiz Armengol|1990|pp=112}}</ref> O día 26, Génova recoñeceu Casigurán, do que non había noticias desde novembro, encontrándoo en calma.<ref name="Quiñones163" /> Interrompida a insurrección máis que terminada, as autoridades de Manila decidiron o relevo das forzas de Génova por un destacamento de 50 homes. Estes 50 homes debían ser os de substitución do destacamento de Cazadores levado a Baler por Roldán en outubro e quedarían ao mando de dous oficiais. A orde do mando de Manila ordenaba tamén o regreso de Roldán.<ref name="Quiñones163" /> == O cerco de Baler == [[Ficheiro:Comandante Las Morenas (Blanco y Negro, 20 de mayo de 1899).jpg|miniatura|esquerda|Retrato do capitán de Infantería [[Enrique de las Morenas y Fossi]] aparecido na revista ''[[Blanco y Negro (España)|Blanco y Negro]]'' o [[20 de maio]] de [[1899]] (en España descoñecíase a súa sorte). Las Morenas foi gobernador político-militar de El Príncipe desde febreiro de 1899. Morreu durante o cerco de Baler.]] O [[12 de febreiro]] chegaba a [[Baler]] el vapor «Compañía de Filipinas». Ademais de provisións para catro meses, o buque transportaba ao recentemente nomeado gobernador político-militar de El Príncipe, o capitán de Infantaría [[Enrique de las Morenas y Fossi]], aos segundos tenentes Alonso y Martín Cerezo, que debían facerse cargo do destacamento, ao supervisor provisional do Corpo Médico (con grado de tenente){{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=45}} «En dicho transporte foron tamén con nos [..] o entón médico provisional de Sanidade Militar (asimilado ao emprego de tenente), D. [[Rogelio Vigil de Quiñones]] y Alfaro...» , e ao pai [[Cándido Gómez Carreño|Gómez Carreño]], [[franciscano]] párroco de Baler, que fora feito prisioneiro polos insurrectos durante o ataque ao destacamento do tenente Mota e que, liberado trala [[paz de Biak-na-Bató]], volvía a súa parroquia. Os expedicionarios saíran de [[Manila]] o [[7 de febreiro]] e trasladáronse por vía fluvial e terrestre ata [[Mauban]], no [[Pacífico]], ao sur de Baler. Desde alí, a «Compañía de Filipinas» transportoulles a Baler.<ref name="Armengol112" /> O estado físico de Las Morenas era, porén, delicado, posto que sufría de fortes [[neuralxia]]s e tivo que ser levado en palets.<ref name="Leguineche293">{{cita Harvard|Leguineche|1998|pp=293}}</ref> En canto a [[marea]] permitiuno, as tropas de Génova e Roldán partiron cata Manila na embarcación que trouxo aos oficiais. As provisións traídas pola «Compañía de Filipinas» serían as últimas que recibiron do [[Exército español]]. Se ben tiñan [[munición]]s suficientes, a cantidade de racións era escasa e ademais a maior parte das que deixaran almacenadas na igrexa as tropas relevadas estaban en mal estado. Mentres tanto, ao outro lado do mundo, un inexplicado incidente serviría de escusa para o inicio da guerra entre [[Estados Unidos]] e [[España]] dous meses despois. O [[15 de febreiro]] unha explosión fixo zozobrar ao acoirazado estadounidense ''[[USS Maine (ACR-1)|USS Maine]]'' cando se encontraba fondeado no porto da [[A Habana|Habana]] ([[Cuba]]). A [[prensa amarela]] estadounidense, tras anos de axitación antiespañola, inmediatamente culpou a España de atacar o buque.<ref>{{cita publicación | url=http://history.state.gov/milestones/1866-1898/Yellow_journalism | título=Milestones: 1866-1898. U.S. Diplomacy and Yellow Journalism, 1895-1898 | autor=Oficina del Historiador | editorial=[[Departamento de Estado de Estados Unidos]] | lingua=[[idioma inglés|inglés]] | data= | revista= | data-acceso=02 de abril de 2016 | urlarquivo=https://web.archive.org/web/20101026131716/http://history.state.gov/milestones/1866-1898/Yellow_journalism | dataarquivo=26 de outubro de 2010 | urlmorta=yes }}</ref> Inmediatamente despois do incidente, o goberno estadounidense mobilizou as súas tropas en previsión dunha inminente guerra. O [[25 de febreiro]], a [[Escuadra Asiática]] (a frota estadounidense no [[Extremo Oriente]]) recibiu a orde de partir de [[Yokohama]], no [[Xapón]], onde se encontraba fondeada desde xaneiro, e concentrarse na colonia británica de [[Hong Kong]],{{harvnp|Leguineche|1998|pp=74}} onde debía prepararse para atacar [[Filipinas]], en tanto que o [[Congreso dos Estados Unidos|Congreso]] aprobaba o [[20 de abril]] unha resolución exixindo a España que abandonase [[Cuba]] e recoñecese a súa independencia, e autorizando ao presidente [[William McKinley]] a tomar calquera medida necesaria. Ante a negativa española a someterse ao ultimato, os Estados Unidos declararon a guerra o [[25 de abril]].<ref>{{cita publicación | url=http://history.state.gov/milestones/1866-1898/Spanish_american_war | título=The Spanish-American War, 1898 | autor=Oficina del Historiador | editorial=[[Departamento de Estado de Estados Unidos]] | lingua=[[idioma inglés|inglés]] | data= | revista= | data-acceso=02 de abril de 2016 | urlarquivo=https://web.archive.org/web/20101121042314/http://history.state.gov/milestones/1866-1898/Spanish_american_war | dataarquivo=21 de novembro de 2010 | urlmorta=yes }}</ref> [[Ficheiro:Puck 11-18-1896 cover.JPG|miniatura|250px|Portada da revista estadounidense ''[[Puck (revista estadounidense)|Puck]]'' (16 de novembro de 1896). Nela, a raíña [[María Cristina de Habsburgo-Lorena|María Cristina]] trata de suxeitar a dous nenos, Cuba e Illas Filipinas, que tratan de liberarse.]] Alleos aos sucesos que tiñan lugar en Cuba, a única preocupación do destacamento era a recentemente sufocada insurrección e a posibilidade de que rexurdira. Por iso inicialmente a tropa instalouse na igrexa, onde se encontraban almacenadas provisións e municións, que era o único lugar con perspectivas de poder servir como refuxio en caso de asalto. Porén, o capitán desexoso de xerar confianza na poboación do país e de rexenerar administrativamente o [[Distrito de El Príncipe|distrito]], suxeriu a Alonso que trasladara a tropa á comandancia, e así se fixo. Aos poucos días da chegada houbo que tirar a maior parte das provisións debido ao seu mal estado, o que levou aos militares a decidir comprar víveres aos habitantes da vila. O comercio xerado e a volta á relativa normalidade nas illas trala [[paz de Biak-na-Bató]], ademais de paliar a escaseza de alimentos da gornición de Baler, contribuíu ao regreso dos habitantes da vila. Porén, corrían rumores de que a tranquilidade duraría unicamente ata xuño. Ao pouco tempo, Las Morenas tomou por conselleiro a Lucio Quezón, o mestre da escola. Este feito non foi ben visto por Martín Cerezo, que albergou sempre desconfianza cara este.<ref name="Armengol114" /> Por outra banda, Las Morenas decidiu que os terreos da comandancia fosen cultivados, de xeito que a gornición dispuxese dunha mellor subministración de alimentos, para o que decidiu facer uso dos quince días de servizo gratuíto á comunidade aos que estaban obrigados os balerenses, o coñecido como «polo». O «polo», que anteriormente ascendera a corenta días, era utilizado para a construción de infraestruturas necesarias para a comunidade, como estradas, pontes e regadíos, aínda que tamén igrexas e conventos. A pesar da redución de duración, o «polo» era particularmente odiado polos filipinos, posto que converterase nun abuso. Las Morenas puxo a Quezón ao cargo do cultivo. O que para o capitán era unha mostra de confianza na paz e na poboación, para esta era explotación e o mestre acabou sendo asasinado polos revolucionarios.<ref name="Armengol114">{{cita Harvard|Ortiz Armengol|1990|pp=114}}</ref> Ao problema da escaseza de alimentos había que engadir que a única fonte de subministración de auga era o río que circundaba a poboación e este, ademais de poder ser desviado en caso de insurrección, era un recuncho perfecto para os insurrectos filipinos nas [[selva]]s que comenzaban na outra beira, o que convertía nun risco o ir a recoller auga. Por iso, Martín Cerezo suxeriu ao capitán que se abrira un [[pozo]] na praza do pobo, pero Las Morenas descartouno tras consultalo con Quezón, o cal lle dixo que se intentara varias veces sen éxito. === O comezo do cerco === [[Ficheiro:LocalizacionesBALER.jpg|miniatura|200px|dereita|Situación das zonas de recrutamento coñecidas polo destacamento de [[Baler]]: municipios de [[Carranglán]], [[Pantabangán]] e [[Bongabon]] en Nueva Écija.]] En abril chegaron novas de que a fráxil paz se estaba quebrando, posto que os revolucionarios filipinos estaban recrutando máis homes nos próximos municipios nororientais de [[Nueva Écija]]. Martín Cerezo confirmou os rumores mediante a xente do pobo, que ía a outros lugares a comprar [[arroz]] e á que intentaran recrutar ofrecéndolles unha boa paga,{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=51}} <ref>«A nós —dixéronme— tamén nos quixeron alistar e ofrecéronnos un bo diñeiro».</ref> e informou ao gobernador e a Alonso. Xa en marzo producíranse sublevacións en diversas provincias de Luzón e [[Cebú]], que foron dominadas. O [[11 de abril]], como consecuencia dun cambio de goberno en España, Primo de Rivera era substituído como gobernador xeral polo tenente xeneral [[Basilio Augustín y Dávila|Augustín]]. O [[27 de abril]], a frota estadounidense da [[Escuadra Asiática]], ao mando do comodoro [[George Dewey|Dewey]], abandonou [[Hong Kong]] cara a [[Filipinas]].{{harvnp|Leguineche|1998|pp=75}} O [[1 de maio]] chegou á [[baía de Manila]] e derrotou á frota española, ao mando do almirante [[Patricio Montojo y Pasarón|Montojo]], resultando esta afundida na súa totalidade. O [[arsenal de Cavite|arsenal]] e a praza de [[Cavite]] rendéronse aos estadounidenses o día seguinte. A [[batalla de Cavite]] significou o principio da fin da presenza española en Filipinas. O [[19 de maio]], [[Emilio Aguinaldo|Aguinaldo]] volveu a Filipinas nun buque estadounidense para poñerse á fronte da revolución, que estendeuse por toda a [[illa de Luzón]]. O despregue de tropas españolas, composto na súa maior parte de pequenos destacamentos estacionados nas poboacións filipinas, fixo que fosen un branco fácil polos rebeldes. Os destacamentos que non foron superados repregáronse a Manila (sen éxito na súa maior parte) e outros puntos fortes, co que a illa de Luzón quedou case enteiramente en mans dos rebeldes.<ref name="Armengol119" >{{cita Harvard|Ortiz Armengol|1990|pp=119}}</ref> O [[1 de xuño]], Manila quedou definitivamente sitiada por terra. Trala vitoria do comodoro [[George Dewey]] sobre a frota española do almirante [[Patricio Montojo|Montojo]] na [[batalla de Cavite]] en maio de 1898, o goberno estadounidense comezou a organizar un corpo expedicionario de forzas terrestres para atacar e capturar a capital filipina, [[Manila]]. O xeral [[Wesley Merritt]] solicitou o mando do VIII Corpo do Exército que estaba sendo organizado en [[California]], que lle foi concedido. O [[19 de maio]], Merritt recibiu as súas ordes: derrotar aos españois, pacificar Filipinas e mantela en poder dos Estados Unidos, ao tempo que non debía xuntar as súas forzas coas dos insurxentes filipinos ao mando de [[Emilio Aguinaldo]]. O futuro das illas quedaba nun estado indefinido, pero Merritt asumiu que a súa soberanía quedaría en mans dos Estados Unidos.<ref>{{cita enciclopedia | nome=Rodney J. | apelidos=Ross | enciclopedia=The encyclopedia of the Spanish-American and Philippine-American wars: a political, social, and military history, Volumen 1 | título=Wesley Merritt | ano=2009 | editorial=Spencer C. Tucker | isbn=1851099514 | url=http://books.google.es/books?id=8V3vZxOmHssC&lpg=PP1&hl=es&pg=PA397#v=onepage&q=merritt&f=false | páxinas=397-398 | lingua=[[idioma inglés|inglés]]}}</ref> [[Ficheiro:Battle of Manila Bay by J. G. Tyler.jpg|miniatura|300px|''Batalla da baía de Manila, 1 de maio de 1898'',<ref group="nota">Na historiografía estadounidense, a [[batalla de Cavite]] é denominada batalla da baía de Manila.</ref> de J.G. Tyler. Á esquerda (de esquerda a dereita), os navíos españois ''Don Antonio de Ulloa'', ''Castilla'' e ''Reina Cristina''. Á dereita (de esquerda a dereita), ''USS Boston'', ''USS Baltimore'' e ''USS Olympia''.]] A finais de maio chegaron a Baler novas sobre o comezo da guerra contra os Estados Unidos e a derrota da frota española en [[Cavite]]. Estas foron unhas das últimas novas recibidas por terra do exterior, posto que os sublevados impedían o paso de noticias pola cordilleira. O correo enviado o [[1 de xuño]] foi interceptado e os mensaxeiros apresados, aínda que cinco días máis tarde lograron escapar e avisar á gornición do sucedido. Na última carta enviada por Las Morenas a dous misioneiros franciscanos de [[Casigurán]] comunicáballes que estaba illado sen poderse comunicar con [[Nueva Écija]].<ref name="Leguineche265">{{cita Harvard|Leguineche|1998|pp=275}}</ref> Ao non poder enviar noticias por terra a [[Manila]], o gobernador púxose en contacto con [[Teodorico Novicio Luna]], antigo líder insurrecto e habitante da vila, aparentemente amigo agora, para pedirlle que lle indicase unha persoa que puidera levar unha mensaxe ao gobernador de [[Nueva Écija]] para que este, á súa vez, o remitise a [[Manila]] explicando situación. Luna proporcionoulle un mensaxeiro, ao que se lle entregou unha mensaxe cifrada, pero que ao pouco volveu a Baler dicindo que fora capturado e a mensaxe interceptada, aínda que afirmou que os insurrectos non foran capaces de lelo.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=53}} Pronto souberon que Novicio Luna era en realidade o líder da sublevación en Baler.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=54}} Pouco despois chegaron dúas naves de [[Infanta (Quezón)|Binangónan]] con «palay» (arroz con casca) para vender e a gornición encargou o envío dunha mensaxe ao comandante da gornición daquela poboación ao capitán dos barcos, sen saber que a rexión xa estaba en plena revolta. Pola súa banda, o pai García Carreño comprou 70 [[caván]]s de «palay» que posteriormente resultaron de extremada utilidade para a supervivencia do destacamento.<ref name="Leguineche282">{{cita Harvard|Leguineche|1998|pp=282}}</ref> O [[12 de xuño]], Aguinaldo declarou a [[Declaración de Independencia de Filipinas|independencia filipina]] en [[Cavite el Viejo]], ante a frialdade estadounidense,<ref name="Leguineche169">{{cita Harvard|Leguineche|1998|pp=169}}</ref> que ocupaba o arsenal de Cavite e tiña a frota de Dewey bloqueando por mar a [[Manila]]. Forzas filipinas cercaban Manila por terra. [[Ficheiro:Casa del general Aguinaldo en Cavite, Luzón, Filipinas.jpg|miniatura|dereita|250px|Casa de Emilio Aguinaldo en Cavite el Viejo, desde cuxo balcón proclamouse a independencia filipina.]] En Baler, o día 26 se deron as primeiras fuxidas. Algunha xente do pobo comezou a abandonalo, cousa que fixo pensar na inminencia dun ataque. Á mañá seguinte o pobo estaba deserto. Non só iso, senón que se produciran tres desercións: o cabo e o sanitario filipinos, ademais do asistente, peninsular, de Martín Cerezo, Felipe Herrero López.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=55}}<ref name="Armengol119" /> Ante esta situación o destacamento decidiu atrincheirarse na igrexa levando consigo as provisións que quedaban na comandancia e os barrís de «palay» que comprara o pai Gómez Carreño. Dous días máis tarde, pola mañá, Martín Cerezo saíu de patrulla con 14 homes, regresando sen novidade, mentres os que non estaban de garda recorreron as casas do pobo para levar á igrexa as tinxas de auga que quedaban nelas. Ao día seguinte, a patrulla saíu ao mando de Alonso, comandante do destacamento, producíndose a deserción dun dos soldados, Félix García Torres. A tropa continuou co acondicionamento da igrexa, demolendo parte do convento. A madeira obtida foi almacenada e o espazo que ocupaba o convento convertida nun curral, deixando intacta a base do muro. Martín Cerezo levouse catro cabalos para poder ter carne en caso de necesidade, pero tanto a tropa como Alonso e o capitán negáronse e os soltaron. A mañá do día [[30 de xuño]], a patrulla que mandaba Martín Cerezo foi emboscada na ribeira do río. Puideron repregarse ata a igrexa sen máis baixa que un cabo, [[Jesús García Quijano]], que resultou ferido no pé. Comenzaba así o cerco.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=56-57}} === Do 1 de xullo ao 15 de agosto === [[Ficheiro:Plan of the church of Baler (2) from "Under the red and gold".jpg|miniatura|dereita|Plano da igrexa durante o asedio:<br/><small> 1. Porta principal<br/>2. [[Baptisterio]] (en cuxa parede se abriron tres [[aspilleira]]s)<br/>3. Porta lateral (cara o camiño que ía ao río)<br/>4. Entrada ás [[trincheira]]s que protexían as portas<br/>5. [[Horta]]<br/>6. Liña do [[Coro (arquitectura)|coro]]<br/>7. [[Altar maior]]<br/>8. Porta de acceso á [[sacristía|sancristía]]<br/>9. Sancristía (con parede totalmente aspilleirada)<br/>10. Porta da sancristía ao curral <br/>11. Buraco de acceso ao foso da trincheira da sancristía <br/>12. Paso do primeiro patio (onde estaba o «convento») ao curral (o segundo patio)<br/>13. [[Pozo]] construído polos defensores <br/>14. [[Latrina]] construída nunha das ventás <br/>15. Urinario<br/>16. Patio de aseo embaldosado<br/>17. [[Trincheira]] con foso protexendo as portas da igrexa<br/>18. Ventás aspilleiradas<br/>19. [[Forno]] de pan e cociña<br/>20. Varanda do [[Presbiterio (arquitectura)|presbiterio]]<br/>21. [[Parapeto (militar)|Parapetos]] construídos enriba dos muros da igrexa<br/>22. [[Pozo cego|Pozo de augas negras]]<br/>23. Entrada ao antigo convento (aterraplenada polo interior)<br/>24. Trincheira protexendo a porta da sancristía<br/>25. Foso e trincheira sobre o muro da sancristía<br/></small>]] O primeiro día de cerco os españois atoparon preto da igrexa unha nota na que os filipinos advertíanlles que contaban con tres compañías para o asalto e convidábanos a renderse: «Estades rodeados, os españois capitularon, evitade o derramamento de sangue...».<ref name="Leguineche276">{{cita Harvard|Leguineche|1998|pp=276}}</ref> Aínda que os sitiados non deron moito crédito ás novas sobre as rendicións, non dubidaron da cantidade das forzas inimigas e temeron un longo asedio. Por iso, Martín Cerezo retomou a idea de construír un pozo no interior. Las Morenas asignoulle cinco homes e ao pouco tempo encontraron auga en abundancia a catro metros de profundidade.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=58-59}} Ao día seguinte, [[2 de xullo]], apareceu outra nota. Nesta nova carta, os insurrectos –ao non recibir resposta á anterior– insistiron nas vitorias que se estaban producindo sobre as tropas españolas e informáronlles da caída nas súas mans de case todas as provincias de [[Luzón]], e de que a capital, [[Manila]], atopábase sitiada. Segundo a nota, 20&nbsp;000 [[Filipinas|filipinos]] cercaban a cidade, a cal, sen fornezo de auga, estaría a piques de capitular).{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=59}} As Morenas, como gobernador político-militar, instounos a volver someterse á obediencia a [[España]] e mostrouse disposto a recibilos cos brazos abertos se así o facían. A mensaxe acababa recomendando que non se deixasen máis notas nos arredores da igrexa senón que fosen enviadas, logo dun son de aviso, mediante un mensaxeiro con bandeira branca. As respostas, por parte española, entregaríanse na mesma igrexa a un mensaxeiro enviado tamén por parte filipina, tras dar o respectivo aviso e izar a bandeira branca. A decisión de non enviar homes fóra da igrexa tomouse para evitar posibles desercións. De feito, Felipe Herrero López, un dos soldados que servira con Martín Cerezo, foi o primeiro mensaxeiro que enviaron os filipinos a recoller unha resposta. O tenente intento persuadirlle para que se reincorporase, pero este marchou sen dicir un chío. Ante o envío dun novo desertor, Félix García Torres, como mensaxeiro, os sitiados comunicaron que se continuaban elixindo ese tipo de emisarios, serían recibidos a balazos.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=60}} Na tarde do [[3 de xullo]] comezaron a construír un forno para facer pan no patio que deixara a demolición do convento. Alí dispúxose tamén a cociña. O [[4 de xullo]], co obxectivo de aliviar o cerco, dous voluntarios, Gregorio Catalán e Manuel Navarro, fixeron unha saída, destruíndo os barracóns da [[Garda Civil]], os edificios da escola e algunhas casas próximas á igrexa desde as que os filipinos disparaban constantemente.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=62}} Ese mesmo día, chegaban a Cavite as primeiras tropas terrestres estadounidenses, ao mando do [[Thomas M. Anderson|xeral Anderson]], como avanzadilla do VIII Corpo de Exército do xeral Merritt.<ref>{{cita libro | nome=Emilio | apelidos=Aguinaldo | ligazónautor=Emilio Aguinaldo | url=http://www.gutenberg.org/files/14307/14307-h/14307-h.htm#X | título= Reseña verídica de la Revolución Filipina | capítulo=X. La proclamación de la Independencia | lugar=[[Tarlac]] | ano=1899}}</ref> No seu traxecto, desviáronse para tomar, o 20 de xuño, [[Guam]], nas [[Marianas]].{{harvnp|Leguineche|1998|pp=184-185}} A finais de xullo, tras recibir seguridades dos estadounidenses que permitirían aos filipinos tomar Manila, Aguinaldo permitiulles que as tropas de Merritt tomasen posicións en torno á capital sitiada.{{harvnp|Leguineche|1998|pp=186-187}} O día 8, [[Cirilo Gómez Ortiz]], ao mando das tropas atacantes, fixo gala de ser cabaleiroso para conseguir a rendición do destacamento sitiado e ofreceulles unha tregua ata a caída da noite, enviando un paquete de tabaco para o capitán e un [[pitillo]] para cada soldado. Os españois aceptaron a suspensión de hostilidades, que sería a única en todo o asedio, e informaron a Ortiz de que tiñan abundantes provisións, regalándolle á súa vez unha botella de [[xerez]].{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=63}}{{harvnp|Leguineche|1998|pp=276-277}} Os combates renováronse e os filipinos, nun intento máis de que os españois se renderan, enviaron a varios desertores para que desde o exterior intentasen convencer á tropa para que seguisen os seus pasos. Durante os días sucesivos, o destacamento afanouse en fortificar a igrexa. Xa o día [[29 de xuño]] demoleran o convento. O piso inferior, que tiña dous metros de alto e muros de pedra, foi respectado para que servise de curral. Toda a madeira obtida da demolición foi almacenada no novo curral. As dúas portas da igrexa foron tapiadas, deixando unicamente [[aspilleira]]s para poder disparar, do mesmo xeito que nas seis fiestras do edificio. Abriron tamén tres [[troneira]]s no [[baptisterio]]. A [[sancristía]], que era de madeira, foi respectada, pero o seu muro foi reforzado, construíndo outro a medio metro e reenchendo o oco con caixóns cheos de [[humus]]. Deixáronse catro troneiras orientadas ao oeste e dous ao norte. Ante o novo muro construír tamén un [[foso]]. A porta sur da sancristía, que daba a un pequeno patio polo que se accedía ao convento, foi parapetada, de forma que só se podía pasar un por un. Na parede situada entre o primeiro patio (o antigo convento) e o segundo abríronse tamén troneiras. As seis fiestras do segundo patio (ao norte, sur e oeste) aspilláronse. Exteriormente, construíronse un foso e unha trincheira formando un ángulo recto, que protexían as dúas portas.{{harvnp|Leguineche|1998|pp=283-284}} Un cabo e oito soldados dispuxéronse na trincheira que protexía as portas. O resto nas fiestras e troneiras da igrexa, con dous tiradores na torre.{{harvnp|Leguineche|1998|pp=282-283}} O 18 de xullo resultou ferido un dos sitiados, o cabo Julián Galvete Iturmendi, que morreu dez días despois, converténdose na primeira baixa por lume inimigo da gornición. Ese mesmo día chegou unha carta para As Morenas e o pai Gómez Carreño asinada polo pai Leoncio Gómez Platero, párroco de [[Carranglán]], en Nueva Écija. Nela exhortábaselles en ton cordial para que depuxesen as armas e rendésense ao capitán [[Calixto Villacorta]] porque se así o facían, serían tratados con consideración e embarcados rapidamente cara a España.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=64}} A carta non foi respondida así que ao día seguinte cedo, os filipinos enviaron outra –esta vez menos cortés e asinada por Villacorta– cun [[ultimato]] de 24 horas, transcorridas as cales o oficial filipino dicíalles: «Non terei ningunha compaixón de ninguén e farei responsables aos oficiais de calquera fatalidade que poida ocorrer». A resposta española foi enviada á mañá seguinte: «Únenos a determinación de cumprir co noso deber, e deberás comprender que si tomas posesión da igrexa, será soamente cando non haxa nada nela máis que os corpos mortos. A morte é preferible á deshonra». Ao finalizar o prazo do ultimato, os filipinos comezaron a disparar desde todos os puntos das súas liñas, durando o tiroteo ata a mañá seguinte. Os españois, para economizar munición e incitar aos filipinos ao asalto, decidiron non responder a este lume. Ante esta actitude, Villacorta no canto de enviar as súas columnas contra a igrexa, enviou unha mensaxe no que dixo que non ía gastar pólvora inutilmente, pero non levantaría o cerco, aínda que tivese que prolongalo tres anos, ata que os españois se renderan.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=66}} Na igrexa atoparan varios canóns vellos, posiblemente non máis que [[culebrina]]s,<ref name="Leguineche282" /> pero sen accesorios nin carro para transportalos. Os sitiados mesturaron os explosivos dalgúns foguetes rotos coa [[pólvora]] dalgúns cartuchos dos [[fusil]]es ''[[Remington Rolling Block|Remington]]'' e puxeron parte da mestura e as balas nun dos canóns máis pequenos, que levaron a unha das [[bufarda]]s que construíran no antigo convento, agora curral, e colgaron a parte traseira dunha viga cunha cordo que lles permitía variar o ángulo de tiro. Cunha longa cana de bambú con lume no extremo, para evitar o golpe do retroceso, conseguiron disparar o canón, que fixo tremer os cimentos do curral. Os insurrectos enviaban case a diario mensaxes aos sitiados e un día, unha das mensaxes foi entregado por dous desertores. Algúns soldados, que pertenceran ao destacamento de Mota, creron recoñecer a un deles como un dos [[Garda Civil|gardas civís]] que había comandado o posto de [[Carranglán]], e ao que coñeceran cando pasaron por devandita poboación no seu traxecto a Baler a principios de setembro. O asistente de Alonso, Jaime Caldentey, asegurou que era un paisano e amigo seu de [[Mallorca]], polo que este pediulle que invitase aos enviados, en [[mallorquín]], a unírselles, dicíndolles que a gornición española contaba con suficientes provisións e municións para aguantar o asedio.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=67}} O garda, finxindo non coñecer o idioma, replicou mencionando o seu amor pola súa familia e o seu desexo de volver a España, engadindo que, de persistir na súa resistencia acabarían mortos porque todas as tropas españolas rendéronse e non ían recibir reforzos. A finais de xullo, o xeral Merritt, que partira o 29 de xuño de [[San Francisco, Estados Unidos|San Francisco]] xunto co último continxente do VIII Corpo de Exército estadounidense, chegou a Luzón. En Baler, Villacorta volveu enviar outro ultimato o [[31 de xullo]]. Nel ameazaba con utilizar lume de canón si non se entregaban ao día seguinte. Os rebeldes filipinos recibiran algúns canóns, ao parecer do mesmo tipo que os que tiñan os españois e tal como ameazara Villacorta, ás doce da noite comezou o bombardeo desde o sur, o leste e o oeste, que causou danos nas portas e no teito, polo que o bastión quedou practicamente á intemperie.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=68}} Ese día, na tamén sitiada Manila, producíase o primeiro choque entre tropas españolas e estadounidenses.{{harvnp|Leguineche|1998|pp=187}} [[Ficheiro:Spanish prisoners, at noon-day meal, Manila. Greely Collection., ca. 1898 - NARA - 524381.tif|miniatura|280px|[[Prisioneiro de guerra|Prisioneiros de guerra]] españois en mans estadounidenses en [[Manila]] trala capitulación da capital filipina.]] O [[3 de agosto]], Caldentey, o axudante de Alonso, aproveitando unha quenda de garda, desertou. Martín Cerezo pensou que acordara a deserción na súa conversación en mallorquino co garda civil que estaba cos filipinos.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=68}} «Efectuouna cando estaba de sentinela na fiestra da dereita do altar, de onde se botou, e foi atribuída, polo recente do suceso, a unha represión do Tenente Alonso, que lle atopou xogando a barállaa. Puido ser por aquilo, pero ben puido igualmente ser ideada, e talvez ''anunciada'' cando a conversación en mallorquino (Isto é o máis probable)». Catro días despois, grazas á información de Caldentey sobre o temor do tenente Alonso a un ataque polo norte, onde só había un garda, os filipinos atacaron concentrando o lume na zona e poñendo unha escala no muro, preto de onde se atopaba o garda, que deu a alarma. Os españois dispuxéronse a repeler o ataque e, ante a tenacidade do ataque, simularon unha saída para asaltar unha das casas fortificadas do exterior. Ao oír o incremento do lume, os filipinos retiráronse, aínda que continuaron disparando desde as trincheiras. Aínda que non o souberon entón, un día logo de desertar Caldentey, morreu alcanzado por unha bala dos sitiados mentres trataba de abrir lume cun canón contra a igrexa. Mentres tanto, o [[7 de agosto]], Merritt enviaba un ultimato a [[Fermín Jáudenes e Álvarez]], gobernador xeral interino de Filipinas tralo cesamento de Augustín, anunciando que en 48 horas comezaría o asalto á capital filipina, e que permitiría que os civís evacuasen a cidade. Uns 20&nbsp;000 soldados estadounidenses atopábanse xa en Filipinas. Jáudenes anunciou que resistiría, ao que Merritt respondeu cun novo ultimato de cinco días. Jáudenes, estimando a súa situación como desesperada, sen posibilidade de auxilio desde a metrópole (o [[20 de xullo]] sóubose que a anunciada frota de Reserva non chegaría a Filipinas), entrou en conversacións secretas con Merritt a través do cónsul belga. Renderíase ante os estadounidenses, pero non ante os filipinos. O día 13, tras un simulacro de asalto, Jáudenes deu orde de rendición ante as tropas estadounidenses ao mando de Merritt, protexidas pola frota de Dewey, sen contar con Aguinaldo.{{harvnp|Leguineche|1998|pp=188-191}} Os contendentes non recibiran noticias de que o día anterior asinouse o [[protocolo de Washington]], polo que se establecía alto o lume entre [[España]] e [[Estados Unidos]], e no que se dispoñía que Manila debía quedar en poder estadounidense como garantía ata que a formalización dun tratado establecese o destino de [[Filipinas]].{{harvnp|Del Barrio Jala|1998|pp=203}} === Do 15 de agosto ao 30 de setembro === O [[15 de agosto]] os rebeldes filipinos feriron a un soldado, Pedro Planas Basagañas. Días despois, Villacorta fixo un novo intento para conseguir a rendición da gornición española. Os párrocos franciscanos de [[Casigurán]], outra das poboacións importantes de El Príncipe, Juan López Guillén e Félix Minaya, foran feitos prisioneiros polos insurrectos. O [[20 de agosto]], Villacorta decidiu enviarlles a falar cos asediados coas últimas noticias da situación, supoñendo que ao recibir información sobre a caída de Manila decidirían depoñer a súa resistencia. A mensaxe que portaban dicía así:<ref name="Leguineche277">{{cita Harvard|Leguineche|1998|pp=277}}</ref> {{cita|1=Emilio Aguinaldo está á fronte da revolución. Baixo as súas acertadas ordes opera un numeroso exército, ben armado e con mellor munición. Ao empuxe dos soldados filipinos non saben resistir os españois, máis soberbios e arrogantes que valentes. Case todos os destacamentos están xa no noso poder e os seus fermosos fusís nas nosas mans. Manila non ofrece xa máis resistencia que a dun palomar aos ataques dos animais carnívoros. Os americanos déronnos algúns canóns e se fose necesario virán aquí os vapores que lles pidamos para bombardear ese forte que os españois creen inexpugnable. E entón, ah!, entón morrerán todos entre as ruínas. Se algún consegue escapar da catástrofe, será acoitelado. Non será xa tempo de perdón; pero agora aínda é tempo. Se se entregan serán tratados como cabaleiros.}} [[Ficheiro:Las tropas del teniente coronel Tecsón en Baler (mayo de 1899, La Ilustración Artística, M. Arias y Rodríguez).jpg|miniatura|300px|Fotografía tomada o [[29 de maio]] de [[1899]] e aparecida no artigo «El destacamento de Baler», publicado en ''[[La Ilustración Artística]]'' o [[11 de setembro]] do mesmo ano. O pé de foto di: «Guerra de Filipinas. Baler. Casa habitada polo tenente-coronel do exército filipino, o Sr. Texón, e parte da forza ás súas ordes (de fotografía, propiedade de M. Arias y Rodríguez, de Manila».]] Villacorta enviou inicialmente ao pai López só, acompañado dun soldado filipino portador dunha bandeira branca. Mentres López atopábase no interior da igrexa, Minaya, segundo conta no seu ''Diario'', entrou nun estado de gran excitación que terminou cando o comandante filipino díxolle «Podes ir ti tamén». O franciscano deixou as liñas filipinas e penetrou tamén na igrexa.<ref name="Leguineche278">{{cita Harvard|Leguineche|1998|pp=278}}</ref> A descrición da conversa dos sacerdotes cos asediados é moi diferente nas narracións do tenente Martín Cerezo e no diario do pai Minaya,<ref name="armengol89" /> protagonistas ambos dos feitos. Ambos coinciden en que os sitiados non creron as novas que levaban.<ref name="armengol90" /> Pero mentres que segundo Martín Cerezo,{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=70}} «[a]mbos fixeron cuanto lles foi posible para inclinarnos á rendición, sen engadir novos argumentos aos que tan ouvidos tiñamos, pero esforzados co máis impoñente colorido que puido subministrarlles a súa elocuencia»,<ref name="Leguineche280">{{cita Harvard|Leguineche|1998|pp=280}}</ref> no relato do franciscano, este conta como recibira con «entusiasmo» a orde de Las Morenas de quedar con eles (fronte aos escrúpulos de López Guillén, que temía futuras represalias contra eles). A decisión de Las Morenas, froito da necesidade de ofrecer a menor información posible aos atacantes,<ref name="armengol90">{{cita Harvard|Ortiz Armengol|1990|pp=90}}</ref> foi apoiada polo tenente Alonso, polo párroco Gómez Carreño e polo doutor [[Vigil de Quiñones]], pero non por Martín Cerezo, que considerounos «dúas bocas inútiles» (Manuel Leguineche estima que a [[Martín Cerezo]] non lle caían ben os franciscanos, dos que afirma quedaron satisfeitos cos filipinos cando estes os retiveron terminado o cerco).{{harvnp|Leguineche|1998|pp=280-281}} Minaya terminou a discusión: «Nos quedamos aquí. Somos españois. O que sexa dun será de todos. Faremos o que poidamos. Non falemos máis do asunto. Está terminado».<ref name="Leguineche279">{{cita Harvard|Leguineche|1998|pp=279}}</ref> Decidido o asunto, o tenente Alonso ordenou arriar a bandeira branca e disparar a calquera que se aproximase. O [[25 de agosto]] rexistrouse a primeira vítima mortal. O pai [[Cándido Gómez Carreño|Gómez Carreño]], debilitado por un catarro intestinal,{{harvnp|Leguineche|1998|pp=287}} finou a causa de [[beriberi]].<ref name="armengol89" /> Foi enterrado no [[presbiterio (arquitectura)|presbiterio]] da igrexa.<ref name="Leguineche287">{{cita Harvard|Leguineche|1998|pp=287}}</ref> Ese mesmo día tiveron a primeira noticia da caída de [[Manila]] en mans estadounidenses. Presentouse na igrexa Pedro Aragón, un veciño de Baler que participara no asedio ao destacamento de Mota meses antes e que fora prisioneiro dos españois en Manila. Ao caer a cidade, foi liberado, volvendo ao seu pobo, onde o comandante das forzas atacantes ordenoulle que falase co párroco para informarlle da caída de Manila e pedirlle que convencera aos soldados españois de que se renderan, sen conseguilo. Outro soldado, Francisco Rovira Mompó, enfermou tamén, morreu de [[disentería]] o [[30 de setembro]], día en que chegou á gornición unha carta do gobernador civil de [[Nueva Écija]] na que informaba á [[Enrique de las Morenas]] de que se perderan as [[Filipinas]]. Nos días seguintes chegaron noticias sobre a rendición de varios destacamentos españois por todo o [[arquipélago]].<ref name="Leguineche291">{{cita Harvard|Leguineche|1998|pp=291}}</ref> Finalmente chegou unha carta escrita polo pai Gil Atienza, na que lles confirmaba as novas sobre as rendicións das guarnicións españolas e intentaba facerlles ver que era inútil seguir resistindo. Porén, os sitiados non deron crédito ao gobernador de Nueva Écija (coñecido de Las Morenas e cuxa letra fora recoñecida polo capitán) nin ao resto de informacións recibidas, créndoos unha trampa dos filipinos. === Do 1 de outubro ao 22 de novembro === [[Ficheiro:Saturnino Martín Cerezo from "Under the red and gold".jpg|miniatura|180px|esquerda|O tenente [[Saturnino Martín Cerezo]] fíxose cargo do mando trala morte do tenente Alonso Zayas.]] O [[1 de outubro]] [[Estados Unidos]] e [[España]] comezaron a negociar en [[París]] as condicións da paz entre ambos países.{{harvnp|Del Barrio Jala|1998|pp=212-213}} As negociacións durarían máis de dous meses. Pola súa banda, [[Emilio Aguinaldo]] nomeou un representante diplomático nos Estados Unidos, [[Felipe Agoncillo]], que non foi recoñecido como tal polo goberno estadounidense nin accedeu ás súas pretensións de formar parte das negociacións. O traslado de Agoncillo a [[París]] para tratar de influír na delegación estadounidense non tivo tampouco ningún éxito.<ref name="Acquisition">{{cita enciclopedia | nome=Rodney J. | apelidos=Ross | enciclopedia=The encyclopedia of the Spanish-American and Philippine-American wars: a political, social, and military history, Volumen 1 | título=U.S. Acquisition of the Philippine Islands | ano=2009 | editorial=Spencer C. Tucker | isbn=1851099514 | url=http://books.google.es/books?id=8V3vZxOmHssC&lpg=PA490&hl=es&pg=PA490#v=onepage&q&f=false | páxinas=490-493 | lingua=[[idioma inglés|inglés]]}}</ref> En [[Baler]], o [[9 de outubro]] producíronse dúas novas baixas por enfermidade entre os sitiados: o cabo José Chaves Martín e o soldado Ramón Donat Pastor morreron de [[beriberi]]. Días despois caeu gravemente ferido o doutor Vigil e o día 18 morreu o tenente Alonso Zayas, ambos afectados polo beriberi, polo que o tenente Martín Alonso asumiu o mando do destacamento.<ref>{{cita Harvard|Martín Cerezo|2002|pp=75}} «El segundo Teniente, Comandante del destacamento, D. Juan Alonso Zayas, sucumbió a la epidemia, que ya tuvo con este inolvidable compañero la cuarta de sus víctimas».</ref> Pensando evitar no posible o avance do beriberi, as tropas españolas abriron novas vías de ventilación, intentando non comprometer a seguridade (nese tempo se pensaba que o beriberi o favorecía o confinamento e a falta de ventilación). As medidas non deron resultado e a maior parte da tropa apenas se tiña en pé, polo que se organizaron gardas de seis horas, nas que os relevos se facían con axuda dos soldados sans, que levaban á cama ao soldado relevado e colocaban nunha cadeira ao novo garda, mentres o cabo de quenda facía roldas comprobando o estado dos distintos sentinelas. Mentres tanto os revolucionarios seguiron intentando conseguir a rendición do destacamento español, informándolles da situación da guerra cos Estados Unidos, ante o que recibiron unha nova negativa. Antes de final de mes se rexistraron outras tres baixas. O día 22 morreu de beriberi un soldado, José Lafarga; o 23, outro soldado, Miguel Pérez, resultou ferido; o 25 morreu, tamén de [[beriberi]], outro soldado, Román López Lozano.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=78}} Para evitar a humidade do chan, algúns dos soldados españois improvisaron unha especie de [[zoco]]s con pedazos de madeira que se ataban aos pés con cordóns. En París, mentres tanto, unha vez acordados os termos da paz relativos a [[Cuba]] e [[Porto Rico]], comezaron as negociacións en relación a Filipinas. Na sesión do [[31 de outubro]] os estadounidenses reclamaron a cesión do arquipélago, ao que se opuxeron infrutuosamente durante as seguintes sesións os representantes españois.{{harvnp|Del Barrio Jala|1998|pp=221-222}} Na igrexa de Baler, o estado sanitario seguiu agravándose. Durante a primeira quincena de novembro morreron catro soldados: Juan Fuentes Damián, Baldomero Larrode Paracuellos, Manuel Navarro León e Pedro Izquierdo Arnáiz. O capitán [[Enrique de las Morenas]], pese a estar gravemente enfermo de beriberi, seguiu asinando as respostas aos rebeldes filipinos. Pouco antes de morrer enviou unha última carta na que invitaba aos insurrectos a renderse, proclamando que serían tratados benevolamente e amnistiados. Os rebeldes responderon con insultos e ameazas. Finalmente, a madrugada do 22 finou, logo de levar tres semanas sen comer e perder o coñecemento.<ref name="Leguineche293" /> Martín Cerezo contaba naquel entón con 35 soldados, unha corneta e tres cabos, case todos enfermos. Apenas quedaban víveres, aínda que había munición suficiente para seguir resistindo.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=81-82}} === Do 23 de novembro ao 22 de decembro === Os filipinos intentaron varias veces comunicarse cos españois, pero Martín Cerezo rexeitaba as mensaxes. Ante o temor de que esta actitude puidese facer pensar aos atacantes que a moral dos sitiados empezaba a fraquear, o tenente ordenou organizar pequenas «festas» todas as tardes co persoal fóra de servizo, nas que se cantaban cancións e aplaudíase ostensiblemente. A actitude dos españois irritou ás tropas filipinas, que reduciron o lume e os insultos, o que ao mesmo tempo estimulou o ánimo dos sitiados.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=84}} Mentres tanto, os insurrectos finalizaron a construción de trincheiras en torno á posición española e fortificaron varias casas situadas a uns corenta metros ao oeste da igrexa. Nunha delas os atacantes colocaron algúns canóns que podían destruír con facilidade a [[sancristía]]. Un par de soldados, Juan Chamizo Lucas e José Alcaide Bayona (este último omitido na narración de Martín Cerezo)<ref name="Armengol128">{{cita Harvard|Ortiz Armengol|1990|pp=128}}</ref> ofrecéronse para efectuar unha saída. Aproveitando un dos momentos nos que cesou o ataque filipino, ambos, cubertos desde a retagarda, conseguiron saír, prender fogo ás casas achegadas e volver sen ser interceptados.<ref name="Leguineche294">{{cita Harvard|Leguineche|1998|pp=294}}</ref> [[Ficheiro:Malolos congress.jpg|miniatura|280px|Apertura do Congreso de Malolos na [[igrexa de Barásoain]] en [[Malolos]] o [[15 de setembro]] de [[1899]].]] Alén da illa, a República Filipina íase dotando dos medios necesarios para constituírse nun Estado. Desde o 15 de setembro levaba reunido na [[igrexa de Barásoain]], en [[Malolos]], o [[Congreso da Primeira República Filipina]], máis coñecido como o Congreso de Malolos, co obxectivo de redactar unha [[Constitución de Malolos|constitución]], que ratificouse por devandito congreso o [[29 de novembro]].<ref name="chronology" /> Ignorantes de todo iso, un día antes, o 28, os representantes españois en París aceptaran o ultimato estadounidense e acordaban ceder Filipinas aos Estados Unidos.{{harvnp|Del Barrio Jala|1998|pp=212-213}} O [[8 de decembro]], faleceu outro soldado, Rafael Alonso Mederos, a causa do beriberi. Desexando disipar o pesimismo causado por unha nova morte, Martín Cerezo ordenou a celebración dun modesto banquete, xa que se trataba do día da [[Inmaculada Concepción]], festivo en España. Aínda que o estado do servido, [[buñuelo]]s, unha lata de [[sardiña]]s e [[café]], era precario, serviu para elevar a moral da tropa.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=86}} Dous días máis tarde, o [[10 de decembro]], asinábase na capital francesa o [[Tratado de París (1898)|tratado]] polo que [[España]] renunciaba á soberanía sobre [[Cuba]] e cedía aos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] os seus territorios de [[Porto Rico]], [[Guam]] e [[Filipinas]], dándose por finalizada a guerra entre ambos países.<ref name="tratado de París">{{cita web | url=http://www.lexjuris.com/lexlex/lexotras/lextratadoparis.htm | título=Tratado de París de 1898}}</ref> Mentres que os dous primeiros cedíanse en concepto de indemnización de guerra,{{harvnp|Do Barrio Jala|1998|pp=222}} por Filipinas pagábanse 20 millóns de dólares estadounidenses. Tamén se encargaría Estados Unidos de xestionar «a liberdade de todos os prisioneiros españois en poder dos insurrectos de Cuba e Filipinas».<ref name="tratado de París"/> Mentres tanto, os atacantes decidían facer un novo intento para conseguir a rendición de defensores a igrexa de Baler. O xeneral filipino [[Mariano Llanera|Llanera]] ordenou enviar a un [[prisioneiro de guerra]] español de entre os mantidos en [[San Isidro, Nova Écija|San Isidro]] para utilizarlo como parlamentario.{{harvnp|Leguineche|1998|pp=297}} O elixido foi o capitán da [[Garda Civil]] Carlos Belloto, que participara na defensa de San Isidro a primeiros de setembro. O [[16 de decembro]] o coronel Villacorta saíu de Nova Écija con Belloto, o cal tratara de negarse, infrutuosamente, a desempeñar a misión ideada polos insurrectos.<ref>{{cita publicación | url=http://hemerotecadigital.bne.es/datos1/numeros/internet/Madrid/Correspondencia%20militar,%20La/1899/189902/18990216/18990216_06407.pdf | título=El destacamento de Baler - Defensa brillante - Suspensión de hostilidades | cita=Sabemos, por conduto fidedigno que non deixa lugar a dúbidas, que o día 16 do pasado Decembro o coronel do Exército revolucionario Sr. Calixto Villacorta, xefe das forzas filipinas que sitiaban o destacamento de Baler, saíu de Nova Écija, acompañado do capitán da Garda civil española Sr. D. Carlos Belloto co fin de conseguir a rendición daquel destacamento | publicación=[[La Correspondencia Militar]] | data=16 de febreiro de 1899}}</ref> Informou disto en Manila o capitán Roldán, o cal, tamén prisioneiro en San Isidro logrou fuxir ese día.<ref name="Quiñones167" /> Pola súa banda, en Baler, os filipinos de Villacorta e Ortiz continuaban cos seus ataques de canón pero sen atacar do xeito contundente, o que podería acabar cos españois. Entre o ruído dos fusís e canóns, oíanse tamén insultos e gritos dos soldados filipinos, entre eles os desertores, que facían ostentación da súa presenza, cousa que enfurecía aos sitiados.<ref>{{cita Harvard|Martín Cerezo|2002|pp=88}} «Non había griterío en que non dominasen as voces daqueles miserables, nin empresa onde a nosa mesma vista non se afanasen por distinguir a súa felonía, procurando ''facer méritos'', gañar o premio e a consideración do inimigo, que, ao parecer, non os regateaba con eles».</ref> A escaseza de alimentos fixo que se suscitase unha saída co fin de obter [[cabaza]]s frescas e outros froitos que crecían preto da igrexa (segundo o escrito de Martín Cerezo, foi idea súa; segundo o pai Minaya, foi idea do conxunto dos cazadores).<ref name="Leguineche295">{{cita Harvard|Leguineche|1998|pp=295}}</ref> Para iso, concentrarían o lume sobre todo o pobo, creando confusión. O plan, inicialmente previsto para [[Noiteboa]], tivo que anticiparse debido á debilidade do doutor, o cal, de non comer algo fresco, morrería en pouco tempo. Para intentar a saída, Martín Cerezo contaba con apenas 20 homes,{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=21}} que debían arriscarse a saír a campo aberto ante un inimigo bastante máis numeroso, en mellor estado de saúde e atrincheirado, polo que a única vantaxe coa que contaban era o factor sorpresa. O tenente chamou ao cabo José Olivares Conejero para que seleccionase 14 soldados para a misión. O grupo debía saír da igrexa polo buraco de acceso ao foso da trincheira da sancristía, rodear a casa máis próxima ao norte da igrexa e prenderlle lume. Os homes que permanecesen na igrexa debían cubrir ao grupo de Olivares. En torno ás dez e media da mañá do 14 de decembro,{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=91}} o cabo e os seus homes saíron da igrexa segundo o planeado. A sorpresa e a velocidade á que se propagou o lume polo pobo fixo que os rebeldes retirásense rapidamente. Tralo ataque, a maior parte do pobo e as trincheiras circundantes resultaron destruídas. Os españois despexaron tamén a zona sur, o que lles permitiu abrir as portas da igrexa, que permaneceran pechadas desde o inicio do cerco, así como clarear unha zona que lles permitía ver o río, utilizado polos filipinos para o fornezo de provisións e utensilios en barca. A acción levouse a cabo sen ningunha baixa por parte dos españois, descoñecéndose o número, sequera aproximado, de baixas no campo filipino. Coa operación, os sitiados obtiveron unha gran cantidade de froitas e verduras frescas, ademais de taboleiros, vigas e varas de metal que sacaron da comandancia.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=92-93}} En agradecemento polo seu denodo, Vigil de Quiñones regaloulle o seu reloxo ao cabo Olivares.<ref name="Quiñones167">{{cita Harvard|Vigil de Quiñones Alonso|1984|pp=167}}</ref> A achega de víveres frescos fixo reducirse drasticamente a incidencia do beriberi. Despois do ataque, coa zona despexada, os españois puideron iniciar a construción dun [[pozo cego|pozo de augas negras]] a uns catro ou cinco metros da parede do curral, co que a situación hixiénica mellorou considerablemente. Ademais, preto da entrada ás trincheiras que protexían as portas, plantaron un horto para dispoñer de alimentos frescos sen ter que arriscarse baixo o lume inimigo.<ref name="Leguineche296">{{cita Harvard|Leguineche|1998|pp=296}}</ref> Usando os materiais obtidos na incursión, os españois repararon como puideron o teitume destruído pola artillaría filipina. Malia os esforzos, cando a choiva era forte o teito apenas servía e unha noite de tormenta parte da cornixa veuse abaixo, deixando aos españois sen posibilidade de volver reparala ata que amainara o tempo.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=97}} Mentres tanto, os filipinos volveron ao sitio utilizando as casas que non se queimaron e cavando novas trincheiras, esta vez máis afastadas, en cuxo fondo tiveron que poñer plataformas debido ás inundacións que provocaban as choivas e as crecidas do río. Mentres, en [[Manila]] descoñecíase en que estado atopábase a gornición de [[Baler]]. O [[14 de decembro]] chegou á capital filipina [[Tomás Paladio]], o sanitario filipino que había desertado ao comezo do asedio. Prestou declaración ante o capitán López Irisarri, que fora gobernador político-militar do Príncipe durante o primeiro asedio de Baler. Paladio declarou falsamente que o destacamento había capitulado o [[23 de outubro]].<ref name="Quiñones167"/> Non foi ata a chegada a Manila do capitán Roldán, cara ao [[25 de decembro]], que se soubo que os cazadores seguían resistindo en Baler. Durante o mes de decembro, sen que Martín Cerezo faga constar data, os atacantes utilizaron novas fórmulas para conseguir a rendición dos españois, que o tenente describe [[eufemismo|eufemisticamente]] como «reclamos femininos». Ao parecer, os filipinos situaron a mulleres case espidas á vista dos sitiados, así como a parellas simulando relacións sexuais. Para evitar tentacións, o tenente ordenou retirarse ao interior, procurando os soldados distraerse con distintos recursos como as [[oración (relixión)|oracións]] ou cánticos.{{harvnp|Leguineche|1998|pp=297}} Namentres, Martín Cerezo sinala que «a situación tan lamentable na que viviamos quitáballe o seu poder ao "reclamo feminino", gardábanos moi ben contra a sensualidade e os seus desexos». O [[21 de decembro]] o presidente estadounidense McKinley emitiu o seu soado proclama da «[[Asimilación Benevolente]]»,<ref>{{cita publicación | nome=William | apelidos=McKinley | ligazónautor=William McKinley | título=Benevolent Assimilation Proclamation | url=http://www.msc.edu.ph/centennial/benevolent.html | data=21 de decembro de 1898 | lingua=[[idioma inglés|inglés]]}}</ref> anunciando o paso da soberanía de [[Filipinas]] aos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] (ata se o tratado de París non fora ratificado aínda), co que o goberno militar estadounidense pasaba a estenderse de [[Manila]] a todo o arquipélago, así como o uso de toda a forza necesaria para conseguir os seus fins.<ref name="chronology">{{cita web | url=http://www.loc.gov/rr/hispanic/1898/chronphil.html | título=Chronology for the Philippine Islands and Guam in the Spanish-American War | editorial=Hispanic Division. [[Biblioteca del Congreso de los Estados Unidos|Biblioteca del Congreso]]}}</ref> === Do 23 de decembro de 1898 ao 24 de febreiro de 1899 === O 23 de decembro arribou a [[Baler]] o destacamento encabezado por Villarcorta, ao que acompañaba Belloto e un asistente. Belloto arranxoullas para falar co pai Gil Atienza, co que compartiu o seu desgusto pola situación na que se atopaba. «Que autoridade teño eu para dicir a todo un destacamento que se entregue» díxolle ao franciscano. A continuación, foi obrigado a escribir unha carta na que explicaba que fora traído a Baler para falar co destacamento sitiado.<ref name="Leguineche298">{{cita Harvard|Leguineche|1998|pp=298}}</ref> Tal como narra Martín Cerezo, ao día seguinte os filipinos chamaron a parlamentar, para o que un enviado entregoulles tres cartas. Unha delas era do coronel Villarcorta, informando de que o capitán Belloto chegara ao campamento para parlamentar con eles e que, co fin de facilitar o seu propósito, as hostilidades cesarían ata o final da conferencia, que se celebraría como e cando os sitiados dixesen. A segunda carta era a de Belloto e a terceira, escrita por Gil Atienza, rogáballes que desen crédito a Belloto e ao que este íalles a comunicar.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=99}} Existe neste punto unha discrepancia entre o narrado por Martín Cerezo e o descrito por Gil Atienza. Segundo o tenente, ante a posibilidade de poder confirmar de forma «oficial» as noticias que chegaran sobre a perda de Filipinas, contestou que o esperaría en descuberto, na praza do pobo, e así o fixo, pero ninguén se presentou, polo que ordenou arriar a bandeira branca en canto empezou a escurecer e ordenou aos seus homes que disparasen a calquera insurrecto que aparecese, porque, ao seu entender, todo fora unha trampa co fin de comprobar si recibirían a alguén que non tivese medo a presentarse. Segundo Gil Atienza, os sitiados non responderon á carta de Belloto, o cal alegrou moito ao capitán. Belloto seguiría en Baler ata o día 26, algo do que lle informou o propio Belloto o día de Nadal, cando oficia a [[misa (cristianismo)|misa]].<ref name="Leguineche298" /> Os españois celebraron a [[Noiteboa]] cunha ración extraordinaria de [[cabaza]], doce de casca de [[Laranxa (froita)|laranxa]] e [[café]]. Con algúns instrumentos musicais que atoparon na igrexa e que pertenceran á banda municipal, improvisaron unha festa.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=97-98}} Para final de ano, acabouse o arroz e houbo que recorrer ao ''palay'' comprado polo pai García Carreño, que tivo que ser descascarillado case gran por gran. As racións tiveron que reducirse un pouco máis. No exterior, o [[4 de xaneiro]] de [[1899]], o [[Elwell Stephen Otis]] publicou a proclama do presidente estadounidense [[William McKinley|McKinley]], establecendo a soberanía dos [[Estados Unidos]] sobre [[Filipinas]], pero con varias modificacións sobre o texto orixinal co obxectivo de non suscitar reaccións adversas dos filipinos.<ref name="chronology" /><ref>{{Cita publicación |nome=Elwell S. | apelidos=Otis |editor=Office of the Military Governor of the Philippine Islands Manila, P.I. |título=General Otis' Proclamation Claiming U.S. Sovereignty Over the Philippines |url=http://www.msc.edu.ph/centennial/ot990104.html |data=4 de xaneiro de 1899 |lingua=inglés}}</ref> Ao día seguinte, Aguinaldo, que fora proclamado presidente da [[Primeira República Filipina]] o 1 de xaneiro, emitiu unha protesta opoñéndose á demanda de soberanía dos estadounidenses.<ref>{{Cita publicación |nome=Emilio | apelidos=Aguinaldo |url=http://www.msc.edu.ph/centennial/ag990105.html |título=Aguinaldo's Manifesto Protesting the United States' Claim of Sovereignty Over the Philippines |data=5 de xaneiro de 1899 |cita=O Xeneral Otis faise chamar gobernador militar destas illas e eu protesto unha e mil veces con toda a enerxía da miña alma contra esa clase de autoridade. Proclamo solemnemente que non recoñecín nin en Singapur, nin en Hong Kong, nin en Filipinas, nin de palabra, nin por escrito, a soberanía de América sobre esta amada terra. Ao contrario, dixen que volvía a estas illas nun buque de guerra americano o 19 de maio pasado, co expreso propósito de facer a guerra contra os españois para recuperar a nosa liberdade e independencia.|lingua=inglés}}</ref> O 13 de xaneiro, outro soldado, Marcos José Petanas, resultou ferido. Durante unha desas noites os insurrectos deixaron na porta da igrexa algúns xornais filipinos que os sitiados atoparon á mañá seguinte e nos que se podían ler noticias que causaron grande inquietude en Martín Cerezo, como a relativa aos españois arrestados por soldados estadounidenses por pequenos roubos a filipinos ou a historia do párroco de Albulug (Cagayan), que apoiara aos insurrectos a cambio de que estes lle permitisen seguir a cargo do seu plantación de café. «Secrecións de eiruga» chamou Martín Cerezo a estas noticias, ante cuxa lectura decidiu romper os xornais filipinos e non volver ler ningún.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=102-103}} [[Ficheiro:Harper's Weekly 8-27-98 cover.JPG|miniatura|250px|Portada da revista estadounidense ''[[Harper's Weekly]]'' do 27 de agosto de 1898. A ilustración, titulada «A nova clase na arte da autodeterminación do [[Tío Sam]]», mostra ao Tío Sam golpeando a dous nenos que se pelexan, «Expatriota cubano» e «Guerrilla», mentres que o xeneral cubano [[Máximo Gómez]] permanece sentado lendo un libro, Emilio Aguinaldo está castigado na parte de atrás da clase portando un [[capirote (sombrero)|capirote]] e Hawaii e Porto Rico están de pé nun lateral lendo.]] O 1 de febreiro, o xeneral De los Ríos, gobernador xeral de Filipinas, enviou ao capitán de infantaría [[Manuel Olmedo y Calvé|Miguel Olmedo]] a Baler para que lle ordenase renderse. Con dous acompañantes e vestido de paisano, chegou dúas semanas despois a Baler, por terra, cando xa estalara a [[guerra filipino-estadounidense]].<ref name="Armengol132">{{cita Harvard|Ortiz Armengol|1990|pp=132}}</ref> O 4 de febreiro produciuse o incidente que deu comezo á guerra. Ese día, soldados estadounidenses dispararan sobre un grupo de soldados filipinos nos suburbios de Manila, resultando mortos tres deles.<ref name="chronology" /> Ao día seguinte, sen investigar o incidente, o xeneral [[Arthur MacArthur|MacArthur]] ordenou avanzar sobre as liñas filipinas, dando comezo á [[batalla de Manila (1899)|batalla de Manila]]. Aínda que Aguinaldo tratou de evitar o enfrontamento, enviando un parlamentario a falar co xeneral Otis, este negouse a deter a ofensiva. Aguinaldo emitiu entón unha proclama informando ao pobo filipino de que estaban de novo en guerra.<ref>{{Cita libro |nome=Maria Christine N. | apelidos=Halili |título=Philippine History |editorial=Rex Bookstore, Inc. |ano=2004 |isbn=9712339343 |url=http://books.google.es/books?id=gUt5v8ET4QYC&lpg=PA164&vq=baler&hl=es&pg=PA175#v=onepage&q=MacArthur&f=false |páxina=164|lingua=inglés}}</ref> En Baler, o 13 de febreiro produciuse a última morte por beriberi do asedio, a do soldado José Sáus Meramendi. Ao día seguinte os filipinos chamaron a parlamento, e un europeo apareceu ante a igrexa. Tratábase do capitán Olmedo. O tenente, encaramado á torre da igrexa, deulle o alto e Olmedo preguntou si trátase do capitán de Las Morenas (este detalle non aparece na narración de Minaya).<ref name="Leguineche300">{{cita Harvard|Leguineche|1998|pp=300}}</ref> Martín Cerezo contestou que era un dos oficiais do destacamento e que As Morenas non falaba nin recibía a ninguén e que lle dixese a el cal era a mensaxe que quería transmitir. Olmedo informoulle de que traía un comunicado oficial e que tiña ordes de entregalo en persoa ás Morenas. Ante a ausencia das Morenas, ao que Cerezo simulou consultar no interior da igrexa, e a negativa do tenente a deixarlle entrar, Olmedo finalmente cedeu e entregou a un soldado a mensaxe para o gobernador,{{harvnp|Leguineche|1998|pp=300-301}} asinado polo xeneral [[Diego dos Ríos|Dos Ríos]] e datado o 1 de febreiro, no que ordenaba abandonar a praza, seguindo as instrucións de Olmedo, dado que España cedera a soberanía das illas aos Estados Unidos trala firma do [[Tratado de París (1898)|tratado de paz]] entre ambos países:{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=104}} {{cita|1=Habéndose asinado o tratado de paz entre España e os Estados Unidos, e habendo sido cedida a soberanía destas Illas á última nación citada, servirase vostede evacuar a praza, traéndose o armamento, municións e as arcas do tesouro, limitándose ás instrucións verbais que da miña orde daralle o Capitán de Infantería don Miguel Olmedo y Calvo. – Deus garde a vostede moitos anos. – Manila, 1º de Febreiro de 1899. – Diego dos Ríos.}} Martín Cerezo non se convenceu da autenticidade da mensaxe (tampouco Minaya, que escribiu que «[d]esde as primeiras palabras que pronunciou figurámonos que aquel home nin era capitán do noso exército, nin comisionado do xeral Ríos, senón un insurrecto ou un desertor») e díxolle a Olmedo que o capitán As Morenas deuse por decatado e que podía irse. O enviado pediu quedar a durmir na igrexa, pero o tenente negouse, o que sorprendeu a Olmedo, xa que había ir ao colexio coas Morenas. Resignado, preguntou cando podía volver a pola resposta e Cerezo contestou que cando tocasen a chamada e izaran bandeira branca. De volta ás liñas filipinas, conversou co pai Gil Atienza, ao que comentou que na igrexa pasaba «algo raro»:{{harvnp|Leguineche|1998|pp=304}} {{cita|Ou o capitán de Las Morenas morreu ou o teñen secuestrado. Estráñame moito que ao oír a miña voz non saia da igrexa para saudarme. Imos esperar a mañá. Dixéronme que si de oito a nove tocan a parlamento poderei presentarme na igrexa. Iremos os dous. Fagamos todo o posible para salvar a eses pobres Cazadores que son irmáns nosos.}} Ao día seguinte, Gil Atienza y Olmedo se preparon para falar de novo cos sitiados, pero ese día non houbo toque a parlamento e ás nove e media os sitiados comezaron a disparar desde a torre{{harvnp|Leguineche|1998|pp=304-305}} (isto non é consignado por Martín Cerezo, aínda que si por Gil Atienza), polo que o novo enviado desistiu e volveu a Manila.<ref>{{Cita publicación |url=http://hemerotecadigital.bne.es/datos1/numeros/internet/Madrid/%C3%89poca,%20La%20(Madrid.%201849)/1899/189910/18991007/18991007_17721.pdf |título=Un valiente |cita=Este oficial, cuyo valor le hizo adquirir gran influencia en el mismo campo enemigo, fue luego, y a través de más peligros y fatigas, a llevar al destacamento de Baler la orden del general De los Ríos para la evacuación de aquel punto; orden que la patriótica desconfianza de los defensores hizo que no fuese cumplida. Más de un mes duró la expedición del Sr. Olmedo, cuyo relato hicieron los periódicos extensamente |publicación=[[La Época (Madrid)|La Época]] |data=7 de outubro de 1899}}</ref> Martín Cerezo si afirma que Olmedo permaneceu algúns días nas liñas filipinas, xa que oíu a súa voz nalgunha das casas fortificadas que estaban usando os atacantes. [[Carlos Ría-Baja]], que falaría posteriormente con Olmedo en Malolos, afirma que permaneceu en Baler cinco días.<ref name="ría-baja">{{Cita publicación |nome=Carlos | apelidos=Ría-Baja |lugar=Barcelona |data=6 de xuño de 1899 |título=El destacamento de Baler |publicación=Las Dominicales del Libre Pensamiento |url=http://hemerotecadigital.bne.es/datos1/numeros/internet/Madrid/Dominicales%20del%20libre%20pensamiento,%20Las/1899/189906/18990622/18990622_00000.pdf}}</ref> Non é descabellado que Olmedo falase con algún dos desertores que permanecían cos filipinos, Alcaide ou Herrero.<ref name="Armengol133"/> Segundo o testemuño de Martín Cerezo, desconfiou de Olmedo por presentarse de paisano malia a importancia da mensaxe, utilizando as formas e xeitos de chamada dos filipinos. Ademais, malia afirmar ser compañeiro de colexio de Enrique das Morenas, preguntoulle se el era As Morenas (detalle non consignado por Minaya) e, por outra banda, o estraño suceso do capitán Belloto, que non apareceu na praza, era demasiado recente. Malia a necesidade de acabar con aquela situación, Martín Cerezo considerou que, de acordo coas [[Reais Ordenanzas para as Forzas Armadas de España|ordenanzas militares]], en situación de guerra a execución de ordes escritas de render unha praza provenientes dun superior non debía facerse ata comprobar eficientemente a autenticidade de ditas ordes, enviando, si era posible, unha persoa de confianza que as confirmase.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=106}} Á chegada de Olmedo a Manila correuse a voz de que o destacamento non se rendía porque asasinarían ás Morenas e temían o xuízo militar.{{harvnp|Ortiz Armengol|1990|pp=132-133}}<ref>{{Cita publicación |url=http://hemerotecadigital.bne.es/datos1/numeros/internet/Madrid/Pa%C3%ADs,%20El%20(Madrid.%201887)/1899/189907/18990704/18990704_00000.pdf |título=Llegada del Satrústegui |publicación=El País, Diario Republicano |data=4 de xullo de 1899}}</ref> === Do 25 de febreiro ao 8 de abril === [[Ficheiro:Carabao Cart.jpg|miniatura|280px|esquerda|A finais de febreiro, unha manda de carabaos entrou no espazo entre as trincheiras españolas e filipinas. Na imaxe, un [[carabao]] usado como besta de carga durante a [[guerra filipino-estadounidense]].]] O [[25 de febreiro]], un soldado, Loreto Gallego García, informou a Martín Cerezo de que outro dos soldados, Antonio Menache Sánchez, tiña intencións de desertar.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=108}} Gallego gardaba unha pequena cantidade de cartos de Menache e este reclamoulla un par de meses antes, confesando que tiña intención de unirse aos filipinos. No seu momento, Gallego tomouno a broma e non o tivo en conta, pero a noite anterior Menache foi visto subindo silenciosamente a escala próxima á [[latrina]] para observar de cerca o campo filipino e dirixirse a gatas á ventá [[bufarda]] máis próxima. Un dos sentinelas próximos, ao velo, deulle o alto dúas veces e Menache, sen contestar, deu a volta e volveu polo mesmo camiño, o que foi confirmado polo sentinela. Martín Cerezo abriu un xuízo sumario e Menache, un [[vagabundo]] que tras ser encarcerado fora enviado co exército a Filipinas, aínda que ao principio negou todo, acabou confesando. Para sorpresa, do tenente, a intentouna ía máis aló dunha iniciativa individual, e Menache revelou que outros dous membros do destacamento, o soldado José Alcaide Bayona e o cabo Vicente González Toca, pensaban tamén desertar. Aínda que naquela situación podía ter ordenado unha execución sumaria, decidiu encerrar e encadear aos desertores no [[baptisterio]].<ref name="Leguineche305">{{cita Harvard|Leguineche|1998|pp=305}}</ref> O feito impresionou ao tenente, que comezou a sospeitar de todo e de todos. Antes do final de febreiro, unha noite os sentinelas avistaron un [[carabao]] (o búfalo de auga) achegándose á igrexa. Ao parecer, os filipinos, para dispoñer de carne fresca, trouxeran un pequeno [[rabaño]] á zona, ao que deixaban pastar no espazo entre as trincheiras españolas e filipinas. Esa noite un dos sentinelas disparou sobre un dos animais conseguindo unicamente que se afastase. Á noite seguinte, Cerezo e cinco tiradores se apostaron na trincheira e conseguiron cobrarse unha peza. Os españois celebraron un banquete coa carne asada do animal, que apenas durou tres días (carecían ademais de [[Sal (condimento)|sal]], polo que non podían conservar a carne). Cando se acabou, o [[6 de marzo]], trataron de abater outro carabao, pero esta vez os atacantes estaban advertidos e tiveron que facelo baixo o ataque dos filipinos. Ao non ter forma de conservar a carne, cando esta se perdeu, os españois tiveron que intentalo de novo. Tiveron éxito o día 12, pero os filipinos se levaron da zona o gando que quedaba e as cacerías remataron. Estas pezas así cobradas deron un respiro aos españois no relativo á súa alimentación e á posibilidade de fabricar calzado, [[albarca (calzado)|abarcas]], coas peles dos animais.{{harvnp|Leguineche|1998|pp=306-307}} Á escaseza de alimentos uníase o estado desgastado da roupa que portaban. Para marzo, xa non tiñan con que remendar a que quedaba, polo que Martín Cerezo ordenou que se confeccionara roupa coas sabanas e camisas dos utensilios da enfermería. [[Ficheiro:Jules Cambon signs Treaty of Paris, 1899.JPG|miniatura|280px|O [[11 de abril]], [[Jules Cambon]], embaixador francés en Washington asinou, en nome do goberno español, a ratificación do [[Tratado de París (1898)|Tratado de París]], ratificado pola raíña [[María Cristina de Habsburgo-Lorena|María Cristina]] o [[19 de marzo]]. A firma tivo lugar no [[Residencia Executiva#O Dormitorio Lincoln|Dormitorio Lincoln]] da [[Casa Branca]], sobre o [[Despacho Oval#Escritorio Resolute|Escritorio Resolute]].]] O [[19 de marzo]], a raíña [[María Cristina de Habsburgo-Lorena|María Cristina]] ratificou o [[Tratado de París (1898)|Tratado de París]]<ref name="tratado de París" /> (o [[6 de febreiro]] o [[Senado dos Estados Unidos]] recomendou tamén, coa maioría de dous terzos necesaria e en medio da febre patriótica creada polo inicio da guerra cos filipinos,<ref name="Acquisition" /> a ratificación do tratado ao presidente McKinley,<ref group="nota">Por 57 votos a favor e 27 en contra ({{cita web | url=http://www.loc.gov/rr/hispanic/1898/chronphil.html | título=Chronology for the Philippine Islands and Guam in the Spanish-American War | editorial=Hispanic Division. [[Biblioteca del Congreso de los Estados Unidos|Biblioteca del Congreso]]}})</ref> o cal o fixo nese mesmo día). Poucos días máis tarde, o [[25 de marzo]], os sitiados en Baler remataron co último [[caván]] de ''palay'', polo que Martín Cerezo, coa fin de manter ocupada á tropa, ordenou executar acciones ofensivas: ordenou abrir unha trincheira nunha das rúas próximas desde a que podían dominar dúas das casas fortificadas dos atacantes, impedindo as comunicacións entre ambas. O traballo completouse sen chamar a atención dos filipinos e efectuouse de xeito que a trincheira puidese ocuparse e evacuarse sen ser vistos. Tres días despois, o tenente colocou na trincheira a algúns homes que sorprenderon aos filipinos, que deixaron sobre a rúa dous mortos e un ferido grave. Os filipinos contraatacaron durante a madrugada do [[30 de marzo]], contando cun canón moderno dos entregados polos españois en [[arsenal de Cavite|Cavite]]. Aguinaldo, que tivera que trasladar o seu goberno de [[Malolos]] a [[San Fernando, Pampanga|San Fernando]] ante o avance das tropas estadounidenses, e coñecedor do prolongado do cerco de Baler, enviou un canón moderno coa intención de acabar coa resistencia dos atrincheirados na igrexa. Porén, o canón non causou danos de consideración, xa que os tiradores españois conseguiron eliminar os artilleiros filipinos, ao que se uniu a falta de municións suficientes para o canón.<ref name="Leguineche307">{{cita Harvard|Leguineche|1998|pp=307}}</ref> Durante os primeiros oito días de abril, os disparos apenas cesaron. O día 8 acabouse o [[touciño]] e apenas quedaban [[feixón]]s e café, polo que aos sitiados non lles quedaba practicamente outro remedio que renderse. Porén Cerezo pensou que iso sería unha deshonra e que ademais deberían confiar as súas vidas aos furiosos atacantes e aos desertores así que optou por continuar coa resistencia.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=115-116}} === Abril: a expedición de socorro do Yorktown === [[Ficheiro:USS Yorktown (PG-1), side view 1.jpg|miniatura|260px|A canoneira estadounidense ''Yorktown'' (c. 1890–1901). Foi enviada á [[baía de Baler]] en abril de 1899 para conseguir a rendición da gornición española e transportala de volta a Manila.]] En abril, as autoridades españolas que seguían en Filipinas e o [[arquidiocese de Manila|arcebispo de Manila]] [[Bernardino Nozaleda|Nozaleda]]{{sfn|Vigil de Quiñones Alonso|1984|pp=167}} dirixíronse ás autoridades estadounidenses para que pedirlles que acudisen a Baler e conseguisen a rendición dos sitiados, presumindo que, aínda que estes non quererían facelo ante os atacantes filipinos si poderían facelo ante os estadounidenses.{{sfn|Ortiz Armengol|1990|pp=134}} O mando estadounidense enviou a [[canoneira (buque)|canoneira]] ''[[USS Yorktown (PG-1)|Yorktown]]'', que participaba o bloqueo naval de Luzón para impedir o [[contrabando]] de armas en favor dos insurrectos filipinos.<ref name="Yorktown">{{Cita enciclopedia |url=http://www.history.navy.mil/danfs/y1/yorktown-ii.htm |enciclopedia=Diccionario de Buques de Guerra de la Armada de los Estados Unidos |título=Yorktown (II) |editorial=Departamento de Marina. Centro Histórico Naval |localización=Washington D.C. |urlmorta=si|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20050213155828/http://www.history.navy.mil/danfs/y1/yorktown-ii.htm|dataarquivo=13 de febreiro de 2005}}</ref> A ''Yorktown'' estaba equipada con [[canón (artillería)|canóns]] de seis polgadas (15,2&nbsp;cm.) e metralladoras de repetición ''[[Ametralladora Gatling|Gatling]]''. Portaba o comandante do ''Yorktown'' unha misiva do arcebispo para convencerlles de que desistisen na súa resistencia.{{sfn|Vigil de Quiñones Alonso|1984|pp=167}} O [[11 de abril]] foron intercambiadas en Washington as ratificacións do tratado de París, polo que este entrou en vigor e producíase a transferencia oficial de soberanía. Ese mesmo día, a canoneira chegaba á baía de Baler. Cara ás dúas da tarde os sitiados oíron o son de varios disparos de canón (Martín Cerezo afirma que o son dos canóns proviña do interior, en dirección a [[San José de Casignán]];{{sfn|Martín Cerezo|2002|pp=117}} o pai Minaya faios provir do mar){{sfn|Leguineche|1998|pp=308}} Os sitiados estalaron de alegría pensando que aqueles disparos significaban a chegada dunha columna de rescate. Ignorantes do que ocorría na costa, a alegría dos españois foi en aumento, sobre todo ao chegar a noite e ver como un reflector do barco iluminaba terra firme desde a baía. A excitación dos sitiados fixo que poucos durmisen esa noite.{{sfn|Leguineche|1998|pp=308}} Mentres os españois agardaban un pronto rescate, o comandante do ''Yorktown'', o comodoro [[Charles S. Sperry|Sperry]] (que posteriormente chegaría a [[contraalmirante]]), enviara durante a tarde a un alférez, [[William Harrison Standley]] (futuro almirante), a terra para parlamentar cos filipinos. As súas instrucións eran conseguir comunicarse cos sitiados, se os filipinos o permitían e o consideraban seguro. Parece que os filipinos permitírono, pero Standley sospeitou da boa disposición mostrada polos atacantes, polo que volveu ao buque sen tratar de achegarse a Baler.{{sfn|Gillmore|1900|pp=291-292}} Dado que o poboado non se achaba na costa e que non podía divisarse desde mar aberto, decidiuse que Standley e un recruta desembarcaran de madrugada procurando non ser advertidos polas tropas filipinas co obxectivo de recoñecer o terreo e localizar Baler. O desembarco produciuse ás catro da madrugada do día 12.<ref name="NYT31marzo1900">{{Cita publicación |publicación=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/1900/03/31/archives/lieut-gillmores-report-he-describes-the-action-at-baler-which.html|título=Lieut. Gillmore's Report. He Describes the Action at Baler Which Resulted in His Capture |data=31 de marzo de 1900 |lingua=inglés }}</ref> Tras desembarcar aos exploradores, o bote, con catorce homes ao mando do tenente James C. Gillmore, e armado cunha [[metralladora]] ''[[Ametralladora Colt-Browning M1895|Colt]]'', dirixiuse á desembocadura do río co obxectivo de facer de reclamo. [[Ficheiro:Avanzadilla de reclutas filipinos frente a la plaza de Baler (mayo de 1899, La Ilustración Artística, M. Arias y Rodríguez).jpg|miniatura|esquerda|300px|Fotografía tomada o 29 de maio de 1899 e aparecida no artigo «El destacamento de Baler», publicado en ''[[La Ilustración Artística]]'' o 11 de setembro do mesmo ano. O pé de foto di: «Guerra de Filipinas. Avanzadilla de recrutas filipinos fronte á praza de Baler (maio de 1899, La Ilustración Artística, M. Arias y Rodríguez)».]] Aínda que as súas ordes consistían unicamente en atraer a atención dos sentinelas filipinos que puidese haber na costa, Gillmore decidiu remontar o río, temendo que os filipinos apercibíronse do desembarco dos dous exploradores. Para afrontar a posible reacción dos sentinelas, Gillmore confiaba na potencia da súa metralladora.{{harvnp|Gillmore|1900|pp=292-293}} Con todo, esta confianza resultou excesiva, posto que ao penetrarse no río caeron nunha [[emboscada]], resultando mortos dúas dos tripulantes e o resto feridos, dous deles moi graves. Os superviventes tiveron que renderse e foron feitos prisioneiros.<ref name="Yorktown" /><ref name="NYT31marzo1900" /> Os sitiados na igrexa, sen saber exactamente que estaba ocorrendo, oíron o tiroteo aproximadamente a partir das seis da mañá, e máis tarde as expresións de xúbilo dos atacantes: «¡Viva, viva, vencemos!»<ref name="Armengol135">{{cita Harvard|Ortiz Armengol|1990|pp=135}}</ref> Pola tarde, os españois oíron de novo disparos de canón desde o mar. Martín Cerezo ordenou aos seus homes que se apostasen nas [[aspilleira]]s do sitio e disparasen tres descargas para facer ver á que crían unidade de rescate que seguían vivos e defendendo a posición e evitar así que desistisen. Chegada a noite, os sitiados viron con esperanza que o proxector eléctrico do barco volvía a enfocar a costa, ante o que o tenente español enviou dous homes para que subisen á torre cunha longa pértega de [[bambú]] que levaba un trapo impregnado de [[queroseno]] ardendo na punta, pero tampouco obtiveron resposta.<ref name="Armengol135" />{{sfn|Leguineche|1998|pp=308}} Ás catro da madrugada do 13 de abril o reflector apagouse e o ''Yorktown'' abandonou a zona.<ref name="Armengol135" /> [[Ficheiro:Liutenant-commander J.C. Gillmore in 'A Prisoner among Filipinos'.jpg|miniatura|180px|Tenente estadounidense J.C. Gillmore, capturado polos insurrectos filipinos na operación para rescatar aos sitiados españois en Baler.]] Na canoneira estadounidense, o alférez Standley e o seu acompañante lograran volver embarcar, logo de escoitar as refagas do combate dos seus compañeiros cos filipinos así como voces dos asediados, confirmando que seguían vivos. No seu relato dos feitos publicado en agosto de 1900, unha vez liberado, Gillmore consignou como, trala rendición, pasaran por Baler e visto a igrexa na que seguía resistindo o destacamento español,{{cita Harvard|Gillmore|1900|pp=296}} pero non indicou que a rendición fixésese con ningunha condición{{harvnp|Gillmore|1900|pp=295-296}} nin que el ou algún dos seus homes fosen enviados á igrexa. Con todo, tras conseguir fuxirse do seu cativerio en mans filipinas varios meses tralo seu captura, un dos mariñeiros do grupo de Gillmore declarou que, ao pedir os termos da rendición, as tropas irregulares filipinas propuxéronlles conseguir a rendición da gornición española de Baler e entregar aos atacantes armas e repertorios, prometendo, si a xestión tiña éxito, que tanto os sitiados como a tripulación do bote estadounidense serían enviados de volta ao ''Yorktown''. Tratando de cumprir o seu parte do trato cos filipinos, Gillmore enviou a un dos seus homes á ermida sitiada para ofrecer aos españois o seu barco para transportalos, como aliados que eran, a cambio de render as súas armas aos filipinos. Martín Cerezo respondeu que iso sería un insulto ao exército español e despediu ao estadounidense, ao que dispararon de xeito intimidatorio ao afastarse.<ref name="NYT19diciembre1899">{{Cita publicación |publicación=[[The New York Times]] |url=http://query.nytimes.com/mem/archive-free/pdf?_r=1&res=9905EEDF103DE633A2575AC1A9649D94689ED7CF |título=News of American Prisoners |data=19 de decembro de 1899 |lingua=inglés |apelidos= |revista= |data-acceso=12 de febreiro de 2018 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160412012252/http://query.nytimes.com/mem/archive-free/pdf?_r=1&res=9905EEDF103DE633A2575AC1A9649D94689ED7CF |dataarquivo=12 de abril de 2016 |urlmorta=yes }}</ref> Así o relataron tamén as testemuñas españolas (Martín Cerezo e Minaya), que contan como a tarde do 13 de abril apareceu unha bandeira estadounidense nas trincheiras filipinas, feito que sorprendeu á gornición española, descoñecedora do acontecido no exterior nos últimos meses. Presentouse tamén un descoñecido vestido de mariñeiro estadounidense, que lles dixo que había un barco estadounidense fondeado na baía, preparado para levarlles a España, sen que conseguise que os sitiados aceptasen a oferta.<ref name="Armengol135" /> O mando estadounidense comunicou ás autoridades españolas o fracaso da misión o día 19.<ref>{{Cita publicación |url=http://hemerotecadigital.bne.es/datos1/numeros/internet/Madrid/%C3%89poca,%20La%20(Madrid.%201849)/1899/189904/18990419/18990419_17552.pdf#search=%22baler%22&page=1 |título=Un telegrama de Dewey |cita=El ministro de Marina recibió anoche un telegrama, por cierto al parecer mutilado, del almirante Dewey, que produce gran sensación aquí. Dice el almirante que el 12 del corriente envió un buque a Baler (Luzón) con objeto de auxiliar a la guarnición española que se hallaba rodeada de filipinos. Añade que desembarcó un teniente americano con su tropa; pero que todos cayeron en una emboscada de los insurrectos |publicación=[[La Época (Madrid)|La Época]] |data=19 de abril de 1899}}</ref> Por orde de Aguinaldo, Gillmore e os seus homes foron levados a [[San Isidro, Filipinas|San Isidro]], onde se atopaba naquel momento o cuartel xeral do líder filipino.{{harvnp|Gillmore|1990|pp=297}} Alí, o xeneral [[Antonio Luna|Luna]] ordenou a súa execución,<ref name="NYT1diciembre1899">{{Cita publicación |publicación=[[The New York Times]] |título=What Gillmore Said When Facing Death |url=http://query.nytimes.com/mem/archive-free/pdf?_r=1&res=9F00E2D7133DE633A25752C0A9649D94689ED7CF |data=1 de decembro de 1899 |lingua=inglés |apelidos= |revista= |data-acceso=12 de febreiro de 2018 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160306111152/http://query.nytimes.com/mem/archive-free/pdf?_r=1&res=9F00E2D7133DE633A25752C0A9649D94689ED7CF |dataarquivo=06 de marzo de 2016 |urlmorta=yes }}</ref> salvándose en última instancia o grupo grazas á intervención de Aguinaldo,<ref name="NYT19diciembre1899" /> aínda que foron mantidos como prisioneiros durante meses. A medida que as tropas estadounidenses avanzaban por Luzón, o grupo foi sendo trasladado ata o norte da illa ata a súa liberación polos estadounidenses en [[Aparri]], en [[Cagayán]], en decembro de 1899.<ref name="Armengol136">{{cita Harvard|Ortiz Armengol|1990|pp=136}}</ref> === Ata o 29 de maio === Durante a noite do día 20 produciuse un intenso ataque co obxectivo de incendiar a igrexa. Foron rexeitados con grande esforzo, tomando parte nos combates o doutor Vigil, que tivo unha participación crucial na loita.{{harvnp|Ortiz Armengol|1990|pp=136-137}} Para finais de mes, acabáronse os [[feixón]]s e o [[café]], polo que a ración reducíase a algo de [[arroz]], follas de [[Cucurbita pepo|cabaciña]], infusións de follas de [[laranxeira]], algúns [[caracol|caracois]] e calquera animal que se acercara pola igrexa e que puideran cazar, como [[can]]s, [[gato]]s, [[réptil]]es ou [[corvo]]s.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=123}} A partir do inicio de maio, os ataques convertéronse en diarios, resultando ferido leve outro soldado, [[Pedro Planas Basagañas]]. O día 7 o soldado [[Salvador Santa María Aparicio]] foi alcanzado de gravidade, finando cinco días despois.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=125}} Os disparos eran constantes e tiñan como fin evitar que os tiradores españois causaran baixas entre os [[artilleiro]]s das baterías filipinas. O [[8 de maio]] os tres soldados que estaban encerrados no baptisterio por intentar desertar, caeron feridos, non de gravidade, pola explosión dunha [[granada (arma)|granada]], que deixou o habitáculo cheo de cascallos. Tras ser atendidos das súas feridas, nun momento de despiste, Alcaide logrou escapar da igrexa. Aínda que o pai López deu a voz de alarma, e un dos soldados, José Jiménez, saíu na súa persecución, os disparos dos vixías a Alcaide fixeron desistir a Jiménez. Aínda que os sentinelas creron que o alcanzaron, puido acadar a [[trincheira]] dos atacantes. O odio acumulado por Alcaide manifestouse a partir de entón. Non só puxo ao día aos atacantes sobre o estado dos españois, as provisións que lles quedaban e o seu estado de ánimo, senón que xa desde esa mesma noite comezou a berrar e ameazar aos sitiados desde as posicións filipinas. Á mañá seguinte, pediu disparar o [[canón (arma)|canón]] traído de Cavite. O proxectil perforou o muro, esnaquizou varias columnas do coro e feriu a varios soldados.{{harvnp|Leguineche|1998|pp=312}} Os días posteriores continuaron entre os ataques e os intentos dos filipinos de convencer aos españois de que a guerra entre elos xa terminara e que o inimigo común era [[Estados Unidos]]. Ademais sabían por Alcaide que a intención dos sitiados, como última opción antes de renderse, era escapar ao bosque e resistir alí. A aquelas alturas do cerco a torre da igrexa, que servía tanto para accións ofensivas como para a defensa, estaba practicamente destruída, polo que unha noite —facendo ruído como se estiveran de festa— aproveitaron para reparala no posible, momento que os filipinos utilizaron á súa vez para cavar dúas novas trincheiras máis preto do edificio. As novas trincheiras dificultaban o relevo dos tiradores da torre e o cambio da bandeira, que alternaban cunha confeccionada por eles con teas encontradas na igrexa. Case a finais de mes, o día 19, morreu o soldado [[Marcos José Petana]] de [[disentería]].{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=130}} A noite do [[28 de maio|28]] ao [[29 de maio]], o sentinela avisou de que había xente na zona do curral e Martín Cerezo espertou a tódolos homes preparándose para un asalto. Aínda que os ruídos eran claros, non distinguían a ninguén na escuridade, polo que o persoal que non estaba de garda marchou a durmir. Ao amencer do día seguinte, os sitiados descubriron que os filipinos reabriron unha ventá no muro oeste do curral que os sitiados taparon ao inicio do cerco. Tamén derruíron o urinario, de xeito que o pozo de auga do curral quedaba descuberto ante o fogo inimigo.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=132-133}} Unha vez se fixo completamente de día, os filipinos atacaron de novo a igrexa. O tenente, xunto a algúns homes, logrou pechar os buracos feitos durante a noite, mentres intentaban repeler aos atacantes, que trataban de volver a destruír o muro, resgardados tras el. Os sitiados lograron facerlles retroceder utilizando técnicas imaxinativas. Puxeron a ferver auga e, con latas de conserva carne de [[Australia]] atadas a pértegas de bambú vertíanas ao outro lado do muro, mentres os tiradores disparaban impedindo aos atacantes moverse. Segundo o pai Minaya, a idea fora dun corneta. Segundo Martín Cerezo, era da súa autoría. Aínda que os filipinos inicialmente fixeron bromas: «Non somos galos para que nos peledes deste xeito», finalmente fuxiron proferindo gritos de dor.{{harvnp|Leguineche|1998|pp=313}} O ataque saldouse con 17 baixas entre os atacantes segundo corroboraron a Martín Cerezo os asaltantes tras finalizar o cerco. === Últimos días: chegada do tenente coronel Aguilar e capitulación === Aproximadamente unha hora despois do combate, os atacantes fixeron sonar a corneta e mostraron unha [[Bandeira de España|bandeira española]]. Martín Cerezo aceptou o parlamento, presentándose ante a igrexa un militar español uniformado. Era o tenente coronel de Estado Maior [[Cristóbal Aguilar y Castañeda|Aguilar]], que fora comisionado polo xeneral [[Diego de los Ríos]], gobernador xeral de Filipinas, para a evacuación das tropas españolas de [[Joló]], [[Zamboanga]] e [[Basilán]],<ref name="ilustración">{{cita publicación | título = El destacamento de Baler | publicación=[[La Ilustración Artística]] | número=924 | páxinas=588-594 | data=11 de setembro de 1899 | localización=Barcelona | url=http://prensahistorica.mcu.es/es/publicaciones/numeros_por_mes.cmd?anyo=1899&idPublicacion=6121}}</ref> e que recibira deste unha nova misión: convencer o destacamento de Baler para que depuxese a súa actitude e retornase con el inmediatamente a [[Manila]]. De los Ríos ordenoulle que «co destacamento de Baler ou sen el regresara a [[Manila]] o día [[2 de xuño]] a máis tardar, posto que el se embarcaba o 3 no ''[[León XIII (barco)|León XIII]]'' para España».<ref name="ilustración" /> [[Ficheiro:El teniente coronel Aguilar en Baler (mayo de 1899, La Ilustración Artística, M. Arias y Rodríguez).jpg|miniatura|340px|Fotografía tomada o [[29 de maio]] de [[1899]] e aparecida no artigo «El destacamento de Baler», publicado en ''[[La Ilustración Artística]]'' o [[11 de setembro]] do mesmo ano. O pé de foto di: «Guerra de Filipinas. Calle principal del pueblo de Baler. El teniente coronel Sr. Aguilar dirigiéndose á parlamentar con el destacamento español (de fotografía, propiedad de M. Arias y Rodríguez, de Manila)».]] O [[26 de maio]] partira no vapor ''Uranus'' de [[Isabela (Basilán)|Isabela]], na illa de [[Basilán]]. Na súa misión acompañoulle o fotógrafo español de Manila [[Manuel Arias Rodríguez]], que publicou varias fotografías de Baler en ''[[La Ilustración Artística]]''.<ref name="ilustración" /> O ''Uranus'' fondeou ante a costa de Baler o día 29 ás oito da mañá. Trala súa chegada, obtivo a autorización dos filipinos para poder parlamentar con Martín Cerezo. Aguilar identificouse como militar español, preguntando se alguén dos sitiados servira en Mindanao, posto que se así fose coñeceríao (ninguén do destacamento estivera) e proporcionando as súas credenciais. A continuación, comunicou a Martín Cerezo as ordes que traía de De los Ríos. Ante as dúbidas de Martín Cerezo, Aguilar acordou con el deixar ver o vapor na baía á mañá seguinte e a disparar o seu canón a modo de sinal. A conversación estivo presidida pola desconfianza de Martín Cerezo, que ante a afirmación de Aguilar de que o ''Uranus'', como mercante, só tiña un [[falconete]], insinuou que podería usar o canón de Cavite que tiñan os atacantes.{{harvnp|Leguineche|1998|pp=314-315}} De feito, tal como rexistrou no seu libro, Martín Cerezo estaba absolutamente convencido de que Aguilar (e ata Dos Ríos) pasouse ao campo filipino.{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=137}} No interior da igrexa, o destacamento dividiuse. Mentres que unha parte, encabezada por Martín Cerezo, cren que se trata doutro engano dos filipinos, outros, como os franciscanos Minaya e López, cren na sinceridade de Aguilar. Con todo, o tenente arranxoullas para convencer aos sitiados. Por outra banda, segundo o convindo/convido, o buque apareceu a mañá do [[30 de maio]] e fixo dous disparos, tras o cal, Aguilar volveu presentarse ante os sitiados. Martín Cerezo, que observou as evolucións da embarcación desde a torre da igrexa, convenceuse de que non se trataba dun mercante, senón dun simulacro construído polos filipinos para que parecese un vapor e transportado a man por eles en augas pouco profundas. O poder de persuasión de Martín Cerezo era tal que os sitiados convencéronse tamén do afirmado polo tenente. Tralo retorno de Aguilar, Martín Cerezo xustificou a súa negativa a acompañarlle no barco non era suficiente para levalos a eles, os seus provisións, municións e armamento. O certo é que só lles quedaban algunhas latas de sardiñas e unhas poucas balas, pero Cerezo quería, por unha banda, que os atacantes pensasen que aínda podían defenderse durante varios meses e, por outro, comprobar a reacción de Aguilar. O enviado dixo que só tiña que levalos a eles e deixar o material, do mesmo xeito que fixeran as tropas españolas en [[Zamboanga]]. Esta resposta afianzou a desconfianza do tenente, xa que pensou que a escusa do rescate non era máis que outra manobra dos atacantes para quedar co armamento.{{harvnp|Leguineche|1998|pp=315-319}} Seguindo eses razoamentos, Martín Cerezo despediu a Aguilar. Este non se rendeu e seguiu tratando de persuadirlle, solicitándolle tamén permiso para que Arias Rodríguez, o fotógrafo, tomase unha foto da igrexa e dos sitiados, ao que non accedeu Martín Cerezo. O parlamento terminou co tenente dicíndolle a Aguilar que comunicase ao xeneral Dos Ríos a súa intención de resistir polo menos tres meses máis e que se antes dese tempo non enviaba un buque de guerra español a rescatalos, el mesmo presentaríase en Manila cos homes que puidese salvar. Aguilar, que deixou un paquete de xornais xunto á porta da igrexa, preguntou a Cerezo si estaría disposto a saír no caso de que o mesmo xeral fose pedirllo, ao que o tenente sitiado respondeu afirmativamente.{{harvnp|Leguineche|1998|pp=319-321}} A continuación embarcou no ''Uranus'', o cal levou áncoras chegando a Manila o [[2 de xuño]], tal como exixira o xeneral De los Ríos. Aguilar, aínda que xustificou dalgunha forma a súa actitude, expresou a súa perplexidade: «Os meus esforzos tropezaron cunha obstinación xamais vista, ou un esforzo perturbado».{{harvnp|Leguineche|1998|pp=321}} A negativa dos sitiados a retornar a Manila causou a peor impresión ao xeneral, o cal enviou un [[telegrama]] ao ministro da Guerra, o xeneral [[Camilo García de Polavieja|Polavieja]], no que lle describía que «regresou o Uranus cun tenente coronel Aguilar, que estivo en Baler e convenceu filipinos atacantes embarque destacamento con todas honras de guerra; pero tenente Martín, xefe do mesmo, negouse en absoluto abandono Baler a pesar das miñas ordes e razoamento xefe de Estado Maior; persoalmente darei cuenta a V.E. de motivos se cree isto obedece».<ref name="dominicales">{{cita publicación | publicación=Las Dominicales del Libre Pensamiento | url=http://hemerotecadigital.bne.es/datos1/numeros/internet/Madrid/Dominicales%20del%20libre%20pensamiento,%20Las/1899/189906/18990622/18990622_00000.pdf#search=%22baler%20rios%20aguilar%22&page=3 | título=¿Qué pasa en Baler? | data=22 de xuño de 1899}}</ref> Entre os rumores que circularon por Manila afirmouse que Aguilar, tras tratar cos desertores do destacamento, convencérase de que tanto Las Morenas como Alonso foran asasinados para apoderarse dos fondos da caixa da comandancia de El Príncipe.<ref name="el día">{{cita publicación | url=http://hemerotecadigital.bne.es/datos1/numeros/internet/Madrid/D%C3%ADa,%20El%20(Madrid.%201881)/1899/189907/18990710/18990710_00000.pdf | título=La guarnición de Baler | publicación=[[El Día (Madrid)|El Día]] | data=10 de xullo de 1899}}</ref> Porén, esta desconfianza non era, en absoluto, xeneralizada. ''[[El Noticiero de Manila]]'' publicaba o día 3 un editorial refutando os rumores que circulaban por Manila. A narración dos feitos por parte do ''[[The Manila Times|Manila Times]]'', diario estadounidense, do día 2 remataba cun (en español): «Bravo! Viva España!».{{harvnp|Leguineche|1998|pp=321-322}} Pola súa banda, trala partida de Aguilar, os sitiados retiraron os xornais que deixara o militar español. Entre eles varios exemplares de ''[[O Imparcial (España)|O Imparcial]]'' de Madrid. O pai Minaya e o doutor Vigil de Quiñones considerábanos auténticos. Martín Cerezo, froito da súa desconfianza, ata tras comparalos con algúns exemplares vellos que tiñan e comprobar que tipografía, calidade de papel e demais características do diario eran idénticas, mantivo que se trataba de hábiles falsificacións.{{harvnp|Leguineche|1998|pp=320-321}} De todos os xeitos, Martín Cerezo pensou que gañara algo de tempo e que ao anunciar a súa intención de renderse si acudía o xeneral Dos Ríos a pedirllo, os atacantes relaxarían o seu garda, polo que creu posible escapar ao bosque cos seus homes sen que os filipinos se desen conta. Así, fixou a saída para a noite do 1 de xuño. A mañá do día previsto para a fuga inutilizaron o armamento sobrante e distribuíron a munición que quedaba. Ademais, ordenou fusilar a Vicente González e a Antonio Menache, os soldados que intentaran desertar.{{harvnp|Leguineche|1998|pp=322-323}}{{harvnp|Martín Cerezo|2002|pp=142}}<ref>«...convictos e confesos do delito de traizón en posto sitiado e incursos ademais na pena de morte ordenada polo Capitán xeral do Arquipélago, D. [[Basilio Augustín e Dávila|Basilio Augustí]] no seu bando terminante do 23 de abril de 1898».</ref> Os prisioneiros morreron sen recibir a [[unción dos enfermos]] porque aos misioneiros non se lles informou da execución. Esa noite os filipinos reforzaron a garda e aínda que non había lúa, o ceo estaba despexado así que os españois decidiron pospoñer a acción. A mañá do 2 de xuño, Martín Cerezo comezou a reler os xornais que deixara Aguilar e dos que pensaba eran falsificaciones filipinas co fin de confundilos para que se rendesen. Nun deles atopou unha pequena apunta que lle fixo ver que os xornais eran verdadeiros así como as súas noticias, dándose conta de que a guerra terminara e que non tiña sentido seguir combatendo. Apúntaa, dentro da sección de destinos militares, era o anuncio do novo destino en [[Málaga]] do tenente da escala da reserva de Infantaría Francisco Díaz Navarro. Martín Cerezo coincidira co oficial, do que era íntimo amigo, antes de ser destinado aquel a [[Cuba]]. Díaz comentoulle que ao finalizar a campaña pensaba pedir traslado á capital andaluza, onde vivían a súa noiva e a súa familia, así que Martín Cerezo deu por certa a noticia e, por extensión, todos os xornais e noticias que Aguilar deixara.{{harvnp|Leguineche|1998|pp=324}} Ao ser consciente da situación, consultou co pai López primeiro, e con Vigil de Quiñones e o pai Minaya despois, achega das opcións que tiñan. Intentar escapar ou renderse. Martín Cerezo era favorable á rendición, en tanto que Vigil de Quiñones prefería a fuxida e Minaya opoñíase a esta, por considerala irrealizable.{{harvnp|Leguineche|1998|pp=324-325}} «"Decídome pola capitulación. É o máis sensato", anunciou Minaya». Sen chegar a ningunha conclusión, reuniuse á tropa para informala e someter ao seu criterio os seguintes pasos. Martín Cerezo argumentou a favor da rendición, ao que se opuxo a maioría da tropa. Vigil de Quiñones tamén propuxo renderse, no caso de que se respectasen algunhas condicións. Só a intervención dos pais Minaya e López, avogando pola capitulación, convenceu aos opostos, así que Martín Cerezo escribiu un borrador de condicións de rendición e ordenou izar bandeira branca (existe aquí unha discrepancia entre as narracións de Martín Cerezo e Minaya, xa que aquel omite as intervencións dos relixiosos e o seu papel decisivo).{{harvnp|Leguineche|1998|pp=324-327}} Pronto se achegou un sentinela dos sitiadores ao que Martín Cerezo solicitoulle que avisase a Aguilar. Ao pouco intre achegouse un oficial filipino que informou de que Aguilar volvera a Manila, pero que acudía o tenente coronel ao mando. Unha vez chegou [[Simón Tecson]], oficial ao mando das forzas filipinas atacantes, coa súa plana maior, Martín Cerezo pediu mesa e cadeiras, así como útiles de escritura e, acompañado de Vigil de Quiñones e dos relixiosos españois, fíxolle saber que estaba disposto a render a praza, a condición de que se fixese honrosamente e aceptásense unha serie de condicións. Tecson díxolle a Martín Cerezo que as redactase e que si non había nada que resultase degradante, aceptaría a rendición e permitiría aos españois saír coas armas ata o bordo da súa xurisdición, onde deberían entregalas. Martín Cerezo indicou que para evitar posibles incidentes deixarían as armas na igrexa. Logo redactou e entregou ao tenente coronel o seguinte escrito:{{harvnp|Leguineche|1998|pp=328-329}} {{Cita|En Baler aos dous días do mes de xuño de mil oitocentos noventa e nove, o 2.º Tenente Comandante do Destacamento Español, D. Saturnino Martín Cerezo, ordenou ao corneta que tocase atención e chamada, izando bandeira branca en sinal de Capitulación, sendo contestado acto seguido polo corneta da columna atacante. E reunidos os Xefes e Oficiais de ambas forzas transixiron nas condicións seguintes:<br/>Primeira. Desde esta data quedan suspendidas as hostilidades por ambas partes belixerantes.<br/>Segunda. Os sitiados depoñen as armas, facendo entrega delas ao xefe da columna atacante, como tamén dos equipos de guerra e demais efectos pertencentes ao Goberno Español.<br/>Terceira. A forza sitiada non queda como prisioneira de guerra, sendo acompañada polas forzas republicanas a onde atópense forzas españois ou lugar seguro para poderse incorporar a elas.<br/>Cuarta. Respectar os intereses particulares sen causar ofensa a persoas.<br/><br/> E, para os fins que haxa lugar, levántase a presente acta por duplicado, asinándoa os señores seguintes: o tenente Coronel da columna atacante, Simón Tecson. O Comandante, [[Nemesio Bartolomé]]. Capitán, [[Francisco T. Ponce]]. Segundo tenente, comandante da forza sitiada, Saturnino Martín. O médico, Rogelio Vigil.}} Os relixiosos non ratificaron a acta, algo do que se arrepentirían posteriormente. Trescentos trinta e sete días despois de iniciarse o cerco, este acabou coa aceptación das condicións propostas. Trinta e cinco persoas, incluíndo aos relixiosos franciscanos, sobreviviran ao asedio. Morreron 19 e 6 máis desertaron. == Notas == {{listaref|group=nota|02}} ;Referencias {{Listaref|20em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} {{Portal|Historia}} === Bibliografía === {{Refempeza}} * {{cita publicación | nome=Manuel | apelidos=Del Barrio Jala | título=El tratado de París | publicación=[[Revista de Historia Militar]] | lugar=Madrid | editorial=[[Ministerio de Defensa de España|Ministerio de Defensa]] | ano=1998 | número=85 | páxinas=195-229 | issn=0482-5748 | url=http://www.portalcultura.mde.es/Galerias/revistas/ficheros/RHM_085.pdf | data= | revista= | data-acceso=31 de marzo de 2016 | urlarquivo=https://web.archive.org/web/20100630063828/http://www.portalcultura.mde.es/Galerias/revistas/ficheros/RHM_085.pdf | dataarquivo=30 de xuño de 2010 | urlmorta=yes | ref=harv }} * {{cita publicación | nome=Guillermo | apelidos=Calleja Leal | título=Los últimos de Filipinas. La heroica defensa de Baler. Junio 1898-junio 1899 | publicación=La Coronelía. Guardas del Rey | número=4 | data=Xuño de 2003 | ano=2003 | páxinas=17-45 | url=http://www.coronelia-guardas-del-rey.com/REVISTA%204%20JUNIO.pdf | revista= | data-acceso=31 de marzo de 2016 | urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110302054941/http://www.coronelia-guardas-del-rey.com/REVISTA%204%20JUNIO.pdf | dataarquivo=02 de marzo de 2011 | urlmorta=yes | ref=harv }} * {{cita web | nome=Jose Maria A. | apelidos=Cariño | url=http://www.aurora.ph/baler-aurora-book/baler-revolt-account.html | título=The Baler Revolt Account | ano=2008 | editorial=Discover Aurora | lingua=[[idioma inglés|inglés]]|ref=harv }} * {{cita web | nome=Jose Maria A. | apelidos=Cariño | url=http://www.aurora.ph/baler-aurora-book/baler-siege-versions.html | título=The Siege Of Baler: Versions And Contradictions | ano=2008 | editorial=Discover Aurora | lingua=[[idioma inglés|inglés]] |ref=harv}} * {{cita libro | nome=José F. | apelidos=Colmeiro | título=Memoria histórica e identidad cultural: de la postguerra a la postmodernidad | url=http://books.google.es/books?id=Kl8urlFqsYcC | editorial=Anthropos Editorial | ano=2005 | isbn=84-7658-733-3 | localización=[[Barcelona]] |ref=harv}} * {{cita publicación | nome=James G. | apelidos=Gillmore | publicación=[[McClure's Magazine]]| data=Agosto de 1900 | título=A Prisoner Among Filipinos | volume=XV | número=4 | lingua=[[idioma inglés|inglés]]|ref=harv}} Accesible a través de [[Portal de Archivos Españoles|Pares]] en ''[http://pares.mcu.es/ParesBusquedas/servlets/Control_servlet?accion=4&txt_accion_origen=2&txt_id_desc_ud=2609443 El sitio de Baler. Documentos históricos recopilados por el general Saturnino Martín Cerezo]'' (imaxe 243 e ss.). * {{cita publicación periódica| nome=José Luis | apelidos=Isabel Sánchez | título=Cuadernillo n.º 15. Infantes Caballeros de la Orden de San Fernando | url=https://publicaciones.defensa.gob.es/media/downloadable/files/links/R/E/REVISTAS_PDF1180_1.pdf | publicación=Memorial de Infantería | ano=2006 | número=53 | issn=1137-4268 | localización=Madrid | editorial=[[Ministerio de Defensa de España|Ministerio de Defensa]] | páxinas=63 e ss. |lingua=es|ref=harv}} * {{cita publicación | título=Los verdaderos últimos de Filipinas | nome=Juan | apelidos=Jiménez Mancha | publicación=[[La Aventura de la historia]] | issn=1579-427X | número=11 | ano=1999 | páxinas=32-39 | url=http://www.ucm.es/info/seeci/Numero%203/3mancha.htm|ref=harv}} * {{cita libro | apelido=Leguineche | nome=Manuel | título=Yo te diré... La verdadera historia de los últimos de Filipinas (1898-1998) | ano=1998 | editorial=Santillana, S.A. | localización=Madrid|ref=harv}} * {{cita libro | apelidos=Martín Cerezo | nome=Saturnino | título=La pérdida de Filipinas | ano=2002 | editor=Juan Batista González | editorial=Dastin | isbn=84-492-0241-8|ref=harv}} A edición de 1911, sen ilustracións, está dispoñible en liña parcialmente a través da publicación feita por ''[[España Militar]]. Revista profesional de la Escala de Reserva del Ejército'' entre 1930 e 1931 a través da Hemeroteca Dixital da [[Biblioteca Nacional de España|Biblioteca Nacional]]: números [http://hemerotecadigital.bne.es/datos1/numeros/internet/Cuenca/Espa%C3%B1a%20militar%20(Cuenca)/1930/193006/19300601/19300601_00029.pdf 29], [http://hemerotecadigital.bne.es/datos1/numeros/internet/Cuenca/Espa%C3%B1a%20militar%20(Cuenca)/1930/193007/19300701/19300701_00030.pdf 30], [http://hemerotecadigital.bne.es/datos1/numeros/internet/Cuenca/Espa%C3%B1a%20militar%20(Cuenca)/1930/193008/19300801/19300801_00031.pdf 31], [http://hemerotecadigital.bne.es/datos1/numeros/internet/Cuenca/Espa%C3%B1a%20militar%20(Cuenca)/1930/193009/19300901/19300901_00032.pdf 32], [http://hemerotecadigital.bne.es/datos1/numeros/internet/Cuenca/Espa%C3%B1a%20militar%20(Cuenca)/1930/193010/19301001/19301001_00033.pdf 33], 34 (falta), 35 (falta) e [http://hemerotecadigital.bne.es/datos1/numeros/internet/Cuenca/Espa%C3%B1a%20militar%20(Cuenca)/1931/193101/19310101/19310101_00036.pdf 36]. O prólogo de Azorín á cuarta edición pode atoparse [https://web.archive.org/web/20190424030637/http://www.xn--momentosespaoles-iub.es/contenido.php?recordID=32 aquí]. A edición en inglés está tamén dispoñible en liña: {{cita web | título=Under the Red and Gold; Being Notes and Recollections of the Siege of Baler | url=http://www.archive.org/details/underredgoldbein00cereiala|ref=harv}} * {{cita publicación | título=Una historia de la Guerra de Filipinas: Juan Chamizo García, héroe de Baler | nome=Juan Antonio | apelidos=Martín Ruiz | publicación=Jábega | issn=0210-8496 | número=99 | ano=2009 | páxinas=74-84 | url=http://www.cedma.com/archivo/jabega_pdf/jabega99_74-84.pdf |ref=harv}} * {{cita publicación | nome=María | apelidos=Mártinez del Portal | ano=1993 | título=El 98 y América | publicación=Anales azorinianos | issn=0213-0777 | número=4 | páxinas=149-182 | url=https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=1019013|ref=harv }} * {{cita publicación | nome=Pedro | apelidos=Ortiz Armengol | título=La defensa de la posición de Baler (Junio 1898-Junio 1899). Una aproximación a la Guerra de las Filipinas | publicación=[[Revista de Historia Militar]] | localización=Madrid | editorial=[[Ministerio de Defensa de España|Ministerio de Defensa]] | número=68 | data=1990 | páxinas=82-178 | url=http://www.portalcultura.mde.es/Galerias/revistas/ficheros/RHM_068.pdf | url-arquivo=https://web.archive.org/web/20100630071204/http://www.portalcultura.mde.es/Galerias/revistas/ficheros/RHM_068.pdf | dataarquivo=30 de xuño de 2010 | revista= | data-acceso=31 de marzo de 2016 | urlmorta=yes | ref=harv }} * {{cita web | nome=Manuel L. | apelidos=Quezón III | url=http://www.aurora.ph/baler-aurora-book/baler-during-quezon.html | título=Baler During The American Period: The Reign Of Quezon | ano=2008 | editorial=Discover Aurora | lingua=[[idioma inglés|inglés]] |ref=harv}} * {{cita web | url=http://www.baleria.com/index.php?body=article_baleria&id_article=8 | título=Story Behind the First Revolt in Baler | nome=Olag S. | apelidos=Selaznog | ano=2005 | editorial=Baleria | lingua=[[idioma inglés|inglés]] | ref=harv | data-acceso=31 de marzo de 2016 | data-arquivo=17 de abril de 2016 | url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160417073803/http://www.baleria.com/index.php?body=article_baleria&id_article=8 | url-morta=yes }} * {{cita publicación|apelidos=Valbuena García|nome=Jesús|url=http://baleria.com/IMG/pdf/Articulo_Jesus_Garcia_Quijano.pdf|título=Jesús García Quijano en el sitio de Baler: los últimos de Filipinas|ano=2009|publicación=Cuadernos de Historia de la Montaña Palentina|data=|revista=|data-acceso=31 de marzo de 2016|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160417091138/http://baleria.com/IMG/pdf/Articulo_Jesus_Garcia_Quijano.pdf|dataarquivo=17 de abril de 2016|urlmorta=yes|ref=harv}} * {{cita publicación | apelidos=Vigil de Quiñones Alonso | nome=Rogelio | título=España en Filipinas, la muy heroica defensa de Baler | publicación=[[Revista de Historia Militar]] | lugar=Madrid | editorial=[[Ministerio de Defensa de España|Ministerio de Defensa]] | ano=1984 | número=56 | páxinas=159-185 | url=http://www.portalcultura.mde.es/Galerias/revistas/ficheros/RHM_056.pdf | issn=0482-5748 | url-arquivo=https://web.archive.org/web/20100630073254/http://www.portalcultura.mde.es/Galerias/revistas/ficheros/RHM_056.pdf | dataarquivo=30 de xuño de 2010 | data= | revista= | data-acceso=31 de marzo de 2016 | urlmorta=yes | ref=harv }} {{Reftermina}} === Outros artigos === * [[Revolución filipina]] * [[Guerra Hispano-Estadounidense]] * [[Guerra filipino-estadounidense]] === Ligazóns externas === * [http://www.grandesbatallas.es/batalla%20de%20baler.html Resumo da Batalla do Sitio de Baler] {{es}} * [http://www.abc.es/historia-militar/20140624/abci-ultimos-filipinas-baler-heroes-201406231602.html ABC.es - Os últimos de Filipinas] {{es}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Filipinas]] [[Categoría:Historia de España]] [[Categoría:Cercos]] qhfcth05ax56qxf0w3wt9re1a9lwyst 0 339494 7104912 6951674 2025-06-23T20:30:37Z O Breixo 127505 7104912 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Battle of Legnano.png |descrición_imaxe = A Batalla de Legnano obra de [[Massimo Taparelli d'Azeglio]].|resultado = Vitoria decisiva da [[Liga Lombarda]]<ref>Peter N. Stearns, William Leonard Langer; 2001. ''The Encyclopedia of World History'', pp. 208</ref> |combatentes1 = [[Ficheiro:CoA civ ITA milano.png|20px]] [[Liga Lombarda]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Armoiries empereurs Hohenstaufen.png|20px]] [[Sacro Imperio Romano Xermánico]] |comandante1 = [[Albert de Giussan]] |comandante2 = [[Frederico I do Sacro Imperio Romano Xermánico|Frederico Barbarroxa]] |soldados1 = 3.500 hombres<ref name= Ref1 >''Magill's Guide to Military History'</ref> |soldados2 = 3.000 hombres<ref name= Ref1 /> |baixas1 = Descoñecidas pero numerosas |baixas2 = Descoñecidas pero numerosas }} A '''batalla de Legnano''' tivo lugar o [[29 de maio]] de [[1176]], nos arredores da cidade de Legnano, na actual [[provincia de Milán]], rexión histórica da [[Lombardía]], [[Italia]]. Tivo unha repercusión crucial na guerra que mantiña o [[Sacro Imperio Romano Xermánico]], dirixido por [[Frederico I do Sacro Imperio Romano Xermánico|Frederico Barbarroxa]], contra as comunas do norte de [[Italia]], que depuxeran as súas rivalidades para unirse na [[Liga lombarda]] baixo a dirección do [[Papa]] [[Alexandre III, papa|Alexandre III]]. Este enfrontamento non era propiamente unha guerra entre [[Alemaña]] e [[Italia]], posto que non existían como tales nacións e había alemáns e italianos interesados na vitoria de cada uns dos bandos. Máis ben debe entenderse como parte do prolongado conflito interno entre [[güelfo]]s e [[xibelino]]s, e do aínda máis antigo existente entre os dous poderes universais: Pontificado e Imperio. O Emperador tentou o emprego da forza para someter ás comunas, e foi vencido polas tropas lombardas, que fixeron bo uso da topografía do terreo e das súas picas contra un exército composto case exclusivamente de [[cabalaría]]. == Preludio == Á morte de [[Conrado III]] foi elixido Emperador o seu sobriño Frederico I Barbarroxa que se propuxo volver dar á coroa imperial a autoridade antiga do tempo de Otón I. Empezou actuando en Alemaña onde devolveu&nbsp;[[Baviera]] a Enrique o León, tralo que se enfrontou ás disputas internas, fixo vasalos seus aos príncipes de [[Polonia]] e [[Bohemia]] e recobrou os dereitos imperiais sobre [[Borgoña]]. Por último reafirmou a súa autoridade entregando ducados aos seus fillos e parentes.<ref>Compendio de la Historia Universal: Historia de la Edad Media, px.150</ref> Máis dificultades atopou en Italia onde debeu realizar seis expedicións. As cidades lombardas, a cuxa cabeza se atopaba [[Milán]], posuían un importante sentimento de liberdade e dispuñan dunha milicia cidadá belicosa disposta a defender a súa independencia. Con este desexo formaron unha liga a semellanza das ligas gregas. Na primeira expedición de Frederico, o Emperador chamou aos príncipes e cidades de Italia a prestarlle vasalaxe e ao ver a rebeldía milanesa tentou atemorizala destruíndo algunhas cidades menores antes de coroarse en [[Pavia]] coa coroa lombarda e en [[Roma]] coa Imperial, gañada tras entregar ao Papa [[Hadrián IV, papa|Hadrián IV]] a Arnoldo de Brescia que predicaba unha volta da Igrexa á súa sinxeleza apostólica, contra os bens temporais e a riqueza do clero.<ref>Compendio de la Historia Universal: Historia de la Edad Media, px.150-151</ref> Á chegada do emperador os romanos iniciaron unha revolta pero foi sufocada polo Emperador coa axuda do Papa. Frederico volveu a Alemaña, (non sen estar a piques de perecer no camiño de volta por un ataque de soldados de [[Verona]] no que foi salvado pola coraxe do alférez imperial Oton Witelsbach) e os milaneses atacaron a cidades adictas ao Emperador (como [[Lodi]]).<ref>Compendio de la Historia Universal: Historia de la Edad Media, px.151</ref> [[Ficheiro:FEDERICO_BARBARROJA.JPG|esquerda|miniatura|400x400px|[[Frederico I do Sacro Imperio Romano Xermánico|Frederico Barbarroxa]] e Enrique o León loitando contra os rebeldes romanos obra de Friedrich Franz e Johannes Christian Riepenhausen]] Sabedor diso, Frederico volveu a Italia e tras proclamarse soberano sobre príncipes e cidades como Milán, comezou unha encarnizada guerra. En maio de 1161 trala chegada de novos reforzos procedentes de Alemaña,&nbsp;Frederico achegouse a Milán dando un rodeo. Tras un encontro a pé de muro, no que os milaneses levaron a peor parte, as tropas imperiais cercaron a cidade. Os milaneses pasaron fame. O 1 de marzo de 1162 acordáronse os termos da rendición que supuxo a entrega dos cónsules e de 400 cabaleiros en calidade de reféns, a destrución das igrexas e murallas, o cegamento dos fosos da cidade e a dispersión dos seus veciños en catro aldeas.<ref>Atlas ilustrado la guerra en la Edad Media, px. 57</ref> Igual sorte tiveron Crema, [[Brescia]] e [[Piacenza]]&nbsp;entre outras. Aterradas por este exemplo as restantes cidades lombardas recoñeceron a Frederico como Emperador.<ref name="ReferenceA">Compendio de la Historia Universal: Historia de la Edad Media, px.152</ref> Porén este éxito non foi abondo para Frederico e pretendeu exercer sobre Roma un poder similar ao de Otón I e disputar ao rei Guillerme de Sicilia o protectorado sobre a Cidade Eterna. Cando o monarca falece en 1166 pareceu presentarse a oportunidade polo que se puxo en guerra co Papa que até entón fora aliado seu.<ref name="ReferenceB">Atlas ilustrado la guerra en la Edad Media, px. 58</ref> Frederico reuniu un concilio e elixiu un [[antipapa]]. O Papa [[Alexandre III, papa|Alexandre III]] declarou ilexítimo o concilio e excomungou a Frederico atraendo ás cidades lombardas a unha nova liga que uniu ademais a [[Venecia]], Verona, Vicenza, [[Padua]], [[Treviso]], [[Ferrara]], Brescia, [[Bérgamo]], [[Cremona]], Piacenza, Parina, [[Módena]], [[Boloña]] e outras moitas cidades.<ref name="ReferenceA"/> [[Ficheiro:Alejandro_III_Dogo_Ziani.jpg|dereita|miniatura|400x400px|[[Alexandre III, papa|Alexandre III]] bendí ao dogo Ziani que marcha a loitar contra [[Frederico I do Sacro Imperio Romano Xermánico|Frederico I Barbarroxa]] obra de Paolo Fiammingo]] Frederico logrou entrar en Roma e derrotar aos coaligados na batalla de Tusculo obrigando a Alexandre a fuxir a [[Francia]] pero o Emperador tivo que abandonar Italia debido a unha gran epidemia que estaba a facer estragos en Alemaña e que causou a morte a moitos cabaleiros fieis ao Emperador.<ref name="ReferenceA"/> Ao retirarse en desorde, perdeu a súa equipaxe mentres cruzaba o [[río Po]]. O 1 de decembro de 1167 formouse a Liga Lombarda e Frederico retirouse alén dos [[Alpes]].<ref name="ReferenceB"/> Os lombardos aproveitaron esta retirada e pasaron á ofensiva. Edificaron unha nova cidade chamada [[Alessandria]] en honra do Pontífice. Os asuntos en Alemaña impediron a Frederico realizar unha nova expedición para restablecer a súa autoridade durante un tempo pero ao fin fíxoo acompañado de [[Cristiano]], [[arcebispo]] de [[Maguncia]].<ref name="ReferenceC">Compendio de la Historia Universal: Historia de la Edad Media, px.153</ref> En setembro de 1174 fixo de Alessandria o branco dos seus ataques. Despois de pasar o inverno ante a cidade, os homes de Frederico escavaron un túnel baixo as murallas e atacaron o [[Sábado Santo]]. Nunha feroz batalla, o asalto foi rexeitado. Tralo ataque tivo que retirarse a Pavia ao producirse a chegada de reforzos lombardos (13 de abril de 1175).<ref>Atlas ilustrado la guerra en la Edad Media, px. 59</ref> O 16 de abril de 1175, Frederico reuniuse con representantes da Liga Lombarda no castelo de Montebello para discutir a paz. Estas conversacións resultaron infrutuosas e ambas partes saíron decididos a continuar as hostilidades. TraLo fracaso das negociacións, Frederico sabía que a batalla era inminente e pediu o apoio de Enrique o León quen rexeitou axudar a Frederico (aínda que o Emperador rogoullo de xeonllos preto do [[Lago Como|lago de Como]]<ref name="ReferenceC"/>) e o rei tivo que reunir forzas principalmente italianas recrutadas entre os inimigos da Liga.<ref>Atlas ilustrado la guerra en la Edad Media, px. 59</ref> Tras tantas decepcións Frederico recibiu ao fin unha boa noticia. A comezos de 1176 o Emperador recibiu reforzos alemáns de [[Suabia]] e [[Renania]]. Tratábase dunha forza de 2.000 soldados dirixidos por Philip, arcebispo de [[Colonia, Alemaña|Colonia]]; Conrad, bispo electo de Worms e Berthold, [[duque]] de Zähtingen.<ref>Técnicas bélicas del mundo medieval, px.105</ref> O groso das tropas imperiais atopábanse en Pavia e o Emperador atopábase en [[Como]] polo que debía rodear Milán sen levantar sospeitas.<ref>Técnicas bélicas del mundo medieval, px.105</ref> Porén os milaneses adiviñaron as intencións de Frederico e propuxéronse interceptalo. == Forzas dos exércitos == O 29 de maio os dous exércitos atopáronse nos arredores de Legnano a 24&nbsp;km. ao norte de Milán. O exército imperial estaba formado por 1.000 cabaleiros e 1.000 infantes. Como complemento ás forzas alemás reuníronse 1.000 homes da rexión de Como. [[Ficheiro:La_battaglia_di_Legnano_di_Amos_Cassoli.jpg|esquerda|miniatura|400x400px|A batalla de Legnano obra de Amos Cassioli]] Alertados da presenza de Frederico, os líderes da Liga Lombarda reuniran 3.500 homes para bloquear a ruta do emperador a Pavia. Constaban estas forzas de 1.450 cabaleiros e 2.050 de infantaría, tamén se incluía un carro de guerra coñecido como Carroccio (Carro arrastrado por bois onde as [[Cidade-estado|cidades-estado]] italianas portaban o seu estandarte. Gornecida por [[sacerdote]]s e soldados, situábase no centro do exército, como punto de mando e reunión de tropa.<ref>Atlas ilustrado la guerra en la Edad Media, px. 177</ref> O Carroccio representaba a identidade comunal da cidade estado e por iso infundía moral)<ref>Atlas ilustrado la guerra en la Edad Media, px. 59</ref> Entre a cabalaría lombarda atopábase unha unidade de elite coñecida como a "Compañía da Morte" dirixida por [[Albert de Giussan]]. Compúñase de 900 homes de armas que vestían un traxe escuro co que cubrían a armadura co símbolo dunha caveira, levaban pequenos escudos puntiagudos e longas lanzas. Esta compañía estaba formada por homes escollidos que loitaban en grandes cabalos e xuraban que ninguén fuxiría do campo de batalla por temor á morte e non permitirían que ninguén traizoase á cidade de Milán fuxindo. == A batalla == A batalla comezou cun ataque da vangarda lombarda a cargo de 700 xinetes que ao facer un recoñecemento do terreo atopáronse con 300 xinetes imperiais. As tropas imperiais foron sorprendidas e fuxiron pero o Emperador reaccionou con rapidez e un contraataque imperial crebou a resistencia lombarda.<ref>Técnicas bélicas del mundo medieval, px.105</ref> A batalla comezara fortuitamente e ningún dos dous bandos tiña un plan preestablecido. Os anais de [[Colonia, Alemaña|Colonia]] din que o Emperador consideraba indigno da súa maxestade imperial dar as costas aos seus inimigos polo que seguiu adiante e atacou o Carroccio milanés.<ref>Técnicas bélicas del mundo medieval, px.106</ref> Tan impetuoso foi o ataque imperial que levou por diante a selecta garda do Carroccio.<ref>The history of Italy: from the fall of the Western empire to the...,</ref> Entón as tropas alemás chegaron até onde estaba situada a Compañía da Morte, dirixida por Albert de Giussan, á que atacaron con desesperación.<ref>Die Geschichte des Mittelalters: 6 Bücher, Volume 1, px. 384</ref> Este contraataque posibilitou á infantaría lombarda reorganizarse. O ímpeto da carga de cabalaría xa se desvanecera e os cabalos alemáns detivéronse incapaces de penetrar entre as picas da infantaría lombarda.<ref>Técnicas bélicas del mundo medieval, px.106</ref> [[Ficheiro:Car1176.jpg|dereita|miniatura|300x300px|O carroccio milanés na batalla de Legnano obra de Amos Cassioli]] A resistencia da infantaría lombarda permitiu que a súa cabalaría, derrotada pero non destruída, se reagrupara e regresase ao campo de batalla atacando o flanco da cabalaría imperial.<ref>Técnicas bélicas del mundo medieval, px.106</ref> Os xinetes imperiais, fatigados e atacados por dous flancos, tentaron regresar ás súas posicións pero fixérono sen ningunha organización.<ref>Técnicas bélicas del mundo medieval, px.106</ref> No medio do caos, o estandarte imperial foi capturado, morto o seu portador dun frechazo e Frederico Barbarroxa esborrallouse baixo o seu cabalo morto.<ref>Die Geschichte des Mittelalters: 6 Bücher, Volume 1, px. 384</ref> A falsa noticia da morte de Emperador sementou o pánico entre as tropas imperiais que fuxiron en desbandada e o seu campamento foi abandonado aos vencedores. Os lombardos perseguiron aos imperiais e moitos foron cazados no río Tesino. O botín conseguido pola Liga Lombarda foi inmenso.<ref>Storia diplomatica della lega Lombardo con XXV documenti inediti, px. 280</ref> Pero Frederico non morrera. Tras varios días desaparecido, presentouse en Pavia só. Pero o rumor da súa morte prevaleceu durante moitos días, a emperatriz Beatriz I, condesa de Borgoña, que permanecera en Como, abandonouse á desesperación, e os vencedores buscaron incesantemente o corpo no medio das moreas de mortos.<ref>The history of Italy: from the fall of the Western empire to the...,</ref> == Consecuencias == A derrota convenceu a Frederico Barbarroxa da necesidade dunha paz. Nunha conferencia celebrada en Venecia, facendo de mediador o arcebispo de Maguncia entre o Emperador, o Papa e os deputados das cidades, asinouse unha suspensión de hostilidades de seis anos, baixo as mesmas condicións que serviron máis tarde de base á paz de Constanza (1183). Alexandre foi recoñecido Papa lexítimo, o protectorado de Roma pasou do Emperador ao Papa; e Frederico foi absolto da excomuñón. Os bispos e abades nomeados por Frederico e o anti-papa, continuaron na posesión dos seus beneficios. As regalías debían pertencer en diante, unha parte ao Emperador, outra ás cidades; os cidadáns e funcionarios debían facer xuramento ao Emperador e as tropas imperiais debían ser mantidas polas cidades ao seu paso por elas: a alta xustiza sería exercida en nome do Emperador por xuíces superiores. Con isto restableceuse a paz en Italia, celebrándose solemnemente ante a [[Basílica de San Marcos]] (en [[Venecia]]), a reconciliación entre as cabezas espiritual e temporal. Pero concertando o Emperador o casamento do seu fillo máis vello, Henrique de Hohenstaufen, con Constanza, filla de Roxerio II e herdeira de [[Nápoles]] e [[Sicilia]] co que estes Estados, até entón feudatarios de [[Pedro, papa|San Pedro]]&nbsp;pasaron á casa dos Hohenstaufen, quedou viva a semente de novas e sanguentas guerras entre o Emperador e o Papa.<ref name="ReferenceC"/> Frederico I non esqueceu a falta de axuda por parte de Enrique o León e aproveitou a hostilidade doutros príncipes alemáns cara a Enrique para xulgalo por insubordinación por un xurado de bispos e príncipes en 1180. Quitou a Enrique das súas terras e declarouno proscrito. Acto seguido invadiu [[Saxonia]] polo que Enrique tivo que exiliarse a [[Normandía]] onde permaneceu tres anos co seu sogro [[Henrique II de Inglaterra]] ata que se lle permitiu regresar a Alemaña en 1185. == Importancia da batalla na posteridade == Convertida nun precedente da [[Risorgimento|Unificación de Italia]] no século XIX, [[Giuseppe Verdi|Verdi]] elixiuna como tema para unha das súas óperas (''[[La battaglia di Legnano]]''). Na actualidade, esta batalla adoita ser utilizada como símbolo das reivindicacións políticas da [[Liga Norte]], un partido rexional italiano. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == ===Outros artigos=== * [[Frederico I do Sacro Imperio Romano Xermánico|Frederico I Barbarroxa]] === Bibliografía === * Nicholas Hooper, Matthew Bennett. Atlas ilustrado la guerra en la Edad Media: 768-1492. Ediciones AKAL, 2001 * George Procter. The history of Italy: from the fall of the Western empire to the commencement of the wars of the French revolution, Volume 1. Ed. G. B. Whittaker, 1825. [http://books.google.es/books?id=3cJDAAAAYAAJ&dq=carroccio+legnano&output=text&source=gbs_navlinks_s En inglés] * Cesare Vignati. Storia diplomatica della lega Lombardo con XXV documenti inediti. Ed. Piet. Agnelli, 1867. [http://books.google.es/books?id=mQFAAAAAcAAJ&vq=legnano&dq=Alberto+DA+Giussano&output=text&source=gbs_navlinks_s En italiano] * Johann Friedrich Christoph Kortüm.Die Geschichte des Mittelalters: 6 Bücher, Volume 1.Ed. Jenni, 1836. [http://books.google.es/books?id=bd4GAAAAcAAJ&dq=Alberto+DA+Giussano+legnano&output=text&source=gbs_navlinks_s En alemán] * Georg Weber.Compendio de la Historia Universal: Historia de la Edad Media. Imp. de Díaz y Compañía, 1853. [http://books.google.es/books?id=NAD-BLrGo9MC&dq=batalla+de+legnano+federico&output=text&source=gbs_navlinks_s En castelán] * Bennet, M.-Bradbury, J.-De Vries, K.-Dickie, I.-Jestice, P.G. Técnicas Bélicas del Mundo Medieval. Editorial Libsa. Ano 2007. ISBN 978-84-662-1373-1 {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia medieval de Italia]] [[Categoría:Lombardía]] [[Categoría:1176]] 7bk4o0kb2ibhwuy4fgnkyfaca6jbdiz 7104914 7104912 2025-06-23T20:31:03Z O Breixo 127505 7104914 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Battle of Legnano.png |descrición_imaxe = A Batalla de Legnano obra de [[Massimo Taparelli d'Azeglio]].|resultado = Vitoria decisiva da [[Liga Lombarda]]<ref>Peter N. Stearns, William Leonard Langer; 2001. ''The Encyclopedia of World History'', pp. 208</ref> |combatentes1 = [[Ficheiro:CoA civ ITA milano.png|20px]] [[Liga Lombarda]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Armoiries empereurs Hohenstaufen.png|20px]] [[Sacro Imperio Romano Xermánico]] |comandante1 = [[Albert de Giussan]] |comandante2 = [[Frederico I do Sacro Imperio Romano Xermánico|Frederico Barbarroxa]] |soldados1 = 3 500<ref name= Ref1 >''Magill's Guide to Military History'</ref> |soldados2 = 3 000<ref name= Ref1 /> |baixas1 = Descoñecidas pero numerosas |baixas2 = Descoñecidas pero numerosas }} A '''batalla de Legnano''' tivo lugar o [[29 de maio]] de [[1176]], nos arredores da cidade de Legnano, na actual [[provincia de Milán]], rexión histórica da [[Lombardía]], [[Italia]]. Tivo unha repercusión crucial na guerra que mantiña o [[Sacro Imperio Romano Xermánico]], dirixido por [[Frederico I do Sacro Imperio Romano Xermánico|Frederico Barbarroxa]], contra as comunas do norte de [[Italia]], que depuxeran as súas rivalidades para unirse na [[Liga lombarda]] baixo a dirección do [[Papa]] [[Alexandre III, papa|Alexandre III]]. Este enfrontamento non era propiamente unha guerra entre [[Alemaña]] e [[Italia]], posto que non existían como tales nacións e había alemáns e italianos interesados na vitoria de cada uns dos bandos. Máis ben debe entenderse como parte do prolongado conflito interno entre [[güelfo]]s e [[xibelino]]s, e do aínda máis antigo existente entre os dous poderes universais: Pontificado e Imperio. O Emperador tentou o emprego da forza para someter ás comunas, e foi vencido polas tropas lombardas, que fixeron bo uso da topografía do terreo e das súas picas contra un exército composto case exclusivamente de [[cabalaría]]. == Preludio == Á morte de [[Conrado III]] foi elixido Emperador o seu sobriño Frederico I Barbarroxa que se propuxo volver dar á coroa imperial a autoridade antiga do tempo de Otón I. Empezou actuando en Alemaña onde devolveu&nbsp;[[Baviera]] a Enrique o León, tralo que se enfrontou ás disputas internas, fixo vasalos seus aos príncipes de [[Polonia]] e [[Bohemia]] e recobrou os dereitos imperiais sobre [[Borgoña]]. Por último reafirmou a súa autoridade entregando ducados aos seus fillos e parentes.<ref>Compendio de la Historia Universal: Historia de la Edad Media, px.150</ref> Máis dificultades atopou en Italia onde debeu realizar seis expedicións. As cidades lombardas, a cuxa cabeza se atopaba [[Milán]], posuían un importante sentimento de liberdade e dispuñan dunha milicia cidadá belicosa disposta a defender a súa independencia. Con este desexo formaron unha liga a semellanza das ligas gregas. Na primeira expedición de Frederico, o Emperador chamou aos príncipes e cidades de Italia a prestarlle vasalaxe e ao ver a rebeldía milanesa tentou atemorizala destruíndo algunhas cidades menores antes de coroarse en [[Pavia]] coa coroa lombarda e en [[Roma]] coa Imperial, gañada tras entregar ao Papa [[Hadrián IV, papa|Hadrián IV]] a Arnoldo de Brescia que predicaba unha volta da Igrexa á súa sinxeleza apostólica, contra os bens temporais e a riqueza do clero.<ref>Compendio de la Historia Universal: Historia de la Edad Media, px.150-151</ref> Á chegada do emperador os romanos iniciaron unha revolta pero foi sufocada polo Emperador coa axuda do Papa. Frederico volveu a Alemaña, (non sen estar a piques de perecer no camiño de volta por un ataque de soldados de [[Verona]] no que foi salvado pola coraxe do alférez imperial Oton Witelsbach) e os milaneses atacaron a cidades adictas ao Emperador (como [[Lodi]]).<ref>Compendio de la Historia Universal: Historia de la Edad Media, px.151</ref> [[Ficheiro:FEDERICO_BARBARROJA.JPG|esquerda|miniatura|400x400px|[[Frederico I do Sacro Imperio Romano Xermánico|Frederico Barbarroxa]] e Enrique o León loitando contra os rebeldes romanos obra de Friedrich Franz e Johannes Christian Riepenhausen]] Sabedor diso, Frederico volveu a Italia e tras proclamarse soberano sobre príncipes e cidades como Milán, comezou unha encarnizada guerra. En maio de 1161 trala chegada de novos reforzos procedentes de Alemaña,&nbsp;Frederico achegouse a Milán dando un rodeo. Tras un encontro a pé de muro, no que os milaneses levaron a peor parte, as tropas imperiais cercaron a cidade. Os milaneses pasaron fame. O 1 de marzo de 1162 acordáronse os termos da rendición que supuxo a entrega dos cónsules e de 400 cabaleiros en calidade de reféns, a destrución das igrexas e murallas, o cegamento dos fosos da cidade e a dispersión dos seus veciños en catro aldeas.<ref>Atlas ilustrado la guerra en la Edad Media, px. 57</ref> Igual sorte tiveron Crema, [[Brescia]] e [[Piacenza]]&nbsp;entre outras. Aterradas por este exemplo as restantes cidades lombardas recoñeceron a Frederico como Emperador.<ref name="ReferenceA">Compendio de la Historia Universal: Historia de la Edad Media, px.152</ref> Porén este éxito non foi abondo para Frederico e pretendeu exercer sobre Roma un poder similar ao de Otón I e disputar ao rei Guillerme de Sicilia o protectorado sobre a Cidade Eterna. Cando o monarca falece en 1166 pareceu presentarse a oportunidade polo que se puxo en guerra co Papa que até entón fora aliado seu.<ref name="ReferenceB">Atlas ilustrado la guerra en la Edad Media, px. 58</ref> Frederico reuniu un concilio e elixiu un [[antipapa]]. O Papa [[Alexandre III, papa|Alexandre III]] declarou ilexítimo o concilio e excomungou a Frederico atraendo ás cidades lombardas a unha nova liga que uniu ademais a [[Venecia]], Verona, Vicenza, [[Padua]], [[Treviso]], [[Ferrara]], Brescia, [[Bérgamo]], [[Cremona]], Piacenza, Parina, [[Módena]], [[Boloña]] e outras moitas cidades.<ref name="ReferenceA"/> [[Ficheiro:Alejandro_III_Dogo_Ziani.jpg|dereita|miniatura|400x400px|[[Alexandre III, papa|Alexandre III]] bendí ao dogo Ziani que marcha a loitar contra [[Frederico I do Sacro Imperio Romano Xermánico|Frederico I Barbarroxa]] obra de Paolo Fiammingo]] Frederico logrou entrar en Roma e derrotar aos coaligados na batalla de Tusculo obrigando a Alexandre a fuxir a [[Francia]] pero o Emperador tivo que abandonar Italia debido a unha gran epidemia que estaba a facer estragos en Alemaña e que causou a morte a moitos cabaleiros fieis ao Emperador.<ref name="ReferenceA"/> Ao retirarse en desorde, perdeu a súa equipaxe mentres cruzaba o [[río Po]]. O 1 de decembro de 1167 formouse a Liga Lombarda e Frederico retirouse alén dos [[Alpes]].<ref name="ReferenceB"/> Os lombardos aproveitaron esta retirada e pasaron á ofensiva. Edificaron unha nova cidade chamada [[Alessandria]] en honra do Pontífice. Os asuntos en Alemaña impediron a Frederico realizar unha nova expedición para restablecer a súa autoridade durante un tempo pero ao fin fíxoo acompañado de [[Cristiano]], [[arcebispo]] de [[Maguncia]].<ref name="ReferenceC">Compendio de la Historia Universal: Historia de la Edad Media, px.153</ref> En setembro de 1174 fixo de Alessandria o branco dos seus ataques. Despois de pasar o inverno ante a cidade, os homes de Frederico escavaron un túnel baixo as murallas e atacaron o [[Sábado Santo]]. Nunha feroz batalla, o asalto foi rexeitado. Tralo ataque tivo que retirarse a Pavia ao producirse a chegada de reforzos lombardos (13 de abril de 1175).<ref>Atlas ilustrado la guerra en la Edad Media, px. 59</ref> O 16 de abril de 1175, Frederico reuniuse con representantes da Liga Lombarda no castelo de Montebello para discutir a paz. Estas conversacións resultaron infrutuosas e ambas partes saíron decididos a continuar as hostilidades. TraLo fracaso das negociacións, Frederico sabía que a batalla era inminente e pediu o apoio de Enrique o León quen rexeitou axudar a Frederico (aínda que o Emperador rogoullo de xeonllos preto do [[Lago Como|lago de Como]]<ref name="ReferenceC"/>) e o rei tivo que reunir forzas principalmente italianas recrutadas entre os inimigos da Liga.<ref>Atlas ilustrado la guerra en la Edad Media, px. 59</ref> Tras tantas decepcións Frederico recibiu ao fin unha boa noticia. A comezos de 1176 o Emperador recibiu reforzos alemáns de [[Suabia]] e [[Renania]]. Tratábase dunha forza de 2.000 soldados dirixidos por Philip, arcebispo de [[Colonia, Alemaña|Colonia]]; Conrad, bispo electo de Worms e Berthold, [[duque]] de Zähtingen.<ref>Técnicas bélicas del mundo medieval, px.105</ref> O groso das tropas imperiais atopábanse en Pavia e o Emperador atopábase en [[Como]] polo que debía rodear Milán sen levantar sospeitas.<ref>Técnicas bélicas del mundo medieval, px.105</ref> Porén os milaneses adiviñaron as intencións de Frederico e propuxéronse interceptalo. == Forzas dos exércitos == O 29 de maio os dous exércitos atopáronse nos arredores de Legnano a 24&nbsp;km. ao norte de Milán. O exército imperial estaba formado por 1.000 cabaleiros e 1.000 infantes. Como complemento ás forzas alemás reuníronse 1.000 homes da rexión de Como. [[Ficheiro:La_battaglia_di_Legnano_di_Amos_Cassoli.jpg|esquerda|miniatura|400x400px|A batalla de Legnano obra de Amos Cassioli]] Alertados da presenza de Frederico, os líderes da Liga Lombarda reuniran 3.500 homes para bloquear a ruta do emperador a Pavia. Constaban estas forzas de 1.450 cabaleiros e 2.050 de infantaría, tamén se incluía un carro de guerra coñecido como Carroccio (Carro arrastrado por bois onde as [[Cidade-estado|cidades-estado]] italianas portaban o seu estandarte. Gornecida por [[sacerdote]]s e soldados, situábase no centro do exército, como punto de mando e reunión de tropa.<ref>Atlas ilustrado la guerra en la Edad Media, px. 177</ref> O Carroccio representaba a identidade comunal da cidade estado e por iso infundía moral)<ref>Atlas ilustrado la guerra en la Edad Media, px. 59</ref> Entre a cabalaría lombarda atopábase unha unidade de elite coñecida como a "Compañía da Morte" dirixida por [[Albert de Giussan]]. Compúñase de 900 homes de armas que vestían un traxe escuro co que cubrían a armadura co símbolo dunha caveira, levaban pequenos escudos puntiagudos e longas lanzas. Esta compañía estaba formada por homes escollidos que loitaban en grandes cabalos e xuraban que ninguén fuxiría do campo de batalla por temor á morte e non permitirían que ninguén traizoase á cidade de Milán fuxindo. == A batalla == A batalla comezou cun ataque da vangarda lombarda a cargo de 700 xinetes que ao facer un recoñecemento do terreo atopáronse con 300 xinetes imperiais. As tropas imperiais foron sorprendidas e fuxiron pero o Emperador reaccionou con rapidez e un contraataque imperial crebou a resistencia lombarda.<ref>Técnicas bélicas del mundo medieval, px.105</ref> A batalla comezara fortuitamente e ningún dos dous bandos tiña un plan preestablecido. Os anais de [[Colonia, Alemaña|Colonia]] din que o Emperador consideraba indigno da súa maxestade imperial dar as costas aos seus inimigos polo que seguiu adiante e atacou o Carroccio milanés.<ref>Técnicas bélicas del mundo medieval, px.106</ref> Tan impetuoso foi o ataque imperial que levou por diante a selecta garda do Carroccio.<ref>The history of Italy: from the fall of the Western empire to the...,</ref> Entón as tropas alemás chegaron até onde estaba situada a Compañía da Morte, dirixida por Albert de Giussan, á que atacaron con desesperación.<ref>Die Geschichte des Mittelalters: 6 Bücher, Volume 1, px. 384</ref> Este contraataque posibilitou á infantaría lombarda reorganizarse. O ímpeto da carga de cabalaría xa se desvanecera e os cabalos alemáns detivéronse incapaces de penetrar entre as picas da infantaría lombarda.<ref>Técnicas bélicas del mundo medieval, px.106</ref> [[Ficheiro:Car1176.jpg|dereita|miniatura|300x300px|O carroccio milanés na batalla de Legnano obra de Amos Cassioli]] A resistencia da infantaría lombarda permitiu que a súa cabalaría, derrotada pero non destruída, se reagrupara e regresase ao campo de batalla atacando o flanco da cabalaría imperial.<ref>Técnicas bélicas del mundo medieval, px.106</ref> Os xinetes imperiais, fatigados e atacados por dous flancos, tentaron regresar ás súas posicións pero fixérono sen ningunha organización.<ref>Técnicas bélicas del mundo medieval, px.106</ref> No medio do caos, o estandarte imperial foi capturado, morto o seu portador dun frechazo e Frederico Barbarroxa esborrallouse baixo o seu cabalo morto.<ref>Die Geschichte des Mittelalters: 6 Bücher, Volume 1, px. 384</ref> A falsa noticia da morte de Emperador sementou o pánico entre as tropas imperiais que fuxiron en desbandada e o seu campamento foi abandonado aos vencedores. Os lombardos perseguiron aos imperiais e moitos foron cazados no río Tesino. O botín conseguido pola Liga Lombarda foi inmenso.<ref>Storia diplomatica della lega Lombardo con XXV documenti inediti, px. 280</ref> Pero Frederico non morrera. Tras varios días desaparecido, presentouse en Pavia só. Pero o rumor da súa morte prevaleceu durante moitos días, a emperatriz Beatriz I, condesa de Borgoña, que permanecera en Como, abandonouse á desesperación, e os vencedores buscaron incesantemente o corpo no medio das moreas de mortos.<ref>The history of Italy: from the fall of the Western empire to the...,</ref> == Consecuencias == A derrota convenceu a Frederico Barbarroxa da necesidade dunha paz. Nunha conferencia celebrada en Venecia, facendo de mediador o arcebispo de Maguncia entre o Emperador, o Papa e os deputados das cidades, asinouse unha suspensión de hostilidades de seis anos, baixo as mesmas condicións que serviron máis tarde de base á paz de Constanza (1183). Alexandre foi recoñecido Papa lexítimo, o protectorado de Roma pasou do Emperador ao Papa; e Frederico foi absolto da excomuñón. Os bispos e abades nomeados por Frederico e o anti-papa, continuaron na posesión dos seus beneficios. As regalías debían pertencer en diante, unha parte ao Emperador, outra ás cidades; os cidadáns e funcionarios debían facer xuramento ao Emperador e as tropas imperiais debían ser mantidas polas cidades ao seu paso por elas: a alta xustiza sería exercida en nome do Emperador por xuíces superiores. Con isto restableceuse a paz en Italia, celebrándose solemnemente ante a [[Basílica de San Marcos]] (en [[Venecia]]), a reconciliación entre as cabezas espiritual e temporal. Pero concertando o Emperador o casamento do seu fillo máis vello, Henrique de Hohenstaufen, con Constanza, filla de Roxerio II e herdeira de [[Nápoles]] e [[Sicilia]] co que estes Estados, até entón feudatarios de [[Pedro, papa|San Pedro]]&nbsp;pasaron á casa dos Hohenstaufen, quedou viva a semente de novas e sanguentas guerras entre o Emperador e o Papa.<ref name="ReferenceC"/> Frederico I non esqueceu a falta de axuda por parte de Enrique o León e aproveitou a hostilidade doutros príncipes alemáns cara a Enrique para xulgalo por insubordinación por un xurado de bispos e príncipes en 1180. Quitou a Enrique das súas terras e declarouno proscrito. Acto seguido invadiu [[Saxonia]] polo que Enrique tivo que exiliarse a [[Normandía]] onde permaneceu tres anos co seu sogro [[Henrique II de Inglaterra]] ata que se lle permitiu regresar a Alemaña en 1185. == Importancia da batalla na posteridade == Convertida nun precedente da [[Risorgimento|Unificación de Italia]] no século XIX, [[Giuseppe Verdi|Verdi]] elixiuna como tema para unha das súas óperas (''[[La battaglia di Legnano]]''). Na actualidade, esta batalla adoita ser utilizada como símbolo das reivindicacións políticas da [[Liga Norte]], un partido rexional italiano. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == ===Outros artigos=== * [[Frederico I do Sacro Imperio Romano Xermánico|Frederico I Barbarroxa]] === Bibliografía === * Nicholas Hooper, Matthew Bennett. Atlas ilustrado la guerra en la Edad Media: 768-1492. Ediciones AKAL, 2001 * George Procter. The history of Italy: from the fall of the Western empire to the commencement of the wars of the French revolution, Volume 1. Ed. G. B. Whittaker, 1825. [http://books.google.es/books?id=3cJDAAAAYAAJ&dq=carroccio+legnano&output=text&source=gbs_navlinks_s En inglés] * Cesare Vignati. Storia diplomatica della lega Lombardo con XXV documenti inediti. Ed. Piet. Agnelli, 1867. [http://books.google.es/books?id=mQFAAAAAcAAJ&vq=legnano&dq=Alberto+DA+Giussano&output=text&source=gbs_navlinks_s En italiano] * Johann Friedrich Christoph Kortüm.Die Geschichte des Mittelalters: 6 Bücher, Volume 1.Ed. Jenni, 1836. [http://books.google.es/books?id=bd4GAAAAcAAJ&dq=Alberto+DA+Giussano+legnano&output=text&source=gbs_navlinks_s En alemán] * Georg Weber.Compendio de la Historia Universal: Historia de la Edad Media. Imp. de Díaz y Compañía, 1853. [http://books.google.es/books?id=NAD-BLrGo9MC&dq=batalla+de+legnano+federico&output=text&source=gbs_navlinks_s En castelán] * Bennet, M.-Bradbury, J.-De Vries, K.-Dickie, I.-Jestice, P.G. Técnicas Bélicas del Mundo Medieval. Editorial Libsa. Ano 2007. ISBN 978-84-662-1373-1 {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia medieval de Italia]] [[Categoría:Lombardía]] [[Categoría:1176]] 1w4ip05razuz1wdehk0hxd319ohiypz 0 339797 7104916 6953206 2025-06-23T20:31:53Z O Breixo 127505 7104916 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Episodio delle cinque giornate (Baldassare Verazzi).jpg |descrición_imaxe = ''Episodio dos cinco días'' por [[Baldassare Verazzi]] (1819-1886) |resultado = Vitoria dos insurxentes e liberación de Milán. |combatentes1 = {{IAU}} |combatentes2 = {{ITAb}} Insurxentes italianos |comandante1 = [[Joseph Radetzky]] |comandante2 = [[Gabrio Casati]]<br />[[Carlo Cattaneo]] |soldados1 = 14.000<ref name="Ambrosini (2004)">{{cita libro|apelidos=Ambrosini|nome=Filippo|título=Carlo Alberto Re|ano=2004|editorial=Edizioni del Capricorno|localización=Turín|isbn=88-7707-030-7|páxinas=416}}</ref> |soldados2 = 14.000 hombres (incluíndo 2.500 italianos vinculados aos insurxentes)<ref name="Montanelli (1981)">{{cita libro|apelidos=Montanelli, Indro e Cervi, Mario|título=Due secoli di guerre|ano=1981|localización=Milán|editorial=Editoriale Nuova}}</ref> |baixas1 = 181 mortos, 235 feridos e entre 150 e 180 prisioneiros<ref>{{cita libro|apelidos=Meyer-Ott, Wilhelm e Rüstow, Wilhelm|título=Die Kriegerischen Ereignisse in Italien in den Jahren 1848 und 1849|ano=1850|localización=Zürich}}</ref> |baixas2 = entre 335 e 424 mortos, máis de 600 feridos e 43 mulleres e nenos asasinados<ref>{{cita libro|apelidos=Banti|nome=Alberto Mario|título=Il Risorgimento italiano|ano=2011|editor=Bari, Laterza|isbn=978-88-420-8574-4|páxinas=236}}</ref> }} Os '''cinco días de Milán''' é o nome polo que se coñece unha revolta protagonizada polo pobo da capital [[Lombardía|lombarda]], entón parte do [[Reino lombardo-véneto]], contra a ocupación do [[Imperio Austríaco]] entre o [[18 de marzo|18]] e o [[22 de marzo]] de [[1848]]. Os austríacos definían os acontecementos como unha [[guerra civil]], mentres que os milaneses falaban dun movemento de liberación en contra dunha ocupación estranxeira. A revolta finalizou coa vitoria dos insurxentes e a liberación de Milán. Despois de cinco días de combates, a poboación da cidade comezou a perseguir as autoridades e as tropas autríacas. O concello instaurou un goberno moderado provisional que estaba en conflito cos opoñentes milaneses, principalmente [[republicanismo|republicanos]] e [[federalismo|federalistas]]. Por este motivo, o concello chamou ao rei veciño [[Carlos Alberte de Sardeña]], quen viu a ocasión de ampliar o seu reino. Carlos Alberte declarou a guerra ao [[Imperio Austríaco]] e anexionou a [[Lombardía]]. Porén, posteriormente viuse na obriga de abdicar despois de varios reveses militares. A insurxencia provocou emocións fortes e atraeu cara a si varios revolucionarios como [[Giuseppe Mazzini]] e [[Giuseppe Garibaldi]], que daquela estaban no exilio. Isto xerou temor entre os monárquicos. Os cinco días de Milán constitúen, dentro da [[historiografía]] do ''[[Risorgimento]]'', un dos episodios máis importantes da unificación italiana, xa que foi a única iniciativa popular de envergadura que tivo éxito, e deu comezo aos acontecementos que conduciron á constitución do [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]]. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Ligazóns externas === *[https://web.archive.org/web/20160505102436/http://www.liceoberchet.it/ricerche/netday98/milano/5giorfatti.htm Le cinque giornate: i fatti] {{it}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia contemporánea de Italia]] [[Categoría:Lombardía]] [[Categoría:Historia de Italia do século XIX]] [[Categoría:1848]] 0cn7b879bc94i71edr8cidrn3j7l2go 0 339895 7104920 6952186 2025-06-23T20:32:51Z O Breixo 127505 7104920 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe =Reislaeufer Luzerner Schilling.jpg |descrición_imaxe=''Batalla de Crevola, 1487'' |data =28 de abril de 1487<ref name=HIS>{{Cita libro|title=Der Geschichtsfreund: 16.Band/Vol.14-15 |last=Historischer Verein der fünf Orte Luzern,Uri,Schwyz,Unterwalden & Zug |date=1838 |place=Einsiedeln}}</ref> |resultado=[[Ducado de Milán|Vitoria do Ducado de Milán]]<ref name=LEX>{{Cita libro|title=Neu-vermehrtes historisch- und geographisches allgemeines Lexicon, Volume 3|first=Jacob Cristof |last=Iselin |date=1742 |place=Basel}}</ref><ref name=ARC>{{Cita libro|title=Archiv des Historischen Vereins des Kantons Bern |last=Historischer Verein des Kantons Bern |date=1926 |place=Bern}}</ref><ref name=JKV>{{Cita libro|title=Geschichte der Schwizerischen Eidsgenossenschaft: Vol I-II |first=Johann Konrad |last=Vögelin |date=1855 |place=Zürich}}</ref> |combatentes1 =[[Ficheiro:Flag of the Duchy of Milan (1450).svg|20px]] [[Ducado de Milán]]<ref name=LEX/> |combatentes2 =Confederación Suíza:<BR>[[Ficheiro:Flag of Canton of Valais.svg|20px]] [[Valais]]<ref name=JKV/><BR>[[Ficheiro:Flag of Canton of Lucerne.svg|20px]] [[Cantón de Lucerna|Lucerna]]<ref name=JKV/> |comandante1 =Renato Trivulzio<BR>Giberto Borromeo<BR>Gio. Pietro Bergamino<BR><ref name=FRA>{{Cita libro|title=Le cose rimarchevoli della città di Novara: precedute da compendio storico |url=https://archive.org/details/lecoserimarchevo00bian |first=Francesco |last=Bianchini |date=1828 |place=Novara}}</ref><ref name=EHR>{{Cita libro|title=Die Feldzüge der Walliser und Eidgenossen ins Eschental und der Wallishandel, 1484-1494 |first=Wilhelm |last=Ehrenzeller |date=1913 |place=Zürich}}</ref> |comandante2=Albin von Silenen<BR>Jost von Silenen<BR><ref name=ARC/><ref name=CEH>{{Cita libro|title=Hirtenstab und Hellebarde |first=Urban |last=Fink |date=2006 |place=Zürich}}</ref><ref name=ALB/> |soldados1 = 1&nbsp;200 de cabalería<ref name=SIG>{{Cita libro|title=Geschichte von Wallis|url=https://archive.org/details/bub_gb_tjVCAAAAcAAJ|first=Sigismund |last=Furrer |date=1850 |place=Sitten}}</ref><ref name=JMR>{{Cita libro|title=Die Kriegsgeschichte der Schweizer |first=J. M. |last=Rudolf |date=1847 |place=Baden}}</ref><BR>2&nbsp;000 soldados de infantaría<ref name=SIG/><ref name=JMR/><BR>''Total de 3&nbsp;500 tropas'' <ref name=LOM/> |soldados2= 6&nbsp;000 soldados de infantaría<ref name=SIG/><ref name=LOM>{{Cita libro|title=Archivio storico lombardo: Giornale della Società storica lombarda, Volume 16|last=Società storica lombarda |date=1889 |place=Milán}}</ref><BR>''1&nbsp;000 suízos uníronse dende a<BR>Campaña de Saluzzo'' |baixas1= Descoñecidas |baixas2= 800-1000 mortos<br><ref name=JKV/><ref name=SIG/><ref name=JMR/><ref name=JCF>{{Cita libro|title=Staats- Und Erd-Beschreibung, Vierter Band|first=Johann Conrad |last=Fäsi |date=1768 |place=Zürich}}</ref> |imaxe_tamaño=200}} A '''batalla de Crevola''' tivo lugar en [[Crevoladossola]], [[Piemonte]], na primavera de [[1487]] entre o exército da [[Confederación Suíza]] ([[Valais]] e [[Cantón de Lucerna|Lucerna]])<ref name=LEX/><ref name=JCF/> e tropas do [[Ducado de Milán]],<ref name=LEX/> pola supremacía do [[Ossola|Val d'Ossola]]. == Preludio == No ano 1487 o [[Diócese de Sion|Bispo Jost von Silenen]], por motivos descoñecidos, entrou en disputa co [[Arona, Piemonte|Conde de Arona]]<ref name=JKV/> que estaba baixo o señorío do [[Ducado de Milán]].<ref name=PFY>{{Cita libro|title=Geschichte der stadt und des kantons Luzern, Part 1|first= Kasimir |last=Pfyffer |date=1850 |place=Zürich}}</ref> O [[Cabaleiro]] Albin von Silenen, irmán do Bispo, foi designado como líder desta expedición militar.<ref name=ALB>{{Cita libro|title=Kardinal Matthäus Schiner als Staatsmann und Kirchenfürst: Vol.1|first=Albert |last=Büchi |date=1923 |place=Zürich}}</ref> En canto o ''[[Passo del Sempione]]'' se tornou transitable, a Confederación Suíza cruzou o [[Ossola|Val d'Ossola]], onde se lle uniron outros 1&nbsp;000 soldados suízos que estaban de volta dende [[Savoia (rexión)|Savoia]].<ref name=SIG/> == Batalla == A Confederación Suíza asediou [[Domodossola|Domo]], ocupando o castelo de Mattarella e asolando os vales próximos.<ref name=LEX/> O [[Ducado de Milán|Duque de Milán]] ordenou que [[Ossola]] mantivese a Confederación inactiva mediante unha falsa negociación de paz, ata que o ducado puidese recadar un exército suficientemente grande.<ref name=PFY/> En canto o ducado reuiníu as tropas que determinou necesarias, separounas en tres corpos distintos baixo as ordes de Renato Trivulzio, o Conde Borromeo e Gio. Pietro Bergamino.<ref name=FRA/> Os suízos atopábanse asolando as vilas de [[Val Vigezzo]] cando foron asaltados polas tropas milanesas en tres flancos.<ref name=PFY/> A Confederación formou un cadrado de picas dando lugar a un combate no que faleceron entre 800 e 1000 soldados suízos.<ref name=FRA/><ref name=SIG/> O resto das tropas suízas fuxiron cara ás montañas.<ref name=JCF/> == Resultado == O conflito finalizou cando a Confederación Suíza negociou un [[tratado de paz]] co Ducado de Milán o 23 de xullo de 1487.<ref name=LEX/><ref name=JCF/> Na [[Crevoladossola|Ponte di Crevola]], realizouse unha oratoria a [[Vital de Milán]] en recordo da vitoria.<ref name=FRA/> == Notas == {{Listaref|30em}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas do século XV|Crevola]] [[Categoría:1487]] 4w55damlksqe5xx9dx7dr2fd8kby81m 0 340169 7104922 6952204 2025-06-23T20:33:57Z O Breixo 127505 7104922 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento | imaxe = AGHRC (1890) - Carta I - Rutas de los conquistadores de Colombia.jpg | descrición_imaxe = Mapa da conquista de Colombia. | resultado = Vitoria española. Conquista do territorio da actual Colombia polo [[Imperio Español]], integración no [[Novo Reino de Granada]] e no [[Vicerreinado do Perú]] | combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of Cross of Burgundy.svg|24px]] [[Imperio Español]] * [[Coroa de Castela]] [[Ficheiro:Coat of arms of Welser family.svg|24x24px]] [[Klein-Venedig]] | combatentes2 = [[Ficheiro:Bandera de la confederacion muisca.png|24x24px]] [[Confederación muisca]]<br />[[Cultura calima|Calimas]]<br />[[Cultura capulí|Nariños]]<br />[[Pobo quimbaya|Quimbayas]]<br />[[Cultura San Agustín|San Agustín]]<br />[[Pobo tairona|Taironas]]<br />[[Pobo zenú|Zenús]] | comandante1 = [[Ficheiro:Flag of Cross of Burgundy.svg|24px]] [[Gonzalo Jiménez de Quesada]]<br />[[Ficheiro:Flag of Cross of Burgundy.svg|24px]] [[Hernán Pérez de Quesada]]<br />[[Ficheiro:Flag of Cross of Burgundy.svg|24px]] [[Gonzalo Suárez Rendón]]<br />[[Ficheiro:Flag of Cross of Burgundy.svg|24px]] [[Baltasar Maldonado]]<br />[[Ficheiro:Flag of Cross of Burgundy.svg|24px]] [[Pedro de Heredia]]<br />[[Ficheiro:Coat of arms of Welser family.svg|24x24px]] [[Nikolaus Federmann]] | comandante2 = [[Ficheiro:Bandera de la confederacion muisca.png|24x24px]] [[Tisquesusa]]{{KIA}}<br />[[Ficheiro:Bandera de la confederacion muisca.png|24x24px]] [[Sagipa]] (prisioneiro)<br />[[Ficheiro:Bandera de la confederacion muisca.png|24x24px]] [[Quemuenchatocha]] (prisioneiro)<br />[[Ficheiro:Bandera de la confederacion muisca.png|24x24px]] [[Aquiminzaque]] (executado)<br />[[File:Bandera de la confederacion muisca.png|24x24px]] [[Sugamuxi]] (rendición)<br />[[Ficheiro:Bandera de la confederacion muisca.png|24x24px]] [[Tundama|Saymoso]]{{KIA}} |baixas1 = 5.250.000 mortos como consecuencia da conquista (87,5% da poboación)<ref>Jaime Jaramillo Uribe (1989). ''Ensayos de historia social: La sociedad neogranadina''. Santa Fe de Bogotá: Tercer Mundo, págs. 87. ISBN 978-9-58601-236-2.</ref><ref name="banrep.gov.co">{{cite web |title=Caída de la población indígena en Colombia, 1500-1630: tres escenarios |trans-title=Decline of the indigenous population in Colombia, 1500-1630: three scenarios |url=https://www.banrep.gov.co/sites/default/files/paginas/lbr_colonial_graficos3.pdf |work=[[Bank of the Republic (Colombia)|Banco de la República]]}}</ref> |baixas2 = }} [[Ficheiro:AlonsoDeOjeda.jpg|200px|miniatura|[[Alonso de Ojeda]].]] A '''conquista española de Nova Granda''' ou '''conquista das nacións chibchas''' refírese ó período de [[conquistadores españois|conquista]] levado a cabo polo [[Imperio Español]] das nacións [[Lingua chibcha|chibchas]], principalmente os [[muiscas]] e os [[taironas]] que habitaban a actual [[Colombia]], comezando o proceso da [[colonización española de América]].<ref name=EREMITE>[http://www.eremite.demon.co.uk/Tairona/1pages/seca/a2tsatconq.html Tairona Heritage Trust: Tairona history to the time of the Spanish Invasion] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161020054333/http://www.eremite.demon.co.uk/Tairona/1pages/seca/a2tsatconq.html |date=20 de outubro de 2016 }} Tairona Heritage Trust Accessed 21 de agosto de 2007.</ref> Estímase que ao redor de 5,25 millóns de persoas morreron como consecuencia da conquista española, xa sexa por enfermidade ou por conflito directo. Isto representa o 87,5% das [[Pobos indíxenas de Colombia|poboación precolombiana]] de Colombia.<ref>Jaime Jaramillo Uribe (1989). ''Ensayos de historia social: La sociedad neogranadina''. Santa Fe de Bogotá: Tercer Mundo, pp. 87. ISBN 978-9-58601-236-2.</ref><ref name="banrep.gov.co" /> == Período precolombiano == {{Artigo Principal|América precolombiana}} Os primeiros habitantes da actual Colombia foron membros de pobos procedentes de [[Mesoamérica]] que se estabeleceron na rexión no -1200, seguido por dúas ondas migratorias, a primeira no -500 e a terceira entre o -400 e o -300. Posteriormente, os [[pobos arauacos|arauacos]] orixinarios do sur (no [[río Orinoco]]) tamén se estabeleceron na zona, seguidos polos [[Pobo caribe|caribes]] que se asentaron nas terras baixas e desprazaron ós mesoamericanos ás montañas. As áreas meridionais da actual Colombia formaban parte do [[Imperio Inca]].<ref name=ALLEMPIRES>[http://www.allempires.info/article/index.php?q=Why_to_study_Pre-Contact_Americas All Empires: Central Andes] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171201033249/http://www.allempires.info/article/index.php?q=Why_to_study_Pre-Contact_Americas |date=01 de decembro de 2017 }} Allempires.info Consultado o 22 de agosto de 2007.</ref> Existiron dúas tribos desenvolvidas social e economicamente na era da chegada dos españois: os [[muiscas]], e os [[taironas]]. Ámbolos dous pobos formaban parte das nacións chibchas. No século XVI, os chibchas, estaban divididos en dous grupos principais: os muiscas, asentados nas chairas de Cundinamarca e Boyacá, e os tairona, asentados na zona norte de [[Serra Nevada de Santa Marta]] no actual departamento de [[La Guajira]]. == Chegada dos españois == [[Ficheiro:Conquest of Colombia.png|dereita|miniatura|260px|Rutas da conquista española <br/><span style="background-color:#ff0000;font-size:50%">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;</span>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Alonso de Ojeda]]&nbsp;(1499-1501) <br/><span style="background-color:#868686;font-size:50%">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;</span>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Vasco Núñez de Balboa]]&nbsp;(1513) <br/><span style="background-color:#A626D2;font-size:50%">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;</span>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Pedro Arias Dávila]]&nbsp;(1513-1519) <br/><span style="background-color:#852661;font-size:50%">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;</span>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Pascual de Andagoya]], [[Diego de Almagro]] e [[Francisco Pizarro]]&nbsp;(1515-1529) <br/><span style="background-color:#0c00ff;font-size:50%">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;</span>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Pedro de Heredia]] e os seus tenentes&nbsp;(1532-1538) <br/><span style="background-color:#bdbb0a;font-size:50%">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;</span>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Sebastián de Belalcázar]]&nbsp;(1533-1539) <br/><span style="background-color:#bade3e;font-size:50%">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;</span>&nbsp;&nbsp;&nbsp;Tenentes de [[Sebastián de Belalcázar]]&nbsp;(1533-1539) <br/><span style="background-color:#1d8222;font-size:50%">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;</span>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Gonzalo Jiménez de Quesada]]&nbsp;(1536-1538) <br/><span style="background-color:#ff00bb;font-size:50%">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;</span>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Nikolaus Federmann|Nicolás de Federmán]]&nbsp;(1537-1539)]] O primeiro [[España|español]] que navegou as costas do que hoxe é [[Colombia]] foi [[Alonso de Ojeda]] en [[1499]],<ref>[http://www.biografiasyvidas.com/biografia/o/ojeda.htm Biografía de Alonso de Ojeda.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140704180050/http://www.biografiasyvidas.com/biografia/o/ojeda.htm |date=04 de xullo de 2014 }} (consultado o 6 de outubro de 2011)</ref> que lideraba unha expedición polas costas da península de [[La Guajira]] no [[cabo de la Vela]], entre cuxa tripulación se atopaba [[Juan de la Cosa]], mais nunca desembarcaron. En [[1502]], [[Juan de la Cosa]] organizou a súa propia expedición e volveu a [[La Guajira]].<ref>http://www.fac.mil.co/index.php?idcategoria=11564&PHPSESSID=67bc89b67fbff609069aee1db</ref> En 1502, na outra costa da actual Colombia preto do [[Golfo de Urabá]], os exploradores españois liderados por [[Vasco Núñez de Balboa]] conquistaron a área preto do [[río Atrato]]. Alí fundaron [[Santa María la Antigua del Darién]] (c. 1509) e a vila de San Sebastian de Urabá (c. 1508-1510), os dous primeiros asentamentos europeos na [[América]] continental.<ref>{{Cita web |url=http://www.lablaa.org/blaavirtual/historia/equinoccial_2_vivienda/cap21.htm |título=Víctor Manuel Patiño, ''Historia dela Cultura Material en la América Equinoccial'', Chapter 21. Consultado o 15 de novembro de 2010. |data-acceso=27 de abril de 2016 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20070906222747/http://www.lablaa.org/blaavirtual/historia/equinoccial_2_vivienda/cap21.htm |dataarquivo=06 de setembro de 2007 |urlmorta=yes }}</ref> O [[29 de xullo]] de [[1525]], foi fundada a cidade de [[Santa Marta, Colombia|Santa Marta]] na costa norte de Colombia polo conquistador Rodrigo de Bastidas. En [[1536]], [[Gonzalo Jiménez de Quesada]] liderou unha expedición con 600 soldados e 85 cabalos, deixando atrás Santa Marta e chegando a territorio muisca ese mesmo ano. Entre as vilas de [[Suesca]] e [[Nemocón]], a expedición de De Quesada enfrontouse á primeira resistencia activa muisca: o ''zipa'' muisca [[Tisquesusa]] realizou un esforzo errado de acabar cos invasores, que deron a primeira mostra da súa superioridade militar. Posteriormente, De Quesada foi asediado sen descanso na sabana de Bogotá polas forzas de Tisquesusa, mais conseguiu sacar proveito das rivalidades entre os varios xefes indíxenas para ir enfraquecendo o poder do [[zipa]] de [[Bacatá]]. Os xefes de [[Chía, Cundinamarca|Chía]] e Suba foron dos primeiros en someterse e colaborar cos españois, mentres que os homes de Tisquesusa sufrían derrota tras derrota e non conseguiron opoñerse ós españois, que contaban con cabalos, cans e armas de metal, en troques das armas de madeira primitivas: lanzas, mazas e dardos. Tisquesusa continuou a asediar e atacar os españois, mais morreu nalgunha contenda escura, a finais de 1537, sen que os españois o soupesen e sen que coñecesen o seu tesouro.<ref>{{Cita libro|título=Historia de Colombia: el establecimiento de la dominación española|apelido=Langebaek|nome=Karl|editor=Imprenta Nacional de Colombia|ano=1996|isbn=|localización=Bogotá, Biblioteca Luis Ángel Arango}}</ref> O sucesor de Tisquesusa, o seu sobriño [[Zaquesazipa]] (Saquesazipa) someteuse axiña ós españois, mais as relacións entre os españois e Zaquesazipa non tardaron moito en deteriorarse. Querendo facerse co tesouro do ''zipa'', os españois apreixoaron a Zaquesazipa e levárono a xuízo, acusándoo de rebelión contra os españois e de non revelar a localización onde o tesouro estaba agochado. [[Tundama]] foi outro xefe que apareceu listo para loitar contra os invasores. Este belicoso líder chamou ós seus soldados e pediu a asistencia de ''caciques'' veciños de Serinza, polo que cando chegou De Quesada, atopou as máis ordenadas e marciais forzas militares dos muiscas, dispostos en diferentes faccións e adornados con plumas de diferentes cores. Na batalla, chamada Bonsa, as forzas indíxenas opuxeron unha resistencia desesperada. O xeneral español De Quesada estivo en perigo de perder a vida cando caeu do cabalo no medio dos inimigos, pero as filas indias rompéronse e os españois acadaron a vitoria nos pantanos de Bonsa.<ref>{{Cita libro|título=Compendio histórico del descubrimiento y colonización de la Nueva Granada en el siglo XVI|apelido=Acosta|nome=Joaquín|editor=Imprenta De La Luz|ano=1901|isbn=|localización=Bogotá, Biblioteca Luis Ángel Arango|páxinas=Capítulo XIII}}</ref> Finalmente, o [[6 de agosto]] de [[1538]], a cidade de [[Bogotá]] (chamada orixinalmente ''Santa Fé de Bogotá'') foi fundada sobre a capital orixinal dos muiscas, [[Bacatá]]. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Outros artigos === *[[Conquistadores españois]] === Bibliografía === * Academia Colombiana de Historia (1986), ''Historia extensa de Colombia'' (41 volumes). Bogotá: Ediciones Lerner, 1965-1986. ISBN 978-958-95013-3-8 (Obra completa) * Barrios, Luis (1984), ''Historia de Colombia''. Quinta edición, Bogotá: Editorial Cultural * Cieza de León, Pedro de. ''Crónica del Perú, primera parte'' [Sevilla, 1553]. Ed. Franklin Pease GY. & Miguel Maticorena E. Lima: Terceira edición. Pontificia Universidad Católica/Academia Nacional de la Historia, 1995. * Forero, Manuel José (1946), ''Historia analítica de Colombia desde los orígenes de la independencia nacional''. Segunda edición, Bogotá: Librería Voluntad. * Granados, Rafael María (1978), ''Historia general de Colombia: prehistoria, conquista, colonia, independencia y República''. Oitava edición, Bogotá: Imprenta Departamental Antonio Nariño. * Hernández Rodríguez, Guillermo (1949), ''De los Chibchas a la colonia y a la república''. Bogotá: Universidad Nacional de Colombia. Sección de Extensión Cultural. {{Pobo muisca}} {{Barra portal|Colombia|Pobos indíxenas de América}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Colombia]] [[Categoría:Pobo muisca]] rluwgf6vtr4v7mg7itruiqg508cy8cs 0 340902 7104450 7071507 2025-06-23T13:50:01Z Autopistero20502020 127649 7104450 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Barreal''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Barreal, Soutomel, A Bola|Barreal]]''', lugar da parroquia de [[Soutomel, A Bola|Soutomel]], no concello da [[A Bola|Bola]]; *'''[[Barreal, Lobios, Lobios|Barreal]]''', lugar da parroquia de [[Lobios, Lobios|Lobios]], no concello de [[Lobios]]; *'''[[Barreal, Espasantes, Pantón|Barreal]]''', lugar da parroquia de [[Espasantes, Pantón|Espasantes]], no concello de [[Pantón]]; *'''[[O Barreal, Lapío, O Corgo|O Barreal]]''', lugar da parroquia de [[Lapío, O Corgo|Lapío]], no concello do [[O Corgo|Corgo]]; *'''[[O Barreal, Vilasouto, O Incio|O Barreal]]''', lugar da parroquia de [[Vilasouto, O Incio|Vilasouto]], no concello do [[O Incio|Incio]]; *'''[[O Barreal, Ribeiras de Miño, Pantón|O Barreal]]''', lugar da parroquia de [[Ribeiras de Miño, Pantón|Ribeiras de Miño]], no concello de [[Pantón]]; *'''[[O Barreal, San Xurxo, San Xoán de Río|O Barreal]]''', lugar da parroquia de [[San Xurxo, San Xoán de Río|San Xurxo]], no concello de [[San Xoán de Río]]; *'''[[O Barreal, San Martiño de Anllo, Sober|O Barreal]]''', lugar da parroquia de [[San Martiño de Anllo, Sober|San Martiño de Anllo]], no concello de [[Sober]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Bar (homónimos)|Real}} *'''[[O Barredal, Arante, Ribadeo|O Barredal]]''', lugar da parroquia de [[Arante, Ribadeo|Arante]], no concello de [[Ribadeo]]. {{Control de autoridades}} 2ajnqsx2nh3lxrubjr5sczsb1040ne7 0 341736 7104612 7068315 2025-06-23T15:39:01Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104612 wikitext text/x-wiki {{desactualizado}} {{Equipo de balonmán | cor_nome = #FFFFFF | cor_cadro_nome = #FFFFFF | cor_nome_detrás = #FF0000 | nome = BM Porriño | imaxe = BM Porriño - Valur, ida da final da Copa de Europa EHF feminina 2024-25 005.jpg | tamañoimaxe = 300px | péimaxe = Xogadoras do equipo en 2025 | nome completo = Club Balonmano Porriño | fundado = [[1987]] | liga = [[División de Honra B de Balonmán|División de Honra]] | cidade = [[O Porriño]], {{GAL}} | pavillón = [[Pavillón municipal do Porriño]] | cores = {{color box|#FF0000}} {{color box|#000000}} [[Vermello]] e [[negro]] | historia = [[1987]]- | presidente = {{GALb}} Fernando Godoy Maceira | adestrador = | campionatos_europa1 = | nome_campionato_europa1 = | campionatos_europa2 = | nome_campionato_europa2 = | campionatos_europa3 = | nome_campionato_europa3 = | campionatos_liga1 = | nome_campionato_liga1 = | campionatos_copa1 = | nome_campionato_copa1 = | campionatos_copa2 = | nome_campionato_copa2 = | sitio_web =http://www.academiaoctaviovigo.com/ | pattern_la1=_blackshoulders|pattern_b1=_thingreysides|pattern_ra1=_blackshoulders | leftarm1=FF0000|body1=FF0000|rightarm1=FF0000|shorts1=FFFFFF | pattern_la2=_whiteshoulders|pattern_b2=|pattern_ra2=_whiteshoulders | leftarm2=000000|body2=000000|rightarm2=000000|shorts2=000000 }} O '''Club Balonmano Porriño''' é un equipo de [[balonmán]] do concello [[Provincia de Pontevedra|pontevedrés]] do [[O Porriño|Porriño]]. Conta con 11 categorías, tanto femininas coma masculinas. A sección feminina xoga na [[Liga española de balonmán feminina|División de Honra]], a máxima categoría en España. == Historia == Na década de 1970 existiu un equipo de balonmán feminino no Porriño, que na tempada 1974-75 chegou a competir na primeira división, mais o proxecto desapareceu por falta de apoios económico.<ref name=":0">{{Cita web|url=https://issuu.com/pasionbm/docs/gui__a_dhf_2016-17|título=Guía DHF 2016/17|data=18 de setembro de 2016|páxina-web=issuu.com|lingua=es|páxina=35}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> En 1985 fundouse o club, e na tempada 1990/91 comezaron a traballar coa canteira.<ref name=":0" /> Na tempada 1996/97 o club feminino ascendeu á División de Honra. Logo de catro anos descendeu á División de Prata, e recuperou a máxima categoría en 2011.<ref>{{Cita novas|url=https://www.elcorreogallego.es/hemeroteca/porrino-coia-lavadores-balonmano-juegan-ascenso-DFCG542274|título=Porriño, Coia y Lavadores, en balonmano, se juegan el ascenso|data=1 de maio de 2010|xornal=El Correo Gallego|lingua=es}}</ref> tras unha fase de ascenso<ref>{{Cita libro|url=https://issuu.com/pasionbm/docs/xxxvii_copa_sm_la_reina|título=Dosier informativo Copa de la Reina 2015|ano=2015|}}</ref> que se xogou na propia vila do Porriño.<ref>{{Cita web|url=http://eldeportebymiki.blogspot.com/2010/04/porrino-alberga-la-fase-de-ascenso-liga.html|título=Porriño alberga la fase de ascenso a División de Honor|data=15 de abril de 2010|lingua=es}}</ref> Na tempada 2013/2014 acadaron a 5ª praza, co que se clasificaron para a [[Recopa de Europa de balonmán feminino|Recopa EHF]], o que lograron de novo na tempada seguinte e na 2022/23.<ref>{{Cita web|url=https://www.rfebm.com/competiciones/clasificacion.php?seleccion=0&id=1012871&id_ambito=1|título=Clasificación temporada 2022-23|data=15 de abril de 2023|páxina-web=Real Federación Española de Balonmano}}</ref> Foi o club anfitrión da [[Copa da Raíña de balonmán|Copa da Raíña]] nas tempadas 2015-16 e 2016-17,<ref>{{Cita web|url=https://www.rfebm.com/noticia/porri%C3%B1o-sede-de-la-copa-de-la-reina-por-segundo-a%C3%B1o-consecutivo|título=Porriño, sede de la Copa de la Reina por segundo año consecutivo|data=23 de marzo de 2017|páxina-web=Real Federación Española de Balonmano|lingua=es}}</ref> e os dous anos chegaron ás semifinais. Na tempada 2019/20 ían en penúltima posición na liga cando se cancelou a competición por mor da [[pandemia de COVID-19]], polo que finalmente mantiveron a categoría. Na tempada 2023/24 acadaron a 4ª posición, o que lles permitiu clasificarse para a [[Copa Europea da EHF feminina|EHF European Cup]].<ref>{{Cita novas|url=https://www.atlantico.net/articulo/deporte-local/europa-aleja-balonmano-porrino/202406121041191036338.html|título=Europa se aleja para el Balonmano Porriño|autor=Jorge Castro|data=12 de xuño de 2024|xornal=Atlántico Diario|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita novas|url=https://www.atlantico.net/articulo/deporte-local/balonmano-porrino/202410030820071053223.html|título=El Balonmano Porriño se cita con la historia|autor=Jorge Castro|data=3 de outubro de 2024|xornal=Atlántico Diario|idioma=es}}</ref> Na tempada 2024-25 clasificáronse para o play-off da liga e chegaron á final da EHF European Cup. {{BM Porriño 2024-25}} ==Traxectoria== ===Categoría feminina=== {| style = align="left" border="2" cellpadding="2" cellspacing="0" class="bonita" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- style="background:#f0f6fa;" !Tempada !Categoría !Posto |- |style="background:#FFFF00;"|2011-2012 |style="background:#FFFF00;"|[[Liga española de balonmán feminina|División de Honra]] |style="background:#FFFF00;"|10º |- |style="background:#FFFF00;"|2012-2013 |style="background:#FFFF00;"|[[Liga española de balonmán feminina|División de Honra]] |style="background:#FFFF00;"|6º |- |style="background:#FFFF00;"|2013-2014 |style="background:#FFFF00;"|[[Liga española de balonmán feminina|División de Honra]] |style="background:#FFFF00;"|5º |- |style="background:#FFFF00;"|2014-2015 |style="background:#FFFF00;"|[[Liga española de balonmán feminina|División de Honra]] |style="background:#FFFF00;"|7º |- |style="background:#FFFF00;"|2015-2016 |style="background:#FFFF00;"|[[Liga española de balonmán feminina|División de Honra]] |style="background:#FFFF00;"|- |} ===Categoría masculina=== {| style = align="left" border="2" cellpadding="2" cellspacing="0" class="bonita" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- style="background:#f0f6fa;" !Tempada !Categoría !Posto |- |style="background:#964B00;"|2011-2012 |style="background:#964B00;"|[[Primeira División Nacional de Balonmán|Primeira Nacional]] |style="background:#964B00;"|2º [[Ficheiro:Red Arrow Down.svg|10px|descenso]] |- |style="background:#FF7F00;"|2012-2013 |style="background:#FF7F00;"|Primeira División Autonómica |style="background:#FF7F00;"|3º |- |style="background:#FF7F00;"|2013-2014 |style="background:#FF7F00;"|Primeira División Autonómica |style="background:#FF7F00;"|7º |- |style="background:#FF7F00;"|2014-2015 |style="background:#FF7F00;"|Primeira División Autonómica |style="background:#FF7F00;"|1º [[Ficheiro:Green Arrow Up.svg|10px|ascenso]] |- |style="background:#964B00;"|2015-2016 |style="background:#964B00;"|[[Primeira División Nacional de Balonmán|Primeira Nacional]] |style="background:#964B00;"|10º |} ==Distincións== En 2024 recibiu o [[Premio Antonio Palacios]] ao deporte. ==Notas== {{listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://balonmanoporrino.com/ Páxina web oficial] {{Balonmán en Galicia}} {{Deporte en progreso}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:BM Porriño|*]] es2ksv0ss27lyr8x0nkiaesxloi7m52 0 342340 7104923 6635340 2025-06-23T20:36:02Z O Breixo 127505 7104923 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = A British Man of War before the Rock of Gibraltar by Thomas Whitcombe.jpg |descrición_imaxe = A British Man of War before the Rock of Gibraltar obra de [[Thomas Whitcombe]]. |resultado = Vitoria austracista. |combatentes1 = '''[[Borbónico (Guerra de Sucesión Española)|Borbónicos]]'''<br/>[[Ficheiro:Flag of Spain (1701–1760).svg|25px]] [[Reformismo borbónico|España fiel a Filipe V]] |combatentes2 = '''[[Austracistas]]'''<br/>{{AUTb}} [[Arquiducado de Austria|Austria]]<br/>{{ENGb}} [[Reino de Inglaterra|Inglaterra]]<br/>{{NEDb}} [[Provincias Unidas dos Países Baixos|Provincias Unidas]]<br/>[[Ficheiro:Bandera de la Cruz de Borgoña.png|25px]] [[Casa de Austria|España fiel ao Arquiduque]] |comandante1 = [[Ficheiro:Flag of Spain (1701–1760).svg|25px]] [[Diego de Salinas]] |comandante2 = [[Ficheiro:Flagge Großherzogtum Hessen ohne Wappen.svg|25px]] [[Príncipe de Hesse-Darmstadt]]<br/>{{ENGb}} [[George Rooke]] }} A '''captura de Xibraltar''' tivo lugar o [[4 de agosto]] de [[1704]] no contexto da [[Guerra de Sucesión Española|guerra de Sucesión española]] por parte da frota anglo-holandesa comandada por [[George Rooke]] e o príncipe de Hesse. A intención do ataque era a de engadir a forte praza de [[Xibraltar]] á causa do [[Carlos VI, Sacro Emperador Romano-Xermánico|arquiduque Carlos.]] O goberno da cidade, con todo, mostrouse fiel ao rei [[Filipe V de España|Filipe V]]. Os enfrontamentos entre a frota da [[baía de Alxeciras]] e a gornición española apenas duraron dous días cando,cun gran desequilibrio entre as tropas atacantes e defensoras, os soldados ingleses do capitán Whitaker lograron tomar terra no Peirao Novo da cidade, tomaron reféns entre a poboación civil e obrigaron aos mandos españois a levantar bandeira parlamentaria e iniciar as negociacións da rendición e capitulación que tería lugar o [[4 de agosto]]. == Antecedentes == En [[1700]] o último rei da [[Casa dos Austria|casa de Austria]], [[Carlos II de España|Carlos II]], morreu sen descendencia. Dos dous aspirantes ao trono, [[Filipe V de España|Filipe de Anjou]] (neto de [[Lois XIV de Francia]]) e [[Carlos VI, Sacro Emperador Romano-Xermánico|Carlos de Habsburgo]] (fillo do emperador [[Leopoldo I, Sacro Emperador Romano-Xermánico|Leopoldo I]]), o testamento deixou como herdeiro ao pretendente francés. A non aceptación desta decisión por parte dos austríacos e as reticencias de Inglaterra e as [[Provincias Unidas]] sobre unha posible unión entre España e Francia, levaron ao que se coñece como [[guerra de Sucesión Española]]. As hostilidades comezaron en [[1701]] e chegaron á Península en [[1704]]. En España, a maior parte dos territorios da Coroa de Aragón situáronse a favor do arquiduque, mentres que o resto apoiou ao Borbón, converténdose o conflito nunha auténtica guerra civil. Neste contexto e sendo proclamado rei [[Filipe V de España|Filipe V]] desembarcou en Lisboa o arquiduque de Austria o [[9 de marzo]] de [[1704]].<ref>Martínez Pereira, Ana (2008)</ref> Desde esta posición e apoiado polo rei [[Pedro II de Portugal]] marcharían as tropas terrestres contra diversas posicións [[Estremadura|estremeñas]] que Portugal reclamaba como propias.<ref>Juan de Mariana (1819) p. 130</ref> Ao mesmo tempo dous das principais potencias marítimas europeas, o Reino Unido e as Provincias Unidas diríxense cara a [[Barcelona]] capturando dous [[galeón]]s de camiño e presentándose fronte á cidade o [[17 de maio]]. Á frota comandada polo almirante [[George Rooke]] uniuse o Príncipe de Hesse-Darmstadt, vicerrei de Cataluña que confiaba en que a cidade sería fiel ao herdeiro de Austria.<ref>Smollett, Tobias George (1758) p.396</ref> Con todo o gobernador barcelonés Francisco de Velasco rexeitou entregar a cidade e adherirse aos intereses austríacos.<ref>Smollett, Tobias George (1758) p.224</ref> Tras achegarse a frota á cidade, desembarcaron nela 3000 homes que abriron fogo disuasorio, pero ante a oposición das guarnicións e cidadáns de Barcelona as tropas deberon reembarcar e a frota puxo rumbo ao sur, onde, segundo os informantes holandeses, a cidade de [[Xibraltar]] achábase desguarnecida. == Chegada da frota do almirante Rooke == [[Ficheiro:Defensas_de_gibraltar_1704.jpg|miniatura|Defensas de Xibraltar en 1704.]] [[Ficheiro:Bay_of_Gibraltar_18th_century_engraving.jpg|miniatura|230x230px|Debuxo da [[baía de Alxeciras]] e os seus defensas.]] O [[1 de agosto]] de [[1704]] unha frota anglo-holandesa de 61 buques de guerra, cunha dotación de 4.000 canóns, 9.000 infantes e 25.000 mariñeiros chegaron á [[baía de Alxeciras]] situándose fronte ao porto de Xibraltar,defendido por tan só 100 soldados e pouco máis de 400 persoas civís armadas.<ref name="autogenerated2">Sáez Rodríguez, Ángel J. (2007) p. 143</ref> Esta praza era especialmente importante debido á súa situación estratéxica no [[estreito de Xibraltar]] e nó de comunicacións entre o [[océano Atlántico]] e o [[mar Mediterráneo]] e ás súas propias características xa que se consideraba á propia [[orografía]] da cidade o punto máis forte do seu defensa. En Xibraltar atopábanse ademais as antigas fortificacións [[Imperio almohade|almohades]] e [[Castela|castelás]] realizadas durante o reinado de [[Carlos V do Sacro Imperio Romano Xermánico|Carlos I]] que daban ao cerco fama de inexpugnable.<ref>Belsham, William (1806) p. 98</ref> Tan pronto se observou desde a cidade o impoñente exército dos atacantes, o gobernador da cidade, o xeneral de batalla [[Diego de Salinas]], e o alcalde maior, Cayo Antonio Prieto, reuniron aos mandos militares para expor o modo máis eficaz de defender a praza. Xibraltar nestas datas contaba cunha poboación de ao redor de 5.000 habitantes e unha escasa dotación militar (consistente en 100 homes e un número similar de canóns).<ref name="autogenerated2"/> As [[Batería (exército)|baterías]] e gran parte das fortificacións tiñan máis dun século de existencia, ao ser deseñadas e construídas sobre as defensas da cidade [[Idade Media|medieval]], baixo o mandato de [[Carlos María Isidro de Borbón|Carlos V]], cos deseños e a dirección do enxeñeiro Calvi.<ref>BENADY, T. (1993)</ref> Coñecedores de que a gornición non sería suficiente para soportar un [[asedio]], recrutáronse rapidamente a soldados e civís. Nas primeiras horas dese 1 de agosto repartiranse nas diferentes baterías e postos de defensa até 470 homes. Ao mando do Maestre de Campo Juan de Medina, 200 homes irían ao Peirao Vello, situado ao norte da cidade, aos pés da [[alcazaba]]; o Maestre de Campo Diego de Dávila y Pacheco con 170 homes situaríase xunto á ''Porta de Terra'', entrada á cidade desde o istmo; o Capitán de Cabalos Francisco Toribio de Fortes pola súa banda xunto a 20 milicianos, 8 soldados e varios veciños estableceríanse no peirao novo, ao sur da cidade. No [[Castelo (fortificación)|castelo]] permaneceron os 72 homes que habitualmente formaban a súa gornición, 6 deles [[Artillería|artilleiros]].<ref>López de Ayala, Ignacio (1782) p.282</ref> [[Ficheiro:George_Rooke.jpg|esquerda|miniatura|246x246px|O almirante ''sir'' George Rooke, obra de [[Michael Dahl]], 1705.]] Tras unhas cargas de artillaría naval realizadas con obxectivo intimidatorio, producíronse os primeiros movementos do exército anglo-holandés, consistentes no desembarco de entre 3.000 e 4.000 homes de [[infantaría]] na zona coñecida como ''Punta Mala'', actual [[Puente Mayorga]], para establecer o seu campamento. Nas seguintes horas, tras o establecemento en terra do exército, mandáronse desde o campamento á cidade dúas cartas; a primeira delas datada en [[Lisboa]] o [[5 de maio]] e asinada polo arquiduque de Austria, instaba os gobernantes de Xibraltar á rendición e ao recoñecemento do arquiduque como lexítimo herdeiro ao trono de España, apelando á fidelidade que a cidade mantivera ao seu tío, [[Carlos II de España|Carlos II]]. Garantíanse na misiva as propiedades e privilexios dos xibraltareños ao recoñecer estes a súa autoridade, mentres se sinalaba que o caso contrario sería considerado hostil e emprenderíanse accións bélicas contra a cidade por parte dos aliados británicos e holandeses.<ref>Tubino, Francisco María (1863) p. 73</ref> Na segunda carta, redactada no mesmo campamento e datada por tanto o [[1 de agosto]], o mesmo Príncipe de Hesse-Darmstadt manifestaba o seu desexo de que a cidade executase a vontade do lexítimo [[rei de España]], evitando o asedio e asalto de [[Xibraltar]].<ref>López de Ayala, Ignacio (1782) p. 284</ref><ref>Monti, Ángel María (1852) p. 189</ref> O cabido en pleno, xunto aos mandos militares xibraltareños, respondía ese mesmo día mediante carta ao campamento, manifestando o seu total recoñecemento de Filipe V como rei de España e a disposición a sacrificar as súas vidas na defensa de Xibraltar e os seus habitantes.<ref name="autogenerated4">López de Ayala, Ignacio (1782) p. 285</ref><ref>Montero, Francisco (1860) p. 264</ref> A resposta desde terra chegaría o venres [[2 de agosto]], cando unha segunda carta do Príncipe de Hesse-Darmstadt chegaba á cidade pedindo a rendición inmediata da praza en de media hora, tras a cal comezarían os bombardeos. A rendición non se produciu e, vendo o almirante Rooke que na cidade comezábanse a preparar as defensas, mandou aos vicealmirantes Byng e Vander Dussen situar os seus navíos nunha liña fronte á cidade co obxectivo de dificultar as obras de defensa. O vento con todo era demasiado forte e a formación non pode levar a cabo.<ref name="autogenerated3">Cust, Edward (1858) p. 48</ref> O asalto aprazábase momentaneamente, salvo unha pequena escaramuza levada a cabo durante a noite, na que varias lanchas canoneiras ao mando do capitán Whitaker conseguían sorprender nos peiraos a un barco [[corsario]] francés alí situado.<ref name="autogenerated5">Duke Yonge, Charles (1866) p. 128</ref> Ese mesmo día saíra desde a cidade unha carta dirixida ao marqués de Villadarias, Capitán Xeneral de Andalucía, informando da situación da cidade, a magnitude do exército atacante, gornición de Xibraltar e solicitándose axuda militar ante a imposibilidade de defender a praza.<ref name="autogenerated4"/> == A frota anglo-holandesa abre fogo == [[Ficheiro:Bahía de Algeciras Toma de Gibraltar 1704.png|miniatura|Situación das tropas atacantes na baía de Alxeciras.]] A tarde do [[2 de agosto]], o Príncipe de Hesse-Darstadt, ao mando de mil oitocentos soldados de infantaría, situouse no [[istmo]] a escasos metros das murallas de Xibraltar mentres que a frota ao mando de George Rooke formou nunha liña fronte á cidade.<ref>Stanhope, Philip Henry (1836) p.99</ref> Ás 5 da mañá do [[3 de agosto]] navíos e lanchas canoneiras abrían fogo contra as defensas xibraltareñas.<ref name="autogenerated5"/> En apenas cinco horas os danos na fronte da cidade eran numerosos e aínda que non se conseguiu abrir brecha nas murallas e as diferentes baterías eran aínda operativas o pánico rendeu na cidade e mulleres e nenos saíron pola porta de Carlos V en dirección ao [[Santuario da Nosa Señora de Europa]] situado ao sur, na [[Punta Europa]]. Ao mesmo tempo a concentración de tropas de defensa na fronte da baía deixou desguarnecida a costa oriental e desde barcas uns 100 homes dos batallóns [[Cataluña|cataláns]] partidarios do aspirante austríaco aproveitaron esta circunstancia para subir mediante escalas polos precipicios e tomar terra na actualmente coñecida como ''Catalan Bay''.<ref>Belsham, William (1806) p. 99</ref> Desde o primeiro momento da ofensiva os bombardeos centráronse nos dous [[Molle|peiraos]] xibraltareños ao ser as zonas mellor defendidas e de máis fácil desembarco. Transcorridas varias horas o almirante Rooke mandou ao capitán Whitaker asaltar o Peirao Novo. Pero foron os navíos dos capitáns Hicks e Jumper xunto a 100 mariñeiros os que se achegaron á posición ao atoparse mellor situados para iso.<ref>Montero, Francisco (1860) p. 265</ref> A toma do Peirao Novo permitía o asalto da cidade desde o sur ao situarse fóra das murallas. Vendo como a gornición deses peiraos abandonaba o posto antes da chegada dos asaltantes decidiron os británicos que as tropas se achegasen e ocuparan a batería. Con todo o movemento dos defensores non se limitou a regresar á cidade senón que o capitán Bartolomeu Castaño vendo que o porto sería rapidamente ocupado mandara colocar [[Explosivo|minas]] na [[Torre (construción)|torre]] alí situada, chamada ''de Leandro'', antes de evacuar as tropas e coa intención de sorprender aos atacantes. A explosión da torre coincidiu como estaba planeado coa chegada dos homes de Hicks e Jumper resultando que 7 lanchas fosen alcanzadas, uns 50 homes mortos e outros 60 feridos.<ref>López de Ayala, Ignacio (1782) p. 286</ref><ref name="autogenerated1">Chartrand, René (2006) p. 10</ref> O movemento defensivo había cumprido o seu obxectivo pero o peirao sur quedara sen defensa. Os sobreviventes da voadura da batería e varias chalupas con 600 homes ao mando de Whittaker puideron tomalo inmediatamente e avanzar sen resistencia até unha pequena batería con canóns ''da oito'' situada a metade de camiño da cidade.<ref name="autogenerated3"/> == Capitulación e toma de Xibraltar == Entre os refuxiados da ermida da [[Virxe de Europa]] correu entón a voz de que o inimigo se atopaba en terra e regresaron á cidade a defender as súas posesións; a confusión rendeu entre os defensores cando varios proxectís caeron preto dos civís dando a impresión de que se facía lume contra eles. Situados os atacantes entre a cidade e a capela quedaron retidas mulleres e nenos neste punto polos homes do almirante Byng.<ref>Ekins, Charles (1828) p. 7</ref> Ante tal imaxe Diego de Salinas e os seus oficiais decidiron tras cinco horas de bombardeo levantar bandeira parlamentaria. O lume sobre Xibraltar cesou e varios oficiais anglo-holandeses acudiron ao cabido da cidade a debater as condicións da capitulación. O alcalde Cayo Antonio e os rexedores xibraltareños expuxeron a súa disposición a render a cidade ao considerala indefendible solicitando as condicións máis beneficiosas para eles previa liberación dos reféns de Punta de Europa.<ref>Ekins, Charles (1828) p. 8</ref> [[Ficheiro:El_ultimo_de_Gibraltar.jpg|dereita|miniatura|''O último de Xibraltar'', obra de [[Augusto Ferrer-Dalmau]].]] Esta tradicional versión do conflito foi contradita pola crítica recente. Segundo esta, ao renderse, a praza dispuña de practicamente toda a súa artillaría, abundante munición, pólvora, auga e subministracións. Non padecera apenas baixas e os seus defensas atopábanse case intactas.<ref>Correa da Franca, A. (1999)</ref><ref>W. Skinner (1724) en Sáez Rodríguez, A. (2007b), p.87</ref> Así a toma de reféns polos mariños ingleses aparece como causa fundamental da capitulación dunha praza que, segundo as propias fontes inglesas, podería resistir longo tempo.<ref>Campbell, J. (1744), p. 356</ref> En [[1702]] estas mesmas tropas invasoras cometeran todo tipo de atrocidades contra a poboación civil na [[baía de Cádiz]].<ref>Hills, G. (1974, p. 203)</ref> A cidade foi entregada finalmente o [[4 de agosto]] polo gobernador ao Príncipe de Hesse-Darmstadt ao ser aceptados polas dúas partes o seis puntos principais da [//es.wikisource.org/wiki/Artículos de capitulación de Gibraltar ante el príncipe de Hesse en 1704 ''capitulación de Xibraltar'']: que os oficiais e soldados poderían saír coas súas armas, os soldados co que puidesen cargar nos seus ombreiros e os [[cabaleiro]]s cos seus cabalos, que se poderían sacar da cidade tres canóns con 12 cargas de pólvora e balas, que os xibraltareños poderían cargar con [[pan]], [[carne]] e [[viño]] para 7 días de marcha, que se podería así mesmo cargar coa [[roupa]] e os cofres de oficiais e cabido e o que quedase na cidade podería ser enviado máis tarde, que a todo aquel que permanecese na cidade respectaríanselle todos os privilexios que tivesen así como os [[Tribunal|tribunais]] da cidade e dereitos relixiosos e por último que os mandos militares de Xibraltar debían sinalar a posición de todos os almacéns de [[pólvora]], munición e armas da cidade. Quedaban excluídos desta capitulación todos os cidadáns franceses que quedarían como prisioneiros de guerra sendo os seus bens confiscados.<ref>López de Ayala, Ignacio (1782) p. 288</ref> Tras asinar a capitulación o cabido de Xibraltar redactou e mandou unha carta ao rei de España na que se expuñan as condicións nas que se desenvolveu o sitio, as escasas defensas coas que contaban para defender a cidade e o sacrificio dos xibraltareños ao exporse a unha forza militar moi superior.<ref>Sayer, Frederick (1865) p. 116</ref> Ao día seguinte os xibraltareños que decidiron abandonar a cidade saían pola Porta de Terra cara ás poboacións próximas desfilando xunto ás súas bandeiras, o pendón da cidade e entre redobres de [[tambor]]es.<ref name="autogenerated1"/> Dos aproximadamente 5000 habitantes de Xibraltar permaneceron nela non máis de 70 persoas, moitas delas enfermas e un número importante de relixiosos como o párroco da Igrexa de Santa María, Juan Romeu de Figueroa. == Primeiro intento de reconquista polos borbónicos == Unha frota francesa ao mando do [[Condado de Tolosa|conde de Tolosa]] tentou recuperar Xibraltar poucas semanas despois enfrontándose á frota anglo-holandesa ao mando de Rooke o [[24 de agosto]] á altura de [[Málaga]]. A [[batalla naval de Málaga]] foi unha das maiores da guerra. Durou trece horas pero ao amencer do día seguinte a frota francesa retirouse, co que Xibraltar continuou en mans dos aliados. Así que finalmente conseguiron o que habían vindo tentando desde o fracaso da [[Batalla de Cádiz (1702)|toma de Cádiz]] en agosto de [[1702]]: unha base naval para as operacións no [[Mediterráneo]] das frotas inglesa e holandesa.<ref name="alba135">{{Cita libro|apelido=Albareda Salvadó|nome=Joaquim|título=La Guerra de Sucesión de España (1700-1714)|ano=2010|páxinas=135|cita=}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} === Bibliografía === *{{cita libro |apelido=Albareda Salvadó |nome=Joaquim |título=La Guerra de Sucesión de España (1700-1714) |ano=2010 |editorial=Crítica |localización=Barcelona |isbn=978-84-9892-060-4}} * {{cita libro | apelidos = López de Ayala | nome = Ignacio | editorial = Antonio de Sancha | título = Historia de Gibraltar | url = https://archive.org/details/bub_gb_DjZ3hypKI9AC_2 | ano = 1782 | páxinas = }} * {{cita libro | apelidos = Patxot y Ferrer | nome = Fernando | editorial = Librería de la publicidad | título = Las glorias nacionales volumen 6 | ano = 1854 | páxinas = }} * {{cita libro | apelido = Cust | nome = Edward | editorial = Mitchell's military library | título = Annals of the wars of the eighteenth century | ano = 1858 | páxinas = }} * {{cita libro | apelido = Belsham | nome = William | editorial = | título = History of Great Britain, from the revolution 1688, to the conclusion of the Treaty of Amiens, 1802 | url = https://archive.org/details/bub_gb_L3M9AAAAcAAJ | ano = 1806 | páxinas = }} * {{cita libro | apelido = Stanhope | nome = Philip Henry | editorial = J. Murray | título = History of the War of the Succession in Spain | url = https://archive.org/details/historywarsucce00stangoog | ano = 1836 | páxinas = }} * {{cita libro | apelido = Duke Yonge | nome = Charles | editorial = R. Bentley | título = The history of the British navy: from the earliest period to the present time | url = https://archive.org/details/historybritishn00yonggoog | ano = 1866 | páxinas = }} * {{cita libro | apelido = Monti | nome = Ángel María | editorial = Juan Moyano | título = Historia de Gibraltar Escrito por Ángel María Monti | ano = 1852 | páxinas = }} * {{cita libro | apelido = Montero | nome = Francisco | editorial = Imprenta de la Revista Médica | título = Historia de Gibraltar y de su campo | url = https://archive.org/details/historiadegibra00montgoog | ano = 1860 | páxinas = }} * {{cita libro | apelido = Tubino | nome = Francisco María | editorial = La Andalucia | título = Gibraltar: ante la historia, la diplomacia y la política | url = https://archive.org/details/gibraltarantela00tubigoog | ano = 1863 | páxinas = }} * {{cita libro | apelido = Ekins | nome = Charles | editorial = Baldwin and Cradock | título = The naval battles of Great Britain: from the accession of the illustrious | url = https://archive.org/details/navalbattlesgre00unkngoog | ano = 1828 | páxinas = }} * {{cita libro | apelido = Sayer | nome = Frederick | editorial = Chapman and Hall | título = The history of Gibraltar and of its political relation to events in Europe | url = https://archive.org/details/historygibralta00sayegoog | ano = 1865 | páxinas = }} * {{cita libro | apelido = Society for the Diffusion of Useful Knowledge | nome = | editorial = J.S. Redfield, Clinton Hall | título = The Penny magazine of the Society for the Diffusion of Useful | url = https://archive.org/details/s1id13415210 | ano = 1834 | páxinas = }} * {{cita libro | apelido = Smollett | nome = Tobias George | editorial = J. Rivington | título = A complete history of England, from the descent of Julius Caesar, to the Treaty of Aix la Chapelle, 1748 | url = https://archive.org/details/acompletehistor01smolgoog | ano = 1758 | páxinas = }} * {{cita libro | apelido = Juan de Mariana | nome = | editorial = Imprenta de D. Leonardo Nuñez de Vargas | título = Historia general de España, Volumen 13 | ano = 1819 | páxinas = }} * {{Cita publicación |autor = Sáez Rodríguez, Ángel J. |título = Fortificaciones y aspectos militares en el Campo de Gibraltar |ano = 2007 |revista = Almoraima, Revista de Estudios Campogibraltareños |volume = |número = 34 |id = 1133-5319 |url = http://www.mancomunidadcg.es/iecg/doc/revistas/Almoraima%2034.pdf |data = |data-acceso = 25 de maio de 2016 |urlarquivo = https://web.archive.org/web/20090220061108/http://mancomunidadcg.es/IECG/doc/revistas/Almoraima%2034.pdf |dataarquivo = 20 de febreiro de 2009 |urlmorta = yes }} * {{Cita publicación | autor = Sáez Rodríguez, Ángel J. | título = Las defensas de Gibraltar (siglos XII-XVIII) | editorial = Sarriá | ano = 2007 | isbn = 978-84-96799-10-3 }} * {{Cita publicación | autor = Hills, George | título = El peñón de la discordia. Historia de Gibraltar | editorial = San Martín | ano = 1974 }} * {{Cita publicación | autor = Correa da Franca, Alejandro | título = Historia de la mui noble y fidelíssima ciudad de Ceuta | editorial = Ciudad Autónoma de Ceuta | ano = 1999 }} * {{Cita publicación | autor = Campbell, John | título = Lives of Admirals and other eminent British seamen | volume = 4 | editorial = Ciudad Autónoma de Ceuta | ano = 1744 }} * {{Cita publicación | autor = Martínez Pereira, Ana | título = La participación de Portugal en la Guerra de Sucesión Española. Una diatriba política en emblemas, símbolos y enigmas | ano = 2008 | revista = Península, revista de Estudios Ibéricos | volume = | número = 5 | id = | url = http://ler.letras.up.pt/uploads/ficheiros/4714.pdf }} === Outros artigos === * [[Diego de Salinas]] * [[Xibraltar]] * [[Baía de Alxeciras]] {{control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da Guerra de Sucesión Española]] [[Categoría:Historia de España]] [[Categoría:Xibraltar]] [[Categoría:1704]] [[Categoría:Batallas do século XVIII]] 6l7oghddghd79kjl4lpd9z4qdhqw86l 0 342360 7104607 3940007 2025-06-23T15:34:06Z Autopistero20502020 127649 Creado o novo artigo dos homónimos de Redes 7104607 wikitext text/x-wiki {{homónimos}} {{Galizionario|rede}} O termo '''Redes''' pode referirse a: *'''[[Redes Transeuropeas de Transporte]]''', conxunto de [[Infraestrutura|infraestruturas]] sistemas de [[transporte]] integrados destinados a apoiar o mercado único, garantir a libre circulación de mercadorías e persoas e reforzar o [[Crecemento económico|crecemento]], o emprego e a competitividade da [[Unión Europea]]; *'''[[Redes Escarlata]]''', colectivo de intervención sociocultural xurdido en [[Santiago de Compostela]] no mes de [[maio]] de 2001; *'''[[Redes de Bravais]]''', disposición infinita de puntos discretos cuxa estrutura é invariante baixo translacións; *'''[[Redes neuronais informadas fisicamente]]''', tipo de redes neuronais que actúan como aproximadores universais de funcións integrando o coñecemento de leis física descritas por [[Ecuación en derivadas parciais|ecuacións en derivadadas parciais]] (EDPs); *'''''[[Redes (TVE)]]''''', programa televisivo de divulgación científica producido por Smart Planet e emitido pola cadea "[[La 2]]" de [[TVE]]. Como [[topónimo]], pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Redes, Caamouco, Ares|Redes]]''', lugar da parroquia de [[Caamouco, Ares|Caamouco]], no concello de [[Ares]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Rede}} {{Control de autoridades}} obvyv9smp9ujylaehebpq858xeqqrd0 3 342376 7105105 7097181 2025-06-23T23:21:15Z MediaWiki message delivery 49027 Nova sección: /* Tech News: 2025-26 */ 7105105 wikitext text/x-wiki {{Usuario:AMPERIO/Menú|2}} <div style="width:20.05%; margin-left:20.05%; padding: 2px 0 2px 0; background-color:#2ECCFA; text-align:center; float:left;font-size:1.1em" class="plainlinks">'''<span style="color: #fff;">Novas</span>'''</div> <hr/ style="border-top: 4px solid #2ECCFA; width: 100%; float:left;"> <big><big><big>'''{{color|#2ECCFA|Tech News}}'''</big></big></big> <hr/ style="border-top: 1px solid #2ECCFA; width: 100%;"> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/22|Tech News: 2016-22]] == <section begin="technews-2016-W22"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/22|Translations]] are available. '''Recent changes''' * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> There is now a standard way to get the target of a redirect page from a Lua module. [https://phabricator.wikimedia.org/T68974] '''Problems''' *A new way to handle rollback was introduced. It broke some tools and scripts and was reverted. This will be re-planned after review. [https://phabricator.wikimedia.org/T88044][https://phabricator.wikimedia.org/T136375] *[[m:Special:MyLanguage/CentralNotice|CentralNotice]] didn't work in some older browsers. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T136387] '''Changes this week''' * When you edit a file or category page with the visual editor the rest of the page will be shown in its normal place. [https://phabricator.wikimedia.org/T58289] *The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Translate|Translate extension]] will get an edit summary field. [https://phabricator.wikimedia.org/T48924] *A change to the <code><charinsert></code> feature could break some user scripts. Contact [[mw:User_talk:Bawolff|Bawolff]] if the "click to insert special characters" links in the edit window break on your wiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T11424][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2016-May/001417.html] * [[w:en:Elasticsearch|Elasticsearch]] will be upgraded on Wikimedia wikis this week. This should not affect you, but if you have problems with the search function this is probably the reason. [https://phabricator.wikimedia.org/T133124] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 31 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 1 June. It will be on all wikis from 2 June ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=31&month=05&year=2016 31 May at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/22|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W22"/> 30 de maio de 2016 ás 16:18 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15661119 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/23|Tech News: 2016-23]] == <section begin="technews-2016-W23"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/23|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[w:en:MathML|MathML]]/[[w:en:Scalable Vector Graphics|SVG]] is now the default <code><nowiki><math></nowiki></code> rendering mode on Wikimedia projects. [https://phabricator.wikimedia.org/T131177][http://mathml-association.org/announcement/2016/05/31/wikipedia.html] '''Changes this week''' *The history page can tell you if a page on your watchlist was updated since you last visited it. This now works the same way in [[mw:Skin:Vector|Vector]] as in other [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Skins|skins]]. The change broke local designs on some wikis. This will be fixed this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T134515] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 7 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 8 June. It will be on all wikis from 9 June ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/23|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W23"/> 6 de xuño de 2016 ás 20:51 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15679814 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/24|Tech News: 2016-24]] == <section begin="technews-2016-W24"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/24|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Wikimedia wikis now use [[mw:Manual:SessionManager and AuthManager|AuthManager]]. If you have new problems related to logging in or being logged in, [[mw:User talk:Tgr (WMF)|report them]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2016-June/001426.html] * Visiting [[Special:Notifications]] doesn't automatically mark notifications as read anymore. You can go between read, unread or all notifications on [[Special:Notifications]]. Notifications on [[Special:Notifications]] are grouped by day. You can mark every daily group as read individually. Notifications are displayed by groups of 50 on [[Special:Notifications]] and you can find former notifications by using navigation arrows. [https://phabricator.wikimedia.org/T97057][https://phabricator.wikimedia.org/T129176][https://phabricator.wikimedia.org/T132738][https://phabricator.wikimedia.org/T129363] '''Changes this week''' *You can filter user contributions to hide minor edits. [https://phabricator.wikimedia.org/T16086] *It will be easier to edit galleries with the visual editor. [https://phabricator.wikimedia.org/T45037] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 14 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 15 June. It will be on all wikis from 16 June ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/24|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W24"/> 13 de xuño de 2016 ás 18:41 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15693400 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/25|Tech News: 2016-25]] == <section begin="technews-2016-W25"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/25|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Notifications were not always marked as read when you followed a link from an email notification. This will now happen. [https://phabricator.wikimedia.org/T137488] '''Changes this week''' *The list of other languages an article is available in will be shorter on small Wikipedias and non-Wikipedia projects. This is to make it easier to find the most relevant languages for each user. You will still be able to see the other languages. [https://phabricator.wikimedia.org/T136677][https://www.mediawiki.org/wiki/Universal_Language_Selector/Design/Interlanguage_links] *Alerts (the red badge) will not be automatically marked as read when you open the Notifications popup. [https://phabricator.wikimedia.org/T132525] *When you get several thanks you can see them as one notification. This is instead of one notification for each thanks. [https://phabricator.wikimedia.org/T120152] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 21 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 22 June. It will be on all wikis from 23 June ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topic this week is [[phab:T137946|develop Markdown support strategy for MediaWiki]]. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=22&month=06&year=2016 22 June at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/25|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W25"/> 20 de xuño de 2016 ás 19:14 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15707329 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/26|Tech News: 2016-26]] == <section begin="technews-2016-W26"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/26|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Extension:ORES|ORES service]] has now moved to [https://ores.wikimedia.org a new location]. This should make it easier to use ORES. The [[mw:ORES review tool|ORES review service]] is now available as a beta feature on Wikidata and Persian Wikipedia. ORES is an artificial intelligence system for Wikimedia wikis to help editors. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wiki-research-l/2016-June/005220.html] * The order of wikis in collapsed cross-wiki notifications was different than when the list was expanded. This is now fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T138115] *A new category for tracking pages with math errors was added: [[:{{ns:category}}:{{MediaWiki:math-tracking-category-error}}]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T49037] '''Problems''' *The [[m:Etherpad|Wikimedia Etherpad]] crashed on June 23. Some edits done that day have been lost. They can be found at [https://etherpad-restore.wikimedia.org etherpad-restore.wikimedia.org] for another few days. [https://phabricator.wikimedia.org/T138516][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20160623-etherpad] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 28 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 29 June. It will be on all wikis from 30 June ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). * The way to mark notifications as read or unread will be changed to be more clear. [https://phabricator.wikimedia.org/T126214] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=28&month=06&year=2016 28 June at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * The Collaboration team at the Wikimedia Foundation will look at developing better tools for edit review. This is because research suggests we scare away newcomers who want to help. [https://www.mediawiki.org/wiki/Edit_Review_Improvements] *An e-mail from the Editing Department explains the technical work that is planned and being researched for the future. Items include better wikitext and visual editing, prompts for edits, language improvements, annotations, and meta-data separation. [https://www.mediawiki.org/wiki/VisualEditor/Roadmap/Update_2016-06-23] * The sorting of Notifications into the two fly-out menus is going to change on July 5 to 7. Bundled notifications should be easier to explore and mark as read individually. [https://phabricator.wikimedia.org/T123018][https://phabricator.wikimedia.org/T114356][https://phabricator.wikimedia.org/T120153] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> From 29 June git.wikimedia.org (running Gitblit) will redirect all requests to Phabricator. The vast majority of requests should be correctly redirected. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2016-June/000215.html] * Catalan and Polish Wikipedias will have Wikidata descriptions added to articles in the mobile view by default. This is currently a beta option for the mobile versions. This might come to other wikis later. [https://phabricator.wikimedia.org/T135429] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/26|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W26"/> 27 de xuño de 2016 ás 15:42 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15725931 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/27|Tech News: 2016-27]] == <section begin="technews-2016-W27"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/27|Translations]] are available. '''Recent changes''' * A daily email summary of notifications could be sent even when there were no notifications from the wiki. Now no email will be sent if there is no activity. [https://phabricator.wikimedia.org/T137012] '''Changes this week''' * The "{{int:citoid-citefromidtool-title}}" button in the visual editor's toolbar will move into the "{{int:visualeditor-toolbar-insert}}" menu except for Wikipedias, Wikibookses and Wikiversities. This is to make it less prominent on wikis that don't use it as much. [https://gerrit.wikimedia.org/r/#/c/296573/] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 5 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 6 July. It will be on all wikis from 7 July ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' *You can take part in the next office hour for Wikidata on IRC on July 8 at 16:00 (UTC). See [[m:IRC office hours|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/27|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W27"/> 4 de xullo de 2016 ás 19:45 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_delivery&oldid=15742782 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/28|Tech News: 2016-28]] == <section begin="technews-2016-W28"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * A new image scaler fixed a number of bugs for showing SVG files. Some new problems turned up. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-July/085984.html][https://phabricator.wikimedia.org/T112421][https://phabricator.wikimedia.org/T139543] * Notifications are grouped by types. They are now counted by number of notifications and not by unread groups. That change may increase the number of notifications displayed. The earlier way of counting was often incorrect. Unread notifications will also be displayed first. [https://phabricator.wikimedia.org/T114356][https://phabricator.wikimedia.org/T139323][https://phabricator.wikimedia.org/T139521] * [[Special:Notifications]] now has a maximum width for the notifications list on desktop computers. This allows long titles and descriptions to be cut properly. Notifications are now also better parsed. [https://phabricator.wikimedia.org/T137425][https://phabricator.wikimedia.org/T138433][https://phabricator.wikimedia.org/T139602] '''Problems''' * On 5 July Wikimedia Commons had problems and could not be edited for 20 minutes. For a short while after that the recent changes log and some gadgets were not working properly. It affected administrative actions on other projects too. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20160705-commons-replication] * Users who have multiple unread notifications can mark them as read by visiting [[Special:Notifications]] page on their wiki. '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 12 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 13 July. It will be on all wikis from 14 July ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=12&month=07&year=2016 12 July at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/28|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W28"/> 11 de xullo de 2016 ás 15:14 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15754461 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/29|Tech News: 2016-29]] == <section begin="technews-2016-W29"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/29|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Due to the rollback, [[:mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications/Notifications_types|new sorting]] of Notifications on the Fly-Out Menus has been deployed with a delay. [https://phabricator.wikimedia.org/T123018] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> Due to the rollback, the daily [[wikitech:SWAT deploys|special patch deployment process]] has been changed. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2016-July/000232.html] * In notifications, "Messages" are now called "{{int:echo-notification-notice-text-only}}". [https://phabricator.wikimedia.org/T139682] '''Problems''' * On July 12 all wikis were rolled back to MediaWiki 1.28.0-wmf.8 due to a problem in the log-in system. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2016-July/000229.html][https://phabricator.wikimedia.org/T119736] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 19 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 20 July. It will be on all wikis from 21 July ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). * [[Special:Log]] now has a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Log|help link]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T140013] * The [[mw:Extension:RevisionSlider|RevisionSlider]] can be tested [http://simple.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures on the beta cluster]. From 22 July, it will be available as a beta feature at: {{int:Project-localized-name-dewiki}}, {{int:Project-localized-name-arwiki}}, {{int:Project-localized-name-hewiki}} '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=19&month=07&year=2016 19 July at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topic this week is "Devise plan for a cross-wiki watchlist back-end". The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=20&month=07&year=2016 20 July at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T126641] '''Future changes''' * User scripts and bots can no longer use http:// to edit wiki pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T105794][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-May/085618.html] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[:mw:Gerrit|Gerrit]] is going to be updated. Developers are invited to test it. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2016-July/000236.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/29|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W29"/> 18 de xullo de 2016 ás 12:01 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15774515 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/30|Tech News: 2016-30]] == <section begin="technews-2016-W30"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Maps|Interactive maps]] have been enabled for Meta wiki and the Catalan, Hebrew, and Macedonian Wikipedias. Learn [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|how to add interactive maps]] to wiki pages. * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> Last week's rollback is now documented. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20160712-EchoCentralAuth/Retrospective] '''Problems''' * Sometimes, the visual editor required saving twice. That problem is now fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T140574] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 26 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 27 July. It will be on all wikis from 28 July ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). * It is now possible to mark all Notifications as read on [[Special:Notifications]], by clicking on the cog icon. [https://phabricator.wikimedia.org/T115528] * Wikipedia search will now detect the language of your search if 2 or fewer results are found. It will then show results from the matching language Wikipedia, if any relevant article exists. It will start to roll out in 5 languages. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-July/086096.html] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=26&month=07&year=2016 26 July at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topic this week is "an extension that implements an authenticated key-value store". The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=27&month=07&year=2016 27 July at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. [https://phabricator.wikimedia.org/E237] '''Future changes''' * The current icon for Notifications "{{int:Echo-notification-notice-text-only}}" (in English "Notices") will be changed from a bubble-speech icon to a tray icon for consistency. [https://phabricator.wikimedia.org/T140900] * [[Special:Notifications]] page code will be changed to be more Mobile friendly. [https://phabricator.wikimedia.org/T140687] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/30|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W30"/> 25 de xullo de 2016 ás 19:54 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15785767 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/31|Tech News: 2016-31]] == <section begin="technews-2016-W31"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/31|Translations]] are available. '''Recent changes''' * A prototype for [[c:Special:MyLanguage/Commons:Structured data|structured data]] on Commons is available now. [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons_talk:Structured_data#It.27s_alive.21] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:RevisionSlider|RevisionSlider]] beta feature can now be tested on mediawiki.org, German Wikipedia, Arabic Wikipedia and Hebrew Wikipedia. '''Problems''' * Renamed users on some wikis were not connected to their account on other wikis between 20 July and 21 July. This has been fixed. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20160721-LocalRenameUserJob] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 2 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 3 August. It will be on all wikis from 4 August ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=02&month=08&year=2016 2 August at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. * The next [[mw:CREDIT showcase|CREDIT showcase]] will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=18&min=00&sec=0&day=03&month=08&year=2016 3 August at 18:00 (UTC)]. This is to present and comment on new gadgets, small projects and works in progress. See [[mw:CREDIT showcase#Details|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topic this week is "[[phab:T128351|notifications in core]]". The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=03&month=08&year=2016 3 August at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/31|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W31"/> 1 de agosto de 2016 ás 21:48 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15809313 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/32|Tech News: 2016-32]] == <section begin="technews-2016-W32"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * In notifications, the icon for {{int:echo-notification-notice-text-only}} has been changed from a speech-bubble icon ([[Ficheiro:Echo chat icon.svg|17px|link=]]) to a tray icon ([[Ficheiro:OOjs UI icon tray.svg|18px|link=]]) for consistency. The {{int:echo-notification-alert-text-only}} icon has been redesigned too. The colors have been changed for accessibility. [https://phabricator.wikimedia.org/T140900] '''Problems''' *If you use the [[mw:Extension:WikEd|wikEd gadget]], changes you made were not kept when you switched from the wikitext editor to the visual editor while you were editing. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T135747] '''Changes this week''' * Wikimedia search will now ignore question marks at the end of the sentences or words you use when you search. Until now the question mark was just a [[w:Wildcard character|wildcard]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T133711] * On Commons, [[mw:Extension:UploadWizard|UploadWizard]] will now be available on mobile, rather than just the old upload form. This should reduce the workload for the community in reviewing images. [https://phabricator.wikimedia.org/T97169] *When you edit with the visual editor a puzzle symbol tells you there is an invisible template in the article. It will now mention the name of the template. [https://phabricator.wikimedia.org/T141861] *The button to read something in another language will move for mobile users. This will happen on 9 August. [https://phabricator.wikimedia.org/T129505] *When someone mentions you and links to your user page you get a notification. You will now get a notification when you mention yourself this way. [https://phabricator.wikimedia.org/T138080] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 9 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 10 August. It will be on all wikis from 11 August ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). * A message on Notifications panel will invite users to try [[Special:Notifications]] page. [https://phabricator.wikimedia.org/T141414] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=09&month=08&year=2016 August 9 at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/32|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W32"/> 8 de agosto de 2016 ás 15:41 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15828694 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/33|Tech News: 2016-33]] == <section begin="technews-2016-W33"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/33|Translations]] are available. '''Problems''' *Last week Tech News announced you will get a notification when you mention yourself the same way as if someone else had mentioned you. This caused some problems and will happen later instead. [https://phabricator.wikimedia.org/T138080] * Creating and editing links to sections on other pages on the wiki now works again in the visual editor. [https://phabricator.wikimedia.org/T112898] * For some users, cross-wiki notifications haven't been working properly. The count has been wrong when only cross-wiki notifications were present. The cross-wiki bundle has been showing only the names of wikis and not the actual notifications. This will be fixed soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T140836][https://phabricator.wikimedia.org/T140327] '''Changes this week''' * The login session when you choose "Keep me logged in" will [[mw:Special:MyLanguage/"Keep me logged in" extended to one year|now last a year]]. Previously it was 30 days. This will happen on August 16. [https://phabricator.wikimedia.org/T68699] * Some [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|abuse filters]] will have to be updated during the week. This is because a bug will be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T29987] *In [[mw:Special:MyLanguage/Universal Language Selector/Compact Language Links|compact language links]], two new kinds of languages will be shown in the shorter language list: Languages that are used in the article's text, and languages where the article has a badge like "featured article" or "good article". [https://phabricator.wikimedia.org/T70071][https://phabricator.wikimedia.org/T70077] *The visual editor will be available by default for logged-out editors on Wikipedias that use the Arabic script. It is already default for logged-in editors. [https://phabricator.wikimedia.org/T142587] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.15|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from August 16. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from August 17. It will be on all wikis from August 18 ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=16&month=08&year=2016 August 16 at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * Starting the week of August 22 there will be three software deployment windows. They will be at 13:00, 18:00, and 23:00 UTC. This is to have more times when software of the wikis can be updated and make it easier for developers in different parts of the world. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2016-August/000266.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/33|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W33"/> 15 de agosto de 2016 ás 19:37 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15842212 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/34|Tech News: 2016-34]] == <section begin="technews-2016-W34"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/34|Translations]] are available. '''Recent changes''' *The [[mw:Special:MyLanguage/ORES review tool|ORES review tool]] is now available on Special:Contributions as a beta feature. It can make it easier to find contributions that are probably damaging the wikis. The ORES review tool is available on Wikidata and Persian, Polish, Portuguese, Dutch, Turkish and Russian Wikipedia. [https://phabricator.wikimedia.org/T132371] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The <code>norm</code> and <code>ccnorm</code> functions have been updated to make it easier to write abuse filters. This also affects the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TitleBlacklist|TitleBlacklist]] extension. You don't have to transform "I" and "L" to "1", "O" to "0" and "S" to "5" anymore. [https://phabricator.wikimedia.org/T29987#2557227] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The old pageview data in the "pagecounts-raw" and "pagecounts-all-sites" files is no longer being updated. You can find the [https://dumps.wikimedia.org/other/pageviews/ new pageview data here]. This happened on August 5. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/analytics/2016-August/005339.html] '''Problems''' *Some big image files could not be thumbnailed. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T111815] * When you moved a page over a redirect it would delete the redirect without saving it in the logs. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T106119] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 23 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 24 August. It will be on all wikis from 25 August ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=23&month=08&year=2016 23 August at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * Sometimes when you mention another user they don't get a notification. You will be able to get a notification when you successfully sent out a mention to someone or be told if they did not get a notification. This will be opt-in. You can test this on the [https://test.wikipedia.org/wiki/Main_Page test wiki]. [https://phabricator.wikimedia.org/T139623][https://phabricator.wikimedia.org/T135717] * How you add text after an edit conflict might work in a different way in the future. You can test [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Edit_Conflicts#Prototype_ready_for_testing the prototype]. [https://phabricator.wikimedia.org/T139601] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/34|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W34"/> 22 de agosto de 2016 ás 21:17 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15853364 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/35|Tech News: 2016-35]] == <section begin="technews-2016-W35"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/35|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Wikimedia mobile sites now [[mw:Reading/Web/Projects/Performance/Lazy loading images|don't load images]] if the user doesn't see them. This is to save mobile data and make the pages load faster. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/mobile-l/2016-August/010335.html] * When you edit a table with the visual editor, pressing <code>Tab</code> in the last cell of a row will take you to the first cell in the next row. Pressing <code>Shift</code> and <code>Tab</code> in the first cell of a row will take you to the last cell in the previous row. [https://phabricator.wikimedia.org/T119546] '''Changes this week''' * The name of the "<bdi>{{int:Savearticle}}</bdi>" button will change. The button will say [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translations&namespace=8&message=Publishpage "<bdi>{{int:Publishpage}}</bdi>"] when you create a new page. It will say [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translations&namespace=8&message=Publishchanges "<bdi>{{int:Publishchanges}}</bdi>"] when you change an existing page. [https://phabricator.wikimedia.org/T131132][https://phabricator.wikimedia.org/T139033] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 30 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 31 August. It will be on all wikis from 1 September ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=30&month=08&year=2016 30 August at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topic this week is "[[phab:T589|RfC: image and oldimage tables]]". The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=31&month=08&year=2016 31 August at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/35|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W35"/> 29 de agosto de 2016 ás 15:59 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15867259 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/36|Tech News: 2016-36]] == <section begin="technews-2016-W36"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/36|Translations]] are available. '''Recent changes''' *Word-level diffs now work in longer paragraphs. [https://phabricator.wikimedia.org/T128697] * Interactive maps now have a frame by default. This is to make them look like other multimedia objects. This affects all Wikivoyages, the Catalan, Hebrew, Macedonian Wikipedias and Meta. [https://phabricator.wikimedia.org/T128913] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> When you preview the [[MediaWiki:Captcha-ip-whitelist]] page it will show a validation output of the listed [[:w:en:IP address|IP addresses]] instead of the list of addresses only. This can help you to identify if your whitelist rules will work or not. [https://phabricator.wikimedia.org/T129757] '''Changes this week''' *You will be able to use <code>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer#<maplink>|<maplink>]]</code> on all Wikipedias. It creates a link to a full screen map. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-August/086391.html][https://phabricator.wikimedia.org/T144062] *Sometimes when you mention another user they don't get a notification. You will be able to get a notification when you successfully send out a mention to someone or be told if they did not get a notification. This will be opt-in. [https://phabricator.wikimedia.org/T144181][https://phabricator.wikimedia.org/T143101] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 6 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 7 September. It will be on all wikis from 8 September ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=06&month=09&year=2016 6 September at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CheckUser|CheckUser extension]] could work differently in the future. There is a [[mw:Requests for comment/CheckUser requirements|Request for Comments]] to figure out how. [https://phabricator.wikimedia.org/T139810] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/36|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W36"/> 5 de setembro de 2016 ás 17:12 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15881619 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/37|Tech News: 2016-37]] == <section begin="technews-2016-W37"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/37|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The Wikimedia Commons app for Android can now show nearby places that need photos. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-September/086429.html] *<code>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer#<maplink>|<nowiki><maplink></nowiki>]]</code> and <code>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer#<mapframe> usage|<nowiki><mapframe></nowiki>]]</code> can now [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer#GeoShapes external data|use geodata]] from [[:w:en:Open Street Map|Open Street Map]] if Open Street Map has defined a region and given it an ID in Wikidata. You can use this to draw on the map and add information. [https://phabricator.wikimedia.org/T134086][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2016-September/001469.html] '''Changes this week''' * The [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:RevisionSlider|RevisionSlider]] will be available as a beta feature on all wikis from 13 September. This will make it easier to navigate between diffs in the page history. [https://phabricator.wikimedia.org/T143421] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> A new user right will allow most users to change the [[mw:Special:MyLanguage/Help:ChangeContentModel|content model]] of pages. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2016-September/001468.html][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2016-September/001470.html] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 13 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 14 September. It will be on all wikis from 15 September ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=13&month=09&year=2016 13 September at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * When you search on the Wikimedia wikis in the future you could see results from sister projects in your language. You can [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2016-September/001466.html read more and discuss how this could work]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/37|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W37"/> 12 de setembro de 2016 ás 18:04 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15900005 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/38|Tech News: 2016-38]] == <section begin="technews-2016-W38"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/38|Translations]] are available. '''Problems''' *Last week's MediaWiki update was rolled back because of bugs. Creating new accounts did not work between [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=12&min=50&sec=0&day=16&month=09&year=2016 15 September 19:10 UTC] and [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=12&min=50&sec=0&day=16&month=09&year=2016 16 September 12:50 UTC]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-September/086536.html][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20160915-MediaWiki] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.19|new version]] of MediaWiki will hopefully be on test wikis and MediaWiki.org from 20 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 21 September. It will be on all wikis from 22 September ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). This is the version that was meant to go out last week. '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=20&month=09&year=2016 20 September at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topic this week is [[phab:T107595|multi-content revisions]]. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=21&month=09&year=2016 21 September at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. '''Future changes''' * Wikidata will start working on adding support for Wiktionary. The Wikidata development team is now taking one last look at [[wikidata:Special:MyLanguage/Wikidata:Wiktionary/Development/Proposals/2015-05|the development plan]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2016-September/009541.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/38|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W38"/> 19 de setembro de 2016 ás 22:09 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15921906 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/39|Tech News: 2016-39]] == <section begin="technews-2016-W39"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/39|Translations]] are available. '''Recent changes''' * If your wiki wants [[m:Community Tech/Numerical sorting in categories|numerical sorting in categories]] you can request it after a community decision. See [[m:Community Tech/Numerical sorting in categories/How to request|how to request it]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2016-September/001477.html] * When you edit text and [[mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications/Notifications types#Mentions|mention]] a new username they are notified if you add your signature. Before this only happened under certain conditions. [https://phabricator.wikimedia.org/T138938] * Users are notified if they are [[mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications/Notifications types#Mentions|mentioned]] in a section where you add your own signature even if you edit more than one section. Before, users were not notified if you edited more than one section in one edit. [https://phabricator.wikimedia.org/T141863] '''Problems''' * The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.19|MediaWiki version]] that was supposed to come to the wikis two weeks ago was put on hold again because of new problems. The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.20|MediaWiki version]] after it is now on all wikis. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-September/086564.html][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-September/086576.html] '''Changes this week''' * There will be no new MediaWiki version this week. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-September/086563.html] '''Meetings''' * You can join the next office hour with the Wikidata team. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=27&month=09&year=2016 September 27 at 16:00 (UTC)]. See [[d:Wikidata:Events#IRC office hours|how to join]]. '''Future changes''' * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> Abandoned tools on [[wikitech:Portal:Tool Labs|Tool Labs]] could be taken over by other developers. There is a new [[m:Requests for comment/Abandoned Labs tools|discussion on Meta]] about this. It will be discussed until 12 October and then voted on. [https://phabricator.wikimedia.org/T87730] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/39|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W39"/> 26 de setembro de 2016 ás 18:07 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15934983 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/40|Tech News: 2016-40]] == <section begin="technews-2016-W40"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/40|Translations]] are available. '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 4 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 5 October. It will be on all wikis from 6 October ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=04&month=10&year=2016 4 October at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[w:en:HTML Tidy|Tidy]] will be replaced. Instead the HTML 5 parsing algorithm will be used to clean up bad HTML in wikitext. This [[mw:Parsing/Replacing Tidy|would cause problems]] on a number of wikis. They need to be fixed first. [https://phabricator.wikimedia.org/T89331] * <code><nowiki><slippymap></nowiki></code> will not work on Wikivoyage after 24 October. You should use <code><nowiki><mapframe></nowiki></code> instead. If you need help to fix this before 24 October you should [[mw:Talk:Maps|ask for it]] as soon as possible. [https://phabricator.wikimedia.org/T136768] * '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/40|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W40"/> 3 de outubro de 2016 ás 21:30 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15955794 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/41|Tech News: 2016-41]] == <section begin="technews-2016-W41"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/41|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can show [[Special:RecentChanges]] on a page by using <code><nowiki>{{Special:RecentChanges}}</nowiki></code>. You can now use tag filters by using <code><nowiki>{{Special:RecentChanges/tagfilter=tagname}}</nowiki></code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T142878] * The notification badge is coloured if you have notifications. When you check the notification the badge will now turn grey on all wikis instead of just the local one. [https://phabricator.wikimedia.org/T134855] * Colours used in the Wikimedia wikis' main interface changed slightly. This is to make them [http://www.w3.org/TR/UNDERSTANDING-WCAG20/visual-audio-contrast-contrast.html easier to see] for readers and editors with reduced eyesight. [https://phabricator.wikimedia.org/T109915] '''Changes this week''' * Hidden HTML comments will be more visible when you edit with the visual editor. <code><nowiki><!-- You write hidden HTML comments like this. --></nowiki></code> [https://phabricator.wikimedia.org/T147089] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 11 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 12 October. It will be on all wikis from 13 October ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=11&month=10&year=2016 11 October at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topics this week is [[phab:T139300|CREDITS files]]. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=12&month=10&year=2016 12 October at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. '''Future changes''' * Language converter syntax will soon no longer work inside external links. Wikitext like <code><nowiki>http://-{zh-cn:foo.com; zh-hk:bar.com; zh-tw:baz.com}-</nowiki></code> must be replaced. You will have to write <code><nowiki>-{zh-cn: http://foo.com ; zh-hk: http://bar.com ; zh-tw:http://baz.com }-</nowiki></code> instead. This only affects languages with Language Converter enabled. Examples of such languages are Chinese and Serbian. [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Commons_talk%3AWikiProject_Templates&type=revision&diff=208221135&oldid=168939481] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/41|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W41"/> 10 de outubro de 2016 ás 20:29 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15976026 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/42|Tech News: 2016-42]] == <section begin="technews-2016-W42"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/42|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a [[m:Special:MyLanguage/Collaboration/Newsletter|new newsletter]] from the [[mw:Collaboration|Collaboration team]] at the Wikimedia Foundation. It will have more details about for example Flow and notifications. You can [[m:Special:MyLanguage/Collaboration/Newsletter/Issues/October 2016|read the first issue]]. '''Problems''' * Some users got a warning about Wikipedia's [[w:en:Public key certificate#Certificates and website security|security certificate]] last week. This was because of a problem [[w:en:GlobalSign|GlobalSign]] had. This has now been fixed. Only a small number of users got the warning. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20161013-GlobalSign] * Editors couldn't edit semi-protected pages in the [[mw:Wikimedia Apps|Wikipedia app]] for Android. This has now been fixed in the beta version. [https://phabricator.wikimedia.org/T132834] '''Changes this week''' * There will be no new MediaWiki version this week. [https://wikitech.wikimedia.org/w/index.php?title=Deployments&oldid=898289] '''Future changes''' * The [[mw:Editing|Editing Department]] are working on a new wikitext editor. It will have tools that are in the visual editor but not in the wikitext editor today. You can [[mw:2017 wikitext editor|read more about this]]. This is an early plan and things can change. The old wikitext editor will still exist. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/42|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W42"/> 17 de outubro de 2016 ás 16:42 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=15986496 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/43|Tech News: 2016-43]] == <section begin="technews-2016-W43"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/43|Translations]] are available. '''Problems''' *The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|abuse filters]] had a problem and caught too many edits. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T148673] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.28/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from October 25. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from October 26. It will be on all wikis from October 27 ([[mw:MediaWiki 1.28/Roadmap|calendar]]). * The "Search" text in the search box will show the name of the project. For example, on Wikipedia it will say "Search Wikipedia". [https://phabricator.wikimedia.org/T144640] * About a dozen wikis now have [[m:Community Tech/Numerical sorting in categories|numerical sorting in categories]]. If your wiki wants numerical sorting in categories you can [[m:Special:MyLanguage/Community Tech/Numerical sorting in categories/How to request|ask for it]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T146675] * Some wikis that want [[m:Community Tech/Numerical sorting in categories|numerical sorting in categories]] can also ask to use [[w:en:Unicode collation algorithm|UCA]] to sort categories. The biggest difference is that characters with [[w:en:Diacritic|diacritics]] will be sorted together. For example, for most languages Ä will be sorted with A instead of at the end of the alphabet. This is not true for languages that have Ä as a character in their alphabet. Wikis that already use UCA are [[m:Collation|listed on Meta]]. Languages that can use UCA [[mw:Manual:$wgCategoryCollation#Language-specific collations|are listed on MediaWiki.org]]. You [https://ssl.icu-project.org/icu-bin/collation.html can test it]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/43|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W43"/> 24 de outubro de 2016 ás 17:39 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16009260 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/44|Tech News: 2016-44]] == <section begin="technews-2016-W44"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/44|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Now you can include Commons video films with [[c:Commons:Video#Subtitles and closed captioning|subtitles]] in your wiki language. Before you could see translated videos on file page at Commons only. [https://phabricator.wikimedia.org/T122737] * Search now has [[Special:Preferences#mw-prefsection-searchoptions|an updated preference tab]] to configure the search completion suggester. [https://phabricator.wikimedia.org/T148010] * The visual editor is now available on all wikis using only one language script. [https://phabricator.wikimedia.org/T142589] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from November 1<sup>st</sup>. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from November 2<sup>nd</sup>. It will be on all wikis from November 3<sup>rd</sup> ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). * Now you can use autocomplete for page names in "{{int:Templatesandbox-editform-legend}}" field when editing templates. [https://phabricator.wikimedia.org/T148324] * [[Special:NewPages|Special:NewPages]] can now be filtered by page size. [https://phabricator.wikimedia.org/T12817] '''Future changes''' * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> New MediaWiki deployments will be now based on MediaWiki 1.29. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-October/086859.html] '''Miscellaneous''' * The Wikimedia Foundation's [[mw:Technical Collaboration Guideline|Technical Collaboration Guideline]] is available for community review. [[mw:Talk:Technical Collaboration Guideline|Any feedback welcome]], in any language. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/44|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W44"/> 31 de outubro de 2016 ás 16:18 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16023741 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/45|Tech News: 2016-45]] == <section begin="technews-2016-W45"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/45|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [https://blog.wikimedia.org/2016/11/02/victoria-coleman-chief-technology-officer/ Victoria Coleman] is the new [[w:en:Chief technology officer|Chief technology officer]] for the Wikimedia Foundation. [https://blog.wikimedia.org/2016/11/02/victoria-coleman-chief-technology-officer/] * First release candidate for MediaWiki 1.28 is now available. [https://phabricator.wikimedia.org/diffusion/MW/browse/REL1_28/RELEASE-NOTES-1.28] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> <span dir="ltr"><code>.gitreview</code></span> for MediaWiki branches and extensions switched from targeting a specific branch to using <code>track=1</code>. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-October/086900.html] * Section numbers in Table of Contents boxes will use grey to improve readability. [https://phabricator.wikimedia.org/T125317] '''Changes this week''' * The [[m:Special:MyLanguage/2016 Community Wishlist Survey|2016 Community Wishlist Survey]] begins on 7 November. * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from November 8th. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from November 9th. It will be on all wikis from November 10th ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). * [[Special:ActiveUsers|Special:ActiveUsers]] will allow users groups selection. [https://phabricator.wikimedia.org/T116354] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=00&day=08&month=11&year=2016 8 November 2016 at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topics this week are Image Thumbnail API and allow SVG files uploaded on MediaWiki to have XHTML namespaces. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=09&month=11&year=2016 9 November at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. '''Future changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:RevisionSlider|RevisionSlider]] will be enabled by default on all beta wikis, on testwiki, testwiki2, mediawikiwiki and de.wikipedia.org. [https://phabricator.wikimedia.org/T148646][https://phabricator.wikimedia.org/T149724][https://phabricator.wikimedia.org/T149725] * Upcoming holidays will impact deployments. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2016-November/000331.html The schedule has been published]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/45|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W45"/> 7 de novembro de 2016 ás 23:01 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16043353 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/46|Tech News: 2016-46]] == <section begin="technews-2016-W46"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/46|Translations]] are available. '''Recent changes''' *When you edit with the visual editor you can use <code>meta</code> + <code>shift</code> + <code>k</code> to add a reference. The meta key is often the control key or command key. [https://phabricator.wikimedia.org/T99299] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from November 15. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from November 16. It will be on all wikis from November 17 ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). *In [[Special:Preferences]] you can choose which language menus and buttons will be in. If there is no translation for that language, MediaWiki has a list of [[mw:Fallback languages|fallback languages]]. A fallback language is a language many will understand better than English. MediaWiki will now use English when there is no Ukrainian translation. [https://phabricator.wikimedia.org/T39314] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=15&month=11&year=2016 15 November at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * [[mw:Help:Magic links|Magic links]] might not work in the future. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2016-November/001500.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/46|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W46"/> 14 de novembro de 2016 ás 19:17 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16056918 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/47|Tech News: 2016-47]] == <section begin="technews-2016-W47"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/47|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Administrators, bureaucrats, oversighters and checkusers can now use [[w:en:Multi-factor authentication|two-factor authentication]]. This makes their Wikimedia accounts more secure. This can be turned on in [[Special:Preferences]]. There are discussions on how to best turn it on for everyone. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Help:Two-factor_authentication] *You can now search for file properties. For example you can search for media type, how big a file is or what resolution it has. [https://www.mediawiki.org/wiki/Help:CirrusSearch#File_properties_search] *The latest [[m:Collaboration/Newsletter/Issues/2016/11|Collaboration team products newsletter]] has been published. It has more details about their work than Tech News has. '''Problems''' * A hacker group is hacking Wikimedia accounts. They can probably do this because users have the same passwords on Wikimedia wikis as on other sites. Please have a password you use only on the Wikimedia wikis and nowhere else. This is especially important for administrators, bureaucrats, oversighters and checkusers. These users can also turn on [[w:en:Multi-factor authentication|two-factor authentication]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-November/087008.html] '''Changes this week''' *There is no new MediaWiki version this week. *[[mw:Special:MyLanguage/Extension:RevisionSlider|RevisionSlider]] will be a default feature on German, Arabic and Hebrew Wikipedia. This will happen on 22 November. It will come to other wikis later. [https://phabricator.wikimedia.org/T148646][https://phabricator.wikimedia.org/T149995][https://phabricator.wikimedia.org/T150573] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=22&month=11&year=2016 22 November at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' *It will be possible to do cross-wiki search. The developers who work on this are looking for communities that want to test this. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2016-November/001502.html] *[[mw:Special:MyLanguage/Beta Features/Hovercards|Hovercards]] will leave the [[w:en:Software release life cycle#Beta|beta stage]]. The Wikimedia Foundation [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Team|Reading Web]] team wants communities to set Hovercards as a default option for readers who are not logged in. Communities that are interested can say so on the [[mw:Talk: Beta Features/Hovercards|Hovercards talk page]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-November/087041.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/47|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W47"/> 21 de novembro de 2016 ás 15:33 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16088076 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/48|Tech News: 2016-48]] == <section begin="technews-2016-W48"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/48|Translations]] are available. '''Changes this week''' *When someone tries to log in to a blocked account they will be blocked by a [[w:en:HTTP cookie|cookie]]. This means their [[w:en:Web browser|browser]] will be blocked even if they change their [[w:en:IP address|IP address]]. This makes it more difficult for returning vandals. [https://phabricator.wikimedia.org/T5233] *When you use [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|Content Translation]] to adapt a template to a new translation it will work differently. You can adapt big templates such as infoboxes. Translators will have control over the template parameters. A first version of this is released this week. It is possible it will not work correctly with all templates. There will be more updates for this soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T139332] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 29 November. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 30 November. It will be on all wikis from 1 December ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> Gadgets will have a new option called "hidden". This means you can register gadgets that can't be turned on or off from the preferences page. Hiding gadgets was already possible by using <code>[rights=hidden]</code>. You should now use <code>[hidden]</code> instead. <code>[rights=hidden]</code> in old gadgets should be changed to <code>[hidden]</code>. [https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Gadgets#Options][https://phabricator.wikimedia.org/T33150] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=29&month=11&year=2016 29 November at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[toollabs:|Tool Labs]] could get two new policies. One would be to be able to [[wikitech:Help:Tool Labs/Abandoned tool policy|adopt tools without an active developer]]. The other would be [[wikitech:Help:Tool Labs/Right to fork policy|a right to fork]]. There is a [[m:Requests for comment/Abandoned Labs tools|request for comment on Meta]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/48|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W48"/> 28 de novembro de 2016 ás 21:16 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16107197 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/49|Tech News: 2016-49]] == <section begin="technews-2016-W49"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/49|Translations]] are available. '''Recent changes''' *You can choose to see users from specific user groups in [[Special:ActiveUsers]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T116354] *Everyone can now see [[Special:UserRights]]. Previously only those who could change user rights could. Other users got an error message. [https://phabricator.wikimedia.org/T27319] *[[m:Objective Revision Evaluation Service|ORES]] can now show how likely an edit is to be damaging to the wiki with different colours. This only works for languages that have [[m:Wiki labels|trained ORES]] to recognize damaging edits. [https://phabricator.wikimedia.org/T144922] '''Changes this week''' *You will now see categories with 0 pages in [[Special:Categories]]. Previously you did not see empty categories there. [https://phabricator.wikimedia.org/T12915] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 6 December. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 7 December. It will be on all wikis from 8 December ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=06&month=12&year=2016 6 December at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * The [[m:2016 Community Wishlist Survey|2016 Community Wishlist Survey]] will decide what the [[m:Community Tech|Community Tech]] team will work on next year. You vote for wishes on the [[m:2016 Community Wishlist Survey|survey page]] until 12 December. You can see what has happened to last year's wishes on the [[m:2015 Community Wishlist Survey/Results|2015 results page]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/49|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W49"/> 5 de decembro de 2016 ás 18:07 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16129460 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/50|Tech News: 2016-50]] == <section begin="technews-2016-W50"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/50|Translations]] are available. '''Recent changes''' *Users who have Yahoo email addresses could not use [[Special:EmailUser|Special:EmailUser]] to send emails. This has now been fixed. Emails will now come from a @wikimedia.org address. Users who get an email from you will still reply to your email address and be able to see it. [https://phabricator.wikimedia.org/T66795] * You can now see how many categories and pages there are in the categories in [[Special:TrackingCategories|Special:TrackingCategories]]. This is to help you find pages that could need attention. [https://gerrit.wikimedia.org/r/#/c/321225/] * Markup colours for reviewed and pending revisions in [[m:Help:Page history|the page history]] and [[Special:SpecialPages|recent changes and logs]] now match [[phab:M82|Wikimedia standard colours]]. The "You have a new message on your talk page" notification will have a slightly different colour. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-December/087151.html] '''Problems''' *Because of work on [[m:Community Tech/Cross-wiki watchlist|cross-wiki watchlists]] [[m:Special:MyLanguage/Global rename policy|global renaming]] is not working. The plan is to turn it on again on 16 December. Global renaming was turned off for a while in late November and early December as well. [https://phabricator.wikimedia.org/T148242] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 13 December. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 14 December. It will be on all wikis from 15 December ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=13&month=12&year=2016 December 13 at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/50|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W50"/> 12 de decembro de 2016 ás 19:29 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16155075 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/51|Tech News: 2016-51]] == <section begin="technews-2016-W51"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/51|Translations]] are available. '''Tech News''' * Because of the [[w:en:Christmas and holiday season|holidays]] the next issue of Tech News will be sent out on 9 January 2017. * The writers of the technical newsletter are asking for your opinion. Did you get the information you wanted this year? Did we miss important technical news in 2016? What kind of information was too late? [[m:Talk:Tech/News|Please tell us]]! You can write in your language. Thank you! '''Recent changes''' * Administrators and translation administrators can now use [[m:Special:PageLanguage|Special:PageLanguage]] on wikis with the [[m:Translate extension|Translate extension]]. This means you can say what language a page is in. The Translate extension will use that language as the source language when you translate. Previously this was always the wiki's default language. This was usually English. [https://phabricator.wikimedia.org/T153209] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> Wikis connected to Wikidata can now use the parser function <code><nowiki>{{#statements: }}</nowiki></code> to get formatted data. You can also use <code><nowiki>{{#property: }}</nowiki></code> to get raw data. You [https://de.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Statements can see the difference] between the two statements. There are also similar new functions in Lua. [https://phabricator.wikimedia.org/T152780] '''Problems''' * Some abuse filters for uploaded files have not worked as they should. We don't know exactly which filters didn't work yet. This means some files that filters should have prevented from being uploaded were uploaded to the wikis. MediaWiki.org and Testwiki have been affected since 13 October. Commons and Meta have been affected since 17 October. Other wikis have been affected since 17 November. [https://phabricator.wikimedia.org/T153217#2876258] '''Changes this week''' * There is no new MediaWiki version this week. There will be no new MediaWiki version next week either. '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The next meeting with the VisualEditor team will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=03&month=01&year=2017 3 January at 20:00 (UTC)]. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * The [[m:Special:MyLanguage/2016 Community Wishlist Survey|2016 Community Wishlist Survey]] is done. It decides what the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech team]] will work on during 2017. You can [[m:2016 Community Wishlist Survey/Results|see the results]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2016/51|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2016-W51"/> 19 de decembro de 2016 ás 20:33 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16167800 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/02|Tech News: 2017-02]] == <section begin="technews-2017-W02"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/02|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now use [[mw:Special:MyLanguage/Help:Tabular Data|datasets on Commons]]. You can [[w:en:Template:Graph:Weather monthly history|see an example]] that is using [[c:Data:Ncei.noaa.gov/weather/New York City.tab|this source]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2016-December/087313.html] * There is a new opt-in beta feature of a [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|wikitext mode for the visual editor]]. You can [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|try it out]]. * When you update a page with translations on wikis with the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Translate|Translate extension]] the existing translations will be marked as outdated instead of removed. [https://phabricator.wikimedia.org/T60429] * The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.7|new version]] of MediaWiki was released to all wikis last week ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). * [[mw:MoodBar|MoodBar]] has been removed from the Wikimedia wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T131340] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]] The <code>live</code> option for the Tipsy notice tool has been removed. Gadgets and user scripts which use it need to be updated. [https://phabricator.wikimedia.org/T85048] '''Problems''' * Editors who use Firefox 50 might get logged out or fail to save their edits. This is because of a browser bug. Until this is fixed you can enter <code>about:config</code> in the address bar and set <code>network.cookie.maxPerHost</code> to 5000. Firefox 50 is the current version of the Firefox. [https://phabricator.wikimedia.org/T151770] '''Changes this week''' * There is no new version of MediaWiki this week because of the [[mw:Wikimedia Developer Summit|Wikimedia Developer Summit]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/02|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W02"/> 9 de xaneiro de 2017 ás 19:12 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16213513 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/03|Tech News: 2017-03]] == <section begin="technews-2017-W03"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/03|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now upload [[w:en:WebP|WebP files]] to Commons. [https://phabricator.wikimedia.org/T27397] '''Problems''' * [https://tools.wmflabs.org/video2commons/ video2commons] was down for two weeks. This was because of a problem with Commons video transcoders. It is now back up. [https://phabricator.wikimedia.org/T153488] '''Changes this week''' *There is a new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words|magic word]] called <code><nowiki>{{PAGELANGUAGE}}</nowiki></code>. It returns the language of the page you are at. This can be used on wikis with more than one language to make it easier for translators. [https://phabricator.wikimedia.org/T59603] *When an admin blocks a user or deletes or protects a page they give a reason why. They can now get suggestions when they write. The suggestions will be based on the messages in the dropdown menu. [https://phabricator.wikimedia.org/T34950] * You will be able to use <code><nowiki><chem></nowiki></code> to write chemical formulas. Before you could use <code><nowiki><ce></nowiki></code>. <code><nowiki><ce></nowiki></code> should be replaced by <code><nowiki><chem></nowiki></code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T153606] * You now can add exceptions for categories which shouldn't be shown on [[Special:UncategorizedCategories]]. The list is at [[MediaWiki:Uncategorized-categories-exceptionlist]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T126117] * The "Columns" and "Rows" settings will be removed from the Editing tab in Preferences. If you wish to keep what the "Rows" setting did you can add this code to [[Special:MyPage/common.css|your personal CSS]]: <code><nowiki>#wpTextbox1 { height: 50em; }</nowiki></code> You can change the number <code>50</code> to make it look like you want to. [https://phabricator.wikimedia.org/T26430] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> Sometimes edits in MediaWiki by mistake are shown coming from private IP addresses such as [[w:en:localhost|127.0.0.1]]. Edits and other contributions logged to these IP addresses will be blocked and shown the reason from [[MediaWiki:Softblockrangesreason]]. This should not affect most users. Bots and other tools running on [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Labs|Wikimedia Labs]], including [[wikitech:Portal:Tool Labs|Tool Labs]] will receive a "blocked" error if they try to edit without being logged in. [https://phabricator.wikimedia.org/T154698] *When you edit with the visual editor categories will be on the top of the page options menu. [https://phabricator.wikimedia.org/T74399] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 17 January. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 18 January. It will be on all wikis from 19 January ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=17&month=01&year=2017 January 17 at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/03|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W03"/> 16 de xaneiro de 2017 ás 23:24 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16230728 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/04|Tech News: 2017-04]] == <section begin="technews-2017-W04"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/04|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can see a list of the templates on a page you edit with the visual editor. [https://phabricator.wikimedia.org/T149009] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 24 January. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 25 January. It will be on all wikis from 26 January ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/04|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W04"/> 23 de xaneiro de 2017 ás 20:14 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16249712 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/05|Tech News: 2017-05]] == <section begin="technews-2017-W05"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/05|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:OAuth|OAuth]] management interfaces now look slightly different. [https://phabricator.wikimedia.org/T96154] '''Changes this week''' * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:ElectronPdfService|ElectronPdfService]] will be enabled by default on Meta and German Wikipedia. This is a new way to get articles as PDF files you can download. It will come to more wikis later. [https://phabricator.wikimedia.org/T150185] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from January 31. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from February 1. It will be on all wikis from February 2 ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' *The [[m:Special:MyLanguage/Community Tech team|Community Tech team]] will develop more tools to handle harassment of Wikimedia editors. The goal is to give the communities better tools to find, report and evaluate harassment. They will also work on more effective blocking tools. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Community_health_initiative][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2017-January/086013.html] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The Wikimedia technical community is doing a [[mw:Developer Wishlist|Developer Wishlist survey]]. Developers can propose ideas before 31 January [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20170131T235959&p1=1440 23:59 UTC]. This is soon. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/05|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W05"/> 30 de xaneiro de 2017 ás 18:45 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16270007 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/06|Tech News: 2017-06]] == <section begin="technews-2017-W06"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/06|Translations]] are available. '''Problems''' * The block log sometimes showed blocks as being much longer than they were. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T156453] '''Changes this week''' * Wikimedia pages will now be better at showing pictures when you share them on social media. The descriptions will be different too. You can see an example of [[phab:F5432146|before]] and [[phab:F5432049|after]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T157055] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> There are some changes to the [[mw:OOjs UI|OOjs UI]]. Some old functions will not work anymore or not work as they used to. This could be a breaking change. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-February/087547.html] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 7 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 8 February. It will be on all wikis from 9 February ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=07&month=02&year=2017 7 February at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[w:en:HTML Tidy|Tidy]] will be replaced later this year. Instead, the HTML 5 parsing algorithm will be used to clean up bad HTML in wikitext. This [[mw:Parsing/Replacing Tidy|will cause problems]] on a number of wikis. They need to be fixed first. You can see if your wiki still has something to fix [https://tools.wmflabs.org/wikitext-deprecation/ here] for one of the HTML problems. This list does not cover all problems. You can read about [[mw: Parsing/Replacing Tidy#Things to fix|more problems]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T89331][https://phabricator.wikimedia.org/T134423] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/06|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W06"/> 6 de febreiro de 2017 ás 19:45 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16292356 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/07|Tech News: 2017-07]] == <section begin="technews-2017-W07"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/07|Translations]] are available. '''Recent changes''' * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[wikitech:EventStreams|EventStreams]] is a new way to show activity on Wikimedia wikis. For now it works with the recent changes feed. It will do more things later. It will replace [[wikitech:RCStream|RCStream]]. Tools that use RCStream should move to EventStreams before 7 July. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/analytics/2017-February/005711.html] '''Problems''' * The [[w:en:Add-on (Mozilla)|Firefox add-on]] [https://firefogg.org/ Firefogg] can cause problems with the Upload Wizard. This will not be fixed, because Firefox will not support Firefogg in the future. The Upload Wizard will no longer work with Firefogg. [https://phabricator.wikimedia.org/T157201] * [[wikitech:Portal:Tool Labs|Tool Labs]] and [[wikitech:Portal:Wikimedia Labs|Wikimedia Labs]] databases will be under maintenance on 15 February. This will start at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=17&min=00&sec=0&day=15&month=02&year=2017 17:00 (UTC)] and last for about six hours. Some tools could have problems during or after this. [https://phabricator.wikimedia.org/T157358] '''Changes this week''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TwoColConflict|TwoColConflict]] extension is a new way to solve edit conflicts. It makes it easier to copy and paste the relevant text to the text field. It will come to Meta and German Wikipedia this week. It is already available on MediaWiki.org. It will come to more wikis later. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Edit_Conflicts] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 14 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 15 February. It will be on all wikis from 16 February ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=14&month=02&year=2017 14 February at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * [[mw:Beta Features/Hovercards|Page Previews]] will be turned on for logged-out users on the Catalan, Greek, Russian, and Italian Wikipedias in the middle of February. Page Previews shows readers a short part of a linked article when they rest their mouse pointer on the link. This is to help them understand what it is about without leaving the article they are reading. Page Previews used to be called Hovercards. It will come to more wikis later this spring. [https://www.mediawiki.org/wiki/Beta_Features/Hovercards#Rollout_Plan] *<span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The [[mw:Developer Wishlist|Developer Wishlist]] is a list where developers prioritize tools they need. The voting closes at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=23&min=59&sec=0&day=14&month=02&year=2017 14 February 23:59 (UTC)]. This process is only for developers. '''Review''' * You can read the [[mw:Wikimedia Product/2016 Product Summary|2016 product summary]] from the Wikimedia Foundation [[mw:Wikimedia Product|Product group]] to see what they did with things they said they would work on in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2016-2017/Final|annual plan]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/07|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W07"/> 13 de febreiro de 2017 ás 18:06 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16298673 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/08|Tech News: 2017-08]] == <section begin="technews-2017-W08"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/08|Translations]] are available. '''Recent changes''' *The edit summary box is now a little bit bigger. This is to make it follow the [[phab:M101|Wikimedia design guide]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T152025] '''Changes this week''' * [[mw:Page Previews|Page Previews]] will be updated on 23 February. This fixes many bugs. Page Previews can be turned on as the [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature]] called Hovercards. [https://phabricator.wikimedia.org/T156290] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> There has been a problem where the [[w:en:Cascading Style Sheets|CSS]] of [[w:en:Wikipedia:Gadget|gadgets]] has been loading twice. The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets|Gadgets extension]] has two new options: <code>type</code> and <code>peers</code>. The <code>type</code> option solves this problem. You can use <code>peers</code> to create gadgets with more than one style module. Read more about [[mw:RL/MGU#Gadget type|type]] and [[mw:RL/MGU#Gadget peers|peers]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T42284] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[mw:Special:MyLanguage/Extension:OAuth|OAuth]] will handle blocked users in a more consistent way. [https://phabricator.wikimedia.org/T156803] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 21 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 22 February. It will be on all wikis from 23 February ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=14&month=02&year=2017 21 February at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/08|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W08"/> 20 de febreiro de 2017 ás 19:25 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16341672 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/09|Tech News: 2017-09]] == <section begin="technews-2017-W09"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/09|Translations]] are available. '''Problems''' *On 22 February the [https://www.wikipedia.org wikipedia.org] portal did not work for an hour. This was because of a problem with a JavaScript file. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20170222-www-portals] '''Changes this week''' *You will be able to use <code><nowiki><chem></nowiki></code> to write chemical formulas in the visual editor. Previously this only worked in the wikitext editor. [https://phabricator.wikimedia.org/T153365] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 28 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 1 March. It will be on all wikis from 2 March ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=28&month=02&year=2017 28 February at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' *You can soon upload 3D files to Commons. The file formats are [[w:Additive Manufacturing File Format|AMF]] and [[w:STL (file format)|STL]]. The plan is for this to work later this week but it could be later. [https://phabricator.wikimedia.org/T132058] *The name "Wikipedia" will be more obvious at the top of the page when you read Wikipedia in the mobile view. This is because many readers don't realize they are on Wikipedia. [https://phabricator.wikimedia.org/T148514][https://www.mediawiki.org/wiki/Reading/Web/Projects/Improve_site_branding] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/09|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W09"/> 27 de febreiro de 2017 ás 19:55 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16361695 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/10|Tech News: 2017-10]] == <section begin="technews-2017-W10"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/10|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now search on English, French, Hebrew and Greek wikis and find words even if you forget the [[w:diacritics|diacritics]]. It also works if you use diacritics in your search but the wiki doesn't. [https://phabricator.wikimedia.org/T155515] *When you use the mobile view and click on a link to an article in another language you will see that article in the mobile view. Previously it changed to the desktop view. [https://phabricator.wikimedia.org/T156578] '''Problems''' * Some watchlist gadgets didn't work for a period of time last week. This has now been fixed. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-March/date.html] * Admins who click on "mass delete" on a user's [[Special:Contributions|Special:Contributions]] will be taken directly to a list pages created by that user. It has worked like this before, but not lately. [https://phabricator.wikimedia.org/T158502] '''Changes this week''' *The way you switch between wikitext and the visual editors in the desktop view has changed. It is now a drop-down menu. This is the same as in the mobile view. [https://phabricator.wikimedia.org/T116417] *The "flag the edit in the abuse log" checkbox will be removed from the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|abuse filter]] interface. This is because the edits are always flagged in the abuse log. [https://phabricator.wikimedia.org/T154091] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 7 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 8 March. It will be on all wikis from 9 March ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=07&month=03&year=2017 7 March at 20:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Clarification''' *The [[m:Tech/News/2017/09|2017/09 issue of Tech News]] mentioned 3D file formats you can soon upload to Commons. The [[w:Additive Manufacturing File Format|AMF]] format will be available later. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/10|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W10"/> 6 de marzo de 2017 ás 23:23 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16379261 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/11|Tech News: 2017-11]] == <section begin="technews-2017-W11"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/11|Translations]] are available. '''Changes this week''' * You will be able to show references from <code><nowiki><references /></nowiki></code> tags in more than one column on your wiki. This is the list of footnotes for the sources in the article. How many columns you see will depend on how big your screen is. On some wikis, some templates already do this. Templates that use <code><nowiki><references /></nowiki></code> tags will need to be updated, and then later the change can happen for all reference lists. [https://www.mediawiki.org/wiki/Editing/Projects/Columns_for_references][https://phabricator.wikimedia.org/T33597#3082884] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 14 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 15 March. It will be on all wikis from 16 March ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=14&month=03&year=2017 14 March at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' *Some old [[w:en:Web browser|web browsers]] will not be able to use [[w:en:JavaScript|JavaScript]] on Wikimedia wikis in the future. If you have an old web browser on your computer you can upgrade to a newer version. [https://phabricator.wikimedia.org/T128115] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[w:en:Cascading Style Sheets|CSS]] in templates will be stored in a separate page in the future. [https://www.mediawiki.org/wiki/Topic:Tl7vrw6suzkxxoy9][https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:TemplateStyles/Q%26A] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/11|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W11"/> 13 de marzo de 2017 ás 15:25 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16416593 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/12|Tech News: 2017-12]] == <section begin="technews-2017-W12"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/12|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The <code>Save page</code> button now says <code>Publish page</code> or <code>Publish changes</code> on the Wikimedia wikis except for Wikipedias and Wikinewses. This change will come to Wikipedias later. The point is to make it more clear that the edit will change the page immediately. <code>Publish page</code> is when you save a new page and <code>Publish changes</code> when you edit an existing page. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Editing/Publish] * [[w:en:DMOZ|DMOZ]] no longer works. Templates that use DMOZ can be redirected to [[w:en:Wayback Machine|archive.org]] or another [[:w:en:Website#mirror site|mirror]]. DMOZ has been removed from the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:RelatedSites|RelatedSites extension]] on Wikivoyage. [https://phabricator.wikimedia.org/T128326] * You can see monthly page views when you click on <code>Page information</code> in the sidebar. Developers can also get monthly page views through the API. [https://phabricator.wikimedia.org/T125917] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Linter|Linter extension]] is now on [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=small.dblist smaller Wikimedia wikis]. It helps editors find some wikitext errors so they can be fixed. It will come to other Wikimedia wikis later. The extension will be able to find more errors later. [https://phabricator.wikimedia.org/T148609] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki-Vagrant|MediaWiki-Vagrant]] portable development environment has been updated to use [[:w:en:Debian version history#Debian 8 (Jessie)|Debian Jessie]]. This means local development and testing will be more like on the majority of Wikimedia production servers. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-March/087762.html] '''Problems''' * On 15 March some interwiki links to other languages were not correctly sorted. This has been fixed. If you still see pages where the interwiki links are not sorted as they should be, they should be fixed automatically with time or you can edit the page and save it without changing anything. If this doesn't work, please [[phab:T160465|report it]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T160465] '''Changes this week''' * When you edit with the visual editor, you will be able to switch the direction you write in from right-to-left to left-to-right as you are editing. This is especially important for editors who edit in languages that write from right to left. You can do this with a tool in the editing menu. You can also use the keyboard shortcut <code>Ctrl</code>+<code>Shift</code>+<code>X</code> on PCs or <code>Cmd</code>+<code>Shift</code>+<code>X</code> on Macs. [https://phabricator.wikimedia.org/T153356] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 21 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 22 March. It will be on all wikis from 23 March ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=21&month=03&year=2017 {{#time:j xg|2017-03-21|{{#if:{{#invoke:Template translation|getLanguageSubpage}}|{{#invoke:Template translation|getLanguageSubpage}}|{{CONTENTLANGUAGE}}}}}} at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/12|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W12"/> 20 de marzo de 2017 ás 22:03 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16469530 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/13|Tech News: 2017-13]] == <section begin="technews-2017-W13"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/13|Translations]] are available. '''Recent changes''' * When you edit with the visual editor, you can see a visual diff as well as a wikitext diff when you review your changes. [https://www.mediawiki.org/wiki/VisualEditor/Diffs] '''Problems''' * Special:AllPages was disabled for two days due to some performance issues. It is back, but the filter for redirects is gone as the cause of the performance problem. It still needs to be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T160916][https://phabricator.wikimedia.org/T160983] '''Changes this week''' * [[:mw:Special:MyLanguage/Edit_Review_Improvements/New_filters_for_edit_review|New filters for Recent changes]] will be released on Portuguese and Polish Wikipedias and MediaWikiwiki [https://phabricator.wikimedia.org/T158336 on March 28]. Other wikis will get it [[phab:T146972|progressively]]. The new filters include [[:mw:Special:MyLanguage/Help:New filters for edit review/Filtering|filtering]], [[:mw:Special:MyLanguage/Help:New filters for edit review/Highlighting function|highlighting]] and, on certain wikis, [[:mw:Special:MyLanguage/Help:New filters for edit review/Quality and Intent Filters|user intent prediction]]. * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from March 28. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from March 29. It will be on all wikis from March 30 ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/13|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W13"/> 27 de marzo de 2017 ás 14:46 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16496319 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/14|Tech News: 2017-14]] == <section begin="technews-2017-W14"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/14|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The <code>{{int:savearticle}}</code> button now says <code>{{int:Publishpage}}</code> or <code>{{int:Publishchanges}}</code> on most Wikipedias. The point is to make it more clear that the edit will change the page immediately. <code>{{int:Publishpage}}</code> is when you save a new page and <code>{{int:Publishchanges}}</code> when you edit an existing page. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Editing/Publish] * The tracking category [[:{{ns:14}}:{{MediaWiki:Template-loop-category}}]] is now added when a template loop is found. A template loop is for example when a template tries to use a second template that uses the first template. [https://phabricator.wikimedia.org/T160743] *English Wikipedia now has cookie blocks. It will come to more wikis in the future. This is an extension to the autoblock system so when a user is blocked, the next time they visit the wiki a [[w:en: HTTP cookie|cookie]] will be set. This means that even if the user switches accounts and to a new [[w:en:IP address|IP address]] the cookie will block them again. [https://phabricator.wikimedia.org/T5233] '''Problems''' * Wikidata descriptions, aliases and labels that used some characters could not be saved. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T161263] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 4 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 5 April. It will be on all wikis from 6 April ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=14&month=03&year=2017 4 April at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. * You can join the next office hour with the Wikidata team. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=05&month=04&year=2017 5 April at 16:00 (UTC)]. See [[d:Wikidata:Events#IRC office hours|how to join]]. '''Future changes''' * [[:mw:Special:MyLanguage/Edit_Review_Improvements/New_filters_for_edit_review|New filters for Recent changes]] will come to Wikidata and Persian, Dutch, Russian, Turkish, Czech and Hebrew Wikipedia on 11 April. The new filters include [[:mw:Special:MyLanguage/Help:New filters for edit review/Filtering|filtering]], [[:mw:Special:MyLanguage/Help:New filters for edit review/Highlighting function|highlighting]] and [[:mw:Special:MyLanguage/Help:New filters for edit review/Quality and Intent Filters|user intent prediction]]. User intent prediction means the filter tries to help editors determine if the edit was made in good faith or not. Other wikis [[phab:T146972|will get it later]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T158332] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/14|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W14"/> 3 de abril de 2017 ás 17:53 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16526368 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/15|Tech News: 2017-15]] == <section begin="technews-2017-W15"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/15|Translations]] are available. '''Recent changes''' * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[w:en:HTML Tidy|Tidy]] is going to be replaced with an HTML5 parsing algorithm. Bad HTML in wikitext [[mw:Parsing/Replacing Tidy|would cause problems]] on a number of wikis. There is now a [[mw:Special:MyLanguage/Extension:ParserMigration|ParserMigration extension]] on all wikis that you can use to help clean this up. You can [[mw:Special:MyLanguage/Parsing/Replacing Tidy#What this means for editors|read more about how you can use it]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T141586] '''Changes this week''' * Some older [[w:en:Web browser|web browsers]] will not be able to use [[w:en:JavaScript|JavaScript]] on Wikimedia wikis from this week. If you have an old web browser on your computer you can upgrade to a newer version. [https://phabricator.wikimedia.org/T128115] * [[:mw:Special:MyLanguage/Edit_Review_Improvements/New_filters_for_edit_review|New filters for Recent changes]] will come to Wikidata and Persian, Russian, Turkish and French Wikipedia on 11 April. The schedule has been changed to fix the [[:mw:Special:MyLanguage/Help:New filters for edit review/Quality and Intent Filters|user intent prediction filters]] for some wikis. User intent prediction means the filter tries to make it easier for editors to determine if the edit was made in good faith or not. Other wikis [[phab:T146972|will get it later]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T158332] * The list of special characters in the wikitext editor and the visual editor will now have a group of Canadian Aboriginal characters. [https://phabricator.wikimedia.org/T108626] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 11 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 12 April. It will be on all wikis from 13 April ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=11&month=04&year=2017 11 April at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * Because of a data centre test you will be able to read but not edit the wikis for 20 to 30 minutes on 19 April and 3 May. This will start at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=14&min=00&sec=0&day=19&month=04&year=2017 14:00 (UTC)]. You might lose edits if you try to save during this time. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2017|You can read more about this]]. * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:RevisionSlider|RevisionSlider]] will change how you move between revisions. This will be available on [[testwiki:Main Page|the test wiki]] from 11 April. It will come to other wikis later if users like the change. You can test it and [[mw: Extension talk:RevisionSlider|give feedback]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/15|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W15"/> 10 de abril de 2017 ás 18:35 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16563313 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/16|Tech News: 2017-16]] == <section begin="technews-2017-W16"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/16|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can add <code>?safemode=1</code> to the end of the URL on Wikimedia wikis to disable your personal [[w:en:Cascading Style Sheets|CSS]] and [[w:en:JavaScript|JavaScript]]. Example: <code><nowiki>https://en.wikipedia.org/wiki/Literature?safemode=1</nowiki></code>. This means you can test if a problem is because of your user scripts or gadgets without uninstalling them. [https://phabricator.wikimedia.org/T152169] * You can now see a list of all autoblocks on [[Special:AutoblockList]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T146414] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The Wikiversity and Wikinews logos are now shown directly from the configuration and not from <code><nowiki>[[Ficheiro:Wiki.png]]</nowiki></code>. If you want to change logo or have an anniversary logo, see [[:m:Special:MyLanguage/Requesting wiki configuration changes|how to request a configuration change]]. This is how it already works for other projects. They can request logo changes the same way. [https://phabricator.wikimedia.org/T161980] '''Problems''' * Because of a data centre test you will be able to read but not edit the wikis for 20 to 30 minutes on 19 April. This will start at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=14&min=00&sec=0&day=19&month=04&year=2017 14:00 (UTC)]. You might lose edits if you try to save during this time. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2017|You can read more about this]]. This will also happen on 3 May. '''Changes this week''' * There is no new Mediawiki version this week. This is because of the data centre test. '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=18&month=04&year=2017 {{#time:j xg|2017-04-18|{{CURRENTCONTENTLANGUAGE}}}} at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * [http://stats.wikimedia.org stats.wikimedia.org] will be replaced. You can [https://analytics-prototype.wmflabs.org/#/ see the new prototype]. You can [[mw:Talk:Wikistats 2.0 Design Project/RequestforFeedback/Round2|leave feedback on this change]]. * [[mw:Beta Features/Hovercards|Page Previews]] will be turned on for logged-out users on a large number of wikis in May. It could be postponed and happen later. Page Previews shows readers a short part of a linked article when they rest their mouse pointer on the link. This is to help them understand what it is about without leaving the article they are reading. Page Previews used to be called Hovercards. Users who have tested the feature [[mw:Talk:Beta Features/Hovercards|can give feedback]]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/User:CKoerner_(WMF)/Enable_Hovercards/Phase_1] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> From next week, user scripts using very old [[w:en:Deprecation#Software deprecation|deprecated]] wikibits functions will show errors. These functions have not worked since 2013. You should fix or disable broken scripts. You can see [[mw:Special:MyLanguage/ResourceLoader/Legacy JavaScript#wikibits.js|examples of how to upgrade scripts]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-April/087965.html][https://phabricator.wikimedia.org/T122755] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/16|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W16"/> 17 de abril de 2017 ás 19:32 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16608022 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/17|Tech News: 2017-17]] == <section begin="technews-2017-W17"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/17|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[:mw:Special:MyLanguage/Edit_Review_Improvements/New_filters_for_edit_review|New filters for recent changes]] are now available as a beta feature on most wikis. You can [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|turn it on in your preferences]]. Remaining wikis will have the new filters on 9 May. [https://phabricator.wikimedia.org/T158335] *When [[m:Administrator|administrators]], [[m:bureaucrat|bureaucrats]] and [[m:stewards|stewards]] make a user a member of a user group they can now set an expiry date. A user group is for example "administrators" or "bots". This means that they can give someone user rights for a limited time. This is similar to how blocks and page protections can be limited in time. [[Special:UserRights|Special:UserRights]] will have new options for this. You can [[mw:Special:MyLanguage/Help:User rights and groups#Assigning and revoking user groups|read more about user groups.]] [https://phabricator.wikimedia.org/T159416] '''Problems''' *Since the [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2017|data centre test]] last week the [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|content translation tool]] has been disabled. This is because of a database problem. It will be back as soon as the problem has been solved. [https://phabricator.wikimedia.org/T163344] '''Changes this week''' *The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:GuidedTour|GuidedTour extension]] will be enabled on all wikis. This is a tool to explain to new users how to edit. [https://phabricator.wikimedia.org/T152827] *Wiktionary will handle interlanguage links in a new way. The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Cognate|Cognate extension]] will automatically link pages with the same title between Wiktionaries. For this to work all old interlanguage links have to be removed. You can [[mw:Special:MyLanguage/User:Lea Lacroix (WMDE)/Cognate announcement|read more about this]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/User:Lea_Lacroix_(WMDE)/Cognate_announcement] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.29/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 25 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 26 April. It will be on all wikis from 27 April ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=25&month=04&year=2017 25 April at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/17|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W17"/> 24 de abril de 2017 ás 16:40 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16627468 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/18|Tech News: 2017-18]] == <section begin="technews-2017-W18"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/18|Translations]] are available. '''Recent changes''' *The [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|content translation tool]] works again. It was turned off because of a database problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T163344] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> Scripts using very old [[w:en:Deprecation#Software deprecation|deprecated]] wikibits functions show errors. These functions have not worked since 2013. You should fix or disable broken scripts. You can see [[mw:Special:MyLanguage/ResourceLoader/Legacy JavaScript#wikibits.js|examples of how to upgrade scripts]]. This is the same thing as Tech News wrote about in issue [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/16|2017/16]]. [[mw:ResourceLoader/Developing with ResourceLoader#Client-side (dynamically)|You need to add]] <code>mw.loader.using( 'mediawiki.util' )</code> block for your scripts also, or add <code>mediawiki.util</code> dependency in gadget ResourceLoader section in [[MediaWiki:Gadgets-definition]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-April/087965.html][https://phabricator.wikimedia.org/T122755] '''Problems''' * Because of a data centre test you will be able to read but not edit the wikis for 20 to 30 minutes on 3 May. This will start at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=14&min=00&sec=0&day=03&month=05&year=2017 14:00 (UTC)]. You might lose edits if you try to save during this time. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2017|You can read more about this]]. '''Changes this week''' * There is no new MediaWiki version this week. This is because of the data centre test. '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=02&month=05&year=2017 2 May at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' *All Wikimedia wikis will have cookie blocks from May 8. This is an extension to the autoblock system so when a user is blocked, the next time they visit the wiki a [[w:en:HTTP cookie|cookie]] will be set. This means that even if the user switches accounts and to a new [[w:en:IP address|IP address]] the cookie will block them again. [https://phabricator.wikimedia.org/T5233] *The <code>{{int:Publishchanges}}</code>, <code>{{int:Showpreview}}</code> and <code>{{int:Showdiff}}</code> buttons will look slightly different. This is to fit with the [[:mw:OOjs UI|OOUI]] look. Users can test scripts, gadgets and so on to see if they work with the new interface by adding <code>&ooui=1</code> to the URL. [https://phabricator.wikimedia.org/T162849] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/18|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W18"/> 1 de maio de 2017 ás 19:50 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16654620 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/19|Tech News: 2017-19]] == <section begin="technews-2017-W19"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/19|Translations]] are available. '''Problems''' * Some users have a problem with the watchlist. Some changes in categories make the watchlist a blank page. The developers are working on this. Until this is fixed you can try some things that have helped other editors if you have this problem. You can turn on <code>{{int:tog-watchlisthidecategorization}}</code> in your watchlist preferences. You can turn off <code>{{int:tog-extendwatchlist}}</code> in your watchlist preferences. You can remove problematic categories from [[Special:EditWatchlist/raw|Special:EditWatchlist/raw]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T164059] * There was a problem with the visual editor for several days. You could not save edits that triggered a [[w:en:CAPTCHA|CAPTCHA]]. This would for example be when a new user added external links in references. This was fixed on 2 May. [https://phabricator.wikimedia.org/T164157] '''Changes this week''' * When you edit you can switch between the visual editor and the wikitext editor. This works if the wiki you edit has the visual editor. The menu will now say <code>Visual editing</code> and <code>Source editing</code> instead of <code>Switch to visual editing</code> and <code>Switch to code editing</code>. This is because it was confusing when the menu said you could switch to the editor you were already using. [https://phabricator.wikimedia.org/T162864] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 9 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 10 May. It will be on all wikis from 11 May ([[mw:MediaWiki 1.29/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=09&month=05&year=2017 9 May at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * You will be able to get a notification when a page you created is connected to a Wikidata item. This will come to Wikivoyage on 9 May. If there are no problems it will come to most Wikipedias on 30 May. It will come to other projects and English, French and German Wikipedia later in the summer. It will be opt-in for existing users and opt-out for new users. [https://phabricator.wikimedia.org/T142102][https://phabricator.wikimedia.org/T142103#3223284] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> Markup that looks like code for language variants might need to be fixed. If <code>-{</code> is used in [[w:en:Transclusion|transclusions]] or [[w:en:URL|web addresses]] it has to be [[w:en:Escape character|escaped]] appropriately. You can use <code>-<nowiki><nowiki/></nowiki>{</code> for transclusions and <code>%2D{</code> in web addresses. A transclusion could for example be when you use <code>-{</code> in a template: <code><nowiki>{{1x| sad :-{ face }}</nowiki></code>. This is because of some code fixes to the [[w:en:Preprocessor|preprocessor]] and affects all wikis. [https://gerrit.wikimedia.org/r/#/c/333997/][https://www.mediawiki.org/wiki/Parsoid/Language_conversion/Preprocessor_fixups] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/19|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W19"/> 9 de maio de 2017 ás 02:24 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16713536 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/20|Tech News: 2017-20]] == <section begin="technews-2017-W20"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/20|Translations]] are available. '''Recent changes''' *You can now use [[w:en:International Standard Book Number|ISBNs]] to automatically generate citations in the visual editor. This works on wikis that have [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|enabled Citoid]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T145462] *The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Two_Column_Edit_Conflict_View|Two Column Edit Conflict View]] is available as a [[mw:Special:MyLanguage/Beta Features|beta feature]] on all wikis. It is a new interface for the edit conflict resolution page. [https://phabricator.wikimedia.org/T162806] '''Problems''' *The <code>mediawiki.util</code> library does not load automatically any more. Your [[Special:MyPage/common.js]] may use it. If you have technical problems that started a couple of weeks ago you can try adding <syntaxhighlight lang="js" inline class=nowrap>mw.loader.using( 'mediawiki.util' ).done(function(){</syntaxhighlight> as the first line in the file and <syntaxhighlight lang="js" inline class=nowrap>});</syntaxhighlight> as a last one. Tech News wrote about this in the [[m:Tech/News/2017/18|2017/18]] issue. [https://phabricator.wikimedia.org/T122755] '''Changes this week''' *The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:RevisionSlider|RevisionSlider extension]] will be a default feature on all wikis. RevisionSlider is an easier way to move between changes in the page history. It has been a default feature on German, Arabic and Hebrew Wikipedia and a beta feature on all wikis. You will be able to turn it off in your preferences. [https://phabricator.wikimedia.org/T163685] *There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' *Administrators will soon be able to search through deleted pages. [https://www.mediawiki.org/wiki/User:Smalyshev_(WMF)/Archive_search][https://meta.wikimedia.org/wiki/2015_Community_Wishlist_Survey/Search#Provide_a_means_of_searching_for_deleted_pages] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> Markup that looks like code for language variants might need to be fixed. Tech News wrote about this last week. If <code>-{</code> is used in [[w:en:Transclusion|transclusions]] or [[w:en:URL|web addresses]] it has to be [[w:en:Escape character|escaped]] appropriately. You can use <code>-<nowiki><nowiki/></nowiki>{</code> for transclusions and <code>%2D{</code> in web addresses. This is because of some code fixes to the [[w:en:Preprocessor|preprocessor]] and affects all wikis. You can now see [[mw: Parsoid/Language conversion/Preprocessor fixups/20170501|the full list of wikis with this problem]] and help fix them to avoid that things break later this month. You might find [[w:en:False positives and false negatives|false positives]]. You can [[mw: Parsoid/Language conversion/Preprocessor fixups/Edit logbook#Edit Rules|read more about what to fix]]. [https://gerrit.wikimedia.org/r/#/c/333997/][https://www.mediawiki.org/wiki/Parsoid/Language_conversion/Preprocessor_fixups] '''Older unreported changes''' *Your [[m:Special:MyPage|Meta user page]] is shown on all wikis where you don't have a local user page. You can now add the magic word <code><nowiki>__NOGLOBAL__</nowiki></code> to your Meta user page to stop this. [https://phabricator.wikimedia.org/T90849][https://www.mediawiki.org/w/index.php?title=Help:Magic_words&diff=2462141&oldid=2425686] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/20|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W20"/> 15 de maio de 2017 ás 21:48 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16757592 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/21|Tech News: 2017-21]] == <section begin="technews-2017-W21"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/21|Translations]] are available. '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 23 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 24 May. It will be on all wikis from 25 May ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> There will be a <code><nowiki><div></nowiki></code> tag around HTML from the MediaWiki wikitext [[w:en:Parsing|parser]]. Gadgets with code that does not follow recommendations could have problems with this. You can [[phab:T163512|report new problems]] you think are related to this. [https://phabricator.wikimedia.org/T37247] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/21|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W21"/> 22 de maio de 2017 ás 22:02 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16793800 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/22|Tech News: 2017-22]] == <section begin="technews-2017-W22"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/22|Translations]] are available. '''Problems''' *Last week’s MediaWiki version was rolled back from some wikis because of a problem. This means planned changes did not happen. [https://phabricator.wikimedia.org/T163512] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=30&month=05&year=2017 30 May at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' *You will be able to control who can notify you on the Wikimedia wikis. You will have a user blacklist. When you add a user to the blacklist you will not get a [[mw:Notifications|notification]] when they mention you. You can [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Special:Preferences#mw-prefsection-echo test this on Beta Wikipedia]. You can [[m: Community health initiative/Notifications blacklist|read more and give feedback on Meta]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T150419] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/22|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W22"/> 30 de maio de 2017 ás 12:18 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16821223 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/23|Tech News: 2017-23]] == <section begin="technews-2017-W23"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/23|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can see new files on [[Special:NewFiles|Special:NewFiles]]. You can now pick which dates you want to see files from. [https://phabricator.wikimedia.org/T13836] * When you read Wikipedia on a mobile device the first paragraph now comes before the infobox. [https://phabricator.wikimedia.org/T150325] * You can now remove navigation elements from your results when you search. This could for example be part of an infobox that is only there to help you find the previous or next article. [https://phabricator.wikimedia.org/T162905] * New users on Wikivoyages and Wikipedias (except French, English and German) now get a notification when a page they created is connected to Wikidata. Other wikis will get it 13 June. [https://phabricator.wikimedia.org/T142102] '''Problems''' * The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.2|MediaWiki version]] from two weeks ago was rolled back. It was fixed late last week. Changes that were planned to go out last week did not happen. [https://phabricator.wikimedia.org/T165957] '''Changes this week''' * Wikimedia wikis can show fewer links to articles in other languages. This is to make it easier to find the languages likely to be useful to the reader or editor. Everyone can still click to see the full list. Logged-in users who use the [[mw:Special:MyLanguage/Universal Language Selector/Compact Language Links|compact language links]] will see languages they have in their [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Babel|Babel box]] on their user page in the first, shorter list. You can turn the compact language list off or on in [[Special:Preferences|your preferences]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T135371] * You can choose what dates to look at when you look at a user's contributions. [https://phabricator.wikimedia.org/T120733] * When you click on your watchlist in the mobile view you get a list of all pages in the watchlist instead of the latest changes to them. Logged-in users with at least ten edits will now get the latest changes instead. [https://phabricator.wikimedia.org/T88270] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 6 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 7 June. It will be on all wikis from 8 June ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> String comparisons in Scribunto modules are now always done case-insensitively by byte order. Before they were sometimes in a case-sensitive US-English collation order. This could break some modules. [https://phabricator.wikimedia.org/T107128] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the VisualEditor team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=06&month=06&year=2017 6 June at 19:00 (UTC)]. See [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * The [[mw:Editor|2006 wikitext editor]] will be removed the week of 27 June. This is the old toolbar with small square blue buttons. You can see [[m:File:Edit toolbar - 2.png|a picture of it]]. 0.03% of active Wikimedia editors use this old tool. They will not see a toolbar at all. [https://www.mediawiki.org/wiki/Editing/Projects/Removal_of_the_2006_wikitext_editor][https://phabricator.wikimedia.org/T30856] * Wikimedia wikis use [[mw:Offline content generator|OCG]] to create PDFs. The OCG code has a lot of problems and will stop working. It has to be replaced. An alternative is [[mw:Special:MyLanguage/Extension:ElectronPdfService|Electron]]. You can [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/PDF Functionality|tell the developers]] what you need the PDF service to be able to do. Electron already works on German Wikipedia. It will be on English Wikipedia later this week so you can test it there too. [https://phabricator.wikimedia.org/T165956] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The [[mw:Architecture committee|Architecture Committee]] will change and get a new name. You can read and comment on the [[mw:Architecture committee/Charter|draft]] that describes the new committee. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/23|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W23"/> 5 de xuño de 2017 ás 19:04 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16850955 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/24|Tech News: 2017-24]] == <section begin="technews-2017-W24"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/24|Translations]] are available. '''Recent changes''' *Some wikis have the larger and brighter [[mw:OOjs UI|OOjs UI]] edit page buttons. When you write an edit summary there you can now see how many bytes you have left before the summary is too long. [https://phabricator.wikimedia.org/T165856] *When you search on Wikipedia you can now find pages on other Wikimedia projects that could be relevant. You see them next to the search results. [https://www.mediawiki.org/wiki/Cross-wiki_Search_Result_Improvements] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 13 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 14 June. It will be on all wikis from 15 June ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=13&month=06&year=2017 13 June at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' *You will soon be able to get a notification when someone tries to log in to your account. You can test this on the [[testwiki:Main Page|test wiki]]. This will only work if they fail to log in to your account. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Community_Tech/LoginNotify] * Wikimedia wikis use [[mw:Offline content generator|OCG]] to create PDFs. The OCG code has a lot of problems and will stop working. It has to be replaced. An alternative is [[mw:Special:MyLanguage/Extension:ElectronPdfService|Electron]]. You can [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/PDF Functionality|tell the developers]] what you need the PDF service to be able to do. Electron now works on all Wikimedia projects. [https://phabricator.wikimedia.org/T165956] *Administrators can soon search for deleted page titles and find results that are similar to what they searched for. Today the search only finds pages that are exactly the same as what you search for. This is to make it easier to find pages when you don't know the exact title. Administrators on Arabic, Catalan, English, Persian, German, Italian, Polish, and Russian Wikipedia and on mediawiki.org can test this by adding <code>&fuzzy=1</code> to the end of the web address when looking at [[Special:Undelete|Special:Undelete]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/User:Smalyshev_(WMF)/Archive_search][https://phabricator.wikimedia.org/T109561] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/24|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W24"/> 12 de xuño de 2017 ás 15:29 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16872240 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/25|Tech News: 2017-25]] == <section begin="technews-2017-W25"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/25|Translations]] are available. '''Problems''' *[[mw:ORES|ORES]] had some problems on 13 June between 16:00 and 19:40 [[w:en:Coordinated Universal Time|UTC]]. It has now been fixed. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20170613-ORES] '''Changes this week''' *<code>[[wikitech:Irc.wikimedia.org|irc.wikimedia.org]]</code> has to be rebooted. This will probably happen on 21 June. It may be postponed. Some tools use this to get the recent changes feed. They will not work when it is down. [https://phabricator.wikimedia.org/T167643] *<span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> <code>Special:PageData</code> will be an entry point for machine-readable page data. [https://phabricator.wikimedia.org/T163923] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 20 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 21 June. It will be on all wikis from 22 June ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=20&month=06&year=2017 20 June at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' *<span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[w:en:Cascading Style Sheets|CSS]] in templates will be stored in a separate page in the future. You can now see how the [[mw:Extension:TemplateStyles|TemplateStyles extension]] works on [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/TemplateStylesTest Beta Labs]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/25|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W25"/> 19 de xuño de 2017 ás 15:44 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16885571 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/26|Tech News: 2017-26]] == <section begin="technews-2017-W26"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/26|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The <[[mw:Special:MyLanguage/Extension:InputBox|inputbox]]> has a new <code>searchfilter</code> parameter. You can add values like <code>searchfilter=insource:foo</code>. It will add that to the user's search query. [https://phabricator.wikimedia.org/T147951] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 27 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 28 June. It will be on all wikis from 29 June ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). * Users will be able to choose whether they want to see Wikidata changes in enhanced watchlist/recent changes. Previously, this was disabled for everyone. [https://phabricator.wikimedia.org/T46874] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=27&month=06&year=2017 27 June at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * You can join the next WMF Language team office hour, an open session to talk about Wikimedia Language projects. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=13&min=00&sec=0&day=27&month=06&year=2017 27 June at 13:00 UTC]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/mediawiki-i18n/2017-June/001126.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/26|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W26"/> 26 de xuño de 2017 ás 15:38 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16896487 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/27|Tech News: 2017-27]] == <section begin="technews-2017-W27"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/27|Translations]] are available. '''Recent changes''' *There was a problem with maps on Wikimedia wikis that used <[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|mapframe]]> when you clicked on the link to another map service. Open Street Map or Google Maps are examples of other map services. If you had marked a place on the map the marker would not be in the same place on the other map service. It was in the middle of the map. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T160782] '''Changes this week''' *Very old and inactive unpublished translations in the [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|Content Translation]] database will be removed. This is because of technical maintenance. If you have not worked on a translation after 1 January 2016 you will lose it after 6 July. If you want to keep the unfinished translation you need to open it before 6 July with the Content Translation tool. You can continue working on it later. Translations that were started or have been worked on after 1 January 2016 will not be affected. *There is no new Mediawiki version this week. * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[wikitech:EventStreams|EventStreams]] is a new way to show activity on Wikimedia wikis. It works with the recent changes feed. It will do more things later. It will replace [[wikitech:RCStream|RCStream]]. Tools that use RCStream should move to EventStreams before 7 July. Tech News wrote about this in the [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/07|2017/07]] issue. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/analytics/2017-February/005711.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/27|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W27"/> 3 de xullo de 2017 ás 15:31 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16943555 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/28|Tech News: 2017-28]] == <section begin="technews-2017-W28"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There are sometimes links to pages about the same thing on other Wikimedia projects. A Wikipedia article about Berlin can link to the Wikivoyage guide or Wiktionary entry about Berlin. You can now see when that page has a badge. A badge could be the star that shows that an article is a featured article. [https://phabricator.wikimedia.org/T73887] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2017-07-11|{{CURRENTCONTENTLANGUAGE}}}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2017-07-12|{{CURRENTCONTENTLANGUAGE}}}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2017-07-13|{{CURRENTCONTENTLANGUAGE}}}} ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=11&month=07&year=2017 {{#time:j xg|2017-07-11|{{CURRENTCONTENTLANGUAGE}}}} at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' *Mobile users will be able to edit Wikipedia without JavaScript. This will make it possible to edit the wikis from older mobile phones. This will probably happen on 18 July for most wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T125174] *We will [[mw:Parsing/Replacing Tidy/FAQ|not use]] [[w:en:HTML Tidy|Tidy]] on Wikimedia wikis in the future. It will be replaced by June 2018. It could be earlier. Editors will need to fix pages that could break. You can read the [[mw:Parsing/Replacing_Tidy/FAQ#What will editors need to do.3F|simplified instructions for editors]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/28|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W28"/> 10 de xullo de 2017 ás 15:07 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=16977031 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/29|Tech News: 2017-29]] == <section begin="technews-2017-W29"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/29|Translations]] are available. '''Recent changes''' * "Wikimedia Labs" is now called "Cloud VPS". "Wikimedia Tool Labs" is now called "Wikimedia Toolforge". This is to help clarify the purpose of these services. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-July/088466.html] '''Problems''' * On some pages, the Table of Contents is not being shown. It will normally appear if you edit the page again. Investigation is currently ongoing. [https://phabricator.wikimedia.org/T168040] '''Changes this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 18 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 19 July. It will be on all wikis from 20 July ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=18&month=07&year=2017 18 July at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Architecture committee. The topic this week is: Migrate to HTML5 section ids. [https://phabricator.wikimedia.org/T152540] The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=19&month=07&year=2017 19 July at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. '''Future changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Beta Features/Hovercards|Page Previews]], currently a Beta Feature, will be enabled for logged-out users for all remaining Wikipedias (with the exception of English and German) the week of 24 July. An A/B test will be run on English Wikipedia to collect data before approaching the community for further discussion. [https://phabricator.wikimedia.org/T70860] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/29|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W29"/> 17 de xullo de 2017 ás 22:59 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17007159 --> == [[m:Special:MyLanguage/Collaboration/Newsletter/Issues/2017/30|Tech News: 2017-30]] == <section begin="technews-2017-W30"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' *<span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[w:en:Cascading Style Sheets|CSS]] in templates will be stored in a separate page in the future. This will make it easier to make templates look good on mobile devices. This now works on [[mw:MediaWiki|mediawiki.org]] and [[wikitech:Main Page|Wikitech]]. It will come to more wikis later. [https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:TemplateStyles/Q%26A][https://www.mediawiki.org/wiki/Topic:Tl7vrw6suzkxxoy9][https://phabricator.wikimedia.org/T170863] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> <code dir=ltr>.mw-ui-constructive</code> modifier class is deprecated and has been removed. [https://phabricator.wikimedia.org/T155203] '''Changes later this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2017-07-25|{{CURRENTCONTENTLANGUAGE}}}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2017-07-26|{{CURRENTCONTENTLANGUAGE}}}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2017-07-27|{{CURRENTCONTENTLANGUAGE}}}} ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). * It will be possible to restrict who can send you notifications on a wiki. This new feature will accessible in your preferences, [[Special:Preferences#mw-prefsection-echo|in the Notifications tab]], on Wednesday, July 26. Please see [[mw:Help:Notifications#mute|the documentation]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T150419] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=25&month=07&year=2017 {{#time:j xg|2017-07-25|{{CURRENTCONTENTLANGUAGE}}}} at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title=" Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the Wikimedia Foundation July 2017 Metrics & Activities Meeting. The meeting is about how Wikipedia and the Wikimedia movement are perceived and understood by the world. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=27&month=07&year=2017 {{#time:j xg|2017-07-27|{{CURRENTCONTENTLANGUAGE}}}} at 19:00 (UTC)]. See [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2017-July/088080.html the agenda and how to join]. '''Future changes''' * New Filters for Edit Review, at the moment available as a Beta feature, [[:m:Special:MyLanguage/Collaboration/Newsletter/Issues/2017/07|will be released by default]] for the Recent Changes in September. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/30|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W30"/> 24 de xullo de 2017 ás 15:57 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17017391 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/31|Tech News: 2017-31]] == <section begin="technews-2017-W31"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/31|Translations]] are available. '''Problems''' *Some pages show the error <code>Lua error in mw.wikibase.entity.lua at line 34: The entity data must be a table obtained via mw.wikibase.getEntityObject</code>. This problem happens on pages with a [[:w:en: Lua (programming language)|Lua module]] that uses Wikidata. The developers are working on fixing the problem. You can fix a page by opening it for editing and then saving without changing anything. [https://phabricator.wikimedia.org/T170039] *Wikidata and German Wikipedia could not be edited for an hour on 28 July. You can read why and how we could avoid it in the future in the [[wikitech:Incident documentation/20170728-s5 (WikiData and dewiki) read-only|incident report]]. '''Changes later this week''' *Some wikis already have the larger and brighter [[mw:Contributors/Projects/Accessible_editing_buttons|OOjs UI edit page buttons]]. All remaining wikis except Commons will have these from 1 August. [https://phabricator.wikimedia.org/T162849] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 1 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 2 August. It will be on all wikis from 3 August ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=01&month=08&year=2017 1 August at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * The default font in the edit window will soon change for some users. Instead of using the browser default it will be monospace. Users can change this in their preferences. This should only change this for some users on Macs and iOS devices. [https://phabricator.wikimedia.org/T171201] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/31|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W31"/> 31 de xullo de 2017 ás 21:45 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17058990 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/32|Tech News: 2017-32]] == <section begin="technews-2017-W32"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now see which Wikipedia language versions are read in a specific country. This tool is called [https://stats.wikimedia.org/wikimedia/animations/pageviews/wivivi.html Wikipedia Views Visualized]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WiViVi] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The Architecture Committee is now the [[mw:Wikimedia Technical Committee|Wikimedia Technical Committee]]. You can read the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Technical Committee/Charter|charter]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-July/088534.html] '''Problems''' * You can get an email when a page on your watchlist was edited. You can choose not to get emails for minor edits. There is a bug that means that you then don't get an email when someone does a normal edit after a minor edit. The developers are working on fixing this. Until it has been fixed you can activate "{{int:tog-enotifminoredits}}" at the bottom of "{{int:prefs-personal}}" in your preferences if you want to. [https://phabricator.wikimedia.org/T29884] * The thanks button sometimes didn't work for mobile users. This was because of a new bug and has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T170917] '''Changes later this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 8 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 9 August. It will be on all wikis from 10 August ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * Editors and readers who still use Internet Explorer 8 on Windows XP will not be able to use Wikipedia. Internet Explorer 8 on Windows XP can't connect securely to the wikis. When we allow them to do so it means that we get less security for everyone else. If you use Internet Explorer 8 on Windows XP you can install [https://www.mozilla.org/en-US/firefox/organizations/all/ Firefox 52 ESR] instead. Around 0.1% of the traffic to the Wikimedia wikis comes from Internet Explorer 8 on Windows XP. [https://phabricator.wikimedia.org/T147199] * Links to sections on Wikipedia don't work well in languages that don't use the [[w:en:Latin script|Latin script]]. The [[w:en:URL|URL]] in the address bar in your browser shows Latin characters like <code dir=ltr>.D0.A1.D1.81.D1.8B.D0.BB.D0.BA.D0.B8</code> instead of the section heading in the wiki's language. Links to sections in non-Latin scripts will be in the script of that wiki in the future. This will happen in the next few months. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-August/088559.html][https://phabricator.wikimedia.org/T152540] * Wiki pages printed by the web browser "Print" function will have an updated style. This new style will be similar to the when you download a page as PDF. It will be better at showing tables, infoboxes and headings. [https://www.mediawiki.org/wiki/Reading/Web/Projects/Print_Styles#Desktop_Printing][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-August/088565.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/32|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W32"/> 7 de agosto de 2017 ás 21:45 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17085059 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/33|Tech News: 2017-33]] == <section begin="technews-2017-W33"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/33|Translations]] are available. '''Recent changes''' *Bureaucrats can now set users as [[m:Special:MyLanguage/Meta:Confirmed users|confirmed]]. Previously only stewards could do this on most wikis. Nothing will change for wikis that have previously decided to let administrators set users as confirmed. [https://phabricator.wikimedia.org/T101983] '''Problems''' *The symbols in the language list that show that an article is good or featured in that language doesn't work. Links to the Commons category in the sidebar doesn't work either. The developers are working on fixing it. [https://phabricator.wikimedia.org/T172592][https://phabricator.wikimedia.org/T172805] '''Changes later this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 15 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 16 August. It will be on all wikis from 17 August ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/33|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W33"/> 14 de agosto de 2017 ás 23:29 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17112361 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/34|Tech News: 2017-34]] == <section begin="technews-2017-W34"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/34|Translations]] are available. '''Recent changes''' *You can now test the new [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Skin:Timeless?useskin=timeless Timeless skin] on [[testwiki:Main Page|the test wiki]] and [[mw:MediaWiki|mediawiki.org]]. You can turn it on in your preferences. You can report bugs [[phab:tag/timeless/|in Phabricator]]. It will come to more wikis soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T154371][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-August/088603.html] *Your watchlist can now have the option to unwatch pages. You have to turn this on in your preferences. [https://phabricator.wikimedia.org/T2424] *If a table has several columns you can often choose which column you want to use to sort the table. This has not worked for some columns for readers who have used Firefox or Safari. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T126886] *The [[mw:Extension:RelatedArticles|RelatedArticles extension]] has shown related pages on Wikivoyages. You will now see the related pages at the end of the article together with an image. Previously the links were in the sidebar. Wikis that want this extension can request it on [[phab:tag/wikimedia-site-requests/|Phabricator]]. '''Changes later this week''' *Videos will now be played in the [[w:en:WebM|WebM format]] in all browsers. Previously some browsers used [[w:en:Theora|Ogg Theora]] (.ogv). If you use Safari, Internet Explorer or Edge you may see slower playback speed at high resolutions. Instead we will get better quality and smaller file size. You can still upload video as Ogg files. They are automatically converted to WebM. This doesn't affect Ogg audio files. [https://phabricator.wikimedia.org/T172445] *The default font in the edit window will change for some users this week. Instead of using the browser default, it will be monospace. Users can change this in their preferences. This should only change this for some users on Macs and iOS devices. [https://phabricator.wikimedia.org/T171201] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.15|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 22 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 23 August. It will be on all wikis from 24 August ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=15&min=00&sec=0&day=23&month=08&year=2017 23 August at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=22&month=08&year=2017 22 August at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/34|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W34"/> 21 de agosto de 2017 ás 18:00 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17130704 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/35|Tech News: 2017-35]] == <section begin="technews-2017-W35"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/35|Translations]] are available. '''Recent changes''' *[[w:en:Syntax highlighting|Syntax highlighting]] is now a beta feature on Wikimedia wikis with text written from left to right. It will come to right-to-left wikis later. This beta feature is based on [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Community_Tech/Wikitext_editor_syntax_highlighting][https://phabricator.wikimedia.org/T165543] *You will now [[mw:Special:MyLanguage/Help:Login notifications|get a notification]] when someone tries to log in to your account and fails. If they try from a device or IP address that have logged in to your account before you will be notified after five failed attempts. You can turn this off or choose to get an email notification in your preferences. You can also turn on to get an email when someone logs in to your account from a new device or IP address. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2017-August/088368.html] '''Problems''' *Some pages show the error <code>Lua error in mw.wikibase.entity.lua at line 34: The entity data must be a table obtained via mw.wikibase.getEntityObject</code>. This problem happens on pages with a [[:w:en:Lua (programming language)|Lua module]] that use Wikidata. This has now been fixed and no new pages will get this problem. You still need to fix pages that were broken before and still show the error message. You can see how [[mw:Special:MyLanguage/Mw.wikibase.entity.lua bug fix instructions|on this page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T170039] '''Changes later this week''' *You can block users from sending you notifications. [https://phabricator.wikimedia.org/T150419] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 29 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 30 August. It will be on all wikis from 31 August ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=29&month=08&year=2017 29 August at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Technical Committee. The topic this week is [[phab:T152540|Migrate to HTML5 section ids]]. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=21&min=00&sec=0&day=30&month=08&year=2017 30 August at 21:00 (UTC)]. See [[mw:Architecture meetings|how to join]]. '''Future changes''' *In the future you will have [[m:Community Tech/Global preferences|global preferences]]. This means you could set something in your preferences to work in the same way on all wikis. You will not be forced to use global preferences. The developers are now asking if editors need exceptions. This is where you want to use global settings on almost all wikis, but have some wikis where you want it to work in a different way. If you want this you need to tell the developers now. You can do so on [[m:Talk:Community Tech/Global preferences|the talk page]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2017-August/088447.html] * [[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|New filters for edit review]] is a beta feature to improve recent changes pages. It will work on watchlists from 5 September. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2017-August/001648.html] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The jQuery library will be upgraded to version 3 in September 2017. Wikis can [[phab:T124742|ask on Phabricator]] to get it early, so they can help find and solve problems now. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/35|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W35"/> 28 de agosto de 2017 ás 22:09 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17163557 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/36|Tech News: 2017-36]] == <section begin="technews-2017-W36"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/36|Translations]] are available. '''Tech News''' *We are asking Tech News readers five questions to make the newsletter better. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Reader feedback/2017|You can answer the questions here]]. We are grateful for every reply we get. '''Recent changes''' * The [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/RevisionSlider|RevisionSlider]] user interface has changed. You can now select revisions by clicking on the bars. You can move the blue knob past the yellow one and the yellow one will move along, and the other way around. [https://phabricator.wikimedia.org/T173566][https://phabricator.wikimedia.org/T172092] '''Problems''' * Some users have problems loading very large watchlists. It is working better than earlier but the problem has not been solved. The developers are working on fixing it. Until it has been fixed you can turn on "{{int:tog-extendwatchlist}}" in your preferences and see if it helps. [https://phabricator.wikimedia.org/T171027] '''Changes later this week''' * [[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|New filters for edit review]] is a beta feature to improve recent changes pages. It will work on watchlists from 5 September. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2017-August/001648.html] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 5 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 6 September. It will be on all wikis from 7 September ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=05&month=09&year=2017 5 September at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can see a presentation about and discuss the new [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Technical Committee|Technical Committee]] on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=17&min=30&sec=0&day=05&month=09&year=2017 5 September at 17:30 (UTC)]. There will be a presentation on [https://www.youtube.com/watch?v=RtH-EmGmOWs YouTube] and a discussion in <code>#wikimedia-office</code> on [https://freenode.net/kb/answer/chat Freenode]. You can use the [https://webchat.freenode.net/ web chat]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-August/088651.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/36|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W36"/> 4 de setembro de 2017 ás 22:14 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17191730 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/37|Tech News: 2017-37]] == <section begin="technews-2017-W37"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/37|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can get a [[d:Special:Diff/552232398|notification]] when a page you created is connected to a Wikidata item. You can choose to get these notifications in your preferences. Some wikis already had this option. It is now available on all wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T142102] * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Newsletter|Newsletter extension]] is now on mediawiki.org. The newsletter extension is for newsletters where you can subscribe by getting a notification when a new issue has been published. It will come to more wikis later. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-September/088714.html] *The [[mw:Extension:Linter|Linter extension]] helps you find technical errors in articles. There is now a new high-priority category: <code>tidy-whitespace-bug</code>. This usually affects templates with horizontal lists. You can read more [[mw:Help:Extension:Linter|about using Linter]] and the [[mw: Help:Extension:Linter/tidy-whitespace-bug|Tidy whitespace bug]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T173096] '''Problems''' * Tech News [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/36|2017/36]] reported about [[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|new filters for edit review]] coming to watchlists. This was planned to happen last week. It will happen next week instead. [https://phabricator.wikimedia.org/T171030] '''Changes later this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 12 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 13 September. It will be on all wikis from 14 September ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[mw:OOjs UI|OOjs UI]] will be updated. This could affect some icons. You can [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-September/088711.html read more about the changes]. '''Meetings''' * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=15&min=00&sec=0&day=13&month=09&year=2017 13 September at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=12&month=09&year=2017 12 September at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' *You can't use [[mw:Offline content generator|OCG]] to create PDFs after 1 October. This is because of technical problems. You can use [[mw:Special:MyLanguage/Extension:ElectronPdfService|Electron]] instead. Most PDFs are already created with Electron. Electron will get missing features before 1 October. You can create books but they will not have all planned features until November or December. You can [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/PDF Functionality|read more on mediawiki.org]]. * [[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|New filters for edit review]] are available now on recent changes as a beta feature. [[mw:Topic:Txr92g0lwqv1rpao|Some of those filters and other features]] will be deployed as default features in the coming weeks. Users will be able to opt out in their preferences. [https://phabricator.wikimedia.org/T164489] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/37|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W37"/> 11 de setembro de 2017 ás 19:15 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17211238 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/38|Tech News: 2017-38]] == <section begin="technews-2017-W38"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/38|Translations]] are available. '''Recent changes''' *You can now see contributions from an [[mw:Special:MyLanguage/Help:Range blocks#Non-technical explanation|IP range]] at [[Special:Contributions|Special:Contributions]]. Before you could only see contributions from single [[w:en:IP address|IP addresses]]. Some older contributions from IP ranges could be missing at first because it will take some time to add them. [https://phabricator.wikimedia.org/T175105][https://phabricator.wikimedia.org/T163562] * Flow has been re-scoped to become [[mw:Structured Discussions|Structured Discussions]] and the development [[mw:Structured_Discussions#Development_status|has restarted]]. Phabricator projects and repositories have been renamed. [https://phabricator.wikimedia.org/T167928] '''Changes later this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 19 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 20 September. It will be on all wikis from 21 September ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=11&month=04&year=2017 19 September at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=15&min=00&sec=0&day=20&month=09&year=2017 20 September at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * We are [[mw:Parsing/Replacing Tidy/FAQ|replacing]] [[w:en:HTML Tidy|Tidy]] on Wikimedia wikis. Editors need to fix pages that could break. You can read the [[mw:Parsing/Replacing Tidy/FAQ#What will editors need to do.3F|simplified instructions for editors]]. Some wikis have already switched. If your wiki would like to switch to the new format now, [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?projects=Parsing-Team,Tidy,Wikimedia-Site-requests&title=Enable%20RemexHTML%20on%20XXwiki&priority=10&parent=175706 you can file a task]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/38|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W38"/> 18 de setembro de 2017 ás 15:31 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17219411 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/39|Tech News: 2017-39]] == <section begin="technews-2017-W39"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/39|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Wikitext [[w:en:Syntax highlighting|syntax highlighting]] is a beta feature on Wikimedia wikis with text written from left to right. This beta feature is based on [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]]. You can now search through the entire article with <code>CTRL</code>+<code>F</code> or <code>cmd</code>+<code>F</code> when you edit. Before it just searched through a part of the article. The developers are also fixing a couple of other bugs. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Community_Tech/Wikitext_editor_syntax_highlighting#Status_Updates][https://phabricator.wikimedia.org/T95104] * Administrators on wikis that use [[mw:Structured Discussions/Request_Structured_Discussions_on_a_page/Beta_feature|Structured Discussions as a beta feature or by default]] can now [[mw:Special:MyLanguage/Help:Structured_Discussions/Activation#ActivationBySysops|create and move]] Structured Discussions boards. Structured Discussions was previously called Flow. [https://phabricator.wikimedia.org/T175934] '''Changes later this week''' *You now [[mw:Special:MyLanguage/Help:Login notifications|get a notification]] when someone tries to log in to your account and fails. If they try from a device or IP address that have logged in to your account before you will be notified after five failed attempts. For security reasons you will soon get an email by default when someone tries to log in to your account and when someone logs in to your account from a new device or IP address. This can be turned off in your preferences. [https://phabricator.wikimedia.org/T174263] * Users with extremely old browsers (for example Netscape 2–4, released from 1995–1997) which do not support Unicode will no longer be able to edit. They should try to install a new browser. [https://phabricator.wikimedia.org/T67297] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 26 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 27 September. It will be on all wikis from 28 September. ([[mw:MediaWiki 1.30/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=15&min=00&sec=0&day=27&month=09&year=2017 27 September at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' *The Wikimedia Foundation [[mw:Readers|Readers department]] has proposed changing the mobile website. You can [[mw:Reading/Web/Projects/NewMobileWebsite#Proposal|read more on mediawiki.org]]. This would be a big change. *You can't use [[mw:Offline content generator|OCG]] to create PDFs after 1 October. This is because of technical problems. You can still create PDFs. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/37|Tech News 2017/37]] said the function to create PDFs from books would still work. It is now clear it will not work for the next few months. The developers are working on fixing this. You can [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/PDF Functionality|read more on mediawiki.org]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/39|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W39"/> 25 de setembro de 2017 ás 15:59 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17259189 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/40|Tech News: 2017-40]] == <section begin="technews-2017-W40"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/40|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now use [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Creating pages with preloaded text|preload]] features in the visual editor. This means you can create links to create new pages and some text will already be in the edit window when someone clicks on it. [https://phabricator.wikimedia.org/T51622] '''Changes later this week''' * If you have turned on "{{int:betafeatures-auto-enroll}}" you will now get the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 wikitext editor]]. Before this you had to turn it on manually even though it is a beta feature. [https://phabricator.wikimedia.org/T176181] * [[Special:Block|Special:Block]] and [[Special:Unblock|Special:Unblock]] will get the [[mw:UX standardization|OOUI look]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T107036] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The jQuery library will be upgraded to version 3 on all Wiktionary wikis from 2 October. It will be on all non-Wikipedia wikis from 4 October. It will be on all wikis from 5 October. [https://phabricator.wikimedia.org/T124742] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.30/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 3 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 4 October. It will be on all wikis from 5 October ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=03&month=10&year=2017 3 October at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=15&min=00&sec=0&day=04&month=10&year=2017 4 October at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * A new feature called Reading Lists are coming to the Wikipedia mobile apps. First it will be in the Android version. Reading Lists are a private user preference where you can see lists of articles on multiple devices. You can [[mw:Talk:Wikimedia Apps/Synced Reading Lists|give feedback on this feature]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Apps/Synced_Reading_Lists] * The search function has used [[mw:Manual:Language#Fallback languages|fallback languages]] for language analysis. This means a language could be analysed with the grammar of a completely unrelated language to find related words. This will be removed from most wikis the week starting with 9 October. You can [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Discovery/Disabling Messaging Fallbacks for Language Analysis|read more and give feedback]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/40|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W40"/> 2 de outubro de 2017 ás 23:25 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17287248 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/41|Tech News: 2017-41]] == <section begin="technews-2017-W41"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/41|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The number of active users listed by <code><nowiki>{{NUMBEROFACTIVEUSERS}}</nowiki></code> and on [[Special:Statistics|Special:Statistics]] will now only include Wikidata edits as activity on Wikidata and not on other wikis too. [https://gerrit.wikimedia.org/r/#/c/380887/] * Previously you could create wiki links starting with two colons. Now you need to use one colon. <nowiki>[[::File:X.jpg]]</nowiki> now has to be <nowiki>[[:File:X.jpg]]</nowiki>. There is now a new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Linter/multi-colon-escape|Linter category]]. You can see a list on [[Special:Linterrors/multi-colon-escape|Special:Linterrors/multi-colon-escape]]. The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Linter|Linter extension]] helps you find technical errors in articles. You can read more [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Linter|about using Linter]]. [https://gerrit.wikimedia.org/r/#/c/361597/] '''Problems''' * You will not be able to edit or upload files to Commons for around 30 minutes on 11 October. This will start at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=06&min=00&sec=0&day=11&month=10&year=2017 06:00 UTC]. This is because of work to let Commons show 3D models. [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Village_pump#Read-only_Commons_in_preparation_for_3D_file_support_-_11_October] '''Changes later this week''' * The font in the edit window is [[w:en:Monospaced font|monospace]] by default. Today you can change preferences to another font family or use "the browser default" instead of monospace. Switching to the browser default has only changed the font on Macs. The option to use browser default will be removed this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T170223] * If you want to print a page or make a PDF of a page you can do so in the side menu. The way the pages look when you do this will change. You can [[mw:Reading/Web/Projects/Print Styles#Desktop Printing|read more on mediawiki.org]]. * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 10 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 11 October. It will be on all wikis from 12 October ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=10&month=10&year=2017 10 October at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=15&min=00&sec=0&day=11&month=10&year=2017 11 October at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/41|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W41"/> 9 de outubro de 2017 ás 14:20 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17309468 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/42|Tech News: 2017-42]] == <section begin="technews-2017-W42"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/42|Translations]] are available. '''Recent changes''' * When you edit a template with the visual editor it follows the template's <code>format</code> configuration on how to save it. You can now change the format in [[mw:Help:TemplateData#Custom_formats|more powerful ways]] if your wiki wants it. [https://phabricator.wikimedia.org/T138492][https://phabricator.wikimedia.org/T135667] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TwoColConflict|TwoColConflict]] extension is a new way to solve edit conflicts. It makes it easier to copy and paste the relevant text to the text field. It has been a beta feature for the last five months. You can now [[m:WMDE Technical Wishes/Edit Conflicts/Feedback Round Test Page|try out the new interface]] on a page where you will actually get simulated edit conflicts. You can [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/Edit Conflicts/Feedback Round Test Page|give feedback]] to the developers. '''Problems''' * There is a problem with recent changes pages and your watchlist that show a large number of pages. Until it is fixed, Wikidata edits will not be shown on recent changes or in your watchlist on Commons or Russian Wikipedia. If necessary, Wikidata edits will be removed from all wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T171027] * Notifications are not working for some actions. For example some users don't get a notification when they are mentioned. The developers are working on fixing this. [https://phabricator.wikimedia.org/T177825] * Users on some wikis could not change their preferences. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T177478] '''Changes later this week''' * Editors and readers who still use Internet Explorer 8 on Windows XP will not be able to use Wikipedia from 17 October. Internet Explorer 8 on Windows XP can't connect securely to the wikis. When we allow them to do so it means that we get less security for everyone else. If you use Internet Explorer 8 on Windows XP you can install [https://www.mozilla.org/en-US/firefox/organizations/all/ Firefox 52 ESR] instead. Around 0.1% of the traffic to the Wikimedia wikis comes from Internet Explorer 8 on Windows XP. [https://phabricator.wikimedia.org/T147199] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 17 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 18 October. It will be on all wikis from 19 October ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=17&month=10&year=2017 17 October at 19:00 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=15&min=00&sec=0&day=18&month=10&year=2017 18 October at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/42|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W42"/> 16 de outubro de 2017 ás 15:31 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17314765 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/43|Tech News: 2017-43]] == <section begin="technews-2017-W43"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/43|Translations]] are available. '''Recent changes''' * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can use <code>ccnorm_contains_any</code> when you create an abuse filter. This can be used to look for multiple words or phrases within a string. It will find words where some characters have been replaced. You can read more [[mw:Extension:AbuseFilter/Rules format|in the documentation]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T177711] '''Changes later this week''' * When you search in some languages the search function could use specific other languages if the first language didn't work. This is called a fallback language. This didn't work properly and created bad searches. The search index is being fixed to work better. [https://phabricator.wikimedia.org/T177871] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 24 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 25 October. It will be on all wikis from 26 October ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=18&min=30&sec=0&day=24&month=10&year=2017 24 October at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=15&min=00&sec=0&day=25&month=10&year=2017 25 October at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' *There is a [[c:Commons:Structured data/Get involved/Community focus group|Structured Commons community focus group]] for Commons and Wikidata contributors who want to give input on structured data on Wikimedia Commons. You can [[m:Global message delivery/Targets/Structured Commons focus group|sign up]] to join it. [https://phabricator.wikimedia.org/T174142] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/43|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W43"/> 23 de outubro de 2017 ás 18:18 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17344086 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/44|Tech News: 2017-44]] == <section begin="technews-2017-W44"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/44|Translations]] are available. '''Recent changes''' *You can now block users from emailing you through the Wikimedia wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T177319] '''Changes later this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 31 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 1 November. It will be on all wikis from 2 November ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=18&min=30&sec=0&year=2017&month=10&day=31 31 October at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=01&month=11&year=2017 1 November at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/44|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W44"/> 31 de outubro de 2017 ás 00:20 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17372700 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/45|Tech News: 2017-45]] == <section begin="technews-2017-W45"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/45|Translations]] are available. '''Recent changes''' *You will no longer see the patrol log on [[Special:Log|Special:Log]] unless you specifically select it. [https://gerrit.wikimedia.org/r/384197] '''Changes later this week''' *The [[m:Special:MyLanguage/2017 Community Wishlist Survey|2017 Community Wishlist Survey]] begins on 6 November. You can post proposals from [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=06&month=11&year=2017 19:00 UTC] and until November 19. * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 7 November. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 8 November. It will be on all wikis from 9 November ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=08&month=11&year=2017 8 November at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' *[[:w:en:URL|URLs]] that link to sections on Wikimedia wikis with non-Latin scripts have looked like this: <code>https://ru.wikipedia.org/wiki/Википедия#.D0.98.D1.81.D1.82.D0.BE.D1.80.D0.B8.D1.8F</code> instead of <code>https://ru.wikipedia.org/wiki/Википедия#История</code>. This will soon be fixed. Old links will still work. [https://phabricator.wikimedia.org/T152540][https://phabricator.wikimedia.org/T75092] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/45|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W45"/> 6 de novembro de 2017 ás 18:45 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17381742 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/46|Tech News: 2017-46]] == <section begin="technews-2017-W46"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/46|Translations]] are available. '''Changes later this week''' *The diff you see when you compare two different versions of a page has changed on [[mw:MediaWiki|MediaWiki.org]] and [[testwiki:Main Page|the test wiki]]. This is to make it easier to find a text change in a moved paragraph. It will hopefully soon come to more wikis. You can [[phab:T146781|report bugs in Phabricator]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-November/089099.html] *A new user group on Commons will be able to upload [[w:en:MP3|MP3 files]]. The plan is to have this user group from 17 November. [https://phabricator.wikimedia.org/T180002] * Wikis using Flagged Revisions will get the [[:mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|New filters for Edit Review]] by default on the recent changes pages. It will be possible to opt-out in user preferences. [https://phabricator.wikimedia.org/T178990] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 14 November. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 15 November. It will be on all wikis from 16 November ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=15&month=11&year=2017 15 November at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' *Support for uploading and viewing 3D models is coming soon to Wikimedia Commons. The feature will support the [[w:en:STL (file format)|.STL file format]]. You can see an example [[testwiki:File:Programmatically created crystal.stl|on the test wiki]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Extension:3d] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/46|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W46"/> 13 de novembro de 2017 ás 19:19 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17417996 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/47|Tech News: 2017-47]] == <section begin="technews-2017-W47"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/47|Translations]] are available. '''Recent changes''' * If you use the Chrome web browser on [[w:en:Android (operating system)|Android]] you can see a download icon on the mobile website. You can download a formatted PDF. It will work in other mobile browsers in the future. [https://www.mediawiki.org/wiki/Reading/Web/Projects/Mobile_PDFs] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> The abuse filter now has a function called <code>get_matches</code>. You can use it to store matches from regular expressions – one of each capturing group. You can read more [[phabricator:T179957|in Phabricator]]. '''Problems''' * Last week's MediaWiki version didn't come to all Wikipedias because of a database crash. It will be on all wikis on 20 November. [https://phabricator.wikimedia.org/T180714][https://phabricator.wikimedia.org/T178635][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20171116-s5-dewiki-wikidata] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=30&sec=0&year=2017&month=11&day=21 21 November at 19:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=22&month=11&year=2017 22 November at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * Language converter syntax will no longer work inside external links. Wikitext like <code><nowiki>http://-{zh-cn:foo.com; zh-hk:bar.com; zh-tw:baz.com}-</nowiki></code> must be replaced. You will have to write <code><nowiki>-{zh-cn: http://foo.com ; zh-hk: http://bar.com ; zh-tw:http://baz.com }-</nowiki></code> instead. This only affects languages with Language Converter enabled. Examples of such languages are Chinese and Serbian. This will happen next week. [https://phabricator.wikimedia.org/T119158][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2017-November/001730.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/47|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W47"/> 20 de novembro de 2017 ás 19:18 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17447294 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/48|Tech News: 2017-48]] == <section begin="technews-2017-W48"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/48|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now test the new [[mw:Help:Extension:AdvancedSearch|advanced search function beta feature]] on mediawiki.org. It makes it easier to use some of the special search functions that most editors don't know exist. It will come to German and Arabic Wikipedia this week. It will come to more wikis later. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2017-November/089148.html] * You can now upload large files with the [https://tools.wmflabs.org/ia-upload/commons/init Internet Archive upload tool]. Previously you could not upload files larger than 100 MB. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikisource-l/2017-November/003365.html] * You can now use the [https://www.mediawiki.org/wiki/Skin:Timeless?useskin=timeless Timeless skin] on all wikis. You can choose skins in [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|Special:Preferences#Appearance]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T154371] '''Changes later this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 28 November. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 29 November. It will be on all wikis from 30 November ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=18&min=30&sec=0&year=2017&month=11&day=28 28 November at 19:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=29&month=11&year=2017 29 November at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/48|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W48"/> 27 de novembro de 2017 ás 20:30 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17468068 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/49|Tech News: 2017-49]] == <section begin="technews-2017-W49"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/49|Translations]] are available. '''Recent changes''' * It is now possible to upload [[w:en:MP3|MP3 files]] to Commons. Only users with [[c:Commons:MP3 uploaders|MP3 file upload rights]] can upload MP3 files. [https://phabricator.wikimedia.org/T120288] * You can now use [[mw:Special:MyLanguage/Help:New filters for edit review/Live updates|live updates]] for recent changes if you use [[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|the new filters]]. This feature updates the filtered recent changes every three seconds when you activate it. [https://phabricator.wikimedia.org/T173614] * There is an experimental [[m:Grants:IdeaLab/A Tor Onion Service for Wikipedia|onion service]] for Wikimedia projects. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2017-November/089157.html] '''Changes later this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 5 December. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 6 December. It will be on all wikis from 7 December ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). * Very old versions of the [[w:en:Opera (web browser)|Opera Web browser]] are no longer supported. This means that technical development will not be tested to make sure it works with those Opera versions. Use Opera 15 or above or another browser if you have problems. [https://phabricator.wikimedia.org/T121517] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> Almost 170 wikis with no high-priority errors in [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Linter|Linter]] categories will switch to use the [[mw:RemexHtml|Remex parsing library]]. This is [[mw:Parsing/Replacing Tidy|to replace Tidy]]. A few larger wikis such as German and Italian Wikipedia will also make this switch. It will happen on 5 December. Other wikis will be recommended to switch soon when they have fixed the errors that must be fixed. Tidy will be removed in the middle of 2018. [https://www.mediawiki.org/wiki/Parsing/Replacing_Tidy/Linter/Stats/2017-11-20#Wikis_with_zero_high-priority_errors][https://www.mediawiki.org/wiki/Parsing/Replacing_Tidy/FAQ#What_will_editors_need_to_do.3F] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=18&min=30&sec=0&year=2017&month=12&day=05 5 December at 19:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=06&month=12&year=2017 6 December at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' *The [[m:2017 Community Wishlist Survey|2017 Community Wishlist Survey]] will decide what the [[m:Community Tech|Community Tech]] team will work on next year. You can vote for wishes on the [[m:2017 Community Wishlist Survey|survey page]] until 10 December. You can see what has happened to last year's wishes on the [[m:2016 Community Wishlist Survey/Results|2016 results page]]. *The Community Liaisons team at the Wikimedia Foundation is looking for [[m:Tech/Ambassadors/List|active tech ambassadors]]. This is to make sure the Wikimedia communities get all the information they need about new features and can be involved in the technical development. [https://phabricator.wikimedia.org/T176476] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/49|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W49"/> 4 de decembro de 2017 ás 17:50 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17506639 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/50|Tech News: 2017-50]] == <section begin="technews-2017-W50"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/50|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[:w:en:URL|URLs]] that link to sections on Wikimedia wikis with non-Latin scripts have looked like this: <code>https://ru.wikipedia.org/wiki/Википедия#.D0.98.D1.81.D1.82.D0.BE.D1.80.D0.B8.D1.8F</code> instead of <code>https://ru.wikipedia.org/wiki/Википедия#История</code>. This has now been fixed on all wikis. Old links will still work. [https://phabricator.wikimedia.org/T152540] * A new [[Special:Tags|tag]] marks edits where a redirect was created or removed. This still works when the editor writes something else in the edit summary. You can see the tags for example in the recent changes feed, article history, user contributions or on your watchlist. [https://phabricator.wikimedia.org/T73236] * If you use [[w:en:Google Chrome|Chrome]] on [[w:en:Android (operating system)|Android]], you can now use the print to PDF button to create a PDF of an article. [https://phabricator.wikimedia.org/T179914] * Filter by number of edits or filter by time range have been grouped on a same menu on the recent changes page if you use the new filters. The "{{int:rcfilters-show-new-changes}}" link is now more prominent. [https://phabricator.wikimedia.org/T177926] * Some of the web fonts that were provided by the [[mw:Special:MyLanguage/Universal Language Selector|Universal Language Selector]] extension are being removed. This is to reduce the load time on pages. The [[mw:Universal Language Selector/WebFonts|web fonts were added many years ago]] to help users read text in scripts which did not have fonts or had broken fonts. This is not the case any more. You can [[mw:Universal Language Selector/WebFonts/WebFonts Status|check the status page]] for a list of all web fonts and whether they are currently being used and especially for special requirements. [https://phabricator.wikimedia.org/T180422] '''Changes later this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 12 December. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 13 December. It will be on all wikis from 14 December ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=18&min=30&sec=0&year=2017&month=12&day=12 12 December at 19:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=13&month=12&year=2017 13 December at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * You can discuss [[m:Special:MyLanguage/Community health initiative/Blocking tools and improvements|new or improved blocking tools]] with the Wikimedia Foundation [[m:Special:MyLanguage/Community health initiative#Anti-Harassment Tools|Anti-Harassment Tools team]]. They will work on building better blocking tools. Leave comments on the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community health initiative/Blocking tools and improvements|talk page]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/50|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W50"/> 11 de decembro de 2017 ás 17:58 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17532179 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/51|Tech News: 2017-51]] == <section begin="technews-2017-W51"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/51|Translations]] are available. '''Tech News''' * Because of the [[w:en:Christmas and holiday season|holidays]] the next issue of Tech News will be sent out on 8 January 2018. '''Problems''' * When you import a page from another wiki the usernames of the users who edited the article on the wiki you imported it from are shown in the article history. This should link to the users on the original wiki. A script to fix this caused problems for Wikidata and German Wikipedia. It also created a large number of [[m:Special:MyLanguage/Help:Unified login|SUL accounts]] on wikis where editors had never edited. [https://phabricator.wikimedia.org/T181731] * Some bot owners got email about their bots logging in from a new computer. If this is from one or a couple of wikis, you can turn these messages off [[Special:Preferences#mw-prefsection-echo|in your preferences]] on those wikis until the problem has been solved. If not, you can report more about the problem [[phab:T182867|in Phabricator]]. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. There will be no new MediaWiki version next week either. '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=30&sec=0&year=2017&month=12&day=19 {{#time:j xg|2017-12-19|{{CURRENTCONTENTLANGUAGE}}}} at 19:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. '''Future changes''' * Files on Commons will have [[c:Special:MyLanguage/Commons:Structured data|structured metadata]] in the future. The developers are now looking for examples of different kinds of metadata to make sure they are aware of them when they build prototypes for structured data on Commons. You can [[c:Commons:Structured data/Get involved/Feedback requests/Interesting Commons files|read more and help]] by giving examples of interesting media files. * The [[c:Commons:Structured data/Development/Team|Structured Commons team]] are making sure Commons work with structured data. If you regularly contribute to Commons and Wikidata you can [http://www.allourideas.org/commonswdtools answer a survey] that helps the team prioritise the tools that are important for the Commons and Wikidata communities. The survey ends on 22 December. You can [[c:Commons:Structured data/Get_involved/Tools|read more on Commons]]. You can also [[c:Commons:Structured data/Get involved/Feedback requests/Renaming 'captions' and 'descriptions'|help the team decide]] on better names for "captions" and "descriptions". This ends on 3 January 2018. * The [[m:Special:MyLanguage/2017 Community Wishlist Survey|2017 Community Wishlist Survey]] has now ended. You can [[m:Special:MyLanguage/2017 Community Wishlist Survey/Results|see the results]]. They decide what the [[m:Community Tech|Community Tech team]] will work on next year. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2017/51|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2017-W51"/> 18 de decembro de 2017 ás 15:26 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17556688 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/02|Tech News: 2018-02]] == <section begin="technews-2018-W02"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/02|Translations]] are available. '''Recent changes''' * On Wikidata, the "{{int:wikibase-save}}" button when you edit is now called "{{int:wikibase-publish}}". This means all Wikimedia wikis have now changed from "{{int:savearticle}}" to "{{int:publishchanges}}". This is to help new editors understand what it does. [https://phabricator.wikimedia.org/T161367][https://phabricator.wikimedia.org/T131132] * Some edits will get an automatic [[Special:Tags|tag]] on all wikis. This will happen when making a page a redirect, blanking a page, removing almost all content, undoing an edit, or rolling back an edit. You can see the tags for example in the recent changes feed, article history, user contributions or on your watchlist. Some wikis had already marked edits like these in other ways. [https://phabricator.wikimedia.org/T167656] * [[Special:UnusedFiles|Special:UnusedFiles]] shows files that have been uploaded but are not used. It will show a file that is not used on the wiki it has been uploaded to, even if the file is used on another wiki. The new [[c:Special:GloballyUnusedFiles|Special:GloballyUnusedFiles page on Commons]] only shows files that are not used on any wiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T183673] * [[mw:Special:MyLanguage/Structured Discussions|Structured discussions]] now uses the 2017 wikitext editor instead of its old custom one. This will work with your preference for wikitext or visual editor. The documentation [[mw:Help:Structured_Discussions/Quick_tour#basics|has been updated]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T155861][https://phabricator.wikimedia.org/T178719] '''Problems''' * Older versions of the Chrome web browser on mobile devices may see the PDF download button, but it does not work. The developers are looking into the problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T182059] * With the new filters in the recent changes, "{{int:rcfilters-exclude-button-off}}" in "{{int:namespaces}}" did not work for "{{int:rcfilters-quickfilters}}" between 13 December and 2 January. When you loaded the saved filter all other namespaces were excluded instead. This has now been fixed. If you made any changes to your saved filters between 13 December and 2 January, you need to save your filters with excluded namespaces again. [https://phabricator.wikimedia.org/T183910] * The latest version of [[w:en:Google Chrome|Google Chrome]] broke how section links are shown in the address bar. You now see <code>#R%C3%A9sum%C3%A9</code> instead of <code>#Résumé</code> even if MediaWiki did not encode it that way. This happened in early December. This problem has been solved. The fix will be in Chrome 64 (23 January) or Chrome 65 (6 March). [https://phabricator.wikimedia.org/T152540#3830013] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> Some POST requests to the API took longer than usual in parts of December. This affected the Wikidata UI and some gadgets the most. It has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T182322] '''Changes later this week''' * Wikidata will be moved to its own database [[w:en:Server (computing)|servers]]. This is because it is growing and needs more resources. Because of this '''you will be able to read but not edit''' Wikidata and the German Wikipedia between 06:00 and 06:30 [[w:en:Coordinated Universal Time|UTC]] on 9 January. You might lose edits if you try to save during this time. This includes editing the language links on other wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T181645] * The font size in the editing window will change slightly for some users. It will now look the same on all browsers and operating systems. [https://phabricator.wikimedia.org/T182320][https://www.mediawiki.org/wiki/Editing/Projects/Font_size_in_the_editing_window] * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 9 January. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 10 January. It will be on all wikis from 11 January ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> WikiEditor's ResourceLoader modules have been simplified to one: <code>ext.wikiEditor</code>. All the other modules are now deprecated aliases and should be removed. [https://phabricator.wikimedia.org/T165112] '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=30&sec=0&year=2018&month=01&day=09 9 January at 19:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=10&month=01&year=2018 10 January at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/02|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W02"/> 8 de xaneiro de 2018 ás 16:19 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17612475 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/03|Tech News: 2018-3]] == <section begin="technews-2018-W03"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/03|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Bureaucrats on Wikimedia wikis where the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Translate|Translate extension]] is installed can now add and remove the translation administrator permission by default. Administrators of wikis where this extension is enabled can add and remove this permission to or from themselves. Wikis that used a different configuration before have not changed. [https://phabricator.wikimedia.org/T184610] * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> There is a new [https://discourse-mediawiki.wmflabs.org/ Discourse test support channel] for Wikimedia developers. You can ask questions or answer others questions about MediaWiki and Wikimedia software development. [https://discourse-mediawiki.wmflabs.org/t/welcome-to-wikimedia-developer-support/8] '''Problems''' * Last week's MediaWiki update was rolled back. This was because of a bug that changed non-[[w:en:ASCII|ASCII]] characters when a page was edited. [https://phabricator.wikimedia.org/T184749][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-January/089399.html] '''Changes later this week''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 16 January. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 17 January. It will be on all wikis from 18 January ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * <span title="Recurrent item">[[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=]]</span> You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=30&sec=0&year=2018&month=01&day=16 16 January at 19:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=17&month=01&year=2018 17 January at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * <span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> A few hundred wikis with less than ten high-priority errors in [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Linter|Linter]] categories will switch to use the [[mw:RemexHtml|Remex parsing library]]. This is [[mw:Parsing/Replacing Tidy|to replace Tidy]]. It will happen on 31 January. Other wikis will be recommended to switch soon when they have fixed the errors that must be fixed. Tidy will be removed in the middle of 2018. [https://phabricator.wikimedia.org/T184656][https://www.mediawiki.org/wiki/Parsing/Replacing_Tidy/FAQ#What_will_editors_need_to_do.3F] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/03|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W03"/> 15 de xaneiro de 2018 ás 18:45 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17629330 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/04|Tech News: 2018-04]] == <section begin="technews-2018-W04"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/04|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Filters on [[Special:RecentChangesLinked|Special:RecentChangesLinked]] will get the new look similar to on the recent changes page. Special:RecentChangesLinked will also get some new features. [https://phabricator.wikimedia.org/T172161][https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Global_Collaboration/Newsletter/Issues/2018/01] '''Problems''' * With the new [[mw:UX standardization|OOUI look]] menus and popups can open upwards instead of downwards. This was meant to make long dropdown menus easier to use. Sometimes these menus have been overlapped by other things. This is now fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T183069] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=24&month=01&year=2018 24 January at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' *<code>[[wikitech:Irc.wikimedia.org|irc.wikimedia.org]]</code> will be rebooted on 22 February. Some bots use this to get the recent changes feed. They need to be able to reconnect automatically or they will not work until they have been fixed. Most bots can reconnect automatically. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-January/089426.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/04|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W04"/> 22 de xaneiro de 2018 ás 23:56 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17666647 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/05|Tech News: 2018-05]] == <section begin="technews-2018-W05"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/05|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=31&month=01&year=2018 31 January at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The Wikimedia Foundation is working on how to get less unmaintained code on Wikimedia wikis. This could be by finding maintainers or removing unmaintained features. They are now [[mw:Code stewardship reviews/Feedback solicitation|looking for feedback]] on what do do with [[mw:Code stewardship reviews/Feedback solicitation/AbuseFilter|AbuseFilter]], the [[mw:Talk:Code stewardship reviews/Feedback solicitation/IRCRecentChanges|IRC RecentChanges feed]], the [[mw:Talk:Code stewardship reviews/Feedback solicitation/RelatedSites|RelatedSites extension]] and [[mw:Talk:Code stewardship reviews/Feedback solicitation/TimedMediaHandler|TimedMediaHandler]]. You can leave feedback on the linked talk pages. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-January/089439.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/05|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W05"/> 29 de xaneiro de 2018 ás 17:06 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17685596 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/06|Tech News: 2018-06]] == <section begin="technews-2018-W06"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/06|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Bureaucrats can now add and remove the accountcreator permission by default. This means the user can help create a large number of accounts, for example for an [[w:en:Edit-a-thon|editathon]]. Wikis can change this if they want to. [https://phabricator.wikimedia.org/T185417] * The [https://tools.wmflabs.org/wdvd/index.php Wikidata vandalism dashboard] is a new tool to monitor vandalism on Wikidata labels and descriptions. It is filtered by language. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2018-January/011741.html] * Info pages for file pages now show the file's [[w:en:File verification|SHA1 hash value]] in the table of basic information. This is so users can see that the file is the same as the one they uploaded. [https://phabricator.wikimedia.org/T181651] '''Problems''' * [[Special:Export|Special:Export]] has a higher error rate right now. This means that the export does not always work. You should check to make sure your page exports worked. The developers are working on fixing this. [https://phabricator.wikimedia.org/T186318] '''Changes later this week''' * When you review an edit made with the visual editor you can check a [[mw:Special:MyLanguage/Visual diffs|visual diff]] of your changes besides the wikitext diff. If you pick one diff type it will remember and show you that in future. The visual diff will now be the type first shown to new users. [https://phabricator.wikimedia.org/T178248] * When you use a gallery to show images you can define the size, like <code>gallery widths="150px"</code>. You could use <code>em</code> or <code>%</code> instead of <code>px</code> but it would make no difference. You can now only use <code>150px</code> or nothing (<code>150</code>). If you write something else, instead of treating it like <code>px</code>, it will not work. [https://phabricator.wikimedia.org/T129372] * The wording when you send a thanks message will change. Instead of <code>{{int:confirmable-yes}}</code> or <code>{{int:confirmable-no}}</code> it will say <code>Thank</code> and <code>Cancel</code>. It will also be easier to understand that all thanks are public. [https://phabricator.wikimedia.org/T159302] * Redirects connected to Wikidata can create double Wikidata items. There will now be a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Tracking categories|tracking category]] for this. Wikis that don't want it [[mw:Special:MyLanguage/Help:Tracking categories|can disable it]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T185743] * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 6 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 7 February. It will be on all wikis from 8 February ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=30&sec=0&year=2018&month=02&day=06 6 February at 19:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=07&month=02&year=2018 7 February at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Education Program|Education Program extension]] will be removed on 30 June. It is replaced by the [https://outreachdashboard.wmflabs.org/ Programs and Events Dashboard]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/education/2018-February/001917.html][https://outreach.wikimedia.org/wiki/Education/News/January_2018/Education_Extension_scheduled_shutdown] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/06|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W06"/> 5 de febreiro de 2018 ás 20:51 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17707607 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/07|Tech News: 2018-07]] == <section begin="technews-2018-W07"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/07|Translations]] are available. '''Recent changes''' * TemplateStyles has been deployed to the Swedish Wikipedia. TemplateStyles is a feature to make it easy to add CSS to templates without administrator privileges. This allows for better adaptability to screen sizes, especially on mobile where are half our total page views. If your community would like to be the next to have the feature, please [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?projects=TemplateStyles submit a task on Phabricator]. [https://phabricator.wikimedia.org/T176082][https://www.mediawiki.org/wiki/Help:TemplateStyles][https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?projects=TemplateStyles] * Registration pages now collect keyboard/mouse usage information for [[m:Research:Spambot detection via registration page behavior|research on identifying spambots]]. '''Changes later this week''' * You can opt in to a new beta feature that lets you use [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Diffs|visual diffs]] on history pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T185708] * The visual editor shows and lets you edit templates in one way, and reference lists in another. This meant that templates that only contain a fake reference list, like <code><nowiki>{{Listaref}}</nowiki></code>, would not get updated as you edited. Now they will update as you edit, but you will no longer be able to visually edit them as templates. [https://phabricator.wikimedia.org/T52769] * The abuse filter extension has a new feature <code>contains_all</code> that you may use to check if one or more strings are all contained in another given string. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter/Rules_format] * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 13 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 14 February. It will be on all wikis from 15 February ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=18&min=30&sec=0&year=2018&month=02&day=13 13 February at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=14&month=02&year=2018 14 February at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The [[mw:Reading/Web/Settings|settings page and beta options]] for the mobile website are being improved. [https://phabricator.wikimedia.org/T67079] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/07|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W07"/> 12 de febreiro de 2018 ás 21:59 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17726593 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/08|Tech News: 2018-08]] == <section begin="technews-2018-W08"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/08|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The explanation of the abbreviations on the recent changes page could overlap with the list of changes. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T182156][https://phabricator.wikimedia.org/T184165] * You can now [https://stats.wikimedia.org/v2/#/all-projects see statistics] for pageviews per wiki per country. You can see this on maps or in a table. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-February/089518.html] '''Problems''' * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Linter|Linter]] is reporting estimated counts instead of actual counts for some wikis. This is because of performance problems. You might notice a false higher number in linter counts for some categories. This will be fixed as soon as the performance problem has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T184280] * Last week the way that Visual Editor displays references lists was changed. As a result, the references generated by specific templates like <code><nowiki>{{sfn}}</nowiki></code> are not visible in the references list whilst editing. [https://phabricator.wikimedia.org/T187495][https://phabricator.wikimedia.org/T52769] '''Changes later this week''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 20 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 21 February. It will be on all wikis from 22 February ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=30&sec=0&year=2018&month=02&day=20 20 February at 19:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=21&month=02&year=2018 21 February at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The way edit summaries and log comments are stored in the database is being changed. In the future this will [[phab:T6714|make longer comments possible]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T185948] * Edit conflicts could be solved in a different way in the future. You can [[m:WMDE Technical Wishes/Edit Conflicts/Feedback Round Paragraph-Based Prototype|test a new prototype]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/08|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W08"/> 19 de febreiro de 2018 ás 22:54 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17748904 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/09|Tech News: 2018-09]] == <section begin="technews-2018-W09"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/09|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Checkusers and stewards can now view private data such as the IP address in the abuse log. This data is removed regularly. [https://phabricator.wikimedia.org/T160357] '''Problems''' * Last week's MediaWiki version was rolled back because of a bug. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-February/089550.html][https://phabricator.wikimedia.org/T187942] * Since the deployment train last week until late evening on 20 February [[w:en:Coordinated Universal Time|UTC]], when you thanked someone for an edit, the thank went to the latest unthanked edit to that page. It didn't matter which edit you tried to give thanks for. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T187757] * [[Special:Statistics|Special:Statistics]] did not take newly created pages into account since 13 February 2018. Because of this the statistics are recreated. [https://gerrit.wikimedia.org/r/c/411400/][https://phabricator.wikimedia.org/T187845][https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:Tech/News/2018/09] '''Changes later this week''' * Users with version 10 of the Internet Explorer browser will no longer get JavaScript on Wikimedia wikis. If you use this browser on your computer, you can try upgrading to a newer version. [https://phabricator.wikimedia.org/T187869] * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The Wikinews wikis will switch to use the [[mw:RemexHtml|Remex parsing library]]. This is [[mw:Parsing/Replacing Tidy|to replace Tidy]]. It will happen on 27 February. Other wikis will be recommended to switch soon when they have fixed the errors that must be fixed. Tidy will be removed in the middle of 2018. [https://phabricator.wikimedia.org/T188000][https://www.mediawiki.org/wiki/Parsing/Replacing_Tidy/FAQ#What_will_editors_need_to_do.3F] * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 27 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 28 February. It will be on all wikis from 1 March ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=30&sec=0&year=2018&month=02&day=27 27 February at 19:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=28&month=02&year=2018 28 February at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/09|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W09"/> 26 de febreiro de 2018 ás 19:52 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17769917 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/10|Tech News: 2018-10]] == <section begin="technews-2018-W10"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/10|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now make longer edit summaries. [https://phabricator.wikimedia.org/T6715] '''Changes later this week''' * You can [[m:Community Tech/Ping users from the edit summary|notify users in edit summaries]]. They will get a ping just as if they had been mentioned on a wiki page. [https://phabricator.wikimedia.org/T32750] * On [[Special:AbuseLog|Special:AbuseLog]] you can now choose to list only actions that actually made an edit. Other actions are when the filter warned the editor or blocked the edit from being made. There are also more search options. [https://phabricator.wikimedia.org/T159061][https://phabricator.wikimedia.org/T187971] * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Wikis can [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|enable Citoid]] to provide automatic reference look-up in the visual editor and the 2017 wikitext editor, but it is complex. The tool will now warn in the JavaScript console if the configuration isn't correct. Soon Citoid will disable itself if the configuration isn't correct. Check that your wiki is configured correctly. You can [[mw:Talk:Citoid/Enabling Citoid on your wiki|ask for help]] if you need it. [https://phabricator.wikimedia.org/T186276] * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 6 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 7 March. It will be on all wikis from 8 March ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=30&sec=0&year=2018&month=03&day=06 6 March at 19:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=07&month=03&year=2018 7 March at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * In the future you will be able to use global preferences. This means you could change a preference for all wikis instead of having to change it every time for each wiki. You can now [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Special:GlobalPreferences test global preferences] and [[mw:Help talk:Extension:GlobalPreferences|give feedback]]. * You can now [[mw:Special:MyLanguage/Map improvements 2018|read about planned works on maps]] during 2018. This will be done by June. You [[mw:Talk:Map improvements 2018|can give feedback]] on the planned maps work. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/10|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W10"/> 5 de marzo de 2018 ás 17:12 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17798793 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/11|Tech News: 2018-11]] == <section begin="technews-2018-W11"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/11|Translations]] are available. '''Recent changes''' * 3D models can now be uploaded to Commons. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/commons-l/2018-February/007972.html] * [[mw:Special:MyLanguage/Page Previews|Page Previews]] has been updated to use [[w:en:HTML|HTML]] for previews. This has fixed many issues. An [[w:en:A/B testing|A/B test]] was done on English and German Wikipedia to measure how it is used. Other changes were also made. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-March/089609.html] * Some edits have to be checked against too many conditions before they can trigger an [[w:en:Wikipedia:Edit filter|abuse filter]]. If that is the reason no filter is triggered the edit will be [{{fullurl:Special:RecentChanges|tagfilter=abusefilter-condition-limit}} tagged] for review. [https://phabricator.wikimedia.org/T71492] * Auto-saving has been added to the visual editor and the 2017 wikitext editor. Right now it is meant to help if your browser crashes or if you accidentally close a tab. [https://phabricator.wikimedia.org/T57370] '''Problems''' * The [[w:en:Wikipedia:Edit filter|abuse filter]] did not tag all edits that should have been tagged after last week's MediaWiki version had come to the wikis. It was fixed on 9 March (UTC). [https://phabricator.wikimedia.org/T189299] '''Changes later this week''' * You can [[m:Community Tech/Ping users from the edit summary|notify users in edit summaries]]. They will get a ping just as if they had been mentioned on a wiki page. This was originally planned to happen last week. [https://phabricator.wikimedia.org/T32750] * It is now possible to specify the block parameters for each filter in [[Special:AbuseFilter|Special:AbuseFilter]]. The parameters include block duration and if the user should be blocked from editing their own talk page. The block duration is separate for anonymous and registered users. [https://phabricator.wikimedia.org/T32024][https://phabricator.wikimedia.org/T170014] * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] A hundred Wikimedia wikis will switch to use the [[mw:RemexHtml|Remex parsing library]]. This is [[mw:Parsing/Replacing Tidy|to replace Tidy]]. It will happen on 13 and 14 March. Other wikis will be recommended to switch soon when they have fixed the errors that must be fixed. Tidy will be removed in the middle of 2018. [https://phabricator.wikimedia.org/T188869][https://phabricator.wikimedia.org/T188010][https://www.mediawiki.org/wiki/Parsing/Replacing_Tidy/FAQ#What_will_editors_need_to_do.3F] * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 13 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 14 March. It will be on all wikis from 15 March ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=30&sec=0&year=2018&month=03&day=13 13 March at 19:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=14&month=03&year=2018 14 March at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/11|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W11"/> 12 de marzo de 2018 ás 19:43 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17827223 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/12|Tech News: 2018-12]] == <section begin="technews-2018-W12"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/12|Translations]] are available. '''Problems''' * On March 12 early morning UTC, the number of 503 error messages increased due to an issue on esams datacenter. It has been fixed. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20180312-Cache-text] '''Changes later this week''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2018-03-20|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2018-03-21|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2018-03-22|{{PAGELANGUAGE}}}} ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] There is no Editing team meeting this week. * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=21&month=03&year=2018 {{#time:j xg|2018-03-21|{{PAGELANGUAGE}}}} at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * From April 4, the autopatrol status of edits will only be accessible in the Recent Changes database table, so only for 30 days. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2018-March/001812.html][https://phabricator.wikimedia.org/T184485] * [[mw:In-context_help_and_onboarding|In-Context Help and Onboarding]] is a new project, aiming to improve retention of new wiki editors. The goal is to give them short tutorials and other training experiences based on their activity. [[mw:Collaboration|Collaboration team]] is expecting feedback and comments on [[mw:Talk:In-context_help_and_onboarding|the project talk page]], especially from people working with newcomers. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/12|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W12"/> 19 de marzo de 2018 ás 15:04 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17845447 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/13|Tech News: 2018-13]] == <section begin="technews-2018-W13"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/13|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * Some of the interface icons and text sizes will change slightly, as part of the updates for improved accessibility and consistency. These icons are used in many features, including Notifications, Recent Changes, Beta Features, Visual Editor, 2017 Wikitext Editor, Code Editor, and others. While editor toolbars, dialogs, and menus will appear slightly bigger; elements on special pages will be slightly smaller. Functionality will not change. [https://phabricator.wikimedia.org/T177432] [https://phabricator.wikimedia.org/T97631] * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The deprecated #toc and #toctitle CSS ids have been removed. If your wiki was still using these for fake Tables of Content (ToC) then these might lose their styling. They can be replaced with .toc and .toctitle classes where appropriate. [https://phabricator.wikimedia.org/T187808] * [[mw:Extension:TemplateStyles|TemplateStyles]] will be deployed to the Wikivoyages on 28 March 2018. [https://phabricator.wikimedia.org/T189834] * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.27|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 27 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 28 March. It will be on all wikis from 29 March ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=18&min=30&sec=0&year=2018&month=03&day=27 27 March at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be one hour earlier than usual on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=28&month=03&year=2018 28 March at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * From 9 April, the sort order of categories will be distorted for a short time. We are upgrading versions of an internationalisation library (ICU) and using a maintenance script to update existing database entries. This will last anywhere from a few hours to a few days, depending on wiki size. Read [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Technical Operations/ICU announcement|more details]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T189295] * Changes are coming to search for Serbian projects. Cyrillic and Latin variants of a word and different grammatical forms of a word will be able to find each other. Read more on MediaWiki in [[mw:Wikimedia_Search_Platform/Serbian_Search_Update/sr|Serbian]] or [[mw:Wikimedia_Search_Platform/Serbian_Search_Update|English]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/13|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W13"/> 26 de marzo de 2018 ás 20:04 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17870513 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/14|Tech News: 2018-14]] == <section begin="technews-2018-W14"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/14|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[m:Community Tech/Template wizard|Template Wizard]] script available for testing. It will show up as a puzzle-piece icon in the 2010 WikiEditor. You can click on the icon to insert a template. * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=| Advanced item]] The Wikimedia Communities and Contributors survey is to be sent to participants around the world this week. If you are volunteer developer, and have contributed code to any pieces of MediaWiki, gadgets, or tools, [https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_5ABs6WwrDHzAeLr?aud=DEV please take 20 to 40 minutes to complete the survey]. '''Problems''' * MediaWiki deployment train has been rolled back to version <span dir=ltr>1.31.0-wmf.26</span> on week 13, due to a multiplication of lost connections during MySQL queries. Some of the recent changes may have not been applied. They will be deployed next week. [https://phabricator.wikimedia.org/T190960][https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2018-March/000523.html][https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2018-March/000524.html] * The Notifications badge icons were overlapping other links. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T183539] '''Changes later this week''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.28|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 3 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 4 April. It will be on all wikis from 5 April ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] User subpages ending in <code dir=ltr>.json</code> will now be protected from other people editing them, like <code dir=ltr>.js</code> and <code dir=ltr>.css</code> pages already are. If you have a tool that stores static configuration, you can now use a subpage like <code>User:Example/mygadget.json</code> to do this without concerns. [https://phabricator.wikimedia.org/T76554] * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[mw:Parsing/Replacing Tidy|Tidy will be replaced by RemexHtml]] on the next set of wikis. On April 4, we plan to turn off Tidy on all Wikiquotes (except frwikiquote) and Wikimedia chapters and user groups wikis. 23 wikis will have Tidy replaced this time. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2018-March/001821.html][https://phabricator.wikimedia.org/T188881][https://phabricator.wikimedia.org/T190726] * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[mw:Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]] will transition to use [[mw:OOUI|OOUI]] starting April 4, and the rule editor will also be changed to a CodeEditor (ACE) similar to what is found on user JavaScript pages. The move to OOUI will continue over the next few weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T132284] [https://phabricator.wikimedia.org/T39192] * In Special:Preferences, the preference "{{int:tog-watchlistreloadautomatically}}" is now only visible for users who have opt-out the New Filters for the Watchlist. [https://phabricator.wikimedia.org/T186277] * You can see names of individual abuse filters in [[Special:AbuseLog]]. Now if the name of an abuse filter contains some wikisyntax like links, it will not change to a link when displayed. [https://phabricator.wikimedia.org/T141670] * You can now search through filter patterns at [[Special:AbuseFilter]]. You may specify either a plain string or a [[:w:regular expression|regular expression]] and the matching filters will show a snippet of their pattern with the match highlighted. [https://phabricator.wikimedia.org/T87455] '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=18&min=30&sec=0&year=2018&month=04&day=03 3 April at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=15&min=00&sec=0&day=04&month=04&year=2018 4 April at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * If you're using, creating or improving Lua modules, you can [[d:Wikidata:New convenience functions for Lua|give your feedback]] to help harmonizing the modules across wikis and add more useful functions. * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] On April 11th, we plan to turn off Tidy on all wikis with less than 50 entries in all high priority linter categories. About 60 wikis will have Tidy replaced. Currently about 600 wikis have had Tidy replaced and we have another 300 wikis to go. We plan to finish this transition from Tidy to RemexHtml by end of June 2018. Please follow [[phab:T175706|T175706]] to monitor progress of [[mw:Parsing/Replacing Tidy|Tidy replacement]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T190731][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2018-March/001821.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/14|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W14"/> 2 de abril de 2018 ás 19:28 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17894791 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/15|Tech News: 2018-15]] == <section begin="technews-2018-W15"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/15|Translations]] are available. '''Recent changes''' *Some pages have templates that describe problems with that article. There is now more information for mobile readers and what is wrong with the article and how they could help fix it. [https://www.mediawiki.org/wiki/Reading/Web/Projects/Mobile_Page_Issues#Updates_to_the_page_issue_modal] *You can now thank users for many more actions than edits to a page. This was [[m:2017 Community Wishlist Survey/Miscellaneous/Allow %27thanks%27 notification for a log entry|one of the top ten requests in the Wishlist Survey]] last year. [https://phabricator.wikimedia.org/T60485] * The sort order of categories will have errors for a short time starting Monday 9 April (UTC). We are upgrading versions of an internationalisation library (ICU) and using a script to update the database. This will take between a few hours and a few days depending on wiki size. You can [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Technical Operations/ICU announcement|read more details]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T189295] * Tag filter titles will now work better on wikis where the tag filter title is in a language that is written in another direction than the language of that wiki. This could for example be an English title (written from left to right) on a Hebrew or an Arabic wiki (written from right to left). [https://phabricator.wikimedia.org/T190718] '''Problems''' *The bookmark icon for saved filters on the recent changes page disappeared because of new icon changes. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T191366] *For a week in March rollbacks got both the <code>rollback</code> and the <code>undo</code> tag on the recent changes page and other pages where you see tags. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T190374] '''Changes later this week''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.29|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 10 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 11 April. It will be on all wikis from 12 April ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). * Patrolled edits now have three states instead of two. Recent changes filters are updated to show unpatrolled, autopatrolled and manually patrolled edits. [https://phabricator.wikimedia.org/T190408] '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=18&min=30&sec=0&year=2018&month=04&day=10 10 April at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=15&min=00&sec=0&day=11&month=04&year=2018 11 April at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The iOS and Android apps will get [[mw:Wikimedia Apps/Synced Reading Lists|synced reading lists]] later in April. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/15|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W15"/> 9 de abril de 2018 ás 18:09 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17924500 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/16|Tech News: 2018-16]] == <section begin="technews-2018-W16"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/16|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * Profiling statistics for an [[mw:Extension:AbuseFilter|abuse filter]] tell how often edits match the filter. The statistics for the abuse filters were reset after 10000 actions. Wikis can now decide to reset it more or less often. They can [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?tags=AbuseFilter file a phabricator task] to do so. [https://phabricator.wikimedia.org/T132925] * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[:mw:Extension:AbuseFilter|Abuse filters]] will now treat integers and [[:en:Floating-point arithmetic|floats]] more precisely. For example, 5/2 was rounded down to 2 but will now be 2.5 and 2*4 will be the integer 8 and not the floating-point number 8.0. Division values are the only ones changed. For the rest only strict comparisons (<code>===</code> and <code>!==</code>) will be affected leaving the values unchanged. [https://phabricator.wikimedia.org/T191688][https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:AbuseFilter/Rules_format#Arithmetic] * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.31/wmf.30|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 17 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 18 April. It will be on all wikis from 19 April ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180417T1830 17 April at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180418T15 18 April at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The [[phab:T181084|new PDF renderer]] could not create PDFs from [[w:en:Wikipedia:Books|books]]. Books are in this case collections of pages on a Wikimedia wiki. [[w:en:PediaPress|PediaPress]] will take over development of the books-to-PDF function. [https://www.mediawiki.org/wiki/Reading/Web/PDF_Functionality] * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot|Pywikibot]] will no longer support Python 2.7.2 and 2.7.3. [https://phabricator.wikimedia.org/T191192] * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Volunteer developers can fill out the [https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_5ABs6WwrDHzAeLr?aud=DEV Wikimedia Communities and Contributors survey]. The last day is April 22 (UTC). This is a third-party service survey. See [[wmf:Community Engagement Insights 2018 Survey Privacy Statement|the privacy statement]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/16|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W16"/> 16 de abril de 2018 ás 15:20 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17931273 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/17|Tech News: 2018-17]] == <section begin="technews-2018-W17"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/17|Translations]] are available. '''Recent changes''' * All Wikipedias now have [[mw:Special:MyLanguage/Page Previews|Page Previews]]. * The iOS and Android apps now have [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Synced Reading Lists|synced reading lists]]. This means you can save articles to a private list that can be seen on your other devices if you use the apps. * The icons in the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor|2010 wikitext editor]] have changed. [https://phabricator.wikimedia.org/T191031] * The visual editor and the 2017 wikitext ask you to write an edit summary after you press <code>Publish</code>. This button now also shows an [[w:en:ellipsis|ellipsis]]. This is to show that pressing <code>Publish</code> is not the last step. [https://phabricator.wikimedia.org/T189803] '''Changes later this week''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 24 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 25 April. It will be on all wikis from 26 April ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180424T1830 24 April at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180425T15 25 April at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|<nowiki><mapframe></nowiki>]] will come to most Wikipedias in May. This means that you can put interactive maps in the articles. Nine Wikipedias that use a strict version of [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|flagged revisions]] will not get this feature in May. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/User:JMatazzoni_(WMF)/mapframe-to-all-wikipedias-notice] * The rollback function could change. This was a [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Rollback|German community request]]. All editors with rollback rights can [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Rollback/Feedback round|leave feedback]] on the proposed solution. The last day to leave feedback is 4 May (UTC). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/17|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W17"/> 23 de abril de 2018 ás 18:16 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17965874 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/18|Tech News: 2018-18]] == <section begin="technews-2018-W18"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/18|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The parameter for unpatrolled edits in recent changes filters changed name. You might need to update saved filters and links. [https://phabricator.wikimedia.org/T190408] '''Problems''' * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[mw:Parsing/Replacing Tidy|We are migrating wikis from Tidy to Remex]]. Because of a bug the 250 wikis which do not yet use Remex were switched on 23 April. This is two months early. This meant that pages with broken wikitext showed wrongly to readers. The bug was undone the next day. You can [[mw:Special:MyLanguage/Parsing/Replacing_Tidy/FAQ#What_will_editors_need_to_do.3F|help fix broken wikitext]] to avoid this problem when your wiki switches. Tidy will be removed on all wikis before July 2018. You can follow the process [[phab:T175706|on Phabricator]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T192855] '''Changes later this week''' * You will be able use [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] in the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 wikitext editor]] on all wikis. CodeMirror helps with [[w:en:Syntax highlighting|syntax highlighting]]. It has previously been a [[mw:Special:MyLanguage/Beta Features|beta feature]] and only available on wikis with scripts that are written from left to right. [https://phabricator.wikimedia.org/T191923] * When an administrator blocks someone they will have a calendar they can use to choose when the block ends. This is to make it easier to pick a specific date. [https://phabricator.wikimedia.org/T132220] * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can soon turn on the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:PerformanceInspector|Performance Inspector]] in the {{int:prefs-editing}} section in your preferences. It shows information about the [[w:en:Computer performance|performance]] of pages. This could be the size of modules in the page, how many CSS selectors are defined on the page and how many are used, or the size of the images on the page. This tool is intended to help editors fix pages that load slowly. [https://phabricator.wikimedia.org/T117411] *[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There is a new [[:mw:Extension:AbuseFilter|abuse filter]] function called <code>equals_to_any</code>. You can use it to check if its first argument is equal (<code>===</code>) to any of the following ones. For example you can use it to check if the page's namespace is amongst a given set of values in a more compact way than you could earlier. You can [[mw:Extension:AbuseFilter/Rules format#Functions|read more on mediawiki.org]]. * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 1 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 2 May. It will be on all wikis from 3 May ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180501T1830 1 May at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180502T15 2 May at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Cloud Services team|Wikimedia Cloud Services team]] is working on a new project called [[m:Toolhub|Toolhub]]. The goal is to make it easier for Wikimedians to discover software tools they can use. You can leave feedback on [[m:Talk:Toolhub|the talk page]] or email jhare{{@}}wikimedia.org to leave private feedback. * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] All wikis with fewer than 100 high-priority linter errors in all namespaces will switch to use the [[mw:Special:MyLanguage/RemexHtml|Remex parsing library]]. This is [[mw:Parsing/Replacing Tidy|to replace Tidy]]. It will happen on 2 May. Other wikis will be recommended to switch soon when they have fixed the errors that must be fixed. Wikibooks wikis with fewer than 100 high-priority linter errors in the main namespace will switch on 9 May. Tidy will be removed on all wikis before July 2018. [https://phabricator.wikimedia.org/T192821][https://phabricator.wikimedia.org/T192299][https://www.mediawiki.org/wiki/Parsing/Replacing_Tidy/FAQ#What_will_editors_need_to_do.3F] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/18|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W18"/> 30 de abril de 2018 ás 16:18 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=17980974 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/19|Tech News: 2018-19]] == <section begin="technews-2018-W19"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/19|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[c:Special:MyLanguage/Commons:Mobile app|Wikimedia Commons mobile app]] has a new version. It is now easier to find nearby places that need pictures. It helps you with direct uploads and title and category suggestions. The app only works on Android phones. [https://cookiesandcodeblog.wordpress.com/2018/04/21/commons-app-version-2-7-beta-release/] '''Problems''' *[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|abuse filters]] had a problem with blocks where you had changed how long they last. It used the default length everywhere. This was in late April. Abuse filter users should make sure the right block length is used and change them if needed. This is only for filters where how long blocks last had been changed. [https://phabricator.wikimedia.org/T193324] '''Changes later this week''' * The [[mw:Help:Extension:AdvancedSearch|advanced search function beta feature]] will be on all Wikimedia wikis. It makes it easier to use some of the special search functions that most editors don't know exist. [https://phabricator.wikimedia.org/T193182] * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 8 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 9 May. It will be on all wikis from 10 May ([[mw:MediaWiki 1.31/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180508T1830 8 May at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180509T15 9 May at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] All wikis with fewer than 100 high-priority linter errors in the main namespace will switch to use the [[mw:Special:MyLanguage/RemexHtml|Remex parsing library]]. This is [[mw:Parsing/Replacing Tidy|to replace Tidy]]. It will happen on 16 May. Other wikis will switch soon when they have fixed the errors that must be fixed. Tidy will be removed on all wikis before July 2018. [https://phabricator.wikimedia.org/T193685][https://www.mediawiki.org/wiki/Parsing/Replacing_Tidy/FAQ#What_will_editors_need_to_do.3F] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/19|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W19"/> 7 de maio de 2018 ás 16:27 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18001263 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/20|Tech News: 2018-20]] == <section begin="technews-2018-W20"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/20|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Dynamic maps]] are now available on most Wikipedias. [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer#Map_languages|Labels on maps]] can also be in different languages. * The new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:AdvancedSearch|Advanced Search]] interface is now available as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature]] on all wikis. This makes it easier to learn about and to use many of the powerful options in our search. Feedback is appreciated. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2018-May/001851.html] '''Changes later this week''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 15 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 16 May. It will be on all wikis from 17 May ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180516T15 16 May at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * In the mobile view, warnings for when something is wrong with a page are not as clear as they should be. The developers are working on this. You can [[mw:Reading/Web/Projects/Mobile Page Issues|give feedback and suggestions]]. * The developers are working on making the Wikipedia Android app available in more languages. You can give feedback, suggestions and help test it. [[mw:Wikimedia Apps/Android/Multilingual Support|Read more on mediawiki.org]] [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Apps#Android] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/20|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W20"/> 14 de maio de 2018 ás 22:23 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18004437 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/21|Tech News: 2018-21]] == <section begin="technews-2018-W21"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/21|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 22 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 23 May. It will be on all wikis from 24 May ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180523T15 23 May at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * It could become easier to reference different pages of a book in an article. You can [[m:WMDE Technical Wishes/Book referencing/Call for feedback (May 2018)|give feedback]]. The last day for feedback is 27 May. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/21|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W21"/> 21 de maio de 2018 ás 17:33 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18060878 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/22|Tech News: 2018-22]] == <section begin="technews-2018-W22"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/22|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now use [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:GlobalPreferences|global preferences]] on most wikis. This means you can set preferences for all wikis at the same time. Before this you had to change them on each individual wiki. Global preferences will come to the Wikipedias later this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T16950][https://phabricator.wikimedia.org/T189806#4221561] * It is now easier for blocked mobile users to see why they were blocked. [https://phabricator.wikimedia.org/T165535] * Wikidata now supports [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Lexicographical data|lexicographical data]]. This helps describe words. * There is now a checkbox on [[Special:ListUsers|Special:ListUsers]] to let you see only users in temporary user groups. [https://phabricator.wikimedia.org/T174313] * Some rare invisible Unicode characters have recently been banned from page titles. This includes soft hyphens (U+00AD) and left-to-right (U+2066) and right-to-left (U+2067) isolate markers. Existing pages with these characters will soon be moved by a script. [https://phabricator.wikimedia.org/T121979] * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There's a new Wikimedia Foundation team to support the Wikimedia technical communities. It's called the Technical Engagement team. Most of the team members did similar work in other teams before this. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-May/090016.html] '''Problems''' * Some translatable pages are showing old translations instead of latest ones. The cause of this issue has been fixed. We will update all pages automatically to show the latest translations. [https://phabricator.wikimedia.org/T195347] '''Changes later this week''' * There will be a new special page named [[Special:PasswordPolicies|PasswordPolicies]]. This page gives information about the [[mw:Special:MyLanguage/Manual:$wgPasswordPolicy|password rules]] for each user group on that wiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T174812] * A new way to see moved paragraphs in diffs is coming to most wikis. This is to make it easier to find the moved paragraphs and the changes in them. [https://phabricator.wikimedia.org/T195375] * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 29 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 30 May. It will be on all wikis from 31 May ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Wikis can [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|enable Citoid]] to provide automatic reference look-up in the visual editor and the 2017 wikitext editor. This is complex. The tool will now disable itself if the configuration isn't correct. It has warned about this in the JavaScript console since February. Check that your wiki is configured correctly. You can [[mw:Talk:Citoid/Enabling Citoid on your wiki|ask for help]] if you need it. [https://phabricator.wikimedia.org/T186276] '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180529T1830 29 May at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180530T15 30 May at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|Content Translation]] drafts which have not been updated in over a year will be removed. This allows other users to translate those articles. [https://phabricator.wikimedia.org/T189088] * A survey is collecting information on what users think about how Wikimedia wiki pages are loaded. This information could be used in future development. [https://phabricator.wikimedia.org/T187299] * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Some wikis will switch to use the [[mw:Special:MyLanguage/RemexHtml|Remex parsing library]]. This is [[mw:Parsing/Replacing Tidy|to replace Tidy]]. It will happen on 30 May and 13 June. Wikis with fewer than 100 linter issues in the main namespace in all high-priority linter categories will switch. This includes Wikidata. Tidy will probably be removed on all wikis in the first week of July. [https://www.mediawiki.org/wiki/Parsing/Replacing_Tidy/FAQ#What_will_editors_need_to_do.3F][https://phabricator.wikimedia.org/T195263] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/22|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W22"/> 29 de maio de 2018 ás 12:40 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18082338 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/23|Tech News: 2018-23]] == <section begin="technews-2018-W23"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/23|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Skin:MonoBook|MonoBook skin]] has been optimised for mobile devices. It now looks different. [https://phabricator.wikimedia.org/T195625] * [[m:Planet Wikimedia|Planet Wikimedia]] collects blogs about Wikimedia. It will now use the [https://directory.fsf.org/wiki/Rawdog Rawdog] [[w:en:News aggregator|feed aggregator]] to do this instead of [[w:en:Planet (software)|Planet]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T180498][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-May/090036.html] * Redirect links in [[Special:WhatLinksHere|Special:WhatLinksHere]] now link to the original page and not the target page. This was done earlier and changed the used messages on some pages. This was a problem for wikis that customized the message. A new change fixed this by using the old messages with one more parameter for customization. Wikis that already changed their customized messages will have to move the customization back again. [https://phabricator.wikimedia.org/T189860] '''Problems''' * You will not be able to edit some wikis between 06:00 and 06:30 UTC on 13 June. You can see if [[phab:T195487|your wiki is one of them]]. * [[m:Special:MyLanguage/MassMessage|MassMessage]] did not work 24–28 May. This is also why last week's Tech News was late. [https://phabricator.wikimedia.org/T195500] '''Changes later this week''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 5 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 6 June. It will be on all wikis from 7 June ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180605T1830 5 June at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180606T15 6 June at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|new filters for edit review]] tools and interface for watchlists will leave [[mw:Special:MyLanguage/Beta|beta]]. This is planned to happen in June or early July. [https://phabricator.wikimedia.org/T181193][https://phabricator.wikimedia.org/T195993] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/23|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W23"/> 4 de xuño de 2018 ás 21:54 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18103288 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/24|Tech News: 2018-24]] == <section begin="technews-2018-W24"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/24|Translations]] are available. '''Recent changes''' * In [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps|the Wikipedia app]] for Android or iOS users can create [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Synced Reading Lists|reading lists]]. The reading lists can be seen on different devices if you are logged in to your account. There is now a browser extension so you can add pages to your reading list from a web browser. At the moment it works with Firefox and Chrome. [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Apps/Reading_list_browser_extension] *[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There is a new version of [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot|Pywikibot]]. Pywikibot is a tool to automate tasks on MediaWiki wikis. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/pywikibot/2018-June/009842.html] '''Problems''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Skin:MonoBook|MonoBook skin]] was changed to make it work better for mobile users. This caused some problems. The change was rolled back to fix them. The new version is now back on the wikis. MonoBook users can opt out from the new responsive design. [https://phabricator.wikimedia.org/T195625] '''Changes later this week''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|new filters for edit review]] tools and interface for watchlists will leave [[mw:Special:MyLanguage/Beta|beta]]. For most wikis this will happen on 18 June. For the rest it will happen on 25 June. [https://phabricator.wikimedia.org/T181193][https://phabricator.wikimedia.org/T195993] * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 12 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 13 June. It will be on all wikis from 14 June ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * You can join the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Team|Readers Web team]] IRC office hour. There you can discuss tools to contribute on the mobile web for the existing MediaWiki skins. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180618T16 18 June at 16:00 (UTC)]. See [[m:Special:MyLanguage/IRC office hours|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180612T1830 12 June at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180613T15 13 June at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * You will be able to [[m:Special:MyLanguage/WMDE_Technical Wishes/Move files to Commons|move local wiki files to Commons]] and keep their original data intact. This is [[phab:T190716|planned to come]] to the first wikis in June. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/24|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W24"/> 11 de xuño de 2018 ás 21:55 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18115892 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/25|Tech News: 2018-25]] == <section begin="technews-2018-W25"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/25|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[w:en:Syntax highlighting|Syntax highlighting]] has been a beta feature on Wikimedia wikis with text written from left to right. It is now a normal feature. It is based on [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T185030] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180619T1830 19 June at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180620T15 20 June at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * Some old web browsers will not be able to read the Wikimedia wikis. This is because they use an insecure way to connect to them. This means that we get less security for everyone else too. This affects about 0.08% of all traffic to the Wikimedia wikis. This affects for example those who read Wikipedia on a [[w:en:PlayStation 3|PlayStation 3]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T147202][https://phabricator.wikimedia.org/T196371] * The [[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|new filters for edit review]] tools and interface for watchlists will leave [[mw:Special:MyLanguage/Beta|beta]]. Because there is no new MediaWiki version this week it will happen on 25 June for most wikis. For the rest it will happen in early July. [https://phabricator.wikimedia.org/T181193][https://phabricator.wikimedia.org/T195993] * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] All wikis that have not already done so will switch to use the [[mw:Special:MyLanguage/RemexHtml|Remex parsing library]] on 5 July. This is [[mw:Parsing/Replacing Tidy|to replace Tidy]]. You [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2018-June/001867.html can help] fix remaining errors. [https://www.mediawiki.org/wiki/Parsing/Replacing_Tidy/FAQ#What_will_editors_need_to_do.3F] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/25|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W25"/> 18 de xuño de 2018 ás 21:47 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18136222 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/26|Tech News: 2018-26]] == <section begin="technews-2018-W26"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/26|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [https://paws.wmflabs.org PAWS], our JupyterHub system, got [[mw:PAWS/News/2018-06-21|an upgrade and a logo]]. Several bugs should be fixed. '''Problems''' * When a link text was in ''italics'' or had other formatting you could sometimes not edit it in the visual editor. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T197213][https://phabricator.wikimedia.org/T196914] '''Changes later this week''' * [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|Content translation]] users who translate between any two of Arabic, English, French, Japanese and Russian will be asked to be part of a research project. This is to create better tools for translating articles. [https://phabricator.wikimedia.org/T194467] * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 26 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 27 June. It will be on all wikis from 28 June ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180626T1830 26 June at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180627T15 27 June at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/26|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W26"/> 25 de xuño de 2018 ás 23:10 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18154936 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/27|Tech News: 2018-27]] == <section begin="technews-2018-W27"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/27|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The database for [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Tags|tags]] will be changed. This will happen on 2 July on French Wikipedia and 9 July on all other wikis. Please [[phab:T185355|report]] if recent changes get slower or you can't save edits. This could especially affect editors who use the database on ToolForge. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata-tech/2018-June/001283.html] '''Problems''' * Last week's MediaWiki update was rolled back. This was because of a database problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T198350] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180703T1830 3 July at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180704T15 4 July at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/27|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W27"/> 3 de xullo de 2018 ás 00:46 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18169586 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/28|Tech News: 2018-28]] == <section begin="technews-2018-W28"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[w:en:WebM|WebM video files]] have smaller file size but still be of the same quality. Creating WebM files will take longer time. [https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:TimedMediaHandler/VP9_transition] * The [[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|new filters for edit review]] tools and interface for watchlists will leave [[mw:Special:MyLanguage/Beta Features|beta]]. This was supposed to already have happened but was delayed. For most wikis this will happen on 9 July. For the rest it will happen on 16 July. [https://phabricator.wikimedia.org/T195993] * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] All wikis now use the [[mw:Special:MyLanguage/RemexHtml|Remex parsing library]] instead of [[mw:Parsing/Replacing Tidy|Tidy]]. This could cause errors. You [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2018-June/001867.html can help] fix the errors. [https://www.mediawiki.org/wiki/Parsing/Replacing_Tidy/FAQ#What_will_editors_need_to_do.3F] '''Problems''' * When you rolled back an edit it could get both the <code>Rollback</code> and <code>Undo</code> tags. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T190374] * Rollbacks from autopatrolled users were not marked as patrolled. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T198449] '''Changes later this week''' * When you edit a link in the visual editor there will be two separate buttons to change which page the link goes to (target) or its text (label). [https://phabricator.wikimedia.org/T55973][https://phabricator.wikimedia.org/T124305] * On the mobile version you can find a link to an editor's contributions from their user page. Now this will work even if they haven't created a user page. [https://phabricator.wikimedia.org/T197581] * When you edit a discussion on the mobile version you sometimes get your signature automatically added. This will now not happen if you have already added a signature manually. This is to avoid double signatures. [https://phabricator.wikimedia.org/T192725] * [[mw:Special:MyLanguage/Structured Discussions|Structured discussions]] toolbars will have more style options. [https://phabricator.wikimedia.org/T109123#4400917] * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] When you look at Wikimedia code in [[w:en:Gerrit (software)|Gerrit]] there will be a new interface. It is on by default for new users. This is also true for developers. This is to make it easier to understand what is happening. [https://phabricator.wikimedia.org/T196812] * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 10 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 11 July. It will be on all wikis from 12 July ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180710T1830 10 July at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180711T15 11 July at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * Today all administrators can edit [[w:en:CSS|CSS]] and [[w:en:JavaScript|JavaScript]] for the entire wiki. There will be a new user group for editing CSS and JavaScript. Administrators will no longer automatically be able to do this. This is because it is a security risk when all administrator accounts can edit JavaScript even if they never plan to or do not know how it works. You can [[m:Special:MyLanguage/Creation of separate user group for editing sitewide CSS/JS|read more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T190015] * [[mw:Special:MyLanguage/Page Previews|Page previews]] will be on by default for new accounts. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-July/090297.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/28|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W28"/> 9 de xullo de 2018 ás 23:10 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18194890 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/29|Tech News: 2018-29]] == <section begin="technews-2018-W29"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/29|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now use [[mw:Help:Extension:GlobalPreferences|global preferences]] on Wikimedia wikis. You can set them on the [[Special:GlobalPreferences|global preferences page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T16950] * You can now see a new log of pages being created at [[Special:Log/create|Special:Log/create]]. It includes pages which are later deleted. It is now available on all Wikimedia wikis except Commons and Wikidata. [https://phabricator.wikimedia.org/T12331] * You can see how many pageviews a wiki had from specific countries. The [https://stats.wikimedia.org/v2/#/en.wikipedia.org/reading/page-views-by-country/normal{{!}}map{{!}}2-Year~2016060100~2018071100{{!}}~total Wikistats2 maps] have now been updated. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-July/090327.html] '''Changes later this week''' * Your watchlist will show changes from the last seven days instead of three. If you have already set a length preference it will not change. [https://phabricator.wikimedia.org/T194414] * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from July 17. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from July 18. It will be on all wikis from July 19 ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180717T1830 July 17 at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180718T15 July 18 at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * Some articles have messages to readers about problems with the article. For example that it does not cite sources or might not be neutral. Readers do not see these messages on the mobile version. The developers now want to show them. You can [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Projects/Mobile Page Issues|read more and leave feedback]]. * You can use <code><nowiki><inputbox></nowiki></code> to create search boxes for specific pages. For example to search the archives of a community discussion page. Instead of <code><nowiki>prefix:Page name</nowiki></code> you will see a text that explains which pages are being searched. You can [[phab:T198318|read more and leave feedback]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/29|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W29"/> 16 de xullo de 2018 ás 16:01 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18215334 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/30|Tech News: 2018-30]] == <section begin="technews-2018-W30"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * When you log in to your account you can choose to keep being logged in. This checkbox now works better than before on the mobile version for users without JavaScript. [https://phabricator.wikimedia.org/T196947] * Wikis that use [[mw:Citoid|Citoid]] can automatically generate citations for Swedish news sites. This only works in the visual editor. This now works for [[w:en:Sveriges radio|Swedish public service radio]]. More will come. Others could use this to add news sites in other languages in the future. [https://phabricator.wikimedia.org/T187023] * Editors can do max 90 edits per minute. This is new since last month. This does not affect bots or administrators. [https://phabricator.wikimedia.org/T56515] '''Changes later this week''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2018-07-24|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2018-07-25|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2018-07-26|{{PAGELANGUAGE}}}} ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180725T15 {{#time:j xg|2018-07-25|{{PAGELANGUAGE}}}} at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/30|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W30"/> 24 de xullo de 2018 ás 09:44 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18233172 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/31|Tech News: 2018-31]] == <section begin="technews-2018-W31"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/31|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The design on [[Special:Log]] has changed. It will change again soon. Developers are working on fixing problems. [https://phabricator.wikimedia.org/T117737] '''Problems''' * Deployment of 1.32.0-wmf.13 has been partially delayed. All deployments have been resumed and successfully done after bug fixes. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2018-July/000577.html][https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2018-July/000585.html] * Deployment of 1.32.0-wmf.14 has been partially delayed. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2018-July/000587.html][https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2018-July/000589.html] '''Changes later this week''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.15|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2018-07-31|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2018-08-01|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2018-08-02|{{PAGELANGUAGE}}}} ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180731T1830 {{#time:j xg|2018-07-31|{{PAGELANGUAGE}}}} at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180801T15 {{#time:j xg|2018-08-01|{{PAGELANGUAGE}}}} at 15:00 (UTC)] as well as at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180801T23 23:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * After [[:m:special:MyLanguage/Creation of separate user group for editing sitewide CSS/JS|a community discussion]], a new group for users will be created. "[[:m:Special:MyLanguage/Interface administrators|Interface administrators]]" will be the only users allowed to edit interface pages like [[MediaWiki:Common.css]] or [[MediaWiki:Common.js]]. This is done to avoid technical issues and improve security. That change will be effective by the end of August 2018. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/31|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W31"/> 30 de xullo de 2018 ás 14:05 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18237696 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/32|Tech News: 2018-32]] == <section begin="technews-2018-W32"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[Special:NewPages|Special:NewPages]] now has the [[mw:UX standardization|OOUI look]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T117739] '''Problems''' * The MediaWiki version that was released two weeks ago was late to some Wikimedia wikis. This was because of bugs. It was on all wikis 30 July. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20180724-Train][https://lists.wikimedia.org/pipermail/engineering/2018-July/000591.html] '''Changes later this week''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 7 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 8 August. It will be on all wikis from 9 August. '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180807T1830 7 August at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180808T15 8 August at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/32|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W32"/> 6 de agosto de 2018 ás 19:39 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18277179 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/33|Tech News: 2018-33]] == <section begin="technews-2018-W33"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/33|Translations]] are available. '''Recent changes''' *<span title="Advanced item">[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=]]</span> [[w:en:Cascading Style Sheets|CSS]] in templates can now be stored in a separate page on all wikis. This is called [[mw:Extension:TemplateStyles|TemplateStyles]]. This is to make it easier to edit how templates look. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-August/090481.html] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180814T1830 14 August at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180815T15 15 August at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The developers are planning more ways to block users. This could be blocking someone from just a page or a namespace. You can [[m:Special:MyLanguage/Community health initiative/Per-user page, namespace, and upload blocking|read more]]. You can leave feedback on the [[m:Talk:Community health initiative/Per-user page, namespace, and upload blocking|talk page]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2018-August/090842.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/33|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W33"/> 13 de agosto de 2018 ás 17:53 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18292380 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/34|Tech News: 2018-34]] == <section begin="technews-2018-W34"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/34|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 21 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 22 August. It will be on all wikis from 23 August ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180822T15 22 August at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' *The [[m:Special:MyLanguage/2018 Community Wishlist Survey|2018 Community Wishlist Survey]] begins on 29 October. The survey decides what the [[m:Community Tech|Community Tech team]] will work on. You can post proposals from 29 October to 11 November. You can vote on proposals from 16 November to 30 November. *[[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[mw:Manual:$wgLegacyJavaScriptGlobals|Legacy JavaScript global variables]] have been deprecated for seven years. They will soon be removed from all wikis. Gadgets and scripts that use them will stop working. You can test your community's gadgets on "group0" wikis. For example [[testwiki:Main Page|Test Wikipedia]] or [[mw:MediaWiki|mediawiki.org]]. The legacy JavaScript global variables are already disabled there. You can [[mw:ResourceLoader/Migration guide (users)#Global wg variables|read the migration guide]] to fix old scripts. [https://phabricator.wikimedia.org/T72470] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/34|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W34"/> 20 de agosto de 2018 ás 16:46 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18310555 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/35|Tech News: 2018-35]] == <section begin="technews-2018-W35"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/35|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now see moved paragraphs in diffs in the mobile view. It also works on all languages in the desktop view. [https://phabricator.wikimedia.org/T199800] * Bureaucrats on all Wikimedia wikis can now remove the [[m:Special:MyLanguage/Interface administrators|interface admin]] user right. [https://phabricator.wikimedia.org/T202298] '''Problems''' * Some diffs show lines in the wrong order. The developers are working on fixing it. [https://phabricator.wikimedia.org/T197157] '''Changes later this week''' * The message you see when you thank a user will change. This is to make it easier to understand. [https://phabricator.wikimedia.org/T159302] * [[w:en:Wikipedia:AutoWikiBrowser|AWB]] will stop adding <code>using AWB</code> in the edit summary. Instead it will add a [[Special:Tags|tag]] that says <code>AWB</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T111663] * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Some [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|abuse filter]] variables have changed. They are now easier to understand for non-experts. The old variables will still work but filter editors are encouraged to replace them with the new ones. You can find the list of changed variables [[mw:Extension:AbuseFilter/Rules format#Variables|on mediawiki.org]]. They have a note which says <code>Deprecated. Use ... instead</code>. An example is <code>article_text</code> which is now <code>page_title</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T173889] * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Abuse filters can now use how old a page is. The variable is <code>page_age</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T30844] * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 28 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 29 August. It will be on all wikis from 30 August ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180828T1830 28 August at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180829T15 29 August at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * Because of a data centre test you will be able to read but not edit the wikis for up to an hour on 12 September and 10 October. This will start at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=14&min=00&sec=0&day=12&month=09&year=2018 14:00 (UTC)]. You might lose edits if you try to save during this time. The time when you can't edit might be shorter than an hour. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2018|You can read more about this]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/35|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W35"/> 27 de agosto de 2018 ás 16:16 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18330273 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/36|Tech News: 2018-36]] == <section begin="technews-2018-W36"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/36|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new user right for users who can edit [[w:en:CSS|CSS]] and [[w:en:JavaScript|JavaScript]] for the entire wiki. Before this all admins could edit CSS and JavaScript. This was a security risk. This group is called [[m:Special:MyLanguage/Interface administrators|interface administrators]]. Administrators can delete user CSS and JavaScript pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T190015][https://phabricator.wikimedia.org/T200176] * There will be an [[w:en:A/B testing|A/B test]] on the Wikipedia mobile website. It starts this week. It tests how we show templates that show information about an article. The test will last two weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T200792][https://www.mediawiki.org/wiki/Reading/Web/Projects/Mobile_Page_Issues] * You can now use different CSS rules for different skins when you edit templates. This is because of [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TemplateStyles|TemplateStyles]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T197617] * <code>wp10</code> in [[mw:Special:MyLanguage/ORES|ORES]] is now called <code>articlequality</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T196240] * When you get a new message on your talk page you get a yellow message in the toolbar. The preference to show or not show this has been removed. [https://phabricator.wikimedia.org/T58845] '''Problems''' * [[c:Commons:Upload Wizard|UploadWizard]] had problems with [[mw:Extension:UploadWizard/Campaigns|campaigns]]. Users could not upload files. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T202760] * You can get a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications|notification]] when a link is made to a page you created. This has not worked since June. It was fixed last week. [https://phabricator.wikimedia.org/T200119] '''Changes later this week''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 4 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 5 September. It will be on all wikis from 6 September ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180905T15 5 September at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The Wikimedia Foundation [[mw:Special:MyLanguage/Readers|Readers department]] will work on advanced mobile editing. You can [[c:File:Wikimedia Foundation Readers Roadmap Review - 2018-08-27.pdf|read more]] about this and other things they plan to work on over the next year. You can also [[c:File:Wikimedia Foundation Readers Roadmap Review - 27 August 2018.webm|see the presentation]]. * [[m:Special:MyLanguage/User:Keegan (WMF)/RelatedSites2|The RelatedSites extension]] will be removed from Wikivoyage. * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Unused projects on the [[wikitech:Portal:Cloud VPS|Wikimedia Cloud virtual private server]] will [[wikitech:Cloud VPS 2018 Purge|be removed]]. This will happen in October. Projects can be marked if they are being used. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-August/090735.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/36|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W36"/> 3 de setembro de 2018 ás 16:48 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18344596 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/37|Tech News: 2018-37]] == <section begin="technews-2018-W37"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/37|Translations]] are available. '''Recent changes''' * When you added or edited a template with the visual editor the input boxes were very big. This has been fixed. The input boxes will now be smaller until you click on them. Then they will change size to fit the text. [https://phabricator.wikimedia.org/T200834] '''Problems''' * Some diffs showed lines in the wrong order. This was fixed last week. [https://phabricator.wikimedia.org/T197157] * Marking a cross-wiki notification as read didn't work every time. The other wiki was not updated. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T121930] * <code><nowiki><maplink></nowiki></code> did not work for a few days. This was because of a bug. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T203427] * <code><nowiki>{{subst:REVISIONUSER}}</nowiki></code> is used by some templates. For a period edits saved with <code><nowiki>{{subst:REVISIONUSER}}</nowiki></code> would save the previous user's name and not your username. This is now fixed. Edits made before the bug was fixed will still be wrong and need to be corrected. [https://phabricator.wikimedia.org/T203583] * When you move a page the title still shows the old page name. The developers are working on fixing this. [https://phabricator.wikimedia.org/T203661] '''Changes later this week''' * Because of a data centre test you will be able to read but not edit the wikis for up to an hour on 12 September and 10 October. This will start at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=14&min=00&sec=0&day=12&month=09&year=2018 14:00 (UTC)]. You might lose edits if you try to save during this time. The time when you can't edit might be shorter than an hour. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2018|You can read more about this]]. * Because of [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2018|the data centre test]] there will be no new version of MediaWiki this week. Changes for this week will come next week instead. '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] You can join the next meeting with the Editing team. During the meeting, you can tell developers which bugs you think are the most important. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180911T1830 11 Septmber at 18:30 (UTC)]. See [[mw:Editing team/Weekly triage meetings|how to join]]. * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180912T15 12 September at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Team|The developers]] work on making the wikis work better on mobile phones. There is a list [[mw:Special:MyLanguage/Recommendations for mobile friendly articles|of common problems when making content easier to read in the mobile view]]. You can add things to the page and ask others to help. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/37|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W37"/> 10 de setembro de 2018 ás 22:36 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18369657 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/38|Tech News: 2018-38]] == <section begin="technews-2018-W38"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/38|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[c:Special:MyLanguage/Commons:Mobile app|Wikimedia Commons mobile app]] has a new version. Images uploaded using Nearby are now automatically added to the associated Wikidata item. You can browse other images on Commons. You can see your achievements and your upload statistics. It has also fixed some bugs. [https://cookiesandcodeblog.wordpress.com/2018/08/10/commons-app-version-2-8-beta/] * [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] MediaWiki web requests now have a time limit of 60 seconds for GET requests and 200 seconds for POST requests. [https://phabricator.wikimedia.org/T97192] '''Problems''' * You could not see the menu on the notifications page on the mobile version. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T192475] '''Changes later this week''' *[[Special:AncientPages|Special:AncientPages]] can hide disambiguation pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T76287] * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 18 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 19 September. It will be on all wikis from 20 September ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[Ficheiro:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[Ficheiro:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180919T15 19 September at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Team|The developers]] are testing new mobile web navigation. You can [[mw:Reading/Web/Advanced_mobile contributions/Navigation prototype feedback|use it and give feedback]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/38|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W38"/> 17 de setembro de 2018 ás 21:58 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18389264 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/39|Tech News: 2018-39]] == <section begin="technews-2018-W39"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/39|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * The [[Special:Preferences|preferences form]] will change to use the standard look. If you see any problems please [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/3/?projects=ui-standardization,mediawiki-special-pages report them on Phabricator]. [https://phabricator.wikimedia.org/T117781] *[[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 25 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 26 September. It will be on all wikis from 27 September ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20180926T15 26 September at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/39|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W39"/> 24 de setembro de 2018 ás 15:23 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18408633 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/40|Tech News: 2018-40]] == <section begin="technews-2018-W40"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/40|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Ordinary pages can no longer be loaded as [[w:en:JavaScript|javascript]]. You could do this using <code dir=ltr>?action=raw&ctype=text/javascript</code> in the [[w:en:URL|URL]]. Only fully protected pages in the MediaWiki: namespace or user javascript subpages can be loaded as javascript now. This is for better security. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2018-September/001955.html][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-September/090882.html] '''Problems''' * New and updated translations from [[en:w:translatewiki.net|translatewiki.net]] will not reach the wikis for a while. You can still translate messages on translatewiki.net. The Wikimedia wikis will be updated with the new translations later. This is because of work on the translation system. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2018-September/001951.html][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-September/090882.html] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 2 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 3 October. It will be on all wikis from 4 October ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181003T15 3 October at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. * You can join the meeting with the Wikimedia Foundation Search Platform team. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181003T15 3 October at 15:00 UTC]. See [[m:IRC office hours#Upcoming office hours|how to join]] if you want to know how the search function works or have questions. '''Future changes''' * Because of a data centre test you will be able to read but not edit the wikis for up to an hour on 10 October. This will start at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=14&min=00&sec=0&day=10&month=10&year=2018 14:00 (UTC)]. You might lose edits if you try to save during this time. The time when you can't edit might be shorter than an hour. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2018 2|You can read more about this]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/40|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W40"/> 1 de outubro de 2018 ás 17:35 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18433392 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/41|Tech News: 2018-41]] == <section begin="technews-2018-W41"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/41|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Education Program|Education Program extension]] was removed from all Wikimedia projects. You can use the [https://outreachdashboard.wmflabs.org/ Programs and Events Dashboard] or the [https://tools.wmflabs.org/fountain/editathons/ Fountain] instead. [https://phabricator.wikimedia.org/T125618] '''Problems''' * There was a problem when you copied and pasted from a table with the visual editor. It could add <code>href</code> where it shouldn't be. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T108506] '''Changes later this week''' * Because of a data centre test you will be able to read but not edit the wikis for up to an hour on 10 October. This will start at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=14&min=00&sec=0&day=10&month=10&year=2018 14:00 (UTC)]. You might lose edits if you try to save during this time. The time when you can't edit might be shorter than an hour. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2018|You can read more about this]]. * Because of [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2018|the data centre test]] there will be no new version of MediaWiki this week. Changes for this week will come next week instead. '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181010T15 10 October at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/41|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W41"/> 8 de outubro de 2018 ás 23:38 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18453674 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/42|Tech News: 2018-42]] == <section begin="technews-2018-W42"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/42|Translations]] are available. '''Problems''' * Some pages, edits and users disappeared for a short while after the [[m:Tech/Server switch 2018|server switch]]. Missing content and users was fixed within a day. Some preferences and other things might take a few more days to fix. [https://phabricator.wikimedia.org/T206743] * Wikis are updated with new and updated translations from [[m:translatewiki.net|translatewiki.net]] again. This will happen once a week. The developers are working on fixing the problem so we can have translation updates more often again. [https://phabricator.wikimedia.org/phame/post/view/121/translationwiki.net_security_incident/] '''Changes later this week''' * When you create an abuse filter that prevents edits you can now write a specific error message for it. Before this all abuse filters that prevented edits had the same error message. [https://phabricator.wikimedia.org/T27086] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.32/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 16 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 17 October. It will be on all wikis from 18 October ([[mw:MediaWiki 1.32/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * There will be no more meetings with the Editing team. This is because not enough Wikimedians were interested. To tell developers which bugs you think are the most important you can use [https://phabricator.wikimedia.org/ Phabricator] as normal. [https://www.mediawiki.org/wiki/Editing_team/Weekly_triage_meetings] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181017T15 17 October at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/42|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W42"/> 15 de outubro de 2018 ás 22:41 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18470532 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/43|Tech News: 2018-43]] == <section begin="technews-2018-W43"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/43|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 23 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 24 October. It will be on all wikis from 25 October ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181024T15 24 October at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2019|Community Wishlist Survey]] begins on 29 October. The survey decides what the [[m:Community Tech|Community Tech team]] will work on. You can post proposals from 29 October to 11 November. You can vote on proposals from 16 November to 30 November. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/43|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W43"/> 22 de outubro de 2018 ás 23:12 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18491932 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/44|Tech News: 2018-44]] == <section begin="technews-2018-W44"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/44|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can post proposals for the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2019|Community Wishlist Survey]]. The survey decides what the [[m:Community Tech|Community Tech team]] will work on. You can post proposals until 11 November. You can vote on proposals from 16 November to 30 November. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The wikis now have a [[:w:en:Content Security Policy|content security policy report]]. This means that you might get a warning in your javascript console when you load external resources in your user scripts. For security reasons it is recommended that you don't do this. It might not be possible to load external resources in your scripts in the future. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2018-October/001994.html] '''Problems''' * Your watchlist can show which changes you have already seen. This did not work for a few days. It has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T207472] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 30 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 31 October. It will be on all wikis from 1 November ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). * The 2006 wikitext editor is no longer available. It will be removed from [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|Special:Preferences]]. It has not been the standard editor for a long time. It was replaced by the [[mw:Extension:WikiEditor|2010 wikitext editor]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Contributors/Projects/Removal_of_the_2006_wikitext_editor][https://phabricator.wikimedia.org/T30856] '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181031T15 31 October at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/44|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W44"/> 29 de outubro de 2018 ás 20:09 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18519160 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/45|Tech News: 2018-45]] == <section begin="technews-2018-W45"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/45|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now use [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:TemplateWizard|TemplateWizard]] to edit templates. This works only with the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor|2010 wikitext editor]] and not in the visual editor or the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 wikitext editor]]. If you click on [[File:OOjs UI icon puzzle-ltr.svg|17px|link=|Puzzle icon]] you can enter the information in a pop-up. You can turn on TemplateWizard in your beta feature preferences. [https://phabricator.wikimedia.org/T202545] '''Changes later this week''' * You can choose to see edit conflicts in a two-column view. This is a beta feature. You can find it in your preferences. The interface for the two-column edit conflict will change. You can [[:m:WMDE Technical Wishes/Edit Conflicts#Solution: Solving edit conflicts line by line (new beta feature)|read more]]. * When you edit with the visual editor you can use the "Automatic" citation tab. This helps you generate citations. You will now be able to write plain text citations or the title of a journal article or a book in this tab. This will search the [[:w:en:Crossref|Crossref]] and [[:w:en:WorldCat|WorldCat]] databases and add the top result. [https://phabricator.wikimedia.org/T198567] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 6 November. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 7 November. It will be on all wikis from 8 November ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181107T15 7 November at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/45|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W45"/> 5 de novembro de 2018 ás 17:29 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18540415 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/46|Tech News: 2018-46]] == <section begin="technews-2018-W46"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/46|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Some old mobile browsers can use the watchlist again. This has not worked for a while. These browsers are called [[mw:Special:MyLanguage/Compatibility#Basic (Grade_C)|grade C browsers]]. This helps for example Windows Phone 8.1 with Internet Explorer and Lumia 535 with Windows 10. [https://phabricator.wikimedia.org/T196893] '''Problems''' * You can choose to see edit conflicts in a two-column view. This is a beta feature. You can find it in your preferences. Users who use this view saw the edit conflict resolution page when they wanted to see a preview. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T208840][https://phabricator.wikimedia.org/T209012][https://phabricator.wikimedia.org/T209036] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 13 November. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 14 November. It will be on all wikis from 15 November ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181114T15 14 November at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * You can use the [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|content translation]] tool to translate articles. The developers are working on [[mw:Content translation/V2|a new version]]. One of the changes will be a maintenance category. Articles where users add a lot of text from machine translation without changing it will be in that category. This is so the community can review it. The users will also have been warned before they publish the article that it has a lot of unchanged text from machine translations. [https://phabricator.wikimedia.org/T190798] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/46|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W46"/> 12 de novembro de 2018 ás 19:22 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18568837 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/47|Tech News: 2018-47]] == <section begin="technews-2018-W47"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/47|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can vote on proposals in the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2019|Community Wishlist Survey]]. The survey decides what the [[m:Community Tech|Community Tech team]] will work on. You can vote until 30 November. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There is an [[:w:en:A/B testing|A/B test]] for <code>sameAs</code> data. This is to make it easier to find the right information with a search engine. This changes the [[:w:en:Metadata|metadata]] for a wiki page. It doesn't change how the page looks. [https://phabricator.wikimedia.org/T209306] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181121T15 21 November at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The Wikimedia wikis use templates to show readers there are problems with the content on some pages. For example if there are no sources or the page needs to be rewritten. The mobile website will soon show more information when you use these templates. Some templates may need to be updated. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-November/091113.html] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Education Program|Education Program extension]] was removed from all Wikimedia projects. The [[:w:en:Table (database)|database tables]] used by the extension will be archived. This will happen in a month. If you want the information on your wiki you should move it to a normal wiki page. [https://phabricator.wikimedia.org/T174802] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/47|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W47"/> 19 de novembro de 2018 ás 23:29 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18611020 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/48|Tech News: 2018-48]] == <section begin="technews-2018-W48"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/48|Translations]] are available. '''Recent changes''' * On wikis with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Translate|translatable pages]] you could create a mess when you moved a page that had translatable subpages. A subpage is when you use <code>/</code> to create a new page: <code>/wiki/Page/Subpage</code>. The subpages would be moved but not the translations. The subpages are no longer automatically be moved. This is to make it safer to move pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T114592] '''Changes later this week''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:AdvancedSearch|advanced search interface]] will be available by default on all Wikimedia wikis. It makes it easier to use some of the special search functions that most editors don't know exist. It's already active on German, Farsi, Arabic and Hungarian Wikipedia. [https://phabricator.wikimedia.org/T193182] * [[Special:UnusedCategories|Special:UnusedCategories]] show empty categories with no files or other categories. You can soon choose to not show soft redirect categories or some maintenance categories there. You can do this with the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words|magic word]] <code><nowiki>__EXPECTUNUSEDCATEGORY__</nowiki></code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T96041] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 27 November. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 28 November. It will be on all wikis from 29 November ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181128T16 28 November at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The <code>mw.util.jsMessage()</code> function was deprecated in 2012. It will be removed next week. [[:w:en:Wikipedia:Reporting JavaScript errors|Look for the warning]] <code>Use of "mw.util.jsMessage" is deprecated</code> in the JavaScript console to know if you use an affected script or gadget. If you are a gadget maintainer you should check if your JavaScript code contains <code>mw.util.jsMessage</code>. There is a [[mw:ResourceLoader/Migration guide (users)#mw.util.jsMessage|migration guide]]. It explains how to use <code>mw.notify</code> instead. [https://phabricator.wikimedia.org/T193901] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/48|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W48"/> 26 de novembro de 2018 ás 22:22 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18638702 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/49|Tech News: 2018-49]] == <section begin="technews-2018-W49"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/49|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Admins will not be able to unblock themselves if they are blocked by someone other than themselves. This is because it can cause damage if someone else takes over an admin account and other admins can't block them. If this is a problem for your community you can [[phab:T150826|report it on Phabricator]]. You can also ask questions [[m:Tech|on Meta]]. There is a discussion [[phab:T150826|on Phabricator]] about how to solve this if two admins fight with each other on a small wiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T150826] * Small [[:w:en:Scalable Vector Graphics|SVG images]] are now bigger when you see them in [[mw:Special:MyLanguage/Extension:MediaViewer|MediaViewer]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T71237] * You can go to a section from the edit summary by clicking on the section name. Before this you had to click on the arrow. [https://phabricator.wikimedia.org/T165189] * When you jumped to a footnote that was referenced several times in an article it could be difficult to see where you were in the text. Now there are jump marks and highlights to help you find your way back. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Footnote_highlighting][https://phabricator.wikimedia.org/T194511] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181205T23 5 December at 16:00 (UTC)] and [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181205T23 at 23:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/49|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W49"/> 3 de decembro de 2018 ás 16:13 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18671340 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/50|Tech News: 2018-50]] == <section begin="technews-2018-W50"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/50|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 11 December. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 12 December. It will be on all wikis from 13 December ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181212T16 12 December at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * New accounts will need passwords that are at least 8 characters long. Admins, interface admins, bureaucrats, oversighters, CentralNotice admins, global renamers, check users, stewards and some other user groups will need passwords that are at least 10 characters long. This is because an attacker could cause damage to the wikis if they took over these accounts. [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Security_Team/Password_strengthening_2019][https://meta.wikimedia.org/wiki/Password_policy] * When you hover over a footnote it will show you the reference as a pop-up. This is so you don't have to jump down to the bottom of the page to see a reference. This will happen in 2019. Some wikis already have gadgets that do this. You will be able to turn it off. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/ReferencePreviews] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/50|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W50"/> 10 de decembro de 2018 ás 17:34 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18699559 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/51|Tech News: 2018-51]] == <section begin="technews-2018-W51"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/51|Translations]] are available. '''Tech News''' * Because of the [[w:en:Christmas and holiday season|holidays]] the next issue of Tech News will be sent out on 7 January 2019. '''Recent changes''' * Some templates that show notices about the content of the page will now be shown on the mobile website. In many cases they were hidden before. [https://www.mediawiki.org/wiki/Reading/Web/Projects/Mobile_Page_Issues][https://phabricator.wikimedia.org/T210553] * Admins can no longer unblock themselves, except for self-blocks. A blocked admin can block the user who blocked them but no one else. This is so no one can block all admins on a wiki without being stopped. [https://phabricator.wikimedia.org/T150826] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:ParserMigration|ParserMigration extension]] has been removed. It compared the result of two versions of the MediaWiki wikitext parsing pipeline. It was used when we moved to the [[mw:Special:MyLanguage/RemexHtml|Remex parsing library]] instead of [[mw:Parsing/Replacing Tidy|Tidy]]. '''Problems''' * <code><nowiki><ref></nowiki></code> tags can use parameters such as "name" or "group". For example <code><nowiki><ref name="adams" group="books"></nowiki></code>. If a <code><nowiki><ref></nowiki></code> tag has more than two parameters all parameters are ignored. You don't get a warning that they don't work. This will soon be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T211576] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 18 December. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 19 December. It will be on all wikis from 20 December ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181219T16 19 December at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The Wikimedia Foundation [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps|Android app team]] are working on making it easier to edit on mobile phones. You can [[mw:Android editing features|read more]] about these plans. If you have an Android phone and speak at least two languages you can help testing in English. Tell [[:m:User:Dchen (WMF)|Dchen (WMF)]] you want to be part of the testing by writing on her talk page or email her. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] <code>tiles.wmflabs.org</code> and <code>wma.wmflabs.org</code> will stop working. They have no maintainers and run an old operating system. Tools which use it could stop working. This includes [[:w:en:Mapnik|the mapnik gadget]], hill shading, and hike and bike layers. New maintainers could help out and keep it going. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2018-December/091216.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2018/51|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2018-W51"/> 17 de decembro de 2018 ás 20:35 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18718987 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/02|Tech News: 2019-02]] == <section begin="technews-2019-W02"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/02|Translations]] are available. ''Tech News writers, editors and translators wish you a pleasant 2019 year.'' '''Recent changes''' * RelatedSites extension has been undeployed. It was used to create interwiki links on Wikivoyage, now handled by Wikidata. [https://phabricator.wikimedia.org/T128326] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] MediaWiki logstash logging is moving to a new infrastructure. This is an ongoing deployment. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/File:Logging_infrastructure_design_document.pdf] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [https://codesearch.wmflabs.org codesearch.wmflabs.org] has been updated, with new and updated repositories and a new search options for code. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2019-January/002045.html] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] On several wikis, an account named "{{int:abusefilter-blocker}}" has been created on December 17 to perform some technical maintenance on AbuseFilter. This account has sysop rights but it's a system user and no human can use it. The account already existed on wikis where AbuseFilter can perform blocks, which are issued using this account. See [[:phabricator:T212268|T212268]] for more information and future plans. '''Problems''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] In [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]], the "{{int:abusefilter-action-throttle}}" action takes three parameters: count, period and groups. They must now strictly respect the requirements listed [[:mw:Extension:AbuseFilter/Actions#Throttling|on mediawiki.org]]. A list of broken filters is [[:phabricator:P7956|on Phabricator]]. If you're familiar with AbuseFilter, please take a look and fix them. [https://phabricator.wikimedia.org/T209565] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from January 8. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from January 9. It will be on all wikis from January 10 ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * Search Platform Office Hours is rescheduled to January 9. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2019-January/091280.html Check the details] for time and date. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/02|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W02"/> 7 de xaneiro de 2019 ás 18:30 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18759682 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/03|Tech News: 2019-03]] == <section begin="technews-2019-W03"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/03|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now use [[:w:en:Google Translate|Google Translate]] in the [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|content translation tool]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T90208][https://wikimediafoundation.org/2019/01/09/you-can-now-use-google-translate-to-translate-articles-on-wikipedia/] * You can now add [[mw:Special:MyLanguage/Help:File captions|captions]] to files on Commons. Captions are short descriptions of the file. They can be translated to all languages we use. They can't use wikitext markup. * Earlier a [[:w:en:Attribute (computing)|quoted HTML attribute]] had to be followed by a space. Now it doesn't. This means that some pages could look different when you save them even if you didn't edit that part of the text. [https://www.mediawiki.org/wiki/Topic:Uqhg1it7nojfnjfg][https://github.com/wikimedia/mediawiki/commit/59bb8864a23f3df120789c7619ef07acefa27b9c] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Templates with [[mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateStyles|<nowiki><templatestyles></nowiki>]] could not show the difference between the live template and the [[w:en:Sandbox (software development)|sandbox]] version when they were tested. This has now been fixed. <nowiki><templatestyles></nowiki> has a new <code>wrapper</code> parameter now. You can use it for selectors like <code dir="ltr">.mw-parser-output <nowiki><wrapper parameter value> <selector from CSS page></nowiki></code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T200441] '''Problems''' * When you see an edit in the recent changes feed or in the history of a page some of them have [[mw:Special:MyLanguage/Help:Tags|tags]]. Some tags are added automatically. You can also add tags manually. Tags for edits that have been added manually can be edited. This didn't work for a little while. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T212703] '''Changes later this week''' *You can move files from your wiki to Wikimedia Commons and keep the file history with the new [[m:WMDE Technical Wishes/Move files to Commons|FileExporter]]. It will be a [[mw:Special:MyLanguage/Beta Features|beta feature]] on all wikis from 16 January. If you want to test it you [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|activate it]] and check [[m:WMDE Technical Wishes/Move files to Commons/Configuration file documentation|your wiki's configuration file]]. * Users who could cause more damage to the wikis if someone took over their account have to have more secure passwords. This includes administrators and other user groups. They can't use passwords that are in a list of common passwords. Accounts with common passwords are easy to take over. The list of common passwords was made longer a few weeks ago and has a different error message. Some user groups have been added to those who can't use common passwords. This is to protect all accounts with user rights that could cause damage. [https://gerrit.wikimedia.org/r/#/c/operations/mediawiki-config/+/481115/] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]] variable <code>minor_edit</code> has been removed. It was deprecated in 2016. Now you can't use it. You can fix the filters using it. You can find them if you use the search bar on [[Special:AbuseFilter|Special:AbuseFilter]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from January 15 <section end="technews-2019-W03"/> 14 de xaneiro de 2019 ás 17:55 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18781471 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/04|Tech News: 2019-04]] == <section begin="technews-2019-W04"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/04|Translations]] are available. '''Tech News''' * Some people did not get last week's issue of Tech News. This was because of a problem with [[m:Special:MyLanguage/MassMessage|MassMessage]]. If you did not get last week's issue, you can [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/03|read it on Meta]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T213942] '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|content translation tool]] can now use [[mw:Special:MyLanguage/Content translation/V2|version 2]] as the default version for users who turned on the [[mw:Special:MyLanguage/Beta Features|beta feature]]. For example it adds the tracking category <code>{{int:cx-unreviewed-translation-category}}</code> to translations that might have used machine translations without fixing the problems. This is so others can find them. You can find this category in <code>Special:TrackingCategories</code> on Wikipedias. * [https://mediawiki2latex-large.wmflabs.org https://mediawiki2latex-large.wmflabs.org] can now convert collects of up to 800 pages to [[:w:en:PDF|PDF]], [[:w:en:EPUB|EPUB]] or [[:w:en:OpenDocument|ODT]]. Previously this was 200 pages. '''Problems''' * When a template was edited with the visual editor, it would sometimes put all information on one line. This makes it difficult to read for editors who use the wikitext editor. It also makes it more difficult to see what happened in a diff. This problem affected edits made between 8 and 17 January and is now fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T213922] * [[m:Special:MyLanguage/MassMessage|MassMessage]] is used to post a message to many pages. It has not been working reliably. Some messages have not been posted to everyone. [https://phabricator.wikimedia.org/T213942][https://phabricator.wikimedia.org/T139380] * Because of a database problem that had to be fixed immediately you could not edit most wikis for a couple of minutes on 17 January (UTC). This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T213858] '''Changes later this week''' * You will be able to use [[mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateStyles|template styles]] in the <code>Module</code> namespace. [https://phabricator.wikimedia.org/T200914] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 22 January. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 23 January. It will be on all wikis from 24 January ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190123T16 23 January at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/04|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W04"/> 21 de xaneiro de 2019 ás 20:33 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_targets/2&oldid=18802325 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/05|Tech News: 2019-05]] == <section begin="technews-2019-W05"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/05|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The Wikimedia servers use [[:w:en:HHVM|HHVM]] to run the [[:w:en:PHP|PHP]] code. They are [[mw:Wikimedia Technology/Annual Plans/FY2019/TEC4: PHP7 Migration/Goals|going to use PHP7]] and stop using HHVM. You can test PHP7 with a [[mw:Special:MyLanguage/Beta Features/PHP7|new beta feature]]. That way you can [[mw:Talk:Beta Features/PHP7|help find and report]] problems. '''Problems''' * When someone moves a page to a name that already exists that page that had the name the article is moved to is deleted. For a couple of months this didn't always work. Some users saw an error message instead. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T210739] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190130T16 30 January at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/05|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W05"/> 28 de xaneiro de 2019 ás 18:16 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18821217 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/06|Tech News: 2019-06]] == <section begin="technews-2019-W06"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/06|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * It was easy to untick a box by accident in [[Special:Preferences|Special:Preferences]]. This will now be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T213517] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 5 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 6 February. It will be on all wikis from 7 February ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190206T16 6 February at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/06|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W06"/> 4 de febreiro de 2019 ás 17:12 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18846213 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/07|Tech News: 2019-07]] == <section begin="technews-2019-W07"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/07|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can use the <code>[[mw:Special:MyLanguage/Recommendations for mobile friendly articles on Wikimedia wikis#Making page issues (ambox templates) mobile friendly|ambox]]</code> [[:w:en:Cascading Style Sheets|CSS]] class to show page issues to mobile readers. When you use <code>ambox</code> there are [[mw:Special:MyLanguage/Recommendations for mobile friendly articles on Wikimedia wikis#Making page issues (ambox templates) mobile friendly|classes]] you can use. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 12 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 13 February. It will be on all wikis from 14 February ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190213T16 13 February at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/07|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W07"/> 11 de febreiro de 2019 ás 18:46 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18862544 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/08|Tech News: 2019-08]] == <section begin="technews-2019-W08"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/08|Translations]] are available. '''Recent changes''' * When you [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Thanks|thank]] someone on the mobile web you will now have two seconds to cancel the thank. This is in case you clicked on the thank button by accident. [https://phabricator.wikimedia.org/T63737] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 19 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 20 February. It will be on all wikis from 21 February ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190220T16 20 February at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * There is a proposal to add a red link to mobile search results if there is no page with that name. This is how it works on desktop. You can [[mw:Talk:Readers/Web/Advanced mobile contributions|leave feedback]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T211006] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/08|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W08"/> 18 de febreiro de 2019 ás 23:14 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18883065 --> == Talk to us about talking == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:OOjs_UI_icon_speechBubbles-rtl.svg|alt="icon depicting two speech Bubbles"|frameless|right|120px]] The Wikimedia Foundation is planning a [[mw:Talk pages consultation 2019|global consultation about communication]]. The goal is to bring Wikimedians and wiki-minded people together to improve tools for communication. We want all contributors to be able to talk to each other on the wikis, whatever their experience, their skills or their devices. We are looking for input from as many different parts of the Wikimedia community as possible. It will come from multiple projects, in multiple languages, and with multiple perspectives. We are currently planning the consultation. We need your help. '''We need volunteers to help talk to their communities or user groups.''' You can help by hosting a discussion at your wiki. Here's what to do: # First, [[mw:Talk pages consultation 2019/Participant group sign-up|sign up your group here.]] # Next, create a page (or a section on a Village pump, or an e-mail thread – whatever is natural for your group) to collect information from other people in your group. This is not a vote or decision-making discussion: we are just collecting feedback. # Then ask people what they think about communication processes. We want to hear stories and other information about how people communicate with each other on and off wiki. Please consider asking these five questions: ## When you want to discuss a topic with your community, what tools work for you, and what problems block you? ## What about talk pages works for newcomers, and what blocks them? ## What do others struggle with in your community about talk pages? ## What do you wish you could do on talk pages, but can't due to the technical limitations? ## What are the important aspects of a "wiki discussion"? # Finally, please go to [[mw:Talk:Talk pages consultation 2019|Talk pages consultation 2019 on Mediawiki.org]] and report what you learned from your group. Please include links if the discussion is available to the public. '''You can also help build the list of the many different ways people talk to each other.''' Not all groups active on wikis or around wikis use the same way to discuss things: it can happen on wiki, on social networks, through external tools... Tell us [[mw:Talk pages consultation 2019/Tools in use|how your group communicates]]. You can read more about [[mw:Talk pages consultation 2019|the overall process]] on mediawiki.org. If you have questions or ideas, you can [[mw:Talk:Talk pages consultation 2019|leave feedback about the consultation process]] in the language you prefer. Thank you! We're looking forward to talking with you. </div> [[user:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] 21 de febreiro de 2019 ás 15:08 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Trizek_(WMF)/Sandbox&oldid=18890731 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/09|Tech News: 2019-09]] == <section begin="technews-2019-W09"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/09|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a [https://itunes.apple.com/WebObjects/MZStore.woa/wa/viewSoftware?id=324715238&mt=8 new version] of the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/iOS FAQ|iOS Wikipedia app]]. It has for example [[:w:en:Syntax highlighting|syntax highlighting]] and new toolbars to make it easier to write wikitext. It also has night mode, a find-on-page function and other things. You can [[mw:Talk:Wikimedia Apps|give feedback and suggestions]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Apps/Team/iOS/Editing_program] '''Changes later this week''' * When you look at your watchlist or the recent changes page you can use the [[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|new filters for edit review]]. There you can choose tags to filter different edits. Empty tags will no longer be shown. [https://phabricator.wikimedia.org/T182219] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 26 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 27 February. It will be on all wikis from 28 February ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190227T16 27 February at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps|Wikipedia app]] for Android will invite users to add Wikidata descriptions to Wikidata objects that have Wikipedia articles but no Wikidata descriptions. It will only invite users who have added a number of Wikidata descriptions in the app without being reverted. This is to avoid spam and bad edits. You can [[mw: Wikimedia Apps/Team/Android/AppEditorTasks|read more]] and [[mw:Talk:Wikimedia_Apps/Team/Android/AppEditorTasks|leave feedback]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/09|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W09"/> 25 de febreiro de 2019 ás 21:17 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18898106 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/10|Tech News: 2019-10]] == <section begin="technews-2019-W10"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/10|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 5 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 6 March. It will be on all wikis from 7 March ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190306T16 6 March at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * You can [[mw:Talk pages consultation 2019/Participant group sign-up|give feedback]] on the future of talk pages. * The mobile website will use the standard [[:w:en:Font|fonts]] on your computer or phone instead of a generic font. This will make it easier to read text in many scripts. [https://www.mediawiki.org/wiki/Design/Projects/Improve_mobile_reading_experience][https://phabricator.wikimedia.org/T175877] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/10|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W10"/> 4 de marzo de 2019 ás 16:38 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18912959 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/11|Tech News: 2019-11]] == <section begin="technews-2019-W11"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/11|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Pages can use [[:wikidata:Property:P625|geocoordinates]] from Wikidata with the <code>mw.wikibase.entity:formatStatements</code> [[w:Lua (programming language)|Lua]] function or the <code>#statements</code> [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Parser functions|parser function]]. If they do, they will now be shown using [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer#<maplink>|a Kartographer <code><maplink></code>]] if the wiki can use Kartographer. You can report bugs or ask questions [[phab:T210926|on Phabricator]]. * There is now an [[:wikitech:EventStreams|EventStream]] to see when [https://stream.wikimedia.org/?doc#!/Streams/get_v2_stream_page_links_change links are added or removed] on Wikimedia wikis. You can read the [[phab:T115119|discussions and plans]]. '''Problems''' * Some wikis will not be able to edit for a short period of time on 19 March ([[:w:en:Coordinated Universal Time|UTC]]). This will start at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190319T15 15:00 UTC]. It will last up to 15 minutes but probably shorter. You can [[phab:T217441|see the list of affected wikis]]. This is because of network maintenance. You can still read the wikis. * Editors who use Firefox to edit with the visual editor had a problem with copying text. When they tried to select text that included footnotes, templates or block images in the middle they would often only get part of the text. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T214976] * Some maps didn't work for a while on 8 March. This has been fixed. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20190308-wdqs][https://phabricator.wikimedia.org/T217898] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 12 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 13 March. It will be on all wikis from 14 March ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190313T16 13 March at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/11|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W11"/> 11 de marzo de 2019 ás 19:29 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18925338 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/12|Tech News: 2019-12]] == <section begin="technews-2019-W12"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/12|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * When you use [[:m:Help:Reverting#Advanced features|rollback]] you will be able to get a confirmation prompt on most wikis. It asks you if you wanted to do the rollback. This is to avoid misclicks. You will have to [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|opt in]] to get it. On German Wikipedia it will be an opt-out feature from 28 March. [https://phabricator.wikimedia.org/T199534][https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Rollback] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 19 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 20 March. It will be on all wikis from 21 March ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190320T16 20 March at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * Admins will be able to block someone from editing a page or a namespace. This already works on a few Wikimedia wikis. You can [[m:Special:MyLanguage/Community health initiative/Partial blocks|read more]]. If your wiki wants to be an early tester of this, you can [[m:Talk:Community health initiative/Partial blocks|tell the developers]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2018-August/090842.html] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[:wikitech:Help:Toolforge|Toolforge]] will [[:wikitech:News/Toolforge Trusty deprecation|shut down the Ubuntu Trusty job grid]]. This will happen the week of 25 March. Tools that use this grid needs to be moved to the new Debian Stretch job grid. If they haven't, they will be taken offline. Maintainers can restart the tools later. Users may not be able to use them in the meanwhile. You can see a [[:toolforge:trusty-tools/|list of affected tools]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/12|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W12"/> 18 de marzo de 2019 ás 19:44 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18939566 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/13|Tech News: 2019-13]] == <section begin="technews-2019-W13"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/13|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Content translation/V2|new version of the content translation tool]] will be used for all new translations. The older version will still be used for translations that were started with it. Most users won’t see any change. More than 80% of the published translations are already using the new version. [https://phabricator.wikimedia.org/T212646] '''Problems''' * There was a problem with editing with [[:w:en:Safari (web browser)|Safari]] on [[:w:en:IOS|iOS]]. When you wrote an edit summary you couldn't save the edit. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T218352] * The editing toolbar sometimes disappears when you scroll on [[:w:en:IOS|iOS]] devices. This will be fixed soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T218414] * Wikis can [[mw:Special:MyLanguage/Help:System message|over-ride interface messages]] on-wiki. A problem meant that sometimes an old versions of any changed messages were shown instead. This included the sitenotice and other important parts of the interface. This was fixed at around 2019-03-22 16:00 (UTC). Logged-out users may still get the wrong message. Purging the page should fix it for them. [https://phabricator.wikimedia.org/T218918] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 26 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 27 March. It will be on all wikis from 28 March ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190327T16 27 March at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/13|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W13"/> 25 de marzo de 2019 ás 18:05 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18947493 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/14|Tech News: 2019-14]] == <section begin="technews-2019-W14"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/14|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications|Notifications]] tell you about things that happen on the wiki. You can turn on notifications about [[mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications/Notifications_types#echo-category-title-article-linked|new links to pages you created]]. For performance reasons you can no longer get e-mails about this. [https://phabricator.wikimedia.org/T219444] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 2 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 3 April. It will be on all wikis from 4 April ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190403T16 3 April at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/14|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W14"/> 1 de abril de 2019 ás 16:29 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18980992 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/15|Tech News: 2019-15]] == <section begin="technews-2019-W15"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/15|Translations]] are available. '''Recent changes''' * More wikis are now testing visual editor section editing for mobile users. You can [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor on mobile/Section editing|read more]]. * Admins on French and Polish Wikipedia can [[m:Community health initiative/Partial blocks|block someone from editing a page or a namespace]]. If your wiki wants to get these blocks before they are available to all wikis, you can [[m:Talk:Community health initiative/Partial blocks|tell the developers]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T219327][https://phabricator.wikimedia.org/T219218] '''Problems''' * You will be able read but not edit most wikis for 30 minutes on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190411T05 11 April at 05:00 (UTC)]. This is because of a hardware problem. You can [[phab:T220080|see a list of the affected wikis]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2019-April/091900.html] * A map update caused some problems on 29 March and 30 March. It was rolled back. [https://phabricator.wikimedia.org/T217087] * Pages on some Wikivoyages had problems with the top headline. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T97891#5079408] '''Changes later this week''' * When you add an edit summary the VisualEditor will search your recent edit summaries in case you want to re-use one. This works in both the [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide|visual]] and [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|wikitext]] modes on desktop. It also works [[mw:VisualEditor on mobile|on the mobile site]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T50274] * The Wikimedia wikis will get a [[:w:en:URL shortening|URL shortener]]. This will work from 11 April. You can [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|read more]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2019-April/012893.html] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The <code><nowiki>{{REVISIONID}}</nowiki></code> magic word will no longer work. This is for performance reasons. When you preview a page it will return <code>""</code> (empty string). When you read a page it will return <code>"-"</code> (dash). For now this will only affect content namespaces. [https://phabricator.wikimedia.org/T137900] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 9 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 10 April. It will be on all wikis from 11 April ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190410T15 10 April at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * You will be able to preview references. This means that when you hover over the link you will get a popup that shows you a preview of the reference. It will work much like [[mw:Special:MyLanguage/Page Previews|page previews]]. This is so you don't have to go to the bottom of the page to see a reference. This will now be available as a beta feature on German and Arabic Wikipedia. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/ReferencePreviews][https://phabricator.wikimedia.org/T67114] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The Wikidata [[:w:en:JSON|JSON]] output will change. Empty containers will be serialised as empty objects. This is a breaking change that will affect tools that use JSON outputs and APIs. It will happen on 30 April. You can [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2019-April/012891.html read more and see how to test your code]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/15|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W15"/> 8 de abril de 2019 ás 18:24 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=18988936 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/16|Tech News: 2019-16]] == <section begin="technews-2019-W16"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/16|Translations]] are available. '''Recent changes''' *All wikis now have the [[:mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:TemplateWizard|TemplateWizard]] for the wikitext editor. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 16 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 17 April. It will be on all wikis from 18 April ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190417T15 17 April at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * Wikidata will get a new [[:wikidata:Help:Property constraints portal#Constraint statements on properties|constraint status]] called <code> suggestion</code>. This [[mailarchive:wikidata/2019-April/012911.html|will change]] how the <code>WikibaseQualityConstraints</code> constraint checking API works. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2019-April/012910.html][https://phabricator.wikimedia.org/T204439] * You can test the [[c:Commons:Structured data/Get involved/Feedback requests/Depicts testing|<code>depicts</code> property]] for structured data on Commons. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/16|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W16"/> 15 de abril de 2019 ás 23:00 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19011282 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/17|Tech News: 2019-17]] == <section begin="technews-2019-W17"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/17|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/AdvancedSearch|advanced search]] function [[:w:en:URL|URL]] now shows which namespaces you search in. The namespace field is collapsed by default on the search page. You can also [[gerrit:plugins/gitiles/mediawiki/extensions/AdvancedSearch/+/refs/heads/master/docs/adding_fields.md|add new fields]] to the search interface through a [[:w:en:Hooking|hook]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T217445][https://phabricator.wikimedia.org/T217443][https://phabricator.wikimedia.org/T217446] * The wikis now look slightly different in the mobile web version. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2019-April/091978.html] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190423T15 23 April at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * Wikipedia articles will have the <code>[https://schema.org/sameAs sameAs]</code> [https://schema.org/Property meta property]. It adds structured data. This makes it easier for search engines to find Wikipedia articles. It also makes it easier to reuse content. There will an [[:w:en:A/B testing|A/B test]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Reading/Seach_Engine_Optimization/sameAs_test][https://phabricator.wikimedia.org/T209306] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/17|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W17"/> 23 de abril de 2019 ás 19:08 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19030007 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/18|Tech News: 2019-18]] == <section begin="technews-2019-W18"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/18|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps|Wikipedia app]] for Android now invites users to add Wikidata descriptions to Wikidata objects that have Wikipedia articles but no Wikidata descriptions. It will only invite users who have added a number of Wikidata descriptions in the app without being reverted. This is to avoid spam and bad edits. [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Apps/Team/Android/AppEditorTasks][https://phabricator.wikimedia.org/T205125] '''Problems''' * Tech News was late last week because of a [[mw:Special:MyLanguage/Extension:MassMessage|MassMessage]] bug. Other newsletters had the same problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T221570] '''Changes later this week''' * You will see when you last refreshed the recent changes page. This is so you can see how recent the changes are. [https://phabricator.wikimedia.org/T200353] * When you write a comment in [[mw:Special:MyLanguage/Structured Discussions|Structured Discussions]] but have not posted it yet your [[:w:en:Web browser|web browser]] will save it in <code>[[:w:en:Web storage#Local and session storage|local storage]]</code> instead of <code>[[:w:en:Web storage#Local and session storage|session storage]]</code>. This means you do not lose them even if you close your web browser. Structured Discussions used to be called Flow. [https://phabricator.wikimedia.org/T93612] * You will be able to turn off [[mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications/Notifications types#Milestone|milestone notifications]]. Milestone notifications congratulate you when you have made certain numbers of edits. [https://phabricator.wikimedia.org/T169924] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.33/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 30 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 1 May. It will be on all wikis from 2 May ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190501T15 1 May at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The Wikidata <code>wb_terms</code> table will be dropped. This will affect some Wikidata tools. They need to be updated. The table has become too big which is causing problems. This will happen on 29 May. You can [[mailarchive:wikidata/2019-April/012987.html|read more]]. You can ask for help if you need it. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Wikimedia wikis will soon use a token when you log out. This changes how the API works. Some tools might need to be updated. [https://phabricator.wikimedia.org/T25227] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/18|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W18"/> 29 de abril de 2019 ás 22:28 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19046269 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/19|Tech News: 2019-19]] == <section begin="technews-2019-W19"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/19|Translations]] are available. '''Problems''' * [[Special:Watchlist|Special:Watchlist]] can show the wrong information. It does not always show which edits are read and which are unread. The developers are working on solving the problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T218511] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 7 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 8 May. It will be on all wikis from 9 May ([[mw:MediaWiki 1.33/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190507T15 8 May at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/19|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W19"/> 6 de maio de 2019 ás 16:28 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19073915 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/20|Tech News: 2019-20]] == <section begin="technews-2019-W20"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/20|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 14 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 15 May. It will be on all wikis from 16 May ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190514T15 15 May at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/20|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W20"/> 14 de maio de 2019 ás 00:49 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19091659 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/21|Tech News: 2019-21]] == <section begin="technews-2019-W21"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/21|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The report for phase 1 of the talk pages consultation 2019 [[mw:special:MyLanguage/Talk pages consultation_2019/Phase 1 report|has been published]]. Communities are invited to [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages consultation 2019/Participant group sign-up#Phase2|start phase 2 of the consultation]] on their wikis. '''Problems''' * File descriptions for files from Commons were not shown properly on other Wikimedia wikis for a few days. For example the image descriptions and license information were missing. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T222935][https://phabricator.wikimedia.org/T222954] * Some diffs show an error message when you try to see them. The developers are working on fixing it. It could be because of some edit comments. [https://phabricator.wikimedia.org/T222857][https://phabricator.wikimedia.org/T222628] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2019-05-21|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2019-05-22|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2019-05-23|{{PAGELANGUAGE}}}} ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190521T15 {{#time:j xg|2019-05-22|{{PAGELANGUAGE}}}} at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The [[mw:Content translation/V2|content translation tool]] on Wikipedia can use machine translations. There is a system to stop translations where the editors do not fix machine translation mistakes. This warns or stops them if they seem to just copy what the machine translation gives them. If this system is too strict or not strict enough you can [[mw:Talk:Content translation|tell the language team]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Content_translation/Translating/Translation_quality] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The Wikidata <code>wbeditentity</code> [[:w:en:Application programming interface|API]] endpoint will remove all aliases if the request includes an empty alias. This is how it supposed to work. It has not been working this way because of a bug. This will start on 12 June. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2019-May/013051.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/21|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W21"/> 20 de maio de 2019 ás 13:04 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19108030 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/22|Tech News: 2019-22]] == <section begin="technews-2019-W22"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/22|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Big changes to the [[w:en:Replication (computing)|replica database]] will happen on 3 June. Some tools on [[:wikitech:Help:Cloud Services Introduction|Cloud Services]] will stop working if the maintainers do not update them to use the new schema. This probably affects tools that query for revisions or log entries made by a user. [https://phabricator.wikimedia.org/T223406][https://lists.wikimedia.org/pipermail/cloud-announce/2019-May/000172.html] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 28 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 29 May. It will be on all wikis from 30 May ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190529T15 29 May at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/22|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W22"/> 27 de maio de 2019 ás 15:34 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19120221 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/23|Tech News: 2019-23]] == <section begin="technews-2019-W23"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/23|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now write all special letters in all African Wikipedia languages. This works in the desktop version. [https://aharoni.wordpress.com/2019/05/25/happy-africa-day-keyboards-for-all-african-wikipedia-languages/] * There is now a field called <code>[[:c:Commons:Depicts|depicts]]</code> on Commons. This is a way to show what is in a picture with the help of Wikidata. It is still in development. [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Village_pump#Adding_qualifiers_to_Depicts] * Some tools on Toolforge may break on or after 3 June because of database changes. Maintainers should update their tools to use the new schema. [https://phabricator.wikimedia.org/T223406][https://lists.wikimedia.org/pipermail/cloud-announce/2019-May/000172.html] '''Problems''' * You will be able to read but not to edit Wikimedia Commons for 30 minutes on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190619T05 19 June at 05:00 (UTC)]. This is to fix a hardware problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T224516] '''Changes later this week''' * Some wikis have one tab for the visual editor and one tab for a wikitext editor. Others wikis just have one tab. If your wiki has two tabs, clicking a link to create a new page has always opened a wikitext editor. It will now open the editor you used the last time you edited. [https://phabricator.wikimedia.org/T223793] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 4 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 5 May. It will be on all wikis from 6 May ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190605T15 5 May at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/23|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W23"/> 3 de xuño de 2019 ás 15:25 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19133752 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/24|Tech News: 2019-24]] == <section begin="technews-2019-W24"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/24|Translations]] are available. '''Recent changes''' * When you create a PDF from a page on the wiki this is now done by [[mw:Proton|Proton]]. Before this we used [[mw:Electron|Electron]]. It should look the same but work better. Both use Chromium. This is a different system from when you collect several articles into a book and make a PDF from them. [https://phabricator.wikimedia.org/T210651][https://phabricator.wikimedia.org/T186748] * The Flagged Revisions extension now uses the standard OOUI icons. There will be additional minor fixes for positioning in the next deployment. [https://phabricator.wikimedia.org/T155878] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Bots and other scripts that do not set an identifiable [[m:Special:MyLanguage/User-Agent policy|User-Agent]] may find their requests strictly rate-limited until they identify themselves properly. [https://phabricator.wikimedia.org/T224891] '''Problems''' * Please check if the Flagged Revisions configuration on your wiki is as you expect (or as it was a few weeks ago). If not, please [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?projects=Wikimedia-Site-Requests%2CMediaWiki-extensions-FlaggedRevs report it]. [https://phabricator.wikimedia.org/T225144] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190612T15 12 June at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/24|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W24"/> 10 de xuño de 2019 ás 17:07 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19143311 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/25|Tech News: 2019-25]] == <section begin="technews-2019-W25"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/25|Translations]] are available. '''Problems''' * You will be able to read but not to edit Wikimedia Commons for 30 minutes on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190619T05 19 June at 05:00 (UTC)]. This is to fix a hardware problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T224516] '''Changes later this week''' * [[:w:en:MIDI|MIDI]] files can soon be played without the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Score|Score extension]]. You can then add them with <code><nowiki>[[File:Filename.midi]]</nowiki></code>. Later <code>override_midi</code> and <code>override_audio</code> will stop working. Instead you will need to add the MIDI file below the music score. [https://phabricator.wikimedia.org/T135597] * A new video player will soon replace the old one. You will be able to enable it as a beta feature in [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|your preferences]]. It will later be enabled for everyone if there are no big problems. [https://phabricator.wikimedia.org/T148103] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 18 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 19 June. It will be on all wikis from 20 June ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190619T15 19 June at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Some gadgets and user scripts still use the old <code>wgEnableAPI</code> and <code>wgEnableWriteAPI</code> values. These values are always true. They will soon be removed. This might break the gadgets and scripts. You should fix your gadgets to not use these values. [https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/core/+/504076] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/25|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W25"/> 17 de xuño de 2019 ás 20:38 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19152213 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/26|Tech News: 2019-26]] == <section begin="technews-2019-W26"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/26|Translations]] are available. '''Problems''' * The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.10|new version]] of MediaWiki for last week was not fully released due to issues. It was removed from most wikis on Tuesday and from test wikis on Thursday. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2019-June/092212.html] * Most wikis were slow and then briefly read-only last week due to one of the database servers having a problem. It is now replaced. [https://phabricator.wikimedia.org/T225981] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 25 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 26 June. It will be on all wikis from 27 June ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * You can watch or join the next [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2019-June/092210.html Wikimedia Language showcase]. It will be about the usage of Machine Translation in Wikimedia projects. The showcase will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190626T13 26 June at 13:00 (UTC)]. A recording will be kept for later viewing * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190626T15 26 June at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/26|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W26"/> 24 de xuño de 2019 ás 17:30 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19168431 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/27|Tech News: 2019-27]] == <section begin="technews-2019-W27"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/27|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The development of [[mw:Special:MyLanguage/Wikidata Bridge|Wikidata Bridge]] has started. The goal is to allow Wikidata edits from Wikipedia. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2019-June/013216.html] '''Problems''' * Sometimes pages load slowly for users routed to the Amsterdam data center. Investigation is in progress. [https://phabricator.wikimedia.org/T226048] * Wikidata query service was overloaded between 11:50 UTC until 13:15 UTC on June 24. It has been fixed. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20190624-wdqs] '''Changes later this week''' * You will be able to read but not to edit all wikis for a short amount of time, on 3 July at 06:00 (UTC). This is to move a database. [https://phabricator.wikimedia.org/T226358] * There is no deployment of a new version of MediaWiki on the wikis this week ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190703T15 3 July at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/27|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W27"/> 1 de xullo de 2019 ás 21:23 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19175317 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/28|Tech News: 2019-28]] == <section begin="technews-2019-W28"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * For event organizers, if you [[m:Special:MyLanguage/Mass_account_creation#Requesting_temporary_lift_of_IP_cap|request a temporary lift of the IP cap]] for mass account creation, this will now also raise the edit rate limit for those new accounts at the event, which will prevent another bottleneck. [https://phabricator.wikimedia.org/T204583] * Administrators at all Wiktionary, Wikivoyage, and Wikisource wikis are now able to use the new [[m:Special:MyLanguage/Community_health_initiative/Partial_blocks|partial blocks]] feature. [https://phabricator.wikimedia.org/T218626] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 9 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 10 July. It will be on all wikis from 11 July ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). * The design of MediaWiki's software windows will change for desktop users. Layout will be simpler, buttons will be bolder and clearer, and close buttons will be just icons. This is like the mobile design. This will affect ContentTranslation, VisualEditor, TemplateWizard, and other tools. [https://phabricator.wikimedia.org/T226045] '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190710T15 10 July at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * Wikidata will be in read-only mode on 30 July from 05:00 to 05:30 UTC because of a server switch. [https://phabricator.wikimedia.org/T227063] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There will be a change in the name format of new Wikidata RDF dumps starting on 15 July. [https://phabricator.wikimedia.org/T226153] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/28|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W28"/> 8 de xullo de 2019 ás 20:13 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19192465 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/29|Tech News: 2019-29]] == <section begin="technews-2019-W29"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/29|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The mobile web will get more advanced editing tools. Seven more Wikipedias can use them now. This works for Arabic, Indonesian, Italian, Persian, Japanese, Spanish and Thai Wikipedia. You can try the tools on the mobile web and give feedback. [https://meta.wikimedia.org/wiki/User:CKoerner_(WMF)/Advanced_mobile_contribution_options_second_update] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The abuse filter system user will soon do maintenance edits on broken abuse filters. This user is called <code>{{int:abusefilter-blocker}}</code> and has administrator rights. This is meant to fix technical problems. It will not do any other changes. You [[phab:T209565|can read more]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 16 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 17 July. It will be on all wikis from 18 July ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190717T15 17 July at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps|Wikipedia app]] for Android will invite users to add image captions to images on Commons. It will only invite users who have added a number of edits in the app without being reverted. This is to avoid spam and bad edits. You can [[mw:Wikimedia Apps/Team/Android/AppEditorTasks|read more]] and [[mw:Talk:Wikimedia_Apps/Team/Android/AppEditorTasks|leave feedback]]. [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Village_pump/Archive/2019/03#Edit_action_feed_(Android_Wikipedia_app)] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/29|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W29"/> 15 de xullo de 2019 ás 15:30 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19199404 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/30|Tech News: 2019-30]] == <section begin="technews-2019-W30"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Communities interested by easing newcomers' first steps can now benefit from the Growth team experiments on their wikis. Check [[mw:Growth/Communities/How to get the Growth experiments on your wiki|the conditions and the request process]]. * The [[m:Coolest_Tool_Award|Coolest Tool Award 2019]] is looking for nominations. You can recommend tools by July 29. The awarded tools will be presented at Wikimania. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2019-July/092301.html] '''Problems''' * The release of the last version of MediaWiki (1.34.0-wmf.14) has been blocked for groups 1 and 2. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2019-July/002184.html] '''Changes later this week''' * Phabricator database will be moved to a different server. Writes will be blocked on Thursday 25 July, between 05:30 and 06:00 AM UTC. Reads will remain unaffected. [https://phabricator.wikimedia.org/T228243] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.15|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 23 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 24 July. It will be on all wikis from 25 July ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190723T15 24 July at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[mw:VisualEditor on mobile/Edit cards|Some items in the visual editor]] will change later this week. This will make it easier to edit links, citations, and templates on both desktop and mobile. [https://phabricator.wikimedia.org/T225834][https://phabricator.wikimedia.org/T221247] * With [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:AdvancedSearch|advanced search]] turned on you will be able to choose the sorting order of the search results when you do a search. [https://phabricator.wikimedia.org/T225479][https://phabricator.wikimedia.org/T197525] * Users who edit from IP addresses whitelisted on a [[:m:Special:MyLanguage/Mass_account_creation#Requesting temporary lift of_IP cap|request for temporary lift of the IP cap for mass account creation]] will bypass CAPTCHAs. This will happen in August. If you think this should not happen for some reason, please [[:phab:T227487|let us know]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The variable <code>user_wpzero</code> will be removed from AbuseFilter. [[phab:T227843#5344413|A list of filters needing a fix is provided]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/30|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W30"/> 22 de xullo de 2019 ás 13:08 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19224936 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/31|Tech News: 2019-31]] == <section begin="technews-2019-W31"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/31|Translations]] are available. '''Problems''' * Wikidata will be in read-only mode on 30 July from 05:00 to 05:30 UTC because of a server switch. [https://phabricator.wikimedia.org/T227063] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 30 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 31 July. It will be on all wikis from 1 August ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190731T15 31 July at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/31|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W31"/> 29 de xullo de 2019 ás 21:42 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19235136 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/32|Tech News: 2019-32]] == <section begin="technews-2019-W32"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/32|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 6 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 7 August. It will be on all wikis from 8 August ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Problems''' *A change in [[mw:Extension:RelatedArticles|RelatedArticles extension]] accidentally enabled it for everyone, not just for mobile users. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T181242][https://phabricator.wikimedia.org/T229644] '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190807T15 7 August at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * Today everyone can see [[:w:en:IP addresses|IP addresses]] if someone edits without an account. In the future this could be more hidden. This is to protect unregistered editors so fewer can see their IP address. This would only happen after we make sure the tools for vandal fighting can still be effective. You can [[m:Special:MyLanguage/IP_Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more]] and [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|comment]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/32|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W32"/> 5 de agosto de 2019 ás 13:25 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19263690 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/33|Tech News: 2019-33]] == <section begin="technews-2019-W33"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/33|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Editors using the mobile website on Wikipedia can opt-in to new [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Advanced_mobile_contributions|advanced features]] via your settings page. This will give access to more interface links, special pages, and tools. Feedback on the discussion page is appreciated. [https://phabricator.wikimedia.org/T228916] * Due to the absence of volunteer maintenance of Cologne Blue skin, the link to activate it will be hidden. The skin will still work, but editors using it are encouraged to switch to another skin. [https://phabricator.wikimedia.org/T223824] '''Changes later this week''' * Due to Wikimania, there is no deployment this week. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments#Week_of_August_12th] '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190813T15 13 August at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The "Wikidata item" link will be moved from "Tools" to "In other projects" section on all Wikimedia projects, starting on August 21. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2019-August/013316.html Full announcement], [[phab:T66315|Phabricator task]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/33|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W33"/> 12 de agosto de 2019 ás 18:20 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19280448 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/34|Tech News: 2019-34]] == <section begin="technews-2019-W34"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/34|Translations]] are available. '''Tech News''' * There will be no Tech News issue next week. The next issue of Tech News will be sent out on 2 September 2019. '''Problems''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Some abuse filters stopped working because of a code change. Only variables for the current action will work. Variables defined inside a branch may not work outside of that branch. You can [[phab:T230256|read more]] to see how to fix the filters. * Only six accounts can be created from one [[:w:en:IP address|IP address]] per day. Between 12 August and August 15 this was two accounts per day. This was because of a security issue. It is now six accounts per day again. [https://phabricator.wikimedia.org/T230521] '''Changes later this week''' * Only a limited number of accounts can be created from one [[:w:en:IP address|IP address]]. An IP address can be [[:w:en:Whitelisting |whitelisted]] so that it can create as many accounts as needed. This is useful at events where many new persons learn to edit. IP addresses that are whitelisted for this reason will also not show [[w:en:CAPTCHA|CAPTCHAs]] when you create accounts. This will happen on Wednesday. [https://phabricator.wikimedia.org/T227487] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 20 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 21 August. It will be on all wikis from 22 August ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190821T15 21 August at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * There is an [[:w:en: Request for Comments|RFC]] about creating a new global user group with the right to edit [[:mw:Extension:AbuseFilter|abuse filters]]. This will be used to fix broken filters and make sure all filters will still work when software changes happen. You can [[:m:Requests for comment/Creating abusefilter-manager global group|read more and comment]]. * <code>Special:Contributions/newbies</code> will no longer be working. This is because of performance reasons. It showed edits by new accounts. You can see this in the recent changes feed instead. [https://phabricator.wikimedia.org/T220447] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/34|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W34"/> 19 de agosto de 2019 ás 15:21 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19310286 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/36|Tech News: 2019-36]] == <section begin="technews-2019-W36"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/36|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can use the new [[wikidata:Wikidata:Development/Termbox|termbox]] interface if you edit Wikidata on a mobile device. This is to edit labels, descriptions and aliases easier on the mobile pages. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2019-August/013355.html] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.20|new version]] of MediaWiki has been deployed during the last week. * The previously announced change of positions of the "Wikidata item" link on all wikis has been rollbacked due to unexpected cache issues. [https://phabricator.wikimedia.org/T66315#5431632] * The limit for rollbacks has been increased from 10 to 100 rollbacks per minute. [https://phabricator.wikimedia.org/T228708] * The advanced version of the edit review pages (Recent Changes, Watchlist, and Related Changes) now include two new filters. These filters are for "All contents" and "All discussions". They will filter the view to just those namespaces. However the "All discussions" filter does not include pseudo talk pages, like discussions that are in the ''Project:'' or ''Wikipedia:'' namespaces. But it will include changes happening on ''Project talk:'' or the ''Wikipedia talk:''. [https://phabricator.wikimedia.org/T201520] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2019-09-03|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2019-09-04|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2019-09-05|{{PAGELANGUAGE}}}} ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). * When you log in, the software checks your password to see if it follows the [[Special:MyLanguage/Password policy|Password policy]]. From this week, it will also complain if your password is one of the most common passwords in the world. If your password is not strong enough, please consider to [[Special:PasswordReset|change your password]] for a [[w:en:Password strength|stronger password]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T151425] '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190904T15 {{#time:j xg|2019-09-04|{{PAGELANGUAGE}}}} at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * You will be able to read but not to edit Wikidata for up to 30 minutes on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190910T05 September 10 at 05:00 (UTC)]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230788] * You will be able to read but not to edit some mid-sized wikis for up to 30 minutes [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190917T05 September 17 at 05:00 (UTC)]. You can [https://raw.githubusercontent.com/wikimedia/operations-mediawiki-config/master/dblists/s2.dblist see which wikis]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230788] * You will be able to read but not to edit some mid-sized wikis for up to 30 minutes [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190924T05 September 24 at 05:00 (UTC)]. You can [https://raw.githubusercontent.com/wikimedia/operations-mediawiki-config/master/dblists/s3.dblist see which wikis]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230788] * You will be able to read but not to edit Wikimedia Commons for up to 30 minutes on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190926T05 September 26 at 05:00 (UTC)]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230788] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/36|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W36"/> 4 de setembro de 2019 ás 09:08 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=19350205 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/40|Tech News: 2019-40]] == <section begin="technews-2019-W40"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/40|Translations]] are available. '''Problems''' * Last week's Tech News had delivery problems. Some did not get the newsletter. Some got it more than one time. The problem where some pages got it three times should now be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T232379] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.34/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2019-10-01|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2019-10-02|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2019-10-03|{{PAGELANGUAGE}}}} ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191002T15 {{#time:j xg|2019-10-02|{{PAGELANGUAGE}}}} at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The Wikimedia Foundation [[m:Community Tech|Community Tech team]] is working on a [[:m:Community Tech/Watchlist Expiry|watchlist expiry feature]]. This means you can put things on your watchlist for a period of time instead of forever. They are looking for [[:m:Community Tech/Watchlist Expiry#Open Questions|feedback on the questions they have]]. * [[Special:Contributions|Special:Contributions]] will get the standard [[mw:UX standardization|OOUI look]]. This makes it easier to use on mobile and makes it look like other <code>Special:</code> pages. There is a [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/User:Jdlrobson/compactspecialcontributions.css script] you can use to make the form smaller if you want to. [https://phabricator.wikimedia.org/T117736] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/40|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W40"/> 30 de setembro de 2019 ás 16:49 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19425401 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/41|Tech News: 2019-41]] == <section begin="technews-2019-W41"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/41|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[mw:Extension:AbuseFilter|abuse filter function]] now has a faster [[w:en:Parsing|parser]]. This is to shorten the waiting time when you save an edit. [https://phabricator.wikimedia.org/T156095] '''Problems''' * There is a problem in the visual editor when you copy or delete text with footnotes. It will be fixed soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T234489] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 8 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 9 October. It will be on all wikis from 10 October ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191009T15 9 October at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The [[m:Community Wishlist Survey 2020|Community Wishlist Survey]] has a new format. It will focus on wikis that typically get less support. It will probably go back to the normal format next year. It is not decided exactly how it will work this year. You can [[m:Talk:Community Wishlist Survey 2020|leave feedback]]. * The [[:w:en:URL|URL]] of the Wikimedia wiki main pages could be changed. This is because the current URLs cause several problems. For example <code>https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:Main_Page</code> would be <code>https://www.wikidata.org/</code> instead. You can [[phab:T120085|tell the developers]] if this would cause problems for your wiki. * There is a new [[mw:Technical Community Newsletter/2019/October|technical community newsletter]]. You can read more about the work of Wikimedia's technical community. [[mw:Technical Community Newsletter/Subscribe|Subscribe]] to get the information in the future. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[w:en:Outreachy|Outreachy]] is an internship program for groups who are underrepresented in free and open-source software. There are seven Wikimedia projects about coding, documentation and quality assurance in the next round. Persons who fit the criteria [https://www.outreachy.org/apply/project-selection/#wikimedia can apply]. The last day to apply is 5 November. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/41|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W41"/> 7 de outubro de 2019 ás 15:35 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19425401 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/42|Tech News: 2019-42]] == <section begin="technews-2019-W42"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/42|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now use [[:mw: Reading/Web/Advanced mobile contributions |more advanced editing tools]] on the mobile web. You can turn them on and off in your preferences in the mobile version. [https://phabricator.wikimedia.org/T233612] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 15 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 16 October. It will be on all wikis from 17 October ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191016T15 16 October at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[w:en:Internet Explorer|Internet Explorer]] 6 and 7 are no longer [[:mw:Compatibility|supported]]. This means the browsers might start looking a bit weird. They will not get security support. You [[:wikitech:HTTPS/Browser Recommendations|can't read]] Wikimedia wikis in Internet Explorer on Windows XP or Windows versions that are older than Windows XP. This is because almost no one uses the browsers anymore. Supporting them made the wikis less secure for everyone else. [https://phabricator.wikimedia.org/T232563] * In the future section headings might have a share link. This is to make it easier to link to the section. You can [[phab:T18691|read more and discuss]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/42|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W42"/> 14 de outubro de 2019 ás 23:33 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19425401 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/43|Tech News: 2019-43]] == <section begin="technews-2019-W43"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/43|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|'''''[[$technews|Tech news]]''' prepared by [[$ambassadors|Tech News writers]] and posted by [[$bot|bot]] • [[$contribute|Contribute]] • [[$translate|Translate]] • [[$tech|Get help]] • [[$talk|Give feedback]] • [[$list|Subscribe or unsubscribe]].'']] The [[w:en:Application programming interface|API]] sandbox and help pages now show more clearly when API modules are marked as <code>internal</code>. API modules marked as internal were probably internal before. It was easier to miss. You should look for non-internal alternatives. [https://phabricator.wikimedia.org/T185508] '''Problems''' * There is a [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Translate|translation tool]] we use on wikis with more than one language. For a few days it did not create pages for new languages when someone translated a page. The languages did not show in the language bar. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T235027] * The history and diffs can show wrong content. This is because of a cache problem. It will soon be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T235188] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 22 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 23 October. It will be on all wikis from 24 October ([[mw:MediaWiki 1.34/Roadmap|calendar]]). * [[m:WMDE_Technical_Wishes/ReferencePreviews|Reference Previews]] will be a beta feature on [[phab:T235083|all Wikipedias and some Wikivoyages]]. It shows you a preview of the footnote when you hover over or click on the number. It has been a beta feature on German and Arabic Wikipedia since April. '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191023T15 23 October]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/43|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W43"/> 21 de outubro de 2019 ás 14:27 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Trizek_(WMF)/sandbox/temp_MassMessage_list&oldid=19479542 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/44|Tech News: 2019-44]] == <section begin="technews-2019-W44"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/44|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can post proposals for the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2020|Community Wishlist Survey]]. The survey decides what the [[m:Community Tech|Community Tech team]] will work on. You can post proposals until 11 November. You can vote on proposals from 20 November to 2 December. This year the wishlist will focus on Wikibooks, Wiktionary, Wikiquote, Wikisource, Wikiversity, Wikispecies, Wikivoyage and Wikinews. You can [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2020#newformat|read more]] about the format for this year. * Mobile users now have a specific design for their Watchlist. [https://phabricator.wikimedia.org/T225127][https://phabricator.wikimedia.org/T235414] * You can share feedback and ideas on the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Desktop Improvements]] project. The goal is to make the interface easier to use for readers and editors without removing any functionality. The Foundation's Readers Web team will work on this over the next two years. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[mw:Special:MyLanguage/OOUI|OOUI]] now allows using <code>px</code> (pixels) instead of <code>em</code> ([[:w:en:Em (typography)|em]]) for some specific cases. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/design/2019-October/002646.html][https://phabricator.wikimedia.org/T220671] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2019-10-29|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2019-10-30|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2019-10-31|{{PAGELANGUAGE}}}} ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191030T15 {{#time:j xg|2019-10-30|{{PAGELANGUAGE}}}} at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * There will be no software changes from 19 December to 2 January. The first MediaWiki version next year will come the week of 6 January. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2019-October/092682.html] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Gadgets and user scripts can access variables about the current page in JavaScript. In 2015, this information was moved from global variables named <code dir=ltr>wg*</code> to <code style="white-space:nowrap;">mw.config</code>. The old global variables will be removed later this year. You can [[Phab:T72470|know more about it and tell the developers]] if you want to try this out on your wiki first. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/44|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W44"/> 28 de outubro de 2019 ás 16:11 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19499439 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/45|Tech News: 2019-45]] == <section begin="technews-2019-W45"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/45|Translations]] are available. '''Recent changes''' * At [[Special:Contributions|Special:Contributions]] you could see up to 5000 edits at the same time if you edited the [[:w:en:URL|URL]]. This has been lowered to 500. This is to stop requests which break the sites. [https://phabricator.wikimedia.org/T234450] '''Changes later this week''' * <code>MediaWiki:ipb-default-expiry</code> can set the default length to block a user for your wiki. You will be able to use <code>MediaWiki:ipb-default-expiry-ip</code> to set a different default block length for IP editors. [https://phabricator.wikimedia.org/T219126] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 5 November. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 6 November. It will be on all wikis from 7 November ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191106T15 6 November at 15:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/45|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W45"/> 4 de novembro de 2019 ás 16:47 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19523124 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/46|Tech News: 2019-46]] == <section begin="technews-2019-W46"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/46|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [https://mediawiki2latex-large.wmflabs.org MediaWiki2LaTeX] can put different pages from a Wikimedia wiki into a [[:w:en:PDF|PDF]]. It can now make a PDF with around 5000 pages. Previously this was 800 pages. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191113T16 13 November at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * Wikimedia will take part in [[:w:en:Google Code-in|Google Code-in]]. This is for young students who want to help with open source software. You can [[:mw:Google Code-in/2019|read more]]. Experienced technical Wikimedians can mentor students. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/46|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W46"/> 11 de novembro de 2019 ás 22:03 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19547304 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/47|Tech News: 2019-47]] == <section begin="technews-2019-W47"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/47|Translations]] are available. '''Problems''' * You will be able to read but not to edit some wikis for up to 30 minutes [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191126T06 on 26 November at 06:00 (UTC)]. You can [[phab:T238046|see which wikis]]. It will probably last much shorter than 30 minutes. This will also affect the <code>[[mw:Special:MyLanguage/Extension:CentralAuth|centralauth]]</code> database. This could for example affect changing passwords, logging in to new wikis, changing emails or [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CentralAuth/Global rename|global renames]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T238046] '''Changes later this week''' * You can soon vote on proposals for the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2020|Community Wishlist Survey]]. The survey decides what the [[m:Community Tech|Community Tech team]] will work on. You can vote on proposals from 20 November to 2 December. This year the wishlist will focus on Wikibooks, Wiktionary, Wikiquote, Wikisource, Wikiversity, Wikispecies, Wikivoyage and Wikinews. You can [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2020#newformat|read more]] about the format for this year. * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191120T16 20 November at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/47|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W47"/> 18 de novembro de 2019 ás 20:16 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19568527 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/48|Tech News: 2019-48]] == <section begin="technews-2019-W48"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/48|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * The mobile beta mode will be disabled to have less maintenance. The developers will focus on the [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|desktop improvements]] project. You can turn on [[mw:Reading/Web/Advanced mobile contributions|advanced mobile contributions mode]] if you want to see the categories. You could also jump back to the top. This can instead be done with a [[w:en:User:Jdlrobson/scripts/backtotop.js|gadget or user script]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T237290] * [[:mw:Parsoid|Parsoid]] is software we use for the visual editor, content translation, Flow and the Android app. This has been rewritten. It will come to the wikis gradually over the next two weeks. It has been tested, but there could be some diffs or previews that don't look right. If you see any you can [[phab:T229015|report them]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T229015] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 26 November. It will be on the other wikis next week ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). This is because of holidays. '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191127T16 27 November at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * You will switch between the article and the talk page in a new way in the mobile view in the future. It will use tabs. This is more like in the desktop view. [https://phabricator.wikimedia.org/T230695] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/48|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W48"/> 25 de novembro de 2019 ás 16:51 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19568527 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/49|Tech News: 2019-49]] == <section begin="technews-2019-W49"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/49|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[:m:Special:MyLanguage/Mix'n'match|Mix'n'match]] is a tool to connect Wikidata items to information in other databases. It can be used to find subjects that are missing in a Wikipedia. It now has more than 3000 datasets. Before it was closer to 2000. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 3 December. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 4 December. It will be on all wikis from 5 December ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191204T16 4 December at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There will be a new schema for [https://dumps.wikimedia.org/ XML dumps]. Scripts and apps that use them will need to be updated. If they are not updated they will no longer work. [https://phabricator.wikimedia.org/T238972] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The <code><nowiki>{{REVISIONID}}</nowiki></code> magic word will no longer work in the content namespaces. This is for performance reasons. When you preview a page it returns <code>""</code> (empty string). When you read a page it returns <code>"-"</code> (dash). In the future this will also affect other namespaces. The next ones are file and category namespaces. [https://phabricator.wikimedia.org/T235957] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/49|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W49"/> 2 de decembro de 2019 ás 16:58 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19568527 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/50|Tech News: 2019-50]] == <section begin="technews-2019-W50"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/50|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Wikimedia projects use [https://translatewiki.net/ Translatewiki] to translate the wiki interface. You can now use [https://tools.wmflabs.org/watch-translations/ WatchTranslations] to watch projects there. You would get an email if there are missing translations to your language. [https://phabricator.wikimedia.org/T238216] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There is a new dataset you can use. It shows the number of editors per country per month for a number of countries. You can [[:wikitech:Analytics/Data Lake/Edits/Geoeditors/Public|read the documentation]] and [https://dumps.wikimedia.org/other/geoeditors/readme.html download the dataset]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 10 December. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 11 December. It will be on all wikis from 12 December ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191211T16 11 December at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * You can test a new [[m:WMDE Technical Wishes/Book referencing|reference tool]]. It makes it possible to reference different parts of a source without repeating all information. You can test it on the [[mw:Special:MyLanguage/Beta Cluster|beta cluster]]. You can see [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Draft:Cut_the_Crap#cite_ref-3 an example article]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Topic:Vc9k7gf9kvqxkkva] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/50|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W50"/> 9 de decembro de 2019 ás 16:37 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19625296 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/51|Tech News: 2019-51]] == <section begin="technews-2019-W51"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/51|Translations]] are available. '''Problems''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Linter|Linter extension]] helps you find technical errors in articles. It did not show new changes last week. This was because of an [[:w:en:Application programming interface|API]] problem. It is now working again. [https://phabricator.wikimedia.org/T240057] * [[Special:Watchlist|Special:Watchlist]] can show the wrong information again. It does not always show which edits are read and which are unread. This is because of a database problem. The developers are working on solving the problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T218511] '''Changes later this week''' * You can get email notifications. You can get them immediately, a summary every day or a summary once every week. If you choose a summary you can soon choose not to get notifications you have already marked as read on the wiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T169386] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 17 December. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 18 December. It will be on all wikis from 19 December ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Meetings''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can join the technical advice meeting on IRC. During the meeting, volunteer developers can ask for advice. The meeting will be on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20191218T16 18 December at 16:00 (UTC)]. See [[mw:Technical Advice IRC Meeting|how to join]]. '''Future changes''' * The [[m:Special:MyLanguage/Community health initiative/Partial blocks|partial blocks]] feature is now stable. It will come to most wikis on 6 January. Your wiki can ask to wait. Contact [[User talk:NKohli (WMF)|NKohli (WMF)]] if you don't want it now. [https://phabricator.wikimedia.org/T218626] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/51|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W51"/> 17 de decembro de 2019 ás 00:16 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19643557 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/52|Tech News: 2019-52]] == <section begin="technews-2019-W52"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/52|Translations]] are available. '''Tech News''' * Because of the [[w:en:Christmas and holiday season|holidays]] the next issue of Tech News will be sent out on 6 January 2020. '''Recent changes''' * All mobile site users now have new features. Features include: tabs for page/discussion; an expanded user-menu; direct access to history pages. These features were initially part of the "[[mw:special:MyLanguage/Reading/Web/Advanced mobile contributions|advanced mode]]". '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week or next week. '''Future changes''' * You can use <code>setlang</code> in the [[:w:en:URL|URL]] to change the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:UniversalLanguageSelector|user interface language]]. This will no longer happen automatically. When you open the link you will be asked to confirm the language change. This will not happen if [[:w:en:Javascript|Javascript]] is not working in your browser. [https://phabricator.wikimedia.org/T63115] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2019/52|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2019-W52"/> 23 de decembro de 2019 ás 20:04 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19658581 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/02|Tech News: 2020-02]] == <section begin="technews-2020-W02"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/02|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * When trying to move a page, if the target title already exists then a warning message is shown. The warning message will now include a link to the target title. [https://phabricator.wikimedia.org/T184357] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 7 January. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 8 January. It will be on all wikis from 9 January ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/02|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W02"/> 6 de xaneiro de 2020 ás 21:20 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19686128 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/03|Tech News: 2020-03]] == <section begin="technews-2020-W03"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/03|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can no longer read Wikimedia wikis if your browser use very old [[:w:en:Transport Layer Security|TLS]]. This is because it is a security problem for everyone. It can lead to [[:w:en:Downgrade attack|downgrade attacks]]. Since 9 December you just see a warning. Soon the browser will not connect to the wikis at all. Most are users on Android systems older than 4.4. You can read the [[:wikitech:HTTPS/Browser Recommendations|browser recommendations]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T238038] * [[Special:LinkSearch|Special:LinkSearch]] has been moved from the "{{int:specialpages-group-redirects}}" section on [[Special:SpecialPages|Special:SpecialPages]] to the "{{int:specialpages-group-pages}}" section. [https://phabricator.wikimedia.org/T242146] '''Changes later this week''' *[[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Wikis can protect pages so that only some users can edit them. The standard protection levels are {{int:protect-level-autoconfirmed}} and {{int:Protect-level-sysop}}. If your wiki use more protection levels the technical name might be renamed for standardisation. This doesn't affect what users see. [https://phabricator.wikimedia.org/T230103] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.15|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 14 January. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 15 January. It will be on all wikis from 16 January ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[:wikitech:Nova Resource:Catgraph/Deepcat|Deepcat]] and [[:wikitech:Nova Resource:Catgraph|Catgraph]] will stop working. This will happen at the end of January. This is because you can now use the normal search function instead. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-January/092936.html] * You can use <code><nowiki><ref follow="…"></nowiki></code> to merge footnotes that follow each other. It is meant to be used for digitised books on Wikisource. If the order of the footnotes is wrong no error was shown but the bad <nowiki><ref></nowiki> was shown outside the <nowiki><references /></nowiki> list. This will change and you will see an error message instead. [https://phabricator.wikimedia.org/T240858] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/03|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W03"/> [[Usuario:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Conversa usuario:MediaWiki message delivery|conversa]]) 13 de xaneiro de 2020 ás 18:39 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19702768 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/04|Tech News: 2020-04]] == <section begin="technews-2020-W04"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/04|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 21 January. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 22 January. It will be on all wikis from 23 January ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * There is a [[:m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|new suggestion]] for what to show when someone edits without registering an account. This is to give unregistered editors better privacy and make some anti-vandalism work go faster. You can [[:m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|give feedback]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[:mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot|Pywikibot]] is a Python [[:w:en:Library (computing)|library]] to automate work on wikis. It will no longer support [[:w:en:Python (programming language)|Python 2]]. Use the <code>python2</code> tag if you need to continue running Python 2 scripts. The Pywikibot team strongly recommends to migrate to Python 3. You can [[:phab:T242120|get help]] to do so. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/pywikibot/2020-January/009976.html] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The weekly MediaWiki branch cut will soon become automated. The timing for this cut may change. You can discuss [[phab:T242446|in Phabricator]] if this affects you. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-January/092939.html] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can [[mw:Special:MyLanguage/Technical Community Newsletter/2020/January|read about]] coming technical events and mentoring interns. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/04|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W04"/> 20 de xaneiro de 2020 ás 19:41 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19732093 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/05|Tech News: 2020-05]] == <section begin="technews-2020-W05"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/05|Translations]] are available. '''Problems''' * Some mobile diffs have problems. A couple of buttons are not shown. Structured data diffs on Commons are confusing. The developers are working on fixing it. [https://phabricator.wikimedia.org/T242310][https://phabricator.wikimedia.org/T243235] * Administrators on wikis that use [[mw:Special:MyLanguage/Structured Discussions|Structured Discussions]] can't move discussion pages. This is a bug. The developers are working on fixing it. [https://phabricator.wikimedia.org/T231783] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * There is JavaScript code on Special:Undelete for administrators that makes it possible to automatically select multiple checkboxes by holding the "Shift" key and clicking. This code is also loaded by accident on other special pages and on articles. This makes pages slower to load. This will be fixed. If you know of other special pages where this is useful please tell the developers at [[phab:T232688]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/05|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W05"/> 27 de xaneiro de 2020 ás 18:52 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19732093 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/06|Tech News: 2020-06]] == <section begin="technews-2020-W06"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/06|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 4 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 5 February. It will be on all wikis from 6 February ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/06|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W06"/> 3 de febreiro de 2020 ás 20:04 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19771604 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/07|Tech News: 2020-07]] == <section begin="technews-2020-W07"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/07|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new version of the [[:c:Special:MyLanguage/Commons:Mobile app|Wikimedia Commons app]] for Android. It should fix the failed uploads problem. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-February/093042.html] '''Problems''' * There was a problem with the new MediaWiki version last week. It deleted some messages by accident. The new version was late because it was stopped to fix things. [https://phabricator.wikimedia.org/T233866] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/API:Main page|MediaWiki action API]] is used by various tools like bots and gadgets. Some error codes will change. Some parameter values that do not follow the standard will no longer work. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-February/093048.html] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 11 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 12 February. It will be on all wikis from 13 February ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/07|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W07"/> 10 de febreiro de 2020 ás 19:10 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19795499 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/08|Tech News: 2020-08]] == <section begin="technews-2020-W08"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/08|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Pages on Wikidata and Commons now load faster. You can read more about [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Performance Team/Page load performance|page load performance]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2020-February/013827.html][https://www.mediawiki.org/wiki/ResourceLoader/Developing_with_ResourceLoader] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 18 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 19 February. It will be on all wikis from 20 February ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/08|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W08"/> 17 de febreiro de 2020 ás 16:17 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19795499 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/09|Tech News: 2020-09]] == <section begin="technews-2020-W09"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/09|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 25 February. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 26 February. It will be on all wikis from 27 February ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * There will be a [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/replying|reply button]] after each post on a talk page if you want one. This will soon be a beta feature on the Arabic, French, Dutch and Hungarian Wikipedias. You will have to turn it on if you want to use it. It will come to more wikis later. You can [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Talk:Cats test the reply button]. It was briefly shown earlier than planned by mistake on the four first wikis last week. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/09|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W09"/> 24 de febreiro de 2020 ás 20:59 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19839975 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/10|Tech News: 2020-10]] == <section begin="technews-2020-W10"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/10|Translations]] are available. '''Problems''' * Readers who were not logged in briefly saw the interface in a language decided by their browser. It should normally be in the language of the wiki. This happened for a short period of time last week. This was because of a bug. [https://phabricator.wikimedia.org/T246071] '''Changes later this week''' * If you forget your password you can ask for a new one to be sent to your email address. You need to know your email address or your username. You will now be able to choose that you need to enter both your email address and your username. This will be a preference. This is to get fewer password reset emails someone else asked for. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Community_Tech/Password_Reset_Update] * When you asked for a new password you could see if the username didn't exist on [[Special:PasswordReset|Special:PasswordReset]]. Now the page will show the username you entered and tell you an email has been sent if the username exists. This is for better security. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Community_Tech/Password_Reset_Update] * On [[Special:WhatLinksHere|Special:WhatLinksHere]] you can see what other pages link to a page. You can see if the link is from a redirect. You can now see which section the redirect links to. [https://phabricator.wikimedia.org/T103281] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2020-03-03|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2020-03-04|{{PAGELANGUAGE}}}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2020-03-05|{{PAGELANGUAGE}}}} ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The developers are working on a [[:m:WMDE Technical Wishes/Edit Conflicts#Edit conflicts on talk pages|new interface]] to solve edit conflicts on talk pages. You can [[mw:Help talk:Two Column Edit Conflict View|give feedback]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230231] * There is a [[:m:Abuse filter manager/vote|vote]] on the creation of a new user group called [[:m:Abuse filter manager|abuse filter manager]]. The vote runs from March 1 to March 31 on Meta. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] <code>wgMFSpecialCaseMainPage</code> was used for the mobile site. It was deprecated in 2017. It will stop working in April. Wikis should see if they use it. If they do they should fix it. You can [[phab:T246401|read more and ask for help]]. This affects 183 wikis. There is a [[phab:T246401|list]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Mobile_Gateway/Mobile_homepage_formatting#MFSpecialCaseMainPage] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/10|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W10"/> 3 de marzo de 2020 ás 00:35 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19861928 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/11|Tech News: 2020-11]] == <section begin="technews-2020-W11"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/11|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new search word called <code>articletopic</code>. You can use it to search for articles on a specific topic. It is available on the Arabic, Czech, English and Vietnamese Wikipedias. It will come to more Wikipedias soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T240559][https://www.mediawiki.org/wiki/ORES/Articletopic][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Search/articletopic] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 10 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 11 March. It will be on all wikis from 12 March ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * There is a plan for [[mw:Special:MyLanguage/New requirements for user signatures|new requirements for user signatures]]. You can [[mw:Talk:New requirements for user signatures|give feedback]]. * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps|Wikipedia Android app]] will do [[:mw:Wikimedia Apps/Team/Android/AppEditorTasks#Push Notifications for editors|push notifications]] if users want them. This could help you see for example when someone wrote on your talk page or your edit was reverted. This will come later this year. [https://phabricator.wikimedia.org/T146032] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/11|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W11"/> 9 de marzo de 2020 ás 17:14 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19881725 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/12|Tech News: 2020-12]] == <section begin="technews-2020-W12"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/12|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There is a new [[:mw:Special:MyLanguage/API:Main page|API]] module for changing the content model of existing pages. Use <code>action=changecontentmodel</code> to specify the new model. You can read the [[:mw:Special:MyLanguage/API:ChangeContentModel|documentation on mediawiki.org]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T107174] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 17 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 18 March. It will be on all wikis from 19 March ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * If you edit a page at the same time as someone else you can get an edit conflict. There is [[:m:WMDE Technical Wishes/Edit Conflicts#Solution: Two Column Edit Conflict View|a new two-column interface]] to make it easier to solve this. It will soon be active by default on the German, Arabic, and Farsi Wikipedias. It will be on by default on more wikis within the next months. You will be able to opt out of the new interface. [https://phabricator.wikimedia.org/T139601][https://phabricator.wikimedia.org/T244863] * You can see [[:mw:Talk pages project/Updates#12 March 2020|a proposed design]] for replying to comments in an easier way. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/12|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W12"/> 16 de marzo de 2020 ás 21:17 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19899630 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/13|Tech News: 2020-13]] == <section begin="technews-2020-W13"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/13|Translations]] are available. '''Problems''' * Some development will be slower than planned. This is because of the [[:w:2019–20 coronavirus pandemic|current pandemic]]. You can see [[:wikitech:Deployments/Covid-19|the new deployment guidelines]]. This is to avoid risks when some persons could be unavailable. * There was a problem when adding interwiki links. The tool you use to add interwiki links could suggest the wrong project to link to. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T247712][https://phabricator.wikimedia.org/T247562] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 24 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 25 March. It will be on all wikis from 26 March ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * There is [[mw:Growth|a project]] to make editing easier for newcomers. The developers are trying to understand what initiatives different Wikipedias have to welcome newcomers. They also want to know which templates are often used for maintenance activities. You can help this project by [[mw:Growth/March 2020 inventory|checking if your wiki's pages are listed on Wikidata]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/13|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W13"/> 23 de marzo de 2020 ás 17:07 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19921976 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/14|Tech News: 2020-14]] == <section begin="technews-2020-W14"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/14|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The beta version of the [[:mw:Wikimedia Apps|Wikipedia app]] for Android can now help users [[:mw:Wikimedia Apps/Team/Android/AppEditorTasks#Suggested Edits 4.0 - Tag Commons images to improve search|add tags]] on Commons. These tags are called [[c:Commons:Depicts|depicts]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T239690] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 31 March. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 1 April. It will be on all wikis from 2 April ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The video player will change to be simpler and more modern. The current beta feature will become the video player for everyone. The old player will be removed. [https://phabricator.wikimedia.org/T248418] * There is a project to make templates easier to use. The next few weeks the developers will present ideas on the [[:m:WMDE Technical Wishes/Templates|project page]]. You can watch that page if you are interested in giving feedback. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-March/093240.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/14|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W14"/> 30 de marzo de 2020 ás 17:25 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19939488 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/15|Tech News: 2020-15]] == <section begin="technews-2020-W15"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/15|Translations]] are available. '''Problems''' * There was a problem with user pages not being shown properly on desktop. This was because of a bug. It will soon be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T248141] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.27|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 7 April. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 8 April. It will be on all wikis from 9 April ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * MediaWiki will use a newer version of [[:w:en:Unicode|Unicode]]. Some characters that did not have an upper case equivalent before do now. Titles beginning with one of these characters will be moved. A list of these titles can be seen [[phab:P10817|on Phabricator]]. The titles will be renamed by the user <code>Maintenance script</code>. This will start on 13 April 2020. You can rename them before this if you wish and the new title can be different from the one the script would rename it to. [https://phabricator.wikimedia.org/T219279] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/15|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W15"/> 6 de abril de 2020 ás 19:02 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19939488 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/16|Tech News: 2020-16]] == <section begin="technews-2020-W16"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/16|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now use the <code>[[:mw:Help:CirrusSearch#Articletopic|articletopic]]</code> search word on all Wikipedias. It searches articles by topic. [https://phabricator.wikimedia.org/T240559] * You can see wiki tools in the new [https://tools.wmflabs.org/tools-gallery/ Tools Gallery]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Technical_Community_Newsletter/2020/April] * You can see edits from the [[:wikitech:Help:Cloud Services Introduction|Wikimedia Cloud Services]] in a new [https://wmcs-edits.wmflabs.org/#wmcs-edits dashboard]. * When you use filters on a history page you sometimes don't see any edits. There is a text explaining this now. Before it was just empty. [https://phabricator.wikimedia.org/T227578] * There is a new [https://techblog.wikimedia.org/ Wikimedia Technical Blog]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_technical_blog_editorial_guidelines] '''Problems''' * There was a problem with the Wikidata database last week. Some wikis went down for twenty minutes. Wikidata and other projects showed error messages. Interwiki links were not shown, some tools did not work and other problems. Some of this was fixed quickly. The developers are working on fixing the rest. [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Wikidata:Project_chat&oldid=1153486952#Update_about_the_database_breakage][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20200407-Wikidata%27s_wb_items_per_site_table_dropped][https://phabricator.wikimedia.org/T249565] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.28|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from April 14. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from April 15. It will be on all wikis from April 16 ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * Some graphs have not worked on mobile. This will soon be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T133085] * The article tab on talk pages of redirects links to the target of the redirect. It could link to the redirect page itself instead. You can [[phab:T5324|leave feedback on this]]. * For pages using [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|syntax highlighting]], the use of the deprecated <code><nowiki><source></nowiki></code> tag, as well as the use of the deprecated <code>enclose</code> parameter, will add tracking categories. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/16|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W16"/> 13 de abril de 2020 ás 15:30 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19939488 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/17|Tech News: 2020-17]] == <section begin="technews-2020-W17"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/17|Translations]] are available. '''Tech News''' * The next issue of Tech News will be sent out on 4 May 2020. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[m:Small wiki toolkits|small wiki toolkits]] is to help smaller wikis that need technical skills. They can learn and share technical skills. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-April/093296.html] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Over-qualified CSS selectors in Wikimedia skins have been removed. <code>div#content</code> is now <code>.mw-body</code>. <code>div.portal</code> is now <code>.portal</code>. <code>div#footer</code> is now <code>#footer</code>. This is so the skins can use [[:w:en:HTML5|HTML5]] elements. If your gadgets or user styles used them you will have to update them. [https://phabricator.wikimedia.org/T248137] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * Some things on the wikis might look weird or not work in [[:w:en:Internet Explorer 8|Internet Explorer 8]] in the future. Internet Explorer 8 was replaced in 2011. [https://phabricator.wikimedia.org/T248061] * The font in the diffs will change. [https://phabricator.wikimedia.org/T250393] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.30|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 28 April next week. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 29 April next week. It will be on all wikis from 30 April next week ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/17|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W17"/> 20 de abril de 2020 ás 18:44 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=19939488 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/19|Tech News: 2020-19]] == <section begin="technews-2020-W19"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/19|Translations]] are available. '''Problems''' * [[phab:T251153|Some wikis]] will be on read-only for a few minutes on 5 May. This will happen around [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200505T05 05:00 UTC]. This is for database maintenance. [https://phabricator.wikimedia.org/T251153] * [[phab:T251157|Some wikis]] will be on read-only for a few minutes on 7 May. This will also affect [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CentralAuth|CentralAuth]]. This can for example affect global renames, password changes, changing or confirming your email address and logging in to new wikis. This will happen around [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200507T05 05:00 UTC]. This is for database maintenance. [https://phabricator.wikimedia.org/T251157] '''Changes later this week''' * You can get a notification when someone links to a page you created. You can soon turn these notifications off for individual pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T46787] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.31|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 5 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 6 May. It will be on all wikis from 7 May ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/19|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W19"/> 4 de maio de 2020 ás 16:59 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20041691 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/20|Tech News: 2020-20]] == <section begin="technews-2020-W20"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/20|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Everyone can now import photos from [[w:en:Flickr|Flickr]] to Commons with the [[c:Special:UploadWizard|UploadWizard]]. Before this only autopatrollers on Commons could import photos from Flickr. [https://phabricator.wikimedia.org/T90004] '''Problems''' * [[phab:T251502|Commons]] will be on read-only for a few minutes on 12 May. This will happen around [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200512T05 05:00 UTC]. This is for database maintenance. [https://phabricator.wikimedia.org/T251502] * [[phab:T251984|Several wikis including Wikidata]] will be on read-only for a few minutes on 19 May. This will happen around [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200519T05 05:00 UTC]. English Wikipedia will be on read-only for a few minutes on 21 May [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200521T05 05:00 UTC]. This is for database maintenance. [https://phabricator.wikimedia.org/T251984][https://phabricator.wikimedia.org/T251985] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.32|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 12 May. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 13 May. It will be on all wikis from 14 May ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] JavaScript scripts and gadgets can no longer check multiple keys at once via <code>mw.config.exists()</code> or <code>mw.user.tokens.exists()</code>. You can use <code>exists()</code> or <code>get()</code> to check one at a time instead. [https://phabricator.wikimedia.org/T251855] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/20|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W20"/> 11 de maio de 2020 ás 20:40 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20078387 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/21|Tech News: 2020-21]] == <section begin="technews-2020-W21"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/21|Translations]] are available. '''Recent changes''' * If you forget your password you can ask for a new one to be sent to your email address. You need to know your email address or your username. You can choose that you need to enter both your email address and your username. This is a preference. This is to get fewer password reset emails someone else asked for. This is now available on all Wikimedia wikis. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Community_Tech/Password_Reset_Update#May_11,_2020][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2020-May/094804.html] '''Problems''' * There is a bug that creates problems for iPhone users with [[:w:en:IOS 13|iOS 13]] and [[w:en:Safari (web browser)|Safari]]. If you use an iPhone to read or edit Wikipedia and see bugs on the mobile site you can [[mw:Skin talk:Minerva Neue|report them]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T252223] * [[phab:T251984|Several wikis including Wikidata]] will be on read-only for a few minutes on 19 May. This will happen around [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200519T05 05:00 UTC]. English Wikipedia will be on read-only for a few minutes on 21 May [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200521T05 05:00 UTC]. This is for database maintenance. [https://phabricator.wikimedia.org/T251984][https://phabricator.wikimedia.org/T251985] '''Changes later this week''' * The [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps|Wikipedia app]] for Android can let users [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/AppEditorTasks#Suggested Edits 4.0 - Tag Commons images to improve search (to be released May 2020)|add]] [[c:Special:MyLanguage/Commons:Depicts|depicts]] on Commons. The beta version used [[:c:Special:MyLanguage/Commons:Structured data/Computer-aided tagging|computer-aided tagging]]. This was removed to get more specific depicts. [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Apps/Team/Android/AppEditorTasks#Suggested_Edits_4.0_-_Tag_Commons_images_to_improve_search_(to_be_released_May_2020)] * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Graphs]] will be [[:w:en:Rendering (computer graphics)|rendered]] in the reader's browser. This will use [[w:en:JavaScript|Javascript]]. Graphs will hopefully work better for everyone who uses Javascript. It will not work for users who don't use Javascript. This will not affect diagrams in image files. [https://phabricator.wikimedia.org/T236892] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Some CSS for the skins has been simplified. This affects <code>div#p-personal</code>, <code>div#p-navigation</code>, <code>div#p-interaction</code>, <code>div#p-tb</code>, <code>div#p-lang</code>, <code>div#p-namespaces</code>, <code>div#p-variants</code> and <code>div#footer</code>. They will have to remove <code>div</code>. You will have to update your gadgets, scripts or user styles. This is so we can use [[:w:en:HTML5|HTML5]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T252467] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Some CSS for [[mw:Skin:Vector|the Vector skin]] has been changed. This affects <code>#p-variants</code>, <code>#p-namespaces</code>, <code>#p-personal</code>, <code>#p-views</code> and <code>#p-cactions</code>. They can no longer use <code>> ul</code>. You might need to update your gadgets, scripts or user styles. [[phab:T252447|See how]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/21|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W21"/> 18 de maio de 2020 ás 17:18 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20097726 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/22|Tech News: 2020-22]] == <section begin="technews-2020-W22"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/22|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * The visual editor will now work in the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Modern|Modern skin]]. The changes that needed to happen for this to work could cause problems for some scripts or gadgets. [https://phabricator.wikimedia.org/T177243] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.34|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from May 26. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from May 27. It will be on all wikis from May 28 ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/22|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W22"/> 25 de maio de 2020 ás 14:17 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20114974 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/23|Tech News: 2020-23]] == <section begin="technews-2020-W23"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/23|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new beta version of the [[:c:Commons:Mobile app|Wikimedia Commons app]] for Android. It has a new zoom function when you look at images. It can also suggest places when you upload geotagged photos. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-May/093431.html] '''Problems''' * There was a problem with the Commons database on 27 May. Commons could not be edited for eight minutes. Because of this problem the database was moved. This caused another short read-only time on 29 May. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20200528-s4_(commonswiki)_on_read-only_for_8_minutes][https://phabricator.wikimedia.org/T253808][https://phabricator.wikimedia.org/T253825] * The [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector|Vector skin]] had a problem where you couldn't add links to the article in other languages. You couldn't see the section if there were no links to other languages already. It also removed [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|content translation]] links and links to language settings. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T252800] '''Changes later this week''' * You can get a notification when someone links to a page you created. You can turn these notifications off for individual pages. You can soon turn them off also in the notifications you get. [https://phabricator.wikimedia.org/T46787] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.35|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 2 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 3 June. It will be on all wikis from 4 June ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/23|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W23"/> 1 de xuño de 2020 ás 22:31 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20114974 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/24|Tech News: 2020-24]] == <section begin="technews-2020-W24"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/24|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Some articles have tables that can be sorted in different ways. For example a list of countries can be sorted alphabetically but you can click on the size column to sort them by size. If you clicked on the column a second time it would sort the countries from the bottom to the top instead. A third click will now take you back to the original sorting. [https://phabricator.wikimedia.org/T226697] * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Lint_errors/self-closed-tag|Self-closed tags]] now work as in the [[:w:en:HTML5|HTML5]] specifications. This means you should stop using some of them. <code><nowiki><b/></nowiki></code> is an example of a self-closed tag that won't work. <code>area, base, br, col, embed, hr, img, input, keygen, link, meta, param, source, track, wbr</code> can be self-closed. Pages with tags that should not be self-closed have been listed in [[:wikidata:Q25885956|a tracking category]] since 2016. They will be listed in [[Special:LintErrors/self-closed-tag]]. This doesn't affect <code><nowiki><references /></nowiki></code> or <code><nowiki><ref /></nowiki></code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T134423] * There is a banner called <code>WikidataPageBanner</code>. It is for example used by the Wikivoyages, Wikimedia Russia and the Catalan, Basque, Galician and Turkish Wikipedias. It will now been seen by mobile visitors too. Before this it was only seen on desktop. The wikis should update instructions on <code>MediaWiki:Sitenotice</code> so that editors know to test and style for mobile too. [https://phabricator.wikimedia.org/T254534][https://phabricator.wikimedia.org/T254295] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can now edit [[m:Special:MyLanguage/MassMessage|MassMessage]] descriptions through the [[:w:en:Application programming interface|API]]. This is useful for tools and gadgets. [https://phabricator.wikimedia.org/T226929] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.36|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 9 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 10 June. It will be on all wikis from 11 June ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * A temporary fix helped wikis make their main pages more mobile friendly. This was in 2012. It has not been recommended since 2017. It will not work after 13 July. Wikis should use [[mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateStyles|TemplateStyles]] instead. 118 wikis need to fix this. You can [[phab:T254287|read more and see if your wiki is affected]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T254287] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/24|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W24"/> 8 de xuño de 2020 ás 21:11 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20156264 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/25|Tech News: 2020-25]] == <section begin="technews-2020-W25"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/25|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[m:Toolforge|Toolforge]] hosts several tools created by the Wikimedia community like edit counters or enhanced editors. It is changing the domain from '''tools.wmflabs.org''' to '''toolforge.org'''. The routing scheme is moving from '''tools.wmflabs.org/toolname''' to '''toolname.toolforge.org'''. You can [[:wikitech:News/Toolforge.org|read the details]]. Tools that use OAuth will have to be updated to keep working. You can [[:wikitech:Help:Cloud_ Services Introduction|ask for help]]. '''Problems''' * There is a Wikidata item link in the sidebar on many pages. This disappeared for a couple of days for users who have the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:MonoBook|Monobook]] skin. This was because of a bug. It has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T254485] * Editing, logging in and logging out didn't work properly for a short period of time last week. It was soon fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T255179] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.37|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 16 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 17 June. It will be on all wikis from 18 June ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[:mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot|Pywikibot]] is a Python [[:w:en:Library (computing)|library]] to automate work on wikis. It will not support [[:w:en:Python (programming language)|Python 2]] after the new version in July. Support for Python 3.4 and MediaWiki below 1.19 will also be dropped. You should migrate to Python 3. You can [[:phab:T242120|ask for help]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/pywikibot-announce/2020-June/000015.html] * The selectors <code>.menu</code> and <code>.vectorMenu</code> will no longer work in the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector|Vector]] skin. This can affect gadgets and user scripts. <code>.menu</code> should be replaced by <code>ul</code>. <code>.vectorMenu</code> should be replaced by <code>.vector-menu</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T254797] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/25|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W25"/> 15 de xuño de 2020 ás 21:37 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20175855 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/26|Tech News: 2020-26]] == <section begin="technews-2020-W26"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/26|Translations]] are available. '''Problems''' * There are some [[mw:Special:MyLanguage/Growth|new tools]] to make it easier for newcomers to start editing. They are available on [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/growthexperiments.dblist some wikis]. These wikis had a problem with the visual editor for a short period of time last week. This was because of a bug in the new tools. It was soon fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T255607] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Some user scripts and gadgets stopped working because of a change to [[:w:en:CSS|CSS]] selectors. <code>.vectorTabs</code> should be replaced with <code>.vector-menu-tabs</code> to fix this. [https://phabricator.wikimedia.org/T255718] '''Changes later this week''' * The developers are working on a [[:m:WMDE Technical Wishes/Edit Conflicts#Edit conflicts on talk pages|new interface]] to solve edit conflicts on talk pages. This will be released on 24 June. You can [[mw:mw:Help talk:Paragraph-based Edit Conflict Interface|give feedback]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T230231] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.38|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 23 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 24 June. It will be on all wikis from 25 June ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * A temporary fix helped wikis make their main pages more mobile friendly. This was in 2012. It has not been recommended since 2017. It will not work after 13 July. Wikis should use [[mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateStyles|TemplateStyles]] instead. 91 wikis still need to fix this. You can [[phab:T254287|read more and see if your wiki is affected]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T254287] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/26|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W26"/> 22 de xuño de 2020 ás 18:48 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20204323 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/27|Tech News: 2020-27]] == <section begin="technews-2020-W27"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/27|Translations]] are available. '''Problems''' * Everyone was logged out. This was because a few users saw the wikis as if they were logged in to someone else's account. The problem should be fixed now. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-June/093543.html] * Some readers didn't see new edits to pages. If the page had been recently changed they saw an older version of the page instead. This only affected readers who were logged out. It lasted for ten days. It has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T256444] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.39|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 30 June. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 1 July. It will be on all wikis from 1 July ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|]] The [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Modern|Modern]] and [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Monobook|Monobook]] skins use the ID <code>searchGoButton</code> for the go button. This is <code>searchButton</code> for [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector|Vector]]. To have the same ID for all skins it will change to <code>searchButton</code> in Monobook and Modern too. This will affect gadgets and user scripts. It will happen on 23 July. They should be updated to use <code>searchButton</code>. You can [[phab:T255953|read more and see a list of affected scripts]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/27|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W27"/> 29 de xuño de 2020 ás 16:30 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20228119 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/28|Tech News: 2020-28]] == <section begin="technews-2020-W28"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/28|Translations]] are available. '''Problems''' * The [[mw:Special:MyLanguageExtension:Score|Score]] extension has been disabled for now. This is because of a security issue. It will work again as soon as the security issue has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T257066] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.40|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 7 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 8 July. It will be on all wikis from 9 July ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * Abstract Wikipedia is a new Wikimedia project. It will collect language-independent information that can be easily read in different languages. It builds on Wikidata. The name is preliminary. You can [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|read more]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-July/093571.html] * The [[mw:Wikimedia Apps/Team/iOS|iOS Wikipedia app]] developers are thinking about new experimental tools. If you use an iPhone you can help them by [[mw:Wikimedia Apps/Team/iOS/2020 survey|answering the survey]]. * Some [[mw:New requirements for user signatures#Outcome|rules for user signatures]] will soon be enforced. [[Special:LintErrors|Lint errors]] and invalid HTML will no longer be allowed in user signatures. Nested substitution will not be allowed. A link to your user page, user talk page or user contributions will be required. You can [https://signatures.toolforge.org/check check if your signature works with the new rules]. This is because the signatures can cause problems for tools or other text on the page. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/28|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W28"/> 6 de xullo de 2020 ás 20:18 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20251756 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/29|Tech News: 2020-29]] == <section begin="technews-2020-W29"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/29|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Users can [[mw:Extension:Thanks|thank]] others for their edits. [[mw:Extension:CheckUser|Checkusers]] can now see user data related to that action. This can help identify [[m:Special:MyLanguage/Sock puppetry|sock puppets]] who harass others using thanks. [https://phabricator.wikimedia.org/T252226] '''Problems''' * Everyone was logged out a couple of weeks ago to fix a security problem. The problem was not entirely fixed. Because of this everyone was logged out once again last week. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-June/093543.html][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2020-July/002327.html] '''Changes later this week''' * Wikis that are not for one specific language can [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Translate|translate]] pages. Sometimes parts of translations are outdated or missing. Outdated translations are marked with a <span style="background-color:#fdd">pink background</span>. Missing translations will also be marked in the future. This markup can sometimes break things. It can soon be disabled by using <code><translate nowrap></translate></code> on the source page. [https://phabricator.wikimedia.org/T256625] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.35/wmf.41|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 14 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 15 July. It will be on all wikis from 16 July ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Wikimedia code review plans to use [[:w:en:GitLab|GitLab]]. It would be hosted on Wikimedia servers. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-July/093577.html][https://www.mediawiki.org/wiki/Technical_Community_Newsletter/2020/July][https://www.mediawiki.org/wiki/Topic:Vpbt50rwxgb2r6qn][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-July/093607.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/29|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W29"/> 13 de xullo de 2020 ás 16:29 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20251756 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/30|Tech News: 2020-30]] == <section begin="technews-2020-W30"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * A temporary fix helped wikis make their main pages more mobile friendly. This was in 2012. It has not been recommended since 2017. The mobile main page special casing stopped working 14 July. 60 wikis now have main pages that don't work well on mobile. You can see which ones, how to fix it and how to get help [[phab:T254287|in Phabricator]]. This is the same problem that was reported in Tech News [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/24|2020/24]] and [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/26|2020/26]]. '''Problems''' * There is a problem with the interlanguage links. The interlanguage links are the links that help you find a specific page in a different language. The sorting is broken. The developers are working on a solution. [https://phabricator.wikimedia.org/T257625] * Some users keep getting the notifications for the same event. Some of these are old events. [https://phabricator.wikimedia.org/T257714] * Some users have trouble logging in. This is probably a [[:w:en:HTTP cookie|browser cookie]] problem. The developers are working on understanding the problem. If you have trouble logging in you can see the details [[phab:T258121|on Phabricator]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T258121] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 21 July. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 22 July. It will be on all wikis from 23 July ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * There is a <code>{{int:printableversion}}</code> link. This will disappear. That is because web browsers today can create a printable version or show how it will look in print anyway. [https://phabricator.wikimedia.org/T167956] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/30|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W30"/> 20 de xullo de 2020 ás 19:13 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20251756 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/31|Tech News: 2020-31]] == <section begin="technews-2020-W31"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/31|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[m:Small wiki toolkits/Starter kit|Starter kit]] is now available for wiki communities. This page lists technical resources, tools, and recommendations. These are essential to operate a wiki project. This is mostly useful for smaller wikis where the community has limited experience with this. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-July/093633.html] * The first features of the [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|Desktop Improvements]] project are available for logged-in users on all wikis. In order to use them, uncheck ''{{int:prefs-vector-enable-vector-1-label}}'' in your [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|local]] or [[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|global]] preferences in section ''{{int:prefs-skin-prefs}}''. More improvements are planned. [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop Improvements|Feedback is welcome]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] On multiple wikis, a UTCLiveClock gadget is available. For wikis that import the gadget [[:mw:MediaWiki:Gadget-UTCLiveClock.js|directly from mediawiki.org]], end users can now [[mw:MediaWiki_talk:Gadget-UTCLiveClock.js#Time_zones|choose a different timezone to show instead of UTC]]. '''Problems''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The deployment train for MediaWiki has been blocked this week. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-July/093640.html][https://phabricator.wikimedia.org/T257969] * Translation Notification Bot was sending the same message multiple times to every translator. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T144780] * Some users were receiving the same notification multiple times. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T257766] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from July 28. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from July 29. It will be on all wikis from JUly 30 ([[mw:MediaWiki 1.35/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/31|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W31"/> 27 de xullo de 2020 ás 13:52 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20315043 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/32|Tech News: 2020-32]] == <section begin="technews-2020-W32"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/32|Translations]] are available. '''Problems''' * All queries to the [[mw:Wikidata Query Service|Wikidata Query Service]] failed between 17:50 and 17:59 UTC on Thursday 23 July. Some queries failed during a longer period. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20200723-wdqs-outage] * Interlanguage links were ordered incorrectly for the past few weeks. This problem was also mentioned in [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/30|Tech News two weeks ago]]. The problem is now fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T257625] * There is a problem with the [[Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering|global preferences]] for the "{{int:prefs-vector-enable-vector-1-label}}" option. Developers are working on fixing it. [https://phabricator.wikimedia.org/T258493] * A bug in the Wikibase extension had disabled the "move" and "create" types of protection in the main (Gallery) namespace on Wikimedia Commons. New protections could not be added, and existing protections were not enforced, allowing some page moves and page creations that should not have been possible. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T258323] '''Changes later this week''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TimedMediaHandler/VideoJS Player|video player]] will change to be simpler and more modern. This week, the current beta feature will become the video player for everyone on most non-Wikipedia wikis. The old player will be removed. [https://phabricator.wikimedia.org/T248418] * Users' <code>global.js</code> and <code>global.css</code> pages will now also be loaded on the mobile site. You can read [[mw:Help:Extension:GlobalCssJs#Per-skin_customization|documentation]] for how to avoid applying styles to the mobile skin. [https://phabricator.wikimedia.org/T138727] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] In the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:MonoBook|MonoBook]] skin, the <code>searchGoButton</code> identifier is now <code>searchButton</code>. This may affect CSS and JS gadgets. Migration instructions can be found in [[phab:T255953|T255953]]. This was previously mentioned in [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/27|issue 27]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Bot operators can use Pywikibot to regularly archive discussions. The behavior when the bot uses <code>counter</code> to prevent large archives was changed. [https://phabricator.wikimedia.org/T215247] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from August 4. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from August 5. It will be on all wikis from August 6 ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/32|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W32"/> 3 de agosto de 2020 ás 15:43 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20315043 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/33|Tech News: 2020-33]] == <section begin="technews-2020-W33"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/33|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|FileImporter and FileExporter]] became standard features on all Wikis during the first week of August. They help you transfer files from local wikis to Wikimedia Commons with the original file information and history intact. [https://phabricator.wikimedia.org/T140462] '''Problems''' * The mobile skin displays a message at the bottom of the page about who edited last. This message showed raw wikitext. This has now been fixed. Some messages in [[mw:Structured Discussions|Structured Discussions]] and [[mw:Content translation|content translation]] may still appear as raw wikitext. Developers are working on it. [https://phabricator.wikimedia.org/T259565] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from August 11. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from August 12. It will be on all wikis from August 13 ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * All wikis will be read-only for a few minutes on September 1. This is planned between 13:30 and 15:30 UTC. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T243314][https://phabricator.wikimedia.org/T244808] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/33|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W33"/> 10 de agosto de 2020 ás 16:06 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tech_News_target_list_2&oldid=20315043 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/34|Tech News: 2020-34]] == <section begin="technews-2020-W34"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/34|Translations]] are available. '''Recent changes''' * If you revert an edit using the undo link your edit is marked with an <code>undo</code> tag. This will now only happen if you don't change anything in the edit window before publishing the undo. This is to keep users from marking edits as undos when they actually do something else. [https://phabricator.wikimedia.org/T259014] * The new [[mw:Special:MyLanguage/OOUI|OOUI version]] will not work with [[:w:en:Internet Explorer 8|Internet Explorer 8]]. This means the wikis will look strange and not work well in Internet Explorer 8. This was reported in [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/17|Tech/News/2020/17]]. This is because keeping the wikis working with very old browsers creates other problems. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-August/093718.html] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 18 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 19 August. It will be on all wikis from 20 August ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * All wikis will be read-only for a few minutes on September 1. This is planned between 13:30 and 15:30 UTC. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis next week. This is a reminder. You can help by [[m:Tech/Server switch 2020|translating the announcement message]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T243314][https://phabricator.wikimedia.org/T244808] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/34|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W34"/> 17 de agosto de 2020 ás 20:41 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20366028 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/35|Tech News: 2020-35]] == <section begin="technews-2020-W35"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/35|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 25 August. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 26 August. It will be on all wikis from 27 August ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/35|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W35"/> 24 de agosto de 2020 ás 17:59 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20389773 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/36|Tech News: 2020-36]] == <section begin="technews-2020-W36"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/36|Translations]] are available. '''Problems''' * This is a reminder. All wikis will be read-only for a few minutes on September 1. This is planned between 14:00 and 15:00 UTC. Please check on the details on [[m:Tech/Server switch 2020|the announcement message]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T243314][https://phabricator.wikimedia.org/T244808] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/36|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W36"/> 31 de agosto de 2020 ás 20:12 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20411995 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/37|Tech News: 2020-37]] == <section begin="technews-2020-W37"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/37|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * Normally pages can be moved to a title that has no existing page yet or to a page that has only one revision, which is a redirect to the page to be moved. A new user right allows editors to move pages over one-revision pages that redirect to anywhere. [https://phabricator.wikimedia.org/T239277] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 8 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 9 September. It will be on all wikis from 10 September ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] All MediaWiki [[:w:en:API|API]] modules will now use <code>watchlist</code> instead of <code>watch</code>. This was inconsistent before. [https://phabricator.wikimedia.org/T247915] '''Future changes''' * The [[mw:Wikimedia Apps/Team/Android|Wikipedia Android app]] team might work on patrolling tools in the future. You can let them know what tools would be useful for you or for less experienced patrollers. See the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Patrolling conversation|page on mediawiki.org]]. * [[m:Special:MyLanguage/OTRS|OTRS]] will be updated to a new version. This will probably take around two days. OTRS agents will not have access to the system during these days. Emails that come in during the update will be delivered when the update is done. The plan is to start around 08:00 UTC on 14 September. This could change. [https://phabricator.wikimedia.org/T187984] * The Wikipedia Android app will send [[:mw:Wikimedia Apps/Team/Android/AppEditorTasks#Push Notifications for editors|push notifications]] if users want them. This could help you see for example when someone wrote on your talk page or your edit was reverted. This will need [[:w:en:Google Play Services|Google Play Services]] to work. It will also be possible to get the app without Google Play Services but push notifications will not work. Google Play Services is also used to make the app work for [[:w:en:Android KitKat|Android 4.4]] users. [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Apps/Team/Android#Updates][https://phabricator.wikimedia.org/T146032] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Wikimedia code review could move to [[:w:en:GitLab|GitLab]]. It would be hosted on Wikimedia servers. You can take part in the [[mw:GitLab consultation|consultation]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Dropdown menus in [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector|the Vector skin]] use a <code>.menu</code> class. This will not work in the future. Scripts can use <code>nav ul</code> instead. <code>.vectorTabs</code> and <code>.vectorMenu</code> will also not work. Some scripts need to be updated. You can [[phab:T262092|read more in Phabricator]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/37|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W37"/> 7 de setembro de 2020 ás 16:00 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20427670 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/38|Tech News: 2020-38]] == <section begin="technews-2020-W38"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/38|Translations]] are available. '''Problems''' * The [[mw:Wikimedia Apps|Wikipedia apps]] briefly showed pages without [[w:en:CSS|CSS]] last week. This meant they looked wrong. It was quickly fixed but cached pages without CSS were shown for a few hours. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/20200909-mobileapps_config_change][https://phabricator.wikimedia.org/T262437] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 15 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 16 September. It will be on all wikis from 17 September ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/38|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W38"/> 14 de setembro de 2020 ás 16:19 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20446737 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/39|Tech News: 2020-39]] == <section begin="technews-2020-W39"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/39|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new tag for reverted edits. For example you can see it in the recent changes feed or in the article history. It is added to edits when they have been undone, rollbacked or manually reverted to an older version of the page. [https://phabricator.wikimedia.org/T254074][https://phabricator.wikimedia.org/T164307] '''Changes later this week''' * The number of times you can do something in a period of time on wiki is limited. This could be the number of edits per minute or the number of users you email in a day. Some users are not affected by all limits because of their user rights. They could soon see the limit even if it does not affect them. [https://phabricator.wikimedia.org/T258888] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 22 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 23 September. It will be on all wikis from 24 September ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/39|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W39"/> 21 de setembro de 2020 ás 21:28 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20461072 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/40|Tech News: 2020-40]] == <section begin="technews-2020-W40"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/40|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Admins can now see links to diffs of deleted revisions on [[Special:AbuseLog|Special:AbuseLog]]. This uses the interface of [[Special:Undelete|Special:Undelete]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T261630] * Editors are automatically added to some user groups. For example editors are added to [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Autoconfirmed users|autoconfirmed users]] when they have edited enough times and long enough. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|Abuse filters]] can hinder users from automatically getting user rights for a period of time. They can also remove rights user have. Wikis can now ask to change how long this period of time is for their wiki [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?projectPHIDs=Wikimedia-Site-requests in Phabricator]. It is currently five days. [https://phabricator.wikimedia.org/T231756] '''Problems''' * [[m:Tech/News/2019/34|Last year]] some abuse filters stopped working because of a new change. If they tried to use variables that were unavailable for that action they would fail. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T230256] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 29 September. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 30 September. It will be on all wikis from 1 October ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * You can't see the language links to other language versions from the talk page or history page. They are also not shown when you edit an article. This could change. It is not decided if for example the history page should link to another history page or to the article. You can take part in the [[phab:T262472|discussion in Phabricator]]. * The link colours could change. This is to make the difference between links and other text more clear. You can [[phab:T213778|read more in Phabricator]]. * In your preferences you can choose to get different notifications on the web or by email. You will see <code>Apps</code> as one of the alternatives later this week. This is because the [[mw:Wikimedia Apps|Android and iOS Wikipedia apps]] will use push notifications for those who want them. You can see the [https://test.wikipedia.org/wiki/Special:Preferences#mw-prefsection-echo preferences] on the test wiki. The goal is to have push notifications on Android in October and on iOS in early 2021. [https://phabricator.wikimedia.org/T262936] * You can soon put pages on your watchlist for a limited time. This could be useful if you want to watch something for a shorter time but don't want it on your watchlist forever. It now works on [[mw:MediaWiki|mediawiki.org]] and will come to more wikis later. You can [[m:Special:MyLanguage/Community Tech/Watchlist Expiry|read more]] and [[m:Community Tech/Watchlist Expiry/Release Schedule|see when it will come to other wikis]]. * You can see what Wikimedians think are the [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|best new technical tools this year]]. You can also nominate them. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/40|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W40"/> 28 de setembro de 2020 ás 21:24 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20483264 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/41|Tech News: 2020-41]] == <section begin="technews-2020-W41"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/41|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a [https://consultation-stats.toolforge.org/ new tool] where you can see which home wiki users have in discussions on Meta. This can help show which communities are not part of the discussion on wikis where we make decisions that affect many other wikis. * You can now thank users for file uploads or for changing the language of a page. [https://phabricator.wikimedia.org/T254992] '''Problems''' * There were many errors with the new MediaWiki version last week. The new version was rolled back. Updates that should have happened last week are late. [https://phabricator.wikimedia.org/T263177] * Everyone was logged out. This was because a user reported being logged in to someone else's account. The problem should be fixed now. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-October/093922.html] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Many pages have [[:w:en:JavaScript|JavaScript]] errors. You can [https://techblog.wikimedia.org/2020/09/28/diving-into-wikipedias-ocean-of-errors/ read more] and now [[:w:en:User:Jdlrobson/User scripts with client errors|see a list of user scripts with errors]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 6 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 7 October. It will be on all wikis from 8 October ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). * Letters immediately after a link are shown as part of the link. For example the entire word in <code><nowiki>[[Child]]ren</nowiki></code> is linked. On Arabic wikis this works at both the start and end of a word. Previously on Arabic wikis numbers and other non-letter Unicode characters were shown as part of the link at the start of a word but not at the end. Now only Latin and Arabic letters will extend links on Arabic wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T263266] '''Future changes''' * You will be able to read but not to edit the wikis for up to an hour on [https://zonestamp.toolforge.org/1603807200 27 October around 14:00 (UTC)]. It will probably be shorter than an hour. [https://phabricator.wikimedia.org/T264364] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/41|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W41"/> 5 de outubro de 2020 ás 16:25 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20515061 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/42|Tech News: 2020-42]] == <section begin="technews-2020-W42"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/42|Translations]] are available. '''Problems''' * Because of the problems with the MediaWiki version two weeks ago last week's updates are also late. [https://phabricator.wikimedia.org/T263177][https://phabricator.wikimedia.org/T263178][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-October/093944.html] '''Changes later this week''' * [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Live preview|Live previews]] didn't show the templates used in the preview if you just edited a section. This has now been fixed. You can also test [[w:en:CSS|CSS]] and [[w:en:JavaScript|JavaScript]] pages even if you have the live preview enabled. Previously this didn't work well. [https://phabricator.wikimedia.org/T102286][https://phabricator.wikimedia.org/T186390] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from 13 October. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from 14 October. It will be on all wikis from 15 October ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] A new stable version of [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot|Pywikibot]] is coming soon. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/pywikibot/2020-October/010056.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/42|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W42"/> 12 de outubro de 2020 ás 15:25 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20528295 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/43|Tech News: 2020-43]] == <section begin="technews-2020-W43"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/43|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2020-10-20|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2020-10-21|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2020-10-22|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * You will be able to read but not to edit the wikis for up to an hour on [https://zonestamp.toolforge.org/1603807200 {{#time:j xg|2020-10-27|en}} around 14:00 (UTC)]. It will probably be shorter than an hour. [https://phabricator.wikimedia.org/T264364] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] In the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]] extension, the <code dir=ltr>rmspecials()</code> function will be updated soon so that it does not remove the "space" character. Wikis are advised to wrap all the uses of <code dir=ltr>rmspecials()</code> with <code dir=ltr>rmwhitespace()</code> wherever necessary to keep filters' behavior unchanged. You can use the search function on [[Special:AbuseFilter]] to locate its usage. [https://phabricator.wikimedia.org/T263024] * Some gadgets and user-scripts use the HTML div with the ID <code dir=ltr style="white-space:nowrap;">#jump-to-nav</code>. This div will be removed soon. Maintainers should replace these uses with either <code dir=ltr>#siteSub</code> or <code dir=ltr style="white-space:nowrap;">#mw-content-text</code>. A list of affected scripts is at the top of [[phab:T265373]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/43|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W43"/> 19 de outubro de 2020 ás 16:32 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20550811 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/44|Tech News: 2020-44]] == <section begin="technews-2020-W44"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/44|Translations]] are available. '''Problems''' * You will be able to read but not to edit the wikis for up to an hour on [https://zonestamp.toolforge.org/1603807200 October 27 around 14:00 (UTC)]. It will probably be shorter than an hour. [https://phabricator.wikimedia.org/T264364] * Last week, links to "diffs" from mobile watchlists and recentchanges were linking to page-revisions instead of diffs. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T265654] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * Since the introduction of the [[m:Special:MyLanguage/Interface administrators|interface administrators]] user group in 2018, administrators couldn’t view the deleted history of CSS/JS pages. Now they can. [https://phabricator.wikimedia.org/T202989] * There was a problem with the [[Special:Tags|Change Tags]]. The software would apply the "{{int:Tag-mw-reverted}}" tag to any page actions such as page-protection changes if they came directly after a reverted edit. This has now been fixed for new edits. [https://phabricator.wikimedia.org/T265312] * The [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/replying|Reply tool]] will be offered as an opt-in [[mw:Special:MyLanguage/Beta Feature|Beta Feature]] on most Wikipedias in November. Another announcement will be made once the date is finalized. [https://phabricator.wikimedia.org/T266303] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/44|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W44"/> 26 de outubro de 2020 ás 17:39 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20574890 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/45|Tech News: 2020-45]] == <section begin="technews-2020-W45"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/45|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can no longer read Wikimedia wikis if your browser uses very old [[:w:en:Transport Layer Security|TLS]]. This is because it is a security problem for everyone. It could lead to [[:w:en:Downgrade attack|downgrade attacks]]. Since October 29, 2020, users who use old TLS versions will not be able to connect to Wikimedia projects. A list of [[:wikitech:HTTPS/Browser Recommendations|browser recommendations]] is available. All modern operating systems and browsers are always able to reach Wikimedia projects. [https://phabricator.wikimedia.org/T258405] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There is a new automatic [[mw:Special:MyLanguage/Help:Tracking categories|tracking category]] available: [[:{{ns:14}}:{{MediaWiki:nonnumeric-formatnum}}|Pages with non-numeric formatnum arguments]]. It collects pages which use the <code><nowiki>{{formatnum}}</nowiki></code> parser function with invalid (non-numeric) input, ''e.g.'' <code><nowiki>{{formatnum:TECHNEWS}}</nowiki></code>. Note that <code><nowiki>{{formatnum:123,456}}</nowiki></code> is also invalid input: as described in the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic_words#formatnum|documentation]], the argument should be <u>unformatted</u> so that it can be reliably and correctly localised. The tracking category will help identify problematic usage and double-formatting. The new tracking category's name can be [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translate&showMessage=nonnumeric-formatnum&group=core&optional=1&action=translate translated at translatewiki]. [https://phabricator.wikimedia.org/T237467] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from November 3. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from November 4. It will be on all wikis from November 5 ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). * Administrators and stewards will be able to use a special page (Special:CreateLocalAccount) to force local account creation for a global account. This is useful when account creation is blocked for that user (by a block or a filter). [https://phabricator.wikimedia.org/T259721] * The [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/replying|Reply tool]] will be offered as an opt-in [[mw:Special:MyLanguage/Beta Feature|Beta Feature]] on most Wikipedias on November 4. This change excludes the English, Russian, and German-language Wikipedias, plus a few smaller Wikipedias with special circumstances. You can read [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|the help page]] and [[mw:Help:DiscussionTools/Why can't I reply to this comment?|the troubleshooting guide]] for more information. [https://phabricator.wikimedia.org/T266303] '''Future changes''' * A discussion has been restarted about using a Unicode minus sign (− U+2212) in the output of <code><nowiki>{{formatnum}}</nowiki></code> when it is given a negative argument. [https://phabricator.wikimedia.org/T10327] * In the future [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|IP addresses of unregistered users will not be shown for everyone]]. They will get an alias instead. There will be a new user right or an opt-in function for more vandal fighters to see the IPs of unregistered users. There would be some criteria for who gets the user right or opt-in. There will also be other new tools to help handle vandalism. This is early in the process and the developers are still collecting information from the communities before they suggest solutions. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/45|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W45"/> 2 de novembro de 2020 ás 16:10 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20604769 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/46|Tech News: 2020-46]] == <section begin="technews-2020-W46"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/46|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * You can see [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews|reference previews]]. This shows a preview of the footnote when you hover over it. This has been a [[mw:Beta Features|beta feature]]. It will move out of beta and be enabled by default. There will be an option not to use it. The developers are looking for small or medium-sized wikis to be the first ones. You can [[m:User talk:Michael Schönitzer (WMDE)|let them know]] if your wiki is interested. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2020-November/002373.html] * From November 16 the categories will not be sorted in order for a short time. This is because the developers are upgrading to a new version of the [[:w:en:International Components for Unicode|internationalisation library]]. They will use a script to fix the existing categories. This can take a few hours or a few days depending on how big the wiki is. You can [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Technical Operations/ICU announcement|read more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T264991][https://phabricator.wikimedia.org/T267145] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/46|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W46"/> 9 de novembro de 2020 ás 15:50 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20634159 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/47|Tech News: 2020-47]] == <section begin="technews-2020-W47"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/47|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Listings on category pages are sorted on each wiki for that language using a [[:w:en:International Components for Unicode|library]]. For a brief period on 16 November, changes to categories will not be sorted correctly for most languages. This is because the developers are upgrading to a new version of the library. They will then use a script to fix the existing categories. This will take a few hours or a few days depending on how big the wiki is. You can [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Technical Operations/ICU announcement|read more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T264991][https://phabricator.wikimedia.org/T267145] '''Changes later this week''' * If you merged two pages in a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Namespaces|namespace]] where pages can't redirect this used to break the merge history. This will now be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T93469] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2020-11-17|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2020-11-18|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2020-11-19|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|Community Wishlist Survey]] is now open for proposals. The survey decides what the [[m:Community Tech|Community Tech team]] will work on. You can post proposals from 16 to 30 November. You can vote on proposals from 8 December to 21 December. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/47|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W47"/> 16 de novembro de 2020 ás 15:37 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20669023 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/48|Tech News: 2020-48]] == <section begin="technews-2020-W48"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/48|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Timestamps in [[Special:Log|Special:Log]] are now links. They go to Special:Log for only that entry. This is how timestamps work on for example the history page. [https://phabricator.wikimedia.org/T207562] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The Wikimedia [[wikitech:Portal:Cloud VPS|Cloud VPS]] hosts technical projects for the Wikimedia movement. Developers need to [[wikitech:News/Cloud VPS 2020 Purge|claim projects]] they use. This is because old and unused projects are removed once a year. Unclaimed projects can be shut down from 1 December. Unclaimed projects can be deleted from 1 January. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-November/094054.html] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/48|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W48"/> 23 de novembro de 2020 ás 17:19 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20698111 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/49|Tech News: 2020-49]] == <section begin="technews-2020-W49"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/49|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2020-12-01|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2020-12-02|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2020-12-03|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The [[mw:Wikimedia Apps/Team/iOS|iOS Wikipedia app]] will show readers more of the article history. They can see new updates and easier see how the article has changed over time. This is an experiment. It will first be shown only to some iOS app users as a [[:w:en:A/B testing|test]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T241253][https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Apps/Team/iOS/Breaking_Down_the_Wall] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[wikitech:Wiki replicas|Wiki Replicas]] can be used for [[:w:en:SQL|SQL]] queries. You can use [https://quarry.wmflabs.org/ Quarry], [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/PAWS PAWS] or other ways to do this. To make the Wiki Replicas stable there will be two changes. Cross-database <code>JOINS</code> will no longer work. You can also only query a database if you connect to it directly. This will happen in February 2021. If you think this affects you and you need help you can [[phab:T268498|post on Phabricator]] or on [[wikitech:Talk:News/Wiki Replicas 2020 Redesign|Wikitech]]. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/Wiki_Replicas_2020_Redesign] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/49|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W49"/> 30 de novembro de 2020 ás 17:45 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20728523 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/50|Tech News: 2020-50]] == <section begin="technews-2020-W50"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/50|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now put pages on your watchlist for a limited period of time. Some wikis already had this function. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Community_Tech/Watchlist_Expiry][https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Watchlist_expiry] '''Changes later this week''' * Information from Wikidata that is used on a wiki page can be shown in recent changes and watchlists on a Wikimedia wiki. To see this you need to turn on showing Wikidata edits in your watchlist in the preferences. Changes to the Wikidata description in the language of a Wikimedia wiki will then be shown in recent changes and watchlists. This will not show edits to languages that are not relevant to your wiki. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikidata/2020-November/014402.html][https://phabricator.wikimedia.org/T191831] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2020-12-08|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2020-12-09|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2020-12-10|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * You can vote on proposals in the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|Community Wishlist Survey]] between 8 December and 21 December. The survey decides what the [[m:Community Tech|Community Tech team]] will work on. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/50|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W50"/> 7 de decembro de 2020 ás 16:15 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20754641 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/51|Tech News: 2020-51]] == <section begin="technews-2020-W51"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/51|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a [[mw:Wikipedia for KaiOS|Wikipedia app]] for [[:w:en:KaiOS|KaiOS]] phones. It was released in India in September. It can now be downloaded in other countries too. [https://diff.wikimedia.org/2020/12/10/growing-wikipedias-reach-with-an-app-for-kaios-feature-phones/] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2020-12-15|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2020-12-16|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2020-12-17|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/51|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W51"/> 14 de decembro de 2020 ás 21:34 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20803489 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/52|Tech News: 2020-52]] == <section begin="technews-2020-W52"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/52|Translations]] are available. '''Tech News''' * Because of the [[w:en:Christmas and holiday season|holidays]] the next issue of Tech News will be sent out on 11 January 2021. '''Recent changes''' * The <code><nowiki>{{citation needed}}</nowiki></code> template shows when a statement in a Wikipedia article needs a source. If you click on it when you edit with the visual editor there is a popup that explains this. Now it can also show the reason and when it was added. [https://phabricator.wikimedia.org/T270107] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week or next week. '''Future changes''' * You can [[m:WMDE Technical Wishes/Geoinformation/Ideas|propose and discuss]] what technical improvements should be done for geographic information. This could be coordinates, maps or other related things. * Some wikis use [[mw:Writing systems/LanguageConverter|LanguageConverter]] to switch between writing systems or variants of a language. This can only be done for the entire page. There will be a <code><nowiki><langconvert></nowiki></code> tag that can convert a piece of text on a page. [https://phabricator.wikimedia.org/T263082] * Oversighters and stewards can hide entries in [[Special:AbuseLog|Special:AbuseLog]]. They can soon hide multiple entries at once using checkboxes. This works like hiding normal edits. It will happen in early January. [https://phabricator.wikimedia.org/T260904] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2020/52|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2020-W52"/> 21 de decembro de 2020 ás 20:54 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20833836 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/02|Tech News: 2021-02]] == <section begin="technews-2021-W02"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/02|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can choose to be reminded when you have not added an edit summary. This can be done in your preferences. This could conflict with the [[:w:en:CAPTCHA|CAPTCHA]]. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T12729] * You can link to specific log entries. You can get these links for example by clicking the timestamps in the log. Until now, such links to private log entries showed no entry even if you had permission to view private log entries. The links now show the entry. [https://phabricator.wikimedia.org/T269761] * Admins can use the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|abuse filter tool]] to automatically prevent bad edits. Three changes happened last week: ** The filter editing interface now shows syntax errors while you type. This is similar to JavaScript pages. It also shows a warning for regular expressions that match the empty string. New warnings will be added later. [https://phabricator.wikimedia.org/T187686] ** [[m:Special:MyLanguage/Meta:Oversighters|Oversighters]] can now hide multiple filter log entries at once using checkboxes on [[Special:AbuseLog]]. This is how the usual revision deletion works. [https://phabricator.wikimedia.org/T260904] ** When a filter matches too many actions after it has been changed it is "throttled". The most powerful actions are disabled. This is to avoid many editors getting blocked when an administrator made a mistake. The administrator will now get a notification about this "throttle". * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There is a new tool to [https://skins.wmflabs.org/?#/add build new skins]. You can also [https://skins.wmflabs.org/?#/ see] existing [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Skins|skins]]. You can [[mw:User talk:Jdlrobson|give feedback]]. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2020-December/094130.html] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Bots using the API no longer watch pages automatically based on account preferences. Setting the <code>watchlist</code> to <code>watch</code> will still work. This is to reduce the size of the watchlist data in the database. [https://phabricator.wikimedia.org/T258108] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto|Scribunto's]] [[:mw:Extension:Scribunto/Lua reference manual#File metadata|file metadata]] now includes length. [https://phabricator.wikimedia.org/T209679] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[:w:en:CSS|CSS]] and [[:w:en:JavaScript|JavaScript]] code pages now have link anchors to [https://patchdemo.wmflabs.org/wikis/40e4795d4448b55a6d8c46ff414bcf78/w/index.php/MediaWiki:En.js#L-125 line numbers]. You can use wikilinks like [[:w:en:MediaWiki:Common.js#L-50]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T29531] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] There was a [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.25|new version]] of MediaWiki last week. You can read [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.25/Changelog|a detailed log]] of all 763 changes. Most of them are very small and will not affect you. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-01-12|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-01-13|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-01-14|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/02|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W02"/> 11 de xaneiro de 2021 ás 15:42 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20950047 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/03|Tech News: 2021-03]] == <section begin="technews-2021-W03"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/03|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.27|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-01-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-01-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-01-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Growth|Growth team]] plans to add features to [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Personalized first day/Newcomer tasks/Experiment analysis, November 2020|get more visitors to edit]] to more Wikipedias. You can help [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translate&group=ext-growthexperiments&language=&filter=&action=translate translating the interface]. * You will be able to read but not to edit Wikimedia Commons for a short time on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210126T07 {{#time:j xg|2021-01-26|en}} at 07:00 (UTC)]. [https://phabricator.wikimedia.org/T271791] * [[m:Special:MyLanguage/MassMessage|MassMessage]] posts could be automatically timestamped in the future. This is because MassMessage senders can now send pages using MassMessage. Pages are more difficult to sign. If there are times when a MassMessage post should not be timestamped you can [[phab:T270435|let the developers know]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/03|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W03"/> 18 de xaneiro de 2021 ás 16:10 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=20974628 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/04|Tech News: 2021-04]] == <section begin="technews-2021-W04"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/04|Translations]] are available. '''Problems''' * You will be able to read but not to edit Wikimedia Commons for a short time on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210126T07 {{#time:j xg|2021-01-26|en}} at 07:00 (UTC)]. You will not be able to read or edit [[:wikitech:Main Page|Wikitech]] for a short time on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210128T09 {{#time:j xg|2021-01-28|en}} at 09:00 (UTC)]. [https://phabricator.wikimedia.org/T271791][https://phabricator.wikimedia.org/T272388] '''Changes later this week''' * [[m:WMDE Technical Wishes/Bracket Matching|Bracket matching]] will be added to the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] syntax highlighter on the first wikis. The first wikis are German and Catalan Wikipedia and maybe other Wikimedia wikis. This will happen on 27 January. [https://phabricator.wikimedia.org/T270238] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.28|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-01-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-01-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-01-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/04|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W04"/> 25 de xaneiro de 2021 ás 18:31 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21007423 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/05|Tech News: 2021-05]] == <section begin="technews-2021-W05"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/05|Translations]] are available. '''Problems''' * [[:w:en:IPv6|IPv6 addresses]] were written in lowercase letters in diffs. This caused dead links since [[Special:Contributions|Special:Contributions]] only accepted uppercase letters for the IPs. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T272225] '''Changes later this week''' * You can soon use Wikidata to link to pages on the multilingual Wikisource. [https://phabricator.wikimedia.org/T138332] * Often editors use a "non-breaking space" to make a gap between two items when reading but still show them together. This can be used to avoid a line break. You will now be able to add new ones via the special character tool in the 2010, 2017, and visual editors. The character will be shown in the visual editor as a space with a grey background. [https://phabricator.wikimedia.org/T70429][https://phabricator.wikimedia.org/T96666] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=| Advanced item]] Wikis use [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|abuse filters]] to stop bad edits being made. Filter maintainers can now use syntax like <code>1.2.3.4 - 1.2.3.55</code> as well as the <code>1.2.3.4/27</code> syntax for IP ranges. [https://phabricator.wikimedia.org/T218074] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.29|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-02-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-02-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-02-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[mw:Skin:Minerva Neue|Minerva]] is the skin Wikimedia wikis use for mobile traffic. When a page is protected and you can't edit it you can normally read the source wikicode. This doesn't work on Minerva on mobile devices. This is being fixed. Some text might overlap. This is because your community needs to update [[MediaWiki:Protectedpagetext|MediaWiki:Protectedpagetext]] to work on mobile. You can [[phab:T208827|read more]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Recommendations_for_mobile_friendly_articles_on_Wikimedia_wikis#Inline_styles_should_not_use_properties_that_impact_sizing_and_positioning][https://www.mediawiki.org/wiki/Recommendations_for_mobile_friendly_articles_on_Wikimedia_wikis#Avoid_tables_for_anything_except_data] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[:wikitech:Portal:Cloud VPS|Cloud VPS]] and [[:wikitech:Portal:Toolforge|Toolforge]] will change the IP address they use to contact the wikis. The new IP address will be <code>185.15.56.1</code>. This will happen on February 8. You can [[:wikitech:News/CloudVPS NAT wikis|read more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/05|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W05"/> 1 de febreiro de 2021 ás 22:39 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21033195 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/06|Tech News: 2021-06]] == <section begin="technews-2021-W06"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/06|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps|Wikipedia app]] for Android now has watchlists and talk pages in the app. [https://play.google.com/store/apps/details?id=org.wikipedia] '''Changes later this week''' * You can see edits to chosen pages on [[Special:Watchlist|Special:Watchlist]]. You can add pages to your watchlist on every wiki you like. The [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:GlobalWatchlist|GlobalWatchlist]] extension will come to Meta on 11 February. There you can see entries on watched pages on different wikis on the same page. The new watchlist will be found on [[m:Special:GlobalWatchlist|Special:GlobalWatchlist]] on Meta. You can choose which wikis to watch and other preferences on [[m:Special:GlobalWatchlistSettings|Special:GlobalWatchlistSettings]] on Meta. You can watch up to five wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T260862] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.30|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-02-09|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-02-10|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-02-11|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * When admins [[mw:Special:MyLanguage/Help:Protecting and unprotecting pages|protect]] pages the form will use the [[mw:UX standardization|OOUI look]]. [[Special:Import|Special:Import]] will also get the new look. This will make them easier to use on mobile phones. [https://phabricator.wikimedia.org/T235424][https://phabricator.wikimedia.org/T108792] * Some services will not work for a short period of time from 07:00 UTC on 17 February. There might be problems with new [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|short links]], new translations, new notifications, adding new items to your [[mw:Reading/Reading Lists|reading lists]] or recording [[:w:en:Email#Tracking of sent mail|email bounces]]. This is because of database maintenance. [https://phabricator.wikimedia.org/T273758] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[m:Tech/News/2021/05|Last week]] Tech News reported that the IP address [[:wikitech:Portal:Cloud VPS|Cloud VPS]] and [[:wikitech:Portal:Toolforge|Toolforge]] use to contact the wikis will change on 8 February. This is delayed. It will happen later instead. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/CloudVPS_NAT_wikis] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/06|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W06"/> 8 de febreiro de 2021 ás 17:42 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21082948 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/07|Tech News: 2021-07]] == <section begin="technews-2021-W07"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/07|Translations]] are available. '''Problems''' * There were problems with recent versions of MediaWiki. Because the updates caused problems the developers rolled back to an earlier version. Some updates and new functions will come later than planned. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2021-February/094255.html][https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2021-February/094271.html] * Some services will not work for a short period of time from 07:00 UTC on 17 February. There might be problems with new [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|short links]], new translations, new notifications, adding new items to your [[mw:Reading/Reading Lists|reading lists]] or recording [[:w:en:Email#Tracking of sent mail|email bounces]]. This is because of database maintenance. [https://phabricator.wikimedia.org/T273758] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.31|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-02-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-02-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-02-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/07|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W07"/> 15 de febreiro de 2021 ás 17:56 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21105437 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/08|Tech News: 2021-08]] == <div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/08|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The visual editor will now use [[:c:Commons:Structured data/Media search|MediaSearch]] to find images. You can search for images on Commons in the visual editor when you are looking for illustrations. This is to help editors find better images. [https://phabricator.wikimedia.org/T259896] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|syntax highlighter]] now works with more languages: [[:w:en:Futhark (programming language)|Futhark]], [[:w:en:Graphviz|Graphviz]]/[[:w:en:DOT (graph description language)|DOT]], CDDL and AMDGPU. [https://phabricator.wikimedia.org/T274741] '''Problems''' * Editing a [[mw:Special:MyLanguage/Extension:EasyTimeline|timeline]] might have removed all text from it. This was because of a bug and has been fixed. You might need to edit the timeline again for it to show properly. [https://phabricator.wikimedia.org/T274822] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.32|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-02-23|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-02-24|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-02-25|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] There is a [[:m:Wikimedia Rust developers user group|user group]] for developers and users interested in working on Wikimedia wikis with the [[:w:en:Rust (programming language)|Rust programming language]]. You can join or tell others who want to make your wiki better in the future. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/08|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div> ---- 23 de febreiro de 2021 ás 00:18 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21134058 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/09|Tech News: 2021-09]] == <div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/09|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Wikis using the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature summary|Growth team tools]] can now show the name of a newcomer's mentor anywhere [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Mentorship/Integrating_mentorship|through a magic word]]. This can be used for welcome messages or userboxes. * A new version of the [[c:Special:MyLanguage/Commons:VideoCutTool|VideoCutTool]] is now available. It enables cropping, trimming, audio disabling, and rotating video content. It is being created as part of the developer outreach programs. '''Problems''' * There was a problem with the [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Job queue|job queue]]. This meant some functions did not save changes and mass messages were delayed. This did not affect wiki edits. [https://phabricator.wikimedia.org/T275437] * Some editors may not be logged in to their accounts automatically in the latest versions of Firefox and Safari. [https://phabricator.wikimedia.org/T226797] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.33|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-03-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-03-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-03-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/09|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div> ---- 1 de marzo de 2021 ás 19:08 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21161722 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/10|Tech News: 2021-10]] == <section begin="technews-2021-W10"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/10|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Content translation/Section translation|Section translation]] now works on Bengali Wikipedia. It helps mobile editors translate sections of articles. It will come to more wikis later. The first focus is active wikis with a smaller number of articles. You can [https://sx.wmflabs.org/index.php/Main_Page test it] and [[mw:Talk:Content translation/Section translation|leave feedback]]. * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:FlaggedRevs|Flagged revisions]] now give admins the review right. [https://phabricator.wikimedia.org/T275293] * When someone links to a Wikipedia article on Twitter this will now show a preview of the article. [https://phabricator.wikimedia.org/T276185] '''Problems''' * Many graphs have [[:w:en:JavaScript|JavaScript]] errors. Graph editors can check their graphs in their browser's developer console after editing. [https://phabricator.wikimedia.org/T275833] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.34|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-03-09|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-03-10|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-03-11|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). * The [[mw:Talk pages project/New discussion|New Discussion]] tool will soon be a new [[mw:Special:MyLanguage/Extension:DiscussionTools|discussion tools]] beta feature for on most Wikipedias. The goal is to make it easier to start new discussions. [https://phabricator.wikimedia.org/T275257] '''Future changes''' * There will be a number of changes to make it easier to work with templates. Some will come to the first wikis in March. Other changes will come to the first wikis in June. This is both for those who use templates and those who create or maintain them. You can [[:m:WMDE Technical Wishes/Templates|read more]]. * [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews|Reference Previews]] will become a default feature on some wikis on 17 March. They will share a setting with [[mw:Page Previews|Page Previews]]. If you prefer the Reference Tooltips or Navigation-Popups gadget you can keep using them. If so Reference Previews won't be shown. [https://phabricator.wikimedia.org/T271206][https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:WMDE_Technical_Wishes/ReferencePreviews] * New JavaScript-based functions will not work in [[:w:en:Internet Explorer 11|Internet Explorer 11]]. This is because Internet Explorer is an old browser that doesn't work with how JavaScript is written today. Everything that works in Internet Explorer 11 today will continue working in Internet Explorer for now. You can [[mw:Compatibility/IE11|read more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/10|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W10"/> 8 de marzo de 2021 ás 17:51 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21175593 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/11|Tech News: 2021-11]] == <section begin="technews-2021-W11"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/11|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Wikis that are part of the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|desktop improvements]] project can now use a new [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Search|search function]]. The desktop improvements and the new search will come to more wikis later. You can also [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements#Deployment plan and timeline|test it early]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Editors who put up banners or change site-wide [[:w:en:JavaScript|JavaScript]] code should use the [https://grafana.wikimedia.org/d/000000566/overview?viewPanel=16&orgId=1 client error graph] to see that their changes has not caused problems. You can [https://diff.wikimedia.org/2021/03/08/sailing-steady%e2%80%8a-%e2%80%8ahow-you-can-help-keep-wikimedia-sites-error-free read more]. [https://phabricator.wikimedia.org/T276296] '''Problems''' * Due to [[phab:T276968|database issues]] the [https://meta.wikimedia.beta.wmflabs.org Wikimedia Beta Cluster] was read-only for over a day. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.34|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-03-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-03-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-03-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * You can add a [[:w:en:Newline|newline]] or [[:w:en:Carriage return|carriage return]] character to a custom signature if you use a template. There is a proposal to not allow them in the future. This is because they can cause formatting problems. [https://www.mediawiki.org/wiki/New_requirements_for_user_signatures#Additional_proposal_(2021)][https://phabricator.wikimedia.org/T272322] * You will be able to read but not edit [[phab:T276899|12 wikis]] for a short period of time on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210323T06 {{#time:j xg|2021-03-23|en}} at 06:00 (UTC)]. This could take 30 minutes but will probably be much faster. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] You can use [https://quarry.wmflabs.org/ Quarry] for [[:w:en:SQL|SQL]] queries to the [[wikitech:Wiki replicas|Wiki Replicas]]. Cross-database <code>JOINS</code> will no longer work from 23 March. There will be a new field to specify the database to connect to. If you think this affects you and you need help you can [[phab:T268498|post on Phabricator]] or on [[wikitech:Talk:News/Wiki Replicas 2020 Redesign|Wikitech]]. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/PAWS PAWS] and other ways to do [[:w:en:SQL|SQL]] queries to the Wiki Replicas will be affected later. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/Wiki_Replicas_2020_Redesign] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/11|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W11"/> 15 de marzo de 2021 ás 23:23 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21226057 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/12|Tech News: 2021-12]] == <section begin="technews-2021-W12"/><div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/12|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a [[mw:Wikipedia for KaiOS|Wikipedia app]] for [[:w:en:KaiOS|KaiOS]] phones. They don't have a touch screen so readers navigate with the phone keys. There is now a [https://wikimedia.github.io/wikipedia-kaios/sim.html simulator] so you can see what it looks like. * The [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Replying|reply tool]] and [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/New discussion|new discussion tool]] are now available as the "{{int:discussiontools-preference-label}}" [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta feature]] in almost all wikis except German Wikipedia. '''Problems''' * You will be able to read but not edit [[phab:T276899|twelve wikis]] for a short period of time on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210323T06 {{#time:j xg|2021-03-23|{{PAGELANGUAGE}}}} at 06:00 (UTC)]. This can also affect password changes, logging in to new wikis, global renames and changing or confirming emails. This could take 30 minutes but will probably be much faster. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.36|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-03-23|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-03-24|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-03-25|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). * [[:w:en:Syntax highlighting|Syntax highlighting]] colours will change to be easier to read. This will soon come to the [[phab:T276346|first wikis]]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Improved_Color_Scheme_of_Syntax_Highlighting] '''Future changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|Flagged revisions]] will no longer have multiple tags like "tone" or "depth". It will also only have one tier. This was changed because very few wikis used these features and they make the tool difficult to maintain. [https://phabricator.wikimedia.org/T185664][https://phabricator.wikimedia.org/T277883] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Gadgets and user scripts can access variables about the current page in JavaScript. In 2015 this was moved from <code dir=ltr>wg*</code> to <code dir=ltr>mw.config</code>. <code dir=ltr>wg*</code> will soon no longer work. [https://phabricator.wikimedia.org/T72470] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/12|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div></div> <section end="technews-2021-W12"/> 22 de marzo de 2021 ás 16:53 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21244806 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/13|Tech News: 2021-13]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/13|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Some very old [[:w:en:Web browser|web browsers]] [[:mw:Special:MyLanguage/Compatibility|don’t work]] well with the Wikimedia wikis. Some old code for browsers that used to be supported is being removed. This could cause issues in those browsers. [https://phabricator.wikimedia.org/T277803] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[:m:IRC/Channels#Raw_feeds|IRC recent changes feeds]] have been moved to a new server. Make sure all tools automatically reconnect to <code>irc.wikimedia.org</code> and not to the name of any specific server. Users should also consider switching to the more modern [[:wikitech:Event Platform/EventStreams|EventStreams]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T224579] '''Problems''' * When you move a page that many editors have on their watchlist the history can be split. It might also not be possible to move it again for a while. This is because of a [[:w:en:Job queue|job queue]] problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T278350] * Some translatable pages on Meta could not be edited. This was because of a bug in the translation tool. The new MediaWiki version was delayed because of problems like this. [https://phabricator.wikimedia.org/T278429][https://phabricator.wikimedia.org/T274940] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.37|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-03-30|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-03-31|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-04-01|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/13|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 29 de marzo de 2021 ás 17:31 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21267131 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/14|Tech News: 2021-14]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/14|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Editors can collapse part of an article so you have to click on it to see it. When you click a link to a section inside collapsed content it will now expand to show the section. The browser will scroll down to the section. Previously such links didn't work unless you manually expanded the content first. [https://phabricator.wikimedia.org/T276741] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Citoid|citoid]] [[:w:en:API|API]] will use for example <code>2010-12-XX</code> instead of <code>2010-12</code> for dates with a month but no days. This is because <code>2010-12</code> could be confused with <code>2010-2012</code> instead of <code>December 2010</code>. This is called level 1 instead of level 0 in the [https://www.loc.gov/standards/datetime/ Extended Date/Time Format]. [https://phabricator.wikimedia.org/T132308] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.36/wmf.38|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-04-06|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-04-07|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-04-08|en}} ([[mw:MediaWiki 1.36/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] [[:wikitech:PAWS|PAWS]] can now connect to the new [[:wikitech:Wiki Replicas|Wiki Replicas]]. Cross-database <code>JOINS</code> will no longer work from 28 April. There is [[:wikitech:News/Wiki Replicas 2020 Redesign#How should I connect to databases in PAWS?|a new way to connect]] to the databases. Until 28 April both ways to connect to the databases will work. If you think this affects you and you need help you can post [[phab:T268498|on Phabricator]] or on [[wikitech:Talk:News/Wiki Replicas 2020 Redesign|Wikitech]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/14|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 5 de abril de 2021 ás 19:41 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21287348 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/16|Tech News: 2021-16]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/16|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Email to the Wikimedia wikis are handled by groups of Wikimedia editors. These volunteer response teams now use [https://github.com/znuny/Znuny Znuny] instead of [[m:Special:MyLanguage/OTRS|OTRS]]. The functions and interface remain the same. The volunteer administrators will give more details about the next steps soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T279303][https://phabricator.wikimedia.org/T275294] * If you use [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|syntax highlighting]], you can see line numbers in the 2010 and 2017 wikitext editors when editing templates. This is to make it easier to see line breaks or talk about specific lines. Line numbers will soon come to all namespaces. [https://phabricator.wikimedia.org/T267911][https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Line_Numbering][https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:WMDE_Technical_Wishes/Line_Numbering] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] Because of a technical change there could be problems with gadgets and scripts that have an edit summary area that looks [https://phab.wmfusercontent.org/file/data/llvdqqnb5zpsfzylbqcg/PHID-FILE-25vs4qowibmtysl7cbml/Screen_Shot_2021-04-06_at_2.34.04_PM.png similar to this one]. If they look strange they should use <code>mw.loader.using('mediawiki.action.edit.styles')</code> to go back to how they looked before. [https://phabricator.wikimedia.org/T278898] * The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.1|latest version]] of MediaWiki came to the Wikimedia wikis last week. There was no Tech News issue last week. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''Future changes''' * The user group <code>oversight</code> will be renamed <code>suppress</code>. This is for [[phab:T109327|technical reasons]]. This is the technical name. It doesn't affect what you call the editors with this user right on your wiki. This is planned to happen in two weeks. You can comment [[phab:T112147|in Phabricator]] if you have objections. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/16|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 19 de abril de 2021 ás 16:49 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21356080 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/17|Tech News: 2021-17]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/17|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Templates have parameters that can have specific values. It is possible to suggest values for editors with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TemplateData|TemplateData]]. You can soon see them as a drop-down list in the visual editor. This is to help template users find the right values faster. [https://phabricator.wikimedia.org/T273857][https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/WMDE_Technical_Wishes/Suggested_values_for_template_parameters][https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:WMDE_Technical_Wishes/Suggested_values_for_template_parameters] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-04-27|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-04-28|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-04-29|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/17|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 26 de abril de 2021 ás 21:25 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21391118 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/18|Tech News: 2021-18]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/18|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * [[w:en:Wikipedia:Twinkle|Twinkle]] é um gadget na Wikipédia inglesa. Pode ajudar na manutenção e patrulhamento. Pode [[m:Grants:Project/Rapid/SD0001/Twinkle localisation/Report|agora ser usado em outros wikis]]. Você pode obter Twinkle no seu wiki usando o repositório gitHub [https://github.com/wikimedia-gadgets/twinkle-starter twintle-starter]. '''Problemas''' * A [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|content translation tool]] não funcionou para muitos artigos durante algum tempo. Isto foi por causa de um ''bug''. [https://phabricator.wikimedia.org/T281346] * Algumas coisas não funcionarão por um minuto no dia 5 de maio. Isto vai acontecer [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210505T0600 por volta das 06:00 UTC]. Isto afetará a ferramenta de tradução de conteúdos e as notificações, entre outras coisas. Isto é por causa de um upgrade para evitar acidentes. [https://phabricator.wikimedia.org/T281212] '''Alterações no final desta semana''' * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Reference Previews|Pré-visualizações de referência]] tornar-se-á uma funcionalidade predefinição em vários wikis no dia 5 de maio. Isto é mais tarde do que o planeado devido a algumas mudanças. Pode usá-lo sem usar [[mw:Special:MyLanguage/Page Previews|pré-visualizações de páginas]] se quiser. O plano anterior era ter a preferência de usar ambos ou nenhum. [https://phabricator.wikimedia.org/T271206][https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:WMDE_Technical_Wishes/ReferencePreviews] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.4| nova versão]] do MediaWiki estará em testes wikis e MediaWiki.org de {{#time:j xg|2021-05-04|pt}}. Será em wikis não-Wikipedia e alguns Wikipedias de {{#time:j xg|2021-05-05|pt}}. Será em todos os wikis de {{#time:j xg|2021-05-06|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] As [[:w:pt:CSS|classes de CSS]] $class 1, $class 2 e $class 3 não funcionam para leitores móveis se não tiverem sido especificamente definidas no seu wiki. A partir de junho não trabalharão para os leitores de desktop. Isto pode afetar gadgets e modelos. As classes podem ser definidas em estilos de [[MediaWiki:Common.css]] ou modelo. [https://phabricator.wikimedia.org/T280766] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/18|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 3 de maio de 2021 ás 15:43 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21418010 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/19|Tech News: 2021-19]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/19|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.5|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas wikis de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time:j xg|2021-05-11|pt}}. Esta irá estar nas wikis que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2021-05-12|pt}}. Esta irá estar em todas as wikis a partir de {{#time:j xg|2021-05-13|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * Podes ver em que participantes planeiam trabalhar no [[mw:Wikimedia Hackathon 2021|Wikimedia hackathon]] online de 22 a 23 de maio. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/19|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 10 de maio de 2021 ás 15:10 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21428676 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/20|Tech News: 2021-20]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/20|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new toolbar in [[mw:Talk pages project/Replying|the Reply tool]]. It works in the wikitext source mode. You can enable it in [[Special:Preferences#mw-htmlform-discussion|your preferences]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T276608] [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Replying#13_May_2021] [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/New_discussion#13_May_2021] * Wikimedia [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo mailing lists] are being moved to [[:w:en:GNU Mailman|Mailman 3]]. This is a newer version. For the [[:w:en:Character encoding|character encoding]] to work it will change from <code>[[:w:en:UTF-8|UTF-8]]</code> to <code>utf8mb3</code>. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/IEYQ2HS3LZF2P3DAYMNZYQDGHWPVMTPY/][https://phabricator.wikimedia.org/T282621] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] An [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/14|earlier issue]] of Tech News said that the [[mw:Special:MyLanguage/Citoid|citoid]] [[:w:en:API|API]] would handle dates with a month but no days in a new way. This has been reverted for now. There needs to be more discussion of how it affects different wikis first. [https://phabricator.wikimedia.org/T132308] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] <code>MediaWiki:Pageimages-blacklist</code> will be renamed <code>MediaWiki:Pageimages-denylist</code>. The list can be copied to the new name. It will happen on 19 May for some wikis and 20 May for some wikis. Most wikis don't use it. It lists images that should never be used as thumbnails for articles. [https://phabricator.wikimedia.org/T282626] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-05-18|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-05-19|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-05-20|en}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/20|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 17 de maio de 2021 ás 13:49 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21464279 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/21|Tech News: 2021-21]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/21|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * O movimento Wikimedia tem usado [[:m:Special:MyLanguage/IRC|IRC]] numa rede chamada [[:w:pt:Freenode|Freenode]]. Houve mudanças em torno de quem controla a rede. [[m:Special:MyLanguage/IRC/Group_Contacts|Os Contactos do Grupo Wikimedia IRC]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikimedia_Forum&type=revision&diff=21476411&oldid=21475994 decidiram] mudar-se para o novo [[:w:pt:Libera Chat|Libera Chat]] em vez disso. Esta não é uma decisão formal para o movimento mover todos os canais, mas a maioria dos canais Wikimedia IRC provavelmente deixará Freenode. Existe um [[:m:IRC/Migrating_to_Libera_Chat|guia de migração]] em curso da Wikimedia [[m:Wikimedia Forum#Freenode (IRC)|sobre este problema]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.7|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas wikis de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time: j "de" F |2021-05-25|pt}}. Esta irá estar nas wikis que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time: j "de" F |2021-05-26|pt}}. Esta irá estar em todas as wikis a partir de {{#time: j "de" F |2021-05-27|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/21|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 24 de maio de 2021 ás 17:07 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21477606 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/22|Tech News: 2021-22]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/22|Traduções]] estão disponíveis. '''Problemas''' * Houve um problema na pele do vetor com o tamanho de texto de categorias e avisos no título da página. Foi arranjado na segunda-feira passada. [https://phabricator.wikimedia.org/T283206] '''Alterações no final desta semana''' * Não há nova versão do MediaWiki esta semana. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/22|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 31 de maio de 2021 ás 17:06 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21516076 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/23|Tech News: 2021-23]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/23|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.9|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas wikis de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time: j "de" F |2021-06-08|pt}}. Esta irá estar nas wikis que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time: j "de" F |2021-06-09|pt}}. Esta irá estar em todas as wikis a partir de {{#time: j "de" F |2021-06-10|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * O movimento Wikimedia usa [[:mw:Special:MyLanguage/Phabricator|Phabricator]] para tarefas técnicas. É aqui que recolhemos sugestões técnicas, bugs e em que desenvolvedores estão a trabalhar. A empresa por trás do Phabricator vai parar de trabalhar nele. Isto não vai mudar nada para o movimento Wikimedia agora. Pode levar a mudanças no futuro. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/YAXOD46INJLAODYYIJUVQWOZFIV54VUI/][https://admin.phacility.com/phame/post/view/11/phacility_is_winding_down_operations/][https://phabricator.wikimedia.org/T283980] * Procurar na Wikipédia encontrará mais resultados em algumas línguas. Isto é principalmente verdade para quando aqueles que procuram não usam o correto [[:w:diacrítico|diacríticos]] porque não são vistos como necessários nessa língua. Por exemplo, procurar <code>Bedusz</code> não encontra <code>Będusz</code> na Wikipédia alemã. A personagem <code>ę</code> não é usada em alemão, pelo que muitos escreveriam <code>e</code> em vez disso. Isto funcionará melhor no futuro em algumas línguas. [https://phabricator.wikimedia.org/T219550] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Os parâmetros simbólicos da CSRF na [[:mw:Special:MyLanguage/API:Main page|API de ação]] de foram alterados em 2014. Os velhos parâmetros de antes de 2014 deixarão de funcionar em breve. Isto pode afetar bots, gadgets e scripts de utilizador que ainda usam os parâmetros antigos. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/IMP43BNCI32C524O5YCUWMQYP4WVBQ2B/][https://phabricator.wikimedia.org/T280806] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/23|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 7 de xuño de 2021 ás 20:03 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21551759 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/24|Tech News: 2021-24]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/24|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * Os utilizadores com sessão registada na ''web'' móvel podem optar por utilizar o [[:mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Advanced mobile contributions|o modo móvel devancimento]] Agora vêem categorias de forma semelhante à dos utilizadores no ambiente de trabalho. Isto significa que alguns ''gadget''s que se têm vindo a candidatar a utilizadores de ''desktop'' também podem funcionar para os utilizadores do site móvel. Se o seu ''wiki'' tiver tais ''gadget''s, você pode decidir ligá-los para o site móvel também. Alguns aparelhos provavelmente precisam de ser arranjados para ficarem bem no telemóvel. [https://phabricator.wikimedia.org/T284763] * As ligações linguísticas no Wikidata funcionam agora para [[:oldwikisource:Main Page|multilingual Wikisource]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T275958] '''Alterações no final desta semana''' * Não há nova versão do MediaWiki esta semana. '''Alterações futuras''' * No futuro [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|não poderemos mostrar o IP]] de editores não registados a todos. Isto é por razões legais. Existe agora um rascunho áspero de como [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#Updates|sondo o IP a quem precisa de o ver]] poderia funcionar. * A Wikipédia alemã, a Wikipédia inglesa e 29 ''wiki''s menores serão lidas apenas por alguns minutos no dia 22 de junho. Está previsto entre as 5h00 e as 5h30 UTC. [https://phabricator.wikimedia.org/T284530] * Todos os ''wiki''s serão lidos apenas por alguns minutos na semana de 28 de junho. Mais informações serão publicadas no ''Tech News'' mais tarde. Também será publicado em ''wiki''s individuais nas próximas semanas. [https://phabricator.wikimedia.org/T281515][https://phabricator.wikimedia.org/T281209] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/24|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 14 de xuño de 2021 ás 20:26 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21587625 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/25|Tech News: 2021-25]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/25|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] O nome do grupo <code>otrs-member</code> é agora <code>vrt-permissions</code>. Isto pode afetar filtros de abuso. [https://phabricator.wikimedia.org/T280615] '''Problemas''' * Poderá ler, mas não editar a Wikipédia alemã, a Wikivoyage Inglesa e 29 ''wiki''s menores durante alguns minutos, no dia 22 de junho. Isto está planeado entre [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210623T0500 5:00 e 5:30 UTC]. [https://phabricator.wikimedia.org/T284530] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.11|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas wikis de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time: j "de" F |2021-06-22|pt}}. Esta irá estar nas wikis que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time: j "de" F |2021-06-23|pt}}. Esta irá estar em todas as wikis a partir de {{#time: j "de" F |2021-06-24|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/25|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 21 de xuño de 2021 ás 15:49 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21593987 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/26|Tech News: 2021-26]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/26|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * ''Wiki''s com o [[mw:Special:MyLanguage/Growth|recursos de crescimento]] agora pode [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configurar as funcionalidades de crescimento diretamente na sua ''wiki'']]. Isto usa a nova página especial <code>Special:EditGrowthConfig</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T285423] * Os Wikisources têm uma nova [[m:Special:MyLanguage/Community Tech/OCR Improvements|ferramenta OCR]]. Se não quiser ver o botão "extrair texto" no Wikisource, pode adicionar <code>.ext-wikisource-ExtractTextWidget { display: none; }</code> à sua [[Special:MyPage/common.css|página common.css]] [https://phabricator.wikimedia.org/T285311] '''Problemas''' *Poderá ler, mas não editar os ''wiki''s Wikimedia por alguns minutos no dia 29 de junho. Está previsto para [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210629T1400 14:00 UTC]. [https://phabricator.wikimedia.org/T281515][https://phabricator.wikimedia.org/T281209] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.12|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time: j "de" F |2021-06-29|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time: j "de" F |2021-06-30|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time: j "de" F |2021-07-01|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * <code>Limite para a formatação de hiperligações para esboços</code>, <code>Tamanho da miniatura</code> e <code>Numerar cabeçalhos automaticamente</code> pode ser definido nas preferências. São caros para manter e poucos editores os usam. Os desenvolvedores planeiam removê-los. Removê-las fará com que as páginas carreguem mais rapidamente. Você pode [[mw:Special:MyLanguage/User:SKim (WMF)/Performance Dependent User Preferences|ler mais e dar ''feedback'']] * Será adicionada uma barra de ferramentas à ferramenta ''[[mw:Talk pages project/Replying|Reply]]'' o modo de origem wikitexto. Isto facilitará a ligação às páginas e ao ''ping'' de outros utilizadores. [https://phabricator.wikimedia.org/T276609][https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Replying#Status_updates] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/26|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 28 de xuño de 2021 ás 16:32 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21653312 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/27|Tech News: 2021-27]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/27|Traduções]] estão disponíveis. '''Novidades de Tecnologia''' * A próxima edição das Novidades de Tecnologia será enviada no dia 19 de julho. '''Alterações recentes''' * [[:wikidata:Q4063270|AutoWikiBrowser]] é uma ferramenta para facilitar as tarefas repetitivas. Agora usa [[:w:pt:JSON|JSON]]. <code>Wikipédia:AutoWikiBrowser/CheckPage</code> mudou-se para <code>Wikipédia:AutoWikiBrowser/CheckPageJSON</code> e <code>Wikipédia:AutoWikiBrowser/Config</code>. <code>Wikipédia:AutoWikiBrowser/CheckPage/Version</code> mudou-se para <code>Wikipédia:AutoWikiBrowser/CheckPage/VersionJSON</code>. A ferramenta será configurada no ''wiki'' para que não tenha de esperar até que a nova versão adicione modelos de exemplos ou correções de expressão regulares. [https://phabricator.wikimedia.org/T241196] '''Problemas''' * O [[m:Special:MyLanguage/InternetArchiveBot|InternetArchiveBot]] ajuda a salvar fontes ''online'' em algumas ''wiki''s. Adiciona-os a [[:w:pt:Wayback Machine|Wayback Machine]] e liga-se a eles lá. Isto é para que não desapareçam se a página a que estava ligada for removida. Atualmente, tem um problema em ligar-se à data errada quando muda páginas de <code>archive.is</code> para <code>web.archive.org</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T283432] '''Alterações no final desta semana''' * A ferramenta para [[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|encontrar, adicionar e remover modelos]] será atualizada. Isto é para facilitar a procura e utilização dos modelos certos. Chegará ao primeiro ''wiki''s no dia 7 de julho. Chegará a mais ''wiki''s ainda este ano. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Removing_a_template_from_a_page_using_the_VisualEditor][https://phabricator.wikimedia.org/T284553] * Não há nova versão do MediaWiki esta semana. '''Alterações futuras''' * Algumas ''wiki''s usam [[m:Special:MyLanguage/Flagged Revisions|Revisões assinaladas]] ou alterações pendentes. Esconde edições de contas novas e não registadas para os leitores até serem patrulhadas. A ação de revisão automática em Revisões Assinaladas deixará de ser registada. Todos os registos antigos de auto-revisão serão removidos. Isto porque cria muitos registos que não são muito úteis. [https://phabricator.wikimedia.org/T285608] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/27|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 5 de xullo de 2021 ás 17:33 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21694636 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/29|Tech News: 2021-29]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/29|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * A ferramenta para [[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|encontrar, adicionar e remover predefinições]] foi atualizada. Isto é para facilitar a procura e utilização de predefinições certos. Era suposto chegar ao primeiro ''wiki''s no dia 7 de julho. Foi adiado para 12 de julho. Chegará a mais ''wiki''s ainda este ano. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Removing_a_template_from_a_page_using_the_VisualEditor][https://phabricator.wikimedia.org/T284553] * [[Special:UnconnectedPages|Special:UnconnectedPages]] lista páginas que não estão ligadas ao Wikidata. Isto ajuda-o a encontrar páginas que possam ser ligadas a itens Wikidata. Algumas páginas não devem estar ligadas à Wikidata. Pode utilizar a palavra mágica <code><nowiki>__EXPECTED_UNCONNECTED_PAGE__</nowiki></code> em páginas que não devem constar da página especial. [https://phabricator.wikimedia.org/T97577] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.15|versão nova]] do MediaWiki estará nas ''wiki''s de teste e MediaWiki.org de {{#time:j xg|2021-07-20|pt}} Estará nas ''wiki''s não-Wikipédia e algumas Wikipédias de {{#time:j xg|2021-07-21|pt}} Estará em todas as ''wiki''s de {{#time:j xg|2021-07-22|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Como os meios de comunicação são estruturados na saída HTML [[:w:pt:Análise sintática (computação)|parser]] Em breve mudará. Isto pode afetar ''bot''s, ''gadget''s, ''script''s de utilizador e extensões. Pode [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/L2UQJRHTFK5YG3IOZEC7JSLH2ZQNZRVU/ ler mais]. Pode testá-lo em [[:testwiki:Main Page|Testwiki]] ou [[:test2wiki:Main Page|Testwiki 2]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Os parâmetros para a forma como obtém [[mw:API:Tokens|''token''s]] na API MediaWiki foram alterados em 2014. À maneira antiga já não funcionará a partir de 1 de setembro. ''Script''s, ''bot''s e ferramentas que usam os parâmetros de antes da mudança de 2014 precisam de ser atualizados. Pode [[phab:T280806#7215377|lá mais]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/29|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 19 de xullo de 2021 ás 15:32 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21755027 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/30|Tech News: 2021-30]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/30|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.14|nova versão]] da MediaWiki chegou as ''wiki''s da Wikimedia na semana anterior. Isto não estava nas Novidades de Tecnologia porque não havia boletim naquela semana. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.16|versão nova]] do MediaWiki estará nas ''wiki''s de teste e MediaWiki.org de {{#time: j "de" F|2021-07-27|pt}}. Estará nas ''wiki''s não-Wikipédia e algumas Wikipédias de {{#time: j "de" F|2021-07-28|pt}} Estará em todas as ''wiki''s de {{#time: j "de" F|2021-07-29|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * Se usar o [[mw:Special:MyLanguage/Skin:MonoBook|Monobook ''skin'']] você pode optar por desligar [[:w:pt:Web design responsivo|''design'' responsivo]] em dispositivos móveis. Isto agora vai funcionar para mais ''skin''s. Se <code>{{int:monobook-responsive-label}}</code> não estiver escolhido, também precisa de desacolhê-lo [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|preferências]] <code>{{int:prefs-skin-responsive}}</code>. Caso contrário, deixará de funcionar. Os administradores de ''interface'' podem automatizar este processo na sua ''wiki''. Pode [[phab:T285991|ler mais]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/30|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 26 de xullo de 2021 ás 21:11 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21771634 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/31|Tech News: 2021-31]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/31|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Se a sua ''wiki'' usar marcação como <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><div class="mw-content-ltr"></nowiki></code></bdi> ou <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><div class="mw-content-rtl"></nowiki></code></bdi> sem o atributo necessário de <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>dir</code></bdi>, então estes não funcionarão mais em 2 semanas. Há uma correção de curto prazo que pode ser adicionada à página local das ''wiki''s Common.css, que é explicada em [[phab:T287701| T287701]]. A partir de agora, todas as utilizações devem incluir todos os atributos, por exemplo: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><div class="mw-content-ltr" dir="ltr" lang="en"></nowiki></code></bdi> ou <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><div class="mw-content-rtl" dir="rtl" lang="he"></nowiki></code></bdi>. Isto também se aplica a algumas outras ''tag''s HTML, tais como <code>span</code> ou <code>code</code>. Pode encontrar exemplos existentes no seu ''wiki'' que precisam de ser atualizados, utilizando as instruções em [[phab:T287701| T287701]]. * Lembrete: A Wikimedia [[m:Special:MyLanguage/IRC/Migrating to Libera Chat|migrou para a rede Libera Chat IRC]], da antiga rede Freenode. A documentação local deve ser atualizada. '''Problemas''' * Na semana passada, todas as ''wiki''s tiveram acesso lento ou sem acesso por 30 minutos. Houve um problema com a geração de listas dinâmicas de artigos no Wikinotícias russo, devido à importação de mais de 200.000 novos artigos ao longo de 3 dias, o que levou a problemas de base de dados. A funcionalidade problemática foi desativada na ''wiki'' e os desenvolvedores estão a discutir se pode ser corrigido corretamente. [https://phabricator.wikimedia.org/T287380][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/2021-07-26_ruwikinews_DynamicPageList] '''Alterações no final desta semana''' * Ao adicionar ''link''s a uma página utilizando [[mw:VisualEditor|Editor Visual]] ou o [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|editor de wikitexto 2017]], [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Disambiguator|páginas de desambiguação]] agora só aparecerão na parte inferior dos resultados da pesquisa. Isto porque os utilizadores não querem muitas vezes ligar-se às páginas de desambiguação. [https://phabricator.wikimedia.org/T285510] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.17|versão nova]] do MediaWiki estará nas ''wiki''s de teste e MediaWiki.org de {{#time: j "de" F|2021-08-03|pt}} Estará nas ''wiki''s não-Wikipédia e algumas Wikipédias de {{#time: j "de" F|2021-08-04|pt}} Estará em todas as ''wiki''s de {{#time: j "de" F|2021-08-05|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * O [[mw:Wikimedia Apps/Team/Android|''app'' da Wikipédia para equipe Android]] está a trabalhar na comunicação na aplicação. Os desenvolvedores estão a trabalhar em como falar com outros editores e receber notificações. Pode [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Communication|ler mais]]. Eles estão à procura de utilizadores que queiram [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Communication/UsertestingJuly2021|testar os planos]]. Qualquer editor que tenha um telefone Android e esteja disposto a descarregar o ''app'' pode fazê-lo. * O [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Recurso Beta]] para {{int:discussiontools-preference-label}} será atualizado nas próximas semanas. Você será capaz de [[mw:Talk pages project/Notifications|subscrever para secções individuais]] numa página de conversação em mais ''wiki''s. Pode testá-lo agora adicionando <code>?dtenable=1</code> ao final do URL da página de conversação ([https://meta.wikimedia.org/wiki/Meta_talk:Sandbox?dtenable=1 exemplo]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Notícias de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das 'Notícias de Tecnologia']] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/31|Traduzir]]• [[m:Tech|Obter Ajuda]]• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou cancelar subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 2 de agosto de 2021 ás 20:47 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21818289 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/32|Tech News: 2021-32]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/32|Traduções]] estão disponíveis. '''Problemas''' * Pode ler, mas não editar 17 ''wiki''s por alguns minutos no dia 10 de agosto. Isto está previsto no [https://zonestamp.toolforge.org/1628571650 05:00 UTC] (02:00 BRT; 06:00 PT). Isto é por causa do trabalho na base de dados. [https://phabricator.wikimedia.org/T287449] '''Alterações no final desta semana''' * O [[wmania:Special:MyLanguage/2021:Hackathon|Wikimania Hackatona]] terá lugar remotamente no dia 13 de agosto, a partir das 5:00 UTC (2:00 BRT; 6:00 PT), durante 24 horas. Pode participar de muitas maneiras. Você ainda pode propor projetos e sessões. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.18|versão nova]] do MediaWiki estará nas ''wiki''s de teste e MediaWiki.org de {{#time: j "de" F|2021-08-10|pt}} Estará nas ''wiki''s não-Wikipédia e algumas Wikipédias de {{#time: j "de" F|2021-08-11|pt}} Estará em todas as ''wiki''s de {{#time: j "de" F|2021-08-12|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] O antigo CSS <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><div class="visualClear"></div></nowiki></code></bdi> não será mais apoiado após 12 de agosto. Em vez disso, as predefinições e páginas devem usar <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><div style="clear:both;"></div></nowiki></code></bdi>. Por favor, ajude a substituir quaisquer utilizações existentes no seu ''wiki''. Existem links de pesquisa global disponíveis em [[phab:T287962|T287962]] '''Alterações futuras''' * [[m:Special:MyLanguage/The Wikipedia Library|A Biblioteca da Wikipédia]] é um local para os editores da Wikipédia acederem a fontes. Existe uma [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TheWikipediaLibrary|extensão]] que tem uma nova função para dizer aos utilizadores quando podem participar. Utilizará notificações. Começará a fazer sinal aos primeiros utilizadores em setembro. Vai ter mais utilizadores mais tarde. [https://phabricator.wikimedia.org/T288070] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] [[w:pt:Vue.js|Vue.js]] será a estrutura [[w:pt:JavaScript|JavaScript]] para MediaWiki no futuro. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/SOZREBYR36PUNFZXMIUBVAIOQI4N7PDU/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Notícias de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das 'Notícias de Tecnologia']] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/32|Traduzir]]• [[m:Tech|Obter Ajuda]]• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou cancelar subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 9 de agosto de 2021 ás 16:21 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21856726 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/33|Tech News: 2021-33]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/33|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * Pode adicionar ''link''s linguísticos na barra lateral no [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|tema do ''Vector'']] novamente. Faça-lo ligando a página a um ''item'' do Wikidata. O novo tema do ''Vector'' moveu as ligações linguísticas, mas o novo seletor de idiomas ainda não pode adicionar ligações linguísticas. [https://phabricator.wikimedia.org/T287206] '''Problemas''' * Ocorreu um problema nas ''wiki''s que usam a extensão ''Translate''. As traduções não foram atualizadas ou foram substituídas pelo texto em inglês. Os problemas foram corrigidos. [https://phabricator.wikimedia.org/T288700][https://phabricator.wikimedia.org/T288683][https://phabricator.wikimedia.org/T288719] '''Alterações no final desta semana''' * Em breve será adicionada uma etiqueta de revisão às edições que adicionam ''link''s às páginas de desambiguação. Isto porque estas ligações são geralmente adicionadas por acidente. A etiqueta permitirá que os editores encontrem facilmente as ligações partidas e as corrijam. Se a sua ''wiki'' não gostar desta funcionalidade, pode ser ocultado. [https://phabricator.wikimedia.org/T287549] *Gostaria de ajudar a melhorar a informação sobre ferramentas? Gostaria de participar ou ajudar a organizar um pequeno encontro virtual para a sua comunidade discutir a lista de ferramentas? Entre em contacto na página de discussão ''[[m:Toolhub/The Quality Signal Sessions|Toolhub Quality Signal Sessions]]''. Também estamos à procura de ''feedback'' [[m:Talk:Toolhub/The Quality Signal Sessions#Discussion topic for "Quality Signal Sessions: The Tool Maintainers edition"|dos mantenedores de ferramentas]] sobre algumas questões específicas. * No passado, as edições para qualquer página do seu espaço de discussão de utilizador ignoraram a sua [[mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications#mute|lista de ''mute'']], por exemplo, subpáginas. A partir desta semana, isto só é verdade para as edições na sua página de discussão. [https://phabricator.wikimedia.org/T288112] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.19|versão nova]] do MediaWiki estará nas ''wiki''s de teste e MediaWiki.org de {{#time: j "de" F|2021-08-17|pt}} Estará nas ''wiki''s não-Wikipédia e algumas Wikipédias de {{#time: j "de" F|2021-08-18|pt}} Estará em todas as ''wiki''s de {{#time: j "de" F|2021-08-19|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Notícias de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das 'Notícias de Tecnologia']] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/33|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou cancelar subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 16 de agosto de 2021 ás 19:28 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21889213 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/34|Tech News: 2021-34]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/34|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * A extensão ''[[mw:Special:MyLanguage/Extension:Score|Score]]'' (''tag'' <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><score></nowiki></code></bdi>) foi re-activada nas ''wiki''s públicas e atualizada para uma versão mais recente. Algumas funcionalidades de pontuação musical podem deixar de funcionar porque a extensão só está ativada em "modo de segurança". A questão da segurança foi corrigida e um [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Score/2021 security advisory|comunicado publicado]]. '''Problemas''' * Poderá ler, mas não editar algumas ''wiki''s durante alguns minutos em {{#time: j "de" F|2021-08-25|pt}}. Isto vai acontecer por volta [https://zonestamp.toolforge.org/1629871217 07:00 PT] (06:00 UTC). Isto é para manutenção de bases de dados. Durante este período, as operações no ''CentralAuth'' também não serão possíveis. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.20|versão nova]] do MediaWiki estará nas ''wiki''s de teste e MediaWiki.org de {{#time: j "de" F|2021-08-24|pt}} Estará nas ''wiki''s não-Wikipédia e algumas Wikipédias de {{#time: j "de" F|2021-08-25|pt}} Estará em todas as ''wiki''s de {{#time: j "de" F|2021-08-26|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Notícias de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Notícias de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/34|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 23 de agosto de 2021 ás 21:59 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21923254 --> == Read-only reminder == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="MassMessage"/> A maintenance operation will be performed on [https://zonestamp.toolforge.org/1629871231 {{#time: l F d H:i e|2021-08-25T06:00|en}}]. It should only last for a few minutes. This will affect your wiki as well as 11 other wikis. During this time, publishing edits will not be possible. Also during this time, operations on the CentralAuth will not be possible (GlobalRenames, changing/confirming e-mail addresses, logging into new wikis, password changes). For more details about the operation and on all impacted services, please check [[phab:T289130|on Phabricator]]. A banner will be displayed 30 minutes before the operation. Please help your community to be aware of this maintenance operation. {{Int:Feedback-thanks-title}}<section end="MassMessage"/> </div> 24 de agosto de 2021 ás 20:35 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21927201 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/35|Tech News: 2021-35]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/35|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * Alguma sintaxe de pontuação musical já não funciona e pode precisar de ser atualizada, pode verificar [[:Category:{{MediaWiki:score-error-category}}]] na sua ''wiki'' para obter uma lista de páginas com erros. '''Problemas''' * As pontuações musicais não foram capazes de renderizar letras em algumas línguas por causa de tipos de letra desaparecidos. Isto foi arranjado agora. Se o seu idioma preferir uma fonte diferente, por favor, apresente um pedido no Phabricator. [https://phabricator.wikimedia.org/T289554] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Os parâmetros para a forma como obtém ''[[mw:API:Tokens|tokens]]'' na MediaWiki API foram alterados em 2014. À maneira antiga já não funcionará a partir de 1 de setembro. ''Script''s, ''bot''s e ferramentas que usam os parâmetros de antes da mudança de 2014 precisam de ser atualizados. Você pode [[phab:T280806#7215377|read mais]] sobre isso. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.21|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas wikis de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time:j xg|2021-08-31|pt}}. Esta irá estar nas wikis que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2021-09-01|pt}}. Esta irá estar em todas as wikis a partir de {{#time:j xg|2021-09-02|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * Poderá ler, mas não editar [[phab:T289660|Commons]] durante alguns minutos em {{#time: j "de" F|2021-09-06|pt}}. Isto vai acontecer por volta [https://zonestamp.toolforge.org/1630818058 07:00 PT] (06:00 UTC). Isto é para manutenção de bases de dados. * Todas as ''wiki''s serão lidos apenas por alguns minutos na semana de 13 de setembro. Mais informações serão publicadas no ''Tech News'' mais tarde. Também será publicado nas ''wiki''s individuais nas próximas semanas. [https://phabricator.wikimedia.org/T287539] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Notícias de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Notícias de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/35|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 30 de agosto de 2021 ás 16:02 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21954810 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/36|Tech News: 2021-36]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/36|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * As ''wiki''s que tem os [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature_summary|recursos de crescimento (Growth)]] implementadas fazem parte dos testes A/B desde a sua implantação, em que alguns recém-chegados não receberam as novas funcionalidades. Agora, todos os recém-chegados em 21 das menores ''wiki''s receberão as funcionalidades. [https://phabricator.wikimedia.org/T289786] '''Alterações no final desta semana''' * Não há nova versão do MediaWiki esta semana. '''Alterações futuras''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Em 2017, a biblioteca jQuery fornecida foi atualizada da versão 1 para 3, com uma camada de compatibilidade. A migração terminará em breve, para que o local seja carregado mais rápido para todos. Se mantiver um ''gadget'' ou ''script'' do utilizador, verifique se tem algum erro JQMIGRATE e corrige-os, ou eles irão quebrar. [https://phabricator.wikimedia.org/T280944][https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/6Z2BVLOBBEC2QP4VV4KOOVQVE52P3HOP/] * No ano passado, a comunidade da Wikipédia em português iniciou uma experiência para tornar o ''login'' obrigatório para edição. O [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Impact report for Login Required Experiment on Portuguese Wikipedia|relatório de impacto]] deste julgamento está pronto. Seguindo em frente, a equipa de Ferramentas Anti-Assédio está à procura de projetos que estejam dispostos a experimentar restringir a edição ip na sua ''wiki'' para uma experiência de curto prazo. [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Login Required Experiment|Saiba mais]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Notícias de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Notícias de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/36|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 6 de setembro de 2021 ás 15:20 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=21981010 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/37|Tech News: 2021-37]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/37|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * 45 novas Wikipédias agora têm acesso aos [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature summary|recursos de crescimento]] (Growth). [https://phabricator.wikimedia.org/T289680] * [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Deployment table|A maioria das Wikipédias]] agora têm acesso às funcionalidades de Crescimento (Growth). A equipa de Crescimento [[mw:Special:MyLanguage/Growth/FAQ|a publicação de uma página de Perguntas Frequentes]] sobre as funcionalidades. Esta FAQ traduzível cobre a descrição das funcionalidades, como usá-las, como alterar a configuração, e muito mais. '''Problemas''' * [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Todas as ''wiki''s passarão pelo modo somente leitura]] por alguns minutos no dia 14 de setembro. Está previsto para [https://zonestamp.toolforge.org/1631628002 14:00 UTC] (15:00 PT; 11:00 BRT). [https://phabricator.wikimedia.org/T287539] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.37/wmf.23|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas wikis de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time:j xg|2021-09-14|pt}}. Esta irá estar nas wikis que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2021-09-15|pt}}. Esta irá estar em todas as wikis a partir de {{#time:j xg|2021-09-16|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.37/Roadmap|calendário]]). * A partir desta semana, a Wikipédia em italiano receberá atualizações semanais de ''software'' às quartas-feiras. Costumava receber as atualizações às quintas-feiras. Devido a esta mudança, os ''bug''s serão notados e corrigidos mais cedo. [https://phabricator.wikimedia.org/T286664] * Você pode adicionar ''link''s de linguagem na barra lateral no [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|novo tema Vector]] novamente. Fá-lo ligando a página a um ''item'' Wikidata. O novo tema do Vector moveu as ligações linguísticas, mas o novo seletor de idiomas ainda não pode adicionar ligações linguísticas. [https://phabricator.wikimedia.org/T287206] * A ferramenta [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|sintaxe]] marca código com cores diferentes. Agora pode destacar 23 novas línguas de código. Além disso, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>golang</code></bdi> pode agora ser usado como um pseudónimo para a [[d:Q37227|linguagem de programação Go]], e um modo especial de <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>output</code></bdi> foi adicionado para mostrar a saída de um programa. [https://phabricator.wikimedia.org/T280117][https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/extensions/SyntaxHighlight_GeSHi/+/715277/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Notícias de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Notícias de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/37|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 13 de setembro de 2021 ás 15:36 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22009517 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/38|Tech News: 2021-38]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/38|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * Os recursos de crescimento (Growth) estão agora implantadas em quase todas as Wikipédias. [[phab:T290582|Para a maioria das pequenas Wikipédias]], as funcionalidades só estão disponíveis para utilizadores experientes, para [[mw:Special:MyLanguage/Growth/FAQ#enable|para testar as funcionalidades]] e [[mw:Special:MyLanguage/Growth/FAQ#config|configure-as]] As funcionalidades estarão disponíveis para os recém-chegados a partir de 20 de setembro de 2021. * O MediaWiki tinha uma funcionalidade que destacava as ligações locais a artigos curtos num estilo diferente. Cada utilizador poderia escolher o tamanho em que seriam destacados "esboços". Esta funcionalidade foi péssima para o desempenho, e após uma consulta, foi removida. [https://phabricator.wikimedia.org/T284917] * Foi feita uma alteração técnica na ''skin'' Monobook para permitir uma manutenção e manutenção mais fáceis. Isto resultou em algumas pequenas alterações no HTML que tornam o HTML do MonoBook consistente com outras ''skin''s. Foram feitos esforços para minimizar o impacto nos editores, mas por favor pingue o utilizador [[m:User:Jon (WMF)|Jon (WMF)]] na ''wiki'' ou no [[phab:T290888|phabricator]] se algum problema for reportado. '''Problemas''' * Houve um problema com a procura na semana passada. Muitos pedidos de pesquisa não funcionaram durante 2 horas devido a um reinício acidental dos servidores de pesquisa. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/2021-09-13_cirrussearch_restart] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.1|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas wikis de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time:j xg|2021-09-21|pt}}. Esta irá estar nas wikis que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2021-09-22|pt}}. Esta irá estar em todas as wikis a partir de {{#time:j xg|2021-09-23|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] A API [[s:Special:ApiHelp/query+proofreadinfo|meta=proofreadpage]] mudou. O parâmetro <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>piprop</nowiki></code></bdi> foi renomeado para $ltr código2. Os utilizadores da API devem atualizar o seu código para evitar avisos de parâmetros não reconhecidos. Os utilizadores de Pywikibot devem fazer atualizar para 6.6.0. [https://phabricator.wikimedia.org/T290585] '''Alterações futuras''' * O [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Replying|ferramenta ''Reply'']] será implantada nas restantes ''wiki''s nas próximas semanas. Atualmente faz parte do "{{int:discussiontools-preference-label}}" em [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|recursos beta]] na maioria das ''wiki''s. Você vai ser capaz de desligá-lo em [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|preferências de edição]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T262331] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] A [[mw:MediaWiki_1.37/Deprecation_of_legacy_API_token_parameters|alteração prezada]] à forma como obtém ''token''s da API foi adiada para 21 de setembro devido a uma incompatibilidade com Pywikibot. Os operadores de ''bot''s que usam Pywikibot podem seguir [[phab:T291202|T291202]] para o progresso numa correção, e deve planear a atualização para 6.6.1 quando for lançado. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Notícias de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Notícias de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/38|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 20 de setembro de 2021 ás 18:32 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22043415 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/39|Tech News: 2021-39]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W39"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/39|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * [[w:pt:iOS|iOS 15]] tem uma nova função chamada [https://support.apple.com/en-us/HT212614 ''Private Relay''] (sítio da Apple). Isto pode ocultar o IP do utilizador quando eles usam navegador [[w:pt:Safari|Safari]]. Isto é como usar uma [[w:pt:Rede privada virtual|VPN]] na medida em que vemos outro endereço IP em vez disso. É ''opt-in'' e apenas para aqueles que pagam extra por [[w:pt:ICloud|iCloud]]. Chegará aos utilizadores do Safari em [[w:pt:OSX|OSX]] mais tarde. Há uma [[phab:T289795|discussão técnica]] sobre o que isto significa para as ''wiki''s da Wikimedia. '''Problemas''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Alguns ''gadget''s e ''script''s de utilizador adicionam itens à parte [[m:Customization:Explaining_skins#Portlets|''portlet''s]] (ferramentas de artigo) da ''skin''. Uma recente alteração ao HTML pode ter feito desses ''link''s um tamanho de letra diferente. Isto pode ser corrigido adicionando a classe CSS <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.vector-menu-dropdown-noicon</code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T291438] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.2|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time:j xg|2021-09-28|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2021-09-29|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time:j xg|2021-09-30|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). * A [[mw:Special:MyLanguage/Onboarding_new_Wikipedians#New_experience|extensão ''GettingStarted'']] foi construída em 2013 e fornece um processo de embarque para novos titulares de contas em algumas versões da Wikipédia. No entanto, as [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature_summary|características de crescimento]] (Growth) desenvolvidos recentemente proporcionam uma melhor experiência de embarque. Uma vez que a grande maioria das Wikipédias tem agora acesso às características de crescimento, o ''GettingStarted'' será desativado a partir de 4 de outubro. [https://phabricator.wikimedia.org/T235752] * Um pequeno número de utilizadores não conseguirá ligar-se as ''wiki''s da Wikimedia após o dia 30 de setembro. Isto porque um antigo [[:w:pt:Certificado raiz|certificado raiz]] deixará de funcionar. Também terão problemas com muitos outros sites. É pouco provável que os utilizadores que atualizaram o seu ''software'' nos últimos cinco anos tenham problemas. Os utilizadores na Europa, África e Ásia são menos propensos a ter problemas imediatos, mesmo que o seu ''software'' seja demasiado antigo. Você pode [[m:Special:MyLanguage/HTTPS/2021 Let's Encrypt root expiry|ler mais]]. * Você pode [[mw:Special:MyLanguage/Help:Notifications|recimento de notificações]] quando alguém deixa um comentário na página de conversação do utilizador ou o menciona num comentário de página de conversação. Clicar no ''link'' de notificação irá agora levá-lo ao comentário e realçá-lo. Anteriormente, o levou ao topo da secção que continha o comentário. Você pode encontrar [[phab:T282029|mais informações em T282029.]] '''Alterações futuras''' * A [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Replying|ferramenta ''Reply'']] será implantada nas ''wiki''s restantes nas próximas semanas. Atualmente faz parte do "{{int:discussiontools-preference-label}}" em [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|recursos beta]] na maioria das ''wiki''s. Você vai ser capaz de desligá-lo em [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|Preferências de edição]]. [[phab:T288485|Veja a lista de ''wiki''s.]] [https://phabricator.wikimedia.org/T262331] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Notícias de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Notícias de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/39|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2021-W39"/> </div> 27 de setembro de 2021 ás 22:23 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22077885 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/40|Tech News: 2021-40]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="tech-newsletter-content"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/40|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * Uma forma mais eficiente de enviar alterações da Wikidata para as ''wiki''s da Wikimedia que os mostrem foi ativado para as seguintes 10 ''wiki''s: mediawiki.org, italiano, catalão, hebraico e vietnamita, Wikisource em francês e Wikivoyage em inglês, Wikilivros, Wikcionário e Wikinotícias. Se notar algo estranho sobre como as mudanças da Wikidata aparecem nas alterações recentes ou na sua lista de páginas vigiadas nessas ''wiki''s pode [[phab:T48643|informar os desenvolvedores]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.3|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time:j xg|2021-10-05|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2021-10-06|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time:j xg|2021-10-07|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Alguns ''gadget''s e ''bot''s que usam a API para ler o registo do Filtro de Abuso podem quebrar. A propriedade <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>hidden</code></bdi> não dirá mais que uma entrada é <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>implicit</code></bdi> para entradas de registo não reprimidas sobre edições suprimidas. Se o seu ''bot'' precisar de saber isso, faça uma consulta de revisão separada. Além disso, o imóvel terá o valor <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>false</code></bdi> para entradas visíveis; anteriormente, não foi incluído na resposta. [https://phabricator.wikimedia.org/T291718] * Uma forma mais eficiente de enviar alterações da Wikidata para as ''wiki''s da Wikimedia que as mostrem será ativada para ''todas as ''wiki''s de produção''. Se notar algo estranho sobre como as mudanças do Wikidata aparecem em alterações recentes ou na sua lista de páginas vigiadas pode [[phab:T48643|informar os desenvolvedores]] '''Alterações futuras''' * Em breve, você poderá obter notificações entre ''wiki''s no [[mw:Wikimedia Apps/Team/iOS|aplicativo iOS da Wikipédia]]. Também pode receber notificações como notificações ''push''. Mais atualizações de notificação seguirão em versões posteriores. [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Apps/Team/iOS/Notifications#September_2021_update] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] As variáveis JavaScript <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgExtraSignatureNamespaces</code></bdi>, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgLegalTitleChars</code></bdi> e <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgIllegalFileChars</code></bdi> em breve serão removidas do código <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Interface/JavaScript#mw.config|mw.config]]</code></bdi>. Estas não fazem parte das variáveis "estáveis" disponíveis para utilização na ''wiki'' JavaScript. [https://phabricator.wikimedia.org/T292011] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] As variáveis JavaScript <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgCookiePrefix</code></bdi>, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgCookieDomain</code></bdi>, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgCookiePath</code></bdi> e <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>wgCookieExpiration</code></bdi> em breve serão removidas de mw.config. Os ''script''s devem, em vez disso, utilizar <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw.cookie</code></bdi> do módulo "<bdi lang="zxx" dir="ltr">[[mw:ResourceLoader/Core_modules#mediawiki.cookie|mediawiki.cookie]]</bdi>". [https://phabricator.wikimedia.org/T291760] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Notícias de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Notícias de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/40|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="tech-newsletter-content"/> </div> 4 de outubro de 2021 ás 16:32 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22101208 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/41|Tech News: 2021-41]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W41"/><div class="plainlinks"> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/41|Translations]] are available. </div> '''<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Changes later this week</span>''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Recurrent item</span>]] <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2021-10-12|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2021-10-13|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2021-10-14|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]).</span> * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The [[mw:Manual:Table_of_contents#Auto-numbering|"auto-number headings" preference]] is being removed. You can read [[phab:T284921]] for the reasons and discussion. This change was [[m:Tech/News/2021/26|previously]] announced. [[mw:Snippets/Auto-number_headings|A JavaScript snippet]] is available which can be used to create a Gadget on wikis that still want to support auto-numbering.</span> '''<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Meetings</span>''' * Podes participar da reunião sobre melhorias de Desktops. Uma versão de demostração do recurso mais recente será mostrada. O evento será na Terça-feira, dia 12 de outubro pelas 16h. Veja como entrar. <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/41|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div> </div><section end="technews-2021-W41"/> </div> 11 de outubro de 2021 ás 15:31 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22152137 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/42|Tech News: 2021-42]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W42"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/42|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' *[[m:Toolhub|Toolhub]] é um catálogo para facilitar a procura de ferramentas de ''software'' que podem ser usadas para trabalhar nos projetos da Wikimedia. Você pode [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/LF4SSR4QRCKV6NPRFGUAQWUFQISVIPTS/ ler mais]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.5|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time: j "de" F|2021-10-19|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time: j "de" F|2021-10-20|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time: j "de" F|2021-10-21|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * Os desenvolvedores do aplicativo no Android, [[mw:Wikimedia Apps/Team/Android|Wikipédia]] estão a trabalhar [[mw:Wikimedia Apps/Team/Android/Communication|comunicação no ''app'']]. Agora pode responder a perguntas numa [[mw:Wikimedia Apps/Team/Android/Communication/UsertestingOctober2021|pesquisa]] para ajudar no desenvolvimento. * 3 a 5% dos editores podem ser bloqueados nos próximos meses. Isto é por causa de um novo serviço no Safari, que é semelhante a um [[w:pt:Proxy|''proxy'']] ou a [[w:pt:VPN|VPN]] . Chama-se ''iCloud Private Relay''. Há uma [[m:Special:MyLanguage/Apple iCloud Private Relay|discussão sobre isso]] no Meta. O objetivo é aprender o que o ''iCloud Private Relay'' pode significar para as comunidades. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise|Wikimedia Enterprise]] é uma nova [[w:pt:API|API]] para aqueles que utilizam muita informação dos projetos da Wikimedia em outros sites. É uma forma de fazer com que os grandes utilizadores comerciais paguem pelos dados. Em breve haverá uma cópia do conjunto de dados da Wikimedia Enterprise. Pode [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-ambassadors@lists.wikimedia.org/message/B2AX6PWH5MBKB4L63NFZY3ADBQG7MSBA/ ler mais]. Você também pode fazer perguntas à equipa [https://wikimedia.zoom.us/j/88994018553 no Zoom] em [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=15&min=00&sec=0&day=22&month=10&year=2021 22 de outubro às 15:00 UTC (12:00 BRT; 16:00 PT)]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/42|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2021-W42"/> </div> 18 de outubro de 2021 ás 20:54 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22176877 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/43|Tech News: 2021-43]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W43"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as mudanças vão afetá-lo. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/43|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * O [[m:Special:MyLanguage/Coolest_Tool_Award|''Coolest Tool Award 2021'']] está à procura de nomeações. Você pode recomendar ferramentas até 27 de outubro. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.6|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time: j "de" F|2021-10-26|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time: j "de" F|2021-10-27|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time: j "de" F|2021-10-28|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' *[[m:Special:MyLanguage/Help:Diff|As páginas de diferenças entre edições]] (diff) terão uma melhor experiência de cópia e colagem. [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Copy paste diffs|As alterações]] permitirão que o texto no diff para antes e depois seja tratado como colunas separadas e removerá qualquer sintaxe indesejada. [https://phabricator.wikimedia.org/T192526] * A versão das [[w:pt:Liberation (tipografia)|tipografias ''Liberation'']] as utilizações em ficheiros SVG serão atualizadas. Só novas miniaturas serão afetadas. ''Liberation Sans Narrow'' não vai mudar. [https://phabricator.wikimedia.org/T253600] '''Reuniões''' * Pode participar de uma reunião sobre a [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Pesquisa de desejos comunitários]]. Serão mostradas notícias sobre os desejos [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Warn when linking to disambiguation pages|disambiguação]] e os [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Real Time Preview for Wikitext|desejos em tempo real]] serão mostradas. O evento terá lugar na quarta-feira, 27 de outubro, às 14h30 UTC (11h30 BRT; 15h30 PT). [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates/Talk to Us|Veja como entrar]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/43|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2021-W43"/> </div> 25 de outubro de 2021 ás 20:08 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22232718 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/44|Tech News: 2021-44]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W44"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/44|traduções]]. '''Alterações recentes''' * Existe um limite para a quantidade de ''e-mail''s que um utilizador pode enviar diariamente. Este limite é agora global em vez de por ''wiki''. Esta mudança é para evitar abusos. [https://phabricator.wikimedia.org/T293866] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.7|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time: j "de" F|2021-11-02|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time: j "de" F|2021-11-03|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time: j "de" F|2021-11-04|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/44|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2021-W44"/> </div> 1 de novembro de 2021 ás 20:28 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22269406 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/45|Tech News: 2021-45]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W45"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/45|traduções]]. '''Alterações recentes''' * Os editores de IP móveis podem agora receber avisos de aviso indicando que têm uma mensagem de página de conversa no sítio móvel (semelhante aos ''banners'' laranja disponíveis na área de trabalho). Estes avisos serão exibidos em todas as páginas fora do espaço de nome principal e sempre que o utilizador tentar editar. O aviso na área de trabalho tem agora uma cor ligeiramente diferente. [https://phabricator.wikimedia.org/T284642][https://phabricator.wikimedia.org/T278105] '''Alterações no final desta semana''' * [[phab:T294321|Wikidata será somente leitura]] por alguns minutos no dia 11 de novembro. Isto vai acontecer por volta de [https://zonestamp.toolforge.org/1636610400 06:00 UTC] (03:00 BRT; 07:00 PT). Isto é para manutenção de bases de dados. [https://phabricator.wikimedia.org/T294321] * Não há nova versão do MediaWiki esta semana. '''Alterações futuras''' * No futuro, os editores não registados receberão uma identidade que não seja o seu [[:w:pt:endereço IP|endereço IP]]. Isto é por razões legais. Um novo direito de utilizador permitirá aos editores que precisam de conhecer os IPs de contas não registadas para combater o vandalismo, ''spam'' e assédio, ver o IP. Você pode ler as [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|sugestões para como essa identidade poderia funcionar]] e a [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|discussão na página de discussão]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/45|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2021-W45"/> </div> 8 de novembro de 2021 ás 20:36 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22311003 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/46|Tech News: 2021-46]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W46"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/46|traduções]]. '''Alterações recentes''' * A maioria dos [[c:Special:MyLanguage/Commons:Maximum_file_size#MAXTHUMB|''upload''s de ficheiros]] que tinham mensagens como "<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>stashfailed</code></bdi>" ou "<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>DBQueryError</code></bdi>" foram agora corrigidos. Está disponível um [[wikitech:Incident documentation/2021-11-04 large file upload timeouts|relatório do incidente]]. '''Problemas''' * Por vezes, as edições feitas no iOS utilizando o editor visual guardam grupos de números como ligações de números de telefone, devido a uma funcionalidade no sistema operativo. Este problema está sob investigação. [https://phabricator.wikimedia.org/T116525] * Houve um problema com a procura na semana passada. Muitos pedidos de pesquisa não funcionaram durante 2 horas devido a um erro de configuração. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/2021-11-10_cirrussearch_commonsfile_outage] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.9|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time: j "de" F|2021-11-16|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time: j "de" F|2021-11-17|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time: j "de" F|2021-11-18|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/46|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2021-W46"/> </div> 15 de novembro de 2021 ás 22:07 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22338097 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/47|Tech News: 2021-47]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W47"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/47|traduções]]. '''Alterações no final desta semana''' * Não há nova versão do MediaWiki esta semana. *O diálogo da predefinição no Editor Visual e no [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|novo modo wikitexto]] Beta será [[m:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|bastante melhorado]] em [[phab:T286992|algumas ''wiki''s]]. O seu [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|''feedback'' é bem-vindo]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/47|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2021-W47"/> </div> 22 de novembro de 2021 ás 20:03 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22366010 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/48|Tech News: 2021-48]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W48"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/48|traduções]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.11|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas wikis de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time: j "de" F|2021-11-30|pt}}. Esta irá estar nas wikis que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time: j "de" F|2021-12-01|pt}}. Esta irá estar em todas as wikis a partir de {{#time: j "de" F|2021-12-02|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/48|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2021-W48"/> </div> 29 de novembro de 2021 ás 21:15 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22375666 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/49|Tech News: 2021-49]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W49"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/49|traduções]]. '''Problemas''' * O MediaWiki 1.38-wmf.11 estava agendado para ser lançado em algumas ''wiki''s na semana passada. A implantação foi adiada devido a problemas inesperados. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.12|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time: j "de" F|2021-12-07|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time: j "de" F|2021-12-08|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time: j "de" F|2021-12-09|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). * Em todas as Wikipédias, um Painel de Mentores está agora disponível em <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>Special:MentorDashboard</nowiki></code></bdi>. Permite que os mentores registados, que cuidam dos primeiros passos dos recém-chegados, monitorizem a atividade dos recém-chegados. Faz parte do [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature summary|Recursos de Crescimento]]. (Growth) Você pode aprender mais sobre [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Communities/How_to_configure_the_mentors%27_list|ativar a lista de mentores]] na sua ''wiki'' e sobre [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Mentor dashboard|o projeto do painel de mentores]] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] O antecessor da atual [[mw:API|MediaWiki Action API]] (que foi criada em 2008), <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>action=ajax</nowiki></code></bdi>, será removida esta semana. Quaisquer ''script''s ou ''bot''s que o utilizem terão de mudar para o módulo API correspondente. [https://phabricator.wikimedia.org/T42786] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Um antigo módulo ResourceLoader, $ltr-código-jqjs, que foi depreciado em 2016, será removido esta semana. Quaisquer ''script''s ou ''bot''s que o utilizem terão de mudar para <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>mediawiki.storage</nowiki></code></bdi> em vez disso. [https://phabricator.wikimedia.org/T143034] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/49|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2021-W49"/> </div> 6 de decembro de 2021 ás 21:59 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22413926 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/50|Tech News: 2021-50]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W50"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/50|traduções]]. '''Alterações recentes''' * Existem agora o padrão [[m:Special:MyLanguage/Help:Namespace#Other_namespace_aliases|aliases curtas]] para o namespace "Projeto:" na maioria das ''wiki''s. Por exemplo, nas ''wiki''s do Wikilivros, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>[[WB:]]</nowiki></code></bdi> irá para o padrão de linguagem local para o namespace <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>[[Project:]]</nowiki></code></bdi>. Esta mudança destina-se a ajudar as comunidades mais pequenas a terem fácil acesso a esta funcionalidade. Pseudónimos locais adicionais ainda podem ser solicitados através [[m:Special:MyLanguage/Requesting wiki configuration changes|o processo habitual]] [https://phabricator.wikimedia.org/T293839] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.13|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time: j "de" F|2021-12-14|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time: j "de" F|2021-12-15|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time: j "de" F|2021-12-16|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/50|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2021-W50"/> </div> 13 de decembro de 2021 ás 22:27 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22441074 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/51|Tech News: 2021-51]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2021-W51"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/51|traduções]]. '''Novidades de Tecnologia''' * Por causa dos [[w:en:Christmas and holiday season|feriados]] a próxima edição das novidades de tecnologia será enviada no dia 10 de janeiro de 2022. '''Alterações recentes''' * As consultas feitas pela extensão DynamicPageList (<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><DynamicPageList></nowiki></code></bdi>) só podem ser executadas durante 10 segundos e erros se demorarem mais tempo. Isto é em resposta a múltiplas interrupções em que consultas de longa duração causaram uma paragem em todos as ''wiki''s. [https://phabricator.wikimedia.org/T287380#7575719] '''Alterações no final desta semana''' * Não há nova versão do MediaWiki esta semana. '''Alterações futuras''' * Os desenvolvedores do aplicativo iOS da Wikipédia estão à procura de testadores que editam em vários idiomas. Você pode [[mw:Wikimedia Apps/Team/iOS/202112 testing|lá mais e informá-los se você está interessado]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] O Wikimedia [[wikitech:Portal:Cloud VPS|Cloud VPS]] acolhe projetos técnicos para o movimento Wikimedia. Os desenvolvedores precisam [[wikitech:News/Cloud VPS 2021 Purge|clamar projetos]] que usam. Isto porque os projetos antigos e não reutilizados são removidos uma vez por ano. Os projetos não reclamados podem ser encerrados a partir de fevereiro. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/2B7KYL5VLQNHGQQHMYLW7KTUKXKAYY3T/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/51|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2021-W51"/> </div> 20 de decembro de 2021 ás 22:06 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22465395 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/02|Tech News: 2022-02]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W02"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/02|traduções]]. '''Alterações recentes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Foi adicionada uma variável de <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>oauth_consumer</code></bdi> ao [[mw:Special:MyLanguage/AbuseFilter|Filtro de Abusos]] para permitir a identificação de alterações feitas por ferramentas específicas. [https://phabricator.wikimedia.org/T298281] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Os ''gadget''s são [[mw:Special:MyLanguage/ResourceLoader/Migration_guide_(users)#Package_Gadgets|agora capazes de incluir diretamente as páginas JSON]]. Isto significa que alguns ''gadget''s podem agora ser configurados por administradores sem precisar da permissão do administrador de interface, como é o caso do ''gadget'' Geonotice. [https://phabricator.wikimedia.org/T198758] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Os ''gadget''s [[mw:Extension:Gadgets#Options|podem agora especificar as ações da página]] nas quais estão disponíveis. Por exemplo, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>|actions=edit,history</code></bdi> carregará um ''gadget'' apenas durante a edição e nas páginas de história. [https://phabricator.wikimedia.org/T63007] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Os ''gadget''s podem agora ser carregados a pedido com o parâmetro URL de <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>withgadget</code></bdi>. Isto pode ser usado para substituir [[mw:Special:MyLanguage/Snippets/Load JS and CSS by URL|um corte anterior]] que normalmente se parece com <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>withJS</code></bdi> ou <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>withCSS</code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T29766] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Nas ''wiki''s onde [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Communities/How to configure the mentors' list|o sistema de Mentoria está configurado]], agora pode usar a API de Ação para obter uma lista de [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Mentor_dashboard|mentores]] pupilos. [https://phabricator.wikimedia.org/T291966] * O título na página principal agora pode ser configurado usando <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Mainpage-title-loggedin]]</span> para usuários conectados e <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Mainpage-title]]</span> para usuários conectados. Qualquer CSS que tenha sido usado anteriormente para ocultar o título deve ser removido. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Small_wiki_toolkits/Starter_kit/Main_page_customization#hide-heading] [https://phabricator.wikimedia.org/T298715] * Quatro páginas especiais (e suas contrapartes de API) agora têm um tempo máximo de execução de consulta de banco de dados de 30 segundos. Estas páginas especiais são: mudanças recentes, páginas vigiadas, contribuições e registro. Essa mudança ajudará no desempenho e estabilidade do site. Você pode ler [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/IPJNO75HYAQWIGTHI5LJHTDVLVOC4LJP/ mais detalhes sobre essa mudança] incluindo algumas soluções possíveis se isso afetar seus fluxos de trabalho. [https://phabricator.wikimedia.org/T297708] * O [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Sticky Header|cabeçalho fixo]] foi implantado para 50% dos usuários conectados em [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Frequently asked questions#pilot-wikis|mais de 10 ''wiki''s]]. Isso faz parte do [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Melhorias da área de trabalho]]. Veja [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Participate|como participar do projeto]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.17|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time: j "de" F|2022-01-11|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time: j "de" F|2022-01-12|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time: j "de" F|2022-01-13|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). '''Eventos''' * A [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022|Pesquisa de desejos da comunidade 2022]] começa. Todos os contribuintes para os projetos Wikimedia podem propor ferramentas e melhorias na plataforma. A fase de proposta ocorre a partir de {{#time:j xg|2022-01-10|pt}} às 18:00 UTC (15:00 BRT; 19:00 PT) para {{#time:j xg|2022-01-23|pt}} às 18:00 UTC (15:00 BRT; 19:00 PT). [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey/FAQ|Saiba mais]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/02|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W02"/> </div> 11 de xaneiro de 2022 ás 01:23 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22562156 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/03|Tech News: 2022-03]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W03"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/03|traduções]]. '''Alterações recentes''' * Ao utilizar [[mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor|WikiEditor]] (também conhecido como o editor wikitexto de 2010), as pessoas verão agora um aviso se ligarem às páginas de desambiguação. Se clicar em "{{int:Disambiguator-review-link}}" no aviso, pedir-lhe-á para corrigir o link para um termo mais específico. Você pode [[m:Community Wishlist Survey 2021/Warn when linking to disambiguation pages#Jan 12, 2021: Turning on the changes for all Wikis|ler mais informações]] sobre este item preenchido da lista de desejos da comunidade de 2021. * Você pode [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#subscribe|subscrever automaticamente todas as discussões da página de conversação]] que você começa ou comenta ao usar [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Feature summary|DiscussionTools]]. Receberá [[mw:Special:MyLanguage/Notifications|notificações]] quando outro editor responder. Isto está disponível na maioria dos ''wiki''s. Vá para suas [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|Preferências]] e ative "{{int:discussiontools-preference-autotopicsub}}". [https://phabricator.wikimedia.org/T263819] * Quando solicitado para criar uma nova página ou secção de página de conversação, os campos de entrada podem ser [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Creating_pages_with_preloaded_text|"pré-carregado" com algum texto]]. Esta funcionalidade está agora limitada às páginas wikitexto. Isto é para que os utilizadores não possam ser enganados a fazer edições maliciosas. Há uma discussão sobre [[phab:T297725|se esta funcionalidade deve ser re-habilitada]] para alguns tipos de conteúdo. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.18|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2022-01-18|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2022-01-19|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time:j "de" F|2022-01-20|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). '''Eventos''' * A [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022|Pesquisa de desejos da comunidade 2022]] continua. Todos os contribuintes para os projetos da Wikimedia podem propor ferramentas e melhorias na plataforma. A fase de proposta decorre de {{#time:j "de" F|2022-01-10|pt}} às 18:00 UTC (15:00 BRT; 19:00 PT) para {{#time:j "de" F|2022-01-23|pt}} às 18:00 UTC (15:00 BRT; 19:00 PT). [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey/FAQ|Saiba mais]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/03|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W03"/> </div> 17 de xaneiro de 2022 ás 19:55 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22620285 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/04|Tech News: 2022-04]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W04"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/04|traduções]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.19|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2022-01-25|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2022-01-26|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time:j "de" F|2022-01-27|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). * As seguintes línguas podem agora ser usadas com [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|''syntax highlighting'']] BDD, Elpi, LilyPond, Maxima, Rita, Savi, Sed, Sophia, Spice, . SRCINFO. * Agora pode aceder à sua lista de páginas vigiadas de fora do ''menu'' de utilizador na [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|''skin'' do novo Vector]]. O ''link'' da lista de páginas vigiadas aparece ao lado dos ícones de notificação se estiver no topo da página. [https://phabricator.wikimedia.org/T289619] '''Eventos''' * Pode ver os resultados do [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|Coolest Tool Award 2021]] e saiba mais sobre 14 ferramentas que foram selecionadas este ano. * Pode [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey/Help_us|traduzir, promover]], ou comentar [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Proposals|nas propostas]] da Pesquisa de desejos comunitários. A votação começará em {{#time:j "de" F|2022-01-28|pt}} '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/04|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W04"/> </div> 24 de xaneiro de 2022 ás 21:38 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22644148 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/05|Tech News: 2022-05]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W05"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/05|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] If a gadget should support the new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>?withgadget</code></bdi> URL parameter that was [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/02|announced]] 3 weeks ago, then it must now also specify <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>supportsUrlLoad</code></bdi> in the gadget definition ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets#supportsUrlLoad|documentation]]). [https://phabricator.wikimedia.org/T29766] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-02-01|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-02-02|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-02-03|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * A change that was [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2021/16|announced]] last year was delayed. It is now ready to move ahead: ** The user group <code>oversight</code> will be renamed <code>suppress</code>. This is for [[phab:T109327|technical reasons]]. This is the technical name. It doesn't affect what you call the editors with this user right on your wiki. This is planned to happen in three weeks. You can comment [[phab:T112147|in Phabricator]] if you have objections. As usual, these labels can be translated on translatewiki ([[phab:T112147|direct links are available]]) or by administrators on your wiki. '''Events''' * You can vote on proposals in the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022|Community Wishlist Survey]] between 28 January and 11 February. The survey decides what the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech team]] will work on. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/05|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W05"/> </div> 31 de xaneiro de 2022 ás 17:42 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22721804 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/06|Tech News: 2022-06]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W06"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/06|traduções]]. '''Alterações recentes''' * A Wikipédia em inglês criou recentemente um ''gadget'' para o modo escuro. Pode capacitá-lo lá, ou pedir ajuda a um [[m:Special:MyLanguage/Interface administrators|administrador do interface]] para o configurar no sua ''wiki'' ([[w:en:Wikipedia:Dark mode (gadget)|instruções e captura de tela]]). * As contagens de categorias às vezes estão erradas. Serão agora completamente recontados no início de cada mês. [https://phabricator.wikimedia.org/T299823] '''Problemas''' * Uma alteração de código na semana passada para corrigir um ''bug'' com ''[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Live preview|Live Preview]]'' pode ter causado problemas com alguns dispositivos locais e ''script''s de utilizador. Qualquer código com comportamento específico da ''skin'' para <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>vector</code></bdi> deve ser atualizado para verificar também se <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>vector-2022</code></bdi>. [[phab:T300987|Um trecho de código, pesquisa global e exemplo estão disponíveis]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.21|nova versão]] do MediaWiki estará disponível nas ''wiki''s de teste e em Mediawiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2022-02-08|pt}}. Esta irá estar nas ''wiki''s que não são da Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2022-02-09|pt}}. Esta irá estar em todas as ''wiki''s a partir de {{#time:j "de" F|2022-02-10|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/06|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W06"/> </div> 7 de febreiro de 2022 ás 21:16 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22765948 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/07|Tech News: 2022-07]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W07"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/07|traduções]]. '''Alterações recentes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Purge|Purgar]] uma página de categoria com menos de 5.000 membros irá agora recontá-la completamente. Isto permitirá que os editores corrijam contagens incorretas quando está errada. [https://phabricator.wikimedia.org/T85696] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.22|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-02-15|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-02-16|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-02-17|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Na extensão [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|Filtro de Abusos]], a função <code dir=ltr>rmspecials()</code> foi atualizada para que não remova o caractere "espaço". As ''wiki''s são aconselhadas a embrulhar todos os usos de <code dir=ltr>rmspecials()</code> com <code dir=ltr>rmwhitespace()</code> sempre que necessário para manter o comportamento dos filtros inalterado. Pode utilizar a função de pesquisa em [[Special:AbuseFilter]] para localizar a sua utilização. [https://phabricator.wikimedia.org/T263024] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/07|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W07"/> </div> 14 de febreiro de 2022 ás 19:18 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22821788 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/08|Tech News: 2022-08]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W08"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/08|traduções]]. '''Alterações recentes''' * [[Special:Nuke|Special:Nuke]] irá agora fornecer as razões padrão de eliminação (editável em <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Deletereason-dropdown]]</bdi>) para usar quando as páginas de eliminação em massa. Este foi [[m:Community Wishlist Survey 2022/Admins and patrollers/Mass-delete to offer drop-down of standard reasons, or templated reasons.|pedido na Pesquisa de desejos comunitários de 2022]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T25020] * Na Wikipédia, todas as novas contas recebem agora o [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature_summary|Recursos de crescimento]] (Growth) por padrão ao criar uma conta. As comunidades são encorajadas a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Account_creation|atualizar os seus recursos de ajuda]]. Anteriormente, apenas 80% das novas contas obteriam os recursos de crescimento. Algumas Wikipédias continuam a não ser afetadas por esta mudança. [https://phabricator.wikimedia.org/T301820] * Agora pode evitar que imagens específicas que são usadas numa página apareçam em outros locais, tais como dentro de pré-visualizações de página ou resultados de pesquisa. Isto é feito com a marcação <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>class=notpageimage</nowiki></code></bdi>. Por exemplo, <code><nowiki>[[File:Exemplo.png|class=notpageimage]]</nowiki></code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T301588] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] Houve uma alteração para o HTML das páginas Special:Contributions, Special:MergeHistory e History, para apoiar o agrupamento de alterações por data na [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Minerva_Neue|''skin'' móvel]] Embora improvável, isto pode afetar ''gadget''s e ''script''s de utilizador. A [[phab:T298638|lista de todas as alterações HTML]] está no Phabricator. '''Eventos''' * [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Results|Os resultados da Pesquisa de desejos comunitários]] foram publicados. Está também disponível a [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates/2022 results#leaderboard|se de propostas prioritárias]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.23|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-02-22|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-02-23|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-02-24|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * O ''software'' para reproduzir vídeos e ficheiros áudio em páginas mudará em breve em todas as ''wiki''s. O antigo ''player'' será removido. Alguns ''player''s de áudio tornar-se-ão mais amplos após esta mudança. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TimedMediaHandler/VideoJS_Player|O novo ''player'']] tem sido uma característica beta há mais de quatro anos. [https://phabricator.wikimedia.org/T100106][https://phabricator.wikimedia.org/T248418] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] O sistema operativo subjacente da Toolforge está a ser atualizado. Se mantiver alguma ferramenta lá, existem duas opções para migrar as suas ferramentas para o novo sistema. Existem [[wikitech:News/Toolforge Stretch deprecation|detalhes, prazos e instruções]] na Wikitech. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/cloud-announce@lists.wikimedia.org/thread/EPJFISC52T7OOEFH5YYMZNL57O4VGSPR/] * Os administradores terão em breve [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/(Un)delete associated talk page|a opção de eliminar/restaurar]] a página de "discussão" associada quando estiverem a eliminar uma determinada página. Um ponto final da API com esta opção também estará disponível. Este foi [[m:Community Wishlist Survey 2021/Admins and patrollers/(Un)delete associated talk page|um pedido da Pesquisa de desejos comunitários de 2021]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/08|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W08"/> </div> 21 de febreiro de 2022 ás 19:12 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22847768 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|Tech News: 2022-09]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W09"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|traduções]]. '''Alterações recentes''' * Ao pesquisar por edições para [[mw:Special:MyLanguage/Help:Tags|alterar etiquetas]], por exemplo, no histórico de páginas ou contribuições dos utilizadores, existe agora uma lista de possíveis etiquetas. Este foi [[m:Community Wishlist Survey 2022/Miscellaneous/Improve plain-text change tag selector|a pedido na Pesquisa de desejos comunitários 2022]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T27909] * Os mentores que usam o [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Mentor_dashboard|painel do mentor]] (Recurso de crescimento) vai agora ver os recém-chegados atribuídos a eles que fizeram pelo menos uma edição, até 200 edições. Anteriormente, todos os recém-chegados atribuídos ao mentor eram visíveis no painel de instrumentos, mesmo os que não tinham qualquer edição ou que fizessem centenas de edições. Os mentores ainda podem alterar estes valores usando os filtros no seu painel de instrumentos. Além disso, a última escolha dos filtros será agora guardada. [https://phabricator.wikimedia.org/T301268][https://phabricator.wikimedia.org/T294460] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] O grupo de utilizadores <code>oversight</code> foi renomeada para <code>suppress</code>. Isto é por [[phab:T109327|razões técnicas]]. Pode ser necessário atualizar quaisquer referências locais ao nome antigo, por exemplo, ''gadget''s, ''link''s para Special:Listusers ou utilizações de [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic_words|NUMBERINGROUP]]. '''Problemas''' * A recente alteração ao HTML das páginas de [[mw:Special:MyLanguage/Help:Tracking changes|mudanças recentes]] causou alguns problemas aos leitores de ecrã. Isto está a ser arranjado. [https://phabricator.wikimedia.org/T298638] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.24|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-03-01|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-03-02|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-03-03|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * Trabalhar com modelos tornar-se-á mais fácil. [[m:WMDE_Technical_Wishes/Templates| Várias melhorias]] estão previstas para 9 de março na maioria das ''wiki''s e a 16 de março na Wikipédia em inglês. As melhorias incluem: correspondência de colchetes, sintaxe realçando cores, encontrando e inserindo modelos, e funcionalidades de editor visual relacionadas. * Se você é um desenvolvedor de predefinições ou um administrador de interface, e você está intencionalmente substituindo ou usando os estilos CSS padrão de caixas de ''feedback'' do utilizador (as classes: <code dir=ltr>successbox, messagebox, errorbox, warningbox</code>), por favor, note que estas classes e CSS associados serão brevemente removidos do núcleo do MediaWiki. Isto é para prevenir problemas quando os mesmos nomes de classe também são usados em uma ''wiki''. Por favor, avise-nos comentando [[phab:T300314]] se acha que pode ser afetado. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W09"/> </div> 28 de febreiro de 2022 ás 23:00 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22902593 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/10|Tech News: 2022-10]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W10"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/10|traduções]]. '''Problemas''' * Houve um problema com alguns rótulos de interface na semana passada. Será arranjado esta semana. Esta mudança fez parte do trabalho em curso para simplificar o suporte para ''skin''s que não têm manutenção ativa. [https://phabricator.wikimedia.org/T301203] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.25|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-03-08|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-03-09|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-03-10|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/10|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W10"/> </div> 7 de marzo de 2022 ás 21:16 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22958074 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/11|Tech News: 2022-11]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W11"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/11|traduções]]. '''Alterações recentes''' * No aplicativo Android da Wikipédia [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia_Apps/Team/Android/Communication#Updates|agora é possível]] alterar a barra de ferramentas na parte inferior para que as ferramentas que usa mais frequentemente sejam mais fáceis de clicar. A aplicação agora também tem um modo de leitura focado. [https://phabricator.wikimedia.org/T296753][https://phabricator.wikimedia.org/T254771] '''Problemas''' * Houve um problema com a recolha de alguns dados de visualização de página de junho de 2021 a janeiro de 2022 em todos as ''wiki''s. Isto significa que as estatísticas estão incompletas. Para ajudar a calcular quais os projetos e regiões mais afetados, os conjuntos de dados relevantes estão a ser conservados por 30 dias extras. Você pode [[m:Talk:Data_retention_guidelines#Added_exception_for_page_views_investigation|ler mais no Meta-wiki]] * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">There was a problem with the databases on March 10. All wikis were unreachable for logged-in users for 12 minutes. Logged-out users could read pages but could not edit or access uncached content then.</span> [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/2022-03-10_MediaWiki_availability] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.26|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-03-15|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-03-16|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-03-17|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendário]]). * Quando [[mw:Special:MyLanguage/Help:System_message#Finding_messages_and_documentation|susing <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>uselang=qqx</code></bdi> para encontrar mensagens de localização]], irá agora mostrar todas as chaves de mensagem possíveis para separadores de navegação, como "{{int:vector-view-history}}". [https://phabricator.wikimedia.org/T300069] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Advanced item</span>]] O acesso a [[{{#special:RevisionDelete}}]] foi alargado para incluir utilizadores que tenham <code dir=ltr>deletelogentry</code> e direitos de <code dir=ltr>deletedhistory</code> através dos seus membros do grupo. Antes, só aqueles com a direita <code dir=ltr>deleterevision</code> podiam aceder a esta página especial. [https://phabricator.wikimedia.org/T301928] * Nas páginas [[{{#special:Undelete}}]] para diffs e revisões, haverá um ''link'' de volta para a página principal de Restaurar com a lista de revisões. [https://phabricator.wikimedia.org/T284114] '''Alterações futuras''' * A Fundação Wikimedia anunciou a estratégia de implementação do mascaramento de IP e os próximos passos. O [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#feb25|anúncio pode ser lido aqui]]. * Os desenvolvedores do [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Android FAQ|aplicativo Android da Wikipédia]] estão a trabalhar em [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Communication|novas funções]] para páginas de conversação de utilizadores e páginas de comentários de artigos. [https://phabricator.wikimedia.org/T297617] '''<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Events</span>''' * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The [[mw:Wikimedia Hackathon 2022|Wikimedia Hackathon 2022]] will take place as a hybrid event on 20-22 May 2022. The Hackathon will be held online and there are grants available to support local in-person meetups around the world. Grants can be requested until 20 March.</span> '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/11|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W11"/> </div> 14 de marzo de 2022 ás 22:08 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22993074 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/12|Tech News: 2022-12]] == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W12"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/12|traduções]]. '''Novo calendário de lançamento de código para esta semana''' * Haverá quatro lançamentos do MediaWiki esta semana, em vez de apenas um. Esta é uma experiência que deve levar a menos problemas e a atualizações de funcionalidades mais rápidas. Os lançamentos estarão em todos as ''wiki''s, em momentos diferentes, na segunda, terça e quarta-feira. Você pode [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Release Engineering Team/Trainsperiment week|ler mais sobre este projeto]] '''Alterações recentes''' * Agora pode definir quantos resultados de pesquisa mostrar por predefinição [[Special:Preferences#mw-prefsection-searchoptions|em suas preferências]]. Este foi o 12º desejo mais popular no [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Results|Pesquisa de desejos comunitários 2022]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T215716] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] A ferramenta de cadernos Jupyter [[wikitech:PAWS|PAWS]] foi atualizado para uma nova interface. [https://phabricator.wikimedia.org/T295043] '''Alterações futuras''' * Mapas interativos via [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] em breve trabalhará nas ''wiki''s usando a extensão [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevisions]]. [https://wikimedia.sslsurvey.de/Kartographer-Workflows-EN/ Por favor, diga-nos] quais as melhorias que deseja ver no Kartographer. Pode fazer esta pesquisa em inglês simples. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/12|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W12"/> </div> 21 de marzo de 2022 ás 16:01 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23034693 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/13|Tech News: 2022-13]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W13"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/13|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a simple new Wikimedia Commons upload tool available for macOS users, [[c:Commons:Sunflower|Sunflower]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-03-29|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-03-30|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-03-31|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * Some wikis will be in read-only for a few minutes because of regular database maintenance. It will be performed on {{#time:j xg|2022-03-29|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-03-31|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]). [https://phabricator.wikimedia.org/T301850][https://phabricator.wikimedia.org/T303798] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/13|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W13"/> </div> 28 de marzo de 2022 ás 19:55 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23073711 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/14|Tech News: 2022-14]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W14"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/14|Translations]] are available. '''Problems''' * For a few days last week, edits that were suggested to newcomers were not tagged in the [[{{#special:recentchanges}}]] feed. This bug has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T304747] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-04-05|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-04-06|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-04-07|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-04-07|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s4.dblist targeted wikis]). '''Future changes''' * Starting next week, Tech News' title will be translatable. When the newsletter is distributed, its title may not be <code dir=ltr>Tech News: 2022-14</code> anymore. It may affect some filters that have been set up by some communities. [https://phabricator.wikimedia.org/T302920] * Over the next few months, the "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" Growth feature [[phab:T304110|will become available to more Wikipedias]]. Each week, a few wikis will get the feature. You can test this tool at [[mw:Special:MyLanguage/Growth#deploymentstable|a few wikis where "Link recommendation" is already available]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/14|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W14"/> </div> 4 de abril de 2022 ás 21:01 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23097604 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-15</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W15"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/15|traduções]]. '''Alterações recentes''' * Há uma nova página de ''status'' pública na <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikimediastatus.net/ www.wikimediastatus.net]</span>. Este site mostra cinco métricas automatizadas de alto nível onde você pode ver a saúde geral e desempenho do ambiente técnico das nossas ''wikis''. Contém também atualizações escritas manualmente para incidentes generalizados, que são escritas tão rapidamente quanto os engenheiros são capazes de fazê-lo, ao mesmo tempo que reparam o problema real. O site está separado da nossa infraestrutura de produção e hospedado por um serviço externo, para que possa ser acedido mesmo que as ''wikis'' estejam brevemente indisponíveis. Você pode [https://diff.wikimedia.org/2022/03/31/announcing-www-wikimediastatus-net/ ler mais sobre este projeto]. * Nas ''wikis'' do Wikcionário, o ''software'' para reproduzir vídeos e ficheiros de áudio em páginas mudou agora. O antigo ''player'' foi removido. Alguns ''players'' de áudio tornar-se-ão mais amplos após esta mudança. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TimedMediaHandler/VideoJS_Player|O novo ''player'']] tem sido uma característica beta há mais de quatro anos. [https://phabricator.wikimedia.org/T100106][https://phabricator.wikimedia.org/T248418] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.7|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-04-12|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-04-13|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-04-14|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/15|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W15"/> </div> 11 de abril de 2022 ás 19:44 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23124108 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-16</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W16"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/16|traduções]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.8|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-04-19|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-04-20|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-04-21|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] Algumas ''wiki''s ficarão em modo de leitura apenas por alguns minutos devido a uma troca da sua base de dados principal. Será realizado em {{#time:j "de" F|2022-04-21|pt}} às 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist ''wiki''s direcionadas]) e em {{#time:j "de" F|2022-04-21|pt}} às 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s8.dblist ''wiki''s direcionadas]). * Os administradores terão agora [[m:Community Wishlist Survey 2021/(Un)delete associated talk page|a opção de eliminar/restaurar da página "Discussão" associada]] quando estiverem a eliminar uma determinada página. Um ''endpoint'' da API com esta opção também está disponível. Isto conclui o [[m:Community Wishlist Survey 2021/Admins and patrollers/(Un)delete associated talk page|11º desejo da Pesquisa de desejos comunitários de 2021]]. * Em [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements#test-wikis|''wiki''s selecionadas]], 50% dos utilizadores logados verão o nova [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Table of contents|tabela de conteúdos]]. Ao deslocar-se para cima e para baixo na página, a tabela de conteúdos permanecerá no mesmo local no ecrã. Isto faz parte do projeto [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Melhorias da Área de Trabalho]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304169] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] As caixas de mensagens produzidas pelo código MediaWiki deixarão de ter estas classes CSS: <code dir=ltr>successbox</code>, <code dir=ltr>errorbox</code>, <code dir=ltr>warningbox</code>. Os estilos para essas aulas e <code dir=ltr>messagebox</code> serão removidos do núcleo do MediaWiki. Isto apenas afeta ''wiki''s que usam estas classes em wikitexto, ou alterar a sua aparência dentro do CSS em todo o site. Por favor, reveja qualquer utilização local e definições para estas aulas que você pode ter. Isto foi previamente anunciado na edição [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|28 de fevereiro das Novidades de Tecnologia]]. '''Mudanças futuras''' * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Kartographer|Kartographer]] tornar-se-á compatível com [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|estabilização da página da FlaggedRevisions]]. Os mapas do Kartographer também trabalharão em páginas com [[mw:Special:MyLanguage/Help:Pending changes|alterações pendentes]]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation#Project_descriptions] A documentação do Kartographer foi completamente atualizada. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer/Getting_started] [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/Maps] [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/16|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W16"/> </div> 18 de abril de 2022 ás 23:12 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23167004 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-17</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W17"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/17|Translations]] are available. '''Recent changes''' * On [https://noc.wikimedia.org/conf/dblists/group1.dblist many wikis] (group 1), the software to play videos and audio files on pages has now changed. The old player has been removed. Some audio players will become wider after this change. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TimedMediaHandler/VideoJS_Player|The new player]] has been a beta feature for over four years. [https://phabricator.wikimedia.org/T100106][https://phabricator.wikimedia.org/T248418] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-04-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-04-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-04-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-04-26|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]). * Some very old browsers and operating systems are no longer supported. Some things on the wikis might look weird or not work in very old browsers like Internet Explorer 9 or 10, Android 4, or Firefox 38 or older. [https://phabricator.wikimedia.org/T306486] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/17|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W17"/> </div> 25 de abril de 2022 ás 22:56 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23187115 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-18</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W18"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/18|traduções]]. '''Alterações recentes''' * Em [https://noc.wikimedia.org/conf/dblists/group2.dblist todos as ''wikis'' restantes] (grupo 2), o ''software'' para reproduzir vídeos e ficheiros de áudio em páginas mudou agora. O antigo ''player'' foi removido. Alguns ''players'' de áudio tornar-se-ão mais amplos após esta mudança. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TimedMediaHandler/VideoJS_Player| O novo ''player'']] tem sido uma característica beta há mais de quatro anos. [https://phabricator.wikimedia.org/T100106][https://phabricator.wikimedia.org/T248418] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.10|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-05-03|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-05-04|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-05-05|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * Os desenvolvedores estão a trabalhar em páginas de discussão no app [[mw:Wikimedia Apps/Team/iOS|Wikipédia para iOS]]. Você pode [https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_9GBcHczQGLbQWTY dar ''feedback'']. Pode fazer a pesquisa em inglês, alemão, hebraico ou chinês. * [[m:WMDE_Technical_Wishes/VisualEditor_template_dialog_improvements#Status_and_next_steps|A maioria das ''wikis'']] receberá um [[m:WMDE_Technical_Wishes/VisualEditor_template_dialog_improvements|diálogo do modelo de modelo]] no modo Editor Visual e Novo Wikitexto. [https://phabricator.wikimedia.org/T296759] [https://phabricator.wikimedia.org/T306967] * Se você utilizar o destaque da sintaxe durante a edição do wikitexto, pode em breve ativar um [[m:WMDE_Technical_Wishes/Improved_Color_Scheme_of_Syntax_Highlighting#Color-blind_mode|esquema de cores compatíveis com daltônicos]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T306867] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] Vários IDs CSS relacionados com mensagens de interface MediaWiki serão removidos. Os editores técnicos devem agradar [[phab:T304363|reve a lista de IDs e links para as suas utilizações existentes]]. Estes incluem <code dir=ltr>#mw-anon-edit-warning</code>, <code dir=ltr>#mw-undelete-revision</code> e outros 3. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/18|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W18"/> </div> 2 de maio de 2022 ás 19:34 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23232924 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-19</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W19"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/19|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now see categories in the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android|Wikipedia app for Android]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T73966] '''Problems''' * Last week, there was a problem with Wikidata's search autocomplete. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T307586] * Last week, all wikis had slow access or no access for 20 minutes, for logged-in users and non-cached pages. This was caused by a problem with a database change. [https://phabricator.wikimedia.org/T307647] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T305217#7894966] * [[m:WMDE Technical Wishes/Geoinformation#Current issues|Incompatibility issues]] with [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] and the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevs extension]] will be fixed: Deployment is planned for May 10 on all wikis. Kartographer will then be enabled on the [[phab:T307348|five wikis which have not yet enabled the extension]] on May 24. * The [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector (2022)]] skin will be set as the default on several more wikis, including Arabic and Catalan Wikipedias. Logged-in users will be able to switch back to the old Vector (2010). See the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/2022-04 for the largest wikis|latest update]] about Vector (2022). '''Future meetings''' * The next [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|open meeting with the Web team]] about Vector (2022) will take place on 17 May. The following meetings are currently planned for: 7 June, 21 June, 5 July, 19 July. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/19|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W19"/> </div> 9 de maio de 2022 ás 15:22 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23256717 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-20</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W20"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/20|traduções]]. '''Alterações no final desta semana''' * Algumas ''wikis'' podem em breve usar a funcionalidade [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|adicionar um ''link'']]. Isto começará na quarta-feira. As ''wikis'' são {{int:project-localized-name-cawiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-hewiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-hiwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-kowiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-nowiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-ptwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-simplewiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-svwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-ukwiki/pt}}. Isto faz parte da implementação [[phab:T304110|progressiva desta ferramenta para mais Wikipédias]]. As comunidades podem [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure como esta funcionalidade funciona localmente]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304542] * O [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2022|Wikimedia Hackathon 2022]] terá lugar ''online'' nos dias 20 e 22 de maio. Será em inglês. Há também encontros locais [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2022/Meetups|''hackathon'']] na Alemanha, Gana, Grécia, Índia, Nigéria e Estados Unidos. Os wikimedianos tecnicamente interessados podem trabalhar em projetos de ''software'' e aprender novas habilidades. Também pode realizar uma sessão ou publicar um projeto em que pretende trabalhar. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.12|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-05-17|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-05-18|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-05-19|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * Em breve poderá editar páginas traduzíveis no editor visual. Existem páginas traduzíveis em, por exemplo, Meta e Commons. [https://diff.wikimedia.org/2022/05/12/mediawiki-1-38-brings-support-for-editing-translatable-pages-with-the-visual-editor/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/20|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W20"/> </div> 16 de maio de 2022 ás 18:58 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23291515 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-21</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W21"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/21|traduções]]. '''Alterações recentes''' * Os administradores que utilizam a ''interface'' do sítio móvel podem agora aceder ao Special:Block diretamente a partir das páginas de utilizador. [https://phabricator.wikimedia.org/T307341] * A página do portal <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wiktionary.org/ www.wiktionary.org]</span> utiliza agora um sistema de atualização automatizado. Outros [[m:Project_portals|portais de projetos]] serão atualizados ao longo dos próximos meses. [https://phabricator.wikimedia.org/T304629] '''Problemas''' * A equipa de Crescimento (Growth) mantém um programa de orientação para os recém-chegados. Anteriormente, os recém-chegados não podiam excluir o programa. A partir de 19 de maio de 2022, os recém-chegados podem optar por sair totalmente da tutela do Crescimento, caso não desejem ter qualquer mentor. [https://phabricator.wikimedia.org/T287915] * Alguns editores não conseguem aceder à ferramenta de tradução de conteúdos se a carregarem clicando no menu de contribuições. Este problema está a ser trabalhado. Deve continuar a funcionar corretamente se tiver acesso direto através da Special:ContentTranslation. [https://phabricator.wikimedia.org/T308802] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.13|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-05-24|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-05-25|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-05-26|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] Os desenvolvedores de ''script''s de ''gadget''s e de utilizadores são convidados a dar ''feedback'' sobre uma [[mw:User:Jdlrobson/Extension:Gadget/Policy|política técnica proposta]] com o objetivo de melhorar o suporte dos desenvolvedores do MediaWiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T308686] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/21|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W21"/> </div> 24 de maio de 2022 ás 00:21 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23317250 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-22</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W22"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/22|traduções]]. '''Alterações recentes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] Na extensão [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|Filtro de Abusos]] foi introduzida uma função de <code dir=ltr>ip_in_ranges()</code> para verificar se um IP está em algum dos intervalos. As ''wikis'' são aconselhadas a combinar várias expressões <code dir=ltr>ip_in_range()</code> unidas por <code>|</code> numa única expressão para um melhor desempenho. Pode utilizar a função de pesquisa em [[Special:AbuseFilter|Especial:AbuseFilter]] para localizar o seu uso. [https://phabricator.wikimedia.org/T305017] * O [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature|recurso de informações de IP]] que ajuda os combatentes de abuso a aceder a informações sobre IPs, [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#May 24, 2022|a ser implementado]] a todas as ''wikis'' como uma funcionalidade beta. Isto surge depois de semanas de testes beta na test.wikipedia.org. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.14|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-05-31|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-06-01|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-06-02|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] Algumas ''wikis'' ficarão em leitura apenas por alguns minutos por causa de um interruptor da sua base de dados principal. Será realizado em {{#time:j "de" F|2022-05-31|pt}} às 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist ''wikis'' direcionadas]). * A [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#New topic tool|Nova Ferramenta de Tópico]] será implementada para todos os editores no máximo em breve. Você poderá optar por sair da ferramenta e em [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|Preferências]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Talk_pages_project/New_discussion][https://phabricator.wikimedia.org/T287804] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Item avançado]] A [[:mw:Special:ApiHelp/query+usercontribs|list=usercontribs API]] apoiará a obtenção de contribuições de um [[mw:Special:MyLanguage/Help:Range blocks#Non-technical explanation|intervalo de IP]] em breve. Os utilizadores da API podem definir o parâmetro <code>uciprange</code> para obter contribuições de qualquer intervalo de IP dentro [[:mw:Manual:$wgRangeContributionsCIDRLimit|do limite]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T177150] * Será introduzida uma nova função de parser: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>{{=}}</nowiki></code></bdi>. Substituirá os modelos existentes chamados "=". Vai inserir um [[w:pt:Sinal de igual|sinal de igual]] Isto pode ser usado para escapar ao sinal igual nos valores dos parâmetros das predefinições. [https://phabricator.wikimedia.org/T91154] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/22|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W22"/> </div> 30 de maio de 2022 ás 20:28 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23340178 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-23</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W23"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/23|traduções]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.15|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-06-07|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-06-08|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-06-09|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] Uma nova função <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>str_replace_regexp()</code></bdi> pode ser utilizada [[Special:AbuseFilter|filtros de abuso]] para substituir partes de texto utilizando uma [[w:pt:Expressão regular|expressão regular]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T285468] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/23|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W23"/> </div> 7 de xuño de 2022 ás 02:46 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23366979 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-24</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W24"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/24|traduções]]. '''Alterações recentes''' * Todas as ''wikis'' podem agora usar mapas do [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Kartographer|Kartographer]]. Os mapas do Kartographer agora também trabalham em páginas com [[mw:Special:MyLanguage/Help:Pending changes|alterações pendentes]]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation#Project_descriptions][https://phabricator.wikimedia.org/T307348] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.16|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-06-14|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-06-15|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-06-16|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] Algumas ''wikis'' ficarão em modo de somente leitura apenas por alguns minutos por causa de a uma troca da sua base de dados principal. Será realizado em {{#time: j "de" F |2022-06-14|pt}} às 06:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s6.dblist wikis direcionadas]). [https://phabricator.wikimedia.org/T300471] * A partir de quarta-feira, um novo conjunto de Wikipédias receberá "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Adicionar um link]]" ({{int:project-localized-name-abwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-acewiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-adywiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-afwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-akwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-alswiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-amwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-anwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-angwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-arcwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-arzwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-astwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-atjwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-avwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-aywiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-azwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-azbwiki/pt}}). Isto faz parte da implementação [[phab:T304110|progressiva desta ferramenta para mais Wikipédias]]. As comunidades podem [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure como esta funcionalidade funciona localmente]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304548] * A [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#New topic tool|Nova Ferramenta de Tópico]] será implementado para todos os editores da Commons, Wikidata e alguns outras ''wikis'' em breve. Poderá excluir-se de dentro da ferramenta e em [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|Preferências]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Talk_pages_project/New_discussion][https://phabricator.wikimedia.org/T287804] '''Reuniões futuras''' * A próxima [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|reunião aberta com a equipa web]] sobre Vector (2022) terá lugar hoje (13 de junho). As seguintes reuniões terão lugar em: 28 de junho, 12 de julho, 26 de julho. '''Alterações futuras''' * Até ao final de julho, a ''skin'' [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022]] deve estar pronta para se tornar o padrão em todas as ''wikis''. As discussões sobre como ajustá-lo às necessidades das comunidades começarão nas próximas semanas. Será sempre possível reverter para a versão anterior numa base individual. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/2022-04 for the largest wikis|Saiba mais]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/24|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W24"/> </div> 13 de xuño de 2022 ás 16:59 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23389956 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-25</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W25"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/25|traduções]]. '''Alterações recentes''' * O [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android|Aplicativo da Wikipédia para Android]] agora tem uma opção para editar toda a página de uma só vez, localizada no menu transbordante (menu de três pontos [[File:Ic more vert 36px.svg|15px|link=|alt=]]). [https://phabricator.wikimedia.org/T103622] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] Algumas alterações recentes na base de dados podem afetar as consultas utilizando a [[m:Research:Quarry|ferramenta Quarry]]. As consultas para <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>site_stats</code></bdi> na Wikipédia em inglês, Commons e Wikidata terão de ser atualizadas. [[phab:T306589|Ler mais]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] Uma nova variável <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>user_global_editcount</code></bdi> pode ser usada em [[Special:AbuseFilter|filtros de abuso]] para evitar afetar os utilizadores globalmente ativos. [https://phabricator.wikimedia.org/T130439] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.17|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-06-21|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-06-22|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-06-23|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). * Os utilizadores das ''skins'' não responsivas (por exemplo, MonoBook ou Vector) em dispositivos móveis podem notar uma ligeira alteração no nível de zoom predefinido. Isto destina-se a otimizar o zoom e garantir que todos os elementos de ''interface'' estão presentes na página (por exemplo, o índice no Vector 2022). No caso improvável de isto causar problemas com a forma como você usa o site, nós gostaríamos de entender melhor, por favor pingue <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[m:User:Jon (WMF)|Jon (WMF)]]</span> para qualquer conversa ''on-wiki''. [https://phabricator.wikimedia.org/T306910] '''Alterações futuras''' * A funcionalidade Beta para [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] será atualizado ao longo de julho. As discussões parecerão diferentes. Pode ver [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|algumas das alterações propostas]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] A saída HTML da Parsoid em breve deixará de anotar links de ficheiros com valores de atributos <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>typeof</code></bdi> diferentes e, em vez disso, utilizará <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw:File</code></bdi> para todos os tipos. Os autores da ferramenta devem ajustar qualquer código que espere: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw:Image</code></bdi>, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw:Audio</code></bdi> ou <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw:Video</code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T273505] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/25|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W25"/> </div> 20 de xuño de 2022 ás 20:18 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23425855 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-26</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W26"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/26|traduções]]. '''Alterações recentes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] O serviço API da [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise|Wikimedia Enterprise]] dispõe agora de contas de autoatendimento com solicitações gratuitas a pedido e instantâneos mensais ([https://enterprise.wikimedia.com/docs/ documentação da API]). O acesso comunitário [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise/FAQ#community-access|através de ''dumps'' de banco de dados e Wikimedia Cloud Services]] continua. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Wiktionary#lua|Todas as ''wikis'' da Wikimedia podem agora usar Wikidata Lexemes em Lua]] depois de criar módulos e predefinições locais. As discussões são bem-vindas [[d:Wikidata_talk:Lexicographical_data#You_can_now_reuse_Wikidata_Lexemes_on_all_wikis|na página de discussão do projeto]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.18|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-06-28|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-06-29|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-06-30|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] Algumas ''wikis'' estarão em modo somente leitura apenas por alguns minutos por causa devido a uma troca da sua base de dados principal. Será realizada em {{#time:j xg|2022-06-28|pt}} às 06:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist ''wikis'' direcionadas]). [https://phabricator.wikimedia.org/T311033] * Alguns serviços globais e de ''cross-wiki'' estarão em modo somente leitura apenas por alguns minutos devido a uma mudança da sua base de dados principal. Será realizada em {{#time: j "de" F |2022-06-30|pt}} às 06:00 UTC. Isto terá impacto no ContentTranslation, Echo, Structurediscussions, experimentos de Crescimento (Growth) e mais alguns serviços. [https://phabricator.wikimedia.org/T300472] * Os utilizadores serão capazes de classificar colunas dentro de tabelas ordenadas na ''skin'' móvel. [https://phabricator.wikimedia.org/T233340] '''Reuniões futuras''' * A próxima [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|reunião aberta com a equipa web]] sobre Vector (2022) terá lugar amanhã (28 de junho). As seguintes reuniões terão lugar nos dias 12 e 26 de julho. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/26|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W26"/> </div> 27 de xuño de 2022 ás 20:03 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23453785 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-27</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W27"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/27|traduções]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.19|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-07-05|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-07-06|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-07-07|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] Algumas ''wikis'' estarão em modo somente leitura apenas por alguns minutos por causa devido a uma troca da sua base de dados principal. Será realizado em {{#time:j "de" F|2022-07-05|pt}} às 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s6.dblist ''wikis'' direcionadas]) e em {{#time:j "de" F|2022-07-07|pt}} às 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s4.dblist ''wikis'' direcionadas]). * O recurso beta do [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] será atualizado ao longo de julho. As discussões parecerão diferentes. Você pode ver [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|algumas das alterações propostas]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=| Item avançado]] Esta alteração apenas afeta páginas no espaço de nome principal em Wikisource. A variável de configuração Javascript <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>proofreadpage_source_href</code></bdi> será removida do <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Interface/JavaScript#mw.config|mw.config]]</code></bdi> e substituída pela variável <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>prpSourceIndexPage</code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T309490] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/27|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W27"/> </div> 4 de xullo de 2022 ás 19:32 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23466250 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-28</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W28"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|traduções]]. '''Alterações recentes''' * Na ''skin'' [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022]], o título da página é agora exibido acima dos separadores tais como Discussão, Ler, Editar, Ver histórico ou Mais. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates#Page title/tabs switch|Saiba mais]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T303549] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Item avançado]] Agora é possível visualizar facilmente a maioria das definições de configuração que se aplicam a apenas uma ''wiki'', e comparar configurações entre dois ''wikis'' se essas configurações forem diferentes. Por exemplo: [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=jawiktionary configurações do Wikcionário Japonês], ou [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=eswiki&compare=eowiki configurações que são diferentes entre as Wikipédias em Espanhol e Esperanto]. As comunidades locais podem querer [[m:Special:MyLanguage/Requesting_wiki_configuration_changes|discutir e propor mudanças]] às suas configurações locais. Os detalhes sobre cada uma das definições nomeadas podem ser encontrados por [[mw:Special:Search|pesquisando MediaWiki.org]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308932] *A equipa de Ferramentas Anti-Assédio [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#May|recentamente implantada]] o Recurso de Informações de IP como um [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Recurso Beta em todas as ''wikis'']]. Esta funcionalidade permite que os lutadores de abuso acedam a informações sobre endereços IP. Por favor, consulte a nossa atualização sobre [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#April|como encontrar e usar a ferramenta]]. Por favor, partilhe seu ''feedback'' usando um ''link'' que lhe será dado dentro da própria ferramenta. '''Alterações no final desta semana''' * Não há nova versão do MediaWiki esta semana. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] Algumas ''wikis'' ficarão em leitura apenas por alguns minutos por causa de um interruptor da sua base de dados principal. Será realizado em {{#time:j "de" F|2022-07-12|pt}} às 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist ''wikis'' direcionadas]). '''Alterações futuras''' * A funcionalidade Beta para [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] será atualizado ao longo de julho. As discussões parecerão diferentes. Pode ver [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|algumas das alterações propostas]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W28"/> </div> 11 de xullo de 2022 ás 19:25 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23502519 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-29</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W29"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|traduções]]. '''Problemas''' * A funcionalidade na ''web'' móvel para [[mw:Special:MyLanguage/Extension:NearbyPages|Páginas próximas]] desapareceu na semana passada. Será arranjado esta semana. [https://phabricator.wikimedia.org/T312864] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.21|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2022-07-19|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2022-07-20|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2022-07-21|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * O [[mw:Technical_decision_making/Forum|Fórum de Decisão Técnica]] procura [[mw:Technical_decision_making/Community_representation|representantes da comunidade]]. Pode candidatar-se na ''wiki'' ou por ''e-mail'' <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">TDFSupport@wikimedia.org</span> antes de 12 de agosto. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/29|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W29"/> </div> 18 de xullo de 2022 ás 23:00 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23517957 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-30</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W30"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikibooks.org/ www.wikibooks.org]</span> and <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikiquote.org/ www.wikiquote.org]</span> portal pages now use an automated update system. Other [[m:Project_portals|project portals]] will be updated over the next few months. [https://phabricator.wikimedia.org/T273179] '''Problems''' * Last week, some wikis were in read-only mode for a few minutes because of an emergency switch of their main database ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]). [https://phabricator.wikimedia.org/T313383] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * The external link icon will change slightly in the skins Vector legacy and Vector 2022. The new icon uses simpler shapes to be more recognizable on low-fidelity screens. [https://phabricator.wikimedia.org/T261391] * Administrators will now see buttons on user pages for "{{int:changeblockip}}" and "{{int:unblockip}}" instead of just "{{int:blockip}}" if the user is already blocked. [https://phabricator.wikimedia.org/T308570] '''Future meetings''' * The next [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|open meeting with the Web team]] about Vector (2022) will take place tomorrow (26 July). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/30|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W30"/> </div> 25 de xullo de 2022 ás 19:27 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23545370 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2022-31</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W31"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|traduções]]. '''Alterações recentes''' * [[m:Special:MyLanguage/Help:Displaying_a_formula#Phantom|As capacidades aprimoradas de LaTeX para renderização matemática]] estão agora disponíveis nas ''wikis'' graças ao suporte a tags <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Phantom</code></bdi>. Isto completa parte do [[m:Community_Wishlist_Survey_2022/Editing/Missing_LaTeX_capabilities_for_math_rendering|desejo #59]] da Pesquisa de desejos comunitários 2022. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.23|nova versão]] da plataforma [[w:pt:MediaWiki|MediaWiki]] será implantada nas ''wikis'' de teste e no site MediaWiki.org em {{#time: j "de" F |2022-08-02 |pt}}. Será implantada em ''wikis'' selecionadas em {{#time: j "de" F |2022-08-03 |pt}} e nas restantes em {{#time: j "de" F |2022-08-04 |pt}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendário]]). * A [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:WikiEditor/Realtime_Preview|Visualização em Tempo Real]] estará disponível como um Recurso Beta nas ''wikis'' em [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists%2Fgroup0.dblist Grupo 0]. Este recurso foi desenvolvido para atender [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2021/Real_Time_Preview_for_Wikitext|uma das propostas da Pesquisa de desejos comunitários]]. '''Alterações futuras''' * O Recurso Beta do [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] será atualizado ao longo de agosto. As discussões parecerão diferentes. Você pode ver [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|algumas das alterações propostas]]. '''Reuniões futuras''' * Esta semana, três reuniões sobre [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector (2022)]] com interpretação ao vivo terá lugar. Na terça-feira, será dada uma interpretação em russo. Na quinta-feira terão lugar reuniões para falantes árabes e espanhóis. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|Veja como participar]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores das «Novidades de Tecnologia»]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/31|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar ''feedback'']]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscriber ou Cancelar Subscrição]].'' </div><section end="technews-2022-W31"/> </div> 1 de agosto de 2022 ás 21:22 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23615613 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-32</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W32"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script|GUS2Wiki]] copies the information from [[{{#special:GadgetUsage}}]] to an on-wiki page so you can review its history. If your project isn't already listed on the [[d:Q113143828|Wikidata entry for Project:GUS2Wiki]] you can either run GUS2Wiki yourself or [[:m:Special:MyLanguage/Meta:GUS2Wiki/Script#Opting|make a request to receive updates]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T121049] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-09|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-08-11|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]). '''Future meetings''' * The [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon|Wikimania Hackathon]] will take place online from August 12–14. Don't miss [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|the pre-hacking showcase]] to learn about projects and find collaborators. Anyone can [[phab:/project/board/6030/|propose a project]] or [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Schedule|host a session]]. [[wmania:Special:MyLanguage/Hackathon/Newcomers|Newcomers are welcome]]! '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W32"/> </div> 8 de agosto de 2022 ás 19:50 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23627807 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-33</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W33"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/33|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The Persian (Farsi) Wikipedia community decided to block IP editing from October 2021 to April 2022. The Wikimedia Foundation's Product Analytics team tracked the impact of this change. [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Editing Restriction Study/Farsi Wikipedia|An impact report]] is now available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-08-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-08-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-08-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-16|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s1.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-08-18|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s8.dblist targeted wikis]). * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:WikiEditor/Realtime_Preview|Realtime Preview]] will be available as a Beta Feature on wikis in [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists%2Fgroup1.dblist Group 1]. This feature was built in order to fulfill [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2021/Real_Time_Preview_for_Wikitext|one of the Community Wishlist Survey proposals]]. '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout August. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Usability#4_August_2022][https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Usability#Phase_1:_Topic_containers][https://phabricator.wikimedia.org/T312672] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/33|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W33"/> </div> 15 de agosto de 2022 ás 21:08 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23658001 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-34</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W34"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/34|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Two problems with [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] maps have been fixed. Maps are no longer shown as empty when a geoline was created via VisualEditor. Geolines consisting of points with QIDs (e.g., subway lines) are no longer shown with pushpins. [https://phabricator.wikimedia.org/T292613][https://phabricator.wikimedia.org/T308560] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-08-23|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-08-24|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-08-25|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-25|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s4.dblist targeted wikis]). * The colours of links and visited links will change. This is to make the difference between links and other text more clear. [https://phabricator.wikimedia.org/T213778] '''Future changes''' * The new [{{int:discussiontools-topicsubscription-button-subscribe}}] button [[mw:Talk pages project/Notifications#12 August 2022|helps newcomers get answers]]. The Editing team is enabling this tool everywhere. You can turn it off in [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|your preferences]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T284489] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/34|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W34"/> </div> 23 de agosto de 2022 ás 00:13 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23675501 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-35</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W35"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/35|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:WikiEditor/Realtime_Preview|Realtime Preview]] is available as a Beta Feature on wikis in [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists%2Fgroup2.dblist Group 2]. This feature was built in order to fulfill [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2021/Real_Time_Preview_for_Wikitext|one of the Community Wishlist Survey proposals]]. Please note that when this Beta feature is enabled, it may cause conflicts with some wiki-specific Gadgets. '''Problems''' * In recent months, there have been inaccurate numbers shown for various [[{{#special:statistics}}]] at Commons, Wikidata, and English Wikipedia. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T315693] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.27|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-08-30|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-08-31|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-09-01|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-30|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s6.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-09-01|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]). '''Future changes''' * The Wikimedia Foundation wants to improve how Wikimedia communities report harmful incidents by building the [[m:Special:MyLanguage/Private Incident Reporting System|Private Incident Reporting System (PIRS)]] to make it easy and safe for users to make reports. You can leave comments on the talk page, by answering the [[m:Special:MyLanguage/Private Incident Reporting System#Phase 1|questions provided]]. If you have ever faced a harmful situation that you wanted to report/reported, join a PIRS interview to share your experience. To sign up [[m:Special:EmailUser/MAna_(WMF)|please email]] <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[m:User:MAna (WMF)|Madalina Ana]]</span>. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/35|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W35"/> </div> 29 de agosto de 2022 ás 23:05 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23725814 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-36</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W36"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/36|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.28|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-09-06|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-09-07|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-09-08|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-09-06|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s1.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-09-08|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] On Special pages that only have one tab, the tab-bar's row will be hidden in the Vector-2022 skin to save space. The row will still show if Gadgets use it. Gadgets that currently append directly to the CSS id of <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>#p-namespaces</code></bdi> should be updated to use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:ResourceLoader/Core_modules#addPortletLink|mw.util.addPortletLink]]</code></bdi> function instead. Gadgets that style this id should consider also targeting <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>#p-associated-pages</code></bdi>, the new id for this row. [[phab:T316908|Examples are available]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T316908][https://phabricator.wikimedia.org/T313409] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/36|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W36"/> </div> 5 de setembro de 2022 ás 23:22 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23757743 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-37</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W37"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/37|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The search servers have been upgraded to a new major version. If you notice any issues with searching, please report them on [[phab:project/view/1849/|Phabricator]]. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/XPCTYYTN67FVFKN6XOHULJVGUO44J662] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-09-13|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-09-14|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-09-15|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|Syntax highlighting]] is now tracked as an [[mw:Special:MyLanguage/Manual:$wgExpensiveParserFunctionLimit|expensive parser function]]. Only 500 expensive function calls can be used on a single page. Pages that exceed the limit are added to a [[:Category:{{MediaWiki:expensive-parserfunction-category}}|tracking category]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T316858] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/37|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W37"/> </div> 13 de setembro de 2022 ás 01:50 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23787318 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-38</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W38"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/38|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Two database fields in the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>templatelinks</nowiki></code></bdi> table are now being dropped: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>tl_namespace</nowiki></code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>tl_title</nowiki></code></bdi>. Any queries that rely on these fields need to be changed to use the new normalization field called <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>tl_target_id</nowiki></code></bdi>. See <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[phab:T299417|T299417]]</span> for more information. This is part of [[w:Database normalization|normalization]] of links tables. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/U2U6TXIBABU3KDCVUOITIGI5OJ4COBSW/][https://www.mediawiki.org/wiki/User:ASarabadani_(WMF)/Database_for_devs_toolkit/Concepts/Normalization] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-09-20|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-09-21|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-09-22|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * In [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] maps, you can use icons on markers for common points of interest. On Tuesday, the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer/Icons|previous icon set]] will be updated to [https://de.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Hilfe:Extension:Kartographer/Icons version maki 7.2]. That means, around 100 new icons will be available. Additionally, all existing icons were updated for clarity and to make them work better in international contexts. [https://phabricator.wikimedia.org/T302861][https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation#Update_maki_icons] '''Future changes''' * In a [[m:Content_Partnerships_Hub/Software/Volunteer_developers_discussion_at_Wikimania_2022|group discussion at Wikimania]], more than 30 people talked about how to make content partnership software in the Wikimedia movement more sustainable. What kind of support is acceptable for volunteer developers? Read the summary and [[m:Talk:Content Partnerships Hub/Software/Volunteer developers discussion at Wikimania 2022|leave your feedback]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/38|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W38"/> </div> <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</span> 19 de setembro de 2022 ás 22:16 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23826293 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-39</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W39"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/39|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Parsoid clients should be updated to allow for space-separated multi-values in the <bdi lang="en" dir="ltr"><code>rel</code></bdi> attribute of links. Further details are in <bdi lang="en" dir="ltr">[[phab:T315209|T315209]]</bdi>. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-09-27|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-09-28|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-09-29|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Diffs|Visual diffs]] will become available to all users, except at the Wiktionaries and Wikipedias. [https://phabricator.wikimedia.org/T314588] * [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Mobile|Talk pages on the mobile site]] will change at the Arabic, Bangla, Chinese, French, Haitian Creole, Hebrew, Korean, and Vietnamese Wikipedias. They should be easier to use and provide more information. [https://phabricator.wikimedia.org/T318302] [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Mobile] * In the [[mw:Lua/Scripting|{{ns:828}}]] namespace, pages ending with <bdi lang="en" dir="ltr"><code>.json</code></bdi> will be treated as JSON, just like they already are in the {{ns:2}} and {{ns:8}} namespaces. [https://phabricator.wikimedia.org/T144475] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/39|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W39"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 27 de setembro de 2022 ás 00:30 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23860085 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-40</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W40"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/40|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] maps can now show geopoints from Wikidata, via QID or SPARQL query. Previously, this was only possible for geoshapes and geolines. [https://phabricator.wikimedia.org/T307695] [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation/Geopoints_via_QID] * The [[m:Special:MyLanguage/Coolest_Tool_Award|Coolest Tool Award 2022]] is looking for nominations. You can recommend tools until 12 October. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-10-04|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-10-05|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-10-06|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Mobile|Talk pages on the mobile site]] will change at the Arabic, Bangla, Chinese, French, Haitian Creole, Hebrew, Korean, and Vietnamese Wikipedias. They should be easier to use and provide more information. (Last week's release was delayed) [https://phabricator.wikimedia.org/T318302] [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Mobile] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>scribunto-console</code></bdi> API module will require a [[mw:Special:MyLanguage/API:Tokens|CSRF token]]. This module is documented as internal and use of it is not supported. [[phab:T212071|[5]]] * The Vector 2022 skin will become the default across the smallest Wikimedia projects. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements#Deployment_plan_and_timeline|Learn more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/40|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W40"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 4 de outubro de 2022 ás 00:23 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23885489 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-41</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W41"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/41|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-10-11|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-10-12|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-10-13|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * On some wikis, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] maps in full size view will be able to display nearby articles. After a feedback period, more wikis will follow. [https://phabricator.wikimedia.org/T316782][https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation/Nearby_articles] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/41|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W41"/> </div> 10 de outubro de 2022 ás 14:09 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23912412 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-42</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W42"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/42|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The recently implemented feature of [[phab:T306883|article thumbnails in Special:Search]] will be limited to Wikipedia projects only. Further details are in [[phab:T320510|T320510]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Structured_Data_Across_Wikimedia/Search_Improvements] * A bug that caused problems in loading article thumbnails in Special:Search has been fixed. Further details are in [[phab:T320406|T320406]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-10-18|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-10-19|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-10-20|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Lua module authors can use <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#mw.loadJsonData|mw.loadJsonData()]]</code></bdi> to load data from JSON pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T217500] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Lua module authors can enable <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#Strict_library|require( "strict" )]]</code></bdi> to add errors for some possible code problems. This replaces "[[wikidata:Q16748603|Module:No globals]]" on most wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T209310] '''Future changes''' * The [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature]] for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated at most wikis. The "{{int:discussiontools-replylink}}" button will look different after this change. [https://phabricator.wikimedia.org/T320683] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/42|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W42"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 17 de outubro de 2022 ás 21:46 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23943992 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-43</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W43"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/43|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There have been some minor visual fixes in Special:Search, regarding audio player alignment and image placeholder height. Further details are in [[phab:T319230|T319230]]. * On Wikipedias, a new [[Special:Preferences#mw-prefsection-searchoptions|preference]] has been added to hide article thumbnails in Special:Search. Full details are in [[phab:T320337|T320337]]. '''Problems''' * Last week, three wikis ({{int:project-localized-name-frwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-jawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ruwiki/en}}) had read-only access for 25 minutes. This was caused by a hardware problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T320990] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-10-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-10-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-10-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-10-25|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-10-27|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s4.dblist targeted wikis]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-aswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-banwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-barwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bat smgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bclwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-be x oldwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bhwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-biwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bjnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bmwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bpywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-brwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bugwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bxrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-idwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304549] * Starting on Wednesday October 26, 2022, the list of mentors will be upgraded [[d:Q14339834 | at wikis where Growth mentorship is available]]. The mentorship system will continue to work as it does now. The signup process [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Communities/How to configure the mentors' list#add|will be replaced]], and a new management option will be provided. Also, this change simplifies [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Communities/How to configure the mentors' list#create|the creation of mentorship systems at Wikipedias]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T314858][https://phabricator.wikimedia.org/T310905][https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Growth/Structured_mentor_list] * Pages with titles that start with a lower-case letter according to Unicode 11 will be renamed or deleted. There is a list of affected pages at <bdi lang="en" dir="ltr">[[m:Unicode 11 case map migration]]</bdi>. More information can be found at [[phab:T292552|T292552]]. * The Vector 2022 skin will become the default across the smallest Wikipedias. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements#smallest-1|Learn more]]. '''Future changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Replying|Reply tool]] and [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/New discussion|New Topic tool]] will soon get a [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Special characters|special characters menu]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T249072] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/43|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W43"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 24 de outubro de 2022 ás 21:23 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23975411 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-44</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W44"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/44|Translations]] are available. '''Recent changes''' * When using keyboard navigation on a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] map, the focus will become more visible. [https://phabricator.wikimedia.org/T315997] * In {{#special:RecentChanges}}, you can now hide the log entries for new user creations with the filter for "{{int:rcfilters-filter-newuserlogactions-label}}". [https://phabricator.wikimedia.org/T321155] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-11-01|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-11-02|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-11-03|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|maps dialog]] in VisualEditor now has some help texts. [https://phabricator.wikimedia.org/T318818] * It is now possible to select the language of a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] map in VisualEditor via a dropdown menu. [https://phabricator.wikimedia.org/T318817] * It is now possible to add a caption to a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] map in VisualEditor. [https://phabricator.wikimedia.org/T318815] * It is now possible to hide the frame of a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] map in VisualEditor. [https://phabricator.wikimedia.org/T318813] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/44|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W44"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 31 de outubro de 2022 ás 21:15 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23977539 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-45</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W45"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/45|Translations]] are available. '''Recent changes''' * An updated version of the [[m:Special:MyLanguage/EventCenter/Registration|Event Registration]] tool is now available for testing at [[testwiki:|testwiki]] and [[test2wiki:| test2wiki]]. The tool provides features for event organizers and participants. Your feedback is welcome at our [[m:Talk:Campaigns/Foundation Product Team/Registration|project talkpage]]. More information about [[m:Campaigns/Foundation Product Team/Registration|the project]] is available. [https://phabricator.wikimedia.org/T318592] '''Problems''' * Twice last week, for about 45 minutes, some files and thumbnails failed to load and uploads failed, mostly for logged-in users. The cause is being investigated and an incident report will be available soon. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/45|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W45"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 8 de novembro de 2022 ás 00:32 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24001035 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-46</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W46"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/46|Translations]] are available. '''Recent changes''' * At Wikidata, an interwiki link can now point to a redirect page if certain conditions are met. This new feature is called [[wikidata:Special:MyLanguage/Wikidata:Sitelinks_to_redirects|sitelinks to redirects]]. It is needed when one wiki uses one page to cover multiple concepts but another wiki uses more pages to cover the same concepts. Your [[wikidata:Special:MyLanguage/Wikidata talk:Sitelinks to redirects|feedback on the talkpage]] of the new proposed guideline is welcome. [https://phabricator.wikimedia.org/T278962] * The <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikinews.org/ www.wikinews.org]</span>, <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikiversity.org/ www.wikiversity.org]</span>, and <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikivoyage.org/ www.wikivoyage.org]</span> portal pages now use an automated update system. [https://phabricator.wikimedia.org/T273179] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-11-15|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-11-16|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-11-17|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * There will be a new link to directly "Edit template data" on Template pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T316759] '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Wikis where mobile [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] are enabled ([[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Deployment Status|these ones]]) will soon use full CSS styling to display any templates that are placed at the top of talk pages. To adapt these “talk page boxes” for narrow mobile devices you can use media queries, such as in [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Module:Message_box/tmbox.css&oldid=1097618699#L-69 this example]. [https://phabricator.wikimedia.org/T312309] * Starting in January 2023, [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]] will be [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates/2023 Changes Update|running the Community Wishlist Survey (CWS) every two years]]. This means that in 2024, there will be no new proposals or voting. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/46|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W46"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 14 de novembro de 2022 ás 21:55 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24071290 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-47</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W47"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/47|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The display of non-free media in the search bar and for article thumbnails in Special:Search has been deactivated. Further details are in [[phab:T320661|T320661]]. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-11-22|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-11-24|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/47|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W47"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21 de novembro de 2022 ás 23:22 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24071290 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-48</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W48"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/48|Translations]] are available. '''Recent changes''' * A new preference, “Enable limited width mode”, has been added to the [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|Vector 2022 skin]]. The preference is also available as a toggle on every page if your monitor is 1600 pixels or wider. It allows for increasing the width of the page for logged-out and logged-in users. [https://phabricator.wikimedia.org/T319449] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-11-29|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-11-30|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-12-01|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-11-29|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-12-01|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s1.dblist targeted wikis]). * Mathematical formulas shown in SVG image format will no longer have PNG fall-backs for browsers that don't support them. This is part of work to modernise the generation system. Showing only PNG versions was the default option until in February 2018. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/3BGOKWJIZGL4TC4HJ22ICRU2SEPWGCR4/][https://phabricator.wikimedia.org/T311620][https://phabricator.wikimedia.org/T186327] * On [[phab:P40224|some wikis]] that use flagged revisions, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:FlaggedRevs#Special:Contributions|a new checkbox will be added]] to Special:Contributions that enables you to see only the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Pending changes|pending changes]] by a user. [https://phabricator.wikimedia.org/T321445] '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] How media is structured in the parser's HTML output will change early next week at [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train#Wednesday group1 wikis] (but not Wikimedia Commons or Meta-Wiki). This change improves the accessibility of content, and makes it easier to write related CSS. You may need to update your site-CSS, or userscripts and gadgets. There are [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid/Parser_Unification/Media_structure/FAQ|details on what code to check, how to update the code, and where to report any related problems]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T314318] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/48|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W48"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 28 de novembro de 2022 ás 20:03 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24114342 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-49</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W49"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/49|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The Wikisources use a tool called ProofreadPage. ProofreadPage uses OpenSeadragon which is an open source tool. The OpenSeadragon JavaScript API has been significantly re-written to support dynamically loading images. The functionality provided by the older version of the API should still work but it is no longer supported. User scripts and gadgets should migrate over to the newer version of the API. The functionality provided by the newer version of the API is [[mw:Extension:Proofread_Page/Page_viewer#JS_API|documented on MediaWiki]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308098][https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Proofread_Page/Edit-in-Sequence] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-12-06|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-12-07|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-12-08|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/49|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W49"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 6 de decembro de 2022 ás 00:41 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24151590 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-50</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W50"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/50|Translations]] are available. '''Recent changes''' * An [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Mobile|A/B test has begun]] at 15 Wikipedias for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Mobile|DiscussionTools on mobile]]. Half of the editors on the [[mw:Reading/Web/Mobile|mobile web site]] will have access to the {{int:discussiontools-replybutton}} tool and other features. [https://phabricator.wikimedia.org/T321961] * The character <code>=</code> cannot be used in new usernames, to make usernames work better with templates. Existing usernames are not affected. [https://phabricator.wikimedia.org/T254045] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-12-13|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-12-14|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-12-15|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The HTML markup used by [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] to [[mw:Special:MyLanguage/Talk_pages_project/Usability#Phase_1:_Topic_containers|show discussion metadata below section headings]] will be inserted after these headings, not inside of them. This change improves the accessibility of discussion pages for screen reader software. [https://phabricator.wikimedia.org/T314714] '''Events''' * The fourth edition of the [[m:Special:MyLanguage/Coolest_Tool_Award|Coolest Tool Award]] will happen online on [https://zonestamp.toolforge.org/1671210002 Friday 16 December 2022 at 17:00 UTC]! The event will be live-streamed on YouTube in the [https://www.youtube.com/user/watchmediawiki MediaWiki channel] and added to Commons afterwards. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/50|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W50"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 12 de decembro de 2022 ás 23:34 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24216570 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-51</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W51"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/51|Translations]] are available. '''Tech News''' * Because of the [[w:en:Christmas and holiday season|holidays]] the next issue of Tech News will be sent out on 9 January 2023. '''Recent changes''' * On a user's contributions page, you can filter it for edits with a tag like 'reverted'. Now, you can also filter for all edits that are not tagged like that. This was part of a Community Wishlist 2022 request. [https://phabricator.wikimedia.org/T119072] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] A new function has been used for gadget developers to add content underneath the title on article pages. This is considered a stable API that should work across all skins. [[mw:Special:MyLanguage/ResourceLoader/Core_modules#addSubtitle|Documentation is available]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T316830] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] [[test2wiki:|One of our test wikis]] is now being served from a new infrastructure powered by [[w:Kubernetes|Kubernetes]] ([[wikitech:MediaWiki On Kubernetes|read more]]). More Wikis will switch to this new infrastructure in early 2023. Please test and let us know of any issues. [https://phabricator.wikimedia.org/T290536] '''Problems''' * Last week, all wikis had no edit access for 9 minutes. This was caused by a database problem. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2022-12-13_sessionstore] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week or next week. * The word "{{int:discussiontools-replybutton}}" is very short in some languages, such as Arabic ("<bdi lang="ar">ردّ</bdi>"). This makes the {{int:discussiontools-preference-label}} button on talk pages difficult to use. An arrow icon will be added to those languages. This will only be visible to editors who have the [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature]] turned on. [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Usability#Status] [https://phabricator.wikimedia.org/T323537] '''Future changes''' * Edits can be automatically "tagged" by the system software or the {{int:Abusefilter}} system. Those tags link to a help page about the tags. Soon they will also link to Recent Changes to let you see other edits tagged this way. This was a Community Wishlist 2022 request. [https://phabricator.wikimedia.org/T301063] * The Trust & Safety tools team [[m:Special:MyLanguage/Private Incident Reporting System/Timeline and Updates|have shared new plans]] for building the Private Incident Reporting System. The system will make it easier for editors to ask for help if they are harassed or abused. * [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Real Time Preview for Wikitext|Realtime Preview for Wikitext]] is coming out of beta as an enabled feature for every user of the 2010 Wikitext [[mw:Special:MyLanguage/Editor|editor]] in the week of January 9, 2023. It will be available to use via the toolbar in the 2010 Wikitext editor. The feature was the 4th most popular wish of the Community Wishlist Survey 2021. '''Events''' * You can now [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2023/Participate|register for the Wikimedia Hackathon 2023]], taking place on May 19–21 in Athens, Greece. You can also apply for a scholarship until January 14th. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/51|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W51"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 20 de decembro de 2022 ás 00:00 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24258101 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-02</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W02"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/02|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can use tags to filter edits in the recent changes feed or on your watchlist. You can now use tags to filter out edits you don't want to see. Previously you could only use tags to focus on the edits with those tags. [https://phabricator.wikimedia.org/T174349] * [[Special:WhatLinksHere|Special:WhatLinksHere]] shows all pages that link to a specific page. There is now a [https://wlh.toolforge.org prototype] for how to sort those pages alphabetically. You can see the discussion in the [[phab:T4306|Phabricator ticket]]. * You can now use the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Thanks|thanks]] function on your watchlist and the user contribution page. [https://phabricator.wikimedia.org/T51541] * A wiki page can be moved to give it a new name. You can now get a dropdown menu with common reasons when you move a page. This is so you don't have to write the explanation every time. [https://phabricator.wikimedia.org/T325257] * [[m:Special:MyLanguage/Matrix.org|Matrix]] is a chat tool. You can now use <code>matrix:</code> to create Matrix links on wiki pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T326021] * You can filter out translations when you look at the recent changes on multilingual wikis. This didn't hide translation pages. You can now also hide subpages which are translation pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T233493] '''Changes later this week''' * [[m:Special:MyLanguage/Real Time Preview for Wikitext|Realtime preview for wikitext]] is a tool which lets editors preview the page when they edit wikitext. It will be enabled for all users of the 2010 wikitext editor. You will find it in the editor toolbar. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2023-01-10|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2023-01-12|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s6.dblist targeted wikis]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-01-10|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-01-11|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-01-12|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/02|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W02"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 10 de xaneiro de 2023 ás 01:07 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24342971 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-03</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W03"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/03|Translations]] are available. '''Problems''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The URLs in "{{int:last}}" links on page history now contain <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>diff=prev&oldid=[revision ID]</nowiki></code></bdi> in place of <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>diff=[revision ID]&oldid=[revision ID]</nowiki></code></bdi>. This is to fix a problem with links pointing to incorrect diffs when history was filtered by a tag. Some user scripts may break as a result of this change. [https://phabricator.wikimedia.org/T243569] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-01-17|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-01-18|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-01-19|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * Some [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability|changes to the appearance of talk pages]] have only been available on <code>{{ns:1}}:</code> and <code>{{ns:3}}:</code> namespaces. These will be extended to other talk namespaces, such as <code>{{ns:5}}:</code>. They will continue to be unavailable in non-talk namespaces, including <code>{{ns:4}}:</code> pages (e.g., at the Village Pump). You can [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|change your preferences]] ([[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta feature]]). [https://phabricator.wikimedia.org/T325417] *On Wikisources, when an image is zoomed or panned in the Page: namespace, the same zoom and pan settings will be remembered for all Page: namespace pages that are linked to a particular Index: namespace page. [https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/extensions/ProofreadPage/+/868841] * The Vector 2022 skin will become the default for the English Wikipedia desktop users. The change will take place on January 18 at 15:00 UTC. [[:en:w:Wikipedia:Vector 2022|Learn more]]. '''Future changes''' * The 2023 edition of the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023|Community Wishlist Survey]], which invites contributors to make technical proposals and vote for tools and improvements, starts next week on 23 January 2023 at 18:00 UTC. You can start drafting your proposals in [[m:Community Wishlist Survey/Sandbox|the CWS sandbox]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/03|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W03"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 17 de xaneiro de 2023 ás 01:10 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24381020 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-04</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W04"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/04|Translations]] are available. '''Problems''' * Last week, for ~15 minutes, all wikis were unreachable for logged-in users and non-cached pages. This was caused by a timing issue. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2023-01-17_MediaWiki] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-01-24|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-01-25|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-01-26|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * If you have the Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project|DiscussionTools]] enabled, the appearance of talk pages will add more information about discussion activity. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Talk_pages_project/Usability#Status][https://phabricator.wikimedia.org/T317907] * The 2023 edition of the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023|Community Wishlist Survey]] (CWS), which invites contributors to make technical proposals and vote for tools and improvements, starts on Monday 23 January 2023 at [https://zonestamp.toolforge.org/1674496814 18:00 UTC]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/04|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W04"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23 de xaneiro de 2023 ás 23:46 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24418874 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-05</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W05"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/05|Translations]] are available. '''Problems''' * Last week, for ~15 minutes, some users were unable to log in or edit pages. This was caused by a problem with session storage. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2023-01-24_sessionstore_quorum_issues] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-01-31|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-02-01|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-02-02|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Wikis that use localized numbering schemes for references need to add new CSS. This will help to show citation numbers the same way in all reading and editing modes. If your wiki would prefer to do it yourselves, please see the [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid/Parser Unification/Cite CSS|details and example CSS to copy from]], and also add your wiki to the list. Otherwise, the developers will directly help out starting the week of February 5. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/05|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W05"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 31 de xaneiro de 2023 ás 00:05 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24455949 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-06</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W06"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/06|Translations]] are available. '''Recent changes''' * In the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022 skin]], logged-out users using the full-width toggle will be able to see the setting of their choice even after refreshing pages or opening new ones. This only applies to wikis where Vector 2022 is the default. [https://phabricator.wikimedia.org/T321498] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-02-07|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-02-08|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-02-09|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * Previously, we announced when some wikis would be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. These switches will not be announced any more, as the read-only time has become non-significant. Switches will continue to happen at 7AM UTC on Tuesdays and Thursdays. [https://phabricator.wikimedia.org/T292543#8568433] * Across all the wikis, in the Vector 2022 skin, logged-in users will see the page-related links such as "What links here" in a [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Page_tools|new side menu]]. It will be displayed on the other side of the screen. This change had previously been made on Czech, English, and Vietnamese Wikipedias. [https://phabricator.wikimedia.org/T328692] *[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023|Community Wishlist Survey 2023]] will stop receiving new proposals on [https://zonestamp.toolforge.org/1675706431 Monday, 6 February 2023, at 18:00 UTC]. Proposers should complete any edits by then, to give time for [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey/Help_us|translations]] and review. Voting will begin on Friday, 10 February. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Gadgets and user scripts will be changing to load on desktop and mobile sites. Previously they would only load on the desktop site. It is recommended that wiki administrators audit the [[MediaWiki:Gadgets-definition|gadget definitions]] prior to this change, and add <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>skins=…</code></bdi> for any gadgets which should not load on mobile. [https://phabricator.wikimedia.org/T328610 More details are available]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/06|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W06"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 6 de febreiro de 2023 ás 10:21 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24491749 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-07</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W07"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/07|Translations]] are available. '''Problems''' * On wikis where patrolled edits are enabled, changes made to the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Communities/How to configure the mentors' list|mentor list]] by autopatrolled mentors are not correctly marked as patrolled. It will be fixed later this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T328444] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-02-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-02-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-02-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * The Reply tool and other parts of [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Mobile|DiscussionTools]] will be deployed for all editors using the mobile site. You can [[mw:Special:MyLanguage/Talk_pages_project/Mobile#Status_Updates|read more about this decision]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T298060] '''Future changes''' * All wikis will be read-only for a few minutes on March 1. This is planned for [https://zonestamp.toolforge.org/1677679222 14:00 UTC]. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T328287][https://phabricator.wikimedia.org/T327920][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/07|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W07"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 14 de febreiro de 2023 ás 01:49 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24540832 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-08</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W08"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/08|Translations]] are available. '''Problems''' * Last week, during planned maintenance of Cloud Services, unforeseen complications forced the team to turn off all tools for 2–3 hours to prevent data corruption. Work is ongoing to prevent similar problems in the future. [https://phabricator.wikimedia.org/T329535] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-02-21|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-02-22|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-02-23|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). *The voting phase for the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023|Community Wishlist Survey 2023]] ends on [https://zonestamp.toolforge.org/1677261621 24 February at 18:00 UTC]. The results of the survey will be announced on 28 February. '''Future changes''' * All wikis will be read-only for a few minutes on March 1. This is planned for [https://zonestamp.toolforge.org/1677679222 14:00 UTC]. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T328287][https://phabricator.wikimedia.org/T327920][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/08|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W08"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21 de febreiro de 2023 ás 01:58 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24570514 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-09</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W09"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/09|Translations]] are available. '''Problems''' * Last week, in some areas of the world, there were problems with loading pages for 20 minutes and saving edits for 55 minutes. These issues were caused by a problem with our caching servers due to unforseen events during a routine maintenance task. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2023-02-22_wiki_outage][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2023-02-22_read_only] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-02-28|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-03-01|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-03-02|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * All wikis will be read-only for a few minutes on March 1. This is planned for [https://zonestamp.toolforge.org/1677679222 14:00 UTC]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Tech/Server_switch] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/09|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W09"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 27 de febreiro de 2023 ás 23:47 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24634242 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-10</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W10"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/10|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The Community Wishlist Survey 2023 edition has been concluded. Community Tech has [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023/Results|published the results]] of the survey and will provide an update on what is next in April 2023. * On wikis which use [[mw:Special:MyLanguage/Writing_systems|LanguageConverter]] to handle multiple writing systems, articles which used custom conversion rules in the wikitext (primarily on Chinese Wikipedia) would have these rules applied inconsistently in the table of contents, especially in the Vector 2022 skin. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T306862] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-03-07|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-03-08|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-03-09|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * A search system has been added to the [[Special:Preferences|Preferences screen]]. This will let you find different options more easily. Making it work on mobile devices will happen soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T313804] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/10|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W10"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 6 de marzo de 2023 ás 23:50 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24676916 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-11</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W11"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/11|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.27|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-03-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-03-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-03-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-cbk_zamwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cdowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cebwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-chwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-chrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-chywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ckbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-csbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cuwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cvwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-itwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304542][https://phabricator.wikimedia.org/T304550] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/11|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W11"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 13 de marzo de 2023 ás 23:20 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24700189 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-12</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W12"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/12|Translations]] are available. '''Problems''' * Last week, some users experienced issues loading image thumbnails. This was due to incorrectly cached images. [https://phabricator.wikimedia.org/T331820] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-03-21|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-03-22|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-03-23|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] A link to the user's [[{{#special:CentralAuth}}]] page will appear on [[{{#special:Contributions}}]] — some user scripts which previously added this link may cause conflicts. This feature request was [[:m:Community Wishlist Survey 2023/Admins and patrollers/Add link to CentralAuth on Special:Contributions|voted #17 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The [[{{#special:AbuseFilter}}]] edit window will be resizable and larger by default. This feature request was [[:m:Community Wishlist Survey 2023/Anti-harassment/Make the AbuseFilter edit window resizable and larger by default|voted #80 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. * There will be a new option for Administrators when they are unblocking a user, to add the unblocked user’s user page to their watchlist. This will work both via [[{{#special:Unblock}}]] and via the API. [https://phabricator.wikimedia.org/T257662] '''Meetings''' * You can join the next meeting with the Wikipedia mobile apps teams. During the meeting, we will discuss the current features and future roadmap. The meeting will be on [https://zonestamp.toolforge.org/1679677204 24 March at 17:00 (UTC)]. See [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Office Hours|details and how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/12|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W12"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21 de marzo de 2023 ás 01:26 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24732558 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-13</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W13"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/13|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]] condition limit was increased from 1000 to 2000. [https://phabricator.wikimedia.org/T309609] * [[:m:Special:MyLanguage/Global AbuseFilter#Locally disabled actions|Some Global AbuseFilter]] actions will no longer apply to local projects. [https://phabricator.wikimedia.org/T332521] * Desktop users are now able to subscribe to talk pages by clicking on the {{int:discussiontools-newtopicssubscription-button-subscribe-label}} link in the {{int:toolbox}} menu. If you subscribe to a talk page, you receive [[mw:Special:MyLanguage/Notifications|notifications]] when new topics are started on that talk page. This is separate from putting the page on your watchlist or subscribing to a single discussion. [https://phabricator.wikimedia.org/T263821] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-03-28|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-03-29|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-03-30|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * You will be able to choose [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Diffs|visual diffs]] on all [[m:Special:MyLanguage/Help:Page history|history pages]] at the Wiktionaries and Wikipedias. [https://phabricator.wikimedia.org/T314588] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The legacy [[mw:Mobile Content Service|Mobile Content Service]] is going away in July 2023. Developers are encouraged to switch to Parsoid or another API before then to ensure service continuity. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/4MVQQTONJT7FJAXNVOFV3WWVVMCHRINE/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/13|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W13"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 28 de marzo de 2023 ás 01:13 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24780854 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-14</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W14"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/14|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The system for automatically creating categories for the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Babel|Babel]] extension has had several important changes and fixes. One of them allows you to insert templates for automatic category descriptions on creation, allowing you to categorize the new categories. [https://phabricator.wikimedia.org/T211665][https://phabricator.wikimedia.org/T64714][https://phabricator.wikimedia.org/T170654][https://phabricator.wikimedia.org/T184941][https://phabricator.wikimedia.org/T33074] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-04-04|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-04-05|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-04-06|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Some older [[w:en:Web browser|Web browsers]] will stop being able to use [[w:en:JavaScript|JavaScript]] on Wikimedia wikis from this week. This mainly affects users of Internet Explorer 11. If you have an old web browser on your computer you can try to upgrade to a newer version. [https://phabricator.wikimedia.org/T178356] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The deprecated <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>jquery.hoverIntent</code></bdi> module has been removed. This module could be used by gadgets and user scripts, to create an artificial delay in how JavaScript responds to a hover event. Gadgets and user scripts should now use jQuery <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>hover()</code></bdi> or <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>on()</code></bdi> instead. Examples can be found in the [[mw:Special:MyLanguage/ResourceLoader/Migration_guide_(users)#jquery.hoverIntent|migration guide]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T311194] * Some of the links in [[{{#special:SpecialPages}}]] will be re-arranged. There will be a clearer separation between links that relate to all users, and links related to your own user account. [https://phabricator.wikimedia.org/T333242] * You will be able to hide the [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Replying|Reply button]] in archived discussion pages with a new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>__ARCHIVEDTALK__</nowiki></code></bdi> magic word. There will also be a new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.mw-archivedtalk</code></bdi> CSS class for hiding the Reply button in individual sections on a page. [https://phabricator.wikimedia.org/T249293][https://phabricator.wikimedia.org/T295553][https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/extensions/DiscussionTools/+/738221] '''Future changes''' * The Vega software that creates data visualizations in pages, such as graphs, will be upgraded to the newest version in the future. Graphs that still use the very old version 1.5 syntax may stop working properly. Most existing uses have been found and updated, but you can help to check, and to update any local documentation. [[phab:T260542|Examples of how to find and fix these graphs are available]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/14|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W14"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 3 de abril de 2023 ás 23:39 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24820268 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-15</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W15"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/15|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] In the visual editor, it is now possible to edit captions of images in galleries without opening the gallery dialog. This feature request was [[:m:Community Wishlist Survey 2023/Editing/Editable gallery captions in Visual Editor|voted #61 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T190224] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] You can now receive notifications when another user edits your user page. See the "{{int:Echo-category-title-edit-user-page}}" option in [[Special:Preferences#mw-prefsection-echo|your Preferences]]. This feature request was [[:m:Community Wishlist Survey 2023/Anti-harassment/Notifications for user page edits|voted #3 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T3876] '''Problems''' * There was a problem with all types of CentralNotice banners still being shown to logged-in users even if they had [[Special:Preferences#mw-prefsection-centralnotice-banners|turned off]] specific banner types. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T331671] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-04-11|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-04-12|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-04-13|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-arywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-dawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-dinwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-dsbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-eewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-elwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-emlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-eowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-etwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-euwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-extwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tumwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ffwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fiu_vrowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fjwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-frpwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-frrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-furwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gcrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gdwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-glwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-glkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gomwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gotwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-guwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gvwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304551][https://phabricator.wikimedia.org/T308133] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/15|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W15"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 10 de abril de 2023 ás 20:05 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24851886 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-16</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W16"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/16|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now see [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer#Show_nearby_articles|nearby articles on a Kartographer map]] with the button for the new feature "{{int:Kartographer-sidebar-nearbybutton}}". Six wikis have been testing this feature since October. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation/Nearby_articles#Implementation][https://phabricator.wikimedia.org/T334079] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The [[m:Special:GlobalWatchlist|Special:GlobalWatchlist]] page now has links for "{{int:globalwatchlist-markpageseen}}" for each entry. This feature request was [[m:Community Wishlist Survey 2023/Notifications, Watchlists and Talk Pages/Button to mark a single change as read in the global watch list|voted #161 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T334246] '''Problems''' * At Wikimedia Commons, some thumbnails have not been getting replaced correctly after a new version of the image is uploaded. This should be fixed later this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T331138][https://phabricator.wikimedia.org/T333042] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] For the last few weeks, some external tools had inconsistent problems with logging-in with OAuth. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T332650] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-04-18|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-04-19|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-04-20|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/16|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W16"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 18 de abril de 2023 ás 01:54 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24881071 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-17</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W17"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/17|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The date-selection menu on pages such as [[{{#special:Contributions}}]] will now show year-ranges that are in the current and past decade, instead of the current and future decade. This feature request was [[m:Community Wishlist Survey 2023/Miscellaneous/Change year range shown in date selection popup|voted #145 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T334316] '''Problems''' * Due to security issues with the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Graph extension]], graphs have been disabled in all Wikimedia projects. Wikimedia Foundation teams are working to respond to these vulnerabilities. [https://phabricator.wikimedia.org/T334940] * For a few days, it was not possible to save some kinds of edits on the mobile version of a wiki. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T334797][https://phabricator.wikimedia.org/T334799][https://phabricator.wikimedia.org/T334794] '''Changes later this week''' * All wikis will be read-only for a few minutes on April 26. This is planned for [https://zonestamp.toolforge.org/1682517653 14:00 UTC]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Tech/Server_switch] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-04-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-04-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-04-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The Editing team plans an A/B test for [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability|a usability analysis of the Talk page project]]. The [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Analysis|planned measurements are available]]. Your wiki [[phab:T332946|may be invited to participate]]. Please suggest improvements to the measurement plan at [[mw:Talk:Talk pages project/Usability|the discussion page]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2023-2024|The Wikimedia Foundation annual plan 2023-2024 draft is open for comment and input]] until May 19. The final plan will be published in July 2023 on Meta-wiki. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/17|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W17"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 24 de abril de 2023 ás 22:03 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24933592 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-18</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W18"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/18|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The content attribution tools [[mw:Special:MyLanguage/Who Wrote That?|Who Wrote That?]], [[xtools:authorship|XTools Authorship]], and [[xtools:blame|XTools Blame]] now support the French and Italian Wikipedias. More languages will be added in the near future. This is part of the [[m:Community Wishlist Survey 2023/Reading/Extend "Who Wrote That?" tool to more wikis|#7 wish in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T243711][https://phabricator.wikimedia.org/T270490][https://phabricator.wikimedia.org/T334891] * The [[:commons:Special:MyLanguage/Commons:Video2commons|Video2commons]] tool has been updated. This fixed several bugs related to YouTube uploads. [https://github.com/toolforge/video2commons/pull/162/commits] * The [[{{#special:Preferences}}]] page has been redesigned on mobile web. The new design makes it easier to browse the different categories and settings at low screen widths. You can also now access the page via a link in the Settings menu in the mobile web sidebar. [https://www.mediawiki.org/wiki/Moderator_Tools/Content_moderation_on_mobile_web/Preferences] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-05-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-05-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-05-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/18|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W18"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 2 de maio de 2023 ás 01:45 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24966974 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-19</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W19"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/19|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] Last week, Community Tech released the first update for providing [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Better diff handling of paragraph splits|better diffs]], the #1 request in the 2022 Community Wishlist Survey. [[phab:T324759|This update]] adds legends and tooltips to inline diffs so that users unfamiliar with the blue and yellow highlights can better understand the type of edits made. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] When you close an image that is displayed via MediaViewer, it will now return to the wiki page instead of going back in your browser history. This feature request was [[m:Community Wishlist Survey 2023/Reading/Return to the article when closing the MediaViewer|voted #65 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T236591] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|SyntaxHighlight]] extension now supports <bdi lang="en" dir="ltr"><code>wikitext</code></bdi> as a selected language. Old alternatives that were used to highlight wikitext, such as <bdi lang="en" dir="ltr"><code>html5</code></bdi>, <bdi lang="en" dir="ltr"><code>moin</code></bdi>, and <bdi lang="en" dir="ltr"><code>html+handlebars</code></bdi>, can now be replaced. [https://phabricator.wikimedia.org/T29828] * [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Creating pages with preloaded text|Preloading text to new pages/sections]] now supports preloading from localized MediaWiki interface messages. [https://cs.wikipedia.org/wiki/User_talk:Martin_Urbanec_(WMF)?action=edit&section=new&preload=MediaWiki:July Here is an example] at the {{int:project-localized-name-cswiki/en}} that uses <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>preload=MediaWiki:July</nowiki></code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T330337] '''Problems''' * Graph Extension update: Foundation developers have completed upgrading the visualization software to Vega5. Existing community graphs based on Vega2 are no longer compatible. Communities need to update local graphs and templates, and shared lua modules like <bdi lang="de" dir="ltr">[[:de:Modul:Graph]]</bdi>. The [https://vega.github.io/vega/docs/porting-guide/ Vega Porting guide] provides the most comprehensive detail on migration from Vega2 and [https://www.mediawiki.org/w/index.php?title=Template:Graph:PageViews&action=history here is an example migration]. Vega5 has currently just been enabled on mediawiki.org to provide a test environment for communities. [https://phabricator.wikimedia.org/T334940#8813922] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-05-09|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-05-10|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-05-11|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Until now, all new OAuth apps went through manual review. Starting this week, apps using identification-only or basic authorizations will not require review. [https://phabricator.wikimedia.org/T67750] '''Future changes''' * During the next year, MediaWiki will stop using IP addresses to identify logged-out users, and will start automatically assigning unique temporary usernames. Read more at [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Updates|IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Updates]]. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#What should it look like?|join the discussion]] about the [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Updates#What will temporary usernames look like?|format of the temporary usernames]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T332805] * There will be an [[:w:en:A/B testing|A/B test]] on 10 Wikipedias where the Vector 2022 skin is the default skin. Half of logged-in desktop users will see an interface where the different parts of the page are more clearly separated. You can [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/2023-05 Zebra9 A/B test|read more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T333180][https://phabricator.wikimedia.org/T335972] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] <code>jquery.tipsy</code> will be removed from the MediaWiki core. This will affect some user scripts. Many lines with <code>.tipsy(</code> can be commented out. <code>OO.ui.PopupWidget</code> can be used to keep things working like they are now. You can [[phab:T336019|read more]] and [[:mw:Help:Locating broken scripts|read about how to find broken scripts]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T336019] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/19|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W19"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 9 de maio de 2023 ás 00:36 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24998636 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-20</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W20"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/20|Translations]] are available. '''Problems''' * Citations that are automatically generated based on [[d:Q33057|ISBN]] are currently broken. This affects citations made with the [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide/Citations-Full#Automatic|VisualEditor Automatic tab]], and the use of the citoid API in gadgets and user scripts. Work is ongoing to restore this feature. [https://phabricator.wikimedia.org/T336298] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-05-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-05-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-05-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-gorwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hakwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hawwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hifwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hsbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-htwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-igwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ilowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-inhwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iuwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-jamwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-jvwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308134] '''Future changes''' * There is a recently formed team at the Wikimedia Foundation which will be focusing on experimenting with new tools. Currently they are building [[m:Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024/Draft/Future_Audiences#FA2.2_Conversational_AI|a prototype ChatGPT plugin that allows information generated by ChatGPT to be properly attributed]] to the Wikimedia projects. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Gadget and userscript developers should replace <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>jquery.cookie</code></bdi> with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mediawiki.cookie</code></bdi>. The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>jquery.cookie</code></bdi> library will be removed in ~1 month, and staff developers will run a script to replace any remaining uses at that time. [https://phabricator.wikimedia.org/T336018] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/20|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W20"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 15 de maio de 2023 ás 21:45 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25011501 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-21</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W21"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/21|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The "recent edits" time period for page watchers is now 30 days. It used to be 180 days. This was a [[m:Community Wishlist Survey 2023/Notifications, Watchlists and Talk Pages/Change information about the number of watchers on a page|Community Wishlist Survey proposal]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T336250] '''Changes later this week''' * An [[mw:special:MyLanguage/Growth/Positive reinforcement#Impact|improved impact module]] will be available at Wikipedias. The impact module is a feature available to newcomers [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature summary#Newcomer homepage|at their personal homepage]]. It will show their number of edits, how many readers their edited pages have, how many thanks they have received and similar things. It is also accessible by accessing Special:Impact. [https://phabricator.wikimedia.org/T336203] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-05-23|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-05-24|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-05-25|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/21|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W21"/> </div> 22 de maio de 2023 ás 16:55 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25028325 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-22</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W22"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/22|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Citations can once again be added automatically from ISBNs, thanks to Zotero's ISBN searches. The current data sources are the Library of Congress (United States), the Bibliothèque nationale de France (French National Library), and K10plus ISBN (German repository). Additional data source searches can be [[mw:Citoid/Creating Zotero translators|proposed to Zotero]]. The ISBN labels in the [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide/Citations-Full#Automatic|VisualEditor Automatic tab]] will reappear later this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T336298#8859917] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The page [[{{#special:EditWatchlist}}]] now has "{{int:watchlistedit-normal-check-all}}" options to select all the pages within a namespace. This feature request was [[m:Community Wishlist Survey 2023/Notifications, Watchlists and Talk Pages/Watchlist edit - "check all" checkbox|voted #161 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T334252] '''Problems''' * For a few days earlier this month, the "Add interlanguage link" item in the Tools menu did not work properly. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T337081] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-05-30|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-05-31|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-06-01|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * VisualEditor will be switched to a new backend on [https://phabricator.wikimedia.org/source/mediawiki-config/browse/master/dblists/small.dblist small] and [https://phabricator.wikimedia.org/source/mediawiki-config/browse/master/dblists/medium.dblist medium] wikis this week. Large wikis will follow in the coming weeks. This is part of the effort to move Parsoid into MediaWiki core. The change should have no noticeable effect on users, but if you experience any slow loading or other strangeness when using VisualEditor, please report it on the phabricator ticket linked here. [https://phabricator.wikimedia.org/T320529] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/22|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W22"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 29 de maio de 2023 ás 22:03 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25079963 --> == Noticias técnicas: 2023-23 == <section begin="technews-2023-W23"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novas de tecnoloxía]]''' da comunidade técnica de Wikimedia. Difunda estes cambios entre os usuarios. Non todos os cambios che serán relevantes. Hai [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/23|Traduccións]] dispoñibles. '''Cambios recentes''' * A extensión [[:mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:RealMe|RealMe]] permite marcar como verificadas as URL da súa páxina de usuario, para usar con Mastodon e programas semellantes. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Wishlist item</span>]] Xa se poden modificar as citas e notas dende a lista de referencias ao usar o editor visual. Isto fora [[m:Community Wishlist Survey 2023/Citations/Allow citations to be edited in the references section with VisualEditor|a 2ª mellora máis votada na Enquisa de Desexos da Comunidade de 2023]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T54750] * Arranxouse un fallo que podería modificar as preferencias de «{{int:Rcfilters-group-results-by-page}}» ao premer na ligazón de Cambios Recentes doutro usuario con filtros aplicados á URL. [https://phabricator.wikimedia.org/T202916#8874081] '''Problemas''' * Algunhas ferramentas e robots devolveron información antiga durante varios días por mor de problemas ao actualizar as bases de datos, e pode que non funcionasen durante os arranxos. Todos os fallos deberían estar xa resoltos. [https://phabricator.wikimedia.org/T337446] '''Cambios a finais desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Elemento recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.12|nova versión]] de MediaWiki estará dispoñible nas wikis de proba e en MediaWiki.org a partir do {{#time:j xg|2023-06-06|gl}}. A partir do {{#time:j xg|2023-06-07|gl}} tamén estará dispoñible en wikis externas á Wikipedia e en algunhas Wikipedias. A partir do {{#time:j xg|2023-06-08|gl}} xa estará dispoñible para todas as wikis ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Xa non se impedirá que, por mor de coincidencias coas URL na [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SpamBlacklist|lista negra de spam]], os robots poidan realizar modificacións. [https://phabricator.wikimedia.org/T313107] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' preparado por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] e posteado por [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/23|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe ou unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W23"/> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 5 de xuño de 2023 ás 22:52 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25114640 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-24</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W24"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/24|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The content attribution tools [[mw:Special:MyLanguage/Who Wrote That?|Who Wrote That?]], [[xtools:authorship|XTools Authorship]], and [[xtools:blame|XTools Blame]] now support the Dutch, German, Hungarian, Indonesian, Japanese, Polish and Portuguese Wikipedias. This was the [[m:Community Wishlist Survey 2023/Reading/Extend "Who Wrote That?" tool to more wikis|#7 wish in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T334891] * The [[mw:Special:MyLanguage/Structured Data Across Wikimedia/Search Improvements#Search Preview panel|Search Preview panel]] has been deployed on four Wikipedias (Catalan, Dutch, Hungarian and Norwegian). The panel will show an image related to the article (if existing), the top sections of the article, related images (coming from MediaSearch on Commons), and eventually the sister projects associated with the article. [https://phabricator.wikimedia.org/T306341] * The [[:mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:RealMe#Verifying_a_link_on_non-user_pages|RealMe]] extension now allows administrators to verify URLs for any page, for Mastodon and similar software. [https://phabricator.wikimedia.org/T324937] * The default project license [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimediaannounce-l@lists.wikimedia.org/thread/7G6XPWZPQFLZ2JANN3ZX6RT4DVUI3HZQ/ has been officially upgraded] to CC BY-SA 4.0. The software interface messages have been updated. Communities should feel free to start updating any mentions of the old CC BY-SA 3.0 licensing within policies and related documentation pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T319064] '''Problems''' * For three days last month, some Wikipedia pages edited with VisualEditor or DiscussionTools had an unintended <code><nowiki>__TOC__</nowiki></code> (or its localized form) added during an edit. There is [[mw:Parsoid/Deployments/T336101_followup|a listing of affected pages sorted by wiki]], that may still need to be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T336101] * Currently, the "{{int:Visualeditor-dialog-meta-categories-defaultsort-label}}" feature in VisualEditor is broken. Existing <code><nowiki>{{DEFAULTSORT:...}}</nowiki></code> keywords incorrectly appear as missing templates in VisualEditor. Developers are exploring how to fix this. In the meantime, those wishing to edit the default sortkey of a page are advised to switch to source editing. [https://phabricator.wikimedia.org/T337398] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Last week, an update to the delete form may have broken some gadgets or user scripts. If you need to manipulate (empty) the reason field, replace <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>#wpReason</code></bdi> with <bdi lang="zxx" dir="ltr" style="white-space: nowrap;"><code>#wpReason > input</code></bdi>. See [https://cs.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki%3AGadget-CleanDeleteReasons.js&diff=22859956&oldid=12794189 an example fix]. [https://phabricator.wikimedia.org/T337809] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-06-13|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-06-14|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-06-15|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * VisualEditor will be switched to a new backend on English Wikipedia on Monday, and all other [https://phabricator.wikimedia.org/source/mediawiki-config/browse/master/dblists/large.dblist large] wikis on Thursday. The change should have no noticeable effect on users, but if you experience any slow loading or other strangeness when using VisualEditor, please report it on the phabricator ticket linked here. [https://phabricator.wikimedia.org/T320529] '''Future changes''' * From 5 June to 17 July, the Foundation's [[:mw:Wikimedia Security Team|Security team]] is holding a consultation with contributors regarding a draft policy to govern the use of third-party resources in volunteer-developed gadgets and scripts. Feedback and suggestions are warmly welcome at [[m:Special:MyLanguage/Third-party resources policy|Third-party resources policy]] on meta-wiki. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/24|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W24"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 12 de xuño de 2023 ás 14:51 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25133779 --> == Noticias técnicas: 2023-25 == <section begin="technews-2023-W25"/><div class="plainlinks"> Últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novas sobre tecnoloxía]]''' da comunidade técnica de Wikimedia. Animámoslle a que difunda estes cambios co resto de usuarios. Non todos os cambios seránlle relevantes. Hai [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/25|traduccións]] dispoñibles. '''Cambios recentes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Elemento avanzado]] Xa se poden usar os gráficos de lapas en WikimediaDebug. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/JXNQD3EHG5V5QW5UXFDPSHQG4MJ3FWJQ/][https://techblog.wikimedia.org/2023/06/08/flame-graphs-arrive-in-wikimediadebug/] '''Cambios a finais desta semana''' * Non hai unha actualización de MediaWiki para esta semana. * Engadiuse unha barra de búsqueda despregable no editor visual. Pode activlo escribindo <code>\</code> ou premendo <code>ctrl + shift + p</code>. Isto pódelle axudar a acceder máis rápido as ferramentas do editor. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Visual_editor_toolbar_search_feature.png][https://phabricator.wikimedia.org/T66905] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' preparado por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|os escritores das Noticias Técnicas]] e publicado por [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribúa]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/25|Traduza]]&nbsp;• [[m:Tech|Busque axuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Enviar comentarios]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribirse ou desubscribirse]].'' </div><section end="technews-2023-W25"/> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 19 de xuño de 2023 ás 20:09 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25159510 --> == Noticias sobre tecnoloxía: 2023-26 == <section begin="technews-2023-W26"/><div class="plainlinks"> Últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novas sobre tecnoloxía]]''' da comunidade técnica de Wikimedia. Animámoslle a que difunda estes cambios co resto de usuarios. Non todos os cambios seranlle relevantes. Hai [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/26|traducións]] dispoñibles. '''Cambios recentes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Advanced item</span>]] Agora os módulos da ''API'' «''Action''» e Especial:Buscar ligazóns web engadirán <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>/</code></bdi> ao final de todas as respostas <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>prop=extlinks</code></bdi> para dominios soltos. Isto forma parte do traballo realizado para eliminar a duplicación na base de datos <code>externallinks</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T337994] '''Problemas''' * A semana pasada a busca en Commons e Wikidata estivo sen funcionar durante 23 horas. [https://phabricator.wikimedia.org/T339810][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2023-06-18_search_broken_on_wikidata_and_commons] '''Cambios a finais desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Elemento recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.15|nova versión]] de MediaWiki estará dispoñible nas wikis de proba e MediaWiki.org a partir do {{#time:j xg|2023-06-27|gl}}. A partir do {{#time:j xg|2023-06-28|gl}} tamén estará dispoñible en todas as wikis apartes de Wikipedia e algunhas Wikipedias. A nova versión estará dispoñible para todas as wikis a partir do {{#time:j xg|2023-06-29|gl}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Elemento avanzado]] O estilo Minerva aplicará máis estilos predefinidos á clase CSS <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.mbox-text</code></bdi>. Isto permitirá usar os modelos mbox que usen divs no canto de táboas. Recomendamos que comprobe que os novos estilos non afectarán aos outros modelos na súa wiki. [https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/skins/MinervaNeue/+/930901/][https://phabricator.wikimedia.org/T339040] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Advanced item</span>]] Os trebellos agora cargarán no escritorio e nas plataformas móbiles por omisión. Antes os trebellos só se cargaban por omisión no escritorio. Xa non se deberá cambiar esta opción usando o parámetro <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>|targets=</code></bdi>. Os trebellos que se fagan deberán funcionar en móbiles ou desactivarse segundo o estilo activo (usando o parámetro <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>|skins=</code></bdi> de <bdi lang="en" dir="ltr">MediaWiki:Gadgets-definition</bdi>) no canto de mirar se se está a usar a versión de escritorio ou móbil. Os trebellos populares que creen fallos en móbiles serán temporalmente desactivados polos desenvolvedores no estilo Minerva. [https://phabricator.wikimedia.org/T127268] * Por omisión agora todas as lapelas de espazos de nomes compartirán a mesma [[m:Special:MyLanguage/Help:Keyboard_shortcuts|chave de acceso]] do navegador. Anteriormente os espazos de nomes personalizados e aqueles definidos por extensións tiñan que configurar as súas chaves de acceso manualmente na wiki. Isto xa non se terá que facer. [https://phabricator.wikimedia.org/T22126] * O formulario de revisión da extensión Edicións Marcadas («''FlaggedRevs''») agora usa os [[mw:Special:MyLanguage/Codex|compoñentes de interface de usuario]] normativizados. [https://phabricator.wikimedia.org/T191156] '''Trocos futuros''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Advanced item</span>]] A estrutura de vídeos e imaxes na saída HTML do intérprete recibirá modificacións durante as seguintes semanas nas [[:wikitech:Deployments/Train#Thursday|wikis group2]]. Este cambio mellorará a a accesibilidade do contido. Pode que o seu CSS do sitio, programas de usuario e trebellos precisen unha actualización. Están dispoñibles [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid/Parser_Unification/Media_structure/FAQ|os detalles de que código hai que comprobar, como hai que actualizalo e onde se pode avisar de posibles problemas]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T314318] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' preparado por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] e posteado por [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/26|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe ou unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W26"/> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 26 de xuño de 2023 ás 16:19 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25202311 --> == Noticias sobre tecnoloxía: 2023-27 == <section begin="technews-2023-W27"/><div class="plainlinks"> Últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novas sobre tecnoloxía]]''' da comunidade técnica de Wikimedia. Animámoslle a que difunda estes cambios co resto de usuarios. Non todos os cambios seranlle relevantes. Hai [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/27|traducións]] dispoñibles. '''Cambios recentes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Peticións]] Grazas á implantación da proposta de [[m:Community Wishlist Survey 2022/Multimedia and Commons/Audio links that play on click|ligazóns a son que se reproduzan ao premer]] as [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/small.dblist wikis pequenas] xa poden usar o [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Phonos#Inline audio player mode|o reprodutor de son integrado]] que implementa a extensión [[mw:Extension:Phonos|Phonos]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T336763] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Elemento avanzado]] A partir desta semana os trebellos cargaranse automaticamente nos sitios en móbil e escritorio. Se atopa algún fallo nalgún trebello da wiki axuste as [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets#Options|opcións]] no ficheiro de definicións de trebellos. [https://phabricator.wikimedia.org/T328610] '''Cambios a finais desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Elemento recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.16|nova versión]] de MediaWiki estará dispoñible nas wikis de proba e MediaWiki.org a partir do {{#time:j xg|2023-07-04|gl}}. A partir do {{#time:j xg|2023-07-05|gl}} tamén estará dispoñible en todas as wikis apartes de Wikipedia e algunhas Wikipedias. A nova versión estará dispoñible para todas as wikis a partir do {{#time:j xg|2023-07-06|gl}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendario]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Noticias sobre tecnoloxía]]''' preparadas polos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores de Noticias sobre Tecnoloxía]] e publicado por un [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribúa]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/27|Traduza]]&nbsp;• [[m:Tech|Pregunte]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Deixe comentarios]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscríbase ou dese de baixa]].'' </div><section end="technews-2023-W27"/> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 3 de xullo de 2023 ás 22:51 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25231546 --> == Noticias sobre tecnoloxía: 2023-28 == <section begin="technews-2023-W28"/><div class="plainlinks"> Últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novas sobre tecnoloxía]]''' da comunidade técnica de Wikimedia. Animámoslle a que difunda estes cambios co resto de usuarios. Non todos os cambios seranlle relevantes. Hai [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/28|traducións]] dispoñibles. '''Cambios recentes''' * A [[:mw:Special:MyLanguage/Structured Data Across Wikimedia/Section-level Image Suggestions|ferramenta de Suxestións de Imaxes por Sección]] xa está dispoñible en sete Wikipedias (portuguesa, rusa, indonesia, catalá, húngara, finlandesa e a norueguesa bokmål). Esta ferramenta recomenda imaxes que encaixen en certas seccións dos artigos na lista de vixilancia dos contribuidores. * Activáronse [[:m:Special:MyLanguage/Global AbuseFilter|os filtros de abuso globais]] en todos os proxectos de Wikimedia, excepto na inglesa e xaponesa (por decisión propia). Este cambio realizouse tras unha [[:m:Requests for comment/Make global abuse filters opt-out|petición de comentarios global]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T341159] * [[{{#special:BlockedExternalDomains}}]] é unha ferramenta para axudar aos administradores na loita contra o vandalismo. Esta ferramenta ten unha mellor interface para bloquear dominios normais e os seus subdominios, é máis sinxela de buscar e consume menos recursos ao procesar cada edición da wiki. Non pode usar expresións regulares (para casos complexos), comprobar as rutas das URL nin mirar a [[MediaWiki:Spam-whitelist|MediaWiki:Spam-whitelist]], pero no resto de casos substitúe a maioría de funcionalidades existentes de [[MediaWiki:Spam-blacklist|MediaWiki:Spam-blacklist]]. Hai dispoñible un programa en Python para axudar a migrar os dominios a esta ferramenta. Máis información sobre as súas funcionalidades na [[mw:Special:MyLanguage/Manual:BlockedExternalDomains|documentación da ferramenta]]. Isto está dispoñible en todas as wikis, excepto Meta, Commons e Wikidata. [https://phabricator.wikimedia.org/T337431] * Actualizouse a extensión WikiEditor, que agora inclúe algunhas das ferramentas máis usadas ao editar textos wiki. Antes moitos textos só os podían traducir administradores, pero agora xa poden traducir todos os tradutores de translatewiki. Comprobe [https://translatewiki.net/wiki/Special:MessageGroupStats?group=ext-wikieditor&messages=&x=D#sortable:0=asc o estado da tradución ao seu idioma], e se non está ao 100% lle animamos a que colabore na tradución. Consulte [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-ambassadors@lists.wikimedia.org/thread/D4YELU2DXMZ75PGELUOKXXMFF3FH45XA/ o anuncio] para máis información. '''Cambios a finais desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Elemento recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.17|nova versión]] de MediaWiki estará dispoñible nas wikis de proba e MediaWiki.org a partir do {{#time:j xg|2023-07-11|gl}}. A partir do {{#time:j xg|2023-07-12|gl}} tamén estará dispoñible en todas as wikis apartes de Wikipedia e algunhas Wikipedias. A nova versión estará dispoñible para todas as wikis a partir do {{#time:j xg|2023-07-13|gl}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendario]]). * O protocolo predeterminado de [[{{#special:LinkSearch}}]] e correspondente API mudou de http a usar tanto http coma https. [https://phabricator.wikimedia.org/T14810] * [[{{#special:LinkSearch}}]] e a súa versión API agora buscan a URL completa. Antes só miraban os primeiros 60 caracteres. Isto lévano pedindo dende fai 15 anos. [https://phabricator.wikimedia.org/T17218] '''Trocos futuros''' * Hai un complemento experimental con [[:w:en:ChatGPT|ChatGPT]]. Isto amósalles aos usuarios de onde ven a información que están a ler na Wikipedia. Os empregados da Fundación Wikimedia e outros wikimedianos xa o probaron. Nun intre o complemento tamén estará dispoñible para o resto de usuarios de complementos de ChatGPT. Isto é o mesmo que se mencionaba nas [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/20|Novas de Tecnoloxía de 2023/20]]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024/Draft/Future_Audiences#FA2.2_Conversational_AI] * Hai unha discusión en curso sobre [[m:Special:MyLanguage/Third-party resources policy|unha política sobre os recursos de terceiros]]. A proposta afectaría o uso de recursos de terceiros en trebellos e programas de usuario. Segundo as ideas recibidas a política inclúe algúns dos riscos de ter programas de usuario e trebellos cargando recursos de terceiros e algúns apuntamentos e requisitos, como poden ser transparencia no código e poder inspeccionalos. Aceptaranse comentarios e suxestións na [[m:Talk:Third-party resources policy|páxina de discusión da política]] ate o 17 de xullo de 2023. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Noticias sobre tecnoloxía]]''' preparadas polos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|escritores de Noticias sobre Tecnoloxía]] e publicadas por un [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribúa]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/28|Traduza]]&nbsp;• [[m:Tech|Pregunte]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Deixe comentarios]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscríbase ou dese de baixa]].'' </div><section end="technews-2023-W28"/> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 10 de xullo de 2023 ás 19:54 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25278797 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-29</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W29"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/29|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] We are now serving 1% of all global user traffic from [[:en:Kubernetes|Kubernetes]] (you can [[wikitech:MediaWiki On Kubernetes|read more technical details]]). We are planning to increment this percentage regularly. You can [[phab:T290536|follow the progress of this work]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-07-18|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-07-19|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-07-20|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] MediaWiki [[mw:Special:MyLanguage/Help:System_message|system messages]] will now look for available local fallbacks, instead of always using the default fallback defined by software. This means wikis no longer need to override each language on the [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Language#Fallback_languages|fallback chain]] separately. For example, English Wikipedia doesn't have to create <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>en-ca</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>en-gb</code></bdi> subpages with a transclusion of the base pages anymore. This makes it easier to maintain local overrides. [https://phabricator.wikimedia.org/T229992] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>action=growthsetmentorstatus</code></bdi> API will be deprecated with the new MediaWiki version. Bots or scripts calling that API should use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>action=growthmanagementorlist</code></bdi> API now. [https://phabricator.wikimedia.org/T321503] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/29|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W29"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 17 de xullo de 2023 ás 23:08 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25289122 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-30</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W30"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/30|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] On July 18, the Wikimedia Foundation launched a survey about the [[:mw:Technical_decision_making|technical decision making process]] for people who do technical work that relies on software that is maintained by the Foundation or affiliates. If this applies to you, [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/885471 please take part in the survey]. The survey will be open for three weeks, until August 7. You can find more information in [[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/Q7DUCFA75DXG3G2KHTO7CEWMLCYTSDB2/|the announcement e-mail on wikitech-l]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-07-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-07-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-07-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/30|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W30"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 25 de xullo de 2023 ás 02:20 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25332248 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-31</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W31"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/31|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The [[mw:Synchronizer|Synchronizer]] tool is now available to keep Lua modules synced across Wikimedia wikis, along with [[mw:Multilingual Templates and Modules|updated documentation]] to develop global Lua modules and templates. * The tag filter on [[{{#special:NewPages}}]] and revision history pages can now be inverted. For example, you can hide edits that were made using an automated tool. [https://phabricator.wikimedia.org/T334337][https://phabricator.wikimedia.org/T334338] * The Wikipedia [[:w:en:ChatGPT|ChatGPT]] plugin experiment can now be used by ChatGPT users who can use plugins. You can participate in a [[:m:Talk:Wikimedia Foundation Annual Plan/2023-2024/Draft/Future Audiences#Announcing monthly Future Audiences open "office hours"|video call]] if you want to talk about this experiment or similar work. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024/Draft/Future_Audiences#FA2.2_Conversational_AI] '''Problems''' * It was not possible to generate a PDF for pages with non-Latin characters in the title, for the last two weeks. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T342442] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-08-01|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-08-02|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-08-03|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Starting on Tuesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-kawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kaawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kabwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kbdwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kbpwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kmwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-knwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kshwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kuwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kwwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308135] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/31|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W31"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 31 de xullo de 2023 ás 23:54 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25362228 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-32</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W32"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/32|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Mobile Web editors can now [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Advanced_mobile_contributions#August_1,_2023_-_Full-page_editing_added_on_mobile|edit a whole page at once]]. To use this feature, turn on "{{int:Mobile-frontend-mobile-option-amc}}" in your settings and use the "{{int:Minerva-page-actions-editfull}}" button in the "{{int:Minerva-page-actions-overflow}}" menu. [https://phabricator.wikimedia.org/T203151] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/32|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W32"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 7 de agosto de 2023 ás 21:21 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25420038 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-33</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W33"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/33|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The Content translation system is no longer using Youdao's [[mw:Special:MyLanguage/Help:Content_translation/Translating/Initial_machine_translation|machine translation service]]. The service was in place for several years, but due to no usage, and availability of alternatives, it was deprecated to reduce maintenance overheads. Other services which cover the same languages are still available. [https://phabricator.wikimedia.org/T329137] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-08-15|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-08-16|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-08-17|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-lawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ladwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lbewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lezwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lfnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-liwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lijwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lmowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ltgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lvwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-maiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-map_bmswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mdfwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kywiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308136] <!-- TODO replace wiki codes --> '''Future changes''' * A few gadgets/user scripts which add icons to the Minerva skin need to have their CSS updated. There are more details available including a [[phab:T344067|search for all existing instances and how to update them]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/33|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W33"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 15 de agosto de 2023 ás 05:59 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25428668 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-34</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W34"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/34|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [https://gdrive-to-commons.toolforge.org/ GDrive to Commons Uploader] tool is now available. It enables [[m:Special:MyLanguage/GDrive to Commons Uploader|securely selecting and uploading files]] from your Google Drive directly to Wikimedia Commons. [https://phabricator.wikimedia.org/T267868] * From now on, we will announce new Wikimedia wikis in Tech News, so you can update any tools or pages. ** Since the last edition, two new wikis have been created: *** a Wiktionary in [[d:Q7121294|Pa'O]] ([[wikt:blk:|<code>wikt:blk:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T343540] *** a Wikisource in [[d:Q34002|Sundanese]] ([[s:su:|<code>s:su:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T343539] ** To catch up, the next most recent six wikis are: *** Wikifunctions ([[f:|<code>f:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T275945] *** a Wiktionary in [[d:Q2891049|Mandailing]] ([[wikt:btm:|<code>wikt:btm:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T335216] *** a Wikipedia in [[d:Q5555465|Ghanaian Pidgin]] ([[w:gpe:|<code>w:gpe:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T335969] *** a Wikinews in [[d:Q3111668|Gungbe]] ([[n:guw:|<code>n:guw:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T334394] *** a Wiktionary in [[d:Q33522|Kabardian]] ([[wikt:kbd:|<code>wikt:kbd:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T333266] *** a Wikipedia in [[d:Q35570|Fante]] ([[w:fat:|<code>w:fat:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T335016] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-08-22|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-08-23|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-08-24|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] There is an existing [[mw:Stable interface policy|stable interface policy]] for MediaWiki backend code. There is a [[mw:User:Jdlrobson/Stable interface policy/frontend|proposed stable interface policy for frontend code]]. This is relevant for anyone who works on gadgets or Wikimedia frontend code. You can read it, discuss it, and let the proposer know if there are any problems. [https://phabricator.wikimedia.org/T344079] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/34|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W34"/> </div> 21 de agosto de 2023 ás 15:25 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25497111 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2023-35</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W35"/><div class="plainlinks"> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/35|Translations]] are available. </div> '''Mudanças recentes''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Wishlist item</span>]] <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">As part of the changes for the [[m:Community Wishlist Survey 2022/Better diff handling of paragraph splits|better diff handling of paragraph splits]], improved detection of splits is being rolled out. Over the last two weeks, we deployed this support to [[wikitech:Deployments/Train#Groups|group0]] and group1 wikis. This week it will be deployed to group2 wikis.</span> [https://phabricator.wikimedia.org/T341754] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Wishlist item</span>]] <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">All [[{{#special:Contributions}}]] pages now show the user's local edit count and the account's creation date.</span> [https://phabricator.wikimedia.org/T324166] * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Wikisource users can now use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>prpbengalicurrency</code></bdi> label to denote Bengali currency characters as page numbers inside the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><pagelist></nowiki></code></bdi> tag.</span> [https://phabricator.wikimedia.org/T268932] * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Two preferences have been relocated. The preference "{{int:visualeditor-preference-visualeditor}}" is now shown on the [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|"{{int:prefs-editing}}" tab]] at all wikis. Previously it was shown on the "{{int:prefs-betafeatures}}" tab at some wikis. The preference "{{int:visualeditor-preference-newwikitexteditor-enable}}" is now also shown on the "{{int:prefs-editing}}" tab at all wikis, instead of the "{{int:prefs-betafeatures}}" tab.</span> [https://phabricator.wikimedia.org/T335056][https://phabricator.wikimedia.org/T344158] '''<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Changes later this week</span>''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|<span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Recurrent item</span>]] <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-08-29|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-08-30|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-08-31|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).</span> * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">New signups for a Wikimedia developer account will start being pushed towards <bdi lang="en" dir="ltr">[https://idm.wikimedia.org/ idm.wikimedia.org]</bdi>, rather than going via Wikitech. [[wikitech:IDM|Further information about the new system is available]].</span> * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">All right-to-left language wikis, plus Korean, Armenian, Ukrainian, Russian, and Bulgarian Wikipedias, will have a link in the sidebar that provides a short URL of that page, using the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|Wikimedia URL Shortener]]. This feature will come to more wikis in future weeks.</span> [https://phabricator.wikimedia.org/T267921] '''Mudanças futuras''' * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The removal of the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:DoubleWiki|DoubleWiki extension]] is being discussed. This extension currently allows Wikisource users to view articles from multiple language versions side by side when the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><=></code></bdi> symbol next to a specific language edition is selected. Comments on this are welcomed at [[phab:T344544|the phabricator task]].</span> * <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">A proposal has been made to merge the second hidden-categories list (which appears below the wikitext editing form) with the main list of categories (which is further down the page). [[phab:T340606|More information is available on Phabricator]]; feedback is welcome!</span> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/35|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div> </div><section end="technews-2023-W35"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 28 de agosto de 2023 ás 14:00 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25510866 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-36</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W36"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/36|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[m:Wikisource_EditInSequence|EditInSequence]], a feature that allows users to edit pages faster on Wikisource has been moved to a Beta Feature based on community feedback. To enable it, you can navigate to the [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta features tab in Preferences]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308098] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] As part of the changes for the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Generate Audio for IPA|Generate Audio for IPA]] and [[m:Community Wishlist Survey 2022/Multimedia and Commons/Audio links that play on click|Audio links that play on click]] wishlist proposals, the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Phonos#Inline_audio_player_mode|inline audio player mode]] of [[mw:Extension:Phonos|Phonos]] has been deployed to all projects. [https://phabricator.wikimedia.org/T336763] * There is a new option for Administrators when they are changing the usergroups for a user, to add the user’s user page to their watchlist. This works both via [[{{#special:UserRights}}]] and via the API. [https://phabricator.wikimedia.org/T272294] * One new wiki has been created: ** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q34318|Talysh]] ([[w:tly:|<code>w:tly:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T345166] '''Problems''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:LoginNotify|LoginNotify extension]] was not sending notifications since January. It has now been fixed, so going forward, you may see notifications for failed login attempts, and successful login attempts from a new device. [https://phabricator.wikimedia.org/T344785] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-09-05|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-09-06|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-09-07|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-mhrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-miwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-minwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mrjwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mtwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mwlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-myvwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mznwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nahwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-napwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ndswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nds_nlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-newiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-newwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-novwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nqowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nrmwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nsowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nvwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ocwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-olowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-omwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-orwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-oswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pagwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pamwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-papwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pcdwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pdcwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pflwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pihwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pmswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pnbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pntwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pswiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308137][https://phabricator.wikimedia.org/T308138] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/36|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W36"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 4 de setembro de 2023 ás 23:33 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25566983 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-37</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W37"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/37|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/ORES|ORES]], the revision evaluation service, is now using a new open-source infrastructure on all wikis except for English Wikipedia and Wikidata. These two will follow this week. If you notice any unusual results from the Recent Changes filters that are related to ORES (for example, "{{int:ores-rcfilters-damaging-title}}" and "{{int:ores-rcfilters-goodfaith-title}}"), please [[mw:Talk:Machine Learning|report them]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T342115] * When you are logged in on one Wikimedia wiki and visit a different Wikimedia wiki, the system tries to log you in there automatically. This has been unreliable for a long time. You can now visit the login page to make the system try extra hard. If you feel that made logging in better or worse than it used to be, your feedback is appreciated. [https://phabricator.wikimedia.org/T326281] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-09-12|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-09-13|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-09-14|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Technical decision making|Technical Decision-Making Forum Retrospective]] team invites anyone involved in the technical field of Wikimedia projects to signup to and join [[mw:Technical decision making/Listening Sessions|one of their listening sessions]] on 13 September. Another date will be scheduled later. The goal is to improve the technical decision-making processes. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] As part of the changes for the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Better diff handling of paragraph splits|Better diff handling of paragraph splits]] wishlist proposal, the inline switch widget in diff pages is being rolled out this week to all wikis. The inline switch will allow viewers to toggle between a unified inline or two-column diff wikitext format. [https://phabricator.wikimedia.org/T336716] '''Future changes''' * All wikis will be read-only for a few minutes on 20 September. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|This is planned at 14:00 UTC.]] More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T345263] * The Enterprise API is launching a new feature called "[http://breakingnews-beta.enterprise.wikimedia.com/ breaking news]". Currently in BETA, this attempts to identify likely "newsworthy" topics as they are currently being written about in any Wikipedia. Your help is requested to improve the accuracy of its detection model, especially on smaller language editions, by recommending templates or identifiable editing patterns. See more information at [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise/Breaking news|the documentation page]] on MediaWiki or [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise/FAQ#What is Breaking News|the FAQ]] on Meta. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/37|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W37"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 11 de setembro de 2023 ás 21:08 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25589064 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-38</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W38"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/38|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] MediaWiki now has a [[mw:Stable interface policy/frontend|stable interface policy for frontend code]] that more clearly defines how we deprecate MediaWiki code and wiki-based code (e.g. gadgets and user scripts). Thank you to everyone who contributed to the content and discussions. [https://phabricator.wikimedia.org/T346467][https://phabricator.wikimedia.org/T344079] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.27|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-09-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-09-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-09-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * All wikis will be read-only for a few minutes on September 20. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|This is planned at 14:00 UTC.]] [https://phabricator.wikimedia.org/T345263] * All wikis will have a link in the sidebar that provides a short URL of that page, using the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|Wikimedia URL Shortener]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T267921] '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The team investigating the Graph Extension posted [[mw:Extension:Graph/Plans#Proposal|a proposal for reenabling it]] and they need your input. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/38|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W38"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 18 de setembro de 2023 ás 19:19 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25623533 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-39</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W39"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/39|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The Vector 2022 skin will now remember the pinned/unpinned status for the Table of Contents for all logged-out users. [https://phabricator.wikimedia.org/T316060] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.28|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-09-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-09-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-09-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The ResourceLoader <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>mediawiki.ui</nowiki></code></bdi> modules are now deprecated as part of the move to Vue.js and Codex. There is a [[mw:Codex/Migrating_from_MediaWiki_UI|guide for migrating from MediaWiki UI to Codex]] for any tools that use it. More [[phab:T346468|details are available in the task]] and your questions are welcome there. * Gadget definitions will have a [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets#Options|new "namespaces" option]]. The option takes a list of namespace IDs. Gadgets that use this option will only load on pages in the given namespaces. '''Future changes''' * New variables will be added to [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]]: <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">global_account_groups</bdi></code> and <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">global_account_editcount</bdi></code>. They are available only when an account is being created. You can use them to prevent blocking automatic creation of accounts when users with many edits elsewhere visit your wiki for the first time. [https://phabricator.wikimedia.org/T345632][https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter/Rules_format] '''Meetings''' * You can join the next meeting with the Wikipedia mobile apps teams. During the meeting, we will discuss the current features and future roadmap. The meeting will be on [https://zonestamp.toolforge.org/1698426015 27 October at 17:00 (UTC)]. See [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia_Apps/Office_Hours#October_2023|details and how to join]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/39|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W39"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 26 de setembro de 2023 ás 16:51 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25655264 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-40</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W40"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/40|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering-advancedrendering|user preference]] for "{{int:tog-forcesafemode}}". This setting will make pages load without including any on-wiki JavaScript or on-wiki stylesheet pages. It can be useful for debugging broken JavaScript gadgets. [https://phabricator.wikimedia.org/T342347] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Gadget definitions now have a [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets#Options|new "<var>contentModels</var>" option]]. The option takes a list of page content models, like <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">wikitext</bdi></code> or <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">css</bdi></code>. Gadgets that use this option will only load on pages with the given content models. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.29|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-10-03|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-10-04|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-10-05|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The Vector 2022 skin will no longer use the custom styles and scripts of Vector legacy (2010). The change will be made later this year or in early 2024. See [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Loading Vector 2010 scripts|how to adjust the CSS and JS pages on your wiki]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T331679] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/40|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2023-W40"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 3 de outubro de 2023 ás 01:27 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25686930 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2023-41</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W41"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros utilizadores sobre estas alterações. Nem todas as alterações irão afetá-lo. Estão disponíveis [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/41|traduções]]. '''Alterações recentes''' * Uma nova ''wiki'' foi criada: uma {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} em [[d:Q33291|Fon]] ([[w:fon:|<code>w:fon:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T347935] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.30|nova versão]] do MediaWiki será implantada nas ''wiki''s de teste e no MediaWiki.org em {{#time:j "de" F|2023-10-10|pt}}. Será implantada em ''wiki''s selecionadas em {{#time:j "de" F|2023-10-11|pt}} e nas restantes em {{#time:j "de" F|2023-10-12|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendário]]). * A partir de quarta-feira, um novo conjunto de Wikipédias receberá "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Adicione um ''link'']]" ({{int:project-localized-name-swwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-wawiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-warwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-wowiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-xalwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-xhwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-xmfwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-yiwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-yowiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-zawiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-zeawiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-zh_min_nanwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-zuwiki/pt}}). Isso faz parte da [[phab:T304110|implantação progressiva desta ferramenta para mais Wikipédias]]. As comunidades podem [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configurar como esse recurso funciona localmente]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308139] * Em algumas ''wiki''s, os recém-chegados são sugeridas imagens do Commons para adicionar aos artigos sem imagens. A partir de terça-feira, os recém-chegados a estas ''wiki''s poderão adicionar imagens a secções de artigos não ilustrados. As ''wiki''s específicas estão listadas em "Recomendações de imagens" [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Deployment table|na tabela de implantação da equipe de Crescimento]]. (Growth) Você pode [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add an image|saber mais sobre esse recurso.]] [https://phabricator.wikimedia.org/T345940] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] Na ''skin'' sítio móvel (Minerva) o ID CSS <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>#page-actions</nowiki></code></bdi> será substituído por <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>#p-views</nowiki></code></bdi>. Esta alteração é para torná-lo consistente com outras ''skin''s e para melhorar o suporte para ''gadget''s e extensões na ''skin'' móvel. Alguns ''gadget''s podem precisar ser atualizados; há [https://phabricator.wikimedia.org/T348267 detalhes e ''link''s de pesquisa na tarefa]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas pelos [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e publicadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/41|Traduzir]]&nbsp;• [[m:Tech|Obter Ajuda]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscrever ou cancelar a subscrição]].'' </div><section end="technews-2023-W41"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 9 de outubro de 2023 ás 14:39 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25712895 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2023-42</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W42"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/42|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * O sistema de [[m:Special:MyLanguage/Help:Unified login|login unificado]] deve agora estar corrigido para alguns navegadores (Chrome, Edge, Opera). Isso significa que se você visitar uma nova wiki de projeto irmão, deverá estar logado automaticamente, sem a necessidade de clicar em 'Log in' ou recarregar a página. O feedback sobre se está funcionando para você é bem-vindo. [https://phabricator.wikimedia.org/T347889] * [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Interface/Edit_notice|Avisos de edição]] agora estão disponíveis na interface MobileFrontend/Minerva. Essa funcionalidade foi inspirada pelo [[w:en:Wikipedia:EditNoticesOnMobile|gadget na Wikipédia em inglês]]. Veja mais detalhes em [[phab:T316178|T316178]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.1|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em wikis de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j xg|2023-10-17|pt}}. Ela estará disponível em wikis não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2023-10-18|pt}}. Estará disponível em todos os wikis a partir de {{#time:j xg|2023-10-19|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * Em 3 semanas, no tema Vector 2022, o código relacionado ao <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>addPortletLink</nowiki></code></bdi> e o <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>#p-namespaces</nowiki></code></bdi>, que foi descontinuado há um ano, será removido. Se você notar que ferramentas que deveriam aparecer ao lado da aba 'Discussão' estão faltando, por favor, informe aos responsáveis do gadget para ver [[phab:T347907|instruções na tarefa do Phabricator]]. "'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/42|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].''" </div><section end="technews-2023-W42"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 16 de outubro de 2023 ás 23:47 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25745824 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2023-43</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W43"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/43|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * Há um novo [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language engineering/Newsletter/2023/October|boletim de língua e internacionalização]], escrito trimestralmente. Ele contém atualizações sobre o desenvolvimento de novos recursos, melhorias em vários projetos técnicos relacionados à linguagem e trabalho de suporte relacionado. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] O suporte ao mapa de origem foi ativado em todas as ''wiki''s. Ao abrir o depurador nas ferramentas de desenvolvedor do seu navegador, você deve ser capaz de ver o código-fonte JavaScript não minificado. [https://phabricator.wikimedia.org/T47514] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.2|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em wikis de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j xg|2023-10-24|pt}}. Ela estará disponível em wikis não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2023-10-25|pt}}. Estará disponível em todos os wikis a partir de {{#time:j xg|2023-10-26|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/43|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2023-W43"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23 de outubro de 2023 ás 23:16 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25782286 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2023-44</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W44"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/44|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * A equipe de Conteúdo Estruturado, como parte de seu projeto de [[:commons:Commons:WMF support for Commons/Upload Wizard Improvements|melhorar o UploadWizard no Commons]], fez algumas melhorias de UX na etapa de ''upload'' de escolher de trabalho próprio ou não próprio ([[phab:T347590|T347590]]), bem como para a etapa de licenciamento para trabalho próprio ([[phab:T347756|T347756]]). * A equipe da Sistema de ''Design'' lançou a versão 1.0.0 do [[wmdoc:codex/latest/|Codex]], o novo sistema de ''design'' para a Wikimedia. Veja o [[mw:Special:MyLanguage/Design_Systems_Team/Announcing_Codex_1.0|anúncio completo sobre o lançamento do Codex 1.0.0]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.3|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em wikis de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j xg|2023-10-31|pt}}. Ela estará disponível em wikis não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2023-11-01|pt}}. Estará disponível em todos os wikis a partir de {{#time:j xg|2023-11-02|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). * As listagens em páginas de categoria são classificadas em cada ''wiki'' para esse idioma usando uma [[:w:pt:International Components for Unicode|biblioteca]]. Durante um breve período em 2 de novembro, as alterações às categorias não serão corretamente ordenadas para muitas línguas. Isso ocorre porque os desenvolvedores estão atualizando para uma nova versão da biblioteca. Em seguida, eles usarão um ''script'' para corrigir as categorias existentes. Isso levará algumas horas ou alguns dias, dependendo do tamanho da ''wiki''. Você pode [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Technical Operations/ICU announcement|ler mais]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T345561][https://phabricator.wikimedia.org/T267145] * A partir de 1º de novembro, o módulo de impacto (Special:Impact) será atualizado pela equipe de Crescimento (Growth). O novo módulo de impacto mostra aos recém-chegados mais dados sobre o seu impacto na ''wiki''. Foi testado por algumas ''wikis'' durante os últimos meses. [https://phabricator.wikimedia.org/T336203] '''Alterações futuras''' * Há [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph/Plans#Roadmap|um plano proposto]] para reativar a extensão Graph. Você pode ajudar revisando esta proposta e [[mw:Extension_talk:Graph/Plans#c-PPelberg_(WMF)-20231020221600-Update:_20_October|compartilhando o que você pensa sobre ela]]. * A WMF está trabalhando para possibilitar que os administradores [[mw:Special:MyLanguage/Community_configuration_2.0|editar a configuração do MediaWiki diretamente]]. Isso é semelhante ao trabalho anterior em Special:EditGrowthConfig. [[phab:T349757|Um pedido de comentários técnicos está em execução até 08 de novembro, onde você pode fornecer ''feedback''.]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/44|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2023-W44"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 30 de outubro de 2023 ás 23:21 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25801989 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2023-45</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W45"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/45|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * Na ''skin'' do Vector 2022, o tamanho de fonte padrão de vários elementos de navegação (''slogan'', menu de ferramentas, ''links'' de navegação e muito mais) foi ligeiramente aumentado para corresponder ao tamanho da fonte usada no conteúdo da página. [https://phabricator.wikimedia.org/T346062] '''Problemas''' * Na semana passada, houve um problema ao exibir algumas edições recentes em [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist algumas ''wikis''], por 1-6 horas. As edições foram salvas, mas não mostradas imediatamente. Isto deveu-se a um problema na base de dados. [https://phabricator.wikimedia.org/T350443] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.4|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em wikis de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j xg|2023-11-07|pt}}. Ela estará disponível em wikis não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2023-11-08|pt}}. Estará disponível em todos os wikis a partir de {{#time:j xg|2023-11-09|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). * A equipe de crescimento (Growth) remanejará recém-chegados de antigos mentores para [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Structured mentor list|os mentores atualmente ativos]]. Também alteraram a língua de notificação para serem mais conviviais. [https://phabricator.wikimedia.org/T330071][https://phabricator.wikimedia.org/T327493] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/45|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2023-W45"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 6 de novembro de 2023 ás 21:06 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25838105 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2023-46</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W46"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/46|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * Quatro novas ''wikis'' foram criadas: ** a Wikipédia em [[d:Q7598268|Amazigh marroquino]] ([[w:zgh:|<code>w:zgh:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T350216] ** a Wikipédia em [[d:Q35159|Dagaare]] ([[w:dga:|<code>w:dga:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T350218] ** a Wikipédia em [[d:Q33017|Toba Batak]] ([[w:bbc:|<code>w:bbc:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T350320] ** a Wikiquote em [[d:Q33151|Banjar]] ([[q:bjn:|<code>q:bjn:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T350217] '''Problemas''' * Na semana passada, os usuários que já visitaram Meta-Wiki ou Wikimedia Commons e depois se desconectaram nessas ''wikis'' não puderam fazer ''login'' novamente. O problema está agora resolvido. [https://phabricator.wikimedia.org/T350695] * Na semana passada, algumas caixas de diálogo ''pop-up'' e menus foram mostrados com o tamanho de fonte errado. O problema está agora resolvido. [https://phabricator.wikimedia.org/T350544] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.5|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em wikis de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j xg|2023-11-14|pt}}. Ela estará disponível em wikis não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2023-11-15|pt}}. Estará disponível em todos os wikis a partir de {{#time:j xg|2023-11-16|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). '''Alterações futuras''' * As visualizações de referência estão chegando a muitas ''wikis'' como um recurso padrão. São ''pop-ups'' para referências, semelhantes ao [[mw:Special:MyLanguage/Page Previews|recurso PagePreviews]]. [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Opt-out feature|Você pode optar por não vê-los]]. Se você estiver [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|usando os ''gadgets'']], dicas de ferramentas de referência ou ''pop-ups'' de navegação, não verá Visualizações de referência. [[phab:T282999|Implantação]] está prevista para 22 de novembro de 2023. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] Os eventos Canary (também conhecidos como heartbeat) serão produzidos em [https://stream.wikimedia.org/?doc#/streams ''streams'' de eventos da Wikimedia] a partir de 11 de dezembro. Os usuários de ''streams'' são aconselhados a filtrar esses eventos, descartando todos os eventos em que <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>meta.domain == "canary"</nowiki></code></bdi>. Atualizações para [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot|Pywikibot]] ou [https://github.com/ChlodAlejandro/wikimedia-streams wikimedia-streams] descartará esses eventos por padrão. [https://phabricator.wikimedia.org/T266798] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/46|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2023-W46"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 13 de novembro de 2023 ás 23:52 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25859263 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2023-47</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W47"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/47|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações no final desta semana''' * Não há nenhuma nova versão do MediaWiki esta semana. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * A partir de quarta-feira, um novo conjunto de Wikipédias receberá "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Adicione um ''link'']]" ({{int:project-localized-name-quwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-rmwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-rmywiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-rnwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-roa_rupwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-roa_tarawiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-ruewiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-rwwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-sawiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-sahwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-satwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-scwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-scnwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-scowiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-sdwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-sewiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-sgwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-shwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-siwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-skwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-slwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-smwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-sowiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-sqwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-srwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-srnwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-sswiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-stwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-stqwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-suwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-szlwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-tawiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-tcywiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-tewiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-tetwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-tgwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-thwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-tkwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-tlwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-tnwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-towiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-tpiwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-trwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-tswiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-ttwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-twwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-tywiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-tyvwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-udmwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-ugwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-uzwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-vewiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-vecwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-vepwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-vlswiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-vowiki/pt}}). Isso faz parte da [[phab:T304110|implantação progressiva desta ferramenta para mais Wikipédias]]. As comunidades podem [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configurar como esse recurso funciona localmente]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308141][https://phabricator.wikimedia.org/T308142][https://phabricator.wikimedia.org/T308143] * A ''skin'' do Vector 2022 terá algumas pequenas alterações visuais nos menus suspensos, larguras de coluna e muito mais. Estas alterações foram adicionadas a quatro Wikipédias na semana passada. Se nenhum problema for encontrado, essas alterações prosseguirão para todas as wikis esta semana. Essas alterações possibilitarão a adição de novos menus para legibilidade e modo escuro. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Updates#November_2023:_Visual_changes,_more_deployments,_and_shifting_focus|Saiba mais]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T347711] '''Alterações futuras''' * Há [[mw:Extension talk:Graph/Plans#Update: 15 November|uma atualização sobre a reativação da extensão do Graph]]. Para acelerar o processo, o Vega 2 não será suportado e apenas [https://phabricator.wikimedia.org/T335325 alguns protocolos] estarão disponíveis no lançamento. Pode ajudar partilhando o que pensa sobre o plano. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/47|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2023-W47"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21 de novembro de 2023 ás 00:55 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25884616 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2023-48</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W48"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/48|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.7|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em wikis de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j xg|2023-11-28|pt}}. Ela estará disponível em wikis não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2023-11-29|pt}}. Estará disponível em todos os wikis a partir de {{#time:j xg|2023-11-30|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). Não há nova versão do MediaWiki na próxima semana. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] O sistema JavaScript do MediaWiki agora permitirá <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>async</code>/<code>await</code></bdi> sintaxe de espera em ''gadgets'' e ''scripts'' de usuário. Os autores de ''gadgets'' devem lembrar que os navegadores dos usuários podem não suportá-lo, por isso deve ser usado adequadamente. [https://phabricator.wikimedia.org/T343499] * A implantação de "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add_a_link|Adicionar um ''link'']]" anunciado [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/47|semana passada]] foi adiado. Será retomado esta semana. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/48|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2023-W48"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 27 de novembro de 2023 ás 23:09 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25906379 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2023-49</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W49"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/49|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * O espaçamento entre parágrafos no Vector 2022 foi alterado de 7px para 14px para corresponder ao tamanho do texto. Deste modo, será mais fácil distinguir parágrafos de frases. [https://phabricator.wikimedia.org/T351754] * O recurso "{{int:Visualeditor-dialog-meta-categories-defaultsort-label}}" no Editor Visual está funcionando novamente. Você não precisa mais alternar para a edição de código-fonte para editar <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>{{DEFAULTSORT:...}}</nowiki></code></bdi> palavras-chave. [https://phabricator.wikimedia.org/T337398] '''Alterações no final desta semana''' * Não há nenhuma nova versão do MediaWiki esta semana. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * No dia 6 de dezembro, as pessoas que tiverem a preferência ativada por "{{int:Discussiontools-preference-visualenhancements}}" notarão que as [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability|melhorias de usabilidade da página de discussão]] aparecerão em páginas que incluem a palavra mágica <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>__NEWSECTIONLINK__</nowiki></code></bdi>. Se você notar algum problema, por favor [[phab:T352232|compartilhe-os com a equipe no Phabricator]]. '''Alterações futuras''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] O [[wikitech:News/Toolforge Grid Engine deprecation|processo de desligamento do Grid Engine]] do Toolforge começará em 14 de dezembro. Os mantenedores de [[toolforge:grid-deprecation|ferramentas que ainda usam este sistema antigo]] devem planejar migrar para o Kubernetes, ou dizer à equipe seus planos no Phabricator na tarefa sobre sua ferramenta, antes dessa data. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/VIWWQKMSQO2ED3TVUR7KPPWRTOBYBVOA/] * Comunidades que usam [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions|Discussões Estruturadas]] estão sendo contatadas a respeito de [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions/Deprecation|a próxima descontinuação de Discussões Estruturadas]]. Você pode ler mais sobre este projeto e compartilhar seus comentários, [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions/Deprecation|na página do projeto]]. '''Eventos''' * Inscrições e inscrições para bolsas de estudo já estão abertas para o [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2024|Wikimedia Hackathon 2024]] que terá lugar de 3 a 5 de maio em Tallinn, Estónia. As candidaturas a bolsas de estudo estão abertas até 5 de janeiro de 2024. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/49|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2023-W49"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 4 de decembro de 2023 ás 23:50 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25914435 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2023-50</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W50"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/50|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * No Wikimedia Commons, há algumas pequenas melhorias na interface do usuário para a etapa "escolher o próprio ou não o próprio trabalho" no UploadWizard. Isso faz parte do projeto da equipe de Conteúdo Estruturado de [[:commons:Commons:WMF support for Commons/Upload Wizard Improvements|melhorar o UploadWizard no Commons]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T352707][https://phabricator.wikimedia.org/T352709] '''Problemas''' * Houve um problema ao mostrar o [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Personalized first day/Newcomer homepage|Página inicial dos recém-chegados]] recurso com o "módulo de impacto" e seus gráficos de visualização de página, por alguns dias no início de dezembro. Esta situação foi agora corrigida. [https://phabricator.wikimedia.org/T352352][https://phabricator.wikimedia.org/T352349] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.9|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em wikis de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j xg|2023-12-12|pt}}. Ela estará disponível em wikis não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2023-12-13|pt}}. Estará disponível em todos os wikis a partir de {{#time:j xg|2023-12-14|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Alterações futuras''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]] A [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/796964 Pesquisa de Satisfação do Desenvolvedor 2023] está buscando as opiniões da comunidade de desenvolvedores da Wikimedia. Por favor, responda à pesquisa se você tiver algum papel no desenvolvimento de software para o ecossistema Wikimedia. O inquérito está aberto até 5 de janeiro de 2024 e tem associado [[foundation:Legal:December_2023_Developer_Satisfaction_Survey|declaração de privacidade]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/50|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2023-W50"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 12 de decembro de 2023 ás 02:12 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25945501 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2023-51</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2023-W51"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/51|Traduções]] estão disponíveis. '''Novidades de Tecnologia''' * A próxima edição das Novidades de Tecnologia será enviada em 8 de janeiro de 2024 por causa dos [[w:pt:Natal|feriados]]. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.10|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em wikis de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j xg|2023-12-19|pt}}. Ela estará disponível em wikis não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2023-12-20|pt}}. Estará disponível em todos os wikis a partir de {{#time:j xg|2023-12-21|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). Não há nova versão do MediaWiki na próxima semana. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * A partir de 18 de dezembro, não será possível ativar as Discussões Estruturadas na página de discussão do próprio usuário usando o recurso Beta. A opção de recurso Beta permanece disponível para usuários que desejam desativar Discussões Estruturadas. Isso faz parte de [[mw:Structured Discussions/Deprecation|trabalho de depreciação das Discussões Estruturadas]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T248309] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] Haverá suporte total para redirecionamentos no namespace do Módulo. O recurso "Mover página" deixará um redirecionamento apropriado para trás, e tais redirecionamentos serão devidamente reconhecidos pelo ''software'' (por exemplo, oculto de [[{{#special:UnconnectedPages}}]]). Também haverá suporte para [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua reference manual#Renaming or moving modules|redirecionamentos manuais]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T120794] '''Alterações futuras''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] A documentação JavaScript do MediaWiki está mudando para um novo formato. Durante a mudança, você pode ler os documentos antigos usando [https://doc.wikimedia.org/mediawiki-core/REL1_41/js/ versão 1.41]. Comentários sobre [https://doc.wikimedia.org/mediawiki-core/master/js/ o novo site] são bem-vindos na [[mw:Talk:JSDoc_WMF_theme|página de discussão do projeto]]. * O Wishathon é uma nova iniciativa que incentiva a colaboração em toda a comunidade Wikimedia para desenvolver soluções para desejos recolhidos através do [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Pesquisa de lista de desejos da comunidade]]. O primeiro Wishathon comunitário terá lugar de 15 a 17 de março. Se você estiver interessado em uma proposta de projeto como usuário, desenvolvedor, ''designer'' ou líder de produto, você pode [[m:Special:MyLanguage/Event:WishathonMarch2024|inscreva-se no evento e leia mais]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/51|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2023-W51"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 18 de decembro de 2023 ás 16:18 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Johan (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25959059 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-02</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W02"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/02|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [https://mediawiki2latex.wmflabs.org/ mediawiki2latex] is a tool that converts wiki content into the formats of LaTeX, PDF, ODT, and EPUB. The code now runs many times faster due to recent improvements. There is also an optional Docker container you can [[b:de:Benutzer:Dirk_Hünniger/wb2pdf/install#Using_Docker|install]] on your local machine. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The way that Random pages are selected has been updated. This will slowly reduce the problem of some pages having a lower chance of appearing. [https://phabricator.wikimedia.org/T309477] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-01-09|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-01-10|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-01-11|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/02|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W02"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 9 de xaneiro de 2024 ás 01:20 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26026251 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-03</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W03"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/03|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] As páginas que usam o JSON [[mw:Special:MyLanguage/Manual:ContentHandler|contentmodel]] agora usarão guias em vez de espaços para recuo automático. Isso reduzirá significativamente o tamanho da página. [https://phabricator.wikimedia.org/T326065] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets|''Gadgets'']] e ''scripts'' de usuário pessoal agora podem usar a sintaxe JavaScript introduzida no ES6 (também conhecido como "ES2015") e ES7 ("ES2016"). O MediaWiki valida o código-fonte para proteger outras funcionalidades do site contra erros de sintaxe e para garantir que os ''scripts'' sejam válidos em todos os [[mw:Special:MyLanguage/Compatibility#Browsers|navegadores suportados]]. Anteriormente, os ''gadgets'' podiam usar a opção <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>requiresES6</nowiki></code></bdi>. Esta opção já não é necessária e será removida no futuro. [https://phabricator.wikimedia.org/T75714] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Bot passwords|Senhas de ''bot'']] e [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/Owner-only consumers|consumidores OAuth apenas para proprietários]] agora podem ser restritos para permitir a edição apenas de páginas específicas. [https://phabricator.wikimedia.org/T349957] * Agora você pode [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Thanks|agradecer]] edições feitas por ''bots''. [https://phabricator.wikimedia.org/T341388] * Uma atualização sobre o ''status'' da Pesquisa de Desejos Comunitários para 2024 [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Future Of The Wishlist/January 4, 2024 Update|foi publicada]]. Por favor, leia e dê a sua opinião. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.14|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em wikis de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j xg|2024-01-16|pt}}. Ela estará disponível em wikis não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2024-01-17|pt}}. Estará disponível em todos os wikis a partir de {{#time:j xg|2024-01-18|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * A partir de 17 de janeiro, não será possível fazer ''login'' nas ''wikis'' da Wikimedia a partir de algumas versões antigas específicas do navegador Chrome (versões 51-66, lançadas entre 2016-2018). Além disso, os usuários do iOS 12, ou Safari no Mac OS 10.14, podem precisar fazer ''login'' em cada ''wiki'' separadamente. [https://phabricator.wikimedia.org/T344791] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] O módulo <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>jquery.cookie</code></bdi> foi preterido e substituído pelo módulo <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mediawiki.cookie</code></bdi> no ano passado. Um ''script'' foi executado para substituir quaisquer usos restantes e, esta semana, o alias temporário será removido. [https://phabricator.wikimedia.org/T354966] '''Alterações futuras''' * A Wikimedia Deutschland está trabalhando para [[m:WMDE Technical Wishes/Reusing references|tornar a reutilização de referências mais fácil]]. Eles estão procurando pessoas que estejam interessadas em participar de [https://wikimedia.sslsurvey.de/User-research-into-Reusing-References-Sign-up-Form-2024/en/ chamadas de vídeo individuais para pesquisa de usuários em janeiro e fevereiro]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/03|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W03"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 16 de xaneiro de 2024 ás 00:13 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26074460 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-04</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W04"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/04|Traduções]] estão disponíveis. '''Problemas''' * Um ''bug'' no UploadWizard impediu o ''link'' para a página de usuário do carregador durante o ''upload''. Agora foi corrigido. [https://phabricator.wikimedia.org/T354529] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.15|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em wikis de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j xg|2024-01-23|pt}}. Ela estará disponível em wikis não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j xg|2024-01-24|pt}}. Estará disponível em todos os wikis a partir de {{#time:j xg|2024-01-25|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/04|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W04"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23 de xaneiro de 2024 ás 01:04 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26096197 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-05</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W05"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/05|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * A partir de segunda-feira, 29 de janeiro, todos os ''timestamps'' de data/hora das mensagens das páginas de discussão se tornarão um ''link''. Este ''link'' é um ''link'' permanente para o comentário. Ele permite que os usuários encontrem o comentário que estão procurando, mesmo que esse comentário tenha sido movido para outro lugar. Isso afetará todas as ''wikis'', exceto a Wikipédia em inglês. Você pode ler mais sobre essa alteração [https://diff.wikimedia.org/2024/01/29/talk-page-permalinks-dont-lose-your-threads/ no Diff] ou [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Talk_pages_permalinking|no Mediawiki.org]].<!-- The Diff post will be published on Monday morning UTC--> [https://phabricator.wikimedia.org/T302011] * Há algumas melhorias no CAPTCHA para tornar mais difícil para os ''bots'' de ''spam'' e ''scripts'' ignorá-lo. Se você tiver comentários sobre essa alteração, comente na [[phab:T141490|tarefa]]. A equipe está monitorando métricas relacionadas ao CAPTCHA, bem como métricas secundárias, como criações de contas e contagens de edições. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.16|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-01-30|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-01-31|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-02-01|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Item da lista de desejos]] Em 1º de fevereiro, um ''link'' será adicionado ao menu "Ferramentas" para baixar um [[w:pt:Código QR|código QR]] que liga à página que está a visualizar. Haverá também uma nova página [[{{#special:QrCode}}]] para criar códigos QR para qualquer URL da Wikimedia. Isso aborda o [[m:Community Wishlist Survey 2023/Mobile and apps/Add ability to share QR code for a page in any Wikimedia project|#19 desejo mais votado]] da [[m:Community Wishlist Survey 2023/Results|Pesquisa de lista de desejos da comunidade de 2023]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T329973] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets|''Gadgets'']] que só funcionam em algumas ''skins'' às vezes usaram a opção <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>targets</code></bdi> para limitar onde você pode usá-los. Isto vai deixar de funcionar esta semana. Você deve usar a opção <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>skins</code></bdi> em vez disso. [https://phabricator.wikimedia.org/T328497] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/05|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W05"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 29 de xaneiro de 2024 ás 19:31 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26137870 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-06</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W06"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/06|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' *As páginas de histórico de sites para dispositivos móveis agora usam o mesmo HTML que as páginas de histórico da área de trabalho. Se você souber de algum problema relacionado ao uso do histórico móvel, por favor, aponte para [[phab:T353388|a tarefa no phabricator]]. *Na maioria das ''wikis'', os administradores agora podem impedir que os usuários façam ações específicas. Essas ações são: carregar ficheiros, criar novas páginas, mover (renomear) páginas e enviar agradecimentos. O objetivo desse recurso é permitir que os administradores apliquem blocos adequados à atividade dos usuários bloqueados. [[m:Special:MyLanguage/Community health initiative/Partial blocks#action-blocks|Saiba mais sobre "bloqueios de ação"]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T242541][https://phabricator.wikimedia.org/T280531] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.17|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-02-06|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-02-07|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-02-08|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Os ''links'' permanentes das páginas de discussão que incluíam diacríticos e escrita não-latina estavam funcionando mal. Esse problema foi corrigido. [https://phabricator.wikimedia.org/T356199] '''Alterações futuras''' * [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#24WPs|24 Wikipédias]] com [[mw:Special:MyLanguage/Reference_Tooltips|Reference Tooltips]] como um ''gadget'' padrão são incentivados a remover esse sinalizador padrão. Isso faria [[mw:Special:MyLanguage/Help:Reference_Previews|Visualizações de referência]] o novo padrão para ''pop-ups'' de referência, levando a uma experiência mais consistente entre ''wikis''. Para [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#46WPs|46 Wikipédias]] com menos de 4 administradores de interface, a mudança já está programada para meados de fevereiro, [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Reference Previews to become the default for previewing references on more wikis.|a menos que haja preocupação]]. O ''gadget'' Reference Tooltips mais antigo ainda permanecerá utilizável e substituirá esse recurso, se ele estiver disponível em sua ''wiki'' e você o tiver ativado em suas configurações. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/ReferencePreviews#Reference_Previews_to_become_the_default_for_previewing_references_on_more_wikis][https://phabricator.wikimedia.org/T355312] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/06|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W06"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 5 de febreiro de 2024 ás 19:22 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26180971 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-07</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W07"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/07|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * O [[d:Wikidata:SPARQL query service/WDQS graph split|Experiência WDQS Graph Split]] está funcionando e carregado em 3 servidores de teste. A equipe responsável está testando o impacto da divisão e requer ''feedback'' dos usuários do WDQS por meio da interface do usuário ou programaticamente em diferentes canais. [https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata_talk:SPARQL_query_service/WDQS_graph_split][https://phabricator.wikimedia.org/T356773][https://www.wikidata.org/wiki/User:Sannita_(WMF)] O ''feedback'' dos usuários validará o impacto de vários casos de uso e fluxos de trabalho em torno do serviço Wikidata Query. [https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:SPARQL_query_service/WDQS_backend_update/October_2023_scaling_update][https://www.mediawiki.org/wiki/Wikidata_Query_Service/User_Manual#Federation] '''Problemas''' *Houve um ''bug'' que afetou a aparência dos ''links'' visitados ao usar o dispositivo móvel para acessar sites ''wiki''. Fez com que os ''links'' parecessem pretos; [[phab:T356928|este problema]] foi corrigido. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.18|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-02-13|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-02-14|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-02-15|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] À medida que o trabalho continua na descontinuação do motor de grade, as ferramentas de [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/Toolforge_Grid_Engine_deprecation] no motor de grade serão interrompidas a partir de 14 de fevereiro de 2024. Se você tiver ferramentas migrando ativamente, você pode pedir uma extensão para que elas não sejam interrompidas. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Portal:Toolforge/About_Toolforge#Communication_and_support] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/07|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W07"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 13 de febreiro de 2024 ás 05:49 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26223994 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-08</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W08"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/08|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * Se você tiver a opção "{{int:Tog-enotifwatchlistpages}}" ativada, as edições por contas de bot não disparam mais e-mails de notificação. Anteriormente, apenas pequenas edições não acionavam os e-mails de notificação. [https://phabricator.wikimedia.org/T356984] * Há alterações na forma como os ''scripts'' de usuário e site são carregados por [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector/2022|Vector 2022]] em ''wikis'' específicas. As mudanças afetaram as seguintes ''Wikis'': todos os projetos com [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector|Vector legado]] como ''skin'' padrão, Wikivoyage e Wikilivros. Outras ''wikis'' serão afetadas ao longo dos próximos três meses. Os ''gadgets'' não são afetados. Se você foi afetado ou deseja minimizar o impacto em seu projeto, consulte [[Phab:T357580|essa tarefa]]. Por favor, coordene e atue de forma proativa. *As contas recém-criadas automaticamente (as contas que você recebe quando visita um nova ''wiki'') agora têm as mesmas preferências de notificação local que os usuários que se registram recentemente nessa ''wiki''. Ele é efetuado em quatro tipos de notificação listados na [[phab:T353225|descrição da tarefa]]. *O tamanho máximo do ficheiro ao utilizar [[c:Special:MyLanguage/Commons:Upload_Wizard|Upload Wizard]] agora é de 5 GiB. [https://phabricator.wikimedia.org/T191804] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.19|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-02-20|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-02-21|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-02-22|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] Ferramentas selecionadas no mecanismo de rede foram [[wikitech:News/Toolforge_Grid_Engine_deprecation|paradas]] enquanto nos preparamos para desligar a rede em 14 de março de 2024. O código e os dados da ferramenta não foram excluídos. Se você é um mantenedor e deseja que sua ferramenta seja reativada, entre em contato com a [[wikitech:Portal:Toolforge/About_Toolforge#Communication_and_support|equipe]]. Apenas ferramentas que pediram extensão ainda estão em execução na rede. * A propriedade CSS <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/filter filter]</code></bdi> agora pode ser usada em atributos HTML <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>style</code></bdi> no wikitexto. [https://phabricator.wikimedia.org/T308160] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/08|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W08"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 19 de febreiro de 2024 ás 15:37 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26254282 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-09</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W09"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/09|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor_on_mobile|mobile visual editor]] is now the default editor for users who never edited before, at a small group of wikis. [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor_on_mobile/VE_mobile_default#A/B_test_results| Research ]] shows that users using this editor are slightly more successful publishing the edits they started, and slightly less successful publishing non-reverted edits. Users who defined the wikitext editor as their default on desktop will get the wikitext editor on mobile for their first edit on mobile as well. [https://phabricator.wikimedia.org/T352127] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/ResourceLoader/Core modules#mw.config|mw.config]] value <code>wgGlobalGroups</code> now only contains groups that are active in the wiki. Scripts no longer have to check whether the group is active on the wiki via an API request. A code example of the above is: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>if (/globalgroupname/.test(mw.config.get("wgGlobalGroups")))</code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T356008] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-02-27|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-02-28|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-02-29|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Future changes''' * The right to change [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Tags|edit tags]] (<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>changetags</code></bdi>) will be removed from users in Wikimedia sites, keeping it by default for admins and bots only. Your community can ask to retain the old configuration on your wiki before this change happens. Please indicate in [[phab:T355639|this ticket]] to keep it for your community before the end of March 2024. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/09|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W09"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 26 de febreiro de 2024 ás 19:23 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26294125 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-10</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W10"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/10|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * A página de <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Special:Book</code></bdi> (bem como a funcionalidade associada "Criar um livro") fornecida pela antiga [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Collection|extensão Collection]] foi removida de todas as ''wikis'' Wikisource, pois estava quebrada. Isso não afeta a capacidade de baixar livros normais, que é fornecida pela [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Wikisource|extensão Wikisource]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T358437] * [[m:Wikitech|Wikitech]] agora usa a próxima geração [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid|Parsoid]] analisador de wikitexto por padrão para gerar todas as páginas no namespace Discussão. Reporte quaisquer problemas na [[mw:Talk:Parsoid/Parser_Unification/Known_Issues|página de discussão de problemas conhecidos]]. Você pode usar o [[mw:Special:MyLanguage/Extension:ParserMigration|ParserMigration]] para controlar o uso de Parsoid; veja a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserMigration|documentação de ajuda do ParserMigration]] para obter mais detalhes. * A manutenção em [https://etherpad.wikimedia.org etherpad] está concluída. Se você encontrar algum problema, por favor, indique [[phab:T316421|na tarefa]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=| Item avançado]] [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets|''Gadgets'']] permitem que os administradores de interface criem recursos personalizados com CSS e JavaScript. Os namespaces <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Gadget</code></bdi> e <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Gadget_definition</code></bdi> e o direito de usuário de <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>gadgets-definition-edit</code></bdi> foram reservados para um experimento em 2015, mas nunca foram usados. Estes eram visíveis em Special:Search e Special:ListGroupRights. Os namespaces não utilizados e os direitos de usuário agora são removidos. Nenhuma página é movida e nenhuma alteração precisa ser feita. [https://phabricator.wikimedia.org/T31272] * Uma melhoria de usabilidade para o "Adicionar uma citação" no fluxo de trabalho da Wikipédia foi feita, o botão inserir foi movido para o cabeçalho ''pop-up''. [https://phabricator.wikimedia.org/T354847] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.21|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-03-05|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-03-06|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-03-07|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Alterações futuras''' * Todas as ''wikis'' serão somente leitura por alguns minutos em 20 de março. Isto está previsto para as 14h UTC. Mais informações serão publicadas no Tech News e também serão publicadas em ''wikis'' individuais nas próximas semanas. [https://phabricator.wikimedia.org/T358233] * A marcação HTML de cabeçalhos e ''links'' de edição de seção será alterada ainda este ano para melhorar a acessibilidade. Veja [[mw:Special:MyLanguage/Heading_HTML_changes|alterações de título HTML]] para detalhes. A nova marcação será a mesma do novo analisador de wikitexto Parsoid. Você pode testar seu ''gadget'' ou folha de estilo com a nova marcação se adicionar <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>?useparsoid=1</code></bdi> ao URL ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserMigration#Selecting_a_parser_using_a_URL_query_string|mais informações]]) ou ativar as visualizações de leitura Parsoid nas opções do usuário ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserMigration#Enabling_via_user_preference|mais informações]]). * '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/10|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W10"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 4 de marzo de 2024 ás 19:47 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26329807 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-11</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W11"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/11|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.22|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-03-12|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-03-13|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-03-14|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Depois de consultar várias comunidades, a altura da linha do texto no [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Minerva Neue|''skin'' Minerva]] será aumentada para o seu valor anterior de 1,65. Diferentes opções de tipografia também podem ser definidas usando as opções no menu, conforme necessário. [https://phabricator.wikimedia.org/T358498] *A cor do ''link'' ativo em [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Minerva Neue|Minerva]] será alterada para fornecer mais consistência com nossas outras plataformas e melhores práticas. [https://phabricator.wikimedia.org/T358516] * [[c:Special:MyLanguage/Commons:Structured data|Dados estruturados no Commons]] não perguntarão mais se você deseja sair da página sem salvar. Isso impedirá que os pop-ups "informações que você inseriu podem não ser salvas" apareçam quando nenhuma informação tiver sido inserida. Também fará com que as páginas de ficheiros no Commons carreguem mais rapidamente em certos casos. No entanto, os ''pop-ups'' serão ocultos, mesmo que a informação tenha sido realmente inserida. Se você fechar acidentalmente a página antes de salvar os dados estruturados inseridos, esses dados serão perdidos. [https://phabricator.wikimedia.org/T312315] '''Alterações futuras''' * Todas as Wikipédia serão de leitura somente durante alguns minutos no dia 20 de março. Esta planeado ocorrer as 14:00 UTC. Informações serão acrescidas na Tech News assim como serão publicadas em wikis individuais nas próximas semanas. [https://phabricator.wikimedia.org/T358233][https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Tech/Server_switch] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/11|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W11"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 11 de marzo de 2024 ás 23:04 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26374013 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-12</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W12"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/12|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * O aviso "''Links'' de idioma estão na parte superior da página" que aparece na [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector/2022|''skin'' Vector 2022]] menu principal foi removido agora que os usuários aprenderam a nova localização do seletor de idioma. [https://phabricator.wikimedia.org/T353619] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] [[m:Special:MyLanguage/IP_Editing:_Privacy_Enhancement_and_Abuse_Mitigation/IP_Info_feature|Recurso de informações de IP]] exibe dados do Spur, um banco de dados de endereços IP. Anteriormente, a única fonte de dados para esse recurso era o MaxMind. Agora, as informações de IP são mais úteis para os patrulheiros. [https://phabricator.wikimedia.org/T341395] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] Os serviços do Toolforge Grid Engine foram encerrados após o processo final de migração do Grid Engine para o Kubernetes. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Obsolete:Toolforge/Grid][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/Toolforge_Grid_Engine_deprecation][https://techblog.wikimedia.org/2022/03/14/toolforge-and-grid-engine/] * As comunidades agora podem personalizar os motivos padrão para cancelar a eliminação de uma página criando [[MediaWiki:Undelete-comment-dropdown]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T326746] '''Problemas''' * [[m:Special:MyLanguage/WMDE_Technical_Wishes/RevisionSlider|RevisionSlider]] é uma interface para navegar interativamente no histórico de uma página. Usuários em [[mw:Special:MyLanguage/Extension:RevisionSlider/Developing_a_RTL-accessible_feature_in_MediaWiki_-_what_we%27ve_learned_while_creating_the_RevisionSlider|da direita para a esquerda]] idiomas relataram RevisionSlider reagindo errado a cliques do mouse. Isso deve ser corrigido agora. [https://phabricator.wikimedia.org/T352169] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.23|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-03-19|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-03-20|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-03-21|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Todas as ''wikis'' serão somente leitura por alguns minutos em 20 de março. Isto está planeado para [https://zonestamp.toolforge.org/1710943200 14:00 UTC]. [https://phabricator.wikimedia.org/T358233][https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Tech/Server_switch] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/12|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W12"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 18 de marzo de 2024 ás 17:39 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26410165 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-13</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W13"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/13|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] Uma atualização foi feita em 18 de março de 2024 para como vários projetos que carregam no site, o JavaScript e o CSS do usuário na [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector/2022|''skin'' Vector 2022]]. Uma [[phab:T360384|lidta de verificação]] é fornecida para os administradores do site seguirem. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.24|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-03-26|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-03-27|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-03-28|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/13|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W13"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 25 de marzo de 2024 ás 18:56 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26446209 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-14</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W14"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/14|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * Os usuários do recurso beta [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility_for_reading|acessibilidade de leitura]] notarão que a altura da linha padrão para as opções de texto padrão e grande foi alterada. [https://phabricator.wikimedia.org/T359030] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.25|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-04-02|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-04-03|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-04-04|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Alterações futuras''' * A Fundação Wikimedia tem um plano anual. O plano anual decide no que a Fundação Wikimedia vai trabalhar. Agora você pode ler [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2024-2025/Product & Technology OKRs#Draft Key Results|o rascunho dos principais resultados]] para o departamento de Produto e Tecnologia. São sugestões para os resultados que a Fundação quer das grandes mudanças técnicas de julho de 2024 a junho de 2025. Você pode [[m:Talk:Wikimedia Foundation Annual Plan/2024-2025/Product & Technology OKRs|comentar na página de discussão]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/14|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W14"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 2 de abril de 2024 ás 03:36 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26462933 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-15</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W15"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/15|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * Os navegadores da Web podem usar ferramentas chamadas [[:w:pt:Extensão de navegador|extensões]]. Existe agora uma extensão do Chrome chamada [[m:Future Audiences/Experiment:Citation Needed|Citation Needed]] que você pode usar para ver se uma declaração online é suportada por um artigo da Wikipédia. Esta é uma pequena experiência para ver se a Wikipédia pode ser usada desta forma. Por ser um experimento pequeno, ele só pode ser usado no Chrome em inglês. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Item da lista de desejos]] <span class="mw-translate-fuzzy">Um novo recurso [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit Recovery|Editar Recuperação]] foi adicionado a todas as ''wikis'', disponível como uma [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|preferência de usuário]]. Depois de ativá-lo, suas edições em andamento serão armazenadas em seu navegador da Web e, se você fechar acidentalmente uma janela de edição ou seu navegador ou computador falhar, você será solicitado a recuperar o texto não publicado. Por favor, deixe qualquer comentário na [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community Wishlist Survey 2023/Edit-recovery feature|página de discussão do projeto]]. Este foi o desejo #8 na Pesquisa de Desejos da Comunidade de 2023.</span> * Resultados iniciais dos experimentos da [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Verificação de Edição]] [[mw:Special:MyLanguage/Edit_check#4_April_2024|foram publicados]]. A Verificação de Edição agora é implantado como um recurso padrão [[phab:T342930#9538364|nas ''wikis'' que o testaram]]. [[mw:Talk:Edit check|Deixe-nos saber]] se você quiser que sua ''wiki'' faça parte da próxima implantação da Verificação de Edição. [https://phabricator.wikimedia.org/T342930][https://phabricator.wikimedia.org/T361727] * Leitores que usam a [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Minerva Neue|''skin'' Minerva]] no celular notará que houve uma melhoria na altura da linha em todas as configurações de tipografia. [https://phabricator.wikimedia.org/T359029] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.26|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-04-09|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-04-10|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-04-11|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Novas contas e usuários desconectados receberão o [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor|editor visual]] como seu editor padrão em dispositivos móveis. Esta implantação é feita em todas as ''wikis'', exceto na Wikipédia em inglês. [https://phabricator.wikimedia.org/T361134] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/15|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W15"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 8 de abril de 2024 ás 23:37 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26564838 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-16</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W16"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/16|Traduções]] estão disponíveis. '''Problemas''' * Entre 2 e 8 de abril, nas ''wikis'' usando [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|Revisões sinalizadas]], a ''tag'' "{{Int:tag-mw-reverted}}" não foi aplicada a edições desfeitas. Além disso, as movimentações de página, proteções e importações não foram revisadas automaticamente. Este problema foi corrigido. [https://phabricator.wikimedia.org/T361918][https://phabricator.wikimedia.org/T361940] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.1|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-04-16|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-04-17|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-04-18|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#DEFAULTSORT|As chaves de classificação de categoria padrão]] agora afetarão as categorias adicionadas por modelos colocados em [[mw:Special:MyLanguage/Help:Cite|notas de rodapé]]. Anteriormente, as notas de rodapé usavam o título da página como a chave de classificação padrão, mesmo que uma chave de classificação padrão diferente fosse especificada (chaves de classificação específicas da categoria já funcionavam). [https://phabricator.wikimedia.org/T40435] * Uma nova variável <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>page_last_edit_age</code></bdi> será adicionada a [[Special:AbuseFilter|filtros de abuso]]. Ele informa quantos segundos atrás a última edição de uma página foi feita. [https://phabricator.wikimedia.org/T269769] '''Alterações futuras''' * Os desenvolvedores voluntários são gentilmente solicitados a atualizar o código de suas ferramentas e recursos para lidar com [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|contas temporárias]]. [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers/2024-04 CTA|Saiba mais]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] Quatro campos de banco de dados serão removidos das réplicas de banco de dados (incluindo [[quarry:|Quarry]]). Isso afeta apenas as mesas de <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>abuse_filter</code></bdi> e <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>abuse_filter_history</code></bdi>. Algumas consultas podem precisar ser atualizadas. [https://phabricator.wikimedia.org/T361996] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/16|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W16"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 15 de abril de 2024 ás 23:29 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26564838 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-17</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W17"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/17|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Starting this week, newcomers editing Wikipedia [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Positive reinforcement#Leveling up 3|will be encouraged]] to try structured tasks. [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature summary#Newcomer tasks|Structured tasks]] have been shown to [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Personalized first day/Structured tasks/Add a link/Experiment analysis, December 2021|improve newcomer activation and retention]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T348086] * You can [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|nominate your favorite tools]] for the fifth edition of the Coolest Tool Award. Nominations will be open until May 10. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-04-23|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-04-24|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-04-25|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Future changes''' * This is the last warning that by the end of May 2024 the Vector 2022 skin will no longer share site and user scripts/styles with old Vector. For user-scripts that you want to keep using on Vector 2022, copy the contents of [[{{#special:MyPage}}/vector.js]] to [[{{#special:MyPage}}/vector-2022.js]]. There are [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Loading Vector 2010 scripts|more technical details]] available. Interface administrators who foresee this leading to lots of technical support questions may wish to send a mass message to your community, as was done on French Wikipedia. [https://phabricator.wikimedia.org/T362701] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/17|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W17"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 22 de abril de 2024 ás 20:28 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26647188 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-18</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W18"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/18|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' [[File:Talk_pages_default_look_(April_2023).jpg|thumb|alt=Captura de tela das melhorias visuais feitas nas páginas de discussão|Exemplo de uma página de discussão com o novo ''design'', em francês.]] * A aparência das páginas de discussão mudou para as seguintes ''wikis'': {{int:project-localized-name-azwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-bnwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-dewiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-fawiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-hewiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-hiwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-idwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-kowiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-nlwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-ptwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-rowiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-thwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-trwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-ukwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-viwiki/pt}}. Estas ''wikis'' participaram num teste, onde 50% dos utilizadores obtiveram o novo ''design'', durante um ano. Como este teste [[Mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Analysis|deu resultados positivos]], o novo ''design'' é implantado nessas ''wikis'' como o design padrão. É possível desativar estas alterações [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|nas preferências do utilizador]] ("{{int:discussiontools-preference-visualenhancements}}"). A implantação acontecerá em todas as ''wikis'' nas próximas semanas. [https://phabricator.wikimedia.org/T341491] * Sete novas ''wikis'' foram criadas: ** um {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} em [[d:Q33014|Betawi]] ([[w:bew:|<code>w:bew:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T357866] ** um {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} em [[d:Q35708|Kusaal]] ([[w:kus:|<code>w:kus:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T359757] ** um {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} em [[d:Q35513|Igala]] ([[w:igl:|<code>w:igl:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T361644] ** um {{int:project-localized-name-group-wiktionary}} em [[d:Q33541|Karakalpak]] ([[wikt:kaa:|<code>wikt:kaa:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T362135] ** um {{int:project-localized-name-group-wikisource}} em [[d:Q9228|Birmanês]] ([[s:my:|<code>s:my:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T361085] ** um {{int:project-localized-name-group-wikisource}} em [[d:Q9237|Malaio]] ([[s:ms:|<code>s:ms:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T363039] ** um {{int:project-localized-name-group-wikisource}} em [[d:Q8108|Georgiano]] ([[s:ka:|<code>s:ka:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T363085] * Agora você pode [https://translatewiki.net/wiki/Support#Early_access:_Watch_Message_Groups_on_Translatewiki.net assistir a grupos/projetos de mensagens] em [[m:Special:MyLanguage/translatewiki.net|Translatewiki.net]]. Inicialmente, esse recurso irá notificá-lo sobre mensagens adicionadas ou excluídas nesses grupos. [https://phabricator.wikimedia.org/T348501] * O modo escuro está agora disponível em todas as ''wikis'', na web móvel para utilizadores com sessão iniciada que optem pelo [[Special:MobileOptions|modo avançado]]. Este é o lançamento antecipado do recurso. Os editores técnicos são convidados a [https://night-mode-checker.wmcloud.org/ verificar problemas de acessibilidade nas ''wikis'']. Ver [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility for reading/Updates/2024-04|orientações mais detalhadas]]. '''Problemas''' * Os mapas do [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] podem usar um estilo visual alternativo sem rótulos, usando <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>mapstyle="osm"</nowiki></code></bdi>. Isso não estava funcionando nas prévias, criando a impressão errada de que não era suportado. Esta situação foi agora corrigida. [https://phabricator.wikimedia.org/T362531] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.3|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-04-30|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-05-01|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-05-02|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/18|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W18"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 30 de abril de 2024 ás 03:33 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26689057 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-19</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W19"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/19|Translations]] are available. '''Recent changes''' [[File:Talk_pages_default_look_(April_2023).jpg|thumb|alt=Screenshot of the visual improvements made on talk pages|Example of a talk page with the new design, in French.]] * The appearance of talk pages changed for all wikis, except for Commons, Wikidata and most Wikipedias ([[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/18|a few]] have already received this design change). You can read the detail of the changes [[diffblog:2024/05/02/making-talk-pages-better-for-everyone/|on ''Diff'']]. It is possible to opt-out these changes [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|in user preferences]] ("{{int:discussiontools-preference-visualenhancements}}"). The deployment will happen at remaining wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T352087][https://phabricator.wikimedia.org/T319146] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Interface admins now have greater control over the styling of article components on mobile with the introduction of the <code>SiteAdminHelper</code>. More information on how styles can be disabled can be found [[mw:Special:MyLanguage/Extension:WikimediaMessages#Site_admin_helper|at the extension's page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T363932] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise|Wikimedia Enterprise]] has added article body sections in JSON format and a curated short description field to the existing parsed Infobox. This expansion to the API is also available via Wikimedia Cloud Services. [https://enterprise.wikimedia.com/blog/article-sections-and-description/] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-05-07|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-05-08|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-05-09|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * When you look at the Special:Log page, the first view is labelled "All public logs", but it only shows some logs. This label will now say "Main public logs". [https://phabricator.wikimedia.org/T237729] '''Future changes''' * A new service will be built to replace [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Extension:Graph]]. Details can be found in [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph/Plans|the latest update]] regarding this extension. * Starting May 21, English Wikipedia and German Wikipedia will get the possibility to activate "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]". This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to all Wikipedias]]. These communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|activate and configure the feature locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308144] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/19|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W19"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 6 de maio de 2024 ás 16:44 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Trizek (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26729363 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-20</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W20"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/20|Translations]] are available. '''Recent changes''' * On Wikisource there is a special page listing pages of works without corresponding scan images. Now you can use the new magic word <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>__EXPECTWITHOUTSCANS__</code></bdi> to exclude certain pages (list of editions or translations of works) from that list. [https://phabricator.wikimedia.org/T344214] * If you use the [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|user-preference]] "{{int:tog-uselivepreview}}", then the template-page feature "{{int:Templatesandbox-editform-legend}}" will now also work without reloading the page. [https://phabricator.wikimedia.org/T136907] * [[mw:Special:Mylanguage/Extension:Kartographer|Kartographer]] maps can now specify an alternative text via the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>alt=</nowiki></code></bdi> attribute. This is identical in usage to the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>alt=</nowiki></code></bdi> attribute in the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Images#Syntax|image and gallery syntax]]. An exception for this feature is wikis like Wikivoyage where the miniature maps are interactive. [https://phabricator.wikimedia.org/T328137] * The old [[mw:Special:MyLanguage/Extension:GuidedTour|Guided Tour]] for the "[[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|New Filters for Edit Review]]" feature has been removed. It was created in 2017 to show people with older accounts how the interface had changed, and has now been seen by most of the intended people. [https://phabricator.wikimedia.org/T217451] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-05-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-05-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-05-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The [[{{#special:search}}]] results page will now use CSS flex attributes, for better accessibility, instead of a table. If you have a gadget or script that adjusts search results, you should update your script to the new HTML structure. [https://phabricator.wikimedia.org/T320295] '''Future changes''' * In the Vector 2022 skin, main pages will be displayed at full width (like special pages). The goal is to keep the number of characters per line large enough. This is related to the coming changes to typography in Vector 2022. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility for reading/Updates|Learn more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T357706] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Two columns of the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:pagelinks table|pagelinks]]</code></bdi> database table (<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>pl_namespace</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>pl_title</code></bdi>) are being dropped soon. Users must use two columns of the new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:special:MyLanguage/Manual:linktarget table|linktarget]]</code></bdi> table instead (<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>lt_namespace</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>lt_title</code></bdi>). In your existing SQL queries: *# Replace <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>JOIN pagelinks</code></bdi> with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>JOIN linktarget</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>pl_</code></bdi> with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>lt_</code></bdi> in the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>ON</code></bdi> statement *# Below that add <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>JOIN pagelinks ON lt_id = pl_target_id</code></bdi> ** See <bdi lang="en" dir="ltr">[[phab:T222224]]</bdi> for technical reasoning. [https://phabricator.wikimedia.org/T222224][https://phabricator.wikimedia.org/T299947] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/20|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W20"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 13 de maio de 2024 ás 23:58 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26762074 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-21</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W21"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/21|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * O recurso [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Nuke|Nuke]], que permite aos administradores eliminar páginas em massa, agora eliminará corretamente as páginas que foram movidas para outro título. [https://phabricator.wikimedia.org/T43351] * Novas mudanças foram feitas no UploadWizard no Wikimedia Commons: o ''layout'' geral foi melhorado, seguindo um novo estilo e espaçamento para o formulário e seus campos; os cabeçalhos e o texto auxiliar de cada um dos campos foram alterados; o campo Legenda agora é um campo obrigatório e há uma opção para os usuários copiarem a legenda para a descrição da mídia. [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:WMF_support_for_Commons/Upload_Wizard_Improvements#Changes_to_%22Describe%22_workflow][https://phabricator.wikimedia.org/T361049] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.6|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-05-21|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-05-22|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-05-23|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] O HTML usado para renderizar todos os títulos [[mw:Heading_HTML_changes|está sendo alterado para melhorar a acessibilidade]]. Ele vai mudar em 22 de maio em algumas ''skins'' (Timeless, Modern, CologneBlue, Nostalgia, e Monobook). Por favor, teste ''gadgets'' em sua ''wiki'' nessas ''skins'' e [[phab:T13555|reportar quaisquer problemas relacionados]] para que eles possam ser resolvidos antes que essa alteração seja feita em todas as outras ''skins''. Os desenvolvedores também estão considerando a introdução de um [[phab:T337286|API de ''gadget'' para adicionar botões aos títulos das seções]] se isso for útil para os criadores de ferramentas, e apreciaria qualquer entrada que você tenha sobre isso. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/21|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W21"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 20 de maio de 2024 ás 23:04 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26786311 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-22</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W22"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/22|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * Vários ''bugs'' relacionados com as últimas atualizações do UploadWizard no Wikimedia Commons foram corrigidos. Para obter mais informações, consulte [[:phab:T365107|T365107]] e [[:phab:T365119|T365119]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] Em março de 2024, uma nova API [[mw:ResourceLoader/Core_modules#addPortlet|addPortlet]] foi adicionada para permitir que os ''gadgets'' criem novos portlets (menus) na ''skin''. Em certas ''skins'', isso pode ser usado para criar menus suspensos. Os desenvolvedores de ''gadgets'' são convidados a experimentá-lo e [[phab:T361661|dar ''feedback'']]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] Alguns CSS na capa Minerva foram removidos para permitir uma configuração mais fácil da comunidade. Os editores de interface devem verificar a renderização em dispositivos móveis para aspetos relacionados às classes: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.collapsible</code></bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.multicol</code></bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.reflist</code></bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.coordinates</code></bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.topicon</code></bdi>. [[phab:T361659|Mais detalhes estão disponíveis em CSS de substituição]] se necessário. '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.7|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-05-28|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-05-29|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-05-30|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Quando você visita uma ''wiki'' onde ainda não tem uma conta local, regras locais, como filtros de edição, às vezes podem impedir que sua conta seja criada. A partir desta semana, o MediaWiki leva em conta seus direitos globais ao avaliar se você pode substituir essas regras locais. [https://phabricator.wikimedia.org/T316303] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/22|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W22"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 28 de maio de 2024 ás 00:15 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26832205 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-23</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W23"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/23|Translations]] are available. '''Recent changes''' * It is now possible for local administrators to add new links to the bottom of the site Tools menu without JavaScript. [[mw:Manual:Interface/Sidebar#Add or remove toolbox sections|Documentation is available]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T6086] * The message name for the definition of the tracking category of WikiHiero has changed from "<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MediaWiki:Wikhiero-usage-tracking-category</code></bdi>" to "<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MediaWiki:Wikihiero-usage-tracking-category</code></bdi>". [https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/extensions/wikihiero/+/1035855] * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q5317225|Kadazandusun]] ([[w:dtp:|<code>w:dtp:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T365220] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-06-04|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-06-05|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-06-06|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Future changes''' * Next week, on wikis with the Vector 2022 skin as the default, logged-out desktop users will be able to choose between different font sizes. The default font size will also be increased for them. This is to make Wikimedia projects easier to read. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility for reading/Updates/2024-06 deployments|Learn more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/23|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W23"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 3 de xuño de 2024 ás 22:35 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26844397 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-24</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W24"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/24|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The software used to render SVG files has been updated to a new version, fixing many longstanding bugs in SVG rendering. [https://phabricator.wikimedia.org/T265549] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The HTML used to render all headings [[mw:Heading HTML changes|is being changed to improve accessibility]]. It was changed last week in some skins (Vector legacy and Minerva). Please test gadgets on your wiki on these skins and [[phab:T13555|report any related problems]] so that they can be resolved before this change is made in Vector-2022. The developers are still considering the introduction of a [[phab:T337286|Gadget API for adding buttons to section titles]] if that would be helpful to tool creators, and would appreciate any input you have on that. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The HTML markup used for citations by [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid|Parsoid]] changed last week. In places where Parsoid previously added the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw-reference-text</code></bdi> class, Parsoid now also adds the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>reference-text</code></bdi> class for better compatibility with the legacy parser. [[mw:Specs/HTML/2.8.0/Extensions/Cite/Announcement|More details are available]]. [https://gerrit.wikimedia.org/r/1036705] '''Problems''' * There was a bug with the Content Translation interface that caused the tools menus to appear in the wrong location. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T366374] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-06-11|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-06-12|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-06-13|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The new version of MediaWiki includes another change to the HTML markup used for citations: [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid|Parsoid]] will now generate a <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><span class="mw-cite-backlink"></nowiki></code></bdi> wrapper for both named and unnamed references for better compatibility with the legacy parser. Interface administrators should verify that gadgets that interact with citations are compatible with the new markup. [[mw:Specs/HTML/2.8.0/Extensions/Cite/Announcement|More details are available]]. [https://gerrit.wikimedia.org/r/1035809] * On multilingual wikis that use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><translate></nowiki></code></bdi> system, there is a feature that shows potentially-outdated translations with a pink background until they are updated or confirmed. From this week, confirming translations will be logged, and there is a new user-right that can be required for confirming translations if the community [[m:Special:MyLanguage/Requesting wiki configuration changes|requests it]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T49177] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/24|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W24"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 10 de xuño de 2024 ás 20:20 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26893898 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-25</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W25"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/25|Traduções]] estão disponíveis. '''Alterações recentes''' * As pessoas que tentarem adicionar um ''link'' externo no editor visual receberão feedback imediato se tentarem vincular a um domínio que um projeto decidiu bloquear. Por favor, veja [[mw:Special:MyLanguage/Edit_check#11_June_2024|Checar edição]] para obter mais detalhes. [https://phabricator.wikimedia.org/T366751] * A nova [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CommunityConfiguration|extensão de configuração da comunidade]] está disponível [[testwiki:Special:CommunityConfiguration|on Wikipédia de teste]]. Esta extensão permite que as comunidades personalizem recursos específicos para atender às suas necessidades locais. Atualmente, apenas os recursos de crescimento são configuráveis, mas a extensão suportará outros [[mw:Special:MyLanguage/Community_configuration#Use_cases|Casos de uso de Configuração da Comunidade]] no futuro. [https://phabricator.wikimedia.org/T323811][https://phabricator.wikimedia.org/T360954] * O modo escuro da [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|funcionalidade beta]] está agora disponível nas páginas de categoria e ajuda, bem como em páginas mais especiais. Pode haver problemas de contraste. Por favor, reporte bugs na [[mw:Talk:Reading/Web/Accessibility_for_reading|página de discussão do projeto]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T366370] '''Problemas''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Item avançado]] As ferramentas dos Serviços de Nuvem não estavam disponíveis por 25 minutos na semana passada. Isso foi causado por um cabo de ''hardware'' defeituoso no ''data center''. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2024-06-11_WMCS_Ceph] * Na semana passada, foram feitas atualizações de estilo na ''skin'' do Vector 2022. Isso causou problemas imprevistos com modelos, hatnotes e imagens. As alterações nos modelos e hatnotes foram revertidas. A maioria dos problemas com imagens foram corrigidos. Se você ainda vir algum, [[phab:T367463|reporte-os aqui]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T367480] '''Alterações no final desta semana''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Item recorrente]] A [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.10|nova versão]] do MediaWiki estará disponível em ''wikis'' de teste e no MediaWiki.org a partir de {{#time:j "de" F|2024-06-18|pt}}. Ela estará disponível em ''wikis'' não pertencentes à Wikipédia e em algumas Wikipédias a partir de {{#time:j "de" F|2024-06-19|pt}}. Estará disponível em todas as ''wikis'' a partir de {{#time:j "de" F|2024-06-20|pt}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendário]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * A partir de 18 de junho, o [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#ref|Verificação de edição de referência]] será implantado em [[phab:T361843|um novo conjunto de Wikipédias]]. Este recurso destina-se a ajudar os recém-chegados e a ajudar os patrulhadores de edição, convidando as pessoas que estão adicionando novo conteúdo a um artigo da Wikipédia para adicionar uma citação quando eles mesmos não o fazem. Durante [[mw:Special:MyLanguage/Edit_check#Reference_Check_A/B_Test|um teste em 11 ''wikis'']], o número de citações adicionadas [https://diff.wikimedia.org/?p=127553 mais do que duplicou] quando a Verificação de Referência foi mostrada às pessoas. A verificação de referência é [[mw:Special:MyLanguage/Edit check/Configuration|configurável pela comunidade]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T361843]<!-- NOTE: THE DIFF BLOG WILL BE PUBLISHED ON MONDAY --> * [[m:Special:MyLanguage/Mailing_lists|Listas de discussão]] ficarão indisponíveis por cerca de duas horas na terça-feira, das 10h00 às 12h00 UTC. Isso é para permitir a migração para um novo servidor e atualizar seu ''software''. [https://phabricator.wikimedia.org/T367521] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/25|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W25"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 17 de xuño de 2024 ás 23:49 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26911987 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-26</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W26"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/26|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Editors will notice that there have been some changes to the background color of text in the diff view, and the color of the byte-change numbers, last week. These changes are intended to make text more readable in both light mode and dark mode, and are part of a larger effort to increase accessibility. You can share your comments or questions [[mw:Talk:Reading/Web/Accessibility for reading|on the project talkpage]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T361717] * The text colors that are used for visited-links, hovered-links, and active-links, were also slightly changed last week to improve their accessibility in both light mode and dark mode. [https://phabricator.wikimedia.org/T366515] '''Problems''' * You can [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Talk pages permalinking|copy permanent links to talk page comments]] by clicking on a comment's timestamp. [[mw:Talk pages project/Permalinks|This feature]] did not always work when the topic title was very long and the link was used as a wikitext link. This has been fixed. Thanks to Lofhi for submitting the bug. [https://phabricator.wikimedia.org/T356196] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-06-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-06-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-06-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] * Starting 26 June, all talk pages messages' timestamps will become a link at English Wikipedia, making this feature available for you to use at all wikis. This link is a permanent link to the comment. It allows users to find the comment they were linked to, even if this comment has since been moved elsewhere. You can read more about this feature [[DiffBlog:/2024/01/29/talk-page-permalinks-dont-lose-your-threads/|on Diff]] or [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Talk pages permalinking|on Mediawiki.org]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T365974] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/26|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W26"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 24 de xuño de 2024 ás 22:32 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26989424 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-27</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W27"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/27|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Over the next three weeks, dark mode will become available for all users, both logged-in and logged-out, starting with the mobile web version. This fulfils one of the [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2023/Reading/Dark_mode|top-requested community wishes]], and improves low-contrast reading and usage in low-light settings. As part of these changes, dark mode will also work on User-pages and Portals. There is more information in [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility_for_reading/Updates#June_2024:_Typography_and_dark_mode_deployments,_new_global_preferences|the latest Web team update]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T366364] * Logged-in users can now set [[m:Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering-skin-skin-prefs|global preferences for the text-size and dark-mode]], thanks to a combined effort across Foundation teams. This allows Wikimedians using multiple wikis to set up a consistent reading experience easily, for example by switching between light and dark mode only once for all wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T341278] * If you use a very old web browser some features might not work on the Wikimedia wikis. This affects Internet Explorer 11 and versions of Chrome, Firefox and Safari older than 2016. This change makes it possible to use new [[d:Q46441|CSS]] features and to send less code to all readers. [https://phabricator.wikimedia.org/T288287][https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Manual:How_to_make_a_MediaWiki_skin#Using_CSS_variables_for_supporting_different_themes_e.g._dark_mode] * Wikipedia Admins can customize local wiki configuration options easily using [[mw:Special:MyLanguage/Community Configuration|Community Configuration]]. Community Configuration was created to allow communities to customize how some features work, because each language wiki has unique needs. At the moment, admins can configure [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature_summary|Growth features]] on their home wikis, in order to better recruit and retain new editors. More options will be provided in the coming months. [https://phabricator.wikimedia.org/T366458] * Editors interested in language issues that are related to [[w:en:Unicode|Unicode standards]], can now discuss those topics at [[mw:Talk:WMF membership with Unicode Consortium|a new conversation space in MediaWiki.org]]. The Wikimedia Foundation is now a [[mw:Special:MyLanguage/WMF membership with Unicode Consortium|member of the Unicode Consortium]], and the coordination group can collaboratively review the issues discussed and, where appropriate, bring them to the attention of the Unicode Consortium. * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q2891049|Mandailing]] ([[w:btm:|<code>w:btm:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T368038] '''Problems''' * Editors can once again click on links within the visual editor's citation-preview, thanks to a bug fix by the Editing Team. [https://phabricator.wikimedia.org/T368119] '''Future changes''' * Please [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/758713?lang=en help us to improve Tech News by taking this short survey]. The goal is to better meet the needs of the various types of people who read Tech News. The survey will be open for 2 weeks. The survey is covered by [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Tech_News_Survey_2024_Privacy_Statement this privacy statement]. Some translations are available. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/27|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W27"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 1 de xullo de 2024 ás 23:59 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27038456 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-28</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W28"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * At the Wikimedia Foundation a new task force was formed to replace the disabled Graph with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project|more secure, easy to use, and extensible Chart]]. You can [[mw:Special:MyLanguage/Newsletter:Chart Project|subscribe to the newsletter]] to get notified about new project updates and other news about Chart. * The [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents|CampaignEvents]] extension is now available on Meta-wiki, Igbo Wikipedia, and Swahili Wikipedia, and can be requested on your wiki. This extension helps in managing and making events more visible, giving Event organizers the ability to use tools like the Event registration tool. To learn more about the deployment status and how to request this extension for your wiki, visit the [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment_status|CampaignEvents page on Meta-wiki]]. * Editors using the iOS Wikipedia app who have more than 50 edits can now use the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/iOS Suggested edits#Add an image|Add an Image]] feature. This feature presents opportunities for small but useful contributions to Wikipedia. * Thank you to [[mw:MediaWiki Product Insights/Contributor retention and growth/Celebration|all of the authors]] who have contributed to MediaWiki Core. As a result of these contributions, the [[mw:MediaWiki Product Insights/Contributor retention and growth|percentage of authors contributing more than 5 patches has increased by 25% since last year]], which helps ensure the sustainability of the platform for the Wikimedia projects. '''Problems''' * A problem with the color of the talkpage tabs always showing as blue, even for non-existent pages which should have been red, affecting the Vector 2022 skin, [[phab:T367982|has been fixed]]. '''Future changes''' * The Trust and Safety Product team wants to introduce [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] with as little disruption to tools and workflows as possible. Volunteer developers, including gadget and user-script maintainers, are kindly asked to update the code of their tools and features to handle temporary accounts. The team has [[mw:Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers|created documentation]] explaining how to do the update. [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers/2024-04 CTA|Learn more]]. '''Tech News survey''' * Please [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/758713?lang=en help us to improve Tech News by taking this short survey]. The goal is to better meet the needs of the various types of people who read Tech News. The survey will be open for 1 more week. The survey is covered by [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Tech_News_Survey_2024_Privacy_Statement this privacy statement]. Some translations are available. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/28|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W28"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 8 de xullo de 2024 ás 21:32 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27080357 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-29</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W29"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/29|Translations]] are available. '''Tech News survey''' * Please [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/758713?lang=en help us to improve Tech News by taking this short survey]. The goal is to better meet the needs of the various types of people who read Tech News. The survey will be open for 3 more days. The survey is covered by [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Tech_News_Survey_2024_Privacy_Statement this privacy statement]. Some translations are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Wikimedia developers can now officially continue to use both [[mw:Special:MyLanguage/Gerrit|Gerrit]] and [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]], due to a June 24 decision by the Wikimedia Foundation to support software development on both platforms. Gerrit and GitLab are both code repositories used by developers to write, review, and deploy the software code that supports the MediaWiki software that the wiki projects are built on, as well as the tools used by editors to create and improve content. This decision will safeguard the productivity of our developers and prevent problems in code review from affecting our users. More details are available in the [[mw:GitLab/Migration status|Migration status]] page. * The Wikimedia Foundation seeks applicants for the [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/Proposal|Product and Technology Advisory Council]] (PTAC). This group will bring technical contributors and Wikimedia Foundation together to co-define a more resilient, future-proof technological platform. Council members will evaluate and consult on the movement's product and technical activities, so that we develop multi-generational projects. We are looking for a range of technical contributors across the globe, from a variety of Wikimedia projects. [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/Proposal#Joining the PTAC as a technical volunteer|Please apply here by August 10]]. * Editors with rollback user-rights who use the Wikipedia App for Android can use the new [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Anti Vandalism|Edit Patrol]] features. These features include a new feed of Recent Changes, related links such as Undo and Rollback, and the ability to create and save a personal library of user talk messages to use while patrolling. If your wiki wants to make these features available to users who do not have rollback rights but have reached a certain edit threshold, [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android#Contact us|you can contact the team]]. You can [[diffblog:2024/07/10/ِaddressing-vandalism-with-a-tap-the-journey-of-introducing-the-patrolling-feature-in-the-mobile-app/|read more about this project on Diff blog]]. * Editors who have access to [[m:Special:MyLanguage/The_Wikipedia_Library|The Wikipedia Library]] can once again use non-open access content in SpringerLinks, after the Foundation [[phab:T368865|contacted]] them to restore access. You can read more about [[m:Tech/News/Recently_resolved_community_tasks|this and 21 other community-submitted tasks that were completed last week]]. '''Changes later this week''' * This week, [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility for reading/Updates/2024-07 deployments|dark mode will be available on a number of Wikipedias]], both desktop and mobile, for logged-in and logged-out users. Interface admins and user script maintainers are encouraged to check gadgets and user scripts in the dark mode, to find any hard-coded colors and fix them. There are some [[mw:Special:MyLanguage/Recommendations for night mode compatibility on Wikimedia wikis|recommendations for dark mode compatibility]] to help. '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Next week, functionaries, volunteers maintaining tools, and software development teams are invited to test the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] feature on testwiki. Temporary accounts is a feature that will help improve privacy on the wikis. No further temporary account deployments are scheduled yet. Please [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|share your opinions and questions on the project talk page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T348895] * Editors who upload files cross-wiki, or teach other people how to do so, may wish to join a Wikimedia Commons discussion. The Commons community is discussing limiting who can upload files through the cross-wiki upload/Upload dialog feature to users auto-confirmed on Wikimedia Commons. This is due to the large amount of copyright violations uploaded this way. There is a short summary at [[c:Special:MyLanguage/Commons:Cross-wiki upload|Commons:Cross-wiki upload]] and [[c:Commons:Village pump/Proposals#Deactivate cross-wiki uploads for new users|discussion at Commons:Village Pump]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/29|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' You can also get other news from the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Bulletin|Wikimedia Foundation Bulletin]]. </div><section end="technews-2024-W29"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 16 de xullo de 2024 ás 01:31 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27124561 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-30</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W30"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/30|Traduções]] estão disponíveis. '''Notícias em Destaque''' * Os stewards agora podem [[:m:Special:MyLanguage/Global_blocks|bloquear globalmente]] contas. Antes da [[phab:T17294|mudança]] apenas os endereços IP e intervalos de IP podiam ser bloqueados globalmente. Os bloqueios de contas globais são úteis quando o usuário bloqueado não deve ser desconectado. [[:m:Special:MyLanguage/Global_locks|Bloqueios globais]] (uma ferramenta semelhante que desconecta o usuário de sua conta) não são afetados por essa alteração. O novo recurso de bloqueio de conta global está relacionado ao [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|Contas temporárias]], que é um novo tipo de conta de usuário que substitui endereços IP de editores não registrados que não são mais tornados públicos. * No final desta semana, os usuários do site Wikimedia notarão que a interface de [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevs]] (também conhecido como "Alterações Pendentes") foi melhorada e consistente com o resto da interface do MediaWiki e [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Sistema de ''design'' da Wikimedia]]. A experiência de interface do FlaggedRevs em dispositivos móveis e [[mw:Special:MyLanguage/Skin:MinervaNeue|''skin'' Minerva]] era inconsistente antes de ser corrigido e portado para [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Codex]] pela equipe de crescimento (Growth) da WMF e alguns voluntários. [https://phabricator.wikimedia.org/T191156] * Os usuários do site Wikimedia agora podem enviar solicitações de desaparecimento de conta via [[m:Special:GlobalVanishRequest|GlobalVanishRequest]]. Este recurso é usado quando um colaborador deseja parar de editar para sempre. Ajuda-o a ocultar a sua associação anterior e a editar para proteger a sua privacidade. Uma vez processada, a conta será bloqueada e renomeada. [https://phabricator.wikimedia.org/T367329] * Você já tentou monitorar e abordar o vandalismo na Wikipédia usando seu celular? [https://diff.wikimedia.org/2024/07/10/%d9%90addressing-vandalism-with-a-tap-the-journey-of-introducing-the-patrolling-feature-in-the-mobile-app/ Uma postagem no ''blog'' Diff sobre recursos de patrulhamento no aplicativo móvel] destaca alguns dos novos recursos do recurso, incluindo passar o dedo por um ''feed'' de alterações recentes e uma biblioteca pessoal de mensagens de conversa do usuário para uso ao patrulhar a partir do seu celular. * Os colaboradores da Wikimedia e as organizações GLAM (galerias, bibliotecas, arquivos e museus) podem agora aprender e medir o impacto que a Wikimedia Commons está a ter na criação de conteúdo enciclopédico de qualidade usando o painel analítico ''[https://doc.wikimedia.org/generated-data-platform/aqs/analytics-api/reference/commons.html Commons Impact Metrics]''. O painel oferece às organizações análises sobre coisas como edições mensais em uma categoria, os arquivos mais vistos e quais artigos da Wikimedia estão usando imagens do Commons. Como resultado desses novos despejos de dados, a organização GLAM pode medir de forma mais confiável seu retorno sobre o investimento em programas que trazem conteúdo para o Commons digital. [https://diff.wikimedia.org/2024/07/19/commons-impact-metrics-now-available-via-data-dumps-and-api/] '''Atualizações do Projeto''' * Venha compartilhar suas ideias para melhorar as ''wikis'' na recém-reaberta [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist|Lista de desejos da comunidade]]. A Lista de Desejos da Comunidade é o fórum da Wikimedia para voluntários compartilharem ideias (chamadas de desejos) para melhorar o funcionamento das ''wikis''. A nova versão da Lista de Desejos está sempre aberta, funciona tanto com wikitexto quanto com Editor Visual, e permite desejos em qualquer idioma. '''Saiba mais''' * <span class="mw-translate-fuzzy">Você já se perguntou como o ''software'' Wikimedia funciona em mais de 300 idiomas? São 253 idiomas a mais do que a interface do Google Chrome, e não é por acaso. A Equipe de Localização de Idiomas e Produtos da Fundação Wikimedia apoia seu trabalho adaptando todas as ferramentas e interfaces que você usa para o seu e outros idiomas. Leia mais sobre a equipe e seu próximo trabalho em [https://diff.wikimedia.org/2024/07/17/building-towards-a-robust-multilingual-knowledge-ecosystem-for-the-wikimedia-movement/ Diff].</span> * Como a Wikimedia pode construir produtos inovadores e experimentais enquanto mantém sites tão usados? Uma recente [https://diff.wikimedia.org/2024/07/09/on-the-value-of-experimentation/ postagem no ''blog''] pela equipe da WMF Johan Jönsson destaca o trabalho do [[m:Future Audiences#Objectives and Key Results|WMF Future Audience initiative]], onde o objetivo não é construir produtos polidos, mas testar novas ideias, como um [[m:Future_Audiences/Experiments: conversational/generative AI|plugin ChatGPT]] e [[m:Future_Audiences/Experiment:Add a Fact|Adicionar o fato]], para ajudar a levar a Wikimedia para o futuro. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/30|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' Você também pode obter outras notícias do [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Bulletin|Boletim da Fundação Wikimedia]]. </div><section end="technews-2024-W30"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23 de xullo de 2024 ás 00:04 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27142915 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-31</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W31"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/31|Traduções]] estão disponíveis. '''Notícias em Destaque''' * Os editores que usam o Editor Visual em idiomas que usam caracteres não latinos para números, como hindi, manipuri e árabe oriental, podem notar algumas mudanças na formatação de números de referência. Este é um efeito colateral da preparação de um novo recurso de sub-referência, e também permitirá corrigir alguns problemas gerais de numeração no Editor Visual. Se você notar algum problema relacionado em sua ''wiki'', por favor, compartilhe detalhes na [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|página de discussão do projeto]]. '''Estado dos erros''' * Alguns editores conectados foram brevemente incapazes de editar ou carregar páginas na semana passada. [[phab:T370304|Esses erros]] foram principalmente devido à adição de novas regras [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Linter|linter]] que levaram a problemas de cache. Foram aplicadas correções e as investigações continuam. * Os editores podem usar o [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/IP Info|Ferramenta de informação sobre IP]] para obter informações sobre endereços IP. Esta ferramenta está disponível como um recurso Beta em suas preferências. A ferramenta não esteve disponível por alguns dias na semana passada, mas agora está funcionando novamente. Obrigado a Shizhao por arquivar o relatório do ''bug''. Você pode ler sobre isso e [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks#2024-07-25|28 outras tarefas enviadas pela comunidade]] que foram resolvidas na semana passada. '''Atualizações do projeto''' * Há novos recursos e melhorias para o Phabricator das equipes de Engenharia de Liberação e Serviços de Colaboração, e alguns voluntários, incluindo: os sistemas de pesquisa, o novo sistema de criação de tarefas, os sistemas de ''login'', a configuração de tradução que resultou em suporte para mais idiomas (graças ao Pppery) e correções para muitos erros de caso de borda. Você pode [[phab:phame/post/view/316/iterative_improvements/|ler detalhes sobre essas e outras melhorias neste resumo]]. * Há um [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|update no projeto Charts]]. A equipe decidiu qual biblioteca de visualização usar, em quais tipos de gráficos começar a se concentrar e onde armazenar definições de gráficos. * Uma nova ''wiki'' foi criada: uma {{int:project-localized-name-group-wikivoyage}} em [[d:Q9056|Checo]] ([[voy:cs:|<code>voy:cs:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T370905] '''Saber mais''' * Existe um [[diffblog:2024/07/26/the-journey-to-open-our-first-data-center-in-south-america/|novo data center da Fundação Wikimedia]] em São Paulo, Brasil, que ajuda a reduzir os tempos de carregamento. * Há uma nova [[diffblog:2024/07/22/the-perplexing-process-of-uploading-images-to-wikipedia/|pesquisa de usuários]] sobre problemas com o processo de ''upload'' de imagens. * As métricas de impacto do Commons são [[diffblog:2024/07/19/commons-impact-metrics-now-available-via-data-dumps-and-api/|agora disponíveis]] por meio de despejos de dados e API. * O último trimestre [[mw:Technical Community Newsletter/2024/July|Boletim Técnico da Comunidade]] já está disponível. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/31|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W31"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 29 de xullo de 2024 ás 23:10 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27164109 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-32</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W32"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/32|Traduções]] estão disponíveis. '''Notícias em Destaque''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] Duas novas funções do analisador estarão disponíveis esta semana: <code><nowiki>{{</nowiki>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic_words#dir|#dir]]<nowiki>}}</nowiki></code> e <code><nowiki>{{</nowiki>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic_words#bcp47|#bcp47]]<nowiki>}}</nowiki></code>. Isso reduzirá a necessidade de <code>Template:Dir</code> e <code>Template:BCP47</code> no Commons e nos permitirá [[phab:T343131|soltar 100 milhões de linhas]] do banco de dados "o que liga aqui". Os editores de qualquer ''wiki'' que usam essas predefinições, podem ajudar substituindo as predefinições por essas novas funções. As predefinições no Commons serão atualizados durante o Hackathon na Wikimania. [https://phabricator.wikimedia.org/T359761][https://phabricator.wikimedia.org/T366623] * As comunidades podem solicitar a ativação do editor visual em namespaces inteiros onde as discussões às vezes acontecem (por exemplo, namespaces ''Wikipedia:'' ou ''Wikisource:'') se entenderem as [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/FAQ#WPNS|limitações conhecidas]]. Para discussões, os usuários já podem usar [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] nesses namespaces. * A categoria de acompanhamento "Páginas usando Timeline" foi renomeada para "Páginas usando a extensão EasyTimeline" [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3ATimeline-tracking-category&namespace=8 no TranslateWiki]. Wikis que criaram a categoria localmente devem renomear sua criação local para corresponder. '''Atualizações do projeto''' * Os editores que ajudam a organizar wikiprojetos e colaborações na ''wiki'' semelhantes, são convidados a compartilhar ideias e exemplos de colaborações bem-sucedidas com as equipes de Campanhas e Programas. Você pode preencher [[m:Special:MyLanguage/Campaigns/WikiProjects|uma breve pesquisa]] ou compartilhar seus pensamentos [[m:Talk:Campaigns/WikiProjects|na página de discussão]]. As equipas estão particularmente à procura de detalhes sobre colaborações bem-sucedidas nas ''wikis'' não inglesas. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] O novo analisador está sendo implementado em {{int:project-localized-name-group-wikivoyage}} ''wikis'' nos próximos meses. O {{int:project-localized-name-enwikivoyage}} e {{int:project-localized-name-hewikivoyage}} foram [[phab:T365367|trocados]] para Parsoid na semana passada. Para obter mais informações, consulte [[mw:Parsoid/Parser_Unification|Unificação Parsoid/Parser]]. '''Saber mais''' * Haverá mais de 200 sessões na Wikimania esta semana. Aqui está um resumo de algumas das [[diffblog:2024/08/05/interested-in-product-and-tech-here-are-some-wikimania-sessions-you-dont-want-to-miss/|sessões chave relacionadas com a área de produto e tecnologia]]. * O mais recente [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Bulletin/2024/07-02|Boletim da Fundação Wikimedia]] está disponível. * O último trimestre [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2024/July|Newsletter de Língua e Internacionalização]] está disponível. Inclui: Novas pré-visualizações de design para páginas traduzíveis; Atualizações sobre MinT para leitores ''Wiki''; a liberação de lixeiras de tradução; e muito mais. * O último trimestre [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Newsletters/31|Boletim de crescimento (Growth)]] está disponível. * O último mês [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Product Insights/Reports/July 2024|MediaWiki Product Insights newsletter]] está disponível. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/32|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W32"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 5 de agosto de 2024 ás 20:43 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27233905 --> == <span lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-33</span> == <div lang="pt" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2024-W33"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/33|Traduções]] estão disponíveis. '''Notícias em Destaque''' * Os editores e mantenedores do [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|Filtro de Abuso]] podem agora [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter/Actions#Show a CAPTCHA|fazer um CAPTCHA mostrar se um filtro corresponder a uma edição]]. Isso permite que as comunidades respondam rapidamente ao ''spam'' por ''bots'' automatizados. [https://phabricator.wikimedia.org/T20110] * [[m:Special:MyLanguage/Stewards|Stewards]] agora podem especificar se os bloqueios globais devem impedir a criação de contas. Antes dessa [[phab:T17273|mudança]] pela Equipe [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product|Produto de Confiança e Segurança]], todos os bloqueios globais impediriam a criação de contas. Isso permitirá que os administradores reduzam os efeitos colaterais não intencionais dos bloqueios globais em endereços IP. '''Atualizações do projeto''' * [[wikitech:Help talk:Toolforge/Toolforge standards committee#August_2024_committee_nominations|As nomeações estão abertas no Wikitech]] para novos membros atualizarem o [[wikitech:Help:Toolforge/Toolforge standards committee|Comité de normas da Toolforge]]. O comité supervisiona a Toolforge [[wikitech:Help:Toolforge/Right to fork policy|Política de direito à bifurcação]] e [[wikitech:Help:Toolforge/Abandoned tool policy|Política de ferramentas abandonadas]] entre outras atribuições. As candidaturas permanecerão abertas até, pelo menos, 2024-08-26. * Uma nova ''wiki'' foi criada: uma {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} em [[d:Q2880037|Costa Oeste Bajau]] ([[w:bdr:|<code>w:bdr:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T371757] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/33|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W33"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 12 de agosto de 2024 ás 23:22 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27253654 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-34</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W34"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/34|Traduções]] estão disponíveis. '''Notícias em Destaque''' * Os editores que quiserem reutilizar referências, mas com detalhes diferentes, como números de página, poderão fazê-lo até o final de 2024, usando um novo recurso [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing#Sub-referencing in a nutshell|sub-referência]]. Você pode ler mais [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|sobre o projeto]] e [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing#Test|como testar o protótipo]]. * Os editores que usam categorias de acompanhamento para identificar quais páginas usam extensões específicas podem notar que seis das categorias foram renomeadas para torná-las mais facilmente compreendidas e consistentes. Essas categorias são adicionadas automaticamente às páginas que usam extensões especializadas do MediaWiki. Os nomes afetados são para: [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Aintersection-category&namespace=8 DynamicPageList], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Akartographer-tracking-category&namespace=8 Kartographer], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Aphonos-tracking-category&namespace=8 Phonos], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Arss-tracking-category&namespace=8 RSS], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Ascore-use-category&namespace=8 Score], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Awikihiero-usage-tracking-category&namespace=8 WikiHiero]. Wikis que criaram a categoria localmente devem renomear sua criação local para corresponder. Obrigado a Pppery por essas melhorias. [https://phabricator.wikimedia.org/T347324] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] Os voluntários técnicos que editam módulos e querem obter uma lista das categorias usadas em uma página, agora podem fazê-lo usando a propriedade <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">categories</bdi></code> de <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">[[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua reference manual#Title objects|mw.title objects]]</bdi></code>. Isso permite que as ''wikis'' configurem fluxos de trabalho, como avisos de edição específicos da categoria. Graças a SD001 para estas melhorias. [https://phabricator.wikimedia.org/T50175][https://phabricator.wikimedia.org/T85372] '''Estado dos erros''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] Sua ajuda é necessária para verificar se alguma página precisa ser movida ou excluída. Um ''script'' de manutenção foi executado para limpar páginas inacessíveis (devido a problemas de Unicode ou introdução de novos namespaces/aliases de namespace). O ''script'' tentou encontrar nomes apropriados para as páginas (por exemplo, seguindo as alterações do Unicode ou movendo páginas cujos títulos na Wikipédia começam com <code>Discussão:WP:</code> para que seus títulos comecem com <code>Wikipédia Discussão:</code>), mas pode ter falhado em algumas páginas, e as moveu para <bdi lang="zxx" dir="ltr">[[Special:PrefixIndex/T195546/]]</bdi> em vez disso. Sua comunidade deve verificar se alguma página está listada lá e movê-la para os títulos corretos, ou excluí-la se não forem mais necessárias. Um log completo (incluindo páginas para as quais nomes apropriados podem ser encontrados) está disponível em [[phab:P67388]]. * Os editores que se voluntariam como [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Mentorship|mentores]] para recém-chegados em sua ''wiki'' são mais uma vez capazes de acessar listas de potenciais mentorados com quem podem se conectar para oferecer ajuda e orientação. Esta funcionalidade foi restaurada graças a [[phab:T372164|uma correção de ''bug'']]. Obrigado a Mbch331 por arquivar o relatório de ''bug''. Você pode ler sobre isso e outras 18 tarefas enviadas pela comunidade que foram [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações do projeto''' * O prazo de candidatura para o [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/Proposal|Conselho Consultivo de Produto e Tecnologia]] (PTAC) foi prorrogado até 16 de setembro. Os membros ajudarão fornecendo aconselhamento à liderança de Produtos e Tecnologia da Fundação sobre planos de curto e longo prazo, sobre problemas estratégicos complexos e ajudarão a obter ''feedback'' de mais colaboradores e comunidades técnicas. Os membros selecionados devem esperar passar cerca de 5 horas por mês para o Conselho, durante o projeto-piloto de um ano. Por favor, considere candidatar-se e divulgue a palavra aos voluntários que você acha que dariam uma contribuição positiva para o comitê. '''Saber mais''' * Os [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award#2024 Winners|2024 Coolest Tool Awards]] foram premiados na Wikimania, em sete categorias. Por exemplo, um prêmio foi para a ISA Tool, usada para adicionar dados estruturados a arquivos no Commons, que foi recentemente melhorada durante o [[m:Event:Wiki Mentor Africa ISA Hackathon 2024|Wiki Mentor África Hackathon]]. Você pode ver demonstrações em vídeo de cada ferramenta na página de premiação. Parabéns aos destinatários deste ano e obrigado a todos os criadores e mantenedores de ferramentas. * O mais recente [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Bulletin/2024/08-01|Boletim da Fundação Wikimedia]] está disponível, e inclui alguns destaques da Wikimania, uma próxima reunião da comunidade linguística e outras notícias do movimento. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/34|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W34"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 20 de agosto de 2024 ás 00:54 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27307284 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-35</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W35"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/35|Traduções]] estão disponíveis. '''Notícias em Destaque''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] Os administradores agora podem testar o recurso [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|contas temporárias]] no test2wiki. Isso foi feito para permitir testes ''cross-wiki'' de contas temporárias, para quando contas temporárias alternam entre projetos. O recurso foi ativado no testwiki há algumas semanas. Nenhuma outra implantação de conta temporária está programada ainda. Contas temporárias é um projeto para criar um novo tipo de conta de usuário que substitui endereços IP de editores não registrados que não são mais tornados públicos. Por favor, [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|compartilhe suas opiniões e perguntas na página de discussão do projeto]]. * No final desta semana, editores em wikis que usam [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevs]] (também conhecido como "Alterações pendentes") pode notar que os indicadores na parte superior dos artigos foram alterados. Esta mudança torna o sistema mais consistente com o resto da interface do MediaWiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T191156] '''Estado dos erros''' * Os editores que usam o editor de wikitexto de 2010 e usam os botões Inserir Caracteres terão problemas com os botões que adicionam conteúdo ao resumo de edição em vez da janela de edição. Você pode ler mais sobre isso e outras 26 tarefas enviadas pela comunidade que foram [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações do projeto''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item da lista de desejos]] Por favor, reveja e vote em [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist/Focus areas|Áreas de Foco]], que são grupos de desejos que partilham um problema. Foram criadas Áreas de Foco para a recém-reaberta Lista de Desejos da Comunidade, que agora está aberta durante todo o ano para submissões. O primeiro lote de áreas de foco é específico para fluxos de trabalho de moderadores, em torno do acolhimento de recém-chegados, minimização de tarefas repetitivas e priorização de tarefas. Uma vez que os voluntários tenham revisado e votado nas áreas de foco, a Fundação analisará e selecionará as áreas de foco para priorização. * Você tem um projeto e está disposto a fornecer uma mentoria de três (3) meses para um estagiário? [[mw:Special:MyLanguage/Outreachy|Outreachy]] é um programa duas vezes por ano para as pessoas participarem de um estágio remunerado que começará em dezembro de 2024 e terminará no início de março de 2025, e elas precisam de mentores e projetos para trabalhar. Os projetos podem centrar-se na codificação ou não codificação (design, documentação, tradução, investigação). Consulte a página Outreachy para obter mais detalhes e uma lista de projetos anteriores desde 2013. '''Saber mais''' * Se você está curioso sobre as melhorias de produto e tecnologia feitas pela Fundação Wikimedia no ano passado, leia [[diffblog:2024/08/21/wikimedia-foundation-product-technology-improving-the-user-experience/|este resumo de destaques recentes no Diff]]. * Para saber mais sobre a tecnologia por trás dos projetos Wikimedia, agora você pode assistir a sessões da trilha de tecnologia na Wikimania 2024 no Commons. Nesta semana, confira: ** [[c:File:Wikimania 2024 - Ohrid - Day 2 - Community Configuration - Shaping On-Wiki Functionality Together.webm|Configuração da Comunidade - Moldando a Funcionalidade On-Wiki Juntos]] (55 minutos) - sobre o [[mw:Special:MyLanguage/Community Configuration|Configuração da Comunidade]] projeto. ** [[c:File:Wikimania 2024 - Belgrade - Day 1 - Future of MediaWiki. A sustainable platform to support a collaborative user base and billions of page views.webm|Futuro do MediaWiki. Uma plataforma sustentável para suportar uma base de usuários colaborativa e bilhões de visualizações de página]] (30 minutos) - uma visão geral para públicos técnicos e não técnicos, cobrindo alguns dos desafios e questões abertas, relacionadas à pesquisa [[mw:MediaWiki Product Insights|evolução da plataforma, administração e experiências do desenvolvedor]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/35|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W35"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 26 de agosto de 2024 ás 20:33 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27341211 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-36</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W36"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/36|Traduções]] estão disponíveis. '''Destaque semanal''' * Editores e desenvolvedores voluntários interessados em visualização de dados agora podem testar o novo ''software'' para gráficos. Sua versão inicial está disponível no beta Commons e beta Wikipédia. Este é um marco importante antes de disponibilizar gráficos nas ''wikis'' regulares. Você pode [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|ler mais sobre esta atualização do projeto]] e ajudar a testar os gráficos. '''Notícias em Destaque''' * Os editores que usam a página [[{{#special:Unusedtemplates}}]] agora podem filtrar páginas que devem estar lá permanentemente, como páginas de teste, casos de teste e predefinições que são sempre substituídos. Os editores podem adicionar a nova palavra mágica [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#EXPECTUNUSEDTEMPLATE|<code dir="ltr"><nowiki>__EXPECTUNUSEDTEMPLATE__</nowiki></code>]] a uma página de modelo para ocultá-la da listagem. Graças a Sophivorus e DannyS712 por estas melhorias. [https://phabricator.wikimedia.org/T184633] * Os editores que usam a ferramenta Novo tópico em páginas de discussão, [[phab:T334163|agora serão lembrados]] para adicionar um cabeçalho de seção, o que deve ajudar a reduzir a quantidade de recém-chegados que adicionam seções sem cabeçalho. Você pode ler mais sobre isso e {{formatnum:28}} outras tarefas enviadas pela comunidade que foram [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. * Na semana passada, algumas ferramentas da Toolforge tiveram problemas ocasionais de conexão. A causa ainda está sendo investigada, mas os problemas foram resolvidos por enquanto. [https://phabricator.wikimedia.org/T373243] * Os administradores de tradução nas ''wikis'' multilingues, ao editar várias unidades de tradução, podem agora marcar facilmente quais as alterações que requerem atualizações à tradução. Isso é possível com o [[phab:T298852#10087288|novo menu suspenso]]. '''Atualizações do projeto''' * Um novo esboço de texto de uma política discutindo o uso das APIs da Wikimedia [[m:Special:MyLanguage/API Policy Update 2024|foi publicado no Meta-Wiki]]. O rascunho do texto não reflete uma mudança na política em torno das APIs; em vez disso, é uma tentativa de codificar as regras de API existentes. Comentários, perguntas e sugestões são bem-vindos em [[m:Talk:API Policy Update 2024|página de discussão da atualização proposta]] até 13 de setembro ou até que essas discussões sejam concluídas. '''Saber mais''' * Para saber mais sobre a tecnologia por trás dos projetos Wikimedia, agora você pode assistir a sessões da trilha de tecnologia na Wikimania 2024 no Commons. Nesta semana, confira: ** [[c:File:Wikimania 2024 - Ohrid - Day 2 - Charts, the successor of Graphs - A secure and extensible tool for data visualization.webm|Charts, o sucessor do Graphs - Uma ferramenta segura e extensível para visualização de dados]] (25 minutos) – sobre o projeto Charts acima mencionado. ** [[c:File:Wikimania 2024 - Ohrid - Day 3 - State of Language Technology and Onboarding at Wikimedia.webm|Estado da tecnologia linguística e integração na Wikimedia]] (90 minutos) – sobre algumas das ferramentas linguísticas que suportam sites Wikimedia, como [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|Conteúdo]]/[[mw:Special:MyLanguage/Content translation/Section translation|Tradução da seção]], [[mw:Special:MyLanguage/MinT|MinT]] e LanguageConverter; também o estado atual e o futuro da integração de línguas. [https://phabricator.wikimedia.org/T368772] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/36|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W36"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 3 de setembro de 2024 ás 01:07 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27390268 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-37</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W37"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/37|Traduções]] estão disponíveis. '''Notícias em Destaque''' * A partir desta semana, o [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|marcador de sintaxe]] padrão receberá novas cores que os tornam compatíveis no modo escuro. Esta é a primeira de muitas mudanças que virão como parte de uma grande atualização para o realce de sintaxe. Você pode saber mais sobre o que está por vir na [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CodeMirror|página de ajuda]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T365311][https://phabricator.wikimedia.org/T259059] * Os editores das ''wikis'' que usam o Wikidata agora serão notificados apenas de alterações relevantes do Wikidata em sua lista de observação. Isso ocorre porque as funções Lua <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>entity:getSitelink()</code></bdi> e <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw.wikibase.getSitelink(qid)</code></bdi> terão sua lógica unificada para rastrear diferentes aspetos de sitelinks para reduzir notificações indesejadas de [[m:Wikidata For Wikimedia Projects/Projects/Watchlist Wikidata Sitelinks Tracking|rastreamento inconsistente de sitelinks]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T295356] '''Atualizações do projeto''' * Os usuários de todas as ''wikis'' terão acesso aos sites da Wikimedia como somente leitura por alguns minutos em 25 de setembro, a partir das 15:00 UTC. Esta é uma mudança de datacenter planejada para fins de manutenção. Mais informações serão publicadas nas Novidades de Tecnologia e também serão publicadas nas ''wikis'' individuais nas próximas semanas. [https://phabricator.wikimedia.org/T370962] * Os contribuidores de [[phab:T363538#10123348|11 Wikipedias]], incluindo o inglês, terão um novo namespace de <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MOS</code></bdi> adicionado às suas Wikipédias. Esta melhoria garante que os ''links'' que começam com <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MOS:</code></bdi> (geralmente atalhos para o [[w:pt:Wikipédia:Livro de estilo|livro de estilo]]) não são quebrados pela Wikipédia em [[w:pt:Língua more|more]] (código linguístico <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mos</code></bdi>). [https://phabricator.wikimedia.org/T363538] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/37|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W37"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 9 de setembro de 2024 ás 18:53 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27424457 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-38</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W38"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/38|Traduções]] estão disponíveis. '''Melhorias e Manutenção''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item da lista de desejos]] Os editores interessados em modelos podem ajudar lendo a última área de foco da lista de desejos, [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist/Focus areas/Template recall and discovery|Recuperação e descoberta de predefinição]], e compartilhe seus comentários na página de discussão. Essa contribuição ajuda a equipe da Comunidade Técnica a decidir a abordagem técnica certa para construir. Todos também são encorajados a continuar adicionando [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist|novos desejos]]. * A nova página automatizada de [[{{#special:NamespaceInfo}}]] ajuda os editores a entender quais [[mw:Special:MyLanguage/Help:Namespaces|namespaces]] existem em cada ''wiki'' e alguns detalhes sobre como eles são configurados. Graças a DannyS712 para estas melhorias. [https://phabricator.wikimedia.org/T263513] * [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#Reference check|Verificação de referências]] é um recurso que incentiva os editores a adicionar uma citação quando adicionam um novo parágrafo a um artigo da Wikipédia. Por um curto período de tempo, a ''tag'' correspondente "Verificação de edição (referências) ativada" foi erroneamente aplicada a algumas edições fora do namespace principal. Isso foi corrigido. [https://phabricator.wikimedia.org/T373692] * Agora é possível para uma comunidade ''wiki'' alterar a ordem em que as categorias de uma página são exibidas em sua ''wiki''. Por padrão, as categorias são exibidas na ordem em que aparecem no wikitexto. Agora, ''wikis'' com um consenso para fazê-lo podem [[m:Special:MyLanguage/Requesting wiki configuration changes|solicitar]] uma alteração de configuração para exibi-los em ordem alfabética. [https://phabricator.wikimedia.org/T373480] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] Os autores de ferramentas agora podem acessar os bancos de dados [[wikitech:Portal:Data Services#ToolsDB|banco de dados públicas]] do ToolsDB a partir de ambos [[m:Special:MyLanguage/Research:Quarry|Quarry]] e [[wikitech:Superset|Superset]]. Esses bancos de dados sempre estiveram acessíveis a todos [[wikitech:Portal:Toolforge|Toolforge]] usuário, mas eles são agora mais amplamente acessíveis, como Quarry pode ser acessado por qualquer pessoa com uma conta Wikimedia. Além disso, o banco de dados interno da Quarry agora pode ser [[m:Special:MyLanguage/Research:Quarry#Querying Quarry's own database|consultado da própria Quarry]]. Este banco de dados contém informações sobre todas as consultas que estão sendo executadas e estreladas pelos usuários no Quarry. Essas informações já eram públicas através da interface web, mas agora você pode consultá-las usando SQL. Você pode ler mais sobre isso e {{formatnum:20}} outras tarefas enviadas pela comunidade que foram [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. * Todas as páginas ou ferramentas que ainda usam as classes CSS muito antigas <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw-message-box</code></bdi> precisam ser atualizadas. Estas turmas antigas serão retiradas na próxima semana ou logo a seguir. Os editores podem usar uma [https://global-search.toolforge.org/?q=mw-message-box&regex=1&namespaces=&title= pesquisa global] para determinar o que precisa ser alterado. É possível usar o grupo de classes <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>cdx-message</code></bdi> mais recente como um substituto (veja [https://doc.wikimedia.org/codex/latest/components/demos/message.html#css-only-version a documentação relevante do Codex] e [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Tech/Header&diff=prev&oldid=27449042 uma atualização de exemplo]), mas usar classes ''onwiki'' definidas localmente seria melhor. [https://phabricator.wikimedia.org/T374499] '''Atualizações técnicas do projeto''' * Na próxima semana, todas as ''wikis'' da Wikimedia serão somente leitura por alguns minutos. Isso começará em 25 de setembro em [https://zonestamp.toolforge.org/1727276400 15:00 UTC]. Esta é uma mudança de datacenter planejada para fins de manutenção. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Este processo de manutenção também visa outros serviços.]] A transição anterior levou 3 minutos, e as equipes de Engenharia de Confiabilidade do Site usam muitas ferramentas para garantir que esse trabalho de manutenção essencial aconteça o mais rápido possível. [https://phabricator.wikimedia.org/T370962] '''Tecnologia em profundidade''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] O último [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Product Insights/Reports/August 2024|boletim informativo MediaWiki Product Insights]] mensal está disponível. Esta edição inclui detalhes sobre: pesquisa sobre manipuladores [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Hooks|hook]] para ajudar a simplificar o desenvolvimento, pesquisa sobre melhorias de desempenho, trabalho para melhorar a API REST para usuários finais e muito mais. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] Para saber mais sobre a tecnologia por trás dos projetos Wikimedia, agora você pode assistir a sessões da trilha de tecnologia na Wikimania 2024 no Commons. Nesta semana, confira: ** [[c:File:Wikimania 2024 - Auditorium Kyiv - Day 4 - Hackathon Showcase.webm|Hackathon Showcase]] (45 minutos) - 19 breves apresentações por alguns dos participantes do Hackathon, descrevendo alguns dos projetos em que trabalharam, como testes automatizados de scripts de manutenção, uma ferramenta de linha de comando de corte de vídeo e melhorias de interface para várias ferramentas. Há [[phab:T369234|mais detalhes e ''links'' disponíveis]] na tarefa Phabricator. ** [[c:File:Co-Creating a Sustainable Future for the Toolforge Ecosystem.webm|Cocriação de um futuro sustentável para o ecossistema Toolforge]] (40 minutos) - uma mesa redonda para mantenedores de ferramentas, usuários e apoiadores da Toolforge sobre como tornar a plataforma sustentável e como avaliar as ferramentas disponíveis lá. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/38|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W38"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 17 de setembro de 2024 ás 00:02 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27460876 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-39</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W39"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/39|Traduções]] estão disponíveis. '''Destaque semanal''' * Todas as ''wikis'' serão [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|somente leitura]] por alguns minutos na quarta-feira, 25 de setembro, às [https://zonestamp.toolforge.org/1727276400 15:00 UTC]. A leitura das ''wikis'' não será interrompida, mas a edição será pausada. Esses processos semestrais permitem que as equipes de engenharia de confiabilidade do site da WMF permaneçam preparadas para manter as ''wikis'' funcionando, mesmo no caso de uma grande interrupção em um de nossos data centers. '''Atualizações para editores''' [[File:Add alt text from a halfsheet, with the article behind.png|thumb|Uma captura de tela da interface para o recurso de edição sugerida Alt Text]] * Os editores que usam o aplicativo da Wikipédia para iOS em espanhol, português, francês ou chinês podem ver o [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/iOS Suggested edits project/Alt Text Experiment|Alt Text suggested-edit experiment]] depois de editar um artigo, ou completar uma edição sugerida usando "[[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/iOS Suggested edits project#Hypothesis 2 Add an Image Suggested Edit|Adicionar uma imagem]]". O texto alternativo ajuda as pessoas com deficiência visual a ler artigos da Wikipédia. A equipe pretende saber se adicionar texto alternativo às imagens é uma tarefa com a qual os editores podem ser bem-sucedidos. Por favor, compartilhe qualquer ''feedback'' em [[mw:Talk:Wikimedia Apps/iOS Suggested edits project/Alt Text Experiment|a página de discussão]]. * A paleta de cores do Codex foi atualizada com cores novas e revisadas para as interfaces de usuário do MediaWiki. As [[mw:Special:MyLanguage/Design System Team/Color/Design documentation#Updates|mudanças mais notáveis]] para editores incluem atualizações para: cores de modo escuro para ''links'' e para botões silenciosos (progressivos e destrutivos), cores de ''links'' visitadas para os modos claro e escuro e cores de fundo para mensagens do sistema nos modos claro e escuro. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] Agora é possível incluir wikilinks clicáveis e ''links'' externos dentro de blocos de código. Isso inclui links que são usados dentro de tags <code><nowiki><syntaxhighlight></nowiki></code> e em páginas de código (JavaScript, CSS, Scribunto e CSS Sanitizado). Os usos da sintaxe do modelo <code><nowiki>{{…}}</nowiki></code> também estão vinculados à página do modelo. Graças a SD0001 para estas melhorias. [https://phabricator.wikimedia.org/T368166] * Dois ''bugs'' foram corrigidos no [[m:Special:MyLanguage/Account vanishing|GlobalVanishRequest]] melhorando o registro em ''log'' e removendo uma mensagem de espaço reservado incorreta. [https://phabricator.wikimedia.org/T370595][https://phabricator.wikimedia.org/T372223] * Veja {{PLURAL:25|toda a tarefa enviada|todas as tarefas enviadas}} enviadas pela comunidade {{formatnum:25}} que foram [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] A partir de [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise|Wikimedia Enterprise]]: ** A API agora permite 5.000 solicitações de API sob demanda por mês e instantâneos HTML duas vezes por mês livremente (grátis e livre). Mais informações sobre as atualizações e também melhorias para os kits de desenvolvimento de software (SDK) são explicadas em [https://enterprise.wikimedia.com/blog/enhanced-free-api/ a postagem do ''blog'' do projeto]. Embora as APIs da Wikimedia Enterprise sejam projetadas para reusuários comerciais de alto volume, essa mudança permite que muitos mais casos de uso da comunidade também sejam construídos no serviço. ** A API de Snapshot (''dumps html'') adicionou pontos de extremidade beta de Conteúdo Estruturado ([https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-snapshot-api/ postagem de ''blog'' sobre isso]), bem como lançou dois conjuntos de dados beta (Wikipédia em inglês e francês) desse ''endpoint'' para Hugging Face para uso público e ''feedback'' ([https://enterprise.wikimedia.com/blog/hugging-face-dataset/ postagem de ''blog'' sobre isso]). Esses conjuntos de dados pré-analisados permitem novas opções para pesquisadores, desenvolvedores e cientistas de dados usarem e estudarem o conteúdo. '''Em profundidade''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] O Serviço de Consulta Wikidata (WDQS) é usado para obter respostas a perguntas usando o conjunto de dados Wikidata. À medida que o Wikidata cresce, tivemos que fazer uma grande mudança arquitetônica para que o WDQS pudesse permanecer performante. Como parte do [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:SPARQL query service/WDQS graph split|WDQS Graph Split project]], temos novos ''endpoints'' SPARQL disponíveis para servir os subgráficos "[https://query-scholarly.wikidata.org scholarly]" e "[https://query-main.wikidata.org main]" do Wikidata. O endpoint [http://query.wikidata.org query.wikidata.org] continuará a servir o gráfico Wikidata completo até março de 2025. Após esta data, servirá apenas o gráfico principal. Para mais informações, consulte [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:SPARQL query service/WDQS backend update/September 2024 scaling update|o anúncio no Wikidata]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/39|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W39"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23 de setembro de 2024 ás 23:37 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27493779 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-40</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W40"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/40|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * Os leitores de [[phab:T375401|42 mais ''wikis'']] agora podem usar o Modo Escuro. Se a opção ainda não estiver disponível para usuários desconectados da sua ''wiki'', isso provavelmente ocorre porque muitas predefinições ainda não são bem exibidos no Modo Escuro. Por favor, use a ferramenta [https://night-mode-checker.wmcloud.org/ ferramenta de verificação do Modo Escuro] se estiver interessado em ajudar a reduzir o número de problemas. A [[mw:Special:MyLanguage/Recommendations for night mode compatibility on Wikimedia wikis|página de recomendações]] fornece orientações sobre isso. O Modo Escuro é ativado nas ''wikis'' adicionais uma vez por mês. * Os editores que usam o editor de wikitexto de 2010 como padrão podem acessar recursos do editor de wikitexto de 2017 adicionando <code dir=ltr>?veaction=editsource</code> ao URL. Se você quiser ativar o editor de wikitexto de 2017 como padrão, ele pode ser definido em [[Special:Preferences#mw-input-wpvisualeditor-newwikitext|suas preferências]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T239796] * Para leitores desconectados que usam a ''skin'' do Vector 2022, o ''link'' "doar" foi movido de um menu dobrável ao lado da área de conteúdo para um menu superior mais proeminente, ao lado de "Criar uma conta". Isso restaura o ''link'' para o nível de destaque que tinha na ''skin'' do Vetor 2010. [[mw:Readers/2024 Reader and Donor Experiences#Donor Experiences (Key Result WE 3.2 and the related hypotheses)|Saiba mais]] sobre as mudanças relacionadas às experiências dos doadores. [https://phabricator.wikimedia.org/T373585] * A extensão CampaignEvents fornece ferramentas para que os organizadores gerenciem eventos com mais facilidade, se comuniquem com os participantes e promovam seus eventos nas ''wikis''. A extensão foi [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status|ativada]] na Wikipédia em árabe, Wikipédia em igbo, Wikipédia em suaíli, e Meta-Wiki. [[w:zh:Wikipedia:互助客栈/其他#引進CampaignEvents擴充功能|A Wikipédia chinesa decidiu]] habilitar a extensão, e as discussões sobre a extensão estão em andamento [[w:es:Wikipedia:Votaciones/2024/Sobre la política de Organizadores de Eventos|na Wikipédia em espanhol]] e [[d:Wikidata:Project chat#Enabling the CampaignEvents Extention on Wikidata|no Wikidata]]. Para saber como ativar a extensão na sua ''wiki'', você pode visitar [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents|a página CampaignEvents no Meta-Wiki]]. * Veja {{PLURAL:22|toda a tarefa enviada|todas as tarefas enviadas}} enviadas pela comunidade {{formatnum:22}} que foram [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * Os desenvolvedores com uma conta no Wikitech-wiki devem [[wikitech:Wikitech/SUL-migration|verificar se alguma ação é necessária]] para suas contas. A ''wiki'' está sendo alterado para usar o sistema de ''login'' de usuário único (SUL) e outras alterações de configuração. Esta alteração ajudará a reduzir a complexidade geral das atualizações semanais de software em todas as nossas ''wikis''. '''Em profundidade''' * A [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|troca de servidor]] foi concluída com sucesso na semana passada com um tempo somente leitura de [[wikitech:Switch Datacenter#Past Switches|apenas 2 minutos e 46 segundos]]. Esse processo periódico garante que os engenheiros possam mudar de data center e manter todas as ''wikis'' disponíveis para os leitores, mesmo que haja grandes problemas técnicos. Ele também dá aos engenheiros a chance de fazer manutenção e atualizações em sistemas que normalmente funcionam 24 horas por dia, e muitas vezes ajuda a revelar fraquezas na infraestrutura. O processo envolve dezenas de serviços de ''software'' e centenas de servidores de ''hardware'' e requer várias equipes trabalhando juntas. O trabalho nos últimos anos reduziu o tempo de 17 minutos para 2 a 3 minutos. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/66ZW7B2MG63AESQVTXDIFQBDBS766JGW/] '''Reuniões e eventos''' * 4 a 6 de outubro: [[m:Special:MyLanguage/WikiIndaba conference 2024|Hackathon da Conferência WikiIndaba]] em Joanesburgo, África do Sul * 4 a 6 de novembro: [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Users and Developers Conference Fall 2024|Conferência de usuários e desenvolvedores do MediaWiki, outono de 2024]] em Viena, Áustria '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/40|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W40"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 30 de setembro de 2024 ás 22:20 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27530062 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-41</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W41"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/41|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * Communities can now request installation of [[mw:Special:MyLanguage/Moderator Tools/Automoderator|Automoderator]] on their wiki. Automoderator is an automated anti-vandalism tool that reverts bad edits based on scores from the new "Revert Risk" machine learning model. You can [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AutoModerator/Deploying|read details about the necessary steps]] for installation and configuration. [https://phabricator.wikimedia.org/T336934] '''Updates for editors''' * Translators in wikis where [[mw:Special:MyLanguage/Content translation/Section translation#Try the tool|the mobile experience of Content Translation is available]], can now customize their articles suggestion list from 41 filtering options when using the tool. This topic-based article suggestion feature makes it easy for translators to self-discover relevant articles based on their area of interest and translate them. You can [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&active-list=suggestions try it with your mobile device]. [https://phabricator.wikimedia.org/T368422] * View all {{formatnum:12}} community-submitted {{PLURAL:12|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * It is now possible for <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><syntaxhighlight></nowiki></code></bdi> code blocks to offer readers a "Copy" button if the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>copy=1</nowiki></code></bdi> attribute is [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight#copy|set on the tag]]. Thanks to SD0001 for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T40932] * Customized copyright footer messages on all wikis will be updated. The new versions will use wikitext markup instead of requiring editing raw HTML. [https://phabricator.wikimedia.org/T375789] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Later this month, [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] will be rolled out on several pilot wikis. The final list of the wikis will be published in the second half of the month. If you maintain any tools, bots, or gadgets on [[phab:T376499|these 11 wikis]], and your software is using data about IP addresses or is available for logged-out users, please check if it needs to be updated to work with temporary accounts. [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers|Guidance on how to update the code is available]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Rate limiting has been enabled for the code review tools [[Wikitech:Gerrit|Gerrit]] and [[Wikitech:GitLab|GitLab]] to address ongoing issues caused by malicious traffic and scraping. Clients that open too many concurrent connections will be restricted for a few minutes. This rate limiting is managed through [[Wikitech:nftables|nftables]] firewall rules. For more details, see Wikitech's pages on [[Wikitech:Firewall#Throttling with nftables|Firewall]], [[Wikitech:GitLab/Abuse and rate limiting|GitLab limits]] and [[Wikitech:Gerrit/Operations#Throttling IPs|Gerrit operations]]. * Five new wikis have been created: ** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q49224|Komering]] ([[w:kge:|<code>w:kge:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T374813] ** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q36096|Mooré]] ([[m:mos:|<code>m:mos:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T374641] ** a {{int:project-localized-name-group-wiktionary}} in [[d:Q36213|Madurese]] ([[wikt:mad:|<code>wikt:mad:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T374968] ** a {{int:project-localized-name-group-wikiquote}} in [[d:Q2501174|Gorontalo]] ([[q:gor:|<code>q:gor:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T375088] ** a {{int:project-localized-name-group-wikinews}} in [[d:Q56482|Shan]] ([[n:shn:|<code>n:shn:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T375430] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/41|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W41"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 7 de outubro de 2024 ás 23:42 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27557422 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-42</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W42"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/42|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * The Structured Discussion extension (also known as Flow) is starting to be removed. This extension is unmaintained and causes issues. It will be replaced by [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]], which is used on any regular talk page. [[mw:Special:MyLanguage/Structured Discussions/Deprecation#Deprecation timeline|A first set of wikis]] are being contacted. These wikis are invited to stop using Flow, and to move all Flow boards to sub-pages, as archives. At these wikis, a script will move all Flow pages that aren't a sub-page to a sub-page automatically, starting on 22 October 2024. On 28 October 2024, all Flow boards at these wikis will be set in read-only mode. [https://www.mediawiki.org/wiki/Structured_Discussions/Deprecation][https://phabricator.wikimedia.org/T370722] * WMF's Search Platform team is working on making it easier for readers to perform text searches in their language. A [[phab:T332342|change last week]] on over 30 languages makes it easier to find words with accents and other diacritics. This applies to both full-text search and to types of advanced search such as the <bdi lang="en" dir="ltr">''hastemplate''</bdi> and <bdi lang="en" dir="ltr">''incategory''</bdi> keywords. More technical details (including a few other minor search upgrades) are available. [https://www.mediawiki.org/wiki/User:TJones_%28WMF%29/Notes/Language_Analyzer_Harmonization_Notes#ASCII-folding/ICU-folding_%28T332342%29] * View all {{formatnum:20}} community-submitted {{PLURAL:20|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check|EditCheck]] was installed at Russian Wikipedia, and fixes were made for some missing user interface styles. '''Updates for technical contributors''' * Editors who use the Toolforge tool [[toolforge:copyvios|Earwig's Copyright Violation Detector]] will now be required to log in with their Wikimedia account before running checks using the "search engine" option. This change is needed to help prevent external bots from misusing the system. Thanks to Chlod for these improvements. [https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia_talk:New_pages_patrol/Reviewers#Authentication_is_now_required_for_search_engine_checks_on_Earwig's_Copyvio_Tool] * [[m:Special:MyLanguage/Phabricator|Phabricator]] users can create tickets and add comments on existing tickets via Email again. [[mw:Special:MyLanguage/Phabricator/Help#Using email|Sending email to Phabricator]] has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T356077] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Some HTML elements in the interface are now wrapped with a <code><nowiki><bdi></nowiki></code> element, to make our HTML output more aligned with Web standards. More changes like this will be coming in future weeks. This change might break some tools that rely on the previous HTML structure of the interface. Note that relying on the HTML structure of the interface is [[mw:Special:MyLanguage/Stable interface policy/Frontend#What is not stable?|not recommended]] and might break at any time. [https://phabricator.wikimedia.org/T375975] '''In depth''' * The latest monthly [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Product Insights/Reports/September 2024|MediaWiki Product Insights newsletter]] is available. This edition includes: updates on Wikimedia's authentication system, research to simplify feature development in the MediaWiki platform, updates on Parser Unification and MathML rollout, and more. * The latest quarterly [[mw:Technical Community Newsletter/2024/October|Technical Community Newsletter]] is now available. This edition include: research about improving topic suggestions related to countries, improvements to PHPUnit tests, and more. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/42|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W42"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 14 de outubro de 2024 ás 21:21 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27597254 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-43</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W43"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/43|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Mobile Apps team has released an [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/iOS/Navigation Refresh#Phase 1: Creating a user Profile Menu (T373714)|update]] to the iOS app's navigation, and it is now available in the latest App store version. The team added a new Profile menu that allows for easy access to editor features like Notifications and Watchlist from the Article view, and brings the "Donate" button into a more accessible place for users who are reading an article. This is the first phase of a larger planned [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/iOS/Navigation Refresh|navigation refresh]] to help the iOS app transition from a primarily reader-focused app, to an app that fully supports reading and editing. The Wikimedia Foundation has added more editing features and support for on-wiki communication based on volunteer requests in recent years. [[File:IOS App Navigation refresh first phase 05.png|thumb|iOS Wikipedia App's profile menu and contents]] '''Updates for editors''' * Wikipedia readers can now download a browser extension to experiment with some early ideas on potential features that recommend articles for further reading, automatically summarize articles, and improve search functionality. For more details and to stay updated, check out the Web team's [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Content Discovery Experiments|Content Discovery Experiments page]] and [[mw:Special:MyLanguage/Newsletter:Web team's projects|subscribe to their newsletter]]. * Later this month, logged-out editors of [[phab:T376499|these 12 wikis]] will start to have [[mw:Special:Mylanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] created. The list may slightly change - some wikis may be removed but none will be added. Temporary account is a new [[mw:Special:MyLanguage/User account types|type of user account]]. It enhances the logged-out editors' privacy and makes it easier for community members to communicate with them. If you maintain any tools, bots, or gadgets on these 12 wikis, and your software is using data about IP addresses or is available for logged-out users, please check if it needs to be updated to work with temporary accounts. [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers|Guidance on how to update the code is available]]. Read more about the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/Updates|deployment plan across all wikis]]. * View all {{formatnum:33}} community-submitted {{PLURAL:33|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the [[w:nr:Main Page|South Ndebele]], [[w:rsk:Главни бок|Pannonian Rusyn]], [[w:ann:Uwu|Obolo]], [[w:iba:Lambar Keterubah|Iban]] and [[w:tdd:ᥞᥨᥝᥴ ᥘᥣᥲ ᥖᥥᥰ|Tai Nüa]] Wikipedia languages were created last week. [https://www.wikidata.org/wiki/Q36785][https://www.wikidata.org/wiki/Q35660][https://www.wikidata.org/wiki/Q36614][https://www.wikidata.org/wiki/Q33424][https://www.wikidata.org/wiki/Q36556] * It is now possible to create functions on Wikifunctions using Wikidata lexemes, through the new [[f:Z6005|Wikidata lexeme type]] launched last week. When you go to one of these functions, the user interface provides a lexeme selector that helps you pick a lexeme from Wikidata that matches the word you type. After hitting run, your selected lexeme is retrieved from Wikidata, transformed into a Wikidata lexeme type, and passed into the selected function. Read more about this in [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Status updates/2024-10-17#Function of the Week: select representation from lexeme|the latest Wikifunctions newsletter]]. '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Users of the Wikimedia sites can now format dates more easily in different languages with the new <code dir="ltr">{{[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserFunctions##timef|#timef]]:…}}</code> parser function. For example, <code dir="ltr"><nowiki>{{#timef:now|date|en}}</nowiki></code> will show as "<bdi lang="en" dir="ltr">{{#timef:now|date|en}}</bdi>". Previously, <code dir="ltr"><nowiki>{{#time:…}}</nowiki></code> could be used to format dates, but this required knowledge of the order of the time and date components and their intervening punctuation. <code dir="ltr">#timef</code> (or <code dir="ltr">#timefl</code> for local time) provides access to the standard date formats that MediaWiki uses in its user interface. This may help to simplify some templates on multi-lingual wikis like Commons and Meta. [https://phabricator.wikimedia.org/T223772][https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserFunctions##timef] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Commons and Meta users can now efficiently [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#Localization|retrieve the user's language]] using <code dir="ltr"><nowiki>{{USERLANGUAGE}}</nowiki></code> instead of using <code dir="ltr"><nowiki>{{int:lang}}</nowiki></code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T4085] * The [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council|Product and Tech Advisory Council]] (PTAC) now has its pilot members with representation across Africa, Asia, Europe, North America and South America. They will work to address the [[Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives/Technology Council|Movement Strategy's Technology Council]] initiative of having a co-defined and more resilient technological platform. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Strategy/Initiatives/Technology_Council] '''In depth''' * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Newsletters/32|Growth newsletter]] is available. It includes: an upcoming Newcomer Homepage Community Updates module, new Community Configuration options, and details on new projects. * The Wikimedia Foundation is [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Security Team#CNA Partnership|now an official partner of the CVE program]], which is an international effort to catalog publicly disclosed cybersecurity vulnerabilities. This partnership will allow the Security Team to instantly publish [[w:en:Common Vulnerabilities and Exposures|common vulnerabilities and exposures]] (CVE) records that are affecting MediaWiki core, extensions, and skins, along with any other code the Foundation is a steward of. * The [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist|Community Wishlist]] is now [[m:Community Wishlist/Updates#October 16, 2024: Conversations Made Easier: Machine-Translated Wishes Are Here!|testing machine translations]] for Wishlist content. Volunteers can now read machine-translated versions of wishes and dive into discussions even before translators arrive to translate content. '''Meetings and events''' * 24 October - Wiki Education Speaker Series Webinar - [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/N4XTB4G55BUY3M3PNGUAKQWJ7A4UOPAK/ Open Source Tech: Building the Wiki Education Dashboard], featuring Wikimedia interns and a Web developer in the panel. * 20–22 December 2024 - [[m:Special:MyLanguage/Indic Wikimedia Hackathon Bhubaneswar 2024|Indic Wikimedia Hackathon Bhubaneswar 2024]] in Odisha, India. A hackathon for community members, including developers, designers and content editors, to build technical solutions that improve contributors' experiences. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/43|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W43"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21 de outubro de 2024 ás 20:52 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27634672 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-44</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W44"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/44|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Later in November, the Charts extension will be deployed to the test wikis in order to help identify and fix any issue. A security review is underway to then enable deployment to pilot wikis for broader testing. You can read [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates#October 2024: Working towards production deployment|the October project update]] and see the [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Charts latest documentation and examples on Beta Wikipedia]. * View all {{formatnum:32}} community-submitted {{PLURAL:32|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, [[w:en:PediaPress|Pediapress.com]], an external service that creates books from Wikipedia, can now use [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Maps|Wikimedia Maps]] to include existing pre-rendered infobox map images in their printed books on Wikipedia. [https://phabricator.wikimedia.org/T375761] '''Updates for technical contributors''' * Wikis can use [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:GuidedTour|the Guided Tour extension]] to help newcomers understand how to edit. The Guided Tours extension now works with [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Dark mode|dark mode]]. Guided Tour maintainers can check their tours to see that nothing looks odd. They can also set <code>emitTransitionOnStep</code> to <code>true</code> to fix an old bug. They can use the new flag <code>allowAutomaticBack</code> to avoid back-buttons they don't want. [https://phabricator.wikimedia.org/T73927#10241528] * Administrators in the Wikimedia projects who use the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Nuke|Nuke Extension]] will notice that mass deletions done with this tool have the "Nuke" tag. This change will make reviewing and analyzing deletions performed with the tool easier. [https://phabricator.wikimedia.org/T366068] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/44|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W44"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 28 de outubro de 2024 ás 20:56 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27668811 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-45</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W45"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/45|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * Os Stewards agora podem fazer com que [[m:Special:MyLanguage/Global blocks|bloqueios globais de contas]] causem [[mw:Special:MyLanguage/Autoblock|autobloqueios]] globais. Isso ajudará a evitar abusos de usuários que foram bloqueados globalmente. Isso inclui impedir que contas temporárias bloqueadas globalmente saiam da sessão ou mudar de navegador para fazer edições subsequentes por 24 horas. Anteriormente, as contas temporárias podiam sair da sessão atual ou mudar de navegador para continuar a editar. Esta é uma melhoria da ferramenta antiabuso para o [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|Contas Temporárias]] projeto. Você pode ler mais sobre o [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/Updates|progresso nos principais recursos para contas temporárias]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T368949] * ''Wikis'' que têm [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status|a extensão CampaignEvents habilitada]] agora pode usar o [[m:Special:MyLanguage/Campaigns/Foundation Product Team/Event list#October 29, 2024: Collaboration List launched|Lista de Colaboração]]. Esta lista fornece uma maneira nova e fácil para os contribuidores aprenderem sobre WikiProjetos em suas ''wikis''. Obrigado à equipa da Campanha por este trabalho que faz parte do [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2024-2025/Product %26 Technology OKRs#WE KRs|plano anual 2024/25]]. Se você estiver interessado em trazer a extensão CampaignEvents para a sua ''wiki'', você pode [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status#How to Request the CampaignEvents Extension for your wiki|siga estas etapas]] ou pode entrar em contato com User:Udehb-WMF para obter ajuda. * A cor do texto para ''links'' vermelhos será ligeiramente alterada no final desta semana para melhorar seu contraste no modo de luz. [https://phabricator.wikimedia.org/T370446] * Veja {{PLURAL:32|toda a tarefa enviada|todas as tarefas enviadas}} enviadas pela comunidade {{formatnum:32}} que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. Por exemplo, em ''wikis'' multilíngues, os usuários [[phab:T216368|podem agora]] ocultar traduções da página especial WhatLinksHere. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * XML [[m:Special:MyLanguage/Data dumps|''data dumps'']] foram temporariamente pausados enquanto um ''bug'' é investigado. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/xmldatadumps-l@lists.wikimedia.org/message/BXWJDPO5QI2QMBCY7HO36ELDCRO6HRM4/] '''Em profundidade''' * <span class="mw-translate-fuzzy">Contas temporárias foram implantadas em seis ''wikis''; graças à equipe do Produto de Confiança e Segurança por [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|esse trabalho]], você pode ler sobre [[phab:T340001|os planos de implantação]]. A partir da próxima semana, as Contas Temporárias também serão ativadas em [[phab:T378336|sete outros projetos]]. Se você é ativo nesta ''wiki'' e precisa de ajuda para migrar suas ferramentas, entre em contato com [[m:User:Udehb-WMF|User:Udehb-WMF]] para assistência.</span> * O último trimestre [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2024/October|Boletim informativo de idiomas e internacionalização]] está disponível. Inclui: Novos idiomas suportados na translatewiki ou no MediaWiki; Novos métodos de entrada de teclado para alguns idiomas; detalhes sobre reuniões recentes e futuras, e muito mais. '''Reuniões e eventos''' * [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Users and Developers Conference Fall 2024|Conferência de usuários e desenvolvedores do MediaWiki, outono de 2024]] está acontecendo em Viena, Áustria e on-line de 4 a 6 de novembro de 2024. A conferência contará com discussões sobre o uso do ''software'' MediaWiki por e dentro de empresas de diferentes setores e inspirará e integrará novos usuários. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/45|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W45"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 4 de novembro de 2024 ás 20:50 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27693917 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-46</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W46"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/46|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * Nas ''wikis'' com a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Translate|extensão Translate]] ativado, os usuários notarão que o FuzzyBot agora criará automaticamente versões traduzidas das categorias usadas nas páginas traduzidas. [https://phabricator.wikimedia.org/T285463] * Veja {{PLURAL:29|toda a tarefa enviada|todas as tarefas enviadas}} enviadas pela comunidade {{formatnum:29}} que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. Por exemplo, a tarefa enviada para usar a [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SecurePoll|extensão SecurePoll]] para a [[w:en:Wikipedia:Administrator elections|eleição de administrador]] especial da Wikipédia em inglês foi resolvida a tempo. [https://phabricator.wikimedia.org/T371454] '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] Em <code dir="ltr">[[mw:MediaWiki_1.44/wmf.2|1.44.0-wmf-2]]</code>, a lógica da função Wikibase <code>getAllStatements</code> mudou para se comportar como <code>getBestStatements</code>. Invocar a função agora retorna uma cópia dos valores que são imutáveis. [https://phabricator.wikimedia.org/T270851] * Os usuários da [https://en.wikipedia.org/api/rest_v1/ Wikimedia REST API], como operadores de ''bots'' e mantenedores de ferramentas, podem ser afetados por atualizações contínuas. A API redirecionará alguns pontos de extremidade de conteúdo de página do RESTbase para os ''endpoints'' mais recentes [[mw:Special:MyLanguage/API:REST API|MediaWiki REST API]] pontos de extremidade. Os [[phab:T374683|''endpoints'' impactados]] incluem a obtenção de metadados de página/revisão e conteúdo HTML renderizado. Essas mudanças estarão disponíveis no test-wiki ainda esta semana, com outros projetos a seguir. Essa alteração não deve afetar a funcionalidade existente, mas os usuários ativos dos pontos de extremidade afetados devem verificar o comportamento no test-wiki e levantar quaisquer preocupações no [[phab:T374683|Tíquete do Phabricator]] relacionado. '''Em profundidade''' * Os administradores e usuários dos projetos Wikimedia [[mw:Special:MyLanguage/Moderator_Tools/Automoderator#Usage|onde o Automoderador está ativado]] agora podem monitorar e avaliar métricas importantes relacionadas às ações do Automoderador. [https://superset.wmcloud.org/superset/dashboard/unified-automoderator-activity-dashboard/ Este painel Superset] calcula e agrega métricas sobre o comportamento do Automoderador nos projetos em que ele é implantado. Obrigado à equipa de Ferramentas de Moderador por este Painel; Você pode visitar [[mw:Special:MyLanguage/Moderator Tools/Automoderator/Unified Activity Dashboard|a página de documentação]] para obter mais informações sobre este trabalho. [https://phabricator.wikimedia.org/T369488] '''Reuniões e eventos''' * 21 de novembro de 2024 ([[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 21 November 2024 8:00 UTC|8:00 UTC]] & [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 21 November 2024 16:00 UTC|16:00 UTC]]) - [[c:Commons:WMF support for Commons/Commons community calls|Chamada da comunidade]] com voluntários e partes interessadas da Wikimedia Commons para ajudar a priorizar os esforços de apoio para o Ano Fiscal de 2025-2026. O tema desta chamada é como o conteúdo deve ser organizado no Wikimedia Commons. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/46|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W46"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 12 de novembro de 2024 ás 00:07 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27732268 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-47</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W47"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/47|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * Os usuários dos sites da Wikimedia agora serão avisados quando criarem um [[mw:Special:MyLanguage/Help:Redirects|redirecionamento]] para uma página que não existe. Isso reduzirá o número de redirecionamentos quebrados para ''links'' vermelhos em nossos projetos. [https://phabricator.wikimedia.org/T326057] * Veja {{PLURAL:42|toda as {{formatnum:42}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:42}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. Por exemplo, [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot/Overview|Pywikibot]], que automatiza o trabalho em sites MediaWiki, foi atualizado para 9.5.0 no Toolforge. [https://phabricator.wikimedia.org/T378676] '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * Nas ''wikis'' que usam a [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|extensão FlaggedRevs]], as páginas criadas ou movidas por usuários com as permissões apropriadas são marcadas como sinalizadas automaticamente. Este recurso não tem funcionado recentemente, e as alterações que o corrigirem devem ser implantadas esta semana. Obrigado a Daniel e Wargo por trabalharem nisso. [https://phabricator.wikimedia.org/T379218][https://phabricator.wikimedia.org/T368380] '''Em profundidade''' * Há uma nova [https://diff.wikimedia.org/2024/11/05/say-hi-to-temporary-accounts-easier-collaboration-with-logged-out-editors-with-better-privacy-protection postagem no Diff] sobre Contas Temporárias, disponível em mais de 15 idiomas. Leia-o para saber o que são Contas Temporárias, seu impacto em diferentes grupos de usuários e o plano de introduzir a mudança em todas as ''wikis''. '''Reuniões e eventos''' * Os voluntários técnicos já podem se inscrever para o [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2025|2025 Wikimedia Hackathon]], que acontecerá em Istambul, Turquia. [https://pretix.eu/wikimedia/hackathon2025/ As candidaturas para bolsas de viagem e alojamento] estão abertas de '''12 de novembro a 10 de dezembro de 2024'''. As inscrições para o evento serão encerradas em meados de abril de 2025. O Wikimedia Hackathon é um encontro anual que une a comunidade técnica global para colaborar em projetos existentes e explorar novas ideias. * Junte-se as [[C:Special:MyLanguage/Commons:WMF%20support%20for%20Commons/Commons%20community%20calls|convocações da comunidade do Wikimedia Commons]] esta semana para ajudar a priorizar o apoio ao Commons, que será planejado para 2025-2026. O tema será como o conteúdo deve ser organizado no Wikimedia Commons. Esta é uma oportunidade para voluntários que trabalham em coisas diferentes se reunirem e falarem sobre o que é importante para o futuro do projeto. As chamadas ocorrerão '''21 de novembro de 2024, [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 21 November 2024 8:00 UTC|8:00 UTC]] e [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 21 November 2024 16:00 UTC|16:00 UTC]]'''. * A [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community meetings#29 November 2024|Reunião da comunidade linguística]] terá lugar '''29 de novembro, 16:00 UTC''' para discutir atualizações e resolução de problemas técnicos. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/47|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W47"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 19 de novembro de 2024 ás 02:00 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27806858 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-48</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W48"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/48|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item da lista de desejos]] Uma nova versão do modo editor de wikitexto padrão [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|syntax highlighter]] estará disponível como um [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|recurso beta]] ainda esta semana. Isso traz muitos novos recursos e correções de ''bugs'', incluindo suporte da direita para a esquerda, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CodeMirror#Template folding|dobragem de predefinições]], [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CodeMirror#Autocompletion|preenchimento automático]] e um painel de pesquisa aprimorado. Você pode saber mais na [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CodeMirror|página de ajuda]]. * O editor de wikitexto de 2010 agora suporta atalhos de teclado comuns, como <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Ctrl</code>+<code>B</code></bdi> para negrito e <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Ctrl</code>+<code>I</code></bdi> para itálico. Uma [[mw:Help:Extension:WikiEditor#Keyboard shortcuts|lista completa de todos os seis atalhos]] está disponível. Graças a SD0001 para esta melhoria. [https://phabricator.wikimedia.org/T62928] * A partir de 28 de novembro, as páginas de Fluxo/Discussões Estruturadas serão automaticamente arquivadas e definidas como somente leitura nas seguintes ''wikis'': <bdi>bswiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>elwiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>euwiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>fawiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>fiwiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>frwikiquote</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>frwikisource</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>frwikiversity</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>frwikivoyage</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>idwiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>lvwiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>plwiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>ptwiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>urwiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>viwikisource</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>zhwikisource</bdi>. Isso é feito como parte de [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions/Deprecation|Trabalho de preterição de Discussões Estruturadas]]. Se precisar de ajuda para arquivar sua página com antecedência, entre em contato com [[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]]. * Veja {{PLURAL:25|toda a {{formatnum:25}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:25}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. Por exemplo, um usuário que cria um novo Filtro de Abuso agora só pode definir o filtro como "protegido" [[phab:T377765|se incluir uma variável protegida]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * O [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeEditor|CodeEditor]], que pode ser usado em páginas JavaScript, CSS, JSON e Lua, [[phab:T377663|agora oferece]] preenchimento automático ao vivo. Graças a SD0001 para esta melhoria. O recurso pode ser temporariamente desativado em uma página pressionando <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Ctrl</code>+<code>,</code></bdi> e desmarcando "<bdi lang="en" dir="ltr">Live Autocompletion</bdi>". * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] Os mantenedores de ferramentas que usam o sistema Graphite para rastrear métricas precisam migrar para o sistema Prometheus mais recente. Eles podem verificar [https://grafana.wikimedia.org/d/K6DEOo5Ik/grafana-graphite-datasource-utilization?orgId=1 este painel] e a lista na Descrição da [[phab:T350592|tarefa T350592]] para ver se suas ferramentas estão listadas, e eles devem reivindicar métricas e painéis conectados às suas ferramentas. Em seguida, eles podem desabilitar ou migrar todas as métricas existentes seguindo as instruções na tarefa. O serviço Graphite passará a ser somente leitura em abril. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/KLUV4IOLRYXPQFWD6WKKJUHMWE77BMSZ/] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] O [[mw:Special:MyLanguage/NewPP parser report|Novo relatório de desempenho do analisador PreProcessor]] foi corrigido para fornecer uma contagem precisa para o número de entidades Wikibase acessadas. Anteriormente, tinha sido reposto após 400 entidades. [https://phabricator.wikimedia.org/T279069] '''Reuniões e eventos''' * A [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community meetings#29 November 2024|Reunião da comunidade linguística]] terá lugar a 29 de novembro em [https://zonestamp.toolforge.org/1732896000 16:00 UTC]. Haverá apresentações sobre temas como o desenvolvimento de teclados de linguagem, a criação da Wikipédia Mouré, a faixa de suporte de idiomas em [[m:Wiki Indaba|Wiki Indaba]], e um relatório da comunidade Wayuunaiki sobre suas experiências com a Incubadora e como uma nova comunidade nos últimos 3 anos. Este encontro terá também interpretação espanhola. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/48|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W48"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 25 de novembro de 2024 ás 22:42 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27847039 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-49</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W49"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/49|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * Duas novas funções do analisador foram adicionadas esta semana. A função <code dir="ltr"><nowiki>{{</nowiki>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#interwikilink|#interwikilink]]<nowiki>}}</nowiki></code> adiciona um [[mw:Special:MyLanguage/Help:Links#Interwiki links|''link'' interwiki]] e a função <code dir="ltr"><nowiki>{{</nowiki>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#interlanguagelink|#interlanguagelink]]<nowiki>}}</nowiki></code> adiciona um [[mw:Special:MyLanguage/Help:Links#Interlanguage links|''link'' interlíngua]]. Essas funções de analisador são úteis em ''wikis'' onde ''namespaces'' entram em conflito com prefixos interwiki. Por exemplo, ''links'' começando com <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MOS:</code></bdi> na Wikipédia em inglês [[phab:T363538|conflitam com o prefixo do código de idioma <code>mos</code> da Wikipédia Mooré]]. * A partir desta semana, as ''wikis'' da Wikimedia não suportam mais conexões usando antigos certificados HTTPS baseados em RSA, especificamente rsa-2048. Esta alteração destina-se a melhorar a segurança de todos os utilizadores. Alguns navegadores ou smartphones mais antigos e não suportados não poderão se conectar; Em vez disso, eles exibirão um erro de conectividade. Veja a [[wikitech:HTTPS/Browser_Recommendations|página de recomendações do navegador HTTPS]] para obter informações mais detalhadas. Todos os sistemas operacionais e navegadores modernos são sempre capazes de alcançar projetos Wikimedia. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/CTYEHVNSXUD3NFAAMG3BLZVTVQWJXJAH/] * A partir de 16 de dezembro, as páginas de fluxo/discussões estruturadas serão automaticamente arquivadas e definidas como somente leitura nas seguintes ''wikis'': <bdi>arwiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>cawiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>frwiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>mediawikiwiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>orwiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>wawiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>wawiktionary</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>wikidatawiki</bdi>{{int:comma-separator/pt}}<bdi>zhwiki</bdi>. Isso é feito como parte de [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions/Deprecation|Trabalho de preterição do Discussões Estruturadas (StructuredDiscussions)]]. Se precisar de ajuda para arquivar sua página com antecedência, entre em contato com [[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T380910] * Este mês, a extensão Chart foi implantada em produção e agora está disponível no Commons e Testwiki. Com a revisão de segurança concluída, espera-se que a implantação da ''wiki'' piloto comece na primeira semana de dezembro. Você pode ver uma versão funcional [[testwiki:Charts|no Testwiki]] e ler [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|a atualização do projeto de novembro]] para obter mais detalhes. * Veja {{PLURAL:23|toda a {{formatnum:23}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:23}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. Por exemplo, um ''bug'' com o sistema "Baixar como PDF" foi corrigido. [https://phabricator.wikimedia.org/T376438] '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * No final de fevereiro, contas temporárias serão lançadas em pelo menos 10 grandes ''wikis''. Essa implantação terá um efeito significativo no código mantido pela comunidade. Trata-se de ferramentas, ''bots'', ''gadgets'' e ''scripts'' de usuário da Toolforge que usam dados de endereço IP ou que estão disponíveis para usuários desconectados. A equipe do Produto de Confiança e Segurança deseja identificar esse código, monitorá-lo e ajudar a atualizá-lo antes da implantação para minimizar a interrupção dos fluxos de trabalho. A equipe pede aos editores técnicos e desenvolvedores voluntários que ajudem a identificar essas ferramentas, adicionando-as a [[mw:Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers/Impacted tools|esta lista]]. Além disso, revise a [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers|documentação atualizada]] para saber como ajustar as ferramentas. Junte-se às discussões na [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|página de discussão do projeto]] ou no [[discord:channels/221049808784326656/1227616742340034722|tópico dedicado]] no [[w:Wikipedia:Discord|servidor Wikimedia Community Discord (em inglês)]] para suporte e para compartilhar ''feedback''. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/49|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W49"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 2 de decembro de 2024 ás 22:23 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27873992 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2024-50</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W50"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/50|Traduções]] estão disponíveis. '''Destaque semanal''' * Os contribuidores da documentação técnica podem encontrar recursos atualizados e novas maneiras de se conectar uns com os outros e com a Equipe de Documentação Técnica da Wikimedia, no [[mw:Special:MyLanguage/Documentation|Centro de documentação]] no MediaWiki.org. Esta página contém ''links'' para: recursos para escrever e melhorar a documentação, um novo canal de IRC <bdi lang="zxx" dir="ltr">#wikimedia-techdocs</bdi> no libera.chat, uma lista de eventos de documentação passados e futuros e maneiras de solicitar uma consulta ou revisão de documentação. Se você tiver algum ''feedback'' ou ideias para melhorias no ecossistema de documentação, por favor [[mw:Wikimedia Technical Documentation Team#Contact us|contacte a Equipa de Documentação Técnica]]. '''Atualizações para editores''' [[File:Edit Check on Desktop.png|thumb|Alteração de ''layout'' para o recurso Verificação de Edição]] * No final desta semana, [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Verificação de Edição]] será realocado para uma barra lateral na área de trabalho. Editar verificação é o recurso para novos editores para ajudá-los a seguir políticas e diretrizes. Essa alteração de ''layout'' cria espaço para apresentar às pessoas [[mw:Edit check#1 November 2024|novas verificações]] que aparecem ''enquanto'' elas estão digitando. Os [[mw:Special:MyLanguage/Edit check#Reference Check A/B Test|resultados iniciais]] mostram que os recém-chegados que encontram a Verificação de Edição têm 2,2 vezes mais probabilidade de publicar uma nova edição de conteúdo que inclua uma referência e não seja revertida. * A extensão Chart, que permite aos editores criar visualizações de dados, foi disponibilizada com sucesso em MediaWiki.org e três ''wikis'' piloto (Wikipédias italiana, sueca e hebraica). Você pode ver exemplos de trabalho [[testwiki:Charts|no Testwiki]] e ler [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|a atualização do projeto de novembro]] para obter mais detalhes. * Os tradutores nas ''wikis'' onde a [[mw:Special:MyLanguage/Content translation/Section translation#Try the tool|experiência móvel de Tradução de Conteúdo está disponível]], agora podem descobrir artigos em campanhas Wikiprojeto de seu interesse a partir da categoria "[https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&campaign=specialcx&filter-type=automatic&filter-id=collections&active-list=suggestions&from=es&to=en Todas as coleções]" no recurso de sugestão de artigos. Os organizadores da campanha Wikiprojeto podem usar esse recurso para ajudar os tradutores a descobrir artigos de interesse, adicionando a ''tag'' <code dir=ltr><nowiki><page-collection> </page-collection></nowiki></code> à página de listagem de artigos da campanha no Meta-wiki. Isso tornará esses artigos detetáveis na ferramenta Tradução de conteúdo. Para obter informações mais detalhadas sobre como usar a ferramenta e a ''tag'', consulte [[mw:Special:MyLanguage/Translation suggestions: Topic-based & Community-defined lists/How to use the features|o guia passo a passo]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T378958] * O recurso [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Nuke|Nuke]], que permite aos administradores eliminar páginas em massa, agora tem um filtro [[phab:T376379#10310998|multiseleção para seleção de namespace]]. Isso permite que os usuários selecionem vários namespaces específicos, em vez de apenas um ou todos, ao buscar páginas para eliminação. * O recurso Nuke também agora [[phab:T364225#10371365|fornece ''links'']] para a página de usuário do usuário cujas páginas foram eliminadas e para as páginas que não foram selecionadas para eliminação, depois que as eliminações de página são enfileiradas. Isso permite ações administrativas de acompanhamento mais fáceis. Agradecemos à Chlod e à equipe de Ferramentas do Moderador por ambas as melhorias. [https://phabricator.wikimedia.org/T364225#10371365] * A Equipe de Edição está trabalhando para facilitar o preenchimento de citações de archive.org usando o [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|Citoid]], o gerador de citações preenchido automaticamente. Eles estão pedindo às comunidades que adicionem dois parâmetros preventivamente, <code dir=ltr>archiveUrl</code> e <code dir=ltr>archiveDate</code>, dentro do TemplateData para cada modelo de citação usando o Citoid. Você pode ver um [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3ACite_web%2Fdoc&diff=1261320172&oldid=1260788022 exemplo de uma alteração em uma predefinição] e uma lista de [https://global-search.toolforge.org/?namespaces=10&q=%5C%22citoid%5C%22%3A%20%5C%7B&regex=1&title= de todas as predefinições relevantes]. [https://phabricator.wikimedia.org/T374831] * Uma nova ''wiki'' foi criada: um {{int:project-localized-name-group-wikivoyage}} em [[d:Q9240|Indonésio]] ([[voy:id:|<code>voy:id:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T380726] * Na semana passada, todas as ''wikis'' tiveram problemas para servir páginas para usuários logados e alguns usuários desconectados por 30 a 45 minutos. Isso foi causado por um problema no banco de dados e a investigação está em andamento. [https://www.wikimediastatus.net/incidents/3g2ckc7bp6l9] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:19|toda a {{formatnum:19}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:19}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. Por exemplo, um ''bug'' no [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Adicionar link]] foi corrigido. Anteriormente, a lista de seções que são excluídas de Adicionar link foi parcialmente ignorada em certos casos. [https://phabricator.wikimedia.org/T380455][https://phabricator.wikimedia.org/T380329] '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Codex]], o sistema de ''design'' para Wikimedia, agora tem um estágio inicial [[git:design/codex-php|implementação em PHP]]. Ele está disponível para uso geral em extensões do MediaWiki e aplicativos Toolforge através do [https://packagist.org/packages/wikimedia/codex Composer], com uso no núcleo do MediaWiki em breve. Mais informações estão disponíveis na [[wmdoc:design-codex-php/main/index.html|documentação]]. Obrigado a Doğu pela inspiração e muitas contribuições para a biblioteca. [https://phabricator.wikimedia.org/T379662] * [https://en.wikipedia.org/api/rest_v1/ Wikimedia REST API] usuários, como operadores de ''bots'' e mantenedores de ferramentas, podem ser afetados por atualizações contínuas. Em 4 de dezembro, a equipe de Interfaces do MediaWiki começou a redirecionar metadados de página/revisão e renderizou pontos de extremidade de conteúdo HTML em [[testwiki:|testwiki]] do RESTbase para pontos de extremidade comparáveis da API REST do MediaWiki. A equipe incentiva os usuários ativos desses ''endpoints'' a verificar o comportamento de sua ferramenta no testwiki e levantar quaisquer preocupações sobre o relacionado [[phab:T374683|a tarefa no Phabricator]] antes do final do ano, pois eles pretendem lançar a mesma mudança em todos os projetos Wikimedia no início de janeiro. Essas mudanças fazem parte do trabalho para substituir o desatualizado [[mw:RESTBase/deprecation|RESTBase]] sistema. * A [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/986172 Pesquisa de Satisfação do Desenvolvedor 2024] está buscando as opiniões da comunidade de desenvolvedores da Wikimedia. Por favor, responda à pesquisa se você tiver algum papel no desenvolvimento de ''software'' para o ecossistema Wikimedia. O inquérito está aberto até 3 de janeiro de 2025 e tem uma [[foundation:Legal:Developer Satisfaction Survey 2024 Privacy Statement|declaração de privacidade]] associada. * Não há nova versão do MediaWiki esta semana. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar] '''Reuniões e eventos''' * A próxima reunião da série de [[c:Commons:WMF support for Commons/Commons community calls|discussões da Fundação Wikimedia com a comunidade Wikimedia Commons]] terão lugar em [[m:Event:Commons community discussion - 12 December 2024 08:00 UTC|12 de dezembro às 8:00 UTC]] e [[m:Event:Commons community discussion - 12_December 2024 16:00 UTC|às 16:00 UTC]]. O tema do presente convite à apresentação de propostas são os novos meios de comunicação social e os novos contribuidores. Contribuidores de todas as ''wikis'' são bem-vindos a participar. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/50|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2024-W50"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 9 de decembro de 2024 ás 22:16 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27919424 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-51</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2024-W51"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/51|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * Interested in improving event management on your home wiki? The [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents|CampaignEvents extension]] offers organizers features like event registration management, event/wikiproject promotion, finding potential participants, and more - all directly on-wiki. If you are an organizer or think your community would benefit from this extension, start a discussion to enable it on your wiki today. To learn more about how to enable this extension on your wiki, visit the [[m:CampaignEvents/Deployment status#How to Request the CampaignEvents Extension for your wiki|deployment status page]]. '''Updates for editors''' * Users of the iOS Wikipedia App in Italy and Mexico on the Italian, Spanish, and English Wikipedias, can see a [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/iOS/Personalized Wikipedia Year in Review|personalized Year in Review]] with insights based on their reading and editing history. * Users of the Android Wikipedia App in Sub-Saharan Africa and South Asia can see the new [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Rabbit Holes|Rabbit Holes]] feature. This feature shows a suggested search term in the Search bar based on the current article being viewed, and a suggested reading list generated from the user’s last two visited articles. * The [[m:Special:MyLanguage/Global reminder bot|global reminder bot]] is now active and running on nearly 800 wikis. This service reminds most users holding temporary rights when they are about to expire, so that they can renew should they want to. See [[m:Global reminder bot/Technical details|the technical details page]] for more information. * The next issue of Tech News will be sent out on 13 January 2025 because of the end of year holidays. Thank you to all of the translators, and people who submitted content or feedback, this year. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was [[phab:T374988|fixed]] in the Android Wikipedia App which had caused translatable SVG images to show the wrong language when they were tapped. '''Updates for technical contributors''' * There is no new MediaWiki version next week. The next deployments will start on 14 January. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar/2025] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/51|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2024-W51"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 16 de decembro de 2024 ás 22:25 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27942374 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-03</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W03"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/03|Traduções]] estão disponíveis. '''Destaque semanal''' * O sistema de Login de Usuário Único está sendo atualizado nos próximos meses. Este é o sistema que permite aos usuários preencher o formulário de login em um site da Wikimedia e fazer login em todos os outros ao mesmo tempo. Ele precisa ser atualizado devido às maneiras como os navegadores estão restringindo cada vez mais os cookies entre domínios. Para acomodar essas restrições, as páginas de login e criação de conta serão movidas para um domínio central, mas ainda aparecerá para o usuário como se estivessem na ''wiki'' de origem. O código atualizado será ativado esta semana para usuários nas ''wikis'' de teste. Esta alteração está planeada para ser implementada para todos os utilizadores durante fevereiro e março. Consulte [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Platform Team/SUL3#Deployment|página do projeto SUL3]] para obter mais detalhes e uma linha do tempo. '''Atualizações para editores''' * Nas ''wikis'' com [[mw:Special:MyLanguage/Extension:PageAssessments|PageAssessments]] instalado, agora você pode [[mw:Special:MyLanguage/Extension:PageAssessments#Search|filtrar resultados de pesquisa]] para páginas em um determinado WikiProjeto usando a palavra-chave <code dir=ltr>inproject:</code>. (Estas ''wikis'': {{int:project-localized-name-arwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-enwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-enwikivoyage/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-frwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-huwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-newiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-trwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-zhwiki/pt}}) [https://phabricator.wikimedia.org/T378868] * Uma nova ''wiki'' foi criada: uma {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} em [[d:Q34129|Tigre]] ([[w:tig:|<code>w:tig:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T381377] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:35|toda a {{formatnum:35}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:35}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. Por exemplo, houve um ''bug'' com a atualização da contagem de edições de um usuário depois de fazer uma edição de reversão, que agora foi corrigido. [https://phabricator.wikimedia.org/T382592] '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] Os usuários da API REST da Wikimedia, como operadores de ''bots'' e mantenedores de ferramentas, podem ser afetados por atualizações contínuas. A partir da semana de 13 de janeiro, começaremos a redirecionar [[phab:T374683|alguns ''endpoints'' de conteúdo de página]] do RESTbase para os ''endpoints'' mais recentes da API REST do MediaWiki para todos os projetos ''wiki''. Essa alteração estava disponível anteriormente no testwiki e não deve afetar a funcionalidade existente, mas os usuários ativos dos ''endpoints'' afetados podem levantar problemas diretamente para o [[phab:project/view/6931/|Equipe de Interfaces do MediaWiki]] no Phabricator se surgirem. * Os mantenedores da ferramenta Toolforge agora podem compartilhar seus comentários sobre a Toolforge UI, uma iniciativa para fornecer uma plataforma web que permite criar e gerenciar ferramentas Toolforge através de uma interface gráfica, além dos fluxos de trabalho de linha de comando existentes. Este projeto visa agilizar as tarefas dos mantenedores ativos, bem como tornar os processos de registro e implantação mais acessíveis para os criadores de novas ferramentas. A iniciativa ainda está em um estágio muito inicial, e a equipe de Serviços em Nuvem está no processo de coletar ''feedback'' da comunidade Toolforge para ajudar a moldar a solução para suas necessidades. [[wikitech:Wikimedia Cloud Services team/EnhancementProposals/Toolforge UI|Leia mais e partilhe a sua opinião sobre a Toolforge UI]]. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] <span class="mw-translate-fuzzy">Para desenvolvedores de ferramentas e bibliotecas que usam o sistema OAuth: o ''endpoint'' de identidade usado para [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/For Developers#Identifying the user|OAuth 1]] e [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/For Developers#Identifying the user 2|OAuth 2]] retornou um objeto JSON com um inteiro em seu subcampo, que estava incorreto (o campo deve ser sempre uma ''string''). Isso foi corrigido; a correção será implantada nas ''wikis'' da Wikimedia na semana de 13 de janeiro.</span> [https://phabricator.wikimedia.org/T382139] * Muitas ''wikis'' usam atualmente [[:mw:Parsoid/Parser Unification/Cite CSS|Cite CSS]] para renderizar marcadores de nota de rodapé personalizados na saída Parsoid. A partir de 20 de janeiro, essas regras serão desativadas, mas os desenvolvedores pedem que você ''não'' limpe seus <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Common.css]]</bdi> até 20 de fevereiro para evitar problemas durante a migração. Suas ''wikis'' podem experimentar algumas pequenas alterações nos marcadores de nota de rodapé no Editor Visual e ao usar o modo de leitura Parsoid experimental, mas se houver alterações, espera-se que elas alinhem a renderização com a saída do analisador herdado. [https://phabricator.wikimedia.org/T370027] '''Reuniões e eventos''' * A próxima reunião da série de [[c:Special:MyLanguage/Commons:WMF support for Commons/Commons community calls|Conversas da Comunidade da Fundação Wikimedia com a comunidade Wikimedia Commons]] terão lugar em [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 15 January 2025 08:00 UTC|15 de janeiro às 8:00 UTC]] e [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 15 January 2025 16:00 UTC|às 16:00 UTC]]. O tema desta chamada é a definição das prioridades no investimento em ferramentas para o Commons. Contribuidores de todas as ''wikis'', especialmente usuários que estão mantendo ferramentas para o Commons, são bem-vindos a participar. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/03|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W03"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 14 de xaneiro de 2025 ás 01:42 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28048614 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-04</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W04"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/04|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * Os administradores podem eliminar em massa várias páginas criadas por um usuário ou endereço IP usando [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Nuke|Extensão:Nuke]]. Anteriormente, só permitia a eliminação de páginas criadas nos últimos 30 dias. Agora ele pode eliminar páginas dos últimos 90 dias, desde que tenha como alvo um usuário ou endereço IP específico. [https://phabricator.wikimedia.org/T380846] * Nas [[phab:P72148|''wikis'' que usam]] o [[mw:Special:MyLanguage/Help:Patrolled edits|Edições patrulhadas]], quando o recurso de reversão é usado para reverter uma revisão de página não patrulhada, essa revisão agora será marcada como "patrulhada manualmente" em vez de "patrulhada automaticamente", o que é mais preciso. Alguns editores que usam [[mw:Special:MyLanguage/Help:New filters for edit review/Filtering|filtros]] em Alterações recentes podem precisar atualizar suas configurações de filtro. [https://phabricator.wikimedia.org/T302140] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:31|toda a {{formatnum:31}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:31}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. Por exemplo, o recurso "Inserir link" do Editor Visual nem sempre sugeria páginas existentes corretamente quando um editor começava a digitar, o que agora foi [[phab:T383497|fixo]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * A extensão Discussão Estruturada (também conhecida como Fluxo) está sendo progressivamente removida das ''wikis''. Esta extensão não é mantida e causa problemas. Será substituída pelo [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]], que é usado em qualquer página de discussão regular. [[mw:Special:MyLanguage/Structured Discussions/Deprecation#Deprecation timeline|O último grupo de ''wikis'']] ({{int:project-localized-name-cawikiquote/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-fiwikimedia/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-gomwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-kabwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-ptwikibooks/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-sewikimedia/pt}}) será contatado em breve. Se você tiver dúvidas sobre este processo, por favor, ping [[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] na sua ''wiki''. [https://phabricator.wikimedia.org/T380912] * O último trimestre [[mw:Technical_Community_Newsletter/2025/January|Boletim Técnico da Comunidade]] já está disponível. Esta edição inclui: atualizações sobre serviços das equipes de Data Platform Engineering, informações sobre o Codex da equipe do Design System e muito mais. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/04|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W04"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21 de xaneiro de 2025 ás 01:37 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28129769 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-05</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W05"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/05|Traduções]] estão disponíveis. '''Destaque semanal''' * Patrulhadores e administradores - que informações ou contexto sobre edições ou usuários poderiam ajudá-lo a tomar decisões de patrulhadores ou administradores com mais rapidez ou facilidade? A Fundação Wikimedia quer ouvir de você para ajudar a orientar seu próximo plano anual. Por favor, considere compartilhar seus pensamentos sobre isso e [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Product & Technology OKRs|13 outras perguntas]] para moldar a direção técnica para o próximo ano. '''Atualizações para editores''' * Os usuários do aplicativo no iOS da Wikipédia em todo o mundo agora podem acessar um recurso [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/iOS/Personalized Wikipedia Year in Review/How your data is used|anualmente personalizado]], que fornece informações com base em seu histórico de leitura e edição na Wikipédia. Este projeto faz parte de um esforço mais amplo para ajudar a acolher novos leitores à medida que descobrem e interagem com conteúdo enciclopédico. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item da lista de desejos]] Os patrulhadores de edição agora têm um novo recurso disponível que pode destacar novas páginas potencialmente problemáticas. Quando uma página é criada com o mesmo título de uma página que foi excluída anteriormente, uma ''tag'' ('Recreated') agora será adicionada, que os usuários podem filtrar em [[{{#special:RecentChanges}}]] e [[{{#special:NewPages}}]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T56145] * No final desta semana, haverá um novo aviso para os editores se tentarem criar um redirecionamento que vincule a outro redirecionamento (um [[mw:Special:MyLanguage/Help:Redirects#Double redirects|redirecionamento duplo]]). O recurso recomendará que eles vinculem diretamente à página de destino do segundo redirecionamento. Graças ao usuário SomeRandomDeveloper para esta melhoria. [https://phabricator.wikimedia.org/T326056] * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] As ''wikis'' da Wikimedia permitem [[w:pt:WebAuthn|Verificações de segundo fator baseadas em WebAuthn]] (como ''tokens'' de ''hardware'') durante o ''login'', mas o recurso é [[m:Community Wishlist Survey 2023/Miscellaneous/Fix security key (WebAuthn) support|frágil]] e tem muito poucos usuários. A equipe da Plataforma MediaWiki está desativando temporariamente a adição de novas chaves WebAuthn, para evitar interferir com o lançamento de [[mw:MediaWiki Platform Team/SUL3|SUL3]] (''login'' de usuário único versão 3). As chaves existentes não são afetadas. [https://phabricator.wikimedia.org/T378402] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:30|toda a {{formatnum:30}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:30}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * Para desenvolvedores que usam o [[wikitech:Data Platform/Data Lake/Edits/MediaWiki history dumps|despejos de histórico do MediaWiki]]: A equipe de engenharia de plataforma de dados adicionou alguns novos campos a esses ''dumps'', para dar suporte ao [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|Contas Temporárias]] iniciativa. Se você mantém um software que lê esses ''dumps'', revise seu código e a documentação atualizada, pois a ordem dos campos na linha mudará. Também haverá uma renomeação de campo: no ''dump'' de <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mediawiki_user_history</code></bdi>, o campo de <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>anonymous</code></bdi> será renomeado para <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>is_anonymous</code></bdi>. As mudanças entrarão em vigor com a próxima liberação dos ''dumps'', em fevereiro. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/LKMFDS62TXGDN6L56F4ABXYLN7CSCQDI/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/05|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W05"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 27 de xaneiro de 2025 ás 22:14 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28149374 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-06</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W06"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/06|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * Os editores que usam o menu da barra de ferramentas de edição "Caracteres especiais" agora podem ver os 32 caracteres especiais que você usou mais recentemente, em sessões de edição nessa ''wiki''. Essa alteração deve ajudar a facilitar a localização dos personagens que você usa com mais frequência. O recurso está no editor de wikitexto de 2010 e no Editor Visual. [https://phabricator.wikimedia.org/T110722] * Os editores que usam o editor de wikitexto 2010 agora podem criar sublistas com recuo correto, selecionando a(s) linha(s) que deseja recuar e, em seguida, clicando nos botões da barra de ferramentas.[https://phabricator.wikimedia.org/T380438] Agora você também pode inserir ''tags'' <code><nowiki><code></nowiki></code> usando um novo botão da barra de ferramentas.[https://phabricator.wikimedia.org/T383010] Graças ao usuário stjn para essas melhorias. * É necessária ajuda para garantir que o [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|gerador de citações]] funcione corretamente em cada ''wiki''. ** (1) Os administradores devem atualizar as versões locais da página <code dir=ltr>MediaWiki:Citoid-template-type-map.json</code> para incluir entradas de <code dir=ltr>preprint</code>, <code dir=ltr>standard</code> e <code dir=ltr>dataset</code>; Aqui estão exemplos de diffs para replicar [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki%3ACitoid-template-type-map.json&diff=1189164774&oldid=1165783565 para 'preprint'] e [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki%3ACitoid-template-type-map.json&diff=1270832208&oldid=1270828390 para 'standard' e 'dataset']. ** (2.1) Se o mapa citoid na predefinição de citação usado para esses tipos de referências estiver faltando, [[mediawikiwiki:Citoid/Enabling Citoid on your wiki#Step 2.a: Create a 'citoid' maps value for each citation template|one precisará ser adicionado]]. (2.2) Se o mapa citoid existir, o TemplateData precisará ser atualizado para incluir novos nomes de campos. Aqui estão exemplos de atualizações [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3ACitation%2Fdoc&diff=1270829051&oldid=1262470053 para 'preprint'] e [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3ACitation%2Fdoc&diff=1270831369&oldid=1270829480 para 'standard' e 'dataset']. Os novos campos que podem precisar ser suportados são <code dir=ltr>archiveID</code>, <code dir=ltr>identifier</code>, <code dir=ltr>repository</code>, <code dir=ltr>organization</code>, <code dir=ltr>repositoryLocation</code>, <code dir=ltr>committee</code> e <code dir=ltr>versionNumber</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T383666] * Uma nova ''wiki'' foi criada: uma {{int:project-localized-name-group-wikipedia/pt}} em [[d:Q15637215|Kanuri Central]] ([[w:knc:|<code>w:knc:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T385181] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:27|toda a {{formatnum:27}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:27}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. Por exemplo, a [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Help:Extension:Wikisource/Wikimedia OCR|ferramenta OCR (reconhecimento óptico de caracteres)]] usada para Wikisource agora suporta uma nova linguagem, o eslavo eclesiástico. [https://phabricator.wikimedia.org/T384782] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/06|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W06"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 4 de febreiro de 2025 ás 00:09 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28203495 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-07</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W07"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/07|Traduções]] estão disponíveis. '''Destaque semanal''' * O Conselho Consultivo de Produto e Tecnologia (PTAC) publicou [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/February 2025 draft PTAC recommendation for feedback|um rascunho de suas recomendações]] para o departamento de Produto e Tecnologia da Fundação Wikimedia. Eles recomendaram focar em [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/February 2025 draft PTAC recommendation for feedback/Mobile experiences|experiências móveis]], particularmente contribuições. Eles solicitam à comunidade [[m:Talk:Product and Technology Advisory Council/February 2025 draft PTAC recommendation for feedback|''feedback'' na página de discussão]] até 21 de fevereiro. '''Atualizações para editores''' * O ''link'' do portlet "Páginas especiais" será movido da "Caixa de ferramentas" para a seção "Navegação" da barra lateral do menu principal por padrão. Esta alteração deve-se ao facto de a Caixa de Ferramentas se destinar a ferramentas relacionadas com a página atual, e não a ferramentas relacionadas com o site, pelo que a ligação será localizada de forma mais lógica e consistente. Para modificar esse comportamento e atualizar o estilo CSS, os administradores podem seguir as instruções em [[phab:T385346|T385346]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T333211] * Como parte do trabalho deste ano para melhorar as formas como os leitores descobrem conteúdo nas ''wikis'', a equipe da Web realizará um experimento com um pequeno número de leitores que exibe algumas sugestões de artigos relacionados ou interessantes na barra de pesquisa. Consulte [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Content Discovery Experiments#Experiment 1: Display article recommendations in more prominent locations, search|página do projeto]] para obter mais informações. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item avançado]] Os editores de predefinições que usam TemplateStyles agora podem personalizar a saída para usuários com necessidades específicas de acessibilidade usando consultas de mídia relacionadas à acessibilidade (<code dir=ltr>[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/@media/prefers-reduced-motion prefers-reduced-motion]</code>, <code dir=ltr>[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/@media/prefers-reduced-transparency prefers-reduced-transparency]</code>, <code dir=ltr>[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/@media/prefers-contrast prefers-contrast]</code> e <code dir=ltr>[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/@media/forced-colors forced-colors]</code>). Graças ao usuário Bawolff para essas melhorias. [https://phabricator.wikimedia.org/T384175] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:22|toda a {{formatnum:22}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:22}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. Por exemplo, o registo de blocos globais agora será mostrado diretamente na página {{#special:CentralAuth}}, de forma semelhante aos bloqueios globais, para simplificar os fluxos de trabalho para stewards. [https://phabricator.wikimedia.org/T377024] '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * Wikidata [[d:Special:MyLanguage/Help:Default values for labels and aliases|agora suporta um idioma especial como um "padrão para todos os idiomas"]] para rótulos e apelidos. Tal destina-se a evitar a duplicação excessiva das mesmas informações em várias línguas. Se suas consultas Wikidata usam rótulos, talvez seja necessário atualizá-los, pois alguns rótulos existentes estão sendo removidos. [https://phabricator.wikimedia.org/T312511] * A função <code dir="ltr">getDescription</code> foi invocada em cada página Wiki lida e representa ~2,5% do tempo total de carregamento de uma página. O valor calculado será agora armazenado em cache, reduzindo a carga nos servidores Wikimedia. [https://phabricator.wikimedia.org/T383660] * Como parte do [[mw:RESTBase/deprecation|esforço]] de depreciação do RESTBase, o ''endpoint'' <code dir="ltr">/page/related</code> foi bloqueado a partir de 6 de fevereiro de 2025 e será removido em breve. Esta linha do tempo foi escolhida para se alinhar com os cronogramas de substituição para versões mais antigas do Android e iOS. A alternativa estável é a API de ação "<code dir="ltr">morelike</code>" no MediaWiki, e [[gerrit:c/mediawiki/services/mobileapps/+/982154/13/pagelib/src/transform/FooterReadMore.js|um exemplo de migração]] está disponível. A equipe de Interfaces MediaWiki [[phab:T376297|pode ser contatado]] para qualquer dúvida. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/GFC2IJO7L4BWO3YTM7C5HF4MCCBE2RJ2/] '''Em profundidade''' * O último trimestre [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January|Boletim informativo de idiomas e internacionalização]] está disponível. Inclui: Atualizações sobre o menu "Contribuir"; detalhes sobre algumas das mais recentes edições linguísticas da Wikipédia; detalhes sobre novos idiomas suportados pela interface MediaWiki; atualizações sobre o recurso de listas definidas pela comunidade; e muito mais. * O mais recente [[mw:Extension:Chart/Project/Updates#January 2025: Better visibility into charts and tabular data usage|Boletim informativo do Chart Project]] está disponível. Ele inclui atualizações sobre o progresso para trazer melhor visibilidade sobre o uso de gráficos globais e suporte para categorizar páginas no namespace Data no Commons. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/07|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W07"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 11 de febreiro de 2025 ás 00:12 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28231022 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-08</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W08"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/08|Traduções]] estão disponíveis. '''Destaque semanal''' * As comunidades que usam ferramentas de crescimento agora podem mostrar um evento no valor de <code>{{#special:Homepage}}</code> para recém-chegados. Esta funcionalidade ajudará os recém-chegados a serem informados sobre as atividades de edição em que podem participar. Os administradores podem criar um novo evento para apresentar a <code>{{#special:CommunityConfiguration}}</code>. Para saber mais sobre esse recurso, leia [[diffblog:2025/02/12/community-updates-module-connecting-newcomers-to-your-initiatives/|o post no Diff]], dê uma olhada [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Community updates module|na documentação]] ou entre em contato com [[mw:Talk:Growth|a equipa de Crescimento (Growth)]]. '''Atualizações para editores''' [[File:Page Frame Features on desktop.png|thumb|Melhorias nas páginas de discussão destacadas]] * A partir da próxima semana, as páginas de discussão nessas ''wikis'' – {{int:project-localized-name-eswiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-frwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-itwiki/pt}}{{int:comma-separator/pt}}{{int:project-localized-name-jawiki/pt}} – receberão [[diffblog:2024/05/02/making-talk-pages-better-for-everyone/|um novo ''design'']]. Esta alteração foi extensivamente testada como um recurso Beta e é a última etapa de [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Feature summary|melhorias nas páginas de discussão]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T379102] * Agora você pode navegar para exibir uma página de redirecionamento diretamente de suas páginas de ação, como a página de histórico. Anteriormente, você era forçado a ir primeiro para o alvo de redirecionamento. Essa mudança deve ajudar muito os editores que trabalham com redirecionamentos. Graças ao usuário stjn para esta melhoria. [https://phabricator.wikimedia.org/T5324] * Quando uma referência Cite é reutilizada muitas vezes, as wikis atualmente mostram números como "1.23" ou marcadores alfabéticos localizados como "a b c" na lista de referências. Anteriormente, se houvesse tantas reutilizações que os marcadores alfabéticos fossem todos usados, [[MediaWiki:Cite error references no backlink label|uma mensagem de erro]] era exibido. Como parte do trabalho para [[phab:T383036|modernizar a personalização Cite]], esses erros não serão mais mostrados e, em vez disso, os ''backlinks'' voltarão a mostrar marcadores numéricos como "1.23" quando os marcadores alfabéticos forem todos usados. * As entradas de registo para cada alteração nos grupos de usuários de um editor agora são mais claras, especificando exatamente o que mudou, em vez das listagens simples antes e depois. Os tradutores podem [[phab:T369466|ajudar a atualizar as versões localizadas]]. Graças ao usuário Msz2001 para essas melhorias. * Um novo filtro foi adicionado à ferramenta [[{{#special:Nuke}}]], que permite aos administradores eliminar páginas em massa, para permitir que os usuários filtrem páginas em uma variedade de tamanhos de página (em bytes). Isso permite, por exemplo, eliminar páginas apenas de um determinado tamanho ou abaixo. [https://phabricator.wikimedia.org/T378488] * Os não-administradores agora podem verificar quais páginas podem ser eliminadas usando a ferramenta [[{{#special:Nuke}}]]. Graças ao usuário MolecularPilot para esta e as melhorias anteriores. [https://phabricator.wikimedia.org/T376378] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:25|toda a {{formatnum:25}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:25}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. Por exemplo, um ''bug'' foi corrigido na configuração para o formato de arquivo de vídeo AV1, que permite que esses arquivos sejam reproduzidos novamente. [https://phabricator.wikimedia.org/T382193] '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * Parsoid Read Views será lançado para a maioria dos Wikcionários nas próximas semanas, após a transição bem-sucedida do Wikivoyage para Parsoid Read Views no ano passado. Para obter mais informações, consulte o [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid/Parser Unification|Parsoid/Parser Unification]] página do projeto. [https://phabricator.wikimedia.org/T385923][https://phabricator.wikimedia.org/T371640] * Os desenvolvedores de ferramentas que são executadas ''on-wiki'' devem observar que <code dir=ltr>mw.Uri</code> foi preterido. As ferramentas que exigem <code dir=ltr>mw.Uri</code> devem declarar explicitamente <code dir=ltr>mediawiki.Uri</code> como uma dependência do ResourceLoader e devem migrar para a API <code dir=ltr>URL</code> nativa do navegador em breve. [https://phabricator.wikimedia.org/T384515] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/08|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W08"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 17 de febreiro de 2025 ás 21:16 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28275610 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-09</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W09"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/09|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Administrators can now customize how the [[m:Special:MyLanguage/User language|Babel feature]] creates categories using [[{{#special:CommunityConfiguration/Babel}}]]. They can rename language categories, choose whether they should be auto-created, and adjust other settings. [https://phabricator.wikimedia.org/T374348] * The <bdi lang="en" dir="ltr">[https://www.wikimedia.org/ wikimedia.org]</bdi> portal has been updated – and is receiving some ongoing improvements – to modernize and improve the accessibility of our portal pages. It now has better support for mobile layouts, updated wording and links, and better language support. Additionally, all of the Wikimedia project portals, such as <bdi lang="en" dir="ltr">[https://wikibooks.org wikibooks.org]</bdi>, now support dark mode when a reader is using that system setting. [https://phabricator.wikimedia.org/T373204][https://phabricator.wikimedia.org/T368221][https://meta.wikimedia.org/wiki/Project_portals] * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wiktionary/en}} in [[d:Q33965|Santali]] ([[wikt:sat:|<code>wikt:sat:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T386619] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:30}} community-submitted {{PLURAL:30|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was fixed that prevented clicking on search results in the web-interface for some Firefox for Android phone configurations. [https://phabricator.wikimedia.org/T381289] '''Meetings and events''' * The next Language Community Meeting is happening soon, February 28th at [https://zonestamp.toolforge.org/1740751200 14:00 UTC]. This week's meeting will cover: highlights and technical updates on keyboard and tools for the Sámi languages, Translatewiki.net contributions from the Bahasa Lampung community in Indonesia, and technical Q&A. If you'd like to join, simply [[mw:Wikimedia Language and Product Localization/Community meetings#28 February 2025|sign up on the wiki page]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/09|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W09"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 25 de febreiro de 2025 ás 00:41 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28296129 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-10</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W10"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/10|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * All logged-in editors using the mobile view can now edit a full page. The "{{int:Minerva-page-actions-editfull}}" link is accessible from the "{{int:minerva-page-actions-overflow}}" menu in the toolbar. This was previously only available to editors using the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Advanced mobile contributions|Advanced mobile contributions]] setting. [https://phabricator.wikimedia.org/T387180] * Interface administrators can now help to remove the deprecated Cite CSS code matching "<code dir="ltr">mw-ref</code>" from their local <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Common.css]]</bdi>. The list of wikis in need of cleanup, and the code to remove, [https://global-search.toolforge.org/?q=mw-ref%5B%5E-a-z%5D&regex=1&namespaces=8&title=.*css can be found with this global search] and in [https://ace.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki:Common.css&oldid=145662#L-139--L-144 this example], and you can learn more about how to help on the [[mw:Parsoid/Parser Unification/Cite CSS|CSS migration project page]]. The Cite footnote markers ("<code dir="ltr">[1]</code>") are now rendered by [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid|Parsoid]], and the deprecated CSS is no longer needed. The CSS for backlinks ("<code dir="ltr">mw:referencedBy</code>") should remain in place for now. This cleanup is expected to cause no visible changes for readers. Please help to remove this code before March 20, after which the development team will do it for you. * When editors embed a file (e.g. <code><nowiki>[[File:MediaWiki.png]]</nowiki></code>) on a page that is protected with cascading protection, the software will no longer restrict edits to the file description page, only to new file uploads.[https://phabricator.wikimedia.org/T24521] In contrast, transcluding a file description page (e.g. <code><nowiki>{{:File:MediaWiki.png}}</nowiki></code>) will now restrict edits to the page.[https://phabricator.wikimedia.org/T62109] * When editors revert a file to an earlier version it will now require the same permissions as ordinarily uploading a new version of the file. The software now checks for 'reupload' or 'reupload-own' rights,[https://phabricator.wikimedia.org/T304474] and respects cascading protection.[https://phabricator.wikimedia.org/T140010] * When administrators are listing pages for deletion with the Nuke tool, they can now also list associated talk pages and redirects for deletion, alongside pages created by the target, rather than needing to manually delete these pages afterwards. [https://phabricator.wikimedia.org/T95797] * The [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/03|previously noted]] update to Single User Login, which will accommodate browser restrictions on cross-domain cookies by moving login and account creation to a central domain, will now roll out to all users during March and April. The team plans to enable it for all new account creation on [[wikitech:Deployments/Train#Tuesday|Group0]] wikis this week. See [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Platform Team/SUL3#Deployment|the SUL3 project page]] for more details and an updated timeline. * Since last week there has been a bug that shows some interface icons as black squares until the page has fully loaded. It will be fixed this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T387351] * One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia/en}} in [[d:Q2044560|Sylheti]] ([[w:syl:|<code>w:syl:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T386441] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:23}} community-submitted {{PLURAL:23|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was fixed with loading images in very old versions of the Firefox browser on mobile. [https://phabricator.wikimedia.org/T386400] '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.19|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/10|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W10"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 4 de marzo de 2025 ás 02:30 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28334563 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-11</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W11"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/11|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * Os editores que usam gerenciadores de senhas em várias ''wikis'' podem notar mudanças no futuro. A maneira como nossas ''wikis'' fornecem informações aos gerenciadores de senhas sobre a reutilização de senhas entre domínios foi atualizada recentemente, então alguns gerenciadores de senhas podem agora oferecer credenciais de login que você salvou para um site diferente da Wikimedia. Alguns gerenciadores de senhas já fizeram isso, e agora estão fazendo isso para mais domínios Wikimedia. Isso faz parte do [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Platform Team/SUL3|Projeto SUL3]] que visa melhorar o funcionamento do nosso login unificado e mantê-lo compatível com as alterações em curso nos navegadores da Web que usamos. [https://phabricator.wikimedia.org/T385520][https://phabricator.wikimedia.org/T384844] * A Equipe de Aplicativos da Wikipédia está convidando os usuários interessados para ajudar a melhorar o uso ''offline'' e limitado da Internet da Wikipédia. Após discussões em [[m:Afrika Baraza|Afrika Baraza]] e o último [[m:Special:MyLanguage/ESEAP Hub/Meetings|Chamada ESEAP]], os principais desafios como pesquisa, edição e acesso ''offline'' estão sendo explorados, com grupos de foco futuros para aprofundar esses tópicos. Todas as línguas são bem-vindas e a interpretação estará disponível. Quer partilhar os seus pensamentos? [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Improving Wikipedia Mobile Apps for Offline & Limited Internet Use|Junte-se à discussão]] ou envie um e-mail para <bdi lang="en" dir="ltr">aramadan@wikimedia.org</bdi>! * Todas as ''wikis'' serão somente leitura por alguns minutos em 19 de março. Isto está planeado para [https://zonestamp.toolforge.org/1742392800 14:00 UTC]. Mais informações serão publicadas nas Novidades de Tecnologia e também serão publicadas nas ''wikis'' individuais nas próximas semanas. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:27|toda a {{formatnum:27}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:27}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Atualizações detalhadas do código no final desta semana: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.20|MediaWiki]] '''Em profundidade''' * O último trimestre [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Newsletters/33|Boletim de crescimento (Growth)]] está disponível. Ele inclui: o lançamento do módulo Atualizações da Comunidade, as mudanças mais recentes na Configuração da Comunidade e o próximo teste de sugestões no artigo para editores iniciantes. * Uma API antiga que era usada anteriormente no aplicativo da Wikipédia no Android está sendo removida no final de março. Não há usos atuais de software, mas os usuários do aplicativo com uma versão com mais de 6 meses no momento da remoção (2025-03-31), não terão mais acesso ao recurso de Edições Sugeridas, até que atualizem seu aplicativo. Você pode [[diffblog:2025/02/24/sunset-of-wikimedia-recommendation-api/|ler mais detalhes sobre esta alteração]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/11|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W11"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 10 de marzo de 2025 ás 23:09 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28372257 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-12</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W12"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/12|Traduções]] estão disponíveis. '''Destaque semanal''' * Duas vezes por ano, em torno dos equinócios, a equipe de Engenharia de Confiabilidade de Site (SRE) da Fundação Wikimedia realiza [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|uma troca de servidor de datacenter]], redirecionando todo o tráfego de um servidor primário para seu backup. Isso fornece confiabilidade em caso de crise, pois sempre podemos recorrer ao outro datacenter. [http://listen.hatnote.com/ Graças à ferramenta Listen to Wikipedia], você pode ouvir a mudança ocorrer: Antes de começar, você ouvirá o fluxo constante de edições; Em seguida, quando o sistema entra numa breve fase só de leitura, o som para durante alguns minutos, antes de ser retomado após a mudança. Você pode [[diffblog:2025/03/12/hear-that-the-wikis-go-silent-twice-a-year/|leia mais sobre os antecedentes e detalhes deste processo no blog Diff]]. Se você quiser ficar atento para a próxima troca de servidor, ouça as ''wikis'' em [https://zonestamp.toolforge.org/1742392800 19 de março às 14:00 UTC]. '''Atualizações para editores''' * O [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&filter-type=automatic&filter-id=previous-edits&active-list=suggestions&from=en&to=es painel de ferramentas de tradução de conteúdo aprimorado] está agora disponível em [[phab:T387820|10 Wikipedias]] e estará disponível para todas as Wikipédias [[phab:T387821|em breve]]. Com o [[mw:Special:MyLanguage/Content translation#Improved translation experience|painel unificado]], os usuários de ''desktop'' agora podem: Traduzir novas seções de um artigo; Descubra e acesse tópicos baseados em [https://ig.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&active-list=suggestions&from=en&to=ig&filter-type=automatic&filter-id=previous-edits filtros de sugestão de artigo] (inicialmente disponível apenas para usuários de dispositivos móveis); Descubra e aceda ao [[mw:Special:MyLanguage/Translation suggestions: Topic-based & Community-defined lists|Listas definidas pela comunidade]] filtro, também conhecido como "Coleções", de projetos e campanhas ''wiki''. * No Wikimedia Commons, um [[c:Commons:WMF support for Commons/Upload Wizard Improvements#Improve category selection|novo sistema para selecionar as categorias de arquivos apropriadas]] foi introduzido: se uma categoria tiver uma ou mais subcategorias, os usuários poderão clicar em uma seta que abrirá as subcategorias diretamente dentro do formulário e escolher a correta. O nome da categoria pai será sempre mostrado no topo, e sempre será possível voltar a ele. Isso deve diminuir a quantidade de trabalho para os voluntários na fixação/criação de novas categorias. A mudança também está disponível no celular. Essas alterações fazem parte das melhorias planejadas para o UploadWizard. * A equipe da Comunidade Técnica está procurando ''wikis'' para participar de um piloto para o [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|Multiblocks]] e uma página Special:Block atualizada no final de março. Multiblocks permite que os administradores imponham vários tipos diferentes de blocos ao mesmo usuário ao mesmo tempo. Se você é um administrador ou administrador e gostaria que discutíssemos participar do piloto com sua comunidade, deixe uma mensagem na [[m:Talk:Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|página de discussão do projeto]]. * A partir de 25 de março, a equipe de Edição testará um novo recurso para Verificação de Edição em [[phab:T384372|12 Wikipédias]]: [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#Multi-check|Multi-Verificação]]. Metade dos recém-chegados nestas ''wikis'' verá todas as [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#ref|Verificações de referência]] durante a sessão de edição, enquanto a outra metade continuará vendo apenas uma. O objetivo deste teste é ver se os usuários ficam confusos ou desencorajados quando são mostradas várias verificações de referência (quando relevante) em uma única sessão de edição. Nessas ''wikis'', as ''tags'' usadas nas edições que mostram a Verificação de Referências serão simplificadas, pois várias ''tags'' podem ser mostradas em uma única edição. As alterações nas ''tags'' estão documentadas [[phab:T373949|no Phabricator]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T379131] * O [[m:Special:MyLanguage/Global reminder bot|Global reminder bot]], que é um serviço para notificar os usuários de que seus direitos de usuário temporários estão prestes a expirar, agora suporta o uso do nome localizado do grupo de direitos de usuário no cabeçalho da mensagem. Os tradutores podem ver a [[m:Global reminder bot/Translation|listagem de traduções e documentação existentes]] para verificar se o seu idioma precisa de atualização ou criação. * A configuração de gênero nas [[Special:GlobalPreferences|Preferências Globais]], que é usada para como o ''software'' deve se referir a você em mensagens de ''interface'', agora funciona como esperado, substituindo os padrões locais. [https://phabricator.wikimedia.org/T386584] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:26|toda a {{formatnum:26}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:26}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. Por exemplo, o aplicativo Wikipédia para Android tinha um ''bug'' corrigido para quando um usuário está navegando e pesquisando em vários idiomas. [https://phabricator.wikimedia.org/T379777] '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * No final desta semana, a forma como os estilos do Codex são carregados vai mudar. Há um pequeno risco de que isso possa resultar em caixas de mensagem de ''interface'' sem estilo em determinadas páginas. O conteúdo gerado pelo utilizador (por exemplo, predefinições) não é afetado. Os gadgets podem ser afetados. Se vir algum problema [[phab:T388847|por favor reporte-o]]. Consulte a tarefa vinculada para obter detalhes, capturas de tela e documentação sobre como corrigir os gadgets afetados. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Atualizações detalhadas do código no final desta semana: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.21|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/12|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W12"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 17 de marzo de 2025 ás 23:48 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28412594 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-13</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W13"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/13|Traduções]] estão disponíveis. '''Destaque semanal''' * A Fundação Wikimedia está buscando seu ''feedback'' sobre os [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Product & Technology OKRs|rascunhos dos objetivos e resultados-chave que moldarão as prioridades de Produto e Tecnologia da Fundação]] para o próximo ano fiscal (que começa em julho). Os objetivos são vastos domínios de alto nível e os resultados-chave são formas mensuráveis de acompanhar o êxito dos seus objetivos. Por favor, partilhe os seus comentários na página de discussão, em qualquer língua, idealmente antes do final de abril. '''Atualizações para editores''' * A [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents|extensão CampaignEvents]] será liberada para várias ''wikis'' (veja [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status#Global Deployment Plan|plano de implantação]] para detalhes) em abril de 2025, e a equipe começou o processo de envolver as comunidades nas ''wikis'' identificados. A extensão fornece ferramentas para organizar, gerenciar e promover atividades colaborativas (como eventos, ''edit-a-thons'' e WikiProjetos) nas ''wikis''. A extensão tem três ferramentas: [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Inscrição no evento]], [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Collaboration list|Lista de Colaboração]], e [[m:Special:MyLanguage/Campaigns/Foundation Product Team/Invitation list|Listas de Convites]]. Atualmente está em 13 Wikipédias, incluindo Wikipédia em inglês, Wikipédia em francês e Wikipédia em espanhol, bem como no Wikidata. Perguntas ou solicitações podem ser direcionadas para a [[mw:Help talk:Extension:CampaignEvents|página de discussão da extensão]] ou no Phabricator (com ''tag'' <bdi lang="en" dir="ltr" style="white-space: nowrap;">#campaigns-product-team</bdi>). * A partir da semana de 31 de março, as ''wikis'' poderão definir quais grupos de usuários podem visualizar os inscritos privados em [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Inscrição no evento]], como parte do [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents]] extensão. Por padrão, os organizadores de eventos e os administradores locais da ''wiki'' poderão ver os inscritos privados. Esta é uma mudança em relação ao comportamento atual, no qual apenas os organizadores de eventos podem ver os inscritos privados. ''Wikis'' podem alterar a configuração padrão por [[m:Special:MyLanguage/Requesting wiki configuration changes|solicitando uma alteração de configuração]] no Phabricator (e adicionando a ''tag'' <bdi lang="en" dir="ltr" style="white-space: nowrap;">#campaigns-product-team</bdi>). Os participantes de eventos anteriores podem cancelar a sua inscrição a qualquer momento. * Os administradores das ''wikis'' que têm um <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Sidebar]]</bdi> personalizado devem verificar se ele contém uma entrada para a listagem de $special páginas. Se isso não acontecer, eles devem adicioná-lo usando <code dir=ltr style="white-space: nowrap;">* specialpages-url|specialpages</code>. ''Wikis'' com uma barra lateral padrão verão o ''link'' movido da caixa de ferramentas da página para o menu da barra lateral em abril. [https://phabricator.wikimedia.org/T388927] * A ''skin'' Minerva (web móvel) combina notificações de Aviso e Alerta dentro do ícone de sino ([[File:OOjs UI icon bell.svg|16px|link=|class=skin-invert]]). Havia um ''bug'' de longa data em que uma indicação para novas notificações só era mostrada se você tivesse alertas invisíveis. Este ''bug'' foi corrigido. No futuro, os usuários do Minerva notarão um contador no topo do ícone de sino quando você tiver 1 ou mais Avisos e/ou Alertas invisíveis. [https://phabricator.wikimedia.org/T344029] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:23|toda a {{formatnum:23}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:23}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * O Editor Visual introduziu um [[mw:VisualEditor/Hooks|novo ''hook'' do lado do cliente]] para os desenvolvedores usarem ao integrar com o ciclo de vida de destino do Editor Visual. Esse gancho deve substituir os ''hooks'' relacionados ao ciclo de vida existentes e ser mais consistente entre diferentes plataformas. Além disso, o novo ''hook'' se aplicará aos usos do Editor Visual fora da edição completa do artigo, permitindo que os ''gadgets'' interajam com o editor no DiscussionTools também. A Equipe de Edição pretende depreciar e, eventualmente, remover os ''hooks'' de ciclo de vida antigos, então quaisquer casos de uso que esse novo ''hook'' não cobre seriam de interesse para eles e podem ser [[phab:T355555|compartilhados na tarefa]]. * Os desenvolvedores que usam a biblioteca JavaScript <code dir=ltr>mw.Api</code>, agora podem identificar a ferramenta usando-a com o parâmetro <code dir=ltr>userAgent</code>: <code dir=ltr>var api = new mw.Api( { userAgent: 'GadgetNameHere/1.0.1' } );</code>. Se você mantiver um ''gadget'' ou ''script'' de usuário, defina um agente de usuário, pois ele ajuda na manutenção da biblioteca e do servidor e na diferenciação entre tráfego legítimo e ilegítimo. [https://phabricator.wikimedia.org/T373874][https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Wikimedia_Foundation_User-Agent_Policy] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Atualizações detalhadas do código no final desta semana: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.22|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/13|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W13"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 24 de marzo de 2025 ás 22:42 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28443127 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-14</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W14"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/14|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * A equipe de Edição está trabalhando em uma nova [[mw:Special:MyLanguage/Edit Check|Verificação de edição]]: [[mw:Special:MyLanguage/Edit check#26 March 2025|Verificação Peacock]]. O objetivo desta verificação é identificar termos não neutros enquanto um usuário está editando uma página ''wiki'', para que ele possa ser informado de que sua edição talvez deva ser alterada antes de publicá-la. Este projeto está nos estágios iniciais, e a equipe está procurando a contribuição das comunidades: [[phab:T389445|nesta tarefa do Phabricator]], eles estão reunindo políticas ''on-wiki'', predefinições usadas para marcar artigos não neutros e os termos (jargão e palavras-chave) usados em resumos de edição para os idiomas que estão pesquisando atualmente. Você pode participar editando a tabela no Phabricator, comentando a tarefa ou enviando mensagens diretamente para o [[m:user:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]]. * [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Platform Team/SUL3|Single User Login]] foi agora atualizado em todas as ''wikis'' para mover o ''login'' e a criação de conta para um domínio central. Isso torna o ''login'' do usuário compatível com as restrições do navegador em cookies entre domínios, que impediram os usuários de alguns navegadores de permanecer conectados. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:35|toda a {{formatnum:35}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:35}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * A partir de 31 de março, a equipe de Interfaces do MediaWiki começará uma versão limitada das especificações OpenAPI geradas e uma experiência da página de testes baseada em SwaggerUI por [[mw:Special:MyLanguage/API:REST API|APIs REST do MediaWiki]]. Eles convidam desenvolvedores de um grupo limitado de comunidades da Wikipédia não inglesas (árabe, alemão, francês, hebraico, interlíngua, holandês, chinês) para revisar a documentação e experimentar a página de testes em seu idioma preferido. Além desses projetos específicos da Wikipédia, a especificação da página de testes e OpenAPI estará disponível [[testwiki:Special:RestSandbox|na página especial da página de testes REST da ''wiki'' de teste]] para desenvolvedores com o inglês como idioma preferido. Durante o período de visualização, a Equipe de Interfaces do MediaWiki também convida os desenvolvedores a [[mw:MediaWiki Interfaces Team/Feature Feedback/REST Sandbox|compartilhar ''feedback'' sobre sua experiência]]. A visualização durará aproximadamente 2 semanas, após as quais as especificações da página de testes e OpenAPI serão disponibilizadas em todos os projetos ''wiki''. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Atualizações detalhadas do código no final desta semana: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.23|MediaWiki]] '''Em profundidade''' * Às vezes, uma pequena [[gerrit:c/operations/cookbooks/+/1129184|alteração de código de uma linha]] pode ter grande significado: neste caso, isso significa que, pela primeira vez em anos, somos capazes de executar toda a pilha servindo <bdi lang="en" dir="ltr">[http://maps.wikimedia.org/ maps.wikimedia.org]</bdi> - um ''host'' dedicado a servir nossas ''wikis'' e suas necessidades de mapas multilíngues - a partir de um único ''datacenter'' central, algo que testamos toda vez que realizamos uma [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|troca de ''datacenter'']]. Isso é importante porque significa que, caso um de nossos ''datacenters'' seja afetado por uma catástrofe, ainda poderemos atender o site. Essa mudança é o resultado de [[phab:T216826|extenso trabalho]] de dois desenvolvedores na portabilidade do último componente da pilha de mapas para [[w:pt:Kubernetes|kubernetes]], onde podemos alocar recursos de forma mais eficiente do que antes, assim, somos capazes de suportar mais tráfego em um único ''datacenter''. Este trabalho envolveu muitas etapas complicadas porque este ''software'', e as bibliotecas de ''software'' que ele usa, exigiu muitas atualizações há muito atrasadas. Este tipo de trabalho torna a infraestrutura da Wikimedia mais sustentável. '''Reuniões e eventos''' * [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Users and Developers Workshop Spring 2025|''Workshop'' para usuários e desenvolvedores do MediaWiki na Primavera 2025]] está acontecendo em Sandusky, EUA, e ''online'', de 14 a 16 de maio de 2025. O ''workshop'' apresentará discussões sobre o uso do ''software'' MediaWiki por e dentro de empresas em diferentes setores e inspirará e integrará novos usuários. Os registos e inscrições para a apresentação já estão disponíveis no site do ''workshop''. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/14|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W14"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 1 de abril de 2025 ás 00:05 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28473566 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-15</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W15"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/15|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * A partir de agora, [[m:Special:MyLanguage/Interface administrators|administradores de interface]] e [[m:Special:MyLanguage/Central notice administrators|administradores de centralnotice]] são tecnicamente obrigados a habilitar [[m:Special:MyLanguage/Help:Two-factor authentication|autenticação de dois fatores]] antes de poderem usar seus privilégios. No futuro, isso pode ser expandido para mais grupos com direitos de usuário avançados. [https://phabricator.wikimedia.org/T150898] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:20|toda a {{formatnum:20}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:20}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * A equipe do Design System está se preparando para lançar a próxima versão principal do Codex (v2.0.0) em 29 de abril. Os editores e desenvolvedores que usam CSS do Codex devem ver a [[mw:Codex/Release Timeline/2.0|documentação de visão geral do 2.0]], que inclui orientações relacionadas a algumas das alterações de quebra, como <code dir=ltr style="white-space: nowrap;">font-size</code>, <code dir=ltr style="white-space: nowrap;">line-height</code> e <code dir=ltr style="white-space: nowrap;">size-icon</code>. * Os resultados do [[mw:Developer Satisfaction Survey/2025|Pesquisa de Satisfação do Desenvolvedor (2025)]] já estão disponíveis. Obrigado a todos os participantes. Estes resultados ajudam a Fundação a decidir no que trabalhar a seguir e a rever o que trabalharam recentemente. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Atualizações detalhadas do código no final desta semana: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.24|MediaWiki]] '''Reuniões e eventos''' * O [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2025|2025 Wikimedia Hackathon]] terá lugar em Istambul, Turquia, entre 2 e 4 de maio. As inscrições para participar do evento presencial serão encerradas no dia 13 de abril. Antes de se registrar, observe a necessidade potencial de um [https://www.mfa.gov.tr/turkish-representations.en.mfa visto] ou [https://www.mfa.gov.tr/visa-information-for-foreigners.en.mfa visto eletrônico] para entrar no país. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/15|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W15"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 7 de abril de 2025 ás 18:52 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28507470 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-16</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W16"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/16|Traduções]] estão disponíveis. '''Destaque semanal''' * No final desta semana, o tamanho padrão da miniatura será aumentado de 220px para 250px. Isso muda a forma como as páginas são mostradas em todas as ''wikis'' e tem sido solicitado por algumas comunidades há muitos anos, mas não era possível anteriormente devido a limitações técnicas. [https://phabricator.wikimedia.org/T355914] * As miniaturas dos ficheiros são agora armazenadas em tamanhos discretos. Se uma página especificar um tamanho de miniatura que não esteja entre os tamanhos padrão (20, 40, 60, 120, 250, 330, 500, 960), o MediaWiki escolherá o tamanho de miniatura maior mais próximo, mas dirá ao navegador para reduzi-lo para o tamanho solicitado. Nesses casos, nada mudará visualmente, mas os usuários podem carregar imagens um pouco maiores. Se não importa qual tamanho de miniatura é usado em uma página, escolha um dos tamanhos padrão para evitar a etapa extra de redução de escala no navegador. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Images#Thumbnail_sizes][https://phabricator.wikimedia.org/T355914] '''Atualizações para editores''' * A Fundação Wikimedia está trabalhando em um sistema chamado [[m:Edge Uniques|Edge Uniques]] que habilitará [[:w:pt:Teste A/B|Testes A/B]], ajudam a proteger contra [[:w:pt:Ataque de negação de serviço|Ataques distribuídos de negação de serviço]] (ataques DDoS), e tornam mais fácil entender quantos visitantes os sites Wikimedia têm. Isso é para que eles possam construir de forma mais eficiente ferramentas que ajudem os leitores e tornem mais fácil para os leitores encontrarem o que estão procurando. * Para melhorar a segurança dos usuários, uma pequena porcentagem de logins agora exigirá que o proprietário da conta insira uma senha única [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:EmailAuth|enviado por e-mail para sua conta]]. Recomenda-se que você [[Special:Preferences#mw-prefsection-personal-email|verifique]] que o endereço de e-mail em sua conta esteja configurado corretamente, que tenha sido confirmado e que você tenha um e-mail definido para essa finalidade. [https://phabricator.wikimedia.org/T390662] * "Você está interessado em fazer uma pequena pesquisa para melhorar as ferramentas usadas para revisar ou reverter edições em sua ''Wiki''?" Esta pergunta será [[phab:T389401|feita em 7 ''wikis'' a partir da próxima semana]], nas páginas Mudanças Recentes e Lista de Observação. O [[mw:Special:MyLanguage/Moderator Tools|Equipe de Ferramentas de Moderador]] quer saber mais sobre as atividades que envolvem olhar para novas edições feitas em seu projeto Wikimedia e determinar se elas aderem às políticas do seu projeto. * Em 15 de abril, o gráfico Wikidata completo não será mais suportado em <bdi lang="zxx" dir="ltr">[https://query.wikidata.org/ query.wikidata.org]</bdi>. Após esta data, os artigos acadêmicos estarão disponíveis através de <bdi lang="zxx" dir="ltr" style="white-space:nowrap;">[https://query-scholarly.wikidata.org/ query-scholarly.wikidata.org]</bdi>, enquanto o resto dos dados hospedados no Wikidata estarão disponíveis através do ''endpoint'' <bdi lang="zxx" dir="ltr">[https://query.wikidata.org/ query.wikidata.org]</bdi>. Isso faz parte da divisão programada do Wikidata Graph, que foi [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:SPARQL query service/WDQS backend update/September 2024 scaling update|anunciado em setembro de 2024]]. Mais informações estão [[d:Wikidata:SPARQL query service/WDQS graph split|disponível no Wikidata]]. * O último trimestre [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Newsletter/First quarter of 2025|Boletim informativo de aplicativos da Wikimedia]] já está disponível. Ele abrange atualizações, experimentos e melhorias feitas nos aplicativos móveis da Wikipédia. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:30|toda a {{formatnum:30}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:30}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * O último trimestre [[mw:Technical Community Newsletter/2025/April|Boletim informativo da comunidade técnica]] já está disponível. Esta edição inclui: um convite para os mantenedores de ferramentas participarem da Sessão de Feedback da Comunidade do Toolforge UI em 15 de abril; métricas recentes da comunidade; e posts técnicos recentes no ''blog''. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Atualizações detalhadas do código no final desta semana: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.25|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/16|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W16"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 15 de abril de 2025 ás 00:24 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28540654 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-17</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W17"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/17|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Main Page|Wikifunctions]] agora está integrado com a [[w:dag:Solɔɣu|Wikipédia Dagbani]] desde 15 de abril. É o primeiro projeto que será capaz de chamar [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Introduction|funções do Wikifunctions]] e integrá-los em artigos. Uma função é algo que pega uma ou mais entradas e as transforma em uma saída desejada, como somar dois números, converter milhas em metros, calcular quanto tempo passou desde um evento ou declinar uma palavra em um caso. Wikifunctions permitirá que os usuários façam isso através de uma simples chamada de [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Catalogue|uma função estável e global]], em vez de através de uma predefinição local. [https://www.wikifunctions.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikifunctions:Status_updates/2025-04-16] * Um novo tipo de erro lint foi criado: [[Special:LintErrors/empty-heading|{{int:linter-category-empty-heading}}]] ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Lint errors/empty-heading|documentação]]). O [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Linter|O objetivo da extensão Linter]] é identificar padrões de wikitexto que devem ou podem ser corrigidos nas páginas e fornecer alguma orientação sobre quais são os problemas com esses padrões e como corrigi-los. [https://phabricator.wikimedia.org/T368722] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:37|toda a {{formatnum:37}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:37}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * Após sua publicação no HuggingFace, o conjunto de dados "Structured Contents", desenvolvido pela Wikimedia Enterprise, está [https://enterprise.wikimedia.com/blog/kaggle-dataset/ agora também disponível no Kaggle]. Esta iniciativa Beta está focada em tornar os dados da Wikimedia mais legíveis por máquina para reutilizadores de alto volume. Eles estão lançando esta versão beta em um local que as comunidades de conjuntos de dados abertos já usam, a fim de buscar ''feedback'', para ajudar a melhorar o produto para uma futura versão mais ampla. Você pode ler mais sobre o projeto geral [https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-snapshot-api/#open-datasets Structured Content] e sobre o [https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-wikipedia-infobox/ primeira versão que é livremente utilizável]. * Não há nenhuma nova versão do MediaWiki esta semana. '''Reuniões e eventos''' * As Equipes de Edição e ''Machine Learning'' convidam voluntários interessados para uma videoconferência para discutir [[mw:Special:MyLanguage/Edit check/Peacock check|Peacock check]], que é o mais recente [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Verificação de edição]] que detetará linguagem "pavão" ou "excessivamente promocional" ou "não neutra" enquanto um editor está digitando. Editores que trabalham com recém-chegados, ou ajudam a corrigir esse tipo de escrita, ou estão interessados em como usamos inteligência artificial em nossos projetos são incentivados a participar. A [[mw:Special:MyLanguage/Editing team/Community Conversations#Next Conversation|reunião será em 28 de abril de 2025]] das [https://zonestamp.toolforge.org/1745863200 18h às 19h UTC] e será realizada via Zoom. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/17|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W17"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21 de abril de 2025 ás 21:00 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28578245 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-18</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W18"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/18|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * Os organizadores de eventos que organizam atividades colaborativas em [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status#Global Deployment Plan|várias ''wikis'']], incluindo Wikipédias bengali, japonesa e coreana, terão acesso ao [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CampaignEvents|Extensão CampaignEvents]] esta semana. Além disso, os administradores da Wikipédia onde a extensão está ativada receberão automaticamente o organizador do evento em breve. Eles não terão que conceder manualmente a si mesmos o direito antes de poderem gerenciar eventos como [[phab:T386861|solicitado por uma comunidade]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:19|toda a {{formatnum:19}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:19}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * O lançamento da próxima versão principal do [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Codex]], o sistema de ''design'' da Wikimedia, está agendado para 29 de abril de 2025. Os editores técnicos terão acesso ao comunicado até a semana de 5 de maio de 2025. Esta atualização incluirá uma série de [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release_Timeline/2.0#Breaking_changes|mudanças significativas]] e pequenas [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release_Timeline/2.0#Visual_changes|mudanças visuais]]. As instruções sobre como lidar com a quebra e as alterações visuais estão documentadas [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release Timeline/2.0#|nesta página]]. Os testes de pré-lançamento são relatados em [[phab:T386298|T386298]], com problemas pós-lançamento rastreados em [[phab:T392379|T392379]] e [[phab:T392390|T392390]]. * Usuários de [[wikitech:Special:MyLanguage/Help:Wiki_Replicas|Wiki Réplicas]] notará que as visualizações do banco de dados de <code dir="ltr">ipblocks</code>, <code dir="ltr">ipblocks_ipindex</code> e <code dir="ltr">ipblocks_compat</code> estão [[phab:T390767|obsoletas]]. Em vez disso, os usuários podem consultar as novas visualizações de <code dir="ltr">[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block_table|block]]</code> e <code dir="ltr">[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block_target_table|block_target]]</code> que espelham as novas tabelas no banco de dados de produção. As visualizações preteridas serão removidas totalmente das Wiki Réplicas em junho de 2025. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Atualizações detalhadas do código no final desta semana: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.27|MediaWiki]] '''Em profundidade''' * O último trimestre [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April|Boletim de Idiomas e Internacionalização]] já está disponível. Esta edição inclui uma visão geral da melhorada [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&campaign=contributionsmenu&to=es&filter-type=automatic&filter-id=previous-edits&active-list=suggestions&from=en#/ Content Translation Dashboard Tool], [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April#Language Support for New and Existing Languages|suporte para novos idiomas]], [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April#Wiki Loves Ramadan Articles Made In Content Translation Mobile Workflow|destaques da campanha Wiki Loves Ramadan]], [[m:Special:MyLanguage/Research:Languages Onboarding Experiment 2024 - Executive Summary|resultados do experimento de integração de idiomas]], uma análise da diversidade de tópicos em artigos e informações sobre as próximas reuniões e eventos da comunidade. '''Reuniões e eventos''' * A [[Special:MyLanguage/Grants:Knowledge_Sharing/Connect/Calendar|Clínica de Aprendizagem Let's Connect]] terá lugar em [https://zonestamp.toolforge.org/1745937000 29 de abril às 14:30 UTC]. Esta edição focar-se-á em "Compreender e Navegar em Conflitos em Projetos Wikimedia". Você pode [[m:Special:MyLanguage/Event:Learning Clinic %E2%80%93 Understanding and Navigating Conflict in Wikimedia Projects (Part_1)|inscrever-se agora]] para participar. * O [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2025|2025 Wikimedia Hackathon]], que reúne a comunidade técnica global para conectar, debater e hackear projetos existentes, acontecerá de 2 a 4 de maio de 2025, em Istambul, Turquia. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/18|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W18"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 28 de abril de 2025 ás 19:31 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28585685 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-19</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W19"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/19|Traduções]] estão disponíveis. '''Destaque semanal''' * A Fundação Wikimedia compartilhou o último rascunho de atualização de seu [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|plano anual]] para o próximo ano (julho de 2025 a junho de 2026). Isso inclui um [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|resumo executivo]] (também em [[diffblog:2025/04/25/sharing-the-wikimedia-foundations-2025-2026-draft-annual-plan/|Diff]]), detalhes sobre os três principais [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals|goals]] ([[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Product & Technology OKRs|Infraestrutura]], [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals/Volunteer Support|Apoio Voluntário]], e [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals/Effectiveness|Eficácia]]), [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Global Trends|tendências globais]], e o [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Budget Overview|orçamento]] e [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Financial Model|modelo financeiro]]. Comentários e perguntas são bem-vindos na [[m:Talk:Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|página de discussão]] até o final de maio. '''Atualizações para editores''' * Para ''wikis'' que têm a [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status|extensão CampaignEvents habilitada]], duas novas melhorias de recursos foram lançadas: ** Os administradores agora podem escolher quais namespaces são permitidos para [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Inscrição no evento]] via [[mw:Special:MyLanguage/Community Configuration|Configuração da Comunidade]] ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents/Registration/Permitted namespaces|documentação]]). A configuração padrão é que o registo de eventos seja permitido no namespace Evento, mas outros namespaces (como o namespace do projeto ou o namespace WikiProjeto) agora podem ser adicionados. Com essa mudança, comunidades como WikiProjetos agora podem usar mais facilmente o Registo de Eventos para suas atividades colaborativas. ** Os editores agora podem [[mw:Special:MyLanguage/Transclusion|transcluir]] a Lista de Colaboração em uma página ''wiki'' ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents/Collaboration list/Transclusion|documentação]]). A Lista de Colaboração é uma lista automatizada de eventos e WikiProjetos nas ''wikis'', acessada via {{#special:AllEvents}} ([[w:en:Special:AllEvents|exemplo]]). Agora, a Lista de Colaboração pode ser adicionada a todos os tipos de páginas wiki, tais como: uma página principal da ''wiki'', uma página de WikiProjeto, uma página de afiliada, uma página de evento ou até mesmo uma página de usuário. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:27|toda a {{formatnum:27}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:27}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * Os desenvolvedores que usam a biblioteca <code dir=ltr>moment</code> em ''gadgets'' e ''scripts'' de usuário devem revisar seu código para usar alternativas como a biblioteca <code dir=ltr>Intl</code> ou a nova biblioteca <code dir=ltr>mediawiki.DateFormatter</code>. A biblioteca <code dir=ltr>moment</code> foi preterida e começará a registar mensagens no console do desenvolvedor. Você pode ver uma pesquisa global para usos atuais e [[phab:T392532|faça perguntas relacionadas nesta tarefa Phabricator]]. * Os desenvolvedores que mantêm uma ferramenta que consulta as tabelas de repositório de termos do Wikidata (<code dir=ltr style="white-space: nowrap;">wbt_*</code>) precisam atualizar seu código para se conectar a um ''cluster'' de banco de dados separado. Essas tabelas estão sendo divididas em um ''cluster'' de banco de dados separado. As ferramentas que consultam essas tabelas por meio das réplicas da ''wiki'' devem ser adaptadas para se conectar ao novo ''cluster''. [[wikitech:News/2025 Wikidata term store database split|Documentação e ''links'' relacionados estão disponíveis]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T390954] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Atualizações detalhadas do código no final desta semana: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.28|MediaWiki]] '''Em profundidade''' * O mais recente [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|Boletim Informativo do Chart Project]] está disponível. Ele inclui atualizações sobre a preparação para expandir a implantação para ''wikis'' adicionais já nesta semana (a partir de 6 de maio) e aumentar ao longo das semanas seguintes, além de explorar a filtragem e transformar os dados de origem. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/19|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W19"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 6 de maio de 2025 ás 00:14 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28665011 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-20</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W20"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/20|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|"Get shortened URL"]] link on the sidebar now includes a [[phab:T393309|QR code]]. Wikimedia site users can now use it by scanning or downloading it to quickly share and access shared content from Wikimedia sites, conveniently. '''Updates for editors''' * The Wikimedia Foundation is working on a system called [[m:Edge Uniques|Edge Uniques]], which will enable [[w:en:A/B testing|A/B testing]], help protect against [[w:en:Denial-of-service attack|distributed denial-of-service attacks]] (DDoS attacks), and make it easier to understand how many visitors the Wikimedia sites have. This is to help more efficiently build tools which help readers, and make it easier for readers to find what they are looking for. Tech News has [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/16|previously written about this]]. The deployment will be gradual. Some might see the Edge Uniques cookie the week of 19 May. You can discuss this on the [[m:Talk:Edge Uniques|talk page]]. * Starting May 19, 2025, Event organisers in wikis with the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] enabled can use [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]] in the project namespace (e.g., Wikipedia namespace, Wikidata namespace). With this change, communities don't need admins to use the feature. However, wikis that don't want this change can remove and add the permitted namespaces at [[Special:CommunityConfiguration/CampaignEvents]]. * The Wikipedia project now has a {{int:project-localized-name-group-wikipedia/en}} in [[d:Q36720|Nupe]] ([[w:nup:|<code>w:nup:</code>]]). This is a language primarily spoken in the North Central region of Nigeria. Speakers of this language are invited to contribute to [[w:nup:Tatacin feregi|new Wikipedia]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Developers can now access pre-parsed Dutch Wikipedia, amongst others (English, German, French, Spanish, Italian, and Portuguese) through the [https://enterprise.wikimedia.com/docs/snapshot/#structured-contents-snapshot-bundle-info-beta Structured Contents snapshots (beta)]. The content includes parsed Wikipedia abstracts, descriptions, main images, infoboxes, article sections, and references. * The <code dir="ltr">/page/data-parsoid</code> REST API endpoint is no longer in use and will be deprecated. It is [[phab:T393557|scheduled to be turned off]] on June 7, 2025. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.1|MediaWiki]] '''In depth''' * The [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/2025_Cloud_VPS_VXLAN_IPv6_migration IPv6 support] is a newly introduced Cloud virtual network that significantly boosts Wikimedia platforms' scalability, security, and readiness for the future. If you are a technical contributor eager to learn more, check out [https://techblog.wikimedia.org/2025/05/06/wikimedia-cloud-vps-ipv6-support/ this blog post] for an in-depth look at the journey to IPv6. '''Meetings and events''' * The 2nd edition of 2025 of [[m:Special:MyLanguage/Afrika Baraza|Afrika Baraza]], a virtual platform for African Wikimedians to connect, will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1747328400 May 15 at 17:00 UTC]. This edition will focus on discussions regarding [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|Wikimedia Annual planning and progress]]. * The [[m:Special:MyLanguage/MENA Connect Community Call|MENA Connect Community Call]], a virtual meeting for [[w:en:Middle East and North Africa|MENA]] Wikimedians to connect, will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1747501200 May 17 at 17:00 UTC]. You can [[m:Event:MENA Connect (Wiki_Diwan) APP Call|register now]] to attend. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/20|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W20"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 12 de maio de 2025 ás 22:37 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28714188 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-21</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W21"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/21|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Editing Team and the Machine Learning Team are working on a new check for newcomers: [[mw:Edit check/Peacock check|Peacock check]]. Using a prediction model, this check will encourage editors to improve the tone of their edits, using artificial intelligence. We invite volunteers to review the first version of the Peacock language model for the following languages: Arabic, Spanish, Portuguese, English, and Japanese. Users from these wikis interested in reviewing this model are [[mw:Edit check/Peacock check/model test|invited to sign up at MediaWiki.org]]. The deadline to sign up is on May 23, which will be the start date of the test. '''Updates for editors''' * From May 20, 2025, [[m:Special:MyLanguage/Oversight policy|oversighters]] and [[m:Special:MyLanguage/Meta:CheckUsers|checkusers]] will need to have their accounts secured with two-factor authentication (2FA) to be able to use their advanced rights. All users who belong to these two groups and do not have 2FA enabled have been informed. In the future, this requirement may be extended to other users with advanced rights. [[m:Special:MyLanguage/Mandatory two-factor authentication for users with some extended rights|Learn more]]. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|Multiblocks]] will begin mass deployment by the end of the month: all non-Wikipedia projects plus Catalan Wikipedia will adopt Multiblocks in the week of May 26, while all other Wikipedias will adopt it in the week of June 2. Please [[m:Talk:Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|contact the team]] if you have concerns. Administrators can test the new user interface now on your own wiki by browsing to [{{fullurl:Special:Block|usecodex=1}} {{#special:Block}}?usecodex=1], and can test the full multiblocks functionality [[testwiki:Special:Block|on testwiki]]. Multiblocks is the feature that makes it possible for administrators to impose different types of blocks on the same user at the same time. See the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Manage blocks|help page]] for more information. [https://phabricator.wikimedia.org/T377121] * Later this week, the [[{{#special:SpecialPages}}]] listing of almost all special pages will be updated with a new design. This page has been [[phab:T219543|redesigned]] to improve the user experience in a few ways, including: The ability to search for names and aliases of the special pages, sorting, more visible marking of restricted special pages, and a more mobile-friendly look. The new version can be [https://meta.wikimedia.beta.wmflabs.org/wiki/Special:SpecialPages previewed] at Beta Cluster now, and feedback shared in the task. [https://phabricator.wikimedia.org/T219543] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart extension]] is being enabled on more wikis. For a detailed list of when the extension will be enabled on your wiki, please read the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project#Deployment Timeline|deployment timeline]]. * [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Main Page|Wikifunctions]] will be deployed on May 27 on five Wiktionaries: [[wikt:ha:|Hausa]], [[wikt:ig:|Igbo]], [[wikt:bn:|Bengali]], [[wikt:ml:|Malayalam]], and [[wikt:dv:|Dhivehi/Maldivian]]. This is the second batch of deployment planned for the project. After deployment, the projects will be able to call [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Introduction|functions from Wikifunctions]] and integrate them in their pages. A function is something that takes one or more inputs and transforms them into a desired output, such as adding up two numbers, converting miles into metres, calculating how much time has passed since an event, or declining a word into a case. Wikifunctions will allow users to do that through a simple call of [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Catalogue|a stable and global function]], rather than via a local template. * Later this week, the Wikimedia Foundation will publish a hub for [[diffblog:2024/07/09/on-the-value-of-experimentation/|experiments]]. This is to showcase and get user feedback on product experiments. The experiments help the Wikimedia movement [[diffblog:2023/07/13/exploring-paths-for-the-future-of-free-knowledge-new-wikipedia-chatgpt-plugin-leveraging-rich-media-social-apps-and-other-experiments/|understand new users]], how they interact with the internet and how it could affect the Wikimedia movement. Some examples are [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Generated Video|generated video]], the [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Roblox game|Wikipedia Roblox speedrun game]] and [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Discord bot|the Discord bot]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:29}} community-submitted {{PLURAL:29|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, there was a bug with creating an account using the API, which has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T390751] '''Updates for technical contributors''' * Gadgets and user scripts that interact with [[{{#special:Block}}]] may need to be updated to work with the new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Manage blocks|manage blocks interface]]. Please review the [[mw:Help:Manage blocks/Developers|developer guide]] for more information. If you need help or are unable to adapt your script to the new interface, please let the team know on the [[mw:Help talk:Manage blocks/Developers|talk page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T377121] * The <code dir=ltr>mw.title</code> object allows you to get information about a specific wiki page in the [[w:en:Wikipedia:Lua|Lua]] programming language. Starting this week, a new property will be added to the object, named <code dir=ltr>isDisambiguationPage</code>. This property allows you to check if a page is a disambiguation page, without the need to write a custom function. [https://phabricator.wikimedia.org/T71441] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] User script developers can use a [[toolforge:gitlab-content|new reverse proxy tool]] to load javascript and css from [[gitlab:|gitlab.wikimedia.org]] with <code dir=ltr>mw.loader.load</code>. The tool's author hopes this will enable collaborative development workflows for user scripts including linting, unit tests, code generation, and code review on <bdi lang="zxx" dir="ltr">gitlab.wikimedia.org</bdi> without a separate copy-and-paste step to publish scripts to a Wikimedia wiki for integration and acceptance testing. See [[wikitech:Tool:Gitlab-content|Tool:Gitlab-content on Wikitech]] for more information. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.2|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * The 12th edition of [[m:Special:MyLanguage/Wiki Workshop 2025|Wiki Workshop 2025]], a forum that brings together researchers that explore all aspects of Wikimedia projects, will be held virtually on 21-22 May. Researchers can [https://pretix.eu/wikimedia/wikiworkshop2025/ register now]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/21|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W21"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 19 de maio de 2025 ás 23:12 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28724712 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-22</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W22"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/22|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * A community-wide discussion about a very delicate issue for the development of [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]] is now open on Meta: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. The discussion is open until June 12 at [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]], and every opinion is welcomed. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation. '''Updates for editors''' * Since last week, on all wikis except [[phab:T388604|the largest 20]], people using the mobile visual editor will have [[phab:T385851|additional tools in the menu bar]], accessed using the new <code>+</code> toolbar button. To start, the new menu will include options to add: citations, hieroglyphs, and code blocks. Deployment to the remaining wikis is [[phab:T388605|scheduled]] to happen in June. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserFunctions##ifexist|#ifexist]]</code> parser function will no longer register a link to its target page. This will improve the usefulness of [[{{#special:WantedPages}}]], which will eventually only list pages that are the target of an actual red link. This change will happen gradually as the source pages are updated. [https://phabricator.wikimedia.org/T14019] * This week, the Moderator Tools team will launch [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], starting at Indonesian Wikipedia. This new filter highlights edits that are likely to be reverted. The goal is to help Recent Changes patrollers identify potentially problematic edits. Other wikis will benefit from this filter in the future. * Upon clicking an empty search bar, logged-out users will see suggestions of articles for further reading. The feature will be available on both desktop and mobile. Readers of Catalan, Hebrew, and Italian Wikipedias and some sister projects will receive the change between May 21 and mid-June. Readers of other wikis will receive the change later. The goal is to encourage users to read the wikis more. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Content Discovery Experiments/Search Suggestions|Learn more]]. * Some users of the Wikipedia Android app can use a new feature for readers, [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/TrivaGame|WikiGames]], a daily trivia game based on real historical events. The release has started as an A/B test, available to 50% of users in the following languages: English, French, Portuguese, Russian, Spanish, Arabic, Chinese, and Turkish. * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Newsletter|Newsletter extension]] that is available on MediaWiki.org allows the creation of [[mw:Special:Newsletters|various newsletters]] for global users. The extension can now publish new issues as section links on an existing page, instead of requiring a new page for each issue. [https://phabricator.wikimedia.org/T393844] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:32}} community-submitted {{PLURAL:32|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * The previously deprecated <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Ipblocks table|ipblocks]]</code> views in [[wikitech:Help:Wiki Replicas|Wiki Replicas]] will be removed in the beginning of June. Users are encouraged to query the new <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block table|block]]</code> and <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block target table|block_target]]</code> views instead. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.3|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * [[d:Special:MyLanguage/Event:Wikidata and Sister Projects|Wikidata and Sister Projects]] is a multi-day online event that will focus on how Wikidata is integrated to Wikipedia and the other Wikimedia projects. The event runs from May 29 – June 1. You can [[d:Special:MyLanguage/Event:Wikidata and Sister Projects#Sessions|read the Program schedule]] and [[d:Special:RegisterForEvent/1291|register]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/22|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W22"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 26 de maio de 2025 ás 20:04 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:UOzurumba (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28788673 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-23</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W23"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/23|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart extension]] is now available on all Wikimedia wikis. Editors can use this new extension to create interactive data visualizations like bar, line, area, and pie charts. Charts are designed to replace many of the uses of the legacy [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Graph extension]]. '''Updates for editors''' * It is now easier to configure automatic citations for your wiki within the visual editor's [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|citation generator]]. Administrators can now set a default template by using the <code dir=ltr>_default</code> key in the local <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Citoid-template-type-map.json]]</bdi> page ([[mw:Special:Diff/6969653/7646386|example diff]]). Setting this default will also help to future-proof your existing configurations when [[phab:T347823|new item types]] are added in the future. You can still set templates for individual item types as they will be preferred to the default template. [https://phabricator.wikimedia.org/T384709] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:20}} community-submitted {{PLURAL:20|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Starting the week of June 2, bots logging in using <code dir=ltr>action=login</code> or <code dir=ltr>action=clientlogin</code> will fail more often. This is because of stronger protections against suspicious logins. Bots using [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Bot passwords|bot passwords]] or using a loginless authentication method such as [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/Owner-only consumers|OAuth]] are not affected. If your bot is not using one of those, you should update it; using <code dir=ltr>action=login</code> without a bot password was deprecated [[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/3EEMN7VQX5G7WMQI5K2GP5JC2336DPTD/|in 2016]]. For most bots, this only requires changing what password the bot uses. [https://phabricator.wikimedia.org/T395205] * From this week, Wikimedia wikis will allow ES2017 features in JavaScript code for official code, gadgets, and user scripts. The most visible feature of ES2017 is <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>async</code>/<code>await</code></bdi> syntax, allowing for easier-to-read code. Until this week, the platform only allowed up to ES2016, and a few months before that, up to ES2015. [https://phabricator.wikimedia.org/T381537] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.4|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * Scholarship applications to participate in the [[m:Special:MyLanguage/GLAM Wiki 2025|GLAM Wiki Conference 2025]] are now open. The conference will take place from 30 October to 1 November, in Lisbon, Portugal. GLAM contributors who lack the means to support their participation can [[m:Special:MyLanguage/GLAM Wiki 2025/Scholarships|apply here]]. Scholarship applications close on June 7th. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/23|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W23"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 2 de xuño de 2025 ás 23:55 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28819186 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-24</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W24"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/24|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product|Trust and Safety Product team]] is finalizing work needed to roll out [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] on large Wikipedias later this month. The team has worked with stewards and other users with extended rights to predict and address many use cases that may arise on larger wikis, so that community members can continue to effectively moderate and patrol temporary accounts. This will be the second of three phases of deployment – the last one will take place in September at the earliest. For more information about the recent developments on the project, [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/Updates|see this update]]. If you have any comments or questions, write on the [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|talk page]], and [[m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|join a CEE Catch Up]] this Tuesday. '''Updates for editors''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Watchlist expiry|watchlist expiry]] feature allows editors to watch pages for a limited period of time. After that period, the page is automatically removed from your watchlist. Starting this week, you can set a preference for the default period of time to watch pages. The [[Special:Preferences#mw-prefsection-watchlist-pageswatchlist|preferences]] also allow you to set different default watch periods for editing existing pages, pages you create, and when using rollback. [https://phabricator.wikimedia.org/T265716] [[File:Talk pages default look (April 2023).jpg|thumb|alt=Screenshot of the visual improvements made on talk pages|Example of a talk page with the new design, in French.]] * The appearance of talk pages will change at almost all Wikipedias ([[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/19|some]] have already received this design change, [[phab:T379264|a few]] will get these changes later). You can read details about the changes [[diffblog:2024/05/02/making-talk-pages-better-for-everyone/|on ''Diff'']]. It is possible to opt out of these changes [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|in user preferences]] ("{{int:discussiontools-preference-visualenhancements}}"). [https://phabricator.wikimedia.org/T319146][https://phabricator.wikimedia.org/T392121] * Users with specific extended rights (including administrators, bureaucrats, checkusers, oversighters, and stewards) can now have IP addresses of all temporary accounts [[phab:T358853|revealed automatically]] during time-limited periods where they need to combat high-speed account-hopping vandalism. This feature was requested by stewards. [https://phabricator.wikimedia.org/T386492] * This week, the Moderator Tools and Machine Learning teams will continue the rollout of [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], releasing it to several more Wikipedias. This filter utilizes the Revert Risk model, which was created by the Research team, to highlight edits that are likely to be reverted and help Recent Changes patrollers identify potentially problematic contributions. The feature will be rolled out to the following Wikipedias: {{int:project-localized-name-afwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hawwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-simplewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-trwiki/en}}. The rollout will continue in the coming weeks to include [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|the rest of the Wikipedias in this project]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T391964] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * AbuseFilter editors active on Meta-Wiki and large Wikipedias are kindly asked to update AbuseFilter to make it compatible with temporary accounts. A link to the instructions and the private lists of filters needing verification are [[phab:T369611|available on Phabricator]]. * Lua modules now have access to the name of a page's associated thumbnail image, and on [https://gerrit.wikimedia.org/g/operations/mediawiki-config/+/2e4ab14aa15bb95568f9c07dd777065901eb2126/wmf-config/InitialiseSettings.php#10849 some wikis] to the WikiProject assessment information. This is possible using two new properties on [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua reference manual#added-by-extensions|mw.title objects]], named <code dir=ltr>pageImage</code> and <code dir=ltr>pageAssessments</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T131911][https://phabricator.wikimedia.org/T380122] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.5|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/24|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W24"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 10 de xuño de 2025 ás 01:17 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28846858 --> == <span lang="pt" dir="ltr">Novidades de Tecnologia: 2025-25</span> == <div lang="pt" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W25"/><div class="plainlinks"> As últimas '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|novidades de tecnologia]]''' da comunidade técnica da Wikimedia. Por favor, informe outros usuários sobre essas mudanças. Nem todas as mudanças afetarão você. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/25|Traduções]] estão disponíveis. '''Atualizações para editores''' * Pode [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/359761?lang=en nomear as suas ferramentas favoritas] para a sexta edição do [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|Coolest Tool Award]]. As nomeações são anónimas e estarão abertas até 25 de junho. Pode reutilizar o inquérito para nomear múltiplas ferramentas. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Veja {{PLURAL:33|toda a {{formatnum:33}} tarefa enviada|todas as {{formatnum:33}} tarefas enviadas}} pela comunidade que foram [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolvidas na semana passada]]. '''Atualizações para os contribuintes técnicos''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Item recorrente]] Atualizações detalhadas do código no final desta semana: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.6|MediaWiki]] '''Em profundidade''' * A equipe da Fundação e os voluntários técnicos utilizam APIs da Wikimedia para criar as ferramentas, aplicações, funcionalidades e integrações que melhoram as experiências dos utilizadores. Nos próximos anos, a equipa de Interfaces MediaWiki irá investir nas APIs web da Wikimedia (HTTP) para melhor atender às necessidades dos voluntários técnicos e proteger a infraestrutura da Wikimedia de possíveis abusos. Você pode [https://techblog.wikimedia.org/2025/06/12/apis-as-a-product-investing-in-the-current-and-next-generation-of-technical-contributors/ ler mais sobre os planos deles para evoluir as APIs neste post do Techblog]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Novidades de Tecnologia]]''' preparadas por [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|colaboradores das Novidades de Tecnologia]] e postadas pelo [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|robô]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribuir]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/25|Traduzir]] • [[m:Tech|Obter ajuda]] • [[m:Talk:Tech/News|Dar feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Assinar ou cancelar a assinatura]].'' </div><section end="technews-2025-W25"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 16 de xuño de 2025 ás 23:38 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28870688 --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-26</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W26"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/26|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * This week, the Moderator Tools and Machine Learning teams will continue the rollout of [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], releasing it to the third and last batch of Wikipedias. This filter utilizes the Revert Risk model, which was created by the Research team, to highlight edits that are likely to be reverted and help Recent Changes patrollers identify potentially problematic contributions. The feature will be rolled out to the following Wikipedias: {{int:project-localized-name-azwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-swwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tlwiki/en}}. The rollout will continue in the coming weeks to include [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|the rest of the Wikipedias in this project]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T391964] '''Updates for editors''' * Last week, [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] were rolled out on Czech, Korean, and Turkish Wikipedias. This and next week, deployments on larger Wikipedias will follow. [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|Share your thoughts]] about the project. [https://phabricator.wikimedia.org/T340001] * Later this week, the Editing team will release [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#Multi check|Multi Check]] to all Wikipedias (except English Wikipedia). This feature shows multiple [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#Reference check|Reference checks]] within the editing experience. This encourages users to add citations when they add multiple new paragraphs to a Wikipedia article. This feature was previously available as an A/B test. [https://analytics.wikimedia.org/published/reports/editing/multi_check_ab_test_report_final.html#summary-of-results The test shows] that users who are shown multiple checks are 1.3 times more likely to add a reference to their edit, and their edit is less likely to be reverted (-34.7%). [https://phabricator.wikimedia.org/T395519] * A few pages need to be renamed due to software updates and to match more recent Unicode standards. All of these changes are related to title-casing changes. Approximately 71 pages and 3 files will be renamed, across 15 wikis; the complete list is in [[phab:T396903|the task]]. The developers will rename these pages next week, and they will fix redirects and embedded file links a few minutes later via a system settings update. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:24}} community-submitted {{PLURAL:24|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was fixed that had caused pages to scroll upwards when text near the top was selected. [https://phabricator.wikimedia.org/T364023] '''Updates for technical contributors''' * Editors can now use Lua modules to filter and transform tabular data for use with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Extension:Chart]]. This can be used for things like selecting a subset of rows or columns from the source data, converting between units, statistical processing, and many other useful transformations. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Transforms|Information on how to use transforms is available]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates] * The <code dir=ltr>all_links</code> variable in [[Special:AbuseFilter|AbuseFilter]] is now renamed to <code dir=ltr>new_links</code> for consistency with other variables. Old usages will still continue to work. [https://phabricator.wikimedia.org/T391811] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.7|MediaWiki]] '''In depth''' * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Newsletters/34|Growth newsletter]] is available. It includes: the recent updates for the "Add a Link" Task, two new Newcomer Engagement Features, and updates to Community Configuration. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/26|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W26"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23 de xuño de 2025 ás 23:21 (UTC) <!-- Mensaxe enviada por User:Quiddity (WMF)@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28870688 --> 81n5fk15owoi5plzzr3ifklpmu4b7kk 3 342377 7105187 7065066 2025-06-24T02:31:23Z MediaWiki message delivery 49027 Nova sección: /* The Signpost: 24 June 2025 */ 7105187 wikitext text/x-wiki {{Usuario:AMPERIO/Menú|2}} <div style="width:20.05%; margin-left:20.05%; padding: 2px 0 2px 0; background-color:#2ECCFA; text-align:center; float:left;font-size:1.1em" class="plainlinks">'''<span style="color: #fff;">Novas</span>'''</div> <hr/ style="border-top: 4px solid #2ECCFA; width: 100%; float:left;"> <big><big><big>'''{{color|#2ECCFA|The Signpost}}'''</big></big></big> <hr/ style="border-top: 1px solid #2ECCFA; width: 100%;"> == ''The Signpost'': 28 May 2016 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-05-28/Special report|Compensation paid to Sue Gardner increased by almost 50 percent after she stepped down as executive director]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-05-28/News and notes|Upcoming Wikimedia conferences in the US and India; May Metrics and Activities Meeting]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-05-28/Op-ed|Journey of a Wikipedian]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-05-28/In the media|The perils of Wikipedia's monopoly; Wikipedians' fragility; Street Sharks hoax]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-05-28/Featured content|Eight articles, three lists and five pictures]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-05-28/Traffic report|Splitting (musical) airs / Slow Ride]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-05-28/Arbitration report|Gamaliel resigns from the committee]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-05-28/Blog|Freely licensed magic at Eurovision]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-05-28/Recent research|English as Wikipedia's Lingua Franca; deletion rationales; schizophrenia controversies]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 28 de maio de 2016 ás 21:14 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:The ed17@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=15651028 --> == ''The Signpost'': 05 June 2016 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-06-05/News and notes|WMF cuts budget for 2016-17 as scope tightens]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-06-05/In the media|Jimmy Wales on net neutrality—"It's complicated"—and his $100m fundraising challenge]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-06-05/Featured content|Overwhelmed ... by pictures]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-06-05/Traffic report|Pop goes the culture, again.]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-06-05/Arbitration report|ArbCom case "Gamaliel and others" concludes]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-06-05/WikiProject report|WikiProject Video Games]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 15 de xuño de 2016 ás 22:02 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:The ed17@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=15696681 --> == ''The Signpost'': 15 June 2016 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-06-15/News and notes|Clarifications on status and compensation of outgoing executive directors Sue Gardner and Lila Tretikov]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-06-15/Special report|Wikiversity Journal—A new user group]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-06-15/Op-ed|Commons Picture of the Year; Wikidata licensing]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-06-15/In the media|Biography disputes; Craig Newmark donation; PR editing]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-06-15/Featured content|From the crème de la crème]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-06-15/Traffic report|Another one with sports; Knockout, brief candle]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-06-15/Blog|Why I proofread poetry at Wikisource]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 15 de xuño de 2016 ás 22:03 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:The ed17@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=15696681 --> == ''The Signpost'': 21 July 2016 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-07-21/News and notes|Board faces diversity and skill-base issues in new FDC appointments]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-07-21/Discussion report|Busy month for discussions]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-07-21/In the media|Women-in-science editathon gets national press; Wikipedia "shockingly biased"]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-07-21/Featured content|A wide variety from the best]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-07-21/Traffic report|Sports and esports]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-07-21/Arbitration report|Script writers appointed for clerks]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-07-21/Recent research|Using deep learning to predict article quality; search engine helps schoolkids navigate Chinese Wikipedia; talk page sentiment]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 21 de xullo de 2016 ás 13:23 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Jayen466@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=15770926 --> == ''The Signpost'': 4 August 2016 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Editorial: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-08-04/Editorial|Wikipedia policy suppresses sharing of information]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-08-04/News and notes|Foundation presents results of harassment research, plans for automated identification; Wikiconference submissions open]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-08-04/In the media|Paid editing service announced; Commercial exploitation of free images; Wikipedia as a crystal ball; Librarians to counter systemic bias]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-08-04/Obituary|Kevin Gorman, who took on Wikipedia's gender gap and undisclosed paid advocacy, dies at 24]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-08-04/Traffic report|Summer of Pokémon, Trump, and Hillary]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-08-04/Featured content|Woman and Hawaii]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-08-04/Recent research|Easier navigation via better wikilinks]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-08-04/Blog|All-new notifications page helps Wikimedians focus on what matters most]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-08-04/Technology report|User script report (January to July 2016, part 1)]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 4 de agosto de 2016 ás 23:34 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Kharkiv07@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=15808960 --> == ''The Signpost'': 29 September 2016 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-09-29/News and notes|Case study of Wikimedia Education Program published; remembrance of departed colleague Ray Saintonge (Eclecticology)]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-09-29/In the media|This edition's roundup of media coverage]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-09-29/Featured content|Three weeks in the land of featured content]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-09-29/Arbitration report|Arbcom looking for new checkusers and oversight appointees while another case opens]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-09-29/Traffic report|From Gene Wilder to JonBenét: Four weeks of traffic]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-09-29/Technology report|Category sorting and template parameters]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 30 de setembro de 2016 ás 05:48 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:The ed17@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=15944186 --> == ''The Signpost'': 14 October 2016 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-10-14/News and notes|Fundraising, flora and fauna]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-10-14/Discussion report|Cultivating leadership: Wikimedia Foundation seeks input]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-10-14/In the media|A news columnist on the frustrations of tweaking his Wikipedia bio]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-10-14/Technology report|Upcoming tech projects for 2017]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-10-14/Traffic report|Debates and escapes]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-10-14/Recent research|A 2011 study resurfaces in a media report]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-10-14/Featured content|Variety is the spice of life]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 14 de outubro de 2016 ás 19:32 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Peteforsyth@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=15976027 --> == ''The Signpost'': 4 November 2016 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-04/News and notes|Finally, a new CTO; trustee joins Quora; copyright upgrade impending]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-04/In the media|Washington Post continues in-depth Wikipedia coverage]] * Wikicup: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-04/Wikicup|Winners announced]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-04/Discussion report|What's on your tech wishlist for the coming year?]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-04/Featured content|Cream of the crop]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-04/Technology report|New guideline for technical collaboration; citation templates now flag open access content]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-04/Arbitration report|Recapping October's activities]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-04/Traffic report|Un-presidential politics]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-04/Recent research|Why women edit less, and where they are overrepresented; article importance and quality; predicting elections from Wikipedia]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 4 de novembro de 2016 ás 17:55 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Peteforsyth@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=16027623 --> == ''The Signpost'': 26 November 2016 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-26/Special report|Taking stock of the Good Article backlog]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-26/News and notes|Arbitration Committee elections commence]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-26/In the media|Roundup of news related to U.S. presidential election and more]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-26/Op-ed|Fundraising data should be more transparent]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-26/Traffic report|President-elect Trump]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-26/Blog|The top fifteen winning photos from Wiki Loves Earth]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-26/Gallery|Around the world with Wiki Loves Monuments 2016]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-11-26/Featured content|Featured mix]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 26 de novembro de 2016 ás 09:10 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Peteforsyth@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=16067689 --> == ''The Signpost'': 22 December 2016 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Year in review: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-12-22/Year in review|Looking back on Wikimedia's 2016]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-12-22/Special report|German Wikipedia ArbCom implodes amid revelation of member's far-right political role]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-12-22/In focus|Active user page filter prevents vandalism and harassment]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-12-22/News and notes|English Wikipedia ArbCom election results; strategic planning update]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-12-22/Op-ed|Operation successful, patient dead: Outreach workshops in Namibia]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-12-22/In the media|In brief: Coverage of gender gap initiatives, banner fundraising, and more]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-12-22/Traffic report|Post-election traffic blues]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-12-22/Featured content|The pre-Christmas edition]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-12-22/Blog|Wiki Loves Monuments contest winners announced]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-12-22/Technology report|Labs improvements impact 2016 Tool Labs survey results]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2016-12-22/Recent research|One study and several abstracts]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 22 de decembro de 2016 ás 03:05 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Peteforsyth@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=16152982 --> == ''The Signpost'': 17 January 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-01-17/From the editor|Next steps for the Signpost]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-01-17/News and notes|Surge in RFA promotions—a sign of lasting change?]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-01-17/In the media|Year-end roundups, Wikipedia's 16th birthday, and more]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-01-17/Featured content|One year ends, and another begins]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-01-17/Arbitration report|Concluding 2016 and covering 2017's first two cases]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-01-17/Traffic report|Out with the old, in with the new]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-01-17/Technology report|Tech present, past, and future]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-01-17/Recent research|Female Wikipedians aren't more likely to edit women biographies; Black Lives Matter in Wikipedia]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-01-17/Interview|What is it like to edit Wikipedia when you're blind?]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 17 de xaneiro de 2017 ás 10:40 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Peteforsyth@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=16226521 --> == ''The Signpost'': 6 February 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Arbitration report|WMF Legal and ArbCom weigh in on tension between disclosure requirements and user privacy]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Special report|Wolves nip at Wikipedia's heels: A perspective on the cost of paid editing]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/News and notes|Official WMF rebuke to Trump policy; WMF secures restricted funds]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/In focus|WMF strategy consultant brings background in crisis reputation management; Team behind popular WMF software put "on pause"]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/WikiProject report|For the birds!]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Op-ed|How to make editing workshops useful, even if participants don't stick around]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/In the media|Presidential politics, periodic table, and our periodic roundup of updates]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Technology report|Better PDFs, backup plans, and birthday wishes]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Traffic report|Cool It Now]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Featured content|Three weeks dominated by articles]] * Forum: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Forum|Productive collaboration around coordinated protest marches; Media and political personalities comment on Wikipedia at its 16th birthday celebration]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 6 de febreiro de 2017 ás 10:47 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Peteforsyth@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=16276447 --> == ''The Signpost'': 6 February 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Arbitration report|WMF Legal and ArbCom weigh in on tension between disclosure requirements and user privacy]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Special report|Wolves nip at Wikipedia's heels: A perspective on the cost of paid editing]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/News and notes|Official WMF rebuke to Trump policy; WMF secures restricted funds]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/In focus|WMF strategy consultant brings background in crisis reputation management; Team behind popular WMF software put "on pause"]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/WikiProject report|For the birds!]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Op-ed|How to make editing workshops useful, even if participants don't stick around]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/In the media|Presidential politics, periodic table, and our periodic roundup of updates]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Technology report|Better PDFs, backup plans, and birthday wishes]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Traffic report|Cool It Now]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Featured content|Three weeks dominated by articles]] * Forum: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-06/Forum|Productive collaboration around coordinated protest marches; Media and political personalities comment on Wikipedia at its 16th birthday celebration]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 6 de febreiro de 2017 ás 10:47 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Peteforsyth@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=16276447 --> == ''The Signpost'': 27 February 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-27/From the editors|Results from our poll on subscription and delivery, and a new RSS feed]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-27/Recent research|Special issue: Wikipedia in education]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-27/Technology report|Responsive content on desktop; Offline content in Android app]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-27/In the media|The Daily Mail does not run Wikipedia]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-27/Gallery|A Met montage]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-27/Special report|Peer review – a history and call for reviewers]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-27/Op-ed|Wikipedia has cancer]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-27/Featured content|The dominance of articles continues]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-27/Traffic report|Love, football, and politics]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-02-27/Blog|WikiIndaba 2017: A continent gathers to chart a path forward]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 28 de febreiro de 2017 ás 01:21 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Peteforsyth@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=16350693 --> == ''The Signpost'': 9 June 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-09/From the editors|Signpost status: On reserve power, Help wanted!]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-09/News and notes|Global Elections]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-09/Arbitration report|Cases closed in the Pacific and with Magioladitis]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-09/Op-ed|Wikipedia's lead sentence problem]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-09/Featured content|Three months in the land of the featured]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-09/In the media|Did Wikipedia just assume Garfield's gender?]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-09/Recent research|Wikipedia bot wars capture the imagination of the popular press]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-09/Technology report|Tech news catch-up]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-09/Traffic report|Film on Top: Sampling the weekly top 10]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 9 de xuño de 2017 ás 02:17 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Evad37@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=16835229 --> == ''The Signpost'': 23 June 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-23/News and notes|Departments reorganized at Wikimedia Foundation, and a month without new RfAs (so far)]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-23/In the media|Kalanick's nipples; Episode #138 of ''Drama on the Hill'']] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-23/Op-ed|Facto Post: a fresh take]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-23/Featured content|Will there ever be a break? The slew of featured content continues]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-23/Traffic report|Wonder Woman beats Batman, The Mummy, Darth Vader and the Earth]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-23/Recent research|Utopian bubbles: Can Wikipedians create value outside of the capitalist system?]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-06-23/Technology report|Improved search, and WMF data scientist tells all]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 23 de xuño de 2017 ás 07:31 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Evad37@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=16868620 --> == ''The Signpost'': 15 July 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-07-15/News and notes|French chapter woes, new affiliates and more WMF team changes]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-07-15/Featured content|Spectacular animals, Pine Trees screens, and more]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-07-15/In the media|Concern about access and fairness, Foundation expenditures, and relationship to real-world politics and commerce]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-07-15/Recent research|The chilling effect of surveillance on Wikipedia readers]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-07-15/Op-ed|Why Task Forces are Dying in 2017]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-07-15/Gallery|A mix of patterns]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-07-15/Humour|The Infobox Game]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-07-15/Traffic report|Film, television and Internet phenomena reign with some room left over for America's birthday]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-07-15/Technology report|New features in development; more breaking changes for scripts]] * Wikicup: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-07-15/Wikicup|2017 WikiCup round 3 wrap-up]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 15 de xullo de 2017 ás 01:47 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Evad37@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=16995835 --> == ''The Signpost'': 5 August 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-08-05/News and notes|Non-English special edition! 99% no news about English-based wiki communities!]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-08-05/Recent research|Wikipedia can increase local tourism by +9%; predicting article quality with deep learning; recent behavior predicts quality]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-08-05/WikiProject report|Comic relief]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-08-05/In the media|Wikipedia used to judge death penalty, arms smuggling, Indonesian governance, and HOTTEST celebrity]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-08-05/Traffic report|Swedish countess tops the list]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-08-05/Blog|Canadian Supreme Court rules against Google in favor of worldwide court orders]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-08-05/Special report|Sharing Wikipedia offline medical information in the Dominican Republic]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-08-05/Featured content|Everywhere in the lead]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-08-05/Technology report|Introducing TechCom]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-08-05/Humour|WWASOHs and ETCSSs]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 5 de agosto de 2017 ás 00:20 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Evad37@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=17070594 --> == ''The Signpost'': 6 September 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-06/From the editors|What happened at Wikimania?]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-06/News and notes|Basselpedia; WMF Board of Trustees appointments]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-06/Featured content|Warfighters and their tools or trees and butterflies]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-06/Traffic report|A fortnight of conflicts]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-06/Special report|Biomedical content, and some thoughts on its future]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-06/Recent research|Discussion summarization; Twitter bots tracking government edits; extracting trivia from Wikipedia]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-06/In the media|Google's Ideological Echo Chamber; What makes someone successful?]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-06/WikiProject report|WikiProject YouTube]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-06/Technology report|Latest tech news]] * Wikicup: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-06/Wikicup|2017 WikiCup round 4 wrap-up]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-06/Humour|Bots]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 6 de setembro de 2017 ás 03:43 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Evad37@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=17194164 --> == ''The Signpost'': 25 September 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-25/News and notes|Chapter updates; ACTRIAL]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-25/In the media|Monkey settlement; Wikipedia used to give AI context clues]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-25/Humour|Chickenz]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-25/Recent research|Wikipedia articles vs. concepts; Wikipedia usage in Europe]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-25/Technology report|Flow restarted; Wikidata connection notifications]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-25/Gallery|Chicken mania]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-25/Special report|Two steps forward, one step backward: The Sustainability Initiative]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-25/Traffic report|Fights and frights]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-09-25/Featured content|Flying high]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 25 de setembro de 2017 ás 01:17 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Evad37@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=17219419 --> == ''The Signpost'': 23 October 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-10-23/News and notes|Money! WMF fundraising, Wikimedia strategy, WMF new office!]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-10-23/Featured content|Don, Marcel, Emily, Jessica and other notables]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-10-23/Humour|Guys named Ralph]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-10-23/In focus|Offline Wikipedia developed at OFF.NETWORK Content Hackathon]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-10-23/Blog|The future of offline access to Wikipedia: The Kiwix example]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-10-23/In the media|Facebook and poetry]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-10-23/Special report|Working with GLAMs in the UK]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-10-23/Traffic report|Death, disaster, and entertainment]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 23 de outubro de 2017 ás 02:36 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Evad37@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=17329021 --> == ''The Signpost'': 24 November 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-11-24/News and notes|Cons, cons, cons]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-11-24/Arbitration report|Administrator desysoped; How to deal with crosswiki issues; Mister Wiki case likely]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-11-24/Technology report|Searching and surveying]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-11-24/Interview|A featured article centurion]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-11-24/WikiProject report|Recommendations for WikiProjects]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-11-24/In the media|Open knowledge platform as a media institution]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-11-24/Traffic report|Strange and inappropriate]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-11-24/Featured content|We will remember them]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-11-24/Recent research|Who wrote this? New dataset on the provenance of Wikipedia text]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-11-24/Humour|Good faith (but still incomprehensible)]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 24 de novembro de 2017 ás 02:38 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Evad37@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=17428970 --> == ''The Signpost'': 18 December 2017 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-12-18/Special report|Women in Red World Contest wrap-up]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-12-18/Blog|Close encounters of the Wikipedia kind]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-12-18/Featured content|Featured content to finish 2017]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-12-18/In the media|Stolen seagulls, public domain primates and more]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-12-18/Arbitration report|Last case of 2017: Mister Wiki editors]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-12-18/Gallery|Wiki loving]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-12-18/Interview|Interview with Charlesjsharp, regular contributor of Wikipedia's Featured Pictures.]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-12-18/Recent research|French medical articles have "high rate of veracity"]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-12-18/Technology report|Your wish lists and more Wikimedia tech]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-12-18/Traffic report|Notable heroes and bad guys]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2017-12-18/Humour|On their way to the WMF Incubator]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 18 de decembro de 2017 ás 06:27 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Evad37@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=17528989 --> == ''The Signpost'': 16 January 2018 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-01-16/News and notes|Communication is key]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-01-16/In the media|''The Paris Review'', British Crown and British Media]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-01-16/Featured content|History, gaming and multifarious topics]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-01-16/Interview|Interview with Ser Amantio di Nicolao, the top contributor to English Wikipedia by edit count]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-01-16/Technology report|Dedicated Wikidata database servers]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-01-16/Humour|Why don't we have an article about _________?]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-01-16/Arbitration report|Mister Wiki is first arbitration committee decision of 2018]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-01-16/Traffic report|The best and worst of 2017]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 16 de xaneiro de 2018 ás 15:26 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Evad37@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=17646354 --> == ''The Signpost'': 5 February 2018 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-05/Op-ed|Do editors have the right to be forgotten?]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-05/Featured content|Wars, sieges, disasters and everything black possible]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-05/Recent research|Automated Q&A from Wikipedia articles; Who succeeds in talk page discussions?]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-05/Blog|New monthly dataset shows where people fall into Wikipedia rabbit holes]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-05/Interview|Interview with The Rambling Man, Wikipedia's top contributor of Featured Lists]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-05/Traffic report|TV, death, sports, and doodles]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-05/Special report|Cochrane–Wikipedia Initiative]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-05/Arbitration report|New cases requested for inter-editor hostility and other collaboration issues]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-05/In the media|Solving crime; editing out violence allegations]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-05/Humour|You really are in Wonderland]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 5 de febreiro de 2018 ás 05:12 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Evad37@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=17705253 --> == ''The Signpost'': 20 February 2018 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-20/News and notes|The future is Swedish with a lack of administrators]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-20/Recent research|Political diverse editors write better articles; Reddit and Stack Overflow benefit from Wikipedia but don't give back]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-20/Arbitration report|Arbitration committee prepares to examine two new cases]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-20/Traffic report|Addicted to sports and pain]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-20/Featured content|Entertainment, sports and history]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-20/Technology report|Paragraph-based edit conflict screen; broken thanks]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-02-20/Humour|Impossible and unexplained traffic report]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 20 de febreiro de 2018 ás 17:11 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Evad37@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=17748908 --> == ''The Signpost'': 29 March 2018 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-03-29/Op-ed|Death knell for ''The Signpost''?]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-03-29/News and notes|Wiki Conference roundup and new appointments]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-03-29/Arbitration report|Ironing out issues in infoboxes; not sure yet about New Jersey; and an administrator who probably wasn't uncivil to a sockpuppet.]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-03-29/In the media|The media on Wikipedia's workings: the good and not-so-good]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-03-29/Traffic report|Real sports, real women and an imaginary country: what's on top for Wikipedia readers]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-03-29/Featured content|Animals, Ships, and Songs]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-03-29/Technology report|Timeless skin review by Force Radical]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-03-29/Special report|ACTRIAL wrap-up]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-03-29/Humour|WikiWorld Reruns]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 29 de marzo de 2018 ás 19:43 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Bri@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=17852523 --> == ''The Signpost'': 26 April 2018 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/From the editors|The Signpost's presses are rolling again...]] * Signpost: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Signpost|Future directions for The Signpost]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/News and notes|Photo of Kim Jong-un. Stephen Hawking death tops hits on many Wikipedias.]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/In the media|The rise of Wikipedia as a disinformation mop]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/In focus|Admin reports board under criticism]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Special report|ACTRIAL results adopted by landslide]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Opinion|Guideline for Organization Notability revised]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Op-ed|World War II Myth-making and Wikipedia]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Community view|It's time we look past Women in Red to counter systemic bias]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Discussion report|The future of portals]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Arbitration report|No new cases, and one motion on administrative misconduct]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/WikiProject report|WikiProject Military History]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Blog|Why the world reads Wikipedia]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Humour|Our Favorite Places to Whine About Stuff]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Traffic report|A quiet place to wrestle with the articles of March]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Technology report|Coming soon: Books-to-PDF, interactive maps, rollback confirmation]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Featured content|Featured content selected by the community]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-04-26/Gallery|A look at some famous and not as well-known border tripoints]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 27 de abril de 2018 ás 17:00 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=17959762 --> == ''The Signpost'': 29 June 2018 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/From the editor|The Admin Ship is still barely afloat, while a Foundation project risks sinking]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Special report|NPR and AfC – The Marshall Plan: an engagement and a marriage?]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Op-ed|What do admins do?]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Opinion|Google isn't responsible for Wikipedia's mistakes]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/News and notes|Money, milestones, and Wikimania]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/In the media|Much wikilove from the Mayor of London, less from Paekākāriki or a certain candidate for U.S. Congress]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Discussion report|Deletion, page moves, and an update to the main page]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Featured content|New promotions]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Arbitration report|WWII, UK politics, and a user deCrat'ed]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Traffic report|Endgame]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Technology report|Improvements piled on more improvements]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Gallery|Wiki Loves Africa]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Blog|Wikipedia should be open for editors in Turkey]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Recent research|How censorship can backfire and conversations can go awry]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Humour|Television plot lines]] * Wikipedia essays: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/Wikipedia essays|This month's pick by The Signpost editors]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-06-29/From the archives|Wolves nip at Wikipedia's heels: A perspective on the cost of paid editing]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 30 de xuño de 2018 ás 01:39 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=18158877 --> == ''The Signpost'': 31 July 2018 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/From the editor|If only if]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/Op-ed|The last leg of the Admin Ship's current cruise]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/Opinion|Wrestling with Wikipedia reality]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/News and notes|Another newspaper for Wikipedia; Wikimania 2018 ends; changes at NPR]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/In the media|Blackouts in Europe; Wikipedia and capitalists; WMF Jet Set]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/Discussion report|Wikipedias take action against EU copyright proposal, plus new user right proposals]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/Featured content|Wikipedia's best content in images and prose]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/Arbitration report|Status quo processes retained in two disputes]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/Traffic report|Soccer, football, call it what you like – that and summer movies leave room for little else]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/Technology report|New bots, new prefs]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/Gallery|Independence days, national holidays, and football – all in July]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/Blog|Motivation of two editors]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/Recent research|Different Wikipedias use different images; editing contests more successful than edit-a-thons]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/Humour|It's all the same]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/Essay|Wikipedia does not need you]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-07-31/From the archives|The pending changes fiasco: how an attempt to answer one question turned into a quagmire]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 31 de xullo de 2018 ás 23:51 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=18239854 --> == ''The Signpost'': 30 August 2018 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/From the editor|Today's young adults don't know a world without Wikipedia]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/Interview|2018 Wikimedian of the Year, Farkhad Fatkullin]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/News and notes|Flying high; low practice from Wikipedia 'cleansing' agency; where do our donations go? RfA sees a new trend]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/In the media|Quicksilver AI writes articles]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/Discussion report|Drafting an interface administrator policy]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/Featured content|Featured content selected by the community]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/Special report|Wikimania 2018]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/Traffic report|Aretha dies – getting just 2,000 short of 5 million hits]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/Technology report|Technical enhancements and a request to prioritize upcoming work]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/Gallery|Leapfrog, historic Thai cave, and a rhythmic beat]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/Recent research|Wehrmacht on Wikipedia, neural networks writing biographies]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/Humour|''Signpost'' editor censors herself]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/Essay|Principle of Some Astonishment]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-08-30/From the archives|Playing with Wikipedia words]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 30 de agosto de 2018 ás 02:04 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=18316385 --> == ''The Signpost'': 1 October 2018 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-01/From the editor|Is this the new normal?]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-01/News and notes|European copyright law moves forward]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-01/In the media|Knowledge under fire]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-01/Discussion report|Interface Admin policy proposal, part 2]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-01/Arbitration report|A quiet month for Arbcom]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-01/Traffic report|John McCain's death generates over 7 million hits, followed by historical low]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-01/Technology report|Paying attention to your mobile]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-01/Gallery|A pat on the back]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-01/Blog|After a catastrophic fire at the National Museum of Brazil, a drive to preserve what knowledge remains]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-01/Recent research|How talk page use has changed since 2005; censorship shocks lead to centralization; is vandalism caused by workplace boredom?]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-01/Humour|''Signpost'' Crossword Puzzle]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-01/Essay|Expressing thanks]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 1 de outubro de 2018 ás 00:46 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=18403091 --> == ''The Signpost'': 28 October 2018 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors October original: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/From the editors October original|''The Signpost'' is still afloat, just barely]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/Op-ed|Wikipedia's Strickland affair]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/News and notes|WMF gets a million bucks]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/In the media|Bans, celebs, and bias]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/Discussion report|Mediation Committee and proposed deletion reform]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/Traffic report|Unsurprisingly, sport leads the field – or the ring]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/Technology report|Bots galore!]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/Special report|NPP needs you]] * Special report 2: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/Special report 2|Now Wikidata is six]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/In focus|Alexa]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/Gallery|Out of this world!]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/Recent research|Wikimedia Commons worth $28.9 billion]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/Humour|Talk page humour]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/Opinion|Strickland incident]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-10-28/From the archives|The Gardner Interview]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 28 de outubro de 2018 ás 19:11 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=18526930 --> == ''The Signpost'': 1 December 2018 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/From the editor|Time for a truce]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/Op-ed|Looking back, looking forward: A beginner's experience on Wikipedia]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/Special report|The Christmas wishlist]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/Opinion|The blogosphere migrates to Galaxy WMF]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/News and notes|Reviewer of the year, WikiCup winner, and the 2019 Wikimedia Summit]] * Reflections: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/Reflections|Wikipedia, history, and the 100th anniversary of Armistice Day]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/In the media|Court-ordered article redaction, paid editing, and rock stars]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/Discussion report|Farewell, Mediation Committee]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/Arbitration report|A long break ends]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/Traffic report|Queen reigns for four weeks straight]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/Gallery|Intersections]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/Recent research|Why do the most active Wikipedians burn out?; only 4% of students vandalize]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/Essay|No one cares about your garage band]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/Humour|The dark side of our favorite root vegetable]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-01/From the archives|Ars longa,vita brevis]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 1 de decembro de 2018 ás 04:48 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=18526930 --> == ''The Signpost'': 24 December 2018 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/From the editors|Where to draw the line in reporting?]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/Op-ed|Wikipedia not trumped by Trump appointee]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/Special report|''The Signpost'' got 380,000+ views in 2018, sounds reasonable enough, right?]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/News and notes|Some wishes do come true]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/In the media|Political hijinks]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/Discussion report|A new record low for RfA]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/WikiProject report|Articlegenesis]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/Arbitration report|Year ends with one active case]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/Traffic report|Queen dethroned by U.S. presidents]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/Gallery|Sun and moon, water and stone]] * Blog: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/Blog|News from the WMF]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/Humour|I believe in Bigfoot]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/Essay|Requests for medication]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2018-12-24/From the archives|Compromised admin accounts – again]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 24 de decembro de 2018 ás 13:37 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=18710065 --> == ''The Signpost'': 31 January 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/Op-ed|Random Rewards Rejected]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/In focus|The Collective Consciousness of Admin Userpages]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/News and notes|WMF staff turntable continues to spin; Endowment gets more cash; RfA continues to be a pit of steely knives]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/In the media|''The Signpost'''s investigative story recognized, Wikipedia turns 18 and gets a birthday gift from Google, and more editors are recognized]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/Discussion report|The future of the reference desk]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/Featured content|Don't miss your great opportunity]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/Arbitration report|An admin under the microscope]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/Traffic report|Death, royals and superheroes]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/Technology report|When broken is easily fixed]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/Gallery|Let us build a memorial fit for such pain and suffering]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/News from the WMF|News from WMF]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/Recent research|Ad revenue from reused Wikipedia articles; are Wikipedia researchers asking the right questions?]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/Essay|How]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/Humour|Village pump]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-01-31/From the archives|An editorial board that includes you]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 31 de xaneiro de 2019 ás 06:51 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=18804310 --> == ''The Signpost'': 28 February 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/From the editors|Help wanted (still)]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/News and notes|Front-page issues for the community]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/In focus|Wikimedia affiliate organizations seek community participation in 2019 board election]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/Discussion report|Talking about talk pages]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/Featured content|Conquest, War, Famine, Death, and more!]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/Arbitration report|A quiet month for Arbitration Committee]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/Traffic report|Binge-watching]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/Technology report|Tool labs casters-up]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/Gallery|Signed with pride]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/Recent research|Research finds signs of cultural diversity and recreational habits of readers]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/Essay|Optimist's guide to Wikipedia]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/From the archives|New group aims to promote Wiki-Love]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-02-28/Humour|Pesky Pronouns]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 28 de febreiro de 2019 ás 11:17 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=18906240 --> == ''The Signpost'': 31 March 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/From the editors|Getting serious about humor]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/News and notes|Blackouts fail to stop EU Copyright Directive]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/In the media|Women's history month]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/Discussion report|Portal debates continue, Prespa agreement aftermath, WMF seeks a rebranding]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/Featured content|Out of this world]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/Arbitration report|The Tides of March at ARBCOM]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/Traffic report|Exultations and tribulations]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/Technology report|New section suggestions and sitewide styles]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/News from the WMF|The WMF's take on the new EU Copyright Directive]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/Recent research|Barnstar-like awards increase new editor retention]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/From the archives|Esperanza organization disbanded after deletion discussion]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/Humour|The Epistolary of Arthur 37]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/Op-Ed|Pro and Con: Has gun violence been improperly excluded from gun articles?]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/In focus|''The Wikipedia SourceWatch'']] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/Special report|Wiki Loves (50 Years of) Pride]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-03-31/Community view|Wikipedia's response to the New Zealand mosque shootings]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 31 de marzo de 2019 ás 15:03 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=18960784 --> == ''The Signpost'': 30 April 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/News and notes|An Action Packed April]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/In the media|Is Wikipedia just another social media site?]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/Discussion report|English Wikipedia community's conclusions on talk pages]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/Featured content|Anguish, accolades, animals, and art]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/Arbitration report|An Active Arbitration Committee]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/Traffic report|Mötley Crüe, Notre-Dame, a black hole, and Bonnie and Clyde]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/Technology report|A new special page, and other news]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/Gallery|Notre-Dame de Paris burns]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/News from the WMF|Can machine learning uncover Wikipedia’s missing “citation needed” tags?]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/Recent research|Female scholars underrepresented; whitepaper on Wikidata and libraries; undo patterns reveal editor hierarchy]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/From the archives|Portals revisited]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/Humour|Jimbo and Larry walk into a bar ...]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/Opinion|The gaps in our knowledge of our gaps]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/Interview|Katherine Maher marks 3 years as executive director]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-04-30/Community view|2019 Wikimedia Summit gathers movement affiliate representatives to discuss movement strategy]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 30 de abril de 2019 ás 17:38 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19060881 --> == ''The Signpost'': 31 May 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-05-31/From the editors|Picture that]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-05-31/News and notes|Wikimania and trustee elections]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-05-31/In the media|Politics, lawsuits and baseball]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-05-31/Discussion report|Admin abuse leads to mass-desysop proposal on Azerbaijani Wikipedia]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-05-31/Recent research|Wikipedia more useful than academic journals, but is it stealing the news?]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-05-31/Arbitration report|ArbCom forges ahead]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-05-31/News from the WMF|Wikimedia Foundation petitions the European Court of Human Rights to lift the block of Wikipedia in Turkey]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-05-31/Traffic report|Dark marvels, thrones, a vile serial killer biopic, that's entertainment!]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-05-31/Technology report|Lots of Bots]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-05-31/Essay|Paid editing]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-05-31/From the archives|FORUM:Should Wikimedia modify its terms of use to require disclosure?]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 31 de maio de 2019 ás 02:14 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19067457 --> == ''The Signpost'': 30 June 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/Discussion report|A constitutional crisis hits English Wikipedia]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/News and notes|Mysterious ban, admin resignations, Wikimedia Thailand rising]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/In the media|The disinformation age]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/On the bright side|What's making you happy this month?]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/Special report|Did Fram harass other editors?]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/Traffic report|Juneteenth, Beauty Revealed, and more nuclear disasters]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/Technology report|Actors and Bots]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/Gallery|Unlike the North Face, Wiki Loves Earth]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/Recent research|What do editors do after being blocked?; the top mathematicians, universities and cancers according to Wikipedia]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/From the archives|Women and Wikipedia: the world is watching]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/Opinion|Why the Terms of Use change didn't curtail undisclosed paid editing—and what might]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/In focus|WikiJournals: A sister project proposal]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/Community view|A CEO biography, paid for with taxes]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-06-30/Op-Ed|2019 Wikimedia Affiliate Selected Board Seats Election Results]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 30 de xuño de 2019 ás 15:56 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19067457 --> == ''The Signpost'': 31 July 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-07-31/News and notes|Wikimedia grants less accessible for travel, equipment, meetups, and India]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-07-31/In the media|Politics starts getting rough]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-07-31/Discussion report|New proposals in aftermath of Fram ban]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-07-31/Arbitration report|A month of reintegration]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-07-31/Gallery|Classic panoramas from Heinrich Berann]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-07-31/On the bright side|What's making you happy this month?]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-07-31/Community view|Video based summaries of Wikipedia articles. How and why?]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-07-31/News from the WMF|Designing ethically with AI: How Wikimedia can harness machine learning in a responsible and human-centered way]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-07-31/Recent research|Most influential medical journals; detecting pages to protect]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-07-31/Special report|Administrator cadre continues to contract]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-07-31/Traffic report|World cups, presidential candidates, and stranger things]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-07-31/In focus|The French Wikipedia is overtaking the German]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 31 de xullo de 2019 ás 16:19 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19239323 --> == ''The Signpost'': 30 August 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-08-30/News and notes|Documenting Wikimania and our beginnings]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-08-30/In focus|Ryan Merkley joins WMF as Chief of Staff]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-08-30/In the media|Many layers of fake news: Fake fiction and fake news vandalism]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-08-30/Discussion report|Meta proposals on partial bans and IP users]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-08-30/Traffic report|Once upon a time in Greenland with Boris and cornflakes]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-08-30/Op-Ed|We couldn't have told you this, but Wikipedia was censored]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-08-30/Opinion|The Curious Case of Croatian Wikipedia]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-08-30/Community view|Chinese Wikipedia and the battle against extradition from Hong Kong]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-08-30/News from the WMF|Meet Emna Mizouni, the newly minted 2019 Wikimedian of the Year]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-08-30/Recent research|Special issue on gender gap and gender bias research]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-08-30/On the bright side|What's making you happy this month?]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 30 de agosto de 2019 ás 23:42 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19338420 --> == ''The Signpost'': 30 September 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-09-30/From the editors|Where do we go from here?]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-09-30/Special report|Post-Framgate wrapup]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-09-30/In the media|A net loss: Wikipedia attacked, closing off Russia? welcoming back Turkey?]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-09-30/Traffic report|Varied and intriguing entries, less Luck, and some retreads]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-09-30/News from the WMF|How the Wikimedia Foundation is making efforts to go green]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-09-30/Recent research|Wikipedia's role in assessing credibility of news sources; using wikis against procrastination; OpenSym 2019 report]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-09-30/Gallery|Finding freely licensed photo collections]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-09-30/On the bright side|What's making you happy this month?]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-09-30/In focus|Wikidata & Wikibase for national libraries: the inaugural meeting]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 30 de setembro de 2019 ás 11:08 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19354308 --> == ''The Signpost'': 31 October 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-10-31/In the media|How to use or abuse Wikipedia for fun or profit]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-10-31/Special report|“Catch and Kill” on Wikipedia: Paid editing and the suppression of material on alleged sexual abuse]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-10-31/In focus|The BBC looks at Chinese government editing]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-10-31/Interview|Carl Miller on Wikipedia Wars]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-10-31/Community view|Observations from the mainland]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-10-31/Arbitration report|October actions]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-10-31/Traffic report|Wrestling with a couple of teenagers, a Nobelist, and a lot of jokers]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-10-31/Gallery|Wiki Loves Broadcast]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-10-31/Recent research|Research at Wikimania 2019: More communication doesn't make editors more productive; Tor users doing good work; harmful content rare on English Wikipedia]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-10-31/Essay|Wikipedia is in the real world]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-10-31/News from the WMF|Welcome to Wikipedia! Here's what we're doing to help you stick around]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-10-31/On the bright side|What's making you happy this month?]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 31 de outubro de 2019 ás 16:13 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19436527 --> == ''The Signpost'': 29 November 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/From the editor|Put on your birthday best]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/News and notes|How soon for the next million articles?]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/In the media|You say you want a revolution]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/On the bright side|What's making you happy this month?]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/Arbitration report|Two requests for arbitration cases]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/Traffic report|The queen and the princess meet the king and the joker]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/Technology report|Reference things, sister things, stranger things]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/Gallery|Winter and holidays]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/Recent research|Bot census; discussions differ on Spanish and English Wikipedia; how nature's seasons affect pageviews]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/Essay|Adminitis]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/From the archives|WikiProject Spam, revisited]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/In focus|An update on the Wikimedia Movement 2030 Strategy]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-11-29/Special report|How many people edit in your favorite language? Where are they from?]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 29 de novembro de 2019 ás 22:25 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19559312 --> == ''The Signpost'': 27 December 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/From the editors|Caught with their hands in the cookie jar, again]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/News and notes|What's up (and down) with administrators, articles and languages]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/Special report|Are reputation management operatives scrubbing Wikipedia articles?]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/In the media|"The fulfillment of the dream of humanity" or a nightmare of PR whitewashing on behalf of one-percenters?]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/Discussion report|December discussions around the wiki]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/Arbitration report|Announcement of 2020 Arbitration Committee]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/Traffic report|Queens and aliens, exactly alike, once upon a December]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/Technology report|User scripts and more]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/Gallery|Holiday wishes]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/Recent research|Acoustics and Wikipedia; Wiki Workshop 2019 summary]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/From the archives|The 2002 Spanish fork and ads revisited (re-revisited?)]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/On the bright side|What's making you happy this month?]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/Op-Ed|Why we need to keep talking about Wikipedia's gender gap]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2019-12-27/WikiProject report|Wikiproject Tree of Life: A Wikiproject report]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 27 de decembro de 2019 ás 12:39 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19644375 --> == ''The Signpost'': 27 January 2020 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/From the editor|Reaching six million articles is great, but we need a moratorium]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/News and notes|Six million articles on the English language Wikipedia]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/Special report|The limits of volunteerism and the gatekeepers of Team Encarta]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/In the media|Turkey's back up, but what's happening with Dot-org and a new visual identity?]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/Arbitration report|Three cases at ArbCom]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/Traffic report|The most viewed articles of 2019]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/Gallery|Wiki Loves Monuments 2019, we're all winners]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/News from the WMF|Capacity Building: Top 5 Themes from Community Conversations]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/Community view|Our most important new article since November 1, 2015]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/In focus|Cryptos and bitcoins and blockchains, oh no!]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/Recent research|How useful is Wikipedia for novice programmers trying to learn computing concepts?]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/From the archives|A decade of ''The Signpost'', 2005-2015]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/On the bright side|What's making you happy this month?]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/WikiProject report|WikiProject Japan: a wikiProject Report]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/Humour|Predicting the 6,000,000th article]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-01-27/Obituary|Remembering Wikipedia contributor Brian Boulton]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 27 de xaneiro de 2020 ás 02:10 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19732642 --> == ''The Signpost'': 1 March 2020 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/From the editor|The ball is in your court]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/News and notes|Alexa ranking down to 13th worldwide]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/Special report|More participation, more conversation, more pageviews]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/In the media|Mapping IP editors, Smithsonian open-access, and coronavirus disinformation]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/Discussion report|Do you prefer M or P?]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/Arbitration report|Two prominent administrators removed]] * By the numbers: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/By the numbers|How many actions by administrators does it take to clean up spam?]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/Community view|The Incredible Invisible Woman]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/In focus|History of ''The Signpost'', 2015–2019]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/Recent research|Wikipedia generates $50 billion/year consumer surplus in the US alone]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/From the archives|Is Wikipedia for sale?]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/Traffic report|February articles, floating in the dark]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/Gallery|Feel the love]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/On the bright side|What's making you happy this month?]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/Op-Ed|What I learned as Wikimedia UK Communications Coordinator]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/Opinion|Wikipedia is another country]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-01/Humour|The Wilhelm scream]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 1 de marzo de 2020 ás 18:53 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19822178 --> == ''The Signpost'': 29 March 2020 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/From the editors|The bad and the good]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/News and notes|2018 Wikipedian of the year blocked]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/WikiProject report|WikiProject COVID-19: A WikiProject Report]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/Special report|Wikipedia on COVID-19: what we publish and why it matters]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/In the media|Blocked in Iran but still covering the big story]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/Discussion report|Rethinking draft space]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/Arbitration report|Unfinished business]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/In focus|"I have been asked by Jeffrey Epstein …"]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/Community view|Wikimedia community responds to COVID-19]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/Recent research|Disease outbreak uncertainties, AfD forecasting, auto-updating Wikipedia]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/From the archives|Text from Wikipedia good enough for Oxford University Press to claim as own]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/Traffic report|The only thing that matters in the world]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/Gallery|Visible Women on Wikipedia]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/News from the WMF|Amid COVID-19, Wikimedia Foundation offers full pay for reduced hours, mobilizes all staff to work remote, and waives sick time]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-03-29/On the bright side|What's making you happy this month?]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 29 de marzo de 2020 ás 17:43 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19891967 --> == ''The Signpost'': 26 April 2020 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/News and notes|Unbiased information from Ukraine's government?]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/In the media|Coronavirus, again and again]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/Discussion report|Redesigning Wikipedia, bit by bit]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/Featured content|Featured content returns]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/Arbitration report|Two difficult cases]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/Traffic report|Disease the Rhythm of the Night]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/Gallery|Roy is doing fine and sending more photos]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/Recent research|Trending topics across languages; auto-detecting bias]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/Essay|Wikipedia:An article about yourself isn't necessarily a good thing]] * By the numbers: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/By the numbers|Open data and COVID-19: Wikipedia as an informational resource during the pandemic]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/Opinion|Trusting Everybody to Work Together]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/On the bright side|What's making you happy this month?]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/Interview|Health and RfA's: An interview with Guy Macon]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/In focus|Multilingual Wikipedia]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-04-26/WikiProject report|[[WP:GOCE|The Guild of Copy Editors]]]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 26 de abril de 2020 ás 18:19 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=19994129 --> == ''The Signpost'': 31 May 2020 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/From the editor|Meltdown May?]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/News and notes|2019 Picture of the Year, 200 French paid editing accounts blocked, 10 years of Guild Copyediting]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/In the media|CBS on COVID-19, Sanger on bias, false noses, and five prolific editors]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/Discussion report|WMF's Universal Code of Conduct]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/Special report|The sum of human knowledge? Not in one Wikipedia language edition]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/Featured content|Weathering the storm]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/Arbitration report|Board member receives editing restriction]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/Traffic report|Come on and slam, and welcome to the jam]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/Op-Ed|Where Is Political Bias Taking Us?]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/Gallery|Wildlife photos by the book]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/News from the WMF|WMF Board announces Community Culture Statement]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/Recent research|Automatic detection of covert paid editing; Wiki Workshop 2020]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/Community view|Transit routes and mapping during stay-at-home order downtime]] * On video: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/On video|COVID-19 spurs innovations in Wikimedia video and virtual programming]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/WikiProject report|Revitalizing good articles]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/On the bright side|500,000 articles in the Egyptian Arabic Wikipedia]] * Obituaries: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-05-31/Obituaries|Dmitrismirnov, Kattenkruid, Muidlatif, Ronhjones, Tsirel]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 31 de maio de 2020 ás 19:07 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=20087784 --> == ''The Signpost'': 28 June 2020 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/News and notes|Progress at Wikipedia Library and Wikijournal of Medicine]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/Community view|Community open letter on renaming]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/Gallery|After the killing of George Floyd]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/In the media|Part collaboration and part combat]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/Discussion report|Community reacts to WMF rebranding proposals]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/Featured content|Sports are returning, with a rainbow]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/Arbitration report|Anti-harassment RfC and a checkuser revocation]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/Traffic report|The pandemic, alleged murder, a massacre, and other deaths]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/News from the WMF|We stand for racial justice]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/Recent research|Wikipedia and COVID-19; automated Wikipedia-based fact-checking]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/Interview|What is wrong with rebranding to "Wikipedia Foundation"?]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/Humour|Cherchez une femme]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/Opinion|Trying to find COI or paid editors? Just read the news]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/On the bright side|For what are you grateful this month?]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/In focus|Edit Loud, Edit Proud: LGBTIQ+ Wikimedians and Global Information Activism]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-06-28/WikiProject report|WikiProject Black Lives Matter]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 28 de xuño de 2020 ás 18:54 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=20224317 --> == ''The Signpost'': 2 August 2020 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/Special report|Wikipedia and the End of Open Collaboration?]] * COI and paid editing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/COI and paid editing|Some strange people edit Wikipedia for money]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/News and notes|Abstract Wikipedia, a hoax, sex symbols, and a new admin]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/In the media|Dog days gone bad]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/Discussion report|Fox News, a flight of RfAs, and banning policy]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/Featured content|Remembering Art, Valor, and Freedom]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/Traffic report|Now for something completely different]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/Gallery|Photos of threatened species from iNaturalist]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/News from the WMF|New Chinese national security law in Hong Kong could limit the privacy of Wikipedia users]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/Recent research|Receiving thanks increases retention, but not the time contributed to Wikipedia]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/Essay|Not compatible with a collaborative project]] * Obituaries: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/Obituaries|Hasteur and Brian McNeil]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-02/In focus|WikiLoop DoubleCheck, reviewing edits made easy]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 2 de agosto de 2020 ás 18:26 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=20321650 --> == ''The Signpost'': 30 August 2020 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-30/News and notes|The high road and the low road]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-30/In the media|Storytelling large and small]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-30/Featured content|Going for the goal]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-30/Special report|Wikipedia's not so little sister is finding its own way]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-30/Op-Ed|The longest-running hoax]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-30/Traffic report|Heart, soul, umbrellas, and politics]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-30/News from the WMF|Fourteen things we’ve learned by moving Polish Wikimedia conference online]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-30/Recent research|Detecting spam, and pages to protect; non-anonymous editors signal their intelligence with high-quality articles]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-30/Arbitration report|A slow couple of months]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-30/From the archives|Wikipedia for promotional purposes?]] * Obituaries: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-08-30/Obituaries|Marcus Sherman, Jerome West, and Pauline van Till]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 30 de agosto de 2020 ás 17:34 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=20406166 --> == ''The Signpost'': 27 September 2020 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-09-27/Special report|Paid editing with political connections]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-09-27/News and notes|More large-scale errors at a "small" wiki]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-09-27/In the media|WIPO, Seigenthaler incident 15 years later]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-09-27/Featured content|Life finds a Way]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-09-27/Arbitration report|Clarifications and requests]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-09-27/Traffic report|Is there no justice?]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-09-27/Recent research|Wikipedia's flood biases]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 27 de setembro de 2020 ás 23:29 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=20478240 --> == ''The Signpost'': 28 December 2020 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-12-28/News and notes|Year-end legal surprises cause concern, but Public Domain Day is imminent]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-12-28/In the media|Concealment, data journalism, a non-pig farmer, and some Bluetick Hounds]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-12-28/Arbitration report|2020 election results]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-12-28/Opinion|How to make your factory's safety and labor issues disappear]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-12-28/Featured content|Very nearly ringing in the New Year with "Blank Space" – but we got there in time.]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-12-28/Traffic report|2020 wraps up]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-12-28/News from the WMF|What Wikipedia saw during election week in the U.S., and what we’re doing next]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-12-28/Recent research|Predicting the next move in Wikipedia discussions]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-12-28/Essay|Subjective importance]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-12-28/Op-Ed|An unforgettable year we might wish to forget]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-12-28/Gallery|Angels in the architecture]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2020-12-28/Humour|'Twas the Night Before Wikimas]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 28 de decembro de 2020 ás 04:26 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Bri@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=20902189 --> == ''The Signpost'': 31 January 2021 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/News and notes|1,000,000,000 edits, board elections, virtual Wikimania 2021]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/Special report|Wiki reporting on the insurrection]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/In focus|From Anarchy to Wikiality, Glaring Bias to Good Cop: Press Coverage of Wikipedia's First Two Decades]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/Opinion|Wikipedia's war against scientific disinformation]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/In the media|The world's press says "Happy Birthday!" with a few twists]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/Technology report|The people who built Wikipedia, technically]] * Videos and podcasts: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/Videos and podcasts|Celebrating 20 years]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/News from the WMF|Wikipedia celebrates 20 years of free, trusted information for the world]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/Recent research|Students still have a better opinion of Wikipedia than teachers]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/Humour|Dr. Seuss's Guide to Wikipedia]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/Featured content|New Year, same Featured Content report!]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/Traffic report|The most viewed articles of 2020]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-01-31/Obituary|Flyer22 Frozen]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 31 de xaneiro de 2021 ás 20:12 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Eddie891@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=21022363 --> == ''The Signpost'': 28 February 2021 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-02-28/News and notes|Maher stepping down]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-02-28/Disinformation report|A "billionaire battle" on Wikipedia: Sex, lies, and video]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-02-28/Opinion|The call for feedback on community seats is a distraction]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-02-28/In the media|Corporate influence at OSM, Fox watching the hen house]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-02-28/News from the WMF|Who tells your story on Wikipedia]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-02-28/Recent research|Take an AI-generated flashcard quiz about Wikipedia; Wikipedia's anti-feudalism]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-02-28/Featured content|A Love of Knowledge, for Valentine's Day]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-02-28/Traffic report|Does it almost feel like you've been here before?]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-02-28/Gallery|What is Black history and culture?]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 28 de febreiro de 2021 ás 21:32 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Eddie891@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=21140159 --> == ''The Signpost'': 28 March 2021 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-03-28/News and notes|A future with a for-profit subsidiary?]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-03-28/Gallery|Wiki Loves Monuments]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-03-28/In the media|Wikimedia LLC and disinformation in Japan]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-03-28/News from the WMF|Project Rewrite: Tell the missing stories of women on Wikipedia and beyond]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-03-28/Recent research|10%-30% of Wikipedia’s contributors have subject-matter expertise]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-03-28/From the archives|Google isn't responsible for Wikipedia's mistakes]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-03-28/Essay|Wikipedia:The Free Encyclopedia]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-03-28/Obituary|Yoninah]] * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-03-28/From the editor|What else can we say?]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-03-28/Arbitration report|Open letter to the Board of Trustees]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-03-28/Traffic report|Wanda, Meghan, Liz, Phil and Zack]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 28 de marzo de 2021 ás 20:47 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:DannyS712@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=21267130 --> == ''The Signpost'': 25 April 2021 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-04-25/From the editor|A change is gonna come]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-04-25/Disinformation report|The Trump Organization's paid editors]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-04-25/In the media|Fernando, governance, and rugby]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-04-25/Opinion|The (Universal) Code of Conduct]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-04-25/Op-Ed|A Little Fun Goes A Long Way]] * Changing the world: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-04-25/Changing the world|The reach of protest images on Wikipedia]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-04-25/Recent research|Quality of aquatic and anatomical articles]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-04-25/Traffic report|The verdict is guilty, guilty, guilty]] * News from Wiki Education: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-04-25/News from Wiki Education|Encouraging professional physicists to engage in outreach on Wikipedia]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 25 de abril de 2021 ás 22:34 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:DannyS712@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=21300638 --> == ''The Signpost'': 27 June 2021 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-06-27/News and notes|Elections, Wikimania, masking and more]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-06-27/In the media|Boris and Joe, reliability, love, and money]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-06-27/Disinformation report|Croatian Wikipedia: capture and release]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-06-27/Recent research|Feminist critique of Wikipedia's epistemology, Black Americans vastly underrepresented among editors, Wiki Workshop report]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-06-27/Traffic report|So no one told you life was gonna be this way]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-06-27/News from the WMF|Searching for Wikipedia]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-06-27/Humour|Wikipedia's best articles on the world's strangest things]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-06-27/WikiProject report|WikiProject on open proxies interview]] * Forum: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-06-27/Forum|Is WMF fundraising abusive?]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-06-27/Discussion report|Reliability of WikiLeaks discussed]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-06-27/Obituary|SarahSV]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 27 de xuño de 2021 ás 20:17 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:DannyS712@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=21652089 --> == ''The Signpost'': 25 July 2021 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-07-25/News and notes|Wikimania and a million other news stories]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-07-25/Special report|Hardball in Hong Kong]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-07-25/In the media|Larry is at it again]] * Board of Trustees candidates: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-07-25/Board of Trustees candidates|See the candidates]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-07-25/Recent research|Gender bias and statistical fallacies, disinformation and mutual intelligibility]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-07-25/Traffic report|Football, tennis and marveling at Loki]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-07-25/News from the WMF|Uncapping our growth potential – interview with James Baldwin, Finance and Administration Department]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-07-25/Humour|A little verse]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 25 de xullo de 2021 ás 23:12 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:DannyS712@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=21784702 --> == ''The Signpost'': 29 August 2021 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-08-29/News and notes|Enough time left to vote! IP ban]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-08-29/In the media|''Vive la différence!'']] * Wikimedians of the year: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-08-29/Wikimedians of the year|Seven Wikimedians of the year]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-08-29/Gallery|Our community in 20 graphs]] * News from Wiki Education: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-08-29/News from Wiki Education|Changing the face of Wikipedia]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-08-29/Recent research|IP editors, inclusiveness and empathy, cycles, and world heritage]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-08-29/WikiProject report|WikiProject Days of the Year Interview]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-08-29/Traffic report|Olympics, movies, and Afghanistan]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-08-29/Community view|Making Olympic history on Wikipedia]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 29 de agosto de 2021 ás 19:46 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Eddie891@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=21946141 --> == ''The Signpost'': 26 September 2021 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-09-26/News and notes|New CEO, new board members, China bans]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-09-26/In the media|The future of Wikipedia]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-09-26/Opinion|Wikimedians of Mainland China were warned]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-09-26/Op-Ed|I've been desysopped]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-09-26/Disinformation report|Paid promotional paragraphs in German parliamentary pages]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-09-26/Discussion report|Editors discuss Wikipedia's vetting process for administrators]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-09-26/Recent research|Wikipedia images for machine learning; Experiment justifies Wikipedia's high search rankings]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-09-26/Community view|Is writing Wikipedia like making a quilt?]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-09-26/Traffic report|Kanye, Emma Raducanu and 9/11]] * News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-09-26/News from Diff|Welcome to the first grantees of the Knowledge Equity Fund]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-09-26/WikiProject report|The Random and the Beautiful]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 26 de setembro de 2021 ás 21:01 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:DannyS712@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=22043419 --> == ''The Signpost'': 31 October 2021 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/From the editor|Different stories, same place]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/News and notes|The sockpuppet who ran for adminship and almost succeeded]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/In the media|China bans, and is there intelligent life on this planet?]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/Opinion|A photo on Wikipedia can ruin your life]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/Discussion report|Editors brainstorm and propose changes to the Requests for adminship process]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/Recent research|Welcome messages fail to improve newbie retention]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/Community view|Reflections on the Chinese Wikipedia]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/Traffic report|James Bond and the Giant Squid Game]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/Technology report|Wikimedia Toolhub, winners of the Coolest Tool Award, and more]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/Serendipity|How Wikipedia helped create a Serbian stamp]] * Book review: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/Book review|''Wikipedia and the Representation of Reality'']] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/WikiProject report|Redirection]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-10-31/Humour|A very Wiki crossword]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 31 de outubro de 2021 ás 20:18 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Eddie891@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=22208696 --> == ''The Signpost'': 29 November 2021 == <div lang="en" dir="ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/In the media|Denial: climate change, mass killings and pornography]] * WikiCup report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/WikiCup report|The WikiCup 2021]] * Deletion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/Deletion report|What we lost, what we gained]] * From a Wikipedia reader: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/From a Wikipedia reader|What's Matt Amodio?]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/Arbitration report|ArbCom in 2021]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/Discussion report|On the brink of change – RFA reforms appear imminent]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/Technology report|What does it take to upload a file?]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/WikiProject report|Interview with contributors to WikiProject Actors and Filmmakers]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/Serendipity|"Did You Know ..." featured a photo of the wrong female WWII pilot]] * News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/News from Diff|Content translation tool helps create one million Wikipedia articles]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/Traffic report|Reporting ticket sales on the edge of the Wiki, if Eternals should fail]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/Recent research|Vandalizing Wikipedia as rational behavior]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-11-29/Humour|A very new very Wiki crossword]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 29 de novembro de 2021 ás 01:27 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Chris troutman@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=22386904 --> == ''The Signpost'': 28 December 2021 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-12-28/From the editor|Here is the news]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-12-28/News and notes|Jimbo's NFT, new arbs, fixing RfA, and financial statements]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-12-28/Serendipity|Born three months before her brother?]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-12-28/In the media|The past is not even past]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-12-28/Recent research|STEM articles judged unsuitable for undergraduates below the first paragraph]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-12-28/Arbitration report|A new crew for '22]] * By the numbers: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-12-28/By the numbers|Four billion words and a few numbers]] * Deletion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-12-28/Deletion report|We laughed, we cried, we closed as "no consensus"]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-12-28/Gallery|Wikicommons presents: 2021]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-12-28/Traffic report|Spider-Man, football and the departed]] * Crossword: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-12-28/Crossword|Another Wiki crossword for one and all]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2021-12-28/Humour|Buying Wikipedia]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 28 de decembro de 2021 ás 21:10 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:DannyS712@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=22469348 --> == ''The Signpost'': 30 January 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Special report|WikiEd course leads to Twitter harassment]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/News and notes|Feedback for Board of Trustees election]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Interview|CEO Maryana Iskander "four weeks in"]] * Black History Month: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Black History Month|What are you doing for Black History Month?]] * Deletion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Deletion report|Ringing in the new year: Subject notability guideline under discussion]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/WikiProject report|The Forgotten Featured]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Arbitration report|New arbitrators look at new case and antediluvian sanctions]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Traffic report|The most viewed articles of 2021]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Gallery|No Spanish municipality without a photograph]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Obituary|Twofingered Typist]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Op-Ed|Identifying and rooting out climate change denial]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Essay|The prime directive]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Opinion|Should the Wikimedia Foundation continue to accept cryptocurrency donations?]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/In the media|Fuzzy-headed government editing]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Recent research|Articles with higher quality ratings have fewer "knowledge gaps"]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Serendipity|Pooh entered the Public Domain – but Tigger has to wait two more years]] * Crossword: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-01-30/Crossword|Cross swords with a crossword]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 30 de xaneiro de 2022 ás 20:56 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Bri@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=22692815 --> == ''The Signpost'': 27 February 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the team: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/From the team|Selection of a new ''Signpost'' Editor-in-Chief]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/News and notes|Impacts of Russian invasion of Ukraine]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/Opinion|Why student editors are good for Wikipedia]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/Special report|A presidential candidate's team takes on Wikipedia]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/In the media|Wiki-drama in the UK House of Commons]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/Serendipity|War photographers: from Crimea (1850s) to the Russian invasion of Ukraine (2022)]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/Technology report|Community Wishlist Survey results]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/WikiProject report|10 years of tea]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/Featured content|Featured Content returns]] * Deletion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/Deletion report|The 10 most SHOCKING deletion discussions of February]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/Recent research|How editors and readers may be emotionally affected by disasters and terrorist attacks]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/Arbitration report|Parties remonstrate, arbs contemplate, skeptics coordinate]] * By the numbers: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/By the numbers|Does birthplace affect the frequency of Wikipedia biography articles?]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/Gallery|The vintage exhibit]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/Traffic report|Euphoria, Pamela Anderson, lies and Netflix]] * News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/News from Diff|The Wikimania 2022 Core Organizing Team]] * Crossword: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/Crossword|A Crossword, featuring Featured Articles]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-02-27/Humour|Notability of mailboxes]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 27 de febreiro de 2022 ás 20:22 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=22829521 --> == ''The Signpost'': 27 March 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the team: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/From the team|We stand in solidarity with Ukraine]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/News and notes|Of safety and anonymity]] * Eyewitness Wikimedian – Kharkiv, Ukraine: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Eyewitness Wikimedian – Kharkiv, Ukraine|Countering Russian aggression with a camera]] * Eyewitness Wikimedian – Vinnytsia, Ukraine: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Eyewitness Wikimedian – Vinnytsia, Ukraine|War diary]] * Eyewitness Wikimedian – Western Ukraine: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Eyewitness Wikimedian – Western Ukraine|Working with Wikipedia helps]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Disinformation report|The oligarchs' socks]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/In the media|Ukraine, Russia, and even some other stuff]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Recent research|Top scholarly citers, lack of open access references, predicting editor departures]] * Wikimedian perspective: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Wikimedian perspective|My heroes from Russia, Ukraine & beyond]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Discussion report|Athletes are less notable now]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Technology report|2022 Wikimedia Hackathon]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Arbitration report|Skeptics given heavenly judgement, whirlwind of Discord drama begins to spin for tropical cyclone editors]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Traffic report|War, what is it good for?]] * Deletion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Deletion report|Ukraine, werewolves, Ukraine, YouTube pundits, and Ukraine]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Gallery|"All we are saying is, give peace a chance..."]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/From the archives|Burn, baby burn]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Essay|Yes, the sky is blue]] * Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/Tips and tricks|Become a keyboard ninja]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-03-27/On the bright side|The bright side of news]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 27 de marzo de 2022 ás 20:53 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=23068306 --> == ''The Signpost'': 24 April 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/News and notes|Double trouble]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/In the media|The battlegrounds outside and inside Wikipedia]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/Special report|Ukrainian Wikimedians during the war]] * Eyewitness Wikimedian – Vinnytsia, Ukraine: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/Eyewitness Wikimedian – Vinnytsia, Ukraine|War diary (Part 2)]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/Technology report|8-year-old attribution issues in Media Viewer]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/Featured content|Wikipedia's best content from March]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/In focus|Editing difficulties on Russian Wikipedia]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/Gallery|A voyage around the world with WLM winners]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/Interview|On a war and a map]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/Serendipity|Wikipedia loves photographs, but hates photographers]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/Traffic report|Justice Jackson, the Smiths, and an invasion]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/Recent research|Student edits as "civic engagement"; how Wikipedia readers interact with images]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/News from the WMF|How Smart is the SMART Copyright Act?]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/Essay|The problem with elegant variation]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/Humour|Really huge message boxes]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-04-24/From the archives|Wales resigned WMF board chair in 2006 reorganization]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 24 de abril de 2022 ás 20:44 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=23092862 --> == ''The Signpost'': 29 May 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the team: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/From the team|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/From the team]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/News and notes|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/News and notes]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Community view|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Community view]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Opinion|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Opinion]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/In the media|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/In the media]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Special report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Special report]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/In focus|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/In focus]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Discussion report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Discussion report]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/WikiProject report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/WikiProject report]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Technology report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Technology report]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Featured content|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Featured content]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Interview|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Interview]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Serendipity|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Serendipity]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Recent research|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Recent research]] * Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Tips and tricks|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Tips and tricks]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Traffic report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Traffic report]] * News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/News from Diff|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/News from Diff]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/News from the WMF|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/News from the WMF]] * Video: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Video|How the entire country of Qatar was blocked from editing]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Gallery|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Gallery]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/From the archives|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/From the archives]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Essay|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Essay]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Humour|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-05-29/Humour]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 29 de maio de 2022 ás 20:47 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=23323647 --> == ''The Signpost'': 26 June 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/News and notes|WMF inks new rules on government-ordered takedowns, blasts Russian feds' censor demands, spends big bucks]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/In the media|Editor given three-year sentence, big RfA makes news, Guy Standing takes it sitting down]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/Special report|"Wikipedia's independence" or "Wikimedia's pile of dosh"?]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/Discussion report|MoS rules on CCP name mulled, XRV axe plea nulled, BLPPROD drafting bid pulled]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/Opinion|Picture of the Day – how Adam plans to ru(i)n it]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/Featured content|Articles on Scots' clash, Yank's tux, Austrian's action flick deemed brilliant prose]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/Essay|RfA trend line haruspicy: fact or fancy?]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/Recent research|Wikipedia versus academia (again), tables' "immortality" probed]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/Serendipity|Was she really a Swiss lesbian automobile racer?]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/News from the WMF|Wikimedia Enterprise signs first deals]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/Traffic report|Top view counts for shows, movies, and celeb lawsuit that keeps on giving]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/Gallery|Celebration of summer, winter]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-06-26/Humour|Shortcuts, screwballers, Simon & Garfunkel]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 26 de xuño de 2022 ás 22:34 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=23439210 --> == ''The Signpost'': 1 August 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/From the editors|Rise of the machines, or something]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/News and notes|Information considered harmful]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/In the media|Censorship, medieval hoaxes, "pathetic supervillains", FB-WMF AI TL bid, dirty duchess deeds done dirt cheap]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Op-Ed|The "recession" affair]] * Eyewitness Wikimedian – Vinnytsia, Ukraine: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Eyewitness Wikimedian – Vinnytsia, Ukraine|War diary (part 3)]] * Election guide: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Election guide|The chosen six: 2022 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Community view|Youth culture and notability]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Opinion|Criminals among us]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Arbitration report|Winds of change blow for cyclone editors, deletion dustup draws toward denouement]] * Deletion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Deletion report|This is Gonzo Country]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Discussion report|Notability for train stations, notices for mobile editors, noticeboards for the rest of us]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Traffic report|US TV, JP ex-PM, outer space, and politics of IN, US, UK top charts for July]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Featured content|A little list with surprisingly few lists]] * Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Tips and tricks|Cleaning up awful citations with Citation bot]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/In focus|Wikidata insights from a handy little tool]] * On the bright side: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/On the bright side|Ukrainian Wikimedians during the war — three (more) stories]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Essay|How to research an image]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Recent research|A century of rulemaking on Wikipedia analyzed]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Serendipity|Don't cite Wikipedia]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Gallery|A backstage pass]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/From the archives|2012 Russian Wikipedia shutdown as it happened]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-01/Humour|Why did the chicken cross the road?]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 1 de agosto de 2022 ás 00:42 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=23554609 --> == ''The Signpost'': 31 August 2022 == <div lang="en" dir="ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/News and notes|Admins wanted on English Wikipedia, IP editors not wanted on Farsi Wiki, donations wanted everywhere]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/Special report|Wikimania 2022: no show, no show up?]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/In the media|Truth or consequences? A tough month for truth]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/Discussion report|Boarding the Trustees]] * News from Wiki Education: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/News from Wiki Education|18 years a Wikipedian: what it means to me]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/In focus|Thinking inside the box]] * Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/Tips and tricks|The unexpected rabbit hole of typo fixing in citations]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/Technology report|Vector (2022) deployment discussions happening now]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/Serendipity|Two photos of every library on earth]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/Featured content|Our man drills are safe for work, but our Labia is Fausta.]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/Recent research|The dollar value of "official" external links]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/Traffic report|What dreams (and heavily trafficked articles) may come]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/Essay|Delete the junk!]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/Gallery|A Fringe Affair (but not the show by Edward W. Feery that was on this year)]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/Humour|CommonsComix No. 1]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-08-31/From the archives|5, 10, and 15 years ago]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 2 de setembro de 2022 ás 23:10 (UTC) </div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=23745838 --> == ''The Signpost'': 30 September 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/News and notes|Board vote results, bot's big GET, crat chat gives new mop, WMF seeks "sound logo" and "organizer lab"]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/In focus|NPP: Still heaven or hell for new users – and for the reviewers]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/In the media|A few complaints and mild disagreements]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/Special report|Decentralized Fundraising, Centralized Distribution]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/Discussion report|Much ado about Fox News]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/Interview|ScottishFinnishRadish's Request for Adminship]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/Opinion|Are we ever going to reach consensus?]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/Serendipity|Removing watermarks, copyright signs and cigarettes from photos]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/Recent research|How readers assess Wikipedia's trustworthiness, and how they could in the future]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/Traffic report|Kings and queens and VIPs]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/Featured content|Farm-fresh content]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/Gallery|A Festival Descends on the City: The Edinburgh Fringe, Pt. 2]] * CommonsComix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/CommonsComix|CommonsComix 2: Paulus Moreelse]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-09-30/From the archives|5, 10, and 15 Years ago: September 2022]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 1 de outubro de 2022 ás 00:04 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=23826215 --> == ''The Signpost'': 31 October 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the team: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-10-31/From the team|A new goose on the roost]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-10-31/News and notes|Wikipedians question Wikimedia fundraising ethics after "somewhat-viral" tweet]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-10-31/News from the WMF|Governance updates from, and for, the Wikimedia Endowment]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-10-31/In the media|Scribing, searching, soliciting, spying, and systemic bias]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-10-31/Disinformation report|From Russia with WikiLove]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-10-31/Recent research|Disinformatsiya: Much research, but what will actually help Wikipedia editors?]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-10-31/Interview|Isabelle Belato on their Request for Adminship]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-10-31/Featured content|Topics, lists, submarines and Gurl.com]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-10-31/Serendipity|We all make mistakes – don’t we?]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-10-31/Traffic report|Mama, they're in love with a criminal]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-10-31/From the archives|Paid advocacy, a lawsuit over spelling mistakes, deleting Jimbo's article, and the death of Toolserver]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 31 de outubro de 2022 ás 03:45 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=23972104 --> == ''The Signpost'': 28 November 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/News and notes|English Wikipedia editors: "We don't need no stinking banners"]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/In the media|"The most beautiful story on the Internet"]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Interview|Lisa Seitz-Gruwell on WMF fundraising in the wake of big banner ad RfC]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Opinion|Privacy on Wikipedia in the cyberpunk future]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Disinformation report|Missed and Dissed]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Op-Ed|Diminishing returns for article quality]] * Book review: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Book review|''Writing the Revolution'']] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Technology report|Galactic dreams, encyclopedic reality]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Essay|The Six Million FP Man]] * Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Tips and tricks|(Wiki)break stuff]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Recent research|Study deems COVID-19 editors smart and cool, questions of clarity and utility for WMF's proposed "Knowledge Integrity Risk Observatory"]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Featured content|A great month for featured articles]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Obituary|A tribute to Michael Gäbler]] * Concept: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Concept|The relevance of legal certainty to the English Wikipedia]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/Traffic report|Musical deaths, murders, Princess Di's nominative determinism, and sports]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/From the archives|Five, ten, and fifteen years ago]] * CommonsComix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2022-11-28/CommonsComix|Joker's trick]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 28 de novembro de 2022 ás 15:44 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=24074916 --> == ''The Signpost'': 1 January 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-01/News and notes|Wikimedia Foundation ousts, bans quarter of Arabic Wikipedia admins]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-01/In the media|Odd bedfellows, Elon and Jimbo, reliable sources for divorces, and more]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-01/Interview|ComplexRational's RfA debrief]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-01/Technology report|Wikimedia Foundation's Abstract Wikipedia project "at substantial risk of failure"]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-01/Essay|Mobile editing]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-01/Arbitration report|Arbitration Committee Election 2022]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-01/Recent research|Graham's Hierarchy of Disagreement in talk page disputes]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-01/Serendipity|Wikipedia about FIFA World Cup 2022: quick, factual and critical]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-01/Featured content|Would you like to swing on a star?]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-01/Traffic report|Football, football, football! Wikipedia Football Club!]] * CommonsComix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-01/CommonsComix|#4: The Course of WikiEmpire]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-01/From the archives|Five, ten, and fifteen years ago]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 1 de xaneiro de 2023 ás 03:48 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=24248988 --> == ''The Signpost'': 16 January 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * From the team: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/From the team|We heard zoomers liked fortnights: the biweekly Signpost rides again]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/Special report|Coverage of 2022 bans reveals editors serving long sentences in Saudi Arabia since 2020]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/News and notes|Revised Code of Conduct Enforcement Guidelines up for vote, WMF counsel departs, generative models under discussion]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/In the media|Court orders user data in libel case, Saudi Wikipedia in the crosshairs, Larry Sanger at it again]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/Technology report|View it! A new tool for image discovery]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/In focus|Busting into Grand Central]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/Serendipity|How I bought part of Wikipedia – for less than $100]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/Gallery|What is our responsibility when it comes to images?]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/Humour|New geologically speedy deletion criteria introduced]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/Opinion|Good old days, in which fifth-symbol-lacking lipograms roam'd our librarious litany]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/Featured content|Flip your lid]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/Traffic report|The most viewed articles of 2022]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-01-16/From the archives|Five, ten, and fifteen years ago]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 16 de xaneiro de 2023 ás 02:16 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=24363624 --> == ''The Signpost'': 4 February 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/From the editor|New for the Signpost: Author pages, tag pages, and a decent article search function]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/News and notes|Foundation update on fundraising, new page patrol, Tides, and Wikipedia blocked in Pakistan]] * Section 230: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/Section 230|Twenty-six words that created the internet, and the future of an encyclopedia]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/Disinformation report|Wikipedia on Santos]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/Special report|Legal status of Wikimedia projects "unclear" under potential European legislation]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/In the media|Furor over new Wikipedia skin, followup on Saudi bans, and legislative debate]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/Op-Ed|Estonian businessman and political donor brings lawsuit against head of national Wikimedia chapter]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/Opinion|Study examines cultural leanings of Wikimedia projects' visual art coverage]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/Recent research|Wikipedia's "moderate yet systematic" liberal citation bias]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/WikiProject report|WikiProject Organized Labour]] * Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/Tips and tricks|XTools: Data analytics for your list of created articles]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/Featured content|20,000 Featureds under the Sea]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-04/Traffic report|Films, deaths and ChatGPT]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 4 de febreiro de 2023 ás 21:46 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=24455582 --> == ''The Signpost'': 20 February 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-20/News and notes|Terms of Use update, Steward elections, and Wikipedia back in Pakistan]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-20/In the media|Arbitrators open case after article alleges Wikipedia "intentionally distorts" Holocaust coverage]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-20/Disinformation report|The "largest con in corporate history"?]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-20/Essay|Machine-written articles: a new challenge for Wikipedia]] * Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-20/Tips and tricks|All about writing at DYK]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-20/Featured content|Eden, lost.]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-20/Gallery|Love is in the air]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-20/Traffic report|Superbowl? Pfft. Give me some Bollywood! Yours sincerely, the world]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-20/From the archives|5, 10, and 15 years ago: Let's (not) delete the Main Page!]] * Cobwebs: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-20/Cobwebs|Editorial: The loss of the moral high ground]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-02-20/Humour|The RfA Candidate's Song]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 20 de febreiro de 2023 ás 18:04 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=24566371 --> == ''The Signpost'': 9 March 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-09/News and notes|What's going on with the Wikimedia Endowment?]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-09/Technology report|Second flight of the Soviet space bears: Testing ChatGPT's accuracy]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-09/In the media|What should Wikipedia do? Publish Russian propoganda? Be less woke? Cover the Holocaust in Poland differently?]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-09/Featured content|In which over two-thirds of the featured articles section needs to be copied over to WikiProject Military History's newsletter]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-09/Recent research|"Wikipedia's Intentional Distortion of the Holocaust" in Poland and "self-focus bias" in coverage of global events]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-09/From the archives|Five, ten, and fifteen years ago]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 9 de marzo de 2023 ás 05:43 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Bri@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=24651918 --> == ''The Signpost'': 20 March 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-20/News and notes|Wikimania submissions deadline looms, Russian government after our lucky charms, AI woes nix CNET from RS slate]] * Eyewitness: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-20/Eyewitness|Three more stories from Ukrainian Wikimedians]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-20/In the media|Paid editing, plagiarism payouts, proponents of a ploy, and people peeved at perceived preferences]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-20/Featured content|Way too many featured articles]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-20/Interview|228/2/1: the inside scoop on Aoidh's RfA]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-20/Traffic report|Who died? Who won? Who lost?]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 20 de marzo de 2023 ás 11:19 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=24726786 --> == ''The Signpost'': 20 March 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-20/News and notes|Wikimania submissions deadline looms, Russian government after our lucky charms, AI woes nix CNET from RS slate]] * Eyewitness: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-20/Eyewitness|Three more stories from Ukrainian Wikimedians]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-20/In the media|Paid editing, plagiarism payouts, proponents of a ploy, and people peeved at perceived preferences]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-20/Featured content|Way too many featured articles]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-20/Interview|228/2/1: the inside scoop on Aoidh's RfA]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-03-20/Traffic report|Who died? Who won? Who lost?]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 20 de marzo de 2023 ás 13:19 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=24726786 --> == ''The Signpost'': 3 April 2023 == <div lang="en" dir="ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-03/From the editor|Some long-overdue retractions]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-03/News and notes|Sounding out, a universal code of conduct, and dealing with AI]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-03/In the media|Twiddling Wikipedia during an online contest, and other news]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-03/Arbitration report|"World War II and the history of Jews in Poland" case is ongoing]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-03/Featured content|Hail, poetry! Thou heav'n-born maid]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-03/Recent research|Language bias: Wikipedia captures at least the "silhouette of the elephant", unlike ChatGPT]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-03/From the archives|April Fools' through the ages]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-03/Disinformation report|Sus socks support suits, seems systemic]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 7 de abril de 2023 ás 05:25 (UTC) </div> <!-- Mensaxe enviada por User:Bri@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=24766128 --> == ''The Signpost'': 26 April 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-26/News and notes|Staff departures at Wikimedia Foundation, Jimbo hands in the bits, and graphs' zeppelin burns]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-26/In the media|Contested truth claims in Wikipedia]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-26/Obituary|Remembering David "DGG" Goodman]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-26/Arbitration report|Holocaust in Poland, Jimbo in the hot seat, and a desysopping]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-26/Opinion|What Jimbo's question revealed about scamming]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-26/Op-Ed|Wikipedia as an anchor of truth]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-26/Special report|''Signpost'' statistics between years 2005 and 2022]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-26/News from the WMF|Collective planning with the Wikimedia Foundation]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-26/Featured content|In which we described the featured articles in rhyme again]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-26/From the archives|April Fools' through the ages, part two]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-26/Humour|The law of hats]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-04-26/Traffic report|Long live machine, the future supreme]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 26 de abril de 2023 ás 13:19 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=24906106 --> == ''The Signpost'': 8 May 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's weekly journal about Wikipedia and Wikimedia''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-08/News and notes|New legal "deVLOPments" in the EU]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-08/In the media|Vivek's smelly socks, online safety, and politics]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-08/Recent research|Gender, race and notability in deletion discussions]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-08/Featured content|I wrote a poem for each article, I found rhymes for all the lists; <br />My first featured picture of this year now finally exists!]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-08/Arbitration report|"World War II and the history of Jews in Poland" approaches conclusion]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-08/News from the WMF|Planning together with the Wikimedia Foundation]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-08/Special report|There Shall Be Seasons Refreshing – Stories from WikiConference India 2023]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 8 de maio de 2023 ás 04:26 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Bri@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=24990251 --> == ''The Signpost'': 22 May 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-22/News and notes|Golden parachutes: Record severance payments at Wikimedia Foundation]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-22/In the media|History, propaganda and censorship]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-22/Arbitration report|Final decision in "World War II and the history of Jews in Poland"]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-22/Recent research|Create or curate, cooperate or compete? Game theory for Wikipedia editors]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-22/Featured content|A very musical week for featured articles]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-22/Traffic report|Coronation, chatbot, celebs]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-05-22/WikiProject report|Wikipedians Convene for Queering Wikipedia 2023: The First International LGBT+ Wikipedia Conference]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 22 de maio de 2023 ás 08:41 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=24998606 --> == ''The Signpost'': 5 June 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-06-05/News and notes|WMRU director forks new 'pedia, birds flap in top '22 piccy, WMF weighs in on Indian gov's map axe plea]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-06-05/In the media|Section 230 stands tall, WP vs. UK bill, Miss Information dissed again]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-06-05/Featured content|Poetry under pressure]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-06-05/Traffic report|Celebs, controversies and a chatbot in the public eye]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 5 de xuño de 2023 ás 01:24 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25064021 --> == ''The Signpost'': 19 June 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-06-19/News and notes|WMF Terms of Use now in force, new Creative Commons licensing]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-06-19/In the media|English WP editor glocked after BLP row on Italian 'pedia]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-06-19/Featured content|Content, featured]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-06-19/Recent research|Hoaxers prefer currently-popular topics]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 19 de xuño de 2023 ás 10:11 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25152768 --> == ''The Signpost'': 3 July 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-03/News and notes|Online Safety Bill: Wikimedia Foundation and Wikimedia UK launch open letter]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-03/Disinformation report|Imploded submersible outfit foiled trying to sing own praises on Wikipedia]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-03/In the media|Journo proposes mass Wiki dox, sponsored articles on Fandom, Section 230 discussed]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-03/Featured content|Incensed]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-03/Traffic report|Are you afraid of spiders? Arnold? The Idol? ChatGPT?]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-03/Humour|United Nations dispatches peacekeeping force to Wikipedia policy discussions]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 3 de xullo de 2023 ás 08:17 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25180371 --> == ''The Signpost'': 17 July 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-17/News and notes|Big bux hidden beneath wine-dark sea as we wait for the Tides to go out?]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-17/In the media|Tentacles of Emirates plot attempt to ensnare Wikipedia]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-17/Obituary|David Thomsen (Dthomsen8) and Ingo Koll (Kipala)]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-17/News from the WMF|ABC for Fundraising: Advancing Banner Collaboration for fundraising campaigns]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-17/In focus|Are the children of celebrities over-represented in French cinema?]] * Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-17/Tips and tricks|What automation can do for you (and your WikiProject)]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-17/Recent research|Wikipedia-grounded chatbot "outperforms all baselines" on factual accuracy]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-17/Humour|New fringe theories to be introduced]] * Cobwebs: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-17/Cobwebs|If you're reading this, you're probably on a desktop]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-17/Featured content|Scrollin', scrollin', scrollin', keep those readers scrollin', got to keep on scrollin', Rawhide!]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-07-17/Traffic report|The Idol becomes the Master]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 17 de xullo de 2023 ás 09:03 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25275917 --> == ''The Signpost'': 1 August 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-01/News and notes|City officials attempt to doxx Wikipedians, Ruwiki founder banned, WMF launches Mastodon server]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-01/In the media|Truth, AI, bull from politicians, and climate change]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-01/Disinformation report|Hot climate, hot hit, hot money, hot news hot off the presses!]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-01/Obituary|Donald Cram, Peter McCawley, and Eagleash]] * Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-01/Tips and tricks|Citation tools for dummies!]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-01/Humour|Does Wikipedia present neutral perspectives?]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-01/In focus|''Journals cited by Wikipedia'']] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-01/Opinion|Are global bans the last step?]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-01/Featured content|Featured Content, 1 to 15 July]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-01/Traffic report|Come on Oppie, let's go party]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 1 de agosto de 2023 ás 03:40 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25312130 --> == ''The Signpost'': 15 August 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-15/News and notes|Dude, Where's My Donations? Wikimedia Foundation announces another million in grants for non-Wikimedia-related projects]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-15/In the media|An accusation of bias from Brazil, a lawsuit from Portugal, plagiarism from Florida]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-15/In focus|2023 Good Article Nomination drive is underway: get your barnstars here!]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-15/Special report|Thirteen years later, why are most administrators still from 2005?]] * Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-15/Tips and tricks|How to find images for your articles, check their copyright, upload them, and restore them]] * Cobwebs: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-15/Cobwebs|Getting serious about writing]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-15/Opinion|Copyright trolls, or the last beautiful free souls on this planet?]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-15/Serendipity|Why I stopped taking photographs almost altogether]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-15/Featured content|Barbenheimer confirmed]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-15/Humour|Arbitration Committee to accept case against Right Honorable Frimbley Cantingham, 15th Viscount Bellington-upon-Porkshire]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-15/Traffic report|Come on in, and pull yourself up a chair]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 15 de agosto de 2023 ás 14:19 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25463725 --> == ''The Signpost'': 31 August 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-31/From the editor|Beta version of signpost.news now online]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-31/News and notes|You like RecentChanges?]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-31/In the media|Taking it sleazy]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-31/Recent research|The five barriers that impede "stitching" collaboration between Commons and Wikipedia]] * Draftspace: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-31/Draftspace|Bad Jokes and Other Draftspace Novelties]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-31/Humour|The Dehumourification Plan]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-08-31/Traffic report|Raise your drinking glass, here's to yesterday]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 31 de agosto de 2023 ás 00:45 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25528894 --> == ''The Signpost'': 16 September 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-09-16/News and notes|Wikimedia power sharing – just an advisory role for the volunteer community?]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-09-16/In the media|"Just flirting", going Dutch and Shapps for the defence?]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-09-16/Obituary|Nosebagbear]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-09-16/Serendipity|Yea, though I walk through the valley of the shadow of death, I will fear no paywall, for thou, Wikipedia Library, art with me]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-09-16/Featured content|Catching up]] * Concept: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-09-16/Concept|Strange portal opened by CERN researchers brings Wikipedia articles from "other worlds"]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-09-16/Traffic report|Some of it's magic, some of it's tragic]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 16 de setembro de 2023 ás 04:38 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25586584 --> == ''The Signpost'': 3 October 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-03/News and notes|Wikimedia Endowment financial statement published]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-03/In the media|History is written by whoever can harness the most editors]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-03/Recent research|Readers prefer ChatGPT over Wikipedia; concerns about limiting "anyone can edit" principle "may be overstated"]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-03/Featured content|By your logic,]] * Concept: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-03/Concept|Wikipedia policies from other worlds: WP:NOANTLERS]] * Poetry: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-03/Poetry|"The Sight"]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-03/Traffic report|There shall be no slaves in the land of lands, it's a Bollywood jam]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 3 de outubro de 2023 ás 20:32 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25667606 --> == ''The Signpost'': 23 October 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-23/News and notes|Where have all the administrators gone?]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-23/In the media|Thirst traps, the fastest loading sites on the web, and the original collaborative writing]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-23/Gallery|Before and After: Why you don't need to know how to restore images to make massive improvements]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-23/Featured content|Yo, ho! Blow the man down!]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-23/Traffic report|The calm and the storm]] * News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-23/News from Diff|Sawtpedia: Giving a Voice to Wikipedia Using QR Codes]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-10-23/Humour|New citation template introduced for divine revelations, drug use, and really thinking about it]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 23 de outubro de 2023 ás 07:02 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25777554 --> == ''The Signpost'': 6 November 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-06/Arbitration report|Admin bewilderingly unmasks self as sockpuppet of other admin who was extremely banned in 2015]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-06/In the media|UK gov bigwig accused of ripping off WP articles for book, Wikipedians accused of being dicks by a rich man]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-06/News and notes|Board candidacy process posted, editors protest WMF privacy measure, sweet meetups]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-06/Opinion|An open letter to Elon Musk]] * WikiCup report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-06/WikiCup report|The WikiCup 2023]] * News from Wiki Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-06/News from Wiki Ed|Equity lists on Wikipedia]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-06/Recent research|How English Wikipedia drove out fringe editors over two decades]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-06/Featured content|Like putting a golf course in a historic site.]] * Wikidata: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-06/Wikidata|Evaluating qualitative systemic bias in large article sets on Wikipedia]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-06/Traffic report|Cricket jumpscare]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 6 de novembro de 2023 ás 03:46 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25812995 --> == ''The Signpost'': 20 November 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-20/In the media|Propaganda and photos, lunatics and a lunar backup]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-20/News and notes|Update on Wikimedia's financial health]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-20/Traffic report|If it bleeds, it leads]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-20/Recent research|Canceling disputes as the real function of ArbCom]] * Wikimania: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-11-20/Wikimania|Wikimania 2024 scholarships]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 20 de novembro de 2023 ás 09:45 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25866860 --> == ''The Signpost'': 4 December 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-04/News and notes|Beeblebrox ejected from Arbitration Committee following posts on Wikipediocracy]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-04/In the media|Turmoil on Hebrew Wikipedia, grave dancing, Olga's impact and inspiring Bhutanese nuns]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-04/Disinformation report|"Wikipedia and the assault on history"]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-04/In focus|Tens of thousands of freely available sources flagged]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-04/Comix|Bold comics for a new age]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-04/Essay|I am going to die]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-04/Featured content|Real gangsters move in silence]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-04/Traffic report|And it's hard to watch some cricket, in the cold November Rain]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-04/Humour|Mandy Rice-Davis Applies]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 4 de decembro de 2023 ás 10:11 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25919722 --> == ''The Signpost'': 24 December 2023 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/Special report|Did the Chinese Communist Party send astroturfers to sabotage a hacktivist's Wikipedia article?]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/News and notes|The Italian Public Domain wars continue, Wikimedia RU set to dissolve, and a recap of WLM 2023]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/In the media|Consider the humble fork]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/Discussion report|Arabic Wikipedia blackout; Wikimedians discuss SpongeBob, copyrights, and AI]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/In focus|Liquidation of Wikimedia RU]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/Technology report|Dark mode is coming]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/Recent research|"LLMs Know More, Hallucinate Less" with Wikidata]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/Gallery|A feast of holidays and carols]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/Comix|Lollus lmaois 200C tincture]] * Crossword: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/Crossword|when the crossword is sus]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/Traffic report|What's the big deal? I'm an animal!]] * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/From the editor|A piccy iz worth OVAR 9000!!!11oneone! wordz ^_^]] * Apocrypha: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/Apocrypha|Local editor discovered 1,380 lost subheadings in ancient Signpost scrolls. And what he found was shocking.]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/Humour|Guess the joke contest]] * BJAODN: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2023-12-24/BJAODN|Bad jokes and other deleted nonsense]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 24 de decembro de 2023 ás 10:00 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:Evad37/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=25972416 --> == ''The Signpost'': 10 January 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/From the editor|NINETEEN MORE YEARS! NINETEEN MORE YEARS!]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/Special report|Public Domain Day 2024]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/Technology report|Wikipedia: A Multigenerational Pursuit]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/News and notes|In other news ... see ya in court!]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/In focus|The long road of a featured article candidate]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/In the media|What is plagiarism? Oklahoma Disneyland? Reaching a human being at Wikipedia?]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/WikiProject report|WikiProjects Israel and Palestine]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/Obituary|Anthony Bradbury]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/Traffic report|The most viewed articles of 2023]] * Crossword: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/Crossword|everybody gangsta till the style sheets start cascading]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-10/Comix|Conflict resolution]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 12 de xaneiro de 2024 ás 12:51 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26044843 --> == ''The Signpost'': 31 January 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-31/News and notes|Wikipedian Osama Khalid celebrated his 30th birthday in jail]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-31/Opinion|Until it happens to you]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-31/Disinformation report|How paid editors squeeze you dry]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-31/In the media|Katherine Maher new NPR CEO, go check Wikipedia, race in the race]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-31/In focus|The long road of a featured article candidate, part 2]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-31/Recent research|Croatian takeover was enabled by "lack of bureaucratic openness and rules constraining [admins]"]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-31/Comix|We've all got to start somewhere]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-01-31/Traffic report|DJ, gonna burn this goddamn house right down]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 31 de xaneiro de 2024 ás 15:16 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Bri@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26086360 --> == ''The Signpost'': 13 February 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/News and notes|Wikimedia Russia director declared "foreign agent" by Russian gov; EU prepares to pile on the papers]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/Disinformation report|How low can the scammers go?]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/Gallery|Before and After: Why you don't need to touch grass to dramatically improve images of flora and fauna]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/In the media|Speaking in tongues, toeing the line, and dressing the part]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/Serendipity|Is this guy the same as the one who was a Nazi?]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/Traffic report|Griselda, Nikki, Carl, Jannik and two types of football]] * Crossword: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/Crossword|Our crossword to bear]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/Comix|Strongly]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 13 de febreiro de 2024 ás 04:38 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26223997 --> == ''The Signpost'': 13 February 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/News and notes|Wikimedia Russia director declared "foreign agent" by Russian gov; EU prepares to pile on the papers]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/Disinformation report|How low can the scammers go?]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/Gallery|Before and After: Why you don't need to touch grass to dramatically improve images of flora and fauna]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/In the media|Speaking in tongues, toeing the line, and dressing the part]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/Serendipity|Is this guy the same as the one who was a Nazi?]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/Traffic report|Griselda, Nikki, Carl, Jannik and two types of football]] * Crossword: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/Crossword|Our crossword to bear]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-02-13/Comix|Strongly]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 13 de febreiro de 2024 ás 04:39 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26223997 --> == ''The Signpost'': 2 March 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-02/News and notes|Wikimedia enters US Supreme court hearings as "the dolphin inadvertently caught in the net"]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-02/Recent research|Images on Wikipedia "amplify gender bias"]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-02/In the media|The Scottish Parliament gets involved, a wikirace on live TV, and the Foundation's CTO goes on record]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-02/Obituary|Vami_IV]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-02/Traffic report|Supervalentinefilmbowlday]] * WikiCup report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-02/WikiCup report|High-scoring WikiCup first round comes to a close]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 2 de marzo de 2024 ás 11:03 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26310391 --> == ''The Signpost'': 29 March 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/Technology report|Millions of readers still seeing broken pages as "temporary" disabling of graph extension nears its second year]] * Interview: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/Interview|Interview on Wikimedia Foundation fundraising and finance strategy]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/Special report|19-page PDF accuses Wikipedia of bias against Israel, suggests editors be forced to reveal their real names, and demands a new feature allowing people to view the history of Wikipedia articles]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/Op-Ed|Wikipedia in the age of personality-driven knowledge]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/Recent research|"Newcomer Homepage" feature mostly fails to boost new editors]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/News and notes|Universal Code of Conduct Coordinating Committee Charter ratified]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/In the media|"For me it’s the autism": AARoard editors on the fork more traveled]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/Traffic report|He rules over everything, on the land called planet Dune]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/Humour|Letters from the editors]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-03-29/Comix|Layout issue]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 29 de marzo de 2024 ás 22:42 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26349119 --> == ''The Signpost'': 25 April 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-04-25/In the media|Censorship and wikiwashing looming over RuWiki, edit wars over San Francisco politics and another wikirace on live TV]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-04-25/News and notes|A sigh of relief for open access as Italy makes a slight U-turn on their cultural heritage reproduction law]] * WikiConference report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-04-25/WikiConference report|WikiConference North America 2023 in Toronto recap]] * WikiProject report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-04-25/WikiProject report|WikiProject Newspapers (Not WP:NOTNEWS)]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-04-25/Recent research|New survey of over 100,000 Wikipedia users]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-04-25/Traffic report|O.J., cricket and a three body problem]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 25 de abril de 2024 ás 11:50 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26669718 --> == ''The Signpost'': 16 May 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-05-16/News and notes|Democracy in action: multiple elections]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-05-16/Special report|Will the new RfA reform come to the rescue of administrators?]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-05-16/Arbitration report|Ruined temples for posterity to ponder over – arbitration from '22 to '24]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-05-16/In the media|Deadnames on the French Wikipedia, and a duel between Russian wikis]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-05-16/Op-Ed|Wikidata to split as sheer volume of information overloads infrastructure]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-05-16/Comix|Generations]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-05-16/Traffic report|Crawl out through the fallout, baby]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 16 de maio de 2024 ás 11:00 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26773320 --> == ''The Signpost'': 8 June 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/News and notes|Wikimedia Foundation publishes its Form 990 for fiscal year 2022-2023]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Technology report|New Page Patrol receives a much-needed software upgrade]] * Deletion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Deletion report|The lore of Kalloor]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/In the media|National cable networks get in on the action arguing about what the first sentence of a Wikipedia article ought to say]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/News from the WMF|Progress on the plan — how the Wikimedia Foundation advanced on its Annual Plan goals during the first half of fiscal year 2023-2024]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Opinion|Public response to the editors of Settler Colonial Studies]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Recent research|ChatGPT did not kill Wikipedia, but might have reduced its growth]] * Featured content: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Featured content|We didn't start the wiki]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Essay|No queerphobia]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Special report|RetractionBot is back to life!]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Traffic report|Chimps, Eurovision, and the return of the Baby Reindeer]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Comix|The Wikipediholic Family]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Humour|Wikipedia rattled by sophisticated cyberattack of schoolboy typing "balls" in infobox]] * Concept: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-06-08/Concept|Palimpsestuous]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 8 de xuño de 2024 ás 12:29 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26803274 --> == ''The Signpost'': 4 July 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/News and notes|WMF board elections and fundraising updates]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Special report|Wikimedia Movement Charter ratification vote underway, new Council may surpass power of Board]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/In focus|How the Russian Wikipedia keeps it clean despite having just a couple dozen administatrors]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Discussion report|Wikipedians are hung up on the meaning of Madonna]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/In the media|War and information in war and politics]] * Sister projects: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Sister projects|On editing Wikisource]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Obituary|Hanif Al Husaini, Salazarov and Hyacinth]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Opinion|Etika: a Pop Culture Champion]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Gallery|Spokane Willy's photos]] * Op-Ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Op-Ed|Why you should not vote in the 2024 WMF BoT elections]] * Crossword: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Crossword|On a day of independence, beat crosswords into crossploughshares]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Humour|A joke]] * Cobwebs: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Cobwebs|Counting to a billion — manuscripts don't burn]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Recent research|Is Wikipedia Politically Biased? Perhaps]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-04/Traffic report|Talking about you and me, and the games people play]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 4 de xullo de 2024 ás 13:41 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=26991487 --> == ''The Signpost'': 22 July 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-22/Discussion report|Internet users flock to Wikipedia to debate its image policy over Trump raised-fist photo]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-22/News and notes|Wikimedia community votes to ratify Movement Charter; Wikimedia Foundation opposes ratification]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-22/News from the WMF|Wikimedia Foundation Board resolution and vote on the proposed Movement Charter]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-22/Essay|Reflections on editing and obsession]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-22/In the media|What's on Putin's fork, the court's docket, and in Harrison's book?]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-22/Obituary|JamesR]] * Crossword: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-22/Crossword|Vaguely bird-shaped crossword]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-07-22/Humour|Joe Biden withdraws RfA, Donald Trump selects co-nom]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 22 de xullo de 2024 ás 09:34 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=27085896 --> == ''The Signpost'': 14 August 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-08-14/In the media|Portland pol profile paid for from public purse]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-08-14/Recent research|STORM: AI agents role-play as "Wikipedia editors" and "experts" to create Wikipedia-like articles, a more sophisticated effort than previous auto-generation systems]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-08-14/Discussion report|Twitter marks the spot]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-08-14/News and notes|Another Wikimania has concluded]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-08-14/Special report|Nano or just nothing: Will nano go nuclear?]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-08-14/Opinion|HouseBlaster's RfA debriefing]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-08-14/Traffic report|Ball games, movies, elections, but nothing really ''weird'']] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-08-14/Humour|I'm proud to be a template]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 14 de agosto de 2024 ás 22:52 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=27163580 --> == ''The Signpost'': 4 September 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-04/News and notes|WikiCup enters final round, MCDC wraps up activities, 17-year-old hoax article unmasked]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-04/In the media|AI is not playing games anymore. Is Wikipedia ready?]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-04/Recent research|Simulated Wikipedia seen as less credible than ChatGPT and Alexa in experiment]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-04/News from the WMF|Meet the 12 candidates running in the WMF Board of Trustees election]] * Wikimania: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-04/Wikimania|A month after Wikimania 2024]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-04/Serendipity|What it's like to be Wikimedian of the Year]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-04/Traffic report|After the gold rush]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-04/Humour|Local man halfway through rude reply no longer able to recall why he hates other editor]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 4 de setembro de 2024 ás 13:31 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=27280376 --> == ''The Signpost'': 26 September 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-26/In the media|Indian courts order Wikipedia to take down name of crime victim, and give up names of editors]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-26/Serendipity|A Wikipedian at the 2024 Paralympics]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-26/Opinion|asilvering's RfA debriefing]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-26/News and notes|Are you ready for admin elections?]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-26/Gallery|Are Ludd''ai''tes defending the English Wikipedia?]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-26/Recent research|Article-writing AI is less "prone to reasoning errors (or hallucinations)" than human Wikipedia editors]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-09-26/Traffic report|Jump in the line, rock your body in time]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 26 de setembro de 2024 ás 20:15 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=27463206 --> == ''The Signpost'': 19 October 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-10-19/News and notes|One election's end, another election's beginning]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-10-19/Recent research|"As many as 5%" of new English Wikipedia articles "contain significant AI-generated content", says paper]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-10-19/In the media|Off to the races! Wikipedia wins!]] * Contest: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-10-19/Contest|A WikiCup for the underdeveloped world]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-10-19/Traffic report|A scream breaks the still of the night]] * Book review: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-10-19/Book review|''The Editors'']] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-10-19/Humour|The Newspaper Editors]] * Crossword: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-10-19/Crossword|Spilled Coffee Mug]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 19 de outubro de 2024 ás 11:17 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=27606308 --> == ''The Signpost'': 6 November 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/From the editors|Editing Wikipedia should not be a crime]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/News and notes|Wikimedia Foundation shares ANI lawsuit updates; first admin elections appoint eleven sysops; first admin recalls opened; temporary accounts coming soon?]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/In the media|An old scrimmage, politics and purported libel]] * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/Special report|Wikipedia editors face litigation, censorship]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/Gallery|Why you should take more photos and upload them]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/In focus|Questions and answers about the court case]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/Traffic report|Twisted tricks or tempting treats?]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/Technology report|Wikimedia tech, the Asian News International case, and the ultra-rare BLACKLOCK]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-06/Humour|Man quietly slinks away from talk page argument after realizing his argument dumb, wrong]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 6 de novembro de 2024 ás 08:08 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=27684085 --> == ''The Signpost'': 18 November 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-18/News and notes|Open letter to WMF about court case breaks one thousand signatures, big arb case declined, U4C begins accepting cases]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-18/In the media|Summons issued for Wikipedia editors by Indian court, "Gaza genocide" RfC close in news, old admin Gwern now big AI guy, and a "spectrum of reluctance" over Australian place names]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-18/Recent research|SPINACH: AI help for asking Wikidata "challenging real-world questions"]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-18/News from the WMF|Wikimedia Foundation and Wikimedia Endowment audit reports: FY 2023–2024]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-11-18/Traffic report|Well, let us share with you our knowledge, about the electoral college]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 18 de novembro de 2024 ás 23:46 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=27733567 --> == ''The Signpost'': 24 December 2024 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-12-24/News and notes|Responsibilities and liabilities as a "Very Large Online Platform"]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-12-24/Op-ed|Beeblebrox on Wikipediocracy, the Committee, and everything]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-12-24/Opinion|Graham87 on being the first-ever administrator recall subject]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-12-24/In the media|Delhi High Court considers ''Caravan'' and ''Ken'' for evaluating the ANI vs. WMF case]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-12-24/From the archives|Where to draw the line in reporting?]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-12-24/Recent research|"Wikipedia editors are quite prosocial", but those motivated by "social image" may put quantity over quality]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-12-24/Humour|Backlash over Santa Claus' Wikipedia article intensifies]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-12-24/Gallery|A feast of holidays and carols]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2024-12-24/Traffic report|Was a long and dark December]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 25 de decembro de 2024 ás 00:04 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=27936465 --> == ''The Signpost'': 15 January 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * From the editors: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/From the editors|Looking back, looking forward]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Traffic report|The most viewed articles of 2024]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In the media|Will you be targeted?]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Technology report|New Calculator template brings interactivity at last]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Essay|Meet the Canadian who holds the longest editing streak on Wikipedia]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Opinion|Reflections one score hence]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/News and notes|It's a new dawn, it's a new day, it's a new life for me... and I'm feeling free]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Serendipity|What we've left behind, and where we want to go next]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Op-ed|Elon Musk and the right on Wikipedia]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/In focus|Twenty years of The Signpost: What did it take?]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Arbitration report|Analyzing commonalities of some contentious topics]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-01-15/Humour|How to make friends on Wikipedia]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 15 de xaneiro de 2025 ás 07:57 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28061132 --> == ''The Signpost'': 7 February 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Recent research|GPT-4 writes better edit summaries than human Wikipedians]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/News and notes|Let's talk!]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Opinion|Fathoms Below, but over the moon]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/In the media|Wikipedia is an extension of legacy media propaganda, says Elon Musk]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Community view|24th Wikipedia Day in New York City]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Arbitration report|Palestine-Israel articles 5 has closed]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-07/Traffic report|A wild drive]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 7 de febreiro de 2025 ás 01:59 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28179470 --> == ''The Signpost'': 27 February 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/News and notes|Administrator elections up for reapproval and 1bil GET snagged on Commons]] * Serendipity: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Serendipity|Guinea-Bissau Heritage from Commons to the World]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Technology report|Hear that? The wikis go silent twice a year]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/In the media|The end of the world]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Recent research|What's known about how readers navigate Wikipedia; Italian Wikipedia hardest to read]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Opinion|Sennecaster's RfA debriefing]] * Tips and tricks: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Tips and tricks|One year after this article is posted, will every single article on Wikipedia have a short description?]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Community view|Open letter from French Wikipedians says "no" to intimidation of volunteer contributors]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Traffic report|Temporary scars, February stars]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Essay|The source, the whole source, and nothing but the source]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-02-27/Obituary|Ümüt Çınar (Kmoksy) and Vinícius Medina Kern (Vmkern)]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 27 de febreiro de 2025 ás 10:31 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28313070 --> == ''The Signpost'': 22 March 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * From the editor: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/From the editor|''Hanami'']] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/News and notes|Deeper look at takedowns targeting Wikipedia]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/In the media|The good, the bad, and the unusual]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Recent research|Explaining the disappointing history of Flagged Revisions; and what's the impact of ChatGPT on Wikipedia so far?]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Traffic report|All the world's a stage, we are merely players...]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Gallery|WikiPortraits rule!]] * Essay: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Essay|Unusual biographical images]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-03-22/Obituary|Rest in peace]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 22 de marzo de 2025 ás 03:11 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Bri@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28391577 --> == ''The Signpost'': 9 April 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * Special report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Special report|Wikipedian and physician Ziyad al-Sufiani reportedly released from Saudi prison]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In focus|WMF to explore "common standards" for NPOV policies; implications for project autonomy remain unclear]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/In the media|Indian judges demand removal of content critical of Asian News International]] * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News and notes|35,000 user accounts compromised, locked in attempted credential-stuffing attack]] * Op-ed: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Op-ed|How crawlers impact the operations of the Wikimedia projects]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Opinion|Crawlers, hogs and gorillas]] * Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Debriefing|Giraffer's RfA debriefing]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Obituary|RHaworth, TomCat4680 and PawełMM]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Traffic report|Heigh-Ho, Heigh-Ho, off to report we go...]] * News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/News from Diff|Strengthening Wikipedia’s neutral point of view]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-04-09/Comix|Thirteen]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 9 de abril de 2025 ás 18:25 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28494227 --> == ''The Signpost'': 1 May 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News and notes]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In the media]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Recent research]] * Arbitration report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Arbitration report]] * Discussion report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Discussion report]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Traffic report]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Disinformation report]] * News from the WMF: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/News from the WMF]] * Humour: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Humour]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Comix]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/In focus]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Community view]] * Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Debriefing]] * Gallery: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Gallery]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary|en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-01/Obituary]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 1 de maio de 2025 ás 22:20 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Bri@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28562138 --> == ''The Signpost'': 14 May 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/News and notes|WMF to kick off new-CEO quest as Iskandar preps to move on — Supreme Court nixes gag of Wiki page for other India court row on ANI — code-heads give fix-up date for Charts in lieu of long-dead Graph gizmo]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In the media|Wikimedia Foundation sues over UK government decision that might require identity verification of editors worldwide]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Disinformation report|What does Jay-Z know about Wikipedia?]] * In focus: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/In focus|On the hunt for sources: Swedish AfD discussions]] * Technology report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Technology report|WMF introduces unique but privacy-preserving browser cookie]] * Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Debriefing|Goldsztajn's RfA debriefing]] * Obituary: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Obituary|Max Lum (User:ICOHBuzz)]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Community view|A Deep Dive Into Wikimedia (part 2)]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/Comix|Collection]] * From the archives: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-05-14/From the archives|Humor from the Archives]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 14 de maio de 2025 ás 22:01 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:JPxG@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28671646 --> == ''The Signpost'': 24 June 2025 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr" style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[File:WikipediaSignpostIcon.svg|40px|right]] ''News, reports and features from the English Wikipedia's newspaper''</div> <div style="column-count:2;"> * News and notes: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/News and notes|Happy 7 millionth!]] * In the media: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/In the media|Playing professor pong with prosecutorial discretion]] * Disinformation report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Disinformation report|Pardon me, Mr. President, have you seen my socks?]] * Recent research: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Recent research|Wikipedia's political bias; "Ethical" LLMs accede to copyright owners' demands but ignore those of Wikipedians]] * Traffic report: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Traffic report|All Sinners, a future, all Saints, a past]] * News from Diff: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/News from Diff|Call for candidates is now open: Wikimedia Foundation Board of Trustees]] * Opinion: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Opinion|Russian Wiki-fork flails, failing readers and editors]] * Debriefing: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Debriefing|EggRoll97's RfA<sup>2</sup> debriefing]] * Community view: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Community view|A Deep Dive Into Wikimedia (part 3)]] * Comix: [[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2025-06-24/Comix|Hamburgers]] </div> <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">'''[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost|Read this Signpost in full]]''' · [[w:en:Wikipedia:Signpost/Single|Single-page]] · [[m:Global message delivery/Targets/Signpost|Unsubscribe]] · [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 24 de xuño de 2025 ás 02:31 (UTC) <!-- Sent via script ([[w:en:User:JPxG/SPS]]) --></div> <!-- Mensaxe enviada por User:Bri@metawiki mediante a lista presente en https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Signpost&oldid=28849846 --> t2gn65428vb3s5bzdziid3ry6ejq5tb 0 343061 7104924 6953923 2025-06-23T20:36:58Z O Breixo 127505 7104924 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe= El milagro de Empel.jpg |descrición_imaxe = ''El milagro de Empel'', por [[Augusto Ferrer-Dalmau]] ([[2015]]). |resultado =Vitoria española |combatentes1= [[Ficheiro:Prinsenvlag.svg|border|25px]] [[Provincias Unidas dos Países Baixos|Provincias Unidas]] |combatentes2= [[Ficheiro:Flag of New Spain.svg|border|25px]] [[Imperio Español]] |comandante1= [[Ficheiro:Prinsenvlag.svg|border|25px]] [[Filips van Hohenlohe-Neuenstein]] |comandante2= [[Ficheiro:Flag of New Spain.svg|border|25px]] [[Juan del Águila]]<br />[[Ficheiro:Flag of New Spain.svg|border|25px]] [[Francisco Arias de Bobadilla|Francisco de Bobadilla]] |soldados1= 10 navíos |soldados2= 5.000 homes |baixas1= Todos os navíos capturados e queimados |baixas2= Poucas ou ningunha }} O '''Milagre de Empel''' ou a '''batalla de Empel''' foi un suceso acaecido os días [[7 de decembro|7]] e [[8 de decembro]] de [[1585]] durante a [[Guerra de Flandres|Guerra dos Oitenta Anos]], na que se enfrontaron un [[Terzo|Terzo do exército español]], comandado polo mestre de campo [[Francisco Arias de Bobadilla]], a unha frota de dez navíos dos rebeldes dos Estados Xerais dos [[Países Baixos]], baixo mando do almirante [[Filips van Hohenlohe-Neuenstein]], a raíz do cal a [[Inmaculada Concepción]] foi proclamada patroa dos [[Terzo]]s españois, actual Infantaría española. == O milagre == De acordo coas crónicas, o [[7 de decembro]] de [[1585]], o Terzo do Mestre de Campo Francisco Arias de Bobadilla, composta por un cinco mil homes, combatía na [[illa de Bommel]], situada entre os ríos [[río Mosa|Mosa]] e [[río Waal|Waal]], bloqueada por completo pola escuadra do almirante [[Filips van Hohenlohe-Neuenstein]]. A situación era desesperada para os Terzos españois, pois, ademais do estreitamento do cerco, había que sumarlle a escaseza de víveres e roupas secas. O xefe inimigo propuxo entón unha rendición honrosa pero a resposta española foi clara: «''Os infantes españois prefiren a morte á deshonra''. ''Xa falaremos de capitulación despois de mortos».'' Ante tal resposta, Hohenlohe-Neuenstein recorreu a un método farto utilizado nese conflito: abrir os diques dos ríos para alagar o campamento inimigo. Pronto non quedou máis terra firme que o outeiro de [[Empel]], onde se refuxiaron os soldados do Terzo. Nese crítico momento un soldado do Terzo cavando unha trincheira tropezou cun obxecto de madeira alí enterrado. Era unha táboa [[Flandres|flamenga]] coa imaxe da [[Inmaculada Concepción]]. Anunciado o achado, colocaron a imaxe nun improvisado [[altar]] e o Mestre Bobadilla, considerando o feito como sinal da protección divina, instou aos seus soldados a loitar encomendándose á [[Virxe María|Virxe Inmaculada]]: {{Cita|''Este tesouro tan rico que descubriron baixo da terra foi un divino nuncio do ben, que por intercesión da Virxe María, esperaban no seu bendito día''.<ref name=Alonso>Alonso Vázquez, «Los sucesos de Flandes y Francia del tiempo de Alejandro Farnesio».</ref>}} Esa noite, desatouse un vento nada usual e intensamente frío que xeou as augas do [[río Mosa]] Os españois, marchando sobre o xeo, atacaron por sorpresa á escuadra inimiga ao amencer do día [[8 de decembro]] e obtiveron unha vitoria tan completa que o almirante Hohenlohe-Neuenstein chegou a dicir: «''Tal parece que Deus é español ao obrar, para min, tan grande milagre''». [[Ficheiro:Empel_1585_Braun_&_Hogenberg.png|dereita|miniatura|200x200px|Gravado da ''Batalla de Empel'', por [[Frans Hogenberg]].]] Aquel mesmo día, entre aclamacións e aclamacións, a [[Inmaculada Concepción]] é proclamada patroa dos Terzos de Flandres e Italia. Porén, este padroado consolidaríase trescentos anos despois, logo de que a [[bula]] ''[[Ineffabilis Deus]]'' do [[8 de decembro]] de [[1854]] proclamase como dogma de fe católica a Concepción Inmaculada da Virxe Santísima. O [[12 de novembro]] de [[1892]], a solicitude da Inspector da arma de Infantaría do [[Exército de Terra de España]], por real orde da Raíña Rexente dona [[María Cristina de Habsburgo-Lorena|María Cristina de Habsburgo]], se: {{Cita|''Declara Patroa da Arma de Infantería a Nosa Señora a Purísima e Inmaculada Concepción''.<ref name="Patrona del Arma de Infantería">[http://www.portalcultura.mde.es/Galerias/revistas/ficheros/MINF_07.pdf Memorial de Infantería Nº 7 de la Revista del Arma de Infantería. Editorial Ministerio de Defensa de España. Toledo. 1987.]{{Ligazón morta|data=agosto de 2018 }} Páxina oficial do Ministerio de Defensa de España.</ref>}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{Portal|Historia}} === Outros artigos === * [[Juan del Águila]] * [[Captura da frota holandesa en Dean Helder]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da Guerra dos Oitenta Anos]] [[Categoría:1585]] [[Categoría:Batallas do século XVI]] dqnvgmbbzm0exikksxxtaxdkq4ank01 0 343938 7104925 6954017 2025-06-23T20:37:31Z O Breixo 127505 7104925 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} A '''batalla de Winwaed''' (en [[Lingua galesa|galés]]: ''Maes Gai'', en [[lingua latina|latín]] ''Strages Gai Campi''<ref>[[Annales Cambriae]] [B], [[wikisource:la:Annales Cambriae B/VIII|p. 8]].</ref>) librouse o [[15 de novembro]] de [[655]] (ou [[654]]) entre os reis [[Penda|Penda de Mercia]] e [[Oswiu de Northumbria]], obtendo a derrota e morte de Penda. == Historia == O choque foi un dos máis importantes entre os primeiros reinos [[anglosaxóns]] do norte e do sur de [[Gran Bretaña]], pero coñécense poucos detalles. Os dous exércitos enfrontáronse nas marxes dun río chamado "Winwaed", pero este río nunca foi identificado a pesar do feito de que, posibelmente, fose un [[afluente]] do [[río Humber]] <ref>[http://www.archaeology.wyjs.org.uk/VikingWeb/Anglosaxonhist.htm ''Anglo-Saxon West Yorkshire:The historical background''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728120500/http://www.archaeology.wyjs.org.uk/VikingWeb/Anglosaxonhist.htm |date=28 de xullo de 2011 }}, West Yorkshire Joint Services</ref>. As raíces da batalla pódense atopar no crecente poder de Penda en [[Inglaterra]] despois de varias vitorias militares sobre o anteriormente dominante reino de [[Reino de Northumbria|Northumbria]]. Aliados con [[Cadwallon ap Cadfan]] do [[Reino de Gwynedd]], derrotou e matou a [[Edwin de Northumbria]] en [[Batalla de Hatfield Chase|Hatfield]] en [[633]], e máis tarde tamén derrotou e matou a [[Oswald de Bernicia]] na [[Batalla de Maserfield]] en [[642]]. Esta batalla marcou o final da supremacía do reino de Northumbria e nos anos que se seguiron Penda estaba centrado na súa campaña contra [[Bernicia]], chegando a sitiar [[Bamburgh]]. == Batalla == Penda, despois de reunir os seus aliados de [[Reino de Anglia Oriental|Anglia oriental]] e [[Gales|do país de Gales]], marchou cara ao norte, levando unha forza de ''trinta señores da guerra''.<ref>''duces regnii XXX, qui ad auxilium uenerant'' [[Beda]], libro III, cap. 24.</ref> Oswiu, irmán de Oswald e o rei de Bernicia, a parte norte de Northumbria, foi asediado por Penda nun lugar chamado ''Urbs Iudeu'' e levou o fillo de Oswiu, Egfrid como refén. Ao parecer Oswiu estaba o suficientemente desesperado como para ofrecer grandes tesouros a Penda a cambio da paz. Segundo [[Beda]], a oferta foi rexeitada por Penda, que estaba determinado a destruír a Oswiu. Pero a ''[[Historia Brittonum]]'' contradi a Beda, dicindo que Penda aceptou e distribuíu o tesouro entre os seus aliados británicos. Se aceptarmos esta versión, os eventos posteriores poden interpretarse entendendo que Penda e o seu exército estaban volvendo a casa, cando foron emboscados preto do río ''Winwaed.'' Arguméntase que Penda e o seu exército estarían nunha posición estratéxica difícil de defender durante a súa retirada, dando a Oswiu unha oportunidade para atacar demasiado boa como para deixala escapar. É case seguro que o pequeno exército de Oswiu estaba inicialmente en desvantaxe numericamente fronte ao de Mercia, pero Penda sufriu as desercións dos seus aliados. Segundo a ''Historia Brittonum'', [[Cadafael ap Cynfeddw]] de [[Reino de Gwynedd|Gwynedd]] abandonouno e Beda di que [[Aethelwald de Deira]] se retirou da batalla para esperar o resultado desede un lugar seguro. Penda foi totalmente derrotado, e tanto el como Ethelhere, rei de [[Reino de Anglia Oriental|Anglia Oriental]], foron mortos, xunto con preto de trinta outros ''duces regii''. A batalla disputouse na lama das marxes do río despois dunhas choivas, moi pesados e Beda di que "moitos máis foron afogados, no canto de destruídos pola espada". Beda menciona que a Penda lle cortaron a cabeza. No [[século XII]], [[Henry de Huntingdon]] amplía a versión de Beda para incluír unha intervención sobrenatural e observou que Penda, ao morrer violentamente no campo de batalla, veu a sufrir o mesmo destino que tiña inflixido aos demais durante o seu violento reinado<ref>''Venerabilis Baedae Historia ecclesiastica gentis Anglorum'', ed.</ref>. == Os eventos posteriores == A batalla foi decisiva para establecer as posicións de poder de Northumbria e Mercia. Northumbria recuperou o poder perdido tras a [[batalla de Maserfield]] e Mercia foi derrotada e dividida, quedando o norte so o poder de Oswiu e o sur baixo o poder do fillo de Penda, Peada, rei cristián, casado cunha princesa de [[Bernicia]] e que sería asasinado en [[656]]. A batalla marcou tamén o final do paganismo anglosaxón. Penda continuara fiel ao paganismo tradicional, malia a conversión doutros monarcas anglosaxóns. Pero despois da súa morte, todos os reis que gobernarán (incluíndo os seus fillos Peada, Wulfhere e Æthelred) foron cristiáns. == Notas == <references /> {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Inglaterra]] [[Categoría:Batallas do século VII]] [[Categoría:655]] n10q9r2evv0c9756w4l6l88dkgm6umj 0 344042 7104927 6950109 2025-06-23T20:40:24Z O Breixo 127505 7104927 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} [[Ficheiro:FARC guerrillas marching during the Caguan peace talks (1998-2002).jpg|miniatura|dereita|Guerrilas das [[FARC]]]] O '''conflito armado colombiano''' comezou aproximadamente en 1964 ou 1966 e é unha guerra interna de [[guerra de baixa intensidade|baixa intensidade]] entre o [[Colombia|goberno de Colombia]], [[Paramilitarismo en Colombia|grupos paramilitares]], [[Narcotráfico en Colombia|sindicatos do crime]], a guerrilla de esquerdas de [[FARC|Forzas Armadas Revolucionarias de Colombia]] (FARC), e o [[Exército de Liberación Nacional (Colombia)|Exército de Liberación Nacional]] (ELN), cada un loitando por facer medrar a súa influencia no territorio colombiano.<ref name="crisisgroup.org">{{cita web|url=http://www.crisisgroup.org/en/regions/latin-america-caribbean/andes/colombia/011-war-and-drugs-in-colombia.aspx?alt_lang=es|título=War and Drugs in Colombia - International Crisis Group|editor=Crisisgroup.org|dataacceso=14 de outubro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20141020023452/http://www.crisisgroup.org/en/regions/latin-america-caribbean/andes/colombia/011-war-and-drugs-in-colombia.aspx?alt_lang=es|dataarquivo=20 de outubro de 2014|urlmorta=yes}}</ref><ref>{{cita web|url=http://blog.foreignpolicy.com/posts/2013/07/10/daniel_loco_barrera_barrera_colombia_s_last_drug_lord_extradited_to_new_york|título='Loco,' Colombia's Last Drug Lord, Extradited to New York|data=10 de xullo de 2013|editor=Foreign Policy|dataacceso=14 de outubro de 2014|data-arquivo=18 de outubro de 2014|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20141018213625/http://blog.foreignpolicy.com/posts/2013/07/10/daniel_loco_barrera_barrera_colombia_s_last_drug_lord_extradited_to_new_york|url-morta=yes}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.insightcrime.org/news-analysis/colombia-bacrim-paramilitary-cartels-nuevo-arco-iris|título=Neo-Paramilitary Groups Consolidating in Colombia: Report|editor=Insightcrime.org|dataacceso=14 de outubro de 2014}}</ref><ref>{{cita web|url=http://colombiareports.co/neo-paramilitaries-have-no-political-agenda-govt/|título=Neo-paramilitaries do not deserve political status: Govt|editor=Colombia News - Colombia Reports|dataacceso=14 de outubro de 2014}}</ref><ref>{{cita web|url=http://colombiareports.co/tag/armed-conflict/|título=armed conflict Archives - Colombia News - Colombia Reports|editor=Colombia News - Colombia Reports|dataacceso=14 de outubro de 2014}}</ref><ref>{{cita web|url=http://colombiareports.co/tag/peace-talks-2/|título=peace talks Archives - Colombia News - Colombia Reports|editor=Colombia News - Colombia Reports|dataacceso=14 de outubro de 2014}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.shoah.org.uk/2012/10/26/the-colombian-war-on-drugs-a-family-affair/|título=The Colombian "War on Drugs", A Family Affair - SHOAH|editor=Shoah.org|dataacceso=14 de outubro de 2014|data-arquivo=01 de marzo de 2015|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20150301161118/http://www.shoah.org.uk/2012/10/26/the-colombian-war-on-drugs-a-family-affair/|url-morta=yes}}</ref> Ten as súas raíces históricas no conflito coñecido como [[La Violencia]], que foi desencadeado co asasinato do líder político populista [[Jorge Eliécer Gaitán]] en 1948,<ref name="beyond-bogota-timeline">{{cita libro|título=Beyond Bogota: Diary of a Drug War Journalist|url=https://archive.org/details/beyondbogotadiar00leec|autor=Garry Leech|editor=Beacon Press|localización=Boston, MA|ano=2009|isbn=978-0-8070-6148-0|páxinas=[https://archive.org/details/beyondbogotadiar00leec/page/242 242]–247}}</ref> e pola represión [[anticomunismo|anticomunista]] dos [[Estados Unidos de América]] na Colombia rural da [[década de 1960]]. Isto provocou ós militantes [[Partido Liberal Colombiano|liberais]] e [[Partido Comunista Colombiano|comunistas]] a reorganizarse nas [[FARC]].<ref name="americas-other-war-57">{{cita libro|título=Colombia and the United States: war, unrest, and destabilization|autor1=Mario A. Murillo|autor2=Jesús Rey Avirama|editor=Seven Stories Press|isbn=978-1-58322-606-3|ano=2004|url=https://books.google.com/?id=EdhCanqQN8kC&pg=PA57&dq=%22la+violencia%22+colombia+united+states&q=%22la%20violencia%22%20colombia%20united%20states|páxina=57}}</ref> As razóns da loita varían dun grupo a outro. As FARC e outros movementos de guerrilla din loitar polos dereitos dos pobres de Colombia, para protexelos da violencia do goberno e para proporcionar [[xustiza social]] a través do [[comunismo]].<ref name=FARC2008MarulandaCommunique>{{cita web | título=Farc-EP confirma muerte de Marulanda a través de un comunicado | editor=[[Rebelion.org]] | url=http://www.rebelion.org/noticia.php?id=67904 | data = 26 de maio de 2008 | dataacceso = 26 de xullo de 2010}}</ref> O goberno colombiano di loitar para manter a orde e a estabilidade, e para protexer os dereitos e os intereses dos seus cidadáns. Os [[Paramilitarismo en Colombia|grupos paramilitares]] din reaccionar polas ameazas percibidas dos movementos da [[guerrilla]].<ref name='icdc.com'>{{cita web |url=http://www.icdc.com/~paulwolf/colombia/counterinsurgency.htm |título=War on Drugs and Human Rights in Colombia |dataacceso=9 de novembro de 2010 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20091226211413/http://www.icdc.com/~paulwolf/colombia/counterinsurgency.htm |data-arquivo=26 de decembro de 2009 |urlmorta=yes }}</ref> Tanto a guerrilla coma os grupos paramilitares foron acusados de [[narcotráfico]] e [[terrorismo]]. Tódalas partes implicadas no conflito foron acusadas de numerosas violacións dos dereitos humanos. Segundo un estudo do [[Centro Nacional de Memoria Histórica]], 220&nbsp;000 persoas morreron durante o conflito entre 1958 e 2013, a maioría deles civís (177&nbsp;307 civís e 40&nbsp;787 combatentes) e máis de cinco millóns de persoas foron forzadas a abandonar os seus fogares entre 1985 e 2012, xerando a segunda maior poboación de [[desprazados internos]] do mundo.<ref name=" estadisticas ">{{cita web | url = http://www.centrodememoriahistorica.gov.co/micrositios/informeGeneral/estadisticas.html | título = Informe ¡Basta Ya! Colombia: memorias de guerra y dignidad: Estadísticas del conflicto armado en Colombia | data-acceso = 21 de xuño de 2016 | data-arquivo = 26 de abril de 2014 | url-arquivo = https://web.archive.org/web/20140426215054/http://www.centrodememoriahistorica.gov.co/micrositios/informeGeneral/estadisticas.html | url-morta = yes }}</ref><ref name="Enough Already!">{{cita web|título= "Enough Already!" Colombia: Memories of War and Dignity.|autor= Historical Memory Group|editor= The National Center for Historical Memory’s (NCHM)|ano= 2013|ISBN= 978-958-57608-4-4|url= http://www.centrodememoriahistorica.gov.co/descargas/informes2013/bastaYa/bastaya-colombia-memorias-de-guerra-y-dignidad-2015.pdf|lingua= español|data-acceso= 21 de xuño de 2016|data-arquivo= 11 de decembro de 2015|url-arquivo= https://web.archive.org/web/20151211005217/http://www.centrodememoriahistorica.gov.co/descargas/informes2013/bastaYa/bastaya-colombia-memorias-de-guerra-y-dignidad-2015.pdf|url-morta= yes}}</ref><ref>{{cita novas|título=Report says 220,000 died in Colombia conflict|url=http://www.aljazeera.com/news/americas/2013/07/201372511122146399.html|xornal=Al Jazeera|data=25 de xullo de 2013}}</ref> O 15% da poboación en Colombia foi unha vítima directa da guerra.<ref>{{cita novas|título= Las víctimas su incidencia en la Mesa de Negociaciones de La Habana|url= http://www.arcoiris.com.co/wp-content/uploads/2015/08/Las-v%C3%ADctimas-su-incidencia-en-la-Mesa-de-Negociaciones-de-La-Habana.pdf|editor= arcoiris.com.co|data= 14 de maio de 2016|dataacceso= 21 de xuño de 2016|urlarquivo= https://web.archive.org/web/20150907193856/http://www.arcoiris.com.co/wp-content/uploads/2015/08/Las-v%C3%ADctimas-su-incidencia-en-la-Mesa-de-Negociaciones-de-La-Habana.pdf|dataarquivo= 07 de setembro de 2015|urlmorta= yes}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} {{Barra portal|Colombia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Conflito armado en Colombia| ]] 9rz5f99qqfjpz3ohvoesbjv9mpwabu7 0 344159 7104928 6954021 2025-06-23T20:40:35Z O Breixo 127505 7104928 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} A '''batalla de Roncesvales'''<ref>[https://minerva.usc.es/bitstream/10347/2144/1/pg_065-074_bgl-mon1.pdf Roncesvales] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140407071802/https://minerva.usc.es/bitstream/10347/2144/1/pg_065-074_bgl-mon1.pdf |date=07 de abril de 2014 }}. ''Como pichando o chán dun sanduario, pousaron na cháira herbosa de Roncesvales e no paso de Ibañeta'', en [[A romaría de Xelmírez]], novela de [[Ramón Otero Pedrayo]] ([[1934]]), páx. 156; na mesma publicación, [[Claudio Rodríguez Fer]] nun texto de [[1992]].</ref> tivo lugar o [[15 de agosto]] de [[778]] (segundo outros autores, nalgunha data non identificada de 808),<ref>{{cita libro|apelidos=González García|nome=Vicente José|título=Bernardo del Carpio y la batalla de Roncesvalles|ano=2007|editorial=Fundación Gustavo Bueno|isbn=978-84-934341-2-0|páxinas=23-30 y ss.|localización=Oviedo}}</ref> posiblemente en [[Luzaide]], preto do desfiladeiro de [[Roncesvales]] dos [[Pireneos]] de [[Navarra]], na que a retagarda do exército de [[Carlomagno]] mandada por [[Roldán]] foi decimada nunha emboscada efectuada por [[vascóns]], como tese máis probable. Ocorreu no contexto dos intentos de realizar na zona unha [[Marca Hispánica]] carolinxia, que no territorio pamplonés se logrou só durante 10 anos, do 806 ó 816.<ref>Ángel J. Martín Duque: [https://web.archive.org/web/20110220104627/http://www.euskomedia.org/PDFAnlt/riev/44399439.pdf «Vasconia en la Alta Edad Media. Somera aproximación histórica.»] ''Rev. Int. Estud. Vascos''. 44, 2, 1999, p. 403.</ref> {{Clear}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === * A<small>LVAR</small>, Carlos, ''Roldán en Zaragoza'', Zaragoza, CAI, 2000. ISBN 84-95306-53-0 * C<small>ERVERA</small> F<small>RAS</small>, M ª José, ''El reino de Saraqusta'', Zaragoza, CAI, 1999. ISBN 84-88305-93-1 * C<small>ORRAL</small>, José Luis, ''Historia de Zaragoza. Zaragoza musulmana (714–1118)'', Zaragoza, Ayto. de Zaragoza y CAI, 1998. ISBN 84-8069-155-7 * S<small>AGREDO</small>, Iñaki, "La Derrota de Carlomagno. Investigación sobre la batalla de Roncesvalles 778", Pamplona, Editorial Pamiela, 2013. ISBN 978-84-7681-781-0 * V<small>IGUERA</small> M<small>OLINS</small>, Mª Jesús, ''Aragón musulmán'', Zaragoza, Mira editores, 1988. ISBN 84-86778-06-9 * V<small>IGUERA</small> M<small>OLINS</small>, Mª Jesús, ''El islam en Aragón'', Zaragoza, CAI (Col. «Mariano de Pano y Ruata», nº 9), 1995. ISBN 84-88305-27-3 {{Control de autoridades}} [[Categoría:778]] [[Categoría:Batallas do século VIII]] [[Categoría:Historia de Navarra]] 0qmz16v2lvcby3n7sgy8vs3mng9jnn7 0 344334 7104929 6994454 2025-06-23T20:40:56Z O Breixo 127505 7104929 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} A '''batalla de Hatfield Chase''' (en inglés antigo ''Hæðfeld,'' en [[Lingua galesa|galés]] ''Meicen'') tivo lugar o [[12 de outubro]] de [[633]] en [[Hatfield Chase]] preto de [[Doncaster]], [[Yorkshire]], na Inglaterra anglosaxoa entre os [[Reino de Northumbria|northumbrianos]] dirixidos polo seu rei [[Edwin de Northumbria|Edwin]] e unha coalición de tropas [[Reino de Gwynedd|galesas]] e mercianas dirixidas respectivamente por [[Cadwallon ap Cadfan]] e [[Penda]]<ref>[[Beda]] dá esta data na súa ''[[Historia ecclesiastica gentis Anglorum]]'' ([http://www.fordham.edu/halsall/basis/bede-book2.html libro II] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110513234436/http://www.fordham.edu/halsall/basis/bede-book2.html |date=13 de maio de 2011 }}, capítulo 20), pero a ''[[Crónica anglosaxoa]]'' dátaa o día 14.</ref>. O lugar era unha zona pantanosa a uns 13 quilómetros ao nordeste de Doncaster, na beira sur do [[Río Don (Inglaterra)|Río Don]]. Foi unha vitoria decisiva para galeses e os mercianos; Edwin morreu na batalla e o seu exército foi derrotado, o que provocou un colapso do puxante reino do norte.. == Contexto == Edwin, o líder máis poderoso na [[Gran Bretaña]] da época conseguira derrotar a Cadwallon poucos anos antes. Beda relata a toma de posesión das illas Mevanias (unha das cales era Anglesey por parte de Edwin) e outra fonte refire o asedio sufrido por Cadwallon na [[illa de Priestholm]]<ref>En galés [[Ynys Seiriol]]</ref> (''Annales Cambriae'': Glannauc), situada na costa de [[Anglesey|Ynys Mon]]<ref>''H. E.'', libro II, capítulo 5; D. P. Kirby, ''The Earliest English Kings'' (1991, 2000), páxina 71.</ref><ref>''[[Annales Cambriae]]'', ano 629; Kirby, páxina 71</ref>. Máis tarde, Cadwallon derrotou e expulsou os northumbrianos dos seus territorios e aliouse con Penda (sendo Cadwallon o membro forte da coalición). A situación de Penda no seu reino neste momento é aínda incerta -Beda suxire que aínda non era rei, pero que alcanzaría o título pouco despois de Hatfileld; a Crónica Anglosaxoa, con todo, sitúa a súa chegada ao trono en 626.<ref>Beda, ''H. E.'', libro II, capítulo 20.</ref><ref>''ASC'' 626.</ref>. O exército galés-merciano presentou batalla a Edwin en Hatfield, [[Yorkshire]] do sur, ao norte de Doncaster. == Resultado da batalla == O choque foi un desastre para Northumbria. Tanto Edwin como o seu fillo Osfrith morreron na batalla, mentres que o seu outro fillo Eadfrith foi feito prisioneiro por Penda, e asasinado despois; o reino dividiuse nos sub-reinos constituíntes de [[Bernicia]] e [[Deira (reino)|Deira]]. [[Eanfrith de Bernicia|Eanfrith]], fillo de [[Æthelfrith de Northumbria]], regresou do exilio para facerse co poder en Bernicia, mentres que [[Osric de Deira|Osric]], primo de Edwin, apropiouse de Deira. Cadwallon proseguiu na súa guerra contra os northumbrianos de forma cruel e desapiadada, ata que foi derrotado por [[Oswald de Bernicia|Oswald de Northumbria]] en [[Batalla de Heavenfeld|Heavenfield]] (tamén coñecida como Deniseburna, '''AC'''&nbsp;: Cantscaul), un ano despois de Hatfield<ref>Beda, ''H. E.'', libro II, capítulo 20; [http://www.fordham.edu/halsall/basis/bede-book3.html libro III] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110513234140/http://www.fordham.edu/halsall/basis/bede-book3.html |date=13 de maio de 2011 }}, capítulo 1; libro III, capítulo 2</ref>. O historiador [[D. P. Kirby]] suxeriu que a derrota de Edwin era o resultado dunha ampla alianza de intereses na súa contra, incluíndo á desposuída liña de Æthelfrith en Bernicia; pero tendo en conta a posterior hostilidade entre Cadwallon e os fillos de Æthelfrith, tal alianza non debeu de sobrevivir moito tempo á batalla<ref>Kirby, páxina 73.</ref>. == Notas == {{Listaref}} {{Portal|Gales}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:633]] [[Categoría:Batallas do século VII]] [[Categoría:Historia de Inglaterra]] [[Categoría:Historia de Gales]] s84hp3fujbj2nqnvmtecyr9qc0dtq8j 0 344442 7104930 6994455 2025-06-23T20:41:17Z O Breixo 127505 7104930 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} A '''batalla de Maserfield''' (ou Maserfeld; en [[Lingua galesa|galés]]: ''Maes Cogwy'') tivo lugar o [[5 de agosto]] de [[641]] ou [[642]] en Inglaterra entre [[Oswald de Bernicia|Oswald]] de [[Reino de Northumbria|Northumbria]] e [[Penda]] de [[Mercia]], e concluíu coa derrota, morte e descuartización de [[Oswald de Bernicia|Oswald.]] A batalla foi coñecida tamén como ''Cogwy'' para os galeses, cos seus paisanos de [[Pengwern]] participando na batalla (segundo o ''[[Canu Heledd]]''), probabelmente no bando dos mercianos. [[Beda]] dá como data a xa comentada; os ''[[Annales Cambriae]]'' galeses, considerados erróneos, o ano de 644. O sitio foi identificado tradicionalmente con [[Oswestry]], aínda que se deron argumentos a favor e en contra desta identificación. == Contexto == Tras a morte do tío de Oswald, [[Edwin de Northumbria]] en [[Batalla de Hatfield Chase|Hatfield Chase]] en [[633]], os mercianos dirixidos por Penda frearan a expansión de [[Reino de Northumbria|Northumbria]] ao sur do Humber. Oswald derrotara aos [[Britóns|britanos]] de [[Cadwallon ap Cadfan]] (aliado de Penda en Hatfield) en [[Batalla de Heavenfeld|Heavenfield]] en [[634]] e restablecera a hexemonía northumbriana en amplas zonas de Gran Bretaña; aínda que se pensou que Penda recoñeceu dalgunha forma a autoridade de Oswald, non se mostrou hostil aos northumbrianos, ou polo menos non fora percibido como unha ameaza por Oswald. == Estalido da guerra == As causas que levaron a Maserfield son descoñecidas. [[Beda]], que escribiu no [[século VIII]], retratou a Oswald como unha figura de santidade na súa ''[[Historia ecclesiastica gentis Anglorum]]''; o seu desexo de mostrar a Oswald baixo unha luz positiva puido habelo levado a omitir a agresiva conduta bélica do rei. Unicamente di que Oswald morreu loitando polo seu país en Maserfield, dando a impresión de que a batalla era parte dunha "guerra xusta". A localización da batalla identificouse tradicionalmente con Oswestry ("Oswald's Tree" en inglés) en [[Shropshire]], que na época crese que formaba parte aínda de [[Reino de Powys|Powys]]. Se isto for así, significaría que Oswald estaba en territorio dos seus inimigos, o que suxire que estaba a lanzar unha ofensiva<ref>Clare Stancliffe, "Where Was Oswald Killed?", in C. Stancliffe and E. Cambridge (ed.</ref>. Os aliados galeses de Penda incluiría a Cynddylan ap Cyndrwyn de Powys; os ''[[Marwnad Cynddylan]]'' din del que "cando o fillo de Pyd o pediu, que preparado estaba". Isto pode ser unha referencia a Penda, fillo de Pybba, indicando que Cynddylan estaba ansioso por loitar contra el en batalla<ref name="Kirby">D. P. Kirby, ''The Earliest English Kings'' (1991, 2000), páxinas 76–77.</ref>. Pénsase tamén que Cadwaladr ap Cadwallon proporcionaría reforzos a Penda desde o seu [[Reino de Gwynedd]]<ref name="Peter">Peter Berresford Ellis, ''Celt and Saxon: the struggle for Britain, AD 410-937'' (1993).</ref>. == A batalla == O resultado foi unha total derrota de Northumbria. Beda menciona a historia de que Oswald rezou pola alma dos seus soldados cando se viu a piques de morrer. O corpo de Oswald foi descortizado e a súa cabeza e os seus brazos ensartados en postes; estes restos foron recuperados o ano seguinte polo seu irmán e sucesor [[Oswiu de Northumbria|Oswiu]]<ref>Beda, [http://www.fordham.edu/halsall/basis/bede-book3.html ''Historia ecclesiastica gentis Anglorum''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110513234140/http://www.fordham.edu/halsall/basis/bede-book3.html |date=13 de maio de 2011 }}, Libro III, capítulo 12.</ref>. Tendo en conta que Penda era [[paganismo anglosaxón|pagán]] e Oswald [[Cristianismo|cristián]], este último foi venerado como [[mártir]] e [[santo]]. Beda relata varios milagres atribuídos aos ósos de Oswald e ao lugar da súa morte<ref>Beda, ''H. E.'', Libro III, capítulos 9–12.</ref>. (No [[século XII]], [[Henrique de Huntingdon]] escribiu acerca da batalla: "Dise que o plano de Maserfeld estaba branco cos ósos dos Santos".<ref>Stopford A. Brooke, "The History of Early English Literature" (1905), páxina 118.</ref>). A ''[[Historia Brittonum]]'' atribúe a vitoria de Penda á "mediación diabólica", pero esta caracterización da batalla como un choque entre cristiáns e pagáns é demasiado simplista, tendo en conta a presenza de galeses, que eran cristiáns, no bando de Penda<ref name="HB">[http://www.fordham.edu/halsall/basis/nennius-full.html ''Historia Brittonum''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090727195712/http://www.fordham.edu/halsall/basis/nennius-full.html |date=27 de xullo de 2009 }}, Capítulo 65.</ref>. Falando con máis precisión, a batalla marca a derrota do imperialismo de Northumbria ao sur do Humber: o historiador do [[século XX]] [[Frank Stenton]] escribiu acerca de Penda dicindo que a súa resistencia puido evitar o establecemento de "un compacto reino de Inglaterra baixo o dominio de Northumbria" a mediados do [[século VII]]<ref name="Stenton">Frank Stenton, ''Anglo-Saxon England'' (1943, 1971, 1998 paperback), páxinas 81–83.</ref>. Outro historiador do século XX, [[D. P. Kirby]], escribiu que a batalla deixou a Penda como "sen dúbida o máis poderoso gobernante merciano emerxido até entón nas terras medias"<ref name="Kirby"/>. Segundo a ''Historia Brittonum'' e os ''Annales Cambriae'', o irmán de Penda [[Eowa de Mercia|Eowa]], do que se cre que foi tamén rei de Mercia, morreu na batalla xunto con Oswald<ref name="HB"/><ref>[http://www.fordham.edu/halsall/source/annalescambriae.html ''Annales Cambriae''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101204110611/http://www.fordham.edu/halsall/source/annalescambriae.html |date=04 de decembro de 2010 }}, 644.</ref>. Existe a posibilidade de que fose súbdito de Oswald e loitase xunto a el na batalla. Tamén se suxeriu que Eowa era o rei dominante entre os mercianos antes do combate, e que gobernaría o norte de Mercia mentres Penda facía o propio no sur<ref name="Kirby"/><ref>Nicholas Brooks, "The Formation of the Mercian Kingdom", in S. Bassett, ''The Origins of Anglo-Saxon Kingdoms'' (1989), páxina 166.</ref>. Tendo en conta que a ''Historia Brittonum'' di que Penda reinou só dez anos (Beda di que foron 22: 633-655), isto podería significar que se data o reinado de Penda a partir da súa vitoria en Maserfield, o que tería sentido se a morte de Eowa liberase a Penda dun incómodo rival ao trono, permitíndolle reclamar ou consolidar a súa autoridade sobre toda Mercia. == Consecuencia == Tras a batalla, [[Deira (reino)|Deira]], no sur de Northumbria, elixiu como rei a [[Oswine de Deira|Oswine]], mentres que Bernicia no norte (que fora dominante xa que Oswald proviña da familia real [[bernicia]]na e dominara ambos os reinos antes de Maserfield) pasou a mans do irmán de Oswald, [[Oswiu de Northumbria|Oswiu]]. Deste xeito, a batalla provocou o enfraquecemento interno e fractura do reino de Northumbria, unha situación que duraría até [[Batalla de Winwaed|Winwaed]], pese ao asasinato de Oswin por orde de Oswiu en [[651]]. Segundo Stenton, Maserfield converteu a Penda no "máis formidábel rei de Inglaterra", posición que había manter até a súa morte en Winwaed en 655; nalgúns momentos entre as dúas batallas, tivo forza suficiente para lanzar expedicións de castigo contra Bernicia, chegando mesmo a cercar Bamburgh, antes da súa última e maldita campaña<ref name="Stenton"/>. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{Portal|Gales}} ===Bibliografía=== * [[Beda]], ''[[Historia ecclesiastica gentis Anglorum]]'', Libro III, capítulos IX–XII. * [[Llywarch Hen]] (atribuído) (c. século IX). Canu Heledd. * Remfry, P.M., ''Annales Cambriae.'' A Translation of Harleian 3859; PROL E.164/1; Cottonian Domitian, A 1; Exeter Cathedral Library MS. 3514 and MS Exchequer DB Neath, PROL E ([[:es:Special:BookSources/189937681X|ISBN 1-899376-81-X]]) {{Control de autoridades}} [[Categoría:642]] [[Categoría:Batallas do século VII]] [[Categoría:Historia de Inglaterra]] [[Categoría:Historia de Gales]] byylxyjxj4102b86dp6ejzi7c3c2xqf 0 345193 7104931 6952192 2025-06-23T20:41:51Z O Breixo 127505 7104931 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Batalla de Carabobo}} {{Acontecemento |resultado = Vitoria republicana |combatentes1 = [[Ficheiro:Bandera de la Guerra a Muerte.svg|25px]][[Segunda República de Venezuela]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg|25px]] [[Imperio Español]] |comandante1 = [[Ficheiro:Bandera de la Guerra a Muerte.svg|20px|border]] [[Simón Bolívar]]<br /> [[Ficheiro:Bandera de la Guerra a Muerte.svg|20px|border]] [[Santiago Mariño]]<br /> [[Ficheiro:Bandera de la Guerra a Muerte.svg|20px|border]] [[Rafael Urdaneta]]<br /> [[Ficheiro:Bandera de la Guerra a Muerte.svg|20px|border]] [[José Francisco Bermúdez]]<br /> [[Ficheiro:Bandera de la Guerra a Muerte.svg|20px|border]] [[Manuel Valdés (Venezuela)|Manuel Valdés]]<br /> [[Ficheiro:Bandera de la Guerra a Muerte.svg|20px|border]] [[Florencio Palacios]]<br /> [[Ficheiro:Bandera de la Guerra a Muerte.svg|20px|border]] [[José Gregorio Monagas]]<br /> [[Ficheiro:Bandera de la Guerra a Muerte.svg|20px|border]] [[Diego Jalón]] |comandante2 = [[Ficheiro:Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg|20px|border]] [[Juan Manuel Cajigal]]<br /> [[Ficheiro:Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg|20px|border]] [[José Ceballos]]<br /> [[Ficheiro:Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg|20px|border]] [[Sebastián de la Calzada]] <small>(WIA)</small><br> [[Ficheiro:Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg|20px|border]] [[Carlos Miguel Salomón]]<br /> [[Ficheiro:Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg|20px|border]] [[Francisco Bobadilla]]<br /> [[Ficheiro:Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg|20px|border]] [[Pedro Luis Inchauspe]] <small>(WIA)</small><br /> [[Ficheiro:Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg|20px|border]] [[Remigio Ramos]] |soldados1 = '''Estimación antiga''':<br /> 5.000<ref name= Gil >Gil Fortoul, José (1967) [1930]. ''Historia constitucional de Venezuela''. Tomo I. Liberia Piñango. {{es}}</ref><ref name= Ref1 >Esteves, 2004: 76 {{es}}</ref><br /> '''Estimación moderna''':<br /> 3.000<ref name= Restrepo777 >Restrepo, José Manuel (2009) [1827]. ''Historia de la Revolución de la República de Colombia en la América Meridional''. Tomo I. Medellín: Editorial Universitaria de Antioquia, pp. 777. Edición de Leticia Bernal Villegas. ISBN 978-958-714-259-4. {{es}}</ref> |soldados2 = '''Estimación antiga''':<br /> 6.000<ref>''Ensayos históricos''. Rufino Blanco-Fombona & Rafael Ramón Castellanos. Fundación Biblioteca Ayacucho, 1981, pp. 365. {{es}}</ref><br /> '''Estimación moderna''':<br /> 3.000<ref name= Restrepo775 >Restrepo, 2009: 775 {{es}}</ref> |baixas1 = 12 mortos e 40 heridos<ref>Restrepo, 2009: 777 {{es}}</ref><ref>Barros Arana, Diego (1865). ''[http://books.google.cl/books?id=alsMAAAAIAAJ&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false Compendio de historia de América]''. Tomo IV. Santiago: Imprenta del Ferrocarril, pp. 216 {{es}}</ref> |baixas2 = 2.100<ref>Clodfelter, Micheal (2002). Warfare and armed conflicts: a statistical reference to casualty and other figures, 1500-2000. Londres: McFarland, pp. 347. ISBN 978-0-7864-1204-4. Estima uns 300 mortos, 700 heridos y 1.100 prisioneiros. {{en}}</ref>-3.000 mortos, heridos e prisioneiros<ref name= Ref1 /><ref>Bosch, Juan (1981). ''De Cristóbal Colón a Fidel Castro: el Caribe, frontera imperial''. La Habana: Casa de las Américas, pp. 246. ISBN 978-84-7291-910-5. Estima en 1.000 mortos e igual número de heridos. {{es}}</ref><br /><small>Captura de 5.000 fusiles, 9 bandeiras, 4.000 cabalos, toda a artillaría, víveres, gando, equipaxe e documentos</small><ref name= Ref1 /> }} A '''primeira''' '''batalla de Carabobo''' ([[1814]]) foi unha batalla da [[Guerra de Independencia de Venezuela]], na que as forzas da [[Segunda República de Venezuela|Segunda República]] ao mando de [[Simón Bolívar]] derrotaron as forzas españolas ao mando do [[Mariscal de campo (rango militar)|Mariscal de campo]] [[Juan Manuel de Cajigal y Martínez]]. == Antecedentes == Tras o éxito da [[Campaña de Reconquista de Monteverde|campaña de reconquista]] de [[Domingo de Monteverde]] coa toma de [[Caracas]] o [[29 de xullo]] de [[1812]] o goberno colonial restablécese en [[Venezuela]]. Monteverde planeaba manter unha ofensiva contra as [[Provincias Unidas da Nova Granada]]. Porén, antes da acción, dous coroneis rebeldes exiliados adiantáronse nos inicios do ano seguinte. [[Simón Bolívar]] iniciou a súa [[Campaña Admirable]] no Occidente mentres que [[Santiago Mariño]] desembarcou no Oriente cos exiliados da [[Illa Trinidade]]. Ante a desesperada situación, Monteverde intentou a reconquista de [[Batalla de Maturín|Maturín]] xa que as provincias de [[Provincia de Guayana|Guayana]], [[Provincia de Barcelona (Venezuela)|Nova Barcelona]] e [[Provincia de Cumaná|Cumaná]] caeron nas mans de Mariño velozmente, fracasando en reiteradas ocasións. Cando intentou deter a Bolívar no oeste foi mutilado en batalla e forzado a procurar refuxio en [[Puerto Cabello]] dende Cajigal foi relevado do mando. Os realistas quedaron reducidos ás súas posicións no val do [[río Orinoco]], [[Apure]] e a [[provincia de Coro]] tras a toma de Caracas por Bolívar, o [[6 de agosto]] de [[1813]].<ref>Casa de Colón de Las Palmas. ''Anuario de estudios Atlánticos''. Número 13. Las Palmas de Gran Canaria, 1967, pp. 203. {{es}}</ref> No entanto, Bolívar cometera un erro: en vez de avanzar sobre Caracas, moitos dos seus partidarios e opositores consideraron que debeu marchar contra Porto Cabello, refuxio dos dirixentes realistas, e acabar o conflito dun só golpe.<ref>Encina, Francisco Antonio (1961). ''Bolívar y la independencia de la América española: Independencia de Nueva Granada y Venezuela (parte 1)''. Tomo III. Santiago: Nascimiento (páxina 244) {{es}}</ref> Finalmente encóntrase coa defensa do coronel vizcaíno Antonio Zuazola, quen foi capturado e colgado.<ref>Encina, 1961: 245. Los defensores realistas el 7 de septiembre de 1813 eran 1.088 soldados, 74 voluntarios, 30 a 40 oficiales, 150 piezas de 18 y de 24 y 10 morteros. {{es}}</ref> == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * Edgar Esteves González (2004). ''[http://books.google.cl/books?id=matJORI4DQoC&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false Batallas de Venezuela, 1810-1824]''. Caracas: El Nacional. ISBN 978-980-388-074-3. {{es}} [[Categoría:Historia de Venezuela]] [[Categoría:1814]] [[Categoría:Batallas do século XIX]] 87p765xfsawcqz00zuqygnopvqyt21k 0 346662 7104444 6998938 2025-06-23T13:46:51Z Autopistero20502020 127649 7104444 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|camiño}} {{Galizionario|real}} O termo '''Camiño real''' pode referirse a: *Na antigüidade, un '''camiño real''' era unha vía de comunicación de grande importancia construído pola coroa ou a igrexa; *En Galiza existían os seguintes camiños reais: **'''''[[Camiño e Plantío Real]]''''' (século XVIII), [[camiño de roda]] arborado que uniu [[Pontevedra]] e [[A Coruña]] con [[Santiago de Compostela]], a partir da rede viaria romana e os camiños castrexos. Esta vía evolucionaría posteriormente na estrada [[N-550]]; **'''[[Camiño Real da Coruña]]''' ([[1761]]), unía [[Madrid]] co [[porto da Coruña]]. Posteriormente converteríase na [[estrada xeral]] nº 7; **'''[[Camiño Real entre Tui e Baiona]]'''. Como [[topónimo]], pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Camiño Real, Bermés, Lalín|Camiño Real]]''', lugar da parroquia de [[Bermés, Lalín|Bermés]], no concello de [[Lalín]]; *'''[[O Camiño Real, Aro, Negreira|O Camiño Real]]''', lugar da parroquia de [[Aro, Negreira|Aro]], no concello de [[Negreira]]; *'''[[O Camiño Real, San Martiño de Pacios, Begonte|O Camiño Real]]''', lugar da parroquia de [[San Martiño de Pacios, Begonte|San Martiño de Pacios]], no concello de [[Begonte]]; *'''[[O Camiño Real, Belesar, Vilalba|O Camiño Real]]''', lugar da parroquia de [[Belesar, Vilalba|Belesar]], no concello de [[Vilalba]]r ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Camiño|Real}} {{Control de autoridades}} qdmth3bve498184z2hzszt47ahhn962 0 347788 7105167 7097585 2025-06-24T00:52:56Z O Breixo 127505 7105167 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Dolmen de Pedra Moura}}{{Edificio}} O '''[[dolmen]] de Pedra Moura de Monte Carneo''' atópase entre as aldeas do [[O Arxomil, Treos, Vimianzo|Arxomil]] e [[Carnio, Treos, Vimianzo|Carnio]], na parroquia de [[Treos, Vimianzo|Treos]], concello de [[Vimianzo]]. == Descrición == Veciña a [[Dolmen de Pedra Cuberta|Pedra Cuberta]] mais de menores dimensións, ten cámara poligonal con seis esteos e corredor curto do que conserva catro esteos. Fáltalle a tampa da entrada, aínda que conserva desprazadas as da cámara sepulcral. Unha delas está caída no interior. O dolmen está inserido nunha mámoa bastante aplanada da que pouco se aprecia, só chega ao metro de altura. Conserva pinturas de cor vermella e negra sobre fondo branco. Nunca houbo unha escavación arqueolóxica nesta anta, xa coñecida, recollida e deseñada polos [[Leisner]]. Conta [[Ramón Boga]] que en [[1989]] a parcela da Pedra Moura pasou de monte baixo a herbal. Os traballos de conversión estragaron a coiraza do túmulo. Con este movemento de terras as pedras desprazáronse e tamén fixeron que se descubrira no corredor un fragmento de cerámica campaniforme conservado hoxe no [[Museo Arqueolóxico e Histórico Castelo de Santo Antón]]. Foi declarado [[Ben de Interese Cultural]] en [[2011]]<ref>{{Cita web|url=http://www.xunta.gal/dog/Publicados/2011/20110408/AnuncioEA06_gl.html|páxina-web=Diario Oficial de Galicia|título=DOG Núm. 70. Venres, 08 de abril de 2011. Páx. 6.356|data-acceso=2016-08-16}}</ref>. == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === *{{cita libro|título=Arqueoloxía de Galicia. Itinerarios polo pasado|editorial=[[Nigra Trea]]|nome=Xulio|apelidos=Carballo Arceo|data=xullo de 2006|isbn=84-95364-40-9|ligazón-autor=Xulio Carballo Arceo}} === Outros artigos === * [[Megálito]] * [[Dolmen]] * [[Lista de megálitos de Galicia]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Vimianzo]] [[Categoría:Bens de Interese Cultural da provincia da Coruña]] [[Categoría:Dolmens de Galicia|Pedra Moura de Monte Carneo]] eefji7n3nwmyaffmzelrsz9z0gfcf2k 0 348175 7105166 7097583 2025-06-24T00:51:00Z O Breixo 127505 7105166 wikitext text/x-wiki {{Edificio}} O '''[[dolmen]] de''' '''Pedra da Lebre''', tamén coñecido como '''anta de Serramo''', atópase na parroquia de [[Serramo, Vimianzo|Serramo]], no concello de [[Vimianzo]]. == Descrición == De grandes proporcións, está formada por cinco esteos cunha lousa cobertora fóra do seu sitio, apoiada en dous esteos. Os restos do corredor aínda se poden apreciar. Foi declarado [[Ben de Interese Cultural]] en [[abril]] de [[2011]]<ref>{{Cita web|url=http://www.cultura.gal/sites/default/files/documents/basico/rexistro_de_bens_de_interese_cultural_.pdf|páxina-web=Xunta de Galicia. Consellaría de Cultura, Eduación e Ordenación Universitaria|título=RELACIÓN DE BENS DE INTERESE CULTURAL EN GALICIA|data-acceso=2016-08-16|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160822130048/http://www.cultura.gal/sites/default/files/documents/basico/rexistro_de_bens_de_interese_cultural_.pdf|dataarquivo=22 de agosto de 2016|urlmorta=yes}}</ref><ref>{{Cita web|título=Bens de Interese Cultural (BIC)|url=http://ficheiros-web.xunta.gal/patrimonio/bic/relacion_bic.csv|páxina-web=abert@s|apelidos=Xunta de Galicia|urlmorta=yes|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20190326221219/http://ficheiros-web.xunta.gal/patrimonio/bic/relacion_bic.csv|dataarquivo=26 de marzo de 2019|formato=csv|data-publicación=13 de decembro de 2016|data-acceso=26 de marzo de 2019}}</ref>. == Notas == {{Listaref}} ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== *[[Megálito]] *[[Dolmen]] *[[Lista de megálitos de Galicia]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Vimianzo]] [[Categoría:Bens de Interese Cultural da provincia da Coruña]] [[Categoría:Dolmens de Galicia|Pedra da Lebre]] mjrdlltw5o09ulua3cz327fjlgrexto 0 348480 7104935 6950138 2025-06-23T20:42:45Z O Breixo 127505 7104935 wikitext text/x-wiki {{1000 artigos icona título|materia=Xeografía e historia}} {{Acontecemento|imaxe=War on Terror montage1.png}} A '''Guerra contra o terrorismo''' (en {{lang-en|War on Terror}}, '''WoT'''), é unha campaña militar internacional dirixida polos [[Estados Unidos de América]] e o [[Reino Unido]] co apoio dos membros da [[OTAN]] e outros países, que comezou despois dos [[atentados do 11 de setembro de 2001]] nos Estados Unidos.<ref name = "Schmitt/slogan">{{cita novas |autor=Eric Schmitt |autor2=Thom Shanker |url= http://www.nytimes.com/2005/07/26/politics/26strategy.html?_r=0 |título=U.S.}}</ref> O [[Presidente dos Estados Unidos de América|presidente]] [[George W. Bush]] empregou por vez primeira o termo "''War on Terror''" o 20 de setembro de 2001.<ref name = "Schmitt/slogan"/> A administración de Bush e os medios occidentais empregaron o termo dende entón para facer referencia ó conflito militar, político, legal e conceptual contra organizacións [[terrorismo|terroristas]] e réximes acusados de apoialas. Orixinalmente, foi empregado con especial atención nos países asociados con organizacións de [[terrorismo islámico]] como [[al-Qaeda]]. No 2013, o presidente [[Barack Obama]] anunciou que os Estados Unidos non continuarían coa guerra, centrándose en inimigos específicos, máis que seguindo unha táctica.<ref>{{cita web|apelido1=Shinkman|nome1=Paul D.|título=Obama: 'Global War on Terror' Is Over|url=http://www.usnews.com/news/articles/2013/05/23/obama-global-war-on-terror-is-over|editor=U.S. News & World Report|dataacceso=23 de marzo de 2015}}</ref> == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Ligazóns externas === * Jackson, Richard. ''Writing the War on Terrorism: Language, Politics and Counter-Terrorism''. Manchester & Nova York: Manchester University Press, 2005. ISBN 0719071216. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerras do século XXI]] [[Categoría:Terrorismo]] 0bdbmx56g2kfr6qckvojqd7l6an5i3h 0 350309 7104936 6948552 2025-06-23T20:43:01Z O Breixo 127505 7104936 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} A '''conquista normanda de Inglaterra''' foi a invasión e ocupación de [[Inglaterra]] no [[século XI]] por parte dun exército [[Normandos|normando]], [[Bretaña|bretón]] e [[pobo francés|francés]] liderado polo duque Guillerme II de [[Normandía]], posteriormente coñecido como [[Guillerme o Conquistador]].<ref>Bates, David ([[1982]]). ''Normandy Before 1066'' . [[Londres]]: Longman. ISBN 978-0-582-48492-4 (''en inglés'')</ref>[[Ficheiro:Norman-conquest-1066.svg|right|miniatura|300px|Lugares dos principais eventos durante a conquista normanda de Inglaterra en 1066]]A reclamación do trono Inglés por parte de Guillerme derivaba da súa relación familiar co rei sen fillos [[Eduardo o Confesor]], quen alimentou a esperanza de Guillermo a sucedelo no trono. Eduardo faleceu en xaneiro de 1066 e foi sucedido polo seu cuñado [[Haroldo Godwinson]]. O rei [[Noruega|noruegués]] [[Haraldo Hardrada]] invadiu o norte de Inglaterra en setembro de 1066 e gañou na [[batalla de Fulford]], pero Haroldo derrotouno e matouno na [[batalla de Stamford Bridge]] o 25 de setembro. Poucos días despois Guillerme desembarcou no sur de Inglaterra. Haroldo marchou cara ao sur, deixando unha parte significativa do seu exército no norte. O exército de Haroldo enfrontouse ós invasores de Guillerme o 14 de outubro na [[batalla de Hastings]]. O exército de Guillerme derrotou o de Haroldo, que pereceu na batalla. Malia que os principais rivais de Guillerme desapareceron entón, tivo que facer fronte a varias rebelións durante os seguintes anos e non conseguiu asegurar o seu trono ata despois de 1072. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{Cita libro |author=Bates, David |title=Normandy Before 1066 |url=https://archive.org/details/normandybefore100000bate |publisher=Longman |location=London |year=1982 |isbn=978-0-582-48492-4}} * {{Cita libro |author=Bates, David |title=William the Conqueror |publisher=Tempus |location=Stroud, UK |year=2001 |isbn=978-0-7524-1980-0}} * {{Cita libro |author=Bennett, Matthew |title= Campaigns of the Norman Conquest |url=https://archive.org/details/campaignsofnorma0000benn |series = Essential Histories |publisher=Osprey |location=Oxford, UK |year=2001 |isbn=978-1-84176-228-9}} * {{Cita libro |author=Crouch, David |title=The Normans: The History of a Dynasty |publisher=Hambledon & London |location=London |year=2007 |isbn=978-1-85285-595-6}} * {{Cita libro |author= Douglas, David C. |title= William the Conqueror: The Norman Impact Upon England|url= https://archive.org/details/williamconqueror0000doug |year=1964 |publisher= University of California Press |location= Berkeley |oclc= 399137}} * {{Cita libro |author=Gravett, Christopher |title=Hastings 1066: The Fall of Saxon England |series= Campaign |volume=13 |publisher = Osprey |year=1992 |location=Oxford, UK |isbn=978-1-84176-133-6}} * {{Cita libro |author=Higham, Nick |title=The Death of Anglo-Saxon England |publisher=Sutton |location=Stroud, UK |year=2000 |isbn=978-0-7509-2469-6}} * {{Cita libro |author=Huscroft, Richard |title=The Norman Conquest: A New Introduction |url=https://archive.org/details/normanconquestne0000husc |publisher=Longman |location=New York |year=2009 |isbn=978-1-4058-1155-2}} * {{Cita libro |author=Marren, Peter |title=1066: The Battles of York, Stamford Bridge & Hastings |publisher=Leo Cooper |series = Battleground Britain |location=Barnsley, UK |year=2004 |isbn=978-0-85052-953-1}} * {{Cita libro |author=Stafford, Pauline |title= Unification and Conquest: A Political and Social History of England in the Tenth and Eleventh Centuries |publisher=Edward Arnold |location=London |year=1989 |isbn=978-0-7131-6532-6}} * {{Cita libro |author=Thomas, Hugh M. |title=The English and the Normans |url=https://archive.org/details/englishnormanset0000thom |year=2003 |location=Oxford, UK |publisher=Oxford University Press |isbn= 978-0-19-925123-0}} * {{Cita libro |author=Thomas, Hugh |title=The Norman Conquest: England after William the Conqueror |url=https://archive.org/details/normanconquesten0000thom |series=Critical Issues in History |publisher=Rowman & Littlefield Publishers, Inc |location=Lanham, MD |year=2007 |isbn=978-0-7425-3840-5}} * {{Cita libro |author=Williams, Ann |title=The English and the Norman Conquest |url=https://archive.org/details/englishnormancon0000will |publisher=Boydell Press |location=Ipswich, UK |year=2000 |isbn=978-0-85115-708-5}} === Outros artigos === * [[Conquista normanda do sur de Italia]] * [[Viquingos en Galicia|Viquingos en Galiza]] {{Conquista normanda de Inglaterra}} {{Control de autoridades}} {{Historia en progreso}} [[Categoría:Historia de Inglaterra]] [[Categoría:Século XI]] 286blhauh0gzgonuccdrpjorhtqyiqw 0 351185 7104938 6964917 2025-06-23T20:43:17Z O Breixo 127505 7104938 wikitext text/x-wiki {{Sen referencias|data=marzo de 2018}} {{Acontecemento}} Os '''cercos de Zaragoza''' foron dous asedios sufridos pola cidade aragonesa de [[Zaragoza]] durante a [[Guerra da Independencia española|guerra da Independencia]], que enfrontou aos exércitos de ocupación do [[Primeiro Imperio Francés]] de [[Napoleón Bonaparte]] e a forzas españolas leais á [[Casa de Borbón|dinastía Borbón]]. A praza era clave para garantir as comunicacións do nordés e o abastecemento das tropas en [[Cataluña]], así como para controlar [[Aragón]]. Por iso, tras a sublevación da cidade a consecuencia dos [[Levantamento do 2 de maio|sucesos do 2 de maio]] de [[1808]], enviouse a un exército para restablecer o control da cidade. Aínda que as tropas francesas eran superiores en número e armamento, a cidade resistiu. [[Ficheiro:Santa_Engracia_-_Lejeune.jpg|250px|thumb|Asalto das tropas francesas ao mosteiro de Santa Engracia o [[8 de febreiro]] de [[1809]] pintado por [[Lejeune]].|esquerda]] Con todo, a finais de ano, os franceses regresaron en maior número, renovándose o cerco. A pesar da feroz resistencia da cidade, inmortalizada por varios cronistas, a cidade, decimada pola guerra e as epidemias derivadas do cerco, capituló finalmente o [[21 de febreiro]] de [[1809]]. Os cercos de Zaragoza foron un dos acontecementos máis representativos da [[Guerra da Independencia española|guerra de Independencia]], legando un gran número de heroes e lendas á tradición popular, e sendo fonte de inspiración para varios escritores. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da Guerra de Independencia española]] [[Categoría:Zaragoza]] [[Categoría:1808]] [[Categoría:1809]] [[Categoría:Batallas do século XIX]] [[Categoría:Cercos]] sjvkpc6o0t2budcelxec7g5i06whh6a 0 351367 7104536 7044767 2025-06-23T14:55:32Z 46.222.43.245 7104536 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Cerdedo|outro=Cotobade}} {{Xeografía política}} '''Cerdedo-Cotobade''' é un concello da [[provincia de Pontevedra]] creado o 22 de setembro de 2016 a partir da fusión dos concellos de [[Concello de Cerdedo|Cerdedo]] e [[Concello de Cotobade|Cotobade]].<ref name=DOG>[http://www.xunta.gal/dog/Publicados/2016/20161017/AnuncioG0244-131016-0001_gl.html DECRETO 134/2016, do 22 de setembro, polo que se aproba a fusión voluntaria dos municipios de Cerdedo e Cotobade e se constitúe o municipio de Cerdedo-Cotobade.], [[DOG]] nº 197, de 17 de outubro de 2016.</ref> Fusión hecha por imposición y sin consulta popular por Jorge Cubela López Ten 5.815 habitantes (suma de datos do [[Instituto Galego de Estatística|IGE]] 2018)<ref>{{Cita web|url= http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp|título= IGE - Nomenclátor de Galicia|editor= IGE|lingua= [[Lingua galega|galego]]|data-acceso= 23 de abril de 2021|data-arquivo= 30 de decembro de 2020|url-arquivo= https://web.archive.org/web/20201230124345/https://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator%2Fnomenclator.jsp|url-morta= yes}}</ref> e unha superficie de 214,5&nbsp;km². Limita cos concellos de [[Pontevedra]], [[Campo Lameiro]], [[A Estrada]], [[Forcarei]], [[A Lama]] e [[Ponte Caldelas]].<ref name="Fusión de Cerdedo e Cotobade">{{cita novas|apelidos=Piñeiro|nome=Á.|título=A Xunta oficializa a fusión de Cerdedo-Cotobade e a Galicia dos 313 concellos|url=http://diariodepontevedra.galiciae.com/gl/nova/611365/xunta-oficializa-fusion-de-cerdedo-cotobade-e-galicia-dos-313-concellos|dataacceso=18 de outubro de 2016|obra=[[Diario de Pontevedra]]|data=18 de outubro de 2016}}</ref> == Xeografía == === Demografía === Para os históricos de poboación anteriores a 2015 véxanse as páxinas do [[concello de Cerdedo]] e do [[concello de Cotobade]]. <center> {| {{Táboabonita}} ! colspan=3|Evolución da poboación |- |colspan=1 rowspan=5|<timeline> Colors= id:AA value:green id:AE value:blue id:AI value:red id:AO value:orange id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.8) id:sfondo value:rgb(0.95,0.91,0.95) id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8) ImageSize = width:600 height:300 PlotArea = width:500 height:200 left:60 bottom:45 DateFormat = yyyy Period = from:0 till:6300 ScaleMajor = unit:year increment:1000 start:0 TimeAxis = orientation:horizontal AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:1000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:500 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo DateFormat = yyyy PlotData= width:50 mark:(line,white) align:left fontsize:12 bar:2017 from:0 till:6107 color:AO bar:2016 from:0 till:6160 color:AA bar:2015 from:0 till:1828 color:AI bar:2015 from:1828 till:6160 color:AE PlotData= bar:2017 at:6200 fontsize:XM text: 6107 bar:2016 at:6200 fontsize:XM text: 6160 bar:2015 at:1828 fontsize:XM text: CERDEDO shift:(-120,10) bar:2015 at:1828 fontsize:XM text: 1828_habitantes shift:(-120,-10) bar:2015 at:6160 fontsize:XM text: COTOBADE shift:(-150,10) bar:2015 at:6160 fontsize:XM text: 4332_habitantes shift:(-150,-10) bar:2015 at:6300 fontsize:XM text: 6160 TextData= pos:(200,140) fontsize:L text: Poboación Cerdedo-Cotobade </timeline> |----- | '''Censo total''' | 5.815 (2015) |----- | '''Menores de 16 anos''' | 536 (9.22 %) |----- | '''Entre 16 e 64 anos''' | 3.301 (56.77 %) |----- | '''Maiores de 65 anos''' | 1.978 (34.01 %) |} </center> == Historia == === Fusión Cerdedo-Cotobade === A principios de 2016 iniciouse un proceso de fusión dos concellos de [[Concello de Cerdedo|Cerdedo]] e [[Concello de Cotobade|Cotobade]].<ref>[http://www.farodevigo.es/portada-pontevedra/2016/06/18/cerdedo-cotobade-recibira-1-millones/1482774.html Cerdedo-Cotobade recibirá 1,6 millones de la Xunta si culminan la fusión antes del 30 de octubre]</ref> O 7 de xullo do mesmo ano os dous concellos desestimaron as alegacións sobre a fusión completando os trámites municipais.<ref>[http://www.20minutos.es/noticia/2792280/0/cerdedo-cotobade-completan-ultimo-tramite-municipal-para-su-fusion-al-aprobar-pleno-dictamen-alegaciones/ Cerdedo y Cotobade completan el último trámite municipal para su fusión al aprobar en pleno el dictamen de alegaciones]</ref> A pesar dos rexeitamentos,<ref>[http://www.lavozdegalicia.es/noticia/pontevedra/cotobade/2016/07/30/rechazo-frontal-diputacion-fusion-cotobade-cerdedo/0003_201607P30C1995.htm Rechazo frontal de la Diputación a la fusión de Cotobade y Cerdedo]</ref><ref>[http://cadenaser.com/emisora/2016/03/10/radio_galicia/1457639242_607078.html ¿Deben fusionarse Cotobade y Cerdedo?]</ref><ref>[http://www.tabeirosmontes.com/novas/em-maos-incompetentes-sobre-a-fusao-cerdedo-cotobade# Em maos incompetentes: sobre a fusom Cerdedo-Cotobade]</ref><ref>[http://agal-gz.org/blogues/index.php/amigascultura/2016/04/23/decorreu-a-palestra-sobre-o Palestra sobre o projeto de fusom Cerdedo-Cotobade]</ref> a fusión fíxose oficial o 18 de outubro de 2016.<ref>[http://diariodepontevedra.galiciae.com/noticia/611365/la-xunta-oficializa-la-fusion-de-cerdedo-cotobade-y-la-galicia-de-los-313-concellos La Xunta oficializa la fusión de Cerdedo-Cotobade y la Galicia de los 313 concellos]</ref> === Votación da fusión === ==== Cerdedo ==== {| class="wikitable" !VOTOS ![[Ficheiro:People's Party (Spain) Logo.svg|senmarco|37x37px]] ![[Ficheiro:Logo PSOE 2013-2015.png|senmarco|48x48px]] |- |'''SI''' |6 |0 |- |'''NON''' |0 |2 |- |'''AUSENTE''' |1 |0 |} ==== Cotobade ==== {| class="wikitable" !VOTOS ![[Ficheiro:People's Party (Spain) Logo.svg|senmarco|37x37px]] ![[Ficheiro:Logo PSOE 2013-2015.png|senmarco|48x48px]] |- |'''SI''' |7 |0 |- |'''NON''' |0 |4 |} == Cultura == [[Ficheiro:Claustro Mosteiro de San Pedro de Tenorio, Cotobade.jpg|miniatura|dereita|250px|Claustro do mosteiro de Tenorio.]] [[Ficheiro:Portela da Laxe.jpg|250px|miniatura|dereita|Petróglifos de Portela da Laxe]] === Toponimia === O topónimo procede da combinación dos do [[concello de Cerdedo]] e do [[concello de Cotobade]] trala súa fusión. ==== Cerdedo ==== [[Concello de Cerdedo|Cerdedo]], como [[Cerdido]], é un fitotopónimo abundancial: podería proceder tanto de {{Versaleta|quercetum}}, debido á presenza de [[Carballo (árbore)|carballos]] da zona, como de {{Versaleta|cer(e)setum}}, neste caso de cerdeiras<ref>{{Navaza2006|208}}</ref>. ==== Cotobade ==== {{trim|{{#section-h:Concello de Cotobade|Toponimia}}}} === Patrimonio === ==== Patrimonio arqueolóxico<ref>[https://www.cerdedo-cotobade.gal/cerdedo-cotobade/patrimonio/arte-rupestre/ Sitios arqueolóxicos en Cotobade].</ref> ==== * Calzada do monte Pé da Múa. * Petróglifos de [[Pedra das Ferraduras]], na [[Parroquia eclesiástica galega|parroquia]] de [[San Xurxo de Sacos, Cerdedo-Cotobade|San Xurxo de Sacos]] e de [[Portela da Laxe]], na parroquia de [[Viascón, Cerdedo-Cotobade|Viascón]]. ==== Patrimonio arquitectónico<ref>[https://www.cerdedo-cotobade.gal/cerdedo-cotobade/patrimonio/patrimonio-relixioso/ Patrimonio relixioso de Cotobade]</ref><ref>[https://www.cerdedo-cotobade.gal/cerdedo-cotobade/patrimonio/patrimonio-civil/ Patrimonio civil de Cotobade]</ref> ==== * [[Igrexa de San Martiño de Rebordelo]]. * [[Igrexa de San Xurxo de Sacos]]. * [[Igrexa de Santa María de Sacos]]. * [[Mosteiro de San Pedro de Tenorio]]. * Ponte sobre o [[Río Lérez, ría de Pontevedra|río Lérez]]. * Capela de Santo Antón en [[Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|San Xoán de Cerdedo]]. * Capela de San Bartolomeu en [[Chamadoira, Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|Chamadoira]]. === Etnografía === ==== Festas e celebracións ==== * A festa da vincha, celebrada durante o [[entroido]] en [[Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|Cerdedo]];<ref>[http://www.farodevigo.es/portada-deza-tabeiros-montes/2010/02/15/festa-da-vincha-cerdedo-celebra-10-anos-historia-concurrida-edicion/411732.html La Festa da Vincha de Cerdedo celebra sus 10 años de historia con una concurrida edición]</ref> * A festa do xabarín, celebrada en abril en [[Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|Cerdedo]];<ref>[http://galiciae.com/noticia/94575/6a-festa-do-xabarin-de-cerdedo-pontevedra 6ª Festa do Xabarín]</ref> * A [[rapa das bestas]], celebrada no mes de [[agosto]] en [[Cuspedriños, San Xurxo de Sacos, Cerdedo-Cotobade|Cuspedriños]]; * A [[Festa do requeixo de Corredoira|festa do requeixo]], celebrada en xuño en [[Corredoira, Cerdedo-Cotobade|Corredoira]]; * A [[Festa da filloa de Valongo|festa da filloa]], celebrada en setembro en [[Valongo, Cerdedo-Cotobade|Valongo]]. == Política e goberno == Até as eleccións municipais de 2019, o concello está rexido por unha comisión xestora de 20 membros. O presidente da xestora é o anterior alcalde de Cotobade, [[Jorge Cubela López|Jorge Cubela]] e o vicepresidente o de Cerdedo, [[José Balseiros]].<ref>{{cita novas|url=http://elprogreso.galiciae.com/gl/nova/612510/cerdedo-cotobade-xa-ten-xestora-para-pilotar-o-rumbo-do-municipio-ata-2019 |título=Cerdedo-Cotobade xa ten xestora para pilotar o rumbo do municipio ata 2019|xornal=[[El Progreso (xornal)|El Progreso]]|data=20 de outubro de 2016|dataacceso=15 de novembro de 2016}}</ref> === Eleccións municipais Cerdedo-Cotobade de 2019 === {| class="wikitable" |+ !Partidos políticos !Escanos !Votos !Escanos repartidos |- |[[Partido Popular de Galicia|PPdeG]] |9 |2.533 |{{Partido Político/escanos|9|13|#001fff}} |- |[[Partido dos Socialistas de Galicia|PSdeG-PSOE]] |3 |968 |{{Partido Político/escanos|3|13|#ff0000}} |- |[[Bloque Nacionalista Galego|BNG]] |1 |337 |{{Partido Político/escanos|1|13|#00c5ff}} |} == Galería de imaxes == {{Artigo principal|Galería de imaxes de Cerdedo-Cotobade}} <gallery> Ficheiro:Sanestevodepedre.jpg|Igrexa parroquial de Pedre. Ficheiro:Ponte río Lérez en Pedre.jpg|Ponte romana sobre o [[Río Lérez, ría de Pontevedra|río Lérez]]. Ficheiro:CapelaAntón.jpg|Capela de Santo Antón en [[Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|San Xoán de Cerdedo]]. Ficheiro:Capela de San Bartolomeu en Chamadoira.jpg|Capela de San Bartolomeu en [[Chamadoira, Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|Chamadoira]]. Ficheiro:Igrexa de Santa María de Aguasantas.jpg|Igrexa parroquial de [[Aguasantas, Cerdedo-Cotobade|Santa María de Aguasantas]]. Ficheiro:Tenorio4.jpg|[[Mosteiro de San Pedro de Tenorio|Mosteiro e igrexa de San Pedro de Tenorio]]. Ficheiro:Muíño acueduto Cotobade.jpg|Muíño con acueduto no rego de Chan das Latas. Ficheiro:IgrexaSacos.jpg|[[Igrexa de Santa María de Sacos]]. Ficheiro:Casa consistorial de Cerdedo.jpg|Antiga casa do concello de Cerdedo. </gallery> == Parroquias == {{Cerdedo-Cotobade}} == Lugares de Cerdedo-Cotobade == * Para unha lista completa vexa [[lugares de Cerdedo-Cotobade]]. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Ligazóns externas === * [http://www.cerdedo-cotobade.gal/ Páxina oficial] {{ConcellosPontevedra}} {{Pontevedra}} {{Control de autoridades}} {{Concellos de Galicia en progreso}} [[Categoría:Cerdedo-Cotobade| ]] [[Categoría:Topónimos de concellos galegos con etimoloxía]] omaii72f1b0z4fug1ev3cdwws9a9pzd 7104538 7104536 2025-06-23T14:56:01Z Quinlan83 114718 Desfíxose a edición de [[Special:Contributions/46.222.43.245|46.222.43.245]] ([[User talk:46.222.43.245|conversa]]); cambiado á última versión feita por [[User:Chairego apc|Chairego apc]] 7044297 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Cerdedo|outro=Cotobade}} {{Xeografía política}} '''Cerdedo-Cotobade''' é un concello da [[provincia de Pontevedra]] creado o 22 de setembro de 2016 a partir da fusión dos concellos de [[Concello de Cerdedo|Cerdedo]] e [[Concello de Cotobade|Cotobade]].<ref name=DOG>[http://www.xunta.gal/dog/Publicados/2016/20161017/AnuncioG0244-131016-0001_gl.html DECRETO 134/2016, do 22 de setembro, polo que se aproba a fusión voluntaria dos municipios de Cerdedo e Cotobade e se constitúe o municipio de Cerdedo-Cotobade.], [[DOG]] nº 197, de 17 de outubro de 2016.</ref> Ten 5.815 habitantes (suma de datos do [[Instituto Galego de Estatística|IGE]] 2018)<ref>{{Cita web|url= http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp|título= IGE - Nomenclátor de Galicia|editor= IGE|lingua= [[Lingua galega|galego]]|data-acceso= 23 de abril de 2021|data-arquivo= 30 de decembro de 2020|url-arquivo= https://web.archive.org/web/20201230124345/https://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator%2Fnomenclator.jsp|url-morta= yes}}</ref> e unha superficie de 214,5&nbsp;km². Limita cos concellos de [[Pontevedra]], [[Campo Lameiro]], [[A Estrada]], [[Forcarei]], [[A Lama]] e [[Ponte Caldelas]].<ref name="Fusión de Cerdedo e Cotobade">{{cita novas|apelidos=Piñeiro|nome=Á.|título=A Xunta oficializa a fusión de Cerdedo-Cotobade e a Galicia dos 313 concellos|url=http://diariodepontevedra.galiciae.com/gl/nova/611365/xunta-oficializa-fusion-de-cerdedo-cotobade-e-galicia-dos-313-concellos|dataacceso=18 de outubro de 2016|obra=[[Diario de Pontevedra]]|data=18 de outubro de 2016}}</ref> == Xeografía == === Demografía === Para os históricos de poboación anteriores a 2015 véxanse as páxinas do [[concello de Cerdedo]] e do [[concello de Cotobade]]. <center> {| {{Táboabonita}} ! colspan=3|Evolución da poboación |- |colspan=1 rowspan=5|<timeline> Colors= id:AA value:green id:AE value:blue id:AI value:red id:AO value:orange id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.8) id:sfondo value:rgb(0.95,0.91,0.95) id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8) ImageSize = width:600 height:300 PlotArea = width:500 height:200 left:60 bottom:45 DateFormat = yyyy Period = from:0 till:6300 ScaleMajor = unit:year increment:1000 start:0 TimeAxis = orientation:horizontal AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:1000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:500 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo DateFormat = yyyy PlotData= width:50 mark:(line,white) align:left fontsize:12 bar:2017 from:0 till:6107 color:AO bar:2016 from:0 till:6160 color:AA bar:2015 from:0 till:1828 color:AI bar:2015 from:1828 till:6160 color:AE PlotData= bar:2017 at:6200 fontsize:XM text: 6107 bar:2016 at:6200 fontsize:XM text: 6160 bar:2015 at:1828 fontsize:XM text: CERDEDO shift:(-120,10) bar:2015 at:1828 fontsize:XM text: 1828_habitantes shift:(-120,-10) bar:2015 at:6160 fontsize:XM text: COTOBADE shift:(-150,10) bar:2015 at:6160 fontsize:XM text: 4332_habitantes shift:(-150,-10) bar:2015 at:6300 fontsize:XM text: 6160 TextData= pos:(200,140) fontsize:L text: Poboación Cerdedo-Cotobade </timeline> |----- | '''Censo total''' | 5.815 (2015) |----- | '''Menores de 16 anos''' | 536 (9.22 %) |----- | '''Entre 16 e 64 anos''' | 3.301 (56.77 %) |----- | '''Maiores de 65 anos''' | 1.978 (34.01 %) |} </center> == Historia == === Fusión Cerdedo-Cotobade === A principios de 2016 iniciouse un proceso de fusión dos concellos de [[Concello de Cerdedo|Cerdedo]] e [[Concello de Cotobade|Cotobade]].<ref>[http://www.farodevigo.es/portada-pontevedra/2016/06/18/cerdedo-cotobade-recibira-1-millones/1482774.html Cerdedo-Cotobade recibirá 1,6 millones de la Xunta si culminan la fusión antes del 30 de octubre]</ref> O 7 de xullo do mesmo ano os dous concellos desestimaron as alegacións sobre a fusión completando os trámites municipais.<ref>[http://www.20minutos.es/noticia/2792280/0/cerdedo-cotobade-completan-ultimo-tramite-municipal-para-su-fusion-al-aprobar-pleno-dictamen-alegaciones/ Cerdedo y Cotobade completan el último trámite municipal para su fusión al aprobar en pleno el dictamen de alegaciones]</ref> A pesar dos rexeitamentos,<ref>[http://www.lavozdegalicia.es/noticia/pontevedra/cotobade/2016/07/30/rechazo-frontal-diputacion-fusion-cotobade-cerdedo/0003_201607P30C1995.htm Rechazo frontal de la Diputación a la fusión de Cotobade y Cerdedo]</ref><ref>[http://cadenaser.com/emisora/2016/03/10/radio_galicia/1457639242_607078.html ¿Deben fusionarse Cotobade y Cerdedo?]</ref><ref>[http://www.tabeirosmontes.com/novas/em-maos-incompetentes-sobre-a-fusao-cerdedo-cotobade# Em maos incompetentes: sobre a fusom Cerdedo-Cotobade]</ref><ref>[http://agal-gz.org/blogues/index.php/amigascultura/2016/04/23/decorreu-a-palestra-sobre-o Palestra sobre o projeto de fusom Cerdedo-Cotobade]</ref> a fusión fíxose oficial o 18 de outubro de 2016.<ref>[http://diariodepontevedra.galiciae.com/noticia/611365/la-xunta-oficializa-la-fusion-de-cerdedo-cotobade-y-la-galicia-de-los-313-concellos La Xunta oficializa la fusión de Cerdedo-Cotobade y la Galicia de los 313 concellos]</ref> === Votación da fusión === ==== Cerdedo ==== {| class="wikitable" !VOTOS ![[Ficheiro:People's Party (Spain) Logo.svg|senmarco|37x37px]] ![[Ficheiro:Logo PSOE 2013-2015.png|senmarco|48x48px]] |- |'''SI''' |6 |0 |- |'''NON''' |0 |2 |- |'''AUSENTE''' |1 |0 |} ==== Cotobade ==== {| class="wikitable" !VOTOS ![[Ficheiro:People's Party (Spain) Logo.svg|senmarco|37x37px]] ![[Ficheiro:Logo PSOE 2013-2015.png|senmarco|48x48px]] |- |'''SI''' |7 |0 |- |'''NON''' |0 |4 |} == Cultura == [[Ficheiro:Claustro Mosteiro de San Pedro de Tenorio, Cotobade.jpg|miniatura|dereita|250px|Claustro do mosteiro de Tenorio.]] [[Ficheiro:Portela da Laxe.jpg|250px|miniatura|dereita|Petróglifos de Portela da Laxe]] === Toponimia === O topónimo procede da combinación dos do [[concello de Cerdedo]] e do [[concello de Cotobade]] trala súa fusión. ==== Cerdedo ==== [[Concello de Cerdedo|Cerdedo]], como [[Cerdido]], é un fitotopónimo abundancial: podería proceder tanto de {{Versaleta|quercetum}}, debido á presenza de [[Carballo (árbore)|carballos]] da zona, como de {{Versaleta|cer(e)setum}}, neste caso de cerdeiras<ref>{{Navaza2006|208}}</ref>. ==== Cotobade ==== {{trim|{{#section-h:Concello de Cotobade|Toponimia}}}} === Patrimonio === ==== Patrimonio arqueolóxico<ref>[https://www.cerdedo-cotobade.gal/cerdedo-cotobade/patrimonio/arte-rupestre/ Sitios arqueolóxicos en Cotobade].</ref> ==== * Calzada do monte Pé da Múa. * Petróglifos de [[Pedra das Ferraduras]], na [[Parroquia eclesiástica galega|parroquia]] de [[San Xurxo de Sacos, Cerdedo-Cotobade|San Xurxo de Sacos]] e de [[Portela da Laxe]], na parroquia de [[Viascón, Cerdedo-Cotobade|Viascón]]. ==== Patrimonio arquitectónico<ref>[https://www.cerdedo-cotobade.gal/cerdedo-cotobade/patrimonio/patrimonio-relixioso/ Patrimonio relixioso de Cotobade]</ref><ref>[https://www.cerdedo-cotobade.gal/cerdedo-cotobade/patrimonio/patrimonio-civil/ Patrimonio civil de Cotobade]</ref> ==== * [[Igrexa de San Martiño de Rebordelo]]. * [[Igrexa de San Xurxo de Sacos]]. * [[Igrexa de Santa María de Sacos]]. * [[Mosteiro de San Pedro de Tenorio]]. * Ponte sobre o [[Río Lérez, ría de Pontevedra|río Lérez]]. * Capela de Santo Antón en [[Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|San Xoán de Cerdedo]]. * Capela de San Bartolomeu en [[Chamadoira, Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|Chamadoira]]. === Etnografía === ==== Festas e celebracións ==== * A festa da vincha, celebrada durante o [[entroido]] en [[Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|Cerdedo]];<ref>[http://www.farodevigo.es/portada-deza-tabeiros-montes/2010/02/15/festa-da-vincha-cerdedo-celebra-10-anos-historia-concurrida-edicion/411732.html La Festa da Vincha de Cerdedo celebra sus 10 años de historia con una concurrida edición]</ref> * A festa do xabarín, celebrada en abril en [[Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|Cerdedo]];<ref>[http://galiciae.com/noticia/94575/6a-festa-do-xabarin-de-cerdedo-pontevedra 6ª Festa do Xabarín]</ref> * A [[rapa das bestas]], celebrada no mes de [[agosto]] en [[Cuspedriños, San Xurxo de Sacos, Cerdedo-Cotobade|Cuspedriños]]; * A [[Festa do requeixo de Corredoira|festa do requeixo]], celebrada en xuño en [[Corredoira, Cerdedo-Cotobade|Corredoira]]; * A [[Festa da filloa de Valongo|festa da filloa]], celebrada en setembro en [[Valongo, Cerdedo-Cotobade|Valongo]]. == Política e goberno == Até as eleccións municipais de 2019, o concello está rexido por unha comisión xestora de 20 membros. O presidente da xestora é o anterior alcalde de Cotobade, [[Jorge Cubela López|Jorge Cubela]] e o vicepresidente o de Cerdedo, [[José Balseiros]].<ref>{{cita novas|url=http://elprogreso.galiciae.com/gl/nova/612510/cerdedo-cotobade-xa-ten-xestora-para-pilotar-o-rumbo-do-municipio-ata-2019 |título=Cerdedo-Cotobade xa ten xestora para pilotar o rumbo do municipio ata 2019|xornal=[[El Progreso (xornal)|El Progreso]]|data=20 de outubro de 2016|dataacceso=15 de novembro de 2016}}</ref> === Eleccións municipais Cerdedo-Cotobade de 2019 === {| class="wikitable" |+ !Partidos políticos !Escanos !Votos !Escanos repartidos |- |[[Partido Popular de Galicia|PPdeG]] |9 |2.533 |{{Partido Político/escanos|9|13|#001fff}} |- |[[Partido dos Socialistas de Galicia|PSdeG-PSOE]] |3 |968 |{{Partido Político/escanos|3|13|#ff0000}} |- |[[Bloque Nacionalista Galego|BNG]] |1 |337 |{{Partido Político/escanos|1|13|#00c5ff}} |} == Galería de imaxes == {{Artigo principal|Galería de imaxes de Cerdedo-Cotobade}} <gallery> Ficheiro:Sanestevodepedre.jpg|Igrexa parroquial de Pedre. Ficheiro:Ponte río Lérez en Pedre.jpg|Ponte romana sobre o [[Río Lérez, ría de Pontevedra|río Lérez]]. Ficheiro:CapelaAntón.jpg|Capela de Santo Antón en [[Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|San Xoán de Cerdedo]]. Ficheiro:Capela de San Bartolomeu en Chamadoira.jpg|Capela de San Bartolomeu en [[Chamadoira, Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|Chamadoira]]. Ficheiro:Igrexa de Santa María de Aguasantas.jpg|Igrexa parroquial de [[Aguasantas, Cerdedo-Cotobade|Santa María de Aguasantas]]. Ficheiro:Tenorio4.jpg|[[Mosteiro de San Pedro de Tenorio|Mosteiro e igrexa de San Pedro de Tenorio]]. Ficheiro:Muíño acueduto Cotobade.jpg|Muíño con acueduto no rego de Chan das Latas. Ficheiro:IgrexaSacos.jpg|[[Igrexa de Santa María de Sacos]]. Ficheiro:Casa consistorial de Cerdedo.jpg|Antiga casa do concello de Cerdedo. </gallery> == Parroquias == {{Cerdedo-Cotobade}} == Lugares de Cerdedo-Cotobade == * Para unha lista completa vexa [[lugares de Cerdedo-Cotobade]]. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Ligazóns externas === * [http://www.cerdedo-cotobade.gal/ Páxina oficial] {{ConcellosPontevedra}} {{Pontevedra}} {{Control de autoridades}} {{Concellos de Galicia en progreso}} [[Categoría:Cerdedo-Cotobade| ]] [[Categoría:Topónimos de concellos galegos con etimoloxía]] b20acyis55hw34vp8agb1z9tqaylt45 7104648 7104538 2025-06-23T15:59:50Z 46.222.43.245 7104648 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Cerdedo|outro=Cotobade}} {{Xeografía política}} '''Cerdedo-Cotobade''' é un concello da [[provincia de Pontevedra]] creado o 22 de setembro de 2016 a partir da fusión dos concellos de [[Concello de Cerdedo|Cerdedo]] e [[Concello de Cotobade|Cotobade]].<ref name=DOG>[http://www.xunta.gal/dog/Publicados/2016/20161017/AnuncioG0244-131016-0001_gl.html DECRETO 134/2016, do 22 de setembro, polo que se aproba a fusión voluntaria dos municipios de Cerdedo e Cotobade e se constitúe o municipio de Cerdedo-Cotobade.], [[DOG]] nº 197, de 17 de outubro de 2016.</ref> Fusión hecha por imposición y sin consulta popular por Jorge Cubela López Ten 5.815 habitantes (suma de datos do [[Instituto Galego de Estatística|IGE]] 2018)<ref>{{Cita web|url= http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp|título= IGE - Nomenclátor de Galicia|editor= IGE|lingua= [[Lingua galega|galego]]|data-acceso= 23 de abril de 2021|data-arquivo= 30 de decembro de 2020|url-arquivo= https://web.archive.org/web/20201230124345/https://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator%2Fnomenclator.jsp|url-morta= yes}}</ref> e unha superficie de 214,5&nbsp;km². Limita cos concellos de [[Pontevedra]], [[Campo Lameiro]], [[A Estrada]], [[Forcarei]], [[A Lama]] e [[Ponte Caldelas]].<ref name="Fusión de Cerdedo e Cotobade">{{cita novas|apelidos=Piñeiro|nome=Á.|título=A Xunta oficializa a fusión de Cerdedo-Cotobade e a Galicia dos 313 concellos|url=http://diariodepontevedra.galiciae.com/gl/nova/611365/xunta-oficializa-fusion-de-cerdedo-cotobade-e-galicia-dos-313-concellos|dataacceso=18 de outubro de 2016|obra=[[Diario de Pontevedra]]|data=18 de outubro de 2016}}</ref> == Xeografía == === Demografía === Para os históricos de poboación anteriores a 2015 véxanse as páxinas do [[concello de Cerdedo]] e do [[concello de Cotobade]]. <center> {| {{Táboabonita}} ! colspan=3|Evolución da poboación |- |colspan=1 rowspan=5|<timeline> Colors= id:AA value:green id:AE value:blue id:AI value:red id:AO value:orange id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.8) id:sfondo value:rgb(0.95,0.91,0.95) id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8) ImageSize = width:600 height:300 PlotArea = width:500 height:200 left:60 bottom:45 DateFormat = yyyy Period = from:0 till:6300 ScaleMajor = unit:year increment:1000 start:0 TimeAxis = orientation:horizontal AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:1000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:500 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo DateFormat = yyyy PlotData= width:50 mark:(line,white) align:left fontsize:12 bar:2017 from:0 till:6107 color:AO bar:2016 from:0 till:6160 color:AA bar:2015 from:0 till:1828 color:AI bar:2015 from:1828 till:6160 color:AE PlotData= bar:2017 at:6200 fontsize:XM text: 6107 bar:2016 at:6200 fontsize:XM text: 6160 bar:2015 at:1828 fontsize:XM text: CERDEDO shift:(-120,10) bar:2015 at:1828 fontsize:XM text: 1828_habitantes shift:(-120,-10) bar:2015 at:6160 fontsize:XM text: COTOBADE shift:(-150,10) bar:2015 at:6160 fontsize:XM text: 4332_habitantes shift:(-150,-10) bar:2015 at:6300 fontsize:XM text: 6160 TextData= pos:(200,140) fontsize:L text: Poboación Cerdedo-Cotobade </timeline> |----- | '''Censo total''' | 5.815 (2015) |----- | '''Menores de 16 anos''' | 536 (9.22 %) |----- | '''Entre 16 e 64 anos''' | 3.301 (56.77 %) |----- | '''Maiores de 65 anos''' | 1.978 (34.01 %) |} </center> == Historia == === Fusión Cerdedo-Cotobade === A principios de 2016 iniciouse un proceso de fusión dos concellos de [[Concello de Cerdedo|Cerdedo]] e [[Concello de Cotobade|Cotobade]].<ref>[http://www.farodevigo.es/portada-pontevedra/2016/06/18/cerdedo-cotobade-recibira-1-millones/1482774.html Cerdedo-Cotobade recibirá 1,6 millones de la Xunta si culminan la fusión antes del 30 de octubre]</ref> O 7 de xullo do mesmo ano os dous concellos desestimaron as alegacións sobre a fusión completando os trámites municipais.<ref>[http://www.20minutos.es/noticia/2792280/0/cerdedo-cotobade-completan-ultimo-tramite-municipal-para-su-fusion-al-aprobar-pleno-dictamen-alegaciones/ Cerdedo y Cotobade completan el último trámite municipal para su fusión al aprobar en pleno el dictamen de alegaciones]</ref> A pesar dos rexeitamentos,<ref>[http://www.lavozdegalicia.es/noticia/pontevedra/cotobade/2016/07/30/rechazo-frontal-diputacion-fusion-cotobade-cerdedo/0003_201607P30C1995.htm Rechazo frontal de la Diputación a la fusión de Cotobade y Cerdedo]</ref><ref>[http://cadenaser.com/emisora/2016/03/10/radio_galicia/1457639242_607078.html ¿Deben fusionarse Cotobade y Cerdedo?]</ref><ref>[http://www.tabeirosmontes.com/novas/em-maos-incompetentes-sobre-a-fusao-cerdedo-cotobade# Em maos incompetentes: sobre a fusom Cerdedo-Cotobade]</ref><ref>[http://agal-gz.org/blogues/index.php/amigascultura/2016/04/23/decorreu-a-palestra-sobre-o Palestra sobre o projeto de fusom Cerdedo-Cotobade]</ref> a fusión fíxose oficial o 18 de outubro de 2016.<ref>[http://diariodepontevedra.galiciae.com/noticia/611365/la-xunta-oficializa-la-fusion-de-cerdedo-cotobade-y-la-galicia-de-los-313-concellos La Xunta oficializa la fusión de Cerdedo-Cotobade y la Galicia de los 313 concellos]</ref> === Votación da fusión === ==== Cerdedo ==== {| class="wikitable" !VOTOS ![[Ficheiro:People's Party (Spain) Logo.svg|senmarco|37x37px]] ![[Ficheiro:Logo PSOE 2013-2015.png|senmarco|48x48px]] |- |'''SI''' |6 |0 |- |'''NON''' |0 |2 |- |'''AUSENTE''' |1 |0 |} ==== Cotobade ==== {| class="wikitable" !VOTOS ![[Ficheiro:People's Party (Spain) Logo.svg|senmarco|37x37px]] ![[Ficheiro:Logo PSOE 2013-2015.png|senmarco|48x48px]] |- |'''SI''' |7 |0 |- |'''NON''' |0 |4 |} == Cultura == [[Ficheiro:Claustro Mosteiro de San Pedro de Tenorio, Cotobade.jpg|miniatura|dereita|250px|Claustro do mosteiro de Tenorio.]] [[Ficheiro:Portela da Laxe.jpg|250px|miniatura|dereita|Petróglifos de Portela da Laxe]] === Toponimia === O topónimo procede da combinación dos do [[concello de Cerdedo]] e do [[concello de Cotobade]] trala súa fusión. ==== Cerdedo ==== [[Concello de Cerdedo|Cerdedo]], como [[Cerdido]], é un fitotopónimo abundancial: podería proceder tanto de {{Versaleta|quercetum}}, debido á presenza de [[Carballo (árbore)|carballos]] da zona, como de {{Versaleta|cer(e)setum}}, neste caso de cerdeiras<ref>{{Navaza2006|208}}</ref>. ==== Cotobade ==== {{trim|{{#section-h:Concello de Cotobade|Toponimia}}}} === Patrimonio === ==== Patrimonio arqueolóxico<ref>[https://www.cerdedo-cotobade.gal/cerdedo-cotobade/patrimonio/arte-rupestre/ Sitios arqueolóxicos en Cotobade].</ref> ==== * Calzada do monte Pé da Múa. * Petróglifos de [[Pedra das Ferraduras]], na [[Parroquia eclesiástica galega|parroquia]] de [[San Xurxo de Sacos, Cerdedo-Cotobade|San Xurxo de Sacos]] e de [[Portela da Laxe]], na parroquia de [[Viascón, Cerdedo-Cotobade|Viascón]]. ==== Patrimonio arquitectónico<ref>[https://www.cerdedo-cotobade.gal/cerdedo-cotobade/patrimonio/patrimonio-relixioso/ Patrimonio relixioso de Cotobade]</ref><ref>[https://www.cerdedo-cotobade.gal/cerdedo-cotobade/patrimonio/patrimonio-civil/ Patrimonio civil de Cotobade]</ref> ==== * [[Igrexa de San Martiño de Rebordelo]]. * [[Igrexa de San Xurxo de Sacos]]. * [[Igrexa de Santa María de Sacos]]. * [[Mosteiro de San Pedro de Tenorio]]. * Ponte sobre o [[Río Lérez, ría de Pontevedra|río Lérez]]. * Capela de Santo Antón en [[Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|San Xoán de Cerdedo]]. * Capela de San Bartolomeu en [[Chamadoira, Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|Chamadoira]]. === Etnografía === ==== Festas e celebracións ==== * A festa da vincha, celebrada durante o [[entroido]] en [[Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|Cerdedo]];<ref>[http://www.farodevigo.es/portada-deza-tabeiros-montes/2010/02/15/festa-da-vincha-cerdedo-celebra-10-anos-historia-concurrida-edicion/411732.html La Festa da Vincha de Cerdedo celebra sus 10 años de historia con una concurrida edición]</ref> * A festa do xabarín, celebrada en abril en [[Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|Cerdedo]];<ref>[http://galiciae.com/noticia/94575/6a-festa-do-xabarin-de-cerdedo-pontevedra 6ª Festa do Xabarín]</ref> * A [[rapa das bestas]], celebrada no mes de [[agosto]] en [[Cuspedriños, San Xurxo de Sacos, Cerdedo-Cotobade|Cuspedriños]]; * A [[Festa do requeixo de Corredoira|festa do requeixo]], celebrada en xuño en [[Corredoira, Cerdedo-Cotobade|Corredoira]]; * A [[Festa da filloa de Valongo|festa da filloa]], celebrada en setembro en [[Valongo, Cerdedo-Cotobade|Valongo]]. == Política e goberno == Até as eleccións municipais de 2019, o concello está rexido por unha comisión xestora de 20 membros. O presidente da xestora é o anterior alcalde de Cotobade, [[Jorge Cubela López|Jorge Cubela]] e o vicepresidente o de Cerdedo, [[José Balseiros]].<ref>{{cita novas|url=http://elprogreso.galiciae.com/gl/nova/612510/cerdedo-cotobade-xa-ten-xestora-para-pilotar-o-rumbo-do-municipio-ata-2019 |título=Cerdedo-Cotobade xa ten xestora para pilotar o rumbo do municipio ata 2019|xornal=[[El Progreso (xornal)|El Progreso]]|data=20 de outubro de 2016|dataacceso=15 de novembro de 2016}}</ref> === Eleccións municipais Cerdedo-Cotobade de 2019 === {| class="wikitable" |+ !Partidos políticos !Escanos !Votos !Escanos repartidos |- |[[Partido Popular de Galicia|PPdeG]] |9 |2.533 |{{Partido Político/escanos|9|13|#001fff}} |- |[[Partido dos Socialistas de Galicia|PSdeG-PSOE]] |3 |968 |{{Partido Político/escanos|3|13|#ff0000}} |- |[[Bloque Nacionalista Galego|BNG]] |1 |337 |{{Partido Político/escanos|1|13|#00c5ff}} |} == Galería de imaxes == {{Artigo principal|Galería de imaxes de Cerdedo-Cotobade}} <gallery> Ficheiro:Sanestevodepedre.jpg|Igrexa parroquial de Pedre. Ficheiro:Ponte río Lérez en Pedre.jpg|Ponte romana sobre o [[Río Lérez, ría de Pontevedra|río Lérez]]. Ficheiro:CapelaAntón.jpg|Capela de Santo Antón en [[Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|San Xoán de Cerdedo]]. Ficheiro:Capela de San Bartolomeu en Chamadoira.jpg|Capela de San Bartolomeu en [[Chamadoira, Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|Chamadoira]]. Ficheiro:Igrexa de Santa María de Aguasantas.jpg|Igrexa parroquial de [[Aguasantas, Cerdedo-Cotobade|Santa María de Aguasantas]]. Ficheiro:Tenorio4.jpg|[[Mosteiro de San Pedro de Tenorio|Mosteiro e igrexa de San Pedro de Tenorio]]. Ficheiro:Muíño acueduto Cotobade.jpg|Muíño con acueduto no rego de Chan das Latas. Ficheiro:IgrexaSacos.jpg|[[Igrexa de Santa María de Sacos]]. Ficheiro:Casa consistorial de Cerdedo.jpg|Antiga casa do concello de Cerdedo. </gallery> == Parroquias == {{Cerdedo-Cotobade}} == Lugares de Cerdedo-Cotobade == * Para unha lista completa vexa [[lugares de Cerdedo-Cotobade]]. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Ligazóns externas === * [http://www.cerdedo-cotobade.gal/ Páxina oficial] {{ConcellosPontevedra}} {{Pontevedra}} {{Control de autoridades}} {{Concellos de Galicia en progreso}} [[Categoría:Cerdedo-Cotobade| ]] [[Categoría:Topónimos de concellos galegos con etimoloxía]] omaii72f1b0z4fug1ev3cdwws9a9pzd 7104865 7104648 2025-06-23T20:06:44Z Breogan2008 23204 Desfíxose a edición [[Special:Diff/7104648|7104648]] de [[Special:Contributions/46.222.43.245|46.222.43.245]] ([[User talk:46.222.43.245|conversa]]) 7104865 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Cerdedo|outro=Cotobade}} {{Xeografía política}} '''Cerdedo-Cotobade''' é un concello da [[provincia de Pontevedra]] creado o 22 de setembro de 2016 a partir da fusión dos concellos de [[Concello de Cerdedo|Cerdedo]] e [[Concello de Cotobade|Cotobade]].<ref name=DOG>[http://www.xunta.gal/dog/Publicados/2016/20161017/AnuncioG0244-131016-0001_gl.html DECRETO 134/2016, do 22 de setembro, polo que se aproba a fusión voluntaria dos municipios de Cerdedo e Cotobade e se constitúe o municipio de Cerdedo-Cotobade.], [[DOG]] nº 197, de 17 de outubro de 2016.</ref> Ten 5.815 habitantes (suma de datos do [[Instituto Galego de Estatística|IGE]] 2018)<ref>{{Cita web|url= http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp|título= IGE - Nomenclátor de Galicia|editor= IGE|lingua= [[Lingua galega|galego]]|data-acceso= 23 de abril de 2021|data-arquivo= 30 de decembro de 2020|url-arquivo= https://web.archive.org/web/20201230124345/https://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator%2Fnomenclator.jsp|url-morta= yes}}</ref> e unha superficie de 214,5&nbsp;km². Limita cos concellos de [[Pontevedra]], [[Campo Lameiro]], [[A Estrada]], [[Forcarei]], [[A Lama]] e [[Ponte Caldelas]].<ref name="Fusión de Cerdedo e Cotobade">{{cita novas|apelidos=Piñeiro|nome=Á.|título=A Xunta oficializa a fusión de Cerdedo-Cotobade e a Galicia dos 313 concellos|url=http://diariodepontevedra.galiciae.com/gl/nova/611365/xunta-oficializa-fusion-de-cerdedo-cotobade-e-galicia-dos-313-concellos|dataacceso=18 de outubro de 2016|obra=[[Diario de Pontevedra]]|data=18 de outubro de 2016}}</ref> == Xeografía == === Demografía === Para os históricos de poboación anteriores a 2015 véxanse as páxinas do [[concello de Cerdedo]] e do [[concello de Cotobade]]. <center> {| {{Táboabonita}} ! colspan=3|Evolución da poboación |- |colspan=1 rowspan=5|<timeline> Colors= id:AA value:green id:AE value:blue id:AI value:red id:AO value:orange id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.8) id:sfondo value:rgb(0.95,0.91,0.95) id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8) ImageSize = width:600 height:300 PlotArea = width:500 height:200 left:60 bottom:45 DateFormat = yyyy Period = from:0 till:6300 ScaleMajor = unit:year increment:1000 start:0 TimeAxis = orientation:horizontal AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:1000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:500 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo DateFormat = yyyy PlotData= width:50 mark:(line,white) align:left fontsize:12 bar:2017 from:0 till:6107 color:AO bar:2016 from:0 till:6160 color:AA bar:2015 from:0 till:1828 color:AI bar:2015 from:1828 till:6160 color:AE PlotData= bar:2017 at:6200 fontsize:XM text: 6107 bar:2016 at:6200 fontsize:XM text: 6160 bar:2015 at:1828 fontsize:XM text: CERDEDO shift:(-120,10) bar:2015 at:1828 fontsize:XM text: 1828_habitantes shift:(-120,-10) bar:2015 at:6160 fontsize:XM text: COTOBADE shift:(-150,10) bar:2015 at:6160 fontsize:XM text: 4332_habitantes shift:(-150,-10) bar:2015 at:6300 fontsize:XM text: 6160 TextData= pos:(200,140) fontsize:L text: Poboación Cerdedo-Cotobade </timeline> |----- | '''Censo total''' | 5.815 (2015) |----- | '''Menores de 16 anos''' | 536 (9.22 %) |----- | '''Entre 16 e 64 anos''' | 3.301 (56.77 %) |----- | '''Maiores de 65 anos''' | 1.978 (34.01 %) |} </center> == Historia == === Fusión Cerdedo-Cotobade === A principios de 2016 iniciouse un proceso de fusión dos concellos de [[Concello de Cerdedo|Cerdedo]] e [[Concello de Cotobade|Cotobade]].<ref>[http://www.farodevigo.es/portada-pontevedra/2016/06/18/cerdedo-cotobade-recibira-1-millones/1482774.html Cerdedo-Cotobade recibirá 1,6 millones de la Xunta si culminan la fusión antes del 30 de octubre]</ref> O 7 de xullo do mesmo ano os dous concellos desestimaron as alegacións sobre a fusión completando os trámites municipais.<ref>[http://www.20minutos.es/noticia/2792280/0/cerdedo-cotobade-completan-ultimo-tramite-municipal-para-su-fusion-al-aprobar-pleno-dictamen-alegaciones/ Cerdedo y Cotobade completan el último trámite municipal para su fusión al aprobar en pleno el dictamen de alegaciones]</ref> A pesar dos rexeitamentos,<ref>[http://www.lavozdegalicia.es/noticia/pontevedra/cotobade/2016/07/30/rechazo-frontal-diputacion-fusion-cotobade-cerdedo/0003_201607P30C1995.htm Rechazo frontal de la Diputación a la fusión de Cotobade y Cerdedo]</ref><ref>[http://cadenaser.com/emisora/2016/03/10/radio_galicia/1457639242_607078.html ¿Deben fusionarse Cotobade y Cerdedo?]</ref><ref>[http://www.tabeirosmontes.com/novas/em-maos-incompetentes-sobre-a-fusao-cerdedo-cotobade# Em maos incompetentes: sobre a fusom Cerdedo-Cotobade]</ref><ref>[http://agal-gz.org/blogues/index.php/amigascultura/2016/04/23/decorreu-a-palestra-sobre-o Palestra sobre o projeto de fusom Cerdedo-Cotobade]</ref> a fusión fíxose oficial o 18 de outubro de 2016.<ref>[http://diariodepontevedra.galiciae.com/noticia/611365/la-xunta-oficializa-la-fusion-de-cerdedo-cotobade-y-la-galicia-de-los-313-concellos La Xunta oficializa la fusión de Cerdedo-Cotobade y la Galicia de los 313 concellos]</ref> === Votación da fusión === ==== Cerdedo ==== {| class="wikitable" !VOTOS ![[Ficheiro:People's Party (Spain) Logo.svg|senmarco|37x37px]] ![[Ficheiro:Logo PSOE 2013-2015.png|senmarco|48x48px]] |- |'''SI''' |6 |0 |- |'''NON''' |0 |2 |- |'''AUSENTE''' |1 |0 |} ==== Cotobade ==== {| class="wikitable" !VOTOS ![[Ficheiro:People's Party (Spain) Logo.svg|senmarco|37x37px]] ![[Ficheiro:Logo PSOE 2013-2015.png|senmarco|48x48px]] |- |'''SI''' |7 |0 |- |'''NON''' |0 |4 |} == Cultura == [[Ficheiro:Claustro Mosteiro de San Pedro de Tenorio, Cotobade.jpg|miniatura|dereita|250px|Claustro do mosteiro de Tenorio.]] [[Ficheiro:Portela da Laxe.jpg|250px|miniatura|dereita|Petróglifos de Portela da Laxe]] === Toponimia === O topónimo procede da combinación dos do [[concello de Cerdedo]] e do [[concello de Cotobade]] trala súa fusión. ==== Cerdedo ==== [[Concello de Cerdedo|Cerdedo]], como [[Cerdido]], é un fitotopónimo abundancial: podería proceder tanto de {{Versaleta|quercetum}}, debido á presenza de [[Carballo (árbore)|carballos]] da zona, como de {{Versaleta|cer(e)setum}}, neste caso de cerdeiras<ref>{{Navaza2006|208}}</ref>. ==== Cotobade ==== {{trim|{{#section-h:Concello de Cotobade|Toponimia}}}} === Patrimonio === ==== Patrimonio arqueolóxico<ref>[https://www.cerdedo-cotobade.gal/cerdedo-cotobade/patrimonio/arte-rupestre/ Sitios arqueolóxicos en Cotobade].</ref> ==== * Calzada do monte Pé da Múa. * Petróglifos de [[Pedra das Ferraduras]], na [[Parroquia eclesiástica galega|parroquia]] de [[San Xurxo de Sacos, Cerdedo-Cotobade|San Xurxo de Sacos]] e de [[Portela da Laxe]], na parroquia de [[Viascón, Cerdedo-Cotobade|Viascón]]. ==== Patrimonio arquitectónico<ref>[https://www.cerdedo-cotobade.gal/cerdedo-cotobade/patrimonio/patrimonio-relixioso/ Patrimonio relixioso de Cotobade]</ref><ref>[https://www.cerdedo-cotobade.gal/cerdedo-cotobade/patrimonio/patrimonio-civil/ Patrimonio civil de Cotobade]</ref> ==== * [[Igrexa de San Martiño de Rebordelo]]. * [[Igrexa de San Xurxo de Sacos]]. * [[Igrexa de Santa María de Sacos]]. * [[Mosteiro de San Pedro de Tenorio]]. * Ponte sobre o [[Río Lérez, ría de Pontevedra|río Lérez]]. * Capela de Santo Antón en [[Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|San Xoán de Cerdedo]]. * Capela de San Bartolomeu en [[Chamadoira, Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|Chamadoira]]. === Etnografía === ==== Festas e celebracións ==== * A festa da vincha, celebrada durante o [[entroido]] en [[Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|Cerdedo]];<ref>[http://www.farodevigo.es/portada-deza-tabeiros-montes/2010/02/15/festa-da-vincha-cerdedo-celebra-10-anos-historia-concurrida-edicion/411732.html La Festa da Vincha de Cerdedo celebra sus 10 años de historia con una concurrida edición]</ref> * A festa do xabarín, celebrada en abril en [[Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|Cerdedo]];<ref>[http://galiciae.com/noticia/94575/6a-festa-do-xabarin-de-cerdedo-pontevedra 6ª Festa do Xabarín]</ref> * A [[rapa das bestas]], celebrada no mes de [[agosto]] en [[Cuspedriños, San Xurxo de Sacos, Cerdedo-Cotobade|Cuspedriños]]; * A [[Festa do requeixo de Corredoira|festa do requeixo]], celebrada en xuño en [[Corredoira, Cerdedo-Cotobade|Corredoira]]; * A [[Festa da filloa de Valongo|festa da filloa]], celebrada en setembro en [[Valongo, Cerdedo-Cotobade|Valongo]]. == Política e goberno == Até as eleccións municipais de 2019, o concello está rexido por unha comisión xestora de 20 membros. O presidente da xestora é o anterior alcalde de Cotobade, [[Jorge Cubela López|Jorge Cubela]] e o vicepresidente o de Cerdedo, [[José Balseiros]].<ref>{{cita novas|url=http://elprogreso.galiciae.com/gl/nova/612510/cerdedo-cotobade-xa-ten-xestora-para-pilotar-o-rumbo-do-municipio-ata-2019 |título=Cerdedo-Cotobade xa ten xestora para pilotar o rumbo do municipio ata 2019|xornal=[[El Progreso (xornal)|El Progreso]]|data=20 de outubro de 2016|dataacceso=15 de novembro de 2016}}</ref> === Eleccións municipais Cerdedo-Cotobade de 2019 === {| class="wikitable" |+ !Partidos políticos !Escanos !Votos !Escanos repartidos |- |[[Partido Popular de Galicia|PPdeG]] |9 |2.533 |{{Partido Político/escanos|9|13|#001fff}} |- |[[Partido dos Socialistas de Galicia|PSdeG-PSOE]] |3 |968 |{{Partido Político/escanos|3|13|#ff0000}} |- |[[Bloque Nacionalista Galego|BNG]] |1 |337 |{{Partido Político/escanos|1|13|#00c5ff}} |} == Galería de imaxes == {{Artigo principal|Galería de imaxes de Cerdedo-Cotobade}} <gallery> Ficheiro:Sanestevodepedre.jpg|Igrexa parroquial de Pedre. Ficheiro:Ponte río Lérez en Pedre.jpg|Ponte romana sobre o [[Río Lérez, ría de Pontevedra|río Lérez]]. Ficheiro:CapelaAntón.jpg|Capela de Santo Antón en [[Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|San Xoán de Cerdedo]]. Ficheiro:Capela de San Bartolomeu en Chamadoira.jpg|Capela de San Bartolomeu en [[Chamadoira, Cerdedo, Cerdedo-Cotobade|Chamadoira]]. Ficheiro:Igrexa de Santa María de Aguasantas.jpg|Igrexa parroquial de [[Aguasantas, Cerdedo-Cotobade|Santa María de Aguasantas]]. Ficheiro:Tenorio4.jpg|[[Mosteiro de San Pedro de Tenorio|Mosteiro e igrexa de San Pedro de Tenorio]]. Ficheiro:Muíño acueduto Cotobade.jpg|Muíño con acueduto no rego de Chan das Latas. Ficheiro:IgrexaSacos.jpg|[[Igrexa de Santa María de Sacos]]. Ficheiro:Casa consistorial de Cerdedo.jpg|Antiga casa do concello de Cerdedo. </gallery> == Parroquias == {{Cerdedo-Cotobade}} == Lugares de Cerdedo-Cotobade == * Para unha lista completa vexa [[lugares de Cerdedo-Cotobade]]. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Ligazóns externas === * [http://www.cerdedo-cotobade.gal/ Páxina oficial] {{ConcellosPontevedra}} {{Pontevedra}} {{Control de autoridades}} {{Concellos de Galicia en progreso}} [[Categoría:Cerdedo-Cotobade| ]] [[Categoría:Topónimos de concellos galegos con etimoloxía]] b20acyis55hw34vp8agb1z9tqaylt45 0 352368 7104940 7073417 2025-06-23T20:43:56Z O Breixo 127505 7104940 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Batalla de Benevento}} {{Acontecemento |imaxe= Second Punic War full-es.svg |descrición_imaxe= Mapa que ilustra as campañas da segunda guerra púnica |resultado= Vitoria romana |combatentes1= [[Ficheiro:Carthage standard.svg|15px]] [[Antiga Cartago|República Cartaxinesa]] |combatentes2= [[Ficheiro:Vexilloid of the Roman Empire.svg|25px]] [[República Romana]] |comandante1= [[Hannón o Vello]] |comandante2= [[Tiberio Sempronio Graco (cónsul 215 a. C.)|Tiberio Sempronio Graco]] |soldados1= 17&nbsp;000 infantes,<br />1200 xinetes |soldados2= 18&nbsp;000 escravos voluntarios |baixas1= 16&nbsp;500 |baixas2= 4 000 }} A '''batalla de Benevento''' librouse en {{AC|214}} cerca da moderna cidade de [[Benevento]] (capital da [[provincia de Benevento|homónima]], na [[Campania]], [[Italia]]) durante a [[segunda guerra púnica]]. As [[Lexión romana|lexións romanas]] baixo as ordes de [[Tiberio Sempronio Graco (cónsul 215 a. C.)|Tiberio Sempronio Graco]] derrotaron ás forzas cartaxinesas de [[Hannón o Vello]], imposibilitando que chegaran os reforzos de [[Haníbal]]. Coa derrota dos reforzos enviados desde [[Cartago]], Haníbal veríase obrigado a enfrontarse novamente aos [[Roma antiga|romanos]]. == Antecedentes == Os novos [[cónsul romano|cónsules]], [[Quinto Fabio Máximo]] e [[Marco Claudio Marcelo (cónsul 222 a. C.)|Marco Claudio Marcelo]] do {{AC|214}}, presentaron ao [[Senado romano|senado]] unha relación sobre a situación da guerra, a consistencia das forzas militares, e a despregadura das tropas. Como resultado, decretouse continuar a guerra con 18 lexións completas, recrutando seis novas.<ref>[[Tito Livio]] ''[[Ab urbe condita libri]]'' XXIV, 11.1-4</ref> En vista destes preparativos, os habitantes de [[Capua]], cheos de medo, enviaron embaixadores a Haníbal para pedirlle que volvese á cidade. O cartaxinés pensou que debía darse présa e dirixiuse cara ao [[lago Averno]], co pretexto de facer un sacrificio, pero coa intención de atacar a gornición romana de [[Puteoli]]''.<ref>Tito Livio ''Obra citada'' XXIV, 12.4</ref> Cando Fabio se decatou do movemento de Haníbal, marchou día e noite para reunirse co seu exército. Enviou un despacho a Tiberio Sempronio Graco para que trasladase as súas tropas de Luceria a [[Benevento|Beneventum]], e ao seu fillo, o [[pretor]] Quinto Fabio Máximo, ordenoulle partir cara a [[Puglia]] para substituír a Graco. Mentres o cónsul Fabio Máximo chegaba a [[Casilinum]], preparado para asaltala, agora que estaba ocupada por unha gornición cartaxinesa, chegaron á vez a Beneventum o comandante cartaxinés [[Hannón o Vello|Hannón]], procedente de [[Brucia]], e o [[Cónsul romano|procónsul]] Tiberio Graco. de [[Lucera]].<ref>Tito Livio ''Obra citada'' XXIV, 14.1</ref> == A batalla == Ao día seguinte, á alba, Graco conduciu ás súas tropas e as dispuxo sobre o campo de batalla.<ref>Tito Livio ''Obra citada'' XXIV, 15.1</ref> O continxente inimigo, tamén presto para enfrontarse aos romanos, estaba composto por 17 000 infantes, na súa maioría [[brucios]] e [[lucanos]], e 1 200 cabaleiros [[númidas]] e ''maurii''.<ref>Tito Livio ''Obra citada'' XXIV, 15.2</ref> A batalla foi longa e feroz. Durante catro horas o resultado foi incerto, tanto nos choques da infantaría, como nos da cabalaría, até que os cartaxineses fraquearon e fuxiron ao seu campamento. Os romanos perseguíronos e fixeron unha masacre, impedíndolles a fuga.<ref>Tito Livio ''Obra citada XXIV, 16.2-3</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Benevento}} [[Categoría:-214]] [[Categoría:Batallas do século -III]] [[Categoría:Batallas da República Romana]] qybpsmx4ocu7rmq3jpb40heb70zi02z 0 352544 7104942 7089714 2025-06-23T20:45:53Z O Breixo 127505 7104942 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Batalla de Boyaca de Martin Tovar y Tovar.jpg |descrición_imaxe = Batalla de Boyacá. Óleo de Martín Tovar y Tovar, París 1890. |resultado = Vitoria dos libertadores |combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of New Granada (1814-1816).svg|border|20px]] [[Provincias Unidas da Nova Granada]]<br />[[Ficheiro:Bandera de Angostura (20 de noviembre de 1817).svg|border|20px]] [[Terceira República de Venezuela]] |combatentes2 = {{ESP-1785b}} [[Imperio Español]] |comandante1 = [[Ficheiro:Flag of New Granada (1814-1816).svg|border|20px]][[Ficheiro:Bandera de Angostura (20 de noviembre de 1817).svg|border|20px]] [[Simón Bolívar]]<br />[[Ficheiro:Flag of New Granada (1814-1816).svg|border|20px]] [[Francisco de Paula Santander]]<br />[[Ficheiro:Bandera de Angostura (20 de noviembre de 1817).svg|border|20px]] [[José Antonio Anzoátegui]]<br />[[Ficheiro:Bandera de Angostura (20 de noviembre de 1817).svg|border|20px]] [[Carlos Soublette]] |comandante2 = {{ESP-1785b}} [[José María Barreiro Manjón]]<br />{{ESP-1785b}} [[Francisco Jiménez (militar español)|Francisco Jiménez]]<br />{{ESP-1785b}} [[Sebastián Díaz (militar español)|Sebastián Díaz]]<br />{{ESP-1785b}} [[Isidro Barrada Valdés]] |soldados1 = '''[[Exército patriota|Exército Libertador]]'''<br />'''Estimación antiga''':<br />2000 tropas<ref name= Vergara >Vergara y Vergara & Gaitán, 1866: 146-147. Los realistas eran 2500 infantes y 400 jinetes.</ref><br />'''Estimación moderna''':<br />2850<ref name=Ocampo >Ocampo, 2006: 130-132</ref>-2900<ref name= Semprun >Semprún, 1998: 309.</ref> tropas<br />(2200 infantes e 600 xinetes)<ref name=Thibaud>Thibaud, 2003</ref> |soldados2 = '''[[Exército Realista en América|Exército Realista]]'''<br />'''Estimación antiga''':<br />2900 tropas<ref name= Vergara /><br />'''Estimación moderna''':<br />2670<ref name=Ocampo/><ref name= Semprun />-3500<ref>Núñez, 2001: 18.</ref> tropas<br />(1800 infantes e 400 xinetes)<ref name=Thibaud/> |baixas1 = 13 mortos e 53 feridos<ref name= Tucker >Tucker, 2009: 1136</ref> |baixas2 = 100 mortos, 150 feridos e 1600 prisioneiros<ref name= Tucker />. Barreiro e os 37 oficiais españois prisioneiros foron executados. }} A '''batalla de Boyacá''' foi a confrontación bélica da guerra de independencia de [[América do Sur]] que garantiu o éxito da [[Campaña Libertadora de Nueva Granada|Campaña Libertadora de Nova Granada.]] Tivo lugar o día [[7 de agosto]] de [[1819]] no cruzamento do río Teatinos, en inmediacións de [[Tunja]]. A batalla saldouse coa rendición en masa da división realista, e foi a culminación de 77 días de campaña iniciada dende [[Venezuela]] polo Libertador [[Simón Bolívar]] para independizar o [[Vicerreinado de Nova Granada]]. == Antecedentes == Comezou por unha loita territorial entre o exército realista e o exército libertador, o realista tratando de conquistar territorios e o libertador tratando de impedilo. === Os exércitos === '''As tropas republicanas estaban conformadas do seguinte xeito''': * Número de combatentes: 2850 * Xefe de batalla : Xeneral [[Simón Bolívar]]. * División de vangarda: Xeneral [[Francisco de Paula Santander]]. * División de retagarda: Xeneral [[José Antonio Anzoátegui]]. * Xefe do estado maior: Xeneral [[Carlos Soublette]]. * Procedencias dos soldados: na súa maioría de [[Venezuela]] e [[Colombia]] (granadinos). '''As tropas realistas estaban conformadas do seguinte xeito''': * Número de combatentes: 2670 (Infantaría 2300; Cabalaría 350; Artillaría 20). * Xefe ao mando: Brigadier [[José María Barreiro Manjón|José María Barreiro]]. * Xefe do estado maior: Sebastián Díaz. * Vangarda ao mando do coronel Francisco Jiménez. * Terceira división do exército expedicionario de costa firme. A procedencia dos soldados é de tropas americanas na súa totalidade, orixinarias de [[Venezuela]] e [[Colombia]] (granadinos), agás o estado maior que é orixinario de [[España]]. == Desenvolvemento == [[Ficheiro:General_Santander.jpg|esquerda|miniatura|236x236px|[[Francisco de Paula Santander]]. Óleo sobre tea de [[Martín Tovar y Tovar]]]] [[Ficheiro:Puente_Boyaca.jpg|miniatura|[[Ponte de Boyacá]]. Monumento e ponte construída no lugar da batalla, substituíndo á ponte orixinal.]] [[Ficheiro:Bolivar_Monument_Boyaca_Bridge.JPG|miniatura|Monumento a Simón Bolívar, ponte de Boyacá, Colombia.]] O sábado 7 de agosto na mañá, o exército realista desde Motavita iniciou o seu desprazamento cara a Santafé de Bogotá. O seu obxectivo era chegar á capital para unir as súas forzas coas do vicerrei Sámano e organizar unha fronte militar contra Bolívar e o exército libertador. Escolleron a vía pola [[ponte de Boyacá]] no Camiño Real, con dirección á capital do vicerreinado. Advertido deste movemento, Bolívar ordenou a marcha do seu exército, tamén cara á ponte de Boyacá, disposto a tomalo para impedir a Barreiro o seu desprazamento cara á capital neogranadina. As dúas forzas atopáronse no campo de Boyacá. O exército libertador estaba conformado por 2.850 combatentes ao mando do xeneral Simón Bolívar. A vangarda patriota estaba comandada polo xeneral [[Francisco de Paula Santander]] e a retagarda, polo xeneral José Antonio Anzoátegui. O xeneral Carlos Soublette era o xefe do estado maior. As tropas patriotas estaban compostas por granadinos e venezolanos. Os seus integrantes eran crioulos, mestizos, mulatos, zambos, negros e indíxenas, xeralmente xentes pobres, escasas de alimentos e mal vestidos, considerados polas autoridades realista como insurxentes. O exército tivo moito apoio popular dos granadinos, e en especial dos campesiños de Tunja. Pola súa banda, o exército realista estaba conformado integramente por tropas americanas, uns 2.670 soldados, dos cales 2.300 eran de infantaría, 350 de cabalaría e 20 de artillaría. Este pertencía á terceira división do Exército Expedicionario creado en Nova Granada. O seu comandante era o brigadier José María Barreiro; o xefe do estado maior, o coronel Sebastián Díaz, e a vangarda estaba ao mando do coronel Francisco Jiménez. Desde o alto de San Lázaro en Tunja, o Libertador e o estado maior observaron os movementos do exército realista. Ás 10 da mañá ordenaron impedir o paso pola ponte de Boyacá, no cal conflúen os dous camiños: o de Samacá, utilizado polos realistas desde Motavita e o Camiño Real, utilizado polos patriotas. Ás 2 da tarde a descuberta do exército patriota, encomendada ao capitán Andrés Ibarra cos seus xinetes, descendeu da grande abertura do Tobal e chegou até a Casa de Teza e os seus arredores, onde se enfrontou á vangarda realista que estaba en pleno xantar. O xeneral Francisco de Paula Santander iniciou coa vangarda o combate, e puxo en retroceso á vangarda realista até a ponte de Boyacá, onde estaba forte na beira oposta do río Teatinos. Nese intre chegou ao campo de Boyacá o groso da división de Barreiro polo camiño de [[Samacá]] e enfrontouse á retagarda patriota comandada polo xeneral [[José Antonio Anzoátegui]]. Neses momentos chegou á Casa de Teza o Libertador Bolívar, quen se situou nun outeiro equidistante entre a ponte e a casa. Así di o coronel Antonio Obando nos seus Apuntamentos para a historia: "O xeneral Bolívar coa nosa retagarda seguiu o movemento de Barreiro e formouse unha fronte á beira oposta do río". Ás 3 da tarde a acción militar era intensa en dous combates simultáneos: as dúas vangardas nos arredores da ponte e o groso dos exércitos na chaira cara ao camiño de Samacá. As forzas patriotas tiñan unidade e facilidade nas comunicacións; en cambio, as realistas estaban incomunicadas e separadas polo Teatinos e a vangarda patriota. Os soldados patriotas meteron presión con heroísmo contra as forzas de Barreiro. A infantaría patriota fixo un movemento rápido e envolvente. Pola súa banda, o coronel Juan José Rondón cos seus lanceiros de Llano Arriba recibiu a orde de atacar polo centro ao exército realista. Os lanceiros de Rondón arremeteron con ímpeto á infantaría realista que, incapaz de resistir, retrocedeu en desorde. Un escuadrón da cabalaría realista fuxiu polo camiño de Samacá sen presentar resistencia. Así mesmo, os patriotas aniquilaron ao Batallón 2 de Dragóns do exército español. [[Ficheiro:Plano_topográfico_del_campo_en_que_tuvo_lugar_la_Batalla_de_Boyacá_-7_de_agosto_de_1819-.jpg|esquerda|miniatura|Mapa do campo de batalla.]] Simultaneamente, Santander ordenou aos guías de Casanare, guiados por José María Ruiz, pasar ao regato Teatinos para volver por detrás á vangarda realista. Os patriotas rubiron polos escarpados lugares cheos de matogueiras e presentáronse de improviso para envolver por detrás á vangarda realista comandada polo coronel Francisco Jiménez. Dous escuadróns de realistas enfrontáronse aos llaneros, pero foron derrotados. O xeneral Santander aproveitou o desconcerto do inimigo para lanzar sobre a ponte de Boyacá aos batallóns Cazadores e Primeiro de Liña, comandados polos tenentes coroneis [[Joaquín París Ricaurte]] e [[Antonio Obando]]. A vangarda patriota pasou á beira dereita do río Teatinos ou Boyacá e tomouse a ponte, o obxectivo do combate. O xeneral Barreiro mantívose á defensiva. Tratou de refacer a súa infantaría noutra altura, pero a rapidez das tropas patriotas pechoulles o paso, polo cal a retagarda realista, cercada por todas partes, decidiu renderse. Así mesmo rendeuse a vangarda realista ante a forza militar da patriota, co seu comandante Santander, considerado o 'Heroe de Boyacá'. Os xefes españois e a división realista case ao completo, uns 1.600 soldados de tropa americana, foron feitos prisioneiros. A batalla rematou ás 4 da tarde do 7 de agosto de 1819. Apenas morreron máis de 100 realistas, entre eles o coronel Juan Tolrá e o comandante Salazar, e 150 quedaron feridos. Dos patriotas morreron 13 soldados, entre eles o capelán da vangarda, frei Ignacio Díaz, e 53 quedaron feridos. Con este enfrontamento culminou a Campaña Libertadora de 1819, realizada no seu curto período de 77 días, desde o 23 de maio, cando Simón Bolívar expuxo o plan na aldea do Setenta ante os xefes do exército patriota, seguindo un itinerario militar desde os chairos de Casanare, a cordilleira de Ándelos e as terras da antiga providencia de Tunja, o cal culminou na ponte de Boyacá. == Notas == {{Listaref}} {{Barra portal|Colombia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:1819]] [[Categoría:Historia de Colombia]] [[Categoría:Historia de España]] gvia03su2jf2fxcz2qsaekfthmc03ba 0 352775 7104944 6964480 2025-06-23T20:46:49Z O Breixo 127505 7104944 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe= Francesco Hayez 023.jpg |descrición_imaxe= ''As Vésperas sicilianas'', de [[Francesco Hayez]] (1846) |lugar= Sur de [[Italia]], [[Sicilia]] e [[Malta]] |resultado= Vitoria siciliano-aragonesa<br/>[[Paz de Caltabellota]] |territorio= Separación dos [[Reino de Sicilia|reinos de Sicilia]] e [[Reino de Nápoles|Nápoles]] |combatentes1= [[Ficheiro:Aragon-Sicily Arms.svg|22px]] [[Reino de Sicilia]]<br/>[[Ficheiro:Aragon arms.svg|22px]] [[Reino de Aragón|Coroa de Aragón]]<br/>[[Ficheiro:Device_of_the_Palaiologos_Dynasty.svg|22px]] [[Imperio Bizantino]] |combatentes2= [[Ficheiro:Arms of Jean dAnjou.svg|22px]] [[Reino de Nápoles]]<br/>[[Ficheiro:Arms_of_the_Kings_of_France_(France_Ancien).svg|22px]] [[Francia|Reino de Francia]]<br/>[[Ficheiro:C_o_a_Martino_IV.svg|22px]] [[Estados Pontificios]] |comandante1 = [[Ficheiro:Aragon arms.svg|15px]] [[Pedro III de Aragón]]<br/>[[Ficheiro:Aragon arms.svg|15px]] [[Afonso III de Aragón]]<br/>[[Ficheiro:Aragon-Sicily Arms.svg|15px]] [[Xaime II de Aragón|Xaime I de Sicilia]] |comandante2 = [[Ficheiro:Arms of Jean dAnjou.svg|15px]] [[Carlos de Anjou|Carlos I de Anjou]]<br/>[[Ficheiro:Arms of Jean dAnjou.svg|15px]] [[Carlos II de Anjou]]<br/>[[Ficheiro:C_o_a_Martino_IV.svg|15px]] [[Martiño IV, papa|Martiño IV]] }} Por '''Vésperas sicilianas''', termo acuñado xa no [[século XV]],<ref name=EC>[https://web.archive.org/web/20080516220517/http://www.enciclopediacatolica.com/v/visperassicilianas.htm ''Vísperas sicilianas''] na Enciclopedia Católica {{es}}. Consultado o 4 de novembro de 2016.</ref> coñécese o acontecemento histórico da matanza de franceses en [[Sicilia]] no ano [[1282]], que acabou causando a división do [[Reino de Sicilia]] (que comprendía a illa e todo o sur da [[Península Itálica]], até os [[Estados Pontificios]]), e a fin da presenza [[Anjou|anxevina]] na illa, substituída pola influencia da [[Reino de Aragón|Coroa de Aragón]], coa coroación de [[Costanza II de Sicilia]] e o seu esposo [[Pedro III de Aragón]] como reis de Sicilia, e relegando ao anterior rei [[Carlos de Anjou|Carlos I de Anjou]] ao ''Reino da Sicilia continental'' ([[Reino de Nápoles]]). O [[30 de marzo]] de [[1282]], cando as campás das igrexas de [[Palermo]] chamaban ao oficio de vésperas, produciuse un levantamento do pobo da cidade, que masacrou a gornición francesa (anxevina) presente nela. O levantamento estendeuse a outras localidades da illa, como [[Corleone]] e [[Mesina]], até que foron completamente expulsados os franceses. Os sicilianos chamaron na súa axuda o rei Pedro III de Aragón, que podía alegar en favor da súa causa os dereitos da súa muller Costanza, filla do falecido rei [[Manfredo de Sicilia|Manfredo]], da casa de [[Hohenstaufen]], que gobernou o [[Reino de Sicilia]] até a súa derrota e morte a mans de Carlos de Anjou na [[Batalla de Benevento (1266)|batalla de Benevento]], o [[26 de febreiro]] de [[1266]]. Os acontecementos relativos ás Vésperas sicilianas encóntranse relatados en varias crónicas medievais, entre as que cabe citar a famosa Crónica de [[Ramón Muntaner]], onde se afirma que a chispa que prendeu a rebelión en Palermo foi a aldraxe que uns anxevinos perpetraron a unhas damas sicilianas. == Antecedentes == Desde os primeiros anos do [[século XI]], grupos de aventureiros [[normandos]] chegaran a [[Sicilia]] para servir como [[mercenario]]s. Estes aventureiros derrotaron aos [[árabes]] que ocupaban [[Sicilia]] desde [[827]]. Entre estes normandos encontrábanse os membros da [[casa de Hauteville]] [[Robert Guiscard]] e o seu irmán [[Roxerio I de Sicilia]], que pasou a [[Nápoles]] e expulsou de alí aos [[Imperio bizantino|bizantinos]] co seu irmán [[Roxerio I de Sicilia]], que foran pagados polos [[bizantino]]s, que desexaban expulsar aos [[árabes]] da [[Península Itálica]]. No sínodo de [[Melfi, Italia|Melfi]] de [[agosto]] de [[1059]], o papa [[Nicolao II, papa|Nicolao II]] investiu a Robert Guiscard (tamén coñecido como Roberto Guiscardo ou Roberto de [[Casa de Hauteville|Hauteville]]) como duque de [[Puglia]], [[Calabria]] e [[Sicilia]],<ref name="CUP">Rosamond McKitterick ''et al.'' (2004):[http://books.google.es/books?id=cUl53tLtFukC&pg=PA104&dq=&as_brr=3&client=firefox-a#PPA107,M1 ''The New Cambridge Medieval History IV'']. Cambridge (UK): Cambridge University Press. ISBN 0-52141411-3, páx. 107.</ref> exhortándoo a que completara a conquista dos territorios [[Imperio bizantino|bizantinos]] (que foran os que contrataran aos normandos en primeiro lugar). Contra o ano [[1071]], Roxerio, o irmán de Robert Guiscard, conquistou a totalidade da illa. En [[1072]], tras a conquista de [[Palermo]], Robert invistiu, como [[feudo|feudatario]] del, ao seu irmán Roxerio como conde de Sicilia, que foi coñecido como o ''Gran Conde''. Con Roxerio I iniciouse a dinastía Hauteville en Sicilia. En [[1130]] foi creado, polo [[antipapa]] [[Anacleto II, antipapa|Anacleto II]], e para [[Roxerio II de Sicilia]] (fillo e sucesor de Roxerio I, o ''Gran Conde''), o [[Reino de Sicilia]], quen se fai seu feudatario (o que provocaría un problema político anos máis tarde, cando a [[dinastía Hohenstaufen]] toma o poder no reino de Sicilia). A investidura sería recoñecida en [[1139]] polo [[papa]] [[Inocencio II, papa|Inocencio II]]. O Reino de Sicilia comprendía, ademais da illa de [[Sicilia]], os territorios da Península Itálica da [[Calabria]], a [[Puglia]] e a [[Campania]],<ref name=CUP/> onde se encontraba a cidade de [[Nápoles]]. Roxerio II creou unha poderosa frota no [[Mediterráneo|Mediterráneo central]]. En [[1135]] conquistou as costas de [[Tunisia]], creando o [[Reino de África]] (un protectorado do seu Reino de Sicilia). Os descendentes de Roxerio II, [[Guillerme I de Sicilia|Guillerme I]], [[Guillerme II de Sicilia|Guillerme II]], [[Tancredo de Sicilia|Tancredo]] (fillo ilexítimo de Roxerio II) e [[Guillerme III de Sicilia|Guillerme III]] (fillo de Tancredo), reinaron en Sicilia desde a morte de Roxerio II, en [[1154]], até [[1189]]. Guillerme II non tivo descendencia, polo que nomea herdeira lexítima á súa tía, [[Costanza I de Sicilia]] (irmá de Roxerio II). Esta casa con [[Henrique VI, emperador do Sacro Imperio Romano Xermánico|Henrique VI]], o que permite a chegada ao poder da dinastía Hohenstaufen. O papa [[Clemente III]], temendo polos bens da Igrexa en Sicilia ao subir ao poder a dinastía Hohenstaufen, rexeita o matrimonio entre Costanza e o [[emperador]] Henrique VI. Clemente insta ao emperador a renderlle xuramento de vasalaxe, pero o emperador négase. O papa decide entón dar o seu apoio a [[Tancredo de Sicilia]], fillo bastardo de Roxerio II, que morre en [[1194]]. [[Ficheiro:Frederick II and eagle.jpg|miniatura|[[Frederico II Hohenstaufen]], emperador do [[Sacro Imperio]] e rei de [[Sicilia]].]] Tras cerca dun século de dominación normanda, os dereitos sobre o Reino de Sicilia recaeron entón en [[Frederico II Hohenstaufen]], emperador do [[Sacro Imperio Romano Xermánico]], que era fillo de Costanza I de Sicilia, a última raíña de Sicilia da dinastía Hauteville. O seu reinado estivo protagonizado polo conflito coa [[Santa Sé]], que se enmarcaba no complicado enfrontamento entre [[güelfos e xibelinos|xibelinos e güelfos]], dúas faccións encabezadas, respectivamente, polo [[Emperador do Sacro Imperio Romano Xermánico|emperador]] o o [[papa]]. Frederico II foi un poderoso monarca, e os sucesivos pontífices pouco puideron facer contra el, salvo excomungalo. Á morte de Frederico II en [[1250]], o papa [[Inocencio IV]] viu a oportunidade de librarse dos [[Hohenstaufen]] e colocar no trono siciliano a un príncipe favorábel a el. Xa que fora a Santa Sé a que outorgara Sicilia aos normandos no século XI, o pontífice consideraba que quen fora monarca de Sicilia era vasalo seu, e podía, polo tanto, dispoñer do reino ao seu antollo. Nun principio propuxo a coroa siciliana ao irmán do [[rei de Inglaterra]], pero non houbo acordo e foi rexeitado. En cambio, en xuño de [[1263]] [[Carlos de Anjou]], irmán do rei [[Lois IX de Francia]], culminou unha alianza co papado e aceptou a coroa, sendo investido como rei de Sicilia polo papa [[Urbano IV]], e coroado nunha cerimonia celebrada en [[Roma]] en [[1266]]. O papa tamén nomeou a Carlos senador de Roma e ''protector'' de [[Florencia]], polo que quedou como xefe do partido [[Güelfos e xibelinos|güelfo]] (partidario do papa) contra os [[Güelfos e xibelinos|xibelinos]] (partidarios do emperador). Carlos, na súa ambición, vía en Sicilia unha cabeza de ponte para conquistar o [[imperio Bizantino]]. [[Ficheiro:Palazzo Reale di Napoli - Carlo I d'Angiò.jpg|miniatura|esquerda|[[Carlos de Anjou]], coroado como [[Carlos I de Sicilia]]<br/>Palacio Real de Nápoles.]] Pero, á hora da verdade, cinguir a coroa e contar co apoio do [[papa]] non equivalía realmente a posuír o Reino. En efecto, pese a que o Reino de Sicilia se encontraba nunha situación inestábel (debida en parte a que o propio pontífice se dedicara a fomentar as tensións entre a nobreza feudal do Reino), todo o territorio seguía en mans dos [[Hohenstaufen]]. Ocupaba o trono [[Manfredo de Sicilia|Manfredo]], fillo ilexítimo de Frederico II. Carlos de Anjou armou un poderoso exército e dirixiuse ao sur de [[Italia]], onde derrotou aos sicilianos na [[Batalla de Benevento (1266)|batalla de Benevento]] ([[26 de febreiro]] de [[1266]]), na que morreu Manfredo. Poucos anos despois, a resistencia siciliana, organizada por [[Conradino de Hohenstaufen|Conradino]], o neto de Frederico II, aínda un neno, e con apoio dos [[güelfos e xibelinos|xibelinos]] italianos, efectuou un intento de recuperar o poder. Non o lograron, pois Carlos derrotounos, capturou a Conradino e ordenou que fose decapitado. Con isto, Carlos de Anjou converteuse no dono do sur de Italia e Sicilia. Aínda que os sicilianos estaban acostumados a seren gobernados por estranxeiros, a chegada dos [[Francia|franceses]] irritounos. O rei [[Casa de Anjou|anxevino]] instaurou un goberno tiránico e estableceu unha elevadísima presión fiscal. Cando exixiu aos [[terratenente]]s que presentaran os seus títulos de propiedade, puxo a nobreza siciliana na súa contra: como numerosas familias carecían de escrituras, as súas terras, xunto coas dos rebeldes convictos, foron confiscadas e entregadas aos franceses. Un agravio adicional resultou o traslado do centro do poder de [[Palermo]] a [[Nápoles]], o que relegou á antiga capital a un papel secundario. Pero o que máis resentimento causaba cara aos franceses era a súa actitude arrogante e despótica. A organización do Reino baseábase nunha clase dirixente case exclusivamente francesa, que encheu Sicilia de soldados e funcionarios que trataban tanto ao pobo como á nobreza autóctona con desprezo, ofendendo o seu honor continuamente.<ref name=EC/> Mentres que os homes de [[Carlos de Anjou|Carlos]] se asentaban nos seus novos dominios, os principais notábeis sicilianos partidarios dos [[Hohenstaufen]], entre elos [[Roxerio de Lauria]] e [[Xoán de Prócida]], buscaron refuxio na corte do rei [[Xaime I de Aragón]], convertendo [[Barcelona]] nun centro político [[güelfos e xibelinos|xibelino]]. Non era nada estraño, pois [[Aragón|aragoneses]] e [[Casa de Anjou|anxevinos]] mantiñan unha longa rivalidade no dominio do [[Mediterráneo]]. Algúns anos atrás, o [[infante]] [[Pedro III de Aragón|Pedro]], herdeiro do rei aragonés, casara en [[Montpellier]] con [[Costanza de Hohenstaufen]], filla de [[Manfredo de Sicilia|Manfredo]] e neta de [[Frederico II Hohenstaufen|Frederico II]]. Probabelmente os exiliados sicilianos comezaron pronto a conspirar cos aragoneses para recuperar o trono de Sicilia baseándose nos dereitos de Costanza. == Rebelión == === Estalido === Na primavera de [[1282]] [[Carlos de Anjou]] preparábase, en [[Nápoles]], para encabezar unha [[cruzada]] contra o [[imperio Bizantino]] e tomar [[Constantinopla]]. Considerábase herdeiro dos príncipes cruzados e, como tal, pretendía restaurar o desaparecido [[imperio Latino]]. Así, en augas do porto de [[Mesina]] esperaban as escuadras napolitana e [[provenza]]l listas para levantar áncora a comezos de abril. Pero un inesperado suceso obrigouno a cambiar de plans: o [[30 de marzo]] estalou en [[Palermo]] unha grande insurrección contra os franceses. Existen distintas versións sobre como se desencadearon os feitos. A versión tradicional sitúa a chispa que acendeu a revolta na igrexa do Espírito Santo de Palermo, na que se festexaba o [[luns de Pascua]] e numerosos habitantes da cidade se reuniran para asistir aos oficios vespertinos. Na praza, xunto ao templo, os fieis esperaban a hora de iniciar as vésperas cando chegou un grupo de franceses borrachos. Un deles, un sarxento, dirixiuse a unha moza casada e empezou a molestala. O seu esposo, furioso, sacou un coitelo e apuñalouno. Os demais franceses acudiron a socorrer ao sarxento, e a vingalo, pero os palermitanos, máis numerosos, rodeáronos e lles deron morte xusto no momento en que as campás da igrexa e as de toda a cidade comezaban a tocar. Existe outra versión bastante máis probábel que sostén que o levantamento estaba planeado e que os que o organizaran dispuxeran que o sinal para a sublevación sería o espenicar das campás de vésperas. Sexa como for, iniciada a rebelión, a ira popular percorreu as rúas de Palermo. Ao grito de "morte aos franceses!", os habitantes de Palermo asasinaron aos cerca de 2 000 franceses que se encontraban na cidade, incluíndo anciáns, mulleres e nenos. Chegaron a asaltar conventos en busca de clérigos. Nas xornadas seguintes o levantamento estendeuse, en primeiro lugar, polas vilas e cidades próximas e, despois, por toda a illa. Unicamente [[Mesina]] mantívose do lado dos anxevinos, aínda que finalmente se uniu en abril á rebelión. === Intervención aragonesa === [[Ficheiro: Arrivo aragonesi.jpg|miniatura|esquerda|Pedro III de Aragón chega a [[Sicilia]] chegando a Tapani, nas famosas Vésperas Sicilianas.]] Unha vez que conseguiran a súa independencia, os sicilianos pretenderon establecer un goberno [[República|republicano]], organizado en [[comuna]]s, ou en cidades libres inspiradas no modelo da [[Italia]] central e setentrional. Porén, dada a situación de indefensión, estas comunas non poderían sobrevivir por si soas. Primeiro solicitouse a tutela do [[papa]]. Este, [[Martiño IV, papa|Martimo IV]], de orixe francesa, rexeitou tomar baixo a súa protección á Sicilia que expulsara ao rei [[Carlos de Anjou]]. Unha delegación do [[Parlamento]] siciliano foi ao encontro do rei [[Pedro III de Aragón]], que se encontraba no [[norte de África]] (no mes de agosto) e ofrecéronlle a coroa. Pedro dirixiuse á illa e desembarcou en [[Trapani]] o [[29 de agosto]]; o día 30 entrou en Palermo. O bispo de [[Cefalú]] coroouno como rei o [[8 de setembro]]. Os sicilianos ao servizo do príncipe Pedro foron vencidos en [[Magliano di Marsi]], aínda que os anxevinos sufriron unha derrota definitiva en [[Mesina]]; perderon nesta batalla uns 10 000 soldados. Todas as cidades da illa, así como as de [[Malta]], sometéronse ao rei [[Pedro III de Aragón|Pedro]] (que reinou como Pedro I de Sicilia), se ben Carlos seguía conservando o sur de Italia, no que continuaba chamándose rei de Sicilia, a pesar de non dominar ese territorio. == Evolución posterior == [[Ficheiro:Charles II of Naples.jpg|miniatura|Carlos II.]] [[Ficheiro:Federico III.jpg|miniatura|Frederico II.<ref>Coñecido usualmente como Frederico III.</ref>]] A guerra enrte os sicilianos e aragoneses contra os anxevinos proseguiu tras as mortes de [[Carlos I de Sicilia|Carlos I de Anjou]] e de [[Pedro III de Aragón|Pedro I de Sicilia]]. Tras o falecemento de [[Carlos de Anjou|Carlos I]] en xaneiro de [[1285]] e de [[Pedro III de Aragón]] en novembro dese mesmo ano, o reino de Sicilia dividiuse en dúas partes de forma permanente (''Regnum Siciliae ultra farum'', Sicilia, e ''Regnum Siciliae citra farum'', Nápoles). Pero como ambos os reis e os seus sucesores intitulábanse como rei de Sicilia, para distinguilos emprégase ''rei de Nápoles'' para o da parte continental, e ''rei de Sicilia'' para o da parte insular, tamén coñecido como ''rei de Trinacria''.<ref>José María de Francisco Olmos (2003): [http://revistas.ucm.es/byd/11321873/articulos/RGID0303120057A.PDF ''El «Coronato» napolitano. Una moneda documental y propagandística.''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160924122520/http://revistas.ucm.es/byd/11321873/articulos/RGID0303120057A.PDF |date=24 de setembro de 2016 }} ''Revista General de Información y Documentación'', Vol. 13, núm. 1. Universidad Complutense de Madrid, páx. 58.</ref><ref>John Platts (1825): [http://books.google.es/books?id=jeFHAAAAMAAJ&pg=PA473&vq=&lr=&as_brr=3&source=gbs_search_s&cad=0 ''A universal biography: chronologically arranged...'']. Sherwood, Jones & Co., Vol. 3, páx. 473.</ref><ref>Gaetano Moroni (1854): [http://books.google.es/books?id=iL1DAAAAIAAJ&pg=PA199&vq=&as_brr=3&source=gbs_search_s&cad=0 ''Dizionario di erudizione storico-ecclesiastica''.] Vol. XLV, páx. 199.</ref> A contenda foi sostida polos seus herdeiros [[Carlos V, Sacro Emperador Romano-Xermánico|Carlos II de Sicilia]] (1285-1309), pola parte anxevina, e [[Afonso III de Aragón|Afonso III]] e [[Xaime II de Aragón|Xaime II]] pola aragonesa. Finalmente, tras o esgotamento do exército anxevino, asinouse en [[1302]] a [[paz de Caltabellota]], que supuxo a independencia de Sicilia baixo o goberno de [[Frederico II de Sicilia]], irmán de [[Xaime II de Aragón]]. Nápoles permaneceu en mans da dinastía [[Anjou|anxevina]]. Os conflitos entre os Reinos de Sicilia e Nápoles foron constantes até que foi elixido papa [[Bieito XII, papa|Benedito XII]] en [[1334]], que tiña relacións de amizade con Frederico II de Sicilia, e que lle prometeu respecto na Santa Sé en Trinacria. En ningún momento os nobres sicilianos aceptaron a vinculación co resto dos dominios da [[coroa de Aragón]], fóra da unión persoal co soberano, como demostra o Parlamento de [[1413]], que exixiu que o rei ou, no seu defecto, o príncipe herdeiro, puidese ser coroado en [[Palermo]] "como rei principal e afastado sen ter dependencia de ningunha outra parte" (''"comu re princhipali et appartatu senza haviri dependencia de altra parte"''). Para corresponder a estas exixencias, creouse a figura do ''vigairo'' (vicerrei), un ''alter-ego'' do propio rei que permitía desdobrar a súa personalidade, sendo o primeiro deles o [[infante]] [[Xoán II de Aragón|Xoán]], duque de Peñafiel, nomeado en [[1415]]. Pero esta medida non acabou de convencer ao Parlamento, que resolveu en [[1416]] aclamar a [[Xoán II de Aragón|Xoán]] como rei, pero este rexeitou o posto. Para evitar un conflito maior, [[Afonso V de Aragón|Afonso V]] chantou a súa corte en [[Sicilia]], convocou novamente o Parlamento e recibiu o xuramento dos sicilianos: quedaba así establecida a desexada ''unión persoal'' de Sicilia ao rei, non á [[coroa de Aragón]]. De feito, Sicilia nunca se sentiu integrada na coroa de Aragón, sendo bastantes as revoltas que se orixinaron pola nunca aceptada presenza de nobres da coroa aragonesa na illa. === Unión final dos dous Reinos === Os dous Reinos estiveron separados até [[1442]], cando o rei de [[Coroa de Aragón|Aragón]] [[Afonso V de Aragón|Afonso V o Magnánimo]] conquistou o [[Reino de Nápoles]] e unificou ambos os Reinos. O Reino de Sicilia desvinculouse da [[Anjou|casa de Anjou]] e constitiuse en dominio dos reis de [[Coroa de Aragón|Aragón]], non da corte nin do [[Coroa de Aragón|Reino de Aragón]], senón do propio rei e a título individual. == As vésperas sicilianas na cultura == Estes feitos servieron de base para unha ópera de [[Giuseppe Verdi]] titulada ''[[I vespri siciliani]]'' ([[1855]]), na que adaptou o [[libreto]] que os franceses [[Eugène Scribe]] e [[Charles Duveyrier]] escribiran para a ópera de [[Gaetano Donizetti]] ''Le Duc d'Albe'' (composta en [[1839]] pero non representada; e recreada nunha versión italiana póstuma co título ''Il duca d'Alba'', posta en escena o [[22 de marzo]] de [[1882]] no ''Teatro Apollo'' de Roma), na que Verdi cambia a ocupación española de Flandres de 1573 pola ocupación francesa de Sicilia en 1282. == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} === Bibliografía === * Benigno, Francesco e Giuseppe Giarrizzo (1999): ''Storia della Sicilia'', vol. 3. Roma-Bari: Ed. Laterza. ISBN 88-421-0535-X. * Runciman, Steven (2009): ''Las Vísperas Sicilianas''. Ed. Reino de Redonda. ISBN 978-84-933656-7-7. === Outros artigos === * [[Reino de Sicilia]] * [[Güelfos e xibelinos]] * [[Carlos de Anjou]] * [[Pedro III de Aragón]] * [[Costanza II de Sicilia]] * [[Manfredo de Hohenstaufen]] * [[Lista de soberanos de Sicilia e Nápoles]] === Ligazóns externas === * [http://www.treccani.it/enciclopedia/carlo-i-d-angio-re-di-sicilia_%28Dizionario-Biografico%29/ Carlo I d'Angiò, re di Sicilia]. En Trecci. Dizionario Biografico. {{it}}. Consultada o 29 de outubro de 2016. * [http://www.treccani.it/enciclopedia/regno-di-sicilia Regno di Sicilia] en Treccani.it – ''Enciclopedie'' on line, ''Istituto dell'Enciclopedia Italiana'', 15 de marzo de 2011. {{it}}. Consultada o 29 de outubro de 2016. * Ornella Mariani, [http://www.italiamedievale.org/sito_acim/personaggi/corradino.html Corradino di Svevia] en Associazione Culturale Italia Medievale. {{it}}. Consultada o 30 de outubro de 2016. * Walter Koller, [http://www.treccani.it/Portale/elements/categoriesItems.jsp?pathFile=/sites/default/BancaDati/Federiciana/VOL02/FEDERICIANA_VOL02_000366.xml Manfredi, Re di Sicilia], en ''Enciclopedia Federiciana'', Vol. II, Istituto dell'Enciclopedia Italiana Treccani. {{it}}. Consultada o 30 de outubro de 2016. * [http://dbd.cat/fitxa_biografies.php?id=445 "Constança de Sicília i de Savoia"]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160808000533/http://dbd.cat/fitxa_biografies.php?id=445 |date=08 de agosto de 2016 }} ''Diccionari Biogràfic de Dones''. Barcelona: Associació Institut Joan Lluís Vives. {{ca}}. Consultada o 3 de novembro de 2016. * [http://www.cervantesvirtual.com/historia/monarquia/pedro_iii.shtml Pedro III el Grande (1240-1285)] en crevantesvirtuaal {{es}}. Consultada o 2 de novembro de 2016. * [http://www.lluisvives.com/servlet/SirveObras/jlv/91348064098793506388868/index.htm Crónica de Ramón Muntaner] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140218063210/http://www.lluisvives.com/servlet/SirveObras/jlv/91348064098793506388868/index.htm |date=18 de febreiro de 2014 }} No Instituto Lluís Vives {{ca}}. Consultada o 4 de novembro de 2016. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Sicilia]] [[Categoría:Historia medieval de Italia]] [[Categoría:Historia de Aragón]] [[Categoría:1282]] [[Categoría:Guerras do século XIV]] [[Categoría:Guerras do século XIII]] [[Categoría:Historia de Italia do século XIII]] oo4a31zoyarb186o10817k0aydt1kfv 0 353918 7104477 5819051 2025-06-23T14:23:34Z Autopistero20502020 127649 Mellora do formato e engadidos lugares de varios concellos 7104477 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|rebola}} O termo '''Rebola''' pode referirse a: *'''[[Cerquiño]]''' ou '''[[rebolo]]''', unha especie de [[carballo (árbore)|carballo]] (''[[Quercus pyrenaica]]''), común en Galiza. Como [[topónimo]], pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Rebola, Corvillón, A Merca|Rebola]]''', lugar da parroquia de [[Corvillón, A Merca|Corvillón]], no concello da [[A Merca|Merca]]; *'''[[O Reboladoiro, San Simón da Costa, Vilalba|O Reboladoiro]]''', lugar da parroquia de [[San Simón da Costa, Vilalba|San Simón da Costa]], no concello de [[Vilalba]]; *'''[[Rebolar, Esgos, Esgos|Rebolar]]''', lugar da parroquia de [[Esgos, Esgos|Esgos]], no concello de [[Esgos]]. ;Fóra de Galiza ;En [[Guinea Ecuatorial]] *'''[[Rebola, Guinea Ecuatorial|Rebola]]''', pequena cidade da illa de [[Bioko]], capital da provincia de [[Bioko Norte]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|A Rebolada}} {{Control de autoridades}} 8yo26zkzzow9xfxzophtjtkv05u0fnr 7104493 7104477 2025-06-23T14:27:50Z Autopistero20502020 127649 7104493 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|rebola}} O termo '''Rebola''' pode referirse a: *'''[[Cerquiño]]''' ou '''[[rebolo]]''', especie de [[carballo (árbore)|carballo]] (''[[Quercus pyrenaica]]''), común en Galiza. Como [[topónimo]], pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Rebola, Corvillón, A Merca|Rebola]]''', lugar da parroquia de [[Corvillón, A Merca|Corvillón]], no concello da [[A Merca|Merca]]; *'''[[O Reboladoiro, San Simón da Costa, Vilalba|O Reboladoiro]]''', lugar da parroquia de [[San Simón da Costa, Vilalba|San Simón da Costa]], no concello de [[Vilalba]]; *'''[[Rebolar, Esgos, Esgos|Rebolar]]''', lugar da parroquia de [[Esgos, Esgos|Esgos]], no concello de [[Esgos]]. ;Fóra de Galiza ;En [[Guinea Ecuatorial]] *'''[[Rebola, Guinea Ecuatorial|Rebola]]''', pequena cidade da illa de [[Bioko]], capital da provincia de [[Bioko Norte]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|A Rebolada}} *'''[[O Rebolo, Vilalvite, Friol|O Rebolo]]''', lugar da parroquia de [[Vilalvite, Friol|Vilalvite]], no concello de [[Friol]]. {{Control de autoridades}} 5hv1372lrydiznxujsxuungenqoh30j 7104496 7104493 2025-06-23T14:28:43Z Autopistero20502020 127649 /* Outros artigos */ 7104496 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|rebola}} O termo '''Rebola''' pode referirse a: *'''[[Cerquiño]]''' ou '''[[rebolo]]''', especie de [[carballo (árbore)|carballo]] (''[[Quercus pyrenaica]]''), común en Galiza. Como [[topónimo]], pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Rebola, Corvillón, A Merca|Rebola]]''', lugar da parroquia de [[Corvillón, A Merca|Corvillón]], no concello da [[A Merca|Merca]]; *'''[[O Reboladoiro, San Simón da Costa, Vilalba|O Reboladoiro]]''', lugar da parroquia de [[San Simón da Costa, Vilalba|San Simón da Costa]], no concello de [[Vilalba]]; *'''[[Rebolar, Esgos, Esgos|Rebolar]]''', lugar da parroquia de [[Esgos, Esgos|Esgos]], no concello de [[Esgos]]. ;Fóra de Galiza ;En [[Guinea Ecuatorial]] *'''[[Rebola, Guinea Ecuatorial|Rebola]]''', pequena cidade da illa de [[Bioko]], capital da provincia de [[Bioko Norte]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|A Rebolada}} *'''[[O Rebolo, Vilalvite, Friol|O Rebolo]]''', lugar da parroquia de [[Vilalvite, Friol|Vilalvite]], no concello de [[Friol]]; *'''[[O Rebolín, Vieiro, A Fonsagrada|O Rebolín]]''', lugar da parroquia de [[Vieiro, A Fonsagrada|Vieiro]], no concello da [[A Fonsagrada|Fonsagrada]]. {{Control de autoridades}} ek6zp1ouftr28u7ko0nym832oij9fh3 0 354033 7104946 6881091 2025-06-23T20:48:17Z O Breixo 127505 7104946 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Great Lakes Region.png |descrición_imaxe = Rexión dos [[Grandes Lagos, América do Norte|Grandes Lagos]], escenario das guerras dos castores. |resultado = Vitoria táctica iroquesa, vitoria estratéxica algonquina. [[Gran Paz de Montreal]], crecemento da influencia francesa na rexión dos Grandes Lagos.{{sfnp|Morgan|1922|pp=16–20}}<ref>{{cite web |url=http://www.tolatsga.org/iro.html |title=Iroquois: Beaver Wars |last=Sultzman |first=Lee |website=Iroquois History |publisher=Tolatsga |access-date=20 de xullo de 2017 |data-arquivo=18 de febreiro de 2011 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110218151003/http://www.tolatsga.org/iro.html |url-morta=yes }}</ref> |combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of the Iroquois Confederacy.svg|25px]] [[Iroqueses]]<br/>'''Apoiados por''':<br/>{{ENGb}} [[Reino de Inglaterra]],<br/>[[Ficheiro:Statenvlag.svg|25px]] [[Provincias Unidas]] |combatentes2 = [[Pobo hurón|Huróns]], [[Pobo erie|erie]], [[Pobo neutral|neutrais]], [[Pobo ottawa|odawa]], [[Pobo ojibwa|ojibwe]], [[mississaugas]], [[pobo potawatomi|potawatomi]], [[Pobo algonquino|algonquinos]], [[Pobo shawnee|shawnee]], [[wenrohronon]], [[pobo mohicano|mohicanos]], [[pobo innu|innu]], [[Pobo abnaki|abnakis]], [[pobo miami|miami]], [[illiniwek]], outras nacións aliadas con Francia<br/>'''Apoiados por''':<br/>[[Ficheiro:Royal Standard of the King of France.svg|25px]] [[Reino de Francia]]<br/>{{SWEb}} [[Reino de Suecia]] |comandante1 = [[Canaqueese]], [[Deganaweida]], [[Koiseaton]] |comandante2 = Anishinabee Hereditaries |soldados1 = 4&nbsp;500 soldados{{sfnp|Morgan|1922|pp=22}} |soldados2 = 20&nbsp;000 guerreiros |baixas1 = Elevadas |baixas2 = Elevadas }} [[Ficheiro:Champlain's Battle with the Iroquois, Ticonderoga, July, 1609 (NYPL b12647398-79471).tiff|miniatura|dereita|250px|''Batalla de Champlain cos iroqueses, Ticonderoga, xullo, 1609'', unha ilustración de [[Jean Leon Gerome Ferris]].]] As '''guerras dos Castores''' (en {{lang-moh|Tsianì kayonkwere}}), tamén coñecidas como '''guerras iroquesas''' ou '''guerras franco-iroquesas''', son a denominación dunha serie de [[Guerra|conflitos]] librados na segunda metade do [[século XVII]] no noroeste de [[América do Norte|Norteamérica]]. Alentados e armados polos seus socios comerciais ingleses e neerlandeses, os iroqueses tentaron expandir o seu territorio ó redor da rexión dos [[Grandes Lagos, América do Norte|Grandes Lagos]] e monopolizar o comercio de peles que fornecía devandito produto ós mercados de [[Europa]]. Durante os conflitos enfrontaríanse as tribos da [[Confederación Iroquesa]] contra os colonos franceses e os seus aliados, principalmente pobos de [[Linguas algonquinas|fala algonquina]]. As guerras foron extremadamente sanguinarias e considéranse un dos episodios máis sanguentos da historia de América do Norte.<ref>{{Cita web|url=http://www.patriotfiles.com/index.php?name=Sections&req=viewarticle&artid=8531&page=1|título=Beaver Wars (1642-1698)|editorial=The Patriot Files|data-acceso=19 de novembro de 2016|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160305155526/http://www.patriotfiles.com/index.php?artid=8531&name=sections&page=1&req=viewarticle|dataarquivo=05 de marzo de 2016|urlmorta=yes}}</ref> A ampliación do territorio iroqués significou un reaxuste na xeografía étnica de Norteamérica, destruíndo grandes confederacións tribais como os huróns, neutrais, erie e conestoga, empuxando ás tribos orientais ó oeste do [[río Mississippi]]. O territorio do Ohio e a península inferior de Míchigan foron practicamente desposuídos dos seus pobos orixinarios, que fuxiron en calidade de refuxiados ó oeste. Non moito despois, ditas rexións foron repoboadas polos mesmos pobos, aínda que en xeral como repúblicas" indíxenas, no canto de homoxéneas e discretas "tribos". As sociedades [[pobo algonquino|algonquina]] e [[iroqueses|iroquesas]] víronse profundamente afectadas por estes enfrontamentos. O conflito diminuíu a súa intensidade cando os iroqueses perderon ós seus aliados neerlandeses na colonia dos [[Novos Países Baixos]], e co crecente desexo francés de ter ós iroqueses como aliados contra a invasión inglesa. Posteriormente, os iroqueses converteríanse en socios comerciais dos británicos, converténdose nun compoñente crucial da súa ulterior expansión empregando as conquistas iroquesas como unha pretensión sobre o [[Territorio do Noroeste|Vello Noroeste]]. == Orixes == [[Ficheiro:Iroquoiens St Laurent.png|esquerda|miniatura|250x250px|Territorio dos laurencianos ó redor de 1535.]] Cando [[Samuel de Champlain|Champlain]] visitou a rexión en 1622 dicía que a guerra entre as tribos levaba aproximadamente uns cincuenta anos, o que indicaría tamén que a Confederación Iroquesa se fundou en 1570 ou antes.<ref>Hodge, 1907: 585, 618</ref> Descoñécese a data exacta, pero si se sabe que era unha alianza político-militar entre as tribos dos [[pobo mohawk|mohawk]], [[pobo seneca|seneca]], [[pobo cayuga|cayuga]], [[pobo oneida|oneida]] e [[pobo onondaga|onondaga]].<ref>Fenton, 2008: 69; Shannon, 1998: 25</ref> Todas estas tribos tiñan distintos dialectos pero dunha mesma lingua comprensible entre si.<ref name="Masana5">Masana, Sebastián (2009).</ref> Esta unión trouxo unha gran paz para ditas tribos e deulles unha poderosa forza militar coa que enfrontar ás agrupacións rivais, algunhas delas aínda meirandes e populosas. Obviamente non todas as tribos de [[linguas iroquesas]] quedaron dentro da confederación, e é máis, algunhas volvéronse os seus principais rivais, como os huróns. Os outros rivais da confederación eran as tribos da [[Linguas algonquinas|familia algonquina.]]<ref name="Hodge618">Hodge, 1907: 618</ref> Co tempo, o seu modelo de goberno sería imitado por outras tribos, como os [[Pobo cherokee|cherokees]].<ref>Hodge, 1907: 619</ref> Uns trinta anos despois nacería a Confederación Hurón para enfrontalos. Esta incluía catro tribos ben organizadas en varios clans máis pequenos. O seu goberno común encargábase de facer respectar a lei e coordinar o actuar das tribos.<ref>Hodge, 1907: 584, 618</ref> === Organización da Confederación === A base das Cinco Nacións eran as familias nucleares, que se agrupaban en clans ou ''gens'' emparentados por liña materna (érase membro do clan da nai, non do pai).<ref name="Masana5"/> Estaba prohibido casar con membros do mesmo clan (exogamia). Gobernábanse a través de consellos que elixían ''sachem'' ou xefes en tempos de paz, onde participaban todos os adultos, homes e mulleres, e prohibíase elixir a un fillo do anterior porque pertencía ó clan da súa nai e só se podía ser ''sachem'' do clan ó que se pertencía, aínda que usualmente nomeábase a un irmán ou fillo dunha irmá. Os sachem posuían unha autoridade moral moi forte aínda que sen capacidade coercitiva. Tamén elixían ós xefes militares, os que tiñan só autoridade para dirixir as campañas.<ref>Masana, 2009: 5-6</ref> Estes xefes de paz e guerra podían ser removidos dos seus cargos segundo dispuxese o consello e debían responder ás anciás do clan polas súas accións.<ref name="Masana5"/><ref name="Masana6">Masana, 2009: 6</ref> Ofender a un membro do clan equivalía a gañar a animadversión de todos.<ref name="Masana6"/> Os iroqueses vivían en vilas semipermanentes onde as mulleres cultivaban millo. Cando o chan se esgotaba, trasladábanse, o que adoitaba pasar cada dúas décadas.<ref name="Masana5"/> Os nomeamentos de xefes debían contar co apoio doutros clans da mesma fratría ou irmandade; todos se agrupaban en ''fratrías'' de primeira e segunda categoría dentro dunha mesma tribo.<ref name="Masana6"/><ref name="Johnson21">Johnson, Michael (2003).</ref> Así, nos consellos tribais incluían ós xefes de paz e guerra de cada clan máis os representantes da fratría no seu conxunto.<ref name="Masana6"/> Nestas reunións resolvíanse as cuestións comúns a toda a tribo e nos asuntos máis delicados esixíanse unanimidade, como facer a paz e a guerra ou recibir embaixadas. Todos os asistentes, representantes ou público, podían falar se querían.<ref name="Masana7">Masana, 2009: 7</ref> Cada tribo compúñase de varios clans; os mohawk e oneida de tres cada un (alcumados lobo, oso e tartaruga para cada tribo), os cayuga de dez (garza, lobo, [[Píllara riscada|píllara]], falcón, [[becacina cabra]], cervo, pelota, tartaruga e dous alcumados oso) e os onondaga e seneca de nove cada un (os primeiros dividíanse en lobo, tartaruga, becacina cabra, aguia, castor, cervo, oso, falcón e anguía e os segundos en tartaruga, lobo, oso, castor, garza, becacina cabra, cervo, falcón e anguía). Todos estes clans estaban agrupados en fratrías de primeira e segunda categorías.<ref name="Johnson21"/> Nos asuntos internos, todas as tribos eran autónomas e os seus membros tiñan os mesmos dereitos pero para cuestións que as involucraban a todas había un consello común, composto de 50 sachem que eran elixidos ou depostos polos seus clans, aínda que só podían asumir os seus cargos con autorización do consello. Nas reunións, calquera asistente podía falar aínda que só os sachem votaban. Para que unha elección fose lexítima debía ser unánime a nivel de tribos e clans.<ref name="Masana7"/> En asuntos confederais, tanto onondaga como tuscarora tendían a votar pola súa conta, os oneida cos cayuga e os mohawk cos seneca.<ref>Hodge, 1910: 130</ref> Os mohawk, seneca e onondaga eran chamados «Irmáns maiores» e os oneida e cayugas «Irmáns menores».<ref name="Johnson22">Johnson, 2003: 22</ref> O Gran Consello compúñase de 50 xefes ou sachem distribuídos en: 9 mohawk, 9 oneida, 14 onondaga, 8 seneca e 10 cayuga.<ref name="Johnson22"/> A súa capital, chamada [[Onondaga (vila)|Onondaga]], estaba en terras da tribo homónima.<ref>Hodge, 1910: 129</ref> O Consello era precedido por un «primeiro entre iguais», cargo que adoitaba ocupar un onondaga, tribo gardiá do lume sacro da Confederación.<ref name="Johnson22"/> Non había un xefe de goberno visible, aínda que os asuntos militares tiñan dous xefes supremos con iguais poderes e atribucións.<ref name="Masana7"/> === Primeiros contactos === A primeira vez que existe un contacto entre iroqueses e europeos foi a viaxe do francés [[Jacques Cartier]] en [[1535]]. Este percorreu o [[Río San Lourenzo|val de San Lourenzo]] onde documenta ós iroqueses de San Lourenzo, coñecidos como laurencianos ou estadaconeses, independentes da confederación. Diversos estudos arqueolóxicos describen uns cinco grandes núcleos de poboación: en [[Jefferson, Nova York|Jefferson]] (Nova York) con 2&nbsp;500 habitantes repartidos en dúas ou catro vilas fortificadas; en Grenville (Ontario) con 2&nbsp;500 indios en dúas vilas; en [[lago Saint-François]] (preto de [[Montreal]]) un pobo dun milleiro de residentes; na [[illa de Montreal]], que inclúe as vilas de Hochelaga (1&nbsp;500 persoas), Stadacona (500-600), unha terceira entre [[Montreal]] e [[Quebec (cidade)|Quebec]] (500) e unha serie de pobos menores nos arredores desta última cidade que sumaban 2&nbsp;000 ou 3&nbsp;000 persoas.<ref>Kerber, 2007: 160-161</ref> En total uns 8&nbsp;000 laurencianos contra o ano [[1500]] (as diversas estimacións van do cinco a dez milleiros no momento de chegar Cartier).<ref>Kerber, 2007: 161</ref> Cartier escribiu que os estadaconeses estaban en guerra con outra tribo coñecida como os tudomanos, que destruíran un dos seus fortes o ano anterior, o que orixinou 200 mortos. Na súa segunda viaxe (1541-1542) Cartier volveu visitar a zona e aínda existían estes pobos, con todo, en [[1603]] volveron os galos e para ese entón os iroqueses do val desapareceran e o lugar era habitado por [[pobo innu|innu]] (''montagnais'') e [[pobo algonquino|algonquinos]].<ref name="Tionontati">Dill, Jordan S. (1996).</ref> Os innu eran cazadores-recolectores que ocupaban un enorme territorio para a súa escasa poboación. Cazaban caribús con lanzas, arcos e frechas, lixeiramente similares ós [[inuit]]s. A súa poboación dependía moito das oscilacións naturais das súas presas, se medraban en número eles tamén; en caso contrario pasaban fame, o que era adoito.<ref>Henriksen, 2009: 10</ref> As guerras e políticas continentais distraéronos da colonización francesa no val de San Lourenzo até comezos do século XVII. Cando os franceses regresaron, sorprendéronse ó atopar que os sitios de Stadacona e Hochelaga foran abandonados e destruídos por un inimigo descoñecido. [[Ficheiro:Onondaga_Village_Allen.jpg|miniatura|250x250px|Debuxo que amosa o asedio francés dun forte iroqués.]] A tradición oral iroquesa, recollida nas ''Relations des Jésuites da Nouvelle-France'', fala dunha guerra entre os iroqueses [[pobo mohawk|mohawk]] e unha alianza dos conestoga e algonquinos nalgún momento entre [[1580]] e 1600. Así, cando os franceses reapareceron na escena en 1603, o val de San Lourenzo xa fora testemuña de xeracións de sanguenta guerra ó estilo [[Feudalismo|feudal]]. De feito, cando [[Samuel de Champlain]] desembarcou en Tadoussac, el e a súa pequena compañía de aventureiros franceses foron inmediatamente contratados polos innu, algonquinos e huróns para axudarlles a atacar os seus inimigos.<ref name="Hodge922">Hodge, 1907: 922</ref> Antes de 1603, Champlain formara xa unha alianza ofensiva contra os iroqueses. A súa razón era comercial, pois os [[Amerindio|indios]] [[Canadá|canadenses]] eran a fonte de [[peletaría]] dos franceses, e os iroqueses interferían no comercio. O primeiro encontro foi unha batalla en [[1609]], librada por iniciativa de Champlain. El escribiu: ''Non chegara con outra intención que a de facer a guerra.''<ref>Jennings, 1984: 42</ref> O [[30 de xullo]] Champlain combateu acompañado dos seus aliados algonquinos nunha batalla campal contra 300 iroqueses, principalmente mohawk, ás beiras do [[lago Champlain]]. O mesmo Champlain matou a dous xefes iroqueses e feriu a un terceiro cun [[arcabuz]].<ref name="Hodge922"/> En [[1610]], Champlain e a súa compañía de arcabuceiros axudaron ós innu, huróns e algonquinos a derrotar a un gran destacamento de incursores iroqueses.<ref name="Ref1">{{Cita web |url=http://mapahumano.fiestras.com/servlet/ContentServer?pagename=R&c=Articulo&cid=986478456456&pubid=982158433476 |título=''Mapahumano de Etnias, Pueblos y Culturas''. |data-acceso=19 de novembro de 2016 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120307040552/http://mapahumano.fiestras.com/servlet/ContentServer?pagename=R&c=Articulo&cid=986478456456&pubid=982158433476 |dataarquivo=07 de marzo de 2012 |urlmorta=yes }}</ref> Mentres os innu e algonquinos tomaron o control da área quitada ós iroqueses, os huróns foron alentados polos franceses a expandir o seu territorio máis cara ó oeste.<ref name="Ref1"/> En [[1615]], Champlain uniuse a unha incursión hurón e tomou parte no asedio dunha cidade iroquesa, probablemente pertencente ós onondaga. Un prolongado ataque finalmente fallou, e Champlain resultou ferido no intento.<ref>Trigger, 1987: 312-315</ref> Para aquela incursión, os [[pobo hurón|huróns]] aliáronse cos algonquinos e xuntos concentraron 300 guerreiros.<ref name="Trigger559">Trigger, 1987: 559</ref> === Competencia neerlandesa === En 1610, os neerlandeses estabeleceron un posto comercial no bordo do territorio iroqués, no val do [[río Hudson]], dándolles acceso directo ós mercados europeos, eliminando a súa necesidade de dependencia dos franceses e as tribos que funcionaban como intermediarios no comercio de mercadorías. O novo posto ofrecíalles valiosas ferramentas que os iroqueses poderían recibir en troques de peles de animais. Así empezou a caza a grande escala de peles iroquesa.<ref>Hine, 2000: 67</ref> Neste momento o conflito comezou a medrar axiña entre os iroqueses e os indios apoiados polos franceses. Os iroqueses habitaban a rexión da actual [[Nova York]], ó sur do [[lago Ontario]] e ó oeste do río Hudson. As terras iroquesas comprendían unha illa étnica, rodeada por todos lados por nacións de fala algonquina, incluíndo os [[pobo shawnee|shawnee]], ó oeste do territorio do Ohio, así como polas confederacións hurón e neutral, de fala iroquesa, que vivían na beira sur do [[Lago Huron|lago Hurón]] e a beira occidental do lago Ontario, respectivamente, e que non eran parte da Confederación Iroquesa. Para 1610 a 1615, mentres aínda estaban en conflito cos seus veciños setentrionais (huróns, innu e algonquinos), os mohawk atacaron ós conestoga, con apoio dos neerlandeses que crían que os franceses apoiaban a estes últimos. Os [[pobo mohicano|mohicanos]] entón comezaron a cobrar tributo ós neerlandeses para cruzar polas súas terras o que levou ós mohawk a declararlles a guerra. Pero aquilo afectou negativamente o comercio neerlandés e estes arranxaron unha tregua en [[1613]]. Catro anos despois estalou un novo conflito entre mohicanos e mohawk que obrigou ós neerlandeses a abandonar Fort Nassau, preto da actual Albany, en [[1618]] logrando estabelecer finalmente unha nova paz ese mesmo ano.<ref name="Ref1"/> Catro anos despois os innu, algonquinos e huróns tamén acordaban un armisticio cos iroqueses, poñendo fin a medio século de enfrontamentos. Pero esta nova paz non sobreviviría máis que un par de anos.<ref name="Hodge504">Hodge, 1910: 504</ref> Os colonos europeos trouxeron unha primeira epidemia de [[varíola]] que afectou fortemente [[Nova Inglaterra]] entre 1617 e 1619, matando até a nove de cada dez indios das rexións costeiras.<ref>Peters, Stephanie True (2004).</ref> Posteriormente, entre 1633 e 1634 unha segunda epidemia, aínda peor, estendeuse ó interior, cara ós [[Grandes Lagos, América do Norte|Grandes Lagos]]. Os colonos [[Puritanismo|puritanos]] viron isto como un agasallo divino ó facer desaparecer as tribos hostís.<ref>Peters, 2004: 26-27</ref> === Os conflitos comezan === A paz entre mohawk e mohicanos non durou moito e en [[1624]] reiniciouse a guerra cunha ofensiva dos primeiros, nesta ocasión os neerlandeses non foron quen de frear o conflito.<ref name="Ref1"/> Os mohicanos e os conestoga foron os principais inimigos dos mohawk.<ref>Hodge, 1907: 924</ref> Ese mesmo ano, os algonquinos atacaban á Confederación.<ref name="Hodge504"/> En [[1628]], despois de que os mohawk derrotasen ós mohicanos expulsándoos ó leste do Hudson e monopolizaran o comercio cos neerlandeses de [[Albany, Nova York|Fort Orange]], os iroqueses, e en particular os mohawk, confiaron no comercio para adquirir [[Arma de fogo|armas de fogo]] e outros bens europeos para a súa supervivencia. Cara ós anos 1630, os iroqueses xa dispuñan de armas de fogo abondas para armarse totalmente, grazas ó seu comercio cos neerlandeses, e empezaron a crecer en experiencia co arcabuz nas súas constantes guerras cos algonquinos, os huróns e outros inimigos tradicionais. Os franceses, pola súa banda, prohibiron o comercio de armas de fogo ós seus aliados, aínda que de cando en vez se ofrecían arcabuces como agasallo ós individuos que se convertían ó [[cristianismo]]. Aínda que o foco inicial dos ataques iroqueses eran os seus inimigos tradicionais ([[pobo algonquino|algonquinos]], [[pobo hurón|huróns]], [[pobo mohicano|mohicanos]] e [[pobo innu|innu]]), a alianza destas tribos cos franceses acabou nun feroz e sanguento conflito cos colonizadores europeos mesmos. Porén, a introdución de armas de fogo acelerou o esmorecemento da poboación de [[Castor canadiensis|castores]], tanto que en [[1640]] estes animais case desapareceran do val de Hudson. A resposta á agresividade iroquesa pode acharse na progresiva desaparición do castor nas terras controladas por esta nación a metade do século XVII. O centro do comercio de peles por tanto desprazouse cara ó norte, ás rexións máis frías do que hoxe é o sur de [[Ontario]], en territorio dos neutrais, así como polos huróns, que eran estreitos socios comerciais dos franceses en Nova Francia. Os iroqueses atopáronse desprazados no comercio de peles por outras nacións da rexión. Ameazados polas enfermidades e cunha poboación minguante, os iroqueses iniciaron unha agresiva campaña con obxecto de ampliar a súa área de control. En [[1629]], os británicos empezaron a participar dos conflitos que se desenvolvían nesta rexión coa toma do Quebec que resultou coa expulsión dos franceses da zona até [[1632]], ano en que lles foi devolta. Este acontecemento resultou decisivo, xa que durante devandito período os algonquinos e innu foron vulnerables ós ataques que realizaron os mohawk, ó non ter acceso ás armas de fogo que lles vendían os seus aliados franceses, considerándose ás veces como o inicio das guerras dos Castores.<ref name="Ref1"/> Rompeuse deste xeito a paz acordada en [[1627]] entre iroqueses e os seus rivais setentrionais. Fronte ós huróns que eran máis numerosos e poderosos que as tribos iroquesas, estas últimas ofrecéronlles un acordo comercial que os primeiros rexeitaron, conscientes da súa vantaxe. O conflito definitivo estalou tras o asasinato dun cazador iroqués por guerreiros huróns, dentro dun territorio en disputa entre ambas as confederacións.<ref name="Ref1"/> === Tácticas === Os xefes guerreiros ou ''sachem'' entre os iroqueses eran elixidos polas matriarcas de cada clan. Elas decidían cando se ían á guerra e dominaban o sistema político durante a paz, estando permanentemente monitoreando.<ref>Birx, H. James, editor (2005).</ref> Os huróns tamén daban grande importancia ó papel político das mulleres na súa sociedade.<ref name="Hodge618"/> O tipo de enfrontamentos na Norteamérica dos séculos XVII e XVIII, chamada «guerra india», baseábase en incursións rápidas en territorio inimigo, liortas e emboscadas onde o papel principal tíñao o factor sorpresa e o combatente individual con lume illado e buscando un lugar seguro dende onde disparar. De cando en cando producíanse moitas grandes batallas en campo aberto con formacións clásicas e lume masivo. Outra característica era a importancia da toma das fortalezas inimigas, por ser centros de poboación, comercio e de control estratéxico das zonas próximas.<ref name="Ageod">[http://www.ageod-forum.com/showthread.php?1391-Guerras-Franco-Indias-1754-1763 La guerra Franco-India 1754-1763] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160306012358/http://www.ageod-forum.com/showthread.php?1391-Guerras-Franco-Indias-1754-1763 |date=06 de marzo de 2016 }}.</ref> Inicialmente, a guerra practicada pola Confederación era igual en táctica e armamento á dos seus veciños. Usaban arcos, frechas, escudos e armaduras corporais ata que en 1609 Champlain introduciu entre os algonquinos arcabuces con chave de mecha, quedando un cuarto de século en desvantaxe por carecer delas.<ref name="Otterbein2">Otterbein, 1994: 2</ref> A única solución que atoparon era finxir retiradas para atraer ós algonquinos a emboscadas. Forzándoos un combate corpo a corpo antes que puidesen usar os seus armas de fogo.<ref>Otterbein, 1994: 2-3</ref> Así, os escudos e arcos empezaron a volverse secundarios fronte a cravas e [[lanza]]s. Isto obrigou ós iroqueses a manterse á defensiva, tratando de reter os seus territorios de cazaría.<ref name="Otterbein3">Otterbein, 1994: 3</ref> Cara a 1630 as súas tácticas baseábanse en buscar certa protección para os seus tiradores para emboscar en bosques mediante guerrillas, usando en tal caso porteiros e mosqueteiros, ou combater con cravas, ''[[Tomahawk (machada)|tomahawk]]'' e primitivas armaduras en campo aberto.<ref name="Otterbein4">Otterbein, Keith F. (1994).</ref> Cunha boa organización política que coordinaba a súa eficiente produción agrícola, os iroqueses podían mobilizar exércitos de campaña moito maiores que a maioría dos seus veciños, especialmente os innu, que eran cazadores recolectores.<ref name="Otterbein4"/> Como se fixo extensivo o uso de armas capaces de traspasar con facilidade as armaduras, estas últimas foron abandonadas, volvéndose máis importante a mobilidade do guerreiro e a precisión das armas.<ref>Otterbein, 1994: 2-4</ref> Para 1641 os neerlandeses comezan a venderlles armas. As Cinco Nacións modernizan a súa forma de guerrear, realizan asaltos a fortalezas e disparan polas fendas. En campo aberto cargan sobre os seus inimigos e disparan a curta distancia, póndoos en fuga. En 1647, os huróns formaban unha lúa crecente fronte ós iroqueses; cando os guerreiros da Confederación atacaban, os huróns tirábanse ó chan e cando os iroqueses estaban a recargar os seus mosquetes, disparaban os propios. Así, os iroqueses preferiron atacar dende as beiras dos ríos os convois de canoas huronas, roubando as peles para comprar máis armas de fogo, adquirindo unha superioridade decisiva.<ref name="Otterbein3"/> Só grazas ás armas de fogo compradas ós neerlandeses podían vencer con relativa facilidade a veciños que os superaban en número pero pobremente armados, e no caso dos [[pobo erie]], estaban aliados cos conestoga.<ref name="w103">Wallace, 2007: 103</ref><ref name="Delage150">Delâge, Denys (2011) [1986].</ref> Tras a introdución do arcabuz cara a 1640, os iroqueses dedicáronse a emboscadas e atacar canoas con longas liñas de tiradores, obrigando ós seus inimigos a abandonar a idea de combates corpo a corpo e tratar de compensar o seu atraso material e táctico fronte á Confederación.<ref name="Otterbein4"/><ref>Otterbein, 1994: 5</ref> Pero para 1664 os ingleses empezaron a vender á Confederación numerosas armas para que se impuxese ós aliados dos franceses. As machadas e cravas foron desprazadas por tiradores ocultos entre os bosques, os seus inimigos estaban máis interesados en combates corpo a corpo en campo aberto.<ref>Otterbein, 1994: 3-4</ref> Os iroqueses sempre tentaban estender a súa liña de batalla o máximo posible e que cada unidade axudase a envolver ós seus inimigos, o que lles obrigaba a mobilizar grandes continxentes.<ref name="Otterbein4"/> As Cinco Nacións de cando en cando puñan en cada incursión máis de 1&nbsp;200 guerreiros, a maioría realizábanas con 500 a 1.000 combatentes.<ref name="Delage150"/><ref>Hagen, 2013: 438</ref> Segundo o testemuño do misioneiro xesuíta Jacques Bruyas, a Confederación non pasaba de ter 2&nbsp;000 guerreiros durante dita centuria.<ref name="Otterbein4"/> Para compensar as súas altas baixas, os iroqueses debían adoptar a gran número de prisioneiros de guerra.<ref name="Otterbein4"/> Os prisioneiros debían ser adoptados dentro dun clan, e isto dábase cando un home tomaba a un estranxeiro como irmán ou irmá, ou unha muller a un foráneo como fillo ou filla. Canto máis minguado un clan, máis probable era que houbese unha adopción masiva.<ref name="Masana6"/> == O conflito == === Primeiros anos === [[Ficheiro:Beaver_wars_map.jpg|miniatura|420x420px|Mapa que amosa a localización aproximada das maiores tribos e os seus asentamentos.<ref>Jennings, 1984: 15, 26</ref>]] As poboacións de castores en territorio iroqués, fonte das súas peles, empezou a declinar a fins dos anos 1630, a diferenza das terras dos seus veciños máis pequenos. En [[1636]], trescentos iroqueses penetraron polo val de Richelieu pero a tropa foi emboscada polos innu preto dunha aldea mohawk, resultaron vinte e oito iroqueses mortos e cinco prisioneiros.<ref name="Trigger552">Trigger, 1987: 552</ref> Na primavera de [[1637]], unha partida de algonquinos e innu tentaron invadir territorio mohawk pero foron vencidos, os seus líderes mortos e os sobreviventes volveron en desorde ás súas terras.<ref name="Trigger552"/> Os vencidos buscaron aliarse con huróns e franceses, pero ambos se negaron pola súa indisciplina.<ref name="Trigger, 1987: 552-553">Trigger, 1987: 552-553</ref> Unha ofensiva iroquesa acabaría por expulsar ós algonquinos e innu máis ó norte, forzándose ós primeiros a fuxir do val de Ottawa e os segundos a Quebec.<ref name="Tionontati"/> Entre tanto, na fronte hurón, en 1634 os seneca lanzaron unha ofensiva contra os huróns, causándolles numerosas baixas.<ref name="Trigger560">Trigger, 1987: 560</ref> Un ano despois cincocentos guerreiros huróns preparáronse para asaltar unha vila seneca, pero os iroqueses decatáronse, prepararon os seus defensas e lanzaron un ataque preventivo, dando morte a douscentos huróns e capturando a un centenar; os seneca gañaran unha breve guerra.<ref>Anderson, 1991: 196</ref><ref name="Stiles134">Stiles, T.J., editor (1998).</ref> Ese mesmo ano de [[1635]] ambas as confederacións pactaron a paz.<ref name="Vollmann926">Vollmann, William T. (1993).</ref> En 1636, os huróns atacaron ós iroqueses con éxito, facéndose dun prisioneiro.<ref name="Stiles134"/> En abril de 1637 un hurón volveu ó seu fogar dende territorio seneca para advertir á súa xente de que os iroqueses preparábanse para cortar a ruta comercial entre o asentamento francés de St. Lawrence e Huronia. En agosto cincocentos iroqueses estableceron un campamento ó norte do asentamento, na costa do lago St. Peter para cumprir ese propósito; os europeos pediron axuda ós huróns. Durante ese verán prodúcense varios choques entre canoas no lago St. Lawrence, durante un deles foi capturado o xefe hurón Taratouan e vinte e nove guerreiros polos oneida, foron executados brutalmente.<ref name="Trigger552"/> A morte de Taratouan motivou ós huróns a reconstruír a súa alianza cos algonquinos e preparar a súa vinganza.<ref name="Trigger, 1987: 552-553"/> Finalmente, a finais da estación, cento cincuenta huróns romperon o bloqueo e en setembro emboscan unha partida de vinte e cinco ou trinta iroqueses na costa do lago Ontario. Oito iroqueses son capturados, un é executado no lugar e outros torturados despois até morrer.<ref name="Trigger552"/> Os oneida responderon saqueando a vila hurona de Ossossané, en Wendake.<ref name="Vollmann926"/> Naqueles momentos o famoso shamán Tehorenhaennion tentaba curar unha epidemia.<ref>Vollmann, 1993: 899</ref> Na primavera de [[1638]] os huróns contraatacaron con axuda algonquina. Unha expedición de tres centenares de guerreiros entrou polo val de Trent ou de Ottawa en territorio iroqués. Sorpresivamente atopáronse con cen iroqueses que detectaron ós seus exploradores e capturaron a un. O prisioneiro mentiu asegurando que a partida aliada era inferior en número. Os iroqueses construíron confiadamente un pequeno forte pero foron rodeados sen demora. En vinganza, o cativo foi esnaquizado. A maioría dos asediados empezou a preparar a fuga, pero o seu líder, o oneida Ononkwaia, negouse e chamou a loitar. Resultaron setenta ou oitenta mortos, oito prisioneiros –levados a Huronia para morrer torturados– e catro ou cinco sobreviventes que lograron fuxir.<ref name="Trigger559"/> A batalla significou que os oneida quedaron case sen homes adultos, o Consello iroqués obrigou ás mulleres da tribo a casar con mohawk para previr a súa desaparición.<ref>Trigger, 1987: 560; Vollmann, 1993: 926</ref> Os huróns lanzaron máis incursións e tomaron un centenar de cativos.<ref name="Trigger559"/> Os seneca vingáronse inflixindo unha grave derrota ós [[pobo hurón|huróns]], causa de que fosen os inimigos máis temidos por estes.<ref name="Ref1"/><ref name="Hodge505">Hodge, 1910: 505</ref> Os wenro serviran como un Estado colchón entre iroqueses e neutrais e erie, estas dúas últimas confederacións eran máis grandes e poderosas que as Cinco Nacións, o que impedira a súa expansión ó oeste até entón, levándolles a centrarse no norte.<ref name="Tionontati"/><ref>Wallace, 2007: 100</ref> Os wenro foron abandonados á súa sorte polos seus aliados e os seus territorios tomados polos iroqueses.<ref name="Onofrio685">Onofrio, 1995: 685</ref> Eran apenas 1&nbsp;200 a 2&nbsp;000, quizais 3&nbsp;000 como moito.<ref name="Tionontati"/><ref name="Neutrales">Hodge, Frederick Webb, compilador (1906).</ref><ref name="Ricky174">Ricky, 1998: 174</ref> Os seneca lideraron unha campaña en que a maioría dos wenro foron mortos ou capturados.<ref name="Tionontati"/><ref>Onofrio, 1995: 685; Ricky, 2009: 1832</ref> Preto de 600 sobreviventes famentos pediron permiso para refuxiarse na vila hurona de Ossossané, aínda que serían capturados na posterior conquista de Huronia.<ref name="Tionontati"/><ref name="Tionontati"/><ref>Ricky, 2009: 1832; Tooker, 1985: 184</ref> Os últimos grupos de wenro que resistían foron vencidos ó leste do [[río Niágara]] en 1643, debendo fuxir cos neutrais.<ref name="Tionontati"/> No verán dese ano os huróns sentían seguros de forzar ás Cinco Nacións a pagar reparacións de paz e a pesar de certa oposición, a maioría dos seus xefes esperaban vencer. A súa anterior vitoria sobre os oneida motivou ós seus mozos a asasinar a un seneca. Na primavera de [[1639]] lanzaron un primeiro ataque e en maio chegaban a Huronia doce a vinte prisioneiros seneca.<ref name="Trigger560"/><ref name="Hodge505"/> Os neerlandeses, os seus únicos socios comerciais europeos, cuxas mercadorías descendían polos portos comerciais no Hudson para seguir a Europa, animaron ós iroqueses a seguir loitando. Como a fonte de peles iroquesa diminuíra, os ingresos dos postos tamén.<ref name="autogenerated2">Jennings, 1984: 9</ref> === Relacións cos franceses === [[Ficheiro:Fox01.png|miniatura|250x250px|Mapa das tribos da rexión dos Grandes Lagos entre 1630 e 1650.]] En 1641, os 700 mohawk viaxaron a Trois-Rivières, en Nova Francia, a propor a paz cos franceses e as súas tribos aliadas, e pediron ós franceses que creasen un posto comercial en Iroquesia.<ref name="Volo227">Volo, 2007: 227</ref> O gobernador Charles de Montmagny rexeitou a proposta, xa que supuxese o abandono dos seus aliados huróns. A guerra comezou formalmente a principios dos anos 1640 con ataques iroqueses ás aldeas huronas fronteirizas ó longo do río San Lourenzo, coa intención de perturbar o seu comercio cos franceses. A interrupción chegou a tal nivel que os franceses pediron ás tribos negociar xuntos un tratado co que pór fin á guerra. Dous líderes iroqueses, Deganaweida e Koiseaton, viaxaron a Nova Francia para tomar parte nas negociacións.<ref name="w101">Wallace, 2007: 101</ref> Os franceses estiveron de acordo coa maioría das demandas iroquesas, entre elas a concesión de dereitos de tráfico en Nova Francia. No verán seguinte, unha frota iroquesa de oitenta canoas cargadas de peles navegou ós dominios franceses con intención de vendelas. Ó chegar, os franceses negáronse a comprar as peles, e no seu lugar díxose ós iroqueses que llas vendesen ós huróns, que actuarían como intermediarios. Os iroqueses estaban indignados e a guerra renovouse.<ref name="w101"/> Os iroqueses decidiron armarse comprando mosquetes ós neerlandeses, até a súa expulsión en 1672 vendéronlles máis de 30.000 peles de castores. Para 1641 os iroqueses xa recibiran máis 400 mosquetes.<ref name="Volo227"/> [[Ficheiro:Iroquois_5_Nation_Map_c1650.png|esquerda|miniatura|300x300px|Mapa da Confederación cara a 1650.]] Os franceses estaban inquietos polo recente estalido da guerra, e decidiron participar directamente no conflito. Para obter superiores forzas os huróns e os conestoga formaron unha alianza contra a agresión iroquesa en [[1647]]. Esta nova combinación facíaos moito máis numerosos que os iroqueses. Os huróns tentaron romper a Confederación Iroquesa negociando por separado a paz cos onondaga e os cayuga, pero as outras tribos interceptaron ós seus mensaxeiros, pondo fin ás negociacións. O verán de 1647 viu varias pequenas escaramuzas entre as tribos. En [[1648]] librouse unha gran batalla cando dúas tribos algonquinas tentaron pasar un convoi de peles a través dun bloqueo iroqués. O seu intento tivo éxito e os iroqueses tiveron numerosas baixas.<ref>Wallace, 2007: 102</ref> Os iroqueses utilizaron os anos inmediatos que seguiron en fortalecer a súa confederación traballando máis estreitamente xuntos baixo un liderado central efectivo. Aínda que o funcionamento dos seus gobernos segue sendo en gran medida descoñecido, nos anos 1660 o cinco nacións iroquesas deixaron de loitar entre si. Chegaron a ser capaces de coordinar plans económicos e militares entre as cinco tribos, fortalecendo con iso os seus intentos de conseguir un goberno máis avanzado que o das tribos dos arredores, cun control máis descentralizado.<ref>Jennings, 1984: 8</ref> Aínda que estas incursións non foron de ningún xeito constantes, cando se producían eran terribles para os habitantes de Nova Francia, e inicialmente os colonos sentían impotentes para evitalos. Algúns dos heroes franco-canadenses do folclore popular foron persoas que resistiron este tipo de ataques, como Dollard des Ormeaux, que morreu en maio de [[1660]], mentres facía fronte a unha forza de ataque iroquesa en Long Sault, na confluencia do río San Lourenzo e Ottawa. Segundo a lenda, logrou salvar Montreal co seu sacrificio. Outro heroe (heroína neste caso) foi Madeleine de Verchères, que en [[1692]], con 14 anos, levou a defensa da granxa da súa familia contra un ataque iroqués. Os franceses negáronse a facer a paz cos iroqueses, xa que cada vez víanos máis como peóns de neerlandeses e ingleses. === Derrota dos huróns === Os huróns estaban debilitados pola derrota de 1635 ante os seneca, pero especialmente polas pestes que entre 1637 e 1641 habían decimado a súa poboación, eliminado moitos dos seus líderes e quitáronlles a súa vantaxe numérica.<ref name="Tionontati"/><ref name="Ref1"/> Os huróns e os iroqueses tiñan similares recursos humanos, cunha poboación estimada entre 20.000 e 30.000 membros para cada confederación.<ref>Johansen, 2006: 147</ref> Cara a 1615 os huróns podían conter facilmente a expansión dos seus inimigos, pero para 1640 a súa poboación reduciuse a 10.000.<ref name="Tionontati"/> Con iso tamén decaeu o seu poder militar, dous mil guerreiros como moito, a metade dos que dispuñan os seus aliados neutrais moito máis numerosos.<ref>Riley, 2013: 358-359</ref> Baseándose no número de familias, co apoio dos tionontaté ou petunes podían duplicar esa cifra.<ref>Trigger, 1986: 234</ref> A Confederación Hurona constituíase das tribos attignawantan, arendarhonon, ataronchronnon, atahontaenrat e attigneenongnahac. Os huróns non eran sectarios. En 1615 comezou o traballo de misioneiros cando convidaron o pai Joseph Lle Caron a visitalos, el permaneceu un ano con eles. Seguíronlle os sacerdotes Guillaume Poulain en 1622, Nicholas Viel en 1625 e Jacques Da Roche Daillion en 1626-1628. As xesuítas sumáronselles con Brebeuf en 1626 e as súas misións serían moi exitosas até a súa destrución en 1650.<ref name="Hodge, 1907: 587">Hodge, 1907: 587</ref> Os misioneiros tentaron converter ós neutrais enviando huróns neófitos, pero foron rexeitados ata que en 1643 cen embaixadores neutrais pediron a instalación dunha misión pero xamais de fixo.<ref name="Ricky206">Ricky, Donald B. (1999).</ref> [[Ficheiro:5NationsExpansion.jpg|miniatura|251x251px|Expansión da confederación entre 1638 e 1711.]] En [[1639]] os huróns queimaron vivos a 113 iroqueses.<ref name="Osborn">Osborn, William M. (2009).</ref> Un ano despois a Confederación Iroquesa respondeu con grandes ataques e os huróns deberon facer a paz cos tionontaté para enfrontar ó seu inimigo común.<ref name="Tionontati"/><ref name="Hodge, 1907: 587"/> A guerra de 1640-1645 custaría miles de vidas.<ref name="Vollmann926"/> En [[1641]] o xefe hurón Ahatsistari con cincuenta guerreiros vence a trescentos mohawk e despois asalta con canoas as aldeas nas beiras do lago Ontario.<ref name="Hodge923">Hodge, 1907: 923</ref> Os dirixentes iroqueses, cunha continua subministración de armas de fogo, pensaban máis estratexicamente e decidiron eliminar a ameaza que representaba Huronia. Primeiro emboscaron cortaron o comercio entre Quebec e Huronia.<ref name="Ring574s">Ring, 2013: 574-575</ref> En [[1642]] once canoas huronas foron emboscadas no río Ottawa por mohawk e oneida. Só cen tripulantes logran arribar a Montreal.<ref name="Hodge923"/> Durante esa tempada, guerreiros iroqueses asaltan a vila de Cotarrea, masacrando a todos os seus habitantes e queimando o lugar, pero os huróns non responderon e isto só deu máis ánimos ós iroqueses; os seus inimigos estaban demasiado débiles e decidiron atacar a toda tribo que puidese tentar axuda a Huronia (tionontaté, neutrais e algonquinos) para illala.<ref name="Ring574s"/> Así, os huróns enviaron embaixadores para negociar cos onondaga, pero foron emboscados polos mohawk.<ref name="Sturtevant355">Sturtevant, 1978: 355</ref> Mentres tanto, o pai Isaac Jogues e dous compañeiros foron capturados cos iroqueses. El esperaba convertelos e lograr a paz. Finalmente, sería liberado en xullo de [[1646]] tras haberse integrado a un clan mohawk, pero foi asasinado o [[18 de outubro]] cando outro clan convidoulle a cear.<ref name="Hodge923"/> Durante [[1645]] os iroqueses dedicáronse a expulsar ós algonquinos e innu ó leste. Un ano despois os mohegan e os case vencidos algonquinos fixeron unha alianza, pero os sokoki masacraron a algúns algonquinos en rexeitamento a aliarse con eles, pero os algonquinos creron que foran os iroqueses e atacaron ós mohawk. Estes últimos vencéronos facilmente e despois dedicáronse a enfrontar ós [[Pobo lenape|lenape]] e munsee.<ref name="Hodge923"/> Polas mesmas datas, os oneida fóronse á guerra cos nipissing. Unha partida de dezasete iroqueses venceu ó xefe nipissing Teswehat, matando ó seu fillo e capturando a dous das súas esposas, pero pouco despois a partida é vencida por trinta huróns e as mulleres liberadas.<ref name="Hodge124">Hodge, 1910: 124</ref> En [[1647]] unha tropa de setecentos ou oitocentos iroqueses, con trescentos arcabuces, lanzaron unha nova expedición.<ref name="Hodge506">Hodge, 1910: 506</ref> Durante a campaña, unha compañía onondaga é vencida e o seu xefe morto, pero os aondironnon, tribo hurona, son dispersados.<ref name="Ricky206"/><ref>Hodge, 1910: 132</ref> En [[1648]] os neerlandeses decidiron vender armas directamente á Confederación e non a través de comerciantes, alcanzando a ter máis de catrocentas.<ref name="w103"/> Despois trescentos seneca capturaron a vila de Aondironnous e capturaron á maioría dos seus habitantes.<ref name="Hodge506"/> Daquela os iroqueses asaltaron outras dúas ou tres vilas fronteirizas antes de marchar sobre a maior vila hurona.<ref name="Hodge588">Hodge, 1907: 588</ref> O [[4 de xullo]] o pai Antonio Daniel oficiaba a misa na misión de Saint-Joseph II, antes chamada Teanaostaiac, cando os iroqueses atacaron. A maioría das súas 2.000 habitantes, incluído o sacerdote, foron mortos. Os poucos sobreviventes fuxiron ós bosques e o lugar foi queimado. Ese mesmo día foi atacada a misión de Saint-Michel. Os huróns quedaron desmoralizados e cando as xesuítas chamáronlles a mobilizar os seus guerreiros para defenderse non fixeron caso.<ref name="Ring575">Ring, 2013: 575</ref> En consecuencia, os huróns das rexións máis orientais migraron ó oeste, máis de 3.000 refuxiáronse en Sainte-Marie.<ref name="Riley43">Riley, John L. (2013).</ref> Para usar as súas novas armas, no inverno de 1648-1649 1.000 mohawk e seneca infiltráronse nos bosques huróns en pequenos grupos e pasaron o inverno na área de Haliburton.<ref name="Osborn"/><ref name="Sturtevant355"/><ref name="Riley43"/><ref name="Minderhout87">Minderhout, David J. (2013).</ref><ref>Murray, Florence B. (1963).</ref> Pouco despois reuníronse e lanzaron unha feroz ofensiva en que dúas aldeas huronas, especificamente attigneenongnahac, son destruídas e mataron a miles en pleno corazón de Huronia.<ref name="Tionontati"/> Entre as vítimas estaban os misioneiros Juan de Brébeuf, Carlos Garnier e Gabriel Lalemant, os cales son considerados [[mártir]]es pola [[Igrexa católica]]. En [[16 de marzo]] de [[1649]] a misión de Saint-Ignace II foi destruída e Brébeuf e Lalemant tiveron que fuxir á veciña Saint-Louis. Durante a noite unha masa de iroqueses aproximouse e só oitenta huróns quedaron para atrasalos e permitir a fuxida dos misioneiros a Sainte-Marie, pero eles negáronse, foron capturados e executados ao día seguinte. As misións e aldeas próximas arderon.<ref name="Ring575"/> Os habitantes de Saint-Michel enviaron 700 guerreiros a perseguir ós iroqueses, pero antes que a partida volvese os desesperados residentes abandonaron e queimaron a misión.<ref>Tooker, Elisabeth (1985).</ref> O [[1 de maio]] quince vilas huronas foron queimadas e os últimos resistentes decidiron atrincheirarse en Sainte-Marie. Unha primeira tropa de douscentos iroqueses foi emboscada por trescentos huróns cando ían contra a misión, debendo volver a Saint-Ignace. Tras isto, as Cinco Nacións reuniron un exército de 2&nbsp;000 guerreiros, o que produciu unha das maiores batallas entre indíxenas de Angloamérica. O [[16 de xuño]] ese exército atacou a misión e só cento cincuenta huróns mal armados enfrontáronos. Tras todo un día de loita, vinte huróns tomados prisioneiros foron executados sumariamente.<ref name="Ring575"/> O resto dos huróns fuxiron en busca do auxilio da Confederación Anishinaabeg, ó norte dos Grandes Lagos, que deixou ós [[pobo ottawa|ottawa]] ou odaawaa conter temporalmente a expansión iroquesa cara á o noroeste. Cos huróns dominados, xa non había asentamentos de tribos nativas entre os iroqueses e os franceses do Canadá, e os iroqueses controlaban agora unha rexión rica en peles.<ref name="w103"/> Preto de 700 huróns morreron nesa última campaña.<ref name="Riley43"/> Os restos dos pobos huróns permaneceron abandonados por longo tempo na maioría dos casos.<ref name="Ring575"/> Uns 8&nbsp;000 huróns refuxiáronse en ''Gahoendoe'', «Illa Cristiá», na misión de Sainte-Marie II, fortificándoa pero quedando atrapados. Non podían saír en busca de comida polas patrullas de cazadores iroqueses que merodeaban nas proximidades, centos morreron de fame antes da chegada do inverno e 4&nbsp;000 durante esa estación até xuño de 1650. En xullo trescentos sesenta misioneiros franceses e huróns escapan a L'Ancienne-Lorette, preto do Quebec.<ref name="Tionontati"/><ref name="Ring575"/> En [[1736]] os huróns de Lorette, que se mantiñan nos trescentos orixinais, foron trasladados ó oeste do lago Erie, onde rapidamente quintuplicaron o seu número.<ref name="Tionontati"/> Os sobreviventes refuxiáronse con neutrais, erie e tionontaté. Os seneca adoptaron a moitos dos prisioneiros, especialmente ós orixinarios da vila de Scanonaenrat e a misión de Saint-Jean-Baptiste, permitíndoselles fundar a aldea de Gandougarae ou Saint-Michel. Grazas a isto, en 1653 o pai Simon Lle Moine contaba 1.000 cristiáns entre os onondaga.<ref name="Hodge588"/> Un grupo de huróns mantívose independente até 1656, pero forzado a elixir entre migrar ou integrarse á Confederación dividiuse entre os que se uniron ós mohawk, os que se foron a vivir cos onondaga e os que fuxiron ás colonias francesas.<ref name="Hodge588"/> As conversacións empezaran en setembro de 1655 entre iroqueses fronte a franceses, algonquinos e refuxiados, acabando definitivamente en maio de 1657 grazas ás peticións de mohawk, onondaga e seneca.<ref>Hodge, 1910: 130-131</ref> [[Ficheiro:Huronie.JPG|esquerda|miniatura|350x350px|Éxodo dos huróns tras a súa derrota.]] As enfermidades europeas fixeron estragos entre os iroqueses e os seus veciños nos anos anteriores á guerra, e as súas poboacións diminuíran drasticamente. Para remediar o problema, e para substituír a perda de guerreiros, os iroqueses traballaron para integrar a moitos dos seus inimigos capturados nas súas propias tribos. Traballouse diligentemente para manter ós seus inimigos capturados felices, o que incluía convidar os [[Compañía de Xesús|xesuítas]] ó seu territorio para mostrar ós que se converteron ó cristianismo. Un sacerdote lembraba: «Polo que podo ver, é o plan dos iroqueses capturar a todo os huróns... matar ós seus xefes... e co resto formar unha nación e un país». As xesuítas traballaron rápido entre os iroqueses, convertendo a moitos ó [[catolicismo]], un papel que desempeñaría unha importante función nos anos seguintes.<ref>Hine, 2000: 68</ref> Os huróns sobreviventes foron absorbidos ou dispersados en 1649-1650, calcúlase que até sete mil puideron ser feitos prisioneiros e integrados logo á Confederación Iroquesa.<ref name="Tionontati"/> Despois da campaña os iroqueses tiñan menos de 1.000 guerreiros, pero puideron reconstruír as súas forzas adoptando a huróns e tionontaté.<ref name="Tionontati"/> A política de adopción masiva de prisioneiros non era rara. A ''Relación Jesuítica de 1646-48'' di que os oneida sempre estiveron en guerra con algonquinos e huróns até o punto que dous terzos da súa poboación eran membros desas tribos adoptados voluntaria ou forzadamente.<ref name="Hodge124"/> Dita política foi causa e consecuencia de conflitos. Os iroqueses debían substituír as baixas das campañas e estaban obrigados a lanzar novas incursións para capturar e adoptar persoas.<ref name="Purvis3132">Purvis, Thomas L. (2014).</ref> A principios dos anos 1650, os iroqueses comezaron a atacar os franceses. Algunhas das nacións iroquesas, en particular os oneida e onondaga, tiveron relacións pacíficas cos colonos, pero estaban baixo o control dos mohawk, a nación máis forte da Confederación, e mostrábanse hostís á presenza francesa. Despois dun errado tratado de paz arbitrado polo xefe Canaqueese, partidas de iroqueses mobilizáronse cara ó norte, a Nova Francia, ó longo da conca do lago Champlain e o río Richelieu, atacando e bloqueando Montreal. Normalmente lanzaron incursións en granxas ou asentamentos illados movéndose de maneira rápida e silenciosa polos bosques, e armados cun [[Tomahawk (machada)|tomahawk]] e un coitelo de escalpar atacaban ós habitantes. En moitos casos, os prisioneiros eran levados á terra natal iroquesa e incorporados ás nacións. === Derrota dos tionontaté === A sorte dos tionontaté foi similar. O seu territorio chamábase Petunia.<ref>Ellis, Christopher J. & ‎Neal Ferris (1990).</ref> Estes sufriran graves perdas polas epidemias, dende 1616 a 1640 pasaran de oito a tres mil.<ref name="Tionontati"/> Primeiro sufriron incursións iroquesas no inverno de 1648-1649. Tras a chegada de milleiros de refuxiados huróns durante o verán, o [[7 de decembro]] de 1649 a misión de Sainte-Marie, na aldea de Etarita, era arrasada e os pais Carlos Garnier e Noël Chabanel torturados e executados un día despois.<ref name="Tionontati"/> O ataque foi brillante, apenas 300 iroqueses, unha partida veloz pero lonxe das súas terras, tomaron a principal vila tionontaté, fortemente fortificada. Cando os guerreiros de Etarita decatáronse da súa proximidade saíron na súa procura e deixárona desprotexida. Saqueárona e queimaron, tomando prisioneiros a mulleres e nenos.<ref>Garrad, 2014: 254</ref> O resto dos tionontaté rendeuse e foron absorbidos. Uns 1&nbsp;000 tionontaté con algúns huróns, erie e neutrais fuxiron en canoas até a illa Mackinac, onde pasaron o inverno de 1649-1650. Pero en 1651 os iroqueses seguíronos e continuaron a súa fuga á actual localización de Green Bay. Dende aí, en 1652, continuaron vagando en calidade de refuxiados até [[1701]], cando se estableceron entre as actuais cidades de [[Detroit]] e [[Cleveland, Ohio|Cleveland]], converténdose nunha nova confederación étnica: os ''wyandot.''<ref name="Tionontati"/><ref name="Tionontati"/> Cincocentos fuxitivos e ottawa pasaron por territorio winnebago e menomini até ser recibidos en 1657 polos [[Pobo potawatomi|potawatomi]].<ref name="Neutrales"/><ref name="Hodge588"/> Dous anos máis tarde refúxianse coa Confederación Illinois, pero os iroqueses decatáronse da súa localización e tras unha serie de ataques obrigáronlles a refuxiarse ó oeste do Misisipi cos síux.<ref name="Tionontati"/><ref name="Hodge589">Hodge, 1907: 589</ref> Nun dos enfrontamentos, en maio de 1660, o xefe hurón Anahotaha foi rodeado no «salto longo» (''Long Sault'') do río Ottawa con dezasete milicianos franceses de Sieur Dolard, seis algonquinos de Mitameg e corenta huróns por setecentos iroqueses. Morren todos menos cinco franceses e catro huróns que son capturados.<ref name="Hodge589"/> === Derrota dos neutrais === Vencidos os huróns, a Confederación enfrontábase a dous poderosos conglomerados de pobos iroqueses. Primeiro estaban os neutrais, unha confederación tribal moi populosa que vivía ó norte do lago Erie. O seu territorio chamábase Neutralia.<ref>Garrad, Charles (2014).</ref> En 1615 eran dez a vinte mil e bordeaban o doce mil en 1640.<ref name="Tionontati"/><ref name="Neutrales"/> Durante 1623 e [[1623|1626]] a tribo sufriu de pestes, guerras e fames negras que reduciran a súa poboación e a súa capacidade de mobilizar guerreiros deixara de ser de 4.000 ó 6.000 lanzas.<ref name="Onofrio685"/><ref name="Ricky174"/><ref>Hodge, 1910: 60</ref> En 1641 ou 1643, os neutrais aliáronse cos ottawa e concentrado 2.000 guerreiros; tomaron a vila fortificada de Assistaeronon, defendida por novecentas lanzas e que pertencía a mascouten ou musketoon, a ''Nation du'' feu. A vila caeu ó décimo día de asedio. Unhas oitocentas mulleres e nenos son capturados, setenta defensores queimados vivos e os anciáns abandonados para que morresen de fame.<ref name="Tionontati"/><ref name="Tionontati"/><ref>Hodge, 1910: 62</ref> [[Ficheiro:Iroquois_Settlement_on_the_north_shore_of_Lake_Ontario_1665-1701.tiff|esquerda|miniatura|250x250px|[[:en:Iroquois settlement of the north shore of Lake Ontario|Asentamentos iroqueses]] establecidos entre 1665 e 1670 ó norte do lago Ontario, tras conquistar devandito territorio. Coa Gran Paz de Montreal serían abandonados e a comarca ocupada polos mississauga (1701).<ref>Jordan, Kurt A. (2013).</ref><br/> <br/> Nas aldeas de Ganneious (oneida), Kente, Kentsio, Ganaraske (cayuga), Ganatsekwyagon, Teiaiagon e Quinaouatoua (seneca) viviron ó redor de 5.000 persoas en total, as que pasarían a ser coñecidas como ''Iroquois du Nord''.<ref>Konrad, Victor (1981).</ref><ref>Williamson, Ronald F. editor (2008).</ref>]] Con todo, os primeiros sinais do conflito viñan dalgún tempo atrás, en 1648 trescentos iroqueses, a maioría seneca, destruíron a vila neutral de Aondironon.<ref name="Neutrales"/><ref>Hodge, 1910: 61</ref> Os iroqueses estaban encabezados esta vez por senecas e onondagas.<ref name="Ricky206"/> Seguindo a mesma estratexia que usaron cos huróns, os mohawk trataron de destruír as colonias francesas de St. Lawrence, dous anos despois os europeos pediron a paz, abandonando á súa sorte ós neutrais. En contrapartida, os pais Pierre Joseph Marie Chaumonot e Claude Dablon actuaron como misioneiros entre os seneca, que por esas datas eran os que achegaban máis guerreiros na Confederación e liderábana.<ref name="Hodge505"/> Na primavera de 1650, tionontaté e huróns refúxianse en territorio neutral. Estes últimos estaban a comprar armas ós franceses e establecían unha alianza defensiva cos conestoga.<ref name="Onofrio685"/><ref name="Ricky206"/> Mentres tanto, os refuxiados huróns continuaron guerreando contra a Confederación dende territorio neutral. Os iroqueses esixiron ós neutrais forzar ós huróns a facer a paz, pero estes negáronse, en consecuencia iniciouse a guerra.<ref name="Tionontati"/> Utilizando unha estratexia de ataques sigilosos similares ós que tiveron éxito contra os huróns, os iroqueses lanzaron un ataque contra os neutrais en 1650.<ref name="w103"/> A primeira ofensiva iroquesa produciuse no outono dese ano e incluíu a 1.500 guerreiros da Confederación, destruíndose unha das principais vilas dos neutrais. Estes responderon e liderados por un continxente de huróns asasinaron a douscentos iroqueses nunha incursión, a resposta dos seneca foi abandonar a maioría das súas aldeas e trasladar á súa xente cos cayuga.<ref name="Onofrio685"/><ref name="Ricky206"/> Os conestoga quixeron ir en axuda dos neutrais, pero rapidamente foron vencidos polos mohawk.<ref name="Tionontati"/> A comezos do inverno de 1650-1651 unha tropa de 600 a 1.200 iroqueses destruíu a principal vila neutral, Teotondiation.<ref name="Onofrio685"/><ref name="Ricky206"/> Unhas 1.600 persoas son dispersadas. Os neutrais responderon atacando unha vila fronteiriza e cortando a caballera a douscentos guerreiros seneca como advertencia.<ref>Volo, 2007: 259</ref> A finais de ano xa expulsaran completamente ós neutrais das súas terras, matando ou asimilando a miles deles.<ref name="w103"/> Moitos refuxiados tionontaté e huróns foron capturados, outros se dispersaron entre os erie e conestoga. En xullo de 1653 reportábase que un grupo de oitocentos neutrais acampaba entre a baía Saginaw e o lago Hurón no seu camiño para reunirse cos tionontaté ocultos en Mackinac ou coas tribos algonquinas de Sault Ste. Marie. Probablemente uníronse ós wyandot.<ref name="Onofrio685"/> Por esas datas, un grupo de ottawa, tionontaté e huróns foi acurralado e sometido por oitocentos iroqueses onde actualmente está Green Bay.<ref name="Volo260">Volo, James M. & ‎Dorothy Denneen Volo (2007).</ref> === Derrota dos erie === Os erie eran a outra aglomeración tribal que detiña a expansión iroquesa. Vivían ó sueste do lago homónimo e tamén eran unha confederación cunha poboación cara a 1650 de dez a doce mil acodes (as estimacións varían moito, entre o catro e quince milleiros pero isto débese a que en [[1650|1651]] gran número de neutrais e huróns refuxiáronse con eles).<ref name="Tionontati"/><ref name="Bowne40">Bowne, 2005: 40</ref><ref>Lupold, pág. 11</ref> Tiñan de tres ou catro mil guerreiros.<ref name="Delage150"/><ref name="Neutrales"/><ref name="Hodge588"/> Miles de refuxiados huróns e neutrais fuxiron cos erie, a tribo máis temida polos iroqueses, e promoveron a guerra contra a Confederación.<ref name="Hodge588"/> Os iroqueses esixiron a súa entrega para asimilalos pero os erie negáronse.<ref name="Tionontati"/> Durante os seguintes dous anos a violencia fronteiriza foi incrementándose ata que en [[1653]] 2.000 erie incursionaron en territorio seneca, queimaron un pobo, mataron a oitenta guerreiros e mataron ou capturaron ó sachem Annenraes (ou Annencraos).<ref name="Tionontati"/><ref name="Volo260"/><ref name="Champagne64">Champagne, Duane (1994).</ref><ref name="Ricky120">Ricky, 1999: 120</ref><ref name="Hodge431">Hodge, 1907: 431</ref> Trinta embaixadores erie foron enviados á capital seneca, Sonontouan, para acordar a paz. Desafortunadamente, houbo un incidente e un erie asasino a un seneca; en resposta todos os embaixadores foron masacrados con excepción de cinco. Isto motivou ós cayuga, oneida e onondaga a apoiar a nova campaña.<ref name="Hodge431"/> En xuño de [[1654]] reuníronse os seneca, cayuga, oneida e onondaga para enfrontar ós erie. A finais de agosto ou en setembro, os iroqueses preparáronse para a guerra e responderon cunha incursión devastadora de 1.800 a 1.900 combatentes, durante a campaña a capital erie, Riqué, foi asaltada e destruída.<ref name="Sturtevant416">Sturtevant, William C. (1978).</ref> Aparentemente 3.000 a 4.000 indios tentaron defendela.<ref name="Volo260"/><ref name="Ricky120"/><ref name="Hodge431"/><ref name="Ricky220"/> As vilas de ó redor foran queimadas para obrigar ós erie a fuxir, ateigando Riqué. Os onondaga asaltaron as empalizadas e mediante un ataque dende as súas canoas tomaron a vila cando os defensores quedaron sen municións. A forza iroquesa incluía 1.200 onondaga e 700 mohawk que tomaron outra vila erie pouco despois.<ref name="Volo260"/><ref name="Champagne64"/><ref name="Sturtevant416"/> Os iroqueses deberon permanecer dous meses en territorio inimigo para coidar ós seus feridos e queimar ós seus mortos, algo que non ía da man co seu tipo de guerra.<ref>Ricky, 1999: 121</ref> Un novo ataque iroqués nese mesmo ano foi menos exitoso grazas á mobilización de 2.000 a 3.000 guerreiros erie.<ref name="Bowne40"/> O inverno de 1654-1655 mantivo certa hostilidade, pero os iroqueses, especialmente os onondaga, dedicáronse para preparar novas incursións de verán. En [[1655]] os erie pediron armas ós franceses pero estes temían provocar á Confederación. Durante o inverno seguinte, formidables ataques acabaron coa capacidade defensiva dos erie.<ref name="Sturtevant416"/> Para [[1656]] a Confederación Erie estaba case por completa destruída. Os seus integrantes estaban mortos, capturados ou dispersados por negarse a retirarse polo oeste.<ref name="w103"/> As últimas aldeas independentes dos erie continuaron enfrontando ós iroqueses durante os anos seguintes até a súa derrota definitiva en torno 1680, cando seiscentos erie rendéronse preto de Virxinia ós iroqueses e foron adoptados.<ref name="Osborn"/><ref name="Sturtevant416"/><ref>Ricky, 1999: 120-121</ref> === Derrota dos conestoga === [[Ficheiro:Susquehannock_lang.png|miniatura|200x200px|Mapa do territorio conestoga orixinal.]] Coas tribos do norte e oeste destruídas, os iroqueses dirixiron a súa atención cara ó sur, cara ós conestoga ou ''susquehannock.'' Xa no inverno de 1652, 1.000 guerreiros iroqueses lanzaran unha exitosa incursión contra os conestoga e derrotáronos nunha gran batalla campal. Os iroqueses tiveron 130 mortos e o pobo inimigo de Atrakwaye foi destruído.<ref>Hodge, Frederick Webb (2003).</ref> Segundo unha estimación do arqueólogo Barry C. Kent os conestoga puideron ser uns 5&nbsp;200 a 6&nbsp;500 de crer un informe dunha xesuíta que afirmaba que dita tribo tiña en 1647 1&nbsp;300 lanzas. O ataque foi tan devastador que esta puido verse reducida a só 2.000 ó 3.000 almas segundo Kent. Este ataque custo un número descoñecido de vidas e entre cincocentos e seiscentos prisioneiros que foron asimilados ós iroqueses.<ref name="Sturtevant362">Sturtevant, 1978: 362</ref> O ano 1660 trouxo o cenit do poder militar iroqués, poder que utilizarían nas décadas posteriores.<ref>Barr, 2006: 58</ref> Para 1661 comeza unha guerra contra os seneca, onondaga e cayuga, aumentando a intensidade do conflito. Os mohawk mantivéronse á marxe, ocupados cos mohicanos e ottawa, e os oneida estaban dedicados a combater cos piscataway.<ref name="Osborn"/> Os conestoga aliáronse coa colonia inglesa de [[Maryland]] en [[1661]]. Os ingleses temían ós iroqueses, e esperaban que unha alianza cos conestoga axudase a bloquear o seu avance nas colonias inglesas. En [[1663]] os iroqueses enviaron un exército de oitocentos guerreiros ó territorio conestoga. O exército foi rexeitado facilmente, pero a agresión obrigou a Maryland a declarar a guerra ós iroqueses. Os ingleses forneceron [[Artillería|artillaría]] ós fortes conestoga, o que facía imposible o triunfo iroqués por armas superiores. Os conestoga tomaron a dianteira e iniciaron unha serie de incursións en territorio iroqués, causando danos significativos.<ref>Hodge, 1910: 505; Sturtevant, 1978: 365</ref> Isto continuou até [[1674]], cando os ingleses cambiaron a súa política india negociando a paz cos iroqueses e rompendo a súa alianza cos conestoga. En [[1675]] as milicias de [[Virxinia]] e Maryland capturaron e executaron ós xefes conestoga, temendo o poder que chegaran a ter e aproveitando que a tribo estaba debilitada por unha fame negra.<ref name="Hodge505"/><ref>Sturtevant, 1978: 366</ref> Inicialmente as autoridades inglesas forzaron ós piscataway e mattawomen (tribos de lingua algonquina) a recibir nos seus reservas ós conestoga vencidos. Comeza unha guerra entre ambos un ano despois e os colonos terminan por atacar e expulsar ós conestoga. Estes últimos deciden unirse ós iroqueses en [[1676]]<ref name="Ricky220">Ricky, Donald (1998).</ref> e dedicarse a asaltar a ambas as tribos algonquinas até asinarse a paz en 1680.<ref name="Osborn"/> Os iroqueses fixéronse rapidamente co resto da nación.<ref>Wallace, 2007: 104</ref> Os conestoga que lograron escapar dos seus inimigos eran apenas cincuenta homes adultos en [[1698]], é dicir, uns douscentos ó douscentos cincuenta acodes.<ref>Sturtevant, 1978: 363</ref> Tras o sometemento dos conestoga, o val de Susquehanna converteuse nun coto de caza onde as Cinco Nacións permitían incursionar a shawnee, lenape, conoy, nanticoke, munsee, tutelo, saponi e conestoga.<ref name="Ricky220"/> En [[1706]] os iroqueses permitiron a trescentos conestoga retornar ó val.<ref>Tucker, Spencer; ‎James R. Arnold & ‎Roberta Wiener (2011).</ref> Respecto dos lenape ou delaware, enfrontaron ós iroqueses nas guerras Esopus en 1659-1660 e 1663-1664 nas que acabaron vencidos e o seu capital, Minisink, destruída ó final das mesmas por mohawk e seneca. Ademais, até 1661 os conestoga arrasaran numerosas aldeas lenape até sometelos pero ese ano a peste debilito ós vencedores e as Cinco Nacións aproveitaron para impor un tributo ós conestoga (1675) e lenape (1677).<ref name="Tionontati"/> Os conflitos custaran a vida de 1.000 lenape, mohicanos, wappinger e montauk.<ref>Russell, Carl Parcher (1980).</ref> Despois da derrota dos tionontaté, erie e neutrais, o pulo do Cinco Nacións caeu lentamente sobre os ottawa dende os anos 1660.<ref name="Osborn"/> En 1656 os ottawa e wyandot xuntaron unha gran frota de canoas e romperon o control das rutas fluviais que tiñan os iroqueses, chegando a Montreal. As Cinco Nacións concentraron 1.200 guerreiros en decembro para castigar ós ottawa.<ref name="Champagne64"/> Pola súa banda, os potawatomi eran orixinalmente rivais dos huróns, neutrais, ottawa e tionontaté no control do comercio de peles de castores. Posteriormente, ameazada a súa independencia polos iroqueses, aliáronse cos neutrais nun intento de resistencia.<ref name="Tionontati"/> Forzados a migrar en 1641 pola presión iroquesa, tras unha década de conflitos, instaláronse xunto ós ojibwa. Produciríanse máis guerras até [[1652]] cos seus novos veciños illiniwek, menomini e winnebago. O seu número caera do quince milleiros que puideron ser en 1634 a catro mil en [[1667]]. Os ojibwa, en cambio, estaban ocupados en guerrear cos [[Pobo lakota|lakota]] [[síux]] dende os 1650. Un vinte anos despois creos encabezan unha alianza que expulsa ós segundos dende o Mississippi cara ó sur da actual [[Minnesota]], onde os síux inician longas guerras contra os [[Pobo cheyenne|cheyennes]] e [[Pobo kiowa|kiowa]].<ref name="Osborn"/> === Contraataque francés === [[Ficheiro:Early_indian_complete.jpg|esquerda|miniatura|400x400px|Mapa das tribos indíxenas dos EEUU ó chegar os europeos.]] Os iroqueses seguiron controlando os campos de Nova Francia, chegando nas súas incursións ás murallas dos asentamentos do Quebec e Montreal. En maio de 1660, unha forza de cento sesenta guerreiros iroqueses atacou Montreal, capturando a dezasete colonos. Un segundo ataque á cidade, esta vez por douscentos cincuenta guerreiros, capturou outro dez.<ref name="autogenerated1">Barr, 2006: 60</ref> Producíronse varias razias en 1661 e [[1662]] contra os abnakis, aliados dos franceses. Este perigo no corazón de Nova Francia foi un importante factor para que a [[Lista de monarcas de Francia|Coroa francesa]] decidise cambiar o goberno do Canadá. Creouse unha pequena forza militar para contrarrestar os ataques iroqueses, formada por franceses, huróns e algonquinos. Ó trasladarse ó campo foron atacados polos iroqueses. Só vinte e nove dos franceses sobreviviron e escaparon. Cinco foron capturados e torturados até a morte polos iroqueses en represalia polo ataque. A pesar da súa vitoria, a batalla provocou un alto número de baixas nos iroqueses, o que levou a algúns dos seus dirixentes a considerar facer a paz cos franceses.<ref>Barr, 2006: 59</ref> A marea da guerra en Nova Francia chegou a mediados dos anos 1660, coa chegada dun pequeno continxente de tropas regulares dende Francia, o uniformado de marrón rexemento Carignan-Salières, o primeiro grupo de soldados profesionais que puxo pé no que hoxe é chan canadense. A administración de Nova Francia cambiou neste período a súa política cara ós seus aliados indios, principalmente a través da venda directa de armas e outras formas de apoio militar directo. En [[1664]], os aliados neerlandeses dos iroqueses perderon o control dos Novos Países Baixos en favor das colonias inglesas do sur. O apoio europeo ós iroqueses minguou nos anos inmediatos á derrota neerlandesa.<ref name="autogenerated1"/> En xaneiro de [[1666]], os franceses invadiron a patria iroquesa. A primeira forza invasora foi dirixida por Daniel de Rémy, señor de Courcelle. Os seus homes atopábanse en desvantaxe numérica ante os iroqueses e víronse obrigados a retirarse antes de que tivese lugar algunha acción importante. Unha segunda forza foi mandada polo aristócrata Alexandre de Prouville, marqués de Tracy e vicerrei de Nova Francia, atopou pouca resistencia ó invadir Iroquesia, xa que moitos dos seus guerreiros achábanse loitando contra os conestoga. A pesar de que a incursión foi abortada, o xefe Canaqueese foi tomado prisioneiro.<ref>Wallace, 2007: 104-105</ref> Coa axuda europea cortada, os iroqueses pediron a paz, proposta coa que Francia estivo de acordo. En 1669-1670 os mohawk e oneida eran as tribos menos numerosas produto das guerras e fames negras, ó momento que estaban próximos a desaparecer. Foi grazas á axuda dos mohawk católicos de Caughnawaga que puideron incrementar a súa poboación cos anos. Isto permitiu ó pai Jacques Bruyas bautizar a decenas de oneida.<ref name="Hodge124"/> No leste, os mohawk interviñeron na guerra do rei Filipe. Entre decembro de 1675 e xaneiro de [[1675|1676]] o sachem [[Pobo wampanoag|wampanoag]] Metacomet viaxou ó seu territorio a pedirlles a súa axuda para loitar contra os británicos en Nova Inglaterra. Os mohawk negáronse e en febreiro enviaron unha columna de trescentos guerreiros a axudar ós europeos, resultando claves na derrota dos indios rebeldes.<ref>Chet, Guy (2003).</ref> === Territorios do Ohio e Illinois === [[Ficheiro:Cavelier_de_la_salle.jpg|miniatura|La Salle, explorador do Vello Noroeste. Negociou tratados antiiroqueses coas tribos dos Grandes Lagos.]] Unha vez estableceuse a paz cos franceses, os iroqueses levaron as súas conquistas ó oeste nun intento de facerse co control das terras entre os algonquinos e os franceses. Como resultado da expansión iroquesa e a súa guerra coa Confederación Anishinaabeg, as nacións do leste, como os [[Pobo lakota|lakota]], víronse empuxadas a cruzar o Misisipi cara ás [[Grandes Planicies|Grandes Chairas]], adoptando a vida nómade que os faría coñecidos máis tarde. Outros refuxiados alagaron a área dos Grandes Lagos, resultando en conflitos coas nacións existentes. No territorio do Ohio, os shawnee e os miami eran as tribos dominantes. Os iroqueses velozmente invadiron as posesións shawnee no centro de Ohio, obrigándoos a fuxir ó territorio miami. Os miami eran unha tribo poderosa, e reuniron nunha confederación ós seus aliados, incluídos os veciños potawatomi, que habitaban a moderna [[Míchigan]], e os [[illiniwek]], que habitaban [[Illinois]]. Aínda así, a maioría dos combates foron entre a Confederación Anishinaabeg e a Confederación Iroquesa.<ref>Funk, 1964: 12</ref> Os primeiros enfrontamentos sucederon como incursións de pequenas partidas dalgunhas decenas de oneida en territorio do clan amikwa, parte da Confederación Anishinaabeg en 1656 e 1661.<ref name="Hodge124"/> Os iroqueses melloraron nas súas técnicas de ataque con sixilo, xa que seguiron atacando moito máis lonxe dos seus fogares. Dispuñan dunha gran frota de [[canoa]]s, e podían descender o río a gran velocidade na escuridade, afundilas cargándoas de rocas e esperar nos bosques ós seus obxectivos. Logo, a unha hora determinada disparaban dende o bosque para causar o maior pánico posible entre os seus inimigos. Antes de que lles puxesen unha resistencia significativa fuxían ás súas barcas e regresaban por onde viñeran.<ref>Barr, 2006: 16</ref> Sen armas de fogo, as tribos algonquinas atopábanse nunha grave desvantaxe. A pesar do seu maior número, non puideron resistir ós iroqueses. Varias tribos fuxiron máis aló do oeste do río Misisipi, deixando a maior parte de [[Indiana]], Ohio, o sur de Ohio e de Míchigan despoboadas, aínda que quedaron no lugar algunhas forzas militares anishinaabe, que se numeraban en miles ó norte dos lagos Hurón e [[Lago Superior|Superior]], e que se mostrarían decisivas para facer retroceder ás avanzadas iroquesas.<ref>Schmalz, 1991: 103</ref> No oeste do Misisipi, empezaron a armarse grupos de entre os pobos desprazados para tentar recuperar os seus fogares. Ás terras dos illinois chegáronlle miles de refuxiados que fuxían do avance iroqués. En 1655 os fox, sauk, kicapoo, miami e mascouten empezan a premer ós illinois e shawnee.<ref name="Tionontati"/> Isto é aproveitado polos seneca para lanzar unha incursión contra os illinois como castigo por recibir refuxiados huróns e neutrais.<ref name="Tionontati"/> Doce anos despois os iroqueses expulsan ós illinois ó oeste do Misisipi.<ref name="Tionontati"/> Por entón, cara a [[1670]], estaban refuxiados na actual Green Bay grupos de powatomi, sauk e menomini, convivindo cos ojibwa e ottawa (antigos aliados dos neutrais). Os iroqueses lanzaron unha grande ofensiva onde derrotaron a 3.000 guerreiros inimigos, segundo fontes da época. A Confederación eliminaba a uns inimigos que no pasado chegaran a incursionar no seu propio territorio.<ref name="Neutrales"/> Aproveitando que os illinois están ocupados cos winnebago (moi minguados polas pestes e guerras) dende 1671, os iroqueses inician unha serie de incursións no seu territorio.<ref name="Osborn"/> En 1671-1672 os potawatomi, fox e sauk mobilizan 1&nbsp;000 guerreiros para enfrontar ós iroqueses.<ref>Hodge, 2003: 474</ref> No verán 1680, tras dous anos de inactividade na zona, unha forza de 1.000 iroqueses invadiu territorio illinois para arruinar o tratado comercial entre estes e os franceses.<ref name="Crompton47">Crompton, Samuel Willard (2009).</ref> Toman a vila de Tamaroa, matando e capturando ós seus seiscentos habitantes. As tribos algonquinas responden mobilizando 3.000 lanzas, 1.200 dos illinois.<ref>Ricky, 2009: 1155</ref> En setembro os seneca lideraron un novo continxente de cincocentos a seiscentos guerreiros, pero os illinois decatáronse e mobilizaron igual forza, aínda que peor armada, pois moi poucos tiñan mosquetes.<ref name="Crompton47"/><ref name="Jordan51">Jordan, Kurt A. (2008).</ref> Os illinois pediron axuda a Henri de Tonti e [[René Robert Cavelier de La Salle]]. Tonty marchou a axudalos con cen franceses pero foron vencidos en batalla.<ref>Crompton, 2009: 48</ref> A expedición iroquesa contou con axuda shawnee e miami, resultando na destrución de varias aldeas e a captura de 700 a 1.200 persoas.<ref name="Jordan51"/><ref>Frentzos, 2014: 38</ref> Catro anos despois os miami, powatomi e illinois detiveran exitosamente a expansión iroquesa ó oeste.<ref name="Osborn"/> Durante a guerra os winnebago aliáronse ós iroqueses.<ref name="Tionontati"/> A Confederación Iroquesa debe ocuparse das outras frontes abertas con algonquinos, ottawa, lenape, mohicanos e wappinger.<ref name="Osborn"/> [[Ficheiro:Ohio_Country_en.png|esquerda|miniatura|250x250px|Territorio de Ohio.]] No 1667, as Cinco Nacións dominaban os [[Grandes Lagos, América do Norte|Grandes Lagos]] e provocaran numerosas migracións ó oeste. Os potawotomi, fox, sauk e mascouten eran expulsados do baixo Míchigan e refuxiábanse en Wisconsin en aldeas mixtas. Os shawnee, [[Pobo kickapoo|kickapoo]] e parte dos miami abandonaban Ohio e Indiana. Os primeiros dispersábanse por Tennessee, Illinois, Pensilvania e Carolina do Sur, os outros se instalaban en Wisconsin. Os illinois debían fuxir ó oeste do Misisipi, aínda que volveron máis tarde, xamais recuperaron as terras ó leste do val do río Illinois. As tribos síux dos osage, kansa, ponca, omaha e quapaw o baixo val do Wabash. Os quapaw trasládanse á desembocadura do río Arkansas, o resto penétrase ó oeste do Missouri. Os ottawa deben abandonar as illas do Lago Hurón e fuxir ó oeste do alto Míchigan. Os nipissing e ojibwe sureños deben moverse a Sault Ste. Marie. Outras tribos (casa, cisca, iskousogom, moneton, mospelea, ouabano, teochanontian, tomahitan e tramontana) simplemente desapareceron.<ref name="Tionontati"/> Ó leste os mohawk e oneida estaban preocupados, dende [[1647]] os innu e algonquinos estabeleceran unha exitosa alianza cos [[Pobo abnaki|abnakis]].<ref name="Tionontati"/> A partir dos anos 1670 os franceses comezaron a explorar os territorios do Ohio e Illinois. Alí descubriron ás tribos algonquinas da rexión, que estaban en guerra cos iroqueses. Os franceses crearon un posto en Tassinong para o comercio coas tribos occidentais, pero devandito posto foi destruído polos iroqueses, que insistían en controlar o comercio entre as tribos e os europeos. En [[1681]], unha nova incursión resulta na morte ou captura de 1.000 illinois e rodearon forte Frontenac.<ref name="Hodge124"/><ref name="Zuehlke11">Zuehlke, Mark & C. Stuart Daniel (2009).</ref> Despois disto, [[René Robert Cavelier de La Salle]] negociou un tratado coas tribos miami e illinois.<ref>''Michigan Pioneer and History Collections'' (1774), tomo 10, capítulo ''The Road from Detroit to the Illinois'', pág. 248</ref> Ese mesmo ano, Francia levantou a prohibición de venda de armas ás tribos nativas. Rapidamente distribuíronse ás tribos algonquinas, diminuíndo a vantaxe dos iroqueses sobre os seus inimigos.<ref name="Osborn"/> En xullo de [[1682]] o forte Frontenac era destruído. Durante a campaña, os iroqueses fixeron con 700 a 1.000 prisioneiros illinois e mataron a 600 máis.<ref>Hinderaker, Eric (2010).</ref><ref name="Barr83">Barr, Daniel P. (2006).</ref> As defensas francesas quedaban moi debilitadas, apenas 1.000 milicianos contra 2.500 iroqueses ben armados polos ingleses.<ref name="Zuehlke11"/> Ó comezar o ano seguinte chegábanlle ó gobernador francés, Louis de Buade, conde de Frontenac, informes que os iroqueses preparaban unha tropa de 1.500 guerreiros para atacar os miami e ottawa, aínda que as Cinco Nacións dicían que ían contra os illinois. Enviou un mensaxeiro a Onondaga para convencelos de suspender a expedición e enviar embaixadores a Montreal para negociar co gobernador directamente. Estes deberían ir a finais de xuño, pero en maio o conde decatábase que os onondaga, cayuga e seneca preparaban seiscentos a oitocentos combatentes para atacar os huróns, miami e ottawa. O gobernador redobro os seus esforzos.<ref>Charlevoix, Pierre-François-Xavier de (1870).</ref> Tamén pediu ó rei catrocentos soldados para acabar cos cayuga e seneca.<ref>Charlevoix, 1870: 242</ref> En agosto os embaixadores iroqueses negociaron un acordo de paz.<ref>Charlevoix, 1870: 243</ref> Durante a tempada os ojibwa e fox vencen nunha batalla campal ós iroqueses na que perden centenares de guerreiros.<ref name="Osborn"/> Aparentemente os guerreiros da vila fox de Outagami saíran a cazar durante o inverno, polo que 1.000 iroqueses atacaron o lugar. Era unha estratagema e resultaron vencidos.<ref>Clinton, DeWitt & William W. Campbell (1849).</ref> A guerra entre franceses e iroqueses renovouse en 1683 despois de que o gobernador tentase enriquecerse aplicando un agresivo comercio de peles no oeste, o que afectaba á actividade iroquesa na zona. Esta vez a guerra durou dez anos e foi máis sanguenta que a primeira vez. A inicios de [[1684]], douscentos cayuga e seneca atacaron ós kaskaskia. Capturaron sete canoas cargadas de peles e mosquetes e a catorce comerciantes franceses. En resposta, e para facer sentir seguros ós seus aliados, os franceses fundaron o forte St. Louis na zona.<ref name="Barr83"/> En maio cincocentos iroqueses pon baixo asedio ó forte, onde habían 46 franceses que resistiron grazas ós auxilios huróns.<ref>Kent, James (1836).</ref> O gobernador recentemente chegado, Joseph-Antoine Lle Febvre de Várrea, concentrou 1.200 regulares, milicianos e indios auxiliares en Montreal para axudar ós defensores. Avanzou cara ó forte Frontenac e ó val de Ohio, pero a peste de influenza obrigounos a retroceder.<ref name="Zuehlke11"/> Lle Febvre de Várrea decidiu negociar. As esixencias iroquesas eran o permiso para destruír ós illinois, socios comerciais dos franceses en Ohio; a cambio, permitiríase á gornición volver a Montreal. O rei francés sentiu insultado por isto e substitución ó gobernador.<ref name="Zuehlke11"/> En [[1686]], trescentos iroqueses lanzan unha dobre ofensiva contra as shawnee e douscentos senecas atacaron ós miami.<ref>Hodge, 1910: 131</ref> En resposta, a Confederación Illinois declaráballe guerra ás Cinco Nacións, conflito que duraría un lustro.<ref name="Hodge505"/> [[Ficheiro:IllinoisRiver_watershed.png|esquerda|miniatura|276x276px|Conca do río Illinois.]] Durante unha incursión no Territorio de Ilinois en 1689, os iroqueses tomaron un gran número de prisioneiros e destruíron un importante asentamento miami. Os miami pediron axuda a outros membros da Confederación Anishinaabeg, e un grande exército acudiu en socorro seu. Utilizando as novas armas da Confederación, tenderon unha emboscada ós iroqueses no actual South Bend (Indiana), onde atacaron e destruíron a maioría do exército iroqués.<ref>Thompson, 1898: 38-40</ref> Aínda que unha gran parte da rexión estaba despoboada, os iroqueses foron incapaces de establecer unha presenza permanente. A súa propia tribo carecía de recursos humanos para colonizar a área.<ref name="j11">Jennings, 1984: 11</ref> Tras estes reveses, e despois de que as tribos locais conseguisen armas de fogo, o breve control iroqués da rexión se esfumó e os antigos habitantes volveron.<ref>Jennings, 1984: 12-13</ref> En 1687, armados con armas de fogo polos franceses, os ojibwa e algonquinos tomaron a ofensiva. Tres anos despois vencían nunha s[[Lago Erie|erie]] de batallas sobre canoas nos lagos Sainte-Claire e Erie, expulsándoos e permitindo a recuperación dalgúns territorios.<ref name="Tionontati"/> === Continuación da guerra con Francia === [[Ficheiro:Iroquois_6_Nations_map_c1720.png|esquerda|miniatura|300x300px|Mapa da Confederación cara a 1720.]] Cando os ingleses comezaron a colonizar o antigo territorio neerlandés, comezaron a estreitar vínculos cos iroqueses e a tratar de utilizalos da mesma forma que os neerlandeses, como un amortecedor e unha forza de obstaculización da expansión colonial francesa. Pronto empezaron a fornecer ós iroqueses máis armas de fogo que os neerlandeses e alentáronlles a perturbar os intereses franceses. Coa continuación das hostilidades, as milicias de Nova Francia víronse fortalecidas en [[1683]] pola chegada dunha pequena forza de tropas regulares da mariña francesa, as ''Compagnies Franches do Marine.'' Esta acabou constituíndose como a máis antiga unidade de forzas regulares francesas en Nova Francia. Os seus homes chegaron a identificarse coa colonia a través dos anos, mentres que o corpo de oficiais se canadanizó completamente. Así pois, en certo sentido estas tropas poden identificarse como a primeira forza armada permanente no Canadá. As comisións dos funcionarios, tanto na milicia como nas ''Compagnie Franches'' ascendeu a moitos entre as posicións socialmente elevadas da colonia. As milicias, xunto con membros das ''Compagnie Franches'', vestidos á maneira dos algonquinos, chegaron a especializarse na guerra rápida e móbil, á que chamaban ''petite guerre'', que se caracterizaba por ser longas e silenciosas expedicións polos bosques e polos seus repentinos e violentos descensos contra os campamentos e asentamentos inimigos, o mesmo tipo de guerra que practicaban os iroqueses contra eles. En xuño de [[1685]] partía de Europa o marqués de Denonville, Jacques-René de Brisay, con 550 mariños e 150 colonos homes. Durante a viaxe morren 60 e 300 chegan gravemente enfermos, a maioría morre pouco despois. A pesar disto, o marqués estaba decidido a restablecer o poderío francés no interior. En [[1686]] envía 105 homes a baía James para destruír tres fortes e deter a expansión inglesa na zona.<ref name="Zuehlke11"/> En xuño de [[1687]] lanzouse outra invasión, con 3.000 milicianos e regulares. Descenderon o río Richelieu e marcharon a través do territorio iroqués por segunda vez. Non atoparon ó exército iroqués, polo que recorreron a queimar os seus cultivos e casas, destruíndo uns 1,2 millóns de [[Ferrado|celemines]] de [[millo]]. Moitos iroqueses morrerían de fame ó inverno seguinte.<ref name="Wallace105">Wallace, 2007: 105</ref> A incursión ía ó mando do marqués, contaba con 1.200 a 1.600 soldados franceses e 400 colonos canadenses e uníronselle como auxiliares 983 huróns, ottawa, [[pobo ojibwa|chippewa]], missisauga, miami, Illinois, innu, amikwa e outros.<ref name="Hodge505"/><ref>Sheret, John G. (2007).</ref> Durante a campaña, o marqués cometeu o erro de debilitar as súas forzas deixando catrocentos corenta europeos en Irondequoit, a beiras do Ontario. Cando atacaba territorio seneca foi emboscado por seiscentos a oitocentos guerreiros e derrotado.<ref name="Hodge506"/> Con todo, a campaña cumpriu os seus obxectivos, cando se retiraron en xullo, os franceses destruíran moitos asentamentos da principal tribo iroquesa: os seneca. Tamén se fundaba un forte onde o lago Ontario atopábase co río Niágara con cen soldados de gornición. Tamén se reconstruíu forte Frontenac.<ref name="Zuehlke12">Zuehlke, 2009: 12</ref> O marqués consideraba que se necesitaban 1.000 soldados para destruír á Confederación Iroquesa. Con todo, en 1688 unha peste de vexigas mataba a 1.000 dos 11.000 soldados e colonos da rexión.<ref name="Zuehlke12"/> En [[1689]] os iroqueses marcharon a Nova Francia para lanzar unha serie de ataques de represalia. En agosto, 1.500 iroqueses en duascentas cincuenta canoas atacaron a vila francesa da Chine, preto de Montreal. Queimaron cincuenta e seis edificios, incluídos grandes almacéns de bens antes de retirarse ós campos, e vinte e catro residentes foron mortos e noventa capturados.<ref name="Wallace105"/><ref name="Zuehlke12"/><ref>Calloway, 1994: 94</ref> No verán de [[1690]] centos de guerreiros iroqueses viaxaban á illa A Motte para reunirse cos ingleses para aliarse contra os franceses, pero unha peste azouto á Confederación e provocou centenares de vítimas.<ref name="Calloway95">Calloway, 1994: 95</ref> Durante a guerra do rei Guillerme, os franceses instaron os indios a atacar os asentamentos coloniais ingleses da mesma forma que os ingleses o facían cos iroqueses. Un dos máis notables destes ataques en 1690 foi o masacre de Schenectady, na provincia de Nova York, en Salmon Falls (Novo Hamphsire) e en Portland (Maine). Do mesmo xeito que nas incursións iroquesas, os habitantes foron asasinados indiscriminadamente ou feitos prisioneiros. Estas realizáronas tres partidas, cada unha de douscentos soldados e indios adestrados para ''a petite guerre'' e só serviron para unir ás divididas colonias inglesas.<ref name="Zuehlke12"/> Ían ó mando dos tenentes coroneis Joseph-François Hertel da Fresnière (quen atacou Salmon Falls o [[27 de marzo]]), Jacques Lle Moyne de Sainte Hélène e Dailleboust de Mantet (que arrasaron Schenectady o [[8 de febreiro]]) e Rene Robinau de Portneuf e Augustin lle Gardeur de Courtemanche (conquistan Fort Loyal entre o [[16 de maio|16]] e [[20 de maio]]). Planearon a saída de Albany dunha tropa de 855 milicianos e moitos iroqueses para tomar Montreal, mentres unha flotilla saía de Boston ó mando de Sir William Phips e tomaba Quebec.<ref name="Zuehlke12"/> Finalmente, unha forza de 29 milicianos e 120 iroqueses ó mando do capitán John Schuyler saíu en agosto de 1690 arrasou pequenos pobos ó sur de Montreal, matando cincuenta colonos.<ref>Zuehlke, 2009: 12-13</ref> En outubro o ataque inglés contra Quebec era vencido por 39 barcos e 2.000 milicianos ó mando de Frontenac. A forza inglesa retirouse deixando trinta mortos no campo de batalla, pero 1.000 morreron por unha epidemia de vexigas que lles afecto.<ref>Zuelhke, 2009: 14</ref> Na primavera de [[1691]] 1.000 iroqueses polo val de St. Lawrence, arrasando todas as granxas entre Montreal e o río Richelieu.<ref name="Zuelhke15">Zuelhke, 2009: 15</ref> Isto non impediu ós aliados seguir atacando até 1692 ós indios aliados de Francia, especialmente ó redor de St. Francis. En 1693 os indios do leste de Wabanaki acordaron a paz, pero os do oeste seguiron en pé de guerra, dando argumentos para unha feroz incursión en 1696.<ref name="Calloway95"/> En 1693 uns 625 franceses atacaron o territorio mohawk impunemente.<ref name="Zuelhke15"/> Entre 1692 e 1694 os iroqueses vencen ós delaware ou munsee, mohicanos e shawnee, expulsando a estes últimos do val do Ohio.<ref name="Tionontati"/><ref name="Osborn"/> En xullo de [[1695]] 2.000 soldados, milicianos e indios aliados arrasaron os territorios dos oneida e onondaga. Os iroqueses responderon queimando todo pobo fronteirizo que atoparon.<ref name="Zuelhke16">Zuelhke, 2009: 16</ref> O conde de Frontenac queimou un forte oneida e tomou trinta prisioneiros.<ref name="Hodge124"/> Por mor da presión que exercían sobre eles os iroqueses e síux, as tribos fox, sauk, mascouten, miami e [[Pobo kickapoo|kickapoo]] formaron unha alianza en durante a década de 1690.<ref name="Tionontati"/> En 1696 os iroqueses perdían moitas das súas conquistas e case quedaban reducidos ó seu territorio orixinal, formándose unha nova alianza de ojibwe, ottawa, wyandot, potawatomi, missisauga, fox, sauk, miami, winnebago, menomini, kickapoo, illinois e mascouten para enfrontar ás Cinco Nacións e os síux.<ref name="Tionontati"/> Neses momentos os xefes iroqueses estaban desesperados, as mortes por combates e epidemias minaran a súa poder de tal modo que se ó comezo do conflito mobilizaban 2.800 guerreiros, para ese entón apenas chegaban a 1.300 para defender o seu territorio natal.<ref name="Zuelhke16"/> Durante esta guerra os delaware foron forzados a servir como auxiliares dos iroqueses, perdendo dous terzos dos seus guerreiros.<ref name="Tionontati"/> Débese ter en conta que en 1671 os [[Pobo lenape|lenape]] tiñan 1.000 guerreiros.<ref>Gallay, 2015: 168</ref> O Tratado de Rijswijk do [[20 de setembro]] de 1697 puxo fin ás hostilidades anglo-francesas, pero os choques tribais continuaron.<ref name="Tionontati"/> === A Gran Paz de Montreal === [[Ficheiro:Grande_Paix_Montreal.jpg|miniatura|Copia do tratado orixinal, incluídos pictogramas das nacións asinantes.]] A finais de 1698, os iroqueses empezaron a ver que os ingleses se estaban convertendo nunha ameaza maior que os franceses. Os ingleses empezaran a colonizar [[Pensilvania]] en 1681, e a continuación do crecemento colonial comezou a inmiscirse na fronteira sur do territorio iroqués.<ref name="autogenerated2"/> A política francesa cambiou de opinión ante os iroqueses. Despois de cincuenta anos de guerra habían visto que era imposible destruílos, polo que decidiron que a amizade cos iroqueses sería a mellor forma de asegurar o seu monopolio no comercio de peles no norte e axudalos a deter a expansión inglesa. Axiña que como os ingleses ouviron falar do tratado tentaron evitar que se chegase a un acordo, pois perderían o monopolio do comercio de peles cos iroqueses en Albany, ademais da protección do seu flanco norte, e as colonias inglesas estarían abertas a un ataque francés. Con todo, a pesar da inxerencia dos británicos, o tratado chegou ó ansiado acordo.<ref name="w106">Wallace, 2007: 106</ref> O tratado de paz, a Gran Paz de Montreal, foi asinado en [[1701]] por 39 xefes indios, os franceses e os ingleses. No tratado, os iroqueses aceptaban parar ós merodeadores e a permitir ós refuxiados volver do leste á rexión dos Grandes Lagos. Os shawnee recuperaron o control do territorio do Ohio e a parte baixa do río Allegheny. A tribo miami volveu controlar a moderna Indiana e o noroeste de Ohio. Os potawatomi volveron a Míchigan, e os illiniwek a Illinois.<ref name="w106"/> Cos neerlandeses eliminados de América do Norte, os ingleses volvéronse tan poderosos como os franceses. Os iroqueses manterían o equilibrio de poder entre as dúas potencias europeas, e utilizarían a súa posición no seu beneficio nas próximas décadas. A súa sociedade comezou a cambiar rapidamente cando as tribos centráronse na construción dunha nación forte, mellorando a súa tecnoloxía agrícola e a educación da súa poboación. A paz sería duradeira e non sería até os anos 1720 cando o seu territorio volveu estar ameazado polos europeos.<ref>Jennings, 1984: 23</ref> == Consecuencias == [[Ficheiro:Nanfan.svg|miniatura|300x300px|Territorios de cazaría de castores cedidos polos iroqueses segundo o Tratado de Nanfan (1701), asinado entre a Confederación e os británicos.]] A través de diversos tratados europeos, o control inglés sobre os iroqueses e os seus territorios, recoñecido durante a guerra, terminara. Debido a isto, os ingleses esaxeraron a extensión dos dominios iroqueses no oeste como un medio de disputar aos franceses o control de Illinois e Ohio.<ref name="j11"/> Para isto utilizaron novamente os conflitos tribais entre indios. En [[1742]] os iroqueses actuaron como intermediarios dos británicos para forzar aos conestoga a aceptar o reasentamiento nunha pequena reserva. Isto levou a moitos dos lenape a abandonar os seus fogares cos conestoga e migraron ao oeste para instalarse cos shawnee e mingo. En [[1749]] o tres tribos formaron unha «República» en Ohio, quedándose enfrontados á Confederación. A nova alianza tiña 10.000 indios (uns quinto guerreiros) e o Seis Nacións sumaban 14.000 persoas. Os franceses faríanse co apoio da República mentres que os británicos da Confederación durante a guerra franco-india.<ref name="Tionontati"/> Durante ese conflito os abusos dos colonos británicos levaron aos indios a unirse masivamente contra eles, dándolle aos franceses en monopolio da «guerra india». Isto permitiulles compensar a inferioridade numérica. Só algúns oneida e mohawk combateron por Londres e apenas, pois se negaban a enfrontar aos seus «irmáns iroqueses».<ref name="Ageod"/> En [[1768]] varias colonias conseguiron a "reclamación iroquesa" para os territorios do Ohio e Illinois. As colonias crearon a Indiana Land Company para reivindicar todo o Noroeste, e mantiveron a súa reclamación da rexión alegando o dereito sobre as conquistas iroquesas ata que a compañía foi disolta pola [[Tribunal Supremo dos Estados Unidos|Corte Suprema dos Estados Unidos]] en [[1798]].<ref name="IHBNI">{{Cita web|url=http://www.in.gov/history/2686.htm|título=The naming of Indiana|editorial=Indiana Historical Bureau}}</ref> [[Ficheiro:Tuscarora_lang.png|esquerda|miniatura|220x220px|Territorio orixinal dos tuscarora. Foron expulsados das súas terras tras a súa derrota na ''[[guerra tuscarora]]'' ([[22 de setembro]] de 1711-8 de xuño de 1713). En consecuencia, desapareceu toda resistencia indíxena á expansión británica en [[Carolina do Norte]] até a [[guerra cherokee]], e os tuscarora incorporáronse á ''Haudenosaunee''.<ref name="Purvis3132"/>]] Por mor de que gran parte do conflito entre as tribos levou a cabo moito máis alá das fronteiras e en lugares que aínda non tiveran contacto cos europeos, a medida e o impacto da guerra son descoñecidos. A maior parte do coñecemento das zonas occidentais pasa polas contas dos exploradores franceses e as tribos que se lles enfrontaron durante os primeiros anos da exploración. Incluso os efectos nas rexións orientais non son completamente coñecidos, pois grandes partes delas aínda estaban sen explorar e as tribos que as habitaban non tiñan contacto directo cos europeos.<ref>Jennings, 1984: 28-29</ref> O custo demográfico para as tribos nativas destas guerras foi enorme, ao que se suman as migracións forzadas e as vítimas causadas polas epidemias. Por exemplo, os neutrais sufriron a morte de 9.000 dos seus integrantes por consecuencias directas das guerras até 1651, os hurones pola súa banda outros 10.000 e os tionontaté 8.000 mentres que os erie a 18.000 até 1658. Ademais, en 1645 mohicanos e mohawk axudaron aos holandeses na súa campaña contra os wappinger e munsee (lenapes), morrendo 1.600 en total. Os sobreviventes eran usualmente expulsados ou integrados dentro dos propios iroqueses que desexaban compensar as altas baixas que sufrían por estes conflitos.<ref>{{Cita web |url=http://www.fourdir.com/iroquois.htm |título=''FDI''. |data-acceso=19 de novembro de 2016 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20161106145008/http://www.fourdir.com/iroquois.htm |dataarquivo=06 de novembro de 2016 |urlmorta=yes }}</ref> Ao redor de 20.000 indíxenas víronse desprazados polas conquistas.<ref name="Tionontati"/> É posible exemplificalo coa seguinte táboa:<center> {| border="1" class="wikitable" !'''Tribos''' !'''Poboación1600-1615<br/> <br/> ''' !'''Poboación1640-1660<br/> <br/> ''' |- | Neutrais (''Attiwandaron'') | 10.000-30.000<ref name="Tionontati"/><ref name="Ricky174"/> | 12.000-21.000<ref name="Neutrales"/><ref name="Ricky174"/> |- | Wenro (''wenrohronon'') | 1.200-3.000<ref name="Tionontati"/><ref name="Neutrales"/><ref name="Ricky174"/> |- | Hurones (''wendat'') | 20.000-30.000<ref name="Tionontati"/> | 10.000<ref name="Tionontati"/> |- | Conestoga (''susquehannock'') | 5.000-7.000<ref name="Tionontati"/> | 2.000-3.000<ref name="Sturtevant362"/> |- | Tionontaté | 8.000-10.000<ref name="Tionontati"/><ref name="Warrick221">Warrick, 2008: 221</ref> | 3.000<ref name="Tionontati"/> |- | Erie (''erieehronon'') | 10.000<ref name="Tionontati"/> |- | [[Pobo ottawa|Ottawa]] (odawa) | 8.000<ref name="Tionontati"/> | 1.500-2.000<ref name="Warrick221"/> |- | [[Pobo ojibwa|Ojibwa]] (''chippewa'') | 35.000<ref name="Tionontati"/><ref name="Neutrales"/> |- | Algonquinos | 6.000<ref name="Tionontati"/> | 2.000<ref name="Tionontati"/> |- | Shawnee | 10.000<ref name="Tionontati"/> |- | [[Mohicanos]] | 8.000<ref name="Tionontati"/> |- | Miami | 15.000<ref name="Tionontati"/> |- | Innu (''montagnais'') | 10.000<ref name="Tionontati"/> |- | Abnakis | 40.000<ref name="Tionontati"/> |- | Illiniwek (''illinois'') | 12.000-20.000<ref name="Tionontati"/> |- | Lenape (''delaware'') | 20.000<ref name="Tionontati"/> | 4.000<ref name="Tionontati"/> |- | Menomini | 2.000-4.000<ref name="Tionontati"/> | 500<ref name="Tionontati"/> |- | Winnebago | 8.000-20.000<ref name="Tionontati"/> | 500<ref name="Tionontati"/> |- | [[Pobo kickapoo|Kickapoo]] | 4.000<ref name="Tionontati"/> |- | Mascouten | 6.000<ref name="Tionontati"/> |} </center>Para os mesmos iroqueses as guerras foron custosas, en especial para os homes en idade adulta, se a iso lle sumamos tamén o custo en vidas das pestes, a redución da súa poboación foi inevitable. Con todo, os historiadores divídense en dous grupos basicamente respecto do duro que foron devanditos golpes para os iroqueses. Os que din que os achegues dos miles de inimigos capturados e integrados ás súas tribos logrou compensar dita declinación e mesmo incremento a súa poboación de menos de 20.000 en torno ao 1600 a máis de 25.000 no seu apoxeo, seis décadas máis tarde.<ref name="Tionontati"/> Segundo o outro grupo, os iroqueses xamais superaron o seu momento de plenitude demográfica ao comezar o século XVII. Eran aproximadamente uns 16.000 e a introdución de 7000 hurones e outro tanto de erie, conestoga, neutrais, tionontaté e demais (incluso algúns europeos) foi insuficiente para manter a poboación aínda que si causou que a poboación da confederación a longo prazo fose unha das máis mestizadas e heteroxéneas entre os indíxenas de Norteamérica.<ref name="Tionontati"/><ref>Johnson, 2003: 4-5; Purvis, 1999: 35</ref> Tradicionalmente estimouse a poboación das tribos iroquesas cara ó ano 1660 en 2.500 mohawk, 5.000 seneca e 1.500 para cada unha das tribos menores (cayuga, oneida e onondagas).<ref name="Neutrales"/> Os mohawk víronse moi diminuídos, xa fóra por pestes, guerras ou os que migraron ás misións xesuítas, de feito, foron a tribo que máis poboación perdeu como se pode observar na seguinte táboa:<ref>Jones, 2008: 86</ref><center class=""> {| class="wikitable" !Tribo !1620-1634 !1634-1660 !Decrecimiento |- | Mohawk | 8025 | 1140 | -6685 |- | Oneida | 1789 | 392 | -1397 |- | Onondaga | 2718 | 1140 | -1578 |- | Cayuga | 2700 | 1100 | -1600 |- | Seneca orientais | 1730 | 1831 | +101 |- | Seneca occidentais | 3100 | 1307 | -1793 |- style="background:lightgrey;" | Haudenosaunee | 20.062 | 6810 | -13.252 |} </center>En última instancia o achegue dos tuscarora, expulsados das súas terras natais nas Carolinas tras a súa derrota ante os colonos brancos e refuxiados entre os iroqueses dos que se volveron a Sexta Nación en [[1722]]<ref name="Hodge618"/> (grazas á intervención oneida).<ref>Hodge, 1910: 125</ref> Os tuscarora distribuíanse en sete clans alcumados lobo, oso, tartaruga, castor, cervo, anguía e agachadiza.<ref name="Johnson21"/> Tras a súa adopción foron responsabilidade dos oneida, os seus protectores iniciais, e carecían de representación no Consello (logo tiveron seis xefes). os tuscarora achegaron 1.500 ó 2.000 almas novas á ''Haudenosaunee'', pero o seu achegue foi insuficiente para compensar as perdas causadas polas desercións de 2.000 mohawk que foron a Caughnawaga (misión Salto de San Luís) en [[1666]]<ref>Benn, 1998: 15</ref> pero en [[1693]] migraron ao Canadá e o milleiro de mingo (cazadores seneca e cayuga mestizados con neutrais, huróns e erie) que migrou cara a Ohio sen permiso da confederación cara a 1730-1740 e que dende entón se mantiveron independentes e mestizándose con lenape e shawnee.<ref name="Johnson22"/><ref name="Tionontati"/><ref>Barr, 2006: 107</ref><ref>Benn, 1998: 15-16</ref> Pasaron a chamarse os seneca do Sandusky a finais do século XVIII, fundíndose con cayuga que venderon as súas terras e wyandot e lenape dispersos polas guerras.<ref>Hartzell , Stephen J. [http://www.historynotebook.com/senecas.html "The Senecas of the Sandusky"]. ''historynotebook.com''.</ref> Polo Indian Removal Act, os wyandot de Ohio e os seneca de Sandusky foron trasladados á actual [[Kansas]] en [[1832]]. Novas migracións producíronse en [[1774]], cando as milicias virxinianas atacaron ós iroqueses, gañando unha breve guerra e obrigando a moitos seneca e cayuga a refuxiarse cos shawnee, lenape e mingo.<ref>Benn, 1998: 16</ref> Durante a [[Revolución Americana|revolución estadounidense]] a Confederación tento manterse neutral, pois habían faccións moi fortes a favor de ambos os bandos (mohawk á cabeza dos lealistas e oneida dos revolucionarios) e non se desexaba un conflito interno.<ref>Benn, 1998: 16-17</ref> En [[1777]] os principais xefes garantes da paz (todos onondaga, centro do Seis Nacións) morreron nunha epidemia e ambas as faccións empezaron a apoderarse de territorios de Iroquia. Os tuscarora seguiron aos oneida e os seneca e cayuga aos mohawk. Os onondaga dividíronse en neutrais, lealistas e rebeldes. Iníciase unha guerra civil que permite aos estadounideses enviar unha devastadora expedición de castigo ás súas terras en [[1779]]. Os indios retíranse para evitar o combate pero os seus cultivos e pobos son queimados.<ref>Benn, 1998: 17</ref> Despois diso, os iroqueses foxen a miserables campamentos de refuxiados no extremos leste e oeste dos seus territorios, onde os aliados de cada bando dábanlles protección. Para [[1783]] perderan parte importante da súa poboación por fame, enfermidades, a guerra civil e a desintegración da súa Confederación. Moitos fuxiron a terras no Canadá que os ingleses lles ofreceron en compensación por apoialos na derrota. Outros quedaron e mostráronse indómitos aos revolucionarios por algúns anos máis.<ref>Benn, 1998: 18</ref> [[Ficheiro:QueenAnnesWarBefore-es.svg|esquerda|miniatura|300x300px|Posesións europeas en [[1702]], ao comezar a guerra da raíña Ana.]] En canto ao número de guerreiros iroqueses pois a inicios da súa grande expansión militar considerábase que podía mobilizar máis de 3.000 todas as tribos á vez, outros falan de 4.000 a 5.000; a guerra constante causou un gran número de mortes e desercións reducindo o seu número a 2.250 en [[1689]] e 1.230 en 1698.<ref name="Neutrales"/><ref name="Minderhout87"/><ref name="Johnson5">Johnson, 2003: 5</ref> Con todo, antes das guerras e pestes, cara a [[1595]] os cronistas din que os iroqueses podían congregar 8.000 lanzas.<ref>Hodge, 1907: 585</ref> Na práctica, xamais mobilizaron máis de 2.000 guerreiros á vez.<ref>Lorimer, Frank M. (1988).</ref> Aínda que a diminución foi compensada polo acceso a armas de fogo o enfraquecemento vivido pola confederación será clave no desenvolvemento posterior dos feitos e o fin das súas conquistas. Finalmente, a poboación iroquesa estabilizouse ao redor dos 10.000 individuos, uns quinto guerreiros, manténdose así durante gran parte do século XVIII.<ref name="Tionontati"/> Especificamente, en 1763 serían ao redor de 5.250 seneca, 1.250 oneida, 1.000 cayuga, 800 mohawk, 750 onondaga e 700 tuscarora.<ref>Tucker, Spencer; James R. Arnold & Roberta Wiener (2011).</ref> Cifra importante en comparación con outras grandes etnias ([[cinco tribos civilizadas]]) durante dita centuria os [[Pobo cherokee|cherokees]] eran ó redor de doce a catorce mil persoas, aínda que algúns padróns falan de vinte milleiros (catro a seis mil lanzas), os chickasaw apenas dous a seis mil, os [[pobo choctaw|choctaw]] quince a vinte mil, os muskogui e seminolas vinte mil (seis mil lanzas), e os [[síux]] entre doce e vinte e catro mil (tres ó catro mil guerreiros).<ref name="Hodge, Frederick Webb 1906">Hodge, Frederick Webb (1906).</ref><ref name="Hodge, Frederick Webb 1906"/><ref name="Hodge, Frederick Webb 1906"/><ref name="Hodge, Frederick Webb 1906"/><ref>Bray, Kinglsey M. (1994).</ref> Á vez do enfraquecemento das nacións indíxenas sumouse como outra consecuencia indirecta o desenvolvemento e expansión das colonias europeas en América do Norte aínda que de modo moi distinto segundo a metrópole. Mentres que o modelo de colonización francés foi dun tipo "integrador" buscando evangelizar e cooperar cos indios dispersando aos seus colonos converténdoos en cazadores ou comerciantes o inglés era de ocupar as terras indíxenas (independente do método usado) e fundar nelas as súas colonias, concentrando á súa xente en granxas e cidades.<ref name="Ageod"/> Até os anos 1750 a maioría das tribos do Piedmont, fértil rexión ao leste dos Apalaches, foran expulsadas, conquistadas ou absorbidas pola Confederación, permitindo un baleiro que facilito a colonización británica.<ref>[http://www.britannica.com/topic/Iroquois-Confederacy Iroquois Confederacy].</ref> [[Ficheiro:Pontiac's_war.png|miniatura|220x220px|Mapa da Rebelión de Pontiac (1763-1766). Poden apreciarse as novas localizacións das tribos e as novas agrupacións, xurdidas na rexión despois das expulsións polas guerras iroquesas e a súa repoblamiento tras a [[Gran Paz de Montreal]].]] Deste xeito rapidamente os colonos ingleses pasaron a superar en número aos seus rivais galos buscando así compensar a súa desvantaxe estratéxica fronte ás colonias españolas e francesas. Ademais mentres os británicos enviaban ás súas minorías relixiosas xunto delincuentes, vagabundos e aventureiros a poboar esas colonias os franceses só permitiron a católicos converterse en colonos impedíndollo a grupos como os [[hugonotes]] por medo a rebelións. As cifras sinalan que deste xeito por cada colono francés chegado a América os británicos enviaban a catro e por cada soldado galo chegaban dez ingleses. Esta disparidade seria unha das claves na imposición final do dominio británico durante a guerra franco-india (1754-1763).<ref name="Ageod"/> En 1940 a poboación do Seis Nacións no Canadá e EEUU bordeaba o setenta mil indios. Os mohawks eran uns 35.000, os oneidas 16.000, os senecas 9.100, os cayugas 3.500, os onondagas 2.000 e os tuscaroras 1.400 aproximadamente.<ref name="Tionontati"/> En 1991 o lingüista M. Dálle Kinkade (1933-2004) estimaba que habían só 10.000 mohawk (3.000 falantes da súa lingua), 7.000 oneida (250 falantes), 1.500 onondaga (150-200 falantes), 3.000 cayuga (370 falantes), 8.000 seneca (25 falantes) e 1.000 tuscarora (30 falantes). Non entrega datos sobre os seneca e cayuga que foron levados de Sandusky a Oklahoma, pero menciona que a última falante morreu a inicios desa década.<ref>Wurm, Stephen A.; Peter Mühlhäusler & Darrell T. Tryon (1996).</ref> Actualmente, a poboación iroquesa nos Estados Unidos, segundo o censo de 2010, sumaba 42.461 sen mestura e 38.541 con mestura con calquera outra raza. En total 81.002 descendentes.<ref>Norris, Tina; Paula L. Vines & Elizabeth M. Hoeffel (2012).</ref> No censo anterior, do 2000, serían 80.822 en total e 45.217 sen mestizaxe. No Canadá habería outros 45.000 aproximadamente, segundo cifras de 1995.<ref>O'Murchu, Diarmuid (2012).</ref> Ao redor de 125.000 almas.<ref>Daeg de Mott, D. K. (2009).</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === {{refbegin|26em}} * Anderson, Karen L. (1991). {{Cita libro|apelidos=Anderson, Karen L.|url=https://books.google.cl/books?id=dZc9AAAAIAAJ&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false| título=Chain Her by One Foot: The Subjugation of Women in Seventeenth-century New France]|editorial=Routledge|ISBN=9780415047586}} * Barr, Daniel P. (2006). {{Cita libro|apelidos=Barr, Daniel P.|url=http://books.google.com/books?id=vi1ROx0PmI4C|título=Unconquered: The Iroquois League at War in Colonial America]|editorial=Greenwood Publishing Group|ISBN=0-2759-8466-4}} * Benn, Carl (1998). {{Cita libro|apelidos=Benn, Carl|url=https://books.google.cl/books?id=0Drw6sqCTMQC&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false|título=The Iroquois in the War of 1812]|editorial=University of Toronto Press,|ISBN=9780802081452}} * Bowne, Eric E. (2005). {{Cita libro|apelidos=Bowne, Eric E.|url= http://books.google.cl/books?id=t3CtB3yXk00C&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false|título= The Westo Indians: Slave Traders of the Early Colonial South]|editorial=University of Alabama Press|ISBN=0-8173-5178-7}} * Calloway, Colin G. (1994). {{Cita libro|apelidos=Calloway, Colin G.|título=The Western Abenakis of Vermont, 1600-1800: War, Migration, and the Survival of an Indian People|editorial=University of Oklahoma Press|ISBN=9780806125688}} * Fenton, William N. (1998). {{Cita libro|apelidos=Fenton, William N.|título=The Great Law and the Longhouse: A Political History of the Iroquois Confederacy|ano=1998|url=https://archive.org/details/greatlawlonghous0000fent|editorial=University of Oklahoma Press|ISBN=0-8061-3003-2}} * Frentzos, Christos G. & Antonio S. Thompson (2014). {{Cita libro|apelidos=Frentzos, Christos G. & Antonio S. Thompson|título=The Routledge Handbook of American Military and Diplomatic History: The Colonial Period to 1877|editorial=Routledge|ISBN=9781317813354}} * Funk, Arville L. (1964). {{Cita libro|apelidos=Funk, Arville L.|título=A Sketchbook of Indiana History|editorial=Christian Book Press|ISBN=}} * Gallay, Alan (2015). {{Cita libro|apelidos=Gallay, Alan|título=Colonial Wars of North America, 1512-1763: An Encyclopedia|editorial=Routledge|ISBN=9781317487197}} * Grumet, Robert Steven (1996). {{Cita libro|apelidos=Grumet, Robert Steven|título=Northeastern Indian Lives, 1632-1816|ano=1996|url=https://archive.org/details/northeasternindi0000unse|editorial=University of Massachusetts Press|ISBN=9781558490017}} * Hagen, Terrence (2013). {{Cita libro|apelidos=Hagen, Terrence|título=Grandpa’s US Colonial History to 1800|editorial=Abbott Press|ISBN=9781458207715}} * Henriksen, Georg (2009). {{Cita libro|apelidos=Henriksen, Georg|título=I Dreamed the Animals: Kaneuketat: The Life of an Innu Hunter|editorial=Berghahn Books|ISBN=9781845454890}} * Hine, Robert V. e Faragher, John Mack (2000). {{Cita libro|apelidos=Hine, Robert V. y Faragher, John Mack|url=http://books.google.com/books?id=xuLSxbn7DSUC|título= The American West: A New Interpretive History]|editorial=Yale University Press|ISBN=0-3000-7835-8}} * Hodge, Frederick Webb (1907). {{Cita libro|apelidos=Hodge, Frederick Webb|título=Handbook of American Indians North of Mexico. A-M|editorial=Goverment Printing Office|ISBN=}} * Hodge, Frederick Webb (1910). {{Cita libro|apelidos=Hodge, Frederick Webb|título=Handbook of American Indians North of Mexico. N-Z|editorial=Goverment Printing Office|ISBN=}} * Hodge, Frederick Webb (2003). {{Cita libro|apelidos=Hodge, Frederick Webb|título=Handbook of American Indians North of Mexico. N-S|editorial=Digital Scanning Inc|ISBN=978-1582187501}} * Kerber, Jordan E. (2007). {{Cita libro|apelidos=Kerber, Jordan E.|url=http://books.google.es/books?id=-Jb8MF-Ib6oC&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false| título= Archaeology of the Iroquois: Selected Readings and Research Sources]|editorial=Syracuse University Press|ISBN=0-8156-3139-1}} * Lupold, Harry Forrest e Haddad, Gladys (1988). {{Cita libro|apelidos=Lupold, Harry Forrest y Haddad, Gladys|título=Ohio's Western Reserve|editorial=Kent State University Press|ISBN=0-8733-8372-9}} * Jennings, Francis (1984). {{Cita libro|apelidos=Jennings, Francis|url=http://books.google.com/books?id=jfxdH5pslt4C|título= The Ambiguous Iroquois Empire]|editorial=W. W. Norton & Company|ISBN=0-8733-8372-9}} * Jennings, Francis (2000). {{Cita libro|apelidos=Jennings, Francis|título=The Ambiguous Iroquois Empire|editorial=W. W. Norton & Company (original de 1990)|ISBN=0-393-01719-2}} * Johansen, Bruce E. (2006). {{Cita libro|apelidos=Johansen, Bruce E.|url=http://books.google.com/books?id=yiKgBuSUPUIC|título= The Native Peoples of North America]|editorial=Rutgers University Press|ISBN=0-8135-3899-8}} * Johnson, Michael (2003). {{Cita libro|apelidos=Johnson, Michael|url=http://books.google.cl/books?id=WVPz-EbFShQC&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false|título=Tribes of the Iroquois]|editorial=Osprey Publishing|ISBN=978-1-841-76490-0|dataacceso=19 de novembro de 2016|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160312133706/https://books.google.cl/books?id=WVPz-EbFShQC&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false|dataarquivo=12 de marzo de 2016|urlmorta=yes}} * Jones, Eric E. (2008). {{Cita libro|apelidos=Jones, Eric E.|url=http://books.google.es/books?id=cKhsSFAdL88C&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false|título=Iroquois Population History and Settlement Ecology, AD 1500--1700]|editorial=ProQuest|ISBN=1-109-01817-7|dataacceso=19 de novembro de 2016|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20161120010332/https://books.google.es/books?id=cKhsSFAdL88C&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false|dataarquivo=20 de novembro de 2016|urlmorta=yes}} * Onofrio, Jay (1995). {{Cita libro|apelidos=Onofrio, Jay|url= https://books.google.cl/books?id=IGzgCQAAQBAJ&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false| título= Dictionary of Indian Tribes of the Americas]|editorial=American Indian Publishers|ISBN=9780937862285}} * Purvis, Thomas L. (1999). {{Cita libro|apelidos=Purvis, Thomas L.|url= http://books.google.cl/books?id=BZRJSx3uMYEC&printsec=frontcover&hl=es&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false| título= Colonial America To 1763]|editorial=Infobase Publishing|ISBN=1-43810-799-4}} * Ricky, Donald B. (1998). {{Cita libro|apelidos=Ricky, Donald B.|url=http://books.google.cl/books?id=By-gCVwJvsoC&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false| título= Encyclopedia of Minnesota Indians: Tribes, Nations and People of the Woodlands Areas]|editorial=North American Book Dist LLC|ISBN=0-4030-9305-8}} {{Cita libro|apelidos=Ricky, Donald B.|url=http://books.google.cl/books?id=By-gCVwJvsoC&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false| título= Encyclopedia of Minnesota Indians: Tribes, Nations and People of the Woodlands Areas]|editorial=North American Book Dist LLC|ISBN=0-4030-9305-8}}  * Ricky, Donald B. (1999). {{Cita libro|apelidos=Ricky, Donald B.|url= https://books.google.cl/books?id=qubw8ET24WoC&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false| título= Indians of North Carolina: Past and Present]|editorial=Somerset Publishers|ISBN=9780403099382}} * Ricky, Donald B. (2009). {{Cita libro|apelidos=Ricky, Donald B.|título=Native Peoples A to Z: A Reference Guide to Native Peoples of the Western Hemisphere|editorial=Tomo VIII. Native American Book Publishers|ISBN=9781878592736}} * Riley, John L. (2013). {{Cita libro|apelidos=Riley, John L.|url= http://books.google.cl/books?id=Msj8953ZK4wC&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false| título= The Once and Future Great Lakes Country: An Ecological History]|editorial=McGill-Queen's Press (MQUP)|ISBN=978-0-77358-982-7}} * Ring, Trudy; Noelle Watson & Paul Schellinger (2013). {{Cita libro|apelidos=Ring, Trudy; Noelle Watson & Paul Schellinger|título=The Americas: International Dictionary of Historic Places|editorial=Routledge|ISBN=9781134259304}} * Schmalz, Peter S. (1991). {{Cita libro|apelidos=Schmalz, Peter S.|título=The Ojibwa of Southern Ontario|editorial=University of Toronto Press|ISBN=0-8020-2736-9}} * Salvucci, Claudio R. e Anthony P. Schiavo, Jr. (2003). {{Cita libro|apelidos=Salvucci, Claudio R. y Anthony P. Schiavo, Jr.|título=Iroquois Wars I: Excerpts from the Jesuit Relations and Primary Sources 1535-1650|editorial=Evolution Publishing|ISBN=1-889758-37-X}} * Salvucci, Claudio R. e Anthony P. Schiavo, Jr. (2003). {{Cita libro|apelidos=Salvucci, Claudio R. y Anthony P. Schiavo, Jr.|título=Iroquois Wars II: Excerpts from the Jesuit Relations and Other Primary Sources|editorial=Evolution Publishing|ISBN=1-8897-5834-5}} * Schmalz, Peter S. (1991). {{Cita libro|apelidos=Schmalz, Peter S.|título=The Ojibwa of Southern Ontario|editorial=University of Toronto Press|ISBN=0-8020-2736-9}} * Sturtevant, William C. (1978). {{Cita libro|apelidos=Sturtevant, William C.|título=Handbook of North American Indians|editorial=Tomo XI. Government Printing Office|ISBN=0-8747-4188-2}} {{Cita libro|apelidos=Sturtevant, William C.|título=Handbook of North American Indians|editorial=Tomo XI. Government Printing Office|ISBN=0-8747-4188-2}}  * Timothy Shannon (2008). {{Cita libro|apelidos=Timothy Shannon|título=Iroquois Diplomacy on the Early American Frontier|ano=2008|url=https://archive.org/details/iroquoisdiplomac0000shan|editorial=Viking Adult|ISBN=0-6700-1897-X}} * Thompson, Maurice (1898). {{Cita libro|apelidos=Thompson, Maurice|título=Stories of Indiana|editorial=American Book Company|ISBN=1-4371-1068-1}} * Trigger, Bruce G. (1986). {{Cita libro|apelidos=Trigger, Bruce G.|url= http://books.google.cl/books?id=gNFRAQAAIAAJ&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false| título= Natives and newcomers: Canada's "heroic age" reconsidered]|editorial=Manchester University Press|ISBN=978-0-71902-394-1}} * Trigger, Bruce G. (1987). {{Cita libro|apelidos=Trigger, Bruce G.|título=The Children of Aataentsic: A History of the Huron People to 1660|editorial=McGill-Queen's University Press|ISBN=0-7735-0626-8}} * Wallace, Paula W. (2007). {{Cita libro|apelidos=Wallace, Paula W.|título=Indians in Pennsylvania|editorial=DIANE Publishing Inc|ISBN=1-4223-1493-6}} * Warrick, Gary (2008). {{Cita libro|apelidos=Warrick, Gary|url= http://books.google.cl/books?id=iVw_a-aCvK4C&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false| título= ''A Population History of the Huron-Petun, A.D. 500-1650''].|editorial=Cambridge University Press|ISBN=978-0-52144-030-1}} {{Refend}} === Ligazóns externas === * [http://www.evolpub.com/ACNA/ACNAChronology.html Liña de tempo das Guerra iroquesas (1533-1650)] {{Barra portal|Pobos indíxenas de América}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Historia do Canadá]] [[Categoría:Guerras do século XVII]] aezfpivhiuahbtwmc9awje1i279gzbz 0 356370 7104947 6948591 2025-06-23T20:49:22Z O Breixo 127505 7104947 wikitext text/x-wiki {{Artigo bo}} {{DISPLAYTITLE:Operación ''Inmate''}} {{Acontecemento |imaxe = Shells from a Cruiser of the British Pacific Fleet falling on oil tanks at Truk.jpg |descrición_imaxe = Bombardeo de Truk do 15 de xuño |resultado = Consecución do obxectivo aliado |combatentes1 = {{GBR}}<br/>{{flagicon|Canadá|1921}} [[Canadá]]<br/>{{NZL}}<br/>{{flagicon|Estados Unidos de América|1912}} [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] |combatentes2 = {{IXP}} |comandante1 = {{GBRb}} [[Patrick Brind|E.J.P. Brind]] |comandante2 = {{IXPb}} [[Shunsaburo Mugikura]]<br/>{{IXPb}} [[Chuichi Hara]] |baixas1 = 2 falecidos<br/>1 aeronave destruída en combate<br/>6 aeronaves destruídas en accidentes |baixas2 = Danos en aeroportos e outras infraestruturas<br/>2 aeronaves destruídas }} A '''operación ''Inmate''''' foi un ataque da [[Frota británica do Pacífico]] contra posicións [[Imperio do Xapón|xaponesas]] no atol de [[Truk]] no [[océano Pacífico]] central durante a [[Guerra do Pacífico (1941-1945)|guerra do Pacífico]] dentro da [[Segunda Guerra Mundial]]. Os ataques contra as illas, pouco defendidas, tiveron lugar o 14 e 15 de xuño de 1945 coa intención de servir de experiencia de combate para o [[portaavións]] [[HMS Implacable (R86)|HMS ''Implacable'']] e varios [[cruceiro]]s e [[destrutor]]es antes de que participasen en operacións de máis calado no Xapón. O 14 de xuño de 1945 as [[aeronave]]s británicas levaron a cabo unha serie de asaltos contra as posicións xaponesas en Truk. Á mañá seguinte os cruceiros bombardearon varias illas do atol, malia que só tivo éxito un dos navíos involucrados no bombardeo. Na tarde e noite do 15 de xuño leváronse a cabo varios ataques aéreos adicionais antes de que a forza [[aliados da Segunda Guerra Mundial|aliada]] retornase á súa base. Os aliados consideraron que o ataque en Truk foi un éxito, fornecendo experiencia de combate útil para os navíos e aeronaves involucrados na operación e sufrindo tan só dúas baixas e a perda de sete aeronaves no combate e por mor de varios accidentes. Os danos causados ás instalacións xaponesas no atol, que xa fora obxectivo de varios ataques previos durante os anos 1944 e 1945, consideráronse relativamente modestos. == Contexto == [[Ficheiro:HMS Implacable arriving at Sydney on 8 May 1945.JPG|miniatura|esquerda|O HMS ''Implacable'' chegando a Sydney o 8 de maio de 1945]] O portaavións británico HMS ''Implacable'' foi asignado como reforzo da Frota británica do Pacífico dende o [[Reino Unido]] en febreiro de 1945. O buque chegou a base principal da frota en [[Sydney]], [[Australia]], o 8 de maio.{{sfn|Hobbs|2011|p=199}} Naquel momento o corpo principal da frota estaba operando preto de [[Okinawa]] no [[Pacífico norte]].{{sfn|Roskill|1961|p=362}} O 24 de maio o ''Implacable'' partiu de Sydney, chegando a base avanzada de [[Manus Island]] o 29 dese mesmo mes. Varios días despois o resto da Frota británica chegou a Manus para reabastecerse de combustible antes de continuar en dirección a Sydney para un período de descanso e mantemento.{{sfn|Hobbs|2011|p=199}} Como parte das preparacións da volta ó combate da Frota británica, o almirante [[Bernard Rawlings]], comandante da forza de combate da frota, decidiu enviar o ''Implacable'' xunto a varios outros buques de guerra acabados de chegar a unha operación de ataque das posicións [[Imperio do Xapón|xaponesas]] en [[Truk]]. O propósito desta operación era o de asegurar que as tripulacións destes navíos obtivesen experiencia de combate antes de que desen comezo as operacións da Frota británica na costa do Xapón en xullo dese ano.{{sfn|Hobbs|2011|p=199}} Nos primeiros anos da [[Guerra do Pacífico (1941-1945)|guerra do Pacífico]] o [[atol]] de Truk nas [[Illas Carolinas]] fora unha base importante da [[Armada Imperial xaponesa]], usando instalacións construídas antes do comezo das hostilidades. Porén, o rápido avance dos [[Aliados da Segunda Guerra Mundial|aliados]] durante o ano 1943 e comezos do 1944 deixouna illada, e deixou de ser unha base importante tralo ataque por parte do [[Corpo Especial de Portaavións Rápidos]] da [[Armada dos Estados Unidos de América|armada estadounidense]] durante a [[Operación Hailstone|Operación ''Hailstone'']] en febreiro de 1944.{{sfn|Hobbs|2011|pp=199–201}} Non obstante, as instalacións de Truk podían usarse potencialmente para asaltar as instalacións aliadas de importancia establecidas nas [[Illas Marianas]] ou o fondeadoiro principal da armada estadounidense en [[Ulithi]].{{sfn|Hobbs|2011|p=202}} Para previr que as illas se utilizasen con este propósito, recibiron repetidos ataques por parte de portaavións estadounidenses que estaban a prepararse para unirse ó Corpo Especial de Portaavións Rápidos xunto a [[bombardeiro]]s pesados das [[Forzas Aéreas do Exército dos Estados Unidos]] acabados de chegar á rexión. Ó igual que a Operación ''Inmate'', estes asaltos tiñan o obxectivo de servir como experiencia de combate para os aviadores estadounidenses.{{sfn|Hobbs|2011|p=202}}{{sfn|Rottman|2002|p=414}} A mediados de 1945 a gornición xaponesa en Truk seguía sendo considerable, pero non posuía capacidade ofensiva. En maio dese ano, a gornición contaba cuns 13&nbsp;600 efectivos do [[Exército Imperial xaponés]] comandados polo tenente xeneral [[Shunsaburo Mugikura]] e outros 10&nbsp;600 efectivos baixo mando do vicealmirante [[Chuichi Hara]].{{sfn|Rottman|2002|p=414}} Varias baterías de [[artillaría]] costeira e [[canón antiaéreo|canóns antiaéreos]] de pequeno [[calibre]] protexían as illas, mais non había buques de guerra fondeados alí e tan só posuían un pequeno número de aeronaves no momento en que tivo lugar a operación.{{sfn|Royal Navy|1995|p=207}}{{sfn|Vincent|1995|p=78}}{{sfn|Hobbs|2011|pp=203, 205}} A gornición recibira poucos reforzos trala captura das illas [[Palau]] por parte das forzas estadounidenses en setembro de 1944, e o historiador David Hobbs afirmou que no momento da Operación ''Inmate'' a base estaba "reducida a un estado de impotencia famélica".{{sfn|Hobbs|2011|p=202}} A forza de ataque da Frota británica en Truk recibiu a designación "Destacamento 111.2", e incluía o 4º escuadrón de cruceiros e a 24ª flotilla de destrutores. Os buques asignados ó 4º escuadrón de cruceiros eran o HMS ''Implacable'', o portaavións de escolta [[HMS Ruler (D72)|HMS ''Ruler'']] e os cruceiros [[HMS Swiftsure (08)|HMS ''Swiftsure'']], [[HMS Newfoundland (59)|HMS ''Newfoundland'']], [[HMS Uganda (66)|HMCS ''Uganda'']] e [[HMNZS Achilles (70)|HMNZS ''Achilles'']]. A 24ª flotilla de destrutores estaba formada polos [[HMS Troubridge (R00)|HMS ''Troubridge'']], [[HMS Teazer (R23)|HMS ''Teazer'']], [[HMS Tenacious (R45)|HMS ''Tenacious'']], [[HMS Termagant (R89)|HMS ''Termagant'']] e [[HMS Terpsichore (R33)|HMS ''Terpsichore'']]. O grupo de combate estaba baixo mando do vicealmirante [[Patrick Brind|E.J.P. Brind]]. Mentres que o ''Implacable'', o ''Newfoundland'' e os destrutores chegaran había pouco tempo ó Pacífico, tódolos outros navíos asignados ó Destacamento 111.2 xa participaran en combate previamente nas costas de Okinawa.{{sfn|Hobbs|2011|p=199}} A experiencia de combate máis recente do ''Implacable'' fora unha serie de [[ataque aéreo|ataques aéreos]] contra forzas [[Alemaña nazi|alemás]] en [[Noruega]] a finais do ano 1944.{{sfn|Smith|1969|p=163}} O ''Implacable'' levaba a bordo 80 aeronaves, o maior número operado por calquera dos portaavións da Frota británica. O grupo aéreo incluía a 38ª Á Aérea Naval, na que os Escuadróns Aéreos Navais [[Escuadrón Aéreo Naval 801|801]] e [[Escuadrón Aéreo Naval 880|880]] operaban 48 [[Caza (avión)|cazas]] [[Supermarine Seafire]]. As outras unidades asignadas ó portaavións eran o [[Escuadrón Aéreo Naval 828]] con 21 bombardeiros [[Grumman TBF Avenger]] e o [[Escuadrón Aéreo Naval 1771]] con 11 cazas [[Fairey Firefly]].{{sfn|Hobbs|2011|p=203}} O ''Ruler'' ía ser utilizado como unha "cuberta de reposto" para o grupo aéreo do ''Implacable'', e só embarcou un único avión de recoñecemento [[Supermarine Walrus]] do [[Escuadrón Aéreo Naval 1701]].{{sfn|Hobbs|2011|p=203}}{{sfn|Brown|2009|p=100}} == Ataques == === 14 de xuño === [[Ficheiro:Rockets from Firefly aircraft being fired at Moen Radio Station during Operation Inmate.jpg|miniatura|Un avión Firefly disparando foguetes á estación de radio na illa Moen]] O Destacamento 111.2 partiu da illa Manus o 12 de xuño de 1945. De camiño a Truk as súas ordes ampliáronse dende asaltar o atol con ataques aéreos durante dous días para incluír tamén un bombardeo por parte dos cruceiros. Este cambio de plans tivo lugar xa que a expectación das forzas británicas era a de empregar os cruceiros contra obxectivos costeiros noutras operacións futuras.{{sfn|Hobbs|2011|p=203}} Como preparación para estes bombardeos, o destacamento levou a cabo exercicios de artillaría durante a súa viaxe cara ó norte.{{sfn|Smith|1969|p=163}} Anticipando o ataque en Truk, un [[submarino]] da armada estadounidense tomou posición preto do atol para rescatar a calquera aviador británico que puidese estrelarse no mar.{{sfn|Hobbs|2011|p=207}} Os navíos aliados chegaron á posición de engalaxe para o grupo aéreo do ''Implacable'' ás 5:30 da mañá do 14 de xuño. Dez minutos despois engalaron doce avións Seafire e dous avións Firefly. Os Seafire bombardearon unha estación de [[radar]] e un [[aeródromo]] na illa [[Weno|Moen]], e os Firefly levaron a cabo un voo de recoñecemento do atol. Un dos Seafire, equipado cunha cámara de recoñecemento, fotografou tamén as instalacións xaponesas. Estas imaxes serían usadas posteriormente para planear ataques aéreos e bombardeos adicionais.{{sfn|Hobbs|2011|p=203}} Un dos avións Seafire foi derribado mentres atacaba o aeródromo, resultando na morte do seu piloto. Esta foi a única aeronave británica perdida en combate durante a Operación ''Inmate''.{{sfn|Hobbs|2011|p=211}} O ''Implacable'' lanzou ataques cada dúas horas e cuarto durante o resto do día 14 de xuño. Estes ataques xeralmente estaban compostos por cinco avións Avenger armados con bombas e catro avións Firefly con foguetes e canóns. O ataque final do día levouse a cabo con vinte avións Seafire que realizaron un bombardeo en picado de varios tanques de combustible na illa Moen. Malia que varios destes tanques quedaron destruídos, estaban aparentemente baleiros.{{sfn|Hobbs|2011|p=203}} Este ataque foi a primeira ocasión na que se empregaron avións Seafire como bombardeiros-caza no Pacífico.{{sfn|Hobbs|2011|p=211}} As aeronaves británicas recibiron o fogo inimigo dos canóns antiaéreos xaponeses durante todo o día, que segundo os informes non conseguiron acertar a moitas delas.{{sfn|Hobbs|2011|p=205}} Tódolos ataques foron escoltados por avións Seafire, que non atoparon ningunha aeronave xaponesa no aire.{{sfn|Royal Navy|1995|p=208}} Durante a noite do 14 ó 15 de xuño dous avións Avenger voaron sobre o atol nun intento de previr que os xaponeses reparasen o aeródromo de Moen. Estes avións tamén recibiron fogo inimigo e foron seguidos con [[foco reflector|focos reflectores]], mais non sufriron ningunha baixa.{{sfn|Hobbs|2011|p=205}} A 38ª Á Aérea Naval mantivo unha patrulla aérea de combate de 8 avións Seafire como protección sobre o Destacamento 111.2 durante todo o día do 14 de xuño, malia que non atoparon oposición de ningún avión xaponés. O ''Ruler'' utilizouse como base para esta patrulla, reabastecendo e rearmando ós Seafire entre engalaxes.{{sfn|Hobbs|2011|pp=203–205}} O uso do portaavións de escolta como "cuberta de reposto" considerouse un éxito, especialmente cando un grupo de seis avións Seafire que se houberan quedado sen combustible conseguiron aterrar no ''Ruler'' mentres que o ''Implacable'' lidaba cunha forte ondada de vento sen poder recibilos.{{sfn|Royal Navy|1995|p=208}} Durante a mañá do 14 de xuño o avión Walrus do ''Ruler'' caeu da borda por mor dunha ondada de vento tropical e quedou destruído. O subsecuente recoñecemento e apoio aéreo para a forza de combate correu a cargo de [[hidroavión]]s [[Consolidated PBY Catalina]] da armada estadounidense que voaron en relevos preto de Truk.{{sfn|Hobbs|2011|pp=205–207}} Finalmente estes avións non serían precisados, xa que os destrutores foron os encargados de realizar os rescates das tripulacións que caeron ó mar.{{sfn|Royal Navy|1995|p=208}} === 15 de xuño === [[Ficheiro:NPS Truk-lagoon.jpg|miniatura|left|300px|Mapa da Lagoa de Truk]] O bombardeo de superficie tivo lugar durante as últimas horas da mañá do 15 de xuño. A forza do bombardeo organizouse en tres unidades de destacamento que incluían tanto cruceiros coma destrutores. O ''Achilles'' e o ''Uganda'' (con Brind a bordo) operaron xunto ó ''Tenacious'', o ''Newfoundland'' estaba acompañado do ''Troubridge'' e o ''Swiftsure'' do ''Teazer''. Cada unidade levaba asignada dous avións Seafire como observadores. Isto deixou ós portaavións con só dous destrutores como protección.{{sfn|Hobbs|2011|p=207}}{{sfn|Smith|1969|p=164}} Durante os bombardeos, os portaavións navegaron ata unhas 10 [[milla náutica|millas]] ó leste de Truk, mantendo unha patrulla aérea de combate sobre a zona.{{sfn|Smith|1969|p=164}} Os cruceiros obtiveron diferentes niveis de éxito. O ''Newfoundland'' atacou primeiro as baterías costeiras de artillaría, que non responderon o fogo. A continuación bombardeou o aeródromo da [[Illa Eten]].{{sfn|Hobbs|2011|p=207}} Os ataques por parte do ''Achilles'' e do ''Uganda'' á base de [[Tonowas|Illa Dublon]] non causou danos e viuse afectado por problemas de comunicación entre os navíos e os avións Seafire que facían de observadores.{{sfn|Royal Navy|1995|p=208}}{{sfn|Hobbs|2011|p=207}} Cando o ''Achilles'' navegaba afastándose de Truk, a tripulación do cruceiro disparou os seus canóns antiaéreos contra dúas aeronaves que se achegaban ó buque dende o atol, ata que finalmente foron identificados como dous avións Avenger británicos.{{sfn|Waters|1956|p=389}} O bombardeo de Moen por parte do ''Swiftsure'' non tivo éxito. Os proxectís das primeiras salvas de disparos caeron lonxe dos seus obxectivos, e os intentos por corrixir as traxectorias dos disparos tiveron como resultado unha imprecisión maior. O seu oficial de artillaría chegou a conclusión de que o control de fogo do navío estaba defectuoso, e ordenou que os canóns de 6 [[polgada]]s disparasen en modo de control local. Isto tampouco tivo éxito, xa que os artilleiros non foron capaces de divisar os seus obxectivos na costa. O ''Swiftsure'' achegouse á costa, e tentou acertarlle as posicións xaponesas cos seus varios dos seus canóns de 4 polgadas. Porén, a munición destes canóns estaba preparada con [[espoleta de proximidade|espoletas de proximidade]] deseñadas para o seu uso contra aeronaves, e estouparon nos palmeirais que había por riba dos seus obxectivos, que quedaron camuflados pola caída das follas provocando que os subsecuentes ataques non tiveran éxito.{{sfn|Smith|1969|p=165}}{{sfn|Hobbs|2011|pp=207–208}} Unha investigación posterior concluíu que un pasador fendido defectuoso caera da táboa de control de fogo do ''Swiftsure'', probablemente a causa do movemento do barco tralos disparos iniciais, o que provocou a imprecisión dos canóns.{{sfn|Hobbs|2011|p=208}} O bombardeo finalizou ás 11:10 da mañá, e os navíos involucrados reuníronse cos portaavións.{{sfn|Royal Navy|1995|p=208}} Na tarde do 15 de xuño dous grupos de avións Avenger atacaron un [[dique seco]] flotante e varios tanques de [[petróleo]]. Esa mesma noite seis avións Avenger armados con bombas e apoiados por outros dous Avenger con [[Bengala (pirotecnia)|bengalas]] levaron a cabo o ataque final en Truk, a primeira operación nocturna a grande escala da Frota británica, aínda que a maioría das súas bombas acabaron por caer no mar.{{sfn|Hobbs|2011|p=209}} Trala fin do ataque nocturno o Destacamento 111.2 partiu cara a Illa Manus. O 16 de xuño detectaron unha aeronave xaponesa no radar. Malia que un dos avións Seafire recibiu a orde de separarse da súa patrulla aérea para interceptalo, o piloto tivo que abandonar por mor dun problema técnico. O destacamento chegou finalmente á Illa Manus o 17 de xuño, e continuou realizando exercicios de adestramento alí ata que o resto da Frota británica do Pacífico chegou o 4 de xullo en ruta para as seguintes operacións que terían lugar na costa do Xapón.{{sfn|Hobbs|2011|pp=210, 253}} Tódolos buques ancorados en Manus partiron o 6 de xullo para unirse ó Corpo Especial de Portaavións Rápidos nos subsecuentes [[Ataques aéreos sobre o Xapón|ataques aéreos sobre sobre as illas xaponesas]].{{sfn|Hobbs|2011|p=254}} == Resultados == Durante a Operación ''Inmate'' as aeronaves do Destacamento 111.2 realizaron 103 saídas ofensivas durante as horas de luz e outras 10 nocturnas, ademais doutras 103 saídas defensivas.{{sfn|Royal Navy|1995|p=209}} A maiores do Seafire derribado o 14 de xuño e do Walrus, cinco Avenger foron destruídos a causa de accidentes nos engalaxes. Un deles estrelouse contra o mar por mor dun erro na suxeición á [[catapulta de aeronaves|catapulta]] do ''Implacable'', provocando a morte do seu piloto. Os outro catro avións Avenger tiveron que ser abandonados por problemas nos seus motores pero as súas tripulacións non sufriron baixas. Dous Seafire, pilotados ámbolos dous polo mesmo piloto, sufriron danos en accidentes de aterraxe.{{sfn|Hobbs|2011|p=211}} O historiador P.M.C. Vincent indicou que estas perdas consideráronse poucas segundo os estándares de 1945.{{sfn|Vincent|1995|p=79}} As baixas xaponesas consideráronse tamén modestas. Os informes británicos indicaron que dúas aeronaves xaponesas foron destruídas, xunto a outras tres danadas en ataques ós aeródromos de Truk. Tamén quedaron danados ós propios aeródromos, varios diques secos flotantes, tanques de petróleo, outras instalacións portuarias e varios barcos.{{sfn|Hobbs|2011|p=211}} Trala operación Brind indicou que os foguetes foran máis útiles que as bombas, ademais de criticar a artillaría de tódolos cruceiros agás a do ''Newfoundland''.{{sfn|Hobbs|2011|pp=209, 211}} O historiador David Hobbs afirmou que a Operación ''Inmate'' "forneceu adestramento real e útil para navíos recentemente chegados ó Pacífico e todos, incluíndo a avergoñada tripulación do ''Swiftsure'', aprendeu algo".{{sfn|Hobbs|2011|p=210}} Peter C. Smith indicou que mentres que só puideron localizar poucos obxectivos, os ataques serviron de experiencia útil para a tripulación aérea do ''Implacable''.{{sfn|Smith|1969|p=165}} De forma semellante o historiador británico [[Stephen Roskill]] considerou que a operación conseguira o seu obxectivo.{{sfn|Roskill|1961|p=363}} A Frota británica do Pacífico formou un novo Destacamento 111.2 en Sydney o 12 de agosto de 1945. Esta forza incluía ó portaavións veterano [[HMS Indomitable (92)|HMS ''Indomitable'']], tres [[portaavións Clase Colossus|portaavións lixeiros]] acabados de chegar, dous [[acoirazado]]s, varios cruceiros e nove destrutores.{{sfn|Robb-Webb|2013|p=69}} Estes buques tiñan ordes de reforzar a Frota británica na [[Operación Olympic|invasión planeada do Xapón]], pero non tiñan experiencia en combate recente. O mando británico considerou usar esta forza nunha nova operación de ataque a Truk, cunha posible invasión do atol por parte de forzas australianas ou neozelandesas, pero finalmente a operación non se levou a cabo trala [[rendición do Xapón]] o 15 de agosto dese mesmo ano.{{sfn|Robb-Webb|2013|p=70}} == Notas == {{Listaref|20em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} {{Portal|Segunda Guerra Mundial}} === Bibliografía === * {{cita libro|apelidos=Brown|nome=David|título=Carrier Operations in World War II|year=2009|editorial=Frontline|lugar=Barnsley, South Yorkshire|isbn=9781848320420|apelidos-editor=Hobbs|nome-editor=David|lingua=en|ref=harv}} * {{cita libro|apelidos1=Hobbs|nome1=David|título=The British Pacific Fleet: The Royal Navy's Most Powerful Strike Force|data=2011|editorial=Naval Institute Press|lugar=Annapolis, Maryland|isbn=9781591140443|lingua=en|ref=harv}} * {{cita libro|apelidos1=Robb-Webb|nome1=Jon|título=The British Pacific Fleet Experience and Legacy, 1944–50|data=2013|editorial=Ashgate|lugar=Farnham, Surrey|isbn=9780754668510|lingua=en|ref=harv}} * {{cita libro|apelidos=Roskill|nome=S.W.|título=The War at Sea 1939–1945. Volume III: The Offensive Part II|year=1961|editorial=Her Majesty's Stationery Office|lugar=Londres|oclc=59005418|series=History of the Second World War|lingua=en|ref=harv}} * {{cita libro|apelidos1=Rottman|nome1=Gordon L.|título=World War II Pacific Island Guide: A Geo-military Study|data=2002|editorial=Greenwood Press|lugar=Westport, Connecticut|isbn=0313313954|lingua=en|ref=harv}} * {{cita libro|apelidos=Royal Navy|título=War with Japan: Volume VI The Advance to Japan|editorial=HMSO| lugar=Londres|year=1995|isbn=0117728217|lingua=en|ref=harv}} * {{cita libro|apelidos1=Smith|nome1=Peter C.|título=Task Force 57: The British Pacific Fleet, 1944–1945|data=1969|editorial=William Kimber|lugar=Londres|ref=harv|oclc=563533290}} * {{cita libro|apelidos1=Vincent|nome1=P.M.C.|editor1-last=Brown|editor1-first=David|título=The British Pacific and East Indies Fleets: 'The Forgotten Fleets' 50th Anniversary|data=1995|editorial=Brodie Publishing|lugar=Liverpool|isbn=1874447284|pages=78–79|chapter="Inmate" – For Want of a Split Pin...|lingua=en|ref=harv}} * {{cita libro|apelidos1=Waters|nome1=S.D.|título=The Royal New Zealand Navy|data=1956|editorial=Historical Publications Branch|lugar=Wellington|series=Official History of New Zealand in the Second World War 1939–45|url=http://nzetc.victoria.ac.nz/tm/scholarly/tei-WH2Navy.html|oclc=568681359|lingua=en|ref=harv}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Inmate, Operacion}} [[Categoría:Batallas da segunda guerra mundial]] [[Categoría:1945]] [[Categoría:Batallas do século XX]] b4oeyf225c57i6mnw70vm3gjlw5del9 0 356522 7105131 7064085 2025-06-23T23:46:06Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105131 wikitext text/x-wiki {{Produto}} '''Boeing 737 Classic''' é o nome dado ás series -300/-400/-500 do [[Boeing 737]], recibido tras a introdución das series -600/-700/-800/-900, bautizadas como [[737 Next Generation]]. Son reactores de pasaxeiros de curto a medio alcance con fuselaxe estreita fabricados por [[Boeing Commercial Airplanes]]. A serie Classic foi introducida como a "nova xeración" do 737. Foi producida entre [[1981]] e [[2000]], período no que se entregaron 1.988 unidades. == Desenvolvemento e deseño == === Antecedentes === Tras o éxito do 737-200 Advanced, Boeing quería incrementar a capacidade e alcance, incorporando actualizacións para mellorar o avión cara especificiacións modernas, mentres tamén buscaba reter compatibilidades con anteriores versións do 737. O desenvolvemento comezou en [[1979]], e en [[1980]] amosáronse as especificacións preliminares do modelo no [[Farnborough Airshow]].<ref name=":0">{{Cita libro|título=The illustrated directory of modern commercial aircraft|url=https://www.worldcat.org/oclc/48147599|editorial=MBI Pub. Co|data=2001|lugar=Osceola (Wis.)|ISBN=0-7603-1125-0|OCLC=48147599|nome=Günter G.|apelidos=Endres|páxinas=126, 128-129}}</ref> A nova serie contaba con motores turboventilador [[CFM International CFM56|CFM56]], conseguindo ganancias significativas no aforro de combustible e unha redución de ruído, pero tamén presentando un reto significativo para os enxeñeiros debido ao pouco espazo ata o chan do 737 (un trazo derivado da fuselaxe do [[Boeing 707|707]]). Boeing e o fabricante do motor, [[CFMI]], solucionaron o problema colocándoo diante, en vez de debaixo, da á, e movendo os accesorios do motor cara aos lados da góndola, dándolle ao 737 a súa distintiva toma de aire non circular.<ref name=":0" /> A á incorporou varios cambios para mellorar a aerodinámica. A punta alongouse 23&nbsp;cm, e os slats do bordo de ataque e os flaps do bordo de arrastre foron axustados.<ref name=":0" /> A ponte de mando mellorouse co sistema EFIS (Electronic Flight Instrumentation System) opcional, e a cabina de pasaxeiros incorporou melloras semellantes ás do [[Boeing 757]]. A familia tamén contaba cun estabilizador vertical redeseñado cunha aleta dorsal na base.<ref>{{Cita web|título=The History of Dorsal Fins|url=https://community.southwest.com/t5/Blog/The-History-of-Dorsal-Fins/ba-p/42766|páxina-web=community.southwest.com|data=2015-06-11|data-acceso=2022-02-18|lingua=en}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> === Desenvolvemento do modelo === En marzo de [[1981]] [[USAir]] e [[Southwest Airlines]] pediron 10 avións cada unha da serie 737-300, con opcións para 20 máis. Ese avión, o modelo inicial da serie 737 Classic, voou por vez primeira en febreiro de 1984 e entrou en servizo en decembro dese ano con Southwest Airlines. Unha versión alongada, o 737-400, lanzouse en xuño de 1986 cun pedido por 25 avións con 30 opcións para [[Piedmont Airlines]]. Esta variante voou en febreiro de 1988 e entrou en servizo ese mesmo ano con Piedmont. O derrradero modelo da serie, o 737-500, lanzouse cun pedido de 30 avións de Southwest Airlines en maio de 1987. Esta variante foi deseñada como substituta do 737-200 e tiña unha capacidade de pasaxe e dimensións semellantes, ademais do maior alcance da familia 737 Classic, voou por vez primeira en xuño de1989 e entrou en servizo con Southwest Airlines en 1990. === Motores === [[Ficheiro:Boeing 737-400 CFM56 engine view.jpg|miniatura|240x240px|CFM56 nun Boeing 737-400 coa súa característica forma]] Boeing seleccionou o CFM56-3 en exclusiva para impulsar a variante 737-300. As ás do 737 estaban máis preto do chan que as previas aplicacións do CFM56, precisándose varias modificacións no motor. O diámetro do ventilador reducíuse, reducíndose tamén o índice de derivación, e os accesorios do motor movéronde da parte inferior a un lado, dándolle á góndola a súa característica forma non circular. A potencia temén se reduciu de 107 a 89 kN, principalmente debido á redución do índice de derivación.<ref>Epstein, N (1981). "CFM56-3 High By-Pass Technology for Single Aisle Twins". 1981 AIAA/SAE/ASCE/ATRIF/TRB International Air Transportation Conference, 26-28 de maio de 1981, Atlantic City, New Jersey. AIAA-1981-0808.</ref> === Speed Trim System === O 737 Classic introduciu o Speed Trim System (STS, sistema de compensación de velocidade), un sistema de voo que axusta automaticamente o estabilizador a baixa velocidade, baixo peso, centro de gravedad en popa e alto pulo co piloto automático desactivado. A súa activación pode verseprincipalmente durante as engalaxes e as manobras de motor e aos aire. O sistema confía principalmente no mesmo hardware e software usado no modo de piloto automático.<ref>{{Cita web|título=Longitudinal stability augmentation system and method|url=https://patents.google.com/patent/US4676460A/en|data=1987-06-30|data-acceso=2022-02-21|nome=Howard K.|apelidos=Hagy|nome2=Thomas A.|apelidos2=Harrington}}</ref><ref>{{Cita web|título=When was the Speed Trim System implemented on the Boeing 737?|url=https://aviation.stackexchange.com/questions/65258/when-was-the-speed-trim-system-implemented-on-the-boeing-737|páxina-web=Aviation Stack Exchange|data-acceso=2022-02-21}}</ref> O STS non é a proba de fallos no sentido de que só usa só un sensor de cada tipo requirido para o seu funcionamento e un único ordenador. Tal deseño dunha soa canle non és común nos os sistemas de aumento que teñen control total do estabilizador. Este deseño foi considerado aceptable debido á habilidade dos interruptores de corte da columna de mando, así como os interruptores da consola central, para limitar o seu mal funcionamento.<ref>{{Cita web|título=Flawed Assumptions Pave a Path to Disaster|url=https://www.satcom.guru/2019/10/flawed-assumptions-pave-path-to-disaster.html|data-acceso=2022-02-21}}</ref> As proteccións limitadas da envolvente de volo na serie 737 Next Generation, ademais do MCAS no 737 MAX, son extensións deste sistema. === Novos desenvolvementos === Ao longo dos anos 80 a serie 737 Classic conseguiu grandes pedidos de aeroliñas dos Estados Unidos e Europa, superando os pedidos dos anteriores modelos de 737. De lonxe, o modelo máis exitoso foi o 737-300, sendo entregados 1 113 avións (o 737-400 e o -500 acadaron 486 e 389 entregas respectivamente). Nos anos 90, cando o regular cliente de Boeing United Airlines mercou o [[Airbus A320]], Boeing viuse na necesidade de actualizar o máis lento, e con menos alcance 737 Classic -400 para desenvolver o máis grande e eficiente 737NG-800.<ref>{{Cita web|título=Leahy reflects on 33 years at Airbus|url=https://leehamnews.com/2017/11/28/leahy-reflects-33-years-airbus/|páxina-web=Leeham News and Analysis|data=2017-11-28|data-acceso=2022-02-21|lingua=en-US}}</ref> A fabricación do 737 Classic continuou xunto coa do Next Generation durante un tempo; o primeiro 737-700 completouse en decembro de 1996 e o derradeiro 737 Classic completouse en febreiro de 2000. === Modificacións === Seis antigos 737-300 de Southwest están modificados e operados para a loita contraincendios pola compañía Coulson Group baseada na Columbia Británica, cunha axuda dun préstamo de 3,4 millóns de dólares canadenses do goberno do Canadá. O convertido 737 FireLiner pode levar 15 m<sup>3</sup> cun caudal de 11 m<sup>3</sup>/s, e conserva 66 asentos. O primeiro completouse en 2018 e despregouse en [[Australia]].<ref>{{Cita web|título=First Boeing 737 FireLiner Deploys To Fight Australian Wildfires|url=https://aviationweek.com/air-transport/first-boeing-737-fireliner-deploys-fight-australian-wildfires|páxina-web=Aviation Week Network|data-acceso=2022-02-21}}</ref> == Variantes == === 737-300 === [[Ficheiro:Air.malta.arp.750pix.jpg|miniatura|241x241px|737-300 de [[Air Malta]]]] O prototipo do 737-300 presentouse na planta de Renton o [[17 de xaneiro]] de [[1984]],<ref name=":1">{{Cita libro|título=Boeing 737-300 to 800|url=https://www.worldcat.org/oclc/41557221|editorial=MBI Pub. Co|data=1999|lugar=Osceola, WI|ISBN=0-7603-0699-0|OCLC=41557221|nome=Robbie|apelidos=Shaw|páxinas=7, 10, 13-14, 40}}</ref> voando por vez primeira o día [[24 de febreiro]]. Tras recibir a súa certificación de voo o [[14 de novembro]] entregouse o primeiro exemplar a [[USAir]] o 28 dese mes.<ref name=":0" /> Boeing recibiría 252 pedidos en [[1985]] e máis de 1.000 en todos os seus anos de produción.<ref name=":1" /> A serie -300 estivo fabricándose ata [[1999]], sendo entregado o derradeiro avión a [[Air New Zealand]] o [[17 de decembro]].<ref>{{Cita web|url=https://modernairliners.com/boeing-737/boeing-737-history/|páxina-web=modernairliners.com|data-acceso=2022-02-20|título=Boeing 737 History}}</ref> En decembro de [[2008]] [[Southwest Airlines]] seleccionou a Boeing para modernizar os seus 737-300 con novos instrumentos, ''hardware'' e ''software'', para mellorar a compatibilidade co 737-700, ademais de apoiar a iniciativa [[Required Navigation Performance]]. O 737-300 pode ser modernizado con [[winglet]]s Aviation Partners Boeing. O 737-300 modernizado con winglets é chamado -300SP (Special Performance). Vellos avións de pasaxeiros da serie -300 tamén foron convertidos en cargueiros. O 737-300 foi substituído polo 737-700 da familia [[Boeing 737 Next Generation]]. === 737-400 === [[Ficheiro:Alaska-737-4QB-YVR.jpg|miniatura|250px|737-400 de [[Alaska Airlines]]]] O deseño do 737-400 foi lanzado en [[1985]] para encher o oco entre o 737-300 e o [[Boeing 757|757-200]], e para competir co [[Airbus A320]] e o [[McDonnell Douglas MD-80]]. É 3,45 m máis longo que o 737-300 para levar ata 188 pasaxeiros e inclúe un protector na cola para evitar golpes nela durante as engalaxes (un dos primeiros problemas co 757).<ref name=":1" /> O prototipo presentouse o [[26 de xaneiro]] de [[1988]] e voou por vez primeira o [[19 de febreiro]]. O avión entrou en servizo o [[15 de setembro]] de [[1988]] co seu cliente de lanzamento [[Piedmont Airlines]], que pedira 25 unidades.<ref name=":0" /> O 737-400F non foi un modelo entregado por Boeing, senón un 737-400 convertido en cargueiro. O Boeing 737-400 nunca incluíu winglets como opción, ao igual que o Boeing 737-600. [[Alaska Airlines]] foi a primeira aeroliña en converter os seus -400s de servizo regular nun avión con capacidade para levar dez palés.<ref>{{cita web|título=Boeing 737-400 Freighter|url=https://www.alaskaair.com/content/travel-info/our-aircraft/737-400-freighter.aspx|editor=Alaska Airlines|dataacceso=13 de decembro de 2016}}</ref> A compañía tamén converteu cinco aparellos máis en avións combinados para pasaxe e carga. Estes 737-400 Combi aínda están en servizo hoxe en día.<ref>{{cita web|título=Boeing 737-400 Combi|url=https://www.alaskaair.com/content/travel-info/our-aircraft/737-400-combi.aspx|editor=Alaska Airlines|dataacceso=13 de decembro de 2016}}</ref> === 737-500 === [[Ficheiro:N512SW (6284246715).jpg|miniatura|250px|737-500 de [[Southwest Airlines]]]] A serie -500 ofreceuse, debido á petición dun cliente, como un substituto directo e moderno do 737-200, incorporando as melloras da serie 737 Classic nun modelo que permitía rutas máis longas con menos pasaxeiros para ser máis económico que o 737-300. A lonxitude da fuselaxe do -500 é 47&nbsp;cm máis longa que o 737-200, levando ata 140 pasaxeiros.<ref name="Certificación do 737">{{cita web|título=Certificación do 737|url=http://rgl.faa.gov/Regulatory_and_Guidance_Library/rgMakeModel.nsf/0/9dd07e4b4293722e86257dfc006774ca/$FILE/A16WE_Rev_54.pdf|editor=FAA|dataacceso=13 de decembro de 2016|data-arquivo=25 de decembro de 2016|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20161225060506/http://rgl.faa.gov/Regulatory_and_Guidance_Library/rgMakeModel.nsf/0/9dd07e4b4293722e86257dfc006774ca/$FILE/A16WE_Rev_54.pdf|url-morta=yes}}</ref> Estivo dispoñible tanto con cabina mecánica como con pantallas de cristal líquido. Utilizando o motor [[CFM International CFM56|CFM56-3]] tamén permitiu aforrar ata un 25% de combustible respecto aos motores P&W dos -200.<ref name=":1" /> O 737-500 foi lanzado en [[1987]] por [[Southwest Airlines]] cun pedido de 20 unidades e voou por vez primeira o [[30 de xuño]] de [[1989]]. Un único prototipo voou 375 horas para conseguir a certificación,<ref name=":1" /> e o [[28 de febreiro]] de [[1990]] Southwest Airlines recibiu o seu primeiro exemplar.<ref name=":0" /> O 737-500 converteuse no favorito para algunhas aeroliñas rusas, mercando [[Nordavia]], [[Rossiya Airlines]], [[S7 Airlines]], [[Sky Express]], [[Transaero]], [[UTair]] e [[Yamal Airlines]] aparellos de segunda man para substituír a antigos avións soviéticos e expandir as súas frotas. [[Aerolíneas Argentinas]] substituíu os seus 737-200 con 737-500 de segunda man. O 737-500 está sendo substituído polo 737-600 da familia 737 Next Generation. Porén, a diferenza do 737-500, o 737-600 non tivo moitas vendas, con só 69 avións entregados. == Notas == {{listaref|2}} {{commonscat}} {{Boeing civil}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Aeronaves de Boeing]] [[Categoría:Aeronaves de pasaxeiros]] [[Categoría:Aeronaves co primeiro voo en 1984]] a0x8bzew8mvgj2frg8n0uoie2ojyep2 0 358694 7105352 7069647 2025-06-24T10:44:53Z Galton1892 156153 7105352 wikitext text/x-wiki {{Organización}} A '''Universidade Politécnica de Valencia''' ('''UPV''', en [[Lingua catalá|catalán]]: ''Universitat Politècnica de València'') é unha [[universidade]] pública [[España|española]] con sede en [[Valencia]]. Ten campus tamén en [[Alcoi]] e [[Gandia, Valencia|Gandia]]. == Centros == *Campus de Vera (en [[Valencia]]) **Escola Técnica Superior de Arquitectura **Escola Técnica Superior de Enxeñería Agronómica e do Medio Natural **Escola Técnica Superior de Enxeñería do Deseño **Escola Técnica Superior de Enxeñería de Edificación **Escola Técnica Superior de Enxeñería Informática **Escola Técnica Superior de Enxeñería de Camiños, Canles e Portos **Escola Técnica Superior de Enxeñería Industriais **Escola Técnica Superior de Enxeñería de Telecomunicación **Escola Técnica Superior de Enxeñería Xeodésica, Cartográfica e Topografía **Facultade de Administración e Dirección de Empresas **Facultade de Belas Artes *Campus de [[Alcoi]] **Escola Politécnica Superior de Alcoi *Campus de [[Gandia, Valencia|Gandia]] **Escola Politécnica Superior de Gandia *Centros adscritos **Escola Universitaria Ford España **Florida Universitaria == Véxase tamén == {{commonscat}} === Outros artigos === *[[Lista de universidades de España]] === Ligazóns externas === *[http://www.upv.es/ Sitio web oficial] {{ca}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Universidade Politécnica de Valencia]] [[Categoría:Universidades da Comunidade Valenciana|Politecnica]] [[Categoría:Valencia]] [[Categoría:Universidades públicas de España]] 1bl7czccjjcx28mab8k0h1iqo9nwvu3 7105353 7105352 2025-06-24T10:45:49Z Galton1892 156153 7105353 wikitext text/x-wiki {{Organización}} A '''Universidade Politécnica de Valencia''' ('''UPV''', en [[Lingua catalá|catalán]]: ''Universitat Politècnica de València'') é unha [[universidade]] pública [[España|española]] con sede en [[Valencia]]. Ten campus tamén en [[Alcoi]] e [[Gandia, Valencia|Gandia]]. == Centros == *Campus de Vera (en [[Valencia]]) **Escola Técnica Superior de Arquitectura **Escola Técnica Superior de Enxeñería Agronómica e do Medio Natural **Escola Técnica Superior de Enxeñería do Deseño **Escola Técnica Superior de Enxeñería de Edificación **Escola Técnica Superior de Enxeñería Informática **Escola Técnica Superior de Enxeñería de Camiños, Canles e Portos **Escola Técnica Superior de Enxeñería Industriais **Escola Técnica Superior de Enxeñería de Telecomunicación **Escola Técnica Superior de Enxeñería Xeodésica, Cartográfica e Topografía **Facultade de Administración e Dirección de Empresas **Facultade de Belas Artes *Campus de [[Alcoi]] **Escola Politécnica Superior de Alcoi *Campus de [[Gandia, Valencia|Gandia]] **Escola Politécnica Superior de Gandia *Centros adscritos **Escola Universitaria Ford España **Florida Universitaria == Historia == [[Eulerianos]] é o teu equipo na [[Liga Matemática]]. == Véxase tamén == {{commonscat}} === Outros artigos === *[[Lista de universidades de España]] === Ligazóns externas === *[http://www.upv.es/ Sitio web oficial] {{ca}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Universidade Politécnica de Valencia]] [[Categoría:Universidades da Comunidade Valenciana|Politecnica]] [[Categoría:Valencia]] [[Categoría:Universidades públicas de España]] p4ht55oltoxpdwlysa1q13c8xjjn0iy 0 359236 7105135 7064054 2025-06-23T23:50:27Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105135 wikitext text/x-wiki {{Produto}} O '''Boeing 80''' foi un avión trimotor de pasaxeiros estadounidense dos anos 20. Foi fabricado por [[Boeing Airplane Company]] para a súa propia aeroliña, Boeing Air Transport, e transportou con éxito tanto correo como pasaxeiros en servizos regulares. == Desenvolvemento e deseño == Boeing Air Transport fundouna o [[17 de febreiro]] de [[1927]] [[William Boeing]] para operar o servizo Contract Air Mail (CAM) entre [[San Francisco]] e [[Chicago]] (CAM.18), facéndose coa ruta o [[1 de xullo]] dese ano.<ref>Davies ''Air Enthusiast'' xaneiro/febreiro 2007, pp. 66-67.</ref> Inicialmente a ruta foi operada polos biplanos dun único motor [[Boeing 40A]], que podían levar catro pasaxeiros, proporionando un suplemento á subvención polo transporte do correo. Co obxectivo de aproveitar mellor a vantaxe do tráfico de pasaxeiros, Boeing decidiu que precisaba un avión máis grande e que fose máis axeitado para levar pasaxe, e a comezos de [[1928]] deseñou un trimotor copaz de levar 12 pasaxeiros, o Model 80.<ref>Bowers 1989, p. 136.</ref> A diferenza do [[Fokker F.VII]] e do [[Ford Trimotor]] operados por outras aeroliñas, o Model 80 era un biplano, elección feita para ter mellores actuacións nas engalaxes e aterraxes cando operaba en aeródromos complicados das súas rutas, moitos deles a altitudes relativamente grandes. A fuselaxe era de construción de tubos de aluminio e aceiro cuberto por tela, e levaba aos seus 12 pasaxeiros en filas de tres asentos nunha cabina ben equipada, que incluía tapicería de coiro, lámpadas de lectura, calefacción e auga quente.<ref name="Historical Snapshot" /><ref name="Taylor 1">Taylor 1983, p. 72.</ref><ref name="Davies 1">Davies ''Air Enthusiast'' xaneiro/febreiro 2007, p. 71.</ref> Os dous tripulantes sentábanse nunha cabina de voo pechada diante da pasaxe. As ás eran de aceiro e duraluminio cubertas por tela, coas puntas de madeira desmontables para mellorar o seu estacionamento nos hangares.<ref name="Historical Snapshot">{{cita web|título=Model 80 commercial transport - Historical Snapshot|url=http://www.boeing.com/history/products/model-80.page|editor=Boeing|dataacceso=27 de decembro de 2016}}</ref><ref name="Taylor 1" /> O primeiro Model 80, impulsado por tres motores radiais Pratt & Whitney Wasp, voou o [[27 de xullo]] de [[1928]].<ref name="Taylor 1" /><ref name="Davies 1" /> Foi seguido por tres avións máis ata que a produción cambiou para o mellorado Model 80A, que era máis grande, levando ata 18 pasaxeiros, e estaba impulsado polo máis potente Pratt & Whitney Hornet. O Model 80A voou por vez primeia o [[18 de xullo]] de [[1929]]<ref>Davies ''Air Enthusiast'' marzo/abril 2007, p. 62.</ref> e recibiu o seu certificado de navegabilidade o [[20 de agosto]] dese ano.<ref>Bowers 1989, p. 571.</ref><ref>Davies ''Air Enthusiast'' marzo/abril 2007, p. 63.</ref> == Historia operacional == O Model 80 realizou o seu primeiro servizo programado de correo e pasaxe para Boeing Air Transport o [[20 de setembro]] de [[1928]],<ref name="Davies 1" /> e pouco despois demostrou ser un éxito.<ref name="Taylor 1" /> O mellorado Model 80A entrou en servizo en setembro de [[1929]].<ref name="Taylor 2">Taylor 1983, p.73.</ref> En maio de [[1930]] Boeing Air Transport introduciu tripulantes de cabina femininas, contratando a oito entre as que estaba a azafata xefe [[Ellen Church]]; todas eran enfermeiras tituladas solteiras. Os voos con azafatas comezarían o [[15 de maio]].<ref>Davies ''Air Enthusiast'' marzo/abril 2007, p. 67.</ref> Os Model 80 e 80A estiveron en servizo con Boeing Air Transport (posteriormente chamada [[United Airlines]]) ata que foron substituídos por bimotores monoplanos [[Boeing 247]] en [[1934]].<ref name="Taylor 2" /> Custaba uns 75.000 $ (Model 80A).<ref>Bowers 1989, p. 140.</ref> == Variantes == * '''Model 80''' - versión orixinal de produción con motores [[Pratt & Whitney R-1340 Wasp|Pratt & Whitney Wasp]] (4 fabricados) * '''Model 80A''' - aerodinámica mellorada e motores [[Pratt & Whitney R-1690 Hornet|Pratt & Whitney Hornet]] (10 fabricados) ** '''Model 80A-1''' - versión con empenaxe revisada ao engadirlle unha aleta en cada plano de cola; os 10 Model 80A foron convertidos * '''Model 80B-1''' - único Model 80A fabricado con cabina de voo aberta. Posteriormente modificado como un Model 80A-1 * '''Model 226''' - un único Model 80A convertido como transporte executivo para [[Standard Oil of California|Standard Oil]]. Cola modificada que posteriormente se adoptou en todos os Model 80A (ver Model 80A-1) == Operadores== ;{{USA}} *[[Boeing Air Transport]] *Monterey Peninsula Airways *[[Morrison-Knudsen|Morrison-Knudsen Company]] *[[Robert Campbell Reeve]] *[[Standard Oil of California|Standard Oil, California]] *[[United Airlines]] == Avión supervivente == Un único Model 80A-1, modificado como cargueiro para usar en [[Alasca]], foi recuperado dun vertedoiro no [[aeroporto de Anchorage]] en [[1960]], e tras a súa restauración hoxe en día atópase exposto no [[Museo do Voo]] en [[Seattle]].<ref name="Taylor 2" /><ref>{{cita web|título=Boeing 80A-1|url=http://www.museumofflight.org/aircraft/boeing-80a-1|editor=The Museum of Flight|dataacceso=27 de decembro de 2016|data-arquivo=26 de setembro de 2018|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180926185555/http://www.museumofflight.org/aircraft/boeing-80a-1|url-morta=yes}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * Bowers, Peter M. ''Boeing Aircraft since 1916''. Londres: Putnam, 1989. ISBN 0-85177-804-6. * Davies, Ed. "Boeing's Airline: The Life and Times of Boeing Air Transport, Part One". ''Air Enthusiast'', nº 127, xaneiro/febreiro 2007, pp.&nbsp;64–74. Stamford, RU: Key Publishing. * Davies, Ed. "Boeing's Airline: The Life and Times of Boeing Air Transport, Part Two". ''Air Enthusiast'', nº 128, marzo/abril 2007. Stamford, RU: Key Publishing. pp.&nbsp;62–73. * Taylor, H.A. "When Boeing Flew the Mails". ''Air Enthusiast'', nº 22, agosto–novembro 1983, pp.&nbsp;64–74. Bromley, RU: Pilot Press. {{Boeing civil}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Aeronaves de Boeing]] [[Categoría:Aeronaves de pasaxeiros]] [[Categoría:Aeronaves co primeiro voo en 1928]] toxeghx1j6h4837t0ojeygtdv149wv7 0 360275 7104951 6952197 2025-06-23T20:50:54Z O Breixo 127505 7104951 wikitext text/x-wiki {{sen notas}} {{Acontecemento |imaxe = Bundesarchiv Bild 119-1486, Hitler-Putsch, München, Marienplatz.jpg |resultado=Vitoria do [[Reichswehr]] |comandante1=[[Ficheiro:Flag of the NSDAP (1920–1945).svg|21px]] '''[[Adolf Hitler]]'''<br ></span>[[Ficheiro:Flag of the NSDAP (1920–1945).svg|21px]] [[Erich Ludendorff]]<br />[[Ficheiro:Flag of the NSDAP (1920–1945).svg|21px]] [[Ernst Röhm]]<br />[[Ficheiro:Flag of the NSDAP (1920–1945).svg|21px]] [[Rudolf Hess]]<br />[[Ficheiro:Flag of the NSDAP (1920–1945).svg|21px]] [[Hermann Göring]]<br />[[Ficheiro:Flag of the NSDAP (1920–1945).svg|21px]] [[Max Erwin von Scheubner-Richter|v.Scheubner-Richter]] {{MEC}} |comandante2=[[Ficheiro:Flag of Bavaria (lozengy).svg|21px]] [[Gustav Ritter von Kahr|Gustav R. von Kahr]]<br>[[Ficheiro:Flag of Weimar Republic (war).svg|21px]] [[Otto von Lossow]] |soldados1=3000 |soldados2=100 |baixas1 = 16<ref name="SH"/> |baixas2 = 4 }} Coñécese como '''Putsch de Múnic''' ou '''Putsch da Cervexaría'''<ref name="SH">Dan Moorhouse, ed. [http://www.schoolshistory.org.uk/ASLevel_History/munichputsch.htm The Munich Putsch.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170105021718/http://www.schoolshistory.org.uk/ASLevel_History/munichputsch.htm |date=05 de xaneiro de 2017 }} schoolshistory.org.uk, accessed 2008-05-31.</ref> ao errado intento de [[golpe de estado]] do [[8 de novembro|8]] e [[9 de novembro]] de [[1923]] en [[Múnic]], levado a cabo por membros do [[Partido Nacionalsocialista Alemán dos Traballadores|Partido Nacionalsocialista Obreiro Alemán]] (NSDAP) e polo que foron procesados e condenados a prisión [[Adolf Hitler]] e [[Rudolf Hess]], entre outros dirixentes nazis. == Preludio == Centenares de persoas acudían a unha das máis grandes cervexarías de [[Múnic]], a Bürgerbräukeller, onde se reunían os primeiros afiliados do nacente Partido Obreiro Nacional-Socialista de Alemaña ([[Partido Nacionalsocialista Alemán dos Traballadores|NSDAP]]) a principios da década dos anos 20. Hitler tomara a xefatura do NSDAP desde [[1921]], partido político que rexeitaba as condicións do Tratado de Versalles (1919) que dera fin á [[primeira guerra mundial]] e puña a Alemaña nunha posición sumamente comprometida no económico, con fortes sancións territoriais e militares. En setembro de [[1923]], Hitler anuncia a celebración de 14 reunións con dirixentes de dereita. O primeiro ministro bávaro Eugen Ritter von Knilling declarou o estado de emerxencia, nomeou a Gustav von Kahr como Comisario bávaro e colocou ao Xeneral Otto von Lossow á fronte da [[Reichswehr]]. As intencións de Hitler víronse influídas pola [[Marcha sobre Roma]], encabezada por [[Benito Mussolini]] en [[1922]].<ref>{{Harvnb|Kershaw|2008|pp=125–127}}</ref> Hitler planeou utilizar Múnic como base da súa loita contra o goberno da [[República de Weimar]] e proclamar un Estado rebelde en [[Baviera]], iniciando unha guerra contra a República para avanzar até [[Berlín]].<ref name="brendon36">[[Piers Brendon]], ''The Dark Valley: A Panorama of the 1930s'', p. 36 ISBN 0-375-40881-9</ref> == O putsch == Na tarde do [[8 de novembro]] de [[1923]], Hitler, xunto cun continxente da [[Sturmabteilung|SA]], chegou á cervexaría ''Bürgerbräukeller'' onde o gobernador de [[Baviera]], [[Gustav von Kahr]], pronunciaba un discurso diante de tres mil acodes. Preto de seiscentos homes da SA bloquearon as saídas. Hitler, rodeado polos seus copartidarios [[Hermann Göring]], [[Alfred Rosenberg]] e [[Rudolf Hess]], entrou pola porta dianteira ás 20:30 horas, disparou un tiro ao teito e saltou sobre unha cadeira gritando: «A revolución nacional comezou!». De inmediato declarouse un goberno provisional na mesma cervexaría. Os cuarteis da Reichswehr (o exército da [[República de Weimar]]) e os da Policía foron ocupados por partidarios do golpe, non necesariamente nazis. Hitler e algúns dos seus correlixionarios tomaron como reféns ao Comisario de Baviera, Gustav von Kahr, e aos seus dous homes máis importantes, von Lossow e von Seisser. Ao amencer do [[9 de novembro]], as forzas do comandante da SA [[Ernst Röhm]] (entre as que se atopaba un mozo [[Heinrich Himmler]]), seguindo ordes de Hitler, ocuparon o Ministerio de Defensa bávaro e enfrontáronse ás forzas gobernamentais, sufrindo dúas baixas. Mentres tanto, o tres homes do goberno retidos na ''Bürgerbräukeller'' foron liberados baixo palabra de compromiso coa «revolución nacional» por un inxenuo [[Erich Ludendorff]]. O tres gobernantes, inmediatamente despois de ser liberados, deron ordes á Policía de acabar coa revolta e mostráronse firmes nos seus postos. Ante esta situación, Ludendorff propón marchar ao centro da cidade para tomala, seguro de que a súa presenza inhibiría a soldados e policías de calquera acción represiva; non moi convencido, Hitler accedeu. Uns 2.500 homes marcharon directamente cara á Marienplatz, a praza onde se atopa o Concello de Múnic, e alí topáronse cunha importante masa de xente que saíra á rúa decatada do altercado. Tras uns minutos de desconcerto ante semellante aglomeración, Ludendorff decidiu que se continuase camiñando cara ao Ministerio de Defensa e así atoparse cos homes de Röhm, para o que había que atravesar a [[Odeonsplatz]] (Praza do Odeón). Ao longo do camiño íanse unindo máis persoas apoiando a Hitler e o ''putsch.'' Con todo, unha vez arribada a marcha á entrada da Odeonsplatz, xusto á altura do Feldherrnhalle (monumento aos xenerais alemáns das guerras patrias) atopáronse cun grupo de policías que lles bloqueaban o paso. Ambos os grupos de homes armados quedaron fronte a fronte durante uns segundos, ata que de súpeto soou un disparo e comezou un importante tiroteo. Hitler e [[Hermann Göring|Göring]] foron feridos, o último puido escaparse. Nunca quedou claro quen disparou primeiro. Hitler refuxiouse en casa dun amigo, [[Putzi Hanfstaengl]], onde mesmo planeou suicidarse, pensando que sería fusilado polas autoridades. Pasou dúas noites escondido no ático de Hanfstaengl e á terceira noite, a Policía chegou e arrestouno. Foi levado á prisión de [[Landsberg]], onde soubo que ía ser xulgado por alta traizón. == Mártires do Feldherrnhalle == O catorce militantes nazis mortos pola Policía na Feldherrnhalle e os dous membros da liga paramilitar nacionalista ''Reichskriegerflagge'' caídos fronte ao Ministerio de Defensa bávaro foron considerados mártires e heroes do movemento [[Nazismo|nacional-socialista.]] Despois de [[1933]] os seus restos foron trasladados até o mesmo Panteón dos Heroes da Odeonplatz e rendíaselles respecto e culto cada [[9 de novembro]]. A frase ''Und Ihr habt doch gesiegt''! («E con todo, triunfastes!») fíxose de uso obrigatorio na mitoloxía nazi do heroísmo. [[Ficheiro:Bundesarchiv_Bild_183-S22310,_München,_Königsplatz,_Ehrentempel.jpg|miniatura|250x250px|Monumento nazi erixido aos seus mortos durante o Putsch.]] Estes foron: * Allfarth, Félix, comerciante.<ref>Christian Zentner, Friedemann Bedürftig (1991). ''[[The Encyclopedia of the Third Reich]]''. Macmillan, New York. ISBN 0-02-897502-2</ref> * Bauriedl, Andreas, sombreireiro. * Casella, Theodor, empregado bancario.<ref name="Ernst Röhm">''Die Geschichte eines Hochverräters'', Franz Eher Verlag, Munich 1928.</ref> * Ehrlich, Wilhelm, empregado bancario. * Faust, Martin, empregado bancario.<ref name="Ernst Röhm"/> * Hechenberger, Anton, cerralleiro. * Körner, Oskar, comerciante (vicepresidente do [[Partido Nacionalsocialista Alemán dos Traballadores|NSDAP]]). * Kuhn, Karl, empregado de hotel. * Laforce, Karl, estudante de enxeñaría. * Neubauer, Kurt, criado. * von Pape, Klaus, comerciante. * von Der Pforten, Theodor, secretario do Tribunal Rexional Superior. * Dr. von Scheubner-Richter, Max Erwin, doutor en enxeñaría.<ref>[[Peter Balakian|Balakian, Peter]]. ''The Burning Tigris: The Armenian Genocide and America's Response''. New York, HarperCollins, 2003 p. 407 ISBN 0-06-055870-9</ref> * Rickmers, Johann, ex capitán de cabalaría. * von Stransky, Lorenz Ritter, enxeñeiro. * Wolf, Wilhelm, comerciante. Tamén resultaron mortos catro policías no tiroteo: * Friedrich Fink * Nikolaus Hollweg * Max Schobert * Rudolf Schraut == Consecuencias == [[Ficheiro:Bundesarchiv_Bild_102-00344A,_München,_nach_Hitler-Ludendorff_Prozess.jpg|miniatura|250x250px|Hitler xunto aos demais acusados polo Putsch de Múnic durante o xuízo.]] Tres días despois do ''putsch'', Hitler e algúns outros conspiradores foron arrestados por cargos de traizón,<ref name="DerHitler">{{Cita libro |title=Der Hitler-Prozeß vor dem Volksgericht in München |trans_title=The Hitler Trial Before the People's Court in Munich |first=Adolf |last=Hitler |authorlink=Adolf Hitler |year=1924 |place=Munich |publisher=Knorr & Hirth |oclc=638670803}}</ref> mentres que outros escaparon a [[Austria]]. As oficinas do NSDAP foron pechadas, e o seu xornal, o ''Völkischer Beobachter'' (O Observador do Pobo) foi secuestrado e prohibido. Tras un xuízo no que foi tratado con certa clemencia, cumpriu só nove meses dos cinco anos aos que fora condenado. O cárcere na cal Hitler foi recluído autorizou que recibise a visitantes case diariamente e durante moitas horas. Durante este tempo ditou ''[[Mein Kampf]]'' ao seu secretario [[Rudolf Hess]]. Ludendorf foi absolto. Röhm e o doutor [[Wilhelm Frick]] foron liberados a pesar de ser achados culpables. Göring, que lograra fuxir, fíxose adicto á [[morfina]] e a outras drogas como consecuencia da ferida de bala que sufriu nunha perna e ao forte tratamento que recibiu. Pero o substancial do fracaso do golpe foi o cambio de estratexia que motivou, ao percibir Hitler a imposibilidade de conquistar o poder pola vía insurreccional naquel momento. A partir dese instante, centrarase en crear un partido de masas para tentar facerse co control de [[Alemaña]] de acordo á constitución, pervertendo en certa medida o carácter de «antipartido» e de reacción á política liberal clásica que o movemento nazi tivera na súa orixe. Este pragmatismo é común aos movementos fascistas triunfantes no [[período de entreguerras]], xa que [[Benito Mussolini|Mussolini]] tamén reconverteu os iniciais ''[[Fasci italiani di combattimento]]'' no [[Partido Nacional Fascista]] en [[1921]], pouco antes de acceder ao poder en [[Italia]] co beneplácito do monarca [[Vítor Manuel III]]. [[Ficheiro:Justizvollzugsanstalt_Landsberg_am_Lech.JPG|miniatura|A prisión de Landsberg]] == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == {{commonscat}} === Bibliografía === * {{Cita libro|last=Bear|first=Ileen|title=Adolf Hitler: A Biography|url=https://books.google.com/books?id=wSMzDAAAQBAJ|year=2016|publisher=Vij Books India Pvt Ltd|isbn=978-93-86019-47-9|ref=harv}} * Dornberg, John (1982). ''Munich 1923: The Story of Hitler's First Grab for Power''. Nova York: Harper & Row. * Gordon, Harold J., Jr. (1972). ''Hitler and the Beer Hall Putsch''. Princeton, NJ: Princeton University Press. * Gordon, Harold J., Jr. (1976). ''The Hitler Trial Before the People's Court in Munich''. University Publications of America. * {{Cita libro | last = Kershaw | first = Ian | author-link = Ian Kershaw | title = Hitler: 1889–1936: Hubris | url = https://archive.org/details/hitlerhubris00kers | location = New York | publisher = [[W. W. Norton & Company]] | year = 1999 | origyear = 1998 | isbn = 978-0-393-04671-7 | ref = harv}} * {{Cita libro | last = Kershaw | first = Ian | authorlink = Ian Kershaw | title = Hitler: A Biography | url = https://archive.org/details/hitlerbiography0000kers | publisher = W. W. Norton & Company | location = New York | year = 2008 | isbn = 0-393-06757-2 | ref = harv}} === Outros artigos === * [[Alemaña nazi]] * [[Nazismo|Nacional-socialismo]] === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20150316065848/http://maps.omniatlas.com/europe/19231108/ Mapa de Europa no momento do Putshc] en omniatlas.com {{en}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Nazismo]] [[Categoría:Múnic]] [[Categoría:Historia de Alemaña]] [[Categoría:Tentativas de golpes de Estado]] 6wb2klql9edu6igafrellpzvm3r4vuk 0 360449 7104953 6887410 2025-06-23T20:55:58Z O Breixo 127505 7104953 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = 28mordad1332.jpg |descrición_imaxe = Soldados iranianos rodeando o [[Parlamento]] en [[Teherán]] |resultado = Derrocamento do primeiro ministro [[Mohamed Mossadegh]] * Xeneral [[Fazlollah Zahedi]], nomeado como primeiro ministro do goberno militar despois do golpe<ref name="23a">{{Cita libro|last=Parsa|first=Misagh|year=1989|title=Social Origins of the Iranian Revolution|url=https://archive.org/details/socialoriginsofi0000pars|publisher=Rutgers University Press|isbn=9780230115620|page=[https://archive.org/details/socialoriginsofi0000pars/page/160 160]}}</ref><ref name="56b">{{Cita libro|last=Samad|first=Yunas|last2=Sen|first2=Kasturi|year=2007|title=Islam in the European Union: Transnationalism, Youth and the War on Terror|url=https://archive.org/details/isbn_9780195472516|publisher=Oxford University Press|isbn=0195472519|page=[https://archive.org/details/isbn_9780195472516/page/86 86]}}</ref> por [[Mohammad Reza Shah Pahlavi]]. * Aumento do poder da monarquía en relación ao goberno electo. * Irán convértese nunha "zona tapón" contra a expansión soviética de Oriente Medio. * Período de descontento entre os iranianos, que culmina na [[Revolución Iraniana]]. |casus = Control do petróleo iraniano por parte de Gran Bretaña co apoio dos Estados Unidos. |combatentes1 ='''Gobernos insurxentes''' {{IRNb}} [[Goberno de Mohammad Mosaddegh|Goberno de Irán]] |combatentes2 ='''Gobernos insurxentes''' {{IRNb}} [[Dinastía Pahlavi|Casa de Pahlavi]]<br/>Secretaría:<br/>{{EUAb}} [[Estados Unidos]]<br/>{{UKb}} [[Reino Unido]] |comandante1 = {{IRNb}} [[Mohammad Mosaddegh]] <small>(rendido)</small><br/>{{IRNb}} [[Gholam Hossein Sadighi]] <small>(prisioneiro de guerra)</small><br/>{{IRNb}} [[Hossein Fatemi]] <small>(executado)</small> |comandante2 ={{IRNb}} [[Mohammad Reza Pahlavi]]<br/>{{IRNb}} [[Fazlollah Zahedi]]<br/>{{IRNb}} [[Nematollah Nassiri]] <small>(prisioneiro de guerra)</small><br/>{{IRNb}} [[Shaban Jafari]]<br/>{{EUAb}} [[Dwight Eisenhower]]<br/>{{EUAb}} [[Allen Dulles]]<br/>{{EUAb}} [[Kermit Roosevelt, Jr.]]<br/>{{UKb}} [[Winston Churchill]]<br/>{{UKb}} [[Anthony Eden]]<br/>{{UKb}} [[John Alexander Sinclair]]<br/>{{UKb}} [[Shapoor Reporter]] |soldados1 = {{IRNb}} Faccións da [[Armada Imperial Iraniana]] |soldados2 = {{EUAb}} [[Central Intelligence Agency]]<br/>{{EUAb}} [[MI6|Secret Intelligence Service]]<br/>{{IRNb}} Faccións da [[Armada Imperial Iraniana]] * {{IRNb}} [[Garda Imperial Iraniana]] |baixas1 = <center>'''Mortes'''</center> <center>200—300 mortos</center> |baixas2 = <center>'''Referencias'''</center> <center>{{sfn|Wilford|2013|p=166}}<ref name=Ward2009>{{Cita libro|author=Steven R. Ward|title=Immortal: A Military History of Iran and Its Armed Forces|url=https://books.google.com/books?id=8eUTLaaVOOQC&pg=PA189|accessdate=16 July 2013|year=2009|publisher=Georgetown University Press|isbn=978-1-58901-587-6|page=189}}</ref></center> }} O '''golpe de Estado en [[Irán]] de 1953''' (tamén coñecido nos arquivos da [[Central Intelligence Agency|CIA]] como '''Operación Ajax''') foi unha operación orquestrada polo [[Reino Unido]] e os [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] para derrocar o goberno democraticamente electo do primeiro ministro [[Mohammed Mosaddeq]] e o seu gabinete. Grazas ao labor de [[Kermit Roosevelt]], que traballaba para a CIA nunha operación encuberta, subornouse a distintos cargos das administracións iranianas, o que facilitou o golpe.<ref>[http://www.democracynow.org/print.pl?sid=04/03/05/1542249 How to Overthrow A Government Pt. 1] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071115161159/http://www.democracynow.org/print.pl?sid=04%2F03%2F05%2F1542249 |date=15/11/2007 }} ''The 1953 U.S. Coup in Iran'', 5 de marzo de 2004</ref> Segundo a [[British Broadcasting Corporation|BBC]], Gran Bretaña, motivada polo risco de perder o seu control sobre os campos petrolíferos iranianos, financiou os subornos concedidos a oficiais do [[exército]], medios de comunicación e outros. O proxecto para derrubar o goberno iraniano recibiu, nas comunicacións dos gobernos británico e estadounidense, o nome de ''Operation Ajax'' (oficialmente TP-AJAX). O golpe de Estado finalmente logrouse o [[19 de agosto]] de [[1953]] polo que [[Mohammad Reza Pahlavi]] recuperou a posición dominante na [[política]] iraniana. == Orixes == A idea de derrocar a Mosaddeq foi concibida polo goberno británico. Estes pediron apoio ao presidente [[Harry S. Truman]] que con todo negouse a axudarlles.<ref>{{Cita web|título=Dan De Luce: The spectre of Operation Ajax|url=http://www.theguardian.com/politics/2003/aug/20/foreignpolicy.iran|páxina-web=the Guardian|data=20 de agosto de 2003|lingua=en|nome=Dan De Luce|apelidos=Tehran}}</ref> Os británicos recuperaron a idea en [[1953]], sendo presidente dos Estados Unidos [[Dwight D. Eisenhower]]. A nova administración mostrouse de acordo a intervir en Irán.<ref>{{Cita web |url=https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/csi-studies/studies/vol48no2/article10.html |título=Book review of Stephen Kinzer's ''All the Shah's Men'' by CIA historian David S. Robarge |data-acceso=02 de xaneiro de 2017 |data-arquivo=22 de xuño de 2009 |url-arquivo=https://www.webcitation.org/5hjJ7eZpH?url=https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/csi-studies/studies/vol48no2/article10.html |url-morta=yes }}</ref> Mosaddeq decidiu que Irán debía obter beneficios dos seus campos petrolíferos e iniciou a nacionalización da industria petrolífera que era controlada naquel entón pola [[Anglo-Iranian Oil Company]] (máis tarde chamada [[British Petroleum Company]]). Gran Bretaña sinalou que Irán estaba a violar os dereitos das compañías e incentivou o boicot mundial ao [[petróleo]] iraniano, o que produciu unha [[crise económica]] nese país. == Contexto == === Desenvolvemento da industria petrolífera === Durante o apoxeo do [[Imperio Británico|Imperio británico]], [[Mozaffareddín Shah Qayar]], o [[Shah de Irán]], logrou aliviar as débedas que contraeu cos británicos mediante a concesión, por sesenta anos, do dereito a buscar petróleo no territorio iraniano. Finalmente, esta concesión entregouse a [[William Knox D'Arcy]] en [[maio]] de [[1901]]. Isto colocou os británicos nunha posición vantaxosa con respecto aos [[Rusia|rusos]] na zona do [[Cáucaso]] e [[Oriente Medio]]. D'Arcy obtivo petróleo en maio de [[1908]], conseguindo así a primeira explotación petrolífera significativa en oriente. Debido a problemas financeiros, a [[Burmah Oil Company]] fíxose co control do [[Xacemento petrolífero|xacemento]]. A compañía creceu lentamente até a [[primeira guerra mundial]], cando a súa importancia estratéxica levou o goberno británico a nacionalizar a produción de petróleo iraniano durante un breve período, converténdose esta explotación na principal fonte de [[combustible]] para a [[Royal Navy]] durante a [[guerra]], o que facilitou a derrota dos Imperios Centrais. Durante este período, os británicos ocuparon puntos estratéxicos do país. Esta situación deu pé a numerosas tensións internas. === Cambio de poder === Tras o fin da guerra, devanditas tensións agraváronse, vindo motivadas en gran parte polos desacordos sobre a xestión do petróleo. Ante isto, os británicos patrocinaron en 1921 un golpe de Estado que levou ao poder ao xeneral [[Reza Khan]], o cal foi proclamado Shah polo parlamento iraniano en 1925, tras a deposición de [[Ahmad Shah Qajar]], asumindo o nome de trono de [[Reza Shah Pahlavi]]. O novo Shah gobernou con man de ferro, reprimindo violentamente toda oposición; á vez que impulsaba grandes programas de modernización do país, até entón un dos máis pobres do mundo. Entre os opoñentes encarcerados estaba un político chamado Mohammad Mossadeq, que por mor daquilo se converteu en fervoroso partidario da nacionalización do petróleo iraniano. Reza Shah, aínda que tentou manter certa independencia dos intereses petrolíferos británicos, non o conseguiu, tendo que renovar a concesión á Compañía Petrolífera Anglo-Persa, renombrada Compañía Petrolífera Anglo Iraniana en 1935 tras o cambio de denominación do país de Persia a Irán.<ref>{{Cita novas|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/149259.stm|title=The Company File—From Anglo-Persian Oil to BP Amoco|publisher=BBC News|date=11 de agosto de 1998|data-acceso=22 de agosto de 2013}}</ref>[[Ficheiro:Operationajax.jpg|miniatura|264x264px|Habitantes de [[Teherán]] celebrando o golpe.|esquerda]] === Guerra mundial e novo cambio de poder === En 1941, unha coalición militar formada polo [[Exército Vermello]] e forzas do Imperio Británico invadiron Irán, ao que Reza Shah declarara neutral. Dita invasión buscaba asegurar as subministracións petrolíferas e o [[ferrocarril]] transiranio, vital para facilitar subministracións á [[URSS]]. Reza foi entón exiliado á forza e deposto polos británicos, sendo substituído polo seu fillo Mohammad Reza Pahlavi. Por mor da debilidade do novo Shah, que contrastaba vivamente co seu pai, restableceuse un goberno democrático no país. Ao final da guerra, tras un intento da URSS de manter o control, Irán recobrou a súa independencia plena. A ocupación rusobritánica causara un crecemento do [[nacionalismo]] no país, que buscaba reducir a inxerencia estranxeira e lograr que os cuantiosos beneficios petrolíferos revertesen no país. Gran Bretaña tentaba manter a súa posición, pero os Estados Unidos eran partidarios de afastarse dos intereses coloniais británicos, e de feito, favoreceron en [[Arabia Saudita]] un novo acordo petrolífero prexudicial para os intereses do Reino Unido. == Golpe de estado == [[Ficheiro:Mossadeghmohammadrezashah.jpg|miniatura|dereita|O primeiro ministro iraniano [[Mohammad Mosaddegh]] bicando a man de [[Mohammad-Rezā Shāh Pahlavi]].]] O golpe de Estado tivo lugar en [[Irán]] entre o [[15 de agosto|15]] e [[19 de agosto]] de [[1953]]<ref name="Abrahamian Confessions">{{Cita libro|last=Abrahamian|first=Ervand|title=Tortured Confessions|url=https://books.google.com/books/about/Tortured_Confessions.html?id=ucTdH9sh1O0C|isbn=9780520922907|year=1999}}</ref> motivado polo control do petróleo iraniano por parte de [[Gran Bretaña]] e con apoio dos [[Estados Unidos de América]] e impulsado polo sah iraniano [[Mohammad Reza Pahlavi]] e as axencias de intelixencia [[Central Intelligence Agency]] e [[Secret Intelligence Service]] (MI6). Foron moitos os comandantes e líderes implicados no golpe, entre outros: [[Mohammad Mosaddegh]], [[Gholam Hossein Sadighi]], [[Hossein Fatemi]], por parte do goberno previo, [[Fazlollah Zahedi]], [[Nematollah Nassiri]]... por parte do goberno resultante. Enfrontáronse, pois, o [[Goberno de Mosaddegh|goberno iraniano de Mosaddegh]], primeiro ministro de Irán, cuxa forma de goberno era unha [[monarquía constitucional]], e a dinastía ou [[Dinastía Pahlavi|casa de Pahlavi]], cuxa secretaría pertencía aos [[Estados Unidos de América]] e [[Gran Bretaña]] e a forma de goberno que defendían era a [[monarquía absoluta]]. As unidades ou forzas involucradas no combate foron faccións da [[Armada Imperial Iraniana]] no bando do goberno de Mosaddegh, así como a [[Central Intelligence Agency|CIA]], o [[MI6]] e faccións da [[Armada Imperial Iraniana]] como o é a [[Garda Imperial Iraniana]] no bando do goberno de Pahlavi. === Resultado === O resultado do golpe de Estado foi o derrocamento do goberno previo de Mosaddegh por parte do goberno resultante de Pahlavi, quen nomeou o Xeneral Fazlollah Zahedi como primeiro ministro do goberno militar despois do golpe de Estado<ref name="23a"/><ref name="56b"/> e quen tomou e aumentou o seu poder e o de toda a monarquía do goberno electo en xeral. Irán converteuse nunha "zona tapón" contra a expansión [[Unión Soviética|soviética]] de [[Oriente Medio]] e orixinouse un período de descontento popular entre os iranianos, que pronto culminou na [[Revolución iraniana]]. Ademais, o golpe de Estado iraniano ocasionou numerosas perdas civís, aproximadamente entre duascentas e trescentas vítimas e unha morea de feridos en combate.{{sfn|Wilford|2013|p=166}}<ref name=Ward2009/> == Na cultura popular == Dirixida por Hasan Fathi e escrita conxuntamente co [[dramaturgo]] e [[ensino|profesor]] de [[universidade]] Naghmeh Samini, [[Shahrzad TV show]] é a historia dun amor roto como resultado dos sucesos do golpe de 1953 que derrocaron o [[primeiro ministro]] democraticamente elixido, Mohammad Mosaddeq.<ref>{{Cita web|título=Iran TV series set in 1950s draws big audiences with echoes in politics today|url=http://www.theguardian.com/world/2016/apr/19/iran-tv-series-set-1950s-draws-big-audiences-echoes-politics-today|páxina-web=the Guardian|data=19 de abril de 2016|data-acceso=9 de marzo de 2021|lingua=en}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} [[Ficheiro:W.gl.GolpeEstadoIran1953.png|100px|dereita]] === Bibliografía === * Abrahamian, Ervand (1982). ''Iran Between Two Revolutions''. Princeton University Press. * Dorril, Stephen. ''Mi6: Inside the Covert World of Her Majesty's Secret Intelligence Service'' ISBN 978-0-7432-0379-1 * ''MI6: Fifty Years of Special Operations''. Londres: Fourth Estate. ISBN 1-85702-701-9 * Dreyfuss, Robert (2005). ''Devil's Game: How the United States Helped Unleash Fundamentalist Islam''. Henry Holt and Company. * Elm, Mostafa (1994). ''Oil, Power and Principle: Iran's Oil Nationalization and Its Aftermath''. Syracuse University Press. ISBN 978-0-8156-2642-8 * Elwell-Sutton, L. P. (1955). ''Persian Oil: A Study in Power Politics''. Londres: Lawrence and Wishart Ltd. Reimpreso en 1976 por Greenwood Press. 978-0837171227 * Farmanfarmaiyan, Manuchihr e Farmanfarmaian, Roxane (2005). ''Blood and Oil: A Prince's Memoir of Iran, from the Shah to the Ayatollah''. Random House. * Gasiorowski, Mark J. (1991). ''U.S. Foreign Policy and the Shah: Building a Client State in Iran''. Cornell University Press. * {{Cita libro | last =Gasiorowski | first =Mark J., Editor |author2=Malcolm Byrne (Editor) | title = Mohammad Mosaddeq and the 1953 Coup in Iran | url =https://archive.org/details/isbn_0815630182 | publisher=Syracuse University Press | year = 2004 | isbn =978-0-8156-3018-0}} * {{Cita publicación periódica | last = Gasiorowski | first = Mark J. | title = The 1953 Coup D'etat in Iran |date=August 1987 | journal=International Journal of Middle East Studies | volume = 10 | issue = 3 | pages = 261–286 | jstor = 163655 }} * Gendzier, Irene (1999). ''Notes From the Minefield: United States Intervention in Lebanon and the Middle East, 1945–1958''. Westview Press. ISBN 978-0-8133-6689-0 * Heiss, Mary Ann (1997). ''Empire and Nationhood: The United States, Great Britain, and Iranian Oil, 1950–1954''. Columbia University Press. ISBN 0-231-10819-2 * {{Cita libro | last = Kapuscinski | first = Ryszard | authorlink = Ryszard Kapuściński | title = Shah of Shahs | publisher=Vintage | year = 1982 | isbn = 0-679-73801-0 }} * {{Cita libro | last = Kinzer | first = Stephen | title = All the Shah's Men: An American Coup and the Roots of Middle East Terror | url = https://archive.org/details/allshahsmenameri00kinz | publisher=John Wiley & Sons | year = 2003 | isbn = 0-471-26517-9}} * Kinzer, Stephen (2006). ''Overthrow: America's Century of Regime Change from Hawaii to Iraq''. Henry Holt and Company. ISBN /9780805082401. * McCoy, Alfred (2006). ''A Question of Torture: CIA Interrogation, from the Cold War to the War on Terror''. Metropolitan Books. * Rashid, Ahmed (2010). ''Taliban: Militant Islam, Oil and Fundamentalism in Central Asia''. Yale University Press. ISBN 978-0-300-16368-1 * {{Cita libro | last = Roosevelt | first = Kermit, Jr. | title = Countercoup: The struggle for the control of Iran | url = https://archive.org/details/countercoupstrug00roos | publisher=McGraw-Hill | year = 1979| isbn = 978-0-07-053590-9 }} * Weiner, Tim (2007). ''Legacy of Ashes: The History of the CIA''. Doubleday. ISBN 978-0-307-38900-8 * Wilber (1954). "Clandestine Service History: Overthrow of Premier Mossadeq of Iran, Nov. 1952 – 1953" [CIA] ''CS Historial Paper'' 208. Marzo. * {{Cita publicación periódica | last = Behrooz | first = Maziar | title = Tudeh Factionalism and the 1953 Coup in Iran| url = https://archive.org/details/sim_international-journal-of-middle-east-studies_2001-08_33_3/page/363 |date=August 2001 | journal=International Journal of Middle East Studies | volume = 33 | issue = 3 | pages = 363–382 | jstor = 259456 | doi = 10.1017/S0020743801003026 }} * {{Cita libro|last=Wilford|first=Hugh|title=America's Great Game: The CIA's Secret Arabists and the Making of the Modern Middle East|url=https://archive.org/details/americasgreatgam0000wilf|publisher=Basic Books|year=2013|isbn=9780465019656|ref=harv}} === Ligazóns externas === * [http://www.iranchamber.com/history/mmosaddeq/mohammad_mosaddeq.php Dr. Mohammad Mosaddeq: Symbol of Iranian Nationalism and Struggle Against Imperialism by the Iran Chamber Society], {{en}}. * {{Cita web |title=CIA Clandestine Service History, “Overthrow of Premier Mossadeq of Iran, November 1952-August 1953” March 1954, by Dr. Donald Wilber, Summary |url=https://nsarchive2.gwu.edu/NSAEBB/NSAEBB28/ |urlmorta=yes |data-acceso=9 de marzo de 2021 |data-arquivo=25 de febreiro de 2015 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20150225172028/http://www2.gwu.edu/~nsarchiv/NSAEBB/NSAEBB28/ }} * [https://www.jstor.org/stable/40403895 1953 Coup in Iran by Professor Ervand Abrahamnian] Science & Society, Vol. 65, No. 2, Summer 2001, 182–215, {{en}}. * [http://www.gwu.edu/~nsarchiv/NSAEBB/NSAEBB28/ The Secret CIA History of the Iran Coup, 1953], {{en}}. * [http://www.gwu.edu/~nsarchiv/NSAEBB/NSAEBB126/index.htm Mohammad Mosaddeq and the 1953 Coup in Iran], {{en}}. * [https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/csi-studies/studies/vol48no2/article10.html Review of ''All the Shah's Men'' by CIA staff historian David S. Robarge]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090513184255/https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/csi-studies/studies/vol48no2/article10.html |date=13 de maio de 2009 }}, {{en}}. * [http://www.rferl.org/media/photogallery/25075099.html From The Archives: The 1953 Iranian Coup]. Fotos, {{en}}. {{control de autoridades}} [[Categoría:Golpes de Estado|Irán]] [[Categoría:Historia de Irán]] [[Categoría:1953]] p4su98e6r0o1hdga5heih37c8er8k32 0 360654 7104952 7052057 2025-06-23T20:52:50Z O Breixo 127505 7104952 wikitext text/x-wiki {{Atención|1=tradución incompleta|data=febreiro de 2017}} {{Acontecemento |imaxe =ChineseCivilWarCollage.PNG |descrición_imaxe = Seguindo as agullas do reloxo, desde arriba. Soldados comunistas na batalla de Siping, tropas [[Huis]] gobernamentais, [[Mao Tse Tung]] durante os anos 30 do século XX, [[Chiang Kai-shek]] inspeccionando as filas, o xeneral Su Yu do [[Exército Popular de Liberación]] inspeccionando a fronte pouca antes da Campaña de Menglianggu. |data = {{plainlist | * [[Revolta de Nanchang|1 de agosto de 1927]]<ref name="Nanchang">{{Cita libro |title = China at War: An Encyclopedia |year = 2012 |page = 295 |url = https://books.google.com/books?id=jhPyvsdymU8C&pg=PA295#v=onepage&q&f=false}}</ref> <br/> [[Incidente de Xi'an|22 de decembro de 1936]]<ref>{{Cita web |url = http://www.britannica.com/EBchecked/topic/111803/China |title = China |publisher = Encyclopædia Britannica, Inc. |work = Encyclopædia Britannica |date = 15 November 2012}}</ref>{{Sangría|5}}{{Pequeno|(9 anos, 4 meses e 3 semanas)}} * [[31 de marzo]] de [[1946]] <br/> [[Operación de aterraxe na illa de Hainan|1 de maio de 1950]]<ref>{{Cita libro |last = Gui |first = Heng Bin |title = Landing on Hainan Island |year=2008 |publisher = Great Wall Press}}</ref> {{Sangría|5}}{{Pequeno|(4 anos e 1 mes)}} }} |resultado = Vitoria total do bando [[Partido Comunista da China|comunista]] *Toma comunista da [[China]] e [[Hainan]] *Establecese a [[República Popular da China]] *O [[goberno da República da China]] mudouse cara [[Taiwán]] *Rematan os combates pero non se asinan ningún armisticio ou tratado de paz |casus = Fin da alianza entre [[Kuomintang|nacionalistas]] e [[Partido Comunista da China|comunistas]] contra [[Imperio do Xapón|Xapón]] |combatentes1 = [[1927]]-[[1936|36]],[[1946]]-[[1947|47]] {{plainlist | {{TWNb}}[[República da China]] : [[Ficheiro:Naval_Jack_of_the_Republic_of_China.svg|20px]] [[Kuomintang]] : [[Ficheiro:Republic_of_China_Army_Flag.svg|20px]] [[Exército Nacional Revolucionario]] : [[Lista de señores da guerra e camarillas militares na Era do Señor da Guerra|Señores da guerra]]}} ---- '''[[1947]]–[[1949|49]] ''' {{plainlist| [[Ficheiro:Flag of the Republic of China.svg|20px]] [[República da China]] : [[Ficheiro:Naval_Jack_of_the_Republic_of_China.svg|20px]] [[Kuomintang]] : [[Ficheiro:Republic_of_China_Army_Flag.svg|20px]] [[Forzas Armadas da República da China]] ---- '''''Apoiado por:'''''<br/> {{USA|1912}} }} ---- '''1949–50''' {{plainlist | {{TWNb}} [[República da China]] : [[Ficheiro:Republic_of_China_Army_Flag.svg|20px]] [[Forzas Armadas da República da China]] [[Ficheiro:Republic_of_China_Army_Flag.svg|20px]] [[Kuomintang|Guerrilleiros leais nacionalistas]], milicias e tropas regulares deixadas na [[China]] e [[Kuomintang en Burma|Burma]] }} ---- '''''Apoiado por:'''''<br/>{{USA|1912}} |combatentes2 = '''1927–36''' {{plainlist| [[Ficheiro:Flag of the Chinese Communist Party.svg|20px]] [[Partido Comunista da China|Partido Comunista]] : [[Ficheiro:中國工農紅軍軍旗.svg|20px]] [[Traballadores chineses e campesiños do Exército Vermello]] : [[Ficheiro:National_Flag_of_Chinese_Soviet_Republic.svg|20px]] [[República Soviética da China]] (1931–37) :: [[Ficheiro:Chinese soviet flag.svg|20px]] [[Soviet de Jiangxi-Fujian]] (1931–34) [[Ficheiro:Flag of Fujian People's Government.svg|20px]] [[Goberno Popular Fujian]] (1933–34)}} ---- '''''Apoiado pola:'''''<br/>[[Ficheiro:Flag of the Soviet Union.svg|20px]] [[Unión Soviética]] ---- '''1946–49''' {{plainlist| [[Ficheiro:Flag of the Chinese Communist Party.svg|20px]] [[Partido Comunista da China|Partido Comunista]] : [[China controlada polos comunistas (1927-1949)|Tropas e milicias pre-EPL]] : [[Ficheiro:People%27s_Liberation_Army_Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg|20px]] [[Exército Popular de Liberación]] [[Ficheiro:Flag_of_the_Second_East_Turkestan_Republic.svg|20px]] [[Segunda República do Turquestán Oriental|República do Turquestán Oriental]] (1944–46) : [[Exército Nacional de Ili]]}} ---- '''''Apoiado pola:'''''<br/>{{URS|1923}} ---- '''1949–50''' {{plainlist| {{CHN}} : [[Ficheiro:People%27s_Liberation_Army_Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg|20px]] [[Exército Popular de Liberación]] }} ---- '''''Apoiado pola:'''''<br/>{{URS|1923}} |comandante1 = {{plainlist | '''[[Chiang Kai-shek]]''' : [[Bai Chongxi]] : [[Chen Cheng]] : [[Li Zongren]] : [[Yan Xishan]] : [[He Yingqin]] : [[Hu Zongnan]] : [[Gu Zhutong]] : [[Wei Lihuang]] : [[Du Yuming]] : [[Sun Li-jen]] : [[Fu Zuoyi]] : [[Liu Chih]] : [[Xue Yue]] : [[Wang Yaowu]] : [[Tang Enbo]] : [[Huang Baitao]]{{KIA}} : [[Zhang Lingfu]]{{KIA}} : [[Zhang Xueliang]] : [[Feng Yuxiang]] <small>(ata 1930)</small>}} |comandante2 = {{plainlist| '''[[Mao Zedong]]''' : [[Zhu De]] : [[Peng Dehuai]] : [[Zhou Enlai]] : [[Lin Biao]] : [[Liu Bocheng]] : [[He Long]] : [[Chen Yi (communist)|Chen Yi]] : [[Luo Ronghuan]] : [[Xu Xiangqian]] : [[Nie Rongzhen]] : [[Ye Jianying]] : [[Deng Xiaoping]] : [[Su Yu]] : [[Chen Geng]] : [[Wang Jiaxiang]] : [[Ye Ting]] : [[Bo Gu]] : [[Otto Braun (communista)|Li De]] : [[Zhang Guotao]] <small>(ata 1936)</small>}} |soldados1 = 4&nbsp;300&nbsp;000 <small>(xullo de 1945)</small><ref name= Ref1 >Hsiung, James C. Levine, Steven I. [1992] (1992). M.E. Sharpe publishing. Sino-Japanese War, 1937–1945. ISBN 1-56324-246-X.</ref><br />2&nbsp;500&nbsp;000 <small>(1946)</small><ref name=Code>[https://web.archive.org/web/20120121112118/http://privatewww.essex.ac.uk/~ksg/data/eacd_notes.pdf Uppsala conflict data expansion. Non-state actor information. Codebook] pp. 5-6</ref><br />3&nbsp;650&nbsp;000 <small>(xuño de 1948)</small><ref name= Ref1 /><br />1&nbsp;490&nbsp;000 <small>(xuño de 1949)</small><ref name= Ref1 /> |soldados2 = 1&nbsp;200&nbsp;000 <small>(xuño de 1945)</small><ref name= Ref1 /><br />1&nbsp;200&nbsp;000 <small>(1946)</small><ref name= Code /><br />2&nbsp;800&nbsp;000 <small>(xuño de 1948)</small><ref name= Ref1 /><br />4&nbsp;000&nbsp;000 <small>(xuño de 1949)</small><ref name= Ref1 /> |baixas1 =c. 1.5 millóns (1948–49)<ref name="Lynch">{{Cita libro |first = Michael |last = Lynch |title = The Chinese Civil War 1945–49 |url = https://books.google.com/books?id=rkJYue5dCJgC&pg=PA91 |year = 2010 |publisher = Osprey Publishing |ISBN = 978-1-84176-671-3 |page = 91 |data-acceso = 04 de xaneiro de 2017 |data-arquivo = 02 de xaneiro de 2016 |url-arquivo = https://web.archive.org/web/20160102054308/https://books.google.com/books?id=rkJYue5dCJgC&pg=PA91 |url-morta = yes }}</ref> |baixas2 = c. 250,000 (1948–49)<ref name="Lynch" /> }} {{Contén texto chinés}} A '''guerra civil chinesa''', foi unha [[guerra civil]] que tivo lugar na [[República Popular da China|China]] entre as forzas leais ao [[Kuomintang]] (ou Partido Nacionalista Chinés) (KMT), que [[Goberno nacionalista|gobernaban]] na [[Taiwán|República da China]] e as forza leais ao [[Partido Comunista da China|Partido Comunista Chinés]] (PCCh).<ref name="gk">Gay, Kathlyn. [2008] (2008). 21st Century Books. Mao Zedong's China. ISBN 0-8225-7285-0. pg 7</ref> Este [[conflito]] iniciouse en agosto de [[1927]] despois da [[Expedición do Norte]], dirixida polo xeneralísimo [[Chiang Kai-shek]], e, esencialmente, terminou cando cesaron as grandes hostilidades en [[1950]].<ref name="Hutchings">Hutchings, Graham. [2001] (2001). Modern China: A Guide to a Century of Change. Harvard University Press. ISBN 0-674-00658-5.</ref> Xeralmente pódese dividir en dúas etapas: a primeira desde 1927 ata 1937 e a segunda desde 1946 ata 1950 coa [[segunda guerra sino-xaponesa]] {{small|([[1 de xullo|1-07]]-[[1937]]-[[9 de setembro|9-09]]-[[1945]])}} separándoos. A guerra foi un importante punto de inflexión na [[historia da China]] moderna, cun cesamento non oficial das hostilidades entre os bandos, quedando finalmente baixo control dos comunistas a [[China continental]] (incluída a illa de [[Hainan]]), onde se proclamou o novo réxime da [[República Popular da China]] (RPC), mentres os nacionalistas lograban manter o control sobre os territorios insulares de Taiwán, [[Illas Pescadores|Pescadores]] e varias illas costeiras da provincia de [[Fujian]], territorios nos que se mantivo ata a actualidade o réxime da [[Taiwán|República da China]] (RdC). Tamén causou un enfrontamento político e militar duradeiro entre os dous lados do [[estreito de Taiwán]], coa RdC en [[Illa de Taiwán|Taiwán]] e a RPC na China continental que declaran oficialmente ser o goberno lexítimo de toda a China. == Orixes == === A primeira Fronte Unida === [[Ficheiro:Whampoa-Sun.jpg|esquerda|miniatura|Sun Yat-sen na Academia Militar de Whampoa.]] [[Sun Yat-sen]], líder do [[Kuomintang]] (KMT), buscou o auxilio das potencias estranxeiras para vencer aos [[señor da guerra|señores da guerra]] que se fixeran co control no norte da China por mor da caída da [[dinastía Qing]], tras a [[abdicación]] do último emperador, [[Puyi]].<ref name="so">So, Alvin Y. Lin, Nan. Poston, Dudley L. Contributor Professor, So, Alvin Y. [2001] (2001). The Chinese Triangle of Mainland China, Taiwan and Hong Kong. Greenwood Publishing. ISBN 0-313-30869-1.</ref> As democracias occidentais ignoraron os esforzos do líder nacionalista para atraerse a súa axuda. Con todo, en [[1921]] Sun Yat-sen recorreu á [[Unión Soviética]]. Facendo uso do [[Pragmática|pragmatismo]] político, os líderes soviéticos lanzaron unha política ambigua en virtude da cal apoiaban o KMT de Sun ao mesmo tempo que ao recentemente fundado [[Partido Comunista da China]] (PCCh). Os soviéticos esperaban a consolidación dos comunistas pero estaban preparados para a vitoria de calquera dos dous bandos. Deste xeito iniciouse a loita polo poder entre os nacionalistas e os comunistas. En [[1923]] unha declaración conxunta en [[Shanghai]] de Sun e do representante soviético [[Adolf Iofe]] comprometeu a Unión Soviética a prestar axuda para a unificación nacional da China.<ref name="March">March, G. Patrick. Eastern Destiny: Russia in Asia and the North Pacific. [1996] (1996). Greenwood Publishing Group. ISBN 0-275-95566-4. pg 205.</ref> Os asesores soviéticos -o máis prominente dos cales, [[Mikhail Borodin]], era axente da [[Komintern]]- empezaron a chegar á China en 1923 para apoiar a reorganización e consolidación do KMT segundo a liña trazada polo [[Partido Comunista da Unión Soviética]]. O PCCh recibira da Komintern instrucións de cooperar co KMT e aos seus membros animábaselles a unirse a eles sempre que os partidos mantivesen as súas identidades, formando así a [[Primeira Fronte Unida]] entre os dous partidos.<ref name="Hsiung">{{Cita libro |title = China's Bitter Victory: The War With Japan, 1937–1945 |url = https://books.google.com/books?id=3Yt6TTRdUzwC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false |publisher = M.E. Sharpe publishing |last = Hsiung |first = James C. |year = 1992 |location = New York |ISBN = 1-56324-246-X}}</ref> Os membros comunistas permitíuselles unirse ao KMT sobre unha base individual.<ref name="March" /> O PCCh en si aínda era un partido pequeno na época, tiña uns 300 membros en 1922 e tan só 1.500 en 1925.<ref name="Fairbank">Fairbank, John King. [1994] (1994). China: A New History. Harvard University Press. ISBN 0-674-11673-9.</ref> O KMT en 1923 tiña 50.000 membros.<ref name="Fairbank" /> O KMT, co apoio soviético, creou en Moscova a [[Universidade Sun Yat-sen]] para formar os futuros cadros políticos. Os asesores soviéticos axudaron os nacionalistas para crear un instituto político destinado á formación de propagandistas en técnicas de mobilización de masas e en [[1923]] enviaron a Chiang Kai-shek a [[Moscova]]<ref name="ChangH">Chang, H.H. Chang. [2007] (2007). Chiang Kai Shek – Asia's Man of Destiny. ISBN 1-4067-5818-3. pg 126</ref> para levar a cabo estudos militares e políticos durante varios meses. Chiang fora un dos lugartenentes de Sun Yat-sen desde os días da [[sociedade secreta]] [[Tongmenghui]] ou ''Alianza unida'', o movemento político precursor do KMT. Ao regreso de Chiang Kai-shek, a finais de 1923, este tomou parte na creación da [[Academia Militar de Whampoa]] (inaugurada o 1 de maio de 1924) nos arredores de [[Cantón, China|Cantón]], cidade sede do goberno durante a alianza KMT-PCCh.<ref name="ChangH"/> En [[1924]], Chiang Kai-shek pasa a dirixir a academia e desta forma iníciase o seu ascenso cara á posición de sucesor de Sun Yat-sen como líder do KMT e unificador de toda a China baixo o goberno nacionalista. Os soviéticos proporcionaron á academia moito material educativo, organización e equipo, incluíndo municións.<ref name="ChangH"/> Tamén proporcionaron educación en moitas das técnicas de mobilización masiva. Con esta axuda, Sun Yat-sen foi capaz de levantar un "exército dedicado o partido", co que esperaba derrotar militarmente os señores da guerra. Os membros do PCCh tamén estaban presentes na academia, e moitos deles convertéronse en instrutores, entre eles [[Zhou Enlai]], que foi nomeado instrutor político.<ref name="HoA">Ho, Alfred K. Ho, Alfred Kuo-liang. [2004] (2004). China's Reforms and Reformers. Greenwood Publishing Group. ISBN 0-275-96080-3. pg 7.</ref> Con todo, despois de que Sun Yat-sen morrese (1 de marzo de 1925), o KMT dividiuse en movementos esquerdistas e dereitistas. Os membros do KMT tiñan medo de que os soviéticos estivesen a tratar de destruír o KMT desde o interior usando o PCCh. O PCCh comezou entón movementos en oposición á Expedición do Norte, e aprobou unha resolución na súa contra nunha reunión do partido. Logo, en marzo de 1927, o KMT celebrou a súa segunda reunión de partido onde os soviéticos axudaron a aprobar resolucións contra a Expedición e frear o poder de Chiang. Pronto, o KMT estaría claramente dividido. === Expedición do Norte (1926-1928) e cisma no KMT === A principios de 1927, a rivalidade entre o KMT e o PCCh levounos a unha división nas filas revolucionarias. O PCCh e os membros á esquerda do KMT decidiran trasladar a sede do goberno do KMT de [[Guangzhou]] a [[Wuhan]], onde a influencia comunista era máis forte.<ref name="Fairbank" /> O 7 de abril, Chiang Kai-shek e varios outros líderes do KMT sostiveron unha reunión, durante a cal propuxeron que as actividades comunistas eran social e economicamente disruptivas e tiñan que ser desfeitas para que a revolución nacional continuase. O 12 de abril, en Xangai, o KMT foi purgado de esquerdistas, por orde do xeneral [[Bai Chongxi]], coa detención e execución de centos de membros do PCCh.<ref name="Brune">Brune, Lester H. Dean Burns, Richard Dean Burns. [2003] (2003). Chronological History of U.S. Foreign Relations. Routledge. ISBN 0-415-93914-3.</ref> O PCCh referiuse a isto como o [[masacre de Xangai de 1927|Incidente do 12 de abril]] ou o [[Masacre de Xangai de 1927|Masacre de Xangai]].<ref name="Zhaos">Zhao, Suisheng. [2004] (2004). A Nation-state by Construction: Dynamics of Modern Chinese Nationalism. Stanford University Press. ISBN 0-8047-5001-7.</ref> Este incidente ampliou a brecha entre Chiang Kai-shek e [[Wang Jingwei]], outro señor da guerra que controlaba a cidade de Wuhan. Eventualmente, a á esquerda do KMT tamén expulsou membros do PCCh do goberno de Wuhan, que á súa vez foi derrubado por Chiang Kai-shek. Chiang Kai-shek, na súa calidade de comandante en xefe do [[Exército Nacional Revolucionario]] (ENR), iniciou a [[Expedición do Norte]] que levaba tempo postergada. Era unha acción en contra dos señores da guerra e pretendía a unificación da China baixo o mando do KMT. O KMT renovou a súa campaña contra os [[Era dos señores da guerra|señores da guerra]] e capturou Pequín en xuño de 1928.<ref name="Guo">Guo, Xuezhi. [2002] (2002). The Ideal Chinese Political Leader: A Historical and Cultural Perspective. Greenwood Publishing Group. ISBN 0-275-97259-3.</ref> Pronto, a maior parte da [[China do Leste]] estivo baixo control do goberno central de Nanjing, que pronto recibiu o recoñecemento internacional como único goberno lexítimo da China. O goberno do KMT anunciou, de acordo con Sun Yat-sen, a fórmula para as tres etapas da revolución: unificación militar, tutela política e democracia constitucional.<ref>Theodore De Bary, William. Bloom, Irene. Chan, Wing-tsit. Adler, Joseph. Lufrano Richard. Lufrano, John. [1999] (1999). Sources of Chinese Tradition. Columbia University Press. ISBN 0-231-10938-5. pg 328.</ref> == Insurxencia comunista (1927-1937) == [[Ficheiro:National Revolutionary Army artillery.png|miniatura|esquerda|Tropas do ENR disparando artillaría contra as forzas comunistas]] Durante a década de 1920, os activistas do PCCh refuxiáronse na clandestinidade ou fuxirón o campo, onde fomentaron unha rebelión armada. A rebelión do PCCh contra o goberno nacionalista comezou o 1 de agosto de 1927 en [[Nanchang]], [[Jiangxi]].<ref name=Nanchang/><ref name="Lee">Lee, Lai to. Trade Unions in China: 1949 To the Present. [1986] (1986). National University of Singapore Press. ISBN 9971-69-093-4.</ref> Do levantamento de Nanchang xurdiu a formación dun exército rebelde comunista, o [[Exército Vermello dos Traballadores e Campesiños Chineses]], que máis tarde se convertería no [[Exército Popular de Liberación]]. O 4 de agosto, as forzas do Exército Vermello abandonaron Nanchang e dirixíronse cara ao sur nun ataque contra Guangdong. As forzas gobernamentais rapidamente recuperaron Nanchang mentres as forzas rebeldes escapaban ao campo.<ref name=Nanchang/> Unha reunión do PCCh o 7 de agosto confirmou a intención do partido de tomar o poder pola forza, seguida por unha violenta campaña anticomunista do goberno de Wang Jingwei en Wuhan a partir do 8 de agosto. O 14 de agosto, Chiang Kai-shek ante a falta de apoios por parte da xunta militar de [[Nanjing]] retirouse á súa aldea natal. Máis adiante o PCCh fixo outros intentos para tomar as cidades de Changsha, Shantou e Guangzhou. O Exército Vermello formado por soldados amotinados do antigo Exército Revolucionario Nacional (ERN), así como [[campesiño]]s armados estableceu o control ao longo de varias áreas do [[sur da China]].<ref name="Lee" /> Mentres tanto as forzas do KMT seguian tentando acabar coas rebelións.<ref name="Lee" /> Entón, en setembro, Wang Jingwei foi forzado a saír de Wuhan e o 7 de setembro produciuse unha insurrección armada sen éxito coñecida como a [[revolta da colleita do outono]], liderada por [[Mao Tse Tung]].<ref name="Blasko">Blasko, Dennis J. [2006] (2006). The Chinese Army Today: Tradition and Transformation for the 21st Century. Routledge. ISBN 0-415-77003-3.</ref> Mikhail Borodin volveu en outubro, outra vez, á [[Unión Soviética]] vía Mongolia. En novembro, Chiang Kai-shek foi a Shanghai e invitou a Wang a unirse a el. O 11 de decembro, o PCCh comezou o levantamento de Cantón, establecendo un [[soviet]] alí ao día seguinte, pero o 13 de decembro perdeu a cidade tras un contraataque baixo as ordes do xeneral [[Zhang Fakui]]. O 16 de decembro, Wang Jin fuxiu a Francia. Agora había tres capitais na China: Pequín que era a capital da república internacionalmente recoñecida, outra en Wuhan gobernada polo PCCh e o KMT de esquerdas e outra en Nanjing rexida polo réxime de dereitas do KMT e que seguiría sendo a capital do KMT durante a próxima década.<ref name="Esherick">Esherick, Joseph. [2000] (2000). Remaking the Chinese City: Modernity and National Identity, 1900–1950. University of Hawaii Press. ISBN 0-8248-2518-7.</ref><ref name="Esherick" /><ref name="Clark">Clark, Anne Biller. Clark, Anne Bolling. Klein, Donald. Klein, Donald Walker. [1971] (1971). Harvard Univ. Biographic Dictionary of Chinese communism. Original from the University of Michigan v.1. Digitized Dec 21, 2006. p 134.</ref> Isto marcou o comezo dunha loita armada que durou dez anos, coñecida na [[China continental]] como a "guerra civil dos dez anos" (十年内战) que terminou co [[incidente de Xi'an]] cando Chiang Kai-shek foi forzado a formar a [[Segunda Fronte Unida]] contra as forzas invasoras do Xapón. En 1930 a [[guerra das Chairas Centrais]] estalou como un conflito interno do KMT, conflito que foi levado a cavo por [[Feng Yuxiang]], [[Yan Xishan]] e [[Wang Jingwei]] que buscaban eliminar os focos restantes da actividade comunista mediante unha serie de cinco [[campañas de cerco]].<ref name="autogenerated1">Lynch, Michael Lynch. Clausen, Søren. [2003] (2003). Mao. Routledge. ISBN 0-415-21577-3.</ref> A primeira e segunda campaña fallaron e a terceira foi abortada debido ao [[incidente de Mukden]]. A cuarta campaña (1932-1933) logrou algúns éxitos temperáns, pero os exércitos de Chiang foron maltratados cando tentaron penetrar no corazón da República Popular da China de Mao. Durante estas campañas, as columnas do KMT penetraron rapidamente nas zonas comunistas, pero foron facilmente absorbidas pola grandeza do campo e non puideron consolidarse. Por último, a finais de 1934, Chiang lanzou unha quinta campaña que implicou o cerco sistemático da rexión soviética de Jiangxi con fortíns militares.<ref name="Manwaring">Manwaring, Max G. Joes, Anthony James. [2000] (2000). Beyond Declaring Victory and Coming Home: The Challenges of Peace and Stability operations. Greenwood Publishing Group. ISBN 0-275-96768-9. px 58</ref> A diferenza de campañas anteriores en que penetrarón profundamente nun único golpe, esta vez as tropas do KMT pacientemente construen fortificacións, separadas unhas cinco millas, para cercar os ámbitos comunistas e cortar as subministracións de materiais e fontes de alimentos.<ref name="Manwaring" /> En outubro de 1934, as forzas do PCCh aproveitarón os espazos que deixaba o anel de fortificacións que estaban protexidos polas forzas dun aliado do señor da guerra de Chiang Kai-shek, en lugar das tropas regulares do KMT e rompeu o cerco. Os xefes dos exércitos eran remisos a desafiar ás forzas comunistas por temor a perder aos seus propios homes e non perseguiron o PCCh con moito fervor. Ademais, as principais forzas do KMT estaban preocupadas por aniquilar o exército de [[Zhang Guotao]], que era moito máis grande que o de Mao. A retirada militar masiva das forzas comunistas durou un ano e recorriu o que Mao estimou nuns 12.500&nbsp;km (25.000 [[Li (unidade)|Li]]); este feito foi coñecido como a [[longa marcha]].<ref name="Zhang">Zhang, Chunhou. Vaughan, C. Edwin. [2002] (2002). Mao Zedong as Poet and Revolutionary Leader: Social and Historical Perspectives. Lexington books. ISBN 0-7391-0406-3. p 65, p 58</ref> A longa marcha foi unha retirada militar asumida polo Partido Comunista da China, liderada por Mao Zedong para fuxir da persecución ou ataque do exército do Kuomintang. Esta consistío nunha serie de marchas, durante as cal numerosos exércitos comunistas que estaban no sur se retirarón cara ao norte e oeste. Durante a marcha sobre Jiangxi a fronte do primeiro exército, liderado por unha comisión militar inexperta, estaba á beira da aniquilación polas tropas de Chiang Kai Shek cuxas tropas atopabanse en Jiangxi. Os comunistas, baixo o mando de Mao Zedong e Zhou Enlai, "escaparón na súa fuxida retirandose cara ao oeste e norte, polo que terían percorrido máis de 9.000 km en 370 días". A ruta pasou por algúns dos terreos máis difíciles do oeste da China fuxindo cara ao oeste, e logo cara ao norte en dirección Shaanxi. En novembro de 1935, pouco despois de establecerse no norte de Shaanxi, Mao fíxose cargo oficialmente da posición de liderado que ostentaba Zhou Enlai no Exército Vermello. Despois dunha importante reorganización dos papeis oficiais, Mao converteuse no presidente da Comisión Militar, con Zhou e Deng Xiaoping como vicepresidentes. Isto marcou a posición de Mao como o líder preeminente do partido, con Zhou nunha segunda posición respecto del.{{Cómpre referencia}} A marcha terminou cando o PCCh chegou ao interior de [[Shaanxi]]. O exército de [[Zhang Guotao]], que tomou unha ruta diferente a través do noroeste da China, foi en gran parte destruído polas forzas de Chiang Kai-shek e os seus aliados: os [[Pobo hui|hui]], grupo étnico que se compón principalmente por [[musulmán]]s da [[Sunnismo|fe sunní]] e da [[camarilla Ma]] (coñecida como a familia de señores da guerra Ma). Ao longo do camiño, o exército comunista confiscou bens e armas dos señores da guerra e señoríos locais, mentres recrutaba campesiños e pobres, solidificando o seu chamamento ás masas. Das 90.000 a 100.000 persoas que iniciaron a longa marcha desde a República China Soviética, só preto de 7.000-8.000 chegaron a Shaanxi.<ref name="Bianco">[[Lucien Bianco|Bianco, Lucien]]. Bell, Muriel. [1971] (1971). Origins of the Chinese Revolution, 1915–1949. Stanford University Press. {{ISBN|0-8047-0827-4}}. pg 68</ref> Os restos das forzas de Zhang finalmente uníronse a Mao en Shaanxi, pero co seu exército practicamente destruído, Zhang, mesmo como membro fundador do PCCh, nunca puido desafiar a autoridade de Mao. Esencialmente, esta gran fuxida fixo de Mao o líder indiscutible do Partido Comunista da China. {{ampliar}} == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} {{Portal|China}} === Bibliografía === * Zhu, Zongzhen e Wang, Chaoguang, ''Liberation War History'', 1st Edition, Social Scientific Literary Publishing House en [[Beijing]], [[2000]], ISBN 7-80149-207-2 (set) * Zhang, Ping, ''History of the Liberation War'', 1st Edition, Chinese Youth Publishing House en [[Beijing]], [[1987]], ISBN 7-5006-0081-X (pbk.) === Ligazóns externas === * [https://books.google.com/books?id=cOIDAAAAMBAJ&pg=PA364&dq=Popular+Science+1930+plane+%22Popular+Mechanics%22&hl=en&ei=WhNjTqPcEcnm0QGisoX1CQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7&sqi=2&ved=0CEMQ6AEwBg#v=onepage&q&f=true "Armored Car Like Oil Tanker Used by Chinese" ''Popular Mechanics''], marzo de 1930, artigo e foto dun tren armado da Guerra civil chinesa * [http://www.marxists.org/reference/archive/mao/selected-works/volume-4/mswv4_43.htm THE CONCEPT OF OPERATIONS FOR THE HUAI-HAI CAMPAIGN] * [http://www.lib.utexas.edu/maps/ams/china/ Topographic maps of China Series L500, U.S. Army Map Service, 1954–] {{Control de autoridades}} {{historia en progreso}} [[Categoría:Guerra civil chinesa| ]] [[Categoría:Guerras do século XX]] [[Categoría:Guerras civís]] 1ox00no18aghiuo316aoau7pke4fguc 0 362897 7104954 6632922 2025-06-23T20:57:01Z O Breixo 127505 7104954 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Dutch Attack on the Medway, June 1667 van Soest RMG BHC0295.jpg |descrición_imaxe = ''Ataque neerlandés no Medway'' durante a [[segunda guerra anglo-holandesa]] por [[Pieter Cornelisz van Soest]] c. 1667. O navío inglés capturado [[HMS Royal Charles (1655)|''Royal Charles'']] encóntrase xusto no centro. |data = 1652-1654<br />1665-1667<br />1672-1674<br />1781-1784 |resultado = Dominación holandesa do comercio mundial até 1713 |combatentes1 = [[Provincias Unidas]], {{NED}}<br/>{{DNK}} |combatentes2 = {{ENG}}<br/>{{FRA}} |comandante1 = [[Michiel de Ruyter]]<br />[[Maarten Tromp]] |comandante2 = [[Xacobo II de Inglaterra]]<br />[[Robert Blake (almirante)|Robert Blake]]<br />[[Jean II d'Estrées]] |soldados1 = [[Provincias Unidas]]<br />600 navíos de guerra<br />1500 mariños<br />50 soldados<br />[[Reino de Dinamarca y Noruega|Dinamarca-Noruega]]<br />Fortaleza, 250 soldados |soldados2 = [[Inglaterra]]<br />650 navíos de guerra<br />300 soldados<br />[[Francia]]<br />60 navíos de guerra |baixas1 = [[Provincias Unidas]]<br />56 navíos perdidos<br />20 navíos capturados<br />10.150 mortos<br />20.000 feridos<br />2.500 capturados<br />[[Dinamarca]]<br />8 mortos<br />10 civís mortos |baixas2 = [[Inglaterra]]<br />40 navíos perdidos<br />18 navíos capturados<br />13.310 mortos<br />25.000 feridos<br />2.000 capturados<br />[[Francia]]<br />400 mortos }} As '''guerras anglo-holandesas''', ou '''guerras anglo-neerlandesas''', foron unha serie de conflitos militares armados dos séculos [[XVII]] e [[Século XVII|XVIII]], entre o [[Reino de Inglaterra]] ([[Reino de Gran Bretaña]] durante a [[Cuarta guerra anglo-holandesa]]) e as [[Provincias Unidas|Provincias Unidas dos Países Baixos]], co obxectivo de controlar as rutas comerciais marítimas. Son coñecidas como as '''guerras neerlandesas''' (''Dutch wars'') en Inglaterra e como as '''guerras inglesas de mar''' (''Engelse Zeeoorlogen'') nos [[Países Baixos]]. Durante o [[século XVII]], [[Inglaterra]] e as [[Provincias Unidas]] enfrontáronse nas seguintes guerras coloniais: :* A [[primeira guerra anglo-neerlandesa]] entre [[1652]] e [[1652|1654]]; :* A [[segunda guerra anglo-neerlandesa]] entre [[1665]] e [[1665|1667]]; :* A [[terceira guerra anglo-neerlandesa]] entre [[1672]] e [[1672|1674]]. Avanzado o [[século XVIII]] produciuse outro conflito entre o [[Reino de Gran Bretaña]] e as [[Provincias Unidas]]: :* A [[cuarta guerra anglo-neerlandesa]] entre [[1780]] e [[1780|1784]]. E no [[século XIX]]: :* A [[guerra anglo-neerlandesa de Xava]] entre [[1810]] e [[1810|1811]] na illa de [[Xava]]. == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía en [[Lingua inglesa|inglés]] === * Boxer, Charles Ralph. ''The Anglo-Dutch Wars of the 17th Century'' (1974) * Bruijn, Jaap R. ''The Dutch navy of the seventeenth and eighteenth centuries'' (U of South Carolina Press, 1993). * Geyl, Pieter. ''Orange & Stuart 1641-1672'' (1969) * Hainsworth, D. R., et al. ''The Anglo-Dutch Naval Wars 1652-1674'' (1998) * Israel, Jonathan Ie. ''The Dutch Republic: its rise, greatness and fall, 1477-1806'' (1995), pp 713–26, 766-76, 796-806. The Dutch political perspective. * Jones, James Rees. ''The Anglo-Dutch wars of the seventeenth century'' (1996) [https://books.google.com/books?isbn=0582056306 online]; the fullest military history. * Kennedy, Paul M. ''The rise and fall of British naval mastery'' (1983) pp 47–74. * Konstam, Angus, e Tony Bryan. ''Warships of the Anglo-Dutch Wars 1652-74'' (2011) [http://www.amazon.com/Warships-Anglo-Dutch-Wars-1652-74-Vanguard/dp/1849084106/ excerpt and text search] * Levy, Jack S., e Salvatore Ali. "From commercial competition to strategic rivalry to war: The evolution of the Anglo-Dutch rivalry, 1609-52." en ''The dynamics of enduring rivalries'' (1998) pp: 29-63. * Messenger, Charles, ed. ''Reader's Guide to Military History'' (Routledge, 2013). 19-21. * Ogg, David. ''England in the Reign of Charles II'' (2nd ed. 1936), pp 283–321 (Second War); 357-88 (Third War), Military emphasis. * Palmer, M. A. J. "The 'Military Revolution' Afloat: The Era of the Anglo-Dutch Wars and the Transition to Modern Warfare at Sea." ''War in history'' 4.2 (1997): 123-149. * Padfeld, Peter. ''Tides of Empire: Decisive Naval Campaigns in the Rise of the West. Vol. 2 1654-1763.'' (1982). * Pincus, Steven C.A. ''Protestantism and Patriotism: Ideologies and the making of English foreign policy, 1650-1668'' (Cambridge UP, 2002). * Rommelse, Gijs "Prizes and Profits: Dutch Maritime Trade during the Second Anglo-Dutch War," ''International Journal of Maritime History'' (2007) 19#2 pp 139–159. * Rommelse, Gijs. "igaT role of mercantilism in Anglo-Dutch political relations, 1650–74." ''Economic History Review'' 63#3 (2010) 591-611. === Ligazóns externas === * {{cita web|publisher=Zeeburg nieuws|place=NL|url=http://www.zeeburgnieuws.nl/specials/scheepvaart/voc-foto01-dt.html|title=Painting of Anglo-Dutch sea battle, Third War, at the National Maritime Museum, London|data-acceso=18 de xaneiro de 2017|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20021014125313/http://www.zeeburgnieuws.nl/specials/scheepvaart/voc-foto01-dt.html|dataarquivo=14 de outubro de 2002|urlmorta=yes}}, ''(en [[lingua holandesa|neerlandés]])''. * [https://web.archive.org/web/20111212075532/http://www.nmm.ac.uk/ National Maritime Museum], Londres, {{En}} * O barco [https://web.archive.org/web/20070927104213/http://www.bataviawerf.nl/7provincien.html 'The Seven Provinces'] do almirante neerlandés [[Michiel de Ruyter]]s está a ser reconstruído na cidade holandesa de [[Lelystad]]. * {{cita web|publisher=Contemplator|url=http://www.contemplator.com/history/dutchwar.html|title=A short history of the Anglo–Dutch Wars}}. {{Control de autoridades}} {{Historia en progreso}} [[Categoría:Xeopolítica]] [[Categoría:Historia militar]] [[Categoría:Guerras do século XVII]] [[Categoría:Guerras do século XVIII]] my6o1ps1ma2qun5rqfrecb9rq1g6tb7 0 363058 7104955 7092107 2025-06-23T20:59:13Z O Breixo 127505 7104955 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |nome = Guerra Civil Siria |imaxe = Syrian Civil War map.svg |data = Desde o [[15 de marzo]] de [[2011]]<br/>({{Idade en anos e días|15|03|2011|{{CURRENTDAY}}|{{CURRENTMONTH}}|{{CURRENTYEAR}}}})<ref>{{cita web|url=http://www.elmundo.es/elmundo/2011/03/28/internacional/1301305817.html|título=Ocho meses de protestas y represión|xornal=El Mundo|data=28 de novembro de 2011|cita=«Miles de personas se concentran en las principales ciudades sirias respondiendo a la convocatoria por Facebook de un 'Día de la Ira'»}}</ref> |casus = Manifestacións e posterior [[Rebelión en Siria en 2011|rebelión armada]] dunha fracción do exército e outros grupos armados. |resultado = En curso |combatentes1 = {{SYRb}} '''[[República Árabe Siria]]''' * [[Forzas Armadas de Siria]] *:•&nbsp;[[Exército Árabe Sirio|Exército]] *:•&nbsp;[[Armada Árabe Siria|Armada]] *:•&nbsp;[[Forza Aérea Árabe Siria|Forza Aérea]] *:•&nbsp;[[Garda Republicana (Siria)|Garda Republicana]] * [[Forza de Defensa Nacional (Siria)|Forza de Defensa Nacional]] * [[Partido Árabe Socialista Baaz|Brigadas Baaz]] :'''Forzas aliadas''' * Milicias da tribo [[Tayy]]<ref>{{Cita web|last=Heras|first=Nicholas|title=The tribal factor in Syria's rebellion|url=http://www.fairobserver.com/article/tribal-factor-syria-rebellion|work=Fair Observer|accessdate=17 de febreiro de 2014}}</ref> * Milicias da tribo [[Jubur|al-Jihesh]]<ref>{{Cita web|last=Muhammad|first=Bishwa|title=Pro-Assad militants storm houses of Kurdish activists in Hasakah|url=http://aranews.org/en/home/kurdish-region/664-pro-assad-militants-storm-activists-houses-in-hasakah.html|work=ARA News|accessdate=17 de febreiro de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131021194331/http://aranews.org/en/home/kurdish-region/664-pro-assad-militants-storm-activists-houses-in-hasakah.html|dataarquivo=21 de outubro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> * Liwa Dhu al-Fiqar<ref>{{Cita web|last=Bahaa|first=Jafra|title=Shiite militia massacre in Nabek... Rape, killing and burning|url=http://www.alarabiya.net/ar/arab-and-world/syria/2013/12/07/%D9%85%D8%AC%D8%B2%D8%B1%D8%A9-%D8%A8%D9%8A%D8%AF-%D9%85%D9%8A%D9%84%D9%8A%D8%B4%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D8%B4%D9%8A%D8%B9%D9%8A%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%83-%D8%A7%D8%BA%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%A8-%D9%82%D8%AA%D9%84-%D9%81%D8%AD%D8%B1%D9%82.html|work=Al Arabiya|accessdate=13 de xaneiro de 2014}}</ref><ref>{{Cita web|title=Hizballah cavalcade: Liwa'a Zulfiqar; Birth of a new Shia militia in Syria?|url=http://jihadology.net/2013/06/20/hizballah-cavalcade/|work=Jihadology|accessdate=13 de xaneiro de 2014}}</ref> * [[Resistencia Siria]]<ref>{{Cita web |url=http://www.joshualandis.com/blog/aymenn-al-tamimi-speaks-to-ali-kayali-and-profiles-the-syrian-resistance-a-pro-assad-militia-force/ |título=Copia arquivada |data-acceso=19 de xaneiro de 2017 |data-arquivo=02 de febreiro de 2016 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160202211918/http://www.joshualandis.com/blog/aymenn-al-tamimi-speaks-to-ali-kayali-and-profiles-the-syrian-resistance-a-pro-assad-militia-force/ |url-morta=yes }}</ref> * [[Jaysh al-Muwahhideen]]<ref>{{Cita web |url=http://www.joshualandis.com/blog/druze-militias-southern-syria/ |título=Copia arquivada |data-acceso=19 de xaneiro de 2017 |data-arquivo=04 de marzo de 2016 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160304001651/http://www.joshualandis.com/blog/druze-militias-southern-syria/ |url-morta=yes }}</ref> * [[Partido Social Nacionalista Sirio|PSNS]] e [[Partido Comunista Sirio|PCS]]<ref name="joshualandis1">{{Cita web|url=http://www.joshualandis.com/blog/druze-militias-southern-syria/|title=The Druze Militias of Southern Syria|date=13 de novembro de 2013|accessdate=18 de novembro de 2013|author=Aymenn Al-Tamimi|data-arquivo=04 de marzo de 2016|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160304001651/http://www.joshualandis.com/blog/druze-militias-southern-syria/|url-morta=yes}}</ref> * [[Sootoro]]<ref>{{cita web|url=http://www.thenational.ae/thenationalconversation/comment/assad-regime-lacks-the-total-support-of-syrias-christians|título=Assad Régimen Lacks The Total Support of Syrias Christiansborg}} {{en}}</ref> * [[Brigada Al-Abbas]]<ref>{{cita noticia|título=Syrian war widens Sunni-Shia schism as foreign jihadis join fight for shrines|url=http://www.theguardian.com/world/2013/jun/04/syria-islamic-sunni-shia-shrines-volunteers|xornal=[[The Guardian]]|data=4 de xuño de 2013|dataacceso=26 de xuño de 2014|idioma=inglés}}</ref> * [[Liwa Al-Quds]]<ref>{{Cita web |url=http://www.joshualandis.com/blog/overview-of-some-pro-assad-militias/ |título=Copia arquivada |data-acceso=19 de xaneiro de 2017 |data-arquivo=10 de agosto de 2016 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160810000748/http://www.joshualandis.com/blog/overview-of-some-pro-assad-militias/ |url-morta=yes }}</ref> * [[Garda Nacionalista Árabe]] * [[Fronte Popular para a Liberación de Palestina-Comando Xeral|FPLP-CG]] ''...[[Grupos armados de la Guerra Civil Siria|Outros grupos armados estranxeiros]]'' {{IRN}}<ref>{{cita web |url= http://www.elmundo.es/internacional/2015/10/01/560d5058268e3e0a488b458f.html |título= Irán apoya los bombardeos de Rusia sobre Siria |dataacceso=18 de novembro de 2015 |apelido= Membrado |nome= Zahida |data= 1 de outubro de 2015 |xornal= [[El Mundo (España)|El Mundo]]}}</ref> <small>(desde 2013)</small><br/> [[Ficheiro:InfoboxHez.PNG|18px]] [[Hezbollah]] <small>(desde 2013)</small><br/> {{RUS}}<ref>{{cita web |url= https://actualidad.rt.com/video/189185-rusia-llave-solucion-siria-conflicto |título= Rusia podría convertirse en la llave de la solución de la crisis siria |dataacceso=18 de novembro de 2015 |data= 21 de outubro de 2015 |obra= [[RT]]}}</ref> <small>(desde 2015)</small> * {{TUR}} <small>(desde finais de 2016)</small><ref>https://mundo.sputniknews.com/orientemedio/201607301062552516-turquia-rusia-eeuu/</ref><ref>{{Cita web |url=http://pe.globedia.com/turquia-cambia-bando |título=Copia arquivada |data-acceso=19 de xaneiro de 2017 |data-arquivo=03 de xaneiro de 2017 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20170103170023/http://pe.globedia.com/turquia-cambia-bando |url-morta=yes }}</ref><ref>https://www.voltairenet.org/article194739.html</ref> '''Apoio militar''': * {{IRQ}}<ref>{{cita web |url=http://www.businessinsider.com.au/iraq-joins-assads-side-in-syrian-war-2013-3 |título=It Looks Like Iraq Has Joined Assad's Side In The Syrian War |editorial=Business Insider |dataacceso=16 de febreiro de 2014 |lingua=inglés |data-arquivo=12 de xuño de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180612162320/https://www.businessinsider.com.au/iraq-joins-assads-side-in-syrian-war-2013-3 |url-morta=yes }}</ref> * {{PRK}}<ref>{{cita web |url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/syria/10102561/Syria-North-Korean-military-advising-Assad-regime.html|título=Syria: North Korean military 'advising Assad regime&#39; |xornal=The Telegraph |dataacceso= |lingua=inglés}}</ref> * {{CHN}} <ref>{{cita noticia|apelidos1=Bodeeen|nome1=Christopher|título=Chinese Admiral Visits Syria in Show of Support|url=http://abcnews.go.com/International/wireStory/chinese-admiral-visits-syria-show-support-41476745|dataacceso=21 de decembro de 2016|axencia=Associated Press|editorial=ABC News|data=8 de agosto de 2016|data-arquivo=19 de agosto de 2016|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160819134922/http://abcnews.go.com/International/wireStory/chinese-admiral-visits-syria-show-support-41476745|url-morta=unfit}}</ref> * {{EGY}}<ref>https://www.voltairenet.org/article194199.html</ref><ref>http://beforeitsnews.com/alternative/2016/11/egipto-finalmente-apoya-a-rusia-y-a-assad-en-el-conflicto-sirio-3444778.html</ref><ref>{{Cita web |url=https://news.vice.com/es/article/rusia-hace-guerra-siria-amor-egipto |título=Copia arquivada |data-acceso=19 de xaneiro de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20170103094856/https://news.vice.com/es/article/rusia-hace-guerra-siria-amor-egipto |dataarquivo=03 de xaneiro de 2017 |urlmorta=yes }}</ref> '''Apoio internacional''': * {{QAT}} <small>(desde finais de 2016)</small><ref>http://www.bbc.com/mundo/noticias-38255246</ref><ref>http://www.voltairenet.org/article194705.html</ref> |combatentes2 = [[Ficheiro:Syria-flag 1932-58 1961-63.svg|link=|border|24px]]&nbsp;[[Ficheiro:Flag of Jihad.svg|link=|border|24px]] '''«Rebeldes» <br/>([[oposición siria]])'''<ref>El término ''rebeldes'' es utilizado normalmente por la prensa internacional.</ref>''' *:•&nbsp;[[Exército Libre Sirio]] <small>(2011-2014)</small><ref group="n">Composto inicialmente por civís armados e desertores do exército gobernamental.</ref><ref>[http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-15798218]</ref> *:•&nbsp;[[Yeish al-Islam]] *:•&nbsp;[[Fronte Sur]] <small>(desde 2014)</small> *:•&nbsp;[[Fronte Islámico (Siria)|Fronte Islámico]] <small>(2013-2015)</small> [[Ficheiro:Emblem of the Jaish al-Fatah.svg|20px]] [[Exército da Conquista]] *:•&nbsp;[[Jabhat Fateh al-Sham]] <small>(antigo Fronte Al Nusra; rama de [[Al Qaeda]] en Siria)</small><ref>{{cita noticia |título=Pide líder de Al Qaeda ayuda externa para rebeldes sirios |url=http://www.milenio.com/cdb/doc/noticias2011/0d77ad322dcad7278a17d3b6eefbf468 |editorial=Milenio |data=12 de febreiro de 2012 |dataacceso=20 de marzo de 2013 |cita=Un importante funcionario de inteligencia iraquí dijo que los soldados vinculados con Al Qaeda ya van en camino de Irak a Siria. |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120214110044/http://www.milenio.com/cdb/doc/noticias2011/0d77ad322dcad7278a17d3b6eefbf468 |dataarquivo=14 de febreiro de 2012 |urlmorta=yes }}</ref><ref>{{cita noticia |url=http://www.abc.es/20120212/internacional/abci-qaida-mensaje-siria-201202121244.html |título=El líder de Al Qaida pide a los rebeldes sirios "acabar con el régimen de Al-Assad" |xornal=[[ABC (xornal)|ABC]]|data=13 de febreiro de 2012|dataacceso=20 de marzo de 2013 |cita=Los informes que manejan los servicios de Inteligencia estadounidenses parecen demostrar que los ataques fueron ordenados personalmente por Al Zawahiri, lo que confirmarían algunas de las acusaciones formuladas por el presidente Al-Asad el papel que Al Qaida en Irak está jugando en la revolución siria.}}</ref><ref>{{cita noticia |url=https://www.google.com/hostednews/epa/article/ALeqM5jyhIw4TQtnKN0tTf2X1vttZ3D2SA?docId=1714813 |título=Al Qaeda estaría detrás de dos atentados en Damasco, según oficiales de EE.UU. |axencia=EFE |data=11 de febreiro de 2012 |dataacceso=20 de marzo de 2013 |cita=La rama iraquí del grupo terrorista Al Qaeda estaría detrás de dos de los recientes atentados que ha sufrido la capital de Siria, Damasco, y probablemente también de los atentados suicidas ocurridos este viernes que dejaron al menos 25 muertos en la ciudad de Alepo, informó hoy el grupo de periódicos McClatchy citando fuentes oficiales estadounidenses. }}{{Ligazón morta|data=outubro de 2021 }}</ref> *:•&nbsp;[[Ahrar al-Sham]] *:•&nbsp;[[Harakat Nour al-Din al-Zenki]] *:•&nbsp;[[Partido Islámico do Turkestán en Siria]] ''...[[Grupos armados da Guerra Civil Siria|Outros grupos armados estranxeiros]]'' * {{TUR}} <small>(ata finais de 2016)</small><ref name=MUNDO_1/><ref name=BBC_1/> * {{ISR}}<ref>[https://www.almasdarnews.com/article/ministerio-de-defensa-sirio-confirma-el-ataque-de-israel-la-base-aerea-de-mezze/ Ministerio de Defensa sirio confirma el ataque de Israel a la base aérea de Mezze] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161220112624/https://www.almasdarnews.com/article/ministerio-de-defensa-sirio-confirma-el-ataque-de-israel-la-base-aerea-de-mezze/ |date=20 de decembro de 2016 }} AMN - 07/12/2016</ref><ref>[http://www.infobae.com/america/mundo/2016/12/07/siria-afirmo-que-israel-disparo-misiles-contra-una-base-aerea-cerca-de-damasco/ Siria afirmó que Israel disparó misiles contra una base aérea cerca de Damasco] Infobae - 7 de decembro de 2016</ref> '''Apoio militar''': * {{SAU}}<ref name=MUNDO_1/><ref name=BBC_1/> * {{USA}}<ref>{{cita web |autor=Londono, Ernesto & Miller, Greg |url=http://www.washingtonpost.com/world/national-security/cia-begins-weapons-delivery-to-syrian-rebels/2013/09/11/9fcf2ed8-1b0c-11e3-a628-7e6dde8f889d_story.html |título=U.S. weapons reaching Syrian rebels |xornal=The Washington Post |idioma=inglés}}</ref><ref>[http://mundo.sputniknews.com/orientemedio/20160606/1060451783/reinounido-siria-daesh.html «Comando especial británico protege a rebeldes sirios de ataques de Daesh.» 6 de xuño de 2016.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160809212305/http://mundo.sputniknews.com/orientemedio/20160606/1060451783/reinounido-siria-daesh.html |date=09 de agosto de 2016 }} Sputnik.</ref> * {{FRA}}<ref>[http://www.enca.com/hollande-confirms-french-delivery-arms-syrian-rebels «Hollande confirms French delivery of arms to Syrian rebels.» 21 de agosto de 2014.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190327102217/https://www.enca.com/hollande-confirms-french-delivery-arms-syrian-rebels |date=27 de marzo de 2019 }} AFP.</ref><ref>[http://www.t13.cl/noticia/mundo/militares-franceses-asesorarian-rebeldes-siria «Militares franceses asesorarían a rebeldes en Siria.»9 de xuño de 2016.] AFP.</ref> * {{QAT}}<small>(ata finais de 2016)</small><ref name=MUNDO_1>{{cita web |url= http://www.elmundo.es/internacional/2015/10/01/560c346eca47418c408b456f.html |título= Quién es quién en el avispero sirio |dataacceso=18 de novembro de 2015 |apelido= Hurtado |nome= Luis Miguel |data= 1 de outubro de 2015|xornal= [[El Mundo]]}}</ref><ref name=BBC_1>{{cita web |url= http://www.bbc.com/mundo/noticias/2014/09/140901_estado_islamico_apoyos_nc |título= ¿Quién apoya a los extremistas de Estado Islámico? |dataacceso=18 de novembro de 2015 |data= 1 de setembro de 2014 |editorial= [[BBC]]}}</ref> * {{JOR}} * {{GBR}}<ref>[http://www.latino-news.com/el-reino-unido-envia-vehiculos-blindados-a-los-rebeldes-sirios/ «El Reino Unido envía vehículos blindados a los rebeldes sirios.»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160630193648/http://www.latino-news.com/el-reino-unido-envia-vehiculos-blindados-a-los-rebeldes-sirios/ |date=30 de xuño de 2016 }} EFE. Consultado el 9 de xuño de 2016.</ref> * {{DEU}}<ref>{{cita web|url=http://www.naharnet.com/stories/en/147365-germany-sending-40-soldiers-to-iraqi-kurdistan|título=Germany Sending 40 Soldiers to Iraqi Kurdistan|editorial=Naharnet|data=13 de setembro de 2014|lingua=inglés}}</ref><ref>[http://www.elmundo.es/internacional/2016/06/15/576174a7268e3e88748b45d0.html «Siria acusa a Alemania y Francia de violar su soberanía.»15 de xuño de2016.] ''El Mundo''. (EFE.)</ref><ref>[http://www.publico.es/internacional/siria-denuncia-agresion-soberania-soldados.html «Siria denuncia la "agresión a su soberanía" por soldados de fuerzas especiales francesas y alemanas.» 15 de xuño de 2016.] ''Público''. (Axencias.)</ref> ---- [[Ficheiro:Flag of the Islamic State in Iraq and the Levant.svg||20px|link=|border]] '''[[Estado Islámico de Irak e o Levante]]'''<ref>{{cita noticia |url=http://www.reuters.com/article/2013/07/12/us-syria-crisis-idUSBRE96B08A20130712 |título=New front opens in Syria as rebels say al Qaeda attack means war |editorial=Reuters |data=12 de xullo de 2013 |idioma=inglés |data-acceso=19 de xaneiro de 2017 |data-arquivo=13 de outubro de 2015 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20151013145005/http://www.reuters.com/article/2013/07/12/us-syria-crisis-idUSBRE96B08A20130712 |url-morta=yes }}</ref><ref>{{cita noticia |título=Syrian rebels launch fierce offensive against al Qaeda fighters |url=http://www.reuters.com/article/2014/01/04/us-syria-crisis-fighting-idUSBREA0308720140104 |axencia=Reuters |data=4 de xaneiro de 2014 |dataacceso=5 de xaneiro de 2014 |idioma=inglés |data-arquivo=24 de setembro de 2015 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20150924192155/http://www.reuters.com/article/2014/01/04/us-syria-crisis-fighting-idUSBREA0308720140104 |url-morta=yes }}</ref> <small>(desde 2013)</small> ([[Guerra contra o Estado Islámico|En guerra con todos os bandos]]) '''Apoio financeiro''': * {{SAU}}í<ref name=BBC_1/> * {{QAT}}<ref name=BBC_1/> <small>(Negado por ambos países e discutido por analistas)</small><ref name=BBC_1/> |combatentes3= [[Ficheiro:Flag of Syrian Kurdistan.svg|20px]] '''[[Rojava]]''', [[Kurdistán sirio]] <small>(desde 2012)</small> *:•&nbsp;[[Unidades de Protección Popular|YPG]] *:•&nbsp;[[Unidades Femininas de Protección|YPJ]] *:•&nbsp;[[Exército de Revolucionarios (Siria)|JaT]] *:•&nbsp;[[Consello Militar Asirio|MFS]] *:•&nbsp;[[Brigada Internacional de Liberación|IFB]] '''Apoio militar''': * {{USA}} <small>(desde 2014)</small> * {{RUS}} <small>(desde 2015)</small> * [[Ficheiro:Flag of Kurdistan.svg|20px]] [[Kurdistán iraquí]] * [[Ficheiro:Flag of Kurdistan Workers Party (PKK).svg|20px]] [[Partido dos Traballadores de Kurdistán]] (PKK) ---- [[Ficheiro:Seal of Combined Joint Task Force – Operation Inherent Resolve.svg|22px]] '''[[Coalición Internacional Contra Estado Islámico|CJTF–OIR]]''' <small>(desde 2014)</small> * {{USA}} * {{GBR}} * {{FRA}} * {{BEL}} * {{DIN}} * {{AUS}} ''[[Coalición Internacional Contra Estado Islámico|...Resto de países da coalición]]'' |comandante1 = {{Plainlist| * {{SYRb}} [[Ali Abdullah Ayub]]<ref group="lower-alpha">Xefe do Estado Maior do [[EXército Sirio]].</ref> * {{SYRb}} [[Maher al-Asad]]<ref group="lower-alpha">Comandante da [[4.ª División Acoirazada (Siria)|4.ª División Acoirazada]].</ref> * {{SYRb}} [[Issam Hallaq]]<ref group="lower-alpha">Xefe do Estado Maior da [[Forza Aérea Siria]].</ref> * {{SYRb}} [[Ghasan Yaudat Ismail]]<ref group="lower-alpha">Xeneral da Unidade de Inteligencia da Forza Aérea.</ref> *{{SYRb}} [[Suhail Hassan]]<ref>[http://prensa-latina.cu/index.php?option=com_content&task=view&idioma=1&id=3033391&Itemid=1 Continúan fuertes combates en provincia central siria] 29 de agosto de 2014 - PL</ref> * {{SYRb}} [[Issam Zahreddine]] * {{SYRb}} [[Hebun Sinya]]{{KIA}}<ref>[http://actualidad.rt.com/actualidad/165617-muere-batalla-kobani-guerrera-kurda Perece en la batalla por Kobani la combatiente kurda más conocida] RT - 6 de febreiro de 2015</ref> }} ---- {{Plainlist| * [[Ficheiro:InfoboxHez.PNG|25px]] [[Hasan Nasrallah]]<ref group="lower-alpha">Secretario Xeral de [[Hezbolá]].</ref> * {{IRNb}} [[Qasem Soleimani]]<ref group="lower-alpha">Comandante da [[Forza Quds]].</ref> * [[Ficheiro:PFLP-GC Flag.svg|25px]] [[Ahmed Yibril]]<ref group="lower-alpha">Secretario Xeral da [[Fronte Popular para a Liberación de Palestina-Comando General|PFLP-GC]].</ref> }} |comandante2 = <li> * [[Ficheiro:Syria-flag 1932-58 1961-63.svg|link=|border|24px]] [[Abdullah al-Bashir]]<ref group="lower-alpha">Xefe do Estado Maior do Exército Libre Sirio.</ref><ref name="jefe-els">{{cita noticia |título=Rebeldes sirios confirman el nombramiento de nuevo jefe para su ejército |xornal=El Universal |url=http://www.eluniversal.com/internacional/conflicto-en-siria/140308/rebeldes-sirios-confirman-el-nombramiento-de-nuevo-jefe-para-su-ejerci |data=8 de marzo de de 2014|dataacceso=27 de xuño de 2014}}</ref> * [[Ficheiro:Syria-flag 1932-58 1961-63.svg|link=|border|24px]] [[Salim Idris]]<ref group="lower-alpha">Ex Xefe do Estado Maior do Exército Libre Sirio.</ref><ref name="jefe-els"/> * [[Ficheiro:Syria-flag 1932-58 1961-63.svg|link=|border|24px]] [[Riyad al-Asaad]]<ref group="lower-alpha">Ex Xefe do Estado Maior do Exército Libre Sirio</ref><ref>{{cita web |url=http://edition.cnn.com/2013/03/25/world/meast/syria-civil-war |título=U.N. withdraws staffers as violence rages in Syria |editorial=CNN |data=25 de maio de 2013 |idioma=inglés }}</ref> * [[Ficheiro:Syria-flag 1932-58 1961-63.svg|link=|border|24px]] [[Mustafa Sheij]]<ref group="lower-alpha">Ex Xefe do Consello Militar Supremo do Exército Libre Sirio.</ref><ref>{{cita noticia |nome=Dominic |apelido=Evans |título=Divididos rebeldes sirios logran acuerdo sobre liderazgo |url=http://noticias.terra.es/mundo/oriente-proximo/divididos-rebeldes-sirios-logran-acuerdo-sobre-liderazgo,95e161a08d56a310VgnCLD2000000ec6eb0aRCRD.html |editorial=Terra |data=16 de outubro de 2012 |dataacceso=8 de setembro de 2013 |axencia=Reuters |data-arquivo=30 de maio de 2020 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200530112236/https://www.movistar.es/ |url-morta=yes }}</ref> * [[Ficheiro:Syria-flag 1932-58 1961-63.svg|link=|border|24px]] Yamal Maruf<ref group="lower-alpha">Líder da [[Frante dos Revolucionarios de Siria]].</ref><ref name=ds17Dec>{{cita web |url=http://www.dailystar.com.lb/News/Middle-East/2013/Dec-17/241361-fsa-alliance-pushes-back-against-islamic-front.ashx |título=FSA alliance pushes back against Islamic Front |xornal=The Daily Star |data=17 de decembro de 2013 |dataacceso=19 de decembro de 2013 |data-arquivo=22 de outubro de 2019 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20191022150229/http://www.dailystar.com.lb//News/Middle-East/2013/Dec-17/241361-fsa-alliance-pushes-back-against-islamic-front.ashx |url-morta=yes }}</ref> * [[Ficheiro:Flag of the Islamic Front (Syria) (Black).svg|25px]] Ahmed Issa al-Sheij<ref group="lower-alpha">Líder do [[Fronte Islámico (Siria)|Fronte Islámico]].</ref><ref name=BBC22Nov>{{cita web|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-25053525 |título=Leading Syrian rebel groups form new Islamic Front|publisher=BBC |data=22 de novembro de 2013 |dataacceso=22 de xaneiro de 2014 |lingua=inglés}}</ref> * [[Ficheiro:Flag of the Al-Nusra Front (Variant).svg|25px]] [[Abu Mohammad al-Golani]]<ref group="lower-alpha">Líder da [[Fronte al-Nusra]].</ref><ref>{{cita web |url=http://www.facebook.com/syriaohr/posts/367316493376695 |título=Al-Nusra leader injured by regime bombardment |editorial=Facebook |dataacceso=16 de maio de 2013 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20200305125748/https://www.facebook.com/syriaohr/posts/367316493376695 |dataarquivo=05 de marzo de 2020 |urlmorta=yes }}</ref> * [[Ficheiro:Flag of the Islamic Front (Syria) (Black).svg|25px]] [[Abdul Qader Saleh]]{{KIA}}<ref group="lower-alpha">Ex Comandante Xefe da [[Brigada Tauhid]].</ref><ref>{{cita noticia |url=http://noticias.terra.com.pe/internacional/guerra-en-siria/muere-el-lider-de-un-importante-grupo-rebelde-sirio-en-alepo,330805af44a62410VgnCLD2000000ec6eb0aRCRD.html |título=Muere el líder de un importante grupo rebelde sirio en Alepo |data=18 de novembro de 2013 |dataacceso=27 de xuño de 2014 |axencia=[[Agencia EFE]] |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140222043926/http://noticias.terra.com.pe/internacional/guerra-en-siria/muere-el-lider-de-un-importante-grupo-rebelde-sirio-en-alepo,330805af44a62410VgnCLD2000000ec6eb0aRCRD.html |dataarquivo=22 de febreiro de 2014 |urlmorta=yes }}</ref> ---- ---- *{{LBNb}} [[Jean Kahwaji]] *{{TURb}} [[Necdet Özel]] *{{ISRb}} [[Benny Gantz]] ---- ---- [[Ficheiro:Flag of the Islamic State in Iraq and the Levant.svg||20px|link=|border]] [[Abu Bakr al-Baghdadi]] |comandante3 = {{Plainlist| [[Ficheiro:Ala kurdên rojava.svg|25px]] [[Sipan Hemo]]<ref group="lower-alpha">Comandante das [[Unidades de Protección Popular]].</ref> [[Ficheiro:Ala kurdên rojava.svg|25px]] [[Nessrin Abdallah]]<ref group="lower-alpha">Comandante das [[Unidades Femininas de Protección]].</ref> }} |soldados1 = {{SYRb}} '''Forzas Armadas de Siria''' * 11&nbsp;800 vehículos loxísticos, infantaría e de transporte '''(2014)''' * 2000 canóns, 150 canóns autopropulsados '''(2014)''' * 499 avións de combate '''(2014)''' * 110 helicópteros armados '''(2014)''' ---- {{SYRb}} '''Forzas Paramilitares''' * 19&nbsp;800 soldados '''(2012)''' |soldados2 = [[Ficheiro:Syria-flag 1932-58 1961-63.svg|link=|border|24px]] '''Exército Libre Sirio''' * 40&nbsp;000-50&nbsp;000''(2013)''<ref name="zamanalwsl.net">{{cita web |url=http://www.zamanalwsl.net/en/news/2871.html |título=Rebels top commander denies fleeing Syria to Qatar |editorial=Zaman Alwsl |data=12 de decembro de 2013}}</ref><ref>[http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/west-suspends-aid-for-islamist-rebels-in-syria-underlining-their-disillusionment-with-those-forces-opposed-to-president-bashar-alassad-8998891.html]</ref><ref>[http://www.informationclearinghouse.info/article37127.html]{{Ligazón morta|data=setembro de 2018 }}</ref> ---- [[Ficheiro:Flag of Jihad.svg|25px]] '''Rebeldes islamistas'''<br/> •&nbsp;Fronte Islámico: 45&nbsp;000<ref name="zamanalwsl.net"/> •&nbsp;Brigada Ahfad al-Rasul: 10&nbsp;000-15&nbsp;000<ref name="CAP">{{cita web |url=http://www.americanprogress.org/issues/security/report/2013/05/14/63221/the-structure-and-organization-of-the-syrian-opposition/ |título=The Structure and Organization of the Syrian Opposition |editorial= Center for American Progress |data=14 de maio de 2013}}</ref><br/> •&nbsp;Fronte Al-Nusra: 7000<ref name="econ">{{cita noticia |url=http://www.economist.com/news/middle-east-and-africa/21582037-one-islamist-rebel-group-seems-have-overtaken-all-others-competition-among |título=Syria’s Islamist fighters: Competition among Islamists |obra=The Economist |data=20 de xullo de 2013 |dataacceso=26 de xullo de 2013 |lingua= inglés}}</ref> – 15&nbsp;000<ref>{{cita noticia |url=http://www.channel4.com/news/syria-files-interactive-rebels-weapons-money-ideology-assad |título=Syria interactive: the rebels, their weapons and funds |editorial=[[Channel 4]]|data=29 de maio de 2013|dataacceso=25 de setembro de 2013}}</ref><br/> ---- ---- '''[[Ficheiro:Flag of the Islamic State in Iraq and the Levant.svg||20px|link=|border]]'''<br/>100&nbsp;000 combatentes |soldados3 = [[Ficheiro:Ala kurdên rojava.svg|25px]] '''YPG:'''<br/> * ~80&nbsp;000<ref name="guide">{{cita novas|url=https://now.mmedia.me/lb/en/NewsReports/566329-us-preparing-airbase-in-northeast-syria-reports|data=decembro de 2015|título=US preparing airbase in northeast Syria: reports|lingua=inglés|data-acceso=19 de xaneiro de 2017|data-arquivo=08 de decembro de 2016|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20161208163034/https://now.mmedia.me/lb/en/NewsReports/566329-us-preparing-airbase-in-northeast-syria-reports|url-morta=yes}}</ref>-100&nbsp;000<ref>{{cita noticia |url=http://www.dailystar.com.lb/News/Middle-East/2013/Dec-27/242372-kurdish-militia-has-35000-fighters-spokesman.ashx#axzz2oNa3sbT8 |título=Kurdish militia has 35,000 fighters: spokesman |xornal=The Daily Star |data=27 de decembro de 2013}}</ref> combatentes '''Yabat al-Akrad:'''<br/> * 7000<ref name="hijacked">{{cita noticia |url=http://rudaw.net/english/middleeast/syria/11082013 |autor=Mutlu Civiroglu |título= Kurdish Commander: Jihadi Groups in Syria Have Hijacked FSA |editorial=Rudaw |data=11 de agosto de 2013 |lingua=inglés}}</ref> combatientes |baixas1 = {{SYRb}} 56&nbsp;609 soldados mortos<ref name="syriahr.com">[http://www.syriahr.com/en/?p=46478 More than 400000 were killed in 63 months of the Syrian revolution]</ref><br/> * {{SYRb}} 39&nbsp;221 milicianos mortos<ref name="syriahr.com"/> * [[Ficheiro:InfoboxHez.PNG|25px]] 1247 mortos |baixas2 = [[Ficheiro:Syria-flag 1932-58 1961-63.svg|link=|border|24px]] 48&nbsp;568 mortos (2582 desertores do exército)<ref name="ReferenceA">[http://www.syriahr.com/en/?p=46478 More than 500000 were killed in 63 months of the Syrian revolution]</ref> ---- ---- [[Ficheiro:Flag of the Islamic State in Iraq and the Levant.svg||20px|link=|border]]&nbsp;[[Ficheiro:Flag_of_the_Al-Nusra_Front.svg|25px]]: 47&nbsp;095 mortos<ref name="ReferenceA"/> |baixas3 =[[Ficheiro:Flag of Syria (2011 combined).svg|25px]] Polo menos 470&nbsp;000 falecidos en total [[Ficheiro:Flag of Syria (2011 combined).svg|25px]] 104&nbsp;629 civíss.<ref name="200.000europapress" /><br/>1 millón de feridos<br/>10 millóns de desprazados.<ref>[http://www.lavoz.com.ar/ciudadanos/huyeron-de-siria-hallaron-refugio-en-cordoba Huyeron de Siria, hallaron refugio en Córdoba] Consultado el 13 de xuño de 2016 - Lavoz.com.ar</ref> {{LBN}}&nbsp;{{JOR}}&nbsp;{{IRQ}}&nbsp;{{TUR}}&nbsp;Número reducido de soldados de países limítrofes mortos por combates fronterizos con opositores o tropas gubernamentales sirias. }} A '''guerra civil siria''' (en {{Lang-ar|الحرب الأهلية السورية}}: [al-Ḥarb al-ahliyya al-sūriyya]) é un conflito bélico iniciado a principios de 2011 e que aínda se dá na actualidade en [[Siria]]. Nesta guerra enfrontáronse no seu inicio as Forzas Armadas de Siria do goberno do presidente sirio, [[Bashar al-Assad]], contra grupos armados rebeldes de diversa índole, coñecidos en Occidente como a «oposición siria». Máis adiante, numerosos grupos e combatentes dos «rebeldes» uníronse aos xihadistas do [[Estado Islámico|Estado Islámico de Iraq e o Levante]] —Estado Islámico (abreviado como ''EI'') en [[Lingua galega|galego]]; ISIS en [[Lingua inglesa|inglés—]], tamén coñecido como Daesh (en [[Lingua árabe|árabe]] داعش), o que lle permitiu a este último expandirse e invadir vastas extensións de Siria desde as zonas que xa ocupaba en Iraq. Con todo, algúns grupos rebeldes xihadistas combaten tanto contra o goberno como contra o Estado Islámico, un dos máis grandes e activos é a Fronte Al-Nusra, considerado a rama de [[Al Qaida|Al Qaeda]] en Siria e que controla pequenas franxas de territorio entre zonas doutros grupos rebeldes e o goberno. A oposición armada ao goberno componse de varios grupos formados durante o conflito. Os principais son o Exército Libre Sirio, o primeiro en tomar as armas en 2011, e a Fronte Islámica, formado en 2013. Doutra banda, o Estado Islámico ocupa a maior parte do territorio sirio, así como a maior parte das reservas de [[petróleo]] e gas, polo que está considerado a principal forza de oposición ao goberno sirio; tras rápidos avances militares desde Iraq, en xullo de 2014 o Estado Islámico controlaba un terzo do territorio sirio e un ano despois, a mediados de 2015, máis da metade. En xullo de 2013, o goberno sirio controlaba entre o 30 e o 40 % do territorio e reunía ao 60 % da poboación. Un informe de [[Organización das Nacións Unidas|Nacións Unidas]] de finais de 2012 describiu o conflito como «abertamente sectario na súa natureza» pola loita entre a minoría [[Alauísmo|alauí]], que controla o Estado, e milicias e grupos [[Xiísmo|xiítas]] que loitan contra grupos rebeldes [[Sunnismo|sunnitas]], situación que todos os bandos negaron. Debido á participación de numerosas potencias estranxeiras denominoulla tamén como unha guerra subsidiaria. O goberno sirio, presidido por [[Bashar al-Assad]], conta co apoio de [[Rusia]], que o considera un país aliado desde tempos da [[Unión Soviética]], a [[Irán|República Islámica de Irán]] e a organización libanesa [[Hesbulá|Hezbolá.]]<ref name="AlNusraDaraa">[https://web.archive.org/web/20150128070621/http://www.longwarjournal.org/threat-matrix/archives/2012/11/al_nusrah_front_claims_3_more.php «Al Nusrah Front claims 3 more suicide attacks in Daraa»]. 27 de noviembre de 2012. </ref> O goberno e os seus aliados defenden que as manifestacións e primeiras revoltas armadas foron organizadas e financiadas por [[Occidente]], así como a algúns grupos xihadistas, para precipitar a caída do goberno e controlar o país, opinión apoiada por algúns analistas.<ref>[http://actualidad.rt.com/actualidad/view/129425-pbs-militares-eeuu-entrenan-rebeldes-sirios-catar.html «Video: Militares de Estados Unidos entrenan a rebeldes sirios en una base secreta de Quatar»]. </ref><ref>[http://actualidad.rt.com/actualidad/view/128353-eeuu-misiles-rebeldes-siria.html «EUA envía misiles a los rebeldes sirios para un programa piloto»]. </ref><ref>{{Cita novas|título=Coronel Pedro Baños Bajo: “Los servicios secretos de Turquía crearon el Estado Islámico”|url=http://latribunadelpaisvasco.com/not/3297/-ldquo-los-servicios-secretos-de-turquia-crearon-el-estado-islamico-rdquo-/?utm_content=buffer708e4&utm_medium=social&utm_source=facebook.com&utm_campaign=buffer|editorial=La Tribuna del País Vasco}}</ref> Doutra banda a «oposición siria» é apoiada por [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], [[Turquía]], [[Arabia Saudita]] e outros países aliados occidentais e do [[golfo Pérsico]].<ref name="ayuda">[http://actualidad.rt.com/ultima_hora/view/127276-eeuu-oposicion-siria-millones-adicionales.html «EE.] </ref><ref>{{Cita novas|título=Iran's Relationship With Assad, Hezbollah In Lebanon And Houthis In Yemen Must Stop, Says Qatar's Foreign Minister|url=http://www.ibtimes.com/irans-relationship-assad-hezbollah-lebanon-houthis-yemen-must-stop-says-qatars-2039884}}</ref><ref>{{Cita novas|título=Kofi Annan: Syrians pay with their lives while regional powers wage proxy wars|url=http://www.theguardian.com/global-development/2014/may/23/kofi-annan-syrians-regional-proxy-wars}}</ref><ref>{{Cita novas|título=War in Syria: The Proxy Element|url=http://www.oxfordresearchgroup.org.uk/publications/briefing_papers_and_reports/war_syria_proxy_element|editorial=Oxford Research Group|dataacceso=19 de xaneiro de 2017|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20161008173905/http://www.oxfordresearchgroup.org.uk/publications/briefing_papers_and_reports/war_syria_proxy_element|dataarquivo=08 de outubro de 2016|urlmorta=yes}}</ref> A «oposición» e estes países defenden que a insurrección foi consecuencia da [[Primavera árabe|Primavera Árabe]] e acusan o goberno de represión, corrupción e de falta de democracia e liberdade. O Estado Islámico nútrese da chegada de miles de combatentes desde países de todo o mundo e, financeiramente, da venda de antigüidades espoliadas e o petróleo que extrae, vendido sobre todo en Turquía; está en guerra contra todos os demais bandos e é bombardeado por numerosos países estranxeiros.<ref name="EIIL">[http://actualidad.rt.com/actualidad/view/128508-extremistas-destruyen-artefactos-arqueologicos-siria.html «Extremistas destruyen tesoros arqueológicos de 3000 años en Siria»]. 19 de mayo de 2014.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AGuerra+Civil+Siria&rft.btitle=Extremistas+destruyen+tesoros+arqueol%C3%B3gicos+de+3000+a%C3%B1os+en+Siria&rft.date=19+de+mayo+de+2014&rft.genre=book&rft_id=http%3A%2F%2Factualidad.rt.com%2Factualidad%2Fview%2F128508-extremistas-destruyen-artefactos-arqueologicos-siria.html&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook">&nbsp;</span></ref> No norte do país as zonas fronteirizas son controladas por milicias kurdas, que loitan principalmente contra o Estado Islámico, aínda que tamén contra outros grupos rebeldes e o goberno; con todo, algunhas faccións kurdas como o [[Partido dos Traballadores do Kurdistán|PKK]] son atacadas por Turquía, a pesar de ter, oficialmente, ao EI como inimigo común.<ref>[http://www.npr.org/blogs/thetwo-way/2013/01/23/170096518/in-syria-two-opponents-of-the-regime-fight-each-other «In Syria, Two Opponents Of The Regime Fight Each Other»]. </ref><ref>[http://www.lorientlejour.com/article/824072/syrie-les-kurdes-infligent-une-cuisante-defaite-aux-jihadistes.html Syrie: les Kurdes infligent une cuisante défaite aux jihadistes]</ref><ref name="AFPKurds">{{Cita novas|título=11 killed as Syria rebels, Kurds clash|url=http://www.globalpost.com/dispatch/news/afp/130526/11-killed-syria-rebels-kurds-clash|data-acceso=19 de xaneiro de 2017|data-arquivo=04 de marzo de 2016|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160304052632/http://www.globalpost.com/dispatch/news/afp/130526/11-killed-syria-rebels-kurds-clash|url-morta=yes}}</ref><ref>{{Cita novas|título=Turquía vuelve a bombardear al PKK en Irak y ataca a los kurdos de Siria|url=http://internacional.elpais.com/internacional/2015/07/27/actualidad/1437986632_361510.html}}</ref> A guerra civil en Siria deixou para o 2015 máis de 220&nbsp;000 mortos e xa en 2013 contábanse 63&nbsp;072 vítimas civís e a maioría das cidades atopábanse nun estado case de devastación.<ref>[http://www.elmundo.es/internacional/2015/10/01/560c346eca47418c408b456f.html «Quién es quién en el avispero sirio»]<span class="reference-accessdate">. </span></ref> En decembro de 2016, o OSDH estimaba que o total de mortos, tanto civís como combatentes de todos os bandos, era de entre 312&nbsp;000 e 437&nbsp;363 persoas, mentres que as estimacións do SCPR citadas por algúns medios internacionais ascendían a 470&nbsp;000 só até febreiro de 2016. Para finais de 2016, estimábase que entre 233&nbsp;000 e 320&nbsp;000 combatentes de todos os bandos morreran na guerra, e segundo o OSDH, 90&nbsp;506 civís morreran na guerra até decembro de 2016. De acordo coas cifras do [[Alto Comisionado das Nacións Unidas para os Refuxiados]], en Siria había 7,6 millóns de persoas desprazadas dentro das fronteiras do país en xullo de 2015, mentres que segundo os seus cálculos 4 millóns de refuxiados abandonaran o país nas mesmas datas; unhas cifras de refuxiados que ''NRC Handelsblad'' elevou a 4,8 millóns para agosto de 2016. A guerra de Siria elevou o número de desprazados a escala mundial ao seu máximo nivel nos últimos 18 anos, mentres que o 40 % da poboación está nunha situación de crise.<ref>[http://www.rtve.es/noticias/20130619/guerra-siria-empuja-numero-global-desplazados-maximo-18-anos/692341.shtml «La guerra de Siria empuja el número global de desplazados a su máximo en 18 años - RTVE.es»]<span class="reference-accessdate">. </span></ref><ref>abc.es/Agencias. </ref><ref>[http://www.telam.com.ar/notas/201311/39365-la-onu-informo-que-el-40-por-ciento-de-la-poblacion-siria-necesita-ayuda-humanitaria-para-sobrevivir.html «La ONU informó que el 40 por ciento de la población siria necesita ayuda humanitaria para sobrevivir»]{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}. ''www.telam.com.ar''<span class="reference-accessdate">. </span></ref> Usáronse armas químicas en repetidas ocasións, e ambos os bandos do conflito foron acusados desde diversas organizacións e gobernos de cometer [[Crime de guerra|crimes de guerra]] e graves violacións dos [[dereitos humanos]], así como tamén danos patrimoniais históricos.<ref>{{Cita novas|título=Obama: US cannot ignore Syria chemical weapons|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-23999066|editorial=BBC}}</ref> Este cúmulo de atrocidades converteron ao conflito na máis brutal crise da [[Primavera árabe]] e unha das peores guerras do [[século XXI]]. Na maior parte das zonas onde o goberno perdeu o control, os diferentes grupos rebeldes islamitas como o Estado Islámico e Al Nusra, instauraron un califato rexido baixo unha interpretación radical da [[Xaria]], a lei islámica. == Consecuencias da guerra == [[Ficheiro:Total deaths over time as a result of the Syrian civil war.PNG|miniatura|No cadro pode apreciarse como aumentaron as mortes desde o comezo do conflito.|250px]] === Baixas === A principal e máis tráxica consecuencia da guerra son os mortos, na súa maioría soldados do exército oficial. As batallas en cidades e os bombardeos indiscriminados en zonas residenciais, causan moitas baixas, feridos e unha devastación total. Ata [[maio]] de [[2014]], na guerra morreron máis de 160&nbsp;000 persoas, das cales 40&nbsp;000 eran civís, 45&nbsp;000 soldados do exército oficial e 21&nbsp;000 rebeldes. Isto fai do conflito unha moi grave crise humanitaria, e unha das guerras máis mortíferas do [[século XXI]].<ref>{{Cita web |url=http://www.informador.com.mx/internacional/2013/482575/6/reportan-110-mil-muertos-desde-inicio-del-conflicto-en-siria.htm |título=Copia arquivada |data-acceso=19 de xaneiro de 2017 |data-arquivo=04 de marzo de 2016 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160304105101/http://www.informador.com.mx/internacional/2013/482575/6/reportan-110-mil-muertos-desde-inicio-del-conflicto-en-siria.htm |url-morta=yes }}</ref> Outros datos, entregados pola organización opositora Observatorio Sirio de Dereitos Humanos, sosteñen que as baixas estarían próximas aos 120&nbsp;000, mentres o contador oficial das [[Nacións Unidas]] pechou o número en 100&nbsp;000 muertos.<ref>[http://mexico.cnn.com/mundo/2013/07/25/100000-personas-han-muerto-por-la-guerra-en-siria-segun-la-onu]</ref> Máis aló dos mortos en total, impresiona a cantidade de vítimas civís inocentes que perderon a vida. Preto de 7000 mulleres e 15&nbsp;000 nenos finaron por mor do conflito.<ref>{{Cita web |url=http://america.infobae.com/notas/74740-Los-ninos-un-trofeo-de-guerra-en-Siria |título=Copia arquivada |data-acceso=19 de xaneiro de 2017 |data-arquivo=30 de maio de 2020 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200530112235/https://www.infobae.com/america/ |url-morta=yes }}</ref> A partir de 2016, os medios empezaron a falar dun balance de máis de 400.000 mortos pola guerra civil desde 2011, entre civís e militares sirios ou estranxeiros, ata decembro de 2016. === Refuxiados === [[Ficheiro:Syrian refugees in lebanon.jpg|miniatura|Refuxiados sirios en [[Líbano]]|250px]] {{AP|Refuxiados da guerra civil siria}} Os refuxiados da guerra tamén son unha consecuencia importante e a cifra destes alcanza niveis históricos que non se alcanzaran desde o século pasado. Para mediados de [[2013]], estimouse que máis de 2&nbsp;000&nbsp;000 de persoas escaparon de [[Siria]] a outras nacións, das cales 1&nbsp;800&nbsp;000 o fixeron no ano [[2013]] e sen tomar en conta que todos os días 6000 sirios máis escapan do seu país.<ref name="latercera.com">{{Cita web |url=http://www.latercera.com/noticia/mundo/2013/09/678-540825-9-cifra-de-refugiados-sirios-alcanza-los-dos-millones-por-guerra-civil.shtml |título=Copia arquivada |data-acceso=19 de xaneiro de 2017 |data-arquivo=29 de outubro de 2013 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20131029191742/http://www.latercera.com/noticia/mundo/2013/09/678-540825-9-cifra-de-refugiados-sirios-alcanza-los-dos-millones-por-guerra-civil.shtml |url-morta=yes }}</ref> Os civís tiveron que fuxir desesperadamente dos seus fogares para salvarse de morrer na guerra e o 50 % dos refuxiados son nenos menores de 18 anos.<ref name="latercera.com"/> Os países veciños de Siria, ao ser máis accesibles, son os máis ocupados polos inmigrantes civís. [[Xordania]], [[Líbano]] e [[Turquía]], ostentan a maior taxa de refuxiados sirios nas súas terras, albergando non menos de 400&nbsp;000 persoas cada un. Nacións como [[Iraq]], [[Exipto]] e moitos países do [[Norte de África]], tamén contan cun gran número de refuxiados sirios no seu territorio. O número de refuxiados sirios en Líbano chega a máis de 700&nbsp;000 persoas, o que representa o 20 % da poboación libanesa, impactando á comunidade internacional. Xordania, en tanto, acolleu a 520&nbsp;000 sirios e [[Turquía]] a 460&nbsp;000, facendo que estas nacións se involucren cada vez máis na guerra civil da súa nación veciña.<ref name="latercera.com"/> As imaxes de satélite confirmaron que os primeiros campos sirios apareceron en Turquía en xullo de 2011, pouco despois de que as cidades de [[Deraa]], [[Homs]] e [[Hama]] foran sitiadas.<ref>{{cita noticia |url=http://www.astrium-geo.com/es/4812-campos-de-refugiados-sirios-en-territorio-turco-reportaje-web |título=Campos de refugiados sirios en territorio turco observadas vía satélite |data-acceso=19 de xaneiro de 2017 |data-arquivo=03 de febreiro de 2014 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20140203102652/http://www.astrium-geo.com/es/4812-campos-de-refugiados-sirios-en-territorio-turco-reportaje-web |url-morta=yes }}</ref> == Notas == {{listaref|group="n"}}{{listaref|2|group="lower-alpha"}} {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} === Outros artigos === * [[Siria]] * [[Bashar al-Assad]] * [[Estado Islámico]] * [[Primavera árabe]] === Ligazóns externas === * [http://www.bbc.com/mundo/noticias-internacional-37451282 ''7 preguntas para entender el origen de la guerra en Siria y lo que está pasando en el país'' -&nbsp;[[BBC Mundo]]] {{es}} * [https://www.icrc.org/es/where-we-work/middle-east/siria] {{es}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Guerra Civil siria]] [[Categoría:Guerras do século XXI]] [[Categoría:Guerras civís]] 0pbsma5bwhmvpq4h5ba1uixk71dnoyo 0 366114 7104681 6744299 2025-06-23T17:01:56Z Mark Gasoline 5312 7104681 wikitext text/x-wiki [[Ficheiro:Women_pleading_with_Rebels_for_Lives_of_Prisioners,_Constantina,_Seville_-_Google_Art_Project.jpg|miniatura|300x300px|Mulleres suplicando aos soldados ''[[Bando nacional|rebeldes]]'' pola vida dos seus familiares prisioneiros. Constantina (Sevilla), verán de [[1936]].]] [[Ficheiro:Spanish_Civil_War_-_Mass_grave_-_Estépar,_Burgos.jpg|dereita|miniatura|300x300px|Fosa común en [[Estépar]], [[provincia de Burgos]], con 26 vítimas do bando republicano. A escavación tivo lugar nos meses de xullo e agosto do 2014.]] A '''represión franquista''' refírese ao longo proceso de violencia física, económica, política e cultural que sufriron durante a [[guerra civil española]] os partidarios do bando republicano na zona sublevada, e durante a posguerra e o [[Franquismo|réxime de Franco]] os perdedores da guerra civil -os republicanos-, os que os apoiaban ou podían apoialos, os que eran denunciados como antifranquistas -fóseno ou non-, así como posteriormente os membros de organizacións políticas, sindicais e en xeral quen non estaba de acordo coa existencia da ditadura franquista, manifestaban a súa oposición á mesma e quen constituían ou podían constituír un perigo para a mesma. Na historiografía non española, a represión franquista adóitase denominar '''terror branco''' (''white terror'' en [[Lingua inglesa|inglés]], ''terreur blanche'' en [[Lingua francesa|francés]]).<ref>Antony Beevor, ''La guerra civil española'', col.</ref><ref>Stanley G. Payne, ''A History of Spain and Portugal'', Tomo 2 Capítulo 26, 'The Spanish Civil War of 1936-1939'[http://libro.uca.edu/payne2/payne26.htm] (consultado o 23 de xullo de 2010).</ref><ref>Guy Hermet, ''La Guerre d'Espagne'', Seuil, 1989.</ref><ref>[[Pierre Broué]] e [[Émile Témime]], ''La Révolution et la guerre d'Espagne'', Ediciones de Minuit, 1961, (reedición en 1996)</ref> O período álxido de represión e [[Dereitos humanos|violación dos dereitos humanos]] (que corresponde ao chamado "terror branco") empezou co [[Sublevación do 18 de xullo de 1936|alzamento militar de xullo de 1936]] e considérase que rematou en 1945, cando a [[segunda guerra mundial]] puxo fin ás ditaduras de [[Adolf Hitler|Hitler]] e [[Benito Mussolini|Mussolini]], principais apoios do réxime franquista. A partir de 1945, ano da promulgación do [[Foro dos Españois]], adóitase falar de represión franquista, unha represión que se aplicou durante toda a ditadura até o falecemento de [[Francisco Franco]] o 20 de novembro de 1975.<ref>Stanley G. Payne, ''El régimen de Franco (1936–1975)''. Alianza Editorial, Madrid, 1987. ISBN 84-206-9553-X.</ref> Segundo distintos informes coincidentes, España é o segundo país do mundo en número de desaparecidos cuxos restos non foron recuperados nin identificados, tras [[Camboxa]].<ref>[http://politica.elpais.com/politica/2013/10/09/actualidad/1381322308_843838.html Jueces para la democracia acusa al Gobierno de incumplir la ley de memoria]</ref><ref name="gobierno onu">[http://www.rtve.es/noticias/20131106/gobierno-se-queja-porque-onu-pone-excesiva-atencion-desaparecidos-del-franquismo/785380.shtml El Gobierno se queja por la "excesiva atención" de la ONU a los desaparecidos del franquismo].</ref><ref name="españa camboya aragon">[http://www.diariodelaltoaragon.es/NoticiasDetalle.aspx?Id=796901 "España es el segundo país con más desaparecidos después de Camboya"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170917032539/http://www.diariodelaltoaragon.es/NoticiasDetalle.aspx?Id=796901 |date=17 de setembro de 2017 }}.</ref><ref name="mas de 88000">[http://www.publico.es/441527/al-menos-88-000-victimas-del-franquismo-continuan-sepultadas-en-fosas-comunes Al menos 88.000 víctimas del franquismo continúan sepultadas en fosas comunes].</ref> == Tipos de represión == [[Ficheiro:Surrender_of_Red_Soldiers,_Somosierra,_Madrid_-_Google_Art_Project.jpg|miniatura|245x245px|Milicianos republicanos caídos prisioneiros dos ''[[Bando nacional|sublevados]]'' durante a Batalla de Guadarrama.]] A ditadura franquista recorreu ó longo de toda a súa existencia, até 1976, ós métodos represivos propios de todo réxime non democrático. A non observancia destas prohibicións levaba penas de cárcere, sancións e multas, así como violencia física na primeira fase represiva do réxime. A represión exercida polo [[franquismo]] estendeuse a toda a sociedade e pode clasificarse do seguinte modo: === A represión violenta e física === ==== Axustizamentos, asasinatos e desaparicións forzosas ==== [[Ficheiro:Mapadefosas-mjusticia-es.jpg|miniatura|Localización xeográfica das fosas ou lugares de enterramento da guerra civil española das que se dispón información.<br> <br> Símbolos segundo a actuación realizada sobre cada unha delas: {{lenda|green|border=black solid 1px|Fosa aínda non intervida.}} {{lenda|white|border=black solid 1px|Fosa aínda non atopada.}} {{lenda|yellow|border=black solid 1px|Transferida ó [[Val dos Caídos]].}} {{lenda|red|border=black solid 1px|Parcial ou totalmente exhumada. Acordo coas circunstancias do homicidio.}} Fonte: [http://mapadefosas.mjusticia.es Ministerio de Xustiza de España]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190915152533/http://mapadefosas.mjusticia.es/exovi_externo/CargarInformacion.htm |date=15 de setembro de 2019 }} ]] Inclúe os axustizamentos "legais", en cumprimento de sentenzas ditadas por tribunais militares durante o período da guerra civil, os asasinatos ilegais, as chamadas ''sacas'', practicadas á marxe das autoridades militares, pero co pleno coñecemento de que se estaban levando a cabo. As "sacas" foron especialmente intensas durante os meses de xullo e agosto de [[1936]]. Dentro do ámbito da represión física tamén se inclúe o encarceramento e calquera pena de privación de liberdade. A represión violenta e física exercida polo réxime continuou despois da fin da contenda, en período de paz, e prolongouse até os anos 1970, adoptando métodos non tan masivos e máis axustados á legalidade establecida polo sistema xudicial vixente naquel período. As [[Desaparición forzada|desaparicións forzosas]] seguiron producíndose até despois da [[segunda guerra mundial]].<ref>[http://news.bbc.co.uk/hi/spanish/international/newsid_7675000/7675141.stm BBC, 16/10/2008, ''La Historia detrás de la decisión''], consultado o 26/06/2011.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20121105074619/http://www.lavozdeasturias.es/politica/onu-insta-espana-juzgar-franquismo_0_269373061.html La ONU insta a España a juzgar el franquismo], 17/09/2010 lavozdeasturias.</ref><ref>[http://www.publimetro.com.mx/noticias/urgente-ratificar-convencion-sobre-desapariciones-forzadas-cicr-y-ai/njhD!QrbKd6VTgQV0FksmOTNKEA/ ''Urgente ratificar Convención sobre desapariciones forzadas: CICR y AI''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190915152533/https://www.publimetro.com.mx/mx/noticias/urgente-ratificar-convencion-sobre-desapariciones-forzadas-cicr-y-ai/njhD!QrbKd6VTgQV0FksmOTNKEA/ |date=15 de setembro de 2019 }}'', publimetro 30-08-2010. ''</ref> Moitos dos encargados da represión ou a administración nos campos foran vítimas na zona republicana, e por este motivo mantiveron unha vontade de furia e vinganza cara aos vencidos.<ref>[[Hugh Thomas]] (1976); ''Historia de la Guerra Civil Española'', páx. 993</ref> Tampouco os funcionarios de alta instancia da posguerra se mostraron moi contrarios a este clima de represión e vinganza: O Director Xeral de Prisións, Máximo Cuervo Radigales, e o xefe do Corpo Xurídico Militar, Lorenzo Martínez Fuset, contribuíron en non pouca medida a crear este clima represivo.<ref>Hugh Thomas (1976); ''Historia de la Guerra Civil Española'', páx. 991</ref> ==== Balance ==== {{Véxase tamén|Xenocidio en España}}Moitas das vítimas foron enterradas en fosas comúns repartidas por toda España, a miúdo fóra dos cemiterios e espalladas polo campo, e sen que a súa morte fose inscrita nos rexistros civís. Desde principios dos anos 2000, diversas asociacións de vítimas do franquismo como a [[Asociación para a Recuperación da Memoria Histórica]] encargáronse de localizar estas fosas para identificar os restos dos axustizados e entregalos ós seus familiares para que puidesen darlles unha sepultura digna. A [[Lei de memoria histórica de España|lei de memoria histórica]], aprobada en decembro de 2007, pretende facer efectivos os novos dereitos recoñecidos ás vítimas do franquismo para equipararlas ás vítimas do outro bando, e estableceu un mapa de fosas e vítimas, en constante actualización.<ref>{{Cita web |url=http://www.memoriahistorica.gob.es/MapaFosas/ |título=Copia arquivada |data-acceso=08 de febreiro de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110623035527/http://www.memoriahistorica.gob.es/Mapafosas |dataarquivo=23 de xuño de 2011 |urlmorta=yes }}</ref> Segundo o historiador británico Antony Beevor, o número total de vítimas da represión franquista podería achegarse a 200.000, tendo en conta que en varias provincias o reconto aínda non fora efectuado en 2005.<ref>Antony Beevor, ''La Guerre d'Espagne'', Calmann-Lévy, 2006, páxs. 180-181, ISBN 2-7021-3719-9</ref> Segundo o historiador británico [[Hugh Thomas]], o balance da represión levada a cabo polos nacionais cifraríase en 75.000 mortos durante a guerra, dos que dous terzos corresponderían aos primeiros meses do conflito (incluíndo as execucións nos campos de concentración, as ordenadas polos tribunais despois de 1936 e os mortos na fronte).<ref name="Thomas guerre espagne">Hugh Thomas, ''La guerre d'Espagne'', Robert Laffont, 2009, páxs.209 e 711.</ref> Estas cifras alcanzarían 100.000 mortos se se inclúen os represaliados polos nacionais nos territorios conquistados. Diversas estimacións presentan cifras ao redor de 150.000 vítimas, algunhas apuntando até 400.000 mortos, segundo o período considerado e a inclusión ou non das vítimas mortas en campos de concentración.<ref>CASANOVA, Julían; ESPINOSA, Francisco; MIR, Conxita; Moreno Gómez, Francisco.</ref><ref>Michael Richards, ''A Time of Silence: Civil War and the Culture of Repression in Franco's Spain, 1936-1945'', Cambridge University Press, 1998, páx.11.</ref><ref>Gabriel Jackson, ''La república española y la guerra civil'' RBA., 2005, Barcelona. páx.466.</ref> O historiador francés Guy Hermet subliña que os masacres se prolongaron máis tempo baixo o goberno franquista. En canto aos centos de miles de presos internados en campos de concentración franquistas, 192.000 serían fusilados, ás veces varios anos despois da fin da contenda, con picos de varios centenares de execucións ao día nalgúns períodos de 1939 e 1940.<ref>Guy Hermet, ''La Guerre d'Espagne'', Seuil, 1989, páx. 180.</ref> ==== Nenos roubados ==== Episodio menos coñecido da represión franquista, o réxime alentou separar a nenos das súas nais cando estas estaban encarceradas. Cando os nenos nados no cárcere alcanzaban tres anos de idade (que non era común ao recibir intencionadamente unha dieta hipocalórica que lles provocaba unha alta mortalidade), e cando non existían familiares que puidesen facerse cargo deles, pasaban a ser "tutelados" pola [[Sección Femenina|Sección Feminina da Falanxe]], e en particular polos Padroados de Redención de Penas que se encargaban de educar aos fillos dos detidos.<ref>[http://www.publico.es/politica/549396/franco-desplego-en-la-postguerra-la-multi-represion-contra-los-vencidos-con-metodos-nazis Franco desplegó en la postguerra la "multi-represión" contra los vencidos con métodos nazis]</ref> Segundo estudo publicado por Ricard Vinyes, entre 1944 e 1945 o Padroado de San Pablo contabilizou 30.000 menores fillos de encarcerados e exiliados, aos que habería que engadir 12.000 tutelados polo Padroado da Merced.</ref>{{efn|Vinyes, Ricard; Armengou, Montse; Belis, Ricard.}}<ref name="CJ">[http://cj-worldnews.com/spain/index.php/en/criminologia-30/justicia/item/2661-los-ni%C3%B1os-robados-del-franquismo#.U3Tmsy_hr_c Los niños robados del Franquismo] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141019131649/http://cj-worldnews.com/spain/index.php/en/criminologia-30/justicia/item/2661-los-ni%C3%B1os-robados-del-franquismo#.U3Tmsy_hr_c |date=19 de outubro de 2014 }}, Ruth Alvarado Sánchez.</ref> O auto de instrución realizado polo Xulgado de Instrución Penal n° 5 da Audiencia Nacional española cifra en 30.960 o número de nenos de detidos republicanos cuxas identidades foron supostamente cambiadas no Rexistro Civil para que fosen entregados a familias que apoiaban o réxime franquista.<ref>[http://www.ohchr.org/EN/Countries/ENACARegion/Pages/ESIndex.aspx «Report of the Working Group on Enforced or Involuntary Disappearances - Mission to Spain (A/HRC/27/49/Add.1)»]. <div class="cx-overlay"></div></ref> En novembro de 1940, o Ministerio de Gobernación publicou un decreto sobre os orfos de guerra, a saber fillos de pais fusilados ou desaparecidos (exiliados, esquecidos nos cárceres, fuxitivos e clandestinos), segundo o cal só «persoas irreprochables desde o punto de vista relixioso, ético e nacional» podían obter a tutela deses nenos. En decembro de 1941, unha lei permitiu que os nenos que non lembrasen o seu nome, fosen repatriados ou cuxos pais non puidesen ser localizados fosen inscritos no [[Rexistro Civil]] baixo un novo nome, o que facilitou que puidesen ser adoptados de forma irregular. Esta práctica estendeuse a todo o período da ditadura franquista. Na súa Declaración de condena da Ditadura Franquista do [[17 de marzo]] de [[2006]] (Recomendación 1736, punto 72, 73, 74 e 75), o [[Consello de Europa]] afirmou que os «nenos perdidos» son vítimas do Franquismo, dado que os seus «apelidos foron modificados para permitir a súa adopción por familias adictas ao réxime». Tamén afirmou que «o réxime franquista invocaba a 'protección de menores' pero a idea que aplicaba nesta protección non se distinguía dun réxime punitivo», e que «frecuentemente eran separados das demais categorías de nenos internados nas Institucións do Estado e sometidos a malos tratos físicos e psicolóxicos».<ref>[http://estaticos.20minutos.es/adj/2008/11/18/1264.pdf Audiencia Nacional: Auto del juez Baltasar Garzón de 18 de noviembre de 2008].</ref> === A represión administrativa === Practicada con todos os funcionarios do Estado Republicano, tanto nas institucións Centrais, como en deputacións e municipios, levada a cabo mediante un proceso de purga coñecido co nome de depuración. Os funcionarios eran castigados con sancións que ían desde o encarceramento, o traslado forzoso, a suspensión de emprego e soldo, a inhabilitación e a separación.<ref name="Pablo Lobo">{{Cita web |url=http://www.forodeeducacion.com/numero9/013.pdf |título=''La depuración de la educación española durante el franquismo (1936-1975). '' |data-acceso=08 de febreiro de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140714210745/http://www.forodeeducacion.com/numero9/013.pdf |dataarquivo=14 de xullo de 2014 |urlmorta=yes }}</ref> Para a obtención dunha praza, dábase prioridade aos leais ao Movemento Nacional, e esixíase a presentación de "certificados de boa conduta" expedidos polo xefe local de [[Falange Española Tradicionalista y de las JONS|FET e das JONS]] —a través dos informes do Servizo de Información e Investigación— e o cura da parroquia.<ref name="ReferenceA">Paul Preston, ''The Spanish Civil War. ''</ref> Miles de oficiais que serviran á [[Segunda República Española|República]] foron expulsados do exército.<ref>Javier Tusell, ''La dictadura de Franco'', Ediciones Altaya, Madrid, 1996, páx. 174</ref> ==== A represión educativa ==== A represión administrativa practicada no Sistema Educativo foi especialmente intensa, tanto no ensino primario e secundario como nas universidades. Institucións pioneiras de educación superior e de investigación como a [[Residencia de Estudiantes|Residencia de Estudantes]] de Madrid foron desmanteladas por ser consideradas subversivas, e os contidos educativos foron revisados para axustarse aos estritos criterios políticos, relixiosos e culturais do Réxime, en todos os niveis do ensino.<ref>[http://books.google.es/books?id=GJo6fxQZ5aQC&pg=PA265&lpg=PA265&dq=franquismo+ateismo&source=bl&ots=TA2EnS32WI&sig=Okk963xgz94AOjZSDDSAH7cvEYk&hl=es&ei=6ZImTePmKoOq8QOhnJn_Ag&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CB8Q6AEwATgU#v=onepage&q&f=false La destrucción de la ciencia en España: depuración universitaria en el franquismo], por Luis E. Otero Carvajal, Editorial Complutense, Madrid, 2006, ISBN-10 84-7491-808-1, ISBN-13 978-84-7491-808-3</ref> A cuarta parte dos mestres e profesores de España foron expulsados do ensino.<ref>[[Helen Graham]], ''The Spanish Civil War. ''</ref> Xa foi estudada no caso do Maxisterio Nacional, con diversas investigacións de ámbito nacional e local. O Corpo de Funcionarios e Telégrafos tamén foi obxecto de estudo e investigación, así como diversos concellos. Nos casos de persoas afectadas polas [[Depuración franquista do maxisterio|depuracións]] políticas tanto no ámbito laboral como nas administracións públicas, estas víronse privadas do seu dereito a percibir unha xubilación. === A represión relixiosa === A relixión católica foi instaurada como relixión oficial do Estado, e a súa doutrina declarada fonte de inspiración da lexislación.<ref>Segundo o artigo 6 do [[Fuero de los Españoles de 1945]], texto orixinal de 1945 [https://web.archive.org/web/20130620061809/http://saavedrafajardo.um.es/WEB/archivos/LIBROS/Libro0721.pdf].</ref><ref>Art. 2 da [[Ley de Principios del Movimiento Nacional]] de 1958: ''La Nación española considera como timbre de honor el acatamiento a la Ley de Dios, según la doctrina de la Santa Iglesia Católica, Apostólica y Romana, única verdadera y fe inseparable de la conciencia nacional, que inspirará su legislación.''</ref> As demais relixións quedaron limitadas ó ámbito privado e prohibíronse as súas manifestacións públicas. No entanto, en 1967 foi reformada a lei para incluír no seu articulado a liberdade relixiosa, prohibindo as manifestacións externas de toda relixión que non fose católica, e reafirmando a protección oficial que o Estado brindaba a esta última.<ref>Artº 6 del Fuero de los españoles, texto reformado en 1967.</ref> Os lazos privilexiados entre o Estado e a Igrexa católica levaron a que se falase de nacional catolicismo.<ref>[https://web.archive.org/web/20120229020322/http://www.artehistoria.jcyl.es/histesp/contextos/7399.htm El Nacional Catolicismo (España)], por Stanley G. Payne en artehistoria.jcyl.es.</ref> === A represión lingüística === Implicaba a prohibición ou [[galegofobia|ridiculización]] das [[linguas de España]] diferentes do [[Lingua castelá|castelán]], única lingua recoñecida politicamente. A posguerra xerou unha nova brutalidade despois da ocupación de Cataluña: odio á autonomía catalá, a represión contra a lingua e a cultura propias. Nos primeiros anos de posguerra, perseguiu de forma sistemática a lingua e a cultura catalás, vascas e galegas, sobre todo na administración, nos medios de comunicación, na escola, na universidade, na sinalización pública e en xeral en toda manifestación pública.<ref name="ReferenceA"/> Os nomes propios non casteláns foron ilegais até 1976<ref>Barreiro Carballal, C (2014). "[https://books.google.es/books/about/Luchas_de_ayer_disputas_de_hoy_y_desaf%C3%AD.html?id=L02QCwAAQBAJ&redir_esc=y Luchas de ayer, disputas de hoy y desafíos de mañana]", Editorial Cultiva Libros S.L.</ref>, os funcionarios tiñan prohibido falar outro idioma que non fose ao castelán, e a prohibición de películas que non estivesen nesta lingua<ref>Juvino, F., & Pilar, M. (2008). ''A Represión lingüística en Galiza no século XX''. Vigo: Edicións Xerais de Galicia.</ref>. Os principais axentes represivos no caso galego a nivel lingüístico eran, porén, a Igrexa Católica e a escola<ref>Rei, F. F. (2016). [https://journals.openedition.org/lengas/1030#tocto1n1 Situación da lingua galega desde 1963 á actualidade]. ''Lengas. Revue de sociolinguistique'', (79).</ref><ref>da Torre, M. R., & Silva, X. M. B. (2016). [http://www.periodicos.usp.br/caracol/article/view/118327 A repressão franquista na língua galega. A desfeita de uma realidade linguística, cultural e nacional]. ''Caracol'', (11), 10-37.</ref>. === A represión económica === A represión económica foi practicada mediante multas económicas (pago de cantidades fixas), incautacións totais ou parciais de bens e embargos de contas bancarias, decididas pola Comisión Central de Bens Incautados polo Estado e por comisións provinciais de incautación. Aplicouse en virtude dun decreto aprobado o [[10 de xaneiro]] de [[1937]], en particular os seus artigos 6 e 8 que sancionaban economicamente a "os responsables de danos ou prexuízos causados a España". O 9 de febreiro de 1939, a Lei de responsabilidades políticas ampliou ese decreto para "liquidar as culpas contraídas por quen contribuíron con actos ou omisións graves a forxar a subversión vermella, a mantela viva durante máis de dous anos e a entorpecer o triunfo do Movemento Nacional". O artigo 10 impuña sancións económicas a todos os condenados por tribunais militares. Estas sancións aplicábanse mesmo tras o falecemento do condenado. As incautacións realizábanse a particulares, partidos políticos, asociacións, firmas comerciais.<ref name="Anabad">[http://dialnet.unirioja.es/servlet/fichero_articulo?codigo=798097&orden=66624 ''Fondos documentales sobre la Guerra Civil y Postguerra española conservados en el archivo del ministerio de Justicia''], Ana María Fernández Hidalgo, María José Remón Ripalda, Boletín de la ANABAD (Federación Española de Asociaciones de Archiveros, Bibliotecarios, Arqueólogos, Museólogos y Documentalistas) XXXIX (1989), núms. 3-4.</ref> Só en&nbsp;[[Galicia]], estímase que até 1945 o réxime franquista abriu expediente civil ou político a 14.492 persoas sospeitosas de ser de esquerdas ou de non ter un comportamento «acorde coas novas circunstancias».<ref name="Prada">Pérez Pena, Marcos (1 de xullo de 2016). <div class="cx-overlay"></div></ref> Esta lei aplicábase non só a todos os opositores ao réxime senón tamén aos que serviran civil e militarmente baixo a Segunda República. Vulneraba a irretroactividade penal, castigando ideas e actos anteriores ao levantamento franquista, e por tanto legais cando se realizaron.<ref name="Hispania Nova">[http://hispanianova.rediris.es/4/articulos/04_001d.htm#_ftnref17 ''La represión en la provincia de Segovia en los orígenes del régimen de Franco - La represión económica y administrativa''], por Santiago Vega Sombría (Universidad Complutense, Madrid), revista Hispania Nova, nº 4, 2004</ref> Á parte das multas gobernativas e as incautacións, a represión económica exercíase tamén mediante as subscricións patrióticas obrigatorias. Empregadas primeiro nos anos de guerra para sufragar as campañas bélicas dos ''nacionais'', as subscricións patrióticas mantivéronse baixo o Réxime e tiñan un forte impacto propagandístico. Eran todo menos voluntarias, xa que se alguén non contribuía segundo as súas posibilidades económicas era multado, e publicábanse as multas en prensa cun propósito claramente intimidatorio. O [[13 de abril]] de [[1945]], o Ministerio de Xustiza publicou un decreto que declarou extinguidos os procedementos de Responsabilidades Civís e Políticas e os tribunais creados para a súa aplicación, ao considerar cumprida a súa misión. Creou a Comisión Liquidadora de Responsabilidades Políticas para resolver os casos pendentes e os recursos presentados contra as sentenzas sancionadoras. Boa parte dos recursos foron sobresidos ou indultados, e os bens e o diñeiro incautados foron devoltos nas décadas posteriores, por un importe equivalente ao que tiñan nas datas de incautación, o que representaba unha forte devalorización. A restitución do patrimonio histórico e acumulado dos sindicatos de traballadores, asociacións empresariais e sociedades vinculadas a eles, non se tratou até o inicio da [[Transición española|Transición]], cando un Real Decreto Lei de 1976 repartiu entre os sindicatos maioritarios os bens acumulados polo sindicato vertical, recentemente abolido. A devolución do patrimonio histórico das organizacións sindicais non foi contemplada de feito até a aprobación en 1986 da Lei de Cesión de Bens do Patrimonio Sindical Acumulado.<ref>[http://dialnet.unirioja.es/servlet/fichero_articulo?codigo=229725&orden=0 El patrimonio sindical acumulado], por Francisco Javier Magaña Balanza e Sara Rico Letosa, Universidade de Zaragoza, en dialnet.unirioja.es.</ref> === A represión laboral === Levada a cabo en todos os ámbitos produtivos, con despedimentos de posto de traballo, inhabilitacións laborais e profesionais. As organizacións patronais realizaban listas de "vermellos" ou "sindicalistas" para evitar que entrasen ás empresas. No caso de membros de profesións liberais, foi levada a cabo polos propios colexios profesionais, despois da súa correspondente depuración. Os funcionarios públicos que serviran durante a República foron despedidos de acordo coa "Lei de depuración". === A represión política === Prohibíronse os partidos políticos, sindicatos, asociacións e xornais non afíns ao réxime. Anulouse a liberdade de expresión para opinións contrarias ao goberno ou simplemente discrepantes, e estableceuse desde as mesmas instancias de goberno un sistema de [[censura]] de todos os medios de comunicación. === A represión cultural === A censura foi aplicada a temas non relacionados directamente coa política: literatura, poesía, música, artes plásticas, cine e teatro. Impúxose un modelo cultural definido segundo os criterios establecidos polo Estado. A censura que aplicaba o réxime afectou a todas as actividades intelectuais e aos medios de comunicación, e chegou a incluír a [[manipulación fotográfica]].<ref>[http://www.elconfidencial.com/multimedia/album/cultura/2013-12-05/los-castos-retoques-del-franquismo-en-el-septimo-arte_62192/ Los castos retoques del franquismo en el septimo arte]</ref> O cine e o teatro serían vítimas dunha dobre censura civil e eclesiástica, sendo prohibidas obras de diferentes autores. Antes de ser representadas, as obras de teatro tiñan que pasar o filtro da Xunta de Censura de Obras Teatrais que, en moitas ocasións, impuña a eliminación de frases, a desvirtuación de diálogos e situacións dramáticas, e mesmo a súa prohibición total. O nacente teatro realista, do mesmo xeito que a novela e o cine realista, foi prohibido por ser considerado próximo ao marxismo, e censurábanse as obras que representaban aspectos da realidade española que o réxime se esforzaba en ocultar. Se as obras temperás de [[Antonio Buero Vallejo]], primeiras mostras do realismo social no teatro da posguerra española, escaparon á censura, dúas obras súas foron prohibidas máis adiante. Na década de 1940, prohibíronse varias obras de [[Enrique Jardiel Poncela|Jardiel Poncela]] (aínda que apoiase o levantamento franquista), Juan José Alonso Millán, Alfonso Paso, [[Alfonso Sastre]], [[Lauro Olmo Gallego|Lauro Olmo]], José María Rodríguez Méndez e Francisco Nieva, e reduciuse a boa parte dos dramaturgos españois ao ámbito do teatro de cámara. Recuperouse a liberdade de expresión nos escenarios o [[4 de marzo]] de [[1978]], durante a [[Transición española|Transición democrática]], cando entrou en vigor o Real Decreto 262/1978 sobre liberdade de representación de espectáculos teatrais.<ref>Muñoz Caliz, Berta (30 de marzo de 2006). <div class="cx-overlay"></div></ref> Na novela o réxime non puido evitar que algúns escritores reflectisen as míseras condicións de vida daqueles anos corenta. Un pintor, o palentino Ambrosio Ortega, Brosio, foi a persoa que máis anos permaneceu nos cárceres franquistas, ao permanecer preso desde [[1947]] até [[1970]] pola súa colaboración co ''[[Maquis (guerrilla antifranquista)|maquis]]''.<ref>Leonoticias «[http://www.leonoticias.com/frontend/leonoticias/El-Museo-De-La-Siderurgia-Y-La-Mineria-Presenta-Este-Sabado-impn69618 El Museo de la Siderurgia y la Minería presenta este sábado la exposición 'Brosio, el pintor de los mineros'] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304193359/http://www.leonoticias.com/frontend/leonoticias/El-Museo-De-La-Siderurgia-Y-La-Mineria-Presenta-Este-Sabado-impn69618 |date=04 de marzo de 2016 }}» Consultado o 14 de maio de 2013</ref><ref>El Norte de Castilla «[http://www.elnortedecastilla.es/palencia/201507/15/fallece-anos-brosio-pintor-20150715115726.html Fallece a los 90 años Brosio, el pintor de los mineros.]</ref><ref>Diario Palentino «[http://www.diariopalentino.es/noticia/Z8CE428B8-D057-9720-21ABDDF43405704E/20150715/muere/ambrosio/ortega/alonso/brosio/conocido/pintor/mineros Muere Ambrosio Ortega Alonso "Brosio", conocido como el "pintor de los mineros".]</ref> == Extensión da represión == A represión franquista iniciouse no mesmo comezo da guerra civil, naquelas provincias onde triunfou rapidamente a conspiración armada contra a República, o chamado ''Alzamento'', finalizando na década dos anos 70, coa morte de [[Francisco Franco]]. Desde un punto de vista historigráfico a época do "Terror branco" propiamente dito incluiría a Guerra Civil (1936–39) e os primeiros nove anos da ditadura franquista.<ref>Beevor, A. (2006). ''The Battle for Spain: The Spanish Civil War 1936–1939'' Weidenfeld & Nicolson. pp.89–94.</ref> Decenas de miles de vítimas están enterradas de maneira anónima en [[Fosa común|fosas comúns]] distribuídas por todo o estado (2.382 segundo o Ministerio de Xustiza<ref>Pascual, R. (2016). [https://www.elperiodico.com/es/politica/20160416/solo-camboya-tiene-mas-fosas-comunes-que-espana-5039352 Solo Camboya tiene más fosas comunes que España]. El Periódico de Catalunya.</ref>), das cales máis de 600 se localizan en [[Andalucía]].<ref>Moreno Gómez, F. (2008) ''1936: el genocidio franquista en Córdoba.'' Editorial Crítica. p.11</ref> A fosa máis grande é a do Cemiterio de San Rafael na cidade de [[Málaga]], onde se atoparon 4.571 corpos de vítimas da represión.<ref>Cenizo, N. (2014). [https://www.eldiario.es/andalucia/memoria-mayor-fosa-comun-Espana_0_216628771.html En memoria de la mayor fosa común de España]. eldiario.es</ref> A [[Asociación para a Recuperación da Memoria Histórica]] (ARMH) leva a cabo traballos de exhumación de fosas e identificación de vítimas. Carecemos de cifras concretas e completamente fiábeis da represión a nivel de todo o estado. O principal motivo é a ocultación que fixo o réxime franquista, destruíndo centos de documentos relaccionados coa represión<ref>Preston, P. (2006). ''The Spanish Civil War. Reaction, revolution & revenge''. London: Harper Perennial. p.316</ref><ref>Espinosa, F. (2006). ''La justicia de Queipo''. Barcelona: Editorial Crítica. p.4</ref><ref>Espinosa, F. (2006). ''Contra el olvido. Historia y memoria de la guerra civil''. Barcelona: Editorial Crítica. p.131</ref> e a falsificación de documentos relaccionados coa morte de republicanos.<ref>Preston, P. (2006). ''The Spanish Civil War. Reaction, revolution & revenge''. London: Harper Perennial. pp.315-316</ref><ref>Fontana, J. (Ed.). (1986). ''España bajo el franquismo: coloquio celebrado en la universidad de Valencia, noviembre de 1984''. Universidad; Crítica: Departamento de Historia Contemporánea. p.22</ref><ref>Espinosa, F. (2006). ''La justicia de Queipo''. Editorial Crítica. pp.172-173</ref> O hispanista estadounidense Gabriel Jackson afirma que:<ref>Jackson, G. (1967). ''[https://books.google.es/books?id=kcxsb_6XjyYC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false The Spanish Republic and the Civil War, 1931-1939]'' Princeton: Princeton University Press. p.534</ref> {{quote|Os rexistros de prisións e rexistros de morte son enganosos, xa que se sabe que os certificados de liberación foron asinados regularmente por ou para homes que foron fusilados, e que os certificados que alegaban ataques cardíacos ou apoplexia fixéronse para os cadáveres que quedaban nas estradas e espazos abertos. As técnicas de execución deliberadamente desfiguraron os cadáveres para facelos irrecoñecibles. Funcionarios da época testemuñaron que as familias tiñan medo de informar dos seus membros masculinos desaparecidos e non identificaban os corpos dos mortos.}} ===Estudos académicos sobre o número de mortos=== Existen numerosas estimacións do número de vítimas, aínda que non todas teñen o mesmo nivel de fiabilidade: {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; margin:auto;" |- |- ! Estimación !! Fonte |- |58.000-60.000 |Ramón Salas Larrazabal<ref>Larrazábal, R. S. (1977). ''Pérdidas de la guerra''. Planeta.</ref>{{efn|O estudo de Larrabal foi, e segue sendo, moi criticado pola súa metodoloxía, que só se baseou nunha investigación nos arquivos oficiais, obviando polo tanto ás vítimas republicanas non rexistradas oficialmente (véxase o apartado anterior deste artigo) e por inflar a cantidade de vítimas da represión na zona republicana.<ref>Dueñas, M. Á., Maestre, F. E., & Márquez, J. M. G. (2009). ''La gran represión: los años de plomo del franquismo''. Flor de Viento. p. 437.</ref> Este traballo foi usado de maneira moi extensa por historiadores revisionistas e/ou neofranquistas. É preciso ter en conta o pasado de Larrazabal como soldado do bando sublevado e na [[División Azul]].}} |- |83.000 |[[Pío Moa Rodríguez]]<ref name=":3">{{Cite book|title=Mity wojny domowej. Hiszpania 1936-1939|last=Moa|first=Pio|publisher=Fronda|year=2007|isbn=978-83-603-3561-1|location=|pages=507}}</ref> Martín Rubio<ref name=":3" /> |- | 150.000 || Julián Casanova<ref>Maestre, F. E., Casanova, J., Mir, C., & Gómez, F. M. (2004). ''Morir, matar, sobrevivir: La violencia en la dictadura de Franco''. Grupo Planeta (GBS). p.8</ref> "Victimas de la guerra civil" (1999)<ref name="Juliá411">Juliá, S., & Casanova, J. (1999). ''Víctimas de la guerra civil''. Madrid: Temas de Hoy. pp.411-412</ref> |- | 175.000 || [[Josep Fontana]]<ref>Fontana, J. (Ed.). (1986). ''España bajo el franquismo: coloquio celebrado en la universidad de Valencia, noviembre de 1984''. Universidad; Crítica: Departamento de Historia Contemporánea. p.22</ref> [[Hugh Thomas]]<ref>Thomas, H. (2001). ''The Spanish civil war.'' Penguin Books. pp.900-901</ref> |- | 180.000 || [[Paul Preston]]<ref>Preston, P. (2007). ''The Spanish Civil War: reaction, revolution and revenge.'' Harper Perennial. p.202</ref> |- | 200.000 || Antony Beevor<ref>Beevor, A. (2012). ''The Battle for Spain: The Spanish Civil War 1936-1939.'' Penguin Books. p.94</ref> |- | 400.000 || Gabriel Jackson<ref>Jackson, G. (1967). ''[https://books.google.es/books?id=kcxsb_6XjyYC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false The Spanish republic and the Civil War, 1931-1939]''. Princeton: Princeton University Press. p.539</ref> Michael Richards<ref>Richards, M. (1998). ''A Time of Silence: Civil War and the Culture of Repression in Franco's Spain, 1936-1945.'' Cambridge University Press. p.11.</ref> |} ===Cifras por provincias e comunidades autónomas=== Si existen, por outro lado, numerosos estudos fiábeis a nivel local, provincial e autonómico. Na táboa podemos ver algunhas das cifras que deron a coñecer estas investigacións: {| class="wikitable sortable" style="margin:auto;" |- ! Comunidade autónoma !! Provincia !! Represión<br />franquista !! Represión<br />republicana |- | rowspan=9 | [[Andalucía]] | [[Provincia de Almería|Almería]] || {{hs|000398}}373<ref name="todoslosnombres.org"/><br>375<ref name="centrodeestudiosandaluces.es"/><br>398<ref name="La memoria de todos"/> || {{hs|000471}}465<ref>y Muñoz, R. Q. C. (1997). ''Represión en la retaguardia republicana: Almería, 1936-39''. Librería Universitaria.</ref><br>466<ref name="La memoria de todos"/><br>471<ref name="todoslosnombres.org"/> |- | [[Provincia de Cádiz|Cádiz]] || {{hs|003303}}2.507<ref name="Juliá411" />{{efn|Datos parciais ou estudo sen completar.}}<br>3.000<ref>Espinosa, F. (2006). ''Contra el olvido. Historia y memoria de la guerra civil.'' Editorial Crítica. 2006. Barcelona. p.290</ref><br>3.071<ref name="centrodeestudiosandaluces.es"/><br>3.303<ref name="La memoria de todos"/> || {{hs|000096}}95<ref name="todoslosnombres.org"/><br>96<ref name="La memoria de todos"/> |- | [[Provincia de Córdoba, España|Córdoba]] || {{hs|011581}}9.579<ref name="Preston, Paul 2006. p. 307">Preston, Paul. ''The Spanish Civil War: Reaction, Revolution & Revenge'' Harper Perennial. 2006. London. p. 307.</ref><br>9.589<ref name="centrodeestudiosandaluces.es"/><br>11.275<ref name="La memoria de todos"/><br>11.581<ref>Moreno Gómez, F. (2008). ''El genocidio franquista en Córdoba''. Crítica.</ref> || {{hs|002060}}2.060<ref name="La memoria de todos"/> |- | [[Provincia de Granada|Granada]] || {{hs|005048}}5.048<ref>Gibson, I. (1983). ''The Assassination of Federico García Lorca''. London: Penguin Books. p.164</ref><br>8,500<ref name="centrodeestudiosandaluces.es"/><br>12.504<ref name="La memoria de todos"/> || {{hs|001024}}994<ref name="Juliá411" /><br>1.024<ref name="La memoria de todos"/> |- | [[Provincia de Huelva|Huelva]] || {{hs|006019}}6.019<ref name="centrodeestudiosandaluces.es">Romero, F. C. (Ed.). (2012). [https://www.centrodeestudiosandaluces.es/datos/publicaciones/CAHC_01_represion_franquista.pdf ''La represión franquista en Andalucía: balance historiográfico, perspectivas teóricas y análisis de los resultados''] (Vol. 1). Centro de Estudios Andaluces.</ref><ref name="La memoria de todos">Martínez López, F. (coord.), Gómez Oliver, M. C. (coord.). (2014). [http://www.todoslosnombres.org/sites/default/files/la-memoria-de-todos-las-heridas-del-pasado-se-curan-con-mas-verdad.pdf ''La memoria de todos''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180813123417/http://www.todoslosnombres.org/sites/default/files/la-memoria-de-todos-las-heridas-del-pasado-se-curan-con-mas-verdad.pdf |date=13 de agosto de 2018 }}. Sevilla: Fundación Alfonso Perales. pp. 53-54.</ref> || {{hs|000101}}101<ref name="La memoria de todos"/> |- | [[Provincia de Xaén |Xaén]] || {{hs|003317}}1.392<ref name="Juliá411" />{{efn|Datos parciais ou estudo sen completar.}}<br>2.641<ref>Ortega, C. R. M. (2009). [https://books.google.es/books?id=rSJjhIr4vowC&source=gbs_book_other_versions ''La represión franquista en la comarca de La Loma'']. Editorial Visión Libros. Page 21.</ref><br>2.919<ref name="La memoria de todos"/><br>3.040<ref name="centrodeestudiosandaluces.es"/><br>3.317<ref>Sánchez Tostado, L. M. (2011). [http://www.todoslosnombres.org/content/materiales/revista-memoria-antifranquista-del-baix-llobregat-no-11-2011-la-represion Guerra Civil y dictadura en Jaén]. ''Memòria Antifranquista'' 11, p. 44.</ref> || {{hs|001924}}1.882<ref name="La memoria de todos"/><br>1.924<ref>Sánchez Tostado, L. M. (2011). [http://www.todoslosnombres.org/content/materiales/revista-memoria-antifranquista-del-baix-llobregat-no-11-2011-la-represion Guerra Civil y dictadura en Jaén]. ''Memòria Antifranquista'' 11, p. 44.</ref> |- | [[Provincia de Málaga|Málaga]] || {{hs|007000}}7.000<ref name="Juliá411" /><ref name="centrodeestudiosandaluces.es"/><br>7.471<ref name="La memoria de todos"/> || {{hs|002607}}2.607<ref name="Juliá411" /> |- | [[Provincia de Sevilla|Sevilla]] || {{hs|013520}}8.000<ref name="Juliá411" /><br>11.500<ref>Márquez, J. M. G. (2004). [https://www.raco.cat/index.php/Ebre/article/view/39912 La represión franquista en la provincia de Sevilla. Estado de la cuestión]. ''Ebre'' 38, (2), 1-14.</ref><br>12.509<ref name="centrodeestudiosandaluces.es"/><br>12.854<ref>Márquez, J. M. G. (2012). ''Las víctimas de la represión militar en la provincia de Sevilla (1936-1963)''. Asociación Andaluza Memoria Histórica y Justicia.</ref><br>13.520<ref name="La memoria de todos"/> || {{hs|000480}}479<ref name="La memoria de todos"/><br>480<ref name="Juliá411" /> |- | Total || {{hs|058113}}39.920{{efn|Cifra mínima en base aos estudos provinciais.}}<br>47.339<ref name="Preston, P. 2011"/><br>50.093<ref name="centrodeestudiosandaluces.es"/><br>58.113{{efn|Cifra máxima en base aos estudos provinciais.}} || {{hs|008763}}8.367<ref name="Preston, P. 2011"/><br>8.683{{efn|Cifra mínima en base aos estudos provinciais.}}<br>8.763{{efn|Cifra máxima en base aos estudos provinciais.}} |- | rowspan=4 | [[Aragón]] | [[Provincia de Huesca|Huesca]] || {{hs|001519}}1.519<ref name="todoslosnombres.org"/> || {{hs|001160}}1.160<ref>Nuez, E. C. (2001). [https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=968532 El" terror rojo" en la provincia de Huesca: la lucha contra el orden social y sus representantes durante la guerra civil española]. In ''Nuevas tendencias historiográficas e historia local en España: actas del II Congreso de Historia Local de Aragón'' (Huesca, 7 al 9 de julio de 1999) (pp. 217-224). Instituto de Estudios Altoaragoneses.</ref> |- | [[Provincia de Teruel|Teruel]]<ref name="todoslosnombres.org"/> || {{hs|001340}}1.340 || {{hs|001702}}1.702 |- | [[Provincia de Zaragoza|Zaragoza]] || {{hs|006546}}6.029<ref name="Juliá411" /><br>6.029-6.546<ref name="todoslosnombres.org">Espinosa Maestre, F. (2008). [http://www.todoslosnombres.org/sites/default/files/documento254_0.pdf ''Informe sobre la represión franquista. Estado de la cuestión''.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181101015400/http://www.todoslosnombres.org/sites/default/files/documento254_0.pdf |date=01 de novembro de 2018 }} Report prepared for the Preliminary Investigations 399/2006-E, Central Court of Instruction number 5, Madrid</ref> || {{hs|000742}}192<ref name="todoslosnombres.org"/><br>742<ref name="Juliá411" /> |- | Total || {{hs|009405}}8.523<ref name="Preston, P. 2011"/><br>8.888-9.405<ref name="todoslosnombres.org"/>{{efn|Cifra máxima baseada nos estudos provinciais.}} || {{hs|003054}}3.054{{efn|Cifra mínima en base aos estudos provinciais.}}<br>3.604{{efn|Cifra máxima en base aos estudos provinciais.}}<br>3.901<ref name="Preston, P. 2011"/> |- | rowspan=1 | [[Asturias]] | [[Asturias]] || {{hs|007160}}5.952<ref name="Juliá411" /><ref name="Preston, P. 2011"/><ref name="todoslosnombres.org"/><br>7.160<ref>Curcó, C. M., & Solé, J. G. (2013). ''[https://books.google.es/books?id=21m6WpqHIJAC&printsec=frontcover&authuser=1#v=onepage&q&f=false Duelo y memoria. Espacios para el recuerdo de las víctimas de la represión franquista en la perspectiva comparada]''. [[Universidade de Lleida]]. pp. 84-85.</ref> || {{hs|002000}}2.000<ref name="Preston, P. 2011"/> |- | rowspan=1 | [[Illas Baleares]] | [[Illas Baleares]] || {{hs|003000}}1.300<ref name="todoslosnombres.org"/><br>1.777<ref>Prada Rodríguez, J. (2010). ''La España masacrada. La represión franquista de guerra y posguerra''. Madrid: Alianza editorial.</ref><br>2.300<ref>Gari Salleras, B. (2015). [http://www.todoslosnombres.org/content/materiales/revista-memoria-antifranquista-del-baix-llobregat-no-15-2015-guerra-i-repressio Un balance cuantitativo de la represión]. ''Memòria Antifranquista'' 15, pages 9-14.</ref>{{efn|Só en [[Mallorca]].}}<ref name="Preston, P. 2011"/><br>3.000<ref>Moseley, Ray (2000). ''Mussolini's Shadow: The Double Life of Count Galeazzo Ciano''. Yale University Press. {{ISBN|978-0300209563}}. Pp. 27.</ref>{{efn|Só en [[Mallorca]].}} || {{hs|000323}}323<ref name="Preston, P. 2011"/> |- | rowspan=4 | [[Comunidade Autónoma Vasca]] | [[Álava|Álaba-Araba]] || {{hs|000157}}150<ref>Arana, E. Z. (2017). [https://recyt.fecyt.es/index.php/Hyp/article/view/51983/35707 La represión franquista de guerra y posguerra en el País Vasco a debate: entre el exterminio y el oasis]. ''Historia y política: Ideas, procesos y movimientos sociales'', (37), 357-384.</ref><br>157<ref>Barés, P. B. (2007). [http://www.ehu.eus/ojs/index.php/HC/article/view/4115 La represión en las zonas republicana y franquista del País Vasco durante la Guerra Civil]. ''Historia contemporánea'', (35). Pp. 668.</ref> || {{hs|000000}}0 |- | [[Guipúscoa]] || {{hs|000600}}500-600<br><ref>Barés, P. B. (2007). [http://www.ehu.eus/ojs/index.php/HC/article/view/4115 La represión en las zonas republicana y franquista del País Vasco durante la Guerra Civil]. ''Historia contemporánea'', (35). Pp. 669.</ref>{{efn|Datos parciais ou estudo sen completar.}} || |- | [[Biscaia]] || {{hs|000916}}900<ref>Vega Sombría, S. (2011). ''La política del miedo. El papel de la represión en el franquismo''. [[Barcelona]]: Crítica. Pp. 336-337.</ref><br>916<ref>Barés, P. B. (2007). [http://www.ehu.eus/ojs/index.php/HC/article/view/4115 La represión en las zonas republicana y franquista del País Vasco durante la Guerra Civil]. ''Historia contemporánea'', (35). Pp. 670.</ref>{{efn|Datos parciais ou estudo sen completar.}} || |- | Total || {{hs|001900}}1.550{{efn|Cifra mínima en base aos estudos provinciais.}}<br>1.673{{efn|Cifra máxima en base aos estudos provinciais.}}<br>1.900<ref name="Preston, P. 2011"/> || {{hs|000945}}945<ref name="Preston, P. 2011"/> |- | rowspan=3 | [[Illas Canarias]] | [[Provincia de Santa Cruz de Tenerife|Santa Cruz de Tenerife]] || {{hs|001600}}1.600<ref name="Juliá411"/><ref name="Preston, P. 2011"/> || {{hs|000000}}0 |- | [[Provincia das Palmas|As Palmas]] || {{hs|001000}}1.000<ref name="Juliá411"/><ref name="Preston, P. 2011"/> || {{hs|000000}}0 |- | Total || {{hs|002600}}2.600 || {{hs|000000}}0 |- | rowspan=1 | [[Cantabria]] | [[Cantabria]] || {{hs|002535}}923<ref name="Juliá411" />{{efn|Datos parciais ou estudo sen completar.}}<br>2.535<ref name="todoslosnombres.org"/><ref>Gutiérrez Flores, J. (2006). ''Guerra Civil en Cantabria y Pueblos de Castilla (1936-1939)''. Libros en red.</ref> || {{hs|001114}}1.114<ref name="todoslosnombres.org"/><ref>Gutiérrez Flores, J. (2006). ''Guerra Civil en Cantabria y Pueblos de Castilla (1936-1939)''. Libros en red.</ref> |- | rowspan=10 | [[Castela e León]] | [[Provincia de Ávila|Ávila]] || {{hs|001000}}1.000<ref name="todoslosnombres.org"/> || {{hs|000000}}0 |- | [[Provincia de Burgos|Burgos]] || {{hs|002500}}1.038<ref name="Juliá411" />{{efn|Datos parciais ou estudo sen completar.}}<br>1.660-2.500<ref>Castro, L. (2018). [http://www.memoria-antifranquista.com/webvella/biblio/MAF18-cast.pdf Violencia política y memoria histórica en la "capital de la cruzada"]. In ''Memòria Antifranquista'' 18, page 28.</ref><br>2.500<ref name="todoslosnombres.org"/> || {{hs|000000}}0 |- | [[Provincia de León|León]]|| {{hs|005800}}3.000<ref name="todoslosnombres.org"/><br>5.800<ref>Cabañas, J. (2010). ''La Bañeza 1936. La vorágine de julio. Golpe y represión en la comarca bañezana, 1''. p. 134</ref> || {{hs|000000}}0 |- | [[Provincia de Palencia|Palencia]] || {{hs|001500}}1.500<ref name="todoslosnombres.org"/> || {{hs|000000}}0 |- | [[Provincia de Salamanca|Salamanca]] || {{hs|001114}}336<ref name="Juliá411" />{{efn|Datos parciais ou estudo sen completar.}}<br>1.000<ref name="todoslosnombres.org"/><br>1.124<ref>Sánchez, D. H. (2015). [http://lalindearqueologia.com/wp-content/uploads/2013/05/14%20Memoria%20Hist%C3%B3rica%20Salamanca_Hern%C3%A1ndez.pdf Represión franquista y memoria histórica en la Provincia de Salamanca] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181112101329/http://lalindearqueologia.com/wp-content/uploads/2013/05/14%20Memoria%20Hist%C3%B3rica%20Salamanca_Hern%C3%A1ndez.pdf |date=12 de novembro de 2018 }}. In ''La Linde, revista digital de arqueología profesional'', 5. Pp. 262-284.</ref> || {{hs|000000}}0 |- | [[Provincia de Segovia|Segovia]] || {{hs|000356}}356<ref name="Juliá411" /><br>358<ref>Sombría, S. V. (2005). ''De la esperanza a la persecución: la represión franquista en la provincia de Segovia''. Grupo Planeta (GBS).</ref><br>360<ref name="todoslosnombres.org"/> || {{hs|000000}}0 |- | [[Provincia de Soria|Soria]]|| {{hs|0000586}}300<ref name="todoslosnombres.org"/><br>586<ref>Aparicio García, I. (2018). [http://www.memoria-antifranquista.com/webvella/biblio/MAF18-cast.pdf Soria, un ejemplo de violencia sistemática contra civiles]. In ''Memòria Antifranquista'' 18, page 24.</ref> || {{hs|000000}}0 |- | [[Provincia de Valladolid|Valladolid]]|| {{hs|003430}}1.207<ref name="Juliá411" />{{efn|Datos parciais ou estudo sen completar.}}<br>3.000<ref name="todoslosnombres.org"/><br>3.430<ref>Preston, P. (2006). ''The Spanish Civil War. Reaction, revolution & revenge''. London: Harper Perennial. p. 103</ref> || {{hs|000000}}0 |- | [[Provincia de Zamora|Zamora]] || {{hs|006000}}2.000<ref name="todoslosnombres.org"/><br>3.000<ref>Preston, P. (2006). ''The Spanish Civil War. Reaction, revolution & revenge''. London: Harper Perennial. p.103</ref><br>5.000-6.000<ref>Vicente, L. D. D. (2002). [https://gredos.usal.es/jspui/handle/10366/83367 Control y represión en Zamora (1936-1939). La violencia vengadora ejecutada sobre el terreno]. ''Historia y comunicación social'', 7, 47-74.</ref> || {{hs|000000}}0 |- | Total || {{hs|022176}}10.381{{efn|Cifra mínima en base aos estudos provinciais.}}<br>10.500<ref>Berzal de la Rosa, E. (ed.). (2007). ''Testimonio de voces olvidadas''. [[León, Spain|León]]: Fundación 27 de marzo, Vol. 1.</ref><br>14.660<ref name="todoslosnombres.org"/><br>16.189<ref>Castro, L. (2018). [http://www.memoria-antifranquista.com/webvella/biblio/MAF18-cast.pdf Represion franquista y memoria histórica en Castilla y León]. In ''Memòria Antifranquista'' 18, page 9.</ref><br>22.176{{efn|Cifra máxima en base aos estudos provinciais.}}<br> || ND |- | rowspan=6 | [[Castela-A Mancha]] | [[Provincia de Albacete|Albacete]] || {{hs|001600}}1.600<ref name="Juliá411"/>{{efn|Datos parciais ou estudo sen completar, só inclúe ás vítimas executadas na capital provincial ou nas cabezas dos [[Partido xudicial|partidos xudiciais]].}} || {{hs|000920}}920<ref name="todoslosnombres.org"/> |- | [[Provincia de Cidade Real|Cidade Real]] || {{hs|003887}}1.614<ref name="Juliá411"/>{{efn|Datos parciais ou estudo sen completar, só inclúe aos asasinados en catro concellos: [[Cidade Real]], [[Manzanares, Cidade Real|Manzanares]], [[Puertollano]] e [[Tomelloso]].}}<br>3.887<ref>López García, J.; García Alonso, M. del C.; Moreno Andres, J.; Villalta Luna, A.; Ballesteros Escudero, T. (2018). [https://books.google.es/books?id=-FR-DwAAQBAJ&pg=PT1&dq=Para+hacerte+saber+mil+cosas+nuevas.+Ciudad+Real+1939&hl=gl&sa=X&ved=0ahUKEwjSqfeI5qzfAhULdysKHSbwBBQQ6AEIKDAA#v=onepage&q&f=false ''Para hacerte saber mil cosas nuevas. Ciudad Real 1939'']. Cidade Real: UNED Editorial.</ref><ref>[http://portal.uned.es/portal/page?_pageid=93,61323770&_dad=portal&_schema=PORTAL Mapas de memoria.] UNED-Centro de Estudios de Memoria y Derechos Humanos, 2018.</ref> || {{hs|002186}}2.186<ref name="todoslosnombres.org"/> |- | [[Provincia de Cuenca|Cuenca]] || {{hs|000617}}617{{efn|Datos parciais ou estudo sen completar, só inclúe ás vítimas executadas en 2 concellos: [[Cuenca, España|Cuenca]] e [[Uclés]].}}<ref>Madrid, D. A. G. (2008). [https://previa.uclm.es/ab/humanidades/seft/pdf/textos/damian/violencia_rep.pdf Violencia republicana y violencia franquista en La Mancha de Ciudad Real: Primeros papeles sobre los casos de Alcázar de San Juan y Campo de Criptana (1936-1943)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180608191526/https://previa.uclm.es/ab/humanidades/seft/pdf/textos/damian/violencia_rep.pdf |date=08 de xuño de 2018 }}. In: ''La guerra civil en Castilla-La Mancha, 70 años después: actas del Congreso Internacional'' (pp. 1597-1642). Ediciones de la Universidad de Castilla-La Mancha.</ref> || {{hs|000516}}516<ref>Rodríguez Patiño, Ana Belén. (2004). ''La Guerra Civil en Cuenca: 1936-1939''. Libros Alcaná. {{ISBN|8460791017}}</ref> |- | [[Provincia de Guadalajara|Guadalaxara]] || {{hs|001428}}1.391<ref>García Bilbao, P. A.; García Bilbao, X. (2015). [http://www.victimasdeladictadura.es/sites/all/themes/coworker/descargas/Represion-de-guerra-y-posguerra-en-Guadalajara.pdf ''Represión de guerra y posguerra en Guadalajara'']</ref><br>1.428<ref>García Bilbao, X. (2017). [http://www.todoslosnombres.org/content/materiales/revista-memoria-antifranquista-del-baix-llobregat-no-17-2017-la-represion Guadalajara, 80 años de antifascismo y memoria democrática]. In ''Memòria Antifranquista'' 17, page 90.</ref> || ND |- | [[Provincia de Toledo|Toledo]] || {{hs|003826}}3.755<ref name="Juliá411"/><br>3.826<ref name="todoslosnombres.org"/> || ND |- | Total || {{hs|0011358}}8.997{{efn|Cifra mínima en base aos estudos provinciais.}}<br>9.500<ref>Olmo, P. O. 2013. [http://blog.uclm.es/pedrooliver/files/2013/01/FranquismoCLM.pdf ''El franquismo en Castilla-La Mancha''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190409135505/http://blog.uclm.es/pedrooliver/files/2013/01/FranquismoCLM.pdf |date=09 de abril de 2019 }}. Universidad de Castilla-La Mancha.</ref><br>11.358{{efn|Cifra máxima en base aos estudos provinciais.}}||{{hs|003622}}3.622{{efn|Cifra baseada nos estudos provinciais.}} |- | rowspan=5 | [[Cataluña]] | [[Provincia de Barcelona|Barcelona]] || {{hs|001717}}1.716<ref name="Juliá411"/><br>1.717<ref>Gil, J. C. (2008). [https://books.google.es/books?hl=es&lr=&id=GPCYG_LDqAMC&oi=fnd&pg=PA5&dq=Just%C3%ADcia,+no+venjan%C3%A7a:+els+executats+pel+franquisme+a+Barcelona+(1939-1952)&ots=wUr0mgenA-&sig=OCD2RSa9ICV27xoW6AZVuBbplMs#v=onepage&q=Just%C3%ADcia%2C%20no%20venjan%C3%A7a%3A%20els%20executats%20pel%20franquisme%20a%20Barcelona%20(1939-1952)&f=false ''Justícia, no venjança: els executats pel franquisme a Barcelona (1939-1952)''] (Vol. 83). Cossetània Edicions.</ref>{{efn|Datos parciais ou estudo sen completar. Só están incluídas as vítimas asasinadas na cidade de [[Barcelona]] entre 1939 e 1952.}} || |- | [[Provincia de Girona|Girona]] || {{hs|000519}}519<ref name="Juliá411"/><ref name="todoslosnombres.org"/> || |- | [[Provincia de Lleida|Lleida]] || {{hs|000781}}450<ref name="Juliá411"/><br>750<ref name="todoslosnombres.org"/><br>781<ref>Mir, C., Garrós Páez, A., & Ramon i Molins, G. (2014). [https://repositori.udl.cat/handle/10459.1/47548 ''Vestigis, memòries i símbols a les comarques de Lleida: 1931-2014'']. Fonoll. Page 75.</ref>{{efn|1939-1956.}} || {{hs|001232}}1.232<ref>Mir, C., Garrós Páez, A., & Ramon i Molins, G. (2014). [https://repositori.udl.cat/handle/10459.1/47548 ''Vestigis, memòries i símbols a les comarques de Lleida: 1931-2014'']. Fonoll. Page 62.</ref> |- | [[Provincia de Tarragona|Tarragona]] || {{hs|000703}}703<ref name="Juliá411"/><ref name="todoslosnombres.org"/> || |- | Total|| {{hs|003720}}3.388{{efn|Cifra mínima en base aos estudos provinciais.}}<br>3.688<ref name="todoslosnombres.org"/><ref name="Preston, P. 2011"/><br>3.720{{efn|Cifra máxima en base aos estudos provinciais.}} || {{hs|008352}}8.352<ref name="todoslosnombres.org"/><ref name="Preston, P. 2011"/> |- | colspan=2 | [[Ceuta]], [[Melilla]] e [[Protectorado Español de Marrocos]]<ref name="todoslosnombres.org"/> || {{hs|000768}}768 || {{hs|000000}}0 |- | rowspan=3 | [[Estremadura]] | [[Provincia de Badaxoz|Badaxoz]] || {{hs|0011205}}6.600<ref name="Espinosa, Francisco 2002. p.433"/>{{efn|Datos parciais ou estudo sen completar. O estudo só inclúe 84 localidades e a cidade de [[Badaxoz]].}}<br>7.603<ref name="todoslosnombres.org"/><br>7.909<ref name="Juliá411"/>{{efn|Datos parciais ou estudo sen completar.}}<br>8.914<ref>Espinosa Maestre, F.; García Márquez, J. Mª; Gil Vico, P; y Ledesma, J. L. (2010). ''Violencia Roja y Azul. España, 1936-1950''. Crítica, Barcelona. p.77.</ref><br>11.205<ref name="cultureandhistory.revistas.csic.es"/>{{efn|1936-1950}} || {{hs|0001416}}243<ref name="Espinosa, Francisco 2002. p.433"/><br>1.416<ref name="todoslosnombres.org"/> |- | [[Provincia de Cáceres|Cácers]] || {{hs|002000}}1.680<ref name="Juliá411"/><ref name="Espinosa, Francisco 2002. p.433">Espinosa, Francisco. ''La columna de la muerte. El avance del ejército franquista de Sevilla a Badajoz.'' Editorial Crítica. Barcelona. 2002. p.433</ref><br>1.830<ref>Palacios, J. C. (1995). ''La represión en la provincia de Cáceres durante la Guerra Civil (1936-1939)''. Universidade de Estremadura, Servizo de Publicacións.</ref><br>2.000<ref name="cultureandhistory.revistas.csic.es">Encinar, L. M., & Palacios, J. C. (2014). [http://cultureandhistory.revistas.csic.es/index.php/cultureandhistory/article/view/59 Extremadura: Behind the material traces of Franco’s repression.] ''Culture & History Digital Journal'', 3(2), 020.</ref>{{efn|1936-1950}} || {{hs|000130}}130<ref name="todoslosnombres.org"/><ref>Palacios, J. C. (1995). ''La represión en la provincia de Cáceres durante la Guerra Civil (1936-1939)''. Universidade de Estremadura, Servizo de Publicacións.</ref> |- | Total || {{hs|013205}}8.280{{efn|Cifra mínima en base aos estudos provinciais.}}<br>9.221<ref name="todoslosnombres.org"/><br>10.594<ref name="Preston, P. 2011"/><br>12.000<ref>Palacios, J. C. (2007). [https://www.redalyc.org/pdf/5215/521552316011.pdf La represión en la Guerra Civil: últimas aportaciones bibliográficas y movimientos sociales por la memoria. Pasado y Memoria]. ''Revista de Historia Contemporánea'', (6), 191-211. p. 205</ref><br>13.205<ref name="cultureandhistory.revistas.csic.es"/>{{efn|Cifra máxima en base aos estudos provinciais.}} || {{hs|001600}}1.546<ref name="todoslosnombres.org"/><br>1.567<ref name="Preston, P. 2011"/><br>1.600<ref>Palacios, J. C. (2007). [https://www.redalyc.org/pdf/5215/521552316011.pdf La represión en la Guerra Civil: últimas aportaciones bibliográficas y movimientos sociales por la memoria. Pasado y Memoria]. ''Revista de Historia Contemporánea'', (6), 191-211. p. 205</ref> |- | rowspan=5 | [[Galiza]] | [[Provincia da Coruña|A Coruña]] || {{hs|001579}}1.165<ref>[http://vitimas.nomesevoces.net/en/ Base de datos do proxecto "Nomes e Voces"], 2012.</ref>{{efn|Estudo sobre as persoas que foron executadas de maneira xudicial ou extraxudicial entre 1936 e 1939. Datos parciais ou estudo sen completar.}}<br>1.579{{efn|Só inclúe as vítimas asasinadas nas comarcas de: [[Comarca da Coruña|A Coruña]] e en [[Ferrolterra]].<ref>Bernardo Máiz Vázquez, Xosé Manuel Suárez . (2018). [https://www.ferrol.gal/Concello/NovasAmpliar/4181 ''Listaxe memorial de vítimas do franquismo''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181106004742/https://www.ferrol.gal/Concello/NovasAmpliar/4181 |date=06 de novembro de 2018 }}. Ferrol: Concello de Ferrol.</ref><ref>Lourenzo Fernández Prieto. (2011). ''[https://books.google.es/books?id=m_aUDgAAQBAJ&pg=PA260&lpg=PA260&dq=represi%C3%B3n+franquista+a+coru%C3%B1a+nomes+e+voces&source=bl&ots=z1BjBrySNj&sig=ni1GPYtA4ZHRCco0Bm7OF8cHulI&hl=gl&sa=X&ved=2ahUKEwjrgOD5rL3eAhXkITQIHcCyBNUQ6AEwFHoECA4QAQ#v=onepage&q&f=false A represión franquista na comarca da Coruña]''. Ames: Laiovento. Pages 233-242.</ref>}} || {{hs|000000}}0 |- | [[Provincia de Lugo|Lugo]]{{efn|1936-1940}} || {{hs|000625}}625<ref name="Juliá411"/><ref>Blanco, M. J. S. (1998). ''La represión franquista en la provincia de Lugo: 1936-1940'' (Doctoral dissertation, [[Universidade de Santiago de Compostela]]).</ref>{{efn|Datos parciais ou estudo sen completar.}} || {{hs|000000}}0 |- | [[Provincia de Pontevedra|Pontevedra]] || {{hs|002500}}1.200-2.000<ref>de Juana López, Jesús (2006). ''Lo que han hecho en Galicia: Violencia política, represión y exilio, 1936-1939''. [[Barcelona]]: Editorial Crítica. Pages 160-164.</ref>{{efn|Datos parciais ou estudo sen completar, 1936-1940.}}<br>2.500<ref>Pereira, D. (2004). A represión franquista na provincia de Pontevedra (1936-1950). ''Unión libre: cadernos de vida e culturas'', (9), 33-45.</ref><ref>Alonso Fernández, B.; Rodríguez Gallardo, A.; Paz Antón, X. R.; Pereira, D.; Álvarez Caccamo, X. M.; Rodrígues, A.; Gonçalves, A.; Meixome, C.; Alonso, B.; Marco, A.; Domíngues, J. (2008). [https://www.researchgate.net/publication/316494211_A_represion_franquista_no_concello_de_Tui ''O Miño, unha corrente de memoria: actas das Xornadas sobre a Represión Franquista no Baixo Miño, (2006-2007)'']. [[Ponteareas]]: Editorial Alén Miño.</ref> || {{hs|000000}}0 |- | [[Provincia de Ourense|Ourense]]<ref>Rodríguez, J. P. (2004). ''Ourense, 1936-1939: alzamento, guerra e represión''. Ed. do Castro. Page 573.</ref>{{efn|1936-1939}} || {{hs|000742}}626-742 || {{hs|000000}}0 |- | Total || {{hs|008000}}3.616{{efn|Cifra mínima en base aos estudos provinciais.}}<br>4.265<ref name="Preston, P. 2011"/><br>4.699<ref>[http://www.nomesevoces.net/gl/informe/informe-de-resultados-vitimas-galicia-1936-1939/ ''Informe de resultados: vítimas Galicia (1936-1939)''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180418031635/http://www.nomesevoces.net/gl/informe/informe-de-resultados-vitimas-galicia-1936-1939/ |date=18 de abril de 2018 }}. Nomes e Voces, 2012.</ref>{{efn|Estudo sobre as persoas que foron executadas de maneira xudicial ou extraxudicial entre 1936 e 1939. Datos parciais ou estudo sen completar}}<br>5.446{{efn|Cifra máxima en base aos estudos provinciais.}}<br>5.800<ref>Alonso, B. (1997): Idade contemporánea (século XX). In: ''Historia Xeral de Galicia''. A Nosa Terra. pp. 377. ISBN: 9788489138995</ref>{{efn|800 a causa de represión legal como consencuencia de xuízos sumarísimos e 5.000 como consecuencia da represión paralegal.}}<br>4.500-7.000<ref>Rodríguez, J. P. (2006). [http://revistas.usal.es/index.php/0213-2087/article/view/1015 Rebelión militar y represión franquista en Galicia]. ''Studia historica. Historia contemporánea'', 24.</ref><br>7.000-8.000<ref>Farías, R. (2007). [https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=2503552 ''Sucumbir a merced de la calumnia y la infamia": represión, pauperización y muerte entre la Guerra Civil española y la década de 1940'']. A Estrada: Miscelánea histórica e cultural, (10), 163-186.</ref> || {{hs|000000}}0 |- | rowspan=1 | [[A Rioxa]] | [[A Rioxa]] || {{hs|002241}}2.000<ref>Noval, M. C. R. (1991). [https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=61780 La represión en La Rioja durante la Guerra Civil]. ''Berceo'', (121), 139-166.</ref><ref name="Juliá411" /><br>2.241<ref name="todoslosnombres.org"/> || {{hs|000000}}0 |- | rowspan=1 | [[Comunidade de Madrid|Madrid]] | [[Provincia de Madrid|Madrid]] || {{hs|002933}}2.663<ref name="Juliá411" /><ref name="todoslosnombres.org"/>{{efn|Datos parciais ou estudo sen completar.}}<br>2.933<ref>Holgado, F. H., Funes, J. C. G., Muñoz, M. G., Herrera, F. J., Aparicio, T. M., Silva, D. O., & Sombría, S. V. (2018). ''[https://www.madrid.es/UnidadWeb/Contenidos/Navegaciones/Memoria_Historica/Memoria_HIstorica/informe.pdf Listado de personas ejectudas durante la posguerra (1939-1944) en la ciudad de Madrid]''. Ayuntamiento de Madrid.</ref>{{efn|Datos parciais ou estudo sen completar. Só inclúe ás vítimas executadas entre 1939 e 1944 no "Cementerio de la Almudena" ([[Madrid|Cidade de Madrid]]).}} || {{hs|008815}}8.815<ref name="todoslosnombres.org"/> |- | rowspan=1 | [[Rexión de Murcia|Murcia]] | [[Rexión de Murcia|Murcia]] || {{hs|001576}}1.576<ref>Martínez Ovejero, A. (2013). [http://www.congresovictimasfranquismo.org/wp-content/uploads/2011/12/16.-A.-Mtez.-Ovejero.-LA-REPRESI%C3%93N-FRANQUISTA-EN-LA-REGI%C3%93N-DE-MURCIA1.pdf La represión franquista en la Región de Murcia (1936-1948)]. In Muga, JL, Vega, S.(coords.) ''Verdad, justicia y reparación. Actas del I Congreso de Víctimas del Franquismo''. Andalucía: Atrapasueños.</ref> || |- | rowspan=1 | [[Navarra]] | [[Navarra]] || {{hs|003260}}2.789<ref name="Juliá411" /><br>3.240<ref name="todoslosnombres.org"/><br>3.260<ref name="Preston, P. 2011">Preston, P. (2011). ''El holocausto español: odio y exterminio en la Guerra Civil y después''. Debate.</ref> || {{hs|000000}}0 |- | rowspan=4 | [[País Valenciano]] | [[Provincia de Alacant|Alacant]] || {{hs|000910}}721<ref>Montenegro, M. O. (1994). [http://rua.ua.es/dspace/handle/10045/3784 ''La represión de la guerra y posguerra en la provincia de Alicante (1936-1945)'']. Universidad de Alicante, Secretariado de Publicaciones.</ref>{{efn|Datos parciais ou estudo sen completar.}}<br>742<ref name="Juliá411" /><ref name="todoslosnombres.org"/><br>979<ref>Heine, H. (1983). ''La oposición política al franquismo: de 1939 a 1952''. Crítica.</ref> || {{hs|001005}}840<ref name="todoslosnombres.org"/><br>1.005<ref>Montenegro, M. O. (1994). [http://rua.ua.es/dspace/handle/10045/3784 ''La represión de la guerra y posguerra en la provincia de Alicante (1936-1945)'']. Universidad de Alicante, Secretariado de Publicaciones.</ref> |- | [[Provincia de Castelló|Castelló]] || {{hs|001282}}1.052<ref name="todoslosnombres.org"/><br>1.282<ref>Porcar Orihuela, J. L. (2014). [http://www.todoslosnombres.org/content/materiales/revista-memoria-antifranquista-del-baix-llobregat-no-14-2014-tragedia-represion La represión franquista en Castelló] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181116043245/http://www.todoslosnombres.org/content/materiales/revista-memoria-antifranquista-del-baix-llobregat-no-14-2014-tragedia-represion |date=16 de novembro de 2018 }}. ''Memòria Antifranquista'' 14, pages 20-28.</ref> || {{hs|001031}}1.031<ref name="todoslosnombres.org"/> |- | [[Provincia de Valencia|Valencia]]<ref name="Juliá411" /> || {{hs|003128}}3.128 || {{hs|002844}}2.844 |- | Total || {{hs|005879}}4.901{{efn|Cifra mínima en base aos estudos provinciais.}}<br>4.922<ref name="todoslosnombres.org"/><ref name="Preston, P. 2011"/><br>5.389{{efn|Cifra máxima en base aos estudos provinciais.}}<br>5.879<ref>Gabarda Cebellán, V. (2011). ''Els afusellaments al País Valencià (1938-1956)''. [[Universidade de Valencia]]. Pp. 215-216.</ref>{{efn|4.714 executados e 1.165 mortos como consecuencia directa de malos tratos nas prisións e campos de concentración franquistas.}} || {{hs|004880}}4.715{{efn|Cifra mínima en base aos estudos provinciais.}}<br>4.795<ref name="todoslosnombres.org"/><br>4.880<ref name="Preston, P. 2011"/>{{efn|Cifra máxima en base aos estudos provinciais.}} |} ===Cifras a nivel local e comarcal=== Igualmente moitos dos datos máis fiábeis son os de ámbito local ou comarcal. {| class="wikitable sortable" style="margin:auto;" |- ! Cidade ou comarca !! Comunidade<br />autónoma !! Anos !! Represión<br />franquista !! Represión<br />republicana |- | [[Madrid]]<ref>Holgado, F. H., Funes, J. C. G., Muñoz, M. G., Herrera, F. J., Aparicio, T. M., Silva, D. O., & Sombría, S. V. (2018). ''[https://www.madrid.es/UnidadWeb/Contenidos/Navegaciones/Memoria_Historica/Memoria_HIstorica/informe.pdf Listado de personas ejectudas durante la posguerra (1939-1944) en la ciudad de Madrid]''. Ayuntamiento de Madrid.</ref> || [[Comunidade de Madrid|Madrid]] || 1939-1944 || {{hs|0002933}}2,933 || - |- | [[Barcelona]]<ref>Gil, J. C. (2008). [https://books.google.es/books?hl=es&lr=&id=GPCYG_LDqAMC&oi=fnd&pg=PA5&dq=Just%C3%ADcia,+no+venjan%C3%A7a:+els+executats+pel+franquisme+a+Barcelona+(1939-1952)&ots=wUr0mgenA-&sig=OCD2RSa9ICV27xoW6AZVuBbplMs#v=onepage&q=Just%C3%ADcia%2C%20no%20venjan%C3%A7a%3A%20els%20executats%20pel%20franquisme%20a%20Barcelona%20(1939-1952)&f=false ''Justícia, no venjança: els executats pel franquisme a Barcelona (1939-1952)''] (Vol. 83). Cossetània Edicions.</ref> || [[Cataluña]] || 1939-1952 || {{hs|0001717}}1.717 || - |- | [[Sevilla]]<ref name="todoslosnombres.org"/> || [[Andalucía]] || 1936-abril 1937 || {{hs|0003028}}3.028 || - |- | [[Zaragoza]]<ref> Casanova, J. (2010). [https://www.zaragoza.es/contenidos/cementerios/libro_memoriaen.pdf ''The Torero Cementery: A Place of Memories (1936-2010)'']. Zaragoza: Ayuntamiento de Zaragoza.</ref> || [[Aragón]] || 1936-1946 || {{hs|0003543}}3.543 || - |- | [[Granada]]<ref name="Preston, P. 2011"/> || [[Andalucía]] || - || {{hs|0005000}}5.000 || 0 |- | [[Xixón]]<ref>Ortega Valcárcel, E. (2010). ''[https://www.gijon.es/multimedia_objects/download?object_type=document&object_id=84295 1934 nombres. Monumento a la memoria de las víctimas de la represión franquista'']. Concejo de Gijón/Xixón.</ref> || [[Asturias]] || 1937-1950 || {{hs|0001934}}1.934 || - |- |[[Comarca da Coruña|A Coruña (comarca)]]<ref>Fernández Prieto, L. (2011). ''[https://books.google.es/books?id=m_aUDgAAQBAJ&pg=PA260&lpg=PA260&dq=represi%C3%B3n+franquista+a+coru%C3%B1a+nomes+e+voces&source=bl&ots=z1BjBrySNj&sig=ni1GPYtA4ZHRCco0Bm7OF8cHulI&hl=gl&sa=X&ved=2ahUKEwjrgOD5rL3eAhXkITQIHcCyBNUQ6AEwFHoECA4QAQ#v=onepage&q&f=false A represión franquista na comarca da Coruña]''. Ames: Laiovento. Pages 233-242.</ref>||[[Galiza]] || 1936-1939 || {{hs|0000595}}595 || 0 |- | [[Oviedo]]<ref>Ferrándiz Martín, F. (2007). [http://hispanianova.rediris.es/7/dossier/07d003.pdf Exhumaciones y políticas de la memoria en la España contemporánea]. ''Hispania Nova. Revista de Historia Contemporánea''. Número 7. Pp. 12.</ref> || [[Asturias]] || 1937-1950 || {{hs|0001600}}1.600{{efn|1.316 identificados.}} || - |- | [[Pamplona]]<ref>Ruiz Vilas, M. J., Esparza Zabalegi, J. M., & Berrio Zaratiegi, J. C. (2008). ''Navarra 1936. De la esperanza al terror''. Altaffaylla, [[Tafalla]].</ref> || [[Navarra]] || - || {{hs|0000303}}303 || 0 |- | [[Albacete]]<ref>Maestre, F. E., Casanova, J., Mir, C., & Gómez, F. M. (2004). ''Morir, matar, sobrevivir: La violencia en la dictadura de Franco'' (Vol. 102). Grupo Planeta (GBS). Pages 21.</ref> || [[Castela-A Mancha]] || 1939-1950 || {{hs|0001280}}1.280 || - |- | [[León]]<ref>Castro, S. G., & Pérez, D. M. (2008). [http://revistas.uned.es/index.php/ETFV/article/view/1522 La oposición antifranquista leonesa: de la posguerra a la nueva conflictividad] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181106004936/http://revistas.uned.es/index.php/ETFV/article/view/1522 |date=06 de novembro de 2018 }}. ''Espacio Tiempo y Forma. Serie V, Historia Contemporánea'', (20).</ref> || [[Castela e León]] || - || {{hs|0001018}}1.018 || 0 |- | [[Jaén]]<ref>Ortega, C. R. M. (2009). [https://books.google.es/books?id=rSJjhIr4vowC&source=gbs_book_other_versions La represión franquista en la comarca de La Loma]. Editorial Visión Libros.</ref> || [[Andalucía]] || 1939-1952 || {{hs|0001675}}1.675 || - |- | [[Santander]]<ref>Gutiérrez Flores, J. (2006). ''Guerra Civil en Cantabria y Pueblos de Castilla (1936-1939)''. Libros en red.</ref> || [[Cantabria]] || 1936-1939 || {{hs|0000420}}420 || {{hs|0000205}}205 |- | [[Cidade Real]]<ref>Madrid, D. A. G. (2008). [https://previa.uclm.es/ab/humanidades/seft/pdf/textos/damian/violencia_rep.pdf Violencia republicana y violencia franquista en La Mancha de Ciudad Real: Primeros papeles sobre los casos de Alcázar de San Juan y Campo de Criptana (1936-1943)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180608191526/https://previa.uclm.es/ab/humanidades/seft/pdf/textos/damian/violencia_rep.pdf |date=08 de xuño de 2018 }}. In ''La guerra civil en Castilla-La Mancha, 70 años después: actas del Congreso Internacional'' (pp. 1597-1642). Ediciones de la Universidad de Castilla-La Mancha.</ref> || [[Castela-A Mancha]] || 1936-1943 || {{hs|0000988}}988 || - |- | [[Ferrolterra]]<ref>Máiz Vázquez, B. and Manuel Suárez, X. (2018). [https://www.ferrol.gal/Concello/NovasAmpliar/4181 ''Listaxe memorial de vítimas do franquismo''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181106004742/https://www.ferrol.gal/Concello/NovasAmpliar/4181 |date=06 de novembro de 2018 }}. Ferrol: Concello de Ferrol.</ref> || [[Galiza|Galicia]] || 1936-1976 || {{hs|0000984}}984 || {{hs|000000}}0 |- | [[Guadalaxara, España|Guadalaxara]]<ref>García Bilbao, X. (2017). [http://www.todoslosnombres.org/content/materiales/revista-memoria-antifranquista-del-baix-llobregat-no-17-2017-la-represion Guadalajara, 80 años de antifascismo y memoria democrática]. In ''Memòria Antifranquista'' 17, page 91.</ref> || [[Castela-A Mancha]] || 1939-1944 || {{hs|0000822}}822 || - |- | [[Antequera]] (comarca)<ref>Melero Vargas, M. A. (2014). [http://www.todoslosnombres.org/sites/default/files/investigacion204_1.pdf''Informe final sobre cifras y aspectos de la represión franquista en Antequera ''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180813144618/http://www.todoslosnombres.org/sites/default/files/investigacion204_1.pdf |date=13 de agosto de 2018 }}. Todos Los Nombres.</ref> || [[Andalucía]] || 1936-1945 || {{hs|0000613}}613 || {{hs|000000}}0 |- | [[Pontevedra]] (cidade)<ref>Álvarez Castro, X. (2013). ''Pontevedra nos anos do medo: Golpe militar e represión (1936-1939)''. Vigo: Xerais.</ref> || [[Galiza|Galicia]] || 1936-1939 || {{hs|0000200}}200 || {{hs|000000}}0 |- | [[Torrelavega]]<ref>Gutiérrez Flores, J. (2006). ''Guerra Civil en Cantabria y Pueblos de Castilla (1936-1939)''. Libros en red.</ref> || [[Cantabria]] || 1936-1939 || {{hs|0000171}}171 || {{hs|0000054}}54 |- | La Loma (comarca)<ref>Ortega, C. R. M. (2009). [https://books.google.es/books?id=rSJjhIr4vowC&source=gbs_book_other_versions La represión franquista en la comarca de La Loma]. Editorial Visión Libros.</ref> || [[Andalucía]] || 1939-1949 || {{hs|0000394}}394 || - |- | [[Puertollano]]<ref>Madrid, D. A. G. (2008). [https://previa.uclm.es/ab/humanidades/seft/pdf/textos/damian/violencia_rep.pdf Violencia republicana y violencia franquista en La Mancha de Ciudad Real: Primeros papeles sobre los casos de Alcázar de San Juan y Campo de Criptana (1936-1943)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180608191526/https://previa.uclm.es/ab/humanidades/seft/pdf/textos/damian/violencia_rep.pdf |date=08 de xuño de 2018 }}. In ''La guerra civil en Castilla-La Mancha, 70 años después: actas del Congreso Internacional'' (pp. 1597-1642). Ediciones de la Universidad de Castilla-La Mancha.</ref> || [[Castela-A Mancha]] || 1936-1943 || {{hs|0000300}}300 || - |- | [[Zamora]]<ref>Ruiz González, C. and Martín González, E. (2018). [http://www.memoria-antifranquista.com/webvella/biblio/MAF18-cast.pdf Cuando el cielo se oscureció. (sobre la represión franquista en la provincia de Zamora)"]. In ''Memòria Antifranquista'' 18, page 67.</ref>{{efn|Datos parciais ou estudo sen completar.}} || [[Castela e León]] || || {{hs|0000433}}443 || {{hs|000000}}0 |- | [[Alcázar de San Juan]]<ref>Madrid, D. A. G. (2008). [https://previa.uclm.es/ab/humanidades/seft/pdf/textos/damian/violencia_rep.pdf Violencia republicana y violencia franquista en La Mancha de Ciudad Real: Primeros papeles sobre los casos de Alcázar de San Juan y Campo de Criptana (1936-1943)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180608191526/https://previa.uclm.es/ab/humanidades/seft/pdf/textos/damian/violencia_rep.pdf |date=08 de xuño de 2018 }}. In ''La guerra civil en Castilla-La Mancha, 70 años después: actas del Congreso Internacional'' (pp. 1597-1642). Ediciones de la Universidad de Castilla-La Mancha.</ref> || [[Castela-A Mancha]] || 1936-1943 || {{hs|0000356}}365 || {{hs|0000126}}95-126 |- | [[O Baixo Miño]]<ref>Alonso Fernández, B.; Rodríguez Gallardo, A.; Paz Antón, X. R.; Pereira, D.; Álvarez Caccamo, X. M.; Rodrígues, A.; Gonçalves, A.; Meixome, C.; Alonso, B.; Marco, A.; Domíngues, J. (2008). [https://www.researchgate.net/publication/316494211_A_represion_franquista_no_concello_de_Tui ''O Miño, unha corrente de memoria: actas das Xornadas sobre a Represión Franquista no Baixo Miño, (2006-2007)'']. [[Ponteareas]]: Editorial Alén Miño.</ref> || [[Galiza]] || 1936-1941 || {{hs|000552}}552{{efn|252 eran veciños da comarca e 300 prisioneiros dos dous [[Campo de concentración#En Galicia durante a Guerra civil|campos de concentración]] que operaban na zona.}} || {{hs|000000}}0 |- | [[Comarca do Condado|O Condado]]-[[A Paradanta]] (comarca)<ref>Rodríguez Gallardo, A. (2006). [https://www.academia.edu/32673336/O_ruido_da_morte.A_represi%C3%B3n_franquista_en_Ponteareas ''O ruído da morte: a represión franquista en Ponteareas (1936-1939)'']. [[A Coruña]]: Ediciós do Castro.</ref> || [[Galiza|Galicia]] || 1936-1939 || {{hs|000071}}71 || {{hs|000000}}0 |} == Notas == {{notelist|02}} ;Referencias {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{cita libro|autor=Álvarez, Asunción; [[Emilio Silva|Silva Barrera, Emilio]] (coord.)|título=La memoria de los olvidados: un debate sobre el silencio de la represión franquista|ano=2004|editorial=Ámbito Ediciones, S.A., Valladolid|id=ISBN 978-84-8183-132-0}} * {{cita libro|autor=Belis i Garcia, Ricard; Armengou, Montse; Martínez i Muntada, Ricard|título=Las fosas del silencio ¿hay un holocausto español?|ano=2005|editorial=Nuevas ediciones de bolsillo|id=ISBN 978-84-9793-625-5}} * BERZAL DE LA ROSA, Enrique; DELGADO CRUZ, Severiano; GONZÁLEZ DE LA PEÑA, María del Mar; PABLO LOBO, Carlos de; REVILLA CASADO, Javier; RODRÍGUEZ GONZÁLEZ, Javier; SIERRA, Carlos de la; VEGA SOMBRÍA, Santiago: ''"De las Urnas al Paredón"''. León: Fundación 27 de Marzo, 2012. p.&nbsp;568. ISBN 978-84-616-1998-6 * Berzal de la Rosa, Enrique (Coord.), ''"Testimonio de voces olvidadas"''. León: Fundación 27 de Marzo, 2007. 2 v. (355, 314 p.) ISBN 978-84-6120-680-3 * Berzal de la Rosa, Enrique; Delgado Cruz, Severiano; Pablo Lobo, Carlos de; Revilla Casado, Javier; Rodríguez González, Javier; Sierra, Carlos de la; Vega Sombría, Santiago, ''"Cárceles y campos de concentración en Castilla y León"''. León: Fundación 27 de Marzo, 2011. p.&nbsp;729. ISBN 978-84-615-5410-2 * Berzal de la Rosa, Enrique; Blanco Rodríguez, Juan A.; Delgado Cruz, Severiano; Gutiérrez Flores, Jesús; Martín Barrio, Adoración; Martín González, Eduardo; Martín Jiménez, Ignacio; Pablo Lobo, Carlos de; Rodríguez González, Javier; Sánchez, Rafael; Sierra, Carlos de la; Vega Sombría, Santiago, ''"Muerte y represión en el magisterio de Castilla y León"''. León: Fundación 27 de Marzo, 2010. p.&nbsp;533. ISBN 978-84-614-5323-8 * {{cita libro|autor=[[Julián Casanova]] (coord.)|título=Morir, matar, sobrevivir: la violencia en la dictadura de Franco|ano=2004|editorial=Ediciones Crítica|id=ISBN 978-84-8432-506-2}} * {{cita libro|autor=Cobo Romero, Francisco|título=Franquismo y posguerra en Andalucía Oriental: represión, castigo a los vencidos y apoyos sociales al régimen franquista: 1936-1950|ano=2005|editorial=Universidad de Granada|id=ISBN 84-338-3328-6}} * {{cita libro|título=El genocidio franquista en Valencia: las fosas silenciadas del cementerio|ano=2008|editorial=Icaria|id=ISBN 978-84-7426-996-3}} * {{cita libro|autor=[[Pablo García Colmenares|García Colmenares, Pablo]]|título=Represión en una villa castellana de la retaguardia franquista, Dueñas (1936-1945)|ano=2008|editorial=ARMH - Palencia|id=ISBN 978-84-612-6052-2}} * {{cita libro|autor=García Bilbao, Xulio; García Bilbao, Pedro; Paramio Roca, Carlos|título=La represión franquista en Guadalajara|ano=2010|editorial=Silente, Guadalajara|id=ISBN 978-84-96862-34-0}} * {{cita libro|autor=García Colmenares, Pablo|título=¡Queriamos matarlos!: historia y memoria de la víctimas de la represión franquista enterradas en la ciudad de Palencia (1936-1945)|ano=2008|editorial=Ayuntamiento de Palencia|id=ISBN 978-84-612-2320-6}} * {{cita libro|autor=Gutmaro Gómez Bravo e [[Jorge Marco]]|título=La obra del miedo. Violencia y sociedad en la España franquista (1936-1950)|ano=2011|editorial=Península, Barcelona|id=ISBN 978-84-9942-091-2}} * {{cita libro|autor=[[Santos Juliá Díaz]] (ed.)|título=Víctimas de la guerra civil|ano=2004|editorial=Ediciones Temas de Hoy|id=ISBN 978-84-8460-333-7}} * {{cita libro|autor=Marín Muñoz, Antonio|título=La reconstrucción de la provincia de Jaén bajo el Franquismo (1939-1957)|ano=2007|editorial=Jaén,|id=ISBN 978-84-611-8488-0}} * Martínez Pereda, Lucio (2015): Medo político e control social na retaguarda franquista. Vigo, Xerais. ISBN. 978-84-9914-808-3. * {{cita libro|autor=Mateos, Abdón; Soto, Alvaro|título=El final del franquismo, 1959-1975|ano=1997|editorial=Madrid, Temas de Hoy|id=ISBN 84-7679-326-X}} * {{cita libro|autor=Moreno Gómez, Francisco|título=1936: el genocidio franquista en Córdoba|ano=2008|editorial=Crítica, Barcelona|id=ISBN 978-84-7423-686-6}} * {{cita libro|autor=Otero Carvajal, Luis Enrique (Ed.)|título=La depuración de la Ciencia en España: depuración universitaria en el franquismo|ano=2006|editorial=Complutense, Madrid|id=ISBN 978-84-7491-808-3}} * Pablo Lobo, Carlos de, "La depuración del magisterio primario en la provincia de Soria". En: ''Revista de Soria'', 47 (2004), p.&nbsp;113-122. * Pablo Lobo, Carlos de. "La depuración de la educación española durante el franquismo (1936-1975. Institucionalización de una represión", en "Foro de Educación", 9 (2007) 203-228 [https://web.archive.org/web/20140714210745/http://www.forodeeducacion.com/numero9/013.pdf] * {{cita libro|autor=Prada Rodríguez, Julio|título=De la agitación republicana a la represión franquista: Ourense 1934-1939|ano=2006|editorial=Ariel, Barcelona|id=ISBN 978-84-344-5208-4}} * {{cita libro|autor=[[Stanley Payne|Payne, Stanley]]|título=El primer franquismo, 1939-1959|ano=1997|editorial=Temas de Hoy, Madrid|id=ISBN 84-7679-32-1}} * {{cita libro|autor=[[Emilio Silva|Silva Barrera, Emilio]]; [[Santiago Macías|Macías, Santiago]]|título=Las fosas de Franco|ano=2006|editorial=RBA Coleccionables S.A.|id=ISBN 978-84-473-4426-0}} * {{cita libro|autor=Sánchez Tostado, Luis Miguel|título=Víctimas: Jaén en guerra (1935-1950)|url=http://www.laguerracivilenjaen.com/|ano=2005|editorial=Ayuntamiento de Jaén|id=ISBN 978-84-88183-92-7|data-acceso=08 de febreiro de 2017|data-arquivo=14 de outubro de 2016|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20161014141111/http://www.laguerracivilenjaen.com/|url-morta=yes}} * {{cita libro|autor=Silva Barrera, Emilio|título=Las fosas de Franco: crónicas de un desagravio|ano=2006|editorial=Ediciones Temas de Hoy|id=ISBN 978-84-8460-479-2}} * {{cita libro|autor=[[Javier Tusell|Tusell, Javier]]|título=La transición española|ano=1997|editorial=Temas de Hoy, Madrid|id=ISBN 84-7679-327-8}} * {{cita libro|autor=Villarroya i Font, Joan [et al.] - ARMH Valladolid - ARMH Palencia (coord.)|título=La represión franquista: mito, olvido y memoria|ano=2006|editorial=Universidad de Valladolid, Centro Buendía|id=ISBN 84-689-9763-3}} === Outros artigos === * [[Depuración franquista do maxisterio]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Ciencia política]] [[Categoría:Franquismo]] d9lxa7l3yqlrm1gqcu41lk78s4hfu2v 0 366745 7104956 7099610 2025-06-23T21:00:15Z O Breixo 127505 7104956 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = 25_de_mayo_por_F._Fortuny.jpg |descrición_imaxe = ''A Revolución de Maio'' por [[Francisco Fortuny (pintor)|Francisco Fortuny]] |resultado = Destitución do [[vicerrei]] [[Baltasar Hidalgo de Cisneros]] e a súa substitución pola [[Primeira Xunta]] de goberno. Inicio da [[Guerra da Independencia da Arxentina]] contra as cidades do [[Vicerreinado do Río da Prata]] que se resisten ao cambio. |casus = [[Abdicacións de Baiona]] e [[Invasións Inglesas]] |combatentes1 = '''Implicados''' [[Antonio Luis Beruti]]<br />[[Cornelio Saavedra]]<br />[[Juan José Castelli]]<br />[[Juan José Paso]]<br />[[Manuel Belgrano]]<br />[[Mariano Moreno (1778-1811)|Mariano Moreno]]<br />[[Nicolás Rodríguez Peña]]<br />[[Hipólito Vieytes]]<br />[[Martín Rodríguez]]<br />[[Juan José Viamonte]]<br />[[Eustoquio Díaz Vélez]]<br />[[Domingo French]] |combatentes2 = '''Ideoloxías''' [[Liberalismo]]<br />[[Contractualismo]] }} A '''Revolución de Maio''' foron unha serie de [[Revolución política|acontecementos revolucionarios]] ocorridos en [[maio]] de [[1810]] na cidade de [[Buenos Aires]], [[capital]] do [[Vicerreinado do Río da Prata]], dependente do [[España|rei de España]], e que tiveron como consecuencia a destitución do [[vicerrei]] [[Baltasar Hidalgo de Cisneros]] e a súa substitución pola [[Primeira Xunta]] de goberno. Os incidentes da Revolución de Maio sucederon durante o transcurso da chamada ''Semana de Maio''<ref name="Bethell1013">Bethell, p. 101</ref>, entre o [[18 de maio]], data da confirmación oficial da caída da [[Xunta Suprema Central]], e o [[25 de maio]], data de asunción da Primeira Xunta.<ref>{{Cita web|url=https://www.infobae.com/2016/05/25/1813958-que-paso-el-25-mayo-1810/|data-publicación=25 de maio de 2016|páxina-web=Infobae|título=Qué pasó el 25 de Mayo de 1810 (''Que ocorreu o 25 de maio de 1810'')|data-acceso=14 de febreiro de 2017|lingua=es}}</ref> A Revolución de Maio foi unha reacción directa á [[guerra da Independencia española]]. En 1808, o rei [[Fernando VII de España|Fernando VII]] [[Abdicacións de Baiona|abdicou]] en favor de [[Napoleón I de Francia|Napoleón]], que concedeu o trono ao seu irmán, [[Xosé Bonaparte]]. A [[Xunta Suprema Central]] impuxo resistencia ao goberno de Xosé e á ocupación francesa en España, mais acabou sufrindo unha serie de reveses que derivaron na perda española da metade norte do país. O 1 de febreiro de 1810, tropas francesas ocuparon Sevilla e tomaron o control de case toda Andalucía. A Xunta Suprema recuou para [[Cádiz]] e disolveuse e o [[Xunta Suprema Central|Consello de Rexencia de España e Indias]] substituíuno. O 18 de maio chegaron a [[Buenos Aires]] noticias dos acontecementos grazas a navíos británicos. O vicerrei Cisneros tentou manter o [[statu quo]] político, pero un grupo de avogados [[crioulo]]s e militares organizaron un [[cabido aberto]] (unha reunión especial de notables da cidade) o 22 de maio para decidir o futuro do vicerreinado. Os delegados negaron o recoñecemento ao Consello de Rexencia en España e estabeleceron unha xunta para gobernar no lugar de Cisneros, xa que o goberno que o nomeara vicerrei xa non existía. Para manter un sentido de continuidade, Cisneros foi inicialmente nomeado presidente da Xunta. Con todo, isto causou moita axitación popular, polo que renunciou baixo presión o 25 de maio. O recentemente formado goberno, a Primeira Xunta, incluíu só representantes de Buenos Aires e invitou a outras cidades do vicerreinado a enviar delegados para unirse a eles. Isto deu lugar ao estalido da guerra entre as rexións que aceptaron o resultado dos eventos en Buenos Aires e as que non o fixeron. Coa Revolución de Maio deu comezo a [[guerra da Independencia da Arxentina]], aínda que non fora emitida ningunha declaración formal de independencia no momento e a Primeira Xunta continuou a gobernar en nome do rei deposto polas [[Abdicacións de Baiona]], Fernando VII. Como acontecementos moi similares sucederon en moitas outras cidades do continente, a Revolución de Maio tamén é considerada como un dos primeiros fitos das [[guerras de independencia hispanoamericanas]]. Na actualidade, os historiadores debaten sobre se os revolucionarios eran verdadeiramente leais á coroa española ou se a declaración de fidelidade ao rei foi unha artimaña para ocultar o verdadeiro obxectivo—de alcanzar a independencia— dunha poboación que aínda non estaba preparada para aceptar un cambio tan radical.<ref>{{cita libro|título=La revisión de la historia argentina|nome=|editorial=Ediciones Antonio Zamora|ano=|ISBN=|lugar=Buenos Aires|páxinas=25-32|ref=|ligazónautor=Enrique de Gandía|ano-orixinal=1952|autor=De Gandía, Enrique|enlaceautor=|año=|ubicación=|páginas=}}</ref> A [[declaración de independencia da Arxentina|declaración formal de independencia da Arxentina]] tivo lugar seis anos despois durante o [[Congreso de Tucumán]] o [[9 de xullo]] de [[1816]]. == Causas == {{AP|Causas da Revolución de Maio}} === Causas externas === [[Ficheiro:Declaration of Independence (1819), by John Trumbull.jpg|miniatura|300px|A [[Declaración de Independencia dos Estados Unidos de América|declaración de Independencia dos Estados Unidos]] en [[1776]] inspirou movementos similares nas [[Hispanoamérica|colonias españolas en América]]. Óleo de [[John Trumbull]] (1819).]] [[Ficheiro:Joseph-Bonaparte.jpg|miniatura|A coroación en [[España]] de [[Xosé I de España|Xosé Bonaparte]] sementou dúbidas sobre a lexitimidade da autoridade do [[vicerrei]]nado. Retrato de [[François Gérard]] (cara a 1808).]] A [[Declaración de Independencia dos Estados Unidos de América|declaración de independencia dos Estados Unidos de Gran Bretaña]] en 1776 fíxolles crer aos crioulos (españois nados nas Américas) que a revolución e independencia de España poderían ser viables.<ref name="Santillan3872">Abad de Santillán, p. 387</ref><ref>Moses, pp. 36–37</ref> Entre 1775 e 1783, os patriotas americanos das [[trece colonias]] loitaron na Guerra Revolucionaria Americana contra o reino local de Gran Bretaña, estabelecendo eventualmente un goberno popular en lugar da monarquía británica. O feito de que España axudara as colonias na súa loita contra Gran Bretaña enfraqueceu a idea de que rematar coa súa lealdade ao Estado pai sería un crime.<ref>Moses, p. 35</ref> Os ideais da [[Revolución Francesa]] de 1789 estendéronse por toda Europa e as Américas.<ref>Abad de Santillán, pp. 385–386</ref> O derrocamento e a execución do rei [[Lois XVI de Francia|Lois XVI]] e da raíña [[María Antonieta de Austria|María Antonieta]] acabou con séculos de monarquía e eliminou os privilexios da nobreza. As ideas liberais nos ámbitos da política e da economía desenvolvéronse e espalláronse a través das [[Revolucións do Atlántico]] na maior parte do mundo occidental. O concepto do [[dereito divino dos reis]] foi cuestionado pola [[Declaración dos dereitos do home e do cidadán|Declaración Francesa dos Dereitos do Home e do Cidadán]], polo artigo moi citado de que "[[todos os homes son creados iguais]]", na [[Declaración de Independencia dos Estados Unidos de América|Declaración de Independencia dos Estados Unidos]] e mesmo pola igrexa española.<ref name="Santillan3872" /> Con todo, a propagación de tales ideas estaba prohibida no territorio español, como o estaba a venda de libros relacionados ou a súa posesión non autorizada.<ref name="Johnson1552">Johnson, p. 155</ref> España puxo en práctica esas prohibicións cando declarou a guerra a Francia despois da execución de Lois XVI e mantívoas despois do tratado de paz de 1796.<ref name="Santillan3872" /> Moitas novas dos acontecementos de 1789 e copias das publicacións da Revolución Francesa estendéronse por toda España a pesar dos esforzos para mantelas afastadas.<ref name="Johnson1552" /><ref name="Santillan3862">Abad de Santillán, p. 386</ref> Moitos crioulos esclarecidos entraron en contacto con autores liberais e as súas obras durante os seus estudos na universidade, xa sexa en Europa ou na [[Universidade de Chuquisaca]] (actual [[Sucre]]).<ref>Moses, p. 29</ref> Bastantes libros procedentes dos Estados Unidos atoparon o seu camiño cara ás colonias españolas por Caracas, debido á proximidade de Venezuela aos Estados Unidos e as Indias Ociddentais.<ref>Moses, p. 34</ref> A [[Revolución Industrial]] comezou en Gran Bretaña, co uso de canles e enerxía a vapor. Isto levou a un grande aumento nas capacidades produtivas de Gran Bretaña,<ref>Mantoux, p. 25</ref> e creou a necesidade de novos mercados para vender os seus produtos.<ref name="Santillan3902">Abad de Santillán, p. 390</ref> As [[guerras napoleónicas]] con Francia fixeron desta unha tarefa ben complicada, despois de que Napoleón impuxese o [[Sistema Continental]], que prohibiu aos seus aliados e conquistadores comerciar con Gran Bretaña. Así, Gran Bretaña precisaba ser capaz de negociar coas colonias españolas, pero non puido porque estas estaban restrinxidas a comerciar só co seu Estado pai.<ref name="Policy2">Kaufmann, p.8</ref> Para acadar os seus obxectivos económicos, Gran Bretaña inicialmente tentou invadir o Río da Prata e conquistar cidades clave na América española.<ref>Abad de Santillán, p. 391–392</ref> Cando isto fallou, escolleron promover as aspiracións hispanoamericanas de emancipación de España.<ref name="Policy2" /><ref name="Luna, p. 283">Luna, ''...Manuel Belgrano'', p. 28</ref> O motín de Aranjuez en 1808 levou o rei [[Carlos IV de España]] a abdicar en favor do seu fillo, [[Fernando VII]].<ref name="Bayonne2">Fremont-Barnes, p. 29</ref> Carlos IV solicitou que Napoleón lle devolvese ao trono; en vez diso, Napoleón coroou o seu propio irmán, [[Xosé Bonaparte]], como o novo rei de España.<ref name="Bayonne2" /><ref>Shumway, p. 19</ref> Estes acontecementos coñécense como as [[Abdicacións de Baiona]]. A coroación de Xosé, que foi recibida con moita resistencia por parte de España, comezou a [[Guerra Peninsular]], e a [[Xunta Suprema Central]] tomou o poder en nome do rei ausente.<ref>Abad de Santillán, pp. 388–390</ref> Isto tamén levou a España a cambiar as súas alianzas de Francia a Gran Bretaña.<ref name="Santillan3902" /> Francia, finalmente, invadiu Sevilla, e o [[Consello de Rexencia de Cádiz]] substituíu a disolta Xunta Suprema Central.<ref name="Bethell1013"/> === Causas internas === [[Ficheiro:Francisco Goya - Portrait of Ferdinand VII of Spain in his robes of state (1815) - Prado.jpg|miniatura|O [[Monarca|rei]] [[Fernando VII|Fernando VII de España.]] Retrato de [[Francisco de Goya|Francisco Goya]] (1815).]]España prohibiu ás súas colonias americanas comerciar con outras nacións ou colonias estranxeiras, e impúxose como o único comprador e provedor para o seu comercio internacional.<ref name="Lunain282">Luna, ''Independencia...'', p. 28</ref> Esta situación prexudicou ao vicerreinado, xa que a economía española non era o suficientemente poderosa como para producir a enorme oferta de produtos que as numerosas colonias precisaban. Isto causou unha escaseza económica e unha recesión.<ref name="Lunain282" /><ref>Bethell, p. 1</ref> As rutas do comercio español favoreceron os portos de México e Lima, en detrimento de Buenos Aires.<ref>Shumway, pp. 8–9</ref> Como resultado, Buenos Aires conseguía clandestinamente aqueles produtos que non podían ser obtidos de forma lexítima.<ref>Shumway, p. 9</ref> A maioría das autoridades locais permitiron este contrabando como un mal menor, a pesar de que era ilegal, e, en ocasións, igualou o volume do comercio legal con España.<ref name="Abad3912">Abad de Santillán, p. 391</ref> Dúas faccións antagónicas xurdiron: os latifundistas que querían libre comercio para poder vender os seus produtos no exterior, mentres que os comerciantes, que se beneficiaban dos prezos altos das importacións contrabandistas, se opoñían ao libre comercio porque os prezos descenderían.<ref>Shumway, p. 15</ref>[[Ficheiro:Carlota Joaquina.jpg|miniatura|A coroación de [[Carlota Xoaquina de Borbón]] foi unha alternativa á Revolución de Maio brevemente considerada.]] A monarquía española nomeou aos seus propios candidatos para a maioría dos cargos políticos no vicerreinado, xeralmente favorecendo aos españois en Europa.<ref name="Shumway32">Shumway, p. 3</ref> Na maioría dos casos, os nomeados tiñan pouco coñecemento ou interese en cuestións locais. Consecuentemente, houbo unha rivalidade crecente entre crioulos e peninsulares (aqueles nados en España). A maioría dos crioulos pensaban que os peninsulares tiveran vantaxes inmerecidas e recibiran tratamentos privilexiados na política e na sociedade.<ref name="Lunain282" /> O baixo clero tiña un sentimento similar sobre os altos cargos da xerarquía relixiosa.<ref name="Abad3912" /> Os acontecementos desenvolvéronse a un ritmo máis baixo que no movemento independentista dos Estados Unidos.<ref name="Moses42">Moses, p. 4</ref> Isto foi en parte porque o clero controlaba o sistema educativo por completo na América española, o que levou á poboación a manter as mesmas ideas conservadoras e a seguir os mesmos costumes como en España.<ref name="Moses42" /> Buenos Aires e Montevideo resistiron xeitosamente a dúas invasións británicas.<ref name="Luna, p. 283"/> En 1806, un exército británico pequeno liderado por William Carr Beresford conquistou Buenos Aires por un breve tempo; un exército de Montevideo liderado por Santiago de Liniers liberou a cidade.<ref name="Shumway17">Shumway, p. 17</ref> O ano seguinte, un exército maior conquistou Montevideo, pero foi esmagado polas forzas de Buenos Aires; os invasores capitularon<ref name="Shumway17" /> e volveron a Montevideo ao vicerreinado. Non houbo axuda de España durante ningunha das invasións.<ref name="Lunain282" /><ref>Luna, ''...Cornelio Saavedra'', pp. 78–79</ref> Liniers organizou ás milicias crioulas durante os preparativos para a segunda invasión, a pesar da prohibición que recaía neles naquel momento.<ref name="Brown2573">Brown, p. 257</ref><ref>Abad de Santillán, p. 376</ref><ref>Johnson, p. 264</ref> O [[Rexemento de Patricios]], liderado por [[Cornelio Saavedra]], foi o exército crioulo máis grande. Estes acontecementos deron aos crioulos poder militar e influencia política que antes non tiñan e, xa que a vitoria fora conseguida sen axuda de España, incrementouse a confianza crioula nas súas capacidades independentistas.<ref name="Lunain282" /><ref>Bethell, p. 94</ref> A familia real portuguesa abandonou Europa e estabeleceuse na colonia do [[Brasil]] en 1808, tras a súa fuga da invasión napoleónica de Portugal.<ref name="Chasteen822">Chasteen, p. 82</ref> [[Carlota Xoaquina de Borbón|Carlota Xoaquina]], irmá de Fernando VII, era esposa do príncipe rexente portugués, pero tiña os seus propios proxectos políticos.<ref>Chasteen, pp. 82–83</ref> Unha vez evitou a captura da familia real española, ela intentou asumir o mando do vicerreinado como rexente.<ref>Chasteen, pp. 82–84</ref> Este proxecto político, coñecido como [[Carlotismo]], procurou evitar unha invasión francesa nas Américas.<ref name="Santillan3942">Abad de Santillán, p. 394</ref> Unha pequena sociedade secreta de crioulos, composta por políticos como [[Manuel Belgrano]] e [[Juan José Castelli]], e líderes militares como [[Antonio Beruti]] e [[Hipólito Vieytes]], apoiaron este proxecto.<ref name="Bethell953">Bethell, p. 95</ref><ref name="Galasso402">Galasso, p. 40</ref> Considerárono unha oportunidade para obter un goberno local, ou un paso adiante no sentido dunha declaración potencial de independencia.<ref>Bethell, p. 94–95</ref><ref name="Lunain202">Luna, ''Independencia...'', p. 20</ref> O proxecto foi rexeitado polo vicerrei Liniers, a maioría dos peninsulares, e algúns crioulos, incluíndo a Cornelio Saavedra e os avogados [[Mariano Moreno]] e [[Juan José Paso]].<ref name="Bethell953"/><ref name="Lunain202" /> Sospeitaron que este escondía ambicións portuguesas expansionistas sobre a rexión.<ref name="Bethell953"/> Os partidarios de Carlota Xoaquina contactaron con ela para dirixir unha [[monarquía constitucional]], mentes que ela quería gobernar unha [[Absolutismo|monarquía absoluta]]; estes obxectivos contrarios minaron o proxecto e levárono ao seu fracaso.<ref name="Bethell953"/><ref name="Galasso402" /> Gran Bretaña, que tiña unha grande influencia nas políticas do Imperio portugués, tamén se opuxo ao proxecto: non querían que España se dividise en varios reinos, e consideraron a Carlota Xoaquina incapaz de impedir que iso sucedese.<ref>Kaufmann, p. 58</ref> === Correntes de pensamento subxacentes === [[Ficheiro:Suarez LOC hec.13754 (cropped).jpg|miniatura|O [[sacerdote]] [[Compañía de Xesús|xesuíta]] [[Francisco Suárez]] da [[Escola de Salamanca]].]] [[Ficheiro:Fête de la Raison 1793.jpg|miniatura|esquerda|O culto da «[[deusa Razón]]» durante a [[Revolución Francesa]].]] Desde mediados do século XVIII no Río da Prata, do mesmo xeito que o que sucedía no resto da América española, dúas [[Escola filosófica|correntes de pensamento]] distintas influíron na cosmovisión filosófica que impactou na acción política. Estas posicións continuaron durante o proceso que se iniciou en [[1810]] e que culminou coa [[Independencia da Arxentina|emancipación]].<ref>{{Cita web |url=http://www.cea.org.ar/07-prensa/iglesia_y_comunidad_nacional_1.htm |título="Iglesia y Comunidad Nacional" XLII Asamblea Plenaria de la Conferencia episcopal argentina. 9 de mayo de 1981 |data-acceso=12 de febreiro de 2017 |data-arquivo=03 de agosto de 2016 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160803124900/http://www.cea.org.ar/07-prensa/iglesia_y_comunidad_nacional_1.htm |url-morta=yes }}</ref> A primeira corrente de pensamento era de inspiración [[Cristianismo|cristiá]] e tivo dúas subescolas principais. A máis arraigada foi a escola sostida pola doutrina do sacerdote [[Compañía de Xesús|xesuíta]] [[Francisco Suárez]],<ref>{{cita libro |autor=[[Atilio Dell'Oro Maini]]; Miguel A. Fiorito; [[Gustavo Franceschi]]; [[Guillermo Furlong]]; Oscar R. Güel; Faustino J. Legón; Doncel Menossi; Juan P. Ramos e Isidoro Ruiz Moreno|título=Presencia y sugestión del filósofo Francisco Suárez: su influencia en la Revolución de Mayo |ano=1959 |editorial=Ed. Guillermo Kraft Limitada }}</ref> da [[Escola de Salamanca]], que pregoou que ''a autoridade é dada por Deus pero non ao rei senón ao pobo''<ref name=":16">Abad de Santillán (1965): 409</ref>, e que foi divulgada polos profesores da [[Universidade Maior Real e Pontificia San Francisco Xavier de Chuquisaca]] e apresa polos seus estudantes, moitos dos cales foron varios dos posteriores [[Patriotismo|patriotas]] que impulsaron a Revolución de Maio. A outra escola inspirouse na [[Revolución Americana]] que, aínda que tivo outras orixes, acuñou para si como lema nacional a frase ''[[In God We Trust]]'' que en [[Lingua inglesa|inglés]] significa: «En Deus confiamos» e que sintetiza acabadamente o pensamento dos revolucionarios das primitivas colonias [[Estados Unidos de América|norteamericanas]].<ref>{{Cita web |url=http://www.rebanadasderealidad.com.ar/espul-09-15.htm |título=Correntes interpretativas da Revolución de maio de 1810 |data-acceso=12 de febreiro de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20150924085301/http://www.rebanadasderealidad.com.ar/espul-09-15.htm |dataarquivo=24 de setembro de 2015 |urlmorta=yes }}</ref> A segunda corrente de pensamento foi [[Racionalismo|racionalista]], [[Laicismo|laicista]] e [[Voltaire|iluminista]] que sustentou a filosofía política de [[Voltaire]] e da [[Revolución Francesa]]<ref>{{cita libro |autor=[[Diego Abad de Santillán|Abad de Santillán, Diego]] |título=La Revolución de Mayo: Factores convergentes y determinantes |serie=Historia Argentina |ano=1965 |editorial=TEA |páxina=391 }}</ref>. Cara a principios do século XIX, no Río da Prata, ambas as correntes de pensamento víronse reflectidas a través de diversos patriotas que xestaron a emancipación. Así, o [[militar]] [[Cornelio Saavedra]], frei [[Cayetano Rodríguez]], [[frei]] [[Francisco de Paula Castañeda]], o [[presbítero]] [[Pedro Ignacio de Castro Barros]], o [[Licenciatura|licenciado]] [[Manuel Belgrano]], [[Esteban Agustín Gascón]], [[Gregorio García de Tagle]], entre moitos outros, foron defensores do [[pensamento católico e da Igrexa]] en contra do [[anticatolicismo]] dos grupos liderados primeiro por [[Mariano Moreno]] e [[Juan José Castelli]],<ref>Hugo Wast ([[Gustavo Martínez Zuviría]]), ''Ano X'', Ed. Goncourt, Bs. As., 1970.</ref><ref>“Las etapas de mayo y el verdadero Moreno”, ediciones Theoría. Bs. As., 1963, pág. 73</ref> e despois por [[Bernardino Rivadavia]] quen se valeu de políticas [[Regalismo|regalistas]] e laicisantes.<ref>[http://www.razonyrevolucion.org/ryr/index.php?option=com_content&view=article&id=2202:un-reformador-laico-y-agrario-rivadavia-y-la-expropiacion-a-las-ordenes-eclesiasticas-santiago-rossi&catid=249:el-aromo-nd-70-qfin-de-recorridoq&Itemid=110 Rivadavia e a expropiación ás ordes eclesiásticas]</ref> == Antecedentes á revolución == === O vicerrei Liniers === Tras a invasión británica de 1806, [[Santiago de Liniers]] reconquistou con éxito Buenos Aires.<ref name="Lunabel332">Luna, ''...Manuel Belgrano'', p. 33</ref> A poboación non permitiu a [[Rafael de Sobremonte]] continuar como vicerrei.<ref name="Lunabel332" /> Este escapara a Córdoba co erario público mentres a batalla aínda estaba en progreso.<ref>Luna, ''...Manuel Belgrano'', p. 30</ref> Unha lei promulgada en 1778 esixiu que o erario público se movera a un lugar seguro no caso dun ataque estranxeiro, mais Sobremonte aínda estaba a ser visto coma un covarde por parte da poboación.<ref name="Lunabre522">Luna, ''Breve...'', p. 52</ref> A [[Real Audiencia de Buenos Aires]] non permitiu o seu regreso a Buenos Aires e elixiu a Liniers, aclamado como un heroe popular, como vicerrei interino.<ref name="Lunabel332" /> Esta foi unha acción sen precedentes, a primeira vez que un vicerrei español era deposto por institucións do goberno local, e non polo propio rei de España;<ref name="Lunabre522" /> o rei Carlos IV ratificou o nomeamento posteriormente.<ref>Luna, ''...Santiago de Liniers'', p. 120</ref> Liniers armou a toda a poboación de Buenos Aires, incluíndo os crioulos e escravos, e derrotou unha segunda tentativa de invasión británica en 1807.<ref name="Brown2573"/>[[Ficheiro:Santiago de Liniers.jpg|miniatura|Retrato de [[Santiago de Liniers]] ([[Museo Naval de Madrid]]).]]A administración de Liniers era popular entre os crioulos, mais non entre os peninsulares como o comerciante [[Martín de Álzaga]] e o gobernador de Montevideo,[[Francisco Javier de Elío]].<ref>Luna, ''...Santiago de Liniers'', p. 128</ref> Estes solicitaron ás autoridades españolas que nomearan a un novo vicerrei.<ref>Johnson, p. 262</ref> Tras a eclosión da Guerra Peninsular, Francisco Javier de Elío creou a [[Xunta de Montevideo]], que analizaría todas as ordes de Buenos Aires e reservaríase o dereito a ignoralas, pero non negou abertamente a autoridade do vicerrei nin declarou independente a Montevideo.<ref name="Bethell953"/> Martín de Álzaga [[Motín de Álzaga|comezou un motín]] para derrocar a Liniers.<ref name="Bethell962">Bethell, p. 96</ref> O 1 de xaneiro de 1809, un [[cabido aberto]] (unha reunión extraordinaria de veciños e xente destacada da cidade) presidido por Álzaga esixiu a renuncia de Liniers e o nomeamento dunha xunta local.<ref>Mitre, pp. 264–265</ref> A milicia española e un grupo de persoas convocadas para o encontro reuniuse para apoiar a rebelión.<ref>Mitre, p. 265</ref> Un número pequeno de crioulos, especialmente Mariano Moreno, apoiou o motín,<ref name="Bethell962" /> pero a maioría deles non o apoiaron.<ref name="Lunacast55">Luna, ''...Juan José Castelli'', p. 55</ref> Eles sentían que Álzaga quería derrocar ao vicerrei para evitar a súa autoridade política, mantendo as diferenzas sociais entre os crioulos e os peninsulares inalteradas.<ref name="Lunacast55" /> O motín foi rapidamente encamiñado cando milicias crioulas lideradas por Cornelio Saavedra cercaron a praza e dispersaron aos insurxentes.<ref name="Johnson2702">Johnson, p. 270</ref> Como resultado do motín infrutuoso, as milicias rebeldes foron desarmadas.<ref name="Johnson2702" /> Isto incluíu todas as milicias peninsulares, e, como resultado, o poder dos crioulos aumentou.<ref name="Johnson2702" /> Os líderes da trama, coa excepción de Moreno,<ref>Scenna, p. 23</ref> foron exiliados a [[Carmen de Patagones]].<ref name="Johnson2702" /> Javier de Elío liberoulles e deulles asilo político en Montevideo.<ref>Johnson, pp. 270–271</ref> === Nomeamento do vicerrei Cisneros === A Xunta Suprema Central substituíu a Liniers polo oficial naval [[Baltasar Hidalgo de Cisneros]], un veterano da [[Batalla de Trafalgar]], para rematar coas turbulencias políticas no Río da Prata.<ref>Luna, ...''Juan José Castelli'', p. 58</ref> Chegou a Montevideo en xuño de 1809 para a entrega do goberno.<ref>Luna, ...''Juan José Castelli'', pp. 58–59</ref> Manuel Belgrano propuxo que Liniers debía resistir co fundamento de que fora confirmado como vicerrei por un rei de España, mentres que a Cisneros lle faltaba esa lexitimidade.<ref name="Belgrano652">Belgrano, p. 65</ref> As milicias crioulas compartiron a proposta de Belgrano, mais Liniers entregou o goberno a Cisneros sen resistencia algunha.<ref>Scenna, pp. 23–24</ref> Javier de Elío aceptou a autoridade do novo vicerrei, e disolveu a Xunta de Montevideo.<ref>Bethell, p. 95–96</ref> Cisneros rearmou as milicias peninsulares desfeitas, e perdoou os responsables do motín.<ref>Pigna, p. 224</ref> Álzaga non foi liberado, pero a súa sentenza foi modificada a arresto domiciliario.<ref>Scenna, p. 24</ref>[[Ficheiro:Baltasar Hidalgo de Cisneros.jpg|miniatura|[[Baltasar Hidalgo de Cisneros]], o último [[vicerrei]] en [[Buenos Aires]] ([[Museo Naval de Madrid]]).]]Houbo unha gran preocupación polos acontecementos en España e pola lexitimidade dos gobernadores locais no [[Alto Perú]].<ref name="Abad3982">Abad de Santillán, p. 398</ref> O 25 de maio de 1809, a [[Revolución de Chuquisaca]] obrigou a depoñer a [[Ramón García de León y Pizarro]] como gobernador de [[Chuquisaca]], que foi substituído por [[Juan Antonio Álvarez de Arenales]].<ref name="Abad3982" /> O 16 de xullo, a [[Revolución da Paz]], liderada polo coronel [[Pedro Domingo Murillo]], obrigou a depoñer ao gobernador da Paz e elixiuse unha nova [[Xunta Tuitiva dos Dereitos do Pobo|xunta]].<ref name="Abad3982" /> A rápida reacción das autoridades españolas derrocou esas rebelións.<ref name="Abad3982" /> Un exército de mil homes enviado desde Buenos Aires non atopou resistencia en Chuquisaca, asumiu o control da cidade e derrocou a Xunta.<ref name="Abad3982" /> Murillo tentou defender a Paz, pero os seus oitocentos milicianos foron completamente superados en número polos máis de 5.000 soldados enviados desde Lima.<ref name="Abad3982" /> El e os outros líderes foron posteriormente decapitados, e as súas cabezas foron exhibidas como unha forza disuasoria.<ref>Mitre, p. 286</ref> Estas medidas contrastaron fortemente co perdón que Martín de Álzaga e outros recibiran despois dun curto tempo en prisión, e o resentimento dos crioulos contra os peninsulares afondouse.<ref>Chasteen, p. 54</ref> Juan José Castelli estaba presente nas deliberacións da Universidade de Chuquisaca, onde [[Bernardo Monteagudo]] desenvolveu o ''Siloxismo de Chuquisaca'', unha explicación xurídica que xustificaba o [[autogoberno]]. Isto influíu nas súas ideas durante a "''Semana de Maio''".<ref>Siles Salinas, p. 126</ref> O 25 de novembro de 1809, Cisneros creou o Tribunal de Vixilancia Política para perseguir os [[afrancesado]]s, que apoiaban a Xosé Bonaparte, e aos [[Independentismo|independentistas]].<ref>Pigna, p. 227</ref> Con todo, rexeitou a proposta do economista José María Romero de proscribir un número de persoas consideradas perigosas para o réxime español, como Saavedra, Paso, Vieytes, Castelli e Moreno, entre outros.<ref>Scenna, p. 26</ref> Romero advertiu a Cisneros de que non estendese novas que puidesen ser consideradas subversivas. Os crioulos sentiron que calquera pretexto podería ser suficiente para levar á eclosión dunha revolución. En abril de 1810, Cornelio Saavedra aconsellou aos seus amigos: "non é momento aínda, deixade aos figos madurecer e despois imos comelos".<ref name="Brevas">Citado en Luna, ''...Cornelio Saavedra'', p. 84</ref> Con isto quería dicir que non apoiaría accións apresuradas contra o vicerrei, pero que si o faría nun momento estratexicamente favorable, como cando as forzas napoleónicas gañasen unha vantaxe decisiva na súa guerra contra España.<ref>Luna, ''...Cornelio Saavedra'', pp. 85–87</ref>[[Ficheiro:Pedro Murillo.jpg|miniatura|[[Pedro Murillo]], por [[Joaquín Pinto]].]] == Cronoloxía da Semana de Maio == A Semana de Maio foi o período de tempo en Buenos Aires que comezou coa confirmación da caída da Xunta Suprema Central e rematou coa dimisión de Cisneros e o estabelecemento da [[Primeira Xunta]].<ref>Gelman, pp. 17–18</ref>[[Ficheiro:SitiodeCadiz.jpg|miniatura|Mapa de Cádiz durante o [[asedio de Cádiz]].]] O 14 de maio de 1810, a goleta de guerra británica HMS ''Mistletoe'' chegou a Buenos Aires con xornais europeos que informaban da disolución da Xunta Suprema Central o pasado xaneiro.<ref>Galasso, p. 46</ref> A cidade de Sevilla fora invadida polos exércitos franceses, que estaban xa dominando a maioría da [[Península Ibérica]].<ref name="Bethell1013"/> Os xornais informaban de que algúns dos antigos membros da Xunta se refuxiaran na [[Illa de León]] en [[Cádiz]].<ref name="Santillan4043">Abad de Santillán, p. 404</ref> Isto confirmouse en Buenos Aires o 17 de maio, cando a fragata británica HMS ''John Paris'' chegou a Montevideo; os xornais máis recentes informaban de que membros da Xunta Suprema Central foran despedidos.<ref name="Santillan4043"/> O Consello de Rexencia de Cádiz non era visto como un bo sucesor da resistencia española pero si como unha tentativa para restaurar o absolutismo en España.<ref name="Galasso432">Galasso, p. 43</ref> A Xunta Suprema Central era vista como simpatizante das novas ideas.<ref>Galasso, p. 44</ref> Os patriotas suramericanos temían tanto unha completa vitoria francesa na península como a restauración do absolutismo.<ref name="Galasso432" /> Cisneros manexou os buques de guerra británicos e incautou os seus xornais para ocultar as novas, pero un xornal chegou ás mans de Belgrano e Castelli.<ref name="Barco2">Pigna, p. 228</ref> Eles estenderon as novas entre outros patriotas e desafiaron a lexitimidade do vicerrei, que fora nomeado pola xunta caída.<ref name="Barco2" /> Cando Cornelio Saavedra, xefe do [[Rexemento de Patricios]], foi informado destas novas, decidiu que era finalmente o tempo ideal para tomar medidas contra Cisneros.<ref>Saavedra, p. 60</ref> [[Martín Rodríguez]] propuxo derrocar o vicerrei pola forza, pero Castelli e Saavedra rexeitaron esta idea e propuxeron a convocatoria dun cabido aberto.<ref name="Luna, p. 704">Luna, ''...Juan José Castelli'', p. 70</ref> === Venres 18 de maio e sábado 19 de maio === Aínda que o vicerrei Cisneros tentou ocultar a nova da derrota española, o rumor xa se espallara por todo Buenos Aires.<ref>López, pp. 30–31</ref> A maioría da poboación estaba inqueda; había unha alta actividade nos cuarteis e na Praza, e a maioría das tendas permanecían pechadas.<ref name="López312">López, p. 31</ref> O "''Café de Catalanes''" e a "''Fonda de las Naciones''", normalmente puntos de encontro de crioulos, tornáronse en espazos para discusións políticas e proclamacións radicais; [[Francisco José Planes]] gritou que Cisneros debía ser aforcado na Praza como retribución pola execución dos líderes da malfadada Revolución da Paz.<ref name="López312" /> A xente que simpatizaba co goberno absolutista foi perseguida, pero as loitas eran de pouca importancia, porque a ninguén se lle permitiu levar fóra dos cuarteis mosquetes ou espadas.<ref>López, p. 39</ref> [[Ficheiro:Nicolás Rodríguez Peña.jpg|miniatura|[[Nicolás Rodríguez Peña]]. Óleo de J. Gil de Castro. MHN]] O vicerrei, tratando de calmar os crioulos, deu a súa propia versión dos acontecementos nunha proclamación.<ref>Johnson, p. 275</ref> Pediulle lexitimidade ao rei Fernando VII, pero a axitación popular continuou a intensificarse. El era consciente das novas, pero só dicía que a situación na Península Ibérica era delicada; non confirmou a caída da Xunta.<ref name="Santillan4043"/> A súa proposta era facer un órgano de goberno que ía gobernar en nome de Fernando VII, xunto co vicerrei do Perú [[José Fernando de Abascal y Sousa]], co gobernador de Potosí [[Francisco de Paula Sanz]] e co presidente da Real Audiencia de Charcas [[Vicente Nieto]].<ref name="López312" /> Non enganados polo comunicado do vicerrei, algúns crioulos reuníronse nas casas de [[Nicolás Rodríguez Peña]] e Martín Rodríguez.<ref name="Abad4063">Abad de Santillán. p. 406</ref> Durante estes encontros secretos, nomearon unha comisión representativa composta por Juan José Castelli e Martín Rodríguez para solicitar que Cisneros convocase un cabido aberto para decidir o futuro do vicerreinado.<ref>Luna, ''...Mariano Moreno'', pp. 85–86</ref> Durante a noite do 19 de maio houbo máis discusións na casa de Rodríguez Peña.<ref name="López312" /> Saavedra, chamado por Viamonte, sumouse á reunión,<ref name="López312" /> que involucraba líderes militares e civís.<ref name="Lopez442">López, p. 44</ref> Eles decidiron que Belgrano e Saavedra se reunirían con [[Juan José de Lezica]], o [[alcalde]] e maxistrado municipal, mentes que Castelli se reuniría co procurador [[Julián de Leiva]] para pedir o seu apoio.<ref name="López312" /> Pediron ao vicerrei que permitise un cabido aberto e dixeron que de non ser garantido, a xente e as tropas crioulas irían á Praza e forzarían o vicerrei a renunciar por calquera medio necesario, e substituiríano por un goberno patriota.<ref name="López312" /> Saavedra comentoulle a Lezica que era sospeitoso de traizón debido ás súas constantes peticións de pasos cautelosos e medidos.<ref name="Lopez442" /> Este comentario foi pensado para facer presión sobre Lezica, acelerar o sistema legal e permitir á xente expresarse, e se non habería un alto risco dunha gran rebelión.<ref name="Lopez442" /> Lezica pediu paciencia e tempo para convencer o vicerrei, e deixar unha manifestación masiva como último recurso.<ref name="Lopez324">López, p. 32</ref> Argumentou que, se o vicerrei fose deposto desa maneira, constituiría unha rebelión, que convertería os revolucionarios en bandas.<ref name="Lopez324"/> Manuel Belgrano deu o seguinte luns como prazo para confirmar o cabido aberto antes de tomar acción directa.<ref>López, pp. 44–45</ref> Leiva actuaría como un mediador, sendo un confidente de Cisneros e un negociador de confianza para os revolucionarios moderados.<ref name="Galasso, p. 492">Galasso, p. 49</ref> === Domingo 20 de maio === Lezica informou a Cisneros da solicitude dun cabido aberto e o vicerrei consultou a Leiva, que falou a favor do cabido.<ref name="Abad4063"/> O vicerrei convocou aos mandos militares para vir ao forte ás 7 da tarde<ref name="Lopez452">López, p. 45</ref> para solicitar apoio militar.<ref name="Johnson2763">Johnson, p. 276</ref> Houbo rumores de que podía ser unha trampa para capturalos e tomar o control dos cuarteis.<ref name="Lopez452" /> Para evitalo, tomaron o control dos granadeiros que protexían o forte e incautaron as chaves de todas as entradas durante o encontro co vicerrei.<ref name="Lopez452" /> O coronel Cornelio Saavedra, xefe do Rexemento de Patricios, respondeu en nome de todos os rexementos crioulos.<ref name="Saavedra613">Luna, ''Cornelio Saavedra'', pp. 89–91</ref> Comparou a situación internacional dese momento coa que entrara no momento do motín de Álzaga máis dun ano antes e sinalou que España estaba enteiramente baixo o control napoleónico e que as provincias españolas non derrotadas eran moi pequenas en comparación coas Américas.<ref name="Saavedra613" /> Rexeitou a reclamación da soberanía de Cádiz sobre as Américas,<ref name="Johnson2763"/> e concluíu con que os exércitos locais querían coidar de si mesmos, no canto de seguir o destino de España.<ref name="Saavedra613" /> Finalmente, sinalou que a Xunta Suprema Central que nomeou a Cisneros como vicerrei xa non existía, así que rexeitou a lexitimidade de Cisneros como vicerrei e negoulle a protección das tropas baixo o seu mando.<ref name="Saavedra613" />[[Ficheiro:Castelli y Cisneros.jpg|miniatura|Demanda ante o vicerrei Cisneros pola realización dun cabido aberto. Baixorrelevo de [[Gustavo Eberlein]].]] Castelli e Martín Rodríguez trasladáronse ao forte para unha entrevista con Cisneros.<ref name="Luna, p. 704"/> [[Juan Florencio Terrada]], comandante dos granadeiros da infantaría, uniuse a eles, porque o seu cuartel estaba situado baixo a fiestra de Cisneros, e a súa presenza non permitiría ao vicerrei solicitar axuda militar para tomar a Castelli e Martín Rodríguez como prisioneiros.<ref>De Titto, p. 331</ref> Os gardas deixáronlles pasar sen previo aviso, e atoparon a Cisneros botando cartas co brigadier Quintana, o fiscal Caspe e o asesor Coicolea.<ref name="Luna, p. 704" /> Castelli e Rodríguez solicitaron unha vez máis a convocatoria dun cabido aberto, e Cisneros reaccionou con irritación, considerando a súa petición como un ultraxe.<ref name="Luna, p. 704" /> Rodríguez interrompiuno e forzouno a darlle unha resposta definitiva.<ref name="Luna, p. 704" /> Despois dunha curta e privada conversa con Caspe, Cisneros deu o seu consentimento.<ref>Luna, ''...Juan José Castelli'', p. 71</ref> Aquela noite, moitos revolucionarios participaron nunha produción de teatro sobre a tiranía, chamada ''Roma Salvada''.<ref name="Lopez324"/> O actor foi Morante, actuando como [[Cícero]].<ref name="Lopez324" /> O xefe de policía solicitou a Morante que finxise unha enfermidade e que non aparecese, co que o acto podería ser substituído por ''Misantropía e arrepentimento'' do novelista alemán e dramaturgo [[August von Kotzebue]].<ref name="Lopez324" /> Os rumores da censura policial espalláronse rapidamente; Morante ignorou a solicitude e actuou como estaba planeado.<ref name="Lopez324" /> No cuarto acto, Morante fixo un discurso patriótico, sobre a ameaza gala a Roma (os [[galos]] son devanceiros de [[Francia|franceses]]) e a necesidade dun liderado forte para resistir o perigo.<ref name="Rome2">López, p. 33</ref> Esta escena levantou os espíritos dos revolucionarios e levou a aplausos frenéticos.<ref name="Rome2" /> Juan José Paso levantouse e gritou pola liberdade de Buenos Aires, e unha pequena loita proseguiu.<ref name="Rome2" /> Despois do acto, os revolucionarios volveron á casa de Peña.<ref name="Lopez342">López, p. 34</ref> Déronse de conta do resultado da reunión con Cisneros, pero non tiñan a certeza de que Cisneros mantivese a súa palabra.<ref name="Lopez342" /> Organizaron unha manifestación para o día seguinte para garantir que o cabido aberto sería convocado conforme o decidido.<ref name="Lopez342" /> === Luns 21 de maio === [[Ficheiro:Invitación al Cabildo Abierto.jpg|miniatura|Invitación ao [[cabido aberto]] do 22 de maio.]]Ás 3 da tarde, o cabido comezou o seu traballo rutineiro, pero foi interrompido por 600 homes armados chamados a Lexión Infernal, que ocuparon a Praza da Vitoria e esixiron en voz alta a convocatoria dun cabido aberto e a renuncia do vicerrei Cisneros.<ref name="Johnson2763"/> Levaron un retrato de Fernando VII e as lapelas dos seus abrigos soportaban unha cinta branca que simbolizaba a unidade crioula-española.<ref>Galasso, pp. 46–47</ref> [[Domingo French]], o carteiro da cidade, e Antonio Beruti, un empregado da tesouraría, liderou aos manifestantes.<ref name="Johnson2763"/> Dicíase que Cisneros estaba morto, e que Saavedra tomara o control do goberno.<ref name="Lopez36">López, p. 36</ref> Saavedra estaba no cuartel nese momento, preocupado pola manifestación.<ref name="Lopez36" /> Pensou que a violencia debía ser parada e esas medidas radicais como o asasinato de Cisneros debían ser evitadas, pero el tamén pensou que as tropas debían amotinarse se as manifestacións fosen reprimidas.<ref name="Lopez36" /> A xente na Praza non cría que Cisneros permitiría un cabido aberto o día seguinte.<ref name="Lopez482">López, p. 48</ref> Leiva abandonou o cabido, e Belgrano, que representaba á multitude, pediu un compromiso definitivo.<ref name="Lopez482"/> Leiva explicou que todo ía adiante como estaba planeado, pero o cabido necesitaba tempo para prepararse.<ref name="Lopez482"/> Pediulle axuda a Belgrano co traballo do cabido, xa que a súa intervención sería vista pola multitude como unha garantía de que as súas demandas non serían ignoradas.<ref name="Lopez482"/> A multitude abandonou o salón principal pero permaneceu na Praza.<ref name="Lopez482"/> Belgrano protestou pola lista de invitados, que consistía nos cidadáns máis ricos, e pensou que se a xente pobre estivese alí fóra habería maior axitación.<ref>López, pp. 48–49</ref> Os membros do cabido tentaron convencelo a dar o seu apoio, pero el foise.<ref name="Lopez49">López, p. 49</ref> A partida de Belgrano enfureceu á multitude, xa que non explicou que ocorrera, e a xente temía unha traizón.<ref name="Lopez49" /> As demandas da renuncia inmediata de Cisneros substituíron a aquelas dun cabido aberto.<ref name="Lopez49" /> A xente finalmente calmouse e dispersouse cando Saavedra interveu para dicir que as reivindicacións da Lexión Infernal foran apoiadas polos militares.<ref>Pigna, p. 232</ref> As invitacións foran distribuídas entre 450 principais cidadáns e funcionarios da capital.<ref name="Galasso, p. 492"/> O cabido compilou unha lista de invitados, e tentou garantir o resultado, invitando a xente que sería propensa a apoiar ao vicerrei.<ref>Luna, ''...Manuel Belgrano'', p. 52</ref> Os revolucionarios combateron este movemento cun similar, de xeito que a maioría da xente fose contra Cisneros.<ref name="Galasso4950">Galasso, pp. 49–50</ref> O traballador de imprenta [[Agustín Donado]], apoiando aos revolucionarios, imprimiu preto de 600 invitacións, en vez das 450 solicitadas, e distribuíu as excedentes entre os crioulos.<ref name="Galasso4950" /> Durante a noite, Castelli, Rodríguez, French e Beruti visitaron todos os cuarteis para arengar ás tropas e preparalas para o día seguinte.<ref name="Lunacas752">Luna, ''...Juan José Castelli'', p. 75</ref> === Martes 22 de maio === [[Ficheiro:Cabildo abierto.jpg|miniatura|300px|''O cabido aberto'', segundo [[Juan Manuel Blanes]].]]Segundo a acta, só preto de 251 dos 450 invitados participaron oficialmente no cabido aberto.<ref name="Johnson2763"/><ref name="Actas">Actas capitulares...</ref> French e Beruti, ao mando de 600 homes armados con coitelos, espingardas e carabinas, controlaron o acceso á praza para garantir que o cabido aberto tivese unha maioría de crioulos.<ref name="Johnson2763" /><ref name="Lunacas752"/> Todas as persoas relixiosas e civís notables estaban presentes, así como mandos de milicias e moitos veciños destacados.<ref>Luna, ''...Cornelio Saavedra'', p. 91</ref> A única ausencia importante foi a de Martín de Alzaga, que aínda estaba baixo arresto domiciliario.<ref>Scenna, p. 33</ref> Un comerciante, José Ignacio Rezábal, participou no cabido aberto, pero, nunha carta ao sacerdote Julián S. de Agüero, dixo que tiña algunhas dúbidas que foron compartidas por outras persoas próximas a el.<ref name="López5153">López, pp. 51–53</ref> Temía que, sen importar que partido prevalecese no cabido aberto, ía se vingar contra o outro, sendo o motín de Álzaga un precedente recente.<ref name="López5153" /> Sentiu que ao cabido aberto lle faltaría lexitimidade se demasiados crioulos fosen autorizados a tomar parte nela, como resultado da devandita manipulación na lista de convidados.<ref name="López5153" /> A reunión durou desde a mañá á media-noite, incluíndo a lectura da proclamación, o debate e a votación.<ref>Mitre, p. 327</ref> Non houbo voto secreto; os votos escoitáronse un de cada vez e constaron en acta.<ref>Galasso, p. 53</ref> Os temas principais do debate foron a lexitimidade do goberno e a autoridade do vicerrei.<ref name="Lunacas752" /> O principio da retroversión da soberanía para o pobo dixo que, en ausencia do monarca lexítimo, o poder volveu para o pobo; tiñan o dereito de formar un novo goberno.<ref name="Luna, Independencia..., p. 32">Luna, ''Independencia...'', p. 32</ref> Este principio era común na [[Escolástica (filosofía)|escolástica]] española e filosofía racionalista, pero nunca foi aplicado na xurisprudencia.<ref name="Luna, Independencia..., p. 32" /> A súa validez dividiu a asemblea en dous grupos principais: un grupo que o rexeitou e argumentou que a situación debe permanecer inalterada; este grupo apoiaba a Cisneros como vicerrei. O outro grupo apoiaba un cambio, e considerou que debían estabelecer unha xunta, como as establecidas en España para substituír o vicerrei.<ref>Mitre, pp. 315–316</ref> Houbo tamén unha terceira posición, que estaba no medio.<ref name="Luna, Independencia..., p. 342">Luna, ''Independencia...'', p. 34</ref> Os promotores do cambio non recoñeceron a autoridade do Consello de Rexencia, e argumentaron que as colonias en América non foran consultadas na súa formación.<ref name="Luna, Independencia..., p. 32" /> No debate discutiuse superficialmente a rivalidade entre crioulos e peninsulares; os adeptos ao vicerrei sentiron que a vontade dos peninsulares debía prevalecer sobre a dos crioulos.<ref>Galasso, p. 54</ref> Un dos oradores da primeira posición era o bispo de Buenos Aires, [[Benito Lue y Riega]], líder da igrexa local, que dixo:{{Cita|Non soamente non hai por que facer novidade co vicerrei, senón que aínda cando non quedase parte algunha da España que non estivese subxugada, os españois que se atopasen na América deben tomar e reasumir o mando delas e que este só podería vir a mans dos fillos do país cando xa non houbese un español nel. Aínda que quedase un só vocal da Xunta Central de Sevilla e arribase ás nosas praias, deberiámolo recibir como ao Soberano.<ref name="Pigna234">citado en Pigna, p. 234</ref>}}[[Juan José Castelli]] foi o principal orador dos revolucionarios.<ref name="Abad4082">Abad de Santillán, p. 408</ref> El baseou a súa intervención en dúas ideas fundamentais: a lexitimidade caducada do goberno—afirmou que a Xunta Suprema Central foi disolta e non tiña dereitos para designar unha Rexencia—e o principio de retroversión da soberanía.<ref name="Luna, Independencia..., p. 32" /> Falou tras Riega, e respondeu que o pobo americano debe asumir o control do seu goberno ata que Fernando VII poida volver ao trono.{{Cita|Desde a saída do Infante don Antonio, de Madrid, caducara o Goberno Soberano de Espa­ña, que agora con maior razón debía considerarse ter expirado coa disolución da Xunta Central, porque, ademais de ser acusada de deslealdade polo pobo de Sevilla, non tiña facultades para o establecemento do Supremo Goberno de Rexencia; xa porque os poderes dos seus vocales eran personalísimos para o goberno, e non poderían delegarse, xa pola falta de concorrencia dos Deputados de América na elección e establecemento daquel goberno, deducindo de aquí a súa ilexitimidade, a re­versión dos dereitos da Soberanía ao pobo de Buenos Aires e o seu libre exercicio na instalación dun novo goberno, principalmente non existindo xa, como se supoñía non existir, a España na dominación do señor don Fer­nando Sétimo.<ref name="Pigna236">citado en Pigna, p. 236</ref> }}[[Ficheiro:Cabildoabierto-Subercaseaux 2.jpg|miniatura|300px|Cadro pintado por [[Pedro Subercaseaux]] por encargo, indicación e supervisión de Adolfo Carranza con motivo do festexo do Centenario da Revolución de Maio]][[Pascual Ruiz Huidobro]] afirmou que, unha vez que a autoridade que designou Cisneros tivese expirado, Cisneros non debía ter un lugar no goberno.<ref name="Abad4082" /> Huidobro sentiu que o cabido debía estar no goberno, ao seren este o representante do pobo.<ref name="Abad4082" /> Melchor Fernández, Juan León Ferragut e Joaquín Grigera apoiaron o seu voto, entre outros.<ref name="Abad4082" />[[Ficheiro:Cornelio Saavedra.jpg|miniatura|A postura de [[Cornelio Saavedra]] foi a que acabou impóndose.]]O avogado [[Manuel Genaro Villota]], representante da España conservadora, dixo que a cidade de Buenos Aires non tiña o dereito de tomar decisións unilaterais sobre a lexitimidade do vicerrei ou do Consello de Rexencia, sen a participación doutras cidades do vicerreinado.<ref name="Abad4082" /> Este argumentou que tal acción ía romper a unidade do país e estabelecer tantas soberanías como cidades había.<ref name="Abad4082" /> A súa intención era manter a Cisneros no poder, atrasando calquera acción posible.<ref name="Luna, Independencia..., p. 32" /> Juan José Paso aceptou o seu primeiro punto, pero argumentou que a situación en Europa e a posibilidade de que as forzas de Napoleón puidesen conquistar as colonias americanas esixía unha resolución de urxencia.<ref>Pigna, p. 237</ref> El entón expuxo o "argumento da irmá máis vella", argumentando que Buenos Aires debía tomar a iniciativa e facer os cambios que fosen necesarios e adecuados, coa condición expresa de que as outras cidades serían convidadas a comentar o máis axiña posible.<ref name="Lunabre622">Luna, ''Breve...'', p. 62</ref> O estrataxema retórico da "irmá maior", comparable á xestión de empresas,<ref>López, p. 92</ref> fai unha analoxía entre a relación de Buenos Aires e outras cidades do vicerreinado cunha relación de irmáns.<ref name="Lunabre622" /> O cura [[Juan Nepomuceno Solá]], a continuación, propuxo que o cabido debe recibir a orde provisional, ata a formación dunha xunta social formada por representantes de todas as poboacións do vicerreinado.<ref name="Abad4082" /> Manuel Alberti, Miguel de Azcuénaga (que serían membros da Primeira Xunta uns días máis tarde), Escalada e Argerich (ou Aguirre) apoiaron o seu voto, entre outros.<ref name="Abad4082" /> Cornelio Saavedra suxeriu que o cabido debía recibir a orde provisional ata a formación dunha xunta que gobernase do xeito e forma que o cabido considerase apropiada.<ref name="Abad4082" /> El dixo: "... non haberá dúbida de que son as persoas as que crean autoridade ou mando."<ref>Citado en Abad de Santillán, p. 408</ref> No momento da votación, a posición de Castelli coincidiu coa de Saavedra.<ref name="resultado3">Abad de Santillán, p. 409</ref> Manuel Belgrano estaba preto dunha ventá e, en caso dun desenvolvemento problemático, el daría un sinal ao axitar un pano branco, sobre o cal as persoas reunidas na Praza forzarían o seu camiño para o cabido.<ref name="Belgrano">Galasso, p. 52</ref> Con todo, non houbo problemas e este plan de emerxencia non foi executado.<ref name="Belgrano" /> O historiador [[Vicente Fidel López]] revelou que o seu pai, [[Vicente López y Planes]], que estaba presente no evento, viu que Mariano Moreno estaba preocupado preto do fin, a pesar de que a maioría fora alcanzada.<ref>Galasso, p. 67</ref> Moreno dixo a Planes que o cabido estaba a piques de traizoalos.<ref name="resultado3"/><ref>Galasso, pp. 67–68</ref> === Mércores 23 de maio === O debate durou todo o día, e os votos foron contados moi tarde aquela noite.<ref>Galasso, p. 58</ref> Tras as presentacións, as persoas votaron a favor da continuación do vicerrei, só ou na cabeza dunha xunta, ou a súa dimisión. As ideas explicadas foron divididas nun pequeno número de propostas, designadas cos nomes dos seus principais partidarios, e as persoas, a continuación, votaron unha desas propostas. A votación durou moito tempo, e o resultado foi que o vicerrei dimitise por unha ampla maioría: 155 votos a 69.<ref name="resultado3"/> Manuel José Reyes afirmou que el non atopou ningunha razón para depoñer o vicerrei, e que sería suficiente nomear unha xunta encabezada por Cisneros.<ref name="Galasso592">Galasso, p. 59</ref> A súa proposta tiña uns 30 votos. Outros 30 votos apoiaron a Cisneros, sen alterar o sistema político.<ref name="Galasso592" /> Un pequeno grupo apoiou a proposta de Martín José de Choteco, que tamén apoiou a Cisneros.<ref name="Galasso602">Galasso, p. 60</ref> Tamén houbo moitas propostas diferentes que implicaban a eliminación de Cisneros.<ref name="Galasso602" /> Moitas delas esixían que as novas autoridades debían ser elixidas polo cabido.<ref name="Galasso602" /> Pascual Ruiz Huidobro propuxo que o cabido debía gobernar e nomear un novo goberno, pero esta proposta non fixo referencia á [[soberanía popular]] ou a creación dunha xunta.<ref name="Galasso602" /> Esta proposta recibiu 35 votos, e buscou simplemente substituír a Cisneros por Huidobro: Huidobro era o oficial militar máis graduado, e, polo tanto, o candidato natural baixo as leis daquel momento para substituír o vicerrei en ausencia dun novo compromiso de España.<ref>Galasso, pp. 61–62</ref> Juan Nepomuceno Solá propuxo unha xunta composta por delegados de todas as provincias do vicerreinado, mentres que o cabido debía gobernar; esta proposta recibiu preto de 20 votos.<ref>Galasso, p. 62</ref> Cornelio Saavedra, cuxa proposta era que o cabido debía nomear unha Xunta e gobernar, tivo o maior número de votos.<ref>Galasso, p. 64</ref> Unha serie doutras propostas só tiveron algúns votos cada unha.<ref>Galasso, p. 65</ref> Na madrugada do 23 de maio, o cabido informou a poboación que o vicerrei ía rematar o seu mandato. A máis alta autoridade sería trasladada temporalmente ao cabido ata o nomeamento dunha xunta de goberno.<ref name="Pigna, p. 238">Pigna, p. 238</ref> Moitos avisos foron feitos en varios puntos de toda a cidade, que anunciaron a creación inminente dunha xunta e a convocatoria de representantes das provincias.<ref name="resultado3" /> Os avisos tamén suxerían ao público a se abster de actos contrarios á orde pública.<ref name="Abad4103">Abad de Santillán, p. 410</ref> === Xoves 24 de maio === O cabido interpretou a decisión do cabido aberto á súa propia maneira.<ref name="Abad4103"/> Cando se formou a nova Xunta para gobernar ata a chegada de representantes doutras cidades, Leiva quería que o vicerrei Cisneros fose nomeado presidente da Xunta e comandante das forzas armadas.<ref>Galasso, p. 67–68</ref><ref name="Johnson2772">Johnson, p. 277</ref> Hai moitas interpretacións dos seus motivos para afastarse de decisión do cabido aberto deste xeito.<ref name="Luna, Independencia..., p. 342"/><ref name="Abad4103" /> Catro outros membros foron nomeados para a Xunta: os crioulos Cornelio Saavedra e Juan José Castelli, e os peninsulares Juan Nepomuceno Sola e [[José Santos Inchaurregui]].<ref name="Abad4103" /> Leiva escribiu un código constitucional para regular as accións da Xunta.<ref name="Abad4103" /> Este estipulou que a Xunta non podería exercer o poder xudicial, que foi reservado para a Real Audiencia de Buenos Aires; que Cisneros non podería actuar sen o apoio dos demais membros da Xunta; que o cabido podería facer dimitir a calquera que non fixera ben o seu deber; que o consentimento do cabido sería necesario para crear novos impostos; que a Xunta aprobaría unha amnistía xeral para os que tiñan transmitido ditames ao cabido aberto; e que a Xunta quería invitar a outras cidades para enviar delegados.<ref name="Abad4103" /> Os comandantes das forzas armadas, incluíndo Saavedra e Pedro Andrés García, estiveron de acordo con este código.<ref name="Abad4103" /> A Xunta xurou o xuramento de posesión naquela tarde.<ref>López, p 64</ref> Este desenvolvemento chocoulles aos revolucionarios.<ref name="Lopez482"/> Sen saber o que facer a continuación, temían que serían castigados, como os revolucionarios de Chuquisaca e A Paz.<ref>López, p. 59</ref> Moreno abxurou as súas relacións cos outros e pechouse na súa casa.<ref name="Lopez60">López, p. 60</ref> Houbo unha reunión na casa de Rodríguez Peña.<ref name="Lopez60" /> Decidiron que o cabido non continuaría tal conspiración sen a bendición de Saavedra e que Castelli debía dimitir da Xunta.<ref name="Lopez60" /> Tagle tivo unha visión diferente: pensou que Saavedra podería ter aceptado por debilidade ou inxenuidade e que Castelli debía permanecer na Xunta para contrarrestar a influencia dos outros sobre el.<ref name="Lopez60" /> Mentres tanto, unha multitude liderada por Domingo French e Antonio Beruti encheu a Praza. A estabilidade de Cisneros no poder, aínda que nunha oficina diferente do vicerrei, foi vista como un insulto á vontade do cabido aberto.<ref name="Abad4103" /> O coronel Martín Rodríguez advertiu que, se o exército estaba apoiando a un goberno que mantivese a Cisneros, en breve terían que disparar sobre o pobo, e que se produciría unha revolución.<ref name="Galasso74">Galasso, p. 74</ref> El dixo que "todos, sen excepción" esixían a retirada de Cisneros.<ref name="Galasso74" /> Aquela noite, Castelli e Saavedra indicaron a Cisneros que dimitese da Xunta recentemente formada.<ref name="Lopez 66">López, p. 66</ref> Explicáronlle que a poboación estaba ao bordo da revolución violenta e ía eliminarlle pola forza, se non renunciase tamén.<ref name="Lopez 66" /> Eles alertaron que non teñen o poder de parar iso: nin Castelli para parar os seus amigos, nin Saavedra para evitar que o Rexemento de Patricios se amotinase.<ref name="Lopez 66" /> Cisneros quería esperar ao día seguinte, pero eles dixeron que non había tempo para máis atrasos, polo que finalmente acordou renunciar.<ref name="Lopez673">López, p. 67</ref> Enviou unha carta de dimisión ao cabido para a súa consideración o día seguinte.<ref name="Lopez673"/> Chiclana sentiuse encoraxado cando Saavedra renunciou, e comezou a pedir sinaturas para un manifesto sobre a vontade do pobo.<ref name="Lopez673"/> Moreno rexeitou calquera implicación máis, pero Castelli e Peña confiaban en que acabaría por unirse a eles se os acontecementos se desenvolvesen como eles esperaban.<ref>López, p. 68</ref> === Venres 25 de maio === Na mañá do 25 de maio, a pesar do mal tempo,<ref name="Lunain37">Luna, ''Independencia...'', p. 37</ref> unha multitude reuniuse na Praza da Vitoria, así como a milicia liderada por Domingo French e Antonio Beruti.<ref>Abad de Santillán, p. 411</ref> Esixiron a retirada da Xunta elixida o día anterior, a renuncia final de Cisneros e o nomeamento dunha nova xunta que non o incluíse.<ref name="Johnson2772"/><ref name="Lunain37" /> O historiador [[Bartolomé Mitre]] afirmou que French e Beruti distribuíron cintas azuis e brancas, semellantes á escarapela moderna da Arxentina, entre os presentes.<ref>Mitre, pp. 341–342</ref> Os historiadores posteriores dubídano, pero consideran posible que os revolucionarios usaran marcas distintivas dalgún tipo de identificación.<ref>Galasso, p. 81</ref> Dicíase que o cabido podería rexeitar a renuncia Cisneros.<ref name="Lunain37" /> Debido a atrasos na emisión dunha resolución oficial, a multitude axitouse, clamando que "[[o pobo quere saber de que se trata]]".<ref name="Galasso84">Galasso, p. 84</ref> O cabido reuniuse ás 9 horas e rexeitou a renuncia de Cisneros.<ref name="Galasso82">Galasso, p. 82</ref> Eles consideraron que a multitude non tiña o dereito lexítimo de influír en algo que o cabido xa decidira e aplicara.<ref name="Galasso82" /> Consideraron que, como a Xunta estaba ao mando, a manifestación debía ser reprimida pola forza, e fixo aos membros responsables de calquera cambio á resolución do día anterior.<ref name="Lopez673"/> Para cumprir estas ordes convocaron aos principais mandos, pero estes non obedeceron.<ref name="Galasso832">Galasso p. 83</ref> Moitos deles, incluíndo Saavedra, non apareceron.<ref name="Galasso84" /> Aqueles afirmaron que non podían apoiar a orde do goberno, e que os comandantes serían desobedecidos se se ordenase ás tropas reprimir aos manifestantes.<ref name="Galasso832" /> A axitación da multitude aumentou e invadiron a sala capitular.<ref>López, p. 70–71</ref> Leiva e Lezica solicitaron que alguén podería actuar como portavoz para o pobo e debía unirse a eles dentro da sala e explicar os desexos da xente.<ref name="Lopez71">López, p. 71</ref> Beruti, Chiclana, French e Grela foron autorizados a pasar.<ref name="Lopez71" /> Leiva intentou evitar a Pancho Planes, pero entrou no salón tamén.<ref name="Lopez71" /> O cabido argumentou que Buenos Aires non tiña dereito a romper o sistema político do vicerreinado sen discutir coas outras provincias; French e Chiclana responderon que a solicitude dun Congreso xa fora considerada.<ref name="Lopez71" /> O cabido chamou os comandantes para deliberar con eles.<ref>López, p. 73</ref> Como acontecera varias veces nos últimos días, Romero explicou que os soldados se amotinarían se estivesen obrigados a loitar contra os manifestantes en nome de Cisneros.<ref>López, pp.74–75</ref> O cabido aínda rexeitou desistir, ata que o ruído da manifestación foi oído no corredor.<ref name="Lopez75">López, p. 75</ref> Temían que os manifestantes puidesen invadir a edificación e chegar a eles.<ref name="Lopez75" /> Martín Rodríguez sinalou que o único xeito de calmar os manifestantes era aceptar a renuncia de Cisneros.<ref name="Lopez75" /> Leiva estivo de acordo, convenceu os outros membros, e o pobo volveu á Praza.<ref name="Lopez75" /> Rodríguez foi á casa de Azcuénaga para atender a outros revolucionarios e planificar os pasos finais da revolución.<ref name="Lopez75" /> A manifestación invadiu o cabido de novo, e chegaron ao salón de deliberacións.<ref name="Lopez76">López, p. 76</ref> Beruti falou en nome do pobo, e dixo que a nova Xunta debería ser elixida polo pobo e non polo cabido.<ref name="Lopez76" /> El dixo que, ademais das preto de 400 persoas xa reunidas, os cuarteis estaban cheos de xente que os apoiaban, e ameazou que ía asumir o control, pola forza se fose necesario.<ref name="Lopez77">López, p. 77</ref> O cabido respondeu solicitando as súas demandas por escrito.<ref name="Lopez77" /> [[Ficheiro:Primera Junta, litografía.jpg|ligazón=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Primera_Junta,_litograf%C3%ADa.jpg|alt=Allegoric images of the members of the Primera Junta|esquerda|miniatura|Membros da [[Primeira Xunta]].]]Despois dun longo período de tempo, un documento que contiña 411 sinaturas foi entregado ao cabido.<ref name="Crow4572">Crow, p. 457</ref> Este traballo propuxo unha nova composición para a Xunta de goberno, e unha expedición de 500 homes para axudar as provincias. O documento—aínda preservado—listaba a maioría dos comandantes do exército e moitos veciños coñecidos, e contiña moitas firmas ilexibles. French e Beruti asinaron o documento, afirmando que "para min e para seiscentos e máis".<ref name="Lunain37" /> Con todo, non existe unha opinión unánime entre os historiadores sobre a autoría do documento.<ref>Scenna, pp. 38–47</ref> Mentres tanto, o tempo mellorou e o sol rompeu as nubes.<ref name="Crow4572" /> As persoas na praza viron un presaxio favorable para a revolución.<ref name="Crow4572" /> O ''[[Sol de Maio]]'' foi creado algúns anos máis tarde con referencia a este acontecemento.<ref name="Crow4572" /> O cabido aceptou o documento e mudouse para a terraza para presentalo directamente ao pobo para a súa ratificación.<ref name="Lopez77" /> Pero, por mor da hora tardía e o tempo, o número de persoas na praza diminuíra.<ref name="Lopez78">López, p. 78</ref> Leiva ridiculizou a reivindicación dos representantes restantes para falar en nome do pobo.<ref name="Lopez78" /> Isto esgotou a paciencia dos poucos que aínda estaban na praza coa choiva.<ref name="Lopez78" /> Beruti non aceptou novos atrasos, e ameazou con chamar á xente ás armas.<ref name="Lopez78" /> Afrontando a perspectiva máis violencia, a petición popular foi lida en voz alta e inmediatamente ratificada por todos os presentes.<ref name="Lopez78" /> A Primeira Xunta foi finalmente estabelecida. Foi composta polo presidente Cornelio Saavedra, os membros [[Manuel Alberti,]] [[Miguel de Azcuénaga]], Manuel Belgrano, Juan José Castelli, [[Domingo Matheu]] e [[Juan Larrea]], e os secretarios Juan José Paso e Mariano Moreno. As regras que a rexeron foron practicamente as mesmas que foran emitidas o día anterior, co suplemento de que o cabido vixiaría aos membros da Xunta e que a propia Xunta ía nomear substitutos no caso de vacantes.<ref>López, p. 79</ref> Saavedra falou á multitude, e despois mudouse para o forte, entre salvas de artillaría e o toque das campás.<ref>López, p. 81</ref> Mentres tanto, Cisneros tomou unha viaxe para [[Córdoba, Arxentina|Córdoba]], [[Arxentina]], para avisar a Santiago de Liniers do que pasou en Buenos Aires e solicitar unha acción militar contra a Xunta.<ref name="Santillan424">Abad de Santillán, p. 424</ref> == Acontecementos posteriores == {{AP|Primeira Xunta}}{{Véxase tamén|Guerra da Independencia da Arxentina}} [[Ficheiro:Primera Junta.jpg|miniatura|300px|''A'' ''Primeira Xunta.'' Óleo de [[Julio Vila y Prades]].]]Buenos Aires soportou todas as Guerras Hispanoamericanas de Independencia sen ser reconquistada polos exércitos monárquicos ou realistas [[contrarrevolucionarios]] de éxito.<ref name="Bethell116">Bethell, p. 116</ref> Con todo, afrontou varios conflitos internos.<ref name="Bethell116" /> Á Revolución de Maio faltáballe un líder claro como noutras rexións de [[América Latina]]; o secretario Mariano Moreno encargouse da fase inicial do goberno, pero foi destituído pouco despois.<ref>Bethell, pp. 116–117</ref> O Consello de Rexencia, a Real Audiencia de Buenos Aires e os peninsulares opuxéronse á nova situación.<ref name="Lunain46">Luna, ''Independencia...'', p. 46</ref> A Real Audiencia secretamente xurou fidelidade ao Consello de Rexencia un mes despois e enviou comunicados ás outras cidades do vicerreinado, para lles pedir que negasen o recoñecemento ao novo goberno.<ref>Luna, ''Independencia...'', p. 48</ref> Para pór fin a estas actividades, a Xunta reuniuse con Cisneros e todos os membros da Real Audiencia baixo o pretexto de que as súas vidas estaban en perigo, e enviounos ao exilio a bordo do buque británico ''Dart''.<ref>Luna, ''Independencia...'', p. 47</ref> O capitán Mark Brigut Larrea foi instruído para evitar portos americanos e entregalos directamente para as [[Illas Canarias]]. A Xunta, a continuación, nomeou unha nova Audiencia composta enteiramente de crioulos leais á revolución.<ref name="Bethell116" /><ref>Luna, ''Independencia...'', p.49</ref> Cada cidade no territorio da Arxentina moderna excepto Córdoba aprobou a Primeira Xunta.<ref name="Bethell1032">Bethell, p. 103</ref> As cidades do Alto [[Perú]], no entanto, non tomaron unha posición, debido aos recentes resultados das Revolucións de Chuquisaca e A Paz. [[Asunción de Paraguai]] rexeitou a Xunta e xurou lealdade ao Consello de Rexencia.<ref name="Bethell1032"/> A [[Banda Oriental]], segundo Francisco Javier de Elio, permaneceu como un reduto monárquico.<ref name="Bethell1032"/> O ex vicerrei [[Santiago de Liniers]] [[Contrarrevolución de Liniers|organizou unha contrarrevolución]] en Córdoba, e iso se converteu na primeira campaña militar do goberno independente.<ref name="Bethell116" /> A pesar da importancia do mesmo Liniers, e o seu prestixio como un heroe popular polo seu rol cando os ingleses os invadiron, a poboación de Córdoba preferiu apoiar a revolución.<ref name="Domina802">Dómina, p. 80</ref> Isto reduciu o poder do exército contrarrevolucionario por medio de desercións e sabotaxes.<ref name="Domina802" /><ref name="LunaMore1082">Luna, ''...Mariano Moreno'', p. 108</ref> As tropas de Liniers foron rapidamente derrotadas polas forzas lideradas por [[Francisco Ortiz de Ocampo]].<ref>Abad de Santillán, p. 425</ref> Ocampo rexeitou disparar a Liniers; polo tanto, a execución ordenada pola Xunta foi realizada por Juan José Castelli.<ref name="LunaMore1082" /> Tras a vitoria, a Primeira Xunta enviou expedicións militares cara moitas outras cidades para esixir o apoio e a elección de representantes para a mesma.<ref>Santillán, pp. 426</ref> Montevideo, que tiña unha rivalidade histórica con Buenos Aires, opúxose á Primeira Xunta e o Consello de Rexencia declarouna a nova capital do vicerreinado, xunto con Francisco Javier de Elio como o novo vicerrei.<ref>Luna, ''Independencia...'', p. 51–52</ref> A cidade foi ben defendida, polo que podería facilmente resistir a unha invasión. Algunhas cidades periféricas na Banda Oriental actuaron contra a vontade de Montevideo e apoiaron á Xunta de Buenos Aires.<ref>Luna, ''Independencia...'', p. 52</ref> [[José Gervasio Artigas]] liderounos e mantivo a Montevideo baixo cerco.<ref>Luna, ''Independencia...'', p. 62</ref> A derrota final dos monárquicos montevideanos foi realizada por [[Carlos María de Alvear]] e [[Guillermo Brown|William Brown]].<ref>Santillán, p. 516</ref> [[Ficheiro:Mariano Moreno en su mesa de trabajo.jpg|ligazón=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Mariano_Moreno_en_su_mesa_de_trabajo.jpg|alt=Portrait of Mariano Moreno|esquerda|miniatura|[[Mariano Moreno]] foi un membro influente da Primeira Xunta.]] A [[Capitanía xeneral de Chile]] seguiu un proceso análogo ao da Revolución de Maio, e elixiu unha [[Xunta de Goberno de Chile (1810)|Xunta de Goberno]] que inaugurou o breve período coñecido como ''[[Patria Vieja]]''. A Xunta foi derrotada en 1814 na [[Batalla de Rancagua]], e a [[Reconquista (Chile)|Reconquista]] posterior de Chile faría un reduto monárquico unha vez máis. Os Andes proporcionaron unha barreira natural eficaz entre os revolucionarios da Arxentina e Chile, polo que non houbo enfrontamentos militares entre eles até a Travesía dos Andes, liderada por [[José de San Martín]], en 1817, unha campaña que resultou na derrota dos monárquicos chilenos.<ref>Luna, ''Independencia...'', pp. 108–116</ref> A Primeira Xunta aumentou de tamaño cando se incorporaron os representantes enviados polas provincias.<ref>Bethell, p. 117</ref> A partir de entón, a Xunta foi renomeada como a [[Xunta Grande]].<ref>Luna, ''Independencia...'', pp. 61–62</ref> Disolveuse logo tras a derrota de xuño de 1811 das tropas arxentinas na [[Batalla de Huaqui]] e dous triunviratos sucesivos exerceron o [[poder executivo]] sobre as [[Provincias Unidas do Río da Prata]].<ref>Luna, ''Independencia...'', p. 63</ref> En 1814, o [[Segundo triunvirato (Arxentina)|segundo triunvirato]] foi substituído pola autoridade do [[Director Supremo das Provincias Unidas do Río da Prata|Director Supremo]].<ref>Luna, ''Independencia...'', pp.77–86</ref> Mentres tanto, [[Martín Miguel de Güemes]] tiña os exércitos realistas enviados do [[vicerreinado do Perú]] en [[Salta]] e San Martín avanzou á fortaleza realista de Lima por mar, nunha campaña chilena-arxentina. A guerra pola independencia gradualmente trasladouse cara América do Sur.<ref>Luna, ''Independencia...'', pp. 116—126</ref> Desde 1814, a Arxentina [[Guerras civís arxentinas|entrou en guerra civil]].<ref>Abad de Santillán, pp. 524-525</ref> === Consecuencias === {{AP|Xurdimento da República Arxentina}} Segundo o historiador [[Félix Luna]] no seu libro ''[[Breve historia de los Argentinos]]'', unha das consecuencias sociais máis importantes da Revolución de Maio foi o cambio na forma en como as persoas e os seus gobernantes se relacionaron.<ref name="LunaB65">Luna, ''Breve...'', p. 65</ref> Até entón, a concepción do ben común prevaleceu: mentres a autoridade real foi plenamente respectada, unha instrución da coroa de España foi considerada prexudicial para o ben común da poboación local, que foi simplemente ignorada.<ref name="LunaB65" /> Coa revolución, o concepto de ben común deu lugar ao da soberanía popular, teorizado por Moreno, Castelli e Monteagudo, entre outros.<ref>Luna, ''Breve...'', pp. 65–66</ref> Esta idea considerou que, en ausencia dunha autoridade lexítima, o pobo tiña dereito a nomear aos seus propios líderes.<ref name="LunaB662">Luna, ''Breve..'', p. 66</ref> Co tempo, a soberanía popular daría lugar á idea da [[regra da maioría]].<ref name="LunaB662" /> Esta maduración de ideas foi gradual, tendo moitas décadas para cristalizarse en sistemas electorais e políticos estables, pero foi o que levou á adopción do [[Republicanismo|sistema republicano]] como a forma de goberno da Arxentina.<ref name="LunaB662" /> [[Domingo Faustino Sarmiento]] declarou visións similares no seu libro ''[[Facundo]]'', e observou que as cidades eran máis receptivas a ideas republicanas, mentres que as áreas rurais eran máis resistentes a elas, o que levou ao xurdimento de [[Caudillismo|caudillos]].<ref>Sarmiento, p. 79</ref> Outra consecuencia, tamén segundo Luna, foi a [[disolución do Vicerreinado do Río da Prata]] en varias unidades diferentes.<ref name="LunaB662" /> A maioría das cidades e provincias tiñan distintas poboacións, economías, actitudes, contextos e intereses.<ref name="LunaB662" /> Até a revolución, todos estes pobos foron retidos en conxunto pola autoridade do goberno español, mais coa súa desaparición, a xente de Montevideo, Paraguai e o Alto Perú comezou a distanciarse de Buenos Aires.<ref>Luna, ''Breve...'', p. 67</ref> A breve existencia do [[Vicerreinado do Río da Prata]], que durou só 38 anos, impediu a consolidación dun sentimento patriótico e non conseguiu traer un sentido de comunidade para toda a poboación.<ref name="LunaB662" /> O novo país arxentino non tiña un concepto estabelecido de [[identidade nacional]] capaz de unir a poboación baixo unha idea común da condición de Estado.<ref>Shumway, pp. 3–4</ref> [[Juan Bautista Alberdi]] ve a Revolución de Maio como unha das primeiras manifestacións das loitas de poder entre a cidade de Buenos Aires e as provincias—un dos conflitos axiais en xogo nas [[guerras civís arxentinas]].<ref name="Domina845">Dómina, pp. 84–85</ref> Alberdi escribiu no seu libro "''Escritos póstumos''": {{Cita|A revolución de Maio de 1810, feita por Buenos Aires, que debeu ter por obxecto único a independencia da República Arxentina respecto de España, tivo ademais o de emancipar a provincia de Buenos Aires da Nación Arxentina, ou máis ben o de impoñer a autoridade da súa provincia á nación emancipada de España. Ese día cesou o poder español e instalouse o de Buenos Aires sobre as provincias arxentinas<ref name="Domina845"/>.}} == Análise historiográfica == {{AP|Historiografía da Revolución de Maio}}Os estudos [[Historiografía|historiográficos]] da Revolución de Maio non afrontan moitas dúbidas ou detalles descoñecidos. A maioría das informacións foron debidamente rexistradas na época e foron facilitadas ao público pola Primeira Xunta como propaganda patriótica. Debido a iso, as visións históricas sobre o tema difiren nas súas interpretacións dos significados, causas e consecuencias dos feitos, no canto de na precisión das súas descricións dos propios eventos. A versión moderna de acontecementos non difire significativamente daquela contemporánea.<ref>Archer, pp. 3–5</ref>[[Ficheiro:BartolomeMitre002.JPG|ligazón=https://en.wikipedia.org/wiki/File:BartolomeMitre002.JPG|alt=Portrait of Bartolome Mitre|miniatura|[[Bartolomé Mitre]] escribiu unha das primeiras interpretacións históricas da Revolución de Maio.]]As primeiras persoas en escribir sobre a Revolución de Maio foron os participantes que escribiron memorias, biografías e diarios.<ref name="Gelman32">Gelman, p. 32</ref> Con todo, as súas obras foron motivadas por finalidades historiográficas, como explicar as razóns das súas accións, limpar as súas imaxes públicas, ou manifestar o seu apoio ou rexeitamento das figuras públicas e ideas da época.<ref name="Gelman32" /> Por exemplo, [[Manuel Moreno]] escribiu a biografía de seu irmán Mariano como propaganda para as revolucións en Europa,<ref>Gelman, pp. 53–54</ref> e Cornelio Saavedra escribiu a súa autobiografía nun momento no que a súa imaxe foi altamente cuestionada, para xustificarse aos seus fillos.<ref>Saavedra, pp. 105–106</ref> A primeira escola historiográfica destacada de interpretación da [[historia da Arxentina]] foi fundada por membros da [[xeración do 1837]], incluíndo [[Bartolomé Mitre]].<ref>Poli Gonzalvo, pp. 19–20</ref> Mitre considerou a Revolución de Maio como unha expresión icónica do igualitarismo político: un conflito entre liberdades modernas e opresión representado pola monarquía española, e un intento de estabelecer unha organización nacional en principios constitucionais en oposición á [[autoridade carismática]] dos caudillos.<ref name="inconclusa2">Poli Gonzalvo, p. 22</ref> As perspectivas destes autores foron tratadas como canónicas ata o final do século 19, cando a proximidade do centenario animou aos autores a buscar novas perspectivas.<ref>Gelman, p. 187</ref> Os autores máis recentes pensan diferente sobre o peso relativo das [[causas da Revolución de Maio]] e sobre que intervención nos acontecementos foi máis decisiva, pero os principais puntos de vista expresados ​​por Mitre foron mantidos,<ref name="Gelman1912">Gelman, p. 191</ref> como considerar a revolución o nacemento da Arxentina moderna<ref>Gelman, p. 16</ref> e un acontecemento inevitable.<ref>Gelman, p.17</ref> Estes autores introduciron a idea da intervención popular como outro elemento clave.<ref name="Gelman1912" /> Até o momento das guerras mundiais, os autores liberais tentaron impor unha perspectiva histórica final e incuestionable; [[Ricardo Levene]] e a [[Academia Nacional da Historia da Arxentina|Academia Nacional da Historia]] eran expoñentes desta tendencia, que aínda mantiña a maioría das perspectivas de Mitre.<ref name="Gelman, p. 2562">Gelman, p. 256</ref> Os autores de esquerdas tomaron unha visión revisionista sobre a base do nacionalismo e antiimperialismo; que minimizou a disputa entre crioulos e peninsulares e retratou acontecementos como unha disputa entre a ilustración e o absolutismo.<ref>Gelman, p.257</ref> Con todo, a maior parte dos seus traballos estiveron enfocados noutros períodos históricos.<ref name="Gelman, p. 2562" /> A Revolución de Maio non era o produto das accións dun único partido político cunha axenda clara e definida, senón unha converxencia de sectores con intereses variados.<ref>Galasso, p. 86</ref> Así, hai unha serie de perspectivas conflitivos sobre iso, porque distintos autores destacan aspectos diferentes.<ref>Galasso, pp. 86–87</ref> Mitre, por exemplo, que se refire á ''[[Representación dos Propietarios de Terra]]'' (un informe económico de 1809 por Mariano Moreno) e ó rol dos comerciantes para apoiar a visión de que a Revolución de Maio destínase a obter o [[libre comercio]] e a [[integración económica]] con Europa;<ref name="Galasso873">Galasso, p. 87</ref> os revisionistas de dereitas céntranse en torno a Saavedra e os costumes sociais da época para describir a revolución baixo principios conservadores;<ref name="Galasso873"/> e revisionistas de esquerdas usan o exemplo de Moreno, Castelli e os manifestantes liderados por French e Beruti para describila como unha revolución radical.<ref name="Galasso873"/> === Intencións revolucionarias === [[Ficheiro:Ferdinand VII of Spain (1814) by Goya.jpg|miniatura|Os revolucionarios da Revolución de Maio declararon lealdade e fidelidade a [[Fernando VII de España]].]]O goberno creado o 25 de maio pronunciouse fiel ao rei deposto de España Fernando VII, pero os historiadores discrepan sobre se este era sincero ou non.<ref name="Bethell1032"/> Desde Mitre, moitos historiadores pensan que esa lealdade foi só un engano político para gañar autonomía.<ref>Mitre, pp. 325–326</ref><ref>Luna, ''...Mariano Moreno'', p. 25</ref><ref>Bethell, p. 106–107</ref><ref>Halperín Donghi, p. 96</ref> A Primeira Xunta non xurou lealdade ao Consello de Rexencia, que aínda estaba en funcionamento, e en 1810 aínda parecía improbable que Napoleón sería derrotado e Fernando fose regresado ao trono (o que finalmente ocorreu o 11 de decembro de 1813, co [[Tratado de Valençay]]).<ref name="Pigna243">Pigna, p. 243</ref> O propósito de tal engano sería gañar tempo para reforzar a posición da causa patriótica e evitar reaccións que puidesen levar a unha contrarrevolución, facendo parecer que a autoridade monárquica aínda era respectada e que ningunha revolución ocorría . O engano é coñecido como a "Máscara de Fernando VII". Este foi confirmado pola Primeira Xunta, a Xunta Grande e o Primeiro Triunvirato. A [[Asemblea do Ano XIII]] foi destinada a declarar a independencia, pero non puido facelo por mor doutros conflitos políticos entre os seus membros.<ref>Pigna, p. 377</ref> Con todo, esta suprimiu as mencións de Fernando VII en documentos oficiais.<ref>Luna, ''Independencia...'', p. 82</ref> Antes da [[Declaración de independencia da Arxentina|declaración de independencia de 1816]], os directores supremos consideraron outras opcións, como negociar con España ou converterse nun [[protectorado]] británico.<ref>Fermín Chávez</ref> O cambio era potencialmente favorable para Gran Bretaña, xa que o comercio coas cidades da rexión fora facilitado, sen o monopolio que España mantivera sobre as súas colonias durante séculos.<ref>Kaufmann, p. 49</ref> Con todo, a primeira prioridade de Gran Bretaña foi a guerra contra Francia en Europa, e non podería parecer que apoiaban movementos de independencia americanos ou que permitían que a atención militar de España se dividese en dúas frontes diferentes.<ref>Bethell, p. 106</ref> Consecuentemente, empurraron para evitar manifestacións de independencia explícitas.<ref>Bethell, p. 107</ref> Esta presión foi exercida por [[Lord Strangford]], o embaixador británico na corte do [[Río de Xaneiro]]; expresou o seu apoio á Xunta, pero coa condición de que "... o comportamento é consistente, e que a capital é retida en nome do señor D. Fernando VII e os seus sucesores lexítimos".<ref>citado en Guiñazú, p. 130</ref> Os conflitos posteriores entre Buenos Aires, Montevideo e Artigas levou a conflitos internos na fronte británica, entre Strangford e o rexente portugués [[Xoán VI de Portugal]].<ref>Kaufmann, p. 59</ref> Juan Bautista Alberdi e historiadores posteriores, como [[Norberto Galasso]],<ref name="Galasso873"/> [[Luís Romero]] e [[José Carlos Chiaramonte]]<ref name="Fonrouge20092">Fonrouge</ref> dubidaban das interpretacións de Mitre e presentaron diferentes. Alberdi pensaba que "a Revolución Arxentina é un capítulo da revolución hispanoamericana, como tamén dun español, como tamén dun francés e un europeo".<ref>Alberdi, pp. 64–69</ref> Non considerou unha disputa entre o independentismo e o colonialismo, mais si unha disputa entre novas ideas libertarias e absolutistas.<ref name="Santillan413">Abad de Santillán, p. 413</ref> A intención non era cortar os lazos con España, senón reformular a relación; do mesmo xeito, a [[Revolución Americana]] non era tan separatista nas súas etapas iniciais.<ref name="Santillan413" /> Así, ten as características dunha guerra civil.<ref>Galasso, p. 23</ref> Algúns puntos que xustificarían a idea serían a inclusión de Larrea, Matheu e Belgrano na Xunta e a aparición posterior de José de San Martín: Larrea e Matheu eran españois, Belgrano estudou durante moitos anos en España,<ref>Galasso, pp. 10–11</ref> e San Martín pasou a maior parte da súa vida adulta na guerra en España contra os franceses.<ref>Galasso, p. 12</ref> Cando San Martín falou sobre os inimigos, el chamounos "realistas" ou "godos", pero nunca "españois".<ref>Galasso, p. 11</ref> Segundo estes historiadores, a revolución española contra o absolutismo confundiuse coa Guerra Peninsular.<ref>Galasso, p. 16</ref> Cando Fernando VII estaba contra o seu pai Carlos IV, que foi visto como un rei absolutista, moitos españois tiñan a impresión errónea de que simpatizaba coas novas ideas ilustradas.<ref>Galasso, p. 18</ref> Así, as revolucións realizadas nas Américas en nome de Fernando VII (como a Revolución de Maio, a Revolución de Chuquisaca, ou aquela en Chile) terían buscado substituír o poder absolutista por un poder formulado baixo as novas ideas.<ref>Galasso, p. 24</ref> Aínda que España estaba en guerra con Francia, os ideais da Revolución Francesa ([[Liberté, Égalité, Fraternité|liberdade, igualdade e fraternidade]]) aínda eran respectados.<ref>Galasso, p. 17</ref> Estas revolucións pronunciáronse como inimigos de Napoleón, pero non afrontaron calquera ataque militar francés activo; promoveron loitas entre os exércitos españois para manter ben a orde vella ou ben a orde nova.<ref>Galasso, p. 21</ref> Esta situación cambiaría coa derrota final de Napoleón e o retorno de Fernando VII ao trono, cando empezou a [[Restauración absolutista en España|Restauración absolutista]] e perseguiron os adeptos das novas ideas libertarias no interior de España. Para a xente en América do Sur, permanecer como unha parte do [[Imperio Español]], pero cunha nova relación co país nai, xa non era unha opción viable: as únicas opcións remanentes nese momento foron a de volver ao absolutismo ou a de adoptar o independentismo.<ref name="Fonrouge20092" /> == Legado == [[Ficheiro:Piramide-de-Mayo-Buenos-Aires.jpg|miniatura|A [[Pirámide de Maio]], situada na [[praza de Maio]], en [[Buenos Aires]].]]{{AP|Legado da Revolución de Maio}} O 25 de maio é un día nacional na Arxentina, coñecido como ''[[Primeiro Goberno Patriótico]]'', con carácter de festa. O festivo é definido por lei 21.329 e sempre celébrase o 25 de maio, con independencia do día da semana.<ref>{{Cita web|url=http://www1.hcdn.gov.ar/dependencias/dsecretaria/Periodo2004/PDF2004/TP2004/02abril2004/tp037/2051-D-04.pdf|title=Días feriados y no laborables|author=[[Argentine National Congress]]|year=2004|work=Law 21.329|page=3|language=Spanish|trans_title=general holidays and days off shift|accessdate=16 de decembro de 2011|data-arquivo=09 de abril de 2011|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110409150531/http://www1.hcdn.gov.ar/dependencias/dsecretaria/Periodo2004/PDF2004/TP2004/02abril2004/tp037/2051-D-04.pdf|url-morta=yes}}</ref> O [[Centenario Arxentino]] e o [[Bicentenario Arxentino]] foron conmemorados en 1910 e 2010 respectivamente. O 25 de maio foi designado como unha data patriótica en 1813, pero a Declaración da Independencia da Arxentina suxire o 9 de xullo como un día nacional alternativo. En principio, este engadiuse debido aos conflitos entre Buenos Aires e as provincias durante a [[guerra civil da Arxentina]], porque a data de maio relaciónase con Buenos Aires e a data do 9 de xullo relaciónase con todo o país.<ref name="enie">Silvia Sigal</ref> Así, [[Bernardino Rivadavia]] cancelou a celebración do 9 de xullo, e o federal [[Juan Manuel de Rosas]] restaurouna de novo, pero mantivo as celebracións de maio.<ref name="enie" /> En 1880, a [[federación de Buenos Aires]] eliminou as connotacións locais e a Revolución de Maio foi considerada o nacemento da nación.<ref name="enie" /> A data, así como unha imaxe xenérica do [[cabido de Buenos Aires]], é utilizada en diferentes variantes para honrar a Revolución de Maio. Dúas das máis notables son a [[Avenida de Mayo|''Avenida de'' ''Mayo'']] e a ''[[Plaza de Mayo]]'' en Buenos Aires, preto do lugar do cabido. A ''[[Pirámide de Mayo]]'' foi erguida na praza un ano despois da revolución, e foi reconstruída na súa forma actual en 1856. ''Veinticinco de Mayo'' é o nome de varias divisións administrativas, cidades, espazos públicos e accidentes xeográficos da Arxentina. Existen departamentos con este nome nas provincias de Chaco, Misiones, San Juan, Río Negro e Buenos Aires, este último co dominio da cidade de [[Veinticinco de Mayo, Buenos Aires|Veinticinco de Mayo]]. As cidades de Rosario (Santa Fe), Junín (Buenos Aires) e Resistencia (Chaco) teñen prazas co mesmo nome. A [[Illa de San Xurxo]], que é reivindicada pola Arxentina, Reino Unido e Chile, como parte da [[Antártida Arxentina]], o [[Territorio Antártico Británico]] e o [[Territorio Antártico Chileno]], respectivamente, refírese á ''[[Illa 25 de Mayo]]'', na Arxentina.<ref>{{Cita web|url=http://www.marambio.aq/jubany.htm|title=Jubany|year=2006|publisher=[[Marambio Base]]|accessdate=1 de maio de 2011|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110706075023/http://www.marambio.aq/jubany.htm|dataarquivo=06 de xullo de 2011|urlmorta=yes}}</ref> Unha representación dun cabido úsase nas moedas arxentinas de 25 céntimos,<ref>{{Cita web|url=http://www.bcra.gov.ar/bilmon/bm010704.asp|title=25 centavos|publisher=[[Central Bank of Argentina]]|accessdate=1 de maio de 2011}}</ref> e unha imaxe do ''Sol de Maio'' aparece na moeda de 5 céntimos.<ref>{{Cita web|url=http://www.bcra.gov.ar/bilmon/bm010702.asp|title=5 centavos|publisher=[[Central Bank of Argentina]]|accessdate=1 de maio de 2011}}</ref> Unha imaxe do cabido durante a Revolución aparece na parte de atrás da moeda nacional antiga de 5 [[Peso arxentino|pesos]].<ref>Cuhaj, p. 56</ref> == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} {{Galifontes|es:Actas capitulares desde el 21 hasta el 25 de mayo de 1810 en Buenos Aires|Revolución de Maio, na súa lingua orixinal}} === Bibliografía === [[Ficheiro:W.gl.RevolucionMaio.png|100px|dereita]] {{Refempeza|2}} * Abad de Santillán, Diego (1965). {{Cita libro|título=[[Historia Argentina (enciclopedia)|Historia Argentina]]|editorial=Buenos Aires: TEA (Tipográfica Editora Argentina)|apelidos=|nome=|ano=|ISBN=|ref=}}, {{es}}. * {{Cita web|url=http://www.cervantesvirtual.com/obra-visor/actas-capitulares-desde-el-21-hasta-el-25-de-mayo-de-1810-en-buenos-aires--0/html/|title=Actas capitulares desde el 21 hasta el 25 de Mayo de 1810, en Buenos Aires|date=23 de maio de 1810|work=Actas Capitulares|publisher=Buenos Aires cabido|accessdate=1 de febreiro de 2010|páxina-web=|título=|data-acceso=}} * {{Cita libro|last=Alberdi|first=Juan Bautista|authorlink=Juan Bautista Alberdi|title=Grandes y pequeños hombres del Plata|year=1962|publisher=Fernández Blanco|location=Argentina|language=castelán|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ISBN=|ref=}} * Alonso, María; Elisalde, Roberto; Vázquez, Enrique (1994). {{Cita libro|título=Historia : Argentina y el mundo contemporáneo|editorial=Buenos Aires: Editorial Aique|ISBN=950-701-203-6|apelidos=|nome=|ano=|ref=}}, {{es}}. * {{Cita libro|title=The Wars of Independence in Spanish America|last=Archer|first=Christon|year=2000|publisher=Scholarly Resources Inc.|location=United States|isbn=0-8420-2469-7|url=https://books.google.com/books?id=SsmmXmpiOtgC|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=The independence of Latin America|last=Bethell|first=Leslie|year=1987|publisher=Cambridge University Press|location=United States|isbn=978-0-521-34927-7|url=https://books.google.com/books?id=hj81XeoW4zMC|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Arming slaves: from classical times to the modern age|last=Brown|first=Christopher Leslie|year=2006|publisher=Yale University|location=United States|isbn=978-0-300-10900-9|url=https://books.google.com/books?id=T-COzq-pz0oC|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Americanos: Latin America's struggle for independence|last=Chasteen|first=John Charles|year=2008|publisher=Oxford University Press|location=United States|isbn=978-0-19-517881-4|url=https://books.google.com/books?id=WmPZWDw8bhEC|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{cite interview|last=Chávez|first=Fermín|subjectlink=Fermín Chávez|interviewer=Felipe Pigna|title=La historia poco conocida de San Martín|work=La Maga|location=Buenos Aires|date=16 de agosto de 1995|url=http://www.elhistoriador.com.ar/entrevistas/c/chavez_la_historia_poco_conocida_de_san_martin.php|language=castelán|dataacceso=13 de febreiro de 2017|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110927231634/http://www.elhistoriador.com.ar/entrevistas/c/chavez_la_historia_poco_conocida_de_san_martin.php|dataarquivo=27 de setembro de 2011|urlmorta=yes}} * {{Cita libro|title=The Epic of Latin America|last=Crow|first=John|authorlink=John Crow|year=1946|publisher=University of California Press|location=United States|isbn=0-520-03776-6|url=https://books.google.com/books?id=KiNrOAh9BbkC|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Standard Catalog of World Paper Money: Modern Issues 1961&nbsp;– Present|last=Cuhaj|first=George|year=2011|publisher=[[Krause Publications]]|location=United States|isbn=978-1-4402-1584-1|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * De Gandía, Enrique (1960). {{Cita libro|título=Historia del 25 de Mayo: nacimiento de la libertad y de la independencia argentinas|editorial=Editorial Claridad|apelidos=|nome=|ano=|ISBN=|ref=}}, {{es}}. * {{Cita libro|title=Hombres de Mayo|last=De Titto|first=Ricardo|year=2010|publisher=Grupo Editorial Norma|location=Argentina|language=castelán|isbn=978-987-545-584-9|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Historia mínima de Córdoba|last=Dómina|first=Esteban|year=2003|publisher=Ediciones del Boulevard|location=Argentina|language=castelán|isbn=978-987-556-023-9|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * Fonrouge (2009). {{cite interview|last=Galasso|first=Norberto|subjectlink=Norberto Galasso|last2=Pigna|first2=Felipe|subjectlink2=Felipe Pigna|interviewer=Juan Manuel Fonrouge|title=El deber de reescribir la historia|location=Buenos Aires|date=Novembro2009|work=NoMeQuieroOlvidar|url=https://nomequieroolvidar.wordpress.com/2010/04/18/entrevista-a-felipe-pigna-y-norberto-galasso-el-deber-de-rescribir-la-historia/}} * {{Cita libro|title=The Napoleonic wars: the Peninsular War 1807–1814|last=Fremont-Barnes|first=Gregory|year=2002|publisher=Osprey Publishing Limited|location=United Kingdom|isbn=1-84176-370-5|url=https://books.google.com/books?id=qw_5Jgz2Df4C|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=La Revolución de Mayo (El pueblo quiere saber de qué se trató)|last=Galasso|first=Norberto|authorlink=Norberto Galasso|year=2005|publisher=Ediciones del pensamiento nacional|location=Argentina|language=castelán|isbn=950-581-798-3|url=https://books.google.com/books?id=nUrsuH8KuQ4C|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Doscientos años pensando la Revolución de Mayo|last=Gelman|first=Jorge|author2=Raúl Fradkin|year=2010|publisher=Sudamericana|location=Argentina|language=castelán|isbn=978-950-07-3179-9|url=https://books.google.com/books?id=KF3Mm6S3TvYC|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Lord Strangford y la revolución de mayo|last=Guiñazú|first=Enrique Ruiz|year=1937|publisher=Libreria y Editorial "La Facultad," Bernabé y cía|location=Argentina|language=castelán|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ISBN=|ref=}} * {{Cita libro|title=Historia contemporánea de América Latina|edition=6º|last=Halperín Donghi|first=Tulio|authorlink=Tulio Halperín Donghi|year=1999|publisher=Alianza|location=Argentina|language=castelán|isbn=950-40-0019-3|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Workshop of Revolution: Plebeian Buenos Aires and the Atlantic World, 1776–1810|last=Johnson|first=Lyman|year=2011|publisher=Duke University Press|location=United States|isbn=0822349817|accessdate=6 de outubro de 2012|url=https://books.google.com/books?id=YdMhmhzOvM4C|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=British policy and the independence of Latin America, 1804–1828|last=Kaufmann|first=William|authorlink=William Kaufmann|year=1951|publisher=Yale Historical Publications|location=United States|isbn=0-7146-1110-7|url=https://books.google.com/books?id=bBottfl2skEC|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=La gran semana de 1810|last=López|first=Vicente|authorlink=Vicente Fidel López|year=1966|publisher=Librería del colegio (sic)|location=Argentina|language=castelán|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ISBN=|ref=}} * {{Cita libro|title=Breve historia de los Argentinos|last=Luna|first=Félix|authorlink=Félix Luna|year=1994|publisher=Planeta / Espejo de la Argentina|location=Argentina|language=castelán|isbn=950-742-415-6|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Grandes protagonistas de la Historia Argentina: Cornelio Saavedra|last=Luna|first=Félix|year=1999|publisher=Grupo Editorial Planeta|location=Argentina|language=castelán|isbn=950-49-0725-3|author-mask=3|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Grandes protagonistas de la Historia Argentina: Juan José Castelli|last=Luna|first=Félix|year=2001|publisher=Grupo Editorial Planeta|location=Argentina|language=castelán|isbn=950-49-0656-7|author-mask=3|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Grandes protagonistas de la Historia Argentina: Manuel Belgrano|last=Luna|first=Félix|year=2004|publisher=Grupo Editorial Planeta|location=Argentina|language=castelán|isbn=950-49-1247-8|author-mask=3|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Grandes protagonistas de la Historia Argentina: Mariano Moreno|last=Luna|first=Félix|year=2004|publisher=La Nación|location=Argentina|language=castelán|isbn=950-49-1248-6|author-mask=3|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Grandes protagonistas de la Historia Argentina: Santiago de Liniers|last=Luna|first=Félix|year=1999|publisher=Grupo Editorial Planeta|location=Argentina|language=castelán|isbn=950-49-0357-6|author-mask=3|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=La independencia argentina y americana|last=Luna|first=Félix|year=2003|publisher=Planeta|location=Argentina|language=castelán|isbn=950-49-1110-2|author-mask=3|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=The Industrial Revolution in the eighteenth century|url=https://archive.org/details/industrialrevolu0000mant_s2y0|last=Mantoux|first=Paul|authorlink=Paul Mantoux|year=2006|publisher=Routledge|location=United Kingdom|isbn=0-415-37839-7|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Historia de Belgrano y de la Independencia Argentina|last=Mitre|first=Bartolomé|authorlink=Bartolomé Mitre|year=2008|publisher=Belgranian National Institute|location=Argentina|language=castelán|isbn=978-987-506-142-2|ref=CITEREFMitre2008|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=}} * {{cita publicación|apelidos1=Moreno|nome1=Mariano|título=''Gaceta de Buenos Aires''|data=7 de xuño 1810|url=http://www.biblioteca.org.ar/libros/11346.pdf|páxina-web=Biblioteca Virtual Universal|lingua=[[lingua castelá|castelán]]|ref=CITEREFGaceta_de_Buenos_Aires_.281810-1821.291910|PMC=|revista=|doi=|ISSN=|PMID=|volume=|páxinas=|número=}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }} * {{Cita libro|title=The Intellectual Background of the Revolution in South America 1810–1824|url=https://archive.org/details/intellectualback008050mbp|last=Moses|first=Bernard|year=1926|publisher=Hispanic Society of America|location=United States|isbn=978-1-4067-1575-0|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Los mitos de la historia argentina|url=https://archive.org/details/losmitosdelahist0000pign_m7k8|edition=26|last=Pigna|first=Felipe|authorlink=Felipe Pigna|year=2007|publisher=Grupo Editorial Norma|location=Argentina|language=castelán|isbn=987-545-149-5|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Mayo, la revolución inconclusa|last=Poli Gonzalvo|first=Alejandro|year=2008|publisher=Emecé Editores S.A.|location=Argentina|isbn=978-950-04-3030-2|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * Saavedra, Cornelio (1960). {{Cita publicación periódica|título=Memoria autógrafa|apelidos=|nome=|data=|PMC=|revista=|doi=|ISSN=|PMID=|volume=|páxinas=|número=}}, {{es}}. * {{Cita libro|title=Facundo|url=https://archive.org/details/facundocivilizat0000sarm|last=Sarmiento|first=Domingo|authorlink=Domingo Faustino Sarmiento|year=2003|publisher=University of California Press|location=United States|isbn=0-520-08159-5|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Mariano Moreno|last=Scenna|first=Miguel Ángel|year=2009|publisher=H. Garetto Editor|location=Argentina|language=castelán |id=ISBN 978-987-1494-05-4|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ISBN=|ref=}} * {{Cita libro|title=The Invention of Argentina|last=Shumway|first=Nicolas|year=1991|publisher=University of California Press|location=United States|isbn=0-520-08284-2|url=https://books.google.com/books?id=SUncGVjtVGoC|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita publicación periódica|last1=Sigal|first1=Silvia|year=2010|title=Mayo, la disputa por el sentido|journal=Ñ|publisher=Clarín|issue=343|page=11|doi=|páxinas=|volume=|PMID=|ISSN=|data=|revista=|PMC=|título=|nome=|apelidos=|número=}} * {{Cita libro|title=Historia de la independencia de Bolivia|last=Siles Salinas|first=Jorge|year=2009|publisher=Plural editores|location=Bolivia|language=castelán|isbn=978-99954-1-223-4|url=https://books.google.com/books?id=KJ9peO3tdhYC|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} {{Reftermina}} === Outros artigos === * [[Adhesión da Intendencia de Salta á Revolución de Maio]] * [[Centenario Arxentino]] * [[Bicentenario da República Arxentina]] * [[Guerra da Independencia da Arxentina]] === Ligazóns externas === * [http://www.todo-argentina.net/historia/revmayo/antecedentes_externos_america.html A Revolución de Maio (antecedentes, feitos e consecuencias)]. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Revolución de Maio]] afb2avp1p9fyyekbsvwc8f33p70ly95 7104957 7104956 2025-06-23T21:00:44Z O Breixo 127505 7104957 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = 25_de_mayo_por_F._Fortuny.jpg |descrición_imaxe = ''A Revolución de Maio'' por [[Francisco Fortuny (pintor)|Francisco Fortuny]] |resultado = Destitución do [[vicerrei]] [[Baltasar Hidalgo de Cisneros]] e a súa substitución pola [[Primeira Xunta]] de goberno. Inicio da [[Guerra da Independencia da Arxentina]] contra as cidades do [[Vicerreinado do Río da Prata]] que se resisten ao cambio. |casus = [[Abdicacións de Baiona]] e [[Invasións Inglesas]] |combatentes1 = '''Implicados'''<br /> [[Antonio Luis Beruti]]<br />[[Cornelio Saavedra]]<br />[[Juan José Castelli]]<br />[[Juan José Paso]]<br />[[Manuel Belgrano]]<br />[[Mariano Moreno (1778-1811)|Mariano Moreno]]<br />[[Nicolás Rodríguez Peña]]<br />[[Hipólito Vieytes]]<br />[[Martín Rodríguez]]<br />[[Juan José Viamonte]]<br />[[Eustoquio Díaz Vélez]]<br />[[Domingo French]] |combatentes2 = '''Ideoloxías'''<br /> [[Liberalismo]]<br />[[Contractualismo]] }} A '''Revolución de Maio''' foron unha serie de [[Revolución política|acontecementos revolucionarios]] ocorridos en [[maio]] de [[1810]] na cidade de [[Buenos Aires]], [[capital]] do [[Vicerreinado do Río da Prata]], dependente do [[España|rei de España]], e que tiveron como consecuencia a destitución do [[vicerrei]] [[Baltasar Hidalgo de Cisneros]] e a súa substitución pola [[Primeira Xunta]] de goberno. Os incidentes da Revolución de Maio sucederon durante o transcurso da chamada ''Semana de Maio''<ref name="Bethell1013">Bethell, p. 101</ref>, entre o [[18 de maio]], data da confirmación oficial da caída da [[Xunta Suprema Central]], e o [[25 de maio]], data de asunción da Primeira Xunta.<ref>{{Cita web|url=https://www.infobae.com/2016/05/25/1813958-que-paso-el-25-mayo-1810/|data-publicación=25 de maio de 2016|páxina-web=Infobae|título=Qué pasó el 25 de Mayo de 1810 (''Que ocorreu o 25 de maio de 1810'')|data-acceso=14 de febreiro de 2017|lingua=es}}</ref> A Revolución de Maio foi unha reacción directa á [[guerra da Independencia española]]. En 1808, o rei [[Fernando VII de España|Fernando VII]] [[Abdicacións de Baiona|abdicou]] en favor de [[Napoleón I de Francia|Napoleón]], que concedeu o trono ao seu irmán, [[Xosé Bonaparte]]. A [[Xunta Suprema Central]] impuxo resistencia ao goberno de Xosé e á ocupación francesa en España, mais acabou sufrindo unha serie de reveses que derivaron na perda española da metade norte do país. O 1 de febreiro de 1810, tropas francesas ocuparon Sevilla e tomaron o control de case toda Andalucía. A Xunta Suprema recuou para [[Cádiz]] e disolveuse e o [[Xunta Suprema Central|Consello de Rexencia de España e Indias]] substituíuno. O 18 de maio chegaron a [[Buenos Aires]] noticias dos acontecementos grazas a navíos británicos. O vicerrei Cisneros tentou manter o [[statu quo]] político, pero un grupo de avogados [[crioulo]]s e militares organizaron un [[cabido aberto]] (unha reunión especial de notables da cidade) o 22 de maio para decidir o futuro do vicerreinado. Os delegados negaron o recoñecemento ao Consello de Rexencia en España e estabeleceron unha xunta para gobernar no lugar de Cisneros, xa que o goberno que o nomeara vicerrei xa non existía. Para manter un sentido de continuidade, Cisneros foi inicialmente nomeado presidente da Xunta. Con todo, isto causou moita axitación popular, polo que renunciou baixo presión o 25 de maio. O recentemente formado goberno, a Primeira Xunta, incluíu só representantes de Buenos Aires e invitou a outras cidades do vicerreinado a enviar delegados para unirse a eles. Isto deu lugar ao estalido da guerra entre as rexións que aceptaron o resultado dos eventos en Buenos Aires e as que non o fixeron. Coa Revolución de Maio deu comezo a [[guerra da Independencia da Arxentina]], aínda que non fora emitida ningunha declaración formal de independencia no momento e a Primeira Xunta continuou a gobernar en nome do rei deposto polas [[Abdicacións de Baiona]], Fernando VII. Como acontecementos moi similares sucederon en moitas outras cidades do continente, a Revolución de Maio tamén é considerada como un dos primeiros fitos das [[guerras de independencia hispanoamericanas]]. Na actualidade, os historiadores debaten sobre se os revolucionarios eran verdadeiramente leais á coroa española ou se a declaración de fidelidade ao rei foi unha artimaña para ocultar o verdadeiro obxectivo—de alcanzar a independencia— dunha poboación que aínda non estaba preparada para aceptar un cambio tan radical.<ref>{{cita libro|título=La revisión de la historia argentina|nome=|editorial=Ediciones Antonio Zamora|ano=|ISBN=|lugar=Buenos Aires|páxinas=25-32|ref=|ligazónautor=Enrique de Gandía|ano-orixinal=1952|autor=De Gandía, Enrique|enlaceautor=|año=|ubicación=|páginas=}}</ref> A [[declaración de independencia da Arxentina|declaración formal de independencia da Arxentina]] tivo lugar seis anos despois durante o [[Congreso de Tucumán]] o [[9 de xullo]] de [[1816]]. == Causas == {{AP|Causas da Revolución de Maio}} === Causas externas === [[Ficheiro:Declaration of Independence (1819), by John Trumbull.jpg|miniatura|300px|A [[Declaración de Independencia dos Estados Unidos de América|declaración de Independencia dos Estados Unidos]] en [[1776]] inspirou movementos similares nas [[Hispanoamérica|colonias españolas en América]]. Óleo de [[John Trumbull]] (1819).]] [[Ficheiro:Joseph-Bonaparte.jpg|miniatura|A coroación en [[España]] de [[Xosé I de España|Xosé Bonaparte]] sementou dúbidas sobre a lexitimidade da autoridade do [[vicerrei]]nado. Retrato de [[François Gérard]] (cara a 1808).]] A [[Declaración de Independencia dos Estados Unidos de América|declaración de independencia dos Estados Unidos de Gran Bretaña]] en 1776 fíxolles crer aos crioulos (españois nados nas Américas) que a revolución e independencia de España poderían ser viables.<ref name="Santillan3872">Abad de Santillán, p. 387</ref><ref>Moses, pp. 36–37</ref> Entre 1775 e 1783, os patriotas americanos das [[trece colonias]] loitaron na Guerra Revolucionaria Americana contra o reino local de Gran Bretaña, estabelecendo eventualmente un goberno popular en lugar da monarquía británica. O feito de que España axudara as colonias na súa loita contra Gran Bretaña enfraqueceu a idea de que rematar coa súa lealdade ao Estado pai sería un crime.<ref>Moses, p. 35</ref> Os ideais da [[Revolución Francesa]] de 1789 estendéronse por toda Europa e as Américas.<ref>Abad de Santillán, pp. 385–386</ref> O derrocamento e a execución do rei [[Lois XVI de Francia|Lois XVI]] e da raíña [[María Antonieta de Austria|María Antonieta]] acabou con séculos de monarquía e eliminou os privilexios da nobreza. As ideas liberais nos ámbitos da política e da economía desenvolvéronse e espalláronse a través das [[Revolucións do Atlántico]] na maior parte do mundo occidental. O concepto do [[dereito divino dos reis]] foi cuestionado pola [[Declaración dos dereitos do home e do cidadán|Declaración Francesa dos Dereitos do Home e do Cidadán]], polo artigo moi citado de que "[[todos os homes son creados iguais]]", na [[Declaración de Independencia dos Estados Unidos de América|Declaración de Independencia dos Estados Unidos]] e mesmo pola igrexa española.<ref name="Santillan3872" /> Con todo, a propagación de tales ideas estaba prohibida no territorio español, como o estaba a venda de libros relacionados ou a súa posesión non autorizada.<ref name="Johnson1552">Johnson, p. 155</ref> España puxo en práctica esas prohibicións cando declarou a guerra a Francia despois da execución de Lois XVI e mantívoas despois do tratado de paz de 1796.<ref name="Santillan3872" /> Moitas novas dos acontecementos de 1789 e copias das publicacións da Revolución Francesa estendéronse por toda España a pesar dos esforzos para mantelas afastadas.<ref name="Johnson1552" /><ref name="Santillan3862">Abad de Santillán, p. 386</ref> Moitos crioulos esclarecidos entraron en contacto con autores liberais e as súas obras durante os seus estudos na universidade, xa sexa en Europa ou na [[Universidade de Chuquisaca]] (actual [[Sucre]]).<ref>Moses, p. 29</ref> Bastantes libros procedentes dos Estados Unidos atoparon o seu camiño cara ás colonias españolas por Caracas, debido á proximidade de Venezuela aos Estados Unidos e as Indias Ociddentais.<ref>Moses, p. 34</ref> A [[Revolución Industrial]] comezou en Gran Bretaña, co uso de canles e enerxía a vapor. Isto levou a un grande aumento nas capacidades produtivas de Gran Bretaña,<ref>Mantoux, p. 25</ref> e creou a necesidade de novos mercados para vender os seus produtos.<ref name="Santillan3902">Abad de Santillán, p. 390</ref> As [[guerras napoleónicas]] con Francia fixeron desta unha tarefa ben complicada, despois de que Napoleón impuxese o [[Sistema Continental]], que prohibiu aos seus aliados e conquistadores comerciar con Gran Bretaña. Así, Gran Bretaña precisaba ser capaz de negociar coas colonias españolas, pero non puido porque estas estaban restrinxidas a comerciar só co seu Estado pai.<ref name="Policy2">Kaufmann, p.8</ref> Para acadar os seus obxectivos económicos, Gran Bretaña inicialmente tentou invadir o Río da Prata e conquistar cidades clave na América española.<ref>Abad de Santillán, p. 391–392</ref> Cando isto fallou, escolleron promover as aspiracións hispanoamericanas de emancipación de España.<ref name="Policy2" /><ref name="Luna, p. 283">Luna, ''...Manuel Belgrano'', p. 28</ref> O motín de Aranjuez en 1808 levou o rei [[Carlos IV de España]] a abdicar en favor do seu fillo, [[Fernando VII]].<ref name="Bayonne2">Fremont-Barnes, p. 29</ref> Carlos IV solicitou que Napoleón lle devolvese ao trono; en vez diso, Napoleón coroou o seu propio irmán, [[Xosé Bonaparte]], como o novo rei de España.<ref name="Bayonne2" /><ref>Shumway, p. 19</ref> Estes acontecementos coñécense como as [[Abdicacións de Baiona]]. A coroación de Xosé, que foi recibida con moita resistencia por parte de España, comezou a [[Guerra Peninsular]], e a [[Xunta Suprema Central]] tomou o poder en nome do rei ausente.<ref>Abad de Santillán, pp. 388–390</ref> Isto tamén levou a España a cambiar as súas alianzas de Francia a Gran Bretaña.<ref name="Santillan3902" /> Francia, finalmente, invadiu Sevilla, e o [[Consello de Rexencia de Cádiz]] substituíu a disolta Xunta Suprema Central.<ref name="Bethell1013"/> === Causas internas === [[Ficheiro:Francisco Goya - Portrait of Ferdinand VII of Spain in his robes of state (1815) - Prado.jpg|miniatura|O [[Monarca|rei]] [[Fernando VII|Fernando VII de España.]] Retrato de [[Francisco de Goya|Francisco Goya]] (1815).]]España prohibiu ás súas colonias americanas comerciar con outras nacións ou colonias estranxeiras, e impúxose como o único comprador e provedor para o seu comercio internacional.<ref name="Lunain282">Luna, ''Independencia...'', p. 28</ref> Esta situación prexudicou ao vicerreinado, xa que a economía española non era o suficientemente poderosa como para producir a enorme oferta de produtos que as numerosas colonias precisaban. Isto causou unha escaseza económica e unha recesión.<ref name="Lunain282" /><ref>Bethell, p. 1</ref> As rutas do comercio español favoreceron os portos de México e Lima, en detrimento de Buenos Aires.<ref>Shumway, pp. 8–9</ref> Como resultado, Buenos Aires conseguía clandestinamente aqueles produtos que non podían ser obtidos de forma lexítima.<ref>Shumway, p. 9</ref> A maioría das autoridades locais permitiron este contrabando como un mal menor, a pesar de que era ilegal, e, en ocasións, igualou o volume do comercio legal con España.<ref name="Abad3912">Abad de Santillán, p. 391</ref> Dúas faccións antagónicas xurdiron: os latifundistas que querían libre comercio para poder vender os seus produtos no exterior, mentres que os comerciantes, que se beneficiaban dos prezos altos das importacións contrabandistas, se opoñían ao libre comercio porque os prezos descenderían.<ref>Shumway, p. 15</ref>[[Ficheiro:Carlota Joaquina.jpg|miniatura|A coroación de [[Carlota Xoaquina de Borbón]] foi unha alternativa á Revolución de Maio brevemente considerada.]] A monarquía española nomeou aos seus propios candidatos para a maioría dos cargos políticos no vicerreinado, xeralmente favorecendo aos españois en Europa.<ref name="Shumway32">Shumway, p. 3</ref> Na maioría dos casos, os nomeados tiñan pouco coñecemento ou interese en cuestións locais. Consecuentemente, houbo unha rivalidade crecente entre crioulos e peninsulares (aqueles nados en España). A maioría dos crioulos pensaban que os peninsulares tiveran vantaxes inmerecidas e recibiran tratamentos privilexiados na política e na sociedade.<ref name="Lunain282" /> O baixo clero tiña un sentimento similar sobre os altos cargos da xerarquía relixiosa.<ref name="Abad3912" /> Os acontecementos desenvolvéronse a un ritmo máis baixo que no movemento independentista dos Estados Unidos.<ref name="Moses42">Moses, p. 4</ref> Isto foi en parte porque o clero controlaba o sistema educativo por completo na América española, o que levou á poboación a manter as mesmas ideas conservadoras e a seguir os mesmos costumes como en España.<ref name="Moses42" /> Buenos Aires e Montevideo resistiron xeitosamente a dúas invasións británicas.<ref name="Luna, p. 283"/> En 1806, un exército británico pequeno liderado por William Carr Beresford conquistou Buenos Aires por un breve tempo; un exército de Montevideo liderado por Santiago de Liniers liberou a cidade.<ref name="Shumway17">Shumway, p. 17</ref> O ano seguinte, un exército maior conquistou Montevideo, pero foi esmagado polas forzas de Buenos Aires; os invasores capitularon<ref name="Shumway17" /> e volveron a Montevideo ao vicerreinado. Non houbo axuda de España durante ningunha das invasións.<ref name="Lunain282" /><ref>Luna, ''...Cornelio Saavedra'', pp. 78–79</ref> Liniers organizou ás milicias crioulas durante os preparativos para a segunda invasión, a pesar da prohibición que recaía neles naquel momento.<ref name="Brown2573">Brown, p. 257</ref><ref>Abad de Santillán, p. 376</ref><ref>Johnson, p. 264</ref> O [[Rexemento de Patricios]], liderado por [[Cornelio Saavedra]], foi o exército crioulo máis grande. Estes acontecementos deron aos crioulos poder militar e influencia política que antes non tiñan e, xa que a vitoria fora conseguida sen axuda de España, incrementouse a confianza crioula nas súas capacidades independentistas.<ref name="Lunain282" /><ref>Bethell, p. 94</ref> A familia real portuguesa abandonou Europa e estabeleceuse na colonia do [[Brasil]] en 1808, tras a súa fuga da invasión napoleónica de Portugal.<ref name="Chasteen822">Chasteen, p. 82</ref> [[Carlota Xoaquina de Borbón|Carlota Xoaquina]], irmá de Fernando VII, era esposa do príncipe rexente portugués, pero tiña os seus propios proxectos políticos.<ref>Chasteen, pp. 82–83</ref> Unha vez evitou a captura da familia real española, ela intentou asumir o mando do vicerreinado como rexente.<ref>Chasteen, pp. 82–84</ref> Este proxecto político, coñecido como [[Carlotismo]], procurou evitar unha invasión francesa nas Américas.<ref name="Santillan3942">Abad de Santillán, p. 394</ref> Unha pequena sociedade secreta de crioulos, composta por políticos como [[Manuel Belgrano]] e [[Juan José Castelli]], e líderes militares como [[Antonio Beruti]] e [[Hipólito Vieytes]], apoiaron este proxecto.<ref name="Bethell953">Bethell, p. 95</ref><ref name="Galasso402">Galasso, p. 40</ref> Considerárono unha oportunidade para obter un goberno local, ou un paso adiante no sentido dunha declaración potencial de independencia.<ref>Bethell, p. 94–95</ref><ref name="Lunain202">Luna, ''Independencia...'', p. 20</ref> O proxecto foi rexeitado polo vicerrei Liniers, a maioría dos peninsulares, e algúns crioulos, incluíndo a Cornelio Saavedra e os avogados [[Mariano Moreno]] e [[Juan José Paso]].<ref name="Bethell953"/><ref name="Lunain202" /> Sospeitaron que este escondía ambicións portuguesas expansionistas sobre a rexión.<ref name="Bethell953"/> Os partidarios de Carlota Xoaquina contactaron con ela para dirixir unha [[monarquía constitucional]], mentes que ela quería gobernar unha [[Absolutismo|monarquía absoluta]]; estes obxectivos contrarios minaron o proxecto e levárono ao seu fracaso.<ref name="Bethell953"/><ref name="Galasso402" /> Gran Bretaña, que tiña unha grande influencia nas políticas do Imperio portugués, tamén se opuxo ao proxecto: non querían que España se dividise en varios reinos, e consideraron a Carlota Xoaquina incapaz de impedir que iso sucedese.<ref>Kaufmann, p. 58</ref> === Correntes de pensamento subxacentes === [[Ficheiro:Suarez LOC hec.13754 (cropped).jpg|miniatura|O [[sacerdote]] [[Compañía de Xesús|xesuíta]] [[Francisco Suárez]] da [[Escola de Salamanca]].]] [[Ficheiro:Fête de la Raison 1793.jpg|miniatura|esquerda|O culto da «[[deusa Razón]]» durante a [[Revolución Francesa]].]] Desde mediados do século XVIII no Río da Prata, do mesmo xeito que o que sucedía no resto da América española, dúas [[Escola filosófica|correntes de pensamento]] distintas influíron na cosmovisión filosófica que impactou na acción política. Estas posicións continuaron durante o proceso que se iniciou en [[1810]] e que culminou coa [[Independencia da Arxentina|emancipación]].<ref>{{Cita web |url=http://www.cea.org.ar/07-prensa/iglesia_y_comunidad_nacional_1.htm |título="Iglesia y Comunidad Nacional" XLII Asamblea Plenaria de la Conferencia episcopal argentina. 9 de mayo de 1981 |data-acceso=12 de febreiro de 2017 |data-arquivo=03 de agosto de 2016 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160803124900/http://www.cea.org.ar/07-prensa/iglesia_y_comunidad_nacional_1.htm |url-morta=yes }}</ref> A primeira corrente de pensamento era de inspiración [[Cristianismo|cristiá]] e tivo dúas subescolas principais. A máis arraigada foi a escola sostida pola doutrina do sacerdote [[Compañía de Xesús|xesuíta]] [[Francisco Suárez]],<ref>{{cita libro |autor=[[Atilio Dell'Oro Maini]]; Miguel A. Fiorito; [[Gustavo Franceschi]]; [[Guillermo Furlong]]; Oscar R. Güel; Faustino J. Legón; Doncel Menossi; Juan P. Ramos e Isidoro Ruiz Moreno|título=Presencia y sugestión del filósofo Francisco Suárez: su influencia en la Revolución de Mayo |ano=1959 |editorial=Ed. Guillermo Kraft Limitada }}</ref> da [[Escola de Salamanca]], que pregoou que ''a autoridade é dada por Deus pero non ao rei senón ao pobo''<ref name=":16">Abad de Santillán (1965): 409</ref>, e que foi divulgada polos profesores da [[Universidade Maior Real e Pontificia San Francisco Xavier de Chuquisaca]] e apresa polos seus estudantes, moitos dos cales foron varios dos posteriores [[Patriotismo|patriotas]] que impulsaron a Revolución de Maio. A outra escola inspirouse na [[Revolución Americana]] que, aínda que tivo outras orixes, acuñou para si como lema nacional a frase ''[[In God We Trust]]'' que en [[Lingua inglesa|inglés]] significa: «En Deus confiamos» e que sintetiza acabadamente o pensamento dos revolucionarios das primitivas colonias [[Estados Unidos de América|norteamericanas]].<ref>{{Cita web |url=http://www.rebanadasderealidad.com.ar/espul-09-15.htm |título=Correntes interpretativas da Revolución de maio de 1810 |data-acceso=12 de febreiro de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20150924085301/http://www.rebanadasderealidad.com.ar/espul-09-15.htm |dataarquivo=24 de setembro de 2015 |urlmorta=yes }}</ref> A segunda corrente de pensamento foi [[Racionalismo|racionalista]], [[Laicismo|laicista]] e [[Voltaire|iluminista]] que sustentou a filosofía política de [[Voltaire]] e da [[Revolución Francesa]]<ref>{{cita libro |autor=[[Diego Abad de Santillán|Abad de Santillán, Diego]] |título=La Revolución de Mayo: Factores convergentes y determinantes |serie=Historia Argentina |ano=1965 |editorial=TEA |páxina=391 }}</ref>. Cara a principios do século XIX, no Río da Prata, ambas as correntes de pensamento víronse reflectidas a través de diversos patriotas que xestaron a emancipación. Así, o [[militar]] [[Cornelio Saavedra]], frei [[Cayetano Rodríguez]], [[frei]] [[Francisco de Paula Castañeda]], o [[presbítero]] [[Pedro Ignacio de Castro Barros]], o [[Licenciatura|licenciado]] [[Manuel Belgrano]], [[Esteban Agustín Gascón]], [[Gregorio García de Tagle]], entre moitos outros, foron defensores do [[pensamento católico e da Igrexa]] en contra do [[anticatolicismo]] dos grupos liderados primeiro por [[Mariano Moreno]] e [[Juan José Castelli]],<ref>Hugo Wast ([[Gustavo Martínez Zuviría]]), ''Ano X'', Ed. Goncourt, Bs. As., 1970.</ref><ref>“Las etapas de mayo y el verdadero Moreno”, ediciones Theoría. Bs. As., 1963, pág. 73</ref> e despois por [[Bernardino Rivadavia]] quen se valeu de políticas [[Regalismo|regalistas]] e laicisantes.<ref>[http://www.razonyrevolucion.org/ryr/index.php?option=com_content&view=article&id=2202:un-reformador-laico-y-agrario-rivadavia-y-la-expropiacion-a-las-ordenes-eclesiasticas-santiago-rossi&catid=249:el-aromo-nd-70-qfin-de-recorridoq&Itemid=110 Rivadavia e a expropiación ás ordes eclesiásticas]</ref> == Antecedentes á revolución == === O vicerrei Liniers === Tras a invasión británica de 1806, [[Santiago de Liniers]] reconquistou con éxito Buenos Aires.<ref name="Lunabel332">Luna, ''...Manuel Belgrano'', p. 33</ref> A poboación non permitiu a [[Rafael de Sobremonte]] continuar como vicerrei.<ref name="Lunabel332" /> Este escapara a Córdoba co erario público mentres a batalla aínda estaba en progreso.<ref>Luna, ''...Manuel Belgrano'', p. 30</ref> Unha lei promulgada en 1778 esixiu que o erario público se movera a un lugar seguro no caso dun ataque estranxeiro, mais Sobremonte aínda estaba a ser visto coma un covarde por parte da poboación.<ref name="Lunabre522">Luna, ''Breve...'', p. 52</ref> A [[Real Audiencia de Buenos Aires]] non permitiu o seu regreso a Buenos Aires e elixiu a Liniers, aclamado como un heroe popular, como vicerrei interino.<ref name="Lunabel332" /> Esta foi unha acción sen precedentes, a primeira vez que un vicerrei español era deposto por institucións do goberno local, e non polo propio rei de España;<ref name="Lunabre522" /> o rei Carlos IV ratificou o nomeamento posteriormente.<ref>Luna, ''...Santiago de Liniers'', p. 120</ref> Liniers armou a toda a poboación de Buenos Aires, incluíndo os crioulos e escravos, e derrotou unha segunda tentativa de invasión británica en 1807.<ref name="Brown2573"/>[[Ficheiro:Santiago de Liniers.jpg|miniatura|Retrato de [[Santiago de Liniers]] ([[Museo Naval de Madrid]]).]]A administración de Liniers era popular entre os crioulos, mais non entre os peninsulares como o comerciante [[Martín de Álzaga]] e o gobernador de Montevideo,[[Francisco Javier de Elío]].<ref>Luna, ''...Santiago de Liniers'', p. 128</ref> Estes solicitaron ás autoridades españolas que nomearan a un novo vicerrei.<ref>Johnson, p. 262</ref> Tras a eclosión da Guerra Peninsular, Francisco Javier de Elío creou a [[Xunta de Montevideo]], que analizaría todas as ordes de Buenos Aires e reservaríase o dereito a ignoralas, pero non negou abertamente a autoridade do vicerrei nin declarou independente a Montevideo.<ref name="Bethell953"/> Martín de Álzaga [[Motín de Álzaga|comezou un motín]] para derrocar a Liniers.<ref name="Bethell962">Bethell, p. 96</ref> O 1 de xaneiro de 1809, un [[cabido aberto]] (unha reunión extraordinaria de veciños e xente destacada da cidade) presidido por Álzaga esixiu a renuncia de Liniers e o nomeamento dunha xunta local.<ref>Mitre, pp. 264–265</ref> A milicia española e un grupo de persoas convocadas para o encontro reuniuse para apoiar a rebelión.<ref>Mitre, p. 265</ref> Un número pequeno de crioulos, especialmente Mariano Moreno, apoiou o motín,<ref name="Bethell962" /> pero a maioría deles non o apoiaron.<ref name="Lunacast55">Luna, ''...Juan José Castelli'', p. 55</ref> Eles sentían que Álzaga quería derrocar ao vicerrei para evitar a súa autoridade política, mantendo as diferenzas sociais entre os crioulos e os peninsulares inalteradas.<ref name="Lunacast55" /> O motín foi rapidamente encamiñado cando milicias crioulas lideradas por Cornelio Saavedra cercaron a praza e dispersaron aos insurxentes.<ref name="Johnson2702">Johnson, p. 270</ref> Como resultado do motín infrutuoso, as milicias rebeldes foron desarmadas.<ref name="Johnson2702" /> Isto incluíu todas as milicias peninsulares, e, como resultado, o poder dos crioulos aumentou.<ref name="Johnson2702" /> Os líderes da trama, coa excepción de Moreno,<ref>Scenna, p. 23</ref> foron exiliados a [[Carmen de Patagones]].<ref name="Johnson2702" /> Javier de Elío liberoulles e deulles asilo político en Montevideo.<ref>Johnson, pp. 270–271</ref> === Nomeamento do vicerrei Cisneros === A Xunta Suprema Central substituíu a Liniers polo oficial naval [[Baltasar Hidalgo de Cisneros]], un veterano da [[Batalla de Trafalgar]], para rematar coas turbulencias políticas no Río da Prata.<ref>Luna, ...''Juan José Castelli'', p. 58</ref> Chegou a Montevideo en xuño de 1809 para a entrega do goberno.<ref>Luna, ...''Juan José Castelli'', pp. 58–59</ref> Manuel Belgrano propuxo que Liniers debía resistir co fundamento de que fora confirmado como vicerrei por un rei de España, mentres que a Cisneros lle faltaba esa lexitimidade.<ref name="Belgrano652">Belgrano, p. 65</ref> As milicias crioulas compartiron a proposta de Belgrano, mais Liniers entregou o goberno a Cisneros sen resistencia algunha.<ref>Scenna, pp. 23–24</ref> Javier de Elío aceptou a autoridade do novo vicerrei, e disolveu a Xunta de Montevideo.<ref>Bethell, p. 95–96</ref> Cisneros rearmou as milicias peninsulares desfeitas, e perdoou os responsables do motín.<ref>Pigna, p. 224</ref> Álzaga non foi liberado, pero a súa sentenza foi modificada a arresto domiciliario.<ref>Scenna, p. 24</ref>[[Ficheiro:Baltasar Hidalgo de Cisneros.jpg|miniatura|[[Baltasar Hidalgo de Cisneros]], o último [[vicerrei]] en [[Buenos Aires]] ([[Museo Naval de Madrid]]).]]Houbo unha gran preocupación polos acontecementos en España e pola lexitimidade dos gobernadores locais no [[Alto Perú]].<ref name="Abad3982">Abad de Santillán, p. 398</ref> O 25 de maio de 1809, a [[Revolución de Chuquisaca]] obrigou a depoñer a [[Ramón García de León y Pizarro]] como gobernador de [[Chuquisaca]], que foi substituído por [[Juan Antonio Álvarez de Arenales]].<ref name="Abad3982" /> O 16 de xullo, a [[Revolución da Paz]], liderada polo coronel [[Pedro Domingo Murillo]], obrigou a depoñer ao gobernador da Paz e elixiuse unha nova [[Xunta Tuitiva dos Dereitos do Pobo|xunta]].<ref name="Abad3982" /> A rápida reacción das autoridades españolas derrocou esas rebelións.<ref name="Abad3982" /> Un exército de mil homes enviado desde Buenos Aires non atopou resistencia en Chuquisaca, asumiu o control da cidade e derrocou a Xunta.<ref name="Abad3982" /> Murillo tentou defender a Paz, pero os seus oitocentos milicianos foron completamente superados en número polos máis de 5.000 soldados enviados desde Lima.<ref name="Abad3982" /> El e os outros líderes foron posteriormente decapitados, e as súas cabezas foron exhibidas como unha forza disuasoria.<ref>Mitre, p. 286</ref> Estas medidas contrastaron fortemente co perdón que Martín de Álzaga e outros recibiran despois dun curto tempo en prisión, e o resentimento dos crioulos contra os peninsulares afondouse.<ref>Chasteen, p. 54</ref> Juan José Castelli estaba presente nas deliberacións da Universidade de Chuquisaca, onde [[Bernardo Monteagudo]] desenvolveu o ''Siloxismo de Chuquisaca'', unha explicación xurídica que xustificaba o [[autogoberno]]. Isto influíu nas súas ideas durante a "''Semana de Maio''".<ref>Siles Salinas, p. 126</ref> O 25 de novembro de 1809, Cisneros creou o Tribunal de Vixilancia Política para perseguir os [[afrancesado]]s, que apoiaban a Xosé Bonaparte, e aos [[Independentismo|independentistas]].<ref>Pigna, p. 227</ref> Con todo, rexeitou a proposta do economista José María Romero de proscribir un número de persoas consideradas perigosas para o réxime español, como Saavedra, Paso, Vieytes, Castelli e Moreno, entre outros.<ref>Scenna, p. 26</ref> Romero advertiu a Cisneros de que non estendese novas que puidesen ser consideradas subversivas. Os crioulos sentiron que calquera pretexto podería ser suficiente para levar á eclosión dunha revolución. En abril de 1810, Cornelio Saavedra aconsellou aos seus amigos: "non é momento aínda, deixade aos figos madurecer e despois imos comelos".<ref name="Brevas">Citado en Luna, ''...Cornelio Saavedra'', p. 84</ref> Con isto quería dicir que non apoiaría accións apresuradas contra o vicerrei, pero que si o faría nun momento estratexicamente favorable, como cando as forzas napoleónicas gañasen unha vantaxe decisiva na súa guerra contra España.<ref>Luna, ''...Cornelio Saavedra'', pp. 85–87</ref>[[Ficheiro:Pedro Murillo.jpg|miniatura|[[Pedro Murillo]], por [[Joaquín Pinto]].]] == Cronoloxía da Semana de Maio == A Semana de Maio foi o período de tempo en Buenos Aires que comezou coa confirmación da caída da Xunta Suprema Central e rematou coa dimisión de Cisneros e o estabelecemento da [[Primeira Xunta]].<ref>Gelman, pp. 17–18</ref>[[Ficheiro:SitiodeCadiz.jpg|miniatura|Mapa de Cádiz durante o [[asedio de Cádiz]].]] O 14 de maio de 1810, a goleta de guerra británica HMS ''Mistletoe'' chegou a Buenos Aires con xornais europeos que informaban da disolución da Xunta Suprema Central o pasado xaneiro.<ref>Galasso, p. 46</ref> A cidade de Sevilla fora invadida polos exércitos franceses, que estaban xa dominando a maioría da [[Península Ibérica]].<ref name="Bethell1013"/> Os xornais informaban de que algúns dos antigos membros da Xunta se refuxiaran na [[Illa de León]] en [[Cádiz]].<ref name="Santillan4043">Abad de Santillán, p. 404</ref> Isto confirmouse en Buenos Aires o 17 de maio, cando a fragata británica HMS ''John Paris'' chegou a Montevideo; os xornais máis recentes informaban de que membros da Xunta Suprema Central foran despedidos.<ref name="Santillan4043"/> O Consello de Rexencia de Cádiz non era visto como un bo sucesor da resistencia española pero si como unha tentativa para restaurar o absolutismo en España.<ref name="Galasso432">Galasso, p. 43</ref> A Xunta Suprema Central era vista como simpatizante das novas ideas.<ref>Galasso, p. 44</ref> Os patriotas suramericanos temían tanto unha completa vitoria francesa na península como a restauración do absolutismo.<ref name="Galasso432" /> Cisneros manexou os buques de guerra británicos e incautou os seus xornais para ocultar as novas, pero un xornal chegou ás mans de Belgrano e Castelli.<ref name="Barco2">Pigna, p. 228</ref> Eles estenderon as novas entre outros patriotas e desafiaron a lexitimidade do vicerrei, que fora nomeado pola xunta caída.<ref name="Barco2" /> Cando Cornelio Saavedra, xefe do [[Rexemento de Patricios]], foi informado destas novas, decidiu que era finalmente o tempo ideal para tomar medidas contra Cisneros.<ref>Saavedra, p. 60</ref> [[Martín Rodríguez]] propuxo derrocar o vicerrei pola forza, pero Castelli e Saavedra rexeitaron esta idea e propuxeron a convocatoria dun cabido aberto.<ref name="Luna, p. 704">Luna, ''...Juan José Castelli'', p. 70</ref> === Venres 18 de maio e sábado 19 de maio === Aínda que o vicerrei Cisneros tentou ocultar a nova da derrota española, o rumor xa se espallara por todo Buenos Aires.<ref>López, pp. 30–31</ref> A maioría da poboación estaba inqueda; había unha alta actividade nos cuarteis e na Praza, e a maioría das tendas permanecían pechadas.<ref name="López312">López, p. 31</ref> O "''Café de Catalanes''" e a "''Fonda de las Naciones''", normalmente puntos de encontro de crioulos, tornáronse en espazos para discusións políticas e proclamacións radicais; [[Francisco José Planes]] gritou que Cisneros debía ser aforcado na Praza como retribución pola execución dos líderes da malfadada Revolución da Paz.<ref name="López312" /> A xente que simpatizaba co goberno absolutista foi perseguida, pero as loitas eran de pouca importancia, porque a ninguén se lle permitiu levar fóra dos cuarteis mosquetes ou espadas.<ref>López, p. 39</ref> [[Ficheiro:Nicolás Rodríguez Peña.jpg|miniatura|[[Nicolás Rodríguez Peña]]. Óleo de J. Gil de Castro. MHN]] O vicerrei, tratando de calmar os crioulos, deu a súa propia versión dos acontecementos nunha proclamación.<ref>Johnson, p. 275</ref> Pediulle lexitimidade ao rei Fernando VII, pero a axitación popular continuou a intensificarse. El era consciente das novas, pero só dicía que a situación na Península Ibérica era delicada; non confirmou a caída da Xunta.<ref name="Santillan4043"/> A súa proposta era facer un órgano de goberno que ía gobernar en nome de Fernando VII, xunto co vicerrei do Perú [[José Fernando de Abascal y Sousa]], co gobernador de Potosí [[Francisco de Paula Sanz]] e co presidente da Real Audiencia de Charcas [[Vicente Nieto]].<ref name="López312" /> Non enganados polo comunicado do vicerrei, algúns crioulos reuníronse nas casas de [[Nicolás Rodríguez Peña]] e Martín Rodríguez.<ref name="Abad4063">Abad de Santillán. p. 406</ref> Durante estes encontros secretos, nomearon unha comisión representativa composta por Juan José Castelli e Martín Rodríguez para solicitar que Cisneros convocase un cabido aberto para decidir o futuro do vicerreinado.<ref>Luna, ''...Mariano Moreno'', pp. 85–86</ref> Durante a noite do 19 de maio houbo máis discusións na casa de Rodríguez Peña.<ref name="López312" /> Saavedra, chamado por Viamonte, sumouse á reunión,<ref name="López312" /> que involucraba líderes militares e civís.<ref name="Lopez442">López, p. 44</ref> Eles decidiron que Belgrano e Saavedra se reunirían con [[Juan José de Lezica]], o [[alcalde]] e maxistrado municipal, mentes que Castelli se reuniría co procurador [[Julián de Leiva]] para pedir o seu apoio.<ref name="López312" /> Pediron ao vicerrei que permitise un cabido aberto e dixeron que de non ser garantido, a xente e as tropas crioulas irían á Praza e forzarían o vicerrei a renunciar por calquera medio necesario, e substituiríano por un goberno patriota.<ref name="López312" /> Saavedra comentoulle a Lezica que era sospeitoso de traizón debido ás súas constantes peticións de pasos cautelosos e medidos.<ref name="Lopez442" /> Este comentario foi pensado para facer presión sobre Lezica, acelerar o sistema legal e permitir á xente expresarse, e se non habería un alto risco dunha gran rebelión.<ref name="Lopez442" /> Lezica pediu paciencia e tempo para convencer o vicerrei, e deixar unha manifestación masiva como último recurso.<ref name="Lopez324">López, p. 32</ref> Argumentou que, se o vicerrei fose deposto desa maneira, constituiría unha rebelión, que convertería os revolucionarios en bandas.<ref name="Lopez324"/> Manuel Belgrano deu o seguinte luns como prazo para confirmar o cabido aberto antes de tomar acción directa.<ref>López, pp. 44–45</ref> Leiva actuaría como un mediador, sendo un confidente de Cisneros e un negociador de confianza para os revolucionarios moderados.<ref name="Galasso, p. 492">Galasso, p. 49</ref> === Domingo 20 de maio === Lezica informou a Cisneros da solicitude dun cabido aberto e o vicerrei consultou a Leiva, que falou a favor do cabido.<ref name="Abad4063"/> O vicerrei convocou aos mandos militares para vir ao forte ás 7 da tarde<ref name="Lopez452">López, p. 45</ref> para solicitar apoio militar.<ref name="Johnson2763">Johnson, p. 276</ref> Houbo rumores de que podía ser unha trampa para capturalos e tomar o control dos cuarteis.<ref name="Lopez452" /> Para evitalo, tomaron o control dos granadeiros que protexían o forte e incautaron as chaves de todas as entradas durante o encontro co vicerrei.<ref name="Lopez452" /> O coronel Cornelio Saavedra, xefe do Rexemento de Patricios, respondeu en nome de todos os rexementos crioulos.<ref name="Saavedra613">Luna, ''Cornelio Saavedra'', pp. 89–91</ref> Comparou a situación internacional dese momento coa que entrara no momento do motín de Álzaga máis dun ano antes e sinalou que España estaba enteiramente baixo o control napoleónico e que as provincias españolas non derrotadas eran moi pequenas en comparación coas Américas.<ref name="Saavedra613" /> Rexeitou a reclamación da soberanía de Cádiz sobre as Américas,<ref name="Johnson2763"/> e concluíu con que os exércitos locais querían coidar de si mesmos, no canto de seguir o destino de España.<ref name="Saavedra613" /> Finalmente, sinalou que a Xunta Suprema Central que nomeou a Cisneros como vicerrei xa non existía, así que rexeitou a lexitimidade de Cisneros como vicerrei e negoulle a protección das tropas baixo o seu mando.<ref name="Saavedra613" />[[Ficheiro:Castelli y Cisneros.jpg|miniatura|Demanda ante o vicerrei Cisneros pola realización dun cabido aberto. Baixorrelevo de [[Gustavo Eberlein]].]] Castelli e Martín Rodríguez trasladáronse ao forte para unha entrevista con Cisneros.<ref name="Luna, p. 704"/> [[Juan Florencio Terrada]], comandante dos granadeiros da infantaría, uniuse a eles, porque o seu cuartel estaba situado baixo a fiestra de Cisneros, e a súa presenza non permitiría ao vicerrei solicitar axuda militar para tomar a Castelli e Martín Rodríguez como prisioneiros.<ref>De Titto, p. 331</ref> Os gardas deixáronlles pasar sen previo aviso, e atoparon a Cisneros botando cartas co brigadier Quintana, o fiscal Caspe e o asesor Coicolea.<ref name="Luna, p. 704" /> Castelli e Rodríguez solicitaron unha vez máis a convocatoria dun cabido aberto, e Cisneros reaccionou con irritación, considerando a súa petición como un ultraxe.<ref name="Luna, p. 704" /> Rodríguez interrompiuno e forzouno a darlle unha resposta definitiva.<ref name="Luna, p. 704" /> Despois dunha curta e privada conversa con Caspe, Cisneros deu o seu consentimento.<ref>Luna, ''...Juan José Castelli'', p. 71</ref> Aquela noite, moitos revolucionarios participaron nunha produción de teatro sobre a tiranía, chamada ''Roma Salvada''.<ref name="Lopez324"/> O actor foi Morante, actuando como [[Cícero]].<ref name="Lopez324" /> O xefe de policía solicitou a Morante que finxise unha enfermidade e que non aparecese, co que o acto podería ser substituído por ''Misantropía e arrepentimento'' do novelista alemán e dramaturgo [[August von Kotzebue]].<ref name="Lopez324" /> Os rumores da censura policial espalláronse rapidamente; Morante ignorou a solicitude e actuou como estaba planeado.<ref name="Lopez324" /> No cuarto acto, Morante fixo un discurso patriótico, sobre a ameaza gala a Roma (os [[galos]] son devanceiros de [[Francia|franceses]]) e a necesidade dun liderado forte para resistir o perigo.<ref name="Rome2">López, p. 33</ref> Esta escena levantou os espíritos dos revolucionarios e levou a aplausos frenéticos.<ref name="Rome2" /> Juan José Paso levantouse e gritou pola liberdade de Buenos Aires, e unha pequena loita proseguiu.<ref name="Rome2" /> Despois do acto, os revolucionarios volveron á casa de Peña.<ref name="Lopez342">López, p. 34</ref> Déronse de conta do resultado da reunión con Cisneros, pero non tiñan a certeza de que Cisneros mantivese a súa palabra.<ref name="Lopez342" /> Organizaron unha manifestación para o día seguinte para garantir que o cabido aberto sería convocado conforme o decidido.<ref name="Lopez342" /> === Luns 21 de maio === [[Ficheiro:Invitación al Cabildo Abierto.jpg|miniatura|Invitación ao [[cabido aberto]] do 22 de maio.]]Ás 3 da tarde, o cabido comezou o seu traballo rutineiro, pero foi interrompido por 600 homes armados chamados a Lexión Infernal, que ocuparon a Praza da Vitoria e esixiron en voz alta a convocatoria dun cabido aberto e a renuncia do vicerrei Cisneros.<ref name="Johnson2763"/> Levaron un retrato de Fernando VII e as lapelas dos seus abrigos soportaban unha cinta branca que simbolizaba a unidade crioula-española.<ref>Galasso, pp. 46–47</ref> [[Domingo French]], o carteiro da cidade, e Antonio Beruti, un empregado da tesouraría, liderou aos manifestantes.<ref name="Johnson2763"/> Dicíase que Cisneros estaba morto, e que Saavedra tomara o control do goberno.<ref name="Lopez36">López, p. 36</ref> Saavedra estaba no cuartel nese momento, preocupado pola manifestación.<ref name="Lopez36" /> Pensou que a violencia debía ser parada e esas medidas radicais como o asasinato de Cisneros debían ser evitadas, pero el tamén pensou que as tropas debían amotinarse se as manifestacións fosen reprimidas.<ref name="Lopez36" /> A xente na Praza non cría que Cisneros permitiría un cabido aberto o día seguinte.<ref name="Lopez482">López, p. 48</ref> Leiva abandonou o cabido, e Belgrano, que representaba á multitude, pediu un compromiso definitivo.<ref name="Lopez482"/> Leiva explicou que todo ía adiante como estaba planeado, pero o cabido necesitaba tempo para prepararse.<ref name="Lopez482"/> Pediulle axuda a Belgrano co traballo do cabido, xa que a súa intervención sería vista pola multitude como unha garantía de que as súas demandas non serían ignoradas.<ref name="Lopez482"/> A multitude abandonou o salón principal pero permaneceu na Praza.<ref name="Lopez482"/> Belgrano protestou pola lista de invitados, que consistía nos cidadáns máis ricos, e pensou que se a xente pobre estivese alí fóra habería maior axitación.<ref>López, pp. 48–49</ref> Os membros do cabido tentaron convencelo a dar o seu apoio, pero el foise.<ref name="Lopez49">López, p. 49</ref> A partida de Belgrano enfureceu á multitude, xa que non explicou que ocorrera, e a xente temía unha traizón.<ref name="Lopez49" /> As demandas da renuncia inmediata de Cisneros substituíron a aquelas dun cabido aberto.<ref name="Lopez49" /> A xente finalmente calmouse e dispersouse cando Saavedra interveu para dicir que as reivindicacións da Lexión Infernal foran apoiadas polos militares.<ref>Pigna, p. 232</ref> As invitacións foran distribuídas entre 450 principais cidadáns e funcionarios da capital.<ref name="Galasso, p. 492"/> O cabido compilou unha lista de invitados, e tentou garantir o resultado, invitando a xente que sería propensa a apoiar ao vicerrei.<ref>Luna, ''...Manuel Belgrano'', p. 52</ref> Os revolucionarios combateron este movemento cun similar, de xeito que a maioría da xente fose contra Cisneros.<ref name="Galasso4950">Galasso, pp. 49–50</ref> O traballador de imprenta [[Agustín Donado]], apoiando aos revolucionarios, imprimiu preto de 600 invitacións, en vez das 450 solicitadas, e distribuíu as excedentes entre os crioulos.<ref name="Galasso4950" /> Durante a noite, Castelli, Rodríguez, French e Beruti visitaron todos os cuarteis para arengar ás tropas e preparalas para o día seguinte.<ref name="Lunacas752">Luna, ''...Juan José Castelli'', p. 75</ref> === Martes 22 de maio === [[Ficheiro:Cabildo abierto.jpg|miniatura|300px|''O cabido aberto'', segundo [[Juan Manuel Blanes]].]]Segundo a acta, só preto de 251 dos 450 invitados participaron oficialmente no cabido aberto.<ref name="Johnson2763"/><ref name="Actas">Actas capitulares...</ref> French e Beruti, ao mando de 600 homes armados con coitelos, espingardas e carabinas, controlaron o acceso á praza para garantir que o cabido aberto tivese unha maioría de crioulos.<ref name="Johnson2763" /><ref name="Lunacas752"/> Todas as persoas relixiosas e civís notables estaban presentes, así como mandos de milicias e moitos veciños destacados.<ref>Luna, ''...Cornelio Saavedra'', p. 91</ref> A única ausencia importante foi a de Martín de Alzaga, que aínda estaba baixo arresto domiciliario.<ref>Scenna, p. 33</ref> Un comerciante, José Ignacio Rezábal, participou no cabido aberto, pero, nunha carta ao sacerdote Julián S. de Agüero, dixo que tiña algunhas dúbidas que foron compartidas por outras persoas próximas a el.<ref name="López5153">López, pp. 51–53</ref> Temía que, sen importar que partido prevalecese no cabido aberto, ía se vingar contra o outro, sendo o motín de Álzaga un precedente recente.<ref name="López5153" /> Sentiu que ao cabido aberto lle faltaría lexitimidade se demasiados crioulos fosen autorizados a tomar parte nela, como resultado da devandita manipulación na lista de convidados.<ref name="López5153" /> A reunión durou desde a mañá á media-noite, incluíndo a lectura da proclamación, o debate e a votación.<ref>Mitre, p. 327</ref> Non houbo voto secreto; os votos escoitáronse un de cada vez e constaron en acta.<ref>Galasso, p. 53</ref> Os temas principais do debate foron a lexitimidade do goberno e a autoridade do vicerrei.<ref name="Lunacas752" /> O principio da retroversión da soberanía para o pobo dixo que, en ausencia do monarca lexítimo, o poder volveu para o pobo; tiñan o dereito de formar un novo goberno.<ref name="Luna, Independencia..., p. 32">Luna, ''Independencia...'', p. 32</ref> Este principio era común na [[Escolástica (filosofía)|escolástica]] española e filosofía racionalista, pero nunca foi aplicado na xurisprudencia.<ref name="Luna, Independencia..., p. 32" /> A súa validez dividiu a asemblea en dous grupos principais: un grupo que o rexeitou e argumentou que a situación debe permanecer inalterada; este grupo apoiaba a Cisneros como vicerrei. O outro grupo apoiaba un cambio, e considerou que debían estabelecer unha xunta, como as establecidas en España para substituír o vicerrei.<ref>Mitre, pp. 315–316</ref> Houbo tamén unha terceira posición, que estaba no medio.<ref name="Luna, Independencia..., p. 342">Luna, ''Independencia...'', p. 34</ref> Os promotores do cambio non recoñeceron a autoridade do Consello de Rexencia, e argumentaron que as colonias en América non foran consultadas na súa formación.<ref name="Luna, Independencia..., p. 32" /> No debate discutiuse superficialmente a rivalidade entre crioulos e peninsulares; os adeptos ao vicerrei sentiron que a vontade dos peninsulares debía prevalecer sobre a dos crioulos.<ref>Galasso, p. 54</ref> Un dos oradores da primeira posición era o bispo de Buenos Aires, [[Benito Lue y Riega]], líder da igrexa local, que dixo:{{Cita|Non soamente non hai por que facer novidade co vicerrei, senón que aínda cando non quedase parte algunha da España que non estivese subxugada, os españois que se atopasen na América deben tomar e reasumir o mando delas e que este só podería vir a mans dos fillos do país cando xa non houbese un español nel. Aínda que quedase un só vocal da Xunta Central de Sevilla e arribase ás nosas praias, deberiámolo recibir como ao Soberano.<ref name="Pigna234">citado en Pigna, p. 234</ref>}}[[Juan José Castelli]] foi o principal orador dos revolucionarios.<ref name="Abad4082">Abad de Santillán, p. 408</ref> El baseou a súa intervención en dúas ideas fundamentais: a lexitimidade caducada do goberno—afirmou que a Xunta Suprema Central foi disolta e non tiña dereitos para designar unha Rexencia—e o principio de retroversión da soberanía.<ref name="Luna, Independencia..., p. 32" /> Falou tras Riega, e respondeu que o pobo americano debe asumir o control do seu goberno ata que Fernando VII poida volver ao trono.{{Cita|Desde a saída do Infante don Antonio, de Madrid, caducara o Goberno Soberano de Espa­ña, que agora con maior razón debía considerarse ter expirado coa disolución da Xunta Central, porque, ademais de ser acusada de deslealdade polo pobo de Sevilla, non tiña facultades para o establecemento do Supremo Goberno de Rexencia; xa porque os poderes dos seus vocales eran personalísimos para o goberno, e non poderían delegarse, xa pola falta de concorrencia dos Deputados de América na elección e establecemento daquel goberno, deducindo de aquí a súa ilexitimidade, a re­versión dos dereitos da Soberanía ao pobo de Buenos Aires e o seu libre exercicio na instalación dun novo goberno, principalmente non existindo xa, como se supoñía non existir, a España na dominación do señor don Fer­nando Sétimo.<ref name="Pigna236">citado en Pigna, p. 236</ref> }}[[Ficheiro:Cabildoabierto-Subercaseaux 2.jpg|miniatura|300px|Cadro pintado por [[Pedro Subercaseaux]] por encargo, indicación e supervisión de Adolfo Carranza con motivo do festexo do Centenario da Revolución de Maio]][[Pascual Ruiz Huidobro]] afirmou que, unha vez que a autoridade que designou Cisneros tivese expirado, Cisneros non debía ter un lugar no goberno.<ref name="Abad4082" /> Huidobro sentiu que o cabido debía estar no goberno, ao seren este o representante do pobo.<ref name="Abad4082" /> Melchor Fernández, Juan León Ferragut e Joaquín Grigera apoiaron o seu voto, entre outros.<ref name="Abad4082" />[[Ficheiro:Cornelio Saavedra.jpg|miniatura|A postura de [[Cornelio Saavedra]] foi a que acabou impóndose.]]O avogado [[Manuel Genaro Villota]], representante da España conservadora, dixo que a cidade de Buenos Aires non tiña o dereito de tomar decisións unilaterais sobre a lexitimidade do vicerrei ou do Consello de Rexencia, sen a participación doutras cidades do vicerreinado.<ref name="Abad4082" /> Este argumentou que tal acción ía romper a unidade do país e estabelecer tantas soberanías como cidades había.<ref name="Abad4082" /> A súa intención era manter a Cisneros no poder, atrasando calquera acción posible.<ref name="Luna, Independencia..., p. 32" /> Juan José Paso aceptou o seu primeiro punto, pero argumentou que a situación en Europa e a posibilidade de que as forzas de Napoleón puidesen conquistar as colonias americanas esixía unha resolución de urxencia.<ref>Pigna, p. 237</ref> El entón expuxo o "argumento da irmá máis vella", argumentando que Buenos Aires debía tomar a iniciativa e facer os cambios que fosen necesarios e adecuados, coa condición expresa de que as outras cidades serían convidadas a comentar o máis axiña posible.<ref name="Lunabre622">Luna, ''Breve...'', p. 62</ref> O estrataxema retórico da "irmá maior", comparable á xestión de empresas,<ref>López, p. 92</ref> fai unha analoxía entre a relación de Buenos Aires e outras cidades do vicerreinado cunha relación de irmáns.<ref name="Lunabre622" /> O cura [[Juan Nepomuceno Solá]], a continuación, propuxo que o cabido debe recibir a orde provisional, ata a formación dunha xunta social formada por representantes de todas as poboacións do vicerreinado.<ref name="Abad4082" /> Manuel Alberti, Miguel de Azcuénaga (que serían membros da Primeira Xunta uns días máis tarde), Escalada e Argerich (ou Aguirre) apoiaron o seu voto, entre outros.<ref name="Abad4082" /> Cornelio Saavedra suxeriu que o cabido debía recibir a orde provisional ata a formación dunha xunta que gobernase do xeito e forma que o cabido considerase apropiada.<ref name="Abad4082" /> El dixo: "... non haberá dúbida de que son as persoas as que crean autoridade ou mando."<ref>Citado en Abad de Santillán, p. 408</ref> No momento da votación, a posición de Castelli coincidiu coa de Saavedra.<ref name="resultado3">Abad de Santillán, p. 409</ref> Manuel Belgrano estaba preto dunha ventá e, en caso dun desenvolvemento problemático, el daría un sinal ao axitar un pano branco, sobre o cal as persoas reunidas na Praza forzarían o seu camiño para o cabido.<ref name="Belgrano">Galasso, p. 52</ref> Con todo, non houbo problemas e este plan de emerxencia non foi executado.<ref name="Belgrano" /> O historiador [[Vicente Fidel López]] revelou que o seu pai, [[Vicente López y Planes]], que estaba presente no evento, viu que Mariano Moreno estaba preocupado preto do fin, a pesar de que a maioría fora alcanzada.<ref>Galasso, p. 67</ref> Moreno dixo a Planes que o cabido estaba a piques de traizoalos.<ref name="resultado3"/><ref>Galasso, pp. 67–68</ref> === Mércores 23 de maio === O debate durou todo o día, e os votos foron contados moi tarde aquela noite.<ref>Galasso, p. 58</ref> Tras as presentacións, as persoas votaron a favor da continuación do vicerrei, só ou na cabeza dunha xunta, ou a súa dimisión. As ideas explicadas foron divididas nun pequeno número de propostas, designadas cos nomes dos seus principais partidarios, e as persoas, a continuación, votaron unha desas propostas. A votación durou moito tempo, e o resultado foi que o vicerrei dimitise por unha ampla maioría: 155 votos a 69.<ref name="resultado3"/> Manuel José Reyes afirmou que el non atopou ningunha razón para depoñer o vicerrei, e que sería suficiente nomear unha xunta encabezada por Cisneros.<ref name="Galasso592">Galasso, p. 59</ref> A súa proposta tiña uns 30 votos. Outros 30 votos apoiaron a Cisneros, sen alterar o sistema político.<ref name="Galasso592" /> Un pequeno grupo apoiou a proposta de Martín José de Choteco, que tamén apoiou a Cisneros.<ref name="Galasso602">Galasso, p. 60</ref> Tamén houbo moitas propostas diferentes que implicaban a eliminación de Cisneros.<ref name="Galasso602" /> Moitas delas esixían que as novas autoridades debían ser elixidas polo cabido.<ref name="Galasso602" /> Pascual Ruiz Huidobro propuxo que o cabido debía gobernar e nomear un novo goberno, pero esta proposta non fixo referencia á [[soberanía popular]] ou a creación dunha xunta.<ref name="Galasso602" /> Esta proposta recibiu 35 votos, e buscou simplemente substituír a Cisneros por Huidobro: Huidobro era o oficial militar máis graduado, e, polo tanto, o candidato natural baixo as leis daquel momento para substituír o vicerrei en ausencia dun novo compromiso de España.<ref>Galasso, pp. 61–62</ref> Juan Nepomuceno Solá propuxo unha xunta composta por delegados de todas as provincias do vicerreinado, mentres que o cabido debía gobernar; esta proposta recibiu preto de 20 votos.<ref>Galasso, p. 62</ref> Cornelio Saavedra, cuxa proposta era que o cabido debía nomear unha Xunta e gobernar, tivo o maior número de votos.<ref>Galasso, p. 64</ref> Unha serie doutras propostas só tiveron algúns votos cada unha.<ref>Galasso, p. 65</ref> Na madrugada do 23 de maio, o cabido informou a poboación que o vicerrei ía rematar o seu mandato. A máis alta autoridade sería trasladada temporalmente ao cabido ata o nomeamento dunha xunta de goberno.<ref name="Pigna, p. 238">Pigna, p. 238</ref> Moitos avisos foron feitos en varios puntos de toda a cidade, que anunciaron a creación inminente dunha xunta e a convocatoria de representantes das provincias.<ref name="resultado3" /> Os avisos tamén suxerían ao público a se abster de actos contrarios á orde pública.<ref name="Abad4103">Abad de Santillán, p. 410</ref> === Xoves 24 de maio === O cabido interpretou a decisión do cabido aberto á súa propia maneira.<ref name="Abad4103"/> Cando se formou a nova Xunta para gobernar ata a chegada de representantes doutras cidades, Leiva quería que o vicerrei Cisneros fose nomeado presidente da Xunta e comandante das forzas armadas.<ref>Galasso, p. 67–68</ref><ref name="Johnson2772">Johnson, p. 277</ref> Hai moitas interpretacións dos seus motivos para afastarse de decisión do cabido aberto deste xeito.<ref name="Luna, Independencia..., p. 342"/><ref name="Abad4103" /> Catro outros membros foron nomeados para a Xunta: os crioulos Cornelio Saavedra e Juan José Castelli, e os peninsulares Juan Nepomuceno Sola e [[José Santos Inchaurregui]].<ref name="Abad4103" /> Leiva escribiu un código constitucional para regular as accións da Xunta.<ref name="Abad4103" /> Este estipulou que a Xunta non podería exercer o poder xudicial, que foi reservado para a Real Audiencia de Buenos Aires; que Cisneros non podería actuar sen o apoio dos demais membros da Xunta; que o cabido podería facer dimitir a calquera que non fixera ben o seu deber; que o consentimento do cabido sería necesario para crear novos impostos; que a Xunta aprobaría unha amnistía xeral para os que tiñan transmitido ditames ao cabido aberto; e que a Xunta quería invitar a outras cidades para enviar delegados.<ref name="Abad4103" /> Os comandantes das forzas armadas, incluíndo Saavedra e Pedro Andrés García, estiveron de acordo con este código.<ref name="Abad4103" /> A Xunta xurou o xuramento de posesión naquela tarde.<ref>López, p 64</ref> Este desenvolvemento chocoulles aos revolucionarios.<ref name="Lopez482"/> Sen saber o que facer a continuación, temían que serían castigados, como os revolucionarios de Chuquisaca e A Paz.<ref>López, p. 59</ref> Moreno abxurou as súas relacións cos outros e pechouse na súa casa.<ref name="Lopez60">López, p. 60</ref> Houbo unha reunión na casa de Rodríguez Peña.<ref name="Lopez60" /> Decidiron que o cabido non continuaría tal conspiración sen a bendición de Saavedra e que Castelli debía dimitir da Xunta.<ref name="Lopez60" /> Tagle tivo unha visión diferente: pensou que Saavedra podería ter aceptado por debilidade ou inxenuidade e que Castelli debía permanecer na Xunta para contrarrestar a influencia dos outros sobre el.<ref name="Lopez60" /> Mentres tanto, unha multitude liderada por Domingo French e Antonio Beruti encheu a Praza. A estabilidade de Cisneros no poder, aínda que nunha oficina diferente do vicerrei, foi vista como un insulto á vontade do cabido aberto.<ref name="Abad4103" /> O coronel Martín Rodríguez advertiu que, se o exército estaba apoiando a un goberno que mantivese a Cisneros, en breve terían que disparar sobre o pobo, e que se produciría unha revolución.<ref name="Galasso74">Galasso, p. 74</ref> El dixo que "todos, sen excepción" esixían a retirada de Cisneros.<ref name="Galasso74" /> Aquela noite, Castelli e Saavedra indicaron a Cisneros que dimitese da Xunta recentemente formada.<ref name="Lopez 66">López, p. 66</ref> Explicáronlle que a poboación estaba ao bordo da revolución violenta e ía eliminarlle pola forza, se non renunciase tamén.<ref name="Lopez 66" /> Eles alertaron que non teñen o poder de parar iso: nin Castelli para parar os seus amigos, nin Saavedra para evitar que o Rexemento de Patricios se amotinase.<ref name="Lopez 66" /> Cisneros quería esperar ao día seguinte, pero eles dixeron que non había tempo para máis atrasos, polo que finalmente acordou renunciar.<ref name="Lopez673">López, p. 67</ref> Enviou unha carta de dimisión ao cabido para a súa consideración o día seguinte.<ref name="Lopez673"/> Chiclana sentiuse encoraxado cando Saavedra renunciou, e comezou a pedir sinaturas para un manifesto sobre a vontade do pobo.<ref name="Lopez673"/> Moreno rexeitou calquera implicación máis, pero Castelli e Peña confiaban en que acabaría por unirse a eles se os acontecementos se desenvolvesen como eles esperaban.<ref>López, p. 68</ref> === Venres 25 de maio === Na mañá do 25 de maio, a pesar do mal tempo,<ref name="Lunain37">Luna, ''Independencia...'', p. 37</ref> unha multitude reuniuse na Praza da Vitoria, así como a milicia liderada por Domingo French e Antonio Beruti.<ref>Abad de Santillán, p. 411</ref> Esixiron a retirada da Xunta elixida o día anterior, a renuncia final de Cisneros e o nomeamento dunha nova xunta que non o incluíse.<ref name="Johnson2772"/><ref name="Lunain37" /> O historiador [[Bartolomé Mitre]] afirmou que French e Beruti distribuíron cintas azuis e brancas, semellantes á escarapela moderna da Arxentina, entre os presentes.<ref>Mitre, pp. 341–342</ref> Os historiadores posteriores dubídano, pero consideran posible que os revolucionarios usaran marcas distintivas dalgún tipo de identificación.<ref>Galasso, p. 81</ref> Dicíase que o cabido podería rexeitar a renuncia Cisneros.<ref name="Lunain37" /> Debido a atrasos na emisión dunha resolución oficial, a multitude axitouse, clamando que "[[o pobo quere saber de que se trata]]".<ref name="Galasso84">Galasso, p. 84</ref> O cabido reuniuse ás 9 horas e rexeitou a renuncia de Cisneros.<ref name="Galasso82">Galasso, p. 82</ref> Eles consideraron que a multitude non tiña o dereito lexítimo de influír en algo que o cabido xa decidira e aplicara.<ref name="Galasso82" /> Consideraron que, como a Xunta estaba ao mando, a manifestación debía ser reprimida pola forza, e fixo aos membros responsables de calquera cambio á resolución do día anterior.<ref name="Lopez673"/> Para cumprir estas ordes convocaron aos principais mandos, pero estes non obedeceron.<ref name="Galasso832">Galasso p. 83</ref> Moitos deles, incluíndo Saavedra, non apareceron.<ref name="Galasso84" /> Aqueles afirmaron que non podían apoiar a orde do goberno, e que os comandantes serían desobedecidos se se ordenase ás tropas reprimir aos manifestantes.<ref name="Galasso832" /> A axitación da multitude aumentou e invadiron a sala capitular.<ref>López, p. 70–71</ref> Leiva e Lezica solicitaron que alguén podería actuar como portavoz para o pobo e debía unirse a eles dentro da sala e explicar os desexos da xente.<ref name="Lopez71">López, p. 71</ref> Beruti, Chiclana, French e Grela foron autorizados a pasar.<ref name="Lopez71" /> Leiva intentou evitar a Pancho Planes, pero entrou no salón tamén.<ref name="Lopez71" /> O cabido argumentou que Buenos Aires non tiña dereito a romper o sistema político do vicerreinado sen discutir coas outras provincias; French e Chiclana responderon que a solicitude dun Congreso xa fora considerada.<ref name="Lopez71" /> O cabido chamou os comandantes para deliberar con eles.<ref>López, p. 73</ref> Como acontecera varias veces nos últimos días, Romero explicou que os soldados se amotinarían se estivesen obrigados a loitar contra os manifestantes en nome de Cisneros.<ref>López, pp.74–75</ref> O cabido aínda rexeitou desistir, ata que o ruído da manifestación foi oído no corredor.<ref name="Lopez75">López, p. 75</ref> Temían que os manifestantes puidesen invadir a edificación e chegar a eles.<ref name="Lopez75" /> Martín Rodríguez sinalou que o único xeito de calmar os manifestantes era aceptar a renuncia de Cisneros.<ref name="Lopez75" /> Leiva estivo de acordo, convenceu os outros membros, e o pobo volveu á Praza.<ref name="Lopez75" /> Rodríguez foi á casa de Azcuénaga para atender a outros revolucionarios e planificar os pasos finais da revolución.<ref name="Lopez75" /> A manifestación invadiu o cabido de novo, e chegaron ao salón de deliberacións.<ref name="Lopez76">López, p. 76</ref> Beruti falou en nome do pobo, e dixo que a nova Xunta debería ser elixida polo pobo e non polo cabido.<ref name="Lopez76" /> El dixo que, ademais das preto de 400 persoas xa reunidas, os cuarteis estaban cheos de xente que os apoiaban, e ameazou que ía asumir o control, pola forza se fose necesario.<ref name="Lopez77">López, p. 77</ref> O cabido respondeu solicitando as súas demandas por escrito.<ref name="Lopez77" /> [[Ficheiro:Primera Junta, litografía.jpg|ligazón=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Primera_Junta,_litograf%C3%ADa.jpg|alt=Allegoric images of the members of the Primera Junta|esquerda|miniatura|Membros da [[Primeira Xunta]].]]Despois dun longo período de tempo, un documento que contiña 411 sinaturas foi entregado ao cabido.<ref name="Crow4572">Crow, p. 457</ref> Este traballo propuxo unha nova composición para a Xunta de goberno, e unha expedición de 500 homes para axudar as provincias. O documento—aínda preservado—listaba a maioría dos comandantes do exército e moitos veciños coñecidos, e contiña moitas firmas ilexibles. French e Beruti asinaron o documento, afirmando que "para min e para seiscentos e máis".<ref name="Lunain37" /> Con todo, non existe unha opinión unánime entre os historiadores sobre a autoría do documento.<ref>Scenna, pp. 38–47</ref> Mentres tanto, o tempo mellorou e o sol rompeu as nubes.<ref name="Crow4572" /> As persoas na praza viron un presaxio favorable para a revolución.<ref name="Crow4572" /> O ''[[Sol de Maio]]'' foi creado algúns anos máis tarde con referencia a este acontecemento.<ref name="Crow4572" /> O cabido aceptou o documento e mudouse para a terraza para presentalo directamente ao pobo para a súa ratificación.<ref name="Lopez77" /> Pero, por mor da hora tardía e o tempo, o número de persoas na praza diminuíra.<ref name="Lopez78">López, p. 78</ref> Leiva ridiculizou a reivindicación dos representantes restantes para falar en nome do pobo.<ref name="Lopez78" /> Isto esgotou a paciencia dos poucos que aínda estaban na praza coa choiva.<ref name="Lopez78" /> Beruti non aceptou novos atrasos, e ameazou con chamar á xente ás armas.<ref name="Lopez78" /> Afrontando a perspectiva máis violencia, a petición popular foi lida en voz alta e inmediatamente ratificada por todos os presentes.<ref name="Lopez78" /> A Primeira Xunta foi finalmente estabelecida. Foi composta polo presidente Cornelio Saavedra, os membros [[Manuel Alberti,]] [[Miguel de Azcuénaga]], Manuel Belgrano, Juan José Castelli, [[Domingo Matheu]] e [[Juan Larrea]], e os secretarios Juan José Paso e Mariano Moreno. As regras que a rexeron foron practicamente as mesmas que foran emitidas o día anterior, co suplemento de que o cabido vixiaría aos membros da Xunta e que a propia Xunta ía nomear substitutos no caso de vacantes.<ref>López, p. 79</ref> Saavedra falou á multitude, e despois mudouse para o forte, entre salvas de artillaría e o toque das campás.<ref>López, p. 81</ref> Mentres tanto, Cisneros tomou unha viaxe para [[Córdoba, Arxentina|Córdoba]], [[Arxentina]], para avisar a Santiago de Liniers do que pasou en Buenos Aires e solicitar unha acción militar contra a Xunta.<ref name="Santillan424">Abad de Santillán, p. 424</ref> == Acontecementos posteriores == {{AP|Primeira Xunta}}{{Véxase tamén|Guerra da Independencia da Arxentina}} [[Ficheiro:Primera Junta.jpg|miniatura|300px|''A'' ''Primeira Xunta.'' Óleo de [[Julio Vila y Prades]].]]Buenos Aires soportou todas as Guerras Hispanoamericanas de Independencia sen ser reconquistada polos exércitos monárquicos ou realistas [[contrarrevolucionarios]] de éxito.<ref name="Bethell116">Bethell, p. 116</ref> Con todo, afrontou varios conflitos internos.<ref name="Bethell116" /> Á Revolución de Maio faltáballe un líder claro como noutras rexións de [[América Latina]]; o secretario Mariano Moreno encargouse da fase inicial do goberno, pero foi destituído pouco despois.<ref>Bethell, pp. 116–117</ref> O Consello de Rexencia, a Real Audiencia de Buenos Aires e os peninsulares opuxéronse á nova situación.<ref name="Lunain46">Luna, ''Independencia...'', p. 46</ref> A Real Audiencia secretamente xurou fidelidade ao Consello de Rexencia un mes despois e enviou comunicados ás outras cidades do vicerreinado, para lles pedir que negasen o recoñecemento ao novo goberno.<ref>Luna, ''Independencia...'', p. 48</ref> Para pór fin a estas actividades, a Xunta reuniuse con Cisneros e todos os membros da Real Audiencia baixo o pretexto de que as súas vidas estaban en perigo, e enviounos ao exilio a bordo do buque británico ''Dart''.<ref>Luna, ''Independencia...'', p. 47</ref> O capitán Mark Brigut Larrea foi instruído para evitar portos americanos e entregalos directamente para as [[Illas Canarias]]. A Xunta, a continuación, nomeou unha nova Audiencia composta enteiramente de crioulos leais á revolución.<ref name="Bethell116" /><ref>Luna, ''Independencia...'', p.49</ref> Cada cidade no territorio da Arxentina moderna excepto Córdoba aprobou a Primeira Xunta.<ref name="Bethell1032">Bethell, p. 103</ref> As cidades do Alto [[Perú]], no entanto, non tomaron unha posición, debido aos recentes resultados das Revolucións de Chuquisaca e A Paz. [[Asunción de Paraguai]] rexeitou a Xunta e xurou lealdade ao Consello de Rexencia.<ref name="Bethell1032"/> A [[Banda Oriental]], segundo Francisco Javier de Elio, permaneceu como un reduto monárquico.<ref name="Bethell1032"/> O ex vicerrei [[Santiago de Liniers]] [[Contrarrevolución de Liniers|organizou unha contrarrevolución]] en Córdoba, e iso se converteu na primeira campaña militar do goberno independente.<ref name="Bethell116" /> A pesar da importancia do mesmo Liniers, e o seu prestixio como un heroe popular polo seu rol cando os ingleses os invadiron, a poboación de Córdoba preferiu apoiar a revolución.<ref name="Domina802">Dómina, p. 80</ref> Isto reduciu o poder do exército contrarrevolucionario por medio de desercións e sabotaxes.<ref name="Domina802" /><ref name="LunaMore1082">Luna, ''...Mariano Moreno'', p. 108</ref> As tropas de Liniers foron rapidamente derrotadas polas forzas lideradas por [[Francisco Ortiz de Ocampo]].<ref>Abad de Santillán, p. 425</ref> Ocampo rexeitou disparar a Liniers; polo tanto, a execución ordenada pola Xunta foi realizada por Juan José Castelli.<ref name="LunaMore1082" /> Tras a vitoria, a Primeira Xunta enviou expedicións militares cara moitas outras cidades para esixir o apoio e a elección de representantes para a mesma.<ref>Santillán, pp. 426</ref> Montevideo, que tiña unha rivalidade histórica con Buenos Aires, opúxose á Primeira Xunta e o Consello de Rexencia declarouna a nova capital do vicerreinado, xunto con Francisco Javier de Elio como o novo vicerrei.<ref>Luna, ''Independencia...'', p. 51–52</ref> A cidade foi ben defendida, polo que podería facilmente resistir a unha invasión. Algunhas cidades periféricas na Banda Oriental actuaron contra a vontade de Montevideo e apoiaron á Xunta de Buenos Aires.<ref>Luna, ''Independencia...'', p. 52</ref> [[José Gervasio Artigas]] liderounos e mantivo a Montevideo baixo cerco.<ref>Luna, ''Independencia...'', p. 62</ref> A derrota final dos monárquicos montevideanos foi realizada por [[Carlos María de Alvear]] e [[Guillermo Brown|William Brown]].<ref>Santillán, p. 516</ref> [[Ficheiro:Mariano Moreno en su mesa de trabajo.jpg|ligazón=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Mariano_Moreno_en_su_mesa_de_trabajo.jpg|alt=Portrait of Mariano Moreno|esquerda|miniatura|[[Mariano Moreno]] foi un membro influente da Primeira Xunta.]] A [[Capitanía xeneral de Chile]] seguiu un proceso análogo ao da Revolución de Maio, e elixiu unha [[Xunta de Goberno de Chile (1810)|Xunta de Goberno]] que inaugurou o breve período coñecido como ''[[Patria Vieja]]''. A Xunta foi derrotada en 1814 na [[Batalla de Rancagua]], e a [[Reconquista (Chile)|Reconquista]] posterior de Chile faría un reduto monárquico unha vez máis. Os Andes proporcionaron unha barreira natural eficaz entre os revolucionarios da Arxentina e Chile, polo que non houbo enfrontamentos militares entre eles até a Travesía dos Andes, liderada por [[José de San Martín]], en 1817, unha campaña que resultou na derrota dos monárquicos chilenos.<ref>Luna, ''Independencia...'', pp. 108–116</ref> A Primeira Xunta aumentou de tamaño cando se incorporaron os representantes enviados polas provincias.<ref>Bethell, p. 117</ref> A partir de entón, a Xunta foi renomeada como a [[Xunta Grande]].<ref>Luna, ''Independencia...'', pp. 61–62</ref> Disolveuse logo tras a derrota de xuño de 1811 das tropas arxentinas na [[Batalla de Huaqui]] e dous triunviratos sucesivos exerceron o [[poder executivo]] sobre as [[Provincias Unidas do Río da Prata]].<ref>Luna, ''Independencia...'', p. 63</ref> En 1814, o [[Segundo triunvirato (Arxentina)|segundo triunvirato]] foi substituído pola autoridade do [[Director Supremo das Provincias Unidas do Río da Prata|Director Supremo]].<ref>Luna, ''Independencia...'', pp.77–86</ref> Mentres tanto, [[Martín Miguel de Güemes]] tiña os exércitos realistas enviados do [[vicerreinado do Perú]] en [[Salta]] e San Martín avanzou á fortaleza realista de Lima por mar, nunha campaña chilena-arxentina. A guerra pola independencia gradualmente trasladouse cara América do Sur.<ref>Luna, ''Independencia...'', pp. 116—126</ref> Desde 1814, a Arxentina [[Guerras civís arxentinas|entrou en guerra civil]].<ref>Abad de Santillán, pp. 524-525</ref> === Consecuencias === {{AP|Xurdimento da República Arxentina}} Segundo o historiador [[Félix Luna]] no seu libro ''[[Breve historia de los Argentinos]]'', unha das consecuencias sociais máis importantes da Revolución de Maio foi o cambio na forma en como as persoas e os seus gobernantes se relacionaron.<ref name="LunaB65">Luna, ''Breve...'', p. 65</ref> Até entón, a concepción do ben común prevaleceu: mentres a autoridade real foi plenamente respectada, unha instrución da coroa de España foi considerada prexudicial para o ben común da poboación local, que foi simplemente ignorada.<ref name="LunaB65" /> Coa revolución, o concepto de ben común deu lugar ao da soberanía popular, teorizado por Moreno, Castelli e Monteagudo, entre outros.<ref>Luna, ''Breve...'', pp. 65–66</ref> Esta idea considerou que, en ausencia dunha autoridade lexítima, o pobo tiña dereito a nomear aos seus propios líderes.<ref name="LunaB662">Luna, ''Breve..'', p. 66</ref> Co tempo, a soberanía popular daría lugar á idea da [[regra da maioría]].<ref name="LunaB662" /> Esta maduración de ideas foi gradual, tendo moitas décadas para cristalizarse en sistemas electorais e políticos estables, pero foi o que levou á adopción do [[Republicanismo|sistema republicano]] como a forma de goberno da Arxentina.<ref name="LunaB662" /> [[Domingo Faustino Sarmiento]] declarou visións similares no seu libro ''[[Facundo]]'', e observou que as cidades eran máis receptivas a ideas republicanas, mentres que as áreas rurais eran máis resistentes a elas, o que levou ao xurdimento de [[Caudillismo|caudillos]].<ref>Sarmiento, p. 79</ref> Outra consecuencia, tamén segundo Luna, foi a [[disolución do Vicerreinado do Río da Prata]] en varias unidades diferentes.<ref name="LunaB662" /> A maioría das cidades e provincias tiñan distintas poboacións, economías, actitudes, contextos e intereses.<ref name="LunaB662" /> Até a revolución, todos estes pobos foron retidos en conxunto pola autoridade do goberno español, mais coa súa desaparición, a xente de Montevideo, Paraguai e o Alto Perú comezou a distanciarse de Buenos Aires.<ref>Luna, ''Breve...'', p. 67</ref> A breve existencia do [[Vicerreinado do Río da Prata]], que durou só 38 anos, impediu a consolidación dun sentimento patriótico e non conseguiu traer un sentido de comunidade para toda a poboación.<ref name="LunaB662" /> O novo país arxentino non tiña un concepto estabelecido de [[identidade nacional]] capaz de unir a poboación baixo unha idea común da condición de Estado.<ref>Shumway, pp. 3–4</ref> [[Juan Bautista Alberdi]] ve a Revolución de Maio como unha das primeiras manifestacións das loitas de poder entre a cidade de Buenos Aires e as provincias—un dos conflitos axiais en xogo nas [[guerras civís arxentinas]].<ref name="Domina845">Dómina, pp. 84–85</ref> Alberdi escribiu no seu libro "''Escritos póstumos''": {{Cita|A revolución de Maio de 1810, feita por Buenos Aires, que debeu ter por obxecto único a independencia da República Arxentina respecto de España, tivo ademais o de emancipar a provincia de Buenos Aires da Nación Arxentina, ou máis ben o de impoñer a autoridade da súa provincia á nación emancipada de España. Ese día cesou o poder español e instalouse o de Buenos Aires sobre as provincias arxentinas<ref name="Domina845"/>.}} == Análise historiográfica == {{AP|Historiografía da Revolución de Maio}}Os estudos [[Historiografía|historiográficos]] da Revolución de Maio non afrontan moitas dúbidas ou detalles descoñecidos. A maioría das informacións foron debidamente rexistradas na época e foron facilitadas ao público pola Primeira Xunta como propaganda patriótica. Debido a iso, as visións históricas sobre o tema difiren nas súas interpretacións dos significados, causas e consecuencias dos feitos, no canto de na precisión das súas descricións dos propios eventos. A versión moderna de acontecementos non difire significativamente daquela contemporánea.<ref>Archer, pp. 3–5</ref>[[Ficheiro:BartolomeMitre002.JPG|ligazón=https://en.wikipedia.org/wiki/File:BartolomeMitre002.JPG|alt=Portrait of Bartolome Mitre|miniatura|[[Bartolomé Mitre]] escribiu unha das primeiras interpretacións históricas da Revolución de Maio.]]As primeiras persoas en escribir sobre a Revolución de Maio foron os participantes que escribiron memorias, biografías e diarios.<ref name="Gelman32">Gelman, p. 32</ref> Con todo, as súas obras foron motivadas por finalidades historiográficas, como explicar as razóns das súas accións, limpar as súas imaxes públicas, ou manifestar o seu apoio ou rexeitamento das figuras públicas e ideas da época.<ref name="Gelman32" /> Por exemplo, [[Manuel Moreno]] escribiu a biografía de seu irmán Mariano como propaganda para as revolucións en Europa,<ref>Gelman, pp. 53–54</ref> e Cornelio Saavedra escribiu a súa autobiografía nun momento no que a súa imaxe foi altamente cuestionada, para xustificarse aos seus fillos.<ref>Saavedra, pp. 105–106</ref> A primeira escola historiográfica destacada de interpretación da [[historia da Arxentina]] foi fundada por membros da [[xeración do 1837]], incluíndo [[Bartolomé Mitre]].<ref>Poli Gonzalvo, pp. 19–20</ref> Mitre considerou a Revolución de Maio como unha expresión icónica do igualitarismo político: un conflito entre liberdades modernas e opresión representado pola monarquía española, e un intento de estabelecer unha organización nacional en principios constitucionais en oposición á [[autoridade carismática]] dos caudillos.<ref name="inconclusa2">Poli Gonzalvo, p. 22</ref> As perspectivas destes autores foron tratadas como canónicas ata o final do século 19, cando a proximidade do centenario animou aos autores a buscar novas perspectivas.<ref>Gelman, p. 187</ref> Os autores máis recentes pensan diferente sobre o peso relativo das [[causas da Revolución de Maio]] e sobre que intervención nos acontecementos foi máis decisiva, pero os principais puntos de vista expresados ​​por Mitre foron mantidos,<ref name="Gelman1912">Gelman, p. 191</ref> como considerar a revolución o nacemento da Arxentina moderna<ref>Gelman, p. 16</ref> e un acontecemento inevitable.<ref>Gelman, p.17</ref> Estes autores introduciron a idea da intervención popular como outro elemento clave.<ref name="Gelman1912" /> Até o momento das guerras mundiais, os autores liberais tentaron impor unha perspectiva histórica final e incuestionable; [[Ricardo Levene]] e a [[Academia Nacional da Historia da Arxentina|Academia Nacional da Historia]] eran expoñentes desta tendencia, que aínda mantiña a maioría das perspectivas de Mitre.<ref name="Gelman, p. 2562">Gelman, p. 256</ref> Os autores de esquerdas tomaron unha visión revisionista sobre a base do nacionalismo e antiimperialismo; que minimizou a disputa entre crioulos e peninsulares e retratou acontecementos como unha disputa entre a ilustración e o absolutismo.<ref>Gelman, p.257</ref> Con todo, a maior parte dos seus traballos estiveron enfocados noutros períodos históricos.<ref name="Gelman, p. 2562" /> A Revolución de Maio non era o produto das accións dun único partido político cunha axenda clara e definida, senón unha converxencia de sectores con intereses variados.<ref>Galasso, p. 86</ref> Así, hai unha serie de perspectivas conflitivos sobre iso, porque distintos autores destacan aspectos diferentes.<ref>Galasso, pp. 86–87</ref> Mitre, por exemplo, que se refire á ''[[Representación dos Propietarios de Terra]]'' (un informe económico de 1809 por Mariano Moreno) e ó rol dos comerciantes para apoiar a visión de que a Revolución de Maio destínase a obter o [[libre comercio]] e a [[integración económica]] con Europa;<ref name="Galasso873">Galasso, p. 87</ref> os revisionistas de dereitas céntranse en torno a Saavedra e os costumes sociais da época para describir a revolución baixo principios conservadores;<ref name="Galasso873"/> e revisionistas de esquerdas usan o exemplo de Moreno, Castelli e os manifestantes liderados por French e Beruti para describila como unha revolución radical.<ref name="Galasso873"/> === Intencións revolucionarias === [[Ficheiro:Ferdinand VII of Spain (1814) by Goya.jpg|miniatura|Os revolucionarios da Revolución de Maio declararon lealdade e fidelidade a [[Fernando VII de España]].]]O goberno creado o 25 de maio pronunciouse fiel ao rei deposto de España Fernando VII, pero os historiadores discrepan sobre se este era sincero ou non.<ref name="Bethell1032"/> Desde Mitre, moitos historiadores pensan que esa lealdade foi só un engano político para gañar autonomía.<ref>Mitre, pp. 325–326</ref><ref>Luna, ''...Mariano Moreno'', p. 25</ref><ref>Bethell, p. 106–107</ref><ref>Halperín Donghi, p. 96</ref> A Primeira Xunta non xurou lealdade ao Consello de Rexencia, que aínda estaba en funcionamento, e en 1810 aínda parecía improbable que Napoleón sería derrotado e Fernando fose regresado ao trono (o que finalmente ocorreu o 11 de decembro de 1813, co [[Tratado de Valençay]]).<ref name="Pigna243">Pigna, p. 243</ref> O propósito de tal engano sería gañar tempo para reforzar a posición da causa patriótica e evitar reaccións que puidesen levar a unha contrarrevolución, facendo parecer que a autoridade monárquica aínda era respectada e que ningunha revolución ocorría . O engano é coñecido como a "Máscara de Fernando VII". Este foi confirmado pola Primeira Xunta, a Xunta Grande e o Primeiro Triunvirato. A [[Asemblea do Ano XIII]] foi destinada a declarar a independencia, pero non puido facelo por mor doutros conflitos políticos entre os seus membros.<ref>Pigna, p. 377</ref> Con todo, esta suprimiu as mencións de Fernando VII en documentos oficiais.<ref>Luna, ''Independencia...'', p. 82</ref> Antes da [[Declaración de independencia da Arxentina|declaración de independencia de 1816]], os directores supremos consideraron outras opcións, como negociar con España ou converterse nun [[protectorado]] británico.<ref>Fermín Chávez</ref> O cambio era potencialmente favorable para Gran Bretaña, xa que o comercio coas cidades da rexión fora facilitado, sen o monopolio que España mantivera sobre as súas colonias durante séculos.<ref>Kaufmann, p. 49</ref> Con todo, a primeira prioridade de Gran Bretaña foi a guerra contra Francia en Europa, e non podería parecer que apoiaban movementos de independencia americanos ou que permitían que a atención militar de España se dividese en dúas frontes diferentes.<ref>Bethell, p. 106</ref> Consecuentemente, empurraron para evitar manifestacións de independencia explícitas.<ref>Bethell, p. 107</ref> Esta presión foi exercida por [[Lord Strangford]], o embaixador británico na corte do [[Río de Xaneiro]]; expresou o seu apoio á Xunta, pero coa condición de que "... o comportamento é consistente, e que a capital é retida en nome do señor D. Fernando VII e os seus sucesores lexítimos".<ref>citado en Guiñazú, p. 130</ref> Os conflitos posteriores entre Buenos Aires, Montevideo e Artigas levou a conflitos internos na fronte británica, entre Strangford e o rexente portugués [[Xoán VI de Portugal]].<ref>Kaufmann, p. 59</ref> Juan Bautista Alberdi e historiadores posteriores, como [[Norberto Galasso]],<ref name="Galasso873"/> [[Luís Romero]] e [[José Carlos Chiaramonte]]<ref name="Fonrouge20092">Fonrouge</ref> dubidaban das interpretacións de Mitre e presentaron diferentes. Alberdi pensaba que "a Revolución Arxentina é un capítulo da revolución hispanoamericana, como tamén dun español, como tamén dun francés e un europeo".<ref>Alberdi, pp. 64–69</ref> Non considerou unha disputa entre o independentismo e o colonialismo, mais si unha disputa entre novas ideas libertarias e absolutistas.<ref name="Santillan413">Abad de Santillán, p. 413</ref> A intención non era cortar os lazos con España, senón reformular a relación; do mesmo xeito, a [[Revolución Americana]] non era tan separatista nas súas etapas iniciais.<ref name="Santillan413" /> Así, ten as características dunha guerra civil.<ref>Galasso, p. 23</ref> Algúns puntos que xustificarían a idea serían a inclusión de Larrea, Matheu e Belgrano na Xunta e a aparición posterior de José de San Martín: Larrea e Matheu eran españois, Belgrano estudou durante moitos anos en España,<ref>Galasso, pp. 10–11</ref> e San Martín pasou a maior parte da súa vida adulta na guerra en España contra os franceses.<ref>Galasso, p. 12</ref> Cando San Martín falou sobre os inimigos, el chamounos "realistas" ou "godos", pero nunca "españois".<ref>Galasso, p. 11</ref> Segundo estes historiadores, a revolución española contra o absolutismo confundiuse coa Guerra Peninsular.<ref>Galasso, p. 16</ref> Cando Fernando VII estaba contra o seu pai Carlos IV, que foi visto como un rei absolutista, moitos españois tiñan a impresión errónea de que simpatizaba coas novas ideas ilustradas.<ref>Galasso, p. 18</ref> Así, as revolucións realizadas nas Américas en nome de Fernando VII (como a Revolución de Maio, a Revolución de Chuquisaca, ou aquela en Chile) terían buscado substituír o poder absolutista por un poder formulado baixo as novas ideas.<ref>Galasso, p. 24</ref> Aínda que España estaba en guerra con Francia, os ideais da Revolución Francesa ([[Liberté, Égalité, Fraternité|liberdade, igualdade e fraternidade]]) aínda eran respectados.<ref>Galasso, p. 17</ref> Estas revolucións pronunciáronse como inimigos de Napoleón, pero non afrontaron calquera ataque militar francés activo; promoveron loitas entre os exércitos españois para manter ben a orde vella ou ben a orde nova.<ref>Galasso, p. 21</ref> Esta situación cambiaría coa derrota final de Napoleón e o retorno de Fernando VII ao trono, cando empezou a [[Restauración absolutista en España|Restauración absolutista]] e perseguiron os adeptos das novas ideas libertarias no interior de España. Para a xente en América do Sur, permanecer como unha parte do [[Imperio Español]], pero cunha nova relación co país nai, xa non era unha opción viable: as únicas opcións remanentes nese momento foron a de volver ao absolutismo ou a de adoptar o independentismo.<ref name="Fonrouge20092" /> == Legado == [[Ficheiro:Piramide-de-Mayo-Buenos-Aires.jpg|miniatura|A [[Pirámide de Maio]], situada na [[praza de Maio]], en [[Buenos Aires]].]]{{AP|Legado da Revolución de Maio}} O 25 de maio é un día nacional na Arxentina, coñecido como ''[[Primeiro Goberno Patriótico]]'', con carácter de festa. O festivo é definido por lei 21.329 e sempre celébrase o 25 de maio, con independencia do día da semana.<ref>{{Cita web|url=http://www1.hcdn.gov.ar/dependencias/dsecretaria/Periodo2004/PDF2004/TP2004/02abril2004/tp037/2051-D-04.pdf|title=Días feriados y no laborables|author=[[Argentine National Congress]]|year=2004|work=Law 21.329|page=3|language=Spanish|trans_title=general holidays and days off shift|accessdate=16 de decembro de 2011|data-arquivo=09 de abril de 2011|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110409150531/http://www1.hcdn.gov.ar/dependencias/dsecretaria/Periodo2004/PDF2004/TP2004/02abril2004/tp037/2051-D-04.pdf|url-morta=yes}}</ref> O [[Centenario Arxentino]] e o [[Bicentenario Arxentino]] foron conmemorados en 1910 e 2010 respectivamente. O 25 de maio foi designado como unha data patriótica en 1813, pero a Declaración da Independencia da Arxentina suxire o 9 de xullo como un día nacional alternativo. En principio, este engadiuse debido aos conflitos entre Buenos Aires e as provincias durante a [[guerra civil da Arxentina]], porque a data de maio relaciónase con Buenos Aires e a data do 9 de xullo relaciónase con todo o país.<ref name="enie">Silvia Sigal</ref> Así, [[Bernardino Rivadavia]] cancelou a celebración do 9 de xullo, e o federal [[Juan Manuel de Rosas]] restaurouna de novo, pero mantivo as celebracións de maio.<ref name="enie" /> En 1880, a [[federación de Buenos Aires]] eliminou as connotacións locais e a Revolución de Maio foi considerada o nacemento da nación.<ref name="enie" /> A data, así como unha imaxe xenérica do [[cabido de Buenos Aires]], é utilizada en diferentes variantes para honrar a Revolución de Maio. Dúas das máis notables son a [[Avenida de Mayo|''Avenida de'' ''Mayo'']] e a ''[[Plaza de Mayo]]'' en Buenos Aires, preto do lugar do cabido. A ''[[Pirámide de Mayo]]'' foi erguida na praza un ano despois da revolución, e foi reconstruída na súa forma actual en 1856. ''Veinticinco de Mayo'' é o nome de varias divisións administrativas, cidades, espazos públicos e accidentes xeográficos da Arxentina. Existen departamentos con este nome nas provincias de Chaco, Misiones, San Juan, Río Negro e Buenos Aires, este último co dominio da cidade de [[Veinticinco de Mayo, Buenos Aires|Veinticinco de Mayo]]. As cidades de Rosario (Santa Fe), Junín (Buenos Aires) e Resistencia (Chaco) teñen prazas co mesmo nome. A [[Illa de San Xurxo]], que é reivindicada pola Arxentina, Reino Unido e Chile, como parte da [[Antártida Arxentina]], o [[Territorio Antártico Británico]] e o [[Territorio Antártico Chileno]], respectivamente, refírese á ''[[Illa 25 de Mayo]]'', na Arxentina.<ref>{{Cita web|url=http://www.marambio.aq/jubany.htm|title=Jubany|year=2006|publisher=[[Marambio Base]]|accessdate=1 de maio de 2011|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110706075023/http://www.marambio.aq/jubany.htm|dataarquivo=06 de xullo de 2011|urlmorta=yes}}</ref> Unha representación dun cabido úsase nas moedas arxentinas de 25 céntimos,<ref>{{Cita web|url=http://www.bcra.gov.ar/bilmon/bm010704.asp|title=25 centavos|publisher=[[Central Bank of Argentina]]|accessdate=1 de maio de 2011}}</ref> e unha imaxe do ''Sol de Maio'' aparece na moeda de 5 céntimos.<ref>{{Cita web|url=http://www.bcra.gov.ar/bilmon/bm010702.asp|title=5 centavos|publisher=[[Central Bank of Argentina]]|accessdate=1 de maio de 2011}}</ref> Unha imaxe do cabido durante a Revolución aparece na parte de atrás da moeda nacional antiga de 5 [[Peso arxentino|pesos]].<ref>Cuhaj, p. 56</ref> == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} {{Galifontes|es:Actas capitulares desde el 21 hasta el 25 de mayo de 1810 en Buenos Aires|Revolución de Maio, na súa lingua orixinal}} === Bibliografía === [[Ficheiro:W.gl.RevolucionMaio.png|100px|dereita]] {{Refempeza|2}} * Abad de Santillán, Diego (1965). {{Cita libro|título=[[Historia Argentina (enciclopedia)|Historia Argentina]]|editorial=Buenos Aires: TEA (Tipográfica Editora Argentina)|apelidos=|nome=|ano=|ISBN=|ref=}}, {{es}}. * {{Cita web|url=http://www.cervantesvirtual.com/obra-visor/actas-capitulares-desde-el-21-hasta-el-25-de-mayo-de-1810-en-buenos-aires--0/html/|title=Actas capitulares desde el 21 hasta el 25 de Mayo de 1810, en Buenos Aires|date=23 de maio de 1810|work=Actas Capitulares|publisher=Buenos Aires cabido|accessdate=1 de febreiro de 2010|páxina-web=|título=|data-acceso=}} * {{Cita libro|last=Alberdi|first=Juan Bautista|authorlink=Juan Bautista Alberdi|title=Grandes y pequeños hombres del Plata|year=1962|publisher=Fernández Blanco|location=Argentina|language=castelán|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ISBN=|ref=}} * Alonso, María; Elisalde, Roberto; Vázquez, Enrique (1994). {{Cita libro|título=Historia : Argentina y el mundo contemporáneo|editorial=Buenos Aires: Editorial Aique|ISBN=950-701-203-6|apelidos=|nome=|ano=|ref=}}, {{es}}. * {{Cita libro|title=The Wars of Independence in Spanish America|last=Archer|first=Christon|year=2000|publisher=Scholarly Resources Inc.|location=United States|isbn=0-8420-2469-7|url=https://books.google.com/books?id=SsmmXmpiOtgC|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=The independence of Latin America|last=Bethell|first=Leslie|year=1987|publisher=Cambridge University Press|location=United States|isbn=978-0-521-34927-7|url=https://books.google.com/books?id=hj81XeoW4zMC|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Arming slaves: from classical times to the modern age|last=Brown|first=Christopher Leslie|year=2006|publisher=Yale University|location=United States|isbn=978-0-300-10900-9|url=https://books.google.com/books?id=T-COzq-pz0oC|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Americanos: Latin America's struggle for independence|last=Chasteen|first=John Charles|year=2008|publisher=Oxford University Press|location=United States|isbn=978-0-19-517881-4|url=https://books.google.com/books?id=WmPZWDw8bhEC|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{cite interview|last=Chávez|first=Fermín|subjectlink=Fermín Chávez|interviewer=Felipe Pigna|title=La historia poco conocida de San Martín|work=La Maga|location=Buenos Aires|date=16 de agosto de 1995|url=http://www.elhistoriador.com.ar/entrevistas/c/chavez_la_historia_poco_conocida_de_san_martin.php|language=castelán|dataacceso=13 de febreiro de 2017|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110927231634/http://www.elhistoriador.com.ar/entrevistas/c/chavez_la_historia_poco_conocida_de_san_martin.php|dataarquivo=27 de setembro de 2011|urlmorta=yes}} * {{Cita libro|title=The Epic of Latin America|last=Crow|first=John|authorlink=John Crow|year=1946|publisher=University of California Press|location=United States|isbn=0-520-03776-6|url=https://books.google.com/books?id=KiNrOAh9BbkC|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Standard Catalog of World Paper Money: Modern Issues 1961&nbsp;– Present|last=Cuhaj|first=George|year=2011|publisher=[[Krause Publications]]|location=United States|isbn=978-1-4402-1584-1|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * De Gandía, Enrique (1960). {{Cita libro|título=Historia del 25 de Mayo: nacimiento de la libertad y de la independencia argentinas|editorial=Editorial Claridad|apelidos=|nome=|ano=|ISBN=|ref=}}, {{es}}. * {{Cita libro|title=Hombres de Mayo|last=De Titto|first=Ricardo|year=2010|publisher=Grupo Editorial Norma|location=Argentina|language=castelán|isbn=978-987-545-584-9|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Historia mínima de Córdoba|last=Dómina|first=Esteban|year=2003|publisher=Ediciones del Boulevard|location=Argentina|language=castelán|isbn=978-987-556-023-9|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * Fonrouge (2009). {{cite interview|last=Galasso|first=Norberto|subjectlink=Norberto Galasso|last2=Pigna|first2=Felipe|subjectlink2=Felipe Pigna|interviewer=Juan Manuel Fonrouge|title=El deber de reescribir la historia|location=Buenos Aires|date=Novembro2009|work=NoMeQuieroOlvidar|url=https://nomequieroolvidar.wordpress.com/2010/04/18/entrevista-a-felipe-pigna-y-norberto-galasso-el-deber-de-rescribir-la-historia/}} * {{Cita libro|title=The Napoleonic wars: the Peninsular War 1807–1814|last=Fremont-Barnes|first=Gregory|year=2002|publisher=Osprey Publishing Limited|location=United Kingdom|isbn=1-84176-370-5|url=https://books.google.com/books?id=qw_5Jgz2Df4C|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=La Revolución de Mayo (El pueblo quiere saber de qué se trató)|last=Galasso|first=Norberto|authorlink=Norberto Galasso|year=2005|publisher=Ediciones del pensamiento nacional|location=Argentina|language=castelán|isbn=950-581-798-3|url=https://books.google.com/books?id=nUrsuH8KuQ4C|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Doscientos años pensando la Revolución de Mayo|last=Gelman|first=Jorge|author2=Raúl Fradkin|year=2010|publisher=Sudamericana|location=Argentina|language=castelán|isbn=978-950-07-3179-9|url=https://books.google.com/books?id=KF3Mm6S3TvYC|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Lord Strangford y la revolución de mayo|last=Guiñazú|first=Enrique Ruiz|year=1937|publisher=Libreria y Editorial "La Facultad," Bernabé y cía|location=Argentina|language=castelán|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ISBN=|ref=}} * {{Cita libro|title=Historia contemporánea de América Latina|edition=6º|last=Halperín Donghi|first=Tulio|authorlink=Tulio Halperín Donghi|year=1999|publisher=Alianza|location=Argentina|language=castelán|isbn=950-40-0019-3|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Workshop of Revolution: Plebeian Buenos Aires and the Atlantic World, 1776–1810|last=Johnson|first=Lyman|year=2011|publisher=Duke University Press|location=United States|isbn=0822349817|accessdate=6 de outubro de 2012|url=https://books.google.com/books?id=YdMhmhzOvM4C|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=British policy and the independence of Latin America, 1804–1828|last=Kaufmann|first=William|authorlink=William Kaufmann|year=1951|publisher=Yale Historical Publications|location=United States|isbn=0-7146-1110-7|url=https://books.google.com/books?id=bBottfl2skEC|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=La gran semana de 1810|last=López|first=Vicente|authorlink=Vicente Fidel López|year=1966|publisher=Librería del colegio (sic)|location=Argentina|language=castelán|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ISBN=|ref=}} * {{Cita libro|title=Breve historia de los Argentinos|last=Luna|first=Félix|authorlink=Félix Luna|year=1994|publisher=Planeta / Espejo de la Argentina|location=Argentina|language=castelán|isbn=950-742-415-6|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Grandes protagonistas de la Historia Argentina: Cornelio Saavedra|last=Luna|first=Félix|year=1999|publisher=Grupo Editorial Planeta|location=Argentina|language=castelán|isbn=950-49-0725-3|author-mask=3|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Grandes protagonistas de la Historia Argentina: Juan José Castelli|last=Luna|first=Félix|year=2001|publisher=Grupo Editorial Planeta|location=Argentina|language=castelán|isbn=950-49-0656-7|author-mask=3|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Grandes protagonistas de la Historia Argentina: Manuel Belgrano|last=Luna|first=Félix|year=2004|publisher=Grupo Editorial Planeta|location=Argentina|language=castelán|isbn=950-49-1247-8|author-mask=3|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Grandes protagonistas de la Historia Argentina: Mariano Moreno|last=Luna|first=Félix|year=2004|publisher=La Nación|location=Argentina|language=castelán|isbn=950-49-1248-6|author-mask=3|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Grandes protagonistas de la Historia Argentina: Santiago de Liniers|last=Luna|first=Félix|year=1999|publisher=Grupo Editorial Planeta|location=Argentina|language=castelán|isbn=950-49-0357-6|author-mask=3|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=La independencia argentina y americana|last=Luna|first=Félix|year=2003|publisher=Planeta|location=Argentina|language=castelán|isbn=950-49-1110-2|author-mask=3|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=The Industrial Revolution in the eighteenth century|url=https://archive.org/details/industrialrevolu0000mant_s2y0|last=Mantoux|first=Paul|authorlink=Paul Mantoux|year=2006|publisher=Routledge|location=United Kingdom|isbn=0-415-37839-7|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Historia de Belgrano y de la Independencia Argentina|last=Mitre|first=Bartolomé|authorlink=Bartolomé Mitre|year=2008|publisher=Belgranian National Institute|location=Argentina|language=castelán|isbn=978-987-506-142-2|ref=CITEREFMitre2008|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=}} * {{cita publicación|apelidos1=Moreno|nome1=Mariano|título=''Gaceta de Buenos Aires''|data=7 de xuño 1810|url=http://www.biblioteca.org.ar/libros/11346.pdf|páxina-web=Biblioteca Virtual Universal|lingua=[[lingua castelá|castelán]]|ref=CITEREFGaceta_de_Buenos_Aires_.281810-1821.291910|PMC=|revista=|doi=|ISSN=|PMID=|volume=|páxinas=|número=}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }} * {{Cita libro|title=The Intellectual Background of the Revolution in South America 1810–1824|url=https://archive.org/details/intellectualback008050mbp|last=Moses|first=Bernard|year=1926|publisher=Hispanic Society of America|location=United States|isbn=978-1-4067-1575-0|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Los mitos de la historia argentina|url=https://archive.org/details/losmitosdelahist0000pign_m7k8|edition=26|last=Pigna|first=Felipe|authorlink=Felipe Pigna|year=2007|publisher=Grupo Editorial Norma|location=Argentina|language=castelán|isbn=987-545-149-5|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Mayo, la revolución inconclusa|last=Poli Gonzalvo|first=Alejandro|year=2008|publisher=Emecé Editores S.A.|location=Argentina|isbn=978-950-04-3030-2|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * Saavedra, Cornelio (1960). {{Cita publicación periódica|título=Memoria autógrafa|apelidos=|nome=|data=|PMC=|revista=|doi=|ISSN=|PMID=|volume=|páxinas=|número=}}, {{es}}. * {{Cita libro|title=Facundo|url=https://archive.org/details/facundocivilizat0000sarm|last=Sarmiento|first=Domingo|authorlink=Domingo Faustino Sarmiento|year=2003|publisher=University of California Press|location=United States|isbn=0-520-08159-5|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita libro|title=Mariano Moreno|last=Scenna|first=Miguel Ángel|year=2009|publisher=H. Garetto Editor|location=Argentina|language=castelán |id=ISBN 978-987-1494-05-4|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ISBN=|ref=}} * {{Cita libro|title=The Invention of Argentina|last=Shumway|first=Nicolas|year=1991|publisher=University of California Press|location=United States|isbn=0-520-08284-2|url=https://books.google.com/books?id=SUncGVjtVGoC|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{Cita publicación periódica|last1=Sigal|first1=Silvia|year=2010|title=Mayo, la disputa por el sentido|journal=Ñ|publisher=Clarín|issue=343|page=11|doi=|páxinas=|volume=|PMID=|ISSN=|data=|revista=|PMC=|título=|nome=|apelidos=|número=}} * {{Cita libro|title=Historia de la independencia de Bolivia|last=Siles Salinas|first=Jorge|year=2009|publisher=Plural editores|location=Bolivia|language=castelán|isbn=978-99954-1-223-4|url=https://books.google.com/books?id=KJ9peO3tdhYC|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} {{Reftermina}} === Outros artigos === * [[Adhesión da Intendencia de Salta á Revolución de Maio]] * [[Centenario Arxentino]] * [[Bicentenario da República Arxentina]] * [[Guerra da Independencia da Arxentina]] === Ligazóns externas === * [http://www.todo-argentina.net/historia/revmayo/antecedentes_externos_america.html A Revolución de Maio (antecedentes, feitos e consecuencias)]. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Revolución de Maio]] ehcx0klc7nzjunfng880xe525gznr6m 4 367340 7105360 7100264 2025-06-24T10:57:38Z ListeriaBot 65707 Wikidata list updated [V2] 7105360 wikitext text/x-wiki Esta é unha '''lista de filósofas''', segundo os datos que constan en [[Wikidata]]: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?date ?yob ?yod (COUNT(distinct ?sitelink) as ?count) WHERE { ?item wdt:P21 wd:Q6581072 . ?item wdt:P106 wd:Q4964182 . ?item wdt:P31 wd:Q5 . ?sitelink schema:about ?item . OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob . BIND(YEAR(?dob) as ?yob) } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod . BIND(YEAR(?dod) as ?yod) } } GROUP BY ?item ?date ?yob ?yod ORDER BY ?date |sort=569 |columns=number:#,item:elemento,label:Nome,p19,p569,p27,p570,P18 |thumb=150 |links=red }} {| class='wikitable sortable' ! # ! elemento ! Nome ! lugar de nacemento ! data de nacemento ! país de nacionalidade ! data de falecemento ! imaxe |- | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q5656|Q5656]] | [[Heloísa do Paracleto]] | [[París]] | 1101 | [[Francia]] | 1164-05-15 | [[Ficheiro:Heloise World Noted Women.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q7103|Q7103]] | [[Sophie Germain]] | [[París]] | 1776-04-01 | [[Francia]] | 1831-06-27 | [[Ficheiro:Germain - Œuvres philosophiques, 1896 (Illustration page 4).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q7197|Q7197]] | [[Simone de Beauvoir]] | [[6º distrito de París]] | 1908-01-09 | [[Francia]] | 1986-04-14 | [[Ficheiro:Simone de Beauvoir2.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q7231|Q7231]] | [[Rosa Luxemburg]] | [[Zamość]] | 1871-03-05 | [[Alemaña]]<br/>[[Imperio Ruso]]<br/>[[Polonia]]<br/>[[Suíza]] | 1919-01-15 | [[Ficheiro:Rosa Luxemburg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q7286|Q7286]] | [[Émilie du Châtelet]] | [[París]] | 1706-12-17 | [[Francia]] | 1749-09-10 | [[Ficheiro:Inconnu, portrait de madame Du Châtelet à sa table de travail, détail (château de Breteuil) -002.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q7460|Q7460]] | [[Cleopatra a Alquimista|Cleopatra a alquimista]] | | No/unknown value | | No/unknown value | [[Ficheiro:Cleopatra the alchemist.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q7499|Q7499]] | [[María a Xudía]] | [[Alexandría]] | | | No/unknown value | [[Ficheiro:Mary the jewess by Michael Maier.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q11903|Q11903]] | [[Hipatia]] | [[Alexandría]] | 360 | [[Imperio Bizantino]] | 415-03 | [[Ficheiro:Hipatia67.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q28918|Q28918]] | [[Luce Irigaray]] | [[Blaton]] | 1930-05-03 | [[Bélxica]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q31267|Q31267]] | [[Susanne von Klettenberg]] | [[Frankfurt]] | 1723-12-19 | [[Alemaña]] | 1774-12-16<br/>1774-12-13 | [[Ficheiro:Susanne von Klettenberg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q38873|Q38873]] | [[Lou Andreas-Salomé]] | [[San Petersburgo]] | 1861-02-12 | [[Reich Alemán]] | 1937-02-05 | [[Ficheiro:Lou Andreas-Salomé - Foto Atelier Elvira.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q44922|Q44922]] | [[Judith Sargent Murray]] | [[Gloucester]] | 1751-05-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1820-07-06 | [[Ficheiro:John Singleton Copley - Portrait de Madame John Stevens.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q45013|Q45013]] | [[Axiothea of Phlius]] | [[Phlius]] | 4th century BCE | | 4th century BCE | |- | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q52937|Q52937]] | [[Cristina de Suecia|Cristina I de Suecia]] | [[Estocolmo]] | 1626-12-07 | [[Suecia]] | 1689-04-09 | [[Ficheiro:Swedish queen Drottning Kristina portrait by Sébastien Bourdon stor.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q58191|Q58191]] | [[Vesna Pusić]] | [[Zagreb]] | 1953-03-25 | [[Croacia]] | | [[Ficheiro:20 obljetnica osnivanja OS RH Vesna Pusic 26052011 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q60025|Q60025]] | [[Hannah Arendt]] | [[Lindener Marktplatz 2, Hannover]] | 1906-10-14 | [[Prusia]]<br/>[[apátrida]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1975-12-04 | [[Ficheiro:Hannah Arendt auf dem 1. Kulturkritikerkongress, Barbara Niggl Radloff, FM-2019-1-5-9-16 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q60785|Q60785]] | [[Ricarda Huch]] | [[Braunschweig]] | 1864-07-18 | [[Alemaña]]<br/>[[Suíza]] | 1947-11-17 | [[Ficheiro:Zentralbibliothek Zürich - Ricarda Huch - 500000166.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q61389|Q61389]] | [[Elisabeth of the Palatinate]] | [[Heidelberg]] | 1618-12-26 | [[Electoral Palatinate]] | 1680-02-11 | [[Ficheiro:1636 Elisabeth of Bohemia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q62053|Q62053]] | [[Karoline von Günderrode]] | [[Karlsruhe]] | 1780-02-11 | [[Alemaña]] | 1806-07-26 | [[Ficheiro:Karoline von guenderode.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q64474|Q64474]] | [[Ruth Kinna]] | | 1961-03 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q65401|Q65401]] | [[Pirkko-Liisa Lehtosalo-Hilander]] | [[Lahti]] | 1934-06-09 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Esihistoriallisen osaston johtaja, tri Helmer Salmo ja Pirkko-Liisa Lehtosalo 1960-luvun lopulla.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q67337|Q67337]] | [[Hedwig Conrad-Martius]] | [[Berlín]] | 1888-02-27 | [[Alemaña]] | 1966-02-15 | |- | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q68550|Q68550]] | [[Grete Hermann]] | [[Bremen]] | 1901-03-02 | [[Reino Unido]]<br/>[[Alemaña]] | 1984-02-15 | |- | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q70991|Q70991]] | [[Hildegarda de Bingen]] | [[Bermersheim vor der Höhe]] | 1098 | [[Sacro Imperio Romano Xermánico]] | 1179-09-17 | [[Ficheiro:Hildegard von Bingen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q72710|Q72710]] | [[Gerda Alexander]] | [[Wuppertal]] | 1908-02-15 | [[Alemaña]]<br/>[[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1994-02-21 | [[Ficheiro:Gerda Alexander.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q72913|Q72913]] | [[Helene Stöcker]] | [[Elberfeld]] | 1869-11-13 | [[Imperio Alemán]]<br/>[[República de Weimar]]<br/>[[Alemaña nazi]] | 1943-02-24 | [[Ficheiro:Dr. phil. Helene Stöcker c. 1903.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q75106|Q75106]] | [[Dorothea von Rodde-Schlözer]] | [[Gotinga]] | 1770-08-18 | [[Kingdom of Hanover]] | 1825-07-12 | [[Ficheiro:Dorothea von Rodde-Schlözer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q76749|Q76749]] | [[Edith Stein]] | [[Wrocław]] | 1891-10-12 | [[Alemaña]] | 1942-08-09 | [[Ficheiro:Edith Stein (ca. 1938-1939).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q78506|Q78506]] | [[Ingeborg Bachmann]] | [[Klagenfurt am Wörthersee|Klagenfurt]] | 1926-06-25 | [[Austria]] | 1973-10-17 | [[Ficheiro:Ingeborg-Bachmann-1962 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q79173|Q79173]] | [[Eugenie Schwarzwald]] | [[Polupanivka]]<br/>[[Ternópil]] | 1872-07-04 | [[Austria]] | 1940-08-07 | [[Ficheiro:Eugenie Schwarzwald (1872–1940) ~1920 by Grete Kolliner.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q79969|Q79969]] | [[Emma Goldman]] | [[Kaunas]] | 1869-06-27 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Estados Unidos de América]]<br/>[[Reino Unido]]<br/>[[Lituania]]<br/>[[Francia]] | 1940-05-14 | [[Ficheiro:Emma Goldman seated.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q81731|Q81731]] | [[Murasaki Shikibu]] | [[Heian-kyō]] | 970s | | 11st century | [[Ficheiro:Murasaki-Shikibu-composing-Genji-Monogatari.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q84702|Q84702]] | [[Helga Nowotny]] | [[Viena]] | 1937-08-09 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Helga Nowotny 05.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q85521|Q85521]] | [[Elisabeth Beck-Gernsheim]] | [[Friburgo, Alemaña|Friburgo]] | 1946-10-14 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Das blaue Sofa, Ulrich Beck, Elisabeth Beck-Gernsheim 001 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q85885|Q85885]] | [[Margaret Stonborough-Wittgenstein]] | [[Viena]] | 1882-09-19 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Austria]] | 1958-09-27 | [[Ficheiro:Margarethe Stonborough-Wittgenstein (1882–1958) © Ferdinand Schmutzer (1870–1928) OeNB 5105247.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q85932|Q85932]] | [[Olga Hahn-Neurath]] | [[Viena]] | 1882-07-20 | [[Austria]] | 1937-07-20 | |- | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q86269|Q86269]] | [[Nicole C. Karafyllis]] | [[Lüdinghausen]] | 1970-04-22 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 38 | [[:d:Q86525|Q86525]] | [[Helene von Druskowitz]] | [[Hietzing]] | 1856-05-02<br/>1858-05-02<br/>1858 | [[Cisleitania]] | 1918-05-31 | [[Ficheiro:Helene Druskowitz.gif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 39 | [[:d:Q86713|Q86713]] | [[Ursula Wolf]] | [[Karlsruhe]] | 1951 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:PortraitWolf2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 40 | [[:d:Q89528|Q89528]] | [[Ariadne von Schirach]] | [[Múnic]] | 1978-07-24 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ariadne von Schirach (c) Rahel Taeubert.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 41 | [[:d:Q91482|Q91482]] | [[Anneliese Maier]] | [[Tubinga]] | 1905-11-17 | [[Alemaña]] | 1971-12-02 | |- | style='text-align:right'| 42 | [[:d:Q93997|Q93997]] | [[Hildegard Goss-Mayr]] | [[Viena]] | 1930-01-22 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 43 | [[:d:Q95312|Q95312]] | [[Augusta Louise zu Stolberg-Stolberg]] | [[Bad Bramstedt]] | 1753-01-07 | [[Duchy of Holstein]] | 1835-05-30 | [[Ficheiro:Augusta Louise zu Stolberg-Stolberg (1753-1835).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 44 | [[:d:Q97288|Q97288]] | [[Mercedes Bunz]] | [[Magdeburg|Magdeburgo]] | 1971-11-16 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | | [[Ficheiro:Congreso Futuro - 2019-01-14 - 28.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 45 | [[:d:Q97763|Q97763]] | [[Annemarie Gethmann-Siefert]] | [[Linden]] | 1945 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 46 | [[:d:Q98785|Q98785]] | [[Annemarie Pieper]] | [[Düsseldorf]] | 1941-01-08 | [[Alemaña]] | 2024-02-15 | |- | style='text-align:right'| 47 | [[:d:Q99540|Q99540]] | [[Ruth Lapide]] | [[Burghaslach]] | 1929-06-08 | [[Alemaña]]<br/>[[Mandato británico de Palestina|Palestina mandataria]]<br/>[[Israel]] | 2022-08-30 | |- | style='text-align:right'| 48 | [[:d:Q101216|Q101216]] | [[Annemarie Podlipny-Hehn]] | [[Lovrin]] | 1938-02-20 | [[Alemaña]]<br/>[[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 49 | [[:d:Q101638|Q101638]] | [[Mary Wollstonecraft]] | [[Spitalfields]]<br/>[[Londres]] | 1759-04-27 | [[Reino de Gran Bretaña]] | 1797-09-10 | [[Ficheiro:Mary Wollstonecraft by John Opie (c. 1797).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 50 | [[:d:Q102366|Q102366]] | [[Susanne Bobzien]] | [[Hamburgo]] | 1960 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Susanne Bobzien.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 51 | [[:d:Q103311|Q103311]] | [[Frigga Haug]] | [[Mülheim an der Ruhr]] | 1937-11-28 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Frigga Haug (16998038975).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 52 | [[:d:Q103870|Q103870]] | [[Irene Meichsner]] | [[Bonn]] | 1952 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 53 | [[:d:Q106364|Q106364]] | [[Käte Hamburger]] | [[Hamburgo]] | 1896-09-21 | [[Alemaña]] | 1992-04-08 | |- | style='text-align:right'| 54 | [[:d:Q107344|Q107344]] | [[Sigrid Weigel]] | [[Hamburgo]] | 1950-03-25 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Sigrid-weigel-villa-stuck-2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 55 | [[:d:Q109525|Q109525]] | [[Heide Göttner-Abendroth]] | [[Langewiesen]] | 1941-02-08 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 56 | [[:d:Q123041|Q123041]] | [[Germaine de Staël]] | [[París]] | 1766-04-22 | [[Republic of Geneva]]<br/>[[Reino de Francia]] | 1817-07-14 | [[Ficheiro:Marie Eléonore Godefroid - Portrait of Mme de Staël.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 57 | [[:d:Q123140|Q123140]] | [[Jeanne Hersch]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1910-07-13 | [[Suíza]] | 2000-06-05 | [[Ficheiro:Jeanne Hersch 1991.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 58 | [[:d:Q123368|Q123368]] | [[Annemarie Schwarzenbach]] | [[Zürich]] | 1908-05-23 | [[Suíza]] | 1942-11-15 | [[Ficheiro:AnnemarieSchwarzenbach.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 59 | [[:d:Q123386|Q123386]] | [[Isabelle de Charrière]] | [[Zuylen Castle]] | 1740-10-20 | [[Provincias Unidas]]<br/>[[Suíza]] | 1805-12-27 | [[Ficheiro:Isabelle Agneta van Tuyll van Serooskerken, by Maurice Quentin de La Tour.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 60 | [[:d:Q124316|Q124316]] | [[Beatrice Weder di Mauro]] | [[Basilea]] | 1965-08-03 | [[Suíza]]<br/>[[Italia]] | | [[Ficheiro:Beatrice Weder di Mauro - World Economic Forum Summit on the Global Agenda 2012 crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 61 | [[:d:Q124439|Q124439]] | [[Anna Tumarkin]] | [[Dubroŭna]] | 1875-02-16 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Suíza]] | 1951-08-07 | [[Ficheiro:אנה טומרקין.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 62 | [[:d:Q128184|Q128184]] | [[Éva Ancsel]] | [[Budapest]] | 1927-05-23 | [[Hungría]] | 1993-05-01 | |- | style='text-align:right'| 63 | [[:d:Q128494|Q128494]] | [[Lyubov Axelrod]] | [[Vileysky Uyezd]] | 1868 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1946-02-05 | [[Ficheiro:Lubov Axelrod.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 64 | [[:d:Q129825|Q129825]] | [[Konul Bunyadzade]] | [[Sotk]] | 1974-11-02 | [[Azerbaidján]] | | |- | style='text-align:right'| 65 | [[:d:Q130939|Q130939]] | [[Vigdis Songe-Møller]] | | 1949-04-01<br/>1949 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 66 | [[:d:Q131333|Q131333]] | [[George Eliot]] | [[Nuneaton]] | 1819-11-22 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1880-12-22 | [[Ficheiro:George Eliot, por François D'Albert Durade.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 67 | [[:d:Q132524|Q132524]] | [[Ayn Rand]] | [[San Petersburgo]] | 1905-02-02 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]]<br/>[[Estados Unidos de América]]<br/>[[República Rusa]]<br/>[[República Socialista Soviética Federativa de Rusia (Q2305208)|República Socialista Soviética Federativa de Rusia]]<br/>[[República Soviética Federativa Socialista de Rusia|República Socialista Soviética Federativa de Rusia]]<br/>[[apátrida]] | 1982-03-06 | [[Ficheiro:Ayn Rand (1943 Talbot portrait).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 68 | [[:d:Q152824|Q152824]] | [[Susan Sontag]] | [[Nova York]] | 1933-01-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-12-28 | [[Ficheiro:Susan Sontag 1979 ©Lynn Gilbert (headshot).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 69 | [[:d:Q153024|Q153024]] | [[Rita de Cascia]] | [[Roccaporena]] | 1381 | | 1457-05-22 | [[Ficheiro:S.Rita da Cascia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 70 | [[:d:Q153248|Q153248]] | [[Marguerite Duras]] | [[Gia Định]] | 1914-04-04 | [[Francia]] | 1996-03-03 | [[Ficheiro:Identite-Duras-1960-Sacem.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 71 | [[:d:Q157309|Q157309]] | [[Simone Weil]] | [[París]] | 1909-02-03 | [[Francia]]<br/>[[Reino Unido]] | 1943-08-24 | [[Ficheiro:Simone Weil 1943.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 72 | [[:d:Q159876|Q159876]] | [[Julia Kristeva]] | [[Sliven]] | 1941-06-24 | [[Francia]]<br/>[[Bulgaria]] | | [[Ficheiro:Julia Kristeva à Paris en 2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 73 | [[:d:Q160456|Q160456]] | [[Angela Davis]] | [[Birmingham, Alabama|Birmingham]] | 1944-01-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Angela Davis in 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 74 | [[:d:Q164161|Q164161]] | [[Mary Hesse]] | [[Reigate]] | 1924-10-15 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2016-10-02 | |- | style='text-align:right'| 75 | [[:d:Q174880|Q174880]] | [[Teresa de Ávila|Tareixa de Ávila]] | [[Ávila]] | 1515-03-28 | [[España]]<br/>[[Coroa de Castela]] | 1582-10-15 | [[Ficheiro:Santa Teresa de Jesús (Museo del Prado).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 76 | [[:d:Q177081|Q177081]] | [[Ban Zhao]] | [[Han do leste]] | 45 | [[Han do leste]] | 116 | [[Ficheiro:Banzhao.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 77 | [[:d:Q180989|Q180989]] | [[Jane Addams]] | [[Cedarville]] | 1860-09-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1935-05-22 | [[Ficheiro:ADDAMS, JANE 21664v (cropped2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 78 | [[:d:Q183074|Q183074]] | [[Juana Inés de la Cruz]] | [[Nepantla de Sor Juana Inés de la Cruz]] | 1651-11-12 | [[Imperio Español]] | 1695-04-17 | [[Ficheiro:Sor Juana Inés de la Cruz, 1732 - Fray Miguel de Herrera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 79 | [[:d:Q183265|Q183265]] | [[Wendy Brown]] | | 1955-11-28 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Wendy Brown 2016 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 80 | [[:d:Q189454|Q189454]] | [[Helena Blavatsky]] | [[Dnipro]] | 1831-07-31 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1891-04-26 | [[Ficheiro:Helena Petrovna Blavatsky.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 81 | [[:d:Q191107|Q191107]] | [[Clara de Asís]] | [[Asís]] | 1194-07-16 | | 1253-08-11 | [[Ficheiro:Simone Martini 047.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 82 | [[:d:Q198346|Q198346]] | [[Rosemary Radford Ruether]] | [[Saint Paul, Minnesota|Saint Paul]] | 1936-11-02 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-05-21 | |- | style='text-align:right'| 83 | [[:d:Q200392|Q200392]] | [[Maria Gaetana Agnesi]] | [[Milán]] | 1718-05-16 | | 1799-01-09 | [[Ficheiro:Maria Gaetana Agnesi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 84 | [[:d:Q204996|Q204996]] | [[Bríxida de Suecia]] | [[Finsta]] | 1303 | [[Suecia]] | 1373-07-23 | [[Ficheiro:Heliga Birgitta på ett altarskåp i Salems kyrka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 85 | [[:d:Q206972|Q206972]] | [[Olympe de Gouges]] | [[Montauban]] | 1748-05-07 | [[Francia]] | 1793-11-03 | [[Ficheiro:Marie-Olympe-de-Gouges.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 86 | [[:d:Q217495|Q217495]] | [[Iris Murdoch]] | [[Dublín]] | 1919-07-15 | [[Irlanda]]<br/>[[Reino Unido]] | 1999-02-08 | |- | style='text-align:right'| 87 | [[:d:Q228564|Q228564]] | [[Aspasia]] | [[Mileto, Grecia|Mileto]] | -470 | | -400 | [[Ficheiro:Aspasie - Musée de Pergame - Berlin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 88 | [[:d:Q229190|Q229190]] | [[Catarina de Siena]] | [[Siena]] | 1347-03-25 | | 1380-04-29 | [[Ficheiro:Catherine of Siena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 89 | [[:d:Q229246|Q229246]] | [[Julia Domna]] | [[Homs]] | 2nd century | [[Roma antiga|Roma Antiga]] | 217 | [[Ficheiro:Julia Domna (Julia Pia), inv. 2210, Roman - Braccio Nuovo, Museo Chiaramonti - Vatican Museums - DSC00897.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 90 | [[:d:Q229520|Q229520]] | [[Raisa Gorbacheva]] | [[Rubtsovsk]] | 1932-01-05 | [[Rusia]] | 1999-09-20 | [[Ficheiro:RIAN archive 23852 Gorbachev listens to interpreter (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 91 | [[:d:Q229646|Q229646]] | [[Elizabeth Anscombe]] | [[Limerick]] | 1919-03-18 | [[Reino Unido]] | 2001-01-05 | [[Ficheiro:Elisabeth Anscombe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 92 | [[:d:Q230670|Q230670]] | [[Françoise d'Aubigné, Marquise de Maintenon]] | [[Niort]] | 1635-11-27 | [[Francia]] | 1719-04-15 | [[Ficheiro:Pierre Mignard - Françoise d'Aubigné, marquise de Maintenon (1694).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 93 | [[:d:Q232505|Q232505]] | [[Enheduanna]] | [[Imperio acadio]] | 23rd century BCE | [[Imperio acadio]] | 23rd century BCE | [[Ficheiro:Enheduanna, daughter of Sargon of Akkad.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 94 | [[:d:Q234570|Q234570]] | [[Harriet Martineau]] | [[Norwich (Q130191)|Norwich]] | 1802-06-12 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1876-06-27 | [[Ficheiro:Harriet Martineau by Richard Evans.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 95 | [[:d:Q234816|Q234816]] | [[Cristina de Pizán|Christine de Pisan]] | [[Venecia]] | 1364-09-11 | [[Francia]] | 1431 | [[Ficheiro:Christine de Pisan - cathedra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 96 | [[:d:Q234964|Q234964]] | [[Hélène Cixous]] | [[Orán, Alxeria|Orán]] | 1937-06-05 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Hélène Cixous par Claude Truong-Ngoc 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 97 | [[:d:Q235098|Q235098]] | [[Jeanne-Marie Bouvier de La Motte Guyon]] | [[Montargis]] | 1648-04-13 | [[Francia]] | 1717-06-09 | [[Ficheiro:Elisabeth Sophie Cheron - Jeanne-Marie Bouvier de la Motte-Guyon - Pushkin Museum.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 98 | [[:d:Q235125|Q235125]] | [[Ágnes Heller]] | [[Budapest]] | 1929-05-12 | [[Hungría]] | 2019-07-19 | [[Ficheiro:Ágnes Heller Göteborg Book Fair 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 99 | [[:d:Q235134|Q235134]] | [[María Zambrano]] | [[Vélez-Málaga]] | 1904-04-22 | [[España]] | 1991-02-06 | [[Ficheiro:María Zambrano ca. 1918.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 100 | [[:d:Q235361|Q235361]] | [[Voltairine de Cleyre]] | [[Leslie]] | 1866-11-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1912-06-20<br/>1912-06-19 | [[Ficheiro:VoltairinedeCleyre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 101 | [[:d:Q235426|Q235426]] | [[Teano de Crotone]] | [[Crotone]] | 6th century BCE | | 5th century BCE | |- | style='text-align:right'| 102 | [[:d:Q235451|Q235451]] | [[Vandana Shiva]] | [[Dehradun]] | 1952-11-05 | [[India]] | | [[Ficheiro:Dr. Vandana Shiva DS.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 103 | [[:d:Q235470|Q235470]] | [[Martha Nussbaum]] | [[Nova York]] | 1947-05-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Martha Nussbaum wikipedia 10-10.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 104 | [[:d:Q235494|Q235494]] | [[Hiparquía]] | [[Maroneia]] | -350 | | -280 | [[Ficheiro:Hipparchia of Maroneia Villa Farnesina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 105 | [[:d:Q236173|Q236173]] | [[Chantal Mouffe]] | [[Charleroi]] | 1943-06-17 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Chantal Mouffe 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 106 | [[:d:Q236699|Q236699]] | [[Xiana de Norwich]] | [[Norwich (Q130191)|Norwich]] | 1342-11-08<br/>1343 | [[Reino de Inglaterra]] | 15th century | [[Ficheiro:Statue of Dame Julian.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 107 | [[:d:Q237095|Q237095]] | [[Madeleine de Scudéry]] | [[Le Havre]] | 1607-11-15 | [[Francia]] | 1701-06-02 | [[Ficheiro:Mme de Scudery.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 108 | [[:d:Q237103|Q237103]] | [[Madame de Sévigné]] | [[París]] | 1626-02-05 | [[Francia]] | 1696-04-17<br/>1695-04-17 | [[Ficheiro:Marquise de sevignee.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 109 | [[:d:Q237173|Q237173]] | [[Mary Parker Follett]] | [[Quincy]] | 1868-09-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1933-12-18 | [[Ficheiro:Mary Parker Follett.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 110 | [[:d:Q237871|Q237871]] | [[Catarina de Suecia]] | [[Motala]] | 1331 | [[Suecia]] | 1381-03-24 | [[Ficheiro:Sankta Katarina, skulptur i Trono kyrka, STF1923.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 111 | [[:d:Q239081|Q239081]] | [[Macrina the Younger]] | [[Kayseri]] | 324<br/>327<br/>330 | | 379 | [[Ficheiro:Macrina the Younger.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 112 | [[:d:Q239131|Q239131]] | [[Evelyn Fox Keller]] | [[Nova York]] | 1936-03-20 | [[Estados Unidos de América]] | 2023-09-22 | [[Ficheiro:EvelynFoxKeller1999.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 113 | [[:d:Q239448|Q239448]] | [[Pompeia Plotina]] | [[Nîmes]] | 70s | [[Roma antiga|Roma Antiga]] | 121 | [[Ficheiro:Head Roman woman Glyptothek Munich 405.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 114 | [[:d:Q240782|Q240782]] | [[Harriet Taylor Mill]] | [[Londres]] | 1807-10-08 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1858-11-03 | [[Ficheiro:Harriet Mill from NPG.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 115 | [[:d:Q240851|Q240851]] | [[Gayatri Chakravorty Spivak]] | [[Calcuta]] | 1942-02-24 | [[India]] | | [[Ficheiro:Gayatri Spivak on Subversive Festival.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 116 | [[:d:Q241392|Q241392]] | [[Mary Daly]] | [[Schenectady]] | 1928-10-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2010-01-03 | |- | style='text-align:right'| 117 | [[:d:Q242332|Q242332]] | [[Anne Bradstreet]] | [[Northampton]] | 1612-03-20 | [[Reino de Inglaterra]] | 1672-09-16 | [[Ficheiro:Frontispiece for An Account of Anne Bradstreet The Puritan Poetess, and Kindred Topics, edited by Colonel Luther Caldwell (Boston, 1898) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 118 | [[:d:Q242616|Q242616]] | [[Patricia Churchland]] | [[Oliver]] | 1943-07-16 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Patricia Churchland, 2015 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 119 | [[:d:Q242640|Q242640]] | [[Margaret Cavendish]] | [[Colchester]] | 1623<br/>1617 | [[Reino de Inglaterra]] | 1673-12-15 | [[Ficheiro:Margaret Cavendish, Duchess of Newcastle, by Peter Lely.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 120 | [[:d:Q251802|Q251802]] | [[Léna Soler]] | [[Alxeria]] | 1966-06-15 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 121 | [[:d:Q253407|Q253407]] | [[Donna Haraway]] | [[Denver]] | 1944-09-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Donna Haraway 2006 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 122 | [[:d:Q254068|Q254068]] | [[Flora Tristán]] | [[París]] | 1803-04-07 | [[Francia]] | 1844-11-14 | [[Ficheiro:Flora Tristan 1838.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 123 | [[:d:Q254322|Q254322]] | [[Elizabeth of Bohemia]] | [[Praga]] | 1292-01-20 | | 1330-09-28 | [[Ficheiro:Busta Eliška Přemyslovna.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 124 | [[:d:Q255132|Q255132]] | [[Marguerite Porete]] | [[Condado de Hainaut]] | 1250 | [[Reino de Francia]] | 1310-06-01 | [[Ficheiro:Beguine 1489.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 125 | [[:d:Q255261|Q255261]] | [[Anna Maria van Schurman]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1607-11-05 | [[Provincias Unidas]] | 1678-05-04 | [[Ficheiro:Jan Lievens - Portrait of Anna Maria van Schurman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 126 | [[:d:Q255448|Q255448]] | [[Porcia]] | [[Roma antiga|Roma Antiga]] | 1st century BCE | [[Roma antiga|Roma Antiga]] | 43 | [[Ficheiro:Portia Catonis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 127 | [[:d:Q256506|Q256506]] | [[Rabia al Adawiyya]] | [[Basora]] | 710s | [[Califato omeia|Califato Omeia]]<br/>[[Califato Abbásida]] | 801 | [[Ficheiro:Rabia al-Adawiyya.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 128 | [[:d:Q257132|Q257132]] | [[Oksana Zabuzhko]] | [[Lutsk]] | 1960-09-19 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Oksana Zabuzhko at Berlinale 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 129 | [[:d:Q257351|Q257351]] | [[Herrad of Landsberg]] | | 1130 | [[Sacro Imperio Romano Xermánico]] | 1195-07-25 | [[Ficheiro:Herrad von Landsberg - Head.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 130 | [[:d:Q257953|Q257953]] | [[Margaret Fuller]] | [[Cambridge, Massachusetts|Cambridge]] | 1810-05-23 | [[Estados Unidos de América]] | 1850-07-19 | [[Ficheiro:Margaret Fuller by Chappel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 131 | [[:d:Q259507|Q259507]] | [[bell hooks]] | [[Hopkinsville]] | 1952-09-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-12-15 | [[Ficheiro:Bellhooks.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 132 | [[:d:Q260404|Q260404]] | [[Anne Conway]] | [[Londres]] | 1631-12-14 | [[Reino de Inglaterra]] | 1679-02-18 | [[Ficheiro:Samuel van Hoogstraten - Perspective View with a Woman Reading a Letter - 66 - Mauritshuis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 133 | [[:d:Q262225|Q262225]] | [[Arete of Cyrene]] | [[Cirene]] | 400s BCE | | 340s BCE | |- | style='text-align:right'| 134 | [[:d:Q262354|Q262354]] | [[Taraneh Javanbakht]] | [[Teherán]] | 1974-05-12 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:TaranehJavanbakht.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 135 | [[:d:Q263201|Q263201]] | [[Monique Wittig]] | [[Dannemarie]] | 1935-07-13 | [[Francia]] | 2003-01-03 | [[Ficheiro:Monique Wittig (ph. Colette Geoffrey) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 136 | [[:d:Q263235|Q263235]] | [[Seyla Benhabib]] | [[Istambul]] | 1950-09-09 | [[Turquía]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 137 | [[:d:Q263699|Q263699]] | [[Ida Gramcko]] | [[Puerto Cabello]] | 1924-10-11 | [[Venezuela]] | 1994-03-03 | [[Ficheiro:Ida Gramcko.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 138 | [[:d:Q266016|Q266016]] | [[Chantal Maillard]] | [[Bruxelas]] | 1951 | [[Bélxica]]<br/>[[España]] | | [[Ficheiro:Chantal Maillard (2022).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 139 | [[:d:Q267536|Q267536]] | [[Nancy Fraser]] | [[Baltimore]] | 1947-05-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nancy Fraser YT.webp|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 140 | [[:d:Q269687|Q269687]] | [[Matilde de Magdeburgo]] | [[Archbishopric of Magdeburg]] | 1207 | [[Alemaña]] | 1282 | [[Ficheiro:Merazhofen Pfarrkirche Chorgestühl links Mechthild.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 141 | [[:d:Q270735|Q270735]] | [[Susan George]] | [[Akron, Ohio|Akron]] | 1934-06-29 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Susan George, 2010 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 142 | [[:d:Q271493|Q271493]] | [[Helena Roerich]] | [[San Petersburgo]] | 1879-01-31<br/>1879-02-12 | [[Imperio Ruso]] | 1955-10-05 | [[Ficheiro:Helena Roerich 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 143 | [[:d:Q271551|Q271551]] | [[Shulamith Firestone]] | [[Otava]] | 1945-01-07 | [[Canadá]] | 2012-08-28 | |- | style='text-align:right'| 144 | [[:d:Q272750|Q272750]] | [[Elizabeth Cabot Agassiz]] | [[Boston]] | 1822-12-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1907-06-27 | [[Ficheiro:Elizabeth Cary Agassiz, 1852 portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 145 | [[:d:Q273389|Q273389]] | [[Irina Tweedie]] | [[Rusia]] | 1907-04-20 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Rusia]] | 1999-08-23 | |- | style='text-align:right'| 146 | [[:d:Q274309|Q274309]] | [[Élisabeth Badinter]] | [[Boulogne-Billancourt]] | 1944-03-05 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 147 | [[:d:Q274667|Q274667]] | [[Éliette Abécassis]] | [[Estrasburgo]] | 1969-01-27 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Eliette Abécassis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 148 | [[:d:Q274715|Q274715]] | [[Élisabeth de Fontenay]] | [[París]] | 1934 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Elisabeth de Fontenay.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 149 | [[:d:Q275044|Q275044]] | [[Isotta Nogarola]] | [[Verona]] | 1418 | [[República de Venecia]] | 1466 | [[Ficheiro:Isotta nogarola XV c..jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 150 | [[:d:Q275370|Q275370]] | [[Alice von Hildebrand]] | [[Bruxelas]] | 1923-03-11 | [[Bélxica]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2022-01-14 | |- | style='text-align:right'| 151 | [[:d:Q283654|Q283654]] | [[Maria Skobtsova]] | [[Riga]] | 1891-12-20 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Francia]] | 1945-03-31<br/>1945 | [[Ficheiro:Елизавета Скобцова.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 152 | [[:d:Q284025|Q284025]] | [[Carol Gilligan]] | [[Nova York]] | 1936-11-28 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Carol Gilligan P1010970 - cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 153 | [[:d:Q287222|Q287222]] | [[Yu Gam-dong]] | | 15th century | [[Dinastía Joseon]] | 15th century | |- | style='text-align:right'| 154 | [[:d:Q287752|Q287752]] | [[Charlotte Perkins Gilman]] | [[Hartford, Connecticut|Hartford]] | 1860-07-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1935-08-17 | [[Ficheiro:Photo of Charlotte Perkins Gilman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 155 | [[:d:Q288467|Q288467]] | [[Lastheneia of Mantinea]] | [[Mantinea]] | 4th century BCE | | 4th century BCE | |- | style='text-align:right'| 156 | [[:d:Q291699|Q291699]] | [[Susan Neiman]] | [[Atlanta]] | 1955-03-27 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Israel]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Susan Neiman B2015-02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 157 | [[:d:Q291952|Q291952]] | [[Sosipatra]] | [[Éfeso]] | 4th century | [[Roma antiga|Roma Antiga]] | 4th century | |- | style='text-align:right'| 158 | [[:d:Q292326|Q292326]] | [[Teresa de Lauretis]] | [[Boloña]] | 1938-11-29 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]]<br/>[[Italia]] | | [[Ficheiro:Teresa de Lauretis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 159 | [[:d:Q293224|Q293224]] | [[Marjorie Grene]] | [[Milwaukee]] | 1910-12-13 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-03-16 | [[Ficheiro:Marjorie Grene, RIT NandE Vol15Num7 1983 Sep29 Complete.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 160 | [[:d:Q297493|Q297493]] | [[Philippa Foot|Phillippa Foot]] | [[Owston Ferry]] | 1920-10-03 | [[Reino Unido]] | 2010-10-03 | |- | style='text-align:right'| 161 | [[:d:Q299627|Q299627]] | [[Carole Pateman]] | [[Sussex]] | 1940-12-11 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Carole Pateman in Brazil 2015 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 162 | [[:d:Q336089|Q336089]] | [[Onora O'Neill]] | [[Aughafatten]] | 1941-08-23 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Official portrait of Baroness O'Neill of Bengarve crop 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 163 | [[:d:Q336921|Q336921]] | [[Mary Warnock, Baroness Warnock]] | [[Winchester]] | 1924-04-14 | [[Reino Unido]] | 2019-03-20 | |- | style='text-align:right'| 164 | [[:d:Q373948|Q373948]] | [[Adrian Piper]] | [[Nova York]] | 1948-09-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:AdrianPiper2005Berlin.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 165 | [[:d:Q378563|Q378563]] | [[Sylvie Le Bon-de Beauvoir]] | [[Rennes]] | 1941-01-17 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 166 | [[:d:Q384688|Q384688]] | [[Christine Buci-Glucksmann]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 167 | [[:d:Q432690|Q432690]] | [[Catherine Malabou]] | [[Sidi Bel Abbès]] | 1959-06-18 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 168 | [[:d:Q433594|Q433594]] | [[Anandamayi Ma]] | [[Bengala]] | 1896-04-30 | [[Raj Británico]]<br/>[[India]] | 1982-08-27 | [[Ficheiro:Ma Anandamayi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 169 | [[:d:Q433913|Q433913]] | [[Jennifer Michael Hecht]] | [[Glen Cove]] | 1965-11-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:QEDCon Day One-103 (17127829697).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 170 | [[:d:Q433919|Q433919]] | [[Phintys]] | [[Crotone]] | 4th century BCE | | 3rd century BCE | |- | style='text-align:right'| 171 | [[:d:Q434021|Q434021]] | [[Timycha]] | [[Esparta]] | 4th century BCE | | 4th century BCE | |- | style='text-align:right'| 172 | [[:d:Q435402|Q435402]] | [[Sylvie Germain]] | [[Châteauroux]] | 1954-01-08 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Sylvie Germain (2019).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 173 | [[:d:Q437363|Q437363]] | [[Christina Hoff Sommers]] | [[Petaluma]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Christina Hoff Sommers on Louder with Crowder.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 174 | [[:d:Q437943|Q437943]] | [[Ruth Barcan Marcus]] | [[Bronx]] | 1921-08-02 | [[Estados Unidos de América]] | 2012-02-19 | [[Ficheiro:Ruth Barcan Marcus.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 175 | [[:d:Q437981|Q437981]] | [[Julia Annas]] | | 1946-06-13 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 176 | [[:d:Q438632|Q438632]] | [[Raya Dunayevskaya]] | [[Yaryshiv]] | 1910-05-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1987-06-09 | |- | style='text-align:right'| 177 | [[:d:Q439143|Q439143]] | [[Gillian Rose]] | [[Londres]] | 1947-09-20 | [[Reino Unido]] | 1995-12-09 | |- | style='text-align:right'| 178 | [[:d:Q439913|Q439913]] | [[Paola Cavalieri]] | [[Roma]] | 1950-10-26 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Paola Cavalieri 2 sept 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 179 | [[:d:Q440118|Q440118]] | [[Marie Angélique Arnauld]] | [[París]] | 1591-09-08 | [[Reino de Francia]] | 1661-08-06 | [[Ficheiro:Angélique Arnauld.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 180 | [[:d:Q441514|Q441514]] | [[Martha Fineman]] | | 1943-05-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 181 | [[:d:Q441537|Q441537]] | [[Frances Wright]] | [[Dundee]] | 1795-09-06 | [[Reino de Gran Bretaña]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1852-12-13 | [[Ficheiro:Franceswright.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 182 | [[:d:Q442384|Q442384]] | [[Pema Chödrön]] | [[Nova York]] | 1936-07-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Pema chodron 2007 cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 183 | [[:d:Q443132|Q443132]] | [[Lydia Maria Child]] | [[Medford]] | 1802-02-11 | [[Estados Unidos de América]] | 1880-10-20 | [[Ficheiro:Lydia Maria Child engraving.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 184 | [[:d:Q444595|Q444595]] | [[Perictione]] | [[Atenas]] | 5th century BCE | | 4th century BCE | |- | style='text-align:right'| 185 | [[:d:Q444628|Q444628]] | [[Tullia d'Aragona]] | [[Roma]] | 1510 | [[Estados Pontificios]] | 1556-03 | [[Ficheiro:Moretto da Brescia - Portrait of Tullia d'Aragona as Salome - WGA16230.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 186 | [[:d:Q444852|Q444852]] | [[Isabelle Stengers]] | [[Bruxelas]] | 1949 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Isabelle-stengers.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 187 | [[:d:Q447995|Q447995]] | [[Mabel Besant-Scott]] | [[Cheltenham]] | 1870-08-28 | [[Reino Unido]] | 1952-05-22 | [[Ficheiro:Mabel Besant-Scott, circa 1878.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 188 | [[:d:Q448427|Q448427]] | [[Sarah Kofman]] | [[10º distrito de París]] | 1934-09-14 | [[Francia]] | 1994-10-15 | [[Ficheiro:Sarah Kofman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 189 | [[:d:Q449846|Q449846]] | [[Duoda]] | [[Marca Hispánica]] | 800 | [[Imperio Carolinxio]] | No/unknown value | [[Ficheiro:The Lady and the Unicorn - Hearing.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 190 | [[:d:Q450663|Q450663]] | [[Avital Ronell]] | [[Praga]] | 1952-04-15 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Avital Ronell egs.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 191 | [[:d:Q450744|Q450744]] | [[Hedvig Charlotta Nordenflycht]] | [[Estocolmo]] | 1718-11-28 | [[Suecia]] | 1763-06-29 | [[Ficheiro:Hedvig Charlotta Nordenflycht x JH Scheffel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 192 | [[:d:Q450819|Q450819]] | [[Marianna Florenzi]] | [[Rávena]] | 1802-11-09 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1870-04-15 | [[Ficheiro:Stieler - Marianna Marchesa Florenzi, 1831.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 193 | [[:d:Q451719|Q451719]] | [[Damo]] | [[Crotone]] | 6th century BCE | | 5th century BCE | |- | style='text-align:right'| 194 | [[:d:Q452116|Q452116]] | [[Julia Robinson]] | [[St. Louis]] | 1919-12-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1985-07-30 | [[Ficheiro:Julia Robinson 1975 (re-scanned).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 195 | [[:d:Q452742|Q452742]] | [[Catherine Clément]] | [[Boulogne-Billancourt]] | 1939-02-10 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:P1070995 - Catherine CLEMENT.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 196 | [[:d:Q452770|Q452770]] | [[Ruth Millikan]] | [[Filadelfia]] | 1933 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 197 | [[:d:Q452797|Q452797]] | [[Marta Harnecker]] | [[Santiago de Chile]] | 1937-01-18 | [[Chile]] | 2019-06-15 | [[Ficheiro:(Martha Harnecker) Lanzamiento del libro “Ecuador- una nueva izquierda en busca de la vida en plenitud” de Martha Harnecker (6053417074).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 198 | [[:d:Q453489|Q453489]] | [[Maria Ossowska]] | [[Varsovia]] | 1896-01-16 | [[Polonia]] | 1974-08-13 | [[Ficheiro:Maria Ossowska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 199 | [[:d:Q453637|Q453637]] | [[Patricia De Martelaere]] | [[Zottegem]] | 1957-04-16 | [[Bélxica]] | 2009-03-04 | [[Ficheiro:Patricia De Martelaere.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 200 | [[:d:Q455736|Q455736]] | [[Judith Nisse Shklar]] | [[Riga]] | 1928-09-24 | [[Letonia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1992-09-17 | |- | style='text-align:right'| 201 | [[:d:Q456560|Q456560]] | [[Myia]] | [[Crotone]] | 6th century BCE | | 5th century BCE | |- | style='text-align:right'| 202 | [[:d:Q457070|Q457070]] | [[Moderata Fonte]] | [[Venecia]] | 1555-06-15 | [[República de Venecia]] | 1592 | [[Ficheiro:Moderata Fonte.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 203 | [[:d:Q457278|Q457278]] | [[Oodgeroo Noonuccal]] | [[Stradbroke Island]] | 1920-11-03 | [[Australia]] | 1993-09-16 | [[Ficheiro:UQFL301 b9f1 photo 0002x.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 204 | [[:d:Q457511|Q457511]] | [[Anne-Thérèse de Marguenat de Courcelles]] | [[París]] | 1647-09-25<br/>1644 | [[Francia]] | 1733-07-12 | [[Ficheiro:Nicolas de Largillierre - Portrait d'Anne-Thérèse de Marguenat de Courcelles, marquise de Lambert (1647-1733) - P2516 - Musée Carnavalet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 205 | [[:d:Q457949|Q457949]] | [[Kazimierza Illakowiczowna]] | [[Vilnius]] | 1892-08-06 | [[Polonia]] | 1983-02-16 | [[Ficheiro:Kazimiera Illakowiczowna Polish poet 1928.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 206 | [[:d:Q460075|Q460075]] | [[Isabel Paterson]] | [[Illa Manitoulin]] | 1886-01-22 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1961-01-10 | |- | style='text-align:right'| 207 | [[:d:Q460349|Q460349]] | [[Dora Marsden]] | [[Marsden]] | 1882-03-05 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1960-12-13 | [[Ficheiro:Dora Marsden.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 208 | [[:d:Q461086|Q461086]] | [[Nina Karin Monsen]] | [[Bergen]] | 1943-05-29 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Ninakrainmonsen.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 209 | [[:d:Q461463|Q461463]] | [[Elisabeta Polihroniade]] | [[Bucarest]] | 1935-04-24 | [[Romanía]] | 2016-01-23 | [[Ficheiro:Elisabeta Polirhoniade 1982 Luzern.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 210 | [[:d:Q461832|Q461832]] | [[Magdalena Środa]] | [[Varsovia]] | 1957-01-07 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Magdalena Środa Sejm 2014.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 211 | [[:d:Q462169|Q462169]] | [[Catharine Beecher]] | [[East Hampton]] | 1800-09-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1878-05-12 | [[Ficheiro:Beecherc.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 212 | [[:d:Q463319|Q463319]] | [[Audre Lorde]] | [[Nova York]] | 1934-02-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1992-11-17 | [[Ficheiro:Audre Lorde.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 213 | [[:d:Q464403|Q464403]] | [[Madeleine de Souvré, marquise de Sablé]] | [[Bessé-sur-Braye]] | 1599<br/>1601 | [[Francia]] | 1678-01-16 | [[Ficheiro:Madame de Sable.gif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 214 | [[:d:Q464510|Q464510]] | [[Hwang Jini]] | [[Kaesong]] | 1506 | [[Dinastía Joseon]] | 1544 | |- | style='text-align:right'| 215 | [[:d:Q465252|Q465252]] | [[Patricia Hill Collins]] | [[Filadelfia]] | 1948-05-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:PatriciaHillCollins.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 216 | [[:d:Q465440|Q465440]] | [[Mona Ozouf]] | [[Plourivo]] | 1931-02-24 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Mona Ozouf (2014).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 217 | [[:d:Q465912|Q465912]] | [[Märta Tikkanen]] | [[Helsinqui]] | 1935-04-03 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Märta Tikkanen 04.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 218 | [[:d:Q466026|Q466026]] | [[Susanne Langer]] | [[Manhattan]] | 1895-12-20 | [[Estados Unidos de América]] | 1985-07-17 | [[Ficheiro:Susanne Langer 1925.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 219 | [[:d:Q466162|Q466162]] | [[Merlin Nostradamus]] | [[Dublín]] | 1822-12-04 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1904-04-05 | [[Ficheiro:FrancesPowerCobb.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 220 | [[:d:Q466175|Q466175]] | [[Anna Kingsford]] | [[Maryland]] | 1846-09-16 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Reino Unido]] | 1888-02-22 | [[Ficheiro:Anna Kingsford 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 221 | [[:d:Q466477|Q466477]] | [[Na Hye-sok]] | [[Suwon]] | 1896-04-18 | [[Corea do Sur]] | 1948-12-10 | [[Ficheiro:나혜석-Na Hye-seok.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 222 | [[:d:Q466851|Q466851]] | [[Elena Cornaro Piscopia]] | [[Venecia]] | 1646-06-05 | [[República de Venecia]] | 1684-07-26 | [[Ficheiro:Elena Piscopia portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 223 | [[:d:Q467312|Q467312]] | [[Cora Diamond]] | [[Nova York]] | 1937-10-30 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 224 | [[:d:Q467518|Q467518]] | [[Christine Korsgaard]] | [[Chicago]] | 1952-04-09 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Christine Korsgaard at Amherst College 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 225 | [[:d:Q467525|Q467525]] | [[Nel Noddings]] | [[Irvington]] | 1929-01-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-08-25 | [[Ficheiro:Nel Noddings 2011 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 226 | [[:d:Q468020|Q468020]] | [[Jacqueline Pascal]] | [[Clermont-Ferrand]] | 1625-10-04 | [[Francia]] | 1661-10-04 | [[Ficheiro:Jacqueline pascal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 227 | [[:d:Q468736|Q468736]] | [[Victoria, Lady Welby]] | [[Londres]] | 1837-04-27 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1912-03-29 | [[Ficheiro:Victoria Lady Welby (1837-1912) on a photograph by G.C. Beresford (1864-1938).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 228 | [[:d:Q469087|Q469087]] | [[Marie de Gournay]] | [[París]] | 1565-10-06 | [[Francia]] | 1645-07-13 | [[Ficheiro:Marie-de-Gournay-2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 229 | [[:d:Q469283|Q469283]] | [[Connie Palmen]] | [[Sint Odiliënberg]] | 1955-11-25 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Connie-palmen-2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 230 | [[:d:Q469565|Q469565]] | [[Sandra Harding]] | [[San Francisco]] | 1935-03-29 | [[Estados Unidos de América]] | 2025-03-05 | [[Ficheiro:Sandra G Harding.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 231 | [[:d:Q469957|Q469957]] | [[Antoinette du Ligier de la Garde Deshoulières]] | [[París]] | 1638-01-01 | [[Francia]] | 1694-02-17 | [[Ficheiro:Deshoulières.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 232 | [[:d:Q491778|Q491778]] | [[Jeong Nan-jeong]] | | 1506 | [[Dinastía Joseon]] | 1565-11-13 | [[Ficheiro:JeongNanJeong Grave.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 233 | [[:d:Q494196|Q494196]] | [[Andrea Kern]] | [[Heilbronn]] | 1968 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 234 | [[:d:Q510475|Q510475]] | [[Dina Dreyfus]] | [[Milán]] | 1911-02-01 | [[Francia]] | 1999-02-25 | |- | style='text-align:right'| 235 | [[:d:Q512375|Q512375]] | [[Nicla Vassallo]] | [[Imperia]] | 1963-11-06 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Nicla vassallo eng.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 236 | [[:d:Q512979|Q512979]] | [[Nancy Cartwright]] | [[Pensilvania]] | 1944-01-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nancy Cartwright 1990s.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 237 | [[:d:Q514065|Q514065]] | [[Elisa Aaltola]] | [[Petäjävesi]] | 1976 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Elisa Aaltola, 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 238 | [[:d:Q516167|Q516167]] | [[Jean Bethke Elshtain]] | [[Windsor]] | 1941-01-06 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-08-11 | |- | style='text-align:right'| 239 | [[:d:Q516614|Q516614]] | [[Bracha L. Ettinger]] | [[Tel Aviv]] | 1948-03-23 | [[Francia]]<br/>[[Israel]] | | [[Ficheiro:Bracha L. Ettinger 2009 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 240 | [[:d:Q517365|Q517365]] | [[Eleonora Ziemięcka]] | [[Czersk]] | 1819 | [[Polonia]]<br/>[[Imperio Ruso]] | 1869-09-23 | [[Ficheiro:EleonoraZiemięcka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 241 | [[:d:Q517390|Q517390]] | [[Chantal Delsol]] | [[París]] | 1947-04-16 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Chantal Delsol.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 242 | [[:d:Q525814|Q525814]] | [[Ptolemais of Cyrene]] | | 3rd century BCE | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 243 | [[:d:Q529732|Q529732]] | [[Barbara Smoker]] | [[Londres]] | 1923-06-02 | [[Reino Unido]] | 2020-04-07 | [[Ficheiro:Barbara Smoker.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 244 | [[:d:Q530010|Q530010]] | [[Marie-José Mondzain]] | [[Alxer]] | 1942-01-18 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Marie-José Mondzain.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 245 | [[:d:Q534407|Q534407]] | [[Angelika Krebs]] | [[Mannheim]] | 1961-08-12 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Angelika Krebs.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 246 | [[:d:Q534656|Q534656]] | [[Alice Voinescu]] | [[Drobeta-Turnu Severin]] | 1885-02-10 | [[Romanía]] | 1961-06-04 | [[Ficheiro:Alice Voinescu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 247 | [[:d:Q538347|Q538347]] | [[Giovanna Borradori]] | [[Milán]] | 1963 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 248 | [[:d:Q538474|Q538474]] | [[Debora Vogel]] | [[Burshtyn]] | 1900-01-04 | [[Imperio Austrohúngaro]]<br/>[[Segunda República Polaca]] | 1942-08 | [[Ficheiro:Debora vogel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 249 | [[:d:Q538767|Q538767]] | [[Catharine Macaulay]] | [[Wye]] | 1731-04-02 | [[Reino de Gran Bretaña]] | 1791-06-22 | [[Ficheiro:Catharine Macaulay (née Sawbridge) by Robert Edge Pine.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 250 | [[:d:Q541318|Q541318]] | [[Nerija Putinaitė]] | [[Tauragė]] | 1971-05-19 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 251 | [[:d:Q541652|Q541652]] | [[Laura Bassi]] | [[Boloña]] | 1711-10-29 | [[Estados Pontificios]] | 1778-02-20 | [[Ficheiro:Laura Bassi - Carlo Vandi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 252 | [[:d:Q542318|Q542318]] | [[Corinne Enaudeau]] | | 20th century | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 253 | [[:d:Q543381|Q543381]] | [[Iris Marion Young]] | [[Nova York]] | 1949-01-02 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-08-01 | [[Ficheiro:Iris Marion Young.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 254 | [[:d:Q549506|Q549506]] | [[Antoinette Blackwell|Antoinette Brown Blackwell]] | [[Henrietta]] | 1825-05-20 | [[Estados Unidos de América]] | 1921-11-05 | [[Ficheiro:Antoinette Louisa Brown Blackwell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 255 | [[:d:Q560081|Q560081]] | [[Anna Czajka]] | [[Ciechanów]] | 1952 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Foto ACC Udine popr MC.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 256 | [[:d:Q565193|Q565193]] | [[Anne Sheppard]] | | 1951-11-10 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 257 | [[:d:Q565242|Q565242]] | [[Anne Dufourmantelle]] | [[8º distrito de París]] | 1964-03-20 | [[Francia]] | 2017-07-21 | [[Ficheiro:Anne Dufourmantelle.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 258 | [[:d:Q565701|Q565701]] | [[Anne Phillips]] | [[Lancaster]] | 1950-06-02 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 259 | [[:d:Q586050|Q586050]] | [[Asclepigenia]] | [[Atenas]] | 5th century | [[Imperio Bizantino]] | 485 | |- | style='text-align:right'| 260 | [[:d:Q594952|Q594952]] | [[Rebecca Masterton]] | [[Lewes]] | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 261 | [[:d:Q597248|Q597248]] | [[Silvia Federici]] | [[Parma]] | 1942-04-24<br/>1942-04-20 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Italia]] | | [[Ficheiro:La escritora y activista feminista Silvia Federici (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 262 | [[:d:Q613944|Q613944]] | [[Mahapajapati Gotami]] | [[Devadaha]] | -600 | | -480 | [[Ficheiro:Prince Siddhartha with his maternal aunt Queen Mahaprajapati Gotami.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 263 | [[:d:Q616880|Q616880]] | [[Francisca Josefa de la Concepción]] | [[Tunja]] | 1671-10-06 | [[Vicerreinado de Nova Granada]] | 1742 | [[Ficheiro:Francisca Josefa del Castillo.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 264 | [[:d:Q624152|Q624152]] | [[Chung Chil-sung]] | [[Daegu]] | 1897 | [[Corea do Sur]]<br/>[[Corea do Norte]] | 1958-11 | [[Ficheiro:GeumJuk Chung Chil-sung.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 265 | [[:d:Q634950|Q634950]] | [[Gwenaëlle Aubry]] | [[Saint-Étienne]] | 1971-04-02 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Portrait of Gwenaëlle Aubry.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 266 | [[:d:Q662543|Q662543]] | [[Dorothy Maud Wrinch]] | [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] | 1894-09-12 | [[Reino Unido]] | 1976-02-11 | [[Ficheiro:Dorothy Maud Wrinch 1921.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 267 | [[:d:Q667147|Q667147]] | [[Batis of Lampsacus]] | | 4th century BCE | | 3rd century BCE | |- | style='text-align:right'| 268 | [[:d:Q678060|Q678060]] | [[Ija Lazari-Pawłowska]] | [[Arnishitsy]] | 1921-05-08 | [[Polonia]] | 1994-11-10 | [[Ficheiro:Ija Lazari.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 269 | [[:d:Q715337|Q715337]] | [[Valéria Dienes]] | [[Szekszárd]] | 1879-05-25 | [[Hungría]] | 1978-06-08 | [[Ficheiro:Valéria Dienes in den 1910er Jahren.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 270 | [[:d:Q766723|Q766723]] | [[Rebecca Goldstein]] | [[White Plains]] | 1950-02-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Rebecca Goldstein.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 271 | [[:d:Q792460|Q792460]] | [[Bella Szwarcman-Czarnota]] | [[Fergana]] | 1945-09-01 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:RK2310 6II2996 Bella Szwarcman-Czarnota.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 272 | [[:d:Q807426|Q807426]] | [[Barbara Forrest]] | | 1952-06-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:CSICON 2011-Barbara Forrest.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 273 | [[:d:Q807579|Q807579]] | [[Barbara Noske]] | [[Bussum]] | 1949-09-06 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 274 | [[:d:Q807653|Q807653]] | [[Barbara Strohschein]] | [[Berlín]] | 1949 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 275 | [[:d:Q807713|Q807713]] | [[Barbara von Reibnitz]] | [[Gotinga]] | 1955-12-19 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 276 | [[:d:Q850060|Q850060]] | [[Bettina Stangneth]] | [[Lübeck]] | 1966 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Bettina Stangneth beim Bayerischen Buchpreis 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 277 | [[:d:Q916223|Q916223]] | [[Brigitte E. S. Jansen]] | [[Krefeld]] | 1953 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 278 | [[:d:Q962122|Q962122]] | [[Margaret Somerville]] | [[Adelaida]] | 1942-04-13 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 279 | [[:d:Q978869|Q978869]] | [[Judith Miller]] | [[Antibes]] | 1941-07-03 | [[Francia]] | 2017-12-07 | |- | style='text-align:right'| 280 | [[:d:Q988129|Q988129]] | [[Mary Whiton Calkins]] | [[Hartford, Connecticut|Hartford]] | 1863-03-30 | [[Estados Unidos de América]] | 1930-02-26 | [[Ficheiro:Mary Whiton Calkins face, undated.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 281 | [[:d:Q1031492|Q1031492]] | [[Mária Göllner]] | [[Budapest]] | 1894-11-13 | [[Hungría]] | 1982-01-19 | |- | style='text-align:right'| 282 | [[:d:Q1050943|Q1050943]] | [[Catherine Colliot-Thélène]] | [[Quimper]] | 1950-01-29 | [[Francia]] | 2022-05-06 | |- | style='text-align:right'| 283 | [[:d:Q1078074|Q1078074]] | [[Christa Hackenesch]] | | 1953-06-13 | [[Alemaña]] | 2008-01-03 | |- | style='text-align:right'| 284 | [[:d:Q1078135|Q1078135]] | [[Christa Mulack]] | [[Hamburgo]] | 1943 | [[Alemaña]] | 2021-07-22 | [[Ficheiro:Christa-Mulack 1996.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 285 | [[:d:Q1082840|Q1082840]] | [[Christiane Tietz]] | | 1967-04-20 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Christiane Tietz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 286 | [[:d:Q1083612|Q1083612]] | [[Johanna Christine Janowski]] | [[Weilburg]] | 1945-05-28 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 287 | [[:d:Q1089972|Q1089972]] | [[Chus Martínez]] | [[Ponteceso]] | 1972 | [[España]] | | [[Ficheiro:Rdp Singularity 8-04-15 (1) (17132276225) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 288 | [[:d:Q1091103|Q1091103]] | [[Catharine Trotter]] | [[Londres]] | 1674-08-16 | [[Reino de Gran Bretaña]] | 1749-05-11 | [[Ficheiro:Portrait of Catharine Cockburn.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 289 | [[:d:Q1097111|Q1097111]] | [[Ingetraut Dahlberg]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1927-02-20 | [[Alemaña]] | 2017-10-24 | [[Ficheiro:Ingetraut Dahlberg Vortrag Darmstadt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 290 | [[:d:Q1135688|Q1135688]] | [[Xu (emperatriz)|Xu]] | [[Nanjing]] | 1362-05-02<br/>1362-03-05 | [[Dinastía Yuan]]<br/>[[Dinastía Ming]] | 1407-08-06 | [[Ficheiro:仁孝文皇后徐氏（明太宗（成祖））.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 291 | [[:d:Q1157310|Q1157310]] | [[Dagmar Pohle]] | [[Allstedt]] | 1953-09-07 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:2017-03-23 Dagmar Pohle by Sandro Halank–2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 292 | [[:d:Q1159222|Q1159222]] | [[Dana Horáková]] | [[Grünbach]] | 1947-03-27 | [[Alemaña]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 293 | [[:d:Q1159641|Q1159641]] | [[Mária Ludassy]] | [[Budapest]] | 1944-01-14 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:10 éves a Wikipédia konferencia 028.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 294 | [[:d:Q1170205|Q1170205]] | [[Erin Manning]] | | 1969-02-01 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 295 | [[:d:Q1208959|Q1208959]] | [[Diane Davis]] | | 1963 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 296 | [[:d:Q1227107|Q1227107]] | [[Diotima de Mantinea]] | [[Mantinea]] | 1st millennium BCE | | 1st millennium BCE | [[Ficheiro:Simmler-Deotyma.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 297 | [[:d:Q1229024|Q1229024]] | [[Themista of Lampsacus]] | | 3rd century BCE | | 3rd century BCE | |- | style='text-align:right'| 298 | [[:d:Q1229220|Q1229220]] | [[Sandra Mitchell]] | | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 299 | [[:d:Q1240119|Q1240119]] | [[Sybille Krämer]] | [[Tréveris]] | 1951-03-21 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Re publica 19 - Day 1 (33912756818) (cropped) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 300 | [[:d:Q1240606|Q1240606]] | [[Donatella Di Cesare]] | [[Roma]] | 1956-04-29 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Donatella Di Cesare.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 301 | [[:d:Q1246165|Q1246165]] | [[Dorothea Bleek]] | [[Cidade do Cabo]] | 1873-03-26 | [[Suráfrica]] | 1948-06-27 | [[Ficheiro:Dorothea Bleek01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 302 | [[:d:Q1250294|Q1250294]] | [[Dorothy Emmet]] | [[Kensington]] | 1904-09-29 | [[Reino Unido]] | 2000-09-20 | |- | style='text-align:right'| 303 | [[:d:Q1255843|Q1255843]] | [[Ksenija Atanasijević]] | [[Belgrado]] | 1894-02-05 | [[Serbia]] | 1981-09-28 | [[Ficheiro:Ksenija Atanasijević (c. 1935).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 304 | [[:d:Q1263642|Q1263642]] | [[Simone Dietz]] | [[Bielefeld]] | 1959 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 305 | [[:d:Q1266206|Q1266206]] | [[Paola-Ludovica Coriando]] | | 1969-07-08 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 306 | [[:d:Q1267435|Q1267435]] | [[Luise Schottroff]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1934-04-11 | [[Alemaña]] | 2015-02-08 | |- | style='text-align:right'| 307 | [[:d:Q1267587|Q1267587]] | [[Eleonore Stump]] | | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Eleonore Stump (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 308 | [[:d:Q1273964|Q1273964]] | [[Yana Milev]] | [[Leipzig]] | 1964 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 309 | [[:d:Q1285049|Q1285049]] | [[Edith Landmann]] | [[Berlín]] | 1877-09-19 | [[Alemaña]] | 1951-07-23 | |- | style='text-align:right'| 310 | [[:d:Q1294816|Q1294816]] | [[Katharina Comoth]] | [[Aquisgrán]] | 1940-12-14 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Kcomoth.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 311 | [[:d:Q1313905|Q1313905]] | [[Sarah Broadie]] | | 1941-11-03 | [[Reino Unido]] | 2021-08-09 | |- | style='text-align:right'| 312 | [[:d:Q1317431|Q1317431]] | [[Margit Techert]] | [[Budapest]] | 1900-10-17 | [[Reino de Hungría]] | 1945-03-24 | |- | style='text-align:right'| 313 | [[:d:Q1327911|Q1327911]] | [[Elena Pulcini]] | [[L'Aquila]] | 1950-03-10 | [[Italia]] | 2021-04-09 | |- | style='text-align:right'| 314 | [[:d:Q1330109|Q1330109]] | [[Elisabeth Lloyd]] | [[Morristown]] | 1956-09-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 315 | [[:d:Q1330485|Q1330485]] | [[Elisabeth von Samsonow]] | [[Neubeuern]] | 1956-07-31 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Elisabeth von Samsonow - Buch Wien 2023.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 316 | [[:d:Q1331312|Q1331312]] | [[Elizabeth S. Anderson]] | [[Boston]] | 1959-12-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Elizabeth Anderson, philosopher (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 317 | [[:d:Q1339537|Q1339537]] | [[Erna Seeberger-Sturzenegger]] | [[Teufen]] | 1907-06-24 | [[Suíza]] | 1995-08-07 | |- | style='text-align:right'| 318 | [[:d:Q1339586|Q1339586]] | [[Gabriele Lautenschläger]] | | 1952 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Gabriele Lautenschläger.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 319 | [[:d:Q1346903|Q1346903]] | [[Helga Gripp-Hagelstange]] | | 1935-12-04 | [[Alemaña]] | 2004-10-03 | |- | style='text-align:right'| 320 | [[:d:Q1373388|Q1373388]] | [[Lynne Rudder Baker]] | [[Atlanta]] | 1944-02-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-12-24 | |- | style='text-align:right'| 321 | [[:d:Q1381574|Q1381574]] | [[Eve-Marie Engels]] | [[Düsseldorf]] | 1951-02-23 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 322 | [[:d:Q1395705|Q1395705]] | [[Meera Nanda]] | [[India]] | 1954 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 323 | [[:d:Q1396428|Q1396428]] | [[Rada Iveković]] | [[Zagreb]] | 1945 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 324 | [[:d:Q1399541|Q1399541]] | [[Hildegard Gosebrink]] | [[Heinsberg]] | 1969 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:GosebrinkHildegard.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 325 | [[:d:Q1458154|Q1458154]] | [[Johanne Charlotte Unzer]] | [[Halle|Halle (Saale)]] | 1725-11-27 | [[Alemaña]] | 1782-01-29 | [[Ficheiro:Johanna charlotte unzer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 326 | [[:d:Q1535071|Q1535071]] | [[Rachel McCleary]] | | 1953-09-29 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 327 | [[:d:Q1541053|Q1541053]] | [[Grace Lee Boggs]] | [[Providence, Rhode Island|Providence]] | 1915-06-27 | [[Estados Unidos de América]] | 2015-10-05 | [[Ficheiro:Grace Lee Boggs 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 328 | [[:d:Q1559438|Q1559438]] | [[Eliza Haywood]] | [[Shropshire]] | 1693 | [[Reino de Gran Bretaña]] | 1756-02-25<br/>1757 | [[Ficheiro:Eliza-haywood.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 329 | [[:d:Q1575649|Q1575649]] | [[Hanna-Barbara Gerl-Falkovitz]] | [[Kulmain]] | 1945-11-23 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:RPP Hanna-Barbara Gerl-Falkovitz4.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 330 | [[:d:Q1575841|Q1575841]] | [[Hannelis Schulte]] | [[Heidelberg]] | 1920-12-20 | [[Alemaña]] | 2016-04-12 | |- | style='text-align:right'| 331 | [[:d:Q1594558|Q1594558]] | [[Heike Omerzu]] | [[Osterfeld]] | 1970-08-17 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:HeikeOmerzu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 332 | [[:d:Q1601853|Q1601853]] | [[Helen Lynd]] | [[La Grange]] | 1896-03-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1982-01-30 | |- | style='text-align:right'| 333 | [[:d:Q1610143|Q1610143]] | [[Herlinde Pauer-Studer]] | [[Bludenz]] | 1953-01-13 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 334 | [[:d:Q1614625|Q1614625]] | [[Herta Nagl-Docekal]] | [[Wels]] | 1944-05-29 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 335 | [[:d:Q1624880|Q1624880]] | [[Olga Fröbe-Kapteyn]] | [[Londres]] | 1881-10-19 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1962-04-25 | |- | style='text-align:right'| 336 | [[:d:Q1642178|Q1642178]] | [[Alenka Zupančič]] | [[Liubliana]] | 1966-04-01 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 337 | [[:d:Q1648752|Q1648752]] | [[Raïssa Maritain]] | [[Rostov do Don]] | 1883-09-12 | [[Francia]] | 1960-11-04 | [[Ficheiro:Raissa Maritain (1905).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 338 | [[:d:Q1662885|Q1662885]] | [[Ingeborg Gleichauf]] | [[Friburgo, Alemaña|Friburgo]] | 1953-07-20<br/>1953-06-20 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 339 | [[:d:Q1672465|Q1672465]] | [[Irena Dubská]] | [[Praga]] | 1924-11-17 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | 2010-07-24 | |- | style='text-align:right'| 340 | [[:d:Q1682395|Q1682395]] | [[Jan Zwicky]] | [[Calgary]] | 1955-05-10 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 341 | [[:d:Q1682612|Q1682612]] | [[Jane Mansbridge]] | [[Nova York]] | 1939-11-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jane Mansbridge 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 342 | [[:d:Q1687011|Q1687011]] | [[Ursula Pia Jauch]] | [[Zürich]] | 1959-03-16 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 343 | [[:d:Q1702052|Q1702052]] | [[Petra Gehring]] | [[Düsseldorf]] | 1961-10-08 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Petra Gehring at Republica25 2025-05-26 03 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 344 | [[:d:Q1735877|Q1735877]] | [[Katharina Ceming]] | [[Augsburgo]] | 1970-05-30 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Katharina Ceming.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 345 | [[:d:Q1736242|Q1736242]] | [[Katherine Everett Gilbert]] | [[Newport]] | 1886-07-29 | [[Estados Unidos de América]] | 1952-04-28 | |- | style='text-align:right'| 346 | [[:d:Q1736625|Q1736625]] | [[Katja Gentinetta]] | [[Brig]] | 1968 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 347 | [[:d:Q1763617|Q1763617]] | [[Nicarete of Megara]] | [[Mégara, Grecia]] | 4th century BCE | [[Mégara, Grecia]] | 3rd century BCE | |- | style='text-align:right'| 348 | [[:d:Q1769200|Q1769200]] | [[Luisa Muraro]] | [[Montecchio Maggiore]] | 1940-06-14 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Luisa Muraro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 349 | [[:d:Q1805056|Q1805056]] | [[Lucia Scherzberg]] | [[Frankfurt]] | 1957 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 350 | [[:d:Q1805852|Q1805852]] | [[Lara Huber]] | [[Ruit]] | 1973 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 351 | [[:d:Q1827952|Q1827952]] | [[Liselotte Richter]] | [[Berlín]] | 1906-06-07 | [[Alemaña]] | 1968-01-16 | |- | style='text-align:right'| 352 | [[:d:Q1839408|Q1839408]] | [[Alicja Gescinska]] | [[Varsovia]] | 1981 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Alicja Gescinska.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 353 | [[:d:Q1866932|Q1866932]] | [[Palmyre Oomen]] | | 1948-07 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 354 | [[:d:Q1873744|Q1873744]] | [[Lucrezia Marinella]] | [[Venecia]] | 1571 | [[República de Venecia]] | 1653-10-09 | |- | style='text-align:right'| 355 | [[:d:Q1880750|Q1880750]] | [[Maria Otto]] | [[Friburgo, Alemaña|Friburgo]] | 1918-09-26 | [[Alemaña]] | 2005-09-24 | [[Ficheiro:M. A. C. Otto.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 356 | [[:d:Q1883769|Q1883769]] | [[Magdalena Aebi]] | [[Burgdorf]] | 1898-02-04 | [[Suíza]] | 1980-09-12 | |- | style='text-align:right'| 357 | [[:d:Q1895253|Q1895253]] | [[Margherita Isnardi Parente]] | [[Catanzaro]] | 1928-10-04 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2008-11-16 | |- | style='text-align:right'| 358 | [[:d:Q1897150|Q1897150]] | [[Marie-Jo Thiel]] | [[Sarralbe]] | 1957-05-07 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 359 | [[:d:Q1897183|Q1897183]] | [[Marie-Luise Heuser]] | [[Bensberg]] | 1954-06-07 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 360 | [[:d:Q1897244|Q1897244]] | [[Marie Bayerová]] | [[Příbor]] | 1922-01-02 | [[República Checa]] | 1997-01-31<br/>1997-02-03 | |- | style='text-align:right'| 361 | [[:d:Q1897427|Q1897427]] | [[Marie Luise Knott]] | [[Lindenthal]] | 1953-08-11 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Marie Luise Knott bei Fokus Lyrik 2019 09.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 362 | [[:d:Q1903060|Q1903060]] | [[Martha Kneale]] | [[Skipton]] | 1909-08-14 | [[Reino Unido]] | 2001-12-02 | |- | style='text-align:right'| 363 | [[:d:Q1905562|Q1905562]] | [[Martine Nida-Rümelin]] | [[Múnic]] | 1957 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 364 | [[:d:Q1914499|Q1914499]] | [[Mayotte Bollack]] | [[13º distrito de París]] | 1928-12-01 | [[Francia]] | 2024-04-27 | |- | style='text-align:right'| 365 | [[:d:Q1924218|Q1924218]] | [[Helga Kuhse]] | [[Hamburgo]] | 1940-03-26 | | | |- | style='text-align:right'| 366 | [[:d:Q1924889|Q1924889]] | [[Suzanne Lilar]] | [[Gante]] | 1901-05-21 | [[Bélxica]] | 1992-12-11 | [[Ficheiro:Suzanne Lilar.1980s.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 367 | [[:d:Q1928535|Q1928535]] | [[Joke Johannetta Hermsen]] | [[Middenmeer]] | 1961-07-29 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:JokeHermsen2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 368 | [[:d:Q1938163|Q1938163]] | [[Miriam Rose]] | [[Zittau]] | 1974-01-17 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 369 | [[:d:Q1964420|Q1964420]] | [[Nana Asma’u]] | [[Sokoto]] | 1793 | [[Califato de Sokoto]] | 1864 | [[Ficheiro:Nana Asma'u Calligraphy 03.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 370 | [[:d:Q1964729|Q1964729]] | [[Marguerite de la Sablière]] | [[Reino de Francia]] | 1640-03-18 | [[Reino de Francia]] | 1693-01-06 | [[Ficheiro:Château de Bussy-Rabutin - Marguerite Hessein, dame de Rambouillet de la Sablière (bgw19 0371) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 371 | [[:d:Q1984757|Q1984757]] | [[Barbara Cassin]] | [[Boulogne-Billancourt]] | 1947-10-24 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Barbara Cassin (14360162318).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 372 | [[:d:Q1992211|Q1992211]] | [[Giuseppa Barbapiccola]] | [[Salerno]] | 1702 | | 1740 | [[Ficheiro:Giuseppa Eleonora Barbapiccola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 373 | [[:d:Q1996241|Q1996241]] | [[Arignote]] | [[Illa de Samos|Samos]] | 6th century BCE | | 5th century BCE | |- | style='text-align:right'| 374 | [[:d:Q2034405|Q2034405]] | [[Solomiia Pavlychko]] | [[Lviv]] | 1958-12-15 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]] | 1999-12-31 | |- | style='text-align:right'| 375 | [[:d:Q2035112|Q2035112]] | [[Zumrud Guluzadeh]] | [[Bakú]] | 1932-03-17 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Azerbaidján]] | 2021-09-26 | [[Ficheiro:Zumrud Gulu-zade.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 376 | [[:d:Q2049511|Q2049511]] | [[Donna Dickenson]] | [[Nova Inglaterra]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:DonnaDickenson3-4.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 377 | [[:d:Q2050967|Q2050967]] | [[Marli Huijer]] | [[Ámsterdam]] | 1955-03-06 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Brainwash Festival 2015 - Marli Huijer (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 378 | [[:d:Q2063773|Q2063773]] | [[Pauline Gotter]] | [[Gotha]] | 1786-12-29 | | 1854-12-13<br/>1854-12-31 | |- | style='text-align:right'| 379 | [[:d:Q2068735|Q2068735]] | [[Antonina Bludova]] | [[Estocolmo]] | 1813-05-07<br/>1813-04-25 | [[Imperio Ruso]] | 1891-04-21<br/>1891-04-09 | [[Ficheiro:Antonina Bludova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 380 | [[:d:Q2068784|Q2068784]] | [[Penelope Maddy]] | [[Tulsa, Oklahoma|Tulsa]] | 1950-07-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Penelope Jo Parsons (Maddy) (6891504455).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 381 | [[:d:Q2106841|Q2106841]] | [[Susan Stebbing]] | [[North Finchley]] | 1885-12-02 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1943-09-11 | |- | style='text-align:right'| 382 | [[:d:Q2127389|Q2127389]] | [[Rahel Jaeggi]] | [[Berna]] | 1967-07-19 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Rahel Jaeggi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 383 | [[:d:Q2138064|Q2138064]] | [[Regine Kather]] | [[Buer]] | 1955-04-06 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 384 | [[:d:Q2143419|Q2143419]] | [[Renate Jost]] | [[Darmstadt]] | 1955-05-06 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Renate Jost, 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 385 | [[:d:Q2143521|Q2143521]] | [[Renate Steiger]] | [[Hamburgo]] | 1934 | [[Alemaña]] | 2006-11-19 | |- | style='text-align:right'| 386 | [[:d:Q2217245|Q2217245]] | [[Perictione II]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 387 | [[:d:Q2225677|Q2225677]] | [[Saskia Wendel]] | [[Ludwigshafen am Rhein]] | 1964-10-06 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 388 | [[:d:Q2241177|Q2241177]] | [[Marlies ter Borg]] | | 1948-12-24 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 389 | [[:d:Q2245053|Q2245053]] | [[Theano II]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 390 | [[:d:Q2268637|Q2268637]] | [[Princesa Cristina de Suecia]] | [[Palacio de Haga]] | 1943-08-03 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Prinsessan Christina, fru Magnuson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 391 | [[:d:Q2285293|Q2285293]] | [[Sigrid Löffler]] | [[Ústí nad Labem]] | 1942-06-26 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Sigrid Löffler Mannheim.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 392 | [[:d:Q2289542|Q2289542]] | [[Catherine de Pallanza]] | [[Pallanza]] | 1437 | | 1478-04-06 | [[Ficheiro:Santa Maria del Monte - Santuario 0356.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 393 | [[:d:Q2332520|Q2332520]] | [[Damaris Cudworth Masham]] | [[Cambridge]] | 1659-01-18 | [[Reino de Gran Bretaña]] | 1708-04-20 | [[Ficheiro:Damaris Cudworth.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 394 | [[:d:Q2338545|Q2338545]] | [[Mercy Otis Warren]] | [[Barnstable]] | 1728-09-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1814-10-19 | [[Ficheiro:Mrs James Warren (Mercy Otis), by John Singleton Copley.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 395 | [[:d:Q2359434|Q2359434]] | [[Mary Astell]] | [[Newcastle upon Tyne]] | 1666-11-12 | [[Reino de Gran Bretaña]] | 1731-05-11 | [[Ficheiro:Reynold' Study for a portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 396 | [[:d:Q2367716|Q2367716]] | [[Claire Marin]] | [[París]] | 1974-11-14 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Noc filosofie 2016 - Claire Marin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 397 | [[:d:Q2368918|Q2368918]] | [[Clémence Royer]] | [[Nantes, Francia|Nantes]] | 1830-04-21 | [[Francia]] | 1902-02-06 | [[Ficheiro:Clemence Royer 1865 Nadar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 398 | [[:d:Q2368953|Q2368953]] | [[Susan Taubes]] | [[Budapest]] | 1928 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Reino de Hungría]] | 1969-11-06 | |- | style='text-align:right'| 399 | [[:d:Q2369186|Q2369186]] | [[Emily Elizabeth Constance Jones]] | [[Llangarron]] | 1848-02-19 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Gales]] | 1922-04-09 | [[Ficheiro:Emily Elizabeth Constance Jones - John Lavery 1916.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 400 | [[:d:Q2371526|Q2371526]] | [[Svenja Flaßpöhler]] | [[Münster]] | 1975 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Svenja Flaßpöhler - 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 401 | [[:d:Q2382393|Q2382393]] | [[Aedesia]] | | 5th century | [[Imperio Bizantino]] | 5th century | |- | style='text-align:right'| 402 | [[:d:Q2404377|Q2404377]] | [[Raquel Capurro]] | [[Montevideo]] | | [[Uruguai]] | | |- | style='text-align:right'| 403 | [[:d:Q2414934|Q2414934]] | [[Leontion]] | | | | | [[Ficheiro:Epicurus en Leontium, Ludwig Gottlieb Portman, 1803.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 404 | [[:d:Q2436796|Q2436796]] | [[Françoise Collin]] | [[Braine-le-Comte]] | 1928-04-08 | [[Bélxica]] | 2012-09-01 | [[Ficheiro:Francoise Collin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 405 | [[:d:Q2437114|Q2437114]] | [[Sunny Bergman]] | [[Ámsterdam]] | 1972-10-19<br/>1973 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Sunny Bergman-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 406 | [[:d:Q2475169|Q2475169]] | [[Ulla Wessels]] | [[Münster]] | 1965 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 407 | [[:d:Q2501618|Q2501618]] | [[Ursula Goldenbaum]] | | 1952 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 408 | [[:d:Q2502987|Q2502987]] | [[Ute Guzzoni]] | [[Greifswald]] | 1934-11-02 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ute Guzzoni Wahlplakat Friedensliste.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 409 | [[:d:Q2507360|Q2507360]] | [[Barbara Skarga]] | [[Varsovia]] | 1919-10-25 | [[Polonia]] | 2009-09-18<br/>2009-09-25 | [[Ficheiro:Barbara Skarga Warsaw May17 2000 Fot Mariusz Kubik.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 410 | [[:d:Q2509584|Q2509584]] | [[Marianna Biernacka]] | [[Lipsk]] | 1888 | [[Polonia]] | 1943-07-13 | [[Ficheiro:Marianna Biernacka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 411 | [[:d:Q2537197|Q2537197]] | [[Karolina Kózka]] | [[Wał-Ruda]] | 1898-08-02 | [[Polonia]]<br/>[[Imperio Ruso]] | 1914-11-18 | [[Ficheiro:Bł. Karolina Kózka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 412 | [[:d:Q2563029|Q2563029]] | [[Yuli Tamir]] | [[Tel Aviv]]<br/>[[Reino Unido]] | 1954-02-26 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Yuli Tamir2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 413 | [[:d:Q2566337|Q2566337]] | [[Weyma Lübbe]] | [[Münster]] | 1961-12-18 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 414 | [[:d:Q2576040|Q2576040]] | [[Cleobulina]] | [[Lindus]] | No/unknown value | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 415 | [[:d:Q2580818|Q2580818]] | [[Chana Safrai]] | [[Xerusalén]] | 1946 | [[Israel]] | 2008-02-10 | |- | style='text-align:right'| 416 | [[:d:Q2602418|Q2602418]] | [[Yvonne Picard]] | [[Atenas]] | 1920-08-01 | [[Francia]] | 1943-03-09 | |- | style='text-align:right'| 417 | [[:d:Q2621333|Q2621333]] | [[Hubertus Hubbeling]] | | 1925-11-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1986-10-07 | |- | style='text-align:right'| 418 | [[:d:Q2627201|Q2627201]] | [[Khema]] | [[Sagala]] | 6th century BCE | | | |- | style='text-align:right'| 419 | [[:d:Q2637222|Q2637222]] | [[Aesara]] | | 4th century BCE | | 3rd century BCE | |- | style='text-align:right'| 420 | [[:d:Q2641456|Q2641456]] | [[Sophie de Grouchy]] | [[Meulan-en-Yvelines]] | 1764-04-08 | [[Francia]] | 1822-09-08 | [[Ficheiro:Sophiedecondorcet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 421 | [[:d:Q2647225|Q2647225]] | [[Alison Gopnik]] | [[Filadelfia]] | 1955-06-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Alison Gopnik Photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 422 | [[:d:Q2662864|Q2662864]] | [[Rosi Braidotti]] | [[Latisana]] | 1954-09-28 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Braidotti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 423 | [[:d:Q2663037|Q2663037]] | [[Stine Jensen]] | [[Hillerød]] | 1972-01-13 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Brainwash Festival 2015 - Stine Jensen (2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 424 | [[:d:Q2664172|Q2664172]] | [[Sophie Swetchine]] | [[Moscova]] | 1782-11-22 | [[Imperio Ruso]] | 1857-08-27 | [[Ficheiro:Софья петро свечина 1816.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 425 | [[:d:Q2669614|Q2669614]] | [[Vernon Lee]] | [[Boulogne-sur-Mer]] | 1856-10-14 | [[Reino Unido]] | 1935-02-13 | [[Ficheiro:Violet Paget - Vernon Lee ca 1870.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 426 | [[:d:Q2731767|Q2731767]] | [[Gargi Vachaknavi]] | | 7th century BCE | | | |- | style='text-align:right'| 427 | [[:d:Q2732144|Q2732144]] | [[Isolde Karle]] | [[Schwäbisch Hall]] | 1963-08-22 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Isolde Karle Bildausschnitt (2016).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 428 | [[:d:Q2825437|Q2825437]] | [[Adèle Van Reeth]] | [[Saint-Germain-en-Laye]] | 1982-12-16 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Adèle Van Reeth1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 429 | [[:d:Q2826965|Q2826965]] | [[Agnès Arnauld]] | [[París]] | 1593-12-31 | [[Reino de Francia]] | 1671-02-19 | [[Ficheiro:Agnès Arnauld abbesse of Port Royal des Champs.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 430 | [[:d:Q2833292|Q2833292]] | [[Alexandra Laignel-Lavastine]] | [[París]] | 1966-10-17 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 431 | [[:d:Q2836649|Q2836649]] | [[Gilda de Melo e Sousa]] | [[São Paulo]] | 1919 | [[Brasil]] | 2005-12-25 | |- | style='text-align:right'| 432 | [[:d:Q2842664|Q2842664]] | [[Amelia Podetti]] | [[Villa Mercedes]] | 1928-10-12 | [[Arxentina]] | 1979-03-27 | |- | style='text-align:right'| 433 | [[:d:Q2845004|Q2845004]] | [[Ana Pešikan]] | [[Feketić]] | 1959-07-24 | [[Serbia]] | | |- | style='text-align:right'| 434 | [[:d:Q2849841|Q2849841]] | [[Angèle Kremer-Marietti]] | [[10º distrito de París]] | 1927-06-17 | [[Francia]] | 2013-11-21 | [[Ficheiro:434214461 1280x720.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 435 | [[:d:Q2851009|Q2851009]] | [[Anne Cauquelin]] | [[Viña del Mar]] | 1926-01-14 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 436 | [[:d:Q2851084|Q2851084]] | [[Anne Fagot-Largeault]] | [[10º distrito de París]] | 1938-09-22<br/>1938 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Anne Fagot-Largeault 20100329 Salon du livre de Paris 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 437 | [[:d:Q2851272|Q2851272]] | [[Anne Sauvagnargues]] | | 1961-03-16 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 438 | [[:d:Q2851465|Q2851465]] | [[Annemarie Mol]] | [[Schaesberg]] | 1958-09-13 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:AnnemarieMol2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 439 | [[:d:Q2851675|Q2851675]] | [[Annie Leclerc]] | [[Saint-Sulpice-Laurière]] | 1940-07-21 | [[Francia]] | 2006-10-13 | |- | style='text-align:right'| 440 | [[:d:Q2861196|Q2861196]] | [[Ariane Kalfa]] | [[París]] | 1962 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 441 | [[:d:Q2861624|Q2861624]] | [[Arlette Elkaïm-Sartre]] | [[Constantina]] | 1935-07-15 | [[Francia]] | 2016-09-16 | |- | style='text-align:right'| 442 | [[:d:Q2870703|Q2870703]] | [[Aude Lancelin]] | [[Tours]] | 1973-06-07 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 443 | [[:d:Q2888677|Q2888677]] | [[Barbara Alberti]] | [[Umbertide]] | 1943-04-11 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Barbara Alberti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 444 | [[:d:Q2892996|Q2892996]] | [[Beatrice Ensor]] | [[Marsella]] | 1885-08-12 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1974 | [[Ficheiro:Beatrice ensor.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 445 | [[:d:Q2897345|Q2897345]] | [[Bernadette Bensaude-Vincent]] | [[Béziers]] | 1949-07-07 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 446 | [[:d:Q2898525|Q2898525]] | [[Mary Midgley]] | [[Londres]] | 1919-09-13<br/>1919-09-03 | [[Reino Unido]] | 2018-10-10 | [[Ficheiro:Mary Midgley.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 447 | [[:d:Q2899436|Q2899436]] | [[Éliane Amado Levy-Valensi]] | [[Marsella]] | 1919-05-11 | [[Francia]] | 2006-05-10 | |- | style='text-align:right'| 448 | [[:d:Q2906095|Q2906095]] | [[Blandine Kriegel]] | [[Neuilly-sur-Seine]] | 1943-12-01 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Blandine Kriegel au Cercle Aristote (décembre 2022).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 449 | [[:d:Q2915288|Q2915288]] | [[Susan Moller Okin]] | [[Auckland]] | 1946-07-19 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Nova Zelandia]] | 2004-03-03 | |- | style='text-align:right'| 450 | [[:d:Q2917332|Q2917332]] | [[Blanca Castilla de Cortázar]] | [[Vitoria]] | 1951-07-25 | [[España]] | 2025-03-11 | [[Ficheiro:BlancaCastilladC.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 451 | [[:d:Q2918417|Q2918417]] | [[Gloria Zea]] | [[Medellín]] | 1935-12-03 | [[Colombia]] | 2019-03-11 | [[Ficheiro:Gloria Zea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 452 | [[:d:Q2940097|Q2940097]] | [[Carolyn Merchant]] | [[Rochester, Nova York|Rochester]] | 1936-07-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Carolyn Merchant 2017 IMG 8486.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 453 | [[:d:Q2941813|Q2941813]] | [[Catherine Audard]] | | 1944 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 454 | [[:d:Q2941854|Q2941854]] | [[Catherine Chalier]] | | 1947-10-02 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 455 | [[:d:Q2941857|Q2941857]] | [[Catherine Chevalley]] | [[Nova York]] | 1951 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 456 | [[:d:Q2941954|Q2941954]] | [[Catherine Kintzler]] | | 1947 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 457 | [[:d:Q2941966|Q2941966]] | [[Catherine Larrère]] | [[La Rochelle]] | 1944-08-04 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Catherine Larrère, 2015 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 458 | [[:d:Q2942032|Q2942032]] | [[Catherine Perret]] | [[París]] | 1956-07-09 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Catherine Perret.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 459 | [[:d:Q2947652|Q2947652]] | [[Drucilla Cornell]] | [[Os Ánxeles]] | 1950-06-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-12-12 | [[Ficheiro:Drucilla Cornell on Rosa-Luxemburg-Stiftung.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 460 | [[:d:Q2956290|Q2956290]] | [[Chantal Jaquet]] | | 1956 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 461 | [[:d:Q2965750|Q2965750]] | [[Christiane Chauviré]] | [[4th arrondissement of Lyon]] | 1945-10-30 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Christianechauvire.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 462 | [[:d:Q2975121|Q2975121]] | [[Claire Salomon-Bayet]] | [[Caen]] | 1932-05-01 | [[Francia]] | 2016-10-09 | |- | style='text-align:right'| 463 | [[:d:Q2977568|Q2977568]] | [[Claude Imbert]] | | 1933-10-16 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 464 | [[:d:Q2978467|Q2978467]] | [[Claudine Cohen]] | [[Sfax]] | 1951-11-21 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Claudine Cohen 2007.tiff|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 465 | [[:d:Q2978512|Q2978512]] | [[Claudine Tiercelin]] | [[Brest, Bretaña|Brest]] | 1952-06-02 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 466 | [[:d:Q2980550|Q2980550]] | [[Clémence Ramnoux]] | [[Langeais]] | 1905-11-22 | [[Francia]] | 1997-05-27 | |- | style='text-align:right'| 467 | [[:d:Q2997292|Q2997292]] | [[Corine Pelluchon]] | [[Barbezieux-Saint-Hilaire]] | 1967-11-02 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Corine Pelluchon par Claude Truong-Ngoc mai 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 468 | [[:d:Q2997612|Q2997612]] | [[Cornélie Pétronille Bénédicte Wouters de Vassé]] | [[Bruxelas]] | 1737-10-14 | [[Países Baixos do Sur]] | 1802-04-03 | |- | style='text-align:right'| 469 | [[:d:Q3008802|Q3008802]] | [[Cynthia Fleury]] | [[París]] | 1974 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Cynthia Fleury - Septembre 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 470 | [[:d:Q3014969|Q3014969]] | [[Danielle Cohen-Levinas]] | [[París]] | 1959-04-21 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 471 | [[:d:Q3021833|Q3021833]] | [[Delphine Horvilleur]] | [[Nancy]] | 1974-11-08 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Delphine Horvilleur par Claude Truong-Ngoc mars 2019 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 472 | [[:d:Q3023052|Q3023052]] | [[Denise Le Dantec]] | [[Morlaix]] | 1939-05-03 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 473 | [[:d:Q3023093|Q3023093]] | [[Denise Riley]] | | 1948 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 474 | [[:d:Q3051714|Q3051714]] | [[Elsa Dorlin]] | | 1974 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Elsa Dorlin 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 475 | [[:d:Q3051719|Q3051719]] | [[Elsa Godart]] | [[Toulon]] | 1978-08-24 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:ElsaGodart-2022-11-18.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 476 | [[:d:Q3055709|Q3055709]] | [[Eowudong]] | | 1430 | [[Dinastía Joseon]] | 1480-10-18 | |- | style='text-align:right'| 477 | [[:d:Q3063679|Q3063679]] | [[Fabienne Brugère]] | [[Nevers]] | 1964 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:P1070748 - Fabienne BRUGERE (2009 photo; cropped 2023).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 478 | [[:d:Q3066503|Q3066503]] | [[Fanny de Sivers]] | [[Tartu]]<br/>[[Pärnu]] | 1920-10-26 | [[Estonia]]<br/>[[Francia]] | 2011-06-22 | |- | style='text-align:right'| 479 | [[:d:Q3067231|Q3067231]] | [[Fatima bint al-Muthanna]] | [[Córdoba, España|Córdoba]] | | | | |- | style='text-align:right'| 480 | [[:d:Q3073947|Q3073947]] | [[Florence Burgat]] | | 1962 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Florence Burgat Forum France Culture 2015.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 481 | [[:d:Q3086410|Q3086410]] | [[Françoise Bonardel]] | | 20th century | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 482 | [[:d:Q3086448|Q3086448]] | [[Françoise Dastur]] | [[Lión]] | 1942-04-17 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 483 | [[:d:Q3086488|Q3086488]] | [[Françoise Gange]] | [[Le Cannet]] | 1944-07-11 | [[Francia]] | 2011-05-02 | |- | style='text-align:right'| 484 | [[:d:Q3091817|Q3091817]] | [[Geneviève Fraisse]] | [[París]] | 1948-10-07 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Geneviève Fraisse 11 21.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 485 | [[:d:Q3094147|Q3094147]] | [[Gabrielle Suchon]] | [[Semur-en-Auxois]] | 1631-12-24<br/>1632-12-24 | [[Francia]] | 1703-03-05 | [[Ficheiro:Gabrielle Suchon Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 486 | [[:d:Q3100617|Q3100617]] | [[Geneviève Clancy]] | [[Boulogne-Billancourt]] | 1937-01-21 | [[Francia]] | 2005-10-11 | |- | style='text-align:right'| 487 | [[:d:Q3100689|Q3100689]] | [[Geneviève Rodis-Lewis]] | [[Lure]] | 1918-07-29 | [[Francia]] | 2004-08-25 | |- | style='text-align:right'| 488 | [[:d:Q3104184|Q3104184]] | [[Germaine Goblot]] | [[Angers]] | 1892-04-15 | [[Francia]] | 1948-02-21 | |- | style='text-align:right'| 489 | [[:d:Q3109110|Q3109110]] | [[Gloria Anzaldúa]] | [[Rio Grande Valley]] | 1942-09-26 | [[México]] | 2004-05-15 | [[Ficheiro:Gloria Anzaldua.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 490 | [[:d:Q3120860|Q3120860]] | [[Judith Jarvis Thomson]] | [[Nova York]] | 1929-10-04 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-11-20 | |- | style='text-align:right'| 491 | [[:d:Q3123686|Q3123686]] | [[Géraldine Muhlmann]] | [[Estrasburgo]] | 1971-11-30<br/>1972-01-12 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 492 | [[:d:Q3144791|Q3144791]] | [[Hélène L'Heuillet]] | | 1950s | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Hélène L'Heuillet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 493 | [[:d:Q3154659|Q3154659]] | [[Irène Rosier-Catach]] | [[Marsella]] | 1952-02-26 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 494 | [[:d:Q3154929|Q3154929]] | [[Isabelle Garo]] | [[Saint-Germain-en-Laye (Q185075)|Saint-Germain-en-Laye]] | 1963-09-05 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Isabelle Garo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 495 | [[:d:Q3157729|Q3157729]] | [[Jacqueline Genot-Bismuth]] | [[Tunes]] | 1938 | [[Francia]] | 2004 | |- | style='text-align:right'| 496 | [[:d:Q3157737|Q3157737]] | [[Jacqueline Held]] | [[Poitiers]] | 1936-05-27 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Jacqueline Held.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 497 | [[:d:Q3157797|Q3157797]] | [[Jacqueline Russ]] | [[Souk Ahras]] | 1934-11-30 | [[Francia]] | 1999-09-07 | |- | style='text-align:right'| 498 | [[:d:Q3161974|Q3161974]] | [[Janina Hosiasson-Lindenbaum]] | [[Varsovia]] | 1899-12-06 | [[Polonia]] | 1942 | |- | style='text-align:right'| 499 | [[:d:Q3161990|Q3161990]] | [[Janine Chanteur]] | [[Le Cateau-Cambrésis]] | 1924-11-29 | [[Francia]] | 2015-06-06 | |- | style='text-align:right'| 500 | [[:d:Q3173010|Q3173010]] | [[Susan Haack]] | [[Inglaterra]] | 1945-07-23 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Susan Haack.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 501 | [[:d:Q3176138|Q3176138]] | [[Jeanne Parain-Vial]] | [[Saint-Étienne]] | 1912-09-06 | [[Francia]] | 2009-09-05 | |- | style='text-align:right'| 502 | [[:d:Q3176258|Q3176258]] | [[Jeannette Colombel]] | [[15º distrito de París]] | 1919-12-30 | [[Francia]] | 2016-04-12 | |- | style='text-align:right'| 503 | [[:d:Q3182884|Q3182884]] | [[Sarojini Sahoo]] | [[Dhenkanal]] | 1956-01-04 | [[India]] | | [[Ficheiro:Sarojini sahu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 504 | [[:d:Q3185943|Q3185943]] | [[Josette Rey-Debove]] | [[Calais]] | 1929-11-15 | [[Francia]] | 2005-02-22 | |- | style='text-align:right'| 505 | [[:d:Q3186051|Q3186051]] | [[Josiane Boulad-Ayoub]] | | 20th century | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 506 | [[:d:Q3187523|Q3187523]] | [[Joëlle Zask]] | [[París]] | 1959-12-15 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Joëlle Zask 02453.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 507 | [[:d:Q3188005|Q3188005]] | [[Judith Revel]] | | 1966-06-12 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 508 | [[:d:Q3193984|Q3193984]] | [[Kate Webb]] | [[Christchurch]] | 1943-03-24 | [[Nova Zelandia]] | 2007-05-13 | |- | style='text-align:right'| 509 | [[:d:Q3218946|Q3218946]] | [[Laurence Vanin]] | [[Bondy]] | 1966 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Vaninvernatele.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 510 | [[:d:Q3257325|Q3257325]] | [[Lizelle Reymond]] | [[Saint-Imier]] | 1899-06-30 | [[Suíza]] | 1994-06-22 | |- | style='text-align:right'| 511 | [[:d:Q3267701|Q3267701]] | [[Susan Buck-Morss]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 512 | [[:d:Q3271749|Q3271749]] | [[Léontine Zanta]] | [[Mâcon]] | 1872-02-14 | [[Francia]] | 1942-06-15 | [[Ficheiro:Léontine Zanta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 513 | [[:d:Q3275709|Q3275709]] | [[Madeleine Patin]] | [[París]] | 1640<br/>1642 | [[Francia]] | 1682<br/>1722-09-29<br/>1722-09-28 | [[Ficheiro:Charles Patin, his wife, and family; his wife holding a mini Wellcome V0006676.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 514 | [[:d:Q3278399|Q3278399]] | [[Sarada Devi]] | [[Jayrambati]] | 1853-12-22 | [[Raj Británico]] | 1920-07-20 | [[Ficheiro:Holy mother sarada.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 515 | [[:d:Q3286412|Q3286412]] | [[Manola Antonioli]] | | 1968 | [[Italia]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 516 | [[:d:Q3290490|Q3290490]] | [[Margaret Gilbert]] | [[Mursley]] | 1942-03-29 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 517 | [[:d:Q3290713|Q3290713]] | [[Marguerite Léna]] | | 1939 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 518 | [[:d:Q3291065|Q3291065]] | [[Maria Szyszkowska]] | [[Varsovia]] | 1937-10-07 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Maria Szyszkowska Kancelaria Senatu Senat Rzeczypospolitej Polskiej V kadencji.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 519 | [[:d:Q3291402|Q3291402]] | [[Mariapaola Fimiani]] | | 1942 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 520 | [[:d:Q3292112|Q3292112]] | [[Marie-Madeleine Davy]] | [[Saint-Mandé]] | 1903-09-13 | [[Francia]] | 1998-11-01 | |- | style='text-align:right'| 521 | [[:d:Q3292940|Q3292940]] | [[María de San José]] | [[Toledo]] | 1548 | [[España]] | 1603-10-19 | [[Ficheiro:María de San José O.C.D (Salazar).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 522 | [[:d:Q3294471|Q3294471]] | [[Marly Bulcão]] | [[Río de Xaneiro]] | 1939-12<br/>1939 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 523 | [[:d:Q3294483|Q3294483]] | [[Marlène Zarader]] | [[Alxer]] | 1949-12-29 | [[Francia]] | 2025-06-06 | [[Ficheiro:Marlène Zarader.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 524 | [[:d:Q3295106|Q3295106]] | [[Marta Petreu]] | [[Jucu]] | 1955-03-14 | [[Romanía]] | | [[Ficheiro:Marta Petreu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 525 | [[:d:Q3302880|Q3302880]] | [[May Gorslin Preston Slosson]] | [[Ilion]] | 1858-09-10 | [[Estados Unidos de América]] | 1943-11-26 | [[Ficheiro:May Gorslin Preston Slosson (1858-1943).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 526 | [[:d:Q3311251|Q3311251]] | [[Michela Marzano]] | [[Roma]] | 1970-08-20 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Michela Marzano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 527 | [[:d:Q3311594|Q3311594]] | [[Michèle Cohen-Halimi]] | | 1963 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 528 | [[:d:Q3311648|Q3311648]] | [[Michèle Le Dœuff]] | [[Motreff]] | 1948 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Michèle Le Dœuff, Lyon, octobre 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 529 | [[:d:Q3320814|Q3320814]] | [[Monique Castillo]] | [[Reims]] | 1948-02-09 | [[Francia]] | 2019-09-22 | [[Ficheiro:Moniquecastillo2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 530 | [[:d:Q3320815|Q3320815]] | [[Monique Canto-Sperber]] | [[Alxeria Francesa]] | 1954-05-14 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Monique Canto-Sperber Forum France Culture 2015.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 531 | [[:d:Q3320834|Q3320834]] | [[Monique Dixsaut]] | No/unknown value | 20th century | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 532 | [[:d:Q3328103|Q3328103]] | [[Muriel Combes]] | | 1971-09 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 533 | [[:d:Q3328135|Q3328135]] | [[Muriel Teodori]] | [[Francia]] | 1958-09-08 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 534 | [[:d:Q3331547|Q3331547]] | [[Myriam Revault d'Allonnes]] | [[Roanne]] | 1942-10-25 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 535 | [[:d:Q3332925|Q3332925]] | [[Melika Ouelbani]] | [[Tunes]] | 1953-02-24 | [[Francia]]<br/>[[French protectorate of Tunisia]]<br/>[[Tunisia]] | | |- | style='text-align:right'| 536 | [[:d:Q3334821|Q3334821]] | [[Nadejda Golik]] | [[San Petersburgo]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 537 | [[:d:Q3337359|Q3337359]] | [[Nayla Farouki]] | | 20th century | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 538 | [[:d:Q3341140|Q3341140]] | [[Nicole Vandier-Nicolas]] | [[17º distrito de París]] | 1906-07-24 | [[Francia]] | 1987-03-01 | [[Ficheiro:Nicole Vandier Nicolas001.pdf|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 539 | [[:d:Q3341943|Q3341943]] | [[Nina Power]] | | 20th century | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Nina Power, 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 540 | [[:d:Q3350101|Q3350101]] | [[Oksana Mas]] | [[Chornomorsk]] | 1969-09-05 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Oksana Mas is posing with her artwork from "Heart Transplant" series.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 541 | [[:d:Q3350476|Q3350476]] | [[Olgaria Matos]] | [[Santiago de Chile]] | 1948-06-21 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 542 | [[:d:Q3350696|Q3350696]] | [[Oliva Sabuco]] | [[Alcaraz]] | 1562-12-02 | [[España]] | 1646 | [[Ficheiro:OlivaSabuco.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 543 | [[:d:Q3362577|Q3362577]] | [[Paola Marrati]] | [[Italia]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 544 | [[:d:Q3416076|Q3416076]] | [[Rachel Bespaloff]] | [[Nova Zagora]] | 1895-05-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1949-04-06 | |- | style='text-align:right'| 545 | [[:d:Q3416215|Q3416215]] | [[Rachida Triki]] | | 1949-03-24 | [[French protectorate of Tunisia]]<br/>[[Tunisia]] | | |- | style='text-align:right'| 546 | [[:d:Q3427116|Q3427116]] | [[Renée Bouveresse]] | | 20th century | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 547 | [[:d:Q3471924|Q3471924]] | [[Sandra Laugier]] | [[París]] | 1961 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Sandra Laugier.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 548 | [[:d:Q3480230|Q3480230]] | [[Rosalind Hursthouse]] | [[Bristol]] | 1943-11-10 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:RHursthouse.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 549 | [[:d:Q3484569|Q3484569]] | [[Simone Goyard-Fabre]] | [[Montier-en-Der]] | 1927-04-13 | [[Francia]] | 2019-11-14 | |- | style='text-align:right'| 550 | [[:d:Q3490420|Q3490420]] | [[Sonia Dayan-Herzbrun]] | [[Ruán]] | 1940-01-28 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 551 | [[:d:Q3490962|Q3490962]] | [[Sophie Klimis]] | [[Bruxelas]] | 1973-09-13 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 552 | [[:d:Q3491035|Q3491035]] | [[Sophie Roux]] | | 1966 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Sophie Roux.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 553 | [[:d:Q3491187|Q3491187]] | [[Etela Farkašová]] | [[Levoča]] | 1943-10-05 | [[Eslovaquia]] | | [[Ficheiro:Etela Farkašová Lesung in Hainburg an der Donau.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 554 | [[:d:Q3500190|Q3500190]] | [[Anna Brożek]] | [[Cracovia]] | 1980-05-11 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Anna-Brożek.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 555 | [[:d:Q3502976|Q3502976]] | [[Suely Rolnik]] | [[Brasil]] | 1948-06-16 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Sueli Rolnik 22.08.08. Campinas (3233820001).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 556 | [[:d:Q3505892|Q3505892]] | [[Suzanne Bachelard]] | [[Voigny]] | 1919-10-18 | [[Francia]] | 2007-11-03 | |- | style='text-align:right'| 557 | [[:d:Q3505999|Q3505999]] | [[Suzanne Mansion]] | [[Liexa]] | 1916-07-30 | [[Bélxica]] | 1981-08<br/>1981-08-28 | |- | style='text-align:right'| 558 | [[:d:Q3507241|Q3507241]] | [[Sylviane Agacinski]] | [[Nades]] | 1945-05-04 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Delanoe Zenith 2008 02 27 n20.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 559 | [[:d:Q3511457|Q3511457]] | [[Séverine Auffret]] | [[París]] | 1942-03-08 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Séverine Auffret.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 560 | [[:d:Q3518406|Q3518406]] | [[Akka Mahadevi]] | [[Udutadi]] | 1130s | [[India]] | 12nd century | [[Ficheiro:Akkamahadevi Udathadi.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 561 | [[:d:Q3527967|Q3527967]] | [[Ti-Grace Atkinson]] | [[Baton Rouge, Luisiana|Baton Rouge]] | 1938-11-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 562 | [[:d:Q3559975|Q3559975]] | [[Vinciane Despret]] | [[Anderlecht]] | 1959-11-12 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Vinciane Despret inverse.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 563 | [[:d:Q3564272|Q3564272]] | [[Véronique Bergen]] | [[Bruxelas-Capital (Q9005)|Bruxelas-Capital]]<br/>[[Bruxelas]] | 1962-04-03 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Véronique Bergen 1.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 564 | [[:d:Q3564326|Q3564326]] | [[Véronique Le Ru]] | | 1962 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Véronique Le Ru 08651.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 565 | [[:d:Q3574177|Q3574177]] | [[Yvonne Artaud]] | [[Lión]] | 1924 | [[Francia]] | 2009-08-05 | |- | style='text-align:right'| 566 | [[:d:Q3574218|Q3574218]] | [[Yvonne Pellé-Douël]] | [[Alxer]] | 1918-04-29 | [[Francia]] | 1987-12-23 | |- | style='text-align:right'| 567 | [[:d:Q3587690|Q3587690]] | [[Éliane Escoubas]] | | 1937-04-08 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Éliane Escoubas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 568 | [[:d:Q3595547|Q3595547]] | [[Girija Shettar]] | [[Orsett]] | 1969-07-20 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Girija Shettar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 569 | [[:d:Q3605651|Q3605651]] | [[Adriana Cavarero]] | [[Bra]] | 1947 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 570 | [[:d:Q3616741|Q3616741]] | [[Angela Ales Bello]] | [[Roma]] | 1939-07-11<br/>1939-07-02 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]]<br/>[[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 571 | [[:d:Q3617679|Q3617679]] | [[Anna Camaiti Hostert]] | [[Florencia]] | 1949-07-19 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Anna Camaiti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 572 | [[:d:Q3634460|Q3634460]] | [[Gedong Bagus Oka]] | [[Bali (Q3125978)|Bali]] | 1921-10-03 | [[Indonesia]] | 2002-11-14 | [[Ficheiro:Stamps of Indonesia, 060-04.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 573 | [[:d:Q3639370|Q3639370]] | [[Bianca Bianchi]] | [[Vicchio]] | 1914-07-31 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2000-07-09 | |- | style='text-align:right'| 574 | [[:d:Q3667511|Q3667511]] | [[Chiara Saraceno]] | [[Milán]] | 1941-10-20 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]]<br/>[[Italia]] | | [[Ficheiro:Chiara Saraceno - Trento.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 575 | [[:d:Q3705011|Q3705011]] | [[Delia Vaccarello]] | [[Palermo]] | 1960-10-07 | [[Italia]] | 2019-09-27 | [[Ficheiro:Ze 2010 05 16a.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 576 | [[:d:Q3718907|Q3718907]] | [[Edda Ducci]] | [[Arezzo]] | 1929-01-05 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2007-05-20 | |- | style='text-align:right'| 577 | [[:d:Q3723432|Q3723432]] | [[Elizabeth Wolgast]] | [[Plainfield]] | 1929-04-24 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-10-13 | |- | style='text-align:right'| 578 | [[:d:Q3756725|Q3756725]] | [[Gabriella Caramore]] | [[Venecia]] | 1945 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Gabriella Caramore.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 579 | [[:d:Q3760989|Q3760989]] | [[Gerda Walther]] | [[Nordrach]] | 1897-03-18 | [[Alemaña]] | 1977-01-06 | |- | style='text-align:right'| 580 | [[:d:Q3791737|Q3791737]] | [[Ida Dominijanni]] | [[Catanzaro]] | 1954-02-02 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 581 | [[:d:Q3791742|Q3791742]] | [[Ida Magli]] | [[Roma]] | 1925-01-05 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2016-02-21 | |- | style='text-align:right'| 582 | [[:d:Q3827738|Q3827738]] | [[Laura Boella]] | [[Cuneo]] | 1949-01-12 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Laura Boella - Festivaletteratura 2012 01.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 583 | [[:d:Q3827823|Q3827823]] | [[Laura Palazzani]] | [[Brescia]] | 1964-01-06 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Laura Palazzani.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 584 | [[:d:Q3829348|Q3829348]] | [[Leda Rafanelli]] | [[Pistoia]] | 1880-07-04 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1971-09-13 | [[Ficheiro:Leda Rafanelli 1916 crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 585 | [[:d:Q3832362|Q3832362]] | [[Lilian Silburn]] | [[15º distrito de París]] | 1908-02-19 | [[Francia]] | 1993-03-19 | |- | style='text-align:right'| 586 | [[:d:Q3840303|Q3840303]] | [[Luigia Tincani]] | [[Chieti]] | 1889-03-25 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1976-05-31 | [[Ficheiro:Luigia Tincani.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 587 | [[:d:Q3846950|Q3846950]] | [[Margherita Marchione]] | [[Little Ferry]] | 1922-02-19 | [[Italia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2021-05-20 | |- | style='text-align:right'| 588 | [[:d:Q3847291|Q3847291]] | [[Maria Giovanna Maglie]] | [[Venecia]] | 1952-08-03 | [[Italia]] | 2023-05-23 | [[Ficheiro:Conferenza alla Banca di Piacenza 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 589 | [[:d:Q3847495|Q3847495]] | [[Maria Rosaria Manieri]] | [[Nardò]] | 1943-05-30 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Maria Rosaria Manieri senato.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 590 | [[:d:Q3891586|Q3891586]] | [[Marilena de Souza Chauí]] | [[São Paulo]] | 1941-09-04 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Marilena chauí flickr.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 591 | [[:d:Q3917468|Q3917468]] | [[Volha Abramava]] | [[Minsk]] | 1953-09-19 | [[Belarús]] | | |- | style='text-align:right'| 592 | [[:d:Q3938501|Q3938501]] | [[Roberta De Monticelli]] | [[Pavia]] | 1952-04-02 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 593 | [[:d:Q3963972|Q3963972]] | [[Sofia Vanni Rovighi]] | [[San Lazzaro di Savena]] | 1908-09-28 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1990-06-10 | [[Ficheiro:Sofia Vanni Rovighi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 594 | [[:d:Q3972910|Q3972910]] | [[Stella Kramrish]] | [[Mikulov]] | 1896-05-29 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Austria]]<br/>[[Cisleitania]] | 1993-08-31 | |- | style='text-align:right'| 595 | [[:d:Q4015219|Q4015219]] | [[Vittoria Franco]] | [[Roseto Capo Spulico]] | 1949-07-20 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Ministro ombra vittoria franco.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 596 | [[:d:Q4056400|Q4056400]] | [[Nataliya Avtonomova]] | [[Ryazan]] | 1945-06-29 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Natalija Avtonomova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 597 | [[:d:Q4063408|Q4063408]] | [[Ada Albrecht]] | [[Arxentina]] | | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 598 | [[:d:Q4067412|Q4067412]] | [[Galina Antonova]] | [[Atkarsky District]] | 1933-05-03 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 1997-07-05 | |- | style='text-align:right'| 599 | [[:d:Q4093662|Q4093662]] | [[Yelena Borzova]] | | 1953-02-24 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 600 | [[:d:Q4098279|Q4098279]] | [[Lyudmila Bueva]] | [[Bobrovsky Uyezd]] | 1926-11-13 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2020-05-07 | |- | style='text-align:right'| 601 | [[:d:Q4120224|Q4120224]] | [[Doria Shafik]] | [[Tanta]] | 1908-12-14 | [[Exipto]]<br/>[[Imperio Otomán]] | 1975-09-20 | [[Ficheiro:Doria Shafik.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 602 | [[:d:Q4123496|Q4123496]] | [[Olga Volkogonova]] | [[Moscova]] | 1960-02-19 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 603 | [[:d:Q4131970|Q4131970]] | [[Piama Gaidenko]] | [[Mykolaivka]] | 1934-01-30 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2021-07-02 | |- | style='text-align:right'| 604 | [[:d:Q4132972|Q4132972]] | [[Oksana Gaman-Golutvina]] | [[Kíiv]] | 1960-11-14 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 605 | [[:d:Q4144224|Q4144224]] | [[Tatiana Goricheva]] | [[San Petersburgo]] | 1947-08-12 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 606 | [[:d:Q4149348|Q4149348]] | [[Lyudmila Grigoryeva]] | [[Krasnoiarsk]] | 1962-06-12 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 607 | [[:d:Q4149357|Q4149357]] | [[Tatiana P. Grigorieva]] | [[San Petersburgo]] | 1929-12-18 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2014-12-22 | |- | style='text-align:right'| 608 | [[:d:Q4153311|Q4153311]] | [[Lydia Goehr]] | [[Londres]] | 1960-01-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 609 | [[:d:Q4154085|Q4154085]] | [[Ekaterina Dais]] | [[Moscova]] | 1978-10-29 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:E.Dais WIKI.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 610 | [[:d:Q4155320|Q4155320]] | [[Viktorija Daujotytė]] | [[Telšiai District Municipality]] | 1945-10-01 | [[Lituania]]<br/>[[Unión Soviética]] | | [[Ficheiro:Viktorija Daujotyte.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 611 | [[:d:Q4160163|Q4160163]] | [[Lina Tumanova]] | [[Moscova]] | 1936-03-01 | [[Unión Soviética]] | 1985-04-16 | |- | style='text-align:right'| 612 | [[:d:Q4179607|Q4179607]] | [[Polina Zherebtsova]] | [[Grozni]] | 1985-03-20 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Жеребцова Полина в Кельне.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 613 | [[:d:Q4216319|Q4216319]] | [[Lenka Karfíková]] | [[Praga]] | 1963-02-11 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:2017varsava.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 614 | [[:d:Q4245112|Q4245112]] | [[Nataliya Kuznetsova]] | | 1947-08-30 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 615 | [[:d:Q4252069|Q4252069]] | [[Olga Lavrenova]] | [[Kherson]] | 1969-09-18 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Lavrenova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 616 | [[:d:Q4265480|Q4265480]] | [[Halyna Lozko]] | [[Yelanets]] | 1952-02-03 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Галина Лозко 2011(2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 617 | [[:d:Q4270655|Q4270655]] | [[Viktoriya Lysenko]] | [[Karakol|Krakol]] | 1953-03-22 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 618 | [[:d:Q4284961|Q4284961]] | [[Larisa Matros]] | [[Odesa]] | 1938 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Photograph of Larisa Matros.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 619 | [[:d:Q4299442|Q4299442]] | [[Elena Modrzhinskaya]] | | 1910-02-24 | [[Unión Soviética]] | 1982-11-04 | |- | style='text-align:right'| 620 | [[:d:Q4304936|Q4304936]] | [[Nelly V. Motroshilova]] | [[Starovirivka]] | 1934-02-21 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2021-06-23 | [[Ficheiro:Nelly Motroshilova foto.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 621 | [[:d:Q4317467|Q4317467]] | [[Svetlana Neretina]] | | 1941-04-28 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 622 | [[:d:Q4332225|Q4332225]] | [[Elena Oznobkina]] | [[Moscova]] | 1959-04-25 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2010-03-14 | [[Ficheiro:Elena oznobkina 2003.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 623 | [[:d:Q4353820|Q4353820]] | [[Mia Berner]] | [[Stavanger]] | 1923-06-13 | [[Suecia]]<br/>[[Noruega]] | 2009-12-09 | |- | style='text-align:right'| 624 | [[:d:Q4356374|Q4356374]] | [[Linda Trinkaus Zagzebski]] | | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 625 | [[:d:Q4356809|Q4356809]] | [[Marilyn McCord Adams]] | [[Oak Park]] | 1943-10-12 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-03-22 | [[Ficheiro:MarilynMcCordAdams20060625.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 626 | [[:d:Q4361145|Q4361145]] | [[Helen Petrovsky]] | [[Moscova]] | 1962-11-24 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Petrovskaya.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 627 | [[:d:Q4370512|Q4370512]] | [[Varvara Polovtsova]] | [[Moscova]] | 1877 | [[Imperio Ruso]] | 1936-12-29 | [[Ficheiro:Варвара Николаевна Половцова (Симановская).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 628 | [[:d:Q4405825|Q4405825]] | [[Kadriya-Ulker Salimova]] | [[Bakú]] | 1924-02-15 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2013-08-26 | |- | style='text-align:right'| 629 | [[:d:Q4442027|Q4442027]] | [[Marietta Stepanyants]] | [[Moscova]] | 1935-10-16 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Marietta Stepanjanc foto.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 630 | [[:d:Q4460333|Q4460333]] | [[Patricia Thompson]] | [[Nova York]] | 1926-06-15 | [[Estados Unidos de América]] | 2016-04-01 | [[Ficheiro:HPThompson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 631 | [[:d:Q4467048|Q4467048]] | [[Anna-Teresa Tymieniecka]] | [[Marianowo, Gmina Szydłowo]] | 1923-02-23 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-06-07 | [[Ficheiro:Prof.Anna-Teresa Tymieniecka.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 632 | [[:d:Q4511491|Q4511491]] | [[Gabriele Rabel]] | [[Bad Vöslau]] | 1880-08-29 | [[Austria]] | 1963 | [[Ficheiro:Gabriele Rabel (b. 1880).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 633 | [[:d:Q4516961|Q4516961]] | [[Hanna Chmil]] | [[Pishchanitsia]] | 1950-10-20 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 634 | [[:d:Q4525688|Q4525688]] | [[Anna Schmidt]] | [[Nizhnii Novgorod]] | 1851-07-30 | [[Rusia]] | 1905-08-18 | [[Ficheiro:Шмидт А.Н.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 635 | [[:d:Q4678278|Q4678278]] | [[Ada María Isasi-Díaz]] | [[A Habana]] | 1943-03-22 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Cuba]] | 2012-05-13 | |- | style='text-align:right'| 636 | [[:d:Q4681604|Q4681604]] | [[Adela Cortina Orts]] | [[Valencia]] | 1947-07-13 | [[España]] | | [[Ficheiro:(Adela Cortina) La alcaldesa - “Me siento orgullosa de la solidaridad de España con la acogida a los migrantes del Aquarius”.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 637 | [[:d:Q4685262|Q4685262]] | [[Adrian Parr]] | [[Sydney]] | 1967 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Adrian Parr.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 638 | [[:d:Q4716562|Q4716562]] | [[Alev Alatlı]] | [[Menemen]] | 1944-09-16 | [[Turquía]] | 2024-02-02 | [[Ficheiro:Alev Alatlı - 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 639 | [[:d:Q4725710|Q4725710]] | [[Alice Ambrose]] | [[Lexington]] | 1906-11-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-01-25 | [[Ficheiro:Alice Ambrose, Daily Herald, 1928 02 05 Page 15.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 640 | [[:d:Q4725799|Q4725799]] | [[Alice Crary]] | [[Seattle]] | 1967-09-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Alice Crary.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 641 | [[:d:Q4726919|Q4726919]] | [[Alisa Bokulich]] | | 1971-06-18 | | | |- | style='text-align:right'| 642 | [[:d:Q4727229|Q4727229]] | [[Alison Wylie]] | [[Swindon]] | 1954 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 643 | [[:d:Q4752001|Q4752001]] | [[Anat Biletzki]] | [[Xerusalén]] | 1952-01-30 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 644 | [[:d:Q4763205|Q4763205]] | [[Angie Hobbs]] | | 1961-06-12 | | | [[Ficheiro:Angie Hobbs, Professor of Philosophy, University of Sheffield.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 645 | [[:d:Q4765569|Q4765569]] | [[Anita L. Allen]] | [[Port Townsend]] | 1953-03-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Anita L Allen.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 646 | [[:d:Q4765632|Q4765632]] | [[Anita Silvers]] | | 1940-11-01 | | 2019-03-14 | |- | style='text-align:right'| 647 | [[:d:Q4765705|Q4765705]] | [[Anja Steinbauer]] | [[Maguncia]] | 1966 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 648 | [[:d:Q4766526|Q4766526]] | [[Ann M. Mongoven]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 649 | [[:d:Q4766969|Q4766969]] | [[Anna Doyle Wheeler]] | [[Condado de Tipperary]] | 1785 | [[Irlanda]] | 1848-05-07 | [[Ficheiro:Anna Doyle Wheeler.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 650 | [[:d:Q4767020|Q4767020]] | [[Anna G. Jónasdóttir]] | | 1942-12-02 | [[Islandia]] | | |- | style='text-align:right'| 651 | [[:d:Q4767617|Q4767617]] | [[Anna Willess Williams]] | [[Filadelfia]] | 1857 | [[Estados Unidos de América]] | 1926-04-17 | [[Ficheiro:Anna Willess Williams 1892.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 652 | [[:d:Q4769048|Q4769048]] | [[Annette Baier]] | [[Queenstown]] | 1929-10-11 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Nova Zelandia]] | 2012-11-02 | [[Ficheiro:Annette Baier 002 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 653 | [[:d:Q4790460|Q4790460]] | [[Ariel Salleh]] | | 1944-01-01 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Ariel Salleh in 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 654 | [[:d:Q4828961|Q4828961]] | [[Avis Richards]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 655 | [[:d:Q4832740|Q4832740]] | [[Azizah Hebri]] | | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Azizah Y. al-Hibri, 2012.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 656 | [[:d:Q4837807|Q4837807]] | [[Babette Babich]] | [[Nova York]] | 1956-11-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 657 | [[:d:Q4859030|Q4859030]] | [[Barbara Johnson]] | [[Boston]] | 1947-10-04 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-08-27 | |- | style='text-align:right'| 658 | [[:d:Q4863530|Q4863530]] | [[Barrie Karp]] | [[Laredo]] | 1945-02-10 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-09-27 | |- | style='text-align:right'| 659 | [[:d:Q4891072|Q4891072]] | [[Victoria Camps]] | [[Barcelona]] | 1941-02-21 | [[España]] | | [[Ficheiro:Victòria Camps.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 660 | [[:d:Q4891891|Q4891891]] | [[Berit Brogaard]] | [[Copenhague]] | 1970-08-28 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Berit Brogaard.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 661 | [[:d:Q4894140|Q4894140]] | [[Juliana Morell]] | [[Barcelona]] | 1594-02-16 | [[Coroa de Aragón]] | 1653-06-26 | [[Ficheiro:JulianaMorell-AltaDef.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 662 | [[:d:Q4895144|Q4895144]] | [[Cèlia Amorós Puente]] | [[Valencia]] | 1944-05-18 | [[España]] | | [[Ficheiro:Celia Amorós.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 663 | [[:d:Q4924655|Q4924655]] | [[Blakey Vermeule]] | [[Cambridge]] | 1966-07-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Blakey-Vermeule.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 664 | [[:d:Q4939864|Q4939864]] | [[Sissela Bok]] | [[Estocolmo]] | 1934-12-02 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 665 | [[:d:Q4940170|Q4940170]] | [[Celia Grillo Borromeo]] | [[Xénova]] | 1684-06-29 | | 1777-08-23 | [[Ficheiro:Portrait of Clelia Grillo Borromeo Arese - Palazzo Borromeo.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 666 | [[:d:Q4942448|Q4942448]] | [[Bonnie Steinbock]] | | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 667 | [[:d:Q4942499|Q4942499]] | [[Bonny Hicks]] | [[Kuala Lumpur]] | 1968-01-05 | [[Singapur]] | 1997-12-19 | |- | style='text-align:right'| 668 | [[:d:Q4944209|Q4944209]] | [[Sara Danius]] | [[Täby (Q54337)|Täby]] | 1962-04-05 | [[Suecia]] | 2019-10-12 | [[Ficheiro:Sara Danius - 2016 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 669 | [[:d:Q4946660|Q4946660]] | [[Jeanette Emt]] | | 1964-09-28 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 670 | [[:d:Q4949891|Q4949891]] | [[Elisabeth Gerle]] | | 1951-12-08 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Gerle2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 671 | [[:d:Q4953055|Q4953055]] | [[Ann Heberlein]] | [[Malmö]] | 1970-06-22 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Ann Heberlein.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 672 | [[:d:Q4953057|Q4953057]] | [[Božena Komárková]] | [[Tišnov]] | 1903-01-28 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | 1997-01-27 | |- | style='text-align:right'| 673 | [[:d:Q4955687|Q4955687]] | [[Ingeborg i Mjärhult]] | | 1665 | [[Suecia]] | 1749-07-23 | |- | style='text-align:right'| 674 | [[:d:Q4960130|Q4960130]] | [[Mojca Kumerdej]] | [[Liubliana]] | 1964 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Mojca Kumerdej , Frankfurter Buchmesse 2023 Ausschnitt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 675 | [[:d:Q4966250|Q4966250]] | [[Margaret Masterman]] | [[Londres]] | 1910-05-04 | [[Reino Unido]] | 1986-04-01 | |- | style='text-align:right'| 676 | [[:d:Q4966478|Q4966478]] | [[Anna-Sofia Maurin]] | | 1969 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 677 | [[:d:Q4967003|Q4967003]] | [[Brie Gertler]] | | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 678 | [[:d:Q4975099|Q4975099]] | [[Ingrid Robeyns]] | [[Lovaina]] | 1972-09-10 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Ingrid Robeyns 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 679 | [[:d:Q4986009|Q4986009]] | [[Maitreyi]] | | 1st millennium BCE | | 1st millennium BCE | |- | style='text-align:right'| 680 | [[:d:Q4994581|Q4994581]] | [[Johanne Agerskov]] | | 1873 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1946 | [[Ficheiro:Johanne Agerskov.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 681 | [[:d:Q5004982|Q5004982]] | [[Béatrice Longuenesse]] | [[Francia]] | 1950 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Béatrice Longuenesse (born 1950) giving the 2023 Howison Lecture Self-Consciousness and 'I' – Anscombe and Sartre in Dialogue.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 682 | [[:d:Q5019252|Q5019252]] | [[Jaishree Odin]] | | | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 683 | [[:d:Q5031574|Q5031574]] | [[Candace Vogler]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 684 | [[:d:Q5045090|Q5045090]] | [[Caroline Haddon]] | | 1837-04-15 | | 1905-03-13 | |- | style='text-align:right'| 685 | [[:d:Q5045109|Q5045109]] | [[Caroline Joan S. Picart]] | | 1966-01-31 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 686 | [[:d:Q5052654|Q5052654]] | [[Catherine Elgin]] | | 1948-02-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Catherine Elgin 2010 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 687 | [[:d:Q5052875|Q5052875]] | [[Catherine Pickstock]] | [[Nova York]] | 1952 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Catherine Pickstock 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 688 | [[:d:Q5053050|Q5053050]] | [[Cathleen Kaveny]] | [[Providence, Rhode Island|Providence]] | 1962-04-23 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 689 | [[:d:Q5057998|Q5057998]] | [[Celia Green]] | | 1935-11-26 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 690 | [[:d:Q5086051|Q5086051]] | [[Charlotte Lois Zelka]] | | 1930-04-03 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-10-06 | |- | style='text-align:right'| 691 | [[:d:Q5109221|Q5109221]] | [[Christia Mercer]] | [[Fort Worth, Texas|Fort Worth]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 692 | [[:d:Q5110874|Q5110874]] | [[Christina Slade]] | | 1953-06-29 | | | [[Ficheiro:Christina Slade.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 693 | [[:d:Q5125195|Q5125195]] | [[Claire Fagin]] | [[Nova York]] | 1926-11-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-01-16 | [[Ficheiro:Claire-fagin-president-of-the-university-of-pennsylvania.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 694 | [[:d:Q5129220|Q5129220]] | [[Claudia Mills]] | | 1954-08-21 | | | |- | style='text-align:right'| 695 | [[:d:Q5139346|Q5139346]] | [[María Goyri]] | [[Madrid]] | 1873-08-29 | [[España]] | 1954-11-28 | [[Ficheiro:María Goyri.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 696 | [[:d:Q5163570|Q5163570]] | [[Constance Naden]] | [[Edgbaston]] | 1858-01-24 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1889-12-23 | [[Ficheiro:Further reliques of Constance Naden - being Essays and tracts for our times - edited, with an naalytical and critical introduction, and notes, by George M. McCrie (1891) (14594400129).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 697 | [[:d:Q5170586|Q5170586]] | [[Corinne Heline]] | [[Atlanta]] | 1882-08-18 | | 1975-07-26 | |- | style='text-align:right'| 698 | [[:d:Q5184502|Q5184502]] | [[Cressida Heyes]] | | 1970 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 699 | [[:d:Q5186330|Q5186330]] | [[Cristina Bicchieri]] | [[Milán]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Italia]] | | [[Ficheiro:UPCRISimages009 copy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 700 | [[:d:Q5248500|Q5248500]] | [[Debra Nails]] | | 1950-11-15 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 701 | [[:d:Q5248510|Q5248510]] | [[Debra Satz]] | [[Nova York]] | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:DebraSatz2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 702 | [[:d:Q5257014|Q5257014]] | [[Deni Elliott]] | | 1953-11-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Elliott Portrait 3 copy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 703 | [[:d:Q5271298|Q5271298]] | [[Diana Schaub]] | | 1959-07-07 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 704 | [[:d:Q5298401|Q5298401]] | [[Dorothy Edgington]] | | 1941-04-29 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 705 | [[:d:Q5338697|Q5338697]] | [[Edith Wyschogrod]] | | 1930-06-08 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-07-16 | [[Ficheiro:Edith Wyschogrod portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 706 | [[:d:Q5340106|Q5340106]] | [[Ednah Dow Littlehale Cheney]] | [[Boston]] | 1824-06-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1904-11-19 | [[Ficheiro:Enda Dow Cheney.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 707 | [[:d:Q5353295|Q5353295]] | [[Elaine Storkey]] | [[Wakefield]] | 1943 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 708 | [[:d:Q5361502|Q5361502]] | [[Elisabeth Leinfellner]] | [[Viena]] | 1938-10-14 | [[Austria]] | 2010-01-04 | [[Ficheiro:Elisabeth Leinfellner Lincoln, Nebraska circa 1983.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 709 | [[:d:Q5361545|Q5361545]] | [[Elisabeth Schellekens]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 710 | [[:d:Q5362883|Q5362883]] | [[Elizabeth Grosz]] | [[Sydney]] | 1952-10-14 | [[Australia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 711 | [[:d:Q5362903|Q5362903]] | [[Elizabeth Haldane]] | [[Edimburgo]] | 1862-05-27 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1937-12-24 | [[Ficheiro:E.S.Haldane 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 712 | [[:d:Q5363080|Q5363080]] | [[Elizabeth Kiss]] | [[Nova York]]<br/>[[Decatur, Xeorxia|Decatur]] | 1961-07-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Elizabeth Kiss (philosopher).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 713 | [[:d:Q5371993|Q5371993]] | [[Emiliya Dvoryanova]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | 1958-05-04 | [[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 714 | [[:d:Q5372189|Q5372189]] | [[Emily Grosholz]] | [[Filadelfia]] | 1950-10-17 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 715 | [[:d:Q5373627|Q5373627]] | [[Emmy van Deurzen]] | [[A Haia]] | 1951-12-13 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:EmmyvanDeurzen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 716 | [[:d:Q5394383|Q5394383]] | [[Ulla Karttunen]] | | 1956 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 717 | [[:d:Q5396190|Q5396190]] | [[Kevät Nousiainen]] | | 1950 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Nousiainen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 718 | [[:d:Q5398897|Q5398897]] | [[Esperanza Guisán]] | [[A Coruña]] | 1940-04-23 | [[España]] | 2015-11-27 | |- | style='text-align:right'| 719 | [[:d:Q5401245|Q5401245]] | [[Esther Meek]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 720 | [[:d:Q5478769|Q5478769]] | [[Frances Kamm]] | | | | | [[Ficheiro:Frances Kamm.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 721 | [[:d:Q5479101|Q5479101]] | [[Francesca Gargallo]] | [[Siracusa]]<br/>[[Sicilia (Q4951156)|Sicilia]] | 1956-11-25 | [[México]]<br/>[[Italia]] | 2022-03-03 | [[Ficheiro:Francesa Gargallo en 2012 - Foto GHT 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 722 | [[:d:Q5481071|Q5481071]] | [[Nancey Murphy]] | | 1951-06-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 723 | [[:d:Q5484692|Q5484692]] | [[Francoise Gaillard]] | | 1936-01-31 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 724 | [[:d:Q5486620|Q5486620]] | [[Maija-Riitta Ollila]] | | 1956 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 725 | [[:d:Q5503293|Q5503293]] | [[Freya Mathews]] | | 1949-09 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Frey Matthews 2018.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 726 | [[:d:Q5516023|Q5516023]] | [[Gabriele Taylor]] | | 1927-10-11 | | | |- | style='text-align:right'| 727 | [[:d:Q5527771|Q5527771]] | [[Gauri Ma]] | | 1857 | | 1938-03-01 | [[Ficheiro:Gauri Ma.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 728 | [[:d:Q5533081|Q5533081]] | [[Genevieve Lloyd]] | [[Cootamundra]] | 1941-10-16 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 729 | [[:d:Q5533095|Q5533095]] | [[Genevieve Vaughan]] | | 1939-11-21 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 730 | [[:d:Q5556995|Q5556995]] | [[Ghosha]] | [[India]] | | | | |- | style='text-align:right'| 731 | [[:d:Q5560671|Q5560671]] | [[Gila Sher]] | [[Israel]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 732 | [[:d:Q5564910|Q5564910]] | [[Gisela Striker]] | [[Alemaña]] | 1943-11-26 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 733 | [[:d:Q5571439|Q5571439]] | [[Gloria Origgi]] | [[Milán]] | 1967 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 734 | [[:d:Q5591232|Q5591232]] | [[Grace Jantzen]] | | 1948-05-24 | [[Reino Unido]] | 2006-05-02 | |- | style='text-align:right'| 735 | [[:d:Q5591428|Q5591428]] | [[Grace de Laguna]] | [[East Berlin]] | 1878-09-28 | [[Estados Unidos de América]] | 1978-02-17 | |- | style='text-align:right'| 736 | [[:d:Q5660809|Q5660809]] | [[Delia Steinberg Guzmán]] | [[Buenos Aires]] | 1943-01-07 | [[Arxentina]] | 2023-08-15 | |- | style='text-align:right'| 737 | [[:d:Q5664038|Q5664038]] | [[Harriet Baber]] | | 1950-01-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 738 | [[:d:Q5668822|Q5668822]] | [[Alicia Puleo]] | [[Buenos Aires]] | 1952-11-30 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Alicia Puleo 2020 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 739 | [[:d:Q5673930|Q5673930]] | [[Ana María Martínez de la Escalera]] | [[Montevideo]] | 1953-09-05 | [[Uruguai]] | | [[Ficheiro:Amme2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 740 | [[:d:Q5674143|Q5674143]] | [[Ana de Miguel]] | [[Santander]] | 1961-10-26 | [[España]] | | [[Ficheiro:Ana de Miguel.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 741 | [[:d:Q5677154|Q5677154]] | [[رژین پی‌یترا]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 742 | [[:d:Q5697394|Q5697394]] | [[Hedi Stadlen]] | [[Viena]] | 1916-01-06 | [[Austria]] | 2004-01-21 | |- | style='text-align:right'| 743 | [[:d:Q5698950|Q5698950]] | [[Heidi Ravven]] | | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 744 | [[:d:Q5702699|Q5702699]] | [[Helen Longino]] | | 1944-07-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Helen E Longino.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 745 | [[:d:Q5703565|Q5703565]] | [[Helena Cronin]] | | 1942 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 746 | [[:d:Q5749346|Q5749346]] | [[Carla Cordua]] | [[Los Ángeles, Chile|Los Ángeles]] | 1925-12-25 | [[Chile]] | | [[Ficheiro:Carla Cordua 2004.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 747 | [[:d:Q5752500|Q5752500]] | [[Simonka de Jong]] | [[Ámsterdam]] | 1972-05-09 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 748 | [[:d:Q5753278|Q5753278]] | [[Carolina Scotto]] | [[Córdoba, Arxentina|Córdoba]] | 1958-03-18 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Carolina Scotto 2008-02-12.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 749 | [[:d:Q5760902|Q5760902]] | [[Hilary Bok]] | | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 750 | [[:d:Q5761328|Q5761328]] | [[Hilda D. Oakeley]] | [[Durham, Inglaterra|Durham]] | 1867-10-12 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1950-10-07 | [[Ficheiro:King's College of Household and Social Science Hilda D. Oakeley.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 751 | [[:d:Q5761523|Q5761523]] | [[Hilde Lindemann]] | | 1947-07-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 752 | [[:d:Q5830003|Q5830003]] | [[Elsa Cecilia Frost]] | [[Cidade de México]] | 1928-12-25 | [[México]] | 2005-07-01 | |- | style='text-align:right'| 753 | [[:d:Q5831491|Q5831491]] | [[Emma Godoy]] | [[Guanajuato]] | 1918-03-25 | [[México]] | 1989-07-30 | |- | style='text-align:right'| 754 | [[:d:Q5849381|Q5849381]] | [[Esther Díaz]] | [[Ituzaingó]] | 1939-12-01 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Esther Díaz.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 755 | [[:d:Q5873749|Q5873749]] | [[Gabriela Onetto]] | [[Montevideo]] | 1963-10-28 | [[Uruguai]] | | [[Ficheiro:Gabriela Onetto (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 756 | [[:d:Q5913483|Q5913483]] | [[Hourya Benis-Sinaceur]] | [[Casablanca]] | 1940-10-11 | [[Marrocos]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Sinaceur.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 757 | [[:d:Q5914075|Q5914075]] | [[Ilse Schütz-Buenaventura]] | | 1938 | [[Colombia]] | 2004 | |- | style='text-align:right'| 758 | [[:d:Q5954783|Q5954783]] | [[Juliana González Valenzuela]] | [[Cidade de México]] | 1936-09-19 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 759 | [[:d:Q6003346|Q6003346]] | [[Zaynab Fawwaz]] | [[Tebnine]] | 1844 | [[Mount Lebanon Mutasarrifate]] | 1914 | [[Ficheiro:Zeinab Fawaz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 760 | [[:d:Q6003720|Q6003720]] | [[María Elósegui]] | [[Donostia]] | 1957-12-07 | [[España]] | | [[Ficheiro:María Elósegui Itxaso 2016 (cropped).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 761 | [[:d:Q6004272|Q6004272]] | [[María Manzano Arjona]] | [[Archidona]] | 1950 | [[España]] | | [[Ficheiro:María Manzano, 1977 Dec (portioned).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 762 | [[:d:Q6010869|Q6010869]] | [[Mercedes Gómez Blesa]] | [[Casas-Ibáñez]] | 1964 | [[España]] | | [[Ficheiro:Mercedes Gómez-Blesa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 763 | [[:d:Q6035190|Q6035190]] | [[Inna Solomonik]] | | 1932-08-07 | | 2009-07-14 | [[Ficheiro:SolomonikInna.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 764 | [[:d:Q6049800|Q6049800]] | [[Olga Elizabeth Hansberg Torres]] | [[Cidade de México]] | 20th century | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 765 | [[:d:Q6061949|Q6061949]] | [[İoanna Kuçuradi]] | [[Istambul]] | 1936-10-04 | [[Turquía]] | | [[Ficheiro:Bodrum Belediyesi 19.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 766 | [[:d:Q6118610|Q6118610]] | [[Renata Salecl]] | [[Slovenj Gradec]] | 1962-01-09 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Renata Salecl, Munich Security Conference 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 767 | [[:d:Q6150210|Q6150210]] | [[Jan Willis]] | | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 768 | [[:d:Q6152369|Q6152369]] | [[Jane Heal]] | | 1946-10-21 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Jane Heal, St John's College.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 769 | [[:d:Q6152680|Q6152680]] | [[Jane Roland Martin]] | [[Nova York]] | 1929-07-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jane Roland Martin (July 20, 1929-), photo by Charles Ketcham, CC 4.0 rights granted by Joyce Ketcham.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 770 | [[:d:Q6153494|Q6153494]] | [[Janet McCracken]] | | 1959-10-31 | | | |- | style='text-align:right'| 771 | [[:d:Q6153567|Q6153567]] | [[Janet Radcliffe Richards]] | | 1944 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Janet Radcliffe Richards.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 772 | [[:d:Q6161556|Q6161556]] | [[Victoria Sendón de León]] | [[Alacant]] | 1942 | [[España]] | | [[Ficheiro:Victoria Sendón 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 773 | [[:d:Q6167967|Q6167967]] | [[Jayshree Talwalkar]] | [[India]] | 1957-07-12 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 774 | [[:d:Q6170615|Q6170615]] | [[Jean Elizabeth Hampton]] | | 1954-06-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1996-04-02 | |- | style='text-align:right'| 775 | [[:d:Q6170855|Q6170855]] | [[Jean Houston]] | [[Nova York]] | 1937-05-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 776 | [[:d:Q6176776|Q6176776]] | [[Jelica Šumič Riha]] | | 1958 | [[Eslovenia]]<br/>[[República Federal Socialista de Iugoslavia]] | | |- | style='text-align:right'| 777 | [[:d:Q6178448|Q6178448]] | [[Jennifer Hornsby]] | | 1951 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 778 | [[:d:Q6179490|Q6179490]] | [[Jenny Teichman]] | | 1930 | [[Reino Unido]] | 2018-09-12 | |- | style='text-align:right'| 779 | [[:d:Q6192933|Q6192933]] | [[Jill Marsden]] | | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 780 | [[:d:Q6204963|Q6204963]] | [[Joan Copjec]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Joan Copjec, Twenty Shovelsful of Dirt (1 5) 2m49s (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 781 | [[:d:Q6216361|Q6216361]] | [[Johanna Drucker]] | [[Filadelfia]] | 1952-05-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Johanna Drucker.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 782 | [[:d:Q6288364|Q6288364]] | [[Josephine Gatt Ciancio]] | [[Msida]] | 1946 | [[Malta]] | | |- | style='text-align:right'| 783 | [[:d:Q6303259|Q6303259]] | [[Judith Andre]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 784 | [[:d:Q6303370|Q6303370]] | [[Judith E. Schlanger]] | [[París]] | 1936 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 785 | [[:d:Q6369679|Q6369679]] | [[Karen Hanson]] | | 1948-04-11 | | | |- | style='text-align:right'| 786 | [[:d:Q6369731|Q6369731]] | [[Karen J. Warren]] | [[Nova Inglaterra]] | 1947-09-10 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-08-21 | |- | style='text-align:right'| 787 | [[:d:Q6372516|Q6372516]] | [[Karlina Leksono Supelli]] | [[Iacarta]] | 1958-01-15 | [[Indonesia]] | | [[Ficheiro:Karlina Leksono Supelli at the International Conference on Feminism, 2016-09-24.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 788 | [[:d:Q6375163|Q6375163]] | [[Katarina Majerhold]] | [[Celje]] | 1971-05-20 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Katarina majerhold 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 789 | [[:d:Q6375205|Q6375205]] | [[Katarzyna Jaszczolt]] | | 1963-12-09 | | | [[Ficheiro:Kasia Jaszczolt in 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 790 | [[:d:Q6375796|Q6375796]] | [[Kate Soper]] | | 1943 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 791 | [[:d:Q6376746|Q6376746]] | [[Kathleen Higgins]] | | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 792 | [[:d:Q6376786|Q6376786]] | [[Kathleen Lennon]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 793 | [[:d:Q6377335|Q6377335]] | [[Kathy Wilkes]] | | 1946-06-23 | | 2003-08-21 | |- | style='text-align:right'| 794 | [[:d:Q6386232|Q6386232]] | [[Kelly Oliver]] | | 1958-07-28 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 795 | [[:d:Q6389108|Q6389108]] | [[Louise-Anastasia Serment]] | [[Grenoble]] | 1642 | [[Francia]] | 1692-12-17 | |- | style='text-align:right'| 796 | [[:d:Q6405154|Q6405154]] | [[Carmen de Zulueta]] | [[Madrid]] | 1916-11-26 | [[España]] | 2010-05-01 | |- | style='text-align:right'| 797 | [[:d:Q6456228|Q6456228]] | [[L.A. Paul]] | | 1966-11-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 798 | [[:d:Q6460149|Q6460149]] | [[Iryna Dubianieckaja]] | [[Minsk]] | 1964-05-23 | | | [[Ficheiro:Iryna Dubianieckaja ŭ kniharni «Ў».Jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 799 | [[:d:Q6470434|Q6470434]] | [[Mary Shepherd]] | | 1777-12-31 | | 1847-01-07 | |- | style='text-align:right'| 800 | [[:d:Q6490687|Q6490687]] | [[Gisela Kittel]] | [[Kleinmachnow]] | 1940-03-13 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 801 | [[:d:Q6530689|Q6530689]] | [[Leslie Cannold]] | [[Port Chester]] | 1965-04-01 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Leslie Cannold.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 802 | [[:d:Q6540122|Q6540122]] | [[Liao Xiaoyi]] | [[Chongqing]] | 1954 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 803 | [[:d:Q6548051|Q6548051]] | [[Lilli Alanen]] | [[Pori]] | 1941-10-16 | [[Finlandia]] | 2021-10-22 | |- | style='text-align:right'| 804 | [[:d:Q6548542|Q6548542]] | [[Lily Montagu]] | [[Londres]] | 1873-12-22 | | 1963-01-22 | [[Ficheiro:Lilan helen montague cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 805 | [[:d:Q6551801|Q6551801]] | [[Linda Alcoff]] | [[Panamá]] | 1955-07-25 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 806 | [[:d:Q6552543|Q6552543]] | [[Lindley Darden]] | | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 807 | [[:d:Q6558058|Q6558058]] | [[Lisa H. Schwartzman]] | | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 808 | [[:d:Q6605237|Q6605237]] | [[Kikuchi Ryōju]] | | 1908<br/>1907 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 1996<br/>2001 | |- | style='text-align:right'| 809 | [[:d:Q6626060|Q6626060]] | [[Patricia Altenbernd Johnson]] | | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 810 | [[:d:Q6642907|Q6642907]] | [[Yehudit Cook]] | | 1932 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 811 | [[:d:Q6652694|Q6652694]] | [[Mara Beller]] | [[Chernivtsi]] | 1945-08-14 | [[Israel]] | 2004-10-30 | |- | style='text-align:right'| 812 | [[:d:Q6660702|Q6660702]] | [[Lizzie Fricker]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 813 | [[:d:Q6676109|Q6676109]] | [[Lopamudra]] | | | [[India]] | | [[Ficheiro:AgathiyarLopamudra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 814 | [[:d:Q6680890|Q6680890]] | [[Loreta Anilionytė]] | [[Kaunas]] | 1963-09-08 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 815 | [[:d:Q6681075|Q6681075]] | [[Lori Gruen]] | [[Chicago]] | 1962-10-30 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 816 | [[:d:Q6681600|Q6681600]] | [[Lorraine Code]] | | 1937 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 817 | [[:d:Q6688930|Q6688930]] | [[Louise Rosenblatt]] | [[Atlantic City, Nova Jersey|Atlantic City]] | 1904-08-23 | [[Estados Unidos de América]] | 2005-02-08 | [[Ficheiro:Louise Rosenblatt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 818 | [[:d:Q6698172|Q6698172]] | [[Lucy Allais]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 819 | [[:d:Q6712227|Q6712227]] | [[M. M. McCabe]] | [[Glasgow]] | 1948-12-18 | | | |- | style='text-align:right'| 820 | [[:d:Q6759335|Q6759335]] | [[Margaret Dauler Wilson]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1939-01-29 | [[Estados Unidos de América]] | 1998-08-27 | |- | style='text-align:right'| 821 | [[:d:Q6761036|Q6761036]] | [[Maria Baghramian]] | [[Teherán]] | 1954-03-21 | | | [[Ficheiro:Professor Maria Baghramian, UCD School of Philosophy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 822 | [[:d:Q6761379|Q6761379]] | [[María Lugones]] | [[Buenos Aires]] | 1944-01-26 | [[Arxentina]] | 2020-07-14 | |- | style='text-align:right'| 823 | [[:d:Q6765161|Q6765161]] | [[Marion Cummings]] | | 1876 | [[Estados Unidos de América]] | 1926 | |- | style='text-align:right'| 824 | [[:d:Q6766320|Q6766320]] | [[Marjorie Perloff]] | [[Viena]] | 1931-09-28 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Austria]] | 2024-03-24 | [[Ficheiro:Marjorie Perloff.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 825 | [[:d:Q6772337|Q6772337]] | [[Esther Elam]] | [[Tel Aviv]] | 1939-07-12 | [[Israel]] | 2023-08-01 | [[Ficheiro:Esther Elam.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 826 | [[:d:Q6774450|Q6774450]] | [[Martha Klein]] | [[California]] | 1941-04 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 827 | [[:d:Q6778959|Q6778959]] | [[Mary Anne Warren]] | | 1946-08-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2010-08-09 | |- | style='text-align:right'| 828 | [[:d:Q6779503|Q6779503]] | [[Mary Everest Boole]] | [[Wickwar]] | 1832-03-11 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1916-05-17 | [[Ficheiro:Mary Everest Boole.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 829 | [[:d:Q6779845|Q6779845]] | [[Mary J. Gregor]] | | 1928-01-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1994-10-31 | |- | style='text-align:right'| 830 | [[:d:Q6780434|Q6780434]] | [[Mary O'Brien]] | [[Walmer]] | 1926-07-08 | | 1998-10-17 | |- | style='text-align:right'| 831 | [[:d:Q6780805|Q6780805]] | [[Mary T. Clark]] | [[Filadelfia]] | 1913-10-23 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-09-01 | |- | style='text-align:right'| 832 | [[:d:Q6780835|Q6780835]] | [[Mary Tiles]] | | 1946 | [[Reino Unido]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 833 | [[:d:Q6795971|Q6795971]] | [[Maxine Greene]] | [[Brooklyn]] | 1917-12-22 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-05-29 | [[Ficheiro:Maxine-greene.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 834 | [[:d:Q6796429|Q6796429]] | [[May Brodbeck]] | [[Newark, Nova Jersey|Newark]] | 1917-07-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1983-08-01 | |- | style='text-align:right'| 835 | [[:d:Q6812616|Q6812616]] | [[Melissa (Q6812616)|Melissa]] | | 3rd century BCE | | 3rd century BCE | |- | style='text-align:right'| 836 | [[:d:Q6817860|Q6817860]] | [[Mera J. Flaumenhaft]] | | 1945-04-28 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-12-30 | |- | style='text-align:right'| 837 | [[:d:Q6827981|Q6827981]] | [[Micere Githae Mugo]] | [[Baricho]] | 1942-12-12 | [[Kenya]]<br/>[[Zimbabwe]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2023-06-30 | [[Ficheiro:Micere Githae Mugo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 838 | [[:d:Q6836800|Q6836800]] | [[Michele Moody-Adams]] | | 1956-08-31 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 839 | [[:d:Q6845020|Q6845020]] | [[Mihaela Miroiu]] | [[Hunedoara]] | 1955-03-10 | [[Romanía]] | | [[Ficheiro:Mihaela miroiu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 840 | [[:d:Q6899884|Q6899884]] | [[Ayala Gliksberg]] | [[Tel Aviv]] | 1935-10-22 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:דר. אילה גליקסברג.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 841 | [[:d:Q6956337|Q6956337]] | [[Zofia Zdybicka]] | [[Kraśnik]] | 1928-08-05 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Lech Kaczyński, Zofia Zdybicka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 842 | [[:d:Q6957644|Q6957644]] | [[Nadežda Čačinovič]] | [[Budapest]] | 1947-04-01 | [[Croacia]] | | [[Ficheiro:Nadezda-Cacinovic.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 843 | [[:d:Q6962551|Q6962551]] | [[Nancy Bauer]] | | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 844 | [[:d:Q6962908|Q6962908]] | [[Nancy Pearcey]] | | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 845 | [[:d:Q6964616|Q6964616]] | [[Naomi Baron]] | | 1946-09-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 846 | [[:d:Q6983049|Q6983049]] | [[Sara Klein-Braslavy]] | [[Jaffa]] | 1942-07-01 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 847 | [[:d:Q7002682|Q7002682]] | [[Franca D'Agostini]] | [[Turín]] | 1952-09-11 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Franca D'Agostini.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 848 | [[:d:Q7013292|Q7013292]] | [[Rivka Schechter]] | | 1929-03-04<br/>1929 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 849 | [[:d:Q7035492|Q7035492]] | [[Nikola Biller-Andorno]] | | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 850 | [[:d:Q7050957|Q7050957]] | [[Noretta Koertge]] | | 1935 | | | |- | style='text-align:right'| 851 | [[:d:Q7129268|Q7129268]] | [[Pamela Sue Anderson]] | [[Hennepin County]] | 1955-04-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-03-12 | |- | style='text-align:right'| 852 | [[:d:Q7145817|Q7145817]] | [[Patricia Russell]] | | 1910 | [[Reino Unido]] | 2004 | |- | style='text-align:right'| 853 | [[:d:Q7162575|Q7162575]] | [[Penelope Mackie]] | | 1900 | | | |- | style='text-align:right'| 854 | [[:d:Q7191755|Q7191755]] | [[Pieranna Garavaso]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 855 | [[:d:Q7220447|Q7220447]] | [[Pepita Haezrahi]] | [[Chernivtsi]] | 1921-05-30 | [[Israel]] | 1963-05-24 | [[Ficheiro:Pepita and Yehuda Haezrachi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 856 | [[:d:Q7245585|Q7245585]] | [[Priscilla Cohn]] | | 1933-12-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-06-27 | |- | style='text-align:right'| 857 | [[:d:Q7279132|Q7279132]] | [[Rachel Adler]] | [[Chicago]] | 1943-07-02 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 858 | [[:d:Q7279134|Q7279134]] | [[Rachel Albeck-Gidron]] | [[Xerusalén]] | 1960-04-20<br/>1960 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Rachel Albeck-Gidron.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 859 | [[:d:Q7284019|Q7284019]] | [[Raili Kauppi]] | | 1920 | [[Finlandia]] | 1995 | |- | style='text-align:right'| 860 | [[:d:Q7293111|Q7293111]] | [[Ranjana Khanna]] | | 1966-12-13 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 861 | [[:d:Q7312605|Q7312605]] | [[Renate Holub]] | | 1946-10-06 | | | |- | style='text-align:right'| 862 | [[:d:Q7351513|Q7351513]] | [[Roberta Kevelson]] | [[Fall River]] | 1931-11-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1998-11-28 | |- | style='text-align:right'| 863 | [[:d:Q7365519|Q7365519]] | [[Ronda Chervin]] | | 1937 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 864 | [[:d:Q7367915|Q7367915]] | [[Rose Rand]] | [[Lviv]] | 1903-06-14 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Austria]] | 1980-07-28 | |- | style='text-align:right'| 865 | [[:d:Q7368373|Q7368373]] | [[Rosemary Haughton]] | | 1927-04-13 | [[Reino Unido]] | 2024-05-09 | |- | style='text-align:right'| 866 | [[:d:Q7382918|Q7382918]] | [[Ruth Chang]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ruth Chang.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 867 | [[:d:Q7383070|Q7383070]] | [[Ruth L. Saw]] | | 1901-08-01 | | 1986-03-23 | |- | style='text-align:right'| 868 | [[:d:Q7383104|Q7383104]] | [[Ruth Macklin]] | | 1938 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 869 | [[:d:Q7383143|Q7383143]] | [[Ruth Nanda Anshen]] | [[Lynn]] | 1900-06-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2003-12-02 | |- | style='text-align:right'| 870 | [[:d:Q7397938|Q7397938]] | [[Sadie Plant]] | [[Birmingham]] | 1964-03-16 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Sadie-plant-kunstverein-muc-2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 871 | [[:d:Q7405159|Q7405159]] | [[Sally Haslanger]] | [[Connecticut]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sally Haslanger, May 2013 (cropped).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 872 | [[:d:Q7416537|Q7416537]] | [[Sandra Bartky]] | [[Chicago]] | 1935-05-05 | [[Estados Unidos de América]] | 2016-10-17<br/>2016-10-18 | |- | style='text-align:right'| 873 | [[:d:Q7416592|Q7416592]] | [[Sandra Dingli]] | [[Paceville]] | 1952 | [[Malta]] | | |- | style='text-align:right'| 874 | [[:d:Q7421644|Q7421644]] | [[Sara Grant]] | | 1922-12-19 | [[Reino Unido]] | 2002 | |- | style='text-align:right'| 875 | [[:d:Q7421755|Q7421755]] | [[Sara Ruddick]] | | 1935-02-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2011-03-20 | |- | style='text-align:right'| 876 | [[:d:Q7422394|Q7422394]] | [[Sarah Hoagland]] | [[Denver]] | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 877 | [[:d:Q7460380|Q7460380]] | [[Shadia Drury]] | | 1950 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 878 | [[:d:Q7488829|Q7488829]] | [[Shannon Bell]] | | 1955-07-05 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 879 | [[:d:Q7490516|Q7490516]] | [[Sharyn Clough]] | | 1965-05-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 880 | [[:d:Q7495367|Q7495367]] | [[Sherrilyn Roush]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 881 | [[:d:Q7531206|Q7531206]] | [[Sister Vajira]] | [[Hamburgo]] | 1928-10-14 | | 1991-12-07 | |- | style='text-align:right'| 882 | [[:d:Q7562889|Q7562889]] | [[Sophia Hume]] | | 1702 | [[Estados Unidos de América]] | 1774 | |- | style='text-align:right'| 883 | [[:d:Q7578936|Q7578936]] | [[Spomenka Hribar]] | [[Belgrado]] | 1941-01-25 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Spomenka Hribar 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 884 | [[:d:Q7634104|Q7634104]] | [[Sue Golding]] | | 1958<br/>1959 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:SueGolding at VirtualFutures2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 885 | [[:d:Q7634295|Q7634295]] | [[Sue Spaid]] | | 1961 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 886 | [[:d:Q7647596|Q7647596]] | [[Susan Bordo]] | [[Newark, Nova Jersey|Newark]] | 1947-01-24 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 887 | [[:d:Q7647824|Q7647824]] | [[Susan Finsen]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 888 | [[:d:Q7647988|Q7647988]] | [[Susan Hurley]] | | 1954-09-16 | [[Reino Unido]] | 2007-08-16 | |- | style='text-align:right'| 889 | [[:d:Q7648174|Q7648174]] | [[Susan Mendus]] | | 1951-08-25 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 890 | [[:d:Q7648260|Q7648260]] | [[Susan Oyama]] | | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 891 | [[:d:Q7648308|Q7648308]] | [[Susan Wolf]] | | 1952-07-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan Rose Wolf (born 1952) giving the 2024 Howison Lecture Character and Agency.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 892 | [[:d:Q7653146|Q7653146]] | [[Swami Abhayananda]] | | 1842 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Swami Abhayananda (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 893 | [[:d:Q7680735|Q7680735]] | [[Tamar Gendler]] | [[Princeton, Nova Jersey|Princeton]] | 1965-12-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tamar Gendler.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 894 | [[:d:Q7680751|Q7680751]] | [[Tamar Ross]] | [[Detroit]] | 1938-01-16 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 895 | [[:d:Q7685145|Q7685145]] | [[Tara Smith]] | | 1961 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tara Smith.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 896 | [[:d:Q7909128|Q7909128]] | [[Val Plumwood]] | [[Terrey Hills]] | 1939-08-11 | [[Australia]] | 2008-02-28 | [[Ficheiro:Val Plumwood, 2007.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 897 | [[:d:Q7910869|Q7910869]] | [[Valentina Harizanov]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 898 | [[:d:Q7922532|Q7922532]] | [[Veronique Zanetti]] | | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 899 | [[:d:Q7945956|Q7945956]] | [[Julia Wieleżyńska]] | [[Varsovia]] | 1881-11-17 | [[Polonia]] | 1943-09-20 | [[Ficheiro:Julia Wieleżyńska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 900 | [[:d:Q8044361|Q8044361]] | [[Xie Daoyun]] | | 349 | [[dinastia Jin do Leste]] | 409 | [[Ficheiro:Xie Daoyun.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 901 | [[:d:Q8061670|Q8061670]] | [[Yuriko Saito]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 902 | [[:d:Q8077011|Q8077011]] | [[Ásta Kristjana Sveinsdóttir]] | [[Reiquiavik]] | 1969-10-05 | [[Islandia]] | | |- | style='text-align:right'| 903 | [[:d:Q8145613|Q8145613]] | [[Nida Vasiliauskaitė]] | [[Vilnius]] | 1975-12-21 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 904 | [[:d:Q8197268|Q8197268]] | [[Amelia Valcárcel]] | [[Madrid]] | 1949-11-16 | [[España]] | | [[Ficheiro:Amelia Valcarcel y Bernardo de Quirós (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 905 | [[:d:Q8249129|Q8249129]] | [[Meng Mu]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 906 | [[:d:Q8865086|Q8865086]] | [[Irena Słońska]] | [[Lublin]] | 1906-05-05 | [[Polonia]] | 1989-03-15 | [[Ficheiro:Skowronek Irena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 907 | [[:d:Q9002416|Q9002416]] | [[Heleieth Saffioti]] | [[Ibirá]] | 1934-01-04 | [[Brasil]] | 2010-12-13 | |- | style='text-align:right'| 908 | [[:d:Q9070706|Q9070706]] | [[Rosa María Rodríguez Magda]] | [[Valencia]] | 1957 | [[España]] | | [[Ficheiro:Rosa María Rodríguez Magda.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 909 | [[:d:Q9098415|Q9098415]] | [[Ángela Sierra]] | [[Santa Cruz de Tenerife]] | 1945-01-10 | [[España]] | | [[Ficheiro:1657566238321 P012 Angela del Carmen SIERRA GONZALES 005 MOBILE.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 910 | [[:d:Q9141888|Q9141888]] | [[Agata Bielik-Robson]] | [[Varsovia]] | 1966-06-06 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Agata Bielik-Robson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 911 | [[:d:Q9142314|Q9142314]] | [[Agnieszka Kołakowska]] | [[Łódź]] | 1960 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 912 | [[:d:Q9148165|Q9148165]] | [[Alicja Iwańska]] | [[Gardzienice, Lublin Voivodeship]] | 1918-05-13 | [[Segunda República Polaca]]<br/>[[Estados Unidos de América]]<br/>[[República Popular de Polonia]] | 1996-09-26 | |- | style='text-align:right'| 913 | [[:d:Q9148213|Q9148213]] | [[Alicja Przyłuska-Fiszer]] | [[Varsovia]] | 1955-05-30 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 914 | [[:d:Q9155250|Q9155250]] | [[Anna Jedynak]] | [[Varsovia]] | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 915 | [[:d:Q9165320|Q9165320]] | [[Barbara Chyrowicz]] | [[Katowice]] | 1960-03-25 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 916 | [[:d:Q9165442|Q9165442]] | [[Barbara Krawcowicz]] | | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 917 | [[:d:Q9165492|Q9165492]] | [[Barbara Markiewicz]] | | 1947 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 918 | [[:d:Q9168017|Q9168017]] | [[Beata Borowicz-Sierocka]] | | 1950-07-17 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Beata Borowicz-Sierocka (2008).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 919 | [[:d:Q9201494|Q9201494]] | [[Daniela Gromska]] | [[Lviv]] | 1889-05-17 | [[Polonia]] | 1973-12-20 | |- | style='text-align:right'| 920 | [[:d:Q9201639|Q9201639]] | [[Danuta Gierulanka]] | [[Cracovia]] | 1909-03-04 | [[Polonia]] | 1995-04-29<br/>1995 | |- | style='text-align:right'| 921 | [[:d:Q9253235|Q9253235]] | [[Elżbieta Pietruska-Madej]] | | 1938-06-07 | [[Polonia]] | 2001-06-26 | |- | style='text-align:right'| 922 | [[:d:Q9256755|Q9256755]] | [[Ewa Majewska]] | [[Varsovia]] | 1978 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Ewa.Majewska.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 923 | [[:d:Q9256851|Q9256851]] | [[Ewa Sowa]] | | 1935 | | | |- | style='text-align:right'| 924 | [[:d:Q9258471|Q9258471]] | [[Felicja Czerniaków]] | [[Varsovia]] | 1883 | | 1950-02-24 | |- | style='text-align:right'| 925 | [[:d:Q9265175|Q9265175]] | [[Gabriela Kurylewicz]] | [[Varsovia]] | 1971-06-23 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:GK&BKA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 926 | [[:d:Q9285316|Q9285316]] | [[Halina Bortnowska]] | [[Toruń]] | 1931-09-23 | [[Polonia]] | 2024-06-19 | [[Ficheiro:Halina Bortnowska Warsaw Poland October10 2010 Fot Mariusz Kubik 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 927 | [[:d:Q9285475|Q9285475]] | [[Halina Walentowicz]] | | 1955-08-08 | | | [[Ficheiro:Halina-walentowicz-2005.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 928 | [[:d:Q9285945|Q9285945]] | [[Hanna Buczyńska-Garewicz]] | [[Varsovia]] | 1932-11-26 | [[Polonia]] | 2019-12-27 | |- | style='text-align:right'| 929 | [[:d:Q9287361|Q9287361]] | [[Helena Kozakiewicz]] | | | [[Polonia]] | 1994 | |- | style='text-align:right'| 930 | [[:d:Q9336113|Q9336113]] | [[Shoshana Ronen]] | | 20th century<br/>1937 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 931 | [[:d:Q9353285|Q9353285]] | [[Sławomira Walczewska]] | [[Częstochowa]] | 1960-06-25 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 932 | [[:d:Q9367220|Q9367220]] | [[Urszula Żegleń]] | | 1949-03-24 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 933 | [[:d:Q9391846|Q9391846]] | [[Zofia Rosińska]] | | 1940 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 934 | [[:d:Q10263773|Q10263773]] | [[Dalila Pereira da Costa]] | [[Porto, Portugal|Porto]] | 1918-03-04 | [[Portugal]] | 2012-03-02 | |- | style='text-align:right'| 935 | [[:d:Q10307019|Q10307019]] | [[Joana Serrado]] | [[Coímbra]] | 1979-03-03 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 936 | [[:d:Q10321947|Q10321947]] | [[Lélia Gonzalez]] | [[Belo Horizonte]] | 1935-02-01 | [[Brasil]] | 1994-07-10 | [[Ficheiro:Lélia Gonzalez by Cezar Loureiro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 937 | [[:d:Q10334275|Q10334275]] | [[Marcia Tiburi]] | [[Vacaria]] | 1970 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Marcia Tiburi - Campinas 03.10.2008 (3342360020).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 938 | [[:d:Q10355765|Q10355765]] | [[Públia Hortênsia de Castro]] | [[Vila Viçosa]] | 1548 | [[Reino de Portugal]] | 1595 | [[Ficheiro:Publia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 939 | [[:d:Q10368814|Q10368814]] | [[Scarlett Marton]] | [[São Paulo]] | 1951-01-15 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Scarlett Marton - Campinas 17.10.2008 (3345269970).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 940 | [[:d:Q10374688|Q10374688]] | [[Sueli Carneiro]] | [[São Paulo]] | 1950-06-24 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Sueli-carneiro-foto-andre-seiti-e1521580460291.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 941 | [[:d:Q10376637|Q10376637]] | [[Sônia T. Felipe]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 942 | [[:d:Q10392202|Q10392202]] | [[Viviane Mosé]] | [[Vitória, Espírito Santo|Vitória]] | 1964-01-16 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Dani Lima e Viviane Mosé 13.06.08 Campinas (3232662986).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 943 | [[:d:Q10826327|Q10826327]] | [[Anna Hogenová]] | [[Fláje]] | 1946-10-23 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Anna Hogenová 2020 34.06.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 944 | [[:d:Q11365575|Q11365575]] | [[Yumiko Nakamura]] | [[Toquio]] | 1944-03 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 945 | [[:d:Q11401567|Q11401567]] | [[Miyuki Kitajima]] | | 1933 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 946 | [[:d:Q11401641|Q11401641]] | [[Sakiko Kitagawa]] | [[Prefectura de Fukuoka]] | 1952-11-22 | [[Xapón]] | 2011-12-02 | |- | style='text-align:right'| 947 | [[:d:Q11419987|Q11419987]] | [[Takako Shikaya]] | [[Iocoama]] | 1944 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 948 | [[:d:Q11428491|Q11428491]] | [[Akiko Tsukamoto]] | [[Toquio]] | 1941-11-01 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 949 | [[:d:Q11439268|Q11439268]] | [[Aiko Ōgoshi]] | [[Prefectura de Kyoto]] | 1946 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 2021-03-15 | |- | style='text-align:right'| 950 | [[:d:Q11476834|Q11476834]] | [[Akiko Shimada]] | [[Toquio]] | 1936-03-19 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 951 | [[:d:Q11479722|Q11479722]] | [[Sachiko Sakonji]] | [[Toquio]] | 1938-04-12 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 952 | [[:d:Q11496805|Q11496805]] | [[Mitsuko Tokoro]] | [[Toquio]] | 1939-01-03 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 1968-01-27 | |- | style='text-align:right'| 953 | [[:d:Q11522299|Q11522299]] | [[Hiroko Sugita]] | [[Matsuyama]] | 1935-03 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 2024-06-16 | |- | style='text-align:right'| 954 | [[:d:Q11522849|Q11522849]] | [[Masuko Murakami]] | | 1933 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 955 | [[:d:Q11548136|Q11548136]] | [[Masako Keta]] | [[Shizuoka]] | 1953-01-11 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 956 | [[:d:Q11551966|Q11551966]] | [[Akiko Ikeda]] | [[Toquio]] | 1960-08-21 | [[Xapón]] | 2007-02-23 | |- | style='text-align:right'| 957 | [[:d:Q11552103|Q11552103]] | [[Mie Ikeda]] | | 1919 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 1997 | |- | style='text-align:right'| 958 | [[:d:Q11561093|Q11561093]] | [[Reiko Shimizu]] | | 1935-07 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 2006-03-04 | |- | style='text-align:right'| 959 | [[:d:Q11615325|Q11615325]] | [[Eiko Hanaoka]] | | 1938-05-05 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 960 | [[:d:Q11644007|Q11644007]] | [[Tsugiko Sakai]] | | 1936 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 961 | [[:d:Q11651505|Q11651505]] | [[Hisako Nagakura]] | | 1940 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 2008-01-11 | |- | style='text-align:right'| 962 | [[:d:Q11686292|Q11686292]] | [[Anna Zeidler-Janiszewska]] | [[Poznan]] | 1951 | [[Polonia]] | 2017-07-27<br/>2017-07-26 | |- | style='text-align:right'| 963 | [[:d:Q11687372|Q11687372]] | [[Barbara Stanosz]] | | 1935-01-08<br/>1935 | [[Polonia]] | 2014-06-07<br/>2014 | |- | style='text-align:right'| 964 | [[:d:Q11696748|Q11696748]] | [[Elżbieta Jung]] | | 1956 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 965 | [[:d:Q11708812|Q11708812]] | [[Helena Eilstein]] | | 1922-02-02 | [[Polonia]] | 2009-11-15 | |- | style='text-align:right'| 966 | [[:d:Q11713792|Q11713792]] | [[Irena Lasota]] | | 1945-07-25 | | | |- | style='text-align:right'| 967 | [[:d:Q11714979|Q11714979]] | [[Izydora Dąmbska]] | [[Lviv]] | 1904-01-03 | [[Polonia]] | 1983-06-18 | |- | style='text-align:right'| 968 | [[:d:Q11715934|Q11715934]] | [[Jadwiga Mizińska]] | | 1945-12-19 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 969 | [[:d:Q11719800|Q11719800]] | [[Janina Gajda-Krynicka]] | [[Cracovia]] | 1940 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 970 | [[:d:Q11719826|Q11719826]] | [[Janina Kotarbińska]] | [[Varsovia]] | 1901-01-19 | [[Polonia]] | 1997-01-02 | |- | style='text-align:right'| 971 | [[:d:Q11728047|Q11728047]] | [[Jolanta Brach-Czaina]] | [[Varsovia]] | 20th century | [[Polonia]] | 2021-03-16 | |- | style='text-align:right'| 972 | [[:d:Q11731792|Q11731792]] | [[Josepha Kodis]] | [[Navahrudak]] | 1865-04-19 | | 1940-12-30 | [[Ficheiro:Józefa Krzyżanowska-Kodisowa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 973 | [[:d:Q11748779|Q11748779]] | [[Krystyna Starczewska]] | [[Toruń]] | 1937-11-16 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Kobiety Wolności 05.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 974 | [[:d:Q11748804|Q11748804]] | [[Krystyna Zamiara]] | | 1940-04-16 | [[Polonia]] | 2012-01-13 | |- | style='text-align:right'| 975 | [[:d:Q11749046|Q11749046]] | [[Krzysia Górniak]] | [[Olsztyn]] | 1974-02-09 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Krzysia Górniak.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 976 | [[:d:Q11756809|Q11756809]] | [[Lilianna Kiejzik]] | [[Zielona Góra]] | 20th century | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Lilianna kiejzik.gif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 977 | [[:d:Q11764020|Q11764020]] | [[Ludwika Dobrzyńska-Rybicka]] | [[Brzeżawa]] | 1868-11-19 | [[Polonia]] | 1958-10-07 | [[Ficheiro:Ludwika Dobrzyńska-Rybicka.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 978 | [[:d:Q11768869|Q11768869]] | [[Maria Gołaszewska]] | [[Kurzelów]] | 1926-06-29 | [[Polonia]] | 2015-11-06 | |- | style='text-align:right'| 979 | [[:d:Q11769231|Q11769231]] | [[Maria Wodzyńska-Walicka]] | [[Pruszków]] | 1945-01-13 | [[Polonia]] | 2025-05-21 | |- | style='text-align:right'| 980 | [[:d:Q11774198|Q11774198]] | [[Danica Slouková]] | [[Martin]] | 1951-06-04 | [[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 981 | [[:d:Q11860443|Q11860443]] | [[Gertrud Simmel]] | [[Potsdam]] | 1864 | [[Reich Alemán]] | 1938 | [[Ficheiro:Jacob Hilsdorf - Gertrud Simmel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 982 | [[:d:Q11861794|Q11861794]] | [[Heidi Liehu]] | | 1967 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Heidi Liehu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 983 | [[:d:Q11875260|Q11875260]] | [[Leena Vilkka]] | | 1964-07-21 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 984 | [[:d:Q11875351|Q11875351]] | [[Leila Haaparanta]] | [[Kalvola]] | 1954-10-20 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 985 | [[:d:Q11884718|Q11884718]] | [[Nora Hämäläinen]] | | 1978 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Nora Hämäläinen bokmässan 2024, IMG 3337.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 986 | [[:d:Q11888242|Q11888242]] | [[Pirkko Lahti]] | [[Kisko]] | 1941-08-20 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Pirkko Lahti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 987 | [[:d:Q11892464|Q11892464]] | [[Sara Heinämaa]] | [[Helsinqui]] | 1960-11-18 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 988 | [[:d:Q11895368|Q11895368]] | [[Susanna Lindberg]] | | 1966 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 989 | [[:d:Q11896519|Q11896519]] | [[Tarja Kallio-Tamminen]] | [[Hyvinkää]] | 1955-03-14 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 990 | [[:d:Q11913238|Q11913238]] | [[Catalina Maura i Pou]] | [[Palma]] | 1664 | [[Coroa de Aragón]] | 1735 | |- | style='text-align:right'| 991 | [[:d:Q11934540|Q11934540]] | [[Madrona Clarina i Colomer]] | [[Barcelona]] | 1688 | [[Coroa de Aragón]] | 1744 | [[Ficheiro:ClarinaMadrona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 992 | [[:d:Q11934552|Q11934552]] | [[Magdalena Rialp]] | [[Pla d'Urgell]] | 1668-02-02 | [[Coroa de Aragón]] | 1710-11-15 | |- | style='text-align:right'| 993 | [[:d:Q11935544|Q11935544]] | [[Marina Subirats i Martori]] | [[Barcelona]] | 1943-03-13 | [[España]] | | [[Ficheiro:Marina Subirats 3.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 994 | [[:d:Q11935766|Q11935766]] | [[María de los Llanos Lozano Guevara]] | [[Madrid]] | 1926 | [[España]] | 2015-08-20 | |- | style='text-align:right'| 995 | [[:d:Q11938636|Q11938636]] | [[Neus Campillo i Iborra]] | [[Sueca]] | 1945 | [[España]] | | [[Ficheiro:NEUS CAMPILLO 2.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 996 | [[:d:Q11944385|Q11944385]] | [[Radegunda de Treviño]] | [[Villamayor de Treviño]] | 1119 | | 1152 | |- | style='text-align:right'| 997 | [[:d:Q11955756|Q11955756]] | [[Arria]] | | 2nd century | [[Roma antiga|Roma Antiga]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 998 | [[:d:Q11963286|Q11963286]] | [[Cathrine Egeland]] | | 1971 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 999 | [[:d:Q11973915|Q11973915]] | [[Hanne Andrea Kraugerud]] | [[Bærum]] | 1980-01-15 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1000 | [[:d:Q11974767|Q11974767]] | [[Helgard Mahrdt]] | | 1953-02-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1001 | [[:d:Q11980182|Q11980182]] | [[Kari Martinsen]] | [[Oslo]] | 1943-01-20 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1002 | [[:d:Q11983715|Q11983715]] | [[Lene Auestad]] | | 1973-10-08 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Lene Auestad, C.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1003 | [[:d:Q11989208|Q11989208]] | [[Mette Bock]] | [[Gladsaxe]] | 1957-07-26 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | [[Ficheiro:Mette Bock, Frihedsmuseet, 2017-05-04.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1004 | [[:d:Q12019410|Q12019410]] | [[Helena Haškovcová]] | [[Praga]] | 1945-08-19 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Haskovcova Helena 2018 (circle).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1005 | [[:d:Q12025009|Q12025009]] | [[Jiřina Popelová]] | [[Praga]]<br/>[[Vinohrady]] | 1904-02-29 | [[Checoslovaquia]] | 1985-06-14 | |- | style='text-align:right'| 1006 | [[:d:Q12025813|Q12025813]] | [[Jolana Poláková]] | [[Praga]] | 1951-05-14 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | [[Ficheiro:Jolana Polakova 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1007 | [[:d:Q12042546|Q12042546]] | [[Olga Walló]] | [[Praga]] | 1948-09-10 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | | [[Ficheiro:Olga Walló (2022).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1008 | [[:d:Q12061496|Q12061496]] | [[Heather Marsh]] | | 20th century | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Heather Marsh at CubaConf 2016.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1009 | [[:d:Q12080045|Q12080045]] | [[Neonila Leonidovna Babiy-Ocheretovskaya]] | [[Kremenets]] | 1947-01-11<br/>1947 | [[Ucraína]] | 2024-02-20 | [[Ficheiro:Otcheretovskaya.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1010 | [[:d:Q12089604|Q12089604]] | [[Olha Vysotska]] | [[Dnipro]] | 1974-06-17 | | | |- | style='text-align:right'| 1011 | [[:d:Q12096732|Q12096732]] | [[Tetiana Holichenko]] | | 1959-07-23 | | | |- | style='text-align:right'| 1012 | [[:d:Q12101534|Q12101534]] | [[Irina Dobronravova]] | [[Yuzhno-Sakhalinsk]] | 1947-02-16 | | | [[Ficheiro:Добронравова Ірина Серафимівна.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1013 | [[:d:Q12111678|Q12111678]] | [[Antonina Kolodii]] | [[Birkivka]] | 1943-01-11 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 1014 | [[:d:Q12111933|Q12111933]] | [[Alina Komarova]] | [[Astana]] | 1938-05-25 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Alina Komarova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1015 | [[:d:Q12113629|Q12113629]] | [[Ninel Kostyuk]] | [[Khrystynivka]] | 1926-12-02 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]] | 2019-10-19 | [[Ficheiro:Костюк Нінель Трохимівна.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1016 | [[:d:Q12117433|Q12117433]] | [[Larysa Levchuk]] | [[Kíiv]] | 1940-08-21 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]] | 2025-01-28 | |- | style='text-align:right'| 1017 | [[:d:Q12143798|Q12143798]] | [[Irina Predborska]] | [[Khmelnytskyi]] | 1952-06-11 | | | |- | style='text-align:right'| 1018 | [[:d:Q12152573|Q12152573]] | [[Сидоренко Лидия Ивановна]] | [[Donetsk]] | 1952 | | | [[Ficheiro:Сидоренко Лідія Іванівна.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1019 | [[:d:Q12155701|Q12155701]] | [[Alicia Miyares]] | [[Les Arriondes]] | 1963-04-30 | [[España]] | | [[Ficheiro:Alicia Miyares.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1020 | [[:d:Q12257791|Q12257791]] | [[Fawzia Assaad]] | [[O Cairo]] | 1929 | [[Exipto]] | 2023-10-02 | |- | style='text-align:right'| 1021 | [[:d:Q12279395|Q12279395]] | [[Evdokia Peteva-Filova]] | [[Shumen]] | 1901-03-21 | [[Bulgaria]] | 1973-03-05 | [[Ficheiro:Evdokia Peteva-Filova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1022 | [[:d:Q12280613|Q12280613]] | [[Zoya Stavreva]] | [[Veliko Tarnovo]] | 1883-04-21 | | 1962-03-03 | |- | style='text-align:right'| 1023 | [[:d:Q12284872|Q12284872]] | [[Lidiya Denkova]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | 1957 | [[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 1024 | [[:d:Q12287786|Q12287786]] | [[Natalii͡a Khristova]] | | 1954 | [[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 1025 | [[:d:Q12305458|Q12305458]] | [[Caroline Schaffalitzky de Muckadell]] | | 1972 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 1026 | [[:d:Q12306797|Q12306797]] | [[Cynthia M. Grund]] | [[New Haven, Connecticut|New Haven]] | 1956-01-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Cynthiamgrund.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1027 | [[:d:Q12326691|Q12326691]] | [[Merry Elisabeth Scheel]] | | 1929-09-26 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 2007-11-02 | |- | style='text-align:right'| 1028 | [[:d:Q12331839|Q12331839]] | [[Pia Lauritzen]] | | 1977 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 1029 | [[:d:Q12349617|Q12349617]] | [[Izabella Györgyjakab]] | [[Brețcu]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 1030 | [[:d:Q12350557|Q12350557]] | [[Katalin Szegő]] | [[Oradea]] | 1933-02-18 | [[Romanía]] | 2005-06-16 | |- | style='text-align:right'| 1031 | [[:d:Q12357063|Q12357063]] | [[Zsuzsa Széll]] | [[Viena]] | 1925-03-17 | [[Hungría]] | 1997-10-28 | |- | style='text-align:right'| 1032 | [[:d:Q12358483|Q12358483]] | [[Aive Pevkur]] | | 1971-03-09 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1033 | [[:d:Q12369691|Q12369691]] | [[Margit Sutrop]] | [[Tartu]] | 1963-10-13 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Margit Sutrop 2014.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1034 | [[:d:Q12372515|Q12372515]] | [[Piret Kuusk]] | [[Tartu]] | 1947-02-21 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Piret Kuusk 2017. aastal Tartu ülikooli füüsika instituudis..jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1035 | [[:d:Q12373709|Q12373709]] | [[Regina-Nino Kurg]] | | 1979-02-20 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Regina-Nino Mion 2021. aasta Arvamusfestivali teadusalal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1036 | [[:d:Q12376949|Q12376949]] | [[Tiiu Hallap]] | | 1960-06-14 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1037 | [[:d:Q12378790|Q12378790]] | [[Vivian Bohl]] | | 1981-05-03 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:VBohl.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1038 | [[:d:Q12398704|Q12398704]] | [[Rebeca Baceiredo]] | [[Ourense]] | 1979-12-19 | [[España]] | | [[Ficheiro:Rebeca Baceiredo (2022; cropped 2024).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1039 | [[:d:Q12410407|Q12410407]] | [[Anat Matar]] | [[Tel Aviv]] | 1956-08-29 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Anat Matar.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1040 | [[:d:Q12483227|Q12483227]] | [[Gadis Arivia]] | [[Nova Deli]] | 1964-09-08 | [[Indonesia]] | | [[Ficheiro:Gadis Arivia at the International Conference on Feminism, 2016-09-24 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1041 | [[:d:Q12534518|Q12534518]] | [[Бақытжамал Сапарқызы Қабыкенова]] | [[Oskemen]] | 1952-06-16 | | | |- | style='text-align:right'| 1042 | [[:d:Q12539747|Q12539747]] | [[Гүлжәмила Мейірова]] | | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 1043 | [[:d:Q12539770|Q12539770]] | [[Gülmīra Shalabaeva]] | [[Almati]] | 1956-08-31 | | | |- | style='text-align:right'| 1044 | [[:d:Q12610202|Q12610202]] | [[Yun Nodeok]] | | 1900-09-19 | | 1979-10-23 | |- | style='text-align:right'| 1045 | [[:d:Q12618315|Q12618315]] | [[Jin Eun-young]] | [[Daejeon]] | 1970 | [[Corea do Sur]] | | [[Ficheiro:Jin Eun-young 2019 (P1020327).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1046 | [[:d:Q12642671|Q12642671]] | [[Stanka Gjurić]] | [[Čakovec]] | 1956-01-20 | [[Croacia]] | | [[Ficheiro:Stanka Gjuric (2010).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1047 | [[:d:Q12652200|Q12652200]] | [[Dalia Marija Stančienė]] | | 1948-09-17 | | | |- | style='text-align:right'| 1048 | [[:d:Q12659013|Q12659013]] | [[Jūratė Morkūnienė]] | [[Šiauliai]] | 1941-06-06 | | | |- | style='text-align:right'| 1049 | [[:d:Q12662849|Q12662849]] | [[Leonarda Jekentaitė-Kuzmickienė]] | [[Vilnius]] | 1946-05-03 | [[Lituania]] | 2008-10-12 | |- | style='text-align:right'| 1050 | [[:d:Q12720715|Q12720715]] | [[Angela Felicia Botez]] | [[Deva]] | 1943-08-12 | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 1051 | [[:d:Q12762064|Q12762064]] | [[Albína Dratvová]] | [[Praga]]<br/>[[Vinohrady]] | 1892-01-02 | [[Checoslovaquia]] | 1969-12-01 | [[Ficheiro:Albína Dratvová draw.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1052 | [[:d:Q12762393|Q12762393]] | [[Anna Remišová]] | | 1954 | [[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 1053 | [[:d:Q12763537|Q12763537]] | [[Brigitte Weisshauptová]] | [[Gevelsberg]] | 1939 | | | [[Ficheiro:ETH-BIB-Zürich, Universität Zürich, II. Symposium der Internationalen Assoziation von Philosophinnen, Philosophin Brigitte Weisshaupt-Com L31-0404-0002-0001.tiff|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1054 | [[:d:Q12765276|Q12765276]] | [[Elena Várossová]] | [[Rovňany]] | 1926-02-08 | | 2010-11-09 | |- | style='text-align:right'| 1055 | [[:d:Q12767804|Q12767804]] | [[Jana Miedzgová]] | [[Třebíč]] | 1951-09-13 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 1056 | [[:d:Q12771044|Q12771044]] | [[Marina Carnogurska]] | [[Bratislava]] | 1940-06-11 | | | |- | style='text-align:right'| 1057 | [[:d:Q12779340|Q12779340]] | [[Zdeňka Kalnická]] | | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 1058 | [[:d:Q12780871|Q12780871]] | [[Zuzana Kiczková]] | | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 1059 | [[:d:Q12784499|Q12784499]] | [[Ana Trebežnik]] | | 20th century | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 1060 | [[:d:Q12795447|Q12795447]] | [[Maja Milčinski]] | [[Liubliana]] | 1956-06-12 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 1061 | [[:d:Q12795796|Q12795796]] | [[Marina Rugelj]] | | 1964-03-22 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 1062 | [[:d:Q12796420|Q12796420]] | [[Metka Cotič]] | [[Šempeter pri Gorici]] | 1957-07-09 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:M. Cotič.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1063 | [[:d:Q12811081|Q12811081]] | [[Nancy Hartsock]] | | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | 2015-03-19 | [[Ficheiro:Hartsock-Nancy Combo 2 (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1064 | [[:d:Q12849666|Q12849666]] | [[Şükufə Mirzəyeva]] | [[Gulably]] | 1925-12-20 | | 1980-10-09 | |- | style='text-align:right'| 1065 | [[:d:Q12892326|Q12892326]] | [[Kerline Devise]] | | | [[Haití]] | | |- | style='text-align:right'| 1066 | [[:d:Q12906507|Q12906507]] | [[Загорка Миќиќ]] | | 1903-10-17 | | 1982-07-27 | |- | style='text-align:right'| 1067 | [[:d:Q13165522|Q13165522]] | [[Klara Ajybekova]] | [[Naryn]] | 1946 | [[Kirguizistán]] | | [[Ficheiro:Клара Ажибекова (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1068 | [[:d:Q13408837|Q13408837]] | [[Fatma Chamakh-Haddad]] | [[Tunes]] | 1936-03-10 | [[French protectorate of Tunisia]]<br/>[[Tunisia]] | 2013-05-02 | |- | style='text-align:right'| 1069 | [[:d:Q13415872|Q13415872]] | [[Juliana Sokolová]] | [[Košice]] | 1981-07-19 | [[Eslovaquia]] | | [[Ficheiro:Juliana Sokolová portrét.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1070 | [[:d:Q13419791|Q13419791]] | [[Jana Balazova]] | [[Martin]] | 1952-08-01 | | 2004-10-07 | |- | style='text-align:right'| 1071 | [[:d:Q13441110|Q13441110]] | [[Marianna Oravcová]] | | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 1072 | [[:d:Q13515758|Q13515758]] | [[Helen Nissenbaum]] | | 1954-04-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Helen's guest lecture at University of Berkley.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1073 | [[:d:Q13522475|Q13522475]] | [[Miranda Fricker]] | | 1966-03-12 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Miranda Fricker (25652615846).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1074 | [[:d:Q13560214|Q13560214]] | [[Mesila Doda]] | [[Kukës]] | 1971-02-06 | [[Albania]] | | |- | style='text-align:right'| 1075 | [[:d:Q13562998|Q13562998]] | [[Marilyn Frye]] | [[Tulsa, Oklahoma|Tulsa]] | 1941 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1076 | [[:d:Q13563000|Q13563000]] | [[Sunanda Gandhi]] | | 1932 | [[Estados Unidos de América]] | 2007 | [[Ficheiro:Sunandagandhi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1077 | [[:d:Q13563069|Q13563069]] | [[Joan Bondurant]] | [[Great Bend]] | 1918-12-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-09-12 | |- | style='text-align:right'| 1078 | [[:d:Q13843338|Q13843338]] | [[Marina Gržinić]] | [[Rijeka]] | 1958-11-16 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Marina Gržinić (14785164456).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1079 | [[:d:Q14475862|Q14475862]] | [[Sigríður Þorgeirsdóttir]] | | 1958 | [[Islandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1080 | [[:d:Q14816066|Q14816066]] | [[Marilyn Friedman]] | | 1945-04-07 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1081 | [[:d:Q14946763|Q14946763]] | [[Georgia Warnke]] | | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1082 | [[:d:Q14948907|Q14948907]] | [[Claire Colebrook]] | | 1965-10-25 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1083 | [[:d:Q14949231|Q14949231]] | [[Jasbir Puar]] | | 1967-12-13 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1084 | [[:d:Q15053037|Q15053037]] | [[Kiarina Kordela]] | [[Patras]] | 1963-07-13 | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1085 | [[:d:Q15063888|Q15063888]] | [[Ksenia Abulkhanova]] | [[Ozyory]] | 1932-06-29 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1086 | [[:d:Q15064978|Q15064978]] | [[Elena Nikolayevna Viktoruk]] | [[Krasnoiarsk]] | 1961-06-09 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1087 | [[:d:Q15066714|Q15066714]] | [[Audra-Kristina Zabulionite]] | [[Kaunas]] | 1961-10-01 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1088 | [[:d:Q15075116|Q15075116]] | [[Viktoria Suchantseva]] | [[Luhansk]] | 1949-01-19 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]] | 2019-01-10 | [[Ficheiro:Skanirovanie0004.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1089 | [[:d:Q15181212|Q15181212]] | [[Rufina Noeggerath]] | [[Bruxelas]] | 1821-10-10 | [[Bélxica]] | 1908-04-15 | [[Ficheiro:Rufina Noeggerath.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1090 | [[:d:Q15293046|Q15293046]] | [[Jela Krečič]] | [[Liubliana]] | 1979-02-26 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Journalist Jela Krecic portrait by Voranc Vogel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1091 | [[:d:Q15406938|Q15406938]] | [[Anne Staquet]] | [[Vierves-sur-Viroin]] | 20th century | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 1092 | [[:d:Q15406979|Q15406979]] | [[Aline Lizotte]] | [[Quebec]] | 1935 | [[Francia]]<br/>[[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1093 | [[:d:Q15407373|Q15407373]] | [[Maria Teresa Ricci]] | [[Genazzano]] | No/unknown value | | | |- | style='text-align:right'| 1094 | [[:d:Q15429029|Q15429029]] | [[Amie Thomasson]] | | 1968-07-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1095 | [[:d:Q15429053|Q15429053]] | [[Andrea Nightingale]] | | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1096 | [[:d:Q15429114|Q15429114]] | [[Suzy Kassem]] | [[Toledo, Ohio|Toledo]] | 1975-12-01 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Exipto]] | | [[Ficheiro:Suzy-kassem.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1097 | [[:d:Q15429401|Q15429401]] | [[Lorella Cedroni]] | [[Roma]] | 1961-05-24 | [[Italia]] | 2013-08-28 | [[Ficheiro:Lorella Cedroni.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1098 | [[:d:Q15429581|Q15429581]] | [[Charlotte Witt]] | | 1951-09-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1099 | [[:d:Q15429906|Q15429906]] | [[Alison Assiter]] | | 1949-10-23 | | | |- | style='text-align:right'| 1100 | [[:d:Q15431660|Q15431660]] | [[Margarete Eberhardt]] | [[Dissen am Teutoburger Wald]] | 1886-08-18 | [[Alemaña]] | 1958-01-02 | |- | style='text-align:right'| 1101 | [[:d:Q15432469|Q15432469]] | [[Barbara Bleisch]] | [[Basilea]] | 1973-05-19 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 1102 | [[:d:Q15437208|Q15437208]] | [[Sara Ahmed]] | [[Salford]] | 1969-08-30 | [[Reino Unido]]<br/>[[Australia]] | | [[Ficheiro:Sara Ahmed-IMG 6455.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1103 | [[:d:Q15447239|Q15447239]] | [[Else Wentscher]] | [[Głuszyca]] | 1877-01-31 | [[Alemaña]] | 1946 | |- | style='text-align:right'| 1104 | [[:d:Q15452338|Q15452338]] | [[Maria Bettetini]] | [[Milán]] | 1962-02-15 | [[Italia]] | 2019-10-13 | [[Ficheiro:Maria Bettetini.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1105 | [[:d:Q15488651|Q15488651]] | [[Janet Coleman]] | | 1945 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1106 | [[:d:Q15491153|Q15491153]] | [[Jeanne Wyttenbach]] | [[Hanau]] | 1773-12-29 | [[Landgraviato de Hesse-Kassel]] | 1830-04-27 | |- | style='text-align:right'| 1107 | [[:d:Q15497853|Q15497853]] | [[Jean Curthoys]] | [[Broken Hill]] | 1947 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1108 | [[:d:Q15497931|Q15497931]] | [[Hazel Barnes]] | [[Wilkes-Barre]] | 1915-12-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2008-03-18 | [[Ficheiro:Hazel BarnesPicture.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1109 | [[:d:Q15695053|Q15695053]] | [[Gun Bergman]] | [[Linköping]] | 1916-10-28 | [[Suecia]] | 1971-07-01 | [[Ficheiro:Gun-Bergman-makes-a-avhandlig-of-Russian-1700s-language-142441060503.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1110 | [[:d:Q15699663|Q15699663]] | [[Nancy Sherman]] | | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Coming Home- Dialogues on the Moral, Psychological, and Spiritual Impacts of War.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1111 | [[:d:Q15712536|Q15712536]] | [[Edita Marie Mendelová]] | [[Brno]] | 1965-03-15 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 1112 | [[:d:Q15829901|Q15829901]] | [[Anna Pammrová]] | [[Jinošov]]<br/>[[Kralice nad Oslavou]] | 1860-06-29 | [[Imperio Austrohúngaro]]<br/>[[Checoslovaquia]] | 1945-09-19 | [[Ficheiro:Anna Pammrová.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1113 | [[:d:Q15830094|Q15830094]] | [[Dora Elvira García González]] | | | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 1114 | [[:d:Q15844869|Q15844869]] | [[Ann Buchholtz]] | | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | 2015-09-14 | |- | style='text-align:right'| 1115 | [[:d:Q15858589|Q15858589]] | [[Heidemarie Bennent-Vahle]] | | 1954 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1116 | [[:d:Q15893914|Q15893914]] | [[Christina Aus der Au Heymann]] | [[Lucerna]] | 1966 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:2017-05-25 Christina Aus der Au (Deutscher Evangelischer Kirchentag 2017 in Berlin und Wittenberg) by Sandro Halank.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1117 | [[:d:Q15896054|Q15896054]] | [[Deborah Bowman]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1118 | [[:d:Q15916816|Q15916816]] | [[Marion Heinz]] | [[Gummersbach]] | 1951-04-06 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1119 | [[:d:Q15922044|Q15922044]] | [[Clotilde Leguil]] | [[París]] | 1968-06-04 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Clotilde Leguil.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1120 | [[:d:Q15970301|Q15970301]] | [[Julie Favre]] | [[Wissembourg]] | 1833-11-15 | [[Francia]] | 1896-01-31 | [[Ficheiro:Mme Jules Favre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1121 | [[:d:Q15973685|Q15973685]] | [[Antonia Birnbaum]] | [[Oxford]] | 1960-11-30 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1122 | [[:d:Q15977695|Q15977695]] | [[Sigrún Svavarsdóttir]] | | 1958-02-25 | [[Islandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1123 | [[:d:Q15977702|Q15977702]] | [[Salvör Nordal]] | | 1962-11-21 | [[Islandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1124 | [[:d:Q15982124|Q15982124]] | [[Simone Pétrement]] | [[Ghazaouet]] | 1907-06-06 | [[Francia]] | 1992-12-15 | |- | style='text-align:right'| 1125 | [[:d:Q15990075|Q15990075]] | [[Janet Soskice]] | [[Vancouver]] | 1951-05-16 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1126 | [[:d:Q15990111|Q15990111]] | [[Rae Helen Langton]] | [[Ludhiana]] | 1961-02-14 | [[Reino Unido]]<br/>[[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1127 | [[:d:Q15990147|Q15990147]] | [[Margaret MacDonald]] | [[Londres]] | 1907-04-09<br/>1903-04-09 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1956-01-07 | |- | style='text-align:right'| 1128 | [[:d:Q15994836|Q15994836]] | [[Deirdre Wilson]] | [[Inglaterra]] | 1941 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Deirdre Wilson Books.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1129 | [[:d:Q15994980|Q15994980]] | [[Christine Overall]] | | 1949 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1130 | [[:d:Q15996942|Q15996942]] | [[Julia Gulliver]] | | 1856-07-30 | [[Estados Unidos de América]] | 1940-07-25 | [[Ficheiro:Julia H. Gulliver (The Jubilee book, 1904).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1131 | [[:d:Q16002529|Q16002529]] | [[Alison McIntyre]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1132 | [[:d:Q16029242|Q16029242]] | [[Eliza Ritchie]] | [[Halifax, Nova Escocia|Halifax]] | 1856-05-20 | [[Canadá]] | 1933-09-05 | [[Ficheiro:ElizaRitchieLibraryArchivesCanada.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1133 | [[:d:Q16043597|Q16043597]] | [[Ellen Mitchell]] | | 1838 | [[Estados Unidos de América]] | 1920 | |- | style='text-align:right'| 1134 | [[:d:Q16043665|Q16043665]] | [[Anna Brackett]] | [[Boston]] | 1836-01-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1911-03-18 | [[Ficheiro:Anna Brackett 1911.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1135 | [[:d:Q16058439|Q16058439]] | [[Grace C. Bibb]] | | 1842 | [[Estados Unidos de América]] | 1912 | |- | style='text-align:right'| 1136 | [[:d:Q16065362|Q16065362]] | [[Lisa Herzog]] | [[Nürnberg|Núremberg]] | 1983-12-17 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Verleihung Hans-Böckler-Preis der Stadt Köln 2021 an Lisa Herzog und Konrad Gilges-3710.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1137 | [[:d:Q16066895|Q16066895]] | [[Helen Knight]] | [[Londres]] | 1899-11-24 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 1138 | [[:d:Q16078961|Q16078961]] | [[Jessica Wilson]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:JW-Feb-2015-hs.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1139 | [[:d:Q16082547|Q16082547]] | [[Bogdana Koljević]] | [[Saraxevo]] | 1979-02-15 | | | [[Ficheiro:Bogdana Koljević.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1140 | [[:d:Q16128972|Q16128972]] | [[Ruth Lorand]] | [[Chipre]] | 1948-05-12 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Ruth Lorand.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1141 | [[:d:Q16131368|Q16131368]] | [[Naama Carmi]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 1142 | [[:d:Q16131395|Q16131395]] | [[Naomi Kasher]] | [[Debrecen]] | 1942 | [[Israel]]<br/>[[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 1143 | [[:d:Q16137898|Q16137898]] | [[Nettie Wiebe]] | | 1949-01-22 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Nettie-Wiebe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1144 | [[:d:Q16148442|Q16148442]] | [[Ann Cudd]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1145 | [[:d:Q16148456|Q16148456]] | [[Ann Garry]] | | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1146 | [[:d:Q16154100|Q16154100]] | [[Alia Al-Saji]] | | | | | [[Ficheiro:Alia Al-Saji au UdeM.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1147 | [[:d:Q16164639|Q16164639]] | [[Marcia Baron]] | | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1148 | [[:d:Q16166135|Q16166135]] | [[Tiziana Andina]] | [[Asti]] | 1970-02-10 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Andina 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1149 | [[:d:Q16183409|Q16183409]] | [[Solveig Bøe]] | [[Ålesund]] | 1962-03-07 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1150 | [[:d:Q16185209|Q16185209]] | [[Albertine, baroness Staël von Holstein]] | [[París]] | 1797-06-08<br/>1798-06-08 | [[Francia]] | 1838-09-22 | [[Ficheiro:Mme de Staël avec sa fille Albertine.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1151 | [[:d:Q16185586|Q16185586]] | [[Laurie Shrage]] | | 1953-12-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1152 | [[:d:Q16188463|Q16188463]] | [[Cerèl·lia]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1153 | [[:d:Q16190540|Q16190540]] | [[Virginia Held]] | [[Mendham Borough]] | 1929-10-28 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Virginia Held at 2013 Mellon Sawyer Seminar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1154 | [[:d:Q16190564|Q16190564]] | [[Gillian Howie]] | | 1966 | [[Reino Unido]] | 2013-03-26 | |- | style='text-align:right'| 1155 | [[:d:Q16190615|Q16190615]] | [[Joan Callahan]] | | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-06-06 | |- | style='text-align:right'| 1156 | [[:d:Q16196106|Q16196106]] | [[Patricia Kitcher]] | | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1157 | [[:d:Q16196261|Q16196261]] | [[Alison Simmons]] | | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1158 | [[:d:Q16197276|Q16197276]] | [[Amy Allen]] | | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1159 | [[:d:Q16199936|Q16199936]] | [[Naomi Zack]] | | 1944-07-21 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1160 | [[:d:Q16201148|Q16201148]] | [[Sally Scholz]] | | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1161 | [[:d:Q16203574|Q16203574]] | [[Helen Beebee]] | | 1968-03-29 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1162 | [[:d:Q16206368|Q16206368]] | [[Kathryn Norlock]] | | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1163 | [[:d:Q16217304|Q16217304]] | [[Kathryn Sophia Belle]] | | 1978-07-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kathryn Gines crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1164 | [[:d:Q16218934|Q16218934]] | [[Elizabeth Wright]] | | 1979-11-09 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:231000 - Swimming 400m freestyle S6 Elizabeth Wright silver medal podium - 3b - 2000 Sydney podium photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1165 | [[:d:Q16275148|Q16275148]] | [[Blaženka Despot]] | [[Zagreb]] | 1930-01-09 | [[Croacia]]<br/>[[República Federal Socialista de Iugoslavia]]<br/>[[Reino de Iugoslavia]] | 2001-02-18 | |- | style='text-align:right'| 1166 | [[:d:Q16334977|Q16334977]] | [[Elżbieta Wolicka-Wolszleger]] | [[Varsovia]] | 1937-09-03 | [[Polonia]] | 2013-05-24 | |- | style='text-align:right'| 1167 | [[:d:Q16363027|Q16363027]] | [[Maija Kūle]] | [[Municipio de Gulbene]] | 1951-04-21 | [[Letonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1168 | [[:d:Q16363724|Q16363724]] | [[Milda Paleviča]] | [[Courland Governorate]] | 1889-02-05 | [[Letonia]] | 1972-08-10 | |- | style='text-align:right'| 1169 | [[:d:Q16379974|Q16379974]] | [[Yekaterina Hakobjanyan]] | [[Stepanakert|Khankendi]] | 1938-03-05 | [[Armenia]] | 2002-03-15 | |- | style='text-align:right'| 1170 | [[:d:Q16403168|Q16403168]] | [[Susan Petrilli]] | [[Adelaida]] | 1954-11-03 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Susan Petrilli.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1171 | [[:d:Q16403422|Q16403422]] | [[Eva Piirimäe]] | | 1974-06-19 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Eva Piirimäe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1172 | [[:d:Q16404662|Q16404662]] | [[Elizabeth Lane Beardsley]] | | 1914 | | 1990 | |- | style='text-align:right'| 1173 | [[:d:Q16404872|Q16404872]] | [[Kadri Simm]] | [[Kiviõli]] | 1976-04-30 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Kadri Simm 2021. aasta Arvamusfestivalil.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1174 | [[:d:Q16404935|Q16404935]] | [[Riin Sirkel]] | | 1979-05-04 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Riin Sirkel esinemas Eesti filosoofia 7. aastakonverentsil Tartus, 30. augustil 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1175 | [[:d:Q16405489|Q16405489]] | [[Laine Kadakas]] | | 1941-08-30 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1176 | [[:d:Q16407619|Q16407619]] | [[Airi Liimets]] | | 1959-03-04 | [[Estonia]] | 2022-07-22 | |- | style='text-align:right'| 1177 | [[:d:Q16435605|Q16435605]] | [[Gulzhikhan Nurysheva]] | [[Makhambet District]] | 1959-01-14 | | | |- | style='text-align:right'| 1178 | [[:d:Q16454702|Q16454702]] | [[Jūratė Baranova]] | [[Biržai]] | 1955-12-15 | [[Lituania]] | 2021-02-04 | |- | style='text-align:right'| 1179 | [[:d:Q16492568|Q16492568]] | [[Elma Kohlmeyer de Estrabou]] | [[Punta Alta]] | 1928-12-23 | [[Arxentina]] | 1997-11-19 | |- | style='text-align:right'| 1180 | [[:d:Q16499835|Q16499835]] | [[Sharon Lloyd]] | | 1958-03-21 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1181 | [[:d:Q16499840|Q16499840]] | [[Naomi Scheman]] | | 1900 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1182 | [[:d:Q16499844|Q16499844]] | [[Miriam Solomon]] | [[Londres]] | 1958-06-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Miriam Solomon CAIN2006.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1183 | [[:d:Q16519946|Q16519946]] | [[Vlasta Plevzová]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1184 | [[:d:Q16521168|Q16521168]] | [[Éva Karádi]] | [[Budapest]] | 1946-06-07 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 1185 | [[:d:Q16533303|Q16533303]] | [[Bonnie Kent]] | | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1186 | [[:d:Q16536174|Q16536174]] | [[Carole Talon-Hugon]] | [[Orange (Q187796)|Orange]] | 1959 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Carole Talon-Hugon en 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1187 | [[:d:Q16556848|Q16556848]] | [[Halina Sosnowska]] | [[Varsovia]] | 1894-05-17 | [[Polonia]] | 1973-08-22 | [[Ficheiro:Halina Sosnowska 1966.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1188 | [[:d:Q16599731|Q16599731]] | [[Marilú Rojas Salazar]] | [[Orizaba]] | 1965 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 1189 | [[:d:Q16620389|Q16620389]] | [[Zofia Dunin-Borkowska]] | [[Druskininkai]] | 1904-10-10 | [[Polonia]] | 1943-05-03 | |- | style='text-align:right'| 1190 | [[:d:Q16626636|Q16626636]] | [[Rosemary Gordon]] | [[Alemaña]] | 1918 | [[Reino Unido]] | 2012-01-17 | |- | style='text-align:right'| 1191 | [[:d:Q16636600|Q16636600]] | [[Sun-Joo Shin]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1192 | [[:d:Q16644067|Q16644067]] | [[Valentina Dianova]] | [[San Petersburgo]] | 1949-07-22 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1193 | [[:d:Q16663017|Q16663017]] | [[Marie-Anne Vannier]] | | 1957 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1194 | [[:d:Q16727668|Q16727668]] | [[Susan Brison]] | | 1954-10-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1195 | [[:d:Q16727687|Q16727687]] | [[Janet Broughton]] | | 1948-03-23 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1196 | [[:d:Q16728305|Q16728305]] | [[Chris Cuomo]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1197 | [[:d:Q16728321|Q16728321]] | [[Cynthia Willett]] | | 1956-11-08 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1198 | [[:d:Q16728562|Q16728562]] | [[Mary G. Dietz]] | | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 1199 | [[:d:Q16728798|Q16728798]] | [[Elisabeth Camp]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1200 | [[:d:Q16728887|Q16728887]] | [[Ewa Ziarek]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1201 | [[:d:Q16728951|Q16728951]] | [[Ann Ferguson]] | | 1938-06-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1202 | [[:d:Q16728986|Q16728986]] | [[Carrie Figdor]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1203 | [[:d:Q16729029|Q16729029]] | [[Juliet Floyd]] | | 1960-03-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1204 | [[:d:Q16729071|Q16729071]] | [[Frances Egan]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1205 | [[:d:Q16729141|Q16729141]] | [[Gail Fine]] | | 1949-06-14 | No/unknown value | | |- | style='text-align:right'| 1206 | [[:d:Q16729884|Q16729884]] | [[Holly Martin Smith]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1207 | [[:d:Q16730053|Q16730053]] | [[Amina Inloes]] | [[Irvine, Estados Unidos|Irvine]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1208 | [[:d:Q16730135|Q16730135]] | [[Alison Jaggar]] | [[Sheffield]] | 1942-09-23 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1209 | [[:d:Q16730257|Q16730257]] | [[Carrie Ichikawa Jenkins]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1210 | [[:d:Q16730899|Q16730899]] | [[Eva Kittay]] | [[Malmö]] | 1946-08-13 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1211 | [[:d:Q16731152|Q16731152]] | [[Jennifer Lackey]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jennifer Lackey.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1212 | [[:d:Q16731647|Q16731647]] | [[Louise Antony]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1213 | [[:d:Q16731730|Q16731730]] | [[Lynne Tirrell]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:LT-Head.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1214 | [[:d:Q16732087|Q16732087]] | [[Mary Louise Gill]] | | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1215 | [[:d:Q16732191|Q16732191]] | [[Deborah Mayo]] | | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 1216 | [[:d:Q16732209|Q16732209]] | [[Noëlle McAfee]] | | 1960-11-25 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1217 | [[:d:Q16732495|Q16732495]] | [[Adèle Mercier]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1218 | [[:d:Q16732533|Q16732533]] | [[Diana Tietjens Meyers]] | | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1219 | [[:d:Q16733257|Q16733257]] | [[Jamie Lindemann Nelson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1220 | [[:d:Q16733443|Q16733443]] | [[Nomy Arpaly]] | | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 1221 | [[:d:Q16733601|Q16733601]] | [[Peg O'Connor]] | | 1965-10-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1222 | [[:d:Q16733966|Q16733966]] | [[Oyèrónkẹ Oyěwùmí|Oyèrónkẹ́ Oyěwùmí]] | [[Ogbomosho]] | 1957-11-10 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Nixeria]] | | [[Ficheiro:Oyèrónkẹ́ Oyěwùmí, 2020 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1223 | [[:d:Q16734351|Q16734351]] | [[Peg Birmingham]] | | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1224 | [[:d:Q16734369|Q16734369]] | [[Penelope Deutscher]] | | 1966-04-05 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1225 | [[:d:Q16744895|Q16744895]] | [[Amélie Rorty]] | [[Bélxica]] | 1932-05-20 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-09-18 | [[Ficheiro:Amélie Rorty 2.10.11 (6099774651) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1226 | [[:d:Q16745201|Q16745201]] | [[Cheshire Calhoun]] | [[Silver Spring]] | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1227 | [[:d:Q16750376|Q16750376]] | [[Elsie Whetnall]] | | 1897-12-24 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1998 | |- | style='text-align:right'| 1228 | [[:d:Q16757981|Q16757981]] | [[Paola Ricci Sindoni]] | [[Arezzo]] | 1950 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Paola ricci-sindoni-2.gif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1229 | [[:d:Q16821692|Q16821692]] | [[Nancy Snow]] | | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:190328-N-BD231-020 (47492273431) (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1230 | [[:d:Q16856501|Q16856501]] | [[June Downey]] | [[Laramie]] | 1875-07-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1932-10-11 | [[Ficheiro:June Etta Downey (1875-1932) (5493776643).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1231 | [[:d:Q16885971|Q16885971]] | [[Susanna Siegel]] | [[Ithaca, Nova York|Ithaca]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1232 | [[:d:Q16904402|Q16904402]] | [[Lajla Rolstad]] | | 1978-11-11 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1233 | [[:d:Q16934365|Q16934365]] | [[Ofelia Schutte]] | | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 1234 | [[:d:Q16940307|Q16940307]] | [[Itala Maria Loffredo D'Ottaviano]] | [[Campinas]] | 1944 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Itala D'Ottaviano, 1985 March (portioned).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1235 | [[:d:Q16940339|Q16940339]] | [[Jeanne Marie Gagnebin]] | [[Lausana]] | 1949 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 1236 | [[:d:Q16940739|Q16940739]] | [[Maria Cecília Gomes dos Reis]] | [[São Paulo]] | 1956 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 1237 | [[:d:Q16956597|Q16956597]] | [[María Antonia González Valerio]] | [[Cidade de México]] | 1977-07-08 | [[México]] | | [[Ficheiro:Dra. María Antonia González Valerio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1238 | [[:d:Q16972043|Q16972043]] | [[Carla Fehr]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1239 | [[:d:Q16972694|Q16972694]] | [[Patricia Greenspan]] | | 1944 | | | |- | style='text-align:right'| 1240 | [[:d:Q16973559|Q16973559]] | [[Peggy DesAutels]] | | 1955-12-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1241 | [[:d:Q16973881|Q16973881]] | [[Marcia Y. Riggs]] | | 1958-07-28 | | | |- | style='text-align:right'| 1242 | [[:d:Q16980015|Q16980015]] | [[Carolyn Korsmeyer]] | | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1243 | [[:d:Q16980298|Q16980298]] | [[Jenann Ismael]] | | 1968-01-27 | | | |- | style='text-align:right'| 1244 | [[:d:Q16980468|Q16980468]] | [[Eleanor Rae]] | | 1934 | | | |- | style='text-align:right'| 1245 | [[:d:Q16981254|Q16981254]] | [[Susanne Sreedhar]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1246 | [[:d:Q16981620|Q16981620]] | [[Anita Superson]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1247 | [[:d:Q16981630|Q16981630]] | [[Susanna Schellenberg]] | [[Beirut]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 1248 | [[:d:Q16981802|Q16981802]] | [[Teresa Blankmeyer Burke]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1249 | [[:d:Q16981983|Q16981983]] | [[Valerie Tiberius]] | | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 1250 | [[:d:Q16982758|Q16982758]] | [[Valerie G. Hardcastle]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1251 | [[:d:Q16983104|Q16983104]] | [[Margaret Urban Walker]] | | 1948-08-08 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1252 | [[:d:Q16983390|Q16983390]] | [[Jennifer Whiting]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1253 | [[:d:Q16984010|Q16984010]] | [[Pamela Hieronymi]] | | 1969 | | | [[Ficheiro:Pamela Hieronymi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1254 | [[:d:Q16989917|Q16989917]] | [[Tuija Pulkkinen]] | | 1956-07-30<br/>1956 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1255 | [[:d:Q16990164|Q16990164]] | [[Kristina Rolin]] | | 1964 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1256 | [[:d:Q17011120|Q17011120]] | [[Elisabeth Samsonov]] | | | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 1257 | [[:d:Q17011286|Q17011286]] | [[Jennifer Saul]] | | 1968 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1258 | [[:d:Q17011511|Q17011511]] | [[Seana Shiffrin]] | | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 1259 | [[:d:Q17012633|Q17012633]] | [[Elizabeth V. Spelman]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1260 | [[:d:Q17036734|Q17036734]] | [[María José Salvador Rubert]] | [[La Vall d'Uixó]] | 1974-08-28 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1261 | [[:d:Q17069372|Q17069372]] | [[Thelma Z. Lavine]] | | 1915 | | 2011 | |- | style='text-align:right'| 1262 | [[:d:Q17106385|Q17106385]] | [[Martha Otte]] | [[Salinas]] | 1951-09-15 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1263 | [[:d:Q17113447|Q17113447]] | [[Marianne Vahl]] | | 1968-07-25 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1264 | [[:d:Q17114012|Q17114012]] | [[Nina Witoszek]] | [[Polonia]] | 1954-07-15 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1265 | [[:d:Q17114282|Q17114282]] | [[Unn Irene Aasdalen]] | | 1963-02-26 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1266 | [[:d:Q17154990|Q17154990]] | [[Mariflor Aguilar Rivero]] | [[Mérida (Q165204)|Mérida]] | 1949 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 1267 | [[:d:Q17157901|Q17157901]] | [[Noriko Okada]] | | 1939 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1268 | [[:d:Q17158650|Q17158650]] | [[Fumi Sakaguchi]] | [[Toquio]] | 1933 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1269 | [[:d:Q17160085|Q17160085]] | [[Yukari Suzuki]] | [[Toquio]] | 1965 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1270 | [[:d:Q17160528|Q17160528]] | [[Tamaki Takada]] | | 1954 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1271 | [[:d:Q17198772|Q17198772]] | [[Susan James]] | | 1951 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1272 | [[:d:Q17232025|Q17232025]] | [[Gisèle Brelet]] | [[Fontenay-le-Comte]] | 1919<br/>1915 | [[Francia]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 1273 | [[:d:Q17285369|Q17285369]] | [[Maria Adelaide Raschini]] | [[Broni]] | 1925-09-05 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1999-05-14 | |- | style='text-align:right'| 1274 | [[:d:Q17296722|Q17296722]] | [[Hélène Metzger]] | [[Chatou]] | 1889-08-26 | [[Francia]] | 1944-03-07 | |- | style='text-align:right'| 1275 | [[:d:Q17322472|Q17322472]] | [[Iris Därmann]] | [[Witten]] | 1963-03-17 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1276 | [[:d:Q17350907|Q17350907]] | [[Baldine Saint Girons]] | | 1945-04-03 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1277 | [[:d:Q17364462|Q17364462]] | [[Paloma Valencia Laserna]] | [[Popayán]] | 1978-01-19 | [[Colombia]] | | [[Ficheiro:Paloma Valencia.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1278 | [[:d:Q17370648|Q17370648]] | [[Françoise Armengaud]] | [[París]] | 1942-09-16 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1279 | [[:d:Q17376678|Q17376678]] | [[Gail Stine]] | | 1940 | [[Estados Unidos de América]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 1280 | [[:d:Q17381663|Q17381663]] | [[Hilppa Kinos]] | | 1916-11-03 | [[Finlandia]] | 1994-12-02 | |- | style='text-align:right'| 1281 | [[:d:Q17385522|Q17385522]] | [[Felicia Nimue Ackerman]] | [[Providence, Rhode Island|Providence]] | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1282 | [[:d:Q17385727|Q17385727]] | [[Cecilia Trifogli]] | [[Roma]] | 1961-02-07 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1283 | [[:d:Q17386511|Q17386511]] | [[Lorraine Smith Pangle]] | | 1958-04-26 | | | |- | style='text-align:right'| 1284 | [[:d:Q17388695|Q17388695]] | [[Emma Rush]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1285 | [[:d:Q17418386|Q17418386]] | [[Jane Bennett]] | | 1957-07-31 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1286 | [[:d:Q17426547|Q17426547]] | [[Aura Wyleżyńska]] | [[Ocnița]] | 1881<br/>1889 | [[Polonia]] | 1944 | [[Ficheiro:Aurelia wyleżyńska.webp|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1287 | [[:d:Q17431610|Q17431610]] | [[Jasna Koteska]] | [[Skopje]] | 1970-10-09 | [[Macedonia do Norte]] | | [[Ficheiro:Jasna Koteska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1288 | [[:d:Q17431769|Q17431769]] | [[Katerina Kolozova]] | [[Skopje]] | 1969-10-20 | | | [[Ficheiro:Катерина Колозова.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1289 | [[:d:Q17447145|Q17447145]] | [[Katrin Velbaum]] | [[Kohtla-Järve]] | 1977 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1290 | [[:d:Q17468245|Q17468245]] | [[Tina Fernandes Botts]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tina Fernandes Botts.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1291 | [[:d:Q17476779|Q17476779]] | [[Hannah Ginsborg]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1292 | [[:d:Q17484195|Q17484195]] | [[Kathrin Koslicki]] | | 1967-11-30 | | | |- | style='text-align:right'| 1293 | [[:d:Q17484464|Q17484464]] | [[Roberta Millstein]] | | | | | [[Ficheiro:Roberta Millstein Profile.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1294 | [[:d:Q17580341|Q17580341]] | [[Maria-Cristina Pitassi]] | [[Rimini]] | 1954-05-25 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Maria-Cristina Pitassi-IMG 5727.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1295 | [[:d:Q17610837|Q17610837]] | [[Dorthe Jørgensen]] | | 1959 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | [[Ficheiro:Dorthe Jørgensen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1296 | [[:d:Q17612192|Q17612192]] | [[Claudia Card]] | [[Pardeeville]] | 1940-09-30 | [[Estados Unidos de América]] | 2015-09-12 | |- | style='text-align:right'| 1297 | [[:d:Q17686901|Q17686901]] | [[Satsuki Tasaka]] | [[Prefectura de Tochigi]] | 1959 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1298 | [[:d:Q17747560|Q17747560]] | [[Tinneke Beeckman]] | | 1976 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Tinneke Beeckman, June 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1299 | [[:d:Q17997253|Q17997253]] | [[Jelena Berberović]] | [[Saraxevo]] | 1938-08-23 | [[Reino de Iugoslavia]] | 2017-02-27 | |- | style='text-align:right'| 1300 | [[:d:Q17998394|Q17998394]] | [[Fatima Lačević]] | [[Saraxevo]] | 1943 | | | |- | style='text-align:right'| 1301 | [[:d:Q18002990|Q18002990]] | [[Mariya Kozlova]] | [[Vladivostok]] | 1933-12-14 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2011-12-31 | |- | style='text-align:right'| 1302 | [[:d:Q18018363|Q18018363]] | [[Andrea Maihofer]] | | 1953 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1303 | [[:d:Q18020825|Q18020825]] | [[Helga Weippert]] | [[Stuttgart]] | 1943-05-04 | [[Alemaña]] | 2019-03-13 | |- | style='text-align:right'| 1304 | [[:d:Q18157771|Q18157771]] | [[Sarah-Jane Leslie]] | | 1981 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sarah-jane-leslie.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1305 | [[:d:Q18166618|Q18166618]] | [[Ilse Rosenthal-Schneider]] | [[Finsterwalde]] | 1891-04-25 | [[Australia]] | 1990-02-06 | |- | style='text-align:right'| 1306 | [[:d:Q18207085|Q18207085]] | [[Laura J. Snyder]] | [[Nova York]] | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:LauraJSnyder.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1307 | [[:d:Q18222032|Q18222032]] | [[Marie-Dominique Popelard]] | [[París]] | 1949-11-30 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1308 | [[:d:Q18224086|Q18224086]] | [[Cecilia Motzo Dentice d'Accadia]] | [[Nápoles]] | 1893 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 1309 | [[:d:Q18245193|Q18245193]] | [[Fanny Lowtzky]] | [[Kíiv]] | 1873-12-24 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Suíza]] | 1965 | |- | style='text-align:right'| 1310 | [[:d:Q18341024|Q18341024]] | [[Viorella Manolache]] | [[Mediaș]] | 1981-01-13 | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 1311 | [[:d:Q18387260|Q18387260]] | [[Kathleen Akins]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1312 | [[:d:Q18392112|Q18392112]] | [[Sobia Tahir]] | [[Lahore]] | 1966-01-26 | [[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 1313 | [[:d:Q18394733|Q18394733]] | [[Tomoko Masuzawa]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1314 | [[:d:Q18430234|Q18430234]] | [[Tereza Obolevich]] | [[Vidzy]] | 1974-05-22 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Teresa Obolevitch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1315 | [[:d:Q18462368|Q18462368]] | [[Helena Hirata]] | | 1946 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 1316 | [[:d:Q18507814|Q18507814]] | [[Alma Sodnik]] | [[Liubliana]] | 1896-03-23 | [[Imperio Austrohúngaro]]<br/>[[Reino de Iugoslavia]]<br/>[[República Federal Socialista de Iugoslavia]] | 1965-02-12 | [[Ficheiro:Alma Sodnik.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1317 | [[:d:Q18507851|Q18507851]] | [[Cvetka Tóth]] | [[Murska Sobota]] | 1948-10-28 | [[Eslovenia]] | 2020-12-14 | [[Ficheiro:Cvetka Tóth 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1318 | [[:d:Q18507918|Q18507918]] | [[Helena Motoh]] | [[Liubliana]] | 1977-05-08 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 1319 | [[:d:Q18528690|Q18528690]] | [[Louisa Capper]] | [[Fort St. George]] | 1776-11-15 | | 1840-05-25 | |- | style='text-align:right'| 1320 | [[:d:Q18529945|Q18529945]] | [[Jane Hume Clapperton]] | [[Edimburgo]] | 1832<br/>1832-09-22 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Reino Unido]] | 1914<br/>1914-09-30 | [[Ficheiro:A Vision of the Future based on the Application of Ethical Principles.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1321 | [[:d:Q18574127|Q18574127]] | [[Eulalia Pérez Sedeño]] | [[Assilah]] | 1954-04-06 | [[España]] | | [[Ficheiro:Eulalia Pérez Sedeño - 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1322 | [[:d:Q18603575|Q18603575]] | [[Andrea Nye]] | | 1939-10-22 | | | |- | style='text-align:right'| 1323 | [[:d:Q18603576|Q18603576]] | [[Susan Sherwin]] | | 1947-06-06 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1324 | [[:d:Q18627772|Q18627772]] | [[Marija Švajncer]] | [[Maribor]] | 1949 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 1325 | [[:d:Q18633790|Q18633790]] | [[Miira Tuominen]] | | 1973 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1326 | [[:d:Q18635204|Q18635204]] | [[Zölfiä Tacurizina]] | [[Kazán]] | 1932-06-22 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2022-03-10 | |- | style='text-align:right'| 1327 | [[:d:Q18639389|Q18639389]] | [[Abrotelia]] | [[Tarento|Taranto]] | 5th century BCE | | 5th century BCE | |- | style='text-align:right'| 1328 | [[:d:Q18643030|Q18643030]] | [[Nuša Kolar]] | [[Liubliana]] | 1926-09-27 | [[Eslovenia]]<br/>[[República Federal Socialista de Iugoslavia]]<br/>[[Reino de Iugoslavia]] | 2017-06-06 | |- | style='text-align:right'| 1329 | [[:d:Q18644306|Q18644306]] | [[Argelia Laya]] | [[San José de Barlovento]] | 1926-07-10 | [[Venezuela]] | 1997-11-27 | |- | style='text-align:right'| 1330 | [[:d:Q18689578|Q18689578]] | [[Luisa Posada Kubissa]] | [[Madrid]] | 1957 | [[España]] | | [[Ficheiro:Luisa Posada Feminario 2018 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1331 | [[:d:Q18692704|Q18692704]] | [[Bérénice Levet]] | | 1971 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Bérénice Levet.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1332 | [[:d:Q18734124|Q18734124]] | [[Helen Nearing]] | [[Nova Jersey]] | 1904-02-23 | [[Estados Unidos de América]] | 1995-09-17 | [[Ficheiro:Helen Nearing.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1333 | [[:d:Q18752283|Q18752283]] | [[María José Guerra Palmero]] | [[San Cristóbal de La Laguna]] | 1962 | [[España]] | | [[Ficheiro:María José Guerra 2019 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1334 | [[:d:Q18752558|Q18752558]] | [[Else Barth]] | [[Strinda]] | 1928-08-03 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Noruega]] | 2015-01-06 | [[Ficheiro:Else Margarete Barth.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1335 | [[:d:Q18761975|Q18761975]] | [[Helen Wodehouse]] | [[Bratton Fleming]] | 1880-10-12 | [[Reino Unido]] | 1964-10-20 | |- | style='text-align:right'| 1336 | [[:d:Q18764013|Q18764013]] | [[Rosalyn Diprose]] | [[Australia]] | 1955-04-27 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1337 | [[:d:Q18880181|Q18880181]] | [[Yvanka B. Raynova]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | 1959-10-16 | [[Bulgaria]] | | [[Ficheiro:Yvanka Raynova 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1338 | [[:d:Q18910824|Q18910824]] | [[Ellen Bliss Talbot]] | [[Iowa City, Iowa|Iowa City]] | 1867-11-22 | [[Estados Unidos de América]] | 1968-01-25 | [[Ficheiro:Ellen Bliss Talbot.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1339 | [[:d:Q18910969|Q18910969]] | [[Grace Neal Dolson]] | | 1874 | | 1961 | |- | style='text-align:right'| 1340 | [[:d:Q18911259|Q18911259]] | [[Louisa Caroline Tuthill]] | [[New Haven, Connecticut|New Haven]] | 1798<br/>1799-07-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1879<br/>1879-06-01 | |- | style='text-align:right'| 1341 | [[:d:Q18923363|Q18923363]] | [[Jonna Bornemark]] | | 1973-03-19 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Jonna Bornemark, Bokmässan 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1342 | [[:d:Q19268034|Q19268034]] | [[Ivana Komanická]] | | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 1343 | [[:d:Q19268689|Q19268689]] | [[Magdalena Orlinska]] | | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 1344 | [[:d:Q19268838|Q19268838]] | [[Małgorzata Dziewulska]] | | 1944 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1345 | [[:d:Q19290615|Q19290615]] | [[Eulàlia Bosch]] | [[Barcelona]] | 1949 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1346 | [[:d:Q19290780|Q19290780]] | [[Fina Birulés]] | [[Xirona]] | 1956-03-29 | [[España]] | | [[Ficheiro:Fina Birulés 2- 2016 (cropped).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1347 | [[:d:Q19301170|Q19301170]] | [[Menene Gras Balaguer]] | [[Barcelona]] | 1951 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1348 | [[:d:Q19325538|Q19325538]] | [[Elizabeth Foxcroft]] | [[Stoke upon Tern]] | 1600 | [[Reino de Inglaterra]] | 1679 | |- | style='text-align:right'| 1349 | [[:d:Q19349854|Q19349854]] | [[Ja-kyung]] | | | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 1350 | [[:d:Q19357743|Q19357743]] | [[Luigina Mortari]] | [[Mantua]] | 1956-02-09 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1351 | [[:d:Q19519870|Q19519870]] | [[Jindra Tichá]] | [[Praga]] | 1937-03-21 | [[Checoslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 1352 | [[:d:Q19587071|Q19587071]] | [[Im Yunjidang]] | [[Wonju]] | 1721 | [[Corea]] | 1793 | |- | style='text-align:right'| 1353 | [[:d:Q19609771|Q19609771]] | [[Jan Boxill]] | [[Worcester]] | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jan Boxill.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1354 | [[:d:Q19629521|Q19629521]] | [[Alice Poirier]] | [[Colombes]] | 1900-05-09 | [[Francia]] | 1995-01-16 | [[Ficheiro:Alice Poirier.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1355 | [[:d:Q19631275|Q19631275]] | [[Renée Fregosi]] | [[Ajaccio]] | 1955-05-05 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Renée Fregosi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1356 | [[:d:Q19631341|Q19631341]] | [[Ursula Kubes-Hofmann]] | [[Viena]] | 1953 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:2015 Ursula Kubes-Hofmann (16534691388).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1357 | [[:d:Q19631410|Q19631410]] | [[Katia Hacène]] | [[Alxer]] | 1961-06-28 | [[Alxeria]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:KATIA DEDICACE SES LIVRES2.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1358 | [[:d:Q19665662|Q19665662]] | [[Vanessa Lemm]] | [[Alemaña]] | 20th century | [[Australia]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Professor Vanessa Lemm.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1359 | [[:d:Q19665895|Q19665895]] | [[Sally Sedgwick]] | | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 1360 | [[:d:Q19666961|Q19666961]] | [[Eva Simone Hayward]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1361 | [[:d:Q19667612|Q19667612]] | [[Kim Sawchuk]] | | 1960 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Kim Sawchuk at National Film Board event (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1362 | [[:d:Q19682723|Q19682723]] | [[Svetlana Mesyats]] | | 1971-08-13 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1363 | [[:d:Q19756233|Q19756233]] | [[Josina Carolina van Lynden]] | | 1717 | [[Provincias Unidas]] | 1791-10-06 | |- | style='text-align:right'| 1364 | [[:d:Q19829582|Q19829582]] | [[Ana Carrasco Conde]] | [[España]] | 20th century | [[España]] | | [[Ficheiro:Ana Carrasco Conde.PNG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1365 | [[:d:Q19873159|Q19873159]] | [[Cécile Fabre]] | [[París]] | 1971-02-02 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1366 | [[:d:Q19878218|Q19878218]] | [[Lisa Tessman]] | | 1966-05-26 | | | |- | style='text-align:right'| 1367 | [[:d:Q19893285|Q19893285]] | [[Manal Yunis]] | | 1929 | [[Iraq]] | | |- | style='text-align:right'| 1368 | [[:d:Q19916856|Q19916856]] | [[Tatyana Solovyova-Domashenko]] | [[Bixkek]] | 1945-11-24 | [[Kirguizistán]]<br/>[[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1369 | [[:d:Q19918387|Q19918387]] | [[Tamara Tarasenko]] | [[Moscova]] | 1939-05-24 | [[Unión Soviética]] | 1992-05-23 | [[Ficheiro:Тарасенко Тамара Андреевна (портрет работы художника Гормаха Л.Л.).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1370 | [[:d:Q19937718|Q19937718]] | [[Doroteja Vodnik Pegam]] | [[Škofja Loka]] | 1898-02-02 | [[República Federal Socialista de Iugoslavia]]<br/>[[Reino de Iugoslavia]]<br/>[[Imperio Austrohúngaro]] | 1975-02-06 | |- | style='text-align:right'| 1371 | [[:d:Q19964083|Q19964083]] | [[Sophie Reimarus]] | [[Pinneberg]] | 1742-04-14 | | 1817-09-30 | |- | style='text-align:right'| 1372 | [[:d:Q20015309|Q20015309]] | [[Olga Grau]] | [[Santiago de Chile]] | 1945-09-21 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 1373 | [[:d:Q20016364|Q20016364]] | [[Marta Cruz-Coke]] | [[Santiago de Chile]] | 1923-10-13 | [[Chile]] | 2023-05-20 | [[Ficheiro:Marta Cruz-Coke Madrid (2013).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1374 | [[:d:Q20016449|Q20016449]] | [[Rocío Orsi]] | | 1976-02-03 | [[España]] | 2014-11-29 | [[Ficheiro:Rocío en Cartagena de Indias (2013).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1375 | [[:d:Q20029433|Q20029433]] | [[Dominika Kozłowska]] | [[Cracovia]] | 1978 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1376 | [[:d:Q20039608|Q20039608]] | [[Tomoko Kishida]] | [[Prefectura de Hyōgo]] | 1947 | [[Xapón]] | 2015-03-12 | |- | style='text-align:right'| 1377 | [[:d:Q20040052|Q20040052]] | [[Tomoko Koto]] | [[Kōbe]] | 1951-11-10 | [[Xapón]] | 2022-02-05 | |- | style='text-align:right'| 1378 | [[:d:Q20041264|Q20041264]] | [[Chisato Tanaka]] | [[Prefectura de Hyōgo]] | 1924 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 1998-08-11 | |- | style='text-align:right'| 1379 | [[:d:Q20041689|Q20041689]] | [[Mayumi Tomihara]] | | 1954-01-11 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1380 | [[:d:Q20050681|Q20050681]] | [[Hannah E. Hashkes]] | [[Nova York]] | 1965-03-24<br/>1965 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:חנה השקס.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1381 | [[:d:Q20066846|Q20066846]] | [[Larysa Vitaliїvna Didenko]] | [[Kíiv]] | 1979-12-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1382 | [[:d:Q20090252|Q20090252]] | [[Francoise E. Baylis]] | [[Montreal]] | 1961 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Francoise Baylis-5 Cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1383 | [[:d:Q20101090|Q20101090]] | [[Maria Pascuala Caro Sureda]] | [[Palma]] | 1768-07-17 | [[España]] | 1827-12-12 | |- | style='text-align:right'| 1384 | [[:d:Q20101237|Q20101237]] | [[Montse Barderi Palau]] | [[Sabadell]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Montse Barderi.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1385 | [[:d:Q20101723|Q20101723]] | [[Presentación Sáez de Descatllar]] | [[Valencia]] | 1932-11-21 | [[España]] | 2003-04-27 | |- | style='text-align:right'| 1386 | [[:d:Q20111211|Q20111211]] | [[Nadia Maftouni]] | [[Teherán]] | 1966-01-14 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Nadia Maftouni at Library - 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1387 | [[:d:Q20160426|Q20160426]] | [[Teresa Labriola]] | [[Nápoles]] | 1873-02-17 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1941-02-06 | [[Ficheiro:Teresa Labriola 1921.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1388 | [[:d:Q20385161|Q20385161]] | [[Samira Khamis Obaid]] | [[Adén]] | 1959 | [[Iemen]] | | |- | style='text-align:right'| 1389 | [[:d:Q20435806|Q20435806]] | [[Divna M. Vuksanović]] | [[Belgrado]] | 1965-03-17 | [[Serbia]] | | [[Ficheiro:Divna Vuksanovic 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1390 | [[:d:Q20438240|Q20438240]] | [[Julka Chlapec-Đorđević]] | [[Bečej]] | 1882 | | 1969-11-09 | |- | style='text-align:right'| 1391 | [[:d:Q20482860|Q20482860]] | [[Vusi︠a︡ Aronovna Cherni︠a︡k]] | | 1920-11-10 | | 1990 | |- | style='text-align:right'| 1392 | [[:d:Q20499227|Q20499227]] | [[Ivanka Apostolova]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | 1930-05-04 | | 2006-12-09 | |- | style='text-align:right'| 1393 | [[:d:Q20500520|Q20500520]] | [[Patrizia Calefato]] | [[Bari]] | 1954-11-26<br/>1954 | | | |- | style='text-align:right'| 1394 | [[:d:Q20509556|Q20509556]] | [[Maria Petrosyan]] | [[Bakú]] | 1911-03-25 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1971-11-10 | |- | style='text-align:right'| 1395 | [[:d:Q20528587|Q20528587]] | [[Fiona Macpherson]] | | 1971-10-19 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1396 | [[:d:Q20558378|Q20558378]] | [[Elena Topuridze]] | | 1922-05-03<br/>1922-05-22 | | 2004-09-29 | |- | style='text-align:right'| 1397 | [[:d:Q20630343|Q20630343]] | [[Chiara Lalli]] | [[Roma]] | 1973-01-19 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1398 | [[:d:Q20657325|Q20657325]] | [[Tali Mendelberg]] | | 1963 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1399 | [[:d:Q20666488|Q20666488]] | [[Monique David-Ménard]] | [[Lión]] | 1947 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1400 | [[:d:Q20740732|Q20740732]] | [[Deborah Cook]] | | 1954-10-12 | [[Canadá]] | 2020-10-06 | |- | style='text-align:right'| 1401 | [[:d:Q20829630|Q20829630]] | [[Julia Driver]] | | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 1402 | [[:d:Q20875953|Q20875953]] | [[Joanne Faulkner]] | [[Armidale]] | 1972-04-14 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1403 | [[:d:Q20891936|Q20891936]] | [[Rahat Achylova]] | [[Ортобоз]] | 1941-05-30 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Kirguizistán]] | 2015-03-05 | |- | style='text-align:right'| 1404 | [[:d:Q20899532|Q20899532]] | [[Sue Donaldson]] | [[Otava]] | 1962-02 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1405 | [[:d:Q20900770|Q20900770]] | [[Christine Weckwerth]] | [[Berlín]] | 1963-12-24 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1406 | [[:d:Q20933558|Q20933558]] | [[Marie-Hélène Parizeau]] | | 1959-09-11<br/>1959 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1407 | [[:d:Q20965655|Q20965655]] | [[Zinovia Dushkova]] | [[Congaz]] | 1953-07-19 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1408 | [[:d:Q20968412|Q20968412]] | [[Marina Garcés Mascareñas]] | [[Barcelona]] | 1973-05-30 | [[España]] | | [[Ficheiro:Marina Garcés al CCCB 2018 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1409 | [[:d:Q20968783|Q20968783]] | [[Sarah Hutton]] | | 1948 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Sarah Hutton, British historian of science and philosophy, on a conference in Toruń, Oct 27, 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1410 | [[:d:Q21032540|Q21032540]] | [[Blanche Christine Olschak]] | [[Viena]]<br/>[[Suíza]] | 1913-07-24 | [[Austria]] | 1989-06-25 | |- | style='text-align:right'| 1411 | [[:d:Q21062465|Q21062465]] | [[Shannon Sullivan]] | [[Estados Unidos de América]] | 1967-04-24 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1412 | [[:d:Q21145943|Q21145943]] | [[Oxana Timofeeva]] | [[Shu]] | 1978-03-13 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Тимофеева Оксана Викторовна.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1413 | [[:d:Q21175257|Q21175257]] | [[Helen Steward]] | [[Chester]] | 1965 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1414 | [[:d:Q21255833|Q21255833]] | [[Brenda Almond]] | | 1937-09-19 | [[Reino Unido]]<br/>[[Canadá]] | 2023 | [[Ficheiro:Brenda Almond.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1415 | [[:d:Q21256292|Q21256292]] | [[Carola Freiin von Villiez]] | | 1962 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1416 | [[:d:Q21260955|Q21260955]] | [[Heike Bungert]] | [[Friburgo, Alemaña|Friburgo]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 1417 | [[:d:Q21263372|Q21263372]] | [[Joëlle Proust]] | | 1947-02-03 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Joelle photo pour wiki.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1418 | [[:d:Q21264240|Q21264240]] | [[Lotte Jensen]] | [[concello de Hillerød]] | 1972-01-13<br/>1972 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:LotteJensen2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1419 | [[:d:Q21264292|Q21264292]] | [[Maria Aloni]] | | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 1420 | [[:d:Q21264585|Q21264585]] | [[Rosalie Iemhoff]] | | 1969 | | | [[Ficheiro:Rosalie Iemhoff June 2010 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1421 | [[:d:Q21264705|Q21264705]] | [[Sonja Rinofner-Kreidl]] | | 1965-10-27 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 1422 | [[:d:Q21264782|Q21264782]] | [[Tatjana Hörnle]] | [[Tubinga]] | 1963-11-15 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:FotoProfHoernle.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1423 | [[:d:Q21264823|Q21264823]] | [[Ursula Klein]] | | 1952-07-06 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1424 | [[:d:Q21268863|Q21268863]] | [[Catrin Misselhorn]] | [[Stuttgart]] | 1970 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Bild-Misselhorn-Sokrates.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1425 | [[:d:Q21402743|Q21402743]] | [[Lisa Bortolotti]] | [[Italia]] | 1974 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1426 | [[:d:Q21426789|Q21426789]] | [[Montserrat Galcerán]] | [[Barcelona]] | 1946 | [[España]] | | [[Ficheiro:Montserrat Galcerán 2015 by David Arenal (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1427 | [[:d:Q21524742|Q21524742]] | [[Małgorzata Jantos]] | | 1954-04-03 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Małgorzata Jantos.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1428 | [[:d:Q21525754|Q21525754]] | [[Delia Graff Fara]] | | 1969-04-28 | | 2017-07-18 | |- | style='text-align:right'| 1429 | [[:d:Q21525905|Q21525905]] | [[Mari Ruti]] | [[Nuijamaa]] | 1964-03-31 | [[Canadá]]<br/>[[Finlandia]] | 2023-06-08 | |- | style='text-align:right'| 1430 | [[:d:Q21542294|Q21542294]] | [[Angela Putino]] | [[Nápoles]] | 1946 | [[Italia]] | 2007 | [[Ficheiro:Angela Putino.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1431 | [[:d:Q21573223|Q21573223]] | [[Jule Goikoetxea Mentxaka]] | [[Donostia]] | 1981-12-13 | [[España]] | | [[Ficheiro:Jule-Goikoetxea Norabidea eus Argia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1432 | [[:d:Q21634521|Q21634521]] | [[Gaëtane Lamarche-Vadel]] | | 1947 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1433 | [[:d:Q21684939|Q21684939]] | [[Heather Douglas]] | | 1969-03-21 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1434 | [[:d:Q21699746|Q21699746]] | [[Hiroko Sakamoto]] | | 1950 | [[Xapón]] | 2023-10-30 | |- | style='text-align:right'| 1435 | [[:d:Q21700530|Q21700530]] | [[Takako Tanigawa]] | [[Bunkyō]] | 1948-01-10 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1436 | [[:d:Q21756890|Q21756890]] | [[Sophie de Mijolla-Mellor]] | [[16º distrito de París]] | 1946 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Sophie de Mijolla.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1437 | [[:d:Q21816263|Q21816263]] | [[María Xosé Agra]] | [[Santiago de Compostela]] | 1956-02-11 | [[España]] | | [[Ficheiro:Foto Agra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1438 | [[:d:Q21934565|Q21934565]] | [[Gabriele Dietrich]] | [[Wedding]] | 1943 | [[Alemaña]]<br/>[[India]] | | |- | style='text-align:right'| 1439 | [[:d:Q21993485|Q21993485]] | [[Ella Buceniece]] | | 1949-10-20 | [[Letonia]]<br/>[[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 1440 | [[:d:Q21997804|Q21997804]] | [[Joyce Mitchell Cook]] | [[Sharon]] | 1933-10-28 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-06-06 | |- | style='text-align:right'| 1441 | [[:d:Q22004333|Q22004333]] | [[Heda Festini]] | | 1928-11-04 | | 2018-07-18 | |- | style='text-align:right'| 1442 | [[:d:Q22073616|Q22073616]] | [[Michelle Mason Bizri]] | | 1966-01-21 | | | |- | style='text-align:right'| 1443 | [[:d:Q22084526|Q22084526]] | [[Anna Punsoda i Ricart]] | [[Concabella]] | 1985 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1444 | [[:d:Q22088226|Q22088226]] | [[Serene Khader]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1445 | [[:d:Q22095879|Q22095879]] | [[Susan Schneider]] | | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:34266723-1886770384676793-8361192811432771584-o.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1446 | [[:d:Q22118533|Q22118533]] | [[Shino Kihara]] | [[Prefectura de Osaca|Prefectura de Ōsaka]] | 1969 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1447 | [[:d:Q22122540|Q22122540]] | [[Sonia Berjman]] | [[Santa Fe, Arxentina]] | 1946-04-08 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Sonia Berjman 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1448 | [[:d:Q22279304|Q22279304]] | [[Moya Bailey]] | [[Estados Unidos de América]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1449 | [[:d:Q22678776|Q22678776]] | [[Marta Davouze]] | [[Praga]] | 1945-05-12 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | 2018-07-04 | [[Ficheiro:Marta Davouze 2013.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1450 | [[:d:Q22686540|Q22686540]] | [[Eva Dolar Bahovec]] | [[Liubliana]] | 1951-12-14 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Eva Dolar Bahovec.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1451 | [[:d:Q22695281|Q22695281]] | [[Ilse Korotin]] | [[Horn]] | 1957-08-18 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 1452 | [[:d:Q22957880|Q22957880]] | [[Cristina Lafont]] | [[Valencia]] | 1963 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1453 | [[:d:Q22958512|Q22958512]] | [[Renate Bartsch]] | [[Kaliningrado]] | 1939-12-12 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1454 | [[:d:Q22964581|Q22964581]] | [[Zhana Damyanova-Assa]] | | | [[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 1455 | [[:d:Q22980946|Q22980946]] | [[Hidé Ishiguro]] | | 1931 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1456 | [[:d:Q23011247|Q23011247]] | [[Eli Bartra]] | [[Cidade de México]] | 1947-09-06 | [[México]] | | [[Ficheiro:Eli Bartra.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1457 | [[:d:Q23011837|Q23011837]] | [[Eurídice cabañes]] | [[España]] | 1983-09-26 | [[España]] | | [[Ficheiro:Euridice Cabanes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1458 | [[:d:Q23011973|Q23011973]] | [[Else Voigtländer]] | [[Bad Kreuznach]] | 1882-04-14 | [[Alemaña]] | 1946 | |- | style='text-align:right'| 1459 | [[:d:Q23014882|Q23014882]] | [[Danielle Monique Macbeth]] | | 1954 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1460 | [[:d:Q23028040|Q23028040]] | [[Graciela Hierro]] | [[Cidade de México]] | 1928 | [[México]] | 2003-10-30 | [[Ficheiro:Graciela-hierro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1461 | [[:d:Q23041498|Q23041498]] | [[Solange Camaüer]] | [[Buenos Aires]] | 1965-10-05 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 1462 | [[:d:Q23059679|Q23059679]] | [[Lenore Ripke-Kühn]] | [[Riga]] | 1878-01-31 | | 1955-10-21 | |- | style='text-align:right'| 1463 | [[:d:Q23072447|Q23072447]] | [[Trudy Govier]] | [[Edmonton]] | 1944-08-03 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1464 | [[:d:Q23302672|Q23302672]] | [[Margaret Atherton]] | | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1465 | [[:d:Q23389304|Q23389304]] | [[Tatjana Višak]] | [[Gießen]] | 1974-12-12 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Tatjana Visak, 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1466 | [[:d:Q23472598|Q23472598]] | [[Élisabeth Ferrand]] | | 1700 | [[Francia]] | 1752-09-03 | [[Ficheiro:Maurice Quentin de La Tour - Mlle Ferrand Meditating on Newton - WGA12355.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1467 | [[:d:Q23511510|Q23511510]] | [[Catherine Glyn Davies]] | [[Trealaw]] | 1926-09-26 | [[Gales]] | 2007-02-22 | |- | style='text-align:right'| 1468 | [[:d:Q23646413|Q23646413]] | [[Kathinka Evers]] | [[Suecia]] | 1960 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1469 | [[:d:Q23659114|Q23659114]] | [[Maryna Tkachuk]] | [[Chernivtsi]] | 1964-09-21 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Ткачук Марина Леонідівна.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1470 | [[:d:Q23701432|Q23701432]] | [[Natalie Depraz]] | | 1964-12-13 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Natalie Depraz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1471 | [[:d:Q23760730|Q23760730]] | [[Alison Stone]] | | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 1472 | [[:d:Q23765811|Q23765811]] | [[Natalie Knapp]] | | 1970 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1473 | [[:d:Q23770642|Q23770642]] | [[Camilla Erculiani]] | [[Padua]] | 16th century | [[República de Venecia]] | 16th century | |- | style='text-align:right'| 1474 | [[:d:Q23900965|Q23900965]] | [[Laura Llevadot]] | | 1970-11 | | | |- | style='text-align:right'| 1475 | [[:d:Q23907251|Q23907251]] | [[Diana Cohen Agrest]] | [[Buenos Aires]] | 1954-05-05 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 1476 | [[:d:Q23916381|Q23916381]] | [[Sophie Gibb]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1477 | [[:d:Q23943932|Q23943932]] | [[Irena Krońska]] | [[Lviv]] | 1915-03-06 | | 1974-01-16 | |- | style='text-align:right'| 1478 | [[:d:Q24018402|Q24018402]] | [[Emma Borg]] | | 1969-11-04 | | | |- | style='text-align:right'| 1479 | [[:d:Q24042295|Q24042295]] | [[Marta Tafalla]] | [[Barcelona]] | 1972 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1480 | [[:d:Q24050077|Q24050077]] | [[Brigitte Vasallo]] | [[Barcelona]] | 1973 | [[España]] | | [[Ficheiro:Brigitte Vasallo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1481 | [[:d:Q24090607|Q24090607]] | [[Mizue Kobata]] | [[Prefectura de Shimane]] | 1923-06-11 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 2018-01-26 | |- | style='text-align:right'| 1482 | [[:d:Q24202925|Q24202925]] | [[Ingvild Birkhan]] | [[Griffen]] | 1940-05-07 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 1483 | [[:d:Q24205767|Q24205767]] | [[Mary Mothersill]] | [[Edmonton]] | 1923 | | 2008-01-22 | |- | style='text-align:right'| 1484 | [[:d:Q24287224|Q24287224]] | [[Maria Carmen Pardo Salgado]] | | 20th century | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1485 | [[:d:Q24335417|Q24335417]] | [[Federica Montevecchi]] | [[Fosdinovo]] | 1966-06-23 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Federica Montevecchi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1486 | [[:d:Q24428559|Q24428559]] | [[Małgorzata Kowalska]] | | 1961-07-21 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1487 | [[:d:Q24649701|Q24649701]] | [[Maria Mach]] | | 1971-02-09 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Maria Mach 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1488 | [[:d:Q24666807|Q24666807]] | [[Lola Cañamero]] | [[Segovia]] | 20th century | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1489 | [[:d:Q24736244|Q24736244]] | [[Renate Hürtgen]] | [[Berlín Leste]] | 1947-11-07 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:TAG 2 - KEINE MACHT FÜR NIEMAND ODER ALLE MACHT DEN RÄTEN? Runde zwei (53364026703).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1490 | [[:d:Q24852355|Q24852355]] | [[Carol C. Gould]] | | 1964-01-24 | | | |- | style='text-align:right'| 1491 | [[:d:Q24887691|Q24887691]] | [[Marie-Hélène Brousse]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1492 | [[:d:Q24960980|Q24960980]] | [[Lynne Karen Deutsch]] | [[Chicago]] | 1956-11-26 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-04-02 | |- | style='text-align:right'| 1493 | [[:d:Q25189429|Q25189429]] | [[Lucy O'Brien]] | | 1964-06-09 | | | [[Ficheiro:Lucy O’Brien.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1494 | [[:d:Q25426049|Q25426049]] | [[Baukje Prins]] | | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 1495 | [[:d:Q25437206|Q25437206]] | [[Любинська Лада Миколаївна]] | [[Kíiv]] | 1923-06-16 | [[Rusia]] | 2009-08-06 | |- | style='text-align:right'| 1496 | [[:d:Q25441577|Q25441577]] | [[Kateryna Kyrylenko]] | [[Unión Soviética]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 1497 | [[:d:Q25495696|Q25495696]] | [[Daiva Tamosaityte]] | [[Vilnius]] | 1963-03-17 | | | |- | style='text-align:right'| 1498 | [[:d:Q25509971|Q25509971]] | [[Ángela Rodríguez Martínez|Q25509971]] | [[Pontevedra]] | 1989-10-02 | [[España]] | | [[Ficheiro:Habrá Ley Trans -UnideOtoño22 1-7 screenshot (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1499 | [[:d:Q25517645|Q25517645]] | [[Corine Besson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1500 | [[:d:Q25517997|Q25517997]] | [[Kristie Miller]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1501 | [[:d:Q25591623|Q25591623]] | [[София Ҳасанова]] | [[Bokhtar]] | 1935-03-14 | | | |- | style='text-align:right'| 1502 | [[:d:Q25816679|Q25816679]] | [[Christine Abbt]] | | 1974 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 1503 | [[:d:Q25850450|Q25850450]] | [[Françoise Blime-Dutertre]] | | 1939-07-11 | | 2016-03-06 | |- | style='text-align:right'| 1504 | [[:d:Q26090098|Q26090098]] | [[Hedwig Rossi]] | [[Viena]] | 1891-05-29 | [[Austria]]<br/>[[Cisleitania]] | 1985-10-25 | |- | style='text-align:right'| 1505 | [[:d:Q26197467|Q26197467]] | [[Annette Schlemm]] | [[Chemnitz]]<br/>[[Burgstädt]] | 1961 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | | [[Ficheiro:Annette Schlemm.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1506 | [[:d:Q26208095|Q26208095]] | [[Maria Bezobrazova]] | [[San Petersburgo]] | 1857-06-10 | [[Imperio Ruso]] | 1914-09-15<br/>1914-09-02 | [[Ficheiro:BezobrazovaMV.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1507 | [[:d:Q26236269|Q26236269]] | [[Maria Márkus]] | | 1936 | | 2017 | |- | style='text-align:right'| 1508 | [[:d:Q26263298|Q26263298]] | [[Anne Fischer-Buck]] | [[Oldenburg]] | 1920 | [[Alemaña]] | 2013-12-24 | |- | style='text-align:right'| 1509 | [[:d:Q26268384|Q26268384]] | [[Mercedes Oliveira|Mercedes Oliveira Malvar]] | [[Pontevedra]] | 1957-05-25 | [[España]] | | [[Ficheiro:Chis, Mercedes Oliveira Malvar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1510 | [[:d:Q26277932|Q26277932]] | [[Beatrix Vogel]] | | 1945 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1511 | [[:d:Q26298994|Q26298994]] | [[Clare Palmer]] | | 1967<br/>20th century | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1512 | [[:d:Q26465853|Q26465853]] | [[Tamara Horowitz]] | [[Brooklyn]] | 1950-11-07 | [[Estados Unidos de América]] | 2000-01-30 | [[Ficheiro:Tamara Horowitz at Pitt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1513 | [[:d:Q26702764|Q26702764]] | [[Marjorie Silliman Harris]] | | 1890-06-06 | | 1976-03-27 | |- | style='text-align:right'| 1514 | [[:d:Q26703073|Q26703073]] | [[Anita Avramides]] | | 1952 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Anita Avramides (18394276344) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1515 | [[:d:Q26715703|Q26715703]] | [[Ruth Anna Putnam]] | [[Berlín]] | 1927-09-20 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-05-04 | [[Ficheiro:Ruth Anna Putnam.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1516 | [[:d:Q26812669|Q26812669]] | [[Rachel Cooper]] | | 1974 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1517 | [[:d:Q26818523|Q26818523]] | [[Raphaële Andrault]] | No/unknown value | No/unknown value | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1518 | [[:d:Q26837273|Q26837273]] | [[La Ferne Price]] | [[Butte, Montana|Butte]] | 1926-01-26 | [[Estados Unidos de América]] | 2016-05-27 | |- | style='text-align:right'| 1519 | [[:d:Q26899143|Q26899143]] | [[Jessica Pierce]] | | 1965-10-21 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1520 | [[:d:Q26998179|Q26998179]] | [[Sybil Wolfram]] | [[Alemaña]] | 1931 | [[Reino Unido]] | 1993 | |- | style='text-align:right'| 1521 | [[:d:Q26999669|Q26999669]] | [[Rachel Barney]] | [[Toronto]] | 1966-09-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Rachel Barney.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1522 | [[:d:Q26999946|Q26999946]] | [[Verity Harte]] | | 1968-04-02 | | | |- | style='text-align:right'| 1523 | [[:d:Q27000103|Q27000103]] | [[Barbara Herman]] | [[Nova York]] | 1945-05-09 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Barbara Herman mid lecture.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1524 | [[:d:Q27043316|Q27043316]] | [[Elfriede Huber-Abrahamowicz]] | [[Viena]] | 1922-12-19 | [[Austria]] | 2001-07-15 | |- | style='text-align:right'| 1525 | [[:d:Q27068095|Q27068095]] | [[Encarnación Fernández Ruiz-Gálvez]] | [[Madrid]] | 1958 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1526 | [[:d:Q27151230|Q27151230]] | [[Chika Kinoshita]] | | 1971 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1527 | [[:d:Q27450442|Q27450442]] | [[Jennifer Nagel]] | [[Vancouver]] | 1947 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1528 | [[:d:Q27451854|Q27451854]] | [[Nancy Tuana]] | | 1951-09-08<br/>1951 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nancy Tuana.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1529 | [[:d:Q27452372|Q27452372]] | [[Rosemarie Tong]] | | 1947-07-19 | | | |- | style='text-align:right'| 1530 | [[:d:Q27514235|Q27514235]] | [[Lisa Folkmarson Käll]] | | 1971-06-05 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1531 | [[:d:Q27539509|Q27539509]] | [[Juliane Rebentisch]] | [[Bonn]] | 1970 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1532 | [[:d:Q27553561|Q27553561]] | [[Bindaice]] | [[Grumentum]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1533 | [[:d:Q27576604|Q27576604]] | [[Samantha Brennan]] | | 1964-08-31 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Samantha Brennan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1534 | [[:d:Q27588525|Q27588525]] | [[Maja Wicki-Vogt]] | [[Lucerna]] | 1940-01-04 | [[Suíza]] | 2016-06-23 | [[Ficheiro:1-DSC01372-003.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1535 | [[:d:Q27649573|Q27649573]] | [[Ann Van Sevenant]] | [[Torhout]] | 1959-06-10 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Ann van sevenant-1690790959.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1536 | [[:d:Q27716080|Q27716080]] | [[Christina Thürmer-Rohr]] | [[Choszczno]] | 1936-11-17 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Christina Thürmer-Rohr (14962246553) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1537 | [[:d:Q27733968|Q27733968]] | [[Dorit Bar-On]] | | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1538 | [[:d:Q27894013|Q27894013]] | [[Renée van Riessen]] | [[Lunteren]] | 1954 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1539 | [[:d:Q27925340|Q27925340]] | [[Elizabeth Barnes]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1540 | [[:d:Q27925467|Q27925467]] | [[Katherine Hawley]] | [[Reino Unido]] | 1971 | [[Reino Unido]] | 2021 | |- | style='text-align:right'| 1541 | [[:d:Q27927249|Q27927249]] | [[Marie McGinn]] | | 1951-01-13 | | | |- | style='text-align:right'| 1542 | [[:d:Q27998784|Q27998784]] | [[Agnieszka Dziemianowicz-Bąk]] | [[Wrocław]] | 1984-01-20 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Agnieszka Dziemianowicz-Bąk 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1543 | [[:d:Q28006987|Q28006987]] | [[Sianne Ngai]] | [[Washington, D.C.]] | 1971-10-03 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sianne Ngai in Villa Massimo 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1544 | [[:d:Q28008755|Q28008755]] | [[Paulina Rivero Weber]] | | 1958-05-08 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 1545 | [[:d:Q28017248|Q28017248]] | [[Mónica Cavallé Cruz]] | [[As Palmas de Gran Canaria]] | 1967 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1546 | [[:d:Q28018949|Q28018949]] | [[Ilse Bulhof]] | [[Wassenaar]] | 1932-08-09 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2018-08-26 | |- | style='text-align:right'| 1547 | [[:d:Q28033886|Q28033886]] | [[Kathy Ferguson]] | | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1548 | [[:d:Q28059124|Q28059124]] | [[Akhtar Imam]] | [[Dacca]] | 1917-12-30 | [[Bangladesh]] | 2009-06-22 | [[Ficheiro:Akhtar Imam 1954.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1549 | [[:d:Q28064114|Q28064114]] | [[Cornelia de Vogel]] | [[Leeuwarden]] | 1905-02-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1986-05-07 | [[Ficheiro:1925 Cornelia Johanna de Vogel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1550 | [[:d:Q28086215|Q28086215]] | [[Beth Lord]] | | 1976 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1551 | [[:d:Q28088090|Q28088090]] | [[Sylvie Courtine-Denamy]] | [[Neuilly-sur-Seine]] | 1947-05-18 | [[Francia]] | 2014-10-08 | |- | style='text-align:right'| 1552 | [[:d:Q28092410|Q28092410]] | [[Linda López McAlister]] | [[South Gate]] | 1939-10-10 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-11-09 | |- | style='text-align:right'| 1553 | [[:d:Q28094745|Q28094745]] | [[Shlomit C. Schuster]] | [[Suriname]] | 1951-07-19<br/>1951 | [[Israel]] | 2016-02-15 | [[Ficheiro:שלומית שוסטר.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1554 | [[:d:Q28101948|Q28101948]] | [[Elena Vladimirovna Osipova]] | [[Moscova]] | 1927-11-11 | [[Rusia]]<br/>[[Unión Soviética]] | 2018-10-26 | |- | style='text-align:right'| 1555 | [[:d:Q28131268|Q28131268]] | [[Anne Eugenia Felicia Morgan]] | [[Oberlin]] | 1845-10-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1901 | [[Ficheiro:Anne Eugenia Felicia Morgan.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1556 | [[:d:Q28152554|Q28152554]] | [[Alena Niyakowskaya]] | [[Minsk]] | 1936-12-23 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Belarús]] | 2020-08-17 | |- | style='text-align:right'| 1557 | [[:d:Q28214992|Q28214992]] | [[Ljiljana Filipović]] | [[Zagreb]] | 1951-01-21 | [[Croacia]] | | [[Ficheiro:Ljiljana Filipovic.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1558 | [[:d:Q28222644|Q28222644]] | [[Michelle Murphy]] | [[Winnipeg]] | 1969-01-02 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1559 | [[:d:Q28321380|Q28321380]] | [[Helene Weiss]] | [[Żagań]] | 1898-10-24 | [[Alemaña]] | 1951 | |- | style='text-align:right'| 1560 | [[:d:Q28473851|Q28473851]] | [[Daysi Bregantini]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 1561 | [[:d:Q28495472|Q28495472]] | [[Dominique Paquet]] | [[Bordeos]] | 1954-07-19 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1562 | [[:d:Q28524429|Q28524429]] | [[Ruth Weintraub]] | [[Xerusalén]] | 1955-07-27 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:RWeintra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1563 | [[:d:Q28550548|Q28550548]] | [[Emilia Nobile]] | [[Nápoles]] | 1889-04-20 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]]<br/>[[Italia]] | 1963-03-01 | |- | style='text-align:right'| 1564 | [[:d:Q28552607|Q28552607]] | [[Magda Polo Pujadas]] | [[Manlleu]] | 1965-06-06 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1565 | [[:d:Q28574331|Q28574331]] | [[Christa Berg]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1940 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1566 | [[:d:Q28664555|Q28664555]] | [[Inna Nikolaevna Titarenko]] | [[Taganrog]] | 1971-10-01 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1567 | [[:d:Q28678025|Q28678025]] | [[Djamila Ribeiro]] | [[Santos]] | 1980-08-01 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Djamila Ribeiro2.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1568 | [[:d:Q28699193|Q28699193]] | [[Yeo Myeongsuk]] | | 1966-11-09 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 1569 | [[:d:Q28701574|Q28701574]] | [[Раиса Ивановна Тростинская]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1570 | [[:d:Q28720798|Q28720798]] | [[Sara Negri]] | | 1967 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1571 | [[:d:Q28722153|Q28722153]] | [[Széplaky Gerda]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1572 | [[:d:Q28778002|Q28778002]] | [[Antoinette Kankindi]] | [[North Kivu]] | 1950 | [[República Democrática do Congo]] | | |- | style='text-align:right'| 1573 | [[:d:Q28778430|Q28778430]] | [[Angela Standhartinger]] | [[Tubinga]] | 1964 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1574 | [[:d:Q28790164|Q28790164]] | [[Susanne Hahn]] | [[Mülheim an der Ruhr]] | 1964 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1575 | [[:d:Q28835605|Q28835605]] | [[Margaret Battin]] | | 1940-11-29 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1576 | [[:d:Q28840519|Q28840519]] | [[Rowena Morse]] | [[Ithaca, Nova York|Ithaca]] | 1870-06-06 | | 1958-03-03 | |- | style='text-align:right'| 1577 | [[:d:Q28860434|Q28860434]] | [[Lisa Westerveld]] | [[Aalten (Q593220)|Aalten]] | 1981-11-16 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Lisa Westerveld 2019 (6).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1578 | [[:d:Q28860673|Q28860673]] | [[Eva Meijer]] | [[Hoorn]] | 1980 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Eva Meijer 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1579 | [[:d:Q28870249|Q28870249]] | [[María Luisa Femenías]] | [[Buenos Aires]] | 1950-08-18<br/>1950 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:María Luisa Femenías 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1580 | [[:d:Q28870967|Q28870967]] | [[Leslie Francis]] | | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 1581 | [[:d:Q28911690|Q28911690]] | [[Shannon Vallor]] | [[Estados Unidos de América]] | | | | [[Ficheiro:Shannon Vallor (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1582 | [[:d:Q28917006|Q28917006]] | [[Emna Belhadj Yahia]] | [[Tunes]] | 1945-09-30 | [[French protectorate of Tunisia]]<br/>[[Tunisia]] | | |- | style='text-align:right'| 1583 | [[:d:Q28921862|Q28921862]] | [[Clare Chambers]] | | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 1584 | [[:d:Q28923773|Q28923773]] | [[Lisa Guenther]] | | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 1585 | [[:d:Q28925077|Q28925077]] | [[Maria Rosa Antognazza]] | | 1964-09-10 | [[Italia]] | 2023-03-28 | |- | style='text-align:right'| 1586 | [[:d:Q28950160|Q28950160]] | [[Gretel Ammann]] | [[Donostia]] | 1947-01-17 | [[España]] | 2000-05-02 | |- | style='text-align:right'| 1587 | [[:d:Q28966650|Q28966650]] | [[Giovanna Grignaffini]] | [[Fontanellato]] | 1949-08-20 | [[Italia]] | 2024-04-19 | [[Ficheiro:Giovanna Grignaffini.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1588 | [[:d:Q28976078|Q28976078]] | [[Mojca Ramšak]] | [[Maribor]] | 1969-02-11 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 1589 | [[:d:Q28976544|Q28976544]] | [[Sharon Street]] | | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 1590 | [[:d:Q29029522|Q29029522]] | [[Theodora of Emesa]] | | 5th century | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 1591 | [[:d:Q29032652|Q29032652]] | [[Elli Lambridi]] | [[Atenas]] | 1896-01-09 | [[Grecia]] | 1970-01-28 | [[Ficheiro:Scan-Helle-Lambridis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1592 | [[:d:Q29033185|Q29033185]] | [[Soumaya Mestiri]] | [[La Marsa]] | 1976-07-08 | [[Tunisia]] | | [[Ficheiro:Soumaya Mestiri (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1593 | [[:d:Q29048110|Q29048110]] | [[Edwige Chirouter]] | [[Lille]] | 1970 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1594 | [[:d:Q29168079|Q29168079]] | [[Petra Kolmančič]] | [[Ptuj]] | 1974-06-22 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Petra Kolmancic, 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1595 | [[:d:Q29298733|Q29298733]] | [[Iva Draškić Vićanović]] | [[Belgrado]] | 1965-04-17 | [[Serbia]] | | [[Ficheiro:Iva Draskić Vićanović.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1596 | [[:d:Q29359012|Q29359012]] | [[Svetlana Kovalchuk]] | [[Riga]] | 1956-02-26 | [[República Socialista Soviética de Letonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1597 | [[:d:Q29413723|Q29413723]] | [[Hanna Makurat]] | | 1982 | | | [[Ficheiro:Hanna Makurat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1598 | [[:d:Q29422980|Q29422980]] | [[Judith Siegmund]] | | 1965-07-17 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1599 | [[:d:Q29453233|Q29453233]] | [[Laura Ruetsche]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1600 | [[:d:Q29453535|Q29453535]] | [[Ilsetraut Hadot]] | [[Berlín]] | 1928-12-20 | [[Francia]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ilsetraut Hadot.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1601 | [[:d:Q29476079|Q29476079]] | [[Hanneke Canters]] | | 1969-07-21 | | 2002-09 | |- | style='text-align:right'| 1602 | [[:d:Q29509419|Q29509419]] | [[Gwendoline Jarczyk]] | [[Katowice]] | 1927-08-23 | [[Francia]] | 2021-11-18 | [[Ficheiro:Gwendoline J 2006.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1603 | [[:d:Q29530781|Q29530781]] | [[Andrea Revueltas]] | [[Cidade de México]] | 1938-09-19 | [[México]] | 2010-02-20 | |- | style='text-align:right'| 1604 | [[:d:Q29545738|Q29545738]] | [[Nancy Frankenberry]] | | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 1605 | [[:d:Q29592659|Q29592659]] | [[Maria Filomena Molder]] | [[Lisboa]] | 1950-08-12 | [[Portugal]] | | [[Ficheiro:Maria Filomena Molder 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1606 | [[:d:Q29598539|Q29598539]] | [[Markéta Pravdová]] | [[Nové Město na Moravě]] | 1974 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Markéta Pravdová foto Pavlína Jáchimová, AV ČR (2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1607 | [[:d:Q29820593|Q29820593]] | [[Agnès Gayraud]] | [[Tarbes]] | 1979-02-19 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:La Féline - Agnès Gayraud.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1608 | [[:d:Q29865368|Q29865368]] | [[Татьяна Сергеевна Пархоменко]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1609 | [[:d:Q29865416|Q29865416]] | [[Stalina Sergejevna Rozova]] | [[San Petersburgo]] | 1932-12-17 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2015-03-27 | [[Ficheiro:Розова Сталина Сергеевна.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1610 | [[:d:Q29884509|Q29884509]] | [[Andrina Tonkli Komel]] | [[Jesenice]] | 1961 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 1611 | [[:d:Q30131416|Q30131416]] | [[Marjan Slob]] | [[Giessenburg]] | 1964 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1612 | [[:d:Q30158774|Q30158774]] | [[Pamela Margaret Huby]] | [[Dulwich]] | 1922-04-21 | | 2019-02-18 | |- | style='text-align:right'| 1613 | [[:d:Q30171673|Q30171673]] | [[Nancy Kendrick]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1614 | [[:d:Q30331968|Q30331968]] | [[Claire Katz]] | | 1964-11-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1615 | [[:d:Q30605648|Q30605648]] | [[Anne Minas]] | | 1937 | [[Canadá]] | 2015 | |- | style='text-align:right'| 1616 | [[:d:Q30609056|Q30609056]] | [[Fumi Takahashi]] | | 1901-07-26 | [[Xapón]] | 1945-06-21 | [[Ficheiro:高橋ふみ1936年.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1617 | [[:d:Q30902708|Q30902708]] | [[Aleksandra Pawliszyn]] | | 1958-12-30 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1618 | [[:d:Q30904167|Q30904167]] | [[Ana María Rivadeo]] | [[Tucumán|Provincia de Tucumán]] | 1952-04-11 | [[Arxentina]]<br/>[[México]] | | |- | style='text-align:right'| 1619 | [[:d:Q30904176|Q30904176]] | [[Nora María Matamoros Franco]] | [[Cidade de México]] | 20th century | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 1620 | [[:d:Q30904179|Q30904179]] | [[Rebeca Maldonado Rodriguera]] | | 1962 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 1621 | [[:d:Q30926684|Q30926684]] | [[Junko Hamada]] | [[Toquio]] | 1932 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1622 | [[:d:Q31276846|Q31276846]] | [[Joanna North]] | | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 1623 | [[:d:Q31277398|Q31277398]] | [[Kim Atkins]] | | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 1624 | [[:d:Q31278447|Q31278447]] | [[Ingrid Albrecht]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1625 | [[:d:Q33105815|Q33105815]] | [[Valérie Charolles]] | [[Dijon]] | 1969-04-26 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Valérie Charolles.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1626 | [[:d:Q34334790|Q34334790]] | [[Émilie Hache]] | No/unknown value | No/unknown value | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Emilie Hache.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1627 | [[:d:Q34493606|Q34493606]] | [[Alexandra Gusetti]] | [[Linz]] | 1962-09-16 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 1628 | [[:d:Q36761039|Q36761039]] | [[Eva Picardi]] | [[Reggio de Calabria]] | 1948 | [[Italia]] | 2017 | |- | style='text-align:right'| 1629 | [[:d:Q37899565|Q37899565]] | [[Robyn Bluhm]] | | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 1630 | [[:d:Q38156638|Q38156638]] | [[Tora Sandström]] | [[Arnäs parish]] | 1886-03-12 | [[Suecia]] | 1949-10-25 | [[Ficheiro:Tora Sandström.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1631 | [[:d:Q38905492|Q38905492]] | [[Martina Elisabeth Thom]] | [[Leipzig]] | 1935-04-23 | [[Alemaña]] | 2019-09-17 | |- | style='text-align:right'| 1632 | [[:d:Q39060990|Q39060990]] | [[Katarzyna de Lazari-Radek]] | | 1975-08-07 | | | [[Ficheiro:Katarzyna de Lazari-Radek.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1633 | [[:d:Q39254236|Q39254236]] | [[Miriam Rasch]] | | | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | [[Ficheiro:Miriam Rasch (14227487646).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1634 | [[:d:Q39997137|Q39997137]] | [[Laura Grimm]] | [[Kristiansand Municipality]] | 1909-12-14 | [[Noruega]] | 2006-06-02 | |- | style='text-align:right'| 1635 | [[:d:Q40232921|Q40232921]] | [[Hasna Begum]] | [[Dacca]] | 1935-02-24 | [[Bangladesh]]<br/>[[Raj Británico]]<br/>[[Paquistán]] | 2020-12-01 | [[Ficheiro:Hasna Begum 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1636 | [[:d:Q40339840|Q40339840]] | [[María José Frápolli]] | | 1963<br/>1960 | [[España]] | | [[Ficheiro:María José Frápolli.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1637 | [[:d:Q40727201|Q40727201]] | [[Simone Mazauric]] | [[Nîmes]] | 1945 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Simone-Mazauric.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1638 | [[:d:Q41788845|Q41788845]] | [[Rosa Krauze]] | [[Wyszków]] | 1923-05-03 | [[Polonia]]<br/>[[México]] | 2003-09-23 | |- | style='text-align:right'| 1639 | [[:d:Q42109737|Q42109737]] | [[Caroline Sommerfeld-Lethen]] | [[Mölln]] | 1975 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:CarolineSommerfeld2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1640 | [[:d:Q42212035|Q42212035]] | [[Irene Tucker]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1641 | [[:d:Q42253399|Q42253399]] | [[Friederike Moltmann]] | No/unknown value | No/unknown value | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Friederike Moltmann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1642 | [[:d:Q42365460|Q42365460]] | [[Antonella De Cieri]] | [[Nápoles]] | 1952 | [[Italia]] | 2002 | |- | style='text-align:right'| 1643 | [[:d:Q42393941|Q42393941]] | [[Åsa Wikforss]] | [[Lundby church parish]] | 1961-07-25 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Åsa Wikforss Gothenburg City Theatre 20190219.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1644 | [[:d:Q42851525|Q42851525]] | [[Alison Hills]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1645 | [[:d:Q42899527|Q42899527]] | [[Corona Bamberg]] | [[Fürth]] | 1921-04-18 | | 2018-05-03 | |- | style='text-align:right'| 1646 | [[:d:Q42904667|Q42904667]] | [[Mariana Bernárdez Zapata]] | [[Cidade de México]] | 1964-12-25 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 1647 | [[:d:Q42904678|Q42904678]] | [[Laura Benítez Grobet]] | | 1944-08-13 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 1648 | [[:d:Q42904697|Q42904697]] | [[María del Carmen Rovira Gaspar]] | [[Huelva]] | 1923-07-27 | [[España]] | 2021-09-19 | |- | style='text-align:right'| 1649 | [[:d:Q42947199|Q42947199]] | [[Annegret Stopczyk-Pfundstein]] | [[Hann. Münden]] | 1951 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1650 | [[:d:Q43260550|Q43260550]] | [[Małgorzata Derc]] | [[Nowy Dwór Gdański]] | 1958-03-17 | [[Polonia]] | 2015-06-08 | |- | style='text-align:right'| 1651 | [[:d:Q43302497|Q43302497]] | [[Sophie Oluwole]] | [[Igbara-oke]] | 1935-05-12 | [[Nixeria]] | 2018-12-23 | |- | style='text-align:right'| 1652 | [[:d:Q43302503|Q43302503]] | [[Ursula Coope]] | | 1969 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1653 | [[:d:Q43375594|Q43375594]] | [[Elizabeth Flower]] | | 1915 | | 1995 | |- | style='text-align:right'| 1654 | [[:d:Q43376232|Q43376232]] | [[Kim Hei-sook]] | | 1950s | [[Corea do Sur]] | | [[Ficheiro:Kim Hei-sook Ewha Womans University.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1655 | [[:d:Q43388673|Q43388673]] | [[Charlotte Blease]] | [[Belfast]] | | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Blease 2024 2 smaller.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1656 | [[:d:Q43531315|Q43531315]] | [[Souad Ayada]] | [[Marrocos]] | 1970-07-29 | [[Marrocos]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1657 | [[:d:Q44286692|Q44286692]] | [[Maria Carla Galavotti]] | [[Ferrara]] | 1947-04-26 | | | |- | style='text-align:right'| 1658 | [[:d:Q44600589|Q44600589]] | [[Jane Flax]] | | 1948-12-31 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1659 | [[:d:Q45101056|Q45101056]] | [[Dominique Ottavi]] | [[París]] | 1954-11-21 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1660 | [[:d:Q45293597|Q45293597]] | [[Zamin Ki Dost]] | [[Nebrasca]] | 1866 | [[Estados Unidos de América]] | 1947 | |- | style='text-align:right'| 1661 | [[:d:Q45829409|Q45829409]] | [[Susan Ann Dimock]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1662 | [[:d:Q46219880|Q46219880]] | [[Martine Leibovici]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1663 | [[:d:Q46599985|Q46599985]] | [[Ana Marta González|Ana Marta González González]] | [[Ourense]] | 1969-10-23 | [[España]] | | [[Ficheiro:AMartaG19.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1664 | [[:d:Q46822981|Q46822981]] | [[Heleen Pott]] | [[Ridderkerk]] | 1952-05-08 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1665 | [[:d:Q47091827|Q47091827]] | [[Barbara de Negroni]] | | 1955 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:BdeNegroni.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1666 | [[:d:Q47091961|Q47091961]] | [[Hourya Bentouhami]] | | 1979 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1667 | [[:d:Q47092744|Q47092744]] | [[Viola Carofalo]] | [[Nápoles]] | 1980-06-30 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Viola Carofalo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1668 | [[:d:Q47093256|Q47093256]] | [[Camille Froidevaux-Metterie]] | [[París]] | 1968-11-18 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Camille Froidevaux Metterie-cr.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1669 | [[:d:Q47118623|Q47118623]] | [[Françoise Proust]] | | 1947 | [[Francia]] | 1998-12-15 | |- | style='text-align:right'| 1670 | [[:d:Q47297207|Q47297207]] | [[Elena Pasquinelli]] | [[Volterra]] | 1972-05-09 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1671 | [[:d:Q47357564|Q47357564]] | [[Laurence Hansen-Løve]] | [[París]] | 1948-11-13 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1672 | [[:d:Q47450612|Q47450612]] | [[Eva Meyer]] | [[Friburgo, Alemaña|Friburgo]] | 1950 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1673 | [[:d:Q47472792|Q47472792]] | [[Olivia Gazalé]] | [[Toquio]] | 1974-05-16 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Olivia Gazalé, 2018 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1674 | [[:d:Q47483186|Q47483186]] | [[Carolina del Olmo]] | [[Madrid]] | 1974 | [[España]] | | [[Ficheiro:(Carolina del Olmo). Barrio Canino. Carolina del Olmo - ¿Dónde está mi tribu? - Otra crianza es posible - Ágora Sol Radio (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1675 | [[:d:Q47487422|Q47487422]] | [[ester peled]] | [[Israel]] | 1960 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 1676 | [[:d:Q47491325|Q47491325]] | [[Barbara Spofford Morgan]] | [[Nova York]] | 1887-07-15 | [[Estados Unidos de América]] | 1971-04-01 | [[Ficheiro:BarbaraSpoffordMorgan1909.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1677 | [[:d:Q47502575|Q47502575]] | [[Maria Lasonen-Aarnio]] | | 1979 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1678 | [[:d:Q47507746|Q47507746]] | [[Svetlana Khanumyan]] | [[Khashtarak]] | 1943-01-28 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Armenia]] | 2009 | |- | style='text-align:right'| 1679 | [[:d:Q47520346|Q47520346]] | [[Gertrude C. Bussey]] | | 1888-01-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1961-03-12 | [[Ficheiro:Gertrude C. Bussey (1936).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1680 | [[:d:Q47542093|Q47542093]] | [[Mari Mikkola]] | [[Liminka]] | 1977 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Mari Mikkola 2022 - 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1681 | [[:d:Q47711811|Q47711811]] | [[Fatima from Cordoba]] | | 12nd century | | | |- | style='text-align:right'| 1682 | [[:d:Q47987521|Q47987521]] | [[Tatjana Rozman]] | [[Celje]] | 1964-07-23<br/>1964-07-03 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 1683 | [[:d:Q48210002|Q48210002]] | [[Waltraud Maria Neumann]] | | 1935 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1684 | [[:d:Q48349975|Q48349975]] | [[Norma Blázquez Graf]] | [[Cidade de México]] | 20th century<br/>1956 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 1685 | [[:d:Q48850929|Q48850929]] | [[Nina Gładziuk]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1686 | [[:d:Q48868854|Q48868854]] | [[Nina Abramova]] | | 1932 | | | |- | style='text-align:right'| 1687 | [[:d:Q49228734|Q49228734]] | [[Barbara Muraca]] | [[Turín]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 1688 | [[:d:Q49482889|Q49482889]] | [[Sabine Prokhoris]] | [[Atenas]] | 1957-09-29 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Sabine Prokhoris.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1689 | [[:d:Q50164747|Q50164747]] | [[Astrid Meyer-Schubert]] | [[Holzminden]] | 1956 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1690 | [[:d:Q50296884|Q50296884]] | [[Caterina Resta]] | [[Messina]] | 1953 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1691 | [[:d:Q50309320|Q50309320]] | [[Ronna Burger]] | | 1947-12-05 | | | |- | style='text-align:right'| 1692 | [[:d:Q50312556|Q50312556]] | [[Arantza Campos]] | [[Donostia]] | 1960-01-27 | [[España]] | | [[Ficheiro:Arantza Campos Rubio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1693 | [[:d:Q50359769|Q50359769]] | [[Francesca Rigotti]] | [[Milán]] | 1951-02-06 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1694 | [[:d:Q50376421|Q50376421]] | [[Beate Roessler]] | [[Heidelberg]] | 1958-01-05 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1695 | [[:d:Q50378581|Q50378581]] | [[Ieva Lapinska]] | | 1974-03-04 | [[Letonia]] | 2010-04-11 | |- | style='text-align:right'| 1696 | [[:d:Q50378586|Q50378586]] | [[Elga Freiberga]] | | 1956-02-16 | [[Letonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1697 | [[:d:Q50378614|Q50378614]] | [[Skaidrīte Lasmane]] | | 1939-02-22 | [[Letonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1698 | [[:d:Q50380065|Q50380065]] | [[Ana María Rabe]] | [[Buenos Aires]] | 1967-01-10 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ana María Rabe 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1699 | [[:d:Q50380119|Q50380119]] | [[Teresa Brennan]] | [[Melbourne]] | 1952-01-04<br/>1952-01-05 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Australia]] | 2003-02-03 | |- | style='text-align:right'| 1700 | [[:d:Q50408173|Q50408173]] | [[Margret Grebowicz]] | [[Łódź]] | 20th century<br/>1973 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1701 | [[:d:Q50421136|Q50421136]] | [[Natalija Mažeikienė]] | [[Kazakhstán]] | 1970-01-14 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 1702 | [[:d:Q50535619|Q50535619]] | [[Isolde Charim]] | [[Viena]] | 1959 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Österreichischer Filmpreis 2015 23 Isolde Charim.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1703 | [[:d:Q50753478|Q50753478]] | [[Erica Benner]] | [[Toquio]] | 1962-08-11 | | | |- | style='text-align:right'| 1704 | [[:d:Q50809876|Q50809876]] | [[Anna Klimeková]] | | 1949 | [[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 1705 | [[:d:Q50881519|Q50881519]] | [[Sandrine Darsel]] | | 1979 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Sandrine Darsel Photo Wikipedia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1706 | [[:d:Q51166860|Q51166860]] | [[Nahoko Kawanaka]] | | 1929 | [[Xapón]] | 2017-10-17 | |- | style='text-align:right'| 1707 | [[:d:Q51274356|Q51274356]] | [[Leena Löfstedt]] | [[Helsinqui]] | 1937-07-17 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1708 | [[:d:Q51397031|Q51397031]] | [[Eva Johansone]] | [[Riga]] | 1986-11-12 | [[Letonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1709 | [[:d:Q51886092|Q51886092]] | [[Elisabeth List]] | [[Sankt Veit an der Glan]] | 1946-01-04 | [[Austria]] | 2019-08-21 | |- | style='text-align:right'| 1710 | [[:d:Q51908418|Q51908418]] | [[Margarete Schmid]] | [[Innsbruck]] | 1914-10-09 | [[Austria]] | 1997-01-11 | |- | style='text-align:right'| 1711 | [[:d:Q52063503|Q52063503]] | [[Nicole Mosconi]] | [[20º distrito de París]] | 1942-06-02 | [[Francia]] | 2021-02-06 | [[Ficheiro:Argef-cirf-2015-c-locat--Nicole-Mosconi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1712 | [[:d:Q52084141|Q52084141]] | [[Susanne Schmida]] | [[Bystřice pod Hostýnem]] | 1894-12-04 | [[Austria]]<br/>[[Cisleitania]] | 1981-12-01 | |- | style='text-align:right'| 1713 | [[:d:Q52084207|Q52084207]] | [[Marylin Maeso]] | | 1988 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Marylin Maeso - Congrès ABF 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1714 | [[:d:Q52105978|Q52105978]] | [[Cynthia Nielsen]] | | 1970 | | | [[Ficheiro:Cynthia R Nielsen Oct 2017.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1715 | [[:d:Q52283652|Q52283652]] | [[Anne-Marie Drouin-Hans]] | [[París]] | 1947-02-27 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Anne Marie Drouin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1716 | [[:d:Q52419615|Q52419615]] | [[Annarosa Buttarelli]] | [[Bozzolo]] | 1956 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Buttarelli.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1717 | [[:d:Q53181381|Q53181381]] | [[Judith Simon]] | | 1977 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Judith Simon - re-publica 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1718 | [[:d:Q54575692|Q54575692]] | [[Carissa Véliz]] | | 1986 | [[México]]<br/>[[España]]<br/>[[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1719 | [[:d:Q54839686|Q54839686]] | [[Preetha Krishna]] | [[Chennai]] | 1974-12-02 | [[India]] | | [[Ficheiro:Preetha krishna.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1720 | [[:d:Q54931336|Q54931336]] | [[Shosh Sitton]] | [[Xerusalén]] | 1950-11-28 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:שוש סיטון.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1721 | [[:d:Q55030358|Q55030358]] | [[Zarina Khan]] | [[Tunes]] | 1954-02 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Zarina - Khan.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1722 | [[:d:Q55037230|Q55037230]] | [[Madame de Genlis]] | [[Issy-l'Évêque]] | 1746-01-25 | [[Francia]] | 1830-12-31 | [[Ficheiro:Marie Victoire Lemoine - Portrait of Madame Genlis 281N10007 4FD4Q.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1723 | [[:d:Q55116662|Q55116662]] | [[Karen Joisten]] | [[Rüsselsheim am Main]] | 1962-06-18 | | | |- | style='text-align:right'| 1724 | [[:d:Q55116716|Q55116716]] | [[Su-Qing Lin]] | | 1923-11-02 | | 2015 | |- | style='text-align:right'| 1725 | [[:d:Q55134584|Q55134584]] | [[Purificación Mayobre]] | [[A Coruña]] | 1952-01-05 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1726 | [[:d:Q55183401|Q55183401]] | [[Prudence Allen]] | [[Oneida]] | 1940-07-21 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1727 | [[:d:Q55185565|Q55185565]] | [[Violeta Panzova]] | [[Sveti Nikole]] | 1948-07-02 | [[Macedonia do Norte]] | 2020-04-08 | |- | style='text-align:right'| 1728 | [[:d:Q55226266|Q55226266]] | [[Kaja Melsom]] | | 1975-04-10 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Kaja Melsom.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1729 | [[:d:Q55268956|Q55268956]] | [[Patricia Linares]] | [[Colombia]] | | [[Colombia]] | | |- | style='text-align:right'| 1730 | [[:d:Q55282306|Q55282306]] | [[Gloria Germani]] | [[Florencia]] | 1960 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1731 | [[:d:Q55361598|Q55361598]] | [[Iryna Viktorivna Bohachevska]] | | 1964-08-04 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 1732 | [[:d:Q55392646|Q55392646]] | [[Mira Marcinów]] | [[Szczecinek]] | 1985-03-19 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Mira Marcinów (2022).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1733 | [[:d:Q55393980|Q55393980]] | [[Pauliina Remes]] | | 1971-03-29 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1734 | [[:d:Q55401530|Q55401530]] | [[Liudmyla Fylypovych]] | [[Chernivtsi]] | 1956-08-07 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Liudmyla Fylypovych.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1735 | [[:d:Q55418186|Q55418186]] | [[Laura Bentivolgio Davia]] | | 1689 | | | |- | style='text-align:right'| 1736 | [[:d:Q55444952|Q55444952]] | [[Nuria Sánchez Madrid]] | | 1973 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1737 | [[:d:Q55500507|Q55500507]] | [[Ana María Leyra]] | [[Madrid]] | 1947 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1738 | [[:d:Q55558033|Q55558033]] | [[Concha Roldán]] | [[Madrid]] | 1958-09-14 | [[España]] | | [[Ficheiro:Concha Roldán.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1739 | [[:d:Q55598542|Q55598542]] | [[Marie Robert]] | [[Boulogne-Billancourt]] | 1985-12-30 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Marie Robert.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1740 | [[:d:Q55656577|Q55656577]] | [[Keti Chukhrov]] | [[República Socialista Soviética de Xeorxia]] | 1970-07-26 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Keti Chukhrov (CIMAM 2012).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1741 | [[:d:Q55724256|Q55724256]] | [[Maya Ombasic]] | [[Mostar]] | 1979 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Maya Ombasic - 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1742 | [[:d:Q55725613|Q55725613]] | [[Christine Tappolet]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1743 | [[:d:Q55732903|Q55732903]] | [[Yun Kim Ji-Yeong]] | | 1979-08-05 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 1744 | [[:d:Q55743870|Q55743870]] | [[Guadalupe Santa Cruz]] | [[Orange (Q1087121)|Orange]] | 1952-09-29 | [[Chile]] | 2015-01-25 | |- | style='text-align:right'| 1745 | [[:d:Q55760938|Q55760938]] | [[Rebecca Roache]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1746 | [[:d:Q55767734|Q55767734]] | [[Cecilia Sánchez]] | [[Santiago de Chile]] | 1953 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 1747 | [[:d:Q55825864|Q55825864]] | [[Aleksandra Gorjatšova]] | [[San Petersburgo]] | 1925-04-06 | [[Estonia]] | 2009-05-12 | |- | style='text-align:right'| 1748 | [[:d:Q55882442|Q55882442]] | [[Edith Schiele]] | | 1893-03-04 | | 1918-10-28 | [[Ficheiro:Egon Schiele und Edith Harms.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1749 | [[:d:Q55949488|Q55949488]] | [[Jeanne Delhomme]] | [[Dunkerque]] | 1911-01-15 | [[Francia]] | 1983-06-18 | |- | style='text-align:right'| 1750 | [[:d:Q55956129|Q55956129]] | [[Marie-Eve Morin]] | | | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Portrait M-E Morin (Philosopher).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1751 | [[:d:Q55978488|Q55978488]] | [[Havi Carel]] | | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 1752 | [[:d:Q55987307|Q55987307]] | [[Cristina Sánchez]] | [[Melilla]] | 1959 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1753 | [[:d:Q56043538|Q56043538]] | [[Fiona Jenkins]] | | 1965 | | | [[Ficheiro:Fiona Jenkins (born 1965) at ANU Feminist Utopias 2017.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1754 | [[:d:Q56043714|Q56043714]] | [[Karen Green]] | | 1951-10-28 | | | |- | style='text-align:right'| 1755 | [[:d:Q56220332|Q56220332]] | [[Regina Rajchman-Ettingerowa]] | | 1879 | [[Polonia]] | 1931 | |- | style='text-align:right'| 1756 | [[:d:Q56248090|Q56248090]] | [[Guillermina Garmendia]] | [[San Miguel de Tucumán]] | 1925-02-24 | [[Arxentina]] | 2009-03-18 | |- | style='text-align:right'| 1757 | [[:d:Q56255604|Q56255604]] | [[Agnieszka Smrokowska-Reichmann]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1758 | [[:d:Q56302953|Q56302953]] | [[Valery Giroux]] | [[Quebec]] | 1974-03-24 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Valéry Giroux.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1759 | [[:d:Q56307884|Q56307884]] | [[Razika Adnani]] | | | [[Francia]]<br/>[[Alxeria]] | | [[Ficheiro:Razikaad.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1760 | [[:d:Q56390010|Q56390010]] | [[Katalin Vidrányi]] | [[Budapest]] | 1945-07-10 | [[Hungría]] | 1993-08-05 | |- | style='text-align:right'| 1761 | [[:d:Q56612330|Q56612330]] | [[Monia Andreani]] | [[Perugia]] | 1972-12-12 | [[Italia]] | 2018-05-27 | [[Ficheiro:Monia Andreani.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1762 | [[:d:Q56648680|Q56648680]] | [[Aleksandra Przegalińska]] | [[Szczecin]] | 1982-01-18 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Aleksandra Przegalińska2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1763 | [[:d:Q56650664|Q56650664]] | [[Valeria Nichyk]] | [[Antonivka]] | 1928-10-03 | [[Ucraína]] | 2002-11-13 | |- | style='text-align:right'| 1764 | [[:d:Q56777201|Q56777201]] | [[Eva Cassirer]] | [[Berlín]] | 1920-01-28 | [[Alemaña]] | 2009-09-19 | [[Ficheiro:Eva Cassirer auf Mallorca.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1765 | [[:d:Q56820450|Q56820450]] | [[Jaana Eigi-Watkin]] | | 1985-08-19 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1766 | [[:d:Q56822818|Q56822818]] | [[Catherine Rowett]] | [[Yeovil]] | 1956-12-29 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Catherine Joanna Rowett in Cambridge upon 3 May 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1767 | [[:d:Q56886794|Q56886794]] | [[Patricia Reif, IHM]] | | 1930-05-06 | | 2002-03-24 | |- | style='text-align:right'| 1768 | [[:d:Q57242832|Q57242832]] | [[Sue Knight]] | | | | | [[Ficheiro:Sue Knight at Skepticon 2018, Sydney Australia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1769 | [[:d:Q57269596|Q57269596]] | [[Hannelore Schroeder]] | [[Halle|Halle (Saale)]] | 1935-10-14 | [[Alemaña]] | 2023-05-06 | [[Ficheiro:Filosofe dr. Hannelore Schroder al 22 dagen in hongerstaking voor vaste aanstell, Bestanddeelnr 934-0787.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1770 | [[:d:Q57312935|Q57312935]] | [[Renate Wieland]] | | 1935-07-24 | [[Alemaña]] | 2017-05-05 | |- | style='text-align:right'| 1771 | [[:d:Q57313575|Q57313575]] | [[Rebecca Kukla]] | [[Toronto]] | 1969 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1772 | [[:d:Q57339360|Q57339360]] | [[Marguerite La Caze]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1773 | [[:d:Q57339388|Q57339388]] | [[Simone Bignall]] | | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 1774 | [[:d:Q57515388|Q57515388]] | [[Tine Wilde]] | [[Nijmegen]] | 1955-08-26 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Martina christina tine wilde-1540026612.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1775 | [[:d:Q57659862|Q57659862]] | [[Elena Martinez Rubio]] | [[Bilbao]] | 1957 | [[España]] | | [[Ficheiro:Elena Martinez Rubio.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1776 | [[:d:Q57692465|Q57692465]] | [[Heather Widdows]] | | 1972-08-29 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1777 | [[:d:Q57737333|Q57737333]] | [[Manuela Pallotto Strickland]] | | | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1778 | [[:d:Q57756352|Q57756352]] | [[Brooke Ackerly]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ackerly headshot 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1779 | [[:d:Q57777126|Q57777126]] | [[Rebecca Schwoch]] | | 1963 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1780 | [[:d:Q57829823|Q57829823]] | [[Inga Römer]] | [[Hamburgo]] | 1978-06-09 | | | |- | style='text-align:right'| 1781 | [[:d:Q57915550|Q57915550]] | [[Elizabeth Harman]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1782 | [[:d:Q57950459|Q57950459]] | [[Diana Aurenque]] | [[Santiago de Chile]] | 1981-08-29 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 1783 | [[:d:Q57980285|Q57980285]] | [[Patricia Purtschert]] | | 1973 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Patricia Purtschert 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1784 | [[:d:Q58003245|Q58003245]] | [[Jagna Dankowska]] | | 1945-11-14 | [[Polonia]] | 2018-10-28 | |- | style='text-align:right'| 1785 | [[:d:Q58070470|Q58070470]] | [[Elza Kučera]] | | 1883 | | 1972-06-22 | |- | style='text-align:right'| 1786 | [[:d:Q58215916|Q58215916]] | [[Evelyn Pluhar]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1787 | [[:d:Q58327304|Q58327304]] | [[Anna Wyczółkowska]] | [[Cracovia]] | 1853-11-07 | | 1929 | |- | style='text-align:right'| 1788 | [[:d:Q58449149|Q58449149]] | [[Karola Stotz]] | [[Neumünster]] | 1963-09-08 | [[Alemaña]] | 2019-10-14 | |- | style='text-align:right'| 1789 | [[:d:Q58639923|Q58639923]] | [[Catriona Mackenzie]] | | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 1790 | [[:d:Q58821366|Q58821366]] | [[Martine Groult]] | [[París]] | 1948-04-17 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:M Groult photo google.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1791 | [[:d:Q58899419|Q58899419]] | [[Mireille Hildebrandt]] | | 1958 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Mireille Hildebrandt (29437916391) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1792 | [[:d:Q59157044|Q59157044]] | [[Hanna Pickard]] | | 1972-08-18 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1793 | [[:d:Q59349931|Q59349931]] | [[Seloua Luste Boulbina]] | [[Francia]] | 1957-06-22 | [[Francia]]<br/>[[Alxeria]] | | |- | style='text-align:right'| 1794 | [[:d:Q59354647|Q59354647]] | [[Nadia Yala Kisukidi]] | [[Bruxelas]] | 1978-10-08 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Nadia Yala Kisukidi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1795 | [[:d:Q59498779|Q59498779]] | [[Manon Garcia]] | | 1985 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Manon Garcia 2023 - 33.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1796 | [[:d:Q59526001|Q59526001]] | [[Naomi Eilan]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1797 | [[:d:Q59531773|Q59531773]] | [[Katalin Neumer]] | [[Budapest]] | 1956-11-20 | [[Hungría]] | 2015-08 | |- | style='text-align:right'| 1798 | [[:d:Q59590902|Q59590902]] | [[Bärbel Frischmann]] | [[Turinxia]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 1799 | [[:d:Q59610805|Q59610805]] | [[Chiara Bottici]] | [[Florencia]] | 1975-01-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Chiara Bottici Casa Laterza.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1800 | [[:d:Q59621351|Q59621351]] | [[Mpho Tshivhase]] | [[Makwarela]] | 1986-04-21 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 1801 | [[:d:Q59626630|Q59626630]] | [[Ann Margaret Sharp]] | [[Nova York]] | 1942-05-31 | [[Estados Unidos de América]] | 2010 | |- | style='text-align:right'| 1802 | [[:d:Q59712845|Q59712845]] | [[Eva Chkoidze]] | [[Tbilisi]] | 1976-08-21 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Xeorxia]] | | [[Ficheiro:Ეკა ჭყოიძე.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1803 | [[:d:Q59753365|Q59753365]] | [[Marie Le Gendre]] | | 1568-04-03 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1804 | [[:d:Q60029190|Q60029190]] | [[Jeanne van den Bergh van Eysinga-Elias]] | | 1880 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1957 | |- | style='text-align:right'| 1805 | [[:d:Q60193223|Q60193223]] | [[Isabella Guanzini]] | [[Cremona]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Isabella Guanzini - Buchmesse Wien 2019.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1806 | [[:d:Q60215992|Q60215992]] | [[Véronique Munoz-Dardé]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1807 | [[:d:Q60232065|Q60232065]] | [[Bonnie Mann]] | | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 1808 | [[:d:Q60232503|Q60232503]] | [[Daniela Vallega-Neu]] | | 1966-06-13 | | | |- | style='text-align:right'| 1809 | [[:d:Q60391128|Q60391128]] | [[Nadia Tazi]] | [[España]] | 1954 | [[Marrocos]] | | |- | style='text-align:right'| 1810 | [[:d:Q60516965|Q60516965]] | [[Anna Pagès Santacana]] | [[Barcelona]] | 1965-07-25 | [[España]] | | [[Ficheiro:Anna Pages.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1811 | [[:d:Q60553223|Q60553223]] | [[Lisa Shapiro]] | | 1967 | | | [[Ficheiro:Lisa Shapiro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1812 | [[:d:Q60558606|Q60558606]] | [[Beate Regina Suchla]] | [[Bad Hersfeld]] | 20th century<br/>1949 | | | |- | style='text-align:right'| 1813 | [[:d:Q60642312|Q60642312]] | [[Annick Stevens]] | | 1965-07-19 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Annick Stevens 1503846.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1814 | [[:d:Q60835375|Q60835375]] | [[Ewa Bińczyk]] | | 1976-06-22 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Ewa Bińczyk 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1815 | [[:d:Q60835462|Q60835462]] | [[Marie-Line Laplante]] | [[Rimouski]] | 1953-12-13 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1816 | [[:d:Q60836041|Q60836041]] | [[Aleksandra Derra]] | | 1974-05-13 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1817 | [[:d:Q60852361|Q60852361]] | [[Isabelle Mandrella]] | [[Besançon]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 1818 | [[:d:Q60868649|Q60868649]] | [[Clara Elchibegashvili]] | [[Khashuri Municipality]] | 1948-03-07 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Xeorxia]] | 2023-10-12 | |- | style='text-align:right'| 1819 | [[:d:Q60894584|Q60894584]] | [[Viola Cordova]] | | 1937-10-20 | | 2002-11-02 | |- | style='text-align:right'| 1820 | [[:d:Q60969959|Q60969959]] | [[Asunción Oliva Portolés]] | | 20th century | [[España]] | | [[Ficheiro:Asunción Oliva Portolés.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1821 | [[:d:Q60981269|Q60981269]] | [[Joanna Górnicka-Kalinowska]] | [[Varsovia]] | 1943 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1822 | [[:d:Q61062198|Q61062198]] | [[Marija Selak Raspudić]] | [[Zagreb]] | 1982-03-14 | [[Croacia]] | | [[Ficheiro:Marija Selak Raspudić.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1823 | [[:d:Q61063766|Q61063766]] | [[Mariateresa Fumagalli Beonio Brocchieri]] | [[Milán]] | 1933 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1824 | [[:d:Q61081069|Q61081069]] | [[Eugénie Ginsberg]] | | 1870-12-18 | | 1944 | |- | style='text-align:right'| 1825 | [[:d:Q61147403|Q61147403]] | [[Jennifer A. Herdt]] | | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1826 | [[:d:Q61153060|Q61153060]] | [[Daryl Koehn]] | | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 1827 | [[:d:Q61227507|Q61227507]] | [[Ines Testoni]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1828 | [[:d:Q61269627|Q61269627]] | [[Stella Villarmea]] | [[Madrid]] | 1968 | [[España]] | | [[Ficheiro:Stella Villarmea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1829 | [[:d:Q61303761|Q61303761]] | [[Kate Manne]] | [[Cottles Bridge]] | 1983 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kate Manne, author, at the 2024 National Book Awards finalist reading 7 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1830 | [[:d:Q61409720|Q61409720]] | [[Kimberley Brownlee]] | | 1978-06-04 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1831 | [[:d:Q61409806|Q61409806]] | [[Fabienne Peter]] | | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 1832 | [[:d:Q61446609|Q61446609]] | [[Tilottama Rajan]] | | 1951 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1833 | [[:d:Q61451376|Q61451376]] | [[Barbara Ränsch-Trill]] | | 1940 | | 2006 | |- | style='text-align:right'| 1834 | [[:d:Q61666799|Q61666799]] | [[Giulia Caminito]] | [[Roma]] | 1988 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Giulia Caminito self portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1835 | [[:d:Q61773575|Q61773575]] | [[Ana Matías Rendón]] | | 20th century | [[México]] | | [[Ficheiro:Ana Matias Rendon Presentacion 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1836 | [[:d:Q61780091|Q61780091]] | [[Anna Lübbe]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1837 | [[:d:Q61855659|Q61855659]] | [[Barbara Stiegler]] | | 1971-08-03 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Barbara Stiegler.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1838 | [[:d:Q61872898|Q61872898]] | [[Angela Garzón]] | [[Bogotá]] | 1977 | [[Colombia]] | | [[Ficheiro:Angela G.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1839 | [[:d:Q61895773|Q61895773]] | [[Christine Battersby]] | | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 1840 | [[:d:Q61935781|Q61935781]] | [[Clara Ramas San Miguel]] | [[Madrid]] | 1986-05-08 | [[España]] | | [[Ficheiro:Clara Ramas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1841 | [[:d:Q61942184|Q61942184]] | [[Monika Bobako]] | | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 1842 | [[:d:Q61970534|Q61970534]] | [[Kristin Gjesdal]] | [[Oslo]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 1843 | [[:d:Q61974087|Q61974087]] | [[Maite Larrauri Gómez]] | [[Valencia]] | 1950 | [[España]] | | [[Ficheiro:MaiteLarrauri.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1844 | [[:d:Q61986968|Q61986968]] | [[Renata Viti Cavaliere]] | [[Nápoles]] | 1946-04-05 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1845 | [[:d:Q62004463|Q62004463]] | [[Elselijn Kingma]] | | 1981 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1846 | [[:d:Q62060560|Q62060560]] | [[Claudia Blöser]] | | 1980-01-16 | | | |- | style='text-align:right'| 1847 | [[:d:Q62073471|Q62073471]] | [[Sandrine Bergès]] | | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 1848 | [[:d:Q62100838|Q62100838]] | [[Halina Wistuba]] | [[Poznan]] | 1920-12-09 | [[Polonia]] | 2013-12-02 | |- | style='text-align:right'| 1849 | [[:d:Q62273062|Q62273062]] | [[Karen L. Carr]] | | 1960 | | | [[Ficheiro:Karen L Carr.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1850 | [[:d:Q62380982|Q62380982]] | [[Nima Adlerblum]] | [[Xerusalén]] | 1881-08-04 | [[Imperio Otomán]] | 1974-07-25 | |- | style='text-align:right'| 1851 | [[:d:Q62392255|Q62392255]] | [[Colette Sirat]] | [[París]] | 1934-11-02 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1852 | [[:d:Q62414899|Q62414899]] | [[Katalin Farkas]] | [[Budapest]] | 1970 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 1853 | [[:d:Q62479274|Q62479274]] | [[Silvia Alejandra Manzo]] | [[Mar del Plata]] | 1970-02-18 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Silvia Manzo Premios Houssay la plata 2013 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1854 | [[:d:Q62565594|Q62565594]] | [[Daan Roovers]] | [[Veghel]] | 1970<br/>1970-06-23 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Daan Roovers - 2015.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1855 | [[:d:Q62603958|Q62603958]] | [[Wanda Popiak]] | [[Zaklików]] | 1927-07-11 | [[Polonia]] | 2019-03-11 | [[Ficheiro:Wanda Popiak 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1856 | [[:d:Q62713611|Q62713611]] | [[Elena P. Ostrovskaya]] | | 1948-02-12 | | | |- | style='text-align:right'| 1857 | [[:d:Q62714695|Q62714695]] | [[Helena Knyazeva]] | [[Moscow Oblast]] | 1959-12-23 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Helena Knyazeva.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1858 | [[:d:Q62829112|Q62829112]] | [[Julia de Funès]] | [[París]] | 1979-03-04 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Julia de Funès (2018).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1859 | [[:d:Q62912213|Q62912213]] | [[Elisabeth Schäfer]] | [[Alemaña]] | 1979-12-12 | | | |- | style='text-align:right'| 1860 | [[:d:Q62913573|Q62913573]] | [[Emma Curvers]] | | 1985 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1861 | [[:d:Q62995720|Q62995720]] | [[Kiriaki Orpinel]] | [[Chihuahua Municipality]] | 1965-09-17 | [[México]] | 2019-01-19 | |- | style='text-align:right'| 1862 | [[:d:Q63143532|Q63143532]] | [[Bernadette Collenberg-Plotnikov]] | | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 1863 | [[:d:Q63143541|Q63143541]] | [[Elisabeth Weisser-Lohmann]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1864 | [[:d:Q63162995|Q63162995]] | [[Ursula Renz]] | [[Zürich]] | 1968-10-30 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 1865 | [[:d:Q63184726|Q63184726]] | [[Catherine Wilson]] | | 1951-03-28 | | | |- | style='text-align:right'| 1866 | [[:d:Q63246919|Q63246919]] | [[Cynthia Freeland]] | [[Sturgis]] | 1951-08-17 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1867 | [[:d:Q63246934|Q63246934]] | [[Kathleen Stock]] | [[Aberdeen, Escocia|Aberdeen]] | 1972-11-18 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Kathleen Stock photo.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1868 | [[:d:Q63248597|Q63248597]] | [[Jenefer Robinson]] | | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 1869 | [[:d:Q63301946|Q63301946]] | [[Antonia Soulez]] | | 1943 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1870 | [[:d:Q63350471|Q63350471]] | [[Anca Vasiliu]] | [[Bucarest]] | 1957-10-08 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Anca Vasiliu.4.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1871 | [[:d:Q63385601|Q63385601]] | [[Rima Mirumyan]] | [[Gəncə]] | 1957-09-21 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Armenia]] | | |- | style='text-align:right'| 1872 | [[:d:Q63388937|Q63388937]] | [[Maria Dimitrova]] | [[Stara Zagora]] | 1954-02-26 | [[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 1873 | [[:d:Q63390156|Q63390156]] | [[Ángeles Ramírez]] | | 1965 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1874 | [[:d:Q63405893|Q63405893]] | [[Rocío Consales]] | [[Santiago de Chile]] | 1986-03-29 | [[Chile]] | | [[Ficheiro:Asamblea WMCL 2019 05.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1875 | [[:d:Q63768136|Q63768136]] | [[Meya Katsakhyan]] | [[Iereván]] | 1934-01-03 | [[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 1876 | [[:d:Q63806456|Q63806456]] | [[Romy Jaster]] | [[Bünde]] | 1985 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Romy Jaster 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1877 | [[:d:Q63930521|Q63930521]] | [[Denisa Kera]] | [[Mělník]] | 1974-09-17 | | | [[Ficheiro:Transmediale-2010-Denisa Kera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1878 | [[:d:Q63977127|Q63977127]] | [[Elizabeth Telfer]] | | 1936-02-22 | | | |- | style='text-align:right'| 1879 | [[:d:Q64008135|Q64008135]] | [[Géraldine Roux]] | | 1977 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Géraldine Roux 88599.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1880 | [[:d:Q64605746|Q64605746]] | [[Friederike Schmitz]] | [[Kiel]] | 1982 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1881 | [[:d:Q64686677|Q64686677]] | [[Cécile Renouard]] | [[París]] | 1968 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Renouard-Cécile HL 2019-07-05 (6) - N&B.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1882 | [[:d:Q64760427|Q64760427]] | [[Deborah C. Poff]] | | 1950 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1883 | [[:d:Q64797242|Q64797242]] | [[Michaela Rehm]] | | 1970 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1884 | [[:d:Q64825264|Q64825264]] | [[Christina Schües]] | [[Wesel]] | 1969 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1885 | [[:d:Q64827744|Q64827744]] | [[Elisabeth Nemeth]] | [[Viena]] | 1951 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 1886 | [[:d:Q64830968|Q64830968]] | [[Tamar‏ Meir]] | [[Petah Tikva]] | 1976-10-10 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Tamar Meir.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1887 | [[:d:Q64859767|Q64859767]] | [[Frauke Rostalski]] | [[Bad Nauheim]] | 1985-01-06 | | | [[Ficheiro:Hart aber fair 2024-12-02-8090.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1888 | [[:d:Q65013930|Q65013930]] | [[Thérèse-Anne Druart]] | | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 1889 | [[:d:Q65048687|Q65048687]] | [[Luciana Cadahia]] | [[Buenos Aires]] | 1982-03-18 | [[Arxentina]]<br/>[[Italia]] | | [[Ficheiro:(Luciana Cadahia) "El efecto Venezuela" y la izquierda latinoamericana-Santiago Castro-Gómez y Luciana Cadahia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1890 | [[:d:Q65097717|Q65097717]] | [[Lea Kuhar]] | | 1990-01-06 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 1891 | [[:d:Q65161015|Q65161015]] | [[Lucyna Wiśniewska-Rutkowska]] | [[Ostrołęka]] | | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Lucyna Wiśniewska-Rutkowska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1892 | [[:d:Q65206900|Q65206900]] | [[Irina Anatoliyivna Zherebkina]] | [[Nizhyn]] | 1959-04-09 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 1893 | [[:d:Q65244235|Q65244235]] | [[Sanna Lehtinen]] | | 1981 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1894 | [[:d:Q65278942|Q65278942]] | [[Sawako Hanyu]] | | 1948 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1895 | [[:d:Q65295961|Q65295961]] | [[Kica Bard̂ieva Kolbe]] | [[Bašino Selo]] | 1951-05-23 | | | |- | style='text-align:right'| 1896 | [[:d:Q65300580|Q65300580]] | [[Maruša Nardoni]] | | | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 1897 | [[:d:Q65486252|Q65486252]] | [[Melitta Urbancic]] | [[Viena]] | 1902-02-21 | [[Austria]] | 1984-02-17 | |- | style='text-align:right'| 1898 | [[:d:Q65497737|Q65497737]] | [[Claudia Mancina]] | [[Treviso]] | 1947-11-03 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Foto Claudia Mancina 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1899 | [[:d:Q65563196|Q65563196]] | [[Kate Larson]] | | 1961-11-14 | [[Suecia]] | 2018-06-24 | |- | style='text-align:right'| 1900 | [[:d:Q65681287|Q65681287]] | [[Elena Pečarič]] | | 1971 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Peta Vseslovenska ljudska vstaja SAM 2769.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1901 | [[:d:Q65925006|Q65925006]] | [[Anna Calvera Sagué]] | [[Barcelona]] | 1954 | [[España]] | 2018-02-04 | |- | style='text-align:right'| 1902 | [[:d:Q65953046|Q65953046]] | [[Lucia Lumbelli]] | [[Trieste]] | 1937-07-05 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]]<br/>[[Italia]] | 2019-03-04 | |- | style='text-align:right'| 1903 | [[:d:Q66057530|Q66057530]] | [[Valentina Hribar Sorčan]] | [[Kranj]] | 1969 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 1904 | [[:d:Q66082713|Q66082713]] | [[Margaret Schabas]] | [[Toronto]] | 1954 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1905 | [[:d:Q66305817|Q66305817]] | [[Andreja Inkret]] | | 1973-05-25 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 1906 | [[:d:Q66501587|Q66501587]] | [[Amia Srinivasan]] | | 1984-12-20 | | | |- | style='text-align:right'| 1907 | [[:d:Q66680544|Q66680544]] | [[Sophie Loidolt]] | | 1980 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 1908 | [[:d:Q66735135|Q66735135]] | [[Antonina Alberti]] | [[Messina]] | 1951 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1909 | [[:d:Q66782392|Q66782392]] | [[Claire Finkelstein]] | | 1982 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1910 | [[:d:Q66793567|Q66793567]] | [[Louise de Craene-Van Duuren]] | | 1875-11<br/>1875 | [[Bélxica]] | 1938 | |- | style='text-align:right'| 1911 | [[:d:Q66828307|Q66828307]] | [[Izabela Nowak]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1912 | [[:d:Q67147160|Q67147160]] | [[Daniela Bailer-Jones]] | | 1969 | [[Alemaña]]<br/>[[Reino Unido]] | 2006 | |- | style='text-align:right'| 1913 | [[:d:Q67156737|Q67156737]] | [[Joanne Ciulla]] | [[Rochester, Nova York|Rochester]] | 1952-06-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Joanneatcentalpark.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1914 | [[:d:Q67157799|Q67157799]] | [[Sonja Smets]] | | 1971-08-24 | | | |- | style='text-align:right'| 1915 | [[:d:Q67159924|Q67159924]] | [[Lauren Swayne Barthold]] | | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1916 | [[:d:Q67168526|Q67168526]] | [[Jean De Groot]] | | 1948-11-27 | | | |- | style='text-align:right'| 1917 | [[:d:Q67173488|Q67173488]] | [[Halina Rarot]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1918 | [[:d:Q67173494|Q67173494]] | [[Małgorzata Kowalewska]] | | 1960 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1919 | [[:d:Q67222730|Q67222730]] | [[Divya Dwivedi]] | | | | | [[Ficheiro:Divya Dwivedi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1920 | [[:d:Q67222739|Q67222739]] | [[Hilary Greaves]] | [[Cardiff]] | 1978-09-29 | | | [[Ficheiro:Hilary Greaves (20613169345).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1921 | [[:d:Q67381976|Q67381976]] | [[Miriam van Reijen]] | | 1946 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Miriam van reijen-1582549773.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1922 | [[:d:Q67481038|Q67481038]] | [[Anna-Lena Dießelmann]] | [[Düsseldorf]] | 1981-05-05 | | | |- | style='text-align:right'| 1923 | [[:d:Q67568527|Q67568527]] | [[Yuderkys Espinosa Miñoso]] | | 1967 | [[República Dominicana]] | | [[Ficheiro:Yuderkys Espinosa Miñoso, psícologa, activista, pedagoga. Feminista decolonial y antiracista.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1924 | [[:d:Q67941605|Q67941605]] | [[Graciela De Pierris]] | | | | 2024-08-20 | |- | style='text-align:right'| 1925 | [[:d:Q68085540|Q68085540]] | [[Jessica Heesen]] | [[Krefeld]] | 20th century | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1926 | [[:d:Q68101347|Q68101347]] | [[Nalini Bhushan]] | | 1900 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1927 | [[:d:Q68453395|Q68453395]] | [[Christine Chwaszcza]] | | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 1928 | [[:d:Q68725263|Q68725263]] | [[Janneke de Bijl]] | [['s-Hertogenbosch]] | 1982 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Janneke de Bijl.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1929 | [[:d:Q68901083|Q68901083]] | [[Elizabeth Asmis]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1930 | [[:d:Q69541052|Q69541052]] | [[Eileen Hunt Botting]] | | 1971-11-04 | | | |- | style='text-align:right'| 1931 | [[:d:Q70251688|Q70251688]] | [[Abdildina Raushan Zhabaykhanovna]] | [[Kazakhstán]] | 1963-05-10 | | | |- | style='text-align:right'| 1932 | [[:d:Q70873029|Q70873029]] | [[Tamara Tenenbaum]] | [[Buenos Aires]] | 1989-03-19 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Tamara Tenenbaum.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1933 | [[:d:Q71165025|Q71165025]] | [[Кусжанова, Ажар Жалелевна]] | [[East Kazakhstan Region]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1934 | [[:d:Q71187512|Q71187512]] | [[Lisa Campo-Engelstein]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:BBC 100 Women Lisa Campo-Engelstein PhD (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1935 | [[:d:Q71222896|Q71222896]] | [[Paulina Matysiak]] | [[Kutno]] | 1984-10-02 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Paulina Matysiak.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1936 | [[:d:Q73006652|Q73006652]] | [[Verena Brunschweiger]] | [[Passau]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 1937 | [[:d:Q74478332|Q74478332]] | [[Kristin Andrews]] | [[Nashville, Tennessee|Nashville]] | 1971-03-16 | | | [[Ficheiro:Kristinandrews2018.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1938 | [[:d:Q74799140|Q74799140]] | [[Ester Jordana Lluch]] | [[Benicarló]] | 1979 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1939 | [[:d:Q75089996|Q75089996]] | [[Darja Kocábová]] | [[Praga]] | 1931-01-07 | [[Checoslovaquia]] | 2023-03-03 | |- | style='text-align:right'| 1940 | [[:d:Q75129263|Q75129263]] | [[Elena Postigo Solana]] | [[Segovia]] | 1968 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1941 | [[:d:Q76494459|Q76494459]] | [[Tina Mirella Manferdini]] | [[Galliera]] | 1927-08-31 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2005-06-13 | |- | style='text-align:right'| 1942 | [[:d:Q76861562|Q76861562]] | [[Ophelia Deroy]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1943 | [[:d:Q76969068|Q76969068]] | [[Camilla Warnke]] | | 1931 | | | |- | style='text-align:right'| 1944 | [[:d:Q77959306|Q77959306]] | [[Eva Formánková]] | [[Popovice]] | 1931-01-05 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | 2019-12-08 | |- | style='text-align:right'| 1945 | [[:d:Q78074497|Q78074497]] | [[Esther Elisabeth de Waldkirch]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1660-11-08 | [[Suíza]] | 1728-11-01 | |- | style='text-align:right'| 1946 | [[:d:Q78085451|Q78085451]] | [[Rivka Weinberg]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1947 | [[:d:Q78412795|Q78412795]] | [[Lara Denis]] | | 1969 | | | [[Ficheiro:Lara Denis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1948 | [[:d:Q78419336|Q78419336]] | [[Lourdes Velázquez González]] | [[Cidade de México]] | | [[México]] | | [[Ficheiro:Dra Lourdes Velazquez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1949 | [[:d:Q79023304|Q79023304]] | [[Miriam Galston]] | | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 1950 | [[:d:Q79368340|Q79368340]] | [[Christa Runtenberg]] | | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 1951 | [[:d:Q79455952|Q79455952]] | [[Nkiru Nzegwu]] | | 1954-03-22 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 1952 | [[:d:Q79683592|Q79683592]] | [[Dagmar Borchers]] | [[Bremen]] | 1965-04-21 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1953 | [[:d:Q79915132|Q79915132]] | [[Luise Meier]] | [[Berlín]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 1954 | [[:d:Q80101411|Q80101411]] | [[Veli Mitova]] | | | [[Bulgaria]]<br/>[[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 1955 | [[:d:Q80586004|Q80586004]] | [[Sophie Nordmann]] | [[París]] | 1975 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1956 | [[:d:Q81215469|Q81215469]] | [[Signe Cane]] | | | [[Letonia]] | | [[Ficheiro:Signe Cane (24057650495).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1957 | [[:d:Q81750554|Q81750554]] | [[May Sim]] | | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 1958 | [[:d:Q81914443|Q81914443]] | [[Sandra B. Rosenthal]] | | 1936-09-27 | | 2024-07-22 | |- | style='text-align:right'| 1959 | [[:d:Q81967974|Q81967974]] | [[Katrin Wille]] | [[Gotinga]] | 1971-12-06 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1960 | [[:d:Q82036859|Q82036859]] | [[Teresa Pękala]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1961 | [[:d:Q82264262|Q82264262]] | [[Florinda Cambria]] | [[Varese]] | 1972-04-05 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Florinda Cambria 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1962 | [[:d:Q83042234|Q83042234]] | [[Stefania Centrone]] | [[Bari]] | 1975-08-05 | | | |- | style='text-align:right'| 1963 | [[:d:Q83389845|Q83389845]] | [[Karen Ng]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1964 | [[:d:Q83564056|Q83564056]] | [[Andrea Marlen Esser]] | [[Múnic]] | 1963-09-30 | | | |- | style='text-align:right'| 1965 | [[:d:Q83638924|Q83638924]] | [[María Luz Pintos Peñaranda]] | [[Santiago de Compostela]] | 1956-05-17 | [[España]] | | [[Ficheiro:Mª Luz Pintos.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1966 | [[:d:Q83657464|Q83657464]] | [[Fátima Regina Rodrigues Évora]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 1967 | [[:d:Q83719997|Q83719997]] | [[Ramatoulaye Diagne Mbengué]] | [[Dakar]] | 1963 | [[Senegal]] | | |- | style='text-align:right'| 1968 | [[:d:Q83791347|Q83791347]] | [[Heather Battaly]] | | 1969-05-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1969 | [[:d:Q84315207|Q84315207]] | [[Dina Emundts]] | | 1972 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1970 | [[:d:Q84405310|Q84405310]] | [[Katarzyna Stępień]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1971 | [[:d:Q84562533|Q84562533]] | [[Anna Maciejewska-Jamroziak]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1972 | [[:d:Q84720819|Q84720819]] | [[Elna A. Orlova]] | [[Moscova]] | 1939-03-11 | [[Rusia]] | 2018-10-12 | |- | style='text-align:right'| 1973 | [[:d:Q84721764|Q84721764]] | [[Yulia V. Sineokaya]] | [[Moscova]] | 1969-03-01 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1974 | [[:d:Q85132764|Q85132764]] | [[Joanna Usakiewicz]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1975 | [[:d:Q85132955|Q85132955]] | [[Ewa Agnieszka Lekka-Kowalik]] | | 1959-03-03 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Ewa Agnieszka Lekka-Kowalik.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1976 | [[:d:Q85133671|Q85133671]] | [[Ewa Rewers]] | | 1952 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1977 | [[:d:Q85133687|Q85133687]] | [[Anna Grzegorczyk]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1978 | [[:d:Q85133703|Q85133703]] | [[Agnieszka Kaczmarek]] | | 1977 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1979 | [[:d:Q85134181|Q85134181]] | [[Maria Kostyszak]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1980 | [[:d:Q85180094|Q85180094]] | [[Natalia Meta]] | [[Buenos Aires]] | 1974 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 1981 | [[:d:Q85414446|Q85414446]] | [[Astrid E. Schwarz]] | | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 1982 | [[:d:Q85844204|Q85844204]] | [[Ingeborg Schüßler]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1938 | | | |- | style='text-align:right'| 1983 | [[:d:Q85859447|Q85859447]] | [[Anna Latawiec]] | | 1951 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1984 | [[:d:Q85861875|Q85861875]] | [[Imelda Chłodna-Błach]] | | 1978-05-12 | | | |- | style='text-align:right'| 1985 | [[:d:Q85870036|Q85870036]] | [[Wanda Bajor]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1986 | [[:d:Q85989981|Q85989981]] | [[Martina Reuter]] | [[Helsinqui]] | 1962-12-29 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1987 | [[:d:Q85991597|Q85991597]] | [[Vira Ivanivna Dodonova]] | [[Polissia]] | 1970 | | | [[Ficheiro:Dodonova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1988 | [[:d:Q86195366|Q86195366]] | [[Margarita Boladeras i Cucurella]] | [[Antequera]] | 1945-08-19 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1989 | [[:d:Q86249213|Q86249213]] | [[Kinga Kiwała]] | | 1978 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1990 | [[:d:Q86357869|Q86357869]] | [[Danuta Wajsprych]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1991 | [[:d:Q86536846|Q86536846]] | [[Gabriela Besler]] | | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 1992 | [[:d:Q86713653|Q86713653]] | [[Olga Markič]] | [[Celje]] | 1959-11-03 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 1993 | [[:d:Q86853800|Q86853800]] | [[Izar Agirresarobe]] | [[Donostia]] | 1993 | | | [[Ficheiro:Izar Agirresarobe (2020ko otsaila).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1994 | [[:d:Q86865194|Q86865194]] | [[Cinzia Arruzza]] | [[Messina]] | 1976-12-15 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Cinzia Arruzza - 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1995 | [[:d:Q86919380|Q86919380]] | [[Céline Denat]] | | 1975-02-12 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1996 | [[:d:Q87257063|Q87257063]] | [[Frisbee Sheffield]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1997 | [[:d:Q87263542|Q87263542]] | [[Nelly Cormeau]] | [[Schaerbeek]] | 1897-04-25 | [[Bélxica]] | 1959-02-14 | |- | style='text-align:right'| 1998 | [[:d:Q87286740|Q87286740]] | [[Constanze Peres]] | [[Koblenz]] | 1957 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1999 | [[:d:Q87347422|Q87347422]] | [[Marietta Kies]] | [[Killingly]] | 1853-12-31 | | 1899-07-20 | [[Ficheiro:Marietta Kies.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2000 | [[:d:Q87396703|Q87396703]] | [[Frances Coppola]] | | | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Frances Coppola - 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2001 | [[:d:Q87401345|Q87401345]] | [[Sibylle Anderl]] | [[Oldenburg]] | 1981-11-29 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2002 | [[:d:Q87409466|Q87409466]] | [[Hana Havelková]] | [[Valtice]] | 1949-09-18 | | 2020-10-31 | |- | style='text-align:right'| 2003 | [[:d:Q87483692|Q87483692]] | [[Sabine Döring]] | | 20th century | | | [[Ficheiro:Sabine Döring Portrait.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2004 | [[:d:Q87630990|Q87630990]] | [[Pearl Louise Weber]] | | 1878 | [[Estados Unidos de América]] | 1975 | [[Ficheiro:Pearl Louise Hunter 1916.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2005 | [[:d:Q87993527|Q87993527]] | [[Mary Leng]] | | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 2006 | [[:d:Q88072819|Q88072819]] | [[Nancy S. Jecker]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2007 | [[:d:Q88193555|Q88193555]] | [[Dimitrina Petrova]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | | [[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 2008 | [[:d:Q88212947|Q88212947]] | [[Hasmik Hovhannisyan]] | | | [[Unión Soviética]]<br/>[[Armenia]] | | |- | style='text-align:right'| 2009 | [[:d:Q88381128|Q88381128]] | [[Carola Meier-Seethaler]] | [[Múnic]] | 1927-03-19 | [[Suíza]] | 2022-07-19 | |- | style='text-align:right'| 2010 | [[:d:Q88538221|Q88538221]] | [[Petra Maria Meyer]] | | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 2011 | [[:d:Q88753597|Q88753597]] | [[Helen S. Lang]] | | 1947 | | 2016 | |- | style='text-align:right'| 2012 | [[:d:Q88833753|Q88833753]] | [[Sarah S. Richardson]] | [[Washington, D.C.]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Sarah richardson photo by jody christopherson-2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2013 | [[:d:Q89041407|Q89041407]] | [[Anne Eusterschulte]] | | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 2014 | [[:d:Q89194849|Q89194849]] | [[Ekaterina Shorohova]] | [[Óblast de Volgogrado]]<br/>[[República Soviética Federativa Socialista de Rusia|República Socialista Soviética Federativa de Rusia]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1922-07-10 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2004-02-07 | |- | style='text-align:right'| 2015 | [[:d:Q89862682|Q89862682]] | [[Katleen Gabriels]] | [[Hasselt]] | 1983-05-01 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Katleen Gabriels - 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2016 | [[:d:Q90410517|Q90410517]] | [[Ірына Уладзіміраўна Сідорская]] | [[Minsk]] | 1969-02-12 | [[Belarús]] | | |- | style='text-align:right'| 2017 | [[:d:Q90722715|Q90722715]] | [[Christine Straehle]] | | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 2018 | [[:d:Q90730363|Q90730363]] | [[Alexis Shotwell]] | | 1974 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Alexis Shotwell, 28 November 2014.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2019 | [[:d:Q91088391|Q91088391]] | [[Anne Reichold]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 2020 | [[:d:Q91484304|Q91484304]] | [[Krista Lawlor]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2021 | [[:d:Q91589269|Q91589269]] | [[Katarzyna Polus-Rogalska]] | [[Bydgoszcz]] | 1962-10-12 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Katarzyna Polus-Rogalska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2022 | [[:d:Q91937779|Q91937779]] | [[Valeria Campos]] | [[Santiago de Chile]] | 1982-07-23 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 2023 | [[:d:Q92399738|Q92399738]] | [[Susanne Lüdemann]] | [[Düsseldorf]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 2024 | [[:d:Q92429680|Q92429680]] | [[Lilica Boal]] | [[Tarrafal]] | 1934 | [[Cabo Verde]] | 2024-11-06 | |- | style='text-align:right'| 2025 | [[:d:Q92609044|Q92609044]] | [[Eva Weber-Guskar]] | [[Múnic]] | 1977 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2026 | [[:d:Q92715329|Q92715329]] | [[Sophie Galabru]] | | 1990 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2027 | [[:d:Q92731381|Q92731381]] | [[Rita Bischof]] | [[Fulda]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 2028 | [[:d:Q92757225|Q92757225]] | [[Lisz Hirn]] | [[Upper Styria]] | 1984 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:2023 Lisz Hirn (52718525837) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2029 | [[:d:Q93081125|Q93081125]] | [[Ірына Іванаўна Сярова]] | [[Bakrylovo]] | 1930-10-26 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Belarús]] | 2001-01-20 | |- | style='text-align:right'| 2030 | [[:d:Q93221508|Q93221508]] | [[Catarina Dutilh Novaes]] | | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 2031 | [[:d:Q93223584|Q93223584]] | [[Céline Spector]] | [[París]] | 1972-11-11 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2032 | [[:d:Q93226477|Q93226477]] | [[Patrizia Pozzi]] | [[Milán]] | 1956-05-08 | [[Italia]] | 2021-01-05 | |- | style='text-align:right'| 2033 | [[:d:Q93229757|Q93229757]] | [[Clare Carlisle]] | | 1977-04-19 | | | |- | style='text-align:right'| 2034 | [[:d:Q93230485|Q93230485]] | [[Anne-Françoise Schmid]] | | 1949-09-17 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Anne-Françoise Schmid.gif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2035 | [[:d:Q93231126|Q93231126]] | [[E.J. Ashworth]] | | 1939 | | 2024-07 | |- | style='text-align:right'| 2036 | [[:d:Q93231196|Q93231196]] | [[Allegra De Laurentiis]] | | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 2037 | [[:d:Q93231414|Q93231414]] | [[Kristell Trego]] | [[París]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 2038 | [[:d:Q93237575|Q93237575]] | [[Angelica Nuzzo]] | | 1964-04-02 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2039 | [[:d:Q93238141|Q93238141]] | [[Cheryl Misak]] | | 1961-07-16 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2040 | [[:d:Q93240548|Q93240548]] | [[Ana Smith Iltis]] | | 1974-11-11 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2041 | [[:d:Q93241750|Q93241750]] | [[Rachana Kamtekar]] | | 1965-04-02 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2042 | [[:d:Q93245140|Q93245140]] | [[Constance L. Mui]] | | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 2043 | [[:d:Q93246518|Q93246518]] | [[Lorraine Besser-Jones]] | | 1973-07-29 | | | |- | style='text-align:right'| 2044 | [[:d:Q93248051|Q93248051]] | [[Elisabeth Feist Hirsch]] | [[Maguncia]] | 1904-11-02 | | 1998-05-08 | [[Ficheiro:Elisabeth Feist Hirsch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2045 | [[:d:Q93253149|Q93253149]] | [[Maria Luisa Dalla Chiara]] | [[Pula, Croacia]] | 1938-07-10 | | | |- | style='text-align:right'| 2046 | [[:d:Q93260494|Q93260494]] | [[Ingtraud Görland]] | [[Hamburgo]] | 1933-12-02 | | 2021-03-10 | |- | style='text-align:right'| 2047 | [[:d:Q93267596|Q93267596]] | [[Katharina Kanthack]] | [[Berlín]] | 1901 | [[Alemaña]] | 1986 | |- | style='text-align:right'| 2048 | [[:d:Q93287467|Q93287467]] | [[Jennifer Trusted]] | | 1925-03-28 | | 2017-04-13 | |- | style='text-align:right'| 2049 | [[:d:Q93386200|Q93386200]] | [[Fiona Cowie]] | | 1963-08-21 | | 2018-12 | |- | style='text-align:right'| 2050 | [[:d:Q93414059|Q93414059]] | [[Montserrat Bordes Solanas]] | | 1965 | | 2010 | |- | style='text-align:right'| 2051 | [[:d:Q93434124|Q93434124]] | [[Marta Ruiz Jiménez]] | | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 2052 | [[:d:Q93749326|Q93749326]] | [[Susanne Möbuß]] | [[Hannover]] | 1963-01-10 | | | |- | style='text-align:right'| 2053 | [[:d:Q94085797|Q94085797]] | [[Karen Neander]] | | 1954 | | 2020 | |- | style='text-align:right'| 2054 | [[:d:Q94136369|Q94136369]] | [[Janna Thompson]] | [[Faribault]] | 1942 | | 2022-06-24 | |- | style='text-align:right'| 2055 | [[:d:Q94534187|Q94534187]] | [[Marina Mizzau]] | [[Roma]] | 1936-05-29 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2023 | |- | style='text-align:right'| 2056 | [[:d:Q94734638|Q94734638]] | [[Géraldine Mosna-Savoye]] | | 1985 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Géraldine Mosna-Savoye Forum France Culture Philosophie 2016.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2057 | [[:d:Q94761647|Q94761647]] | [[Olga Plümacher]] | [[Volgogrado]] | 1839-05-27 | [[Suíza]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1895 | [[Ficheiro:Portrait of Olga Plümacher.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2058 | [[:d:Q94774081|Q94774081]] | [[Paulette Destouches-Février]] | [[8º distrito de París]] | 1914-11-19 | [[Francia]] | 2013-11-01 | [[Ficheiro:Paulette Destouches-Février.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2059 | [[:d:Q94804394|Q94804394]] | [[Marion Soreth]] | [[Frankfurt]] | 1926 | | 2021-01-03 | |- | style='text-align:right'| 2060 | [[:d:Q95166092|Q95166092]] | [[Amalie Svobodová-Skokanová]] | [[Třesovice]] | 1895-05-24 | [[Imperio Austrohúngaro]]<br/>[[Checoslovaquia]] | 1979-06-27 | |- | style='text-align:right'| 2061 | [[:d:Q95168035|Q95168035]] | [[Alice Koubová]] | [[Roudnice nad Labem]] | 1974-05-18 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Alice Koubová leden 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2062 | [[:d:Q95190378|Q95190378]] | [[Christel Fricke]] | [[Berlín]] | 1955 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2063 | [[:d:Q95192499|Q95192499]] | [[Mirjam Schaub]] | | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 2064 | [[:d:Q95200135|Q95200135]] | [[Liisi Keedus]] | | 1977-12-04 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2065 | [[:d:Q95200461|Q95200461]] | [[Annika Schlitte]] | | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 2066 | [[:d:Q95201583|Q95201583]] | [[Julia Peters]] | | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 2067 | [[:d:Q95202622|Q95202622]] | [[Siobhan Kattago]] | | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 2068 | [[:d:Q95208682|Q95208682]] | [[Michaela Ott]] | [[Múnic]] | 1964 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Michaela Ott byImkeSommer2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2069 | [[:d:Q95210074|Q95210074]] | [[Maria Nühlen]] | | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 2070 | [[:d:Q95210415|Q95210415]] | [[Alix Cohen]] | | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 2071 | [[:d:Q95211744|Q95211744]] | [[Hedwig Wingler]] | [[Rosental an der Kainach]] | 1939 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 2072 | [[:d:Q95364479|Q95364479]] | [[Jana Novozámská]] | | 1933-01-26 | | | |- | style='text-align:right'| 2073 | [[:d:Q95697025|Q95697025]] | [[Ilit Ferber]] | [[Israel]] | 1973-05-23 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 2074 | [[:d:Q95747072|Q95747072]] | [[Édith Fuchs]] | [[Amiens]] | 1940-03-09 | | 2022-11-08 | |- | style='text-align:right'| 2075 | [[:d:Q95747463|Q95747463]] | [[Patricia A. Blanchette]] | | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2076 | [[:d:Q95920115|Q95920115]] | [[Christine Bratu]] | [[Múnic]] | 1981-07-17 | | | |- | style='text-align:right'| 2077 | [[:d:Q96049735|Q96049735]] | [[Lydie Adolphe]] | [[París]] | 1913-01-12 | [[Francia]] | 1962 | |- | style='text-align:right'| 2078 | [[:d:Q96070013|Q96070013]] | [[Martina Roesner]] | [[Friburgo, Alemaña|Friburgo]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 2079 | [[:d:Q96180447|Q96180447]] | [[Gayatri Wedotami]] | [[Iacarta]] | 1979-09-04 | [[Indonesia]] | 2025-05-10 | |- | style='text-align:right'| 2080 | [[:d:Q96212387|Q96212387]] | [[Mirja Hartimo]] | [[Espoo]] | 1970 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2081 | [[:d:Q96274268|Q96274268]] | [[Orsolya Friedrich]] | | 1977 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 2082 | [[:d:Q96308968|Q96308968]] | [[Natalia Kryvda]] | [[Kíiv]] | 1966-07-25 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 2083 | [[:d:Q96573506|Q96573506]] | [[Montserrat Álvarez]] | [[Zaragoza]] | 1969 | [[España]] | | [[Ficheiro:Montserrat Álvarez (poeta), 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2084 | [[:d:Q97013761|Q97013761]] | [[Neusa Santos Souza]] | [[Salvador, Baía|Salvador]] | 1948 | [[Brasil]] | 2008 | |- | style='text-align:right'| 2085 | [[:d:Q97164593|Q97164593]] | [[Ewa Nowak]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2086 | [[:d:Q97244587|Q97244587]] | [[მედეა ღამბაშიძე]] | | 1899 | | 1975 | |- | style='text-align:right'| 2087 | [[:d:Q97343142|Q97343142]] | [[Bolesława Duszyńska]] | | 1908 | | | |- | style='text-align:right'| 2088 | [[:d:Q97370595|Q97370595]] | [[Karolina M. Cern]] | | 1974-05-29 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2089 | [[:d:Q97372436|Q97372436]] | [[Danuta Ślęczek-Czakon]] | | 1957 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2090 | [[:d:Q97372951|Q97372951]] | [[Magdalena M. Baran]] | [[Cracovia]] | 1979-07-11 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2091 | [[:d:Q97373615|Q97373615]] | [[Barbara Szotek]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2092 | [[:d:Q97384440|Q97384440]] | [[Marlies de Munck]] | | 1979 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Marlies De Munck.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2093 | [[:d:Q97482825|Q97482825]] | [[Justyna Kroczak]] | [[Wrocław]] | 1986-09-14 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2094 | [[:d:Q97624665|Q97624665]] | [[Ignacija Fridl Jarc]] | [[Slovenj Gradec]] | 1968-04-02 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Ignacija Fridl Jarc.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2095 | [[:d:Q97657336|Q97657336]] | [[Ana Escríbar]] | [[Santiago de Chile]] | 1929-06-27 | [[Chile]] | 2023-07-30 | |- | style='text-align:right'| 2096 | [[:d:Q97717876|Q97717876]] | [[M. F. Cleugh]] | | 1913 | | 1986 | |- | style='text-align:right'| 2097 | [[:d:Q97842971|Q97842971]] | [[Alda Kolodna]] | [[Kosiv Poviat (Stanisławów Province)]] | 1938 | [[Unión Soviética]] | 1987 | |- | style='text-align:right'| 2098 | [[:d:Q97940547|Q97940547]] | [[Nyisztor Judith]] | [[Budapest]] | 1934-12-19 | [[Hungría]]<br/>[[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 2099 | [[:d:Q98071716|Q98071716]] | [[Corinna Mieth]] | [[Reutlingen]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 2100 | [[:d:Q98199979|Q98199979]] | [[Jocelyn Ortt-Saeed]] | [[Brisbane]] | 1935-01-18 | [[Australia]]<br/>[[Paquistán]] | 2014-09-26 | |- | style='text-align:right'| 2101 | [[:d:Q98228554|Q98228554]] | [[Adrianna Grabizna]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2102 | [[:d:Q98296714|Q98296714]] | [[Ida Hallgren]] | [[Östra Ed Parish]] | 1978-03-30 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2103 | [[:d:Q98456473|Q98456473]] | [[Katja Maria Vogt]] | | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 2104 | [[:d:Q98637960|Q98637960]] | [[Emilia Renci]] | [[Suíza]] | 1901 | [[Italia]] | 1990 | |- | style='text-align:right'| 2105 | [[:d:Q98681437|Q98681437]] | [[Deborah G. Johnson]] | [[Detroit]] | 1945-03-25 | | | |- | style='text-align:right'| 2106 | [[:d:Q98759095|Q98759095]] | [[Makiko Miyano]] | [[Prefectura de Osaca|Prefectura de Ōsaka]] | 1977-07-18 | [[Xapón]] | 2019-07-22 | |- | style='text-align:right'| 2107 | [[:d:Q99044805|Q99044805]] | [[Katiúscia Ribeiro]] | [[Porto Alegre]] | 1980-10-07 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:2024-08-01 Seminário Desafios da Defensoria Pública da União contra o Racismo, 39 (Katiúscia Ribeiro).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2108 | [[:d:Q99198805|Q99198805]] | [[Anne Siegetsleitner]] | | 1968 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 2109 | [[:d:Q99422891|Q99422891]] | [[Katrien Schaubroeck]] | | 1980 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 2110 | [[:d:Q99481169|Q99481169]] | [[Eva von Redecker]] | [[Kiel]] | 1982 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Eva von Redecker (2024) II.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2111 | [[:d:Q99535510|Q99535510]] | [[Helen Huss Parkhurst]] | [[Nova York]] | 1887-01-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1959-04-14 | |- | style='text-align:right'| 2112 | [[:d:Q99588356|Q99588356]] | [[Martina Schmidhuber]] | | 1981 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 2113 | [[:d:Q99630270|Q99630270]] | [[Catherine Rigby]] | | 1960 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2114 | [[:d:Q99803096|Q99803096]] | [[Catalina Pestana]] | | 1947-05-05 | [[Portugal]] | 2018-12-21 | |- | style='text-align:right'| 2115 | [[:d:Q99896995|Q99896995]] | [[Amita Chatterjee]] | | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 2116 | [[:d:Q99932378|Q99932378]] | [[Agnes Callard]] | | 1976 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:2023 Agnes Callard (sq cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2117 | [[:d:Q100148261|Q100148261]] | [[Susana Carro|Susana Carro Fernández]] | [[Mieres, Asturias|Mieres]] | 1971 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2118 | [[:d:Q100347499|Q100347499]] | [[Malu Jimenez]] | [[São Paulo]] | 1971 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 2119 | [[:d:Q100773937|Q100773937]] | [[Azahara Alonso Gómez]] | [[Oviedo]] | 1988 | [[España]] | | [[Ficheiro:Azahara Alonso Gómez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2120 | [[:d:Q101069515|Q101069515]] | [[Vanessa Albus]] | | 1972 | | | [[Ficheiro:Vanessa Albus.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2121 | [[:d:Q101112434|Q101112434]] | [[Amalia Rosenblüth]] | [[Sanok]] | 1892-05-10 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Austria]]<br/>[[Cisleitania]] | 1979-08-10 | |- | style='text-align:right'| 2122 | [[:d:Q101248528|Q101248528]] | [[Ascensión Cambrón|Ascensión Cambrón Infante]] | [[Córdoba, España|Córdoba]] | 1943 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2123 | [[:d:Q101301395|Q101301395]] | [[África López Souto]] | [[A Coruña]] | 1966 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2124 | [[:d:Q101532020|Q101532020]] | [[Joanna Hańderek]] | | 1974-06-22 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2125 | [[:d:Q102121020|Q102121020]] | [[Ute Gahlings]] | [[Mönchengladbach]] | 1963 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2126 | [[:d:Q102193185|Q102193185]] | [[Maite Ezcurdia]] | [[Cidade de México]] | 1966-08-07 | [[México]] | 2018-12-07 | |- | style='text-align:right'| 2127 | [[:d:Q102259637|Q102259637]] | [[Ewa Orłowska]] | | 1935 | | | |- | style='text-align:right'| 2128 | [[:d:Q102260194|Q102260194]] | [[Ann-Sophie Barwich]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2129 | [[:d:Q102305703|Q102305703]] | [[Katalin Bimbó]] | [[Debrecen]] | 1963-07-28 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 2130 | [[:d:Q102383135|Q102383135]] | [[Dorothy Grover]] | [[Illa Norte]] | 1936-09-09 | [[Nova Zelandia]] | 2017-11-10 | |- | style='text-align:right'| 2131 | [[:d:Q102383139|Q102383139]] | [[Ruth Manor]] | | 1944 | [[Israel]] | 2005 | |- | style='text-align:right'| 2132 | [[:d:Q102393955|Q102393955]] | [[Nedyalka Videva]] | | | [[Bulgaria]] | 2020-10-05 | |- | style='text-align:right'| 2133 | [[:d:Q103296728|Q103296728]] | [[Lara Buchak]] | | 1981-01-04 | | | |- | style='text-align:right'| 2134 | [[:d:Q103941306|Q103941306]] | [[Sigrid Graumann]] | [[Möckmühl]] | 1962-08-03 | | | |- | style='text-align:right'| 2135 | [[:d:Q104106904|Q104106904]] | [[Orly Shenker]] | | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 2136 | [[:d:Q104139669|Q104139669]] | [[Adriane Rini]] | | | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Adriane Rini.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2137 | [[:d:Q104139679|Q104139679]] | [[Lisa Ellis]] | | | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2138 | [[:d:Q104173757|Q104173757]] | [[Madeleine Vokounová-David]] | [[París]] | 1902-10-07 | | 1989-08-10 | |- | style='text-align:right'| 2139 | [[:d:Q104214769|Q104214769]] | [[Leora Batnitzky]] | | 1966-04-14 | | | |- | style='text-align:right'| 2140 | [[:d:Q104284717|Q104284717]] | [[Simone Debout]] | [[París]] | 1919-05-29 | [[Francia]] | 2020-12-10 | |- | style='text-align:right'| 2141 | [[:d:Q104450432|Q104450432]] | [[Gila Hanna]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2142 | [[:d:Q104529373|Q104529373]] | [[Marie-Paule Farina]] | [[Nemours]] | 1944-03-11 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2143 | [[:d:Q104530124|Q104530124]] | [[Tereza Matejckova]] | | 1984-02-18 | | | [[Ficheiro:Tereza Matějčková (2024).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2144 | [[:d:Q104549050|Q104549050]] | [[Hedwig Eppstein]] | [[Mannheim]] | 1903-01-06 | [[Alemaña]] | 1944-10-30 | |- | style='text-align:right'| 2145 | [[:d:Q104572068|Q104572068]] | [[Carol Cleland]] | | 1948-12-21 | | | |- | style='text-align:right'| 2146 | [[:d:Q104817291|Q104817291]] | [[Margaret Morrison]] | | 1954-05-19 | [[Canadá]] | 2021-01-09 | |- | style='text-align:right'| 2147 | [[:d:Q104850029|Q104850029]] | [[Márta Fehér]] | [[Budapest]] | 1942-02-13 | [[Hungría]] | 2020-12-16 | |- | style='text-align:right'| 2148 | [[:d:Q104889796|Q104889796]] | [[Natalie Duddington]] | [[Voronezh]]<br/>[[Tver]] | 1886-11-14 | | 1972-05-30 | |- | style='text-align:right'| 2149 | [[:d:Q104890632|Q104890632]] | [[Eulalia Sajdak-Michnowska]] | | 1936 | [[Polonia]] | 2021-01-02 | |- | style='text-align:right'| 2150 | [[:d:Q105044534|Q105044534]] | [[Mary-Jane Rubenstein]] | | 1977 | | | [[Ficheiro:Mj-headshots-4 crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2151 | [[:d:Q105172338|Q105172338]] | [[Heike Freire]] | | | [[España]] | | [[Ficheiro:Heike Freire Rodríguez.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2152 | [[:d:Q105336079|Q105336079]] | [[Amalie J. Hathaway]] | [[Mühlhausen|Mühlhausen/Thüringen]] | 1839 | [[Reino de Prusia]] | 1881-12-26 | |- | style='text-align:right'| 2153 | [[:d:Q105341559|Q105341559]] | [[Lydia Deni Gamboa López]] | [[Puebla de Zaragoza]] | 1977 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 2154 | [[:d:Q105390169|Q105390169]] | [[Joan Weiner]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2155 | [[:d:Q105398939|Q105398939]] | [[Claire Ortiz Hill]] | | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 2156 | [[:d:Q105480890|Q105480890]] | [[Catia Faria]] | | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 2157 | [[:d:Q105492531|Q105492531]] | [[Sonja Koroliov]] | [[Skopje]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 2158 | [[:d:Q105499183|Q105499183]] | [[Iskra Gešoska]] | | | [[Macedonia do Norte]] | | [[Ficheiro:Skopje Iskra Geshoska (4696315810).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2159 | [[:d:Q105590017|Q105590017]] | [[Irving Samadhi Aguilar Rocha]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2160 | [[:d:Q105704106|Q105704106]] | [[Keiko Kakiuchi]] | | 1963 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2161 | [[:d:Q105833959|Q105833959]] | [[Bara Kolenc]] | [[Liubliana]] | 1978-03-20 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Bara Kolenc.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2162 | [[:d:Q105947036|Q105947036]] | [[Lidija Šumah]] | | No/unknown value | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 2163 | [[:d:Q105994395|Q105994395]] | [[Stefania Fantauzzi]] | [[Pisa]] | | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2164 | [[:d:Q106020059|Q106020059]] | [[Eleni Varikas]] | [[Atenas]] | 1949-03-16 | [[Grecia]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Eleni Varikas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2165 | [[:d:Q106040812|Q106040812]] | [[Elisabeth Tiller]] | | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 2166 | [[:d:Q106070270|Q106070270]] | [[Halyna Kuts]] | [[Drohobych]] | 1967-07-12 | [[Ucraína]]<br/>[[Unión Soviética]] | | [[Ficheiro:Halyna Kuts at demonstration in support of Ukrainian language bill in Kharkiv 04.2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2167 | [[:d:Q106109342|Q106109342]] | [[Katarzyna Kasia]] | [[Varsovia]] | 1978 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Kasia Kasia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2168 | [[:d:Q106207040|Q106207040]] | [[Yun Ji Sun]] | | 1979-08-05 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 2169 | [[:d:Q106327740|Q106327740]] | [[Renata Siuda-Ambroziak]] | [[Varsovia]] | 1973-05-11 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2170 | [[:d:Q106413009|Q106413009]] | [[Rosa Cursach Salas]] | [[Artà]] | 1967-02-15 | [[España]] | | [[Ficheiro:Rosa Cursach Salas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2171 | [[:d:Q106421446|Q106421446]] | [[Ana Luísa Janeira]] | [[Arcozelo]] | 1943 | [[Portugal]] | | [[Ficheiro:Ana luisa janeira2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2172 | [[:d:Q106444634|Q106444634]] | [[Aïcha Liviana Messina]] | | 1976-09-04 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Aicha-messina.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2173 | [[:d:Q106464913|Q106464913]] | [[Ruth Illman]] | [[Turku]] | 1976-10-10 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2174 | [[:d:Q106469531|Q106469531]] | [[Judit Ribas Duró]] | [[Sant Julià de Lòria]] | 1962-03-03 | | 2009-12-30 | [[Ficheiro:Judit Ribas Duró.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2175 | [[:d:Q106519247|Q106519247]] | [[Hilge Landweer]] | | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 2176 | [[:d:Q106523223|Q106523223]] | [[Rita Šerpytytė]] | [[Tauragė]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 2177 | [[:d:Q106545811|Q106545811]] | [[Elizabeth O. Sampson Hoyt]] | [[Athens]] | 1828-12-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1912-09-22 | [[Ficheiro:Elizabeth Orpha Sampson Hoyt.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2178 | [[:d:Q106640243|Q106640243]] | [[Griet Vandermassen]] | [[Zottegem]] | 1970 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Griet Vandermassen-portret 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2179 | [[:d:Q106765858|Q106765858]] | [[Anna-Nicole Heinrich]] | [[Schwandorf]] | 1996-04-13 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Anna Nicole Heinrich, Präses der Synode der EKD.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2180 | [[:d:Q106770879|Q106770879]] | [[Elizabeth Burns]] | | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 2181 | [[:d:Q106803520|Q106803520]] | [[Ilaria Brocchini]] | | 1966 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Brocchini.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2182 | [[:d:Q106839223|Q106839223]] | [[Urszula Wybraniec-Skardowska]] | [[Jastrzębie-Zdrój]] | 1940 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2183 | [[:d:Q106839330|Q106839330]] | [[Wanda Drege]] | | 1887-04-03 | [[Polonia]] | 1965-12-10 | |- | style='text-align:right'| 2184 | [[:d:Q106881932|Q106881932]] | [[Ilse Somavilla]] | | 1951 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 2185 | [[:d:Q107139632|Q107139632]] | [[Rebecka Sofia Ahvenniemi]] | [[Finlandia]] | 1982 | [[Noruega]]<br/>[[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2186 | [[:d:Q107154878|Q107154878]] | [[Justyna Grudzińska-Zawadowska]] | | 1976-01-04 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2187 | [[:d:Q107300484|Q107300484]] | [[Cinzia Sciuto]] | [[Salemi]] | 1981 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2188 | [[:d:Q107301321|Q107301321]] | [[Mahtab Mostaan]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2189 | [[:d:Q107313095|Q107313095]] | [[Asuncion St. Clair]] | | 1960 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Asuncion St. Clair.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2190 | [[:d:Q107324986|Q107324986]] | [[Colette Aboulker-Muscat]] | [[Alxer]] | 1909-01-28 | [[Francia]] | 2003-11-25 | [[Ficheiro:Colette Aboulker receiving the Croix de Guerre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2191 | [[:d:Q107533126|Q107533126]] | [[Elvira López]] | [[Buenos Aires]] | 1871 | [[Arxentina]] | 1956 | [[Ficheiro:Elvira Virginia López.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2192 | [[:d:Q107534079|Q107534079]] | [[Arete]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2193 | [[:d:Q107618848|Q107618848]] | [[Rosa María Ravera]] | [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] | 1932-10-06 | [[Arxentina]] | 2021-07-21 | |- | style='text-align:right'| 2194 | [[:d:Q107618935|Q107618935]] | [[Danièle Moyal-Sharrock]] | | 1954-12-25 | | | |- | style='text-align:right'| 2195 | [[:d:Q107663152|Q107663152]] | [[Elettra Stimilli]] | | 1966 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2196 | [[:d:Q107751642|Q107751642]] | [[Olga Shparaga]] | [[Minsk]] | 1974 | [[Belarús]] | | |- | style='text-align:right'| 2197 | [[:d:Q107974979|Q107974979]] | [[Brigitte Scheer]] | [[Essen]] | 1935 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2198 | [[:d:Q108067828|Q108067828]] | [[Ilaria Gaspari]] | [[Milán]] | 1986-09-30 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2199 | [[:d:Q108125257|Q108125257]] | [[Tatiana Gornshteyn]] | | 1904 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 2200 | [[:d:Q108171854|Q108171854]] | [[Jule Govrin]] | [[Siegburg]] | 1984-06-18 | | | |- | style='text-align:right'| 2201 | [[:d:Q108451059|Q108451059]] | [[Erin Kelly]] | [[Rochester]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 2202 | [[:d:Q108528804|Q108528804]] | [[Sophia Moreau]] | | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 2203 | [[:d:Q108567135|Q108567135]] | [[Lidia Peradotto]] | [[Turín]] | 1892 | [[Arxentina]] | 1951-09-02 | |- | style='text-align:right'| 2204 | [[:d:Q108627305|Q108627305]] | [[Patrycja Sasnal]] | [[Tarnów]] | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2205 | [[:d:Q108648343|Q108648343]] | [[Carolyn McLeod]] | [[Toronto]] | 1969-11-29 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2206 | [[:d:Q108679762|Q108679762]] | [[Laura Valentini]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2207 | [[:d:Q108687999|Q108687999]] | [[Cailin O'Connor]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2208 | [[:d:Q108761279|Q108761279]] | [[Camila Jourdan]] | | 1980 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Camila-jourdan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2209 | [[:d:Q108765361|Q108765361]] | [[Raisa Blommestijn]] | [[Voorburg]] | 1994-03-23 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2210 | [[:d:Q108808329|Q108808329]] | [[Carol J. White]] | [[Anderson]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | 2000-10-01 | |- | style='text-align:right'| 2211 | [[:d:Q108858081|Q108858081]] | [[Sara Barquinero del Toro]] | [[Zaragoza]] | 1994 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2212 | [[:d:Q108863789|Q108863789]] | [[Sônia Viegas]] | [[Belo Horizonte]] | 1944-08-07 | [[Brasil]] | 1989-10-22 | |- | style='text-align:right'| 2213 | [[:d:Q109312614|Q109312614]] | [[Élisabeth Rigal]] | [[Carmaux]] | 1950-06-30 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2214 | [[:d:Q109334861|Q109334861]] | [[Gabriele M. Mras]] | | | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 2215 | [[:d:Q109423465|Q109423465]] | [[Soledad Arnau]] | [[Nules]] | 1971-04-02 | [[España]] | 2021-10-28 | |- | style='text-align:right'| 2216 | [[:d:Q109453577|Q109453577]] | [[Lea Ypi]] | [[Tirana]] | 1979-09-08 | [[Albania]] | | [[Ficheiro:Lea Ypi at the British Library.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2217 | [[:d:Q109544497|Q109544497]] | [[Miroslava Salcido]] | [[Cidade de México]] | 1970 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 2218 | [[:d:Q109574958|Q109574958]] | [[Karolina Lewestam]] | | 1979-10-20 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Karolina Lewestam.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2219 | [[:d:Q109624488|Q109624488]] | [[Beatrice Bruteau]] | [[Evanston, Illinois|Evanston]] | 1930-07-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-11-16 | |- | style='text-align:right'| 2220 | [[:d:Q109929043|Q109929043]] | [[Isabel Cerruti]] | [[Estado de São Paulo|São Paulo]] | 1886-08-19 | [[Brasil]]<br/>[[Italia]] | 1970-01-01 | |- | style='text-align:right'| 2221 | [[:d:Q109968643|Q109968643]] | [[Alema Alema]] | [[Cabul]] | 1964 | [[Afganistán]] | | [[Ficheiro:Dr Alema Alema (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2222 | [[:d:Q110030353|Q110030353]] | [[Helga Varden]] | | | | | [[Ficheiro:Helga Varden.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2223 | [[:d:Q110132621|Q110132621]] | [[Svetlana Kamdžijaš]] | | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 2224 | [[:d:Q110243994|Q110243994]] | [[Séverine Kodjo-Grandvaux]] | | 1977 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2225 | [[:d:Q110293168|Q110293168]] | [[Carol Hay]] | | 1977-09-30 | | | [[Ficheiro:Carol Hay.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2226 | [[:d:Q110576252|Q110576252]] | [[Patricia O'Grady]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2227 | [[:d:Q110627902|Q110627902]] | [[Sidonie Kellerer]] | [[Würzburg]] | 1978-09-21 | [[Alemaña]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2228 | [[:d:Q110685877|Q110685877]] | [[Elaine Englehardt]] | | 1941 | | | |- | style='text-align:right'| 2229 | [[:d:Q110691131|Q110691131]] | [[Ángela Ospina de Nicholls]] | [[Bogotá]] | 1957-02-17 | | | |- | style='text-align:right'| 2230 | [[:d:Q110712424|Q110712424]] | [[Abbylynn Helgevold]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2231 | [[:d:Q110726065|Q110726065]] | [[Susanna Minguell]] | [[Barcelona]] | 1983 | [[España]] | | [[Ficheiro:Autorretrato Susanna Minguell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2232 | [[:d:Q110816650|Q110816650]] | [[Gloria Comesaña]] | [[Vigo]] | 1946-12-05 | [[España]] | 2024-03-18 | |- | style='text-align:right'| 2233 | [[:d:Q110818226|Q110818226]] | [[Alexandra Bernhardt]] | [[Baviera]] | 1974 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2234 | [[:d:Q110916797|Q110916797]] | [[Chiara Cordelli]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2235 | [[:d:Q110968833|Q110968833]] | [[Elisabeth Pacherie]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2236 | [[:d:Q111107392|Q111107392]] | [[Nina Petek]] | [[Slovenj Gradec]] | 1986-01-17 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 2237 | [[:d:Q111174369|Q111174369]] | [[Rebecca Ann Parker]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2238 | [[:d:Q111233713|Q111233713]] | [[Shé Mackenzie Hawke]] | | 1961 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2239 | [[:d:Q111253235|Q111253235]] | [[Zena Hitz]] | [[Estados Unidos de América]] | 1973-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:ZenaHitz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2240 | [[:d:Q111260156|Q111260156]] | [[Roxana Kreimer]] | [[Buenos Aires]] | 1959-11-02 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Roxana Kreimer Sala.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2241 | [[:d:Q111343090|Q111343090]] | [[Fredrika Spindler]] | [[Parish in the Diocese of Västerås Fagersta Municipality in Västmanland]] | 1966-10-14 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2242 | [[:d:Q111451237|Q111451237]] | [[Elena Budilova]] | | 1909-03-12 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[República Rusa]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1991-08-04 | |- | style='text-align:right'| 2243 | [[:d:Q111500081|Q111500081]] | [[Birgit Sandkaulen]] | [[Koblenz]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 2244 | [[:d:Q111540818|Q111540818]] | [[Волкова, Елена Васильевна]] | [[rexión de Viciebsk]]<br/>[[Horki]] | 1927-06-21 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2014 | |- | style='text-align:right'| 2245 | [[:d:Q111577364|Q111577364]] | [[Mary Ellen Waithe]] | | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 2246 | [[:d:Q111658959|Q111658959]] | [[Даминдарова Фәниә Вәли ҡыҙы]] | [[Bashkir Autonomous Soviet Socialist Republic]]<br/>[[Mishkino]] | 1949-03-22 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 2247 | [[:d:Q111672747|Q111672747]] | [[Ғәлин Альберт Феликс улы]] | [[Omsk]] | 1960-04-05 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 2248 | [[:d:Q111679106|Q111679106]] | [[Chiara Pastorini]] | [[Ovada]] | 1976-06-26 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Chiara PASTORINI Montreuil 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2249 | [[:d:Q111736849|Q111736849]] | [[Yuko Kamishima]] | | 1971 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2250 | [[:d:Q111895637|Q111895637]] | [[Alessandra Beccarisi]] | [[Galatina]] | 1974-02-18 | | | |- | style='text-align:right'| 2251 | [[:d:Q112055746|Q112055746]] | [[Sira Abenoza]] | [[Igualada]] | 1980 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2252 | [[:d:Q112082178|Q112082178]] | [[Anna Bonalume]] | | | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2253 | [[:d:Q112134467|Q112134467]] | [[Véronica Gago]] | [[Chivilcoy]] | 1976 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 2254 | [[:d:Q112208582|Q112208582]] | [[Mónica Alario Gavilán]] | [[Madrid]] | 1991 | [[España]] | | [[Ficheiro:Mónica Alario Gavilán 2022 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2255 | [[:d:Q112265440|Q112265440]] | [[Nina Krajnik]] | [[Kranj]] | 1985-06-09 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Nina Krajnik ob napovedi kandidature (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2256 | [[:d:Q112393272|Q112393272]] | [[Alicja Kuczyńska]] | | 1937<br/>1931-09-05 | [[Polonia]] | 2023-09-18 | |- | style='text-align:right'| 2257 | [[:d:Q112454768|Q112454768]] | [[Hisaki Hashi]] | | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 2258 | [[:d:Q112471535|Q112471535]] | [[Katherine Brading]] | | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 2259 | [[:d:Q112479342|Q112479342]] | [[Alexa Zellentin]] | | 1977 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2260 | [[:d:Q112487694|Q112487694]] | [[Suzana Alpsancar]] | | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 2261 | [[:d:Q112500479|Q112500479]] | [[Shelley Tremain]] | | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 2262 | [[:d:Q112514542|Q112514542]] | [[Kathi Weeks]] | | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2263 | [[:d:Q112520290|Q112520290]] | [[Dunja Jutronić]] | [[Split]] | 1943 | [[Croacia]] | | |- | style='text-align:right'| 2264 | [[:d:Q112523820|Q112523820]] | [[Halina Promieńska]] | | 1935-12-21 | [[Polonia]] | 2020 | |- | style='text-align:right'| 2265 | [[:d:Q112531563|Q112531563]] | [[Anna Schriefl]] | | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 2266 | [[:d:Q112555232|Q112555232]] | [[Ruth Leys]] | | 1939 | | | |- | style='text-align:right'| 2267 | [[:d:Q112560808|Q112560808]] | [[Adriana Zaharijević]] | | 1978 | [[Serbia]] | | [[Ficheiro:Adriana Zaharijević (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2268 | [[:d:Q112675057|Q112675057]] | [[Czesława Piecuch]] | | 1949 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2269 | [[:d:Q112675834|Q112675834]] | [[Renée Dufourt]] | [[2nd arrondissement of Lyon]] | 1920-07-21 | [[Francia]] | 2012-07-04 | |- | style='text-align:right'| 2270 | [[:d:Q112684098|Q112684098]] | [[Lucy Oporto]] | [[Valparaíso]] | 1966 | [[Chile]] | | [[Ficheiro:Lucy Oporto.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2271 | [[:d:Q112714937|Q112714937]] | [[Carolina Sartório]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2272 | [[:d:Q112760108|Q112760108]] | [[Hilda Habichayn]] | [[Marcelino Escalada]] | 1934-02-26 | [[Arxentina]] | 2021-05-06 | |- | style='text-align:right'| 2273 | [[:d:Q112987793|Q112987793]] | [[Гальцева, Рената Александровна]] | [[Moscova]] | 1936-10-04 | | 2021-12-03 | |- | style='text-align:right'| 2274 | [[:d:Q112989341|Q112989341]] | [[Nadezhda Kasavina]] | [[Staritsa]] | 1979-01-10 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 2275 | [[:d:Q113004085|Q113004085]] | [[Marianne Janack]] | | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 2276 | [[:d:Q113046198|Q113046198]] | [[Bibi Kamal]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2277 | [[:d:Q113098574|Q113098574]] | [[Elizabeth Brake]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 2278 | [[:d:Q113129916|Q113129916]] | [[Рыскельдиева, Лора Турарбековна]] | [[Karakol|Krakol]] | 1957-12-10 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 2279 | [[:d:Q113324895|Q113324895]] | [[Emilya Mineva]] | [[Belogradchik]] | 1942-09-02 | | 2020-07-29 | [[Ficheiro:Emilia Mineva.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2280 | [[:d:Q113637483|Q113637483]] | [[Jolanta Żelazna]] | | 1954 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2281 | [[:d:Q113753605|Q113753605]] | [[Ester Busquets Alibés]] | [[Roda de Ter]] | 1976 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2282 | [[:d:Q113760326|Q113760326]] | [[Marta Kudelska]] | | 1959 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2283 | [[:d:Q113781572|Q113781572]] | [[Béatrice Lienemann]] | | 1980 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2284 | [[:d:Q113783084|Q113783084]] | [[Sabrina Ebbersmeyer]] | | 1967 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2285 | [[:d:Q113803010|Q113803010]] | [[Georgina Rabassó]] | [[Barcelona]] | 1983 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2286 | [[:d:Q113811754|Q113811754]] | [[Olʹga Rostislavovna Demidova]] | [[Angarsk]] | 1955-03-08 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 2287 | [[:d:Q113822122|Q113822122]] | [[Azucena Adelina Fraboschi]] | [[Buenos Aires]] | 1942-07-05 | [[Arxentina]] | 2014-12-28 | |- | style='text-align:right'| 2288 | [[:d:Q113841832|Q113841832]] | [[Olivia Mitscherlich-Schönherr]] | | 1973 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2289 | [[:d:Q113842151|Q113842151]] | [[Amrei Bahr]] | | 1985 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Amrei Bahr.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2290 | [[:d:Q113883318|Q113883318]] | [[Mirosława Błaszczak-Wacławik]] | [[Katowice]] | 1952-07-02 | [[Polonia]] | 2022-06-02 | |- | style='text-align:right'| 2291 | [[:d:Q114137115|Q114137115]] | [[Li An Phoa]] | | 1980 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2292 | [[:d:Q114354515|Q114354515]] | [[Voula Tsouna]] | | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 2293 | [[:d:Q114414320|Q114414320]] | [[Emily Brady]] | | 1964-04-11 | | | |- | style='text-align:right'| 2294 | [[:d:Q114568289|Q114568289]] | [[Catherine Guesde]] | | 1984 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Catherine Guesde.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2295 | [[:d:Q114736260|Q114736260]] | [[Maria Modig]] | [[Katarina church parish]] | 1945-04-10 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2296 | [[:d:Q114762494|Q114762494]] | [[Carolin Amlinger]] | | 1984 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Carolin Amlinger 2mod.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2297 | [[:d:Q115125045|Q115125045]] | [[Ewa Starzyńska-Kościuszko]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2298 | [[:d:Q115282566|Q115282566]] | [[Carolina Meloni]] | [[Tucumán|Provincia de Tucumán]] | 1975 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Carolina Meloni González.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2299 | [[:d:Q115282792|Q115282792]] | [[Francisca Perez Carreno]] | [[Madrid]] | 1961-04-14 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2300 | [[:d:Q115283139|Q115283139]] | [[María José Alcaraz León]] | [[Torre-Pacheco]] | 1976 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2301 | [[:d:Q115595735|Q115595735]] | [[Zsuzsa Hegedüs]] | No/unknown value | 1946 | [[Hungría]] | 2022-12-03 | |- | style='text-align:right'| 2302 | [[:d:Q115663215|Q115663215]] | [[Alejandra Rangel Hinojosa]] | [[Monterrei, México|Monterrei]] | 1946-04-30 | [[México]] | 2020-08-07 | |- | style='text-align:right'| 2303 | [[:d:Q115750026|Q115750026]] | [[Denise Ferreira da Silva]] | | 1963 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Denise Ferreira da Silva.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2304 | [[:d:Q115941083|Q115941083]] | [[Andrea Folkierska]] | | 1938 | [[Polonia]] | 2022 | |- | style='text-align:right'| 2305 | [[:d:Q116027251|Q116027251]] | [[Выборнова, Валентина Васильевна]] | [[Óblast de Ryazan]] | 1927-01-27 | | | |- | style='text-align:right'| 2306 | [[:d:Q116045353|Q116045353]] | [[Barbara Schmitz]] | [[Bad Karlshafen]] | 1968-07-07 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Barbara Schmitz (2024) I.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2307 | [[:d:Q116186882|Q116186882]] | [[Brigitte Boudon]] | [[Sexto Distrito de Lión]] | 1955-07-20 | [[Francia]] | 2023-12-27 | [[Ficheiro:Brigitte Boudon (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2308 | [[:d:Q116281755|Q116281755]] | [[Johanna Meehan]] | | 1956-02-01 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-01-08 | |- | style='text-align:right'| 2309 | [[:d:Q116309954|Q116309954]] | [[Maria Homem]] | | 1969 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 2310 | [[:d:Q116527339|Q116527339]] | [[Yuliia Fedosiuk]] | [[Lviv]] | 1993 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Fedosiukyuliia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2311 | [[:d:Q116817951|Q116817951]] | [[Matilde Carrasco Barranco]] | [[Xaén]] | | [[España]] | | [[Ficheiro:Matilde Carrasco por Borja Morgado.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2312 | [[:d:Q116958140|Q116958140]] | [[Ida Vassalini]] | [[Verona]] | 1891-11-01 | | 1953-12-21 | |- | style='text-align:right'| 2313 | [[:d:Q117089358|Q117089358]] | [[Nerea Blanco]] | [[Madrid]] | 1987-03-13 | [[España]] | | [[Ficheiro:Nerea Blanco.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2314 | [[:d:Q117142474|Q117142474]] | [[Laura Quintana Porras]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 2315 | [[:d:Q117213794|Q117213794]] | [[Raquel Mercado Salas]] | [[Aguascalientes]] | | [[México]] | | [[Ficheiro:Raquel Mercado Salas durante la presentación de su libro Filosofía y Arte 10.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2316 | [[:d:Q117261148|Q117261148]] | [[Aleksandra Kuzior]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2317 | [[:d:Q117336739|Q117336739]] | [[Joanna Mysona Byrska]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2318 | [[:d:Q117433765|Q117433765]] | [[Blanca Inés Prada Márquez]] | [[Betulia, Santander|Betulia]] | 1940-03-28 | [[Colombia]] | | |- | style='text-align:right'| 2319 | [[:d:Q117599985|Q117599985]] | [[Jennifer M. Morton]] | [[Lima]] | | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 2320 | [[:d:Q117675279|Q117675279]] | [[Johanna Sprondel]] | | 1980-12-03 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Re-publica 23 - Tag 1 (52953824910).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2321 | [[:d:Q117859900|Q117859900]] | [[Hildegund Menzel-Rogner]] | | 1910 | [[Alemaña]] | 1945-02-06 | |- | style='text-align:right'| 2322 | [[:d:Q118144427|Q118144427]] | [[Mediha Esenel]] | | 1914 | [[Turquía]] | 2005 | |- | style='text-align:right'| 2323 | [[:d:Q118207493|Q118207493]] | [[Ligia Herrera Jurado]] | [[Provincia de Chiriquí]] | 1918-05-04 | [[Panamá]] | 2023-01-20 | [[Ficheiro:Ligia Herrera-009-Cuba-1966-Circa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2324 | [[:d:Q118289010|Q118289010]] | [[Sarolta Deczki]] | [[Debrecen]] | 1977-04-14 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Deczki Sarolta-2.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2325 | [[:d:Q118398970|Q118398970]] | [[Judith Baker]] | | 1938 | | 2014-05-22 | |- | style='text-align:right'| 2326 | [[:d:Q118744498|Q118744498]] | [[Samantha Vice]] | | 1973-03-12 | | | |- | style='text-align:right'| 2327 | [[:d:Q118798651|Q118798651]] | [[Nedyalka Mihova]] | [[Kardzhali]] | 1929-11-24 | [[Bulgaria]] | 1995-06-03 | |- | style='text-align:right'| 2328 | [[:d:Q118798693|Q118798693]] | [[Maria Cristina Boidi]] | | 1941 | [[Austria]] | 2022-11-20 | |- | style='text-align:right'| 2329 | [[:d:Q119285653|Q119285653]] | [[Cynthia Macdonald]] | | 1951-08-25 | | | |- | style='text-align:right'| 2330 | [[:d:Q119717707|Q119717707]] | [[Núria Sara Miras Boronat]] | | | | | [[Ficheiro:Núria Sara Miras Boronat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2331 | [[:d:Q119857504|Q119857504]] | [[Ana Peraica]] | | | [[Croacia]] | | |- | style='text-align:right'| 2332 | [[:d:Q119933574|Q119933574]] | [[Наталля Кутузава]] | [[Kíiv]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 2333 | [[:d:Q120170721|Q120170721]] | [[Dodo Labuchidze]] | [[Tbilisi]] | 1948-09-15 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Xeorxia]] | 2020-02-24 | |- | style='text-align:right'| 2334 | [[:d:Q120175470|Q120175470]] | [[Michelle Kosch]] | | 1965-04-02 | | | |- | style='text-align:right'| 2335 | [[:d:Q120176566|Q120176566]] | [[Karolina Hübner]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2336 | [[:d:Q120201772|Q120201772]] | [[Julia Markovits]] | | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 2337 | [[:d:Q120206599|Q120206599]] | [[Dilek Huseyinzadegan]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2338 | [[:d:Q120269171|Q120269171]] | [[Коначева, Светлана Александровна]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2339 | [[:d:Q120484132|Q120484132]] | [[Elektra Wagenrad]] | | | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Elektra Wagenrad - 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2340 | [[:d:Q120488476|Q120488476]] | [[Jessica Wahman]] | | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 2341 | [[:d:Q120637590|Q120637590]] | [[Adriana Arpini]] | [[Mendoza, Arxentina|Mendoza]] | 1952-08-26 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 2342 | [[:d:Q120669814|Q120669814]] | [[Judith Lichtenberg]] | | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 2343 | [[:d:Q120686082|Q120686082]] | [[Alba Garmendia Castaños]] | [[Ikaztegieta]] | 1992-01-05 | | | [[Ficheiro:Alba Garmendia Castaños.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2344 | [[:d:Q120690402|Q120690402]] | [[Letitia Meynell]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2345 | [[:d:Q120862995|Q120862995]] | [[Deborah Baumgold]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2346 | [[:d:Q120869618|Q120869618]] | [[Carmen Ortega Ricaurte]] | | 1926-03-20 | [[Colombia]] | 2011-11-18 | [[Ficheiro:Carmen Ortega Ricaurte.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2347 | [[:d:Q120971935|Q120971935]] | [[María del Rosario Acosta]] | [[Colombia]] | 1979 | [[Colombia]] | | |- | style='text-align:right'| 2348 | [[:d:Q121088133|Q121088133]] | [[Jessica N. Berry]] | | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 2349 | [[:d:Q121231185|Q121231185]] | [[Marianne Kohn Beker]] | [[Caracas]] | 1933-06-01 | [[Venezuela]] | 2017-07-05 | |- | style='text-align:right'| 2350 | [[:d:Q121535178|Q121535178]] | [[Clare Mac Cumhaill]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2351 | [[:d:Q121541825|Q121541825]] | [[Sibyl A. Schwarzenbach]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2352 | [[:d:Q121763669|Q121763669]] | [[Sissi Cano]] | | 1970-07-31 | | | |- | style='text-align:right'| 2353 | [[:d:Q121866220|Q121866220]] | [[Sharon Krause]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2354 | [[:d:Q122426203|Q122426203]] | [[Karima Ziali]] | [[Marrocos]]<br/>[[Nador]] | 1986 | [[Marrocos]] | | [[Ficheiro:Karima Ziali en Sorginenea, Vitoria-Gasteiz, julio, 2023 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2355 | [[:d:Q122473949|Q122473949]] | [[Tamara Kuzmina]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2356 | [[:d:Q122764459|Q122764459]] | [[Magdalena Piñeyro]] | [[Montevideo]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 2357 | [[:d:Q122818360|Q122818360]] | [[Nathasha Pemba]] | [[Pointe-Noire, República do Congo|Pointe-Noire]] | 1976 | [[República do Congo]] | | |- | style='text-align:right'| 2358 | [[:d:Q122829390|Q122829390]] | [[Connie Rosati]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2359 | [[:d:Q122834271|Q122834271]] | [[Deborah Heikes]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2360 | [[:d:Q122871674|Q122871674]] | [[Georgette Beljon]] | [[Wiltz]] | 1916-11-23 | [[Luxemburgo]] | 2006-12-03 | |- | style='text-align:right'| 2361 | [[:d:Q122910206|Q122910206]] | [[Jennifer A. McMahon]] | | | | 2023 | |- | style='text-align:right'| 2362 | [[:d:Q123151716|Q123151716]] | [[Hagit Benbaji]] | [[Israel]] | 1966-04-12 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 2363 | [[:d:Q123155562|Q123155562]] | [[Patricia Huntington]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2364 | [[:d:Q123155936|Q123155936]] | [[Nancy J. Holland]] | | 1947-01-12 | | 2020-01-25 | |- | style='text-align:right'| 2365 | [[:d:Q123180955|Q123180955]] | [[Costanza Bocchi]] | | | | 1566 | [[Ficheiro:Museo della storia di Bologna abc60 Costanza Bocchi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2366 | [[:d:Q123376493|Q123376493]] | [[Alaitz Aizpuru]] | [[Azpeitia]] | 1983 | [[España]] | | [[Ficheiro:Alaitz Aizpuru.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2367 | [[:d:Q123384850|Q123384850]] | [[Leena Simon]] | | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 2368 | [[:d:Q123406037|Q123406037]] | [[Shōko Suzuki]] | | 1957 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2369 | [[:d:Q123597492|Q123597492]] | [[Doortje Smithuijsen]] | [[Ámsterdam]] | 1992-01-23 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Doortje Smithuijsen (2024) (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2370 | [[:d:Q123704482|Q123704482]] | [[Emma Bigé]] | | 1987-03-16 | | | |- | style='text-align:right'| 2371 | [[:d:Q123786013|Q123786013]] | [[Valérie Cayouette-Guilloteau]] | | | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Valérie Guilloteau 2012-08-24.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2372 | [[:d:Q123896488|Q123896488]] | [[Вольга Васілеўна Гарбачова]] | [[Vorkuta]] | 1961-11-18 | | | |- | style='text-align:right'| 2373 | [[:d:Q123992650|Q123992650]] | [[Katarzyna Paprzycka-Hausman]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2374 | [[:d:Q124006147|Q124006147]] | [[Joanna Odrowąż-Sypniewska]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2375 | [[:d:Q124126246|Q124126246]] | [[Iwona Lorenc]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2376 | [[:d:Q124130891|Q124130891]] | [[Sue Campbell]] | | 1956 | [[Canadá]] | 2011 | |- | style='text-align:right'| 2377 | [[:d:Q124260474|Q124260474]] | [[Krystyna Krauze-Błachowicz]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2378 | [[:d:Q124295358|Q124295358]] | [[Loola Pérez]] | | 1991-07-15 | | | |- | style='text-align:right'| 2379 | [[:d:Q124359722|Q124359722]] | [[Teresa Kostyrko]] | | 1932-06-06 | [[Polonia]] | 2024-07-29 | |- | style='text-align:right'| 2380 | [[:d:Q124378418|Q124378418]] | [[Patricia Corres Ayala]] | | 1950 | [[México]] | 2024-01-03 | |- | style='text-align:right'| 2381 | [[:d:Q124413664|Q124413664]] | [[Aldona Pobojewska]] | | 1949-10-02 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2382 | [[:d:Q124664861|Q124664861]] | [[Алтынова Наилә Фаяз ҡыҙы]] | [[Ufa]] | 1951-06-09 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 2383 | [[:d:Q124803939|Q124803939]] | [[Ol'ga Ìvanaǔna Âfrèmava]] | [[Krasnogvardeyskoe]] | 1923-09-07 | [[Belarús]] | | |- | style='text-align:right'| 2384 | [[:d:Q124808658|Q124808658]] | [[Małgorzata Czarnocka]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2385 | [[:d:Q125097797|Q125097797]] | [[Corina Yoris]] | [[Caracas]] | 1944-03-17 | [[Venezuela]] | | [[Ficheiro:Corina Yoris - Voice of America.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2386 | [[:d:Q125117274|Q125117274]] | [[Marie Bardet]] | | 1981 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2387 | [[:d:Q125219275|Q125219275]] | [[Magdalena Borowska]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2388 | [[:d:Q125475272|Q125475272]] | [[Begoña Gil Llanos]] | [[Bilbao]] | 1967-02-20 | [[España]] | | [[Ficheiro:Begoña Gil Ramos.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2389 | [[:d:Q125498858|Q125498858]] | [[Mercè Montserrat Lajara i Garcia]] | [[Barcelona]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 2390 | [[:d:Q125553776|Q125553776]] | [[Светлана Владимировна Девятова]] | [[Moscova]] | 1961-07-10 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 2391 | [[:d:Q125747776|Q125747776]] | [[Eloísa de Castro]] | [[Madrid]] | 1997-02-11 | [[España]] | | [[Ficheiro:EloisaDeCastro NatEnemedeFineArt 0339.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2392 | [[:d:Q125919104|Q125919104]] | [[Kathleen Knight Abowitz]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2393 | [[:d:Q125925844|Q125925844]] | [[Lorna Finlayson]] | | 1986 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2394 | [[:d:Q125958895|Q125958895]] | [[L.C. Beckett]] | [[Leeds]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2395 | [[:d:Q125973022|Q125973022]] | [[Alyssa Ney]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2396 | [[:d:Q126003170|Q126003170]] | [[Carmen Madorrán Ayerra]] | [[Pamplona]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 2397 | [[:d:Q126279994|Q126279994]] | [[Jane Frances McDonnell]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2398 | [[:d:Q126325175|Q126325175]] | [[Aranka Kiss]] | [[Mosonmagyaróvár]] | 1930-01-02 | [[Hungría]] | 1979-02-28 | |- | style='text-align:right'| 2399 | [[:d:Q126326126|Q126326126]] | [[Júlia Izsák]] | [[Szentes]] | 1924-02-16 | [[Hungría]] | 2010 | |- | style='text-align:right'| 2400 | [[:d:Q127265666|Q127265666]] | [[Ludmila Artemievna Markova]] | [[San Petersburgo]] | 1932-12-12 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2020-12-26 | |- | style='text-align:right'| 2401 | [[:d:Q128635994|Q128635994]] | [[Hannah Prins]] | [[Ámsterdam]] | 1997 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2402 | [[:d:Q129281611|Q129281611]] | [[Karen Detlefsen]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2403 | [[:d:Q130239184|Q130239184]] | [[Vladlena Lysenkova]] | [[Khárkiv]] | 1970-05-07 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 2404 | [[:d:Q130340350|Q130340350]] | [[Margaret Cameron]] | | 1972 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2405 | [[:d:Q130369424|Q130369424]] | [[Agnes Cuming]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2406 | [[:d:Q130646701|Q130646701]] | [[Safae el Khannoussi]] | [[Tánxer]] | 1994 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2407 | [[:d:Q130680509|Q130680509]] | [[Audry Bustos Díaz]] | [[Puebla]] | 1987-10-25 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 2408 | [[:d:Q130681246|Q130681246]] | [[Aimé Tapia González]] | [[Cidade de México]] | 1979-09-18 | [[México]] | | [[Ficheiro:Aimé Tapia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2409 | [[:d:Q131079862|Q131079862]] | [[Ubhay Bharati]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2410 | [[:d:Q131195830|Q131195830]] | [[Jean Kazez]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2411 | [[:d:Q131621004|Q131621004]] | [[Sarah Sawyer]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2412 | [[:d:Q131919994|Q131919994]] | [[Angela Potochnik]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2413 | [[:d:Q131927641|Q131927641]] | [[Martha Bardaro]] | [[Resistencia, Chaco|Resistencia]] | 1940-07-04 | [[Arxentina]] | 2023-10-04 | |- | style='text-align:right'| 2414 | [[:d:Q132862125|Q132862125]] | [[Eleanor Bisbee]] | | 1893-07-22 | | 1956-04-18 | |- | style='text-align:right'| 2415 | [[:d:Q133079546|Q133079546]] | [[María de Camporredondo]] | [[Almagro, Cidade Real|Almagro]] | 1694-01-13 | | 1759-07-04 | |- | style='text-align:right'| 2416 | [[:d:Q133464809|Q133464809]] | [[Fiona Ellis]] | | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 2417 | [[:d:Q133885304|Q133885304]] | [[Uma Dhar]] | [[Calcuta]] | 1965-09-21 | [[India]] | | [[Ficheiro:U D Indian 1980.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2418 | [[:d:Q134447011|Q134447011]] | [[Mukha Olha]] | [[Lviv]] | 1981-03-31 | | | |- | style='text-align:right'| 2419 | [[:d:Q134476289|Q134476289]] | [[Melissa M. Merritt]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2420 | [[:d:Q134479190|Q134479190]] | [[Samantha Matherne]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2421 | [[:d:Q134587981|Q134587981]] | [[Katharina T. Kraus]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2422 | [[:d:Q134877472|Q134877472]] | [[Beatriz Mariana Quiroga]] | [[Mar del Plata]] | 1940-08-05 | [[Arxentina]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 2423 | [[:d:Q134890986|Q134890986]] | [[Heidi Maibom]] | | | | | |} {{Wikidata list end}} == Véxase tamén == * [[:en:Category:Women philosophers by nationality]] [[Categoría:Wikipedia:Listas de mulleres con datos de Wikidata]] 2jnpgdhek973qp9wiyxh99b7kgq0pue 0 368071 7104958 6975936 2025-06-23T21:03:38Z O Breixo 127505 7104958 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Dacia around 100 AD - Italian.png |descrición_imaxe = A Dacia sobre o ano 100. |resultado = Vitoria Imperial, conquista definitiva de [[Dacia]] |combatentes1 = [[Ficheiro:Vexilloid of the Roman Empire.svg|12px]] [[Imperio Romano]] |combatentes2 = [[Dacios]] |comandante1 = [[Ficheiro:Vexilloid of the Roman Empire.svg|8px]] [[Traxano]] |comandante2 = [[Decébalo]] |soldados1 = Uns 150.000 lexionarios romanos e auxiliares. |soldados2 = Uns 200.000 dacios, e roxolanos e bastarnas |baixas1 = s/d |baixas2 = Considerables (uns 500.000 prisioneiros) }} As '''guerras dacias''' (101-102 e 105-106) foron dous curtos [[Guerra|conflitos]] entre o [[Imperio Romano|Imperio romano]] e Dacia que tiveron lugar durante o mandato do emperador [[Traxano]]. == Antecedentes == Durante o [[século I]], a política romana respecto dos pobos veciños e ás ameazas potenciais era que estas debían ser contidas axiña. Na época de [[Octavio Augusto|Augusto]], cando os territorios ó sur do [[Río Danubio|Danubio]] foron ocupados e convertidos na provincia de [[Mesia]], asináronse varios tratados de alianza co reino dos dacios, que foron mantidos polos seguintes emperadores e reis dacios.<ref name="RefA">[http://www.youtube.com/watch?v=hEQknLedMOA&feature=related El Imperio Romano - Guerras Dacias]</ref> A finais de devandito século ascendeu ó trono dacio [[Decébalo]], quen rompeu o ''statu quo'' existente até entón e iniciou unha política agresiva, aliándose cos pobos situados ó norte e leste do seu reino. [[Ficheiro:KunsthistorischesMuseumDacianGold5.jpg|esquerda|miniatura|Ouro dacio.]] No ano [[85]] Decébalo atacou ''Moesia'' e saqueou varias vilas.<ref>Matyszak (2004), p. 216</ref><ref>Luttwak (1976), p. 53</ref> [[Domiciano]] ordenou unha inmediata campaña de castigo ó mando de Cornelius Fuscus que rematou nun sonoro desastre na Primeira batalla de Tapae polo que pediron unha tregua.<ref>Mattyszak (2004), p. 217</ref> Tras o fracaso de ''Fuscus'', Domiciano lanzou outra expedición comandada por ''Tettius Iulianus'', que venceu con éxito a resistencia dacia na Segunda batalla de Tapae, pero con todo non puido aproveitar mellor a súa vitoria por mor das dificultades da xeografía local e a necesidade de reforzar a fronte de ''[[Pannonia]]'' ameazado por incursións [[sármatas]].<ref name="RefB">{{Cita web|url=http://www.roman-emperors.org/assobd.htm#s-inx|título=De Imperatoribus Romanis|formato=Repertorio de descripciones de batallas imperiales}}</ref> Domiciano viuse forzado a asinar unha humillante paz e pagar tributo ós dacios. Para algúns historiadores devandito tratado foi a causa do seu posterior asasinato no ano [[96]]. Malia os compromisos ós que chegara cos romanos, dende os seus dominios continuouse acosando ás caravanas e frotas de comerciantes, chegando mesmo a realizar actos de saqueo de poboacións fronteirizas.<ref name="RefC">[http://www.youtube.com/watch?v=UNLOBNhwjKw&feature=related Vida y muerte en Roma: "Las legiones"]</ref> Por todo isto, Dacia era vista polo [[Imperio Romano|Imperio romano]] como un inimigo potencial. Ademais, nesa época, o Imperio romano estaba a pasar por grandes dificultades económicas, principalmente polas custosas campañas militares emprendidas por toda [[Europa]]. Os recursos naturais de Dacia, en particular o seu [[ouro]], necesario para a [[cuñaxe]] de [[Moeda|moedas]], incitaron probablemente en parte o conflito. == A primeira guerra == [[Ficheiro:Campagna_dacica_Traiano_101-102_png.png|miniatura|Mapa da primeira campaña de Traxano.]] Tras conseguir o consentimento do [[Senado romano]], no ano [[101]], [[Traxano]] estaba listo para avanzar sobre Dacia, preparando un enorme exército, o máis grande dende os tempos de [[Octavio Augusto|Augusto]] e que non se volvería a ver até a campaña de [[Marco Aurelio]] contra os xermanos.<ref name="Ref3">{{Cita web |url=http://www.satrapa1.com/articulos/antiguedad/Marco_Aurelio/marco_Aurelio.htm |título=Marco Aurelio y la frontera del Danubio. |data-acceso=23 de febreiro de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20060903003556/http://www.satrapa1.com/articulos/antiguedad/Marco_Aurelio/marco_Aurelio.htm |dataarquivo=03 de setembro de 2006 |urlmorta=yes }}</ref> Compúñase dunhas 14 [[Lexión romana|lexións romanas]] máis vexillationes de varias outras, en total uns 150 000 homes. A estratexia romana consistía basicamente en esmagar calquera resistencia dos seus inimigos co poder das súas lexións para logo iniciar o proceso de romanización da nova provincia, aliándose con xefes locais e impoñendo a súa organización administrativa e obras públicas. Traxano partiu de [[Sirmium|Sirmio]] cunha forza de 7 lexións e 41 [[cohorte]]s auxiliares mixtas de infantaría e cabalaría máis algunhas vexillationes. En total, preto de 86 000 homes. Marcha sobre Tapae, onde estaba atrincheirado Decébalo. Brillantemente logrou neutralizar a trampa que lle prepararon os dacios e sármatas no estreito paso montañoso.<ref name="Ref2">{{Cita web |url=http://www.historialago.com/leg_01043_legioncombate_01.htm |título=Las legiones de Julio César. |data-acceso=23 de febreiro de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20161028215459/http://www.historialago.com/leg_01043_legioncombate_01.htm |dataarquivo=28 de outubro de 2016 |urlmorta=yes }}</ref> Traxano empezou entón a avanzar cara a [[Sarmizegetusa]], e Decébalo lanzou un ataque contra ''Moesia'' coa intención de que parase a súa ofensiva. O emperador tivo que cancelar a súa ofensiva e enfrontarse á incursión bárbara, o que se logrou definitivamente na [[batalla de Adamclisi]]. Tras esta nova derrota, Decébalo non puido máis que retroceder cara ó interior do seu país, mentres que Traxano procedeu a asediar Sarmizegetusa e arrasouna.<ref>Mattyszak (2004), p. 223</ref> Con isto finalmente o rei dacio rendeuse e aceptou as condicións impostas polos romanos.<ref>''[http://books.google.cl/books?id=tW_eEVbVxpEC&pg=PA913&dq=battle+of+tapae+105&hl=es&ei=vt5vTuijH-Ly0gH0hICMCg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCsQ6AEwAA#v=onepage&q=battle%20of%20tapae%20105&f=false Dictionary of battles and sieges: a guide to 8,500 battles from antiquity through the twenty-first century]''.</ref> Dacia quedou convertida nun Estado tributario e aliado de Roma, motivo polo cal varias lexións foron apostadas no seu territorio asegurando o dominio romano. == A segunda guerra == [[Ficheiro:Campagna_dacica_Traiano_105-106_png.png|esquerda|miniatura|Mapa da segunda campaña de Traxano.]] Ó pouco tempo do seu sometemento, Decébalo volveu lanzar ataques contra Moesia e as colonias romanas, incitando ás tribos dacias a rebelarse. Corría a [[primavera]] do ano [[105]] e Traxano volveu reunir as súas forzas, esta vez para a conquista definitiva de Dacia. Os romanos lentamente empezaron a tomar posicións e forzaron novamente con éxito o paso de Tapae. No [[verán]] do ano seguinte Traxano iniciou a súa campaña final contra os dacios. Tres forzas romanas iniciaron o seu avance dende o Danubio: unha, ó mando persoal do emperador, partiu dende Drobeta e ocupou Tapae, pasando a asediar a capital dacia. Os locais rexeitaron o primeiro ataque romano pero finalmente a cidade caeu, resultando saqueada e queimada. Decébalo logrou escapar.<ref>Jaques, 2007, pp. 913-914</ref> As outras columnas romanas partiron de Oescus e Axiopolis atacando o centro e leste de Dacia respectivamente. Do mesmo xeito que a primeira columna estas tamén avanzaron arrasándoo todo ó seu paso. Finalmente Decébalo, perseguido de preto polos romanos, suicidouse para evitar a súa captura. Posteriormente grazas á traizón de Bicilis, un confidente do rei dacio, Traxano atopou o tesouro do rei inimigo preto do río Sargetia (tesouro que ascendía, segundo a avaliación de Jérôme Carcopino, a 165 500&nbsp;kg de ouro e 331 000&nbsp;kg de prata). Mentres que o avance romano continuou, a campaña deuse por finalizada coa toma de Porolissum, un enclave de resistencia situado no norte de Dacia. == Consecuencias == [[Ficheiro:Colonna di Traiano.jpg|miniatura|[[Columna de Traxano]] no [[Foro de Traxano]] en Roma, erixida como conmemoración das vitorias deste emperador en Dacia, para servir como mausoleo para as súas cinzas.]] [[Ficheiro:TropheumTraiani.jpg|esquerda|miniatura|Trofeo de Adamclisi: monumento conmemorativo erixido por [[Traxano|Trajano]] en [[109]], na [[Dobruia|Dobruja]] meridional, para conmemorar a súa vitoria sobre os [[dacios]] na batalla homónima.]] As guerras foron un grande éxito para o Imperio romano. Traxano ordenou un total de 123 días de celebracións en todo o territorio imperial, morrendo ademais 10 000 [[gladiador]]es nos espectáculos realizados no [[Coliseo de Roma|Coliseo]].<ref name="Ref4">[http://vmek.oszk.hu/03400/03407/html/18.html The Population: Dacians and Settlers]</ref> Tamén iniciou un inmediato proceso de colonización, atraendo a varios miles de cidadáns romanos, na súa maioría itálicos, a habitar nela. A poboación dacia en cambio viuse moi minguada; a maioría morreu ou foi escravizada (os historiadores falan que até medio millón de dacios foron vendidos como escravos) e moitos dos sobreviventes escaparon ás zonas fronteirizas do reino onde pasaron a chamarse os "dacios libres", presentando sempre problemas ós romanos aínda que nunca de importancia agás durante os anos 160 en alianza con outros pobos. A conquista reportou unha inmediata ganancia para o Estado de 2 700 millóns de [[sestercio]]s e ademais a longo prazo quedaron aseguradas as ricas minas do oeste de Dacia, que proporcionaron grandes ingresos fiscais ao Imperio.<ref>Grigore Arbore Popescu, ''Le strade di Traiano, in Traiano ai confini dell'Impero'', Milán, 1998, pp. 190.</ref> Aínda que as campañas resultaron moi custosas, as altas ganancias xeradas polas minas locais e a venda masiva de escravos dacios pagaron con fartura os custos. Grazas a isto Traxano puido iniciar un enorme programa de edificacións públicas e servizos sociais, que lle deu un grande apoio da poboación. Tamén serviu para financiar as seguintes campañas militares e favoreceu a expansión do comercio e da romanización por toda a área.<ref>Schmitz (2005), p. 8</ref> Para asegurar a defensa da nova provincia, xa que estaba bastante aberta ós movementos de pobos da gran chaira europea, particularmente [[Pobos xermánicos|xermanos]] e [[sármatas]], instaláronse dúas unidades lexionarias, a Lexión XIII Gemina en Potaissa e a Lexión I Italica en Novae. Dacia tamén serviu como contención das invasións bárbaras, impedindo un contacto inmediato entre estes pobos e as ricas provincias do interior do imperio. A campaña de Dacia foi tamén a última campaña de conquista da civilización romana. A partir de entón os sucesores de Traxano empezaron a optar por tomar unha política exterior defensiva.<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=ctLsjhdfRi0 Documental: Las tribus germánicas.]</ref> == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} === Bibliografía === * {{Cita libro|título=The Grand Strategy of the Roman Empire: From the First Century A.D. to the Third|url=https://archive.org/details/grandstrategyofr00lutt|apelidos=Luttwak|nome=Edward N.|editorial=Johns Hopkins U.P.|ano=1976|ISBN=9780801818639|ref=|lugar=Baltimore}} * {{Cita libro|título=The Enemies of Rome: From Hannibal to Attila the Hun|apelidos=Matyszak|nome=Philip|editorial=Thames & Hudson|ano=2004|ISBN=978-0500251249|ref=|lugar=Londres}} * {{Cita libro|título=The Dacian threat, 101-106 AD.|apelidos=Schmitz|nome=Michael|editorial=Caeros Publishing|ano=2005|ISBN=0-9758445-0-4|ref=|lugar=Armidale, New South Wales}} {{Historia militar de Roma}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerras do século II]] [[Categoría:Guerras do Imperio Romano]] [[Categoría:Dacia]] snlsflwiwndauf3s1xyu6d5kkerf86n 4 371022 7105118 7099723 2025-06-23T23:33:53Z ListeriaBot 65707 Wikidata list updated [V2] 7105118 wikitext text/x-wiki Esta é unha '''lista de mulleres matemáticas''', segundo os datos que constan en [[Wikidata]]: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?date ?yob ?yod (COUNT(distinct ?sitelink) as ?count) WHERE { ?item wdt:P21 wd:Q6581072 . ?item wdt:P106 wd:Q170790 . ?item wdt:P31 wd:Q5 . ?sitelink schema:about ?item . OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob . BIND(YEAR(?dob) as ?yob) } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod . BIND(YEAR(?dod) as ?yod) } } GROUP BY ?item ?date ?yob ?yod ORDER BY ?date |sort=569 |columns=number:#,item:elemento,label:Nome,p19,p569,p27,p570,P18 |thumb=150 |links=red }} {| class='wikitable sortable' ! # ! elemento ! Nome ! lugar de nacemento ! data de nacemento ! país de nacionalidade ! data de falecemento ! imaxe |- | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q7099|Q7099]] | [[Emmy Noether]] | [[Erlangen]] | 1882-03-23 | [[Alemaña]]<br/>[[Reino de Baviera]] | 1935-04-14 | [[Ficheiro:EmmyNoether MFO3096.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q7103|Q7103]] | [[Sophie Germain]] | [[París]] | 1776-04-01 | [[Francia]] | 1831-06-27 | [[Ficheiro:Germain - Œuvres philosophiques, 1896 (Illustration page 4).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q7259|Q7259]] | [[Ada Lovelace|Ada Augusta Lovelace]] | [[Londres]] | 1815-12-10 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1852-11-27 | [[Ficheiro:Ada Byron daguerreotype by Antoine Claudet 1843 or 1850 - cropped.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q7286|Q7286]] | [[Émilie du Châtelet]] | [[París]] | 1706-12-17 | [[Francia]] | 1749-09-10 | [[Ficheiro:Inconnu, portrait de madame Du Châtelet à sa table de travail, détail (château de Breteuil) -002.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q7558|Q7558]] | [[Radia Perlman]] | [[Portsmouth (Q342803)|Portsmouth]] | 1951-12-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Radia Perlman 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q9958|Q9958]] | [[Winifred Asprey]] | [[Sioux City]] | 1917-04-08 | [[Estados Unidos de América]] | 2007-10-19 | |- | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q11428|Q11428]] | [[Jean Bartik]] | [[Alanthus Grove]] | 1924-12-27 | [[Estados Unidos de América]] | 2011-03-23 | [[Ficheiro:Two women operating ENIAC.gif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q11481|Q11481]] | [[Kathleen Booth]] | [[Stourbridge]] | 1922-07-09 | [[Reino Unido]] | 2022-09-29 | |- | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q11487|Q11487]] | [[Jennifer Tour Chayes]] | [[Nova York]] | 1956-09-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jennifer Tour Chayes vid 02.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q11586|Q11586]] | [[Annie Easley]] | [[Birmingham]] | 1932-04-23 | [[Estados Unidos de América]] | 2011-06-25 | [[Ficheiro:Annie Easley.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q11590|Q11590]] | [[Phyllis Fox]] | [[Colorado, Estados Unidos de América|Colorado]] | 1923-03-13 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-05-23 | |- | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q11594|Q11594]] | [[Frances A. Rosamond]] | | 1943 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q11596|Q11596]] | [[Charlotte Froese Fischer]] | [[Stara Mykolaivka]] | 1929-09-21 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Canadá]] | 2024-02-08 | [[Ficheiro:EDSAC (16).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q11609|Q11609]] | [[Shafrira Goldwasser]] | [[Nova York]] | 1958-11-14 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Israel]] | | [[Ficheiro:Shafi Goldwasser.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q11626|Q11626]] | [[Wendy Hall]] | [[Londres]] | 1952-10-25 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Wendy hall 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q11628|Q11628]] | [[Margaret Hamilton (científica)|Margaret Hamilton]] | [[Paoli]] | 1936-08-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Margaret Hamilton 1995.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q11636|Q11636]] | [[Betty Snyder Holberton|Betty Holberton]] | [[Filadelfia]] | 1917-03-07 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-12-08 | [[Ficheiro:Betty Holberton.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q11641|Q11641]] | [[Grace Hopper]] | [[Nova York]] | 1906-12-09 | [[Estados Unidos de América]] | 1992-01-01 | [[Ficheiro:Commodore Grace M. Hopper, USN (covered).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q11740|Q11740]] | [[Katherine Johnson]] | [[White Sulphur Springs]] | 1918-08-26 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-02-24 | [[Ficheiro:Katherine Johnson 1983.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q11752|Q11752]] | [[Mary Kenneth Keller]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1913-12-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1985-01-10 | |- | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q11754|Q11754]] | [[Maria Klawe]] | [[Toronto]] | 1951 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Maria Klawe 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q11766|Q11766]] | [[Susan Landau]] | [[Nova York]] | 1954-06-03 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan Landau (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q11779|Q11779]] | [[Nancy Lynch]] | [[Brooklyn]] | 1948-01-19 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q11903|Q11903]] | [[Hipatia]] | [[Alexandría]] | 360 | [[Imperio Bizantino]] | 415-03 | [[Ficheiro:Hipatia67.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q14010|Q14010]] | [[Ursula Martin]] | [[Londres]] | 1953-08-03 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q14098|Q14098]] | [[Caryn Navy]] | [[Brooklyn]] | 1953-07-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Caryn Navy (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q14100|Q14100]] | [[Klara Dan von Neumann]] | [[Budapest]] | 1911-08-18 | [[Hungría]] | 1963-11-10 | |- | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q14232|Q14232]] | [[Jean E. Sammet]] | [[Nova York]] | 1928-03-23 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-05-20 | [[Ficheiro:Jean Sammet UMD 1979.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q14252|Q14252]] | [[Diane Souvaine]] | | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Diane Souvaine.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q14263|Q14263]] | [[Ileana Streinu]] | [[Bucarest]] | 20th century | [[Romanía]] | | [[Ficheiro:Ileana Streinu in Limerick.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q15030|Q15030]] | [[Éva Tardos]] | [[Budapest]] | 1957-10-01 | [[Hungría]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Eva Tardos (2007).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q16445|Q16445]] | [[Michèle Vergne]] | [[L'Isle-Adam]] | 1943-08-29 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Michele Vergne.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q16479|Q16479]] | [[Tandy Warnow]] | | 1955-09-28 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tandy Warnow at ISMB 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q16481|Q16481]] | [[Sue Whitesides]] | | 20th century | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Sue Whitesides WTPGD.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q16492|Q16492]] | [[Mary Lee Woods]] | [[Birmingham]] | 1924-03-12 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2017-11-29 | [[Ficheiro:Mary Lee Berners-Lee (née Woods).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q16494|Q16494]] | [[Margaret H. Wright]] | [[Hanford]] | 1944-02-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:מרגרט ה. רייט.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q16497|Q16497]] | [[Frances Yao]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 38 | [[:d:Q17520|Q17520]] | [[Kathleen Antonelli]] | [[Creeslough]] | 1921-02-12 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Irlanda]] | 2006-04-20 | [[Ficheiro:KayMcNulty maturitní fotografie.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 39 | [[:d:Q17522|Q17522]] | [[Hertha Marks Ayrton]] | [[Illa Portsea]] | 1854-04-28 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Reino Unido]] | 1923-08-23 | [[Ficheiro:Helena Arsène Darmesteter - Portrait of Hertha Ayrton.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 40 | [[:d:Q32399|Q32399]] | [[Nina Karlovna Bari|Nina Bari]] | [[Moscova]] | 1901-11-19 | [[Unión Soviética]] | 1961-07-15 | [[Ficheiro:Бари Нина Карловна.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 41 | [[:d:Q32416|Q32416]] | [[Eva Bayer-Fluckiger]] | [[Budapest]] | 1951-06-25 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Eva Bayer-Fluckiger.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 42 | [[:d:Q38636|Q38636]] | [[Karen Uhlenbeck]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1942-08-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Uhlenbeck Karen 1982 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 43 | [[:d:Q40289|Q40289]] | [[Adele Goldstine]] | [[Nova York]] | 1920-12-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1964-11 | |- | style='text-align:right'| 44 | [[:d:Q41624|Q41624]] | [[Erna Schneider Hoover]] | [[Irvington]] | 1926-06-19 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 45 | [[:d:Q49245|Q49245]] | [[Marlyn Meltzer]] | [[Filadelfia]] | 1922 | [[Estados Unidos de América]] | 2008-12-07 | [[Ficheiro:Marlyn Meltzer.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 46 | [[:d:Q49251|Q49251]] | [[JoAnn Hardin Morgan|JoAnn H. Morgan]] | [[Huntsville]] | 1940-12-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:JoAnn Hardin Morgan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 47 | [[:d:Q51109|Q51109]] | [[Esther Szekeres]] | [[Budapest]] | 1910-02-20 | [[Australia]] | 2005-08-28 | |- | style='text-align:right'| 48 | [[:d:Q51769|Q51769]] | [[Frances Spence]] | [[Filadelfia]] | 1922-03-02 | [[Estados Unidos de América]] | 2012-07-18 | [[Ficheiro:Frances Bilas Spence feeding punch cards into ENIAC, Feb 1946.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 49 | [[:d:Q51781|Q51781]] | [[Katia Sycara]] | No/unknown value | No/unknown value | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 50 | [[:d:Q52559|Q52559]] | [[Ruth Teitelbaum]] | [[Dallas, Texas|Dallas]] | 1924 | [[Estados Unidos de América]] | 1986-08-09 | [[Ficheiro:Ruth Teitelbaum.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 51 | [[:d:Q68550|Q68550]] | [[Grete Hermann]] | [[Bremen]] | 1901-03-02 | [[Reino Unido]]<br/>[[Alemaña]] | 1984-02-15 | |- | style='text-align:right'| 52 | [[:d:Q71633|Q71633]] | [[Hanna Neumann]] | [[Berlín]] | 1914-02-12 | [[Alemaña]]<br/>[[Australia]] | 1971-11-14 | [[Ficheiro:HannaNeumann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 53 | [[:d:Q75427|Q75427]] | [[Irene Sänger-Bredt]] | [[Bonn]] | 1911-04-24 | [[Alemaña]] | 1983-10-20 | |- | style='text-align:right'| 54 | [[:d:Q76346|Q76346]] | [[Mileva Marić]] | [[Titel]] | 1875-12-19 | [[Reino de Hungría (1920-1946)|Reino de Hungría]]<br/>[[Alemaña]]<br/>[[Serbia]] | 1948-08-04 | [[Ficheiro:Mileva Maric 1912.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 55 | [[:d:Q76948|Q76948]] | [[Caroline Lucretia Herschel]] | [[Hannover]] | 1750-03-16 | [[Kingdom of Hanover]] | 1848-01-09 | [[Ficheiro:1829 Melchior Gommar Tieleman, Ölgemälde Caroline Herschel Hannover.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 56 | [[:d:Q80365|Q80365]] | [[Maria Angela Ardinghelli]] | [[Nápoles]] | 1728-05-28 | [[Reino de Nápoles]] | 1825-02-17 | [[Ficheiro:Petrus Joannes Windler Tentamina de causa electricitatis (011).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 57 | [[:d:Q85932|Q85932]] | [[Olga Hahn-Neurath]] | [[Viena]] | 1882-07-20 | [[Austria]] | 1937-07-20 | |- | style='text-align:right'| 58 | [[:d:Q87371|Q87371]] | [[Angela Steinmüller]] | [[Schmalkalden]] | 1941-04-15 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 59 | [[:d:Q90576|Q90576]] | [[Karin Reich]] | [[Múnic]] | 1941-10-13 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 60 | [[:d:Q91649|Q91649]] | [[Ruth Moufang]] | [[Darmstadt]] | 1905-01-10 | [[Alemaña]] | 1977-11-26 | [[Ficheiro:Olga Taussky Todd Ruth Moufang.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 61 | [[:d:Q91675|Q91675]] | [[Irmgard Flügge-Lotz]] | [[Hameln]] | 1903-07-16 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1974-05-22 | |- | style='text-align:right'| 62 | [[:d:Q92006|Q92006]] | [[Ulrike Tillmann]] | [[Rhede]] | 1962-12-12 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ulrike Tillmann in 2018 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 63 | [[:d:Q92362|Q92362]] | [[Lisa Sauermann]] | [[Dresden]] | 1992-09-25 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Sauermann lisa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 64 | [[:d:Q92810|Q92810]] | [[Irit Dinur]] | [[Xerusalén]] | 1973-03-04 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:אירית.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 65 | [[:d:Q93004|Q93004]] | [[Lenore Blum]] | [[Nova York]] | 1942-12-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lenore Blum 1998.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 66 | [[:d:Q95574|Q95574]] | [[Johanna Wanka]] | [[Rosenfeld]] | 1951-04-01 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | | [[Ficheiro:2015-12-14 Johanna Wanka Parteitag der CDU Deutschlands by Olaf Kosinsky -2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 67 | [[:d:Q102019|Q102019]] | [[Erika Pannwitz]] | [[Lychen]] | 1904 | [[Alemaña]] | 1975-11-25 | |- | style='text-align:right'| 68 | [[:d:Q104173|Q104173]] | [[Hélène Esnault]] | [[París]] | 1953-07-17 | [[Francia]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Helene Esnault.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 69 | [[:d:Q106616|Q106616]] | [[Kathrin Bringmann]] | [[Münster]] | 1977-05-08 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Kathrin Bringmann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 70 | [[:d:Q108687|Q108687]] | [[Helga Königsdorf]] | [[Gera]] | 1938-07-13 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | 2014-05-04 | [[Ficheiro:Bundesarchiv Bild 183-1987-1125-309, Berlin, Schriftstellerkongress der DDR, Königsdorf.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 71 | [[:d:Q109072|Q109072]] | [[Hel Braun]] | [[Frankfurt]] | 1914-06-03 | [[Alemaña]] | 1986-05-15 | [[Ficheiro:Hel Braun.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 72 | [[:d:Q109297|Q109297]] | [[Annette Huber-Klawitter]] | [[Frankfurt]] | 1967-05-23 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Annette Huber-Klawitter.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 73 | [[:d:Q113741|Q113741]] | [[Olga Taussky-Todd]] | [[cementerio de Viena]] | 1906-08-30 | [[Austria]] | 1995-10-07 | [[Ficheiro:Olga Taussky-Todd.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 74 | [[:d:Q121186|Q121186]] | [[Inge Schmitz-Feuerhake]] | [[Osnabrück]] | 1935-09-28 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 75 | [[:d:Q121496|Q121496]] | [[Anna Johnson Pell Wheeler]] | [[Hawarden]] | 1883-05-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1966-03-26 | [[Ficheiro:Anna Johnson Pell Wheeler.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 76 | [[:d:Q123131|Q123131]] | [[Edith Alice Müller]] | [[Madrid]] | 1918-02-05 | [[Suíza]] | 1995-07-24 | |- | style='text-align:right'| 77 | [[:d:Q123504|Q123504]] | [[Bärbel Höhn]] | [[Flensburgo]] | 1952-05-04 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Bhoehn.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 78 | [[:d:Q126350|Q126350]] | [[Renate Tobies]] | | 1947-01-25 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Tobies,Renate 2010 Jena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 79 | [[:d:Q144734|Q144734]] | [[Katarzyna Hall]] | [[Gdańsk]] | 1957-03-15 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Katarzyna-Hall.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 80 | [[:d:Q164161|Q164161]] | [[Mary Hesse]] | [[Reigate]] | 1924-10-15 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2016-10-02 | |- | style='text-align:right'| 81 | [[:d:Q168267|Q168267]] | [[Hilda Pollaczek-Geiringer]] | [[Viena]] | 1893-09-28 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Austria]] | 1973-03-22 | [[Ficheiro:Pollaczek Zurich1932.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 82 | [[:d:Q183074|Q183074]] | [[Juana Inés de la Cruz]] | [[Nepantla de Sor Juana Inés de la Cruz]] | 1651-11-12 | [[Imperio Español]] | 1695-04-17 | [[Ficheiro:Sor Juana Inés de la Cruz, 1732 - Fray Miguel de Herrera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 83 | [[:d:Q184535|Q184535]] | [[Sofia Kovalewska]] | [[Moscova]] | 1850-01-03 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Suecia]] | 1891-02-10 | [[Ficheiro:Sofja Wassiljewna Kowalewskaja 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 84 | [[:d:Q200392|Q200392]] | [[Maria Gaetana Agnesi]] | [[Milán]] | 1718-05-16 | | 1799-01-09 | [[Ficheiro:Maria Gaetana Agnesi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 85 | [[:d:Q201472|Q201472]] | [[Elena Venttsel]] | [[Talín]] | 1907-03-08<br/>1907-03-21 | [[Unión Soviética]] | 2002-04-15 | |- | style='text-align:right'| 86 | [[:d:Q213577|Q213577]] | [[Maria Reiche]] | [[Dresden]] | 1903-05-15 | [[Alemaña]]<br/>[[Perú]] | 1998-06-08 | [[Ficheiro:Maria Reiche 1910.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 87 | [[:d:Q218415|Q218415]] | [[Zoia Ceaușescu]] | [[Bucarest]] | 1949-02-28 | [[Romanía]] | 2006-11-20 | [[Ficheiro:Zoia Ceaușescu 1981.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 88 | [[:d:Q235426|Q235426]] | [[Teano de Crotone]] | [[Crotone]] | 6th century BCE | | 5th century BCE | |- | style='text-align:right'| 89 | [[:d:Q238589|Q238589]] | [[Marianna Csörnyei]] | [[Budapest]] | 1975-10-08 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 90 | [[:d:Q242949|Q242949]] | [[Danica McKellar]] | [[La Jolla]] | 1975-01-03 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:2018-us-nationalbookfestival-danica-mckellar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 91 | [[:d:Q258206|Q258206]] | [[Agnes Meyer Driscoll]] | [[Geneseo]] | 1889-07-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1971-09-16 | [[Ficheiro:Agnes meyer driscoll.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 92 | [[:d:Q266049|Q266049]] | [[Nicole-Reine Lepaute]] | [[París]] | 1723-01-05 | [[Reino de Francia]] | 1788-12-06 | [[Ficheiro:Nicole-Reine Lepaute.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 93 | [[:d:Q268702|Q268702]] | [[Mary Somerville]] | [[Jedburgh]] | 1780-12-26 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1872-11-28 | [[Ficheiro:Thomas Phillips - Mary Fairfax, Mrs William Somerville, 1780 - 1872. Writer on science - Google Art Project.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 94 | [[:d:Q272161|Q272161]] | [[Lady Byron]] | [[Condado de Durham]] | 1792-05-17 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Reino de Gran Bretaña]]<br/>[[Reino Unido]] | 1860-05-16 | [[Ficheiro:Annabella Byron (1792-1860).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 95 | [[:d:Q274694|Q274694]] | [[Elisabeth Vreede]] | [[A Haia]] | 1879-07-16 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1943-08-31 | [[Ficheiro:Elisabeth Vreede.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 96 | [[:d:Q274751|Q274751]] | [[Élisabeth Lutz]] | [[Thann]] | 1914-05-14 | [[Francia]] | 2008-07-31 | |- | style='text-align:right'| 97 | [[:d:Q274848|Q274848]] | [[Irene Stegun]] | [[Yonkers]] | 1919-02-09 | [[Estados Unidos de América]] | 2008-01-27 | [[Ficheiro:Irene A. Stegun.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 98 | [[:d:Q275074|Q275074]] | [[Eva Crane]] | [[Londres]] | 1912-06-12 | [[Reino Unido]] | 2007-09-06 | [[Ficheiro:Eva crane.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 99 | [[:d:Q275604|Q275604]] | [[Ingrid Daubechies]] | [[Houthalen-Helchteren]] | 1954-08-17 | [[Bélxica]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ingrid Daubechies ICM 2018 (42687401960) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 100 | [[:d:Q276090|Q276090]] | [[Elizebeth Smith Friedman]] | [[Huntington (Q747545)|Huntington]] | 1892-08-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1980-10-31 | [[Ficheiro:Elizebeth-Friedman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 101 | [[:d:Q276161|Q276161]] | [[Krystyna Łybacka]] | [[Jutrosin]] | 1946-02-10 | [[Polonia]] | 2020-04-20 | [[Ficheiro:Krystyna Łybacka.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 102 | [[:d:Q290245|Q290245]] | [[Teresa Riera]] | [[Barcelona]] | 1950-10-13 | [[España]] | | [[Ficheiro:Riera Madurell, Teresa-2349.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 103 | [[:d:Q321129|Q321129]] | [[Abigail Thompson]] | [[Norwalk]] | 1958-06-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Abigail Thompson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 104 | [[:d:Q390879|Q390879]] | [[Agata Smoktunowicz]] | [[Varsovia]] | 1973-10-12 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 105 | [[:d:Q421977|Q421977]] | [[Wilhelmina Iwanowska]] | [[Vilnius]] | 1905-09-02 | [[Polonia]] | 1999-05-16 | |- | style='text-align:right'| 106 | [[:d:Q431984|Q431984]] | [[Britney Gallivan]] | [[Pomona, California|Pomona]] | 1985 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 107 | [[:d:Q433055|Q433055]] | [[Tatjana Ždanoka]] | [[Riga]] | 1950-05-08 | [[Letonia]]<br/>[[Unión Soviética]]<br/>[[apátrida]] | | [[Ficheiro:Tatjana Ždanoka, 23-10-2012 (8121865911).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 108 | [[:d:Q434563|Q434563]] | [[Eleanor Robson]] | | 1969 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 109 | [[:d:Q435478|Q435478]] | [[Bhama Srinivasan]] | [[Chennai]] | 1935-04-22 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[India]]<br/>[[Raj Británico]]<br/>[[Dominio da India]] | | |- | style='text-align:right'| 110 | [[:d:Q435599|Q435599]] | [[Lam Lay Yong]] | [[Singapur]] | 1936-02-12 | [[Singapur]] | | [[Ficheiro:Lam, Lay Yong, Oberwolfach 1978.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 111 | [[:d:Q435958|Q435958]] | [[Mary Wheeler]] | [[Cuero]] | 1938-12-28 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 112 | [[:d:Q436213|Q436213]] | [[Svetlana Gannushkina]] | [[Moscova]] | 1942-03-06 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Reunión con Svetlana Gannúshkina (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 113 | [[:d:Q438582|Q438582]] | [[Hu Hesheng]] | [[Shanghai]] | 1928-06-20 | [[República Popular da China]]<br/>[[República da China (1912-1949)|República da China]] | 2024-02-02 | |- | style='text-align:right'| 114 | [[:d:Q441382|Q441382]] | [[Christine Ladd-Franklin]] | [[Windsor]] | 1847-12-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1930-03-05 | [[Ficheiro:Christine Ladd-Franklin vers 1909.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 115 | [[:d:Q441991|Q441991]] | [[Alicia Boole Stott]] | [[Cork]] | 1860-06-08 | [[Reino Unido]] | 1940-12-17 | |- | style='text-align:right'| 116 | [[:d:Q443378|Q443378]] | [[Denise Schmandt-Besserat]] | [[Aÿ]] | 1933-08-10 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Denise Schmandt-Besserat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 117 | [[:d:Q450226|Q450226]] | [[Fan Chung]] | [[Kaohsiung]] | 1949-10-09 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Fan Chung.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 118 | [[:d:Q450235|Q450235]] | [[Mary Ellen Rudin]] | [[Hillsboro]] | 1924-12-07 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-03-18 | [[Ficheiro:Walter Rudin House - panoramio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 119 | [[:d:Q450259|Q450259]] | [[Emma Lehmer]] | [[Samara]] | 1906-11-06 | [[Rusia]] | 2007-05-07 | |- | style='text-align:right'| 120 | [[:d:Q450269|Q450269]] | [[Olga Ladyzhenskaya]] | [[Kologriv]] | 1922-03-07 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2004-01-12 | [[Ficheiro:Ladyshenskaya.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 121 | [[:d:Q450277|Q450277]] | [[Raman Parimala]] | [[Mayiladuthurai]] | 1948-11-21 | [[India]] | | [[Ficheiro:Raman Parimala.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 122 | [[:d:Q450283|Q450283]] | [[Linda Keen]] | [[Nova York]] | 1940-08-09 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Linda Keen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 123 | [[:d:Q450290|Q450290]] | [[Gertrude Mary Cox]] | [[Dayton]] | 1906-01-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1978-10-17 | |- | style='text-align:right'| 124 | [[:d:Q450297|Q450297]] | [[Marina Ratner]] | [[Moscova]] | 1938-10-30 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Unión Soviética]] | 2017-07-07 | [[Ficheiro:Marina Ratner.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 125 | [[:d:Q450308|Q450308]] | [[Joan Birman]] | [[Nova York]] | 1927-05-30 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 126 | [[:d:Q450331|Q450331]] | [[Cathleen Synge Morawetz]] | [[Toronto]] | 1923-05-05 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-08-08 | [[Ficheiro:Cathleen S Morawetz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 127 | [[:d:Q450366|Q450366]] | [[Philippa Fawcett]] | [[Brighton]] | 1868-04-04 | [[Reino Unido]] | 1948-06-10 | [[Ficheiro:Phillipafawcett.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 128 | [[:d:Q450373|Q450373]] | [[Dusa McDuff]] | [[Londres]] | 1945-10-18 | [[Reino Unido]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Dusa McDuff.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 129 | [[:d:Q450388|Q450388]] | [[Phyllis Nicolson]] | [[Macclesfield]] | 1917-09-21 | [[Reino Unido]] | 1968-10-06 | |- | style='text-align:right'| 130 | [[:d:Q450393|Q450393]] | [[Krystyna Kuperberg]] | [[Tarnów]] | 1944-07-17 | [[Polonia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:KKuperberg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 131 | [[:d:Q450409|Q450409]] | [[Ruth Lawrence]] | [[Brighton]] | 1971-08-02 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Ruth Lawrence circa 1991 (re-scanned; portion B, portrait-oriented headshot).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 132 | [[:d:Q451719|Q451719]] | [[Damo]] | [[Crotone]] | 6th century BCE | | 5th century BCE | |- | style='text-align:right'| 133 | [[:d:Q452074|Q452074]] | [[Grace Chisholm Young]] | [[Haslemere]] | 1878-03-15 | [[Reino Unido]] | 1944-03-29 | |- | style='text-align:right'| 134 | [[:d:Q452086|Q452086]] | [[Charlotte Angas Scott]] | [[Lincoln (Q180057)|Lincoln]] | 1858-06-08 | [[Reino Unido]] | 1931-11-10 | [[Ficheiro:Charlotte Angas Scott.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 135 | [[:d:Q452116|Q452116]] | [[Julia Robinson]] | [[St. Louis]] | 1919-12-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1985-07-30 | [[Ficheiro:Julia Robinson 1975 (re-scanned).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 136 | [[:d:Q452158|Q452158]] | [[Mary Cartwright]] | [[Aynho]] | 1900-12-17 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1998-04-03 | [[Ficheiro:Mary cartwright.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 137 | [[:d:Q453518|Q453518]] | [[Rózsa Péter]] | [[Budapest]] | 1905-02-17 | [[Hungría]] | 1977-02-16 | [[Ficheiro:Rózsa Péter.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 138 | [[:d:Q455501|Q455501]] | [[Helena Rasiowa]] | [[Viena]] | 1917-06-20 | [[Polonia]] | 1994-08-09 | |- | style='text-align:right'| 139 | [[:d:Q456560|Q456560]] | [[Myia]] | [[Crotone]] | 6th century BCE | | 5th century BCE | |- | style='text-align:right'| 140 | [[:d:Q457550|Q457550]] | [[Jessica Fridrich]] | [[Ostrava]] | 1964 | [[República Checa]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 141 | [[:d:Q457680|Q457680]] | [[Olga Arsenievna Oleinik]] | [[Matusiv]] | 1925-07-02 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2001-10-13 | [[Ficheiro:Oleinik.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 142 | [[:d:Q460044|Q460044]] | [[Vera T. Sós]] | [[Budapest]] | 1930-09-11 | [[Hungría]] | 2023-03-22 | [[Ficheiro:Vera T. Sós.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 143 | [[:d:Q461112|Q461112]] | [[Yvonne Choquet-Bruhat]] | [[Lille]] | 1923-12-29 | [[Francia]] | 2025-02-11 | [[Ficheiro:Yvonne Choquet-Bruhat 2.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 144 | [[:d:Q463530|Q463530]] | [[Tatyana Alexeyevna Afanasyeva]] | [[Kíiv]] | 1876-11-19 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Imperio Ruso]] | 1964-04-14 | [[Ficheiro:Tatiana Ehrenfest cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 145 | [[:d:Q466851|Q466851]] | [[Elena Cornaro Piscopia]] | [[Venecia]] | 1646-06-05 | [[República de Venecia]] | 1684-07-26 | [[Ficheiro:Elena Piscopia portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 146 | [[:d:Q467786|Q467786]] | [[Kathleen Ollerenshaw]] | [[Manchester]] | 1912-10-01 | [[Reino Unido]] | 2014-08-10 | [[Ficheiro:Dame Kathleen Ollerenshaw signing book.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 147 | [[:d:Q468042|Q468042]] | [[Jessie MacWilliams]] | [[Stoke-on-Trent]] | 1917-01-04 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1990-05-27 | |- | style='text-align:right'| 148 | [[:d:Q468049|Q468049]] | [[Claire Voisin]] | [[Saint-Leu-la-Forêt]] | 1962-03-04 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:2009-Claire-Voisin-Scotland.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 149 | [[:d:Q468053|Q468053]] | [[Susan Athey]] | [[Boston]] | 1970-11-29 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan Athey in 2025 by Christopher Michel 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 150 | [[:d:Q468614|Q468614]] | [[Pelageya Polubarinova-Kochina]] | [[Astrakán]] | 1899-05-01<br/>1899-05-13 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Imperio Ruso]]<br/>[[Rusia]] | 1999-07-03 | |- | style='text-align:right'| 151 | [[:d:Q470919|Q470919]] | [[Amie Wilkinson]] | [[Boston]] | 1968-04-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 152 | [[:d:Q493956|Q493956]] | [[Andrea M. Ghez]] | [[Nova York]] | 1965-06-16<br/>1965 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Andrea Ghez (cropped1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 153 | [[:d:Q516450|Q516450]] | [[Vera Kublanovskaya]] | [[Krokhino, Vologda Oblast]] | 1920-11-21 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2012-02-21 | |- | style='text-align:right'| 154 | [[:d:Q516854|Q516854]] | [[Nancy Kopell]] | [[Nova York]] | 1942-11-08 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 155 | [[:d:Q519885|Q519885]] | [[Sylvia Serfaty]] | [[París]] | 1975 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Sylvia Serfaty ICM2018 (43088130934).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 156 | [[:d:Q520382|Q520382]] | [[Elizabeth Scott]] | [[Fort Sill]] | 1917-11-23 | [[Estados Unidos de América]] | 1988-12-20 | |- | style='text-align:right'| 157 | [[:d:Q522359|Q522359]] | [[Valentina Borok]] | [[Khárkiv]] | 1931-07-09 | [[Ucraína]]<br/>[[Unión Soviética]] | 2004-02-04 | |- | style='text-align:right'| 158 | [[:d:Q526401|Q526401]] | [[Cécile DeWitt-Morette]] | [[6º distrito de París]]<br/>[[París]] | 1922-12-21 | [[Francia]] | 2017-05-08 | [[Ficheiro:Cécile DeWitt-Morette (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 159 | [[:d:Q528763|Q528763]] | [[Maria Chudnovsky]] | [[San Petersburgo]] | 1977-01-06 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:MariaChudnovsky2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 160 | [[:d:Q528791|Q528791]] | [[Mina Teicher]] | [[Tel Aviv]] | 1950 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Siu Teicher Jost.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 161 | [[:d:Q539093|Q539093]] | [[Annie Scott Dill Maunder]] | [[Strabane]] | 1868-04-14 | [[Reino Unido]] | 1947-09-15 | [[Ficheiro:Annie-Scott-Dill-Maunder-ne-Russell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 162 | [[:d:Q540946|Q540946]] | [[Michèle Audin]] | [[Alxer]] | 1954-01-03 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Michèle Audin 09892.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 163 | [[:d:Q541018|Q541018]] | [[Frances Kirwan]] | [[Reino Unido]] | 1959-08-21 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Frances Kirwan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 164 | [[:d:Q541619|Q541619]] | [[Mina Rees]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1902-08-02 | [[Estados Unidos de América]] | 1997-10-25 | |- | style='text-align:right'| 165 | [[:d:Q541646|Q541646]] | [[Judith Grabiner]] | [[Os Ánxeles]] | 1938-10-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 166 | [[:d:Q541652|Q541652]] | [[Laura Bassi]] | [[Boloña]] | 1711-10-29 | [[Estados Pontificios]] | 1778-02-20 | [[Ficheiro:Laura Bassi - Carlo Vandi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 167 | [[:d:Q545558|Q545558]] | [[Carol Karp]] | [[Jamestown Charter Township]] | 1926-08-10 | [[Estados Unidos de América]] | 1972-08-20 | |- | style='text-align:right'| 168 | [[:d:Q545809|Q545809]] | [[Bruria Kaufman]] | [[Nova York]] | 1918-08-21 | [[Israel]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2010-01-07 | [[Ficheiro:Bruria Kaufman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 169 | [[:d:Q548339|Q548339]] | [[Mária Neumann]] | [[Lugoj]] | 1905-06-22 | [[Romanía]] | 2003-08-28 | |- | style='text-align:right'| 170 | [[:d:Q559636|Q559636]] | [[Anna Barbara Reinhart]] | [[Winterthur]] | 1730-07-12 | [[Suíza]] | 1796-01-05 | [[Ficheiro:Anna Barbara Reinhart, Schweizer Mathematikerin (1730-1796).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 171 | [[:d:Q566072|Q566072]] | [[Anneli Cahn Lax]] | [[Katowice]] | 1922-02-23 | [[Estados Unidos de América]] | 1999-09-24 | |- | style='text-align:right'| 172 | [[:d:Q566715|Q566715]] | [[Annette Imhausen]] | [[Rüsselsheim am Main]] | 1970-06-12 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Annette Imhausen 2017 MFO21669 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 173 | [[:d:Q566993|Q566993]] | [[Annie Leuch-Reineck]] | [[Kannawurf]] | 1880-11-26 | [[Suíza]] | 1978-12-21 | |- | style='text-align:right'| 174 | [[:d:Q572281|Q572281]] | [[Anna Soós]] | [[Hălchiu]] | 1959-11-08<br/>1959 | [[Romanía]] | | [[Ficheiro:Soós Anna.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 175 | [[:d:Q608477|Q608477]] | [[Ágnes Néda]] | [[Miercurea Ciuc]] | 1939-01-26 | [[Romanía]] | 2024-04-17 | [[Ficheiro:Néda Ágnes (1939–2024).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 176 | [[:d:Q644047|Q644047]] | [[Chuu-Lian Terng]] | [[Hualien City]] | 1949-02-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Chuu-Lian Terng, 2010 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 177 | [[:d:Q660571|Q660571]] | [[Edna Kramer]] | [[Manhattan]] | 1902-05-11 | [[Estados Unidos de América]] | 1984-07-09 | |- | style='text-align:right'| 178 | [[:d:Q662543|Q662543]] | [[Dorothy Maud Wrinch]] | [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] | 1894-09-12 | [[Reino Unido]] | 1976-02-11 | [[Ficheiro:Dorothy Maud Wrinch 1921.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 179 | [[:d:Q680748|Q680748]] | [[Anna Giordano Bruno]] | [[San Vito al Tagliamento]] | 1980-12-13 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Anna Giordano Bruno.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 180 | [[:d:Q719812|Q719812]] | [[Sheila Scott Macintyre]] | [[Edimburgo]] | 1910-04-23<br/>1910-04-03 | [[Escocia]] | 1960-03-21 | |- | style='text-align:right'| 181 | [[:d:Q750526|Q750526]] | [[Astrid Beckmann]] | [[Berlín]] | 1957-12-20 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Astrid Beckmann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 182 | [[:d:Q759022|Q759022]] | [[Audrey Terras]] | [[Washington, D.C.]] | 1942-09-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 183 | [[:d:Q766358|Q766358]] | [[Auguste Dick]] | [[Viena]] | 1910-08-28 | [[Austria]] | 1993-11-08 | |- | style='text-align:right'| 184 | [[:d:Q790232|Q790232]] | [[Tünde Klára Baranyai]] | [[Satu Mare]] | 1973-07-22 | | | |- | style='text-align:right'| 185 | [[:d:Q807504|Q807504]] | [[Barbara Keyfitz]] | [[Otava]] | 1944-11-07 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Keyfitz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 186 | [[:d:Q807573|Q807573]] | [[Barbara Niethammer]] | | 1967 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 187 | [[:d:Q815757|Q815757]] | [[Bella Subbotovskaya]] | [[Moscova]] | 1937-12-17 | [[Unión Soviética]] | 1982-09-23 | |- | style='text-align:right'| 188 | [[:d:Q822161|Q822161]] | [[Bernadette Perrin-Riou]] | [[Les Vans]] | 1955-08-01 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 189 | [[:d:Q873402|Q873402]] | [[Csillik Iharka]] | [[Zalău]] | 1975-01-20 | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 190 | [[:d:Q920782|Q920782]] | [[Britta Nestler]] | [[Aquisgrán]] | 1972-02-08 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 191 | [[:d:Q930603|Q930603]] | [[Susan Howson]] | | 1973 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 192 | [[:d:Q946772|Q946772]] | [[Pia Nalli]] | [[Palermo]] | 1886-02-10 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1964-09-27 | [[Ficheiro:Pia Nalli.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 193 | [[:d:Q987925|Q987925]] | [[Edit Egri]] | | 20th century | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 194 | [[:d:Q995253|Q995253]] | [[Bryna Kra]] | [[Boston]] | 1966-10-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 195 | [[:d:Q1044564|Q1044564]] | [[Caroline Series]] | [[Oxford]] | 1951-03-24 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Caroline Series.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 196 | [[:d:Q1044639|Q1044639]] | [[Carolyn S. Gordon]] | [[Charleston, Virxinia Occidental|Charleston]] | 1950-12-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Carolyn S. Gordon picture.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 197 | [[:d:Q1050689|Q1050689]] | [[Caterina Consani]] | [[Chiavari]] | 1963 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Consani2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 198 | [[:d:Q1050970|Q1050970]] | [[Catherine Goldstein]] | [[París]] | 1958-07-05 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Catherine Goldstein ICM 2018 (44462085662).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 199 | [[:d:Q1051008|Q1051008]] | [[Catherine Meusburger]] | [[Innsbruck]] | 1978-01-07 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 200 | [[:d:Q1070533|Q1070533]] | [[Cheryl Praeger]] | [[Toowoomba]] | 1948-09-07 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Cheryl Praeger, in Perth.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 201 | [[:d:Q1083437|Q1083437]] | [[Christine Bernardi]] | [[8º distrito de París]] | 1955-05-18 | [[Francia]] | 2018-03-11 | |- | style='text-align:right'| 202 | [[:d:Q1097553|Q1097553]] | [[Claudia Klüppelberg]] | [[Kirchheimbolanden]] | 1953-05-23 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Claudia Klüppelberg 2010 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 203 | [[:d:Q1116827|Q1116827]] | [[Marie-Françoise Roy]] | [[París]] | 1950-04-28 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Marie-Francoise Roy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 204 | [[:d:Q1132859|Q1132859]] | [[Corinna Ulcigrai]] | [[Trieste]] | 1980-01-03 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Corinna Ulcigrai on Chaotic Properties of Area Preserving Flows in 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 205 | [[:d:Q1145577|Q1145577]] | [[Margarethe Kahn]] | [[Eschwege]] | 1880-08-27 | [[Reich Alemán]] | 1942-03-28 | [[Ficheiro:MargaretheKahn1930.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 206 | [[:d:Q1156193|Q1156193]] | [[Eleanor Mildred Sidgwick]] | [[Whittingehame]] | 1845-03-11 | [[Reino Unido]] | 1936-02-10 | [[Ficheiro:Eleanor Sidgwick by James Jebusa Shannon died 1923.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 207 | [[:d:Q1164887|Q1164887]] | [[Julianna Marchiş]] | [[Cluj-Napoca]] | 1976-07-05 | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 208 | [[:d:Q1176420|Q1176420]] | [[Ildikó Ilona Mezei]] | [[Cristuru Secuiesc]] | 1976-07-25 | [[Romanía]] | | [[Ficheiro:Róth Á-Kristály S-Mezei I-Farkas Cs.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 209 | [[:d:Q1208881|Q1208881]] | [[Diana Shelstad]] | [[Sydney]] | 1947-08-19 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 210 | [[:d:Q1220899|Q1220899]] | [[Katalin Némethy]] | [[Budapest]] | 1933-07-04 | [[Hungría]] | 2013-10-21 | [[Ficheiro:Némethy Katalin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 211 | [[:d:Q1229387|Q1229387]] | [[Margit Pap]] | [[Târgu Secuiesc]] | 1967-08-22 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 212 | [[:d:Q1242500|Q1242500]] | [[Pártai Lucia]] | [[Budapest]] | 1961-01-04 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 213 | [[:d:Q1245317|Q1245317]] | [[Doris Schattschneider]] | [[Staten Island]] | 1939-10-19 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 214 | [[:d:Q1255053|Q1255053]] | [[Júlia Salamon]] | [[Miercurea Ciuc]] | 1980-04-27 | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 215 | [[:d:Q1268188|Q1268188]] | [[Maria Hoffmann-Ostenhof]] | [[Viena]] | 1947-01-12 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 216 | [[:d:Q1284993|Q1284993]] | [[Edith Hirsch Luchins]] | [[Brzeziny]] | 1921-12-21 | [[Estados Unidos de América]] | 2002-11-18 | |- | style='text-align:right'| 217 | [[:d:Q1285477|Q1285477]] | [[Lesley Sibner]] | [[Nova York]] | 1934-08-13 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-09-11 | |- | style='text-align:right'| 218 | [[:d:Q1290087|Q1290087]] | [[Ildikó Somogyi]] | | 20th century | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 219 | [[:d:Q1293815|Q1293815]] | [[Zsuzsanna Szabó]] | [[Târgu Mureș]] | 1962-08-05 | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 220 | [[:d:Q1296072|Q1296072]] | [[Julianna Szendrei]] | [[Budapest]] | 1948-05-08 | [[Hungría]] | 2013-01-13 | |- | style='text-align:right'| 221 | [[:d:Q1296815|Q1296815]] | [[Ursula Hamenstädt]] | [[Kassel]] | 1961-01-15 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ursula Hamenstädt, circa 1986 (re-scanned, headshot).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 222 | [[:d:Q1331196|Q1331196]] | [[Elizabeth Frances Cope]] | [[Nova York]] | 1902-08-19 | [[Estados Unidos de América]] | 1982-05-14<br/>1983-05-14 | |- | style='text-align:right'| 223 | [[:d:Q1331586|Q1331586]] | [[Elke Warmuth]] | [[Oybin]] | 1949-12-25 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 224 | [[:d:Q1341219|Q1341219]] | [[Nina Uraltseva]] | [[San Petersburgo]] | 1934-05-24 | [[Rusia]]<br/>[[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 225 | [[:d:Q1356133|Q1356133]] | [[Erna Weber]] | [[Charlottenburg]] | 1897-12-02 | [[Alemaña]] | 1988-05-19 | |- | style='text-align:right'| 226 | [[:d:Q1367633|Q1367633]] | [[Maria Luisa Righini-Bonelli]] | [[Pesaro]] | 1917-11-11 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1981-12-18 | [[Ficheiro:Maria Luisa Righini Bonelli (1917-1981) (cropped).tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 227 | [[:d:Q1391052|Q1391052]] | [[Sophie Morel]] | [[Issy-les-Moulineaux]] | 1979-12-16 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 228 | [[:d:Q1418322|Q1418322]] | [[Mavis Batey]] | [[Dulwich]] | 1921-05-05 | [[Reino Unido]] | 2013-11-12 | |- | style='text-align:right'| 229 | [[:d:Q1440827|Q1440827]] | [[Sun-Yung Alice Chang]] | [[Xi'an]] | 1948-03-24 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[República Popular da China]] | | [[Ficheiro:Sun-Yung Alice Chang 1989 (headshot).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 230 | [[:d:Q1474960|Q1474960]] | [[Goulnara Arzhantseva]] | [[Perm Krai]] | 1973-11-28 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Goulnara Arzhantseva 2011 MFO.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 231 | [[:d:Q1475505|Q1475505]] | [[Margaret Clement]] | | 1508 | [[Reino de Inglaterra]] | 1570-07-06 | [[Ficheiro:Margaret Clement née Giggs.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 232 | [[:d:Q1500025|Q1500025]] | [[Alexandra Bellow]] | [[Bucarest]] | 1935-08-30 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Romanía]] | 2025-05-02 | [[Ficheiro:Ionescu tulcea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 233 | [[:d:Q1502073|Q1502073]] | [[Rose Peltesohn]] | [[Berlín]] | 1913-05-16 | [[Israel]] | 1998-03-21 | [[Ficheiro:Rose Pauline Peltesohn.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 234 | [[:d:Q1523073|Q1523073]] | [[Alice Guionnet]] | [[París]] | 1969-05-24 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Alice Guionnet 2006 (headshot).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 235 | [[:d:Q1576014|Q1576014]] | [[Stefanie Petermichl]] | | 1971 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Stefanie Petermichl.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 236 | [[:d:Q1602142|Q1602142]] | [[Helga Baum]] | [[Berlín]] | 1954 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Helga Baum.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 237 | [[:d:Q1606268|Q1606268]] | [[Wanda Szmielew]] | [[Varsovia]] | 1918-04-05 | [[Polonia]] | 1976-08-27 | |- | style='text-align:right'| 238 | [[:d:Q1614567|Q1614567]] | [[Yvette Amice]] | [[Moncontour]] | 1936-06-04 | [[Francia]] | 1993-07-04 | |- | style='text-align:right'| 239 | [[:d:Q1618366|Q1618366]] | [[Hildegard Rothe-Ille]] | [[Bad Bibra]] | 1899-09-04 | [[Reich Alemán]] | 1942-12-01 | |- | style='text-align:right'| 240 | [[:d:Q1620503|Q1620503]] | [[Ilse Fischer]] | [[Klagenfurt am Wörthersee|Klagenfurt]] | 1975-06-29 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 241 | [[:d:Q1631851|Q1631851]] | [[Tatjana Pavlovna Ehrenfest]] | [[Viena]] | 1905-10-28 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Imperio Austrohúngaro]] | 1984-11-29 | [[Ficheiro:Tatyana van Aardenne Ehrenfest.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 242 | [[:d:Q1649352|Q1649352]] | [[Laure Saint-Raymond]] | [[París]] | 1975-08-04 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Laure Saint-Raymond 1, Olympiades, ministère de l'Education nationale (08-06-11).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 243 | [[:d:Q1658686|Q1658686]] | [[Ilka Agricola]] | [[A Haia]] | 1973-08-08 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ilka-Agricola-UMR-Foto-von-Thorsten-Richter.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 244 | [[:d:Q1660844|Q1660844]] | [[Ina Kersten]] | [[Hamburgo]] | 1946-07-06 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ina Kersten.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 245 | [[:d:Q1663729|Q1663729]] | [[Lai-Sang Young]] | [[Hong Kong]] | 1952-01-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lai Sang Young.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 246 | [[:d:Q1670327|Q1670327]] | [[Jean Taylor]] | [[San Mateo]] | 1944-09-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jean Ellen Taylor at ICTP Trieste 05 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 247 | [[:d:Q1672752|Q1672752]] | [[Iris Runge]] | [[Hannover]] | 1888-06-01 | [[Alemaña]] | 1966-01-27 | |- | style='text-align:right'| 248 | [[:d:Q1673591|Q1673591]] | [[Izabella Bashmakova]] | [[Rostov do Don]] | 1921-01-03 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2005-07-17 | [[Ficheiro:Башмакова, Изабелла Григорьевна.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 249 | [[:d:Q1682585|Q1682585]] | [[Jane Cronin Scanlon]] | [[Nova York]] | 1922-07-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-06-19 | |- | style='text-align:right'| 250 | [[:d:Q1686063|Q1686063]] | [[Jeannine Gramick]] | [[Filadelfia]] | 1942 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 251 | [[:d:Q1699677|Q1699677]] | [[Olga Holtz]] | [[Cheliabinsk]] | 1973-08-19 | | | [[Ficheiro:Olga Holtz Princeton (2009).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 252 | [[:d:Q1711020|Q1711020]] | [[Judith D. Sally]] | [[Manhattan]] | 1937-03-23 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-01-28 | [[Ficheiro:JudithDSally.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 253 | [[:d:Q1713257|Q1713257]] | [[June Barrow-Green]] | | 1953-06-03 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Barrow green june.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 254 | [[:d:Q1718712|Q1718712]] | [[Paulette Libermann]] | [[9º distrito de París]] | 1919-11-14 | [[Francia]] | 2007-07-10 | |- | style='text-align:right'| 255 | [[:d:Q1722163|Q1722163]] | [[Marjorie Senechal]] | [[St. Louis]] | 1939-07-18 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 256 | [[:d:Q1729266|Q1729266]] | [[Karen Parshall]] | [[Virginia Beach, Virxinia|Virginia Beach]] | 1955-07-07 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 257 | [[:d:Q1729277|Q1729277]] | [[Karen Ellen Smith]] | [[Red Bank]] | 1965-05-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 258 | [[:d:Q1729283|Q1729283]] | [[Karen Vogtmann]] | [[Pittsburg]] | 1949-07-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Karen Vogtmann 2006 MFO.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 259 | [[:d:Q1729607|Q1729607]] | [[Karine Chemla]] | [[Tunes]] | 1957-02-08 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Karine Chemla (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 260 | [[:d:Q1736765|Q1736765]] | [[Katrin Wendland]] | [[Berlín]] | 1970-07-18 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Katrin Wendland.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 261 | [[:d:Q1741562|Q1741562]] | [[Kim Plofker]] | [[Chennai]] | 1964-11-25 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 262 | [[:d:Q1743649|Q1743649]] | [[Kirsti Andersen]] | [[Copenhague]] | 1941-12-09 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | [[Ficheiro:Kirsti Andersen (2005).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 263 | [[:d:Q1743857|Q1743857]] | [[Maria Heep-Altiner]] | [[Niederzeuzheim]] | 1959-12-29 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 264 | [[:d:Q1767452|Q1767452]] | [[Virginia Ragsdale]] | [[Jamestown]] | 1870-12-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1945-06-04 | |- | style='text-align:right'| 265 | [[:d:Q1771279|Q1771279]] | [[Maryam Mirzakhani]] | [[Teherán]] | 1977-05-12<br/>1977-05-03<br/>1977-05-05 | [[Irán]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2017-07-14<br/>2017-07-15 | [[Ficheiro:Maryam Mirzakhani Stanford University (3x4 cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 266 | [[:d:Q1771504|Q1771504]] | [[Lyudmila Keldysh]] | [[Orenburg]] | 1904-03-12 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1976-02-16 | |- | style='text-align:right'| 267 | [[:d:Q1789785|Q1789785]] | [[Idun Reiten]] | [[Klæbu Municipality]] | 1942-01-01 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Idun Reiten.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 268 | [[:d:Q1825861|Q1825861]] | [[Linda J. S. Allen]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 269 | [[:d:Q1825887|Q1825887]] | [[Linda Preiss Rothschild]] | [[Filadelfia]] | 1945-02-28 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Linda Preiss Rothschild.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 270 | [[:d:Q1895581|Q1895581]] | [[Maria-Pia Geppert]] | [[Wrocław]] | 1907-05-28 | [[Alemaña]] | 1997-11-18 | |- | style='text-align:right'| 271 | [[:d:Q1897130|Q1897130]] | [[Marie-France Vignéras]] | [[Caudéran]] | 1946-07-29 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Vigneras Marie-France.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 272 | [[:d:Q1897148|Q1897148]] | [[Marie-Jeanne de Lalande]] | [[París]] | 1768 | [[Francia]] | 1832-11-08 | [[Ficheiro:Amelie Harlay.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 273 | [[:d:Q1903084|Q1903084]] | [[Martha Näbauer]] | [[Múnic]] | 1914 | [[Alemaña]] | 1997 | |- | style='text-align:right'| 274 | [[:d:Q1908842|Q1908842]] | [[Matilde Marcolli]] | [[Como]] | 1969-11-30 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Matilde Marcolli2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 275 | [[:d:Q1964081|Q1964081]] | [[Nalini Anantharaman]] | [[París]] | 1976-02-26 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Nalini Anantharaman ICM 2018 (43602619215).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 276 | [[:d:Q1964523|Q1964523]] | [[Nancy Stanton]] | [[San Francisco]] | 1948-03-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nancy Stanton.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 277 | [[:d:Q1992730|Q1992730]] | [[Nina Arkadjewna Rosenson]] | [[San Petersburgo]] | 1909 | | 1942 | |- | style='text-align:right'| 278 | [[:d:Q2063822|Q2063822]] | [[Pauline Sperry]] | [[Peabody]] | 1885-03-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1967-09-24 | |- | style='text-align:right'| 279 | [[:d:Q2068784|Q2068784]] | [[Penelope Maddy]] | [[Tulsa, Oklahoma|Tulsa]] | 1950-07-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Penelope Jo Parsons (Maddy) (6891504455).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 280 | [[:d:Q2161114|Q2161114]] | [[Rodica Simion]] | [[Romanía]] | 1955-01-18 | [[Estados Unidos de América]] | 2000-01-07 | |- | style='text-align:right'| 281 | [[:d:Q2253095|Q2253095]] | [[Keto Losaberidze]] | [[Lekereti]] | 1949-08-01 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Xeorxia]] | 2022-01-23 | [[Ficheiro:Ketevan Losaberidze and Shalva Dzhashiashvili - 1980.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 282 | [[:d:Q2285525|Q2285525]] | [[Sijue Wu]] | [[República Popular da China]] | 1964-05-15 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sijue Wu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 283 | [[:d:Q2310555|Q2310555]] | [[Marie Crous]] | | 17th century<br/>1620 | [[Francia]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 284 | [[:d:Q2368914|Q2368914]] | [[Susan Montgomery]] | [[Lansing, Míchigan|Lansing]] | 1943-04-02 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 285 | [[:d:Q2369532|Q2369532]] | [[Susanne Teschl]] | [[Graz]] | 1971-08-20 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 286 | [[:d:Q2371787|Q2371787]] | [[Svetlana Katok]] | [[Moscova]] | 1947-05-01 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Unión Soviética]] | | [[Ficheiro:Svetlana Katok (2009).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 287 | [[:d:Q2371791|Q2371791]] | [[Svetlana Jitomirskaya]] | [[Khárkiv]] | 1966-06-04 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Svetlana Jitomirskaya (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 288 | [[:d:Q2374189|Q2374189]] | [[Sylvia Frühwirth-Schnatter]] | [[Viena]] | 1959-05-21 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 289 | [[:d:Q2391931|Q2391931]] | [[Tan Lei]] | [[Pingxiang]] | 1963-03-18 | [[República Popular da China]] | 2016-04-01 | [[Ficheiro:Tan Lei.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 290 | [[:d:Q2501663|Q2501663]] | [[Ursula Hill]] | [[Bad Kreuznach]] | 1935-12-22 | [[Alemaña]] | 2013-01-10 | |- | style='text-align:right'| 291 | [[:d:Q2513355|Q2513355]] | [[Vera Pless]] | [[Chicago]] | 1931-03-05 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-03-02 | [[Ficheiro:Huffman pless (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 292 | [[:d:Q2559965|Q2559965]] | [[Vera Faddeeva]] | [[Tambov]] | 1906-09-20 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[República Socialista Soviética Federativa de Rusia (Q2305208)|República Socialista Soviética Federativa de Rusia]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1983-04-15 | |- | style='text-align:right'| 293 | [[:d:Q2599504|Q2599504]] | [[Sof'ja Aleksandrovna Janovskaja]] | [[Pružany]] | 1896-01-19 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1966-10-24 | [[Ficheiro:Sofya Yanovskaya.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 294 | [[:d:Q2602365|Q2602365]] | [[Yvonne Dold-Samplonius]] | [[Haarlem]] | 1937-05-20 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2014-06-16 | [[Ficheiro:Yvonne Dold-Samplonius (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 295 | [[:d:Q2618743|Q2618743]] | [[Nicole El Karoui]] | [[París]] | 1944-05-29 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Nicole El Karoui 2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 296 | [[:d:Q2649422|Q2649422]] | [[Ionica Smeets]] | [[Delft]] | 1979-10-08 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Ionica-Smeets-door-Ype-Driessen-1 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 297 | [[:d:Q2663738|Q2663738]] | [[Britta Schinzel]] | | 1943-08-10 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 298 | [[:d:Q2697996|Q2697996]] | [[Galina Tyurina]] | [[Moscova]] | 1938-07-19 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 1970-07-21 | |- | style='text-align:right'| 299 | [[:d:Q2804803|Q2804803]] | [[Uta Caecilia Merzbach]] | [[Berlín]] | 1933-02-09 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-06-27 | |- | style='text-align:right'| 300 | [[:d:Q2836673|Q2836673]] | [[Alice T. Schafer]] | [[Richmond, Virxinia|Richmond]] | 1915-06-18 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-09-27 | |- | style='text-align:right'| 301 | [[:d:Q2848943|Q2848943]] | [[Andrée Ehresmann]] | | 1935-07-09 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Andrée Ehresmann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 302 | [[:d:Q2880955|Q2880955]] | [[Elena Liliana Popescu]] | [[Turnu Măgurele]] | 1948-07-20 | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 303 | [[:d:Q2925491|Q2925491]] | [[Brigitte Vallée]] | [[Courbevoie]] | 1950-06-03 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 304 | [[:d:Q2942125|Q2942125]] | [[Catherine de Parthenay]] | [[Mouchamps]] | 1554-03-22 | [[Francia]] | 1631-10-26 | [[Ficheiro:Catherine de Parthenay-2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 305 | [[:d:Q2943725|Q2943725]] | [[Cecilia Krieger]] | [[Jasło]] | 1894-04-09 | [[Canadá]] | 1974-08-17 | [[Ficheiro:Cecilia Krieger.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 306 | [[:d:Q2960945|Q2960945]] | [[Charlotte Barnum]] | [[Phillipston]] | 1860-05-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1934-03-27 | |- | style='text-align:right'| 307 | [[:d:Q2967444|Q2967444]] | [[Chrystal Macmillan]] | [[Edimburgo]] | 1872-06-13<br/>1882 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1937-09-21 | [[Ficheiro:MacMillan Chrystal.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 308 | [[:d:Q2993494|Q2993494]] | [[Conny Aerts]] | [[Brasschaat]] | 1966-01-26 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Conny Aerts (iau2205a) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 309 | [[:d:Q3051298|Q3051298]] | [[Elizaveta Litvinova]] | [[Tula Governorate]] | 1845-09-21 | [[Imperio Ruso]] | 1919 | [[Ficheiro:Elizaveta Litvinova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 310 | [[:d:Q3061381|Q3061381]] | [[Evelyn Boyd Granville]] | [[Washington, D.C.]] | 1924-05-01 | [[Estados Unidos de América]] | 2023-06-27 | |- | style='text-align:right'| 311 | [[:d:Q3089345|Q3089345]] | [[Laimdota Straujuma]] | [[Mežvidi Parish]] | 1951-02-24 | [[Letonia]] | | [[Ficheiro:26.janvāra Saeimas ārkārtas sēde (24621032625) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 312 | [[:d:Q3100655|Q3100655]] | [[Geneviève Guitel]] | [[Marly-le-Roi]] | 1895-05-24 | [[Francia]] | 1982-07-30 | |- | style='text-align:right'| 313 | [[:d:Q3138460|Q3138460]] | [[Wang Zhenyi]] | [[Jiangning County]] | 1768 | [[Dinastía Qing]] | 1797 | |- | style='text-align:right'| 314 | [[:d:Q3142785|Q3142785]] | [[Huguette Delavault]] | [[Andilly]] | 1924-01-15 | [[Francia]] | 2003-04-03 | |- | style='text-align:right'| 315 | [[:d:Q3157751|Q3157751]] | [[Jacqueline Ferrand]] | [[Alès]] | 1918-02-17 | [[Francia]] | 2014-04-26 | |- | style='text-align:right'| 316 | [[:d:Q3177104|Q3177104]] | [[Jennifer Seberry]] | [[Sydney]] | 1944-02-13 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 317 | [[:d:Q3181898|Q3181898]] | [[Shakuntala Devi]] | [[Bangalore]] | 1929-11-04 | [[India]]<br/>[[Raj Británico]]<br/>[[Dominio da India]] | 2013-04-21 | [[Ficheiro:19681016狄威.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 318 | [[:d:Q3263754|Q3263754]] | [[Louise Hay]] | [[Metz]] | 1935-06-14 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Francia]] | 1989-10-28 | [[Ficheiro:Louise Hay.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 319 | [[:d:Q3264654|Q3264654]] | [[Lubna de Córdoba]] | [[Ugu]] | 10th century | [[Al-Andalus]] | 10th century | [[Ficheiro:Lubna JLMunoz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 320 | [[:d:Q3291315|Q3291315]] | [[Marianne Michel]] | [[Uccle]] | 1967-01-08 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Marianne Michel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 321 | [[:d:Q3291621|Q3291621]] | [[Marie-Charlotte de Romilley de La Chesnelaye]] | [[Saint-Georges-de-Reintembault]] | 1671 | [[Francia]] | 1737-07-02 | |- | style='text-align:right'| 322 | [[:d:Q3292060|Q3292060]] | [[Marie-Louise Dubreil-Jacotin]] | [[17º distrito de París]] | 1905-07-07 | [[Francia]] | 1972-10-19 | [[Ficheiro:Dubreil-Jacotin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 323 | [[:d:Q3292355|Q3292355]] | [[Marie Anne Victoire Pigeon]] | [[París]] | 1724 | [[Francia]] | 1765-04-24 | |- | style='text-align:right'| 324 | [[:d:Q3293955|Q3293955]] | [[Marjorie Lee Browne]] | [[Memphis, Tennessee|Memphis]] | 1914-09-09 | [[Estados Unidos de América]] | 1979-10-19 | |- | style='text-align:right'| 325 | [[:d:Q3296158|Q3296158]] | [[Mary Celine Fasenmyer]] | [[Crown]] | 1906-10-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1996-12-27 | |- | style='text-align:right'| 326 | [[:d:Q3296183|Q3296183]] | [[Mary W. Gray]] | [[Nebrasca]] | 1938-04-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Dr. Mary Gray presenting.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 327 | [[:d:Q3320859|Q3320859]] | [[Monique Jeanblanc]] | | 1947 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 328 | [[:d:Q3341135|Q3341135]] | [[Nicole Tomczak-Jaegermann]] | [[París]] | 1945-06-08 | [[Polonia]]<br/>[[Canadá]]<br/>[[Francia]] | 2022-06-17 | [[Ficheiro:Tomczak-jaegermann (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 329 | [[:d:Q3498122|Q3498122]] | [[Stella Baruk]] | [[Yazd]] | 1932 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 330 | [[:d:Q3507370|Q3507370]] | [[Sylvie Méléard]] | | 1958 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Sylvie Méléard (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 331 | [[:d:Q3609674|Q3609674]] | [[Alessandra Celletti]] | [[Roma]] | 1962-02-12 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 332 | [[:d:Q3616832|Q3616832]] | [[Angelina Cabras]] | [[Oristano]] | 1898-12-23 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1993-06-19 | |- | style='text-align:right'| 333 | [[:d:Q3665584|Q3665584]] | [[Cesarina Tibiletti]] | [[Milán]] | 1920-11-17 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2005-11-07 | |- | style='text-align:right'| 334 | [[:d:Q3672830|Q3672830]] | [[Sarah Flannery]] | [[Condado de Cork]] | 1982 | [[Irlanda]] | | |- | style='text-align:right'| 335 | [[:d:Q3702027|Q3702027]] | [[Mary Rees]] | [[Cambridge]] | 1953-07-31 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 336 | [[:d:Q3702070|Q3702070]] | [[Karin Erdmann]] | | 1948-10-03 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:KarinErdmann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 337 | [[:d:Q3710072|Q3710072]] | [[Edna Grossman]] | [[Alemaña]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 338 | [[:d:Q3710437|Q3710437]] | [[Judy A. Holdener]] | | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 339 | [[:d:Q3710456|Q3710456]] | [[Dorothy Maharam]] | [[Parkersburg, Virxinia Occidental|Parkersburg]] | 1917-07-01 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-09-27 | [[Ficheiro:Dorothy Maharam Stone.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 340 | [[:d:Q3710499|Q3710499]] | [[Jenny Harrison]] | [[Atlanta]] | 1949-02-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jenny Harrison.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 341 | [[:d:Q3710503|Q3710503]] | [[Marjorie Rice]] | [[St. Petersburg, Florida|San Petersburgo]] | 1923-02-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-07-02 | [[Ficheiro:PentagonTilings Rice 2x2.svg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 342 | [[:d:Q3710557|Q3710557]] | [[Nina Snaith]] | | 1974 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Ніна Снайт.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 343 | [[:d:Q3721424|Q3721424]] | [[Elena Freda]] | [[Roma]] | 1890-03-25 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1978-11-25 | |- | style='text-align:right'| 344 | [[:d:Q3723261|Q3723261]] | [[Elisabetta Strickland]] | [[Roma]] | 1948-05-28 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 345 | [[:d:Q3724631|Q3724631]] | [[Emma Castelnuovo]] | [[Roma]] | 1913-12-12 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2014-04-13 | [[Ficheiro:Emma Castelnuovo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 346 | [[:d:Q3740765|Q3740765]] | [[Evelyn Nelson]] | [[Hamilton, Canadá|Hamilton]] | 1943-11-25 | [[Canadá]] | 1987-08-01 | |- | style='text-align:right'| 347 | [[:d:Q3744651|Q3744651]] | [[Leiki Loone]] | | 1944-02-29 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 348 | [[:d:Q3756732|Q3756732]] | [[Gabriella Del Grosso]] | [[Roma]] | 1944-10-04 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1990-05-11 | |- | style='text-align:right'| 349 | [[:d:Q3771686|Q3771686]] | [[Giuseppina Masotti Biggiogero]] | [[Melegnano]] | 1894-08-08 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1977-10-24 | |- | style='text-align:right'| 350 | [[:d:Q3790644|Q3790644]] | [[Tatyana O. Shaposhnikova]] | | 1946-09-20 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 351 | [[:d:Q3828462|Q3828462]] | [[Jill Pipher]] | [[Harrisburg, Pensilvania|Harrisburg]] | 1955-12-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 352 | [[:d:Q3846922|Q3846922]] | [[Margherita Beloch Piazzolla]] | [[Frascati]] | 1879-07-12 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1976-09-28 | |- | style='text-align:right'| 353 | [[:d:Q3847087|Q3847087]] | [[Maria Ales]] | [[Trapani]] | 1899-12-27 | [[Italia]] | 20th century | |- | style='text-align:right'| 354 | [[:d:Q3847194|Q3847194]] | [[Maria Cibrario Cinquini]] | [[Xénova]] | 1906-09-06 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1992-05-16 | |- | style='text-align:right'| 355 | [[:d:Q3847303|Q3847303]] | [[Maria Gramegna]] | [[Tortona]] | 1887-05-11 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1915-01-13 | |- | style='text-align:right'| 356 | [[:d:Q3878132|Q3878132]] | [[Nasrin Soltankhah]] | [[Teherán]] | 1963-04-10 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Soltankhah at Basij conferance.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 357 | [[:d:Q3895979|Q3895979]] | [[Izabella Łaba]] | | 1966 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Izabella Łaba Polish-Canadian mathematician.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 358 | [[:d:Q3905505|Q3905505]] | [[Júlia Sebestyén]] | [[Ciceu]] | 1944-04-24 | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 359 | [[:d:Q3915730|Q3915730]] | [[Olga Kharlampovich]] | [[Ekaterimburgo]] | 1960-03-25 | [[Canadá]]<br/>[[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 360 | [[:d:Q3915862|Q3915862]] | [[Nancy Reid]] | [[Canadá]] | 1952-09-17 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Nancy Reid Royal Society.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 361 | [[:d:Q4078203|Q4078203]] | [[Ruth Aaronson Bari]] | | 1917-11-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2005-08-25 | |- | style='text-align:right'| 362 | [[:d:Q4093138|Q4093138]] | [[Olga Bondareva]] | [[San Petersburgo]] | 1937-04-27 | [[Unión Soviética]] | 1991-12-09 | |- | style='text-align:right'| 363 | [[:d:Q4096246|Q4096246]] | [[Dorothy Stahl Brady]] | [[Elk River]] | 1903-06-14 | | 1977-04-17 | |- | style='text-align:right'| 364 | [[:d:Q4106206|Q4106206]] | [[Tatyana Velikanova]] | | 1932-02-03 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2002-09-19 | |- | style='text-align:right'| 365 | [[:d:Q4111539|Q4111539]] | [[Vera de Spinadel]] | [[Buenos Aires]] | 1929-08-22 | [[Arxentina]] | 2017-01-26 | [[Ficheiro:Vera Martha Winitzky de Spinadel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 366 | [[:d:Q4115058|Q4115058]] | [[Alia Sabur]] | [[Nova York]] | 1989-02-22 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 367 | [[:d:Q4127217|Q4127217]] | [[Galina Vrublevskaya]] | [[Permsky District]] | 1945-05-23 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 368 | [[:d:Q4137362|Q4137362]] | [[Nadezhda Gernet]] | [[Ulianovsk]] | 1877-04-18 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1943-06-24 | [[Ficheiro:Nadeschda Gernet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 369 | [[:d:Q4166975|Q4166975]] | [[Alla Dorofeeva]] | [[Moscova]] | 1935-09-14 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2020-05-20 | |- | style='text-align:right'| 370 | [[:d:Q4186808|Q4186808]] | [[Lubov Zapolskaya]] | [[Бигильдино]]<br/>[[Ryazan]] | 1871-08-07 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1943-11-03 | |- | style='text-align:right'| 371 | [[:d:Q4275063|Q4275063]] | [[Lyudmila Maysenya]] | [[Vialikaja Lipa]] | 1955-05-02 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Belarús]] | | |- | style='text-align:right'| 372 | [[:d:Q4284676|Q4284676]] | [[Galina Matvievskaya]] | [[Dnipro]] | 1930-07-13 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2025-01-30 | |- | style='text-align:right'| 373 | [[:d:Q4316487|Q4316487]] | [[Faina Mihajlovna Kirillova]] | [[Zuyevka]] | 1931-09-29 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Belarús]] | 2024-09-29 | |- | style='text-align:right'| 374 | [[:d:Q4372653|Q4372653]] | [[Natalya Popova]] | [[Samar]] | 1885 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 375 | [[:d:Q4391547|Q4391547]] | [[Helju Rebane]] | [[Talín]] | 1948-07-18 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Estonia]] | | [[Ficheiro:Хелью Ребане.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 376 | [[:d:Q4449893|Q4449893]] | [[Daina Taimina]] | [[Riga]] | 1954-08-19 | [[Letonia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Daina2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 377 | [[:d:Q4451535|Q4451535]] | [[Tetiana Taran]] | [[Alexandrovsk-Sakhalinsky]] | 1946-12-04 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]] | 2007-05-17 | |- | style='text-align:right'| 378 | [[:d:Q4481452|Q4481452]] | [[Fátima de Madrid]] | | | [[Califato de Córdoba]] | | [[Ficheiro:Astrolabe calculation.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 379 | [[:d:Q4509578|Q4509578]] | [[Mary L. Boas]] | [[Prosser]] | 1917-03-10 | [[Estados Unidos de América]] | 2010-02-17 | |- | style='text-align:right'| 380 | [[:d:Q4511450|Q4511450]] | [[Fotini Markopoulou-Kalamara]] | [[Atenas]] | 1971-04-03 | [[Grecia]] | | [[Ficheiro:-rpTEN - Tag 3 (26812422675).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 381 | [[:d:Q4511484|Q4511484]] | [[Faustina Pignatelli]] | [[Nápoles]] | 1705-12-09 | | 1769-12-30 | |- | style='text-align:right'| 382 | [[:d:Q4516788|Q4516788]] | [[Graciela Chichilnisky]] | [[Buenos Aires]] | 1946-03-27 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Graciela Chichilnisky in 2016 photoshoot.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 383 | [[:d:Q4526796|Q4526796]] | [[Inna Shteinbuka]] | [[Riga]] | 1952-10-08 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Letonia]] | | [[Ficheiro:Ministru prezidents Valdis Dombrovskis tiekas ar Eiropas Komisijas pārstāvniecības Latvijā vadītāju Innu Šteinbuku (6646980049).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 384 | [[:d:Q4567235|Q4567235]] | [[Ragni Piene]] | [[Oslo]] | 1947-01-18 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Piene ragni.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 385 | [[:d:Q4665781|Q4665781]] | [[Abdulalim Abdullah Shabazz]] | [[Bessemer]] | 1927-05-22 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-06-25 | [[Ficheiro:Abdulalim Shabazz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 386 | [[:d:Q4678279|Q4678279]] | [[Isabel Maddison]] | [[Cumberland]] | 1869-04-13 | [[Reino Unido]] | 1950-10-22 | [[Ficheiro:BMC PA Maddison 003 f.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 387 | [[:d:Q4693117|Q4693117]] | [[Agnes Sime Baxter]] | [[Halifax, Nova Escocia|Halifax]] | 1870-03-18 | [[Canadá]] | 1917-03-09 | [[Ficheiro:Agnes-sime-baxter.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 388 | [[:d:Q4696996|Q4696996]] | [[Ailana Fraser]] | [[Toronto]] | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 389 | [[:d:Q4725763|Q4725763]] | [[Alice Burks]] | | 1920-08-20 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-11-21 | [[Ficheiro:Alice Burks.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 390 | [[:d:Q4727144|Q4727144]] | [[Alison Miller]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 391 | [[:d:Q4749140|Q4749140]] | [[Amy Cohen-Corwin]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Amy Cohen-Corwin 1979.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 392 | [[:d:Q4754971|Q4754971]] | [[Andrea Bertozzi]] | [[Boston]] | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 393 | [[:d:Q4762761|Q4762761]] | [[Angeline Stickney]] | | 1830-11-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1892-07-03 | [[Ficheiro:Angeline Stickney.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 394 | [[:d:Q4767271|Q4767271]] | [[Anna Magyar]] | [[Szolnok]] | 1950 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Anna Magyar at the 136th Plenary Session of the European Committee of the Regions (48874555841).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 395 | [[:d:Q4767362|Q4767362]] | [[Anna Mullikin]] | [[Baltimore]] | 1893-03-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1975-08-24 | |- | style='text-align:right'| 396 | [[:d:Q4767376|Q4767376]] | [[Anna Nagurney]] | | 1954-09-24 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 397 | [[:d:Q4768086|Q4768086]] | [[Anne-Marie Imafidon]] | [[Barking]] | 1990-07-27 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Anne-Marie Imafidon, Bojana Bellamy 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 398 | [[:d:Q4768182|Q4768182]] | [[Anne Bredon]] | [[Berkeley, California|Berkeley]] | 1930-09-07 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-11-09 | |- | style='text-align:right'| 399 | [[:d:Q4769272|Q4769272]] | [[Annie Dale Biddle Andrews]] | [[Hanford]] | 1885-12-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1940-04-14 | [[Ficheiro:AnnieBiddle.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 400 | [[:d:Q4777963|Q4777963]] | [[Anuška Ferligoj]] | [[Liubliana]] | 1947-08-19 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 401 | [[:d:Q4778625|Q4778625]] | [[Aoibhinn Ní Shúilleabháin]] | [[Carnacon]] | 1983 | [[Irlanda]] | | [[Ficheiro:Aoibhinn Ni Shuilleabhain in Soroti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 402 | [[:d:Q4815338|Q4815338]] | [[Joan Feigenbaum]] | [[Brooklyn]] | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 403 | [[:d:Q4829027|Q4829027]] | [[Aviv Regev]] | | 1971 | [[Israel]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Aviv Regev ISMB 2017 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 404 | [[:d:Q4831951|Q4831951]] | [[Ayşe Soysal]] | [[Istambul]] | 1948-06-24 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 405 | [[:d:Q4859150|Q4859150]] | [[Barbara McMartin]] | [[Boston]] | 1931-11-18 | [[Estados Unidos de América]] | 2005-09-27 | |- | style='text-align:right'| 406 | [[:d:Q4877174|Q4877174]] | [[Beatrice Mabel Cave-Browne-Cave]] | [[Streatham Common]] | 1874-05-30 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1947-07-09 | |- | style='text-align:right'| 407 | [[:d:Q4895522|Q4895522]] | [[Bertha Swirles]] | [[Northampton]] | 1903-05-22 | [[Reino Unido]] | 1999-12-18 | |- | style='text-align:right'| 408 | [[:d:Q4916268|Q4916268]] | [[Birgit Grodal]] | [[Frederiksberg]] | 1943-06-24 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 2004-05-04 | |- | style='text-align:right'| 409 | [[:d:Q4938494|Q4938494]] | [[Tanja Bergkvist]] | | 1974-01-03 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 410 | [[:d:Q4940170|Q4940170]] | [[Celia Grillo Borromeo]] | [[Xénova]] | 1684-06-29 | | 1777-08-23 | [[Ficheiro:Portrait of Clelia Grillo Borromeo Arese - Palazzo Borromeo.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 411 | [[:d:Q4949887|Q4949887]] | [[Carin Gerhardsen]] | [[Katrineholm]] | 1962-12-06 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Carin Gerhardsen 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 412 | [[:d:Q4952539|Q4952539]] | [[Anita Hansbo]] | [[Tofteryd]] | 1960-08-25 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Anita-hansbo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 413 | [[:d:Q4971761|Q4971761]] | [[Ingegerd Palmér]] | | 1946-04-17 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 414 | [[:d:Q4972667|Q4972667]] | [[Louise Petrén-Overton]] | [[Halmstad]] | 1880-08-12 | [[Suecia]] | 1977-01-14 | [[Ficheiro:Louise Petren-Overton.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 415 | [[:d:Q4990332|Q4990332]] | [[Margaret Wertheim]] | [[Brisbane]] | 1958-08-20 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Margaret Wertheim speaking at TED in 2009 (cropped closer).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 416 | [[:d:Q5111039|Q5111039]] | [[Christine Hamill]] | [[Londres]] | 1923-07-24 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1956-03-24 | |- | style='text-align:right'| 417 | [[:d:Q5126927|Q5126927]] | [[Claribel Kendall]] | [[Denver]] | 1889-01-23 | [[Estados Unidos de América]] | 1965-04-17 | |- | style='text-align:right'| 418 | [[:d:Q5129285|Q5129285]] | [[Claudia Zaslavsky]] | [[Nova York]] | 1917-01-12 | | 2006-01-13 | |- | style='text-align:right'| 419 | [[:d:Q5171157|Q5171157]] | [[Cornelia Druțu]] | [[Iași]] | | [[Romanía]] | | [[Ficheiro:CorneliaDrutu.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 420 | [[:d:Q5200015|Q5200015]] | [[Cynthia Bathurst]] | [[Birmingham, Alabama|Birmingham]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 421 | [[:d:Q5208593|Q5208593]] | [[Dagmar R. Henney]] | [[Berlín]] | 1931-05-06 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2023-09-16 | [[Ficheiro:Prof. Dagmar Renate Kirchner Henney Photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 422 | [[:d:Q5219228|Q5219228]] | [[Daniela Kühn]] | | 1973 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 423 | [[:d:Q5222807|Q5222807]] | [[Darinka Dentcheva]] | | 1958-06-03 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:DarinkaDentcheva2003.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 424 | [[:d:Q5248314|Q5248314]] | [[Deborah Loewenberg Ball]] | | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Deborah Ball at NSB Awards Ceremony.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 425 | [[:d:Q5290282|Q5290282]] | [[Domina Eberle Spencer]] | | 1920-09-26 | [[Estados Unidos de América]] | 2022 | |- | style='text-align:right'| 426 | [[:d:Q5298233|Q5298233]] | [[Dorothea Beale]] | [[Ward of Bishopsgate]] | 1831-03-21 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1906-11-09 | [[Ficheiro:Dorothea Beale.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 427 | [[:d:Q5298509|Q5298509]] | [[Dorothy Lewis Bernstein]] | [[Chicago]] | 1914-04-11 | [[Estados Unidos de América]] | 1988-02-05 | |- | style='text-align:right'| 428 | [[:d:Q5354263|Q5354263]] | [[Eleanor Dodson]] | [[Australia]] | 1936 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 429 | [[:d:Q5362757|Q5362757]] | [[Elizabeth Fennema]] | [[Winfield]] | 1928-04-08 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-12-20 | |- | style='text-align:right'| 430 | [[:d:Q5363555|Q5363555]] | [[Elizabeth Stephansen]] | [[Bergen]] | 1872-03-10 | [[Noruega]] | 1961-02-23 | [[Ficheiro:Elizabeth Stephansen.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 431 | [[:d:Q5363623|Q5363623]] | [[Elizabeth Tollet]] | | 1694-03-11 | [[Reino de Gran Bretaña]] | 1754-02-01 | |- | style='text-align:right'| 432 | [[:d:Q5363729|Q5363729]] | [[Elizabeth Williams]] | | 1895-01-29 | | 1986-03-29 | |- | style='text-align:right'| 433 | [[:d:Q5364875|Q5364875]] | [[Ellen Hayes]] | [[Granville]] | 1851-09-23 | [[Estados Unidos de América]] | 1930-10-27 | [[Ficheiro:Ellen Hayes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 434 | [[:d:Q5368721|Q5368721]] | [[Elżbieta Pleszczyńska]] | [[Wola Wydrzyna]] | 1933-03-20 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Elżbieta Pleszczyńska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 435 | [[:d:Q5387879|Q5387879]] | [[Erica Flapan]] | [[Kalamazoo]] | 1956-08-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 436 | [[:d:Q5403153|Q5403153]] | [[Ethel M. Elderton]] | [[Parsons Green]] | 1878-12-31 | [[Reino Unido]] | 1954-05-05 | |- | style='text-align:right'| 437 | [[:d:Q5410328|Q5410328]] | [[Euphemia Lofton Haynes]] | [[Washington, D.C.]] | 1890-09-11 | [[Estados Unidos de América]] | 1980-05-25 | [[Ficheiro:Euphemia Lofton Smith College 1914.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 438 | [[:d:Q5435217|Q5435217]] | [[Fariba Fahroo]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 439 | [[:d:Q5445619|Q5445619]] | [[Feryal Özel]] | [[Istambul]] | 1975-05-27 | [[Turquía]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 440 | [[:d:Q5460698|Q5460698]] | [[Florence Marie Mears]] | | 1896-05-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1995-12-03 | [[Ficheiro:Florence Mears yearbook 1918 Goucher College (page 48 crop).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 441 | [[:d:Q5460735|Q5460735]] | [[Florence Nightingale David]] | [[Ivington]] | 1909-08-23 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1993-07-23 | |- | style='text-align:right'| 442 | [[:d:Q5478696|Q5478696]] | [[Frances Hardcastle]] | [[Writtle]] | 1866-08-13 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1941-12-26 | |- | style='text-align:right'| 443 | [[:d:Q5493509|Q5493509]] | [[Françoise Tisseur]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 444 | [[:d:Q5517054|Q5517054]] | [[Gail Carpenter]] | [[Nova York]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 445 | [[:d:Q5553285|Q5553285]] | [[Gertrude Blanch]] | [[Kolno]] | 1897-02-02 | [[Estados Unidos de América]] | 1996-01-01 | [[Ficheiro:Gertrude blanch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 446 | [[:d:Q5560698|Q5560698]] | [[Gilah Leder]] | [[Hilversum]] | 1941 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 447 | [[:d:Q5571348|Q5571348]] | [[Gloria Conyers Hewitt]] | [[Sumter]] | 1935-10-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 448 | [[:d:Q5590971|Q5590971]] | [[Grace Alele-Williams]] | [[Warri]] | 1932-12-16 | [[Nixeria]] | 2022-03-25 | [[Ficheiro:Professor Grace Alele-Williams (First Female Vice Chancellor).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 449 | [[:d:Q5590978|Q5590978]] | [[Grace Andrews]] | [[Brooklyn]] | 1869-05-30 | [[Estados Unidos de América]] | 1951-07-27 | |- | style='text-align:right'| 450 | [[:d:Q5591406|Q5591406]] | [[Grace Wahba]] | [[Montclair]] | 1934-08-03 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Grace Wahba 1986.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 451 | [[:d:Q5619651|Q5619651]] | [[Guofang Wei]] | [[República Popular da China]] | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 452 | [[:d:Q5681931|Q5681931]] | [[Cora Sadosky]] | [[Buenos Aires]] | 1940-05-23 | [[Arxentina]] | 2010-12-03 | [[Ficheiro:Cora Sadosky.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 453 | [[:d:Q5701781|Q5701781]] | [[Helen Abbot Merrill]] | [[Llewellyn Park]] | 1864-03-30 | [[Estados Unidos de América]] | 1949-05-02 | |- | style='text-align:right'| 454 | [[:d:Q5701799|Q5701799]] | [[Helen Almira Shafer]] | [[Newark, Nova Jersey|Newark]] | 1839-09-23 | [[Estados Unidos de América]] | 1894-01-20 | [[Ficheiro:HELEN ALMIRA SHAFER A woman of the century (page 656 crop).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 455 | [[:d:Q5702310|Q5702310]] | [[Helen G. Grundman]] | [[West Reading]] | 1957-07-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 456 | [[:d:Q5761453|Q5761453]] | [[Hilda Phoebe Hudson]] | [[Cambridge]] | 1881-06-11 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1965-11-26 | |- | style='text-align:right'| 457 | [[:d:Q5883996|Q5883996]] | [[Graciela Salicrup]] | [[Cidade de México]] | 1935-04-07 | [[México]] | 1982-06-29 | [[Ficheiro:Gracielasalicrup.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 458 | [[:d:Q5913483|Q5913483]] | [[Hourya Benis-Sinaceur]] | [[Casablanca]] | 1940-10-11 | [[Marrocos]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Sinaceur.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 459 | [[:d:Q5946533|Q5946533]] | [[Bi Bi Monajemeh Nishaburi]] | [[Nishapur]] | 1203 | [[Irán]] | 1280 | |- | style='text-align:right'| 460 | [[:d:Q5964221|Q5964221]] | [[Hélyette Geman]] | | 20th century | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 461 | [[:d:Q5975915|Q5975915]] | [[Rosi Sexton]] | [[Versalles]] | 1977-07-16 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Rosi Sexton.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 462 | [[:d:Q5987187|Q5987187]] | [[Ida Rhodes]] | [[Kamianets-Podilskyi]] | 1900-05-15 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1986-02-01 | [[Ficheiro:Ida Rhodes at NBS 001.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 463 | [[:d:Q6003176|Q6003176]] | [[Mary D'Imperio]] | | 1930-01-13 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-05-28 | |- | style='text-align:right'| 464 | [[:d:Q6003324|Q6003324]] | [[María Andresa Casamayor]] | [[Zaragoza]] | 1720-11-30 | [[España]] | 1780-10-23 | [[Ficheiro:María Andrea Casamayor (MUNCYT, Eulogia Merle)-extracto.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 465 | [[:d:Q6004272|Q6004272]] | [[María Manzano Arjona]] | [[Archidona]] | 1950 | [[España]] | | [[Ficheiro:María Manzano, 1977 Dec (portioned).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 466 | [[:d:Q6049813|Q6049813]] | [[Olga Gil Medrano]] | [[Burgos]] | 1956 | [[España]] | | [[Ficheiro:Olgagil.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 467 | [[:d:Q6066751|Q6066751]] | [[Nermin Arık]] | | 1928 | [[Turquía]] | 2005 | |- | style='text-align:right'| 468 | [[:d:Q6069012|Q6069012]] | [[Irene Fischer]] | [[Gainfarn]]<br/>[[Viena]] | 1907-07-27 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-10-22 | [[Ficheiro:IreneKFischer1966.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 469 | [[:d:Q6093154|Q6093154]] | [[Nüzhet Gökdoğan]] | [[Constantinopla]] | 1910-08-14 | [[Turquía]]<br/>[[Imperio Otomán]] | 2003-04-24 | |- | style='text-align:right'| 470 | [[:d:Q6131263|Q6131263]] | [[Sofía Nieto]] | [[Alcorcón]] | 1984-08-16 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 471 | [[:d:Q6155075|Q6155075]] | [[Janna Levin]] | [[Texas]] | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Beyond the Cradle 2019 Janna Levin (47422163091).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 472 | [[:d:Q6177490|Q6177490]] | [[Jenifer Haselgrove]] | | 1930-08-03 | [[Reino Unido]] | 2015-03-13 | |- | style='text-align:right'| 473 | [[:d:Q6297580|Q6297580]] | [[Joyce McLaughlin]] | | 1939-10-08 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-10-23 | |- | style='text-align:right'| 474 | [[:d:Q6303619|Q6303619]] | [[Judith Q. Longyear]] | | 1938-09-20 | [[Estados Unidos de América]] | 1995-12-13 | |- | style='text-align:right'| 475 | [[:d:Q6303646|Q6303646]] | [[Judith Roitman]] | [[Nova York]] | 1945-11-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:JudyRoitman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 476 | [[:d:Q6309015|Q6309015]] | [[Juliette Peirce]] | No/unknown value | | | 1934-10-04 | [[Ficheiro:Juliette Peirce in 1883.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 477 | [[:d:Q6348329|Q6348329]] | [[Kaisa Nyberg]] | | 1948-05-13 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 478 | [[:d:Q6377892|Q6377892]] | [[Katrin Wehrheim]] | [[Alemaña]] | 1974-01-01 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Katrin Wehrheim 2013.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 479 | [[:d:Q6438154|Q6438154]] | [[Kristin Lauter]] | [[Appleton]] | 1969-12-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:KristinELauter2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 480 | [[:d:Q6451683|Q6451683]] | [[Nicole Berline]] | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | 1944-12-03 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Berline nicole76.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 481 | [[:d:Q6451780|Q6451780]] | [[Christine Bessenrodt]] | [[Ahlten]] | 1958 | [[Alemaña]] | 2022-01-24 | [[Ficheiro:Bessenrodt christine.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 482 | [[:d:Q6453511|Q6453511]] | [[Käte Fenchel]] | [[Berlín]] | 1905-12-21 | [[Alemaña]] | 1983-12-19 | |- | style='text-align:right'| 483 | [[:d:Q6455426|Q6455426]] | [[Pierrette Cassou-Noguès]] | [[Rabat]] | 1945 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Cassou-nogues pierrette.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 484 | [[:d:Q6456016|Q6456016]] | [[Chen Li]] | [[Shenyang]] | 1973-03-09 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 485 | [[:d:Q6462994|Q6462994]] | [[Yael Dowker]] | [[Tel Aviv]] | 1919 | [[Israel]] | 2016-01 | [[Ficheiro:Yael dowker.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 486 | [[:d:Q6470312|Q6470312]] | [[Isabelle Gallagher]] | [[Cagnes-sur-Mer]] | 1973-10-27 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Isabelle gallagher 103433 Reims.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 487 | [[:d:Q6479279|Q6479279]] | [[Maria Hasse]] | [[Warnemünde]] | 1921-05-30 | [[Alemaña]] | 2014-01-10 | |- | style='text-align:right'| 488 | [[:d:Q6486338|Q6486338]] | [[Lisa Jeffrey]] | [[Fort Collins]] | 1965-01-05 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 489 | [[:d:Q6489208|Q6489208]] | [[Ruth Kellerhals]] | [[Hägendorf]] | 1957-07-17 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 490 | [[:d:Q6506935|Q6506935]] | [[Yvette Kosmann-Schwarzbach]] | | 1941-04-30 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 491 | [[:d:Q6509207|Q6509207]] | [[Leah Keshet]] | [[Israel]] | | [[Canadá]]<br/>[[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 492 | [[:d:Q6518533|Q6518533]] | [[Mary Tsingou]] | [[Milwaukee]] | 1928-10-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mary Tsingou-Menzel at Los Alamos.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 493 | [[:d:Q6525207|Q6525207]] | [[Gabriele Nebe]] | [[Aquisgrán]] | 1967-05-21 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Nebe gabriele.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 494 | [[:d:Q6529413|Q6529413]] | [[Sylvie Paycha]] | [[Neuilly-sur-Seine]] | 1960-03-27 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Paycha rosenberg scott (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 495 | [[:d:Q6532268|Q6532268]] | [[Christine Proust]] | | 20th century | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 496 | [[:d:Q6537064|Q6537064]] | [[Alice Roth]] | [[Berna]] | 1905-02-06 | [[Suíza]] | 1977-07-22 | |- | style='text-align:right'| 497 | [[:d:Q6548196|Q6548196]] | [[Lillian Rosanoff Lieber]] | [[Mykolaiv]] | 1886-07-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1986-07-11 | [[Ficheiro:Lieber-R-Lillian.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 498 | [[:d:Q6548564|Q6548564]] | [[Lily Serna]] | [[Xerusalén]] | 1986-07-05 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 499 | [[:d:Q6563512|Q6563512]] | [[Ana Cannas da Silva]] | | 1968 | [[Portugal]] | | [[Ficheiro:Ana cannas da silva96.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 500 | [[:d:Q6566859|Q6566859]] | [[Jackie Stedall]] | [[Romford]] | 1950-08-04 | [[Reino Unido]] | 2014-09-27 | |- | style='text-align:right'| 501 | [[:d:Q6568683|Q6568683]] | [[Catharina Stroppel]] | | 1971-08-06 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:StroppelPrinceton.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 502 | [[:d:Q6577679|Q6577679]] | [[Annette Werner]] | | 1966 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Werner annette.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 503 | [[:d:Q6581980|Q6581980]] | [[Judit Bar-Ilan]] | | 1958 | [[Israel]] | 2019-07-16 | |- | style='text-align:right'| 504 | [[:d:Q6635951|Q6635951]] | [[Tamar Ziegler]] | | 1971 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Tamar Ziegler.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 505 | [[:d:Q6668828|Q6668828]] | [[Lola J. May]] | | 1923-10-29 | | 2007-03-13 | |- | style='text-align:right'| 506 | [[:d:Q6681622|Q6681622]] | [[Lorraine Foster]] | [[Culver City]] | 1938-12-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lorraine Turnbull Foster, first woman to earn Ph.D. in math at Caltech, 1964.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 507 | [[:d:Q6698381|Q6698381]] | [[Lucy Joan Slater]] | [[Cambridge]] | 1922-01-05 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2008-06-06 | |- | style='text-align:right'| 508 | [[:d:Q6745901|Q6745901]] | [[Mamokgethi Phakeng]] | [[Ga-Rankuwa]] | 1966-11-01 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Mamokgethi Phakeng - Kgethi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 509 | [[:d:Q6757133|Q6757133]] | [[Marcia P. Sward]] | [[Maywood]] | 1939-02-01 | [[Estados Unidos de América]] | 2008-09-21 | |- | style='text-align:right'| 510 | [[:d:Q6759722|Q6759722]] | [[Margaret Meyer]] | [[Strabane]] | 1862-09 | [[Reino Unido]] | 1924-01-27 | |- | style='text-align:right'| 511 | [[:d:Q6761159|Q6761159]] | [[Maria Dotsenko]] | [[Kíiv]] | 1967-11-01 | | | [[Ficheiro:Maria Dotsenko 1395-06-23.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 512 | [[:d:Q6765129|Q6765129]] | [[Marion Cohen]] | | 1943-01-02 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 513 | [[:d:Q6779387|Q6779387]] | [[Mary Edwards]] | | 1750 | [[Reino de Gran Bretaña]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1815-09 | |- | style='text-align:right'| 514 | [[:d:Q6779503|Q6779503]] | [[Mary Everest Boole]] | [[Wickwar]] | 1832-03-11 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1916-05-17 | [[Ficheiro:Mary Everest Boole.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 515 | [[:d:Q6780472|Q6780472]] | [[Mary P. Dolciani]] | | 1923 | [[Estados Unidos de América]] | 1985 | |- | style='text-align:right'| 516 | [[:d:Q6780835|Q6780835]] | [[Mary Tiles]] | | 1946 | [[Reino Unido]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 517 | [[:d:Q6811383|Q6811383]] | [[Melanie Wood]] | [[Indianapolis, Indiana|Indianapolis]] | 1981 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Melanie Wood.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 518 | [[:d:Q6830050|Q6830050]] | [[Divsha Amirà]] | [[Brańsk]] | 1899 | [[Israel]] | 1966-04-09 | [[Ficheiro:Divsha Amira.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 519 | [[:d:Q6896448|Q6896448]] | [[Mollie Orshansky]] | [[Nova York]] | 1915-01-09 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-12-18 | [[Ficheiro:Mollie Orshansky 1967.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 520 | [[:d:Q6900206|Q6900206]] | [[Monika Ludwig]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1966 | [[Austria]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 521 | [[:d:Q6960912|Q6960912]] | [[Nalini Joshi]] | [[Yangon]] | 1958 | [[Australia]]<br/>[[Myanmar]] | | [[Ficheiro:NaliniJoshiSmall.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 522 | [[:d:Q6962218|Q6962218]] | [[Nan Laird]] | [[Gainesville, Florida|Gainesville]] | 1943-09-18 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 523 | [[:d:Q6962962|Q6962962]] | [[Nancy Salisbury]] | | 1930-05-15 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-09-27 | |- | style='text-align:right'| 524 | [[:d:Q7028517|Q7028517]] | [[Malka Elisheva Schaps]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1948-08-06 | [[Israel]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 525 | [[:d:Q7051292|Q7051292]] | [[Noriko Yui]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 526 | [[:d:Q7087160|Q7087160]] | [[Olive Hazlett]] | [[Cincinnati]] | 1890-10-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1974-03-08 | [[Ficheiro:Olive Hazlett.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 527 | [[:d:Q7246512|Q7246512]] | [[Priyanshi Somani]] | [[Surat]] | 1998-11-16 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 528 | [[:d:Q7308550|Q7308550]] | [[Regina Tyshkevich]] | [[Minsk]] | 1929-10-30<br/>1929-10-20 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Belarús]] | 2019-11-17 | |- | style='text-align:right'| 529 | [[:d:Q7313569|Q7313569]] | [[Renu C. Laskar]] | [[Bihar]] | 1932-08-08 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-09-17 | [[Ficheiro:Renu-2048x1512.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 530 | [[:d:Q7322067|Q7322067]] | [[Ria Carlo]] | [[Trinidad e Tobago]] | 1974-06-18 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Trinidad e Tobago]] | | [[Ficheiro:Ria Persad Carlo (2015).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 531 | [[:d:Q7367256|Q7367256]] | [[Rosalind Tanner]] | [[Gotinga]] | 1900-02-05 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1992-11-24 | [[Ficheiro:Young Skewes Schieldrop Tricomi Cartwright Zurich1932.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 532 | [[:d:Q7368302|Q7368302]] | [[Rosemary A. Bailey]] | | 1947 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 533 | [[:d:Q7383095|Q7383095]] | [[Ruth Lyttle Satter]] | [[Nova York]] | 1923-03-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1989-08-03 | |- | style='text-align:right'| 534 | [[:d:Q7421572|Q7421572]] | [[Sara Billey]] | [[Alva]] | 1968-02-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 535 | [[:d:Q7422581|Q7422581]] | [[Sarah Mason]] | | 1971-09-19 | | | |- | style='text-align:right'| 536 | [[:d:Q7495406|Q7495406]] | [[Sherry Gong]] | [[Nova York]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 537 | [[:d:Q7502335|Q7502335]] | [[Shoshana Kamin]] | [[Moscova]] | 1930-12-24 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 538 | [[:d:Q7513080|Q7513080]] | [[Signy Arctander]] | [[Bergen]] | 1895-10-26 | [[Noruega]] | 1971-09-23 | [[Ficheiro:SignyArctander.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 539 | [[:d:Q7562969|Q7562969]] | [[Sophie Bryant]] | [[Sandymount]] | 1850-02-15 | [[Reino Unido]] | 1922-08-14 | [[Ficheiro:Sophie Bryant.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 540 | [[:d:Q7607052|Q7607052]] | [[Stella Cunliffe]] | [[Surrey]] | 1917-01-12 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2012-01-20 | |- | style='text-align:right'| 541 | [[:d:Q7635640|Q7635640]] | [[Sujatha Ramdorai]] | | 1962 | [[India]] | | [[Ficheiro:Sujatha Ramdorai.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 542 | [[:d:Q7636487|Q7636487]] | [[Sulochana Gadgil]] | [[Pune]] | 1944-06-07 | [[India]]<br/>[[Raj Británico]]<br/>[[Dominio da India]] | | |- | style='text-align:right'| 543 | [[:d:Q7648025|Q7648025]] | [[Susan Jane Cunningham]] | [[Virxinia]] | 1842-03-23 | [[Estados Unidos de América]] | 1921-01-24 | [[Ficheiro:SUSAN J. CUNNINGHAM.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 544 | [[:d:Q7648693|Q7648693]] | [[Susanna S. Epp]] | | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 545 | [[:d:Q7660889|Q7660889]] | [[Sylvia Bozeman]] | [[Camp Hill]] | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 546 | [[:d:Q7661025|Q7661025]] | [[Sylvia Wiegand]] | [[Cidade do Cabo]] | 1945-03-08 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 547 | [[:d:Q7667962|Q7667962]] | [[T.A. Sarasvati Amma]] | [[Cherpulassery Municipality]] | 1918-12-26 | [[India]]<br/>[[Raj Británico]]<br/>[[Dominio da India]] | 2000-08-15 | |- | style='text-align:right'| 548 | [[:d:Q7702121|Q7702121]] | [[Teresa Cohen]] | [[Baltimore]] | 1892-02-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1992-08-10 | |- | style='text-align:right'| 549 | [[:d:Q7821369|Q7821369]] | [[Toniann Pitassi]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1962-08-05 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Pitassi2017 MFO21907.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 550 | [[:d:Q7910869|Q7910869]] | [[Valentina Harizanov]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 551 | [[:d:Q7911289|Q7911289]] | [[Valerie Isham]] | | 1947 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 552 | [[:d:Q7916373|Q7916373]] | [[Vasanti N. Bhat-Nayak]] | | 1938-06-10 | [[India]]<br/>[[Raj Británico]]<br/>[[Dominio da India]] | 2009-02-12 | |- | style='text-align:right'| 553 | [[:d:Q7920811|Q7920811]] | [[Vera Nikolaevna Maslennikova]] | [[Прилуки]] | 1926-04-29 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2000-08-14 | |- | style='text-align:right'| 554 | [[:d:Q8025385|Q8025385]] | [[Winifred Edgerton Merrill]] | [[Ripon]] | 1862-09-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1951-09-06 | [[Ficheiro:Winifred Edgerton Merrill Cyclopedia Biography.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 555 | [[:d:Q8025658|Q8025658]] | [[Winnie Li]] | [[Taiwán]] | 1948-12-25 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Taiwán]] | | |- | style='text-align:right'| 556 | [[:d:Q8044416|Q8044416]] | [[Xihong Lin]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Xihong Lin, Harvard University faculty.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 557 | [[:d:Q8201095|Q8201095]] | [[Antonia Ferrín]] | [[Ourense]] | 1914-05-13 | [[España]] | 2009-08-06 | |- | style='text-align:right'| 558 | [[:d:Q9029537|Q9029537]] | [[Marta Sanz-Solé]] | [[Sabadell]] | 1952-01-19 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 559 | [[:d:Q9029943|Q9029943]] | [[María Asunción Català]] | [[Barcelona]] | 1925-07-14 | [[España]] | 2009-07-03 | [[Ficheiro:Maria Assumpció Català i Poch (MUNCYT, Eulogia Merle).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 560 | [[:d:Q9030202|Q9030202]] | [[María Wonenburger]] | [[Oleiros]] | 1927-07-19 | [[España]] | 2014-06-14 | [[Ficheiro:María Wonenburger.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 561 | [[:d:Q9071176|Q9071176]] | [[Mei-Chi Shaw]] | [[Taipei]] | 1955-04-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 562 | [[:d:Q9095806|Q9095806]] | [[Anne Chao]] | | 1951 | [[Taiwán]] | | |- | style='text-align:right'| 563 | [[:d:Q9148132|Q9148132]] | [[Alicja Derkowska]] | [[Sosnowiec]] | 1940 | | | |- | style='text-align:right'| 564 | [[:d:Q9154868|Q9154868]] | [[Anita Gargas]] | [[Katowice]] | 1964-01-11 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 565 | [[:d:Q9155842|Q9155842]] | [[Anna Zofia Krygowska]] | [[Lviv]] | 1904-09-19 | [[Polonia]] | 1988-05-16 | |- | style='text-align:right'| 566 | [[:d:Q9165555|Q9165555]] | [[Barbara Rokowska]] | | 1926-04-15 | [[Polonia]] | 2012-06-01 | |- | style='text-align:right'| 567 | [[:d:Q9201639|Q9201639]] | [[Danuta Gierulanka]] | [[Cracovia]] | 1909-03-04 | [[Polonia]] | 1995-04-29<br/>1995 | |- | style='text-align:right'| 568 | [[:d:Q9214570|Q9214570]] | [[Yang Fuqing]] | [[Wuxi]] | 1932-11-06 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 569 | [[:d:Q9256639|Q9256639]] | [[Ewa Damek]] | [[Wrocław]] | 1958-08-09 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 570 | [[:d:Q9616386|Q9616386]] | [[Anne Lucy Bosworth Focke]] | [[Woonsocket]] | 1868-09-29 | [[Estados Unidos de América]] | 1907-05-15 | [[Ficheiro:Anne Lucy Bosworth.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 571 | [[:d:Q9648304|Q9648304]] | [[Barbara Wohlmuth]] | | 1967-10-20 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Barbara Wohlmuth.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 572 | [[:d:Q10296408|Q10296408]] | [[Süe-Yung Zee-Kiang]] | | 1915-06-15 | [[República Popular da China]] | 1969-01 | |- | style='text-align:right'| 573 | [[:d:Q10329522|Q10329522]] | [[Michèle Artigue]] | [[Bordères-sur-l'Échez]] | 1946-08-31 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 574 | [[:d:Q10349723|Q10349723]] | [[Pilar Ribeiro]] | [[Lisboa]] | 1911-10-05 | [[Portugal]] | 2011-03-29 | |- | style='text-align:right'| 575 | [[:d:Q10375446|Q10375446]] | [[Sylvia Richardson]] | | 20th century | [[Francia]]<br/>[[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 576 | [[:d:Q10394658|Q10394658]] | [[Yolanda Lima]] | [[Angra do Heroísmo]] | 1933-01-27 | [[Portugal]] | 1999-12-02 | [[Ficheiro:Iolanda Lima 1990.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 577 | [[:d:Q10537046|Q10537046]] | [[Montserrat Teixidor i Bigas]] | [[Barcelona]] | 1958-02-25 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 578 | [[:d:Q10697426|Q10697426]] | [[Thyra Eibe]] | [[Copenhague]] | 1866-11-03 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1955-01-04 | |- | style='text-align:right'| 579 | [[:d:Q10769120|Q10769120]] | [[Hoàng Xuân Sính]] | [[Từ Liêm]] | 1933-09-08 | [[Vietnam]] | | |- | style='text-align:right'| 580 | [[:d:Q10818103|Q10818103]] | [[Serafina Cuomo]] | | 1966-05-21 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 581 | [[:d:Q11100324|Q11100324]] | [[Irene Fonseca]] | [[Lisboa]] | 1956-07-10 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Irene Fonseca.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 582 | [[:d:Q11100458|Q11100458]] | [[Herta Freitag]] | [[Viena]] | 1908-12-06 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Austria]] | 2000-01-25 | |- | style='text-align:right'| 583 | [[:d:Q11103473|Q11103473]] | [[Mary Frances Winston Newson]] | [[Forreston]] | 1869-08-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1959-12-05 | [[Ficheiro:Mary Frances Winston Newson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 584 | [[:d:Q11104429|Q11104429]] | [[Mildred Sanderson]] | [[Waltham]] | 1889-05-12 | [[Estados Unidos de América]] | 1914-10-15 | [[Ficheiro:Mildred Leonora Sanderson, 1910 (page 233 crop).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 585 | [[:d:Q11190869|Q11190869]] | [[Ida Barney]] | [[New Haven, Connecticut|New Haven]] | 1886-11-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1982-03-07 | |- | style='text-align:right'| 586 | [[:d:Q11364348|Q11364348]] | [[Sachiko Nakajima]] | [[Prefectura de Osaca|Prefectura de Ōsaka]] | 1979-06-13 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Sachiko Nakajima portrait (2021).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 587 | [[:d:Q11434021|Q11434021]] | [[Fumiko Ōtsuka]] | [[Prefectura de Saitama]] | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 588 | [[:d:Q11454088|Q11454088]] | [[Reiko Miyaoka]] | | 1951-02-21 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 589 | [[:d:Q11461299|Q11461299]] | [[Midori Kobayashi]] | | 1951-01 | [[Xapón]] | 1998 | |- | style='text-align:right'| 590 | [[:d:Q11584946|Q11584946]] | [[Shihoko Ishii]] | [[Takaoka]] | 1950-12-25 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Shihoko Ishii cropped Shihoko Ishii 20210312.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 591 | [[:d:Q11598727|Q11598727]] | [[Yoshiko Takenaka]] | [[Prefectura de Fukuoka]] | 1940-09-18 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 592 | [[:d:Q11713771|Q11713771]] | [[Irena Kamińska-Szmaj]] | [[Nowa Cerekwia]] | 1950-01-24 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 593 | [[:d:Q11715890|Q11715890]] | [[Jadwiga Honowska]] | [[Aleksandrów Łódzki]] | 1904-06-03 | [[Polonia]] | 1928-08-19 | |- | style='text-align:right'| 594 | [[:d:Q11736972|Q11736972]] | [[Katarzyna Hałkowska]] | [[Władysławowo]] | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 595 | [[:d:Q11772224|Q11772224]] | [[Małgorzata Bednarska]] | [[Łódź]] | 1972-10-04 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:2022-Malgorzata-Bednarska-Bzdega.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 596 | [[:d:Q11772333|Q11772333]] | [[Małgorzata Mikołajczyk]] | | 1966-11-04 | | | |- | style='text-align:right'| 597 | [[:d:Q11797900|Q11797900]] | [[Olga Tustanowska]] | [[Alwernia]] | 1917-09-20 | [[Polonia]] | 2005-10-16 | |- | style='text-align:right'| 598 | [[:d:Q11925355|Q11925355]] | [[Helena Ferrer i Mallol]] | [[Llançà]] | 1937-04-19 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 599 | [[:d:Q11941616|Q11941616]] | [[Pilar Bayer|Q11941616]] | [[Barcelona]] | 1946-02-13 | [[España]] | | [[Ficheiro:Pilar Bayer.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 600 | [[:d:Q11946286|Q11946286]] | [[Rosa Maria Miró Roig]] | [[Manresa]] | 1960-08-06 | [[España]] | | [[Ficheiro:Foto de Rosa Maria Miró-Roig.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 601 | [[:d:Q12018954|Q12018954]] | [[Hana Entlerová]] | [[Třebíč]] | 1953-04-28 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 602 | [[:d:Q12093452|Q12093452]] | [[Nina Virchenko]] | [[Zavadivka]] | 1930-05-05 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Nina Virchenko.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 603 | [[:d:Q12103362|Q12103362]] | [[Eva Hata]] | [[Lviv]] | 1958-08-23 | [[Ucraína]] | 2018-11-14 | |- | style='text-align:right'| 604 | [[:d:Q12117188|Q12117188]] | [[Klavdiya Latysheva]] | [[Kíiv]] | 1897-03-14 | [[Unión Soviética]] | 1956-05-11 | |- | style='text-align:right'| 605 | [[:d:Q12158166|Q12158166]] | [[Nelya Naumovna Strelchenko]] | [[Lebedyn]] | 1941-02-19 | | | |- | style='text-align:right'| 606 | [[:d:Q12172522|Q12172522]] | [[Nadiya Shulgina-Ishchuk]] | [[Kíiv]] | 1888-01-21 | | 1979-04-09 | |- | style='text-align:right'| 607 | [[:d:Q12244242|Q12244242]] | [[mʿṣūmẗ mḥmd kāẓm]] | | 1927-01-14 | | 2005 | |- | style='text-align:right'| 608 | [[:d:Q12260550|Q12260550]] | [[Jone Uria]] | [[Algorta]] | 1990-04-28 | [[España]] | | [[Ficheiro:Jone-Uria-2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 609 | [[:d:Q12263048|Q12263048]] | [[Maria J. Esteban]] | [[Alonsotegi]] | 1956-04-06 | [[Francia]]<br/>[[España]] | | [[Ficheiro:Maria Jesus Esteban.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 610 | [[:d:Q12268903|Q12268903]] | [[Vivienne Malone-Mayes]] | [[Waco]] | 1932-02-10 | [[Estados Unidos de América]] | 1995-06-09 | [[Ficheiro:Vivienne Malone-Mayes.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 611 | [[:d:Q12291973|Q12291973]] | [[Radka Radeva]] | [[Gabrovo]] | 1936-11-21 | [[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 612 | [[:d:Q12294452|Q12294452]] | [[Sofia Danova]] | [[Veliko Tarnovo]] | 1879 | | 1946 | |- | style='text-align:right'| 613 | [[:d:Q12303959|Q12303959]] | [[Bodil Branner]] | | 1943-02-05 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 614 | [[:d:Q12350549|Q12350549]] | [[Katalin Kováts]] | [[Budapest]] | 1957-10-16 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Katalin Kováts.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 615 | [[:d:Q12359280|Q12359280]] | [[Anne-Mai Parring]] | [[Tapa, Estonia|Tapa]] | 1940-07-21 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 616 | [[:d:Q12361020|Q12361020]] | [[Eda-Tiia Pungar]] | | 1942 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 617 | [[:d:Q12361869|Q12361869]] | [[Elena Safiulina]] | [[Kaliningrado]] | 1972 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 618 | [[:d:Q12361900|Q12361900]] | [[Ella Puman]] | | 1969-09-23 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 619 | [[:d:Q12362105|Q12362105]] | [[Ene-Margit Tiit]] | [[Tartu]] | 1934-04-22 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Ene-Margit Tiit, arvamusfestival 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 620 | [[:d:Q12362470|Q12362470]] | [[Eva Silvia Pärt-Enander]] | | 1961 | [[Estonia]]<br/>[[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 621 | [[:d:Q12364542|Q12364542]] | [[Inga Kangro]] | [[Antsla]] | 1974-04-11 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 622 | [[:d:Q12365927|Q12365927]] | [[Kaarin Riives-Kaagjärv]] | [[Tartu]] | 1942-08-28 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 623 | [[:d:Q12370906|Q12370906]] | [[Natalia Saealle]] | [[Kiviõli]] | 1976-03-23 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 624 | [[:d:Q12373704|Q12373704]] | [[Reet Ruga]] | [[Talín]] | 1933 | [[Estonia]] | 2014-07-28 | |- | style='text-align:right'| 625 | [[:d:Q12535386|Q12535386]] | [[Turkpenbaeva Bibigul Zhaparovna]] | | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 626 | [[:d:Q12589203|Q12589203]] | [[Kim Hyung-Jeong]] | [[Seúl]] | 1951-04-05 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 627 | [[:d:Q12723258|Q12723258]] | [[Cabiria Andreian Cazacu]] | [[Iași]] | 1928-02-19 | [[Romanía]] | 2018-05-22 | |- | style='text-align:right'| 628 | [[:d:Q12729119|Q12729119]] | [[Nora Calderwood]] | [[Blairgowrie]] | 1896-03-14 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1985-04 | |- | style='text-align:right'| 629 | [[:d:Q12740843|Q12740843]] | [[Silvia Creangă]] | [[Adâncata]] | 1894-10-26 | [[Romanía]] | 1952-03-31 | |- | style='text-align:right'| 630 | [[:d:Q12743306|Q12743306]] | [[Vera Myller]] | [[San Petersburgo]] | 1880-12-01 | [[Romanía]] | 1970-12-12 | [[Ficheiro:Vera Lebedeva-Myller.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 631 | [[:d:Q12750312|Q12750312]] | [[Gordana Pavlović-Lažetić]] | [[Belgrado]] | 1955 | | | [[Ficheiro:GordanaPavlovicLazetic.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 632 | [[:d:Q12750313|Q12750313]] | [[Gordana Rajkov]] | [[Belgrado]] | 1944-12-29 | [[Serbia]] | 2022-06-14 | |- | style='text-align:right'| 633 | [[:d:Q12755275|Q12755275]] | [[Mila Mršević]] | [[Belgrado]] | 1945-04-24 | | | |- | style='text-align:right'| 634 | [[:d:Q12756092|Q12756092]] | [[Neda Bokan]] | [[Zemun]] | 1947-02-03 | [[Serbia]] | | [[Ficheiro:Neda Bokan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 635 | [[:d:Q12765294|Q12765294]] | [[Eliška Tomová]] | [[Nymburk]] | 1942-06-15 | | 1986-12-01 | |- | style='text-align:right'| 636 | [[:d:Q12765582|Q12765582]] | [[Eva Gedeonová]] | | 1940-03-03 | | 1993-01-24 | |- | style='text-align:right'| 637 | [[:d:Q12772186|Q12772186]] | [[Mária Jakubíková]] | [[Pravenec]] | 1925-01-28 | | 1994-03-21 | |- | style='text-align:right'| 638 | [[:d:Q12778500|Q12778500]] | [[Viera Šimčisková]] | [[Litomyšl]] | 1904-09-15 | | 1997-08-13 | |- | style='text-align:right'| 639 | [[:d:Q12781421|Q12781421]] | [[Ľubica Navrátilová]] | | 1946-02-17 | | | |- | style='text-align:right'| 640 | [[:d:Q12788090|Q12788090]] | [[Dušanka Janežič]] | [[Liubliana]] | 1952-05-21 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Dušanka Janežič 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 641 | [[:d:Q12795796|Q12795796]] | [[Marina Rugelj]] | | 1964-03-22 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 642 | [[:d:Q12809952|Q12809952]] | [[Hermine Agavni Kalustyan]] | [[Istambul]] | 1914 | | 1989 | |- | style='text-align:right'| 643 | [[:d:Q12815873|Q12815873]] | [[Kató Rényi]] | [[Budapest]] | 1924-10-24 | [[Hungría]] | 1969-08-31 | [[Ficheiro:Alfred Kato Renyi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 644 | [[:d:Q12839454|Q12839454]] | [[Fatma Abdullazade]] | [[Bakú]] | 1948-05-28 | | | |- | style='text-align:right'| 645 | [[:d:Q12839980|Q12839980]] | [[Gular Ahmadova]] | [[Bakú]] | 1965-08-20 | | | [[Ficheiro:Gülər Əhmədova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 646 | [[:d:Q12842671|Q12842671]] | [[Maleyka Abbaszadeh]] | [[Bakú]] | 1953-02-23 | [[Azerbaidján]] | | |- | style='text-align:right'| 647 | [[:d:Q12887128|Q12887128]] | [[Ietje Paalman-de Miranda]] | [[Paramaribo (Q1130134)|Paramaribo]] | 1936-02-20 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2020-05-11 | |- | style='text-align:right'| 648 | [[:d:Q12887129|Q12887129]] | [[Aissa Wade]] | [[Dakar]] | 1967 | [[Senegal]] | | |- | style='text-align:right'| 649 | [[:d:Q12887405|Q12887405]] | [[Annie Marie Watkins Garraway]] | [[Parsons]] | 1940 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 650 | [[:d:Q12887511|Q12887511]] | [[Argelia Velez-Rodriguez]] | [[A Habana]] | 1936 | [[Cuba]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Velez-Rodriguez.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 651 | [[:d:Q12887979|Q12887979]] | [[Bessie Tucker]] | | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 652 | [[:d:Q12887981|Q12887981]] | [[Beryl Hunte]] | | 1924 | | | |- | style='text-align:right'| 653 | [[:d:Q12888595|Q12888595]] | [[Carolyn Mahoney]] | [[Memphis, Tennessee|Memphis]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 654 | [[:d:Q12888645|Q12888645]] | [[Cassandra McZeal]] | [[Houston, Texas|Houston]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 655 | [[:d:Q12888740|Q12888740]] | [[Cecilia Wangechi Mwathi]] | [[Gichira]] | 1963-05-15 | [[Kenya]] | 2011-08-17 | |- | style='text-align:right'| 656 | [[:d:Q12888903|Q12888903]] | [[Christine McMillan]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 657 | [[:d:Q12889393|Q12889393]] | [[Daphne L. Smith]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 658 | [[:d:Q12889430|Q12889430]] | [[Debra Curtis]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 659 | [[:d:Q12889472|Q12889472]] | [[Della Bell]] | | 1942-05-05 | | 2021-07-30 | |- | style='text-align:right'| 660 | [[:d:Q12889501|Q12889501]] | [[Denise Stephenson-Hawk]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 661 | [[:d:Q12890296|Q12890296]] | [[Elayne Arrington]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1940 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 662 | [[:d:Q12890579|Q12890579]] | [[Fannie Gee]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 663 | [[:d:Q12890737|Q12890737]] | [[Frances Sullivan]] | | | | 2007-12-14 | |- | style='text-align:right'| 664 | [[:d:Q12891005|Q12891005]] | [[Georgia Caldwell Smith]] | [[Atchison]] | 1909-08-28 | [[Estados Unidos de América]] | 1961-05-06 | [[Ficheiro:GeorgiaCaldwellSmith1928.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 665 | [[:d:Q12891006|Q12891006]] | [[Georgia Lawrence]] | | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 666 | [[:d:Q12891063|Q12891063]] | [[Gladys Glass]] | | 1934 | | | |- | style='text-align:right'| 667 | [[:d:Q12891064|Q12891064]] | [[Gladys Gaskin Whitehead]] | [[Flemington]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 668 | [[:d:Q12891417|Q12891417]] | [[Halima Ali]] | [[Mogadixo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 669 | [[:d:Q12891677|Q12891677]] | [[Gugu Moche]] | [[Suráfrica]] | | | | |- | style='text-align:right'| 670 | [[:d:Q12891744|Q12891744]] | [[Jacqueline Brannon Giles]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 671 | [[:d:Q12891826|Q12891826]] | [[Janvière Ndirahisha]] | | 1966-12-18 | [[Burundi]] | | |- | style='text-align:right'| 672 | [[:d:Q12891951|Q12891951]] | [[Jeanette Stephens]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 673 | [[:d:Q12892051|Q12892051]] | [[Joella Gipson]] | [[Os Ánxeles]] | 1929 | | 2012 | |- | style='text-align:right'| 674 | [[:d:Q12892125|Q12892125]] | [[Joséphine Guidy Wandja]] | [[Camerún]] | 1945-03-29 | [[Costa do Marfil]] | | [[Ficheiro:Josephine Wendja Guidy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 675 | [[:d:Q12892295|Q12892295]] | [[Karolyn Ann Morgan]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 676 | [[:d:Q12892312|Q12892312]] | [[Kathryn Lewis]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 677 | [[:d:Q12892343|Q12892343]] | [[Kim Woodson Barnette]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 678 | [[:d:Q12892350|Q12892350]] | [[Kim Ward]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 679 | [[:d:Q12893592|Q12893592]] | [[Loretta Braxton]] | [[Winston-Salem]] | 1934-01-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-02-19 | |- | style='text-align:right'| 680 | [[:d:Q12893747|Q12893747]] | [[Louise Hunter]] | | | | 1988 | [[Ficheiro:LouiseStokesHunter1920.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 681 | [[:d:Q12893751|Q12893751]] | [[Louise Nixon Sutton]] | [[Hertford]] | 1925-11-04 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-05-14 | |- | style='text-align:right'| 682 | [[:d:Q12893906|Q12893906]] | [[Maguette Thiam]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 683 | [[:d:Q12894109|Q12894109]] | [[Marie Françoise Ouedraogo]] | [[Uagadugú]] | 1967-12-03 | [[Burkina Faso]] | | [[Ficheiro:Marie Françoise Ouedraogo - Photo1 Wiki.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 684 | [[:d:Q12894123|Q12894123]] | [[Marion Palmer Capps]] | [[Norfolk, Virxinia|Norfolk]] | 1901 | [[Estados Unidos de América]] | 2001 | [[Ficheiro:MarianLPalmerCapps1927.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 685 | [[:d:Q12894147|Q12894147]] | [[Martha Moss]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 686 | [[:d:Q12894173|Q12894173]] | [[Mary Hawkins]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 687 | [[:d:Q12894391|Q12894391]] | [[Michaele Chappell]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 688 | [[:d:Q12894481|Q12894481]] | [[Miranda Teboh-Ewungkem]] | | 1974 | [[Camerún]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 689 | [[:d:Q12894536|Q12894536]] | [[Monica Stephens]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 690 | [[:d:Q12894713|Q12894713]] | [[Nan Manuel]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 691 | [[:d:Q12895236|Q12895236]] | [[Patricia Wright Beaulieu]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 692 | [[:d:Q12895293|Q12895293]] | [[Peggie Adkins Smith]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 693 | [[:d:Q12896207|Q12896207]] | [[Rhonda Sharpe]] | [[Nova York]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 694 | [[:d:Q12896377|Q12896377]] | [[Roselyn Williams]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 695 | [[:d:Q12897279|Q12897279]] | [[Shree Whitaker]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 696 | [[:d:Q12897412|Q12897412]] | [[Sonya Stephens]] | | 1970-02-20 | | | |- | style='text-align:right'| 697 | [[:d:Q12897545|Q12897545]] | [[Suzanne Craig]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 698 | [[:d:Q12897605|Q12897605]] | [[Talitha Washington]] | [[Frankfort]] | 1974-01-09 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Talitha Washington at Clark Atlanta University.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 699 | [[:d:Q12897722|Q12897722]] | [[Therese Harce Braithwaite]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 700 | [[:d:Q12897730|Q12897730]] | [[Thyrsa Frazier Svager]] | [[Wilberforce]] | 1930-06-16 | [[Estados Unidos de América]] | 1999-07-23 | [[Ficheiro:Thyrsa Frazier Svager.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 701 | [[:d:Q12898251|Q12898251]] | [[Wanda Patterson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 702 | [[:d:Q12954211|Q12954211]] | [[Maria Adelaide Sneider]] | [[Asmara]] | 1937-12-06 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1989-05-01 | |- | style='text-align:right'| 703 | [[:d:Q13029250|Q13029250]] | [[Olga Kostyukova]] | [[Minsk]] | 1954-01-28 | [[Belarús]] | | |- | style='text-align:right'| 704 | [[:d:Q13052571|Q13052571]] | [[Gohar Hambardzumyan]] | [[Tbilisi]] | 1907-06-28 | | 1979-06-26 | |- | style='text-align:right'| 705 | [[:d:Q13103285|Q13103285]] | [[Jeanne Peiffer]] | [[Mersch]] | 1948-08-20 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 706 | [[:d:Q13104060|Q13104060]] | [[Martine Deprez]] | [[Wiltz]] | 1969-04-26 | [[Luxemburgo]] | | [[Ficheiro:ESPR 0131 (53654703507) CROP Martine Deprez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 707 | [[:d:Q13138844|Q13138844]] | [[Ruth Stauffer]] | [[Harrisburg, Pensilvania|Harrisburg]] | 1910-07-16 | [[Estados Unidos de América]] | 1993-01-03 | |- | style='text-align:right'| 708 | [[:d:Q13406771|Q13406771]] | [[Maria Monserrat Capdevila d'Oriola]] | [[Cabestany]] | 1905-08-06 | [[España]] | 1993-10-04 | [[Ficheiro:Mural Maria Montserrat Capdevila d'Oriola 20230928 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 709 | [[:d:Q13417931|Q13417931]] | [[Hana Kirchheimová]] | [[Bratislava]] | 1965-07-03 | | 1994-10-10 | |- | style='text-align:right'| 710 | [[:d:Q13560226|Q13560226]] | [[Iris Mack]] | [[Nova Orleáns]] | 1956-05-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-09-27 | [[Ficheiro:Dr. Mack s Photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 711 | [[:d:Q14063365|Q14063365]] | [[Gudrun Kalmbach]] | [[Großerlach]] | 1937-05-27 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:KHEBild.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 712 | [[:d:Q14491914|Q14491914]] | [[Carla Savage]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 713 | [[:d:Q14525458|Q14525458]] | [[Sonja Brentjes]] | | 1951 | [[República Democrática Alemá]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 714 | [[:d:Q14942999|Q14942999]] | [[Susan Friedlander]] | [[Londres]] | 1946-01-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Friedlander susan 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 715 | [[:d:Q14948946|Q14948946]] | [[Marion Cameron Gray]] | [[Ayr]] | 1902-03-26 | [[Reino Unido]] | 1979-09-16 | |- | style='text-align:right'| 716 | [[:d:Q14950039|Q14950039]] | [[Kirstine Smith]] | | 1878-04-12<br/>1878-04-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1939-11-11 | [[Ficheiro:Kirstine Smith in app. 1896-1897.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 717 | [[:d:Q15030058|Q15030058]] | [[Geraldine Claudette Darden]] | [[Alabama]] | 1936-07-22 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 718 | [[:d:Q15110561|Q15110561]] | [[Grace Bates]] | | 1914-08-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1996-11-19 | |- | style='text-align:right'| 719 | [[:d:Q15119834|Q15119834]] | [[Jana Jurečková]] | [[Praga]] | 1940-09-20 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 720 | [[:d:Q15119872|Q15119872]] | [[Marie Hušková]] | [[Praga]] | 1942-12-02 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 721 | [[:d:Q15281058|Q15281058]] | [[Vera Šnajder]] | [[Saraxevo]] | 1904-02-02 | [[Imperio Austrohúngaro]]<br/>[[Reino dos Serbios, Croatas e Eslovenos (Q15102440)|Reino dos Serbios, Croatas e Eslovenos]]<br/>[[Reino de Iugoslavia]]<br/>[[República Federal Socialista de Iugoslavia]] | 1976-02-14 | |- | style='text-align:right'| 722 | [[:d:Q15290211|Q15290211]] | [[Laila Soueif]] | [[Londres]] | 1956-05-01 | [[Exipto]] | | [[Ficheiro:Dr Laila Soueif (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 723 | [[:d:Q15428712|Q15428712]] | [[Dörte Haftendorn]] | [[Würzburg]] | 1948-03-25 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Dörte-Mueritz2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 724 | [[:d:Q15429974|Q15429974]] | [[Evelyn Buckwar]] | [[Berlín]] | 1964 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 725 | [[:d:Q15433136|Q15433136]] | [[Christine Riedtmann]] | [[Basilea]] | 1952 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 726 | [[:d:Q15434717|Q15434717]] | [[Vera Serganova]] | [[Moscova]] | 1960 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Unión Soviética]] | | [[Ficheiro:Vera Serganova 2011.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 727 | [[:d:Q15438879|Q15438879]] | [[Christine Müller]] | [[Berlín]] | 1959-09-10 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 728 | [[:d:Q15444399|Q15444399]] | [[Christa Binder]] | [[Viena]] | 1947-08-24 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 729 | [[:d:Q15445150|Q15445150]] | [[Lucy Mensing]] | [[Hamburgo]] | 1901-03-11 | [[Alemaña]] | 1995-04-28 | |- | style='text-align:right'| 730 | [[:d:Q15445700|Q15445700]] | [[Hannah Markwig]] | [[Riedstadt]] | 1980-11-19 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Markwig bertram cavalieri (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 731 | [[:d:Q15449253|Q15449253]] | [[Ute Finckh-Krämer]] | [[Wiesbaden]] | 1956-12-16 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Finckh-Krämer, Ute-8960.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 732 | [[:d:Q15641430|Q15641430]] | [[Klara Löbenstein]] | [[Hildesheim]] | 1883-02-15 | [[Alemaña]] | 1968-06-10 | |- | style='text-align:right'| 733 | [[:d:Q15642567|Q15642567]] | [[Rosa García García]] | [[Madrid]] | 1965-01-17 | [[España]] | | [[Ficheiro:Dinar Cambra Rosa García, 13 d'abril de 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 734 | [[:d:Q15649160|Q15649160]] | [[Hee Oh]] | [[Corea do Sur]] | 1969 | [[Corea do Sur]] | | [[Ficheiro:Hee oh.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 735 | [[:d:Q15708693|Q15708693]] | [[Julia F. Knight]] | | 1940s | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Knight julia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 736 | [[:d:Q15713967|Q15713967]] | [[Laure-Pauline Fotso]] | | | [[Camerún]] | | |- | style='text-align:right'| 737 | [[:d:Q15733740|Q15733740]] | [[Eleanor Jones]] | [[Norfolk, Virxinia|Norfolk]] | 1929-08-12<br/>1929-08-10 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-03-01 | |- | style='text-align:right'| 738 | [[:d:Q15814082|Q15814082]] | [[Charlotte Kipling]] | | 1919-06-07 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Reino Unido]] | 1992-08-09 | |- | style='text-align:right'| 739 | [[:d:Q15823185|Q15823185]] | [[Katalin Marton]] | [[Budapest]] | 1941-12-09 | [[Hungría]] | 2019-12-13 | |- | style='text-align:right'| 740 | [[:d:Q15858516|Q15858516]] | [[Edlyn Teske]] | | 1968 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 741 | [[:d:Q15915722|Q15915722]] | [[Leila Schneps]] | [[Waltham]] | 1961-12-22 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Leila Schneps (2011).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 742 | [[:d:Q15964717|Q15964717]] | [[Coralie Colmez]] | [[París]] | 1988-03-05 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Coralie Colmez (2009).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 743 | [[:d:Q15971863|Q15971863]] | [[Amy Dahan]] | | 20th century | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Noc filosofie 2016 - Amy Dahan Dalmedico.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 744 | [[:d:Q15989892|Q15989892]] | [[Frances Cave-Browne-Cave]] | [[Streatham Common]] | 1876-02-21 | [[Reino Unido]] | 1965-03-30 | [[Ficheiro:1919 at Girton here is Frances Cave Brown Cave (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 745 | [[:d:Q15989920|Q15989920]] | [[Agnes Bell Collier]] | [[Hyde]] | 1860-01-31 | | 1930-01-02 | |- | style='text-align:right'| 746 | [[:d:Q15990084|Q15990084]] | [[Joan Clarke]] | [[West Norwood]] | 1917-06-24 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1996-09-04 | |- | style='text-align:right'| 747 | [[:d:Q15994306|Q15994306]] | [[Sheila Bird]] | [[Inverness]] | 1952-05-18 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:SB BSU.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 748 | [[:d:Q15994469|Q15994469]] | [[Ruth Gregory]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 749 | [[:d:Q15994553|Q15994553]] | [[Kathleen Adebola Okikiolu]] | [[Inglaterra]] | 1965 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 750 | [[:d:Q15994577|Q15994577]] | [[Alice Lee]] | [[Dedham]] | 1858-06-28 | [[Reino Unido]] | 1939-10-05 | [[Ficheiro:Alice Lee (statistician).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 751 | [[:d:Q15994624|Q15994624]] | [[Jil Matheson]] | | 1953-03-27 | | | |- | style='text-align:right'| 752 | [[:d:Q15994687|Q15994687]] | [[Flora Philip]] | [[Mull]]<br/>[[Wikipedia en inglés]] | 1865-05-19 | [[Escocia]] | 1943-08-14 | |- | style='text-align:right'| 753 | [[:d:Q15994851|Q15994851]] | [[Florence Yeldham]] | [[Brightling]] | 1877-10-30 | [[Reino Unido]] | 1945-01-10 | |- | style='text-align:right'| 754 | [[:d:Q15994950|Q15994950]] | [[Susanne Brenner]] | | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 755 | [[:d:Q15995239|Q15995239]] | [[Sara Kiesler]] | [[Washington, D.C.]] | 20th century<br/>1940 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 756 | [[:d:Q15995602|Q15995602]] | [[Bin Yu]] | | 1969-12-31 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:BIN YU in 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 757 | [[:d:Q15999404|Q15999404]] | [[Florence Eliza Allen]] | [[Horicon]] | 1876-10-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1960-12-31 | |- | style='text-align:right'| 758 | [[:d:Q16007515|Q16007515]] | [[Libera Trevisani Levi-Civita]] | [[Verona]] | 1890-05-17 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1973-12-11 | |- | style='text-align:right'| 759 | [[:d:Q16012481|Q16012481]] | [[Melba Roy Mouton]] | [[Fairfax]] | 1929-01-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1990-06-25 | [[Ficheiro:Melba Roy - Female Computer - GPN-2000-001647.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 760 | [[:d:Q16014978|Q16014978]] | [[Rose Whelan Sedgewick]] | [[Brockton]] | 1903-06-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2000-06-07 | |- | style='text-align:right'| 761 | [[:d:Q16017442|Q16017442]] | [[Suzan Kahramaner]] | [[Istambul]]<br/>[[Üsküdar]] | 1913-05-21 | [[Turquía]] | 2006-02-22 | [[Ficheiro:SZ2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 762 | [[:d:Q16017710|Q16017710]] | [[Leone Burton]] | [[Sydney]] | 1936-09-14 | | 2007-12-01 | |- | style='text-align:right'| 763 | [[:d:Q16018263|Q16018263]] | [[Mary G. Ross]] | [[Park Hill]] | 1908-08-09 | [[Estados Unidos de América]] | 2008-04-29 | [[Ficheiro:Mary G. Ross Sculpture 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 764 | [[:d:Q16051284|Q16051284]] | [[Farideh Firoozbakht]] | [[Isfahán]] | 1962-03-18 | [[Irán]] | 2019-12-24 | |- | style='text-align:right'| 765 | [[:d:Q16062165|Q16062165]] | [[Dolores Richard Spikes]] | [[Baton Rouge, Luisiana|Baton Rouge]] | 1936-08-24 | [[Estados Unidos de América]] | 2015-06-01 | |- | style='text-align:right'| 766 | [[:d:Q16063650|Q16063650]] | [[Dorte Olesen]] | [[Hillerød]] | 1948-01-08 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 767 | [[:d:Q16089753|Q16089753]] | [[Verena Huber-Dyson]] | [[Nápoles]] | 1923-05-06 | [[Suíza]] | 2016-03-12 | [[Ficheiro:Verena Huber-Dyson (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 768 | [[:d:Q16090492|Q16090492]] | [[Marguerite Frank]] | [[9º distrito de París]] | 1927-09-08 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Francia]] | 2024-12-11 | |- | style='text-align:right'| 769 | [[:d:Q16090943|Q16090943]] | [[Marion Walter]] | [[Berlín]] | 1928-07-30 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2021-05-09 | [[Ficheiro:Marion Walter.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 770 | [[:d:Q16105699|Q16105699]] | [[Marie-Louise Michelsohn]] | | 1941-10-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Marie-Louise Michelsohn 1982 (portioned).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 771 | [[:d:Q16105897|Q16105897]] | [[Christine Darden]] | [[Monroe]] | 1942-09-10 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Christine Darden.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 772 | [[:d:Q16106050|Q16106050]] | [[Harriet Pollatsek]] | [[Detroit]] | 1942-05-02 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 773 | [[:d:Q16106786|Q16106786]] | [[Mary Beth Ruskai]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1944 | [[Estados Unidos de América]] | 2023-09-27 | |- | style='text-align:right'| 774 | [[:d:Q16106990|Q16106990]] | [[Joan Hutchinson]] | [[Filadelfia]] | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 775 | [[:d:Q16109382|Q16109382]] | [[Marica Radojčić Prešić]] | [[Inđija]] | 1943 | | 2018-04-30 | |- | style='text-align:right'| 776 | [[:d:Q16115403|Q16115403]] | [[Rhonda Hughes]] | | 1947-09-28 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 777 | [[:d:Q16132388|Q16132388]] | [[Greta Leibowitz]] | [[Kampen]]<br/>[[Kempen]] | 1907-04-27 | [[Israel]] | 2001-03-11 | |- | style='text-align:right'| 778 | [[:d:Q16150717|Q16150717]] | [[Tamara Awerbuch-Friedlander]] | [[Montevideo]] | 1940s | [[Uruguai]]<br/>[[Israel]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2021-10-15 | [[Ficheiro:TamaraAwerbuch-03-19-2015f.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 779 | [[:d:Q16179378|Q16179378]] | [[Kim Ju-lee]] | | 1969 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 780 | [[:d:Q16185251|Q16185251]] | [[Marsha Berger]] | | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 781 | [[:d:Q16194491|Q16194491]] | [[Nilüfer Çınar Çorlulu]] | [[Iskenderun]] | 1962-11-04 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 782 | [[:d:Q16196090|Q16196090]] | [[Kaisa Miettinen]] | [[Sulkava]] | 1965-07-25 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 783 | [[:d:Q16208071|Q16208071]] | [[Miriam Cohen]] | | 1941 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Miriam Cohen 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 784 | [[:d:Q16267563|Q16267563]] | [[Michelle Schatzman]] | [[12º distrito de París]] | 1949-12-08 | [[Francia]] | 2010-08-20 | |- | style='text-align:right'| 785 | [[:d:Q16269639|Q16269639]] | [[Nadia Ghazzali]] | [[Marrocos]] | 1961-04-03 | [[Canadá]]<br/>[[Marrocos]] | | |- | style='text-align:right'| 786 | [[:d:Q16334868|Q16334868]] | [[Danuta Przeworska-Rolewicz]] | [[Varsovia]] | 1931-05-25 | [[Polonia]] | 2012-06-23 | |- | style='text-align:right'| 787 | [[:d:Q16378230|Q16378230]] | [[Shafagat Mahmudova]] | [[Bakú]] | | [[Azerbaidján]]<br/>[[Unión Soviética]] | | [[Ficheiro:Shafagat Makhmudova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 788 | [[:d:Q16403718|Q16403718]] | [[Mare Koit]] | [[Viljandi]] | 1945-05-22 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 789 | [[:d:Q16404561|Q16404561]] | [[Tatjana Nahtman]] | [[Narva]] | 1972 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 790 | [[:d:Q16405593|Q16405593]] | [[Eve Oja]] | [[Talín]] | 1948-10-10 | [[Estonia]] | 2019-01-27 | [[Ficheiro:Eve Oja.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 791 | [[:d:Q16406250|Q16406250]] | [[Ellen Redi]] | [[Varstu Rural Municipality]] | 1945 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 792 | [[:d:Q16407040|Q16407040]] | [[Hilda Vilhelmine Roos]] | [[Talín]] | 1906-07-17 | [[Estonia]] | 1990-04-11 | |- | style='text-align:right'| 793 | [[:d:Q16407350|Q16407350]] | [[Alma Johanna Ruubel]] | [[Õisu Rural Municipality]] | 1899-09-28 | [[Estonia]] | 1990-01-21 | [[Ficheiro:Alma Ruubel noorpõlves.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 794 | [[:d:Q16408329|Q16408329]] | [[Sinaiida Riives]] | [[Narva]] | 1919-11-11 | [[Estonia]] | 1987-05-25 | |- | style='text-align:right'| 795 | [[:d:Q16435415|Q16435415]] | [[Galina Bizhanova]] | [[Almati]] | 1947 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Kazakhstán]] | | |- | style='text-align:right'| 796 | [[:d:Q16443000|Q16443000]] | [[Aldona Aleškevičienė-Statulevičienė]] | | 1936-01-01 | [[Lituania]] | 2017-02-24 | |- | style='text-align:right'| 797 | [[:d:Q16499729|Q16499729]] | [[Cathy O'Neil]] | [[Estados Unidos de América]] | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Cathy O'Neil at Google Cambridge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 798 | [[:d:Q16559862|Q16559862]] | [[Ana Millán Gasca]] | [[Zaragoza]] | 1964-04-09 | | | |- | style='text-align:right'| 799 | [[:d:Q16563345|Q16563345]] | [[Joanna Tumiłowicz]] | [[Varsovia]] | 1952 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 800 | [[:d:Q16710069|Q16710069]] | [[Maria Olinyk]] | [[Garasimiv]] | 1943-02-14 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Maria Oliynyk.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 801 | [[:d:Q16733456|Q16733456]] | [[Khalida Inayat Noor]] | [[Rawalpindi]] | 1946-08-19 | [[Paquistán]] | | [[Ficheiro:Khalida Inayat Noor.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 802 | [[:d:Q16902130|Q16902130]] | [[Gloria C. Gilmer]] | [[Baltimore]] | 1928-06-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-08-25 | [[Ficheiro:GloriaFordGlimer1980Tech.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 803 | [[:d:Q16905141|Q16905141]] | [[Ingvill Merete Stedøy-Johansen]] | | 1957-11-12 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 804 | [[:d:Q16940307|Q16940307]] | [[Itala Maria Loffredo D'Ottaviano]] | [[Campinas]] | 1944 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Itala D'Ottaviano, 1985 March (portioned).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 805 | [[:d:Q16945726|Q16945726]] | [[Afi Davis Harrington]] | [[Cheverly]] | 1972-05-15 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 806 | [[:d:Q16945860|Q16945860]] | [[Bonita Saunders]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 807 | [[:d:Q16945899|Q16945899]] | [[Carroll Guillory]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 808 | [[:d:Q16946001|Q16946001]] | [[Dawn Lott]] | [[Filadelfia]] | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Dawn Lott.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 809 | [[:d:Q16946126|Q16946126]] | [[Elaine Terry]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 810 | [[:d:Q16946142|Q16946142]] | [[Emma Fenceroy]] | | 1944-05-01 | [[Estados Unidos de América]] | 2003-12-02 | |- | style='text-align:right'| 811 | [[:d:Q16946173|Q16946173]] | [[Eunice Gogo Mphako]] | | 1968-04-03 | | | |- | style='text-align:right'| 812 | [[:d:Q16946178|Q16946178]] | [[Evelyn Patterson Scott]] | | | [[Estados Unidos de América]] | 2013-02-14 | |- | style='text-align:right'| 813 | [[:d:Q16946201|Q16946201]] | [[Fern Hunt]] | [[Nova York]] | 1948-01-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Fern Hunt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 814 | [[:d:Q16946343|Q16946343]] | [[Gelonia Dent]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 815 | [[:d:Q16946542|Q16946542]] | [[Janice E. Cook]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 816 | [[:d:Q16946544|Q16946544]] | [[Janice Walker]] | [[Meridian (Q118152)|Meridian]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 817 | [[:d:Q16946546|Q16946546]] | [[Janis Oldham]] | | 1956 | | 2021 | |- | style='text-align:right'| 818 | [[:d:Q16946654|Q16946654]] | [[Jillian McLeod]] | [[Illa Trinidad]] | | | | |- | style='text-align:right'| 819 | [[:d:Q16946658|Q16946658]] | [[Joan Langdon]] | [[Marion]] | 1951-08-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 820 | [[:d:Q16946659|Q16946659]] | [[Joanna Masingila]] | | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 821 | [[:d:Q16946714|Q16946714]] | [[Julie Ivy]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 822 | [[:d:Q16946737|Q16946737]] | [[Kbenesh Blayneh]] | | | [[Etiopía]] | | |- | style='text-align:right'| 823 | [[:d:Q16946754|Q16946754]] | [[Kimberly Weems]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 824 | [[:d:Q16946790|Q16946790]] | [[Leona Harris]] | | | | | [[Ficheiro:LeonaHarris AWMRS2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 825 | [[:d:Q16971243|Q16971243]] | [[Lida Barrett]] | [[Houston, Texas|Houston]] | 1927-05-21 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-01-28 | [[Ficheiro:Lida Barrett JMM 2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 826 | [[:d:Q16971463|Q16971463]] | [[Georgia Benkart]] | [[Youngstown, Ohio|Youngstown]] | 1947-12-30 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-04-29 | [[Ficheiro:Georgia Benkart.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 827 | [[:d:Q16990163|Q16990163]] | [[Natalia G. Berloff]] | [[Orenburg]] | 1968-11-06 | [[Rusia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Берлова Наталья Геннадьевна.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 828 | [[:d:Q16991603|Q16991603]] | [[Celia Hoyles]] | [[Londres]] | 1946-05-18 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Celia Hoyles.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 829 | [[:d:Q17006460|Q17006460]] | [[Emilie Martin]] | [[Elizabeth]] | 1869-12-30 | [[Estados Unidos de América]] | 1936-02-08 | |- | style='text-align:right'| 830 | [[:d:Q17094052|Q17094052]] | [[Anna-Karin Tornberg]] | [[Kiruna]] | 1971-09-29 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 831 | [[:d:Q17112464|Q17112464]] | [[Jacqueline Naze Tjøtta]] | [[Montpellier]] | 1935-06-01 | [[Noruega]]<br/>[[Francia]] | 2017-03-09 | [[Ficheiro:Professorene Jacqueline Naze Tjøtta og Sigve Tjøtta (1966) (7649514352).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 832 | [[:d:Q17151299|Q17151299]] | [[Catherine Sulem]] | [[Bir Mourad Rais]] | 1957<br/>1955-06-19 | [[Canadá]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 833 | [[:d:Q17174479|Q17174479]] | [[Reyhaneh Sariri]] | [[Mashhad]] | 1953-01-17 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 834 | [[:d:Q17180849|Q17180849]] | [[Hilary Priestley]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 835 | [[:d:Q17279128|Q17279128]] | [[Stephanie B. Alexander]] | | 1941-09-01 | [[Estados Unidos de América]] | 2023-11-20 | [[Ficheiro:Stephanie Alexander.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 836 | [[:d:Q17279317|Q17279317]] | [[Jane Piore Gilman]] | | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 837 | [[:d:Q17285695|Q17285695]] | [[Irena Peeva]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Irena Peeva 1995 (portion B).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 838 | [[:d:Q17361902|Q17361902]] | [[Liia Einasto]] | [[Tartu]] | 1929-08-26 | [[Estonia]] | 2003-05-01 | |- | style='text-align:right'| 839 | [[:d:Q17386431|Q17386431]] | [[Petra Mutzel]] | | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 840 | [[:d:Q17431854|Q17431854]] | [[Selma Soysal]] | [[Zonguldak]] | 1924 | [[Turquía]] | 2011-10-10 | |- | style='text-align:right'| 841 | [[:d:Q17446877|Q17446877]] | [[Elts Abel]] | [[Järvakandi]] | 1947-06-09 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 842 | [[:d:Q17489531|Q17489531]] | [[Carolyn Eisele]] | [[Bronx]] | 1902-06-13 | [[Estados Unidos de América]] | 2000-01-15 | |- | style='text-align:right'| 843 | [[:d:Q17517090|Q17517090]] | [[Merrilyn Goos]] | | 20th century | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Merrilyn Goos at ICTP Trieste 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 844 | [[:d:Q17517103|Q17517103]] | [[Bronwyn Harch]] | | 1969 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 845 | [[:d:Q17517108|Q17517108]] | [[Barbara Holland]] | | 1976-01-23 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Barbara R Holland.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 846 | [[:d:Q17591959|Q17591959]] | [[Francoise Ulam]] | [[16º distrito de París]] | 1918-03-08 | [[Francia]] | 2011-04-30 | |- | style='text-align:right'| 847 | [[:d:Q18164416|Q18164416]] | [[Anita Straker]] | | 20th century | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 848 | [[:d:Q18167826|Q18167826]] | [[Marian Small]] | | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 849 | [[:d:Q18191224|Q18191224]] | [[Judith Gal-Ezer]] | | 1947 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 850 | [[:d:Q18222422|Q18222422]] | [[Maria Antònia Canals i Tolosa]] | [[Barcelona]] | 1930-11-15 | [[España]] | 2022-04-29 | [[Ficheiro:Maria Antonia Canals en un acto de la Universidad de Vic en 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 851 | [[:d:Q18249276|Q18249276]] | [[Ajit Iqbal Singh]] | | 1943 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 852 | [[:d:Q18352629|Q18352629]] | [[Margaret Greig]] | [[Gosforth]] | 1922-02-11 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1999-06-10 | |- | style='text-align:right'| 853 | [[:d:Q18353252|Q18353252]] | [[Elizabeth Sparrow]] | | | | | [[Ficheiro:Elizabeth Sparrow with British Computer Society logo.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 854 | [[:d:Q18356621|Q18356621]] | [[Seema Nanda]] | | | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 855 | [[:d:Q18356699|Q18356699]] | [[Mary Deconge]] | | 1933 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 856 | [[:d:Q18386636|Q18386636]] | [[Susan Miller Rambo]] | [[Easton]] | 1883-04-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1977-01-07 | |- | style='text-align:right'| 857 | [[:d:Q18386685|Q18386685]] | [[Suzan Rose Benedict]] | [[Norwalk]] | 1873-11-29 | [[Estados Unidos de América]] | 1942-04-08 | [[Ficheiro:Photo of Suzan Benedict 1922 Smith College Yearbook with Signature.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 858 | [[:d:Q18392310|Q18392310]] | [[Geraldine Ssali Busuulwa]] | [[Uganda]] | 1965 | [[Uganda]] | | |- | style='text-align:right'| 859 | [[:d:Q18393017|Q18393017]] | [[Rachel Kuske]] | | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 860 | [[:d:Q18395116|Q18395116]] | [[Ushadevi Bhosle]] | | 1949-03-30 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 861 | [[:d:Q18518772|Q18518772]] | [[Kathryn M Chaloner]] | [[Crewe]] | 1954-08-24 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-10-19 | |- | style='text-align:right'| 862 | [[:d:Q18578508|Q18578508]] | [[Johanna Weber]] | [[Düsseldorf]] | 1910-08-08 | [[Alemaña]]<br/>[[Reino Unido]] | 2014-10-24 | [[Ficheiro:Johanna Weber 1948.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 863 | [[:d:Q18599860|Q18599860]] | [[Helen M. Walker]] | [[Keosauqua]] | 1891 | [[Estados Unidos de América]] | 1983-01-15 | |- | style='text-align:right'| 864 | [[:d:Q18612509|Q18612509]] | [[Reidun Twarock]] | | 20th century | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Reidun Twarock.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 865 | [[:d:Q18632209|Q18632209]] | [[Ursula Viet]] | [[Estado de Bremen]] | 1926-07-23 | [[Alemaña]] | 2010-04-18 | |- | style='text-align:right'| 866 | [[:d:Q18645695|Q18645695]] | [[Margaret K. Butler]] | [[Evansville, Indiana|Evansville]] | 1924-03-27 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-03-08 | |- | style='text-align:right'| 867 | [[:d:Q18672622|Q18672622]] | [[Ioana Dumitriu]] | [[Bucarest]] | 1976-07-06 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Romanía]] | | [[Ficheiro:Ioana Dumitriu 2003 (headshot).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 868 | [[:d:Q18683983|Q18683983]] | [[Elizabeth S. Allman]] | | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 869 | [[:d:Q18684350|Q18684350]] | [[Dorothea Starke]] | [[Chemnitz]] | 1902-11-20 | [[Reich Alemán]] | 1943-03-16 | |- | style='text-align:right'| 870 | [[:d:Q18684650|Q18684650]] | [[Patricia E. Bauman]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 871 | [[:d:Q18684991|Q18684991]] | [[Marilyn Breen]] | | 1944 | | | |- | style='text-align:right'| 872 | [[:d:Q18685367|Q18685367]] | [[Sue Chandler]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 873 | [[:d:Q18685682|Q18685682]] | [[Laura DeMarco]] | [[Xapón]] | 1974-11-15 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 874 | [[:d:Q18685893|Q18685893]] | [[Mara Neusel]] | [[Stuttgart]] | 1964-05-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-09-05 | |- | style='text-align:right'| 875 | [[:d:Q18686606|Q18686606]] | [[Shelly Harvey]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 876 | [[:d:Q18686626|Q18686626]] | [[Jane M. Hawkins]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 877 | [[:d:Q18704954|Q18704954]] | [[Ana Caraiani]] | [[Bucarest]] | 1984 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 878 | [[:d:Q18705193|Q18705193]] | [[Irene M. Gamba]] | | 1957 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Irene Martinez Gamba 7 (32877704754).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 879 | [[:d:Q18705256|Q18705256]] | [[Rebecca A. Herb]] | | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 880 | [[:d:Q18705966|Q18705966]] | [[Claudia Neuhauser]] | | 1962 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 881 | [[:d:Q18706041|Q18706041]] | [[Maria E. Schonbek]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 882 | [[:d:Q18706051|Q18706051]] | [[Alice Silverberg]] | | 1958-10-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 883 | [[:d:Q18706069|Q18706069]] | [[Gigliola Staffilani]] | [[Martinsicuro]] | 1966-03-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Gigliola Staffilaniat Oberwolfach (2013).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 884 | [[:d:Q18706113|Q18706113]] | [[Ruth J. Williams]] | [[Australia]] | 1955-03-07 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 885 | [[:d:Q18708337|Q18708337]] | [[Dorothy Walcott Weeks]] | [[Filadelfia]] | 1893-05-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1990-06-04 | [[Ficheiro:Weeks Morse Knaster Kuratowski Zurich1932.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 886 | [[:d:Q18708380|Q18708380]] | [[Irena Lasiecka]] | [[Varsovia]] | 1948-02-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 887 | [[:d:Q18719167|Q18719167]] | [[Ruth Charney]] | | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ruth Charney.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 888 | [[:d:Q18719188|Q18719188]] | [[Ellen Kirkman]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 889 | [[:d:Q18719201|Q18719201]] | [[Susan Loepp]] | | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 890 | [[:d:Q18719213|Q18719213]] | [[Barbara L. Osofsky]] | | 1937 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 891 | [[:d:Q18719230|Q18719230]] | [[Brooke Shipley]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Brooke-shipley-pic-300x300.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 892 | [[:d:Q18719243|Q18719243]] | [[Rekha R. Thomas]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 893 | [[:d:Q18719246|Q18719246]] | [[Michelle L. Wachs]] | [[Nova York]] | 1952-11-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Michelle L Wachs Berkeley 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 894 | [[:d:Q18719247|Q18719247]] | [[Judy L. Walker]] | | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judy-walker.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 895 | [[:d:Q18719252|Q18719252]] | [[Carol S. Wood]] | [[Pennington Gap]] | 1945-02-09 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Carol Wood 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 896 | [[:d:Q18738769|Q18738769]] | [[Lauren Kiyomi Williams]] | | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lauren Williams 2015 (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 897 | [[:d:Q18808526|Q18808526]] | [[Bonnie Berger]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Bonnie Berger 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 898 | [[:d:Q18810936|Q18810936]] | [[Ida Busbridge]] | [[Plumstead]] | 1908-02-10 | [[Reino Unido]] | 1988-12-27 | |- | style='text-align:right'| 899 | [[:d:Q18817338|Q18817338]] | [[Noriko Arai]] | [[Kodaira]] | 1962 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 900 | [[:d:Q18912086|Q18912086]] | [[Sophia Foster Richardson]] | | 1855 | | 1916 | |- | style='text-align:right'| 901 | [[:d:Q18921538|Q18921538]] | [[Phyllis Chinn]] | [[Rochester, Nova York|Rochester]] | 1941-09-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 902 | [[:d:Q18970068|Q18970068]] | [[Zorya Shapiro]] | | 1914-12-07 | [[Unión Soviética]] | 2013-07-04 | |- | style='text-align:right'| 903 | [[:d:Q18977799|Q18977799]] | [[Maria-Carme Calderer]] | [[Berga]] | 1951-01-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 904 | [[:d:Q18977855|Q18977855]] | [[Mónica Clapp]] | [[Cidade de México]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[México]] | | |- | style='text-align:right'| 905 | [[:d:Q18978089|Q18978089]] | [[Tara S. Holm]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tara S. Holm 2003 (headshot).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 906 | [[:d:Q18978097|Q18978097]] | [[Birge Huisgen-Zimmermann]] | | 1946 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Birge Huisgen-Zimmermann 2001 (headshot).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 907 | [[:d:Q19002498|Q19002498]] | [[Boua Khay Khone Svengsuksa]] | | 1948 | [[Laos]] | | |- | style='text-align:right'| 908 | [[:d:Q19276814|Q19276814]] | [[Frances Northcutt]] | [[Luisiana]] | 1943-08-10 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Poppy Northcutt 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 909 | [[:d:Q19289075|Q19289075]] | [[Carme Torras]] | [[Barcelona]] | 1956-07-04 | [[España]] | | [[Ficheiro:Carmen torras 20190318 222634.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 910 | [[:d:Q19295806|Q19295806]] | [[Marie Farge]] | | 1953-03-12 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Marie Farge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 911 | [[:d:Q19321847|Q19321847]] | [[Emma Previato]] | [[Badia Polesine]] | 1952-11-29 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Italia]] | 2022-06-29 | [[Ficheiro:Verdier Previato (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 912 | [[:d:Q19357732|Q19357732]] | [[Lucia Alessandrini]] | [[Merano]] | 1957 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 913 | [[:d:Q19364401|Q19364401]] | [[Gisela Engeln-Müllges]] | [[Leipzig]] | 1940-03-02 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 914 | [[:d:Q19502366|Q19502366]] | [[Galina Vasilyevna Kuzmina]] | [[San Petersburgo]] | 1929-04-12 | [[Rusia]] | 2017-09-21 | |- | style='text-align:right'| 915 | [[:d:Q19519203|Q19519203]] | [[Tinne Hoff Kjeldsen]] | | 20th century | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | [[Ficheiro:Hoff kjeldsen tinne.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 916 | [[:d:Q19519312|Q19519312]] | [[YoungJu Choie]] | | 1959-06-15 | [[Corea do Sur]] | | [[Ficheiro:200109 최영주사진.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 917 | [[:d:Q19519796|Q19519796]] | [[Elisabeth M. Werner]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 918 | [[:d:Q19519799|Q19519799]] | [[Chiu-Chu Melissa Liu]] | [[Taiwán]] | 1974-12-15 | [[Taiwán]] | | |- | style='text-align:right'| 919 | [[:d:Q19519928|Q19519928]] | [[Henda Swart]] | [[Suráfrica]] | 1939 | [[Suráfrica]] | 2016-02-24 | |- | style='text-align:right'| 920 | [[:d:Q19520032|Q19520032]] | [[Gordana Matic]] | | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 921 | [[:d:Q19520066|Q19520066]] | [[Christiane Rousseau]] | [[Versalles]] | 1954-03-30 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 922 | [[:d:Q19520518|Q19520518]] | [[Andrea R. Nahmod]] | | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 923 | [[:d:Q19538798|Q19538798]] | [[Anna Katharina Wienhard]] | | 1977 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Anna Wienhard MFO.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 924 | [[:d:Q19564363|Q19564363]] | [[Irina Mitrea]] | | | [[Romanía]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 925 | [[:d:Q19564434|Q19564434]] | [[Birgit Speh]] | | 1949-11-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Foto di Birgit Speh.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 926 | [[:d:Q19564440|Q19564440]] | [[T. Christine Stevens]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 927 | [[:d:Q19594777|Q19594777]] | [[Naomi Sager]] | [[Chicago]] | 1927 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 928 | [[:d:Q19626675|Q19626675]] | [[Genevieve Grotjan Feinstein]] | [[Buffalo, Nova York|Buffalo]] | 1913-04-30 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-08-10 | [[Ficheiro:Genevieve Grotjan Feinstein.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 929 | [[:d:Q19630511|Q19630511]] | [[Christina Sormani]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 930 | [[:d:Q19664665|Q19664665]] | [[Jill P. Mesirov]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jill Mesirov, 1974 Oct (portioned).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 931 | [[:d:Q19665082|Q19665082]] | [[Vera Pawlowsky-Glahn]] | [[Barcelona]] | 1951-09-25 | [[España]] | | [[Ficheiro:Vera Pawlowsky Glahn.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 932 | [[:d:Q19665138|Q19665138]] | [[Helen Brewster Owens]] | [[Pleasanton]] | 1881-04-02 | [[Estados Unidos de América]] | 1968-06-06 | |- | style='text-align:right'| 933 | [[:d:Q19665300|Q19665300]] | [[Christel Rotthaus]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 934 | [[:d:Q19665317|Q19665317]] | [[Lynne H. Walling]] | | | | 2021-05-28 | |- | style='text-align:right'| 935 | [[:d:Q19665725|Q19665725]] | [[Lucy R. Wyatt]] | | 1950-09 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 936 | [[:d:Q19665965|Q19665965]] | [[Deborah Frank Lockhart]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 937 | [[:d:Q19666651|Q19666651]] | [[Carole Lacampagne]] | | 1933-09-12 | | 2021-08-05 | |- | style='text-align:right'| 938 | [[:d:Q19666813|Q19666813]] | [[Indulata Sukla]] | [[Baripada]] | 1944-03-07 | [[India]]<br/>[[Raj Británico]] | 2022-06-30 | [[Ficheiro:Indulata Sukla.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 939 | [[:d:Q19689221|Q19689221]] | [[Ingeborg Seynsche]] | [[Barmen]] | 1905-10-21 | [[Alemaña]] | 1994-06-27 | [[Ficheiro:Seynsche,Ingeborg 1930.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 940 | [[:d:Q19693382|Q19693382]] | [[Danuta Sadowska]] | [[Vyazma]] | 1915-12-17 | [[Polonia]] | 1979-10-19 | |- | style='text-align:right'| 941 | [[:d:Q19824549|Q19824549]] | [[Natascha Artin Brunswick]] | [[San Petersburgo]] | 1909-06-11 | [[Estados Unidos de América]] | 2003-02-03 | [[Ficheiro:Natascha Artin Brunswick 2000-06-11.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 942 | [[:d:Q19830956|Q19830956]] | [[Keti Tenenblat]] | [[Esmirna]] | 1944-11-27 | | | [[Ficheiro:Keti Tenenblat Berkeley 1975.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 943 | [[:d:Q19841973|Q19841973]] | [[Shiri Artstein]] | [[Xerusalén]] | 1978-09-28 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Shiri Artstein-Avidan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 944 | [[:d:Q19844789|Q19844789]] | [[Sonja Lyttkens]] | [[Engelbrekt church parish]] | 1919-08-26 | [[Suecia]] | 2014-12-18 | [[Ficheiro:Sonja Lyttkens.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 945 | [[:d:Q19850507|Q19850507]] | [[Helena Stattler]] | [[Varsovia]] | 1875-09-24 | [[Polonia]] | 1955-08-01 | |- | style='text-align:right'| 946 | [[:d:Q19874628|Q19874628]] | [[Jane Squire]] | [[York]] | 1686 | | 1743 | |- | style='text-align:right'| 947 | [[:d:Q19875010|Q19875010]] | [[Jill H. Larkin]] | [[Chicago]] | 1943-07-15 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 948 | [[:d:Q19877859|Q19877859]] | [[Stephanie Singer]] | | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 949 | [[:d:Q19877924|Q19877924]] | [[Catherine Doléans-Dade]] | | 1942-01-24 | [[Francia]] | 2004-09-19 | |- | style='text-align:right'| 950 | [[:d:Q19895840|Q19895840]] | [[Renuka Ravindran]] | | 1943-05-11 | [[India]]<br/>[[Raj Británico]]<br/>[[Dominio da India]] | | [[Ficheiro:Renuka Ravindran.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 951 | [[:d:Q19921592|Q19921592]] | [[Alison Etheridge]] | [[Wolverhampton]] | 1964-04-27 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Alison-Mary-Etheridge-FRS.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 952 | [[:d:Q19948055|Q19948055]] | [[Magdalena Mouján]] | [[Pehuajó]] | 1926-03-26 | [[Arxentina]] | 2005-07-17 | [[Ficheiro:Magdalena Araceli Moujan Otaño.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 953 | [[:d:Q19975361|Q19975361]] | [[Roxana Vivian]] | [[Boston]] | 1871-12-09 | [[Estados Unidos de América]] | 1961-05-31 | |- | style='text-align:right'| 954 | [[:d:Q20009575|Q20009575]] | [[Marta Martínez Alonso]] | [[Madrid]] | 1966 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 955 | [[:d:Q20010897|Q20010897]] | [[Alicia Dickenstein]] | [[Buenos Aires]] | 1955-01-17 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Dickenstein alicia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 956 | [[:d:Q20011454|Q20011454]] | [[Alvany Rocha]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 957 | [[:d:Q20011926|Q20011926]] | [[Yasaman Farzan]] | [[Tabriz]] | 1977-01 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Yasaman farzan 03.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 958 | [[:d:Q20014996|Q20014996]] | [[Martha Isabel Fandiño Pinilla]] | [[Pacho]] | 1956-09-28 | [[Colombia]]<br/>[[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 959 | [[:d:Q20021497|Q20021497]] | [[Guacolda Antoine]] | [[Santiago de Chile]] | 1908-04-11 | [[Chile]] | 2015-08-22 | |- | style='text-align:right'| 960 | [[:d:Q20022189|Q20022189]] | [[Rubí Rodríguez]] | | 20th century | [[Chile]] | | [[Ficheiro:Rubí Elena Rodríguez Moreno MFO 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 961 | [[:d:Q20029648|Q20029648]] | [[Eugenia Łozińska]] | | 1909 | [[Polonia]] | 1985-11-23 | |- | style='text-align:right'| 962 | [[:d:Q20085728|Q20085728]] | [[Suzanne Lenhart]] | | 1954-11-19 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 963 | [[:d:Q20085735|Q20085735]] | [[Dorit S. Hochbaum]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 964 | [[:d:Q20085767|Q20085767]] | [[Linda Petzold]] | [[Chicago]] | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Linda Petzold.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 965 | [[:d:Q20090834|Q20090834]] | [[Kanta Gupta]] | | 1938-10-08 | [[Canadá]] | 2016-03-27 | |- | style='text-align:right'| 966 | [[:d:Q20198603|Q20198603]] | [[Fanny Kassel]] | | 1983 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Kassel fanny.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 967 | [[:d:Q20250025|Q20250025]] | [[Eeva Vilkkumaa]] | [[Helsinqui]] | 1981-01-07 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 968 | [[:d:Q20273847|Q20273847]] | [[Marie-Hélène Schwartz]] | [[16º distrito de París]] | 1913-10-27 | [[Francia]] | 2013-01-05 | [[Ficheiro:Marie-Helene Schwartz (DPJ - 241207).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 969 | [[:d:Q20390294|Q20390294]] | [[أمة الواحد بنت الحسين المحاملي]] | [[Bagdad]] | | | 987 | |- | style='text-align:right'| 970 | [[:d:Q20428279|Q20428279]] | [[Alena Šolcová]] | | 1950-03-26<br/>1950 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 971 | [[:d:Q20528599|Q20528599]] | [[Tamara Sõrmus]] | [[Tartu]] | 1926-11-29 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Estonia]] | 2018-03-28 | |- | style='text-align:right'| 972 | [[:d:Q20558237|Q20558237]] | [[Lynnell S. Matthews]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 973 | [[:d:Q20558276|Q20558276]] | [[M'Bayang Thiam]] | [[Senegal]] | 1968 | [[Senegal]] | | |- | style='text-align:right'| 974 | [[:d:Q20559133|Q20559133]] | [[Mary R. Wardrop]] | [[Monroe]] | 1933-08-22 | | 2018-03-18 | |- | style='text-align:right'| 975 | [[:d:Q20560022|Q20560022]] | [[Naiomi Cameron]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 976 | [[:d:Q20560731|Q20560731]] | [[Patty Anthony]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 977 | [[:d:Q20562286|Q20562286]] | [[Sadie Gasaway]] | [[Memphis, Tennessee|Memphis]] | 1914 | | 1976 | |- | style='text-align:right'| 978 | [[:d:Q20562695|Q20562695]] | [[Sherry Scott]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 979 | [[:d:Q20562736|Q20562736]] | [[Shirley Mathis McBay]] | [[Bainbridge]] | 1935-05-04 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-11-27 | |- | style='text-align:right'| 980 | [[:d:Q20562768|Q20562768]] | [[Shona Davidson Morgan]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 981 | [[:d:Q20563021|Q20563021]] | [[Stella Ashford]] | | | | 2018-06-15 | |- | style='text-align:right'| 982 | [[:d:Q20563097|Q20563097]] | [[Tasha Inniss]] | [[Nova Orleáns]] | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tasha Inniss student of the year award (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 983 | [[:d:Q20563429|Q20563429]] | [[Trachette Jackson]] | [[Monroe]] | 1972-07-24 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 984 | [[:d:Q20563774|Q20563774]] | [[Yewande Olubummo]] | [[Ibadan]] | 1960-02-08 | [[Nixeria]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 985 | [[:d:Q20595772|Q20595772]] | [[Sara Shakulova]] | [[Kasimov]] | 1887-07-27 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1964-09-05 | [[Ficheiro:Sara Shakulova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 986 | [[:d:Q20675536|Q20675536]] | [[Betz Halloran]] | | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 987 | [[:d:Q20731777|Q20731777]] | [[Valeria de Paiva]] | [[Río de Xaneiro]] | 1959-06-13 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:ValeriaApril2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 988 | [[:d:Q20735776|Q20735776]] | [[Lê Thị Thanh Nhàn]] | | 1970-03-23 | [[Vietnam]] | | |- | style='text-align:right'| 989 | [[:d:Q20737944|Q20737944]] | [[Joan Leitzel]] | [[Valparaiso]] | 1936-07-02 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 990 | [[:d:Q20744109|Q20744109]] | [[Wiesława Nizioł]] | | 20th century | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Wieslawa Niziol 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 991 | [[:d:Q20758274|Q20758274]] | [[Kathryn E. Hare]] | | 1959 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 992 | [[:d:Q20763598|Q20763598]] | [[Regina S. Burachik]] | | 20th century | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 993 | [[:d:Q20831455|Q20831455]] | [[Eugenia Cheng]] | [[Hampshire]] | 1976-08-01 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:EugeniaCheng PhiBetaKappa EnLightningTalksChicago2016 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 994 | [[:d:Q20856725|Q20856725]] | [[Judit Moschkovich]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 995 | [[:d:Q20875821|Q20875821]] | [[Elisabet Canalias Vila]] | [[Olot]] | 1979-12-21 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 996 | [[:d:Q20910233|Q20910233]] | [[Mireille Bousquet-Mélou]] | [[Albi]] | 1967-05-12 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Mireille Bousquet-Mélou à Oberwolfach 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 997 | [[:d:Q20934537|Q20934537]] | [[Joan Moschovakis]] | | 1937-12-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Joan Moschovakis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 998 | [[:d:Q20963721|Q20963721]] | [[Mary Silber]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 999 | [[:d:Q20979251|Q20979251]] | [[Lisa Fauci]] | [[Brooklyn]] | 1960-09-21 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1000 | [[:d:Q20979378|Q20979378]] | [[Tamar Schlick]] | | 1961 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1001 | [[:d:Q20984138|Q20984138]] | [[Weiqing Gu]] | | | [[República Popular da China]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1002 | [[:d:Q20984922|Q20984922]] | [[Ilse Ipsen]] | [[Alemaña]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1003 | [[:d:Q20985882|Q20985882]] | [[Pauline van den Driessche]] | | 1941 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Pauline van den Driessche.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1004 | [[:d:Q20995118|Q20995118]] | [[Isabel Hubard Escalera]] | | 20th century | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 1005 | [[:d:Q21002304|Q21002304]] | [[Penny Haxell]] | | 1967 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1006 | [[:d:Q21002306|Q21002306]] | [[Vanaja Iyengar]] | [[Andhra Pradesh|Andra Pradex]] | 20th century | [[India]] | 2001 | |- | style='text-align:right'| 1007 | [[:d:Q21004738|Q21004738]] | [[Mina Aganagic]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mina Aganagic.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1008 | [[:d:Q21004968|Q21004968]] | [[Marcy Barge]] | | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 1009 | [[:d:Q21005204|Q21005204]] | [[Susan Brown]] | [[Southampton]] | 1937-12-22 | | 2017-08-11 | |- | style='text-align:right'| 1010 | [[:d:Q21005571|Q21005571]] | [[Lisette de Pillis]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1011 | [[:d:Q21005875|Q21005875]] | [[Haesun Park]] | | | | | [[Ficheiro:Haesun Park.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1012 | [[:d:Q21006470|Q21006470]] | [[Thaleia Zariphopoulou]] | | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 1013 | [[:d:Q21007429|Q21007429]] | [[Anna Erschler]] | | 1977-02-14 | [[Rusia]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1014 | [[:d:Q21014192|Q21014192]] | [[Louise Duffield Cummings]] | [[Hamilton, Canadá|Hamilton]] | 1870-11-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1947-05-09 | [[Ficheiro:Louise Duffield Cummings (1932).tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1015 | [[:d:Q21020163|Q21020163]] | [[Maria Laura Lopes]] | [[Timbaúba]] | 1917-10-18 | [[Brasil]] | 2013-06-20 | [[Ficheiro:Maria Laura Moura Mouzinho Leite Lopes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1016 | [[:d:Q21032281|Q21032281]] | [[Erna Witt]] | [[Sławno]] | 1911-10-06 | [[Alemaña]] | 2006-12-14 | |- | style='text-align:right'| 1017 | [[:d:Q21055946|Q21055946]] | [[Sara van de Geer]] | [[Leiden]] | 1958-05-07 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Geer sara van de.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1018 | [[:d:Q21055959|Q21055959]] | [[Sophie Piccard]] | [[San Petersburgo]] | 1904-09-27 | [[Suíza]] | 1990-01-06 | [[Ficheiro:Schweiz - Hommage 2021 - 50 Jahre Frauenstimmrecht 19.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1019 | [[:d:Q21062216|Q21062216]] | [[Eva Kallin]] | | | | | [[Ficheiro:Eva Kallin 1974 (headshot).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1020 | [[:d:Q21062246|Q21062246]] | [[Cindy Greenwood]] | | 1937-12-03 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1021 | [[:d:Q21062273|Q21062273]] | [[Glenda Lappan]] | | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1022 | [[:d:Q21069973|Q21069973]] | [[Jessie Marie Jacobs]] | | 1890 | | 1954 | |- | style='text-align:right'| 1023 | [[:d:Q21074913|Q21074913]] | [[Tatiana Toro]] | [[Bogotá]] | 1964 | [[Colombia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Toro tatiana.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1024 | [[:d:Q21076937|Q21076937]] | [[Giorgina Madìa]] | [[Nápoles]] | 1904-12-27 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1025 | [[:d:Q21084490|Q21084490]] | [[Ann S. Almgren]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1026 | [[:d:Q21101641|Q21101641]] | [[Winifred Sargent]] | [[Ambergate]] | 1905-05-08 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1979-10-11 | |- | style='text-align:right'| 1027 | [[:d:Q21127205|Q21127205]] | [[Marie-Claude Gaudel]] | [[Nancy]] | 1946-12-14 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Marie-Claude Gaudel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1028 | [[:d:Q21127584|Q21127584]] | [[Sunčica Čanić]] | [[Pula, Croacia]] | 1961 | | | [[Ficheiro:Suncica Canic 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1029 | [[:d:Q21153606|Q21153606]] | [[Zoé Chatzidakis]] | [[Neuilly-sur-Seine]] | 1955-04-03 | [[Francia]] | 2025-01-22 | [[Ficheiro:Zoé Chatzidakis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1030 | [[:d:Q21155631|Q21155631]] | [[Hinke Osinga]] | [[Dokkum]] | 1969-12-25 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1031 | [[:d:Q21173871|Q21173871]] | [[Viviane Baladi]] | [[Suíza]] | 1963-05-23 | [[Francia]]<br/>[[Suíza]] | | [[Ficheiro:Baladi viviane.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1032 | [[:d:Q21176728|Q21176728]] | [[Elizabeth Buchanan Cowley]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1874-05-22 | [[Estados Unidos de América]] | 1945-04-13 | |- | style='text-align:right'| 1033 | [[:d:Q21252712|Q21252712]] | [[Agata Ciabattoni]] | [[Ripatransone]] | 1971 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1034 | [[:d:Q21252832|Q21252832]] | [[Alessandra Iozzi]] | [[Roma]] | 1959-01-25 | [[Italia]]<br/>[[Estados Unidos de América]]<br/>[[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 1035 | [[:d:Q21254013|Q21254013]] | [[Anna Beliakova]] | [[Minsk]] | 1968 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 1036 | [[:d:Q21254083|Q21254083]] | [[Anna Marciniak-Czochra]] | | 1974-03-11 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1037 | [[:d:Q21257425|Q21257425]] | [[Chrysoula Tsogka]] | | | [[Grecia]] | | [[Ficheiro:Chrysoula Tsogka Oberwolfach 2006.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1038 | [[:d:Q21258507|Q21258507]] | [[Dorothee Haroske]] | [[Jena]] | 1968-09-03 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Dorothee Haroske 2015-02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1039 | [[:d:Q21258858|Q21258858]] | [[Elisa Gorla]] | | 1976-08-20 | | | |- | style='text-align:right'| 1040 | [[:d:Q21259548|Q21259548]] | [[Eva Viehmann]] | [[Siegburg]] | 1980 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Viehmann eva.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1041 | [[:d:Q21260477|Q21260477]] | [[Gitta Kutyniok]] | [[Bielefeld]] | 1972-09-22 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:KutyniokGitta 2015 MFO19565.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1042 | [[:d:Q21263733|Q21263733]] | [[Julia Kempe]] | [[Berlín Leste]] | 1973 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Julia Kempe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1043 | [[:d:Q21264060|Q21264060]] | [[Karin Baur]] | | | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 1044 | [[:d:Q21264209|Q21264209]] | [[Katrin Tent]] | | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 1045 | [[:d:Q21264235|Q21264235]] | [[Kristina Reiss]] | | 1952 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Kristina Reiss.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1046 | [[:d:Q21264267|Q21264267]] | [[Lis Brack-Bernsen]] | [[Copenhague]]<br/>[[Dinamarca]] | 1946-03-02 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 1047 | [[:d:Q21264374|Q21264374]] | [[Marlis Hochbruck]] | [[Krefeld]] | 1964-07-12 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Hochbruck marlis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1048 | [[:d:Q21264416|Q21264416]] | [[Mihyun Kang]] | | | | | [[Ficheiro:Mihyun Kang Oberwolfach 2023 (Random Graphs).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1049 | [[:d:Q21264452|Q21264452]] | [[Nathalie Wahl]] | [[Bruxelas]] | 1976-10-03 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 1050 | [[:d:Q21264463|Q21264463]] | [[Nicole Megow]] | [[Dessau]] | 1976-12-25 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1051 | [[:d:Q21264585|Q21264585]] | [[Rosalie Iemhoff]] | | 1969 | | | [[Ficheiro:Rosalie Iemhoff June 2010 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1052 | [[:d:Q21282075|Q21282075]] | [[Katarzyna Lubnauer]] | [[Łódź]] | 1969-07-24 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Katarzyna Lubnauer Sejm 2016.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1053 | [[:d:Q21290639|Q21290639]] | [[Zofia Szmydt]] | [[Varsovia]] | 1923-07-29 | [[Polonia]] | 2010-11-26 | |- | style='text-align:right'| 1054 | [[:d:Q21293239|Q21293239]] | [[Mangala Narlikar]] | [[Bombai]] | 1943-05-17 | [[India]] | 2023-07-17 | [[Ficheiro:वाच.मंगला नारळीकर.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1055 | [[:d:Q21402738|Q21402738]] | [[Ineke De Moortel]] | | | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 1056 | [[:d:Q21495143|Q21495143]] | [[Eléna Wexler-Kreindler]] | [[Brăila]] | 1931-10-15 | [[Romanía]] | 2002-08<br/>1992-08-24 | |- | style='text-align:right'| 1057 | [[:d:Q21531628|Q21531628]] | [[Nancy Hingston]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1058 | [[:d:Q21546693|Q21546693]] | [[Ruth Frances Curtain]] | [[Melbourne]] | 1941-07-16 | [[Australia]] | 2018-03-18 | |- | style='text-align:right'| 1059 | [[:d:Q21606697|Q21606697]] | [[Erica Klarreich]] | | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1060 | [[:d:Q21607990|Q21607990]] | [[Wealthy Babcock]] | [[Washington County]] | 1895-11-11<br/>1895-11-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1990-04-10 | [[Ficheiro:Wealthy Babcock Photo.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1061 | [[:d:Q21608102|Q21608102]] | [[Marguerite Lehr]] | [[Baltimore]] | 1898-10-22 | [[Estados Unidos de América]] | 1987-12-14 | [[Ficheiro:Marguerite Lehr 1920 Goucher college yearbook (page 42 crop).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1062 | [[:d:Q21622608|Q21622608]] | [[Griselda Pascual]] | [[Barcelona]] | 1926-02-11 | [[España]] | 2001-06-08 | [[Ficheiro:Griselda Pascual i Xufré (1958) - Catalan mathematician 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1063 | [[:d:Q21642769|Q21642769]] | [[Svitlana Mayboroda]] | [[Khárkiv]] | 1981-06-02 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 1064 | [[:d:Q21664763|Q21664763]] | [[Margaret Millington]] | [[Halifax]] | 1944-03-22 | [[Reino Unido]] | 1973-03 | |- | style='text-align:right'| 1065 | [[:d:Q21702346|Q21702346]] | [[Atsuko Miyaji]] | [[Prefectura de Osaca|Prefectura de Ōsaka]] | 1965 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1066 | [[:d:Q21816299|Q21816299]] | [[Patricia Hersh]] | | 1973 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1067 | [[:d:Q21822494|Q21822494]] | [[Nataša Pavlović]] | | | [[Serbia]] | | [[Ficheiro:Deputy Secretary Sherman Meets With Women Leaders - Nataša Pavlović.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1068 | [[:d:Q21822511|Q21822511]] | [[Vyjayanthi Chari]] | | 1958-03-09 | [[India]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1069 | [[:d:Q21822523|Q21822523]] | [[Nataša Šešum]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1070 | [[:d:Q21823364|Q21823364]] | [[Anna Catharine Gilbert]] | | 1972-01-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1071 | [[:d:Q21823374|Q21823374]] | [[Yuriko Renardy]] | [[Sapporo]] | | [[Australia]]<br/>[[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1072 | [[:d:Q22000285|Q22000285]] | [[Miggy Biller]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1073 | [[:d:Q22018860|Q22018860]] | [[Marie Litzinger]] | [[Bedford County]] | 1899-05-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1952-04-07 | [[Ficheiro:MarieLitzinger1920.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1074 | [[:d:Q22018863|Q22018863]] | [[Mayme Logsdon]] | [[Elizabethtown]] | 1881-02-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1967-07-04 | |- | style='text-align:right'| 1075 | [[:d:Q22070205|Q22070205]] | [[Luminita State]] | [[Crângurile]] | 1948-01-27 | [[Romanía]] | 2016-01-09 | [[Ficheiro:Luminita.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1076 | [[:d:Q22073561|Q22073561]] | [[Panagiota Daskalopoulos]] | | 20th century | [[Grecia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1077 | [[:d:Q22073821|Q22073821]] | [[Deborah Hughes Hallett]] | [[Bristol]] | 1944 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1078 | [[:d:Q22077483|Q22077483]] | [[Mileva Prvanović]] | [[Žlne]] | 1929-07-16 | [[Serbia]] | 2016-02-12 | |- | style='text-align:right'| 1079 | [[:d:Q22096443|Q22096443]] | [[Florence Lewis]] | [[Fort Scott]] | 1877-09-24 | | 1964-03-10 | |- | style='text-align:right'| 1080 | [[:d:Q22119836|Q22119836]] | [[Kumiko Nishioka]] | | 1954 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1081 | [[:d:Q22132890|Q22132890]] | [[Judith Magyar Isaacson]] | [[Kaposvár]] | 1925-07-03 | [[Hungría]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2015-11-10 | |- | style='text-align:right'| 1082 | [[:d:Q22211421|Q22211421]] | [[Olga Hadžić]] | [[Novi Sad]] | 1946-08-25 | [[Serbia]] | 2019-01-23 | |- | style='text-align:right'| 1083 | [[:d:Q22691484|Q22691484]] | [[Annalisa Buffa]] | [[Milán]] | 1973-02-14 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Annalisa buffa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1084 | [[:d:Q22752419|Q22752419]] | [[Zvezdelina Stankova]] | [[Ruse]] | 1969-09-15 | | | [[Ficheiro:Zvezdelina Stankova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1085 | [[:d:Q22915110|Q22915110]] | [[Ethel Raybould]] | [[Brisbane]] | 1899-07-31 | | 1987-01-17 | [[Ficheiro:StateLibQld 2 166443 Ethel Harriet Raybould.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1086 | [[:d:Q22915111|Q22915111]] | [[Ruth Gentry]] | [[Stilesville]] | 1862-02-22 | | 1917-10-18 | |- | style='text-align:right'| 1087 | [[:d:Q22915129|Q22915129]] | [[Dorothy Vaughan]] | [[Kansas City, Missouri|Kansas City]] | 1910-09-20 | [[Estados Unidos de América]] | 2008-11-10 | [[Ficheiro:Dorothy Johnson Vaughan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1088 | [[:d:Q22919243|Q22919243]] | [[Vera Mihailovna]] | [[Valdaysky Uyezd]] | 1894 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1965 | |- | style='text-align:right'| 1089 | [[:d:Q23012032|Q23012032]] | [[Evangelina Santos]] | [[Córdoba, España|Córdoba]] | 1963 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1090 | [[:d:Q23048274|Q23048274]] | [[Nina Ivochkina]] | | 1941-03-13 | [[Rusia]]<br/>[[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 1091 | [[:d:Q23071915|Q23071915]] | [[Frédérique Lenger]] | [[Arlon]] | 1921-12-08 | [[Bélxica]] | 2005-09-01 | |- | style='text-align:right'| 1092 | [[:d:Q23074259|Q23074259]] | [[Ida Martha Metcalf]] | [[Texas]] | 1857-09-26 | | 1952-10-24 | |- | style='text-align:right'| 1093 | [[:d:Q23306738|Q23306738]] | [[Cora Ratto de Sadosky]] | [[Buenos Aires]] | 1912-01-03 | [[Arxentina]] | 1981-01-02 | |- | style='text-align:right'| 1094 | [[:d:Q23506735|Q23506735]] | [[Anna Rönström]] | | 1847-06-22 | [[Suecia]] | 1920-10-21 | |- | style='text-align:right'| 1095 | [[:d:Q23540788|Q23540788]] | [[Danielle Carr Ramdath]] | [[Washington, D.C.]] | 1966-03-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1096 | [[:d:Q23540810|Q23540810]] | [[Dorothy Jones]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1097 | [[:d:Q23540830|Q23540830]] | [[Frances Jackson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1098 | [[:d:Q23541322|Q23541322]] | [[Laura Smith]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1099 | [[:d:Q23541356|Q23541356]] | [[Rachel Vincent]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1100 | [[:d:Q23585442|Q23585442]] | [[Olive Jean Dunn]] | | 1915-09-01 | [[Estados Unidos de América]] | 2008-01-12 | [[Ficheiro:Olive Jean Dunn.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1101 | [[:d:Q23619265|Q23619265]] | [[Maria Pastori]] | [[Milán]] | 1895-03-10 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1975-04-17 | |- | style='text-align:right'| 1102 | [[:d:Q23657278|Q23657278]] | [[Hannah Fry]] | [[Harlow]] | 1984-02-21 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Hannah Fry at the Data of Tomorrow Conference 2017 (36638999274) (cropped 2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1103 | [[:d:Q23681122|Q23681122]] | [[Mary Wynne Warner]] | [[Caerfyrddin]] | 1932-06-22 | [[Reino Unido]]<br/>[[Gales]] | 1998-04-01 | |- | style='text-align:right'| 1104 | [[:d:Q23704524|Q23704524]] | [[Sophie Dabo]] | [[Dakar]] | 1973-08-07 | [[Francia]]<br/>[[Senegal]] | | |- | style='text-align:right'| 1105 | [[:d:Q23721911|Q23721911]] | [[Maryna Viazovska]] | [[Kíiv]] | 1984-11-02<br/>1984-12-02 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Maryna Vazovska MFO 2013 crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1106 | [[:d:Q23750656|Q23750656]] | [[Małgorzata Klimek]] | [[Bielsko-Biała]] | 1954 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1107 | [[:d:Q23762595|Q23762595]] | [[Siddiqua Mazhar]] | [[Islamabad]] | 1988-01-10 | [[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 1108 | [[:d:Q23772005|Q23772005]] | [[Claire Mathieu]] | [[Caen]] | 1965-03-09 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1109 | [[:d:Q23823628|Q23823628]] | [[Anna Tramontano]] | [[Nápoles]] | 1957-07-14 | [[Italia]] | 2017-03-09 | [[Ficheiro:Anna Tramontano 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1110 | [[:d:Q23834349|Q23834349]] | [[Maïmouna Ndoye Seck]] | [[Dakar]] | 1962 | [[Senegal]] | | [[Ficheiro:Maïmouna Ndoye Seck.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1111 | [[:d:Q23892630|Q23892630]] | [[Elza Furtado Gomide]] | [[São Paulo]] | 1925-08-20 | [[Brasil]] | 2013-10-26 | [[Ficheiro:Foto colóquio matemática.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1112 | [[:d:Q23928239|Q23928239]] | [[Jennifer Taback]] | [[Nova York]] | 1971-10-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1113 | [[:d:Q23951974|Q23951974]] | [[Annie de Villèle]] | | 1946-08-08 | | | |- | style='text-align:right'| 1114 | [[:d:Q24000620|Q24000620]] | [[Park Kyung-mee]] | [[Yeongdeungpo District]] | 1965-10-15 | [[Corea do Sur]] | | [[Ficheiro:박경미 의원.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1115 | [[:d:Q24248317|Q24248317]] | [[Sandra Arlinghaus]] | [[Elmira]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1116 | [[:d:Q24259856|Q24259856]] | [[Marta Lewicka]] | [[Gdańsk]] | 1972-11-23 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1117 | [[:d:Q24323203|Q24323203]] | [[Carme Vall Clara]] | [[Calonge i Sant Antoni]] | 1955 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1118 | [[:d:Q24430405|Q24430405]] | [[Krystyna Bartz]] | | 20th century | [[Polonia]] | 2025-01-25 | |- | style='text-align:right'| 1119 | [[:d:Q24430946|Q24430946]] | [[Aldona Dutkiewicz]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1120 | [[:d:Q24430993|Q24430993]] | [[Maria Korcz]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1121 | [[:d:Q24431101|Q24431101]] | [[Magdalena Jaroszewska]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1122 | [[:d:Q24431120|Q24431120]] | [[Krystyna Katulska]] | [[Poznan]] | 1950-01-12 | [[Polonia]] | 2017-01-09 | |- | style='text-align:right'| 1123 | [[:d:Q24545645|Q24545645]] | [[Anne Tali]] | [[Pärnu]] | 1944-08-28 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1124 | [[:d:Q24546029|Q24546029]] | [[Evi Mitt]] | | 1936 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1125 | [[:d:Q24546111|Q24546111]] | [[Leida Tuulmets]] | [[Uue-Põltsamaa Rural Municipality]] | 1933-10-31 | [[Estonia]] | 2021-03-18 | |- | style='text-align:right'| 1126 | [[:d:Q24572773|Q24572773]] | [[Alice Rogers]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1127 | [[:d:Q24689592|Q24689592]] | [[Odile Macchi]] | [[Aurillac]] | 1943 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1128 | [[:d:Q24705955|Q24705955]] | [[Dianne P. O'Leary]] | [[Chicago]] | 1951-11-20 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1129 | [[:d:Q24732014|Q24732014]] | [[Harsimrat Kaur]] | | 1962 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1130 | [[:d:Q24877268|Q24877268]] | [[Magdolna Zimányi]] | [[Budapest]] | 1934-11-29 | [[Hungría]] | 2016-03-27 | |- | style='text-align:right'| 1131 | [[:d:Q24962571|Q24962571]] | [[Marie Gernet]] | [[Ettlingen]] | 1865-10-01 | [[Alemaña]] | 1924-02-10 | |- | style='text-align:right'| 1132 | [[:d:Q24972914|Q24972914]] | [[Margarethe Goeb]] | [[Gruben]] | 1892-04-15 | | 1962-01-23 | |- | style='text-align:right'| 1133 | [[:d:Q25069360|Q25069360]] | [[Jessie Cameron]] | [[Stanley]] | 1883-01-08 | | 1968-03-27 | |- | style='text-align:right'| 1134 | [[:d:Q25202742|Q25202742]] | [[Rebecca Goldin]] | [[Filadelfia]] | 1971-08-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Rebecca Goldin Oberwolfach 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1135 | [[:d:Q25305633|Q25305633]] | [[Sandrine Péché]] | | 1977 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1136 | [[:d:Q25305641|Q25305641]] | [[Monique Laurent]] | | 1960-03-09 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Monique Laurent, 2011 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1137 | [[:d:Q25345723|Q25345723]] | [[Angelika Steger]] | [[Múnic]] | 1962-06-13 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Steger MFO13483 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1138 | [[:d:Q25350074|Q25350074]] | [[Dominique Picard]] | | 1952-05-03 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1139 | [[:d:Q25408247|Q25408247]] | [[Julena Steinheider Duncombe]] | [[Dorchester]] | 1911-09-21 | [[Estados Unidos de América]] | 2003-09-13 | [[Ficheiro:Julena Steinheider Duncombe (1943).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1140 | [[:d:Q25450360|Q25450360]] | [[Fadwa bint Salama Abu Marifa]] | | | [[Arabia Saudita]] | | |- | style='text-align:right'| 1141 | [[:d:Q25520021|Q25520021]] | [[Ingrid Mauer]] | [[Talín]] | 1937-08-13 | [[Estonia]] | 1983-09-13 | |- | style='text-align:right'| 1142 | [[:d:Q25541224|Q25541224]] | [[Tamilla Nasirova]] | [[Nəvahı]] | 1936-10-20 | [[Azerbaidján]] | 2023-04-12 | |- | style='text-align:right'| 1143 | [[:d:Q25693099|Q25693099]] | [[Waltraud Voss]] | [[Hüttenrode]] | 1944-01-21 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1144 | [[:d:Q25752964|Q25752964]] | [[Bozenna Pasik-Duncan]] | | 1947-06-30 | [[Polonia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1145 | [[:d:Q25755998|Q25755998]] | [[Nathalie Sinclair]] | [[Grenoble]] | 1970-10-17 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Nathalie Sinclair 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1146 | [[:d:Q25816687|Q25816687]] | [[Kathryn Hess]] | [[Bryn Mawr]] | 1967-09-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:EPFL Kathryn Hess Bellwald Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1147 | [[:d:Q25929280|Q25929280]] | [[Sara Zahedi]] | [[Teherán]] | 1981 | [[Irán]]<br/>[[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1148 | [[:d:Q25929836|Q25929836]] | [[Alida Rossander]] | [[Storkyrkoförsamlingen]] | 1843-01-14 | [[Suecia]] | 1909-11-13 | [[Ficheiro:Alida Rossander SPA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1149 | [[:d:Q25969609|Q25969609]] | [[Gabriella Tarantello]] | [[Pratola Peligna]] | 1958-10-15 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Gabriella Tarantello Berkeley.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1150 | [[:d:Q25999517|Q25999517]] | [[Yulia Gel]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1151 | [[:d:Q26159947|Q26159947]] | [[Jana Rodriguez Hertz]] | [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] | 1970-02-11 | [[Arxentina]]<br/>[[Uruguai]] | | [[Ficheiro:Jana Rodriguez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1152 | [[:d:Q26251006|Q26251006]] | [[Anna Talarczyk-Noble]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1153 | [[:d:Q26251008|Q26251008]] | [[Katarzyna Pietruska-Pałuba]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1154 | [[:d:Q26258212|Q26258212]] | [[Elżbieta Pol]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1155 | [[:d:Q26263352|Q26263352]] | [[Cornelia Fabri]] | [[Rávena]] | 1869-09-09 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1915-05-24 | |- | style='text-align:right'| 1156 | [[:d:Q26271834|Q26271834]] | [[Kari Hag]] | [[Eidsvoll]] | 1941-04-04 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Kari Hag.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1157 | [[:d:Q26703285|Q26703285]] | [[Miranda Cheng]] | [[Taipei]] | 1979-06-06 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1158 | [[:d:Q26704258|Q26704258]] | [[Antoinette Tordesillas]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1159 | [[:d:Q26792853|Q26792853]] | [[Anna Kiesenhofer]] | [[Kirchdorf an der Krems]] | 1991-02-14 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:2023 AGR - start Anna Kiesenhofer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1160 | [[:d:Q26849480|Q26849480]] | [[Rineke Verbrugge]] | [[Ámsterdam]] | 1965-03-12 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1161 | [[:d:Q26875266|Q26875266]] | [[Neena Gupta]] | [[Calcuta]] | 1984 | [[India]] | | [[Ficheiro:Nari Shakti Puraskar to Neena Gupta 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1162 | [[:d:Q26923208|Q26923208]] | [[Colette Moeglin]] | | 1953 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1163 | [[:d:Q26973415|Q26973415]] | [[Agnieszka Świerczewska-Gwiazda]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1164 | [[:d:Q27061623|Q27061623]] | [[Kaisa Matomäki]] | [[Nakkila]] | 1985-04-30 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Kaisa Matomäki (2019) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1165 | [[:d:Q27062101|Q27062101]] | [[Alena Varmužová]] | [[Rožnov pod Radhoštěm]] | 1939-04-24 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | 1997-08-07 | |- | style='text-align:right'| 1166 | [[:d:Q27064006|Q27064006]] | [[Lynette Long]] | [[Bronx]] | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Photo or Lynette Long 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1167 | [[:d:Q27178177|Q27178177]] | [[Lois Wilfred Griffiths]] | [[Chagrin Falls]] | 1899-06-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1981-11-09 | |- | style='text-align:right'| 1168 | [[:d:Q27178264|Q27178264]] | [[Grace Marie Bareis]] | [[Canal Winchester]] | 1875-12-19 | [[Estados Unidos de América]] | 1962-06-15 | |- | style='text-align:right'| 1169 | [[:d:Q27221300|Q27221300]] | [[Mary Jackson (enxeñeira)|Mary Jackson]] | [[Hampton, Virxinia|Hampton]] | 1921-04-09 | [[Estados Unidos de América]] | 2005-02-11 | [[Ficheiro:Mary Jackson with a model (medium close-up).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1170 | [[:d:Q27237615|Q27237615]] | [[Sibylla Prieß-Crampe]] | [[Halle|Halle (Saale)]] | 1934-08-13 | [[Alemaña]] | 2024-07-08 | |- | style='text-align:right'| 1171 | [[:d:Q27451905|Q27451905]] | [[Ngamta Thamwattana]] | | | [[Tailandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1172 | [[:d:Q27453588|Q27453588]] | [[Sheila May Edmonds]] | [[Kingston (Q2749435)|Kingston]] | 1916-04-01 | [[Reino Unido]] | 2002-09-02 | |- | style='text-align:right'| 1173 | [[:d:Q27517882|Q27517882]] | [[Colette Guillopé]] | | 1951 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Colette Guillopé à la Fête de l'Humanité 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1174 | [[:d:Q27559542|Q27559542]] | [[Alessandra Carbone]] | | 1962 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1175 | [[:d:Q27580690|Q27580690]] | [[Lili Bleeker]] | [[Middelburg]] | 1897-01-17 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1985-11-08 | [[Ficheiro:Dr. Caroline Bleeker achter een draaibank.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1176 | [[:d:Q27651426|Q27651426]] | [[Lyudmila Suxostat]] | | 1987-05-07 | [[Azerbaidján]] | | |- | style='text-align:right'| 1177 | [[:d:Q27730319|Q27730319]] | [[Sybilla Beckmann]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1178 | [[:d:Q27730337|Q27730337]] | [[Cathy Kessel]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1179 | [[:d:Q27773785|Q27773785]] | [[Isabella Novik]] | | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Isabella Novik 1999 (portion B).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1180 | [[:d:Q27786458|Q27786458]] | [[Clara Grima]] | [[Coria del Río]] | 1971-01-26 | [[España]] | | [[Ficheiro:Clara Grima 2013.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1181 | [[:d:Q27805714|Q27805714]] | [[Sheila Christina Tinney]] | [[Galway]] | 1918-01-15 | [[Irlanda]] | 2010-03-27 | [[Ficheiro:Women in Mathematics Day 2018 13.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1182 | [[:d:Q27869516|Q27869516]] | [[Věra Kůrková]] | | 1948 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 1183 | [[:d:Q27910259|Q27910259]] | [[Marília Chaves Peixoto]] | [[Santana do Livramento]] | 1921-02-24 | [[Brasil]] | 1961-01-05 | [[Ficheiro:Marília Chaves Peixoto.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1184 | [[:d:Q27928079|Q27928079]] | [[Natashia Boland]] | [[Perth]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 1185 | [[:d:Q27948547|Q27948547]] | [[Marta Macho Stadler]] | [[Bilbao]] | 1962-09-09 | [[España]] | | [[Ficheiro:Marta Macho Stadler 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1186 | [[:d:Q27990354|Q27990354]] | [[Gila Fruchter]] | [[Baia Mare]] | 1947-02-24 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 1187 | [[:d:Q27995902|Q27995902]] | [[Moon Duchin]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1188 | [[:d:Q27996446|Q27996446]] | [[Tanja Lange]] | [[Bad Gandersheim]] | 1975 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Tanja Lange (Porträt).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1189 | [[:d:Q27996457|Q27996457]] | [[Guang Gong]] | | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 1190 | [[:d:Q28002396|Q28002396]] | [[Ami Radunskaya]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ami Radunskaya.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1191 | [[:d:Q28035303|Q28035303]] | [[Silvia Monica Dinică]] | [[Bucarest]] | 1976-07-14 | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 1192 | [[:d:Q28037291|Q28037291]] | [[Heide Gluesing-Luerssen]] | [[Brake]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 1193 | [[:d:Q28037320|Q28037320]] | [[Lorna Swain]] | [[Hampstead]] | 1891-03-22 | | 1936-05-08 | |- | style='text-align:right'| 1194 | [[:d:Q28085790|Q28085790]] | [[Michèle Raynaud]] | [[Francia]] | 1938 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1195 | [[:d:Q28199990|Q28199990]] | [[Helen Wilson]] | [[Warrington]] | 1973 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:HelenWilsonMaths Provence2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1196 | [[:d:Q28323616|Q28323616]] | [[Gerta Rücker]] | [[Bückeburg]] | 1955 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1197 | [[:d:Q28474458|Q28474458]] | [[Vera Rasskazova]] | [[San Petersburgo]] | 1931-09-01 | [[Unión Soviética]] | 2012-05-15 | |- | style='text-align:right'| 1198 | [[:d:Q28552965|Q28552965]] | [[Véronique Fischer]] | [[Suresnes]] | 1975-05-03 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1199 | [[:d:Q28600206|Q28600206]] | [[Josephine Chanler]] | [[St. Louis]] | 1906-04-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1992-12-23 | |- | style='text-align:right'| 1200 | [[:d:Q28648726|Q28648726]] | [[May Beenken]] | [[Filadelfia]] | 1901-10-22 | [[Estados Unidos de América]] | 1988-12-21 | |- | style='text-align:right'| 1201 | [[:d:Q28648882|Q28648882]] | [[Josephine Elizabeth Burns Glasgow]] | [[Greenville]] | 1887-07-22 | [[Estados Unidos de América]] | 1969-01-22 | |- | style='text-align:right'| 1202 | [[:d:Q28648886|Q28648886]] | [[Mary de Lellis Gough]] | [[Kilmore]] | 1892-02-15 | [[Estados Unidos de América]] | 1983-04-07 | |- | style='text-align:right'| 1203 | [[:d:Q28648890|Q28648890]] | [[Mary Cleophas Garvin]] | | 1899-12-11 | | 1990-01-16 | |- | style='text-align:right'| 1204 | [[:d:Q28673347|Q28673347]] | [[Sallie Ann Keller]] | | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1205 | [[:d:Q28692460|Q28692460]] | [[Shigeno Maiko]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1206 | [[:d:Q28709854|Q28709854]] | [[Doris Cohen]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1207 | [[:d:Q28720597|Q28720597]] | [[Mary Esther Trueblood]] | | 1879<br/>1872-05-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1939 | |- | style='text-align:right'| 1208 | [[:d:Q28720798|Q28720798]] | [[Sara Negri]] | | 1967 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1209 | [[:d:Q28726952|Q28726952]] | [[Maria Overbeck-Larisch]] | | 1947 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1210 | [[:d:Q28735831|Q28735831]] | [[Capi Corrales Rodrigáñez]] | [[Madrid]] | 1956 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1211 | [[:d:Q28768176|Q28768176]] | [[Hannelore Bernhardt]] | [[Pethau]] | 1935-07-20 | [[Alemaña]] | 2023-12-25 | [[Ficheiro:Hannelore Bernhardt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1212 | [[:d:Q28777216|Q28777216]] | [[Susan Horn]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1213 | [[:d:Q28800266|Q28800266]] | [[Angie Turner King]] | [[McDowell County]] | 1905-12-09 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-02-28 | |- | style='text-align:right'| 1214 | [[:d:Q28816129|Q28816129]] | [[Hortensia Galeana Sánchez]] | [[Cidade de México]] | 1955-11-06 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 1215 | [[:d:Q28856406|Q28856406]] | [[Sister Mary Cordia Karl]] | | 1893-11-16 | | 1984-08-30 | |- | style='text-align:right'| 1216 | [[:d:Q28862271|Q28862271]] | [[Nataša Jonoska]] | | 1961 | [[Macedonia do Norte]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1217 | [[:d:Q28870749|Q28870749]] | [[Dorothy P. Rice]] | [[Brooklyn]] | 1922-06-11 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-02-25 | |- | style='text-align:right'| 1218 | [[:d:Q28935891|Q28935891]] | [[Siobhán Vernon]] | [[Macroom]] | 1932-02-22<br/>1932-02-24 | [[Irlanda]] | 2002-09-18 | |- | style='text-align:right'| 1219 | [[:d:Q28957211|Q28957211]] | [[Elsie Shutt]] | [[Nova York]] | 1928 | | | |- | style='text-align:right'| 1220 | [[:d:Q28976474|Q28976474]] | [[Olabisi Ugbebor]] | [[Estado de Lagos]] | 1951-01-29 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 1221 | [[:d:Q29036559|Q29036559]] | [[Agnes Berger]] | [[Hungría]] | 1916 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Hungría]] | 2002-03-27 | |- | style='text-align:right'| 1222 | [[:d:Q29048419|Q29048419]] | [[Gabriella Pinzari]] | [[Roma]] | 1966 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1223 | [[:d:Q29048463|Q29048463]] | [[Julia Chuzhoy]] | | 20th century | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 1224 | [[:d:Q29079445|Q29079445]] | [[Joanna Soszyńska-Budny]] | [[Koszalin]] | 1975-11-27 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1225 | [[:d:Q29180882|Q29180882]] | [[Lao Genevra Simons]] | [[San Jose]] | 1870-03-29 | [[Estados Unidos de América]] | 1949-11-25 | |- | style='text-align:right'| 1226 | [[:d:Q29191770|Q29191770]] | [[Margaret Grimshaw]] | | 1905-01-17 | | 1990 | |- | style='text-align:right'| 1227 | [[:d:Q29224908|Q29224908]] | [[Sigrid Böge]] | [[Lübeck]] | 1935-06-03 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1228 | [[:d:Q29263314|Q29263314]] | [[Patricia Buriticá]] | [[Bogotá]] | 20th century | [[Colombia]] | | |- | style='text-align:right'| 1229 | [[:d:Q29268511|Q29268511]] | [[Deanna Needell]] | | 1981 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1230 | [[:d:Q29311175|Q29311175]] | [[Carmen Martínez Sancho]] | [[Toledo]] | 1901-07-08 | [[España]] | 1995-10-15 | |- | style='text-align:right'| 1231 | [[:d:Q29359175|Q29359175]] | [[Larisa Maksimova]] | [[Kochenёvo]] | 1943-11-05 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2025-04-04 | |- | style='text-align:right'| 1232 | [[:d:Q29359560|Q29359560]] | [[Nina Subbotina]] | [[Ekaterimburgo]] | 1946-08-02 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1233 | [[:d:Q29359770|Q29359770]] | [[Elena Borisovna Yanovskaya]] | [[San Petersburgo]] | 1938-05-20 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Elena Yanovskaya - The Third World Congress of the Game Theory Society, Elena Yanovskaya, Natalia Naumova (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1234 | [[:d:Q29368495|Q29368495]] | [[Eugenia Malinnikova]] | [[San Petersburgo]] | 1974-04-23 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Eugenia Malinnikova, 2008 (portioned).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1235 | [[:d:Q29368790|Q29368790]] | [[Donatella Danielli]] | [[Italia]] | 1966-10-21 | | | |- | style='text-align:right'| 1236 | [[:d:Q29369071|Q29369071]] | [[Kirsten Eisenträger]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1237 | [[:d:Q29418840|Q29418840]] | [[Alli Huovinen]] | | 1941 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1238 | [[:d:Q29418887|Q29418887]] | [[Ulla Pursiheimo]] | | 1944-05-04 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1239 | [[:d:Q29447220|Q29447220]] | [[Carolyn A. Maher]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1240 | [[:d:Q29447368|Q29447368]] | [[Sandra Zilles]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1241 | [[:d:Q29452304|Q29452304]] | [[Naira Hovakimyan]] | [[Iereván]] | 1966-09-21 | | | [[Ficheiro:Professor Naira Hovakimyan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1242 | [[:d:Q29452675|Q29452675]] | [[Teresa W. Haynes]] | | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1243 | [[:d:Q29452972|Q29452972]] | [[Joan Ferrini-Mundy]] | | 1954 | | | [[Ficheiro:NSF Community College Innovation Challenge finalist teams come to Washington, DC, for an “innovation boot camp” and selection of winners (44379873214) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1244 | [[:d:Q29452974|Q29452974]] | [[Catherine A. Roberts]] | | 1965 | | | [[Ficheiro:Catherine Roberts.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1245 | [[:d:Q29452975|Q29452975]] | [[Deanna Haunsperger]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:DeannaHaunsperger.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1246 | [[:d:Q29452977|Q29452977]] | [[Mei-Chu Chang]] | | | | | [[Ficheiro:Mei-Chu Chang (mathematician) 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1247 | [[:d:Q29453041|Q29453041]] | [[Minerva Cordero]] | [[Bayamón]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1248 | [[:d:Q29453147|Q29453147]] | [[Stephanie van Willigenburg]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1249 | [[:d:Q29512317|Q29512317]] | [[Virginie Bonnaillie-Noël]] | [[Calais]] | 1976-10-03 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1250 | [[:d:Q29523443|Q29523443]] | [[Julia Gog]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1251 | [[:d:Q29555980|Q29555980]] | [[Regina Llopis Rivas]] | [[Cumaná]] | 1950 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 1252 | [[:d:Q29572905|Q29572905]] | [[Carol S. Woodward]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1253 | [[:d:Q29572924|Q29572924]] | [[Lois Curfman McInnes]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1254 | [[:d:Q29588894|Q29588894]] | [[Erica Walker]] | | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1255 | [[:d:Q29613458|Q29613458]] | [[Amelia Haviland]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1256 | [[:d:Q29616931|Q29616931]] | [[Olga Beaver]] | [[Praga]] | 1942-11-12 | | 2012-12-07 | |- | style='text-align:right'| 1257 | [[:d:Q29650258|Q29650258]] | [[Anne Penfold Street]] | [[Melbourne]] | 1932-10-11<br/>1932-11-10 | [[Australia]] | 2016-12-28 | |- | style='text-align:right'| 1258 | [[:d:Q29750347|Q29750347]] | [[Astrid an Huef]] | [[Karlsruhe]] | 20th century | [[Alemaña]]<br/>[[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Astrid an Huef MS-5249-1377 (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1259 | [[:d:Q29941092|Q29941092]] | [[Raphaèle Herbin]] | | 1961 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1260 | [[:d:Q29958071|Q29958071]] | [['Mamphono Khaketla]] | [[Maseru]] | 1960-03-05 | [[Lesotho]] | | |- | style='text-align:right'| 1261 | [[:d:Q30069665|Q30069665]] | [[Anette E. Hosoi]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1262 | [[:d:Q30080194|Q30080194]] | [[Montserrat Guillén]] | [[Barcelona]] | 1964-01-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1263 | [[:d:Q30080560|Q30080560]] | [[Laura Gardini]] | [[Rávena]] | 1952-08-21 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1264 | [[:d:Q30122229|Q30122229]] | [[Rachel Ward]] | | | | | [[Ficheiro:Rachel Ward Oberwolfach 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1265 | [[:d:Q30122232|Q30122232]] | [[Suzanne Weekes]] | [[Illa Trinidad]] | 20th century | [[Trinidad e Tobago]] | | [[Ficheiro:Suzanne Weekes-cropped JMM.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1266 | [[:d:Q30152991|Q30152991]] | [[Liliana Borcea]] | [[Romanía]] | | [[Romanía]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Liliana Borcea Oberwolfach 2006.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1267 | [[:d:Q30153765|Q30153765]] | [[Malabika Pramanik]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1268 | [[:d:Q30231742|Q30231742]] | [[Blaženka Divjak]] | [[Varaždin]] | 1967-01-01 | [[Croacia]] | | [[Ficheiro:Blaženka Divjak (36017330981).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1269 | [[:d:Q30302756|Q30302756]] | [[Hilda Lyon]] | [[Market Weighton]] | 1896-05-31 | | 1946-12-02 | |- | style='text-align:right'| 1270 | [[:d:Q30303366|Q30303366]] | [[Marvin Stein]] | | 1924-07-15 | | 2015 | |- | style='text-align:right'| 1271 | [[:d:Q30310527|Q30310527]] | [[Maria Fernanda Botelho]] | | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 1272 | [[:d:Q30336000|Q30336000]] | [[Yael Karshon]] | | 1964 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Yael Karshon 2000 (headshot).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1273 | [[:d:Q30339434|Q30339434]] | [[Gail Wolkowicz]] | | 1950 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1274 | [[:d:Q30344529|Q30344529]] | [[Mariya Shcherbina]] | [[Khárkiv]] | 1958-12-11 | | | |- | style='text-align:right'| 1275 | [[:d:Q30346519|Q30346519]] | [[Natalya Vaysfeld]] | [[Kíiv]] | 1966-07-05 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Вайсфельд Н. Д..png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1276 | [[:d:Q30348098|Q30348098]] | [[Lucia Caporaso]] | [[Roma]] | 1965-05-22 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Caporaso lucia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1277 | [[:d:Q30361383|Q30361383]] | [[Jennifer A. Flegg]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1278 | [[:d:Q30495285|Q30495285]] | [[Barbara Fantechi]] | | 1966-11-27 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Barbara Fantechi on Algebraic Geometry at Stanford.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1279 | [[:d:Q30501728|Q30501728]] | [[Simone Warzel]] | [[Erlangen]] | 1973-02-02 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Simone Warzel MFO 2007.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1280 | [[:d:Q30504067|Q30504067]] | [[Gene Grabeel]] | [[Rose Hill]] | 1920-06-05 | [[Estados Unidos de América]] | 2015-01-30 | [[Ficheiro:GeneGrabeel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1281 | [[:d:Q30519242|Q30519242]] | [[Tanja Stadler]] | [[Stuttgart]] | 1981 | [[Alemaña]]<br/>[[Suíza]] | | [[Ficheiro:ETH-BIB-Stadler, Tanja (1981-)-Portr 17419.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1282 | [[:d:Q30544180|Q30544180]] | [[Élisabeth Bouscaren]] | | 1956 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Bouscaren elisabeth.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1283 | [[:d:Q30583472|Q30583472]] | [[Helene Stähelin]] | [[Wintersingen]] | 1891-07-18 | [[Suíza]] | 1970-12-30 | [[Ficheiro:Rosenblatt Stahelin Tonolo Zullig Zurich1932.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1284 | [[:d:Q30901895|Q30901895]] | [[Carmen Domínguez Álvarez]] | [[Oviedo]] | 1969-09-10 | [[España]] | | [[Ficheiro:Karmenka explorando interior glaciar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1285 | [[:d:Q30974287|Q30974287]] | [[Julia Pevtsova]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1286 | [[:d:Q31196619|Q31196619]] | [[Armenouhi Kyureghyan]] | [[Vanadzor]] | 1963-08-26 | [[Armenia]] | | |- | style='text-align:right'| 1287 | [[:d:Q31527052|Q31527052]] | [[Marie Rognes]] | | 1982-10-07 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1288 | [[:d:Q31808021|Q31808021]] | [[Muriel Kennett Wales]] | [[Belfast]] | 1913-06-09 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Canadá]] | 2009-08-08 | |- | style='text-align:right'| 1289 | [[:d:Q31877634|Q31877634]] | [[Pamela Cook]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1290 | [[:d:Q32234950|Q32234950]] | [[Barbara Gertrude Yates]] | [[Dublín]] | 1919-01 | [[Irlanda]] | 1998 | |- | style='text-align:right'| 1291 | [[:d:Q32292870|Q32292870]] | [[Radha Kessar]] | | 20th century | [[India]] | | [[Ficheiro:Radha Kessar Oberwolfach 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1292 | [[:d:Q32320708|Q32320708]] | [[Carola-Bibiane Schönlieb]] | [[Viena]] | 1979-12-21 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Carola-Bibiane Schönlieb Oberwolfach 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1293 | [[:d:Q32752655|Q32752655]] | [[Marie-Claude Arnaud]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1294 | [[:d:Q33106619|Q33106619]] | [[Maryanthe Malliaris]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1295 | [[:d:Q33124732|Q33124732]] | [[Laura Martignon]] | [[Bogotá]] | 1952-05-30 | [[Colombia]]<br/>[[Italia]] | | [[Ficheiro:Laura-martignon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1296 | [[:d:Q33138766|Q33138766]] | [[Christine Paulin-Mohring]] | | 1962-05-31 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1297 | [[:d:Q33150013|Q33150013]] | [[Claudine Schmidt-Lainé]] | [[Ruán]] | 1955-01-19 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:CSL-new.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1298 | [[:d:Q33528466|Q33528466]] | [[Betty Shannon]] | [[Nova York]] | 1922-04-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-05-01 | |- | style='text-align:right'| 1299 | [[:d:Q33647105|Q33647105]] | [[Geertruida Wijthoff]] | [[Ámsterdam]] | 1859-08-30 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1953-03-13 | [[Ficheiro:Anna-Willem-Truida Wijthoff-Julius Kerkhoven en AC Wijthoff-Kerkhoven.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1300 | [[:d:Q35495315|Q35495315]] | [[Regina Liu]] | | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 1301 | [[:d:Q35497813|Q35497813]] | [[Gillian Thornley]] | [[Murchison]] | 1940 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1302 | [[:d:Q35828892|Q35828892]] | [[Gloria Olive]] | [[Nova York]] | 1923-06-08 | [[Nova Zelandia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2006-04-17 | |- | style='text-align:right'| 1303 | [[:d:Q35828902|Q35828902]] | [[Helen Wily]] | | 1921-04-27 | | 2009-09-12 | |- | style='text-align:right'| 1304 | [[:d:Q36436351|Q36436351]] | [[Lia Bronsard]] | | 1963-03-14 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1305 | [[:d:Q36559492|Q36559492]] | [[Valeria Simoncini]] | | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 1306 | [[:d:Q36591095|Q36591095]] | [[Mary Lou Zeeman]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1307 | [[:d:Q37029362|Q37029362]] | [[Christina Birkenhake]] | | 1961 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1308 | [[:d:Q37189048|Q37189048]] | [[V. Lakshmibai]] | | 20th century | [[India]] | 2023 | |- | style='text-align:right'| 1309 | [[:d:Q37364431|Q37364431]] | [[Sabine Van Huffel]] | | 1958-09-26 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 1310 | [[:d:Q37380195|Q37380195]] | [[Helen Byrne]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1311 | [[:d:Q37553054|Q37553054]] | [[Frieda Nugel]] | [[Cottbus]] | 1884-06-18 | [[Alemaña]] | 1966-11-06 | [[Ficheiro:Frieda Nugel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1312 | [[:d:Q37724322|Q37724322]] | [[Eleanor Pairman]] | [[Lasswade]] | 1896-06-08 | | 1973-09-14 | |- | style='text-align:right'| 1313 | [[:d:Q37732161|Q37732161]] | [[Anne Cobbe]] | [[Sharnbrook]] | 1920-08-07 | [[Reino Unido]] | 1971-12-15 | [[Ficheiro:Anne Cobbe 1939 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1314 | [[:d:Q37732196|Q37732196]] | [[Judita Cofman]] | [[Vršac]] | 1936-06-04 | [[Alemaña]] | 2001-12-19 | |- | style='text-align:right'| 1315 | [[:d:Q37733125|Q37733125]] | [[Anna Stafford]] | [[Chicago]] | 1905-08-20 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-11-28 | |- | style='text-align:right'| 1316 | [[:d:Q37735603|Q37735603]] | [[Elena Moldovan Popoviciu]] | [[Cluj-Napoca]] | 1924-08-26 | [[Romanía]] | 2009-06-24 | |- | style='text-align:right'| 1317 | [[:d:Q37837947|Q37837947]] | [[Amanda Chetwynd]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1318 | [[:d:Q37841444|Q37841444]] | [[Sommer E Gentry]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1319 | [[:d:Q37922330|Q37922330]] | [[Mildred Barnard]] | [[Melbourne]] | 1908-08-05 | [[Australia]] | 2000-03-09 | |- | style='text-align:right'| 1320 | [[:d:Q38231454|Q38231454]] | [[Hajer Bahouri]] | [[Tunes]] | 1958-03-30 | [[Tunisia]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1321 | [[:d:Q39040082|Q39040082]] | [[Rozetta Zhilina]] | [[San Petersburgo]] | 1933-06-08 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2003-12-11 | [[Ficheiro:Grave Suchkova.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1322 | [[:d:Q39040397|Q39040397]] | [[Svetlana Antonovska]] | [[Belgrado]] | 1952-04-06 | | 2016-10-07 | [[Ficheiro:Светлана Антоновска.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1323 | [[:d:Q39275187|Q39275187]] | [[Lennie Copeland]] | [[Bangor]] | 1881-03-30 | [[Estados Unidos de América]] | 1951-01-11 | |- | style='text-align:right'| 1324 | [[:d:Q39609668|Q39609668]] | [[Virginia Vassilevska Williams]] | | | | | [[Ficheiro:Virginia Vassilevska Williams Oberwolfach 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1325 | [[:d:Q39662983|Q39662983]] | [[Sally I. McClean]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1326 | [[:d:Q39885867|Q39885867]] | [[Gabriela Marinoschi]] | [[Bucarest]] | 1957-01-30 | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 1327 | [[:d:Q41048802|Q41048802]] | [[Doreen Thomas]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1328 | [[:d:Q41154421|Q41154421]] | [[Aline Bonami]] | | | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Aline Bonami 2017-07-19 (cropped00).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1329 | [[:d:Q41215763|Q41215763]] | [[Chantal David]] | | 1964-08-27 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1330 | [[:d:Q41633222|Q41633222]] | [[Irina Arefyeva]] | [[San Petersburgo]] | 1946-10-01 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1331 | [[:d:Q41695919|Q41695919]] | [[Megumi Harada]] | [[Nan'yō]] | 1979-08-01 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Megumi Harada.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1332 | [[:d:Q41720918|Q41720918]] | [[Rebecca J Shipley]] | [[Buckinghamshire]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1333 | [[:d:Q41728864|Q41728864]] | [[Kate Smith-Miles]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1334 | [[:d:Q41798387|Q41798387]] | [[Gail F. Burrill]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1335 | [[:d:Q41799540|Q41799540]] | [[Emily Tanimura]] | | 1979 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1336 | [[:d:Q41978230|Q41978230]] | [[Alicia L. Carriquiry]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1337 | [[:d:Q42009184|Q42009184]] | [[Tamara G. Kolda]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1338 | [[:d:Q42170913|Q42170913]] | [[Grace Yang]] | | | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 1339 | [[:d:Q42182322|Q42182322]] | [[Jill Adler]] | [[Xohanesburgo]] | 1951-01-31 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 1340 | [[:d:Q42280213|Q42280213]] | [[Pino Caballero Gil]] | [[As Palmas de Gran Canaria]] | 1968-11-29 | [[España]] | | [[Ficheiro:Pino Caballero Gil.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1341 | [[:d:Q42293179|Q42293179]] | [[Lynn Kuo]] | | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 1342 | [[:d:Q42313286|Q42313286]] | [[Marina Vannucci]] | | 1966-07-23 | | | [[Ficheiro:Marina Vannucci.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1343 | [[:d:Q42314549|Q42314549]] | [[Reiko Sakamoto]] | | 1939 | | | |- | style='text-align:right'| 1344 | [[:d:Q42315525|Q42315525]] | [[Jane Ye]] | [[República Popular da China]] | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1345 | [[:d:Q42317897|Q42317897]] | [[Annick Horiuchi]] | [[Toquio (Q7473516)|Toquio]] | 1959 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1346 | [[:d:Q42321224|Q42321224]] | [[Nalini Ravishanker]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1347 | [[:d:Q42323062|Q42323062]] | [[Kim-Anh Do]] | | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 1348 | [[:d:Q42363003|Q42363003]] | [[Ann E. Watkins]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1349 | [[:d:Q42379946|Q42379946]] | [[Deborah Tepper Haimo]] | [[Odesa]] | 1921-07-01 | [[Estados Unidos de América]] | 2007-05-17 | |- | style='text-align:right'| 1350 | [[:d:Q42393752|Q42393752]] | [[Elsa-Karin Boestad-Nilsson]] | [[Estocolmo]] | 1925-11-25 | [[Suecia]] | 2020-03-27 | [[Ficheiro:Elsa-Karin Boestad-Nilsson, photo by Anders Frick, 2018-04-11.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1351 | [[:d:Q42393984|Q42393984]] | [[Hillevi Gavel]] | | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 1352 | [[:d:Q42423380|Q42423380]] | [[Alice S. Whittemore]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1353 | [[:d:Q42424811|Q42424811]] | [[Annie Selden]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1354 | [[:d:Q42657639|Q42657639]] | [[Ruby Hightower]] | [[Covington]] | 1880-06-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1959-05-05 | |- | style='text-align:right'| 1355 | [[:d:Q42688944|Q42688944]] | [[Estelle Basor]] | | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 1356 | [[:d:Q42689461|Q42689461]] | [[Hélène Barcelo]] | [[Quebec]] | 1954 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1357 | [[:d:Q42728925|Q42728925]] | [[Catherine Yan]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1358 | [[:d:Q42760513|Q42760513]] | [[Antonella Grassi]] | | | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1359 | [[:d:Q42780397|Q42780397]] | [[Jennifer A. Hoeting]] | | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 1360 | [[:d:Q42798793|Q42798793]] | [[Laura Guggenbühl]] | [[Nova York]] | 1901-11-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1985-03-08 | |- | style='text-align:right'| 1361 | [[:d:Q42835145|Q42835145]] | [[Deborah A. Nolan]] | | 1955-06-28 | | | |- | style='text-align:right'| 1362 | [[:d:Q42852773|Q42852773]] | [[Hélène Cartan]] | [[Le Chesnay]] | 1917-10-12 | [[Francia]] | 1952-06-07 | |- | style='text-align:right'| 1363 | [[:d:Q42856991|Q42856991]] | [[Sister Mary Domitilla Thuener]] | [[Allegheny]] | 1880-10-25 | [[Estados Unidos de América]] | 1977-09-29 | |- | style='text-align:right'| 1364 | [[:d:Q42860908|Q42860908]] | [[Marion Elizabeth Stark]] | [[Norwich (Q631402)|Norwich]] | 1894-08-23 | [[Estados Unidos de América]] | 1982-04-15 | [[Ficheiro:Stark Politzer Harshbarger Zurich1932.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1365 | [[:d:Q42887333|Q42887333]] | [[Anna Cartan]] | | 1878-05-15 | [[Francia]] | 1923 | |- | style='text-align:right'| 1366 | [[:d:Q42892712|Q42892712]] | [[Jeanne LaDuke]] | | 1938-06-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1367 | [[:d:Q42899336|Q42899336]] | [[Frances Harshbarger]] | [[Quimby]] | 1902-08-16 | [[Estados Unidos de América]] | 1987-02-11 | [[Ficheiro:Stark Politzer Harshbarger Zurich1932.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1368 | [[:d:Q42907532|Q42907532]] | [[Rachel Justine Pries]] | [[Cambridge, Massachusetts|Cambridge]] | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:RachelPriesOberwolfach (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1369 | [[:d:Q42938157|Q42938157]] | [[Geneviève Gauthier]] | | 1967-02-17 | | | |- | style='text-align:right'| 1370 | [[:d:Q42938785|Q42938785]] | [[Amandine Aftalion]] | | 1973 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1371 | [[:d:Q43214128|Q43214128]] | [[Shonda Kuiper]] | | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 1372 | [[:d:Q43263937|Q43263937]] | [[María Teresa Lozano Imízcoz]] | [[Pamplona]] | 1946-07-31 | [[España]] | | [[Ficheiro:María Teresa Lozano Imízcoz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1373 | [[:d:Q43301941|Q43301941]] | [[Elizabeth Carlson]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1896-10-02 | | 2000-11-01 | |- | style='text-align:right'| 1374 | [[:d:Q43301991|Q43301991]] | [[Hélène Frankowska]] | | 20th century | [[Francia]]<br/>[[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1375 | [[:d:Q43375797|Q43375797]] | [[Marie Charpentier]] | [[Poitiers]] | 1903-10-29 | [[Francia]] | 1994-10-09 | [[Ficheiro:CharpentierMarie Zurich1932.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1376 | [[:d:Q43384727|Q43384727]] | [[Judy Green]] | | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1377 | [[:d:Q43389513|Q43389513]] | [[Mirjam Bon Klanjšček]] | | 1954-07-18 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 1378 | [[:d:Q43428642|Q43428642]] | [[Galina Sevastyanovna Zhukova]] | [[Khárkiv]] | 1952-04-08 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2024-06-21 | [[Ficheiro:Жукова ГС.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1379 | [[:d:Q43473514|Q43473514]] | [[Yvonne Bishop]] | | 1925 | [[Estados Unidos de América]] | 2015-05-26 | |- | style='text-align:right'| 1380 | [[:d:Q43492460|Q43492460]] | [[Rose Baker]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1381 | [[:d:Q43536259|Q43536259]] | [[Joceline Lega]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1382 | [[:d:Q43676981|Q43676981]] | [[Jean Springer]] | | 1939-09-12 | [[Xamaica]] | | |- | style='text-align:right'| 1383 | [[:d:Q43735258|Q43735258]] | [[Magda Peligrad]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1384 | [[:d:Q43798296|Q43798296]] | [[Marjorie Hahn]] | | 1948-12-30 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1385 | [[:d:Q43964636|Q43964636]] | [[Isabelle Flückiger]] | | 1974-03-04 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:ETH-BIB-Flückiger, Isabelle (1974-)-Portr 19556.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1386 | [[:d:Q44033931|Q44033931]] | [[Snehalata V. Huzurbazar]] | [[Ames]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1387 | [[:d:Q44200239|Q44200239]] | [[Laura Ahtime]] | | 20th century | [[Seychelles]] | | |- | style='text-align:right'| 1388 | [[:d:Q44386959|Q44386959]] | [[Bessie Irving Miller]] | [[Baltimore]] | 1884-11-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1931-02-04 | |- | style='text-align:right'| 1389 | [[:d:Q44840598|Q44840598]] | [[Clara Eliza Smith]] | [[Northford Center Historic District]] | 1865-05-20 | | 1943-05-12 | |- | style='text-align:right'| 1390 | [[:d:Q44850566|Q44850566]] | [[Marie-Paule Malliavin]] | [[Mahdia]] | 1935-09 | [[Francia]] | 2019-09-25 | [[Ficheiro:Paul Malliavin, Marie-Paule Malliavin.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1391 | [[:d:Q44883876|Q44883876]] | [[Pamela Williams]] | | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 1392 | [[:d:Q45093689|Q45093689]] | [[Ruth Goulding Wood]] | [[Pawtucket]] | 1875-01-19 | [[Estados Unidos de América]] | 1939-05-05 | |- | style='text-align:right'| 1393 | [[:d:Q45094204|Q45094204]] | [[Euphemia R. Worthington]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1881-12-22 | [[Estados Unidos de América]] | 1969-08-30 | |- | style='text-align:right'| 1394 | [[:d:Q45177610|Q45177610]] | [[Jo Ellis-Monaghan]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1395 | [[:d:Q45321187|Q45321187]] | [[Barbara Paulson]] | [[Columbus]] | 1928-04-11 | [[Estados Unidos de América]] | 2023-02-26 | [[Ficheiro:Barbara Paulson, Vickie Wang and Helen Ling from JPL, socializing over lunch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1396 | [[:d:Q45792133|Q45792133]] | [[Sylvie Benzoni]] | | 1967 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1397 | [[:d:Q45953894|Q45953894]] | [[Petia Radeva]] | [[Bulgaria]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1398 | [[:d:Q46845469|Q46845469]] | [[Margaretta Palmer]] | [[Branford]] | 1862-08-29 | [[Estados Unidos de América]] | 1924-01-30 | [[Ficheiro:Margaretta Palmer 1918.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1399 | [[:d:Q46847152|Q46847152]] | [[Leona May Peirce]] | [[Norway]] | 1863-08-04 | | 1954-09-24 | |- | style='text-align:right'| 1400 | [[:d:Q46934998|Q46934998]] | [[Mary Shore Walker]] | | 1882-06-01 | | 1952-09-18 | |- | style='text-align:right'| 1401 | [[:d:Q46985324|Q46985324]] | [[Susanne Ditlevsen]] | [[Copenhague]] | 1965-03-18 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | [[Ficheiro:DitlevsenSusanne2011 MFO14788.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1402 | [[:d:Q47006855|Q47006855]] | [[Mine Çetinkaya-Rundel]] | | | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 1403 | [[:d:Q47009891|Q47009891]] | [[Simone Göttlich]] | [[Mannheim]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 1404 | [[:d:Q47135724|Q47135724]] | [[Barbara Rabijewska]] | [[Kalisz]] | 1930-08-09 | [[Polonia]] | 2002-10-04 | |- | style='text-align:right'| 1405 | [[:d:Q47135745|Q47135745]] | [[Hanna Marcinkowska]] | [[Varsovia]] | 1926-12-09 | [[Polonia]] | 2012-12-24 | |- | style='text-align:right'| 1406 | [[:d:Q47147847|Q47147847]] | [[Isabel Martín Gómez]] | [[provincia de Valencia]] | 1973-12-05 | [[España]] | | [[Ficheiro:Isabelmartin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1407 | [[:d:Q47247804|Q47247804]] | [[Sarah L. Waters]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1408 | [[:d:Q47308280|Q47308280]] | [[Anne Greenbaum]] | | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1409 | [[:d:Q47471517|Q47471517]] | [[Mabel Gweneth Humphreys]] | [[South Vancouver]] | 1908-10-22<br/>1911-10-22 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2006-10-06 | |- | style='text-align:right'| 1410 | [[:d:Q47492952|Q47492952]] | [[Mariel Vázquez]] | | 20th century | [[México]] | | [[Ficheiro:Mariel Vázquez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1411 | [[:d:Q47501310|Q47501310]] | [[Emma McCoy]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1412 | [[:d:Q47520137|Q47520137]] | [[Inge Henningsen]] | [[Frederiksberg]] | 1941-04-14 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 2024-08-05 | [[Ficheiro:Inge Henningsen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1413 | [[:d:Q47535820|Q47535820]] | [[Karen Saxe]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1414 | [[:d:Q47542043|Q47542043]] | [[Barbara MacCluer]] | | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1415 | [[:d:Q47592177|Q47592177]] | [[Angela Spalsbury]] | | 1967-11-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1416 | [[:d:Q47702893|Q47702893]] | [[Bettina Speckmann]] | | 1972 | | | [[Ficheiro:Speckmann Bettina foto Henk Thomas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1417 | [[:d:Q47932119|Q47932119]] | [[Gwyneth Stallard]] | | | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Gwyneth Stallard.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1418 | [[:d:Q48074993|Q48074993]] | [[Neža Mramor-Kosta]] | | 1954 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 1419 | [[:d:Q48141868|Q48141868]] | [[Camille McKayle]] | [[Xamaica]] | 1964-11-09 | [[Xamaica]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1420 | [[:d:Q48170946|Q48170946]] | [[Sarah Zerbes]] | [[Alemaña]] | 1978-08-02 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1421 | [[:d:Q48240899|Q48240899]] | [[Katherine Heinrich]] | [[Murwillumbah]] | 1954-02-21 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1422 | [[:d:Q48285713|Q48285713]] | [[Bettye Anne Case]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1423 | [[:d:Q48310456|Q48310456]] | [[Fanny R. M. Hitchcock]] | [[Brooklyn]] | 1851-11-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1936-09-25 | |- | style='text-align:right'| 1424 | [[:d:Q48337895|Q48337895]] | [[Valérie Berthé]] | | 1968-12-16 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Valérie Berthé.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1425 | [[:d:Q48342312|Q48342312]] | [[Enriqueta González Baz]] | [[Cidade de México]] | 1915-09-22 | [[México]] | 2002-12-22 | [[Ficheiro:Enriqueta González Baz2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1426 | [[:d:Q48379103|Q48379103]] | [[Katalin Vesztergombi]] | [[Budapest]] | 1948-07-17 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Katalin Vesztergombi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1427 | [[:d:Q48397085|Q48397085]] | [[Sylvia de Neymet]] | | 1938 | [[México]] | 2002-01-13 | [[Ficheiro:Sylvia de Neymet Urbina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1428 | [[:d:Q48399950|Q48399950]] | [[Gladys West]] | [[Sutherland]] | 1930-10-27 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:181206-F-DT527-087.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1429 | [[:d:Q48471212|Q48471212]] | [[Jennifer Quinn]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:JenniferQuinn2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1430 | [[:d:Q48472199|Q48472199]] | [[Victoria Stodden]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1431 | [[:d:Q48482999|Q48482999]] | [[Ortrud Oellermann]] | [[Vryheid]] | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1432 | [[:d:Q48581489|Q48581489]] | [[Genevieve M. Knight]] | [[Brunswick]] | 1939-06-18 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-08-19 | |- | style='text-align:right'| 1433 | [[:d:Q48659114|Q48659114]] | [[Helen F. Cullen]] | [[Dorchester]] | 1919-01-04 | [[Estados Unidos de América]] | 2007-08-25 | |- | style='text-align:right'| 1434 | [[:d:Q48699872|Q48699872]] | [[Jean A. Larson]] | | | | | [[Ficheiro:Jean A. Larson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1435 | [[:d:Q48744071|Q48744071]] | [[Brigitte Servatius]] | | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 1436 | [[:d:Q48816822|Q48816822]] | [[Ruth Kaufman]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1437 | [[:d:Q48824543|Q48824543]] | [[Annalisa Crannell]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Annalisa Crannell speaking.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1438 | [[:d:Q48842130|Q48842130]] | [[Anna Ochal]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1439 | [[:d:Q48847304|Q48847304]] | [[Guillaume Valette]] | | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 1440 | [[:d:Q48847507|Q48847507]] | [[Leokadia Białas-Cież]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1441 | [[:d:Q48850269|Q48850269]] | [[Marta Kosek]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1442 | [[:d:Q48851651|Q48851651]] | [[Anna Pajor]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1443 | [[:d:Q48851701|Q48851701]] | [[Anna Pelczar-Barwacz]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1444 | [[:d:Q48852133|Q48852133]] | [[Halszka Tutaj-Gasińska]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1445 | [[:d:Q48861581|Q48861581]] | [[Teresa Winiarska]] | | 1943 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1446 | [[:d:Q48929865|Q48929865]] | [[Anne Lester Hudson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1447 | [[:d:Q48970163|Q48970163]] | [[Olympia Nicodemi]] | [[Brooklyn]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1448 | [[:d:Q49022837|Q49022837]] | [[Caren Diefenderfer]] | [[Allentown, Pensilvania|Allentown]] | 1952-01-18 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-03-30 | |- | style='text-align:right'| 1449 | [[:d:Q49100649|Q49100649]] | [[Ewa Kubicka]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1450 | [[:d:Q49163706|Q49163706]] | [[Consuelo Martínez López]] | [[Ferrol]] | 1955 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1451 | [[:d:Q49166148|Q49166148]] | [[Julie Lutz]] | | 1944 | | 2022 | |- | style='text-align:right'| 1452 | [[:d:Q49170324|Q49170324]] | [[Laura Person]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1453 | [[:d:Q49189961|Q49189961]] | [[Maria Gordina]] | | 1968-01-13 | | | [[Ficheiro:MashaGordina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1454 | [[:d:Q49507035|Q49507035]] | [[Lillian K. Bradley]] | [[Tyler]] | 1921-10-15 | [[Estados Unidos de América]] | 1995-02-11 | |- | style='text-align:right'| 1455 | [[:d:Q49561576|Q49561576]] | [[Nancy K. Nichols]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1456 | [[:d:Q49880925|Q49880925]] | [[Vanessa Robins]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1457 | [[:d:Q49888114|Q49888114]] | [[Paula Tretkoff]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1458 | [[:d:Q50105556|Q50105556]] | [[Eleny Ionel]] | [[Iași]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1459 | [[:d:Q50147298|Q50147298]] | [[Catherine Greenhill]] | [[Australia]] | 20th century | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1460 | [[:d:Q50210116|Q50210116]] | [[Helena J. Nussenzveig Lopes]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 1461 | [[:d:Q50232766|Q50232766]] | [[Sherry Li]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1462 | [[:d:Q50233392|Q50233392]] | [[Margaret Cheney]] | | 1955-01-05 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1463 | [[:d:Q50234231|Q50234231]] | [[Patricia Clark Kenschaft]] | | 1940-03-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-11-20 | |- | style='text-align:right'| 1464 | [[:d:Q50284669|Q50284669]] | [[Susanna Terracini]] | | 1963-04-29 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1465 | [[:d:Q50284982|Q50284982]] | [[Karen Yeats]] | [[Halifax, Nova Escocia|Halifax]] | 1980-07-23 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1466 | [[:d:Q50322209|Q50322209]] | [[Liliana Ragusa Gilli]] | [[Roma]] | 1919-08-26 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2007-07-17 | |- | style='text-align:right'| 1467 | [[:d:Q50345091|Q50345091]] | [[Janet Thomas]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1468 | [[:d:Q50363699|Q50363699]] | [[Marie A. Vitulli]] | | 1949-11-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Marie A. Vitulli (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1469 | [[:d:Q50378474|Q50378474]] | [[Nicole Desolneux-Moulis]] | [[París]] | 1943 | [[Francia]] | 1999-11-22 | |- | style='text-align:right'| 1470 | [[:d:Q50391512|Q50391512]] | [[Janet Barnett]] | [[Pueblo]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1471 | [[:d:Q50404210|Q50404210]] | [[Geraldine Norman]] | [[Gales]] | 1940-05-13 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1472 | [[:d:Q50414199|Q50414199]] | [[Gabriele Kaiser]] | [[Lambrecht]] | 1952 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1473 | [[:d:Q50493867|Q50493867]] | [[Kamila Bendová]] | [[Brno]] | 1946-10-12 | [[Checoslovaquia]] | | [[Ficheiro:Kamila Bendová (2023).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1474 | [[:d:Q50521757|Q50521757]] | [[Clara Löh]] | [[Stuttgart]] | 1981-08 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Clara Löh.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1475 | [[:d:Q50572492|Q50572492]] | [[Ling Long]] | [[República Popular da China]] | | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 1476 | [[:d:Q50588317|Q50588317]] | [[Elisabeth Larsson]] | | 1971-12-30 | | | |- | style='text-align:right'| 1477 | [[:d:Q50824612|Q50824612]] | [[Charlotte Wedell]] | | 1862-01-27 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1953-07-22 | |- | style='text-align:right'| 1478 | [[:d:Q50916053|Q50916053]] | [[Maria Sagaidac]] | [[Cuhureștii de Sus]] | 1942-10-20 | [[Moldova]]<br/>[[Unión Soviética]] | | [[Ficheiro:Flickr - Ion Chibzii - Maria Sagaidac.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1479 | [[:d:Q50923665|Q50923665]] | [[Sylvie Roelly]] | [[París]] | 1960 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1480 | [[:d:Q50948853|Q50948853]] | [[Rebecca B. Hoyle]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1481 | [[:d:Q51069534|Q51069534]] | [[Emily Riehl]] | [[Thousand Oaks]] | 1980s<br/>20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Emily Riehl.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1482 | [[:d:Q51356656|Q51356656]] | [[Laura Albert]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1483 | [[:d:Q51565983|Q51565983]] | [[Márta Svéd]] | | 1909 | [[Hungría]] | 2005-09-30 | |- | style='text-align:right'| 1484 | [[:d:Q51621229|Q51621229]] | [[Valentina Volkova]] | | 1925-10-17 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]] | 2004-11-06 | |- | style='text-align:right'| 1485 | [[:d:Q51848389|Q51848389]] | [[Hasibun Naher]] | | | [[Bangladesh]] | | |- | style='text-align:right'| 1486 | [[:d:Q51852352|Q51852352]] | [[Wilma Z. Davis]] | [[Beech Bottom]] | 1912-03-12 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-12-10 | [[Ficheiro:Wilma Zimmerman Davis.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1487 | [[:d:Q51882310|Q51882310]] | [[Adriana Neumann de Oliveira]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 1488 | [[:d:Q51929396|Q51929396]] | [[Beatrice Pelloni]] | [[Roma]] | 1962-06-28 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1489 | [[:d:Q51954693|Q51954693]] | [[Christiane Pauc]] | [[Boulogne-sur-Mer]] | 1912-02-06 | [[Francia]] | 1996-08-29 | |- | style='text-align:right'| 1490 | [[:d:Q51954788|Q51954788]] | [[Liouba Bortniker]] | [[Alexandrovka, Znamensky District, Tambov Oblast]] | 1860-05-20 | [[Francia]]<br/>[[Imperio Ruso]] | 1900s | |- | style='text-align:right'| 1491 | [[:d:Q51955091|Q51955091]] | [[Madeleine Chaumont]] | [[Poissy]] | 1896-04-08 | [[Francia]] | 1973-07-27 | |- | style='text-align:right'| 1492 | [[:d:Q51955135|Q51955135]] | [[Georgette Flamant]] | [[Chalon-sur-Saône]] | 1895-01-03 | [[Francia]] | 1958-07-05 | |- | style='text-align:right'| 1493 | [[:d:Q52063016|Q52063016]] | [[Johanna Piesch]] | [[Innsbruck]] | 1898-06-06 | [[Austria]] | 1992-09-28 | |- | style='text-align:right'| 1494 | [[:d:Q52063272|Q52063272]] | [[Helene Reschovsky]] | [[Viena]] | 1907-04-02 | [[Austria]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1994-01-24 | |- | style='text-align:right'| 1495 | [[:d:Q52282738|Q52282738]] | [[Cecilia Berdichevski]] | [[Vilnius]] | 1926-06-02 | [[Arxentina]] | 2010-02-27 | [[Ficheiro:Cecilia Berdichevsky with Clementina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1496 | [[:d:Q52356291|Q52356291]] | [[Melania Alvarez]] | | | [[Canadá]]<br/>[[México]] | | |- | style='text-align:right'| 1497 | [[:d:Q52359746|Q52359746]] | [[Cynthia Wyels]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1498 | [[:d:Q52365009|Q52365009]] | [[Margaret M. Robinson]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1499 | [[:d:Q52374263|Q52374263]] | [[Patricia D. Shure]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1500 | [[:d:Q52698223|Q52698223]] | [[Anne Broadbent]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1501 | [[:d:Q52828793|Q52828793]] | [[Tanja Eisner]] | [[Khárkiv]] | 1980-07-01 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1502 | [[:d:Q53279770|Q53279770]] | [[Lillian Pierce]] | [[Fallbrook]] | 1980-07-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lillian Beatrix Pierce Oberwolfach 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1503 | [[:d:Q53408495|Q53408495]] | [[Bonnie Gold]] | | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 1504 | [[:d:Q53478512|Q53478512]] | [[Laura Taalman]] | | | | | [[Ficheiro:3D Printing Guru, Laura Taalman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1505 | [[:d:Q53643275|Q53643275]] | [[Sylvie Corteel]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1506 | [[:d:Q53835417|Q53835417]] | [[Haya Freedman]] | | 1923 | | 2005 | |- | style='text-align:right'| 1507 | [[:d:Q53855521|Q53855521]] | [[Gail S. Nelson]] | | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 1508 | [[:d:Q53870408|Q53870408]] | [[Cristina Pereyra]] | | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 1509 | [[:d:Q53914996|Q53914996]] | [[Maria Korovina]] | [[Moscova]] | 1962-06-14 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Коровина, Мария Викторовна.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1510 | [[:d:Q53953608|Q53953608]] | [[Jean E. Rubin]] | | 1926-10-29 | | 2002-10-25 | |- | style='text-align:right'| 1511 | [[:d:Q53977158|Q53977158]] | [[Svetlana Selezneva]] | [[Korosten]] | 1969-09-09 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Селезнёва Светлана Николаевна.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1512 | [[:d:Q54141962|Q54141962]] | [[Irina Shevtsova]] | [[Mineralnie Vody]] | 1983-02-18 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Шевцова Ирина Геннадьевна.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1513 | [[:d:Q54180615|Q54180615]] | [[Monique Teillaud]] | [[París]] | 1961-06-14 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1514 | [[:d:Q54180619|Q54180619]] | [[Mariette Yvinec]] | | 1953 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1515 | [[:d:Q54238175|Q54238175]] | [[Tanya L. Leise]] | | | [[Estados Unidos de América]] | 2023-01-18 | |- | style='text-align:right'| 1516 | [[:d:Q54271900|Q54271900]] | [[Ayşe Şahin]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1517 | [[:d:Q54271907|Q54271907]] | [[Kathleen Madden]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1518 | [[:d:Q54271916|Q54271916]] | [[Aimee Johnson]] | | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 1519 | [[:d:Q54614086|Q54614086]] | [[Alina Carmen Cojocaru]] | | 1973-01-16 | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 1520 | [[:d:Q54621964|Q54621964]] | [[Ping Zhang]] | | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 1521 | [[:d:Q54622196|Q54622196]] | [[Rhonda Hatcher]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1522 | [[:d:Q54871334|Q54871334]] | [[Jennifer McLoud-Mann]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1523 | [[:d:Q54878680|Q54878680]] | [[Constance Anne Herschel]] | | 1855 | | 1939-06-20 | |- | style='text-align:right'| 1524 | [[:d:Q54913864|Q54913864]] | [[Roswitha März]] | [[Varnsdorf]] | 1940-10-15 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 1525 | [[:d:Q54954016|Q54954016]] | [[Amel Ben Abda]] | | 20th century | [[French protectorate of Tunisia]]<br/>[[Tunisia]] | | |- | style='text-align:right'| 1526 | [[:d:Q55080899|Q55080899]] | [[Erika Tatiana Camacho]] | [[Guadalaxara, México|Guadalaxara]] | 1974-09-03 | [[México]] | | [[Ficheiro:ErikaCamachoPapagoPark2020b.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1527 | [[:d:Q55102372|Q55102372]] | [[Elena Evgen'evna D'yakonova]] | | 1961-01-05 | | | |- | style='text-align:right'| 1528 | [[:d:Q55104048|Q55104048]] | [[Tatyana Ivanovna Kuznetsova]] | [[Moscova]] | 1945-04-27 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1529 | [[:d:Q55104390|Q55104390]] | [[Galina Lazareva]] | | 1971-05-24 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:GalinaLazarevaProfRASCorrMembRAS.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1530 | [[:d:Q55104695|Q55104695]] | [[Inna Sadovnichaya]] | [[Moscova]] | 1976-12-17 | [[Rusia]]<br/>[[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 1531 | [[:d:Q55135170|Q55135170]] | [[Marie-Odette Dubois-Violette]] | [[Plottes]] | 1918-06-27 | [[Francia]] | 2004-12-01 | |- | style='text-align:right'| 1532 | [[:d:Q55135913|Q55135913]] | [[Colette Cassignol]] | [[4th arrondissement of Lyon]] | 1916-02-17 | [[Francia]] | 2008-01-03 | |- | style='text-align:right'| 1533 | [[:d:Q55139644|Q55139644]] | [[María Jesús Carro Rossell]] | [[Tánxer]] | 1961 | [[España]] | | [[Ficheiro:MJCR.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1534 | [[:d:Q55197060|Q55197060]] | [[Tamilla Hasanova]] | [[Bakú]] | 1952-02-14 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Azerbaidján]] | | |- | style='text-align:right'| 1535 | [[:d:Q55220341|Q55220341]] | [[Marilda Sotomayor]] | [[Río de Xaneiro]] | 1944-03-13 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 1536 | [[:d:Q55363177|Q55363177]] | [[Ana Justel]] | [[Madrid]] | 1967-12-27 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1537 | [[:d:Q55393186|Q55393186]] | [[Helena Siwek]] | | 1940 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1538 | [[:d:Q55450772|Q55450772]] | [[Sara Del Valle]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1539 | [[:d:Q55584104|Q55584104]] | [[Margaret Walshaw]] | | 1950-08-31 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Margaret Walshaw 2007.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1540 | [[:d:Q55585012|Q55585012]] | [[Jacqueline Jensen-Vallin]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1541 | [[:d:Q55591553|Q55591553]] | [[Rachel Levy]] | | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 1542 | [[:d:Q55591554|Q55591554]] | [[Carolina Araujo]] | [[Niterói]] | 1976-09-05 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Carolina Araujo ICM 2018 (43586926225).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1543 | [[:d:Q55760062|Q55760062]] | [[Cohl Furey]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1544 | [[:d:Q55760555|Q55760555]] | [[Vanesa Magar Brunner]] | [[Cidade de México]] | 1971-08-04 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 1545 | [[:d:Q55820360|Q55820360]] | [[Nicole Spillane]] | | 1988-01-02 | [[Francia]]<br/>[[Irlanda]] | | [[Ficheiro:Nicole Spillane Oberwolfach 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1546 | [[:d:Q55830093|Q55830093]] | [[Margaret Brown]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1547 | [[:d:Q55873808|Q55873808]] | [[Daniela De Silva]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1548 | [[:d:Q55873824|Q55873824]] | [[Virginia R. Young]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1549 | [[:d:Q55947477|Q55947477]] | [[Caroline Lasser]] | | 1975 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Caroline Lasser Oberwolfach 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1550 | [[:d:Q55964534|Q55964534]] | [[Lucienne Félix]] | [[Nancy]] | 1901-03-15 | | 1994-09-28 | |- | style='text-align:right'| 1551 | [[:d:Q56043373|Q56043373]] | [[Graciela Boente]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1552 | [[:d:Q56043879|Q56043879]] | [[Sonia Natale]] | [[Tres Arroyos]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 1553 | [[:d:Q56063308|Q56063308]] | [[Vicky Neale]] | | 1984 | [[Reino Unido]] | 2023 | |- | style='text-align:right'| 1554 | [[:d:Q56070630|Q56070630]] | [[Nelli Neumann]] | [[Wrocław]] | 1886-01-03 | [[Alemaña]] | 1942 | |- | style='text-align:right'| 1555 | [[:d:Q56087039|Q56087039]] | [[Nira Dyn]] | | 1942 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 1556 | [[:d:Q56087071|Q56087071]] | [[Georgia Perakis]] | [[Grecia]] | 1966-03-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1557 | [[:d:Q56090451|Q56090451]] | [[Marianna Pensky]] | [[Perm]] | 1959-06-16 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1558 | [[:d:Q56090483|Q56090483]] | [[Elena Braverman]] | [[Perm]] | 1961-02-09 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]]<br/>[[Canadá]]<br/>[[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 1559 | [[:d:Q56222591|Q56222591]] | [[Claudia Sagastizábal]] | | | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Claudia Sagastizábal ICM 2018 (28977103447).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1560 | [[:d:Q56223008|Q56223008]] | [[Diane Maclagan]] | | 1974-07-01 | | | |- | style='text-align:right'| 1561 | [[:d:Q56223077|Q56223077]] | [[Jeanne N. Clelland]] | | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1562 | [[:d:Q56223945|Q56223945]] | [[Kirsi Peltonen]] | | | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1563 | [[:d:Q56289602|Q56289602]] | [[Candice Renee Price]] | [[California]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1564 | [[:d:Q56331609|Q56331609]] | [[Ulla Dinger]] | | 1955 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Ulla Dinger (beskuren).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1565 | [[:d:Q56331837|Q56331837]] | [[Julie Rowlett]] | | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 1566 | [[:d:Q56350909|Q56350909]] | [[Thelma Krug]] | [[São Paulo]] | 1951-03-20 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 1567 | [[:d:Q56408770|Q56408770]] | [[Antonella Ferrara]] | [[Xénova]] | 1963 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1568 | [[:d:Q56437643|Q56437643]] | [[Marian P. Roque]] | | | [[Filipinas]] | | |- | style='text-align:right'| 1569 | [[:d:Q56437773|Q56437773]] | [[Mari-Jo P. Ruiz]] | | 1943 | | 2022 | |- | style='text-align:right'| 1570 | [[:d:Q56446941|Q56446941]] | [[Bannihatti Parameshwarappa Dakshayani]] | [[Bhadravathi]] | | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 1571 | [[:d:Q56447028|Q56447028]] | [[Alicia Alva]] | | 1977-11-03 | [[Perú]] | | [[Ficheiro:Alicia Katherine Alva Mantari.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1572 | [[:d:Q56489370|Q56489370]] | [[Rose Morton]] | [[Carolina do Norte]] | 1925-12-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1999-11-12 | |- | style='text-align:right'| 1573 | [[:d:Q56599975|Q56599975]] | [[Amy Shell-Gellasch]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1574 | [[:d:Q56604039|Q56604039]] | [[Lara Alcock]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1575 | [[:d:Q56612441|Q56612441]] | [[Ilona Palásti]] | | 1924 | | 1991 | |- | style='text-align:right'| 1576 | [[:d:Q56616972|Q56616972]] | [[Julia Wolf]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1577 | [[:d:Q56640538|Q56640538]] | [[Helen Popova Alderson]] | [[Bakú]] | 1924-05-14 | [[Unión Soviética]] | 1972-11-05 | |- | style='text-align:right'| 1578 | [[:d:Q56651275|Q56651275]] | [[Jennifer Balakrishnan]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jennifer Balakrishnan at Oberwolfach (2018).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1579 | [[:d:Q56677294|Q56677294]] | [[Helena Chmura Kraemer]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1580 | [[:d:Q56678448|Q56678448]] | [[Nike Sun]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1581 | [[:d:Q56685472|Q56685472]] | [[Rachel Harrison]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1582 | [[:d:Q56697451|Q56697451]] | [[Sue Ann Campbell]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1583 | [[:d:Q56706011|Q56706011]] | [[Michelle Manes]] | | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1584 | [[:d:Q56744321|Q56744321]] | [[Karen Willcox]] | [[Auckland]] | | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Karen Willcox MNZM (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1585 | [[:d:Q56746535|Q56746535]] | [[Monica Vișan]] | [[Drobeta-Turnu Severin]] | 1979-08-05 | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 1586 | [[:d:Q56780713|Q56780713]] | [[Lidia van Driel-Gesztelyi]] | [[Sátoraljaújhely]] | 1951-05-28 | [[Hungría]]<br/>[[República Checa]]<br/>[[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1587 | [[:d:Q56805406|Q56805406]] | [[Ginestra Bianconi]] | | | | | [[Ficheiro:Nordita talk.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1588 | [[:d:Q56826526|Q56826526]] | [[Adélia Sequeira]] | | 1951-03-14 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 1589 | [[:d:Q56850046|Q56850046]] | [[Eva Miranda]] | [[Reus]] | 20th century | [[España]] | | [[Ficheiro:Evamiranda2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1590 | [[:d:Q56855422|Q56855422]] | [[Sigal Gottlieb]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1591 | [[:d:Q56871126|Q56871126]] | [[María Ángeles Gil Álvarez]] | [[Valladolid]] | 1953-09-15 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1592 | [[:d:Q56875887|Q56875887]] | [[Marilyn Strutchens]] | | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 1593 | [[:d:Q56879503|Q56879503]] | [[Carina Curto]] | | 1978-04-15 | | | |- | style='text-align:right'| 1594 | [[:d:Q56904605|Q56904605]] | [[Stéphanie van der Pas]] | | 1989 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1595 | [[:d:Q56949613|Q56949613]] | [[Ranee Brylinski]] | [[Detroit]] | 1957-01-28<br/>1957 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1596 | [[:d:Q56958932|Q56958932]] | [[Geraldine Rauch]] | [[Heidelberg]] | 1982-09-15 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1597 | [[:d:Q57029615|Q57029615]] | [[Katherine Calvin]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Katherine Calvin (NHQ202201100001 002).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1598 | [[:d:Q57038968|Q57038968]] | [[Lenore J Cowen]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1599 | [[:d:Q57058898|Q57058898]] | [[Lynne McClure]] | | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 1600 | [[:d:Q57059022|Q57059022]] | [[Ulrica Wilson]] | [[Massachusetts]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1601 | [[:d:Q57059780|Q57059780]] | [[Magnhild Lien]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1602 | [[:d:Q57078151|Q57078151]] | [[Maeve McCarthy]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1603 | [[:d:Q57078168|Q57078168]] | [[Lesley Ward]] | | 1963-05-11 | | | |- | style='text-align:right'| 1604 | [[:d:Q57079384|Q57079384]] | [[Alison Harcourt]] | [[Colac]] | 1929-11-24 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Alison harcourt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1605 | [[:d:Q57079690|Q57079690]] | [[Ailsa Land]] | [[West Bromwich]] | 1927-06-14 | [[Reino Unido]] | 2021-05-16 | [[Ficheiro:Ailsa Land, c1980s (4437665957).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1606 | [[:d:Q57158920|Q57158920]] | [[Anne M. Leggett]] | [[Columbus]] | 1947-05-28 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1607 | [[:d:Q57158960|Q57158960]] | [[Jacqueline Dewar]] | | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1608 | [[:d:Q57168617|Q57168617]] | [[Helena Lilja]] | | 1947 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1609 | [[:d:Q57204673|Q57204673]] | [[Birgit Richter]] | [[Dortmund]] | 1971-07-14 | | | |- | style='text-align:right'| 1610 | [[:d:Q57239194|Q57239194]] | [[Mary Bradburn]] | [[Normanby]] | 1918-03-17 | | 2000 | |- | style='text-align:right'| 1611 | [[:d:Q57239288|Q57239288]] | [[L. D. Adams]] | [[Gloucester]] | 1889-07-02 | | 1966 | [[Ficheiro:LDA-DorisAdams.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1612 | [[:d:Q57239292|Q57239292]] | [[Margaret Hayman]] | [[New Earswick]] | 1923-08-07 | | 1994-07-26 | |- | style='text-align:right'| 1613 | [[:d:Q57239822|Q57239822]] | [[Maria Bruna]] | [[Barcelona]] | 1984 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1614 | [[:d:Q57260497|Q57260497]] | [[Jeanette McLeod]] | | | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1615 | [[:d:Q57292982|Q57292982]] | [[Giulia Di Nunno]] | [[Milán]] | 1973 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1616 | [[:d:Q57293771|Q57293771]] | [[Elizabeth McHarg]] | | 1923-04-22 | | 1999-04-29 | |- | style='text-align:right'| 1617 | [[:d:Q57302679|Q57302679]] | [[Catherine Hobbs]] | [[Bristol]] | 1968 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Catherine Hobbs mathematician.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1618 | [[:d:Q57306956|Q57306956]] | [[Beatrice Meini]] | [[Pontedera]] | 1968-12-05 | | | |- | style='text-align:right'| 1619 | [[:d:Q57313278|Q57313278]] | [[Joan E. Walsh]] | | 1932-10-07 | [[Reino Unido]] | 2017-12-30 | |- | style='text-align:right'| 1620 | [[:d:Q57313606|Q57313606]] | [[Vivien Kirk]] | | | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Vivien Kirk 1990 (headshot).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1621 | [[:d:Q57313641|Q57313641]] | [[Sue Singer]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1622 | [[:d:Q57313647|Q57313647]] | [[Penny J. Davies]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1623 | [[:d:Q57416520|Q57416520]] | [[Ekaterina Kostina]] | [[Belarús]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1624 | [[:d:Q57418951|Q57418951]] | [[Clara Latimer Bacon]] | [[McDonough County]] | 1866-08-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1948-04-14 | |- | style='text-align:right'| 1625 | [[:d:Q57451771|Q57451771]] | [[Elena Prieto]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1626 | [[:d:Q57531647|Q57531647]] | [[Chelsea Walton]] | [[Detroit]] | 1983-07-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Chelsea Walton MFO 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1627 | [[:d:Q57545809|Q57545809]] | [[Paola Francesca Antonietti]] | [[Milán]] | 1980-04-15 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1628 | [[:d:Q57547321|Q57547321]] | [[Xiaojun Chen]] | | | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 1629 | [[:d:Q57557697|Q57557697]] | [[Andrea Walther]] | [[Bremerhaven]] | 1970-09-09 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1630 | [[:d:Q57573358|Q57573358]] | [[Olga Tsuberbiller]] | [[Moscova]] | 1885-09-07<br/>1885-09-19 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1975-09-28 | |- | style='text-align:right'| 1631 | [[:d:Q57584454|Q57584454]] | [[Mythily Ramaswamy]] | | 1954-06-06 | [[India]] | | [[Ficheiro:Mythily Ramaswamy Mission pour la Place des Femmes CNRS.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1632 | [[:d:Q57584658|Q57584658]] | [[Ruth M. Davis]] | [[Sharpsville]] | 1928-10-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2012-03-28 | [[Ficheiro:RuthMargaretDavis1972.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1633 | [[:d:Q57586405|Q57586405]] | [[Esther Arkin]] | | 1950s | [[Israel]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1634 | [[:d:Q57598851|Q57598851]] | [[Elizabeth Mansfield]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1635 | [[:d:Q57613764|Q57613764]] | [[Betül Tanbay]] | [[Istambul]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 1636 | [[:d:Q57624489|Q57624489]] | [[Irene Moroz]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1637 | [[:d:Q57776214|Q57776214]] | [[Daniela di Serafino]] | [[Nápoles]] | 1966-04-08 | [[Italia]] | 2022-08-22 | |- | style='text-align:right'| 1638 | [[:d:Q57915263|Q57915263]] | [[Anne Watson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1639 | [[:d:Q57915325|Q57915325]] | [[Beatrice Rivière]] | | 1974 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1640 | [[:d:Q57915444|Q57915444]] | [[Christine O'Keefe]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1641 | [[:d:Q57915535|Q57915535]] | [[Elaine Cohen]] | | 1944-11-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1642 | [[:d:Q57915559|Q57915559]] | [[Emily Willbanks]] | [[Fort Lauderdale]] | 1930-11-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2007-02-18 | |- | style='text-align:right'| 1643 | [[:d:Q57915806|Q57915806]] | [[Guergana Petrova]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1644 | [[:d:Q57915839|Q57915839]] | [[Jennifer Scott]] | | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 1645 | [[:d:Q57915860|Q57915860]] | [[Linda Gilbert Saucier]] | | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 1646 | [[:d:Q57915881|Q57915881]] | [[Malgorzata Dubiel]] | | | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Malgorzata Dubiel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1647 | [[:d:Q57915894|Q57915894]] | [[Mary Elizabeth Falk de Losada]] | [[Estados Unidos de América]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1648 | [[:d:Q57915922|Q57915922]] | [[Pamela Gorkin]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Pamela Gorkin (2006).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1649 | [[:d:Q57915965|Q57915965]] | [[Yvonne Stokes]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1650 | [[:d:Q58010066|Q58010066]] | [[Alissa Crans]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1651 | [[:d:Q58030233|Q58030233]] | [[Angelika Bunse-Gerstner]] | | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 1652 | [[:d:Q58030250|Q58030250]] | [[Helen Moore]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1653 | [[:d:Q58100509|Q58100509]] | [[Linda B. Hayden]] | [[Portsmouth (Q342803)|Portsmouth]] | 1949-02-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1654 | [[:d:Q58110987|Q58110987]] | [[Christine Böckmann]] | [[Potsdam]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 1655 | [[:d:Q58219461|Q58219461]] | [[Marlene Kretschmer]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1656 | [[:d:Q58303268|Q58303268]] | [[Sally Cockburn]] | [[Otava]] | 1960 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1657 | [[:d:Q58305083|Q58305083]] | [[Saly Ruth Ramler]] | [[Galicia (Europa Central)|Galitsia]] | 1894-11-10 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Checoslovaquia]] | 1993-11-26 | [[Ficheiro:Saly.Ruth.Ramler.Struik.(1894-1993).Prague.1921.bw.gif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1658 | [[:d:Q58333657|Q58333657]] | [[Lynn Batten]] | | 1948 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1659 | [[:d:Q58416599|Q58416599]] | [[Anne Schilling]] | | | | | [[Ficheiro:SchillingAnne LenartCristian 2011 MFO13784.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1660 | [[:d:Q58416608|Q58416608]] | [[Claudia Polini]] | | | | | [[Ficheiro:UlrichBernd PoliniClaudia 2016 MFO21136.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1661 | [[:d:Q58416613|Q58416613]] | [[Efstratia Kalfagianni]] | | 1965 | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1662 | [[:d:Q58416620|Q58416620]] | [[Fioralba Cakoni]] | | | | | [[Ficheiro:CakoniFioralba2012 MFO16075.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1663 | [[:d:Q58416624|Q58416624]] | [[Irena Swanson]] | [[Eslovenia]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1664 | [[:d:Q58416658|Q58416658]] | [[Susan Hermiller]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1665 | [[:d:Q58420231|Q58420231]] | [[Natalya Vladimirovna Brovka]] | [[Minsk]] | 1959-05-30 | | | |- | style='text-align:right'| 1666 | [[:d:Q58477817|Q58477817]] | [[Claire Postlethwaite]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1667 | [[:d:Q58494998|Q58494998]] | [[Julie Bergner]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Julie Bergner MFO.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1668 | [[:d:Q58495305|Q58495305]] | [[Elena Marchisotto]] | | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1669 | [[:d:Q58495449|Q58495449]] | [[Lisl Gaal]] | [[Viena]] | 1924-01-17 | [[Austria]] | 2024 | |- | style='text-align:right'| 1670 | [[:d:Q58495642|Q58495642]] | [[Sarah Glaz]] | [[Bucarest]] | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 1671 | [[:d:Q58641596|Q58641596]] | [[Jessica Sklar]] | | 1973 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1672 | [[:d:Q58641618|Q58641618]] | [[Ellina Grigorieva]] | [[Moscova]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1673 | [[:d:Q58641632|Q58641632]] | [[Heather Harrington]] | | 1984-07-31 | | | |- | style='text-align:right'| 1674 | [[:d:Q58641633|Q58641633]] | [[Lotte Hollands]] | [[Maasbree]] | 1981 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1675 | [[:d:Q58750333|Q58750333]] | [[Maia Martcheva]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1676 | [[:d:Q58756977|Q58756977]] | [[Gerlind Plonka]] | | 1966 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1677 | [[:d:Q58885800|Q58885800]] | [[Eleanor G. Rieffel]] | | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 1678 | [[:d:Q58885810|Q58885810]] | [[Janet Beery]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1679 | [[:d:Q59116050|Q59116050]] | [[Lidia Angeleri Hügel]] | | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 1680 | [[:d:Q59160098|Q59160098]] | [[Alison Marr]] | | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 1681 | [[:d:Q59160102|Q59160102]] | [[Anastasia Stavrova]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1682 | [[:d:Q59165732|Q59165732]] | [[Carla Cotwright-Williams]] | | 1973-11-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Carla Cotwright-Williams.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1683 | [[:d:Q59199523|Q59199523]] | [[Priscilla Braislin]] | [[Burlington]] | 1838-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1888-12-15 | [[Ficheiro:Priscilla Braislin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1684 | [[:d:Q59209544|Q59209544]] | [[Elham Kazemi]] | | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 1685 | [[:d:Q59240359|Q59240359]] | [[Gillie Larew]] | | 1882-07-28 | | 1977-01-02 | |- | style='text-align:right'| 1686 | [[:d:Q59256924|Q59256924]] | [[Rosana Rodríguez López]] | [[Galicia]] | 20th century | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1687 | [[:d:Q59267334|Q59267334]] | [[Nancy Garcia]] | | | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:CMB 2017 (028).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1688 | [[:d:Q59267761|Q59267761]] | [[Eva Löcherbach]] | [[Bergisch Gladbach]] | 1970-12-21 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Second NeuroMat Workshop (day 01) 05.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1689 | [[:d:Q59304505|Q59304505]] | [[Alessandra Lunardi]] | [[Lucca]] | 1958-01-30 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1690 | [[:d:Q59325321|Q59325321]] | [[Marta Bunge]] | [[Buenos Aires]] | 1938-10-31 | [[Arxentina]] | 2022-10-25 | [[Ficheiro:Bunge Marta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1691 | [[:d:Q59352687|Q59352687]] | [[Yaiza Canzani]] | [[Blanes]] | 1987-02-25 | [[España]]<br/>[[Uruguai]] | | [[Ficheiro:Canzani-Yaiza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1692 | [[:d:Q59423240|Q59423240]] | [[Heike Fassbender]] | | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 1693 | [[:d:Q59429077|Q59429077]] | [[Verdiana Masanja]] | [[Bukoba]] | 1954-10-12 | [[Tanzania]] | | [[Ficheiro:Verediana Masanja 1 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1694 | [[:d:Q59522650|Q59522650]] | [[Barbara Trader Faires]] | | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1695 | [[:d:Q59527594|Q59527594]] | [[Marcia Ascher]] | [[Nova York]] | 1935-04-23 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-06-11 | [[Ficheiro:Tinne Hoff Kjeldsen and Marcia Ascher, Oberwolfach Photo Collection.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1696 | [[:d:Q59532087|Q59532087]] | [[Mariarosaria Padula]] | | | | 2012-09-29 | |- | style='text-align:right'| 1697 | [[:d:Q59595207|Q59595207]] | [[Anna Mazzucato]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Anna Mazzucato Oberwolfach 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1698 | [[:d:Q59604467|Q59604467]] | [[Anne Bourlioux]] | | | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Anne Bourlioux Berkeley 1991.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1699 | [[:d:Q59617961|Q59617961]] | [[Isabel Fernández Delgado]] | [[Linares, España|Linares]] | 1979-08-16 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1700 | [[:d:Q59628572|Q59628572]] | [[Elena Georgievna Glagoleva]] | [[Moscova]] | 1926-04-08 | [[Rusia]]<br/>[[Unión Soviética]] | 2015-07-20 | |- | style='text-align:right'| 1701 | [[:d:Q59640637|Q59640637]] | [[Vera Fischer]] | | | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 1702 | [[:d:Q59654488|Q59654488]] | [[Karin Schnass]] | [[Klosterneuburg]] | 1980-05-03 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Reinhold Mitterlehner, Karin Schnass-4114 (14448452044).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1703 | [[:d:Q59679067|Q59679067]] | [[Sarah Spurgeon]] | [[Wolverhampton]] | 1963-12-04 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1704 | [[:d:Q59702744|Q59702744]] | [[Asha Rao]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1705 | [[:d:Q59714293|Q59714293]] | [[Katharine Elizabeth O'Brien]] | [[Amesbury]] | 1901-04-10 | | 1998-04-10 | |- | style='text-align:right'| 1706 | [[:d:Q59714299|Q59714299]] | [[Mara Alagic]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1707 | [[:d:Q59777359|Q59777359]] | [[Katya Scheinberg]] | [[Moscova]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1708 | [[:d:Q59777406|Q59777406]] | [[Karen Aardal]] | | 1961 | [[Noruega]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Karen Aardal MFO.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1709 | [[:d:Q59812149|Q59812149]] | [[Amanda Folsom]] | | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1710 | [[:d:Q59850906|Q59850906]] | [[Francesca Mazzia]] | | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 1711 | [[:d:Q59912831|Q59912831]] | [[Iryna Sushko]] | | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 1712 | [[:d:Q60138266|Q60138266]] | [[Apala Majumdar]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1713 | [[:d:Q60191593|Q60191593]] | [[Tamara Broderick]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1714 | [[:d:Q60231929|Q60231929]] | [[Azniv Kasparian]] | | | [[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 1715 | [[:d:Q60271061|Q60271061]] | [[Maryanne Tipler]] | | | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Maryanne Tipler ONZM (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1716 | [[:d:Q60389554|Q60389554]] | [[Daniela Ferrero]] | | | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1717 | [[:d:Q60528729|Q60528729]] | [[Maria Colombo]] | [[Luino]] | 1989-05-25 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:EPFL 2021 Maria Colombo Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1718 | [[:d:Q60621146|Q60621146]] | [[Victoria Otero|María Victoria Otero Espinar]] | [[Lugo]] | 1962 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1719 | [[:d:Q60682454|Q60682454]] | [[Agnieszka Malinowska]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1720 | [[:d:Q60695676|Q60695676]] | [[Elizabeth B. Dussan V.]] | | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 1721 | [[:d:Q60706804|Q60706804]] | [[Ingrid Kristine Glad]] | | 1965 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1722 | [[:d:Q60828620|Q60828620]] | [[Natalia M. Novikova]] | [[Moscova]] | 1953-03-08 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1723 | [[:d:Q60829798|Q60829798]] | [[Rebeca Guber]] | [[Avellaneda]] | 1926-07-02 | [[Arxentina]] | 2020-08-25 | |- | style='text-align:right'| 1724 | [[:d:Q60835249|Q60835249]] | [[Małgorzata Przeniosło]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1725 | [[:d:Q60845458|Q60845458]] | [[Marian Pour-El]] | | 1928-04-29<br/>1928-04-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-06-10 | |- | style='text-align:right'| 1726 | [[:d:Q60976797|Q60976797]] | [[Yusu Wang]] | | | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 1727 | [[:d:Q61000632|Q61000632]] | [[Tatiana Roque]] | [[Río de Xaneiro]] | 1970-04-24 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Tatiana Roque 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1728 | [[:d:Q61043077|Q61043077]] | [[Ruth I. Michler]] | [[Ithaca, Nova York|Ithaca]] | 1967-03-08 | | 2000-11-01 | |- | style='text-align:right'| 1729 | [[:d:Q61046277|Q61046277]] | [[Natasha Flyer]] | | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1730 | [[:d:Q61050367|Q61050367]] | [[Jacqueline Chen]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1731 | [[:d:Q61107160|Q61107160]] | [[Teresa Edwards]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1732 | [[:d:Q61109846|Q61109846]] | [[Lea Lepmann]] | [[Aravu]] | 1948 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1733 | [[:d:Q61114737|Q61114737]] | [[Ana María Carpio Rodríguez]] | | | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1734 | [[:d:Q61135290|Q61135290]] | [[Mavluda Kasimova]] | [[Dushanbe]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 1735 | [[:d:Q61135319|Q61135319]] | [[Муҳаббат Каримова]] | [[Dushanbe]] | 1937-12-27 | | | |- | style='text-align:right'| 1736 | [[:d:Q61136196|Q61136196]] | [[Mastona Bobonazarovna Kholikova]] | | 1977-01-31 | [[Tadjiikistán]] | | |- | style='text-align:right'| 1737 | [[:d:Q61136410|Q61136410]] | [[Дилором Ҷӯрабекова]] | [[Samarcanda]] | 1939 | | | |- | style='text-align:right'| 1738 | [[:d:Q61136417|Q61136417]] | [[Раҳима Шарипова]] | [[Dushanbe]] | 1941 | | | |- | style='text-align:right'| 1739 | [[:d:Q61153619|Q61153619]] | [[Eun Sug Park]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1740 | [[:d:Q61161151|Q61161151]] | [[Elaine Chew]] | [[Buffalo, Nova York|Buffalo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1741 | [[:d:Q61165087|Q61165087]] | [[Barbara Falkenbach Ryan]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1742 | [[:d:Q61283805|Q61283805]] | [[Susan M. Sanchez]] | | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 1743 | [[:d:Q61475828|Q61475828]] | [[Judith V. Field]] | | 1943 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1744 | [[:d:Q61641467|Q61641467]] | [[Elaine Koppelman]] | [[Brooklyn]] | 1937-03-28 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-01-11 | |- | style='text-align:right'| 1745 | [[:d:Q61722013|Q61722013]] | [[Susan Jane Colley]] | | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 1746 | [[:d:Q61726646|Q61726646]] | [[Gerd Grubb]] | [[Copenhague]] | 1939-02-12 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 1747 | [[:d:Q61783912|Q61783912]] | [[Artishia Wilkerson Jordan]] | | 1901-08-12 | | 1974-02-07 | [[Ficheiro:ArtishiaWilkersonJordan1923.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1748 | [[:d:Q61796280|Q61796280]] | [[Alex James (Q61796280)|Alex James]] | | | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1749 | [[:d:Q61824743|Q61824743]] | [[Claudia Czado]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1750 | [[:d:Q61829253|Q61829253]] | [[Dorothy McFadden Hoover]] | [[Hope]] | 1918-07-01 | [[Estados Unidos de América]] | 2000-02-07 | |- | style='text-align:right'| 1751 | [[:d:Q61835348|Q61835348]] | [[Alice Mary Hilton]] | [[Londres]] | 1936-06-18 | | 2011-08-10 | |- | style='text-align:right'| 1752 | [[:d:Q61862537|Q61862537]] | [[Valerie Myerscough]] | | 1942-06-20 | [[Reino Unido]] | 1980-11-08 | |- | style='text-align:right'| 1753 | [[:d:Q61872065|Q61872065]] | [[Virginia McShane Warfield]] | [[Charlottesville]] | 1942-09-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Virginia Warfield Oberwolfach 1977.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1754 | [[:d:Q61872896|Q61872896]] | [[Patricia Campbell]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1755 | [[:d:Q61874620|Q61874620]] | [[Kristin Umland]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1756 | [[:d:Q61877040|Q61877040]] | [[Hanan Mohamed Abdelrahman]] | [[Exipto]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1757 | [[:d:Q61889707|Q61889707]] | [[Victoria Fernández]] | [[León, España|León]] | 1956 | [[España]] | | [[Ficheiro:Bittori 8M handi.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1758 | [[:d:Q61895797|Q61895797]] | [[Debbie Leung]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1759 | [[:d:Q61956494|Q61956494]] | [[Izabela Abramowicz]] | [[Lutosławice]] | 1889-11-09 | [[Polonia]] | 1973-01-22 | |- | style='text-align:right'| 1760 | [[:d:Q61987165|Q61987165]] | [[Nilanjana Datta]] | | | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 1761 | [[:d:Q61989126|Q61989126]] | [[Barbara Reys]] | | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 1762 | [[:d:Q62019410|Q62019410]] | [[Eleonora Catsigeras]] | [[Uruguai]]<br/>[[Montevideo]] | 1956-08-12 | [[Uruguai]] | | |- | style='text-align:right'| 1763 | [[:d:Q62022530|Q62022530]] | [[Susan Martonosi]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1764 | [[:d:Q62051641|Q62051641]] | [[Anna M. Bigatti]] | | 1965-12-06 | | | |- | style='text-align:right'| 1765 | [[:d:Q62055184|Q62055184]] | [[Annabelle McIver]] | | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 1766 | [[:d:Q62066729|Q62066729]] | [[Katarzyna Rejzner]] | [[Cracovia]] | 1985 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Schenkel Benini Rejzner Schweigert 2016 MFO21430.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1767 | [[:d:Q62067666|Q62067666]] | [[Cristina Sernadas]] | | 1951 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 1768 | [[:d:Q62086502|Q62086502]] | [[Lesley B. Cormack]] | | 1957-11-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1769 | [[:d:Q62112656|Q62112656]] | [[Gizem Karaali]] | | 1974 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1770 | [[:d:Q62351381|Q62351381]] | [[Beverly Anderson]] | [[Nova Orleáns]] | 1943-09-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1771 | [[:d:Q62389029|Q62389029]] | [[Juliette Kennedy]] | | 1955-08-28 | | | |- | style='text-align:right'| 1772 | [[:d:Q62485180|Q62485180]] | [[Carenne Ludeña]] | [[Estados Unidos de América]] | 20th century | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 1773 | [[:d:Q62559737|Q62559737]] | [[Mariangiola Dezani-Ciancaglini]] | | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 1774 | [[:d:Q62604401|Q62604401]] | [[Sue Geller]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1775 | [[:d:Q62627019|Q62627019]] | [[Lisa Orloff Clark]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1776 | [[:d:Q62713996|Q62713996]] | [[Yulia Shmukler]] | [[Dnipro]] | 1936 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Israel]] | | [[Ficheiro:Yulia Isaakovna Shmukler.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1777 | [[:d:Q62773096|Q62773096]] | [[Holly Krieger]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1778 | [[:d:Q62787676|Q62787676]] | [[Sviatlana Novikava]] | [[Černieŭka]] | 1947-04-19 | [[Belarús]] | 2012-07-01 | |- | style='text-align:right'| 1779 | [[:d:Q62991260|Q62991260]] | [[Kathryn Leonard]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1780 | [[:d:Q62993776|Q62993776]] | [[Ellen Gethner]] | [[Estados Unidos de América]] | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1781 | [[:d:Q63039201|Q63039201]] | [[Mabel Barnes]] | [[Wapello]] | 1905-07-29 | [[Estados Unidos de América]] | 1993-02-22 | |- | style='text-align:right'| 1782 | [[:d:Q63105766|Q63105766]] | [[Klavdija Kutnar]] | [[Liubliana]] | 1980-12-23 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Klavdija Kutnar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1783 | [[:d:Q63117672|Q63117672]] | [[Concha Gómez]] | | | [[Italia]]<br/>[[Cuba]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1784 | [[:d:Q63122279|Q63122279]] | [[Kristina Vušković]] | | 1967 | [[Serbia]] | | |- | style='text-align:right'| 1785 | [[:d:Q63184709|Q63184709]] | [[Barbara Canright]] | [[Iowa]] | 1920-11-12 | [[Estados Unidos de América]] | 1997-09-17 | |- | style='text-align:right'| 1786 | [[:d:Q63184743|Q63184743]] | [[Anna Puglisi]] | [[Palermo]] | 1939 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]]<br/>[[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1787 | [[:d:Q63229353|Q63229353]] | [[Patricia Fauring]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1788 | [[:d:Q63254138|Q63254138]] | [[Peregrina Quintela Estévez]] | [[Vigo]] | 1960 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1789 | [[:d:Q63348661|Q63348661]] | [[Camilla Hollanti]] | [[Kokkola]] | 1979 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1790 | [[:d:Q63430495|Q63430495]] | [[Anna K. Panorska]] | | | [[Polonia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1791 | [[:d:Q63456919|Q63456919]] | [[Pandrosion]] | [[Alexandría]] | 300 | | 360 | [[Ficheiro:Pandrosion d'Alexandrie.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1792 | [[:d:Q63789264|Q63789264]] | [[Hilary Ockendon]] | [[Derby]] | 1941 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Hilary Ockendon 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1793 | [[:d:Q63860069|Q63860069]] | [[Geneviève Raugel]] | [[Estrasburgo]] | 1951-05-27 | [[Francia]] | 2019-05-10 | [[Ficheiro:Raugel genevieve.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1794 | [[:d:Q63861472|Q63861472]] | [[Sirkka-Liisa Eriksson]] | | 1958-01-08 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1795 | [[:d:Q63864142|Q63864142]] | [[Maarit Järvenpää]] | | | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1796 | [[:d:Q63865093|Q63865093]] | [[Daniela Calvetti]] | [[Bagnara di Romagna]] | | [[Italia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1797 | [[:d:Q63928607|Q63928607]] | [[Hazel Perfect]] | | | | 2015-07-08 | |- | style='text-align:right'| 1798 | [[:d:Q63945214|Q63945214]] | [[Klara Hveberg]] | | 1974-08-19 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1799 | [[:d:Q63967466|Q63967466]] | [[Urszula Marciniak]] | [[Varsovia]] | 1977-03-24 | [[Polonia]] | 2016-06 | |- | style='text-align:right'| 1800 | [[:d:Q64005396|Q64005396]] | [[Claudia Valls]] | | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 1801 | [[:d:Q64006395|Q64006395]] | [[Emily Kathryn Wyant]] | | 1897 | | 1942-07-16 | |- | style='text-align:right'| 1802 | [[:d:Q64010068|Q64010068]] | [[Luminița Vese]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1803 | [[:d:Q64010403|Q64010403]] | [[Maura Mast]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1804 | [[:d:Q64016822|Q64016822]] | [[Julia Gordon]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1805 | [[:d:Q64148559|Q64148559]] | [[Crista Arangala]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1806 | [[:d:Q64160375|Q64160375]] | [[Kerry Landman]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1807 | [[:d:Q64225580|Q64225580]] | [[Karine Beauchard]] | | 1978-11-27 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1808 | [[:d:Q64358876|Q64358876]] | [[Angela Slavova]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1809 | [[:d:Q64373689|Q64373689]] | [[Mila Nikolova]] | | 1962 | | 2018-06-20 | |- | style='text-align:right'| 1810 | [[:d:Q64431789|Q64431789]] | [[Julie Delon]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1811 | [[:d:Q64438248|Q64438248]] | [[Katalin M. Hangos]] | [[Budapest]] | 1952-09-27 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 1812 | [[:d:Q64496009|Q64496009]] | [[Charlotte Watts]] | [[Farnborough]] | 1962-10-05 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Charlotte Watts - Safeguarding 2018 Conference - 45407824621 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1813 | [[:d:Q64500289|Q64500289]] | [[Eleanor C. Pressly]] | [[Due West]] | 1918 | [[Estados Unidos de América]] | 2003-05-10 | [[Ficheiro:Eleanor Pressley (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1814 | [[:d:Q64686675|Q64686675]] | [[Vivette Girault]] | [[Niza]] | 1943 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1815 | [[:d:Q64706261|Q64706261]] | [[Lynda R. Wiest]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1816 | [[:d:Q64711586|Q64711586]] | [[Tetyana Romanova]] | | | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 1817 | [[:d:Q64718442|Q64718442]] | [[Fiong An Chang]] | [[Cherkasy]] | 1999 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 1818 | [[:d:Q64728403|Q64728403]] | [[Valentyna Horbachuk]] | [[Mahilioŭ]] | 1937-06-25 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 1819 | [[:d:Q64934644|Q64934644]] | [[Alina Levytska]] | [[Konotop]] | 1946-01-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1820 | [[:d:Q65031509|Q65031509]] | [[Sylvia Chin-Pi Lu]] | | 1928 | | 2014 | |- | style='text-align:right'| 1821 | [[:d:Q65031880|Q65031880]] | [[Anna Petrovna Mishina]] | | 1926-08-28 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2004-10-24 | |- | style='text-align:right'| 1822 | [[:d:Q65057793|Q65057793]] | [[Min Ji]] | | 1960 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 1823 | [[:d:Q65195543|Q65195543]] | [[Alina Viktorovna Garbuzova]] | [[Khárkiv]] | 2001 | | | |- | style='text-align:right'| 1824 | [[:d:Q65195677|Q65195677]] | [[Anastasia Lysakevych]] | [[Khárkiv]] | 1993 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 1825 | [[:d:Q65197035|Q65197035]] | [[Olena Vaneeva]] | [[Dnipro]] | 1982-06-28 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 1826 | [[:d:Q65200465|Q65200465]] | [[Yuliya Stepanivna Mishura]] | [[Kíiv]] | 1952-12-26 | | | |- | style='text-align:right'| 1827 | [[:d:Q65212829|Q65212829]] | [[Irina Yehorchenko]] | | | | | [[Ficheiro:P 20190207 173222.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1828 | [[:d:Q65265551|Q65265551]] | [[Mare Roosileht]] | [[Kohtla-Järve]] | 1967-06-28 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Ida-Virumaa aasta tegija 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1829 | [[:d:Q65518040|Q65518040]] | [[Karin Cvetko-Vah]] | | | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Karin Cvetko Vah 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1830 | [[:d:Q65572887|Q65572887]] | [[Fatma Moalla]] | [[Tunes]] | 1939-01-14 | [[French protectorate of Tunisia]]<br/>[[Tunisia]] | | |- | style='text-align:right'| 1831 | [[:d:Q65683852|Q65683852]] | [[Mariam Harutyunyan]] | [[Iereván]] | 1962-11-16 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Armenia]] | | [[Ficheiro:Mariam Harutyunyan.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1832 | [[:d:Q65707471|Q65707471]] | [[Amina Doumane]] | [[Marrocos]] | 1990-09-02 | [[Marrocos]] | | |- | style='text-align:right'| 1833 | [[:d:Q65747601|Q65747601]] | [[Melody Chan]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1834 | [[:d:Q65800895|Q65800895]] | [[Eva-Maria Graefe]] | | | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1835 | [[:d:Q65940231|Q65940231]] | [[Marjorie Devaney]] | [[Bell]] | 1931-03-03 | [[Estados Unidos de América]] | 2007-09-20 | [[Ficheiro:Marjory Jones punching a program for the MANIAC.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1836 | [[:d:Q65969896|Q65969896]] | [[Carmen L. Rivera-Medina]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1837 | [[:d:Q66058197|Q66058197]] | [[Anita Schöbel]] | [[Stuttgart]] | 1969-05-02 | | | |- | style='text-align:right'| 1838 | [[:d:Q66084640|Q66084640]] | [[Virginia Tucker]] | [[Hertford]] | 1909 | [[Estados Unidos de América]] | 1985-01-19 | |- | style='text-align:right'| 1839 | [[:d:Q66436589|Q66436589]] | [[Ellen Baake]] | | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 1840 | [[:d:Q66472658|Q66472658]] | [[Chris Soteros]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1841 | [[:d:Q66584184|Q66584184]] | [[Rosa Orellana]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1842 | [[:d:Q66584185|Q66584185]] | [[Dorothy Wallace]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1843 | [[:d:Q66716312|Q66716312]] | [[Marta Civil]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1844 | [[:d:Q66717478|Q66717478]] | [[Karen Marrongelle]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1845 | [[:d:Q66734333|Q66734333]] | [[Nkechi Agwu]] | [[Enugu]] | 1962-10-08 | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:Nkechi Agwu DSC4143 (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1846 | [[:d:Q66735264|Q66735264]] | [[Diane Henderson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1847 | [[:d:Q66736200|Q66736200]] | [[Aline Gouget]] | | 1977 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1848 | [[:d:Q66750395|Q66750395]] | [[Margaret Wiecek]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1849 | [[:d:Q66763730|Q66763730]] | [[Lucy Campbell]] | [[Barbados]] | 20th century | [[Ghana]] | | |- | style='text-align:right'| 1850 | [[:d:Q66789609|Q66789609]] | [[Asuman Aksoy]] | [[Karaman]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1851 | [[:d:Q66816497|Q66816497]] | [[Chiu-Yen Kao]] | | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 1852 | [[:d:Q66838629|Q66838629]] | [[Joy Morris]] | | 1970 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1853 | [[:d:Q66857295|Q66857295]] | [[Laurie Heyer]] | | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 1854 | [[:d:Q66892392|Q66892392]] | [[Lynne Butler]] | | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 1855 | [[:d:Q66934738|Q66934738]] | [[Naomi Jochnowitz]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1856 | [[:d:Q66941939|Q66941939]] | [[Svetlana Roudenko]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1857 | [[:d:Q66961167|Q66961167]] | [[Victoria Powers]] | | 1958 | | 2025-02-02 | [[Ficheiro:Vicki Powers.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1858 | [[:d:Q66965189|Q66965189]] | [[Mary Kay Stein]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1859 | [[:d:Q67000705|Q67000705]] | [[Leslie Cheng]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1860 | [[:d:Q67000959|Q67000959]] | [[Margit Rösler]] | | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 1861 | [[:d:Q67001813|Q67001813]] | [[Monica VanDieren]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1862 | [[:d:Q67048104|Q67048104]] | [[Elizabeth Meckes]] | | 1980 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-12-16 | |- | style='text-align:right'| 1863 | [[:d:Q67090841|Q67090841]] | [[Leslie Hogben]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1864 | [[:d:Q67131439|Q67131439]] | [[Alina von Davier]] | [[Bucarest]] | 1967 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 1865 | [[:d:Q67135779|Q67135779]] | [[Colva Roney-Dougal]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1866 | [[:d:Q67135785|Q67135785]] | [[Clare Parnell]] | | 1970 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1867 | [[:d:Q67157799|Q67157799]] | [[Sonja Smets]] | | 1971-08-24 | | | |- | style='text-align:right'| 1868 | [[:d:Q67168446|Q67168446]] | [[Pascale Garaud]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1869 | [[:d:Q67170188|Q67170188]] | [[Tatyana Krivobokova]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1870 | [[:d:Q67173474|Q67173474]] | [[Janina Śladkowska-Zahorska]] | | 1926 | [[Polonia]] | 2019-08-02 | |- | style='text-align:right'| 1871 | [[:d:Q67175857|Q67175857]] | [[Maria Emelianenko]] | [[Dubna]] | 1979-03-13 | | | |- | style='text-align:right'| 1872 | [[:d:Q67183006|Q67183006]] | [[Tara Brendle]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1873 | [[:d:Q67187129|Q67187129]] | [[Dorina Mitrea]] | | 1965-04-30 | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 1874 | [[:d:Q67187681|Q67187681]] | [[Tanya Christiansen]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1875 | [[:d:Q67188139|Q67188139]] | [[Leah Berman]] | | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 1876 | [[:d:Q67188599|Q67188599]] | [[Doris Stockton]] | | 1924 | | 2018 | |- | style='text-align:right'| 1877 | [[:d:Q67189097|Q67189097]] | [[Silvia Heubach]] | | | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1878 | [[:d:Q67189100|Q67189100]] | [[Christine Guenther]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1879 | [[:d:Q67189756|Q67189756]] | [[Tanya Khovanova]] | | 1959-01-25 | | | [[Ficheiro:Tanya Khovanova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1880 | [[:d:Q67191522|Q67191522]] | [[Nancy Neudauer]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1881 | [[:d:Q67199225|Q67199225]] | [[Chen Shou]] | | 1909 | [[República Popular da China]]<br/>[[República da China (1912-1949)|República da China]]<br/>[[Dinastía Qing]] | 2007-04-28 | |- | style='text-align:right'| 1882 | [[:d:Q67200147|Q67200147]] | [[Tilla Weinstein]] | | 1934 | [[Estados Unidos de América]] | 2002-01-21 | [[Ficheiro:Tilla Klotz Milnor.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1883 | [[:d:Q67200564|Q67200564]] | [[Polly Sy]] | | 1953 | [[Filipinas]] | | |- | style='text-align:right'| 1884 | [[:d:Q67202249|Q67202249]] | [[Joanne Elliott]] | | 1925 | [[Estados Unidos de América]] | 2023 | |- | style='text-align:right'| 1885 | [[:d:Q67222731|Q67222731]] | [[Donna Testerman]] | | 1960 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 1886 | [[:d:Q67222751|Q67222751]] | [[Kathryn Mann]] | | | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Kathryn P. Mann Berkeley 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1887 | [[:d:Q67222763|Q67222763]] | [[Mary Pugh]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1888 | [[:d:Q67223515|Q67223515]] | [[Natalia Komarova]] | | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 1889 | [[:d:Q67338519|Q67338519]] | [[Cristina Butucea]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1890 | [[:d:Q67344843|Q67344843]] | [[Christina Goldschmidt]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1891 | [[:d:Q67361567|Q67361567]] | [[Nathalie Eisenbaum]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1892 | [[:d:Q67361583|Q67361583]] | [[Haya Kaspi]] | | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 1893 | [[:d:Q67392608|Q67392608]] | [[Zhang Zhifen]] | | 1927-01-08 | [[República Popular da China]]<br/>[[República da China (1912-1949)|República da China]] | | |- | style='text-align:right'| 1894 | [[:d:Q67456575|Q67456575]] | [[Marina Logares]] | [[Madrid]] | 1976 | [[España]] | | [[Ficheiro:Marina Logares.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1895 | [[:d:Q67544956|Q67544956]] | [[Hajnal Andréka]] | [[Budapest]] | 1947-11-17 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 1896 | [[:d:Q67548666|Q67548666]] | [[Christine Bachoc]] | | 1964 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Christine Bachoc MFO 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1897 | [[:d:Q67611985|Q67611985]] | [[Collette Coullard]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1898 | [[:d:Q67852267|Q67852267]] | [[Mai Gehrke]] | | 1964-05-10 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 1899 | [[:d:Q67896999|Q67896999]] | [[Emilie Virginia Haynsworth]] | [[Sumter]] | 1916-06-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1985-05-04 | |- | style='text-align:right'| 1900 | [[:d:Q67900368|Q67900368]] | [[Christine Heitsch]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1901 | [[:d:Q67987491|Q67987491]] | [[Paola Loreti]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1902 | [[:d:Q68085808|Q68085808]] | [[Marie Duflo]] | [[Teloché]] | 1940-08-19 | [[Francia]] | 2019-09-16 | |- | style='text-align:right'| 1903 | [[:d:Q68101338|Q68101338]] | [[Hettie Belle Ege]] | [[Erie]] | 1861-03-31 | | 1942-11-19 | [[Ficheiro:HettieBelleEge1915.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1904 | [[:d:Q68104547|Q68104547]] | [[Helena Mihaljević]] | [[Saraxevo]] | 1982-03-05 | | | |- | style='text-align:right'| 1905 | [[:d:Q68170524|Q68170524]] | [[Dimitra Karchitska]] | [[Chalara]] | 1939-08-02 | [[Macedonia do Norte]] | | |- | style='text-align:right'| 1906 | [[:d:Q68235152|Q68235152]] | [[Claudia Malvenuto]] | | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 1907 | [[:d:Q68235186|Q68235186]] | [[Catherine Meadows]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1908 | [[:d:Q68245995|Q68245995]] | [[Renata Mansini]] | | 1968 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Renata Mansini 2022 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1909 | [[:d:Q68246057|Q68246057]] | [[Kieka Mynhardt]] | [[Cidade do Cabo]] | 1953 | [[Suráfrica]]<br/>[[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1910 | [[:d:Q68642045|Q68642045]] | [[Wendy Myrvold]] | | 20th century | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1911 | [[:d:Q68642069|Q68642069]] | [[Věra Trnková]] | [[Berehove]] | 1934-03-16 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | 2018-05-27 | |- | style='text-align:right'| 1912 | [[:d:Q68889618|Q68889618]] | [[Kaye Stacey]] | | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 1913 | [[:d:Q68990899|Q68990899]] | [[Dona Strauss]] | | 1934 | | | |- | style='text-align:right'| 1914 | [[:d:Q69364533|Q69364533]] | [[Heidi Thornquist]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1915 | [[:d:Q69368600|Q69368600]] | [[Karen L. Collins]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1916 | [[:d:Q69368631|Q69368631]] | [[Ann Trenk]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1917 | [[:d:Q69438943|Q69438943]] | [[Margit Voigt]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1918 | [[:d:Q69507488|Q69507488]] | [[Amelia Verdejo Rodríguez]] | [[Bueu]] | 1956 | [[España]] | | [[Ficheiro:Amelia Verdejo Rodríguez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1919 | [[:d:Q69541039|Q69541039]] | [[Diana Thomas]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1920 | [[:d:Q69543263|Q69543263]] | [[Patricia Hiddleston]] | [[Troon]] | 1933-05-09 | [[Escocia]] | 2017-12-08 | |- | style='text-align:right'| 1921 | [[:d:Q69596743|Q69596743]] | [[Yiqun Lisa Yin]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1922 | [[:d:Q69629883|Q69629883]] | [[Jacqueline Ramagge]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1923 | [[:d:Q69639313|Q69639313]] | [[Mary Catherine Bishop Weiss]] | [[Wichita]] | 1930-12-11 | | 1966-10-08 | |- | style='text-align:right'| 1924 | [[:d:Q69715520|Q69715520]] | [[Odile Favaron]] | | 1938 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1925 | [[:d:Q69870030|Q69870030]] | [[Bird Margaret Turner]] | [[Moundsville]] | 1877-04-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1962-09-05 | |- | style='text-align:right'| 1926 | [[:d:Q70114295|Q70114295]] | [[Marion Lee Johnson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1927 | [[:d:Q70238501|Q70238501]] | [[Kathaleen Land]] | [[Bridgewater]] | 1918-11-21 | [[Estados Unidos de América]] | 2012-10-07 | |- | style='text-align:right'| 1928 | [[:d:Q70278745|Q70278745]] | [[Alice Christine Stickland]] | [[Camberwell]] | 1906-03-16 | [[Reino Unido]] | 1987-04-16 | |- | style='text-align:right'| 1929 | [[:d:Q70278957|Q70278957]] | [[Anne C. Morel]] | | | | 1984-07-22 | |- | style='text-align:right'| 1930 | [[:d:Q70554617|Q70554617]] | [[Ágnes Szendrei]] | [[Szeged]] | | [[Hungría]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1931 | [[:d:Q70737920|Q70737920]] | [[Elisa Martín Garijo]] | [[Teruel]]<br/>[[Huesca]] | 20th century | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1932 | [[:d:Q70796059|Q70796059]] | [[Greta Panova]] | | 1983 | | | [[Ficheiro:Greta C. Panova Oberwolfach 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1933 | [[:d:Q71869813|Q71869813]] | [[Elena Perelman]] | [[San Petersburgo]] | 20th century | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1934 | [[:d:Q72801165|Q72801165]] | [[Josephine Mitchell]] | [[Edmonton]] | 1912-06-30 | | 2000-12-28 | |- | style='text-align:right'| 1935 | [[:d:Q73157344|Q73157344]] | [[Jane Heffernan]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1936 | [[:d:Q73306315|Q73306315]] | [[Rachel Roberts]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1937 | [[:d:Q73322038|Q73322038]] | [[Karen Rhea]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1938 | [[:d:Q73352620|Q73352620]] | [[Jennifer Switkes]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1939 | [[:d:Q73420699|Q73420699]] | [[Julianna Tymoczko]] | | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1940 | [[:d:Q73420813|Q73420813]] | [[Jang-Mei Wu]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1941 | [[:d:Q73431812|Q73431812]] | [[Chikako Mese]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1942 | [[:d:Q73493198|Q73493198]] | [[Sema Salur]] | | | [[Turquía]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1943 | [[:d:Q74171483|Q74171483]] | [[Eileen Poiani]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1944 | [[:d:Q75099006|Q75099006]] | [[Anna Irwin Young]] | [[Chicago Heights]] | 1873-11-25 | | 1920-09-03 | [[Ficheiro:Anna Irwin Young.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1945 | [[:d:Q75100239|Q75100239]] | [[Lulu Hofmann Bechtolsheim]] | [[Nova York]] | 1902-05-27 | | 1989-08-29 | |- | style='text-align:right'| 1946 | [[:d:Q75100252|Q75100252]] | [[Mary Gervase]] | [[Roxbury]] | 1888-09-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1926-10-22 | |- | style='text-align:right'| 1947 | [[:d:Q75100257|Q75100257]] | [[Nola Haynes]] | [[Linn County]] | 1897-01-09 | [[Estados Unidos de América]] | 1996-12-21 | |- | style='text-align:right'| 1948 | [[:d:Q75100263|Q75100263]] | [[Goldie Printis Horton]] | [[Athens]] | 1887-09-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1972-05-11 | |- | style='text-align:right'| 1949 | [[:d:Q75100276|Q75100276]] | [[Dorothy McCoy]] | [[Oklahoma Territory]] | 1903-08-09 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-11-21 | |- | style='text-align:right'| 1950 | [[:d:Q75100283|Q75100283]] | [[Anna Helene Palmie]] | [[Brooklyn]] | 1863-05-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1946-06-12 | |- | style='text-align:right'| 1951 | [[:d:Q75100288|Q75100288]] | [[Charlotte Elvira Pengra]] | [[Juda]] | 1875-05-30 | | 1916-02-07<br/>1916-02-09 | |- | style='text-align:right'| 1952 | [[:d:Q75100295|Q75100295]] | [[Louise Johnson Rosenbaum]] | [[Carrollton]] | 1908-01-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1980-01-16 | |- | style='text-align:right'| 1953 | [[:d:Q75100301|Q75100301]] | [[Ida May Schottenfels]] | [[Estados Unidos de América]] | 1869-12-21 | | 1942-03-11 | |- | style='text-align:right'| 1954 | [[:d:Q75100307|Q75100307]] | [[Mary Emily Sinclair]] | [[Worcester, Massachusetts|Worcester]] | 1878-09-27 | | 1955-06-03 | |- | style='text-align:right'| 1955 | [[:d:Q75101063|Q75101063]] | [[Freda Porter]] | [[Lumberton]] | 1957-10-14 | | | |- | style='text-align:right'| 1956 | [[:d:Q75187075|Q75187075]] | [[Harriet Junior Walton]] | [[Claxton]] | 1933-09 | | | |- | style='text-align:right'| 1957 | [[:d:Q75994177|Q75994177]] | [[Ivette Fuentes]] | | | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 1958 | [[:d:Q76166280|Q76166280]] | [[Rinat Kedem]] | | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1959 | [[:d:Q76383999|Q76383999]] | [[Karla Hoffman]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1960 | [[:d:Q76444529|Q76444529]] | [[Marcia Groszek]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1961 | [[:d:Q76446980|Q76446980]] | [[Mireille Gettler-Summa]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1962 | [[:d:Q76501058|Q76501058]] | [[Elizabeth Wilmer]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1963 | [[:d:Q77860240|Q77860240]] | [[Elena Fernández]] | | 1956-07-04 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1964 | [[:d:Q77860970|Q77860970]] | [[Montserrat Alsina i Aubach]] | | 1966-11-19 | | | |- | style='text-align:right'| 1965 | [[:d:Q78238508|Q78238508]] | [[Malwina Łuczak]] | [[Polonia]] | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1966 | [[:d:Q78437416|Q78437416]] | [[Jennifer Schultens]] | | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 1967 | [[:d:Q79080557|Q79080557]] | [[Mary-Elizabeth Hamstrom]] | | 1927 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-12-02 | |- | style='text-align:right'| 1968 | [[:d:Q79176770|Q79176770]] | [[Konstantina Trivisa]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1969 | [[:d:Q79669189|Q79669189]] | [[Mabel Minerva Young]] | [[Worcester, Massachusetts|Worcester]] | 1872-07-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1963-03-04 | |- | style='text-align:right'| 1970 | [[:d:Q79833966|Q79833966]] | [[Kay O'Halloran]] | | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 1971 | [[:d:Q79932627|Q79932627]] | [[Adela Ruiz de Royo]] | [[Grau]] | 1943-12-15 | [[España]]<br/>[[Panamá]] | 2019-06-19 | |- | style='text-align:right'| 1972 | [[:d:Q80142574|Q80142574]] | [[Laura Overdeck]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1973 | [[:d:Q81266623|Q81266623]] | [[Gerda de Vries]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1974 | [[:d:Q81272043|Q81272043]] | [[Monica Nevins]] | | 1973 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1975 | [[:d:Q81350182|Q81350182]] | [[Frances Kuo]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1976 | [[:d:Q81486124|Q81486124]] | [[Pauline Mellon]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1977 | [[:d:Q81674722|Q81674722]] | [[Erin Chambers]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1978 | [[:d:Q81775512|Q81775512]] | [[Sinem Çelik Onaran]] | | | [[Turquía]] | | [[Ficheiro:Sinem Celik Onaran.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1979 | [[:d:Q81911768|Q81911768]] | [[Simone Gutt]] | [[Uccle]] | 1956-07-03 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 1980 | [[:d:Q82080157|Q82080157]] | [[Genowefa Łoskiewicz]] | [[Grabie]] | 1929-09-21 | [[Polonia]] | 1995-04-24 | |- | style='text-align:right'| 1981 | [[:d:Q82282365|Q82282365]] | [[Gunilla Kreiss]] | | 1958-12-08 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1982 | [[:d:Q82455847|Q82455847]] | [[Barbara Kaltenbacher]] | | | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 1983 | [[:d:Q82780191|Q82780191]] | [[Sarah J. Greenwald]] | [[Charlotte, Carolina do Norte|Charlotte]] | 1969-09-10 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sarah J. Greenwald.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1984 | [[:d:Q83116417|Q83116417]] | [[Pamela E. Harris]] | [[México]] | 1983-11-28 | [[México]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1985 | [[:d:Q83373645|Q83373645]] | [[Inge Troch]] | | 1941-02-24<br/>1936 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 1986 | [[:d:Q83385299|Q83385299]] | [[Catherine Jami]] | | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 1987 | [[:d:Q83617400|Q83617400]] | [[Patti Frazer Lock]] | | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 1988 | [[:d:Q83802139|Q83802139]] | [[Josephine Jue]] | | | | | [[Ficheiro:Josephine Jue NASA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1989 | [[:d:Q84183887|Q84183887]] | [[Mihaela Ignatova]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1990 | [[:d:Q84201665|Q84201665]] | [[Mireille Capitaine]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1991 | [[:d:Q84281343|Q84281343]] | [[Sylvia Skan]] | [[Richmond]] | 1897-08-15 | | 1972-06-10 | |- | style='text-align:right'| 1992 | [[:d:Q84439208|Q84439208]] | [[Flora Sadler]] | [[Aberdeen, Escocia|Aberdeen]] | 1912-06-04 | [[Reino Unido]] | 2000-12-25 | |- | style='text-align:right'| 1993 | [[:d:Q84577445|Q84577445]] | [[Shandelle Henson]] | | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1994 | [[:d:Q84917665|Q84917665]] | [[Kathleen Kavanagh]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1995 | [[:d:Q85123488|Q85123488]] | [[Jenna Carpenter]] | [[Corsicana]] | 1961-11-07 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1996 | [[:d:Q85134168|Q85134168]] | [[Ewa Hensz-Chądzyńska]] | | 20th century | [[Polonia]] | 2019-12-17 | |- | style='text-align:right'| 1997 | [[:d:Q85136918|Q85136918]] | [[Manuela Garín Pinillos]] | [[Asturias]] | 1914-01-01 | [[España]]<br/>[[México]] | 2019-04-30 | [[Ficheiro:Manuela Garín.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1998 | [[:d:Q85222190|Q85222190]] | [[Sarah B. Hart]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1999 | [[:d:Q85278965|Q85278965]] | [[Allison Henrich]] | | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 2000 | [[:d:Q85406104|Q85406104]] | [[Karen M. Brucks]] | [[Chicago]] | 1957-02-01 | | 2017-07-08 | |- | style='text-align:right'| 2001 | [[:d:Q85554686|Q85554686]] | [[Amy Langville]] | | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2002 | [[:d:Q85601625|Q85601625]] | [[Xiaoying Han]] | | | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 2003 | [[:d:Q85817376|Q85817376]] | [[Nastassja Cipriani]] | [[Roma]] | 1987 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2004 | [[:d:Q85905702|Q85905702]] | [[Giuliana Davidoff]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2005 | [[:d:Q85931227|Q85931227]] | [[Alexandra Carpentier]] | [[Bourg-la-Reine]] | 1987-07-06 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2006 | [[:d:Q85991127|Q85991127]] | [[Hele Kiisel]] | | 1953-11-01 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2007 | [[:d:Q86052409|Q86052409]] | [[L. Christine Kinsey]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2008 | [[:d:Q86096723|Q86096723]] | [[Soraya Sherif]] | [[Exipto]] | 1934-07-03 | [[Exipto]] | | |- | style='text-align:right'| 2009 | [[:d:Q86147856|Q86147856]] | [[Olga Korosteleva]] | | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 2010 | [[:d:Q86309029|Q86309029]] | [[Nouzha El Yacoubi]] | | 1950-04-24 | [[Marrocos]] | | |- | style='text-align:right'| 2011 | [[:d:Q86383270|Q86383270]] | [[Susan H. Marshall]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2012 | [[:d:Q86530753|Q86530753]] | [[Christiane Tretter]] | | 1964-12-28 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Christiane Tretter keynote at Deutsche Mathematiker-Vereinigung 2023 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2013 | [[:d:Q86718346|Q86718346]] | [[Tatjana Stykel]] | [[Terekti]] | 1973-07-19 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 2014 | [[:d:Q86756309|Q86756309]] | [[Irene Sciriha]] | | | | | [[Ficheiro:Irene Sciriha.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2015 | [[:d:Q86857283|Q86857283]] | [[Coralia Cartis]] | | | [[Romanía]] | | [[Ficheiro:Coralia cartis 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2016 | [[:d:Q86907028|Q86907028]] | [[Marie Johanna Weiss]] | [[California]] | 1903-09-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1952-08-19 | |- | style='text-align:right'| 2017 | [[:d:Q86921282|Q86921282]] | [[Adela Świątek]] | | 1945-09-02 | [[Polonia]] | 2019-09-27 | |- | style='text-align:right'| 2018 | [[:d:Q86929839|Q86929839]] | [[Karma Dajani]] | [[Líbano]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 2019 | [[:d:Q87043868|Q87043868]] | [[Jing-Rebecca Li]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2020 | [[:d:Q87051793|Q87051793]] | [[Mirka Miller]] | [[Rumburk]] | 1949 | | 2016 | |- | style='text-align:right'| 2021 | [[:d:Q87064309|Q87064309]] | [[Natalia Ostianu]] | [[Soroca]] | 1922-03-07 | [[Moldova]] | 2005-02-17 | |- | style='text-align:right'| 2022 | [[:d:Q87093554|Q87093554]] | [[Eleanor Mollie Horadam]] | | 1921 | | 2002 | |- | style='text-align:right'| 2023 | [[:d:Q87093626|Q87093626]] | [[Kathy Horadam]] | | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 2024 | [[:d:Q87121495|Q87121495]] | [[Beryl May Dent]] | [[Chippenham]] | 1900-05-10 | [[Reino Unido]] | 1977-08-09 | |- | style='text-align:right'| 2025 | [[:d:Q87127020|Q87127020]] | [[Lore Zumeta Olaskoaga]] | [[Zarautz]] | 1994 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2026 | [[:d:Q87195406|Q87195406]] | [[Elizabeth R. Bennett]] | [[Shawnee-on-Delaware]] | 1880-10-09 | | 1972-10-15 | |- | style='text-align:right'| 2027 | [[:d:Q87401965|Q87401965]] | [[Gladys Gibbens]] | [[Nova Orleáns]] | 1893-01-21 | | 1983-09-24 | |- | style='text-align:right'| 2028 | [[:d:Q87492557|Q87492557]] | [[María Merino]] | [[Bilbao]] | 1976-01-20 | [[España]] | | [[Ficheiro:Maria Merino. Matematikaria, ikertzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2029 | [[:d:Q87656203|Q87656203]] | [[Ruth M. Williams]] | [[Birmingham]] | 1945 | | | [[Ficheiro:Ruth Margaret Williams.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2030 | [[:d:Q87758132|Q87758132]] | [[Anna-Lisa Arrhenius]] | | 1914-08-31 | [[Suecia]] | 1994-08-22 | |- | style='text-align:right'| 2031 | [[:d:Q88027625|Q88027625]] | [[Irmina Herburt]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2032 | [[:d:Q88239202|Q88239202]] | [[Mary Perry Smith]] | | | | 2015 | [[Ficheiro:Mary Perry Smith, 1983.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2033 | [[:d:Q88297112|Q88297112]] | [[Susanne Prediger]] | | 1971 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2034 | [[:d:Q88435791|Q88435791]] | [[Elena Celledoni]] | | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 2035 | [[:d:Q88440938|Q88440938]] | [[Lisa Lorentzen]] | | 1943 | | | |- | style='text-align:right'| 2036 | [[:d:Q88441075|Q88441075]] | [[Berit Stensønes]] | | 1956 | | 2022 | [[Ficheiro:Berit Stensønes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2037 | [[:d:Q88478240|Q88478240]] | [[Serena Dipierro]] | | | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2038 | [[:d:Q88664472|Q88664472]] | [[Marta Štefánková]] | [[Třinec]] | 1974-01-28 | | | [[Ficheiro:Marta Štefánková.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2039 | [[:d:Q88787576|Q88787576]] | [[Malka Gorfine]] | | 1967 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 2040 | [[:d:Q88797604|Q88797604]] | [[Denise Kirschner]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2041 | [[:d:Q88913000|Q88913000]] | [[Emily F Stone]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2042 | [[:d:Q89022151|Q89022151]] | [[Vivien J Challis]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2043 | [[:d:Q89031142|Q89031142]] | [[Mercedes Siles Molina]] | [[Xaén]] | 1966 | [[España]] | | [[Ficheiro:Mercedes Siles Molina por Valerie de la Dehesa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2044 | [[:d:Q89097110|Q89097110]] | [[Eunok Jung]] | | 1966 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 2045 | [[:d:Q89188904|Q89188904]] | [[Olha Chernukha]] | [[Lviv]] | 1962-01-14 | | | |- | style='text-align:right'| 2046 | [[:d:Q89273643|Q89273643]] | [[Louise Adelaide Wolf]] | [[Milwaukee]] | 1898-10-20 | [[Estados Unidos de América]] | 1962-11-14 | |- | style='text-align:right'| 2047 | [[:d:Q89279273|Q89279273]] | [[Mireille Martin-Deschamps]] | | 20th century | [[Francia]] | | [[Ficheiro:2020 Mireille Martin-Deschamps.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2048 | [[:d:Q89310680|Q89310680]] | [[Olga Semenovna Mazhorova]] | [[Khabarovsk]] | 1947-12-15 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Мажорова Ольга Семёновна (лекция по газодинамике).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2049 | [[:d:Q89330946|Q89330946]] | [[Margarete Caroline Wolf]] | [[Milwaukee]] | 1911-11-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1998-04-03 | |- | style='text-align:right'| 2050 | [[:d:Q89377117|Q89377117]] | [[Lilya Budaghyan]] | [[Bakú]] | 1976-01-29 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Armenia]] | | [[Ficheiro:Lilya Budaghyan photo made in 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2051 | [[:d:Q89406785|Q89406785]] | [[Elizabeth Hirschfelder]] | [[Providence, Rhode Island|Providence]] | 1902-04-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2002-09-29 | |- | style='text-align:right'| 2052 | [[:d:Q89575461|Q89575461]] | [[Elita Aleksandrovna Mukhacheva]] | [[Nizhnii Novgorod]] | 1930-06-09 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2011-04-15 | |- | style='text-align:right'| 2053 | [[:d:Q89659877|Q89659877]] | [[Elizabeth LeStourgeon]] | [[Farmville]] | 1880-06-01 | | 1971-02-06 | |- | style='text-align:right'| 2054 | [[:d:Q90159037|Q90159037]] | [[Vera Schiff]] | [[San Petersburgo]] | 1858 | [[Imperio Ruso]] | 1919-09-28 | [[Ficheiro:Shiff v i.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2055 | [[:d:Q90256206|Q90256206]] | [[Pamela Liebeck]] | | 1930 | | 2012 | |- | style='text-align:right'| 2056 | [[:d:Q90328178|Q90328178]] | [[Jeanette Shakalli]] | | 1985 | [[Panamá]] | | [[Ficheiro:Jeanette Shakalli 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2057 | [[:d:Q90389216|Q90389216]] | [[Maria R D'Orsogna]] | | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 2058 | [[:d:Q90401394|Q90401394]] | [[Marion Ballantyne White]] | [[Peoria]] | 1871-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1958-01-30 | |- | style='text-align:right'| 2059 | [[:d:Q90480082|Q90480082]] | [[Josephine Roe]] | [[Meredith]] | 1858-05-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1946-04-29 | |- | style='text-align:right'| 2060 | [[:d:Q90652137|Q90652137]] | [[Anke Schmeink]] | | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 2061 | [[:d:Q90828357|Q90828357]] | [[Marion Epstein]] | [[Brooklyn]] | 1915-06-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-03-24 | |- | style='text-align:right'| 2062 | [[:d:Q90900607|Q90900607]] | [[Bess Marie Eversull]] | [[Elmwood Place]] | 1899-05-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1978-03-18 | |- | style='text-align:right'| 2063 | [[:d:Q90911704|Q90911704]] | [[Madeline Early]] | [[Brooklyn]] | 1912-04-01 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-01-20 | |- | style='text-align:right'| 2064 | [[:d:Q90997814|Q90997814]] | [[Dolores Romero Morales]] | | 1971 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2065 | [[:d:Q91111344|Q91111344]] | [[Marie Cecilia Mangold]] | [[Cincinnati]] | 1872-12-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1934-02-09 | |- | style='text-align:right'| 2066 | [[:d:Q91236256|Q91236256]] | [[Sündüz Keleş]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2067 | [[:d:Q91298460|Q91298460]] | [[Shu Ting Hsia]] | [[Pequín]] | 1903-09-25 | | 1980-08-16 | |- | style='text-align:right'| 2068 | [[:d:Q91640800|Q91640800]] | [[Marjorie Beaty]] | [[Buffalo, Nova York|Buffalo]] | 1906-01-21 | [[Estados Unidos de América]] | 2002-07-18 | |- | style='text-align:right'| 2069 | [[:d:Q91713682|Q91713682]] | [[Antonella Zanna]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2070 | [[:d:Q92161276|Q92161276]] | [[Ralucca Gera]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2071 | [[:d:Q92277440|Q92277440]] | [[Alba Rojo Cama]] | [[Cidade de México]] | 1961 | [[México]] | 2016 | |- | style='text-align:right'| 2072 | [[:d:Q92278293|Q92278293]] | [[Beatrice Hagen]] | [[Barton County]] | 1899-07-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1987-07-22 | |- | style='text-align:right'| 2073 | [[:d:Q92583027|Q92583027]] | [[Helene Shapiro]] | | 1954-05-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2074 | [[:d:Q92846557|Q92846557]] | [[Stanislawa Nikodym]] | [[Varsovia]] | 1897-07-02 | [[Polonia]] | 1988-03-25 | |- | style='text-align:right'| 2075 | [[:d:Q92970069|Q92970069]] | [[Orly Alter]] | [[Tel Aviv]] | 1964-04 | [[Israel]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Orly Alter EurekAlert! 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2076 | [[:d:Q92974047|Q92974047]] | [[Susan Goldstine]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2077 | [[:d:Q92999652|Q92999652]] | [[Alona Ben-Tal]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2078 | [[:d:Q93099666|Q93099666]] | [[Aline Huke Frink]] | [[Torrington]] | 1904-03-02 | [[Estados Unidos de América]] | 2000-03-14 | [[Ficheiro:AlineHuke1924.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2079 | [[:d:Q93243390|Q93243390]] | [[Cleota Gage Fry]] | [[Shoshone County]] | 1910-12-30 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-07-01 | |- | style='text-align:right'| 2080 | [[:d:Q93346059|Q93346059]] | [[Irene Price]] | [[Indiana]] | 1902-01-16 | [[Estados Unidos de América]] | 1999-03-13 | |- | style='text-align:right'| 2081 | [[:d:Q93422080|Q93422080]] | [[Beulah Armstrong]] | [[Kansas]]<br/>[[Sterling]] | 1895-11-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1965-02-22 | |- | style='text-align:right'| 2082 | [[:d:Q93428106|Q93428106]] | [[Irene Sabadini]] | | 1965 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2083 | [[:d:Q93489239|Q93489239]] | [[Flora Dobler Sutton]] | [[Baltimore]] | 1890-06-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1976-06-23 | |- | style='text-align:right'| 2084 | [[:d:Q93509338|Q93509338]] | [[Muriel Glauert]] | [[Nottingham]] | 1892-05-07 | [[Reino Unido]] | 1949-12-23 | |- | style='text-align:right'| 2085 | [[:d:Q93571646|Q93571646]] | [[Jillian Beardwood]] | [[Norwich (Q130191)|Norwich]] | 1934 | [[Reino Unido]] | 2019 | |- | style='text-align:right'| 2086 | [[:d:Q93579839|Q93579839]] | [[Helen Tappan]] | [[Mount Pleasant]] | 1888-10-22 | [[Estados Unidos de América]] | 1971-11-10 | |- | style='text-align:right'| 2087 | [[:d:Q93723011|Q93723011]] | [[Annita Tuller]] | [[Brooklyn]] | 1910-12-30 | [[Estados Unidos de América]] | 1994-08-29 | |- | style='text-align:right'| 2088 | [[:d:Q93921370|Q93921370]] | [[Margaret Bayer]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2089 | [[:d:Q93962240|Q93962240]] | [[Mary Barbara Haberzetle]] | [[Chicago]] | 1912-06-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1983-11-16 | |- | style='text-align:right'| 2090 | [[:d:Q94034836|Q94034836]] | [[Susan Tolman]] | | | | | [[Ficheiro:Susan Tolman American mathematician.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2091 | [[:d:Q94091197|Q94091197]] | [[Mary Speer]] | [[Midway]] | 1906-03-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1966-11-23 | |- | style='text-align:right'| 2092 | [[:d:Q94158458|Q94158458]] | [[Dora Metcalf]] | [[Ooty]]<br/>[[Raj Británico]] | 1892-03-11 | [[Reino Unido]] | 1982-10-17 | [[Ficheiro:1935 Dora Metcalf (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2093 | [[:d:Q94235423|Q94235423]] | [[Caroline Klivans]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2094 | [[:d:Q94265769|Q94265769]] | [[Anna Mayme Howe]] | [[Estado de Nova York|Nova York]] | 1883-10-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1976-08-08 | |- | style='text-align:right'| 2095 | [[:d:Q94336443|Q94336443]] | [[Victoria Howle]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2096 | [[:d:Q94477263|Q94477263]] | [[Margaret Maxfield]] | [[Willimantic]] | 1926-02-23 | [[Estados Unidos de América]] | 2016-12-20 | |- | style='text-align:right'| 2097 | [[:d:Q94520091|Q94520091]] | [[Adrienne Sophie Rayl]] | [[Nova Orleáns]] | 1898-09-25 | | 1989-11-27 | |- | style='text-align:right'| 2098 | [[:d:Q94575673|Q94575673]] | [[Mary Graustein]] | [[Westminster]] | 1884-04-12 | [[Estados Unidos de América]] | 1972-07-18 | |- | style='text-align:right'| 2099 | [[:d:Q94582564|Q94582564]] | [[Carolyn Kieran]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2100 | [[:d:Q94582681|Q94582681]] | [[Rosamund Sutherland]] | | 1947 | [[Reino Unido]] | 2019 | |- | style='text-align:right'| 2101 | [[:d:Q94729849|Q94729849]] | [[Margaret Evelyn Mauch]] | [[De Smet]] | 1897-06-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1987-11-16 | |- | style='text-align:right'| 2102 | [[:d:Q94734891|Q94734891]] | [[Brigitte Bukovics]] | [[Greifswald]] | 1924<br/>1924-03-18 | [[Alemaña]] | 2020-08-12 | |- | style='text-align:right'| 2103 | [[:d:Q94739648|Q94739648]] | [[Joanna Isabel Mayer]] | [[Pettis County]] | 1904-03-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1991-02-28 | |- | style='text-align:right'| 2104 | [[:d:Q94751510|Q94751510]] | [[Susanne Dierolf]] | [[Bratislava]] | 1942-07-16 | [[Alemaña]] | 2009-04-24 | |- | style='text-align:right'| 2105 | [[:d:Q94767661|Q94767661]] | [[Nicole De Grande-De Kimpe]] | | 1936-09-07 | [[Bélxica]] | 2008-07-23 | |- | style='text-align:right'| 2106 | [[:d:Q94768809|Q94768809]] | [[Elisabeth Hagemann]] | | 1906 | [[Alemaña]] | 1989 | |- | style='text-align:right'| 2107 | [[:d:Q94772839|Q94772839]] | [[Leila Bram]] | [[Drexel Hill]] | 1927 | [[Estados Unidos de América]] | 1979-09-07 | |- | style='text-align:right'| 2108 | [[:d:Q94804322|Q94804322]] | [[Lisa Piccirillo]] | [[Greenwood]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2109 | [[:d:Q94862724|Q94862724]] | [[Johanna Wiegandt]] | | 1893 | | 1967 | |- | style='text-align:right'| 2110 | [[:d:Q94953464|Q94953464]] | [[Miriam Becker]] | [[Nova York]] | 1909-03-30 | [[Estados Unidos de América]] | 2000-03-05 | |- | style='text-align:right'| 2111 | [[:d:Q94979545|Q94979545]] | [[Nicole Immorlica]] | | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 2112 | [[:d:Q94997808|Q94997808]] | [[Rachel Blodgett Adams]] | [[Woburn]] | 1894-10-13 | | 1982-01-22 | |- | style='text-align:right'| 2113 | [[:d:Q95149718|Q95149718]] | [[Marie Fabianová]] | [[Železný Brod]] | 1872-02-11 | | 1943-04-07 | |- | style='text-align:right'| 2114 | [[:d:Q95152292|Q95152292]] | [[Alena Lukasová]] | [[Ostrava]] | 1936-12-14 | [[Checoslovaquia]] | 2023 | |- | style='text-align:right'| 2115 | [[:d:Q95168035|Q95168035]] | [[Alice Koubová]] | [[Roudnice nad Labem]] | 1974-05-18 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Alice Koubová leden 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2116 | [[:d:Q95177733|Q95177733]] | [[Růžena Ženčáková]] | [[cementerio de Viena]] | 1936-05-29 | [[Checoslovaquia]] | 1989-02-15 | |- | style='text-align:right'| 2117 | [[:d:Q95185951|Q95185951]] | [[Barbara Schmidt-Thieme]] | | 1968-11-18 | | | |- | style='text-align:right'| 2118 | [[:d:Q95191701|Q95191701]] | [[Jane E. Kister]] | | 1942 | | 2019 | |- | style='text-align:right'| 2119 | [[:d:Q95198282|Q95198282]] | [[Christine Williams Ayoub]] | | 1922 | | 2024-07-18 | |- | style='text-align:right'| 2120 | [[:d:Q95212403|Q95212403]] | [[Adelaide Smith]] | | 1870 | | | |- | style='text-align:right'| 2121 | [[:d:Q95223463|Q95223463]] | [[Eugenie M. Morenus]] | [[Cleveland]] | 1881-02-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1966-10-15 | [[Ficheiro:EugenieMariaMorenus1921.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2122 | [[:d:Q95376112|Q95376112]] | [[Regina Bruder]] | | 20th century | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 2123 | [[:d:Q95447238|Q95447238]] | [[Lisa Hefendehl-Hebeker]] | [[Lüdenscheid]] | 1948 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2124 | [[:d:Q95459757|Q95459757]] | [[Naďa Vondrová]] | [[Čáslav]] | 1968-01-28 | | | |- | style='text-align:right'| 2125 | [[:d:Q95469928|Q95469928]] | [[Emma Whiton McDonald]] | [[Brooklyn]] | 1886-08-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1948-07-07 | |- | style='text-align:right'| 2126 | [[:d:Q95472071|Q95472071]] | [[Margaret Rayner]] | [[Tamworth]] | 1929-08-21 | | 2019-05-31 | |- | style='text-align:right'| 2127 | [[:d:Q95491301|Q95491301]] | [[Robyn Anne Owens]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2128 | [[:d:Q95600822|Q95600822]] | [[Zhilan Feng]] | | 1959-12-23 | | | |- | style='text-align:right'| 2129 | [[:d:Q95639686|Q95639686]] | [[Angela Kunoth]] | | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 2130 | [[:d:Q95663131|Q95663131]] | [[Annie MacKinnon Fitch]] | [[Woodstock]] | 1868 | | 1940 | |- | style='text-align:right'| 2131 | [[:d:Q95687097|Q95687097]] | [[Marguerite Hedberg]] | [[Kirksville]] | 1907-08-27 | [[Estados Unidos de América]] | 2002-08-27 | |- | style='text-align:right'| 2132 | [[:d:Q95706295|Q95706295]] | [[Virginia Halmos]] | [[Omaha, Nebrasca|Omaha]] | 1915-12-12 | | 2015-01-19 | |- | style='text-align:right'| 2133 | [[:d:Q95733486|Q95733486]] | [[Jaqueline Godoy Mesquita]] | | 1985-09-20 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Jaqueline Mesquita at Oberwolfach, 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2134 | [[:d:Q95777201|Q95777201]] | [[Kathrin Klamroth]] | | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 2135 | [[:d:Q95951603|Q95951603]] | [[Sonajharia Minz]] | | 20th century | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2136 | [[:d:Q95970469|Q95970469]] | [[Karen D. King]] | [[Washington, D.C.]] | 1971-07-06 | | 2019-12-24 | |- | style='text-align:right'| 2137 | [[:d:Q96026706|Q96026706]] | [[Lisa Hartung]] | [[Bad Honnef]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 2138 | [[:d:Q96195374|Q96195374]] | [[Tanya Moore]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2139 | [[:d:Q96307102|Q96307102]] | [[Leslie M. Smith]] | | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 2140 | [[:d:Q96312225|Q96312225]] | [[Sandra Cerrai]] | [[Pisa]] | 1969-10-03 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2141 | [[:d:Q96363641|Q96363641]] | [[Raegan Higgins]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2142 | [[:d:Q96470307|Q96470307]] | [[Nagambal Shah]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2143 | [[:d:Q96472071|Q96472071]] | [[Ruth Heller]] | | | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Ruth Heller.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2144 | [[:d:Q96578848|Q96578848]] | [[Shelly M. Jones]] | | 1964-11-02 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2145 | [[:d:Q96610614|Q96610614]] | [[Martine Queffélec]] | | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 2146 | [[:d:Q96624661|Q96624661]] | [[Claudia Vargas]] | | 1974-02-16 | | | [[Ficheiro:Claudia Vargas Díaz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2147 | [[:d:Q96624729|Q96624729]] | [[Daniela Soto]] | | 1983-01-21 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 2148 | [[:d:Q96677918|Q96677918]] | [[Anne Leucht]] | | 1983 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2149 | [[:d:Q96741773|Q96741773]] | [[Deborah Washington Brown]] | [[Washington, D.C.]] | 1952-06-03 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-06-05 | |- | style='text-align:right'| 2150 | [[:d:Q96936404|Q96936404]] | [[Norma G. Hernandez]] | [[El Paso, Texas|El Paso]] | 1934-05-19 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2151 | [[:d:Q97014353|Q97014353]] | [[María Ángeles García Ferrero]] | [[provincia de León]] | 1991 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2152 | [[:d:Q97095895|Q97095895]] | [[Christiane Tammer]] | [[Leipzig]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 2153 | [[:d:Q97109437|Q97109437]] | [[Doris Fischer-Colbrie]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2154 | [[:d:Q97180573|Q97180573]] | [[Lidia Obojska]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2155 | [[:d:Q97186908|Q97186908]] | [[Anna Karczewska]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2156 | [[:d:Q97189919|Q97189919]] | [[Halyna Skipalska]] | [[Lviv]] | 1974-12-18 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Halyna Skipálska (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2157 | [[:d:Q97192912|Q97192912]] | [[Natalia Gașițoi]] | [[Bălți]] | 1975-03-18 | [[Moldova]]<br/>[[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 2158 | [[:d:Q97205036|Q97205036]] | [[Larissa Walentinowna Kowtanjuk]] | [[Artyom]]<br/>[[Krai de Primorie]] | 1972-01-25 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 2159 | [[:d:Q97209708|Q97209708]] | [[Hyang-Sook Lee]] | | 1963 | [[Corea do Sur]] | | [[Ficheiro:이향숙 총장님 사진.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2160 | [[:d:Q97234048|Q97234048]] | [[Heisook Lee]] | | 1948 | [[Corea do Sur]] | | [[Ficheiro:Interview with Dr. Pollitzer in Seoul, October 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2161 | [[:d:Q97252430|Q97252430]] | [[Rusudan Beridze]] | [[Ozurgeti]] | 1939-08-20 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Xeorxia]] | 2023-05-17 | |- | style='text-align:right'| 2162 | [[:d:Q97284984|Q97284984]] | [[Hazel Hill]] | [[Londres]] | 1921 | [[Reino Unido]] | 2010 | |- | style='text-align:right'| 2163 | [[:d:Q97290218|Q97290218]] | [[Fay Farnum]] | [[Spencer]] | 1888-08-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1977-03-11 | |- | style='text-align:right'| 2164 | [[:d:Q97336311|Q97336311]] | [[Martina Zähle]] | | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 2165 | [[:d:Q97347125|Q97347125]] | [[Catherine Bandle]] | [[Frauenfeld]] | 1943-03-22 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 2166 | [[:d:Q97355145|Q97355145]] | [[María Cumplido]] | [[Córdoba, España|Córdoba]] | 1992-04-25 | [[España]] | | [[Ficheiro:Maria Cumplido. Matematikaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2167 | [[:d:Q97367071|Q97367071]] | [[Karin Melnick]] | [[Condado de Marin]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2168 | [[:d:Q97369414|Q97369414]] | [[Olga Alexandrowna Kostarewa-Iswekowa]] | [[Londres]] | 1889-05-29 | [[Unión Soviética]] | 1968-10-28 | |- | style='text-align:right'| 2169 | [[:d:Q97370099|Q97370099]] | [[Grażyna Mirkowska-Salwicka]] | | 1943-04-23 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2170 | [[:d:Q97371068|Q97371068]] | [[Ewa Schmeidel]] | | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 2171 | [[:d:Q97372508|Q97372508]] | [[Eugenia Smyrnova-Trybulska]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2172 | [[:d:Q97477590|Q97477590]] | [[Sakura Schafer-Nameki]] | | | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2173 | [[:d:Q97538687|Q97538687]] | [[María Pe Pereira]] | [[Burgos]] | 1981 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2174 | [[:d:Q97585712|Q97585712]] | [[Judith Covington]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2175 | [[:d:Q97592391|Q97592391]] | [[Michela Procesi]] | | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 2176 | [[:d:Q97629789|Q97629789]] | [[Anne Taormina]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2177 | [[:d:Q97899874|Q97899874]] | [[Dorothée Normand-Cyrot]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2178 | [[:d:Q98113647|Q98113647]] | [[Maria Deijfen]] | | 1975 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2179 | [[:d:Q98156776|Q98156776]] | [[Pamela G. Coxson]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2180 | [[:d:Q98400385|Q98400385]] | [[Sandra Mitchell Hedetniemi]] | | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 2181 | [[:d:Q98407721|Q98407721]] | [[Laura Pisati]] | [[Ancona]] | 1869 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1908-03-30 | |- | style='text-align:right'| 2182 | [[:d:Q98429969|Q98429969]] | [[Rebecca Waldecker]] | [[Aquisgrán]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Prof. Dr. Rebecca Waldecker (34646320790) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2183 | [[:d:Q98541026|Q98541026]] | [[María Elena Vázquez Abal]] | [[Pontevedra]] | 1960-02-23 | | | |- | style='text-align:right'| 2184 | [[:d:Q98565115|Q98565115]] | [[Sarah D. Allen Oren Haynes]] | [[Clinton County]] | 1836-03-02 | [[Estados Unidos de América]] | 1907-04-21 | |- | style='text-align:right'| 2185 | [[:d:Q98662647|Q98662647]] | [[Anna Salvadori]] | [[Perugia]] | 1952-10-16 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2186 | [[:d:Q98668712|Q98668712]] | [[Shirley Pledger]] | | | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2187 | [[:d:Q98690972|Q98690972]] | [[Rona Gurkewitz]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2188 | [[:d:Q98756153|Q98756153]] | [[Brenda MacGibbon]] | | | [[Canadá]] | 2022 | |- | style='text-align:right'| 2189 | [[:d:Q98767042|Q98767042]] | [[Patricia Reynaud-Bouret]] | | 1978 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:XXVI Brazilian School of Probability in honor of Professor Antonio Galves-155.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2190 | [[:d:Q98807206|Q98807206]] | [[Marjorie V. Butcher]] | [[Jackson]] | 1925-07-24 | | 2016-04-06 | |- | style='text-align:right'| 2191 | [[:d:Q98824860|Q98824860]] | [[Agnès Sulem]] | | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 2192 | [[:d:Q98836392|Q98836392]] | [[Christine De Mol]] | | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 2193 | [[:d:Q98916924|Q98916924]] | [[Jessica Fintzen]] | | | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Jessica Fintzen MFO 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2194 | [[:d:Q98925739|Q98925739]] | [[Joan L. Richards]] | | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 2195 | [[:d:Q98940130|Q98940130]] | [[Nerida Ellerton]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2196 | [[:d:Q99099103|Q99099103]] | [[Snezana Lawrence]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2197 | [[:d:Q99218207|Q99218207]] | [[Laura Toti Rigatelli]] | [[Florencia]] | 1941 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2198 | [[:d:Q99372902|Q99372902]] | [[Mary Leontius Schulte]] | [[Cleveland]] | 1901-09-04 | [[Estados Unidos de América]] | 2000-03-20 | |- | style='text-align:right'| 2199 | [[:d:Q99441392|Q99441392]] | [[Clemency Montelle]] | [[Christchurch]] | 1977 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2200 | [[:d:Q99441419|Q99441419]] | [[Alice Slotsky]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2201 | [[:d:Q99472388|Q99472388]] | [[Yoshie Katsurada]] | [[Akaigawa]] | 1911-09-03 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 1980-05-10 | |- | style='text-align:right'| 2202 | [[:d:Q99485329|Q99485329]] | [[Nina Holden]] | | 1986 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Nina Holden Oberwolfach 2017 (Stochastic Analysis Geometry of Random Processes).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2203 | [[:d:Q99485343|Q99485343]] | [[Urmila Mahadev]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2204 | [[:d:Q99517011|Q99517011]] | [[Monique Chyba]] | | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 2205 | [[:d:Q99517131|Q99517131]] | [[Raku Kanayama]] | | 1888 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 1977-01-07 | |- | style='text-align:right'| 2206 | [[:d:Q99518962|Q99518962]] | [[Eva Bjørn Vedel Jensen]] | [[Esbjerg]] | 1951-06-14 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2207 | [[:d:Q99536295|Q99536295]] | [[Barbara Abraham-Shrauner]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2208 | [[:d:Q99574416|Q99574416]] | [[Krystyna Ziętak]] | | 1943 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Krystyna Ziętak.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2209 | [[:d:Q99632582|Q99632582]] | [[Eva-Maria Feichtner]] | | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 2210 | [[:d:Q100152100|Q100152100]] | [[Lyn English]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 2211 | [[:d:Q100282677|Q100282677]] | [[Irene Mulvey]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2212 | [[:d:Q100590701|Q100590701]] | [[Stanisława Kanas]] | [[Hucina]] | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2213 | [[:d:Q100591641|Q100591641]] | [[Janina Wolska-Bochenek]] | [[Varsovia]] | 1921-01-13 | [[Polonia]] | 2010-04-17 | |- | style='text-align:right'| 2214 | [[:d:Q100700812|Q100700812]] | [[Judit Muñoz]] | [[Abadiño]] | 1991-01-13 | [[España]] | | [[Ficheiro:Judit Muñoz. Matematikaria eta ikerlaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2215 | [[:d:Q100943158|Q100943158]] | [[Anna Zamojska-Dzienio]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2216 | [[:d:Q100986104|Q100986104]] | [[Tatiana Shubin]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2217 | [[:d:Q100998910|Q100998910]] | [[Maria Cristina Villalobos]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2218 | [[:d:Q101079333|Q101079333]] | [[Gertrude Ehrlich]] | [[Viena]] | 1923-01-07 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 2219 | [[:d:Q101096112|Q101096112]] | [[Jennifer Morse]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2220 | [[:d:Q101110250|Q101110250]] | [[Bianca Viray]] | | | | | [[Ficheiro:Bianca Viray Oberwolfach 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2221 | [[:d:Q101173909|Q101173909]] | [[Maggie Cheng]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2222 | [[:d:Q101195223|Q101195223]] | [[Eva Ferreira García]] | [[Barakaldo]] | 1963<br/>1978 | [[España]] | | [[Ficheiro:Eva Ferreira (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2223 | [[:d:Q101206348|Q101206348]] | [[Mary Clem]] | [[Nevada]] | 1905-10-19 | [[Estados Unidos de América]] | 1979-01 | |- | style='text-align:right'| 2224 | [[:d:Q101242974|Q101242974]] | [[Gisèle Ruiz Goldstein]] | [[Nova Orleáns]] | 1958-08-24 | | | |- | style='text-align:right'| 2225 | [[:d:Q101243255|Q101243255]] | [[Snezhana Abarzhi]] | | | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 2226 | [[:d:Q101246715|Q101246715]] | [[Elena Vázquez Cendón]] | [[Ourense]] | 1966-03-02 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2227 | [[:d:Q101251391|Q101251391]] | [[María Emilia Caballero Acosta]] | | | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 2228 | [[:d:Q101316000|Q101316000]] | [[Gail Letzter]] | | 1960-09-12 | | 2024-09-19 | |- | style='text-align:right'| 2229 | [[:d:Q101413225|Q101413225]] | [[Gretchen Matthews]] | | 1973 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2230 | [[:d:Q101419072|Q101419072]] | [[Susan Morey]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2231 | [[:d:Q101542903|Q101542903]] | [[Stanisława Bogucka-Kamińska]] | [[Golcowa]] | 1926-04-21 | [[Polonia]] | 2003 | |- | style='text-align:right'| 2232 | [[:d:Q102051035|Q102051035]] | [[Noelia Oses]] | [[Ermua]] | 1975-03-28 | | | |- | style='text-align:right'| 2233 | [[:d:Q102079613|Q102079613]] | [[Rosa M. Morris]] | [[Rogerstone]] | 1914 | | 2011 | [[Ficheiro:Rosa Morris.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2234 | [[:d:Q102083259|Q102083259]] | [[Julia Böttcher]] | | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 2235 | [[:d:Q102084452|Q102084452]] | [[Cristiana De Filippis]] | [[Bari]] | 1992-07-23 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Cristiana De Filippis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2236 | [[:d:Q102085128|Q102085128]] | [[Shabnam Akhtari]] | | | | | [[Ficheiro:Shabnam Akhtari, Oberwolfach Leibniz Fellows, 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2237 | [[:d:Q102105481|Q102105481]] | [[Teena Meredith Gerhardt]] | | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 2238 | [[:d:Q102109879|Q102109879]] | [[Brigitte Lutz-Westphal]] | | 1971 | | | [[Ficheiro:Portrait- Brigitte Lutz-Westphal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2239 | [[:d:Q102109886|Q102109886]] | [[Mimi Dai]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2240 | [[:d:Q102110543|Q102110543]] | [[Jennifer D. Key]] | [[Porto Elizabeth]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2241 | [[:d:Q102110873|Q102110873]] | [[Gunilla Borgefors]] | | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 2242 | [[:d:Q102111960|Q102111960]] | [[Katherine E. Stange]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2243 | [[:d:Q102111974|Q102111974]] | [[Maria Aparecida Soares Ruas]] | [[Lins]] | 1948-05-01 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 2244 | [[:d:Q102112298|Q102112298]] | [[Vera Traub]] | | | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Vera Traub Oberwolfach 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2245 | [[:d:Q102112736|Q102112736]] | [[Joyce Barbara Friedman]] | | 1928 | | 2018 | |- | style='text-align:right'| 2246 | [[:d:Q102112854|Q102112854]] | [[Elena Mantovan]] | | | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Elena Mantovan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2247 | [[:d:Q102115439|Q102115439]] | [[Françoise Chatelin]] | [[Grenoble]] | 1941-09-21<br/>1941 | [[Francia]] | 2020-05-14<br/>2020 | |- | style='text-align:right'| 2248 | [[:d:Q102124225|Q102124225]] | [[Isabel Graciela Dotti de Miatello]] | | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 2249 | [[:d:Q102130603|Q102130603]] | [[Martha A. Brown]] | [[Como]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 2250 | [[:d:Q102135780|Q102135780]] | [[Jeannette Janssen]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2251 | [[:d:Q102139939|Q102139939]] | [[Bettina Richmond]] | [[Dresden]] | 1958-01-30 | | 2009-11-22 | |- | style='text-align:right'| 2252 | [[:d:Q102140170|Q102140170]] | [[Anna Lawniczak]] | | 1953 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2253 | [[:d:Q102140725|Q102140725]] | [[Sandra Di Rocco]] | | 1967 | | | [[Ficheiro:Sz2010a.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2254 | [[:d:Q102144710|Q102144710]] | [[Catherine Cavagnaro]] | | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 2255 | [[:d:Q102145485|Q102145485]] | [[Chehrzad Shakiban]] | | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 2256 | [[:d:Q102149942|Q102149942]] | [[Yuan Wang]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2257 | [[:d:Q102150148|Q102150148]] | [[Katrina D. Barron]] | | 1965-10-04 | | | |- | style='text-align:right'| 2258 | [[:d:Q102150195|Q102150195]] | [[Abba Verbeck Newton]] | [[Ballston Spa]] | 1908-02-19 | [[Estados Unidos de América]] | 1996-05-05 | |- | style='text-align:right'| 2259 | [[:d:Q102150200|Q102150200]] | [[Frances Ellen Baker]] | [[Anna]] | 1902-12-19 | | 1995-04-04 | |- | style='text-align:right'| 2260 | [[:d:Q102150257|Q102150257]] | [[Evelyn Prescott Wiggin]] | [[Stratham]] | 1900-03-01 | | 1964-11-05 | |- | style='text-align:right'| 2261 | [[:d:Q102150347|Q102150347]] | [[Mary Kenny Landers]] | [[Fall River]] | 1905 | [[Estados Unidos de América]] | 1990-11-18 | |- | style='text-align:right'| 2262 | [[:d:Q102155023|Q102155023]] | [[Betsy Yanik]] | [[Huntington (Q241808)|Huntington]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2263 | [[:d:Q102155128|Q102155128]] | [[Mary Gertrude Haseman]] | [[Linton]] | 1889-03-06 | | 1979-04-09 | |- | style='text-align:right'| 2264 | [[:d:Q102155135|Q102155135]] | [[Margaret B. Cole]] | [[Clinton]] | 1885-08-18 | | 1959-09-10 | |- | style='text-align:right'| 2265 | [[:d:Q102156314|Q102156314]] | [[Jean Walton]] | [[Middletown Township]] | 1914-03-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-07-05 | [[Ficheiro:Jean Walton in the 1957 Metate.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2266 | [[:d:Q102158243|Q102158243]] | [[Anna Lavinia Van Benschoten]] | [[Elmira]] | 1866-08-12 | | 1927-09-18 | |- | style='text-align:right'| 2267 | [[:d:Q102158248|Q102158248]] | [[Ethel Isabel Moody]] | [[Rushville]] | 1905-02-09 | | 1941-04-11 | |- | style='text-align:right'| 2268 | [[:d:Q102158554|Q102158554]] | [[Carol Lee Walker]] | | 1935 | | | |- | style='text-align:right'| 2269 | [[:d:Q102158701|Q102158701]] | [[Cynthia Jean (Woodburn) Huffman]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2270 | [[:d:Q102162121|Q102162121]] | [[Margaret Willerding]] | | 1919 | | 2003 | |- | style='text-align:right'| 2271 | [[:d:Q102163746|Q102163746]] | [[Katrin Leschke]] | | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 2272 | [[:d:Q102165022|Q102165022]] | [[Rosemary A. Renaut]] | | | [[Reino Unido]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2273 | [[:d:Q102166052|Q102166052]] | [[Christine Graffigne]] | | 1959-12-01 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2274 | [[:d:Q102166223|Q102166223]] | [[sarah-marie belcastro]] | [[San Diego]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2275 | [[:d:Q102166245|Q102166245]] | [[Mary Ruth Sandoval]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2276 | [[:d:Q102166298|Q102166298]] | [[Adelaida Vasilyeva]] | [[Moscova]] | 1926-03-10 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2018-01-21 | |- | style='text-align:right'| 2277 | [[:d:Q102167577|Q102167577]] | [[Deirdre Smeltzer]] | | 1964-11-27 | | | |- | style='text-align:right'| 2278 | [[:d:Q102167610|Q102167610]] | [[Eve Torrence]] | | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 2279 | [[:d:Q102167630|Q102167630]] | [[Della Dumbaugh]] | | | | | [[Ficheiro:Della Fenster Oberwolfach 2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2280 | [[:d:Q102167789|Q102167789]] | [[Lynn Schreyer]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2281 | [[:d:Q102167844|Q102167844]] | [[Ellen Maycock]] | | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 2282 | [[:d:Q102168077|Q102168077]] | [[Loredana Lanzani]] | | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 2283 | [[:d:Q102172086|Q102172086]] | [[Roswitha Blind]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2284 | [[:d:Q102173265|Q102173265]] | [[Wenxian Shen]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2285 | [[:d:Q102173657|Q102173657]] | [[Elizabeth Hahnemann Cuthill]] | | 1923 | | 2011 | |- | style='text-align:right'| 2286 | [[:d:Q102174131|Q102174131]] | [[Deborah Anne Kent]] | | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 2287 | [[:d:Q102176314|Q102176314]] | [[Jenny Baglivo]] | [[Brooklyn]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 2288 | [[:d:Q102177386|Q102177386]] | [[Karin Gatermann]] | | 1961-12-18 | [[Alemaña]] | 2005-01-01 | |- | style='text-align:right'| 2289 | [[:d:Q102177486|Q102177486]] | [[Mina E. Ossiander]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2290 | [[:d:Q102177760|Q102177760]] | [[Mechthild Stoer]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2291 | [[:d:Q102178387|Q102178387]] | [[Galia Devora Dafni]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2292 | [[:d:Q102179285|Q102179285]] | [[Anna Rodenhausen]] | | 1966-09-30 | | | |- | style='text-align:right'| 2293 | [[:d:Q102180213|Q102180213]] | [[Gabriele Steidl]] | [[Prenzlau]] | 1963-11-02 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2294 | [[:d:Q102180231|Q102180231]] | [[Katharina T. Huber]] | | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 2295 | [[:d:Q102180722|Q102180722]] | [[Anne-Monika Spallek]] | [[Appelhülsen]] | 1968-01-16 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Spallek-MdB.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2296 | [[:d:Q102181273|Q102181273]] | [[Bettina Eick]] | [[Bremervörde]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Bettina Eick Oberwolfach 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2297 | [[:d:Q102181305|Q102181305]] | [[Petra Bonfert]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2298 | [[:d:Q102182076|Q102182076]] | [[Sina Greenwood]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2299 | [[:d:Q102182840|Q102182840]] | [[Debra Lynn Boutin]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2300 | [[:d:Q102182877|Q102182877]] | [[Carol Schumacher]] | [[A Paz]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 2301 | [[:d:Q102183222|Q102183222]] | [[Sheila Oates Williams]] | | 1939 | | 2024-08-12 | |- | style='text-align:right'| 2302 | [[:d:Q102183428|Q102183428]] | [[Cami Sawyer]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2303 | [[:d:Q102185731|Q102185731]] | [[Pallavi Dani]] | | | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2304 | [[:d:Q102186319|Q102186319]] | [[Cynthia Y. Young]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2305 | [[:d:Q102187339|Q102187339]] | [[Harriet Griffin]] | [[Brooklyn]] | 1903-04-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1991-01-13 | |- | style='text-align:right'| 2306 | [[:d:Q102189730|Q102189730]] | [[Carolyn A. Yackel]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2307 | [[:d:Q102191408|Q102191408]] | [[Jane Purcell Coffee]] | | 1944 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-09-23 | |- | style='text-align:right'| 2308 | [[:d:Q102191489|Q102191489]] | [[Alice M. Dimick]] | [[Washington, D.C.]] | 1878-12-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1956-07-13 | |- | style='text-align:right'| 2309 | [[:d:Q102192065|Q102192065]] | [[Antonella Cupillari]] | | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 2310 | [[:d:Q102192099|Q102192099]] | [[Antonia J. Jones]] | [[Queen Charlotte's and Chelsea Hospital]] | 1943 | | 2010 | |- | style='text-align:right'| 2311 | [[:d:Q102192145|Q102192145]] | [[Gordana Todorov]] | | 1949-07-24 | | | |- | style='text-align:right'| 2312 | [[:d:Q102192390|Q102192390]] | [[Lisa Mantini]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2313 | [[:d:Q102193655|Q102193655]] | [[Nilima Nigam]] | | | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2314 | [[:d:Q102193728|Q102193728]] | [[Lily Khadjavi]] | | 1969-02-09 | | | [[Ficheiro:Lily Khadjavi Oberwolfach 2006.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2315 | [[:d:Q102193988|Q102193988]] | [[Emily Coddington]] | | 1873 | [[Estados Unidos de América]] | 1952 | |- | style='text-align:right'| 2316 | [[:d:Q102195268|Q102195268]] | [[Catherine Elizabeth Searle]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2317 | [[:d:Q102195715|Q102195715]] | [[Rosa Donat]] | | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 2318 | [[:d:Q102196885|Q102196885]] | [[Ulrike Meier Yang]] | | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 2319 | [[:d:Q102197940|Q102197940]] | [[A. Mary Tropper]] | [[Sheffield]] | 1917-10 | [[Reino Unido]] | 2009-02-26 | |- | style='text-align:right'| 2320 | [[:d:Q102198350|Q102198350]] | [[Ruth Stokes]] | | 1890 | [[Estados Unidos de América]] | 1968 | [[Ficheiro:Dr. Ruth Stokes Finds Math Easy, cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2321 | [[:d:Q102198384|Q102198384]] | [[Helen Calkins]] | [[Quincy]] | 1893-10-20 | | 1970-06-17 | |- | style='text-align:right'| 2322 | [[:d:Q102198390|Q102198390]] | [[Helen Infeld]] | [[Bronx]] | 1907-07-20 | | 1993-07-06 | |- | style='text-align:right'| 2323 | [[:d:Q102198394|Q102198394]] | [[Roberta Frances Johnson]] | [[Filadelfia]] | 1902-01-22 | | 1988-10-12 | |- | style='text-align:right'| 2324 | [[:d:Q102198425|Q102198425]] | [[Nancy Cole]] | [[Boston]] | 1902-10-15 | | 1991-07-07 | |- | style='text-align:right'| 2325 | [[:d:Q102198435|Q102198435]] | [[Mary Nicholas Arnoldy]] | [[Tipton]] | 1893-03-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1985-09-28 | [[Ficheiro:Sr. Mary Nicholas Arnoldy CSJ PhD.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2326 | [[:d:Q102200228|Q102200228]] | [[Monique Dauge]] | | 1956-10-06 | | | |- | style='text-align:right'| 2327 | [[:d:Q102200428|Q102200428]] | [[Christina Wiis Tønnesen-Friedman]] | | | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2328 | [[:d:Q102200760|Q102200760]] | [[Lauren Rose]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2329 | [[:d:Q102201338|Q102201338]] | [[Natàlia Castellana]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2330 | [[:d:Q102203770|Q102203770]] | [[Cristina Maria Ballantine]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2331 | [[:d:Q102210356|Q102210356]] | [[Mahabanoo Neriosang Tata]] | | 1942-04-26 | | 2023-08-07 | |- | style='text-align:right'| 2332 | [[:d:Q102214700|Q102214700]] | [[Jacqueline Akinpelu]] | | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 2333 | [[:d:Q102218272|Q102218272]] | [[Maria Silvia Lucido]] | [[Vicenza]] | 1963-04-22 | [[Italia]] | 2008-03-04 | |- | style='text-align:right'| 2334 | [[:d:Q102221856|Q102221856]] | [[Marisa Fernández]] | [[Ourense]] | 1953-06-11 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2335 | [[:d:Q102225505|Q102225505]] | [[Anna Sturmfels]] | [[Bensheim]] | 1883-01-05 | [[Alemaña]] | 1967-04-13 | |- | style='text-align:right'| 2336 | [[:d:Q102226595|Q102226595]] | [[Indira Chatterji]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2337 | [[:d:Q102228270|Q102228270]] | [[Luise Susanne Unger]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 2338 | [[:d:Q102229760|Q102229760]] | [[Anne-Marie Boutet de Monvel]] | | 1948 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2339 | [[:d:Q102230224|Q102230224]] | [[Elisabeth Gassiat]] | [[París]] | 1961-05-08 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Élisabeth Gassiat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2340 | [[:d:Q102230367|Q102230367]] | [[Ariane Mézard]] | | | | | [[Ficheiro:Ariane Mézard MFO 2008 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2341 | [[:d:Q102230544|Q102230544]] | [[Annie Raoult]] | | 1951-12-14 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2342 | [[:d:Q102230973|Q102230973]] | [[Anna Fino]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2343 | [[:d:Q102231103|Q102231103]] | [[Fatiha Alabau-Boussouira]] | [[Montmorency]] | 1961-08-27 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2344 | [[:d:Q102231829|Q102231829]] | [[Pao-sheng Hsu]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2345 | [[:d:Q102234086|Q102234086]] | [[Xue-Mei Li]] | | 1964 | | | [[Ficheiro:Xue-Mei Li Oberwolfach 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2346 | [[:d:Q102234250|Q102234250]] | [[Zofia Denkowska]] | [[Rzeszów]] | 1949 | [[Polonia]] | 2021-12-19 | |- | style='text-align:right'| 2347 | [[:d:Q102234290|Q102234290]] | [[Barbara Opozda]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2348 | [[:d:Q102234393|Q102234393]] | [[Danuta Ciesielska]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2349 | [[:d:Q102235248|Q102235248]] | [[Patrizia Gianni]] | | 1952 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2350 | [[:d:Q102236134|Q102236134]] | [[Małgorzata Peszyńska]] | | 1962 | | | [[Ficheiro:Małgorzata Peszyńska 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2351 | [[:d:Q102238634|Q102238634]] | [[Laura Felicia Matusevich]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2352 | [[:d:Q102239373|Q102239373]] | [[Deborah Jo Bennett]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2353 | [[:d:Q102241140|Q102241140]] | [[Justyna Sikorska]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2354 | [[:d:Q102242873|Q102242873]] | [[Kathy A. Driver]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2355 | [[:d:Q102243332|Q102243332]] | [[Anne van den Nouweland]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2356 | [[:d:Q102243343|Q102243343]] | [[Béatrice de Tilière]] | | 1976-12-25 | | | |- | style='text-align:right'| 2357 | [[:d:Q102244024|Q102244024]] | [[Eleonor Ofelia Harboure de Aguilera]] | [[Haedo]] | 1948-06-15 | | 2022-01-15 | |- | style='text-align:right'| 2358 | [[:d:Q102244025|Q102244025]] | [[Liliana Forzani]] | | 1966 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:LilianaForzani2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2359 | [[:d:Q102245425|Q102245425]] | [[Elaine Kasimatis]] | [[Bakersfield]] | 1952-05-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-09-07 | |- | style='text-align:right'| 2360 | [[:d:Q102246968|Q102246968]] | [[Anja Schlömerkemper]] | [[Gotinga]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Anja Schlömerkemper.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2361 | [[:d:Q102247522|Q102247522]] | [[Annie A. M. Cuyt]] | [[Lubumbashi]] | 1956-05-27 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 2362 | [[:d:Q102250223|Q102250223]] | [[Agnieszka Kałamajska]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2363 | [[:d:Q102251774|Q102251774]] | [[Lorna Kay Stewart]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2364 | [[:d:Q102254620|Q102254620]] | [[María José Jiménez Rodriguez]] | [[Castilleja de la Cuesta]] | 1973 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2365 | [[:d:Q102254996|Q102254996]] | [[Dorothea Ariette Pronk]] | | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 2366 | [[:d:Q102257952|Q102257952]] | [[Barbara Csima]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2367 | [[:d:Q102258493|Q102258493]] | [[Liudmila A. Nazarova]] | [[Vologda]] | 1938-05-14 | | | |- | style='text-align:right'| 2368 | [[:d:Q102259637|Q102259637]] | [[Ewa Orłowska]] | | 1935 | | | |- | style='text-align:right'| 2369 | [[:d:Q102260998|Q102260998]] | [[Eugenia O'Reilly-Regueiro]] | [[Cidade de México]] | 20th century | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 2370 | [[:d:Q102263966|Q102263966]] | [[Martha Guzman-Partida]] | | | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 2371 | [[:d:Q102267341|Q102267341]] | [[Alina Bucur]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2372 | [[:d:Q102267504|Q102267504]] | [[Teresa Ledwina]] | | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 2373 | [[:d:Q102270012|Q102270012]] | [[Perdita Emma Stevens]] | | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 2374 | [[:d:Q102270941|Q102270941]] | [[Valérie Chavez-Demoulin]] | | | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 2375 | [[:d:Q102271747|Q102271747]] | [[Fengyan Li]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2376 | [[:d:Q102271762|Q102271762]] | [[Ann Dooms]] | | | | | [[Ficheiro:Ann Dooms on 21 March 2025 (28843).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2377 | [[:d:Q102273139|Q102273139]] | [[Luz de Teresa]] | [[Cidade de México]] | 1965-06-14 | [[México]] | | [[Ficheiro:Luz de Teresa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2378 | [[:d:Q102274697|Q102274697]] | [[Lina Fazylovna Rakhmatullina]] | [[Baltaç]] | 1932-01-03 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2024-03-19 | |- | style='text-align:right'| 2379 | [[:d:Q102274709|Q102274709]] | [[Fanja Rakotondrajao]] | | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 2380 | [[:d:Q102278442|Q102278442]] | [[Anja Karin Sturm]] | | 1975-01-25 | | | |- | style='text-align:right'| 2381 | [[:d:Q102280578|Q102280578]] | [[Laura Ortiz-Bobadilla]] | | | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 2382 | [[:d:Q102282100|Q102282100]] | [[Vida Dujmović]] | | | | | [[Ficheiro:Vida Dujmovic Oberwolfach 2025.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2383 | [[:d:Q102290377|Q102290377]] | [[Michela Varagnolo]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2384 | [[:d:Q102291606|Q102291606]] | [[Gloria Leticia Brambila-Paz]] | | 1953-01-26 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 2385 | [[:d:Q102293545|Q102293545]] | [[Olivia Carolina Gutu Ocampo]] | [[Puebla]] | | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 2386 | [[:d:Q102298678|Q102298678]] | [[Alina Chertok]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2387 | [[:d:Q102299804|Q102299804]] | [[Josephine Janina Mehlberg]] | | 1905 | | 1969-05-26 | |- | style='text-align:right'| 2388 | [[:d:Q102300433|Q102300433]] | [[Rebecca Walo Omana]] | [[Congo Belga]] | 1951-07-15 | [[República Democrática do Congo]] | | |- | style='text-align:right'| 2389 | [[:d:Q102302510|Q102302510]] | [[Bridget Eileen Tenner]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2390 | [[:d:Q102302710|Q102302710]] | [[Anne Lemaître]] | | 1957 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 2391 | [[:d:Q102303269|Q102303269]] | [[Daria Bugajewska]] | | | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Prof UAM dr hab Daria Bugajewska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2392 | [[:d:Q102303662|Q102303662]] | [[Alison Ramage]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2393 | [[:d:Q102306613|Q102306613]] | [[Yingda Cheng]] | [[Hefei]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 2394 | [[:d:Q102307010|Q102307010]] | [[Adriana Garroni]] | [[Roma]] | 1966-03-22 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2395 | [[:d:Q102309136|Q102309136]] | [[Gillian L. Slater]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2396 | [[:d:Q102309540|Q102309540]] | [[Christine Kelley]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2397 | [[:d:Q102310078|Q102310078]] | [[Emille Davie Lawrence]] | | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2398 | [[:d:Q102311172|Q102311172]] | [[Rita Csákány]] | [[Budapest]] | 1963-10-31 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 2399 | [[:d:Q102311857|Q102311857]] | [[Negar Kiyavash]] | | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 2400 | [[:d:Q102312235|Q102312235]] | [[Elena Borisovna Zhemkova]] | [[Saratov]] | 1961-08-06 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Last Address sign - Moscow, Leninsky Prospekt (Moscow), 13 (2020-08-12) 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2401 | [[:d:Q102314830|Q102314830]] | [[Rosa María Farfán]] | | | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 2402 | [[:d:Q102327263|Q102327263]] | [[Jessica Purcell]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2403 | [[:d:Q102330789|Q102330789]] | [[Lydia Bieri]] | | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 2404 | [[:d:Q102336037|Q102336037]] | [[Meike Akveld]] | | 1972-11-24 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Maike Akveld.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2405 | [[:d:Q102337757|Q102337757]] | [[Kerstin H. Jordaan]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2406 | [[:d:Q102338982|Q102338982]] | [[Kamala Krithivasan]] | | 1948 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2407 | [[:d:Q102338986|Q102338986]] | [[Eva Gallardo]] | [[Sevilla]] | 1973 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2408 | [[:d:Q102340857|Q102340857]] | [[Sonja Petrović]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2409 | [[:d:Q102340922|Q102340922]] | [[Bianca Falcidieno]] | | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 2410 | [[:d:Q102340976|Q102340976]] | [[Anna B. Romanowska]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2411 | [[:d:Q102341200|Q102341200]] | [[Sarah Koch]] | [[Concord, Nova Hampshire|Concord]] | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2412 | [[:d:Q102341422|Q102341422]] | [[Fumiko Futamura]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2413 | [[:d:Q102342637|Q102342637]] | [[Anna Zdunik]] | [[Varsovia]] | 1959 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2414 | [[:d:Q102342831|Q102342831]] | [[Marie-Therese Wolfram]] | [[Viena]] | 1982 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 2415 | [[:d:Q102344740|Q102344740]] | [[Alena Stepanova]] | | | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 2416 | [[:d:Q102355735|Q102355735]] | [[Alessandra Sarti]] | [[Ferrara]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 2417 | [[:d:Q102356463|Q102356463]] | [[Mary Beisiegel]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2418 | [[:d:Q102357617|Q102357617]] | [[E. Cicely Ridley]] | [[Leicester]] | 1927-09-26 | | 2008-12-23 | |- | style='text-align:right'| 2419 | [[:d:Q102358276|Q102358276]] | [[Ellen Eischen]] | | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2420 | [[:d:Q102359380|Q102359380]] | [[Kirsten Wickelgren]] | | | | | [[Ficheiro:Kirsten Wickelgren 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2421 | [[:d:Q102360621|Q102360621]] | [[Lan-Hsuan Huang]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2422 | [[:d:Q102361034|Q102361034]] | [[Laure Blanc-Féraud]] | | 1963-08-27 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2423 | [[:d:Q102361292|Q102361292]] | [[Ariadna Farrés]] | [[Eixample de Barcelona]] | 1981 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2424 | [[:d:Q102361389|Q102361389]] | [[Olivia Caramello]] | [[Mondovì]] | 1984-01-29<br/>1984-11-29 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2425 | [[:d:Q102361618|Q102361618]] | [[Virginia S. Kiryakova]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | 1952-03-26 | | | |- | style='text-align:right'| 2426 | [[:d:Q102366038|Q102366038]] | [[Beata Rzepka]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2427 | [[:d:Q102368082|Q102368082]] | [[Justyna Szpond]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2428 | [[:d:Q102368291|Q102368291]] | [[Katharine Ott]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2429 | [[:d:Q102378536|Q102378536]] | [[Emily E. Witt]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2430 | [[:d:Q102379166|Q102379166]] | [[Cynthia Vinzant]] | | | | | [[Ficheiro:Cynthia Vinzant MFO 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2431 | [[:d:Q102379349|Q102379349]] | [[Jennifer Hom]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2432 | [[:d:Q102379651|Q102379651]] | [[Betsy Stovall]] | | | | | [[Ficheiro:Betsy Stovall Oberwolfach 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2433 | [[:d:Q102385554|Q102385554]] | [[Nataliya I. Kalashnykova]] | [[Gəncə]] | 1956-07-15 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 2434 | [[:d:Q102386851|Q102386851]] | [[Valéria Neves Domingos Cavalcanti]] | | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 2435 | [[:d:Q102391203|Q102391203]] | [[Jing Tao]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2436 | [[:d:Q102395402|Q102395402]] | [[Ana Bela Cruzeiro]] | | 1957 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 2437 | [[:d:Q102395575|Q102395575]] | [[Wei Ho]] | | | | | [[Ficheiro:PhotoNormal-2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2438 | [[:d:Q102396544|Q102396544]] | [[Lilian Matthiesen]] | | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 2439 | [[:d:Q102396670|Q102396670]] | [[Maya Stein]] | | 1976 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2440 | [[:d:Q102398196|Q102398196]] | [[Maria Vlasiou]] | | | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2441 | [[:d:Q102399015|Q102399015]] | [[Sylvie Boldo]] | | | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Sylvie Boldo January 2006.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2442 | [[:d:Q102400346|Q102400346]] | [[Evgeniya Aleksandrovna Leontovich-Andronova]] | | 1905-09-19 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 1997-01-04<br/>1996 | |- | style='text-align:right'| 2443 | [[:d:Q102400481|Q102400481]] | [[Ione Grogan]] | [[Reidsville]] | 1891-03-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1961-02-05 | [[Ficheiro:IoneGrogan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2444 | [[:d:Q102400725|Q102400725]] | [[Ewa Ligocka]] | | 1947 | [[Polonia]] | 2022 | |- | style='text-align:right'| 2445 | [[:d:Q102402213|Q102402213]] | [[Sharon Arroyo]] | | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 2446 | [[:d:Q102405269|Q102405269]] | [[Andrea Bréard]] | [[Múnic]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 2447 | [[:d:Q102405490|Q102405490]] | [[Asma Hassannezhad]] | | 1984-08-21 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 2448 | [[:d:Q102409779|Q102409779]] | [[Agnès Beaudry]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2449 | [[:d:Q102409896|Q102409896]] | [[Verónica Martínez de la Vega]] | | 1971-01-05 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 2450 | [[:d:Q102410049|Q102410049]] | [[Kirsten Morris]] | | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 2451 | [[:d:Q102411072|Q102411072]] | [[Edyta Szymańska]] | | 1970-12-08 | | 2015-03-18 | |- | style='text-align:right'| 2452 | [[:d:Q102413721|Q102413721]] | [[Alexandra Skripchenko]] | | 1989-02-07 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 2453 | [[:d:Q102414551|Q102414551]] | [[Mária B. Szendrei]] | [[Szeged]] | 1953-07-14 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 2454 | [[:d:Q102414720|Q102414720]] | [[Monique Hakim]] | [[Marsella]] | 1937-11-21 | [[Francia]] | 2013-09-27 | [[Ficheiro:Monique hakim.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2455 | [[:d:Q102414855|Q102414855]] | [[Cristina Toninelli]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2456 | [[:d:Q102416459|Q102416459]] | [[Alicia Prieto Langarica]] | | 1983 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2457 | [[:d:Q102416674|Q102416674]] | [[Carlotta Longo]] | | 1895 | | | |- | style='text-align:right'| 2458 | [[:d:Q102419442|Q102419442]] | [[Véronique Gayrard]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2459 | [[:d:Q102419471|Q102419471]] | [[Viveka Erlandsson]] | | | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2460 | [[:d:Q102424105|Q102424105]] | [[Cristina Manolache]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2461 | [[:d:Q102426929|Q102426929]] | [[Ling Xiao]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2462 | [[:d:Q102427994|Q102427994]] | [[Stefka Buyuklieva]] | [[Medkovets]] | 1964-04-08 | [[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 2463 | [[:d:Q102429549|Q102429549]] | [[Angkana Rüland]] | [[Chiang Mai]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 2464 | [[:d:Q102429616|Q102429616]] | [[Tianyi Zheng]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2465 | [[:d:Q102429985|Q102429985]] | [[Katarzyna Szymańska-Dębowska]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2466 | [[:d:Q102433808|Q102433808]] | [[Anne-Marie Aubert]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2467 | [[:d:Q102434152|Q102434152]] | [[Ailsa Keating]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2468 | [[:d:Q102434293|Q102434293]] | [[Francesca Biagini]] | [[Pistoia]] | 1973-07-31 | [[Italia]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2469 | [[:d:Q102434871|Q102434871]] | [[Cornelia Strong]] | [[Walhalla]] | 1877 | [[Estados Unidos de América]] | 1955-06-03 | [[Ficheiro:CorneliaStrong.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2470 | [[:d:Q102438352|Q102438352]] | [[Kristen Hendricks]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2471 | [[:d:Q102438880|Q102438880]] | [[Sabine Bögli]] | | | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 2472 | [[:d:Q102440244|Q102440244]] | [[Martha Gabriela Araujo-Pardo]] | | | [[México]] | | [[Ficheiro:Gabriela in Merida 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2473 | [[:d:Q102441474|Q102441474]] | [[Natalia Abrashina-Zhadaeva]] | [[Minsk]] | 1951-02-28 | [[Belarús]] | | |- | style='text-align:right'| 2474 | [[:d:Q102490097|Q102490097]] | [[Chaya Keller]] | | 1983 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Chaya Keller.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2475 | [[:d:Q102491453|Q102491453]] | [[Selenne Bañuelos]] | [[Os Ánxeles]] | 1985-01-29 | | | [[Ficheiro:SelenneBañuelos Jan2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2476 | [[:d:Q102500522|Q102500522]] | [[Martha Takane]] | | | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 2477 | [[:d:Q102506880|Q102506880]] | [[Susan Baker Empson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2478 | [[:d:Q102536119|Q102536119]] | [[Susanna Zimmermann]] | [[Cantón de Glarus]] | 1987-05-11 | | | [[Ficheiro:Susanna Zimmermann Oberwolfach 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2479 | [[:d:Q102546526|Q102546526]] | [[Déborah Oliveros Braniff]] | | | [[México]] | | [[Ficheiro:Déborah Oliveros Oberwolfach 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2480 | [[:d:Q102553947|Q102553947]] | [[Fuensanta Aroca Bisquert]] | [[Madrid]] | 1969-09-25 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2481 | [[:d:Q102582221|Q102582221]] | [[Kseniya Garaschuk]] | [[Minsk]] | 1982 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2482 | [[:d:Q102674547|Q102674547]] | [[Robin Neumayer]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2483 | [[:d:Q102741974|Q102741974]] | [[Ana Ros Camacho]] | [[Sevilla]] | | | | [[Ficheiro:Ana Ros Camacho Oberwolfach 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2484 | [[:d:Q102798977|Q102798977]] | [[Dominique Hulin]] | | 1959 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Dominique Hulin IHES.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2485 | [[:d:Q102806103|Q102806103]] | [[Dipanwita Roy Chowdhury]] | | 1963 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2486 | [[:d:Q102926080|Q102926080]] | [[Marina Iliopoulou]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2487 | [[:d:Q102958021|Q102958021]] | [[Eleonora Di Nezza]] | | 1986-12-10 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Eleonora Di Nezza Oberwolfach 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2488 | [[:d:Q102983897|Q102983897]] | [[Yunqing Tang]] | | | | | [[Ficheiro:Yunqing Tang George M. Bergman, Berkeley 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2489 | [[:d:Q103036362|Q103036362]] | [[Olga Paris-Romaskevich]] | | 1990-07-06 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Olga-Paris-Romaskevich-2024.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2490 | [[:d:Q103126374|Q103126374]] | [[Ranthony Edmonds]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2491 | [[:d:Q103141714|Q103141714]] | [[Anna Seigal]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2492 | [[:d:Q103142323|Q103142323]] | [[Angela Ankomaah Tabiri]] | [[Ashaiman]] | 1990 | [[Ghana]] | | |- | style='text-align:right'| 2493 | [[:d:Q103142370|Q103142370]] | [[Anna Skripka]] | | | | | [[Ficheiro:Anna skripka public math.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2494 | [[:d:Q103149222|Q103149222]] | [[Joan Straumanis]] | [[Nova York]] | 1937-02-10 | | | [[Ficheiro:Joan Straumanis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2495 | [[:d:Q103162614|Q103162614]] | [[Soheyla Feyzbakhsh]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2496 | [[:d:Q103165846|Q103165846]] | [[Yilin Wang]] | | 1991 | [[República Popular da China]] | | [[Ficheiro:Yilin Wang Oberwolfach 2019 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2497 | [[:d:Q103250312|Q103250312]] | [[Raquel Villacampa]] | [[Huesca]] | 1981 | [[España]] | | [[Ficheiro:Foto-Raquel-Villacampa.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2498 | [[:d:Q103285334|Q103285334]] | [[Ruth Britto]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2499 | [[:d:Q103328301|Q103328301]] | [[Sarah Anne Peluse]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sarah Peluse Oberwolfach 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2500 | [[:d:Q103362291|Q103362291]] | [[Aretha Teckentrup]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2501 | [[:d:Q103362338|Q103362338]] | [[Keisha Cook]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2502 | [[:d:Q103367052|Q103367052]] | [[Fabienne Comte]] | | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 2503 | [[:d:Q103380718|Q103380718]] | [[Makiko Sasada]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2504 | [[:d:Q103404807|Q103404807]] | [[Anne-Laure Dalibard]] | | 1982-08-05 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Anne-Laure Dalibard.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2505 | [[:d:Q103850498|Q103850498]] | [[Erica Jen]] | | | | 2023-11-12 | |- | style='text-align:right'| 2506 | [[:d:Q104177574|Q104177574]] | [[Jenny Rossander]] | [[Storkyrkoförsamlingen]] | 1837-01-22 | [[Suecia]] | 1887-08-28 | |- | style='text-align:right'| 2507 | [[:d:Q104178410|Q104178410]] | [[Susana Mataix]] | [[Pontevedra]] | 1950-01-19 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2508 | [[:d:Q104184198|Q104184198]] | [[Manya Sundström]] | | 1970s | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2509 | [[:d:Q104450432|Q104450432]] | [[Gila Hanna]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2510 | [[:d:Q104454628|Q104454628]] | [[Lydia Novichikhina]] | [[Siarhiejevičy]] | 1934 | [[Belarús]] | 2020-12-21 | |- | style='text-align:right'| 2511 | [[:d:Q104516415|Q104516415]] | [[Irène Waldspurger]] | | 1989 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Irène Waldspurger Oberwolfach 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2512 | [[:d:Q104591529|Q104591529]] | [[Trena Wilkerson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2513 | [[:d:Q104603599|Q104603599]] | [[Diane Briars]] | | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 2514 | [[:d:Q104625142|Q104625142]] | [[Linda Gojak]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2515 | [[:d:Q104722973|Q104722973]] | [[Hsiang-yuin Kwei]] | | 1926 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 2516 | [[:d:Q104747470|Q104747470]] | [[Hortensia Soto]] | [[Belén del Refugio]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2517 | [[:d:Q104761071|Q104761071]] | [[Christine Keitel-Kreidt]] | [[Zeitz]] | 1942-01-03 | | 2016-06-30 | |- | style='text-align:right'| 2518 | [[:d:Q104830144|Q104830144]] | [[Suely Druck]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 2519 | [[:d:Q104868137|Q104868137]] | [[Gamal Ali Fouad Ismail]] | [[Zagazig]] | 1950-10-29 | [[Exipto]] | | |- | style='text-align:right'| 2520 | [[:d:Q104927467|Q104927467]] | [[Maria Magdalena Tryjarska]] | | 1925 | | 2021-01-02 | |- | style='text-align:right'| 2521 | [[:d:Q104979138|Q104979138]] | [[Iwona Włoch]] | | 1968-05-11 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2522 | [[:d:Q105084911|Q105084911]] | [[Luigia Cordati Rosaia]] | [[Barga (Q216479)|Barga]] | 1926-02-15 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]]<br/>[[Italia]] | 2024-07-22 | [[Ficheiro:Luigia Cordati Rosaia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2523 | [[:d:Q105101473|Q105101473]] | [[Galina Syta]] | [[Khárkiv]] | 1940-01-29 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 2524 | [[:d:Q105443965|Q105443965]] | [[Elisabeta Peti]] | | | [[Albania]] | | |- | style='text-align:right'| 2525 | [[:d:Q105580725|Q105580725]] | [[Theoni Pappas]] | | 1944 | | | |- | style='text-align:right'| 2526 | [[:d:Q105615004|Q105615004]] | [[Ewa Zadrzyńska-Piętka]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2527 | [[:d:Q105626213|Q105626213]] | [[Elisabete Alberdi]] | [[Markina-Xemein]] | 1975-01-05 | [[España]] | | [[Ficheiro:Elisabete Alberdi Celaya, matematikaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2528 | [[:d:Q105674701|Q105674701]] | [[Grażyna Rygał]] | | 1959-04-27 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2529 | [[:d:Q105773629|Q105773629]] | [[Sarah Knapp Abramowitz]] | | 1967-03-25 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2530 | [[:d:Q105914733|Q105914733]] | [[Ana Patrícia Gonçalves]] | | | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 2531 | [[:d:Q105992394|Q105992394]] | [[Marion Beiter]] | [[Buffalo, Nova York|Buffalo]] | 1907-08-23 | | 1982-10-11 | |- | style='text-align:right'| 2532 | [[:d:Q106203527|Q106203527]] | [[Anna Sierpińska]] | | 1947-03-17 | [[Polonia]] | 2023-10 | |- | style='text-align:right'| 2533 | [[:d:Q106410213|Q106410213]] | [[Mary Ellen Rickett]] | | 1861 | | 1925 | |- | style='text-align:right'| 2534 | [[:d:Q106497499|Q106497499]] | [[Anna Clunes]] | | 20th century | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Anna Clunes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2535 | [[:d:Q106502519|Q106502519]] | [[Edith Bush]] | | 1882 | | 1977 | |- | style='text-align:right'| 2536 | [[:d:Q106588745|Q106588745]] | [[Marie S. Wilcox]] | | | | 1995 | |- | style='text-align:right'| 2537 | [[:d:Q106648247|Q106648247]] | [[Adele Capuzzo Dolcetta]] | [[Treviso]] | 1857-07-12 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1905-01-06 | |- | style='text-align:right'| 2538 | [[:d:Q106839223|Q106839223]] | [[Urszula Wybraniec-Skardowska]] | [[Jastrzębie-Zdrój]] | 1940 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2539 | [[:d:Q106839330|Q106839330]] | [[Wanda Drege]] | | 1887-04-03 | [[Polonia]] | 1965-12-10 | |- | style='text-align:right'| 2540 | [[:d:Q106925748|Q106925748]] | [[Teresa Melo]] | | 1966 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 2541 | [[:d:Q107208631|Q107208631]] | [[Margaret Baron]] | | 1915 | | 1996 | |- | style='text-align:right'| 2542 | [[:d:Q107215779|Q107215779]] | [[Muriel Seltman]] | | 1927-03 | [[Reino Unido]] | 2019 | |- | style='text-align:right'| 2543 | [[:d:Q107523397|Q107523397]] | [[Christine Franklin]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2544 | [[:d:Q107524924|Q107524924]] | [[Stefánia Szilárd]] | No/unknown value | No/unknown value | [[Hungría]] | 1938 | |- | style='text-align:right'| 2545 | [[:d:Q107618963|Q107618963]] | [[Nadine Bezuk]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2546 | [[:d:Q107901581|Q107901581]] | [[Mari Jose Zarate Azkuna]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2547 | [[:d:Q107965766|Q107965766]] | [[Edurne Biritxinaga Gaztelurrutia]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2548 | [[:d:Q107965769|Q107965769]] | [[Begoña Carrascal Platas]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2549 | [[:d:Q108028290|Q108028290]] | [[Noreen Sher Akbar]] | | | [[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 2550 | [[:d:Q108120588|Q108120588]] | [[Bonnie Litwiller]] | | 1937 | | 2012-01-27 | |- | style='text-align:right'| 2551 | [[:d:Q108144111|Q108144111]] | [[Frances McBroom Thompson]] | | 1942-10-25 | | 2014 | |- | style='text-align:right'| 2552 | [[:d:Q108187481|Q108187481]] | [[Kitty Baker]] | | | | 2014 | |- | style='text-align:right'| 2553 | [[:d:Q108225288|Q108225288]] | [[Amy C. King]] | | 1928-12-30 | | 2014-06-07 | [[Ficheiro:AmyKing.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2554 | [[:d:Q108293163|Q108293163]] | [[Lê Vũ Anh]] | | 1950 | | 1981 | |- | style='text-align:right'| 2555 | [[:d:Q108313214|Q108313214]] | [[Hsu Dao-Ning]] | | 1923-03-16<br/>1923 | | 2021-08-03 | |- | style='text-align:right'| 2556 | [[:d:Q108684100|Q108684100]] | [[Mary Fama]] | [[Windsor]] | 1938-10-23 | [[Nova Zelandia]] | 2021-07-06 | |- | style='text-align:right'| 2557 | [[:d:Q108698179|Q108698179]] | [[Eleanor Krawitz Kolchin]] | | 1927 | | 2019-01-25 | |- | style='text-align:right'| 2558 | [[:d:Q108737023|Q108737023]] | [[Virginia Newell]] | | 1917-10-07 | | 2025-03-14 | |- | style='text-align:right'| 2559 | [[:d:Q108756724|Q108756724]] | [[Gerrit Huy]] | [[Braunschweig]] | 1953-05-13 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2560 | [[:d:Q108770286|Q108770286]] | [[Ann E. Bailie]] | | 1935 | | | [[Ficheiro:AnnEBailie1961.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2561 | [[:d:Q108822545|Q108822545]] | [[Marina Nikolaevna Rakova]] | [[Gornyak]] | 1983-04-07 | [[Rusia]]<br/>[[Unión Soviética]] | | [[Ficheiro:Rakova (27-01-2020).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2562 | [[:d:Q108830810|Q108830810]] | [[E. S. Berezanskaja]] | | 1890-12-27 | | 1969 | |- | style='text-align:right'| 2563 | [[:d:Q108861868|Q108861868]] | [[Ellen Burrell]] | | 1850 | [[Estados Unidos de América]] | 1938 | [[Ficheiro:EllenBurrell1915.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2564 | [[:d:Q108986057|Q108986057]] | [[Betty W. Holz]] | | 1919 | | 2005 | [[Ficheiro:BettyWHolz1962.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2565 | [[:d:Q109011207|Q109011207]] | [[Dorothy Geneva Styles]] | | 1922 | | 1984 | |- | style='text-align:right'| 2566 | [[:d:Q109104563|Q109104563]] | [[Janet McDonald]] | [[Wesson]] | 1905-09-03 | | 2006-10-29 | |- | style='text-align:right'| 2567 | [[:d:Q109264586|Q109264586]] | [[Valentyna Bevz]] | [[Markushi]] | 1955-04-26 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]] | 2021-03-03 | [[Ficheiro:Бевз В.Г.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2568 | [[:d:Q109338092|Q109338092]] | [[Raisa Volkolupova]] | [[Sakhnovshchyna]] | 1937-01-18 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 2569 | [[:d:Q109379580|Q109379580]] | [[Louise Zung-nyi Loh]] | | 1900-03-10 | [[República Popular da China]] | 1981-04-25 | [[Ficheiro:ZungNyiLoh1924.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2570 | [[:d:Q109451691|Q109451691]] | [[Jeanine Daems]] | [[Meijel]] | 1980 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2571 | [[:d:Q109564284|Q109564284]] | [[Irina V. Rozora]] | [[Kíiv]] | 1979-12-29 | | | |- | style='text-align:right'| 2572 | [[:d:Q109631150|Q109631150]] | [[Christine Hrenya]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2573 | [[:d:Q109672320|Q109672320]] | [[Ora Sheinerman]] | [[Mandato británico de Palestina|Palestina mandataria]] | 1946-05-03 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Ora Shinerman (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2574 | [[:d:Q109749864|Q109749864]] | [[Catharina Geigenmüller]] | [[Mittweida]] | 1890<br/>1848 | [[República Democrática Alemá]] | 1964<br/>1916 | |- | style='text-align:right'| 2575 | [[:d:Q110008191|Q110008191]] | [[Galia Borja Gómez]] | | | [[México]] | | [[Ficheiro:Galia Borja Gómez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2576 | [[:d:Q110250866|Q110250866]] | [[Elena Deza]] | [[Volgogrado]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 2577 | [[:d:Q110368304|Q110368304]] | [[Iginia Massarini]] | | 19th century | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1947 | |- | style='text-align:right'| 2578 | [[:d:Q110607261|Q110607261]] | [[Michela Redivo-Zaglia]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2579 | [[:d:Q110746179|Q110746179]] | [[Irena Pawłow-Niezgódka]] | | 1950 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2580 | [[:d:Q110770534|Q110770534]] | [[Ruthmae Sears]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2581 | [[:d:Q110824916|Q110824916]] | [[Elene Obolashvili]] | [[Bodbiskhevi]] | 1924 | | 2005 | |- | style='text-align:right'| 2582 | [[:d:Q110850564|Q110850564]] | [[Luitgard Veraart]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2583 | [[:d:Q110877822|Q110877822]] | [[Halina Ryffert]] | [[Bugulma]] | 1916-02-04 | [[Polonia]] | 1996-08-07 | [[Ficheiro:Halina Ryffert.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2584 | [[:d:Q110920293|Q110920293]] | [[Bonnie Averbach]] | | 1933 | | | |- | style='text-align:right'| 2585 | [[:d:Q111016527|Q111016527]] | [[Nadia Pakhareva]] | [[Balakovo]] | 1924-12-20 | | | |- | style='text-align:right'| 2586 | [[:d:Q111155166|Q111155166]] | [[Eun Jung Kim]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2587 | [[:d:Q111165697|Q111165697]] | [[Yulia Zdanovska]] | [[Kíiv]] | 2000-05-04 | [[Ucraína]] | 2022-03-03 | |- | style='text-align:right'| 2588 | [[:d:Q111279885|Q111279885]] | [[Hajar Bali]] | | 1961-06-03 | [[Alxeria]] | | |- | style='text-align:right'| 2589 | [[:d:Q111303564|Q111303564]] | [[Sofiya Ostrovska]] | | 1958-09-26 | | | |- | style='text-align:right'| 2590 | [[:d:Q111324058|Q111324058]] | [[Corinna Bath]] | | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 2591 | [[:d:Q111336385|Q111336385]] | [[Adriana Pesci]] | [[Arxentina]] | 20th century | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 2592 | [[:d:Q111548264|Q111548264]] | [[Anna Kolesárová]] | [[Bratislava]] | 1951 | [[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 2593 | [[:d:Q111738319|Q111738319]] | [[Jinyoung Park]] | | 1982 | [[Corea do Sur]] | | [[Ficheiro:Jinyoung Park (a mathematician).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2594 | [[:d:Q111805289|Q111805289]] | [[Beulah Russell]] | [[Union County]] | 1878 | | 1940 | |- | style='text-align:right'| 2595 | [[:d:Q112119622|Q112119622]] | [[Nathalie Drach-Temam]] | | | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Nathalie Drach-Temam - Vivatech 2025 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2596 | [[:d:Q112239178|Q112239178]] | [[Yukari Itō]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2597 | [[:d:Q112382562|Q112382562]] | [[Nancy Blachman]] | | 1956 | | | [[Ficheiro:Nancy Blachman at SXSW on March 8 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2598 | [[:d:Q112553884|Q112553884]] | [[Halina Milicer Gruzewska]] | | 1901 | | 1981 | |- | style='text-align:right'| 2599 | [[:d:Q112564485|Q112564485]] | [[Marion J. Ball]] | [[Xohanesburgo]] | 1940 | | | [[Ficheiro:Marion Ball Keynote.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2600 | [[:d:Q112818949|Q112818949]] | [[Katarzyna Horbacz]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2601 | [[:d:Q113084520|Q113084520]] | [[Ruth Lara]] | [[Lisboa]] | 1936-09-17 | [[Angola]] | 2000-10-25 | |- | style='text-align:right'| 2602 | [[:d:Q113469586|Q113469586]] | [[Ilona Kopocińska]] | | 1938 | [[Polonia]] | 2016 | |- | style='text-align:right'| 2603 | [[:d:Q113548634|Q113548634]] | [[Motoko Kotani]] | | 1960 | | | [[Ficheiro:Yōichirō Matsumoto and Motoko Kotani meets Yoshimasa hayashi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2604 | [[:d:Q113585337|Q113585337]] | [[Gabriela Jacinto]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2605 | [[:d:Q113599984|Q113599984]] | [[Maria Jesus Alkain]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2606 | [[:d:Q113672183|Q113672183]] | [[Janeva Biljana]] | [[Belgrado]] | 1950-07-02 | [[Macedonia do Norte]] | | |- | style='text-align:right'| 2607 | [[:d:Q113674037|Q113674037]] | [[Slobodanka S. Georgievska]] | [[Skopje]] | 1944-11-17 | [[Macedonia do Norte]] | | |- | style='text-align:right'| 2608 | [[:d:Q114027427|Q114027427]] | [[Donna D. Elbert]] | [[Williams Bay]] | 1928-01-27 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-01-15 | [[Ficheiro:Donna DeEtte Elbert.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2609 | [[:d:Q114290361|Q114290361]] | [[Lina Mancini Proia]] | [[Roma]] | 1913-02-19 | [[Italia]] | 2002-01-18 | |- | style='text-align:right'| 2610 | [[:d:Q114348017|Q114348017]] | [[Radhika Kulkarni]] | | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 2611 | [[:d:Q115088009|Q115088009]] | [[Barbara Wikieł]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2612 | [[:d:Q115131384|Q115131384]] | [[María Delgado]] | [[Huesca]] | 2006-05-25 | | | |- | style='text-align:right'| 2613 | [[:d:Q115471104|Q115471104]] | [[Carolina Jiménez Butigieg]] | [[Madrid]] | | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2614 | [[:d:Q115532616|Q115532616]] | [[Eliane R. Rodrigues]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 2615 | [[:d:Q115581130|Q115581130]] | [[Begoña Fernández]] | | | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 2616 | [[:d:Q115653513|Q115653513]] | [[Erna Beth Yackel]] | | 1939-02-13 | | 2022-09-01 | |- | style='text-align:right'| 2617 | [[:d:Q115959148|Q115959148]] | [[Ada Álvarez]] | | | [[Cuba]] | | |- | style='text-align:right'| 2618 | [[:d:Q115968351|Q115968351]] | [[Armanda Begaj]] | [[Tirana]] | 1968-07-12 | | | [[Ficheiro:Armanda Begaj (May 2023).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2619 | [[:d:Q116282790|Q116282790]] | [[Carina Hong]] | | 2001-06-08 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 2620 | [[:d:Q116701843|Q116701843]] | [[Claudia Plattner]] | | | | | [[Ficheiro:Claudia Plattner at Republica25 2025-05-27 05.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2621 | [[:d:Q117005601|Q117005601]] | [[Amina Bouzguenda Zeghal]] | | 1975-01-17 | [[Tunisia]] | | |- | style='text-align:right'| 2622 | [[:d:Q117084741|Q117084741]] | [[Laura Davila]] | [[Boiro]] | 1995 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2623 | [[:d:Q117188292|Q117188292]] | [[Marie Lhuissier]] | | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 2624 | [[:d:Q117313738|Q117313738]] | [[Петрук Віра Андріївна]] | [[Нови Када]]<br/>[[oblast de Irkutsk]] | 1954-08-03 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 2625 | [[:d:Q118358869|Q118358869]] | [[Sonya Christian]] | | | [[India]] | | [[Ficheiro:SonyaChristian.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2626 | [[:d:Q118697541|Q118697541]] | [[Akiko Kino]] | | 1934 | [[Xapón]] | 1983 | |- | style='text-align:right'| 2627 | [[:d:Q118949299|Q118949299]] | [[Ivanca Olivotto]] | [[Giurgiu]] | 1914-08-02 | [[Romanía]] | 1996-03-19 | |- | style='text-align:right'| 2628 | [[:d:Q119343105|Q119343105]] | [[Mayuko Yamashita]] | | 1995 | | | |- | style='text-align:right'| 2629 | [[:d:Q119675395|Q119675395]] | [[Nedda Friberti]] | | 1913-09-13 | | | |- | style='text-align:right'| 2630 | [[:d:Q121303157|Q121303157]] | [[Naomi Livesay]] | [[Montana]] | 1916 | | 2001 | [[Ficheiro:Naomi M. Livesay Los Alamos identity badge photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2631 | [[:d:Q121488375|Q121488375]] | [[Clara Linnea Olsson]] | | 1997-03-10 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2632 | [[:d:Q121886915|Q121886915]] | [[Martina Hofmanová]] | | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 2633 | [[:d:Q122614963|Q122614963]] | [[Laura Monk]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2634 | [[:d:Q122762553|Q122762553]] | [[Claudia Alfes-Neumann]] | | 1985-10-07 | | | |- | style='text-align:right'| 2635 | [[:d:Q122922314|Q122922314]] | [[Coco Krumme]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:NEXT23 Conference - 233 (53221753189).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2636 | [[:d:Q123271088|Q123271088]] | [[Hannah Larson]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2637 | [[:d:Q123352998|Q123352998]] | [[Geneviève Barro]] | | | [[Burkina Faso]] | | |- | style='text-align:right'| 2638 | [[:d:Q123558240|Q123558240]] | [[Ana Trakolnikova]] | [[Karlovo]] | 1870-08-18 | | 1964-03-14 | |- | style='text-align:right'| 2639 | [[:d:Q123854449|Q123854449]] | [[Emma Unson Rotor]] | | 1913-05-18 | | 1998-09-06 | |- | style='text-align:right'| 2640 | [[:d:Q123945608|Q123945608]] | [[Святлана Уладзіміраўна Сітнікава]] | [[Barysaŭ]] | 1958-02-21 | | | |- | style='text-align:right'| 2641 | [[:d:Q124098536|Q124098536]] | [[Natasha Brown]] | | | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Natasha Brown.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2642 | [[:d:Q124356399|Q124356399]] | [[Katarzyna Nowakowska]] | [[Piotrków Trybunalski]] | 1991-11-28 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Katarzyna Nowakowska (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2643 | [[:d:Q124400004|Q124400004]] | [[Sallie Pero Mead]] | | 1893-10-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1981-04 | |- | style='text-align:right'| 2644 | [[:d:Q124445263|Q124445263]] | [[Maya Hajiyeva]] | [[Shusha]] | 1914 | | 1999-09 | |- | style='text-align:right'| 2645 | [[:d:Q124539819|Q124539819]] | [[Stacey Franklin Jones]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2646 | [[:d:Q124976899|Q124976899]] | [[Rosa Ana Morillo Rodríguez]] | [[Madrid]] | 1972-09-07 | [[España]] | | [[Ficheiro:FOTO SETUR R MORILLO.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2647 | [[:d:Q125123911|Q125123911]] | [[Alexandra Seceleanu]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2648 | [[:d:Q125215802|Q125215802]] | [[Liina-Mai Tooding]] | [[Räpina Rural Municipality]] | 1944-09-21 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2649 | [[:d:Q125475110|Q125475110]] | [[Marian Ozcáriz]] | [[Bilbao]]<br/>[[Begoña]] | 1953 | | | [[Ficheiro:Maria Antonia Oscariz 2012.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2650 | [[:d:Q125506990|Q125506990]] | [[Françoise Moret-Bailly]] | [[Nogent-en Bassigny]] | 1934-07-17 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2651 | [[:d:Q125833121|Q125833121]] | [[Margaret P. Sinclair]] | | 1950 | | 2012 | |- | style='text-align:right'| 2652 | [[:d:Q126172338|Q126172338]] | [[Lucilla Bassotti]] | | 1934 | [[Italia]] | 2019-02-19 | |- | style='text-align:right'| 2653 | [[:d:Q127684994|Q127684994]] | [[Natalia Chinchaladze]] | [[Xeorxia]] | 1974-10-30 | [[República Socialista Soviética de Xeorxia]]<br/>[[Xeorxia]] | | |- | style='text-align:right'| 2654 | [[:d:Q127686467|Q127686467]] | [[Ana Danelia]] | [[Lekhaindravo]] | 1975-10-13 | [[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 2655 | [[:d:Q128031106|Q128031106]] | [[Vera von Schiff]] | | 1800s | [[Imperio Ruso]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 2656 | [[:d:Q130269535|Q130269535]] | [[Anna Buczek]] | [[Pionki]] | 1941-02-24 | [[Polonia]] | 2018-11-11 | |- | style='text-align:right'| 2657 | [[:d:Q130321286|Q130321286]] | [[Cecilia Mossin Kotin]] | | 1910 | [[Arxentina]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 2658 | [[:d:Q130492856|Q130492856]] | [[Renata Santarossa]] | | | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2659 | [[:d:Q130545516|Q130545516]] | [[Najiba Sbihi]] | | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 2660 | [[:d:Q130550511|Q130550511]] | [[Jessica M. Young]] | | 1893-03-21 | | 1961-06-15 | |- | style='text-align:right'| 2661 | [[:d:Q130787043|Q130787043]] | [[Iivi Vainikko]] | | 1939-11-23 | [[Estonia]] | 1993-09-01 | |- | style='text-align:right'| 2662 | [[:d:Q131191627|Q131191627]] | [[Alexandra V. Antoniouk]] | | | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 2663 | [[:d:Q131274272|Q131274272]] | [[Parvaneh Kazemi]] | [[Teherán]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 2664 | [[:d:Q131521323|Q131521323]] | [[Isabelle Le Galo Flores]] | | 1974 | [[España]] | | [[Ficheiro:Isabelle Le Galo Flores.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2665 | [[:d:Q131537778|Q131537778]] | [[Liu Guizhen]] | | 1944-11-22 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 2666 | [[:d:Q131622219|Q131622219]] | [[Дубинчук Олена Степанівна]] | [[Yampil]] | 1919-05-21 | | 1994-10-20 | |- | style='text-align:right'| 2667 | [[:d:Q131726077|Q131726077]] | [[Дилором Воситова]] | [[Ghafurov District]] | 1977-10-29 | [[Tadjiikistán]] | | |- | style='text-align:right'| 2668 | [[:d:Q131808271|Q131808271]] | [[Marina Díaz]] | [[Madrid]] | 2001-09-30 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2669 | [[:d:Q131826341|Q131826341]] | [[Joan Lasenby]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2670 | [[:d:Q132174912|Q132174912]] | [[Rosa Díaz Moles]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2671 | [[:d:Q132681078|Q132681078]] | [[Claudia García López]] | | 1993 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2672 | [[:d:Q132756675|Q132756675]] | [[Laura Farré]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 2673 | [[:d:Q132968784|Q132968784]] | [[Hong Wang]] | | 1991 | | | [[Ficheiro:Hong Wang (王虹) - Q103368586 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2674 | [[:d:Q133161237|Q133161237]] | [[Achsah Mount Ely]] | [[Millhurst]] | 1846-11-10 | [[Estados Unidos de América]] | 1904-12-13 | |- | style='text-align:right'| 2675 | [[:d:Q133269597|Q133269597]] | [[Lidia Seipelt-Lawęcka]] | [[Łódź]] | 1898-09-05 | [[Polonia]] | 1951-01-26 | |- | style='text-align:right'| 2676 | [[:d:Q133457931|Q133457931]] | [[María Teresa Martínez Bravo]] | | 1972 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2677 | [[:d:Q133501780|Q133501780]] | [[Шоира Мухамедова]] | [[Khujand]] | 1974-08-04 | [[Tadjiikistán]] | | |- | style='text-align:right'| 2678 | [[:d:Q133501802|Q133501802]] | [[Махсуда Раҳимова]] | [[Khujand]] | 1983-03-07 | [[Tadjiikistán]] | | |- | style='text-align:right'| 2679 | [[:d:Q133871044|Q133871044]] | [[Fey Silva Vidal]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2680 | [[:d:Q134053440|Q134053440]] | [[Amy Roth McDuffie]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2681 | [[:d:Q134291977|Q134291977]] | [[Núria Planas]] | [[Barcelona]] | 1972 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2682 | [[:d:Q134417513|Q134417513]] | [[Clarice Poon]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2683 | [[:d:Q134717373|Q134717373]] | [[Raquel Freire|Raquel Freire Fernández]] | [[Ourense]] | 2006 | | | |- | style='text-align:right'| 2684 | [[:d:Q134720072|Q134720072]] | [[Beatriz Sanz Sáiz]] | [[Madrid]] | 1973 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2685 | [[:d:Q134740651|Q134740651]] | [[Jone López de Gamiz Zearra]] | [[Gernika-Lumo]] | 1995 | | | |} {{Wikidata list end}} == Véxase tamén == * [[:en:List of women in mathematics]] [[Categoría:Wikipedia:Listas de mulleres con datos de Wikidata]] p74ts87bje35rfd9ma9pum919mvmhjd 0 372355 7104533 6528892 2025-06-23T14:50:38Z Autopistero20502020 127649 7104533 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|A Rectoral}} {{Lugar |nome = A Rectoral |imaxe = |lenda = |parroquia = Cea |concello = Vilagarcía de Arousa |ano = 2016 |poboación = sen datos }} '''A Rectoral''' é un lugar da parroquia de [[Cea, Vilagarcía de Arousa|Cea]] no concello [[provincia de Pontevedra|pontevedrés]] de [[Vilagarcía de Arousa]], na [[comarca do Salnés]], segundo consta no [http://www.xunta.gal/nomenclator Nomenclátor de Galicia] <ref name="Consultado o 13.03.2017">Consultado o 13.03.2017.</ref>. Non obstante, o [[IGE]] non rexistra habitantes neste lugar no censo de [[2016]] <ref name="Consultado o 13.03.2017"/>, polo que non se poden achegar datos da súa poboación. == Lugares e parroquias == === Lugares de Cea === {{ Lp Cea, Vilagarcía de Arousa}} === Parroquias de Vilagarcía de Arousa === {{ Vilagarcía de Arousa}} == Notas == {{listaref}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR: Rectoral, A}} [[Categoría:Lugares de Vilagarcía de Arousa]] 9ihmugo2zf0gq8t5vuovuc511lg1ilo 4 374209 7105179 7096443 2025-06-24T01:40:15Z ListeriaBot 65707 Wikidata list updated [V2] 7105179 wikitext text/x-wiki Esta é unha '''lista de astrónomas''', segundo os datos que constan en [[Wikidata]]: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?date ?yob ?yod (COUNT(distinct ?sitelink) as ?count) WHERE { ?item wdt:P21 wd:Q6581072 . ?item wdt:P106 wd:Q11063 . ?item wdt:P31 wd:Q5 . ?sitelink schema:about ?item . OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob . BIND(YEAR(?dob) as ?yob) } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod . BIND(YEAR(?dod) as ?yod) } } GROUP BY ?item ?date ?yob ?yod ORDER BY ?date |sort=569 |columns=number:#,item:elemento,label:Nome,p19,p569,p27,p570,P18 |thumb=150 |links=red }} {| class='wikitable sortable' ! # ! elemento ! Nome ! lugar de nacemento ! data de nacemento ! país de nacionalidade ! data de falecemento ! imaxe |- | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q11903|Q11903]] | [[Hipatia]] | [[Alexandría]] | 360 | [[Imperio Bizantino]] | 415-03 | [[Ficheiro:Hipatia67.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q14282|Q14282]] | [[Margherita Hack]] | [[Florencia]] | 1922-06-12 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2013-06-29 | [[Ficheiro:Hack Firenze2008 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q17519|Q17519]] | [[Anousheh Ansari]] | [[Mashhad]] | 1966-09-12 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Irán]] | | [[Ficheiro:Anousheh Ansari at AI for Good 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q37138|Q37138]] | [[Alice Everett]] | [[Glasgow]] | 1865-05-15 | [[Reino Unido]] | 1949-07-21<br/>1949-07-29 | [[Ficheiro:Alice Everett.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q55823|Q55823]] | [[Janina Ochojska]] | [[Gdańsk]] | 1955-03-12 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:2016 Woodstock 126 Janina Ochojska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q56029|Q56029]] | [[Sophia Brahe]] | [[Knutstorp Castle]] | 1559-08-24 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1643 | [[Ficheiro:Sophie Brahe portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q58709|Q58709]] | [[Lyudmila Zhuravlyova]] | [[Kozmodemyansk]] | 1946-05-22 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q58962|Q58962]] | [[Eleanor F. Helin]] | [[Pasadena, California|Pasadena]] | 1932-11-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-01-25 | [[Ficheiro:Eleanor F. Helin, 1973.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q63232|Q63232]] | [[Maria Cunitz]] | [[Wołów]] | 1600s | [[Sacro Imperio Romano Xermánico]] | 1664-08-22 | [[Ficheiro:Kunic-lawka.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q63603|Q63603]] | [[Princess Charlotte of Saxe-Meiningen]] | [[Frankfurt]] | 1751-09-11 | [[Saxe-Gotha-Altenburg]] | 1827-04-25 | [[Ficheiro:Charlotte Amalie of Saxe-Meiningen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q76948|Q76948]] | [[Caroline Lucretia Herschel]] | [[Hannover]] | 1750-03-16 | [[Kingdom of Hanover]] | 1848-01-09 | [[Ficheiro:1829 Melchior Gommar Tieleman, Ölgemälde Caroline Herschel Hannover.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q77511|Q77511]] | [[Maria Winckelmann Kirch|Maria Margaret Kirch]] | [[Panitzsch]] | 1670-02-25 | [[Alemaña]] | 1720-12-29 | |- | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q77747|Q77747]] | [[Eva Ahnert-Rohlfs]] | [[Coburgo]] | 1912-08-11 | [[Alemaña]] | 1954-03-09 | |- | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q91438|Q91438]] | [[Erika Böhm-Vitense]] | [[Curau]] | 1923-06-03 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2017-01-21 | |- | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q91785|Q91785]] | [[Anna Frebel]] | [[Berlín]] | 1980 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Anna Frebel at Night of Science 2018 (2) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q97141|Q97141]] | [[Waltraut Seitter]] | [[Zwickau]] | 1930-01-13 | [[Alemaña]] | 2007-11-15 | |- | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q100918|Q100918]] | [[Christine Kirch]] | [[Guben]] | 1697-04 | [[Alemaña]] | 1782-05-06 | |- | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q110181|Q110181]] | [[Henrietta Swan Leavitt]] | [[Lancaster, Massachusetts|Lancaster]] | 1868-07-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1921-12-12 | [[Ficheiro:Henrietta Swan Leavitt 1921.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q123131|Q123131]] | [[Edith Alice Müller]] | [[Madrid]] | 1918-02-05 | [[Suíza]] | 1995-07-24 | |- | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q169131|Q169131]] | [[Zdeňka Vávrová]] | | 1945 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q194764|Q194764]] | [[Maria Antonietta Barucci]] | | 20th century | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q197941|Q197941]] | [[Jane Luu]] | [[Vietnam do Sur]] | 1963 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Vietnam]] | | [[Ficheiro:Jane Luu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q230650|Q230650]] | [[Annie Jump Cannon]] | [[Dover, Delaware|Dover]] | 1863-12-11 | [[Estados Unidos de América]] | 1941-04-13 | [[Ficheiro:Annie Jump Cannon 1922 Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q231618|Q231618]] | [[Carolyn S. Shoemaker]] | [[Gallup]] | 1929-06-24 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-08-13 | [[Ficheiro:Carolyn Shoemaker.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q231642|Q231642]] | [[Ingrid van Houten-Groeneveld]] | [[Berlín]] | 1921-10-21 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2015-03-30 | [[Ficheiro:Ingrid van Houten-Groeneveld.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q232856|Q232856]] | [[Liisi Oterma]] | [[Turku]] | 1915-01-06 | [[Finlandia]] | 2001-04-04 | [[Ficheiro:Liisi Oterma.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q233974|Q233974]] | [[Jocelyn Bell Burnell]] | [[Lurgan]] | 1943-07-15<br/>1911 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Bell Burnell (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q234878|Q234878]] | [[Lyudmila Chernykh]] | [[Shuya]] | 1935-06-13 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]]<br/>[[Rusia]] | 2017-07-28 | |- | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q234888|Q234888]] | [[Vera Rubin]] | [[Filadelfia]] | 1928-07-23 | [[Estados Unidos de América]] | 2016-12-25 | [[Ficheiro:Vera Rubin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q234909|Q234909]] | [[Cecilia Payne-Gaposchkin]] | [[Wendover]] | 1900-05-10 | [[Reino Unido]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1979-12-07 | [[Ficheiro:Cecilia Helena Payne-Gaposchkin (1900-1979) - Science Service.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q235426|Q235426]] | [[Teano de Crotone]] | [[Crotone]] | 6th century BCE | | 5th century BCE | |- | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q235708|Q235708]] | [[Tamara Smirnova]] | [[Henichesk]] | 1935-12-15 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2001-09-05 | |- | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q235712|Q235712]] | [[Margaret Burbidge]] | [[Davenport]] | 1919-08-12 | [[Reino Unido]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2020-04-05 | [[Ficheiro:Margaret-burbidge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q237867|Q237867]] | [[Aglaonice]] | [[Tesalia (Q166919)|Tesalia]] | No/unknown value<br/>2nd century BCE | | No/unknown value<br/>1st century BCE | [[Ficheiro:Aglaonice2.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q239229|Q239229]] | [[Maria Mitchell]] | [[Nantucket]] | 1818-08-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1889-06-29 | [[Ficheiro:Maria Mitchell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q240866|Q240866]] | [[Elizabeth Roemer]] | [[Oakland]] | 1929-09-04 | [[Estados Unidos de América]] | 2016-04-08 | [[Ficheiro:Elizabeth Roemer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q241304|Q241304]] | [[Jana Tichá]] | [[České Budějovice]] | 1965-05-06 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Jana Ticha.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 38 | [[:d:Q242809|Q242809]] | [[Lyudmila Karachkina]] | [[Rostov do Don]] | 1948-09-03 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 39 | [[:d:Q243075|Q243075]] | [[Margaret Lindsay Huggins]] | [[Dublín]] | 1848-08-14 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1915-03-24 | [[Ficheiro:Margaret Lindsay Huggins.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 40 | [[:d:Q257420|Q257420]] | [[Carolyn Porco]] | [[Bronx]] | 1953-03-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Carolyn-porco-2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 41 | [[:d:Q258263|Q258263]] | [[Lenka Kotková]] | [[Dobřichovice]] | 1973-07-26 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Lenka Kotková, Ondřejov Astronomical.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 42 | [[:d:Q263362|Q263362]] | [[Margaret Mayall]] | [[Cecil County]] | 1902-01-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1995-12-06 | |- | style='text-align:right'| 43 | [[:d:Q266049|Q266049]] | [[Nicole-Reine Lepaute]] | [[París]] | 1723-01-05 | [[Reino de Francia]] | 1788-12-06 | [[Ficheiro:Nicole-Reine Lepaute.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 44 | [[:d:Q266131|Q266131]] | [[Margaret Geller]] | [[Ithaca, Nova York|Ithaca]] | 1947-12-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:MargaretGeller1981a.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 45 | [[:d:Q266261|Q266261]] | [[Charlotte Moore Sitterly]] | [[Ercildoun]] | 1898-09-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1990-03-03 | [[Ficheiro:Utrecht astronomy symposium 1963 - Jan Hendrik Oort, Donald Menzel, Charlotte Moore Sitterly, Marcel Minnaert, Albrecht Unsöld (cropped) - Charlotte Moore Sitterly.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 46 | [[:d:Q266972|Q266972]] | [[Sandra Faber]] | [[Boston]] | 1944-12-28 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sandra-faber-barack-obama (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 47 | [[:d:Q270277|Q270277]] | [[Marguerite Laugier]] | [[Boulogne-sur-Mer]] | 1896-09-12 | [[Francia]] | 1976-10-06 | |- | style='text-align:right'| 48 | [[:d:Q276466|Q276466]] | [[Lydia Becker]] | [[Manchester]] | 1827-02-24 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Reino Unido]] | 1890-07-18 | [[Ficheiro:Dacre-Becker.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 49 | [[:d:Q284180|Q284180]] | [[Williamina Fleming]] | [[Dundee]] | 1857-05-15 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Reino Unido]] | 1911-05-21 | [[Ficheiro:Williamina Paton Stevens Fleming circa 1890s.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 50 | [[:d:Q289010|Q289010]] | [[Antonia Maury]] | [[Cold Spring]] | 1866-03-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1952-01-08<br/>1952-01-18 | [[Ficheiro:Antonia maury.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 51 | [[:d:Q290437|Q290437]] | [[Pelageya Shajn]] | [[Perm Krai]] | 1894-04-19 | [[Unión Soviética]] | 1956-08-27 | |- | style='text-align:right'| 52 | [[:d:Q291685|Q291685]] | [[Maura Tombelli]] | [[Montelupo Fiorentino]] | 1952-11-08 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Maura Tombelli.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 53 | [[:d:Q421977|Q421977]] | [[Wilhelmina Iwanowska]] | [[Vilnius]] | 1905-09-02 | [[Polonia]] | 1999-05-16 | |- | style='text-align:right'| 54 | [[:d:Q434407|Q434407]] | [[C. Michelle Olmstead]] | [[Washington, D.C.]] | 1969-05-21 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 55 | [[:d:Q434592|Q434592]] | [[Ľudmila Pajdušáková]] | [[Radošovce]] | 1916-06-29 | [[Checoslovaquia]] | 1979-10-06 | |- | style='text-align:right'| 56 | [[:d:Q434971|Q434971]] | [[Dorothea Klumpke]] | [[San Francisco]] | 1861-08-09 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Francia]] | 1942-10-05 | [[Ficheiro:Dorothea Klumpke Roberts00.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 57 | [[:d:Q436020|Q436020]] | [[Helen Sawyer Hogg]] | [[Lowell]] | 1905-08-01 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1993-01-28 | [[Ficheiro:Dr. Helen Sawyer Hogg, 1969.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 58 | [[:d:Q437003|Q437003]] | [[Catherine Wolfe Bruce]] | [[Manhattan]] | 1816-01-22 | [[Estados Unidos de América]] | 1900-03-13 | [[Ficheiro:Winifred-Catherine-Hodnett as an adult (photographic portrait).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 59 | [[:d:Q437021|Q437021]] | [[Paris Pişmiş]] | [[Constantinopla]] | 1911-01-30 | [[Turquía]]<br/>[[México]] | 1999-08-01 | |- | style='text-align:right'| 60 | [[:d:Q437102|Q437102]] | [[Pamela M. Kilmartin]] | | 20th century | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 61 | [[:d:Q439102|Q439102]] | [[Ene Ergma]] | [[Rakvere]] | 1944-02-29 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:IRL Ene Ergma.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 62 | [[:d:Q445414|Q445414]] | [[Julie Vinter Hansen]] | [[Copenhague]] | 1890-07-20 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1960-07-27 | |- | style='text-align:right'| 63 | [[:d:Q445596|Q445596]] | [[Jill Tarter]] | [[Nova York]] | 1944-01-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jill Tarter at Starmus IV Trondheim 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 64 | [[:d:Q451538|Q451538]] | [[Dorrit Hoffleit]] | [[Florence]] | 1907-03-12 | [[Estados Unidos de América]] | 2007-04-09 | [[Ficheiro:Dorrit-hoffleit.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 65 | [[:d:Q451644|Q451644]] | [[Jun Chen]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 66 | [[:d:Q451660|Q451660]] | [[Beatrice Tinsley]] | [[Chester]] | 1941-01-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1981-03-23 | |- | style='text-align:right'| 67 | [[:d:Q451925|Q451925]] | [[Linda A. Morabito]] | [[Vancouver]] | 1953-11-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Linda Morabito Now.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 68 | [[:d:Q453847|Q453847]] | [[Jean Mueller]] | | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:P48 1994 Jean cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 69 | [[:d:Q456119|Q456119]] | [[Debra Fischer]] | | 1951-03-01<br/>1953 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Debra Fischer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 70 | [[:d:Q458574|Q458574]] | [[Wioleta Iwanowa]] | [[Pliska]] | 20th century | [[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 71 | [[:d:Q463348|Q463348]] | [[Margaret Turnbull]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Maggie Turnbull.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 72 | [[:d:Q466779|Q466779]] | [[Elisabeth Hevelius]] | [[Gdańsk]] | 1647-01-17 | [[Mancomunidade de Polonia e Lituania|República das Dúas Nacións]] | 1693-12-22 | [[Ficheiro:Elisabetha Hevelius 1673.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 73 | [[:d:Q467786|Q467786]] | [[Kathleen Ollerenshaw]] | [[Manchester]] | 1912-10-01 | [[Reino Unido]] | 2014-08-10 | [[Ficheiro:Dame Kathleen Ollerenshaw signing book.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 74 | [[:d:Q468434|Q468434]] | [[Ulrika Babiaková]] | [[Banská Štiavnica]] | 1976-04-03 | [[Eslovaquia]] | 2002-11-03 | |- | style='text-align:right'| 75 | [[:d:Q468619|Q468619]] | [[Henrietta Hill Swope]] | [[St. Louis]] | 1902-10-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1980-11-24 | [[Ficheiro:HenriettaSwope1925.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 76 | [[:d:Q468833|Q468833]] | [[Louise du Pierry]] | [[La Ferté-Bernard]] | 1746-07-30 | [[Francia]] | 1807-02-27<br/>1830-02-27 | |- | style='text-align:right'| 77 | [[:d:Q485131|Q485131]] | [[Queen Seondeok of Silla]] | | 606 | [[Reino de Silla]] | 647-02-17 | [[Ficheiro:Portraits of kings at Tongiljeon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 78 | [[:d:Q493956|Q493956]] | [[Andrea M. Ghez]] | [[Nova York]] | 1965-06-16<br/>1965 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Andrea Ghez (cropped1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 79 | [[:d:Q520382|Q520382]] | [[Elizabeth Scott]] | [[Fort Sill]] | 1917-11-23 | [[Estados Unidos de América]] | 1988-12-20 | |- | style='text-align:right'| 80 | [[:d:Q537158|Q537158]] | [[Mary Watson Whitney]] | [[Waltham]] | 1847-09-11 | [[Estados Unidos de América]] | 1921-01-20 | [[Ficheiro:Mary Watson Whitney.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 81 | [[:d:Q539093|Q539093]] | [[Annie Scott Dill Maunder]] | [[Strabane]] | 1868-04-14 | [[Reino Unido]] | 1947-09-15 | [[Ficheiro:Annie-Scott-Dill-Maunder-ne-Russell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 82 | [[:d:Q539738|Q539738]] | [[Mary Proctor]] | [[Dublín]] | 1862-04-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1957-09-11 | [[Ficheiro:Mary Proctor 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 83 | [[:d:Q542993|Q542993]] | [[Jennifer Wiseman]] | [[Mountain Home]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jennifer Wiseman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 84 | [[:d:Q546140|Q546140]] | [[Mary Ward]] | [[Condado de Offaly]] | 1827-04-27 | [[Ireland]] | 1869-08-31 | [[Ficheiro:Mary Ward (scientist).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 85 | [[:d:Q633003|Q633003]] | [[Fiorella Terenzi]] | [[Milán]] | 20th century | [[Italia]] | | [[Ficheiro:F0073WEB.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 86 | [[:d:Q1096469|Q1096469]] | [[Erzsébet Illés]] | [[Szekszárd]] | 1936-11-15 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Erzsebet-Illes-Almar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 87 | [[:d:Q1264226|Q1264226]] | [[Guinevere Kauffmann]] | [[California]] | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 88 | [[:d:Q1312399|Q1312399]] | [[Julianne Dalcanton]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1968-01-29 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Julianne Dalcanton.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 89 | [[:d:Q1344751|Q1344751]] | [[S. Cofré]] | | 20th century | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 90 | [[:d:Q1369465|Q1369465]] | [[Andreja Gomboc]] | [[Murska Sobota]] | 1969-11-10 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Predsednik vlade na posvetu Akademije znanosti za trajnostni razvoj Slovenije (53658068454) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 91 | [[:d:Q1563860|Q1563860]] | [[Uta Fritze-von Alvensleben]] | [[Múnic]] | 1955 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 92 | [[:d:Q1705880|Q1705880]] | [[Stacie Powell]] | [[Bristol]] | 1985-12-18 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 93 | [[:d:Q1748324|Q1748324]] | [[Nichole M. Danzl]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 94 | [[:d:Q1778802|Q1778802]] | [[Kyongae Chang]] | [[Seúl]] | 1946-09-05 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 95 | [[:d:Q1879957|Q1879957]] | [[Ewine van Dishoeck]] | [[Leiden]] | 1955-06-13 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Ewine van Dishoeck.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 96 | [[:d:Q1895764|Q1895764]] | [[Maria Clara Eimmart]] | [[Nürnberg|Núremberg]] | 1676-05-27 | [[Alemaña]] | 1707-10-28 | [[Ficheiro:Phase of the Moon Observed.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 97 | [[:d:Q1895891|Q1895891]] | [[Maria Gertrude Firneis]] | [[Viena]] | 1947-03-11 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 98 | [[:d:Q1897148|Q1897148]] | [[Marie-Jeanne de Lalande]] | [[París]] | 1768 | [[Francia]] | 1832-11-08 | [[Ficheiro:Amelie Harlay.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 99 | [[:d:Q1903088|Q1903088]] | [[Martha P. Haynes]] | [[Boston]] | 1951-01-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:MarthaHaynes (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 100 | [[:d:Q1917100|Q1917100]] | [[Megan Donahue]] | [[Nova York]] | 1962-12-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Donahue.Megan-142.V2 copy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 101 | [[:d:Q2125869|Q2125869]] | [[Virpi Niemelä]] | [[Helsinqui]] | 1936-12-26 | [[Arxentina]]<br/>[[Finlandia]] | 2006-12-18 | [[Ficheiro:Virpi Niemelä.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 102 | [[:d:Q2159861|Q2159861]] | [[Robin M. Canup]] | | 1968-11-20 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 103 | [[:d:Q2365586|Q2365586]] | [[Marcelle Gauvreau]] | [[Rimouski]] | 1907-02-28 | [[Canadá]] | 1968-12-16 | [[Ficheiro:Marcelle Gauvreau, 1941 (H-1941-0007-a).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 104 | [[:d:Q2373057|Q2373057]] | [[Joan Feynman]] | [[Far Rockaway]] | 1927-03-31 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-07-22 | [[Ficheiro:Joan-feynman-2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 105 | [[:d:Q2498733|Q2498733]] | [[Elena V. Pitjeva]] | | 20th century | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 106 | [[:d:Q2519972|Q2519972]] | [[Odette Bancilhon]] | [[Molezon]] | 1908-09-22 | [[Francia]] | 1993-10-22 | |- | style='text-align:right'| 107 | [[:d:Q2527796|Q2527796]] | [[Virginia Louise Trimble]] | [[Os Ánxeles]] | 1943-11-15 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Virginia Trimble (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 108 | [[:d:Q2604208|Q2604208]] | [[Margret Rey]] | [[Hamburgo]] | 1906-05-16 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1996-12-21 | |- | style='text-align:right'| 109 | [[:d:Q2616658|Q2616658]] | [[Jeanne Dumée|Jeanne Dumee]] | [[París]] | 1660 | [[Francia]] | 1706 | |- | style='text-align:right'| 110 | [[:d:Q2646999|Q2646999]] | [[Caterina Scarpellini]] | [[Foligno]] | 1808-10-29 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1873-11-28 | [[Ficheiro:Caterina Scarpellini.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 111 | [[:d:Q2669110|Q2669110]] | [[Christine Jones Forman]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1949-02-03 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Dr. Christine Jones Forman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 112 | [[:d:Q2669538|Q2669538]] | [[Chryssa Kouveliotou]] | [[Atenas]] | 1956 | [[Grecia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:433663main Chryssa Kouveliotou.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 113 | [[:d:Q2701478|Q2701478]] | [[Amy Mainzer]] | [[Mansfield]] | 1974-01-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Amy mainzer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 114 | [[:d:Q2734054|Q2734054]] | [[Jean Swank]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jean Swank Astrophysicist.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 115 | [[:d:Q2826927|Q2826927]] | [[Agnes Mary Clerke]] | [[Skibbereen]] | 1842-02-10 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1907-01-20 | [[Ficheiro:Clerke Agnes Mary.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 116 | [[:d:Q2838289|Q2838289]] | [[Alice Vibert Douglas]] | [[Montreal]] | 1894-12-15 | [[Canadá]] | 1988-07-02 | |- | style='text-align:right'| 117 | [[:d:Q2850870|Q2850870]] | [[Anne-Marie Lagrange]] | [[Ródano-Alpes]] | 1962-03-12 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 118 | [[:d:Q2851807|Q2851807]] | [[Anny-Chantal Levasseur-Regourd]] | [[Semur-en-Auxois]] | 1945-04-16 | [[Francia]] | 2022-08-01 | [[Ficheiro:Anny-Chantal Levasseur-Regourd Forum France Culture 2015.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 119 | [[:d:Q2870836|Q2870836]] | [[Audrey Delsanti]] | | 1976-08-27 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 120 | [[:d:Q2941858|Q2941858]] | [[Catherine Cesarsky]] | [[Ambazac]] | 1943-02-24 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Catherine Cesarsky - ESO.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 121 | [[:d:Q2978393|Q2978393]] | [[Claudia Alexander]] | [[Vancouver]] | 1959-05-30 | [[Estados Unidos de América]] | 2015-07-11 | [[Ficheiro:Claudia Alexander.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 122 | [[:d:Q2993494|Q2993494]] | [[Conny Aerts]] | [[Brasschaat]] | 1966-01-26 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Conny Aerts (iau2205a) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 123 | [[:d:Q3050710|Q3050710]] | [[Elena Kazimirtchak-Polonskaïa]] | [[Selets]]<br/>[[Sielec, Drohobych Raion]] | 1902-11-21 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Segunda República Polaca]]<br/>[[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]] | 1992-08-30 | [[Ficheiro:DPh E Polonskaja.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 124 | [[:d:Q3051196|Q3051196]] | [[Elizabeth Brown]] | [[Cirencester]] | 1830-08-06 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1899-03-05 | [[Ficheiro:Astronomer Elizabeth Brown.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 125 | [[:d:Q3061591|Q3061591]] | [[Evguenia Bougoslavskaïa]] | [[Moscova]] | 1899-12-21 | [[Unión Soviética]] | 1960-05-30 | |- | style='text-align:right'| 126 | [[:d:Q3081452|Q3081452]] | [[Gabrielle Renaudot]] | [[Meudon]] | 1877-05-31 | [[Francia]] | 1962-10-28 | |- | style='text-align:right'| 127 | [[:d:Q3086447|Q3086447]] | [[Françoise Combes]] | [[Montpellier]] | 1952-08-12 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Francoise-Combes-2010.PNG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 128 | [[:d:Q3129074|Q3129074]] | [[Heather Couper]] | [[Wallasey]] | 1949-06-02 | [[Reino Unido]] | 2020-02-19 | [[Ficheiro:Heather Couper.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 129 | [[:d:Q3138460|Q3138460]] | [[Wang Zhenyi]] | [[Jiangning County]] | 1768 | [[Dinastía Qing]] | 1797 | |- | style='text-align:right'| 130 | [[:d:Q3157770|Q3157770]] | [[Jacqueline Mitton]] | [[Inglaterra]] | 1948 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 131 | [[:d:Q3276639|Q3276639]] | [[Magda Stavinschi]] | [[Bucarest]] | 1942-06-12 | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 132 | [[:d:Q3291089|Q3291089]] | [[Maria Zhilova]] | [[Rybinsk]] | 1871-01-09 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1934-05-16 | |- | style='text-align:right'| 133 | [[:d:Q3296126|Q3296126]] | [[Mary Adela Blagg]] | [[Cheadle]] | 1858-05-17 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1944-04-14 | [[Ficheiro:Mary Adela Blagg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 134 | [[:d:Q3298163|Q3298163]] | [[Madge Adam]] | [[Highbury]] | 1912-03-06 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2001-08-25 | |- | style='text-align:right'| 135 | [[:d:Q3299010|Q3299010]] | [[Alenush Terian]] | [[Teherán]] | 1920-11-09 | [[Irán]] | 2011-03-04 | [[Ficheiro:Ալենուշ Տէրեան.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 136 | [[:d:Q3302959|Q3302959]] | [[Emma Vyssotsky]] | [[Media]] | 1894-10-23 | [[Estados Unidos de América]] | 1975-05-12 | [[Ficheiro:Emma T. R. Williams Vyssotsky.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 137 | [[:d:Q3326714|Q3326714]] | [[Lidiya Tseraskaya]] | [[Astrakán]] | 1855-06-23 | [[Unión Soviética]]<br/>[[República Soviética Federativa Socialista de Rusia|República Socialista Soviética Federativa de Rusia]]<br/>[[Imperio Ruso]] | 1931-12-22 | |- | style='text-align:right'| 138 | [[:d:Q3335602|Q3335602]] | [[Nancy Roman]] | [[Nashville, Tennessee|Nashville]] | 1925-05-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-12-25 | [[Ficheiro:Nancy Grace Roman 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 139 | [[:d:Q3403763|Q3403763]] | [[Priscilla Fairfield Bok]] | | 1896-04-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1975-11-19 | |- | style='text-align:right'| 140 | [[:d:Q3442245|Q3442245]] | [[Rosaly Lopes]] | [[Río de Xaneiro]] | 1957-01-08 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Rosaly Lopes2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 141 | [[:d:Q3473350|Q3473350]] | [[Sarah Frances Whiting]] | [[Wyoming (Q201437)|Wyoming]] | 1847-08-23<br/>1847 | [[Estados Unidos de América]] | 1927-09-12 | [[Ficheiro:Sarah Frances Whiting.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 142 | [[:d:Q3488830|Q3488830]] | [[Sofia Romanskaya]] | [[San Petersburgo]] | 1886-08-03 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Imperio Ruso]] | 1969-11-26 | |- | style='text-align:right'| 143 | [[:d:Q3527343|Q3527343]] | [[Thérèse Encrenaz]] | [[Lille]] | 1946 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 144 | [[:d:Q3553619|Q3553619]] | [[Valentina Fedorets]] | | 1923 | [[Unión Soviética]] | 1976 | |- | style='text-align:right'| 145 | [[:d:Q3555706|Q3555706]] | [[Vera Fedorovna Gaze]] | [[San Petersburgo]] | 1899-12-17 | [[Unión Soviética]] | 1954-10-03 | |- | style='text-align:right'| 146 | [[:d:Q3570109|Q3570109]] | [[Wrexie Leonard]] | [[Troy]] | 1867-09-15 | [[Estados Unidos de América]] | 1937-11-09 | [[Ficheiro:Wrexie Leonard at Clark Telescope in 1905.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 147 | [[:d:Q3572040|Q3572040]] | [[Yaël Nazé]] | [[Baudour]] | 1976-11-21 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Yaël Nazé, Espace des sciences, 16 octobre 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 148 | [[:d:Q3575558|Q3575558]] | [[Zinaïda Aksentieva]] | [[Odesa]] | 1900-07-12 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1969-04-08 | |- | style='text-align:right'| 149 | [[:d:Q3605026|Q3605026]] | [[Adamantia Paizis]] | [[Milán]] | 1972-11-30 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 150 | [[:d:Q3613511|Q3613511]] | [[Alíz Derekas]] | [[Kalocsa]] | 1977-08-03 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 151 | [[:d:Q3637698|Q3637698]] | [[Bella A. Burnasheva]] | [[Omsk]] | 1944 | [[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 152 | [[:d:Q3644754|Q3644754]] | [[Brigitta Sipőcz]] | [[Fertőszentmiklós]] | 1984 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 153 | [[:d:Q3678973|Q3678973]] | [[Claire Armstrong]] | | 20th century | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 154 | [[:d:Q3679906|Q3679906]] | [[Claudine Rinner]] | | 1965 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 155 | [[:d:Q3699903|Q3699903]] | [[Cynthia Gustava]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 156 | [[:d:Q3702532|Q3702532]] | [[Daria Guidetti]] | [[Empoli]] | 1978 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Dariaguidetti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 157 | [[:d:Q3757639|Q3757639]] | [[Galina Richardovna Kastel]] | [[Zaporizhzhia]] | 1935-05-21 | [[Unión Soviética]] | 2023-04-27 | |- | style='text-align:right'| 158 | [[:d:Q3764458|Q3764458]] | [[Gina Fedon]] | | | [[Italia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 159 | [[:d:Q3786309|Q3786309]] | [[Holly Phaneuf]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 160 | [[:d:Q3819432|Q3819432]] | [[Pilar Ruiz-Lapuente]] | [[Barcelona]] | 1964-05-18 | [[España]] | | [[Ficheiro:Pilar Ruiz-Lapuente.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 161 | [[:d:Q3847022|Q3847022]] | [[Margita Kresáková-Vozárová]] | [[Červená Skala]] | 1927-05-21 | [[Eslovaquia]]<br/>[[Checoslovaquia]] | 1994 | |- | style='text-align:right'| 162 | [[:d:Q3847875|Q3847875]] | [[Marie Mahrová]] | | 1947 | [[Checoslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 163 | [[:d:Q3849346|Q3849346]] | [[Marissa Gahran]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 164 | [[:d:Q3849419|Q3849419]] | [[Marja Väisälä]] | [[Helsinqui]] | 1916-05-09 | [[Finlandia]] | 2011-12-21 | |- | style='text-align:right'| 165 | [[:d:Q3849937|Q3849937]] | [[Marta Burgay]] | [[Turín]] | 1976-11-30 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 166 | [[:d:Q3897809|Q3897809]] | [[Patrizia Caraveo]] | [[Milán]] | 1954-04-08 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Patrizia caraveo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 167 | [[:d:Q3909906|Q3909906]] | [[Praskov′ja Georgievna Parchomenko]] | [[Zinkiv]] | 1886 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1970 | [[Ficheiro:Parkhomenko1914.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 168 | [[:d:Q3916697|Q3916697]] | [[Carole Jordan]] | | 1941-07-19<br/>1941 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 169 | [[:d:Q3978223|Q3978223]] | [[Susan D. Benecchi]] | | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 170 | [[:d:Q4018987|Q4018987]] | [[Wendee Levy]] | | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 171 | [[:d:Q4024867|Q4024867]] | [[Zsuzsanna Heiner]] | [[Kapuvár]] | 1979-04-24 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 172 | [[:d:Q4078763|Q4078763]] | [[Klavdia Barkhatova]] | [[Nizhny Tagil]] | 1917-11-07 | [[Unión Soviética]] | 1990-01-19 | |- | style='text-align:right'| 173 | [[:d:Q4090055|Q4090055]] | [[Nina Fjodorovna Boeva]] | [[Lipetsk]] | 1890 | [[Unión Soviética]] | 1956 | |- | style='text-align:right'| 174 | [[:d:Q4120071|Q4120071]] | [[Merieme Chadid]] | [[Casablanca]] | 1969-10-11 | [[Marrocos]] | | [[Ficheiro:Merieme Chadid.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 175 | [[:d:Q4194276|Q4194276]] | [[Maria Zuber]] | [[Norristown]] | 1958-06-27 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Maria Zuber, MIT Media Lab (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 176 | [[:d:Q4257815|Q4257815]] | [[Inna Nikolaevna Leman-Balanovskaja]] | [[San Petersburgo]]<br/>[[Pavlovsk]] | 1881-06-18<br/>1881-06-30 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1945-04 | [[Ficheiro:Леман-Балановская ИН.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 177 | [[:d:Q4283766|Q4283766]] | [[Alla Masevich]] | [[Tbilisi]] | 1918-10-09 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2008-05-06 | [[Ficheiro:Masevitsch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 178 | [[:d:Q4307605|Q4307605]] | [[Caroline Moore]] | | 1994 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:2009 Caroline Moore.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 179 | [[:d:Q4347768|Q4347768]] | [[Heidi Hammel]] | [[California]] | 1960-03-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Heidi Hammel Upgraded Hubble Space Telescope Images.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 180 | [[:d:Q4370513|Q4370513]] | [[Nadezhda Aleksandrovna Bobrinskaya]] | [[Pushkin (Q7947)|Pushkin]] | 1865-05-15 | [[Imperio Ruso]] | 1920-03-20 | [[Ficheiro:N. A. Bobrinskay.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 181 | [[:d:Q4406741|Q4406741]] | [[Natalia Samoilova-Jakhontova]] | [[Khárkiv]] | 1896-08-15 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1994 | |- | style='text-align:right'| 182 | [[:d:Q4423937|Q4423937]] | [[Judif Slonim]] | [[Tashkent]] | 1909-11-08 | [[Unión Soviética]] | 1999-11-29 | |- | style='text-align:right'| 183 | [[:d:Q4448238|Q4448238]] | [[Nadezjda Nikolaevna Sitinskaja]] | [[Talín]] | 1906-02-22 | [[Unión Soviética]] | 1974-07-04 | [[Ficheiro:Nadezhda Sytinskaya.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 184 | [[:d:Q4481452|Q4481452]] | [[Fátima de Madrid]] | | | [[Califato de Córdoba]] | | [[Ficheiro:Astrolabe calculation.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 185 | [[:d:Q4494048|Q4494048]] | [[Rimma Timofeevna Fjodorova]] | [[Almati]] | 1934 | [[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 186 | [[:d:Q4509572|Q4509572]] | [[Farzana Aslam]] | [[Wah Cantonment]] | 20th century | [[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 187 | [[:d:Q4511370|Q4511370]] | [[Katherine Freese]] | [[Friburgo, Alemaña|Friburgo]] | 1957-02-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Katherine Freese.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 188 | [[:d:Q4511414|Q4511414]] | [[Lisa Kaltenegger]] | [[Kuchl]] | 1977-03-04 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Lisa Kaltenegger.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 189 | [[:d:Q4511466|Q4511466]] | [[Heidi Jo Newberg]] | [[Washington, D.C.]] | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Heidi Jo Newberg 2007.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 190 | [[:d:Q4511479|Q4511479]] | [[Phyllis S. Freier]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1921-01-19 | [[Estados Unidos de América]] | 1992-12-18 | |- | style='text-align:right'| 191 | [[:d:Q4681665|Q4681665]] | [[Adelaide Ames]] | [[Rock Island]] | 1900-06-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1932-06-26 | |- | style='text-align:right'| 192 | [[:d:Q4693036|Q4693036]] | [[Agnes Fienga]] | | 1973 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 193 | [[:d:Q4693039|Q4693039]] | [[Agnes Giberne]] | [[Belgaum]] | 1845-11-19 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1939-08-20 | |- | style='text-align:right'| 194 | [[:d:Q4726279|Q4726279]] | [[Alicia M. Soderberg]] | [[Boston]] | 1977-08-18 | [[Estados Unidos de América]] | 2025-01-26 | [[Ficheiro:Alicia in Copenhagen 2001.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 195 | [[:d:Q4738639|Q4738639]] | [[Alycia J. Weinberger]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 196 | [[:d:Q4738751|Q4738751]] | [[Alyssa A. Goodman]] | [[Nova York]] | 1962-07-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Alyssa Goodman under the Gaia Stars at New York's Hayden Planetarium.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 197 | [[:d:Q4749084|Q4749084]] | [[Amy B. Jordan]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 198 | [[:d:Q4749098|Q4749098]] | [[Amy Barger]] | | 1971-01-18 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 199 | [[:d:Q4765690|Q4765690]] | [[Anja Cetti Andersen]] | [[Hørsholm]] | 1965-09-25 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | [[Ficheiro:Anja Cetti Andersen - Rosseland lecture 2015 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 200 | [[:d:Q4766134|Q4766134]] | [[Anlaug Amanda Djupvik]] | [[Førde]] | 1963 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 201 | [[:d:Q4767307|Q4767307]] | [[Anna Maria Nobili]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 202 | [[:d:Q4767624|Q4767624]] | [[Anna Winlock]] | [[Cambridge, Massachusetts|Cambridge]] | 1857-09-15 | [[Estados Unidos de América]] | 1904-01-04 | |- | style='text-align:right'| 203 | [[:d:Q4768870|Q4768870]] | [[Anne Walker]] | [[Wickham Market]] | 1863-10-21 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1940-03-02 | |- | style='text-align:right'| 204 | [[:d:Q4768944|Q4768944]] | [[Anneila Sargent]] | [[Kirkcaldy]] | 1942 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Anneila Sargent at 2017 National Science Board (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 205 | [[:d:Q4769072|Q4769072]] | [[Annette Ferguson]] | [[Dumbarton]] | 20th century | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 206 | [[:d:Q4934658|Q4934658]] | [[Bobbie Vaile]] | [[Junee]] | 1959-06-25 | [[Australia]] | 1996-11-13 | |- | style='text-align:right'| 207 | [[:d:Q4940367|Q4940367]] | [[Sidsel Brahe]] | | 1580 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 208 | [[:d:Q4946596|Q4946596]] | [[Aina Elvius]] | [[Maria Magdalena parish]] | 1917-06-26 | [[Suecia]] | 2019-05-23 | |- | style='text-align:right'| 209 | [[:d:Q4947795|Q4947795]] | [[Sofia Feltzing]] | [[Gotemburgo]] | 1965-06-26 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 210 | [[:d:Q4965332|Q4965332]] | [[Maddalena Manfredi]] | | 1673 | | 1744-03-11 | |- | style='text-align:right'| 211 | [[:d:Q4976254|Q4976254]] | [[Marie Rådbo]] | [[Estocolmo]] | 1946-06-19 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Marie Rådbo, Jan 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 212 | [[:d:Q5044747|Q5044747]] | [[Carolin Crawford]] | [[Guildford]] | 1963 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 213 | [[:d:Q5045315|Q5045315]] | [[Carolyn Brinkworth]] | | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Carolyn Brinkworth on hike - September 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 214 | [[:d:Q5045386|Q5045386]] | [[Carolyn Hurless]] | [[Lima]] | 1934-11-23 | [[Estados Unidos de América]] | 1987-02-13 | |- | style='text-align:right'| 215 | [[:d:Q5052105|Q5052105]] | [[Catharine Garmany]] | [[Nova York]] | 1946-03-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 216 | [[:d:Q5125188|Q5125188]] | [[Claire Ellen Max]] | | 1946-09-29 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:ClaireEllenMax2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 217 | [[:d:Q5161952|Q5161952]] | [[Connie Walker]] | | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 218 | [[:d:Q5248193|Q5248193]] | [[Deborah Byrd]] | | 1951-03-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 219 | [[:d:Q5297909|Q5297909]] | [[Doris Daou]] | [[Líbano]] | 1964 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 220 | [[:d:Q5362281|Q5362281]] | [[Elizabeth Alexander]] | [[Merton]] | 1908-12-13 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1958-10-15 | |- | style='text-align:right'| 221 | [[:d:Q5364875|Q5364875]] | [[Ellen Hayes]] | [[Granville]] | 1851-09-23 | [[Estados Unidos de América]] | 1930-10-27 | [[Ficheiro:Ellen Hayes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 222 | [[:d:Q5365024|Q5365024]] | [[Ellen R. Stofan]] | [[Oberlin]] | 1961-02-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ellen Stofan (10409828915).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 223 | [[:d:Q5367454|Q5367454]] | [[Elsa van Dien]] | [[Paramaribo]] | 1914-07-12 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2007-10-15 | |- | style='text-align:right'| 224 | [[:d:Q5384049|Q5384049]] | [[Wendy Freedman]] | [[Toronto]] | 1957-07-17 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Wendy Freedman (4617812603).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 225 | [[:d:Q5415054|Q5415054]] | [[Eva Grebel]] | [[Dierdorf]] | 1966-01-30 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:German Astronomer Eva Grebel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 226 | [[:d:Q5445619|Q5445619]] | [[Feryal Özel]] | [[Istambul]] | 1975-05-27 | [[Turquía]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 227 | [[:d:Q5478265|Q5478265]] | [[France A. Córdova]] | [[París]] | 1947-08-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:France A. Córdova official photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 228 | [[:d:Q5649965|Q5649965]] | [[Miriani Griselda Pastoriza]] | [[Loreto]] | 1939-12-24 | [[Arxentina]]<br/>[[Brasil]] | | [[Ficheiro:HdC Miriani Pastoriza (47146202331).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 229 | [[:d:Q5674094|Q5674094]] | [[Ana Teresa Diego]] | [[Bahía Blanca]] | 1954-11-05 | [[Arxentina]] | 1976 | [[Ficheiro:Ana Diego.1972.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 230 | [[:d:Q5761896|Q5761896]] | [[Hilkka Rantaseppä-Helenius]] | | 1925 | [[Finlandia]] | 1975-05-07 | [[Ficheiro:Hilkka Rantaseppä-Helenius.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 231 | [[:d:Q5847384|Q5847384]] | [[María Teresa Ruiz]] | [[Santiago de Chile]] | 1946-09-24 | [[Chile]] | | [[Ficheiro:María Teresa Ruiz, Premio Nacional de Ciencias Exactas cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 232 | [[:d:Q5946533|Q5946533]] | [[Bi Bi Monajemeh Nishaburi]] | [[Nishapur]] | 1203 | [[Irán]] | 1280 | |- | style='text-align:right'| 233 | [[:d:Q5954875|Q5954875]] | [[Julieta Norma Fierro Gossman]] | [[Cidade de México]] | 1948-02-24 | [[México]] | | [[Ficheiro:JulietaFierro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 234 | [[:d:Q6081225|Q6081225]] | [[Isis Pogson]] | [[Oxford]] | 1852-09-28 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1945-05-14 | |- | style='text-align:right'| 235 | [[:d:Q6093154|Q6093154]] | [[Nüzhet Gökdoğan]] | [[Constantinopla]] | 1910-08-14 | [[Turquía]]<br/>[[Imperio Otomán]] | 2003-04-24 | |- | style='text-align:right'| 236 | [[:d:Q6128616|Q6128616]] | [[Silvia Torres-Peimbert]] | [[Cidade de México]] | 1940 | [[México]] | | [[Ficheiro:Silvia torres-peimbert2-recadrée.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 237 | [[:d:Q6151217|Q6151217]] | [[Jane C. Charlton]] | | 1965-06-05 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 238 | [[:d:Q6153148|Q6153148]] | [[Janet Akyüz Mattei]] | [[Halicarnaso (Q172267)|Halicarnaso]] | 1943-01-02 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Turquía]] | 2004-03-22 | [[Ficheiro:JanetAkyuzMattei.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 239 | [[:d:Q6306689|Q6306689]] | [[Julia Riley]] | | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 240 | [[:d:Q6369738|Q6369738]] | [[Karen Jean Meech]] | | 1959-07-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 241 | [[:d:Q6372516|Q6372516]] | [[Karlina Leksono Supelli]] | [[Iacarta]] | 1958-01-15 | [[Indonesia]] | | [[Ficheiro:Karlina Leksono Supelli at the International Conference on Feminism, 2016-09-24.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 242 | [[:d:Q6409553|Q6409553]] | [[Kim Weaver]] | [[Morgantown]] | 1964-04-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kim Weaver News Interview (3533838332).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 243 | [[:d:Q6451138|Q6451138]] | [[Sonia Keys]] | | 1961 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-08-13 | |- | style='text-align:right'| 244 | [[:d:Q6498836|Q6498836]] | [[Laura Danly]] | | 1958-07-07 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 245 | [[:d:Q6509145|Q6509145]] | [[Leah Allen]] | | 1884-11-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 246 | [[:d:Q6558074|Q6558074]] | [[Lisa Harvey-Smith]] | [[Harlow]] | 1979 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Lisa Harvey-Smith 2014 at MAS.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 247 | [[:d:Q6558148|Q6558148]] | [[Lisa Kewley]] | [[Camberra]] | 1974 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 248 | [[:d:Q6660224|Q6660224]] | [[Liz MacDonald]] | [[Walla Walla]] | 1962-01-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Elizabeth MacDonald on The Aurora Named STEVE.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 249 | [[:d:Q6688747|Q6688747]] | [[Louise Freeland Jenkins]] | [[Fitchburg]] | 1888-07-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1970-05-09 | [[Ficheiro:Louise Freeland Jenkins (1911).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 250 | [[:d:Q6696969|Q6696969]] | [[Lucie Green]] | [[Bedfordshire]] | 1975 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Lucie Green.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 251 | [[:d:Q6759001|Q6759001]] | [[Mareta West]] | | 1915-08-09 | [[Estados Unidos de América]] | 1998-11-02 | |- | style='text-align:right'| 252 | [[:d:Q6759495|Q6759495]] | [[Margaret Harwood]] | [[Littleton]] | 1885-03-19 | [[Estados Unidos de América]] | 1979-02-06 | [[Ficheiro:Margaret Harwood.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 253 | [[:d:Q6759722|Q6759722]] | [[Margaret Meyer]] | [[Strabane]] | 1862-09 | [[Reino Unido]] | 1924-01-27 | |- | style='text-align:right'| 254 | [[:d:Q6766272|Q6766272]] | [[Marjorie Hall Harrison]] | | 1915 | | 1986-08-06 | |- | style='text-align:right'| 255 | [[:d:Q6768943|Q6768943]] | [[Ruby Payne-Scott]] | [[Grafton]] | 1912-05-28 | [[Australia]] | 1981-05-25 | [[Ficheiro:Peter-hall.ruby.payne-scott.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 256 | [[:d:Q6778776|Q6778776]] | [[Mary Acworth Orr Evershed]] | [[Plymouth Hoe]] | 1867-01-01 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1949-10-25 | |- | style='text-align:right'| 257 | [[:d:Q6779360|Q6779360]] | [[Mary E. Byrd]] | [[Le Roy]] | 1849-11-15 | [[Estados Unidos de América]] | 1934-07-13 | [[Ficheiro:Studio portrait of Mary E. Byrd (B.A. LSA 1878) - HS17881.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 258 | [[:d:Q6779387|Q6779387]] | [[Mary Edwards]] | | 1750 | [[Reino de Gran Bretaña]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1815-09 | |- | style='text-align:right'| 259 | [[:d:Q6779757|Q6779757]] | [[Mary Helen Wright Greuter]] | | 1914-12-20 | [[Estados Unidos de América]] | 1997-10-23 | [[Ficheiro:Mary Helen Wright Greuter (1914-1997).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 260 | [[:d:Q6780059|Q6780059]] | [[Mary Lea Heger]] | | 1897-07-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1983-07-13 | |- | style='text-align:right'| 261 | [[:d:Q6780567|Q6780567]] | [[Mary R. Calvert]] | [[Nashville, Tennessee|Nashville]] | 1884-06-20 | [[Estados Unidos de América]] | 1974-06-15 | [[Ficheiro:Mary Calvert 1927 passport.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 262 | [[:d:Q6804812|Q6804812]] | [[Shadia Habbal]] | [[Homs]] | 20th century | [[Siria]] | | |- | style='text-align:right'| 263 | [[:d:Q6837268|Q6837268]] | [[Michelle Thaller]] | [[Waukesha]] | 1969-11-28 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Michelle Thaller astrophysicist crop.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 264 | [[:d:Q7154783|Q7154783]] | [[Paula Szkody]] | [[Detroit]] | 1948-07-17 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 265 | [[:d:Q7246496|Q7246496]] | [[Priyamvada Natarajan]] | [[coimbatore]] | 1970 | [[India]] | | [[Ficheiro:Priya.tiff|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 266 | [[:d:Q7301731|Q7301731]] | [[Rebecca Elson]] | [[Montreal]] | 1960-01-02 | [[Canadá]]<br/>[[Reino Unido]] | 1999-05-19 | [[Ficheiro:RebeccaElson1987.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 267 | [[:d:Q7316576|Q7316576]] | [[Reta Beebe]] | | 1936-10-15 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 268 | [[:d:Q7334345|Q7334345]] | [[Rim Turkmani]] | | 20th century | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 269 | [[:d:Q7404989|Q7404989]] | [[Sallie Baliunas]] | [[Nova York]] | 1953-02-23 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 270 | [[:d:Q7405244|Q7405244]] | [[Sally Oey]] | [[Ithaca, Nova York|Ithaca]] | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 271 | [[:d:Q7421764|Q7421764]] | [[Sara Seager]] | [[Toronto]] | 1971-07-21 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Canadá]] | | [[Ficheiro:Sara Seager.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 272 | [[:d:Q7422525|Q7422525]] | [[Sarah Lee Lippincott]] | [[Filadelfia]] | 1920-10-26 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-02-28 | |- | style='text-align:right'| 273 | [[:d:Q7422752|Q7422752]] | [[Sarah Salmond]] | [[Abbey St Bathans]] | 1864 | [[Nova Zelandia]] | 1956 | |- | style='text-align:right'| 274 | [[:d:Q7648728|Q7648728]] | [[Susannah Lazar]] | | 1984 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 275 | [[:d:Q7901220|Q7901220]] | [[Ursula B. Marvin]] | [[Bradford]] | 1921-08-20 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-02-12 | [[Ficheiro:Ursula B. Marvin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 276 | [[:d:Q7926813|Q7926813]] | [[Victoria Kaspi]] | [[Austin, Texas|Austin]] | 1967-06-30 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Canadá]] | | [[Ficheiro:Victoria M Kaspi, recipient of the 2021 Shaw Prize in Astronomy (iau2104a).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 277 | [[:d:Q7983604|Q7983604]] | [[Wertha Pendleton Cole]] | | 1891-01-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1959-01-01 | [[Ficheiro:Wertha Pendleton Cole.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 278 | [[:d:Q8201095|Q8201095]] | [[Antonia Ferrín]] | [[Ourense]] | 1914-05-13 | [[España]] | 2009-08-06 | |- | style='text-align:right'| 279 | [[:d:Q8245211|Q8245211]] | [[Beatriz Barbuy]] | [[São Paulo]] | 1950-02-16 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Professor Beatriz Barbuy (iau0907a).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 280 | [[:d:Q9029943|Q9029943]] | [[María Asunción Català]] | [[Barcelona]] | 1925-07-14 | [[España]] | 2009-07-03 | [[Ficheiro:Maria Assumpció Català i Poch (MUNCYT, Eulogia Merle).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 281 | [[:d:Q9117640|Q9117640]] | [[Ye Shuhua]] | [[Cantón, China]] | 1927 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 282 | [[:d:Q9132594|Q9132594]] | [[Xiangqun Cui]] | [[Chongqing]] | 1951 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 283 | [[:d:Q9154680|Q9154680]] | [[Aniela Dziewulska-Łosiowa]] | [[Cracovia]] | 1916-06-20 | [[Polonia]] | 2004-01-10 | |- | style='text-align:right'| 284 | [[:d:Q9155513|Q9155513]] | [[Anna N. Żytkow]] | [[Polonia]] | 1947-02-21 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 285 | [[:d:Q9159583|Q9159583]] | [[Arianna E. Gleason-Holbrook]] | | 1973-05-25 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 286 | [[:d:Q9178360|Q9178360]] | [[Bożena Czerny]] | [[Kłodzko]] | 1952-10-15 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 287 | [[:d:Q9186934|Q9186934]] | [[You-Hua Chu]] | | 1953 | [[Taiwán]] | | |- | style='text-align:right'| 288 | [[:d:Q9323050|Q9323050]] | [[Rozalia Szafraniec]] | [[Siekierno]] | 1910-02-28 | [[Polonia]] | 2001-03-01 | |- | style='text-align:right'| 289 | [[:d:Q10358608|Q10358608]] | [[Regina Auxiliadora Atulim]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 290 | [[:d:Q10380514|Q10380514]] | [[Maria Lago]] | [[Lisboa]] | 1947-01-18 | [[Portugal]] | | [[Ficheiro:Teresa Lago.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 291 | [[:d:Q10713247|Q10713247]] | [[Adéla Kawka]] | [[Karviná]] | 1977-10-12 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 292 | [[:d:Q11137012|Q11137012]] | [[汪琦]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 293 | [[:d:Q11172658|Q11172658]] | [[Catherine Heymans]] | [[Hitchin]] | 20th century | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:TEDxUniversityofEdinburgh - Catherine Heymans (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 294 | [[:d:Q11190718|Q11190718]] | [[Necia H. Apfel]] | | 1930-07-31 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 295 | [[:d:Q11190869|Q11190869]] | [[Ida Barney]] | [[New Haven, Connecticut|New Haven]] | 1886-11-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1982-03-07 | |- | style='text-align:right'| 296 | [[:d:Q11192076|Q11192076]] | [[Pamela L. Gay]] | [[California]] | 1973-12-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Pamela Gay.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 297 | [[:d:Q11193042|Q11193042]] | [[Isabel Martin Lewis]] | [[Old Orchard Beach]] | 1881-07-11 | [[Estados Unidos de América]] | 1966-07-31 | [[Ficheiro:Isabel Martin Lewis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 298 | [[:d:Q11194115|Q11194115]] | [[Penny Sackett]] | [[Lincoln, Nebrasca|Lincoln]] | 1956-02-28 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Penny Diane Sackett (born 1956) in the video 'Remembering the 2003 Mt Stromlo bushfires'.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 299 | [[:d:Q11690087|Q11690087]] | [[Maarit Verronen]] | [[Kalajoki]] | 1965-08-20 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Maarit Verronen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 300 | [[:d:Q11772307|Q11772307]] | [[Małgorzata Królikowska-Sołtan]] | [[Varsovia]] | 1956-09-12 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Królikowska Małgorzata.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 301 | [[:d:Q11836341|Q11836341]] | [[Stefania Grudzińska]] | [[Bydgoszcz]] | 1930-04-04 | [[Polonia]] | 1997-10-23 | |- | style='text-align:right'| 302 | [[:d:Q11875253|Q11875253]] | [[Leena Tähtinen]] | | 1955-04-17 | [[Finlandia]] | 2009-11-15 | |- | style='text-align:right'| 303 | [[:d:Q12034323|Q12034323]] | [[Luisa Landová-Štychová]] | [[Ratboř]] | 1885-01-31 | [[Checoslovaquia]] | 1969-08-31 | [[Ficheiro:Luisa Landová-Štychová.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 304 | [[:d:Q12036333|Q12036333]] | [[Meg Schwamb]] | [[Huntsville]] | 1984 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Meg Schwamb.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 305 | [[:d:Q12084658|Q12084658]] | [[Motrya Vasylivna Bratiychuk]] | [[Verba]] | 1927-01-08 | | 2001-04-04 | |- | style='text-align:right'| 306 | [[:d:Q12095007|Q12095007]] | [[Svetlana Gerasimenko]] | [[Baryshivska Hromada]] | 1945-02-23 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Tadjiikistán]] | 2025-04-08 | [[Ficheiro:Svetlana Gerasimenko cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 307 | [[:d:Q12242407|Q12242407]] | [[Mariam al-Asturlabi]] | [[Alepo]] | 10th century | [[Siria]] | No/unknown value | [[Ficheiro:Astrolabio andalusí Toledo 1067 (M.A.N.) 04.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 308 | [[:d:Q12270114|Q12270114]] | [[Rachel Somerville]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 309 | [[:d:Q12351946|Q12351946]] | [[Lyyli Heinänen]] | | 1903 | [[Finlandia]] | 1988-09-18 | |- | style='text-align:right'| 310 | [[:d:Q12390818|Q12390818]] | [[Janet Taylor]] | [[Inglaterra]] | 1804-05-13 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1870-01-25 | [[Ficheiro:Janet-Taylor-of-Wolsingham.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 311 | [[:d:Q12756026|Q12756026]] | [[Natasa Stanic]] | | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 312 | [[:d:Q12775158|Q12775158]] | [[Regina Podstanická]] | [[Látky]] | 1928-03-25 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[Eslovaquia]] | 2000-11-20 | |- | style='text-align:right'| 313 | [[:d:Q12786621|Q12786621]] | [[Bärbel Koribalski]] | [[Wuppertal]] | 1964 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Baerbel Koribalski.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 314 | [[:d:Q13060087|Q13060087]] | [[Sultana N. Nahar]] | [[Dacca]] | 1955-01-10 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sultana Germany Talk.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 315 | [[:d:Q13394322|Q13394322]] | [[Nadine G. Barlow]] | [[La Jolla]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nadine Barlow.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 316 | [[:d:Q13406771|Q13406771]] | [[Maria Monserrat Capdevila d'Oriola]] | [[Cabestany]] | 1905-08-06 | [[España]] | 1993-10-04 | [[Ficheiro:Mural Maria Montserrat Capdevila d'Oriola 20230928 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 317 | [[:d:Q13419796|Q13419796]] | [[Jana Plauchová]] | [[Banská Bystrica]] | 1987-09-08 | [[Eslovaquia]] | 1987 | [[Ficheiro:Jana Plauchová.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 318 | [[:d:Q15070891|Q15070891]] | [[Marina Lavrova-Berg]] | [[San Petersburgo]] | 1897-10-30 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1942-09-28 | |- | style='text-align:right'| 319 | [[:d:Q15407642|Q15407642]] | [[Alla Nikolaevna Simonenko]] | | 1935 | [[Unión Soviética]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 320 | [[:d:Q15623021|Q15623021]] | [[C. Megan Urry]] | | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Meg Urry.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 321 | [[:d:Q15917367|Q15917367]] | [[Helen Mason]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 322 | [[:d:Q15918990|Q15918990]] | [[Inna Sergeevna Sjtsjerbina-Samoylova]] | [[Moscova]] | 1922-01-17 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2003-04-26 | [[Ficheiro:Щербина-Самойлова Инна Сергеевна.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 323 | [[:d:Q15921115|Q15921115]] | [[Sarah Bridle]] | | 20th century | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 324 | [[:d:Q15921123|Q15921123]] | [[Sethanne Howard]] | | 1944 | [[Estados Unidos de América]] | 2016-03-11 | |- | style='text-align:right'| 325 | [[:d:Q15965254|Q15965254]] | [[Birgitta Nordström]] | | 20th century<br/>1942 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Birgitta Nordström.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 326 | [[:d:Q15994374|Q15994374]] | [[A. Grace Cook]] | | 1887-02-18 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1958-05-27 | |- | style='text-align:right'| 327 | [[:d:Q15994849|Q15994849]] | [[Rosemary Wyse]] | [[Dundee]] | 1957-01-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 328 | [[:d:Q15996905|Q15996905]] | [[Florence Cushman]] | [[Boston]] | 1860 | [[Estados Unidos de América]] | 1940 | [[Ficheiro:Florence Cushman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 329 | [[:d:Q16002393|Q16002393]] | [[Mary Ann Albertson]] | | 1838-06-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1914 | |- | style='text-align:right'| 330 | [[:d:Q16010952|Q16010952]] | [[Jocelyn Gill]] | [[Arizona]]<br/>[[Flagstaff]] | 1916 | [[Estados Unidos de América]] | 1984-04-26 | |- | style='text-align:right'| 331 | [[:d:Q16015604|Q16015604]] | [[Helen Dodson Prince]] | [[Baltimore]] | 1905-12-31 | [[Estados Unidos de América]] | 2002-02-04 | |- | style='text-align:right'| 332 | [[:d:Q16052844|Q16052844]] | [[Shahla Solhju]] | [[Xiraz]] | | [[Irán]] | | [[Ficheiro:شهلا صلح جو 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 333 | [[:d:Q16059064|Q16059064]] | [[Pascale Ehrenfreund]] | [[Viena]] | 1960-03-31 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Prof. Dr. Pascale Ehrenfreund-3985 (14262939769).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 334 | [[:d:Q16083387|Q16083387]] | [[Jelena Milogradov-Turin]] | [[Belgrado]] | 1935-01-28 | | 2011-02-03 | |- | style='text-align:right'| 335 | [[:d:Q16149693|Q16149693]] | [[Michèle Moons]] | | 1951 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 336 | [[:d:Q16186816|Q16186816]] | [[Adriana Christian Ocampo Uria]] | [[Barranquilla]] | 1955-01-05 | [[Colombia]] | | [[Ficheiro:Adriana Ocampo Uria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 337 | [[:d:Q16192750|Q16192750]] | [[Jacqueline Hewitt]] | [[Washington, D.C.]] | 1958-09-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jnh mit.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 338 | [[:d:Q16194283|Q16194283]] | [[Renu Malhotra]] | [[Nova Deli]] | 1961 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 339 | [[:d:Q16206328|Q16206328]] | [[Kelle Cruz]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 340 | [[:d:Q16241226|Q16241226]] | [[Joy Crisp]] | [[Colorado Springs, Colorado|Colorado Springs]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Joy Crisp.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 341 | [[:d:Q16265120|Q16265120]] | [[Yūko Kakazu]] | [[Prefectura de Okinawa]] | 1977 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 342 | [[:d:Q16301976|Q16301976]] | [[María Cristina Pineda Suazo]] | | 1954 | [[Honduras]] | | |- | style='text-align:right'| 343 | [[:d:Q16532007|Q16532007]] | [[Kristine Larsen]] | | 1963-05-13 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 344 | [[:d:Q16543931|Q16543931]] | [[Corinne Charbonnel]] | [[Clermont-Ferrand]] | 1965-01-08 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Corinne Charbonnel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 345 | [[:d:Q16563325|Q16563325]] | [[Joanna Mikołajewska]] | | No/unknown value | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 346 | [[:d:Q16567074|Q16567074]] | [[Janet Stevens]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 347 | [[:d:Q16595275|Q16595275]] | [[Susanne Höfner]] | | 1967 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 348 | [[:d:Q16596069|Q16596069]] | [[Asta Pellinen-Wannberg]] | | 1953 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Asta Pellinen-Wannberg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 349 | [[:d:Q16662956|Q16662956]] | [[Margarete Gussow]] | | 1896 | [[Alemaña]] | 20th century | |- | style='text-align:right'| 350 | [[:d:Q16728569|Q16728569]] | [[Mausumi Dikpati]] | | | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 351 | [[:d:Q16733273|Q16733273]] | [[Neta Bahcall]] | [[Israel]] | 1942 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Portrait of Neta Bahcall at a 1998 ASA Meeting.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 352 | [[:d:Q16734693|Q16734693]] | [[Prajval Shastri]] | [[Mangalore]] | | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 353 | [[:d:Q16745645|Q16745645]] | [[Herta Gessner]] | | | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 354 | [[:d:Q16843449|Q16843449]] | [[Gabriela González]] | [[Córdoba, Arxentina|Córdoba]] | 1965-02-24 | [[Arxentina]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:“Astronomía con ondas Gravitacionales” (43603989761).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 355 | [[:d:Q16864214|Q16864214]] | [[Phoebe Waterman Haas]] | [[Dacota do Norte]] | 1882 | [[Estados Unidos de América]] | 1967 | [[Ficheiro:Phoebe Waterman Haas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 356 | [[:d:Q16885934|Q16885934]] | [[Annapurni Subramaniam]] | [[Palakkad]] | 20th century | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 357 | [[:d:Q17037114|Q17037114]] | [[Reva Kay Williams]] | [[Memphis, Tennessee|Memphis]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 358 | [[:d:Q17119374|Q17119374]] | [[Eliza Wilbur]] | | 1851-10-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1930-03-31 | |- | style='text-align:right'| 359 | [[:d:Q17180553|Q17180553]] | [[Janine Connes]] | [[Dijon]] | 1926-05-19<br/>1934 | [[Francia]] | 2024-11-28 | |- | style='text-align:right'| 360 | [[:d:Q17275467|Q17275467]] | [[Celina Mikolajczak]] | [[Estados Unidos de América]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 361 | [[:d:Q17279172|Q17279172]] | [[Belinda Wilkes]] | [[Staffordshire]] | 20th century | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Wilkes2 2012 zoom.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 362 | [[:d:Q17279208|Q17279208]] | [[Caroline Furness]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1869-06-24<br/>1869 | [[Estados Unidos de América]] | 1936-02-09<br/>1936 | [[Ficheiro:Caroline Ellen Furness (1918).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 363 | [[:d:Q17311604|Q17311604]] | [[Elisabeth von Matt]] | [[Viena]] | 1762-08-20 | [[Austria]] | 1814-03-01 | [[Ficheiro:Elisabeth-von-Matt-nee-Humelauer-1762-1814-in-rococo-style-during-her-younger-years Q320.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 364 | [[:d:Q17351375|Q17351375]] | [[Inge Loes ten Kate]] | [[Rotterdam]] | 1976-04-30 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Inge Loes ten Kate in 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 365 | [[:d:Q17378081|Q17378081]] | [[Yvonne Elsworth]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 366 | [[:d:Q17425380|Q17425380]] | [[Margaretha Kirch]] | [[Berlín]] | 1703 | | 1744 | |- | style='text-align:right'| 367 | [[:d:Q17427760|Q17427760]] | [[Lydia Radlova]] | [[San Petersburgo]] | 1913-12-23 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 1999-06-21 | [[Ficheiro:Radlova Lidiya Nikolaevna.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 368 | [[:d:Q17466803|Q17466803]] | [[Melinda Darby Dyar]] | | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 369 | [[:d:Q17517013|Q17517013]] | [[Kate Brooks]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 370 | [[:d:Q18026282|Q18026282]] | [[Natalie Batalha]] | [[California]] | 1966-05-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Natalie Batalha.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 371 | [[:d:Q18164038|Q18164038]] | [[Fiammetta Wilson]] | [[Lowestoft]] | 1864-07-19 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1920-07-21 | [[Ficheiro:Fiammetta Wilson in Knowledge vol 12 1915 image by Lafayette.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 372 | [[:d:Q18202347|Q18202347]] | [[Anita Sundman]] | [[Katarina church parish]] | 1942-11-20 | [[Suecia]] | 2010-03-31 | |- | style='text-align:right'| 373 | [[:d:Q18211087|Q18211087]] | [[Kristen Lippincott]] | | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 374 | [[:d:Q18326661|Q18326661]] | [[Hélène Courtois]] | [[Grenoble]] | 1971-02-25 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Hélène Di Nella.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 375 | [[:d:Q18344602|Q18344602]] | [[Gillian R. Knapp]] | [[Reino Unido]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 376 | [[:d:Q18400116|Q18400116]] | [[Édmée Chandon]] | [[11º distrito de París]] | 1885-11-21 | [[Francia]] | 1944-03-10 | [[Ficheiro:Edmée Chandon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 377 | [[:d:Q18534125|Q18534125]] | [[Anne Sheepshanks]] | [[Leeds]] | 1789-04-02 | [[Reino de Gran Bretaña]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1876-02-08 | |- | style='text-align:right'| 378 | [[:d:Q18616880|Q18616880]] | [[Suzanne W. Tourtellotte]] | | 1945-01-11 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-01-20 | |- | style='text-align:right'| 379 | [[:d:Q18619013|Q18619013]] | [[Sarah Dodson-Robinson]] | [[Os Ánxeles]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 380 | [[:d:Q18631989|Q18631989]] | [[Lee Anne Willson]] | [[Honolulu]] | 1947-03-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 381 | [[:d:Q18640436|Q18640436]] | [[Alex Chambers]] | [[Nova Gales do Sur]] | 1978-10-28 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 382 | [[:d:Q18651726|Q18651726]] | [[Liu Caipin]] | [[República Popular da China]] | 1937 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 383 | [[:d:Q18709447|Q18709447]] | [[Edith Kellman]] | [[Walworth]] | 1911-04-04 | [[Estados Unidos de América]] | 2007-05-11 | |- | style='text-align:right'| 384 | [[:d:Q18745166|Q18745166]] | [[Eva Plávalová]] | | | [[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 385 | [[:d:Q18759523|Q18759523]] | [[Suzanne E. Smrekar]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 386 | [[:d:Q18763990|Q18763990]] | [[Ruth Agnes Daly]] | [[Rockville Centre]] | 1958-01-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Wikipedia Daly.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 387 | [[:d:Q18977760|Q18977760]] | [[Beth Willman]] | | 1976 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Beth Willman (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 388 | [[:d:Q19325617|Q19325617]] | [[Ethel Bellamy]] | [[Oxford]] | 1881-11-17 | [[Reino Unido]] | 1960-12-07 | |- | style='text-align:right'| 389 | [[:d:Q19408044|Q19408044]] | [[Natalja V. Metlova]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 390 | [[:d:Q19412913|Q19412913]] | [[Christine J. Schiff]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 391 | [[:d:Q19414217|Q19414217]] | [[Ester Vigil]] | | | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 392 | [[:d:Q19414306|Q19414306]] | [[Edith Wirtanen]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 393 | [[:d:Q19518112|Q19518112]] | [[Adela Ringuelet]] | [[La Plata]] | 1930-03-27 | [[Arxentina]] | 2023-04-26 | [[Ficheiro:Adela Ringuelet en coro 2005 01 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 394 | [[:d:Q19518126|Q19518126]] | [[Alice E. Shapley]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 395 | [[:d:Q19590439|Q19590439]] | [[Esmeralda Mallada]] | [[Montevideo]] | 1937-01-10 | [[Uruguai]] | 2023-09-12 | [[Ficheiro:Esmeralda Mallada.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 396 | [[:d:Q19664364|Q19664364]] | [[C. M. Olmstead]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 397 | [[:d:Q19720733|Q19720733]] | [[Amanda Bauer]] | [[Cincinnati]] | 1979-05-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Amanda Bauer portrait small.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 398 | [[:d:Q19721605|Q19721605]] | [[Ellen Suzanne Howell]] | | 1961-05-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 399 | [[:d:Q19812640|Q19812640]] | [[María del Pilar López de Coca]] | [[Málaga]] | 1948 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 400 | [[:d:Q19812690|Q19812690]] | [[Josefa Masegosa Gallego]] | [[Oria, Almería|Oria]] | 1957-11-22 | [[España]] | | [[Ficheiro:PepaMasegosa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 401 | [[:d:Q19812731|Q19812731]] | [[Isabel Márquez Pérez]] | [[Badaxoz]] | 1967 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 402 | [[:d:Q19842801|Q19842801]] | [[Elizabeth Johnson]] | [[Plympton]] | 1721-07-08<br/>1720 | [[Reino de Gran Bretaña]] | 1800-05-14 | [[Ficheiro:Elizabeth Johnson.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 403 | [[:d:Q19946726|Q19946726]] | [[Lucy d'Escoffier Crespo da Silva]] | | 1978-09-02 | [[Estados Unidos de América]] | 2000-11-19 | |- | style='text-align:right'| 404 | [[:d:Q19956613|Q19956613]] | [[Bonnie Buratti]] | | 1952<br/>1953-03-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Bonnie Buratti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 405 | [[:d:Q19958604|Q19958604]] | [[Valérie Van Grootel]] | [[Verviers]] | 1981-08-23 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 406 | [[:d:Q19999105|Q19999105]] | [[Elisabetta Caffau]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 407 | [[:d:Q20007965|Q20007965]] | [[Susan Banh]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 408 | [[:d:Q20101075|Q20101075]] | [[Zulema a Astróloga|Zulema la astróloga]] | | 1190 | [[Al-Andalus]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 409 | [[:d:Q20434715|Q20434715]] | [[Olga Atanacković]] | [[Belgrado]] | 1959-02-13 | | | |- | style='text-align:right'| 410 | [[:d:Q20528443|Q20528443]] | [[Rutt Koppel]] | [[Pärnu]] | 1938-10-29 | [[Estonia]] | 2004-09-28 | |- | style='text-align:right'| 411 | [[:d:Q20557624|Q20557624]] | [[Reinabelle Reyes]] | [[San Juan]] | | | | |- | style='text-align:right'| 412 | [[:d:Q20642391|Q20642391]] | [[Susan McKenna-Lawlor]] | [[Dublín]] | 1935-03-03 | [[Irlanda]] | | [[Ficheiro:Susan McKenna-Lawlor Suggested That We In Ireland Should Build Our Own Rocket (Inspirefest 2015)---105769 (18976188652) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 413 | [[:d:Q20642966|Q20642966]] | [[Valentina Karachentseva]] | [[Chernigov|Chernihiv]] | 1940-07-14 | [[Unión Soviética]]<br/>[[República Socialista Soviética de Ucraína]]<br/>[[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 414 | [[:d:Q20675602|Q20675602]] | [[Victoria S. Meadows]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 415 | [[:d:Q20675619|Q20675619]] | [[Muriel Mussells Seyfert]] | [[Danvers]] | 1909-02-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1997-11-09 | [[Ficheiro:Muriel E Mussells Seyfert.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 416 | [[:d:Q20829784|Q20829784]] | [[Maud Worcester Makemson]] | [[Center Harbor]] | 1891-09-16 | [[Estados Unidos de América]] | 1977-12-25 | |- | style='text-align:right'| 417 | [[:d:Q20894899|Q20894899]] | [[Amanda Bosh]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 418 | [[:d:Q20995113|Q20995113]] | [[Gloria Suzanne Koenigsberger Horowitz]] | [[Cidade de México]] | 1951-11-21<br/>2000-01-01 | [[México]] | | [[Ficheiro:Gloria Koenigsberger.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 419 | [[:d:Q21062829|Q21062829]] | [[Ann E. Wehrle]] | | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 420 | [[:d:Q21084055|Q21084055]] | [[Рахіль Барысаўна Шацава]] | [[Homieĺ]] | 1922-01-24 | [[Unión Soviética]] | 2010-11-23 | |- | style='text-align:right'| 421 | [[:d:Q21128078|Q21128078]] | [[Sarah Ballard]] | | 1984 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sarah Ballard at MIT Sexual Harassment and Gender Equity in Science talk.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 422 | [[:d:Q21177524|Q21177524]] | [[Elisabeth Bardwell]] | [[Colrain]] | 1831-12-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1899-05-27 | [[Ficheiro:Professor Elisabeth M. Bardwell looking through a telescope.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 423 | [[:d:Q21177534|Q21177534]] | [[Mary Anna Draper]] | | 1839 | [[Estados Unidos de América]] | 1914 | [[Ficheiro:John White Alexander, Mary Anna Palmer Draper.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 424 | [[:d:Q21188891|Q21188891]] | [[Denise Stephens]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Denise Stephens (43837940462).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 425 | [[:d:Q21208994|Q21208994]] | [[Adrienne Makita Robbins]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 426 | [[:d:Q21209078|Q21209078]] | [[Dorottya Szám]] | [[Tapolca]] | | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 427 | [[:d:Q21261025|Q21261025]] | [[Heike Rauer]] | [[Hannover]] | 1961-06-18 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 428 | [[:d:Q21264259|Q21264259]] | [[Licia Verde]] | [[Venecia]] | 1971-10-14 | [[España]] | | [[Ficheiro:LiciaVerde2019.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 429 | [[:d:Q21264267|Q21264267]] | [[Lis Brack-Bernsen]] | [[Copenhague]]<br/>[[Dinamarca]] | 1946-03-02 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 430 | [[:d:Q21264309|Q21264309]] | [[C. Marcella Carollo]] | [[Palermo]] | 1962 | [[Italia]]<br/>[[Suíza]] | | [[Ficheiro:C marcella carollo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 431 | [[:d:Q21264488|Q21264488]] | [[Paola Caselli]] | [[Follonica]] | 1966-07-26 | | | |- | style='text-align:right'| 432 | [[:d:Q21402728|Q21402728]] | [[Debora Šijački]] | | | [[Serbia]]<br/>[[Iugoslavia]] | | |- | style='text-align:right'| 433 | [[:d:Q21402738|Q21402738]] | [[Ineke De Moortel]] | | | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 434 | [[:d:Q21402773|Q21402773]] | [[Veronique Dehant]] | [[Bruxelas]] | 1959-07-24 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Veronique Dehant.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 435 | [[:d:Q21482266|Q21482266]] | [[Mayly Sánchez]] | [[Caracas]] | 1975<br/>1972-06-26 | [[Venezuela]] | | [[Ficheiro:Mayly Sanchez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 436 | [[:d:Q21552418|Q21552418]] | [[Jacqueline Henriëtte van Gorkom]] | | 1947 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 437 | [[:d:Q21573057|Q21573057]] | [[Gloria Dubner]] | [[Chajarí]] | 1950-05-05 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Gloria Dubner (mincyt).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 438 | [[:d:Q21591166|Q21591166]] | [[Anne Sewell Young]] | [[Bloomington]] | 1871-01-02 | [[Estados Unidos de América]] | 1961-08-15 | [[Ficheiro:Anne Sewell Young.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 439 | [[:d:Q21598245|Q21598245]] | [[Evelyn Leland]] | | 1870 | [[Estados Unidos de América]] | 1930 | |- | style='text-align:right'| 440 | [[:d:Q21605273|Q21605273]] | [[Mildred Shapley Matthews]] | | 1915-02-15 | [[Estados Unidos de América]] | 2016-02-11 | |- | style='text-align:right'| 441 | [[:d:Q21663278|Q21663278]] | [[Naomi McClure-Griffiths]] | [[Atlanta]] | 1975-07-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Naomi McClure-Griffiths (born 1975) in the video 'Ask an astrophysicist – How big is the universe'.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 442 | [[:d:Q21874497|Q21874497]] | [[Mary Brück]] | [[Ballivor]] | 1925-05-29 | [[Irlanda]] | 2008-12-11 | |- | style='text-align:right'| 443 | [[:d:Q21932506|Q21932506]] | [[Debra Elmegreen]] | [[South Bend]] | 1952-11-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Debra Elmegreen (KH9A8887-180831-CC).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 444 | [[:d:Q22006777|Q22006777]] | [[Lucy-Ann McFadden]] | | 1952-03-23 | | | [[Ficheiro:Lucy-Ann A McFadden.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 445 | [[:d:Q22018872|Q22018872]] | [[Frances Lowater]] | | 1871 | | 1956 | |- | style='text-align:right'| 446 | [[:d:Q22080714|Q22080714]] | [[Tabetha S. Boyajian]] | | 1980 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:TabethaSuzanneBoyajian.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 447 | [[:d:Q22096249|Q22096249]] | [[Laura Ferrarese]] | [[Padua]] | 20th century | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Dr. Laura Ferrarese.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 448 | [[:d:Q22096443|Q22096443]] | [[Florence Lewis]] | [[Fort Scott]] | 1877-09-24 | | 1964-03-10 | |- | style='text-align:right'| 449 | [[:d:Q22096544|Q22096544]] | [[Constance M. Rockosi]] | | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 450 | [[:d:Q22696606|Q22696606]] | [[Madeleine Barnothy Forro]] | [[Zsámbok]] | 1904-08-21 | [[Hungría]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1995-02-16 | |- | style='text-align:right'| 451 | [[:d:Q22915126|Q22915126]] | [[Idit Zehavi]] | [[Israel]] | 1969 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 452 | [[:d:Q22919355|Q22919355]] | [[Surija Tatevjan]] | [[Bakú]] | 1937-01-22 | | 2015-07-16 | |- | style='text-align:right'| 453 | [[:d:Q22998551|Q22998551]] | [[Olga Voziakova]] | [[Moscova]] | 1971-01-15 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 454 | [[:d:Q23001673|Q23001673]] | [[Thereza Dillwyn Llewelyn]] | [[Penlle'r-gaer]] | 1834-05-03 | [[Gales]] | 1926-02-21 | [[Ficheiro:Thereza Dillwyn Llewelyn wearing a Bernese (Swiss) Peasant dress (4032154032).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 455 | [[:d:Q23016931|Q23016931]] | [[Amanda Hendrix]] | [[Nova York]] | 1968-05-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:AmandaHendrix CassiniPSG.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 456 | [[:d:Q23706031|Q23706031]] | [[Carol Christian]] | [[Cincinnati]] | 1950-12-28 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 457 | [[:d:Q23720112|Q23720112]] | [[Jacqueline Sweeney]] | [[Ames]] | 1930 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-03-10 | |- | style='text-align:right'| 458 | [[:d:Q23768176|Q23768176]] | [[Mercedes Prieto]] | [[Huelva]] | 1951 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 459 | [[:d:Q23769992|Q23769992]] | [[Lori S. Glaze]] | [[Dallas, Texas|Dallas]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lori Glaze at a naming ceremony for 2014 MU69.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 460 | [[:d:Q23806411|Q23806411]] | [[Dorothy A. Bennett]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1909-08-31 | [[Estados Unidos de América]] | 1999-02-09 | |- | style='text-align:right'| 461 | [[:d:Q23816085|Q23816085]] | [[Ravit Helled]] | | 1980 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:RavitHelled.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 462 | [[:d:Q23916218|Q23916218]] | [[Maria Sundin]] | [[Gotemburgo]] | 1965-03-17 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 463 | [[:d:Q23939798|Q23939798]] | [[Martha Locke Hazen]] | [[Cambridge, Massachusetts|Cambridge]] | 1931-07-15 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-12-23 | |- | style='text-align:right'| 464 | [[:d:Q24005823|Q24005823]] | [[Margareta Westlund]] | [[Karlskoga]] | 1943-06-12 | [[Suecia]] | 2003-05-14 | |- | style='text-align:right'| 465 | [[:d:Q24007376|Q24007376]] | [[Gemma Lavender]] | [[Chatham]] | 1986-09-13 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 466 | [[:d:Q24051923|Q24051923]] | [[Aomawa Shields]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 467 | [[:d:Q24052934|Q24052934]] | [[Eva Marková]] | [[Haňovice]] | 1949-12-22 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Czech astronomical society - Marková.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 468 | [[:d:Q24263550|Q24263550]] | [[Elisa Quintana]] | [[Novo México]] | 1973 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:ElisaQuintana2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 469 | [[:d:Q24428262|Q24428262]] | [[Agnieszka Kryszczyńska]] | | 1965-03-19 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 470 | [[:d:Q24642242|Q24642242]] | [[Jelena Nikolaievna Poliakhova]] | [[San Petersburgo]] | 1935-12-16 | | | |- | style='text-align:right'| 471 | [[:d:Q24851686|Q24851686]] | [[Laura A. Lopez]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 472 | [[:d:Q24851690|Q24851690]] | [[Sara Ellison]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 473 | [[:d:Q24851691|Q24851691]] | [[Emily Levesque]] | [[Taunton]] | 1984-08-19 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 474 | [[:d:Q24851694|Q24851694]] | [[Kristen Sellgren]] | [[San Diego]] | 1955-11-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 475 | [[:d:Q24884903|Q24884903]] | [[Ann Hornschemeier]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 476 | [[:d:Q24884969|Q24884969]] | [[Katherine Reeves]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 477 | [[:d:Q24890069|Q24890069]] | [[Heather A. Knutson]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Heather Knutson studies exoplanets at Caltech.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 478 | [[:d:Q24890136|Q24890136]] | [[Jiong Qiu]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 479 | [[:d:Q24890253|Q24890253]] | [[Sarah T. Stewart-Mukhopadhyay]] | [[Taiwán]] | 1973 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 480 | [[:d:Q24895772|Q24895772]] | [[Nadia Zakamska]] | | 1979-05-05 | | | |- | style='text-align:right'| 481 | [[:d:Q24895935|Q24895935]] | [[Vasiliki Kalogera]] | [[Serres]] | 1975 | [[Grecia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kalogera by Eileen Molony.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 482 | [[:d:Q25249301|Q25249301]] | [[Judith Young]] | [[Washington, D.C.]] | 1952-09-15 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-05-23 | |- | style='text-align:right'| 483 | [[:d:Q25324825|Q25324825]] | [[Elizabeth Lada]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 484 | [[:d:Q25324828|Q25324828]] | [[Stefi Baum]] | [[Chicago]] | 1958-12-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Stefi Baum Photo Professional.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 485 | [[:d:Q25325428|Q25325428]] | [[Harriet Dinerstein]] | [[Nova York]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 486 | [[:d:Q25338786|Q25338786]] | [[Suzanne Madden]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 487 | [[:d:Q25408247|Q25408247]] | [[Julena Steinheider Duncombe]] | [[Dorchester]] | 1911-09-21 | [[Estados Unidos de América]] | 2003-09-13 | [[Ficheiro:Julena Steinheider Duncombe (1943).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 488 | [[:d:Q25918123|Q25918123]] | [[Catherine E. Delahodde]] | | 1974 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 489 | [[:d:Q25933195|Q25933195]] | [[Frida Palmér]] | [[Blentarp]] | 1905-02-14 | [[Suecia]] | 1966-10-13 | [[Ficheiro:Populär Astronomi, 2009 nr 3, omslag (fotografi på Frida Palmér).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 490 | [[:d:Q26178888|Q26178888]] | [[Anna Estelle Glancy]] | [[Waltham]] | 1883-10-29 | [[Estados Unidos de América]] | 1975-05-19 | |- | style='text-align:right'| 491 | [[:d:Q26210787|Q26210787]] | [[Doris Vickers]] | | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 492 | [[:d:Q26239535|Q26239535]] | [[Mercedes Richards]] | [[Kingston]] | 1955-05-14 | [[Xamaica]] | 2016-02-03 | [[Ficheiro:Mercedes Richards Watercolor for Wiki Unseen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 493 | [[:d:Q26803749|Q26803749]] | [[Jacqueline Bergeron]] | [[Marsella]] | 1942-01-28 | [[Francia]] | 2024-12-20 | |- | style='text-align:right'| 494 | [[:d:Q26807791|Q26807791]] | [[Amina Helmi]] | [[Bahía Blanca]] | 1970-10-06 | [[Arxentina]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Amina Helmi (Bram Saeys) 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 495 | [[:d:Q27062888|Q27062888]] | [[Judith Gamora Cohen]] | [[Nova York]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 496 | [[:d:Q27306946|Q27306946]] | [[Mercedes López-Morales]] | [[Tenerife]] | 1973 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mercedes-Lopez-Morales.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 497 | [[:d:Q27452426|Q27452426]] | [[Sandra Savaglio]] | [[Cosenza]] | 1967-09-27 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Roma1 Enrico Cisnetto nov 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 498 | [[:d:Q27487469|Q27487469]] | [[Susan Kayser]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 499 | [[:d:Q27650615|Q27650615]] | [[Amanda Sickafoose Gulbis]] | | 1975 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 500 | [[:d:Q27736836|Q27736836]] | [[Emily Rice]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 501 | [[:d:Q27818486|Q27818486]] | [[Jana Chesley]] | [[Bratislava]] | 1972-04-09 | | | |- | style='text-align:right'| 502 | [[:d:Q27922053|Q27922053]] | [[Shi Jiayou]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 503 | [[:d:Q27925360|Q27925360]] | [[Kumiko Kotera]] | [[Francia]]<br/>[[Ruán]] | 1982-08-24 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Kumiko Kotera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 504 | [[:d:Q27966386|Q27966386]] | [[Ginestra Giovene Amaldi]] | [[Nápoles]] | 1910-07-15 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]]<br/>[[Italia]] | 1994-11-22 | |- | style='text-align:right'| 505 | [[:d:Q27990257|Q27990257]] | [[Mallory Vale]] | | 1986 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 506 | [[:d:Q28009542|Q28009542]] | [[Meredith Howard]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 507 | [[:d:Q28092631|Q28092631]] | [[Júlia Balázs]] | [[Budapest]] | 1907-02-02 | [[Hungría]] | 1990-05-11 | |- | style='text-align:right'| 508 | [[:d:Q28120679|Q28120679]] | [[Mirjam Dular]] | [[Kranj]] | 1967-12-08 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Mirjam Dular 000.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 509 | [[:d:Q28465807|Q28465807]] | [[Pavla Ranzinger]] | | 1933 | [[República Federal Socialista de Iugoslavia]]<br/>[[Eslovenia]]<br/>[[Reino de Iugoslavia]] | 2024-01 | |- | style='text-align:right'| 510 | [[:d:Q28497598|Q28497598]] | [[Natalia Dimitrievna Kostyuk]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 511 | [[:d:Q28497667|Q28497667]] | [[Amanda Papadimos]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 512 | [[:d:Q28715890|Q28715890]] | [[Asmaa Boujibar]] | [[Casablanca]] | 1984-04-26 | [[Marrocos]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 513 | [[:d:Q28739774|Q28739774]] | [[Ascensión del Olmo Orozco]] | [[Granada]] | 20th century | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 514 | [[:d:Q28777515|Q28777515]] | [[Mary Almond]] | [[Manchester]] | 1928-01-02 | | | |- | style='text-align:right'| 515 | [[:d:Q28943561|Q28943561]] | [[Wilhelmine Witte]] | [[Hannover]] | 1777-11-17 | [[Alemaña]] | 1854-09-17 | |- | style='text-align:right'| 516 | [[:d:Q29001714|Q29001714]] | [[Eline Tolstoy]] | | 1965 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 517 | [[:d:Q29001722|Q29001722]] | [[Karina Caputi]] | | 1975 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 518 | [[:d:Q29071549|Q29071549]] | [[Gladys Vergara]] | | 1928<br/>1933 | [[Uruguai]] | 2016-07-05 | [[Ficheiro:Gladys Vergara.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 519 | [[:d:Q29246399|Q29246399]] | [[Ewa Szuszkiewicz]] | | 1958-11-20 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 520 | [[:d:Q29317657|Q29317657]] | [[Inga Kamp]] | | 1970 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 521 | [[:d:Q29353140|Q29353140]] | [[Ute Zimmer]] | | 1964 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 522 | [[:d:Q29470887|Q29470887]] | [[Suzanne Staggs]] | | 1965-05-11 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 523 | [[:d:Q29584600|Q29584600]] | [[Sidney C. Wolff]] | [[Sioux City]] | 1941-06-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sidney Wolff, former NOAO Director (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 524 | [[:d:Q30066394|Q30066394]] | [[Federica Luppi]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 525 | [[:d:Q30068255|Q30068255]] | [[Rachel Bean]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 526 | [[:d:Q30078698|Q30078698]] | [[Cecilia Scorza de Appl]] | [[Hamburgo]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 527 | [[:d:Q30078733|Q30078733]] | [[Karin Lind]] | | 1984 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 528 | [[:d:Q30118593|Q30118593]] | [[Suzanne Débarbat]] | [[Montluçon]] | 1928-09-04 | [[Francia]] | 2024-08-06 | [[Ficheiro:Suzanne-Debarbat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 529 | [[:d:Q30165543|Q30165543]] | [[Jennie McCormick]] | [[Whanganui]] | 1963 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Jennie 13 Dec 2021 in FCO.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 530 | [[:d:Q30262903|Q30262903]] | [[Elisa Felicitas Arias]] | [[Arxentina]] | 20th century | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:FelicitasArias2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 531 | [[:d:Q30924148|Q30924148]] | [[Shio Kawagoe]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 532 | [[:d:Q31086717|Q31086717]] | [[S. Merikallio]] | [[Myrskylä]] | 1977 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 533 | [[:d:Q31213346|Q31213346]] | [[Linda Spilker]] | [[Estados Unidos de América]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 534 | [[:d:Q32540047|Q32540047]] | [[Jane Greaves]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 535 | [[:d:Q33026805|Q33026805]] | [[Nicole Capitaine]] | [[Neuilly-sur-Seine]] | 1948-03-14 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 536 | [[:d:Q33083588|Q33083588]] | [[Alice Archenhold]] | [[Wiesbaden]] | 1874-08-27 | [[Reich Alemán]] | 1943-02-09 | |- | style='text-align:right'| 537 | [[:d:Q34004293|Q34004293]] | [[Lyndsay Fletcher]] | | 1968 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 538 | [[:d:Q34035084|Q34035084]] | [[Joan Najita]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 539 | [[:d:Q35859341|Q35859341]] | [[Gillian Wright]] | | 1958-03 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 540 | [[:d:Q37999385|Q37999385]] | [[Elizabeth Langdon Williams]] | [[Putnam]] | 1879-02-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1981 | [[Ficheiro:Elizabeth Langdon Williams.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 541 | [[:d:Q39060054|Q39060054]] | [[Nancy Houk]] | | 1940 | | | |- | style='text-align:right'| 542 | [[:d:Q41449064|Q41449064]] | [[Alice H. Farnsworth]] | [[Williamsburg]] | 1893-10-19 | | 1960-10-01 | [[Ficheiro:Alice Hall Farnsworth.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 543 | [[:d:Q41554978|Q41554978]] | [[Ada Margaret Brayton]] | [[Nebrasca]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 544 | [[:d:Q42178276|Q42178276]] | [[Renée C. Kraan-Korteweg]] | [[Ámsterdam]] | 1954-05-07 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 545 | [[:d:Q42298306|Q42298306]] | [[Choo Kyoung-ja]] | | | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 546 | [[:d:Q42393670|Q42393670]] | [[Gabriella Stenberg Wieser]] | [[Vänersborg]] | 1969-01-03 | | | |- | style='text-align:right'| 547 | [[:d:Q42453606|Q42453606]] | [[Harriet Williams Bigelow]] | [[Fayetteville]] | 1870-06-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1934-06-27 | [[Ficheiro:HarrietWilliamsBigelow1925.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 548 | [[:d:Q43379995|Q43379995]] | [[Rosina Zornlin]] | [[Walthamstow]] | 1795-12-06 | [[Reino de Gran Bretaña]] | 1859-05-22 | |- | style='text-align:right'| 549 | [[:d:Q43469896|Q43469896]] | [[Elisabetta Pierazzo]] | [[Noale]] | 1963-07-04 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Italia]] | 2011-05-15 | |- | style='text-align:right'| 550 | [[:d:Q44703029|Q44703029]] | [[Hannah Steele Pettit]] | [[Coatesville]] | 1886-11-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1961-09-10 | |- | style='text-align:right'| 551 | [[:d:Q46185523|Q46185523]] | [[Nandivada Rathnasree]] | [[India]] | 1963-11-26 | [[India]] | 2021-05-09 | [[Ficheiro:Rathnasree Nandivada - Kolkata 2011-09-24 5685.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 552 | [[:d:Q46829718|Q46829718]] | [[Anita Cochran]] | [[Nova York]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 553 | [[:d:Q46845469|Q46845469]] | [[Margaretta Palmer]] | [[Branford]] | 1862-08-29 | [[Estados Unidos de América]] | 1924-01-30 | [[Ficheiro:Margaretta Palmer 1918.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 554 | [[:d:Q47012881|Q47012881]] | [[Helen J. Walker]] | [[Warwick]] | 1953-01-02 | [[Reino Unido]] | 2017-09-19 | |- | style='text-align:right'| 555 | [[:d:Q47088388|Q47088388]] | [[Maritza Soto]] | | 1990 | [[Chile]] | | [[Ficheiro:Maritza Soto, estudiante de doctorado de astronomía de la Universidad de Chile..jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 556 | [[:d:Q47468627|Q47468627]] | [[Rosina Dafter]] | [[Reino Unido]] | 1875-03-15 | [[Australia]] | 1959-06-09 | |- | style='text-align:right'| 557 | [[:d:Q47492985|Q47492985]] | [[Jessie Christiansen]] | [[Australia]] | 20th century | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Jessie Christiansen at Palomar Observatory.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 558 | [[:d:Q47502926|Q47502926]] | [[Loretta Gregorini]] | | 1948 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 559 | [[:d:Q47545356|Q47545356]] | [[அன்னா பிரேபெல்]] | | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 560 | [[:d:Q47545362|Q47545362]] | [[வாண்டா தியாசு மெரிசெது]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 561 | [[:d:Q48089267|Q48089267]] | [[Mirjam Cvetič]] | | 1957 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Mirjam Cvetic.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 562 | [[:d:Q48418879|Q48418879]] | [[Silvana Navarro Jiménez]] | | 20th century | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 563 | [[:d:Q48699976|Q48699976]] | [[Sheila Kanani]] | | | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Bright Club London - Sheila Kanani 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 564 | [[:d:Q48719945|Q48719945]] | [[Tanya N. Harrison]] | | 20th century | | | [[Ficheiro:Tanya Harrison on TMRO.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 565 | [[:d:Q49010476|Q49010476]] | [[Vinita Marwaha Madill]] | [[Kingston-upon-Thames]] | 1987-01-09 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Vinita Marwaha Madill (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 566 | [[:d:Q49166148|Q49166148]] | [[Julie Lutz]] | | 1944 | | 2022 | |- | style='text-align:right'| 567 | [[:d:Q50316003|Q50316003]] | [[Mónica Rubio]] | [[Santiago de Chile]] | 1955-06-09 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 568 | [[:d:Q51329455|Q51329455]] | [[Teresa Anderson]] | | 1962-12 | | | |- | style='text-align:right'| 569 | [[:d:Q51337661|Q51337661]] | [[Sarah Milkovich]] | | | | | [[Ficheiro:Sarah Milkovich on NASA system engineering.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 570 | [[:d:Q52084157|Q52084157]] | [[Anneliese Schnell]] | [[Viena]] | 1941-12-19 | [[Austria]] | 2015-07-14 | |- | style='text-align:right'| 571 | [[:d:Q52131793|Q52131793]] | [[Maria Wähnl]] | [[Viena]] | 1908-12-09 | [[Austria]] | 1989-12-08 | [[Ficheiro:Dr. Maria Wähnl.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 572 | [[:d:Q52149380|Q52149380]] | [[Gisela Weiss]] | [[Viena]] | 1891-07-14 | [[Austria]] | 1975-06-12 | |- | style='text-align:right'| 573 | [[:d:Q52267409|Q52267409]] | [[Nan Dieter-Conklin]] | [[Springfield, Illinois|Springfield]] | 1926 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-11-16 | [[Ficheiro:Nan Conklin in San Diego.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 574 | [[:d:Q52295186|Q52295186]] | [[Ellen Harding Baker]] | | 1847-06-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1886-03-30 | [[Ficheiro:E H Baker Smithsonian.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 575 | [[:d:Q53142269|Q53142269]] | [[Maria Teohari]] | [[Giurgiu]] | 1885-04-22 | [[Romanía]] | 1975 | [[Ficheiro:Maria Teohari.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 576 | [[:d:Q53764883|Q53764883]] | [[Akiko Izumo]] | | 1962-01-13 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 577 | [[:d:Q53936792|Q53936792]] | [[Daniela Lazzaro]] | | 1956 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 578 | [[:d:Q53997016|Q53997016]] | [[Daniella Bardalez Gagliuffi]] | | | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 579 | [[:d:Q54195767|Q54195767]] | [[Ginevra Trinchieri]] | | | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Ginevra Trinchieri at ICTP Trieste 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 580 | [[:d:Q54318944|Q54318944]] | [[Renée Hložek]] | | 1983-11-15 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Renee Hlozek.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 581 | [[:d:Q54371429|Q54371429]] | [[Marta Graciela Rovira]] | [[Arxentina]] | 20th century | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Marta Rovira (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 582 | [[:d:Q54819622|Q54819622]] | [[Nidia Morrell]] | [[Mar del Plata]] | 1953-07-03 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Nidia Morrell trabajando 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 583 | [[:d:Q54871429|Q54871429]] | [[Burçin Mutlu-Pakdil]] | | | [[Turquía]] | | [[Ficheiro:Dr.BurcinMP.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 584 | [[:d:Q55081118|Q55081118]] | [[Haley Gomez]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 585 | [[:d:Q55140202|Q55140202]] | [[Blanca Silveira]] | [[Barquisimeto]] | 1905-07-12 | [[Venezuela]] | 1989-02-06 | |- | style='text-align:right'| 586 | [[:d:Q55311444|Q55311444]] | [[Julie Malbos]] | [[Alxer]] | 1893-11-15 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 587 | [[:d:Q55451115|Q55451115]] | [[Luisa Rebull]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 588 | [[:d:Q55451426|Q55451426]] | [[Kimberly K. Arcand]] | [[Warwick]] | 1975-12-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kimberly Arcand on vid in 2016.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 589 | [[:d:Q55670395|Q55670395]] | [[Emma Chapman]] | | 1988 | | | [[Ficheiro:Dr Emma Chapman 1b2a.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 590 | [[:d:Q55971435|Q55971435]] | [[Serena Viti]] | [[Italia]] | 1972 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 591 | [[:d:Q55978932|Q55978932]] | [[Odette Jasse]] | [[Saint-Victoret]] | 1899-08-21 | [[Francia]] | 1949-01-09 | |- | style='text-align:right'| 592 | [[:d:Q56043556|Q56043556]] | [[Julia Silge]] | | 1978-06-10 | | | [[Ficheiro:Julia Silge for BocoupLLC.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 593 | [[:d:Q56314242|Q56314242]] | [[Marie Bloch]] | [[2nd arrondissement of Lyon]] | 1902-07-26 | [[Francia]] | 1979-08-01 | [[Ficheiro:Bloch Marie 1920.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 594 | [[:d:Q56451640|Q56451640]] | [[Alessandra Ricca]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 595 | [[:d:Q56554628|Q56554628]] | [[Carole Tucker]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 596 | [[:d:Q56561187|Q56561187]] | [[Minia Manteiga]] | [[Negreira]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 597 | [[:d:Q56570379|Q56570379]] | [[Faith Vilas]] | | 1952 | | | [[Ficheiro:Faith UV.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 598 | [[:d:Q56777201|Q56777201]] | [[Eva Cassirer]] | [[Berlín]] | 1920-01-28 | [[Alemaña]] | 2009-09-19 | [[Ficheiro:Eva Cassirer auf Mallorca.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 599 | [[:d:Q57077620|Q57077620]] | [[Tayyaba Zafar]] | [[Lahore]] | 1983-05-29 | [[Paquistán]] | | [[Ficheiro:Dr Tayyaba Zafar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 600 | [[:d:Q57242775|Q57242775]] | [[Daryl Haggard]] | [[Seattle]] | | | | |- | style='text-align:right'| 601 | [[:d:Q57408037|Q57408037]] | [[Martha Betz Shapley]] | [[Kansas City, Missouri|Kansas City]] | 1890-08-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1981-01-24 | |- | style='text-align:right'| 602 | [[:d:Q57457469|Q57457469]] | [[Jennifer Lotz]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Astronomer Jennifer Lotz 01 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 603 | [[:d:Q57467819|Q57467819]] | [[Irene Cruz-González]] | [[Cidade de México]] | 1953-04-12 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 604 | [[:d:Q57470311|Q57470311]] | [[Alice Allen]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 605 | [[:d:Q57512994|Q57512994]] | [[Ilse Cleeves]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 606 | [[:d:Q57596817|Q57596817]] | [[Julia Roman-Duval]] | | | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Julia Roman-Duval at AAAS 2025 04.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 607 | [[:d:Q57735762|Q57735762]] | [[Camila Navarrete]] | | 1988 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 608 | [[:d:Q58085614|Q58085614]] | [[Betty Louise Turtle]] | | 1941-05-20 | [[Australia]] | 1990-09-29 | |- | style='text-align:right'| 609 | [[:d:Q58246250|Q58246250]] | [[Lihwai Lin]] | | | [[Taiwán]] | | |- | style='text-align:right'| 610 | [[:d:Q58449503|Q58449503]] | [[Manuela Temmer]] | | | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 611 | [[:d:Q58476784|Q58476784]] | [[Susanne Wampfler]] | | 1981-03-13 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 612 | [[:d:Q58478218|Q58478218]] | [[Anna M. Moore]] | | | | | [[Ficheiro:Anna Marie Moore at Science and Technology Panel - Japan Update 2023.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 613 | [[:d:Q58484148|Q58484148]] | [[Ruth Grützbauch]] | [[Viena]] | 1978-10-03 | [[Austria]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ruth Grützbauch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 614 | [[:d:Q58841774|Q58841774]] | [[Dina Prialnik]] | [[Bucarest]] | 1950 | [[Israel]]<br/>[[Romanía]] | | [[Ficheiro:DinaPrialnik.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 615 | [[:d:Q58917626|Q58917626]] | [[Maritza A. Lara-López]] | [[Puebla de Zaragoza]] | | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 616 | [[:d:Q58918501|Q58918501]] | [[Yuki Okoda]] | | 1990s | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Yuki Okoda.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 617 | [[:d:Q59115490|Q59115490]] | [[Catherine A. Pilachowski]] | [[Sacramento, California|Sacramento]] | 1949-08-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Former KPNO Director, Dr. Catherine Pilachowski.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 618 | [[:d:Q59160386|Q59160386]] | [[Fatoumata Kébé]] | [[Montreuil]] | 1985-06-26 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Fatoumata Kébé.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 619 | [[:d:Q59209897|Q59209897]] | [[Émeline Bolmont]] | [[Toul]] | 1986-08-23 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 620 | [[:d:Q59229645|Q59229645]] | [[Margaret Flamsteed]] | | 1670s | [[Reino Unido]] | 1730 | |- | style='text-align:right'| 621 | [[:d:Q59555729|Q59555729]] | [[Irina Belskaya]] | | 1958-11-14 | [[Ucraína]]<br/>[[Unión Soviética]] | | [[Ficheiro:Irina Belskaya.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 622 | [[:d:Q59671468|Q59671468]] | [[Nikole Lewis]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nikole Lewis during a TRAPPIST-1 planets briefing.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 623 | [[:d:Q59671490|Q59671490]] | [[Ann Merchant Boesgaard]] | | | | | [[Ficheiro:Ann Merchant Boesgaard.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 624 | [[:d:Q59672807|Q59672807]] | [[Gillian Wilson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 625 | [[:d:Q59673382|Q59673382]] | [[Agata Rozanska]] | [[Bydgoszcz]] | 1968-10-03 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Agata Różańska 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 626 | [[:d:Q59673653|Q59673653]] | [[Caroline Morley]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 627 | [[:d:Q59673688|Q59673688]] | [[Imke de Pater]] | | 1952-03-28 | | | |- | style='text-align:right'| 628 | [[:d:Q59674974|Q59674974]] | [[Kristine Spekkens]] | [[Hamilton, Canadá|Hamilton]] | 1977-09-28 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 629 | [[:d:Q59675683|Q59675683]] | [[Bianca Poggianti]] | [[Pisa]] | 1967-04-05 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 630 | [[:d:Q59676520|Q59676520]] | [[Jacqueline Faherty]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 631 | [[:d:Q59676538|Q59676538]] | [[Paulina Troncoso Iribarren]] | [[Antofagasta]] | 1983-12-13 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 632 | [[:d:Q59828637|Q59828637]] | [[Sensi Pastor]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 633 | [[:d:Q60055954|Q60055954]] | [[Julia de León]] | [[Santa Cruz de Tenerife]] | 1977-07-23 | [[España]] | | [[Ficheiro:Julia de León.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 634 | [[:d:Q60059547|Q60059547]] | [[Sara Cazzoli]] | | | | | [[Ficheiro:Sara Cazzoli.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 635 | [[:d:Q60214717|Q60214717]] | [[Monika Mościbrodzka]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 636 | [[:d:Q60410191|Q60410191]] | [[Elizabeth Tasker]] | | 1980-07-12 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Elizabethtasker.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 637 | [[:d:Q60458827|Q60458827]] | [[Paola De Gobbi]] | [[Venecia]] | 1968-11-25 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Paola De Gobbi ECSO 2017 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 638 | [[:d:Q60645144|Q60645144]] | [[Blakesley Burkhart]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 639 | [[:d:Q60694310|Q60694310]] | [[María Luisa Aguilar]] | [[Jauja]] | 1938-06-20 | [[Perú]] | 2015-10-29 | [[Ficheiro:María Luisa Aguilar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 640 | [[:d:Q60793596|Q60793596]] | [[Cristina Mandrini]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 641 | [[:d:Q61041134|Q61041134]] | [[Sarah Gallagher]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 642 | [[:d:Q61050435|Q61050435]] | [[Lilian Martin-Leake]] | [[Paddington]] | 1867-03-17 | [[Reino Unido]] | 1962 | [[Ficheiro:Lilian Martin-Leake.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 643 | [[:d:Q61051589|Q61051589]] | [[C. O. Stevens]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 644 | [[:d:Q61083975|Q61083975]] | [[Katrina Wefel]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 645 | [[:d:Q61741576|Q61741576]] | [[Florence Shirley Patterson Jones]] | [[Newmarket]] | 1913-03-26 | | 2000-12-18 | |- | style='text-align:right'| 646 | [[:d:Q61899742|Q61899742]] | [[Marcia J. Rieke]] | [[Hillsdale]] | 1951-06-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Marcia J. Rieke.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 647 | [[:d:Q61995972|Q61995972]] | [[Gadiyara Chakrapani Anupama]] | | 1961 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 648 | [[:d:Q62065323|Q62065323]] | [[Angela Speck]] | [[Bradford]] | | | | [[Ficheiro:Angela Speck.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 649 | [[:d:Q62088405|Q62088405]] | [[Winifred Sawtell Cameron]] | [[Oak Park]] | 1918-12-03 | [[Estados Unidos de América]] | 2016-03-29 | |- | style='text-align:right'| 650 | [[:d:Q62283357|Q62283357]] | [[Natalia Hennadiivna Stxukina]] | [[Brody]] | 1948-07-27 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 651 | [[:d:Q62286982|Q62286982]] | [[Margarita Rosado Solís]] | [[Mérida (Q165204)|Mérida]] | 1950-11-27 | [[México]] | | [[Ficheiro:MargaritaRosado.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 652 | [[:d:Q62393541|Q62393541]] | [[Zou Yixin]] | [[Cantón, China]] | 1911 | [[República Popular da China]] | 1997 | |- | style='text-align:right'| 653 | [[:d:Q62628142|Q62628142]] | [[Mar Mezcua]] | [[Balaguer]] | 1984 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 654 | [[:d:Q62629910|Q62629910]] | [[Kirsten Kraiberg Knudsen]] | | 1976 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | [[Ficheiro:Kirsten Kraiberg Knudsen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 655 | [[:d:Q63093794|Q63093794]] | [[Margarita Sergeievna Petrovskaia]] | [[San Petersburgo]] | 1933-01-17 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 656 | [[:d:Q63381115|Q63381115]] | [[Anna Bartkiewicz]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 657 | [[:d:Q63508185|Q63508185]] | [[Aeree Chung]] | | | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 658 | [[:d:Q64006237|Q64006237]] | [[Elizabeth Beckley]] | | 1846 | [[Reino Unido]] | 1927 | |- | style='text-align:right'| 659 | [[:d:Q64151788|Q64151788]] | [[May Kaftan-Kassim]] | [[Iraq]] | 1928-01-14 | [[Iraq]] | 2020-07-23 | |- | style='text-align:right'| 660 | [[:d:Q64173752|Q64173752]] | [[Harriet H. Malitson]] | [[Richmond, Virxinia|Richmond]] | 1926-06-30 | [[Estados Unidos de América]] | 2012-11-08 | [[Ficheiro:Harriet Malitson at the International Astronomical Union (IAU) meeting (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 661 | [[:d:Q64214311|Q64214311]] | [[Frances Woodworth Wright]] | [[Providence, Rhode Island|Providence]] | 1897-04-30 | [[Estados Unidos de América]] | 1989-07-30 | [[Ficheiro:Frances Wright examining a planetary exhibit.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 662 | [[:d:Q64322146|Q64322146]] | [[Carol Jane Anger Rieke]] | | 1908-01-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1999-12-31 | |- | style='text-align:right'| 663 | [[:d:Q64374201|Q64374201]] | [[Lois Tripp Slocum]] | [[New Bedford]] | 1899-05-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1951-05-25 | [[Ficheiro:LoisTrippSlocum1921.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 664 | [[:d:Q64391766|Q64391766]] | [[Charlene Heisler]] | [[Calgary]] | 1961-12-01 | [[Canadá]] | 1999-10-28 | |- | style='text-align:right'| 665 | [[:d:Q64410388|Q64410388]] | [[Jaylee Burley Mead]] | [[Clayton]] | 1929-06-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2012-09-14 | |- | style='text-align:right'| 666 | [[:d:Q64414842|Q64414842]] | [[Miriam Burland]] | [[Montreal]] | 1902 | [[Canadá]] | 1996-04-01 | |- | style='text-align:right'| 667 | [[:d:Q64484266|Q64484266]] | [[Dorothy Davis Locanthi]] | [[East St. Louis]] | 1913-04-19 | [[Estados Unidos de América]] | 1999-09-27 | |- | style='text-align:right'| 668 | [[:d:Q64534233|Q64534233]] | [[Edith Jones Woodward]] | [[Waldron]] | 1914-08-15 | [[Estados Unidos de América]] | 2002-01-21 | |- | style='text-align:right'| 669 | [[:d:Q64569249|Q64569249]] | [[Ruth J. Northcott]] | [[Clarington]] | 1913-03-06 | [[Canadá]] | 1969-07-29 | |- | style='text-align:right'| 670 | [[:d:Q64578685|Q64578685]] | [[Ida E. Woods]] | [[Natick]] | 1870-09-15 | [[Estados Unidos de América]] | 1940-10-04 | [[Ficheiro:Ida Woods, ca. 1893, Harvard University Archives (HUP Woods, Ida).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 671 | [[:d:Q64814802|Q64814802]] | [[Barbara M. Middlehurst]] | [[Penarth]] | 1915-09-15 | | 1995-03-06 | |- | style='text-align:right'| 672 | [[:d:Q65032076|Q65032076]] | [[Nina Morozhenko]] | [[Blagodarnensky District]] | 1928-03-13 | [[República Socialista Soviética Federativa de Rusia (Q2305208)|República Socialista Soviética Federativa de Rusia]]<br/>[[Ucraína]] | 2009-07-10 | |- | style='text-align:right'| 673 | [[:d:Q65132725|Q65132725]] | [[June Jedicke-Zehr]] | | 1966 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 674 | [[:d:Q65153595|Q65153595]] | [[Lidia Rykhlova]] | | 1937-04-08 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 675 | [[:d:Q65199468|Q65199468]] | [[Vira Kalenykivna Rozenbux]] | [[Tetiiv]] | 1948-12-12 | | | [[Ficheiro:Розенбуш Віра Калениківна.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 676 | [[:d:Q65199727|Q65199727]] | [[Iryna B. Vavilova]] | [[Krasnodon]] | 1959-07-10 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Вавилова Ірина Борисівна.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 677 | [[:d:Q66084870|Q66084870]] | [[Dorota Skowron]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 678 | [[:d:Q66626289|Q66626289]] | [[Michelle Povinelli]] | | 1975 | | | [[Ficheiro:Michelle Povinelli in 2001.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 679 | [[:d:Q66788062|Q66788062]] | [[Karlie Noon]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 680 | [[:d:Q67541374|Q67541374]] | [[Ye Shihui]] | | 1928-05-26<br/>1928-05 | [[República Popular da China]]<br/>[[República da China (1912-1949)|República da China]] | | |- | style='text-align:right'| 681 | [[:d:Q68483765|Q68483765]] | [[Judith Racusin]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judith Racusin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 682 | [[:d:Q69496272|Q69496272]] | [[Maria E. Zucolotto]] | | 1957-03-06 | | | [[Ficheiro:Maria Elizabeth Zucolotto.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 683 | [[:d:Q70276536|Q70276536]] | [[Anne L. Kinney]] | | | | | [[Ficheiro:Anne Kinney, Goddard Deputy Center Director.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 684 | [[:d:Q71332959|Q71332959]] | [[Mariam Sultana]] | | | [[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 685 | [[:d:Q72044124|Q72044124]] | [[Natascha M. Förster Schreiber]] | [[Canadá]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 686 | [[:d:Q72219336|Q72219336]] | [[Ingrid Stairs]] | [[Canadá]] | 1972-01-12 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:IngridStairs.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 687 | [[:d:Q73253051|Q73253051]] | [[Lucy Fortson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 688 | [[:d:Q74415238|Q74415238]] | [[Barbara Ryden]] | [[New Milford]] | 1961-05-02 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 689 | [[:d:Q75837365|Q75837365]] | [[Susana Malón Giménez]] | [[Gallur]] | 1975-06-10 | [[España]] | | [[Ficheiro:Susana Malón.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 690 | [[:d:Q76142691|Q76142691]] | [[Reysa Bernson]] | [[Lille]] | 1904-09-26 | [[Francia]] | 1944 | [[Ficheiro:Reysa-Berson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 691 | [[:d:Q76823147|Q76823147]] | [[María Josefa Pérez]] | [[Coronel Suárez]] | 1970 | [[Arxentina]] | 2014-08-24 | |- | style='text-align:right'| 692 | [[:d:Q77053245|Q77053245]] | [[Hisako Koyama]] | [[Prefectura de Toquio (Q1189121)|Prefectura de Toquio]] | 1916 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 1997-04-06 | [[Ficheiro:Hisako Koyama 19511003.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 693 | [[:d:Q77092097|Q77092097]] | [[Karen M. Strom]] | [[Fairfax]] | 1941-08-18 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-04-29 | |- | style='text-align:right'| 694 | [[:d:Q77248449|Q77248449]] | [[Gabriella Conti Armellini]] | [[Roma]] | 1891-03-19 | [[Italia]] | 1974-11-08 | |- | style='text-align:right'| 695 | [[:d:Q78169818|Q78169818]] | [[Melissa McGrath]] | [[Nebrasca]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 696 | [[:d:Q79027629|Q79027629]] | [[Carina Persson]] | | 1965 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 697 | [[:d:Q86520442|Q86520442]] | [[Fabienne Casoli]] | [[Le Cannet]] | 1959-06-06<br/>1959 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 698 | [[:d:Q87663606|Q87663606]] | [[Ingeborg Brun]] | [[Copenhague]] | 1872-06-27 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1929-05-19 | |- | style='text-align:right'| 699 | [[:d:Q88802012|Q88802012]] | [[Eva Novotny]] | [[Brno]] | 1934 | | | |- | style='text-align:right'| 700 | [[:d:Q89700580|Q89700580]] | [[Cristina Dalle Ore]] | [[Treviso]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 701 | [[:d:Q89910741|Q89910741]] | [[Viktoria Serhiivna Tsbetkova]] | | 1939 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 702 | [[:d:Q90838435|Q90838435]] | [[Jean Kingdon-Ward]] | [[Bombai]] | 1921-01-27 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Reino Unido]] | 2011-12-03 | |- | style='text-align:right'| 703 | [[:d:Q91863704|Q91863704]] | [[Μαίρη Κοντιζά]] | [[O Pireo]] | 1945-08 | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 704 | [[:d:Q94180462|Q94180462]] | [[Thushara Pillai]] | [[Thiruvananthapuram]] | 1980-06-20 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 705 | [[:d:Q94641876|Q94641876]] | [[Huberta von Bronsart]] | [[Bellin]] | 1898-10-09 | [[Alemaña]] | 1978-07-18 | |- | style='text-align:right'| 706 | [[:d:Q95379009|Q95379009]] | [[Bohumila Bednářová]] | [[Přistoupim]] | 1904-02-07 | [[Checoslovaquia]] | 1985-08-23 | [[Ficheiro:Bohumilabednarova1904.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 707 | [[:d:Q96193872|Q96193872]] | [[Moogega Cooper Stricker]] | [[South Jersey]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Moogega Cooper.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 708 | [[:d:Q96619778|Q96619778]] | [[Linda Sparke]] | | 1955-04-19 | | | |- | style='text-align:right'| 709 | [[:d:Q96741768|Q96741768]] | [[Dara Norman]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Astronomer Dara Norman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 710 | [[:d:Q97037063|Q97037063]] | [[Beryl H. Potter]] | [[Goldsmith]] | 1900-09-16 | [[Estados Unidos de América]] | 1985-08-10 | |- | style='text-align:right'| 711 | [[:d:Q97163867|Q97163867]] | [[Geisa Ponte]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 712 | [[:d:Q97266019|Q97266019]] | [[Magdalena Zeger]] | | 1491 | | 1568-01-16 | |- | style='text-align:right'| 713 | [[:d:Q97497612|Q97497612]] | [[Katarzyna Otmianowska-Mazur]] | [[Lublin]] | 1957-11-16 | [[Polonia]] | 2020-07-14 | |- | style='text-align:right'| 714 | [[:d:Q97621410|Q97621410]] | [[E. Ruth Hedeman]] | [[Baltimore]] | 1910-11-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-01-25 | |- | style='text-align:right'| 715 | [[:d:Q97659471|Q97659471]] | [[Natalia Yakovlevna Bugoslavskaya]] | [[Moscova]] | 1898 | | 1958 | |- | style='text-align:right'| 716 | [[:d:Q98545290|Q98545290]] | [[Josefina Ling Ling|Josefina F. Ling Ling]] | [[Madrid]] | | | | |- | style='text-align:right'| 717 | [[:d:Q98603369|Q98603369]] | [[Louise Edwards]] | | 1978-11-21 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:EdwAAS.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 718 | [[:d:Q99212457|Q99212457]] | [[Sarah Stewart Johnson]] | [[Kentucky]] | | | | |- | style='text-align:right'| 719 | [[:d:Q99472142|Q99472142]] | [[Kim Venn]] | [[Toronto]] | 1965 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:KimAVenn.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 720 | [[:d:Q99546748|Q99546748]] | [[Elly M. Berkhuijsen]] | | 1937 | | | |- | style='text-align:right'| 721 | [[:d:Q99784687|Q99784687]] | [[Nancy C. Maryboy]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 722 | [[:d:Q100276378|Q100276378]] | [[Soňa Ehlerová]] | | 1972 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Soňa Ehlerová 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 723 | [[:d:Q101063334|Q101063334]] | [[Louise Gray Young]] | [[Os Ánxeles]] | 1935-10-04 | | 2018-03-02 | |- | style='text-align:right'| 724 | [[:d:Q102076872|Q102076872]] | [[Marina Trevisan]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 725 | [[:d:Q102198350|Q102198350]] | [[Ruth Stokes]] | | 1890 | [[Estados Unidos de América]] | 1968 | [[Ficheiro:Dr. Ruth Stokes Finds Math Easy, cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 726 | [[:d:Q102283128|Q102283128]] | [[Maria Lugaro]] | | 1970 | | | [[Ficheiro:Maria Lugaro Aula Rosino UniPadova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 727 | [[:d:Q102302710|Q102302710]] | [[Anne Lemaître]] | | 1957 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 728 | [[:d:Q102402646|Q102402646]] | [[Elena Terlevich]] | [[La Plata]] | 1946-06-12 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:ElenaKirilovsky-2024.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 729 | [[:d:Q102434871|Q102434871]] | [[Cornelia Strong]] | [[Walhalla]] | 1877 | [[Estados Unidos de América]] | 1955-06-03 | [[Ficheiro:CorneliaStrong.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 730 | [[:d:Q102750841|Q102750841]] | [[Premana Wardayanti Premadi]] | | 1964-07-13 | [[Indonesia]] | | [[Ficheiro:Premana Premadi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 731 | [[:d:Q104250720|Q104250720]] | [[Eleanor Annie Lamson]] | [[Washington, D.C.]] | 1875-04-19 | | 1932 | |- | style='text-align:right'| 732 | [[:d:Q104668165|Q104668165]] | [[Linda J. Tacconi-Garman]] | | 1959-08-05 | | | |- | style='text-align:right'| 733 | [[:d:Q104723123|Q104723123]] | [[Na Wang]] | | | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 734 | [[:d:Q104803942|Q104803942]] | [[Laura Kreidberg]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Laura Kreidberg Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 735 | [[:d:Q105105253|Q105105253]] | [[Sofya Varzar]] | [[Moscova]] | 1878 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1957 | |- | style='text-align:right'| 736 | [[:d:Q105775536|Q105775536]] | [[Laura Elizabeth Hill Mclaughlin]] | | 1893 | | 1991-02-22 | |- | style='text-align:right'| 737 | [[:d:Q105812567|Q105812567]] | [[Catherine Octavia Stevens]] | | 1865 | | 1959 | |- | style='text-align:right'| 738 | [[:d:Q105947037|Q105947037]] | [[Milena Ratajczak]] | | 1984-09-04 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Milena Ratajczak 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 739 | [[:d:Q106230571|Q106230571]] | [[Laura Maraschi]] | | 1942-03-29 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 740 | [[:d:Q106307320|Q106307320]] | [[Ann Zabludoff]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 741 | [[:d:Q106457616|Q106457616]] | [[Elaine Avner]] | | 1938 | | 2017 | |- | style='text-align:right'| 742 | [[:d:Q106606397|Q106606397]] | [[Emilia Pisani Belserene]] | | 1922 | | 2012 | |- | style='text-align:right'| 743 | [[:d:Q107033568|Q107033568]] | [[Violette Impellizzeri]] | [[Palermo]] | 1977-08-15 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 744 | [[:d:Q107333413|Q107333413]] | [[Tatiana Erukhimova]] | [[Nizhnii Novgorod]] | | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tatiana Erukhimova at Texas A&M Department of Physics and Astronomy (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 745 | [[:d:Q107340443|Q107340443]] | [[Christine Floss]] | | 1961 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-04-19 | |- | style='text-align:right'| 746 | [[:d:Q107447936|Q107447936]] | [[Snežana Stanimirović]] | [[Kruševac]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 747 | [[:d:Q107553295|Q107553295]] | [[Hilary V Cane]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 748 | [[:d:Q108163971|Q108163971]] | [[Teresa Paneque]] | [[Madrid]] | 1997-11-15 | [[Chile]]<br/>[[España]] | | [[Ficheiro:TeresaPaneque 51Pegb.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 749 | [[:d:Q108700966|Q108700966]] | [[Zofia Kaczmarek]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 750 | [[:d:Q108806830|Q108806830]] | [[Ellen N. Bouton]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 751 | [[:d:Q108806832|Q108806832]] | [[Sierra S. Brandt]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 752 | [[:d:Q109487994|Q109487994]] | [[Nina Subbotina]] | [[Moscova]] | 1877-10-26<br/>1877-11-07 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1961-11-02 | |- | style='text-align:right'| 753 | [[:d:Q109491462|Q109491462]] | [[Tatiana Borodovitsyna]] | [[Novosibirsk]] | 1940-12-28 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 754 | [[:d:Q109500617|Q109500617]] | [[Barbara Bell]] | [[Evanston, Illinois|Evanston]] | 1922 | [[Estados Unidos de América]] | 2017 | |- | style='text-align:right'| 755 | [[:d:Q109907650|Q109907650]] | [[Elizabeth L. Blanton]] | | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 756 | [[:d:Q110063125|Q110063125]] | [[Amena Karimyan]] | [[Herat]] | 1996 | [[Afganistán]] | | [[Ficheiro:Amena Karimyan20250209.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 757 | [[:d:Q110282359|Q110282359]] | [[Anikó I. Farkas-Takács]] | | | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 758 | [[:d:Q110345068|Q110345068]] | [[Florence Armstrong Grondal]] | [[Brooklyn]] | 1889-10-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1977-04-30 | |- | style='text-align:right'| 759 | [[:d:Q110503598|Q110503598]] | [[Jacqueline Ciffréo]] | [[Niza]] | 1933-12-26 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Jacqueline Ciffreo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 760 | [[:d:Q110752590|Q110752590]] | [[Ileana Chinnici]] | | | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 761 | [[:d:Q110900122|Q110900122]] | [[Aparna Venkatesan]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 762 | [[:d:Q110900689|Q110900689]] | [[Lori Allen]] | | | | | [[Ficheiro:Lori Allen (NOIRLab).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 763 | [[:d:Q110969269|Q110969269]] | [[Sophia Levy]] | | 1888 | [[Estados Unidos de América]] | 1963 | |- | style='text-align:right'| 764 | [[:d:Q111195629|Q111195629]] | [[Reba Bandyopadhyay]] | | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 765 | [[:d:Q111240442|Q111240442]] | [[Manuela Zoccali]] | | | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 766 | [[:d:Q111596989|Q111596989]] | [[Ana Maria Teodorescu]] | | | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 767 | [[:d:Q111603127|Q111603127]] | [[Yanqin Wu]] | | | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 768 | [[:d:Q111645997|Q111645997]] | [[Gabriella Hodosán]] | No/unknown value | 20th century | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 769 | [[:d:Q111692861|Q111692861]] | [[Kathryn Flanagan]] | | | | | [[Ficheiro:Flanagan hiking.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 770 | [[:d:Q111692873|Q111692873]] | [[Makenzie Lystrup]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Makenzie Lystrup Swearing-In (NHQ202304060005) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 771 | [[:d:Q111859955|Q111859955]] | [[Diana Worrall]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 772 | [[:d:Q111909054|Q111909054]] | [[Barbara Jones]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 773 | [[:d:Q112150924|Q112150924]] | [[Brenda Corbin]] | | 1942 | | | |- | style='text-align:right'| 774 | [[:d:Q112161235|Q112161235]] | [[Anne Cowley]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Portrait of Anne Cowley.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 775 | [[:d:Q112169016|Q112169016]] | [[Kathy Eastwood]] | | 1954-07-22 | | | |- | style='text-align:right'| 776 | [[:d:Q112189949|Q112189949]] | [[Linda M. French]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 777 | [[:d:Q112225059|Q112225059]] | [[Cecily Littleton]] | [[Edimburgo]] | 1926-11-15 | [[Reino Unido]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2022-04-14 | |- | style='text-align:right'| 778 | [[:d:Q112228647|Q112228647]] | [[Elske Smith]] | | 1929 | | | |- | style='text-align:right'| 779 | [[:d:Q112247592|Q112247592]] | [[Eileen Friel]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 780 | [[:d:Q112299659|Q112299659]] | [[Simone Daro Gossner]] | | | | 2002 | |- | style='text-align:right'| 781 | [[:d:Q112338744|Q112338744]] | [[Thomazine Mary Browne]] | | 1852<br/>1852-07-01 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1943<br/>1943-09-09 | |- | style='text-align:right'| 782 | [[:d:Q112341054|Q112341054]] | [[Merri Sue Carter]] | | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 783 | [[:d:Q112423571|Q112423571]] | [[Martina Boháčová]] | | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 784 | [[:d:Q112531992|Q112531992]] | [[Lenka Zychová]] | [[Ostrava]] | 1986 | | | [[Ficheiro:Zychova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 785 | [[:d:Q112598725|Q112598725]] | [[Lauren Flor Torres]] | [[Cali]] | 1989-10-26 | [[Colombia]] | | [[Ficheiro:Lauren Melissa Flor Torres (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 786 | [[:d:Q112625454|Q112625454]] | [[Joanna Drążkowska]] | [[Lidzbark Warmiński]] | 1987 | [[Polonia]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 787 | [[:d:Q112685290|Q112685290]] | [[Karen S. Bjorkman]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 788 | [[:d:Q112946068|Q112946068]] | [[Mercedes Corvalán]] | [[La Plata]] | 1926-04-13 | [[Arxentina]] | 1995-11<br/>1999-04-12 | [[Ficheiro:MercedsJacheck.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 789 | [[:d:Q113232097|Q113232097]] | [[Alina Iosifovna Eremeeva]] | [[Moscova]] | 1929-05-04 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 790 | [[:d:Q113363147|Q113363147]] | [[Saeko Hayashi]] | [[Akita]] | 1958 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 791 | [[:d:Q113578996|Q113578996]] | [[Kornélia Radics]] | [[Nagykanizsa]] | 1973-06-29 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 792 | [[:d:Q113629992|Q113629992]] | [[Jess McIver]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 793 | [[:d:Q113782896|Q113782896]] | [[Rebekka Aleida Biegel]] | [[Groninga|Groninga - Groningen]] | 1886-07-27<br/>1886-07-25 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1943-06-01 | [[Ficheiro:1936 Psychologische keuring van chauffeurs bij PTT laboratorium, 1936.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 794 | [[:d:Q113960753|Q113960753]] | [[Jenni Adams]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 795 | [[:d:Q114151432|Q114151432]] | [[Lynne A. Hillenbrand]] | [[Bucks County]] | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 796 | [[:d:Q114339533|Q114339533]] | [[Erminia Calabrese]] | | | [[Reino Unido]]<br/>[[Italia]] | | [[Ficheiro:Erminia Calabrese.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 797 | [[:d:Q114339699|Q114339699]] | [[Jessica T. Dempsey]] | | 1978 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:The East Asian Observatory at the IAU XXIX General Assembly (iauga15-d2-12).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 798 | [[:d:Q114597620|Q114597620]] | [[Sarah J. Hill]] | | 1909 | | 1996 | |- | style='text-align:right'| 799 | [[:d:Q115091490|Q115091490]] | [[Marjorie Williams]] | | 1900 | | 1983 | |- | style='text-align:right'| 800 | [[:d:Q115557869|Q115557869]] | [[Chae-Kyung Sim]] | | 1982 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 801 | [[:d:Q115651386|Q115651386]] | [[Nadezhda Antonovna Bokhan]] | | | [[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 802 | [[:d:Q115651596|Q115651596]] | [[Mariya Yakovlevna Shmakova]] | | | [[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 803 | [[:d:Q115663238|Q115663238]] | [[Frida Borisovna Khanina]] | | | [[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 804 | [[:d:Q115664940|Q115664940]] | [[Leticia Carigi]] | | | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 805 | [[:d:Q115668455|Q115668455]] | [[Nina Mikhaylovna Bronnikova]] | | | [[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 806 | [[:d:Q115674048|Q115674048]] | [[Nataliya Nikolaevna Stepanyan]] | | | [[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 807 | [[:d:Q115675655|Q115675655]] | [[Natalia Vladimirovna Ashkova]] | | | [[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 808 | [[:d:Q115684363|Q115684363]] | [[Elsa Recillas]] | | 20th century | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 809 | [[:d:Q115726863|Q115726863]] | [[Shafika Gilmievna Sharaf]] | | 1915 | [[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 810 | [[:d:Q115729802|Q115729802]] | [[Valentina Mikhaylovna Chepurova]] | | | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 811 | [[:d:Q115732203|Q115732203]] | [[Rosa Amelia González-Lópezlira]] | | | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 812 | [[:d:Q115733310|Q115733310]] | [[Yolanda Gómez]] | [[Cidade de México]] | 1962-04-15 | [[México]] | 2012-02-16 | |- | style='text-align:right'| 813 | [[:d:Q115749749|Q115749749]] | [[Miriam Peña Cárdenas]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 814 | [[:d:Q115764937|Q115764937]] | [[Raisa Konstantinovna Kazakova]] | | | [[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 815 | [[:d:Q115805222|Q115805222]] | [[Christine Allen]] | | | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 816 | [[:d:Q116293124|Q116293124]] | [[Amanda Király]] | | | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 817 | [[:d:Q116786674|Q116786674]] | [[Marjorie Meinel]] | [[Pasadena, California|Pasadena]] | 1922-05-13 | [[Estados Unidos de América]] | 2008-06-24 | [[Ficheiro:Marjorie and Aden Meinel, 1974.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 818 | [[:d:Q117238244|Q117238244]] | [[Nathalie Degenaar]] | [[Rotterdam]] | 1980 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 819 | [[:d:Q117261228|Q117261228]] | [[Karine Rousselet-Perraut]] | | 20th century | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 820 | [[:d:Q117262377|Q117262377]] | [[Beate Stelzer]] | [[Neckarsulm]] | 1971 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 821 | [[:d:Q120238204|Q120238204]] | [[Margaret Murray Hanson]] | | | | | [[Ficheiro:Margaret M. Hanson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 822 | [[:d:Q120488951|Q120488951]] | [[Catherine Turon]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 823 | [[:d:Q121701710|Q121701710]] | [[Ann Savage]] | [[Kent and Canterbury Hospital]] | 1946-05-15 | [[Reino Unido]] | 2017-01-09 | |- | style='text-align:right'| 824 | [[:d:Q121890944|Q121890944]] | [[Isabel Hawkins]] | | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 825 | [[:d:Q122682638|Q122682638]] | [[Tereasa Brainerd]] | | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 826 | [[:d:Q122739880|Q122739880]] | [[Antonella Nota]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 827 | [[:d:Q123137350|Q123137350]] | [[Else Starkenburg]] | | 1984 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 828 | [[:d:Q123235734|Q123235734]] | [[Susan Murabana]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 829 | [[:d:Q123329435|Q123329435]] | [[Anna M. Quider]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 830 | [[:d:Q123344491|Q123344491]] | [[Patricia Jeanne Lampens]] | | | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 831 | [[:d:Q123421071|Q123421071]] | [[Іванова Олександра Вікторівна]] | | 1978-07-18 | [[Ucraína]]<br/>[[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 832 | [[:d:Q124808341|Q124808341]] | [[Jadwiga Daszyńska-Daszkiewicz]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 833 | [[:d:Q125430871|Q125430871]] | [[Francesca Primas]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 834 | [[:d:Q125692975|Q125692975]] | [[Vera Gushee]] | | 1894 | | 1937 | |- | style='text-align:right'| 835 | [[:d:Q126121718|Q126121718]] | [[Elena Borisovna Kostyakova]] | [[Moscova]] | 1924-05-25 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2013-05-11 | |- | style='text-align:right'| 836 | [[:d:Q126189120|Q126189120]] | [[Léa Griton-Noël]] | [[Issy-les-Moulineaux]] | | | | |- | style='text-align:right'| 837 | [[:d:Q126370734|Q126370734]] | [[Zara Randriamanakoto]] | | 1989 | [[Madagascar]] | | |- | style='text-align:right'| 838 | [[:d:Q126897828|Q126897828]] | [[C. Renée James]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 839 | [[:d:Q127432496|Q127432496]] | [[Beverly Turner Lynds]] | [[Shreveport]] | 1929-08-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-10-05 | |- | style='text-align:right'| 840 | [[:d:Q127433099|Q127433099]] | [[Emma Ryan-Weber]] | | 1970s | | | |- | style='text-align:right'| 841 | [[:d:Q127869091|Q127869091]] | [[Susanne Hüttemeister]] | [[Altena]] | 1963-09-16 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 842 | [[:d:Q130406260|Q130406260]] | [[Marguerite Chopinet]] | [[Charleville-Mézières]] | 1920-09-28 | [[Francia]] | 2022-01-01 | |- | style='text-align:right'| 843 | [[:d:Q130550511|Q130550511]] | [[Jessica M. Young]] | | 1893-03-21 | | 1961-06-15 | |- | style='text-align:right'| 844 | [[:d:Q130597449|Q130597449]] | [[Phyllis Hayford Hutchings]] | | 1904-05-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1965-07-07 | |- | style='text-align:right'| 845 | [[:d:Q130612989|Q130612989]] | [[Gražina Tautvaišienė]] | [[Kaunas]] | 1958-11-20 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 846 | [[:d:Q131299154|Q131299154]] | [[Krystyna Kurzyńska]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 847 | [[:d:Q131377470|Q131377470]] | [[Carla Toro]] | | | [[Chile]] | | [[Ficheiro:Wiki Advocacy meetup 2024 - Day 2 - PK - 6.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 848 | [[:d:Q131543650|Q131543650]] | [[Weronika Śliwa]] | | | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Weronika Śliwa 2017.jpg|center|150px]] |} {{Wikidata list end}} [[Categoría:Wikipedia:Listas de mulleres con datos de Wikidata]] hkym83hnb09mg630m7oqsnjxrz9ckus 4 374214 7105112 7104010 2025-06-23T23:26:12Z ListeriaBot 65707 Wikidata list updated [V2] 7105112 wikitext text/x-wiki Esta é unha '''lista de xenetistas''', segundo os datos que constan en [[Wikidata]]: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?date ?yob ?yod (COUNT(distinct ?sitelink) as ?count) WHERE { ?item wdt:P21 wd:Q6581072 . ?item wdt:P106 wd:Q3126128 . ?item wdt:P31 wd:Q5 . ?sitelink schema:about ?item . OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob . BIND(YEAR(?dob) as ?yob) } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod . BIND(YEAR(?dod) as ?yod) } } GROUP BY ?item ?date ?yob ?yod ORDER BY ?date |sort=569 |columns=number:#,item:elemento,label:Nome,p19,p569,p27,p570,P18 |thumb=150 |links=red }} {| class='wikitable sortable' ! # ! elemento ! Nome ! lugar de nacemento ! data de nacemento ! país de nacionalidade ! data de falecemento ! imaxe |- | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q7417|Q7417]] | [[Alice Y. Ting]] | [[Taiwán]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q7463|Q7463]] | [[Anat Cohen-Dayag]] | | 20th century | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q7474|Q7474]] | [[Rosalind Franklin]] | [[Notting Hill]] | 1920-07-25 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Reino Unido]] | 1958-04-16 | [[Ficheiro:Rosalind Franklin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q26322|Q26322]] | [[Carol Greider]] | [[San Diego]] | 1961-04-15 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:GREIDER Carol 2014 - Less vignetting.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q72787|Q72787]] | [[Charlotte Auerbach]] | [[Krefeld]] | 1899-05-14 | [[Reino Unido]]<br/>[[Alemaña]] | 1994-03-17 | |- | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q77174|Q77174]] | [[Christiane Nüsslein-Volhard]] | [[Magdeburg|Magdeburgo]] | 1942-10-20 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Christiane Nüsslein-Volhard mg 4372 cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q122065|Q122065]] | [[Salome Gluecksohn-Waelsch]] | [[Gdańsk]] | 1907-10-06 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2007-11-07 | |- | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q265353|Q265353]] | [[Beatrice Mintz]] | [[Nova York]] | 1921-01-24 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-01-03 | [[Ficheiro:Biologist Beatrice Mintz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q275103|Q275103]] | [[Tomoko Ohta]] | [[Miyoshi, Aichi|Miyoshi]] | 1933-09-07 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Tomoko Harada cropped 1 Tomoko Harada 201611.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q394451|Q394451]] | [[Agnes Arber]] | [[Primrose Hill]] | 1879-02-23 | [[Reino Unido]] | 1960-03-22 | [[Ficheiro:Photo of Agnes Arber 1911.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q433487|Q433487]] | [[Nettie Stevens]] | [[Cavendish]] | 1861-07-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1912-05-04 | [[Ficheiro:Nettie Maria Stevens.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q436109|Q436109]] | [[Janet Rowley]] | [[Nova York]] | 1925-04-05 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-12-17 | [[Ficheiro:Janet Rowley 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q437333|Q437333]] | [[Cynthia Kenyon]] | [[Chicago]] | 1954-02-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Cyntia Kenyon 01.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q437741|Q437741]] | [[Mary-Claire King]] | [[Wilmette]] | 1946-02-27 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mary-claire king.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q460847|Q460847]] | [[Mary Frances Lyon]] | [[Norwich (Q130191)|Norwich]] | 1925-05-15 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2014-12-25 | [[Ficheiro:Mary Frances Lyon.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q460940|Q460940]] | [[Tsuneko Okazaki]] | [[Nagoia]] | 1933-06-07 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Tsuneko Okazaki cropped 1 Tsuneko Okazaki 20211103.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q510206|Q510206]] | [[Christine Petit]] | [[Laignes]] | 1948-02-04 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:KavliPrize-7148 (43603979215).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q520992|Q520992]] | [[Susan Lindquist]] | [[Chicago]] | 1949-06-05 | [[Estados Unidos de América]] | 2016-10-27 | [[Ficheiro:Plos lindquist.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q539886|Q539886]] | [[Elizabeth F. Neufeld]] | [[París]] | 1928-09-27 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Elizabeth-Fondal-Neufeld.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q542428|Q542428]] | [[Anne McLaren]] | [[Londres]] | 1927-04-26 | [[Reino Unido]] | 2007-07-07 | |- | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q542811|Q542811]] | [[Marcella Boveri]] | [[Boston]] | 1863-10-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1950-10-24<br/>1950-10-25 | [[Ficheiro:OGrady1897-2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q586884|Q586884]] | [[Esther Lederberg]] | [[Bronx]] | 1922-12-18 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-11-11 | [[Ficheiro:Esther Lab.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q889508|Q889508]] | [[Riin Tamm]] | [[Tartu]] | 1981-08-12 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Geneetik Riin Tamm.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q1231087|Q1231087]] | [[Suzanne Cory]] | [[Melbourne]] | 1942-03-11 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q1309408|Q1309408]] | [[Julia Bell]] | [[Sherwood]] | 1879-01-28 | [[Reino Unido]] | 1979-04-26 | |- | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q1330249|Q1330249]] | [[Elisabeth Schiemann]] | [[Viljandi]] | 1881-08-15 | [[Alemaña]] | 1972-01-03 | |- | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q1333312|Q1333312]] | [[Regine Kahmann]] | [[Staßfurt]] | 1948-10-20 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q1339004|Q1339004]] | [[Emmy Stein]] | [[Düsseldorf]] | 1879-06-21 | [[Alemaña]] | 1954-09-21 | |- | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q1356133|Q1356133]] | [[Erna Weber]] | [[Charlottenburg]] | 1897-12-02 | [[Alemaña]] | 1988-05-19 | |- | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q1389001|Q1389001]] | [[Gerta von Ubisch]] | [[Metz]] | 1882-10-03 | [[Alemaña]] | 1965-03-31 | |- | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q1586140|Q1586140]] | [[Harriet Creighton]] | [[Illinois]] | 1909-06-27 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-01-09 | |- | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q1672571|Q1672571]] | [[Irene Sommerfeld-Stur]] | | 20th century | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q1677831|Q1677831]] | [[Jacqueline Stewart]] | | 20th century | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q1682569|Q1682569]] | [[Jane B. Reece]] | | 1944-04-15 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q1776797|Q1776797]] | [[Lucy Shapiro]] | [[Nova York]] | 1940-07-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lucy Shapiro in 2024 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q1908707|Q1908707]] | [[Mathilde Krim]] | [[Como]] | 1926-07-09 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-01-15 | [[Ficheiro:Mathilde Krim 1962.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q2288699|Q2288699]] | [[Sinaida Rosenthal]] | [[Berlín]] | 1932-02-22 | [[República Democrática Alemá]] | 1988-11-21 | |- | style='text-align:right'| 38 | [[:d:Q2436934|Q2436934]] | [[Titia de Lange]] | [[Rotterdam]] | 1955-11-11 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Titia de Lange 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 39 | [[:d:Q2792605|Q2792605]] | [[Marjolein Kriek]] | [[Leiden]] | 1973-11-22 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Statue of Marjolein Kriek (Q101023883) - 7.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 40 | [[:d:Q2876410|Q2876410]] | [[Pamela S. Soltis]] | [[Nelsonville]] | 1957-11-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Pam Soltis plenary presentation XX International Botanical Congress.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 41 | [[:d:Q2920198|Q2920198]] | [[Mayana Zatz]] | [[Tel Aviv]] | 1947-07-16 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Mayana Zatz 29.08.08 Sorocaba (3234014653).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 42 | [[:d:Q2939844|Q2939844]] | [[Carol Meredith]] | | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 43 | [[:d:Q2940240|Q2940240]] | [[Carrie Matilda Derick]] | [[Clarenceville]] | 1862-01-14 | [[Canadá]] | 1941-11-10 | [[Ficheiro:Carrie Derick (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 44 | [[:d:Q3063122|Q3063122]] | [[Pardis C. Sabeti]] | [[Teherán]] | 1975-12-25 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Pardis Sabeti - PopTech 2011 - Camden Maine USA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 45 | [[:d:Q3125333|Q3125333]] | [[Habiba Bouhamed Chaabouni]] | [[Tunisia]] | | [[French protectorate of Tunisia]]<br/>[[Tunisia]] | | [[Ficheiro:Habiba Bouhamed Chaabouni.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 46 | [[:d:Q3138473|Q3138473]] | [[Kristine Bonnevie]] | [[Trondheim]] | 1872-10-08 | [[Noruega]] | 1948-08-30 | [[Ficheiro:Kristine Bonnevie portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 47 | [[:d:Q3154639|Q3154639]] | [[Irene Uchida]] | [[Vancouver]] | 1917-04-08 | [[Canadá]] | 2013-07-30 | |- | style='text-align:right'| 48 | [[:d:Q3155000|Q3155000]] | [[Isabelle Olivieri]] | [[Montoire-sur-le-Loir]] | 1957-03-09 | [[Francia]] | 2016-12-10 | |- | style='text-align:right'| 49 | [[:d:Q3294180|Q3294180]] | [[Barbara Pickersgill]] | | 1940 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Barbara Pickersgill (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 50 | [[:d:Q3320062|Q3320062]] | [[Mona Nemer]] | [[Beirut]] | 1957 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Dr. Mona Nemer at University of Ottawa - 2008 (2579997958) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 51 | [[:d:Q3320231|Q3320231]] | [[Margarita Salas]] | [[Caneiru]] | 1938-11-30 | [[España]] | 2019-11-07 | [[Ficheiro:Margarita Salas Falgueras.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 52 | [[:d:Q3325994|Q3325994]] | [[Mounira Hmani Aifa]] | [[Sfax]] | 1972 | [[Tunisia]] | | |- | style='text-align:right'| 53 | [[:d:Q3335616|Q3335616]] | [[Nancy Wexler]] | [[Washington, D.C.]] | 1945-07-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nancy Wexler (1) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 54 | [[:d:Q3453641|Q3453641]] | [[Ruth Sager]] | [[Chicago]] | 1918-02-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1997-03-29 | [[Ficheiro:Ruth Sager yearbook.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 55 | [[:d:Q3850507|Q3850507]] | [[Mary Styles Harris]] | [[Tennessee]] | 1949-06-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 56 | [[:d:Q4085643|Q4085643]] | [[Oksana Beskrovnaya]] | [[Kamianets-Podilskyi]] | 1961-01-01 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Оксана Бескровная в виварии.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 57 | [[:d:Q4117209|Q4117209]] | [[Mona Seif]] | [[O Cairo]] | 1986-03-12 | [[Exipto]] | | [[Ficheiro:Mona Seif Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 58 | [[:d:Q4370560|Q4370560]] | [[Antonina Polozhy]] | [[Tomsk]] | 1917-05-12 | [[Rusia]] | 2003-11-20 | |- | style='text-align:right'| 59 | [[:d:Q4380410|Q4380410]] | [[Aleksandra Prokofyeva-Belgovskaya]] | [[Alexandrov]] | 1903-03-26 | [[Imperio Ruso]] | 1984-02-16 | |- | style='text-align:right'| 60 | [[:d:Q4420417|Q4420417]] | [[Yevgeniya Nikolayevna Sinskaya]] | [[Velikiye Luki]] | 1889-11-12 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1965-03-03 | |- | style='text-align:right'| 61 | [[:d:Q4494049|Q4494049]] | [[Nina Fedoroff]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1942 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nina Fedoroff at the New America Foundation (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 62 | [[:d:Q4502509|Q4502509]] | [[Elza Khusnutdinova]] | [[Ufa]] | 1954-05-24 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Эльза Хуснутдинова.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 63 | [[:d:Q4681943|Q4681943]] | [[Adelina Barrion]] | | 1951-09-09 | [[Filipinas]] | 2010-07-10 | |- | style='text-align:right'| 64 | [[:d:Q4685688|Q4685688]] | [[Adrienne Clarke]] | [[Melbourne]] | 1938-01-06 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 65 | [[:d:Q4728519|Q4728519]] | [[Jantina Tammes]] | [[Groninga|Groninga - Groningen]] | 1871-06-23 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1947-09-20<br/>1941 | [[Ficheiro:TineTammes1926.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 66 | [[:d:Q4768535|Q4768535]] | [[Anne Levy]] | [[Perth]] | 1934-09-29 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Anne Levy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 67 | [[:d:Q4794802|Q4794802]] | [[Patricia Baird]] | [[Lytham St Annes]] | 1939-10-11 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 68 | [[:d:Q4794822|Q4794822]] | [[Dorothea Bennett]] | [[Honolulu]] | 1929-12-27 | | 1990 | |- | style='text-align:right'| 69 | [[:d:Q4794975|Q4794975]] | [[Judith Goslin Hall]] | [[Boston]] | 1939-07-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 70 | [[:d:Q4795022|Q4795022]] | [[Nancy Hopkins]] | [[Manhattan]] | 1943-06-16 | | | [[Ficheiro:Nancy Hopkins in 2023 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 71 | [[:d:Q4795122|Q4795122]] | [[Barbara J. Meyer]] | | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 72 | [[:d:Q4795323|Q4795323]] | [[Susan R. Wessler]] | [[Nova York]] | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan Wessler Royal Society.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 73 | [[:d:Q4961068|Q4961068]] | [[Catharina Larsson]] | [[Estocolmo]] | 1961 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 74 | [[:d:Q4974120|Q4974120]] | [[Marianne Rasmuson]] | [[Toquio]] | 1921-10-02 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 75 | [[:d:Q5092682|Q5092682]] | [[Cheryl Arrowsmith]] | | 1959 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 76 | [[:d:Q5146272|Q5146272]] | [[Colleen M. Fitzpatrick]] | [[Nova Orleáns]] | 1955-04-25 | | | |- | style='text-align:right'| 77 | [[:d:Q5161848|Q5161848]] | [[Connie Eaves]] | [[Otava]] | 1944-05-22 | [[Canadá]] | 2024-03-07 | |- | style='text-align:right'| 78 | [[:d:Q5163512|Q5163512]] | [[Constance Cepko]] | [[Laurel]] | | | | |- | style='text-align:right'| 79 | [[:d:Q5219425|Q5219425]] | [[Danielle Reed]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 80 | [[:d:Q5257763|Q5257763]] | [[Denise Sheer]] | [[Xohanesburgo]] | 20th century | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 81 | [[:d:Q5353251|Q5353251]] | [[Elaine Mardis]] | [[North Platte]] | 1962-09-28 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 82 | [[:d:Q5363462|Q5363462]] | [[Elizabeth S. Russell]] | [[Ann Arbor]] | 1913-05-01 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-05-28 | [[Ficheiro:ElizabethShullRussell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 83 | [[:d:Q5367084|Q5367084]] | [[Eloise Giblett]] | [[Tacoma, Washington|Tacoma]] | 1921-01-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-09-19 | |- | style='text-align:right'| 84 | [[:d:Q5407930|Q5407930]] | [[Eugenia Wang]] | | 1945-02-26 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 85 | [[:d:Q5415079|Q5415079]] | [[Eva Jablonka]] | [[Polonia]] | 1952 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 86 | [[:d:Q5416370|Q5416370]] | [[Evelyn M. Witkin]] | [[Nova York]] | 1921-03-09 | [[Estados Unidos de América]] | 2023-07-08 | [[Ficheiro:Evelyn M. Witkin (PLOS Genetics 2012).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 87 | [[:d:Q5478504|Q5478504]] | [[Frances Ashcroft]] | | 1952-02-15 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 88 | [[:d:Q5549793|Q5549793]] | [[Geraldine Seydoux]] | [[París]] | 1964 | [[Francia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 89 | [[:d:Q5703033|Q5703033]] | [[Helen Redfield]] | [[Archbold]] | 1900-05-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1988 | [[Ficheiro:Helen Redfield b. 1900.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 90 | [[:d:Q5765350|Q5765350]] | [[Himla Soodyall]] | [[Durban]] | 1963 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 91 | [[:d:Q5944285|Q5944285]] | [[Hunter Cole]] | | 1971-09-07 | | | |- | style='text-align:right'| 92 | [[:d:Q5971734|Q5971734]] | [[Lauramay Tinsley Dempster]] | [[El Paso, Texas|El Paso]] | 1905-05-11 | [[Estados Unidos de América]] | 1997-11-14 | |- | style='text-align:right'| 93 | [[:d:Q6137125|Q6137125]] | [[Chen Saijuan]] | | 1951-05-21 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 94 | [[:d:Q6148723|Q6148723]] | [[Jan Conn]] | | 1952 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 95 | [[:d:Q6153583|Q6153583]] | [[Janet Rossant]] | [[Chatham]] | 1950-07-13 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Janet Rossant.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 96 | [[:d:Q6170247|Q6170247]] | [[Jean Beggs]] | [[Glasgow]] | 1950-04-16 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 97 | [[:d:Q6205526|Q6205526]] | [[Joan W. Bennett]] | | 1942-09-15 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Joan W. Bennett.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 98 | [[:d:Q6306215|Q6306215]] | [[Julia Bodmer]] | [[Manchester]] | 1934-07-31 | | 2001-01-29 | |- | style='text-align:right'| 99 | [[:d:Q6370078|Q6370078]] | [[Karen Teff]] | | 1956 | | | [[Ficheiro:Karen Teff.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 100 | [[:d:Q6380176|Q6380176]] | [[Kay Davies]] | [[Inglaterra]] | 1951-04-01 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Kay Davies portrait 2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 101 | [[:d:Q6512919|Q6512919]] | [[Lee A. Thompson]] | [[Estados Unidos de América]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 102 | [[:d:Q6530579|Q6530579]] | [[Leslie A. Lyons]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 103 | [[:d:Q6547714|Q6547714]] | [[Lilian Vaughan Morgan]] | [[Nova York]] | 1870-07-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1952-12-06 | |- | style='text-align:right'| 104 | [[:d:Q6551780|Q6551780]] | [[Linda M. Brzustowicz]] | | 1960-11-13 | | | |- | style='text-align:right'| 105 | [[:d:Q6551889|Q6551889]] | [[Linda Partridge]] | [[Inglaterra]] | 1950-03-18 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Linda Partridge 01.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 106 | [[:d:Q6681340|Q6681340]] | [[Lorna Casselton]] | [[Rochford]] | 1938-07-18 | [[Reino Unido]] | 2014-02-14 | [[Ficheiro:Lorna Casselton (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 107 | [[:d:Q6695295|Q6695295]] | [[Elisabeth Goldschmidt]] | [[Frankfurt]] | 1912-09-22 | [[Israel]] | 1970-05-06 | [[Ficheiro:Elisheva Goldshmit.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 108 | [[:d:Q6728899|Q6728899]] | [[Mae-Wan Ho]] | [[Hong Kong]] | 1941-11-12 | | 2016-03-24 | |- | style='text-align:right'| 109 | [[:d:Q6743214|Q6743214]] | [[Malgorzata Lamacz]] | | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-11-02 | |- | style='text-align:right'| 110 | [[:d:Q6758572|Q6758572]] | [[Marcy Darnovsky]] | | 1951-08-04 | | | |- | style='text-align:right'| 111 | [[:d:Q6759170|Q6759170]] | [[Margaret Bastock]] | [[Warwick]] | 1920-03-22 | [[Reino Unido]] | 1982 | |- | style='text-align:right'| 112 | [[:d:Q6759943|Q6759943]] | [[Margaret T. Fuller]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 113 | [[:d:Q6761513|Q6761513]] | [[Maria Ragland Davis]] | [[Detroit]] | 1959-06-01 | [[Estados Unidos de América]] | 2010-02-12 | |- | style='text-align:right'| 114 | [[:d:Q6778717|Q6778717]] | [[Mary-Dell Chilton]] | [[Indianapolis, Indiana|Indianapolis]] | 1939-02-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mary-Dell Chilton in 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 115 | [[:d:Q6779622|Q6779622]] | [[Mary Gaulden Jagger]] | | 1921-04-30 | | 2007-09-01 | |- | style='text-align:right'| 116 | [[:d:Q6938690|Q6938690]] | [[Muriel Wheldale Onslow]] | [[Birmingham]] | 1880-03-31 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1932-05-19 | |- | style='text-align:right'| 117 | [[:d:Q6964631|Q6964631]] | [[Naomi Datta]] | [[Londres]] | 1922-09-17 | [[Reino Unido]] | 2008-11-30 | [[Ficheiro:EWS06.04 (cropped) Naomi Datta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 118 | [[:d:Q7050058|Q7050058]] | [[Nora Barlow]] | | 1885-12-22 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1989-05-29 | |- | style='text-align:right'| 119 | [[:d:Q7050937|Q7050937]] | [[Noreen Murray]] | [[Lancashire]] | 1935-02-26 | [[Reino Unido]] | 2011-05-12 | [[Ficheiro:Noreen Murray (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 120 | [[:d:Q7129246|Q7129246]] | [[Pamela Ronald]] | [[Burlingame]] | 1961 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:March for Science San Francisco 20170422-4376.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 121 | [[:d:Q7145653|Q7145653]] | [[Patricia Jacobs]] | | 1934-10-08 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 122 | [[:d:Q7273611|Q7273611]] | [[R. Ellen Magenis]] | [[Gary, Indiana|Gary]] | 1925-09-24 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-02-04 | |- | style='text-align:right'| 123 | [[:d:Q7312590|Q7312590]] | [[Renata Laxova]] | [[Brno]] | 1931-07-15 | [[Checoslovaquia]] | 2020-11-30 | |- | style='text-align:right'| 124 | [[:d:Q7334363|Q7334363]] | [[Rima Rozen]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 125 | [[:d:Q7338949|Q7338949]] | [[Rivka Carmi]] | [[Zichron Yaakov]] | 1948-12-20 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Carmi 2015- updated photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 126 | [[:d:Q7383204|Q7383204]] | [[Ruth Sanger]] | [[Southport]] | 1918-06-06 | [[Australia]] | 2001-06-04 | [[Ficheiro:Ruth Sanger c1950.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 127 | [[:d:Q7660951|Q7660951]] | [[Sylvia Lawler]] | [[Bournemouth]] | 1922 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1996 | |- | style='text-align:right'| 128 | [[:d:Q7847286|Q7847286]] | [[Trudy Mackay]] | [[Moncton]] | 1952-09-10 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 129 | [[:d:Q7922481|Q7922481]] | [[Veronica van Heyningen]] | [[Hungría]]<br/>[[Békéscsaba]] | 1946-11-12<br/>1946-11 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 130 | [[:d:Q8069056|Q8069056]] | [[Zeng Fanyi]] | [[Shanghai]] | 1968 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 131 | [[:d:Q8864510|Q8864510]] | [[Maria Joanna Radomska]] | [[Varsovia]] | 1925-12-09 | [[Polonia]] | 2012-06-23 | |- | style='text-align:right'| 132 | [[:d:Q9136786|Q9136786]] | [[Zhang Yonglian]] | [[Shanghai]] | 1935-02 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 133 | [[:d:Q9256596|Q9256596]] | [[Ewa Bartnik]] | [[Varsovia]] | 1949-12-15 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Ewa Bartnik 2019.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 134 | [[:d:Q11249609|Q11249609]] | [[Gertrud Schüpbach]] | [[Zürich]] | 1950-02-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 135 | [[:d:Q11397398|Q11397398]] | [[Nobuyo Maeda]] | [[Xapón]] | 1949 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 136 | [[:d:Q11415909|Q11415909]] | [[Terumi Mukai]] | | 1929-09-19 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 1990-04-20<br/>1990-04-19 | |- | style='text-align:right'| 137 | [[:d:Q11684829|Q11684829]] | [[Jimena Fernández de la Vega]] | [[A Veiga, Asturias|A Veiga]] | 1895 | [[España]] | 1984 | [[Ficheiro:Jimena-Fernandez-de-la-Vega.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 138 | [[:d:Q11766090|Q11766090]] | [[Magdalena Rakowska-Boguta]] | [[Varsovia]] | 1953-12-03 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 139 | [[:d:Q11897563|Q11897563]] | [[Tiina Raevaara]] | [[Kerava]] | 1979-03-05 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Tiina Raevaara.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 140 | [[:d:Q12083981|Q12083981]] | [[Maria Bordonos]] | [[Kíiv]] | 1907-04-02 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]] | 1996-12-29 | |- | style='text-align:right'| 141 | [[:d:Q12094285|Q12094285]] | [[Kalerii︠a︡ Pavlovna Ganina]] | [[Nizhnii Novgorod]] | 1926-05-20 | | 2001-04-05 | |- | style='text-align:right'| 142 | [[:d:Q12101508|Q12101508]] | [[Nadine Dobrovolskaïa-Zavadskaïa]] | [[Kíiv]] | 1878-09-13 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Francia]] | 1954-10-31 | |- | style='text-align:right'| 143 | [[:d:Q12111385|Q12111385]] | [[Козерецька Ірина Анатоліївна]] | | 1964-06-26 | | | |- | style='text-align:right'| 144 | [[:d:Q12149980|Q12149980]] | [[Савицька Олена]] | | 1901 | | 1986 | |- | style='text-align:right'| 145 | [[:d:Q12161253|Q12161253]] | [[Olha Tymchenko]] | | 1944 | [[Ucraína]] | 2017-07-02 | |- | style='text-align:right'| 146 | [[:d:Q12361915|Q12361915]] | [[Elli Pärna]] | | 1947-10-29 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 147 | [[:d:Q12363838|Q12363838]] | [[Henni Kallak]] | [[Viljandi]] | 1931-10-20 | [[Estonia]] | 2013-07-08 | |- | style='text-align:right'| 148 | [[:d:Q12369517|Q12369517]] | [[Maie Nuust]] | | 1939-03-21 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 149 | [[:d:Q12376859|Q12376859]] | [[Tiia Reimand]] | [[Tartu]] | 1967-09-19 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 150 | [[:d:Q13420128|Q13420128]] | [[Margaret Mary Byrne]] | [[Australia]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 151 | [[:d:Q13429701|Q13429701]] | [[Anne De Paepe]] | [[Gante]] | 1955-10-04 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Anne De Paepe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 152 | [[:d:Q15046128|Q15046128]] | [[Florence Margaret Durham]] | [[Londres]] | 1869-04-06 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1949-06-25 | [[Ficheiro:William Bateson, Beatrice Durham Bateson, Florence Durham 1906.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 153 | [[:d:Q15070811|Q15070811]] | [[Lyubov Kurilo]] | [[Moscova]] | 1939-11-08 | | | |- | style='text-align:right'| 154 | [[:d:Q15109532|Q15109532]] | [[Karen Steel]] | | 20th century | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 155 | [[:d:Q15265806|Q15265806]] | [[Liane Russell]] | [[Viena]] | 1923-08-27 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-07-20 | [[Ficheiro:Liane Russell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 156 | [[:d:Q15429110|Q15429110]] | [[Valerie Hu]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 157 | [[:d:Q15441234|Q15441234]] | [[Ute Deichmann]] | [[Alemaña]]<br/>[[Düsseldorf]] | 1951 | [[Alemaña]]<br/>[[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 158 | [[:d:Q15709495|Q15709495]] | [[Julie Ahringer]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Julie Ahringer (16464845320).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 159 | [[:d:Q15839346|Q15839346]] | [[Anna Chao Pai]] | | 1935 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Anna Chao Pai (b. 1935) (6891504099).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 160 | [[:d:Q15967714|Q15967714]] | [[Neva Haites]] | [[Brisbane]] | 1947 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 161 | [[:d:Q15989723|Q15989723]] | [[Gisela Mosig]] | [[Saxonia|Saxonia - Sachsen]] | 1930-11-29 | | 2003-01-12 | |- | style='text-align:right'| 162 | [[:d:Q15989750|Q15989750]] | [[Diana W. Bianchi]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Dr. Diana W. Bianchi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 163 | [[:d:Q15989752|Q15989752]] | [[Eleanor Carothers]] | [[Newton (Q1003636)|Newton]] | 1882-12-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1957 | [[Ficheiro:Estrella Eleanor Carothers (1883-1957) (8491199175).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 164 | [[:d:Q15989753|Q15989753]] | [[Catherine Hayes Bailey]] | | 1921-05-09 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-03-29 | |- | style='text-align:right'| 165 | [[:d:Q15989761|Q15989761]] | [[Ruth Fowler Edwards]] | | 1930-12 | [[Reino Unido]] | 2013-10 | |- | style='text-align:right'| 166 | [[:d:Q15989765|Q15989765]] | [[Leonore Herzenberg]] | [[Nova York]] | 1935-02-15 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 167 | [[:d:Q15989770|Q15989770]] | [[Alice Lazzarini]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lazzarini 1992.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 168 | [[:d:Q15989773|Q15989773]] | [[Maria New]] | [[Nova York]] | 1928-12-11 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-07-26 | [[Ficheiro:Maria New.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 169 | [[:d:Q15989780|Q15989780]] | [[Edith Rebecca Saunders]] | [[Brighton]] | 1865-10-14 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1945-06-06 | [[Ficheiro:Edith Rebecca Saunders in Garden.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 170 | [[:d:Q15989785|Q15989785]] | [[Joyce Taylor-Papadimitriou]] | [[Burnley]] | 1932 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Joyce-taylor-papadimitriou.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 171 | [[:d:Q15989787|Q15989787]] | [[Ting Wu]] | [[New Haven, Connecticut|New Haven]] | 1954-01-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ting Wu 25Jul2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 172 | [[:d:Q15991557|Q15991557]] | [[B K Thelma]] | | 1955-03-13 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 173 | [[:d:Q15994359|Q15994359]] | [[Joanne Chory]] | [[Methuen]] | 1955-03-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-11-12 | [[Ficheiro:Joanne Chory at Salk in 2022 11 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 174 | [[:d:Q15994420|Q15994420]] | [[Edith Heard]] | [[Londres]] | 1965-03-05 | [[Reino Unido]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Edith Heard P2070707.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 175 | [[:d:Q15995134|Q15995134]] | [[Shirley Hodgson]] | | 1945-02-22 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 176 | [[:d:Q16095274|Q16095274]] | [[Patricia Kailis]] | [[Castlemaine]] | 1933-08-19 | [[Australia]] | 2020-04-17 | |- | style='text-align:right'| 177 | [[:d:Q16105632|Q16105632]] | [[Jenny Graves]] | [[Adelaida]] | 1941-11-24 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 178 | [[:d:Q16151777|Q16151777]] | [[Jane M. Olson]] | | 1952-12-06 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-05-02 | |- | style='text-align:right'| 179 | [[:d:Q16201407|Q16201407]] | [[Niki Erlenmeyer-Kimling]] | | | | 2021 | |- | style='text-align:right'| 180 | [[:d:Q16226714|Q16226714]] | [[Ethylin Wang Jabs]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 181 | [[:d:Q16298369|Q16298369]] | [[Primarosa Chieri]] | | 1943 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 182 | [[:d:Q16403266|Q16403266]] | [[Lisa Matisoo-Smith]] | [[Hawai]] | 1963 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Lisa Matisoo-Smith inaugural professor MS-5249-1384 (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 183 | [[:d:Q16406003|Q16406003]] | [[Ivi Orav]] | [[Valga, Estonia|Valga]] | 1933-08-27 | [[Estonia]] | 1984-10-28 | |- | style='text-align:right'| 184 | [[:d:Q16406346|Q16406346]] | [[Maere Reidla]] | [[Muhu]] | 1955-03-24 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 185 | [[:d:Q16629677|Q16629677]] | [[Dominique Stoppa-Lyonnet]] | [[París]] | 1956-06-22 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 186 | [[:d:Q16635291|Q16635291]] | [[Evelyne Heyer]] | [[Lons-le-Saunier]] | 1964-12-07 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Évelyne Heyer Semaine de la Science Saint-Michel-sur-Orge.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 187 | [[:d:Q16661927|Q16661927]] | [[Madeleine Gans]] | [[Pont-à-Mousson]] | 1920-06-05 | [[Francia]] | 2018-04-18 | |- | style='text-align:right'| 188 | [[:d:Q16663013|Q16663013]] | [[Marie-Anne Félix]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 189 | [[:d:Q16729123|Q16729123]] | [[Katsumi Furitsu]] | | 1959 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 190 | [[:d:Q16731445|Q16731445]] | [[Cathryn Lewis]] | | | | | [[Ficheiro:Cathryn Lewis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 191 | [[:d:Q16734865|Q16734865]] | [[Nazneen Rahman]] | [[Bristol]] | | | | |- | style='text-align:right'| 192 | [[:d:Q16745047|Q16745047]] | [[Archana Sharma]] | [[Pune]] | 1932-02-16 | [[India]]<br/>[[Raj Británico]]<br/>[[Dominio da India]] | 2008-01-14 | [[Ficheiro:Statue of Archana Sharma (botanist).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 193 | [[:d:Q16875059|Q16875059]] | [[Marnie Blewitt]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 194 | [[:d:Q16902110|Q16902110]] | [[Ellen Wright Clayton]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 195 | [[:d:Q17106868|Q17106868]] | [[Sissel Rogne]] | | 1956 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Sissel Rogne.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 196 | [[:d:Q17153199|Q17153199]] | [[Nessa Carey]] | | | | | [[Ficheiro:Nessa Carey at Eastbourne SitP feb 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 197 | [[:d:Q17280087|Q17280087]] | [[Emmanuelle Charpentier]] | [[Juvisy-sur-Orge]] | 1968-12-11 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Emmanuelle Charpentier.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 198 | [[:d:Q17384333|Q17384333]] | [[Eeva Therman-Patau]] | [[Helsinqui]] | 1916-08-04 | [[Finlandia]] | 2004-06-12 | |- | style='text-align:right'| 199 | [[:d:Q17385609|Q17385609]] | [[Julia Bailey-Serres]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 200 | [[:d:Q17403006|Q17403006]] | [[Sarah Tishkoff]] | [[Estados Unidos de América]] | 1965-12-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 201 | [[:d:Q17489571|Q17489571]] | [[Anne Brunet]] | [[Bellegarde-sur-Valserine]] | 1972 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 202 | [[:d:Q17517031|Q17517031]] | [[Georgia Chenevix-Trench]] | [[Nairobi]] | 1959-02-08 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 203 | [[:d:Q17517074|Q17517074]] | [[Susan Forrest]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 204 | [[:d:Q17517080|Q17517080]] | [[Marianne Frommer]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 205 | [[:d:Q17517331|Q17517331]] | [[Jennie Pryce]] | | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 206 | [[:d:Q17523814|Q17523814]] | [[Janine Deakin]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 207 | [[:d:Q17541303|Q17541303]] | [[Vanessa Hayes]] | [[Cidade do Cabo]] | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 208 | [[:d:Q17617304|Q17617304]] | [[Marina Nemtsova]] | [[Moscova]] | 1962-12-04 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 209 | [[:d:Q17985721|Q17985721]] | [[Alice Blanche Balfour]] | [[Whittingehame House]] | 1850-10-20 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1936-06-12 | |- | style='text-align:right'| 210 | [[:d:Q18175353|Q18175353]] | [[Käte Pariser]] | [[Berlín]] | 1893 | | 1953 | |- | style='text-align:right'| 211 | [[:d:Q18353908|Q18353908]] | [[Erna Bennett]] | | 1925 | [[Irlanda]] | 2012 | |- | style='text-align:right'| 212 | [[:d:Q18358809|Q18358809]] | [[Veronica Rodrigues]] | | 1953 | [[India]]<br/>[[Kenya]] | 2010-11-10 | |- | style='text-align:right'| 213 | [[:d:Q18393716|Q18393716]] | [[Rebecca N. Johnson]] | | 20th century | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Rebecca Johnson at Featherdale Wildlife Park.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 214 | [[:d:Q18631199|Q18631199]] | [[Karen Mohlke]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 215 | [[:d:Q18632404|Q18632404]] | [[Victoria Lundblad]] | [[Berkeley, California|Berkeley]] | 1952-08-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Vicki-Lundblad-headshot-Salk-Institute.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 216 | [[:d:Q18913035|Q18913035]] | [[Elizabeth Murchison]] | | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 217 | [[:d:Q19279073|Q19279073]] | [[Elizabeth Robertson]] | [[Reino Unido]] | 1957-07-03 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Elizabeth Robertson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 218 | [[:d:Q19514575|Q19514575]] | [[Edit Oláh]] | [[Káld]] | 1947-04-17 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 219 | [[:d:Q19597007|Q19597007]] | [[Helen Donis-Keller]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 220 | [[:d:Q19609849|Q19609849]] | [[Adelaide Carpenter]] | [[Xeorxia, Estados Unidos de América|Xeorxia]] | 1944-06-24 | | 2024-05-31 | |- | style='text-align:right'| 221 | [[:d:Q19646955|Q19646955]] | [[Amalia Dutra]] | [[Tarariras]] | 1958 | [[Uruguai]] | | |- | style='text-align:right'| 222 | [[:d:Q19663961|Q19663961]] | [[Keiko Ozato]] | | | | | [[Ficheiro:Keiko-Ozato.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 223 | [[:d:Q19665327|Q19665327]] | [[Katherine Brehme Warren]] | | 1909 | | 1991 | |- | style='text-align:right'| 224 | [[:d:Q19665657|Q19665657]] | [[Sarah Bedichek Pipkin]] | [[Deming]] | 1913 | [[Estados Unidos de América]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 225 | [[:d:Q19816371|Q19816371]] | [[Maria Vorontsova]] | [[San Petersburgo]] | 1985-04-28 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Мария Путина.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 226 | [[:d:Q19866719|Q19866719]] | [[Raisa Berg]] | [[San Petersburgo]] | 1913-04-09 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[República Socialista Soviética Federativa de Rusia (Q2305208)|República Socialista Soviética Federativa de Rusia]]<br/>[[Unión Soviética]]<br/>[[Estados Unidos de América]]<br/>[[Francia]] | 2006-03-01 | [[Ficheiro:Раиса Львовна Берг.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 227 | [[:d:Q19875142|Q19875142]] | [[Karen A. Lillycrop]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 228 | [[:d:Q19897973|Q19897973]] | [[Jane Langdale]] | [[Coventry]] | 1960-08-25 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Professor Jane Alison Langdale FRS.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 229 | [[:d:Q20196322|Q20196322]] | [[Cisca Wijmenga]] | [[Drachten]] | 1964 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:CiscaWijmenga2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 230 | [[:d:Q20528388|Q20528388]] | [[Maia Kivisaar]] | [[Kose Selsoviet]] | 1960-06-02 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Maia Kivisaar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 231 | [[:d:Q20581223|Q20581223]] | [[Laura van 't Veer]] | | 1957 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 232 | [[:d:Q20675643|Q20675643]] | [[Lorraine Potocki]] | [[Trenton, Nova Jersey|Trenton]] | 1961-08-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lorraine Potocki, MD.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 233 | [[:d:Q20675698|Q20675698]] | [[Julie Segre]] | [[Berkeley, California|Berkeley]] | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Julie-Segre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 234 | [[:d:Q20742720|Q20742720]] | [[Marcella Rietschel]] | [[Stuttgart]] | 1957-11-20 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 235 | [[:d:Q20982567|Q20982567]] | [[Helena Alexandrovna Timofeeff-Ressovsky]] | [[Moscova]] | 1898-06-21 | | 1973-04-29 | |- | style='text-align:right'| 236 | [[:d:Q21055967|Q21055967]] | [[Mary-Lou Pardue]] | [[Lexington]] | 1933-09-15 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-06-01 | |- | style='text-align:right'| 237 | [[:d:Q21061730|Q21061730]] | [[Karin J. Blakemore]] | | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 238 | [[:d:Q21062183|Q21062183]] | [[Nagwa Abdel Meguid]] | [[Exipto]] | 20th century | [[Exipto]] | | |- | style='text-align:right'| 239 | [[:d:Q21062251|Q21062251]] | [[Kathryn North]] | | 20th century | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 240 | [[:d:Q21130534|Q21130534]] | [[Aslaug Sverdrup Sømme]] | [[Bergen]] | 1891-06-03 | [[Noruega]] | 1955-04-09 | |- | style='text-align:right'| 241 | [[:d:Q21176870|Q21176870]] | [[Igerna Sollas]] | [[Dawlish]] | 1877-03-16 | [[Reino Unido]] | 1965 | |- | style='text-align:right'| 242 | [[:d:Q21246074|Q21246074]] | [[Gudrun Marie Ruud]] | [[Christiania]] | 1882-04-14 | [[Noruega]] | 1958-12-31 | [[Ficheiro:GudrunRuud.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 243 | [[:d:Q21254068|Q21254068]] | [[Anna Gloyn]] | | | | | [[Ficheiro:Anna Gloyn headshot.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 244 | [[:d:Q21257977|Q21257977]] | [[Danielle Posthuma]] | | 1972-01-17 | | | [[Ficheiro:Posthuma Danielle foto Henk Thomas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 245 | [[:d:Q21258788|Q21258788]] | [[Eleftheria Zeggini]] | [[Volos]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 246 | [[:d:Q21262273|Q21262273]] | [[Irene Miguel-Aliaga]] | [[Barcelona]] | 1973 | [[España]]<br/>[[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Irene Miguel-Aliaga on The Company of Biologists.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 247 | [[:d:Q21262428|Q21262428]] | [[Isabel Bäurle]] | | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 248 | [[:d:Q21263540|Q21263540]] | [[Judith E. Mank]] | [[Houston, Texas|Houston]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 249 | [[:d:Q21264276|Q21264276]] | [[Lotte Søgaard-Andersen]] | [[Holbæk]] | 1959 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 250 | [[:d:Q21264679|Q21264679]] | [[Silvia Paracchini]] | [[Novara]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 251 | [[:d:Q21264884|Q21264884]] | [[Zsuzsanna Izsvák]] | [[Miskolc]] | 1961-08-18 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:IzsvakZsuzsannaFotoThalerTamas.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 252 | [[:d:Q21338999|Q21338999]] | [[Cibele R. Bonvicino]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 253 | [[:d:Q21388180|Q21388180]] | [[Oriane Hidalgo]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 254 | [[:d:Q21390038|Q21390038]] | [[Jessica Worthington Wilmer]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 255 | [[:d:Q21392291|Q21392291]] | [[Emma C. Teeling]] | [[Clontarf]] | 20th century | [[Irlanda]] | | [[Ficheiro:Emma Teeling for The Story of Your Stuff.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 256 | [[:d:Q21407349|Q21407349]] | [[Catherine Feuillet]] | [[Orleáns]] | 1965-07-11 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 257 | [[:d:Q21463152|Q21463152]] | [[Katherine Belov]] | [[Sydney]] | 1973 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Katherine Belov.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 258 | [[:d:Q21472183|Q21472183]] | [[Lihadh Al-Gazali]] | [[Amarah]] | 1948 | [[Iraq]] | | |- | style='text-align:right'| 259 | [[:d:Q21489878|Q21489878]] | [[Helen Alma Newton Turner]] | [[Sydney]] | 1908-05-15 | [[Australia]] | 1995-11-26 | [[Ficheiro:CSIRO ScienceImage 2085 Helen Newton Turner in the CoResearch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 260 | [[:d:Q21505741|Q21505741]] | [[E. I. Barulina]] | [[Saratov]] | 1895-07-25 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[República Rusa]]<br/>[[República Socialista Soviética Federativa de Rusia (Q2305208)|República Socialista Soviética Federativa de Rusia]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1957-07-09 | [[Ficheiro:Elena Barulina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 261 | [[:d:Q21536632|Q21536632]] | [[Margaret Blackwood]] | [[South Yarra]] | 1909-04-26 | | 1986-06-01 | [[Ficheiro:Margaret Blackwood.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 262 | [[:d:Q21636477|Q21636477]] | [[Lidija Petrovna Breslavec]] | [[Moscova]] | 1882-09-11 | | 1967-05-25 | |- | style='text-align:right'| 263 | [[:d:Q21664761|Q21664761]] | [[Lois K. Miller]] | [[Lebanon]] | 1945-05-02 | [[Estados Unidos de América]] | 1999-11-09 | |- | style='text-align:right'| 264 | [[:d:Q22077754|Q22077754]] | [[Brenda Andrews]] | | 1957 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 265 | [[:d:Q22084556|Q22084556]] | [[Lore Zech]] | [[Gütersloh]] | 1923-09-24 | [[Alemaña]] | 2013-03-13 | [[Ficheiro:Zech Karolinksa Institut.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 266 | [[:d:Q22087268|Q22087268]] | [[Emily Grossman]] | | 1978-07-07 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 267 | [[:d:Q22114330|Q22114330]] | [[Stephanie Chapple]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 268 | [[:d:Q22278858|Q22278858]] | [[Li Tao]] | | 1962 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 269 | [[:d:Q23040050|Q23040050]] | [[Marja Simonsuuri-Sorsa]] | [[Helsinqui]] | 1939-08-28 | [[Finlandia]] | 2018-10-22 | |- | style='text-align:right'| 270 | [[:d:Q23067871|Q23067871]] | [[Nuria Martí Gutiérrez]] | [[Madrid]] | 1979 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 271 | [[:d:Q23068876|Q23068876]] | [[Paula C. Rodríguez-Flores]] | | | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 272 | [[:d:Q23110968|Q23110968]] | [[Elisabeth Gateff]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | 1932 | | | |- | style='text-align:right'| 273 | [[:d:Q23542889|Q23542889]] | [[Ann T. Bowling]] | [[Portland, Oregón|Portland]] | 1943-06-01 | [[Estados Unidos de América]] | 2000-12-08 | |- | style='text-align:right'| 274 | [[:d:Q23545263|Q23545263]] | [[Elaine Ostrander]] | [[Syracuse]] | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Elaine A. Ostrander.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 275 | [[:d:Q23727987|Q23727987]] | [[Wendy Chung]] | [[Florida, Estados Unidos de América|Florida]]<br/>[[Nebrasca]] | | | | |- | style='text-align:right'| 276 | [[:d:Q23754384|Q23754384]] | [[Marjorie Hoy]] | [[Kansas City (Q486472)|Kansas City]] | 1941 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-06-19 | |- | style='text-align:right'| 277 | [[:d:Q23816854|Q23816854]] | [[Ruth Lehmann]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1955 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 278 | [[:d:Q23871020|Q23871020]] | [[Regine Witkowski]] | [[Chemnitz]] | 1934-07-12 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 279 | [[:d:Q24191947|Q24191947]] | [[Felicitas Svejda]] | [[Viena]] | 1920-11-08 | [[Canadá]] | 2016-01-19 | |- | style='text-align:right'| 280 | [[:d:Q24260053|Q24260053]] | [[Erika Hagelberg]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 281 | [[:d:Q24262410|Q24262410]] | [[Catherine Anderson]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 282 | [[:d:Q24514819|Q24514819]] | [[Dorothy Warburton]] | [[Ontario]] | 1935<br/>1936-01-12 | [[Canadá]] | 2016-04-26 | |- | style='text-align:right'| 283 | [[:d:Q24546292|Q24546292]] | [[Maris Laan]] | | 1968-02-21 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Maris Laan 2010-02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 284 | [[:d:Q24640445|Q24640445]] | [[Rosalind Eeles]] | | 1959-04-10 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 285 | [[:d:Q24759332|Q24759332]] | [[Jeanne Loring]] | | 1950-05-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jeanne Loring.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 286 | [[:d:Q24884957|Q24884957]] | [[Madge Macklin]] | [[Filadelfia]] | 1893-02-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1962-03-04 | [[Ficheiro:Madge Thurlow Macklin, 1893-1962.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 287 | [[:d:Q25424932|Q25424932]] | [[Nahid Tajeddin]] | [[Isfahán]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 288 | [[:d:Q25674373|Q25674373]] | [[Maria Celia Malay]] | | | [[Filipinas]] | | |- | style='text-align:right'| 289 | [[:d:Q26276774|Q26276774]] | [[Melanie Bahlo]] | [[Alemaña]] | 20th century | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 290 | [[:d:Q26713903|Q26713903]] | [[Anna Krahulcová]] | [[Praga]] | 1951-10-25 | | | |- | style='text-align:right'| 291 | [[:d:Q26839048|Q26839048]] | [[Lyubow Khatylyova]] | [[Homieĺ]] | 1928-03-12<br/>1928 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Belarús]] | 2024-09-22 | |- | style='text-align:right'| 292 | [[:d:Q27436687|Q27436687]] | [[Elena Grigorenko]] | | 1965-01-04 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 293 | [[:d:Q27440746|Q27440746]] | [[Dörte Harpke]] | | 20th century | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 294 | [[:d:Q27516352|Q27516352]] | [[Marguerite Evans-Galea]] | | | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Marguerite Evans-Galea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 295 | [[:d:Q27539819|Q27539819]] | [[Ocean R. Cohen]] | [[Nova Jersey]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 296 | [[:d:Q27540195|Q27540195]] | [[Linda J. Walters]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 297 | [[:d:Q27805718|Q27805718]] | [[Sue Hatcher]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 298 | [[:d:Q27902592|Q27902592]] | [[Metka Filipič]] | [[Liubliana]] | 1954 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Metka Filipic.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 299 | [[:d:Q27943506|Q27943506]] | [[Maria Paula Cruz Schneider]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 300 | [[:d:Q28025162|Q28025162]] | [[Meredith Yeager]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Meredith Yeager.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 301 | [[:d:Q28050073|Q28050073]] | [[Nicole Soranzo]] | | 20th century | | | [[Ficheiro:NICOLE SORANZO.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 302 | [[:d:Q28089885|Q28089885]] | [[Margarete S. Mattevi]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 303 | [[:d:Q28090052|Q28090052]] | [[Tamara Sargsyan]] | [[Moscova]] | 1951-02-05 | [[Armenia]] | | |- | style='text-align:right'| 304 | [[:d:Q28112857|Q28112857]] | [[Carolyn Slayman]] | [[Portland, Maine|Portland]] | 1937-03-11 | [[Estados Unidos de América]] | 2016-12-27 | |- | style='text-align:right'| 305 | [[:d:Q28233509|Q28233509]] | [[Turi King]] | [[Inglaterra]] | 1969 | [[Canadá]]<br/>[[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Turi King.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 306 | [[:d:Q28366130|Q28366130]] | [[Anne Peyroche]] | | 20th century | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 307 | [[:d:Q28413415|Q28413415]] | [[Xiaofeng Cao]] | [[Pequín]] | 1965 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 308 | [[:d:Q28420098|Q28420098]] | [[Noelle E. Cockett]] | | | | | [[Ficheiro:Noelle Cockett.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 309 | [[:d:Q28468773|Q28468773]] | [[Ene Metspalu]] | | 1950-01-24 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 310 | [[:d:Q28468780|Q28468780]] | [[Kristiina Tambets]] | | 1970-04-20 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 311 | [[:d:Q28468790|Q28468790]] | [[Elena Balanovska]] | | 1952-11-01 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 312 | [[:d:Q28468791|Q28468791]] | [[Mari Järve]] | | 1983-09-14 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Mari Järve 2021. aasta Arvamusfestivalil.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 313 | [[:d:Q28499937|Q28499937]] | [[Olga Muravenko]] | | | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 314 | [[:d:Q28516692|Q28516692]] | [[Tatiana Foroud]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 315 | [[:d:Q28607739|Q28607739]] | [[Joyce Harper]] | | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 316 | [[:d:Q28751753|Q28751753]] | [[Marta E Alarcón-Riquelme]] | [[Rochester]] | 1962 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[México]] | | |- | style='text-align:right'| 317 | [[:d:Q28753199|Q28753199]] | [[Kathryn V. Anderson]] | | 1952-09-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-11-30 | |- | style='text-align:right'| 318 | [[:d:Q28805287|Q28805287]] | [[Linda Vigilant]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 319 | [[:d:Q28870540|Q28870540]] | [[Karen Messing]] | [[Springfield, Massachusetts|Springfield]] | 1943-02-02 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Karen Messing.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 320 | [[:d:Q28914619|Q28914619]] | [[Corinne Cruaud]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 321 | [[:d:Q28916493|Q28916493]] | [[Laure Bally-Cuif]] | | 1967 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 322 | [[:d:Q28945720|Q28945720]] | [[Sarah Van Hoosen Jones]] | | 1892-06-23 | | 1972 | |- | style='text-align:right'| 323 | [[:d:Q29052586|Q29052586]] | [[Brenda Wingfield]] | | 20th century | [[Irlanda]] | | |- | style='text-align:right'| 324 | [[:d:Q29107335|Q29107335]] | [[Ruth Geyer Shaw]] | | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 325 | [[:d:Q29122304|Q29122304]] | [[Cynthia M. Morton]] | | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 326 | [[:d:Q29642576|Q29642576]] | [[Dian Donnai]] | | 1945-02-15 | | | |- | style='text-align:right'| 327 | [[:d:Q29642837|Q29642837]] | [[Jane Green]] | | 1943 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Jane-Green.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 328 | [[:d:Q29643280|Q29643280]] | [[Ursula Mittwoch]] | [[Berlín]] | 1924 | | | [[Ficheiro:EWS17.05 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 329 | [[:d:Q29643282|Q29643282]] | [[Bernadette Modell]] | [[Londres]] | 1935 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 330 | [[:d:Q29643455|Q29643455]] | [[Sue Povey]] | | 1942-04-24 | [[Reino Unido]] | 2019-01-11 | [[Ficheiro:EWS17.09 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 331 | [[:d:Q29948043|Q29948043]] | [[Naşide Gözde Durmuş]] | [[Esmirna]] | 1985 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 332 | [[:d:Q29949753|Q29949753]] | [[Anne Ferguson-Smith]] | [[Baltimore]] | 1961-07-23 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Anne Ferguson-Smith Royal Society.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 333 | [[:d:Q29982243|Q29982243]] | [[Alexandra Henrion Caude]] | [[Warwick]] | 1969-10-16 | [[Francia]]<br/>[[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Portrait d'Alexandra Henrion-Caude (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 334 | [[:d:Q30004534|Q30004534]] | [[Molly Przeworski]] | [[Estados Unidos de América]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 335 | [[:d:Q30068211|Q30068211]] | [[Jeannie T. Lee]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 336 | [[:d:Q30093106|Q30093106]] | [[Laufey T. Amundadottir]] | | 20th century | [[Islandia]] | | [[Ficheiro:Laufey Ámundadóttir.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 337 | [[:d:Q30127700|Q30127700]] | [[Christine Guthrie]] | [[Brooklyn]] | 1945-04-27 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-07-01 | |- | style='text-align:right'| 338 | [[:d:Q30225221|Q30225221]] | [[Esra Battaloğlu]] | | 20th century | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 339 | [[:d:Q30303199|Q30303199]] | [[Vicky Cameron]] | | 20th century | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Vicky Cameron November 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 340 | [[:d:Q30347495|Q30347495]] | [[Christina Curtis]] | | 20th century | | | [[Ficheiro:Christina Curtis for National Cancer Institute.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 341 | [[:d:Q30502029|Q30502029]] | [[Elena A. Levashina]] | [[San Petersburgo]] | 1965-03-29 | [[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 342 | [[:d:Q30504055|Q30504055]] | [[Olga Utevska]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 343 | [[:d:Q30505229|Q30505229]] | [[Cynthia Whitchurch]] | | | | | [[Ficheiro:Prof Cynthia Whitchurch 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 344 | [[:d:Q30506242|Q30506242]] | [[Cassandra G. Extavour]] | [[Toronto]] | | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Cassandra Extavour (38815546055).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 345 | [[:d:Q30506525|Q30506525]] | [[Lyn Griffiths]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 346 | [[:d:Q30958523|Q30958523]] | [[Natalija Horovenko]] | [[Kíiv]] | 1951-03-24 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 347 | [[:d:Q30961750|Q30961750]] | [[Svitlana Arbuzova]] | | 1954-08-14 | [[Ucraína]]<br/>[[Unión Soviética]] | | [[Ficheiro:Svitlana Arbuzova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 348 | [[:d:Q32534656|Q32534656]] | [[Karin Broberg]] | [[Uppsala]] | 1973-01-06 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 349 | [[:d:Q32649203|Q32649203]] | [[Stacey Gabriel]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 350 | [[:d:Q33103480|Q33103480]] | [[Nicole Pasteur]] | [[Terrasson-Lavilledieu]] | 1944-07-11 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Nicole Pasteur (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 351 | [[:d:Q34223218|Q34223218]] | [[Margaret Mann Lesley]] | | 1891 | | 1988 | [[Ficheiro:Margaret Mann Lesley (1891-1988) (8491213487).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 352 | [[:d:Q36708707|Q36708707]] | [[Yamama Naciri]] | | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 353 | [[:d:Q37375476|Q37375476]] | [[Sarah E. Medland]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 354 | [[:d:Q37382957|Q37382957]] | [[Sally L. Dunwoodie]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 355 | [[:d:Q37385393|Q37385393]] | [[Charis Eng]] | [[Colony of Singapore]] | 1962-01-17 | | 2024-08-13 | [[Ficheiro:Charis Eng 2011.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 356 | [[:d:Q37387980|Q37387980]] | [[Maureen Hanson]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Maureen Hanson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 357 | [[:d:Q37390049|Q37390049]] | [[Elin Org]] | | 1974-03-05 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Elin Org 2021. aasta Arvamusfestivalil.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 358 | [[:d:Q37616205|Q37616205]] | [[Naomi R. Wray]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 359 | [[:d:Q37638169|Q37638169]] | [[Lili Milani]] | [[Suecia]] | 1981-11-27 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Lili Milani 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 360 | [[:d:Q37645584|Q37645584]] | [[Chonnettia Jones]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Chonnettia Jones.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 361 | [[:d:Q39126811|Q39126811]] | [[Nadeesha Lewke Bandara]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 362 | [[:d:Q41646643|Q41646643]] | [[Julia Horsfield]] | | | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 363 | [[:d:Q41940785|Q41940785]] | [[Maria José de Jesus Silva]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 364 | [[:d:Q42113803|Q42113803]] | [[Joan Bailey-Wilson]] | | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Joan Bailey-Wilson.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 365 | [[:d:Q42316225|Q42316225]] | [[Michèle Ramsay]] | | | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 366 | [[:d:Q42368330|Q42368330]] | [[Lynnette Ferguson]] | | 20th century | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Lynnette Ferguson in 2020 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 367 | [[:d:Q42424367|Q42424367]] | [[Henna Tyynismaa]] | | 1976 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 368 | [[:d:Q42433498|Q42433498]] | [[Elizabeth Winzeler]] | [[Canton]] | 1962-05-08 | | | [[Ficheiro:ERC2427 v1 smaller version.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 369 | [[:d:Q42565106|Q42565106]] | [[Marie-Anne Van Sluys]] | | 1961-09-03 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 370 | [[:d:Q43167372|Q43167372]] | [[Abby Dernburg]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 371 | [[:d:Q43387219|Q43387219]] | [[Frjeda Cobb Blanchard]] | [[Sydney]] | 1889-10-02 | [[Estados Unidos de América]] | 1977-08-29 | |- | style='text-align:right'| 372 | [[:d:Q43640168|Q43640168]] | [[Dorothy Trump]] | | 1964-01-24 | | 2013-03-26 | |- | style='text-align:right'| 373 | [[:d:Q43901227|Q43901227]] | [[Mary Gehring]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 374 | [[:d:Q44056499|Q44056499]] | [[Irina Nesina]] | [[San Petersburgo]] | 1948-05-05 | | | |- | style='text-align:right'| 375 | [[:d:Q45350834|Q45350834]] | [[Jennie L. S. Simpson]] | [[Waterloo]] | 1894-04-12 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1977-07 | [[Ficheiro:Jennie Laura Symons Simpson (1894-1977) (8492387996).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 376 | [[:d:Q45660395|Q45660395]] | [[Alison Goate]] | | 20th century | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 377 | [[:d:Q46002111|Q46002111]] | [[Wylie Burke]] | [[Utica]] | | | | [[Ficheiro:Wylie Burke at HGP10 Symposium.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 378 | [[:d:Q46002363|Q46002363]] | [[Gail P. Jarvik]] | | 1959-02-08 | | | |- | style='text-align:right'| 379 | [[:d:Q46859336|Q46859336]] | [[Ruth Wynne-Davies]] | [[London Borough of Sutton]] | 1926-08-11 | | 2012-03-11 | |- | style='text-align:right'| 380 | [[:d:Q47503546|Q47503546]] | [[Nancy M. Bonini]] | | 1959 | | | [[Ficheiro:Nancy Bonini 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 381 | [[:d:Q47818220|Q47818220]] | [[Kathryn Paige Harden]] | [[Nova York]] | 1989 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 382 | [[:d:Q48078009|Q48078009]] | [[Carolyn J. Brown]] | | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 383 | [[:d:Q48239607|Q48239607]] | [[Helena Kääriäinen]] | | 1949 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 384 | [[:d:Q48558406|Q48558406]] | [[Lesley Williams]] | | 1932-12-23 | | 2016-04-05 | |- | style='text-align:right'| 385 | [[:d:Q49998900|Q49998900]] | [[Ismahane Elouafi]] | [[Youssoufia]] | 1971-08 | [[Marrocos]]<br/>[[Canadá]] | | [[Ficheiro:Belgian Presidency of the Council of the European Union - EU2024BE 240523 Innovation A Key for Sustainable Food System Transformation in Africa Enabel JNZT 0125 (53741529220).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 386 | [[:d:Q50349468|Q50349468]] | [[Lyudmila Trut]] | [[Yuryev-Polsky]] | 1933-11-06 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2024-10-09 | [[Ficheiro:Lyudmila Trut with domesticated fox.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 387 | [[:d:Q50377571|Q50377571]] | [[Kristiina Tammimies]] | | 1983-03-30 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 388 | [[:d:Q50560680|Q50560680]] | [[Isabel L. Calderón]] | [[Sevilla]] | | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 389 | [[:d:Q51640384|Q51640384]] | [[Sandra Barral|Sandra Barral Rodríguez]] | [[A Coruña]] | 1973 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 390 | [[:d:Q51827958|Q51827958]] | [[Shelley L. Berger]] | | 1954 | | | [[Ficheiro:Shelley Berger for the National Institutes of Health.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 391 | [[:d:Q51844367|Q51844367]] | [[Christa Fonatsch]] | [[Graz]] | 1943-04-04 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 392 | [[:d:Q52661223|Q52661223]] | [[Magdalena Skipper]] | | 1969 | | | [[Ficheiro:Congreso Futuro - 2019-01-14 - 23 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 393 | [[:d:Q52779339|Q52779339]] | [[Eva Fernández]] | [[Badalona]] | 1975-04-23 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 394 | [[:d:Q54326298|Q54326298]] | [[Uta Francke]] | | 1942 | | | |- | style='text-align:right'| 395 | [[:d:Q55114656|Q55114656]] | [[Pak Sham]] | | | [[Hong Kong]] | | |- | style='text-align:right'| 396 | [[:d:Q55313539|Q55313539]] | [[Linda Bisson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 397 | [[:d:Q55427248|Q55427248]] | [[Maria Irene Baggio]] | [[Bom Jesus]] | 1940 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 398 | [[:d:Q55458957|Q55458957]] | [[Lizandra Jaqueline Robe]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 399 | [[:d:Q56043439|Q56043439]] | [[Anna Marie Skalka]] | [[Nova York]] | 1938 | | | |- | style='text-align:right'| 400 | [[:d:Q56167397|Q56167397]] | [[Kathleen Giacomini]] | | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 401 | [[:d:Q56273374|Q56273374]] | [[Anne Goriely]] | [[Bélxica]] | | | | |- | style='text-align:right'| 402 | [[:d:Q56290177|Q56290177]] | [[Kathleen Merikangas]] | | | | | [[Ficheiro:Kathleen Merikangas at NHGRI.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 403 | [[:d:Q56644599|Q56644599]] | [[Katarzyna Kubiak]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 404 | [[:d:Q56649525|Q56649525]] | [[Eleonora Pirouzyan]] | | 1940-02-01 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 405 | [[:d:Q56704862|Q56704862]] | [[Karen Avraham]] | [[Quebec]] | 1962-11 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Karen Avraham photo2 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 406 | [[:d:Q56725380|Q56725380]] | [[Maria Bitner-Glindzicz]] | [[Fleetwood]] | 1963 | [[Reino Unido]] | 2018-09-20 | |- | style='text-align:right'| 407 | [[:d:Q56753445|Q56753445]] | [[Christiane Zweier]] | | 1978 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 408 | [[:d:Q56810168|Q56810168]] | [[Lee Ehrman]] | | 1935 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 409 | [[:d:Q56811847|Q56811847]] | [[Xiaoqi Feng]] | | | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 410 | [[:d:Q56849443|Q56849443]] | [[Norma Ford Walker]] | [[St. Thomas]] | 1893-09-03 | [[Canadá]] | 1968-08-09 | |- | style='text-align:right'| 411 | [[:d:Q56942027|Q56942027]] | [[Ami S Bhatt]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 412 | [[:d:Q56977260|Q56977260]] | [[Catherine Peichel]] | | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 413 | [[:d:Q57006721|Q57006721]] | [[Polly M Fordyce]] | [[Washington, D.C.]] | | | | |- | style='text-align:right'| 414 | [[:d:Q57010228|Q57010228]] | [[Lyubov L Lukash]] | | 1948-09-06 | | | |- | style='text-align:right'| 415 | [[:d:Q57043190|Q57043190]] | [[Emilia Bagnicka]] | [[Grójec]] | 20th century<br/>1960-12-30 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 416 | [[:d:Q57215245|Q57215245]] | [[Coleen T Murphy]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 417 | [[:d:Q57239152|Q57239152]] | [[Margaret M. Perry]] | | 1930 | | 2009 | |- | style='text-align:right'| 418 | [[:d:Q57317305|Q57317305]] | [[Mariana Wolfner]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 419 | [[:d:Q57412873|Q57412873]] | [[Jenny Tung]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 420 | [[:d:Q58189636|Q58189636]] | [[Sandra Duharcourt]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 421 | [[:d:Q58328008|Q58328008]] | [[Rosie Bradshaw]] | | | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Rosie Bradshaw.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 422 | [[:d:Q58453905|Q58453905]] | [[Maria Sąsiadek]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 423 | [[:d:Q58823962|Q58823962]] | [[Georgia M. Dunston]] | [[Norfolk, Virxinia|Norfolk]] | 1944-08-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Georgia M. Dunston 2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 424 | [[:d:Q59304529|Q59304529]] | [[Sue Wickner]] | | | | | [[Ficheiro:Wickner, sue.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 425 | [[:d:Q59484392|Q59484392]] | [[Mitzi Kuroda]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 426 | [[:d:Q59519332|Q59519332]] | [[Anna Slunga-Tallberg]] | [[Helsinqui]] | 1962-02-05 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 427 | [[:d:Q59562888|Q59562888]] | [[Barbora Šingliarová]] | | | [[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 428 | [[:d:Q59617066|Q59617066]] | [[Vicki Huff]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 429 | [[:d:Q59617878|Q59617878]] | [[Guillermina Lozano]] | [[East Chicago]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 430 | [[:d:Q59696009|Q59696009]] | [[Jolanta Jura]] | | 1967-01-14 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 431 | [[:d:Q60179061|Q60179061]] | [[Dorothea Mabel de Winton]] | [[Chennai]] | 1890-11-14 | [[Reino Unido]] | 1982 | |- | style='text-align:right'| 432 | [[:d:Q60326687|Q60326687]] | [[Beverly Mock]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mock, beverly.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 433 | [[:d:Q60361131|Q60361131]] | [[Sydney Kustu]] | [[Baltimore]] | 1943-03-18 | | 2014-03-18 | |- | style='text-align:right'| 434 | [[:d:Q60605659|Q60605659]] | [[Radi Tegova]] | | 1977-11-21 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 435 | [[:d:Q60607728|Q60607728]] | [[Lynn DeLisi]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 436 | [[:d:Q60641709|Q60641709]] | [[Bettina Meiser]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 437 | [[:d:Q60676785|Q60676785]] | [[Florencia Tevy]] | | 20th century | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 438 | [[:d:Q60693805|Q60693805]] | [[Tirza Cohen]] | | 1925-07-04 | [[Israel]] | 2013-05-16 | [[Ficheiro:Tirza Cohen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 439 | [[:d:Q60737039|Q60737039]] | [[Sofie Claerhout]] | [[Ieper]] | 1993 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 440 | [[:d:Q60820298|Q60820298]] | [[Alexandra Durr]] | | 1962 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 441 | [[:d:Q60825916|Q60825916]] | [[Vicki L. Chandler]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 442 | [[:d:Q60834494|Q60834494]] | [[Воробцова, Ирина Евгеньевна]] | | 1938-12-18 | | | [[Ficheiro:Irena Vorobtsova.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 443 | [[:d:Q60963202|Q60963202]] | [[Lorraine S. Symington]] | | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 444 | [[:d:Q60984270|Q60984270]] | [[Nancy Pedersen]] | [[Minnesota]] | | | | |- | style='text-align:right'| 445 | [[:d:Q61046064|Q61046064]] | [[Monique Zaahl]] | | | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 446 | [[:d:Q61310848|Q61310848]] | [[Marta Paterno]] | | | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 447 | [[:d:Q61351503|Q61351503]] | [[Anne M. Villeneuve]] | | 1959 | | | [[Ficheiro:Headshot of Anne Villeneuve.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 448 | [[:d:Q61639214|Q61639214]] | [[Ada Hamosh]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 449 | [[:d:Q61662074|Q61662074]] | [[Marla B. Sokolowski]] | [[Toronto]] | 1955-07-20 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 450 | [[:d:Q61787992|Q61787992]] | [[Nicola Royle]] | | | | | [[Ficheiro:Nicola Royle.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 451 | [[:d:Q61960999|Q61960999]] | [[Judith Frydman]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 452 | [[:d:Q61996769|Q61996769]] | [[Martine Simonelig]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 453 | [[:d:Q61997217|Q61997217]] | [[Elizabeth W. Jones]] | | 1939-03-08 | | 2008-06-11 | |- | style='text-align:right'| 454 | [[:d:Q62285791|Q62285791]] | [[Carol Prescott]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 455 | [[:d:Q62398763|Q62398763]] | [[Lina Marcela Gallego]] | [[Colombia]] | 20th century | [[Colombia]] | | |- | style='text-align:right'| 456 | [[:d:Q63361454|Q63361454]] | [[Elena J Tucker]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 457 | [[:d:Q63441905|Q63441905]] | [[Karla Kirkegaard]] | | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Karla Kirkegaard (2021) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 458 | [[:d:Q63615716|Q63615716]] | [[Jill Macoska]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jill Macoska (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 459 | [[:d:Q63699399|Q63699399]] | [[Krystal S. Tsosie]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 460 | [[:d:Q63870829|Q63870829]] | [[Geirid Fiskesjö]] | | 1930-12-27 | [[Suecia]] | 2019-04 | |- | style='text-align:right'| 461 | [[:d:Q63964647|Q63964647]] | [[Olga Ivanova]] | [[Tula, Rusia|Tula]] | 1901-10-10 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Imperio Ruso]] | 1986-03-31 | |- | style='text-align:right'| 462 | [[:d:Q63999518|Q63999518]] | [[Montserrat Corominas i Guiu]] | [[La Pobla de Lillet]] | 1959-09-30 | | | [[Ficheiro:Montserrat Corominas SCB.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 463 | [[:d:Q64010252|Q64010252]] | [[Sue Jinks-Robertson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 464 | [[:d:Q64577671|Q64577671]] | [[Irma Andersson-Kottö]] | | 1895 | [[Suecia]] | 1985-07-07 | [[Ficheiro:Irma Andersson-Kottö (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 465 | [[:d:Q64579474|Q64579474]] | [[Nadegda Beglaryan]] | [[Iereván]] | 1927-04-04 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Armenia]] | | |- | style='text-align:right'| 466 | [[:d:Q64706189|Q64706189]] | [[Melissa Parisi]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Melissa Parisi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 467 | [[:d:Q64755717|Q64755717]] | [[Hilda Nanette Blanche Praeger Killby]] | | 1877 | | 1962 | |- | style='text-align:right'| 468 | [[:d:Q64776816|Q64776816]] | [[Eurie Hong]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 469 | [[:d:Q64871649|Q64871649]] | [[Susan E. Celniker]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 470 | [[:d:Q65166859|Q65166859]] | [[Ewa Grzebelus-Nowak]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 471 | [[:d:Q65199109|Q65199109]] | [[Grechanina Olena Yakivna]] | [[Khárkiv]] | 1935-11-29 | | | |- | style='text-align:right'| 472 | [[:d:Q65583539|Q65583539]] | [[Rym Kefi]] | | 1980 | [[Tunisia]] | | |- | style='text-align:right'| 473 | [[:d:Q65771070|Q65771070]] | [[Barbara Migeon]] | [[Rochester, Nova York|Rochester]] | 1931-07-31 | [[Estados Unidos de América]] | 2023-01-14 | |- | style='text-align:right'| 474 | [[:d:Q66011323|Q66011323]] | [[Atya Kapley]] | [[Hyderabad]] | 1965 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 475 | [[:d:Q66829016|Q66829016]] | [[Teri Manolio]] | [[Estados Unidos de América]] | | | | |- | style='text-align:right'| 476 | [[:d:Q68707674|Q68707674]] | [[Blanche Capel]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 477 | [[:d:Q69503373|Q69503373]] | [[Laura Arcos Terán]] | | 1938-07-27 | [[Ecuador]] | | |- | style='text-align:right'| 478 | [[:d:Q70257970|Q70257970]] | [[Fatima Cvrčková]] | [[Strakonice]] | 1966-09-13 | | | |- | style='text-align:right'| 479 | [[:d:Q71983145|Q71983145]] | [[Edit Buzás]] | [[Cegléd]] | 1959-05-10 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 480 | [[:d:Q73835516|Q73835516]] | [[Chana Malogolowkin-Cohen]] | [[Maria da Fé]] | 1924-09-13 | [[Brasil]] | 2022-03-20 | |- | style='text-align:right'| 481 | [[:d:Q74989248|Q74989248]] | [[Беньковская Галина Васильевна]] | [[Atyrau]] | 1955-03-07 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 482 | [[:d:Q75154629|Q75154629]] | [[Susan Henry]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 483 | [[:d:Q76146670|Q76146670]] | [[Valentina Gorbunova]] | [[Yermekeyevsky District]] | 1947-07-21 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2025-03-22 | |- | style='text-align:right'| 484 | [[:d:Q77275959|Q77275959]] | [[Jennifer Raff]] | [[Carbondale]] | 1979-08-29 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jennifer Raff at Down House.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 485 | [[:d:Q78050504|Q78050504]] | [[Terezie Mandáková]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 486 | [[:d:Q78114430|Q78114430]] | [[Maria Rita Passos-Bueno]] | | 1959-08-01 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 487 | [[:d:Q78908801|Q78908801]] | [[Qiaomei Fu]] | | 1982-03-24<br/>1983 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 488 | [[:d:Q79901995|Q79901995]] | [[Patricia A Martin-DeLeon]] | [[Port Maria La luz]] | 1944-07-13 | | | |- | style='text-align:right'| 489 | [[:d:Q84512707|Q84512707]] | [[Clair A. Francomano]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 490 | [[:d:Q85940354|Q85940354]] | [[Patricia C. Zambryski]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 491 | [[:d:Q86580439|Q86580439]] | [[Johanna M Rommens]] | | 1958 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 492 | [[:d:Q87415685|Q87415685]] | [[Barbara H. Bowman]] | [[Mineral Wells]] | 1930-08-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1996-05-15 | |- | style='text-align:right'| 493 | [[:d:Q87469316|Q87469316]] | [[Susan Wyber Serjeantson]] | [[Riverstone]] | 1946-11-14 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 494 | [[:d:Q87472082|Q87472082]] | [[Susan Dymecki]] | [[Filadelfia]] | 1960-06-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan M. Dymecki (2024).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 495 | [[:d:Q87679406|Q87679406]] | [[Andrea Gropman]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 496 | [[:d:Q87754119|Q87754119]] | [[Mary L. Marazita]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 497 | [[:d:Q87758120|Q87758120]] | [[Renu Swarup]] | | | [[India]] | | [[Ficheiro:The Secretary of Department of Biotechnology, Dr. Renu Swarup addressing at the inauguration of the Curtain Raiser Program on the 4th India International Science Festival, at Tata Institute of Fundamental Research, in Mumbai.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 498 | [[:d:Q87972205|Q87972205]] | [[Soňa Peková]] | [[Prievidza]] | 1974-09-11 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 499 | [[:d:Q88309146|Q88309146]] | [[Manjula Reddy]] | [[Mahabubnagar]] | 1965 | [[India]] | | [[Ficheiro:Dr. Manjula Reddy.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 500 | [[:d:Q88361905|Q88361905]] | [[Evgeniya Fedorovna Davidenko]] | [[Imperio Ruso]]<br/>[[San Petersburgo]] | 1902-10-08<br/>1902 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 1996 | |- | style='text-align:right'| 501 | [[:d:Q88679010|Q88679010]] | [[Monica J Justice]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 502 | [[:d:Q88792511|Q88792511]] | [[Gudrun A Rappold]] | [[Heilbronn]] | 1954-08-27 | | | [[Ficheiro:Prof. Dr. Gudrun Rappold.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 503 | [[:d:Q88828559|Q88828559]] | [[Hai-Yan Song]] | | | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 504 | [[:d:Q88985334|Q88985334]] | [[Sheue-yann Cheng]] | | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Cheng, sheue-yann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 505 | [[:d:Q89190333|Q89190333]] | [[Арінштейн Ганна Йосипівна]] | [[Horodnia]] | 1913-11-06 | [[Ucraína]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 506 | [[:d:Q89190334|Q89190334]] | [[Атраментова Любов Олексіївна]] | [[Uzhla]] | 1949-09-04 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 507 | [[:d:Q89194025|Q89194025]] | [[Laura Kaufman]] | | 1889<br/>1889-05-16 | | 1972 | |- | style='text-align:right'| 508 | [[:d:Q89594335|Q89594335]] | [[Munira A. Basrai]] | | | | | [[Ficheiro:Munira A. Basrai.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 509 | [[:d:Q89802882|Q89802882]] | [[Lisbeth Thorbek]] | | | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 510 | [[:d:Q90424619|Q90424619]] | [[Tara C. Matise]] | | | | | [[Ficheiro:Tara Matise.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 511 | [[:d:Q91723225|Q91723225]] | [[Mingyao Li]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 512 | [[:d:Q92218893|Q92218893]] | [[Sarah Bourlat]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 513 | [[:d:Q92271212|Q92271212]] | [[Helen Firth]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 514 | [[:d:Q92374574|Q92374574]] | [[Скавронская, Аделина-Виктория Генриховна]] | [[Moscova]] | 1922 | | 2000 | |- | style='text-align:right'| 515 | [[:d:Q92608452|Q92608452]] | [[Tábita Hünemeier]] | [[São Paulo]] | 1979-04-05 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 516 | [[:d:Q92699964|Q92699964]] | [[Cherie Stayner]] | | | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Cherie Stayner 2007 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 517 | [[:d:Q92823258|Q92823258]] | [[Katrien M. Devos]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 518 | [[:d:Q92970069|Q92970069]] | [[Orly Alter]] | [[Tel Aviv]] | 1964-04 | [[Israel]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Orly Alter EurekAlert! 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 519 | [[:d:Q93111381|Q93111381]] | [[Inge Søkilde Pedersen]] | [[Vejle]] | 1971-07-22 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 520 | [[:d:Q95157065|Q95157065]] | [[Julie Dobrovolná]] | | 1979-10-03 | | | |- | style='text-align:right'| 521 | [[:d:Q96086352|Q96086352]] | [[Ann Strickler Zweig]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 522 | [[:d:Q96146298|Q96146298]] | [[Phyllis J. McAlpine]] | [[Canadá]] | 1941 | [[Canadá]] | 1998-10-01 | |- | style='text-align:right'| 523 | [[:d:Q97186490|Q97186490]] | [[Marianna Soroka]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 524 | [[:d:Q97303282|Q97303282]] | [[Terri Grodzicker]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 525 | [[:d:Q97757311|Q97757311]] | [[Sarolta Gundy]] | [[Nagyatád]] | 1946-05-16 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Dombóvár, dr. Gundy Sarolta rákkutató.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 526 | [[:d:Q97860557|Q97860557]] | [[Laura Attardi]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 527 | [[:d:Q98470219|Q98470219]] | [[Wei-Shau Hu]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Wei-Shau Hu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 528 | [[:d:Q98532405|Q98532405]] | [[Janina Jeff]] | | 1985-09-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 529 | [[:d:Q98608705|Q98608705]] | [[Cynthia C. Morton]] | | 1955-08-01 | | | |- | style='text-align:right'| 530 | [[:d:Q99740887|Q99740887]] | [[Ruth Guttmann]] | [[Viena]] | 1923-05-24 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 531 | [[:d:Q102037563|Q102037563]] | [[Beverly Davidson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 532 | [[:d:Q102422610|Q102422610]] | [[Draga Toncheva]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | 1950-07-23 | [[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 533 | [[:d:Q104459099|Q104459099]] | [[Mel B. Feany]] | [[Prineville]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 534 | [[:d:Q105163115|Q105163115]] | [[Batsheva Kerem]] | [[Tel Aviv]] | 1955-03-16 | | | |- | style='text-align:right'| 535 | [[:d:Q105441938|Q105441938]] | [[Elvan Böke]] | [[Turquía]] | 1986 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 536 | [[:d:Q105828645|Q105828645]] | [[Milka Shopova]] | [[Debar]] | 1924 | [[Macedonia do Norte]] | 2012 | |- | style='text-align:right'| 537 | [[:d:Q106091326|Q106091326]] | [[Тараненко Любов Калинівна]] | [[Golokhvasti]] | 1938-11-05 | [[Ucraína]] | 2017-09-12 | |- | style='text-align:right'| 538 | [[:d:Q106804904|Q106804904]] | [[Anne Joutel]] | [[Francia]] | 1965-03-20 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 539 | [[:d:Q107084011|Q107084011]] | [[Jean Dubach]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 540 | [[:d:Q107410786|Q107410786]] | [[Марына Мікалаеўна Шаптурэнка]] | [[Minsk]] | 1973 | [[Belarús]] | | |- | style='text-align:right'| 541 | [[:d:Q107579237|Q107579237]] | [[Deborah A. Driscoll]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 542 | [[:d:Q108164735|Q108164735]] | [[Marion Elizabeth Stilwell]] | [[Rochester, Nova York|Rochester]] | 1904-02-11 | [[Estados Unidos de América]] | 1995-09-26 | |- | style='text-align:right'| 543 | [[:d:Q108526472|Q108526472]] | [[Joan H. Marks]] | | 1929-02-04 | | 2020-09-14 | |- | style='text-align:right'| 544 | [[:d:Q108720907|Q108720907]] | [[Paula McSteen]] | | | | | [[Ficheiro:Paula McSteen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 545 | [[:d:Q109362449|Q109362449]] | [[Camila Gazolla Volpiano]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 546 | [[:d:Q109781819|Q109781819]] | [[Mia Kontio]] | | | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 547 | [[:d:Q110953256|Q110953256]] | [[Clara Queiroz]] | [[Amadora]] | 1933 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 548 | [[:d:Q111285884|Q111285884]] | [[Danuta Rożynek]] | [[Cieszyn]] | 1924-04-20 | [[Polonia]] | 2017-10-24 | [[Ficheiro:Profesor Danuta Rożynkowa z domu Piekarska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 549 | [[:d:Q111580776|Q111580776]] | [[Ruth Navon]] | [[Haifa]] | 1938-03-08 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Ruth Navon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 550 | [[:d:Q112668336|Q112668336]] | [[Bohdana Kraszewska-Domańska]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 551 | [[:d:Q113132904|Q113132904]] | [[Elizabeth Wagner Reed]] | [[Baguio]] | 1912-08-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1996-07-14 | [[Ficheiro:Elizabeth Cleland Wagner from Makio 1933.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 552 | [[:d:Q113441373|Q113441373]] | [[Magdalena Spólnicka]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 553 | [[:d:Q114300767|Q114300767]] | [[Natalia Pervjakova]] | | 1987-11-27 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Natalia Pervjakova 2021. aasta Arvamusfestivali teadusalal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 554 | [[:d:Q114889435|Q114889435]] | [[Janet Scott Salmon Blyth]] | | 1902 | | 1972 | |- | style='text-align:right'| 555 | [[:d:Q115131386|Q115131386]] | [[Таццяна Данаўна Кужыр]] | [[Vyshny Volochyok]] | 1945-05-07 | | | |- | style='text-align:right'| 556 | [[:d:Q115775266|Q115775266]] | [[Harriett Elizabeth Ephrussi-Taylor]] | | 1918 | | 1968 | [[Ficheiro:Harriet Taylor, Audre Luoff, Jacques Monod, Boris Ephrussi, MS-001 7 1 58 3 P 0033, Archives at NCBS.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 557 | [[:d:Q116001847|Q116001847]] | [[Aloha Margaret Hannah Alava]] | [[Big Timber]] | 1913-06-29 | | 2000-01-29 | |- | style='text-align:right'| 558 | [[:d:Q117321256|Q117321256]] | [[Shoba Sivasankar]] | [[Kerala]] | | [[India]] | | [[Ficheiro:Shoba Sivasankar (05011583) (52777359323).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 559 | [[:d:Q117814154|Q117814154]] | [[Marie-Odile Réthoré]] | [[Neuilly-sur-Seine]] | 1929-07-11 | [[Francia]] | 2023-04-17 | |- | style='text-align:right'| 560 | [[:d:Q117824721|Q117824721]] | [[Maria de Lourdes Ramos Moniz da Costa Valadares]] | [[Angra do Heroísmo]] | 1904-02-20 | [[Portugal]]<br/>[[Francia]] | 1985-06-23 | [[Ficheiro:Maria Ramos Valadares.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 561 | [[:d:Q123553199|Q123553199]] | [[Бужієвська Тамара Іванівна]] | [[Poltava]] | 1935-03-26 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 562 | [[:d:Q124209172|Q124209172]] | [[Іна Сяргееўна Гусева]] | [[Fergana]] | 1930-02-12 | | | |- | style='text-align:right'| 563 | [[:d:Q125035244|Q125035244]] | [[Sharon Lilian Bishop-Hurley]] | | | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 564 | [[:d:Q126888927|Q126888927]] | [[Magda Osztovics]] | [[Moson]] | 1927-07-17 | [[Hungría]] | 2003-05-22 | |- | style='text-align:right'| 565 | [[:d:Q128034953|Q128034953]] | [[Onera Amelia Merritt-Hawkes]] | [[Nova York]] | 1877-02-15 | | 1951-07-19 | |- | style='text-align:right'| 566 | [[:d:Q129948539|Q129948539]] | [[Oláh Éva]] | [[Berettyóújfalu]] | 1943-12-17 | [[Hungría]] | 2019-04-02 | |- | style='text-align:right'| 567 | [[:d:Q131744243|Q131744243]] | [[Viviane Moreira de Lima]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 568 | [[:d:Q132132200|Q132132200]] | [[Piret Hirv]] | | 1969-12-23 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 569 | [[:d:Q132656049|Q132656049]] | [[Alicia López Bruzos]] | [[Lugo]] | 1993-03-29 | [[España]] | | [[Ficheiro:AliciaLBruzosWithCockleInTheLab.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 570 | [[:d:Q133995694|Q133995694]] | [[Ilona Bajtay]] | [[Kecskemét]] | 1943-06-07 | [[Hungría]] | 1992-01-13 | |} {{Wikidata list end}} [[Categoría:Wikipedia:Listas de mulleres con datos de Wikidata]] 9832in5rcetn17lop9t8147ucy1scwq 0 377867 7104965 6963722 2025-06-23T21:21:40Z O Breixo 127505 7104965 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Battle of Greece WWII 1941 map-en.svg |descrición_imaxe = Ataque da [[Alemaña nazi]] en [[Grecia]]. |resultado = Vitoria dos [[Potencias do Eixe|países do Eixe]]. |combatentes1 = [[Potencias do Eixe|'''Eixe''']] {{NAZ}}<br /> {{RIT}} <small>(1940–43)</small><br /> {{RBU}} <small>(1941–44)</small><br /> |combatentes2 = [[Aliados da segunda guerra mundial|'''Aliados''']] {{RGR}} <br /> {{GBR}} <br /> {{AUS}} <br /> {{NZL}} <br /> |comandante1 = {{NAZb}} [[Wilhelm List]] <br /> {{NAZb}} [[Maximilian von Weichs]] <br /> {{RITb}} [[Ugo Cavallero]] <br /> |comandante2 = {{RGRb}} [[Alexander Papagos]] <br /> {{GBRb}} [[Henry Maitland Wilson]] <br /> {{AUSb}} [[Thomas Blamey]] <br /> {{NZLb}} [[Bernard Freyberg]] <br /> |soldados1 = '''Alemaña:'''<ref name="Collier (1971)">{{cita libro|apelidos=Collier|nome=Richard|título=Duce!|url=https://archive.org/details/ducebiographyofb0000coll|ano=1971|editor=Viking Adult|localización=Nova York||páxinas=[https://archive.org/details/ducebiographyofb0000coll/page/180 180]|isbn=0-670-28603-6}}</ref><br />680&nbsp;000 soldados<br />1&nbsp;200 tanques<br />700 aeronaves<br />'''Italia:'''<ref name="Richter (1998)">{{cita libro|apelidos=Richter|nome=Heinz A.|título=Greece in World War II|ano=1998|editor=Govostis|localización=Atenas|páxinas=119,144|isbn=960-270-789-5}}</ref><br />565&nbsp;000 soldados<br />163 tanques<br />463 aeronaves<br />'''Total:'''1&nbsp;245&nbsp;000 soldados |soldados2 = '''Grecia:'''<ref name="Ziemke (2007)">{{cita web|apelidos=Ziemke|nome=Earl F.|título="Balkan Campaigns". World War II Commemoration|url=http://gi.grolier.com/wwii/wwii_7.html|dataacceso=19 de abril de 2017|data-arquivo=05 de febreiro de 2007|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20070205172439/http://gi.grolier.com/wwii/wwii_7.html|url-morta=unfit}}</ref><br />430&nbsp;000 soldados<br />20 tanques<br />'''Imperio Británico:'''<ref name="Beevor (1994)">{{cita libro|apelidos=Beevor|nome=Antony|título=Crete: The Battle and the Resistance|url=https://archive.org/details/cretebattleth00beev|ano=1994|editor=Westview Press|páxinas=[https://archive.org/details/cretebattleth00beev/page/26 26]|isbn=0-8133-2080-1}}</ref><ref name="Long (1953)">{{cita libro|apelidos=Long|nome=Gavin|título="Greece, Crete and Syria". Australia in the War of 1939–1945. II|ano=1953|editor=Australian War Memorial|localización=Camberra|páxinas=182-83|url=https://www.awm.gov.au/collection/RCDIG1070201/}}</ref><ref name="McClymont (1959)">{{cita libro|apelidos=McClymont|nome=W. G.|título="6–22". To Greece|ano=1959|editor=War History Branch, Department of internal affairs|localización=Wellington|páxinas=486|url=http://nzetc.victoria.ac.nz/tm/scholarly/tei-WH2Gree.html}}</ref><br />62&nbsp;612 soldados<br />100 tanques<br />200-300 aeronaves |baixas1 = '''Italia:'''<br />13&nbsp;755 mortos<br />63&nbsp;142 feridos<br />25&nbsp;067 desaparecidos<br />'''Alemaña:'''<br />1&nbsp;099 mortos<br />3&nbsp;752 feridos<br />385 desaparecidos |baixas2 = '''Grecia:'''<br />13&nbsp;408 mortos<br />42&nbsp;485 feridos<br />1&nbsp;290 desaparecidos<br />'''Imperio Británico:'''<br />903 mortos<br />1&nbsp;250 feridos<br />13&nbsp;958 prisioneiros }} A '''batalla de Grecia''', tamén coñecida como '''operación Marita''' (en {{lang-de|Unternehmen Marita}}),<ref>{{cita web|apelidos=Smith|nome=A. C.|título="The German Campaign in Greece (Operation Marita)"|url=http://www.history.army.mil/books/wwii/balkan/20_260_3.htm|obra=The German campaigns in the Balkans (Spring 1941). Part III|dataacceso=19 de abril de 2017|data-arquivo=27 de xaneiro de 2010|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20100127042403/http://www.history.army.mil/books/wwii/balkan/20_260_3.htm|url-morta=yes}}</ref> é o nome polo que se coñece a invasión da [[Reino de Grecia|Grecia]] [[Aliados da segunda guerra mundial|aliada]] pola [[Alemaña nazi]] en abril de [[1941]] durante a [[segunda guerra mundial]]. Xunto coa [[batalla de Creta]] e outras accións navais, a batalla de Grecia forma parte da [[Campaña dos Balcáns]]. == Notas == {{Listaref|30em}} {{Commonscat}} {{Segunda guerra mundial}} {{Control de autoridades}} {{Historia en progreso}} [[Categoría:Batallas da segunda guerra mundial|Grecia‎]] [[Categoría:Historia contemporánea de Grecia]] [[Categoría:1941]] [[Categoría:Batallas do século XX]] 0uhe26awxa1tg1pzc2icphbrz8i4bas 0 379651 7104509 7000016 2025-06-23T14:34:07Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104509 wikitext text/x-wiki {{Edificio}} O '''Autódromo de Terramar''', é un circuíto abandonado tipo [[oval]] inaugurado en [[1923]] e en desuso desde os [[anos 1950|anos 50]]. Está situado no termo municipal de [[Sant Pere de Ribes]], na [[provincia de Barcelona]]. O circuíto ten unha lonxitude duns 2 quilómetros, é ovalado e son notables os seus peraltes de 60 ou máis grados. No momento da súa construción, [[Europa]] só dispoñía de dous autódromos, o de [[Circuíto de Brooklands|Brooklands]] e o de [[Autódromo de Monza|Monza]] e nos [[Estados Unidos]] só existía o de [[circuíto de Indianápolis|Indianápolis]]. Neste circuíto celebrouse o segundo [[Gran Premio de España]] da historia, celebrado o mesmo 1923 como parte dos actos inaugurais do circuíto. Esta carreira gañouna [[Dario Resta]] ao volante dun [[Talbot]]. == Historia == Deseñado por [[Jaume Mestres i Fossas]] o autódromo foi construído en só 300 días cun custo de 4 millóns de pesetas. A inauguración efectuouse o 28 de outubro de 1923 e asistiron a ela o infante [[Alfonso de Borbón e Battenberg]],<ref>Riba, Marc. L'Autòdrom. http://www.laltaveu.com/Altribes/AltR37.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141228071023/http://www.laltaveu.com/Altribes/AltR37.pdf |date=28 de decembro de 2014 }}</ref> en representación do monarca [[Afonso XIII de España|Afonso XIII]], e [[Miguel Primo de Rivera]], foi encabezada polo [[sabadell]]ense Francesc Armengol, promotor da urbanización de Terramar de Sitges e un dos principais investidores do circuíto. Con todo, co curso dos anos a clase acomodada barcelonesa pronto deixou de asistir ao autódromo, o que marcaría definitivamente o seu futuro. O elevado investimento para a construción do circuíto sumada ao escaso público que asistía ás probas fixo que non puidesen outorgar premios monetarios aos pilotos polas súas vitorias. Isto afectou seriamente a reputación do circuíto, e iso engadíronse ás queixas dos pilotos polos elevados peraltes (de 60 a 90 grados), que afectaban a seguridade da condución. Así, en [[1925]] xa non se realizaban carreiras, e en [[1929]] o Autódromo pasou a mans de Edgar Morawitz. Grazas ao investimento de Morawitz volvéronse a disputar carreiras a partir do ano [[1932]] cunha proba do Campionato español de motociclismo. Morawitz situouse en contra de [[Francisco Franco]] e iso fixo que tivese que abandonar a xestión do circuíto por medo ás represalias da ditadura, xa que fora convertido en cuartel republicano durante a guerra civil. Logo da contenda, Morawitz vendeu o Autódromo ao financeiro José-Emilio Ferrer Dalmau e a súa esposa Margarita de Udaeta, que mantiveron o terreo e as hortas aínda que o circuíto xa non era apto para os coches da época debido ao seu gran peraltado. O [[29 de maio]] de [[1955]] correron automóbiles e motos no circuíto por última vez. Un ano despois a [[Volta a Cataluña]] fixo un percorrido de 60&nbsp;km que foi o último evento oficial que se disputou. == Actualidade == O autódromo atópase en estado de abandono, aínda que son moitos os afeccionados que se trasladan ao mesmo para admiralo ou camiñar pola antiga pista, cuxas curvas peraltadas mantéñense en perfecto estado. As rectas estaban parcialmente cubertas de vexetación ata que a principios de [[2009]] realizouse unha operación de limpeza, o que permite actualmente dar voltas completas ao circuíto con automóbiles con permiso do propietario.<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=H2mkEE7jmSE Club Peugeot 205 en el autódromo de terramar]</ref> Se prentende levar a cabo un proxecto de rehabilitación para albergar carreiras de coches clásicos así como facer un museo onde estaba situada a bancada principal.<ref>[http://www.elmundo.es/elmundo/2009/08/31/barcelona/1251705612.html El autódromo renacerá de sus cenizas]</ref> Tamén se efectúan visitas guiadas polo circuíto desde o ano [[2010]].<ref>[http://sitgesagis.blogspot.com/2010/01/dels-tres-autodroms-que-es-van.html Visitas guiadas por el Autódromo de Sitges-Terramar]</ref> No ano 2012 [[Carlos Sainz]] e [[Miguel Molina]], dous pilotos españois, puxeron a proba a súa habilidade conducindo un [[Audi R8|Audi R8 LMS]] sobre o vello formigón de Terramar. Pese ás difíciles condicións da pista, con zonas gretadas e algunhas fochancas, Sainz estableceu un récord oficioso do circuíto en 42,6 segundos, a 170&nbsp;km/h de media, mellorando a histórica marca de 45,8 segundos a 157,2&nbsp;km/h, que posúe Louis Zborowski co seu Miller desde 1923. Unha reportaxe de televisión documentó o acontecemento.<ref>https://vimeo.com/44391687</ref><ref>{{Cita web |url=http://www.competicionesdemotor.com/2012/05/carlos-sainz-y-miguel-molina-con-un-audi-r8-lms-en-el-circuito-mas-antiguo-de-espana/ |título=Copia arquivada |data-acceso=03 de maio de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160927221932/http://www.competicionesdemotor.com/2012/05/carlos-sainz-y-miguel-molina-con-un-audi-r8-lms-en-el-circuito-mas-antiguo-de-espana/ |dataarquivo=27 de setembro de 2016 |urlmorta=yes }}</ref> Desde o 19 de maio de 2012 unha empresa de experiencias de condución chegou a un acordo co autódromo de Terramar para que a xente poida contratar voltas con Ferrari ou Porsche.<ref>{{Cita web |url=http://cars-experience.com/circuito_autodromo_catalunya |título=Copia arquivada |data-acceso=03 de maio de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120808040407/http://cars-experience.com/circuito_autodromo_catalunya |dataarquivo=08 de agosto de 2012 |urlmorta=yes }}</ref> == Gran Premio de España == {| class="wikitable" style="font-size: 95%;" width=400 ! Ano ! Data ! Piloto gañador ! Escudería |- | [[1923]] | [[28 de outubro]] | {{RITb}} [[Dario Resta]] | [[Talbot]] |- |} ==Notas== {{Listaref}} ==Véxase tamén== {{Commonscat}} ===Bibliografía=== ===Outros artigos=== *[[Gran Premio de España]] ===Ligazóns externas=== * [http://www.fogonazos.es/2007/01/el-autdromo-de-sitges_08.html Fotos e historia do Autódromo de Sitges-Terramar] * [https://web.archive.org/web/20170421115820/http://www.lugares-abandonados.com/rep042.htm Fotografías actuais do circuíto] * [http://www.ribes.org/es/sant-pere-de-ribes-guia/llocs-2/conjunt-del-terme/autodrom/ Autódromo de Terramar, información histórica e de contexto] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924091204/http://www.ribes.org/es/sant-pere-de-ribes-guia/llocs-2/conjunt-del-terme/autodrom/ |date=24 de setembro de 2015 }} * [http://www.ribes.org/bibliografia/index.php/keywords/single/17 Bibliografía sobre o Autódromo] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151029090001/http://www.ribes.org/bibliografia/index.php/keywords/single/17 |date=29 de outubro de 2015 }} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Terramar}} [[Categoría:Circuítos de Fórmula 1]] [[Categoría:Circuítos de carreiras de España]] 56328xkfb8ivqjxa0x4g2wx37wdjxmx 0 381023 7104966 7014786 2025-06-23T21:23:22Z O Breixo 127505 7104966 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |combatentes1={{USA}}<br />|combatentes2={{GBR}}<br /> [[Ficheiro:Hessen KS flag.svg|20 px]] [[Hesse-Cassel]]|resultado=Vitoria británica}} A''' batalla de Brandywine ''' foi un dos enfrontamentos militares da [[Guerra de Independencia dos Estados Unidos de América|Guerra de Independencia dos Estados Unidos]], tivo lugar o [[11 de setembro]] de [[1777]]<ref>{{Cita libro|título=Historia ilustrada de los Estados Unidos y paises adyacentes de América ...|apelidos=Quackenbos|nome=George P.|editorial=D.Appleton y cía|ano=1866|ISBN=|lugar=Nueva York|páxina=539|lingua=es|ref=}}</ref> preto de [[Chad's Ford]], [[Pensilvania]] e o [[río Brandywine]]. == Antecedentes == Nas primeiras operacións tralo comezo da Guerra de independencia americana, os colonos capturaron&nbsp;[[Mont-real|Montreal]]&nbsp;e&nbsp;[[Saint John's (Terranova i Labrador)|Saint John 's]]&nbsp;e fracasaron no sitio [[Quebec]]. Posteriormente, tentaron defender [[Nova York]]&nbsp;que, despois da [[batalla de Long Island]], se rendeu aos británicos comandados por&nbsp;[[William Howe]]. Este pretendeu cortar en dous o territorio rebelde separando Nova Inglaterra e conquistou os fortes que protexían a [[baía de Hudson]] e [[Newport]]. == A batalla == O [[23 de xullo]], o xeneral Howe saíu de Sandy Hook coa intención de capturar Pensilvania, e avanzou por mar, e desembarcou nas proximidades da [[baía de Chesapeake]] con 18.000 soldados. O [[25 de agosto]], O xeneral [[George Washington]] cruzou o [[río Delaware]] para os enfrontar, e acampou preto de Chad's Ford, a 40 quilómetros de [[Filadelfia]], deixando en medio o río Brandywine para esperar o ataque británico. O 11 de setembro prodúcese a batalla con vitoria británica, na que perderon uns 600 soldados por 1.300 dos americanos (trescentos mortos, seiscentos feridos e catrocentos prisioneiros).<ref>{{Cita libro|título=Historia de los Estados Unidos: desde su primer periodo hasta nuestros días|apelidos=Spencer|nome=J.A.|editorial=Muntaner y Simón|ano=1868|ISBN=|outros=(Traducido do inglés por Enrique Leopoldo de Verneuill)|volume=Tomo I|lugar=Barcelona|páxinas=442-443|ref=}}</ref> Na batalla tiveron unha relevante participación o conde polaco Pulaski e o [[marqués de La Fayette]]. Este aínda que recibira do Congreso o mando de xeneral por fretar un barco, que chegou en abril de 1777, con armas para apoiar a causa dos colonos fronte os británicos<ref>{{Cita libro|título=Historia de Inglaterra|apelidos=Galibert|nome=Leon|editorial=Imprenta del Imparcial|ano=1844|ISBN=|apelidos2=Pellé|nome2=Clemente|outros=(traducido por una sociedad literaria)|volume=Tomo IV|lugar=Barcelona|páxina=109|ref=}}</ref>, decidiu participar na batalla como voluntario e foi ferido nunha perna<ref>{{Cita libro|título=Personajes célebres del siglo XIX,|apelidos=Anónimo|nome=|editorial=Imprenta de D. Fernándo Suárez|ano=1843|ISBN=|volume=(Tomo VI)|lugar=Madrid|páxina=4|capítulo=Capítulo: M de La Fayette.|ref=}}</ref>. == Consecuencias == A pesar de seren derrotados polos británicos, os americanos demostraron que eran quen de se enfrontar a un exército poderoso e trabar un combate organizado<ref>{{Cita libro|título=La revolución norteamericana|apelidos=Wood|nome=Gordon S.|editorial=DeBolsillo|ano=2015|ISBN=9786073133388|ref=}}</ref> polo que continuou a guerra. Os americanos tiveron que abandonar a súa capital, Filadelfia, que foi tomada polos británicos o [[26 de setembro]] e George Washington viuse forzado a pasar o inverno en Valley Forge, Pensilvania, adestrando o que aproveitou para adestrar o exército. A pesar da vitoria británica, non foi definitiva nin conseguiron afastar as tropas de Washington de Filadelfia e esas circunstancias foron decisivas na posterior derrota británica en Saratoga.<ref>{{Cita libro|título=Britannica Enciclopedia Moderna|apelidos=|nome=|editorial=Encyclopaedia Britannica, Inc|ano=2011|ISBN=978-1-61535-516-7|páxina=399|ref=}}</ref> Igualmente, produciuse unha reorganización no mando británico, con&nbsp;Henry Clinton&nbsp;como comandante en xefe, substituíndo a Howe, que dimitira.&nbsp;Coa entrada de Francia na guerra e co exército máis preparado, Washington perseguiu a Clinton na súa retirada cando este recibiu a orde de abandonar Filadelfia e defender&nbsp;Nova York, que agora era vulnerable debido ao poder naval francés. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{commonscat}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia militar dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Batallas do século XVIII]] [[Categoría:Historia militar do Reino Unido]] [[Categoría:1777]] qh3d2yhvrwuh2p7whua53tqrth9fc95 0 381043 7104967 6963769 2025-06-23T21:23:47Z O Breixo 127505 7104967 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = La conquista del desierto.jpg |descrición_imaxe = ''A Conquista do Deserto'', cadro de Juan Manuel Blanes. |resultado = Vitoria arxentina sobre os indíxenas |combatentes1 = {{ARGb}} Goberno da República Arxentina |combatentes2 = Pobos [[pobo mapuche|mapuche]], [[pobo ranquel|ranquel]] e [[pobo tehuelche|tehuelche]] |comandante1 = '''[[Julio Argentino Roca]]'''<br />[[Nicolás Levalle]]<br />[[Eduardo Racedo]]<br />[[Napoleón Uriburu]]<br />[[Hilario Lagos]]<br />[[Ignacio Coliqueo]]<br />'''[[Conrado Villegas]]'''<br />[[Rufino Ortega]]<br />[[Lorenzo Vintter]]<br />[[Liborio Bernal]] |comandante2 = '''[[Juan Calfucurá]]'''<br />[[Inacayal]]<br />[[Tripailao]]<br />[[Manuel Baigorrita]]†<br />[[Peyeumán]]<br />[[Painé]]<br />'''[[Manuel Namuncurá]]'''<br />[[Feliciano Purrán]]<br />[[Vicente Catrinao Pincén]]<br />'''[[Valentín Sayhueque]]'''<br/>[[Mariano Rosas]]†<br />[[Epumer (cacique)|Epumer Rosas]]<br />[[Renquecurá]]<br />[[Alvarito Rumay]] |soldados1 = 6 000 soldados <small>(1879)</small><ref>{{cita web|url=http://www.elhistoriador.com.ar/articulos/republica_liberal/conquista_del_desierto.php|título=El Historiador “La conquista del desierto”|dataacceso=4 de abril de 2017|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20170302225329/http://www.elhistoriador.com.ar/articulos/republica_liberal/conquista_del_desierto.php|dataarquivo=02 de marzo de 2017|urlmorta=yes}}</ref><br />1 000 aliados indíxenas<small>(1873)</small><ref name= "Serres223">Alfredo Marcelo Serres Güiraldes. ''La estrategia del general Roca''. Buenos Aires: Editorial Pleamar, 1979, pp. 223. {{Cita|En cuanto a la tribu de Cipriano Catriel -que como ya hemos visto prestó tan buenos servicios al gobierno nacional— (...) El 11 de diciembre de 1873, al frente de 1 000 guerreros —de los cuales 800 portaban lanzas, 50 armas de fuego y el (...).}}</ref> |soldados2 = 8 000 de Calfucurá <small>(1872)</small><ref>Bengoa, José (2000) [1985]. ''Historia del pueblo mapuche: siglo XIX y XX''. Santiago de Chile: LOM Ediciones, pp. 259. ISBN 956-282-232-X.</ref><ref>Juan Carlos Coria (2004). ''Julio Argentino Roca: de soldado a presidente''. Buenos Aires: Círculo Militar, pp. 53. ISBN 978-9-50982-267-2. As tribos da Pampa eran capaces de mobilizar 9 000 lanzas entre as hostes chadiches de Calfucurá e o seu fillo Namuncurá, de Renquecurá, as ranqueis de Catriel, de Baigorrita, Mariano Rosas e Ramón Cabral, de Ramón Tripailao e Manuel Grande e de Pincén.</ref><br />5 000 de Namuncurá <small>(1875)</small><br />5 000 de Sayhueque <small>(1877)</small><ref name= "Duran25">Juan Guillermo Durán. "Catecismos pampas (1870-1885): circunstancias históricas y alcances pastorales". ''Revista de la Facultad de Teología de la Pontificia Universidad Católica Argentina''. ISSN 0328-1396, Nº. 69, 1997, pp. 25-26. As cifras que tratan sobre a diminución sufrida contra [[1878]] da poboación dos ''salvajes'' provén de [[Estanislao Zeballos]], ''La conquista de quince mil leguas'', 1878, pp. 296; 298-299; 308; 319. Obtidos grazas ás informacións dadas polas diversas embaixadas de indíxenas enviadas a falar co goberno, en particular unha enviada en [[1877]].</ref> }} A '''Conquista do Deserto''' foi a campaña militar realizada pola República Arxentina entre [[1878]] e [[1885]], pola que ingresou ó territorio e derrotou as [[tribo]]s, pobos ou [[nación]]s (segundo o bando) [[Pobo mapuche|mapuche]], [[pobo ranquel|ranquel]] e [[Pobo tehuelche|tehuelche]] e que tivo como principais consecuencias a incorporación á soberanía da [[Arxentina|República Arxentina]] dunha ampla zona da rexión pampeana e da [[Patagonia]] (chamada Puelmapu polos [[Pobo mapuche|mapuches]]) que até ese momento estaba dominada polos pobos indíxenas vencidos que sufriron a [[aculturación]], a perda das súas terras e a súa identidade ó seren recolocados pola forza en [[Reserva india|reservas indias]] ou trasladados para servir como man de obra forzada.<ref>{{Cita web|url=http://www.lanacion.com.ar/1177580-la-cuestion-mapuche|apelidos=Hanglin, Rolando|título=La cuestión mapuche|data-acceso=18 de maio de 2017|data-arquivo=28 de novembro de 2017|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20171128154122/http://www.lanacion.com.ar/1177580-la-cuestion-mapuche|url-morta=yes}}</ref><ref name="Bello">{{Cita web|url=http://www.mapuche.info/mapuint/bello0000.html|título=El viaje de los mapuches de Araucanía a las pampas argentinas: una aproximación a sus significados socioculturales (siglos XIX y XX)|data-acceso=18 de maio de 2017|data-arquivo=27 de outubro de 2017|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20171027163513/http://www.mapuche.info/mapuint/bello0000.html|url-morta=yes}}</ref><ref name="Bengoa-Historia-99">{{cita libro|apelido=Bengoa|nome=José|título=Historia del pueblo mapuche Siglo XIX y XX|editorial=LOM|localización=Santiago de Chile|ano=2000|isbn=956282232X|páxina=99}}</ref> Os feitos son obxecto de debate e visións diferentes, tanto dentro como fóra dese país. A posición tradicional arxentina sostén que se tratou dunha xesta militar e unha guerra lexítima respecto da efectiva soberanía da República Arxentina sobre territorios herdados do [[Imperio Español|Imperio español]] e que respondeu aos [[malón]]s mapuches sobre a fronteira.<ref>Trímboli, Javier.</ref> Contra a posición tradicional arxentina, políticos e xornalistas arxentinos da época, denunciaron o que consideraron un "crime de lesa humanidade" cometido polo [[Exército Arxentino]].<ref name="Lenton-Centauros-Cita">Os días 16 e 17 de novembro de 1878 o diario ''La Nación'', dirixido polo ex-presidente Bartolomé Mitre, publicou un artigo sobre a matanza de 60 indíxenas desarmados por tropas arxentinas ó mando do coronel Rudecindo Roca, irmá do xeneral Julio Argentino Roca, cualificando o acto como "crime de lesa humanidade" e de non respectar "las leyes de la humanidad ni las leyes que rigen el acto de la guerra" (''as leis da humanidade nin as leis que rexen o acto da guerra'').</ref> A posición tradicional das comunidades mapuche, tehuelche e ranquel sostén que se tratou dunha invasión ilexítima dos huincas arxentinos sobre territorios ocupados polos seus devanceiros. Outra postura arxentina cuestiona a actuación do Estado arxentino contra as nacións indíxenas, tanto pola violencia con que se desenvolveu a conquista, como pola imposición unilateral, a insuficiencia de dereitos e o obxectivo de beneficiar un grupo de terratenentes. Unha opinión máis recente, compartida polas comunidades indíxenas, un sector arxentino e estudosos doutras nacionalidades, sostén que se tratou dun [[xenocidio]] e un etnocidio institucional.<ref>{{Cita web|url=https://alhim.revues.org/103|título=Los pobladores del “desierto” ''Genocidio, etnocidio y etnogénesis en la Argentina'' por Miguel Alberto Bartolomé}}</ref> Nun sentido histórico máis amplo, o termo inclúe tamén as campañas previas á Conquista do Deserto, é dicir, o conxunto de expedicións militares levadas a cabo polos gobernos nacionais e provinciais arxentinos que se sucederon, en contra dos indíxenas, antes da gran campaña de [[1879]]. {{Clear}} == Notas == {{listaref|30em}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Xenocidio]] [[Categoría:Historia da Arxentina]] [[Categoría:Conflito mapuche]] g58rmxdnh107xc4bsmonv2tl619ae12 7104968 7104967 2025-06-23T21:24:38Z O Breixo 127505 7104968 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = La conquista del desierto.jpg |descrición_imaxe = ''A Conquista do Deserto'', cadro de Juan Manuel Blanes. |resultado = Vitoria arxentina sobre os indíxenas |combatentes1 = {{ARGb}} Goberno da República Arxentina |combatentes2 = Pobos [[pobo mapuche|mapuche]], [[pobo ranquel|ranquel]] e [[pobo tehuelche|tehuelche]] |comandante1 = '''[[Julio Argentino Roca]]'''<br />[[Nicolás Levalle]]<br />[[Eduardo Racedo]]<br />[[Napoleón Uriburu]]<br />[[Hilario Lagos]]<br />[[Ignacio Coliqueo]]<br />'''[[Conrado Villegas]]'''<br />[[Rufino Ortega]]<br />[[Lorenzo Vintter]]<br />[[Liborio Bernal]] |comandante2 = '''[[Juan Calfucurá]]'''<br />[[Inacayal]]<br />[[Tripailao]]<br />[[Manuel Baigorrita]] {{MEC}}<br />[[Peyeumán]]<br />[[Painé]]<br />'''[[Manuel Namuncurá]]'''<br />[[Feliciano Purrán]]<br />[[Vicente Catrinao Pincén]]<br />'''[[Valentín Sayhueque]]'''<br/>[[Mariano Rosas]] {{MEC}}<br />[[Epumer (cacique)|Epumer Rosas]]<br />[[Renquecurá]]<br />[[Alvarito Rumay]] |soldados1 = 6 000 soldados <small>(1879)</small><ref>{{cita web|url=http://www.elhistoriador.com.ar/articulos/republica_liberal/conquista_del_desierto.php|título=El Historiador “La conquista del desierto”|dataacceso=4 de abril de 2017|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20170302225329/http://www.elhistoriador.com.ar/articulos/republica_liberal/conquista_del_desierto.php|dataarquivo=02 de marzo de 2017|urlmorta=yes}}</ref><br />1 000 aliados indíxenas<small>(1873)</small><ref name= "Serres223">Alfredo Marcelo Serres Güiraldes. ''La estrategia del general Roca''. Buenos Aires: Editorial Pleamar, 1979, pp. 223. {{Cita|En cuanto a la tribu de Cipriano Catriel -que como ya hemos visto prestó tan buenos servicios al gobierno nacional— (...) El 11 de diciembre de 1873, al frente de 1 000 guerreros —de los cuales 800 portaban lanzas, 50 armas de fuego y el (...).}}</ref> |soldados2 = 8 000 de Calfucurá <small>(1872)</small><ref>Bengoa, José (2000) [1985]. ''Historia del pueblo mapuche: siglo XIX y XX''. Santiago de Chile: LOM Ediciones, pp. 259. ISBN 956-282-232-X.</ref><ref>Juan Carlos Coria (2004). ''Julio Argentino Roca: de soldado a presidente''. Buenos Aires: Círculo Militar, pp. 53. ISBN 978-9-50982-267-2. As tribos da Pampa eran capaces de mobilizar 9 000 lanzas entre as hostes chadiches de Calfucurá e o seu fillo Namuncurá, de Renquecurá, as ranqueis de Catriel, de Baigorrita, Mariano Rosas e Ramón Cabral, de Ramón Tripailao e Manuel Grande e de Pincén.</ref><br />5 000 de Namuncurá <small>(1875)</small><br />5 000 de Sayhueque <small>(1877)</small><ref name= "Duran25">Juan Guillermo Durán. "Catecismos pampas (1870-1885): circunstancias históricas y alcances pastorales". ''Revista de la Facultad de Teología de la Pontificia Universidad Católica Argentina''. ISSN 0328-1396, Nº. 69, 1997, pp. 25-26. As cifras que tratan sobre a diminución sufrida contra [[1878]] da poboación dos ''salvajes'' provén de [[Estanislao Zeballos]], ''La conquista de quince mil leguas'', 1878, pp. 296; 298-299; 308; 319. Obtidos grazas ás informacións dadas polas diversas embaixadas de indíxenas enviadas a falar co goberno, en particular unha enviada en [[1877]].</ref> }} A '''Conquista do Deserto''' foi a campaña militar realizada pola República Arxentina entre [[1878]] e [[1885]], pola que ingresou ó territorio e derrotou as [[tribo]]s, pobos ou [[nación]]s (segundo o bando) [[Pobo mapuche|mapuche]], [[pobo ranquel|ranquel]] e [[Pobo tehuelche|tehuelche]] e que tivo como principais consecuencias a incorporación á soberanía da [[Arxentina|República Arxentina]] dunha ampla zona da rexión pampeana e da [[Patagonia]] (chamada Puelmapu polos [[Pobo mapuche|mapuches]]) que até ese momento estaba dominada polos pobos indíxenas vencidos que sufriron a [[aculturación]], a perda das súas terras e a súa identidade ó seren recolocados pola forza en [[Reserva india|reservas indias]] ou trasladados para servir como man de obra forzada.<ref>{{Cita web|url=http://www.lanacion.com.ar/1177580-la-cuestion-mapuche|apelidos=Hanglin, Rolando|título=La cuestión mapuche|data-acceso=18 de maio de 2017|data-arquivo=28 de novembro de 2017|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20171128154122/http://www.lanacion.com.ar/1177580-la-cuestion-mapuche|url-morta=yes}}</ref><ref name="Bello">{{Cita web|url=http://www.mapuche.info/mapuint/bello0000.html|título=El viaje de los mapuches de Araucanía a las pampas argentinas: una aproximación a sus significados socioculturales (siglos XIX y XX)|data-acceso=18 de maio de 2017|data-arquivo=27 de outubro de 2017|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20171027163513/http://www.mapuche.info/mapuint/bello0000.html|url-morta=yes}}</ref><ref name="Bengoa-Historia-99">{{cita libro|apelido=Bengoa|nome=José|título=Historia del pueblo mapuche Siglo XIX y XX|editorial=LOM|localización=Santiago de Chile|ano=2000|isbn=956282232X|páxina=99}}</ref> Os feitos son obxecto de debate e visións diferentes, tanto dentro como fóra dese país. A posición tradicional arxentina sostén que se tratou dunha xesta militar e unha guerra lexítima respecto da efectiva soberanía da República Arxentina sobre territorios herdados do [[Imperio Español|Imperio español]] e que respondeu aos [[malón]]s mapuches sobre a fronteira.<ref>Trímboli, Javier.</ref> Contra a posición tradicional arxentina, políticos e xornalistas arxentinos da época, denunciaron o que consideraron un "crime de lesa humanidade" cometido polo [[Exército Arxentino]].<ref name="Lenton-Centauros-Cita">Os días 16 e 17 de novembro de 1878 o diario ''La Nación'', dirixido polo ex-presidente Bartolomé Mitre, publicou un artigo sobre a matanza de 60 indíxenas desarmados por tropas arxentinas ó mando do coronel Rudecindo Roca, irmá do xeneral Julio Argentino Roca, cualificando o acto como "crime de lesa humanidade" e de non respectar "las leyes de la humanidad ni las leyes que rigen el acto de la guerra" (''as leis da humanidade nin as leis que rexen o acto da guerra'').</ref> A posición tradicional das comunidades mapuche, tehuelche e ranquel sostén que se tratou dunha invasión ilexítima dos huincas arxentinos sobre territorios ocupados polos seus devanceiros. Outra postura arxentina cuestiona a actuación do Estado arxentino contra as nacións indíxenas, tanto pola violencia con que se desenvolveu a conquista, como pola imposición unilateral, a insuficiencia de dereitos e o obxectivo de beneficiar un grupo de terratenentes. Unha opinión máis recente, compartida polas comunidades indíxenas, un sector arxentino e estudosos doutras nacionalidades, sostén que se tratou dun [[xenocidio]] e un etnocidio institucional.<ref>{{Cita web|url=https://alhim.revues.org/103|título=Los pobladores del “desierto” ''Genocidio, etnocidio y etnogénesis en la Argentina'' por Miguel Alberto Bartolomé}}</ref> Nun sentido histórico máis amplo, o termo inclúe tamén as campañas previas á Conquista do Deserto, é dicir, o conxunto de expedicións militares levadas a cabo polos gobernos nacionais e provinciais arxentinos que se sucederon, en contra dos indíxenas, antes da gran campaña de [[1879]]. {{Clear}} == Notas == {{listaref|30em}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Xenocidio]] [[Categoría:Historia da Arxentina]] [[Categoría:Conflito mapuche]] 508rrblo0q2hhd6lpp3vamlyh4drmc7 0 383587 7105169 6281358 2025-06-24T00:53:59Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105169 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Filme | título = Bowling for Columbine | títuloorixinal = Bowling for Columbine | imaxe = | descripción = | director = [[Michael Moore]] | produtor = Michael Moore<br />Kathleen Glynn<br/>Jim Czarnecki<br/>Charles Bishop<br/>[[Michael Donovan (produtor)|Michael Donovan]]<ref>{{Cita web |url=http://www.bowlingforcolumbine.com/about/credits.php |título=Bowling for Columbine : About the Film : Credits |data-acceso=27 de xuño de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20081105110900/http://www.bowlingforcolumbine.com/about/credits.php |dataarquivo=05 de novembro de 2008 |urlmorta=yes }}</ref><br />Kurt Engfehr | guión = Michael Moore | baseado = | intérpretes = [[Michael Moore]] | música = Jeff Gibbs | fotografía = | montaxe = Kurt Engfehr | estudio = [[Alliance Atlantis]]<br/>[[Dog Eat Dog Films]]<br/>[[Salter Street Films]] | distribuidor = [[United Artists]]<br>[[Metro-Goldwyn-Mayer]] | estrea = [[11 de outubro]] de [[2002]] | duración = 119 minutos | país = {{USA}} | xénero = Documental | orzamento = $4&nbsp;000&nbsp;000 | recadación = $58&nbsp;300&nbsp;000 | anterior = | seguinte = }} '''''Bowling for Columbine''''' é un filme documental estadounidense escrito, producido, dirixido e narrado por [[Michael Moore]]. O filme explora o que Moore suxire que foron as principais causas do [[masacre de Columbine]] de 1999 e doutros actos de violencia con armas. Moore céntrase no contexto no que se produciu o masacre, nalgunhas opinións e suposicións públicas sobre cuestións relacionadas. O filme mergúllase na natureza da violencia nos Estados Unidos de América. Un éxito comercial e da crítica, o filme deu a coñecer a Moore internacionalmente e gañou numerosos premios, incluíndo o [[Oscar ó mellor documental]], o Independent Spirit, un premio especial Festival de Cannes,<ref name="festival-cannes.com">{{cita web |url=http://www.festival-cannes.com/en/archives/ficheFilm/id/3137379/year/2002.html |título=Festival de Cannes: Bowling for Columbine |dataacceso=24 de outubro de 2009 |editor=festival-cannes.com |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110710235222/http://www.festival-cannes.com/en/archives/ficheFilm/id/3137379/year/2002.html |archivedate=10 de xullo de 2011 |df= }}</ref> e o César ó mellor filme estranxeiro.<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0310793/awards Internet Movie Database entry]</ref> Está considetado un dos documentais máis exitosos de tódolos tempos.<ref>{{cita web |url=http://www.lib.cwu.edu/media/intnationaldoc20.htm |título=International Documentary Association Top Twenty Documentaries of All-Time |editor=Central Washington University — Brooks Library (at Archive.org) |dataacceso=18 de setembro de 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080213002531/http://www.lib.cwu.edu/media/intnationaldoc20.htm |archivedate=13 de febreiro de 2008 |urlmorta=yes }}</ref><ref>{{cita web|url=http://movies.about.com/library/weekly/aabowlingawardnews.htm|título="Bowling for Columbine" Named Best Documentary Film|data=12 de decembro de 2002|editorial=About.com|dataacceso=18 de setembro de 2009|data-arquivo=30 de agosto de 2009|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20090830151715/http://movies.about.com/library/weekly/aabowlingawardnews.htm|url-morta=yes}}</ref><ref>[http://www.rottentomatoes.com/top/bestofrt/top_100_documentary_movies/ Top 100 Documentary Movies]<br />[[Rotten Tomatoes]]<br />Consultado o 2016-02-08</ref><ref>[http://www.pbs.org/pov/blog/news/2012/12/the-25-greatest-documentaries-of-all-time/22/ The 25 Greatest Documentaries of All-Time] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150713212530/http://www.pbs.org/pov/blog/news/2012/12/the-25-greatest-documentaries-of-all-time/22/ |date=13 de xullo de 2015 }}<br />[[PBS]]<br/ >Consultado o 2016-02-08</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * {{IMDb título|0310793}} * [http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=bowlingforcolumbine.htm Ficha en BoxOfficeMojo] {{en}} * [https://www.rottentomatoes.com/m/bowling_for_columbine/ Ficha en RottenTomatoes] {{en}} {{Barra portal|Cine|Estados Unidos de América}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Filmes de 2002]] [[Categoría:Filmes en lingua inglesa]] [[Categoría:Filmes dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Filmes dirixidos por Michael Moore]] [[Categoría:Filmes sobre violencia escolar]] [[Categoría:Filmes de United Artists]] [[Categoría:Filmes de Metro-Goldwyn-Mayer]] [[Categoría:Óscar ó mellor documental]] l31wjwkopcohcumstk0hs5oau4hwnxx 0 383810 7104541 6277805 2025-06-23T14:58:10Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104541 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | name = Axolote | status = CR | status_system = iucn3.1 | status_ref = <ref name=iucn>{{IUCN|asesores=Zambrano, L., Reidl, P.M., McKay, J., Griffiths, R., Shaffer, B., Flores-Villela, O., Parra-Olea, G. & Wake, D.|año=2010|edición IUCN=2015.4|consultado=26 de enero de 2016}}</ref> | image = Axolotl_ganz.jpg | image_width = 250px | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | subphylum = [[Vertebrata]] | classis = [[Amphibia]] | ordo = [[Caudata]] | familia = [[Ambystomatidae]] | genus = [[Ambystoma]] | species = '''Ambystoma mexicanum''' | species_authority = ([[George Shaw|Shaw]] & [[Frederick Polydore Nodder|Nodder]], 1798) | synonyms=* ''Gyrinus mexicanus'' <small>Shaw & Nodder, 1798</small> * ''Siren pisciformis'' <small>Shaw, 1802</small> * ''Triton mexicanus'' <small>Oppel, 1811</small> * ''Philhydrus pisciformis'' <small>Brookes, 1828</small> * ''Hypochton pisciformis'' <small>Gravenhorst, 1829</small> * ''Siredon axolotl'' <small>Wagler, 1830</small> * ''Axolotus pisciformis'' <small>Cuvier, 1831</small> * ''Sirenodon pisciformis'' <small>Wiegmann, 1832</small> * ''Stegoporus pisciformis'' <small>Wiegmann, 1832</small> * ''Stegoporus mexicanum'' <small>Wiegmann, 1832</small> * ''Hemitriton mexicanus'' <small>Van der Hoeven, 1833</small> * ''Siredon mexicanus'' <small>Schinz, 1833</small> * ''Axolotl pisciformis'' <small>Guérin-Méneville, 1838</small> * ''Axolotes guttata'' <small>Owen, 1844</small> * ''Siredon mexicanum'' <small>Baird, 1850</small> * ''Siredon humboldtii'' <small>Duméril, Bibron & Duméril, 1854</small> * ''Siredon axolotl'' <small>Schegel, 1858</small> * ''Axoloteles guttatus'' <small>Wood, 1863</small> * ''Siredon pisciformis'' <small> Wiedersheim, 1877</small> * ''Amblystoma weismanni'' <small>Wiedersheim, 1879</small> * ''Siredon edule'' <small>Dugès, 1888</small> * ''Ambystoma edule'' <small>Dugès, 1888</small> * ''Siredon alba'' <small>Smith, 1969</small> }} O '''axolote'''<ref>{{Cita web|título=Axolote en VigoZoo|url=http://vigozoo.com/gl/axolote/|editor=VigoZoo|dataacceso=22 de abril de 2019}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> (do {{lang-nci|āxōlōtl}}; ''Ambystoma mexicanum'') é unha especie de [[urodelo]], estreitamente relacionada co ''[[Ambystoma tigrinum]]''.<ref>http://www.aquariumindustries.com.au/wp-content/uploads/2012/07/Mexican-Walking-Fish.pdf</ref><ref>{{cita web |url=http://www.aquariumonline.com.au/topics/creatures/mexican.htm |título=Axolotols (Walking Fish) |editorial=Aquarium Online |dataacceso=12 de setembro de 2013 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20130410234310/http://www.aquariumonline.com.au/topics/creatures/mexican.htm |dataarquivo=10 de abril de 2013 |urlmorta=yes }}</ref> Malia que o axolote é coñecido coloquialmente como "peixe camiñante", non é un [[peixes|peixe]], senón un [[Anfibios|anfibio]]. A especie é orixinaria de numerosos lagos, como o [[lago Xochimilco]] preto da [[Cidade de México]].<ref name="IUCNredlist">{{cita web |url= http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/1095/0 |título= Ambystoma mexicanum | dataacceso= 10 de xullo de 2011}}</ref> Os axolotes son infrecuentes entre os anfibios xa que alcanzan a madurez sen pasar por un proceso de [[metamorfose]]. No canto de desenvolveren pulmóns e viviren en terra, os adultos permanecen na auga e teñen [[branquia|galadas externas]]. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === *[https://web.archive.org/web/20160805192629/http://www.fishtankforum.co.uk/forum/viewtopic.php?f=190&t=5263 Follow the Eggs, Hatchlings and Juveniles] *[https://web.archive.org/web/20160310105933/http://fishtankforum.co.uk/forum/viewtopic.php?f=190&t=6455 Mating Dance and Laying Eggs] *[https://web.archive.org/web/20160307055355/http://fishtankforum.co.uk/forum/viewtopic.php?f=190&t=6509 Follow the Eggs and Hatchlings (2nd Batch)] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Urodelos]] [[Categoría:Anfibios de México]] [[Categoría:Animais descritos en 1798]] [[Categoría:Fauna endémica de México]] oyvejapgn13ka1xodgxg2l86w7w3s1v 4 387006 7105345 7094513 2025-06-24T10:41:27Z ListeriaBot 65707 Wikidata list updated [V2] 7105345 wikitext text/x-wiki Esta é unha '''lista de espías''', segundo os datos que constan en [[Wikidata]]: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?date ?yob ?yod (COUNT(distinct ?sitelink) as ?count) WHERE { ?item wdt:P21 wd:Q6581072 . ?item wdt:P106 wd:Q9352089 . ?item wdt:P31 wd:Q5 . ?sitelink schema:about ?item . OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob . BIND(YEAR(?dob) as ?yob) } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod . BIND(YEAR(?dod) as ?yod) } } GROUP BY ?item ?date ?yob ?yod ORDER BY ?date |sort=569 |columns=number:#,item:elemento,label:Nome,p19,p569,p27,p570,P18 |thumb=150 |links=red }} {| class='wikitable sortable' ! # ! elemento ! Nome ! lugar de nacemento ! data de nacemento ! país de nacionalidade ! data de falecemento ! imaxe |- | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q73587|Q73587]] | [[Marita Lorenz]] | [[Bremen]] | 1939-08-18 | [[Alemaña]] | 2019-08-31 | [[Ficheiro:Marita Lorenz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q82180|Q82180]] | [[Mata Hari]] | [[Leeuwarden]] | 1876-08-07 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1917-10-15 | [[Ficheiro:Margaretha Geertruida MacLeod-Zelle in the Dutch East Indies - 1900.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q84728|Q84728]] | [[Benita von Falkenhayn]] | [[Berlín]] | 1900-08-14 | [[Alemaña]]<br/>[[Polonia]]<br/>[[Reich Alemán]]<br/>[[Alemaña nazi]] | 1935-02-18 | |- | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q87261|Q87261]] | [[Hede Massing]] | [[Viena]] | 1900-01-06 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Austria]] | 1981-03-08 | |- | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q92044|Q92044]] | [[Elisabeth Schragmüller]] | [[Schlüsselburg]] | 1887-08-07 | [[Reich Alemán]] | 1940-02-24 | |- | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q96908|Q96908]] | [[Renate von Natzmer]] | [[Borkowo]] | 1898 | [[Alemaña]]<br/>[[Polonia]] | 1935-02-18 | |- | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q97203|Q97203]] | [[Ilse Stöbe]] | [[Berlín]] | 1911-05-17 | [[Reich Alemán]] | 1942-12-22 | [[Ficheiro:Shtebe Ilza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q99783|Q99783]] | [[Rose Schlösinger]] | [[Frankfurt]] | 1907-10-05 | [[Reich Alemán]] | 1943-08-05 | [[Ficheiro:Rose Schlösinger, 1939.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q102870|Q102870]] | [[Harriet Tubman]] | [[Harriet Tubman's birthplace]] | 1822-03-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1913-03-10 | [[Ficheiro:Harriet Tubman (circa 1885).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q105812|Q105812]] | [[Erna Eifler]] | [[Berlín]] | 1908-08-31 | [[Reich Alemán]] | 1944-04-08<br/>1944-07-07 | |- | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q105948|Q105948]] | [[Erika von Brockdorff]] | [[Kołobrzeg]] | 1911-04-29 | [[Imperio Alemán]]<br/>[[Reich Alemán]] | 1943-05-13 | [[Ficheiro:Erika Gräfin von Brockdorff.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q105984|Q105984]] | [[Auguste Charlotte von Kielmannsegge]] | [[Hermsdorf]] | 1777-05-18 | [[Reino de Saxonia]] | 1863-04-26<br/>1863-04-29 | [[Ficheiro:Grahl, August - Auguste Charlotte Gräfin von Kielmannsegge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q108809|Q108809]] | [[Ursula Goetze]] | [[Berlín]] | 1916-03-29 | [[Reich Alemán]]<br/>[[Alemaña nazi]] | 1943-08-05 | |- | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q118273|Q118273]] | [[Françoise-Louise de Warens]] | [[Vevey]] | 1699-03-31 | [[Suíza]] | 1762-07-29 | [[Ficheiro:Portrait de Madame de Warens, Paris 1730, peinture à l'huile de Nicolas de Largillière.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q122212|Q122212]] | [[Carmen Mory]] | [[Adelboden]] | 1906-07-02 | [[Suíza]] | 1947-04-09 | [[Ficheiro:Carmen Mory.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q125816|Q125816]] | [[Policarpa Salavarrieta]] | [[Guaduas]] | 1795-01-26 | [[Gran Colombia]] | 1817-11-14 | [[Ficheiro:Policarpa Salabarrieta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q151796|Q151796]] | [[Tzipi Livni]] | [[Tel Aviv]] | 1958-07-08 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Tzipi Livni (38130112).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q213684|Q213684]] | [[Tamara Bunke]] | [[Buenos Aires]] | 1937-11-19 | [[República Democrática Alemá]]<br/>[[Arxentina]] | 1967-08-31<br/>1967-08-11 | [[Ficheiro:TamaraBunke1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q222276|Q222276]] | [[Cheryl Bentov]] | | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q231360|Q231360]] | [[Gertrude Bell]] | [[Washington]] | 1868-07-14 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1926-07-12 | [[Ficheiro:BellK 218 Gertrude Bell in Iraq in 1909 age 41.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q233201|Q233201]] | [[Louise de Keroual, Duchess of Portsmouth]] | [[Manoir de Keroual]] | 1649-09-06 | [[Francia]] | 1734-11-14 | [[Ficheiro:Mignard, Louise de Kérouaille.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q233531|Q233531]] | [[Yoshiko Kawashima]] | [[Pequín]] | 1907-05-24 | [[República da China (1912-1949)|República da China]] | 1948-03-25 | [[Ficheiro:川岛芳子.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q234134|Q234134]] | [[Nancy Wake]] | [[Roseneath]] | 1912-08-30 | [[Nova Zelandia]]<br/>[[Australia]] | 2011-08-07 | [[Ficheiro:Nancy Wake (1945).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q234928|Q234928]] | [[Alice Bradley Sheldon]] | [[Chicago]] | 1915-08-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1987-05-19 | [[Ficheiro:James Tiptree Jr.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q255016|Q255016]] | [[Violette Szabo]] | [[Levallois-Perret]] | 1921-06-26 | [[Francia]] | 1945-02-05 | [[Ficheiro:Violette Szabo IWM photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q258656|Q258656]] | [[Sarah Aaronsohn]] | [[Zichron Yaakov]] | 1890-01-06<br/>1890-01-05 | [[Imperio Otomán]] | 1917-10-09 | [[Ficheiro:Sarah Aaronsohn, portrait 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q270337|Q270337]] | [[Savitri Devi]] | [[2nd arrondissement of Lyon]] | 1905-09-30 | [[Grecia]]<br/>[[Francia]] | 1982-10-22 | [[Ficheiro:Savitri Devi, July 1945.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q273675|Q273675]] | [[Stephanie von Hohenlohe]] | [[Viena]] | 1891-09-16<br/>1896 | [[Hungría]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1972-06-13 | |- | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q276035|Q276035]] | [[Virginia Oldoini, Countess of Castiglione]] | [[Florencia]] | 1837-03-22 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1899-11-28 | [[Ficheiro:Pierson castiglione.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q324718|Q324718]] | [[Martha Dodd]] | [[Ashland]] | 1908-10-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1990-08-10 | |- | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q336490|Q336490]] | [[Daphne Park, Baroness Park of Monmouth]] | [[Surrey]] | 1921-09-01 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2010-03-24 | |- | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q435640|Q435640]] | [[Lise de Baissac]] | [[Curepipe]] | 1905-05-11 | [[Francia]]<br/>[[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2004-03-29 | [[Ficheiro:LisedeBaissac.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q446320|Q446320]] | [[Sylvia Rafael]] | [[Cidade do Cabo]] | 1937-04-01 | [[Suráfrica]] | 2005-02-10<br/>2005-02-09 | |- | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q459515|Q459515]] | [[Etta Palm]] | [[Groninga|Groninga - Groningen]] | 1743-04 | [[Provincias Unidas]] | 1799-03-28 | [[Ficheiro:Etta Palm.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q463784|Q463784]] | [[Melita Norwood]] | [[Bournemouth]] | 1912-03-25 | [[Reino Unido]] | 2005-06-02 | |- | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q468148|Q468148]] | [[Belle Boyd]] | [[Virxinia]] | 1844-05-09 | [[Estados Unidos de América]] | 1900-06-11 | [[Ficheiro:Belle Boyd.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q468263|Q468263]] | [[Gabrielle Petit]] | [[Tournai]] | 1893-02-20 | [[Bélxica]] | 1916-04-01 | [[Ficheiro:L'Evénement illustré - 7 juin 1919.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 38 | [[:d:Q488561|Q488561]] | [[Kim Hyon-hui]] | [[Kaesong]] | 1962-01-27 | [[Corea do Norte]] | | [[Ficheiro:Hiroshi Nakai and Kim Hyon-hui 20100720 13 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 39 | [[:d:Q499838|Q499838]] | [[Vicky Peláez]] | [[Departamento de Cuzco]] | 1956 | [[Perú]] | | [[Ficheiro:Vicky Pelaez mug shot.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 40 | [[:d:Q517796|Q517796]] | [[Augustina Stridsberg]] | [[Chernivtsi]] | 1892-08-27 | [[Suecia]] | 1978-03-13 | [[Ficheiro:Gusti Stridsberg SFL.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 41 | [[:d:Q519637|Q519637]] | [[Yvonne Cormeau]] | [[Shanghai]] | 1909-12-18 | [[Reino Unido]]<br/>[[Bélxica]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1997-12-25 | [[Ficheiro:Yvonne Cormeau.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 42 | [[:d:Q521645|Q521645]] | [[Marthe Richard]] | [[Blâmont]] | 1889-04-15 | [[Francia]]<br/>[[Reino Unido]] | 1982-02-09 | [[Ficheiro:Marthe Richard en 1915 (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 43 | [[:d:Q522050|Q522050]] | [[Karin Lannby]] | [[Linköping]] | 1916-04-13 | [[Suecia]] | 2007-11-19 | |- | style='text-align:right'| 44 | [[:d:Q537842|Q537842]] | [[Elizabeth Bentley]] | [[New Milford]] | 1908-01-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1963-12-03 | [[Ficheiro:Elizabeth Bentley.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 45 | [[:d:Q575714|Q575714]] | [[Rita Arnould]] | [[Frankfurt]] | 1914 | [[Bélxica]] | 1943-08-20 | |- | style='text-align:right'| 46 | [[:d:Q617031|Q617031]] | [[Klementyna Mańkowska]] | [[Vysichka]] | 1910-08-01 | [[Polonia]] | 2003-01-04 | [[Ficheiro:Zamek na Wysuczce.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 47 | [[:d:Q623548|Q623548]] | [[Won Jeong-hwa]] | [[Chongjin]] | 1974-01-29 | [[Corea do Norte]]<br/>[[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 48 | [[:d:Q704744|Q704744]] | [[Pearl Witherington]] | [[9º distrito de París]] | 1914-06-24 | [[Francia]] | 2008-02-24 | |- | style='text-align:right'| 49 | [[:d:Q717294|Q717294]] | [[Krystyna Skarbek]] | [[Varsovia]] | 1908-05-01 | [[Polonia]] | 1952-06-15 | [[Ficheiro:Krystyna Skarbek alias Jacqueline Armand 1945.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 50 | [[:d:Q718228|Q718228]] | [[Rose O'Neal Greenhow]] | [[Montgomery County]] | 1814 | [[Estados Unidos de América]] | 1864-10-01<br/>1864-09-30 | [[Ficheiro:Rose-greenhow.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 51 | [[:d:Q772504|Q772504]] | [[Andrée Borrel]] | [[8º distrito de París]] | 1919-11-18 | [[Francia]] | 1944-07-06 | [[Ficheiro:AndreeBorrel1942.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 52 | [[:d:Q791746|Q791746]] | [[Vilma Beck]] | No/unknown value | 1810 | [[Hungría]] | 1851 | |- | style='text-align:right'| 53 | [[:d:Q874752|Q874752]] | [[Lilian Rolfe]] | [[7º distrito de París]] | 1914-04-26 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1945-02-05 | [[Ficheiro:Lilian Rolfe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 54 | [[:d:Q942074|Q942074]] | [[Eileen Nearne]] | [[Londres]] | 1921-03-16<br/>1921-03-15 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2010-09-02 | |- | style='text-align:right'| 55 | [[:d:Q964609|Q964609]] | [[Sonja Wigert]] | [[Notodden Municipality]] | 1913-11-11 | [[Noruega]]<br/>[[Suecia]] | 1980-04-12 | [[Ficheiro:Sonjawigert.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 56 | [[:d:Q974353|Q974353]] | [[Lona Cohen]] | [[Adams]] | 1913-01-11 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 1992-12-23 | [[Ficheiro:Lona Cohen 1998 stamp of Russia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 57 | [[:d:Q1036132|Q1036132]] | [[Caridad Mercader]] | [[Santiago de Cuba]] | 1892-03-29 | [[España]] | 1975 | [[Ficheiro:Caridad Mercader y sus hermanos, hacia 1895 - 'Ramón Mercader, mi hermano' (Luis Mercader y Germán Sánchez).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 58 | [[:d:Q1157288|Q1157288]] | [[Dagmar Imgart]] | [[Örebro]] | 1896-06-08 | [[Suecia]] | 1980-08-30 | |- | style='text-align:right'| 59 | [[:d:Q1166641|Q1166641]] | [[Irena Iłłakowicz]] | [[Berlín]] | 1906-07-26 | [[Polonia]] | 1943-10-04 | |- | style='text-align:right'| 60 | [[:d:Q1238306|Q1238306]] | [[Dominique Prieur]] | [[Besançon]] | 1949 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 61 | [[:d:Q1332105|Q1332105]] | [[Elli Barczatis]] | [[Berlín]] | 1912-01-07 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | 1955-11-23 | |- | style='text-align:right'| 62 | [[:d:Q1571182|Q1571182]] | [[Halina Szymańska]] | [[Polonia]] | 1906-12-06 | [[Polonia]] | 1989-11-28 | |- | style='text-align:right'| 63 | [[:d:Q1636757|Q1636757]] | [[Ethel Rosenberg]] | [[Nova York]] | 1915-09-28 | [[Estados Unidos de América]] | 1953-06-19 | [[Ficheiro:Ethel Rosenberg mugshot.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 64 | [[:d:Q1696914|Q1696914]] | [[Johanna Brandt]] | [[Heidelberg]] | 1876-11-18 | [[Suráfrica]] | 1964-01-23 | [[Ficheiro:Johanna Brandt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 65 | [[:d:Q1976763|Q1976763]] | [[Nadezhda Plevitskaya]] | [[1st Vinnikovo]] | 1884-01-17 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1940-10-01 | [[Ficheiro:Надежда Васильевна Плевицкая.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 66 | [[:d:Q2198070|Q2198070]] | [[Virginia Hall]] | [[Baltimore]] | 1906-04-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1982-07-08 | [[Ficheiro:Virginia Hall in 1945) (sq cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 67 | [[:d:Q2390488|Q2390488]] | [[Madeleine Damerment]] | [[Tortefontaine]] | 1917-11-11 | [[Francia]] | 1944-09-13 | [[Ficheiro:MadeleineDamerment.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 68 | [[:d:Q2399148|Q2399148]] | [[María Vitoria de Savoia]] | [[Turín]] | 1690-02-09 | | 1766-07-08 | [[Ficheiro:Charles-André van Loo - Maria Vittoria of Savoy Carignano.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 69 | [[:d:Q2489230|Q2489230]] | [[Trix Terwindt]] | [[Arnhem]] | 1911-02-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1987-04-07 | [[Ficheiro:Trix Terwindt 1947.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 70 | [[:d:Q2501428|Q2501428]] | [[Ursel Lorenzen]] | | 20th century | [[República Democrática Alemá]] | | [[Ficheiro:Ursel Lorenzen (cropped2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 71 | [[:d:Q2513391|Q2513391]] | [[Vera von Schalburg]] | [[Barnaul]] | 1907-11-23 | [[Alemaña]] | 1946-02-08 | |- | style='text-align:right'| 72 | [[:d:Q2555754|Q2555754]] | [[Valerie Plame]] | [[Anchorage]] | 1963-08-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Valerie plame at moravian college.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 73 | [[:d:Q2696536|Q2696536]] | [[Yolande Beekman]] | [[París]] | 1911-11-07<br/>1911-10-28 | [[Francia]] | 1944-09-13<br/>1944-09-12 | [[Ficheiro:YolandeBeekman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 74 | [[:d:Q2831715|Q2831715]] | [[Albertine Elisabeth de Champcenetz]] | [[Países Baixos]] | 1742-10-30 | [[Francia]] | 1805-12-24 | [[Ficheiro:Madame de Champcenetz by Jean-Baptiste Greuze.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 75 | [[:d:Q2837293|Q2837293]] | [[Alix D'Unienville]] | [[Vacoas-Phoenix]] | 1919-05-08 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Francia]] | 2015-11-10 | |- | style='text-align:right'| 76 | [[:d:Q2850907|Q2850907]] | [[Anne-Marie Walters]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1923-03-16 | [[Reino Unido]] | 1998-10-02 | |- | style='text-align:right'| 77 | [[:d:Q2899871|Q2899871]] | [[Yolande Harmer]] | [[Alexandría]] | 1913 | [[Israel]] | 1957 | |- | style='text-align:right'| 78 | [[:d:Q2905968|Q2905968]] | [[Blanche Charlet]] | [[Westminster (Q189960)|Westminster]] | 1898-05-23 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1985-10-11 | |- | style='text-align:right'| 79 | [[:d:Q2943751|Q2943751]] | [[Cecily Lefort]] | [[Londres]] | 1900-04-30<br/>1899-04-30 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1945-02 | [[Ficheiro:Cecily Lefort.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 80 | [[:d:Q2960933|Q2960933]] | [[Charlotte Atkyns]] | | 1757 | [[Reino de Gran Bretaña]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1836 | [[Ficheiro:Charlotte Walpole in The Camp.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 81 | [[:d:Q3023012|Q3023012]] | [[Denise Bloch]] | [[París]] | 1916-01-21 | [[Francia]] | 1945-02-05 | [[Ficheiro:Denise Bloch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 82 | [[:d:Q3026161|Q3026161]] | [[Diana Rowden]] | [[Londres]] | 1915-01-31 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1944-07-06 | [[Ficheiro:DianaRowden1942.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 83 | [[:d:Q3047644|Q3047644]] | [[Edith Tudor-Hart]] | [[Viena]] | 1908-08-28 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1973-05-12 | |- | style='text-align:right'| 84 | [[:d:Q3051204|Q3051204]] | [[Elizabeth Devereux-Rochester]] | | 1917-12-20 | [[Estados Unidos de América]] | 1982 | |- | style='text-align:right'| 85 | [[:d:Q3106730|Q3106730]] | [[Ginette Jullian]] | [[Montpellier]] | 1917-12-08 | [[Francia]] | 1962-08-04 | |- | style='text-align:right'| 86 | [[:d:Q3157774|Q3157774]] | [[Jacqueline Nearne]] | [[Brighton]] | 1916-05-27 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1982-08-15 | |- | style='text-align:right'| 87 | [[:d:Q3189752|Q3189752]] | [[Lucie-Juliette Dodu]] | [[Saint-Denis, Reunión|Saint-Denis]] | 1848-06-15 | [[Francia]] | 1909-10-28 | [[Ficheiro:Juliette Dodu — Leonore.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 88 | [[:d:Q3228614|Q3228614]] | [[Lea Niako]] | [[Hamburgo]] | 1908-04-13 | [[Alemaña]]<br/>[[Imperio Alemán]]<br/>[[República de Weimar]]<br/>[[Alemaña nazi]] | 1996-02-08 | [[Ficheiro:Lea Niako. Foto von Wilhelm Willinger, c. 1927 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 89 | [[:d:Q3276622|Q3276622]] | [[Magda Fontanges]] | [[La Roche-sur-Yon]] | 1905-05-10 | [[Francia]] | 1960-10-01 | |- | style='text-align:right'| 90 | [[:d:Q3290453|Q3290453]] | [[Marga d'Andurain]] | [[Baiona, Francia|Baiona]] | 1893-05-29 | [[Francia]] | 1948-11-05 | [[Ficheiro:Marga d'Andurain.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 91 | [[:d:Q3290588|Q3290588]] | [[Margery Booth]] | [[Wigan]] | 1905<br/>1901 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1952-04-11 | [[Ficheiro:Margery Booth.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 92 | [[:d:Q3295188|Q3295188]] | [[Marthe Cohn]] | [[Metz]] | 1920-04-13 | [[Francia]] | 2025-05-21 | [[Ficheiro:Marthe Cohn 2025.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 93 | [[:d:Q3296186|Q3296186]] | [[Mary Katherine Herbert]] | [[Cas-gwent]] | 1903-10-01 | [[Irlanda]] | 1983-01-23 | |- | style='text-align:right'| 94 | [[:d:Q3298950|Q3298950]] | [[Mathilde Carré]] | [[Le Creusot]] | 1908-06-30 | [[Francia]] | 2007-05-30 | |- | style='text-align:right'| 95 | [[:d:Q3311479|Q3311479]] | [[Michelle de Bonneuil]] | [[Sainte-Suzanne]] | 1748-03-07 | [[Francia]] | 1829-12-30 | [[Ficheiro:Michelle de Bonneuil.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 96 | [[:d:Q3328106|Q3328106]] | [[Muriel Byck]] | [[Ealing]] | 1918-06-04 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1944-05-23 | |- | style='text-align:right'| 97 | [[:d:Q3336341|Q3336341]] | [[Princess Natalia Romanovskaya-Iskander]] | [[San Petersburgo]] | 1917-02-10<br/>1917-02-02 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[República Socialista Soviética Federativa de Rusia (Q2305208)|República Socialista Soviética Federativa de Rusia]]<br/>[[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 1999-07-25 | [[Ficheiro:Princessnatalyaandprincekirill.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 98 | [[:d:Q3425777|Q3425777]] | [[Sonya Olschanezky]] | [[Chemnitz]] | 1923-12-25 | [[Francia]] | 1944-07-06 | [[Ficheiro:SonyaOlschanezky.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 99 | [[:d:Q3453621|Q3453621]] | [[Ruth Greenglass]] | [[Nova York]] | 1924-04-30 | [[Estados Unidos de América]] | 2008-04-07 | [[Ficheiro:Ruth Greenglass mugshot.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 100 | [[:d:Q3473326|Q3473326]] | [[Sarah Bradlee Fulton]] | [[Dorchester]] | 1740-12-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1835-11-09 | |- | style='text-align:right'| 101 | [[:d:Q3555382|Q3555382]] | [[Velvalee Dickinson]] | [[Sacramento, California|Sacramento]] | 1893-10-12 | [[Estados Unidos de América]] | 20th century<br/>1980 | [[Ficheiro:Velvaleedickinson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 102 | [[:d:Q3555708|Q3555708]] | [[Vera Leigh]] | [[Leeds]] | 1903-03-17 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1944-07-06 | [[Ficheiro:VeraLeigh1943.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 103 | [[:d:Q3560449|Q3560449]] | [[Violette Morris]] | [[6º distrito de París]] | 1893-04-18 | [[Francia]] | 1944-04-26 | [[Ficheiro:Violette Morris 1920.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 104 | [[:d:Q3574179|Q3574179]] | [[Yvonne Baseden]] | [[15º distrito de París]] | 1922-01-20 | [[Francia]] | 2017-10-28 | |- | style='text-align:right'| 105 | [[:d:Q3574223|Q3574223]] | [[Yvonne Rudelatt]] | [[Maisons-Laffitte]] | 1897-01-11 | [[Francia]] | 1945-04-23 | |- | style='text-align:right'| 106 | [[:d:Q3587694|Q3587694]] | [[Eliane Plewman]] | [[Marsella]] | 1917-12-06 | [[Francia]] | 1944-09-13 | [[Ficheiro:ElianePlewman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 107 | [[:d:Q3617632|Q3617632]] | [[Ann Lambton]] | [[Newmarket]] | 1912-02-08 | [[Reino Unido]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2008-07-19 | [[Ficheiro:Notorious Miss Lambton, the seditious damsel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 108 | [[:d:Q3740649|Q3740649]] | [[Leen Kullman]] | [[Tartu]] | 1920-01-31 | [[Estonia]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1943-03-06 | |- | style='text-align:right'| 109 | [[:d:Q3827752|Q3827752]] | [[Laura D'Oriano]] | [[Constantinopla]] | 1911<br/>1911-09-27 | [[Suíza]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1943-01-16 | |- | style='text-align:right'| 110 | [[:d:Q3839050|Q3839050]] | [[Lucy Hay]] | | 1599 | [[Reino de Inglaterra]] | 1660-11-05 | [[Ficheiro:Lucy Percy van Dyck 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 111 | [[:d:Q3850630|Q3850630]] | [[María Balteira]] | [[Armea, Coirós|Armea]] | 13rd century | [[Coroa de Castela]] | No/unknown value | [[Ficheiro:Cancioneiro da Ajuda folio 21r.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 112 | [[:d:Q4117185|Q4117185]] | [[Anna Wolkoff]] | [[San Petersburgo]] | 1902 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Imperio Británico]] | 1973-08-02 | |- | style='text-align:right'| 113 | [[:d:Q4119524|Q4119524]] | [[Heba]] | | 1947 | [[Exipto]] | 1974 | |- | style='text-align:right'| 114 | [[:d:Q4127236|Q4127236]] | [[Majda Vrhovnik]] | [[Liubliana]] | 1922-04-14 | [[República Democrática Federal de Iugoslavia]] | 1945-05-04 | [[Ficheiro:Majda Vrhovnik.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 115 | [[:d:Q4174682|Q4174682]] | [[Elena Ferrari]] | [[Dnipro]] | 1899 | [[Unión Soviética]] | 1938-07-16 | [[Ficheiro:Elena Ferrari.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 116 | [[:d:Q4180553|Q4180553]] | [[Suzanne Giraud]] | [[Francia]] | 1910-11-18 | [[Francia]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 117 | [[:d:Q4187595|Q4187595]] | [[Elizabeth Zarubina]] | [[Rzhavyntsi]] | 1900-01-01 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1987-05-14 | [[Ficheiro:EZarubin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 118 | [[:d:Q4276264|Q4276264]] | [[Anna Pavlovna Maksimovich]] | [[Chernigov|Chernihiv]] | 1901-05-08 | | 1942 | |- | style='text-align:right'| 119 | [[:d:Q4306762|Q4306762]] | [[Elizaveta Mukasei]] | [[Ufa]] | 1912-03-16 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2009-09-19 | |- | style='text-align:right'| 120 | [[:d:Q4416860|Q4416860]] | [[Nathalie Sergueiew]] | [[San Petersburgo]] | 1912-01-24 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1950-05-17 | [[Ficheiro:Nathalie Sergueiew, codename Treasure, WWII agent (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 121 | [[:d:Q4425741|Q4425741]] | [[Karolina Sobańska]] | [[Pohrebyshche]] | 1795-12-25 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Francia]] | 1885-07-16 | [[Ficheiro:Sobanska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 122 | [[:d:Q4496059|Q4496059]] | [[Kitty Harris]] | [[London, Ontario|London]] | 1899-05-25 | [[Unión Soviética]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 123 | [[:d:Q4726762|Q4726762]] | [[Aline Griffith]] | [[Pearl River]] | 1923-05-22<br/>1923-05-23 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[España]] | 2017-12-11 | |- | style='text-align:right'| 124 | [[:d:Q4749171|Q4749171]] | [[Amy Elizabeth Thorpe]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1910-11-22 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Reino Unido]] | 1963-12-01 | [[Ficheiro:Amy Elizabeth Thorpe Mrs Arthur J Pack Codename Cynthia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 125 | [[:d:Q4766261|Q4766261]] | [[Ann Bates]] | [[Pensilvania]] | 1748 | | 1801 | [[Ficheiro:Ann Bates Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 126 | [[:d:Q4769372|Q4769372]] | [[Annie Machon]] | [[Reino Unido]] | 1968 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:2013-12-29 30C3 - Annie Machon 3079.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 127 | [[:d:Q4776232|Q4776232]] | [[Antonia Ford]] | [[Fairfax]] | 1838-07-23 | | 1871-02-14 | [[Ficheiro:Antonia Ford Willard.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 128 | [[:d:Q4898803|Q4898803]] | [[Betty Duvall]] | [[Washington, D.C.]] | 1845 | | 1891-07-03 | |- | style='text-align:right'| 129 | [[:d:Q4945650|Q4945650]] | [[Julie Eckerman]] | [[Estocolmo]] | 1765 | [[Suecia]] | 1800-10-18 | |- | style='text-align:right'| 130 | [[:d:Q4954803|Q4954803]] | [[Jane Horney]] | [[Gustav Vasa parish]] | 1918-07-08 | [[Suecia]]<br/>[[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1945-01-20 | [[Ficheiro:Jane Horney 1940.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 131 | [[:d:Q4956550|Q4956550]] | [[Miss Jenny]] | | 18th century | | | |- | style='text-align:right'| 132 | [[:d:Q4969202|Q4969202]] | [[Brita Tott]] | | 15th century | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]]<br/>[[Suecia]] | 1498 | |- | style='text-align:right'| 133 | [[:d:Q4970797|Q4970797]] | [[Madame d'Oettlinger]] | | 18th century | | | |- | style='text-align:right'| 134 | [[:d:Q4990284|Q4990284]] | [[Erika Wendt]] | [[Stralsund]] | 1917-09-20 | [[Alemaña]]<br/>[[Suecia]] | 2003-04-09 | |- | style='text-align:right'| 135 | [[:d:Q5043485|Q5043485]] | [[Carmen Gurtubay, 2nd Marquesa of Yurreta and Gamboa]] | [[Madrid]] | 1910-06-04 | [[España]] | 1959 | [[Ficheiro:CarmendeGurtubay.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 136 | [[:d:Q5046235|Q5046235]] | [[Carrie Fulton Phillips]] | | 1873-09-22 | | 1960-02-03 | |- | style='text-align:right'| 137 | [[:d:Q5125282|Q5125282]] | [[Claire Maybelle Phillips]] | [[Míchigan]] | 1908-12-02 | [[Estados Unidos de América]] | 1960-05-22 | |- | style='text-align:right'| 138 | [[:d:Q5264987|Q5264987]] | [[Despina Storch]] | [[Constantinopla]] | 1895-01-01 | [[Imperio Otomán]] | 1918-03-30 | [[Ficheiro:Despina Storch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 139 | [[:d:Q5272400|Q5272400]] | [[Dicey Langston]] | [[Carolina do Sur]] | 1766-05-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1837-05-18 | [[Ficheiro:Miss Langston shielding her father.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 140 | [[:d:Q5340087|Q5340087]] | [[Edna Patterson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 141 | [[:d:Q5354348|Q5354348]] | [[Eleanor Oglethorpe]] | [[Tipperary]] | 1662 | | 1732 | |- | style='text-align:right'| 142 | [[:d:Q5359075|Q5359075]] | [[Elena Miller]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 143 | [[:d:Q5362539|Q5362539]] | [[Elizabeth Carraway Howland]] | | 1816-11-20 | | 1886-07-11 | |- | style='text-align:right'| 144 | [[:d:Q5363662|Q5363662]] | [[Elizabeth Van Lew]] | [[Richmond, Virxinia|Richmond]] | 1818-10-25 | [[Estados Unidos de América]] | 1900-09-25 | [[Ficheiro:ElizabethVanLew.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 145 | [[:d:Q5367379|Q5367379]] | [[Elsa Alvarez]] | | 1950 | [[Cuba]] | | |- | style='text-align:right'| 146 | [[:d:Q5370360|Q5370360]] | [[Emeline Piggott]] | | 1836-12-15 | | 1919-05-26 | [[Ficheiro:Emeline Jamison Piggot.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 147 | [[:d:Q5372827|Q5372827]] | [[Emma Harriet Joseph]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 148 | [[:d:Q5388950|Q5388950]] | [[Erika Chambers]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 149 | [[:d:Q5388986|Q5388986]] | [[Erika Lehmann]] | | 1917 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 150 | [[:d:Q5403124|Q5403124]] | [[Ethel Gee]] | [[Portland Harbour]] | 1914 | | 1984 | |- | style='text-align:right'| 151 | [[:d:Q5404124|Q5404124]] | [[Kerttu Nuorteva]] | [[Astoria]] | 1912-11-10 | [[Finlandia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1963-08-29 | |- | style='text-align:right'| 152 | [[:d:Q5406857|Q5406857]] | [[Eufrosina Dvoichenko-Markov]] | | 1901 | [[Estados Unidos de América]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 153 | [[:d:Q5415149|Q5415149]] | [[Eva Plunkett]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 154 | [[:d:Q5416117|Q5416117]] | [[Evdokia Petrova]] | [[Moscova]] | 1915-09-15 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Australia]] | 2002-07-19 | [[Ficheiro:Evdokia Petrova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 155 | [[:d:Q5460368|Q5460368]] | [[Flora Wovschin]] | | 1923-02-20 | | | |- | style='text-align:right'| 156 | [[:d:Q5553343|Q5553343]] | [[Gertrude Kahn]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 157 | [[:d:Q5553386|Q5553386]] | [[Gertrude Sanford Legendre]] | [[Aiken]] | 1902-03-29 | [[Estados Unidos de América]] | 2000-03-08 | [[Ficheiro:Sir William Orpen (1878-1931) - Portrait of Gertrude Sanford.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 158 | [[:d:Q5619551|Q5619551]] | [[Gunvor Galtung Haavik]] | [[Christiania]] | 1912-10-07 | [[Noruega]] | 1977-08-05 | [[Ficheiro:Gunvor Galtung Haavik.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 159 | [[:d:Q5702672|Q5702672]] | [[Helen Levitov Sobell]] | [[Washington, D.C.]] | 1918-03-13 | [[Estados Unidos de América]] | 2002-04-15 | |- | style='text-align:right'| 160 | [[:d:Q5702702|Q5702702]] | [[Helen Lowry]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 161 | [[:d:Q5703158|Q5703158]] | [[Helen Silvermaster]] | [[Imperio Ruso]] | 1899-07-19 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1991-12-22 | |- | style='text-align:right'| 162 | [[:d:Q5877193|Q5877193]] | [[Genoveva Ricaurte Mauris]] | [[Medellín]] | 1755-11-10 | [[Colombia]] | 1829-11 | [[Ficheiro:Genoveva Ricaurte.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 163 | [[:d:Q5964256|Q5964256]] | [[Hélène Deschamps Adams]] | [[Tianjin]] | 1921-01-30 | [[Francia]] | 2006-09-16 | [[Ficheiro:Helene Deschamps Adams and John Taylor - DPLA - cc50e300f4900c942688beed5116bebb.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 164 | [[:d:Q5998321|Q5998321]] | [[Marina Vega de la Iglesia]] | [[Castro Urdiales]] | 1923-03-21 | [[España]] | 2011-06-11 | |- | style='text-align:right'| 165 | [[:d:Q6172372|Q6172372]] | [[Jeannie de Clarens]] | [[Saint-Brieuc]] | 1919-04-01 | [[Francia]] | 2017-08-23 | [[Ficheiro:Jones-Woolsey-deClarens.PNG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 166 | [[:d:Q6303353|Q6303353]] | [[Judith Coplon]] | [[Brooklyn]] | 1921-05-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2011-02-26 | [[Ficheiro:Judith Coplon 1950.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 167 | [[:d:Q6386333|Q6386333]] | [[Kelly Warren]] | | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 168 | [[:d:Q6499336|Q6499336]] | [[Laura Ratcliffe]] | [[Fairfax]] | 1836-03-28 | | 1923-08-03 | [[Ficheiro:Laura Ratcliffe Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 169 | [[:d:Q6552763|Q6552763]] | [[Lindsay Moran]] | | 1969-12-18 | | | |- | style='text-align:right'| 170 | [[:d:Q6653421|Q6653421]] | [[Litzi Friedmann]] | [[Viena]] | 1910-05-02 | [[Austria]] | 1991-05-18 | |- | style='text-align:right'| 171 | [[:d:Q6668858|Q6668858]] | [[Lola Sánchez]] | [[Armstrong]] | 1844 | [[Estados Unidos de América]] | 1895 | |- | style='text-align:right'| 172 | [[:d:Q6680889|Q6680889]] | [[Loreta Janeta Velazquez]] | [[A Habana]] | 1841 | [[Estados Unidos de América]] | 1897 | [[Ficheiro:The woman in battle - Madam Velasquez In Female Attire.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 173 | [[:d:Q6707606|Q6707606]] | [[Lydia Darragh]] | [[Dublín]] | 1728 | [[Estados Unidos de América]] | 1789-12-28 | [[Ficheiro:Lydia Darrah School.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 174 | [[:d:Q6707688|Q6707688]] | [[Lydia Stahl]] | | 1890 | | | |- | style='text-align:right'| 175 | [[:d:Q6760786|Q6760786]] | [[Marguerite Harrison]] | [[Baltimore]] | 1879-10 | [[Estados Unidos de América]] | 1967-07-16 | [[Ficheiro:Grass (1925) - Marguerite Harrison.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 176 | [[:d:Q6761689|Q6761689]] | [[Maria de Victoria]] | [[Poznan]] | 1878 | | 1920-08-12 | |- | style='text-align:right'| 177 | [[:d:Q6763860|Q6763860]] | [[Marina Lee]] | [[San Petersburgo]] | 1902-06-27 | | 1976-12-22 | |- | style='text-align:right'| 178 | [[:d:Q6765169|Q6765169]] | [[Marion Davis Berdecio]] | | 1922 | | 2006 | |- | style='text-align:right'| 179 | [[:d:Q6774650|Q6774650]] | [[Martha Cnockaert]] | [[Westrozebeke]] | 1892-10-28 | [[Bélxica]] | 1966-01-08 | |- | style='text-align:right'| 180 | [[:d:Q6779101|Q6779101]] | [[Mary Bowser]] | [[Richmond, Virxinia|Richmond]] | 1841 | [[Estados Unidos de América]] | 1867 | [[Ficheiro:Other Mary Bowser.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 181 | [[:d:Q6779882|Q6779882]] | [[Mary Jane Keeney]] | | 1898 | [[Estados Unidos de América]] | 1969 | |- | style='text-align:right'| 182 | [[:d:Q6780549|Q6780549]] | [[Mary Price]] | | 1909 | | 1980 | |- | style='text-align:right'| 183 | [[:d:Q6867902|Q6867902]] | [[Minna Craucher]] | [[Pirkkala]] | 1891-08-23 | [[Finlandia]] | 1932-03-08 | [[Ficheiro:Minna-Craucher-salonki.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 184 | [[:d:Q6948129|Q6948129]] | [[Myra Soble]] | | 1904-03-18 | | 1992 | [[Ficheiro:Myra Soble with son 1950.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 185 | [[:d:Q7077799|Q7077799]] | [[Odile Harington]] | | 1961 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 186 | [[:d:Q7088050|Q7088050]] | [[Olivia Floyd]] | | 1826-07-02 | | 1905-12-08 | |- | style='text-align:right'| 187 | [[:d:Q7123590|Q7123590]] | [[Paddy O'Sullivan]] | [[Dublín]] | 1918-01-03 | [[Irlanda]] | 1994-03-05 | |- | style='text-align:right'| 188 | [[:d:Q7123609|Q7123609]] | [[Paddy Ridsdale]] | [[Londres]] | 1921-10-11 | | 2009-12-16 | |- | style='text-align:right'| 189 | [[:d:Q7155004|Q7155004]] | [[Pauline Cushman]] | [[Nova Orleáns]] | 1833-06-10 | [[Estados Unidos de América]] | 1893-12-02 | [[Ficheiro:Pauline Cushman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 190 | [[:d:Q7160674|Q7160674]] | [[Peggy Knight]] | [[París]] | 1920-04-19 | | 2004 | |- | style='text-align:right'| 191 | [[:d:Q7160737|Q7160737]] | [[Peggy Shippen]] | [[Filadelfia]] | 1760-06-11 | [[Estados Unidos de América]] | 1804-08-24 | [[Ficheiro:Peggy Shippen and daughter.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 192 | [[:d:Q7160754|Q7160754]] | [[Peggy Taylor]] | | 1920-12-05 | [[Francia]] | 2006-06-08 | |- | style='text-align:right'| 193 | [[:d:Q7188474|Q7188474]] | [[Phyllis Latour]] | [[Durban]] | 1921-04-08 | [[Suráfrica]] | 2023-10-07 | |- | style='text-align:right'| 194 | [[:d:Q7301751|Q7301751]] | [[Rebecca Getzoff]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 195 | [[:d:Q7367026|Q7367026]] | [[Rosa Campuzano]] | [[Guayaquil]] | 1796-04-13 | [[Vicerreinado de Nova Granada]]<br/>[[Ecuador]] | 1851 | |- | style='text-align:right'| 196 | [[:d:Q7561758|Q7561758]] | [[Sonia Steinman Gold]] | | 1917-12-17 | | 2009-08-31 | |- | style='text-align:right'| 197 | [[:d:Q7920766|Q7920766]] | [[Vera Ducas]] | | 1912 | | 1948-03-29 | |- | style='text-align:right'| 198 | [[:d:Q7934147|Q7934147]] | [[Virginia Bethel Moon]] | [[Oxford]] | 1844 | | 1925 | [[Ficheiro:Virginia Bethel Moon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 199 | [[:d:Q8074299|Q8074299]] | [[Zora Fair]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 200 | [[:d:Q9030127|Q9030127]] | [[María Parado de Bellido]] | [[Ayacucho]]<br/>[[Paras District]] | 1777-07-05 | [[Perú]] | 1822-05-01 | [[Ficheiro:Maria Prado de Bellido.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 201 | [[:d:Q9098105|Q9098105]] | [[África de las Heras]] | [[Ceuta]] | 1909-04-27 | [[Segunda República Española]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1988-03-08 | [[Ficheiro:Africa de las Heras 2019 stamp of Russia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 202 | [[:d:Q9382479|Q9382479]] | [[Władysława Kostakówna]] | [[Varsovia]] | 1908-12-20 | | 2001-03-01 | [[Ficheiro:Władysława Kostakówna.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 203 | [[:d:Q11647584|Q11647584]] | [[Kim Suk-hui]] | | | [[Corea do Norte]] | | |- | style='text-align:right'| 204 | [[:d:Q12195251|Q12195251]] | [[Inshirah Moussa and Ibrahim Shaheen]] | [[Minya]] | 1937 | [[Reino de Exipto]]<br/>[[República de Exipto]]<br/>[[República Árabe Unida]]<br/>[[Israel]] | 2021-11-24 | |- | style='text-align:right'| 205 | [[:d:Q12391289|Q12391289]] | [[Julia Cerdeiros]] | [[Lugo]] | 1882 | [[España]] | 20th century | |- | style='text-align:right'| 206 | [[:d:Q12411567|Q12411567]] | [[Shulamit Kishik-Cohen]] | [[Buenos Aires]] | 1917 | [[Israel]] | 2017-05-21 | |- | style='text-align:right'| 207 | [[:d:Q13563069|Q13563069]] | [[Joan Bondurant]] | [[Great Bend]] | 1918-12-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-09-12 | |- | style='text-align:right'| 208 | [[:d:Q14331224|Q14331224]] | [[Agnès Street-Klindworth]] | [[Bremen]] | 1825-10-19 | | 1906-12-25 | |- | style='text-align:right'| 209 | [[:d:Q15104753|Q15104753]] | [[Camille du Bois de la Motte]] | | 1764 | [[Francia]] | 1819 | |- | style='text-align:right'| 210 | [[:d:Q15623774|Q15623774]] | [[Elizabeth Maitland, Duchess of Lauderdale]] | [[Londres]] | 1626-09-28 | [[Reino de Inglaterra]] | 1698-06-05 | [[Ficheiro:Elizabeth Murray (1626–1698), by Peter Lely.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 211 | [[:d:Q15712178|Q15712178]] | [[Agueda Monasterio de Lattapiat]] | [[Chile]] | 1776-04-03 | [[Perú]] | 1817-02-06 | |- | style='text-align:right'| 212 | [[:d:Q15735961|Q15735961]] | [[Michelle Elisabeth d'Ivry]] | | 1731 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 213 | [[:d:Q15845910|Q15845910]] | [[Nadezhda Ulanovskaya]] | [[Bershad]] | 1903 | [[Unión Soviética]] | 1986 | |- | style='text-align:right'| 214 | [[:d:Q15928532|Q15928532]] | [[Zheng Pingru]] | [[Lanxi]] | 1918 | [[República da China (1912-1949)|República da China]] | 1940-02 | [[Ficheiro:Zheng Pingru 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 215 | [[:d:Q16008685|Q16008685]] | [[Jane Foster]] | | 1912 | | 1979 | |- | style='text-align:right'| 216 | [[:d:Q16016093|Q16016093]] | [[Janet Chisholm]] | [[Kasauli]] | 1929-05-07 | [[Reino Unido]] | 2004-07-23 | |- | style='text-align:right'| 217 | [[:d:Q16018244|Q16018244]] | [[Julia Pirie]] | | 1918-07-08 | | 2008-09-02 | |- | style='text-align:right'| 218 | [[:d:Q16058670|Q16058670]] | [[Nancy Hart Douglas]] | | 1846 | | 1913<br/>1902-09-19 | [[Ficheiro:N. Hart.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 219 | [[:d:Q16059417|Q16059417]] | [[Mollie Arline Kirkland Bailey]] | [[Mobile]] | 1841 | [[Estados Unidos de América]] | 1918-10-02 | |- | style='text-align:right'| 220 | [[:d:Q16090501|Q16090501]] | [[Suzanne David Hall]] | [[Cherburgo-Octeville]] | 1927-01-23 | [[Francia]] | 2011-07-07 | |- | style='text-align:right'| 221 | [[:d:Q16133453|Q16133453]] | [[Aliza Magen-Halevi]] | [[Xerusalén]] | 1937-07-05 | | 2025-04-14 | |- | style='text-align:right'| 222 | [[:d:Q16178136|Q16178136]] | [[Bae Jeong-ja]] | | 1870-02-23 | [[Corea do Sur]]<br/>[[Dinastía Joseon]]<br/>[[Imperio de Corea]]<br/>[[Korea under Japanese rule]] | 1952-02-27 | [[Ficheiro:Hyun Song-ja.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 223 | [[:d:Q16209852|Q16209852]] | [[Helen G. Scott]] | [[Brooklyn]] | 1915-06-16 | [[Estados Unidos de América]] | 1987-10-20 | |- | style='text-align:right'| 224 | [[:d:Q16210753|Q16210753]] | [[Isabelle Cheng]] | [[Taiwán]] | 1970-09-17 | [[Taiwán]] | | |- | style='text-align:right'| 225 | [[:d:Q16227392|Q16227392]] | [[Lily Mackall]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 226 | [[:d:Q16260902|Q16260902]] | [[Xu Lai]] | [[Shanghai]] | 1909 | [[República Popular da China]]<br/>[[República da China (1912-1949)|República da China]]<br/>[[Dinastía Qing]] | 1973-04-04 | [[Ficheiro:Xu Lai.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 227 | [[:d:Q16544112|Q16544112]] | [[Isabella Hoppringle]] | | 1460 | | 1538 | |- | style='text-align:right'| 228 | [[:d:Q16576085|Q16576085]] | [[Maria Elia De Seta Pignatelli]] | [[Florencia]] | 1894-03-24 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1968-03-10 | |- | style='text-align:right'| 229 | [[:d:Q16857681|Q16857681]] | [[Nancy Hart]] | [[Carolina do Norte]] | 1735 | | 1830 | [[Ficheiro:Nancy Hart.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 230 | [[:d:Q16859139|Q16859139]] | [[Anna Strong]] | | 1740-04-14 | | 1812-08-12 | |- | style='text-align:right'| 231 | [[:d:Q17198139|Q17198139]] | [[Olivia Forsyth]] | [[Kensington]] | 1960-05-20 | [[Suráfrica]]<br/>[[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Lt Olivia Forsyth.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 232 | [[:d:Q18222164|Q18222164]] | [[Marie Luise von Hammerstein]] | [[Berlín]] | 1908-09-27 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | 1999-11-06 | [[Ficheiro:Marie Luise v. Hammerstein.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 233 | [[:d:Q18224305|Q18224305]] | [[Pilar Millán Astray|Pilar Millán-Astray]] | [[A Coruña]] | 1879 | [[España]] | 1949-05-22 | [[Ficheiro:1922-02-04, La Esfera, Pilar Millán Astray, Julio Romero de Torres (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 234 | [[:d:Q18225292|Q18225292]] | [[Virginia Baynes]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 235 | [[:d:Q18233679|Q18233679]] | [[Kathleen Willsher]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 236 | [[:d:Q18238797|Q18238797]] | [[Madeleine du Fargis]] | | 16th century<br/>1590 | [[Francia]] | 1639 | |- | style='text-align:right'| 237 | [[:d:Q18398255|Q18398255]] | [[Simone Séailles]] | [[París]] | 1917-11-22 | [[Francia]] | 1945-05-28 | |- | style='text-align:right'| 238 | [[:d:Q18419038|Q18419038]] | [[Luisa Zeni]] | [[Arco]] | 1896 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1940 | |- | style='text-align:right'| 239 | [[:d:Q18528519|Q18528519]] | [[Elizabeth Alkin]] | | 1600 | | | |- | style='text-align:right'| 240 | [[:d:Q18529017|Q18529017]] | [[Marie Le Chene]] | [[Sedan]] | 1890-04-20 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 241 | [[:d:Q18653737|Q18653737]] | [[Zhu Feng]] | [[Ningbo]] | 1905 | [[República Popular da China]] | 1950-06-10 | [[Ficheiro:1923年18岁的朱枫就读宁波女子师范.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 242 | [[:d:Q18708671|Q18708671]] | [[Maria-Emma Schul-Martin]] | [[Dobele]] | 1896-04-05 | | 1943-12-15 | [[Ficheiro:Maria-Emma Schul-Martin.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 243 | [[:d:Q19301118|Q19301118]] | [[Marianna de Copons]] | | 1687 | | 1757 | |- | style='text-align:right'| 244 | [[:d:Q19360894|Q19360894]] | [[Marigo Zarafopoula]] | [[Kurtuluş]] | 18th century<br/>19th century | [[Imperio Otomán]] | 19th century | |- | style='text-align:right'| 245 | [[:d:Q19587490|Q19587490]] | [[Anne De Beir]] | [[Bruxas]] | 1874-12-05 | [[Bélxica]] | 1971-07-29 | |- | style='text-align:right'| 246 | [[:d:Q19826266|Q19826266]] | [[Marie-José Villiers]] | [[Cuckfield]] | 1916-04-30 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Bélxica]] | 2015-02-01 | [[Ficheiro:Marie-José Villiers.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 247 | [[:d:Q19995237|Q19995237]] | [[Lise Rischard]] | [[Eich]] | 1868-05-19 | [[Francia]] | 1940-02-28 | |- | style='text-align:right'| 248 | [[:d:Q20101056|Q20101056]] | [[Manuela Desvalls Vergós]] | | 18th century | | 1743-03-27 | |- | style='text-align:right'| 249 | [[:d:Q21589428|Q21589428]] | [[Maisie Renault]] | [[Vannes]] | 1907-12-13 | [[Francia]] | 2003-04-07 | [[Ficheiro:Maisie Renault c1940.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 250 | [[:d:Q23662224|Q23662224]] | [[Margarete Schmidt]] | | 19th century | | 1915-03 | |- | style='text-align:right'| 251 | [[:d:Q23832694|Q23832694]] | [[Jessie Jordan]] | [[Glasgow]] | 1887-12-23 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1954 | |- | style='text-align:right'| 252 | [[:d:Q24262509|Q24262509]] | [[Marie Meyer]] | [[Bloomington]] | 1897-04-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1969 | |- | style='text-align:right'| 253 | [[:d:Q24963219|Q24963219]] | [[Yelena Vavilova]] | [[Tomsk]] | 1962-11-16 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Elena Vavilova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 254 | [[:d:Q25565693|Q25565693]] | [[Lydia Oswald]] | [[Sankt Gallen]] | 1906-09-13 | [[Suíza]] | 1982 | |- | style='text-align:right'| 255 | [[:d:Q26990381|Q26990381]] | [[Clara Stauffer]] | | 1904 | [[España]]<br/>[[Alemaña]] | 1984-10-04 | [[Ficheiro:Clara Stauffer 1931.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 256 | [[:d:Q27149937|Q27149937]] | [[Clara Knecht]] | [[Schiltigheim]] | 1914 | [[Francia]] | 20th century | [[Ficheiro:Clara Knecht.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 257 | [[:d:Q30526913|Q30526913]] | [[Isabel Pedro]] | [[Montevideo]] | 1934 | | 2023-04-27 | |- | style='text-align:right'| 258 | [[:d:Q35847835|Q35847835]] | [[Elizaveta Parshina]] | [[Oryol]] | 1913 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Imperio Ruso]] | 2002-06-27 | |- | style='text-align:right'| 259 | [[:d:Q36284175|Q36284175]] | [[Hong Su-hye]] | | | [[Corea]]<br/>[[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 260 | [[:d:Q36696987|Q36696987]] | [[Noreen Riols]] | [[Floriana]] | 1926-05-09<br/>1926-05-08 | [[Reino Unido]]<br/>[[Francia]] | 2025-01-02 | [[Ficheiro:Noreen Riols, Valençay, mai 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 261 | [[:d:Q43305224|Q43305224]] | [[Euphemia Mary Goldsborough Willson]] | | 1836-06-05 | | 1896-03-10 | |- | style='text-align:right'| 262 | [[:d:Q43376512|Q43376512]] | [[Jewgenija Derjugina]] | [[Simferópol]] | 1923-10-26 | [[Unión Soviética]] | 1944-05-07 | |- | style='text-align:right'| 263 | [[:d:Q43380648|Q43380648]] | [[Dina Ovadia]] | [[Alexandría]] | 1991 | [[Exipto]]<br/>[[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 264 | [[:d:Q43380652|Q43380652]] | [[Marcelle Ninio]] | [[O Cairo]] | 1929-11-05 | [[Israel]]<br/>[[Exipto]] | 2019-10-23 | [[Ficheiro:מרסל ניניו.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 265 | [[:d:Q50559234|Q50559234]] | [[Yulia Skripal]] | [[A Valeta]] | 1984-06-20 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 266 | [[:d:Q53035426|Q53035426]] | [[Marguerite Addy]] | [[Rusholme]] | 1904-02-18 | [[Reino Unido]] | 1970 | |- | style='text-align:right'| 267 | [[:d:Q55672889|Q55672889]] | [[Marie Léonie Vanhoutte]] | [[Roubaix]] | 1888-01-13 | [[Francia]] | 1967-05-04 | [[Ficheiro:Léonie Vanhoutte.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 268 | [[:d:Q55912754|Q55912754]] | [[Elizabeth Mernin]] | [[Dungarvan|Dungarvan - Dún Garbháin]] | 1886-11-16 | [[Irlanda]] | 1957-02-18 | [[Ficheiro:Elizabeth or Lily Mernin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 269 | [[:d:Q56256551|Q56256551]] | [[Kim Eun-ju]] | | | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 270 | [[:d:Q56880116|Q56880116]] | [[Fannie Battle]] | [[Tennessee]] | 1842-09-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1924-09-24 | |- | style='text-align:right'| 271 | [[:d:Q61110364|Q61110364]] | [[Ljubov Rimm]] | | 1894 | [[Estonia]] | 1976-07-29 | |- | style='text-align:right'| 272 | [[:d:Q62911953|Q62911953]] | [[Ela Stein-Weissberger]] | [[Checoslovaquia]] | 1930-06-30 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2018-03-30 | [[Ficheiro:Ela Stein-Weissberger at Holocaust Remembrance Day 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 273 | [[:d:Q62931340|Q62931340]] | [[Herminie Vaneukem]] | [[Strépy-Bracquegnies]] | 1889-04-18 | [[Bélxica]] | 1972 | |- | style='text-align:right'| 274 | [[:d:Q63379106|Q63379106]] | [[Anna McClarmonde Chase]] | [[Ireland]] | 1809 | | 1874-12-24 | [[Ficheiro:Ann Chase (page 906 crop).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 275 | [[:d:Q63485938|Q63485938]] | [[Katharina Franziska von Wattenwyl]] | [[Chéserex]] | 1645 | [[Suíza]] | 1714-11-21 | [[Ficheiro:Katharina Franziska von Wattenwyl.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 276 | [[:d:Q64748708|Q64748708]] | [[Giliana Balmaceda]] | [[Chile]] | 1910-09-29 | [[Chile]] | | [[Ficheiro:Giliana Balmaceda.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 277 | [[:d:Q64816688|Q64816688]] | [[Ana Maria Bidegaray]] | [[Hasparren]] | 1890 | [[España]] | 1974 | [[Ficheiro:Ana Maria Bidegaray (Harparne, 1890).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 278 | [[:d:Q76245320|Q76245320]] | [[Beatrice Michiel]] | [[Venecia]] | 1553 | [[República de Venecia]] | 1613 | |- | style='text-align:right'| 279 | [[:d:Q81975746|Q81975746]] | [[Louisa d'Havé]] | [[Gante]] | 1894-07-13 | [[Bélxica]] | 1966 | [[Ficheiro:Louisa in 1920.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 280 | [[:d:Q83803178|Q83803178]] | [[Dorothy Cox]] | | 1893 | [[Estados Unidos de América]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 281 | [[:d:Q84076643|Q84076643]] | [[Yanqing Ye]] | | | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 282 | [[:d:Q84725153|Q84725153]] | [[Тамара Іванаўна Нятыкса]] | [[Serov]] | 1949-01-04 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 283 | [[:d:Q84725247|Q84725247]] | [[Lyudmila Nuikina]] | [[Верх-Уба]] | 1936-10-23 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 284 | [[:d:Q85970521|Q85970521]] | [[Amaryllis Fox]] | [[Nova York]] | 1980-09-22 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 285 | [[:d:Q91118249|Q91118249]] | [[Jeanne Dormaels]] | [[Wilsele]] | 1908-07-14 | [[Bélxica]] | 1945-03-15 | |- | style='text-align:right'| 286 | [[:d:Q98015218|Q98015218]] | [[Juana de Dios Manrique]] | | 1800 | | 1877-06-26 | |- | style='text-align:right'| 287 | [[:d:Q99583306|Q99583306]] | [[Beatriz Méndez de Vigo Montojo]] | [[Madrid]] | 1958-08-20 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 288 | [[:d:Q99762104|Q99762104]] | [[Josefina Guerrero]] | [[Lucban]] | 1917-08-05 | | 1996-06-18 | |- | style='text-align:right'| 289 | [[:d:Q104141909|Q104141909]] | [[Mary Jane Green]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 290 | [[:d:Q105426053|Q105426053]] | [[Wilhelmina van Kooten]] | [[A Haia]] | 1909-01-04 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1998-12-03 | |- | style='text-align:right'| 291 | [[:d:Q107208913|Q107208913]] | [[Josefine Brunner]] | [[Innsbruck]] | 1909-02-26 | [[Cisleitania]]<br/>[[Austria]] | 1943-09-09 | |- | style='text-align:right'| 292 | [[:d:Q107605897|Q107605897]] | [[Yehudit Yehezkeli Galili]] | [[Tiberíades]] | 1930-07-29 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:יהודית יחזקאלי גלילי.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 293 | [[:d:Q108315123|Q108315123]] | [[Yael Man]] | [[Canadá]] | 1936 | [[Israel]]<br/>[[Canadá]] | 2021-08-27 | |- | style='text-align:right'| 294 | [[:d:Q111963901|Q111963901]] | [[María Dolores Vilanova]] | [[Oviedo]] | 1960 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 295 | [[:d:Q113288770|Q113288770]] | [[Susan Hyde]] | | | [[Reino de Inglaterra]] | 1656-09-23 | |- | style='text-align:right'| 296 | [[:d:Q113334419|Q113334419]] | [[Suzy Depsy]] | [[Arques-la-Bataille]] | 1890 | [[Francia]] | No/unknown value | [[Ficheiro:La Rampe revue des (...) bpt6k5725377c 1111.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 297 | [[:d:Q115477573|Q115477573]] | [[Chirana]] | | 1500s | | | |- | style='text-align:right'| 298 | [[:d:Q115715936|Q115715936]] | [[Catherine Vitinger]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 299 | [[:d:Q116755174|Q116755174]] | [[Rachel Charlotte Biggs]] | | 1763 | | 1827 | |- | style='text-align:right'| 300 | [[:d:Q116781093|Q116781093]] | [[Kitty Schmidt]] | [[Hamburgo]] | 1882-06-25 | [[Alemaña]] | 1954-02-23 | [[Ficheiro:Kitty Schmidt 1930.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 301 | [[:d:Q117384077|Q117384077]] | [[Nataliya Pereverzeva]] | | | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Patricia Mills mug shot.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 302 | [[:d:Q117470520|Q117470520]] | [[Charlotte Spangenberg-Kann]] | [[Erfurt]] | 1909-07-23 | [[República Democrática Alemá]]<br/>[[Reich Alemán]]<br/>[[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1974-01-04 | |- | style='text-align:right'| 303 | [[:d:Q118313124|Q118313124]] | [[Urtubiako anderea]] | | 16th century | [[Lapurdi]] | | |- | style='text-align:right'| 304 | [[:d:Q121994459|Q121994459]] | [[Renée Marceau]] | [[Dammarie-les-Lys]] | 1913-08-10 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 305 | [[:d:Q122188252|Q122188252]] | [[Helen O'Brien]] | [[Bucarest]] | 1925-12-14 | | 2005-09-16 | |- | style='text-align:right'| 306 | [[:d:Q125376736|Q125376736]] | [[Marie Kristiane Arentz]] | [[Skaun Municipality]] | 1919-05-05 | [[Noruega]] | 1945-04-26 | [[Ficheiro:Marie Arentz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 307 | [[:d:Q125458245|Q125458245]] | [[Inga Lerfald]] | [[Sparbu]] | 1921-05-08 | [[Noruega]] | 1967-10-13 | [[Ficheiro:Inga Lerfald.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 308 | [[:d:Q129747691|Q129747691]] | [[Ingrid Bjørgum Eldøen]] | [[Trondheim]] | 1920-02-16 | [[Noruega]] | 1990-01-15 | [[Ficheiro:Ingrid Eldøen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 309 | [[:d:Q129750478|Q129750478]] | [[Gunvor Woldmo Foosnæs]] | [[Vikna]] | 1925-01-28 | [[Noruega]] | 1975-02-17 | [[Ficheiro:Gunvor Foosnæs.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 310 | [[:d:Q130421154|Q130421154]] | [[Oksana Mykhailivna Kotsiubynska]] | [[Chernigov|Chernihiv]] | 1898-04-28 | | 1920 | [[Ficheiro:Оксана Коцюбинська.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 311 | [[:d:Q131686055|Q131686055]] | [[Твердохлєбова Ольга Іванівна]] | [[Vinnytsia]] | 1923-12-10 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]] | 2025-03-24 | |- | style='text-align:right'| 312 | [[:d:Q132151575|Q132151575]] | [[Larissa Swirski]] | [[Odesa]] | 1910 | | 1977-05-13 | |} {{Wikidata list end}} [[Categoría:Wikipedia:Listas de mulleres con datos de Wikidata]] 68y3m9o2yxeyv097khhsognbyh5evld 0 387076 7105335 6532534 2025-06-24T10:27:24Z Autopistero20502020 127649 7105335 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Rego}} {{Lugar |nome = Surrego |imaxe = |lenda = |parroquia = Buciños |concello = Carballedo |ano = 2016 |poboación = 17 }} '''Surrego''' é un lugar da parroquia de [[Buciños, Carballedo|Buciños]] que se localiza no concello de [[Carballedo]] da [[comarca de Chantada]]. Segundo o [[Instituto Nacional de Estadística|INE]] en [[2016]] tiña 17 habitantes (8 mulleres e 9 homes). ==Toponimia== O [[topónimo]] deriva de {{Versaleta|sub reku}}, ao pé dun rego. É, pois, un [[orónimo]]<ref>{{Cita libro|título=Estudios de toponimia galega, tomo II|apelidos=Ares Vázquez|nome=Nicandro|ligazónautor=Nicandro Ares Vázquez|editorial=Real Academia Galega|ano=2013|ISBN=978-84-87987-85-4|ref=}}</ref>. Ningún outro lugar de Galicia se chama así. == Alcumes populares en Buciños == {{cita|Fidalguía en Lendorrío; Letrados, os de Trasar; Touciñeiros, en Loureiro de Arriba; Mantequeiros, en Loureiro de Abaixo; Paxareiros, os do Coedo; Manteleiros, en Surrego; Noveleiros, en Trasmonte; Galiñas chocas, no Barrio; Esparabanos, na Torre; Borristas, os de San Trocado; E Fantesía, na Eirexiña; E calcapelicos, os de Vidueiros<ref>{{Cita libro|título=Escolma de Carballedo|apelidos=Rielo Carballo|nome=Nicanor|editorial=Ed. Castrelos|ano=1976|ISBN=84-7041-041-5|páxina=124|ref=}}</ref>}} == Lugares e parroquias == === Lugares de Buciños === {{Lp Buciños}} === Parroquias de Carballedo === {{Carballedo}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Carballedo]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Lugares de Carballedo]] [[Categoría:Topónimos galegos con etimoloxía]] k8tq0ksynlp7d971s9k8wyq5wz823sa 0 387348 7104573 7077592 2025-06-23T15:22:14Z Autopistero20502020 127649 7104573 wikitext text/x-wiki {{homónimos}} O [[topónimo]] '''Cerdeiredo''' é un [[fitónimo]] que indica a presenza de [[cerdeira]]s. Pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Cerdeiredo, Valeixe, A Cañiza|Cerdeiredo]]''', lugar da parroquia de [[Valeixe, A Cañiza|Valeixe]], no concello da [[A Cañiza|Cañiza]]; *'''[[O Cerdeiredo, As Achas, A Cañiza|O Cerdeiredo]]''', lugar da parroquia das [[As Achas, A Cañiza|Achas]], no concello da [[A Cañiza|Cañiza]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Cerdeiro|Redo}} *'''[[Cerdeirido, Bemantes, Miño|Cerdeirido]]''', lugar da parroquia de [[Bemantes, Miño|Bemantes]], no concello de [[Miño]]. {{Control de autoridades}} 6mhgm60n7n1h04vq9r1npjf9pvvmf0k 0 387823 7104969 6954083 2025-06-23T21:25:16Z O Breixo 127505 7104969 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} A '''Revolución Chinesa de 1949''' ou '''Revolución Comunista Chinesa''' foi a culminación dos obxectivos do [[Partido Comunista da China]] de chegar ao poder por primeira vez dende a súa fundación no ano 1921 e a vitoria da segunda parte da [[guerra civil chinesa]]. Nos medios de comunicación oficiais, este período é coñecido como '''guerra da Liberación''' (en chinés simplificado: 解放战争; chinés tradicional: 解放戰爭; [[pinyin]]: ''Jiěfàng Zhànzhēng''). == Antecedentes == [[Ficheiro:Long-march.jpg|esquerda|miniatura|Superviventes da [[Longa Marcha]].]] Denantes da segunda guerra sino-xaponesa de 1937, o [[Kuomintang]] ou Partido Nacionalista Chinés (KMT) a mais o [[Partido Comunista da China]] (PCC) uníronse nunha fronte común contra o [[Xapón]], despois de forzar o líder do KMT, [[Chiang Kai-shek]], a rematar co conflito co PCC. Cando [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] entra en guerra despois do ataque xaponés a [[Pearl Harbor]], ambos os dous bandos mantiveron unha alianza a pesar de haberen enfrontamentos ocasionais. Durante o ano 1945, as tropas de [[Iosif Stalin|Stalin]] invadiron [[Manchuria]] despois de ser declarada a guerra contra o imperio xaponés. Despois da rendición xaponesa en agosto, os estadounidenses tentaron crear un goberno de coalición na China, mais a guerra entre ambas as dúas faccións estou axiña. == Guerra civil (1946-1949) == A banda nacionalista tiña unha vantaxe importante tanto en número de tropas coma en armas, controlaba un territorio moito máis grande con máis poboación e contou co apoio de moitos outros países do mundo. A banda comunista estaban ben establecidos ao norte e noroeste. Durante a guerra os comunistas construíran redes de gobernos locais e estableceran líderes nas diferentes cidades. Pola contra, as tropas nacionalistas máis capacitadas perderan nas primeira batallas contra o exército xaponés, mentres que as comunistas sufriran perdas menos graves. A [[Unión Soviética]], inda que desconfiada, proveu aos comunistas, mentres que os Estados Unidos aos nacionalistas con centenares de millóns de dólares en subministración militar, así como no transporte aéreo de tropas nacionalistas dende o centro da China a Manchuria, unha área de moita importancia estratéxica para Chiang Kai-shek. Kai-shek decidiu enfrontarse contra o [[Exército Popular de Liberación|EPL]] en Manchuria. A forza numérica comunista inicial era de 1,27 millóns de combatentes, incrementándose a 2,68 millóns no ano 1945.<ref>[http://news.sohu.com/20081024/n260231630.shtml 中国缘何未参加驻日占领军 候选部队内战被歼灭]</ref> Por outra banda, as tropas nacionalistas en xullo de 1946 eran 4,3 millóns, das cales 2,2 millóns estaban ben adestradas e preparadas para combater en campo aberto,<ref>中华民国国民政府军政职官人物志 P374</ref> mentres que o resto estaban mal adestrados e equipados.<ref>国民党在台湾 P182</ref><ref>铁血铸盾 P116</ref> A perda da batalla de Liaoshen foi un punto de inflexión militar. Mao, xacando, puxo en marcha a reforma agraria e o repartimento das terras entre os máis pobres, que incrementou o apoio entre a poboación chinesa. O goberno nacionalista tamén tratou de obter apoio popular a través de reformas internas e eliminando as desavinzas. O esforzo fracasou a causa da corrupción e o caos político e económico. A represión política alineou as elites liberais e urbanas que eran escépticas sobre o comunismo, mais afondou máis no receo cara aos nacionalistas. Engorde, unha [[hiperinflación]] de arredor dun 14 % diario,<ref>{{Cita web|url=http://fundamentos-economia-uns.blogspot.com.es/2014/04/9-casos-de-hiperinflacion-para-no-imitar.html|páxina-web=Fundamentos de la Economía|título=Fundamentos de la Economía: 9 casos de hiperinflación para no imitar|data-acceso=12 de novembro de 2016|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20161113045709/http://fundamentos-economia-uns.blogspot.com.es/2014/04/9-casos-de-hiperinflacion-para-no-imitar.html|dataarquivo=13 de novembro de 2016|urlmorta=yes}}</ref> destruíu a clase media que fora o principal apoio do goberno. A finais de 1948, o apoio nacionalista era baixo. En xaneiro de 1949, Pequín, entón coñecido como Beiping, entrégase ao EPL sen loitar. Entre abril e novembro, as principais cidades chinesas caeron a mans comunistas coa mínima resistencia. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{Portal|China}} === Bibliografía === * Franke, W., ''A Century of Chinese Revolution, 1851-1949'' (Basil Blackwell, Oxford, 1970). * Blanco, Lucien. Origins of the Chinese Revolution, 1915-1949. Stanford University Press, 1971. Capítulo 1, páxinas 1-26 (arquivo). -- en CÉRIUM (Centre d’études et de recherches internationales) na Universidade de Montreal. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerra civil chinesa]] 7jcc1mclnpd3k0r733yxn6k68vs75c9 0 389748 7104970 6964462 2025-06-23T21:25:51Z O Breixo 127505 7104970 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Sack of Rome by the Visigoths on 24 August 410 by JN Sylvestre 1890.jpg |descrición_imaxe = ''O saqueo de Roma polos bárbaros en 410'' por Joseph-Noël Sylvestre. |resultado = Vitoria dos [[visigodos]] |combatentes1 = [[Imperio Romano de Occidente]] |combatentes2 = [[Visigodos]] |comandante1 = [[Flavio Honorio]] |comandante2 = [[Alarico I]]<br />[[Ataúlfo (rei)|Ataúlfo]] |soldados1 = Descoñecidos |soldados2 = Posiblemente 40&nbsp;000<ref name="Peter Heather 2006 page 224">Peter Heather, ''The Fall of the Roman Empire: A New History of Rome and the Barbarians'' (Oxford University Press, 2006), páxina 224.</ref> |baixas1 = Descoñecidas |baixas2 = Descoñecidas }} O '''saqueo de Roma''' ocorreu o [[24 de agosto]] de [[410]]. A cidade foi atacada polos [[visigodos]] liderados polo [[Alarico I|rei Alarico]]. Daquela, [[Roma]] xa non era a capital do [[Imperio Romano de Occidente]], sendo substituída nesa función por [[Mediolanum]] en 286 e por [[Rávena]] en 402. Porén, a cidade mantiña o seu status de "cidade eterna" e de centro espiritual do Imperio. O [[saqueo]] tivo un enorme impacto tanto para os aliados como para os inimigos do Imperio. Esa foi a primeira vez en case 800 anos que Roma caía ante un inimigo estranxeiro. O [[Batalla de Alia|anterior saqueo de Roma]] fora conseguido polos [[galos]] liderados por [[Breno (século -IV)|Breno]] en -390 ou -387/6. O saqueo de 410 é considerado como un fito na [[caída do Imperio Romano de Occidente]]. [[Xerome de Estridón]], que vivía en [[Belén]] daquela, escribiu que "A cidade que tomara o mundo enteiro foi tomada."<ref name="Jerome127">St Jerome, ''Letter CXXVII. To Principia'', [[s:Nicene and Post-Nicene Fathers: Series II/Volume VI/The Letters of St. Jerome/Letter 127]] paragraph 12.</ref> == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === * Michael Kulikowski, Rome's Gothic Wars: From the Third Century to Alaric, Cambridge University Press, 2007. === Outros artigos === * [[Saqueo de Roma (1527)]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:410]] [[Categoría:Roma]] [[Categoría:Historia antiga de Italia]] [[Categoría:Historia de Italia do século V]] 686cj2cf47ta34zis31i4ohyth7r2jr 7104971 7104970 2025-06-23T21:26:04Z O Breixo 127505 7104971 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Sack of Rome by the Visigoths on 24 August 410 by JN Sylvestre 1890.jpg |descrición_imaxe = ''O saqueo de Roma polos bárbaros en 410'' por Joseph-Noël Sylvestre. |resultado = Vitoria dos [[visigodos]] |combatentes1 = [[Imperio Romano de Occidente]] |combatentes2 = [[Visigodos]] |comandante1 = [[Flavio Honorio]] |comandante2 = [[Alarico I]]<br />[[Ataúlfo (rei)|Ataúlfo]] |soldados1 = Descoñecidos |soldados2 = Posiblemente 40&nbsp;000<ref name="Peter Heather 2006 page 224">Peter Heather, ''The Fall of the Roman Empire: A New History of Rome and the Barbarians'' (Oxford University Press, 2006), páxina 224.</ref> |baixas1 = Descoñecidas |baixas2 = Descoñecidas |imaxe_tamaño=200}} O '''saqueo de Roma''' ocorreu o [[24 de agosto]] de [[410]]. A cidade foi atacada polos [[visigodos]] liderados polo [[Alarico I|rei Alarico]]. Daquela, [[Roma]] xa non era a capital do [[Imperio Romano de Occidente]], sendo substituída nesa función por [[Mediolanum]] en 286 e por [[Rávena]] en 402. Porén, a cidade mantiña o seu status de "cidade eterna" e de centro espiritual do Imperio. O [[saqueo]] tivo un enorme impacto tanto para os aliados como para os inimigos do Imperio. Esa foi a primeira vez en case 800 anos que Roma caía ante un inimigo estranxeiro. O [[Batalla de Alia|anterior saqueo de Roma]] fora conseguido polos [[galos]] liderados por [[Breno (século -IV)|Breno]] en -390 ou -387/6. O saqueo de 410 é considerado como un fito na [[caída do Imperio Romano de Occidente]]. [[Xerome de Estridón]], que vivía en [[Belén]] daquela, escribiu que "A cidade que tomara o mundo enteiro foi tomada."<ref name="Jerome127">St Jerome, ''Letter CXXVII. To Principia'', [[s:Nicene and Post-Nicene Fathers: Series II/Volume VI/The Letters of St. Jerome/Letter 127]] paragraph 12.</ref> == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === * Michael Kulikowski, Rome's Gothic Wars: From the Third Century to Alaric, Cambridge University Press, 2007. === Outros artigos === * [[Saqueo de Roma (1527)]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:410]] [[Categoría:Roma]] [[Categoría:Historia antiga de Italia]] [[Categoría:Historia de Italia do século V]] eyffara2ujpwok794l4p0dr93turwo9 0 390681 7104973 6720499 2025-06-23T21:27:16Z O Breixo 127505 7104973 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento|resultado=Perda significativa de vidas e propiedades. Fracaso estratéxico alemán. Desperdicio de poder aéreo nazi con pouco impacto no esforzo de guerra británico.|comandante1={{GBRb}} [[Winston Churchill]]<br /></span>{{GBRb}} [[Hugh Dowding]]<br />{{GBRb}} [[Frederick Pile]]|comandante2=[[Ficheiro:Flag of Germany 1935.svg|borda|22px]] [[Adolf Hitler]]<br />[[Ficheiro:Flag of Germany 1935.svg|borda|22px]] [[Hermann Göring]]|baixas1=43 000 civís mortos<br />139 000 civís feridos<br />1 023 [[caza (avión)|cazas]]<br />376 [[bombardeiro]]s<br />148 aeronaves de patrulla<br />1 042 tripulantes e aviadores mortos|baixas2=2 265 [[Aviación militar|avións]]<br />3 363 tripulantes e aviadores mortos}} A '''Blitz''' ('relampo', en [[Lingua alemá|alemán]]) foi a campaña de bombardeos estratéxicos realizada na [[segunda guerra mundial]] pola Luftwaffe - a aviación [[Alemaña nazi|alemá]] - contra o [[Reino Unido]], entre o [[7 de setembro]] de [[1940]] e o [[10 de maio]] de [[1941]]. O nome provén da contracción popular inglesa da palabra [[Lingua alemá|alemá]] ''Blitzkrieg'' ('guerra relampo'). Aínda que atinxise varias cidades en [[Inglaterra]], comezou co bombardeo de [[Londres]], que se seguiu por 57 noites consecutivas.<ref>Ou 76 noites consecutivas, dependendo da fonte ou se considerando o día 2 de novembro (con clima nebuloso demais para bombardeos) [http://www.museumindocklands.org.uk/English/EventsExhibitions/Themes/DocklandsWar/Docklandsatwar1.htm] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110215092753/http://www.museumindocklands.org.uk/English/EventsExhibitions/Themes/DocklandsWar/Docklandsatwar1.htm|date=15 de febreiro de 2011}} [http://ccw.politics.ox.ac.uk/events/archives/tt05_stansky_paper.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090326123928/http://ccw.politics.ox.ac.uk/events/archives/tt05_stansky_paper.pdf|date=26 de marzo de 2009}}</ref> Ao final de [[1941]], máis de 43 000 civís, a metade deles en Londres, foron vitimados polas bombas, e máis dun millón de casas destruídas ou damnificadas só na rexión londiniense.<ref>{{Cita web |url=http://myweb.tiscali.co.uk/homefront/arp/arp4a.html |título=Air Raid Precautions - Deaths and injuries |data-acceso=09 de outubro de 2017 |data-arquivo=08 de marzo de 2007 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20070308060050/http://myweb.tiscali.co.uk/homefront/arp/arp4a.html |url-morta=yes }}</ref><ref>{{Cita web |url=http://www.museumoflondon.org.uk/archive/exhibits/blitz/changing/changing.htm |título=Museum of London: Remembering the Blitz |data-acceso=09 de outubro de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20070712082149/http://www.museumoflondon.org.uk/archive/exhibits/blitz/changing/changing.htm |dataarquivo=12 de xullo de 2007 |urlmorta=yes }}</ref> Londres non foi a única cidade bombardeada pola Luftwaffe durante a Blitz. Outros centros militares e industriais importantes, como [[Belfast]], [[Birmingham]], [[Bristol]], [[Cardiff]], [[Coventry]], [[Glasgow]], [[Sheffield]], [[Swansea]], [[Liverpool]], Hull, [[Manchester]], [[Portsmouth]], Plymouth e [[Southampton]] sufriron intensos ataques aéreos que provocaron un alto número de vítimas. Os alemáns fracasaron completamente en atinxir o obxectivo da Blitz, que sería minar a moral do pobo británico e facilitar unha potencial invasión da Gran Bretaña. En maio de [[1941]], a ameaza da inminente invasión pasara, e [[Adolf Hitler|Hitler]] redireccionou a súa atención para o leste da [[Europa]]. Aínda que os alemáns nunca máis conseguisen bombardear a Gran Bretaña en larga escala novamente, continuaron con ataques menores durante a guerra, elevando o número de vítimas civís para 51 509. En [[1944]], o desenvolvemento das bombas voadoras V-1 e V-2 permitiron que a Alemaña, unha vez máis, atacase Londres: desta vez, con armas lanzadas a partir do continente europeo. No total, as armas V mataron 8 938 civís en Londres e no sueste.<ref>{{Cita web |url=http://london.iwm.org.uk/upload/package/4/dday/pdfs/VWeaponsCampaign.pdf |título=Imperial War Museum: The V Weapons Campaign Against Britain, 1944-1945 |data-acceso=09 de outubro de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110801231204/http://london.iwm.org.uk/upload/package/4/dday/pdfs/VWeaponsCampaign.pdf |dataarquivo=01 de agosto de 2011 |urlmorta=yes }}</ref> == Preludio == [[Ficheiro:Hyde_Park_Anti-aircraft_guns_H_993.jpg|dereita|miniatura|Artillaría antiaérea en Hyde Park, en [[Londres]]]] Tras a [[Batalla de Francia]], a [[Batalla de Inglaterra|Batalla da Gran Bretaña]] tivo inicio en xullo de [[1940]]. De xullo a setembro, a Luftwaffe atacou frontalmente o escuadrón da [[Royal Air Force]], esperando obter superioridade aérea antes da invasión. Parte da estratexia foi o bombardeo de pistas de pouso, destruíndo así a posibilidade do comando aéreo combater unha invasión. Ataques simultáneos a fábricas de aeronaves foron realizados para evitar que a Gran Bretaña repuxese as súas perdas. Ao final de agosto de [[1940]], data comunmente asociada ao inicio da Blitz, a Luftwaffe atacou albos industriais en [[Birmingham]] e [[Liverpool]]. Tales ataques eran parte do aumento das incursións nocturnas, consecuencia do alto índice de baixas inflixidas en bombardeiros alemáns á luz do día. Durante un ataque sorpresa en Thames Haven, en [[24 de agosto]], algunhas aeronaves alemás sobrevoaron Londres, lanzando bombas nas rexións leste e nordeste da cidade, en Bethnal Green, Hackney, Islington, Tottenham e Finchley. En vinganza, os británicos atacaron [[Berlín]] na noite seguinte, bombardeando Kreuzberg e Wedding e provocando 10 mortes. Hitler, supostamente furioso, reuniuse en [[5 de setembro]] co alto comando da Luftwaffe, lanzando unha directriz que estabelecía "ataques disruptivos contra a poboación e defensas aéreas das principais cidades británicas, incluíndo Londres, día e noite". A Luftwaffe cumpriu a orde, aliviando a presión nos campos de pouso da RAF. Antes do inicio da Blitz, estimativas tenebrosas apuntaban que unha campaña de bombardeo alemá provocaría un alto número de vítimas. Un informe do Departamento de Saúde británico, entregada a mediados de [[1939]], calculaba que durante os seis primeiros meses de ataque aéreo, morrerían 600 000  e 1 200 000 serían feridas.<ref name="Blitz on Britain 1939–45">Price, Alfred. ''Blitz on Britain 1939–45'', Sutton Publishing (2000), [//pt.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/0750923563 ISBN 0-7509-2356-3]</ref> Tales previsións probaron ser unha exaxeración, principalmente por seren baseadas en hipóteses erróneas canto ao número de bombardeiros alemáns dispoñíbeis e o número de baixas causadas por cada bomba. Mesmo así, levou á evacuación en masa de aproximadamente 650 000 nenos para o interior. == Primeira fase == [[Ficheiro:NA-306-NT-3163V.jpg|dereita|miniatura|Nenos no East End de Londres, desabrigados polas bombas dos ataques Nazi, agardan ao lado da pila de cascallos do que fóra a súa casa. Setembro de 1940 (''National Archives'')]] As primeiras incursións intencionais en Londres foron miradas principalmente no Porto de Londres, provocando serios danos. Ao final da tarde de [[7 de setembro]], 364 bombardeiros atacaron, escoltados por 515 cazas. Outros 133 bombardeiros volveron a atacar na mesma noite. Moitas das bombas dirixidas aos peiraos caeron en áreas residenciais, matando 436 londinienses e ferindo 1 666. Poucas [[Defensa antiaérea|armas antiaéreas]] contaban con sistemas de control de mira, e as febles luces de busca eran normalmente inútiles en altitudes por enriba de 12 000 pés. Mesmo a fortificada Cabinet War Rooms, un ''búnker'' secreto no subterráneo escondido so o Departamento do Tesouro, era vulnerábel a un impacto directo. Poucos cazas eran capaces de operar durante a noite, e a rede de [[radar]]es en terra era limitada. Durante o primeiro ataque, só 92 pezas de artillaría estaban dispoñíbeis para defender Londres. As defensas da cidade foron rapidamente reorganizadas polo xeneral ''sir'' Frederick Pile, comandante-en-xefe do Comando Antiaéreo, e, en [[11 de setembro]], o dobre de pezas estaba dispoñíbel e prontas para uso. Isto produciu un encoro visualmente moi máis impactante que aumentou a moral civil, e aínda que tivese pouco efecto contra os ataques, alentaron os equipos de bombardeo inimigas a largar súas cargas antes de alcanzaren o seu albo. No decorrer da primeira fase da Blitz, os ataques eran realizados durante o día e durante a noite. Entre 100 e 200 bombardeiros atacaron Londres noite tras noite, de mediados de setembro até novembro. A maioría eran alemáns, con algunhas aeronaves [[italia]]nas engalando da [[Bélxica]]. [[Birmingham]] e [[Bristol]] foron atacadas o [[15 de outubro]], e a incursión máis pesada da guerra—envolvendo 400 bombardeiros e durando seis horas—atinxiu Londres. A RAF contra-atacou con 41 cazas, derrubando só un bombardeiro [[Heinkel]]. A mediados de novembro, os alemáns xa tiraran máis de 13 000 toneladas de [[explosivo]]s e máis de 1 millón de bombas incendiarias, cunha perda de aeronaves de menos do 1% (a pesar das baixas inherentes aos voos e pousos nocturnos). == Segunda fase == [[Ficheiro:Heinkel He 111 over Wapping, East London.jpg|miniatura|Un avión bombardeiro alemán [[Heinkel He 111]] sobrevoando unha cidade da Inglaterra.]] [[Ficheiro:Coventry_bomb_damage_H5600.jpg|dereita|miniatura|O centro da cidade de [[Coventry]] tras os ataques devastadores do 14 e 15 de novembro de 1940]] De novembro de 1940 a febreiro de 1941, a Luftwaffe atacou cidades industriais e portuarias. Entre os albos estaban [[Coventry]], [[Southampton]], [[Birmingham]], [[Liverpool]], Clydebank, [[Bristol]], Swindon, Plymouth, [[Cardiff]], [[Manchester]], [[Sheffield]], [[Swansea]], [[Portsmouth]], e Avonmouth. Durante este período, catorce ataques foron dirixidos a [[Porto (comunicacións)|portos]], nove contra cidades industriais e oito contra Londres. A incursión máis devastadora ocorreu probabelmente no anoitecer de [[29 de decembro]], cando aeronaves alemás atacaron a [[Cidade de Londres]] con bombas incendiarias e explosivas, provocando o chamado entón "Segundo [[Grande incendio de Londres|grande Incendio de Londres]]". As defensas antiaéreas continuaban obviamente febles, e as perdas alemás eran sustentábeis—soamente 133 aeronaves durante catro meses. No entanto, o Alto Comando alemán comezou a dubidar que os bombardeos puidesen posibilitar a invasión da Gran Bretaña, pois a RAF continuaba operante. Mentres tanto, os preparatorios para a invasión da [[Unión Soviética]] estaban en curso, e tiñan maior prioridade do que derrotar o Reino Unido. == Ataques finais == [[Ficheiro:Blitzaftermath.jpg|miniatura|Bombeiros combatendo o fogo en predios arruinados]] En febreiro de 1941, [[Karl Dönitz]] convenceu Hitler a atacar [[Porto (comunicacións)|portos]] en apoio á campaña da [[Kriegsmarine]] na [[Batalla do Atlántico]]. Hitler lanzou unha directriz en [[6 de febreiro]] ordenando que a Luftwaffe concentrase os seus esforzos en portos, principalmente os de Plymouth, Clydebank, [[Portsmouth]], [[Bristol]], Avonmouth, [[Swansea]], [[Liverpool]], [[Belfast]], Hull, [[Sunderland]] e [[Newcastle upon Tyne|Newcastle.]] Entre o [[19 de febreiro]] e o [[12 de maio]], a Alemaña realizou 51 ataques directos contra esas cidades, con só 7 dirixidos a Londres, Birmingham, Coventry e [[Nottingham]]. Xa entón a ameaza dunha invasión inminente pasara, co fracaso de Alemaña en obter o requisito da superioridade aérea. Os bombardeos agora eran mirados principalmente na destrución de albos industriais, mais tamén proseguiron co obxectivo de diminuír a moral da poboación civil, e, a este respecto, os ataques eran vistos claramente polos británicos como unha tentativa de inflixir terror na poboación.<ref>[http://books.google.co.uk/books?id=hMFA8FJ1KXMC&pg=PA45&vq=terror&source=gbs_search_r&cad=1_1&sig=wUjPYPLnx5CMEr61BonZwxyPYtw ''Strategy for defeat: the Luftwaffe 1933-1945''], p.45</ref><ref>{{Cita web |url=http://www.century-of-flight.net/Aviation%20history/WW2/blitz.htm |título=Bombing raids of World War Two |data-acceso=09 de outubro de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20171104084422/http://www.century-of-flight.net/Aviation%20history/WW2/blitz.htm |dataarquivo=04 de novembro de 2017 |urlmorta=yes }}</ref> As defensas antiaéreas foron melloradas, cun crecente número de radares en terra guiando ataques nocturnos, pezas de artillaría e luces de busca. A partir do principio de 1941, as perdas mensuais da Luftwaffe comezaron a aumentar. A inminente invasión da Unión Soviética obrigou o poder aéreo alemán a se mover para o leste, e a Blitz cesou en maio de 1941. O último grande ataque en Londres foi o [[10 de maio]]: 515 bombardeiros destruíron ou damnificaron varios predios importantes, como o [[Museo Británico]], o [[Palacio de Westminster]] e o Palacio de St. James. A incursión causou máis vítimas que calquera outra: 1 364 mortos e 1 616 seriamente feridos. Seis días despois, 111 bombardeiros atacaron Birmingham; este sería o último grande ataque a unha cidade británica por aproximadamente un ano e medio. == Mudanza de sentido do termo no portugués brasileiro == No [[Brasil]], o termo ''blitz'' [blíts] tornouse un [[Substantivo|substantivo común]], con dous sentidos: * Ataque aéreo intenso e feito de sorpresa * Batida policía feita de imprevisto<ref>''Dicionário escolar da língua portuguesa/Academia Brasileira de Letras''. 2ª edição. São Paulo. Companhia Editora Nacional. 2008. p. 217.</ref> == Notas e referencias == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Segunda guerra mundial]] * [[Batalla de Inglaterra|Batalla da Gran Bretaña]] * [[V-1]] * [[V-2]] === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20070311005143/http://www.liverpoolmuseums.org.uk/nof/blitz/ Liverpool Blitz] - Experiencia de 24 horas nunha cidade sobre fogo do Blitz {{Control de autoridades}} [[Categoría:Segunda guerra mundial]] ro026dlri2gr7edgjhxc3hl1zophhju 0 391177 7105214 6998401 2025-06-24T05:15:35Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105214 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''María Camiño Noia Campos''', máis coñecida como '''Camiño Noia''', nada en [[Santiago de Compostela]] o [[21 de setembro]] de [[1945]], é unha profesora e escritora galega. == Traxectoria == En 1963 comezou os seus estudos na [[Universidade de Santiago de Compostela]], onde obtivo a licenciatura en Filosofía e Letras en 1968. Cos compañeiros de facultade, sobre todo con [[María do Carmo Ríos Panisse]] e [[Carlos Casares]], deu os primeiros pasos no mundo galeguista en 1966. Participou na asociación da xuventude católica de estudantes (JEC), onde descubriu a militancia polas liberdades que a fai presente nas manifestacións do 1968.<ref>Gómez Clemente (2012) “Camiño Noia: a afouteza do compromiso” en ''Sementar para os que veñan. Homenaxe a Camiño Noia.'' Vigo.Universidade de Vigo, 7. Gurriarán, Ricardo ''Inmunda Escoria'', Xerais, Santiago de Compostela, 2010.</ref> Empezou este mesmo ano unha vida académica de profesora axudante no seminario de Literatura Española da mesma facultade, ao tempo que traballou como pioneira nos primeiros pasos da normalización académica da lingua galega. A súa tese de licenciatura sobre a [[Nova narrativa galega]] é a primeira que se presentou en lingua galega. <ref>Alonso Montero, X. (1969) ''O que cómpre saber da lingua galega.''Lugo. Editorial Alborada, 109, nota 11.</ref>Trasladouse a Vigo en 1969 para participar na creación do centro “Curros Enríquez”, primeiro colexio mixto ''de facto'' de educación secundaria e actúa como directora da parte feminina. Neste tempo entrou a formar parte da xunta directiva de “Asociación Cultural de Vigo” baixo a presidencia de [[Camilo Nogueira Román]]. En 1975 chámana para impartir a materia de lingua galega no Colexio Universitario de Vigo, que estaba financiado pola Caixa de Aforros. En 1980 defendeu a súa tese de doutoramento, ''Descrición e medida do bilingüismo en dous grupos de escolares da zona de Vigo''. Foi profesora en cursos de perfeccionamento do profesorado en lingua galega, elaborou material didáctico como ''Lúa Nova IV'' (1980), ''Lingua'' (1985) primeiro manual de lingua galega para estudos preuniversitarios, e o ''Diccionario de sinónimos da lingua galega'' (1997) con [[Xosé María Gómez Clemente]] e [[Pedro Benavente]]. Foi fundadora de [[Edicións Xerais de Galicia]] en 1978 con [[Xulián Maure Rivas]] e [[Germán Sánchez Ruipérez]], da que foi a primeira secretaria do consello de administración. <ref>{{Cita audiovisual|título=Camiño Noia Campos|autor=Galegos.galiciadixital.|url=http://galegos.galiciadigital.com/es/mar%C3%AD-cami%C3%B1o-noia-campos|data=|medio=}}</ref> Catedrática de Lingua e Literatura galegas na [[Universidade de Vigo]], foi directora do Colexio Universitario de Vigo e decana da Facultade de Filoloxía da Universidade de Vigo. Fundou ''Viceversa. Revista Galega de Tradución'' en 1995, con outros membros de [[Asociación de Tradutores Galegos]], revista da que foi directora durante varios anos. En 1989 inaugurou a Cátedra de Estudos Galegos en Nova York cun curso sobre a Nova Narrativa Galega. <ref>Gómez Clemente (2012, 9)</ref>En 1991 visitou a École de Traducteurs et d’Interprètes da [[Universidade de Xenebra]] para obter información para a elaboración do plan de estudos da nova licenciatura de Tradución e Interpretación que coordinou na Universidade de Vigo. <ref>Gómez Clemente (2012, 26)</ref> Foi profesora convidada durante tres cursos (2000, 2001 e 2003) na Facultade de Letras da [[Universidade de Buenos Aires]] (UBA). En 2011 coordinou en Galicia (Vigo, Mondariz, Santiago) o VI Encontro do ''Groupe de Recherche européen sur Narrative orale'' (GRENO/ERGON) recollido na publicación ''Imaxes de muller. Representación da feminidade en mitos, contos e lendas''. <ref>Noia, C. (ed.) (2012) ''Imaxes de muller. Representación da feminidade en mitos, contos e lendas.''Vigo. Universidade de Vigo.</ref> Como directora do Departamento de Lingua e Literatura Galegas de Universidade de Vigo actuou de madriña nos doutoramentos ''[[honoris causa]]'' de [[Xosé Filgueira Valverde]] (1996) e mais [[Xosé Luís Méndez Ferrín]] (1999). Colaborou nas revistas ''[[Grial (revista)|Grial]]'', ''[[Verba]]'', ''[[Festa da Palabra Silenciada]]'', ''[[Boletín Galego de Literatura]]'', ''[[Anuario de Estudios Literarios Galegos]]'', ''Viceversa'' e ''[[Revista de Dialectología y Tradiciones Populares]]''. == Outras responsabilidades == Participou como socia fundadora na creación da Asociación de Tradutores Galegos en abril de 1984, en Vigo, da que foi tesoureira desde xuño de 2006 ata decembro de 2011. <ref>Gómez Clemente 2012, p. 26.</ref> Membro do con sello de redacción da revista ''[[Festa da palabra silenciada]]'', fundada en Vigo en 1980. Membro do consello de redacción do ''[[Anuario de Estudios Literarios Galegos]]'' desde a súa fundación en Vigo en 1992. Fundadora, e directora durante os catro primeiros anos, de ''[[Viceversa. Revista galega de tradución]]'', creada en 1995 pola [[Asociación de Tradutores Galegos]] e o Departamento de Filoloxía Galega da Universidade de Vigo. Membro do [[Centro PEN Galicia|PEN Clube de Galicia]] por unanimidade dos membros desde o 21 de marzo de 2000. <ref>Gómez Clemente 2012, p. 26.</ref>Membro do Comité asesor da Comisión 11 de Humanidades (Filosofía, Filoloxía e Lingüística) da Comisión Nacional Evaluadora de la Actividad Investigadora, organismo dependente da Secretaría de Estado de Educación y Universidades del Ministerio de Educación, Cultura y Deporte para a avaliación das solicitudes de sexenios na área científica de Filoloxía Galega e Portuguesa durante dous anos, do 23 de decembro de 2002 a marzo de 2005.<ref>Gómez Clemente 2012, p. 27.</ref> Membro do panel de expertos do programa de ANECA desde febreiro de 2009. Membro do Consello asesor de ''Diccionario histórico de la traducción en España'' (Madrid: Gredos, 2009). ==Vida persoal== Casou con Xulián Maure e é nai da médica [[Brenda Maure Noia]] e da arquitecta [[Elena Maure Noia]]. == Obras == * ''Lúa Nova IV'' (1980) * Edición de ''[[Néveda]]'' de [[Francisca Herrera Garrido]] (1982, [[Edicións Xerais de Galicia]]) *''A nova narrativa galega'' (1992) *''Palabra de muller'' (1992) *''Historia da tradución galega'' (2004) *''Contos galegos de tradición oral'' (2002). Foi traducida ao castelán.<ref>{{Cita web|título=Cuentos gallegos de tradicion oral|url=http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=3427|páxina-web=bibliotraducion.uvigo.es|data-acceso=2019-11-08|data-arquivo=27 de maio de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200527213942/http://bibliotraducion.uvigo.es/traduccions_ver.php?id=3427|url-morta=yes}}</ref> *''Catálogo tipolóxico do conto galego de tradición oral : clasificación, antoloxía e bibliografía'' &nbsp;(2010). Servizo de Publicacións da Universidade de Vigo. *''Alvaro Cunqueiro. Trinta poemas. Selección e comentarios de Camiño Noia'' (2014) === Obras colectivas === * ''Lingua'' (1985) * ''Women Writers of Spain'' (Nova York, 1986) * ''Double Minorities of Spain'' (Nova York, 1994) * ''Diccionario de sinónimos da lingua galega'' (Galaxia, 1997) <ref>Esta obra é a base do dixital http://sli.uvigo.es/sinonimos/</ref> * ''Diccionario histórico de la traducción en España.'' (2009) Madrid: Gredos, == Premios e distincións == * Premio de investigación da [[Deputación Provincial de Pontevedra]] (1982) * Axuda á creación literaria na modalidade de ensaio e investigación do Ministerio de Cultura (1990) * Bolsa de investigación da Cátedra Filgueira Valverde (1996-2000) * AULIGA réndelle homenaxe como fundadora da Facultade de Tradución da Universidade de Vigo (2004) * Bolsa de investigación da Xunta de Galicia para o proxecto “Tipoloxía da narrativa medieval e oral” (2004-2007) * [[Premio Plácido Castro]] de 2012 á tradución de ''[[O gran Meaulnes]]'' de [[Alain-Fournier]] <ref>[https://praza.gal/cultura/lourenzo-marono-e-elena-sherevera-e-camino-noia-premios-de-traducion-placido-castro "Lourenzo Maroño e Elena Sherevera e Camiño Noia, Premios de Tradución Plácido Castro"] (26/11/2012). [[Praza.gal]].</ref> * ''Sementar para os que veñen. Homenaxe a Camiño Noia.'' Universidade de Vigo 2012. * Nomeada Profesora Emérita da Universidade de Vigo (2015) * O Concello de Arteixo decidiu darlle a unha nova rúa da zona residencial de Baer o nome de María Camino Noya Campos.<ref>Rúa de Arteixo. María Camino Noya Campos https://goo.gl/maps/9b7RmoUSZW3eLUDw9</ref> == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === {{Refempeza}} * {{Cita libro |artigo= |título=[[Dicionario biográfico de Galicia]] |ano=2010-2011 |volume= |páxina= |editorial=[[Ir Indo|Ir Indo Edicións]] }} * {{Cita enciclopedia |autor= |artigo= |enciclopedia=[[Gran Enciclopedia Galega Silverio Cañada]] |tipo=[[DVD]] |editorial=[[Grupo El Progreso|El Progreso]] |ano=2005 |isbn=84-87804-88-8 }} * {{Cita libro |apelidos={{Versaleta|Fernández del Riego}} |nome=F. |ligazónautor=Francisco Fernández del Riego |edición=2ª |título=[[Diccionario de escritores en lingua galega]] |editorial= [[Ediciós do Castro|Do Castro]] |ano=1992 |ano-orixinal=1990 |páxina= |isbn=84-7492-465-0 |ref=harv }} * {{Cita libro |apelidos-editor={{Versaleta|Vilavedra}} |nome-editor=Dolores |ligazón-editor=Dolores Vilavedra |ano=1995 |título=[[Diccionario da literatura galega]]. Autores |volume=I |páxina= |localización=[[Vigo]] |editorial=[[Editorial Galaxia]] |isbn=84-8288-019-5 |ref=harv }} {{Reftermina}} === Ligazóns externas === * [http://galegos.galiciadigital.com/gl/mar%C3%AD-cami%C3%B1o-noia-campos Ficha en galegos.info] * [http://webh03.webs.uvigo.es/maria-do-camino-noia-campos/ Currículo na Universidade de Vigo] * [https://issuu.com/castroforte/docs/homenaxe_cami_o_artigoxm X. M. Gómez Clemente “A afouteza do compromiso”]{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Noia Campos, Camino}} [[Categoría:Alumnos da Universidade de Santiago de Compostela]] [[Categoría:Profesores da Universidade de Vigo]] [[Categoría:Escritores de Galicia en lingua galega]] [[Categoría:Nados en Santiago de Compostela]] [[Categoría:Nados en 1945]] [[Categoría:Enciclopedistas de Galicia]] [[Categoría:Tradutores ao galego]] eiumkhdbzifp5xo44sitdg7ng7taswz 0 391703 7104974 6963369 2025-06-23T21:27:47Z O Breixo 127505 7104974 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Delft 1580 Braun Hogenberg.jpg |descrición_imaxe = [[Mapa]] de [[Delft]] de [[1580]] |resultado = Derrota española |combatentes1 = [[Ficheiro:Statenvlag.svg|20px]] [[Provincias Unidas]]<br />[[Ficheiro:Flag of England.svg|20px]] [[Reino de Inglaterra]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Flag of Cross of Burgundy.svg|20px]] [[Imperio Español]] |comandante1 = [[Guillerme I de Orange-Nassau]]<br />[[Thomas Morgan]] |comandante2 = [[Francisco de Valdez]]<br />[[Julián Romero]] |soldados1 = 6 000 soldados (1 000 en Delft) |soldados2 = 4 000 soldados |baixas1 = Descoñecidas pero escasas |baixas2 = 700 mortos }} A '''batalla de Delft''', tamén coñecida como '''defensa de Delft''', foi un enfrontamento militar enmarcado nas [[Guerra de Flandres|guerras dos oitenta anos]] e [[Guerra anglo-española de 1585-1604|anglo-española]], que tivo lugar en outubro de [[1573]] nas aforas da cidade de [[Delft]], na [[Holanda Meridional]], daquela pertencente ás [[Provincias Unidas]] e actualmente aos [[Países Baixos]]. Sostiveron esta batalla unha pequena alianza [[Inglaterra|anglo]]-[[Provincias Unidas|holandesa]], con [[Thomas Morgan]] ao mando, contra a ofensiva [[España|española]] dirixida por [[Francisco de Valdez]]. O [[Forzas Armadas de España|exército español]] foi derrotado e forzado a retirarse.<ref>Tillotson, John. ''Stories of the wars, 1574-1658, from the rise of the Dutch republic to the death of O. Cromwell''. Oxford University. 1865 Páxina 13.</ref> == Contexto histórico == O gobernador español dos [[Países Baixos (rexión histórica)|Países Baixos]], [[Fernando Álvarez de Toledo y Pimentel|Fernando Álvarez de Toledo]] (o terceiro [[Ducado de Alba de Tormes|Duque de Alba]]) xa comandara o [[asedio]] a [[Alkmaar]] no mes de agosto, pero acabara sendo repelido. A principios de outubro produciuse o asedio a [[Leiden]], mais a posibilidade dunha vitoria rápida esvaeceuse cando os españois se decataron das fortes defensas e o bo abastecemento da cidade.<ref>Fruin. Páxinas 17-22.</ref><ref>Pratt. Páxina 163.</ref> O Duque de Alba dispuxo entón un [[terzo]] de veteranos xunto con doce compañías de [[Valonia|valóns]] (en total uns 4.000 homes) baixo as ordes de [[Julián Romero]], para se introducir en Holanda, co obxectivo de apoderarse das aldeas ricas e as cidades próximas entre Leiden, Delft, a costa e o [[río Mosa]], de xeito que quedase cortada calquera posibilidade de auxilio á asediada Leiden.<ref>Evans, John X (1972). Páxina 234.</ref> As tropas españolas capturaron [[A Haia]] sen resistencia e axiña fortificaron a cidade.<ref>Butler, Lomas, Hinds, Wernham, John, Sophia, Allen, Richard. ''Calendar of State Papers, Foreign Series, of the Reign of Elizabeth: 1572-1574'' Volume 10. Green, Longman, Roberts & Green. 1876. Páxinas 437–438.</ref> Mentres tanto, o rexemento de ingleses, [[Escocia|escoceses]], algunhas compañías [[Francia|francesas]] de [[Hugonotes]], baixo as ordes de Thomas Morgan, ademais das tropas holandesas comandadas polo [[Príncipe de Orange]] foron tomando posicións nas aldeas entre Delft e [[Rotterdam]], que estaban fóra do control español.<ref>Kittle, William. [https://books.google.com/books/about/G_Gascoigne_April_1562_to_January_1_1578.html?id=lDIuAAAAIAAJ&redir_esc=y ''G. Gascoigne, April 1562 to January 1, 1578'']. W.F. Roberts Company. 1930. Páxinas 50–53.</ref> Dispuxéronse protexidos por [[Guerra de trincheiras|trincheiras]] a ambas as beiras das estradas.<ref>Hofdijk, Willem Jacobszoon. [https://books.google.com/books?id=LwNWAAAAcAAJ&pg=PA138&dq= ''Leydens wee en zegepraal, 1573-1574 (Dutch)'']. National Library of the Netherlands: Van Santen. 1874. Páxina 124.</ref> Esta posición aseguráballe ao Príncipe de Orange o control da área dos vales dos ríos [[Río IJssel|IJssel]] e Mosa.<ref>Rich. Páxina 383.</ref> == Desenvolvemento == As forzas holandesas albiscaron a aproximación a Delft cando estas atravesaban os arredores da Haia. As tropas españolas comandadas por Julián Romero atrincheiráronse nunha [[ponte]] de [[pedra]] a medio camiño entre A Haia e Delft, e cortaron a pasaxe cara a Leiden. Os holandeses queimaron todas as [[casa]]s das aforas para privar os españois de calquera refuxio. O Príncipe de Orange tiña un total de 6.000 homes entre Rotterdam e Delft, mais non tiña suficientes tropas experimentadas para se enfrontaren aos terzos españois en combate aberto.<ref>Tracy. Páxina 37.</ref> [[Ficheiro:Francisco de Valdes, by Cornelis de Visscher (1628-29 - 1658).jpg|miniatura|esquerda|Francisco de Valdez dirixiu as tropas españolas (retrato de Cornelis de Visscher) ]] Francisco de Valdez construíu unhas [[Barco|barcas]] nas que introduciu case un milleiro de efectivos ben seleccionados, coa intención de gañar a cidade á noite entrando desde diferentes flancos. Algunhas destas embarcacións conseguiron entrar en Delft, coa axuda dun [[Espionaxe|espía]] francés, mais a gornición estaba alerta e conseguir abater ou capturar os atacantes españois. Mentres, no bastión de Polderwaert, nas aforas de Delft, o capitán Chester e a súa compañía de 200 homes ingleses armados repelían o ataque español causando numerosas baixas.<ref>Chester, Robert. [https://books.google.com/books?id=anE1AQAAMAAJ&q= ''Poems, Volumes 14-16'']. Bryn Mawr College. 1913 Páxina XlVII.</ref> Ante esta situación defensiva, Valdez decidiu emprender o gran asalto á cidade. Coñecedores desta decisión pola información obtida fundamentalmente polos labores de [[Servizo de intelixencia|intelixencia]] e polas confesións dos [[Prisioneiro de guerra|prisioneiros]], a gornición defensiva reforzouse con arredor dun milleiro máis de homes procedentes das aldeas próximas e os [[Canón (arma)|canóns]] cargáronse con calquera cousa que puidese resultar eficaz (balas de mosquete, [[cravo]]s, etc.).<ref>Evans, John X. [https://books.google.com/books?id=sIcbAAAAMAAJ&q= ''The works of Sir Roger Williams'']. Clarendon Press. 1972. Páxinas 137–138.</ref> [[Ficheiro:William I, Prince of Orange by Adriaen Thomasz. Key Rijksmuseum Amsterdam SK-A-3148.jpg|miniatura|Retrato de Guillerme I, Príncipe de Orange (Adriaen Thomasz)]] No entanto, o asalto final non chegou a producirse, xa que Valdez considerou que as defensas eran moito máis fortes do que en principio consideraran. Ao considerar improcedente o ataque, as tropas españolas retiráronse.<ref>Stwart. Páxina 114.</ref> == Consecuencias == Aínda sen culminar a ofensiva, o exército español perdeu 700 homes, maioritariamente nas aforas da cidade. Delft e tamén outras cidades holandesas conseguiran salvarse, o que implicaba ademais unha esperanza para a poboación asediada en Leiden.<ref>Motley, John Lothrop. [https://books.google.com/books?id=byxTAAAAcAAJ&printsec=frontcover&dq= ''The Rise of the Dutch Republic: Complete in One Volume Author'']. National Library of the Netherlands: Strahan. 1863. Páxina. 569.</ref> Logo destas tentativas infrutuosas, Valdez informou o Duque de Alba da súa derrota e de que a vitoria non podería producirse sen unha forza maior, fundamentalmente de [[artillaría]]. O Duque determinou non reforzar as tropas, o que significaba que as que había despregadas terían que abandonar a zona.<ref>Scott, Walter. [https://books.google.com/books/about/A_Collection_of_Scarce_and_Valuable_Trac.html?id=QZY4AQAAMAAJ&hl=en ''A Collection of Scarce and Valuable Tracts: On the Most Interesting and Entertaining Subjects'']. T. Cadell, W. Davies. 1809. Páxinas 373–374.</ref> Pola súa acción na axuda para repeler o ataque español na cidade, o Príncipe de Orange promoveu a Chester ao rango de [[tenente coronel]]. Pola súa banda, o Duque de Alba solicitou o seu retiro e partiu dos Países Baixos en [[1574]].<ref>Knight, Charles Raleigh. ''Historical records of The Buffs, East Kent Regiment (3rd Foot) formerly designated the Holland Regiment and Prince George of Denmark's Regiment''. Vol I. Londres, Gale & Polden, 1905. Páxina 11.</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Delft]] * [[Provincias Unidas]] * [[Países Baixos españois]] * [[Guerra de Flandres]] * [[Guerra anglo-española de 1585-1604]] === Bibliografía === * Fruin, Jacobus Antonie (2013). ''The Siege and Relief of Leyden in 1574. Springer.'' [ISBN 9789401768207] * Rich, Barnaby (2014). ''Rich’s Farewell to Military Profession, 1581''. University of Texas Press. [ISBN 9780292772335] * Pratt, Fletcher (2013). ''The Battles that Changed History''. Courier Corporation. [ISBN 9780486318943] * Swart, Erik (2006). ''Krijgsvolk: militaire professionalisering en het ontstaan van het Staatse leger, 1568-1590 (Amsterdam studies in the Dutch golden age)''. Amsterdam U.P. [ISBN 9789053568767] * Tracy, James (2008). ''The Founding of the Dutch Republic: War, Finance, and Politics in Holland, 1572-1588''. OUP Oxford. [ISBN 9780191607288] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Delft]] [[Categoría:Batallas do século XVI]] [[Categoría:Batallas da Guerra dos Oitenta Anos]] [[Categoría:Guerra anglo-española (1585-1604)]] [[Categoría:Historia dos Países Baixos]] [[Categoría:Historia de España]] od2jeapb1bl4ai3osf2svpgamn0aya2 0 391871 7104975 7026622 2025-06-23T21:28:27Z O Breixo 127505 7104975 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Portuguese and English armies defeating a French vanguard of the King of Castile - Chronique d' Angleterre (Volume III) (late 15th C), f.201v - BL Royal MS 14 E IV.png |descrición_imaxe = O exército [[Inglaterra|anglo]]-[[Portugal|portugués]] (dereita)<br/> derrota á vangarda francesa ao servizo do [[Reino de Castela|rei castelán]].<br/> Da ''Chronique d'Angleterre'' de Jean de Wavrin. |resultado = Coroación do rei [[Xoán I de Portugal|Xoán I]] e o comezo da [[dinastía de Avis]] en [[Portugal]] |combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of the Kingdom of Portugal (1248–1385).svg|22px]] [[Reino de Portugal]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Royal Banner of the Crown of Castille (15th Century Style)-Variant.svg|22px]] [[Coroa de Castela]] |comandante1 = [[Fernando I de Portugal]] |comandante2 = [[Henrique II de Castela]] }} As chamadas '''Guerras fernadinas''' foron unha serie de disputas polo trono de [[Coroa de Castela|Castela]] entre o rei [[Fernando I de Portugal]] e o rei [[Henrique II de Castela]] e despois polo fillo deste, [[Xoán I de Castela]], tras o asasinato de [[Pedro I de Castela|Pedro ''o Cruel'']] (ou ''o Xusticeiro''), o último descendente lexítimo da [[Casa de Borgoña]] en sentar no trono do [[Coroa de Castela|Reino de Castela e León]], a mans do seu medio irmán [[Henrique II de Castela|Henrique]].{{sfn|Martins|2008}} Pódense dividir en tres fases: entre [[1369]]-[[1370]], [[1372]]-[[1373]] e [[1381]]-[[1382]]. Cada un destes tres períodos de guerra acabaron cun tratado de paz: o [[tratado de Alcoutim]] ([[1371]]), o [[tratado de Santarém]] ([[1373]]) e o [[tratado de Elvas]] ([[1382]]). == Primeira guerra (1369-1370) == O comezo do reinado de [[Fernando I de Portugal]] quedou marcado polo inicio do conflito. Cando, en [[1369]], morreu o [[Coroa de Castela|rei de Castela]] [[Pedro I de Castela|Pedro I ''o Cruel'']] sen deixar herdeiros directos,<ref name=Castela>[http://fmg.ac/Projects/MedLands/CASTILE.htm#JuanIdied1390B#ES Reis de Castela] en ''Medievals Lands'' {{en}}.</ref><ref name=Ivrea>[http://genealogy.euweb.cz/ivrea/ivrea8.html#Ju1#ES Casa de Ivrea - genealogy] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210211155003/http://genealogy.euweb.cz/ivrea/ivrea8.html#Ju1 |date=11 de febreiro de 2021 }} {{en }}</ref><ref name=PEDIGREE>[http://fabpedigree.com/s010/f188221.htm#ES Pedro I] en PEDIGREE {{en}}</ref><ref name=Afonso>[http://www.mittelalter-genealogie.de/mittelalter/koenige/kastilien/alfons_11_der_raecher_koenig_1350.html#ES Afonso XI de Castela - genealogie] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080922032748/http://www.mittelalter-genealogie.de/mittelalter/koenige/kastilien/alfons_11_der_raecher_koenig_1350.html#ES |date=22 de setembro de 2008 }} en mittelalter {{de}}</ref> Fernando, como bisneto de [[Sancho IV de Castela]] pola parte materna,<ref name=Portugal>[http://fmg.ac/Projects/MedLands/PORTUGAL.htm#PedroIdied1367B#ES Reis de Portugal] en ''Medieval Lands'' {{en}}.</ref> autoproclamouse herdeiro do trono de Castela. Porén, os seus competidores, [[Pedro IV de Aragón]], [[Carlos II de Navarra]] e [[Xoán de Gante]], [[Casa de Lancaster|I duque de Lancaster]], tamén reclamaron o dereito; o primeiro, por ser fillo da [[infanta]] [[Lionor de Castela (1307-1359)|Lionor de Castela]], fila do rei [[Fernando IV de Castela|Fernando IV de Castela e León]]; o segundo, por estar casado con [[Lionor de Trastámara]], filla de [[Henrique II de Castela|Henrique de Trastámara]],<ref name=Castela/><ref name=Ivrea/><ref>[http://fabpedigree.com/s059/f861367.htm#ES Henrique II de Trastamara] en PEDIGREE {{en}}</ref><ref name=Henrique>[http://www.mittelalter-genealogie.de/mittelalter/koenige/kastilien/heinrich_2_der_bastard_koenig_1379.html#ES Henrique II de Castela - genealogie] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070929150644/http://www.mittelalter-genealogie.de/mittelalter/koenige/kastilien/heinrich_2_der_bastard_koenig_1379.html#ES |date=29 de setembro de 2007 }} en mittelalter {{de}}</ref> e o último, por estar casado coa filla máis vella do defunto rei Pedro I, [[Constanza de Castela (1354-1394)|Constanza]].<ref name=PEDIGREE/> Pero foi [[Henrique II de Castela|Henrique de Trastámara]], irmán bastardo de Pedro I, quen asumiu a coroa e foi proclamado rei.<ref name=Castela/> A cuestión sucesoria conduciu aos contendentes a varias [[guerra|campañas militares]] con resultados pouco claros até que, finalmente, foi o [[papa]] [[Gregorio XI, papa|Gregorio XI]] quen mediou na sucesión, poñendo de acordo a todas as partes. {{VT|Tratado de Alcoutim}} == Segunda guerra (1372-1373) == [[Ficheiro:Portrait of King Fernando I, Belem Collection.JPG|miniatura|170px|[[Fernando I de Portugal]].]] [[Ficheiro:Johnofgaunt.jpg|miniatura|170px|[[Xoán de Gante]].]] [[Ficheiro:Enrique II de Castilla.jpg|miniatura|170px|[[Henrique II de Castela]].]] As estipulacións do [[tratado de Alcoutim]] de 1371, polo cal se trataba de resolver a cestión sucesoria de Pedro I, incluía, entre outras, o compromiso matrimonial entre Fernando e [[Lionor de Trastámara]], filla de Henrique. Pero antes de que a unión se celebrara, Fernando, que naquel tempo estaba apaixonadamente namorado de [[Lionor Teles de Meneses]], esposa dun nobre da súa Corte, comezou unha relación con ela, e o proxectado matrimonio con Lionor de Trastámara nunca se celebrou. Fernando, en [[1372]], tivo éxito na petición da anulación do anterior matrimonio da súa amante, e casou finalmente con ela.<ref name=Portugal/> O compromiso entre Fernando I de Portugal e Lionor foi anulado no [[tratado de Tui (1372)|tratado de Tui]] en 1372.{{sfn|Olivera Serrano|2005|p =55}} <ref>[http://maltez.info/aaanetnovabiografia/1350-1399/1372.htm "Convenção de Tui"], en José Adelino Maltez (2008): "Crónica do Pensamento Político". [[Dili]], [[Timor Oriental]].</ref> En [[1373]], despois da vitoria de Henrique II na guerra que mantivera co [[Reino de Navarra]], que obrigou ao rei [[Carlos II de Navarra|Carlos II]] a romper a alianza militar que tiña con [[Inglaterra]], e lograr que non concertara alianzas matrimoniais coa mesma, e que prohibiría o paso por Navarra de calquera inimigo de Castela (vitoria importante porque debilitaba a Inglaterra na [[guerra dos cen anos]]), para mitigar as diferenzas con Navarra, Lionor foi comprometida co herdeiro á súa coroa [[Carlos III de Navarra|Carlos]] (o futuro [[Carlos III de Navarra|Carlos III]]),<ref>VV.AA. (1988):'' Gran Enciclopedia Larousse''. Barcelona: Planeta. ISBN 84-320-7370-9.</ref><ref>Herreros Lopetegui, Susana (1993): "Navarra en la órbita francesa". En: ''Historia Ilustrada de Navarra''. Pamplona: Diario de Navarra. ISBN 84-604-7413-5.</ref> fillo varón primoxénito do rei Carlos II e de [[Xoana de Valois, raíña de Navarra|Xoana de Valois]], filla do [[rei de Francia]], [[Xoán II de Francia|Xoán II]]. Pero a paz acordada pronto volveu a estar en perigo debido ás intrigas do [[Xoán de Gante|duque de Lancáster]], que convenceu a Fernando de que participara nun acordo secreto polo que ambos os dous tratarían de expulsar do trono a Henrique. [[Nobre]]s casteláns "petristas" que, despois da primeira guerra fernandina se refuxiaran en [[Portugal]], como Fernando Afonso de Zamora e Men Rodríguez de Sanabria, invadiron coas súas tropas [[Galicia]] desde o norte de Portugal, para atacar o monarca castelán no noroeste do seu reino. Unha vez máis, a prazas fronteirizas puxéronse do lado dos lexitimistas, e Men Rodríguez de Sanabria, xunto a Xoán Afonso de Zamora, conseguiron o control das terras de [[Comarca de Valdeorras|Valdeorras]] e de [[Comarca de Verín|Verín]], así como do val do [[río Támega]], na fronteira entre Portugal e Galicia, con que pecharon o acceso desde Castela cara ao sur de Galicia. Porén, a superioridade de Henrique era indiscutíbel e os petristas volveron ser derrotados. Henrique invadiu de novo Portugal en decembro de [[1372]] e, ás portas de Lisboa, impuxo a sinatura do [[tratado de Santarém]] na primavera do ano seguinte ([[1373]]). O tratado de Santarém significou o final do petrismo e a resistencia lexitimista en Portugal. O rei castelán, Henrique, impuxo ao soberano portugués, ademais da expulsión dos petristas de Portugal, un sistema de alianzas matrimoniais entre as dúas familias. Isto significou unha verdadeira diáspora dos exiliados casteláns, o que suporía o seu final como grupo de presión con aspiracións para apartar ao bastardo Henrique do trono de Castela. A raíña [[Lionor de Trastámara|Lionor]], cuxas relacións co seu marido, [[Carlos III de Navarra]], non foron idílicas, separándose e en febreiro de [[1388]] separáronsene. En [[1390]], Lionor, coa súa filla máis pequena, volveu a [[Castela]], deixando, porén, tras varias negociacións para que volvera, nas que Lionor refería que en Navarra sufrira malos tratos, Carlos III conseguiu a entrega da súa filla máis vella, Xoana, para que fose educada e xurada como herdeira. Lionor fixou a súa residencia en [[Valladolid]].<ref name=Castela/> O papel da raíña Lionor, cada vez máis influente, e a súa intervención nas relacións de política exterior fixérona cada vez máis impopular en Castela (e tamén en Portugal). Aparecentemente, o rei Fernando foi incapaz de manter un goberno forte e o ambiente político interno sufriu con constantes intrigas cortesás (moitas delas impulsadas por Lionor). Xa no ano de 1390, á morte do seu irmán [[Xoán I de Castela|Xoán I de Trastámara]], Lionor participou de forma activa nas intrigas en [[Reino de Castela|Castela]] cando o seu neto [[Henrique III de Castela|Henrique de Trastámara]] era menor de idade. E cando Henrique, en [[1393]], chegou á maioría de idade, e dado que os enfrontamentos eran máis intensos, Lionor continuou intrigando e aliouse co seu medio irmán Federico Enríquez, duque de [[Benavente, Zamora|Benavente]], e co seu primo Pedro Fadríquez, [[Condado de Trastámara|conde de Trastámara]], aliñándose contra o seu neto. Entón o neto, contra a metade de [[1394]], asediuona no castelo de [[Roa, Burgos|Roa]], onde estaba reunida cos seus seguidores, obrigándoa a renderse.<ref name=Castela/> Finalmente, en febreiro de [[1395]], Henrique III obrigouna a volver a Navarra co seu marido. == Terceira guerra (1381-1382) == [[Ficheiro:Juan I..png|miniatura|150px|[[Xoán I de Castela]].]] Ao morrer Henrique en [[1379]], o duque de Lancáster reclamou unha vez máis os seus dereitos, e de novo encontrou un aliado en Fernando. Despois da [[batalla da illa de Saltés]] e o desembarco de tropas inglesas en Lisboa, finalmente acordouse unha paz para Portugal, que foi asinada no [[tratado de Elvas]] en [[1382]].{{sfn|Ferrer i Mallol|2005|p =519}} Nas condicións de dita paz estipulábase que [[Beatriz de Portugal|Beatriz]], herdeira de [[Fernando I de Portugal]], casara co rei [[Xoán I de Castela]]. Esta unión significada ''[[de facto]]'', a anexión de Portugal por parte da [[Coroa de Castela]], e non foi ben recibida pola nobreza portuguesa. O [[22 de outubro]] de [[1383]], Fernando morreu sen un herdeiro varón. Prevíase, daquela, o final da [[Dinastía de Borgoña|liña sucesoria de Borgoña]], casa que gobernara os destinos de Portugal desde [[Afonso Henriques]], primeiro [[Reino de Portugal|rei de Portugal]]. En tanto, Eleanor Telles de Menezes foi nomeada [[rexente]] en nome de Beatriz, aínda que a transición non foi pacífica. En resposta aos desexos da maioría dos portugueses de manter un reino independente de Castela, o [[Orde de Avis|Gran Mestre da Orde de Avis]], [[Xoán I de Portugal|Xoán]], medio irmán de Fernando, foi chamado para que reclamara o trono, rompendo os termos do tratado de 1382, o que conduciu a Portugal a un novo período de guerra e ao caos político e social que se coñece como a [[Crise portuguesa de 1383-1385|crise de 1383-1385]], que finalmente culminaría, despois da [[batalla de Aljubarrota]], co ascenso ao trono portugués de [[Xoán I de Portugal|Xoán I]], dando así comezo á [[Dinastía de Avis]]. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * Batista González, Juan (2007): "Capítulo VI. El camino hacia la unificación", en ''España estratégica. Guerra y diplomacia en la historia de España''. Madrid: Sílex. ISBN 978-84-7737-183-0. * Cervera Pery, José (1992): ''El poder naval en los reinos Hispánicos: la marina de la Edad Media''. Madrid: San Martín. ISBN 978-84-7140-291-2. * Fernández Duro, Cesáreo (1995): ''La Marina de Castilla''. Madrid: Editmex. ISBN 978-84-8622-804-0. * Ferrer i Mallol, Maria Teresa (2005): ''Entre la paz y la guerra: la Corona catalano-aragonesa y Castilla en la Baja Edad Media''. Barcelona: [[CSIC]]. ISBN 84-0008-388-1. * Lopes, Fernão (Introdución de Salvador Dias Arnaut) (1966): ''Crónica do Senhor Rei Dom Fernando, nono rei destes regnos''. Porto: Livraria Civilização. * Martins, Armando Alberto (2008): ''Guerras fernandinas, 1369-1382''. Porto: QuidNovi Editora. ISBN 978-98-9628-026-0. * Olivera Serrano, César (2005): [http://digital.csic.es/bitstream/10261/18247/1/OLIVERA,%20Beatriz%20de%20Portugal.pdf ''Beatriz de Portugal. La pugna dinástica Avís-Trastámara'']. Santiago de Compostela: [[CSIC]]. ISBN 84-0008-343-1. * Pereira, António Rodrigues (1983): ''História da Marinha Portuguesa''. Lisboa: Escola Naval. * Torres, Rui de Abreu (1965): "Fernando, D." en ''Dicionário de História de Portugal''. Lisboa: Iniciativas Editoriais. === Outros artigos === * [[Fernando I de Portugal]] * [[Henrique II de Castela]] * [[Lionor de Trastámara]] * [[Xoán de Gante]] * [[Xoán I de Castela]] * [[Xoán I de Portugal]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerras do século XIV]] [[Categoría:Historia medieval de Portugal]] [[Categoría:Historia medieval de España]] rqeojv51a8dewa6kgjups7scaz9n0ci 0 393138 7104976 6963725 2025-06-23T21:29:09Z O Breixo 127505 7104976 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento | imaxe = ConfederaciónMuisca.png | descrición_imaxe = Mapa da [[Confederación muisca]]. Tocarema está na fronteira entre os muiscas e os panches. | resultado = Vitoria dos españois | combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of Cross of Burgundy.svg|25px]] [[Imperio Español]]<br>[[Zipa]]zgo dos [[Pobo muisca|muiscas]] do sur | combatentes2 = [[Cacique]]s dos [[Pobo panche|panches]] | comandante1 = [[Gonzalo Jiménez de Quesada|Gonzalo de Quesada]]<br>&nbsp;[[Juan de Sanct Martín|Juan de St. Martín]]<br>&nbsp;[[Juan de Céspedes Ruiz|Juan de Céspedes]]<br>&nbsp;[[Pedro Fernández de Valenzuela (conquistador)|Pedro de Valenzuela]]<br>[[Zaquesazipa|Sagipa]] | comandante2 = Anolaima, Cochima, Lutaima, Lichinú, Ibiantor, Calandaima, Iqueima, Tocarema, Buluduaima, Matima e Siquima | soldados1 = 50-100 españois<br>4000-20&nbsp;000 [[militarismo muisca|guechas]] | soldados2 = Descoñecido }} A '''batalla de Tocarema''' foi unha batalla entre unha alianza das tropas do conquistador [[Imperio Español|español]] [[Gonzalo Jiménez de Quesada]] e o ''[[Gobernantes muiscas|zipa]] ''[[Zaquesazipa|Sagipa]] do sur da [[Gobernantes muiscas|Confederación muisca]], e os indíxenas [[Pobo panche|panche]]. A batalla tivo lugar na tarde do 19 de agosto e a mañá do 20 de agosto de 1538 na verea Tocarema de [[Cachipay, Cundinamarca|Cachipay]], [[Cundinamarca]], [[Colombia]] que resultou nunha vitoria dos conquistadores. A vitoria dos poderes coloniais españois sobre os panches non acabaron completamente coa resistencia indíxena no oeste de [[Cundinamarca]]. Foron precisas novas expedicións de conquista para subxugar os veciños occidentais dos [[pobo muisca|muiscas]], descritos polos cronistas [[Pedro de Aguado]], [[Pedro Simón]], [[Juan Rodríguez Freyle|Juan Freyle]] e [[Lucas Fernández de Piedrahita]] como belicosos e [[canibalismo|caníbales]]. == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{cita publicación |apelido=Argüello García |nome=Pedro María |ano=2015 |título=Subsistence economy and chiefdom emergence in the Muisca area. A study of the Valle de Tena (PhD) |url=http://d-scholarship.pitt.edu/24491/1/Arguello_P._Subsistence_economy.pdf |editor=[[Universidade de Pittsburgh]] |páxinas=1–193 |dataacceso=26 de xaneiro de 2017}} * {{cita publicación |last=Daza |first=Blanca Ysabel |type=PhD |year=2013 |title=Historia del proceso de mestizaje alimentario entre Colombia y España - History of the integration process of foods between Colombia and Spain (PhD) |location=Barcelona, Spain |publisher=[[Universidade de Barcelona]] |pages=1-494}} * {{cita publicación |last=[[Lucas Fernández de Piedrahita|Fernández de Piedrahita]] |first=Lucas |year=1676 |title=Historia general de las conquistas del Nuevo Reyno de Granada - Parte 2 |url=http://www.bibliotecanacional.gov.co/recursos_user/fantiguo/rg_973_pte2.pdf |pages=189-397 |accessdate=2017-01-26 |apelidos= |data= |revista= |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20140611171407/http://www.bibliotecanacional.gov.co/recursos_user/fantiguo/rg_973_pte2.pdf |dataarquivo=11 de xuño de 2014 |urlmorta=yes }} {{Pobo muisca}} {{Barra portal|Colombia|Pobos indíxenas de América}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Colombia]] [[Categoría:Pobo muisca]] t9ev4pbdro2ollafiam0s4p49fri1yb 0 393244 7105094 6889622 2025-06-23T23:13:21Z O Breixo 127505 7105094 wikitext text/x-wiki {{Atención|1=sen referencias para o nome en galego|data=novembro de 2017}} {{wikificar}} {{Sen referencias|data=novembro de 2017}}{{Obra}} O '''Mexe-mexe''' ou Rummy é un xogo de cartas para dúas ou máis persoas. É un xogo que depende moito do raciocinio lóxico e estratéxico dos xogadores, estimula a visión ampla das situacións e permite a interacción de todos os compoñentes da mesa. Conta con moitísimas variacións o que o converte en toda unha familia de xogos de cartas. Entre estas variacións destacan o Gin Rummy, o Oklahoma Gin, o Manipulation e o Hollywood Gin.<ref name=":1">{{Cita novas|xornal=The Spruce|título=Learn the Rules for the Classic Card Game Rummy|url=https://www.thespruce.com/rummy-card-game-rules-and-strategies-411141|data-acceso=2017-11-02}}{{Ligazón morta|data=outubro de 2024 }}</ref> == Obxectivo == A finalidade do xogo é quedarse sen cartas na man, formando secuencias numéricas do mesmo naipe ou grupos de cartas co mesmo valor e diferente pau. == A baralla e os xogadores == O número de xogadores requirido é de entre 2 e 6, podendo ser un número impar. Xógase con dúas barallas francesas sen os comodíns.<ref name=":1" /> O rango de valor de cartas de maior a menor é o seguinte: K, Q, J, 10, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, A. (En moitas versións do Mexe-mexe o As pode ser ao mesmo tempo o máis baixo e o máis alto)<ref name=":2">{{Cita web|url=http://www.bicyclecards.com/how-to-play/rummy-rum/|páxina-web=www.bicyclecards.com|título=Rummy (Rum)– Card Game Rules {{!}} Bicycle Playing Cards|data-acceso=2017-11-02|lingua=en-US}}</ref> == Antes de comezar a xogar == Mestúranse as cartas e repártense coas caras para abaixo. O xogador que reparte, faino no sentido das agullas do reloxo e comeza a repartir polo xogador da súa esquerda. Repártense 11 cartas a cada xogador e o xogo inicia polo primeiro integrante que recibiu as cartas.<ref>{{Cita web|url=https://www.megajogos.com.br/mexe-mexe-online/regras|páxina-web=MegaJogos|título=Mexe Mexe Online - MegaJogos|data-acceso=2017-11-02|lingua=pt}}</ref> Noutras versións as cartas recibidas dependen do número de xogadores do seguinte xeito:<ref name=":1" /><ref name=":2" /> {| class="wikitable" ! !2 xogadores !3 xogadores !4 xogadores !5 xogadores !6 xogadores |- |Cartas que se reparten |10 |7 |7 |6 |6 |} Unha vez repartidas as cartas, vírase a primeira carta do mazo das cartas non repartidas, a cal conformará o primeiro elemento do "mazo de descartes". Na seguinte rolda, barallará e repartirá o xogador da esquerda do que repartiu antes.<ref name=":2" /> == O xogo == En cada quenda, os xogadores deben respectar esta secuencia. # Cóllese a carta superior, ben do mazo ou ben do montón das cartas descartadas # No caso de ser posible, os xogadores poden (aínda que non teñen a obriga) colocar unha combinación de cartas na mesa ou colocar unha carta na combinación doutro xogador. # O xogador debe descartar unha carta, engadíndoa enriba do montón das cartas descartadas. Só no caso de que un xogador combine todas as súas cartas e quede sen ningunha na man, non necesita descartar ningunha. Se un xogador decide coller unha carta do montón dos descartes, non poderá descartar esa mesma carta.<ref name=":1" /> === Combinacións === No Mexe-mexe poden facerse dous tipos de combinacións: * Grupos: 3 ou 4 co mesmo valor e diferente pau. * Escaleiras: 3 ou máis cartas consecutivas do mesmo pau. Se as regras permiten que o As teña ao mesmo tempo o valor máis alto e o máis baixo poderá colocarse antes do 2 e despois do K. Porén, non se pode formar a seguinte combinación: K, A, 2. O A nunca pode ir no medio, sempre nun extremo.<ref name=":1" /> === Deixar cartas === Un xogador pode deixar unha ou varias cartas do seu haber nunha combinación xa realizada na mesa. As cartas que se deixan deben colocarse na mesa en fronte do xogador que as xogou. Vexamos uns exemplos: ''Antía combinou un grupo de tres 8. Tareixa pode deixar o seu 8 que ten na man.'' ''Brais formou unha escaleira de 8-9-10 de Corazóns. Darío pode deixar o 7 de Corazóns, o Valete (J) de Corazóns ou ambos, da súa man.''<ref name=":1" /> === Gañar a rolda === Cando un xogador remata as cartas na man, gaña a rolda. Se todas as cartas que lle quedan, combinan entre elas, o xogador pode colocalas sen ter que descartar ningunha na última quenda, aquí remata a rolda e non se xoga máis. Se se xoga a última carta do mazo e ningún xogador gañou, o seguinte xogador pode coller ou ben unha carta de montón dos descartes ou pode converter o montón dos descartes nun novo mazo (sen barallar) e virar a carta superior. Neste caso, o xogo precedería como antes.<ref name=":2" /> === Puntuación === O xogador que gaña a rolda recibe tantos puntos como vallan as cartas que quedan na man do resto dos xogadores. * Os ases valen 1 punto se só funciona como carta máis baixa, ou 15 puntos se funciona como máis alta e máis baixa ao tempo. * As figuras valen 10 puntos cada unha * O resto de cartas teñen o valor que marca o seu número.<ref name=":1" /> === Mexe-mexe === Se un xogador consegue desfacerse de todas as súas cartas nunha mesma xogada, sen ter xogado antes ningunha carta, todos os puntos que reciba serán duplicados.<ref name=":1" /> == Gañar a partida == O primeiro xogador que atinxa un número predeterminado de puntos (150 por exemplo), ou teña máis puntos ao cabo dun número predeterminado de roldas xogadas, é o vencedor.<ref name=":1" /> == Variacións == Hai quen xoga tamén cos comodíns, estes poden substituír a calquera outra carta para formar as combinacións. Un xogador, durante a súa quenda, pode cambiar un comodín situado na mesa por unha carta da súa man que sirva. Porén, ese xogador ten a obriga de empregar ese comodín nesa mesma quenda. == Notas == {{Listaref}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Xogos de cartas]] hsf4lcj9gekb0t6w0kapu5yyomlru42 0 393665 7104977 6950111 2025-06-23T21:29:23Z O Breixo 127505 7104977 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} A '''batalla de Wareham''' foi un conflito militar entre as forzas saxoas de [[Alfredo o Grande]] e as do caudillo [[viquingo]] [[Guthrum I de Anglia Oriental|Guthrum]] no ano 876. No século IX o rei Alfredo xa iniciara un sistema de defensa baseado en cidades fortificadas coñecidas como ''[[burh]]''<ref>Davis, Terence (1997) ''Wareham Gateway to Purbeck'', [//es.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/0948699620 ISBN 0-948699-62-0] p. 14</ref>. Tras as derrotas dos reinos de [[Mercia]] e [[Reino de Northumbria|Northumbria]], en 874 Guthrum atreveuse a iniciar unha ofensiva contra o [[Wessex|reino de Wessex]] que se mantivo até entón nunha especie de [[statu quo]] durante as arremetidas viquingas no leste, aínda que xa mantivera enfrontamentos previos non exentos de pagos de rescate (''[[danegeld]]'') a cambio de paz cos daneses. En 876 as forzas viquingas estaban divididas en dúas frontes, o [[grande exército pagán]] encabezado por [[Halfdan Ragnarsson]] en [[York]] consolidando o seu poder na zona, e Guthrum coa segunda onda coñecida como [[grande exército de verán]] no sur. Guthrum levou o seu exército até o porto de [[Poole]] no sur de Inglaterra e alí uniuse con outro exército viquingo que estaba a invadir a área que se atopa entre os ríos [[Río Frome|Frome]] e [[Río Trent|Trent]], área gobernada por Alfredo. Segundo o cronista [[Asser]] na súa obra ''Vida de Alfredo'', este primeiro enfrontamento tivo como resultado a vitoria viquinga, capturando o "''castellum''" (un pequeno forte da época [[Imperio Romano|romana]]) e a praza fortificada de [[Wareham]], desencadeando o conflito militar que foi resolto de novo co pago dun ''danegeld'', unha paz efémera que foi rota en 877 cando Guthrum volveu invadir Wessex e provocou unha cadea de conflitos nos que, en principio, parecía que Alfredo era protagonista dunha derrota tras outra<ref>{{Cita web |url=http://omacl.org/KingAlfred/ |título=Texto completo de ''Life of King Alfred'' de Asser |data-acceso=08 de novembro de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20171021020001/http://omacl.org/KingAlfred/ |dataarquivo=21 de outubro de 2017 |urlmorta=yes }}</ref>. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * Garmonsway, G.N., tradución ''The Anglo-Saxon Chronicle''. Londres: Dent, 1972. * Jones, Gwyn. ''A History of the Vikings''. Edición revisada. Oxford: [[Oxford University Press]], 1984. * Smyth, Alfred P. ''Alfred the Great''. Oxford: Oxford University Press, 1995. * Smyth, Alfred P., tradución ''The Medieval Life of Alfred''. Houndmills: Palgrave, 2002. * Yorke, Barbara. ''Kings and Kingdoms of Anglo-Saxon England''. Londres: Routledge, 1997. === Outros artigos === * [[Batalla de Ethandun]]. {{Control de autoridades}} [[Categoría:876]] [[Categoría:Dorset]] [[Categoría:Batallas do século IX]] [[Categoría:Historia de Inglaterra]] 6fbj6rk3emklcei7honls8f5f0cvegr 0 393717 7104978 6963726 2025-06-23T21:29:39Z O Breixo 127505 7104978 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento|combatentes1=[[Reino de Mercia]]|combatentes2=[[Reino de Wessex]]}} A '''batalla de Ellandun''' ou a '''batalla de Wroughton''' librouse entre [[Ecgberht de Wessex]] e [[Beornwulf de Mercia]] en setembro de [[825]] . Sir Frank Stenton descríbea como "unha das batallas máis decisivas da historia de Inglaterra". Efectivamente puxo fin á supremacía de [[Mercia]] sobre os reinos [[Inglaterra anglosaxoa|Anglosaxóns de Inglaterra]] e estableceu a dominación de [[Reino de Wessex|Wessex]]. == Contexto == Durante o século VIII e a comezos do IX, os reis de Mercia exerceron unha flutuante hexemonía sobre os reinos do sueste de Inglaterra, impondo o seu poder e, en ocasións, gobernando directamente. Mentres Wessex en ocasións fora obrigado a recoñecer o señorío de [[Æthelbald de Mercia]], parece escapar á dominación de Mercia a partir de entón e, certamente, non estaba suxeito a formas máis intrusivas de control. O pai de Ecgberht, [[Ealhmund de Kent|Ealhmund]] fora rei de [[Reino de Kent|Kent]] na década de 780, o que provocara conflitos coas ambicións de [[Offa de Mercia]], que trataba de impor o goberno directo en Kent. Tras a morte do seu pai, [[Ecgberht de Wessex|Ecgberht]] foi expulsado de Inglaterra ao exilio por Offa, coa cooperación de [[Beorhtric de Wessex]] e o seu ascenso ao trono de Wessex tras a morte de Beorhtric en 802 foi seguido inmediatamente por un violento enfrontamento con Mercia. Con todo, as fontes dispoñíbeis non revelan ningún outro conflito entre os dous reinos antes de 825. Beornwulf arrebatou o trono merciano a [[Ceolwulf I de Mercia|Ceolwulf]], que sucedera ao seu irmán en 821, o poderoso e lonxevo [[Coenwulf de Mercia|Coenwulf]]. O seu ataque en Wessex dous anos máis tarde pode ser parte dun esforzo para consolidar a súa autoridade e reafirmar a Mercia tras ese contratempo. Beornwulf tamén puido estar tratando de aproveitar a preocupación de Ecgberht polos seus enfrontamentos contra os [[britanos]] de [[Cornualla]]. Ecgberht devastara territorio córnico en 815 e no outono de 825 estaba de novo en campaña contra os britanos, en Gafulford. == Localización == A Batalla de Ellandun crese que tivo lugar ao sur de [[Swindon]], [[Wiltshire]], pero o sitio exacto non foi descuberto. [[William Camden]]<ref>http://www.visionofbritain.org.uk/travellers/camden/10</ref>, gacetista de 1610 (Unha descrición Cronolóxica dos máis florecentes reinos, Inglaterra, Escocia, e Irlanda (Londres: George Bishop e John Norton, 1610)) suxire que a batalla tivo lugar preto de Wilton, xusto ao oeste de [[Salisbury]]. [[Charles Oman]] utilizou información xeográfica e as fronteiras contemporáneas como evidencia para suxerir que a batalla se produciu en Wroughton<ref>Bury, ''[https://books.google.com/books?ide=9lHeh36S8ooC&pg=PT1149&lpg=PT1149&dq=ellandun&source=bl&ots=PNCVGwVuKi&sig=3Mgr5UuZC4XkSt1M8qDnr146bRI&hl=en&sa=X&ei=B314Unha4Oq3J0AWf8oCoDA&vede=0CEEQ6AEwBA#v=onepage&q&f=false Cambridge Mediaeval History]''</ref>, que está a 6&nbsp;km ao sur de Swindon. T. Spicer suxeriu que a batalla tivo lugar nos terreos do que agora é Lydiard Park, en Swindon. == Consecuencias == A vitoria de Ecgberht transformou a situación política no sur-este de Inglaterra. O rei á vez enviou ao seu fillo [[Aethelwulf de Wessex|Æthelwulf]] cun exército ao sueste. Os saxóns occidentais lograron conquistar [[Reino de Sussex|Sussex]] (ata agora baixo control directo de Mercia), Kent e [[Reino de Essex|Essex]], que foran gobernados por sub-reis baixo control de Mercia. Todos estes territorios foron anexados a Wessex, duplicando o tamano do reino. Mentres tanto, a derrota de Beornwulf envalentonou aos [[Reino de Anglia Oriental|Anglos Orientais]] á rebelión contra Mercia e reafirmar a súa independencia, en alianza con Wessex. Beornwulf loitou contra os anglos orientais, pero foi derrotado e morto. O seu sucesor [[Ludeca de Mercia|Ludeca]] correu a mesma sorte o ano seguinte e a independencia de [[Reino de Anglia Oriental|Anglia Oriental]] foi restablecida. Ecgberht alcanzou o cénit do seu poder en 829, cando ocupou Mercia, e asegurou o recoñecemento da súa supremacía polos [[Reino de Northumbria|northumbrianos]], converténdose temporalmente en señor de toda Inglaterra. A independencia de Mercia foi restaurada ao ano seguinte por [[Wiglaf de Mercia|Wiglaf]], que logrou unha recuperación significativa do prestixio merciano e que mesmo foi capaz de estender o seu poder máis aló de [[Berkshire]]. A independencia de Anglia Orientl e as conquistas de [[Reino de Wessex|Wessex]] resultaron definitivas, e Mercia nunca recuperou a primacía que gozara no século antes de Ellandun. ==Notas== {{listaref}} ==Véxase tamén== ===Bibliografía=== * {{Cita libro|ligazónautor=Alfred Burne|título=More Battlefields of England|url=https://books.google.com/books?id=2ykOAAAAQAAJ&pg=PA22&lpg=PA22&dq=the+battlefields+of+england+ellandun&source=bl&ots=rUWpyRXfiC&sig=d9yy5YQGCgmL4U3b3tea66dG9Ac&hl=en&sa=X&ei=r615UIKKOKrS0QXM-oDADw&ved=0CDEQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false|ano=1974|editorial=Methuen & Co Ltd|isbn=978-0-416-82920-4|lugar=Londres}} * {{Cita libro|ligazónautor=J. B. Bury|título=Cambridge Medieval History volumes 1–5|url=https://books.google.com/books?id=9lHeh36S8ooC&pg=PT1149&lpg=PT1149&dq=ellandun&source=bl&ots=PNCVGwVuKi&sig=3Mgr5UuZC4XkSt1M8qDnr146bRI&hl=en&sa=X&ei=B314UNa4Oq3J0AWf8oCoDA&ved=0CEEQ6AEwBA#v=onepage&q&f=false|ano=1911|editorial=MacMillan|lugar=Cambridge}} * {{Cita libro|título=Battles of the Dark Ages|url=https://archive.org/details/battlesofdarkage0000marr|ano=2006|editorial=Pen and Sword Books|isbn=1-84415-270-7|lugar=Barnsley}} * {{Cita libro|título=The Anglo-Saxon Chronicles|ano=1996|editorial=Coombe Books|isbn=1-85833-478-0}} * {{Cita libro|ligazónautor=Frank Stenton|título=Anglo-Saxon England|ano=1988|editorial=[[Oxford University Press]]|isbn=0-19-821716-1|lugar=Nueva York}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas do século IX]] [[Categoría:825]] qb4t7k2zyadvrxjoq7jw9n1xtqr0xpy 0 394638 7104979 6947709 2025-06-23T21:30:26Z O Breixo 127505 7104979 wikitext text/x-wiki {{Artigo de calidade}} {{Acontecemento |imaxe = Povstalecka kolona.jpg |descrición_imaxe = Convoi de vehículos do exército eslovaco preto de Kelemeš (hoxe parte de Prešov). |resultado = Vitoria alemá |casus = Ocupación alemá de [[República Eslovaca (1939-1945)|Eslovaquia]] |combatentes1 = [[Ficheiro:Flag_of_First_Slovak_Republic_1939-1945.svg|20px]] '''[[República Eslovaca (1939-1945)|1º República Eslovaca]]<br/>Co apoio de:'''<br/>[[Ficheiro:Flag of the German Reich (1935–1945).svg|20px]] [[Alemaña nazi|Alemaña]]<br/>[[Ficheiro:Flag_of_the_Hlinka_party_(1938%E2%80%931945)_variant_2.svg|20px]] [[Garda de Hlinka]] |combatentes2 = {{CZEb}} '''[[Checoslovaquia|Insurxencia eslovaca]]'''<br/>[[Forza Aérea Eslovaca|Forza Aérea Insurxente Eslovaca]] |combatentes3 = |comandante1 = [[Gottlob Berger]]<br/>[[Hermann Höffle]] |comandante2 = [[Ján Golian]]{{KIA}}<br/>[[Rudolf Viest]]{{KIA}} |comandante3 = |soldados1 = ≈40&nbsp;000{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=379}} |soldados2 = ≈60&nbsp;000{{Harvnp|Brown|2004|p=44}} |soldados3 = |baixas1 = ≈10&nbsp;000{{Harvnp|Brown|2004|p=40}} |baixas2 = ≈10&nbsp;000{{Harvnp|Brown|2004|p=40}} |baixas3 = }} A '''Insurrección nacional eslovaca''' (en {{lang-sk|Slovenské národné povstanie}},{{Harvnp|Brown|2004|p=39}} abreviado SNP) ou '''Levantamento de 1944''' foi unha [[Revolta|insurrección]] armada organizada polo [[movemento de resistencia]] eslovaco durante a [[segunda guerra mundial]] en contra do [[República Eslovaca (1939-1945)|Goberno eslovaco]] aliado ao [[Alemaña nazi|Terceiro Reich]]. O levantamento resultou un fracaso e os alemáns conseguiron sufocalo logo de dous meses de dura loita, mais a [[Loita de guerrillas|guerrilla]] continuou combatendo as forzas de ocupación ata a chegada do [[Exército Vermello|Exército Soviético]] a Eslovaquia en 1945. O acoso partisano ás forzas alemás e a situación en Europa oriental precipitaron o alzamento ante a chegada de unidades alemás ao territorio eslovaco a finais de agosto.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=304}} O papel principal no alzamento non o tiveron, con todo, as unidades partisanas, senón as do Exército regular eslovaco que se rebelaron contra o Goberno de [[Jozef Tiso]].{{Harvnp|Axworthy|2002|p=304}} Comezou o [[29 de agosto]] de [[1944]] na localidade de [[Banská Bystrica]] co obxectivo de expulsar do poder o Goberno colaboracionista de Jozef Tiso, establecer unha zona gobernada polos insurrectos e favorecer o avance do [[Exército Vermello]] a través dos [[Montes Cárpatos|Cárpatos]]. Porén, as primeiras operacións foron favorables para os alemáns. As novas unidades, creadas moi axiña para esmagar o levantamento, tomaron o control do leste e o oeste do país e desarmaron as mellores unidades eslovacas, cercando os rebeldes no centro montañoso do país.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=305}} As seguintes semanas, as forzas alemás non lograron esmagar como esperaban a rebelión e só lograron algúns avances territoriais fronte aos rebeldes. Estes, con todo, non puideron contar coa axuda soviética necesaria para soster a insurrección, xa que as unidades soviéticas foron incapaces de quebrantar as defensas alemás nos Cárpatos. O envío de armamento, abastos e homes por aire non foi abondo para rexeitar a contraofensiva alemá. Alemaña tivo que enviar 40&nbsp;000 soldados, abundante artillaría, tanques e aviación para enfrontarse á dura resistencia eslovaca.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=379}} En outubro, un gran número de unidades alemás penetrou no país e, logo de dous meses de cruentos combates, lograron esmagar a rebelión,{{Harvnp|Batowski|1971|p=316}} sufocada a finais de outubro.{{Harvnp|Brown|2004|p=40}} As unidades empregadas polos alemáns, con todo, eran unidades que non se achaban daquela na fronte, e isto fixo que o levantamento non debilitase a fronte oriental de xeito significativo.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=305}} Os restos das forzas partisanas e regulares eslovacas adoptaron tácticas guerrilleiras ata a posterior chegada das forzas soviéticas. Os combates custaron arredor de 10&nbsp;000 vidas a cada bando.{{Harvnp|Brown|2004|p=40}} A poboación civil sufriu a dura represión das forzas alemás enviadas a retomar o control do país. O Goberno filoxermano perdeu toda autonomía fronte a [[Berlín]] e o país quedou baixo ocupación militar alemá.{{Harvnp|Conway|1974|p=108}} Logo da guerra, distintas forzas políticas trataron de arrogarse en exclusiva o mérito do levantamento, convertido nun episodio histórico moi polémico. O réxime comunista checoslovaco presentouno como un acontecemento iniciado e interpretado exclusivamente polas forzas [[Comunismo|comunistas]]. A oposición anticomunista acusou a estes de sabotar o alzamento para eliminala do poder e entregar o control do país aos soviéticos. Algúns nacionalistas [[Eslovaquia|eslovacos]], por outra banda, afirmaron que o levantamento foi unha «conspiración contra a nación eslovaca», pois un dos seus principais obxectivos era restablecer [[Checoslovaquia]], na que os eslovacos estarían politicamente dominados polos [[Pobo checo|checos]] durante o [[período de entreguerras]]. == Antecedentes == === Xurdimento do Consello Nacional Eslovaco === [[Edvard Beneš]], presidente do Goberno [[Checoslovaquia|checoslovaco]] no exilio en [[Londres]], iniciara os preparativos para a posible rebelión en 1943, cando mantivo os primeiros contactos cos elementos disidentes do Exército eslovaco.{{Harvnp|Brown|2004|p=43}} En novembro e decembro de 1943,{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=371}} varios grupos que participaron máis tarde no levantamento de 1944 —o Goberno no exilio, os [[Democracia|demócratas]] e comunistas checoslovacos e parte do Exército eslovaco—{{Harvnp|Conway|1974|p=108}} formaron o clandestino [[Consello Nacional Eslovaco]] (CNE) e asinaron o chamado «acordo de Nadal», unha declaración conxunta que recoñecía a autoridade política de Beneš e aceptaba a resurrección{{Harvnp|Batowski|1971|p=316}} dunha Checoslovaquia democrática{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=372}} e prosoviética{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=372}} logo da guerra.{{Harvnp|Brown|2004|p=43}}{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=293}}{{Harvnp|Toma|1959|p=291}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=291}} O consello, que debía coordinar a oposición a Alemaña e os seus partidarios en Eslovaquia, tratar de obter o control da rexión e manter contactos co Goberno checoslovaco no exilio, foi responsable de preparar a sublevación.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=372}} O CNE, composto por representantes de diversos partidos,{{Harvnp|Toma|1959|p=291}} mostrouse dividido pronto entre comunistas e socialistas por unha banda e os representantes do resto de partidos, por outra.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=372}} O obxectivo do alzamento era facilitar o avance soviético mediante o decaemento da retagarda alemá.{{Harvnp|Batowski|1971|p=316}} O CNE esperaba contar co groso do Exército, con numerosos oficiais e soldados desafectos ao réxime de Tiso, como núcleo dun levantamento que abarcase a toda a sociedade eslovaca.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=372}} Ao mesmo tempo, mais de xeito separado, o ministro de Defensa eslovaco, xeneral [[Ferdinand Čatloš]], estudaba mudar de bando co groso das tropas cando considerara o momento propicio.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=293}}{{Harvnp|Axworthy|2002|p=254}} Os intentos de Čatloš de coordinar os seus plans co CNE e os soviéticos, con todo, fracasaron, en parte pola antiga proximidade do xeneral a Tiso.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=254}} === Plans de alzamento === A finais de marzo de 1944,{{Harvnp|Axworthy|2002|p=254}} o [[tenente coronel]] do Exército eslovaco [[Ján Golian]] fíxose cargo dos preparativos de insurrección,{{Harvnp|Axworthy|2002|p=254}} en coordinación co Goberno exiliado, os soviéticos e os comunistas checoslovacos.{{Harvnp|Brown|2004|p=43}}{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=373}} Golian era xefe do Estado maior do mando militar de [[Banská Bystrica]], no centro do país.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=373}}{{Harvnp|Axworthy|2002|p=254}} O seu cargo, provisional ao principio, confirmouse como permanente o 14 de maio.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=254}} Os conspiradores almacenaron cartos, municións e outras subministracións nas bases militares próximas a [[Banská Bystrica]],{{Harvnp|Brown|2004|p=43}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=291}} probablemente coa aquiescencia de Čatloš,{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=293}} e baixo o pretexto de protexelos dos bombardeos.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=374}}{{Harvnp|Toma|1959|p=292}} Golian formou ademais un mando para dirixir o alzamento.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=373}} Este debía producirse en caso de ameaza de ocupación alemá ou cando conviñese polos avances dos soviéticos.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=373}}{{Harvnp|Toma|1959|p=291}}{{Harvnp|Axworthy|2002|p=255}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=291}} O [[desembarco de Normandía]] o 6 de xuño e o comezo dunha nova ofensiva soviética o 22, convenceron o CNE da proximidade dese momento.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=373}}{{Harvnp|Axworthy|2002|p=255}} As dúas{{Harvnp|Toma|1959|p=291}} divisións mellor equipadas do Exército eslovaco xunto con toda a [[Forza Aérea eslovaca]] do leste foron deliberadamente trasladadas a [[Prešov]] no nordés de Eslovaquia no verán de 1944 co obxectivo de facilitar aos soviéticos o cruzamento dos [[Montes Cárpatos|Cárpatos]].{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=293}}{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=373}}{{Harvnp|Axworthy|2002|p=255}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=294}} Ao tempo que estas forzas facilitaban a entrada na zona dos soviéticos, o resto de unidades debía repeler o esperado contraataque alemán no centro montañoso do país,{{Harvnp|Axworthy|2002|p=255}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=294}} nun triángulo formado polas localidades de [[Banská Bystrica]], [[Zvolen]] e [[Brezno]].{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=373}} Os conspiradores contaban coa cooperación dalgúns destacados oficiais eslovacos, que se encargaron de facilitar os preparativos da insurrección.{{Harvnp|Toma|1959|p=292}} Destinouse aos oficiais filoxermanos a postos nos que non puidesen estorbar a operación e ordenouse o envío de material e a maioría das unidades especializadas a certas gornicións onde debía concentrarse o alzamento.{{Harvnp|Toma|1959|p=292}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=291}} As unidades da xendarmería recibiron instrucións de unirse ás unidades militares rebeldes ou aos partisanos en caso de ocupación alemá.{{Harvnp|Toma|1959|p=292}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=291}} === Plans soviéticos === A finais de xullo e por suxestión do mariscal [[Iván Kónev]], formouse a nova [[4.ª Fronte Ucraína]] con ordes de trazar un plan para tomar os portos dos Cárpatos orientais e avanzar cara a [[Mukachevo]] e [[Uzhgorod]] en dirección á chaira húngara.{{Harvnp|Erickson|2004|p=293}} O plan, presentando ao ''[[Stavka]]'', recibiu o visto e prace deste a finais de agosto.{{Harvnp|Erickson|2004|p=293}} O cambio de bando de Romanía, con todo, levou ao alto mando soviético a paralizar os plans ofensivos da [[4.ª Fronte Ucraína]].{{Harvnp|Erickson|2004|p=293}} O interese soviético no levantamento residía na posibilidade de empregalo para crebar as defensas de montaña da liña Arpad.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=255}} Tras capturar [[Cracovia]],{{Harvnp|Axworthy|2002|p=255}} os soviéticos virarían cara ao sur e penetrarían en Rutenia e máis tarde en Eslovaquia grazas á captura por parte das dúas divisións eslovacas dos portos de montaña da rexión.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=256}} Mentres, os eslovacos conterían os alemáns ata recibir o socorro soviético na liña [[Banská Bystrica]]-[[Zvolen]]-[[Ružomberok]], coa axuda da 2.ª Brigada Paracaidista checoslovaca que os soviéticos transportarían á zona.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=256}} Coa estabilización da fronte a comezos de agosto, con todo, os soviéticos perderon interese nun alzamento inmediato.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=256}} A coordinación entre o Goberno checoslovaco en Londres, os conspiradores eslovacos e o alto mando soviético era, ademais, deficiente.{{Harvnp|Erickson|2004|p=294}} O Goberno rexeitara o plan orixinal de Golian, remitido a Londres a comezos de agosto, que outorgaba un papel fundamental ás forzas soviéticas e, en opinión do Goberno, un demasiado secundario ás forzas eslovacas.{{Harvnp|Erickson|2004|p=295}} Ademais, os contactos entre o representante militar checoslovaco en Moscova e o mando soviético foron esporádicos e non acadaron o papel de cada parte nas futuras operacións en Eslovaquia.{{Harvnp|Erickson|2004|p=294}} Moscova vía con malos ollos o nacionalismo eslovaco —presente mesmo nalgúns dos comunistas da rexión— e sospeitaba que o interese do Goberno checoslovaco en desencadear un alzamento xusto antes da chegada das tropas soviéticas non era axudar a estas, senón recuperar o control político do territorio e restaurar un Goberno burgués, hostil á URSS.{{Harvnp|Erickson|2004|p=295}} === Actividades dos partisanos e cambio de bando de Romanía === [[Ficheiro:EjércitoSoviéticoEnBucarest1944.jpg|miniatura|dereita|Entrada de tropas soviéticas en [[Bucarest]] o 30 de agosto de 1944. O país cambiou de bando mediante un golpe de Estado organizado polos principais partidos políticos romaneses e apoiado polo rei [[Miguel I de Romanía|Miguel]] que apartou do poder o xermanófilo mariscal [[Ion Antonescu]]. O acontecemento facilitou o avance das forzas soviéticas.]] O número de partisanos, minúsculo a finais de 1943 e aínda máis reducido a finais de xuño de 1944 —233 guerrilleiros—, foi medrando ao longo do verán grazas á intervención soviética.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=258}} Coa chegada do Exército soviético ás antigas fronteiras checoslovacas, o [[Komunistická strana Československa|Partido Comunista de Checoslovaquia]] solicitou a axuda soviética para aumentar as formacións partisanas.{{Harvnp|Erickson|2004|p=292}} O mando partisano ucraíno puxo en marcha un programa de adestramento de guerrilleiros, ao mesmo tempo que aumentaba o tamaño das unidades regulares formadas na URSS, nelas a 2.ª Brigada Paracaidista e o 1º Corpo do Exército checoslovaco.{{Harvnp|Erickson|2004|p=292}} [[Kíiv]] enviou varias unidades mixtas ucraíno-eslovacas á zona entre finais de xuño e finais de agosto.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=258}} Estas forzas serviron de cadros para as unidades guerrilleiras, que medraron de xeito exponencial durante estes meses.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=258}} Contra finais de agosto, había uns 1&nbsp;320 partisanos en Eslovaquia.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=259}} Demócratas e comunistas discrepaban no papel dos partisanos: para os primeiros, debían servir á liberación do país e quedar subordinados ao mando clandestino formado por Golian; para os segundos, debían favorecer a revolución social e a toma do poder polo partido.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=375}} En maio o dirixente comunista checoslovaco [[Klement Gottwald]] asinou un acordo co secretario xeral do partido comunista soviético en Ucraína, [[Nikita Khrushchev]], polo que subordinaba as unidades partisanas eslovacas ao mando soviético en Kíiv.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=375}} Os primeiros mandos soviéticos chegaron en paracaídas o [[25 de xullo]].{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=375}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=292}} Estes solicitaron armas ao mando eslovaco,{{Harvnp|Axworthy|2002|p=259}} que pediu a cambio que esperasen ao alzamento para utilizalas,{{Harvnp|Axworthy|2002|p=258}} condición que os soviéticos só aceptaron ata o 20 de agosto.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=375}} Mentres, as actividades doutras unidades partisanas levaron o Goberno eslovaco a proclamar a [[lei marcial]] o 12 de agosto e a comezar a procura de unidades partisanas nos [[Montes Tatras]].{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=376}} Grazas á conivencia dalgúns membros das forzas de seguridade, estas unidades puideron retirarse sen atoparse coas do Goberno.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=376}}{{Harvnp|Axworthy|2002|p=258}} As operacións antiguerrilleiras leváronse a cabo co fin principal de calmar as sospeitas alemás.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=258}} As actividades cada vez maiores dos partisanos eslovacos, en parte dirixidos por mandos soviéticos,{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=375}} complicaban os plans de levantamento, xa que podían provocar a ocupación do país polos alemáns.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=294}}{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=375}}{{Harvnp|Toma|1959|p=292}}{{Harvnp|Axworthy|2002|p=259}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=296}} A finais{{Harvnp|Axworthy|2002|p=259}} de agosto e sen informar ao CNE, comezaran unha ampla campaña de sabotaxe de vías de comunicación, ataques á policía e ameazas aos partidarios do Goberno eslovaco no centro, norte e leste do país que preocupou o CNE polas posibles represalias alemás, que podían poñer en perigo os preparativos de levantamento.{{Harvnp|Toma|1959|p=292}} Para entón algúns soldados comezaran a pasarse ás unidades partisanas pola aparente pasividade das unidades regulares.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=259}} Os conspiradores tampouco lograron nin que os soviéticos nin que os Aliados occidentais se comprometesen a axudar na rebelión.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=294}} Os primeiros rexeitaron a petición dos enviados checoslovacos chegados a Ucraína o 4 de agosto,{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=374}} mentres que os segundos se mostraron reticentes a actuar nunha zona que crían correspondía aos soviéticos.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=294}} Estes permitiron aos delegados checoslovacos regresar ao seu país o 5 de setembro, mais sen que prometesen axuda ningunha para a liberación que o CNE esperaba equivocamente para o outono, e sen desvelar os plans militares soviéticos.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=374}}{{Harvnp|Toma|1959|p=292}} Nesta tensa situación, produciuse o cambio de bando de Romanía entre o 23 e o 25 de agosto,{{Harvnp|Brown|2004|p=43}} que causou axitación e nerviosismo en Eslovaquia.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=294}} O 24, o representante alemán en Bratislava solicitaba tropas a Berlín, co acordo de Tiso.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=376}} O mesmo día, nun informe a Londres, Golian auguraba a chegada{{Harvnp|Erickson|2004|p=296}} de formacións alemás para o 27 e solicitaba dúas brigadas de paracaidistas e apoio aéreo.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=376}} Entre o 25 e o 27, varias gornicións eslovacas uníronse ás forzas partisanas.{{Harvnp|Erickson|2004|p=296}} O [[27 de agosto]] de [[1944]], un grupo de partisanos comunistas baixo mando soviético capturou os vinte e oito membros dunha misión militar alemá que regresaban a Alemaña dende [[Romanía]] en [[Martin, Eslovaquia|Martin]] e fusilounos ao día seguinte.{{Harvnp|Brown|2004|p=43}}{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=376}}{{Harvnp|Axworthy|2002|p=259}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=297}} Este incidente precipitou o envío de unidades alemás ao país ao día{{Harvnp|Toma|1959|p=292}} seguinte para acabar coas accións dos partisanos.{{Harvnp|Brown|2004|p=43}}{{Harvnp|Axworthy|2002|p=259}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=297}} O representante alemán en Bratislava anunciou a Tiso a ocupación do país para o día seguinte, 29 de agosto.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=376}} A entrada de formacións alemás acelerou o levantamento, que tivo que comezar prematuramente.{{Harvnp|Brown|2004|p=43}}{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=294}}{{Harvnp|Axworthy|2002|p=304}} === Situación internacional === O 8 de abril, forzas da [[1.º Fronte Ucraína]] alcanzaron as fronteiras da antiga Checoslovaquia; tres semanas máis tarde, [[Iosif Stalin|Stalin]] prometeu que as forzas soviéticas pronto entrarían en territorio checoslovaco e acabarían coa ocupación.{{Harvnp|Toma|1959|p=290}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=291}} O servizo en checoslovaco de Radio Moscova animou á poboación a formar comités nacionais, tanto para axudar na loita contra os ocupantes como para xestionar os territorios que se foran liberando das forzas do Eixe.{{Harvnp|Toma|1959|p=290}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=291}} Estes comités foran aprobados tanto polos comunistas checoslovacos como polo Goberno no exilio.{{Harvnp|Toma|1959|p=290}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=291}} A situación internacional parecía favorecer o cambio de bando de Eslovaquia: o 24 de agosto, tras un [[Golpe de Estado en Romanía de 1944|golpe de Estado contra o Goberno xermanófilo]] o día anterior,{{Harvnp|Batowski|1971|p=314}} [[Reino de Romanía|Romanía]] abandonara a [[Alemaña nazi|Alemaña]], cambiando de bando e facilitando o acceso do [[Exército Vermello|Exército soviético]] aos [[Balcáns]].{{Harvnp|Lumans|1982|p=293}}{{Harvnp|Batowski|1971|p=315}} Isto facilitou a resistencia contra Alemaña en toda a Europa oriental.{{Harvnp|Lumans|1982|p=293}} En [[Varsovia]], a resistencia [[Alzamento de Varsovia|alzárase]] o 1 de agosto, xusto cando o avance soviético, que chegara ao [[Río Vístula|Vístula]], se detivera nesa zona da fronte para pasar á ofensiva no [[Mar Báltico|Báltico]] e nos Balcáns.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=373}} Por outra banda, os intentos dos Aliados occidentais de penetrar en Alemaña dende Francia foran infrutuosos e os soviéticos tiñan dificultades na súa ofensiva cara a Varsovia.{{Harvnp|Brown|2004|p=40}} Os soviéticos ademais planeaban acadar a chaira do Danubio medio non a través dos Cárpatos, senón dende o sur, avanzando dende Romanía río arriba, cambio de estratexia que descoñecían os eslovacos,{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=373}} e que relegaba a liberación de Eslovaquia ata o final da guerra.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=374}} === Plans alemáns === Ante o avance dos [[Unión Soviética|exércitos soviéticos]] e a crecente impopularidade do réxime filofascista de monseñor [[Jozef Tiso]], os alemáns e o Goberno eslovaco sopesaron a posibilidade dunha ocupación completa do país.{{Harvnp|Batowski|1971|p=315}} Os alemáns xa contemplaran esta posibilidade dende finais de 1943, cando os reveses militares fixeron que Eslovaquia comezara a mostrarse titubeante no seu apoio a Berlín.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=293}} Na primavera de 1944, ao mesmo tempo que Alemaña ocupaba Hungría, o Goberno alemán volveu estudar a posibilidade de ocupar tamén Eslovaquia, mais desbotouna finalmente.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=293}} Co avance soviético do verán, os alemáns dividiron o país en dúas zonas, as máis próxima á fronte baixo o control das forzas alemás en retirada.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=257}} O control alemán sobre as forzas eslovacas nas dúas zonas era, con todo, escaso e o traspaso da minoría alemá do Exército eslovaco ás unidades das [[Schutzstaffel|SS]] diminuíu a información sobre a situación nas forzas armadas eslovacas.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=257}} Logo do cambio de bando romanés, o 24 de agosto o mando do [[Grupo de Exércitos do Norte de Ucraína]] preparou dous plans alternativos para previr a posible rebelión das dúas divisións eslovacas nos Cárpatos, que formaban parte do novo Exército Oriental eslovaco.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=259}} O 25 e 26 sucedéronse os incidentes nos arredores de [[Brezno]], o que levou aos alemáns a acelerar os seus preparativos de intervención.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=259}} Ao día seguinte, os incidentes fóronse estendendo por outras zonas de Eslovaquia, ante a pasividade xeral do Exército e da [[Garda de Hlinka]].{{Harvnp|Axworthy|2002|p=259}} A noite do 28, e logo do anuncio de Tiso a primeira hora da tarde da decisión alemá de enviar unidades a Eslovaquia para acabar coas actividades dos partisanos, puxéronse en alerta as unidades destinadas a neutralizar ao Exército Oriental eslovaco.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=260}} == Evolución do levantamento == === Comezo do levantamento === [[Ficheiro:Pancierovy vlak-Zvolen.jpg|miniatura|O tren blindado Hurban, que participou no alzamento. Os rebeldes lograron fabricar tres deles con tanques avariados, aínda que o seu principal efecto foi o de aumentar a moral das tropas máis que causar graves danos ás unidades inimigas.]] Ante o inminente risco de ocupación e co fin de facilitar o avance soviético a través dos [[Montes Cárpatos|Cárpatos]],{{Harvnp|Brown|2004|p=39}} o [[Consello Nacional Eslovaco]] (SNR) lanzou unha insurrección o {{data|29|8|1944}},{{Harvnp|Brown|2004|p=39}} en [[Banská Bystrica]].{{Harvnp|Batowski|1971|p=316}}{{Harvnp|Brown|2004|p=40}}{{Harvnp|Lumans|1982|p=293}}{{Harvnp|Brown|2004|p=39}}{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=294}} Ás 19:15 do 29 de agosto, o ministro de Defensa de Eslovaquia, [[xeneral]] [[Ferdinand Čatloš]], anunciou na radio estatal que Alemaña ocupaba Eslovaquia e ordenaba ás forzas armadas eslovacas que non ofreceran resistencia.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=376}}{{Harvnp|Axworthy|2002|p=261}} Un cuarto de hora máis tarde, Golian enviou a mensaxe cifrada a todas as gornicións para comezar o alzamento e oporse á invasión alemá.{{Harvnp|Brown|2004|p=43}}{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=377}}{{Harvnp|Brown|2004|p=43}}{{Harvnp|Toma|1959|p=292}}{{Harvnp|Axworthy|2002|p=261}} O levantamento eslovaco contou co apoio de unidades enteiras do Exército, que se pasaron aos insurxentes.{{Harvnp|Lumans|1982|p=293}}{{Harvnp|Brown|2004|p=39}} Fundamentalmente, as unidades que se uniron ao alzamento concentrábanse no centro do país.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=261}} Só algunhas unidades dispersas decidiron non unirse á rebelión, xeralmente en zonas onde se encontraban ameazadas directamente por formacións militares alemás.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=263}} Parte da poboación acudiu ao chamamento de alistamento do CNE e algúns estranxeiros que se encontraban na rexión tamén se uniron aos alzados.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=377}} O apoio Aliado, con todo, foi escaso: apenas unha brigada checoslovaca trasladada dende Rusia nos momentos finais do alzamento e exiguas provisións e medicinas traídas dende Italia.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=294}} As perspectivas de éxito do levantamento foron escasas dende o principio.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=378}} O mando de Golian calculara que o mellor momento para levalo a cabo tería sido cando os soviéticos alcanzaran [[Cracovia]] e [[Miskolc]], localidades que capturaron finalmente en xaneiro de 1945 e decembro de 1944 respectivamente, meses despois do comezo do levantamento en Eslovaquia.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=378}} Os soviéticos, ao pé dos Cárpatos, aínda no lograran atravesar esta cadea montañosa en ningún punto e o resto de Aliados encontrábase aínda lonxe de Eslovaquia.{{Harvnp|Toma|1959|p=293}} Os conspiradores non se encontraban preparados cando as actividades dos partisanos precipitaron a rebelión.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=378}} Un dos primeiros e máis graves reveses para os rebeldes foi a perda das dúas divisións —case 24&nbsp;000 homes— acantonadas no leste do país durante os primeiros días do alzamento.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=379}} O seu comandante, o xeneral August Malár, decidiu ignorar o chamamento de Golian do 29 de agosto e, no canto de rebelarse coas súas unidades, voou á capital ao día seguinte para aclarar a situación e facer un chamamento por radio{{Harvnp|Erickson|2004|p=298}} ao Exército para que non actuara «prematuramente».{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=379}}{{Harvnp|Axworthy|2002|p=266}} Malár asegurou ademais que as unidades alemás que estaban entrando no país non atacarían ás eslovacas.{{Harvnp|Erickson|2004|p=298}} Estas declaracións fixeron que os alemáns o detiveran e máis tarde o executaran.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=379}} Mentres Malár se encontraba na capital, o seu lugartenente, o tenente coronel Viliam Talský, parte dos conxurados, convocou unha reunión dos mandos na que se decidiu recoller a inmediata axuda dos soviéticos e preparar ás unidades para un ataque á retagarda alemá que defendía [[Krosno]] o 2 de setembro.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=266}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=297}} Non se aprobaron medidas para posibles ataques alemáns nin se contou coa imposibilidade de que o mariscal [[Iván Kónev|Koniev]] actuara de xeito inmediato en resposta á petición eslovaca.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=266}} Pola súa banda, os comandantes das dúas divisións eslovacas acataron o chamamento radiofónico de Malár e paralizaron a actividade das súas unidades, o que desbaratou o plan inicial da reunión anterior.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=266}} Ás 5:30 a.m. do 31 de agosto e sen informar ao resto do mando do Exército Oriental,{{Harvnp|Erickson|2004|p=297}} Talský decidiu cruzar a fronte para recibir instrucións dos soviéticos, insatisfeito coa situación mais deixando ao mesmo tempo ao Exército Oriental sen mando efectivo.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=266}} A mesma mañá, o Grupo Aéreo pertencente ao Exército Oriental —vinte e seis aparellos con oitenta e un homes— abandonou a zona e voou a [[Lvov]],{{Harvnp|Erickson|2004|p=298}} ignorando que se producira un alzamento na zona central do país.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=268}}{{refn|group=lower-alpha|Pola súa banda, outros autores afirman que Talský non ordenou ás unidades resistir aos alemáns e que, co groso da forza aérea eslovaca (trinta e oito avións en lugar de vinte e seis), abandonou as dúas divisións e cruzou ao territorio baixo control soviético.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=379}}}} A maior parte das dúas divisións, carentes xa de mando efectivo, quedou rodeada polos alemáns o 31 de agosto, que as desarmaron;{{Harvnp|Brown|2004|p=44}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=298}} uns 2&nbsp;000 homes, con todo, decidiron enfrontarse aos alemáns, romperon o cerco e acadaron as posicións rebeldes no centro do país.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=379}} A perda destas unidades supuxo ademais que os rebeldes perderan a artillaría e o armamento pesado, o que aumentou a súa dependencia da axuda exterior.{{Harvnp|Toma|1959|p=294}} O 31 de agosto, o exército rebelde ao mando de Golian tomou o nome oficial de «1.<sup>o</sup> Exército Checoslovaco en Eslovaquia».{{Harvnp|Axworthy|2002|p=271}} Dividiuse en dúas áreas de defensa, unha occidental e outra oriental, sostidas fundamentalmente polas dúas divisións do Exército dispoñibles na zona rebelde.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=271}} O 1 de setembro, o CNE proclamouse publicamente máxima autoridade da resistencia eslovaca —sen telo acordado co Goberno no exilio—,{{Harvnp|Axworthy|2002|p=272}} proclamou a resurrección{{Harvnp|Erickson|2004|p=297}} do Estado checoslovaco e asumiu a autoridade gobernamental na rexión en nome do Goberno exiliado.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=377}} O 5 de setembro, o mando checoslovaco en Londres ascendeu a Golian a coronel para reforzar a súa autoridade.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=271}} O CNE, pola súa banda, ascendeuno a xeneral de brigada o mesmo día 5.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=272}} Este mesmo día, ordenouse a mobilización na zona rebelde dos homes menores de 35 anos e a incautación de vehículos e cabalos para uso militar.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=271}} A orde dérona separadamente tanto Golian como o CNE, síntoma das diferenzas entre as distintas autoridades que participaban na rebelión.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=272}} A leva aumentou as forzas rebeldes nuns 25&nbsp;000-29&nbsp;000 homes.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=271}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=300}} Aínda que Golian contaba con armamento suficiente para armar aos novos recrutas, este era en xeral anticuado, e non incluía armas antitanque.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=271}} === Primeira reacción alemá: cerco da rebelión === ==== Control da capital ==== Pola súa banda, [[Jozef Tiso|Tiso]] seguía controlando a capital{{Harvnp|Batowski|1971|p=316}} e grazas a isto os alemáns contaban cunha boa situación estratéxica para lanzar unha contraofensiva contra os insurxentes, que pronto se mostraron divididos na estratexia a seguir.{{Harvnp|Brown|2004|p=44}} Na capital encontrábanse uns 8000 soldados eslovacos, mais non eran tropas de combate e as rápidas medidas alemás para asegurar a cidade impediron calquera apoio ao alzamento e permitiron o desarme{{Harvnp|Erickson|2004|p=298}} da gornición entre o 30 de agosto e o 1 de setembro.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=264}} Lograron desarmar sen combater ás gornicións eslovacas do oeste do país.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=378}} ==== Control da zona occidental e meridional ==== O 29 de agosto, dous ''[[kampfgruppe]]'' (o Von Ohlen e o Von Junck) entraran en territorio eslovaco dende Silesia e Austria,{{Harvnp|Axworthy|2002|p=260}} para facerse co control do [[Río Váh|val do Váh]], mediante a toma de Žilina e [[Martin, Eslovaquia|Martin]], e para controlar o principal ferrocarril que conectaba o oeste co leste de Eslovaquia.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=261}} No suroeste, os alemáns crearon a toda presa unha nova unidade, o ''kampfgruppe'' Schill, que se fixo co control do suroeste do país.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=263}} A Nitra, onde o oficial ao mando seguía fiel ao presidente eslovaco e evitou a rebelión da gornición, as forzas alemás chegaron o 1 de setembro.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=264}} Malia non terse rebelado, os 2000 homes da gornición foron desarmados polos alemáns.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=264}} O avance do ''kampfgruppe'' Schill, que continuou ao longo do val, detívose en [[Topolocany]], onde chocou con unidades rebeldes.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=264}} Entre o 2 e o 5 de setembro, novas unidades traídas de Austria desarmaron ás gornicións do val do Váh, co que Berlín logrou recuperar o control do val e do ferrocarril que o percorría.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=265}} No noroeste, os rebeldes abandonaron Žilina ao ''kampfgruppe'' von Ohlen, mais resistiron en [[Martin, Eslovaquia|Martin]].{{Harvnp|Axworthy|2002|p=265}} No nordés, formouse o ''kampfgruppe'' Schäfer en [[Nowy Targ]] (parte do [[Goberno Xeral]] polonés) para tomar [[Kežmarok]], [[Poprad]], enlazar coa [[División Panzer Tatra]] e asegurar o control da principal liña férrea que unía o oeste e o leste do país polo norte.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=267}} A zona contaba con certa cantidade de membros da minoría alemá que colaboraron no avance do ''kampfgruppe'' Schäfer; en Poprad os partisanos desarmaron aos eslovaco-xermanos, mais en Kežmarok estes lograron bloquear á gornición eslovaca ata a chegada do ''kampfgruppe'', que logrou a súa rendición o 31 de agosto.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=269}} Ao día seguinte, a unidade entraba en Poprad, evacuada polos eslovacos.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=269}} O 2 de setembro, o ''kampfgruppe'' Schäfer tomou contacto con unidades do grupo de Rintelen que avanzaran ao longo do ferrocarril cara ao norte.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=269}} Parte do Grupo Rintelen puxo en fuga a algunhas unidades eslovacas camiño de [[Brezno]],{{Harvnp|Axworthy|2002|p=269}} choque no que os eslovacos perderon precioso material que máis tarde botaron en falta para armar a parte dos insurrectos.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=270}} O 3 de setembro, as forzas alemás tomaron [[Telgárt]].{{Harvnp|Axworthy|2002|p=270}} No norte, o ''kampfgruppe'' Volkmann —outra unidade temporal co tamaño aproximado dun [[batallón]]— tratou sen éxito avanzar cara ao sur ao longo do val do [[Río Orava|Orava]], manobra que resultou imposible polo escarpado do terreo e a resistencia dos partisanos, que lograron deter o ''kampfgruppe'' en [[Trstená]].{{Harvnp|Axworthy|2002|p=270}} ==== Desarme do Exército Oriental e control da zona oriental ==== Con Malár en Bratislava, os seus xefes de división tendo acatado a súa orde de paralizar un posible alzamento e Talský en territorio baixo control soviético, as dúas divisións do Exército Oriental encontrábanse desorientadas.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=266}} Mentres, o [[1.º Exército Panzer|1.<sup>o</sup> Exército Panzer]] creara o ''[[kampfgruppe]]'' Mathias con elementos de diversas unidades e uns 1&nbsp;200-1&nbsp;300 homes co obxectivo de arrebatar aos eslovacos o control do porto de Dukla nun ataque dende o norte e desarmar á 1.ª División de Infantaría eslovaca.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=267}} Este movemento coordinaríase co outro do ''Koruck''{{refn|group=lower-alpha|Unha unidade alemá de vixilancia da retagarda.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=267}}}} 531 que, dende [[Úzhgorod]] no sur, atacaría á 2.ª División de Infantaría e ao Rexemento Blindado eslovacos.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=267}} Ao mesmo tempo, outra unidade de 5&nbsp;000 homes creada a toda presa en [[Košice]] preparábase para avanzar cara ao nordés e asaltar as posicións de retagarda do Exército Oriental eslovaco, mal defendidas.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=267}} O obxectivo desta unidade era o cuartel do Exército Oriental en [[Prešov]] e diversas unidades menores acuarteladas nas proximidades.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=267}} Arredor das 13:00 do 31 de agosto, e grazas ao uso dun tren blindado e diversos vehículos, o xeneral de división [[Josef Rintelen]], ao mando das tropas reunidas en Košice (o Grupo Rintelen), entrou en Prešov e ocupou o cuartel xeral do Exército Oriental e con el as comunicacións da unidade, o que conduciu á descoordinación e parálise das súas formacións.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=268}} Malár regresou á localidade a media tarde e foi arrestado polos alemáns.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=268}} Estas accións permitiron ás unidades alemás desarmar sen encontrar resistencia ao groso das dúas divisións eslovacas.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=268}} Os rebeldes perderon a maioría dos 46&nbsp;000 homes que formaban o Exército Oriental e as súas unidades anexas, os mellores e mellor equipados de todas as forzas armadas eslovacas.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=268}} Só algúns miles de homes se uniron individualmente aos partisanos e outros 2&nbsp;000 lograron cruzar o cerco alemán e chegar ao territorio baixo control rebelde no centro do país.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=268}} === Situación a comezos de setembro === ==== Situación de Tiso e os alemáns ==== A mediados de setembro, os alemáns fixéranse co control das zonas occidental e oriental; no norte e oeste ocupaban os vales do [[Río Váh|Váh]] e do [[Hernád|Hornád]] e no sur, o estratéxico ferrocarril [[Bohumín]]-[[Košice]].{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=379}} Os alemáns lograran desarmar ás dúas divisións eslovacas nos Cárpatos nos primeiros días do levantamento.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=294}} O resto das forzas eslovacas eran de calidade inferior.{{Harvnp|Toma|1959|p=291}} A descoordinación eslovaca e a pasividade dalgúns dos seus altos oficiais conduciran á captura ou dispersión de preto de 44&nbsp;000 homes no leste e outros 12&nbsp;000 no oeste sen apenas dano para os alemáns; as forzas de Golian quedaron reducidas a uns 16&nbsp;800{{Harvnp|Erickson|2004|p=300}} soldados de calidade menor aos capturados e uns 2&nbsp;000 partisanos mal armados, cercados na parte central do país.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=270}} A zona alzada encontrábase separada das forzas soviéticas por un amplo territorio controlado firmemente polas unidades alemás;{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=379}} o alzamento quedara restrinxido ao centro do país.{{Harvnp|Erickson|2004|p=298}} Tiso, que consideraba o alzamento como un intento de [[Golpe de estado|golpe de Estado]] comunista, solicitara axuda a [[Alemaña nazi|Alemaña]].{{Harvnp|Batowski|1971|p=316}} O contraataque alemán, ben planeado, fora rápido e efectivo.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=378}} Diversas unidades penetraran en territorio eslovaco dende Austria, [[Moravia]], [[Silesia]] e Polonia.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=378}} Ao mesmo tempo, o presidente eslovaco mostrara grande iniciativa para tratar de manter a lealdade dalgunhas gornicións do val do Váh, ao contrario que Čatloš, quen, aínda que presuntamente decidido a levar a cabo unha insurrección, mostrouse pasivo unha vez que esta estalou.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=270}} Tardiamente, tralo arresto de Malár polos alemáns e sen tropas, voou a territorio insurrecto o 2 de setembro, onde o detiveron antes de ser enviado a territorio baixo control soviético o 14 de setembro.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=271}} Coa detención do xeneral Jurech polos alemáns o 5 de setembro, o Exército eslovaco quedou privado de calquera xeneral capaz de dirixir as operacións militares precisas para soster o alzamento.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=271}} No leste, o [[Grupo de Exércitos do Norte de Ucraína]] retirou á maioría dos efectivos destinados a esmagar a rebelión unha vez sufocada esta na zona adxacente á fronte e reforzou as súas posicións ante a previsión dun ataque soviético para socorrer aos rebeldes eslovacos.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=272}} A única unidade que permaneceu na zona para enfrontarse a estes foi o ''kampfgruppe'' 68, parte do Grupo Rintelen, reforzada por voluntarios da minoría alemá local recrutados polas SS, que recibiu ordes de manterse á defensiva protexendo Poprad e Telgárt.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=272}} ==== Situación dos insurrectos ==== O tamaño do 1.<sup>o</sup> Exército Checoslovaco medrou rapidamente dos preto de 16&nbsp;000 soldados do Exército de Reserva que se uniron á rebelión ata os preto de 47&nbsp;000 a finais de setembro (de dezaoito a corenta e tres batallóns).{{Harvnp|Axworthy|2002|p=278}} A maioría dos novos recrutas recibiran escaso adestramento, o que se reflectiu nos combates.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=278}} A cantidade e calidade dos oficiais eran do mesmo xeito escasas, e frecuentemente oficiais de insuficiente gradación tiñan que dirixir unidades que carecían de mandos da gradación habitual no exército regular.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=278}} A artillaría era relativamente abundante mais, en xeral, estaba obsoleta.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=279}} O material antitanque era especialmente escaso —xunto coas radios de campaña— e os eslovacos tiveron que confiar na dificultade do terreo para frear as unidades blindadas alemás.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=279}} Os rebeldes contaban ademais con arredor de sesenta avións de diversos tipos que fuxiran das zonas ocupadas polos alemáns no norte e o oeste do país.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=279}} A maioría dos aparellos (e os cinco que devolveron os soviéticos dos que fuxiran os primeiros días do alzamento), tiveron que enfrontarse á ''[[Luftwaffe]]'' en inferioridade durante as tres primeiras semanas da rebelión.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=280}} Ao comezo, os alemáns tiveron que empregar unidades en adestramento para enfrontarse aos rebeldes e carecían de cazas, o que permitiu aos eslovacos derribar algúns aparellos inimigos, a pesar de non poder evitar as incursións aéreas alemás pola escaseza de armamento antiaéreo.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=280}} Pola súa banda, os partisanos eslovacos eran xa 6&nbsp;770 o 7 de setembro, con veteranos da fronte oriental na dirección das unidades, aínda que en xeral os novos guerrilleiros eran moi novos e carecían de experiencia e disciplina, o que limitou a súa efectividade nos combates.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=279}} O CNE obrigou a Golian a entregar armamento do exército regular ás unidades partisanas.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=279}} A mediados de setembro, os rebeldes —uns 60&nbsp;000 homes recoñecidos polos Aliados como forzas combatentes, delas uns 48&nbsp;000 soldados regulares e 12&nbsp;000 partisanos—{{Harvnp|Brown|2004|p=44}}{{Harvnp|Axworthy|2002|p=295}} controlaban grandes zonas da Eslovaquia central e oriental,{{Harvnp|Batowski|1971|p=316}} incluíndo dous [[aeroporto]]s.{{Harvnp|Brown|2004|p=43}} A [[Forza Aérea Soviética]] comezou a enviar abastecemento por aire e a evacuar aos feridos aos territorios baixo o seu control.{{Harvnp|Brown|2004|p=43}} As forzas de Golian, ascendido a xeneral de brigada, recibiron o nome de 1.<sup>o</sup> Exército Checoslovaco, e integráronse formalmente no Exército checoslovaco.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=378}} Golian permaneceu ao mando ata a chegada, o 7 de outubro, do xeneral Rudolf Viest dende Londres,{{Harvnp|Erickson|2004|p=304}} momento no que se converteu en lugartenente deste.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=378}} Viest non fora capaz de arrebatar o mando do 1º Corpo de Exército checoslovaco aos soviéticos e chegou a relevar a Golian cando xa a supervivencia do levantamento se consideraba difícil.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=292}} O obxectivo de Viest era tomar o control de todas as unidades, regulares e guerrilleiras, e sometelas a un mando dependente do Goberno no exilio.{{Harvnp|Erickson|2004|p=304}} Durante a segunda semana do mes, a fronte encontrábase relativamente estabilizada e as operacións alemás, tan efectivas os primeiros días do alzamento, non lograban realizar xa rápidos avances fronte á reforzada resistencia eslovaca.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=276}} Aínda que lograran eliminar as mellores unidades rebeldes e reducir algo a extensión da insurrección, non foran capaces de esmagala por completo en poucos días, como confiaban en facer dada a escasa resistencia eslovaca dos primeiros días do alzamento.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=277}} Na seguinte fase da loita, os combates centráronse en controlar os vales cara á montañosa zona central do país.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=277}} [[Ficheiro:Map_SNP1_gl.svg|miniatura|dereita|500px|Mapa coa situación durante os primeiros días do alzamento e coa dirección da contraofensiva alemá de setembro e outubro.]] === Problemas da rebelión === ==== Falta de apoio Aliado ==== Beneš reuniuse con Stalin e Molotov en Moscova en decembro de 1943 para asegurar o apoio soviético para o levantamento. Os Aliados occidentais rexeitaron as peticións checoslovacas de apoio, tanto por considerar as operacións en Eslovaquia secundarias como polo apoio soviético do que xa gozaba o levantamento.{{Harvnp|Brown|2004|p=43}} Mentres que os soviéticos aprobaban o levantamento dende un punto de vista militar, desconfiaban das súas consecuencias políticas polo carácter mixto da súa dirección, que non se encontraba completamente en mans dos comunistas checoslovacos, senón que incluía políticos considerados hostís.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=380}} Pola súa banda, os Aliados occidentais apoiaban politicamente o alzamento, mais non estaban dispostos a enviar axuda militar á zona.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=380}} O 31 de agosto, [[Jan Masaryk]], ministro de Exteriores checoslovaco, solicitou persoalmente axuda aos Aliados en Londres.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=380}} Desexaba que os Aliados bombardearan certos obxectivos en Alemaña e Eslovaquia e que se recoñecera as forzas rebeldes como forzas regulares combatentes para que se lles aplicara a [[Convencións de Xenebra|Convención de Xenebra]].{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=380}} O 7 de setembro, os estadounidenses aceptaron a segunda solicitude, acción que secundaron os británicos pouco despois.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=380}} No aspecto militar, británicos e estadounidenses amosáronse, con todo, reticentes a contribuír con forzas.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=381}} Realizaron algúns voos, tanto de bombardeo como para evacuar a pilotos derribados ou achegar algunhas armas e medicinas{{Harvnp|Toma|1959|p=295}} que lograran alcanzar as posicións dos rebeldes eslovacos mais, o 22 de setembro, o mando estadounidense decidiu non empregar as súas forzas no apoio da insurrección e deixar o auxilio a esta aos soviéticos.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=381}} Rexeitaron ademais participar na petición británica a Moscova de axudar aos rebeldes.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=381}} O Goberno soviético non respondeu á solicitude británica, mais si brindou un apoio limitado aos insurxentes.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=381}} As súas forzas achábanse a uns 105&nbsp;km do territorio rebelde cando estalou o levantamento.{{Harvnp|Toma|1959|p=290}} O 22 de setembro, Moscova emitiu un comunicado recoñecendo tamén o carácter de forzas combatentes dos rebeldes.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=382}} Os soviéticos comezaron a enviar material militar especialmente necesario aos eslovacos (principalmente metralladoras e material antitanque) xa o 5 de setembro (tres días despois da petición formal checoslovaca),{{Harvnp|Erickson|2004|p=300}} mais entregárono principalmente ás unidades partisanas, non ás regulares.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=287}} Aceleraron ademais o transporte de unidades partisanas a Eslovaquia.{{Harvnp|Erickson|2004|p=300}} Do mesmo xeito, os soviéticos enviaron o 1.<sup>o</sup> Escuadrón Aéreo checoslovaco —con vinte e un cazas—{{Harvnp|Axworthy|2002|p=287}} á zona, aínda que se negaron a devolver os trinta e oito aparellos que fuxiran a territorio soviético ao comezar a rebelión.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=382}} Só cinco deles regresaron como parte dun escuadrón combinado.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=269}} Parte do persoal evacuado cos avións eslovacos, con todo, recibiu formación acelerada en novos aparellos soviéticos.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=269}} Os aparellos enviados polos soviéticos realizaron varios centos de operacións e reverteron a situación anterior nos ceos eslovacos: dende o 21 de setembro, os insurrectos gozaron de superioridade aérea fronte aos alemáns.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=287}} Tamén enviaron a 2.ª Brigada Paracaidista checoslovaca, unha unidade de 2&nbsp;800{{Harvnp|Toma|1959|p=295}} soldados ben adestrados e abastecidos que, con todo, foi chegando ao territorio rebelde moi lentamente a partir do 15 de setembro —dúas semanas despois da petición formal checoslovaca de axuda, transportouse en seis semanas—{{Harvnp|Toma|1959|p=295}} e non puido combater como un grupo compacto.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=382}} Do mesmo xeito, entregaron certa cantidade de armamento lixeiro e 150 canóns antitanque que, desgraciadamente para os insurrectos, amosouse ineficaz contra as unidades blindadas alemás de tamaño medio e grande.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=382}} ==== Diferenzas na rebelión ==== [[Ficheiro:Nastupeni povstalci.jpg|miniatura|Forzas eslovacas amotinadas toman parte no alzamento.]] Axiña xurdiron as diferenzas entre demócratas —que gozaban de maior apoio popular— e comunistas no CNE.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=378}} Mentres os primeiros trataban de concentrarse no combate contra os alemáns, os segundos desexaban avanzar no seu obxectivo de facerse co poder, mediante o logro dunha maioría tanto nos organismos administrativos como no apoio popular.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=378}} Os comunistas propuxeron sen éxito reformar o Exército tomando como modelo o soviético e implantar un sistema de comisarios políticos;{{Harvnp|Axworthy|2002|p=287}} os demócratas e os mandos do Exército rexeitárono.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=379}} Cun cerco cada vez máis estreito, as accións dos partisanos cobraron importancia; o seu control achábase en disputa: o mando militar eslovaco agardaba que as unidades partisanas se lle sometesen e fustrigasen a retagarda inimiga mais, en realidade, a maioría seguía actuando ás ordes do mando soviético en Kíiv.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=379}} Incapaces de controlar o Exército regular, os comunistas trataron de converter as unidades partisanas nunha forza armada rival baixo o seu control.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=380}} Para resolver as diferenzas e lograr unha mellor coordinación entre as unidades regulares e as partisanas, o CNE creou o 12 de setembro un Consello Militar que,{{Harvnp|Axworthy|2002|p=287}} con todo, se mostrou incapaz de lograr estes obxectivos, en especial pola dobrez dos representantes comunistas.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=380}} O 16 de setembro, o comandante das unidades partisanas obtivo o mesmo rango que Golian e as súas forzas deixaron de depender do Exército regular.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=287}} Se ben o primeiro comandante foi un comunista eslovaco, máis tarde a este sucedeuno no cargo un coronel soviético o 28 de setembro.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=287}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=304}} Pola súa banda, o Goberno checoslovaco rexeitou a proposta do seu embaixador en Moscova de solicitar aos soviéticos un xeneral que tomase o mando de todas as forzas en Eslovaquia e tratou sen éxito de subordinar o mando das unidades checoslovacas formadas na URSS a Viest, o que produciu novas tensións entre Moscova e o Goberno de [[Edvard Beneš]].{{Harvnp|Erickson|2004|p=305}} === Batalla nos Cárpatos === [[Ficheiro:IS Konev 01.jpg|miniatura|O mariscal soviético [[Iván Kónev]], que dirixiu as infrutuosas operacións de socorro ao levantamento eslovaco. A pesar das numerosas baixas sufridas ao tentar cruzar os [[Montes Cárpatos|Cárpatos]], as súas forzas non lograron alcanzar as posicións eslovacas. Logo de que se esmagara a rebelión, recibiu críticas pola súa preferencia por armar ás unidades partisanas fronte ás regulares e por outras actuacións, consideradas por algúns autores unha sabotaxe ao levantamento.]] O 1 de setembro, nas súas conversas co mariscal Koniev, Talský seguía afirmando que un ataque soviético á fronte carpática podería contar co apoio do Exército Oriental eslovaco, para entón xa desarmado polos alemáns.{{Harvnp|Erickson|2004|p=298}} Baseándose na información do coronel eslovaco, Koniev solicitou permiso a Stalin para lanzar o ataque logo dunha semana de preparativos, e obtivo o permiso do alto mando soviético (4{{Harvnp|Erickson|2004|p=300}} de setembro).{{Harvnp|Erickson|2004|p=299}} A operación, que debía servir de apoio ás actividades partisanas e ao levantamento das unidades regulares eslovacas, tería como eixe ofensivo a liña [[Krosno]]-[[Dukla]]-[[Tilyava]].{{Harvnp|Erickson|2004|p=299}} Ao ataque, que incluiría unidades da [[1.ª Fronte Ucraína]] e da [[4.ª Fronte Ucraína]], asignaríase ademais o 1º Corpo do Exército checoslovaco, como tería solicitado Koniev.{{Harvnp|Erickson|2004|p=299}} O plan confiaba en todo momento na cooperación das unidades regulares eslovacas,{{Harvnp|Erickson|2004|p=299}} que debían facilitar o avance soviético mediante a toma de varios portos de montaña.{{Harvnp|Erickson|2004|p=300}} O 8 de setembro, a [[1.ª Fronte Ucraína]] iniciou unha ofensiva contra as unidades alemás que defendían [[Krosno]].{{Harvnp|Axworthy|2002|p=281}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=302}} O plan consistía en romper a fronte nesta localidade, atravesar o [[porto de Dukla]] e dirixirse cara a [[Poprad]] e [[Prešov]] nuns cinco días, pero dependía da cooperación do Exército Oriental eslovaco, que para entón os alemáns tiñan desarmado.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=281}} A 1ª Fronte estaba naqueles momentos escasa de homes e material, e tivo que improvisar o plan de ataque en menos dunha semana, que consistiu principalmente nun ataque frontal ás fortes defensas dos [[Montes Cárpatos|Cárpatos]] —ao comezo máis fortes polo escarpado do terreo e a veteranía e habilidade do mando alemán que polo número de tropas presentes— por parte do 38.º Exército,{{Harvnp|Erickson|2004|p=302}} apoiado máis ao sur polo 1.<sup>o</sup> Exército de Gardas.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=281}} O dispoñer das liñas férreas polonesas e húngaras para reforzar a fronte fixo que o control de parte da principal liña férrea eslovaca polos insurrectos non impedira aos alemáns o abastecemento e fortalecemento deste sector, no que a mediados de mes dobrárase o número de tropas.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=282}} Aínda así, o 11 de setembro, os soviéticos lograran capturar Krosno e romper a segunda liña defensiva alemá, pola que penetrou un corpo de cabalería do 1.<sup>o</sup> Exército de Gardas ao día seguinte.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=282}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=302}} Para entón, xa non se contaba co apoio do Exército eslovaco, a resistencia alemá era cada vez maior, os soviéticos aínda debían cruzar o principal porto de montaña e o plan orixinal estaba a punto de fracasar.{{Harvnp|Erickson|2004|p=302}} Os alemáns lograron, con todo, deter este avance ao enviar o día 14 á 357.ª División de Infantaría, que lles permitiu recompoñer a fronte e illar ás unidades soviéticas de vangarda que atravesaran as montañas.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=282}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=303}} Logo de duros combates e notables perdas, o corpo de cabalería logrou cruzar a fronte de volta ás súas propias liñas o día 19.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=282}} Para ese momento a ofensiva soviética estaba practicamente detida e os seus escasos progresos non servían para socorrer aos insurrectos.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=282}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=302}} A pesar de que os soviéticos conseguiron cruzar de novo a territorio eslovaco o 21 de setembro e tomar o porto de Dukla o 6 de outubro,{{Harvnp|Erickson|2004|p=304}} os alemáns lograron conter o avance ata o 28 de outubro, cando se cancelou finalmente, un día despois do afundimento da rebelión.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=282}} Soviéticos e checoslovacos trataran sen éxito atravesar os portos dos Cárpatos e a batalla do porto de Dukla custoulles 85&nbsp;000 baixas{{refn|group=lower-alpha|Axworthy dá unha cifra maior, 126&nbsp;211 baixas, un terzo dos homes empregados na batalla.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=283}}}} e acabou coa vitoria alemá.{{Harvnp|Brown|2004|p=40}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=307}} As forzas soviéticas non conseguiron penetrar notablemente en territorio checoslovaco ata seis meses despois.{{Harvnp|Brown|2004|p=40}} O fracaso da ofensiva deixou aos insurrectos sós fronte ás unidades alemás enviadas para esmagar a rebelión,{{Harvnp|Axworthy|2002|p=283}} Aínda que o embate atraeu a uns 12&nbsp;000 alemáns, que non puideron así participar nas operacións contra os rebeldes.{{Harvnp|Erickson|2004|p=307}} A pesar de que autores críticos coa actuación soviética durante a insurrección acusaron máis tarde ao Goberno de Moscova de pasividade para permitir aos alemáns acabar co levantamento —acusación tamén realizada acerca do contemporáneo [[Alzamento de Varsovia]]—, as forzas soviéticas realizaron verdadeiros esforzos en condicións adversas (falta de apoio militar eslovaco, terreo desfavorable e improvisación no ataque) para romper a fronte, que lles causaron decenas de miles de perdas (arredor de dez veces o número de baixas eslovacas durante o levantamento).{{Harvnp|Axworthy|2002|p=283}} Pola súa banda, o 1º Corpo do Exército checoslovaco que participou xunto as unidades soviéticas na ofensiva, perdeu 5&nbsp;699 homes dos 14&nbsp;900 que o formaban,{{refn|group=lower-alpha|Erickson dá unha cifra algo maior, 6&nbsp;500 baixas.{{Harvnp|Erickson|2004|p=307}}}} unha proporción de baixas notablemente maior que as do Exército eslovaco insurrecto.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=283}} === Contraofensiva alemá e resistencia eslovaca === [[Ficheiro:Banska-Bystrica-ceskoslovensky-lahky-tank-vzor-38-3.jpg|miniatura|dereita|Tanque lixeiro [[Panzer 38(t)|LT vz. 38]], un dos modelos dos que dispoñían os insurrectos eslovacos para enfrontarse ás forzas alemás.]] A operación quedou baixo a supervisión persoal de [[Heinrich Himmler]], que contou cuns 40&nbsp;000 homes, entre eles unidades veteranas das [[Schutzstaffel|SS]], para esmagar o levantamento.{{Harvnp|Brown|2004|p=40}} Os alemáns crearon o novo «Mando Alemán en Eslovaquia» o 31 de agosto, que presidiu o ''[[Obergruppenführer|SS-Obergruppenführer]]'' [[Gottlob Berger|Berger]] do próximo centro de adestramento de [[Waffen-SS]] en [[Protectorado de Bohemia e Moravia|Bohemia e Moravia]] por insistencia de Himmler.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=272}} Berger, bo organizador, carecía, con todo, de experiencia en operacións de campaña, e subestimou a resistencia dos insurrectos.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=273}} Os primeiros días ao mando da operación contaba cuns 12&nbsp;000 homes, divididos en cinco unidades: o ''kampfgruppe'' Wildner (900 soldados), o ''kampfgruppe'' Schill (2&nbsp;400), o ''kampfgruppe'' Volkmann (1&nbsp;000), o ''kampfgruppe'' Schäfer (2&nbsp;400) e a [[División Panzer Tatra]] (5&nbsp;000).{{Harvnp|Axworthy|2002|p=273}} No oeste, unha unidade SS cruzou a fronteira dende Moravia e tomou [[Trenčín]].{{Harvnp|Erickson|2004|p=301}} Mentres, a fronteira sur eslovaca seguía en calma pola decisión húngara de non intervir na loita.{{Harvnp|Erickson|2004|p=301}} Unhas das primeiras operacións foron as que permitiron aos alemáns retomar o control de dúas importantes vías férreas: [[Žilina]]-Bratislava e [[Žilina]]-[[Košice]]. Lograron capturar a primeira logo de seis semanas e a segunda tras cinco de duros combates.{{Harvnp|Toma|1959|p=293}} Só a captura de Žilina, importante nó ferroviario, levou dúas semanas.{{Harvnp|Toma|1959|p=293}} A toma do control da primeira liña levouse a cabo mediante un movemento de pinza dende o norte e dende o sur;{{Harvnp|Toma|1959|p=293}} no último momento, o groso das unidades checoslovacas retirouse cara ás faldras dos Tatra para evitar o cerco alemán e só se deixou atrás a algunhas unidades de partisanos.{{Harvnp|Toma|1959|p=294}} No avance cara a [[Strecno]], a División Panzer Tatra tivo que vencer unha forte resistencia eslovaca que, a pesar das deficiencias no armamento e as numerosas baixas, conseguiu deter{{Harvnp|Erickson|2004|p=301}} o avance alemán entre o 31 de agosto e o 4 de setembro, cando os alemáns lograron expulsar aos defensores eslovacos das súas posicións na montaña grazas a movementos polos flancos.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=273}} Os eslovacos, que perderon importante material no choque, tiveron que retirarse ás aforas de [[Martin, Eslovaquia|Martin]].{{Harvnp|Axworthy|2002|p=274}} A resistencia eslovaca neste sector, aínda así, detivo o avance alemán en [[Vrútky]]; a División Panzer Tatra permaneceu inmóbil durante as dúas semanas seguintes.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=274}} Pola súa banda, os sucesivos ataques eslovacos do 5, 7 e 9 de setembro, algúns realizados polas forzas regulares e outros polas partisanas, tampouco lograron expulsar aos alemáns das súas posicións.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=275}} Este sector estabilizouse ata o 21 de setembro, mais só grazas ao prezo de concentrar a maior parte das forzas blindadas eslovacas nel.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=276}} No seu sector oriental, o ''kampfgruppe'' Schäfer apenas encontrou resistencia e tomou [[Liptovský Mikuláš]] o 5 de setembro e [[Ružomberok]] o 6.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=274}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=301}} Os intentos eslovacos de retomar esta última localidade fracasaron, mais detiveron o avance do ''kampfgruppe''.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=274}} Este quedou paralizado polo contraataque eslovaco durante sete semanas e os sucesivos intentos de tomar as posicións inimigas ás aforas de Ružomberok fracasaron repetidamente.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=274}} Tamén no leste, as forzas eslovacas lograron retomar [[Telgárt]] o 5 de setembro na primeira operación de contraataque vitoriosa dos rebeldes,{{Harvnp|Erickson|2004|p=301}} o que aumentou o ánimo das forzas insurrectas.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=275}} No suroeste, as forzas rebeldes defendían o amplo val do Nitra con forzas exiguas e mal armadas.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=276}} O 9 de setembro, e tras certas operacións preliminares, o ''kampfgruppe'' Schill asaltou as principais liñas eslovacas e tomou [[Simonovany]] [[Oslany]] ao día seguinte, con poucas baixas.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=276}} A chegada do ''kampfgruppe'' Wildner ao próximo val do Hron impediu aos eslovacos enviar reforzos ao val do Nitra para tratar de desbaratar o avance alemán nese sector.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=276}} O ''kampfgruppe'' Wildner, formado por restos de unidades destruídas na [[Fronte Oriental (segunda guerra mundial)|fronte oriental]], limitouse a bloquear o val do Hron durante tres semanas e non asaltou as posicións inimigas.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=276}} A defensa eslovaca abandonou a organización en dúas áreas defensivas e distribuíuse en seis grupos tácticos, que permitían maior flexibilidade no uso das forzas dispoñibles.{{Harvnp|Erickson|2004|p=304}} A ofensiva soviética nas montañas levou aos alemáns a tratar de retomar as vías férreas que conducían á fronte.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=286}} O ''kampfgruppe'' Volkmann logrou atravesar as defensas partisanas no norte e alcanzar [[Dolný Kubin]].{{Harvnp|Axworthy|2002|p=286}} O ''kampfgruppe'' Schäfer lanzou outro ataque sorpresa cara ao oeste e, logo de forzar a retirada do 6.º Grupo Táctico eslovaco que o defendía, tomou [[Kraľovany]] o 14 de setembro, aínda que o 5.º Grupo Táctico eslovaco detivo o seu avance en [[Šútovo]].{{Harvnp|Axworthy|2002|p=286}} No suroeste, o ''kampfgruppe'' Schill logrou facer retroceder o 4.º Grupo Táctico eslovaco e tomar [[Nováky]] o 13 de setembro e [[Prievidza]] o día seguinte.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=286}} O 20 de setembro, os alemáns lanzaron unha nova ofensiva no sector occidental contra as posicións defendidas polo 5.º Grupo Táctico eslovaco.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=287}} Con superioridade numérica a pesar da vantaxe que o terreo outorgaba aos defensores, os alemáns lograron debilitar o sector e ameazar Martin.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=287}} O 5.º Grupo Táctico carecía de reservas para lanzar un contraataque e as súas unidades blindadas eran cada vez máis escasas.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=288}} A noite do 21 de setembro, o avance da División Panzer Tatra dende o norte, e do ''kampfgruppe'' Schill dende o sur ameazaba con deixar rodeado o 5.º Grupo Táctico, e Golian decidiu retiralo e abandonar a defensa de Martin.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=288}} Como a decisión foi tardía, só os elementos motorizados lograron escapar da pinza alemá; o groso do Grupo tivo que abandonar o armamento pesado e tratar de zafarse do cerco polas montañas, cuberta a súa retirada por unha brigada partisana que sufriu grandes perdas.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=288}} O 1.<sup>o</sup> Grupo Táctico substituíu o 5.º Grupo Táctico, que se disolveu pouco despois, na defensa do sector; bloqueou o avance do ''kampfgruppe'' Schill, mais non puido impedir que a División Panzer Tatra se unira ao ''kampfgruppe'' Schäfer e tomara finalmente o control da principal liña férrea entre o leste e o oeste do país, a pesar de que os eslovacos aínda puideran bombardeala dende as montañas.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=288}} As perdas desta ofensiva levaron ao CNE a chamar a filas a un novo grupo de reservistas e a tomar o control das operacións militares.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=289}} No leste, a ofensiva soviética obrigou os alemáns a debilitar o cerco ao territorio rebelde.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=289}} Aínda que os alemáns lograron convencer o mando eslovaco de que se enfrontaba a grandes forzas neste sector, cando este finalmente coñeceu a retirada da maioría das forzas alemáns lanzou unha ofensiva o 20 de setembro que levou o 2.º Grupo Táctico eslovaco a 10 quilómetros de Poprad logo dun avance de máis de 38&nbsp;km; a fronte volveuse estabilizar o 24.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=289}} Esta ofensiva, a pesar de arrebatar terreo aos alemáns, non conseguiu aliviar a presión alemá sobre o 5.º Grupo Táctico, un dos seus principais obxectivos.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=290}} No sur, o ''kampfgruppe'' Schill conseguiu rexeitar o 4.º Grupo Táctico eslovaco grazas en parte á colaboración da minoría alemá local.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=290}} Un contraataque eslovaco a cargo de unidades partisanas e regulares non conseguiu recuperar as posicións perdidas, mais si deter o avance das unidades alemás nas proximidades de [[Žiar nad Hronom]] o 26 de setembro.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=290}} Outro batallón do ''kampfgruppe'' logrou infiltrarse na retagarda do 3.<sup>o</sup> Grupo Táctico e forzalo a retirarse das defensas en [[Nová Bana]], no val do [[Río Hron|Hron]].{{Harvnp|Axworthy|2002|p=290}} O 30 de setembro, os eslovacos lograron desbaratar temporalmente o ''kampfgruppe'' Schill e rexeitar o seu ataque a [[Banská Štiavnica]], mais pouco despois o CNE decidiu abandonar a localidade ante a falta de reservas para defendela.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=290}} A pesar de que a comezos de outubro os eslovacos seguían contando coa vantaxe numérica e territorial, os alemáns seguían estreitando o cerco ao territorio que controlaban pola falta de defensas axeitadas e de recoñecemento dos insurrectos.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=290}} Mentres que os eslovacos lograban bloquear calquera avance do ''kampfgruppe'' Schäfer, o 2 de outubro o ''kampfgruppe'' Schill logrou tomar finalmente [[Žiar nad Hronom]], grazas en parte ao importante apoio da aviación.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=291}} Os seguintes intentos de tomar [[Zvolen]], con todo, fracasaron pola chegada de reforzos eslovacos.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=291}} A perda de Žiar cortou as comunicacións férreas e por estrada do 4.º Grupo Táctico eslovaco, que tivo que abastecerse a partir de entón a través da montaña.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=291}} O 4 de outubro, a División Tatra retomou os ataques contra o 4.º Grupo Táctico eslovaco e rexeitou o seu contraataque.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=291}} No seu avance, capturou diverso material de artillaría do Grupo e o seu cuartel xeral en [[Kremnica]], obrigándoo a retirarse ao leste.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=291}} Ante o consello dos oficiais soviéticos, o mando de Koniev decidiu enviar o groso{{Harvnp|Erickson|2004|p=303}} da 2.ª Brigada paracaidista checoslovaca a tratar de expulsar o ''kampfgruppe'' Schill do val do Hron en canto as condicións atmosféricas o permitiron, entre o 6 e o 17 de outubro; nos voos de regreso evacuouse a 784{{Harvnp|Erickson|2004|p=303}} feridos eslovacos.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=292}} Aínda que se decidiu tamén reforzar a forza aérea co envío de novos cazas e bombardeiros, o mal tempo e o empeoramento da situación militar en terra impedírono.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=292}} A chegada dos paracaidistas serviu para estabilizar temporalmente a grave situación nos arredores de [[Zvolen]].{{Harvnp|Axworthy|2002|p=292}} Ante a seriedade da situación, non se esperou á chegada de toda a brigada, senón que se enviaron as unidades dispoñibles a rexeitar o ''kampfgruppe'' Schill.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=292}} Mentres que un dos seus batallóns tivo que retroceder ante o embate eslovaco, o outro logrou ameazar o flanco das forzas eslovacas e inflixir importantes perdas a estas durante un contraataque mal executado.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=292}} Estas operacións conduciron de novo a unha parálise da fronte, xa que ambos os bandos esgotaran as súas forzas.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=293}} A situación, con todo, era favorable aos alemáns: os eslovacos esgotaran as súas unidades de reserva e a necesidade de soster o lado occidental do perímetro asediado impediu ao 2.º Grupo Táctico eslovaco lanzar unha nova ofensiva cara á fronte oriental.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=293}} O 22 de setembro, o mando alemán relevou a [[Gottlob Berger|Berger]] e entregou a dirección das operacións ao xeneral [[Hermann Höffle|Höffle]], insatisfeito pola lentitude da supresión do alzamento e o temor de que se estendese ao veciño [[Protectorado de Bohemia e Moravia]].{{Harvnp|Axworthy|2002|p=289}}{{Harvnp|Axworthy|2002|p=289}} Os alemáns enviaron un gran número de tropas ao país para esmagar o alzamento, ademais de mobilizar a minoría alemá.{{Harvnp|Lumans|1982|p=293}} Para retomar o control do país, considerado importante na fronte contra os soviéticos, destináronse sete divisións, tres delas divisións [[Schutzstaffel|SS]] blindadas: a [[2.ª División SS Das Reich]], a [[7.ª División de Montaña SS Prinz Eugen]] e a [[División Großdeutschland]].{{Harvnp|Toma|1959|p=293}} A situación dos rebeldes empeorou con rapidez.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=382}} === Últimas operacións === O 5 de outubro, Höffle reuniuse con Himmler en [[Viena]] e conseguiu que se lle outorgaran importantes reforzos de unidades [[Schutzstaffel|SS]].{{Harvnp|Axworthy|2002|p=293}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=305}} O avance soviético-checoslovaco nos Cárpatos e os plans húngaros de rendición facían necesaria a rápida eliminación da rebelión eslovaca.{{Harvnp|Erickson|2004|p=305}} Dende o sur avanzaría a [[18.ª División de Granadeiros SS Horst Wessel]],{{Harvnp|Erickson|2004|p=305}} dende o noroeste, a [[SS-Sturmbrigade Dirlewanger]]{{Harvnp|Erickson|2004|p=305}} e a [[14.ª División de Granadeiros SS]] faríao desde [[Žilina]].{{Harvnp|Axworthy|2002|p=293}} As unidades, numerosas, non eran de gran calidade.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=293}} A 18.ª División sufrira grandes perdas na fronte oriental e estaba a reformarse cando foi enviada á fronte eslovaca e non contaba con todos os seus efectivos nin co armamento regulamentario.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=293}} A 14.ª División, tamén duramente castigada polos soviéticos, estaba formada por ucraínos con escaso desexo de enfrontarse aos eslovacos.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=293}} A Brigada Dirlewanger, formada por criminais, acababa de chegar do brutal esmagamento do [[Alzamento de Varsovia]] e non mostraba grande entusiasmo por participar na nova campaña contra os eslovacos.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=294}} En xeral, as unidades con mellor moral eran as veteranas no esmagamento da rebelión eslovaca.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=294}} Os alemáns contaban ademais con outras unidades menores na zona; en total, as súas forzas alcanzaban arredor de 48&nbsp;000 homes.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=295}} A calidade da maioría, con todo, era baixa.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=295}} A estas forzas uníronse algunhas unidades leais a Tiso, non como unidades de combate, senón para misións de seguridade na retagarda.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=295}} O 9 de outubro, os eslovacos chamaron a filas a unha última quinta, mais isto apenas achegou 2&nbsp;000 homes e non se contaba xa con armamento que entregarlles nin tempo para adestralos.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=296}} A mediados de mes, arredor da metade dos 36&nbsp;000 rebeldes que quedaban carecían de armas de fogo e por primeira vez dende o inicio da campaña os alemáns contaban con superioridade numérica.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=296}} Os eslovacos perderan para entón o 72&nbsp;% dos seus tanques e o 80&nbsp;% da súa artillaría antitanque.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=296}} Os partisanos contaban cuns 8&nbsp;090 homes, mais só uns 3&nbsp;000 se encontraban no territorio baixo control dos insurrectos.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=296}} Para entón a moral xeral das tropas era baixa.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=296}} A pesar de que tanto soviéticos como estadounidenses seguiron enviando material ata a terceira semana de outubro, as misións militares estadounidense e británica observaron que se empregaba cada vez menos, síntoma do debilitamento da rebelión.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=297}} A [[operación Panzerfaust]], que puxo fin á rexencia do almirante [[Miklós Horthy]] en Hungría e implantou un novo Goberno da [[Partido da Cruz Frechada|Cruz Frechada]] en [[Budapest]], facilitou tamén as operacións alemás en Eslovaquia, xa que permitiu atacar as posicións rebeldes dende o sur.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=382}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=305}} As esperanzas de que a revolta en Hungría reforzara á insurrección resultaron efémeras ante a rápida actuación dos alemáns.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=293}} Os acontecementos en Hungría puxeron fin á tranquilidade do sector meridional da zona rebelde.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=293}} Os alemáns desencadearon unha contraofensiva o 18 de outubro.{{Harvnp|Brown|2004|p=44}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=305}} Importantes columnas blindadas e motorizadas, con apoio aéreo,{{Harvnp|Axworthy|2002|p=297}} comezaron un ataque dende o suroeste cara a [[Banská Bystrica]], que se encontraba a uns 30&nbsp;km da fronte.{{Harvnp|Toma|1959|p=294}} Os eslovacos detiveron o avance en [[Biely Potok]], mais non lograron facer o mesmo co ''kampfgruppe'' Schill, que avanzou dende [[Banská Štiavnica]] pola montaña, derrotou ás febles unidades partisanas que defendían o sector e tomou [[Krupina]] o 18.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=297}} O 3.<sup>o</sup> Grupo Táctico empregou as súas últimas reservas en deter o ''kampfgruppe'' Schill ao día seguinte, mais os seus contraataques fracasaron o 21 e 22 de outubro.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=298}} No leste, as unidades alemás fixeron retroceder ao 2.º Grupo Táctico.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=298}} A derrota principal para os eslovacos inflixiuna a 18.ª División, que logrou romper a fronte, defendida por febles forzas, repeler os contraataques eslovacos e tomar [[Cervená Skala]], embolsando ás unidades que defendían [[Telgárt]].{{Harvnp|Axworthy|2002|p=298}} Esta tivo que evacuarse e as forzas que a defendían tiveron que tratar de fuxir pola montaña e abandonar o armamento pesado.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=299}} A perda da localidade, lugar da principal vitoria militar rebelde, supuxo un duro golpe ao ánimo dos insurxentes.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=299}} Outras unidades da 18.ª División tomaron outras localidades, novamente tras encontrar só febles defensas no sector sur da fronte.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=300}} Un dos principais problemas dos eslovacos era a falta de reservas; isto facía que, aínda que lograran soster algunhas partes da fronte, non contaran con forzas para defender outras.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=300}} Viest tratou de recortar a fronte para obter tropas de reserva, mais o avance alemán nos días seguintes impediulle realizar unha reorganización ordenada das súas forzas{{Harvnp|Axworthy|2002|p=300}} O 24, unidades da 18.ª División encontrábanse a 18&nbsp;km de Banská Bystrica, tras desbaratar as posicións defensivas do 2.º Grupo Táctico.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=300}} O 3.<sup>o</sup> Grupo Táctico tamén se encontraba en disolución e en retirada, castigado polos continuos ataques alemáns.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=301}} As unidades eslovacas non conseguían xa deter o avance alemán, só atrasalo.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=301}} O último intento de empregar as unidades partisanas para castigar a retagarda alemá fracasou e os avións eslovacos tiveron que fuxir a territorio soviético o 25 de outubro.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=301}} O 26 de setembro, o ''kampfgruppe'' Schill tomou [[Zvolen]] e esixiu a rendición eslovaca, que non obtivo.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=301}} A loita foi encarnizada mais, tras tres semanas de combates, os alemáns conseguiran romper as liñas eslovacas.{{Harvnp|Toma|1959|p=294}} Os insurxentes tiveron que evacuar Banská Bystrica o 27 de outubro,{{Harvnp|Brown|2004|p=44}}{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=294}}{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=382}}{{Harvnp|Toma|1959|p=290}} capturada a mesma mañá polas forzas alemás.{{Harvnp|Toma|1959|p=294}}{{Harvnp|Axworthy|2002|p=301}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=306}} Os rebeldes, entre os que se contaban axentes da OSS e as SOE, comezaron unha guerra de [[Guerra de guerrillas|guerrillas]] nas montañas contra as forzas alemás.{{Harvnp|Brown|2004|p=44}}{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=294}}{{Harvnp|Axworthy|2002|p=302}} O 28 de outubro, Viest enviou unha mensaxe a Londres na que afirmaba a súa resolución de continuar a resistencia, mais non xa con unidades regulares, senón con bandas{{Harvnp|Erickson|2004|p=306}} guerrilleiras.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=382}}{{Harvnp|Axworthy|2002|p=303}} A finais de mes, os alemáns recuperaran o control de todas as principais vías de comunicación eslovacas, mais os soviéticos lograran finalmente cruzar os Cárpatos, tomar [[Rutenia]] e alcanzar as fronteiras eslovacas.{{Harvnp|Toma|1959|p=294}} == Consecuencias == [[Ficheiro:Banska Bystrica.Denkmal, 2006.jpg|miniatura|Monumento ao Alzamento en [[Banská Bystrica]], centro da rebelión de 1944.]] Os partisanos, xunto cos restos das forzas regulares, continuaron a súa loita nas montañas.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=383}} As accións de acoso aos alemáns continuaron ata a chegada das forzas soviéticas.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=383}} Para Alemaña, o levantamento, aínda que fracasado, produciu desagradables consecuencias: o país deixou de ser unha ruta segura para os movementos das súas tropas e un bastión na súa retagarda; perdeu ademais o apoio das forzas militares eslovacas nun momento de grande escaseza de homes nas distintas frontes.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=383}} As principais unidades empregadas en sufocar a rebelión foran de retagarda ou encontráranse en reconstrución, o que fixo que o levantamento apenas debilitase a fronte.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=305}} Unha vez esmagada, os alemáns tiveron que empregar algunhas das súas propias unidades en ocupar o territorio e enfrontarse aos guerrilleiros, xa que non podían contar xa co Exército eslovaco.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=383}}{{Harvnp|Axworthy|2002|p=305}} Os alemáns lograran esmagar a rebelión grazas á mellor dirección das súas tropas —frecuentemente de mala calidade e menores en número que as do inimigo—, ao mellor armamento pesado e comunicacións e ao éxito das primeiras operacións, que illaron os rebeldes das forzas soviéticas.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=307}} O precipitado do alzamento e a falta de coordinación co mando soviético fixo que as forzas da URSS non se encontrasen preparadas para brindar unha axuda inmediata.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=307}} A ofensiva en axuda dos rebeldes, que resultou un fracaso, custoulles aos soviéticos numerosas baixas, máis que as sufridas polos propios rebeldes durante os meses de alzamento e non logrou mellorar a situación destes.{{Harvnp|Axworthy|2002|p=307}} A minoría alemá, que contara cunha situación privilexiada dende a independencia do país grazas ao apoio do [[Alemaña nazi|Reich]], sufriu grandes atrocidades durante o alzamento.{{Harvnp|Lumans|1982|p=293}} A evacuación da minoría alemá, planeada xa antes do levantamento ante o continuo avance soviético, acelerouse a causa daquel.{{Harvnp|Lumans|1982|p=293}} A poboación rural eslovaca e, en especial, a comunidade xudía,{{Harvnp|Conway|1974|p=108}} foi vítima da represión dos ''[[einsatzgruppen]]'' enviados á zona logo da fin dos combates.{{Harvnp|Brown|2004|p=40}} Os alemáns retomaron as deportacións de persoas xudías e entre 12&nbsp;000 e 13&nbsp;000 foron enviadas aos campos de concentración, que Tiso non evitou a pesar das protestas do Vaticano.{{Harvnp|Conway|1974|p=109}} A pesar das advertencias Aliadas ás autoridades alemás sobre a condición de combatentes dos insurxentes, estas desencadearon unha campaña de represalias brutais tanto contra os rebeldes capturados como contra a poboación civil.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=383}} Estas operacións de represalia causaron milleiros de mortos e produciron a deportación a campos de concentración dunhas 30&nbsp;000{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=383}}{{refn|group=lower-alpha|Toma dá unha cifra menor, 18&nbsp;000.{{Harvnp|Toma|1959|p=290}}}} persoas.{{Harvnp|Brown|2004|p=40}} Entre o comezo do alzamento e a chegada das forzas soviéticas, calcúlase que perderon a vida uns 7&nbsp;500 soldados, 2&nbsp;500 partisanos e 3&nbsp;723 civís, estes últimos asasinados e enterrados en fosas comúns.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=383}} No mesmo período, 60 localidades foron completamente incendiadas e outras 142 sufriron unha destrución parcial.{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=383}} O 3 de novembro, os alemáns capturaron a Golian e Viest en [[Pohronský Bukovec]] e executáronos.{{Harvnp|Brown|2004|p=44}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=306}} Os superviventes dos grupos de [[Special Operations Executive (SOE)|SOE]] e [[Office of Strategic Services|OSS]] enviados á rexión uníronse e enviaron unha mensaxe na que solicitaban sen éxito socorro inmediato; grazas á axuda dos eslovacos, conseguiron esconderse nunha aldea recóndita.{{Harvnp|Brown|2004|p=44}} Os alemáns acabaron por capturalos o 25 de decembro; algúns foron axustizados inmediatamente, mentres que outros foron enviados ao [[Campo de concentración de Mauthausen-Gusen|campo de concentración de Mauthausen]], onde foron torturados e executados.{{Harvnp|Brown|2004|p=44}} Höffle, responsable da última fase do esmagamento da rebelión, foi extraditado a Checoslovaquia en 1948, condenado por [[Crime de guerra|crimes de guerra]], e aforcado en [[Bratislava]].{{Harvnp|Axworthy|2002|p=304}} Tamén o foi Tiso, o 19 de abril de 1947, acusado entre outros cargos de complicidade nas deportacións de persoas hebreas eslovacas.{{Harvnp|Conway|1974|p=112}} A vitoria alemá só esmagou a eventual caída do réxime pronazi.{{Harvnp|Batowski|1971|p=316}} O Goberno proalemán permaneceu no poder (xa puramente nominal){{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=294}} ata a liberación en 1945, que comezou cunha nova ofensiva do Exército soviético en xaneiro.{{Harvnp|Batowski|1971|p=316}} En decembro de 1944, as tropas de Romanía e a Unión Soviética expulsaron as unidades alemás de Eslovaquia meridional durante a [[Batalla de Budapest]]. O 19 de xaneiro de 1945, o Exército Vermello tomou [[Bardejov]], [[Svidník]], [[Prešov]] e [[Košice]] no leste de Eslovaquia. Entre o 3 e o 5 de marzo apoderárase do noroeste de Eslovaquia. O 25 de marzo entraron en Banská Bystrica e o 4{{Harvnp|Mamatey|Luza|1973|p=295}} de abril, en [[Bratislava]]. O levantamento permitiu aos eslovacos contarse entre os vencedores da guerra mundial e borrar a anterior alianza con Hitler.{{Harvnp|Brown|2004|p=44}}{{Harvnp|Axworthy|2002|p=308}} Durante o período de goberno comunista, estes trataron de arrogarse o mérito do alzamento e atribuíron o seu fracaso aos «elementos burgueses» e os seus aliados occidentais.{{Harvnp|Brown|2004|p=44}}{{Harvnp|Toma|1959|p=291}}{{Harvnp|Erickson|2004|p=306}} Celebrouse o levantamento en películas, placas conmemorativas ou construcións.{{Harvnp|Brown|2004|p=44}} Pola súa banda, os emigrados anticomunistas acusaron erroneamente{{Harvnp|Brown|2004|p=45}} os soviéticos de facer fracasar a rebelión.{{Harvnp|Erickson|2004|p=306}} == Notas == {{listaref|group=lower-alpha}} ;Referencias {{Listaref|20em}} == Véxase tamén == {{Commonscat|Slovak National Uprising}} === Bibliografía === * {{Cita libro |apelidos = Axworthy |nome = Mark W. |título = Axis Slovakia: Hitler's Slavic Wedge, 1938-1945 |lingua = en |ano = 2002 |editorial = Europa Books Inc. |isbn = 9781891227417 |ref=harv}} * {{Cita publicación periódica | apelidos = Batowski | nome = Henryk | título = Diplomatic Events in East-Central Europe in 1944 | revista = East European Quarterly | lingua = en | volume = 5 | número = 3 | páxinas =313-324 | url = https://archive.org/details/sim_east-european-quarterly_1971-09_5_3/page/313 |data=1971|PMC=|doi=|ISSN=2469-4827|PMID=|ref=harv}} *{{Cita publicación periódica | apelidos = Brown | nome = Martin D. | título = The SOE and the failure of the Slovak National Uprising | ano = 2004 | revista = History Today | lingua = en | volume = 54 | número = 12 | páxinas =39-45 |ref=harv | url = http://www.scribd.com/doc/191066247/Brown-Dec-2004-History-Today-54?secret_password=1opyf60ptmzweb7jyyl4 }} * {{Cita publicación periódica | apelidos = Conway | nome = John S. | título = The Churches, the Slovak State and the Jews 1939-1945 | revista = The Slavonic and East European Review | lingua = en | volume = 52 | número = 126 | páxinas = 85-112 |data=1974|PMC=|doi=|ISSN=|PMID=|JSTOR=http://www.jstor.org/stable/4206836|ref=harv}} *{{Cita libro | apelidos = Erickson | nome = John | título = The road to Berlin | url= | lingua = en | ano = 2004 | editorial = Cassell | isbn = 9780304365401 |ref=harv|lugar=Londres}} * {{Cita publicación periódica | apelidos = Lumans | nome = Valdis O. | título = The Ethnic German Minority of Slovakia and the Third Reich, 1938-45 | ano = 1982 | volume = 15 | número = 3 | lingua = en | issn =0008-9389 | url = |data=|PMC=|revista=Central European History|doi=|PMID=|páxinas=|JSTOR=http://www.jstor.org/pss/4545962|ref=harv}} * {{Cita libro | apelidos = Mamatey | nome = Victor S. | apelidos2 = Luza | nome2 = Radomir | título = A history of the Czechoslovak Republic, 1918-1948 | url = https://archive.org/details/historyofczechos0000unse_k9s6 | lingua = en | ano = 1973 | editorial = [[Princeton University Press]] | isbn = 9780691052052 |ref=harv}} * {{Cita publicación periódica | apelidos = Toma | nome = Peter A. | título = Soviet Strategy in the slovak Uprising of 1944 | revista = Journal of Central European Affairs | lingua = en | volume = 19 | número = 3 | páxinas = 290-299 | url = |data=1959|PMC=|doi=|ISSN=0885-2472|PMID=|ref=harv}} === Ligazóns externas === * [http://www.muzeumsnp.sk/ Museo do Alzamento] (en eslovaco e inglés). * [https://web.archive.org/web/20190113023017/https://czechpatriots.com/ Unidades checoslovacas na URSS] (en inglés) {{Barra portal|Historia|Segunda Guerra Mundial}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Eslovaquia]] [[Categoría:Batallas da segunda guerra mundial]] [[Categoría:Historia de Checoslovaquia]] [[Categoría:Batallas do século XX]] 1jyod4vfn3zuu0j0mxlffhwar727cg9 0 394752 7104534 6528891 2025-06-23T14:50:44Z Autopistero20502020 127649 7104534 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|A Rectoral}} {{Lugar |nome = A Rectoral |imaxe = |lenda = |parroquia = Burgás |concello = Xermade |poboación = 2 |ano = 2019 }} '''A Rectoral''' é un lugar da parroquia de [[Burgás, Xermade|Burgás]], no concello [[provincia de Lugo|lugués]] de [[Xermade]] na [[comarca da Terra Chá]]. Segundo o [[Instituto Galego de Estatística|IGE]],<ref>{{Cita web|url= http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp|título= IGE - Nomenclátor de Galicia|editor= IGE|lingua= [[Lingua galega|galego]]|data-acceso= 29 de abril de 2021|data-arquivo= 30 de decembro de 2020|url-arquivo= https://web.archive.org/web/20201230124345/https://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator%2Fnomenclator.jsp|url-morta= yes}}</ref> en [[2019]] tiña 2 habitantes (1 home e 1 mullere). == Lugares e parroquias == === Lugares de Burgás === {{Lp Burgás}} === Parroquias de Xermade === {{Xermade}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === *[[Lugares de Xermade]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Rectoral, A}} [[Categoría:Lugares de Xermade]] 2w2luugitck21d7h5f0vpixzrico720 0 395428 7105264 6724654 2025-06-24T08:34:13Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105264 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} {{outros homónimos|Carlos Freire}} '''Carlos Freire Cordeiro''', nado en [[Moaña]] en [[1970]], é un xornalista e escritor galego. == Traxectoria == Licenciado en Filosofía e máster en Medios de Comunicación de ''[[La Voz de Galicia]]''. Colabora en Faro da Cultura e Cartafol de libros. A súa primeira novela, ''Acio sanguento'', foi [[premio de novela por entregas de La Voz de Galicia]] en 2005. == Obras == * ''Acio sanguento'', 2007. * ''Acompañamento para fuga'', 2008. * ''Todo sobre o fútbol galego'', 2012. * ''O misterio do lixo mutante'', 2013. === Tradución === * ''O xardín secreto'', de [[Frances Hodgson Burnett]], [[Aira Editorial]], 2021. == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [https://www.xerais.gal/autores.php?tipo=autores&id=100017968 Ficha do autor en Xerais]{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }} {{Control de autoridades}}[[Categoría:Personalidades de Galicia sen imaxes]] {{ORDENAR:Freire Cordeiro, Carlos}} [[Categoría:Escritores de Galicia en lingua galega]] [[Categoría:Nados en Moaña]] [[Categoría:Nados en 1970]] fahndvpft6u46s7fflw2m66mpi8mjkp 0 395528 7105275 6248009 2025-06-24T09:31:59Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105275 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Carmen Muñoz Manzano''', nada en [[Malpartida de Plasencia]] ([[provincia de Cáceres]]) o [[14 de maio]] de [[1906]] e finada na [[A Coruña|Coruña]] o [[13 de abril]] de [[2002]],<ref>{{cita novas|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/carballo/2002/04/14/viuda-dieste-descansa-rianxo/0003_1046788.htm|título=La viuda de Dieste descansa en Rianxo|xornal=La Voz de Galicia|data=14 de abril de 2002|lingua=es}}</ref> foi unha escritora [[España|española]], tamén coñecida co [[pseudónimo]] de '''Beatriz Galindo'''. == Traxectoria == Nada no seo dunha familia acomodada, estudou Maxisterio en [[Salamanca]] e [[Madrid]]. Tras aprobar as oposicións de Inspectora de Ensino Primario, foi destinada á [[provincia de Lugo]] e despois a [[Cáceres]], ao concello fronteirizo de [[Valencia de Alcántara]]. Mentres colaboraba coas [[Misións Pedagóxicas]] coñeceu a [[Rafael Dieste]],<ref>{{Cita web|título=Publican una biografía sobre la figura de Carmen Muñoz|url=https://www.elcorreogallego.es/tendencias/publican-una-biografia-sobre-la-figura-de-carmen-munoz-JJ10085149|páxina-web=www.elcorreogallego.es|data-acceso=2022-01-10|lingua=es-ES|nome=Carlos González de|apelidos=Rivera}}</ref> e casaron en [[Santander]] o [[3 de setembro]] de [[1934]]. [[Ficheiro:Editorial Atlántida (5480351116).jpg|miniatura|Editorial Atlántida.]] Durante o [[Golpe de Estado do 18 de xullo de 1936|Golpe de Estado]] estaba en Madrid co seu marido. Iniciaron unha defensa activa da [[Segunda República Española]] mediante labores pedagóxicas e publicacións culturais. En febreiro de 1939 logrou chegar a [[París]], mentres que Dieste foi levado ao campo de concentración de Saint-Cyprien. Estiveron no exilio en [[Bos Aires, Arxentina|Bos Aires]], [[Cambridge]] e [[Monterrey]]. En [[México]] deu aulas no Instituto Tecnológico. En Bos Aires fixo revisións de libros e traducións para a [[Editorial Atlántida]], impartiu conferencias (entre elas unha sobre [[Dulcinea]]) e deu aulas como interina. Durante a súa etapa no exilio tivo unha gran relación epistolar, en que detalla a súa vida e a do seu círculo de amizades. Entre estas estaban [[Luís Seoane]] e a súa muller Maruxa, [[Lorenzo Varela]], [[Antonio Baltar]] e [[Mireya Dieste Fernández]], [[Ramón Baltar Domínguez|Ramón Baltar]] e Emma Tojo, [[Enrique Casal Chapí]], [[Antonio Sánchez Barbudo]] ou [[Arturo Serrano Plaja]], así como novas amizades como [[Gabriel Zaid]], [[Esther de Cáceres]], [[Federico Lachica]] ou [[Isaac Díaz Pardo]]. En 1961 instaláronse en [[Rianxo]]. En 1964 logrou recuperar o seu posto como inspectora de ensino, destinada na [[provincia da Coruña]]. Alternaron a súa residencia entre Rianxo e [[A Coruña]], onde mercaron un piso. Xubilouse en 1976 e desde entón adicouse á obra do seu home ata a morte deste en 1981. Foi testamenteira da obra e a memoria de Dieste, amais de arquiveira, copista e editora. Foi nomeada filla adoptiva de Rianxo. == Obra == *“Diario de sueños”, en ''P.A.N. Revista epistolar y de ensayos''. Madrid, Imprenta Juan Pueyo, n.º 2, pp.&nbsp;31–32 (1935). *“Epistolario. Como parece que son las mujeres”, en ''P.A.N. Revista epistolar y de ensayos'', n.º 6, pp.&nbsp;121–122 (1935). *''La Edad Media''. Bos Aires, Atlántida, 1945. *“No aniversario de Rafael Dieste”, ''[[Encrucillada]]'', n.º 30, p.&nbsp;51-54 (setembro de 1982). *“Prólogo” en DIESTE, R.: ''La Isla. Tablas de un naufragio'', Barcelona, Anthropos, 1985. *“Semblanza cronológica de Rafael Dieste”, ''Documentos A'', Barcelona, Anthropos, n.º1 (1990), p.&nbsp;46-199. *“Dos cartas incompletas sobre el proceso creador”, ''Documentos A'', n.º1 (1991), p.&nbsp;39-43. *“Testimonio personal de Carmen Muñoz”, ''Documentos A'', n.º1 (1991), p.&nbsp;198-48. *''Epistolario amoroso'' (ed. de [[Xosé Luís Axeitos]]), A Coruña, La Voz de Galicia, 1995, (Biblioteca Galega). *''Epistolario'' (ed. de Xosé Luís Axeitos e Rosario Portela Yañez), Sada, Ediciós do Castro, 2005, (Biblioteca del Exilio, VII) . ==Notas== {{listaref}} ==Véxase tamén== ===Bibliografía=== * {{Cita libro |apelidos={{Versaleta|Alvarellos Iglesias}} |nome=Enrique |ligazónautor=Enrique Alvarellos |ano=1993 |url=https://images-na.ssl-images-amazon.com/images/I/41g7o6KWclL.jpg |título= Mulleres destacadas de Galicia |editorial=[[Alvarellos Editora]] |páxina=209 |isbn=84-85311-96-5 |ref=harv }} * {{Cita libro |nome1=X. L. |apelidos1={{Versaleta|Axeitos}} |ligazónautor1=Xosé Luís Axeitos |nome2=X. (coordinadores) |apelidos2={{Versaleta|Seoane}} |ligazónautor2=Xavier Seoane |ano=1994 |título=Luís Seoane e o libro galego na Arxentina [1937-1978] |editorial=[[Deputación da Coruña]] |páxina=18 |ref=harv}} *OLIVA FERNÁNDEZ,EMILIO (2021). ''CARMEN MUÑOZ MANZANO Y SU TIEMPO (1906-2002).'' Editora Regional de Extremadura ''. ISBN 978-84-9852-684-4'' === Ligazóns externas === * {{Versaleta|[[Charo Portela Yáñez|Portela Yáñez, R.]]}} (2012): [http://www.culturagalega.org/album/detalle.php?id=295 Carmen Muñoz Manzano] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230213161059/http://www.culturagalega.org/album/detalle.php?id=295 |date=13 de febreiro de 2023 }}, biobibliografía no [[Álbum de Mulleres]]. {{control de autoridades}} {{ORDENAR:Muñoz Manzano, Carmen}} [[Categoría:Nados en Malpartida de Plasencia]] [[Categoría:Nados en 1906]] [[Categoría:Finados en 2002]] [[Categoría:Escritores de Estremadura en lingua galega]] [[Categoría:Escritores en lingua castelá]] [[Categoría:Escritores de Estremadura]] [[Categoría:Xornalistas de Estremadura]] [[Categoría:Mestres]] [[Categoría:Personalidades sen imaxes]] [[Categoría:Misiones Pedagógicas]] 2m4hjbml4byys3txesnw013ybyet3dp 0 395742 7104980 6632000 2025-06-23T21:31:34Z O Breixo 127505 7104980 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento|resultado=Vitoria [[viquingo|viquinga]]<br ></span> Derrota saxoa|comandante1=[[Constantino II de Escocia|Constantino II]]|comandante2=[[Ragnall ua Ímair]]<br />[[Gofraid ua Ímair]]<br />[[Ottir Iarla]] {{MEC}}<br />Graggabai jarl {{MEC}} <ref>Downham (2007), p. 256.</ref>}}A '''batalla de Corbridge''' tivo lugar en [[Corbridge]] no ano 918. Foi un conflito decisivo no destino do [[Reino de Northumbria|reino viquingo de Northumbria]] e os [[anglosaxóns]] do Condado de Bamburgh. Os contendentes foron o rei [[viquingo]] [[Ragnall ua Ímair]] e [[Constantino II de Escocia]]. Os ''[[Anais do Ulster]]'' ofrece información detallada sobre os acontecementos da batalla, informa dun exército [[Escandinavia|escandinavo]] que se dividiu en catro columnas, unha das cales encabezada polo caudillo Ottir Iarla, un incondicional aliado de Ragnall, e sitúano co exército do rei viquingo:{{Cita|'''U918.4''': Os estranxeiros de Loch dá Chaech, Ragnall, rei dos escuros estranxeiros, e os dous [[jarl]]s, Oitir e Gragabai, abandonaron Irlanda e foron a por os homes de[[ Escocia]]. Os homes de Escocia, enfrontáronse contra eles nos bancos do [[río Tyne|Tyne]] ao norte da terra dos [[saxóns]]. Os [[pagán]]s dividíronse en catro batallóns: un batallón con Gothfrith neto de Ímar, un batallón cos dous jarls, e un batallón cos nobres novos. Tamén había un batallón que emboscaba con Ragnall á fronte, que os homes de Escocia non advertiron. Os escoceses deron conta dos tres batallóns que viron, e mataron a moitos pagáns, incluídos Oitir e Gragabai. Ragnall, no entanto, atacou pola retaguardia dos escoceses, e fixo unha matanza entre eles, aínda que ningún dos seus reis ou condes morreron. Á noitiña rematou a batalla.}}Segundo a cita os escoceses destruíron as primeiras tres faccións pero foron emboscados pola cuarta, comandada polo mesmo rei Ragnall, quen permanecera escondido tras un outeiro. Os escoceses tentaron escapar do desastre, non obstante a crónica ''[[Historia de Sancto Cuthberto]]'' engade que os ingleses loitaron á beira dos homes do norte, ignorando a presenza dos escoceses. En 919, Ragnall dirixiuse a [[York]], tomou a cidade e proclamouse rei.<ref>Downham (2007), pp. 91 - 95</ref> Os [[Bernicia|bernicios]] sometéronse, aínda que [[Ealdred I de Bernicia]] e [[Domnall I de Strathclyde]], xuraran lealdade ao [[Monarquía británica|rei de Inglaterra]].<ref>{{Cita publicación periódica|título=Ragnall Ivarson and Jarl Otir|url=http://books.google.com/books?id=PnoQAAAAYAAJ|número=101}}</ref><ref>[//es.wikipedia.org/wiki/Frank_Stenton Stenton, Sir Frank M.] ''Anglo-Saxon England Third Edition''. [//es.wikipedia.org/wiki/Oxford_University_Press Oxford University Press], 1971.</ref> == Notas== {{listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{Cita libro|título=Viking Kings of Britain and Ireland: The Dynasty of Ívarr to A.D. 1014|apelidos=Downham|nome=Clare|editorial=Dunedin Academic Press|ano=2007|ISBN=978-1-903765-89-0|lugar=Edimburgo|lingua=en|ref=}} {{Control de autoridades}} {{historia en progreso}} [[Categoría:918]] [[Categoría:Batallas do século X]] aq8794uerd5ehbmzcnxlywpo1r9w2xs 0 395898 7105176 6778750 2025-06-24T01:31:47Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105176 wikitext text/x-wiki {{Coord|52|5|5.86|N|4|44|18.2|E|type:landmark|display=title}} '''Brouwerij De Molen''' [ˌbrʌwəˈrɛi̯ də ˈmoːlə(n)]) é unha cervexaría e destilería situada en [[Bodegraven]], nos [[Países Baixos]]. A cervexaría, cuxo nome tradúcese como "O Muíño", comezou nos baixos dun muíño de vento chamado «De Arkduif», construído no ano [[1697]]. As súas instalación tamén inclúen un bar e unha tenda de cervexas artesanais europeas e estadounidenses, así como produtos rexionais como queixo de granxa.<ref>{{Cita web|url=https://molendatabase.nl/nederland/molen.php?nummer=957|páxina-web=molendatabase.nl/|título=Molendatabase|data-acceso=7 de outubro de 2019}}</ref> Tendo comezado a facer cervexa de xeito artesanal, e despois de traballar en varias cervexarías artesanais, o seu propietario Menno Olivier traballou en Stadsbrouwerij De Pelgrim en [[Rotterdam]] antes de fundar De Molen en 2004.<ref name="beerbay.net">{{Cita novas|autor=|data=|título=De Molen: Back and Forth - BeerBay Magazine #2|url=https://beerbay.net/magazine/de-molen--back-and-forth.html|lingua=en|data-acceso=2018-08-30|data-arquivo=02 de outubro de 2017|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20171002215401/https://beerbay.net/magazine/de-molen--back-and-forth.html|url-morta=si}}</ref> De Molen ten participado en proxectos conxuntos con outras cervexarías como Mikkeller e De Struise Brouwers. == Información técnica == [[Ficheiro:Beer_brewery_"de_Molen",_Bodegraven_(4153555016)_(2).jpg|miniatura|Preparación de cervexa na cervexaría]] A capacidade da cervexaría nos seus principios era 500 litros por lote, cunha produción anual 500 hectolitros. O equipamento incluía tanques lácteos convertidos a fermentadores. Dende 2012, a capacidade máxima de cada rolda de produción aumentou a 2500 litros. Posteriormente adquiriuse un edificio novo a 200 metros do muíño orixinal. A produción principal moveuse a este novo edificio, aínda que ocasionalmente se facían algunhas producións no edificio vello. En 2016 tiveron que expandir o seu edificio actual, co obxectivo de chegar ós 25.000 Hl. ó ano.<ref name="beerbay.net" /> == Premios e recoñecemento == [[Ficheiro:Arkduif.jpg|esquerda|miniatura|O muíño «De Arkduif»]] No 2010, De Molen foi votada como décima mellor cervexaría do mundo no ránking de RateBeer. Os produtos de De Molen foron os dominadores na categoría de mellores cervexas dos Países baixos nas listas de RateBeer nos anos 2008 e 2009, ocupando 7 e 8 das primeiras 10 posicións naqueles anos.<ref>{{Cita web|url=http://www.ratebeer.com/RateBeerBest/table_2008.asp?title=Best+Beers+of+The+Netherlands+2008&file=netherlands_beer_2008.csv|páxina-web=www.ratebeer.com|título=Best Beers of The Netherlands 2008|data-acceso=2017-12-04|data-arquivo=05 de decembro de 2017|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20171205093046/https://www.ratebeer.com/RateBeerBest/table_2008.asp?title=Best+Beers+of+The+Netherlands+2008&file=netherlands_beer_2008.csv|url-morta=yes}}</ref> Menno Olivier gañou no ano 2008 o Zilveren Knuppel ("morcego de prata"), outorgado anualmente pola PINT, a sociedade de cervexa holandesa polas súas contribucións á cultura de cervexa nos Países Baixos.<ref>http://www.prnh.pint.nl/nieuws_2003_08/mankemonnik.html</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.ratebeer.com/RateBeerBest/table_2009.asp?title=Best+Beers+of+The+Netherlands+2009&file=netherlands_beer_2009.csv|páxina-web=www.ratebeer.com|título=Best Beers of The Netherlands 2009|data-acceso=2017-12-04}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> A súa cervexa Tsarina Esra foi votada mellor cervexa de inverno no 2008 no festival da PINT.<ref>http://www.przh.pint.nl/PRZH_WBF2008.htm</ref> Moitas das súas cervexas foron listadas entre as Cervexas do Ano 2008 polos xornalistas de cervexa do Reino Unido Roger Protz e Tom Cannavan.<ref>{{Cita web |url=http://www.beer-pages.com/beers-of-the-year-2008.shtml |título=Copia arquivada |data-acceso=04 de decembro de 2017 |data-arquivo=03 de marzo de 2016 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160303230759/http://www.beer-pages.com/beers-of-the-year-2008.shtml |url-morta=si |dataarquivo=03 de marzo de 2016 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160303230759/http://www.beer-pages.com/beers-of-the-year-2008.shtml }}</ref> == Acontecementos == Desde 2009, De Molen ven celebrando o festival Borefts. Este festival ten lugar en outono, e conta coa participación de cervexeiros artesáns de Europa e os Estados Unidos. == Controversia == A súa cervexa Rasputin tivo que cambiar de nome tras unha reclamación en 2009 por parte da North Coast Brewing Company, que tiña unha cervexa similar chamada Old Rasputin. De Molen, con algo de retranca, cambioulle o nome a Disputin. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://brouwerijdemolen.nl/en/ Brouwerij De Molen Sitio web oficial] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150802020350/http://brouwerijdemolen.nl/en/ |date=02 de agosto de 2015 }} * [http://www.ratebeer.com/brewers/brouwerij-de-molen/4448/ De Molen Listaxe en RateBeer] * [http://beeradvocate.com/beer/profile/11031 De Molen Listaxe en BeerAdvocate] {{Barra portal|Países Baixos}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Cervexarías dos Países Baixos]] tlkcq1qwp5y9cxaap6ntkh7a12ml66f 0 396440 7104981 6686203 2025-06-23T21:33:08Z O Breixo 127505 7104981 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Evstafiev-chechnya-boy-house-burns.jpg |descrición_imaxe = Conflito de Chechenia |resultado = Vitoria rusa * Establecemento dun goberno pro-ruso * Presérvase a integridade territorial da Federación Rusa * Insurxencia de baixo nivel |combatentes1 = {{RUSb}} Federación Rusa<small></small><br /> República de Chechenia<small></small> |combatentes2 = República de Ichkeria<br /> Fronte Caucásica<br /> [[Muxahidin]] estranxeiros<br /> [[Al-Qaeda]] |comandante1 = {{RUSb}}Boris Ieltsin (até o 31 de decembro de 1999) {{RUSb}}Vladimir Putin (despois do 31 de decembro de 1999) Akhmad Kadyrov {{MEC}} Ramzan Kadyrov |comandante2 = Aslan Maskhadov {{MEC}} Abdul Halim Sadulayev {{MEC}} Doku Umarov {{MEC}} Shamil Basáyev {{MEC}} Ibn al-Khattab {{MEC}} |baixas1 = Baixas e perdas 3.536-3.635 soldados,<br />2.364-2.572 tropas do Ministerio do Interior,<br />1.072 axentes da policía chechena<br /> e 106 axentes de FSB e GRU asasinados<br />Total asasinado: 7.217-7.425 * |baixas2 = 14.113 militantes asasinados (1999-2002) 2.186 militantes asasinados (2003-2009) Total mortos: 16.299 }} A '''segunda guerra chechena''' foi iniciada por [[Rusia]] o 26 de agosto de 1999 trala invasión do veciño [[Daguestán]] por parte de [[Chechenia]] e guerrilleiros da Brigada Internacional Islamita e, tamén motivados, por unha serie de atentados en [[Rusia]] que causaron centos de mortes, sendo acusados os [[Pobo checheno|chechenos]] destes actos. O 1 de outubro as tropas rusas entraron en Chechenia.<ref name="sakwa_chechnya">{{Cita libro|título=Chechnya: From Past to Future|editorial=Anthem Press|ISBN=978-1-84331-164-5|apelidos-editor=Richard Sakwa|edición=1ª|capítulo=Introduction: Why Chechnya?}}</ref><ref name="mdb_chechnya">{{Cita publicación periódica|título=Russian Army Operations and Weaponry During Second Military Campaign in Chechnya|url=http://mdb.cast.ru/mdb/3-2002/ac/raowdsmcc/|editorial=[[Centre for Analysis of Strategies and Technologies]]|número=3/2002|apelidos=|data-acceso=08 de decembro de 2017|data-arquivo=29 de xaneiro de 2009|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20090129141108/http://mdb.cast.ru/mdb/3-2002/ac/raowdsmcc/|url-morta=yes}}</ref> A campaña terminou coa independencia ''de facto'' da [[República Chechena de Ichkeria]] e restaurou o control federal ruso sobre o territorio. A pesar de que é considerado por moitos como un conflito interno dentro da Federación de Rusia, a guerra atraeu a un gran número de combatentes estranxeiros. Durante a campaña inicial, militares e forzas paramilitares chechenas prorrusas enfrontáronse aos separatistas chechenos en combate aberto, e apoderáronse da capital chechena, Grozni, despois dun asedio de inverno que durou desde finais de 1999 até febreiro de 2000. Rusia estableceu un goberno directo en Chechenia en maio de 2000 e, despois da escalada ofensiva a resistencia chechena, continuou causando baixas rusas en toda a rexión do Cáucaso Norte e desafiou o control político ruso sobre Chechenia durante varios anos máis. Algúns separatistas chechenos tamén levaron a cabo ataques contra civís en Rusia. Estes ataques, así como as violacións xeneralizadas de dereitos humanos cometidas polas forzas rusas e separatistas, provocaron a condena internacional. O 15 de abril de 2009, a operación antiterrorista en Chechenia rematara oficialmente.<ref name="bbc-endwar">{{Cita novas|título=Russia 'ends Chechnya operation'|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/8001495.stm}}</ref> A cifra exacta de baixas deste conflito é aínda descoñecida. As estimacións non oficiais indican entre 25&nbsp;000 e 50&nbsp;000 mortos ou desaparecidos, a maioría civís en Chechenia. As baixas rusas foron máis de 5200 (cifras oficiais de vítimas rusas) e ao redor de 11&nbsp;000, segundo o Comité de Nais de Soldados.<ref name="bbcr">[http://news.bbc.co.uk/hi/russian/news/newsid_2773000/2773997.stm] 4.572 militares de todos los organismos de seguridad muertos en diciembre de 2002, 680 soldados de las Fuerzas Armadas de Rusia fallecieron en 2003–2007 [http://gzt.ru/society/2006/02/26/113846.html]</ref><ref name="Reuters">[http://www.alertnet.org/db/crisisprofiles/RU_WAR.htm?v=in_detail Chechnya War] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100620001101/http://www.alertnet.org/db/crisisprofiles/RU_WAR.htm?v=in_detail |date=20 de xuño de 2010 }}, Reuters, 11 de abril de 2007</ref> == Antecedentes e causas bélicas == {{Véxase tamén|Explosións en edificios rusos|Invasión de Daguestán (1999)}} En [[1996]], os rebeldes chechenos expulsaron os rusos de Grozni. Pouco tempo antes das eleccións presidenciais rusas, [[Boris Eltsin]] buscaba a reelección e terminar a guerra como fose. Enviou ao xeneral Aleksandr Lébed a negociar un armisticio cos rebeldes, que levou á independencia de facto de Chechenia. Nese tres anos de independencia, o poder central checheno (Aslán Masjádov foi elixido presidente en [[1997]]) foi incapaz de controlar ás bandas armadas. Isto, unido á desastrosa situación económica, a falta de emprego e derívaa islamita (estaba previsto o establecemento da [[xaria]] ou lei islámica), converteu ao país nunha fonte de inestabilidade. Masjádov sobreviviu a numerosos atentados da espionaxe rusa, e o representante ruso ante o goberno checheno foi secuestrado no aeroporto de Grozni e asasinado. Houbo frecuentes escaramuzas fronteirizas entre os rusos e as bandas chechenas, que desembocaron no fracasado ataque checheno a [[Daguestán]] (xullo de 1999 dirixido por Shamil Basáyev cuxo obxectivo era crear unha república islámica caucásica). O [[5 de agosto]] de [[1999]] a Brigada Internacional Islámica (BII), unha forza armada formada e comandada por Shamil Basáyev e Ibn Ao-Khattab á que se lles uniron membros da ''Shura'' daguestaní e mercenarios iugoslavos, turcos e afgáns, unha poderosa forza de 5.000 a 7.000 combatentes, destes unha forza duns 1.500 homes partiron co obxectivo de invadir Daguestán, as forzas chechenas atoparon unha forte resposta das tropas rusas comandadas por Víktor Kazántsev, obrigadas a retroceder as forzas rebeldes abandonaron definitivamente Daguestán o [[28 de setembro]].<ref>Chandrika Kaul (2002). ''Statistical Handbook on the World's Children''. Westport: Greenwood Publishing Group, pp. 490. ISBN 978-1-57356-390-1. Entre 1996 y 1997 se estimaba en más de 1.200 guerrilleros daguestanos.</ref><ref>[http://www.globalsecurity.org/military/world/war/chechnya2-2.htm Global security - Second Chechnya War - Dagestan Incursions - August-September 1999]</ref><ref name="Referencia1">{{Cita web |url=http://meria.idc.ac.il/journal/2005/issue4/jv9no4a4.html |título=Chechnya, Whhabism and the invasion of Dagestan |data-acceso=08 de decembro de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120420105113/http://meria.idc.ac.il/journal/2005/issue4/jv9no4a4.html |dataarquivo=20 de abril de 2012 |urlmorta=yes }}</ref> A ofensiva custou a vida de miles de combatentes e civís e desprazou a máis de 30&nbsp;000 persoas;este acontecemento foi usado polo goberno ruso como o ''[[Casus belli]]'' para lanzar a campaña contra o goberno separatista checheno. Outra consecuencia foi que Yevgeni Primakov dimitiu e Yeltsin nomeou a [[Vladimir Putin]]. Pouco despois ocorren unha serie de ataques terroristas en Moscova. == Inicio da guerra == {{Véxase tamén|Batalla de Grozni (1999-2000)|Batalla pola cota 776|Crise da Garganta de Pankisi}} A guerra comezou o [[26 de agosto]] de [[1999]], cando o primeiro ministro ruso [[Vladimir Putin]] ordenou ao exército ocupar as zonas fronteirizas para impedir novas incursións chechenas contra [[Daguestán]], mentres comezaba un demoledor ataque aéreo contra a república rebelde. Nos meses iniciais da guerra, [[Rusia]] apoiouse nun masivo ataque aéreo e terrestre utilizando mísiles contra as principais cidades. Gran parte da poboación civil foi evacuada das localidades onde se combatía. Os rusos avanzaron cara a Grozni, cuxo cerco completaron pouco antes de Nadal; a capital chechena foi tomada polos rusos a principios de febreiro de [[2000]], tras destruír o pouco que quedaba dela.<ref>[http://elpais.com/diario/1999/12/20/internacional/945644406_850215.html Rodrigo Fernández. ''El Ejército ruso dice haber completado el cerco en torno a Grozni''], ''El País'', 20.12.1999; 18.04.2012</ref><ref>[http://elpais.com/diario/2000/02/07/internacional/949878004_850215.html Luis Matías López. ''Putin da por terminada la conquista de Grozni tras la retirada de los guerrilleros''], ''El País'', 20.12.1999; 18.04.2012</ref> Os rebeldes retiráronse ás montañas do sur, desde onde comezarían unha longa guerra de guerrillas contra as tropas rusas e os chechenos promoscovitas. En maio os rusos denunciaron que uns "1.500 chechenos e 3.000 mercenarios talibán" operaban desde o norte de Xeorxia lanzando ataques de guerrillas na fronteira sur de Chechenia.<ref name="DATA">{{Cita web |url=http://www.cidcm.umd.edu/mar/chronology.asp?groupId=37202 |título=Chronology for Adzhars in Georgia |data-acceso=08 de decembro de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120622220730/http://www.cidcm.umd.edu/mar/chronology.asp?groupId=37202 |dataarquivo=22 de xuño de 2012 |páxina-web=MAR. Data |urlmorta=yes }}</ref> En agosto de 2002 o goberno xeorxiano enviou 1000 soldados a enfrontar aos guerrilleiros, aínda que isto non mellorou as relacións entre Moscova e Tifilis. == Restablecemento dunha administración prorrusa == En maio de [[2000]] Putin restableceu o goberno directo do Kremlin. De face á normalización política da república, ofreceuse reiteradamente amnistía para os rebeldes que abandonasen as armas. En xuño dese ano, [[Akhmat Kadyrov|Ajmat Kadýrov]], separatista durante a anterior guerra e agora prorruso, foi nomeado por Putin presidente dunha administración prorrusa formada por antigos separatistas. O [[9 de maio]] de [[2004]] foi asasinado polos separatistas, sendo substituído polo seu fillo [[Ramzan Kadyrov]], primeiro como primeiro ministro e despois como presidente, substituíndo no cargo a Adul Aljánov (marzo de 2007). A pesar de proclamarse o fin da guerra en [[2002]], os combates continuaron e os Kadýrov foron acusados de establecer un réxime de terror. == Crimes de guerra == Os rusos foron acusados de practicar a [[tortura]] sistematicamente contra os homes novos (rebeldes ou non), así como violacións, saqueos, contrabando e malversación. Os medios rusos, salvo excepcións, silenciaron o que ocorría.[cita&nbsp;{{Cómpre referencia}} [[Ramzan Kadyrov]] e os seus paramilitares foron acusados de graves crimes pola xornalista rusa [[Anna Politkovskaya]], quen sería asasinada en [[Moscova]] o 7 de outubro de [[2006]]. Os señores da guerra chechenos, pola súa banda, tamén cometerían graves crimes contra os prisioneiros e civís rusos, reféns (tres reféns estranxeiros foron decapitados ao comezo da guerra) e contra as súas propios civís. Nas repúblicas veciñas, como a [[República dos Inguxos]] ou Daguestán, hai numerosos refuxiados chechenos. [[Amnistía Internacional]] e o [[Consello de Europa]] condenaron reiteradamente estes feitos. == O bando independentista == A ideoloxía dos combatentes chechenos (bandidos segundo o punto de vista ruso) evolucionara desde a guerra anterior desde un independentismo laico até chegar ao islamismo wahabista. Mentres o señor da guerra Shamil Basáyev representaba esta tendencia, o presidente electo da [[Chechenia]] independentista (autoproclamada ''República de Ichkeria''), Aslán Masjádov foi a voz moderada dos separatistas (aínda que a súa autoridade foi sempre débil), quen ao parecer buscaba unha saída dialogada ao conflito pero morreu en marzo de 2005 cando tropas do FSB tentaban capturalo. === Señores da guerra === Durante a primeira guerra os diversos caudillos locais empezaron a adquirir cada vez máis poder nas zonas que controlaban, chegando a posuír grandes cantidades de homes e influencias coas que puideron disputar o poder á sempre débil administración central encabezando as súas propias forzas paramilitares. Entre estes señores da guerra (nos que se adoitan incluír tamén aos presidentes chechenos [[Akhmat Kadyrov|Akhmat]] e [[Ramzan Kadyrov]]) destacan: * Movladi Baisárov: foi un antigo membro do [[Servizo Federal de Seguridade|FSB]] nado en 1966. Comandante da garda persoal de Ajmat Kadýrov e logo en xefe do seu servizo de intelixencia chamado Gorets estando a cargo de execucións sumarias, torturas e secuestros, cando Ajmat morreu en 2004 o seu fillo Ramzán ordeno ao ano seguinte disolver os ''Gorets'' orde á que Baisárov negouse a cumprir, pasando a operar como unha forza rebelde ao noroeste de Grozny até a súa captura, levado a [[Moscova]] onde foi asasinado por un escuadrón de Kadyrovitas o [[18 de novembro]] de 2006. * Arbi Baráyev: nado en 1973, foi policía soviético e gardacostas do seu tío, o xeneral e despois vicepresidente checheno Vaja Arsánov (1950-2005), desde finais dos [[Década de 1990|noventa]] foi gañando poder expulsando a xornalistas estranxeiros e organizacións humanitarias debilitando ao goberno central checheno asasinando a varios ministros. Durante a segunda guerra foi o responsable de varias masacres ata que foi asasinado nun operativo das forzas especiais rusas o [[23 de xuño]] de [[2001]], foi tío de Movsar Baráyev. Comando o SPIR fundado en 1996, tiña 400 membros en 2001e só un centenar para 2005 e 2006.<ref>{{Cita web |url=http://www.cdi.org/terrorism/spir.cfm |título=Terrorist Groups - The Special Purpose Islamic Regiment |data-acceso=08 de decembro de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20100704021740/http://www.cdi.org/terrorism/spir.cfm |dataarquivo=04 de xullo de 2010 |urlmorta=yes }}</ref><ref>[http://www.globalsecurity.org/security/profiles/special_purpose_islamic_regiment.htm Globalsecurity.org - Special Purpose Islamic Regiment]</ref><ref>[http://www.investigativeproject.org/profile/161 Special Purpose Islamic Regiment (SPIR) | The Investigative Project on Terrorism]</ref> [[Ficheiro:Shamil Basaev.jpg|miniatura|En primeiro plano, Shamil Basáyev nunha imaxe de 1995.]] * Shamil Basáyev: naceu en 1965, foi un dos principais e máis importantes líderes rebeldes chechenos, coñecido polo seu fundamentalismo relixioso. Realizou ataques terroristas desde 1991 tamén foi candidato á presidencia chechena ese ano, destacando na primeira guerra. Foi un dos comandantes da BII dirixindo a ofensiva contra Daguestán nun intento de expandir a súa influencia fóra de Chechenia. As súas guerrillas foron moi activas na segunda guerra até a súa morte a mans das forzas especiais rusas cando dirixía un convoi para lanzar un atentado o 9 de xullo de 2006. Comando o RSRSBCM con 50 combatentes e a BII con só 100 guerrilleiros en 2005.<ref>{{Cita web |url=http://www.globalsecurity.org/security/profiles/riyadus-salikhin_reconnaissance_and_sabotage_battalion_of_chechen_martyrs.htm |título=Globalsecurity.org - Riyadus-Salikhin Reconnaissance and Sabotage Battalion of Chechen Martyrs |data-acceso=08 de decembro de 2017 |data-arquivo=09 de decembro de 2017 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20171209043959/https://www.globalsecurity.org/security/profiles/riyadus-salikhin_reconnaissance_and_sabotage_battalion_of_chechen_martyrs.htm |url-morta=yes }}</ref><ref>{{Cita web |url=http://www.globalsecurity.org/security/profiles/islamic_international_peacekeeping_brigade.htm |título=Globalsecurity.org - Islamic International Peacekeeping Brigade |data-acceso=08 de decembro de 2017 |data-arquivo=13 de marzo de 2008 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20080313133052/http://www.globalsecurity.org/security/profiles/islamic_international_peacekeeping_brigade.htm |url-morta=yes }}</ref> * Ruslán Gueláyev: nado en 1964 tivo un importante rol político e relixioso entre 1994 e 2004 no separatismo checheno realizando ataques de guerrilla como atentados, asasinatos e secuestros. Foi un dos comandantes da defensa de Grozny no segundo conflito pero ante a imposibilidade de deter a ofensiva rusa escapou aos bosques montañosos do sur checheno. Perseguido constantemente polas forzas rusas refuxiouse na zona fronteiriza con [[Xeorxia]] ata que foi morto nun punto de recoñecemento por gardas fronteirizos. * Sultán Guelisjánov: naceu en 1955, foi policía soviético e destacou na primeira guerra pero rebelouse en [[1997]] contra o goberno central checheno, comandou unha poderosa milicia coa que resistiu ás forzas de Moscova, acurralado polas tropas rusas entregouse en 2006. * Said-Magomed Kakíyev: nado en 1970 inicialmente operou polo bando independentista no noventa pero ao iniciarse a segunda guerra pasouse ao bando prol-ruso agrupando a varios outros comandantes de milicias que preferiron aquela opción, participou cos seus homes na [[Conflito de Osetia do Sur de 2008|guerra de Osetia do Sur de 2008]] contra Xeorxia. * Ruslán Labazánov: líder guerrilleiro e xefe da mafia chechena foi moi influente e poderoso no goberno local, participou na guerra de independencia chechena pero en 1996 foi asasinado os vinte e nove anos posiblemente por ordes de Shamil Basáyev. * Salmán Radúyev: nado en 1967 foi un dos principais comandantes chechenos entre 1994 e 1999, especialmente poderoso como xefe miliciano tras a primeira guerra, arrestado en 2000 morreu en misteriosas circunstancias nunha colonia penal rusa dous anos despois. * Irmáns Yamadáyev: foron tres irmáns que destacaron na guerra de independencia e adquiriron poder tras o fin deste pero que ao oporse a grupos islámicos que atacaron Daguestán preferiron aliarse ao goberno ruso recibindo importantes cargos no goberno monicreque. O maior, Ruslán naceu en 1961 e foi o que contou con maior influencia até o seu asasinato en 2008; o segundo, Dzhabraíl nado en 1970 foi asasinado en 2003; o menor, Sulim naceu en 1973 e morreu en [[Emirato de Dubai|Dubai]] polas feridas recibidas nun atentado en 2009. * Ibn Ao-Khattab: foi un dos comandantes rebeldes, naceu en 1969 en [[Arabia Saudita]] e foi o principal comandante dos [[muxahidin]] estranxeiros que participaron na guerra, loitou en [[Afganistán]] e chegou a Chechenia en 1994 aliándose con Basáyev e fundando a BII participou na ofensiva contra Daguestán, tras a invasión rusa comando guerrillas e financio ataques terroristas até a súa morte polo actuar do FSB en 2002. == Insurxentes chechenos == Xunto a tácticas tradicionais de guerrilla, os insurxentes utilizaron o terrorismo como outra das súas armas, sobre todo contra as novas autoridades establecidas en Grozny. O asalto ao teatro de Moscova o 23 de outubro de 2002 por un grupo terrorista esixiu, sen éxito, a retirada das tropas rusas. Tres días máis tarde o edificio foi asaltado polo Grupo Alfa do FSB. Grazas a un gas que foi enviado polas rejillas de ventilación e adormentou aos terroristas, o grupo de rescate conseguiu entrar e tomar o control da situación. Ningún dos terroristas sobreviviu. Os rebeldes ameazaban con detonar bombas suicidas causando a morte dos aproximadamente 850 reféns, destes, 130 pereceron a causa do gas. Este desenlace foi satisfactorio para as forzas rusas xa que impediron a morte do resto de reféns, a inmensa maioría. Con todo suscitou polémica polo número de civís mortos (9 dos cales eran estranxeiros) nunha situación en que foi difícil trasladar aos reféns intoxicados, ademais, o goberno non deu a coñecer os compoñentes do gas, negativa que médicos rusos criticaron alegando a que se podían salvar máis vidas aplicando rapidamente antídotos apropiados. Informes posteriores sinalan que se usaron fármacos para reanimar aos intoxicados. O goberno ruso negouse a dar a fórmula do gas que provocou que os terroristas se durmisen por ser unha arma de estratexia especificamente rusa, gardando os compoñentes como segredo de Estado e alegando que doutro xeito os inimigos poderían utilizala con fins nocivos para o pobo ruso. En resposta ao frustrado atentado, en decembro dous camións bomba destruíron a sede central do goberno prorruso en Grozni. En marzo de 2002, o dirixente Amir Khattab, morreu, e Amir Abu ao-Walid sucedeuno. O 9 de maio de 2004 foi asasinado [[Akhmat Kadyrov]], o entón presidente da [[Chechenia|República Chechena]] (administración prorrusa) sendo substituído polo seu fillo [[Ramzan Kadyrov]], primeiro como primeiro ministro e despois (marzo de 2007) como presidente. A pesar da insistencia das autoridades rusas en que a guerra terminou, a república segue sufrindo unha situación inestable. A guerrilla continuou as súas operacións liderados por Shamil Basáyev ata que morreu en 2006 por un ataque ruso, segundo os rusos, ou un accidente segundo os chechenos. == O problema xeorxiano == A guerra de Chechenia produciu tamén reiterados choques diplomáticos entre Rusia e [[Xeorxia]], país que (segundo os [[Pobo ruso|rusos]]) permitiría aos rebeldes chechenos establecer un ''santuario'' na súa zona fronteiriza. Estas acusacións aumentaron despois da caída do presidente [[Eduard Shevardnadze]], substituído polo nacionalista e prooccidental [[Mikheil Saakashvili]]. Os xeorxianos replicaron que [[Rusia]] apoia a territorios xeorxianos independizados de facto, como [[Abkhazia]] e [[Osetia do Sur]]. Estas tensións levaron ao goberno ruso a decretar un embargo económico contra o país caucásico e fomentaron un clima antixeorxiano. == Perda do apoio á guerra == Aínda que a segunda guerra de Chechenia contou ao principio (agosto de [[1999]]) co apoio masivo da opinión pública rusa, este baixou moito e segundo unha enquisa[cita&nbsp;{{Cómpre referencia}} de [[2007]], un 70% é partidaria dalgún tipo de acordo cos rebeldes, fronte a un 16% favorable a continuar a guerra. == Baixas == === Militares === [[Ficheiro:Mass grave in Chechnya.jpg|miniatura|Unha fosa común en Chechenia.]] As baixas militares de ambos os bandos son imposible de verificar e crese que son moi elevadas. A lista oficial de baixas militares publicadas polo Ministerio de Defensa ruso o 10 de agosto de 2005 son de 3450 soldados rusos desde 1999. Estes datos son moi parciais. As organizacións independentes rusas e occidentais elevan moito o número, por exemplo, a Unión dos Comités de Nais de Soldados de Rusia estimaron sobre 11&nbsp;000 baixas rusas entre 1999 e 2003. === Civís === Segundo a administración prorrusa, igual que os separatistas, foron entre 200&nbsp;000 e 500&nbsp;000 os civís mortos nas dúas guerras.<ref name="Ref1">{{Cita web |url=http://www.hrvc.net/htmls/references.htm |título=Human Rights Violations in Chechnya (inglés) |data-acceso=21 de agosto de 2007 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20070821154629/http://www.hrvc.net/htmls/references.htm |dataarquivo=21 de agosto de 2007 |urlmorta=yes }}</ref> As fontes independentes rebaixan moito esta cantidade. Segundo o grupo pro-Dereitos Humanos Memorial entre 15&nbsp;000 e 2&nbsp;000 civís morreron ou desapareceron entre 1999 e 2006. A Sociedade de Amizade Ruso-Chechena estima nas dúas guerras entre 150&nbsp;000 a 200&nbsp;000 civís (sumados aos 20&nbsp;000 a 40&nbsp;000 soldados rusos e posiblemente a mesma cantidade de rebeldes chechenos). Cifras oficiais do actual goberno checheno estiman que uns 100&nbsp;000 [[Pobo ruso|rusos étnicos]] e 30&nbsp;000 a 40&nbsp;000 [[Pobo checheno|chechenos]], cifras nas que se inclúen uns 10&nbsp;000 soldados rusos.<ref>[http://www.nytimes.com/2005/08/15/world/europe/15iht-chech.html?_r=1 Chechen official puts death toll for 2 wars at up to 160,000 - The New York Times] 16 de agosto de 2005.</ref> Segundo [[Amnistía Internacional]] a segunda guerra matou polo menos a 25.000 persoas desde 1999, e outras 5000 persoas están desaparecidas. == "Chechenización" de Rusia == Outra consecuencia da guerra foi o feito de que os soldados e policías que interviñeron na guerra afixéronse ao clima de impunidade no que actuaban e, á volta, importaron ás súas rexións de orixe a brutalidade policial. Á parte, os veteranos da guerra sofren a miúdo de secuelas psicolóxicas e físicas, fenómeno chamado a ''síndrome chechena'', que quedou recollido na obra de Arkadi Bábchenko "A guerra máis cruel", así como na doutros autores.<ref>[http://dukespace.lib.duke.edu/dspace/bitstream/handle/10161/5539/Richards_duke_0066N_11462.pdf?sequence=1]</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Batalla de Grozni (1999-2000)]] * [[Primeira guerra chechena]] * [[Conflito ruso-checheno]] * [[Insurxencia no Cáucaso Norte]] * [[Historia de Chechenia]] === Ligazóns externas === * [http://www.elmundo.es/navegante/99/diciembre/28/chechenia.html Chechenia, la sinrazón de la guerra] * [http://www.observatori.org/paises/pais_84/documentos/E_CHELYSHEVA.pdf O conflito de Chechenia.] [http://www.observatori.org/paises/pais_84/documentos/E_CHELYSHEVA.pdf Xornadas Internacionais] * [https://web.archive.org/web/20170609133303/http://fmso.leavenworth.army.mil/documents/secchech/secchech.htm Foreign Military Studies Office Publications - The Second Chechen War The Information Component] * [http://www.conflicts.rem33.com/images/The%20Caucasus/Chechen_war_map.htm Chechen War map (1994-2003)] * (Documental ruso sobre o "Чеченский синдром" ou "Síndrome chechena")[http://www.youtube.com/watch?v=lFpmsy5axXU)] {{Barra portal|Rusia|Historia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Rusia]] [[Categoría:Guerras do século XXI]] [[Categoría:Guerras do século XX]] gt47ejrho4l6oreof057mbumbwepsi8 0 397566 7104447 6533578 2025-06-23T13:49:06Z Autopistero20502020 127649 7104447 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Vista Real}} {{Lugar |nome = Vista Real |imaxe = |lenda = |parroquia = Cañás |concello = Carral |ano = 2016 |poboación = 38 }} '''Vista Real''' é un lugar da parroquia de [[Cañás, Carral|Cañás]] no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] de [[Carral]] na [[comarca da Coruña]]. Tiña 38 habitantes no ano [[2016]] segundo datos do [[INE]]<ref name="ine" /> dos cales 22 eran homes e 16 eran mulleres. ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Cañás=== {{Lp Cañás}} ===Parroquias de Carral=== {{Carral}} ==Notas== {{Listaref|30em|refs= <ref name="ine">{{Cita web | título = Nomenclátor: Población del Padrón Continuo por Unidad Poblacional | editores= INEbase, [[Instituto Nacional de Estadística]] | url= http://www.ine.es/nomen2/index.do | idioma = castelán}}</ref> }} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Lugares de Carral]] dbyrl8s4zudx9wh2xe57yv4e6tmxrcp 0 397837 7104448 6533579 2025-06-23T13:49:12Z Autopistero20502020 127649 7104448 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Vista Real}} {{Lugar |nome = Vista Real |imaxe = |lenda = |parroquia = Tabeaio |concello = Carral |ano = 2016 |poboación = 26 }} '''Vista Real''' é un lugar da parroquia de [[Tabeaio, Carral|Tabeaio]] no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] de [[Carral]] na [[comarca da Coruña]]. Tiña 26 habitantes no ano [[2016]] segundo datos do [[INE]]<ref name="ine" /> dos cales 14 eran homes e 12 eran mulleres. ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Tabeaio === {{Lp Tabeaio}} ===Parroquias de Carral=== {{Carral}} ==Notas== {{Listaref|30em|refs= <ref name="ine">{{Cita web | título = Nomenclátor: Población del Padrón Continuo por Unidad Poblacional | editores= INEbase, [[Instituto Nacional de Estadística]] | url= http://www.ine.es/nomen2/index.do | idioma = castelán}}</ref> }} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Lugares de Carral]] 8zwhxto6gfhdcqyrysj0shr5e5twv10 0 397921 7104982 6954054 2025-06-23T21:34:40Z O Breixo 127505 7104982 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento|imaxe=U.S. Army-Cavalry Pursuing Indians-1876.jpg|descrición_imaxe=Cromolitografía de 1899 representando a cabalaría dos Estados Unidos perseguindo xinetes nativos nas chairas.}} As '''guerras indias''' é o nome que reciben o conxunto de conflitos e guerras menores entre os colonizadores europeos en América do Norte e os distintos [[pobos indíxenas de América|pobos indíxenas]]. Estes conflitos ocorreron dentro das fronteiras actuais dos [[Estados Unidos de América]] e do [[Canadá]], nun período de tempo que abrangue dende os primeiros asentamentos de colonos no século XVI até a década de 1920. As guerras indias foron provodadas pola competencia de terra e recursos entre os habitantes nativos e os colonizadores europeos. Os poderes europeos tamén alistaban nativos americanos para que os axudasen na súa loita contra outras potencias coloniais. Estas guerras comprenden un espazo de tempo entre as primeiras épocas coloniais até o [[masacre de Wounded Knee]] e o estabelecemento definitivo da fronteira dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] no ano [[1890]], malia que os conflitos de baixa intensidade continuaron até o ano [[1918]]. Os conflitos resolvéronse polo xeral coa conquista e o exterminio dos pobos indíxenas ou coa [[Asimilación cultural dos nativos americanos|asimilación cultural]] e a reclusión forzosa en [[Reserva india|reservas]]. Segundo unha estimación da oficina do censo dos Estados Unidos no ano 1894, calculouse que as guerras supuxeron até o ano [[1890]] a morte de 45&nbsp;000 indíxenas defensores e 19&nbsp;000 [[Estados Unidos|estadounidenses]]. A estimación inclúe tanto combatentes coma poboación civil, mulleres e nenos que morrían a miúdo, nun claro exemplo de [[limpeza étnica]].<ref>{{Cita libro |apelido=Clavero |nome=Bartolomé |título=Genocide Or Ethnocide, 1933-2007 |url=https://books.google.es/books?id=f_-_0d8JMtEC&pg=PA139&dq=indian+wars+genocide&hl=ca&sa=X&ved=0ahUKEwjD0PCt4YjOAhXBvhQKHbIHDSUQ6AEIZzAJ#v=onepage&q=indian%20wars%20genocide&f=false |lingua=inglés |editorial=Giuffrè Editore |data=2008 |páxinas=139 |isbn=8814142777}}</ref> == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Asimilación cultural dos nativos americanos]] * [[Deportación dos indios dos Estados Unidos de América]] === Bibliografía === * Parry, Mae. "[http://content.lib.utah.edu/utils/getfile/collection/uaida/id/14588/filename/15600.pdf The Northwestern Shoshone]". In ''A History of Utah's American Indians'', ed. Forrest S. Cuch. Utah State University Press, 2010. {{ISBN|978-0-91373-849-8}} * Parker, Aaron. ''The Sheepeater Indian Campaign'' (Chamberlin Basin Country). Idaho Country Free Press, c1968. * Raphael, Ray. ''A People's History of the American Revolution: How Common People Shaped the Fight for Independence.'' Nova York: The New Press, 2001. {{ISBN|0-06-000440-1}}. * [[Robert V. Remini|Remini, Robert V.]] ''Andrew Jackson and his Indian Wars''. Nova York: Viking, 2001. {{ISBN|0-670-91025-2}}. * Richter, Daniel K. ''Facing East from Indian Country: A Native History of Early America''. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 2001. {{ISBN|0-674-00638-0}}. * Thornton, Russell. ''American Indian Holocaust and Survival: A Population History Since 1492.'' Oklahoma City: University of Oklahoma Press, 1987. {{ISBN|0-8061-2220-X}}. * Utley, Robert M. e Wilcomb E. Washburn. ''Indian Wars'' (2002) [https://www.amazon.com/Indian-Wars-Robert-M-Utley/dp/0618154647/ excerpt and text search] * Yenne, Bill. ''Indian Wars: The Campaign for the American West.'' Yardley, PA: Westholme, 2005. {{ISBN|1-59416-016-3}}. {{Barra portal|Historia|Pobos indíxenas de América|Estados Unidos de América|Canadá}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerras nas que participaron os Estados Unidos de América]] [[Categoría:Guerras nas que participou o Canadá]] [[Categoría:Guerras entre os Estados Unidos de América e os nativos americanos]] [[Categoría:Guerras do século XVI]] [[Categoría:Guerras do século XVII]] [[Categoría:Guerras do século XVIII]] [[Categoría:Guerras do século XIX]] [[Categoría:Guerras do século XX]] ou4afw45p2wu58674bdl3a5fdt9oit9 0 401123 7105122 6473448 2025-06-23T23:36:28Z O Breixo 127505 7105122 wikitext text/x-wiki {{Edificio}} O '''aeroporto de Rijeka''' {{Códigos aeroportuarios|RJK|LDRI}} é un aeroporto internacional que serve a [[Rijeka]], [[Croacia]]. Está situado preto do pobo de [[Omišalj]] na illa de [[Krk]], a 17 quilómetros da estación de ferrocarril de Rijeka. A meirande parte das operacións no aeroporto prodúcense durante os meses de verán, cando é usado por varias aeroliñas de baixo custo europeas operando voos con turistas a partes do norte da costa croata. ==Aeroliñas e destinos== {{Airport-dest-list |[[airBaltic]] |'''Estacional:''' [[Aeroporto de Riga|Riga]] |[[Arkia]] |'''Estacional:''' [[Aeroporto de Tel Aviv-Ben Gurion|Tel Aviv-Ben Gurion]] |[[Bulgaria Air]] | '''Chárter estacional:''' [[Aeroporto de Sofía|Sofía]]<ref>{{cita web|título=Bulgaria Air schedules new charter routes from Sofia in S17|url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/271537/bulgaria-air-schedules-new-charter-routes-from-sofia-in-s17/|editor=Routes Online|dataacceso=21 de xaneiro de 2018}}</ref> |[[Condor Flugdienst|Condor]] | '''Estacional:''' [[Aeroporto de Frankfurt|Frankfurt]] (reanúdase en abril de 2018) |[[Croatia Airlines]]| '''Estacional:''' [[Londres-Heathrow]], [[Aeroporto de Múnic|Múnic]] |[[Czech Airlines]] | '''Chárter estacional:''' [[Aeroporto de Košice|Košice]] |[[Eurowings]] <br/>{{nowrap|operado por [[Germanwings]]}} | [[Aeroporto de Colonia/Bonn|Colonia/Bonn]] <br/>'''Estacional:''' [[Berlín-Tegel]], [[Aeroporto de Düsseldorf|Düsseldorf]], [[Aeroporto de Hamburgo|Hamburgo]], [[Aeroporto de Hannover|Hannover]], [[Aeroporto de Stuttgart|Stuttgart]] |[[Nordica]] <br/> {{nowrap|operado por [[LOT Polish Airlines]]}}| '''Estacional:''' [[Aeroporto de Talín|Talín]] |[[Norwegian Air Shuttle]]| '''Estacional:''' [[Oslo-Gardermoen]] |[[Ryanair]]| '''Estacional:''' [[Aeroporto de Bruxelas Sur-Charleroi|Charleroi]], [[Aeroporto de Frankfurt|Frankfurt]] (comeza en marzo de 2018),<ref>{{cita web|título=Ryanair expands Frankfurt service in S18|url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/274794/ryanair-expands-frankfurt-service-in-s18/|editor=Routes Online|dataacceso=21 de xaneiro de 2018}}</ref> [[Estocolmo-Skavsta]], [[Londres-Stansted]] |[[Trade Air]] <br/> {{nowrap|operado por [[AIS Airlines]]}}| [[Aeroporto de Dubrovnik|Dubrovnik]], [[Aeroporto de Osijek|Osijek]], [[Aeroporto de Split|Split]], |[[Small Planet Airlines]]|'''Chárter estacional:''' [[Varsovia-Chopin]], [[Aeroporto de Wrocław|Wrocław]] }} == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://www.rijeka-airport.hr/ Web do aeroporto] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Aeroportos de Croacia|Rijeka]] 71qi4i001bey5fs243r4koie8ipnuxy 0 401738 7104583 7030001 2025-06-23T15:24:29Z Autopistero20502020 127649 7104583 wikitext text/x-wiki {{homónimos}} O [[topónimo]] '''Ladredo''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Ladredo, Armental, A Peroxa|Ladredo]]''', lugar da parroquia de [[Armental, A Peroxa|Armental]], no concello da [[A Peroxa|Peroxa]]; *'''[[O Ladredo, Vilaquinte, Carballedo|O Ladredo]]''', lugar da parroquia de [[Vilaquinte, Carballedo|Vilaquinte]], no concello de [[Carballedo]]. ==Véxase tamén== ===Ligazóns externas=== {{icona homónimos|Ladrido|Redo}} {{Control de autoridades}} fkbsc7o0ex9nlzdivdpy42xue1zhb7r 0 403113 7105330 6976778 2025-06-24T10:25:35Z Autopistero20502020 127649 7105330 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Regoufe}} {{Lugar |nome = Regoufe |imaxe = |lenda = |parroquia = Esmeriz |concello = Chantada |ano = 2017 |poboación = 4 }} '''Regoufe''' é un lugar da parroquia de [[Esmeriz, Chantada|Esmeriz]], do concello de [[Chantada]], na [[comarca de Chantada]], pertencente á [[provincia de Lugo]]. Segundo o [[INE]] en [[2017]] tiña catro habitantes (unha muller e tres homes). ==Toponimia== O [[Toponimia|topónimo]] '''Brandián''' ten orixe no antropónimo de orixe xermánica {{Versaleta|Recaulfus}} a partir da forma en xenitivo {{Versaleta|Burgalanis}}.<ref>{{MendezNavaza2004|530}}</ref> == Notas == {{Listaref}} == Lugares e parroquias == === Lugares de Esmeriz === {{Lp Esmeriz}} === Parroquias de Chantada === {{Chantada}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Lugares de Chantada]] [[Categoría:Topónimos galegos con etimoloxía]] 0z1p4ze9j5t3x8ej6aayj7ehry90syf 2 404239 7105031 7101800 2025-06-23T22:11:06Z ListeriaBot 65707 Wikidata list updated [V2] 7105031 wikitext text/x-wiki ==Acordo entidades xeográficas== [[:Wikidata:Database reports]] Táboa administrativa de wikidata con todas as entidades territoriais. [[File:Wikidata P131 diagram for Spain galego.svg|miniatura|alt=Xerarquía da propiedade P131|Xerarquía da propiedade P131 (situado na subdivisión administrativa) para España]] ===Lista de propiedades=== ==== Parroquias ==== *[[Usuaria:Maria zaos/WD/Lista de parroquias da provincia da Coruña segundo Wikidata|Coruña]]:915/926 *[[Usuaria:Maria zaos/WD/Lista de parroquias da provincia de Lugo segundo Wikidata|Lugo]]: 1236/1264 *[[Usuaria:Maria zaos/WD/Lista de parroquias da provincia de Ourense segundo Wikidata|Ourense]]:905/915 *[[Usuario:Maria zaos/WD/Lista de parroquias da provincia de Pontevedra segundo Wikidata|Pontevedra]]:650/666 (copiado de [[:d:Help:P131/Q29|axuda]]) * {{Q|29}} - country * {{Q|10742}} ** should be [https://query.wikidata.org/#SELECT%20%28COUNT%28%3Fcount_items%29%20as%20%3Fcount%29%0AWHERE%20%7B%0A%20%20SELECT%20%28COUNT%28%3Fitem%29%20as%20%3Fcount_items%29%0A%20%20WHERE%20%7B%0A%20%20%20%20%3Fitem%20%28wdt%3AP31%2Fwdt%3AP279%2a%29%20wd%3AQ10742.%0A%20%20%7D%0A%20%20GROUP%20BY%20%3Fitem%0A%7D ~17 instances] ** should have {{P|17}} <{{Q|29}}> ([https://query.wikidata.org/#SELECT%20DISTINCT%20%3Fitem%20%3FitemLabel%0AWHERE%20%7B%0A%20%20%3Fitem%20%28wdt%3AP31%2Fwdt%3AP279%2a%29%20wd%3AQ10742.%0A%20%20OPTIONAL%20%7B%3Fitem%20wdt%3AP17%20%3Fpais.%7D%0A%20%20FILTER%28%3Fpais%20%21%3D%20wd%3AQ29%29.%0A%20%20SERVICE%20wikibase%3Alabel%20%7B%20bd%3AserviceParam%20wikibase%3Alanguage%20%22es%2Cen%22.%20%7D%0A%7D%0ALIMIT%20200 query]) * {{Q|162620}} ** should be [https://query.wikidata.org/#SELECT%20%28COUNT%28%3Fcount_items%29%20as%20%3Fcount%29%0AWHERE%20%7B%0A%20%20SELECT%20%28COUNT%28%3Fitem%29%20as%20%3Fcount_items%29%0A%20%20WHERE%20%7B%0A%20%20%20%20%3Fitem%20%28wdt%3AP31%2Fwdt%3AP279%2a%29%20wd%3AQ162620.%0A%20%20%7D%0A%20%20GROUP%20BY%20%3Fitem%0A%7D ~50 instances] ** should have {{P|17}} <{{Q|29}}> ([https://query.wikidata.org/#SELECT%20DISTINCT%20%3Fitem%20%3FitemLabel%0AWHERE%20%7B%0A%20%20%3Fitem%20%28wdt%3AP31%2Fwdt%3AP279%2a%29%20wd%3AQ162620.%0A%20%20OPTIONAL%20%7B%3Fitem%20wdt%3AP17%20%3Fpais.%7D%0A%20%20FILTER%28%3Fpais%20%21%3D%20wd%3AQ29%29.%0A%20%20SERVICE%20wikibase%3Alabel%20%7B%20bd%3AserviceParam%20wikibase%3Alanguage%20%22es%2Cen%22.%20%7D%0A%7D%0ALIMIT%20200 query]) * {{Q|1345234}} ** instances: [https://query.wikidata.org/#SELECT%20%28COUNT%28%3Fcount_items%29%20as%20%3Fcount%29%0AWHERE%20%7B%0A%20%20SELECT%20%28COUNT%28%3Fitem%29%20as%20%3Fcount_items%29%0A%20%20WHERE%20%7B%0A%20%20%20%20%3Fitem%20%28wdt%3AP31%2Fwdt%3AP279%2a%29%20wd%3AQ1345234.%0A%20%20%7D%0A%20%20GROUP%20BY%20%3Fitem%0A%7D ~?] ** should have {{P|17}} <{{Q|29}}> ([https://query.wikidata.org/#SELECT%20DISTINCT%20%3Fitem%20%3FitemLabel%0AWHERE%20%7B%0A%20%20%3Fitem%20%28wdt%3AP31%2Fwdt%3AP279%2a%29%20wd%3AQ1345234.%0A%20%20OPTIONAL%20%7B%3Fitem%20wdt%3AP17%20%3Fpais.%7D%0A%20%20FILTER%28%3Fpais%20%21%3D%20wd%3AQ29%29.%0A%20%20SERVICE%20wikibase%3Alabel%20%7B%20bd%3AserviceParam%20wikibase%3Alanguage%20%22es%2Cen%22.%20%7D%0A%7D%0ALIMIT%20200 query]) * {{Q|3049264}} ** instances: [https://query.wikidata.org/#SELECT%20%28COUNT%28%3Fcount_items%29%20as%20%3Fcount%29%0AWHERE%20%7B%0A%20%20SELECT%20%28COUNT%28%3Fitem%29%20as%20%3Fcount_items%29%0A%20%20WHERE%20%7B%0A%20%20%20%20%3Fitem%20%28wdt%3AP31%2Fwdt%3AP279%2a%29%20wd%3AQ3049264.%0A%20%20%7D%0A%20%20GROUP%20BY%20%3Fitem%0A%7D ~?] ** should have {{P|17}} <{{Q|29}}> ([https://query.wikidata.org/#SELECT%20DISTINCT%20%3Fitem%20%3FitemLabel%0AWHERE%20%7B%0A%20%20%3Fitem%20%28wdt%3AP31%2Fwdt%3AP279%2a%29%20wd%3AQ162620.%0A%20%20OPTIONAL%20%7B%3Fitem%20wdt%3AP17%20%3Fpais.%7D%0A%20%20FILTER%28%3Fpais%20%21%3D%20wd%3AQ29%29.%0A%20%20SERVICE%20wikibase%3Alabel%20%7B%20bd%3AserviceParam%20wikibase%3Alanguage%20%22es%2Cen%22.%20%7D%0A%7D%0ALIMIT%20200 query]) * {{Q|8349973}} ** instances: [https://query.wikidata.org/#SELECT%20%28COUNT%28%3Fcount_items%29%20as%20%3Fcount%29%0AWHERE%20%7B%0A%20%20SELECT%20%28COUNT%28%3Fitem%29%20as%20%3Fcount_items%29%0A%20%20WHERE%20%7B%0A%20%20%20%20%3Fitem%20%28wdt%3AP31%2Fwdt%3AP279%2a%29%20wd%3AQ8349973.%0A%20%20%7D%0A%20%20GROUP%20BY%20%3Fitem%0A%7D ~?] ** should have {{P|17}} <{{Q|29}}> ([https://query.wikidata.org/#SELECT%20DISTINCT%20%3Fitem%20%3FitemLabel%0AWHERE%20%7B%0A%20%20%3Fitem%20%28wdt%3AP31%2Fwdt%3AP279%2a%29%20wd%3AQ8349973.%0A%20%20OPTIONAL%20%7B%3Fitem%20wdt%3AP17%20%3Fpais.%7D%0A%20%20FILTER%28%3Fpais%20%21%3D%20wd%3AQ29%29.%0A%20%20SERVICE%20wikibase%3Alabel%20%7B%20bd%3AserviceParam%20wikibase%3Alanguage%20%22es%2Cen%22.%20%7D%0A%7D%0ALIMIT%20200 query]) * {{Q|2074737}} ** should be [https://query.wikidata.org/#SELECT%20%28COUNT%28%3Fcount_items%29%20as%20%3Fcount%29%0AWHERE%20%7B%0A%20%20SELECT%20%28COUNT%28%3Fitem%29%20as%20%3Fcount_items%29%0A%20%20WHERE%20%7B%0A%20%20%20%20%3Fitem%20%28wdt%3AP31%2Fwdt%3AP279%2a%29%20wd%3AQ2074737.%0A%20%20%7D%0A%20%20GROUP%20BY%20%3Fitem%0A%7D ~8120-8150 instances] ** should have {{P|17}} <{{Q|29}}> ([https://query.wikidata.org/#SELECT%20DISTINCT%20%3Fitem%20%3FitemLabel%0AWHERE%20%7B%0A%20%20%3Fitem%20%28wdt%3AP31%2Fwdt%3AP279%2a%29%20wd%3AQ2074737.%0A%20%20OPTIONAL%20%7B%3Fitem%20wdt%3AP17%20%3Fpais.%7D%0A%20%20FILTER%28%3Fpais%20%21%3D%20wd%3AQ29%29.%0A%20%20SERVICE%20wikibase%3Alabel%20%7B%20bd%3AserviceParam%20wikibase%3Alanguage%20%22es%2Cen%22.%20%7D%0A%7D%0ALIMIT%20200 query]) * {{Q|17352050}} ** should be ~2 instances ** should have {{P|17}} <{{Q|29}}> ([https://query.wikidata.org/#SELECT%20DISTINCT%20%3Fitem%20%3FitemLabel%0AWHERE%20%7B%0A%20%20%3Fitem%20%28wdt%3AP31%2Fwdt%3AP279%2a%29%20wd%3AQ17352050.%0A%20%20OPTIONAL%20%7B%3Fitem%20wdt%3AP17%20%3Fpais.%7D%0A%20%20FILTER%28%3Fpais%20%21%3D%20wd%3AQ29%29.%0A%20%20SERVICE%20wikibase%3Alabel%20%7B%20bd%3AserviceParam%20wikibase%3Alanguage%20%22es%2Cen%22.%20%7D%0A%7D%0ALIMIT%20200 query]) See also: * {{Q|3183364}} ** should have {{P|17}} <{{Q|29}}> ([https://query.wikidata.org/#SELECT%20DISTINCT%20%3Fitem%20%3FitemLabel%0AWHERE%20%7B%0A%20%20%3Fitem%20%28wdt%3AP31%2Fwdt%3AP279%2a%29%20wd%3AQ3183364.%0A%20%20OPTIONAL%20%7B%3Fitem%20wdt%3AP17%20%3Fpais.%7D%0A%20%20FILTER%28%3Fpais%20%21%3D%20wd%3AQ29%29.%0A%20%20SERVICE%20wikibase%3Alabel%20%7B%20bd%3AserviceParam%20wikibase%3Alanguage%20%22es%2Cen%22.%20%7D%0A%7D%0ALIMIT%20200 query]) ====Concello (terceiro nivel?)==== *[https://w.wiki/68J propiedades para concello] *[https://w.wiki/68K propiedades para municipio de España] *[[petscan:10597064|Petscan query]] ====Cuarto nivel==== *[[:d:Q14757767]] ===Lista de elementos=== [[Lugares de Galicia]]: 19426 en Galipedia, dos que 44 son artigos de lista e 8 teñen problemas: *A Estación *A Muíña *Alberguería *As Cruces *As Paredes *Burela *Illa de Toralla [https://www.wikidata.org/wiki/Q20541692 Lugares de Galicia como-errado-elemento en Wikidata]. Amañado {{feito}} *[[wikidata:Q4976993|Parroquia civil]] *[[wikidata:Q12397176|Parroquias civis de Galicia (artigo de lista)]] ===Queries=== *[https://w.wiki/6GE provincias] *Lista de concellos que teñen municipio de España segundo Listeria 19/7/2019 {{Wikidata list|sparql=SELECT ?item ?itemLabel ?lugarDescription?lugar ?lugarLabel ?coordenadas WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q2276925. OPTIONAL {?item wdt:P131/wdt:p279* ?lugar}. ?sitelink schema:about ?item . ?sitelink schema:isPartOf <https://gl.wikipedia.org/>. OPTIONAL {?item wdt:P625 ?coordenadas} SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "gl"} } |columns=number, itemLabel, ?lugar, ?lugarDescription, ?coordenadas:coor |links=all }} {| class='wikitable sortable' ! number ! itemLabel ! ?lugar ! ?lugarDescription ! coor |- | style='text-align:right'| 1 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.37385694|-8.400027032|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 2 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.883333333|-8.533333333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 3 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.4264195|-8.2443445|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 4 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.095277777|-8.924166666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 5 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.216666666|-8.683333333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 6 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.6|-8.933333333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 7 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.2275|-8.288333333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 8 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.07582575|-8.095829227|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 9 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.283333333|-8.174444444|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 10 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.484444444|-8.232777777|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 11 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.7390228|-8.6602504|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 12 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.1061695|-9.2174608|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 13 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.96900505|-7.955693655|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 14 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.2461652|-8.147059621|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 15 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.0104042|-9.1179528|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 16 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.774444444|-9.0575|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 17 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.945833333|-9.193333333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 18 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.435277777|-8.072222222|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 19 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.29836025|-8.824619607|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 20 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.229551|-8.3559999|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 21 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.736111111|-7.705555555|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 22 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.319444444|-8.233888888|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 23 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.041944444|-8.0275|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 24 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.93|-8.16|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 25 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.2791691|-8.2106329|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 26 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.6121164|-7.952015|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 27 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.3547539|-8.328708524|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 28 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.0075|-8.126944444|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 29 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.908611111|-9.262777777|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 30 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.65|-8.883333333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 31 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.4072585|-8.1718823|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 32 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.785|-8.887777777|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 33 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.537222222|-7.043055555|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 34 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.6488711|-8.8173676|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 35 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.088055555|-8.559722222|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 36 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.428055555|-7.362777777|display=inline}}<br/>{{Coord|43.43157|-7.34928|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 37 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.9109711|-8.7349564|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 38 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.904722222|-8.362222222|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 39 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.873611111|-7.869444444|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 40 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.807222222|-7.615833333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 41 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.5564829|-8.9922065|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 42 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.866666666|-8.283333333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 43 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.9145741|-8.0136139|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 44 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.730661|-7.3265903|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 45 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.5688659|-7.2550407|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 46 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.557056|-7.391944|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 47 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.248611111|-8.583333333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 48 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.0000165|-8.3799467|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 49 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.851111111|-8.926388888|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 50 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.6|-8.133055555|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 51 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.421819|-8.163801|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 52 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.355117|-8.138846414|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 53 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.955555555|-9.19|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 54 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.3|-8.5|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 55 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.283333333|-8.333333333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 56 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.65|-8.05|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 57 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.233888888|-8.015833333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 58 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.27768315|-8.411861131|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 59 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.966666666|-8.766666666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 60 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.86|-8.65|display=inline}}<br/>{{Coord|42.864976189|-8.649594667|display=inline}}<br/>{{Coord|42.89015995|-8.672325391|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 61 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.1898049|-8.914210959|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 62 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.821111111|-9.087222222|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 63 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.5010716|-8.1925768|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 64 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.7154865|-8.7148139|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 65 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.816666666|-8.416666666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 66 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.186309|-8.7403573|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 67 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.188611111|-8.470277777|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 68 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.139166666|-8.035555555|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 69 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.13|-9.185|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 70 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.466666666|-8.166666666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 71 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.683055555|-7.85|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 72 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.741388888|-7.869166666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 73 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.0383769|-8.814249808|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 74 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.532721|-8.0726724|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 75 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.762308333|-8.707094444|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 76 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.87152435|-8.06458942|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 77 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.076666666|-8.407222222|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 78 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.5636689|-8.0109356|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 79 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.4502183|-7.853109|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 80 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.5330307|-7.9440756|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 81 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.936111111|-8.991388888|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 82 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.460555555|-8.253611111|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 83 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.3268205|-8.0494282|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 84 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.24287|-8.900516|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 85 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.0225|-8.638055555|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 86 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.724552777|-9.005913888|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 87 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.758888888|-8.829444444|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 88 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.0891418|-8.215595256|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 89 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.866666666|-8.678333333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 90 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.34730565|-8.276904353|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 91 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.783333333|-8.466666666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 92 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.019166666|-8.533333333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 93 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.3475|-8.206389|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 94 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.11|-9.034444444|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 95 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.04954355|-8.283690206|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 96 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.2877263|-8.048738686|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 97 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.219722222|-9.005|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 98 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.011666666|-7.557222222|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 99 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.33556|-7.86406|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 100 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.777778|-7.414444|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 101 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|41.940833333|-7.435833333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 102 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.363611111|-7.475|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 103 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.42939165|-7.264570071|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 104 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.7639621|-7.5674176|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 105 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.159722222|-7.611666666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 106 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.449722222|-6.948888888|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 107 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|41.885277777|-7.4725|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 108 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.151666666|-7.914722222|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 109 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.083055555|-7.832222222|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 110 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.0288662|-7.7907786|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 111 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.355072|-7.8122096|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 112 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.419722222|-7.753055555|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 113 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.7157243|-7.7628812|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 114 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.656666666|-7.363611111|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 115 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|41.983055555|-7.583055555|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 116 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.185277777|-8.025277777|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 117 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.370277777|-8.011944444|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 118 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.7563403|-7.2397461|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 119 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.648055555|-7.59|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 120 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.1024649|-7.6136338|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 121 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.511944444|-8.118333333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 122 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.382222222|-7.125833333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 123 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.060794444|-7.137841666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 124 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.9428295|-7.4298314|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 125 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.309444444|-7.233333333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 126 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|41.904722222|-7.875555555|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 127 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.388333333|-8.272777777|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 128 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.516388888|-7.516111111|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 129 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.111111111|-7.756666666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 130 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.28821|-8.14313|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 131 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.022777777|-7.616666666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 132 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.063611111|-7.723888888|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 133 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.497777777|-8.005|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 134 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.314722222|-7.953888888|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 135 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.7324913|-7.6734368|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 136 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.134444444|-7.689722222|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 137 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.19855825|-7.200348398|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 138 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.7266132|-7.0216754|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 139 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.475833333|-7.271666666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 140 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.240833333|-7.825|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 141 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.296944444|-7.871388888|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 142 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.391666666|-7.474166666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 143 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.685833|-7.508889|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 144 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.7925|-7.836111111|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 145 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.030555555|-7.325|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 146 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.208055555|-7.398611111|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 147 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.7822537|-7.8896857|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 148 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.190083|-7.801795|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 149 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.3256279|-7.273267632|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 150 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.4618099|-7.5870302|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 151 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.111944444|-7.618611111|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 152 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.5307252|-7.805538754|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 153 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.8636955|-7.3372884|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 154 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.5619159|-7.6419619|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 155 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.965|-7.003888888|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 156 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.236111111|-7.558333333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 157 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.129722222|-7.36|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 158 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.2775|-7.745833333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 159 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.471111111|-7.299444444|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 160 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.588888888|-7.195277777|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 161 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.64486785|-7.639514694|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 162 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.5088198|-7.642455243|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 163 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.4471608|-7.1942852|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 164 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.608333333|-7.768888888|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 165 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|41.9467657|-7.4491474|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 166 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.339444444|-7.253055555|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 167 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.300414|-7.351228|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 168 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.133333333|-7.066666666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 169 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.348055555|-7.1925|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 170 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.851111111|-7.173055555|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 171 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.001666666|-7.239166666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 172 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.3175|-7.628611111|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 173 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.181944444|-7.895277777|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 174 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.867777777|-7.073055555|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 175 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.13172185|-6.890941485|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 176 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.47503|-7.98601|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 177 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.3463433|-7.8002637|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 178 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.438888888|-7.793333333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 179 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.294444444|-8.066666666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 180 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.817777777|-7.089722222|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 181 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.4678344|-7.7231351|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 182 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.2962717|-7.6786104|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 183 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.9007143|-7.658254789|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 184 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.5345115|-7.484311645|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 185 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.412222222|-7.839722222|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 186 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.413055555|-8.024166666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 187 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.150833333|-7.956666666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 188 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.2492308|-8.0688652|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 189 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|41.875277777|-8.084444444|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 190 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.6240523|-7.4847221|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 191 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.6696938|-7.4095392|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 192 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.8275613|-7.514939|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 193 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.213333333|-7.294166666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 194 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.6604617|-7.3582092|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 195 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|42.8936084|-7.2500667|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 196 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.528333333|-7.413888888|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 197 | | [[provincia de Lugo]] | provincia galega | {{Coord|43.534444444|-7.239722222|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 198 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|42.79489625|-8.562101471|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 199 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.5000016|-8.1585283|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 200 | | [[provincia da Coruña]] | provincia galega | {{Coord|43.166667|-8.2|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 201 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.235833333|-8.726666666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 202 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.433611111|-8.6475|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 203 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.4997198|-8.724889747|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 204 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.4452125|-8.7825181|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 205 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.7950805|-8.1682653|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 206 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.56274575|-8.58557561|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 207 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.697981|-8.2466373|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 208 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.5378633|-8.50996793|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 209 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.110833333|-8.761388888|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 210 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.2197049|-8.471376184|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 211 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.59534205|-8.046719628|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 212 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.471944444|-8.481944444|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 213 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.25005|-7.026197222|display=inline}}<br/>{{Coord|42.27249|-6.93966|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 214 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|41.9016436|-8.8754007|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 215 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.554444444|-8.863888888|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 216 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.2314412|-8.3632127|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 217 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.6611376|-8.7149306|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 218 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.359722222|-8.638055555|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 219 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.5922339|-8.3500953|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 220 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.762222|-8.019722|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 221 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.340277777|-8.451388888|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 222 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|41.93567215|-8.825096002|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 223 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.1753232|-8.5048936|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 224 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.1122944|-8.3123868|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 225 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.392777777|-8.698888888|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 226 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.2390797|-8.453216643|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 227 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.51439|-8.8138414|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 228 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.5626279|-8.8299345|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 229 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.1199257|-8.8500865|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 230 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.283333|-8.6|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 231 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.3994567|-8.8067881|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 232 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.4953017|-8.8640902|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 233 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.321388888|-8.165277777|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 234 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.212777777|-8.274444444|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 235 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.6614127|-8.1109759|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 236 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.5950581|-8.743064672|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 237 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.602778|-8.638333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 238 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.2137733|-8.6312084|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 239 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.276667|-7.504167|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 240 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|41.940833333|-8.140833333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 241 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.373055555|-8.073055555|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 242 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.416666666|-6.983055555|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 243 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.204291666|-7.734986111|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 244 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.325|-7.697222222|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 245 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.429638|-8.077466|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 246 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.395088888|-7.114141666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 247 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.369166666|-8.124722222|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 248 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.375|-7.415555555|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 249 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.223055555|-7.905277777|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 250 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.376111111|-6.8775|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 251 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|41.954166666|-7.985555555|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 252 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.1394277|-8.1582888|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 253 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|41.990555555|-7.424166666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 254 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.3425|-8.087777777|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 255 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.086666666|-7.603333333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 256 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.293375|-8.5321052|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 257 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.1618689|-8.6201899|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 258 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.306666666|-7.098888888|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 259 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.3072464|-8.7375444|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 260 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.1415954|-8.8066339|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 261 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.2707963|-7.650832|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 262 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.415555555|-7.059166666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 263 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.689166666|-8.487222222|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 264 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.004722222|-7.716944444|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 265 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|41.95|-7.715833333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 266 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.179444444|-7.111111111|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 267 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.0114543|-7.0451474|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 268 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.300277777|-7.906388888|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 269 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.6492517|-7.9471823|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 270 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.7207856|-8.652991|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 271 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.4661929|-8.2704338|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 272 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.432777777|-8.143333333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 273 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.1525|-8.2225|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 274 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.41|-7.953333333|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 275 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.464166666|-7.89|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 276 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.240277777|-7.426111111|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 277 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.6892719|-8.648127713|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 278 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.27790245|-8.789840959|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 279 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|41.9960729|-8.731405835|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 280 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.33863915|-8.572718626|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 281 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.168611111|-8.139166666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 282 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.093888888|-7.993611111|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 283 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.083055555|-8.498055555|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 284 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.176944444|-7.171111111|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 285 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|41.906944444|-7.313055555|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 286 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.102222222|-8.557777777|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 287 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.138333333|-8.101666666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 288 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.5640304|-8.657078654|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 289 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.5148183|-8.7587747|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 290 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.017777777|-7.844444444|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 291 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.3887716|-8.5022463|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 292 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.440833333|-8.701388888|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 293 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.3466038|-7.1632358|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 294 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.187777777|-8.099166666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 295 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.250277777|-8.133055555|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 296 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.060555555|-7.461388888|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 297 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.6353362|-8.5617942|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 298 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.383055555|-7.568888888|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 299 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.324878|-8.7859271|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 300 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.241111111|-7.672777777|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 301 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.088055555|-8.415|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 302 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.384444444|-7.314166666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 303 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.085555555|-7.796666666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 304 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.03254015|-8.84424861|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 305 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|41.998888888|-8.043055555|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 306 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.396854|-8.442307|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 307 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.334722222|-8.145555555|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 308 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.2575|-8.217222222|display=inline}}<br/>{{Coord|42.26016|-8.214|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 309 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.030555555|-7.975277777|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 310 | | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega | {{Coord|42.525|-8.647222222|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 311 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|42.206944444|-8.169166666|display=inline}} |- | style='text-align:right'| 312 | | [[provincia de Ourense]] | provincia galega | {{Coord|41.974166666|-7.2825|display=inline}} |} {{Wikidata list end}} *Lista de concellos que teñen a propiedade municipality of Galicia segundo listeria o 22/08/2019 {{Wikidata list|sparql=SELECT ?item ?itemLabel ?lugarDescription?lugar ?lugarLabel WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q2276925. OPTIONAL {?item wdt:P131/wdt:p279* ?lugar}. ?sitelink schema:about ?item . ?sitelink schema:isPartOf <https://gl.wikipedia.org/>. SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "gl"} } |columns=number, ?item:elemento, ?lugar:situado en, ?lugarDescription:tipo de entidade |links=red }} {| class='wikitable sortable' ! number ! elemento ! situado en ! tipo de entidade |- | style='text-align:right'| 1 | [[Zas]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 2 | [[Carballo]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 3 | [[A Pobra do Caramiñal]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 4 | [[Abegondo]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 5 | [[Vilasantar]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 6 | [[Paderne]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 7 | [[Ferrol]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 8 | [[Padrón]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 9 | [[Muxía]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 10 | [[Toques]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 11 | [[Coirós]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 12 | [[Dumbría]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 13 | [[Muros]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 14 | [[Corcubión]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 15 | [[A Capela]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 16 | [[Malpica de Bergantiños]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 17 | [[Carral]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 18 | [[Mañón]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 19 | [[Bergondo]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 20 | [[Sobrado]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 21 | [[Arzúa]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 22 | [[Betanzos]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 23 | [[Cerdido]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 24 | [[Oleiros]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 25 | [[Boimorto]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 26 | [[Fisterra]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 27 | [[Boiro]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 28 | [[Pontedeume]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 29 | [[Noia]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 30 | [[Ribadeo]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 31 | [[Rianxo]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 32 | [[Tordoia]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 33 | [[Mondoñedo]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 34 | [[Negreira]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 35 | [[O Pino]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 36 | [[Palas de Rei]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 37 | [[Portomarín]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 38 | [[Ribeira]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 39 | [[Touro]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 40 | [[Melide]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 41 | [[Foz]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 42 | [[Samos]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 43 | [[A Pobra do Brollón]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 44 | [[A Laracha]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 45 | [[Oroso]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 46 | [[Outes]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 47 | [[Valdoviño]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 48 | [[Cabanas]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 49 | [[Vilarmaior]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 50 | [[Cee]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 51 | [[Arteixo]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 52 | [[Cambre]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 53 | [[Cedeira]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 54 | [[Aranga]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 55 | [[Culleredo]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 56 | [[A Baña]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 57 | [[Ames]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 58 | [[Cabana de Bergantiños]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 59 | [[Carnota]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 60 | [[Narón]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 61 | [[Dodro]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 62 | [[Boqueixón]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 63 | [[Coristanco]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 64 | [[Cerceda]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 65 | [[Curtis]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 66 | [[Camariñas]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 67 | [[Fene]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 68 | [[Ortigueira]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 69 | [[Cariño]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 70 | [[Santa Comba]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 71 | [[San Sadurniño]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 72 | [[Rois]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 73 | [[Santiso]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 74 | [[Ordes]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 75 | [[Moeche]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 76 | [[As Pontes de García Rodríguez]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 77 | [[As Somozas]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 78 | [[Mazaricos]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 79 | [[Mugardos]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 80 | [[Monfero]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 81 | [[Ponteceso]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 82 | [[Val do Dubra]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 83 | [[Porto do Son]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 84 | [[Lousame]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 85 | [[Mesía]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 86 | [[Brión]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 87 | [[Sada]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 88 | [[Vedra]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 89 | [[Trazo]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 90 | [[Miño]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 91 | [[Vimianzo]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 92 | [[Frades]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 93 | [[Irixoa]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 94 | [[Laxe]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 95 | [[Teo]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 96 | [[Neda]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 97 | [[Oza-Cesuras]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 98 | [[A Coruña]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 99 | [[Santiago de Compostela]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 100 | [[Ares]] | [[provincia da Coruña]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 101 | [[Ourense]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 102 | [[Sarria]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 103 | [[Verín]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 104 | [[Abadín]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 105 | [[Ribas de Sil]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 106 | [[Paradela]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 107 | [[Vilar de Barrio]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 108 | [[Rubiá]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 109 | [[Oímbra]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 110 | [[A Bola]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 111 | [[Rairiz de Veiga]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 112 | [[Friol]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 113 | [[Xermade]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 114 | [[Nogueira de Ramuín]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 115 | [[Taboada]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 116 | [[O Incio]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 117 | [[Cualedro]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 118 | [[Ramirás]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 119 | [[Punxín]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 120 | [[Triacastela]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 121 | [[Viveiro]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 122 | [[Outeiro de Rei]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 123 | [[O Irixo]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 124 | [[Petín]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 125 | [[A Gudiña]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 126 | [[O Corgo]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 127 | [[Manzaneda]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 128 | [[Calvos de Randín]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 129 | [[Avión]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 130 | [[Monforte de Lemos]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 131 | [[Sandiás]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 132 | [[Ribadavia]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 133 | [[Trasmiras]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 134 | [[Xinzo de Limia]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 135 | [[Piñor]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 136 | [[Toén]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 137 | [[O Vicedo]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 138 | [[Begonte]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 139 | [[Ribeira de Piquín]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 140 | [[Pedrafita do Cebreiro]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 141 | [[Quiroga]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 142 | [[Taboadela]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 143 | [[San Cibrao das Viñas]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 144 | [[A Teixeira]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 145 | [[Xove]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 146 | [[Monterroso]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 147 | [[Castroverde]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 148 | [[Castro de Rei]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 149 | [[Antas de Ulla]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 150 | [[Allariz]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 151 | [[Riotorto]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 152 | [[Sober]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 153 | [[Rábade]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 154 | [[Carballedo]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 155 | [[Láncara]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 156 | [[Ourol]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 157 | [[Navia de Suarna]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 158 | [[Cospeito]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 159 | [[Pol]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 160 | [[Paderne de Allariz]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 161 | [[Lourenzá]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 162 | [[Folgoso do Courel]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 163 | [[O Saviñao]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 164 | [[Pantón]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 165 | [[Trabada]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 166 | [[Chantada]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 167 | [[Monterrei]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 168 | [[A Pobra de Trives]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 169 | [[A Pastoriza]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 170 | [[A Fonsagrada]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 171 | [[A Pontenova]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 172 | [[Becerreá]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 173 | [[Baleira]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 174 | [[Xunqueira de Espadanedo]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 175 | [[Guitiriz]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 176 | [[Cervantes]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 177 | [[Negueira de Muñiz]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 178 | [[San Cristovo de Cea]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 179 | [[O Pereiro de Aguiar]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 180 | [[A Peroxa]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 181 | [[Castrelo de Miño]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 182 | [[As Nogais]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 183 | [[Muras]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 184 | [[Vilalba]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 185 | [[Guntín]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 186 | [[O Valadouro]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 187 | [[Coles]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 188 | [[Maside]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 189 | [[Celanova]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 190 | [[Cartelle]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 191 | [[Lobios]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 192 | [[Bóveda]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 193 | [[Cervo]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 194 | [[O Páramo]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 195 | [[Meira]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 196 | [[Burela]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 197 | [[Baralla]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 198 | [[Alfoz]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 199 | [[Barreiros]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 200 | [[Lugo]] | [[provincia de Lugo]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 201 | [[Meaño]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 202 | [[Vila de Cruces]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 203 | [[Moraña]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 204 | [[Silleda]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 205 | [[Campo Lameiro]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 206 | [[Gondomar]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 207 | [[Mondariz-Balneario]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 208 | [[Dozón]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 209 | [[Cerdedo-Cotobade]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 210 | [[Vigo]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 211 | [[Pontevedra]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 212 | [[Meis]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 213 | [[A Guarda]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 214 | [[A Illa de Arousa]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 215 | [[Covelo]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 216 | [[Catoira]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 217 | [[Vilaboa]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 218 | [[Forcarei]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 219 | [[Agolada]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 220 | [[Fornelos de Montes]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 221 | [[O Rosal]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 222 | [[Ponteareas]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 223 | [[Arbo]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 224 | [[Marín]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 225 | [[Mondariz]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 226 | [[Cambados]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 227 | [[Vilanova de Arousa]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 228 | [[Baiona]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 229 | [[Redondela]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 230 | [[Sanxenxo]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 231 | [[O Grove]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 232 | [[Carballeda de Avia]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 233 | [[A Cañiza]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 234 | [[Lalín]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 235 | [[Vilagarcía de Arousa]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 236 | [[Caldas de Reis]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 237 | [[Mos]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 238 | [[Montederramo]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 239 | [[Entrimo]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 240 | [[San Amaro]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 241 | [[O Barco de Valdeorras]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 242 | [[Xunqueira de Ambía]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 243 | [[Esgos]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 244 | [[O Carballiño]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 245 | [[A Rúa]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 246 | [[Leiro]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 247 | [[Castro Caldelas]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 248 | [[A Merca]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 249 | [[Carballeda de Valdeorras]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 250 | [[Muíños]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 251 | [[Padrenda]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 252 | [[Castrelo do Val]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 253 | [[Cenlle]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 254 | [[Sarreaus]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 255 | [[Pazos de Borbén]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 256 | [[O Porriño]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 257 | [[O Bolo]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 258 | [[Moaña]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 259 | [[Nigrán]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 260 | [[Maceda]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 261 | [[Vilamartín de Valdeorras]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 262 | [[A Estrada]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 263 | [[Os Blancos]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 264 | [[Baltar]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 265 | [[Viana do Bolo]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 266 | [[A Mezquita]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 267 | [[Barbadás]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 268 | [[Rodeiro]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 269 | [[Pontecesures]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 270 | [[Beariz]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 271 | [[Boborás]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 272 | [[Crecente]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 273 | [[Amoeiro]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 274 | [[Vilamarín]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 275 | [[Chandrexa de Queixa]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 276 | [[Valga]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 277 | [[Cangas]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 278 | [[Tomiño]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 279 | [[Soutomaior]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 280 | [[Pontedeva]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 281 | [[Verea]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 282 | [[Salvaterra de Miño]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 283 | [[Vilariño de Conso]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 284 | [[Vilardevós]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 285 | [[Salceda de Caselas]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 286 | [[Quintela de Leirado]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 287 | [[Portas]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 288 | [[Ribadumia]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 289 | [[Porqueira]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 290 | [[Ponte Caldelas]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 291 | [[Poio]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 292 | [[Larouco]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 293 | [[Gomesende]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 294 | [[A Arnoia]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 295 | [[Laza]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 296 | [[Cuntis]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 297 | [[Parada de Sil]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 298 | [[Bueu]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 299 | [[Baños de Molgas]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 300 | [[As Neves]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 301 | [[San Xoán de Río]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 302 | [[Vilar de Santos]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 303 | [[Oia]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 304 | [[Lobeira]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 305 | [[A Lama]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 306 | [[Beade]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 307 | [[Melón]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 308 | [[Bande]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 309 | [[Barro]] | [[provincia de Pontevedra]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 310 | [[Cortegada]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 311 | [[Riós]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |- | style='text-align:right'| 312 | [[A Veiga]] | [[provincia de Ourense]] | provincia galega |} {{Wikidata list end}} ===Táboa acordos denominacións=== {| class="wikitable sortable mw-collapsible" |+ !Nivel !Etiqueta !Tipo !Descrición !Alias !Referencias |- |0 |España | |País do sur de Europa | | |- |1 |Galicia |Comunidade Autónoma |Comunidade autónoma de Espña | | |- |? |<s>"Comarca de"</s> etiqueta da comarca (="Arzúa") | |comarca da provincia vs comarca de Galicia | | |- |2 |Lugo |Provincia |"provincia galega" vs provincia de Galicia |provincia de | |- |3 |Allariz |Concello de Galicia |"concello da comarca X, na provincia Y" | | |- |4 |Bóveda |Parroquia de Galicia |" parroquia civil do concello de" |a mesma que en Galipedia/ a mesma que no Nomenclátor | |- |? | |parroquia eclesiástica* | | | |- |5 | |"lugar, parroquia" |lugar da parroquia + concello | | |} == Axuda: propiedades e fontes == *https://www.wikidata.org/wiki/Help:Sources *https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:Database_reports/List_of_properties/all todas as propiedades == Cualificador de propiedade persoa educado en (alma mater) titulado Especialidade académica == Indícase co Q que corresponda á carreira correspondente---> revisar títulacións en galego e traducir os Qs necesarios. Ver [[d:Q4170777]] '''Consultar....''' == Problemas gordos...duplicados == (Q11704235) e (Q50355727) xuro que buscara o duplicado, en fin, habería que eliminar o (Q50355727) que o creei eu :( {{Feito}} == Propiedades == === interesantes === [[d:P138| epónimo]], [[d:P127| propietario/a]], [[d:P126| mantido por]], === Propiedades básicas (importante!) === : [https://www.wikidata.org/wiki/Help:Basic_membership_properties propiedades básicas] : [[d:P527 |composto por]] que vai con [[d:Q24575087|has part/ ten como parte]](Q sen traducir) e [[d:Property:P2670|con ten partes '''da clase''']] ::e ten como inverso [[wikidata:Property:P361|parte de]] === Nomes === :[[d:P1950 |P1950 ]] hai que estudar ben os campos de propiedades de nomes. Sacar listado.: [https://www.wikidata.org/wiki/Property:P2561| comprobar aquí as relacións en torno ao nome (nicknames, nome propio, nome de nacemento, apelido etc.)] === [[wikidata:Special:WhatLinksHere/Q18608871|'''Propiedades aplicadas a persoas''']] === :[[d:P512| grao académico]] correspondese co elemento [[wikidata:Q189533|título académico]] :[[d:P184|director/a de tese]]+ (propiedade inversa) [[d:Property:P185|doutorando/a]] :[[d:P97 título nobiliario]](posuído) :[[d:P509| causa da morte (ver lista de seguimento desta propiedade dentro desta URL)]] :non queda ben claro a xerarquía con esta [[d:Property:P1196|(causas do falecemento)]]--- >facer seguimento e consultar á comunidade :[[d:P611| orde relixiosa]] pero lugar concreto de convivencia é [[d:P612| mother house]] :[[d:P463| é membro de]] :[[d:P511| tratamento (prefixo sir, magnífico, etc.)]] === Xeográficas === Son conceptos(elementos): [[d:Q22996476|Concello (división administrativa)]] [[d:Q2276925|Concellos de Galicia (lista)]] ::[[Lista_de_concellos_de_Lugo|Lista de concellos de Lugo (podería ir traballando con isto?preguntar)]] === obras === :[[d:Property:P144 |Baseado en]] : [[d:Property:P195| colección]] : [[d:Property:P495| país de orixe (obras)]] + [https://www.wikidata.org/wiki/Property:P736 artista da cuberta] [[wikidata:Property:P800|obra destacada/notable (distinto de obras xerais, penso)]] === Categorías === [https://stats.wikimedia.org/EN/CategoryOverview_GL_Complete.htm| lista completa de categorías en galipedia]<br> [[d:Property:P509| é unha lista de ]] == Identificadores externos == [[d:P604 |Pubmed id]] [[wikidata:Property:P218|ISO 639-1]][[wikidata:Property:P219|ISO 639-2]] == obras de referencia para referenciar propiedades == ==Lúa/wikibase/Módulo Wikidata== [[Módulo:Wikidata]] [[Wikidata:Client modules]] https://www.mediawiki.org/wiki/Wikibase rlspuop1g8dkym6gksjkp9m9ysr57jq 0 404851 7104619 6528894 2025-06-23T15:50:30Z Autopistero20502020 127649 7104619 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|A Rega}} {{Lugar |nome = A Rega |imaxe = Santa Icía de Trasancos Ferrol A Coruña Galiza wikigl.jpg |lenda = Igrexa vella na Rega. |parroquia = Santa Cecilia de Trasancos |concello = Ferrol |ano = |poboación = }} '''A Rega''' é un lugar da parroquia de [[Santa Cecilia de Trasancos, Ferrol|Santa Cecilia de Trasancos]] no concello de [[Ferrol]] na [[provincia da Coruña]]. == Lugares e parroquias == === Lugares de Santa Cecilia de Trasancos === {{Lp Santa Cecilia de Trasancos}} ===Parroquias de Ferrol=== {{Ferrol}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Rega}} [[Categoría:Lugares de Ferrol]] ot0l1j6h6d3of8v0blqsafc61kruei1 4 405489 7104424 7014603 2025-06-23T12:59:36Z ListeriaBot 65707 Wikidata list updated [V2] 7104424 wikitext text/x-wiki {{Atallo|WP:CNACA}} Esta é unha '''lista de canarias con artigo na Wikipedia en galego''': {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?date ?yob ?yod (COUNT(distinct ?sitelink) as ?count) WHERE { ?item wdt:P19 ?pob . ?pob wdt:P131* wd:Q5813 . ?item wdt:P21 wd:Q6581072 . ?item wdt:P31 wd:Q5 . ?sitelink schema:about ?item . OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob . BIND(YEAR(?dob) as ?yob) } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod . BIND(YEAR(?dod) as ?yod) } } GROUP BY ?item ?date ?yob ?yod ORDER BY ?date |sort=569 |columns=number:#,item:elemento,label:Nome,p19,p569,p20,p570,P18 |thumb=150 |links=local }} {| class='wikitable sortable' ! # ! elemento ! Nome ! lugar de nacemento ! data de nacemento ! lugar de falecemento ! data de falecemento ! imaxe |- | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q230260|Q230260]] | [[Carla Suárez]] | [[As Palmas de Gran Canaria]] | 1988-09-03 | | | [[Ficheiro:Suarez Navarro US16 (16) (29862666085).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q231325|Q231325]] | [[María de Jesús de León y Delgado|María de León y Delgado]] | [[El Sauzal]] | 1643-03-23 | [[San Cristóbal de La Laguna]] | 1731-02-15 | [[Ficheiro:La Siervita de Dios.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q450901|Q450901]] | [[Rosana]] | [[Lanzarote]] | 1963-10-24 | | | [[Ficheiro:Rosana - 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q483090|Q483090]] | [[Ana Wagener]] | [[As Palmas de Gran Canaria]] | 1962-08-25 | | | [[Ficheiro:Ana Wagener - Seminci 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q1077821|Q1077821]] | [[Raquel del Rosario]] | [[Teror]] | 1982-11-03 | | | [[Ficheiro:Raquel del Rosario 2013 cropped 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q3531563|Q3531563]] | [[Toni Acosta]] | [[San Cristóbal de La Laguna]] | 1972-04-10 | | | [[Ficheiro:Toni Acosta - Seminci 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q4720742|Q4720742]] | [[Alexandra Rodríguez Long|Alexandra Rodríguez]] | [[As Palmas de Gran Canaria]] | 1997-01-30 | | | [[Ficheiro:Alexandra Rodríguez and Aritz Maestu SP Tallinn Oct-2011 (cropped) - Rodriguez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q5672130|Q5672130]] | [[Marta Moll de Alba]] | [[As Palmas de Gran Canaria]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q5753193|Q5753193]] | [[Carolina Darias]] | [[As Palmas de Gran Canaria]] | 1965-11-25 | | | [[Ficheiro:Carolina Darias 2020 (portrait).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q5798547|Q5798547]] | [[Marta Tejedor]] | [[As Palmas de Gran Canaria]] | 1968-12-28 | | | [[Ficheiro:Marta Tejedor (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q5877168|Q5877168]] | [[Geno Machado]] | [[As Palmas de Gran Canaria]] | 1982-05-12 | | | [[Ficheiro:Geno - Concierto OT Sant Jordi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q5907779|Q5907779]] | [[Yballa]] | [[La Gomera]] | 15th century | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q6004746|Q6004746]] | [[María Vallet Regí]] | [[As Palmas de Gran Canaria]] | 1946-04-19 | | | [[Ficheiro:Maria Vallet Regi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q6049799|Q6049799]] | [[Olga Cerpa]] | [[As Palmas de Gran Canaria]] | 1965-04-17 | | | [[Ficheiro:Olga Cerpa cantante.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q8198110|Q8198110]] | [[Ana Oramas]] | [[Santa Cruz de Tenerife]] | 1959-07-17 | | | [[Ficheiro:Ana Oramas 2019.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q9048215|Q9048215]] | [[Mónica López (actriz)|Mónica López]] | [[As Palmas de Gran Canaria]] | 1969-05-30 | | | |- | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q14515413|Q14515413]] | [[Michelle Alonso Morales]] | [[Santa Cruz de Tenerife]] | 1994-03-29 | | | [[Ficheiro:Michelle Alonso 01.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q16300255|Q16300255]] | [[Eva León]] | [[As Palmas de Gran Canaria]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Eva León Spanish Violinist.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q17635026|Q17635026]] | [[Iris Junio|Iris Mbulito]] | [[As Palmas de Gran Canaria]] | 1999-03-26 | | | |- | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q18211334|Q18211334]] | [[Leticia Romero]] | [[As Palmas de Gran Canaria]] | 1995-05-28 | | | [[Ficheiro:Leticia-Romero-Basket.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q19472826|Q19472826]] | [[Olimpia Arozena Torres]] | [[San Cristóbal de La Laguna]] | 1902-07-19 | [[Valencia]] | 1971-12-01 | [[Ficheiro:Retrato de Olimpia Arozena, pintado por Susana Roig Hervás. Universitat de València.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q21339702|Q21339702]] | [[Ana Crespo]] | [[Santa Cruz de Tenerife]] | 1948-03-30 | | | |- | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q23014105|Q23014105]] | [[Sandra Hernández Rodríguez]] | [[Santa Cruz de la Palma]] | 1997-05-25 | | | |- | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q26678263|Q26678263]] | [[Andrea Sánchez Falcón]] | [[Arucas]] | 1997-02-28 | | | [[Ficheiro:Andrea S Falcón.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q28937430|Q28937430]] | [[María Justa de Jesús]] | [[La Victoria de Acentejo]] | 1667-01-06 | [[La Orotava]] | 1723 | |- | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q29419590|Q29419590]] | [[Sebastiana de Sáa]] | [[San Cristóbal de La Laguna]] | 1689 | [[Montevideo]] | 1775-04-25 | |- | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q42280213|Q42280213]] | [[Pino Caballero Gil]] | [[As Palmas de Gran Canaria]] | 1968-11-29 | | | [[Ficheiro:Pino Caballero Gil.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q46932147|Q46932147]] | [[Umo Diallo Dieng]] | [[Arrecife, Lanzarote|Arrecife]] | 1998-01-12 | | | [[Ficheiro:Umo Diallo Dieng.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q50382140|Q50382140]] | [[Candelaria Pérez (inventora)|Candelaria Pérez]] | [[Illas Canarias]] | | | | |- | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q50385034|Q50385034]] | [[Julia Domínguez]] | [[As Palmas de Gran Canaria]] | 1995-07-04 | | | |- | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q51063078|Q51063078]] | [[Dolores Corbella Díaz]] | [[Santa Cruz de Tenerife]] | 1959-07-01 | | | [[Ficheiro:Dolores Corbella Díaz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q53876841|Q53876841]] | [[Alba María]] | [[As Palmas de Gran Canaria]] | 1995-03-15 | | | |- | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q55078258|Q55078258]] | [[Ana Guerra]] | [[San Cristóbal de La Laguna]] | 1994-02-18 | | | [[Ficheiro:AnaGuerra Firma2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q56582728|Q56582728]] | [[Tania Álvarez Yates]] | [[Arona, Tenerife|Arona]] | 1994-10-04 | | | |- | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q83307307|Q83307307]] | [[Cristina Ramos]] | [[As Palmas de Gran Canaria]] | 1979-02-19 | | | |- | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q88387037|Q88387037]] | [[Elba Pedrosa]] | [[Santa Cruz de Tenerife]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Elba Pedrosa - AELG 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q99527353|Q99527353]] | [[Andrea Abreu|Andrea Abreu López]] | [[Icod de los Vinos]] | 1995 | | | |} {{Wikidata list end}} == Véxase tamén == * [[Wikipedia:Lista de mulleres de Canarias segundo Wikidata]] [[Categoría:Wikipedia:Listas de mulleres de España con datos de Wikidata]] kl39hvptom5bsymmg5ysxiu7pmvtis2 4 405550 7105128 7038338 2025-06-23T23:44:34Z ListeriaBot 65707 Wikidata list updated [V2] 7105128 wikitext text/x-wiki Esta é unha '''lista de mulleres de Asturias con artigo na Wikipedia en galego''': {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?date ?yob ?yod (COUNT(distinct ?sitelink) as ?count) WHERE { ?item wdt:P19 ?pob . ?pob wdt:P131* wd:Q3934 . ?item wdt:P21 wd:Q6581072 . ?item wdt:P31 wd:Q5 . ?sitelink schema:about ?item . OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob . BIND(YEAR(?dob) as ?yob) } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod . BIND(YEAR(?dod) as ?yod) } } GROUP BY ?item ?date ?yob ?yod ORDER BY ?date |sort=569 |columns=number:#,item:elemento,label:Nome,p19,p569,p20,p570,P18 |thumb=150 |links=local }} {| class='wikitable sortable' ! # ! elemento ! Nome ! lugar de nacemento ! data de nacemento ! lugar de falecemento ! data de falecemento ! imaxe |- | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q201589|Q201589]] | [[Letizia Ortiz]] | [[Oviedo]] | 1972-09-15 | | | [[Ficheiro:Letizia von Spanien (2022).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q239117|Q239117]] | [[Ángeles Caso]] | [[Xixón]] | 1959-07-16 | | | [[Ficheiro:Foto de Ángeles Caso presentando su libro "GRANDES MAESTRAS".jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q271645|Q271645]] | [[Ana García-Siñeriz]] | [[Oviedo]] | 1965-07-26 | | | |- | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q274069|Q274069]] | [[Cristina del Valle]] | [[Oviedo]] | 1960-08-01 | | | [[Ficheiro:Cristina del Valle.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q275902|Q275902]] | [[Jennifer Serrano]] | [[Mieres, Asturias|Mieres]] | 1984 | | | [[Ficheiro:JenniferSerrano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q581927|Q581927]] | [[Jessica Alonso Bernardo]] | [[Xixón]] | 1983-09-20 | | | [[Ficheiro:Jessica Alonso 20150930.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q600852|Q600852]] | [[Blanca Romero]] | [[Xixón]] | 1976-06-02 | | | [[Ficheiro:Goyas 2024 - Blanca Romero (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q617455|Q617455]] | [[Berta Piñán]] | [[Cangas de Onís]] | 1963-03-26 | | | [[Ficheiro:BertaPinan1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q943785|Q943785]] | [[Carmen Polo]] | [[Oviedo]] | 1900-06-11 | [[Madrid]] | 1988-02-06 | [[Ficheiro:Carmen Polo, 1st Lady of Meiras.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q1813126|Q1813126]] | [[Corín Tellado]] | ''[[:d:Q24961604|Viavélez]]'' | 1927-04-25 | [[Xixón]] | 2009-04-11 | [[Ficheiro:Corin Tellado cropped2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q2223900|Q2223900]] | [[Carmen Moriyón]] | [[Xixón]] | 1966-10-25 | | | [[Ficheiro:Carmen Moriyón Entrialgo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q3319437|Q3319437]] | [[Ángela Pumariega]] | [[Xixón]] | 1984-11-12 | | | [[Ficheiro:Ángela Pumariega.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q3320231|Q3320231]] | [[Margarita Salas]] | ''[[:d:Q5747469|Caneiru]]'' | 1938-11-30 | [[Madrid]] | 2019-11-07 | [[Ficheiro:Margarita Salas Falgueras.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q3395811|Q3395811]] | [[Dolores Medio]] | [[Oviedo]] | 1911-12-16 | [[Oviedo]] | 1996 | [[Ficheiro:Dolores Medio, Oviedo (2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q3756505|Q3756505]] | [[Diana Balmori]] | [[Xixón]] | 1932-06-04 | [[Nova York]] | 2016-11-14 | |- | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q3774836|Q3774836]] | [[María Izquierdo Rojo]] | [[Oviedo]] | 1946-09-13 | | | [[Ficheiro:María Izquierdo Rojo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q3827153|Q3827153]] | [[Veneranda Manzano]] | [[Belonciu]] | 1893-04-27 | [[Oviedo]] | 1992-02-10 | [[Ficheiro:Veneranda García Manzano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q4822630|Q4822630]] | [[Aurora de Albornoz]] | ''[[:d:Q56849753|Ḷḷuarca]]'' | 1926-01-22 | [[Madrid]] | 1990-06-06 | [[Ficheiro:Aurora de Albornoz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q5008096|Q5008096]] | [[Paula Echevarría]] | [[Candás, Asturias|Candás]] | 1977-08-07 | | | [[Ficheiro:Festival de Málaga 2024 - Paula Echevarría (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q5729872|Q5729872]] | [[Blanca Álvarez González]] | [[Cartavio, Coaña|Cartavio]] | 1957-09-08 | [[Oviedo]] | 2021-02-14 | [[Ficheiro:Blanca Alvarez (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q5784864|Q5784864]] | [[Consuelo Álvarez de Toledo]] | [[Oviedo]] | 1944 | | | [[Ficheiro:Consuelo Álvarez de Toledo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q5852497|Q5852497]] | [[Eva Canel]] | [[Coaña|Cuaña]] | 1857-01-30 | [[A Habana]] | 1932-05-02 | [[Ficheiro:Eva Canel (1857-1932).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q5998088|Q5998088]] | [[Marica Andallón]] | [[Oviedo]] | 1764-01-08 | | 1848-01-02 | |- | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q6004169|Q6004169]] | [[María Luisa Carcedo]] | ''[[:d:Q3494183|Santa Bárbola]]'' | 1953-08-30 | | | [[Ficheiro:(María Luis Carcedo) Visita al Hospital Nacional de Parapléjicos de Toledo (48934531043) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q6004427|Q6004427]] | [[María Paz Andrés Sáenz de Santa María]] | [[Oviedo]] | 1953-11-29 | | | [[Ficheiro:Paz Andres SSM.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q6010839|Q6010839]] | [[Mercedes Fernández]] | [[Xixón]] | 1960-08-04 | | | [[Ficheiro:Mercedes Fernández (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q6028560|Q6028560]] | [[Inés Marful]] | [[Mieres, Asturias|Mieres]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q6067390|Q6067390]] | [[Paula Prendes]] | [[Xixón]] | 1983-01-21 | | | [[Ficheiro:(Paula Prendes) El Centro Cultural Miguel Delibes acoge la grabación del programa de TVE 'Prodigios'.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q6100502|Q6100502]] | [[Raquel Rodríguez Rodríguez]] | ''[[:d:Q531129|Avilés]]'' | 1992-06-28 | | | [[Ficheiro:Raquel Rodríguez 2015 Torneo Villa de Jovellanos 03b.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q6136322|Q6136322]] | [[Susana Estrada]] | [[Xixón]] | No/unknown value | | | |- | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q8198010|Q8198010]] | [[Ana Cano]] | ''[[:d:Q107002952|Viḷḷarín]]'' | 1950-05-12 | | | [[Ficheiro:Ana Cano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q8774909|Q8774909]] | [[Elisa Fernández de la Vega]] | [[A Veiga, Asturias|A Veiga]] | 1895-05-30 | [[Zaragoza]] | 1933-11-21 | [[Ficheiro:Fernández de la Vega y Lombán, Elisa Fernanda María del Carmen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q9018362|Q9018362]] | [[Obdulia Álvarez Díaz]] | [[Oviedo]] | 1896 | [[Xixón]] | 1960-01-27 | |- | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q9018524|Q9018524]] | [[Xosefa Xovellanos]] | [[Xixón]] | 1745-06-04 | [[Xixón]] | 1807-06-07 | [[Ficheiro:Josefa de Jovellanos (Museo Nacional de Artes Decorativas).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q9025495|Q9025495]] | [[Luján Argüelles]] | [[Salas, Asturias|Salas]] | 1977-01-26 | | | [[Ficheiro:Luján Argüelles en la inauguración de la tienda de Hispanitas en Madrid (2016) (2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q9051193|Q9051193]] | [[Nuria Varela (xornalista)|Nuria Varela]] | ''[[:d:Q5198306|Turón]]'' | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q11205683|Q11205683]] | [[María Antonia Fernández Felgueroso]] | [[Xixón]] | 1944-06-13 | | | |- | style='text-align:right'| 38 | [[:d:Q11684829|Q11684829]] | [[Jimena Fernández de la Vega]] | [[A Veiga, Asturias|A Veiga]] | 1895 | [[Santiago de Compostela]] | 1984 | [[Ficheiro:Jimena-Fernandez-de-la-Vega.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 39 | [[:d:Q12155701|Q12155701]] | [[Alicia Miyares]] | [[Les Arriondes]] | 1963-04-30 | | | [[Ficheiro:Alicia Miyares.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 40 | [[:d:Q12181687|Q12181687]] | [[Maribel Álvarez]] | [[Oviedo]] | 1935-05-29 | | | [[Ficheiro:Maribel-Alvarez-Escritora.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 41 | [[:d:Q12386432|Q12386432]] | [[Consuelo Alonso González]] | [[Xixón]] | 1898 | [[Lugo]] | 1938-05-13 | |- | style='text-align:right'| 42 | [[:d:Q12387207|Q12387207]] | [[Dorotea Bárcena]] | [[Oviedo]] | 1944-07-09 | | 2016-11-22 | [[Ficheiro:Dorotea Bárcena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 43 | [[:d:Q12388187|Q12388187]] | [[Eva Moreda]] | [[A Veiga, Asturias|A Veiga]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Eva Moreda.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 44 | [[:d:Q12390365|Q12390365]] | [[Helena Veiguela]] | [[A Veiga, Asturias|A Veiga]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 45 | [[:d:Q13146950|Q13146950]] | [[Consuelo Vega]] | ''[[:d:Q20614983|Bustiyé]]'' | 1961-09-24 | | | [[Ficheiro:Consuelo Vega 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 46 | [[:d:Q13147126|Q13147126]] | [[Enriqueta González Rubín]] | ''[[:d:Q7420413|Santianes]]'' | 1832-04-17 | [[L'Infiestu]] | 1877-11-09 | |- | style='text-align:right'| 47 | [[:d:Q13147296|Q13147296]] | [[Josefina Martínez Álvarez]] | ''[[:d:Q7413544|San Cloyo]]'' | 1937-04-11 | | | |- | style='text-align:right'| 48 | [[:d:Q13147756|Q13147756]] | [[María Teresa González]] | [[Xixón]] | 1950-11-28 | | 1995-05-23 | |- | style='text-align:right'| 49 | [[:d:Q13860389|Q13860389]] | [[Lara Alcázar]] | [[Samartín del Rei Aurelio]] | 1992-10-22 | | | [[Ficheiro:FEMENSPAIN (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 50 | [[:d:Q14026403|Q14026403]] | [[Ángela Vallina]] | [[Castrillón, Asturias|Castrillón]] | 1959-07-06 | | | [[Ficheiro:Ángela Vallina, candidata a la alcaldía de Castrillón.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 51 | [[:d:Q15063405|Q15063405]] | [[Mireya Delgado]] | [[Xixón]] | 1991-11-05 | | | [[Ficheiro:20130906 Vollyball EM Frauen by Olaf KosinskyDSC 0269.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 52 | [[:d:Q17620225|Q17620225]] | [[Adriana Lastra]] | [[Oviedo]] | 1979-03-30 | | | [[Ficheiro:Adriana Lastra 2019.2 (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 53 | [[:d:Q18046537|Q18046537]] | [[Tania González Peñas]] | [[Avilés]] | 1982-10-18 | | | [[Ficheiro:Tania González 2014 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 54 | [[:d:Q18397945|Q18397945]] | [[Aida Nuño Palacio]] | ''[[:d:Q5896826|Hevia]]'' | 1983-11-24 | | | [[Ficheiro:2018 WK Veldrijden Valkenburg Vrouwen 085.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 55 | [[:d:Q18644036|Q18644036]] | [[Lorenza Cobián]] | ''[[:d:Q104094513|Bodes]]'' | 1851-05-21 | [[Madrid]] | 1906-07-31<br/>1906 | [[Ficheiro:Lorenza Cobián - Fenollera ca. 1890.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 56 | [[:d:Q18648018|Q18648018]] | [[Ana Temprano]] | [[Oviedo]] | 1984-01-24 | | | [[Ficheiro:Bera Bera - Ana Temprano Fernández.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 57 | [[:d:Q19647658|Q19647658]] | [[Mariví Monteserín]] | [[Boal]] | 1959-05-19 | | | [[Ficheiro:Mariví Monteserín (2006).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 58 | [[:d:Q19661974|Q19661974]] | [[Alicia González Blanco]] | ''[[:d:Q9093626|Viella]]'' | 1995-05-27 | | | [[Ficheiro:Alicia González - 2018 UEC European Road Cycling Championships (Women's road race).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 59 | [[:d:Q19965853|Q19965853]] | [[Diamantina Rodríguez]] | ''[[:d:Q104089957|Viḷḷaxime]]'' | 1920-09-14 | [[Noreña]] | 2021-04-21 | |- | style='text-align:right'| 60 | [[:d:Q20147984|Q20147984]] | [[Ana Castaño]] | [[Pezós]] | 1961-01-16 | | | |- | style='text-align:right'| 61 | [[:d:Q21106800|Q21106800]] | [[Cristina Coto]] | ''[[:d:Q6132683|Sotrondio]]'' | 1970-03-06 | | | [[Ficheiro:Cristina Coto.PNG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 62 | [[:d:Q21259431|Q21259431]] | [[Eva Hevia]] | [[Xixón]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Professor Eva Hevia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 63 | [[:d:Q21293215|Q21293215]] | [[Sofía Castañón]] | [[Xixón]] | 1983-11-01 | | | [[Ficheiro:Sofía Castañón.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 64 | [[:d:Q21546327|Q21546327]] | [[Sara Suárez Solís]] | [[Oviedo]] | 1925 | [[Oviedo]] | 2000-05-15 | |- | style='text-align:right'| 65 | [[:d:Q21819101|Q21819101]] | [[Teresa del Riego]] | [[Tinéu]] | 1800 | [[Londres]] | 1824-06-19 | [[Ficheiro:Museo del Romanticismo - CE1796 - María Teresa del Riego.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 66 | [[:d:Q22964529|Q22964529]] | [[Mae de la Concha|María Asunción Jacoba Pía de la Concha García-Mauriño]] | [[Xixón]] | 1954-07-25 | | | [[Ficheiro:MA García retrat oficial 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 67 | [[:d:Q23541007|Q23541007]] | [[Julia Alcayde Montoya]] | [[Xixón]] | 1855-05-22 | [[Madrid]] | 1939-02-18 | [[Ficheiro:Julia Alcayde y Montoya - Self Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 68 | [[:d:Q23942918|Q23942918]] | [[Eugenia Astur]] | [[Tinéu]] | 1888-03-10 | [[Tinéu]] | 1947-01-10 | [[Ficheiro:Eugenia Astur.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 69 | [[:d:Q24282663|Q24282663]] | [[Yolanda Sobero]] | [[Cangas de Onís]] | 1959-08-20 | | | [[Ficheiro:Yolanda Sobero (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 70 | [[:d:Q24634550|Q24634550]] | [[Sara González Lolo]] | [[Xixón]] | 1992-03-17 | | | [[Ficheiro:Sara González Lolo, capitana.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 71 | [[:d:Q25402286|Q25402286]] | [[Argentina Rubiera]] | [[Langreu]] | 1914-02-11 | [[Xixón]] | 2007-04-30 | [[Ficheiro:Argentina Rubiera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 72 | [[:d:Q25511335|Q25511335]] | [[María Antonia Álvarez Yáñez]] | [[Tapia de Casarego]] | 1948-03-31 | | | |- | style='text-align:right'| 73 | [[:d:Q25917270|Q25917270]] | [[Rosina Gómez Baeza]] | [[Xixón]] | 1941 | | | [[Ficheiro:Rosina Gomez Baeza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 74 | [[:d:Q27075093|Q27075093]] | [[Marta Piquero]] | [[La Pola, Ḷḷena|La Pola]] | 1998-07-29 | | | [[Ficheiro:MARTA PIQUERO.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 75 | [[:d:Q28310499|Q28310499]] | [[Pilar López Díez]] | [[Morea, Ayer|Morea]] | 1948-05-01 | | | [[Ficheiro:Pilar López Díez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 76 | [[:d:Q30901895|Q30901895]] | [[Carmen Domínguez Álvarez]] | [[Oviedo]] | 1969-09-10 | | | [[Ficheiro:Karmenka explorando interior glaciar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 77 | [[:d:Q42908982|Q42908982]] | [[Raquel Fernández Menéndez]] | [[Salas, Asturias|Salas]] | | | | |- | style='text-align:right'| 78 | [[:d:Q42909138|Q42909138]] | [[Sabel Tuñón Ces]] | [[Xixón]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 79 | [[:d:Q43231505|Q43231505]] | [[Rosa María Menéndez López]] | ''[[:d:Q114974773|Corollos]]'' | 1956-02-12 | | | [[Ficheiro:Rosa Menéndez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 80 | [[:d:Q50288387|Q50288387]] | [[Carmen del Riego]] | [[Oviedo]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Carmen del Riego - conversaciones con (cropped).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 81 | [[:d:Q50379623|Q50379623]] | [[María Teresa Mallada]] | [[Cabanaquinta, Ayer|Cabanaquinta]] | 1973-01-14 | | | [[Ficheiro:(Teresa Mallada) Jornada apertura Convención 2019 Partido Popular. (32950508998) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 82 | [[:d:Q50883495|Q50883495]] | [[Almudena Cueto]] | [[Nava]] | 1975-10-26 | | | [[Ficheiro:Almudena Cueto - 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 83 | [[:d:Q55261433|Q55261433]] | [[Julia Rodríguez-Maribona]] | [[Avilés]] | 1923-11-12 | [[Neuchâtel, Suíza|Neuchâtel]] | 2005-03-16 | |- | style='text-align:right'| 84 | [[:d:Q59072952|Q59072952]] | [[Mónica García (1970)|Mónica García]] | [[Avilés]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 85 | [[:d:Q59313523|Q59313523]] | [[Teresa Meana Suárez]] | [[Xixón]] | 1952 | | | [[Ficheiro:Teresa Meana en Marienea 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 86 | [[:d:Q63283211|Q63283211]] | [[Lorena Gil]] | [[Xixón]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Lorena Gil (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 87 | [[:d:Q63818383|Q63818383]] | [[Anita Sirgo]] | ''[[:d:Q124299967|El Campurru]]'' | 1930-01-20 | ''[[:d:Q102312393|Langreu]]'' | 2024-01-15 | |- | style='text-align:right'| 88 | [[:d:Q63970110|Q63970110]] | [[Celestina Marrón]] | [[Langreu]] | 1926-06-29 | [[Xixón]] | 2016-08-09 | |- | style='text-align:right'| 89 | [[:d:Q64831520|Q64831520]] | [[Ángeles Huerta]] | [[Xixón]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 90 | [[:d:Q65163179|Q65163179]] | [[Tina Pérez]] | ''[[:d:Q974056|Santa Cruz]]'' | 1929 | | 1965-10-14 | |- | style='text-align:right'| 91 | [[:d:Q66434986|Q66434986]] | [[Inma Castañón]] | [[Cudillero]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 92 | [[:d:Q66684939|Q66684939]] | [[Mabel Loza García]] | [[Tapia de Casarego]] | 1961-07-07 | | | |- | style='text-align:right'| 93 | [[:d:Q100148261|Q100148261]] | [[Susana Carro|Susana Carro Fernández]] | [[Mieres, Asturias|Mieres]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 94 | [[:d:Q100773937|Q100773937]] | [[Azahara Alonso Gómez]] | [[Oviedo]] | 1988 | | | [[Ficheiro:Azahara Alonso Gómez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 95 | [[:d:Q105718952|Q105718952]] | [[Olaya Enrique]] | [[Avilés]] | 2005-05-10 | | | |- | style='text-align:right'| 96 | [[:d:Q112876720|Q112876720]] | [[María García Díaz]] | [[Pola de Siero|A Pola de Siero]] | 1992 | | | [[Ficheiro:María García Díaz 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 97 | [[:d:Q119520211|Q119520211]] | [[Verónica Martínez Barbero]] | [[Xixón]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 98 | [[:d:Q124021536|Q124021536]] | [[Julia Morán Sánchez]] | ''[[:d:Q4926481|Blimea]]'' | 1896 | [[Langreu]] | 1937-11-26 | |- | style='text-align:right'| 99 | [[:d:Q124021694|Q124021694]] | [[Rosario Montes Estrada]] | ''[[:d:Q808846|Los Barreros]]'' | 1898 | [[Langreu]] | 1937-11-26 | |} {{Wikidata list end}} == Véxase tamén == * [[Wikipedia:Lista de mulleres de Asturias segundo Wikidata]] [[Categoría:Wikipedia:Listas de mulleres de España con datos de Wikidata]] aomerzro0tu5khqx95o1vg9234c94u0 4 405568 7104696 7099411 2025-06-23T17:42:29Z ListeriaBot 65707 Wikidata list updated [V2] 7104696 wikitext text/x-wiki Esta é unha '''lista de mulleres de Aragón''', segundo os datos que constan en Wikidata: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?date ?yob ?yod (COUNT(distinct ?sitelink) as ?count) WHERE { ?item wdt:P19 ?pob . ?pob wdt:P131* wd:Q4040 . ?item wdt:P21 wd:Q6581072 . ?item wdt:P31 wd:Q5 . ?sitelink schema:about ?item . OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob . BIND(YEAR(?dob) as ?yob) } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod . BIND(YEAR(?dod) as ?yod) } } GROUP BY ?item ?date ?yob ?yod ORDER BY ?date |sort=569 |columns=number:#,item:elemento,label:Nome,p19,p569,p20,p570,P18 |thumb=150 |links=red }} {| class='wikitable sortable' ! # ! elemento ! Nome ! lugar de nacemento ! data de nacemento ! lugar de falecemento ! data de falecemento ! imaxe |- | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q94351|Q94351]] | [[Beatriz Ramo]] | [[Zaragoza]] | 1979-01-11 | | | |- | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q232618|Q232618]] | [[Conchita Martínez]] | [[Monzón, Huesca|Monzón]] | 1972-04-16 | | | [[Ficheiro:Martinez RG13 (10) (9370568237).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q235409|Q235409]] | [[Petronila de Aragón]] | [[Huesca]] | 1136-06-29 | [[Barcelona]] | 1174-10-15<br/>1174-10-17 | [[Ficheiro:Peronella reina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q235857|Q235857]] | [[Sabela de Portugal]] | [[Palacio da Aljafería]] | 1271-01-04 | [[Estremoz]] | 1336-07-04 | [[Ficheiro:6- Rainha D. Isabel - A Santa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q236970|Q236970]] | [[Beatriz de Castela]] | [[Zaragoza]] | 1242 | | 1303-10-27 | [[Ficheiro:D. Beatriz, Rainha Consorte de Portugal - The Portuguese Genealogy (Genealogia dos Reis de Portugal).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q241179|Q241179]] | [[Violante de Aragón]] | [[Zaragoza]] | 1236-06-08 | [[Roncesvales]] | 1301 | [[Ficheiro:Violanta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q270509|Q270509]] | [[Inés Ayala]] | [[Zaragoza]] | 1957-03-28 | | 2024-07-25 | [[Ficheiro:Inés Ayala Sender 01.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q283528|Q283528]] | [[Joanna of Aragon, Countess of Foix]] | [[Daroca]] | 1375-10 | [[Valencia]] | 1407-09 | |- | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q286408|Q286408]] | [[Pilar Lorengar|Pilar Lorenza García Seta]] | [[Zaragoza]] | 1928-01-16 | [[Berlín]] | 1996-06-02<br/>1996-06-03 | [[Ficheiro:Pilar Lorengar 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q444103|Q444103]] | [[Cristina Fallarás]] | [[Zaragoza]] | 1968-03-18 | | | [[Ficheiro:Cristina Fallarás.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q457480|Q457480]] | [[Soledad Puértolas]] | [[Zaragoza]] | 1947-02-03 | | | [[Ficheiro:(Soledad Puértolas) ‘Ganarás la luz’ debate sobre el papel de la mujer en la literatura.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q465142|Q465142]] | [[Sheila Herrero Lapuente]] | [[Zaragoza]] | 1976-06-28 | | | [[Ficheiro:Sheila Herrero 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q465154|Q465154]] | [[Carmen Valero]] | [[Castelserás]] | 1955-10-04 | [[Sabadell]] | 2024-01-02 | |- | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q465162|Q465162]] | [[María Moliner]] | [[Paniza]] | 1900-03-30 | [[Madrid]] | 1981-01-22 | [[Ficheiro:MariaMoliner-Paniza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q465195|Q465195]] | [[Elvira de Hidalgo]] | [[Valderrobres]] | 1891-12-28<br/>1892-12-27 | [[Milán]] | 1980-01-21 | [[Ficheiro:Elvira de Hidalgo standing portrait extracted.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q482811|Q482811]] | [[Ana Galindo Santolaria]] | [[Jaca]] | 1973-08-16 | | | |- | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q523447|Q523447]] | [[Ana Francisca Abarca de Bolea]] | [[Zaragoza]] | 1602-04-19 | [[Monasterio de Nuestra Señora de la Gloria]] | 1690 | |- | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q525653|Q525653]] | [[Yolande of Aragon, Duchess of Calabria]] | [[Aragón]] | 1273 | [[Termini Imerese]] | 1302-08 | |- | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q544289|Q544289]] | [[Lola Lemos]] | [[Brea de Aragón]] | 1913-05-05 | [[Móstoles]] | 2009-08-06 | |- | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q596755|Q596755]] | [[María José Poves]] | [[Zaragoza]] | 1978-03-16 | | | [[Ficheiro:María José Poves Novella.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q621836|Q621836]] | [[Paula Ortiz]] | [[Zaragoza]] | 1979-01-08 | | | [[Ficheiro:Goyas 2025 - Paula Ortiz (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q761871|Q761871]] | [[Teresa de Vallabriga y Rozas]] | [[Zaragoza]] | 1759-11-06 | [[Zaragoza]] | 1820-02-26 | [[Ficheiro:María Teresa de Vallabriga by Goya.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q774839|Q774839]] | [[Joana d'Urgell]] | [[Villanueva de Sigena (Q24013301)|Villanueva de Sigena]] | 1415 | | 1455 | |- | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q976844|Q976844]] | [[Yolanda Casaus Rodríguez]] | [[Alcañiz]] | 1974-07-03 | | | |- | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q982771|Q982771]] | [[María José Pueyo]] | [[Jaca]] | 1970-03-16 | | | [[Ficheiro:María José Pueyo 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q1059466|Q1059466]] | [[María de Luna]] | [[Pedrola]] | 1353<br/>1357<br/>1358 | [[Vila-real]] | 1406-12-28 | [[Ficheiro:Marie Luna 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q1109463|Q1109463]] | [[Inocencia Alcubierre]] | [[Uncastillo]] | 1901-06-16<br/>1900-06-16 | [[Madrid]] | 1927-08-12<br/>1930-08-12 | [[Ficheiro:Tenorio 1922.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q1449528|Q1449528]] | [[Adriana Abenia]] | [[Zaragoza]] | 1984-07-14 | | | |- | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q1752213|Q1752213]] | [[Thais Villas]] | [[Fraga, Huesca|Fraga]] | 1974-10-02 | | | [[Ficheiro:Entrevista El Intermedio (48908534328) (cropped) Thais Villas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q1822417|Q1822417]] | [[Leyre Morlans]] | [[Zaragoza]] | 1987-03-07 | | | |- | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q2006191|Q2006191]] | [[Leonor de Aragón y de Castilla]] | [[Zaragoza]] | 1182 | | 1226 | |- | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q2006303|Q2006303]] | [[Costanza de Aragón (Q2006303)|Costanza de Aragón]] | [[Zaragoza]] | 1238 | | 1275<br/>1283 | |- | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q2110434|Q2110434]] | [[Ana María Navales]] | [[Zaragoza]] | 1939 | [[Borja, Zaragoza|Borja]] | 2009-03-11 | |- | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q2232657|Q2232657]] | [[Alejandra Andreu]] | [[Zaragoza]] | 1990-02-25 | | | |- | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q2273512|Q2273512]] | [[Lara Almarcegui]] | [[Zaragoza (Q31926034)|Zaragoza]] | 1972-12-02 | | | [[Ficheiro:Lara Almarcegui.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q2330808|Q2330808]] | [[Eva Amaral]] | [[Zaragoza]] | 1972-08-04 | | | [[Ficheiro:Amaral 2008.10.03 002.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q2395852|Q2395852]] | [[Ana Tena]] | [[Panillo]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 38 | [[:d:Q2468909|Q2468909]] | [[María Pilar Izquierdo Albero]] | [[Zaragoza]] | 1906-07-27 | [[Donostia]] | 1945-08-27 | |- | style='text-align:right'| 39 | [[:d:Q2670911|Q2670911]] | [[Raquel Meller]] | [[Tarazona]] | 1888-03-09<br/>1888-03-10 | [[Barcelona]] | 1962-07-26 | [[Ficheiro:1928-11-27, Estampa, Raquel Meller en el cinematógrafo (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 40 | [[:d:Q2833293|Q2833293]] | [[Alexandra Jiménez]] | [[Zaragoza]] | 1980-01-04 | | | [[Ficheiro:Alexandra Jiménez en los Premios Goya 2017 (close-up).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 41 | [[:d:Q2840851|Q2840851]] | [[Katia Acín Monrás]] | [[Huesca]] | 1923-10-15 | [[Pamplona]] | 2004-12-14<br/>2004 | [[Ficheiro:Katia Acín.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 42 | [[:d:Q2880182|Q2880182]] | [[Eva Almunia]] | [[Esplús]] | 1960-03-03 | | | |- | style='text-align:right'| 43 | [[:d:Q3087974|Q3087974]] | [[Eva Bes]] | [[Zaragoza]] | 1973-01-14 | | | |- | style='text-align:right'| 44 | [[:d:Q3278584|Q3278584]] | [[Teresa Perales]] | [[Zaragoza]] | 1975-12-29 | | | [[Ficheiro:Teresa Perales - 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 45 | [[:d:Q3292736|Q3292736]] | [[María Pilar de San Francisco de Borja]] | [[Tarazona]] | 1877-12-30 | [[Guadalaxara, España|Guadalaxara]] | 1936-07-24 | [[Ficheiro:PilarSanFrBor.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 46 | [[:d:Q3294172|Q3294172]] | [[Nieus Luzía Dueso Lascorz]] | [[Plan, Huesca|Plan]] | 1930-12-13 | [[Barbastro]] | 2010-03-04 | |- | style='text-align:right'| 47 | [[:d:Q3357473|Q3357473]] | [[Andrea Blas]] | [[Zaragoza]] | 1992 | | | [[Ficheiro:Andrea blas (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 48 | [[:d:Q3470078|Q3470078]] | [[Salomé Jiménez]] | [[Zaragoza]] | 1975-02-22 | | | [[Ficheiro:Bárbara y Salomé.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 49 | [[:d:Q3492457|Q3492457]] | [[Sancha d'Aragona]] | [[Zaragoza]] | 1186 | | 1241 | |- | style='text-align:right'| 50 | [[:d:Q3572355|Q3572355]] | [[Patricia Esteban Erlés]] | [[Zaragoza]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 51 | [[:d:Q3572521|Q3572521]] | [[Josefa Amar y Borbón]] | [[Zaragoza]] | 1749-02-04 | [[Zaragoza]] | 1833-02-21 | |- | style='text-align:right'| 52 | [[:d:Q3572991|Q3572991]] | [[Isabel Macías]] | [[Zaragoza]] | 1984-08-11 | | | [[Ficheiro:ISABEL MACÍAS 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 53 | [[:d:Q3573151|Q3573151]] | [[María Pilar Benítez Marco]] | [[Zaragoza]] | 1964 | | | [[Ficheiro:María Pilar Benítez Marco.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 54 | [[:d:Q3904958|Q3904958]] | [[Pilar Valero]] | [[Zaragoza]] | 1970-05-27 | [[Zaragoza]] | 2022-11-07 | [[Ficheiro:Pilar Valero.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 55 | [[:d:Q4011115|Q4011115]] | [[Vicenta Verdier]] | [[Épila]] | 1870 | [[Madrid]] | 1907-06-13 | [[Ficheiro:Vicenta-Verdier-1870-1907.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 56 | [[:d:Q4133923|Q4133923]] | [[Olvido García Valdés]] | [[Zaragoza]] | 1950-12-02 | | | [[Ficheiro:OLVIDO GARCIA VALDES 005 (5687721958).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 57 | [[:d:Q4157258|Q4157258]] | [[Rocío Delgado Gómez]] | [[Huesca]] | 1977-07-21 | | | |- | style='text-align:right'| 58 | [[:d:Q4252439|Q4252439]] | [[Ana Laguna]] | [[Zaragoza]] | 1954-05-16 | | | [[Ficheiro:Ana Laguna.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 59 | [[:d:Q4685514|Q4685514]] | [[Adriana Martín]] | [[La Puebla de Valverde]] | 1986-11-07 | | | [[Ficheiro:Adriana Martin.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 60 | [[:d:Q4748068|Q4748068]] | [[Amparo Poch y Gascón]] | [[Zaragoza]] | 1902-10-15 | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | 1968-04-15 | [[Ficheiro:Amparo Poch y Gascon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 61 | [[:d:Q4755074|Q4755074]] | [[Andrea Esteban]] | [[Teruel]] | 1996-02-29 | | | [[Ficheiro:Andrea Esteban 2021.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 62 | [[:d:Q4784157|Q4784157]] | [[Arantxa Santamaria]] | [[Huesca]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 63 | [[:d:Q5058022|Q5058022]] | [[Celia Sánchez-Ramos]] | [[Zaragoza]] | 1959-06-24 | | | |- | style='text-align:right'| 64 | [[:d:Q5186339|Q5186339]] | [[Cristina Estévez]] | [[Novales]] | 1986-06-05 | | | |- | style='text-align:right'| 65 | [[:d:Q5307600|Q5307600]] | [[Cristina Ouviña]] | [[Zaragoza]] | 1990-09-18 | | | [[Ficheiro:CristINA oUVIÑA.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 66 | [[:d:Q5485719|Q5485719]] | [[Carmen Bayod Guinalio]] | [[Zuera]] | 1949-07-15 | | | [[Ficheiro:Carmen Bayod.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 67 | [[:d:Q5590164|Q5590164]] | [[Goya Gutiérrez]] | [[Cabolafuente]] | 1954-11-17 | | | [[Ficheiro:Goya gutierrez 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 68 | [[:d:Q5657541|Q5657541]] | [[Adelina Jiménez Jiménez]] | [[Ayerbe]] | 1945-04-05 | | | |- | style='text-align:right'| 69 | [[:d:Q5660478|Q5660478]] | [[Agustina Torres]] | [[Teruel]] | 1786 | [[Madrid]] | 1842-01-10 | |- | style='text-align:right'| 70 | [[:d:Q5673778|Q5673778]] | [[Ana Gracia]] | [[Tamarit de Llitera|Tamarite de Litera]] | 1959-02-19 | | | |- | style='text-align:right'| 71 | [[:d:Q5674076|Q5674076]] | [[Ana Santos Aramburo]] | [[Zaragoza]] | 1957-01-22 | | | [[Ficheiro:Ana Santos Aramburo en la sede de Recoletos de la Biblioteca Nacional de España (crop 2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 72 | [[:d:Q5674097|Q5674097]] | [[Ana Tutor]] | [[Zaragoza]] | 1946-01-26 | [[Madrid]] | 1998-01-20 | |- | style='text-align:right'| 73 | [[:d:Q5675160|Q5675160]] | [[Andrea Dueso]] | [[Zaragoza]] | 1988-04-13 | | | |- | style='text-align:right'| 74 | [[:d:Q5697575|Q5697575]] | [[Antonia María de Heredia y Rocamora]] | [[Zaragoza]] | 1746-06-12 | [[Orihuela]] | 1808 | |- | style='text-align:right'| 75 | [[:d:Q5724228|Q5724228]] | [[Beatriz Vila Polo]] | [[Zaragoza]] | 1973-09-17 | | | [[Ficheiro:Beatriz Vila Campeonato del mundo de Esquí Italia 2010.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 76 | [[:d:Q5788563|Q5788563]] | [[Corita Viamonte]] | [[Zaragoza]] | 1949-06-04 | | | |- | style='text-align:right'| 77 | [[:d:Q5791469|Q5791469]] | [[Cristina Grande]] | [[Lanaja]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 78 | [[:d:Q5791543|Q5791543]] | [[Cristina de Inza]] | [[Zaragoza]] | 1965-08-11 | | | |- | style='text-align:right'| 79 | [[:d:Q5829227|Q5829227]] | [[Elena Rivera|Elena Rivera Villajos]] | [[Zaragoza]] | 1992-08-29 | | | [[Ficheiro:Elena Rivera (2021) (cropped ver.3).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 80 | [[:d:Q5829517|Q5829517]] | [[Elisa Arguilé]] | [[Zaragoza]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 81 | [[:d:Q5830135|Q5830135]] | [[Elvira de Amaya]] | [[Zaragoza]]<br/>[[Fréscano]] | 1908 | [[Guadalaxara, México|Guadalaxara]] | 1973-10 | [[Ficheiro:Elvira de Amaya 1926.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 82 | [[:d:Q5843256|Q5843256]] | [[Susana Mendizábal]] | [[Jaca]] | 1962-01-29 | | | [[Ficheiro:Susana Mendizábal 1980 Ámsterdam.PNG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 83 | [[:d:Q5846769|Q5846769]] | [[Carmen Ascaso]] | [[Castillo Pompién]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 84 | [[:d:Q5849378|Q5849378]] | [[Esther Domínguez]] | [[Zaragoza]] | 1981-04-23 | | | [[Ficheiro:Esther Dominguez, 1998 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 85 | [[:d:Q5855969|Q5855969]] | [[Megan Montaner]] | [[Huesca]] | 1987-08-21 | | | [[Ficheiro:Malaga Film Festival 2025 - Megan Montaner (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 86 | [[:d:Q5936449|Q5936449]] | [[Jose Girl]] | [[Zaragoza]] | 1977-05-01 | | | |- | style='text-align:right'| 87 | [[:d:Q5946621|Q5946621]] | [[Mercedes Aroz]] | [[Zaragoza]] | 1944-09-21 | | | [[Ficheiro:Mercedes Aroz.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 88 | [[:d:Q5971619|Q5971619]] | [[Laura Clavel]] | [[Zaragoza]] | 1977-11-14 | | | |- | style='text-align:right'| 89 | [[:d:Q5976619|Q5976619]] | [[Lina Vila]] | [[Zaragoza]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 90 | [[:d:Q5978435|Q5978435]] | [[Lola Aguado]] | [[Calanda]] | 1922-04-07 | [[Madrid]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 91 | [[:d:Q5978484|Q5978484]] | [[Lola Soler Blánquez]] | [[Zaragoza]] | 1969-09-16 | [[Torrellas]] | 2003-09-13 | |- | style='text-align:right'| 92 | [[:d:Q5981572|Q5981572]] | [[Lourdes Zuriaga]] | [[Teruel]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 93 | [[:d:Q5984661|Q5984661]] | [[Luisa Ezquerra]] | [[Zaragoza]] | 1958-03-06 | | | |- | style='text-align:right'| 94 | [[:d:Q5984671|Q5984671]] | [[Luisa Herrero de Tejada]] | [[Calanda]] | 1711 | | 1777-08-24 | |- | style='text-align:right'| 95 | [[:d:Q5984683|Q5984683]] | [[Luisa Noeno]] | [[Almonacid de la Sierra]] | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 96 | [[:d:Q5989685|Q5989685]] | [[Magdalena Lasala]] | [[Zaragoza]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 97 | [[:d:Q5994910|Q5994910]] | [[Manuela Sancho]] | [[Plenas]] | 1783<br/>1784-06-16 | [[Zaragoza]] | 1863-04-07 | [[Ficheiro:Manuella Sancho, a heroine in the defence of Saragossa in 18 Wellcome V0010479.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 98 | [[:d:Q5999265|Q5999265]] | [[Marisa Porcel]] | [[Tarazona]] | 1943-11-15 | [[Madrid]] | 2018-08-15 | |- | style='text-align:right'| 99 | [[:d:Q6001917|Q6001917]] | [[Marta Fraga]] | [[Zaragoza]] | 1985-02-04 | | | |- | style='text-align:right'| 100 | [[:d:Q6003064|Q6003064]] | [[Maruja Callaved]] | [[Jaca]] | 1921 | [[Madrid]] | 2018-01-09 | |- | style='text-align:right'| 101 | [[:d:Q6003324|Q6003324]] | [[María Andresa Casamayor]] | [[Zaragoza]] | 1720-11-30 | [[Zaragoza]] | 1780-10-23 | [[Ficheiro:María Andrea Casamayor (MUNCYT, Eulogia Merle)-extracto.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 102 | [[:d:Q6003445|Q6003445]] | [[María Blasco]] | [[Zaragoza]] | 1888 | [[Buenos Aires]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 103 | [[:d:Q6003633|Q6003633]] | [[María Domínguez Remón|María Domínguez]] | [[Pozuelo de Aragón]] | 1882-04-01 | [[Fuendejalón]] | 1936-09-07 | [[Ficheiro:María Domínguez Remón.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 104 | [[:d:Q6004047|Q6004047]] | [[María José Hernández]] | [[Zaragoza]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Maria Jose Hernandez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 105 | [[:d:Q6007760|Q6007760]] | [[María Ostalet Visiedo]] | [[Zaragoza]] | 1929-02-21 | [[Madrid]] | 1998-05-16 | |- | style='text-align:right'| 106 | [[:d:Q6010858|Q6010858]] | [[Mercedes Gallizo]] | [[Zaragoza]] | 1952-12-02 | | | |- | style='text-align:right'| 107 | [[:d:Q6060326|Q6060326]] | [[Paquita Escribano]] | [[Zaragoza]] | 1880 | [[Valencia]] | 1970 | [[Ficheiro:Paquita Escribano.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 108 | [[:d:Q6065524|Q6065524]] | [[Pascuala Perié]] | [[Nuez de Ebro]] | 1901 | [[Zaragoza]] | 1950 | |- | style='text-align:right'| 109 | [[:d:Q6066437|Q6066437]] | [[Patricia Almarcegui Elduayen]] | [[Zaragoza]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 110 | [[:d:Q6075750|Q6075750]] | [[Pilar Bayona López de Ansó]] | [[Zaragoza]] | 1897-09-16 | [[Zaragoza]] | 1979-12-13 | [[Ficheiro:PBayona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 111 | [[:d:Q6075752|Q6075752]] | [[Pilar Bayona Sarriá]] | [[Zaragoza]] | 1947-02-10 | | | |- | style='text-align:right'| 112 | [[:d:Q6075773|Q6075773]] | [[Pilar Coll]] | [[Fonz]] | 1929-01-30 | | 2012-09-15 | |- | style='text-align:right'| 113 | [[:d:Q6075820|Q6075820]] | [[Pilar Narvión]] | [[Alcañiz]] | 1922-03-30 | [[Madrid]] | 2013-07-07 | |- | style='text-align:right'| 114 | [[:d:Q6075822|Q6075822]] | [[Pilar Nasarre Ramón]] | [[Huesca]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 115 | [[:d:Q6075852|Q6075852]] | [[Pilar Salarrullana]] | [[Zaragoza]] | 1937-11-17 | [[Logroño]] | 2009-06-27 | |- | style='text-align:right'| 116 | [[:d:Q6084166|Q6084166]] | [[Preciosilla]] | [[Calatayud]] | 1893-06-07 | [[Madrid]] | 1952-11-12 | [[Ficheiro:Preciosilla en Mundo Gráfico.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 117 | [[:d:Q6093378|Q6093378]] | [[Purificación Tomás Vega]] | [[Oviedo]]<br/>[[Belmonte de San José]] | 1918-02-27 | [[Oviedo]] | 1990-11-10 | |- | style='text-align:right'| 118 | [[:d:Q6112196|Q6112196]] | [[Rosa María Artal]] | [[Zaragoza]] | 1949 | | | [[Ficheiro:Rosa-Maria-Artal-Marta-Jara EDIIMA20130427 0044 1 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 119 | [[:d:Q6119813|Q6119813]] | [[Sancha of Aragon]] | [[Jaca]] | 1045 | [[Santa Cruz de la Serós]] | 1097-08-16 | [[Ficheiro:Condesa Sancha de Aragón.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 120 | [[:d:Q6141735|Q6141735]] | [[Teodora Lamadrid]] | [[Zaragoza]] | 1820-11-26 | [[Madrid]] | 1896-04-21 | [[Ficheiro:Museo del Romanticismo - CE0068 - Teodora Lamadrid en Adriana Lecouvreur.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 121 | [[:d:Q6142504|Q6142504]] | [[Teresa Agüesca]] | [[Huesca]] | 1654 | | | |- | style='text-align:right'| 122 | [[:d:Q6142558|Q6142558]] | [[Teresa Garbí]] | [[Zaragoza]] | 1950 | | | [[Ficheiro:Garbi.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 123 | [[:d:Q6142585|Q6142585]] | [[Teresa María]] | [[Zaragoza]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 124 | [[:d:Q6298789|Q6298789]] | [[Ana Labordeta de Grandes]] | [[Zaragoza]]<br/>[[Teruel]] | 1965-08-19 | | | [[Ficheiro:ANA LABORDETA 2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 125 | [[:d:Q6390323|Q6390323]] | [[Asunción Delmás]] | [[Fuentes de Ebro]] | 1867 | [[Fuentes de Ebro]] | 1903 | |- | style='text-align:right'| 126 | [[:d:Q6429585|Q6429585]] | [[Encarnación Ferré]] | [[Monzón, Huesca|Monzón]] | 1944-10-04 | [[Zaragoza]] | 2022-10-19 | |- | style='text-align:right'| 127 | [[:d:Q6498906|Q6498906]] | [[Laura Folch]] | [[Zaragoza]] | 1990-04-21 | | | |- | style='text-align:right'| 128 | [[:d:Q6526660|Q6526660]] | [[Leonor López de Córdoba]] | [[Calatayud]] | 1360s | [[Córdoba, España|Córdoba]] | 1430-07 | |- | style='text-align:right'| 129 | [[:d:Q6689742|Q6689742]] | [[Lourdes Casanova]] | [[Fraga, Huesca|Fraga]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Lourdes Casanova, Lecturer for Corporate Management at INSEAD (6385211659).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 130 | [[:d:Q6774085|Q6774085]] | [[Marta Almajano]] | [[Zaragoza]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 131 | [[:d:Q6774120|Q6774120]] | [[Marta Gastón Menal]] | [[Huesca]] | 1973-02-02 | | | [[Ficheiro:(Marta Gastón). Premios Empresa. LaComarcaTeVe (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 132 | [[:d:Q6782063|Q6782063]] | [[Luisa Larraga Cacho]] | [[Zaragoza]] | 1970-12-10 | | | |- | style='text-align:right'| 133 | [[:d:Q6782133|Q6782133]] | [[María Teresa Villagrasa Pérez]] | [[Monzón, Huesca|Monzón]] | 1957-11-01 | | | |- | style='text-align:right'| 134 | [[:d:Q7069350|Q7069350]] | [[Elena Gallego Abad]] | [[Teruel]] | 1969-05-27 | | | [[Ficheiro:Elena Gallego.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 135 | [[:d:Q7294430|Q7294430]] | [[Raquel Carriedo-Tomas]] | [[Zaragoza]] | 1971-02-08 | | | |- | style='text-align:right'| 136 | [[:d:Q7367427|Q7367427]] | [[Rosario Ustáriz Borra]] | [[Echo (Q33244378)|Echo]] | 1927 | [[Jaca]] | 2009-08-28 | [[Ficheiro:Rosario Ustáriz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 137 | [[:d:Q8076937|Q8076937]] | [[Ángela Labordeta de Grandes]] | [[Teruel]] | 1967-08-10 | | | [[Ficheiro:Ángela Labordeta en la presentación de la candidatura de Primavera Europea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 138 | [[:d:Q8078199|Q8078199]] | [[Élian Périz]] | [[Huesca]] | 1984-04-01<br/>1984-01-04 | | | |- | style='text-align:right'| 139 | [[:d:Q8263136|Q8263136]] | [[Ava of Ribagorza]] | [[Ribagorza]] | 942 | | 11st century | [[Ficheiro:Ava of Ribagorza, Countess of Castile.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 140 | [[:d:Q8338678|Q8338678]] | [[Carmen Broto Buil]] | [[Guaso]] | 1922-04-09 | [[Barcelona]] | 1949-01-11 | |- | style='text-align:right'| 141 | [[:d:Q8338685|Q8338685]] | [[Carmen Gracia Tesán]] | [[La Puebla de Híjar]] | 1914-10-20 | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 2003-03-13 | |- | style='text-align:right'| 142 | [[:d:Q8338697|Q8338697]] | [[Carmen de Lirio]] | [[Zaragoza]] | 1923-10-31<br/>1926-10-31 | [[Barcelona]] | 2014-08-04 | |- | style='text-align:right'| 143 | [[:d:Q8963704|Q8963704]] | [[Gemma Royo]] | [[Zaragoza]] | 1975-03-20 | | | [[Ficheiro:Gemma Royo 01.PNG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 144 | [[:d:Q9010112|Q9010112]] | [[Itziar Miranda]] | [[Zaragoza]] | 1978-09-21 | | | [[Ficheiro:Itziar Miranda Vicente (Oct 2013), cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 145 | [[:d:Q9016435|Q9016435]] | [[Juliana Larena y Fenollé]] | [[Ejea de los Caballeros]] | 1790-02-16 | [[Zaragoza]] | 1835 | |- | style='text-align:right'| 146 | [[:d:Q9029914|Q9029914]] | [[María "La Jabalina"]] | [[Teruel]] | 1917-05-03 | [[Paterna]] | 1942-08-08 | [[Ficheiro:María Pérez Lacruz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 147 | [[:d:Q9030175|Q9030175]] | [[María Teresa Estevan Bolea]] | [[Huesca]] | 1936-10-26 | | | |- | style='text-align:right'| 148 | [[:d:Q9031702|Q9031702]] | [[Mercedes Serós]] | [[Zaragoza]] | 1900-04-10 | [[Barcelona]] | 1970-02-23 | [[Ficheiro:Mercedes Serós 1926.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 149 | [[:d:Q9051819|Q9051819]] | [[Ofelia de Aragón]] | [[Monastery of Piedra]]<br/>[[Cimballa]] | 1888<br/>1891<br/>1894 | [[Madrid]] | 1980<br/>1968 | [[Ficheiro:1922-03-12, La Novela Teatral, Jacinta Yagüe (Ofelia de Aragón), Tovar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 150 | [[:d:Q9074771|Q9074771]] | [[Saturnina Jassà i Fontcuberta]] | [[Calaceite]] | 1851-03-03 | [[Tortosa]] | 1936-10-13 | [[Ficheiro:SaturninaJassa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 151 | [[:d:Q9098427|Q9098427]] | [[Ángeles de Irisarri Pascual]] | [[Zaragoza]] | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 152 | [[:d:Q9396631|Q9396631]] | [[Nunilo]] | [[Huesca]] | | [[Córdoba, España|Córdoba]] | 851-10 | [[Ficheiro:Alquézar - relieve en la subida a la Colegiata.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 153 | [[:d:Q11068557|Q11068557]] | [[Paquita Garzón]] | [[Teruel]] | 1913 | [[Barcelona]] | 1999 | [[Ficheiro:Paquita Garzón.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 154 | [[:d:Q11172477|Q11172477]] | [[Lucía Gómez]] | [[Teruel]] | 1967-09-18 | | | |- | style='text-align:right'| 155 | [[:d:Q11689272|Q11689272]] | [[Lita Claver]] | [[Zaragoza]] | 1945-02-25 | | | |- | style='text-align:right'| 156 | [[:d:Q11802938|Q11802938]] | [[Paquita Domínguez]] | [[Huesca]] | 1912-04-01 | [[Madrid]] | 1994-08-29 | [[Ficheiro:Matrimonio Alvira Dominguez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 157 | [[:d:Q11912490|Q11912490]] | [[Carme Carretero i Romay]] | [[Zaragoza]] | 1959-06-28 | | | [[Ficheiro:Carme Carretero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 158 | [[:d:Q11917584|Q11917584]] | [[Dolores Gil de Pardo]] | [[Almonacid de la Sierra]] | 1842 | [[Zaragoza]] | 1884-09-22 | |- | style='text-align:right'| 159 | [[:d:Q11921021|Q11921021]] | [[Esther Mártires Franco Aliaga]] | [[Cubel]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 160 | [[:d:Q11935451|Q11935451]] | [[María Josefa Celaya i Armisen]] | [[Graus]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 161 | [[:d:Q11936558|Q11936558]] | [[Mercè Rivadulla i Gràcia]] | [[Ballobar]] | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 162 | [[:d:Q11939925|Q11939925]] | [[Palmira Pla Pechovierto]] | [[Cretas]] | 1914-03-31 | [[Castelló de la Plana]] | 2007-08-27 | |- | style='text-align:right'| 163 | [[:d:Q12182003|Q12182003]] | [[María Félix Torres]] | [[Albelda]] | 1907-08-25 | [[Madrid]] | 2001-01-12 | |- | style='text-align:right'| 164 | [[:d:Q12349362|Q12349362]] | [[Inés Gastón]] | [[Zaragoza]] | 1906-09-12 | | 1993-09-25 | |- | style='text-align:right'| 165 | [[:d:Q12383950|Q12383950]] | [[Aurora Marco]] | [[Noguera de Albarracín]] | 1948-02-01 | | | [[Ficheiro:Aurora Marco (AELG)-2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 166 | [[:d:Q12392949|Q12392949]] | [[Marisol Bueno]] | [[Zaragoza]] | 1948-11-30 | | | |- | style='text-align:right'| 167 | [[:d:Q12397668|Q12397668]] | [[Pilar Farjas]] | [[Samper de Calanda (Q24015040)|Samper de Calanda]] | 1959 | | | [[Ficheiro:Pilar Farjas, directora xeral de Saúde Pública.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 168 | [[:d:Q13048369|Q13048369]] | [[Ana Cris Vicén]] | [[Ansó]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 169 | [[:d:Q13048370|Q13048370]] | [[Ana Giménez]] | [[Huesca]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 170 | [[:d:Q13048617|Q13048617]] | [[Carmen Castán]] | [[Gabás]] | 1954 | | | [[Ficheiro:CarmenCastan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 171 | [[:d:Q13048620|Q13048620]] | [[Carmina Paraíso|Carmina Paraíso Santolaria]] | [[Huesca]] | 1959 | | | [[Ficheiro:Carmina Paraíso Santolaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 172 | [[:d:Q13048923|Q13048923]] | [[Elena Chazal]] | [[Somontano de Barbastro]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 173 | [[:d:Q13049001|Q13049001]] | [[Esther Lahoz]] | [[Pancrudo]] | 1963-05-02 | | | |- | style='text-align:right'| 174 | [[:d:Q13049209|Q13049209]] | [[Isabel Margarita Ferrandis d'Híxar i Castro-Pinós]] | [[Zaragoza]] | 1603-11-06 | | 1642-11-26 | |- | style='text-align:right'| 175 | [[:d:Q13049240|Q13049240]] | [[Juana Petronila Silva Fernández de Híjar y Pignatelli]] | [[Híjar]] | 1669-06-26<br/>1666 | | 1710-04-02<br/>1710 | |- | style='text-align:right'| 176 | [[:d:Q13049565|Q13049565]] | [[María Pilar Loscertales Baylín]] | [[Zaragoza]] | 1910-08-26 | | 1972-03-24 | |- | style='text-align:right'| 177 | [[:d:Q13049803|Q13049803]] | [[Paz Ríos Nasarre]] | [[Salas Altas]] | 1967 | | | [[Ficheiro:2018 Paz Rios.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 178 | [[:d:Q13050122|Q13050122]] | [[Sara Mora]] | [[Escatrón]] | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 179 | [[:d:Q13404129|Q13404129]] | [[María Jesús Burró]] | [[Albalate de Cinca]] | 1976-06-25 | [[Sabiñánigo]] | 2013-05-18 | [[Ficheiro:Maria Jesus Burró.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 180 | [[:d:Q13415146|Q13415146]] | [[Lita Cabellut]] | [[Sariñena]]<br/>[[Barcelona]] | 1961-10-24 | | | [[Ficheiro:LITA CABELLUT 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 181 | [[:d:Q14031783|Q14031783]] | [[Concepción Dueso Garcés]] | [[Huesca]] | 1967-10-27 | | | |- | style='text-align:right'| 182 | [[:d:Q14056266|Q14056266]] | [[Alodia]] | [[Huesca]] | | [[Córdoba, España|Córdoba]] | | [[Ficheiro:Alquézar - relieve en la subida a la Colegiata.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 183 | [[:d:Q14084661|Q14084661]] | [[Ana Alós López]] | [[Huesca]] | 1969-05-11 | | | [[Ficheiro:ANA ALOS.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 184 | [[:d:Q14084976|Q14084976]] | [[María Belén Ibarz Ibarz]] | [[Provincia de Huesca]] | 1968-10-17 | | | |- | style='text-align:right'| 185 | [[:d:Q14101640|Q14101640]] | [[Begoña Reina López]] | [[Zaragoza]] | 1971-03-14 | | | |- | style='text-align:right'| 186 | [[:d:Q14112005|Q14112005]] | [[Magdalena Godia Ibarz]] | [[Mequinensa|Mequinenza]] | 1953-07-05 | [[Lleida]] | 2021-08-07 | [[Ficheiro:Magda Godia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 187 | [[:d:Q14123370|Q14123370]] | [[Raquel Clemente Muñoz]] | [[Teruel]] | 1982-04-30 | | | |- | style='text-align:right'| 188 | [[:d:Q14948188|Q14948188]] | [[Carmen Andrés Añón]] | [[Calanda]] | 1964-10-19 | | | |- | style='text-align:right'| 189 | [[:d:Q15114586|Q15114586]] | [[María Delgado Nadal]] | [[Zaragoza]] | 1997-10-08 | | | [[Ficheiro:María Delgado 06.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 190 | [[:d:Q15235288|Q15235288]] | [[Carmen Solano Carreras]] | [[Peñalba]] | 1945-11-29 | | | |- | style='text-align:right'| 191 | [[:d:Q15617899|Q15617899]] | [[Aurora Bayona Sarriá]] | [[Zaragoza]] | 1947-02-10 | | | |- | style='text-align:right'| 192 | [[:d:Q15993795|Q15993795]] | [[María Josefa Yzuel Giménez]] | [[Jaca]] | 1940 | | | |- | style='text-align:right'| 193 | [[:d:Q16187828|Q16187828]] | [[Carme Casas Godessart]] | [[Alcalá de Gurrea]] | 1921-04-25 | [[Tarragona]] | 2013-11-26 | |- | style='text-align:right'| 194 | [[:d:Q16189814|Q16189814]] | [[Carme Contreras i Verdiales]] | [[Zaragoza]] | 1932-10-04 | | 2020-07-06 | |- | style='text-align:right'| 195 | [[:d:Q16190233|Q16190233]] | [[Maria Eugènia Cuenca]] | [[Calatayud]] | 1947-11-20 | | | |- | style='text-align:right'| 196 | [[:d:Q16202637|Q16202637]] | [[Carmen Magallón]] | [[Alcañiz]] | 1951-12-28 | | | [[Ficheiro:Carmen Magallón Portolés en la mesa sobre Violencia de Género.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 197 | [[:d:Q16226518|Q16226518]] | [[Silvia Meseguer]] | [[Alcañiz]] | 1989-03-12 | | | [[Ficheiro:Silvia Meseguer 20191311.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 198 | [[:d:Q16334674|Q16334674]] | [[Maribel Forcadas Berdusán]] | [[Uncastillo]] | 1949-06-04 | [[Getxo]] | 2012-06-14 | |- | style='text-align:right'| 199 | [[:d:Q16553666|Q16553666]] | [[Cristina Espejo]] | [[Monzón, Huesca|Monzón]] | 1994-10-13 | | | |- | style='text-align:right'| 200 | [[:d:Q16559862|Q16559862]] | [[Ana Millán Gasca]] | [[Zaragoza]] | 1964-04-09 | | | |- | style='text-align:right'| 201 | [[:d:Q16765358|Q16765358]] | [[Milagros Pérez Oliva]] | [[Eriste]] | 1955 | | | [[Ficheiro:Milagros Pérez Oliva.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 202 | [[:d:Q17034549|Q17034549]] | [[Margarita Nuez Farnos]] | [[Foz-Calanda]] | 1940 | | | [[Ficheiro:Margarita Nuez Farnos creu de Sant Jordi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 203 | [[:d:Q17044760|Q17044760]] | [[Begoña Floria Eseberri]] | [[Zaragoza]] | 1969-08-19 | | | |- | style='text-align:right'| 204 | [[:d:Q17278944|Q17278944]] | [[María Ángeles Leciñena Esteban]] | [[Zaragoza]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 205 | [[:d:Q17301771|Q17301771]] | [[Carme Parreño i Gibert]] | [[Zaragoza]] | 1856 | [[Barcelona]] | 1924-01-15 | [[Ficheiro:Carme Parreño i Gibert (1907).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 206 | [[:d:Q17496308|Q17496308]] | [[Concepción Gimeno de Flaquer]] | [[Alcañiz]] | 1850-12-11 | [[Buenos Aires]] | 1919 | [[Ficheiro:Concepción Gimeno de Flaquer, en Feminal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 207 | [[:d:Q17563522|Q17563522]] | [[Susana Sumelzo Jordán]] | [[Zaragoza]] | 1969-12-22 | | | [[Ficheiro:Susana Sumelzo (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 208 | [[:d:Q18286322|Q18286322]] | [[Yolanda Polo Redondo]] | [[Zaragoza]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 209 | [[:d:Q18416349|Q18416349]] | [[María del Pilar Sinués]] | [[Zaragoza]] | 1835-12-19 | [[Madrid]] | 1893-11-20 | [[Ficheiro:Vallejo-Retrato de María del Pilar Sinues y Navarro (1858; cropped 2023).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 210 | [[:d:Q18696665|Q18696665]] | [[Mamen Moreu]] | [[Huesca]] | 1985-02-22 | | | [[Ficheiro:Resaca a València - 19.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 211 | [[:d:Q18696721|Q18696721]] | [[Elisenda Pipió Gelabert]] | [[Fayón]] | 1951-06-17 | | | [[Ficheiro:Elisenda Pipió.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 212 | [[:d:Q18748483|Q18748483]] | [[Luz Gabás]] | [[Monzón, Huesca|Monzón]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Luz Gabás Escritora 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 213 | [[:d:Q19301046|Q19301046]] | [[Mari Pau Huguet]] | [[Estopiñán del Castillo]] | 1963-08-11 | | | [[Ficheiro:20220427 TV3 MariPauHuguetSubias.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 214 | [[:d:Q19766268|Q19766268]] | [[María Antonia Zorraquino]] | [[Zaragoza]] | 1904-03-29 | [[Zaragoza]] | 1993-11-22 | |- | style='text-align:right'| 215 | [[:d:Q19824848|Q19824848]] | [[Rosa María Aranda]] | [[Zaragoza]] | 1920-01-23 | [[Zaragoza]] | 2005-09-21 | |- | style='text-align:right'| 216 | [[:d:Q19892554|Q19892554]] | [[Encarnación Fuyola]] | [[Huesca]] | 1907-09-03 | [[Cidade de México]] | 1982-12-08 | |- | style='text-align:right'| 217 | [[:d:Q19997744|Q19997744]] | [[Almerinda Soler di Franco]] | [[Zaragoza]] | 1857 | [[Donostia]] | 1930-10-17 | [[Ficheiro:Almerinda Soler di Franco (1889).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 218 | [[:d:Q19997763|Q19997763]] | [[Ana Canalias Mestres]] | [[Magallón]] | 1886 | [[Molins de Rei]] | 1934 | [[Ficheiro:Anna Canalias i Mestres.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 219 | [[:d:Q20003334|Q20003334]] | [[Janet Sanz Cid]] | [[Tamarit de Llitera|Tamarite de Litera]] | 1984-04-16 | | | [[Ficheiro:REG AJB Janet Sanz Cid FOTO.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 220 | [[:d:Q20004976|Q20004976]] | [[Justa Goicoechea i Mayayo]] | [[Mallén]] | 1896-09-04 | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1973-11-23 | [[Ficheiro:Justa Goicoechea i Mayayo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 221 | [[:d:Q20005737|Q20005737]] | [[María Mateo Bruna]] | [[Torrijo del Campo]] | 1902-01-12 | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | 1992-07-22 | |- | style='text-align:right'| 222 | [[:d:Q20005885|Q20005885]] | [[Matilde de Lerma]] | [[Borja, Zaragoza|Borja]] | 1875-09-12 | | 1956-02-16 | [[Ficheiro:Matilde de Lerma, de Franzen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 223 | [[:d:Q20005914|Q20005914]] | [[Mercè Ibarz]] | [[Zaidín]] | 1954-09-23 | | | [[Ficheiro:Mercè Ibarz La setmana del Llibre en català.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 224 | [[:d:Q20006070|Q20006070]] | [[Neus Espresate i Xirau]] | [[Canfranc]] | 1934-01-05 | [[Cidade de México]] | 2017-02-21 | |- | style='text-align:right'| 225 | [[:d:Q20018092|Q20018092]] | [[Pilar Aranda Ramírez]] | [[Zaragoza]] | 1958-12-14 | | | [[Ficheiro:Pilar Aranda Ramírez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 226 | [[:d:Q20089112|Q20089112]] | [[Montserrat Ballarín]] | [[Huesca]] | 1968-06-04 | | | [[Ficheiro:(Montserrat Ballarín) By-line PEPA ALVAREZ. 7M0A6538 (49548136888) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 227 | [[:d:Q20604088|Q20604088]] | [[María Agustín]] | [[Zaragoza]] | 1784-04-13 | [[Zaragoza]] | 1831-11-22 | [[Ficheiro:María Agustín.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 228 | [[:d:Q20604165|Q20604165]] | [[María Victoria Broto]] | [[Guaso]] | 1956-01-10 | | | [[Ficheiro:La Comarca.tv - María Victoria Broto visita el Albergue de Cretas (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 229 | [[:d:Q20604375|Q20604375]] | [[Marta Marín Bráviz]] | [[Echo (Q33244378)|Echo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 230 | [[:d:Q20876190|Q20876190]] | [[Mònica Lafuente de la Torre]] | [[Huesca]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 231 | [[:d:Q20908838|Q20908838]] | [[Pilar Alegría]] | [[La Zaida]] | 1977-11-01 | | | [[Ficheiro:Pilar Alegría 2023 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 232 | [[:d:Q21001249|Q21001249]] | [[Magdalena Grau Sanjuán]] | [[Alcañiz]] | 1884 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 233 | [[:d:Q21001731|Q21001731]] | [[Andrea del Río]] | [[Zaragoza]] | 1991-06-21 | | | |- | style='text-align:right'| 234 | [[:d:Q21018976|Q21018976]] | [[Lluïsa Moret]] | [[Barbastro]] | 1965 | | | [[Ficheiro:Lluïsa Moret a l'acte de presentació de la seva candidatura a l'alcaldia (2015).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 235 | [[:d:Q21077309|Q21077309]] | [[Cándida Gimeno Gargallo]] | [[Zaragoza]] | 1875-09-14 | [[Madrid]] | 1932-09 | |- | style='text-align:right'| 236 | [[:d:Q21089358|Q21089358]] | [[Susana Gaspar]] | [[Zaragoza]] | 1974-08-09 | | | [[Ficheiro:Susana Gaspar 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 237 | [[:d:Q21198563|Q21198563]] | [[Josefa Bayeu]] | [[Zaragoza]] | 1747 | [[Madrid]] | 1812-06-30 | [[Ficheiro:Francisco de Goya y Lucientes - Josefa Bayeu - WGA10157.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 238 | [[:d:Q21349328|Q21349328]] | [[Ainhoa Aldanondo]] | [[Zaragoza]] | 1981-09-16 | | | [[Ficheiro:Ainhoa.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 239 | [[:d:Q21405836|Q21405836]] | [[Pilar Citoler]] | [[Zaragoza]] | 1937 | | | [[Ficheiro:Pilar Citoler.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 240 | [[:d:Q21479839|Q21479839]] | [[Marina Bravo Sobrino]] | [[Zaragoza]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 241 | [[:d:Q21508021|Q21508021]] | [[Pilar Catalán]] | [[Zaragoza]] | 1958 | | | [[Ficheiro:Pilar Catalán (cropped).tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 242 | [[:d:Q21578722|Q21578722]] | [[Fidela Gardeta]] | [[Huesca]]<br/>[[Madrid]] | 1876-01-31 | [[Huesca]] | 1922-10-18 | [[Ficheiro:Fidela Gardeta -.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 243 | [[:d:Q21578774|Q21578774]] | [[Carmen Serna Montalvo]] | [[La Puebla de Híjar]] | 1924-07-15 | | | |- | style='text-align:right'| 244 | [[:d:Q21579287|Q21579287]] | [[Pilarín Andrés]] | [[Zaragoza]] | 1921-01-10 | [[Zaragoza]] | 2006-12-28 | |- | style='text-align:right'| 245 | [[:d:Q21580264|Q21580264]] | [[Joaquina Zamora Sarrate]] | [[Zaragoza]] | 1898-05-26 | [[Zaragoza]] | 1999-08-02 | |- | style='text-align:right'| 246 | [[:d:Q21582270|Q21582270]] | [[Ada Liberio]] | [[Zaragoza]] | 1974-08-10 | | | [[Ficheiro:Ada Liberio 1990 Barcelona.PNG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 247 | [[:d:Q21591086|Q21591086]] | [[Arantxa Argüelles]] | [[Zaragoza]] | 1970-11-01 | | | |- | style='text-align:right'| 248 | [[:d:Q21591162|Q21591162]] | [[Luisa Gavasa]] | [[Zaragoza]] | 1951-04-08<br/>1951 | | | [[Ficheiro:Goyas 2024 - Luisa Gavasa (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 249 | [[:d:Q21591164|Q21591164]] | [[Ángela Abós Ballarín]] | [[Benás]] | 1934-10-01 | [[Jaca]] | 2022-07-16 | [[Ficheiro:Biblioteca Hypatia de Alejandría. Entrega de la Certificación AENOR Norma (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 250 | [[:d:Q21591229|Q21591229]] | [[Martina Bescós García]] | [[Zaragoza]] | 1912-04-09 | [[Zaragoza]] | 2008-04-16 | |- | style='text-align:right'| 251 | [[:d:Q21591326|Q21591326]] | [[Sara Maynar Escanilla]] | [[Zaragoza]] | 1906 | [[Burbáguena]] | 1986 | |- | style='text-align:right'| 252 | [[:d:Q21613806|Q21613806]] | [[Julieta Always]] | [[Barbastro]] | 1899-01-09 | [[Barbastro]] | 1979-02-26 | |- | style='text-align:right'| 253 | [[:d:Q21759022|Q21759022]] | [[Francisca Millán Serrano]] | [[Tobed]] | 1931-02-02 | [[Zaragoza]] | 1991-08-29 | |- | style='text-align:right'| 254 | [[:d:Q21779007|Q21779007]] | [[María Sánchez Arbós]] | [[Huesca]] | 1889-10-31 | [[Madrid]] | 1976-08-15 | |- | style='text-align:right'| 255 | [[:d:Q21844790|Q21844790]] | [[Maria Jesús de Solà Yuste]] | [[Huesca]] | 1922-03-17 | [[Barcelona]] | 2013-04-09 | |- | style='text-align:right'| 256 | [[:d:Q22278791|Q22278791]] | [[Bárbara Latorre]] | [[Zaragoza]] | 1993-03-14 | | | [[Ficheiro:2019-05-17 Fußball, Frauen, UEFA Women's Champions League, Olympique Lyonnais - FC Barcelona StP 0840 LR10 by Stepro (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 257 | [[:d:Q22968520|Q22968520]] | [[Teresa Sesé]] | [[Broto]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 258 | [[:d:Q23411101|Q23411101]] | [[Amparo Bella]] | [[Fuentes Claras]] | 1961 | | | [[Ficheiro:(Amparo Bella) En PODEMOS tenemos un compromiso con la Cultura (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 259 | [[:d:Q23571930|Q23571930]] | [[María Luisa de la Riva y Callol-Muñoz]] | [[Zaragoza]] | 1865-04-04 | [[Madrid]] | 1928-09-22 | [[Ficheiro:María Luisa de la Riva.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 260 | [[:d:Q23695720|Q23695720]] | [[María Jesús Fernández Ruiz]] | [[Zaragoza]] | 1960-08-22 | | | |- | style='text-align:right'| 261 | [[:d:Q23705180|Q23705180]] | [[María Pilar Salvo Salanova]] | [[Sos del Rey Católico]] | 1935 | | | |- | style='text-align:right'| 262 | [[:d:Q23759394|Q23759394]] | [[María Jesús Ibáñez]] | [[Ateca]] | 1941-06-01 | [[Zaragoza]] | 1985-09-04 | |- | style='text-align:right'| 263 | [[:d:Q23815902|Q23815902]] | [[Dolores Gassós]] | [[Barbastro]] | 1952 | | | [[Ficheiro:Dolores Gassos.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 264 | [[:d:Q23907270|Q23907270]] | [[Andrea Ropero]] | [[Binaced]] | 1983-07-06 | | | [[Ficheiro:Andrea Ropero 2018 JCyL (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 265 | [[:d:Q23907430|Q23907430]] | [[Rosa Fontana]] | [[Zaragoza]] | 1938-01-21 | | | [[Ficheiro:Rosa Fontana - Upld 23-04-16.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 266 | [[:d:Q24022132|Q24022132]] | [[Begoña Blasco Laffón]] | [[Teruel]] | 1960-04-30 | | | [[Ficheiro:Begoña Blasco 1975.PNG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 267 | [[:d:Q24036115|Q24036115]] | [[Àurea Cuadrado Castillón]] | [[Ontiñena]] | 1894-08-23 | [[Mallorca]] | 1969-12-18 | |- | style='text-align:right'| 268 | [[:d:Q24056314|Q24056314]] | [[Yaiza Martin Abello]] | [[Zaragoza]] | 1986-10-01 | | | |- | style='text-align:right'| 269 | [[:d:Q24174942|Q24174942]] | [[Victoria Argota]] | [[Zaragoza]] | 1884-12-23 | [[Cidade de México]] | 1959-01-06 | [[Ficheiro:1919-05-04, La Novela Teatral, Victoria Argota,Tovar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 270 | [[:d:Q24199857|Q24199857]] | [[Pilar de Vicente-Gella]] | [[Zaragoza]] | 1942-04-23 | [[Madrid]] | 2016-04-30 | [[Ficheiro:Pvgretiro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 271 | [[:d:Q24572168|Q24572168]] | [[Patri Vergara]] | [[Embid de Ariza]] | 1955 | | | [[Ficheiro:Patri Vergara.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 272 | [[:d:Q24933384|Q24933384]] | [[Juana Millán]] | [[Zaragoza]] | 16th century | [[Zaragoza]] | 1550-08-08 | |- | style='text-align:right'| 273 | [[:d:Q24944159|Q24944159]] | [[Celsa Agniel de Fonfrede y Blázquez-Dávila]] | [[Ateca]] | 1851-05-20 | [[Sevilla]] | 1929-03-20 | |- | style='text-align:right'| 274 | [[:d:Q24960441|Q24960441]] | [[Mapi Rivera]] | [[Huesca]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 275 | [[:d:Q25081838|Q25081838]] | [[Emma Buj]] | [[Teruel]] | 1972-05-10 | | | [[Ficheiro:EMMA BUJ 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 276 | [[:d:Q25409784|Q25409784]] | [[Nati Cañada]] | [[Oliete]] | 1942<br/>1946 | | | |- | style='text-align:right'| 277 | [[:d:Q25619914|Q25619914]] | [[Teresa Ladrero]] | [[Ejea de los Caballeros]] | 1978-08-24 | | | [[Ficheiro:Teresa Ladrero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 278 | [[:d:Q26235009|Q26235009]] | [[Laura Pastor Collado]] | [[Cantavieja]] | 1934 | [[Valencia]] | 2019-09-11 | |- | style='text-align:right'| 279 | [[:d:Q26789980|Q26789980]] | [[Begoña García Grau]] | [[Zaragoza]] | 1995-07-19 | | | [[Ficheiro:Begoña García Grau Rio2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 280 | [[:d:Q26838555|Q26838555]] | [[María Pilar León Cebrián]] | [[Zaragoza]] | 1995-06-13 | | | [[Ficheiro:Ada Colau rep les jugadores del Barça femení després de proclamar-se campiones d’Europa 14 (cropped - León).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 281 | [[:d:Q26896904|Q26896904]] | [[Antonia Vicente]] | [[Zaragoza]] | 1979-08-30 | | | |- | style='text-align:right'| 282 | [[:d:Q27057996|Q27057996]] | [[Pilar Lucrecia Cordón]] | [[Zaragoza]] | 1973-03-04 | | | |- | style='text-align:right'| 283 | [[:d:Q27657526|Q27657526]] | [[María Langarita]] | [[Zaragoza]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 284 | [[:d:Q27755599|Q27755599]] | [[Pilar Cortés Bureta]] | [[Fuentes de Jiloca]] | 1964-12-01 | | | [[Ficheiro:Pilar Cortés Bureta (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 285 | [[:d:Q27755804|Q27755804]] | [[María del Carmen González Guinda]] | [[Mora de Rubielos]] | 1961-01-28 | | | |- | style='text-align:right'| 286 | [[:d:Q27982951|Q27982951]] | [[María José Magaña Clemente]] | [[Binéfar]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Maria José Magaña.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 287 | [[:d:Q27999286|Q27999286]] | [[Begoña Nasarre Oliva]] | [[Huesca]] | 1978-07-19 | | | [[Ficheiro:20230321 MociondeCensura (Begoña Nasarre).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 288 | [[:d:Q28015683|Q28015683]] | [[Pilar Serra]] | [[Zaragoza]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Pilar Serra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 289 | [[:d:Q28088174|Q28088174]] | [[Majo Sánchez Alayeto]] | [[Zaragoza]] | 1984-06-20 | | | [[Ficheiro:Majo Alayeto 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 290 | [[:d:Q28088190|Q28088190]] | [[María Pilar Sánchez Alayeto]] | [[Zaragoza]] | 1984-06-20 | | | [[Ficheiro:Mapi S. Alayeto 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 291 | [[:d:Q28104990|Q28104990]] | [[Carmen Pobo Sánchez]] | [[Cella, Teruel|Cella]] | 1960-07-08 | | | |- | style='text-align:right'| 292 | [[:d:Q28104991|Q28104991]] | [[María Perla Borao Aguirre]] | [[Zaragoza]] | 1955-06-02 | | | |- | style='text-align:right'| 293 | [[:d:Q28663032|Q28663032]] | [[Araceli Herrero]] | [[Zaragoza]] | 1924-06-29 | | 2017-10-10 | |- | style='text-align:right'| 294 | [[:d:Q28708104|Q28708104]] | [[María Campillo Guajardo]] | [[Alhama de Aragón]] | 1953-04-09 | | | [[Ficheiro:Nou jurat del Premi Sant Jordi 180926 3231 dc (43241875280) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 295 | [[:d:Q28735491|Q28735491]] | [[Jenara Vicenta Arnal Yarza]] | [[Zaragoza]] | 1902-09-19 | [[Madrid]] | 1960-05-27 | |- | style='text-align:right'| 296 | [[:d:Q28766643|Q28766643]] | [[Azucena Bardají]] | [[Barbastro]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 297 | [[:d:Q29054477|Q29054477]] | [[Benita Gil]] | [[La Ginebrosa]] | 1913-01-14 | [[Praga]] | 2015-07-26 | |- | style='text-align:right'| 298 | [[:d:Q29530848|Q29530848]] | [[Esther Borao]] | [[Gallur]] | 1988-01-14 | | | [[Ficheiro:Esther Borao.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 299 | [[:d:Q29819207|Q29819207]] | [[Ana Beltrán]] | [[Zaragoza]] | 1966-01-16 | | | [[Ficheiro:Ana Beltrán en un mitin en Arganzuela - 40712351043 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 300 | [[:d:Q30077879|Q30077879]] | [[Nuria Mallada]] | [[Zaragoza]] | 1991-11-02 | | | |- | style='text-align:right'| 301 | [[:d:Q30560339|Q30560339]] | [[Carmen Gutiérrez]] | [[Zaragoza]] | 1969-11-03 | | | [[Ficheiro:Carmen Gutiérrez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 302 | [[:d:Q30727902|Q30727902]] | [[Violeta Barba]] | [[Zaragoza]] | 1987-10-25 | | | [[Ficheiro:(Violeta Barba) Violeta Barba exige verdad, justicia y reparación en el Día de la República (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 303 | [[:d:Q30784449|Q30784449]] | [[Ángela Cenarro Lagunas]] | [[Zaragoza]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 304 | [[:d:Q31761601|Q31761601]] | [[Celia Marcén]] | [[Zaragoza]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 305 | [[:d:Q31761603|Q31761603]] | [[María Teresa Gargallo]] | [[Zaragoza]] | 1969-10-15 | | | |- | style='text-align:right'| 306 | [[:d:Q33109993|Q33109993]] | [[Rocío Torcal]] | [[Zaragoza]] | 1994 | | | [[Ficheiro:Rocío Torcal representa al Movistar Estudiantes de Baloncesto Femenino en la celebración de su ascenso a primera en el Ayuntamiento de Madrid.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 307 | [[:d:Q34059760|Q34059760]] | [[Emilia Iglesias]] | [[Zaragoza]] | 1885 | [[Madrid]] | 1968 | [[Ficheiro:Emilia Iglesia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 308 | [[:d:Q35027828|Q35027828]] | [[Áurea Javierre Mur]] | [[Teruel]] | 1898-08-24 | [[Madrid]] | 1980-03-13 | [[Ficheiro:Imagen de Áurea Lucinda Javierre Mur.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 309 | [[:d:Q37830546|Q37830546]] | [[Carmen Claver]] | [[Huesca]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 310 | [[:d:Q38826347|Q38826347]] | [[Gregoria Ferrer]] | [[Zaragoza]] | 1963-06-04 | | | |- | style='text-align:right'| 311 | [[:d:Q41912510|Q41912510]] | [[Noelia Ferruz]] | [[Zaragoza]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 312 | [[:d:Q42567021|Q42567021]] | [[Narbona Dacal]] | [[Cenarbe]] | 15th century | [[Zaragoza]] | 1498-02-12 | |- | style='text-align:right'| 313 | [[:d:Q42841171|Q42841171]] | [[Nerea Irigoyen]] | [[Zaragoza]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 314 | [[:d:Q42897117|Q42897117]] | [[Irene Vallejo Moreu]] | [[Zaragoza]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Irene Vallejo Moreu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 315 | [[:d:Q43087561|Q43087561]] | [[Sylvia Marx]] | [[Zaragoza]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Sylvia Marx, Firma de Libros FNAC 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 316 | [[:d:Q44098697|Q44098697]] | [[Julia Peguero Sanz]] | [[Zaragoza]] | 1880 | [[Madrid]] | 1978-12-04 | [[Ficheiro:1921-05-26, El Mundo, Julia Peguero de Trallero (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 317 | [[:d:Q44212932|Q44212932]] | [[Ana Cristina Guarinos López]] | [[Zaragoza]] | 1969-06-03 | | | [[Ficheiro:Ana Guarinos, 2023 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 318 | [[:d:Q45730752|Q45730752]] | [[María Cardarelly]] | [[Zaragoza]] | 1845 | [[Madrid]] | 1920 | [[Ficheiro:María Carderelly ca 1867 por Eliseo Segond.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 319 | [[:d:Q46318000|Q46318000]] | [[Dolores Romero Arano]] | [[Terriente]] | 1853 | [[Madrid]] | 1936-12-15 | [[Ficheiro:1916-07-03, La Ilustración Artística, Madrid.—El hospital de San Francisco de Paula para jornaleros (cropped) Dolores Romero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 320 | [[:d:Q47282737|Q47282737]] | [[Aurora Perea Mené]] | [[Bielsa]] | 1910 | [[Buenos Aires]] | 1969 | |- | style='text-align:right'| 321 | [[:d:Q47332216|Q47332216]] | [[Sabina Puértolas]] | [[Zaragoza]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Sabina Puértolas (born 1973) in the video 'Il viaggio a Reims (2017–18) - Reportaje'.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 322 | [[:d:Q47485785|Q47485785]] | [[Pilar Ulzurrun de Asanza y Peralta]] | [[Zaragoza]] | 1785 | [[Madrid]] | 1824-12-21 | [[Ficheiro:José ribelles-retrato de pilar ulzurrun.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 323 | [[:d:Q47522994|Q47522994]] | [[Encarna Samitier]] | [[Barbastro]] | 1959 | | | [[Ficheiro:Encarna Samitier Laín.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 324 | [[:d:Q48225560|Q48225560]] | [[Pilar Pérez Subías]] | [[Quinto, Zaragoza|Quinto]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 325 | [[:d:Q50190338|Q50190338]] | [[Teresa Madasú]] | [[Zaragoza]] | 1848-05-13 | [[Madrid]] | 1917-03-11 | |- | style='text-align:right'| 326 | [[:d:Q50220710|Q50220710]] | [[María de los Dolores Peinador Narvión]] | [[Calatayud]] | 1819-05-13 | [[Madrid]] | 1894-08-12 | |- | style='text-align:right'| 327 | [[:d:Q50383317|Q50383317]] | [[Pilar Civeira]] | [[Zaragoza]] | 1952-08-26 | | | [[Ficheiro:Pciveira.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 328 | [[:d:Q50384440|Q50384440]] | [[María Luisa Oliveros Rives]] | [[Zaragoza]] | 1912 | [[Lucena, Andalucía|Lucena]] | 2003-11-23 | |- | style='text-align:right'| 329 | [[:d:Q50425701|Q50425701]] | [[Pilar Mañas Brugat]] | [[Zaragoza]] | 1975-07-24 | | | [[Ficheiro:Pilar Mañas - Toma de Posesion1 ago2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 330 | [[:d:Q50918620|Q50918620]] | [[María Rosario Lucas Pellicer]] | [[Monreal del Campo]] | 1938<br/>1937 | [[Madrid]] | 2004-04-26<br/>2004-04-27 | |- | style='text-align:right'| 331 | [[:d:Q51008616|Q51008616]] | [[Ana María Arellano]] | [[Zaragoza]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 332 | [[:d:Q51388550|Q51388550]] | [[Andrea Casasnovas]] | [[Zaragoza]] | 1987-08-27 | | | |- | style='text-align:right'| 333 | [[:d:Q51788444|Q51788444]] | [[María Paz Monserrat]] | [[Zaragoza]] | 1956-01-24 | [[Zaragoza]] | 2015-11-29 | |- | style='text-align:right'| 334 | [[:d:Q52005725|Q52005725]] | [[Sara Giménez Giménez]] | [[Huesca]] | 1977-01-19 | | | [[Ficheiro:Sara Gimenez (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 335 | [[:d:Q52145936|Q52145936]] | [[María del Carmen Toro Martín]] | [[Monzón, Huesca|Monzón]] | 1953-03-31 | | | |- | style='text-align:right'| 336 | [[:d:Q52271507|Q52271507]] | [[María Manuela Pignatelli de Aragón y Gonzaga]] | [[Fuentes de Ebro]] | 1753-12-25 | [[Madrid]] | 1816-11-06 | [[Ficheiro:1896, Doña María Manuela Pignatelli de Aragón y Gonzaga, duquesa de Villahermosa, tomo II, Dujardin (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 337 | [[:d:Q52526326|Q52526326]] | [[Manola Brunet]] | [[Cariñena]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 338 | [[:d:Q53548339|Q53548339]] | [[Blanca Catalán de Ocón|Blanca Catalán de Ocón y Gayolá]] | [[Calatayud]] | 1860-08-22 | [[Vitoria]] | 1904-03-17 | [[Ficheiro:Blanca Catalán de Ocón y Gayolá.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 339 | [[:d:Q53548350|Q53548350]] | [[Clotilde Catalán de Ocón y Gayolá]] | [[Calatayud]] | 1863-03-01 | [[Barcelona]] | 1946-05-12 | [[Ficheiro:1897-03-20, Miscelánea Turolense, Clotilde Catalán de Ocón.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 340 | [[:d:Q54869309|Q54869309]] | [[Marta Quintín]] | [[Zaragoza]] | 1989-06-06 | | | [[Ficheiro:Marta Quintín 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 341 | [[:d:Q54935492|Q54935492]] | [[Vicky Calavia]] | [[Zaragoza]] | 1971-11-10 | | | |- | style='text-align:right'| 342 | [[:d:Q55121638|Q55121638]] | [[Margarita Martín]] | [[Zaragoza]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 343 | [[:d:Q55186319|Q55186319]] | [[Clara Sanchis]] | [[Provincia de Teruel]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 344 | [[:d:Q55214868|Q55214868]] | [[Dolores Cabrera Heredia]] | [[Tamarit de Llitera|Tamarite de Litera]] | 1828-09-15 | [[Zaragoza]] | 1899-12-01 | [[Ficheiro:Dolores Cabrera Heredia (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 345 | [[:d:Q55687905|Q55687905]] | [[María Pilar Burges]] | [[Zaragoza]] | 1928 | | 2008 | |- | style='text-align:right'| 346 | [[:d:Q55938210|Q55938210]] | [[Pilar Utrilla Miranda]] | [[Graus]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 347 | [[:d:Q55946091|Q55946091]] | [[María Isabel Falcón]] | [[Zaragoza]] | 1937<br/>1936-08 | [[Barcelona]] | 2017-07-10 | |- | style='text-align:right'| 348 | [[:d:Q56000707|Q56000707]] | [[Carmen Orcastegui]] | [[Zaragoza]] | 1945 | [[Zaragoza]] | 1998-02-23 | |- | style='text-align:right'| 349 | [[:d:Q56233450|Q56233450]] | [[Clara Cuesta]] | [[Zaragoza]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 350 | [[:d:Q56417186|Q56417186]] | [[Sara Fernández]] | [[Jaca]]<br/>[[Zaragoza]] | 1971-03-29 | | | |- | style='text-align:right'| 351 | [[:d:Q57238670|Q57238670]] | [[Nunilo Cremades]] | [[Barbastro]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 352 | [[:d:Q57530092|Q57530092]] | [[Marta Navarro]] | [[Zaragoza]] | 1942-07-29 | | | [[Ficheiro:Marta Navarro.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 353 | [[:d:Q57584378|Q57584378]] | [[Elisa Garrido]] | [[Magallón]] | 1909-06-14 | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | 1990-03-19 | |- | style='text-align:right'| 354 | [[:d:Q57621586|Q57621586]] | [[Manuela Camas y de las Heras]] | [[Castejón de Alarba]] | 18th century | | | [[Ficheiro:Francisco de Goya y Lucientes - Portrait of the Wife of Juan Agustín Ceán Bermúdez - WGA9993.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 355 | [[:d:Q57902171|Q57902171]] | [[Judith Prat]] | [[Altorricón]] | 1973-10-22 | | | [[Ficheiro:Judith 021 OK.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 356 | [[:d:Q58468087|Q58468087]] | [[Laia Alegret]] | [[Huesca]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Laia Alegret - oct 2015.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 357 | [[:d:Q59348292|Q59348292]] | [[Maru Díaz]] | [[Tarazona]] | 1990-04-30 | | | [[Ficheiro:Maru Díaz. Podemos Aragón. 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 358 | [[:d:Q59773558|Q59773558]] | [[Teresa Ramón]] | [[Lupiñén]] | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 359 | [[:d:Q59939380|Q59939380]] | [[Patricia Arbues]] | [[Jaca]] | 1993-03-02 | | | |- | style='text-align:right'| 360 | [[:d:Q60180378|Q60180378]] | [[Eva Balaguer-Cortés López]] | [[Zaragoza]] | 1965-04-01 | | | [[Ficheiro:Eva Balaguer-Cortés.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 361 | [[:d:Q60580739|Q60580739]] | [[Laura Riñón Sirera]] | [[Zaragoza]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 362 | [[:d:Q60669141|Q60669141]] | [[Begoña Oro]] | [[Zaragoza]] | | | | |- | style='text-align:right'| 363 | [[:d:Q60710728|Q60710728]] | [[ایسابل پنیا]] | [[Zaragoza]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Premios Goya 2019 - Isabel Peña.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 364 | [[:d:Q60828141|Q60828141]] | [[Ana Palacios]] | [[Zaragoza]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Ana Palacios.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 365 | [[:d:Q60967676|Q60967676]] | [[Azucena Gracia Royo]] | [[Zaragoza]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 366 | [[:d:Q60967680|Q60967680]] | [[María Jesús Lázaro]] | [[Zaragoza]] | 1967-02-27 | | | |- | style='text-align:right'| 367 | [[:d:Q60967694|Q60967694]] | [[Concepción Gimeno]] | [[Aladrén]] | 1962 | | | [[Ficheiro:Gimeno Floría.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 368 | [[:d:Q61612703|Q61612703]] | [[María Isabel Álvaro Zamora]] | [[Zaragoza]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 369 | [[:d:Q61678660|Q61678660]] | [[Isabel Clarisa Millán García]] | [[Calatayud]] | 1910-02-18 | [[Madrid]] | 1990-06-14 | [[Ficheiro:Museo Arqueológico Nacional - FD00321 - Foto de grupo (cropped) - Isabel Clarisa Millán.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 370 | [[:d:Q61730281|Q61730281]] | [[Irene Samper Bilbao]] | [[Zaragoza]] | 1998-04-24 | | | |- | style='text-align:right'| 371 | [[:d:Q61743813|Q61743813]] | [[Alicia Asín]] | [[Zaragoza]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 372 | [[:d:Q61762234|Q61762234]] | [[Salma Paralluelo]] | [[Zaragoza]] | 2003-11-13 | | | [[Ficheiro:Barcelona femení Medalla d'Honor del Parlament de Catalunya 03 (Paralluelo).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 373 | [[:d:Q62030093|Q62030093]] | [[Higinia Balaguer Ostalé]] | [[Ainzón]] | 1860 | [[Madrid]] | 1890-06-19 | [[Ficheiro:1889-04-08, La Ilustración Española y Americana, Madrid.—Juicio oral y público del proceso con motivo del crimen de la calle de Fuencarral (cropped) Higinia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 374 | [[:d:Q62106905|Q62106905]] | [[Leonor Bruna]] | [[Zaragoza]] | 1963-03-18 | | | |- | style='text-align:right'| 375 | [[:d:Q62594912|Q62594912]] | [[Alicia Murría]] | [[Zaragoza]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Alicia Murría.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 376 | [[:d:Q62666666|Q62666666]] | [[Ana Alcolepe]] | [[Zaragoza]] | 1962-03-03 | | | |- | style='text-align:right'| 377 | [[:d:Q63170382|Q63170382]] | [[María Sanz Navarro]] | [[Zaragoza]] | 1997-12-18 | | | |- | style='text-align:right'| 378 | [[:d:Q63214108|Q63214108]] | [[Marta Cardona]] | [[Zaragoza]] | 1995-05-26 | | | [[Ficheiro:Marta Cardona 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 379 | [[:d:Q63343740|Q63343740]] | [[Paloma Tortajada]] | [[Zaragoza]] | 1969-08-09 | [[Madrid]] | 2019-04-25 | [[Ficheiro:La periodista Paloma Tortajada en la Feria del Libro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 380 | [[:d:Q63451117|Q63451117]] | [[Thérèse Nichterwitz]] | [[Molinos]] | 1908-01-01 | [[Montpellier]] | 1974-10-17 | [[Ficheiro:Thérèse Nichterwitz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 381 | [[:d:Q63656570|Q63656570]] | [[Rosalía Sender Begué]] | [[Albalate de Cinca]] | 1933 | | | [[Ficheiro:Rosalia Sender Bergué.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 382 | [[:d:Q63980402|Q63980402]] | [[Hana Jalloul Muro]] | [[Zaragoza]] | 1978-04-08 | | | [[Ficheiro:Hana Jalloul Muro MEP (2024).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 383 | [[:d:Q64093425|Q64093425]] | [[Isabel García Muñoz]] | [[Zaragoza]] | 1977-03-03 | | | |- | style='text-align:right'| 384 | [[:d:Q64349918|Q64349918]] | [[Viera Sparza]] | [[Zaragoza]] | 1908 | [[Madrid]] | 1987 | [[Ficheiro:1929-01-01, Estampa, Las redactoras y colaboradoras de Estampa (cropped) María Dolores Esparza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 385 | [[:d:Q64378039|Q64378039]] | [[María Antonia Martín Zorraquino]] | [[Zaragoza]] | 1948-05-15 | | | |- | style='text-align:right'| 386 | [[:d:Q65083724|Q65083724]] | [[Sebastiana Vitales|Sebastiana Vitales Gascón]] | [[Ansó]] | 1902-03-21 | [[Venezuela]] | 2000-11-19 | |- | style='text-align:right'| 387 | [[:d:Q65393360|Q65393360]] | [[Barbara Navarro]] | [[Fago]] | 1899 | [[San Francisco]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 388 | [[:d:Q65393372|Q65393372]] | [[Blanca Miret]] | [[Zaragoza]] | 1944 | | | |- | style='text-align:right'| 389 | [[:d:Q65394215|Q65394215]] | [[Rosa Sierra]] | [[Barbastro]] | 1944 | | | |- | style='text-align:right'| 390 | [[:d:Q65954132|Q65954132]] | [[Teresa Claramunt i Adell]] | [[Calaceite]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 391 | [[:d:Q66794801|Q66794801]] | [[María Antonia Cous y Benedicto]] | [[Zaragoza]] | 18th century | [[Cervera]] | 1770<br/>1770-07 | |- | style='text-align:right'| 392 | [[:d:Q67208474|Q67208474]] | [[María José Martí Gil]] | [[Valderrobres]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 393 | [[:d:Q69095956|Q69095956]] | [[Amalia García Bonel]] | [[Tarazona (Q24019827)|Tarazona]] | 1874 | [[Barcelona]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 394 | [[:d:Q70011366|Q70011366]] | [[Silvia Cebolla Civil]] | [[Zaragoza]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Silvia Cebolla en cadrete.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 395 | [[:d:Q70737920|Q70737920]] | [[Elisa Martín Garijo]] | [[Teruel]]<br/>[[Huesca]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 396 | [[:d:Q70869936|Q70869936]] | [[María Teresa Pérez]] | [[Teruel]] | 1972-05-14 | | | [[Ficheiro:Mayte Perez Esteban.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 397 | [[:d:Q70884359|Q70884359]] | [[María Pérez Heredia]] | [[Zaragoza]] | 1994-11-04 | | | |- | style='text-align:right'| 398 | [[:d:Q71043185|Q71043185]] | [[Mariana Sallent]] | [[Borja, Zaragoza|Borja]] | 1665 | [[Borja, Zaragoza|Borja]] | 1746 | |- | style='text-align:right'| 399 | [[:d:Q71296342|Q71296342]] | [[Maryan Ribas]] | [[Zaragoza]] | 1925<br/>1933 | | | |- | style='text-align:right'| 400 | [[:d:Q72110404|Q72110404]] | [[Ainara Munt]] | [[Zaragoza]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 401 | [[:d:Q72312548|Q72312548]] | [[Mercedes Gaspar]] | [[Zaragoza]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 402 | [[:d:Q72563772|Q72563772]] | [[Laura Vicente]] | [[Zaragoza]] | 1957 | | | [[Ficheiro:(Laura Vicente) La Revista Mujeres Libres, inicio de la Red de Cordialidad.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 403 | [[:d:Q73686115|Q73686115]] | [[Sara Vidorreta]] | [[Zaragoza]] | 1999 | | | [[Ficheiro:Malaga Film Festival 2025 - Sara Vidorreta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 404 | [[:d:Q75837365|Q75837365]] | [[Susana Malón Giménez]] | [[Gallur]] | 1975-06-10 | | | [[Ficheiro:Susana Malón.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 405 | [[:d:Q76642476|Q76642476]] | [[Pilar de Cavia]] | [[Zaragoza]] | 1860-01-05 | [[Albalate de las Nogueras]] | 1935-09-23 | [[Ficheiro:Pilar de Cavia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 406 | [[:d:Q78757713|Q78757713]] | [[Julia Enxing]] | [[Zaragoza]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 407 | [[:d:Q79266377|Q79266377]] | [[Amparo Moreno Sardà]] | [[Calamocha]] | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 408 | [[:d:Q79764786|Q79764786]] | [[Rosa Monge]] | [[Zaragoza]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 409 | [[:d:Q81620054|Q81620054]] | [[Melchora Herrero y Ayora]] | [[Villarluengo]] | 1875 | [[Madrid]] | 1933 | [[Ficheiro:1913-09-03, Mundo Gráfico, Melchora Herrero (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 410 | [[:d:Q82193020|Q82193020]] | [[Maria Jose Martínez-Pérez]] | [[Huesca]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 411 | [[:d:Q84317343|Q84317343]] | [[Marta Lallana]] | [[Zaragoza]] | 1994 | | | [[Ficheiro:Marta Lallana, XII Premis Gaudí (2020).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 412 | [[:d:Q84844141|Q84844141]] | [[Teresa Saez Barrao]] | [[Binéfar]] | 1957-04-20 | | | [[Ficheiro:Teresa Saez Barrao.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 413 | [[:d:Q84853041|Q84853041]] | [[Biola M. Javierre]] | [[Huesca]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 414 | [[:d:Q85028573|Q85028573]] | [[Pilar Gascón]] | [[Huesca]] | 1900-10-11 | [[Zaragoza]] | 1930-06-24 | |- | style='text-align:right'| 415 | [[:d:Q85837861|Q85837861]] | [[Gemma Usieto]] | [[Huesca]] | 1965-01-08 | | | |- | style='text-align:right'| 416 | [[:d:Q85877562|Q85877562]] | [[Sara Soler Ester]] | [[Barbastro]] | 1992-12-28 | | | |- | style='text-align:right'| 417 | [[:d:Q85955742|Q85955742]] | [[Teresa Jassà Casé]] | [[Calaceite]] | 1928-01-05 | [[Calaceite]] | 1999-12-24 | |- | style='text-align:right'| 418 | [[:d:Q85955753|Q85955753]] | [[Susanna Barquín i Castany]] | [[Fraga, Huesca|Fraga]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 419 | [[:d:Q85966283|Q85966283]] | [[Laura Rubio]] | [[Zaragoza]] | 1995 | | | |- | style='text-align:right'| 420 | [[:d:Q85966454|Q85966454]] | [[Teresa Palacio Giral]] | [[Aguilar]] | 1958-10-27 | | | |- | style='text-align:right'| 421 | [[:d:Q85966465|Q85966465]] | [[Desideria Giménez Moner]] | [[Bagüés]] | 1919-08-04 | [[Jaca]] | 1936-08-07 | |- | style='text-align:right'| 422 | [[:d:Q87441135|Q87441135]] | [[Argia Garrido Beristain]] | [[Zaragoza]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 423 | [[:d:Q87717290|Q87717290]] | [[Silveria Fañanás]] | [[Huesca]] | 1854-06-20 | [[Madrid]] | 1930-08-23 | [[Ficheiro:Autorretrato familiar de Cajal con su esposa, Silveria, y sus hijos, hacia 1895.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 424 | [[:d:Q88004158|Q88004158]] | [[Mavi Doñate]] | [[Zaragoza]] | 1971-10-21 | | | [[Ficheiro:Mavi Doñate 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 425 | [[:d:Q88311468|Q88311468]] | [[Mercedes Fuertes Valmaña]] | [[Alfambra]] | 1958-04-28 | | | |- | style='text-align:right'| 426 | [[:d:Q89036043|Q89036043]] | [[María José Sierra Moros]] | [[Zaragoza]] | 1967-04-03 | | | [[Ficheiro:María José Sierra (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 427 | [[:d:Q90405653|Q90405653]] | [[Pilar Bueno Ibáñez]] | [[Sos del Rey Católico]] | 1912 | [[Madrid]] | 1939-08-05 | [[Ficheiro:Monumento a las Trece Rosas en mayo de 2021 11.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 428 | [[:d:Q91609062|Q91609062]] | [[Silvia Márquez Chulilla]] | [[Zaragoza]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 429 | [[:d:Q91776235|Q91776235]] | [[Altamira Gonzalo]] | [[Zaragoza]] | 1949 | | | [[Ficheiro:Altamira Gonzalo 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 430 | [[:d:Q93387621|Q93387621]] | [[Emma Liaño Martínez]] | [[Zaragoza]] | 1946-04-04 | | | |- | style='text-align:right'| 431 | [[:d:Q94440645|Q94440645]] | [[Sira Repollés Lasheras]] | [[Zaragoza]] | 1963-07-10 | | | [[Ficheiro:Sira Repollés.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 432 | [[:d:Q94991546|Q94991546]] | [[Luisa Rojo]] | [[Cetina]] | 1946-02-15 | [[Madrid]] | 2020-05-16 | [[Ficheiro:Polaroid luisa r.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 433 | [[:d:Q95714203|Q95714203]] | [[Alicia Altabella]] | [[Caspe]] | 1924-09-28 | | 2015 | |- | style='text-align:right'| 434 | [[:d:Q96097178|Q96097178]] | [[Rosa Gimeno]] | [[Zaragoza]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 435 | [[:d:Q96335614|Q96335614]] | [[Sofía Polo Giménez]] | [[Cervera de la Cañada]] | 1904-04-04 | [[Palencia]] | 1936-08-13 | [[Ficheiro:Sofia Polo (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 436 | [[:d:Q96351839|Q96351839]] | [[Aurora Folquer]] | [[Maella]] | 1888-09-07 | | 1966 | |- | style='text-align:right'| 437 | [[:d:Q96573506|Q96573506]] | [[Montserrat Álvarez]] | [[Zaragoza]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Montserrat Álvarez (poeta), 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 438 | [[:d:Q96631863|Q96631863]] | [[Maite Solanilla]] | [[Laspuña]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 439 | [[:d:Q96796975|Q96796975]] | [[Polonia Sanz y Ferrer]] | [[Zaragoza]] | 19th century | [[Madrid]] | 1892 | |- | style='text-align:right'| 440 | [[:d:Q97191640|Q97191640]] | [[Maria Luisa Ibáñez Milian]] | [[Alcañiz]] | 1959-07-06 | [[Vilanova i la Geltrú]] | 2020-05-30 | |- | style='text-align:right'| 441 | [[:d:Q97293772|Q97293772]] | [[Irene Burillo Escorihuela]] | [[Zaragoza]] | 1997-07-23 | | | [[Ficheiro:Burillo Escorihuela WMQ22 (16) - 52191436799.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 442 | [[:d:Q97381885|Q97381885]] | [[Laura García Corella]] | [[Zaragoza]] | 1915-05-08<br/>1915 | [[Bilbao]] | 2003 | |- | style='text-align:right'| 443 | [[:d:Q97670082|Q97670082]] | [[Patricia Larqué Juste]] | [[Zuera]] | 1992-05-02 | | | [[Ficheiro:PatriLarque3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 444 | [[:d:Q97751176|Q97751176]] | [[Lara Mata Caudevilla]] | [[Zaragoza]] | 1993-02-18 | | | |- | style='text-align:right'| 445 | [[:d:Q97763988|Q97763988]] | [[Naima García Aguilar]] | [[Zaragoza]] | 1998-06-24 | | | [[Ficheiro:Naima Alavés.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 446 | [[:d:Q98091565|Q98091565]] | [[Laura Royo Sanjuán]] | [[Alloza]] | 1999-02-09 | | | |- | style='text-align:right'| 447 | [[:d:Q98123011|Q98123011]] | [[Inés Soria Encarnación]] | [[Zaragoza]] | 1974-05-06 | | | |- | style='text-align:right'| 448 | [[:d:Q98207011|Q98207011]] | [[María Bastarós Hernández]] | [[Zaragoza]] | 1987 | | | [[Ficheiro:Captura de pantalla 2021-10-30 a las 17.20.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 449 | [[:d:Q98822250|Q98822250]] | [[Pilar Palomero]] | [[Zaragoza]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Pilar Palomero, XIII Premis Gaudí (2021).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 450 | [[:d:Q98874812|Q98874812]] | [[Inés Faddi Id Guedouz]] | [[Zaragoza]] | 2001-04-03 | | | |- | style='text-align:right'| 451 | [[:d:Q99206898|Q99206898]] | [[Luisita Tenor]] | [[Zaragoza]] | 1941-11-23 | | 2020-09-07 | |- | style='text-align:right'| 452 | [[:d:Q99522429|Q99522429]] | [[Martina de los Ángeles]] | [[Villamayor de Gállego (Q120173666)|Villamayor de Gállego]] | 1573 | [[Benabarre]] | 1635 | [[Ficheiro:Vida prodigiosa y admirable exercicio de virtudes de la Venerable Madre Sor Martina de los Angeles y Arilla... Texto impreso 32.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 453 | [[:d:Q99619776|Q99619776]] | [[Nerea Ubieto]] | [[Zaragoza]] | 1984-06-26 | | | [[Ficheiro:Nerea Ubieto.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 454 | [[:d:Q100316722|Q100316722]] | [[Cristina Cabello]] | [[Zaragoza]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 455 | [[:d:Q101247293|Q101247293]] | [[Elvira Ibarz Ibarz]] | [[Mequinensa|Mequinenza]] | 1891-11-11 | | 1953 | |- | style='text-align:right'| 456 | [[:d:Q101273934|Q101273934]] | [[Maria Teresa Moret Oliver]] | [[Mequinensa|Mequinenza]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 457 | [[:d:Q102370361|Q102370361]] | [[María Antonia Navascués]] | [[Huesca]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Navascues.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 458 | [[:d:Q103250312|Q103250312]] | [[Raquel Villacampa]] | [[Huesca]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Foto-Raquel-Villacampa.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 459 | [[:d:Q104191516|Q104191516]] | [[Natividad Zaro]] | [[Borja, Zaragoza|Borja]] | 1901-12-25 | [[Madrid]] | 1978-08-29 | [[Ficheiro:1928-04-27, Nuevo Mundo, Natividad Zaro (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 460 | [[:d:Q104317314|Q104317314]] | [[Dolores de Palacio y Azara]] | [[Zaragoza]] | 1895-03-30 | [[Ávila]] | 1989 | |- | style='text-align:right'| 461 | [[:d:Q104331468|Q104331468]] | [[María Luisa Ledesma]] | [[Zaragoza]] | 1927-08-21 | [[Zaragoza]] | 1996 | |- | style='text-align:right'| 462 | [[:d:Q104373840|Q104373840]] | [[Dionisia Masdeu]] | [[Pina de Ebro]] | 1902-04-07 | [[Zaragoza]] | 1962-09-27 | |- | style='text-align:right'| 463 | [[:d:Q104373933|Q104373933]] | [[Pilar Cuartero]] | [[Tarazona]] | 1906 | [[Zaragoza]] | 1995 | |- | style='text-align:right'| 464 | [[:d:Q104373946|Q104373946]] | [[Conchita Carrillo]] | [[Quinto, Zaragoza|Quinto]] | 1928-02-07 | [[Zaragoza]] | 2012-02-29 | [[Ficheiro:Conchita Carrillo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 465 | [[:d:Q104438970|Q104438970]] | [[Angélica Morales]] | [[Teruel]] | 1970-08-14 | | | [[Ficheiro:Angélica Morales.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 466 | [[:d:Q104530820|Q104530820]] | [[Alicia Valero Delgado|Alicia Valero-Delgado]] | [[Zaragoza]] | 1978-03-31 | | | [[Ficheiro:Alicia Valero Delgado.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 467 | [[:d:Q104536989|Q104536989]] | [[Asunción Martínez Bara]] | [[Huesca]] | 1904 | [[Huesca]] | 1959-02-27 | |- | style='text-align:right'| 468 | [[:d:Q104545565|Q104545565]] | [[María África Ibarra Oroz]] | [[Zaragoza]] | 1904-03-05 | [[Madrid]] | 1996-02-24 | |- | style='text-align:right'| 469 | [[:d:Q104553320|Q104553320]] | [[María Buj Luna]] | [[Zaragoza]] | 1906 | [[Barcelona]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 470 | [[:d:Q104601457|Q104601457]] | [[María del Pilar Lamarque Sánchez]] | [[Zaragoza]] | 1903 | [[Madrid]] | 1993-11-15 | |- | style='text-align:right'| 471 | [[:d:Q104680143|Q104680143]] | [[Irene X]] | [[Zaragoza]] | 1990-05-05 | | | |- | style='text-align:right'| 472 | [[:d:Q105346413|Q105346413]] | [[Isabel Lázaro Pina]] | [[Zaragoza]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Foto candidata Isabel Lázaro Pina 9 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 473 | [[:d:Q105393550|Q105393550]] | [[Maysun]] | [[Zaragoza]] | 1980-11-17 | | | [[Ficheiro:Maysun Gaza 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 474 | [[:d:Q105475655|Q105475655]] | [[Laura Lacarra]] | [[Zaragoza]] | 1986-04-15 | | | [[Ficheiro:Laura Lacarra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 475 | [[:d:Q105476247|Q105476247]] | [[Patricia Sancho Andrés]] | [[Zaragoza]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 476 | [[:d:Q105476287|Q105476287]] | [[Belén Masiá]] | [[Zaragoza]] | 1985-12-25 | | | |- | style='text-align:right'| 477 | [[:d:Q105476318|Q105476318]] | [[Victoria Arruga]] | [[Perdiguera]] | 1948-10-17 | [[Zaragoza]] | 2024-06-10 | |- | style='text-align:right'| 478 | [[:d:Q105517287|Q105517287]] | [[Purificación Atrián Jordán]] | [[Teruel]] | 1929-10-17 | | 2021-02-15 | |- | style='text-align:right'| 479 | [[:d:Q105734339|Q105734339]] | [[Pilar Salvo Giménez]] | [[Sádaba]] | 1889 | [[Zaragoza]] | 1936 | |- | style='text-align:right'| 480 | [[:d:Q106450037|Q106450037]] | [[Lorena García Gil]] | [[Zaragoza]] | 1993-03-22 | | | [[Ficheiro:Lorena García, árbitro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 481 | [[:d:Q106450038|Q106450038]] | [[Marta Alejandre]] | [[Zaragoza]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 482 | [[:d:Q106450974|Q106450974]] | [[Júlia Cuchí]] | [[Fraga, Huesca|Fraga]] | 1995-03-07 | | | [[Ficheiro:2022 ICF Canoe Slalom World Championships - Julia Cuchi - Spain - by 2eight - 9SC4999.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 483 | [[:d:Q106451040|Q106451040]] | [[Maite Guardiola]] | [[Zaragoza]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 484 | [[:d:Q106451065|Q106451065]] | [[Marta Pintanel]] | [[Zaragoza]] | 1999-08-21 | | | [[Ficheiro:20220812 ECM22 Triathlon 1740.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 485 | [[:d:Q106464422|Q106464422]] | [[Carmen Ambroj|María del Carmen Ambroj Ineva]] | [[María de Huerva]] | 1894-04-19 | [[Vigo]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 486 | [[:d:Q106505848|Q106505848]] | [[Eva Armisén]] | [[Zaragoza]]<br/>[[Zaragoza (Q31926034)|Zaragoza]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 487 | [[:d:Q106715405|Q106715405]] | [[Concepción Bascones Pérez]] | [[Alcañiz (Q24015190)|Alcañiz]] | 1901 | [[Alcañiz (Q24015190)|Alcañiz]] | 1985-03-13 | [[Ficheiro:Concepción Bascones Pérez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 488 | [[:d:Q106936897|Q106936897]] | [[Lucía Villarroya]] | [[Teruel]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 489 | [[:d:Q107113242|Q107113242]] | [[Belén Gómez Navarro]] | [[Zaragoza]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 490 | [[:d:Q107584670|Q107584670]] | [[Cristina Latorre Sancho]] | [[Zaragoza]] | 1961-04-01 | | | [[Ficheiro:Cristina Latorre Sancho (2024).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 491 | [[:d:Q107585753|Q107585753]] | [[Ana Ballabriga]] | [[Candasnos]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 492 | [[:d:Q107610872|Q107610872]] | [[Nata Moreno]] | [[Zaragoza]] | 1979-03-24 | | | [[Ficheiro:Premios Goya 2020 - Foto de grupo de premiados (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 493 | [[:d:Q108271028|Q108271028]] | [[Yolanda Campos Bergua]] | [[Jaca]] | 1973-12-31 | | | |- | style='text-align:right'| 494 | [[:d:Q108587888|Q108587888]] | [[Pilar Pla Pechovierto]] | [[Teruel]] | 1921 | [[Xerez da Fronteira]] | 2020-03-08 | |- | style='text-align:right'| 495 | [[:d:Q108858081|Q108858081]] | [[Sara Barquinero del Toro]] | [[Zaragoza]] | 1994 | | | |- | style='text-align:right'| 496 | [[:d:Q108903373|Q108903373]] | [[Elena Villagrasa Ferrer]] | [[Bujaraloz]] | | | | |- | style='text-align:right'| 497 | [[:d:Q108903636|Q108903636]] | [[Josefina Loste]] | [[San Juan de Plan]] | 1936 | | | |- | style='text-align:right'| 498 | [[:d:Q108903649|Q108903649]] | [[Mary Tricas]] | [[Huesca]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 499 | [[:d:Q109329981|Q109329981]] | [[Ángeles Blanco Brualla]] | [[Alcampell]] | 1917-08-07 | | 2000-11-21 | |- | style='text-align:right'| 500 | [[:d:Q109826973|Q109826973]] | [[Alfonsina Bueno]] | [[Moros]] | 1915-01-26 | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | 1979-01-03 | |- | style='text-align:right'| 501 | [[:d:Q110098638|Q110098638]] | [[Lucía López Marco]] | [[Zaragoza]] | 1988-09-10 | | | |- | style='text-align:right'| 502 | [[:d:Q110099366|Q110099366]] | [[LyraGamer]] | [[Zaragoza]] | 1988-12-27 | | | |- | style='text-align:right'| 503 | [[:d:Q110234988|Q110234988]] | [[Mercedes Laguens García]] | [[Tarazona]]<br/>[[Tarazona (Q24019827)|Tarazona]] | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 504 | [[:d:Q110321415|Q110321415]] | [[Catalina Moncada de Castro]] | [[Zaragoza]] | 1611-11-02 | [[Dénia]] | 1659-11-28 | [[Ficheiro:Villafranca-Retrato de Catalina Moncada y Castro-bne.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 505 | [[:d:Q110330486|Q110330486]] | [[Ruth Iniesta]] | [[Zaragoza]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Ruth Iniesta 20230511.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 506 | [[:d:Q110358904|Q110358904]] | [[Laura Gómez-Lacueva]] | [[Zaragoza]] | 1975-02-24 | [[Zaragoza]] | 2023-03-30 | [[Ficheiro:Laura Gómez-Lacueva.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 507 | [[:d:Q110686995|Q110686995]] | [[Ascensión Vidal Piazuelo]] | [[La Puebla de Híjar]] | | | | |- | style='text-align:right'| 508 | [[:d:Q110825156|Q110825156]] | [[Yasmina Praderas]] | [[Huesca]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Yasmina Praderas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 509 | [[:d:Q110909753|Q110909753]] | [[María del Carmen Zaldivar Melero]] | [[Gallur]] | 1958-06-07 | [[Zaragoza]] | 2021-06-28 | [[Ficheiro:Carmela foto de estudio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 510 | [[:d:Q110963133|Q110963133]] | [[Rosa Magallón]] | [[Zaragoza]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 511 | [[:d:Q110963360|Q110963360]] | [[Patricia Heredia]] | [[Huesca]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Patricia Heredia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 512 | [[:d:Q111164715|Q111164715]] | [[Rosario Ramià Figuerola]] | [[Luco de bordon]] | 1915-12-17 | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 2018-10-13 | |- | style='text-align:right'| 513 | [[:d:Q111170606|Q111170606]] | [[Elena Moreno Jordana]] | [[Jaca]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 514 | [[:d:Q111306953|Q111306953]] | [[Conchita Bardají]] | [[Jaca]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 515 | [[:d:Q111310180|Q111310180]] | [[María del Pilar Herrero Hinojo]] | [[Fuentes Calientes]] | 1919 | [[Callosa d'en Sarrià]] | 1999 | |- | style='text-align:right'| 516 | [[:d:Q111353622|Q111353622]] | [[Rosa María Serrano Sierra]] | [[Zaragoza]] | 1969-11-11 | | | [[Ficheiro:1718810567665 20240619 SERRANO SIERRA Rosa Maria ES 009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 517 | [[:d:Q111496439|Q111496439]] | [[María López Valdés]] | [[Zaragoza]] | 1978-06-28 | | | |- | style='text-align:right'| 518 | [[:d:Q111576227|Q111576227]] | [[Mercedes Pérez Lafuente]] | [[Brea de Aragón]] | 1964-10-27 | | | [[Ficheiro:Mercedes Pérez Lafuente 2025.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 519 | [[:d:Q111948862|Q111948862]] | [[Isa Duque]] | [[Zaragoza]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Isa Duque.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 520 | [[:d:Q111959086|Q111959086]] | [[María Barcelona Guerra]] | [[Brea de Aragón]] | 2001-11-07 | | | |- | style='text-align:right'| 521 | [[:d:Q111986491|Q111986491]] | [[Hortensia Buisán]] | [[Zaragoza]] | 1917 | [[Zaragoza]] | 1994 | |- | style='text-align:right'| 522 | [[:d:Q111986520|Q111986520]] | [[Irene Monroset]] | [[Fonz]] | 1912 | [[Sitges]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 523 | [[:d:Q111986541|Q111986541]] | [[Rita Lorén]] | [[Retascón]] | 1922 | [[Valencia]] | 2008 | |- | style='text-align:right'| 524 | [[:d:Q111986689|Q111986689]] | [[Susana Lacasa]] | [[Huesca]] | 1858-10-22 | [[Jaca]] | 1926-01-11 | |- | style='text-align:right'| 525 | [[:d:Q111994965|Q111994965]] | [[Antonieta Sanagustín]] | [[Graus]] | 1924 | [[Huesca]] | 2020-04-05 | |- | style='text-align:right'| 526 | [[:d:Q112166933|Q112166933]] | [[Eva Cosculluela]] | [[Zaragoza]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Eva Cosculluela - Aquí y Ahora.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 527 | [[:d:Q112174630|Q112174630]] | [[Aurelia Josefina Ibáñez del Río]] | [[Albalate del Arzobispo]] | 1909-04-21 | [[Abrera]] | 2009-09-03 | |- | style='text-align:right'| 528 | [[:d:Q112177047|Q112177047]] | [[Ángela Carnicer Pascual]] | [[Sabiñán]] | 1893-07-21 | [[Valencia]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 529 | [[:d:Q112584970|Q112584970]] | [[Pilartxo Etxeberria]] | [[Aliaga]] | 1947-06-26 | | | [[Ficheiro:Pilartxo Etxeberria.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 530 | [[:d:Q112631363|Q112631363]] | [[Inés Bergua]] | [[Huesca]] | 2004-05-29 | | | [[Ficheiro:Ines Bergua - 2024 Sofia World Cup 5 Hoops Final 8 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 531 | [[:d:Q112775296|Q112775296]] | [[Pabla Bescós y Espiérrez]] | [[Panzano]] | 1848-01-25 | [[Zaragoza]] | 1929-11-20 | |- | style='text-align:right'| 532 | [[:d:Q112927515|Q112927515]] | [[Marina Serrano]] | [[Provincia de Zaragoza]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 533 | [[:d:Q112996274|Q112996274]] | [[Merxe Llop Alfonso]] | [[Nonaspe]] | 1957-05-17 | | | [[Ficheiro:Merxe Llop Alfonso.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 534 | [[:d:Q113527962|Q113527962]] | [[Elisa Moreu]] | [[Huesca]] | 1971 | | | [[Ficheiro:Public Procurement Observatory. Zaragoza. UNIZAR.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 535 | [[:d:Q114398744|Q114398744]] | [[Carla Pérez de Albéniz]] | [[Zaragoza]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 536 | [[:d:Q114417541|Q114417541]] | [[Patricia Fanlo]] | [[Huesca]] | 1978-05-24 | | | |- | style='text-align:right'| 537 | [[:d:Q115005050|Q115005050]] | [[Dina Abouzeid Sariñena]] | [[Zaragoza]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 538 | [[:d:Q115131384|Q115131384]] | [[María Delgado]] | [[Huesca]] | 2006-05-25 | | | |- | style='text-align:right'| 539 | [[:d:Q115283052|Q115283052]] | [[Marisol Aznar]] | [[Zaragoza]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 540 | [[:d:Q115285090|Q115285090]] | [[Encarni Corrales]] | [[Zaragoza]] | 1982-10-23 | | | [[Ficheiro:Encarni Corrales.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 541 | [[:d:Q115285358|Q115285358]] | [[Ana García Arnaiz]] | [[Zaragoza]] | 1973-03-28 | | | [[Ficheiro:Ana García Arnaiz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 542 | [[:d:Q115286514|Q115286514]] | [[Cristina Vilches Estella]] | [[Zaragoza]] | 1991-11-06 | | | |- | style='text-align:right'| 543 | [[:d:Q115331012|Q115331012]] | [[Emilia Salvador Esteban]] | [[Zaragoza]] | 1938-06-20 | | | [[Ficheiro:Emilia Salvador Esteban principal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 544 | [[:d:Q115868402|Q115868402]] | [[Teresa Agustín]] | [[Teruel]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 545 | [[:d:Q116451482|Q116451482]] | [[Sandra Araguás Pueyo]] | [[Huesca]] | 1977-01-05 | | | [[Ficheiro:SANDRA ARAGUÁS PUEYO 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 546 | [[:d:Q116757342|Q116757342]] | [[Carmen Moraleda]] | [[Ariza]] | 1906-01-30 | [[Zaragoza]] | 1985-02-23 | |- | style='text-align:right'| 547 | [[:d:Q116927310|Q116927310]] | [[Carmen Castro Cardús]] | [[Huesca]] | | | 1948 | |- | style='text-align:right'| 548 | [[:d:Q117319782|Q117319782]] | [[Helena Millán]] | [[Zaragoza]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 549 | [[:d:Q118218819|Q118218819]] | [[Pilar Cavero Jadraque]] | [[Zaragoza]] | 1906 | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 2005-12-04 | |- | style='text-align:right'| 550 | [[:d:Q118836337|Q118836337]] | [[Natalia Chueca]] | [[Zaragoza]] | 1976-09-07 | | | [[Ficheiro:Natalia Chueca Muñoz.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 551 | [[:d:Q119361865|Q119361865]] | [[María Cruz Sarvisé]] | [[Zaragoza]] | 1923-05-03 | [[Huesca]] | 2023-08-22 | |- | style='text-align:right'| 552 | [[:d:Q119524679|Q119524679]] | [[Pilar María Terrén Lalana]] | [[Jaca]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 553 | [[:d:Q119857472|Q119857472]] | [[Teresa López-Pellisa]] | [[Alcañiz]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Teresa López-Pellisa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 554 | [[:d:Q119857969|Q119857969]] | [[Marta Fernández Martín]] | [[Zaragoza]] | 1966-08-23 | | | [[Ficheiro:Marta Fernández Martín (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 555 | [[:d:Q119860284|Q119860284]] | [[Isa Ibaibarriaga]] | [[Zaragoza]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 556 | [[:d:Q120503117|Q120503117]] | [[Lorena Orduna]] | [[Huesca]] | 1976-08-04 | | | [[Ficheiro:Lorena Orduna.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 557 | [[:d:Q120868994|Q120868994]] | [[Valeria Corrales]] | [[Huesca]] | 2008 | | | |- | style='text-align:right'| 558 | [[:d:Q121003356|Q121003356]] | [[Sol Acín Monrás]] | [[Huesca]] | 1925-07-23 | | 1998 | [[Ficheiro:SOL HACIA 1965.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 559 | [[:d:Q121348306|Q121348306]] | [[Natividad Isabel Peña Bonilla]] | [[Zaragoza]] | 1973-01-18 | | | |- | style='text-align:right'| 560 | [[:d:Q121548533|Q121548533]] | [[Ruth Vilar]] | [[Zaragoza]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Ruth Vilar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 561 | [[:d:Q121746873|Q121746873]] | [[María Elena Gómez Castro]] | [[Zaragoza]] | 1969-09-10 | | | |- | style='text-align:right'| 562 | [[:d:Q121890950|Q121890950]] | [[María Marco]] | [[Zaragoza]] | 1972-08-16 | | | |- | style='text-align:right'| 563 | [[:d:Q121933347|Q121933347]] | [[María Luisa Monzón Caudevilla]] | [[Provincia de Zaragoza]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 564 | [[:d:Q122199395|Q122199395]] | [[Enriqueta Castejón Anadón]] | [[Azuara]] | 1916-08-26 | [[Zaragoza]] | 2011-01-04 | |- | style='text-align:right'| 565 | [[:d:Q122332840|Q122332840]] | [[Mila Abadía]] | [[Zaragoza]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 566 | [[:d:Q122914294|Q122914294]] | [[Arantxa Ezquerro]] | [[Zaragoza]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 567 | [[:d:Q123413513|Q123413513]] | [[Merche Horna]] | [[Calmarza]] | | | | |- | style='text-align:right'| 568 | [[:d:Q123420301|Q123420301]] | [[Silvia Plaza]] | [[Zaragoza]] | 1986 | | | [[Ficheiro:Silvia Plaza Tejero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 569 | [[:d:Q123420685|Q123420685]] | [[Clara Arpa]] | [[Zaragoza]] | | | | |- | style='text-align:right'| 570 | [[:d:Q123439594|Q123439594]] | [[Rosa Posa]] | [[Zaragoza]] | 1965-05-30 | | | [[Ficheiro:Rosa Posa Guinea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 571 | [[:d:Q124036386|Q124036386]] | [[Carmen Cano de Lasala]] | [[Zaragoza]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 572 | [[:d:Q124150004|Q124150004]] | [[Concepción Gimeno Gracia]] | [[Zaragoza]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Concepción Gimeno 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 573 | [[:d:Q124462666|Q124462666]] | [[Pilar Clavería Mendoza]] | [[Moyuela]] | 1946-06-25 | [[Zaragoza]] | 2023-12-30 | |- | style='text-align:right'| 574 | [[:d:Q124567298|Q124567298]] | [[Eva Tejedor Calvo]] | [[Zaragoza]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 575 | [[:d:Q124569132|Q124569132]] | [[Pepa Pardo]] | [[Zaragoza]] | 1974-03-22 | | | |- | style='text-align:right'| 576 | [[:d:Q124635012|Q124635012]] | [[Naiara Moreno Aznar|Naiara Moreno]] | [[Zaragoza]] | 1997-04-29 | | | [[Ficheiro:Naiara Moreno, febrero 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 577 | [[:d:Q124651710|Q124651710]] | [[Rosario Domingo Sebastián]] | [[Torre los Negros]] | 1931 | | | [[Ficheiro:Rosario Domingo Sebastián antes de entrar a una de sus clases de Historia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 578 | [[:d:Q124741464|Q124741464]] | [[Ramona Pons Rosell]] | [[Nonaspe]] | 1914 | [[Sant Feliu de Llobregat]] | 2009-03-12 | |- | style='text-align:right'| 579 | [[:d:Q124795439|Q124795439]] | [[Neus Pérez Susín]] | [[Huesca]] | 1912 | [[Solliès-Toucas]] | 2007 | [[Ficheiro:Neus Pérez Susín.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 580 | [[:d:Q124806074|Q124806074]] | [[Quinndy Akeju]] | [[Zaragoza]] | 2000 | | | [[Ficheiro:Hablemos de racismo Rita Bosaho, Quinndy Akeju y Tamara Clavería 16-20 screenshot (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 581 | [[:d:Q125218289|Q125218289]] | [[Matilde Urdangarin Palacio]] | [[Zaragoza]] | 1939 | | | [[Ficheiro:Matilde Urdangarin Palacio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 582 | [[:d:Q125304808|Q125304808]] | [[Margarita Mercedes Estella Marcos]] | [[Zaragoza]] | 1930 | [[Madrid]] | 2020 | |- | style='text-align:right'| 583 | [[:d:Q125484045|Q125484045]] | [[Gloria Labarta Bertol]] | [[Zaragoza]] | 1950-04-08 | | | [[Ficheiro:Gloria Labarta Bertol, abogada fundadora del Despacho Santiago.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 584 | [[:d:Q125567546|Q125567546]] | [[Laura Agustí]] | [[Aragón]] | 1980-01-07 | | | |- | style='text-align:right'| 585 | [[:d:Q125573868|Q125573868]] | [[Mamen Sala]] | [[Zaragoza]] | | | | [[Ficheiro:NYC Trump court trial 2024-04-22 136.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 586 | [[:d:Q125810297|Q125810297]] | [[Laura Torrijos-Bescós]] | [[Huesca]] | 2000-03-24 | | | |- | style='text-align:right'| 587 | [[:d:Q125855624|Q125855624]] | [[Concepción de la Fuente]] | [[Calatayud]] | 1930-06-06 | [[Calatayud]] | 2009-06-27 | |- | style='text-align:right'| 588 | [[:d:Q126192707|Q126192707]] | [[Pilar Albajar]] | [[Huesca]] | 1948 | | | [[Ficheiro:Pilar Albajar.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 589 | [[:d:Q126417374|Q126417374]] | [[Misericordia Abad Alcega]] | [[Agón, Zaragoza|Agón]] | 1905-05-02 | [[Cortes, Navarra|Cortes]] | 1936-09-09 | |- | style='text-align:right'| 590 | [[:d:Q126549802|Q126549802]] | [[Josefa Bueno Algárate]] | [[Morata de Jiloca (Q24019903)|Morata de Jiloca]] | 1907 | [[Tudela]] | 1936-11-13 | |- | style='text-align:right'| 591 | [[:d:Q126597689|Q126597689]] | [[Adela Campaña Ortiz]] | [[Sos del Rey Católico (Q24019831)|Sos del Rey Católico]] | 1886 | [[Izco]] | 1936-07-30 | |- | style='text-align:right'| 592 | [[:d:Q126597722|Q126597722]] | [[Asunción Campaña Ortiz]] | [[Sos del Rey Católico (Q24019831)|Sos del Rey Católico]] | 1869 | [[Izco]] | 1936-07-30 | |- | style='text-align:right'| 593 | [[:d:Q126726558|Q126726558]] | [[Felipa del Pueyo Ruiz]] | [[Tarazona]] | 1897-08-22 | | 1936-09-13 | |- | style='text-align:right'| 594 | [[:d:Q128195599|Q128195599]] | [[María Cristina Pérez]] | [[Zaragoza]] | 1965-07-05 | | | |- | style='text-align:right'| 595 | [[:d:Q130211566|Q130211566]] | [[Gisia Paradís]] | [[Huesca]] | | | | |- | style='text-align:right'| 596 | [[:d:Q130268249|Q130268249]] | [[Teresa Longás]] | [[Borja, Zaragoza|Borja]] | 1668-04-20 | [[Borja, Zaragoza|Borja]] | 1731-06-11 | |- | style='text-align:right'| 597 | [[:d:Q130471328|Q130471328]] | [[Esther Gimeno Gascón]] | [[Zaragoza]] | 1975-09-28 | | | [[Ficheiro:Esther Gimeno en una actuación de stand up, 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 598 | [[:d:Q130480664|Q130480664]] | [[Jacinta Bartolomé Soria]] | [[Zaragoza]] | 1902-02-19 | [[Zaragoza]] | 1993-02-26 | |- | style='text-align:right'| 599 | [[:d:Q131361219|Q131361219]] | [[María Salgado Gispert]] | [[Jaca]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 600 | [[:d:Q131370769|Q131370769]] | [[Amelia Hernández Causapé]] | [[Zaragoza]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 601 | [[:d:Q131375291|Q131375291]] | [[Cristina Yáñez]] | [[Zaragoza]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 602 | [[:d:Q131912782|Q131912782]] | [[Marina Gros]] | [[Aragón]] | 1995 | | | |- | style='text-align:right'| 603 | [[:d:Q132347957|Q132347957]] | [[Isabel Soria de Irisarri]] | [[Zaragoza]] | 1974-05-31 | | | |- | style='text-align:right'| 604 | [[:d:Q132570973|Q132570973]] | [[Bisila Noha]] | [[Zaragoza]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 605 | [[:d:Q133141220|Q133141220]] | [[Montse Martínez]] | [[Castellote]] | 1946-04-09 | | | [[Ficheiro:Montserrat Martinez Gonzalez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 606 | [[:d:Q133163531|Q133163531]] | [[Carmen Romeo]] | [[El Frago]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 607 | [[:d:Q133448514|Q133448514]] | [[Aurora Miret Bernad]] | [[Huesca]] | 1877 | [[Zaragoza]] | 1936 | |- | style='text-align:right'| 608 | [[:d:Q133566106|Q133566106]] | [[Carmen Marcuello Servós]] | [[Sabiñánigo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 609 | [[:d:Q133808604|Q133808604]] | [[Pilar Ginés Blánquez]] | [[Zaragoza]] | 1894 | [[Zaragoza]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 610 | [[:d:Q133861111|Q133861111]] | [[María Rosario de Parada]] | [[Zaragoza]] | 1921 | [[Zaragoza]] | 2013 | |- | style='text-align:right'| 611 | [[:d:Q134184446|Q134184446]] | [[Pilar Almalé]] | [[Zaragoza]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Almalé Pilar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 612 | [[:d:Q134516931|Q134516931]] | [[Nicxon Clabel]] | [[Zaragoza]] | 2005-04-03 | | | [[Ficheiro:Nicxon-clabel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 613 | [[:d:Q134676741|Q134676741]] | [[Patricia Gayán]] | [[Zaragoza]] | 1792-09-22 | | | [[Ficheiro:Patricia Gayán 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 614 | [[:d:Q134689762|Q134689762]] | [[Azucena Canudo Sanagustín]] | [[Zaragoza]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Azucena Canudo Sanagustín 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 615 | [[:d:Q134690415|Q134690415]] | [[Cristinica Gómez]] | [[Ibdes]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Cristinica Gómez 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 616 | [[:d:Q134703088|Q134703088]] | [[Rosa Romanillos]] | [[Zaragoza]] | 2000 | | | [[Ficheiro:Rosa Romanillos 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 617 | [[:d:Q134862235|Q134862235]] | [[Ana Vallés Blasco]] | [[Binéfar]] | 1968 | | | |} {{Wikidata list end}} == Véxase tamén == * [[Wikipedia:Lista de mulleres de Aragón con artigo na Wikipedia en galego]] [[Categoría:Wikipedia:Listas de mulleres de España con datos de Wikidata]] 9043v4vlc73dxzdczcksujt9duxn3tu 4 405615 7104730 7099450 2025-06-23T18:40:41Z ListeriaBot 65707 Wikidata list updated [V2] 7104730 wikitext text/x-wiki Esta é unha '''lista de mulleres de Asturias''', segundo os datos que constan en Wikidata: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?date ?yob ?yod (COUNT(distinct ?sitelink) as ?count) WHERE { ?item wdt:P19 ?pob . ?pob wdt:P131* wd:Q3934 . ?item wdt:P21 wd:Q6581072 . ?item wdt:P31 wd:Q5 . ?sitelink schema:about ?item . OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob . BIND(YEAR(?dob) as ?yob) } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod . BIND(YEAR(?dod) as ?yod) } } GROUP BY ?item ?date ?yob ?yod ORDER BY ?date |sort=569 |columns=number:#,item:elemento,label:Nome,p19,p569,p20,p570,P18 |thumb=150 |links=red }} {| class='wikitable sortable' ! # ! elemento ! Nome ! lugar de nacemento ! data de nacemento ! lugar de falecemento ! data de falecemento ! imaxe |- | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q43419|Q43419]] | [[María Josefa Canellada]] | [[L'Infiestu]] | 1912 | [[Madrid]] | 1995-05-07 | |- | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q118424|Q118424]] | [[María Ostiz]] | [[Avilés]] | 1944-06-08 | | | |- | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q201589|Q201589]] | [[Letizia Ortiz]] | [[Oviedo]] | 1972-09-15 | | | [[Ficheiro:Letizia von Spanien (2022).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q217624|Q217624]] | [[Blanca Estrada]] | [[La Felguera]] | 1946 | | | [[Ficheiro:Blanca estrada.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q239117|Q239117]] | [[Ángeles Caso]] | [[Xixón]] | 1959-07-16 | | | [[Ficheiro:Foto de Ángeles Caso presentando su libro "GRANDES MAESTRAS".jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q271645|Q271645]] | [[Ana García-Siñeriz]] | [[Oviedo]] | 1965-07-26 | | | |- | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q274069|Q274069]] | [[Cristina del Valle]] | [[Oviedo]] | 1960-08-01 | | | [[Ficheiro:Cristina del Valle.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q275902|Q275902]] | [[Jennifer Serrano]] | [[Mieres, Asturias|Mieres]] | 1984 | | | [[Ficheiro:JenniferSerrano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q405407|Q405407]] | [[Macu González]] | [[Teberga]] | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q432294|Q432294]] | [[Patricia Urquiola]] | [[Oviedo]] | 1961-04-22 | | | [[Ficheiro:PATRICIA URQUIOLA 05 040 (cropped).tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q437567|Q437567]] | [[Eugenia Rico]] | [[Oviedo]] | 1972-02-11 | | | [[Ficheiro:Foto Eugenia Rico blanco y negro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q581927|Q581927]] | [[Jessica Alonso Bernardo]] | [[Xixón]] | 1983-09-20 | | | [[Ficheiro:Jessica Alonso 20150930.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q600852|Q600852]] | [[Blanca Romero]] | [[Xixón]] | 1976-06-02 | | | [[Ficheiro:Goyas 2024 - Blanca Romero (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q617455|Q617455]] | [[Berta Piñán]] | [[Cangas de Onís]] | 1963-03-26 | | | [[Ficheiro:BertaPinan1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q617970|Q617970]] | [[María García]] | [[Avilés]] | 1978-03-26 | | | |- | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q943785|Q943785]] | [[Carmen Polo]] | [[Oviedo]] | 1900-06-11 | [[Madrid]] | 1988-02-06 | [[Ficheiro:Carmen Polo, 1st Lady of Meiras.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q1089681|Q1089681]] | [[Natalia Estrada]] | [[Xixón]] | 1972-09-03 | | | |- | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q1813126|Q1813126]] | [[Corín Tellado]] | [[Viavélez]] | 1927-04-25 | [[Xixón]] | 2009-04-11 | [[Ficheiro:Corin Tellado cropped2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q1906610|Q1906610]] | [[María Montejano]] | [[Asturias]] | 1986-07-18 | | | |- | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q2223900|Q2223900]] | [[Carmen Moriyón]] | [[Xixón]] | 1966-10-25 | | | [[Ficheiro:Carmen Moriyón Entrialgo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q2309759|Q2309759]] | [[Urraca de Castela (Q2309759)|Urraca de Castela]] | [[Peḷḷuno, Ayer|Peḷḷuno]] | 1133 | [[Palencia]] | 1179 | |- | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q2720842|Q2720842]] | [[Jimena Díaz]] | [[Oviedo]] | No/unknown value | [[Castrillo del Val]] | 1116 | [[Ficheiro:1868, Mugeres célebres de España y Portugal, Gimena mujer del Cid, AB195 0363 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q2881693|Q2881693]] | [[María Muñiz de Urquiza]] | [[Xixón]] | 1962-08-05 | | | [[Ficheiro:María Muñiz de Urquiza 02.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q2893026|Q2893026]] | [[Beatriz Ric]] | [[Avilés]] | 1970-02-25 | | | [[Ficheiro:Beatriz rico 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q2899220|Q2899220]] | [[Berta García]] | [[Lluanco]] | 1982-04-12 | | | [[Ficheiro:Torneo de clasificación WRWC 2014 - Selección de España - 26.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q3266033|Q3266033]] | [[Lucía Paraja]] | [[Xixón]] | 1983-02-10 | | | |- | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q3319437|Q3319437]] | [[Ángela Pumariega]] | [[Xixón]] | 1984-11-12 | | | [[Ficheiro:Ángela Pumariega.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q3320231|Q3320231]] | [[Margarita Salas]] | [[Caneiru]] | 1938-11-30 | [[Madrid]] | 2019-11-07 | [[Ficheiro:Margarita Salas Falgueras.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q3395811|Q3395811]] | [[Dolores Medio]] | [[Oviedo]] | 1911-12-16 | [[Oviedo]] | 1996 | [[Ficheiro:Dolores Medio, Oviedo (2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q3736333|Q3736333]] | [[Carmen Franco Polo]] | [[Oviedo]] | 1926-09-14 | [[calle de los Hermanos Bécquer]] | 2017-12-29 | [[Ficheiro:Carmen Franco y Polo (1950).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q3756505|Q3756505]] | [[Diana Balmori]] | [[Xixón]] | 1932-06-04 | [[Nova York]] | 2016-11-14 | |- | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q3774836|Q3774836]] | [[María Izquierdo Rojo]] | [[Oviedo]] | 1946-09-13 | | | [[Ficheiro:María Izquierdo Rojo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q3818975|Q3818975]] | [[María Ángeles Rodríguez]] | [[Xixón]] | 1957-04-12 | | | [[Ficheiro:Masa Rodriguez con su medalla de oro y la medalla al honor deportivo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q3827153|Q3827153]] | [[Veneranda Manzano]] | [[Belonciu]] | 1893-04-27 | [[Oviedo]] | 1992-02-10 | [[Ficheiro:Veneranda García Manzano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q4357132|Q4357132]] | [[Manuela Fernández-Fojaco]] | [[Llamas]] | 1895-06-18 | [[Grau]] | 2009-01-06 | |- | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q4357275|Q4357275]] | [[María Olay]] | [[Xixón]] | 1978-06-03 | | | |- | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q4776239|Q4776239]] | [[Antonia Is Piñera]] | [[Oviedo]] | 1966-06-13 | | | |- | style='text-align:right'| 38 | [[:d:Q4822630|Q4822630]] | [[Aurora de Albornoz]] | [[Ḷḷuarca (Q56849753)|Ḷḷuarca]] | 1926-01-22 | [[Madrid]] | 1990-06-06 | [[Ficheiro:Aurora de Albornoz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 39 | [[:d:Q5008096|Q5008096]] | [[Paula Echevarría]] | [[Candás, Asturias|Candás]] | 1977-08-07 | | | [[Ficheiro:Festival de Málaga 2024 - Paula Echevarría (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 40 | [[:d:Q5043527|Q5043527]] | [[Carmen Miranda Martínez]] | [[Xixón]] | 1971-02-06 | | | |- | style='text-align:right'| 41 | [[:d:Q5055828|Q5055828]] | [[Pilar Varela]] | [[Llaranes]] | 1960-02-25 | | | [[Ficheiro:EIP-AHA Premio Asturias.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 42 | [[:d:Q5186332|Q5186332]] | [[Cristina Vermúdez]] | [[Corniana]] | 982 | | 1050 | |- | style='text-align:right'| 43 | [[:d:Q5197154|Q5197154]] | [[Vanessa Gutiérrez]] | [[Mieres, Asturias|Mieres]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 44 | [[:d:Q5412158|Q5412158]] | [[Mercedes Neuschäfer-Carlón]] | [[Oviedo]] | 1929-07-12 | [[Berlín]] | 2024-04-21 | |- | style='text-align:right'| 45 | [[:d:Q5415151|Q5415151]] | [[Eva Piñera]] | [[Xixón]] | 1974-07-01 | | | |- | style='text-align:right'| 46 | [[:d:Q5551198|Q5551198]] | [[Susana Pérez-Alonso]] | [[Mieres, Asturias|Mieres]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 47 | [[:d:Q5649050|Q5649050]] | [[Regina García López]] | [[Asturias]] | 1898-08-10 | [[Madrid]] | 1942-05-22 | |- | style='text-align:right'| 48 | [[:d:Q5657532|Q5657532]] | [[Adelina Covián]] | [[Oviedo]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 49 | [[:d:Q5673912|Q5673912]] | [[Ana María González]] | [[Oviedo]] | 1951-04-13 | | | |- | style='text-align:right'| 50 | [[:d:Q5674112|Q5674112]] | [[Ana Vega]] | [[Oviedo]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 51 | [[:d:Q5674121|Q5674121]] | [[Ana Villa]] | [[Oviedo]] | 1973-02-16 | | | [[Ficheiro:Ana Villa - 581955.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 52 | [[:d:Q5724142|Q5724142]] | [[Beatriz Escudero]] | [[La Felguera]] | 1950-11-16<br/>1951-11-16 | | | [[Ficheiro:Beatriz Escudero 1977.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 53 | [[:d:Q5724255|Q5724255]] | [[Beatriz Álvarez Mesa]] | [[Oviedo]] | 1983-08-08 | | | [[Ficheiro:25th Laureus World Sports Awards - Red Carpet - 240422 183255.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 54 | [[:d:Q5724887|Q5724887]] | [[Begoña Huertas]] | [[Xixón]] | 1965 | [[Madrid]] | 2022-11-24 | |- | style='text-align:right'| 55 | [[:d:Q5725690|Q5725690]] | [[Benigna Fernández]] | [[Oviedo]] | 1981-02-01 | | | [[Ficheiro:Benigna Fernandez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 56 | [[:d:Q5729872|Q5729872]] | [[Blanca Álvarez González]] | [[Cartavio, Coaña|Cartavio]] | 1957-09-08 | [[Oviedo]] | 2021-02-14 | [[Ficheiro:Blanca Alvarez (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 57 | [[:d:Q5752545|Q5752545]] | [[Carmen Gómez Ojea]] | [[Xixón]] | 1945-10-11 | | 2022-08-10 | |- | style='text-align:right'| 58 | [[:d:Q5771163|Q5771163]] | [[Clara de Rueda]] | [[As Campas (Q121742987)|As Campas]] | | [[As Campas (Q121742987)|As Campas]] | 1917 | |- | style='text-align:right'| 59 | [[:d:Q5784864|Q5784864]] | [[Consuelo Álvarez de Toledo]] | [[Oviedo]] | 1944 | | | [[Ficheiro:Consuelo Álvarez de Toledo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 60 | [[:d:Q5791453|Q5791453]] | [[Cristina Gallo]] | [[Oviedo]] | 1965-03-06 | | | |- | style='text-align:right'| 61 | [[:d:Q5791517|Q5791517]] | [[Cristina Rodríguez]] | [[Oviedo]] | 1075-03 | [[Reino de Pamplona]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 62 | [[:d:Q5816375|Q5816375]] | [[Paloma Sainz]] | [[Oviedo]] | 1961 | | | [[Ficheiro:Paloma sainz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 63 | [[:d:Q5850682|Q5850682]] | [[Eulalia de Llanos]] | [[Xixón]] | 1809 | [[Xixón]] | 1865 | |- | style='text-align:right'| 64 | [[:d:Q5852497|Q5852497]] | [[Eva Canel]] | [[Coaña|Cuaña]] | 1857-01-30 | [[A Habana]] | 1932-05-02 | [[Ficheiro:Eva Canel (1857-1932).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 65 | [[:d:Q5852510|Q5852510]] | [[Eva Díaz Riobello]] | [[Avilés]] | 1980-07-30 | | | |- | style='text-align:right'| 66 | [[:d:Q5852523|Q5852523]] | [[Eva Lesmes]] | [[Xixón]] | 1961-08-03 | | | |- | style='text-align:right'| 67 | [[:d:Q5863223|Q5863223]] | [[Florina Alías]] | [[Cualloto]] | 1921 | [[Xixón]] | 1999 | |- | style='text-align:right'| 68 | [[:d:Q5881237|Q5881237]] | [[Gloria Cuesta]] | [[La Felguera]] | 1911 | [[Madrid]] | 1987 | |- | style='text-align:right'| 69 | [[:d:Q5882687|Q5882687]] | [[Gontrodo Petri]] | [[Peḷḷuno, Ayer|Peḷḷuno]] | 1110 | | 1186-06-26 | |- | style='text-align:right'| 70 | [[:d:Q5891815|Q5891815]] | [[Hannah Álvarez Correa]] | [[Asturias]] | 1986-06-20 | | | |- | style='text-align:right'| 71 | [[:d:Q5916316|Q5916316]] | [[Inmaculada Concepción González]] | [[Oviedo]] | 1957-05-13 | | | |- | style='text-align:right'| 72 | [[:d:Q5919712|Q5919712]] | [[Inés Paz]] | [[Xixón]] | 1980-02-21 | | | |- | style='text-align:right'| 73 | [[:d:Q5920840|Q5920840]] | [[Isabel Pérez-Espinosa]] | [[Xixón]] | 1967-01-05 | | | [[Ficheiro:Isabel Pérz-Espinosa.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 74 | [[:d:Q5946923|Q5946923]] | [[Juaca Bobela]] | [[Oviedo]] | 1759-06-19 | | 1844-09-16 | |- | style='text-align:right'| 75 | [[:d:Q5953921|Q5953921]] | [[Juana Álvarez-Prida y Vega]] | [[Fresnéu]] | 1900-02-03 | | 2000-07-08 | |- | style='text-align:right'| 76 | [[:d:Q5971613|Q5971613]] | [[Laura Casielles]] | [[Pola de Siero|A Pola de Siero]] | 1986-06-05 | | | [[Ficheiro:(Laura Casielles) First International Feminist Summerschool by Rosa-Luxemburg-Stiftung (Belgrad, 2018-9-30 - 2018-10-4).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 77 | [[:d:Q5973925|Q5973925]] | [[Leticia Sánchez Ruiz]] | [[Oviedo]] | 1980-06-02 | | | |- | style='text-align:right'| 78 | [[:d:Q5982447|Q5982447]] | [[Lucía Herrera]] | [[Xixón]] | | | | |- | style='text-align:right'| 79 | [[:d:Q5982455|Q5982455]] | [[Lucía Rodríguez-Noriega Guillén]] | [[L'Infiestu (Q24013904)|L'Infiestu]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 80 | [[:d:Q5998088|Q5998088]] | [[Marica Andallón]] | [[Oviedo]] | 1764-01-08 | | 1848-01-02 | |- | style='text-align:right'| 81 | [[:d:Q5999277|Q5999277]] | [[Marisa Vallejo]] | [[Po, Llanes|Po]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 82 | [[:d:Q6001860|Q6001860]] | [[Marta Azcona]] | [[Oviedo]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 83 | [[:d:Q6002001|Q6002001]] | [[Marta Portal]] | [[Nava]] | 1930-08-10 | [[Madrid]] | 2016-08-26<br/>2016-08-27 | [[Ficheiro:Marta Portal Nicolás 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 84 | [[:d:Q6003214|Q6003214]] | [[Mary Paz Pondal]] | [[Oviedo]] | 1942-10-08 | | | |- | style='text-align:right'| 85 | [[:d:Q6003759|Q6003759]] | [[María Esther Díaz]] | [[Langreu]] | 1965-05-09 | | | |- | style='text-align:right'| 86 | [[:d:Q6003994|Q6003994]] | [[María Jesús Álvarez González]] | [[Peñaullán]] | 1962-03-21 | | | [[Ficheiro:María Jesús Álvarez González.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 87 | [[:d:Q6004169|Q6004169]] | [[María Luisa Carcedo]] | [[Santa Bárbola]] | 1953-08-30 | | | [[Ficheiro:(María Luis Carcedo) Visita al Hospital Nacional de Parapléjicos de Toledo (48934531043) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 88 | [[:d:Q6004352|Q6004352]] | [[María Neira]] | [[La Felguera]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 89 | [[:d:Q6004427|Q6004427]] | [[María Paz Andrés Sáenz de Santa María]] | [[Oviedo]] | 1953-11-29 | | | [[Ficheiro:Paz Andres SSM.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 90 | [[:d:Q6004554|Q6004554]] | [[María San Juan]] | [[Xixón]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 91 | [[:d:Q6004693|Q6004693]] | [[María Teresa Prieto]] | [[Oviedo]] | 1896 | [[Cidade de México]] | 1982-01-24 | |- | style='text-align:right'| 92 | [[:d:Q6006186|Q6006186]] | [[Matilde García del Real]] | [[Oviedo]] | 1856-03-15 | [[Madrid]] | 1932-04-25 | [[Ficheiro:Matilde García del Real.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 93 | [[:d:Q6010839|Q6010839]] | [[Mercedes Fernández]] | [[Xixón]] | 1960-08-04 | | | [[Ficheiro:Mercedes Fernández (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 94 | [[:d:Q6010927|Q6010927]] | [[Mercedes Prendes]] | [[Xixón]] | 1903-04-14 | [[Madrid]] | 1981-07-02 | |- | style='text-align:right'| 95 | [[:d:Q6017008|Q6017008]] | [[Minerva Piquero]] | [[Oviedo]] | 1967-08-15 | | | |- | style='text-align:right'| 96 | [[:d:Q6028560|Q6028560]] | [[Inés Marful]] | [[Mieres, Asturias|Mieres]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 97 | [[:d:Q6036239|Q6036239]] | [[Mónica Peñalver]] | [[Avilés]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 98 | [[:d:Q6039908|Q6039908]] | [[Nené Losada]] | [[Valdés]] | 1921-11-10 | [[Valdés]] | 2009-04-11 | |- | style='text-align:right'| 99 | [[:d:Q6059127|Q6059127]] | [[Paloma A. González Loché]] | [[Xixón]] | 1950-07-19 | | | |- | style='text-align:right'| 100 | [[:d:Q6067390|Q6067390]] | [[Paula Prendes]] | [[Xixón]] | 1983-01-21 | | | [[Ficheiro:(Paula Prendes) El Centro Cultural Miguel Delibes acoge la grabación del programa de TVE 'Prodigios'.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 101 | [[:d:Q6067395|Q6067395]] | [[Paula Rojo]] | [[Mieres, Asturias|Mieres]] | 1990-07-16 | | | |- | style='text-align:right'| 102 | [[:d:Q6093378|Q6093378]] | [[Purificación Tomás Vega]] | [[Oviedo]]<br/>[[Belmonte de San José]] | 1918-02-27 | [[Oviedo]] | 1990-11-10 | |- | style='text-align:right'| 103 | [[:d:Q6100502|Q6100502]] | [[Raquel Rodríguez Rodríguez]] | [[Avilés (Q531129)|Avilés]] | 1992-06-28 | | | [[Ficheiro:Raquel Rodríguez 2015 Torneo Villa de Jovellanos 03b.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 104 | [[:d:Q6110207|Q6110207]] | [[Robustiana Armiño]] | [[Xixón]] | 1821-08-20 | [[Madrid]] | 1890-06-17 | |- | style='text-align:right'| 105 | [[:d:Q6112207|Q6112207]] | [[Rosa María Lobo]] | [[Bo, Ayer|Bo]] | 1945-04-10 | | | |- | style='text-align:right'| 106 | [[:d:Q6132222|Q6132222]] | [[Sonia Grande]] | [[Oviedo]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Sonia Grande 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 107 | [[:d:Q6136322|Q6136322]] | [[Susana Estrada]] | [[Xixón]] | No/unknown value | | | |- | style='text-align:right'| 108 | [[:d:Q6136376|Q6136376]] | [[Susana Roza]] | [[Oviedo]] | 1965-09-28 | | | |- | style='text-align:right'| 109 | [[:d:Q6142618|Q6142618]] | [[Teresa Soto González]] | [[Oviedo]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 110 | [[:d:Q6170205|Q6170205]] | [[Yolanda Arestegui]] | [[Avilés]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 111 | [[:d:Q6782102|Q6782102]] | [[María Pérez Fernández]] | [[Xixón]] | 1987-03-28 | | | |- | style='text-align:right'| 112 | [[:d:Q8195577|Q8195577]] | [[Alicia Castro Masaveu]] | [[Avilés]] | 1952-08-27 | | | |- | style='text-align:right'| 113 | [[:d:Q8198010|Q8198010]] | [[Ana Cano]] | [[Viḷḷarín]] | 1950-05-12 | | | [[Ficheiro:Ana Cano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 114 | [[:d:Q8774909|Q8774909]] | [[Elisa Fernández de la Vega]] | [[A Veiga, Asturias|A Veiga]] | 1895-05-30 | [[Zaragoza]] | 1933-11-21 | [[Ficheiro:Fernández de la Vega y Lombán, Elisa Fernanda María del Carmen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 115 | [[:d:Q8843264|Q8843264]] | [[Esther Prieto]] | [[Arenas de Cabrales]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 116 | [[:d:Q8964819|Q8964819]] | [[Graciela Pisonero]] | [[Xixón]] | 1982-08-03 | | | |- | style='text-align:right'| 117 | [[:d:Q9018362|Q9018362]] | [[Obdulia Álvarez Díaz]] | [[Oviedo]] | 1896 | [[Xixón]] | 1960-01-27 | |- | style='text-align:right'| 118 | [[:d:Q9018524|Q9018524]] | [[Xosefa Xovellanos]] | [[Xixón]] | 1745-06-04 | [[Xixón]] | 1807-06-07 | [[Ficheiro:Josefa de Jovellanos (Museo Nacional de Artes Decorativas).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 119 | [[:d:Q9020301|Q9020301]] | [[Lara Álvarez]] | [[Xixón]] | 1986-05-29 | | | [[Ficheiro:Lara Alvarez (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 120 | [[:d:Q9022560|Q9022560]] | [[Lilian de Celis]] | [[Fíos (Q5195242)|Fíos]] | 1935-01-31 | | | |- | style='text-align:right'| 121 | [[:d:Q9023558|Q9023558]] | [[Lolita Robles de Mora]] | [[Noreña (Q24013908)|Noreña]] | 1939-05-13 | | 2013-07-30 | |- | style='text-align:right'| 122 | [[:d:Q9025495|Q9025495]] | [[Luján Argüelles]] | [[Salas, Asturias|Salas]] | 1977-01-26 | | | [[Ficheiro:Luján Argüelles en la inauguración de la tienda de Hispanitas en Madrid (2016) (2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 123 | [[:d:Q9028833|Q9028833]] | [[Mari Luz Cristóbal Caunedo]] | [[Tinéu]] | 1948-08-30 | | | |- | style='text-align:right'| 124 | [[:d:Q9029978|Q9029978]] | [[María Cotiello]] | [[Grillero]] | 1982-11-21 | | | [[Ficheiro:María Cotiello (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 125 | [[:d:Q9034884|Q9034884]] | [[Montserrat Tomé Vázquez]] | [[Oviedo (Q21414421)|Oviedo]] | 1982-05-11 | | | [[Ficheiro:Montse Tomé (6089066442) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 126 | [[:d:Q9051193|Q9051193]] | [[Nuria Varela (xornalista)|Nuria Varela]] | [[Turón]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 127 | [[:d:Q9098411|Q9098411]] | [[Ángela Luzdivina García Fernández]] | [[L'Alcargu]] | 1911 | [[Xixón]] | 2010-08-20 | |- | style='text-align:right'| 128 | [[:d:Q11205683|Q11205683]] | [[María Antonia Fernández Felgueroso]] | [[Xixón]] | 1944-06-13 | | | |- | style='text-align:right'| 129 | [[:d:Q11684829|Q11684829]] | [[Jimena Fernández de la Vega]] | [[A Veiga, Asturias|A Veiga]] | 1895 | [[Santiago de Compostela]] | 1984 | [[Ficheiro:Jimena-Fernandez-de-la-Vega.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 130 | [[:d:Q11691186|Q11691186]] | [[Marta Aberturas]] | [[Xixón]] | 1974-07-05 | | | [[Ficheiro:Marta Aberturas 01.PNG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 131 | [[:d:Q11753241|Q11753241]] | [[Laura González Álvarez]] | [[Avilés]] | 1941-07-09 | | | |- | style='text-align:right'| 132 | [[:d:Q11934004|Q11934004]] | [[Lourdes Álvarez García]] | [[Urbiés]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 133 | [[:d:Q12155701|Q12155701]] | [[Alicia Miyares]] | [[Les Arriondes]] | 1963-04-30 | | | [[Ficheiro:Alicia Miyares.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 134 | [[:d:Q12181687|Q12181687]] | [[Maribel Álvarez]] | [[Oviedo]] | 1935-05-29 | | | [[Ficheiro:Maribel-Alvarez-Escritora.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 135 | [[:d:Q12266676|Q12266676]] | [[Rosa Fernández]] | [[Cangas del Narcea]] | 1960-02-20 | | | [[Ficheiro:Rosa Fernández, himalayista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 136 | [[:d:Q12386432|Q12386432]] | [[Consuelo Alonso González]] | [[Xixón]] | 1898 | [[Lugo]] | 1938-05-13 | |- | style='text-align:right'| 137 | [[:d:Q12387207|Q12387207]] | [[Dorotea Bárcena]] | [[Oviedo]] | 1944-07-09 | | 2016-11-22 | [[Ficheiro:Dorotea Bárcena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 138 | [[:d:Q12388187|Q12388187]] | [[Eva Moreda]] | [[A Veiga, Asturias|A Veiga]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Eva Moreda.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 139 | [[:d:Q12390365|Q12390365]] | [[Helena Veiguela]] | [[A Veiga, Asturias|A Veiga]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 140 | [[:d:Q13146910|Q13146910]] | [[Chucha de Nembra]] | [[Nembra, Ayer|Nembra]] | 1940-06 | | | |- | style='text-align:right'| 141 | [[:d:Q13146950|Q13146950]] | [[Consuelo Vega]] | [[Bustiyé]] | 1961-09-24 | | | [[Ficheiro:Consuelo Vega 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 142 | [[:d:Q13147126|Q13147126]] | [[Enriqueta González Rubín]] | [[Santianes]] | 1832-04-17 | [[L'Infiestu]] | 1877-11-09 | |- | style='text-align:right'| 143 | [[:d:Q13147245|Q13147245]] | [[Helena Trexu]] | [[Sama]] | 1945 | | | [[Ficheiro:Retratohelenatrexu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 144 | [[:d:Q13147296|Q13147296]] | [[Josefina Martínez Álvarez]] | [[San Cloyo]] | 1937-04-11 | | | |- | style='text-align:right'| 145 | [[:d:Q13147309|Q13147309]] | [[Kely Méndez Riestra]] | [[Oviedo (Q21414421)|Oviedo]] | 1960-04-11 | [[Oviedo (Q21414421)|Oviedo]] | 2013-12-09 | |- | style='text-align:right'| 146 | [[:d:Q13147431|Q13147431]] | [[Leonides Fernández]] | [[Olloniego]] | 1920 | | | |- | style='text-align:right'| 147 | [[:d:Q13147443|Q13147443]] | [[Liliana Castañón]] | [[Oviedo]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 148 | [[:d:Q13147707|Q13147707]] | [[Lorena Corripio]] | [[Carrandi]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 149 | [[:d:Q13147746|Q13147746]] | [[Margarita Blanco]] | [[La Collá]] | 1935-08-05 | | 2008-04-13 | |- | style='text-align:right'| 150 | [[:d:Q13147751|Q13147751]] | [[María Jesús Rodríguez]] | [[Oviedo]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 151 | [[:d:Q13147753|Q13147753]] | [[María Argüelles]] | [[Oviedo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 152 | [[:d:Q13147754|Q13147754]] | [[María Teresa Villaverde]] | [[Villaviciosa]] | 1882-12-21 | [[Figares]] | 1934-06 | |- | style='text-align:right'| 153 | [[:d:Q13147755|Q13147755]] | [[María Sánchez Blanco]] | [[Robriguero]] | 1974-12-24 | [[Xixón]] | 2016-03-20 | |- | style='text-align:right'| 154 | [[:d:Q13147756|Q13147756]] | [[María Teresa González]] | [[Xixón]] | 1950-11-28 | | 1995-05-23 | |- | style='text-align:right'| 155 | [[:d:Q13147757|Q13147757]] | [[María Balbín de Rodríguez]] | [[Caravia (Q5037808)|Caravia]] | 1877-03-17 | [[Oviedo]] | 1961 | |- | style='text-align:right'| 156 | [[:d:Q13147808|Q13147808]] | [[Nori Redondo]] | [[Llabra]] | 1939-12-12 | [[Hospital Valle del Nalón]] | 2024-05-06 | |- | style='text-align:right'| 157 | [[:d:Q13147885|Q13147885]] | [[Pilar Sánchez Vicente]] | [[Xixón]] | 1961-11-11 | | | [[Ficheiro:Pilar Sánchez Vicente.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 158 | [[:d:Q13148040|Q13148040]] | [[Socorro Noriega]] | [[Parres, Llanes|Parres]] | 1939 | | | |- | style='text-align:right'| 159 | [[:d:Q13148076|Q13148076]] | [[Teresa Robledo Colunga]] | [[Llastres]] | 18th century | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 160 | [[:d:Q13860389|Q13860389]] | [[Lara Alcázar]] | [[Samartín del Rei Aurelio]] | 1992-10-22 | | | [[Ficheiro:FEMENSPAIN (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 161 | [[:d:Q14026403|Q14026403]] | [[Ángela Vallina]] | [[Castrillón, Asturias|Castrillón]] | 1959-07-06 | | | [[Ficheiro:Ángela Vallina, candidata a la alcaldía de Castrillón.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 162 | [[:d:Q14026672|Q14026672]] | [[María Fernández Álvarez]] | [[Langreu]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 163 | [[:d:Q14026743|Q14026743]] | [[María Dolores Álvarez Campillo]] | [[Meré, Llanes|Meré]] | 1960-04-10 | [[Llanes]] | 2022-04-06 | |- | style='text-align:right'| 164 | [[:d:Q14624788|Q14624788]] | [[Carmen Tablada]] | [[Oviedo]] | 1927 | [[Valladolid]] | 2014-08-23 | |- | style='text-align:right'| 165 | [[:d:Q14943740|Q14943740]] | [[Ana Bernardo]] | [[Avilés]] | 1976-03-20 | | | |- | style='text-align:right'| 166 | [[:d:Q14975363|Q14975363]] | [[Luisa Cachán Muñoz]] | [[Avilés]] | 1979-01-21 | | | |- | style='text-align:right'| 167 | [[:d:Q15063405|Q15063405]] | [[Mireya Delgado]] | [[Xixón]] | 1991-11-05 | | | [[Ficheiro:20130906 Vollyball EM Frauen by Olaf KosinskyDSC 0269.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 168 | [[:d:Q16300877|Q16300877]] | [[María Lago]] | [[La Felguera]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 169 | [[:d:Q16941717|Q16941717]] | [[María Díaz]] | [[Avilés]] | 1969-09-02 | | | |- | style='text-align:right'| 170 | [[:d:Q17274701|Q17274701]] | [[Paula Méndez]] | [[Oviedo]] | 1985-08-16 | | | |- | style='text-align:right'| 171 | [[:d:Q17478148|Q17478148]] | [[Mercedes Arriaga Florez]] | [[Oviedo]] | 1960-07-29 | | | |- | style='text-align:right'| 172 | [[:d:Q17518326|Q17518326]] | [[Pilar Fernández Carballedo]] | [[Trevías]] | 1939-05-15 | | | |- | style='text-align:right'| 173 | [[:d:Q17518338|Q17518338]] | [[Covadonga Romero Rodríguez]] | [[Bo]] | 1917-09-08 | [[Oviedo]] | 2018-06-27 | |- | style='text-align:right'| 174 | [[:d:Q17620225|Q17620225]] | [[Adriana Lastra]] | [[Oviedo]] | 1979-03-30 | | | [[Ficheiro:Adriana Lastra 2019.2 (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 175 | [[:d:Q18046537|Q18046537]] | [[Tania González Peñas]] | [[Avilés]] | 1982-10-18 | | | [[Ficheiro:Tania González 2014 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 176 | [[:d:Q18397945|Q18397945]] | [[Aida Nuño Palacio]] | [[Hevia (Q5896826)|Hevia]] | 1983-11-24 | | | [[Ficheiro:2018 WK Veldrijden Valkenburg Vrouwen 085.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 177 | [[:d:Q18559387|Q18559387]] | [[Eva Riera]] | [[Xixón]] | 1970 | [[Oviedo]] | 2011-02-13 | |- | style='text-align:right'| 178 | [[:d:Q18644036|Q18644036]] | [[Lorenza Cobián]] | [[Bodes]] | 1851-05-21 | [[Madrid]] | 1906-07-31<br/>1906 | [[Ficheiro:Lorenza Cobián - Fenollera ca. 1890.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 179 | [[:d:Q18648018|Q18648018]] | [[Ana Temprano]] | [[Oviedo]] | 1984-01-24 | | | [[Ficheiro:Bera Bera - Ana Temprano Fernández.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 180 | [[:d:Q18957309|Q18957309]] | [[Ángela Salvadores]] | [[Oviedo]] | 1997-03-10 | | | |- | style='text-align:right'| 181 | [[:d:Q18978000|Q18978000]] | [[Ana Galán]] | [[Oviedo]] | 1964-09-03 | | | |- | style='text-align:right'| 182 | [[:d:Q18980386|Q18980386]] | [[Emilia Álvarez Mijares de Real]] | [[Oviedo]] | 1834-09-13 | [[Madrid]] | 1909-06-25 | |- | style='text-align:right'| 183 | [[:d:Q19532941|Q19532941]] | [[Rosana Castrillo Díaz]] | [[Sama]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 184 | [[:d:Q19647658|Q19647658]] | [[Mariví Monteserín]] | [[Boal]] | 1959-05-19 | | | [[Ficheiro:Mariví Monteserín (2006).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 185 | [[:d:Q19661959|Q19661959]] | [[Lucía González Blanco]] | [[Viella (Q9093626)|Viella]] | 1990-07-09 | | | [[Ficheiro:Lucía González - 2018 UEC European Road Cycling Championships (Women's road race).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 186 | [[:d:Q19661974|Q19661974]] | [[Alicia González Blanco]] | [[Viella (Q9093626)|Viella]] | 1995-05-27 | | | [[Ficheiro:Alicia González - 2018 UEC European Road Cycling Championships (Women's road race).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 187 | [[:d:Q19694726|Q19694726]] | [[Estefanía Torres Martínez]] | [[Cudillero]] | 1982-04-27 | | | [[Ficheiro:2018-07-04 Estefania Torres, MEP-0426.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 188 | [[:d:Q19722084|Q19722084]] | [[María José Ramos Rubiera]] | [[Sama]] | 1956 | | | [[Ficheiro:María José Ramos Rubiera 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 189 | [[:d:Q19949910|Q19949910]] | [[Eloína Suárez Suárez]] | [[Oviedo]] | 1922-11 | [[Oviedo]] | 2024-05-02 | |- | style='text-align:right'| 190 | [[:d:Q19950340|Q19950340]] | [[Mercedes Gómez Morán]] | [[San Cloyo]] | 1929-03-29 | [[Les Arriondes]] | 2022-07-24 | |- | style='text-align:right'| 191 | [[:d:Q19965853|Q19965853]] | [[Diamantina Rodríguez]] | [[Viḷḷaxime]] | 1920-09-14 | [[Noreña]] | 2021-04-21 | |- | style='text-align:right'| 192 | [[:d:Q19965856|Q19965856]] | [[Josefina Argüelles Fernández]] | [[Mieres, Asturias|Mieres]] | 1947-09-16 | | | |- | style='text-align:right'| 193 | [[:d:Q20005627|Q20005627]] | [[Margarida Fort i Mollar]] | [[Oviedo]] | 1915-07-23 | | 2000-05-23 | |- | style='text-align:right'| 194 | [[:d:Q20006141|Q20006141]] | [[Otilia Castellví]] | [[Xixón]] | 1917-11-24 | [[Canet de Mar]] | 2001-05-12 | |- | style='text-align:right'| 195 | [[:d:Q20147984|Q20147984]] | [[Ana Castaño]] | [[Pezós]] | 1961-01-16 | | | |- | style='text-align:right'| 196 | [[:d:Q20604824|Q20604824]] | [[Adelina Baragaño]] | [[Langreu]] | 1936 | | | |- | style='text-align:right'| 197 | [[:d:Q20604833|Q20604833]] | [[Eva Barro García]] | [[Samartín del Rei Aurelio]] | | | | |- | style='text-align:right'| 198 | [[:d:Q20605020|Q20605020]] | [[Ana Rosa Fernández]] | [[Sotrondio]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 199 | [[:d:Q20605032|Q20605032]] | [[Veneranda Fernández]] | [[Felechosa, El Pino, Ayer|Felechosa]] | 1932-04-24 | | | |- | style='text-align:right'| 200 | [[:d:Q20605050|Q20605050]] | [[María José Fraga]] | [[El Franco, Asturias|El Franco]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 201 | [[:d:Q20605225|Q20605225]] | [[Marta Mori]] | [[Xixón]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 202 | [[:d:Q20605372|Q20605372]] | [[Diagmina Noval]] | [[Samartín del Rei Aurelio]] | 1942-05-08 | | | |- | style='text-align:right'| 203 | [[:d:Q20605575|Q20605575]] | [[Marisa Valle Roso]] | [[La Felguera]] | 1987-12-22 | | | [[Ficheiro:Marisa Valle Roso 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 204 | [[:d:Q20667140|Q20667140]] | [[Mónica Fernández]] | [[Oviedo]] | 1972-07-02 | | | |- | style='text-align:right'| 205 | [[:d:Q20829631|Q20829631]] | [[Noemí Pinilla-Alonso]] | [[Oviedo]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 206 | [[:d:Q21106800|Q21106800]] | [[Cristina Coto]] | [[Sotrondio]] | 1970-03-06 | | | [[Ficheiro:Cristina Coto.PNG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 207 | [[:d:Q21176543|Q21176543]] | [[Concha de Albornoz]] | [[Luarca]] | 1900-04-29 | [[Cidade de México]] | 1972-02-29 | |- | style='text-align:right'| 208 | [[:d:Q21259431|Q21259431]] | [[Eva Hevia]] | [[Xixón]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Professor Eva Hevia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 209 | [[:d:Q21293215|Q21293215]] | [[Sofía Castañón]] | [[Xixón]] | 1983-11-01 | | | [[Ficheiro:Sofía Castañón.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 210 | [[:d:Q21520363|Q21520363]] | [[Josefa Menéndez Amor]] | [[Tinéu]] | 1916-10-05 | [[Madrid]] | 1985-07-20 | |- | style='text-align:right'| 211 | [[:d:Q21541035|Q21541035]] | [[Rosario Neira]] | [[Oviedo]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 212 | [[:d:Q21546327|Q21546327]] | [[Sara Suárez Solís]] | [[Oviedo]] | 1925 | [[Oviedo]] | 2000-05-15 | |- | style='text-align:right'| 213 | [[:d:Q21819101|Q21819101]] | [[Teresa del Riego]] | [[Tinéu]] | 1800 | [[Londres]] | 1824-06-19 | [[Ficheiro:Museo del Romanticismo - CE1796 - María Teresa del Riego.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 214 | [[:d:Q22690107|Q22690107]] | [[Yasmina Triguero Estévez]] | [[Piedrasblancas]] | 1971-03-05 | | | |- | style='text-align:right'| 215 | [[:d:Q22810670|Q22810670]] | [[Karol Otero]] | [[Xixón]] | 1948-09-28 | | | [[Ficheiro:Karol Otero, 1999 (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 216 | [[:d:Q22964529|Q22964529]] | [[Mae de la Concha|María Asunción Jacoba Pía de la Concha García-Mauriño]] | [[Xixón]] | 1954-07-25 | | | [[Ficheiro:MA García retrat oficial 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 217 | [[:d:Q23010248|Q23010248]] | [[Chechu Álava]] | [[Piedrasblancas]] | 1973-12-05 | | | |- | style='text-align:right'| 218 | [[:d:Q23090708|Q23090708]] | [[Luz Casanova]] | [[Avilés]] | 1873-08-28 | [[Madrid]] | 1949-01-08 | |- | style='text-align:right'| 219 | [[:d:Q23541007|Q23541007]] | [[Julia Alcayde Montoya]] | [[Xixón]] | 1855-05-22 | [[Madrid]] | 1939-02-18 | [[Ficheiro:Julia Alcayde y Montoya - Self Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 220 | [[:d:Q23661690|Q23661690]] | [[Sonia García Galán]] | [[Avilés]] | 1981-02-04 | | | |- | style='text-align:right'| 221 | [[:d:Q23843495|Q23843495]] | [[Ángeles Barrio Alonso]] | [[Xixón]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 222 | [[:d:Q23907293|Q23907293]] | [[Maria Luisa Prada Sarasua]] | [[Mieres, Asturias|Mieres]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Maria Luisa Prada en Gijón, ciudad en la que reside.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 223 | [[:d:Q23907370|Q23907370]] | [[Dorita García Blanco]] | [[La Pola, Ḷḷena|La Pola]] | 1945-03-02 | | | [[Ficheiro:Dorita 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 224 | [[:d:Q23907385|Q23907385]] | [[Alba González Sanz]] | [[Oviedo]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 225 | [[:d:Q23925094|Q23925094]] | [[Carla Rubiera Cancelas]] | [[Xixón]] | 1985-02-23 | | | [[Ficheiro:Carlarubieracancelas (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 226 | [[:d:Q23942918|Q23942918]] | [[Eugenia Astur]] | [[Tinéu]] | 1888-03-10 | [[Tinéu]] | 1947-01-10 | [[Ficheiro:Eugenia Astur.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 227 | [[:d:Q24174874|Q24174874]] | [[Irene Rivera Andrés]] | [[Mieres, Asturias|Mieres]] | 1969-11-29 | | | |- | style='text-align:right'| 228 | [[:d:Q24282663|Q24282663]] | [[Yolanda Sobero]] | [[Cangas de Onís]] | 1959-08-20 | | | [[Ficheiro:Yolanda Sobero (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 229 | [[:d:Q24634550|Q24634550]] | [[Sara González Lolo]] | [[Xixón]] | 1992-03-17 | | | [[Ficheiro:Sara González Lolo, capitana.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 230 | [[:d:Q25402286|Q25402286]] | [[Argentina Rubiera]] | [[Langreu]] | 1914-02-11 | [[Xixón]] | 2007-04-30 | [[Ficheiro:Argentina Rubiera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 231 | [[:d:Q25511335|Q25511335]] | [[María Antonia Álvarez Yáñez]] | [[Tapia de Casarego]] | 1948-03-31 | | | |- | style='text-align:right'| 232 | [[:d:Q25917270|Q25917270]] | [[Rosina Gómez Baeza]] | [[Xixón]] | 1941 | | | [[Ficheiro:Rosina Gomez Baeza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 233 | [[:d:Q26791568|Q26791568]] | [[María López García]] | [[Xixón]] | 1990-02-16 | | | [[Ficheiro:María López celebrando un gol en los Juegos Olímpicos de Tokio 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 234 | [[:d:Q27075093|Q27075093]] | [[Marta Piquero]] | [[La Pola, Ḷḷena|La Pola]] | 1998-07-29 | | | [[Ficheiro:MARTA PIQUERO.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 235 | [[:d:Q27306159|Q27306159]] | [[Carmen Ruiz-Tilve]] | [[Oviedo (Q21414421)|Oviedo]] | 1941-04-19 | | | |- | style='text-align:right'| 236 | [[:d:Q27505538|Q27505538]] | [[María Vijande]] | [[Asturias]] | 1995-10-14 | | | |- | style='text-align:right'| 237 | [[:d:Q28310499|Q28310499]] | [[Pilar López Díez]] | [[Morea, Ayer|Morea]] | 1948-05-01 | | | [[Ficheiro:Pilar López Díez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 238 | [[:d:Q28502958|Q28502958]] | [[Paula Jiménez Fonseca]] | [[Oviedo]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Paula Jiménez Fonseca 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 239 | [[:d:Q28522663|Q28522663]] | [[Olga Quiñones Fernández]] | [[Salinas, Castrillón|Salinas]] | 1940 | [[Valencia]] | 2014-06-06 | |- | style='text-align:right'| 240 | [[:d:Q28661434|Q28661434]] | [[Pilar Pulgar Fraile]] | [[Morea, Ayer|Morea]] | 1930-10-15 | [[Madrid]] | 2017-01-28 | [[Ficheiro:Pilar Pulgar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 241 | [[:d:Q29002429|Q29002429]] | [[Judith Obaya Arenas]] | [[Villaviciosa]] | 1968-04-11 | | | [[Ficheiro:Judith Obaya Arenas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 242 | [[:d:Q30825477|Q30825477]] | [[Sara Fernández Ceferino]] | [[Sotrondio]] | 1988-02-27 | | | |- | style='text-align:right'| 243 | [[:d:Q30901895|Q30901895]] | [[Carmen Domínguez Álvarez]] | [[Oviedo]] | 1969-09-10 | | | [[Ficheiro:Karmenka explorando interior glaciar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 244 | [[:d:Q30904855|Q30904855]] | [[Antonina Cortés Llanos]] | [[Cangas de Onís]] | 1823-01-17 | [[Cangues d'Onís]] | 1906-01-28 | |- | style='text-align:right'| 245 | [[:d:Q31747897|Q31747897]] | [[Dolores Sánchez Buergo]] | [[Piñeres]] | 1937-01-17 | | | |- | style='text-align:right'| 246 | [[:d:Q38794926|Q38794926]] | [[Beatriz Martínez Sordo]] | [[Tiñana]] | 1986-03-06 | | | |- | style='text-align:right'| 247 | [[:d:Q41634198|Q41634198]] | [[Lorena García-Hevia]] | [[Siero]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 248 | [[:d:Q42887322|Q42887322]] | [[marixa]] | [[Oviedo]] | 1914-06-17 | [[Baiona, Francia|Baiona]] | 1995-03-05 | [[Ficheiro:L'artiste peintre Marixa dans son atelier à Bayonne.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 249 | [[:d:Q42908976|Q42908976]] | [[Ana Nebot]] | [[Oviedo]] | 1975-02 | | | |- | style='text-align:right'| 250 | [[:d:Q42908982|Q42908982]] | [[Raquel Fernández Menéndez]] | [[Salas, Asturias|Salas]] | | | | |- | style='text-align:right'| 251 | [[:d:Q42909138|Q42909138]] | [[Sabel Tuñón Ces]] | [[Xixón]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 252 | [[:d:Q43231505|Q43231505]] | [[Rosa María Menéndez López]] | [[Corollos]] | 1956-02-12 | | | [[Ficheiro:Rosa Menéndez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 253 | [[:d:Q46320758|Q46320758]] | [[Ana Medina Zarabozo]] | [[Torín]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 254 | [[:d:Q47718015|Q47718015]] | [[Marina García-Macia]] | [[Asturias]] | 1984-07-01 | | | [[Ficheiro:MarinaLabofiltro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 255 | [[:d:Q47770649|Q47770649]] | [[Carolina del Castillo Díaz]] | [[Xixón]] | 1867-07-03 | [[Xixón]] | 1933-10-24 | [[Ficheiro:Retrato de Dña. Carolina de Castillo Díaz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 256 | [[:d:Q50288387|Q50288387]] | [[Carmen del Riego]] | [[Oviedo]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Carmen del Riego - conversaciones con (cropped).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 257 | [[:d:Q50379623|Q50379623]] | [[María Teresa Mallada]] | [[Cabanaquinta, Ayer|Cabanaquinta]] | 1973-01-14 | | | [[Ficheiro:(Teresa Mallada) Jornada apertura Convención 2019 Partido Popular. (32950508998) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 258 | [[:d:Q50414145|Q50414145]] | [[Amparo Pedregal Rodríguez]] | [[Langreu]] | 1961<br/>1960 | [[Madrid]] | 2015 | |- | style='text-align:right'| 259 | [[:d:Q50530830|Q50530830]] | [[María Esther García López]] | [[Valdés]] | 1948-12-08 | | | [[Ficheiro:María Esther García López.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 260 | [[:d:Q50691190|Q50691190]] | [[Emma Cabal]] | [[Oviedo (Q21414421)|Oviedo]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Emma Cabal en Oviedo (6 de mayo de 2017), foto de Asís G. Ayerbe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 261 | [[:d:Q50883495|Q50883495]] | [[Almudena Cueto]] | [[Nava]] | 1975-10-26 | | | [[Ficheiro:Almudena Cueto - 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 262 | [[:d:Q51166950|Q51166950]] | [[María del Carmen Bobes Naves]] | [[Oviedo (Q21414421)|Oviedo]] | 1930 | | | |- | style='text-align:right'| 263 | [[:d:Q51578595|Q51578595]] | [[Concha Mori]] | [[Oviedo]] | 1883-04-16 | [[Xixón]] | 1972-08-16 | |- | style='text-align:right'| 264 | [[:d:Q51955183|Q51955183]] | [[Flavita Banana]] | [[Oviedo]] | 1987-04-20 | | | [[Ficheiro:Flavita Banana-caricatura.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 265 | [[:d:Q52063285|Q52063285]] | [[Beatriz Roldán Cuenya]] | [[Oviedo (Q21414421)|Oviedo]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 266 | [[:d:Q55261433|Q55261433]] | [[Julia Rodríguez-Maribona]] | [[Avilés]] | 1923-11-12 | [[Neuchâtel, Suíza|Neuchâtel]] | 2005-03-16 | |- | style='text-align:right'| 267 | [[:d:Q55463821|Q55463821]] | [[María Lafuente]] | [[Grau]] | | | | [[Ficheiro:María Lafuente 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 268 | [[:d:Q56660045|Q56660045]] | [[María Teresa Álvarez García]] | [[Candás, Asturias|Candás]] | 1945-10-27 | | | |- | style='text-align:right'| 269 | [[:d:Q56721283|Q56721283]] | [[Delia Losa Carballido]] | [[Mieres, Asturias|Mieres]] | 1954-08-12 | | | [[Ficheiro:Delia Losa 10 de setiembre, 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 270 | [[:d:Q57906755|Q57906755]] | [[Joaquina Alvarez-Marron]] | [[Avilés]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 271 | [[:d:Q58362531|Q58362531]] | [[Ángeles Villarta Tuñón]] | [[Miranda, Asturias|Miranda]] | 1913-12-06 | [[Madrid]] | 2018-11-07 | |- | style='text-align:right'| 272 | [[:d:Q58485697|Q58485697]] | [[Alicia García-Salcedo González]] | [[Oviedo (Q21414421)|Oviedo]] | 1903-07 | [[Llanes (Q24012265)|Llanes]] | 2003-01-05 | |- | style='text-align:right'| 273 | [[:d:Q59072952|Q59072952]] | [[Mónica García (1970)|Mónica García]] | [[Avilés]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 274 | [[:d:Q59242002|Q59242002]] | [[Aida Fernández Escudero]] | [[Oviedo]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 275 | [[:d:Q59313523|Q59313523]] | [[Teresa Meana Suárez]] | [[Xixón]] | 1952 | | | [[Ficheiro:Teresa Meana en Marienea 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 276 | [[:d:Q60100870|Q60100870]] | [[Marta Knörr Jiménez]] | [[Oviedo]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 277 | [[:d:Q60297289|Q60297289]] | [[Ángeles Flórez Peón]] | [[Blimea]] | 1918-11-17 | [[Xixón]] | 2024-05-23 | [[Ficheiro:Ángeles Flórez Peón.webp|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 278 | [[:d:Q60828783|Q60828783]] | [[Ana Lena Rivera]] | [[Oviedo]] | 1972-05-03 | | | [[Ficheiro:Anasentadasofa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 279 | [[:d:Q60830622|Q60830622]] | [[María Cristina Masaveu Peterson]] | [[Oviedo]] | 1937-04-17 | [[Oviedo]] | 2006-11-14 | |- | style='text-align:right'| 280 | [[:d:Q61748754|Q61748754]] | [[Paula González Blanco]] | [[Xixón]] | 1996-05-03 | | | |- | style='text-align:right'| 281 | [[:d:Q61997168|Q61997168]] | [[Margarita Robles]] | [[Muros, Asturias|Muros de Nalón]] | 1894-05-20 | [[Madrid]] | 1989-07-11 | [[Ficheiro:Margarita Robles, actriz (1894-1989).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 282 | [[:d:Q61999071|Q61999071]] | [[Palmira Villa González-Río]] | [[Anlleo, Navia|Anlleo]] | 1913-01-14 | [[Oviedo]] | 2012-06-29 | |- | style='text-align:right'| 283 | [[:d:Q63140495|Q63140495]] | [[Susana Solís Pérez]] | [[Avilés]] | 1971-12-21 | | | [[Ficheiro:1718718407234 20240617 SOLIS PEREZ Susana ES 003.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 284 | [[:d:Q63258054|Q63258054]] | [[Belén Carreño]] | [[Oviedo]] | 1976-10-18 | | | [[Ficheiro:Belén Carreño (segundo aniversario de eldiario.es).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 285 | [[:d:Q63283211|Q63283211]] | [[Lorena Gil]] | [[Xixón]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Lorena Gil (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 286 | [[:d:Q63818383|Q63818383]] | [[Anita Sirgo]] | [[El Campurru]] | 1930-01-20 | [[Langreu (Q102312393)|Langreu]] | 2024-01-15 | |- | style='text-align:right'| 287 | [[:d:Q63959114|Q63959114]] | [[Aida Torres]] | [[Avilés]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 288 | [[:d:Q63970110|Q63970110]] | [[Celestina Marrón]] | [[Langreu]] | 1926-06-29 | [[Xixón]] | 2016-08-09 | |- | style='text-align:right'| 289 | [[:d:Q64141083|Q64141083]] | [[Irene Cano]] | [[Oviedo]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 290 | [[:d:Q64422081|Q64422081]] | [[Carolina Alonso Alonso]] | [[Xixón]] | 1980-10-17 | | | [[Ficheiro:(Carolina Alonso) Monedero presenta su libro en Leganés.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 291 | [[:d:Q64667393|Q64667393]] | [[Ana González Rodríguez]] | [[Oviedo (Q21414421)|Oviedo]] | 1963-05-14 | | | [[Ficheiro:Ana González 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 292 | [[:d:Q64831520|Q64831520]] | [[Ángeles Huerta]] | [[Xixón]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 293 | [[:d:Q65160348|Q65160348]] | [[Carmen Arbesú]] | [[Langreu]] | | | | |- | style='text-align:right'| 294 | [[:d:Q65163179|Q65163179]] | [[Tina Pérez]] | [[Santa Cruz (Q974056)|Santa Cruz]] | 1929 | | 1965-10-14 | |- | style='text-align:right'| 295 | [[:d:Q65717263|Q65717263]] | [[Ángela Corao]] | [[Oviedo]] | 2002-01-31 | | | [[Ficheiro:Ángela Corao 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 296 | [[:d:Q66023531|Q66023531]] | [[María Luisa Fernández]] | [[Oviedo]] | 1943-03-07 | | | |- | style='text-align:right'| 297 | [[:d:Q66332013|Q66332013]] | [[Eloisa Marcos]] | [[Mieres, Asturias|Mieres]] | 1962-01-15 | | | |- | style='text-align:right'| 298 | [[:d:Q66434986|Q66434986]] | [[Inma Castañón]] | [[Cudillero]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 299 | [[:d:Q66684939|Q66684939]] | [[Mabel Loza García]] | [[Tapia de Casarego]] | 1961-07-07 | | | |- | style='text-align:right'| 300 | [[:d:Q66691295|Q66691295]] | [[Mónica Martín]] | [[Xixón]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 301 | [[:d:Q66691982|Q66691982]] | [[Verónica Castro]] | [[Xixón]] | 1979-06-26 | | | |- | style='text-align:right'| 302 | [[:d:Q67413483|Q67413483]] | [[Anabel Montes Mier]] | [[Oviedo]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 303 | [[:d:Q70103966|Q70103966]] | [[Ana Taboada]] | [[Oviedo]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 304 | [[:d:Q70783380|Q70783380]] | [[Julia Conesa Conesa]] | [[Oviedo]] | 1919-05-25 | [[Cemiterio de La Almudena]] | 1939-08-05 | [[Ficheiro:Retrato Julia Conesa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 305 | [[:d:Q70870497|Q70870497]] | [[María Elisa Álvarez Obaya]] | [[Villaviciosa]] | 1934 | [[As Palmas de Gran Canaria]] | 2010-02-26 | |- | style='text-align:right'| 306 | [[:d:Q71017977|Q71017977]] | [[María Luisa García]] | [[Cauxal]] | 1919-07-07 | [[Mieres, Asturias|Mieres]] | 2019-10-12 | |- | style='text-align:right'| 307 | [[:d:Q71050490|Q71050490]] | [[María Luz Melcón]] | [[La Pola, Ḷḷena|La Pola]] | 1943-03-03 | [[Madrid]] | 2019-10-15 | |- | style='text-align:right'| 308 | [[:d:Q72195910|Q72195910]] | [[Yolanda Huergo]] | [[Roces]] | 1971-05-30 | [[Xixón]] | 2020-08-06 | |- | style='text-align:right'| 309 | [[:d:Q72323903|Q72323903]] | [[Teresa Marcos]] | [[Asturias]] | | | | |- | style='text-align:right'| 310 | [[:d:Q73805437|Q73805437]] | [[María José Iglesias García]] | [[Asturias]] | | | | |- | style='text-align:right'| 311 | [[:d:Q75176541|Q75176541]] | [[Matutina Rodríguez Álvarez]] | [[Bisuyu]] | 1901-08-14 | | 1964-05-20 | |- | style='text-align:right'| 312 | [[:d:Q78661333|Q78661333]] | [[Semíramis González]] | [[Xixón]] | 1988 | | | [[Ficheiro:Fotografía Semíramis González.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 313 | [[:d:Q79138255|Q79138255]] | [[Adelina Méndez de la Torre]] | [[Castropol]] | 1871-02-06 | [[Bilbao]] | 1960-01-20 | [[Ficheiro:Adelina Méndez de la Torre, circa 1900.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 314 | [[:d:Q79932627|Q79932627]] | [[Adela Ruiz de Royo]] | [[Grau]] | 1943-12-15 | | 2019-06-19 | |- | style='text-align:right'| 315 | [[:d:Q81060187|Q81060187]] | [[Manuela del Río]] | [[Grau]] | 1909-07-14 | [[18º distrito de París]] | 1979-11-03 | |- | style='text-align:right'| 316 | [[:d:Q82825569|Q82825569]] | [[Lucinda Torre]] | [[Sama]] | 1965-06-12 | | | |- | style='text-align:right'| 317 | [[:d:Q85119538|Q85119538]] | [[la despechá]] | [[Santo Antolín de Ibias, Ibias|Santo Antolín de Ibias]] | 1983-05-12 | | | [[Ficheiro:Lorena Álvarez y su Banda Municipal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 318 | [[:d:Q85136918|Q85136918]] | [[Manuela Garín Pinillos]] | [[Asturias]] | 1914-01-01 | [[Cidade de México]] | 2019-04-30 | [[Ficheiro:Manuela Garín.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 319 | [[:d:Q85626743|Q85626743]] | [[Maria Gómez Alvárez]] | [[Xixón]] | 1914 | [[Maracaibo]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 320 | [[:d:Q85870266|Q85870266]] | [[Gimena Llamedo]] | [[Les Arriondes]] | 1981-07-14 | | | [[Ficheiro:2023 07 29 Vicepresidenta y consejera de Presidencia Reto Demografico Igualdad y Turismo Gimena Llamedo (1) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 321 | [[:d:Q85877860|Q85877860]] | [[Soledad Córdoba]] | [[Avilés]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 322 | [[:d:Q85943976|Q85943976]] | [[Eva Suárez]] | [[Oviedo]] | 1960-05-21 | | | |- | style='text-align:right'| 323 | [[:d:Q86921119|Q86921119]] | [[Liliana Oliveros Leal]] | [[Asturias]] | 1977-03-27 | | | |- | style='text-align:right'| 324 | [[:d:Q88393779|Q88393779]] | [[Carmen Suárez Suárez]] | [[Xixón]] | 1953-03-24 | | | [[Ficheiro:CarmenSuarez1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 325 | [[:d:Q88975798|Q88975798]] | [[María Teresa Valdés]] | [[Lugones (Q3822464)|Lugones]] | 1961-04-11 | | 2003-06-01 | |- | style='text-align:right'| 326 | [[:d:Q89069699|Q89069699]] | [[Teresa Fernández]] | [[Oviedo]] | 1949-10-15 | | | |- | style='text-align:right'| 327 | [[:d:Q89466467|Q89466467]] | [[Helena Robla]] | [[Ḷḷuarca (Q56849753)|Ḷḷuarca]] | 2003 | | | |- | style='text-align:right'| 328 | [[:d:Q90407548|Q90407548]] | [[Joaquina López Laffite]] | [[Trubia]] | 1916 | [[Madrid]] | 1939-08-05 | [[Ficheiro:Monumento a las Trece Rosas en mayo de 2021 11.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 329 | [[:d:Q90658298|Q90658298]] | [[Lucía González Cuesta]] | [[Cereceda]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 330 | [[:d:Q96097282|Q96097282]] | [[Ángela García Cuetos]] | [[Samartín del Rei Aurelio]] | 1942 | | | |- | style='text-align:right'| 331 | [[:d:Q96187360|Q96187360]] | [[Mariantonia Salomé]] | [[La Pola, Ḷḷena|La Pola]] | 1934-12-16 | [[La Pola, Ḷḷena|La Pola]] | 2008-05-08 | |- | style='text-align:right'| 332 | [[:d:Q96188039|Q96188039]] | [[Consuelo Vallina]] | [[Oviedo (Q21414421)|Oviedo]] | 1942 | | | |- | style='text-align:right'| 333 | [[:d:Q96237634|Q96237634]] | [[Blanca Meruéndano Cantalapiedra]] | [[Oviedo]] | 1909 | [[Madrid]] | 2005-01-27 | |- | style='text-align:right'| 334 | [[:d:Q96464786|Q96464786]] | [[Concha Heres]] | [[Miranda, Asturias|Miranda]] | 1864 | [[Madrid]] | 1943-06-02 | [[Ficheiro:Concha Heres en el Centro Asturiano de Oviedo-2.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 335 | [[:d:Q97670138|Q97670138]] | [[Irene del Río]] | [[Oviedo]] | 1991-10-06 | | | |- | style='text-align:right'| 336 | [[:d:Q97682310|Q97682310]] | [[Ana de Valle]] | [[Avilés]] | 1900-08-06 | [[Bélxica]] | 1984-01-21 | |- | style='text-align:right'| 337 | [[:d:Q97749348|Q97749348]] | [[María Méndez Fernández]] | [[Oviedo]] | 2001-04-10 | | | |- | style='text-align:right'| 338 | [[:d:Q97755408|Q97755408]] | [[Iris Arnaiz Gil]] | [[Xixón]] | 1994-05-18 | | | |- | style='text-align:right'| 339 | [[:d:Q98830388|Q98830388]] | [[María Cienfuegos Baragaño]] | [[Langreu]] | 2001-04-08 | | | |- | style='text-align:right'| 340 | [[:d:Q98835643|Q98835643]] | [[Erika González Lombídez]] | [[Colombres]] | 2004-08-31 | | | [[Ficheiro:Erika Gonzalez Levante 2022-2023 season.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 341 | [[:d:Q100148261|Q100148261]] | [[Susana Carro|Susana Carro Fernández]] | [[Mieres, Asturias|Mieres]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 342 | [[:d:Q100773937|Q100773937]] | [[Azahara Alonso Gómez]] | [[Oviedo]] | 1988 | | | [[Ficheiro:Azahara Alonso Gómez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 343 | [[:d:Q102160348|Q102160348]] | [[Benjamina Miyar]] | [[Corao]] | 1888-08-09 | | 1961-08-07 | [[Ficheiro:Mundo grafico 23-10-1918 fotografa Benjamina Miyar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 344 | [[:d:Q103810974|Q103810974]] | [[Elvira Menéndez Fernández]] | [[Morcín]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 345 | [[:d:Q104151256|Q104151256]] | [[Marian Álvarez-Buylla]] | [[Asturias]] | | | | |- | style='text-align:right'| 346 | [[:d:Q104180316|Q104180316]] | [[Amparo Jiménez López]] | [[Xixón]] | 1996-03-08 | | | |- | style='text-align:right'| 347 | [[:d:Q104889710|Q104889710]] | [[Montserrat Garnacho]] | [[Mieres del Camino (town)]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 348 | [[:d:Q105046901|Q105046901]] | [[Inmaculada Quintanal]] | [[La Felguera]] | 1940 | [[Oviedo]] | 2021-01-13 | |- | style='text-align:right'| 349 | [[:d:Q105064576|Q105064576]] | [[Concepción Sierra Ordóñez]] | [[Asturias]] | No/unknown value | | 2012-10-04 | |- | style='text-align:right'| 350 | [[:d:Q105621827|Q105621827]] | [[Elena Duque]] | [[Avilés]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 351 | [[:d:Q105718952|Q105718952]] | [[Olaya Enrique]] | [[Avilés]] | 2005-05-10 | | | |- | style='text-align:right'| 352 | [[:d:Q105725675|Q105725675]] | [[Aurora Sánchez de Arriba]] | [[Xixón]] | 1892 | [[Xixón]] | 1976-03 | |- | style='text-align:right'| 353 | [[:d:Q105748193|Q105748193]] | [[Teresa Cónsul]] | [[Pola de Siero|A Pola de Siero]] | | [[Oviedo]] | 1834-09-28 | |- | style='text-align:right'| 354 | [[:d:Q106640348|Q106640348]] | [[Balbina Gayo Gutiérrez]] | [[Besullo]] | 1901 | [[Cangas del Narcea]] | 1936-09-10 | |- | style='text-align:right'| 355 | [[:d:Q106720882|Q106720882]] | [[Anita Orejas]] | [[Sama]] | 1914 | [[Xixón]] | 1937-11-09 | |- | style='text-align:right'| 356 | [[:d:Q106731154|Q106731154]] | [[Eladia García Palacios]] | [[Xixón]] | 1904 | [[Xixón]] | 1937-12-29 | |- | style='text-align:right'| 357 | [[:d:Q106768460|Q106768460]] | [[Anita Vázquez Barrancúa]] | [[Avilés]] | 1911 | [[Xixón]] | 1938-02-16 | |- | style='text-align:right'| 358 | [[:d:Q106768862|Q106768862]] | [[Belarmina Suarez Muniz]] | [[Bocines]] | 1909 | [[Xixón]] | 1938-02-15 | |- | style='text-align:right'| 359 | [[:d:Q106772849|Q106772849]] | [[Estefanía Cueto Puertas]] | [[Nueva, Llanes|Nueva]] | 1899 | [[Xixón]] | 1939-08-29 | [[Ficheiro:Fanny Cueto 1935.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 360 | [[:d:Q106774001|Q106774001]] | [[Máxima Vallinas Fernández]] | [[Villaviciosa]] | 1896 | [[Xixón]] | 1938-06-25 | |- | style='text-align:right'| 361 | [[:d:Q106774085|Q106774085]] | [[Teresa Santianes Giménez]] | [[Oviedo]] | | [[Xixón]] | 1937-12-21 | |- | style='text-align:right'| 362 | [[:d:Q107003235|Q107003235]] | [[Sonia Puente]] | [[Xixón]] | 1971-10-31 | | | |- | style='text-align:right'| 363 | [[:d:Q107230067|Q107230067]] | [[Olga Mesa]] | [[Avilés]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 364 | [[:d:Q107775040|Q107775040]] | [[Lydia Espina]] | [[Villaviciosa]] | 1974 | | | [[Ficheiro:2023 07 29 Consejera de Educacon Lydia Espina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 365 | [[:d:Q108175121|Q108175121]] | [[Rosa María Fernández García]] | [[Xixón]] | 1942 | [[Xixón]] | 2021-12-18 | |- | style='text-align:right'| 366 | [[:d:Q108196440|Q108196440]] | [[Blanca Inés Fernández Quintana]] | [[Bimenes]] | 1994 | | | [[Ficheiro:Blanca Fernández Quintana.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 367 | [[:d:Q108916268|Q108916268]] | [[Rosario Fernández Hevia]] | [[Mieres, Asturias|Mieres]] | 1959-01-30 | [[Valencia]] | 2019-05-23 | [[Ficheiro:Charo Fernandez Hevia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 368 | [[:d:Q109423967|Q109423967]] | [[Esther Manzano]] | [[Santitomás]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 369 | [[:d:Q109649198|Q109649198]] | [[Gemma Reguera]] | [[Morea, Ayer|Morea]] | | | | |- | style='text-align:right'| 370 | [[:d:Q109779175|Q109779175]] | [[Carmen Bascarán Collantes]] | [[Oviedo]] | 1944-09-19 | | | |- | style='text-align:right'| 371 | [[:d:Q110263485|Q110263485]] | [[Laurina]] | [[Lluanco]] | 2000-04-18 | | | |- | style='text-align:right'| 372 | [[:d:Q110831099|Q110831099]] | [[Alma Casal]] | [[Asturias]] | | | | |- | style='text-align:right'| 373 | [[:d:Q111011909|Q111011909]] | [[Isabel Tejerina]] | [[Mieres, Asturias|Mieres]] | 1949-07-09 | [[Santander]] | 2024-11-02 | |- | style='text-align:right'| 374 | [[:d:Q111345622|Q111345622]] | [[Rita Camblor Rodríguez]] | [[Langreu]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 375 | [[:d:Q111568762|Q111568762]] | [[Elena González]] | [[Avilés]] | 1991-10-16 | | | |- | style='text-align:right'| 376 | [[:d:Q111650142|Q111650142]] | [[Dolores Menchaca Morís]] | [[Xixón]] | 1900-09-12 | [[Oviedo]] | 1992-12-12 | |- | style='text-align:right'| 377 | [[:d:Q111963901|Q111963901]] | [[María Dolores Vilanova]] | [[Oviedo]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 378 | [[:d:Q111967478|Q111967478]] | [[Rita Caveda y Solares]] | [[Villaviciosa]] | 1760-06-12 | [[Villaviciosa]] | 19th century | |- | style='text-align:right'| 379 | [[:d:Q112274783|Q112274783]] | [[Práxedes Fernández García]] | [[El Puente la Luisa]] | 1886-07-21 | | 1936-10-06 | |- | style='text-align:right'| 380 | [[:d:Q112582222|Q112582222]] | [[Gema Álvarez Delgado]] | [[Rospaso]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 381 | [[:d:Q112876720|Q112876720]] | [[María García Díaz]] | [[Pola de Siero|A Pola de Siero]] | 1992 | | | [[Ficheiro:María García Díaz 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 382 | [[:d:Q114342780|Q114342780]] | [[Mapi Quintana]] | [[Ḷḷena]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 383 | [[:d:Q114514527|Q114514527]] | [[Mónica Álvarez Fernández]] | [[Xixón]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 384 | [[:d:Q115088901|Q115088901]] | [[Elisa Cepedal]] | [[Los Barreros]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 385 | [[:d:Q115094353|Q115094353]] | [[Alicia Moncholí]] | [[Oviedo]] | 1998 | | | [[Ficheiro:Alicia Moncholí.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 386 | [[:d:Q115406645|Q115406645]] | [[Lucía Galán Bertrand]] | [[Oviedo]] | 1978-02-13 | | | |- | style='text-align:right'| 387 | [[:d:Q115430073|Q115430073]] | [[Rosario Areces González]] | [[Lloriana]] | 1929 | [[Xixón]] | 2022-11-25 | |- | style='text-align:right'| 388 | [[:d:Q115498511|Q115498511]] | [[Micaela de Silva y Collás]] | [[Oviedo]] | 1809-05-08 | [[Jadraque]] | 1884-07-20 | |- | style='text-align:right'| 389 | [[:d:Q115611072|Q115611072]] | [[Otilia Alonso González]] | [[Oviedo]] | 1916-12-31 | [[Barcelona]] | 1936-07-27 | |- | style='text-align:right'| 390 | [[:d:Q115785788|Q115785788]] | [[Ana Paredes Prieto]] | [[Oviedo]] | 1963-02-22 | | | |- | style='text-align:right'| 391 | [[:d:Q115803870|Q115803870]] | [[Obdulia García Díaz]] | [[Avilés]] | 1908-03-26 | [[Astorga]] | 1942-02-03 | |- | style='text-align:right'| 392 | [[:d:Q115868262|Q115868262]] | [[María Galán Carvajal]] | [[Avilés]] | 1880-12-07 | [[Salinas, Castrillón|Salinas]] | 1960-08-30 | |- | style='text-align:right'| 393 | [[:d:Q116083834|Q116083834]] | [[Aitana Castaño]] | [[Langreu]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 394 | [[:d:Q116167965|Q116167965]] | [[Isabel Bardales Trespalacios]] | [[Alevia]] | 1870 | [[Panes]] | 1942-04-19 | |- | style='text-align:right'| 395 | [[:d:Q116738000|Q116738000]] | [[Pepa Telenti]] | [[Xixón]] | 1957-02-08 | [[Xixón]] | 2023-01-28 | [[Ficheiro:Atelenti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 396 | [[:d:Q116869394|Q116869394]] | [[Josefina Álvarez Díaz]] | [[Puertas]] | 1898-05-04 | [[Madrid]] | 1972-08-26 | [[Ficheiro:Josefina Álvarez Díaz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 397 | [[:d:Q116870195|Q116870195]] | [[Carolina López Fernández]] | [[Tinéu]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 398 | [[:d:Q116986389|Q116986389]] | [[Silvia Quesada]] | [[Tinéu]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 399 | [[:d:Q117037415|Q117037415]] | [[Sara Álvarez Rouco]] | [[Xixón]] | 1965-11-17 | | | |- | style='text-align:right'| 400 | [[:d:Q117242977|Q117242977]] | [[Jessica Gómez Álvarez]] | [[Langreu (Q102312393)|Langreu]] | 1983-11-26 | | | [[Ficheiro:Jessica Gomez Alvarez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 401 | [[:d:Q117309137|Q117309137]] | [[Sara Torres]] | [[Xixón]] | 1991 | | | [[Ficheiro:Sara Torres EL Queer II.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 402 | [[:d:Q117456080|Q117456080]] | [[Sara Roces Vila]] | [[La Felguera]] | 2002-02-16 | | | |- | style='text-align:right'| 403 | [[:d:Q117815231|Q117815231]] | [[Covadonga Tomé]] | [[Ḷḷuarca (Q56849753)|Ḷḷuarca]] | 1970 | | | [[Ficheiro:Covandonga Tomé (Nortes) (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 404 | [[:d:Q117843776|Q117843776]] | [[Elena González Lolo]] | [[Xixón]] | 1995-09-15 | | | |- | style='text-align:right'| 405 | [[:d:Q117879033|Q117879033]] | [[Carmen Nozal]] | [[Xixón]] | 1964-11-30 | | | |- | style='text-align:right'| 406 | [[:d:Q118133392|Q118133392]] | [[Victoria Fernández Prieto]] | [[Malveo]] | 1934-12-28 | [[Vilallonga]] | 2021-04-26 | |- | style='text-align:right'| 407 | [[:d:Q118138252|Q118138252]] | [[María Fernández Grande]] | [[Xixón]] | 1985-02-11 | | | |- | style='text-align:right'| 408 | [[:d:Q118236593|Q118236593]] | [[Beatriz Polledo]] | [[Siero]] | | | | |- | style='text-align:right'| 409 | [[:d:Q118322787|Q118322787]] | [[María Nieves Blanco Díaz]] | [[Xixón]] | 1970-05-05 | | | |- | style='text-align:right'| 410 | [[:d:Q118369409|Q118369409]] | [[Isabel Chacón]] | [[Ibias]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 411 | [[:d:Q118383824|Q118383824]] | [[Sabel de Fausta]] | [[Xixón]] | 1934 | | | |- | style='text-align:right'| 412 | [[:d:Q118489664|Q118489664]] | [[Olaya Suárez]] | [[Xixón]] | 1993-12-31 | | | |- | style='text-align:right'| 413 | [[:d:Q118558014|Q118558014]] | [[Noelia Ordieres]] | [[Llanes]] | 1985-07-03 | | | [[Ficheiro:Noelia Ordieres en un acto de campaña de Convocatoria por Asturies.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 414 | [[:d:Q119410025|Q119410025]] | [[Esther Llamazares]] | [[Oviedo]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 415 | [[:d:Q119520211|Q119520211]] | [[Verónica Martínez Barbero]] | [[Xixón]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 416 | [[:d:Q119981617|Q119981617]] | [[Maruja Moutas]] | [[Oviedo (Q21414421)|Oviedo]] | 1916-09-10 | [[Madrid]] | 2015-06-30 | |- | style='text-align:right'| 417 | [[:d:Q120043030|Q120043030]] | [[Sonia Fidalgo]] | [[Turón]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 418 | [[:d:Q120633943|Q120633943]] | [[Olvido Fanjul]] | [[Tremañes]] | 1910-09-28 | [[Xixón]] | 2001-08-08 | |- | style='text-align:right'| 419 | [[:d:Q122789160|Q122789160]] | [[Luzdivina Megido]] | [[Felechosa, El Pino, Ayer|Felechosa]] | 1916-05-09 | | 1984-07 | |- | style='text-align:right'| 420 | [[:d:Q122958352|Q122958352]] | [[Cristina Barrial Berbén]] | [[Xixón]] | 1994 | | | |- | style='text-align:right'| 421 | [[:d:Q123244784|Q123244784]] | [[Adriana Gil Álvarez]] | [[Candás, Asturias|Candás]] | | | | |- | style='text-align:right'| 422 | [[:d:Q123258419|Q123258419]] | [[Aymara González Montoto]] | [[Llanes]] | 1994<br/>1984 | | | |- | style='text-align:right'| 423 | [[:d:Q123272492|Q123272492]] | [[Mercedes Laspra]] | [[Xixón]] | 1915 | [[Barcelona]] | 2022-02-04 | |- | style='text-align:right'| 424 | [[:d:Q123347987|Q123347987]] | [[Matte Useda]] | [[Oviedo]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 425 | [[:d:Q123558932|Q123558932]] | [[Begoña Piñero Hevia]] | [[La Camocha]] | 1956-08-15 | | | [[Ficheiro:Begoña Piñero 04.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 426 | [[:d:Q123594209|Q123594209]] | [[Luisa Riera Muñiz]] | [[Breceña]] | 1874 | [[Amorebieta women prison]] | 1944 | [[Ficheiro:Luisa Riera Muñiz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 427 | [[:d:Q123859926|Q123859926]] | [[Laura Álvarez]] | [[Grau]] | 1998-01-06 | | | |- | style='text-align:right'| 428 | [[:d:Q123916246|Q123916246]] | [[Claudia Calvelo Ameijeiras]] | [[Xixón]] | 1992-03-27 | | | [[Ficheiro:Claudia Calvelo - 1a Lliga Catalana AON 2021 LF Challenge (51492418217) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 429 | [[:d:Q123945904|Q123945904]] | [[Carmen Aldecoa]] | [[Turón]] | 1897-12-10 | [[Madrid]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 430 | [[:d:Q124021536|Q124021536]] | [[Julia Morán Sánchez]] | [[Blimea]] | 1896 | [[Langreu]] | 1937-11-26 | |- | style='text-align:right'| 431 | [[:d:Q124021694|Q124021694]] | [[Rosario Montes Estrada]] | [[Los Barreros]] | 1898 | [[Langreu]] | 1937-11-26 | |- | style='text-align:right'| 432 | [[:d:Q124292994|Q124292994]] | [[Candela Álvarez Soldevilla]] | [[Xixón]] | | | | |- | style='text-align:right'| 433 | [[:d:Q124424082|Q124424082]] | [[Iyana Martín Carrión]] | [[Oviedo]] | 2006-01-18 | | | [[Ficheiro:Iyana Martín Carrión (2023).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 434 | [[:d:Q124668802|Q124668802]] | [[Cristina del Río]] | [[Avilés]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 435 | [[:d:Q125210831|Q125210831]] | [[Alba Matilla]] | [[Avilés]] | 1998 | | | |- | style='text-align:right'| 436 | [[:d:Q125269826|Q125269826]] | [[Dolores Valdés Fernández]] | [[Sobrobio]] | 1882-11-14 | [[Mieres, Asturias|Mieres]] | 1967-02-02 | |- | style='text-align:right'| 437 | [[:d:Q125823631|Q125823631]] | [[Ana Pereira]] | [[Sotrondio]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 438 | [[:d:Q125848484|Q125848484]] | [[Oliva Armayor]] | [[Caliao]] | 1924 | [[Oviedo]] | 2021-05-15 | |- | style='text-align:right'| 439 | [[:d:Q125861449|Q125861449]] | [[Purificación Viyao Valdés]] | [[Navelgas]] | 1892-02-01 | [[Cuenca, España|Cuenca]] | 1934-02-23 | |- | style='text-align:right'| 440 | [[:d:Q126953351|Q126953351]] | [[Solinca Turbón]] | [[Langreu]] | 1981-12-08 | | | [[Ficheiro:Solinca foto.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 441 | [[:d:Q127991971|Q127991971]] | [[Maria Cueto]] | [[Avilés]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 442 | [[:d:Q128695647|Q128695647]] | [[Elena Tamés García]] | [[Oviedo]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 443 | [[:d:Q129918359|Q129918359]] | [[Marlén Muñiz García]] | [[Corvera, Asturias|Corvera]] | 2001 | | | [[Ficheiro:Marlén Muñiz García 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 444 | [[:d:Q130369606|Q130369606]] | [[Merche García]] | [[Vega]] | 2008 | | | |- | style='text-align:right'| 445 | [[:d:Q130374483|Q130374483]] | [[Belén García Criado]] | [[Asturias]] | 1963-07-03 | | | [[Ficheiro:Belén García Criado (26-07-2024) - 1 (cropped).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 446 | [[:d:Q130400924|Q130400924]] | [[Teresa Ramos]] | [[Oviedo]] | 1961 | | | [[Ficheiro:Teresa Ramos.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 447 | [[:d:Q130881415|Q130881415]] | [[Rosario Trabanco]] | [[Xixón]] | 1903 | | 1985 | |- | style='text-align:right'| 448 | [[:d:Q130882902|Q130882902]] | [[Concha Quirós]] | [[Piarnu]] | 1935-05-21 | [[Oviedo (Q21414421)|Oviedo]] | 2021-02-24 | |- | style='text-align:right'| 449 | [[:d:Q130975009|Q130975009]] | [[Mabel Lavandera]] | [[Xixón (Q80349557)|Xixón]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 450 | [[:d:Q131149301|Q131149301]] | [[Carmina Herodio Hoyos]] | [[Panes]] | 1920-10-21 | [[Mutriku]] | 2006-12-25 | [[Ficheiro:Carmina Merodio Hoyos.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 451 | [[:d:Q131149866|Q131149866]] | [[María de las Alas Pumariño]] | [[Avilés]] | 1915-08-22 | | 2002-03-11 | |- | style='text-align:right'| 452 | [[:d:Q131154874|Q131154874]] | [[Gloria Velasco Blanco]] | [[Les Arriondes (Q20619217)|Les Arriondes]] | 1905-08-24 | [[Santiago de Chile]] | 1953 | |- | style='text-align:right'| 453 | [[:d:Q131263482|Q131263482]] | [[La Llobera]] | [[Posada, Llanes|Posada]] | 1623 | | | |- | style='text-align:right'| 454 | [[:d:Q131266340|Q131266340]] | [[Pepa Ojanguren]] | [[Oviedo]] | 1951 | [[Oviedo]] | 2020-08-17 | |- | style='text-align:right'| 455 | [[:d:Q131268129|Q131268129]] | [[Zenayda Álvarez Bárzana]] | [[La Ribera]] | 1933-01 | | | |- | style='text-align:right'| 456 | [[:d:Q131278984|Q131278984]] | [[Marisa López Diz]] | [[Xixón]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 457 | [[:d:Q131305091|Q131305091]] | [[lesbian]] | [[Xixón]] | 1985-08-08 | | | [[Ficheiro:Raquel-alvarez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 458 | [[:d:Q131311383|Q131311383]] | [[Oliva Zafa]] | [[Sebares]] | 1915-07-07 | [[La Bornaína]] | 1938-07-28 | |- | style='text-align:right'| 459 | [[:d:Q131414344|Q131414344]] | [[Aurora Bermúdez Nava]] | [[A Caridá, El Franco|A Caridá]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 460 | [[:d:Q131417384|Q131417384]] | [[Leticia González]] | [[Xixón]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 461 | [[:d:Q131443054|Q131443054]] | [[Jacinta Vigil de la Rúa]] | [[Pola de Siero|A Pola de Siero]] | 1664-03-30 | [[Oviedo]] | 1717-06-10 | |- | style='text-align:right'| 462 | [[:d:Q131443621|Q131443621]] | [[Hilda Farfante]] | [[Bisuyu]] | 1931 | | | |- | style='text-align:right'| 463 | [[:d:Q131449362|Q131449362]] | [[Sagrario Merodio Hoyos]] | [[Panes]] | 1918 | | 2019 | |- | style='text-align:right'| 464 | [[:d:Q131631187|Q131631187]] | [[Concepción Rodríguez Valencia]] | [[La Felguera]] | 1958 | | | [[Ficheiro:Concepción Rodríguez Valencia 20241024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 465 | [[:d:Q131746994|Q131746994]] | [[María Luz Pontón]] | [[Mieres, Asturias|Mieres]] | | | | |- | style='text-align:right'| 466 | [[:d:Q131839243|Q131839243]] | [[Elvira Bravo Fernández-Ahúja]] | [[Cudillero]] | 1892-12-03 | | 1986 | |- | style='text-align:right'| 467 | [[:d:Q133456725|Q133456725]] | [[Asunción Menéndez Fernández]] | [[Oviedo]] | 1871-09-15 | [[Sestao]] | 1945-01-29 | [[Ficheiro:Asuncion Menendez kalea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 468 | [[:d:Q133463061|Q133463061]] | [[Mª Ángeles Rodríguez Bernabeu]] | [[Asturias]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 469 | [[:d:Q133805712|Q133805712]] | [[María Luisa Castellanos González]] | [[Llanes]] | 1892-11-22 | [[México]] | 1974 | |- | style='text-align:right'| 470 | [[:d:Q133806005|Q133806005]] | [[Judit Romano]] | [[Llanes]] | 1982-12-04 | | | |- | style='text-align:right'| 471 | [[:d:Q134514687|Q134514687]] | [[Belén del Valle Díaz]] | [[Cangas de Onís]] | 1943 | [[Cangas de Onís]] | 2025-05-19 | |- | style='text-align:right'| 472 | [[:d:Q134589195|Q134589195]] | [[Selina Asenjo Fueyo]] | [[La Felguera]] | 1910-07-06 | [[Buenos Aires]] | 2006-07-01 | |- | style='text-align:right'| 473 | [[:d:Q134597412|Q134597412]] | [[Rosa Rodríguez Menéndez]] | [[A Estierna, Ibias|A Estierna]] | 1971 | [[Padua]] | 2024 | |- | style='text-align:right'| 474 | [[:d:Q134611528|Q134611528]] | [[Maximina Fernández Vega]] | [[Bezanes]] | | | | |- | style='text-align:right'| 475 | [[:d:Q134691096|Q134691096]] | [[Marta Elola]] | [[Llanes]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 476 | [[:d:Q134885737|Q134885737]] | [[Nuria Obeso Almeida]] | [[Xixón]] | 2001-11-13 | | | |- | style='text-align:right'| 477 | [[:d:Q134886550|Q134886550]] | [[Elisabeth Arrojo]] | [[Avilés]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 478 | [[:d:Q134963157|Q134963157]] | [[Eva Ledo]] | [[Avilés]] | 1966 | | | |} {{Wikidata list end}} == Véxase tamén == * [[Wikipedia:Lista de mulleres de Asturias con artigo na Wikipedia en galego]] [[Categoría:Wikipedia:Listas de mulleres de España con datos de Wikidata]] tpi8wh1h9vrws5m4oxamhlly3nx43i5 4 405743 7105285 7100242 2025-06-24T09:53:26Z ListeriaBot 65707 Wikidata list updated [V2] 7105285 wikitext text/x-wiki Esta é unha '''lista de mulleres de Cataluña''', segundo os datos que constan en Wikidata: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?date ?yob ?yod (COUNT(distinct ?sitelink) as ?count) WHERE { ?item wdt:P19 ?pob . ?pob wdt:P131* wd:Q5705 . ?item wdt:P21 wd:Q6581072 . ?item wdt:P31 wd:Q5 . ?sitelink schema:about ?item . OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob . BIND(YEAR(?dob) as ?yob) } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod . BIND(YEAR(?dod) as ?yod) } } GROUP BY ?item ?date ?yob ?yod ORDER BY ?date |sort=569 |columns=number:#,item:elemento,label:Nome,p19,p569,p20,p570,P18 |thumb=150 |links=red }} {| class='wikitable sortable' ! # ! elemento ! Nome ! lugar de nacemento ! data de nacemento ! lugar de falecemento ! data de falecemento ! imaxe |- | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q16371|Q16371]] | [[Constança Capdeville]] | [[Barcelona]] | 1937-03-16 | | 1992-02-04<br/>1992-02-02 | |- | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q113021|Q113021]] | [[Berenguela de Barcelona]] | [[Barcelona]] | 1116 | [[Palencia]] | 1149-01-15 | [[Ficheiro:Berenguela of Barcelona.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q117023|Q117023]] | [[Alícia Sánchez-Camacho]] | [[Barcelona]] | 1966-04-22 | | | [[Ficheiro:Alicia Sánchez-Camacho.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q129501|Q129501]] | [[Silvia Abril]] | [[Mataró]] | 1971-04-10 | | | [[Ficheiro:Sílvia Abril, XIV Premis Gaudí (2022).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q138416|Q138416]] | [[Carme Chacón]] | [[Esplugues de Llobregat]] | 1971-03-13 | [[Madrid]] | 2017-04-09 | [[Ficheiro:Carme Chacón, 13-07-2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q151435|Q151435]] | [[Montserrat Caballé]] | [[Barcelona]] | 1933-04-12 | [[Barcelona]] | 2018-10-06 | [[Ficheiro:Montserrat Caballé 1971c.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q155244|Q155244]] | [[Leonor de Arborea]] | [[Molins de Rei]] | 1340 | [[Judicate of Arborea]] | 1402 | [[Ficheiro:Eleonora di Arborea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q171194|Q171194]] | [[Núria de Gispert]] | [[Barcelona]] | 1949-04-06 | | | [[Ficheiro:Núria de Gispert a 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q188080|Q188080]] | [[Arantxa Sánchez Vicario]] | [[Barcelona]] | 1971-12-18 | | | [[Ficheiro:Arantxa Sanchez Vicario.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q206367|Q206367]] | [[Silvia Tortosa]] | [[Barcelona]] | 1947-03-08 | [[Barcelona]] | 2024-03-23 | [[Ficheiro:Silvia Tortosa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q231266|Q231266]] | [[Salomé (cantante)|Salomé]] | [[Barcelona]] | 1939-06-21 | | | [[Ficheiro:Popzangeres Salome zal Spanje vertegenwoordigen op Euro Songfestival in Madrid, Bestanddeelnr 922-1722.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q231608|Q231608]] | [[Victoria de los Ángeles]] | [[Barcelona]] | 1923-11-01 | [[Barcelona]] | 2005-01-15 | [[Ficheiro:Victoria de los Angeles Allan warren.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q232218|Q232218]] | [[Mireia Belmonte]] | [[Badalona]] | 1990-11-10 | | | [[Ficheiro:Mireia Belmonte (ESP) 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q232255|Q232255]] | [[Alicia de Larrocha]] | [[Barcelona]] | 1923-05-28<br/>1923-05-26 | [[Barcelona]] | 2009-09-25 | [[Ficheiro:Alícia de Larrocha i de la Calle (1983).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q232273|Q232273]] | [[Isabel Coixet]] | [[Sant Adrià de Besòs]] | 1960-04-09 | | | [[Ficheiro:Premios Goya 2018 - Isabel Coixet (cropped 2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q234015|Q234015]] | [[Àstrid Bergès-Frisbey]] | [[Barcelona]] | 1986-05-26 | | | [[Ficheiro:ASTRID BERGES-FRISBEY DEAUVILLE 2020 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q234663|Q234663]] | [[Mercè Rodoreda]] | [[Barcelona]] | 1908-10-10 | [[Xirona]] | 1983-04-13 | [[Ficheiro:Rodoreda.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q235174|Q235174]] | [[Yolanda de Aragon]] | [[Barcelona]] | 1384-08-11 | [[Saumur]] | 1442-11-14 | [[Ficheiro:Yolande of Aragon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q235275|Q235275]] | [[Remedios Varo]] | [[Anglès, Xirona|Anglès]] | 1908-12-16 | [[Cidade de México]] | 1963-10-08 | |- | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q235337|Q235337]] | [[Natalia Rodríguez (Q235337)|Natalia Rodríguez]] | [[Tarragona]] | 1979-06-02 | | | [[Ficheiro:Natalia Rodríguez Barcelona 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q235403|Q235403]] | [[Ana María Matute]] | [[Barcelona]] | 1925-07-26 | [[Barcelona]] | 2014-06-25 | [[Ficheiro:Ana María Matute.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q236085|Q236085]] | [[Gisela Lladó]] | [[Barcelona]] | 1979-01-01 | | | [[Ficheiro:Gisela (singer) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q236089|Q236089]] | [[Ivana Baquero]] | [[Barcelona]] | 1994-06-11 | | | [[Ficheiro:Ivana baquero 2022 1 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q236390|Q236390]] | [[María Vasco]] | [[Viladecans]] | 1975-12-26 | | | [[Ficheiro:María Vasco 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q239722|Q239722]] | [[Laura Pous Tió]] | [[Granollers]] | 1984-10-01 | | | [[Ficheiro:Laura Pous Tió 3, 2015 Wimbledon Qualifying - Diliff.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q242023|Q242023]] | [[Carmen Amaya]] | [[Somorrostro]] | 1918-11-02 | [[Begur]] | 1963-11-19 | |- | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q250382|Q250382]] | [[Candela Peña]] | [[Gavà]] | 1973-07-14 | | | [[Ficheiro:Candela Peña at Premios Goya 2017 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q253596|Q253596]] | [[Montserrat Figueras]] | [[Barcelona]] | 1942-03-15 | [[Bellaterra]] | 2011-11-23 | [[Ficheiro:Montserrat Figueras2 - Misteria Paschalia 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q262724|Q262724]] | [[Queralt Castellet]] | [[Sabadell]] | 1989-06-17 | | | [[Ficheiro:Queralt Castellet a Sabadell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q263566|Q263566]] | [[Maria Badia i Cutchet]] | [[Sant Quirze del Vallès]] | 1947-05-13 | | | [[Ficheiro:Badia i Cutchet, Maria-2344.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q264333|Q264333]] | [[Erika Villaécija]] | [[Barcelona]] | 1984-06-02 | | | |- | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q264754|Q264754]] | [[Ariadna Gil]] | [[Barcelona]] | 1969-01-23 | | | [[Ficheiro:Ariadna gil.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q265621|Q265621]] | [[María Mercader]] | [[Barcelona]] | 1918-03-06 | [[Roma]] | 2011-01-26 | [[Ficheiro:Maria Mercader.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q265719|Q265719]] | [[Loles León]] | [[Barcelona]] | 1950-08-01 | | | [[Ficheiro:Premios Goya 2019 - Loles Leon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q266073|Q266073]] | [[Maruja Torres]] | [[El Raval]] | 1943-03-16 | | | [[Ficheiro:Maruja Torres a València.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q269123|Q269123]] | [[Carmen Laforet]] | [[Esquerra de l'Eixample]] | 1921-09-06 | [[Majadahonda]] | 2004-02-28 | [[Ficheiro:Portrait Carmen Laforet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q271502|Q271502]] | [[Eleanor of Aragon, Queen of Cyprus]] | [[Castell de Falset]] | 1333 | [[Barcelona]] | 1417-12-26 | |- | style='text-align:right'| 38 | [[:d:Q272435|Q272435]] | [[Rosa Maria Sardà]] | [[Barcelona]] | 1941-07-30 | [[Barcelona]] | 2020-06-11 | [[Ficheiro:Rosa Maria Sardà.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 39 | [[:d:Q274142|Q274142]] | [[Mari Cruz Díaz]] | [[Viladecans]] | 1969-10-24 | | | |- | style='text-align:right'| 40 | [[:d:Q275424|Q275424]] | [[Cristina Marcos]] | [[Barcelona]] | 1963-12-19 | | | [[Ficheiro:Malaga Film Festival 2025 - Cristina Marcos (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 41 | [[:d:Q283312|Q283312]] | [[Doce de Aragón]] | [[Barcelona]] | 1160 | [[Coímbra]] | 1198-09-01 | [[Ficheiro:2- Rainha D. Dulce.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 42 | [[:d:Q286561|Q286561]] | [[Mercedes Llopart]] | [[Barcelona]] | 1895-02-27 | [[Milán]] | 1970-09-02 | [[Ficheiro:Mercè Llopart (fotografia d'Antoni Esplugas).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 43 | [[:d:Q288442|Q288442]] | [[Joaquina Vedruna]] | [[Barcelona]] | 1783-04-17 | [[Barcelona]] | 1854-08-28 | [[Ficheiro:Joaquima de Vedruna anciana.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 44 | [[:d:Q288804|Q288804]] | [[Irene Montalà]] | [[Barcelona]] | 1976-06-18 | | | [[Ficheiro:Malaga Film Festival 2025 - Irene Montalá (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 45 | [[:d:Q290245|Q290245]] | [[Teresa Riera]] | [[Barcelona]] | 1950-10-13 | | | [[Ficheiro:Riera Madurell, Teresa-2349.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 46 | [[:d:Q291714|Q291714]] | [[Teresa Rabal]] | [[Barcelona]] | 1952-11-05 | | | [[Ficheiro:Teresa Rabal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 47 | [[:d:Q296442|Q296442]] | [[Neus Asensi]] | [[Barcelona]] | 1965-08-04 | | | |- | style='text-align:right'| 48 | [[:d:Q296806|Q296806]] | [[Margarita Xirgu|Margarida Xirgu]] | [[Molins de Rei]] | 1888-07-18 | [[Montevideo]] | 1969-04-25 | [[Ficheiro:Margarita Xirgu en 1910.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 49 | [[:d:Q339847|Q339847]] | [[Marina Geli]] | [[Sant Gregori]] | 1958-09-12 | | | [[Ficheiro:Marina Geli 2010.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 50 | [[:d:Q371648|Q371648]] | [[Teresa Forcades]] | [[Barcelona]] | 1966-05-10 | | | [[Ficheiro:Temps constituents a Barcelona (17008235774).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 51 | [[:d:Q384493|Q384493]] | [[Maravillas Rojo]] | [[Barcelona]] | 1950-11-09 | | | [[Ficheiro:2015 11 30 Mavi - Maravillas Rojo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 52 | [[:d:Q425613|Q425613]] | [[Anna Cruz]] | [[Badalona]] | 1986-10-27 | | | [[Ficheiro:Anna Cruz 51 Fenerbahçe Women's Basketball 20191031 (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 53 | [[:d:Q431213|Q431213]] | [[Maria Barbal i Farré|Maria Barbal]] | [[Tremp]] | 1949-09-17 | | | [[Ficheiro:Maria Barbal Lesung 2008 Langenau.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 54 | [[:d:Q432604|Q432604]] | [[Nuria Torray]] | [[Barcelona]] | 1934-09-24 | [[Madrid]] | 2004-06-08 | |- | style='text-align:right'| 55 | [[:d:Q432766|Q432766]] | [[Beatriz Ferrer-Salat Serra di Migni]] | [[Barcelona]] | 1966-03-11 | | | [[Ficheiro:Beatriz Ferrer-Salat - Prizegiving ceremony CHI Genf 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 56 | [[:d:Q433144|Q433144]] | [[Carmen Cervera]] | [[Sitges]]<br/>[[Barcelona]] | 1943-04-23 | | | [[Ficheiro:Carmen Cervera. Inauguracion Thyssen Málaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 57 | [[:d:Q433226|Q433226]] | [[Beth Rodergas|Beth]] | [[Súria]] | 1981-12-23 | | | [[Ficheiro:Beth al Centre Cultural (2m53).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 58 | [[:d:Q433350|Q433350]] | [[Montserrat Grases]] | [[Barcelona]] | 1941-07-10 | [[Barcelona]] | 1959-03-26 | [[Ficheiro:MontseGrases.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 59 | [[:d:Q435308|Q435308]] | [[Julieta Serrano]] | [[Barcelona]] | 1933-01-02 | | | [[Ficheiro:Premios Goya 2019 - Julieta Serrano (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 60 | [[:d:Q436504|Q436504]] | [[Beatriz Pascual]] | [[Barcelona]] | 1982-05-09 | | | [[Ficheiro:Beatriz Pascual en Viladecans.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 61 | [[:d:Q437182|Q437182]] | [[Assumpta Serna]] | [[Barcelona]] | 1957-09-16 | | | [[Ficheiro:Assumpta Serna 2018 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 62 | [[:d:Q437412|Q437412]] | [[Montse Ribé]] | [[Barcelona]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 63 | [[:d:Q439421|Q439421]] | [[María Isabel Moreno]] | [[Ribes de Freser]] | 1981-01-02 | | | [[Ficheiro:María Isabel Moreno.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 64 | [[:d:Q439919|Q439919]] | [[Cristina Fernández Cubas]] | [[Arenys de Mar]] | 1945 | | | [[Ficheiro:Cristina Fernandez Cubas 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 65 | [[:d:Q440088|Q440088]] | [[Paula Montal Fornés]] | [[Arenys de Mar]] | 1799-10-11 | [[Olesa de Montserrat]] | 1889-02-26 | [[Ficheiro:Sainte Paula de Saint Joseph Casalanz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 66 | [[:d:Q440102|Q440102]] | [[Emma Cohen]] | [[Barcelona]] | 1946-11-21 | [[Madrid]] | 2016-07-11 | [[Ficheiro:Rodríguez Zapatero entrega a Emma Cohen la Gran Cruz de la Orden Civil de Alfonso X el Sabio concedida, a título póstumo, a Fernando Fernán Gómez (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 67 | [[:d:Q440113|Q440113]] | [[Ana María Janer Anglarill]] | [[Cervera]] | 1800-12-18 | [[Talarn]] | 1885-01-11 | [[Ficheiro:AMJaner1886.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 68 | [[:d:Q440129|Q440129]] | [[Carmen Salles y Barangueras]] | [[Vic]] | 1848-04-09 | [[Madrid]] | 1911-07-25 | [[Ficheiro:SaintMaríadelCarmenSallésBarangueras.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 69 | [[:d:Q440133|Q440133]] | [[Conchita Supervía]] | [[Barcelona]] | 1895-12-09 | [[Londres]] | 1936-03-30 | [[Ficheiro:Concepció "Conxita" Supervia i Pascual N-4826.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 70 | [[:d:Q440138|Q440138]] | [[Nina]] | [[Barcelona]] | 1966-10-01 | | | [[Ficheiro:Flickr - proteusbcn - Eurovision Song Contes 2004 - Istambul (4).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 71 | [[:d:Q441662|Q441662]] | [[Sabela de Aragón e de Anjou]] | [[Barcelona]] | 1305 | [[Estiria]] | 1330-07-12 | [[Ficheiro:Isabella of Aragon, Queen of Germany.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 72 | [[:d:Q442512|Q442512]] | [[Angélica Liddell]] | [[Figueres]] | 1966-10-02 | | | [[Ficheiro:Escanear0061.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 73 | [[:d:Q442525|Q442525]] | [[Mónica Randall]] | [[Barcelona]] | 1942-11-18 | | | [[Ficheiro:La actriz Monica Randall durante una recepción ofrecida en el Palacio de la Moncloa (1983).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 74 | [[:d:Q445167|Q445167]] | [[Laura Mañá]] | [[Barcelona]] | 1968-01-12 | | | [[Ficheiro:Laura Mañà, XIV Premis Gaudí (2022).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 75 | [[:d:Q445228|Q445228]] | [[Rosa Molas y Vallés]] | [[Reus]] | 1815-03-24 | [[Tortosa]] | 1876-06-11 | [[Ficheiro:MolasRosa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 76 | [[:d:Q447111|Q447111]] | [[Princess Maria Luisa Carlota of Parma]] | [[Barcelona]] | 1802-10-02 | [[Roma]] | 1857-03-18 | [[Ficheiro:Carl Christian Vogel - "Portrait of Princess Louise".jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 77 | [[:d:Q447791|Q447791]] | [[Vicky Peña]] | [[Barcelona]] | 1954-01-11 | | | [[Ficheiro:Vicky Peña, XIII Premis Gaudí (2021).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 78 | [[:d:Q447843|Q447843]] | [[Anna Lizaran]] | [[Esparreguera]] | 1944-08-31 | [[Barcelona]] | 2013-01-12 | [[Ficheiro:Anna Lizaran 024 Palau Robert, exposició Actrius catalanes del segle XX, Anna Lizaran i Rosa Novell (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 79 | [[:d:Q447871|Q447871]] | [[Mercè Pons]] | [[Arbúcies]] | 1966-06-04 | | | [[Ficheiro:Merce Pons.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 80 | [[:d:Q449609|Q449609]] | [[Alicia Esteve Head]] | [[Barcelona]] | 1973-07-31 | | | |- | style='text-align:right'| 81 | [[:d:Q452094|Q452094]] | [[Marina Rossell]] | [[Castellet i la Gornal]] | 1954-01-17 | | | [[Ficheiro:Marina Rossell Festival Barnasants 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 82 | [[:d:Q454073|Q454073]] | [[Sílvia Marsó]] | [[El Poble-sec, Barcelona]] | 1963-03-08 | | | [[Ficheiro:Sílvia Marsó, XII Premis Gaudí (2020).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 83 | [[:d:Q454079|Q454079]] | [[Leticia Dolera]] | [[Barcelona]] | 1981-10-23 | | | [[Ficheiro:Leticia Dolera, XIV Premis Gaudí (2022) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 84 | [[:d:Q454129|Q454129]] | [[Laia Marull]] | [[Barcelona]] | 1973-01-04 | | | [[Ficheiro:Malaga Film Festival 2025 - Laia Marull (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 85 | [[:d:Q455927|Q455927]] | [[Silvia Marty]] | [[Barcelona]] | 1980-07-10 | | | |- | style='text-align:right'| 86 | [[:d:Q455940|Q455940]] | [[Conchita Puig]] | [[Aiguafreda]] | 1953-01-18 | | | |- | style='text-align:right'| 87 | [[:d:Q456585|Q456585]] | [[Annabel Cervantes]] | [[Barcelona]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 88 | [[:d:Q456611|Q456611]] | [[Asunción Balaguer]] | [[Manresa]] | 1925-11-08 | [[Cercedilla]] | 2019-11-23 | [[Ficheiro:Asunción Balaguer - Seminci 2015 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 89 | [[:d:Q456914|Q456914]] | [[Maria Àngels Anglada]] | [[Vic]] | 1930-03-09 | [[Figueres]] | 1999-04-23 | |- | style='text-align:right'| 90 | [[:d:Q456980|Q456980]] | [[Encarna Granados]] | [[Sarrià de Ter]] | 1972-01-30 | | | |- | style='text-align:right'| 91 | [[:d:Q457502|Q457502]] | [[Teresa Colom i Pich]] | [[La Seu d'Urgell]] | 1973-12-12 | | | |- | style='text-align:right'| 92 | [[:d:Q459241|Q459241]] | [[Berta Castells]] | [[Torredembarra]] | 1984-01-24 | | | [[Ficheiro:Berta Castells, llançament de martell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 93 | [[:d:Q459320|Q459320]] | [[Andrea Guasch]] | [[Barcelona]] | 1990-12-20 | | | |- | style='text-align:right'| 94 | [[:d:Q459343|Q459343]] | [[Lola Anglada]] | [[Barcelona]] | 1892-10-28<br/>1891-11-30<br/>1892-01-01 | [[Tiana, Barcelona|Tiana]] | 1984-09-12 | [[Ficheiro:Lola Anglada.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 95 | [[:d:Q459890|Q459890]] | [[Laura del Sol]] | [[Barcelona]] | 1961-11-27 | | | |- | style='text-align:right'| 96 | [[:d:Q460344|Q460344]] | [[Amélie Beaury-Saurel]] | [[Barcelona]] | 1848-12-19 | [[17º distrito de París]] | 1924-05-30 | [[Ficheiro:Amelie Beaury-Saurel photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 97 | [[:d:Q461545|Q461545]] | [[Samanta Villar]] | [[Barcelona]] | 1975-09-16 | | | [[Ficheiro:Samanta villar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 98 | [[:d:Q463643|Q463643]] | [[Rosita Mauri]] | [[Reus]] | 1856-11-15<br/>1849-09-15 | [[París]] | 1923-12-03 | [[Ficheiro:Rosita Mauri 1881.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 99 | [[:d:Q463661|Q463661]] | [[Simone Ortega]] | [[Barcelona]] | 1919-05-29 | [[Madrid]] | 2008-07-02 | |- | style='text-align:right'| 100 | [[:d:Q465080|Q465080]] | [[Gisela Pulido]] | [[Premià de Mar]] | 1994-01-14 | | | [[Ficheiro:Gisela Pulido Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 101 | [[:d:Q465186|Q465186]] | [[Lina Romay]] | [[Barcelona]] | 1954-06-25 | [[Málaga]] | 2012-02-15 | |- | style='text-align:right'| 102 | [[:d:Q465933|Q465933]] | [[Gloria Lasso]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1922-10-28 | [[Cuernavaca]] | 2005-12-04 | [[Ficheiro:GLORIA LASSO Casino Contrexéville 2003.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 103 | [[:d:Q467186|Q467186]] | [[Tareixa de Xesús Jornet e Ibars]] | [[Aitona]] | 1843-01-09 | [[Llíria]] | 1897-08-26 | [[Ficheiro:TereJornet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 104 | [[:d:Q467339|Q467339]] | [[Mayte Martín]] | [[Barcelona]] | 1965-04-19 | | | [[Ficheiro:Mayte Martín en escena - 2012.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 105 | [[:d:Q468857|Q468857]] | [[Eva Forest]] | [[Barcelona]] | 1928-04-06 | [[Hondarribia]] | 2007-05-19 | |- | style='text-align:right'| 106 | [[:d:Q470168|Q470168]] | [[Mercedes Abad]] | [[Barcelona]] | 1961-02-03 | | | |- | style='text-align:right'| 107 | [[:d:Q497293|Q497293]] | [[Dolors Miquel Abellà]] | [[Lleida]] | 1960-07-18 | | | |- | style='text-align:right'| 108 | [[:d:Q509535|Q509535]] | [[Amelia de Xirona]] | [[Xirona]] | 3rd century | [[Xirona]] | 304 | |- | style='text-align:right'| 109 | [[:d:Q514880|Q514880]] | [[Irache Quintanal]] | [[Reus]] | 1978-09-18 | | | |- | style='text-align:right'| 110 | [[:d:Q515048|Q515048]] | [[Teresa Gimpera]] | [[Igualada]] | 1936-09-21 | [[Barcelona]] | 2024-07-23 | [[Ficheiro:Gimpera.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 111 | [[:d:Q515066|Q515066]] | [[María Reyes Sobrino]] | [[Viladecans]] | 1967-01-06 | | | [[Ficheiro:MariaReyesSobrino 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 112 | [[:d:Q515698|Q515698]] | [[Helena Casas]] | [[Vila-seca]] | 1988-07-24 | | | [[Ficheiro:Helena Casas 2016-17 WCup Apeldoorn.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 113 | [[:d:Q517532|Q517532]] | [[Gemma Cuervo]] | [[Barcelona]] | 1934-07-22 | | | |- | style='text-align:right'| 114 | [[:d:Q533446|Q533446]] | [[Anastasia Mayo]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1980-04-17 | | | [[Ficheiro:Anastasia Mayo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 115 | [[:d:Q537845|Q537845]] | [[Violante of Vilaragut]] | [[Cataluña]] | 1320 | | 1372 | |- | style='text-align:right'| 116 | [[:d:Q537999|Q537999]] | [[Rosa Regàs]] | [[Barcelona]] | 1933-11-11 | [[Llofriu]] | 2024-07-17 | [[Ficheiro:Rosa Regàs 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 117 | [[:d:Q538666|Q538666]] | [[Paca Gabaldón]] | [[Barcelona]] | 1949-05-10 | | | |- | style='text-align:right'| 118 | [[:d:Q538708|Q538708]] | [[Esther Tusquets]] | [[Barcelona]] | 1936-08-30 | [[Barcelona]] | 2012-07-23 | [[Ficheiro:Esther Tusquets.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 119 | [[:d:Q543603|Q543603]] | [[Núria Espert]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1935-06-11 | | | [[Ficheiro:NuriaEspert03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 120 | [[:d:Q544168|Q544168]] | [[Mireia Miró Varela]] | [[Barcelona]] | 1988-07-31 | | | |- | style='text-align:right'| 121 | [[:d:Q544187|Q544187]] | [[Maria Mercè Roca]] | [[Portbou]] | 1958-07-19 | | | [[Ficheiro:Maria Mercè Roca (2005).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 122 | [[:d:Q544216|Q544216]] | [[Emma Roca Rodríguez]] | [[Barcelona]] | 1973-08-12 | | 2021-06-18 | [[Ficheiro:Emma Roca UTMB 2013.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 123 | [[:d:Q544883|Q544883]] | [[Montserrat Torrent]] | [[Barcelona]] | 1926-04-17 | | | [[Ficheiro:Montserrat Torrent.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 124 | [[:d:Q547044|Q547044]] | [[Bibiana Ballbè]] | [[Matadepera]] | 1977-09-28 | | | [[Ficheiro:Bibiana-ballbe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 125 | [[:d:Q547685|Q547685]] | [[Araceli Segarra Roca]] | [[Lleida]] | 1970-03-26 | | | [[Ficheiro:Araceli Segarra, alpinista2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 126 | [[:d:Q552078|Q552078]] | [[Anna Pujol i Puigvehí]] | [[Figueres]] | 1947-08-16 | | | [[Ficheiro:Anna Pujol Puigvehí.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 127 | [[:d:Q580547|Q580547]] | [[Àngels Barceló]] | [[Barcelona]] | 1963-09-07 | | | [[Ficheiro:Angels Barcelo en Salamanca.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 128 | [[:d:Q589248|Q589248]] | [[Mónica Naranjo]] | [[Figueres]] | 1974-05-23 | | | [[Ficheiro:Mónica Naranjo en la presentación de la 8ª edición de la Gala Sida.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 129 | [[:d:Q589919|Q589919]] | [[Maria Gay]] | [[Barcelona]] | 1876-06-12<br/>1879-06-13<br/>1876-06-13 | [[Nova York]] | 1943-07-29<br/>1943-07-20 | [[Ficheiro:Maria Gay - Ilustració Catalana.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 130 | [[:d:Q607159|Q607159]] | [[Laia Pons]] | [[Granollers]] | 1993-04-24 | | | |- | style='text-align:right'| 131 | [[:d:Q610174|Q610174]] | [[Nora Navas]] | [[Barcelona]] | 1975-04-24 | | | [[Ficheiro:Nora Navas, XII Premis Gaudí (2020).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 132 | [[:d:Q610296|Q610296]] | [[Michelle Jenner]] | [[Barcelona]] | 1986-09-14 | | | [[Ficheiro:Michelle Jenner at Premios Goya 2017 (close-up).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 133 | [[:d:Q611566|Q611566]] | [[Mercedes Milá|Mercedes Milá Mencos]] | [[Esplugues de Llobregat]] | 1951-04-05 | | | [[Ficheiro:Mercedes mila12.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 134 | [[:d:Q634711|Q634711]] | [[Irene Montrucchio]] | [[Barcelona]] | 1991-10-07 | | | |- | style='text-align:right'| 135 | [[:d:Q634964|Q634964]] | [[Paula Klamburg]] | [[Barcelona]] | 1989-09-20 | | | [[Ficheiro:Paula-klamburg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 136 | [[:d:Q635072|Q635072]] | [[Clara Basiana]] | [[Barcelona]] | 1991-01-23 | | | |- | style='text-align:right'| 137 | [[:d:Q638942|Q638942]] | [[Mercè Rivas Torres]] | [[Barcelona]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 138 | [[:d:Q649887|Q649887]] | [[Mercedes Sampietro]] | [[Barcelona]] | 1947-01-24 | | | [[Ficheiro:Mercè Sampietro, XIV Premis Gaudí (2022).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 139 | [[:d:Q666458|Q666458]] | [[Violant Lluïsa de Mur]] | [[Cataluña]] | 1400s | [[Barcelona]] | 1467 | |- | style='text-align:right'| 140 | [[:d:Q718272|Q718272]] | [[Agustina de Aragón]] | [[Barcelona]] | 1786-03-04 | [[Ceuta]] | 1857-05-29 | [[Ficheiro:Lexikon 1834-1837 Stahlstich 67.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 141 | [[:d:Q724063|Q724063]] | [[Marta Pessarrodona|Marta Pessarrodona i Artigues]] | [[Terrasa]] | 1941-11-18 | | | [[Ficheiro:Marta Pessarrodona, Göteborg Book Fair 2014 (crop).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 142 | [[:d:Q724083|Q724083]] | [[Montserrat Abelló]] | [[Tarragona]] | 1918-02-01 | [[Barcelona]]<br/>[[Tarragonès]] | 2014-09-09 | [[Ficheiro:03.- Montserrat Abelló.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 143 | [[:d:Q747700|Q747700]] | [[Teresa Mañé]] | [[Cubelles]] | 1865-11-29 | [[Perpiñán]] | 1939-02-05 | [[Ficheiro:Soledad gustavo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 144 | [[:d:Q767739|Q767739]] | [[Marta Vilajosana]] | [[Barcelona]] | 1975-03-13 | | | |- | style='text-align:right'| 145 | [[:d:Q771084|Q771084]] | [[Anna Silvetti]] | [[Barcelona]] | 1957-05-17 | | | |- | style='text-align:right'| 146 | [[:d:Q774835|Q774835]] | [[Xoana de Aragón e Navarra]] | [[Barcelona]] | 1344-11-07 | [[Castelló d'Empúries]] | 1385 | |- | style='text-align:right'| 147 | [[:d:Q774846|Q774846]] | [[Violante de Aragón e de Anjou]] | [[Barcelona]] | 1310-10 | [[Pedrola]] | 1353-07 | |- | style='text-align:right'| 148 | [[:d:Q774870|Q774870]] | [[Constance of Aragon, Queen of Majorca]] | [[Balaguer]] | 1318 | [[Montpellier]] | 1346 | [[Ficheiro:Prisión de la última reina de Mallorca (Museo del Prado).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 149 | [[:d:Q774894|Q774894]] | [[Costanza de Aragón e Navarra]] | [[Mosteiro de Poblet]] | 1340 | [[Catania]] | 1363-07<br/>1363-08 | |- | style='text-align:right'| 150 | [[:d:Q777871|Q777871]] | [[Elisenda of Montcada]] | [[Aitona]] | 1292 | [[Mosteiro de Pedralbes]] | 1364-07-09 | [[Ficheiro:Tomba d'Elisenda de Montcada (detall).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 151 | [[:d:Q793718|Q793718]] | [[Anna Simon]] | [[Mollet del Vallès]] | 1982-08-09 | | | [[Ficheiro:Anna Simon 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 152 | [[:d:Q838490|Q838490]] | [[Montserrat García]] | [[La Seu d'Urgell]] | 1989-11-26 | | | |- | style='text-align:right'| 153 | [[:d:Q860778|Q860778]] | [[Nuria Cabanillas]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1980-08-09 | | | [[Ficheiro:Nuria Cabanillas 01.PNG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 154 | [[:d:Q881357|Q881357]] | [[Blanca Busquets i Oliu]] | [[Barcelona]] | 1961-03-20 | | | [[Ficheiro:Blanca Busquets.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 155 | [[:d:Q924080|Q924080]] | [[Marta Torné]] | [[Barcelona]] | 1978-03-10 | | | [[Ficheiro:Premios Goya 2018 - Marta Torné.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 156 | [[:d:Q925298|Q925298]] | [[Sílvia Cóppulo]] | [[Mataró]] | 1958-11-14 | | | [[Ficheiro:Sílvia Cóppulo 01.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 157 | [[:d:Q945979|Q945979]] | [[Marta Fernández]] | [[Barcelona]] | 1981-12-21 | | | [[Ficheiro:Marta Fernández Farrés (2005).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 158 | [[:d:Q948004|Q948004]] | [[Névoa]] | [[Barcelona]] | 1971-06-07 | | | [[Ficheiro:Núria Piferrer, Névoa, XII Premis Gaudí (2020).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 159 | [[:d:Q952382|Q952382]] | [[Ona Carbonell]] | [[Barcelona]] | 1990-06-05 | | | [[Ficheiro:25th Laureus World Sports Awards - Red Carpet - Ona Carbonell - 240422 185146-2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 160 | [[:d:Q957921|Q957921]] | [[Palmira Jaquetti i Isant]] | [[Barcelona]] | 1895-09-21 | [[Els Monjos]] | 1963-05-08 | |- | style='text-align:right'| 161 | [[:d:Q968541|Q968541]] | [[Bibian Norai]] | [[Amposta]] | 1967-09-01 | | | [[Ficheiro:Bibian Norai 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 162 | [[:d:Q977309|Q977309]] | [[Maria Assumpció Raventós i Torras]] | [[Sant Sadurní d'Anoia]] | 1930-05<br/>1929-11-30<br/>1930 | | | |- | style='text-align:right'| 163 | [[:d:Q979444|Q979444]] | [[Mercedes Palomino]] | [[Barcelona]] | 1913-02-02 | [[Montreal]] | 2006-04-18 | |- | style='text-align:right'| 164 | [[:d:Q982767|Q982767]] | [[Laia Forcadell]] | [[Tortosa]] | 1982-06-06 | | | |- | style='text-align:right'| 165 | [[:d:Q1043611|Q1043611]] | [[Carmen Balagué]] | [[Barcelona]] | 1952-07-17 | | | [[Ficheiro:Carmen Balagué Colomer-Gàmiz-Balagué (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 166 | [[:d:Q1043640|Q1043640]] | [[Carmen Cortés]] | [[Barcelona]] | 1957-12-19 | | | |- | style='text-align:right'| 167 | [[:d:Q1044411|Q1044411]] | [[Carolina Routier]] | [[Banyoles]] | 1990-04-23 | | | [[Ficheiro:Carolina Routier Antalya2011 4.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 168 | [[:d:Q1077646|Q1077646]] | [[Xoana de Aragón e Enríquez]] | [[Barcelona]] | 1454-06-16 | [[Nápoles]] | 1517-01-09 | |- | style='text-align:right'| 169 | [[:d:Q1097069|Q1097069]] | [[Carina Mejías]] | [[Barcelona]] | 1964-06-19 | | | [[Ficheiro:7 Carina Mejías.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 170 | [[:d:Q1106336|Q1106336]] | [[Isabel Muñoz (fotógrafa)|Isabel Muñoz]] | [[Barcelona]]<br/>[[Barcelona, Venezuela|Barcelona]] | 1951 | | | [[Ficheiro:Isabel Muñoz 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 171 | [[:d:Q1136820|Q1136820]] | [[Maria Lorenza Longo]] | [[Lleida]] | 1463 | [[Nápoles]] | 1542-12-21 | [[Ficheiro:Longo-Retrat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 172 | [[:d:Q1140382|Q1140382]] | [[Cristina Bes Ginesta]] | [[Xirona]] | 1977-03-21 | | | |- | style='text-align:right'| 173 | [[:d:Q1150367|Q1150367]] | [[Nuria Martínez]] | [[Vilassar de Mar]] | 1984-02-29 | | | [[Ficheiro:Catalunya - Montenegro (Foto Ricard Rovira FCBQ) (28603405038).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 174 | [[:d:Q1150392|Q1150392]] | [[Laia Palau]] | [[Barcelona]] | 1979-09-10 | | | [[Ficheiro:Las selecciones de baloncesto femenino de España, Gran Bretaña y Suecia en el Fernando Martín 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 175 | [[:d:Q1151540|Q1151540]] | [[Henrike Knörr]] | [[Tarragona]] | 1947-03-02 | [[Vitoria]] | 2008-04-30 | [[Ficheiro:Henrike-Knorr.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 176 | [[:d:Q1151554|Q1151554]] | [[Claudia Bassols]] | [[Barcelona]] | 1979-10-03 | | | |- | style='text-align:right'| 177 | [[:d:Q1194335|Q1194335]] | [[Margarida de Prades]] | [[Falset]] | 1387 | [[Riudoms]] | 1429-07-15<br/>1429-07-23 | |- | style='text-align:right'| 178 | [[:d:Q1236387|Q1236387]] | [[Dolors Batalla Nogués]] | [[Valls]] | 1969-04-18 | | | [[Ficheiro:Maria Dolors Batalla i Nogués.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 179 | [[:d:Q1330674|Q1330674]] | [[Elisenda Fábregas]] | [[Terrasa]] | 1955-07-30 | | | [[Ficheiro:Elisenda (2021) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 180 | [[:d:Q1369882|Q1369882]] | [[Ester Alcón Ferrer]] | [[Sabadell]] | 1970-10-26 | | | |- | style='text-align:right'| 181 | [[:d:Q1379300|Q1379300]] | [[Eva Ledesma Calvet]] | [[Lleida]] | 1980-09-22 | | | |- | style='text-align:right'| 182 | [[:d:Q1424420|Q1424420]] | [[María Casado Paredes]] | [[Barcelona]] | 1978-03-14 | | | [[Ficheiro:María Casado.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 183 | [[:d:Q1424856|Q1424856]] | [[Mar Regueras]] | [[Barcelona]] | 1970-04-11 | | | |- | style='text-align:right'| 184 | [[:d:Q1429392|Q1429392]] | [[Florencia Coll]] | [[Sitges]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 185 | [[:d:Q1464447|Q1464447]] | [[Mercedes Capsir]] | [[Barcelona]] | 1897-08-03 | [[Suzzara]] | 1969-03-13 | [[Ficheiro:Mercè Capsir i Vidal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 186 | [[:d:Q1528739|Q1528739]] | [[Marina Salas Rodríguez]] | [[Cornellà de Llobregat]] | 1988-10-17 | | | [[Ficheiro:Malaga Film Festival 2025 - Marina Salas (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 187 | [[:d:Q1574119|Q1574119]] | [[Sonia Pulido]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 188 | [[:d:Q1628732|Q1628732]] | [[Lza Steyaert]] | [[Barcelona]] | 1980-11-09 | | | |- | style='text-align:right'| 189 | [[:d:Q1706196|Q1706196]] | [[Josefa Vicent]] | [[Barcelona]] | 1950-05-07 | | | [[Ficheiro:Olajumoke Bodunrin 1968.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 190 | [[:d:Q1708700|Q1708700]] | [[Antònia Adroher Pascual]] | [[Xirona]] | 1913-06-22 | [[Banyuls-sur-Mer]] | 2007-09-15 | [[Ficheiro:Antonia Adroher ca. 1922.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 191 | [[:d:Q1736029|Q1736029]] | [[Caterina de Cardona]] | [[Barcelona]]<br/>[[Nápoles]] | 1519 | [[Casas de Benítez]] | 1577-05-11 | |- | style='text-align:right'| 192 | [[:d:Q1769773|Q1769773]] | [[Marta Andrade]] | [[Barcelona]] | 1972-05-17 | | | |- | style='text-align:right'| 193 | [[:d:Q1829555|Q1829555]] | [[Mercè Sala]] | [[Barcelona]] | 1943-05-12 | [[Barcelona]] | 2008-05-07 | |- | style='text-align:right'| 194 | [[:d:Q1875842|Q1875842]] | [[Susana Solano]] | [[Barcelona]] | 1946-07-25 | | | [[Ficheiro:Susana Solano - IVAM - 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 195 | [[:d:Q1884567|Q1884567]] | [[Eva Raedt-de Canter]] | [[Breda, Xirona|Breda]]<br/>[[Breda]] | 1900-01-11 | [[Purmerend]] | 1975-02-27 | |- | style='text-align:right'| 196 | [[:d:Q1902921|Q1902921]] | [[Marta Corredera]] | [[Terrasa]] | 1991-08-08 | | | [[Ficheiro:Arsenal Ladies Vs Notts County (20028519516) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 197 | [[:d:Q1921382|Q1921382]] | [[Mercedes Barranco]] | [[Barcelona]] | 1925-06-14 | [[Madrid]] | 2008-07-05 | |- | style='text-align:right'| 198 | [[:d:Q1939937|Q1939937]] | [[Aida Mussach]] | [[Barcelona]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 199 | [[:d:Q1960762|Q1960762]] | [[Mercedes Gallego (Q1960762)|Mercedes Gallego]] | [[Sabadell]] | 1970-07-04 | | | |- | style='text-align:right'| 200 | [[:d:Q2005322|Q2005322]] | [[Nuria Quevedo]] | [[Barcelona]] | 1938-03-18 | | | [[Ficheiro:Nuria Quevedo 2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 201 | [[:d:Q2011958|Q2011958]] | [[Montserrat Roig]] | [[Barcelona]] | 1946-06-13 | [[Barcelona]] | 1991-11-10 | [[Ficheiro:Montserrat Roig (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 202 | [[:d:Q2056030|Q2056030]] | [[María Ana Mogas Fontcuberta]] | [[Corró d'Avall]] | 1827-01-13 | [[Fuencarral]] | 1886-07-03 | [[Ficheiro:Ana mogas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 203 | [[:d:Q2082592|Q2082592]] | [[Gemma Mengual]] | [[Barcelona]] | 1977-04-12 | | | [[Ficheiro:Gemma Mengual Civil.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 204 | [[:d:Q2151225|Q2151225]] | [[Thaïs Blume]] | [[Barcelona]] | 1984-09-19 | | | [[Ficheiro:Premios Goya 2018 - Thais Blume.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 205 | [[:d:Q2226757|Q2226757]] | [[Beatriu Gómez Franquet]] | [[Barcelona]] | 1987-05-06 | | | |- | style='text-align:right'| 206 | [[:d:Q2252441|Q2252441]] | [[Vanessa Incontrada]] | [[Barcelona]] | 1978-11-24 | | | [[Ficheiro:Vanessa incontrada SMAU2000.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 207 | [[:d:Q2278664|Q2278664]] | [[Lourdes Becerra]] | [[Sabadell]] | 1973-06-04 | | | |- | style='text-align:right'| 208 | [[:d:Q2279795|Q2279795]] | [[Cindy Lima]] | [[Barcelona]] | 1981-06-21 | | | [[Ficheiro:Cindy Lima - Catalunya - Ucraïna (52896733031) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 209 | [[:d:Q2281922|Q2281922]] | [[Sidney Hartwig]] | [[Barcelona]] | 1987-08-05 | | | |- | style='text-align:right'| 210 | [[:d:Q2285258|Q2285258]] | [[Sigrid Hackenberg]] | [[Barcelona]] | 1960-01-03 | | | |- | style='text-align:right'| 211 | [[:d:Q2287273|Q2287273]] | [[Ailyn]] | [[Esplugues de Llobregat]] | 1982-05-29 | | | [[Ficheiro:Sirenia @ Sao Paulo 2011 04.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 212 | [[:d:Q2325676|Q2325676]] | [[Julia García-Valdecasas]] | [[Barcelona]] | 1944-01-29 | [[Barcelona]] | 2009-02-05 | [[Ficheiro:Julia Garcia Valdecasas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 213 | [[:d:Q2329526|Q2329526]] | [[Núria Marín Martínez]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]]<br/>[[Barcelona]] | 1963-12-26 | | | [[Ficheiro:Núria Marín, 12 de juny de 2012 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 214 | [[:d:Q2363866|Q2363866]] | [[Rebeka Brown]] | [[Barcelona]] | 1975-04-29 | | | |- | style='text-align:right'| 215 | [[:d:Q2372851|Q2372851]] | [[Emma Vilarasau]] | [[Sant Cugat del Vallès]] | 1959-04-06 | | | [[Ficheiro:Goyas 2025 - Emma Vilarasau (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 216 | [[:d:Q2388908|Q2388908]] | [[Anna Balletbò i Puig]] | [[Santpedor]] | 1943-12-15 | | | [[Ficheiro:Anna Balletbò a la Inauguració de la XVI trobada deconomia a SAgaró, 21 doctubre de 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 217 | [[:d:Q2393638|Q2393638]] | [[Ingrid Rubio]] | [[Barcelona]] | 1975-08-02 | | | |- | style='text-align:right'| 218 | [[:d:Q2398209|Q2398209]] | [[María de Cervelló]] | [[Barcelona]] | 1230-12-01 | [[Barcelona]] | 1290-09-19 | [[Ficheiro:Basílica de la Mercè 11 Maria de Cervelló.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 219 | [[:d:Q2450526|Q2450526]] | [[Anna Allen]] | [[Salt]] | 1977-06-28 | | | [[Ficheiro:Anna Allen (4523598752) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 220 | [[:d:Q2450692|Q2450692]] | [[Andrea Fuentes]] | [[Valls]] | 1983-04-07 | | | [[Ficheiro:Andrea Fuentes, natació sincronitzada.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 221 | [[:d:Q2456500|Q2456500]] | [[Baia de Barcelona]] | [[Barcelona]] | 290 | [[Barcelona]] | 303 | [[Ficheiro:Barcelona Cathedral Interior - Saint Eulalia of Barcelona by Pedro García de Benavarre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 222 | [[:d:Q2481964|Q2481964]] | [[Judit Mascó]] | [[Barcelona]] | 1969-10-12 | | | [[Ficheiro:Judit Mascó, XII Premis Gaudí (2020).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 223 | [[:d:Q2485338|Q2485338]] | [[Isabel de Aragón (1376-1424)|Isabel de Aragón]] | [[Barcelona]] | 1380 | [[Alcolea de Cinca]] | 1424 | [[Ficheiro:Blasco Granen-taller sepulcre Isabel Arago Sixena-s.XIV 5327.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 224 | [[:d:Q2510365|Q2510365]] | [[Dora Dolz]] | [[Barcelona]] | 1941-11-05 | [[Rotterdam]] | 2008-03-01 | [[Ficheiro:Dora Dolz, 1993.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 225 | [[:d:Q2529089|Q2529089]] | [[Viviane Vives]] | [[Barcelona]] | 1961-10-25 | | | |- | style='text-align:right'| 226 | [[:d:Q2561003|Q2561003]] | [[Andrea Jardí]] | [[El Vendrell]] | 1990-03-13 | | | |- | style='text-align:right'| 227 | [[:d:Q2574020|Q2574020]] | [[Ángeles Santos Torroella]] | [[Portbou]] | 1911-11-07 | [[Madrid]] | 2013-10-03 | |- | style='text-align:right'| 228 | [[:d:Q2579539|Q2579539]] | [[Irina Rodríguez]] | [[Barcelona]] | 1977-09-16 | | | |- | style='text-align:right'| 229 | [[:d:Q2581521|Q2581521]] | [[Pilar Rahola]] | [[Barcelona]] | 1958-10-21 | | | [[Ficheiro:Pilar Rahola 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 230 | [[:d:Q2626756|Q2626756]] | [[Ángeles Montolio]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1975-08-06 | | | |- | style='text-align:right'| 231 | [[:d:Q2632981|Q2632981]] | [[Úrsula Corberó]] | [[Sant Pere de Vilamajor]] | 1989-08-11 | | | [[Ficheiro:Úrsula Corberó-65339.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 232 | [[:d:Q2637161|Q2637161]] | [[Alba Marbà]] | [[Solsona]] | 1990-11 | | | |- | style='text-align:right'| 233 | [[:d:Q2662356|Q2662356]] | [[Maria Aurèlia Capmany]] | [[Barcelona]] | 1918-08-03 | [[Barcelona]] | 1991-10-02 | [[Ficheiro:MACapmany.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 234 | [[:d:Q2665921|Q2665921]] | [[Laura Orgué]] | [[Igualada]] | 1986-09-11 | | | [[Ficheiro:Laura Orgue 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 235 | [[:d:Q2668760|Q2668760]] | [[Gisela Morón]] | [[Barcelona]] | 1976-01-25 | | | |- | style='text-align:right'| 236 | [[:d:Q2669628|Q2669628]] | [[Bridgette B]] | [[Barcelona]] | 1983-10-15 | | | [[Ficheiro:Bridgette B. 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 237 | [[:d:Q2681411|Q2681411]] | [[Carme Forcadell]] | [[Xerta]] | 1955-05-29 | | | [[Ficheiro:Via Catalana Barcelona Plaça Catalunya 62-edit.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 238 | [[:d:Q2735643|Q2735643]] | [[Mercè Canela]] | [[Sant Guim de Freixenet]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 239 | [[:d:Q2748762|Q2748762]] | [[Arantxa Peña]] | [[Barcelona]] | 1972-10-28 | | | |- | style='text-align:right'| 240 | [[:d:Q2753305|Q2753305]] | [[Silvia Domínguez]] | [[Montgat]] | 1987-01-31 | | | [[Ficheiro:Silvia Domínguez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 241 | [[:d:Q2757124|Q2757124]] | [[Núria Añó]] | [[Lleida]] | 1973-02-10 | | | [[Ficheiro:Núria Añó in 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 242 | [[:d:Q2794018|Q2794018]] | [[Rosa Morató]] | [[Navarcles]] | 1979-06-19 | | | |- | style='text-align:right'| 243 | [[:d:Q2834416|Q2834416]] | [[Sandra Uve]] | [[Barcelona]] | 1972-09-09 | | | [[Ficheiro:Sandra Uve, 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 244 | [[:d:Q2835585|Q2835585]] | [[Pilar Francesch i Ventalló]] | [[Barcelona]] | 1941 | | | [[Ficheiro:12Palauet Albéniz.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 245 | [[:d:Q2835728|Q2835728]] | [[Mª Ángeles Cabré]] | [[Barcelona]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 246 | [[:d:Q2836769|Q2836769]] | [[Alicia Ortuño]] | [[Barcelona]] | 1976-05-02 | | | |- | style='text-align:right'| 247 | [[:d:Q2840396|Q2840396]] | [[Anna María López Lopez]] | [[Barcelona]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 248 | [[:d:Q2841199|Q2841199]] | [[Amaranta Fernández Navarro]] | [[Mataró]] | 1983-08-11 | | | [[Ficheiro:Amaranta Fernandez Organika Cup 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 249 | [[:d:Q2843988|Q2843988]] | [[Maite Brik]] | [[El Raval]] | 1945-05-29 | [[Madrid]] | 2024-09-28 | |- | style='text-align:right'| 250 | [[:d:Q2844125|Q2844125]] | [[Amparo Baró]] | [[Barcelona]] | 1937-09-21 | [[Madrid]] | 2015-01-29 | [[Ficheiro:(Amparo Baró). Gala Premios AMITE (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 251 | [[:d:Q2844993|Q2844993]] | [[Ana María Moix]] | [[Barcelona]] | 1947-04-12 | [[Barcelona]] | 2014-02-28 | |- | style='text-align:right'| 252 | [[:d:Q2846351|Q2846351]] | [[Andrea Huisgen]] | [[Barcelona]] | 1990-06-22 | | | |- | style='text-align:right'| 253 | [[:d:Q2849380|Q2849380]] | [[Angela Lorente]] | [[Barcelona]] | 1958-07-24 | | | |- | style='text-align:right'| 254 | [[:d:Q2850465|Q2850465]] | [[Anna Birulés]] | [[Xirona]] | 1954-06-28 | | | [[Ficheiro:Anna Birulés en una reunión de la Comisión Interministerial de Ciencia y Tecnología (2002).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 255 | [[:d:Q2850557|Q2850557]] | [[Anna Maria Guasch]] | [[Barcelona]] | 1953 | | | [[Ficheiro:Anna Maria Guasch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 256 | [[:d:Q2851589|Q2851589]] | [[Annick Morice]] | [[Cadaqués]] | 1933-05-19<br/>1933-05-18 | [[Cadaqués]] | 2003-06-18 | |- | style='text-align:right'| 257 | [[:d:Q2861155|Q2861155]] | [[Ariadna Cabrol]] | [[Matadepera]] | 1982-08-23 | | | [[Ficheiro:Ariadna Cabrol Un Pueblo Donde Dios No Existe (Behind The Scenes).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 258 | [[:d:Q2863430|Q2863430]] | [[Aroa González]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1979-04-19 | | | [[Ficheiro:Aroa Gonzalez cropped 2013 lineup.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 259 | [[:d:Q2868281|Q2868281]] | [[Assumpció Oristrell i Salvà]] | [[Sabadell]] | 1956-08-10 | | | [[Ficheiro:Assumpció Oristrell (1998).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 260 | [[:d:Q2884029|Q2884029]] | [[Esther Vivas]] | [[Sabadell]] | 1975-11-18 | | | [[Ficheiro:Esther Vivas en la presentació del Procés Constituent a Barcelona, octubre 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 261 | [[:d:Q2894401|Q2894401]] | [[Mireia Clemente]] | [[Xirona]] | 1987-07-31 | | | |- | style='text-align:right'| 262 | [[:d:Q2894434|Q2894434]] | [[Pepita Caubet]] | [[Vielha]] | 1930-08-03 | [[Vielha]] | 2007-09-16<br/>2007-09-07 | |- | style='text-align:right'| 263 | [[:d:Q2895012|Q2895012]] | [[Purita Campos]] | [[Barcelona]] | 1937-08-18 | [[Madrid]] | 2019-11-19 | [[Ficheiro:Purita Campos (2010).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 264 | [[:d:Q2898136|Q2898136]] | [[Mercedes Odina]] | [[Barcelona]] | 1959-10-11 | | | [[Ficheiro:MercedesOdina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 265 | [[:d:Q2902289|Q2902289]] | [[Big Mama]] | [[Sant Quirze de Besora]] | 1963 | | | [[Ficheiro:Big Mama Montse llibre Montse Barderi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 266 | [[:d:Q2914475|Q2914475]] | [[Víctor Català|Caterina Albert i Paradís]] | [[L'Escala]] | 1869-09-11 | [[L'Escala]] | 1966-01-27 | [[Ficheiro:Caterina albert i paradis victor catala - revista feminal novembre 1917 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 267 | [[:d:Q2915953|Q2915953]] | [[Carme Ruscalleda]] | [[Sant Pol de Mar]] | 1952-05-08 | | | [[Ficheiro:Carme Ruscalleda by foto-di-matti 2905.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 268 | [[:d:Q2917423|Q2917423]] | [[Chiqui Martí]] | [[Barcelona]] | 1971-07-23 | | | |- | style='text-align:right'| 269 | [[:d:Q2919535|Q2919535]] | [[Imma Monsó i Fornell]] | [[Lleida]] | 1959 | | | [[Ficheiro:Imma Monsó Junio 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 270 | [[:d:Q2939556|Q2939556]] | [[Carme Pinós]] | [[Barcelona]] | 1954-06-23 | | | [[Ficheiro:CARME PINOS 1 Italo Rondinella.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 271 | [[:d:Q2939584|Q2939584]] | [[Carmen Acedo]] | [[Lleida]] | 1975-02-10 | | | [[Ficheiro:Carmen Acedo 05.PNG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 272 | [[:d:Q2939595|Q2939595]] | [[Carmen Balcells]] | [[Les Oluges]] | 1930-08-09 | [[Barcelona]] | 2015-09-20 | [[Ficheiro:Carmen Balcells.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 273 | [[:d:Q2943889|Q2943889]] | [[Elisa García Sáez]] | [[Sant Andreu de Palomar]] | 1916-09-22 | [[Sariñena]] | 1936-08-24 | |- | style='text-align:right'| 274 | [[:d:Q2947111|Q2947111]] | [[Sílvia Munt]] | [[Barcelona]] | 1957-03-24<br/>1957 | | | [[Ficheiro:Silvia Munt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 275 | [[:d:Q2947123|Q2947123]] | [[Conchita Martínez Granados]] | [[Barcelona]] | 1976-01-20 | | | |- | style='text-align:right'| 276 | [[:d:Q2975508|Q2975508]] | [[Clara Janés]] | [[Barcelona]] | 1940-11-06 | | | [[Ficheiro:2019-04-04, El presidente de Gobierno, Pedro Sánchez, durante su visita a la sede de la Real Academia Española, SanchezAcademia7.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 277 | [[:d:Q2991942|Q2991942]] | [[Concha Valero]] | [[Barcelona]] | 1958-12-08 | [[Barcelona]] | 2006-10-09 | |- | style='text-align:right'| 278 | [[:d:Q2996190|Q2996190]] | [[Conxita Marsol Riart]] | [[Artesa de Segre]] | 1960-08-27 | | | [[Ficheiro:(Conxita Marsol) Apuesta de los Gobiernos locales iberoamericanos por la autonomía, la participación y la educación.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 279 | [[:d:Q3002875|Q3002875]] | [[Cristina Brondo]] | [[Barcelona]] | 1977-01-16 | | | [[Ficheiro:Goyas 2024 - Cristina Brondo (cropped2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 280 | [[:d:Q3002879|Q3002879]] | [[Cristina Feo Gómez]] | [[Barcelona]] | 1979-04-24 | | | |- | style='text-align:right'| 281 | [[:d:Q3014292|Q3014292]] | [[Ona Meseguer]] | [[Barcelona]] | 1988-02-20 | | | |- | style='text-align:right'| 282 | [[:d:Q3028576|Q3028576]] | [[Maria Angela Astorch]] | [[Barcelona]] | 1592-09-01 | [[Murcia]] | 1665-12-02 | [[Ficheiro:Astorch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 283 | [[:d:Q3041922|Q3041922]] | [[Mercè Company]] | [[Barcelona]] | 1947-05-19 | | | |- | style='text-align:right'| 284 | [[:d:Q3053037|Q3053037]] | [[Emmy Lynn]] | [[Barcelona]] | 1889-08-01 | [[13º distrito de París]] | 1978-06-05 | [[Ficheiro:Emmy Lynn.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 285 | [[:d:Q3054724|Q3054724]] | [[Enriqueta Martí]] | [[Sant Feliu de Llobregat]] | 1868-02-02 | [[Barcelona]] | 1913-05-12 | [[Ficheiro:Enriqueta Martí.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 286 | [[:d:Q3061230|Q3061230]] | [[Eva Cobo]] | [[Barcelona]] | 1967-04-26 | | | |- | style='text-align:right'| 287 | [[:d:Q3061285|Q3061285]] | [[Eva Santolaria]] | [[Barcelona]] | 1975-05-02 | | | |- | style='text-align:right'| 288 | [[:d:Q3068217|Q3068217]] | [[Felícia Fuster]] | [[Barcelona]] | 1921-01-07 | [[20º distrito de París]] | 2012-03-03 | [[Ficheiro:Felícia Fuster i Viladecans.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 289 | [[:d:Q3068640|Q3068640]] | [[Marián Aguilera]] | [[Montgat]] | 1977-03-12 | | | [[Ficheiro:Marian Aguilera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 290 | [[:d:Q3089577|Q3089577]] | [[Susana Seivane]] | [[Barcelona]] | 1976-08-25 | | | [[Ficheiro:Seivane1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 291 | [[:d:Q3089747|Q3089747]] | [[Maria Mercè Marçal]] | [[Barcelona]] | 1952-11-13 | [[Barcelona]] | 1998-07-05 | [[Ficheiro:Número 52 verda. Maria-Mercè Marçal i Rafael Vargas (15307047704).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 292 | [[:d:Q3115895|Q3115895]] | [[Graziella Pareto]] | [[Barcelona]] | 1889-05-06<br/>1889-05-15 | [[Roma]] | 1973-09-01 | [[Ficheiro:Graziella Pareto circa 1920.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 293 | [[:d:Q3129983|Q3129983]] | [[Teresa Pàmies]] | [[Balaguer]] | 1919-10-08 | [[Granada]] | 2012-03-13 | [[Ficheiro:Teresa Pàmies i Bertran.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 294 | [[:d:Q3154823|Q3154823]] | [[Isabel Mestres]] | [[El Masnou]] | 1947-12-10 | | | |- | style='text-align:right'| 295 | [[:d:Q3184067|Q3184067]] | [[Pepita Carpena]] | [[Barcelona]] | 1919-12-19<br/>1919-12-28 | [[15th arrondissement of Marseille]] | 2005-06-05 | [[Ficheiro:Carpena Pepita.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 296 | [[:d:Q3232528|Q3232528]] | [[Irene Urdangarin y Borbón|Irene Urdangarin e de Borbón]] | [[Barcelona]] | 2005-06-05 | | | |- | style='text-align:right'| 297 | [[:d:Q3260048|Q3260048]] | [[Nausicaa Bonnín]] | [[Barcelona]] | 1985-04-28 | | | [[Ficheiro:Nausicaa Bonnín, XIII Premis Gaudí (2021).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 298 | [[:d:Q3268202|Q3268202]] | [[Lady Pamela Hicks]] | [[Barcelona]] | 1929-04-19 | | | [[Ficheiro:Nehru with Pamela Mountbatten.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 299 | [[:d:Q3287316|Q3287316]] | [[Mar Arranz]] | [[Barcelona]] | 1981-07-15 | | | [[Ficheiro:Mar Arranz - DSC 8399.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 300 | [[:d:Q3290933|Q3290933]] | [[Maria Doménech]] | [[Alcover]] | 1874-04-21 | [[Barcelona]] | 1952-01-27 | [[Ficheiro:1912-03-31, Feminal, Maria Domenech de Cañellas (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 301 | [[:d:Q3290962|Q3290962]] | [[Maria Josep Cuenca Ordinyana]] | [[Barcelona]] | 1964-01-07 | | | |- | style='text-align:right'| 302 | [[:d:Q3295094|Q3295094]] | [[Marta Gili]] | [[Barcelona]] | 1957-03-11 | | | [[Ficheiro:Marta Gili par Sébastien Planas.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 303 | [[:d:Q3295105|Q3295105]] | [[Marta Pérez i Sierra]] | [[Barcelona]] | 1957-07-07 | | | |- | style='text-align:right'| 304 | [[:d:Q3295109|Q3295109]] | [[Marta Repullo i Grau]] | [[Barcelona]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 305 | [[:d:Q3296029|Q3296029]] | [[Maruxa Vilalta]] | [[Barcelona]] | 1932-09-23 | [[Cidade de México]] | 2014-08-19 | |- | style='text-align:right'| 306 | [[:d:Q3306300|Q3306300]] | [[Mercedes Erra]] | [[Sabadell]] | 1954-09-23 | | | [[Ficheiro:Mercedes.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 307 | [[:d:Q3319639|Q3319639]] | [[Sandra Sabatés]] | [[Granollers]] | 1979-07-29 | | | [[Ficheiro:Sandra Sabatés.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 308 | [[:d:Q3320735|Q3320735]] | [[Lydia Bosch]] | [[Barcelona]] | 1963-11-26 | | | [[Ficheiro:Lydia Bosch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 309 | [[:d:Q3320747|Q3320747]] | [[Monica Van Campen]] | [[Barcelona]] | 1974-11-16 | | | |- | style='text-align:right'| 310 | [[:d:Q3323163|Q3323163]] | [[Montse Mostaza]] | [[Barcelona]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 311 | [[:d:Q3325109|Q3325109]] | [[Conchita Badía]] | [[Barcelona]] | 1897-11-14 | [[Barcelona]] | 1975-05-02 | [[Ficheiro:Conxita Badia - concert 1939.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 312 | [[:d:Q3326065|Q3326065]] | [[Marina Gatell]] | [[Sabadell]] | 1979-07-11 | | | [[Ficheiro:Marina Gatell (2004).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 313 | [[:d:Q3326248|Q3326248]] | [[Teresa Claramunt]] | [[Sabadell]] | 1862-06-04 | [[Barcelona]] | 1931-04-11 | [[Ficheiro:Claramunt.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 314 | [[:d:Q3336543|Q3336543]] | [[Nathalie Bondil]] | [[Barcelona]] | 1967-02-19 | | | [[Ficheiro:Nathalie Bondil.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 315 | [[:d:Q3343718|Q3343718]] | [[Norma Duval]] | [[Barcelona]] | 1956-04-04 | | | |- | style='text-align:right'| 316 | [[:d:Q3346493|Q3346493]] | [[Zenobia Camprubí]] | [[Malgrat de Mar]] | 1887-08-31 | [[San Xoán, Porto Rico|San Xoán]] | 1956-10-28 | [[Ficheiro:Zenobia Camprubí Aymar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 317 | [[:d:Q3347299|Q3347299]] | [[Núria Albó]] | [[La Garriga]] | 1930-07-02 | | | |- | style='text-align:right'| 318 | [[:d:Q3357451|Q3357451]] | [[Laura Ester]] | [[Barcelona]] | 1990-01-20 | | | [[Ficheiro:LauraEsterRamos.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 319 | [[:d:Q3357454|Q3357454]] | [[Anni Espar]] | [[Barcelona]] | 1993-01-08 | | | [[Ficheiro:Anni Espar 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 320 | [[:d:Q3357456|Q3357456]] | [[Maica García Godoy]] | [[Sabadell]] | 1990-10-17 | | | [[Ficheiro:Maica García Godoy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 321 | [[:d:Q3368515|Q3368515]] | [[Elena Tarrats]] | [[Barcelona]] | 1993-12-20<br/>1994-12-19 | | | [[Ficheiro:Elena Tarrats, XIII Premis Gaudí (2021).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 322 | [[:d:Q3384297|Q3384297]] | [[Teresa Rebull]] | [[Sabadell]] | 1919-09-24 | [[Banyuls-sur-Mer]] | 2015-04-15 | [[Ficheiro:Teresa Rebull en 2012 à Céret.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 323 | [[:d:Q3391235|Q3391235]] | [[Emilia Hazelip]] | [[Barcelona]] | 1937-07-18 | [[Carcasona]] | 2003-02-02 | [[Ficheiro:Emilia PC.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 324 | [[:d:Q3391440|Q3391440]] | [[Laura Freixas]] | [[Barcelona]] | 1958-07-16 | | | [[Ficheiro:Plano medio de Laura Freixas en Medialab Prado Madrid 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 325 | [[:d:Q3392375|Q3392375]] | [[Lorena Gómez (cantante)|Lorena Gómez Pérez]] | [[Lleida]] | 1986-04-12 | | | [[Ficheiro:Lorena Gómez.2. Premios Amigos 2007 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 326 | [[:d:Q3393188|Q3393188]] | [[Eva Perales]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 327 | [[:d:Q3393862|Q3393862]] | [[Gemma Lienas]] | [[Barcelona]] | 1951-01-16 | | | [[Ficheiro:Gemma Lienas i Massot - Dia Mundial de la poesia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 328 | [[:d:Q3394127|Q3394127]] | [[Susanna Griso]] | [[Barcelona]] | 1969-10-08 | | | [[Ficheiro:Susanna Griso en el Foro Mundial sobre las Violencias Urbanas y Educación para la Convivencia y la Paz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 329 | [[:d:Q3394883|Q3394883]] | [[Gemma Nierga]] | [[Xirona]] | 1965-11-01 | | | [[Ficheiro:Equipo Cadena SER con el president JLRZapatero (Gemma Nierga).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 330 | [[:d:Q3394985|Q3394985]] | [[Olga Viza]] | [[Barcelona]] | 1958-08-18 | | | [[Ficheiro:(Olga Viza) Olga Viza i David Escudé, jurats de l'11a edició del Concurs de Relats Curts Online de TMB.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 331 | [[:d:Q3398832|Q3398832]] | [[Marta Mata]] | [[Barcelona]] | 1926-06-22 | [[Barcelona]] | 2006-06-27 | [[Ficheiro:Marta Mata 2006 Reunión en el Senado de la diputadas y senadoras de la Legislatura Constituyente.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 332 | [[:d:Q3442563|Q3442563]] | [[Roser Capdevila]] | [[Horta, Barcelona]]<br/>[[Barcelona]] | 1939-01-23 | | | [[Ficheiro:Roser Capdevila i Valls.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 333 | [[:d:Q3448721|Q3448721]] | [[Aida Folch]] | [[Reus]] | 1986-11-24 | | | [[Ficheiro:Premios Goya 2018 - Aida Folch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 334 | [[:d:Q3489081|Q3489081]] | [[Sol Espeche]] | [[Barcelona]] | 1984-02-26 | | | [[Ficheiro:Soles5 NB.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 335 | [[:d:Q3554542|Q3554542]] | [[Vanessa Otero]] | [[Barcelona]] | 1978-12-07 | | | |- | style='text-align:right'| 336 | [[:d:Q3554543|Q3554543]] | [[Vanessa Lorenzo]] | [[Badalona]] | 1977-01-07 | | | [[Ficheiro:Vanesa Lorenzo en la inauguración de la exposición en la Sala Canal de Isabel II del modisto Manuel Pertegaz (2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 337 | [[:d:Q3572483|Q3572483]] | [[Yolanda Ramos]] | [[Cerdanyola del Vallès]] | 1968-09-04 | | | [[Ficheiro:Yolanda Ramos.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 338 | [[:d:Q3604796|Q3604796]] | [[Maria Josepa Massanés i Dalmau]] | [[Tarragona]] | 1811-03-19 | [[Barcelona]] | 1887-07-01 | [[Ficheiro:M. J. Massanés.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 339 | [[:d:Q3624816|Q3624816]] | [[Melani Olivares]] | [[Badalona]] | 1973-02-18 | | | [[Ficheiro:Malaga Film Festival 2025 - Melani Olivares-1 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 340 | [[:d:Q3655027|Q3655027]] | [[Sara Bernat]] | [[Barcelona]] | 1976-03-08 | | | |- | style='text-align:right'| 341 | [[:d:Q3661495|Q3661495]] | [[Maria Cinta]] | [[Barcelona]] | 1952-01-09 | | | |- | style='text-align:right'| 342 | [[:d:Q3680479|Q3680479]] | [[Clementina Arderiu i Voltas|Clementina Arderiu]] | [[Barcelona]] | 1889-07-06 | [[Barcelona]] | 1976-02-17 | [[Ficheiro:Clementina Arderiu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 343 | [[:d:Q3690763|Q3690763]] | [[Carme Ballester]] | [[Barcelona]] | 1900-04-27 | [[Boulogne-Billancourt]] | 1972-03-07 | |- | style='text-align:right'| 344 | [[:d:Q3699086|Q3699086]] | [[Mercè Madolell i Aragonès]] | [[Barcelona]] | 1940-01-02 | | | |- | style='text-align:right'| 345 | [[:d:Q3723178|Q3723178]] | [[Elisabeth Cebrián]] | [[Reus]] | 1971-02-06<br/>1971-02-07 | | | [[Ficheiro:Elisabeth Cebrián - Trobada internacionals Bàsquet Català i mitjans de comunicació (52937439265) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 346 | [[:d:Q3724246|Q3724246]] | [[Emilia Fadini]] | [[Barcelona]] | 1930-10-11 | [[Gorlago]] | 2021-03-16 | |- | style='text-align:right'| 347 | [[:d:Q3751031|Q3751031]] | [[Carmen Kurtz]] | [[Barcelona]] | 1911-09-18 | [[Barcelona]] | 1999-02-05 | |- | style='text-align:right'| 348 | [[:d:Q3752703|Q3752703]] | [[Txe Arana]] | [[Lleida]] | 1972-01-18 | | | [[Ficheiro:TxeArana2020.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 349 | [[:d:Q3753660|Q3753660]] | [[Aurora Redondo]] | [[Barcelona]] | 1900-01-01 | [[O Escorial, Madrid|O Escorial]] | 1996-07-09 | [[Ficheiro:1928-08-01, Mundo Gráfico, Aurora Redondo (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 350 | [[:d:Q3754320|Q3754320]] | [[Mary Santpere]] | [[Barcelona]] | 1913-09-01 | [[Madrid]] | 1992-09-23 | [[Ficheiro:MarySantpere MAE 393345-0.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 351 | [[:d:Q3754359|Q3754359]] | [[Mercedes Salisachs]] | [[Barcelona]] | 1916-09-18 | [[Barcelona]] | 2014-05-08 | |- | style='text-align:right'| 352 | [[:d:Q3755654|Q3755654]] | [[Ainhoa Arbizu]] | [[Barcelona]] | 1979-02-24 | | | |- | style='text-align:right'| 353 | [[:d:Q3772319|Q3772319]] | [[Marta Bach]] | [[Mataró]] | 1993-02-17 | | | [[Ficheiro:MartaBachPascual.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 354 | [[:d:Q3772338|Q3772338]] | [[Roser Tarragó]] | [[Mataró]] | 1993-03-25 | | | [[Ficheiro:Roser Tarragó.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 355 | [[:d:Q3773007|Q3773007]] | [[Begoña Vía Dufresne]] | [[Barcelona]] | 1971-02-13 | | | |- | style='text-align:right'| 356 | [[:d:Q3775480|Q3775480]] | [[Sandra Azón]] | [[Barcelona]] | 1973-11-12 | | | |- | style='text-align:right'| 357 | [[:d:Q3775513|Q3775513]] | [[Natalia Vía Dufresne]] | [[Barcelona]] | 1973-06-10 | | | [[Ficheiro:Natalia Vía Dufresne 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 358 | [[:d:Q3776476|Q3776476]] | [[Carme Elías|Carme Elias]] | [[Barcelona]] | 1951-01-14 | | | [[Ficheiro:Carme Elias, XIII Premis Gaudí (2021) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 359 | [[:d:Q3780259|Q3780259]] | [[Belén Fabra]] | [[Tortosa]] | 1977-11-03 | | | [[Ficheiro:Belén Fabra - V Premis Gaudí 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 360 | [[:d:Q3782379|Q3782379]] | [[Hado Lyria]] | [[Barcelona]] | 1940 | [[Milán]] | 2022-04-27 | |- | style='text-align:right'| 361 | [[:d:Q3784511|Q3784511]] | [[Helen Lindes]] | [[Xirona]] | 1981-08-17 | | | [[Ficheiro:Helen Lindes Famara 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 362 | [[:d:Q3802322|Q3802322]] | [[Isabella of Urgell, Duchess of Coimbra]] | [[Balaguer]] | 1409-03-12 | [[Coímbra]] | 1469-09-17 | |- | style='text-align:right'| 363 | [[:d:Q3813318|Q3813318]] | [[Mercedes Prat]] | [[Barcelona]] | 1880-03-06 | [[Barcelona]] | 1936-07-24 | [[Ficheiro:BlMercedesPrat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 364 | [[:d:Q3816164|Q3816164]] | [[Eugènia Balcells]] | [[Barcelona]] | 1943-05-12 | | | [[Ficheiro:Eugenia Balcells.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 365 | [[:d:Q3816729|Q3816729]] | [[Eva Fernández Brugués]] | [[Figueres]] | 1986-05-05 | | | |- | style='text-align:right'| 366 | [[:d:Q3816935|Q3816935]] | [[Àngels Ribé]] | [[Barcelona]] | 1943 | | | [[Ficheiro:Àngels Ribé at MACBA Barcelona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 367 | [[:d:Q3817021|Q3817021]] | [[Anna Terrón i Cusí]] | [[Barcelona]] | 1962-10-06 | | | [[Ficheiro:(Anna Terrón) Anna TERRÓN I CUSÍ (Spain) 1st Vice-President of the PES Group Karl-Heinz KLÄR (Germany), President of the PES Group (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 368 | [[:d:Q3817736|Q3817736]] | [[Carmen Carbonell]] | [[Barcelona]] | 1900-03-19 | [[Barcelona]] | 1988-11-27 | [[Ficheiro:CARMEN CARBONELL.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 369 | [[:d:Q3819432|Q3819432]] | [[Pilar Ruiz-Lapuente]] | [[Barcelona]] | 1964-05-18 | | | [[Ficheiro:Pilar Ruiz-Lapuente.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 370 | [[:d:Q3820359|Q3820359]] | [[Nuria Amat]] | [[Barcelona]] | 1950 | | | [[Ficheiro:Núria Amat PICT2712.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 371 | [[:d:Q3820901|Q3820901]] | [[Joaquina Maria Mercedes Barcelo Pages]] | [[Barcelona]] | 1857-07-24 | [[Manila]] | 1940-08-04 | |- | style='text-align:right'| 372 | [[:d:Q3822117|Q3822117]] | [[Matrona of Barcelona]] | [[Barcino]] | 3rd century | [[Tesalónica]] | 300 | [[Ficheiro:Santa madronaRetaule.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 373 | [[:d:Q3823369|Q3823369]] | [[Sita Murt]] | [[Igualada]] | 1946-04-08 | [[Igualada]] | 2014-12-01 | [[Ficheiro:Sita Murt at The Brandery show 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 374 | [[:d:Q3825379|Q3825379]] | [[Sonia Franquet]] | [[Ascó]] | 1980-07-03 | | | [[Ficheiro:Sonia-franquet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 375 | [[:d:Q3825668|Q3825668]] | [[Sancha d'Aragona]] | [[Barcelona]] | 1246 | [[Xerusalén]] | 1262 | [[Ficheiro:Real Monasterio de Santa Maria de Vallbona - Sepulcro de Sancha de Aragon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 376 | [[:d:Q3825669|Q3825669]] | [[María Rafols Bruna]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1781-11-05 | [[Zaragoza]] | 1853-08-30 | [[Ficheiro:Rafols2.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 377 | [[:d:Q3826153|Q3826153]] | [[Laia Manetti]] | [[Barcelona]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 378 | [[:d:Q3827084|Q3827084]] | [[Concepció Ferrer Casals]] | [[Ripoll]] | 1938-01-27 | | | [[Ficheiro:Concepcio-ferrer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 379 | [[:d:Q3827534|Q3827534]] | [[Marina Comas]] | [[Santa Maria de Besora]] | 1996-09-01 | | | [[Ficheiro:Marina Comas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 380 | [[:d:Q3827755|Q3827755]] | [[Laura Camps]] | [[Manlleu]] | 1976-03-21 | | | |- | style='text-align:right'| 381 | [[:d:Q3838774|Q3838774]] | [[Lucila Pascua]] | [[Sabadell]] | 1983-03-21 | | | [[Ficheiro:Lucila Pascua.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 382 | [[:d:Q3845222|Q3845222]] | [[Mar Xantal]] | [[Badalona]] | 1973-11-08 | | | |- | style='text-align:right'| 383 | [[:d:Q3848035|Q3848035]] | [[Marina Ferragut]] | [[Premià de Mar]] | 1972-02-11 | | | |- | style='text-align:right'| 384 | [[:d:Q3849968|Q3849968]] | [[Marta Xargay]] | [[Xirona]] | 1990-12-20 | | | [[Ficheiro:Marta-Xargay-Girona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 385 | [[:d:Q3850624|Q3850624]] | [[María Reyes]] | [[Figueres]] | 1976-09-07 | | | |- | style='text-align:right'| 386 | [[:d:Q3862540|Q3862540]] | [[Montserrat Martí]] | [[Barcelona]] | 1972-11-15 | | | |- | style='text-align:right'| 387 | [[:d:Q3930303|Q3930303]] | [[Raquel Sueiro]] | [[Barcelona]] | 1979-06-19 | | | |- | style='text-align:right'| 388 | [[:d:Q3948156|Q3948156]] | [[Sandra Gallego]] | [[Barcelona]] | 1976-01-12 | | | |- | style='text-align:right'| 389 | [[:d:Q3960780|Q3960780]] | [[Silvia Morales]] | [[Badalona]] | 1979-05-06 | | | |- | style='text-align:right'| 390 | [[:d:Q3964908|Q3964908]] | [[Sonsoles Artigas]] | [[Barcelona]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 391 | [[:d:Q3984317|Q3984317]] | [[Teresa Solana]] | [[Barcelona]] | 1962-05-15 | | | |- | style='text-align:right'| 392 | [[:d:Q3984334|Q3984334]] | [[Teresita Daniel]] | [[Cataluña]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 393 | [[:d:Q4010314|Q4010314]] | [[Verónica Hidalgo]] | [[Begur]] | 1981-12-30 | | | |- | style='text-align:right'| 394 | [[:d:Q4025442|Q4025442]] | [[Ingrid Pons]] | [[Montgat]] | 1975-02-27 | | | [[Ficheiro:Íngrid Pons - Trobada internacionals Bàsquet Català i mitjans de comunicació (52813948801) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 395 | [[:d:Q4142425|Q4142425]] | [[Núria Rial]] | [[Manresa]] | 1975-02-21 | | | [[Ficheiro:Nuria Rial 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 396 | [[:d:Q4170777|Q4170777]] | [[Rosa María Calaf]] | [[Barcelona]] | 1945-06-17 | | | [[Ficheiro:Rosa María Calaf 2012 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 397 | [[:d:Q4227907|Q4227907]] | [[Colita]] | [[Sant Cugat del Vallès]] | 1940-08-24 | [[Barcelona]] | 2023-12-31 | [[Ficheiro:Colita en el archivo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 398 | [[:d:Q4244797|Q4244797]] | [[Ester Formosa i Plans]] | [[Barcelona]] | 1961-11-10 | | | |- | style='text-align:right'| 399 | [[:d:Q4276230|Q4276230]] | [[Eulàlia Grau]] | [[Terrasa]] | 1946-06-18 | | | [[Ficheiro:Eulàlia Grau durant enregistrament entrevista a Ràdio Web MACBA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 400 | [[:d:Q4345178|Q4345178]] | [[Carmen París]] | [[Tarragona]] | 1966 | | | [[Ficheiro:CarmenParis.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 401 | [[:d:Q4357722|Q4357722]] | [[Silvia Parera]] | [[Mataró]] | 1969-09-05 | | | |- | style='text-align:right'| 402 | [[:d:Q4399128|Q4399128]] | [[Noemí Rubio Gil]] | [[Barcelona]] | 1983-12-07 | | | |- | style='text-align:right'| 403 | [[:d:Q4408244|Q4408244]] | [[Rosa Zaragoza Lluch]] | [[Barcelona]] | 1958-03-23 | | | [[Ficheiro:Rosa Zaragoza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 404 | [[:d:Q4459322|Q4459322]] | [[Teresa Toda i Juncosa]] | [[Riudecanyes]] | 1826-08-19 | [[Barcelona]] | 1898-07-30 | [[Ficheiro:TeresaToda.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 405 | [[:d:Q4516605|Q4516605]] | [[Montserrat Carulla]] | [[Barcelona]] | 1930-09-19 | [[Barcelona]] | 2020-11-24 | [[Ficheiro:Montserrat Carulla - Medalla d'Or de la Generalitat (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 406 | [[:d:Q4543447|Q4543447]] | [[Anna Bohigas Gurgui]] | [[Barcelona]] | 1946 | | 1984 | |- | style='text-align:right'| 407 | [[:d:Q4684606|Q4684606]] | [[Adoración Apolo]] | [[Mataró]] | 1979-04-26 | | | |- | style='text-align:right'| 408 | [[:d:Q4708953|Q4708953]] | [[Alba Pomares]] | [[Barcelona]] | 1995-08-29 | | | |- | style='text-align:right'| 409 | [[:d:Q4708954|Q4708954]] | [[Alba Montserrat]] | [[Barcelona]] | 1984-06-09 | | | |- | style='text-align:right'| 410 | [[:d:Q4721366|Q4721366]] | [[Alexia Putellas]] | [[Mollet del Vallès]] | 1994-02-04 | | | [[Ficheiro:Brann - Barça Femení CG3A5851 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 411 | [[:d:Q4739407|Q4739407]] | [[Amalia de Llano]] | [[Barcelona]] | 1822-04-29 | [[Madrid]] | 1874-07-06 | [[Ficheiro:Amalia de Llano y Dotres, condesa de Vilches (Federico de Madrazo).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 412 | [[:d:Q4750335|Q4750335]] | [[Ana Corberó]] | [[Barcelona]]<br/>[[Barcelona, Venezuela|Barcelona]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 413 | [[:d:Q4750338|Q4750338]] | [[Ana Copado]] | [[Terrasa]] | 1980-03-31 | | | |- | style='text-align:right'| 414 | [[:d:Q4750406|Q4750406]] | [[Ana M. Briongos]] | [[Barcelona]] | 1946-12-29 | | 2024-06-25 | [[Ficheiro:Anambriongos.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 415 | [[:d:Q4763043|Q4763043]] | [[Angels Bardina]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1980-06-03 | | | |- | style='text-align:right'| 416 | [[:d:Q4766813|Q4766813]] | [[Anna Aguilar-Amat]] | [[Barcelona]] | 1962-01-30 | | | |- | style='text-align:right'| 417 | [[:d:Q4766864|Q4766864]] | [[Anna Bofill Levi]] | [[Barcelona]] | 1944-04-25 | | | [[Ficheiro:Anna Bofill Levi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 418 | [[:d:Q4766927|Q4766927]] | [[Anna Cohí]] | [[Barcelona]] | 1988-10-05 | | | |- | style='text-align:right'| 419 | [[:d:Q4767031|Q4767031]] | [[Anna Genover-Mas]] | [[Xirona]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 420 | [[:d:Q4767279|Q4767279]] | [[Anna Maiques]] | [[Terrasa]] | 1967-09-03 | | | |- | style='text-align:right'| 421 | [[:d:Q4767468|Q4767468]] | [[Anna Serra Salamé]] | [[Barcelona]] | 1968<br/>1969-06-17 | | | |- | style='text-align:right'| 422 | [[:d:Q4767484|Q4767484]] | [[Anna Simó|Anna Simó i Castelló]] | [[Els Alamús]] | 1968-07-26 | | | [[Ficheiro:Anna Simó foto oficial 2023.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 423 | [[:d:Q4767496|Q4767496]] | [[Anna Soler-Pont]] | [[Barcelona]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 424 | [[:d:Q4779594|Q4779594]] | [[Ada Colau|Q4779594]] | [[Barcelona]] | 1974-03-03 | | | [[Ficheiro:Ada Colau, 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 425 | [[:d:Q4780478|Q4780478]] | [[Rosa Sensat]] | [[El Masnou]] | 1873-06-16 | [[Barcelona]] | 1961-10-01 | [[Ficheiro:Rosa Sensat i Vilà.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 426 | [[:d:Q4822291|Q4822291]] | [[Aurembiaix]] | [[Balaguer]] | 1196 | [[Balaguer]] | 1231 | |- | style='text-align:right'| 427 | [[:d:Q4855901|Q4855901]] | [[Neus Català]] | [[Els Guiamets]] | 1915-10-06 | [[Els Guiamets]] | 2019-04-13 | [[Ficheiro:Neus Catala 7491 resize.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 428 | [[:d:Q4875667|Q4875667]] | [[Bea Segura]] | [[Sarrià]] | 1975-03-22 | | | |- | style='text-align:right'| 429 | [[:d:Q4883336|Q4883336]] | [[Bella-Marie Wolf]] | [[Barcelona]] | 1981-12-06 | | | [[Ficheiro:Bella-Marie Wolf adjusted.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 430 | [[:d:Q4888169|Q4888169]] | [[Maria Barrientos]] | [[Barcelona]] | 1884-03-04<br/>1883-03-10 | [[Ciboure]] | 1946-08-08 | [[Ficheiro:Maria Barrientos LCCN2014700794.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 431 | [[:d:Q4890051|Q4890051]] | [[Celia Corres]] | [[Terrasa]] | 1964-01-22 | | | |- | style='text-align:right'| 432 | [[:d:Q4890422|Q4890422]] | [[Nuria Olivé]] | [[Barcelona]] | 1968-08-20 | | | |- | style='text-align:right'| 433 | [[:d:Q4890489|Q4890489]] | [[Esther Termens]] | [[Terrasa]] | 1984-11-02 | | | |- | style='text-align:right'| 434 | [[:d:Q4890517|Q4890517]] | [[Silvia Bonastre]] | [[Terrasa]] | 1981-11-29 | | | [[Ficheiro:Silvia Bonastre 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 435 | [[:d:Q4890531|Q4890531]] | [[Elisabeth Maragall]] | [[Barcelona]] | 1970-11-25 | | | |- | style='text-align:right'| 436 | [[:d:Q4891067|Q4891067]] | [[Joana Ortega]] | [[Barcelona]] | 1959-11-13 | | | [[Ficheiro:Joana Ortega i Alemany.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 437 | [[:d:Q4891072|Q4891072]] | [[Victoria Camps]] | [[Barcelona]] | 1941-02-21 | | | [[Ficheiro:Victòria Camps.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 438 | [[:d:Q4892338|Q4892338]] | [[Gloria Comerma]] | [[Terrasa]] | 1987-04-18 | | | [[Ficheiro:Gloria Comerma 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 439 | [[:d:Q4892657|Q4892657]] | [[Carme Karr Alfonsetti]] | [[Barcelona]] | 1865-03-16 | [[Barcelona]] | 1943-12-29 | [[Ficheiro:Carme Karr i Alfonsetti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 440 | [[:d:Q4892687|Q4892687]] | [[Silvia Muñoz]] | [[Terrasa]] | 1979-09-18 | | | [[Ficheiro:Silvia Muñoz 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 441 | [[:d:Q4893272|Q4893272]] | [[Montse Armengou Martín]] | [[Barcelona]] | 1963-09-06 | | | [[Ficheiro:Miravisions 2022 - 163 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 442 | [[:d:Q4893335|Q4893335]] | [[Marta Cid]] | [[Amposta]] | 1960-07-29 | | | [[Ficheiro:Marta Cid.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 443 | [[:d:Q4893934|Q4893934]] | [[Glòria Bordons]] | [[Barcelona]] | 1953-09-22 | | | [[Ficheiro:Glòria Bordons.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 444 | [[:d:Q4894140|Q4894140]] | [[Juliana Morell]] | [[Barcelona]] | 1594-02-16 | [[Aviñón]] | 1653-06-26 | [[Ficheiro:JulianaMorell-AltaDef.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 445 | [[:d:Q4894302|Q4894302]] | [[Roser]] | [[Canet de Mar]] | 1979-05-09 | | | [[Ficheiro:Roser en Concierto 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 446 | [[:d:Q4894394|Q4894394]] | [[Laia Sanz]] | [[Corbera de Llobregat]] | 1985-12-11 | | | [[Ficheiro:Laia Sanz 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 447 | [[:d:Q4895256|Q4895256]] | [[Laly Soldevila]] | [[Barcelona]] | 1933-07-25 | [[Madrid]] | 1979-09-12 | |- | style='text-align:right'| 448 | [[:d:Q4895951|Q4895951]] | [[Empar Moliner|Empar Moliner i Ballesteros]] | [[Santa Eulàlia de Ronçana]] | 1966-12-16 | | | [[Ficheiro:18è Mercè Rodoreda de contes i narracions Empar Moliner Tot això ho faig perquè tinc molta por Foto Òmnium Dani Codina BAIXA RES (23114765684).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 449 | [[:d:Q4896531|Q4896531]] | [[Àngela Margarida Prat]] | [[Manresa]] | 1543-10-26 | | 1608-12-24 | [[Ficheiro:ManresaAngelaPrat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 450 | [[:d:Q4897147|Q4897147]] | [[Mònica Terribas]] | [[Barcelona]] | 1968-01-16 | | | [[Ficheiro:Mònica Terribas 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 451 | [[:d:Q4918805|Q4918805]] | [[Jennifer Pareja]] | [[Olot]] | 1984-05-08 | | | [[Ficheiro:JenniferPareja2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 452 | [[:d:Q4972014|Q4972014]] | [[Caterina Pascual Söderbaum]] | [[Lleida]] | 1962-09-10 | [[Uppsala]] | 2015-12-24 | |- | style='text-align:right'| 453 | [[:d:Q5043234|Q5043234]] | [[Carme Figueras i Siñol]] | [[Molins de Rei]] | 1955-07-12 | | | |- | style='text-align:right'| 454 | [[:d:Q5043235|Q5043235]] | [[Carme Laura Gil i Miró]] | [[Benissanet]] | 1935 | | | [[Ficheiro:Carme Laura Gil MHC.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 455 | [[:d:Q5043611|Q5043611]] | [[Carmen Valls]] | [[Barcelona]] | 1926-06-17 | | | |- | style='text-align:right'| 456 | [[:d:Q5110844|Q5110844]] | [[Christina Ochoa]] | [[Barcelona]] | 1985-01-25 | | | [[Ficheiro:Christina Ochoa at the World Premiere of Marvel's Ant-Man.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 457 | [[:d:Q5129160|Q5129160]] | [[Claudia Dasca Romeu]] | [[Sabadell]] | 1994-11-04 | | | |- | style='text-align:right'| 458 | [[:d:Q5166769|Q5166769]] | [[Conxita Julià]] | [[Barcelona]] | 1920-06-11 | | 2019-01-09 | |- | style='text-align:right'| 459 | [[:d:Q5186354|Q5186354]] | [[Cristina Gómez Arquer]] | [[Barcelona]] | 1968-03-22 | | | [[Ficheiro:Cristina Gómez Arquer 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 460 | [[:d:Q5199053|Q5199053]] | [[Mariona Cuadrada]] | [[Reus]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 461 | [[:d:Q5320181|Q5320181]] | [[Débora García]] | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 1989-10-17 | | | [[Ficheiro:Débora García (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 462 | [[:d:Q5359016|Q5359016]] | [[Elena Gadel]] | [[Barcelona]] | 1982-10-29 | | | [[Ficheiro:Eufòria 2 Gala 3 Elena Gadel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 463 | [[:d:Q5360538|Q5360538]] | [[Laura Simó i Fabregat]] | [[Barcelona]] | 1957-05-07 | | | |- | style='text-align:right'| 464 | [[:d:Q5360707|Q5360707]] | [[Carme Canela]] | [[Barcelona]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 465 | [[:d:Q5361397|Q5361397]] | [[Elisabet Sadó Garriga]] | [[Barcelona]] | 1981-09-22 | | | |- | style='text-align:right'| 466 | [[:d:Q5371636|Q5371636]] | [[Emilia Cano]] | [[Cornellà de Llobregat]] | 1968-03-04 | | | |- | style='text-align:right'| 467 | [[:d:Q5371643|Q5371643]] | [[Emilia Guiú]] | [[Barcelona]] | 1922-03-21 | [[San Diego]] | 2004-02-07 | |- | style='text-align:right'| 468 | [[:d:Q5372740|Q5372740]] | [[Emma Bosch]] | [[Sabadell]] | 1971-02-22 | [[Sabadell]] | 1994-03-26 | |- | style='text-align:right'| 469 | [[:d:Q5391533|Q5391533]] | [[Anna Rosselló i Elias]] | [[Flix]] | 1923-12-03 | [[Sant Pere de Riudebitlles]] | 2020-04-21 | [[Ficheiro:Anna Rosselló Elias.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 470 | [[:d:Q5392173|Q5392173]] | [[Carmen Rigalt]] | [[Vinaixa]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 471 | [[:d:Q5397535|Q5397535]] | [[Karmele Marchante]] | [[Tortosa]] | 1946-09-15 | | | [[Ficheiro:Kamele Marchante.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 472 | [[:d:Q5400980|Q5400980]] | [[Ester Partegàs]] | [[La Garriga]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 473 | [[:d:Q5401310|Q5401310]] | [[Esther Sullastres]] | [[Torroella de Montgrí]] | 1993-03-20 | | | [[Ficheiro:Esther Sullastres.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 474 | [[:d:Q5476059|Q5476059]] | [[Eulalia Vintró Castells]] | [[Barcelona]] | 1945-08-30 | | | [[Ficheiro:Eulalia Vintro 7612 resize.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 475 | [[:d:Q5477567|Q5477567]] | [[Patricia del Soto]] | [[Esplugues de Llobregat]] | 1980-12-16 | | | [[Ficheiro:Patriciadelsoto.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 476 | [[:d:Q5479824|Q5479824]] | [[Francina Pubill]] | [[Olesa de Montserrat]] | 1960-08-08 | | | |- | style='text-align:right'| 477 | [[:d:Q5480844|Q5480844]] | [[Roser Tapias]] | [[Barcelona]] | 1989-08-20 | | | |- | style='text-align:right'| 478 | [[:d:Q5483446|Q5483446]] | [[Carmen Morell]] | [[Barcelona]] | 1925-01-13<br/>1929-01-13 | [[Valencia]] | 2015-01-27 | |- | style='text-align:right'| 479 | [[:d:Q5489053|Q5489053]] | [[Maria Encarnació Roca i Trias]] | [[Barcelona]] | 1944-04-26 | | | [[Ficheiro:María Encarnación Roca Trías (2013 photo; cropped 2023).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 480 | [[:d:Q5548233|Q5548233]] | [[Georgina Carreras]] | [[Begur]] | 1989-06-09 | | | |- | style='text-align:right'| 481 | [[:d:Q5548279|Q5548279]] | [[Georgina Oliva]] | [[Barcelona]] | 1990-07-18 | | | [[Ficheiro:Georgina Oliva Isern.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 482 | [[:d:Q5551705|Q5551705]] | [[Victoria Cirlot]] | [[Barcelona]] | 1955-04-09 | | | |- | style='text-align:right'| 483 | [[:d:Q5558078|Q5558078]] | [[María Bonet]] | [[Reus]] | 1985-05-01 | | | [[Ficheiro:Mb010585.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 484 | [[:d:Q5559562|Q5559562]] | [[Maria Carme Roca i Costa]] | [[Barcelona]] | 1955-11-21 | | | [[Ficheiro:Carme 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 485 | [[:d:Q5565552|Q5565552]] | [[Giuseppina Huguet]] | [[Barcelona]] | 1871-09-21 | [[Barcelona]] | 1950-11-10 | [[Ficheiro:Josefina Huguet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 486 | [[:d:Q5574477|Q5574477]] | [[Pilar Cabot]] | [[Vic]] | 1940-09-27 | | 2017-05-20 | [[Ficheiro:Pilar Cabot 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 487 | [[:d:Q5586182|Q5586182]] | [[Goretti Donaire]] | [[Barcelona]] | 1982-08-17 | | | |- | style='text-align:right'| 488 | [[:d:Q5637497|Q5637497]] | [[Vinyet Panyella]] | [[Sitges]] | 1954-02-15 | | | |- | style='text-align:right'| 489 | [[:d:Q5639562|Q5639562]] | [[Rosa Leveroni]] | [[Barcelona]] | 1910-04-01 | [[Cadaqués]] | 1985-08-04 | |- | style='text-align:right'| 490 | [[:d:Q5639712|Q5639712]] | [[Anna Pagans i Gruartmoner]] | [[Xirona]] | 1952-05-10 | | | |- | style='text-align:right'| 491 | [[:d:Q5640107|Q5640107]] | [[Carmen Caffarel Serra]] | [[Barcelona]] | 1953 | | | [[Ficheiro:Carmen Caffarel Serra, catedrática de comunicación audiovisual en la Universidad Rey Juan Carlos de Madrid, fue directora general de RTVE entre 2004 y 2007 02 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 492 | [[:d:Q5641088|Q5641088]] | [[Eva Nasarre Vendrell]] | [[Lleida]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 493 | [[:d:Q5644093|Q5644093]] | [[Elena Maseras]] | [[Vila-seca]] | 1853-05-25 | [[Maó]] | 1905-12-04 | |- | style='text-align:right'| 494 | [[:d:Q5653632|Q5653632]] | [[Carlota Olcina]] | [[Sabadell]] | 1983-06-21 | | | [[Ficheiro:Carlota Olcina (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 495 | [[:d:Q5657317|Q5657317]] | [[Adaia Teruel]] | [[Barcelona]] | 1978-01-15 | | | |- | style='text-align:right'| 496 | [[:d:Q5657555|Q5657555]] | [[Adelita del Campo]] | [[Barcelona]] | 1916-08-03 | [[Mutxamel]] | 1999-06-24 | |- | style='text-align:right'| 497 | [[:d:Q5658393|Q5658393]] | [[Adriana Torrebejano]] | [[Castellbisbal]] | 1991-11-03 | | | [[Ficheiro:Adriana Torrebejano Sitges 2018 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 498 | [[:d:Q5660315|Q5660315]] | [[Elsa Anka]] | [[Barcelona]] | 1965-12-16 | | | [[Ficheiro:Premios Goya 2020 - Elsa Anka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 499 | [[:d:Q5661152|Q5661152]] | [[Eva G.C]] | [[Xirona]] | 1979-03-26 | | | [[Ficheiro:Contemporaneo1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 500 | [[:d:Q5662422|Q5662422]] | [[Alaíde Foppa]] | [[Barcelona]] | 1914-12-03 | [[Guatemala]] | 1980-12-19 | |- | style='text-align:right'| 501 | [[:d:Q5662447|Q5662447]] | [[Alba Ribas Benaiges]] | [[Barcelona]] | 1988-01-05 | | | |- | style='text-align:right'| 502 | [[:d:Q5668992|Q5668992]] | [[Aline Küppenheim]] | [[Barcelona]] | 1969-08-10 | | | [[Ficheiro:Aline Kuppenheim 25092013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 503 | [[:d:Q5673677|Q5673677]] | [[Ana Boladeras]] | [[Barcelona]] | 1985-04-23 | | | [[Ficheiro:Ana Boladeras.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 504 | [[:d:Q5673816|Q5673816]] | [[Ana Junyer]] | [[Figueres]] | 1963-07-04 | | | [[Ficheiro:Anna Junyer -Trobada internacionals Bàsquet Català i mitjans de comunicació (52813395222) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 505 | [[:d:Q5673974|Q5673974]] | [[Ana María Solsona]] | [[Barcelona]] | 1943-03-03 | | | [[Ficheiro:Ana María Solsona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 506 | [[:d:Q5673987|Q5673987]] | [[Ana María Ventura]] | [[Barcelona]] | 1923-05-23 | [[Madrid]] | 2021-07-22 | [[Ficheiro:Ana Maria Ventura.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 507 | [[:d:Q5674009|Q5674009]] | [[Ana María Álvarez de Toledo Portugal]] | [[Barcelona]] | 1707-12-06 | | 1729-10-14 | |- | style='text-align:right'| 508 | [[:d:Q5675218|Q5675218]] | [[Andrea Ros]] | [[Terrasa]] | 1993-05-03 | | | [[Ficheiro:Andrea Ros 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 509 | [[:d:Q5676725|Q5676725]] | [[Teresa Borràs i Fornell]] | [[Manresa]] | 1923-07-30 | [[Mataró]] | 2010-07-17 | |- | style='text-align:right'| 510 | [[:d:Q5685131|Q5685131]] | [[Núria Cadenes i Alabèrnia]] | [[Barcelona]] | 1970-02-18 | | | [[Ficheiro:Cultura contra la repressió DC72771 (40038771730).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 511 | [[:d:Q5691485|Q5691485]] | [[Sílvia Comes]] | [[Barcelona]] | 1965-06-09 | | | |- | style='text-align:right'| 512 | [[:d:Q5696231|Q5696231]] | [[Anna Caballé]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1954 | | | [[Ficheiro:Anna Caballé 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 513 | [[:d:Q5696233|Q5696233]] | [[Anna Casanovas]] | [[Calella]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Anna Casanovas 2332 (2015; cropped 2024).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 514 | [[:d:Q5696237|Q5696237]] | [[Anna Castillo]] | [[Barcelona]] | 1993-10-09 | | | [[Ficheiro:Goyas 2023 - Anna Castillo (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 515 | [[:d:Q5696278|Q5696278]] | [[Anna Rossell Ibern]] | [[Mataró]] | 1951 | | | [[Ficheiro:Anna Rossell Ibern.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 516 | [[:d:Q5696407|Q5696407]] | [[Anne-Hélène Suárez]] | [[Barcelona]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 517 | [[:d:Q5696972|Q5696972]] | [[Carme Barceló]] | [[Barcelona]] | 1964-07-15 | | | [[Ficheiro:Carm Barceló.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 518 | [[:d:Q5704809|Q5704809]] | [[Armonía Rodríguez Lázaro]] | [[Barcelona]] | 1929-06-01 | | 2020-12-13 | |- | style='text-align:right'| 519 | [[:d:Q5712095|Q5712095]] | [[Aurora Claramunt]] | [[Barcelona]] | 1948-05-18 | | | [[Ficheiro:Aurora Claramunt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 520 | [[:d:Q5715318|Q5715318]] | [[Aída Flix]] | [[Torrebesses]] | 1988-04-01 | | | [[Ficheiro:Aida Flix (2010).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 521 | [[:d:Q5724090|Q5724090]] | [[Beatriz Alfonso Nogue]] | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 1968-05-07 | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 2019-12-30 | [[Ficheiro:Beatriz Alfonso at 2019 Andorra open.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 522 | [[:d:Q5729797|Q5729797]] | [[Blanca Marsillach]] | [[Barcelona]] | 1966-03-23 | | | [[Ficheiro:Premios Goya 2019 - Blanca Marsillach.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 523 | [[:d:Q5749342|Q5749342]] | [[Carla visse Campra]] | [[Barcelona]] | 1999-04-16 | | | [[Ficheiro:Goyas 2024 - Carla Campra (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 524 | [[:d:Q5749367|Q5749367]] | [[Carla Nieto]] | [[Xirona]] | 1983-11-30 | | | [[Ficheiro:Festival de Málaga 2024 - Carla Nieto (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 525 | [[:d:Q5749368|Q5749368]] | [[Carla Pérez]] | [[Barcelona]] | 1978-07-27 | | | [[Ficheiro:Carla Pérez - Seminci 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 526 | [[:d:Q5752340|Q5752340]] | [[Carme Pigem Barceló]] | [[Olot]] | 1962-04-18 | | | [[Ficheiro:(Carmen Pigem) Entretien avec Carme Pigem - RCR arquitecte.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 527 | [[:d:Q5752450|Q5752450]] | [[Carmen Barbarà]] | [[Barcelona]] | 1933-07-03 | | | [[Ficheiro:Carme Barbarà (2010).tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 528 | [[:d:Q5752488|Q5752488]] | [[Carmen Conesa]] | [[Barcelona]] | 1960-09-15 | | | [[Ficheiro:Carmen Conesa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 529 | [[:d:Q5752502|Q5752502]] | [[Carmen Domingo]] | [[Barcelona]] | 1970-06-21 | | | [[Ficheiro:Carmen Domingo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 530 | [[:d:Q5760202|Q5760202]] | [[Celia Viñas]] | [[Lleida]] | 1915-06-16 | [[Almería]] | 1954-06-21 | |- | style='text-align:right'| 531 | [[:d:Q5771087|Q5771087]] | [[Clara-Tanit Arqué]] | [[Xirona]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 532 | [[:d:Q5771707|Q5771707]] | [[Claudia Abate Ortiz]] | [[Cataluña]] | 1998-08-07 | | | |- | style='text-align:right'| 533 | [[:d:Q5771767|Q5771767]] | [[Claudia Molina]] | [[Barcelona]] | 1985-11-19 | | | [[Ficheiro:Claudia Molina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 534 | [[:d:Q5781001|Q5781001]] | [[Conchita Grangé Beleta]] | [[Espui]] | 1925-08-06 | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | 2019-08-27 | |- | style='text-align:right'| 535 | [[:d:Q5782528|Q5782528]] | [[María de la Consolación de Azlor y Villavicencio]] | [[Cidade de Xirona]] | 1775-05-12 | [[Zaragoza]] | 1814-12-23 | [[Ficheiro:La condesa de Bureta (Diputación Provincial de Zaragoza).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 536 | [[:d:Q5785238|Q5785238]] | [[Mar Coll]] | [[Barcelona]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Goyas 2025 - Mar Coll (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 537 | [[:d:Q5789098|Q5789098]] | [[Leo Margets]] | [[Barcelona]] | 1983-08-10 | | | [[Ficheiro:Leo Margets 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 538 | [[:d:Q5790564|Q5790564]] | [[Marta Solaz]] | [[Barcelona]] | 1976-01-08 | | | |- | style='text-align:right'| 539 | [[:d:Q5790871|Q5790871]] | [[Creu Casas Sicart]] | [[Barcelona]] | 1913-04-26 | [[Barcelona]] | 2007-05-20 | [[Ficheiro:Creu Casas September 2004 - Autonomous University of Barcelona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 540 | [[:d:Q5791497|Q5791497]] | [[Cristina Morató]] | [[Barcelona]] | 1961 | | | [[Ficheiro:PutnamDD1V0031-260308.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 541 | [[:d:Q5802695|Q5802695]] | [[Denise Maestre]] | [[Barcelona]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 542 | [[:d:Q5802939|Q5802939]] | [[Laura Palmés]] | [[Barcelona]] | 1954 | | 2011-06-24 | |- | style='text-align:right'| 543 | [[:d:Q5805859|Q5805859]] | [[Remei Margarit]] | [[Sitges]] | 1935-12-25 | [[Barcelona]] | 2023-10-12 | |- | style='text-align:right'| 544 | [[:d:Q5806023|Q5806023]] | [[Rosa Mir Laverny]] | [[Barcelona]] | 1933 | [[Barcelona]] | 2013-12-28 | |- | style='text-align:right'| 545 | [[:d:Q5812628|Q5812628]] | [[Dolors Aleu Riera]] | [[Barcelona]] | 1857-04-07 | [[Barcelona]] | 1913-02-19 | [[Ficheiro:Dolors Aleu 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 546 | [[:d:Q5812632|Q5812632]] | [[Dolors López]] | [[Lleida]] | 1958-10-22 | | | [[Ficheiro:Dolors López Aguilar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 547 | [[:d:Q5814996|Q5814996]] | [[Dulcinea Juárez]] | [[Vila-seca]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 548 | [[:d:Q5829175|Q5829175]] | [[Elena Barraquer Compte]] | [[Barcelona]] | 1954-05-30 | | | [[Ficheiro:ElenaBarraquer2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 549 | [[:d:Q5829245|Q5829245]] | [[Elena Trapé]] | [[Barcelona]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 550 | [[:d:Q5829586|Q5829586]] | [[Elisenda Roca]] | [[Barcelona]] | 1963-02-14 | | | [[Ficheiro:Elisenda Roca 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 551 | [[:d:Q5830119|Q5830119]] | [[Elvira Prado-Fabregat]] | [[Cataluña]] | 1978-08-20 | | | |- | style='text-align:right'| 552 | [[:d:Q5840058|Q5840058]] | [[Júlia Costa i Coderch]] | [[Barcelona]] | 1948-04-24 | | | |- | style='text-align:right'| 553 | [[:d:Q5840197|Q5840197]] | [[Esperanza Grases]] | [[Barcelona]] | 1920-07-21 | [[Barcelona]] | 1995-11-22 | |- | style='text-align:right'| 554 | [[:d:Q5840612|Q5840612]] | [[Assumpció Laïlla i Jou]] | [[Barcelona]] | 1975-10-03 | | | [[Ficheiro:Assumpció Laïlla i Jou.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 555 | [[:d:Q5849394|Q5849394]] | [[Esther Jaén]] | [[Barcelona]] | 1968-04-06 | | | |- | style='text-align:right'| 556 | [[:d:Q5849403|Q5849403]] | [[Esther Moya]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1984-07-31 | | | |- | style='text-align:right'| 557 | [[:d:Q5850387|Q5850387]] | [[Eugenia Roca]] | [[Barcelona]] | 1928-03-15 | | 2010-08-24 | |- | style='text-align:right'| 558 | [[:d:Q5856931|Q5856931]] | [[Fayna Vergara]] | [[Sant Boi de Llobregat]] | 1985-03-04 | | | |- | style='text-align:right'| 559 | [[:d:Q5876670|Q5876670]] | [[Maria Solé Cuñat]] | [[Cataluña]] | 1913 | [[Cataluña]] | 1996-07 | |- | style='text-align:right'| 560 | [[:d:Q5880437|Q5880437]] | [[Gisela Riera]] | [[Barcelona]] | 1976-05-07 | | | |- | style='text-align:right'| 561 | [[:d:Q5881319|Q5881319]] | [[Gloria Pérez-Salmerón]] | [[Barcelona]] | 1958 | | | [[Ficheiro:Gloria perez salmeron.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 562 | [[:d:Q5881332|Q5881332]] | [[Maria Glòria Serra i Ramos]] | [[Barcelona]] | 1964-10-21 | | | |- | style='text-align:right'| 563 | [[:d:Q5881348|Q5881348]] | [[Gloria Velat]] | [[Barcelona]] | 1915 | | 1988-03-18 | [[Ficheiro:Glòria Velat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 564 | [[:d:Q5919721|Q5919721]] | [[Inés Sabanés]] | [[Cubells]] | 1953-06-24 | | | [[Ficheiro:(Inés Sabanés) Candidatura de Ahora Madrid - Inés Sabanés 01 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 565 | [[:d:Q5920133|Q5920133]] | [[IreneB]] | [[Barcelona]] | 1981 | | | [[Ficheiro:IreneB (Irene Bauzá) R&B singer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 566 | [[:d:Q5920876|Q5920876]] | [[Isabel Soler]] | [[Barcelona]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 567 | [[:d:Q5928916|Q5928916]] | [[Jeannine Mestre]] | [[Barcelona]] | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 568 | [[:d:Q5929230|Q5929230]] | [[Jenny Llada]] | [[Barcelona]] | 1953-02-22 | | | |- | style='text-align:right'| 569 | [[:d:Q5931574|Q5931574]] | [[Joana Bonet Camprubí]] | [[Vinaixa]]<br/>[[Lleida]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Joana Bonet.tiff|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 570 | [[:d:Q5931584|Q5931584]] | [[Joana Raspall i Juanola]] | [[Barcelona]] | 1913-07-01 | [[Sant Feliu de Llobregat]] | 2013-12-04 | [[Ficheiro:Joana Raspall i Juanola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 571 | [[:d:Q5936550|Q5936550]] | [[Josefa Benítez Guzman]] | [[Barcelona]] | 1969-08-30 | | | [[Ficheiro:Josefa Benítez Guzmán.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 572 | [[:d:Q5969452|Q5969452]] | [[Laia Ferrer]] | [[Barcelona]] | 1982-03-27 | | | [[Ficheiro:Laia Ferrer, XIV Premis Gaudí (2022).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 573 | [[:d:Q5969456|Q5969456]] | [[Laia Tutzó]] | [[Barcelona]] | 1980-10-09 | | | |- | style='text-align:right'| 574 | [[:d:Q5969461|Q5969461]] | [[Laila Jiménez]] | [[Barcelona]] | 1982-07-20 | | | |- | style='text-align:right'| 575 | [[:d:Q5969959|Q5969959]] | [[Lantalba]] | [[Barcelona]] | 1980-12-18 | | | [[Ficheiro:Lantalba.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 576 | [[:d:Q5971664|Q5971664]] | [[Laura Martínez Ruiz]] | [[Barcelona]] | 1984-08-01 | | | |- | style='text-align:right'| 577 | [[:d:Q5971690|Q5971690]] | [[Laura Pérez Vernetti]] | [[Barcelona]] | 1958 | | | [[Ficheiro:Laura Pérez Vernetti, Barcelona 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 578 | [[:d:Q5973804|Q5973804]] | [[Lesly Kiss]] | [[Barcelona]] | 1981-08-16 | | | [[Ficheiro:Lesly Kiss Eros Galicia 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 579 | [[:d:Q5977070|Q5977070]] | [[Dolors Torelló]] | [[Barcelona]] | 1946-05-11 | | | |- | style='text-align:right'| 580 | [[:d:Q5978444|Q5978444]] | [[Lola Cordero]] | [[Barcelona]] | 1973-04-01 | | | |- | style='text-align:right'| 581 | [[:d:Q5978481|Q5978481]] | [[Lola Salvador Maldonado]] | [[Barcelona]] | 1938-09-22 | | | [[Ficheiro:Malaga Film Festival 2025 - Lola Salvador Maldonado-2 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 582 | [[:d:Q5978937|Q5978937]] | [[Lorena Cabo]] | [[Badalona]] | 1979-11<br/>1979 | | | |- | style='text-align:right'| 583 | [[:d:Q5979176|Q5979176]] | [[Loreto Valverde]] | [[Barcelona]] | 1966-10-01 | | | |- | style='text-align:right'| 584 | [[:d:Q5985130|Q5985130]] | [[Lydia Fairén]] | [[Barcelona]] | 1989-10-02 | | | |- | style='text-align:right'| 585 | [[:d:Q5989673|Q5989673]] | [[Magda Bandera]] | [[Sant Boi de Llobregat]] | 1970-12-08 | | | [[Ficheiro:Magda Bandera (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 586 | [[:d:Q5995161|Q5995161]] | [[Mar Saura]] | [[Barcelona]] | 1975-10-16 | | | [[Ficheiro:Mar Saura - Fénix 2018 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 587 | [[:d:Q5997227|Q5997227]] | [[Mari Carmen Yepes]] | [[Barcelona]] | 1942 | [[Madrid]] | 2015-02-04 | |- | style='text-align:right'| 588 | [[:d:Q5997237|Q5997237]] | [[Mari Pau Domínguez]] | [[Sabadell]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 589 | [[:d:Q5997311|Q5997311]] | [[Maria Rodés]] | [[Barcelona]] | 1986-05-20 | | | |- | style='text-align:right'| 590 | [[:d:Q5998216|Q5998216]] | [[Marieta Orozco]] | [[Barcelona]] | 1978-02-11 | | | [[Ficheiro:Marieta Orozco (2018).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 591 | [[:d:Q5998241|Q5998241]] | [[Marika Vila]] | [[Barcelona]] | 1949-07-16 | | | [[Ficheiro:Autores de Còmic 2 - 2023 (Marika) (cropped 2024).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 592 | [[:d:Q5998346|Q5998346]] | [[Marinella Terzi]] | [[Barcelona]] | 1958-09-22 | | | |- | style='text-align:right'| 593 | [[:d:Q5999189|Q5999189]] | [[Mariona Ortiz]] | [[Calella]] | 1992-02-28 | | | [[Ficheiro:Catalunya - Montenegro (Foto Ricard Rovira FCBQ) (27604980047).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 594 | [[:d:Q6001873|Q6001873]] | [[Marta Belmonte]] | [[Barcelona]] | 1982-09-27 | | | [[Ficheiro:Marta Belmonte en Juicio a Don Juan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 595 | [[:d:Q6001885|Q6001885]] | [[Marta Calvó]] | [[Barcelona]]<br/>[[Castelló de la Plana]] | 1962-01-03<br/>1963-01-03<br/>1974 | | | |- | style='text-align:right'| 596 | [[:d:Q6001890|Q6001890]] | [[Marta Cantón]] | [[Barcelona]] | 1965-12-28 | | | [[Ficheiro:Marta Cantón 1983 Moscardó.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 597 | [[:d:Q6001920|Q6001920]] | [[Marta Fraile]] | [[Barcelona]] | 1982-10-30 | | | [[Ficheiro:Marta Fraile.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 598 | [[:d:Q6001991|Q6001991]] | [[Marta Palau]] | [[Albesa]] | 1934-07-17 | | 2022-08-12 | [[Ficheiro:Martha Palau Tapiz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 599 | [[:d:Q6002006|Q6002006]] | [[Marta Puig]] | [[Olot]] | 1943 | | | |- | style='text-align:right'| 600 | [[:d:Q6002048|Q6002048]] | [[Marta de Pablo]] | [[Igualada]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Martadepablo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 601 | [[:d:Q6003627|Q6003627]] | [[María Dolores Orriols]] | [[Vic]] | 1914-01-25 | [[Barcelona]] | 2008-08-23 | [[Ficheiro:Maria Dolors Orriols.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 602 | [[:d:Q6003970|Q6003970]] | [[María Jesús Figa]] | [[Barcelona]] | 1951-04-26 | | | |- | style='text-align:right'| 603 | [[:d:Q6004088|Q6004088]] | [[María José Sánchez Soler]] | [[Sant Andreu de Llavaneres]] | 1952-05-05 | | | |- | style='text-align:right'| 604 | [[:d:Q6004429|Q6004429]] | [[María Paz Corominas]] | [[Barcelona]] | 1952-06-02 | | | |- | style='text-align:right'| 605 | [[:d:Q6004582|Q6004582]] | [[María Seguí Gómez]] | [[Barcelona]] | 1967-09-04 | | | [[Ficheiro:Maria segui.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 606 | [[:d:Q6004768|Q6004768]] | [[María Victoria Rodoreda Sayol]] | [[Berga]] | 1931 | [[Barcelona]] | 2010-07-22 | |- | style='text-align:right'| 607 | [[:d:Q6004845|Q6004845]] | [[María de Sánchez]] | [[Barcelona]] | 1969-06-02 | | | |- | style='text-align:right'| 608 | [[:d:Q6010843|Q6010843]] | [[Mercedes Fernández-Martorell]] | [[Barcelona]] | 1948 | | | [[Ficheiro:Mercedes fernández-martorell.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 609 | [[:d:Q6011042|Q6011042]] | [[Mercè Llorens]] | [[Arenys de Munt]] | 1979-05-14<br/>1978-05-14 | | | [[Ficheiro:Merce Llorens Serra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 610 | [[:d:Q6018129|Q6018129]] | [[Mireia Canalda]] | [[Barcelona]] | 1982-07-16 | | | |- | style='text-align:right'| 611 | [[:d:Q6022841|Q6022841]] | [[Montse Vives]] | [[Barcelona]] | 1936 | [[Barcelona]] | 2003 | |- | style='text-align:right'| 612 | [[:d:Q6022850|Q6022850]] | [[Montserrat García Rius]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1950 | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 2025-05-21 | [[Ficheiro:Montserrat Rius ultimando detalles de una de sus esculturas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 613 | [[:d:Q6022855|Q6022855]] | [[Montserrat Melero]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Montserrat Melero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 614 | [[:d:Q6022858|Q6022858]] | [[Montserrat Soliva Torrentó]] | [[Torres de Segre]] | 1943-01-01 | [[Blanes]] | 2019-09-15 | [[Ficheiro:Msoliva.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 615 | [[:d:Q6024173|Q6024173]] | [[Morgana Vargas Llosa]] | [[Barcelona]] | 1974-01-16 | | | |- | style='text-align:right'| 616 | [[:d:Q6036093|Q6036093]] | [[Mònica Bernabé Fernández]] | [[Barcelona]] | 1972-12 | | | [[Ficheiro:Mònica Bernabé 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 617 | [[:d:Q6036243|Q6036243]] | [[Mònica Pont]] | [[Barcelona]] | 1971-01-23 | | | |- | style='text-align:right'| 618 | [[:d:Q6036248|Q6036248]] | [[Mónica Pérez]] | [[Barcelona]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 619 | [[:d:Q6041333|Q6041333]] | [[Neus Garriga Turón]] | [[Malgrat de Mar]]<br/>[[Barcelona]] | 1978-10-18<br/>1978 | | | |- | style='text-align:right'| 620 | [[:d:Q6044381|Q6044381]] | [[Noemí Jordana]] | [[Torelló]] | 1980-10-17 | | | [[Ficheiro:NOE JORDANA-12.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 621 | [[:d:Q6047160|Q6047160]] | [[Nuria Carresi Salvadores]] | [[Barcelona]] | 1940-06-12 | [[Barcelona]] | 1999-04-07 | |- | style='text-align:right'| 622 | [[:d:Q6047180|Q6047180]] | [[Nuria Parés]] | [[Barcelona]] | 1925-05-12 | [[Cidade de México]] | 2010-09-16 | |- | style='text-align:right'| 623 | [[:d:Q6047198|Q6047198]] | [[María Montserrat Juliá]] | [[Xirona]] | 1917-12-25 | [[Buenos Aires]] | 1971-12-26 | [[Ficheiro:Nury Montsé - Antena, 1944.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 624 | [[:d:Q6047657|Q6047657]] | [[Núria Puigcercós]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1976-06-17 | | | |- | style='text-align:right'| 625 | [[:d:Q6047663|Q6047663]] | [[Núria Ventura i Brusca]] | [[Ulldecona]] | 1974-10-02 | | | |- | style='text-align:right'| 626 | [[:d:Q6049636|Q6049636]] | [[Olalla Moreno]] | [[Barcelona]] | 1973-05-30 | | | [[Ficheiro:Olalla Moreno, XII Premis Gaudí (2020).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 627 | [[:d:Q6062425|Q6062425]] | [[Iolanda García Sàez]] | [[Sallent]] | 1975-06-21 | | | |- | style='text-align:right'| 628 | [[:d:Q6065519|Q6065519]] | [[Pascuala Ilabaca]] | [[Xirona]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Pascuala Ilabaca 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 629 | [[:d:Q6067371|Q6067371]] | [[Paula Hernández]] | [[Portbou]] | 1998-07-08 | | | |- | style='text-align:right'| 630 | [[:d:Q6067393|Q6067393]] | [[Rigoberta Bandini|Paula Ribó González]] | [[Barcelona]] | 1990-04-30 | | | [[Ficheiro:Rigoberta Bandini, XIII Premis Gaudí (2021) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 631 | [[:d:Q6071652|Q6071652]] | [[Pepa Fernández Vallés]] | [[Cervera]] | 1965-03-04 | | | [[Ficheiro:Pepa Fernández 2012 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 632 | [[:d:Q6071660|Q6071660]] | [[Pepa Plana]] | [[Valls]] | 1965-05-02 | | | [[Ficheiro:Pepa Plana.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 633 | [[:d:Q6075754|Q6075754]] | [[Pilar Blasco]] | [[Barcelona]] | 1921-12-10 | | 1992-09-10 | |- | style='text-align:right'| 634 | [[:d:Q6075784|Q6075784]] | [[Pilar Eyre]] | [[Barcelona]] | 1951-09-13 | | | [[Ficheiro:Pilar Eyre 2152 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 635 | [[:d:Q6077826|Q6077826]] | [[Isabel de Pomés]] | [[Barcelona]] | 1924-04-10 | [[Barcelona]] | 2007-05-31 | |- | style='text-align:right'| 636 | [[:d:Q6078076|Q6078076]] | [[Isabella Roser]] | [[Barcelona]] | No/unknown value | [[Barcelona]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 637 | [[:d:Q6095274|Q6095274]] | [[Itziar Esparza]] | [[Lleida]] | 1974-10-28 | | | |- | style='text-align:right'| 638 | [[:d:Q6098892|Q6098892]] | [[Ivette María]] | [[Barcelona]] | 1975-06-27 | | | |- | style='text-align:right'| 639 | [[:d:Q6112141|Q6112141]] | [[Rosa Castillo]] | [[Barcelona]] | 1956-02-14 | | | |- | style='text-align:right'| 640 | [[:d:Q6112165|Q6112165]] | [[Rosa Galcerán]] | [[Barcelona]] | 1917-11-24 | [[Barcelona]] | 2015-11-28 | [[Ficheiro:Rosa Galcerán.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 641 | [[:d:Q6112185|Q6112185]] | [[Rosa Lentini]] | [[Barcelona]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 642 | [[:d:Q6112198|Q6112198]] | [[Rosa María Bonàs]] | [[Santa Perpètua de Mogoda]] | 1951-06-08 | | | |- | style='text-align:right'| 643 | [[:d:Q6112214|Q6112214]] | [[Rosa María Molló]] | [[Lleida]] | 1963-01-14 | | | |- | style='text-align:right'| 644 | [[:d:Q6112225|Q6112225]] | [[Rosa Navarro Durán]] | [[Figueres]] | 1947 | | | [[Ficheiro:Rosa Navarro Duran.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 645 | [[:d:Q6112232|Q6112232]] | [[Rosa Ribas Moliné]] | [[El Prat de Llobregat]] | 1963 | | | [[Ficheiro:Rosa Ribas-0526.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 646 | [[:d:Q6112241|Q6112241]] | [[Rosa Sala Rose]] | [[Barcelona]] | 1969-03-24 | | | |- | style='text-align:right'| 647 | [[:d:Q6112401|Q6112401]] | [[Rosario Pi]] | [[Barcelona]] | 1899-07-29 | [[Madrid]] | 1967-03-22 | |- | style='text-align:right'| 648 | [[:d:Q6112549|Q6112549]] | [[Roser Aguilar]] | [[Barcelona]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 649 | [[:d:Q6112553|Q6112553]] | [[Roser Berdagué Costa]] | [[Montcada i Reixac]] | 1929-06-02 | | 2025-04-01 | |- | style='text-align:right'| 650 | [[:d:Q6112557|Q6112557]] | [[Roser Pujol]] | [[Barcelona]] | 1969-12-02 | | | |- | style='text-align:right'| 651 | [[:d:Q6114518|Q6114518]] | [[Ruth Jiménez]] | [[Mollet del Vallès]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 652 | [[:d:Q6117847|Q6117847]] | [[Sonia Monroy]] | [[Barcelona]] | 1972-10-01 | | | [[Ficheiro:(Sonia Monroy) Prentsaurrekoa - Rueda de prensa- Serie B (8144728687) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 653 | [[:d:Q6119952|Q6119952]] | [[Sandra Daviú]] | [[Barcelona]] | 1975-03-22 | | | [[Ficheiro:Sandra Daviu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 654 | [[:d:Q6119965|Q6119965]] | [[Sandra G]] | [[Barcelona]] | 1978-11-16 | | | |- | style='text-align:right'| 655 | [[:d:Q6121752|Q6121752]] | [[Sara May]] | [[Barcelona]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 656 | [[:d:Q6131275|Q6131275]] | [[Sofía Ruiz]] | [[Barcelona]] | 20th century | | 1968-10-22 | |- | style='text-align:right'| 657 | [[:d:Q6132216|Q6132216]] | [[Sonia Bruno]] | [[Barcelona]] | 1945-07-31<br/>1943-07-31 | | | |- | style='text-align:right'| 658 | [[:d:Q6136297|Q6136297]] | [[Susana Alva]] | [[Berga]] | 1974-10-04 | | | |- | style='text-align:right'| 659 | [[:d:Q6136332|Q6136332]] | [[Susana Guasch Llovensà]] | [[Barcelona]] | 1979-03-27 | | | |- | style='text-align:right'| 660 | [[:d:Q6136347|Q6136347]] | [[Susana March]] | [[Barcelona]] | 1915-01-28 | [[Barcelona]] | 1990-12-21 | |- | style='text-align:right'| 661 | [[:d:Q6136366|Q6136366]] | [[Susana Rodríguez González]] | [[Barcelona]] | 1976-08-16 | | | |- | style='text-align:right'| 662 | [[:d:Q6136403|Q6136403]] | [[Susanna Bergés]] | [[Barcelona]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 663 | [[:d:Q6138672|Q6138672]] | [[Tania Gener]] | [[Badalona]] | 1988-08-20 | | | [[Ficheiro:Tania Gener.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 664 | [[:d:Q6152712|Q6152712]] | [[Trini Tinturé]] | [[Lleida]] | 1935-08-06 | [[Barcelona]] | 2024-01-17 | [[Ficheiro:Trini Tinturé. 41 Comic Barcelona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 665 | [[:d:Q6152746|Q6152746]] | [[Trinidad Martínez Tarragó]] | [[Barcelona]] | 1928-12 | [[Cidade de México]] | 2018-07-05 | |- | style='text-align:right'| 666 | [[:d:Q6159539|Q6159539]] | [[Vanessa Montfort]] | [[Barcelona]] | 1975-06-04 | | | [[Ficheiro:Vanessa Montfort.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 667 | [[:d:Q6172508|Q6172508]] | [[Àngels Margarit]] | [[Terrasa]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Angels margarit (14146564576).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 668 | [[:d:Q6173671|Q6173671]] | [[Ángela Villar]] | [[Lleida]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 669 | [[:d:Q6202859|Q6202859]] | [[Jinx Falkenburg]] | [[Barcelona]] | 1919-01-21 | [[Manhasset]] | 2003-08-27 | [[Ficheiro:Jinx Falkenburg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 670 | [[:d:Q6306578|Q6306578]] | [[Julia Menéndez]] | [[Barcelona]] | 1985-08-01 | | | |- | style='text-align:right'| 671 | [[:d:Q6488581|Q6488581]] | [[Lara Rabal]] | [[Barcelona]] | 1983-04-02 | | | [[Ficheiro:Lara Rabal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 672 | [[:d:Q6498633|Q6498633]] | [[Laura Antoja]] | [[Badalona]] | 1977-09-11 | | | [[Ficheiro:Laura Antoja - Final 35a Lliga Catalana AON 2023 Femenina (Foto Agustí Peña) (53226462416) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 673 | [[:d:Q6499394|Q6499394]] | [[Laura Ràfols]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1990-06-23 | | | [[Ficheiro:Laura Rafols.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 674 | [[:d:Q6668837|Q6668837]] | [[Lola Martinez]] | [[Barcelona]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 675 | [[:d:Q6689740|Q6689740]] | [[Lourdes Beneria]] | [[La Vall de Boí]] | 1937-10-08 | | | [[Ficheiro:Lourdes Beneria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 676 | [[:d:Q6698634|Q6698634]] | [[Lucía López]] | [[Barcelona]] | 1974-01-31 | | | |- | style='text-align:right'| 677 | [[:d:Q6701292|Q6701292]] | [[Luisa Casagemas]] | [[Barcelona]] | 1873-12-14 | [[Madrid]] | 1945 | [[Ficheiro:Lluïsa Casagemas i Coll (1894).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 678 | [[:d:Q6740799|Q6740799]] | [[Daniela Blume]] | [[Barcelona]] | 1985-02-09 | | | [[Ficheiro:Daniela Blume 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 679 | [[:d:Q6745167|Q6745167]] | [[Montserrat Tura i Camafreita]] | [[Mollet del Vallès]] | 1954-11-06 | | | [[Ficheiro:Montserrat Tura.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 680 | [[:d:Q6745767|Q6745767]] | [[Mariona Ribas]] | [[Sabadell]] | 1984-06-18 | | | [[Ficheiro:Mariona Ribas (2004).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 681 | [[:d:Q6745815|Q6745815]] | [[Olga Xirinacs|Olga Xirinacs Díaz]] | [[Tarragona]] | 1936-05-11 | | | [[Ficheiro:Olga Xirinacs (2006).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 682 | [[:d:Q6751227|Q6751227]] | [[Manolita Piña]] | [[Barcelona]] | 1883-02-22 | [[Montevideo]] | 1994-06-11 | [[Ficheiro:Manolita Piña.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 683 | [[:d:Q6760133|Q6760133]] | [[Margarita Armengol]] | [[Barcelona]] | 1960-05-17 | | | |- | style='text-align:right'| 684 | [[:d:Q6761182|Q6761182]] | [[Maria Eulàlia Gendrau Gallifa]] | [[Berga]] | 1968-01-01 | | | |- | style='text-align:right'| 685 | [[:d:Q6761565|Q6761565]] | [[Maria Rúbies i Garrofé]] | [[Camarasa]] | 1932-11-21 | [[Lleida]] | 1993-01-14 | |- | style='text-align:right'| 686 | [[:d:Q6761621|Q6761621]] | [[Maria Teresa Pelegrí i Marimón]] | [[Barcelona]] | 1907-03-04 | [[Barcelona]] | 1995-03-18 | |- | style='text-align:right'| 687 | [[:d:Q6763824|Q6763824]] | [[Marina García Urzainqui]] | [[Barcelona]] | 1994-06-06 | | | [[Ficheiro:Marina Garcia Urzainqui, Cal, 200m breaststrike (35029339622).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 688 | [[:d:Q6763866|Q6763866]] | [[Marina Marimón]] | [[Barcelona]] | 1988-10-05 | | | |- | style='text-align:right'| 689 | [[:d:Q6774103|Q6774103]] | [[Marta Cubí]] | [[Igualada]] | 1985-05-06 | | | |- | style='text-align:right'| 690 | [[:d:Q6774113|Q6774113]] | [[Marta Ejarque]] | [[Terrasa]] | 1986-06-07 | | | |- | style='text-align:right'| 691 | [[:d:Q6774162|Q6774162]] | [[Marta Prat]] | [[Terrasa]] | 1981-07-24 | | | |- | style='text-align:right'| 692 | [[:d:Q6774168|Q6774168]] | [[Marta Ribera]] | [[Xirona]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 693 | [[:d:Q6774178|Q6774178]] | [[Marta Torrejón]] | [[Mataró]] | 1990-02-27 | | | [[Ficheiro:2019-05-17 Fußball, Frauen, UEFA Women's Champions League, Olympique Lyonnais - FC Barcelona StP 0849 LR10 by Stepro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 694 | [[:d:Q6774183|Q6774183]] | [[Marta Villagrasa]] | [[Barcelona]] | 1988-02-28 | | | |- | style='text-align:right'| 695 | [[:d:Q6782051|Q6782051]] | [[María Luisa Algarra]] | [[Barcelona]] | 1916-01-23 | [[México]] | 1957-09-29 | |- | style='text-align:right'| 696 | [[:d:Q6782105|Q6782105]] | [[María Romagosa]] | [[Terrasa]] | 1985-09-07 | | | |- | style='text-align:right'| 697 | [[:d:Q6782185|Q6782185]] | [[Nieves Álvarez Costa]] | [[Barcelona]] | 1962-07-02 | | | |- | style='text-align:right'| 698 | [[:d:Q6819572|Q6819572]] | [[Meritxell Negre]] | [[Barcelona]] | 1971-02-17 | | 2020-01-21 | |- | style='text-align:right'| 699 | [[:d:Q6873313|Q6873313]] | [[Míriam Diéguez]] | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 1986-05-04 | | | [[Ficheiro:Miriam Dieguez.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 700 | [[:d:Q6873320|Q6873320]] | [[Miriam Forasté]] | [[Barcelona]] | 1991-03-01 | | | |- | style='text-align:right'| 701 | [[:d:Q6950234|Q6950234]] | [[Mónica Bosch]] | [[Sabadell]] | 1972-09-09 | | | |- | style='text-align:right'| 702 | [[:d:Q6965611|Q6965611]] | [[Narcisa Freixas]] | [[Sabadell]] | 1859-12-13 | [[Barcelona]] | 1926-12-20 | [[Ficheiro:Narcisa Freixas - Feminal 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 703 | [[:d:Q6968004|Q6968004]] | [[Natalia Cabrerizo]] | [[Barcelona]] | 1980-07-24 | | | |- | style='text-align:right'| 704 | [[:d:Q6968053|Q6968053]] | [[Natalia Más]] | [[Terrasa]] | 1963-08-11 | | | |- | style='text-align:right'| 705 | [[:d:Q7071534|Q7071534]] | [[Núria Camón]] | [[Terrasa]] | 1978-03-03 | | | [[Ficheiro:Núria Camón (4945178614) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 706 | [[:d:Q7071535|Q7071535]] | [[Núria Castelló]] | [[Gavà]] | 1971-04-26 | | | |- | style='text-align:right'| 707 | [[:d:Q7077802|Q7077802]] | [[Odilia Garcia]] | [[Barcelona]] | 1987-01-18 | | | [[Ficheiro:Odilia García 2007 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 708 | [[:d:Q7086568|Q7086568]] | [[Olga García]] | [[Dosrius]] | 1992-06-01 | | | [[Ficheiro:Olga Garcia Perez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 709 | [[:d:Q7086638|Q7086638]] | [[Olga Moreno]] | [[Barcelona]] | 1979-07-09 | | | |- | style='text-align:right'| 710 | [[:d:Q7128576|Q7128576]] | [[Paloma Fernández Pérez]] | [[Barcelona]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 711 | [[:d:Q7154725|Q7154725]] | [[Paula Martí]] | [[Barcelona]] | 1980-01-29 | | | [[Ficheiro:2009 Women's British Open - Paula Marti (9).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 712 | [[:d:Q7193792|Q7193792]] | [[Pilar Tosat]] | [[Barcelona]] | 1931-03-21 | | | |- | style='text-align:right'| 713 | [[:d:Q7271315|Q7271315]] | [[Queralt Casas]] | [[Bescanó]] | 1992-11-18 | | | [[Ficheiro:Queralt Casas (24.05.21).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 714 | [[:d:Q7272041|Q7272041]] | [[Quima Jaume]] | [[Cadaqués]] | 1934-04-20 | [[Cadaqués]] | 1993-01-30 | |- | style='text-align:right'| 715 | [[:d:Q7294429|Q7294429]] | [[Raquel Cabezón]] | [[Barcelona]] | 1978-09-15 | | | |- | style='text-align:right'| 716 | [[:d:Q7301634|Q7301634]] | [[Rebeca Pous Del Toro]] | [[Barcelona]] | 1974-11-01 | | | [[Ficheiro:Rebeca (cantante) 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 717 | [[:d:Q7312598|Q7312598]] | [[Renata Tarragó]] | [[Barcelona]] | 1927-10-23 | [[Badalona]] | 2005-08-02 | |- | style='text-align:right'| 718 | [[:d:Q7367038|Q7367038]] | [[Rosa Estiarte]] | [[Manresa]] | 1959-04-26 | [[Manresa]] | 1985-04-08 | |- | style='text-align:right'| 719 | [[:d:Q7367136|Q7367136]] | [[Rosa Visiedo Claverol]] | [[Barcelona]] | 1961-03-02 | | | |- | style='text-align:right'| 720 | [[:d:Q7368634|Q7368634]] | [[Roser Caminals-Heath]] | [[El Raval]] | 1956 | | | [[Ficheiro:Roser Caminals (2005).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 721 | [[:d:Q7368635|Q7368635]] | [[Roser Serra]] | [[Barcelona]] | 1971-08-30 | | | |- | style='text-align:right'| 722 | [[:d:Q7416791|Q7416791]] | [[Sandra Vilanova]] | [[Barcelona]] | 1981-01-01 | | | [[Ficheiro:Sandra Vilanova.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 723 | [[:d:Q7421718|Q7421718]] | [[Sara Mérida]] | [[Barcelona]] | 1993-04-08 | | | |- | style='text-align:right'| 724 | [[:d:Q7421746|Q7421746]] | [[Sara Pérez]] | [[Barcelona]] | 1988-01-12 | | | [[Ficheiro:Sara Pérez Sala 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 725 | [[:d:Q7421759|Q7421759]] | [[Sara Ramírez]] | [[Ripollet]] | 1987-09-04 | | | |- | style='text-align:right'| 726 | [[:d:Q7421765|Q7421765]] | [[Sara Serna]] | [[Sabadell]] | 1987-10-10<br/>1987-10-20 | | | |- | style='text-align:right'| 727 | [[:d:Q7480527|Q7480527]] | [[Mireia Vilapuig]] | [[Sabadell]] | 1997-09-02 | | | [[Ficheiro:Mireia Vilapuig.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 728 | [[:d:Q7520351|Q7520351]] | [[Simone Lovell]] | [[Barcelona]] | 1934-02-19 | | | |- | style='text-align:right'| 729 | [[:d:Q7561708|Q7561708]] | [[Sonia Ferrer]] | [[Barcelona]] | 1977-09-26 | | | [[Ficheiro:Sonia Ferrer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 730 | [[:d:Q7561771|Q7561771]] | [[Sònia de Ignacio-Simó]] | [[Terrasa]] | 1971-01-24 | | | |- | style='text-align:right'| 731 | [[:d:Q7675534|Q7675534]] | [[Tahis]] | [[Barcelona]] | 1988-05-19 | | | [[Ficheiro:Tahisenconcierto.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 732 | [[:d:Q7807898|Q7807898]] | [[Tina Fuentes]] | [[Valls]] | 1984-08-16 | [[Caldes de Montbui|Caldas de Montbuy]] | 2018-08-25 | |- | style='text-align:right'| 733 | [[:d:Q7870511|Q7870511]] | [[Ana Tortajada]] | [[Sabadell]] | 1957-05-24 | | | |- | style='text-align:right'| 734 | [[:d:Q7926845|Q7926845]] | [[Vicky Losada]] | [[Terrasa]] | 1991-03-05 | | | [[Ficheiro:2019-05-17 Fußball, Frauen, UEFA Women's Champions League, Olympique Lyonnais - FC Barcelona StP 0860 LR10 by Stepro (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 735 | [[:d:Q7934167|Q7934167]] | [[Virginia Cardona]] | [[Barcelona]] | 1967-01-04 | | | |- | style='text-align:right'| 736 | [[:d:Q8054758|Q8054758]] | [[Yolanda Ventura Román]] | [[Barcelona]] | 1968-10-21 | | | |- | style='text-align:right'| 737 | [[:d:Q8055664|Q8055664]] | [[Isabel Ferrer i Sabrià]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1852-11-15 | [[Paterna]] | 1936-11-20 | |- | style='text-align:right'| 738 | [[:d:Q8076941|Q8076941]] | [[Ángeles Parejo]] | [[Terrasa]] | 1969-03-22 | | | |- | style='text-align:right'| 739 | [[:d:Q8141205|Q8141205]] | [[Encarnació Braut]] | [[Ripollet]] | 1913 | | 2001 | |- | style='text-align:right'| 740 | [[:d:Q8192289|Q8192289]] | [[Aina Clotet]] | [[Barcelona]] | 1982-09-23 | | | [[Ficheiro:Goyas 2025 - Aina Clotet (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 741 | [[:d:Q8198032|Q8198032]] | [[Ana Gorría]] | [[Barcelona]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 742 | [[:d:Q8198058|Q8198058]] | [[Anna Maria Barbany]] | [[Barcelona]] | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 743 | [[:d:Q8198059|Q8198059]] | [[Anna María Martínez Sagi|Anna Maria Martínez Sagi]] | [[Barcelona]] | 1907-02-16 | [[Santpedor]] | 2000-01-02 | [[Ficheiro:Anna Maria Martínez Sagi.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 744 | [[:d:Q8198816|Q8198816]] | [[Andrea Albani]] | [[Barcelona]] | 1960-10-13 | [[Barcelona]] | 1994-01-18 | |- | style='text-align:right'| 745 | [[:d:Q8198832|Q8198832]] | [[Andrea Motis]] | [[Barcelona]] | 1995-05-09 | | | [[Ficheiro:Motis Andrea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 746 | [[:d:Q8200099|Q8200099]] | [[Anna Barrachina i Sala]] | [[Sitges]] | 1968-02-20 | | | [[Ficheiro:Anna Barrachina - 001.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 747 | [[:d:Q8200101|Q8200101]] | [[Anna Cabré i Pla]] | [[Barcelona]] | 1943-10-18 | | | [[Ficheiro:Anna Cabré i Pla (2019).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 748 | [[:d:Q8200103|Q8200103]] | [[Anna Forés i Miravalles]] | [[Barcelona]] | 1966-02 | | | [[Ficheiro:Anna Fores i Miravalles.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 749 | [[:d:Q8200129|Q8200129]] | [[Anna Murià]] | [[Barcelona]] | 1904-04-21 | [[Terrasa]] | 2002-09-27 | [[Ficheiro:Anna i Jo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 750 | [[:d:Q8200133|Q8200133]] | [[Anna Tarrés]] | [[Barcelona]] | 1967-10-19 | | | [[Ficheiro:Anna Tarrés i Campa.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 751 | [[:d:Q8201099|Q8201099]] | [[Antonia Santiago Amador]] | [[Barcelona]] | 1946-12-24 | | | [[Ficheiro:La Plaza Mayor se suma al Día Internacional de la Mujer con el concierto Un susurro atronador 17.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 752 | [[:d:Q8201986|Q8201986]] | [[Antònia Macià]] | [[Barcelona]] | 1904-10-12 | [[Barcelona]] | 2001-09-09 | |- | style='text-align:right'| 753 | [[:d:Q8201988|Q8201988]] | [[Antònia Abelló]] | [[Reus]] | 1913-09-13 | [[Barcelona]] | 1984-03-12 | [[Ficheiro:Antonia abello.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 754 | [[:d:Q8209355|Q8209355]] | [[Aurora Bertrana]] | [[Xirona]] | 1892-10-29 | [[Berga]] | 1974-09-03 | [[Ficheiro:Aurora Bertrana.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 755 | [[:d:Q8247042|Q8247042]] | [[Berta]] | [[Premià de Dalt]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 756 | [[:d:Q8248633|Q8248633]] | [[Blanca Serra i Puig]] | [[Barcelona]] | 1943 | | | [[Ficheiro:Blanca Serra (2021).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 757 | [[:d:Q8338636|Q8338636]] | [[Carme Guasch i Darné]] | [[Figueres]] | 1928-10-03 | [[Badalona]] | 1998-08-22 | |- | style='text-align:right'| 758 | [[:d:Q8338637|Q8338637]] | [[Carme Cortès i Lladó]] | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 1892-09-05 | [[Cidade de México]] | 1979-03-28 | [[Ficheiro:Carme Cortès i Lledó.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 759 | [[:d:Q8338639|Q8338639]] | [[Carme Ribé Ferré]] | [[Reus]] | 1920 | [[Barcelona]] | 1991 | |- | style='text-align:right'| 760 | [[:d:Q8338642|Q8338642]] | [[Carme Solé Vendrell]] | [[Barcelona]] | 1944-08-01 | | | [[Ficheiro:Carme Solé.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 761 | [[:d:Q8338698|Q8338698]] | [[Carmen de Rivera]] | [[Barcelona]] | 1956-04-18 | | | [[Ficheiro:CarmendeRiveraweb.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 762 | [[:d:Q8338701|Q8338701]] | [[Carmina Virgili]] | [[Barcelona]] | 1927-06-19 | [[Barcelona]] | 2014-11-21 | [[Ficheiro:Dr Carmina Virgili cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 763 | [[:d:Q8343354|Q8343354]] | [[Celestina Vigneaux i Cibils]] | [[Xirona]] | 1878-05-10 | [[Barcelona]] | 1964-05-13 | [[Ficheiro:1914-02-23, La Ilustració Catalana, Les mestres pensionades a Roma (a) (cropped) Celestina Vigneaux.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 764 | [[:d:Q8346586|Q8346586]] | [[Clara Segura]] | [[Sant Just Desvern]] | 1974-05-06 | | | [[Ficheiro:Goyas 2025 - Clara Segura (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 765 | [[:d:Q8346979|Q8346979]] | [[Esmeralda Cervantes|Clotilde Cerdà i Bosch]] | [[Barcelona]] | 1861-02-28 | [[Santa Cruz de Tenerife]] | 1926-04-12 | [[Ficheiro:Esmeralda Cervantes.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 766 | [[:d:Q8349075|Q8349075]] | [[Concha García Campoy]] | [[Terrasa]] | 1958-10-28 | [[Valencia]] | 2013-07-10 | [[Ficheiro:Concha García Campoy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 767 | [[:d:Q8349076|Q8349076]] | [[Concha Ibáñez]] | [[Canet de Mar]] | 1926-03-26 | [[Barcelona]] | 2022-12-22 | [[Ficheiro:Concha ibanez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 768 | [[:d:Q8351723|Q8351723]] | [[Cristina Buenafuentes de la Mata]] | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 1977-09-12 | | | |- | style='text-align:right'| 769 | [[:d:Q8351741|Q8351741]] | [[Cristina Villanueva Ramos]] | [[Barcelona]] | 1976-02-24 | | | |- | style='text-align:right'| 770 | [[:d:Q8352328|Q8352328]] | [[Cuca Canals]] | [[Barcelona]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 771 | [[:d:Q8460951|Q8460951]] | [[Conxita Bardem i Faust]] | [[Barcelona]] | 1918-03-03 | [[Barcelona]] | 2008-04-15<br/>2008-04-16 | |- | style='text-align:right'| 772 | [[:d:Q8465939|Q8465939]] | [[Daniela Costa]] | [[Barcelona]] | 1981 | [[Sitges]] | 2023-12-14 | |- | style='text-align:right'| 773 | [[:d:Q8561502|Q8561502]] | [[Dolores Serrat Moré]] | [[Ripoll]] | 1955-12-03 | | | [[Ficheiro:Wiki Dolores-foto despacho gabi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 774 | [[:d:Q8561505|Q8561505]] | [[Dolors Nadal i Aymerich]] | [[Barcelona]] | 1953-05 | | | [[Ficheiro:Dolors nadal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 775 | [[:d:Q8561507|Q8561507]] | [[Dolors Puig Gasol]] | [[Terrasa]] | 1951-05-25 | | | [[Ficheiro:Dolorspuig2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 776 | [[:d:Q8762792|Q8762792]] | [[Maria Víctor]] | [[Barcelona]] | 1926-12-20 | [[Palau-solità i Plegamans]] | 2016-03-17 | [[Ficheiro:M. Victor (actualment).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 777 | [[:d:Q8774913|Q8774913]] | [[Elisabeth Galí i Camprubí]] | [[Barcelona]] | 1950 | | | [[Ficheiro:18 Manifest de Barcelona, de Beth Galí, Rambla de Catalunya.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 778 | [[:d:Q8774916|Q8774916]] | [[Elisabeth Mulder]] | [[Barcelona]] | 1904-02-09 | [[Barcelona]] | 1987-11-28 | [[Ficheiro:1927-12-31, La Esfera, El año literario, Mulder de Dauner.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 779 | [[:d:Q8775193|Q8775193]] | [[Elvira Quintillá]] | [[Barcelona]] | 1928-09-19 | [[Madrid]] | 2013-12-27 | |- | style='text-align:right'| 780 | [[:d:Q8775504|Q8775504]] | [[Emilia Aldomà]] | [[Les Borges Blanques]] | 1920s | [[Les Borges Blanques]] | 1987-09-10 | |- | style='text-align:right'| 781 | [[:d:Q8776315|Q8776315]] | [[Enriqueta Compte y Riqué]] | [[Barcelona]] | 1866-12-31<br/>1886 | [[Montevideo]] | 1949-10-18 | [[Ficheiro:Enriqueta Compte y Riqué a los 23 años.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 782 | [[:d:Q8846211|Q8846211]] | [[Eulàlia Ramon]] | [[Barcelona]] | 1959-11-21 | | | [[Ficheiro:Eulalia Ramón en los Premios Goya 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 783 | [[:d:Q8846630|Q8846630]] | [[Eva Piquer]] | [[Barcelona]] | 1969-05-30 | | | [[Ficheiro:Eva Piquer - Catosfera 15-10-2016 tarda 11 (cropped 2023).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 784 | [[:d:Q8962234|Q8962234]] | [[Francesca Bonnemaison]] | [[Barcelona]] | 1872-04-12 | [[Barcelona]] | 1949-10-13 | [[Ficheiro:Francesca Bonnemaison i Farriols - Reina dels Jocs Florals 1892.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 785 | [[:d:Q8963160|Q8963160]] | [[Fàtima Bosch i Tubert]] | [[Figueres]] | 1957 | | | [[Ficheiro:Fatima Bosch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 786 | [[:d:Q8963699|Q8963699]] | [[Gemma Romanyà i Valls]] | [[Capellades]] | 1945-09-29 | [[Capellades]] | 2018-03-05 | |- | style='text-align:right'| 787 | [[:d:Q8963844|Q8963844]] | [[Georgina Latre]] | [[Barcelona]] | 1988-12-23 | | | |- | style='text-align:right'| 788 | [[:d:Q9001292|Q9001292]] | [[Guillermina Motta]] | [[Barcelona]] | 1942-02-26 | | | |- | style='text-align:right'| 789 | [[:d:Q9002429|Q9002429]] | [[Helena García Melero]] | [[Barcelona]] | 1968-09-19 | | | [[Ficheiro:Helena Garcia Melero 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 790 | [[:d:Q9002431|Q9002431]] | [[Helena Miquel]] | [[Barcelona]] | 1972-05-02 | | | [[Ficheiro:Helena Miquel, cantant, actriu i periodista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 791 | [[:d:Q9009270|Q9009270]] | [[Iria Fernández Crespo]] | [[Barcelona]] | 1982 | | | [[Ficheiro:Iria Fernández na Cuba.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 792 | [[:d:Q9009403|Q9009403]] | [[Isabel Olesti i Prats]] | [[Reus]] | 1957-04-12 | | | [[Ficheiro:IsabelOlesti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 793 | [[:d:Q9016283|Q9016283]] | [[Judith Colell]] | [[Sant Cugat del Vallès]] | 1968-07-14 | | | [[Ficheiro:Judith Colell, XIV Premis Gaudí (2022).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 794 | [[:d:Q9016932|Q9016932]] | [[Júlia Coromines i Vigneaux]] | [[Barcelona]] | 1910-10-17 | | 2011-03-30 | |- | style='text-align:right'| 795 | [[:d:Q9021329|Q9021329]] | [[Lena Paüls Obré]] | [[Reus]] | 1952-02-15 | | | |- | style='text-align:right'| 796 | [[:d:Q9022674|Q9022674]] | [[Lina Ódena]] | [[Barcelona]] | 1911-01-22 | [[Granada]] | 1936-09-14 | [[Ficheiro:Lina Ódena 1937.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 797 | [[:d:Q9023358|Q9023358]] | [[Lluïsa Cunillé]] | [[Badalona]] | 1961-10-28 | | | [[Ficheiro:Lluïsa Cunillé Foto Òmnium Dani Codina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 798 | [[:d:Q9023360|Q9023360]] | [[Lluïsa Forrellad]] | [[Sabadell]] | 1927-05-17 | | 2018-08-04 | |- | style='text-align:right'| 799 | [[:d:Q9023549|Q9023549]] | [[Lola Iturbe]] | [[Barcelona]] | 1902-08-01 | [[Xixón]] | 1990-01-05 | [[Ficheiro:Lola Iturbe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 800 | [[:d:Q9023554|Q9023554]] | [[Lolita Bosch]] | [[Barcelona]] | 1970-07-03 | | | |- | style='text-align:right'| 801 | [[:d:Q9024468|Q9024468]] | [[Lourdes Muñoz Santamaría]] | [[Barcelona]] | 1969-12-15 | | | [[Ficheiro:Lourdes Muñoz Santamaría 2023 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 802 | [[:d:Q9025524|Q9025524]] | [[Lulú Palomares]] | [[Barcelona]] | 1973-02-17 | | | |- | style='text-align:right'| 803 | [[:d:Q9026826|Q9026826]] | [[Magda Oranich i Solagran]] | [[Barcelona]] | 1945-12-11 | | | [[Ficheiro:Judici a la Democràcia 190114 7007 dc (46026042304) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 804 | [[:d:Q9027006|Q9027006]] | [[Maite Arqué]] | [[Badalona]] | 1943-06-17 | | | [[Ficheiro:Maite Arqué.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 805 | [[:d:Q9028791|Q9028791]] | [[Margarida Abril]] | [[Argentona]] | 1910-08-06 | [[Mataró]] | 2003-08-13 | |- | style='text-align:right'| 806 | [[:d:Q9028797|Q9028797]] | [[Margarita Farré]] | [[Barcelona]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 807 | [[:d:Q9028843|Q9028843]] | [[Maria Amèlia Pedrerol]] | [[Barcelona]] | 1950-06-25 | | | |- | style='text-align:right'| 808 | [[:d:Q9028844|Q9028844]] | [[Maria Àngels Feliu Bassols]] | [[Olot]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 809 | [[:d:Q9028849|Q9028849]] | [[Maria Antònia Munar]] | [[Barcelona]] | 1955-05-16 | | | |- | style='text-align:right'| 810 | [[:d:Q9028853|Q9028853]] | [[Maria Cortina i Pascual]] | [[Reus]] | 1879 | [[Reus]] | 1954 | |- | style='text-align:right'| 811 | [[:d:Q9028860|Q9028860]] | [[Maria Dolors Laffitte i Masjoan]] | [[Roda de Ter]] | 1949-08 | [[Xirona]] | 2008-02-15 | [[Ficheiro:Maria Laffitte.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 812 | [[:d:Q9028884|Q9028884]] | [[Maria Teresa Cabré]] | [[L'Argentera]] | 1947-02-10 | | | [[Ficheiro:Maria Teresa Cabré 2015 (cropped 2023).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 813 | [[:d:Q9029209|Q9029209]] | [[Marisol Galdón]] | [[Sabadell]] | 1962-08-03 | | | [[Ficheiro:Marisol.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 814 | [[:d:Q9029493|Q9029493]] | [[Marta Angelat]] | [[Barcelona]] | 1953-01-01 | | | |- | style='text-align:right'| 815 | [[:d:Q9029537|Q9029537]] | [[Marta Sanz-Solé]] | [[Sabadell]] | 1952-01-19 | | | |- | style='text-align:right'| 816 | [[:d:Q9029943|Q9029943]] | [[María Asunción Català]] | [[Barcelona]] | 1925-07-14 | [[Barcelona]] | 2009-07-03 | [[Ficheiro:Maria Assumpció Català i Poch (MUNCYT, Eulogia Merle).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 817 | [[:d:Q9029982|Q9029982]] | [[Dolors Calvet]] | [[Sabadell]] | 1950-04-11 | | | [[Ficheiro:Dolors Calvet Puig.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 818 | [[:d:Q9030053|Q9030053]] | [[María José Pons]] | [[Sabadell]] | 1984-08-08 | | | [[Ficheiro:María José Pons.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 819 | [[:d:Q9030126|Q9030126]] | [[María Pascual]] | [[Barcelona]] | 1933-07-01 | [[Barcelona]] | 2011-12-13 | [[Ficheiro:Maria Pascual (2010).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 820 | [[:d:Q9030181|Q9030181]] | [[Maria Teresa Ocaña i Gomà]] | [[Barcelona]] | 1947-07-26 | | | [[Ficheiro:Maria Teresa Ocaña.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 821 | [[:d:Q9030233|Q9030233]] | [[María de Ávila]] | [[Barcelona]] | 1920-04-10 | [[Zaragoza]] | 2014-02-27<br/>2014-02-26 | |- | style='text-align:right'| 822 | [[:d:Q9031734|Q9031734]] | [[Mercè Molist i Ferrer]] | [[Manlleu]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Mercè Molist en las II Jornadas del Conocimiento Libre (7).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 823 | [[:d:Q9031777|Q9031777]] | [[Meritxell Batet]] | [[Barcelona]] | 1973-03-19 | | | [[Ficheiro:(Meritxell Batet) Consejo de Ministros en Barcelona 06 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 824 | [[:d:Q9031780|Q9031780]] | [[Meritxell Falgueras i Febrer]] | [[Barcelona]] | 1981-07-30 | | | |- | style='text-align:right'| 825 | [[:d:Q9033321|Q9033321]] | [[Minerva (cantante)|Minerva]] | [[Barcelona]] | 1977-08-23 | | | |- | style='text-align:right'| 826 | [[:d:Q9034881|Q9034881]] | [[Montse Cortés]] | [[Barcelona]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Montse Cortes en Malaga en Flamenco (23 de agosto de 2007).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 827 | [[:d:Q9034887|Q9034887]] | [[Montserrat Albet]] | [[Barcelona]] | 1927-04-22 | [[Barcelona]] | 2013-04-10 | |- | style='text-align:right'| 828 | [[:d:Q9034896|Q9034896]] | [[Montserrat García Llovera]] | [[Barcelona]] | 1957 | | | [[Ficheiro:(Montserrat García Llovera) Fernández de la Vega se reune con el ministro del Interior, los delegados y subdelegados del Gobierno para coordinar el Plan Verano. Pool Moncloa. 15 de julio de 2008 (cropped).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 829 | [[:d:Q9034902|Q9034902]] | [[Montserrat Gatell Pérez]] | [[Sabadell]] | 1971-02-19 | | | [[Ficheiro:Mgatell2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 830 | [[:d:Q9034903|Q9034903]] | [[Montserrat Gudiol]] | [[Barcelona]] | 1933-06-09 | [[Barcelona]] | 2015-12-25 | |- | style='text-align:right'| 831 | [[:d:Q9034905|Q9034905]] | [[Montserrat Nebrera González]] | [[Barcelona]] | 1961-07-11 | | | [[Ficheiro:2 Montserrat Nebrera.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 832 | [[:d:Q9034906|Q9034906]] | [[Montserrat Martín]] | [[Lleida]] | 1974-12-02 | | | [[Ficheiro:Montse Martín 01.PNG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 833 | [[:d:Q9034912|Q9034912]] | [[Montserrat Palma]] | [[Figueres]] | 1959-07-24 | | | |- | style='text-align:right'| 834 | [[:d:Q9034916|Q9034916]] | [[Montserrat Salvador]] | [[Tarragona]] | 1927-11-21 | | 2025-05-15 | [[Ficheiro:Montserrat de Salvador.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 835 | [[:d:Q9040447|Q9040447]] | [[Montserrat Casas]] | [[Hostalric]] | 1955-09-06 | [[Barcelona]] | 2013-03-30 | [[Ficheiro:(Monserrat Casas) UIB medalla d'or 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 836 | [[:d:Q9048203|Q9048203]] | [[Mónica Azón]] | [[Barcelona]] | 1972-10-19 | | | |- | style='text-align:right'| 837 | [[:d:Q9048230|Q9048230]] | [[Mònica Vilar López]] | [[Olot]] | 1970-07-27 | | | [[Ficheiro:Monica-Vilar-Olot-2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 838 | [[:d:Q9049670|Q9049670]] | [[Neus Sanz i Escobar]] | [[Igualada]] | 1973-09-18 | | | [[Ficheiro:Neus Sanz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 839 | [[:d:Q9050522|Q9050522]] | [[Noemí Galera]] | [[Barcelona]] | 1967-02-02 | | | [[Ficheiro:Noemí Galera Nebot.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 840 | [[:d:Q9051329|Q9051329]] | [[Núria Feliu]] | [[Sants]] | 1941-09-21 | [[Sants]] | 2022-07-22 | [[Ficheiro:Núria Feliu en 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 841 | [[:d:Q9051331|Q9051331]] | [[Núria Gago]] | [[Barcelona]] | 1980-03-10 | | | [[Ficheiro:Goyas 2023 - Nuria Gago (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 842 | [[:d:Q9051334|Q9051334]] | [[Núria Parlon]] | [[Barcelona]] | 1974-08-02 | | | [[Ficheiro:Núria Parlón i Gil, Consellera d'Interior i Seguretat Pública (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 843 | [[:d:Q9051340|Q9051340]] | [[Núria Prims]] | [[Barcelona]] | 1972-09-29 | | | [[Ficheiro:Núria Prims, XIII Premis Gaudí (2021) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 844 | [[:d:Q9051343|Q9051343]] | [[Núria Tortras i Planas]] | [[Barcelona]] | 1926 | [[Barcelona]] | 2013-07-20 | [[Ficheiro:Núria Tortras.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 845 | [[:d:Q9058212|Q9058212]] | [[Pepita Ferrer Lucas]] | [[Barcelona]] | 1938-05-07 | [[Barcelona]] | 1993-01-14 | |- | style='text-align:right'| 846 | [[:d:Q9059602|Q9059602]] | [[Pilar Aymerich i Puig]] | [[Barcelona]] | 1943 | | | [[Ficheiro:Pilar Aymerich4.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 847 | [[:d:Q9059654|Q9059654]] | [[Pilar Vélez Vicente]] | [[Barcelona]] | 1957-02-02 | | | [[Ficheiro:Pilar Vélez (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 848 | [[:d:Q9059658|Q9059658]] | [[Pilarín Bayés]] | [[Vic]] | 1941-04-21 | | | [[Ficheiro:2013 Pilarin Bayés DSC 4832.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 849 | [[:d:Q9068148|Q9068148]] | [[Carme Fenoll Clarabuch]] | [[Palafolls]] | 1977-05-30 | | | [[Ficheiro:Carme Fenoll 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 850 | [[:d:Q9070712|Q9070712]] | [[Rosa Sabater]] | [[Barcelona]] | 1927-08-29 | [[Mejorada del Campo]] | 1983-11-27 | [[Ficheiro:Rosa Sabater.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 851 | [[:d:Q9076888|Q9076888]] | [[Shuga Wuga]] | [[Sant Boi de Llobregat]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 852 | [[:d:Q9078944|Q9078944]] | [[Sonia Fernández-Vidal]] | [[Barcelona]] | 1978-03-08 | | | |- | style='text-align:right'| 853 | [[:d:Q9081084|Q9081084]] | [[Sílvia Pérez Cruz]] | [[Palafrugell]] | 1983-02-15 | | | [[Ficheiro:Sílvia Pérez Cruz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 854 | [[:d:Q9081765|Q9081765]] | [[Tania Pérez]] | [[Santa Coloma de Gramenet]]<br/>[[Barcelona]] | 1991-11-03 | | | [[Ficheiro:Tania Pérez - Presentació Lliga Catalana Femenina (Foto FCBQ) (29558479040) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 855 | [[:d:Q9086114|Q9086114]] | [[Teresa Condeminas]] | [[Barcelona]] | 1905-02-27 | [[Barcelona]] | 2002-01-24 | |- | style='text-align:right'| 856 | [[:d:Q9086118|Q9086118]] | [[Teresa Cunillera]] | [[Bell-lloc d'Urgell]] | 1951-02-17 | | | [[Ficheiro:Presidente de la Asamblea Nacional mantendrá reunión de trabajo con la Sra. Teresa Cunillera, Primera Vicepresidenta del Congreso de España y varios diputados (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 857 | [[:d:Q9086133|Q9086133]] | [[Teresa Rioné Llano]] | [[Sant Just Desvern]] | 1965-03-23 | | | |- | style='text-align:right'| 858 | [[:d:Q9093214|Q9093214]] | [[Vicenta N'Dongo]] | [[Barcelona]] | 1968-07-05 | | | [[Ficheiro:Vicenta N'Dongo, XIV Premis Gaudí (2022).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 859 | [[:d:Q9098079|Q9098079]] | [[Àgata Roca]] | [[Barcelona]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 860 | [[:d:Q9098091|Q9098091]] | [[Àngels Garriga de Mata]] | [[Sant Vicenç de Calders]] | 1898-10-13 | [[Barcelona]] | 1967-02-05 | [[Ficheiro:Placa Àngels Garriga de Mata.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 861 | [[:d:Q9098094|Q9098094]] | [[Àngels Gonyalons]] | [[Barcelona]] | 1963-11-12 | | | [[Ficheiro:Àngels Gonyalons, XII Premis Gaudí (2020).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 862 | [[:d:Q9155428|Q9155428]] | [[Anna Maria Ravell i Barrera]] | [[Arenys de Mar]] | 1819 | | 1893 | [[Ficheiro:RavellAnnaM.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 863 | [[:d:Q9265198|Q9265198]] | [[Francisca Pons Sardá]] | [[L'Espluga de Francolí]] | 1880-07-18 | [[Barcelona]] | 1936-07-31 | |- | style='text-align:right'| 864 | [[:d:Q9336997|Q9336997]] | [[Silvia Felipo]] | [[Barcelona]] | 1967-02-04 | | | |- | style='text-align:right'| 865 | [[:d:Q10294900|Q10294900]] | [[Henriqueta Brieba]] | [[Barcelona]] | 1901-07-31 | [[Río de Xaneiro]] | 1995-09-18 | [[Ficheiro:Henriqueta Brieba (sem data).tiff|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 866 | [[:d:Q10330644|Q10330644]] | [[Miriam Mehler]] | [[Barcelona]] | 1935-09-15 | | | |- | style='text-align:right'| 867 | [[:d:Q10418211|Q10418211]] | [[Dolors Monserdà i Vidal]] | [[Barcelona]] | 1845-07-10 | [[Barcelona]] | 1919-03-31 | [[Ficheiro:Dolors Monserdà de Macià.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 868 | [[:d:Q10526904|Q10526904]] | [[Esther Romero]] | [[Barcelona]] | 1988-04-05 | | | |- | style='text-align:right'| 869 | [[:d:Q10537046|Q10537046]] | [[Montserrat Teixidor i Bigas]] | [[Barcelona]] | 1958-02-25 | | | |- | style='text-align:right'| 870 | [[:d:Q10745532|Q10745532]] | [[Marta Rovira]] | [[Vic]] | 1977-01-25 | | | [[Ficheiro:20210701 Ginebra Marta Rovira MP24559 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 871 | [[:d:Q10949743|Q10949743]] | [[Agnès Tejada]] | [[Sabadell]] | 1978-12-20 | | | |- | style='text-align:right'| 872 | [[:d:Q10951615|Q10951615]] | [[Anna Sahun Martí]] | [[Barcelona]] | 1975-03-13 | | | [[Ficheiro:DC71533 (27557170688) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 873 | [[:d:Q11024644|Q11024644]] | [[Olga Domenech]] | [[Sabadell]] | 1988-09-21 | | | [[Ficheiro:Olga Domenech 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 874 | [[:d:Q11034730|Q11034730]] | [[Josefina Cambra i Giné]] | [[Barcelona]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 875 | [[:d:Q11037464|Q11037464]] | [[Josefina Castellví]] | [[Barcelona]] | 1935-07-01 | | | [[Ficheiro:Josefina Castellví a Medalla Or Generalitat 2014 7092 resize.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 876 | [[:d:Q11038170|Q11038170]] | [[Josefina Tanganelli Plana]] | [[Barcelona]] | 1904 | | 1968-04-19 | |- | style='text-align:right'| 877 | [[:d:Q11042646|Q11042646]] | [[Ivana Miño]] | [[Barcelona]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Ivana Miño en el teaser de La verdadera revolucion, de Pablo Sola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 878 | [[:d:Q11046665|Q11046665]] | [[Lídia Pujol]] | [[Barcelona]] | 1968-10 | | | [[Ficheiro:Lidia pujol.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 879 | [[:d:Q11054192|Q11054192]] | [[Leticia Sabater]] | [[Barcelona]] | 1966-06-21 | | | [[Ficheiro:Leticia Sabater en Logroño.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 880 | [[:d:Q11078184|Q11078184]] | [[Patrizia Ruiz]] | [[Barcelona]] | 1987-01-11 | | | |- | style='text-align:right'| 881 | [[:d:Q11095836|Q11095836]] | [[Pilar Díaz Romero]] | [[Barcelona]] | 1967-11-29 | | | [[Ficheiro:Foto Delegada.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 882 | [[:d:Q11279942|Q11279942]] | [[Montse Guallar]] | [[El Clot]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Montse Guallar - 001.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 883 | [[:d:Q11319479|Q11319479]] | [[Teresa Galí-Izard]] | [[Barcelona]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Teresa Gali-Izard.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 884 | [[:d:Q11679781|Q11679781]] | [[Alícia Moreno Espert]] | [[Barcelona]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 885 | [[:d:Q11683633|Q11683633]] | [[Irene Polo]] | [[Barcelona]] | 1909-11-27 | [[Buenos Aires]] | 1942-04-03 | |- | style='text-align:right'| 886 | [[:d:Q11685031|Q11685031]] | [[Joana Vilapuig]] | [[Sabadell]] | 1994-10-23 | | | |- | style='text-align:right'| 887 | [[:d:Q11688216|Q11688216]] | [[Laia Cañigueral]] | [[Cassà de la Selva]] | 1981-03-11 | | | [[Ficheiro:Roda de premsa de balanç del primer any de legislatura (2) (19-07-2022) (cropped).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 888 | [[:d:Q11689394|Q11689394]] | [[Carme Sala i Bigas]] | [[Tona, Barcelona|Tona]] | 1920-10-29 | [[Vic]] | 1952-12-28 | |- | style='text-align:right'| 889 | [[:d:Q11690955|Q11690955]] | [[Maria Girona i Benet]] | [[Barcelona]] | 1923-11-30 | [[Barcelona]] | 2015-03-08 | |- | style='text-align:right'| 890 | [[:d:Q11691294|Q11691294]] | [[Martina Castells Ballespí]] | [[Lleida]] | 1852-07-23 | [[Reus]] | 1884-01-21 | [[Ficheiro:Martina Castells.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 891 | [[:d:Q11691430|Q11691430]] | [[María Luisa Cava de Llano y Carrió]] | [[Barcelona]] | 1948-05-22 | | | |- | style='text-align:right'| 892 | [[:d:Q11692111|Q11692111]] | [[Mercè Bruquetas i Lloveras]] | [[Vilassar de Dalt]] | 1925 | [[Barcelona]] | 2007-11-23 | |- | style='text-align:right'| 893 | [[:d:Q11693559|Q11693559]] | [[Montserrat Colldeforns]] | [[Mataró]]<br/>[[Barcelona]] | 1947-09-03 | | | |- | style='text-align:right'| 894 | [[:d:Q11693569|Q11693569]] | [[Montserrat Gibert]] | [[Molins de Rei]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 895 | [[:d:Q11693574|Q11693574]] | [[Montserrat Ginesta Clavell]] | [[Seva]] | 1952-01-08 | | | |- | style='text-align:right'| 896 | [[:d:Q11693579|Q11693579]] | [[Montserrat Vayreda]] | [[Lladó]] | 1924-08-28 | | 2006-11-08 | |- | style='text-align:right'| 897 | [[:d:Q11694831|Q11694831]] | [[Mònica López Moyano]] | [[La Seu d'Urgell]] | 1975-01-10 | | | [[Ficheiro:Mònica Lòpez, meteoròloga (2005).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 898 | [[:d:Q11694879|Q11694879]] | [[Mar Orfila]] | [[Barcelona]] | 1977-03-19 | | | [[Ficheiro:Mürfila-02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 899 | [[:d:Q11696249|Q11696249]] | [[Núria Esponellà]] | [[Celrà]] | 1959-02-04 | | | |- | style='text-align:right'| 900 | [[:d:Q11696254|Q11696254]] | [[Núria Perpinyà]] | [[Lleida]] | 1961-05-25 | | | [[Ficheiro:Autora N Perpinya.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 901 | [[:d:Q11696960|Q11696960]] | [[Enriqueta Rodon Asencio]] | [[Barcelona]] | 1863-02-26 | [[Madrid]] | 1903-12-28 | [[Ficheiro:RodonTeresa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 902 | [[:d:Q11703335|Q11703335]] | [[Roser Segimon i Artells]] | [[Reus]] | 1870-10-02 | [[Barcelona]] | 1964 | [[Ficheiro:RoserSegimon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 903 | [[:d:Q11704180|Q11704180]] | [[Sílvia Bel]] | [[Barcelona]] | 1970-06-24 | | | [[Ficheiro:Sílvia Bel i Busquet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 904 | [[:d:Q11704333|Q11704333]] | [[Teresa Fuster]] | [[Tarragona]] | 1974-10-28 | | | [[Ficheiro:Bito Fuster 01.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 905 | [[:d:Q11704827|Q11704827]] | [[Tània Sarrias]] | [[Barcelona]] | 1975-09-28 | | | [[Ficheiro:Tània Sàrrias, XIII Premis Gaudí (2021).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 906 | [[:d:Q11705395|Q11705395]] | [[Xenia Tostado]] | [[Igualada]] | 1981-08-27 | | | |- | style='text-align:right'| 907 | [[:d:Q11719744|Q11719744]] | [[Janet Puiggròs Miranda]] | [[Palamós]] | 1973-09-27 | | | |- | style='text-align:right'| 908 | [[:d:Q11766001|Q11766001]] | [[Magdalena Aulina i Saurina]] | [[Banyoles]] | 1897-12-13 | [[Barcelona]] | 1956-05-15 | |- | style='text-align:right'| 909 | [[:d:Q11768810|Q11768810]] | [[Dolores Puig Bonany]] | [[Berga]] | 1857-07-12 | [[Buñol]] | 1936-09-08 | |- | style='text-align:right'| 910 | [[:d:Q11768860|Q11768860]] | [[Maria Gay i Tibau]] | [[Llagostera]] | 1813-10-24 | | 1884-03-18 | [[Ficheiro:090316-maria-gay-texto-1300535333723906257.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 911 | [[:d:Q11769262|Q11769262]] | [[Maria del Carme de Sojo i Ballester]] | [[Reus]] | 1856-10-15 | | 1890-08-16 | [[Ficheiro:Carmen de sojo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 912 | [[:d:Q11831905|Q11831905]] | [[Maria Alba]] | [[Barcelona]] | 1910-03-19 | [[San Diego]] | 1999-10-26<br/>1996-01-02 | [[Ficheiro:Maria Alba.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 913 | [[:d:Q11836905|Q11836905]] | [[Teresa Mas de Xaxars]] | [[Barcelona]] | 1982-09-13 | | | |- | style='text-align:right'| 914 | [[:d:Q11875003|Q11875003]] | [[Laura Roca]] | [[Terrasa]] | 1980-01-08 | | | |- | style='text-align:right'| 915 | [[:d:Q11904155|Q11904155]] | [[Adela Maria Trepat i Massó]] | [[Barcelona]] | 1905-05-02 | [[Barcelona]] | 1964-08-21 | [[Ficheiro:1927-12-01, La Gaceta Literaria, Adela M. Trepat (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 916 | [[:d:Q11904160|Q11904160]] | [[Adela Simon Pera]] | [[Barcelona]] | 1919-07-14 | [[Barcelona]] | 1979-12-25 | |- | style='text-align:right'| 917 | [[:d:Q11904207|Q11904207]] | [[Adriana Casademont i Ruhí]] | [[Barcelona]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 918 | [[:d:Q11904302|Q11904302]] | [[Agnès Armengol]] | [[Sabadell]] | 1852 | [[Sabadell]] | 1934-01-30 | [[Ficheiro:Agnès Armengol i Altayó (1879).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 919 | [[:d:Q11904303|Q11904303]] | [[Agnès Ferré i Cañellas]] | [[La Bisbal del Penedès]] | 1973-04 | | | [[Ficheiro:Candidats Eleccions 20D - Agnès Ferré.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 920 | [[:d:Q11904304|Q11904304]] | [[Agnès Gregori Prunera]] | [[Lleida]] | 1910-07-10 | [[Lleida]] | 2007-11-07 | |- | style='text-align:right'| 921 | [[:d:Q11904307|Q11904307]] | [[Agnès Pardell i Veà]] | [[Llardecans]] | 1954-07-23 | | | |- | style='text-align:right'| 922 | [[:d:Q11904857|Q11904857]] | [[Alegria Julià i Danés]] | [[El Guinardó]]<br/>[[Barcelona]] | 1945-04-16 | | | [[Ficheiro:Alegria Julià.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 923 | [[:d:Q11905040|Q11905040]] | [[Alicia Núñez]] | [[Figueres]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 924 | [[:d:Q11905218|Q11905218]] | [[Alícia Casals i Gelpí]] | [[Barcelona]] | 1955-01-27 | | | |- | style='text-align:right'| 925 | [[:d:Q11905224|Q11905224]] | [[Alícia Pérez Borràs]] | [[Lleida]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 926 | [[:d:Q11905432|Q11905432]] | [[Ana del Frago Barés]] | [[Barberà del Vallès]] | 1962-06-16 | | | |- | style='text-align:right'| 927 | [[:d:Q11905483|Q11905483]] | [[Andreua Fornells i Vilar]] | [[Barcelona]] | 1890-06-30 | [[Barcelona]] | 1967-10-18 | [[Ficheiro:Andrea Fornells (2013).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 928 | [[:d:Q11905638|Q11905638]] | [[Anna Cazurra]] | [[Barcelona]] | 1965 | | | [[Ficheiro:Anna Cazurra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 929 | [[:d:Q11905641|Q11905641]] | [[Anna Dodas i Noguer]] | [[Folgueroles]] | 1962-11-02 | [[Brissac]] | 1986-08 | |- | style='text-align:right'| 930 | [[:d:Q11905645|Q11905645]] | [[Anna Figueras i Ibáñez]] | [[Barcelona]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Anna Figueras en el debat de la ILP sobre renda garantida al Parlament (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 931 | [[:d:Q11905646|Q11905646]] | [[Anna Fort i Comas]] | [[Barcelona]] | 1934-05-27 | | | [[Ficheiro:Anna Fort 1953.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 932 | [[:d:Q11905647|Q11905647]] | [[Anna Maria Dalí]] | [[Sant Feliu de Guíxols]] | 1908-01-06 | [[Cadaqués]] | 1989-05-16 | [[Ficheiro:Anna Maria Dalí (1910).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 933 | [[:d:Q11905648|Q11905648]] | [[Anna Garcia Garay]] | [[Sabadell]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Anna Garcia Garay 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 934 | [[:d:Q11905650|Q11905650]] | [[Anna Maleras Colomé]] | [[Barcelona]] | 1940 | | | |- | style='text-align:right'| 935 | [[:d:Q11905651|Q11905651]] | [[Ana María Bordas]] | [[Barcelona]] | 1959-12-08 | | | |- | style='text-align:right'| 936 | [[:d:Q11905652|Q11905652]] | [[Anna Miranda i Torres]] | [[Lleida]] | 1961-06-15 | | | [[Ficheiro:Anna Miranda i Torres, nova directora dels Serveis Territorials Justícia i Qualitat Democràtica a Lleida. (01-10-2024).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 937 | [[:d:Q11905658|Q11905658]] | [[Anna Sanmartí i Sala]] | [[Barcelona]] | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 938 | [[:d:Q11905661|Q11905661]] | [[Anna Vila i Badia]] | [[Igualada]] | 1949-02-27 | | | |- | style='text-align:right'| 939 | [[:d:Q11905662|Q11905662]] | [[Anna Veiga]] | [[Barcelona]] | 1956-08-27 | | | |- | style='text-align:right'| 940 | [[:d:Q11906020|Q11906020]] | [[Antonia Gili i Güell]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1856 | [[Barcelona]] | 1909-11-17<br/>1909 | [[Ficheiro:Casa d'Antonia Gili Güell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 941 | [[:d:Q11906136|Q11906136]] | [[Antònia Abante i Vilalta]] | [[Barcelona]] | 1921-02-14 | | 2007 | |- | style='text-align:right'| 942 | [[:d:Q11906138|Q11906138]] | [[Antònia Parés Macià]] | [[Lloret de Mar]] | 1913 | [[Barcelona]] | 1987 | [[Ficheiro:Antònia Parés Macià.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 943 | [[:d:Q11906141|Q11906141]] | [[Antònia Ferreras Bertran]] | [[Lleida]] | 1873-06-13 | [[Barcelona]]<br/>[[Lleida]] | 1953-11-21 | [[Ficheiro:Antonia Ferreras.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 944 | [[:d:Q11906345|Q11906345]] | [[Araceli Vendrell i Gener]] | [[Barcelona]] | 1963-05-06 | | | |- | style='text-align:right'| 945 | [[:d:Q11906455|Q11906455]] | [[Ariadna Oltra]] | [[Barcelona]] | 1979-03-15 | | | [[Ficheiro:Catosfera 2018 divendres tarda 10.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 946 | [[:d:Q11907032|Q11907032]] | [[Assumpta Baig i Torras]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1951-04-06 | | | [[Ficheiro:Assumpta Baig (2018).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 947 | [[:d:Q11907292|Q11907292]] | [[Aurora Altisent i Balmas]] | [[Barcelona]] | 1928-12-02 | [[Barcelona]] | 2022-06-08 | |- | style='text-align:right'| 948 | [[:d:Q11907293|Q11907293]] | [[Aurora Díaz-Plaja i Contestí]] | [[Barcelona]] | 1913-08-07 | [[Barcelona]] | 2003-12-08 | |- | style='text-align:right'| 949 | [[:d:Q11907299|Q11907299]] | [[Aurora Morata i Salvador]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1961-02-26 | | | |- | style='text-align:right'| 950 | [[:d:Q11907300|Q11907300]] | [[Aurora Massip i Treig]] | [[Flix]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 951 | [[:d:Q11907302|Q11907302]] | [[Aurora Pons]] | [[Barcelona]] | 1936-07-10 | [[Madrid]] | 2016-01-04 | |- | style='text-align:right'| 952 | [[:d:Q11907667|Q11907667]] | [[Balbina Alabau]] | [[Barcelona]] | 19th century | [[Barcelona]] | 1905-02-18 | |- | style='text-align:right'| 953 | [[:d:Q11908914|Q11908914]] | [[Begoña Egurbide]] | [[Barcelona]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 954 | [[:d:Q11908955|Q11908955]] | [[Belén Pajares Ribas]] | [[Barcelona]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Belen Pajares-PP 7566 resize.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 955 | [[:d:Q11908987|Q11908987]] | [[Beneta Llopis Sarrió]] | [[Barcelona]] | 1929 | | 2005 | |- | style='text-align:right'| 956 | [[:d:Q11909210|Q11909210]] | [[Berta Bruna Tey]] | [[Barcelona]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 957 | [[:d:Q11909213|Q11909213]] | [[Berta Errando]] | [[Barcelona]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 958 | [[:d:Q11909368|Q11909368]] | [[Bikimel]] | [[Barcelona]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Bikimel, 2017 (Cardedeu, 0m09s).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 959 | [[:d:Q11910236|Q11910236]] | [[Bàrbara Ardanuy i Queldra]] | [[Blanes]] | 1988-04-29 | | | [[Ficheiro:Bàrbara Ardanuy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 960 | [[:d:Q11912362|Q11912362]] | [[Carla Giudici i Font]] | [[Vic]] | 1985-12-16 | | | [[Ficheiro:Carla Giudici Biesca 3 - 2 Voltrega (6902877637) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 961 | [[:d:Q11912482|Q11912482]] | [[Carlota Soldevila i Escandon]] | [[Barcelona]] | 1919 | [[Barcelona]] | 2005-02-09 | |- | style='text-align:right'| 962 | [[:d:Q11912485|Q11912485]] | [[Carme Bazán i Lázaro]] | [[Barcelona]] | 1944 | | | |- | style='text-align:right'| 963 | [[:d:Q11912486|Q11912486]] | [[Carme Barceló i Ràfols]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1958 | [[Barcelona]] | 2001 | |- | style='text-align:right'| 964 | [[:d:Q11912487|Q11912487]] | [[Carme Bau Bonaplata]] | [[Barcelona]] | 1889-03-02 | [[Barcelona]] | 1972-01-10 | [[Ficheiro:Carme Bau Bonaplata.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 965 | [[:d:Q11912488|Q11912488]] | [[Carme Batlle i Gallart]] | [[Barcelona]] | 1931 | | | |- | style='text-align:right'| 966 | [[:d:Q11912489|Q11912489]] | [[Carmen Carmona Pascual]] | [[Ripollet]] | 1959-05-09 | | | [[Ficheiro:El Consell General de l’Associació Àmbit B30 aprova el Pla de Treball per a 2015 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 967 | [[:d:Q11912491|Q11912491]] | [[Carmen Bonaplata]] | [[Barcelona]] | 1869-01-25<br/>1870-01-25 | [[Barcelona]] | 1911-02-11 | [[Ficheiro:Carmen Bonaplata New York-crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 968 | [[:d:Q11912492|Q11912492]] | [[Carme Capdevila i Palau]] | [[La Floresta]] | 1954-07-06 | | | [[Ficheiro:Carme Capdevila (retallat).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 969 | [[:d:Q11912493|Q11912493]] | [[Carme Espona i Grau]] | [[Torelló]] | 1919 | [[Barcelona]] | 2010 | |- | style='text-align:right'| 970 | [[:d:Q11912496|Q11912496]] | [[Carme Farré i Ors]] | [[Barcelona]] | 1900-07-21 | [[Buenos Aires]] | 1985 | |- | style='text-align:right'| 971 | [[:d:Q11912497|Q11912497]] | [[Carme Fortuny]] | [[Barcelona]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 972 | [[:d:Q11912499|Q11912499]] | [[Carme García Lores]] | [[Sabadell]] | 1962-09-16 | | | [[Ficheiro:Carme Garcia Lores.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 973 | [[:d:Q11912500|Q11912500]] | [[Carme Gotarde i Camps]] | [[Olot]] | 1892-03-14 | [[Olot]] | 1953-11-19 | |- | style='text-align:right'| 974 | [[:d:Q11912501|Q11912501]] | [[Carmen Mateu Quintana]] | [[Barcelona]] | 1936-02-21 | [[Barcelona]] | 2018-01-23 | |- | style='text-align:right'| 975 | [[:d:Q11912503|Q11912503]] | [[Carme Julià Riqué]] | [[Cadaqués]] | 1902-10-17 | | 1977-10-20 | [[Ficheiro:Carme Julia Rique (Texcoco 1958).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 976 | [[:d:Q11912505|Q11912505]] | [[Carme Porta i Abad]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1964-08-26 | | | [[Ficheiro:Som el 80 eleccions 28A 190410 21653 dc (32744613167) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 977 | [[:d:Q11912507|Q11912507]] | [[Carme Rovira i Fortuny]] | [[Vilassar de Mar]] | 1907-03-17 | | 1985-03-01 | |- | style='text-align:right'| 978 | [[:d:Q11912508|Q11912508]] | [[Carme Sureda i Bosch]] | [[Santa Coloma de Queralt]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 979 | [[:d:Q11912509|Q11912509]] | [[Carme Vidal i Huguet]] | [[Torregrossa]] | 1965 | | | [[Ficheiro:Carme Vidal i Huguet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 980 | [[:d:Q11912514|Q11912514]] | [[Carme Vidal i Xifré]] | [[Xirona]] | 1954-07-16 | [[Xirona]] | 1998-08-06 | |- | style='text-align:right'| 981 | [[:d:Q11912524|Q11912524]] | [[Carme Gil i Llopart]] | [[Barcelona]] | 1868-06-25 | | 1966-07-13 | |- | style='text-align:right'| 982 | [[:d:Q11913371|Q11913371]] | [[Celeriana de Vic]] | [[Vic]] | | | 718 | |- | style='text-align:right'| 983 | [[:d:Q11913879|Q11913879]] | [[Cinta Arasa i Carot]] | [[Tortosa]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Cintaarasacarot.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 984 | [[:d:Q11914796|Q11914796]] | [[Colàgia de Barcelona]] | [[Barcelona]] | 13rd century | | 1295 | |- | style='text-align:right'| 985 | [[:d:Q11915153|Q11915153]] | [[Concepció Callao]] | [[Barcelona]] | 1895-09-23 | [[Barcelona]] | 1959-12-25 | [[Ficheiro:Concepció Callao.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 986 | [[:d:Q11915154|Q11915154]] | [[Concepció Ramió i Diumenge]] | [[Xirona]] | 1961-08-22 | | | |- | style='text-align:right'| 987 | [[:d:Q11915157|Q11915157]] | [[Concepció Tarruella i Tomàs]] | [[Benavent de Segrià]] | 1949-12-10 | | 2024-03-27 | [[Ficheiro:Flickr - Convergència Democràtica de Catalunya - Cartell Conxita Tarruella - Congrés.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 988 | [[:d:Q11915379|Q11915379]] | [[Consol Pastor Martinez]] | [[Barcelona]] | 1887-03-06 | [[Barcelona]] | 1973-04-20 | [[Ficheiro:1918 ConsolPastor dreta.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 989 | [[:d:Q11915381|Q11915381]] | [[Consol Prados i Martínez]] | [[Mataró]] | 1967-04-21 | | | |- | style='text-align:right'| 990 | [[:d:Q11915412|Q11915412]] | [[Consuelo]] | [[Barcelona]] | 1880s<br/>1888 | [[Barcelona]] | 1905-11-13 | [[Ficheiro:(Barcelona) Consuelo - Isidre Nonell - Museu Nacional d'Art de Catalunya.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 991 | [[:d:Q11915480|Q11915480]] | [[Conxa Badia Mutlló]] | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 1927 | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 1982 | |- | style='text-align:right'| 992 | [[:d:Q11916118|Q11916118]] | [[Cristina Puig]] | [[Barcelona]] | 1972-08-30 | | | |- | style='text-align:right'| 993 | [[:d:Q11916126|Q11916126]] | [[Cristina Viader i Anfrons]] | [[Cardedeu]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 994 | [[:d:Q11916368|Q11916368]] | [[Càndida Pérez i Martínez]] | [[Olot]] | 1893-07-28 | [[Olot]] | 1989-11-15 | [[Ficheiro:CandidaPerezMartinez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 995 | [[:d:Q11916390|Q11916390]] | [[Cèlia Sànchez-Mústich]] | [[Barcelona]] | 1954-12-09 | | | [[Ficheiro:Cèlia Sànchez-Mústich.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 996 | [[:d:Q11916391|Q11916391]] | [[Cèlia Artiga i Esplugues]] | [[Reus]] | 1912 | [[Reus]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 997 | [[:d:Q11916588|Q11916588]] | [[Daniela Feixas Conte]] | [[Torrelavit]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 998 | [[:d:Q11916800|Q11916800]] | [[Delfina de Pedralbes]] | [[Barcelona]] | 15th century | | 1520-06-06 | [[Ficheiro:Claustre pedralbes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 999 | [[:d:Q11917087|Q11917087]] | [[Diana Gómez]] | [[Igualada]] | 1989-03-07 | | | [[Ficheiro:Diana Gómez, XII Premis Gaudí (2020) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1000 | [[:d:Q11917581|Q11917581]] | [[Dolo Beltrán]] | [[Sant Boi de Llobregat]] | 1974-09-10 | | | [[Ficheiro:Cultura contra la Repressió (48098555987).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1001 | [[:d:Q11917589|Q11917589]] | [[Dolors Altaba i Artal]] | [[Barcelona]] | 1934-04-22 | | | |- | style='text-align:right'| 1002 | [[:d:Q11917591|Q11917591]] | [[Dolors Bargalló i Serra]] | [[El Raval]] | 1902-08-31 | [[Cidade de México]] | 1980-08-02 | |- | style='text-align:right'| 1003 | [[:d:Q11917592|Q11917592]] | [[Dolors Bramon]] | [[Banyoles]] | 1943-12-31 | | | [[Ficheiro:Lliurament del 6è Memorial Àlex Seglers (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1004 | [[:d:Q11917593|Q11917593]] | [[Dolors Frau i Julià]] | [[Barcelona]] | 1882-09-01 | [[Barcelona]] | 1966-07-11 | [[Ficheiro:Dolors Frau i Julià.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1005 | [[:d:Q11917594|Q11917594]] | [[Dolors Lamarca i Morell]] | [[Granollers]] | 1943-10-19 | | | [[Ficheiro:Dolors Lamarca (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1006 | [[:d:Q11917595|Q11917595]] | [[Dolors Fàbrega Costa]] | [[Solsona]] | 1888 | | 1964 | |- | style='text-align:right'| 1007 | [[:d:Q11917596|Q11917596]] | [[Dolors Genovès i Morales]] | [[Barcelona]] | 1954-09-17 | | 2022-07-05 | |- | style='text-align:right'| 1008 | [[:d:Q11917597|Q11917597]] | [[Dolors Montserrat]] | [[Sant Sadurní d'Anoia]] | 1973-09-18 | | | [[Ficheiro:Dolors Montserrat 2025 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1009 | [[:d:Q11917598|Q11917598]] | [[Dolors Piera]] | [[Puigverd d'Agramunt]] | 1910-07-21 | [[Santiago de Chile]] | 2002-01-19 | |- | style='text-align:right'| 1010 | [[:d:Q11917599|Q11917599]] | [[Dolors Culleré Montserrat]] | [[Sant Sadurní d'Anoia]] | 1947-03-29 | | | [[Ficheiro:4 Dolors Montserrat.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1011 | [[:d:Q11917600|Q11917600]] | [[Dolors Murillo i Cabré]] | [[Reus]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 1012 | [[:d:Q11917601|Q11917601]] | [[Dolors Ponsatí i Jovés]] | [[Forallac]] | 1928 | | 2006 | |- | style='text-align:right'| 1013 | [[:d:Q11917602|Q11917602]] | [[Dolors Serral]] | [[Barcelona]] | 1814 | [[Barcelona]] | 1885-01-09 | |- | style='text-align:right'| 1014 | [[:d:Q11917603|Q11917603]] | [[Dolors Sala Vivé]] | [[Sant Sadurní d'Anoia]] | 1889 | [[Sant Sadurní d'Anoia]] | 1978 | |- | style='text-align:right'| 1015 | [[:d:Q11917604|Q11917604]] | [[Maria Dolors Rovirola Coromi]] | [[Vilademuls]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Dolors Rovirola i Coromí (retallat).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1016 | [[:d:Q11917606|Q11917606]] | [[Dolors Torrentó i Prim]] | [[Lleida]] | 1918 | [[Barcelona]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 1017 | [[:d:Q11917608|Q11917608]] | [[Dolors Viladrich i Pascual]] | [[Manresa]] | 1936-11-12 | | 2010-10-17 | [[Ficheiro:Dolors Viladrich.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1018 | [[:d:Q11918821|Q11918821]] | [[Pietat Estany i Bou]] | [[Barcelona]] | 1937 | | | |- | style='text-align:right'| 1019 | [[:d:Q11918822|Q11918822]] | [[Elena Jordi]] | [[Cercs]] | 1882-11-20 | [[Barcelona]] | 1945-12-05 | [[Ficheiro:Elena Jordi (1910).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1020 | [[:d:Q11918824|Q11918824]] | [[Elena Ribera]] | [[El Pont de Suert]] | 1958-04-30 | | | [[Ficheiro:Candidats eleccions 20D - Elena Ribera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1021 | [[:d:Q11918873|Q11918873]] | [[Elisabet Font Montanyà]] | [[Torelló]] | 1964-03-30 | | | |- | style='text-align:right'| 1022 | [[:d:Q11918876|Q11918876]] | [[Elisabet Miralta i Clusellas]] | [[Barcelona]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 1023 | [[:d:Q11918892|Q11918892]] | [[Elisenda Malaret]] | [[Barcelona]] | 1958-03-20 | | | |- | style='text-align:right'| 1024 | [[:d:Q11918894|Q11918894]] | [[Elisenda Paluzie]] | [[Barcelona]] | 1969-10-13 | | | [[Ficheiro:Elisenda Paluzie 2009 (4528589067) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1025 | [[:d:Q11919101|Q11919101]] | [[Elvira Fremont i Verdier]] | [[Barcelona]] | 1881-08-29 | [[Barcelona]] | 1956-11-19 | [[Ficheiro:Elvira Fremont.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1026 | [[:d:Q11919103|Q11919103]] | [[Elvira Guasch i Font]] | [[Santa Coloma de Farners]] | 1906 | [[Sant Andreu de la Barca]] | 1990-03-09 | |- | style='text-align:right'| 1027 | [[:d:Q11919107|Q11919107]] | [[Elàdia Faraudo i Puigdollers]] | [[Barcelona]] | 1899 | [[Cidade de México]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 1028 | [[:d:Q11919186|Q11919186]] | [[Emma Alonso]] | [[Barcelona]] | 1912-06-29 | [[Cidade de México]] | 2000-01-12 | |- | style='text-align:right'| 1029 | [[:d:Q11919188|Q11919188]] | [[Emma Reverter i Barrachina]] | [[Barcelona]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1030 | [[:d:Q11919222|Q11919222]] | [[Emília Baró i Sanz]] | [[Barcelona]] | 1884-06-22 | [[Barcelona]] | 1964-11-02 | [[Ficheiro:Emília Baró.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1031 | [[:d:Q11919225|Q11919225]] | [[Emília Carles Tolrà]] | [[Cabrils]] | 1848-10-28 | [[Cabrils]] | 1915-02-24 | |- | style='text-align:right'| 1032 | [[:d:Q11919228|Q11919228]] | [[Emília Xargay i Pagès]] | [[Sarrià de Ter]] | 1927-11-22 | [[L'Escala]] | 2002<br/>2002-12-28 | |- | style='text-align:right'| 1033 | [[:d:Q11919233|Q11919233]] | [[Encarnació Viñas Olivella]] | [[Lleida]] | 1919 | [[Palma]] | 2003 | [[Ficheiro:Encarnació Viñas Olivella.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1034 | [[:d:Q11919406|Q11919406]] | [[Enriqueta Moix i Maré]] | [[Montblanc, Tarragona|Montblanc]] | 1961-08-28 | | | |- | style='text-align:right'| 1035 | [[:d:Q11920638|Q11920638]] | [[Esperança Farrera i Granja]] | [[Tírvia]] | 1949-06 | | | |- | style='text-align:right'| 1036 | [[:d:Q11920966|Q11920966]] | [[Estefania de Requesens i Roís de Liori]] | [[Molins de Rei]]<br/>[[Barcelona]] | 1504<br/>1501<br/>1508 | [[Barcelona]] | 1549-04-25 | |- | style='text-align:right'| 1037 | [[:d:Q11920986|Q11920986]] | [[Ester Xargay]] | [[Sant Feliu de Guíxols]] | 1960-04-12 | [[Palamós]] | 2024-01-19 | [[Ficheiro:Ester Xargay.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1038 | [[:d:Q11921020|Q11921020]] | [[Esther Llorenç]] | [[Figueres]] | 1962-12-26<br/>1962 | | | |- | style='text-align:right'| 1039 | [[:d:Q11921216|Q11921216]] | [[Eugènia Serra]] | [[Barcelona]] | 1959-10-03 | | | [[Ficheiro:Eugènia Serra 2013 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1040 | [[:d:Q11921225|Q11921225]] | [[Eulàlia Anzizu]] | [[Barcelona]] | 1868-05-18 | [[Barcelona]] | 1916-03-05 | |- | style='text-align:right'| 1041 | [[:d:Q11921227|Q11921227]] | [[Eulàlia Duran i Grau]] | [[Barcelona]] | 1934-04-02 | | | |- | style='text-align:right'| 1042 | [[:d:Q11921228|Q11921228]] | [[Eulàlia Rosell i Capdevila]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1879-08-31 | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1953-02-04 | [[Ficheiro:Eulàlia Rosell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1043 | [[:d:Q11921230|Q11921230]] | [[Eulàlia Valldosera i Guilera]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1963-10-22 | | | [[Ficheiro:Eulàlia Valldosera durant un enregistrament per a la sèrie FONS ÀUDIO, que contextualitza obres de la Col•lecció MACBA a partir de converses amb artistes..jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1044 | [[:d:Q11921336|Q11921336]] | [[Eva Serra i Puig]] | [[Barcelona]] | 1942-07-27 | [[Barcelona]] | 2018-07-03 | [[Ficheiro:Eva Serra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1045 | [[:d:Q11921337|Q11921337]] | [[Eva Maria Palau i Gil]] | [[Barcelona]] | 1961 | | | [[Ficheiro:Presentació del document Les zones escolars a Girona (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1046 | [[:d:Q11922044|Q11922044]] | [[Filomena Ferrer i Galzeran]] | [[Móra d'Ebre]] | 1841-04-03 | [[Valls]] | 1868-08-13 | [[Ficheiro:Sor Filomena Ferrer i Galzeran.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1047 | [[:d:Q11922094|Q11922094]] | [[Fina Miralles|Fina Miralles Nobell]] | [[Sabadell]] | 1950-09-27 | | | [[Ficheiro:Fina Miralles, "Serrallonga".JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1048 | [[:d:Q11922201|Q11922201]] | [[Flora Saura]] | [[Cercs]] | 1975-03-20 | | | [[Ficheiro:L'autodeterminació no és delicte 02 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1049 | [[:d:Q11922202|Q11922202]] | [[Flora Sanabra i Villarroya]] | [[Valls]] | 1945-05-31 | | | |- | style='text-align:right'| 1050 | [[:d:Q11922203|Q11922203]] | [[Flora Vilalta i Sospedra]] | [[Barcelona]] | 1954-07-15 | | | |- | style='text-align:right'| 1051 | [[:d:Q11922919|Q11922919]] | [[Francesca Forrellad]] | [[Sabadell]] | 1927-05-17 | | 2013-03-02 | |- | style='text-align:right'| 1052 | [[:d:Q11922932|Q11922932]] | [[Francina Boris i Codina]] | [[Xirona]] | 1915-01-29 | [[Xirona]] | 2013-11-07 | |- | style='text-align:right'| 1053 | [[:d:Q11923949|Q11923949]] | [[Gemma Bou i Mena]] | [[Piera]] | 1984-09-12 | | | [[Ficheiro:Gemma Bou and Toni Bou 1998.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1054 | [[:d:Q11923950|Q11923950]] | [[Gemma Rigau i Oliver]] | [[Banyoles]] | 1948-11-13 | | | |- | style='text-align:right'| 1055 | [[:d:Q11923966|Q11923966]] | [[Genoveva Masip i Torner]] | [[Sabadell]] | 1923-11-19 | [[Barcelona]] | 2015-07-17 | |- | style='text-align:right'| 1056 | [[:d:Q11924086|Q11924086]] | [[Georgina Oliva i Peña]] | [[Barcelona]] | 1980-11-19 | | | |- | style='text-align:right'| 1057 | [[:d:Q11924087|Q11924087]] | [[Georgina Regàs i Pagès]] | [[Barcelona]] | 1932-08-10 | [[Xirona]] | 2022-07-19 | [[Ficheiro:Georgina Regàs.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1058 | [[:d:Q11924145|Q11924145]] | [[Gertrudis Romaguera]] | [[Sant Feliu de Guíxols]] | 1879-05-15 | | 1965-12-16 | [[Ficheiro:Gertrudis Romaguera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1059 | [[:d:Q11924146|Q11924146]] | [[Gertrudis Roldós i Doixany]] | [[Mataró]] | 1901 | [[Palafrugell]] | 1976 | |- | style='text-align:right'| 1060 | [[:d:Q11924148|Q11924148]] | [[Gertrudis Castanyer i Seda]] | [[Mataró]] | 1824-08-14 | | 1881-05-25 | [[Ficheiro:GertrudisCastanyer.gif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1061 | [[:d:Q11924251|Q11924251]] | [[Giovanna Rossi-Caccia]] | [[Barcelona]] | 1818-12-16<br/>1818 | | 1892-06-11 | [[Ficheiro:Giovanna Rossi-Caccia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1062 | [[:d:Q11924380|Q11924380]] | [[Glòria Roig i Fransitorra]] | [[Barcelona]] | 1936-12-18 | [[Barcelona]] | 2008-02-15 | |- | style='text-align:right'| 1063 | [[:d:Q11924793|Q11924793]] | [[Gràcia Bosch i Agustí]] | [[Xirona]] | 1938-02-11 | | | |- | style='text-align:right'| 1064 | [[:d:Q11925354|Q11925354]] | [[Helena Casas]] | [[Vila de Gràcia]] | 1973-10-06 | | | |- | style='text-align:right'| 1065 | [[:d:Q11925355|Q11925355]] | [[Helena Ferrer i Mallol]] | [[Llançà]] | 1937-04-19 | | | |- | style='text-align:right'| 1066 | [[:d:Q11926548|Q11926548]] | [[Imma Clopés]] | [[Pedret i Marzà]] | 1968-01-19 | | | |- | style='text-align:right'| 1067 | [[:d:Q11926549|Q11926549]] | [[Imma Turbau]] | [[Xirona]] | 1974 | | | [[Ficheiro:Imma Turbau.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1068 | [[:d:Q11926550|Q11926550]] | [[Immaculada Riera i Reñé]] | [[Barcelona]] | 1960-10-31 | | | |- | style='text-align:right'| 1069 | [[:d:Q11926555|Q11926555]] | [[Immaculada Socias Batet]] | [[Barcelona]] | 1945-11-17 | | | |- | style='text-align:right'| 1070 | [[:d:Q11926822|Q11926822]] | [[Inés Padrosa i Gorgot]] | [[Xirona]] | 1954-10-08 | | | [[Ficheiro:Ines padrosa.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1071 | [[:d:Q11926828|Q11926828]] | [[Iolanda Bustos]] | [[Palafrugell]] | 1976 | | | [[Ficheiro:15anys Radio Capital 3301.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1072 | [[:d:Q11926839|Q11926839]] | [[Irene Rocas i Romaguera]] | [[Llofriu]] | 1861 | [[Buenos Aires]] | 1947 | [[Ficheiro:Irene Rocas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1073 | [[:d:Q11926861|Q11926861]] | [[Isabel Besora]] | [[Reus]] | 16th century | [[Reus]] | 17th century | [[Ficheiro:Lapastoretareus.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1074 | [[:d:Q11926862|Q11926862]] | [[Isabel Grassot]] | [[Barcelona]] | 1875-06-21 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 1075 | [[:d:Q11926866|Q11926866]] | [[Isabel Medina i Cantón]] | [[Mataró]] | 1966-08-08 | | | |- | style='text-align:right'| 1076 | [[:d:Q11926867|Q11926867]] | [[Isabel Oliva i Prat]] | [[Xirona]] | 1924-11-27 | | | [[Ficheiro:Isabel Oliva.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1077 | [[:d:Q11926868|Q11926868]] | [[Isabel Vilà i Pujol]] | [[Calonge i Sant Antoni]] | 1843-08-03 | [[Sabadell]] | 1896-12-23 | [[Ficheiro:Vilapujol.gif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1078 | [[:d:Q11926950|Q11926950]] | [[Isona Passola]] | [[Barcelona]] | 1953 | | | [[Ficheiro:Isona Passola, XIII Premis Gaudí (2021).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1079 | [[:d:Q11928041|Q11928041]] | [[Joana Clement i Sangüesa]] | [[Barcelona]] | 1942 | | | |- | style='text-align:right'| 1080 | [[:d:Q11928143|Q11928143]] | [[Joaquima Santamaria i Ventura]] | [[Barcelona]] | 1853-04-05 | [[Barcelona]] | 1930-05-29 | [[Ficheiro:Joaquima Santamaria i Ventura (1879).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1081 | [[:d:Q11928144|Q11928144]] | [[Joaquima Alemany i Roca]] | [[Barcelona]] | 1942-05-19 | | | |- | style='text-align:right'| 1082 | [[:d:Q11928145|Q11928145]] | [[Joaquima Júdez i Fageda]] | [[Sant Quirze de Besora]] | 1934 | | | [[Ficheiro:Acte d'homenatge a la Dra. Joaquima Júdez a Sabadell 01 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1083 | [[:d:Q11928405|Q11928405]] | [[Josefa Contijoch]] | [[Manlleu]] | 1940-01-20 | | | |- | style='text-align:right'| 1084 | [[:d:Q11928409|Q11928409]] | [[Josefina Matamoros]] | [[Godall]] | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 1085 | [[:d:Q11928410|Q11928410]] | [[Josefina Tàpias]] | [[Barcelona]] | 1903 | [[Barcelona]] | 1988-05-01 | |- | style='text-align:right'| 1086 | [[:d:Q11929003|Q11929003]] | [[Josepa Quer i Ivern]] | [[Reus]] | 1818-08-27 | [[Reus]] | 1883-06-25 | |- | style='text-align:right'| 1087 | [[:d:Q11929004|Q11929004]] | [[Josepa Pallí Paradeda]] | [[Sant Feliu de Guíxols]] | 1875 | | 1952 | |- | style='text-align:right'| 1088 | [[:d:Q11929494|Q11929494]] | [[Justa Balló i Salvà]] | [[Llançà]] | 1899-04-15 | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 1993-03-08 | |- | style='text-align:right'| 1089 | [[:d:Q11931106|Q11931106]] | [[Laia Ortiz]] | [[Barcelona]] | 1979-04-26 | | | [[Ficheiro:Laia Ortiz 2015b (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1090 | [[:d:Q11931107|Q11931107]] | [[Laia Bonet Rull]] | [[Valls]] | 1972-01-02 | | | [[Ficheiro:(Laia Bonet) PSC Barcelona. By-line. Pepa Alvarez. 7M0A6981 (49548160388) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1091 | [[:d:Q11931108|Q11931108]] | [[Laia Noguera i Clofent]] | [[Calella]] | 1983-03-04<br/>1983 | | | |- | style='text-align:right'| 1092 | [[:d:Q11931109|Q11931109]] | [[Laia Berenguer i Puget]] | [[Sant Feliu de Codines]] | 1920-01-18 | [[L'Ametlla del Vallès]] | 2011-06-21 | |- | style='text-align:right'| 1093 | [[:d:Q11931110|Q11931110]] | [[Laia Masramon i Vendrell]] | [[Santpedor]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Laia Masramon2.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1094 | [[:d:Q11931216|Q11931216]] | [[Laura Almerich i Santacreu]] | [[Barcelona]] | 1940-07-03 | [[Barcelona]] | 2019-06-14 | [[Ficheiro:Laura almerich.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1095 | [[:d:Q11931219|Q11931219]] | [[Laura Martí]] | [[Sabadell]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1096 | [[:d:Q11931221|Q11931221]] | [[Laura Massana i Mas]] | [[Sallent]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 1097 | [[:d:Q11931222|Q11931222]] | [[Laura Sánchez García]] | [[Reus]] | 1979-02-06 | | | |- | style='text-align:right'| 1098 | [[:d:Q11931223|Q11931223]] | [[Laura Mur i Cervelló]] | [[Flix]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 1099 | [[:d:Q11931226|Q11931226]] | [[Laura Vilagrà]] | [[Santpedor]] | 1976-07-03 | | | [[Ficheiro:Laura Vilagrà retrat oficial 2022.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1100 | [[:d:Q11931361|Q11931361]] | [[Leonora Milà i Romeu]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1942-03-13 | | | [[Ficheiro:Leonora Milà mira partitures.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1101 | [[:d:Q11931364|Q11931364]] | [[Leonor Joher Besalú]] | [[Orriols]] | 1936 | [[Santa Eugènia]] | 1999-05-23 | |- | style='text-align:right'| 1102 | [[:d:Q11931953|Q11931953]] | [[Lina Badimón Maestro]] | [[Barcelona]] | 1953-02-24 | | | |- | style='text-align:right'| 1103 | [[:d:Q11931955|Q11931955]] | [[Lina Richarte i Corretgé]] | [[Barcelona]] | 1921 | [[Sitges]] | 2002-08-07 | |- | style='text-align:right'| 1104 | [[:d:Q11932291|Q11932291]] | [[Lliberada Ferrarons i Vives]] | [[Olot]] | 1803-04-19 | | 1842-06-21 | [[Ficheiro:Llverdadero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1105 | [[:d:Q11933698|Q11933698]] | [[Lluïsa Lizarraga i Gisbert]] | [[Amposta]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Lluïsa Lizàrraga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1106 | [[:d:Q11933895|Q11933895]] | [[Lola Mitjans Perelló]] | [[Barcelona]] | 1937 | | | [[Ficheiro:Lola Mitjans.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1107 | [[:d:Q11934027|Q11934027]] | [[Lua Vizcaino i Medina]] | [[Barcelona]] | 1996-11-01 | | | |- | style='text-align:right'| 1108 | [[:d:Q11934295|Q11934295]] | [[Lurdes Prims i Jané]] | [[Vallromanes]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 1109 | [[:d:Q11934339|Q11934339]] | [[Lídia Heredia i Soler]] | [[Badalona]] | 1971-05-19 | | | [[Ficheiro:Lídia Heredia.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1110 | [[:d:Q11934539|Q11934539]] | [[Madronita Andreu]] | [[Barcelona]] | 1892-11-14 | [[Barcelona]] | 1983-06-08 | |- | style='text-align:right'| 1111 | [[:d:Q11934540|Q11934540]] | [[Madrona Clarina i Colomer]] | [[Barcelona]] | 1688 | [[Barcelona]] | 1744 | [[Ficheiro:ClarinaMadrona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1112 | [[:d:Q11934551|Q11934551]] | [[Magda Folch Solé]] | [[Reus]] | 1903-11-11 | [[Tarragona]] | 1981-07-28 | |- | style='text-align:right'| 1113 | [[:d:Q11934552|Q11934552]] | [[Magdalena Rialp]] | [[Pla d'Urgell]] | 1668-02-02 | | 1710-11-15 | |- | style='text-align:right'| 1114 | [[:d:Q11934647|Q11934647]] | [[Maite Oriol Roca]] | [[Barcelona]] | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 1115 | [[:d:Q11935393|Q11935393]] | [[Margarida Aritzeta i Abad]] | [[Valls]] | 1953-07-20 | | | [[Ficheiro:Aritzeta.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1116 | [[:d:Q11935394|Q11935394]] | [[Margarida Sans i Jordi]] | [[Barcelona]] | 1911 | [[Barcelona]] | 2006-06-25 | [[Ficheiro:Margarida Sans.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1117 | [[:d:Q11935399|Q11935399]] | [[Margarita Isabel Cabrer González]] | [[Barcelona]] | 1969-05-09 | | | [[Ficheiro:Mabel Cabrer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1118 | [[:d:Q11935401|Q11935401]] | [[Margarita Rivière]] | [[Barcelona]] | 1944-08-17 | [[Barcelona]] | 2015-03-29 | [[Ficheiro:Ceremonia Ier Premio Margarita Riviere.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1119 | [[:d:Q11935412|Q11935412]] | [[Maria Albareda Vidal]] | [[Sabadell]] | 1919-03-31 | [[Santa Coloma de Queralt]] | 2007-10-26 | |- | style='text-align:right'| 1120 | [[:d:Q11935414|Q11935414]] | [[Maria Antonieta Cot Miralpeix]] | [[Mataró]] | 1910 | [[Barcelona]] | 1994-10-25 | |- | style='text-align:right'| 1121 | [[:d:Q11935418|Q11935418]] | [[Maria Assumpció Clavell i Borràs]] | [[Mataró]] | 1909-09-16 | [[Mataró]] | 2007-10-22 | |- | style='text-align:right'| 1122 | [[:d:Q11935421|Q11935421]] | [[Maria Assumpció Soler i Font]] | [[Xirona]] | 1913-04-22 | [[Xirona]] | 2004-03-24 | [[Ficheiro:Maria Assumpció Soler i Font.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1123 | [[:d:Q11935422|Q11935422]] | [[Maria Canals i Cendrós]] | [[Barcelona]] | 1914-03-12 | [[Barcelona]] | 2010-07-28 | |- | style='text-align:right'| 1124 | [[:d:Q11935424|Q11935424]] | [[Maria Carme Surroca de Pastors]] | [[Puigcerdà]] | 1871-08-13 | | 1916-08-03 | |- | style='text-align:right'| 1125 | [[:d:Q11935425|Q11935425]] | [[Maria Carratalà i Van den Wouver]] | [[Barcelona]] | 1899-06-19 | [[Barcelona]] | 1984-03-21 | [[Ficheiro:Maria Carratalà.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1126 | [[:d:Q11935427|Q11935427]] | [[Carme Junyent]] | [[Masquefa]] | 1955-02-04 | | 2023-09-03 | [[Ficheiro:Carme Junyent (Dani Blancoren argazkia, 2020ko otsailekoa)-01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1127 | [[:d:Q11935428|Q11935428]] | [[Maria Coma]] | [[Barcelona]] | 1986 | | | [[Ficheiro:Maria Coma a Embassat, 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1128 | [[:d:Q11935429|Q11935429]] | [[Maria Dolors Coll i Vendrell]] | [[Barcelona]] | 1923 | [[Barcelona]] | 2006-03-13 | |- | style='text-align:right'| 1129 | [[:d:Q11935430|Q11935430]] | [[Maria Dolors Clavell i Nadal]] | [[Mataró]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1130 | [[:d:Q11935431|Q11935431]] | [[Maria Dolors Renau]] | [[Barcelona]] | 1936-11-15 | [[Sant Cugat del Vallès]] | 2019-08-29 | [[Ficheiro:Dolors Renau (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1131 | [[:d:Q11935432|Q11935432]] | [[Maria Dolors Maestre i Pal]] | [[La Seu d'Urgell]] | 1929 | | 2010-11-25 | |- | style='text-align:right'| 1132 | [[:d:Q11935435|Q11935435]] | [[Maria Estrada i Clerch]] | [[Argentona]] | 1902 | | 2004 | |- | style='text-align:right'| 1133 | [[:d:Q11935443|Q11935443]] | [[Maria Giner i Gomis]] | [[Tortosa]] | 1874-01-04 | [[Tavernes de la Valldigna]] | 1936-11-13 | |- | style='text-align:right'| 1134 | [[:d:Q11935444|Q11935444]] | [[Maria Gràcia Bassa i Rocas]] | [[Llofriu]] | 1883 | [[Buenos Aires]] | 1961 | [[Ficheiro:Maria Gràcia Bassa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1135 | [[:d:Q11935445|Q11935445]] | [[Maria Glòria Renom i Vallbona]] | [[Barcelona]] | 1947 | | | [[Ficheiro:Convergència Democràtica de Catalunya - Glòria Renom i Joan Güell visiten el monestir de Poblet (retallat).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1136 | [[:d:Q11935448|Q11935448]] | [[Maria Josep Balsach i Peig]] | [[Sabadell]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 1137 | [[:d:Q11935452|Q11935452]] | [[Maria Josepa Giner i Batista]] | [[Reus]] | 1940 | | 1992 | |- | style='text-align:right'| 1138 | [[:d:Q11935459|Q11935459]] | [[Maria Lluïsa Oliveda Puig]] | [[Barcelona]] | 1922-07-06 | [[Barcelona]] | 2020-06-20 | |- | style='text-align:right'| 1139 | [[:d:Q11935463|Q11935463]] | [[Maria Mercè Navarro i Galindo]] | [[Badalona]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 1140 | [[:d:Q11935464|Q11935464]] | [[Maria Misericòrdia Ramon Juanpere]] | [[Reus]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 1141 | [[:d:Q11935466|Q11935466]] | [[Maria Morera i Franco]] | [[Barcelona]] | 1872-02-12 | [[Barcelona]] | 1954-04-03 | [[Ficheiro:Maria Morera - Feminal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1142 | [[:d:Q11935468|Q11935468]] | [[Maria Perpinyà i Sais]] | [[Verges, Xirona|Verges]] | 1901-12-06 | [[Banyoles]] | 1994-07-06 | |- | style='text-align:right'| 1143 | [[:d:Q11935469|Q11935469]] | [[Maria Pilar Busquets i Medan]] | [[Les]] | 1937-03-23 | [[Barcelona]] | 2016-11-13 | |- | style='text-align:right'| 1144 | [[:d:Q11935471|Q11935471]] | [[Maria Reig i Moles]] | [[Barcelona]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 1145 | [[:d:Q11935474|Q11935474]] | [[Maria Rosa Ribas i Monné]] | [[Barcelona]] | 1944-07-25 | | 2024-02-20 | |- | style='text-align:right'| 1146 | [[:d:Q11935477|Q11935477]] | [[Maria Rosa Farré i Escofet]] | [[Barcelona]] | 1916 | | 2001 | |- | style='text-align:right'| 1147 | [[:d:Q11935478|Q11935478]] | [[Maria Rosa Virós i Galtier]] | [[Barcelona]] | 1935-12-10 | [[Barcelona]] | 2010-05-15 | |- | style='text-align:right'| 1148 | [[:d:Q11935479|Q11935479]] | [[María Salvo Iborra]] | [[Sabadell]] | 1920-05-27 | [[Barcelona]] | 2020-11-16 | [[Ficheiro:Maria Salvo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1149 | [[:d:Q11935481|Q11935481]] | [[Maria Rovira]] | [[Mataró]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 1150 | [[:d:Q11935482|Q11935482]] | [[Maria Rovira i Duran]] | [[Piera]] | 20th century | | | [[Ficheiro:26O Llibertat 191026 60444 dc (48979562021) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1151 | [[:d:Q11935484|Q11935484]] | [[Maria Serradell i Sureda]] | [[Palamós]] | 1917 | [[Olot (Q2021159)|Olot]] | 1997 | |- | style='text-align:right'| 1152 | [[:d:Q11935486|Q11935486]] | [[Maria Teresa Codina i Mir]] | [[Barcelona]] | 1927-03-06 | | | [[Ficheiro:Maria Teresa Codina i Mir.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1153 | [[:d:Q11935487|Q11935487]] | [[Maria Teresa Balcells i Llastarry]] | [[Dusfort]] | 1912-12-20 | [[Barcelona]] | 1996-12-06 | |- | style='text-align:right'| 1154 | [[:d:Q11935488|Q11935488]] | [[Maria Teresa Aragonès i Perales]] | [[Barcelona]] | 1955-07-15 | | | [[Ficheiro:Teresa Aragones.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1155 | [[:d:Q11935489|Q11935489]] | [[Maria Teresa Matas Miralles]] | [[Tortosa]] | 1947-02-22 | | | |- | style='text-align:right'| 1156 | [[:d:Q11935490|Q11935490]] | [[Maria Teresa Vernet i Real]] | [[Barcelona]] | 1907-03-09 | [[Barcelona]] | 1974-02-16 | |- | style='text-align:right'| 1157 | [[:d:Q11935494|Q11935494]] | [[Maria Tersa i Miralles]] | [[Almacelles]] | 1912 | | 2015-09-12 | |- | style='text-align:right'| 1158 | [[:d:Q11935497|Q11935497]] | [[Maria de Frederic]] | [[Barcelona]] | 1931-09-11 | | | |- | style='text-align:right'| 1159 | [[:d:Q11935503|Q11935503]] | [[Maria del Carme Servitje i Mauri]] | [[Barcelona]] | 1945-07-01 | | | |- | style='text-align:right'| 1160 | [[:d:Q11935504|Q11935504]] | [[Maria del Mar Abella]] | [[Sabadell]] | 1979-11-18 | | | |- | style='text-align:right'| 1161 | [[:d:Q11935506|Q11935506]] | [[María del Pilar Maspons i Labrós|Maria del Pilar Maspons i Labrós]] | [[Barcelona]] | 1841-12-04 | [[Barcelona]] | 1907-01-31 | [[Ficheiro:Maria del Pilar Maspons i Labrós (1879).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1162 | [[:d:Q11935507|Q11935507]] | [[Maria dels Àngels Vayreda i Trullol]] | [[Lladó]] | 1910-07-18 | [[Figueres]] | 1977-05-25 | |- | style='text-align:right'| 1163 | [[:d:Q11935508|Q11935508]] | [[Maria Àngels Viladot i Presas]] | [[Barcelona]] | 1951-02-19 | | | |- | style='text-align:right'| 1164 | [[:d:Q11935510|Q11935510]] | [[Maria Àngels Gardella i Quer]] | [[Figueres]] | 1958-05-05 | | | |- | style='text-align:right'| 1165 | [[:d:Q11935511|Q11935511]] | [[Maria Àngels Solà i Parera]] | [[Sant Sadurní d'Anoia]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 1166 | [[:d:Q11935541|Q11935541]] | [[Marifé Tey Planas]] | [[Barcelona]] | 1914 | | 2009-09-25 | |- | style='text-align:right'| 1167 | [[:d:Q11935543|Q11935543]] | [[Marina Clotet i Guasch]] | [[Barcelona]] | 1941-09-27 | | 2006-08-31 | |- | style='text-align:right'| 1168 | [[:d:Q11935544|Q11935544]] | [[Marina Subirats i Martori]] | [[Barcelona]] | 1943-03-13 | | | [[Ficheiro:Marina Subirats 3.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1169 | [[:d:Q11935561|Q11935561]] | [[Mariona Moncunill]] | [[Cidade de Tarragona]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 1170 | [[:d:Q11935562|Q11935562]] | [[Mariona Millà]] | [[Barcelona]] | 1954-05-29 | | | [[Ficheiro:Mariona Milla.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1171 | [[:d:Q11935564|Q11935564]] | [[Mariona Seguranyes]] | [[Figueres]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 1172 | [[:d:Q11935596|Q11935596]] | [[Mariàngela Vilallonga i Vives]] | [[Xirona]] | 1952-04-03 | | | [[Ficheiro:Mariàngela Vilallonga retrat oficial 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1173 | [[:d:Q11935640|Q11935640]] | [[Marta Almirall i Elizalde]] | [[Barcelona]] | 1957-03-23 | | | |- | style='text-align:right'| 1174 | [[:d:Q11935643|Q11935643]] | [[Marta Corachan i Cuyàs]] | [[Barcelona]] | 1936 | | | [[Ficheiro:Corachan, Marta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1175 | [[:d:Q11935646|Q11935646]] | [[Marta Felip Torres]] | [[Figueres]] | 1972-11-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1176 | [[:d:Q11935647|Q11935647]] | [[Marta Estrada Miyaras]] | [[Granollers]] | 1946 | | | [[Ficheiro:Marta Estrada Miyares.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1177 | [[:d:Q11935650|Q11935650]] | [[Marta Llorens i Garcia]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1962 | | | [[Ficheiro:Marta Llorens i Garcia (candidatura Duran i Lleida).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1178 | [[:d:Q11935651|Q11935651]] | [[Marta Mathéu]] | [[Tarragona]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 1179 | [[:d:Q11935652|Q11935652]] | [[Marta Padovan]] | [[El Poblenou]] | 1938-01-09 | [[Barcelona]] | 2019-09-29 | |- | style='text-align:right'| 1180 | [[:d:Q11935654|Q11935654]] | [[Marta Marco i Vinyes]] | [[Badalona]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 1181 | [[:d:Q11935655|Q11935655]] | [[Marta Palau Barquero]] | [[Sant Cugat del Vallès]] | 1988-04-23 | | | |- | style='text-align:right'| 1182 | [[:d:Q11935657|Q11935657]] | [[Marta Sentís]] | [[Barcelona]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 1183 | [[:d:Q11935658|Q11935658]] | [[Marta Rojals]] | [[La Palma d'Ebre]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 1184 | [[:d:Q11935758|Q11935758]] | [[María Elena Bonet Mancheño]] | [[Lleida]] | 1958-08-29 | | | |- | style='text-align:right'| 1185 | [[:d:Q11936196|Q11936196]] | [[Mathilde Bensoussan]] | [[Barcelona]] | 1929 | | 2012-01-02 | |- | style='text-align:right'| 1186 | [[:d:Q11936206|Q11936206]] | [[Matilde Xatart i Solà]] | [[Barcelona]] | 19th century | [[Santiago de Chile]] | 1953 | [[Ficheiro:Matilde Xatart.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1187 | [[:d:Q11936217|Q11936217]] | [[Matrull de Barcelona]] | [[Barcelona]] | 10th century | [[former monastery of Sant Pere de les Puelles]] | 999 | |- | style='text-align:right'| 1188 | [[:d:Q11936225|Q11936225]] | [[Maty Mont]] | [[Sabadell]] | 1919-07-10 | [[Sabadell]] | 1973-12-08 | |- | style='text-align:right'| 1189 | [[:d:Q11936540|Q11936540]] | [[Mercedes Sabi Martínez]] | [[Masquefa]] | 1885 | [[Barcelona]] | 1963 | |- | style='text-align:right'| 1190 | [[:d:Q11936541|Q11936541]] | [[Mercedes de Rigalt]] | [[Barcelona]] | 1876-09-18 | [[Barcelona]] | 1963-04 | [[Ficheiro:1897-04-12, La Ilustración Artística.—Mercedes Rigalt, eminente pianista, por anónimo (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1191 | [[:d:Q11936542|Q11936542]] | [[Mercedes Vilanova Ribas]] | [[Barcelona]] | 1936-06-16 | | | [[Ficheiro:Mercedes Vilanova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1192 | [[:d:Q11936546|Q11936546]] | [[Mercè Amorós i Sans]] | [[Xirona]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1193 | [[:d:Q11936550|Q11936550]] | [[Mercè Fontanilles i Mas]] | [[Barcelona]] | 1933 | | 1991 | |- | style='text-align:right'| 1194 | [[:d:Q11936552|Q11936552]] | [[Mercè Conesa i Pagès]] | [[Terrasa]] | 1968-09-13 | | | [[Ficheiro:Campus Diagonal-Besòs (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1195 | [[:d:Q11936553|Q11936553]] | [[Mercè Comaposada i Guillén]] | [[Barcelona]] | 1901-08-14 | [[París]] | 1994-02-11 | [[Ficheiro:Mercedes Comaposada.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1196 | [[:d:Q11936554|Q11936554]] | [[Mercedes Llimona y Raymat]] | [[Barcelona]] | 1914-04-16 | [[Barcelona]] | 1997-11-29 | |- | style='text-align:right'| 1197 | [[:d:Q11936559|Q11936559]] | [[Mercè Torrents i Turmo]] | [[Barcelona]] | 1930-02-12<br/>1930 | [[Barcelona]] | 2018-01-20 | |- | style='text-align:right'| 1198 | [[:d:Q11936561|Q11936561]] | [[Mercè Plantada i Vicente]] | [[Sant Gervasi de Cassoles]] | 1892-02-04 | [[Vilafranca del Penedès]] | 1976-05-02 | [[Ficheiro:1913-05-25, Feminal, Mercè Plantada (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1199 | [[:d:Q11936570|Q11936570]] | [[Meritxell Borràs]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1964-04-12 | | | [[Ficheiro:Retrat oficial de la Consellera de Governació, Administracions Públiques i Habitatge, Meritxell Borràs.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1200 | [[:d:Q11936571|Q11936571]] | [[Meritxell Cucurella-Jorba]] | [[Els Hostalets de Pierola]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 1201 | [[:d:Q11936572|Q11936572]] | [[Meritxell Ruiz i Isern]] | [[Reus]] | 1978 | | | [[Ficheiro:(Meritxell Ruiz) Retrat oficial de la Consellera d'Ensenyament, Meritxell Ruiz (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1202 | [[:d:Q11936778|Q11936778]] | [[Mila Segarra i Neira]] | [[Barcelona]] | 1950-10-01 | | | |- | style='text-align:right'| 1203 | [[:d:Q11937001|Q11937001]] | [[Miquela Grau]] | [[Barcelona]] | 1837-05-25 | | 1885-06-24 | |- | style='text-align:right'| 1204 | [[:d:Q11937023|Q11937023]] | [[Mireia Aixalà]] | [[Juneda]] | 20th century | | | [[Ficheiro:MireiaAixalà.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1205 | [[:d:Q11937024|Q11937024]] | [[Mireia C. Saladrigues]] | [[Terrasa]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 1206 | [[:d:Q11937026|Q11937026]] | [[Mireia Farrés i Bosch]] | [[Santpedor]] | 1980-01-19 | | | |- | style='text-align:right'| 1207 | [[:d:Q11937030|Q11937030]] | [[Mirna Lacambra Domènech]] | [[Sabadell]] | 1933-06-07 | | | [[Ficheiro:Mirna Lacambra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1208 | [[:d:Q11937050|Q11937050]] | [[Misericordia Arnavat i Musté]] | [[Reus]] | 1940 | [[Reus]] | 1993 | |- | style='text-align:right'| 1209 | [[:d:Q11937506|Q11937506]] | [[Montse Assens i Borda]] | [[Maçanet de la Selva]] | 1960-04-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1210 | [[:d:Q11937507|Q11937507]] | [[Montse Amenós i García]] | [[Barcelona]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 1211 | [[:d:Q11937509|Q11937509]] | [[Montse Badia]] | [[Barcelona]] | 1965 | | | [[Ficheiro:Visita Montse Badia a la Viquimarató 35 anys, 35 hores Espai 10 i Espai 13.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1212 | [[:d:Q11937514|Q11937514]] | [[Montserrat Aguer Teixidor]] | [[Figueres]] | 1963-11-05 | | | |- | style='text-align:right'| 1213 | [[:d:Q11937516|Q11937516]] | [[Montserrat Busqué i Barceló]] | [[Sabadell]] | 1943-01-30 | [[Sabadell]] | 2008-08-25 | [[Ficheiro:Montserrat Busqué i Barceló.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1214 | [[:d:Q11937518|Q11937518]] | [[Montserrat Campmany i Cortés]] | [[Barcelona]] | 1901-03-07 | | 1995-05-31 | |- | style='text-align:right'| 1215 | [[:d:Q11937519|Q11937519]] | [[Montserrat Castells i Gabriel]] | [[Barcelona]] | 1916 | | 1986 | |- | style='text-align:right'| 1216 | [[:d:Q11937521|Q11937521]] | [[Montserrat Colomer i Salmons]] | [[Barcelona]] | 1922 | | | |- | style='text-align:right'| 1217 | [[:d:Q11937522|Q11937522]] | [[Montserrat Candini i Puig]] | [[Barcelona]] | 1957-09-04 | [[Calella]] | 2024-07-19 | [[Ficheiro:Flickr - Convergència Democràtica de Catalunya - Montserrat Candini Debat Pressupostos.20.06.12..jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1218 | [[:d:Q11937523|Q11937523]] | [[Montserrat Capdevila i Tatché]] | [[Sabadell]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Signatura d'un acord d'adhesio al programa Municipi Cooperatiu impulsat per la federacio de Cooperatives de Treball de Catalunya.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1219 | [[:d:Q11937524|Q11937524]] | [[Montserrat Duch i Plana]] | [[Tarragona]] | 1959-06-29 | | | [[Ficheiro:Montserrat Duch Plana.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1220 | [[:d:Q11937525|Q11937525]] | [[Montserrat Isern Rabascall]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1900-05-30 | [[Barcelona]] | 1986-07-02 | [[Ficheiro:AMHLAF0000645 Pablo Picasso i Montserrat Isern Rabascall.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1221 | [[:d:Q11937526|Q11937526]] | [[Montserrat Galícia]] | [[Cornellà de Llobregat]] | 1947-06-29 | | | |- | style='text-align:right'| 1222 | [[:d:Q11937527|Q11937527]] | [[Montserrat Costas i Palomo]] | [[Capellades]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 1223 | [[:d:Q11937528|Q11937528]] | [[Montserrat Estil·les Torrente]] | [[Barcelona]] | 1931 | | | |- | style='text-align:right'| 1224 | [[:d:Q11937529|Q11937529]] | [[Montserrat Martí i Bas]] | [[Barcelona]] | 1916 | | 2005 | |- | style='text-align:right'| 1225 | [[:d:Q11937530|Q11937530]] | [[Montserrat Montull i Pujol]] | [[Barcelona]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 1226 | [[:d:Q11937533|Q11937533]] | [[Montserrat Paco i Abadia]] | [[Barcelona]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 1227 | [[:d:Q11937534|Q11937534]] | [[Montserrat Pujolar i Giménez]] | [[Ripoll]] | 1939-12-14 | | | [[Ficheiro:Montserrat Pujolar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1228 | [[:d:Q11937537|Q11937537]] | [[Montserrat Surroca i Comas]] | [[Caldes de Malavella]] | 1974-06-18 | | | [[Ficheiro:Flickr - Convergència Democràtica de Catalunya - Generals2011 Montse Surroca (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1229 | [[:d:Q11937538|Q11937538]] | [[Montserrat Sagarra i Zacarini]] | [[Barcelona]] | 1925 | | | [[Ficheiro:Montserrat Sagarra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1230 | [[:d:Q11937540|Q11937540]] | [[Montserrat Soler i Carnicer]] | [[Barcelona]] | 1924-10-22 | | | |- | style='text-align:right'| 1231 | [[:d:Q11937541|Q11937541]] | [[Montserrat Trueta i Llacuna]] | [[Barcelona]] | 1932-03-20 | [[Barcelona]] | 2018-05-04 | [[Ficheiro:Montserrat Trueta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1232 | [[:d:Q11937542|Q11937542]] | [[Montserrat Vidal i Barraquer]] | [[Barcelona]] | 1902 | [[Barcelona]] | 1992-02-20 | |- | style='text-align:right'| 1233 | [[:d:Q11938000|Q11938000]] | [[Muntsa Alcañiz]] | [[Constantí]] | 1954-05-04 | | | |- | style='text-align:right'| 1234 | [[:d:Q11938262|Q11938262]] | [[Mònica Huguet i Esteras]] | [[Barcelona]] | 1962-08-03 | | | [[Ficheiro:Mònica Huguet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1235 | [[:d:Q11938264|Q11938264]] | [[Mònica Batet Boada]] | [[El Pont d'Armentera]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 1236 | [[:d:Q11938529|Q11938529]] | [[Nekane Jurado]] | [[El Pont de Suert]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 1237 | [[:d:Q11938637|Q11938637]] | [[Neus Munté]] | [[Barcelona]] | 1970-11-13 | | | [[Ficheiro:(Neus Munté) Retrat oficial de la Consellera de la Presidència, Neus Munté (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1238 | [[:d:Q11938638|Q11938638]] | [[Neus Simon i Perayre]] | [[Berga]] | 1957-01-26 | | | |- | style='text-align:right'| 1239 | [[:d:Q11939101|Q11939101]] | [[Núria Coll i Julià]] | [[Barcelona]] | 1921 | | 1991-02-21 | |- | style='text-align:right'| 1240 | [[:d:Q11939102|Q11939102]] | [[Núria Garcia Quera]] | [[Barcelona]] | 1965-08-04 | | | |- | style='text-align:right'| 1241 | [[:d:Q11939103|Q11939103]] | [[Núria Gispert Feliu]] | [[Barcelona]] | 1936-06-06 | [[Barcelona]] | 2022-07-22 | [[Ficheiro:Albert Om-Nuria Gispert 7773 resize.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1242 | [[:d:Q11939104|Q11939104]] | [[Núria Duran Llinàs]] | [[Banyoles]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 1243 | [[:d:Q11939105|Q11939105]] | [[Núria Folch]] | [[Barcelona]] | 1916-10-29 | [[Barcelona]] | 2010-03-23 | |- | style='text-align:right'| 1244 | [[:d:Q11939108|Q11939108]] | [[Nuria Solé]] | [[Tarragona]] | 1977-04-11 | | | [[Ficheiro:Plato de TV3-Sant Jordi 2016 (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1245 | [[:d:Q11939110|Q11939110]] | [[Núria Tió i Rotllan]] | [[Xirona]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 1246 | [[:d:Q11939111|Q11939111]] | [[Núria Segú i Ferré]] | [[Vilabella]] | 1964-10-16 | | | |- | style='text-align:right'| 1247 | [[:d:Q11939924|Q11939924]] | [[Palmira Arcarons i Oferil]] | [[Sant Vicenç de Torelló]] | 1962-04-06 | | | |- | style='text-align:right'| 1248 | [[:d:Q11940100|Q11940100]] | [[Paquita Ferràndiz]] | [[Barcelona]] | 1921-05-05 | [[Barcelona]] | 1996-01-31 | [[Ficheiro:PaquitaFerrandiz MAE 328456-2.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1249 | [[:d:Q11940487|Q11940487]] | [[Pati Núñez]] | [[Figueres]] | 1959-03-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1250 | [[:d:Q11940523|Q11940523]] | [[Patrícia Bargalló i Moreira]] | [[Barcelona]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Patrícia Bargalló (2004).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1251 | [[:d:Q11940524|Q11940524]] | [[Patrícia Gomà i Pons]] | [[La Riba]] | 1970-09-24 | | | [[Ficheiro:Presentació AlfredBosch 11-12-2014 PatriciaGoma 8483 resize.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1252 | [[:d:Q11940608|Q11940608]] | [[Pauleta Pàmies i Serra]] | [[Barcelona]] | 1851-04-10 | [[Barcelona]] | 1937-03-31 | [[Ficheiro:Ramon Casas - MNAC- Pauleta Pàmies- 027536-D 006517.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1253 | [[:d:Q11940610|Q11940610]] | [[Paula Blanco]] | [[Tossa de Mar]] | 1984-05-30 | | | |- | style='text-align:right'| 1254 | [[:d:Q11940872|Q11940872]] | [[Pepeta Gelabert]] | [[Barcelona]] | 1904-03-22 | [[Barcelona]] | 1977-12-19 | |- | style='text-align:right'| 1255 | [[:d:Q11940874|Q11940874]] | [[Pepita Ferrer Martínez]] | [[Barcelona]] | 1931-03-18 | [[Barcelona]] | 2013-06-21 | |- | style='text-align:right'| 1256 | [[:d:Q11940875|Q11940875]] | [[Pepita Llunell i Sanahuja]] | [[Barcelona]] | 1926-08-04 | [[Barcelona]] | 2015-12-10 | |- | style='text-align:right'| 1257 | [[:d:Q11941420|Q11941420]] | [[Pia Bosch i Codolà]] | [[Xirona]] | 1962-01-13 | | | |- | style='text-align:right'| 1258 | [[:d:Q11941616|Q11941616]] | [[Pilar Bayer|Q11941616]] | [[Barcelona]] | 1946-02-13 | | | [[Ficheiro:Pilar Bayer.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1259 | [[:d:Q11941617|Q11941617]] | [[Pilar Azemar i Puig de la Bellacasa]] | [[Barcelona]] | 1895-05-16 | [[Barcelona]] | 1988-03-10 | |- | style='text-align:right'| 1260 | [[:d:Q11941620|Q11941620]] | [[Pilar Malla Escofet]] | [[El Pont d'Armentera]] | 1931-09-09 | | | |- | style='text-align:right'| 1261 | [[:d:Q11941621|Q11941621]] | [[Pilar Garriga i Anguera]] | [[El Poblenou]] | 1956-07-30 | | | [[Ficheiro:Pilar Garriga.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1262 | [[:d:Q11944683|Q11944683]] | [[Ramona Via i Pros]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1922-10-05 | [[Xirona]] | 1992-02-28 | |- | style='text-align:right'| 1263 | [[:d:Q11944738|Q11944738]] | [[Raquel Sans i Duran]] | [[Barcelona]] | 1974-08-09 | | | [[Ficheiro:20230215 TV3 CEI-TN RaquelSansDuran.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1264 | [[:d:Q11945668|Q11945668]] | [[Riquilda]] | [[Barcelona]] | | [[Xirona]] | 11st century | |- | style='text-align:right'| 1265 | [[:d:Q11945674|Q11945674]] | [[Rita Mercader i Mussons]] | [[Igualada]] | 1847-12-11 | [[Madrid]] | 1908-07-02 | [[Ficheiro:Rita Mercader i Mussons.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1266 | [[:d:Q11946278|Q11946278]] | [[Rosa Bruguera i Bellmunt]] | [[Sabadell]] | 1940-04-01 | | | |- | style='text-align:right'| 1267 | [[:d:Q11946279|Q11946279]] | [[Rosa Casamitjana Menja]] | [[Badalona]] | 1881 | | 1956 | |- | style='text-align:right'| 1268 | [[:d:Q11946282|Q11946282]] | [[Rosa Maria Arquimbau]] | [[Barcelona]] | 1909-03-27 | [[Barcelona]] | 1992-02-28 | |- | style='text-align:right'| 1269 | [[:d:Q11946283|Q11946283]] | [[Rosa Laviña Carreras]] | [[Palafrugell]] | 1918-01-14 | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | 2011-05-30 | |- | style='text-align:right'| 1270 | [[:d:Q11946284|Q11946284]] | [[Rosa Maria Estrany Llorens]] | [[Barcelona]] | 1936 | | | |- | style='text-align:right'| 1271 | [[:d:Q11946285|Q11946285]] | [[Rosa Maria Kucharski i Gonzàlez]] | [[Barcelona]] | 1929 | [[Madrid]] | 2006-01-05 | |- | style='text-align:right'| 1272 | [[:d:Q11946286|Q11946286]] | [[Rosa Maria Miró Roig]] | [[Manresa]] | 1960-08-06 | | | [[Ficheiro:Foto de Rosa Maria Miró-Roig.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1273 | [[:d:Q11946287|Q11946287]] | [[Rosa Maria Suñé i Colell]] | [[Manresa]] | 1944 | | 1989 | |- | style='text-align:right'| 1274 | [[:d:Q11946288|Q11946288]] | [[Rosa Novell]] | [[Barcelona]] | 1952-06-20 | [[Barcelona]] | 2015-02-27 | [[Ficheiro:Rosa Novell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1275 | [[:d:Q11946289|Q11946289]] | [[Rosa Martí i Conill]] | [[Parets del Vallès]] | 1952-12-26 | | | |- | style='text-align:right'| 1276 | [[:d:Q11946290|Q11946290]] | [[Rosa Ojeda i Creus]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1871-08-30 | [[Barcelona]] | 1954-05-15 | |- | style='text-align:right'| 1277 | [[:d:Q11946291|Q11946291]] | [[Rosa Pagès Pallisé]] | [[Reus]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 1278 | [[:d:Q11946292|Q11946292]] | [[Rosa Serra]] | [[Vic]] | 1944 | | | [[Ficheiro:Rosa Serra Nens 003.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1279 | [[:d:Q11946293|Q11946293]] | [[Rosa Szücs de Truñó]] | [[Barcelona]] | 1911 | [[Barcelona]] | 1984-06-26 | |- | style='text-align:right'| 1280 | [[:d:Q11946294|Q11946294]] | [[Rosa Siré i Cabré]] | [[Lleida]]<br/>[[Lleida City]] | 1944 | [[Lleida]] | 2014-12-12 | |- | style='text-align:right'| 1281 | [[:d:Q11946300|Q11946300]] | [[Rosalia Guilleumas]] | [[Barcelona]] | 1924-05-23 | [[Barcelona]] | 2007-08-29 | |- | style='text-align:right'| 1282 | [[:d:Q11946302|Q11946302]] | [[Rosario Surós Julià]] | [[Riudarenes]] | 1909 | | 1976 | |- | style='text-align:right'| 1283 | [[:d:Q11946303|Q11946303]] | [[Rosario Bofill Portabella]] | [[Barcelona]] | 1931 | [[Barcelona]] | 2011-10-19 | |- | style='text-align:right'| 1284 | [[:d:Q11946304|Q11946304]] | [[Roser Coscolla i Ferrer]] | [[Barcelona]] | 1903 | [[Granollers]] | 1991-12-26 | |- | style='text-align:right'| 1285 | [[:d:Q11946307|Q11946307]] | [[Roser Argemí d'Abadal]] | [[Barcelona]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 1286 | [[:d:Q11946308|Q11946308]] | [[Roser Oller i Montia]] | [[Barcelona]] | 1930-03-21 | [[Barcelona]] | 2020-03-24 | |- | style='text-align:right'| 1287 | [[:d:Q11946310|Q11946310]] | [[Roser Oromí Dalmau]] | [[Barcelona]] | 1924 | | | |- | style='text-align:right'| 1288 | [[:d:Q11946311|Q11946311]] | [[Roser Matheu i Sadó]] | [[Barcelona]] | 1892-05-12 | [[Barcelona]] | 1985-12-24<br/>1986 | [[Ficheiro:Roser Matheu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1289 | [[:d:Q11946312|Q11946312]] | [[Roser Soliguer i Valls]] | [[Barcelona]] | 1922 | | 2020-01-15 | [[Ficheiro:Jaume Bofill i Bofill i Roser Soliguer i Valls.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1290 | [[:d:Q11946314|Q11946314]] | [[Roser Rahola d'Espona]] | [[Barcelona]] | 1914-09-21 | [[Barcelona]] | 2020-01-23 | |- | style='text-align:right'| 1291 | [[:d:Q11946316|Q11946316]] | [[Roser Ros i Vilanova]] | [[Barcelona]] | 1950-02-19 | | | [[Ficheiro:Roser Ros.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1292 | [[:d:Q11946420|Q11946420]] | [[Rut Carandell i Rieradevall]] | [[Barcelona]] | 1966-03-19 | | | [[Ficheiro:Rut Carandell (Onze de setembre de 2008).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1293 | [[:d:Q11946866|Q11946866]] | [[Sandra March]] | [[Sant Celoni]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1294 | [[:d:Q11949662|Q11949662]] | [[Shaudin Melgar-Foraster]] | [[Barcelona]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1295 | [[:d:Q11949694|Q11949694]] | [[Sibil·la de Saga]] | [[Berga]] | 1240 | [[Barcelona]] | 1320 | |- | style='text-align:right'| 1296 | [[:d:Q11950037|Q11950037]] | [[Sofia Puche]] | [[Barcelona]] | 1916-05-10 | | 2015-04-16 | |- | style='text-align:right'| 1297 | [[:d:Q11950288|Q11950288]] | [[Sotera de Palamós]] | [[Palamós]] | 3rd century | | 304 | |- | style='text-align:right'| 1298 | [[:d:Q11950648|Q11950648]] | [[Sílvia Aymerich i Lemos]] | [[Barcelona]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 1299 | [[:d:Q11950860|Q11950860]] | [[Tana Lluró Morcillo]] | [[Barcelona]] | 1890-12-09 | [[Barcelona]] | 1967-11-25 | [[Ficheiro:Gaietana Lluró i Morcillo (1915).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1300 | [[:d:Q11951084|Q11951084]] | [[Tecla Sala Miralpeix]] | [[Roda de Ter]] | 1886-04-26 | [[Barcelona]] | 1973-09-02 | [[Ficheiro:Tecla Sala Miralpeix.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1301 | [[:d:Q11951576|Q11951576]] | [[Teresa Aguilar Vila]] | [[Castellserà]] | 1962-02-22 | | | |- | style='text-align:right'| 1302 | [[:d:Q11951577|Q11951577]] | [[Teresa Alabèrnia i Domènech]] | [[Palamós]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 1303 | [[:d:Q11951582|Q11951582]] | [[Teresa Cortés i Baró]] | [[La Pobla de Segur]] | 1762-12-20 | [[Barcelona]] | 1794 | |- | style='text-align:right'| 1304 | [[:d:Q11951583|Q11951583]] | [[Teresa Carbó Comas]] | [[Begur]] | 1908-12-16<br/>1908-12-15 | [[Le Soler]] | 2010-10-16 | [[Ficheiro:Teresa Carbó Comas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1305 | [[:d:Q11951587|Q11951587]] | [[Teresa Cunillé i Rovira]] | [[Sabadell]] | 1924-10-22 | | | [[Ficheiro:Teresa Cunillé 1960.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1306 | [[:d:Q11951588|Q11951588]] | [[Teresa Duran]] | [[Barcelona]] | 1949-12-16 | | | |- | style='text-align:right'| 1307 | [[:d:Q11951589|Q11951589]] | [[Teresa Gallifa i Palmarola]] | [[Sant Hipòlit de Voltregà]] | 1850-06-21 | [[Barcelona]] | 1907-03-17 | |- | style='text-align:right'| 1308 | [[:d:Q11951590|Q11951590]] | [[Teresa Escoda Badia]] | [[Barcelona]] | 1940 | | | |- | style='text-align:right'| 1309 | [[:d:Q11951591|Q11951591]] | [[Teresa Lleal Galceran]] | [[Badalona]] | 1940 | [[Badalona]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 1310 | [[:d:Q11951592|Q11951592]] | [[Teresa Jordà i Roura]] | [[Ripoll]] | 1972-06-19 | | | [[Ficheiro:Teresa Jordà retrat oficial 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1311 | [[:d:Q11951593|Q11951593]] | [[Teresa Majem Jordi]] | [[Barcelona]] | 1935 | [[Barcelona]] | 2004-12-07 | |- | style='text-align:right'| 1312 | [[:d:Q11951594|Q11951594]] | [[Teresa Maria Castanyer i Bachs]] | [[Xirona]] | 1943 | | | |- | style='text-align:right'| 1313 | [[:d:Q11951595|Q11951595]] | [[Teresa Rovira i Comas]] | [[Barcelona]] | 1918-12-13 | [[Barcelona]] | 2014-09-23 | [[Ficheiro:Teresa Rovira a la Biblioteca Popular d'Esparreguera.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1314 | [[:d:Q11951599|Q11951599]] | [[Teresa Salvador i Salvador]] | [[Barcelona]] | 1924-12-14 | [[Pamplona]] | 2014-01-21 | |- | style='text-align:right'| 1315 | [[:d:Q11951600|Q11951600]] | [[Teresina Boronat]] | [[Sant Andreu de Palomar]] | 1904 | [[Sant Antoni de Calonge]] | 1983-03-11 | [[Ficheiro:Teresa Boronat ANC1-402-N-5575.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1316 | [[:d:Q11953136|Q11953136]] | [[Trinitat Neras Plaja]] | [[Begur]] | 1941-08-09 | | 2024-06-10 | |- | style='text-align:right'| 1317 | [[:d:Q11953139|Q11953139]] | [[Trinitat Sais Plaja]] | [[La Bisbal d'Empordà]] | 1878 | [[Barcelona]] | 1933-10-17 | [[Ficheiro:Trinitat Sais-Revista Feminal 1914.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1318 | [[:d:Q11954705|Q11954705]] | [[Victòria Combalia i Dexeus]] | [[Barcelona]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 1319 | [[:d:Q11955247|Q11955247]] | [[Xantal Llavina]] | [[Barcelona]] | 1975-08-22 | | | [[Ficheiro:Xantal llavina periodista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1320 | [[:d:Q11955632|Q11955632]] | [[Zoila Riera i Ben]] | [[Xirona]] | 1954-01-20 | | | |- | style='text-align:right'| 1321 | [[:d:Q11955672|Q11955672]] | [[Àfrica Ragel]] | [[El Poblenou]] | 1969 | | | [[Ficheiro:AfricaRagel2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1322 | [[:d:Q11955716|Q11955716]] | [[Àngels Ferrer i Sensat]] | [[Barcelona]] | 1904-05-18 | | 1992-11-30 | [[Ficheiro:Angeleta Ferrer de prop.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1323 | [[:d:Q11955718|Q11955718]] | [[Àngels Esteller Ruedas]] | [[Barcelona]] | 1964-02-12 | | | |- | style='text-align:right'| 1324 | [[:d:Q11955719|Q11955719]] | [[Àngels Poch i Comas]] | [[Terrasa]] | 1948-05-23 | [[Terrasa]] | 2015-03-17 | |- | style='text-align:right'| 1325 | [[:d:Q11955770|Q11955770]] | [[Àurea de Sarrà]] | [[Barcelona]] | 1889-02-27 | [[Arenys d'Empordà]] | 1974-12-29 | |- | style='text-align:right'| 1326 | [[:d:Q11955884|Q11955884]] | [[Ònia Farga i Pellicer]] | [[Barcelona]] | 1878-11-30 | [[Barcelona]] | 1936-12 | [[Ficheiro:Ònia Farga i Pellicer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1327 | [[:d:Q12068082|Q12068082]] | [[Luthea Salom]] | [[Barcelona]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1328 | [[:d:Q12155647|Q12155647]] | [[Aldonza Ruiz de Ivorra]] | [[Cervera]] | 1454 | [[Zaragoza]] | 1513-04-04 | |- | style='text-align:right'| 1329 | [[:d:Q12264965|Q12264965]] | [[Núria Pompeia]] | [[Barcelona]] | 1931-05-02 | [[Barcelona]] | 2016-12-25 | |- | style='text-align:right'| 1330 | [[:d:Q12269526|Q12269526]] | [[África Baeta]] | [[Barcelona]] | 1969-12-27 | | | [[Ficheiro:África Baeta 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1331 | [[:d:Q12350045|Q12350045]] | [[Julia V. de Rocafull]] | [[Cataluña]] | 1899 | | 1993-12-24 | |- | style='text-align:right'| 1332 | [[:d:Q12352319|Q12352319]] | [[Maria Julivert Aulés]] | [[El Vendrell]] | 1888 | [[El Vendrell]] | 1968-04-02 | [[Ficheiro:Maria Julivert Aulés.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1333 | [[:d:Q12352812|Q12352812]] | [[Maria Montserrat Guibernau i Berdún]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1960-01-01 | | | |- | style='text-align:right'| 1334 | [[:d:Q12355845|Q12355845]] | [[Teresa Rosell i Capdevila]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1872-02-06 | | 1954-06-20 | |- | style='text-align:right'| 1335 | [[:d:Q12388188|Q12388188]] | [[Eva Méndez doRoxo]] | [[Barcelona]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 1336 | [[:d:Q12390003|Q12390003]] | [[Gloria Moure]] | [[Barcelona]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 1337 | [[:d:Q12392112|Q12392112]] | [[Lourdes Maceiras]] | [[Barcelona]] | 1955-10-29 | | | [[Ficheiro:Lourdes Maceiras (AELG)-8.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1338 | [[:d:Q12393224|Q12393224]] | [[Mercedes Núñez|Mercedes Núñez Targa]] | [[Barcelona]] | 1911-01-16 | [[Vigo]] | 1986-08-04 | [[Ficheiro:Carne Combatant Resistance Mercedes Nuñez Targa (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1339 | [[:d:Q12399253|Q12399253]] | [[Rosa Pons i Fábregas]] | [[Barcelona]] | 1902-03-17 | [[Parada de Sil]] | 1988 | [[Ficheiro:Rosa Pons i Fábregas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1340 | [[:d:Q12949569|Q12949569]] | [[Lúcia Mas Garcia]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1954-11-26 | | | |- | style='text-align:right'| 1341 | [[:d:Q13147820|Q13147820]] | [[Núria Martínez-Vernis]] | [[Barcelona]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Homenatge Joan Oliver Enric Cassasses i Nuria Martinez-Vernis 04.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1342 | [[:d:Q13223624|Q13223624]] | [[Montserrat Alavedra i Comas]] | [[Terrasa]] | 1946-04-06 | | 1991-04-04 | |- | style='text-align:right'| 1343 | [[:d:Q13310548|Q13310548]] | [[Sara Luna Santana]] | [[Barcelona]] | 1977-04-16 | | | |- | style='text-align:right'| 1344 | [[:d:Q13414856|Q13414856]] | [[Marta Carnicero Hernanz]] | [[Barcelona]] | 1974 | | | [[Ficheiro:Marta Carnicero 2022 Setmana del Llibre en Català 04.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1345 | [[:d:Q13415146|Q13415146]] | [[Lita Cabellut]] | [[Sariñena]]<br/>[[Barcelona]] | 1961-10-24 | | | [[Ficheiro:LITA CABELLUT 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1346 | [[:d:Q13415714|Q13415714]] | [[Teresa Llacuna]] | [[Igualada]] | 1935-05-27 | | | |- | style='text-align:right'| 1347 | [[:d:Q13436541|Q13436541]] | [[Gemma Rauret i Dalmau]] | [[Barcelona]] | 1941 | | | |- | style='text-align:right'| 1348 | [[:d:Q13475446|Q13475446]] | [[Eva Baltasar]] | [[Barcelona]] | 1978-08-26 | | | [[Ficheiro:Foto Eva Baltasar.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1349 | [[:d:Q13550526|Q13550526]] | [[Tònia Passola i Vidal]] | [[Barcelona]] | 1952 | | | [[Ficheiro:Tonia Passola.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1350 | [[:d:Q13553629|Q13553629]] | [[Belén López]] | [[Tarragona]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 1351 | [[:d:Q13649086|Q13649086]] | [[Elena Congost Mohedano]] | [[Castelldefels]] | 1987-09-20 | | | [[Ficheiro:Elena Congost Mohedano - 2013 IPC Athletics World Championships-2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1352 | [[:d:Q13836743|Q13836743]] | [[Mercè Lleixà i Chavarria]] | [[Tortosa]] | 1960-01-19 | [[Barcelona]] | 2009-05-01 | |- | style='text-align:right'| 1353 | [[:d:Q14036816|Q14036816]] | [[Montserrat Barniol Carcasona]] | [[Vic]] | 1974 | | | [[Ficheiro:Montserrat Barniol (25-07-2024) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1354 | [[:d:Q14038302|Q14038302]] | [[Maria Mercè Esteve Pi]] | [[Begues]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 1355 | [[:d:Q14038928|Q14038928]] | [[Calamanda Vila Borralleras]] | [[Artés]] | 1955-06-17 | | | |- | style='text-align:right'| 1356 | [[:d:Q14039521|Q14039521]] | [[Mònica Miquel Serdà]] | [[Barcelona]] | 1962-11-18 | [[Cubelles]] | 2023-01-24 | |- | style='text-align:right'| 1357 | [[:d:Q14039842|Q14039842]] | [[Meritxell Budó i Pla]] | [[Barcelona]] | 1969-03-08 | | | [[Ficheiro:Meritxell Budó retrat oficial 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1358 | [[:d:Q14040474|Q14040474]] | [[Mireia Solsona i Garriga]] | [[Barcelona]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 1359 | [[:d:Q14041205|Q14041205]] | [[Judit Carreras Tort]] | [[Olvan]] | 1974-06-08 | | | |- | style='text-align:right'| 1360 | [[:d:Q14041345|Q14041345]] | [[Teresa Padrós Casañas]] | [[Palau-solità i Plegamans]] | 1955-10-12 | | | [[Ficheiro:Alcaldessa Padrós.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1361 | [[:d:Q14042291|Q14042291]] | [[Maria Lluïsa Berdala Cirera]] | [[Barcelona]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 1362 | [[:d:Q14042567|Q14042567]] | [[Montserrat Sanmarti Pratginestós]] | [[Barcelona]] | 1968-10-20 | | | [[Ficheiro:Montserrat Sanmartí i Pratginestós.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1363 | [[:d:Q14043066|Q14043066]] | [[Rosa Vestit Villegas]] | [[Sant Quirze de Besora]] | 1969-10-26 | | | [[Ficheiro:Rosa Vestit.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1364 | [[:d:Q14043615|Q14043615]] | [[Isabel García Ripoll]] | [[Sabadell]] | 1961-03-27 | | | [[Ficheiro:Constitució Associació Àmbit B30 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1365 | [[:d:Q14044194|Q14044194]] | [[Eva María Martínez Morales]] | [[Barcelona]] | 1976-12-11 | | | |- | style='text-align:right'| 1366 | [[:d:Q14044417|Q14044417]] | [[Neus Lloveras i Massana]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1963-08-03 | | | [[Ficheiro:Neus Lloveras JuntsPelSi presenta candidats 6643.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1367 | [[:d:Q14075584|Q14075584]] | [[Maria Teresa Ferrés Àvila]] | [[Palamós]] | 1964-04-06 | | | [[Ficheiro:Teresa Ferrés.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1368 | [[:d:Q14076807|Q14076807]] | [[Gisela Saladich Parés]] | [[Barcelona]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 1369 | [[:d:Q14087448|Q14087448]] | [[Alexandra Cuadrat]] | [[Alcoletge]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 1370 | [[:d:Q14087883|Q14087883]] | [[Estefania Rufach Fontova]] | [[Gerb]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Miravisions 2022 - 58.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1371 | [[:d:Q14088049|Q14088049]] | [[Rosa Maria Perelló i Escoda]] | [[Tárrega|Tàrrega]] | 1959 | | | [[Ficheiro:Imatge de l'entrega del guardó a l'Ajuntament de Tàrrega amb l'alcaldessa, Rosa Maria Perelló, el director general per a la Immigració, Xavier Bosch, i dues responsables del projecte "Desmuntant rumors" (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1372 | [[:d:Q14088217|Q14088217]] | [[Montserrat Fornells Solé]] | [[Vilanova de l'Aguda]] | 1983-06-07 | | | [[Ficheiro:Montserrat Fornells JuntsPelSi presenta candidats 6343.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1373 | [[:d:Q14101995|Q14101995]] | [[Esther Morales Fernández]] | [[Barcelona]] | 1985-08-09 | | | |- | style='text-align:right'| 1374 | [[:d:Q14121528|Q14121528]] | [[Mercè Dalmau Mallafré]] | [[Cambrils]] | 1969-07-21 | | | [[Ficheiro:Flickr - Convergència Democràtica de Catalunya - Mercè Dalmau, cap comarcal Baix Camp (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1375 | [[:d:Q14121559|Q14121559]] | [[Montserrat Carreras García]] | [[Xirona]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 1376 | [[:d:Q14122298|Q14122298]] | [[Maria Victoria Almuni Balada]] | [[La Sénia]] | 1962 | | | [[Ficheiro:L'alcaldessa de la Sénia, Victòria Almuni. (19-09-2024) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1377 | [[:d:Q14122390|Q14122390]] | [[Misercordia Montlleo Domenech]] | [[Ulldemolins]] | 1962-04-04 | | | |- | style='text-align:right'| 1378 | [[:d:Q14152158|Q14152158]] | [[Jessica Malagon Moreno]] | [[Barcelona]] | 1977-07-06 | | | |- | style='text-align:right'| 1379 | [[:d:Q14175627|Q14175627]] | [[Anais García Balmaña]] | [[Barcelona]] | 1975-09-29 | | | |- | style='text-align:right'| 1380 | [[:d:Q14263987|Q14263987]] | [[Magda Amo Rius]] | [[Barcelona]] | 1973-07-23 | | | |- | style='text-align:right'| 1381 | [[:d:Q14269044|Q14269044]] | [[Mireia Riera Casanovas]] | [[Lloret de Mar]] | 1975-02-05 | | | |- | style='text-align:right'| 1382 | [[:d:Q14303534|Q14303534]] | [[Carlota Matienzo]] | [[Barcelona]] | 1881-06-14 | [[Queens]] | 1926-07-31 | |- | style='text-align:right'| 1383 | [[:d:Q14375295|Q14375295]] | [[Judit Ignacio Sorribes]] | [[Barcelona]] | 1994-03-18 | | | |- | style='text-align:right'| 1384 | [[:d:Q14513910|Q14513910]] | [[Carme Pla]] | [[Terrasa]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 1385 | [[:d:Q14515416|Q14515416]] | [[Deborah Font Jimenez]] | [[El Vendrell]] | 1985-09-06 | | | [[Ficheiro:Deborah Font 03.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1386 | [[:d:Q14515418|Q14515418]] | [[Sarai Gascón Moreno]] | [[Terrasa]] | 1992-11-16 | | | |- | style='text-align:right'| 1387 | [[:d:Q14864170|Q14864170]] | [[Alidé Sans]] | [[Vielha]] | 1993-03-09 | | | [[Ficheiro:Alidé Sans - Hestiv'Òc 2018 (01).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1388 | [[:d:Q14918543|Q14918543]] | [[Elvira Torrentallé Paraire]] | [[Balsareny]] | 1883-06-29 | [[Valencia]] | 1936-08-19 | |- | style='text-align:right'| 1389 | [[:d:Q14968638|Q14968638]] | [[María del Carmen Chaves Calvo]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1967-01-13 | | | |- | style='text-align:right'| 1390 | [[:d:Q14970822|Q14970822]] | [[Tania Cerda Meseguer]] | [[Badalona]] | 1977-09-30 | | | |- | style='text-align:right'| 1391 | [[:d:Q14971736|Q14971736]] | [[Raquel Diaz Caro]] | [[Barcelona]] | 1974-05-13 | | | |- | style='text-align:right'| 1392 | [[:d:Q14971757|Q14971757]] | [[Raquel Saavedra Salvador]] | [[Barcelona]] | 1981-05-11 | | | |- | style='text-align:right'| 1393 | [[:d:Q14974932|Q14974932]] | [[Laura Tramuns Tripiana]] | [[Badalona]] | 1970-02-19 | | | |- | style='text-align:right'| 1394 | [[:d:Q14975441|Q14975441]] | [[Silvia Vives Montlleó]] | [[Barcelona]] | 1975-03-14 | | | [[Ficheiro:Silvia Vives Montlleó 1996.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1395 | [[:d:Q15110703|Q15110703]] | [[Núria Picas]] | [[Manresa]] | 1976-11-02 | | | [[Ficheiro:Núria-Picas-Grand-Raid-2.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1396 | [[:d:Q15279578|Q15279578]] | [[Eulàlia Fàbregas de Sentmenat]] | [[Barcelona]] | 1906 | [[Esplugues de Llobregat]] | 1992-12-27 | [[Ficheiro:Jardins Pedralbes-Mediterrània, Eulàlia Fàbregas de Sentmenat, 1962.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1397 | [[:d:Q15284733|Q15284733]] | [[Carme Fiol]] | [[Barcelona]] | 1956-10-17 | | | [[Ficheiro:Central Nou Barris6.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1398 | [[:d:Q15401768|Q15401768]] | [[Anna Ricci]] | [[Barcelona]] | 1930-08-09 | | 2001-02-15 | |- | style='text-align:right'| 1399 | [[:d:Q15479822|Q15479822]] | [[Ruth von Wild]] | [[Barcelona]] | 1912-08-03 | [[Thun]] | 1983-04-26 | [[Ficheiro:Pringy Ruth von Wild SRK 416 Nr 003.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1400 | [[:d:Q15620517|Q15620517]] | [[Maife Gil]] | [[Barcelona]] | 1944-10-03 | | | [[Ficheiro:Maife Gil (2004).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1401 | [[:d:Q15624784|Q15624784]] | [[Rosa Balcells i Llastarry]] | [[Barcelona]] | 1914-03-28 | | 1997-11-09 | |- | style='text-align:right'| 1402 | [[:d:Q15627794|Q15627794]] | [[Jacinta (Q15627794)|Jacinta]] | [[Barcelona]] | 1948-05-22 | | | |- | style='text-align:right'| 1403 | [[:d:Q15631021|Q15631021]] | [[Eva Parera i Escrichs]] | [[Barcelona]] | 1973-08-27 | | | [[Ficheiro:Eva Parera. CiUSenat.07.05.13 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1404 | [[:d:Q15647092|Q15647092]] | [[Mireia Vidal-Conte]] | [[Barcelona]] | 1970-01-25 | | | [[Ficheiro:Recital Felícia Fuster.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1405 | [[:d:Q15647399|Q15647399]] | [[Anna Ballbona i Puig]] | [[Montmeló]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Anna Ballbona.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1406 | [[:d:Q15658795|Q15658795]] | [[Maria Dolors Millat]] | [[Sort]] | 1959-05-29 | | | |- | style='text-align:right'| 1407 | [[:d:Q15672076|Q15672076]] | [[Mercè Foradada]] | [[Barcelona]] | 1947-01-16 | | | [[Ficheiro:Mercè Foradada i Morillo.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1408 | [[:d:Q15686314|Q15686314]] | [[Sònia Bagudanch]] | [[Mata]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 1409 | [[:d:Q15692811|Q15692811]] | [[Mariona Fernández i Palou]] | [[Vic]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 1410 | [[:d:Q15701783|Q15701783]] | [[Josefa Teixidor i Torres]] | [[Barcelona]] | 1865-11-17 | [[Barcelona]] | 1914-02-08 | [[Ficheiro:(Barcelona) Retrat de la pintora Pepita Teixidor Torres - Modest Teixidor - Museu Nacional d'Art de Catalunya.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1411 | [[:d:Q15712118|Q15712118]] | [[Tatiana Sisquella]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1978-06-12 | [[Barcelona]] | 2014-02-06 | [[Ficheiro:Tatiana Sisquella i Cañabate.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1412 | [[:d:Q15714828|Q15714828]] | [[Sònia Roura Parés]] | [[Vilobí d'Onyar]] | 1973-07-26 | | | |- | style='text-align:right'| 1413 | [[:d:Q15723838|Q15723838]] | [[Glòria Muñoz]] | [[Barcelona]] | 1949-08-12 | | | |- | style='text-align:right'| 1414 | [[:d:Q15729292|Q15729292]] | [[Francisca Madriguera Rodon]] | [[Igualada]] | 1900-09-24 | [[Montevideo]] | 1965-11-02<br/>1965-09-02 | [[Ficheiro:Francisca Madriguera.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1415 | [[:d:Q15743807|Q15743807]] | [[Irene Rigau Oliver]] | [[Banyoles]] | 1951-06-22 | | | [[Ficheiro:Irene RigauOliver.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1416 | [[:d:Q15846080|Q15846080]] | [[Marina Fernández Moreno]] | [[Sabadell]] | 1992-05-09 | | | [[Ficheiro:Marina Fernández 02.PNG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1417 | [[:d:Q15899334|Q15899334]] | [[Victòria Sau i Sánchez]] | [[Barcelona]] | 1930-04-01 | [[Barcelona]] | 2013-11-06 | [[Ficheiro:Victòria.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1418 | [[:d:Q15927224|Q15927224]] | [[Maria Àngels Boyero Cruz]] | [[Sant Feliu de Guíxols]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 1419 | [[:d:Q15966561|Q15966561]] | [[Dolors Garcia i Cornellà]] | [[Xirona]] | 1956-06-01 | | | [[Ficheiro:Dolors Garcia i Cornellà reb el 32é Premi Enric Valor.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1420 | [[:d:Q15993508|Q15993508]] | [[Dolores Vargas “La Terremoto”]] | [[Barcelona]] | 1936-05-16 | [[Valencia]] | 2016-08-07 | |- | style='text-align:right'| 1421 | [[:d:Q15993735|Q15993735]] | [[Teresa Costa-Gramunt]] | [[Barcelona]] | 1951-03-13 | | | [[Ficheiro:Teresa Costa-Gramunt, març 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1422 | [[:d:Q16003625|Q16003625]] | [[Leila Ouahabi]] | [[Mataró]] | 1993-03-22 | | | [[Ficheiro:2019-05-17 Fußball, Frauen, UEFA Women's Champions League, Olympique Lyonnais - FC Barcelona StP 0855 LR10 by Stepro (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1423 | [[:d:Q16009735|Q16009735]] | [[Francisca Subirana]] | [[Barcelona]] | 1900 | [[Herzliya]] | 1981 | [[Ficheiro:Francisca subirana.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1424 | [[:d:Q16028014|Q16028014]] | [[Rosa Vergés]] | [[Barcelona]] | 1955-02-22 | | | |- | style='text-align:right'| 1425 | [[:d:Q16039523|Q16039523]] | [[Núria Vilarrubla]] | [[La Seu d'Urgell]] | 1992-03-09 | | | [[Ficheiro:Nuria Vilarrubla 2ª Copa de España de eslalon olímpico.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1426 | [[:d:Q16051907|Q16051907]] | [[Rosa Colomer Artigas]] | [[Barcelona]] | 1966-06-05 | [[Barcelona]] | 2013-10-22 | |- | style='text-align:right'| 1427 | [[:d:Q16058046|Q16058046]] | [[Raquel Acinas Poncelas]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1978-04-12 | | | [[Ficheiro:Raquel Acinas Poncelas (3554485522) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1428 | [[:d:Q16144935|Q16144935]] | [[Alba Carmona]] | [[Barcelona]] | 1984-07-27 | | | |- | style='text-align:right'| 1429 | [[:d:Q16149992|Q16149992]] | [[Estrella Archs]] | [[Barcelona]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 1430 | [[:d:Q16158360|Q16158360]] | [[Gemma Abant i Condal]] | [[Sabadell]] | 1989-03-25 | | | [[Ficheiro:Recepcio Gemma Abant (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1431 | [[:d:Q16160642|Q16160642]] | [[Adela Riera i Carré]] | [[Figueres]] | 1900-07-05 | | 1959-02-14 | |- | style='text-align:right'| 1432 | [[:d:Q16163060|Q16163060]] | [[Judith Alberich i Cano]] | [[Barcelona]] | 1977-07-20 | | | |- | style='text-align:right'| 1433 | [[:d:Q16163359|Q16163359]] | [[Elisenda Albertí i Casas]] | [[Barcelona]] | 1960-03-25<br/>1960 | | | [[Ficheiro:Elisenda Albertí (2018).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1434 | [[:d:Q16163657|Q16163657]] | [[Sílvia Alcàntara i Ribolleda]] | [[Puig-reig]] | 1944-02-22 | | | [[Ficheiro:Sílvia Alcàntara.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1435 | [[:d:Q16163857|Q16163857]] | [[Montserrat Alcoverro]] | [[Barcelona]]<br/>[[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1959-08-22 | | | [[Ficheiro:Premios Goya 2018 - Montserrat Alcoverro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1436 | [[:d:Q16163906|Q16163906]] | [[Trinitat Aldrich i de Pagès]] | [[Vulpellac]] | 1863-11-04<br/>1863 | [[La Bisbal d'Empordà]] | 1939-01-13<br/>1939 | |- | style='text-align:right'| 1437 | [[:d:Q16163973|Q16163973]] | [[Alegría Borrás i Rodríguez]] | [[Barcelona]] | 1943-02 | | 2020-12-15 | |- | style='text-align:right'| 1438 | [[:d:Q16163990|Q16163990]] | [[Rosa Núria Aleixandre i Cerarols]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1949 | | | [[Ficheiro:Presentació del llibre 'Amb valor afegit' (39402075844) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1439 | [[:d:Q16164698|Q16164698]] | [[Maria Dolors Alibés i Riera]] | [[Vidrà]] | 1941-01-02 | [[Sant Pau de Segúries]] | 2009-11-08 | |- | style='text-align:right'| 1440 | [[:d:Q16164714|Q16164714]] | [[Francesca Aliern Pons]] | [[Xerta]] | 1943-02-22 | | | |- | style='text-align:right'| 1441 | [[:d:Q16164906|Q16164906]] | [[Rosa Almagro i Ribera de Presas]] | [[Barcelona]] | 1920-04-14 | | 2006-02-12 | |- | style='text-align:right'| 1442 | [[:d:Q16165382|Q16165382]] | [[Marta Altés]] | [[Barcelona]] | 1982 | | | [[Ficheiro:2021 Setmana del Llibre en Català September 18 19.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1443 | [[:d:Q16166139|Q16166139]] | [[Amparo Moreno]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1949-07-24 | | | [[Ficheiro:20230912 AmparoMorenoGarrigó.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1444 | [[:d:Q16167001|Q16167001]] | [[Anna Marín]] | [[Figueres]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 1445 | [[:d:Q16167037|Q16167037]] | [[Anna Pantinat i Hernández]] | [[Barcelona]] | 1977-11-10 | | | |- | style='text-align:right'| 1446 | [[:d:Q16167072|Q16167072]] | [[Anna Rocas Abrich]] | [[Palafrugell]] | 1844-05-12 | [[Palafrugell]] | 1908-04-22 | [[Ficheiro:Anna Rocas Abrich.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1447 | [[:d:Q16167087|Q16167087]] | [[Anna Santamaria i Tusell]] | [[Terrasa]] | 1920-02-28 | | 2013-06-20 | |- | style='text-align:right'| 1448 | [[:d:Q16168192|Q16168192]] | [[Antònia Ibarra i Cous]] | [[Cervera]] | 1739 | | 1805-04-04 | |- | style='text-align:right'| 1449 | [[:d:Q16168388|Q16168388]] | [[Montserrat Aparici]] | [[Barcelona]] | 1938-12-01 | | | [[Ficheiro:Montserrat Aparici al rol d'Amneris, Gran Teatre del Liceu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1450 | [[:d:Q16168674|Q16168674]] | [[Apol·lònia de Barcelona]] | [[Barcelona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1451 | [[:d:Q16169647|Q16169647]] | [[Elena Argemí i Morral]] | [[Bigues i Riells del Fai]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 1452 | [[:d:Q16170485|Q16170485]] | [[Maria Josepa Arnall i Juan]] | [[Vila-sacra]] | 1948-11-05 | [[Vila-sacra]] | 2002-05-31 | [[Ficheiro:Maria Josepa Arnall i Juan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1453 | [[:d:Q16171406|Q16171406]] | [[Gertrudis Artigas i Setó]] | [[Sabadell]] | 1890-04-20 | [[Sabadell]] | 1971-04-01 | |- | style='text-align:right'| 1454 | [[:d:Q16172128|Q16172128]] | [[Asunción Bastida i Pibernat]] | [[Barcelona]] | 1902-04-06 | | 1995-10-08 | [[Ficheiro:Asunción Bastida.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1455 | [[:d:Q16172672|Q16172672]] | [[Àurea Rosa Clavé i Soler]] | [[Barcelona]] | 1856-09-29 | [[Barcelona]] | 1940-02-04 | [[Ficheiro:Aurea Clavé de Ferrer - Reina dels Jocs Florals 1882.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1456 | [[:d:Q16173083|Q16173083]] | [[Carme Aymerich i Barbany]] | [[Barcelona]] | 1915 | [[Barcelona]] | 2001 | |- | style='text-align:right'| 1457 | [[:d:Q16173566|Q16173566]] | [[Sara Bailac]] | [[Tárrega|Tàrrega]]<br/>[[Lleida]] | 1986<br/>1986-02-14 | | | |- | style='text-align:right'| 1458 | [[:d:Q16173881|Q16173881]] | [[Carlota Baldrís i Rafecas]] | [[El Vendrell]] | 1960-04-24 | | | |- | style='text-align:right'| 1459 | [[:d:Q16174029|Q16174029]] | [[Neus Ballús i Montserrat]] | [[Mollet del Vallès]] | 1980-02-20 | | | [[Ficheiro:Neus Ballús, XIII Premis Gaudí (2021).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1460 | [[:d:Q16174043|Q16174043]] | [[Maria Ballvé Aguiló]] | [[Reus]] | 1879-06-14 | [[Reus]] | 1969 | |- | style='text-align:right'| 1461 | [[:d:Q16174255|Q16174255]] | [[Glòria Bañon Fàbregas]] | [[El Clot]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 1462 | [[:d:Q16175322|Q16175322]] | [[Rosa María Barrieras Mombrú]] | [[Barcelona]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 1463 | [[:d:Q16176083|Q16176083]] | [[Mercè Bayona i Codina]] | [[Els Hostalets d'en Bas]] | 1903-07-03 | [[Cogolls]] | 1972-09-30 | |- | style='text-align:right'| 1464 | [[:d:Q16176760|Q16176760]] | [[Sara Berbel Sánchez]] | [[Sabadell]] | 1963-02-23 | | | [[Ficheiro:Sara Berbel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1465 | [[:d:Q16177361|Q16177361]] | [[Lloll Bertran]] | [[Igualada]] | 1957-08-26 | | | [[Ficheiro:Lloll Bertran (2018).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1466 | [[:d:Q16177447|Q16177447]] | [[Maria Antònia Besora i Soler]] | [[Manresa]] | 1918 | [[Manresa]] | 2008 | |- | style='text-align:right'| 1467 | [[:d:Q16177552|Q16177552]] | [[Marta Betriu Roure]] | [[Lleida]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 1468 | [[:d:Q16178246|Q16178246]] | [[Sara Maria Blasi i Gutiérrez]] | [[Barcelona]] | 1942-04 | | | |- | style='text-align:right'| 1469 | [[:d:Q16178392|Q16178392]] | [[Helena Boada]] | [[Olesa de Montserrat]] | 1987-03-17 | | | |- | style='text-align:right'| 1470 | [[:d:Q16178402|Q16178402]] | [[Carme Boatell]] | [[Barcelona]] | 1911-07-28 | [[Perpiñán]] | 1976-05-31 | |- | style='text-align:right'| 1471 | [[:d:Q16178963|Q16178963]] | [[Rosa Boladeras]] | [[Terrasa]] | 1972-07-28 | | | [[Ficheiro:La rambla de les floristes 2, de Josep Maria de Sagarra (Teatre Nacional de Catalunya, 2019) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1472 | [[:d:Q16179067|Q16179067]] | [[Maria Dolors Bonal]] | [[Arbúcies]] | 1932 | | | |- | style='text-align:right'| 1473 | [[:d:Q16179485|Q16179485]] | [[Concepció Bordalba Simón]] | [[Barcelona]] | 1862-09-13 | [[Barcelona]] | 1910-06-06 | [[Ficheiro:Concetta Bordalba portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1474 | [[:d:Q16179626|Q16179626]] | [[Laura Borràs|Laura Borràs i Castanyer]] | [[Barcelona]] | 1970-10-05 | | | [[Ficheiro:LauraBorras.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1475 | [[:d:Q16179762|Q16179762]] | [[Maria Lluïsa Borràs i González]] | [[Barcelona]] | 1931-02-01 | [[Palafrugell]] | 2010-01-23 | [[Ficheiro:MLL-Borras-cedida-per-familia-Borras.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1476 | [[:d:Q16179869|Q16179869]] | [[Mar Bosch Oliveras]] | [[Xirona]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Mar Bosch Oliveras.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1477 | [[:d:Q16181181|Q16181181]] | [[Neus Buira Ferré]] | [[Lleida]] | 1967-07-31 | | | |- | style='text-align:right'| 1478 | [[:d:Q16181411|Q16181411]] | [[Teresa Burcet Vicens]] | [[Cadaqués]] | 1829-06-27 | [[Begur]] | 1906 | |- | style='text-align:right'| 1479 | [[:d:Q16181454|Q16181454]] | [[Maria Burgués i Bargués]] | [[Lleida]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 1480 | [[:d:Q16182018|Q16182018]] | [[Maria Àngels Cabasés i Piqué]] | [[Lleida]] | 1963-07-06 | | | |- | style='text-align:right'| 1481 | [[:d:Q16182741|Q16182741]] | [[Glòria Calafell Martínez]] | [[Barcelona]] | 1947-04-21 | | | |- | style='text-align:right'| 1482 | [[:d:Q16183326|Q16183326]] | [[Magdalena Calonge i Panyella]] | [[Sabadell]] | 1872-03-19 | [[Sabadell]] | 1955-08-05 | |- | style='text-align:right'| 1483 | [[:d:Q16183414|Q16183414]] | [[Maria Dolors Calvet i Prats]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1907-04-19 | | 1988-08-06 | |- | style='text-align:right'| 1484 | [[:d:Q16183456|Q16183456]] | [[Teresa Eulàlia Calzada Isern]] | [[Artesa de Lleida]] | 1942-12-21 | | | |- | style='text-align:right'| 1485 | [[:d:Q16183945|Q16183945]] | [[Sara Camps i Mora]] | [[Cervià de les Garrigues]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1486 | [[:d:Q16184443|Q16184443]] | [[Llucieta Canyà i Martí]] | [[La Bisbal d'Empordà]] | 1901-01-30<br/>1898 | [[Barcelona]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 1487 | [[:d:Q16186100|Q16186100]] | [[Elvira Farreras i Valentí]] | [[Barcelona]] | 1913 | [[Barcelona]] | 2005-03-27 | |- | style='text-align:right'| 1488 | [[:d:Q16186683|Q16186683]] | [[Teresa Giménez Barbat]] | [[Barcelona]] | 1955-06-04 | | | [[Ficheiro:TeresaGBarbat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1489 | [[:d:Q16187575|Q16187575]] | [[Montserrat Carol]] | [[Esparreguera]] | 1929 | [[Barcelona]] | 2011 | [[Ficheiro:La poeta catalana Montserrat Carol.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1490 | [[:d:Q16187584|Q16187584]] | [[Rosa Maria Carrasco Azemar]] | [[Barcelona]] | 1936-07-02 | [[Barcelona]] | 2018-08-06 | [[Ficheiro:Rosa Maria Carrasco Creu Sant jordi 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1491 | [[:d:Q16187588|Q16187588]] | [[Marta Carrasco]] | [[Barcelona]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 1492 | [[:d:Q16187591|Q16187591]] | [[Núria Carrera i Comes]] | [[Ribes de Freser]] | 1948 | | | [[Ficheiro:Núria Carrera i Comes (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1493 | [[:d:Q16187767|Q16187767]] | [[Caterina Casals i Mirambell]] | [[Barcelona]] | 1821 | [[Barcelona]] | 1888-01-07 | [[Ficheiro:Caterina Casals i Mirambell (1907).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1494 | [[:d:Q16187771|Q16187771]] | [[Assumpció Casals i Rovira]] | [[Barcelona]] | 1896-01-17 | [[Barcelona]] | 1975-01-23 | [[Ficheiro:Actress Assumpció Casals.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1495 | [[:d:Q16188165|Q16188165]] | [[Caterina Llull i Sabastida]] | [[Barcelona]] | 1440 | | 1495 | |- | style='text-align:right'| 1496 | [[:d:Q16188397|Q16188397]] | [[Blanca de Centelles]] | [[Terrasa]] | | [[Terrasa]] | 1349 | |- | style='text-align:right'| 1497 | [[:d:Q16188542|Q16188542]] | [[Emma Chacon i Lausaca]] | [[Barcelona]] | 1886-10-24 | [[Bilbao]] | 1972-08-28 | [[Ficheiro:Emma Chacon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1498 | [[:d:Q16188715|Q16188715]] | [[Mercè Civit i Illa]] | [[Barcelona]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 1499 | [[:d:Q16188785|Q16188785]] | [[Cristina Clemente]] | [[Barcelona]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Cris Clemente.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1500 | [[:d:Q16188914|Q16188914]] | [[Encarnació Coca i Costa]] | [[Sant Feliu de Llobregat]] | 20th century | | 2011-01-29 | |- | style='text-align:right'| 1501 | [[:d:Q16188932|Q16188932]] | [[Dolors Codina i Arnau]] | [[Lleida]] | 1878 | [[El Talladell]] | 1944-06-26 | |- | style='text-align:right'| 1502 | [[:d:Q16188959|Q16188959]] | [[Gueraula Codines]] | [[Subirats]] | 1275 | [[Subirats]] | 1340 | |- | style='text-align:right'| 1503 | [[:d:Q16189043|Q16189043]] | [[Maria Concepció Collado i Villa]] | [[Barcelona]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 1504 | [[:d:Q16189589|Q16189589]] | [[Coralina Colom i Canillas]] | [[Barcelona]] | 1936-01-26 | | | |- | style='text-align:right'| 1505 | [[:d:Q16189601|Q16189601]] | [[Maria Josep Colomer i Luque]] | [[Barcelona]] | 1913-03-31 | [[Surrey]] | 2004-05-24<br/>2009 | [[Ficheiro:Colorized-image+Mari Pepa Colomer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1506 | [[:d:Q16189606|Q16189606]] | [[Imma Colomer]] | [[Barcelona]] | 1948 | | | [[Ficheiro:Colomer-Gàmiz-Balagué.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1507 | [[:d:Q16189629|Q16189629]] | [[Gemma Coma-Alabert]] | [[Xirona]] | 1976-02-10 | | | |- | style='text-align:right'| 1508 | [[:d:Q16189643|Q16189643]] | [[Maria Dolors Comas d'Argemir i Cendra]] | [[Barcelona]] | 1951-08-10 | | | |- | style='text-align:right'| 1509 | [[:d:Q16189665|Q16189665]] | [[Marina Comellas i Fernández]] | [[Barcelona]] | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 1510 | [[:d:Q16189686|Q16189686]] | [[Maria Cinta Compta i Fernández]] | [[Barcelona]] | 1935-02-08 | | | |- | style='text-align:right'| 1511 | [[:d:Q16189730|Q16189730]] | [[Mireia Conde Mateos]] | [[Santa Margarida de Montbui]] | 1992-04-28 | | | |- | style='text-align:right'| 1512 | [[:d:Q16189736|Q16189736]] | [[Laura Conejero]] | [[Barcelona]] | 1966-09-08 | | | |- | style='text-align:right'| 1513 | [[:d:Q16189903|Q16189903]] | [[Caterina Coromina i Agustí]] | [[Oristà]] | 1824-10-19 | [[Vic]] | 1893-07-11 | [[Ficheiro:Corominacaterina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1514 | [[:d:Q16189911|Q16189911]] | [[Concepció Corominas i Prats]] | [[Sant Feliu de Guíxols]] | 1890 | [[Perpiñán]] | 1982 | [[Ficheiro:Concepció Corominas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1515 | [[:d:Q16190076|Q16190076]] | [[Dolors Creus Casanovas]] | [[Cervera]] | 1881 | [[Tárrega|Tàrrega]] | 1954 | |- | style='text-align:right'| 1516 | [[:d:Q16190611|Q16190611]] | [[Pilar Dellunde i Clavé]] | [[Barcelona]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 1517 | [[:d:Q16190620|Q16190620]] | [[Paula Delpuig i Gelabert]] | [[Malgrat de Mar]] | 1811-02-03 | | 1889-02-23 | |- | style='text-align:right'| 1518 | [[:d:Q16191031|Q16191031]] | [[Dolors Canal Vilarrasa]] | [[Sant Privat d'en Bas]] | 1933-10-02 | [[Barcelona]] | 2015-11-05 | |- | style='text-align:right'| 1519 | [[:d:Q16191125|Q16191125]] | [[Elsa Donaire i Malagelada]] | [[La Cellera de Ter]] | 1979-07-16 | | | |- | style='text-align:right'| 1520 | [[:d:Q16191306|Q16191306]] | [[Mamen Duch]] | [[Barcelona]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 1521 | [[:d:Q16191428|Q16191428]] | [[María José Durán Junquera]] | [[Barcelona]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 1522 | [[:d:Q16191432|Q16191432]] | [[Maria Teresa Duran i Nogués]] | [[Sabadell]] | 1909-11-11 | | 1933-09-19 | |- | style='text-align:right'| 1523 | [[:d:Q16191445|Q16191445]] | [[Marta Duran Quintana]] | [[Mataró (Q24009568)|Mataró]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 1524 | [[:d:Q16193572|Q16193572]] | [[Montserat Esquerdo]] | [[Barcelona]] | 1960-12-04 | | | |- | style='text-align:right'| 1525 | [[:d:Q16196158|Q16196158]] | [[Olga Merino]] | [[Barcelona]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 1526 | [[:d:Q16200814|Q16200814]] | [[Marta Gens]] | [[Tarragona]] | 1969-12-30 | | | |- | style='text-align:right'| 1527 | [[:d:Q16203947|Q16203947]] | [[Isabel de Josa]] | [[Lleida]] | 1490 | [[Vercelli]] | 1564-03-05<br/>1570 | [[Ficheiro:Isabel Losa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1528 | [[:d:Q16209495|Q16209495]] | [[Ana María Escribano]] | [[Barcelona]] | 1981-12-02 | | | [[Ficheiro:Final Copa Catalunya Femenina RCDE 0 – 1 FCB (6089060128) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1529 | [[:d:Q16217550|Q16217550]] | [[Judith Plá]] | [[Barcelona]] | 1978-05-02 | | | [[Ficheiro:Meeting Solihull BMC (Gbr) 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1530 | [[:d:Q16220865|Q16220865]] | [[Carla Herrero]] | [[Xirona]] | 1994 | | | [[Ficheiro:Carla Herrero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1531 | [[:d:Q16224538|Q16224538]] | [[Adriana González Peñas]] | [[Olot]] | 1986-03-30 | | | |- | style='text-align:right'| 1532 | [[:d:Q16224586|Q16224586]] | [[Elena Jacinto Vélez]] | [[Barcelona]] | 1985-04-10 | | | |- | style='text-align:right'| 1533 | [[:d:Q16233077|Q16233077]] | [[Begoña Curero Sastre]] | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 1534 | [[:d:Q16271070|Q16271070]] | [[Elisabet Delgado]] | [[Sabadell]] | 1975-06-16 | | | |- | style='text-align:right'| 1535 | [[:d:Q16297661|Q16297661]] | [[Carlota Baró Riau]] | [[Barcelona]] | 1989-03-12 | | | |- | style='text-align:right'| 1536 | [[:d:Q16297812|Q16297812]] | [[Betina]] | [[Barcelona]] | 1950-01-06 | | | |- | style='text-align:right'| 1537 | [[:d:Q16297945|Q16297945]] | [[Roser Bru]] | [[Barcelona]] | 1923-02-15 | [[Santiago de Chile]] | 2021-05-26 | [[Ficheiro:Roser Bru.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1538 | [[:d:Q16298544|Q16298544]] | [[Laia Costa]] | [[Barcelona]] | 1985-02-18 | | | [[Ficheiro:Laia Costa at Berlinale 2022 cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1539 | [[:d:Q16300386|Q16300386]] | [[Lorena Castell]] | [[Barcelona]] | 1981-02-04 | | | [[Ficheiro:Lorena Castell 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1540 | [[:d:Q16300468|Q16300468]] | [[Natalia García Timofeeva]] | [[Barcelona]] | 1994-08-05 | | | [[Ficheiro:NataliaG2.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1541 | [[:d:Q16302262|Q16302262]] | [[Raquel Sánchez|Q16302262]] | [[Gavà]] | 1975-11-18 | | | [[Ficheiro:Raquel Sánchez 2021 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1542 | [[:d:Q16326153|Q16326153]] | [[María Rivas]] | [[Ribes de Freser]] | 1931-08-21 | [[Cidade de México]] | 2013-01-14 | |- | style='text-align:right'| 1543 | [[:d:Q16334659|Q16334659]] | [[Isabel Arqué Gironès]] | [[Barcelona]] | 1923 | [[L'Espluga de Francolí]] | 2012-05-18 | |- | style='text-align:right'| 1544 | [[:d:Q16338119|Q16338119]] | [[Moon Ribas]] | [[Mataró]] | 1985-05-24 | | | [[Ficheiro:Moon Ribas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1545 | [[:d:Q16382969|Q16382969]] | [[Mabel Caro]] | [[L'Ametlla del Vallès]] | 1991-03-13 | | | [[Ficheiro:Mabel Caro Garcia - FIVB World Championship European Qualification Women Łódź January 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1546 | [[:d:Q16490980|Q16490980]] | [[Clara Usón]] | [[Barcelona]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 1547 | [[:d:Q16505160|Q16505160]] | [[Ester Franquesa]] | [[Badalona]] | 1961-04-06 | | | [[Ficheiro:La directora general de Política Lingüística, Ester Franquesa, a la presentació de l'any Fabra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1548 | [[:d:Q16508644|Q16508644]] | [[Maria Lois i López]] | [[Les Borges Blanques]] | 1896-09-05 | | 1933-09-16 | [[Ficheiro:Maria Lois i López.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1549 | [[:d:Q16543544|Q16543544]] | [[Carme Serrallonga]] | [[Barcelona]] | 1909-04-03 | | 1997-11-30 | |- | style='text-align:right'| 1550 | [[:d:Q16543597|Q16543597]] | [[Carmen Montoriol Puig]] | [[Barcelona]] | 1892-06-25 | [[Barcelona]] | 1966-07-26 | [[Ficheiro:Carmen Montoriol Puig.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1551 | [[:d:Q16572268|Q16572268]] | [[Pepeta Ramos Ramos]] | [[Barcelona]] | 1890 | [[Barcelona]] | 1970-05-15 | |- | style='text-align:right'| 1552 | [[:d:Q16579613|Q16579613]] | [[Inés Palou]] | [[Agramunt]] | 1923 | [[Gelida]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 1553 | [[:d:Q16582443|Q16582443]] | [[Josefina López]] | [[Sabadell]] | 1970-07-29 | | | |- | style='text-align:right'| 1554 | [[:d:Q16589684|Q16589684]] | [[Laura Tremosa]] | [[Espolla]] | 1937 | | | [[Ficheiro:Laura Tremosa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1555 | [[:d:Q16596831|Q16596831]] | [[Magdalena Cruells y Comas]] | [[Aiguafreda]] | 1864-02-22 | | 1943-09-18 | |- | style='text-align:right'| 1556 | [[:d:Q16599471|Q16599471]] | [[Margarita Ballester]] | [[Barcelona]] | 1942-08-15 | | | [[Ficheiro:MargaritaWikipedia.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1557 | [[:d:Q16599531|Q16599531]] | [[Maria Molins]] | [[Sant Gervasi de Cassoles]] | 1973-02-14 | | | [[Ficheiro:Maria Molins, XIII Premis Gaudí (2021) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1558 | [[:d:Q16601028|Q16601028]] | [[oof]] | [[Barcelona]] | 1988-08-26 | | | |- | style='text-align:right'| 1559 | [[:d:Q16606498|Q16606498]] | [[Meritxell Margarit i Torras]] | [[Manresa]] | 1970 | | | [[Ficheiro:MeritxellMargarit.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1560 | [[:d:Q16618063|Q16618063]] | [[Pepita Laguarda Batet]] | [[Barcelona]] | 1919 | [[Grañén]] | 1936-09-01 | [[Ficheiro:Pepita Laguarda Batet (1936).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1561 | [[:d:Q16640394|Q16640394]] | [[Tina de Jarque]] | [[Barcelona]] | 1906-01-25 | [[Valencia]] | 1937-02-23 | [[Ficheiro:Tina de Jarque 1928.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1562 | [[:d:Q16641955|Q16641955]] | [[Toñi Moreno]] | [[El Prat de Llobregat]] | 1973-06-07 | | | |- | style='text-align:right'| 1563 | [[:d:Q16647660|Q16647660]] | [[Walkiria Espino]] | [[Barcelona]] | 1991-05-28 | | | [[Ficheiro:Walkiria Espino Concert.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1564 | [[:d:Q16727864|Q16727864]] | [[Carla Casals]] | [[Barcelona]] | 1987-02-06 | | | |- | style='text-align:right'| 1565 | [[:d:Q16727877|Q16727877]] | [[Julia Castelló]] | [[Barcelona]] | 1990-03-16 | | | |- | style='text-align:right'| 1566 | [[:d:Q16738438|Q16738438]] | [[Berta Rodríguez Callao]] | [[Barcelona]] | 1959-10-17 | | | |- | style='text-align:right'| 1567 | [[:d:Q16739203|Q16739203]] | [[Magda Gatter]] | [[Barcelona]] | 1915-09-04 | [[Bergisch Gladbach]] | 2007-12-02 | |- | style='text-align:right'| 1568 | [[:d:Q16773594|Q16773594]] | [[Enriqueta Garreta Toldrà]] | [[Barcelona]] | 1907-10-26 | | 1971-10-23 | |- | style='text-align:right'| 1569 | [[:d:Q16773645|Q16773645]] | [[Carme Matas i Aurigemma]] | [[Barcelona]] | 1869-10-19 | [[Barcelona]] | 1943-05-24 | [[Ficheiro:1912-11-24, Feminal, La distingida pianista Donya Carme Matas de Ricart y son fill l'aplaudit violoncelista Don D. Ricart (cropped) Carme Matas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1570 | [[:d:Q16860417|Q16860417]] | [[Carme Serra Viaplana]] | [[Barcelona]] | 1938 | | | |- | style='text-align:right'| 1571 | [[:d:Q16860428|Q16860428]] | [[Esther Boix]] | [[Llers]] | 1927-03-26 | [[Anglès, Xirona|Anglès]] | 2014-05-26 | [[Ficheiro:Fotografia d'Esther Boix.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1572 | [[:d:Q16861857|Q16861857]] | [[Josefa Tolrà i Abril]] | [[Cabrils]] | 1880-01-06 | [[Cabrils]] | 1959-10-15 | |- | style='text-align:right'| 1573 | [[:d:Q16861863|Q16861863]] | [[Núria Llimona i Raymat]] | [[Barcelona]] | 1917-03-17 | [[Barcelona]] | 2011-01-12 | |- | style='text-align:right'| 1574 | [[:d:Q16886687|Q16886687]] | [[Rosa Mas i Mallén]] | [[Barcelona]] | 1915<br/>1916 | [[Barcelona]] | 1988-12-21 | |- | style='text-align:right'| 1575 | [[:d:Q16938045|Q16938045]] | [[Orsina Baget i Terrés]] | [[Badalona]] | 1888 | | 1978-02-24 | [[Ficheiro:Orsina Baget 1908 IMG1941.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1576 | [[:d:Q16941681|Q16941681]] | [[Elisabet Abeyà Lafontana]] | [[Barcelona]] | 1951-05-20 | | | |- | style='text-align:right'| 1577 | [[:d:Q16941684|Q16941684]] | [[Ada Castells Ferrer]] | [[Nou Hospital Evangèlic]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Ada Castells.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1578 | [[:d:Q16941686|Q16941686]] | [[Carmen Alcalde i Garriga]] | [[Xirona]] | 1936-08-05 | | | |- | style='text-align:right'| 1579 | [[:d:Q16941690|Q16941690]] | [[Maruja Alfaro i Brenchat]] | [[Barcelona]] | 1930-09-08 | [[Palma]] | 2024-05-17 | |- | style='text-align:right'| 1580 | [[:d:Q16941697|Q16941697]] | [[Cecilia A. Mantua]] | [[Barcelona]] | 1905<br/>1906 | [[Barcelona]] | 1974-08-29 | [[Ficheiro:CeciliaMantua MAE 402896.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1581 | [[:d:Q16941755|Q16941755]] | [[Roser Atmetlla i Andreu]] | [[Blanes]] | 1963 | | | [[Ficheiro:Roser Atmetlla (2005).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1582 | [[:d:Q16941871|Q16941871]] | [[Maria Mercè Cuartiella i Todolí]] | [[Barcelona]] | 1964 | | | [[Ficheiro:M Mercè Cuartiella Foto Òmnium Dani Codina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1583 | [[:d:Q16941873|Q16941873]] | [[Jenn Díaz Ruiz]] | [[Sant Feliu de Llobregat]] | 1988-04-25 | | | [[Ficheiro:Jenn Díaz a la Setmana del Llibre en Català del 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1584 | [[:d:Q16941926|Q16941926]] | [[Engràcia Ferrer Mascort]] | [[Palafrugell]] | 1902-12-30 | [[Palafrugell]] | 2003-05-16 | |- | style='text-align:right'| 1585 | [[:d:Q16941932|Q16941932]] | [[Joana Escobedo i Abraham]] | [[Barcelona]] | 1942-09-22 | | | [[Ficheiro:Joana Escobedo Abraham a la Biblioteca de Catalunya, 2005.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1586 | [[:d:Q16941935|Q16941935]] | [[Maria Escrihuela i Giró]] | [[Badalona]] | 1917-10-26 | [[Badalona]] | 2017-05-29 | [[Ficheiro:Maria Escrihuela Giró.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1587 | [[:d:Q16942126|Q16942126]] | [[Rosa Fabregat i Armengol]] | [[Cervera]] | 1933-02-03 | [[Lleida]] | 2024-12-30 | |- | style='text-align:right'| 1588 | [[:d:Q16942628|Q16942628]] | [[Assumpció Forcada]] | [[Sudanell]] | 1947-11-27<br/>1947 | | | |- | style='text-align:right'| 1589 | [[:d:Q16942720|Q16942720]] | [[Maria Gispert i Coll]] | [[Sant Vicenç de Castellet]] | 1904-10-12 | [[Caracas]] | 1976-01-23 | [[Ficheiro:Maria Gispert.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1590 | [[:d:Q16943200|Q16943200]] | [[Mireia Lleó i Bertran]] | [[Barcelona]] | 1960-01-23<br/>1960 | | | [[Ficheiro:Mireia Lleó i Bertran 10-12-13203.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1591 | [[:d:Q16943213|Q16943213]] | [[Marta Magrinyà Masdéu]] | [[Reus]] | 1969-07-29 | | | |- | style='text-align:right'| 1592 | [[:d:Q16943225|Q16943225]] | [[Maria Novell i Picó]] | [[Figueres]] | 1914-03-17 | [[Barcelona]] | 1969-02-24 | |- | style='text-align:right'| 1593 | [[:d:Q16943226|Q16943226]] | [[Maria Rius]] | [[Arbeca]] | 1900-11-30 | | 1970 | [[Ficheiro:Maria Rius.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1594 | [[:d:Q16943321|Q16943321]] | [[Núria Martí Constans]] | [[Calella]] | 1966-07-07 | | | [[Ficheiro:Núria Martí Constans.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1595 | [[:d:Q16943327|Q16943327]] | [[Mercè Masnou i Ferrer]] | [[Vic]]<br/>[[Barcelona]] | 1960-12-10 | | | |- | style='text-align:right'| 1596 | [[:d:Q16943331|Q16943331]] | [[Carme Meix i Fuster]] | [[Gandesa]] | 1937 | [[Barcelona]] | 2025-02-02 | |- | style='text-align:right'| 1597 | [[:d:Q16943335|Q16943335]] | [[Maria Teresa Mir i Ros]] | [[Platja d'Aro]] | 1936 | | | |- | style='text-align:right'| 1598 | [[:d:Q16943379|Q16943379]] | [[Assumpta Montellà i Carlos]] | [[Mataró]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 1599 | [[:d:Q16943412|Q16943412]] | [[Narcisa Oliver i Deulofeu]] | [[Palafrugell]] | 1948 | [[Palafrugell]] | 1995 | [[Ficheiro:Narcisa Oliver.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1600 | [[:d:Q16943416|Q16943416]] | [[Carme Nonell i Masjuan]] | [[Barcelona]] | 1920 | | | |- | style='text-align:right'| 1601 | [[:d:Q16943438|Q16943438]] | [[Pilar Parcerisas Colomer]] | [[Manresa]] | 1957 | | | [[Ficheiro:Pilar Parcerisas 2025.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1602 | [[:d:Q16943465|Q16943465]] | [[Carmina Pleyan i Cerdà]] | [[Lleida]] | 1917-01-10 | [[Barcelona]] | 2011-02-24 | |- | style='text-align:right'| 1603 | [[:d:Q16943552|Q16943552]] | [[Sílvia Romero i Olea]] | [[Barcelona]] | 1962-04-03 | | | |- | style='text-align:right'| 1604 | [[:d:Q16943560|Q16943560]] | [[Anna Maria de Saavedra i Macià]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1905 | [[Barcelona]] | 2001-01-05<br/>2001 | [[Ficheiro:Ana María de Saavedra y de Maciá.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1605 | [[:d:Q16943603|Q16943603]] | [[Mercè Saurina Clavaguera]] | [[Xirona]] | 1966-09-12 | | | |- | style='text-align:right'| 1606 | [[:d:Q16943604|Q16943604]] | [[Rosa Serra i Sala]] | [[Granollers]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 1607 | [[:d:Q16943606|Q16943606]] | [[Dolors Sistac Sanvicén]] | [[Lleida]] | 1922-12-17 | | 2018-01-21 | [[Ficheiro:Sistac, Dolors.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1608 | [[:d:Q16943607|Q16943607]] | [[Sílvia Soler]] | [[Figueres]] | 1961-10-05 | | | [[Ficheiro:Sílvia Soler i Guasch (2017; cropped 2025).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1609 | [[:d:Q16947505|Q16947505]] | [[Maria Teresa Bedós Garcia-Ciaño]] | [[Sabadell]] | 1907 | [[Blanes]] | 1988-08-24 | |- | style='text-align:right'| 1610 | [[:d:Q16972217|Q16972217]] | [[Mayte Carrasco]] | [[Terrasa]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 1611 | [[:d:Q16976736|Q16976736]] | [[Concepció Carreras]] | [[Olot]] | 1893-12-05 | [[Olot]] | 1961-09-10 | |- | style='text-align:right'| 1612 | [[:d:Q16976876|Q16976876]] | [[Antònia Aguiló i Pascual]] | [[Lleida]] | 1927 | [[Lleida]] | 2017-12-11 | [[Ficheiro:Antònia Aguiló Pascual — Exaltació al treball.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1613 | [[:d:Q16976889|Q16976889]] | [[Rosa Maria Malet i Ybern]] | [[Badalona]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 1614 | [[:d:Q16976897|Q16976897]] | [[Marisa Ordóñez i Bernardo]] | [[Barcelona]]<br/>[[Ciñera]] | 20th century<br/>1949 | | | |- | style='text-align:right'| 1615 | [[:d:Q16999648|Q16999648]] | [[Pilar Planas i Martí]] | [[Manresa]] | 1912 | [[Barcelona]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 1616 | [[:d:Q16999665|Q16999665]] | [[Rosa Maria Subirana i Torrent]] | [[Barcelona]] | 1942-09-18 | | | |- | style='text-align:right'| 1617 | [[:d:Q16999672|Q16999672]] | [[Conxa Sisquella i Planas]] | [[Centelles]] | 1920-12-04 | [[Barcelona]] | 1996-03-14 | |- | style='text-align:right'| 1618 | [[:d:Q17028512|Q17028512]] | [[Mireia Abant i Condal]] | [[Sabadell]] | 1989-03-25 | | | [[Ficheiro:Recepcio Mireia Abant (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1619 | [[:d:Q17028686|Q17028686]] | [[Montserrat Avilés i Vila]] | [[Barcelona]] | 1936 | | | [[Ficheiro:Montserrat Avilés Vila.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1620 | [[:d:Q17028769|Q17028769]] | [[Àngels Bassas Gironès]] | [[Figueres]] | 1971-08-03 | | | [[Ficheiro:Àngels Bassas (2018).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1621 | [[:d:Q17028851|Q17028851]] | [[Beth Fornas]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Beth Fornas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1622 | [[:d:Q17028892|Q17028892]] | [[Blanca Casas Brullet]] | [[Mataró]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 1623 | [[:d:Q17028954|Q17028954]] | [[Mercè Capdevila i Gaya]] | [[Barcelona]] | 1946-03-25 | | | [[Ficheiro:Mercè Capdevila (2016).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1624 | [[:d:Q17029353|Q17029353]] | [[Teresa Enrich i Mas]] | [[Barcelona]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Teresa Enrich.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1625 | [[:d:Q17030331|Q17030331]] | [[Gisela Pou Valls]] | [[Castellar del Vallès]] | 1959-05-07 | | | [[Ficheiro:Gisela Pou Valls.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1626 | [[:d:Q17030973|Q17030973]] | [[Hortènsia Grau Juan]] | [[Barcelona]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Hortènsia Grau-ICV 7556 resize.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1627 | [[:d:Q17031307|Q17031307]] | [[Maria Magdalena Heras i Fortuny]] | [[Terrasa]] | 1953-06-29 | | 2014-08-03 | [[Ficheiro:Dr Heras Fortuny.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1628 | [[:d:Q17031518|Q17031518]] | [[Isabel Banal i Xifré]] | [[Castellfollit de la Roca]] | 1963-03-21 | | | |- | style='text-align:right'| 1629 | [[:d:Q17032038|Q17032038]] | [[Julia Montilla]] | [[Barcelona]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 1630 | [[:d:Q17032235|Q17032235]] | [[María Lapiedra]] | [[Mollerussa]] | 1984-07-19 | | | [[Ficheiro:Maria Lapiedra (2) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1631 | [[:d:Q17032438|Q17032438]] | [[Marina Llansana i Rosich]] | [[Igualada]] | 1976-06-28 | | | [[Ficheiro:Flama del Canigó 2018 DC83486 (42989631892) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1632 | [[:d:Q17032573|Q17032573]] | [[Lola Lasurt]] | [[Barcelona]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 1633 | [[:d:Q17032756|Q17032756]] | [[Luz Broto]] | [[Barcelona]] | 1982 | | | [[Ficheiro:Luz broto macba.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1634 | [[:d:Q17033076|Q17033076]] | [[María Miranda Cuervas]] | [[Castelldefels]] | 1973-07-23 | | | [[Ficheiro:(María Miranda Cuervas) Canal Olímpic Castelldefels. Jocs Mediterranis Tarragona 2018. Diputació de Barcelona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1635 | [[:d:Q17033177|Q17033177]] | [[Marta Pascal i Capdevila]] | [[Vic]] | 1983-04-10 | | | [[Ficheiro:Marta Pascal. RdP (1.02.16) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1636 | [[:d:Q17033322|Q17033322]] | [[Mercè Martínez]] | [[Sabadell]] | 1976-09-22 | | | [[Ficheiro:Mercè Martínez (2004).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1637 | [[:d:Q17033342|Q17033342]] | [[Rocío Martínez-Sampere Rodrigo]] | [[Barcelona]] | 1974-08-19 | | | [[Ficheiro:Rocío Martínez-Sampere i Rodrigo - Dia de la Poesia (retallat).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1638 | [[:d:Q17033432|Q17033432]] | [[Violant Mascaró i López]] | [[Badalona]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 1639 | [[:d:Q17033672|Q17033672]] | [[Ester Merino i Tarafa]] | [[Mataró]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 1640 | [[:d:Q17033839|Q17033839]] | [[Margarida Minguillón i Aran]] | [[Barcelona]] | 1947-02-24 | | | [[Ficheiro:Margarida Minguillon (2004).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1641 | [[:d:Q17033989|Q17033989]] | [[Mireia Sallarès]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Mireia Sallarès 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1642 | [[:d:Q17034567|Q17034567]] | [[María Ángeles Olano García]] | [[Granollers]] | 1966-06-09 | | | [[Ficheiro:9 Angels Olano.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1643 | [[:d:Q17034613|Q17034613]] | [[Maria Olivares i Usac]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1932-12-02 | | | |- | style='text-align:right'| 1644 | [[:d:Q17034879|Q17034879]] | [[Mabel Palacín Lahoz]] | [[Barcelona]]<br/>[[Barcelona, Venezuela|Barcelona]] | 1965<br/>1964 | | | |- | style='text-align:right'| 1645 | [[:d:Q17035560|Q17035560]] | [[Pilar Pifarré i Matas]] | [[Barcelona]] | 1955 | | | [[Ficheiro:Pilar Pifarré i Matas (retallat).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1646 | [[:d:Q17035578|Q17035578]] | [[Mercè Pigem i Palmés]] | [[Lleida]] | 1954-07-24 | | | [[Ficheiro:Flickr - Convergència Democràtica de Catalunya - Generals2011 Mercè Pigem.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1647 | [[:d:Q17035601|Q17035601]] | [[Maria Pau Pigem]] | [[Barcelona]] | 1969-07-09 | | | [[Ficheiro:MariaPauPigem2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1648 | [[:d:Q17035635|Q17035635]] | [[Pilar Palomer]] | [[Barcelona]]<br/>[[Barcelona, Venezuela|Barcelona]] | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 1649 | [[:d:Q17035675|Q17035675]] | [[Mireia Pintó]] | [[Manresa]] | 1968-12-03 | | | |- | style='text-align:right'| 1650 | [[:d:Q17036068|Q17036068]] | [[Fina Puigdevall]] | [[Olot]] | 1963-05-30 | | | |- | style='text-align:right'| 1651 | [[:d:Q17036242|Q17036242]] | [[Esperança Rabat Ribes]] | [[Barcelona]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 1652 | [[:d:Q17036372|Q17036372]] | [[Dolors Reig i Hernández]] | [[La Garriga]] | 1971-10-23 | | | [[Ficheiro:Dolors Reig Hernández.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1653 | [[:d:Q17036405|Q17036405]] | [[Rosa Renom i Grau]] | [[Sabadell]] | 1963-04-21 | | | [[Ficheiro:Rosa Renom.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1654 | [[:d:Q17036459|Q17036459]] | [[Marta Ribas Frías]] | [[Terrasa]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 1655 | [[:d:Q17036645|Q17036645]] | [[Teresa Roca i Formosa]] | [[Gavà]] | 1925-09-20 | [[Barcelona]] | 2016-04-11 | [[Ficheiro:Teresa Roca (2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1656 | [[:d:Q17036709|Q17036709]] | [[Rosa Pera]] | [[Barcelona]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Rpera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1657 | [[:d:Q17036760|Q17036760]] | [[Neus Sanmartí i Puig]] | [[Barcelona]] | 1943 | | | [[Ficheiro:Neus Sanmartí.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1658 | [[:d:Q17036766|Q17036766]] | [[Carme Sansa]] | [[Barcelona]] | 1943-02-22 | | | [[Ficheiro:Carme Sansa MHC.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1659 | [[:d:Q17036785|Q17036785]] | [[Lídia Santos i Arnau]] | [[Barcelona]] | 1950-10-08 | | | |- | style='text-align:right'| 1660 | [[:d:Q17036880|Q17036880]] | [[Teresa Serra i Majem]] | [[Barcelona]] | 1955-08-04 | | | |- | style='text-align:right'| 1661 | [[:d:Q17036907|Q17036907]] | [[Sílvia Muñoz d'Imbert]] | [[Barcelona]] | 1973-09-03 | | | [[Ficheiro:Silvia Munoz.jpg 2105825013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1662 | [[:d:Q17036970|Q17036970]] | [[Mar Targarona]] | [[Barcelona]] | 1953-03-30 | | | [[Ficheiro:MarTargarona2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1663 | [[:d:Q17037027|Q17037027]] | [[Tere Recarens]] | [[Arbúcies]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Tere Recarens by Ana Beltrán.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1664 | [[:d:Q17037030|Q17037030]] | [[Margarita Tintó i Sala]] | [[Parets del Vallès]] | 1930 | [[Granollers]] | 2017-10-29 | |- | style='text-align:right'| 1665 | [[:d:Q17037034|Q17037034]] | [[Carme Tolosana i Cidón]] | [[Lleida]] | 1948-06-01 | | | |- | style='text-align:right'| 1666 | [[:d:Q17037046|Q17037046]] | [[Dolors Torrent i Rius]] | [[Juneda]] | 1947-08-01 | | | |- | style='text-align:right'| 1667 | [[:d:Q17037053|Q17037053]] | [[Imma Tubella i Casadevall]] | [[La Bisbal d'Empordà (Q23999667)|La Bisbal d'Empordà]] | 1953 | | | [[Ficheiro:Imma Tubella, UOC President.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1668 | [[:d:Q17037060|Q17037060]] | [[Maria Teresa Utgés Nogués]] | [[Les Borges Blanques]] | 1959-09-28 | | | [[Ficheiro:Maite Utges.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1669 | [[:d:Q17037063|Q17037063]] | [[Jessica Vall Montero]] | [[Barcelona]] | 1988-11-22 | | | [[Ficheiro:Jessica Vall Montero (ESP) 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1670 | [[:d:Q17037065|Q17037065]] | [[Carme Valls]] | [[Barcelona]] | 1945-05-21 | | | [[Ficheiro:Carme Valls 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1671 | [[:d:Q17037070|Q17037070]] | [[Rosa Vandellós i Lleixa]] | [[Tortosa]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 1672 | [[:d:Q17037094|Q17037094]] | [[Roser Vilallonga i Tena]] | [[Barcelona]] | 1960-04 | | | [[Ficheiro:Miravisions 2022 - 138.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1673 | [[:d:Q17037105|Q17037105]] | [[Maria Rosa Vives Piqué]] | [[Manresa]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 1674 | [[:d:Q17037120|Q17037120]] | [[Marga Ximenez]] | [[Barcelona]]<br/>[[Barcelona, Venezuela|Barcelona]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 1675 | [[:d:Q17044776|Q17044776]] | [[Emma Maleras Gobern]] | [[Ripollet]] | 1919-05-27 | [[Barcelona]] | 2017-06-13 | |- | style='text-align:right'| 1676 | [[:d:Q17044785|Q17044785]] | [[Maria Lluïsa Ferrer i Martínez]] | [[Xirona]] | 1944 | | | |- | style='text-align:right'| 1677 | [[:d:Q17044790|Q17044790]] | [[Rosa Fortuny i Torroella]] | [[Barcelona]] | 1948-02-20 | | | |- | style='text-align:right'| 1678 | [[:d:Q17044805|Q17044805]] | [[Maria Teresa Giménez i Morell]] | [[Barcelona]] | 1928 | | 2021-12-23 | |- | style='text-align:right'| 1679 | [[:d:Q17044857|Q17044857]] | [[Merche Mar]] | [[Barcelona]] | 1947-09-24 | [[Barcelona]] | 2025-02-25 | [[Ficheiro:Live in Burlesque.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1680 | [[:d:Q17044859|Q17044859]] | [[Maria Isabel Marín Silvestre]] | [[Barcelona]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 1681 | [[:d:Q17044872|Q17044872]] | [[Montserrat Minobis i Puntonet]] | [[Figueres]] | 1942-10-24 | [[Barcelona]] | 2019-05-11 | [[Ficheiro:Montserrat Minobis 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1682 | [[:d:Q17044885|Q17044885]] | [[Montse Padrós Marquès]] | [[Badalona]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 1683 | [[:d:Q17057966|Q17057966]] | [[Marta Tomasa Worner]] | [[Barcelona]] | 1980-05-16 | | | |- | style='text-align:right'| 1684 | [[:d:Q17057990|Q17057990]] | [[Victoria Camps Medina]] | [[Barcelona]] | 1990-07-23 | | | |- | style='text-align:right'| 1685 | [[:d:Q17104125|Q17104125]] | [[Cristina Mascarreras]] | [[Xirona]] | 1980-12-06 | | | |- | style='text-align:right'| 1686 | [[:d:Q17113672|Q17113672]] | [[Anna Villar]] | [[Montcada i Reixac]] | 1983-06-29 | | | |- | style='text-align:right'| 1687 | [[:d:Q17126929|Q17126929]] | [[Remei Ribas Aguilera]] | [[Mataró]] | 20th century | | | [[Ficheiro:106 L'àvia Remei signant a la Rambla de Barcelona, Sant Jordi 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1688 | [[:d:Q17147971|Q17147971]] | [[Margarida Alfonso i Orfila]] | [[Barcelona]] | 1914-11-02 | [[L'Ametlla del Vallès]] | 1991-04-24 | |- | style='text-align:right'| 1689 | [[:d:Q17147974|Q17147974]] | [[Paulina Andreu i Busto]] | [[Barcelona]] | 1921-02-17 | [[Sant Pere de Ribes]] | 2020-10-09 | |- | style='text-align:right'| 1690 | [[:d:Q17147977|Q17147977]] | [[Joana Biarnés i Florensa]] | [[Terrasa]] | 1935-09-13 | [[Terrasa]] | 2018-12-19 | [[Ficheiro:Joana Biarnés.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1691 | [[:d:Q17148006|Q17148006]] | [[Maria Assumpció Codina i Gubianes]] | [[Breda, Xirona|Breda]] | 1943-01-02 | | | |- | style='text-align:right'| 1692 | [[:d:Q17148031|Q17148031]] | [[Maria Espinalt i Font]] | [[Barcelona]] | 1910-07-29 | [[Barcelona]] | 1981-06-25 | |- | style='text-align:right'| 1693 | [[:d:Q17148135|Q17148135]] | [[Rosa Maria Ysàs i Roca]] | [[Barcelona]] | 1939-10-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1694 | [[:d:Q17148137|Q17148137]] | [[Josefina Güell i Saumell]] | [[Barcelona]] | 1925-04-09 | [[Barcelona]] | 2024-01-17 | |- | style='text-align:right'| 1695 | [[:d:Q17148138|Q17148138]] | [[Marta Grau i Porta]] | [[Prats de Lluçanès]] | 1890-12-11 | [[Blanes]] | 1992-10-08 | [[Ficheiro:Marta Grau i Porta - Feminal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1696 | [[:d:Q17148140|Q17148140]] | [[Mònica Glaenzel Ribas]] | [[Barcelona]] | 1970-02-27 | | | |- | style='text-align:right'| 1697 | [[:d:Q17148141|Q17148141]] | [[Anna Ferrer i Barba]] | [[Verges, Xirona|Verges]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Anna Ferrer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1698 | [[:d:Q17148143|Q17148143]] | [[Gemma Humet]] | [[Terrasa]] | 1988-11-19 | | | [[Ficheiro:Gemma Humet 2022 b.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1699 | [[:d:Q17148144|Q17148144]] | [[Concepció Ginot i Riera]] | [[Barcelona]] | 1858-04-13 | | 1934-03-06 | |- | style='text-align:right'| 1700 | [[:d:Q17148145|Q17148145]] | [[Francesca Cecília Gubert i Rafanell]] | [[Barcelona]] | 1906-11-24 | [[Barcelona]] | 1985-02-04 | |- | style='text-align:right'| 1701 | [[:d:Q17148146|Q17148146]] | [[Isabel Güell i López]] | [[Barcelona]] | 1872-11-23 | [[Barcelona]] | 1956-05-08 | [[Ficheiro:Isabel Güell i Lopez (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1702 | [[:d:Q17148147|Q17148147]] | [[Míriam Iscla i Aragonès]] | [[Pineda de Mar]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Miriamiscla.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1703 | [[:d:Q17189216|Q17189216]] | [[Enriqueta Gallinat]] | [[El Raval]] | 1909 | [[Barcelona]] | 2006-07-13 | |- | style='text-align:right'| 1704 | [[:d:Q17189319|Q17189319]] | [[Montserrat Olivella i Valls]] | [[Barcelona]] | 1921-01-26 | [[Barcelona]] | 2016-06-13 | |- | style='text-align:right'| 1705 | [[:d:Q17190962|Q17190962]] | [[Maria Mas i Canals]] | [[Masquefa]] | 1936 | | | |- | style='text-align:right'| 1706 | [[:d:Q17190963|Q17190963]] | [[Mercè Piqueras i Carrasco]] | [[Barcelona]] | 1944 | | | [[Ficheiro:Mercé Piqueras 2016 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1707 | [[:d:Q17195268|Q17195268]] | [[Helena Arribas i Esteve]] | [[Reus]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 1708 | [[:d:Q17195270|Q17195270]] | [[Maria Elena Forniés Mercadé]] | [[Reus]] | 1912-04-17 | [[Reus]] | 1999 | |- | style='text-align:right'| 1709 | [[:d:Q17195279|Q17195279]] | [[Carme Miralles-Guasch]] | [[Reus]] | 1961-05-14 | | | |- | style='text-align:right'| 1710 | [[:d:Q17204989|Q17204989]] | [[Genoveva Puig i Vilà]] | [[Barcelona]]<br/>[[Tarragona]] | 1900 | [[Barcelona]] | 1986-05-25 | [[Ficheiro:1928-12, D'ací d'allà, p. 424 (cropped) Genoveva Puig.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1711 | [[:d:Q17232777|Q17232777]] | [[Monica Gimeno]] | [[Vic]] | 1987-04-27 | | | |- | style='text-align:right'| 1712 | [[:d:Q17274671|Q17274671]] | [[La Pelopony]] | [[Sabadell]] | 1986-06-14 | | | |- | style='text-align:right'| 1713 | [[:d:Q17300984|Q17300984]] | [[Carme Mir i Llusada]] | [[Balsareny]] | 1903 | [[Barcelona]] | 1986-01-28 | |- | style='text-align:right'| 1714 | [[:d:Q17301403|Q17301403]] | [[Rosa Balcells Font]] | [[Barcelona]] | 1922-02-02<br/>1920-02-02 | [[Barcelona]] | 2003-09-24 | |- | style='text-align:right'| 1715 | [[:d:Q17301679|Q17301679]] | [[Montserrat Palau i Martí]] | [[Barcelona]] | 1916 | | 2004-01-17 | |- | style='text-align:right'| 1716 | [[:d:Q17301719|Q17301719]] | [[Maria Rius i Camps]] | [[Sant Pere de Riudebitlles]] | 1938 | | | |- | style='text-align:right'| 1717 | [[:d:Q17301783|Q17301783]] | [[Laura Albéniz]] | [[Barcelona]] | 1890-04-16 | [[Barcelona]] | 1944-03-03 | [[Ficheiro:Laura Albéniz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1718 | [[:d:Q17302078|Q17302078]] | [[Mireia Barrera]] | [[Terrasa]] | 1967 | | | [[Ficheiro:2014 Premis Nacionals Cultura 3262 resize.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1719 | [[:d:Q17315299|Q17315299]] | [[Alicia Coduras Martínez]] | [[Barcelona]] | 1958-04-06 | | | |- | style='text-align:right'| 1720 | [[:d:Q17315619|Q17315619]] | [[Timbor of Rocabertí]] | [[Barcelona]] | 1318 | [[Oristano]] | 1364 | [[Ficheiro:Timbora, madre Eleonora d'Arborea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1721 | [[:d:Q17338014|Q17338014]] | [[Judit Neddermann]] | [[Vilassar de Mar]] | 1991-03-27 | | | [[Ficheiro:Judit Neddermann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1722 | [[:d:Q17364233|Q17364233]] | [[Dolores Castelltort]] | [[Barcelona]] | 1913 | [[Barcelona]] | 1999-04-27 | |- | style='text-align:right'| 1723 | [[:d:Q17364234|Q17364234]] | [[Rosa Castelltort]] | [[Barcelona]] | 1910-05-11 | [[Barcelona]] | 2009-03-20 | |- | style='text-align:right'| 1724 | [[:d:Q17364425|Q17364425]] | [[Mercedes Gamero]] | [[Viladecans]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Mercedes Gamero at MIFF.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1725 | [[:d:Q17425842|Q17425842]] | [[Sara Berenguer Laosa]] | [[Barcelona]] | 1919-01-01 | [[Montady]] | 2010-06-08 | [[Ficheiro:Sara Berenguer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1726 | [[:d:Q17462612|Q17462612]] | [[Regina Opisso]] | [[Tarragona]] | 1876-01-21 | [[Barcelona]] | 1965-03-07 | [[Ficheiro:1928-12-07, La Libertad, Regina Opisso.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1727 | [[:d:Q17478062|Q17478062]] | [[Ángela Graupera]] | [[Barcelona]] | 1876-06-09 | [[Barcelona]] | 1940-03-29 | |- | style='text-align:right'| 1728 | [[:d:Q17478162|Q17478162]] | [[Mireia Montávez]] | [[Vila-seca]] | 1982-06-25 | | | [[Ficheiro:Mireia - Concierto OT Sant Jordi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1729 | [[:d:Q17478194|Q17478194]] | [[Esther Paez]] | [[Barcelona]] | 1969-09-13 | | | |- | style='text-align:right'| 1730 | [[:d:Q17481383|Q17481383]] | [[Maur Maria Boix i Selva]] | [[Barcelona]] | 1919-05-07 | [[Mosteiro de Montserrat]] | 2000-09-10 | |- | style='text-align:right'| 1731 | [[:d:Q17558453|Q17558453]] | [[Laia Aubert Torrents]] | [[Sant Quirze de Besora]] | 1986-05-10 | | | |- | style='text-align:right'| 1732 | [[:d:Q17563367|Q17563367]] | [[Mariona Tena]] | [[Barcelona]] | 1982-10-29 | | | [[Ficheiro:Mariona Tena (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1733 | [[:d:Q17620409|Q17620409]] | [[Aloma Romero]] | [[Barcelona]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 1734 | [[:d:Q17621891|Q17621891]] | [[María Eugenia Aubet Semmler]] | [[Barcelona]] | 1944-04-30 | [[Barcelona]] | 2024-02-18 | |- | style='text-align:right'| 1735 | [[:d:Q17623674|Q17623674]] | [[Nuria Velasco]] | [[Lleida]] | 1985-03-02 | | | [[Ficheiro:Nuria Velasco.PNG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1736 | [[:d:Q17625108|Q17625108]] | [[Pilar Ferran Hernández]] | [[Sant Boi de Llobregat]] | 1940-05-08 | | | |- | style='text-align:right'| 1737 | [[:d:Q17708968|Q17708968]] | [[Samantha Barendson]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1976-04-16 | | | [[Ficheiro:SamanthaBarendson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1738 | [[:d:Q17715168|Q17715168]] | [[Lola Casas Peña]] | [[Mataró]] | 1951-06-30 | | | [[Ficheiro:Lola Casas 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1739 | [[:d:Q17715171|Q17715171]] | [[Mireia Companys Tena]] | [[Barcelona]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Mireia Companys Tena.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1740 | [[:d:Q17715186|Q17715186]] | [[Rosa Font i Massot]] | [[Sant Pere Pescador]]<br/>[[Xirona]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 1741 | [[:d:Q17715223|Q17715223]] | [[Maria Ribot Gasull]] | [[Palafrugell]] | 1925 | [[Palafrugell]] | 1992 | |- | style='text-align:right'| 1742 | [[:d:Q17859749|Q17859749]] | [[Carolina Estrada]] | [[Barcelona]] | 1979-03-27 | | | [[Ficheiro:Carolina Estrada.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1743 | [[:d:Q18011082|Q18011082]] | [[Jil Teichmann]] | [[Barcelona]] | 1997-07-15 | | | [[Ficheiro:Fed Cup 2018 (40825850135) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1744 | [[:d:Q18086002|Q18086002]] | [[Mariona Cabassa]] | [[Barcelona]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Mariona Cabassa.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1745 | [[:d:Q18222422|Q18222422]] | [[Maria Antònia Canals i Tolosa]] | [[Barcelona]] | 1930-11-15 | [[Xirona]] | 2022-04-29 | [[Ficheiro:Maria Antonia Canals en un acto de la Universidad de Vic en 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1746 | [[:d:Q18222565|Q18222565]] | [[Claudia Vega]] | [[Barcelona]] | 1999-06-09 | | | [[Ficheiro:Claudia Vega en la presentación de EVA, en el festival de cine de Venecia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1747 | [[:d:Q18223184|Q18223184]] | [[Aída de la Cruz]] | [[Barcelona]] | 1978-05-27 | | | |- | style='text-align:right'| 1748 | [[:d:Q18223482|Q18223482]] | [[Ariadna Gaya]] | [[Barcelona]] | 1992-12-06 | | | |- | style='text-align:right'| 1749 | [[:d:Q18224225|Q18224225]] | [[Silvia Mas]] | [[Barcelona]] | 1996-08-23 | | | |- | style='text-align:right'| 1750 | [[:d:Q18224858|Q18224858]] | [[Teresa Roig]] | [[Igualada]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 1751 | [[:d:Q18336189|Q18336189]] | [[Anna Alàs i Jové]] | [[Terrasa]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Anna Alàs i Jové.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1752 | [[:d:Q18345501|Q18345501]] | [[Miriam Escofet]] | [[Barcelona]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 1753 | [[:d:Q18377876|Q18377876]] | [[Anna Serret Almenara]] | [[Barcelona]] | 1988-03-29 | | | |- | style='text-align:right'| 1754 | [[:d:Q18397996|Q18397996]] | [[Raquel Hernández Olmo]] | [[Barcelona]] | 1979-11-02 | | | [[Ficheiro:Raquel Hernández Olmo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1755 | [[:d:Q18529032|Q18529032]] | [[Mariquita Tennant]] | [[Barcelona]] | 1811-11-01 | [[Clewer]] | 1860-02-21 | [[Ficheiro:Maria Francisca Eroles i Eroles, ‘Mariquita Tennant’.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1756 | [[:d:Q18542422|Q18542422]] | [[Anna Ramírez]] | [[Vic]] | 1981-03-14 | | | [[Ficheiro:Anna Ramirez Bauxel, Giro Rosa 2016 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1757 | [[:d:Q18564901|Q18564901]] | [[Eulalia Lledó]] | [[Barcelona]] | 1952 | | | [[Ficheiro:Eulalia Lledó.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1758 | [[:d:Q18565645|Q18565645]] | [[Montserrat Garcia Balletbó]] | [[Barcelona]] | 1955-02-06 | | | [[Ficheiro:Montserrat Garcia Balletbó 2017 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1759 | [[:d:Q18577362|Q18577362]] | [[Marta Alòs López]] | [[Lleida]] | 1960-11-01 | | | [[Ficheiro:Marta Alòs i López.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1760 | [[:d:Q18609643|Q18609643]] | [[Mireia Prat]] | [[provincia de Barcelona]] | 1989-10-14 | | | |- | style='text-align:right'| 1761 | [[:d:Q18620042|Q18620042]] | [[Josefa Pujol de Collado]] | [[Cataluña]] | 19th century | [[Madrid]] | 1904 | [[Ficheiro:Josefa Pujol de Collado, de Paciano Ross.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1762 | [[:d:Q18630283|Q18630283]] | [[Rosa María Bravo]] | [[Bàscara]] | 1976-08-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1763 | [[:d:Q18637082|Q18637082]] | [[Laia Abril]] | [[Barcelona]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 1764 | [[:d:Q18638121|Q18638121]] | [[Marta Amorós]] | [[Barcelona]] | 1970-08-09 | | | |- | style='text-align:right'| 1765 | [[:d:Q18638142|Q18638142]] | [[Nuria Ayala]] | [[Barcelona]] | 1970-03-28 | | | |- | style='text-align:right'| 1766 | [[:d:Q18640846|Q18640846]] | [[Maria Dolors Folch Fornesa]] | [[Barcelona]] | 1941 | | | [[Ficheiro:Dolors Folch Fornesa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1767 | [[:d:Q18645789|Q18645789]] | [[Marta Flores]] | [[Barcelona]] | 1913-01-08<br/>1913-01-18 | [[Barcelona]] | 2005-02-18 | |- | style='text-align:right'| 1768 | [[:d:Q18686248|Q18686248]] | [[Cristina Gallach]] | [[Sant Quirze de Besora]] | 1960-04-01 | | | [[Ficheiro:(Cristina Gallach) 140319-sanchez-cultura12 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1769 | [[:d:Q18688055|Q18688055]] | [[Carme Blay]] | [[Sant Pere de Ribes]] | 1973-07-31 | | | |- | style='text-align:right'| 1770 | [[:d:Q18696606|Q18696606]] | [[Marta Ferrusola Lladós]] | [[Barcelona]] | 1935-06-28 | [[Barcelona]] | 2024-07-08 | [[Ficheiro:Flickr - Convergència Democràtica de Catalunya - 16è Congrés de Convergència a Reus (31) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1771 | [[:d:Q18697153|Q18697153]] | [[Cmiljka Kalušević]] | [[Tarragona]] | 1933-04-09 | [[Belgrado]] | 1989-09-13 | |- | style='text-align:right'| 1772 | [[:d:Q18698443|Q18698443]] | [[Neus Bonet i Bagant]] | [[Barcelona]] | 1959-12-30 | | | [[Ficheiro:Neus Bonet 01.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1773 | [[:d:Q18938933|Q18938933]] | [[Celia Suñol i Pla]] | [[Barcelona]] | 1899-05-05 | [[Barcelona]] | 1986-06-08 | [[Ficheiro:Celiasuñol.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1774 | [[:d:Q18977799|Q18977799]] | [[Maria-Carme Calderer]] | [[Berga]] | 1951-01-10 | | | |- | style='text-align:right'| 1775 | [[:d:Q19019173|Q19019173]] | [[Enriqueta Soriano]] | [[Barcelona]] | 1920 | [[Barcelona]] | 1983-08-13 | |- | style='text-align:right'| 1776 | [[:d:Q19242727|Q19242727]] | [[Roser Agell i Cisa]] | [[Barcelona]] | 1924 | [[Barcelona]] | 2021-05-03 | |- | style='text-align:right'| 1777 | [[:d:Q19256640|Q19256640]] | [[Maria Teresa Ferrer i Mallol]] | [[Barcelona]] | 1940-08-25 | [[Barcelona]] | 2017-03-04 | |- | style='text-align:right'| 1778 | [[:d:Q19257119|Q19257119]] | [[Maria Teresa Monclús i Marquès]] | [[Barcelona]] | 1934-10-10 | | | |- | style='text-align:right'| 1779 | [[:d:Q19257153|Q19257153]] | [[Mercè Nicolau i Cosson]] | [[Barcelona]] | 1889-01-01 | [[Barcelona]] | 1968-06-18 | [[Ficheiro:Mercè Nicolau i Cosson (1915).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1780 | [[:d:Q19257615|Q19257615]] | [[Teresa Basora i Sugranyes]] | [[Castellvell del Camp]] | 1922-11-05 | [[Barcelona]] | 1998-07-28 | |- | style='text-align:right'| 1781 | [[:d:Q19288672|Q19288672]] | [[Maria Dolors Baró i Mariné]] | [[Reus]] | 1948 | | | [[Ficheiro:Maria Dolors Baró i Mariné.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1782 | [[:d:Q19288762|Q19288762]] | [[Rosa Maria Garriga i Llorente]] | [[Canet de Mar]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1783 | [[:d:Q19288799|Q19288799]] | [[Marta Rovira Martínez]] | [[Banyoles]] | 1969-08-28 | | | |- | style='text-align:right'| 1784 | [[:d:Q19288894|Q19288894]] | [[Montserrat Vilà]] | [[Figueres]] | 1965 | | | [[Ficheiro:Montse Vilà 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1785 | [[:d:Q19288924|Q19288924]] | [[Josefina Oliva i Teixell]] | [[Reus]] | 1912-03-10 | [[México]] | 2007-03-19 | [[Ficheiro:Josefina Oliva De Coll.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1786 | [[:d:Q19289075|Q19289075]] | [[Carme Torras]] | [[Barcelona]] | 1956-07-04 | | | [[Ficheiro:Carmen torras 20190318 222634.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1787 | [[:d:Q19289110|Q19289110]] | [[Zoe Rosinach Pedrol]] | [[Lleida]] | 1894-02-06 | [[Zaragoza]] | 1973-01-31 | |- | style='text-align:right'| 1788 | [[:d:Q19289376|Q19289376]] | [[Adela Clemente i Ferran]] | [[Barcelona]] | 1861-06-20 | [[Barcelona]] | 1910-01-11 | [[Ficheiro:Adela Clemente a L'aranya (Guimerà).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1789 | [[:d:Q19289439|Q19289439]] | [[Alba Ventura]] | [[Barcelona]] | 1978-11-13 | | | |- | style='text-align:right'| 1790 | [[:d:Q19289576|Q19289576]] | [[Amalia Muñoz]] | [[Barcelona]] | 1827 | | 1910 | |- | style='text-align:right'| 1791 | [[:d:Q19289632|Q19289632]] | [[Àngela Gassó i Closa]] | [[Cardona]] | 1948-05-13 | | | |- | style='text-align:right'| 1792 | [[:d:Q19289634|Q19289634]] | [[Àngels Moll i Esquerra]] | [[Barcelona]] | 1944-09-09 | | | |- | style='text-align:right'| 1793 | [[:d:Q19289642|Q19289642]] | [[Anna Bertran]] | [[Vilamaniscle]] | 1982 | | | [[Ficheiro:Anna Bertran, XII Premis Gaudí (2020).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1794 | [[:d:Q19289644|Q19289644]] | [[Anna Gabaldà Felipe]] | [[Sant Pere de Ribes]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 1795 | [[:d:Q19289647|Q19289647]] | [[Anna Güell]] | [[Sabadell]] | 1961-10-31 | | | |- | style='text-align:right'| 1796 | [[:d:Q19289657|Q19289657]] | [[Anna Rúbies i Monjonell]] | [[El Port de la Selva]] | 1881-05-31<br/>1881 | [[Barcelona]] | 1963-03-24<br/>1963 | |- | style='text-align:right'| 1797 | [[:d:Q19289659|Q19289659]] | [[Anna Soler i Pi]] | [[Calella]] | 1835-10-31 | [[Vic]] | 1896-11-02 | |- | style='text-align:right'| 1798 | [[:d:Q19289662|Q19289662]] | [[Anna Tugas i Masachs]] | [[Badalona]] | 1911-04-07 | [[Barcelona]] | 2015-08-28 | |- | style='text-align:right'| 1799 | [[:d:Q19289849|Q19289849]] | [[Antònia Baró i Sanz]] | [[Barcelona]] | 1870-08-23 | | 1947 | [[Ficheiro:Antònia Baró.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1800 | [[:d:Q19289851|Q19289851]] | [[Antònia Boada i Ros]] | [[Badalona]] | 1928 | | 1977 | |- | style='text-align:right'| 1801 | [[:d:Q19289854|Q19289854]] | [[Antònia Fontanillas Borràs]] | [[Barcelona]] | 1917-06-09 | [[Dreux]] | 2014-09-23 | [[Ficheiro:Antònia Fontanillas Borràs 1946.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1802 | [[:d:Q19289857|Q19289857]] | [[Antònia Torrent Martori]] | [[Arenys de Munt]] | 1906 | | 2004 | [[Ficheiro:Antònia Torrent Martori.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1803 | [[:d:Q19289860|Q19289860]] | [[Antonia Verdier]] | [[Barcelona]] | 1850-01-19 | [[Barcelona]] | 1928-12-08 | [[Ficheiro:Antonia Verdier.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1804 | [[:d:Q19289863|Q19289863]] | [[Antònia Vilàs i Ferràndiz]] | [[La Barceloneta]] | 1926-07-11 | | 2013-04-02 | |- | style='text-align:right'| 1805 | [[:d:Q19289866|Q19289866]] | [[Antonieta Feliu de Forn]] | [[Berga]] | 1896-07-03 | [[Barcelona]] | 1968-04-01 | |- | style='text-align:right'| 1806 | [[:d:Q19289912|Q19289912]] | [[Assumpta Albà i Ricart]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1935 | | | |- | style='text-align:right'| 1807 | [[:d:Q19289922|Q19289922]] | [[Aurèlia Muñoz Ventura]] | [[Barcelona]] | 1926 | [[Barcelona]] | 2011-06-09 | |- | style='text-align:right'| 1808 | [[:d:Q19289929|Q19289929]] | [[Balbina Pi i Olivella]] | [[Barcelona]] | 1849 | [[Sant Gervasi de Cassoles]] | 1896 | |- | style='text-align:right'| 1809 | [[:d:Q19289932|Q19289932]] | [[Balbina Pi i Sanllehy]] | [[Sant Boi de Llobregat]] | 1896-09-20 | [[Perpiñán]] | 1973-07-24 | |- | style='text-align:right'| 1810 | [[:d:Q19289969|Q19289969]] | [[Bea Cabezas]] | [[Barcelona]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 1811 | [[:d:Q19289972|Q19289972]] | [[Begoña Alberdi]] | [[Barcelona]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Begoña Alberdi 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1812 | [[:d:Q19290028|Q19290028]] | [[Blanca Llum Vidal i Carrasco]] | [[La Barceloneta]] | 1986-02-03 | | | [[Ficheiro:Recital de poemes de Felícia Fuster a Riudoms 04.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1813 | [[:d:Q19290124|Q19290124]] | [[Carlota de Mena i Zamora]] | [[Tortosa]] | 1845-02-13 | [[Manresa]] | 1902-12-29 | [[Ficheiro:Carlota de Mena (1889).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1814 | [[:d:Q19290127|Q19290127]] | [[Carme Adell Argilés]] | [[Reus]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 1815 | [[:d:Q19290135|Q19290135]] | [[Carme Mayol Fernández]] | [[Barcelona]] | 1937-03-28 | | | |- | style='text-align:right'| 1816 | [[:d:Q19290154|Q19290154]] | [[Caterina Fontova]] | [[Barcelona]] | 1866 | | 1924 | |- | style='text-align:right'| 1817 | [[:d:Q19290156|Q19290156]] | [[Caterina Mas i Porcell]] | [[Barcelona]] | 1820 | [[Barcelona]] | 1887-04-04 | |- | style='text-align:right'| 1818 | [[:d:Q19290175|Q19290175]] | [[Christa Leem]] | [[Barcelona]] | 1953 | | 2004 | |- | style='text-align:right'| 1819 | [[:d:Q19290190|Q19290190]] | [[Clemència Berdiell i Martínez]] | [[Almenar]] | 1889-03-25 | [[Almenar]] | 1966-02-02 | |- | style='text-align:right'| 1820 | [[:d:Q19290200|Q19290200]] | [[Coloma Antònia Martí i Valls]] | [[Badalona]] | 1860-06-26 | [[Badalona]] | 1899-06-04 | |- | style='text-align:right'| 1821 | [[:d:Q19290202|Q19290202]] | [[Concepció González Maluquer]] | [[Salàs de Pallars]] | 1914-08-07 | [[Barcelona]] | 2004-04-19 | |- | style='text-align:right'| 1822 | [[:d:Q19290205|Q19290205]] | [[Concepció Llorente i Escarpanté]] | [[Lleida]] | 1867 | | 1919 | [[Ficheiro:Concepció Llorente.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1823 | [[:d:Q19290223|Q19290223]] | [[Conxa Pérez Collado]] | [[Barcelona]] | 1915-10-17 | [[Barcelona]] | 2014-04-17 | |- | style='text-align:right'| 1824 | [[:d:Q19290231|Q19290231]] | [[Cristina Masanés Casaponsa]] | [[Manresa]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 1825 | [[:d:Q19290285|Q19290285]] | [[Dionisia Fité de Goula]] | [[Barcelona]] | 1846 | [[Madrid]] | 1873-04-09 | [[Ficheiro:Dionisia Fité de Goula.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1826 | [[:d:Q19290290|Q19290290]] | [[Dolores Pla Brugat]] | [[Vila-sacra]] | 1954 | [[Barcelona]] | 2014-07-13 | [[Ficheiro:Historiadora Dolores Plá.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1827 | [[:d:Q19290293|Q19290293]] | [[Dolors Delhom i de Mena]] | [[Barcelona]] | 1867-08-13 | [[Barcelona]] | 1912-05-13 | [[Ficheiro:Dolors Delhom i de Mena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1828 | [[:d:Q19290295|Q19290295]] | [[Dolors Hostalrich Fa]] | [[Barcelona]] | 1891 | | 1979 | [[Ficheiro:1918-10, D'Ací d'Allà, La senyoreta Hostalrich (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1829 | [[:d:Q19290298|Q19290298]] | [[Dolors Hubach i Vilarrodà]] | [[Molló]] | 1928-06-26 | | 2012-12-26 | |- | style='text-align:right'| 1830 | [[:d:Q19290300|Q19290300]] | [[Dolors Miralles i Valls]] | [[Sabadell]] | 1889-07-15 | [[Sabadell]] | 1981-01-05 | [[Ficheiro:Dolors Miralles.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1831 | [[:d:Q19290308|Q19290308]] | [[Dolors Viñas i Camps]] | [[Sabadell]] | 1907-09-11 | | 1991-07-09 | |- | style='text-align:right'| 1832 | [[:d:Q19290371|Q19290371]] | [[Elena Artamendi García]] | [[Barcelona]] | 1939-08-07 | | | |- | style='text-align:right'| 1833 | [[:d:Q19290376|Q19290376]] | [[Elisa Carbó i Ferrer]] | [[Barcelona]] | 1837 | | 1912-11-10 | |- | style='text-align:right'| 1834 | [[:d:Q19290378|Q19290378]] | [[Elisabet Riera]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Elisabet Riera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1835 | [[:d:Q19290386|Q19290386]] | [[Elvira Elias i Cornet]] | [[Barcelona]] | 1917-05-15 | | 2016-12-25 | |- | style='text-align:right'| 1836 | [[:d:Q19290388|Q19290388]] | [[Elvira Jofre]] | [[Barcelona]] | 1915-03-16 | | 1998-09-03 | [[Ficheiro:Elvira Jofre (1929).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1837 | [[:d:Q19290416|Q19290416]] | [[Emília Miret i Soler]] | [[Barcelona]] | 1891-11-10 | [[Barcelona]] | 1957-08-01 | [[Ficheiro:Emília Miret i Soler (1909).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1838 | [[:d:Q19290427|Q19290427]] | [[Ena Surinach]] | [[Barcelona]] | 1896-12-28 | [[Barcelona]] | 1991-07-02 | |- | style='text-align:right'| 1839 | [[:d:Q19290510|Q19290510]] | [[Enriqueta Tarrés]] | [[Barcelona]] | 1934-03-17 | [[Barcelona]] | 2024-11-18 | [[Ficheiro:EnriquetaTarres02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1840 | [[:d:Q19290544|Q19290544]] | [[Esperança Esteve i Ortega]] | [[Barcelona]] | 1951-01-30 | | | [[Ficheiro:Som el 80 eleccions 28A 190410 21685 dc (32744610957) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1841 | [[:d:Q19290546|Q19290546]] | [[Esperança González i Puig]] | [[Lleida]] | 1823-05-19 | [[Lleida]] | 1885-08-05 | [[Ficheiro:Estàtua Esperança González. (13-09-2024) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1842 | [[:d:Q19290550|Q19290550]] | [[Esperança Ortiz i Bover]] | [[Barcelona]] | 1901 | | 1959-12-21 | |- | style='text-align:right'| 1843 | [[:d:Q19290560|Q19290560]] | [[Estefania Carròs i de Mur]] | [[Barcelona]] | 1455 | [[Barcelona]] | 1511-03-16 | [[Ficheiro:Woman teaching geometry.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1844 | [[:d:Q19290615|Q19290615]] | [[Eulàlia Bosch]] | [[Barcelona]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 1845 | [[:d:Q19290618|Q19290618]] | [[Eulàlia Escuder Fàbregas]] | [[Barcelona]] | 1789 | [[Barcelona]] | 1868-11-27 | |- | style='text-align:right'| 1846 | [[:d:Q19290620|Q19290620]] | [[Eulàlia Garriga i Casals]] | [[Sabadell]] | 1890-04-24 | | 1939-01-19 | |- | style='text-align:right'| 1847 | [[:d:Q19290622|Q19290622]] | [[Eulàlia Solé i Olivart]] | [[Barcelona]] | 1946-04-01 | | | |- | style='text-align:right'| 1848 | [[:d:Q19290656|Q19290656]] | [[Felicidad Gracia i Alconchel]] | [[Barcelona]] | 1937 | | | |- | style='text-align:right'| 1849 | [[:d:Q19290774|Q19290774]] | [[Fidela Renom i Soler]] | [[Sabadell]] | 1891-01-18 | [[Barcelona]] | 1987-09-11 | |- | style='text-align:right'| 1850 | [[:d:Q19290780|Q19290780]] | [[Fina Birulés]] | [[Xirona]] | 1956-03-29 | | | [[Ficheiro:Fina Birulés 2- 2016 (cropped).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1851 | [[:d:Q19290967|Q19290967]] | [[Francesca Español i Bertran]] | [[Vilallonga del Camp]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 1852 | [[:d:Q19290969|Q19290969]] | [[Francesca Saperas i Miró]] | [[Barcelona]] | 1851-02-12 | [[Barcelona]] | 1933-08-21 | |- | style='text-align:right'| 1853 | [[:d:Q19290972|Q19290972]] | [[Francisca Soler de Ros]] | [[Barcelona]] | 1833-12-03 | [[Barcelona]] | 1884-01-13 | [[Ficheiro:Napoleon-FranciscaSoler-1869.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1854 | [[:d:Q19291029|Q19291029]] | [[Gemma Calvet i Barot]] | [[Barcelona]] | 1966-12-10 | | | [[Ficheiro:Judici a la Democràcia 190114 6993 dc (31809348707) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1855 | [[:d:Q19291031|Q19291031]] | [[Gemma Pagès i Pi]] | [[Cassà de la Selva]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1856 | [[:d:Q19291032|Q19291032]] | [[Gemma Ubasart]] | [[Castellar del Vallès]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Foto Gemma Ubasart.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1857 | [[:d:Q19291055|Q19291055]] | [[Glòria Coll Domingo]] | [[Riudoms]] | 1988 | | | [[Ficheiro:Glòria Coll Domingo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1858 | [[:d:Q19291056|Q19291056]] | [[Gloria Martín Vivas]] | [[Barcelona]] | 1952-06-12 | | | |- | style='text-align:right'| 1859 | [[:d:Q19291058|Q19291058]] | [[Glòria Pallé i Torres]] | [[Lleida]] | 1961-11-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1860 | [[:d:Q19291098|Q19291098]] | [[Guillemona de Togores]] | [[Barcelona]] | 14th century | | 1399 | |- | style='text-align:right'| 1861 | [[:d:Q19291101|Q19291101]] | [[Guisla de Besora]] | [[Barcelona]] | | | 1088-10-06 | |- | style='text-align:right'| 1862 | [[:d:Q19291116|Q19291116]] | [[Hortènsia Curell i Sunyol]] | [[El Masnou]] | 1923 | [[Barcelona]] | 2005 | [[Ficheiro:Hortensia Curell Sunyol.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1863 | [[:d:Q19291117|Q19291117]] | [[Hortènsia Graupera Monar]] | [[Barcelona]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 1864 | [[:d:Q19291119|Q19291119]] | [[Hortensia Torres Cuadrado]] | [[Lleida]] | 1924 | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | 1989-06-06 | |- | style='text-align:right'| 1865 | [[:d:Q19291156|Q19291156]] | [[Indira Ferrer-Morató]] | [[Xirona]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Indira Ferrer-Morató, soprano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1866 | [[:d:Q19291157|Q19291157]] | [[Irene Solà Sàez]] | [[Malla, Barcelona|Malla]] | 1990-08-17 | | | [[Ficheiro:Els 12 finalistes del Premi Òmnium Millor Novel·la de l'Any 191130 162 dc (49162599576) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1867 | [[:d:Q19291160|Q19291160]] | [[Isabel Castañé i López]] | [[Sabadell]] | 1946-02-10 | | | |- | style='text-align:right'| 1868 | [[:d:Q19291163|Q19291163]] | [[Isabel Ruiz i Margalef]] | [[Palamós]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 1869 | [[:d:Q19291165|Q19291165]] | [[Isabel Ventosa i Roig]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1834-11-20 | | 1895-04-02 | |- | style='text-align:right'| 1870 | [[:d:Q19291189|Q19291189]] | [[Itziar González i Virós]] | [[Barcelona]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Itziar Gonzalez 2370.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1871 | [[:d:Q19300065|Q19300065]] | [[Joana Baptista Fossa]] | [[Barcelona]] | 1829 | | 1873-09-07 | |- | style='text-align:right'| 1872 | [[:d:Q19300067|Q19300067]] | [[Joana Bel Oleart]] | [[Barcelona]] | 1965 | | | [[Ficheiro:Joana Bel Oleart.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1873 | [[:d:Q19300070|Q19300070]] | [[Joana Valls]] | [[Barcelona]] | 1855-03-06 | [[Barcelona]] | 1935-04-30 | |- | style='text-align:right'| 1874 | [[:d:Q19300239|Q19300239]] | [[Jordina Sales Carbonell]] | [[Igualada]] | 1971-10-02 | | | |- | style='text-align:right'| 1875 | [[:d:Q19300269|Q19300269]] | [[Josefina Paulet]] | [[Barcelona]] | 1900-11-29 | [[Barcelona]] | 1988-11-07 | |- | style='text-align:right'| 1876 | [[:d:Q19300271|Q19300271]] | [[Josefina Sauleda i Paulís]] | [[Sant Pol de Mar]] | 1885-07-30 | [[Barcelona]] | 1936-08-31 | |- | style='text-align:right'| 1877 | [[:d:Q19300769|Q19300769]] | [[Laia Fàbregas]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 1878 | [[:d:Q19300771|Q19300771]] | [[Lali Ribera Rodergas]] | [[Súria]] | 1958-12-20 | | | |- | style='text-align:right'| 1879 | [[:d:Q19300901|Q19300901]] | [[Lluïsa Estivill]] | [[Alforja]] | 1809-02-14 | [[Reus]] | 1879-11-28 | |- | style='text-align:right'| 1880 | [[:d:Q19300902|Q19300902]] | [[Lluïsa Prat Gaballí]] | [[Barcelona]] | 1896-07-20 | [[Sóller]] | 1977-06-24 | |- | style='text-align:right'| 1881 | [[:d:Q19300925|Q19300925]] | [[Madame Renaud]] | [[Carme, Barcelona|Carme]] | 1868-07-16 | [[Barcelona]] | 1961-03-30 | [[Ficheiro:Vestitnuvia.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1882 | [[:d:Q19301005|Q19301005]] | [[Mar Ulldemolins]] | [[Valls]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Mar Ulldemolins (2005).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1883 | [[:d:Q19301040|Q19301040]] | [[Margarida Colomer i Rovira]] | [[Vilassar de Mar]] | 1944-05-31 | | | |- | style='text-align:right'| 1884 | [[:d:Q19301042|Q19301042]] | [[Margarida de Rajadell]] | [[Barcelona]] | 15th century | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 1885 | [[:d:Q19301049|Q19301049]] | [[María Ángela Pujol Solanellas]] | [[Reus]] | 1911-06-02 | [[Reus]] | 1979-05-02 | |- | style='text-align:right'| 1886 | [[:d:Q19301050|Q19301050]] | [[Maria Àngels Sanahuja Pons]] | [[Barcelona]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 1887 | [[:d:Q19301052|Q19301052]] | [[Maria Antònia París i Riera]] | [[Vallmoll]] | 1813-06-28 | [[Reus]] | 1885-01-17 | [[Ficheiro:AntoniaParis.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1888 | [[:d:Q19301053|Q19301053]] | [[Maria Antònia Simó i Andreu]] | [[Barcelona]] | 1915-05-22 | | 2007-08-03 | |- | style='text-align:right'| 1889 | [[:d:Q19301056|Q19301056]] | [[Maria Assumpció Albertí Vendrell]] | [[Barcelona]] | 1866-10-28 | [[Málaga]] | 1948 | |- | style='text-align:right'| 1890 | [[:d:Q19301059|Q19301059]] | [[Maria Ballesté]] | [[Sabadell]] | 1947-12-12 | | | |- | style='text-align:right'| 1891 | [[:d:Q19301061|Q19301061]] | [[Maria Callís i Cabrera]] | [[Xirona]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 1892 | [[:d:Q19301064|Q19301064]] | [[Maria Cinta Balagué]] | [[Barcelona]] | 1898 | [[Barcelona]] | 1985-06-03 | [[Ficheiro:Maria Cinta Balagué.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1893 | [[:d:Q19301065|Q19301065]] | [[Maria Coll i Calvo]] | [[Terrasa]] | 1925-10-23 | | 1999-05-01 | |- | style='text-align:right'| 1894 | [[:d:Q19301066|Q19301066]] | [[Maria Condeminas Soler]] | [[Barcelona]] | 1906 | [[Barcelona]] | 1993 | |- | style='text-align:right'| 1895 | [[:d:Q19301069|Q19301069]] | [[Maria del Rio i Montfort]] | [[Igualada]] | 1917-03-25 | | 2006-03-06 | |- | style='text-align:right'| 1896 | [[:d:Q19301071|Q19301071]] | [[Maria dels Àngels Puig i España]] | [[Barcelona]] | 1868-02-28 | | 1947-10-06 | [[Ficheiro:Retrat de les senyoretes N.N..jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1897 | [[:d:Q19301073|Q19301073]] | [[Maria Dolors Bassols i Teixidor]] | [[Banyoles]] | 1935 | | 2012-03-20 | |- | style='text-align:right'| 1898 | [[:d:Q19301075|Q19301075]] | [[Maria Ferret i Espanyol]] | [[Barcelona]] | 1924-01-10 | | 2012-11-11 | |- | style='text-align:right'| 1899 | [[:d:Q19301078|Q19301078]] | [[Maria Güell i Puig]] | [[Valls]] | 1848-06-24 | [[Cervera]] | 1921-06-14 | [[Ficheiro:Mare guell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1900 | [[:d:Q19301079|Q19301079]] | [[Maria Gumfaus Culi]] | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 1922-03-05 | [[Terrasa]] | 1998 | |- | style='text-align:right'| 1901 | [[:d:Q19301081|Q19301081]] | [[María José Horcajada i Bell-lloch]] | [[Lleida]] | 1970-09-07 | | | |- | style='text-align:right'| 1902 | [[:d:Q19301084|Q19301084]] | [[Maria Lluïsa Faxedas Brujats]] | [[Fornells de la Selva]] | 1974-02-15 | | | |- | style='text-align:right'| 1903 | [[:d:Q19301091|Q19301091]] | [[Maria Ramoneda i Roma]] | [[Sabadell]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1904 | [[:d:Q19301093|Q19301093]] | [[Maria Senserrich i Guitart]] | [[Igualada]] | 1980-11-18 | | | [[Ficheiro:Flickr - Convergència Democràtica de Catalunya - Maria Senserrich, secretària de coordinació Sectorial.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1905 | [[:d:Q19301096|Q19301096]] | [[Maria Serrallach Julià]] | [[Barcelona]] | 1905-12-13 | | 1992-10-26 | |- | style='text-align:right'| 1906 | [[:d:Q19301097|Q19301097]] | [[Maria Teresa Gavarró i Castelltort]] | [[Igualada]] | 1915-08-25 | [[Sabadell]] | 1986-07-16 | |- | style='text-align:right'| 1907 | [[:d:Q19301099|Q19301099]] | [[Maria Teresa Llorens i Crusat]] | [[Barcelona]] | 1926-08-02 | | 2009-11-15 | |- | style='text-align:right'| 1908 | [[:d:Q19301103|Q19301103]] | [[Maria Trias Joan]] | [[Palamós]] | 1892-07-29 | | 1960-08-24 | |- | style='text-align:right'| 1909 | [[:d:Q19301109|Q19301109]] | [[Maria Victòria Molins]] | [[Barcelona]] | 1936-03-28 | [[Barcelona]] | 2025-02-19 | [[Ficheiro:Som el 80% DC91502 (45038147474) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1910 | [[:d:Q19301111|Q19301111]] | [[Maria Vila i Panadès]] | [[Barcelona]] | 1897-08-29 | [[Barcelona]] | 1963-12-18 | [[Ficheiro:Maria Vila i Panadès.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1911 | [[:d:Q19301113|Q19301113]] | [[Maria Vilardell i Viñas]] | [[Barcelona]] | 1922 | [[Barcelona]] | 2011-03-22 | |- | style='text-align:right'| 1912 | [[:d:Q19301122|Q19301122]] | [[Maria-Rosa Wennberg Ball-llovera]] | [[Sabadell]] | 1918-06-03 | [[Torredembarra]] | 2018-05-13 | |- | style='text-align:right'| 1913 | [[:d:Q19301126|Q19301126]] | [[Marta Camps i Torrens]] | [[Lleida]] | 1970-04-08 | | | |- | style='text-align:right'| 1914 | [[:d:Q19301128|Q19301128]] | [[Marta Esteban i Roca]] | [[Barcelona]] | 1949-05-26 | | | |- | style='text-align:right'| 1915 | [[:d:Q19301130|Q19301130]] | [[Marta Pérez]] | [[Barcelona]] | 1966-08-06 | | | |- | style='text-align:right'| 1916 | [[:d:Q19301132|Q19301132]] | [[Marta Pujol i Ferrusola]] | [[Barcelona]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 1917 | [[:d:Q19301133|Q19301133]] | [[Marta Viladot i Santaló]] | [[Barcelona]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 1918 | [[:d:Q19301169|Q19301169]] | [[Mayte Vieta]] | [[Blanes]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 1919 | [[:d:Q19301170|Q19301170]] | [[Menene Gras Balaguer]] | [[Barcelona]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 1920 | [[:d:Q19301172|Q19301172]] | [[Mercè Abella i Alonso]] | [[Barcelona]] | 1846 | [[Barcelona]] | 1924-12-13 | |- | style='text-align:right'| 1921 | [[:d:Q19301173|Q19301173]] | [[Mercè Angla Escaler]] | [[Calders]] | 1928 | | | |- | style='text-align:right'| 1922 | [[:d:Q19301174|Q19301174]] | [[Mercè Escardó i Bas]] | [[Barcelona]] | 1948-08-14 | | | |- | style='text-align:right'| 1923 | [[:d:Q19301177|Q19301177]] | [[Mercè Homs i Molist]] | [[Vic]] | 1975-08-16 | | | [[Ficheiro:Mercè Homs i Molist (2013).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1924 | [[:d:Q19301179|Q19301179]] | [[Mercè Pla i Cid]] | [[Roquetes]] | 1925-11-05 | | 2021-12-14 | [[Ficheiro:Mercè Pla.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1925 | [[:d:Q19301181|Q19301181]] | [[Mercè Sorribas i Elias]] | [[Sabadell]] | 1920-07-22 | | 2000-05-02 | |- | style='text-align:right'| 1926 | [[:d:Q19301190|Q19301190]] | [[Milena Busquets]] | [[Barcelona]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Milena Busquets 2344.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1927 | [[:d:Q19301266|Q19301266]] | [[Mireia Calafell i Obiol]] | [[Barcelona]] | 1980-06-23 | | | [[Ficheiro:Òmnium NitDeSantaLlúcia Mireia Calafell i Obiol 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1928 | [[:d:Q19301269|Q19301269]] | [[Miriam Ponsa]] | [[Manresa]] | | | | [[Ficheiro:Miriam ponsa retrat (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1929 | [[:d:Q19301282|Q19301282]] | [[Monti Galdon i Arrué]] | [[Mataró]] | 1969-05-08 | | | |- | style='text-align:right'| 1930 | [[:d:Q19301284|Q19301284]] | [[Montse Anfruns]] | [[Guardiola de Berguedà]] | 1958-09-11 | [[Alfara del Patriarca]] | 2014-01-20 | [[Ficheiro:Montse Anfruns.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1931 | [[:d:Q19301285|Q19301285]] | [[Montse Germán]] | [[Sabadell]] | 1969-06-08 | | | |- | style='text-align:right'| 1932 | [[:d:Q19301290|Q19301290]] | [[Montserrat Pérez Iborra]] | [[Barcelona]] | 1906-12-06 | | 1981-12-12 | |- | style='text-align:right'| 1933 | [[:d:Q19301294|Q19301294]] | [[Montserrat Ribalta i Escoda]] | [[Barcelona]] | 1909 | | 1983 | |- | style='text-align:right'| 1934 | [[:d:Q19301295|Q19301295]] | [[Montserrat Senserrich Comajuncosa]] | [[Vallvidrera]]<br/>[[Barcelona]] | 1939 | | | |- | style='text-align:right'| 1935 | [[:d:Q19301297|Q19301297]] | [[Montserrat Soto]] | [[Barcelona]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 1936 | [[:d:Q19301299|Q19301299]] | [[Múnia de Barcelona]] | [[Barcelona]] | | | | [[Ficheiro:Sainte wilgeforte st etienne beauvais.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1937 | [[:d:Q19301341|Q19301341]] | [[Núria Almiron]] | [[Sabadell]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 1938 | [[:d:Q19301346|Q19301346]] | [[Núria Florencio Cabré]] | [[Mont-roig del Camp]] | 1974-11-09 | | | |- | style='text-align:right'| 1939 | [[:d:Q19301347|Q19301347]] | [[Núria Martínez i Barderi]] | [[Banyoles]] | 1967-09-24 | | | |- | style='text-align:right'| 1940 | [[:d:Q19301348|Q19301348]] | [[Núria Olivé-Bellés]] | [[Barcelona]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 1941 | [[:d:Q19301350|Q19301350]] | [[Núria Pradas i Andreu]] | [[Barcelona]] | 1954-09-01 | | | [[Ficheiro:Núria Pradas i Andreu - Premi Ramon Llull 2020 (cropped 2023).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1942 | [[:d:Q19301359|Q19301359]] | [[Ona Ràfols i Perramon]] | [[Barcelona]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 1943 | [[:d:Q19301384|Q19301384]] | [[Paquita Jolis Puig]] | [[Amer]] | 1916-11-18 | [[Marsella]] | 1982-08-16 | [[Ficheiro:Mujeres Libres 9.gif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1944 | [[:d:Q19301426|Q19301426]] | [[Pepa Mayo]] | [[Barcelona]] | 1966-05-15 | | | |- | style='text-align:right'| 1945 | [[:d:Q19301428|Q19301428]] | [[Pepeta Fornés]] | [[Barcelona]] | 1894-11-24 | [[Sant Pere de Ribes]] | 1977-05-24 | [[Ficheiro:Pepeta Fornés (1925).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1946 | [[:d:Q19301431|Q19301431]] | [[Pepita Reimundi]] | [[Lleida]] | 1917-01-31 | [[Cambrils]] | 2009-08-15 | |- | style='text-align:right'| 1947 | [[:d:Q19301593|Q19301593]] | [[Pilar Espuña i Domènech]] | [[Barcelona]] | 1928-06-19 | | 2010-05-06 | |- | style='text-align:right'| 1948 | [[:d:Q19301595|Q19301595]] | [[Pilar Fernández i Bozal]] | [[Barcelona]] | 1963 | | | [[Ficheiro:Imatge de la inauguració del nou edifici judicial de Berga .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1949 | [[:d:Q19301596|Q19301596]] | [[Pilar Garcia Sedas]] | [[Barcelona]] | 1956 | | | [[Ficheiro:Pilar Garcia Sedas in Barcelona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1950 | [[:d:Q19301598|Q19301598]] | [[Pilar Mora i Roselló]] | [[Barcelona]] | 1923 | | 2019-03 | [[Ficheiro:Mora, Pilar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1951 | [[:d:Q19301599|Q19301599]] | [[Pilar Pérez Malla]] | [[Barcelona]] | 1909 | | 2008 | |- | style='text-align:right'| 1952 | [[:d:Q19301601|Q19301601]] | [[Pilar Vallugera]] | [[Barcelona]] | 1967-10-13 | | | |- | style='text-align:right'| 1953 | [[:d:Q19301734|Q19301734]] | [[Remei Morlius i Balanzó]] | [[Barcelona]] | 1854-02-07 | | 1936-06 | [[Ficheiro:Remei Morlius i Balanzó.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1954 | [[:d:Q19301736|Q19301736]] | [[Reyes Montseny Masip]] | [[Lleida]] | 1948-12-14 | [[Barcelona]] | 2014-06-11 | |- | style='text-align:right'| 1955 | [[:d:Q19301760|Q19301760]] | [[Rita Marzoa i Font]] | [[Sitges]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Ritamarzoa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1956 | [[:d:Q19301773|Q19301773]] | [[Rosa Barenys i Martorell]] | [[Barcelona]] | 1938-01-08 | | | |- | style='text-align:right'| 1957 | [[:d:Q19301777|Q19301777]] | [[Rosa Fabián Martínez]] | [[Barcelona]] | 1949-07-24 | | | |- | style='text-align:right'| 1958 | [[:d:Q19301780|Q19301780]] | [[Rosa Gratacós i Masanella]] | [[Banyoles]] | 1933 | | | |- | style='text-align:right'| 1959 | [[:d:Q19301782|Q19301782]] | [[Rosa Maria Massegosa i Perxés]] | [[Sant Feliu de Guíxols]] | 1974 | [[Sant Feliu de Guíxols]] | 2006 | |- | style='text-align:right'| 1960 | [[:d:Q19301783|Q19301783]] | [[Rosa Oriol]] | [[Manresa]] | 1946-10-19 | | | |- | style='text-align:right'| 1961 | [[:d:Q19301785|Q19301785]] | [[Rosa Maria Subirana Rebull]] | [[Barcelona]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 1962 | [[:d:Q19301788|Q19301788]] | [[Rosa Mateu]] | [[Vilassar de Mar]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Rosa Mateu.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1963 | [[:d:Q19301789|Q19301789]] | [[Rosa Obradors i Rovira]] | [[Els Prats de Rei]] | 1900-05-03 | | 1973 | |- | style='text-align:right'| 1964 | [[:d:Q19301791|Q19301791]] | [[Rosa Puig i Llonch]] | [[Terrasa]] | 1901-02-24 | | 1999-05-24 | |- | style='text-align:right'| 1965 | [[:d:Q19301792|Q19301792]] | [[Rosa Roca Soriano]] | [[Barcelona]] | 1928 | | 1976 | |- | style='text-align:right'| 1966 | [[:d:Q19301794|Q19301794]] | [[Rosalia Serra Miró]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1827-02-28 | | 1905-01-19 | |- | style='text-align:right'| 1967 | [[:d:Q19301797|Q19301797]] | [[Roser Bach Fabregó]] | [[Barcelona]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 1968 | [[:d:Q19301798|Q19301798]] | [[Roser Pecanins Vallès]] | [[Banyoles]] | 1936 | | | |- | style='text-align:right'| 1969 | [[:d:Q19301856|Q19301856]] | [[Sara Vilà Galan]] | [[Rosselló]] | 1979-09-24 | | | [[Ficheiro:Sara Vilà 2018 (cropped).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1970 | [[:d:Q19301872|Q19301872]] | [[Serena de Tous]] | [[Barcelona]] | 1350 | | 1400 | |- | style='text-align:right'| 1971 | [[:d:Q19301880|Q19301880]] | [[Silvia Gubern]] | [[Barcelona]]<br/>[[Barcelona, Venezuela|Barcelona]] | 1941 | | | |- | style='text-align:right'| 1972 | [[:d:Q19301888|Q19301888]] | [[Sol Daurella i Comadran]] | [[Barcelona]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Sol Daurella Comadrán.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1973 | [[:d:Q19301890|Q19301890]] | [[Soledat Woessner i Casas]] | [[Barcelona]] | 1931 | | | |- | style='text-align:right'| 1974 | [[:d:Q19301892|Q19301892]] | [[Sònia Moll Gamboa]] | [[Barcelona]] | 1974 | | | [[Ficheiro:Sòniamoll2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1975 | [[:d:Q19301895|Q19301895]] | [[Susanna Rafart i Corominas]] | [[Ripoll]] | 1962 | | | [[Ficheiro:Susanna Rafart.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1976 | [[:d:Q19301897|Q19301897]] | [[Susanna Sáez]] | [[Navàs]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 1977 | [[:d:Q19301905|Q19301905]] | [[Teresa Capella i Martí]] | [[Terrasa]] | 1945-05-15 | | | |- | style='text-align:right'| 1978 | [[:d:Q19301906|Q19301906]] | [[Teresa Guasch i Toda]] | [[Riudecanyes]] | 1848-05-28 | [[Barcelona]] | 1917-12-15 | [[Ficheiro:TeresaGuasch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1979 | [[:d:Q19301907|Q19301907]] | [[Teresa Miquel i Pàmies]] | [[Reus]] | 1900 | [[Reus]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 1980 | [[:d:Q19301908|Q19301908]] | [[Teresa Ribes i Utgé]] | [[Alcarràs]] | 1942-03-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1981 | [[:d:Q19301910|Q19301910]] | [[Teresa Vilardell]] | [[Barcelona]] | 1957-05-13 | | | |- | style='text-align:right'| 1982 | [[:d:Q19301911|Q19301911]] | [[Teresa Vinyoles Vidal]] | [[Barcelona]] | 1942 | | | |- | style='text-align:right'| 1983 | [[:d:Q19301913|Q19301913]] | [[Teresa Vives i Missé]] | [[Arenys de Mar]] | 1866 | | 1936 | [[Ficheiro:Martires adoratrices.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1984 | [[:d:Q19301966|Q19301966]] | [[Ventureta Mestres i Gras]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1925 | | 1994 | |- | style='text-align:right'| 1985 | [[:d:Q19302008|Q19302008]] | [[Victòria Pagès]] | [[Barcelona]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Victòria Pagès 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1986 | [[:d:Q19302009|Q19302009]] | [[Victòria Subirana]] | [[Ripoll]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 1987 | [[:d:Q19302049|Q19302049]] | [[Yvonne Griley i Martínez]] | [[Barcelona]] | 1964-01-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1988 | [[:d:Q19303674|Q19303674]] | [[Ona Planas]] | [[Arenys de Munt]] | 1962-12-23 | | | [[Ficheiro:Ona Planas Oliver.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1989 | [[:d:Q19307771|Q19307771]] | [[Encarnación Colomina i Agustí]] | [[Os de Balaguer]] | 1848-12-24 | [[Barcelona]] | 1916-11-27 | |- | style='text-align:right'| 1990 | [[:d:Q19358232|Q19358232]] | [[Clara Santiró Font]] | [[Barcelona]] | 1931 | [[San Marcelino (Valencia)]] | 2007 | |- | style='text-align:right'| 1991 | [[:d:Q19367015|Q19367015]] | [[Lorena Vicioso Adrià]] | [[Barcelona]] | 1982-06-10 | | | |- | style='text-align:right'| 1992 | [[:d:Q19408336|Q19408336]] | [[Madame Pilar-Morin]] | [[Barcelona]] | 1865-03-01 | [[Manhattan]] | 1945-04-28 | [[Ficheiro:Pilar Morin as clown-mime- head and shoulders, facing slightly left; smiling LCCN2003662121.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1993 | [[:d:Q19516528|Q19516528]] | [[Nadala Batiste]] | [[Barcelona]] | 1925-12-25 | [[Barcelona]] | 2015-03-05 | [[Ficheiro:Nadala Batiste.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1994 | [[:d:Q19518677|Q19518677]] | [[Eva López Morales]] | [[Barcelona]] | 1969-11-27 | | | |- | style='text-align:right'| 1995 | [[:d:Q19519139|Q19519139]] | [[Débora Gálvez López]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1985-05-17 | | | |- | style='text-align:right'| 1996 | [[:d:Q19594393|Q19594393]] | [[Amèlia Riera]] | [[Barcelona]]<br/>[[Barcelona, Venezuela|Barcelona]] | 1928-01-20<br/>1934 | [[Barcelona]] | 2019-12-28 | |- | style='text-align:right'| 1997 | [[:d:Q19594413|Q19594413]] | [[Francesca Llopis Planas]] | [[Barcelona]] | 1956 | | | [[Ficheiro:FrancescaLlopisWiki.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1998 | [[:d:Q19594469|Q19594469]] | [[Rosa Cervera]] | [[El Port de la Selva]] | 1912 | [[El Port de la Selva]] | 1993-10-15 | |- | style='text-align:right'| 1999 | [[:d:Q19658793|Q19658793]] | [[Dolors Vives Rodon]] | [[Valls]] | 1908-11-15 | [[Barcelona]] | 2007-06-12 | [[Ficheiro:Dolors Vives.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2000 | [[:d:Q19665082|Q19665082]] | [[Vera Pawlowsky-Glahn]] | [[Barcelona]] | 1951-09-25 | | | [[Ficheiro:Vera Pawlowsky Glahn.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2001 | [[:d:Q19681735|Q19681735]] | [[Rosa Ricart i Ribera]] | [[Barcelona]] | 1911-02-01 | [[Barcelona]] | 2005-07-19 | |- | style='text-align:right'| 2002 | [[:d:Q19688972|Q19688972]] | [[Maria Recasens i Gassió]] | [[El Vilosell]] | 1902 | [[Lleida]] | 1989 | |- | style='text-align:right'| 2003 | [[:d:Q19766132|Q19766132]] | [[Ana María Cuervo]] | [[Barcelona]] | 1966-07-14 | | | [[Ficheiro:Ana Maria Cuervo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2004 | [[:d:Q19766208|Q19766208]] | [[Teresa Rodrigo|Teresa Rodrigo Anoro]] | [[Almacelles]] | 1956-12-28 | [[Santander]] | 2020-04-21 | [[Ficheiro:Teresa Rodrigo Anoro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2005 | [[:d:Q19826730|Q19826730]] | [[Ascensión De Gregorio]] | [[Sarrià-Sant Gervasi]] | 1917-07-09 | [[Madrid]] | 1993-04-12 | |- | style='text-align:right'| 2006 | [[:d:Q19860780|Q19860780]] | [[Montserrat Sebastià Salat]] | [[Barcelona]] | 1957 | | 2014-02-05 | |- | style='text-align:right'| 2007 | [[:d:Q19863202|Q19863202]] | [[Sofia Jack]] | [[Figueres]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 2008 | [[:d:Q19895031|Q19895031]] | [[Alicia Framis]] | [[Barcelona]]<br/>[[Mataró (Q24009568)|Mataró]] | 1967-07-22 | | | [[Ficheiro:Alicia Framis portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2009 | [[:d:Q19931614|Q19931614]] | [[Montserrat Casals Couturier]] | [[Sabadell]] | 1952-09-25 | [[Barcelona]] | 2015-05-17 | |- | style='text-align:right'| 2010 | [[:d:Q19931777|Q19931777]] | [[Assumpció Estivill i Rius]] | [[Reus]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 2011 | [[:d:Q19949777|Q19949777]] | [[Concha Carretero]] | [[Barcelona]] | 1918 | [[Madrid]] | 2014 | [[Ficheiro:Concha Carretero 2011 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2012 | [[:d:Q19950573|Q19950573]] | [[María Sagana]] | [[Barcelona]] | 1998-02-10 | | | |- | style='text-align:right'| 2013 | [[:d:Q19950653|Q19950653]] | [[Carmen Soriano]] | [[Barcelona]] | 1917-12-10 | [[Barcelona]] | 1996 | |- | style='text-align:right'| 2014 | [[:d:Q19975362|Q19975362]] | [[Judith Vosselli]] | [[Barcelona]] | 1895-06-25 | [[Nova York]] | 1966-09-18 | [[Ficheiro:Judith Voselli LCCN2014712519.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2015 | [[:d:Q19984684|Q19984684]] | [[Beatrix of Arborea]] | [[Molins de Rei]] | 1343 | [[Narbona]] | 1377 | [[Ficheiro:Abbaye Fontfroide AL 17.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2016 | [[:d:Q19997632|Q19997632]] | [[Adelina Castillejo i Garnés]] | [[Sabadell]] | 1952-01-31 | | | |- | style='text-align:right'| 2017 | [[:d:Q19997646|Q19997646]] | [[Agnès Martínez]] | [[Barcelona]] | No/unknown value | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 2018 | [[:d:Q19997647|Q19997647]] | [[Agnès Russiñol i Amat]] | [[Barcelona]] | 1982-04-27 | | | [[Ficheiro:Agnès Russiñol i Amat (26-04-2023) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2019 | [[:d:Q19997671|Q19997671]] | [[Alba Vergés]] | [[Igualada]] | 1978-09-03 | | | [[Ficheiro:Alba Vergés retrat oficial 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2020 | [[:d:Q19997741|Q19997741]] | [[Alícia Marcet i Juncosa]] | [[Sant Feliu de Guíxols]] | 1931 | [[Perpiñán]] | 2016-10-30 | |- | style='text-align:right'| 2021 | [[:d:Q19997766|Q19997766]] | [[Ana Zelich]] | [[Barcelona]] | 1955-03-03 | | | [[Ficheiro:Ana Zelich.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2022 | [[:d:Q19997781|Q19997781]] | [[Andrea Avelina Carrera]] | [[Barcelona]] | 1871-01-02 | [[Rubí, Barcelona|Rubí]] | 1939-02-28 | [[Ficheiro:La soprano Avelina Carrera (fotografia d'Antoni Esplugas).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2023 | [[:d:Q19997797|Q19997797]] | [[Àngela Clos Batlle]] | [[Cantallops]] | 1897-08-24 | [[Venezuela]] | 1988-09-08 | [[Ficheiro:Placa Àngela Clos.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2024 | [[:d:Q19997800|Q19997800]] | [[Angelina Colubret]] | [[Badalona]] | 1910 | [[Torroella de Montgrí]] | 1998 | [[Ficheiro:Angelina-colubret-2 (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2025 | [[:d:Q19997806|Q19997806]] | [[Anna Casassas i Figueras]] | [[Barcelona]] | 1958 | | | [[Ficheiro:Anna Casassas i Figueras.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2026 | [[:d:Q19997809|Q19997809]] | [[Anna Maria Cabeza i Gutés]] | [[Sabadell]] | 1960-07-19 | | | |- | style='text-align:right'| 2027 | [[:d:Q19997811|Q19997811]] | [[Anna Maria Freixes i Badia]] | [[Mollerussa]] | 1925-01-17 | [[Mollerussa]] | 2019-07-11 | [[Ficheiro:Anna Maria Freixes (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2028 | [[:d:Q19997812|Q19997812]] | [[Anna Maria Pecanins i Aleix]] | [[Barcelona]] | 1930-07-21 | [[Cidade de México]] | 2009-12-08 | [[Ficheiro:Anna María Pecanins i Aleix.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2029 | [[:d:Q19997815|Q19997815]] | [[Anna Rosenfeld Vilalta]] | [[Barcelona]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 2030 | [[:d:Q19997906|Q19997906]] | [[Antònia Bardolet]] | [[Vic]] | 1877-12-11 | [[Borredà]] | 1956-12-17 | [[Ficheiro:Antònia Bardolet i Boix.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2031 | [[:d:Q19997907|Q19997907]] | [[Antonia Castellana]] | [[Molins de Rei]] | 1950-05-26 | | | |- | style='text-align:right'| 2032 | [[:d:Q19997910|Q19997910]] | [[Antonieta Aguiló]] | [[Xirona]] | 1817-11-10 | [[Barcelona]] | 1892-03-10 | |- | style='text-align:right'| 2033 | [[:d:Q19997988|Q19997988]] | [[Assumpció Maresma i Matas]] | [[Arenys de Mar]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 2034 | [[:d:Q19997991|Q19997991]] | [[Assumpció Sallés i González]] | [[Barcelona]] | 1940 | | | |- | style='text-align:right'| 2035 | [[:d:Q19998145|Q19998145]] | [[Carlota Durany Vives]] | [[Barcelona]] | 1900 | [[Buenos Aires]] | 1945 | [[Ficheiro:Carlota Durany.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2036 | [[:d:Q19998148|Q19998148]] | [[Carme Barba i Corominas]] | [[Terrasa]] | 1946 | [[Barcelona]] | 2014-09-17 | |- | style='text-align:right'| 2037 | [[:d:Q19998150|Q19998150]] | [[Carme Crespo]] | [[Barcelona]] | 1916 | [[Provincia de Teruel]] | 1936 | |- | style='text-align:right'| 2038 | [[:d:Q19998151|Q19998151]] | [[Carme Obradors i Domènech]] | [[Sabadell]] | 1925-03-15 | [[Sabadell]] | 1986-02-15 | |- | style='text-align:right'| 2039 | [[:d:Q19998152|Q19998152]] | [[Carme Sala i Rodon]] | [[Molins de Rei]] | 1910-01-29 | | 2003 | |- | style='text-align:right'| 2040 | [[:d:Q19998155|Q19998155]] | [[Carmen Jané]] | [[Barcelona]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 2041 | [[:d:Q19998218|Q19998218]] | [[Coloma Lleal Galceran]] | [[Badalona]] | 1944-04-01 | | | [[Ficheiro:Coloma Lleal Galceran.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2042 | [[:d:Q19998222|Q19998222]] | [[Concepció Mata i Fuentes]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1928 | | | |- | style='text-align:right'| 2043 | [[:d:Q19998286|Q19998286]] | [[Dolors Prats i Marganet]] | [[Ripoll]] | 1905 | | 2005 | |- | style='text-align:right'| 2044 | [[:d:Q19998304|Q19998304]] | [[Edelmira Anglada Esteba]] | [[Sant Feliu de Guíxols]] | 1888-04-16 | [[Sant Feliu de Guíxols]] | 1938 | |- | style='text-align:right'| 2045 | [[:d:Q19999107|Q19999107]] | [[Elisenda de Sant Climent]] | [[Lleida]] | 1220 | | 1297 | |- | style='text-align:right'| 2046 | [[:d:Q19999126|Q19999126]] | [[Emerenciana Wehrle]] | [[Barcelona]] | 1861-05-18 | [[Viladecans]] | 1938-02-24 | [[Ficheiro:Emerenciana Wehrle (1901).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2047 | [[:d:Q19999159|Q19999159]] | [[Emília Coranty Llurià]] | [[Barcelona]] | 1862-02-19 | [[Barcelona]] | 1944-02-18 | [[Ficheiro:Emília Coranty.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2048 | [[:d:Q19999163|Q19999163]] | [[Emília Trepat i Riba]] | [[Barcelona]] | 1913 | | 1993-12-20 | [[Ficheiro:Emilia Trepat en 1935.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2049 | [[:d:Q19999180|Q19999180]] | [[Emma Llensa]] | [[La Bisbal d'Empordà]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 2050 | [[:d:Q19999191|Q19999191]] | [[Encarnació Miquel i Girbau]] | [[Barcelona]] | 1907 | | 1978 | |- | style='text-align:right'| 2051 | [[:d:Q19999249|Q19999249]] | [[Enriqueta Sèculi i Bastida]] | [[Barcelona]] | 1897-11-21 | [[Barcelona]] | 1976-08-16 | |- | style='text-align:right'| 2052 | [[:d:Q19999367|Q19999367]] | [[Ester Capella|Ester Capella i Farré]] | [[La Seu d'Urgell]] | 1963-04-03 | | | [[Ficheiro:Ester Capella foto oficial 2023.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2053 | [[:d:Q19999475|Q19999475]] | [[Eulàlia Canal i Iglésias]] | [[Granollers]] | 1963-03-06 | | | |- | style='text-align:right'| 2054 | [[:d:Q19999602|Q19999602]] | [[Eva Domínguez Martín]] | [[Barcelona]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 2055 | [[:d:Q20000437|Q20000437]] | [[Fina Brunet]] | [[Blanes]] | 1962-08-18 | | | |- | style='text-align:right'| 2056 | [[:d:Q20000532|Q20000532]] | [[Flora Isgleas i Alsina]] | [[Sant Feliu de Guíxols]] | 1926 | | 1989 | |- | style='text-align:right'| 2057 | [[:d:Q20001037|Q20001037]] | [[Francesca Bartrina Martí]] | [[Serinyà]] | 1968 | [[Banyoles]] | 2014-06-11 | |- | style='text-align:right'| 2058 | [[:d:Q20002814|Q20002814]] | [[Guillermina Coll]] | [[Barcelona]] | 1951-04-06 | | | |- | style='text-align:right'| 2059 | [[:d:Q20002921|Q20002921]] | [[Helena Rakòsnik i Tomé]] | [[Barcelona]] | 1957-03-04 | | | [[Ficheiro:2014 Premis Nacionals Cultura 2913 resize.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2060 | [[:d:Q20002926|Q20002926]] | [[Helena Rufat i Casals]] | [[Torrelameu]] | 1967-07-14 | | | |- | style='text-align:right'| 2061 | [[:d:Q20003249|Q20003249]] | [[Imma Prieto]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Imma Prieto.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2062 | [[:d:Q20003261|Q20003261]] | [[Irene Peypoch i Mani]] | [[Barcelona]] | 1931-02-23 | [[Barcelona]] | 1998-01-05 | |- | style='text-align:right'| 2063 | [[:d:Q20003265|Q20003265]] | [[Isabel Nonell i Torras]] | [[Barcelona]] | 1953-03-14 | | | |- | style='text-align:right'| 2064 | [[:d:Q20003410|Q20003410]] | [[Jerònima Canyelles]] | [[Barcelona]] | 1550 | | 1613-02-16 | |- | style='text-align:right'| 2065 | [[:d:Q20003605|Q20003605]] | [[Joaquima Andreu]] | [[Barcelona]] | 1916-04-03 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 2066 | [[:d:Q20004484|Q20004484]] | [[Josefina López Sanmartín]] | [[Barcelona]] | 1919-02-21 | [[Castelló de la Plana]] | 1989-01-06 | |- | style='text-align:right'| 2067 | [[:d:Q20004486|Q20004486]] | [[Josefina Piquet i Ibáñez]] | [[Barcelona]] | 1934-11-24 | | 2013-08-11 | [[Ficheiro:Josefina Piquet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2068 | [[:d:Q20004490|Q20004490]] | [[Josefina Torrens Illa]] | [[Barcelona]] | 1902-06-07 | [[Barcelona]] | 2006-09-07 | [[Ficheiro:Josefina Torrens ANC1-42-N-20049 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2069 | [[:d:Q20005024|Q20005024]] | [[Katy Sánchez de Torre]] | [[Barcelona]] | 1926-04-18 | | | |- | style='text-align:right'| 2070 | [[:d:Q20005032|Q20005032]] | [[Laura Baix]] | [[Banyoles]] | 1980-01-10 | | | |- | style='text-align:right'| 2071 | [[:d:Q20005134|Q20005134]] | [[Lluïsa Julià i Capdevila]] | [[Barcelona]] | 1958-02-02 | | | |- | style='text-align:right'| 2072 | [[:d:Q20005345|Q20005345]] | [[Lydia Artigas Peña]] | [[Barcelona]] | 1938-12-31 | | | [[Ficheiro:Lydia Artigas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2073 | [[:d:Q20005631|Q20005631]] | [[Margarida Gironella]] | [[Darnius]] | 1886 | [[Cidade de México]] | 1964 | [[Ficheiro:Margarida Gironella.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2074 | [[:d:Q20005633|Q20005633]] | [[Margarida Rugall]] | [[Vall Fosca]] | 1500 | | 1549 | |- | style='text-align:right'| 2075 | [[:d:Q20005637|Q20005637]] | [[Margarita Wirsing Bordas]] | [[Sant Feliu de Guíxols]] | 1911-10-22 | [[Barcelona]] | 1995-01-03 | |- | style='text-align:right'| 2076 | [[:d:Q20005646|Q20005646]] | [[Mari Chordà Recasens]] | [[Amposta]] | 1942 | | | |- | style='text-align:right'| 2077 | [[:d:Q20005648|Q20005648]] | [[Maria]] | [[Xirona]] | No/unknown value | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 2078 | [[:d:Q20005654|Q20005654]] | [[Maria Àngels Vallvé Ribera]] | [[Barcelona]] | 1942-12-21 | | | |- | style='text-align:right'| 2079 | [[:d:Q20005656|Q20005656]] | [[Maria Antònia Freixes i Jover]] | [[Barcelona]] | 1915 | [[Concello de Naucalpan de Juárez|Naucalpan de Juárez]] | 2006 | |- | style='text-align:right'| 2080 | [[:d:Q20005660|Q20005660]] | [[Maria Arnau i Forns]] | [[Cassà de la Selva]] | 1907 | [[Palafrugell]] | 1993 | |- | style='text-align:right'| 2081 | [[:d:Q20005670|Q20005670]] | [[Maria de Quadras]] | [[Barcelona]] | 1903-04-12 | [[Barcelona]] | 1982-01-27 | |- | style='text-align:right'| 2082 | [[:d:Q20005676|Q20005676]] | [[Maria Dolors Farrés]] | [[Vic]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 2083 | [[:d:Q20005678|Q20005678]] | [[Maria Dolors Oms i Bassols]] | [[Blanes]] | 1940-05-02 | [[Blanes]] | 2023-02-22 | [[Ficheiro:Maria Dolors Oms.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2084 | [[:d:Q20005682|Q20005682]] | [[Maria Dolors Sabaté i Andreu]] | [[Juneda]] | 1920-05-23 | [[Lleida]] | 1999-12-27 | |- | style='text-align:right'| 2085 | [[:d:Q20005697|Q20005697]] | [[María José Lecha i González]] | [[Barcelona]] | 1957 | | | [[Ficheiro:(María José Lecha) 20160618 105836 CUP Barcelona 1 any Llavors 7R 03421 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2086 | [[:d:Q20005705|Q20005705]] | [[Maria Junqué i Morató]] | [[Palafrugell]] | 1920-12-15 | [[Palafrugell]] | 2002 | |- | style='text-align:right'| 2087 | [[:d:Q20005707|Q20005707]] | [[Maria Lluïsa Orriols i Vidal]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1946-01-06 | | 2011-01-14 | |- | style='text-align:right'| 2088 | [[:d:Q20005709|Q20005709]] | [[Maria Lluïsa Ponsa]] | [[Barcelona]] | 1875-02-10 | [[Barcelona]] | 1919-02-07 | [[Ficheiro:Maria Lluïsa Ponsa (1911, Estudi Napoleon) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2089 | [[:d:Q20005715|Q20005715]] | [[María López de Sagredo Andreo]] | [[Barcelona]]<br/>[[A Habana]] | 1881-02-12 | | 1953-03-28 | [[Ficheiro:1927, La Asamblea Nacional, María López de Sagredo y Andrés.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2090 | [[:d:Q20005729|Q20005729]] | [[Maria Majoral]] | [[Cornellana]] | 1887-07-10 | | 1976 | |- | style='text-align:right'| 2091 | [[:d:Q20005759|Q20005759]] | [[Maria Porter i Moix]] | [[Barcelona]] | 1926 | | | |- | style='text-align:right'| 2092 | [[:d:Q20005765|Q20005765]] | [[Maria Rosa Amorós i Capdevila]] | [[Isona]] | 1963-04-10 | | | [[Ficheiro:Rosa Amorós delegada.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2093 | [[:d:Q20005767|Q20005767]] | [[Maria Rosa Viadiu i Bellavista]] | [[Solsona]] | 1937-03-19 | | | |- | style='text-align:right'| 2094 | [[:d:Q20005770|Q20005770]] | [[Maria Soteras Mauri]] | [[Barcelona]] | 1905-09-04 | [[Cidade de México]] | 1976-03-09 | |- | style='text-align:right'| 2095 | [[:d:Q20005773|Q20005773]] | [[Maria Tecla Civit Llobera]] | [[Rocafort de Queralt]] | 1683-02-18 | [[Valls]] | 1761-07-16 | |- | style='text-align:right'| 2096 | [[:d:Q20005777|Q20005777]] | [[Maria Teresa Gibert i Perotti]] | [[Barcelona]] | 1904 | [[Sant Cugat del Vallès]] | 1991 | |- | style='text-align:right'| 2097 | [[:d:Q20005779|Q20005779]] | [[Maria Teresa Pecanins i Aleix]] | [[Barcelona]] | 1930-07-21 | [[Cidade de México]] | 2009-08-14 | |- | style='text-align:right'| 2098 | [[:d:Q20005783|Q20005783]] | [[Maria Teresa Ripoll i Sahagún]] | [[Tarragona]] | 1914 | | 1987 | |- | style='text-align:right'| 2099 | [[:d:Q20005792|Q20005792]] | [[Maria Vinyes i Mayola]] | [[Sabadell]]<br/>[[Banyoles]] | 1902-02-21 | | 1989-11-01 | |- | style='text-align:right'| 2100 | [[:d:Q20005830|Q20005830]] | [[Marta Continente i Gonzalo]] | [[Barcelona]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 2101 | [[:d:Q20005836|Q20005836]] | [[Marta Vilalta i Torres]] | [[Torregrossa]] | 1984-12-03 | | | [[Ficheiro:Marta Vilalta portaveu d'Esquerra Republicana de Catalunya.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2102 | [[:d:Q20005916|Q20005916]] | [[Mercè Riera Manté]] | [[Granollers]] | 1944-08-19 | | | |- | style='text-align:right'| 2103 | [[:d:Q20005920|Q20005920]] | [[Mercè Vilaret]] | [[Barcelona]] | 1943-05-13 | [[Sant Cugat del Vallès]] | 1993-10-21 | |- | style='text-align:right'| 2104 | [[:d:Q20005923|Q20005923]] | [[Mercedes Ubach]] | [[Terrasa]] | 1878-10-29 | [[Terrasa]] | 1935-02-23 | |- | style='text-align:right'| 2105 | [[:d:Q20006048|Q20006048]] | [[Montserrat del Pozo Roselló]] | [[Barcelona]] | 1954-09-13 | | | |- | style='text-align:right'| 2106 | [[:d:Q20006050|Q20006050]] | [[Montserrat Gironell i Pagès]] | [[Figueres]] | 1957 | | | [[Ficheiro:Gironell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2107 | [[:d:Q20006113|Q20006113]] | [[Núria Abelló Soler]] | [[Tarragona]] | 1921 | [[Barcelona]] | 2003-11-13 | |- | style='text-align:right'| 2108 | [[:d:Q20006115|Q20006115]] | [[Núria Casado i Gual]] | [[Lleida]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 2109 | [[:d:Q20006117|Q20006117]] | [[Núria Güell]] | [[Vidreres]] | 1981 | | | [[Ficheiro:EnricDuran by Zaradat cc-by-sa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2110 | [[:d:Q20006121|Q20006121]] | [[Núria Sagnier i Costa]] | [[Barcelona]] | 1902-11-24 | [[Barcelona]] | 1988-12-02 | |- | style='text-align:right'| 2111 | [[:d:Q20006446|Q20006446]] | [[Ramona Berni i Toldrà]] | [[Mollerussa]] | 1887-06-03 | [[Barcelona]] | 1968-04-22 | |- | style='text-align:right'| 2112 | [[:d:Q20006541|Q20006541]] | [[Rosa Crexells i Valls]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1840 | [[Madrid]] | 1914 | |- | style='text-align:right'| 2113 | [[:d:Q20006543|Q20006543]] | [[Rosa Dot Prat]] | [[Manlleu]] | 1769-08-11 | [[Valls]] | 1841-11-16 | |- | style='text-align:right'| 2114 | [[:d:Q20006546|Q20006546]] | [[Rosa Maria Noguer Carbonés]] | [[Les Planes d'Hostoles]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 2115 | [[:d:Q20006550|Q20006550]] | [[Rosa Venes i Clusas]] | [[Olesa de Montserrat]] | 1784-05-01 | [[Tarragona]] | 1844-09-14 | |- | style='text-align:right'| 2116 | [[:d:Q20006552|Q20006552]] | [[Rosario Dolcet Martí]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1881-02-02 | [[Carcasona]] | 1968-10-27<br/>1977-10-27 | |- | style='text-align:right'| 2117 | [[:d:Q20006554|Q20006554]] | [[Roser Burgués Ventura]] | [[Castelldefels]] | 1955-03-14 | | | |- | style='text-align:right'| 2118 | [[:d:Q20006555|Q20006555]] | [[Roser Cardús Malagarriga]] | [[Barcelona]] | 1920-09-01 | [[Barcelona]] | 1974-11-10 | |- | style='text-align:right'| 2119 | [[:d:Q20006592|Q20006592]] | [[Sara Jordà]] | [[Figueres]] | 1895 | [[Castelo de Montjuïc]] | 1938-08-11 | |- | style='text-align:right'| 2120 | [[:d:Q20006612|Q20006612]] | [[Soledad Real i López]] | [[Barcelona]] | 1917 | [[Barcelona]] | 2007-02-06 | |- | style='text-align:right'| 2121 | [[:d:Q20006615|Q20006615]] | [[Sonia Corrochano]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 2122 | [[:d:Q20006621|Q20006621]] | [[Susanna Ginesta Coll]] | [[La Garriga]] | 1974-01-18 | | | |- | style='text-align:right'| 2123 | [[:d:Q20006647|Q20006647]] | [[Teresa Amat i Canals]] | [[Martorell]] | 1950 | | 2024-09-29 | |- | style='text-align:right'| 2124 | [[:d:Q20006648|Q20006648]] | [[Teresa Ferrer i Serras]] | [[Palafrugell]] | 1950-12-19 | [[Palafrugell]] | 1992-06-13 | |- | style='text-align:right'| 2125 | [[:d:Q20006651|Q20006651]] | [[Teresa Romero i Domingo]] | [[Terrasa]] | 1883-03-19 | | 1974 | |- | style='text-align:right'| 2126 | [[:d:Q20006653|Q20006653]] | [[Teresa Vallverdú i Albornà]] | [[L'Arboç]] | 1968-02-02 | | | [[Ficheiro:Teresa Vallverdú en un acte al Priorat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2127 | [[:d:Q20011541|Q20011541]] | [[Ingrid Romero]] | [[Barcelona]] | 1985-07-10 | | | |- | style='text-align:right'| 2128 | [[:d:Q20013094|Q20013094]] | [[Ana María Busquets de Cano]] | [[Barcelona]] | 1935 | | | |- | style='text-align:right'| 2129 | [[:d:Q20014161|Q20014161]] | [[Dolores Compte]] | [[Reus]] | 1964-01-10 | | | |- | style='text-align:right'| 2130 | [[:d:Q20014344|Q20014344]] | [[Cristina Curto Luque]] | [[Barcelona]] | 1969-06-21 | | | |- | style='text-align:right'| 2131 | [[:d:Q20021096|Q20021096]] | [[Maria Dolors Camats i Luis]] | [[Barcelona]] | 1971-03-24 | | | [[Ficheiro:Dolors Camats 7534 resize.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2132 | [[:d:Q20087138|Q20087138]] | [[Dolors Sabater]] | [[Badalona]] | 1960-10-06 | | | [[Ficheiro:Dolors Sabater (2021).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2133 | [[:d:Q20100318|Q20100318]] | [[Montse Banegas]] | [[Flix]] | 1974-02-18 | | | |- | style='text-align:right'| 2134 | [[:d:Q20100405|Q20100405]] | [[Caterina Aleu Pons]] | [[Barcelona]] | 1410-12-10 | | 1460 | |- | style='text-align:right'| 2135 | [[:d:Q20100417|Q20100417]] | [[Lourdes Ciuró i Buldó]] | [[Reus]] | 1971-06-03 | | | [[Ficheiro:Lourdes Ciuró retrat oficial 2021 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2136 | [[:d:Q20100476|Q20100476]] | [[Elisabet Ferrer]] | [[Barcelona]] | 15th century | [[Barcelona]] | 1556 | |- | style='text-align:right'| 2137 | [[:d:Q20100532|Q20100532]] | [[Eulàlia Ferrer Ribot]] | [[Barcelona]] | 1776-11-12 | | 1841-08-01 | |- | style='text-align:right'| 2138 | [[:d:Q20100565|Q20100565]] | [[Meius Ferrés Fluvià]] | [[Olot]] | 1963-06-02 | | | [[Ficheiro:Catosfera 2023 - divendres tarda 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2139 | [[:d:Q20100593|Q20100593]] | [[Francesca]] | [[Barcelona]] | 14th century | | 15th century | |- | style='text-align:right'| 2140 | [[:d:Q20100646|Q20100646]] | [[Meritxell Gené i Poca]] | [[Lleida]] | 1986-11-02 | | | [[Ficheiro:Homenatge Joan Oliver Meritxell Gene 02 (detall).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2141 | [[:d:Q20100746|Q20100746]] | [[Ingilberga]] | [[Vic]] | 976 | | 1049 | |- | style='text-align:right'| 2142 | [[:d:Q20100790|Q20100790]] | [[Joana Soler i Engràcia]] | [[Barcelona]] | 1869-10-29 | [[Barcelona]] | 1915-01-24 | [[Ficheiro:Joana Soler 1895.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2143 | [[:d:Q20100792|Q20100792]] | [[Llúcia Jonama i Bellsolà]] | [[La Bisbal d'Empordà]] | 1785-03-18 | [[Xirona]] | 1858-09-10 | |- | style='text-align:right'| 2144 | [[:d:Q20100806|Q20100806]] | [[Josepa de Falguera i de Pastors]] | [[Sant Feliu de Llobregat]] | 1794 | | 1881-08-31 | |- | style='text-align:right'| 2145 | [[:d:Q20100808|Q20100808]] | [[Maria Mercè Jou i Torras]] | [[Olesa de Montserrat]] | 1962 | | | [[Ficheiro:Mercè Jou al Parlament de Catalunya.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2146 | [[:d:Q20100975|Q20100975]] | [[Rosa Lloret Ortiz]] | [[Barcelona]] | 1909-05-18 | | 20th century | |- | style='text-align:right'| 2147 | [[:d:Q20100981|Q20100981]] | [[Lluïsa Dalmau Falç]] | [[Montbrió del Camp]] | 1774 | [[Vallbona de les Monges]] | 1853 | |- | style='text-align:right'| 2148 | [[:d:Q20101008|Q20101008]] | [[Lurdes Boix Llonch]] | [[L'Escala]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 2149 | [[:d:Q20101082|Q20101082]] | [[Maria Amèlia Badia Gasol]] | [[Valls]] | 1826-04-22 | | 1898-04-28 | |- | style='text-align:right'| 2150 | [[:d:Q20101083|Q20101083]] | [[Maria Anfruns Torres]] | [[Cornellà de Llobregat]] | 1889 | | 1965 | |- | style='text-align:right'| 2151 | [[:d:Q20101084|Q20101084]] | [[Maria del Mar Albajar i Viñas]] | [[Barcelona]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 2152 | [[:d:Q20101085|Q20101085]] | [[Maria Ferrés i Puig]] | [[Vilassar de Mar]] | 1874 | [[Valls]] | 1964 | |- | style='text-align:right'| 2153 | [[:d:Q20101086|Q20101086]] | [[Maria Francesca Fiveller de Clasquerí i de Bru]] | [[Barcelona]] | 1756 | | 1791-10-03 | |- | style='text-align:right'| 2154 | [[:d:Q20101088|Q20101088]] | [[Maria Martorell i Codina]] | [[Barcelona]] | 1923-06-26 | [[Caldes d'Estrac]] | 2015-03-22 | |- | style='text-align:right'| 2155 | [[:d:Q20101091|Q20101091]] | [[Maria Perxés Santomà]] | [[Agullana]] | 1927-08-26 | [[Figueres]] | 2015-06-01 | |- | style='text-align:right'| 2156 | [[:d:Q20101092|Q20101092]] | [[Maria Raimonda Bertran Codina]] | [[Riner]] | 1753-06-28 | [[Mataró]] | 1837 | |- | style='text-align:right'| 2157 | [[:d:Q20101094|Q20101094]] | [[Maria Sauret]] | [[Lleida]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2158 | [[:d:Q20101095|Q20101095]] | [[Mariana Monclús i Charles]] | [[Alcarràs]] | 1908 | [[Barcelona]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 2159 | [[:d:Q20101107|Q20101107]] | [[Esperança Martí i Salís]] | [[Barcelona]] | 1935-01-13 | | 2022-02-17 | |- | style='text-align:right'| 2160 | [[:d:Q20101162|Q20101162]] | [[Mercè Climent de Padilla]] | [[Barcelona]] | 1880-04-12 | | 1963-04 | [[Ficheiro:1914-02-23, La Ilustració Catalana, Les mestres pensionades a Roma (a) (cropped) Mercè Climent de Padilla.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2161 | [[:d:Q20101237|Q20101237]] | [[Montse Barderi Palau]] | [[Sabadell]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Montse Barderi.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2162 | [[:d:Q20101238|Q20101238]] | [[Montserrat Corominas Vila]] | [[Sabadell]] | 1929 | | 1995 | |- | style='text-align:right'| 2163 | [[:d:Q20101240|Q20101240]] | [[Montserrat Vendrell]] | [[Barcelona]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 2164 | [[:d:Q20101293|Q20101293]] | [[Na Mercadera]] | [[Peralada]] | 1245 | | 1300<br/>1325 | [[Ficheiro:L'heroïna de Peralada.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2165 | [[:d:Q20101343|Q20101343]] | [[Pepita Not]] | [[Torregrossa]] | 1900 | [[Barcelona]] | 1938-06-04 | |- | style='text-align:right'| 2166 | [[:d:Q20101415|Q20101415]] | [[Palmira Ventós Cullell]] | [[Barcelona]] | 1858-02-06<br/>1862 | [[Barcelona]] | 1916-11-11<br/>1917 | [[Ficheiro:Portada Feminal número 24 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2167 | [[:d:Q20101502|Q20101502]] | [[Mont Plans]] | [[Artés]] | 1948-10-08 | | | |- | style='text-align:right'| 2168 | [[:d:Q20101680|Q20101680]] | [[Ro Caminal]] | [[Barcelona]] | 1965-11-30<br/>1966 | | | [[Ficheiro:Ro Caminal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2169 | [[:d:Q20101692|Q20101692]] | [[Madrona Romaguera i Pla]] | [[Sant Feliu de Guíxols]] | 1856 | | 1942 | |- | style='text-align:right'| 2170 | [[:d:Q20101697|Q20101697]] | [[Rosa Viñals Lladós]] | [[Bóixols]] | 1883-07-05 | [[Barcelona]] | 1944-09-21 | |- | style='text-align:right'| 2171 | [[:d:Q20101698|Q20101698]] | [[Rosario Benavent]] | [[Barcelona]] | 1902 | | 1921 | |- | style='text-align:right'| 2172 | [[:d:Q20101702|Q20101702]] | [[M. Carme Roure Canosa]] | [[Lleida]] | 1915 | | 2004 | |- | style='text-align:right'| 2173 | [[:d:Q20101820|Q20101820]] | [[Sílvia Barroso i Pallàs]] | [[Barcelona]] | 1970 | | | [[Ficheiro:Catosfera 2016 16.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2174 | [[:d:Q20101833|Q20101833]] | [[Anna Maria Simó i Batlle]] | [[Arenys de Mar]] | 1838-03-19 | | 1911-02-19 | |- | style='text-align:right'| 2175 | [[:d:Q20101852|Q20101852]] | [[Nati Soler Alcaide]] | [[Llorenç del Penedès]] | 1959 | | | [[Ficheiro:Nati soler.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2176 | [[:d:Q20101880|Q20101880]] | [[Misericordia Sugrañes Barenys]] | [[Reus]] | 1956-10-30 | | | |- | style='text-align:right'| 2177 | [[:d:Q20102031|Q20102031]] | [[Teresa Bartomeu Granell]] | [[Reus]] | 1889-12-22 | [[Barcelona]] | 1969-08-20 | |- | style='text-align:right'| 2178 | [[:d:Q20102032|Q20102032]] | [[Teresa Gomis de Barbarà]] | [[Reus]] | 1949-03-20 | | | |- | style='text-align:right'| 2179 | [[:d:Q20102107|Q20102107]] | [[Txell Costa]] | [[Calella]] | 1983-11-11 | | | [[Ficheiro:TXELL COSTA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2180 | [[:d:Q20102170|Q20102170]] | [[Tina Vallès López]] | [[Barcelona]] | 1976-06-15 | | | [[Ficheiro:Tina Vallès.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2181 | [[:d:Q20102190|Q20102190]] | [[Verónica Sánchez Orpella]] | [[Barcelona]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 2182 | [[:d:Q20102202|Q20102202]] | [[Victorina Vila Badia]] | [[Albesa]] | 1883-12-19 | [[Estado de México]] | 1962-01-26 | [[Ficheiro:Victorina Vila Badía.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2183 | [[:d:Q20102224|Q20102224]] | [[Virgínia Amposta Amposta]] | [[El Pinell de Brai]] | 1903-04-02 | [[Barcelona]] | 1939-08-08 | [[Ficheiro:Virgínia Amposta Amposta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2184 | [[:d:Q20102279|Q20102279]] | [[Maribel Zamora Gómez]] | [[Viladecans]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Maribel Zamora - Vichy Catalan Volei Tour - Empuriabrava (43395493745) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2185 | [[:d:Q20102300|Q20102300]] | [[Zoraida Burgos i Matheu]] | [[Tortosa]] | 1933-03-10 | | | |- | style='text-align:right'| 2186 | [[:d:Q20103834|Q20103834]] | [[Silvia Cobo]] | [[Barcelona]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 2187 | [[:d:Q20106255|Q20106255]] | [[Montse Pascual i Vilapua]] | [[La Palma de Cervelló]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 2188 | [[:d:Q20159679|Q20159679]] | [[Maria Ester-Sala]] | [[Barcelona]] | 1946 | | 1994 | |- | style='text-align:right'| 2189 | [[:d:Q20162041|Q20162041]] | [[Isabel Llorach i Dolsa]] | [[Barcelona]] | 1874 | [[Barcelona]] | 1954-09-05 | [[Ficheiro:RamonCasas Isabel Llorach.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2190 | [[:d:Q20212027|Q20212027]] | [[Roser Amadó]] | [[Barcelona]] | 1944-01-22 | | 2023-09-12 | |- | style='text-align:right'| 2191 | [[:d:Q20478408|Q20478408]] | [[Palmira Castellvi de Heider]] | [[Barcelona]] | 1894 | [[Caracas]] | 1977-12-24 | |- | style='text-align:right'| 2192 | [[:d:Q20643672|Q20643672]] | [[Andrea Levy Soler]] | [[Barcelona]] | 1984-05-03 | | | [[Ficheiro:Andrea Levy Soler en Madrid.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2193 | [[:d:Q20643808|Q20643808]] | [[Gemma Gorga]] | [[Barcelona]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Gemma Gorga a Finlàndia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2194 | [[:d:Q20644305|Q20644305]] | [[Nuria Nono-Schönberg]] | [[Barcelona]] | 1932 | | | |- | style='text-align:right'| 2195 | [[:d:Q20669381|Q20669381]] | [[Hedy Graf]] | [[Barcelona]] | 1926-10-12 | [[Benken]] | 1997-01-31 | |- | style='text-align:right'| 2196 | [[:d:Q20670778|Q20670778]] | [[Mercedes Monterrey]] | [[Barcelona]] | 1924 | | 2018 | |- | style='text-align:right'| 2197 | [[:d:Q20725437|Q20725437]] | [[Lorena Roldán Suárez]] | [[Tarragona]] | 1981-08-07 | | | [[Ficheiro:Lorena Roldán BCN 2019 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2198 | [[:d:Q20727356|Q20727356]] | [[Mercedes Vidal Lago]] | [[Barcelona]] | 1980-08-16 | | | [[Ficheiro:Primera trobada oberta amb els veïns i veïnes de Poble Sec (18305063979).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2199 | [[:d:Q20727639|Q20727639]] | [[Rosa Maria Piñol]] | [[Barcelona]] | 1950 | [[Barcelona]] | 2021-08-08 | |- | style='text-align:right'| 2200 | [[:d:Q20728020|Q20728020]] | [[Sonia Orts]] | [[Tarragona]] | 1976-07-22 | | | |- | style='text-align:right'| 2201 | [[:d:Q20732153|Q20732153]] | [[Natàlia Molero i Lloret]] | [[Xirona]] | 1959-12-02 | [[Xirona]] | 2015-07-26 | [[Ficheiro:Flickr - Convergència Democràtica de Catalunya - Natalia Molero, president Pujol i Jaume Sobrequés presentació Memòries president Pujol a Girona (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2202 | [[:d:Q20742417|Q20742417]] | [[Montse Watkins]] | [[Barcelona]] | 1955-08-27 | [[Kamakura]] | 2000-11-25 | [[Ficheiro:Montse Watkns.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2203 | [[:d:Q20748731|Q20748731]] | [[Clotilde Bosch i Carbonell]] | [[Barcelona]] | 1829 | [[Pará]] | 1900 | |- | style='text-align:right'| 2204 | [[:d:Q20757843|Q20757843]] | [[Montserrat Bajet i Royo]] | [[Barcelona]] | 1945-08 | | | |- | style='text-align:right'| 2205 | [[:d:Q20771279|Q20771279]] | [[Àngels Martínez Castells]] | [[Mollet del Vallès]] | 1948-05-09 | [[Castelldefels]] | 2024-09-01 | [[Ficheiro:Àngels Martínez Castells 2011 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2206 | [[:d:Q20788556|Q20788556]] | [[Rosa Torras]] | [[Barcelona]] | 1895-02-23 | [[Barcelona]] | 1986-08-26 | |- | style='text-align:right'| 2207 | [[:d:Q20791378|Q20791378]] | [[Eva Granados Galiano]] | [[Barcelona]] | 1975-01-06 | | | [[Ficheiro:(Eva Granados) By-line. PEPA ALVAREZ. 7M0A7095 (49548660556) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2208 | [[:d:Q20821305|Q20821305]] | [[Rosa Massagué]] | [[Terrasa]] | 1949-08-14 | | | |- | style='text-align:right'| 2209 | [[:d:Q20831164|Q20831164]] | [[Carme Vilà i Fassier]] | [[Roses]] | 1937 | | | |- | style='text-align:right'| 2210 | [[:d:Q20855863|Q20855863]] | [[Iolanda Batallé]] | [[Barcelona]] | 1971-12-31 | | | [[Ficheiro:Iolandabatalleprats.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2211 | [[:d:Q20875367|Q20875367]] | [[Elisabeth Abad i Giralt]] | [[Esplugues de Llobregat]] | 1962 | | | [[Ficheiro:Candidats Eleccions 20D - Beth Abad.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2212 | [[:d:Q20875371|Q20875371]] | [[Adelaida Ferré Gomis]] | [[Barcelona]] | 1881-02-24 | [[Barcelona]] | 1955-03-09 | [[Ficheiro:Adelaida Ferré Gomis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2213 | [[:d:Q20875378|Q20875378]] | [[Sara Alarcón i Postils]] | [[Solsona]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 2214 | [[:d:Q20875380|Q20875380]] | [[Rosamaria Alberdi Castell]] | [[Barcelona]] | 1951-02-13 | | | [[Ficheiro:Rosamaria Alberdi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2215 | [[:d:Q20875383|Q20875383]] | [[Alicia Alegret Martí]] | [[Reus]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 2216 | [[:d:Q20875398|Q20875398]] | [[Anna Caula|Anna Caula i Paretas]] | [[Xirona]] | 1971-04-06 | | | [[Ficheiro:Caula.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2217 | [[:d:Q20875407|Q20875407]] | [[Pilar Arnalot i Muntó]] | [[Lleida]] | 1942-04-24 | | 2021-12-16 | |- | style='text-align:right'| 2218 | [[:d:Q20875447|Q20875447]] | [[Ramona Barrufet i Santacana]] | [[Juneda]] | 1959-10-09 | | | [[Ficheiro:Flickr - Convergència Democràtica de Catalunya - Ramona Barrufet, secretaria executiva de Formació.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2219 | [[:d:Q20875461|Q20875461]] | [[Betsabé García Alvarez]] | [[Barcelona]] | 1975-04-29 | | | [[Ficheiro:Betsabé García.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2220 | [[:d:Q20875476|Q20875476]] | [[Maria Núria Buenaventura i Puig]] | [[Barcelona]] | 1955-12-24 | | | |- | style='text-align:right'| 2221 | [[:d:Q20875512|Q20875512]] | [[Meritxell Cabezón]] | [[Barcelona]] | 1980-09-19 | | | |- | style='text-align:right'| 2222 | [[:d:Q20875613|Q20875613]] | [[Mireia Canals i Botines]] | [[Barcelona]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 2223 | [[:d:Q20875646|Q20875646]] | [[Magda Casamitjana i Aguilà]] | [[Barcelona]] | 1963-01-27 | | | [[Ficheiro:7 mesos Cuixart - Sànchez a la presó DC77119 (41401761145) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2224 | [[:d:Q20875679|Q20875679]] | [[Carmen Castro Gandasegui]] | [[Barcelona]] | 1958-04-10 | | | |- | style='text-align:right'| 2225 | [[:d:Q20875769|Q20875769]] | [[Coralí Cunyat i Badosa]] | [[Xirona]] | 1976-03-09 | | | |- | style='text-align:right'| 2226 | [[:d:Q20875821|Q20875821]] | [[Elisabet Canalias Vila]] | [[Olot]] | 1979-12-21 | | | |- | style='text-align:right'| 2227 | [[:d:Q20875835|Q20875835]] | [[Emília Llorca Martin]] | [[La Barceloneta]] | 1948-06-12 | | 2009-12-08 | |- | style='text-align:right'| 2228 | [[:d:Q20875860|Q20875860]] | [[Ester Fenoll Garcia]] | [[La Seu d'Urgell]] | 1967-06-06 | | | |- | style='text-align:right'| 2229 | [[:d:Q20875864|Q20875864]] | [[Francina Esteve i Garcia]] | [[Sant Antoni de Calonge]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 2230 | [[:d:Q20875918|Q20875918]] | [[Anna Filé Salvans]] | [[Sabadell]] | 1958-11-27<br/>1958 | | | [[Ficheiro:Anna Fité.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2231 | [[:d:Q20875925|Q20875925]] | [[Lourdes Fisa]] | [[Corbera de Llobregat]] | 1964-12-11 | | | |- | style='text-align:right'| 2232 | [[:d:Q20875941|Q20875941]] | [[Maria Victòria Forns i Fernández]] | [[Reus]] | 1967-08-31 | | | [[Ficheiro:Flickr - Convergència Democràtica de Catalunya - Municipals2011 Míting final Tarragona (retallat).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2233 | [[:d:Q20875959|Q20875959]] | [[Francesquina de Carcassona]] | [[Lleida]] | 15th century | | 1494-10-12 | |- | style='text-align:right'| 2234 | [[:d:Q20875963|Q20875963]] | [[Anna Gabriel]] | [[Sallent]] | 1975-09-13 | | | [[Ficheiro:Anna Gabriel (2021).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2235 | [[:d:Q20875967|Q20875967]] | [[Eva García Rodríguez]] | [[Montcada i Reixac]] | 1971-06-29 | | | |- | style='text-align:right'| 2236 | [[:d:Q20875975|Q20875975]] | [[Gemma Armengol]] | [[Barcelona]] | 1971 | | | [[Ficheiro:Gemma Armengol a la biblioteca de Llinars del Vallès.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2237 | [[:d:Q20876000|Q20876000]] | [[Dolors Gordi i Julià]] | [[Barcelona]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 2238 | [[:d:Q20876061|Q20876061]] | [[Cristina Iniesta i Blasco]] | [[Barcelona]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 2239 | [[:d:Q20876138|Q20876138]] | [[Johanna Givanel Pasqual]] | [[Barcelona]] | 1907-09-18 | [[Barcelona]] | 1989 | |- | style='text-align:right'| 2240 | [[:d:Q20876146|Q20876146]] | [[Teresa Josa de Riu]] | [[Les Borges Blanques]] | 1960-02-27 | | | |- | style='text-align:right'| 2241 | [[:d:Q20876192|Q20876192]] | [[Laia de Ahumada i Batlle]] | [[Barcelona]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 2242 | [[:d:Q20876194|Q20876194]] | [[Laia Pèlach i Saget]] | [[Xirona]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Laia Pèlach.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2243 | [[:d:Q20876278|Q20876278]] | [[Elvira Malagarriga Armart]] | [[Barcelona]] | 1883 | [[Barcelona]] | 1957-05-30 | [[Ficheiro:Elvira Malagarriga 1912.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2244 | [[:d:Q20876286|Q20876286]] | [[Esteveta Manlleu]] | [[Barcelona]] | 14th century | | 15th century | |- | style='text-align:right'| 2245 | [[:d:Q20876292|Q20876292]] | [[Annabel Marcos i Vilar]] | [[Amposta]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Candidats Eleccions 20D - Annabel Marcos.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2246 | [[:d:Q20876296|Q20876296]] | [[Maria Carme Sayós i Motilla]] | [[Centelles]] | 1970-07-10 | | | [[Ficheiro:Candidats Eleccions 20D - Carme Sayós.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2247 | [[:d:Q20876300|Q20876300]] | [[Maria Manonelles i Riera]] | [[Mollerussa]] | 1913-01-20 | [[Conflans-Sainte-Honorine]] | 2004-05-16 | |- | style='text-align:right'| 2248 | [[:d:Q20876322|Q20876322]] | [[Estefania Elena Martínez Zaragoza]] | [[Barcelona]] | 1970-11-05 | | | |- | style='text-align:right'| 2249 | [[:d:Q20876329|Q20876329]] | [[Hermínia Mas]] | [[Casserres]] | 1960-08-03 | | | [[Ficheiro:Hermínia Mas Marssenyac.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2250 | [[:d:Q20876331|Q20876331]] | [[Mariona Masferrer i Ordis]] | [[Barcelona]] | 1953-02-01 | | | [[Ficheiro:Mariona Masferrer i Ordis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2251 | [[:d:Q20876351|Q20876351]] | [[María Estrella Matutes Prats]] | [[Barcelona]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 2252 | [[:d:Q20876371|Q20876371]] | [[Maria Mestre i Montserrat]] | [[L'Arboç]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2253 | [[:d:Q20876386|Q20876386]] | [[Mireia Portas]] | [[Barcelona]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Mireia Portas, XIV Premis Gaudí (2022).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2254 | [[:d:Q20876444|Q20876444]] | [[Begonya Montalban i Vilas]] | [[Mont-ras]] | 1974 | | | [[Ficheiro:Begonya Montalban JuntsPelSi presenta candidats 6313.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2255 | [[:d:Q20876446|Q20876446]] | [[Montserrat Palau i Vergés]] | [[Tarragona]] | 1958-07-13 | | | [[Ficheiro:Montserrat Palau i Vergés (2015).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2256 | [[:d:Q20876461|Q20876461]] | [[Maria del Carme Nicolau Massó]] | [[Barcelona]] | 1901-08-13 | [[Barcelona]] | 1990 | |- | style='text-align:right'| 2257 | [[:d:Q20876464|Q20876464]] | [[Esther Niubó Cidoncha]] | [[Barcelona]] | 1980-10-01 | | | [[Ficheiro:Esther Niubó Cidoncha, Consellera d'Educació i Formació Professional.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2258 | [[:d:Q20876466|Q20876466]] | [[Maria Noguera Puig]] | [[Manresa]] | 1906 | [[Manresa]] | 2002-06-24 | |- | style='text-align:right'| 2259 | [[:d:Q20876469|Q20876469]] | [[Emília Noya Casanovas]] | [[Palamós]] | 1897-12-13 | | 1987 | |- | style='text-align:right'| 2260 | [[:d:Q20876470|Q20876470]] | [[Núria Bosch i Roca]] | [[Bigues i Riells del Fai]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 2261 | [[:d:Q20876472|Q20876472]] | [[Núria Graham]] | [[Vic]] | 1996-06-25 | | | [[Ficheiro:26O Llibertat 191026 60424 dc (48979562566) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2262 | [[:d:Q20876481|Q20876481]] | [[Dolors Palau Vacarisas]] | [[Terrasa]] | 1948-03-15 | [[Barcelona]] | 1991-01-20 | |- | style='text-align:right'| 2263 | [[:d:Q20876483|Q20876483]] | [[Concepció Pallardó]] | [[Cervera]] | 1848 | | 1927-12-26 | [[Ficheiro:Concepció Pallardó i Guillot.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2264 | [[:d:Q20876485|Q20876485]] | [[Na Palomera]] | [[Peralada]] | 1240 | | 1285 | |- | style='text-align:right'| 2265 | [[:d:Q20876488|Q20876488]] | [[Enriqueta Pascual Benigani]] | [[Barcelona]] | 1905 | [[Barcelona]] | 1969-10-02 | |- | style='text-align:right'| 2266 | [[:d:Q20876501|Q20876501]] | [[Laura Pérez Castaño]] | [[Barcelona]] | 1982-06-27 | | | [[Ficheiro:(Laura Pérez Castaño) Ple de constitució de la Diputació de Barcelona mandat 2019-2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2267 | [[:d:Q20876509|Q20876509]] | [[Maria Pi Ferrer]] | [[Roses]] | 1884-06-27 | [[Barcelona]] | 1960-11-20 | |- | style='text-align:right'| 2268 | [[:d:Q20876510|Q20876510]] | [[Maria Pi Sunyer]] | [[Barcelona]] | 1883-12-16 | [[Barcelona]] | 1912-11-20 | |- | style='text-align:right'| 2269 | [[:d:Q20876513|Q20876513]] | [[Aurèlia Pijoan Querol]] | [[Castellserà]] | 1910 | [[Cidade de México]] | 1998 | |- | style='text-align:right'| 2270 | [[:d:Q20876516|Q20876516]] | [[Isabel Piñeiro Miarnau]] | [[Lleida]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2271 | [[:d:Q20876521|Q20876521]] | [[Pepeta Planas i Capdevila]] | [[Ripoll]] | 1925-01-01 | [[Barcelona]] | 2006 | [[Ficheiro:Pepeta Planas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2272 | [[:d:Q20876532|Q20876532]] | [[Maria del Carme Ponsati Capdevila]] | [[Barcelona]] | 1923-09-27 | | 2001-08-01 | [[Ficheiro:Carme Ponsati 1991.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2273 | [[:d:Q20876552|Q20876552]] | [[Teresa Rajadell]] | [[Barcelona]] | 16th century | | 1553 | |- | style='text-align:right'| 2274 | [[:d:Q20876562|Q20876562]] | [[Montserrat Raurell i Jané]] | [[Ripollet]] | 1944-08-15 | | | |- | style='text-align:right'| 2275 | [[:d:Q20876574|Q20876574]] | [[Lourdes Reyes i Camps]] | [[Barcelona]] | 1961 | | | [[Ficheiro:Lourdes Reyes i Camps.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2276 | [[:d:Q20876596|Q20876596]] | [[Pràxedis de Rocabertí Safortesa]] | [[Peralada]] | 1618-09-19 | [[Barcelona]] | 1665-10-18 | |- | style='text-align:right'| 2277 | [[:d:Q20876598|Q20876598]] | [[Isabel de Rocabertí]] | [[Barcelona]]<br/>[[Peralada]] | 1549-01-22 | [[Barcelona]] | 1624-08-06<br/>1624 | [[Ficheiro:Quesadez-Retrato de Isabel Rocaberti y Soler.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2278 | [[:d:Q20876600|Q20876600]] | [[Rosa Roig i Soler]] | [[Marçà]] | 1890-06-15 | [[Barcelona]] | 1969-11-28 | |- | style='text-align:right'| 2279 | [[:d:Q20876601|Q20876601]] | [[Meritxell Roigé i Pedrola]] | [[Tortosa]] | 1976-01-15 | | | [[Ficheiro:Meritxell Roigé.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2280 | [[:d:Q20876603|Q20876603]] | [[Karma Peiró]] | [[Barcelona]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Catosfera 2016 07.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2281 | [[:d:Q20876605|Q20876605]] | [[Rosa Deulofeu i González]] | [[Barcelona]] | 1959-04-29 | [[Barcelona]] | 2004-01-05 | |- | style='text-align:right'| 2282 | [[:d:Q20876614|Q20876614]] | [[Montserrat Roura i Massaneda]] | [[Riudellots de la Selva]] | 1957-11-08 | | | [[Ficheiro:Montserrat Roura.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2283 | [[:d:Q20876625|Q20876625]] | [[Mònica Sabata i Fernandez]] | [[La Garriga]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 2284 | [[:d:Q20876681|Q20876681]] | [[Gabriela Serra i Frediani]] | [[Mataró]] | 1951-12-18 | | | [[Ficheiro:5 de juliol de 2019 Jornades sobre la desobediència civil (48241050601).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2285 | [[:d:Q20876685|Q20876685]] | [[Carla Serrat]] | [[Vic]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2286 | [[:d:Q20876692|Q20876692]] | [[Sílvia Tarragó]] | [[Sant Andreu de Palomar]] | 1971 | | | [[Ficheiro:Sílvia Tarragó Castrillón.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2287 | [[:d:Q20876699|Q20876699]] | [[Soledad Estorach Esterri]] | [[Albatàrrec]] | 1915-02-06 | [[14º distrito de París]] | 1993-03-14 | [[Ficheiro:Soledad Estorach.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2288 | [[:d:Q20876713|Q20876713]] | [[Sonia Egea Pérez]] | [[Badalona]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Sonia Egea Pérez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2289 | [[:d:Q20876716|Q20876716]] | [[Sonia Esplugas González]] | [[Santa Eulàlia, L'Hospitalet de Llobregat]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 2290 | [[:d:Q20876728|Q20876728]] | [[Susana Beltrán García]] | [[Barcelona]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 2291 | [[:d:Q20876738|Q20876738]] | [[Teresa Capilla i Pujol]] | [[Vilassar de Mar]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 2292 | [[:d:Q20876753|Q20876753]] | [[Amàlia de Tini i de Walsh]] | [[Barcelona]] | 1808-06-08 | [[Sarrià]] | 1886-05-25 | |- | style='text-align:right'| 2293 | [[:d:Q20876784|Q20876784]] | [[Francesca Torrent Boschdemont]] | [[Agullana]] | 1881-04-18 | [[Barcelona]] | 1958-04-15 | [[Ficheiro:Francesca Torrent.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2294 | [[:d:Q20876786|Q20876786]] | [[Mercè Torrents i Bertrana]] | [[Folgueroles]] | 1928-08-08 | | 1999-03-15 | |- | style='text-align:right'| 2295 | [[:d:Q20876817|Q20876817]] | [[Àngela Vallès Torrentbo]] | [[Igualada]] | 1848 | | 1924-10-08 | |- | style='text-align:right'| 2296 | [[:d:Q20876821|Q20876821]] | [[Coia Valls]] | [[Reus]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Coia Valls (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2297 | [[:d:Q20876824|Q20876824]] | [[Josepa Veciana Pastoret]] | [[Valls]] | 1798-08-10 | [[Tarragona]] | 1843-08-06 | |- | style='text-align:right'| 2298 | [[:d:Q20876828|Q20876828]] | [[Concepció Veray Cama]] | [[Xirona]] | 1976-05-11 | | | |- | style='text-align:right'| 2299 | [[:d:Q20876855|Q20876855]] | [[Marisa Xandri Pujol]] | [[Vic]] | 1973-12-09 | | | |- | style='text-align:right'| 2300 | [[:d:Q20876869|Q20876869]] | [[Rosa Zaragoza Juncá]] | [[Arenys de Mar]] | 1964-06-25 | | | |- | style='text-align:right'| 2301 | [[:d:Q20876874|Q20876874]] | [[Àngels Ponsa i Roca]] | [[Artesa de Segre]] | 1960-03-10 | | | [[Ficheiro:Àngels Ponsa retrat oficial govern 2020 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2302 | [[:d:Q20902045|Q20902045]] | [[Esther Guerrero]] | [[Banyoles]] | 1990-02-07 | | | [[Ficheiro:Esther Guerrero 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2303 | [[:d:Q20908812|Q20908812]] | [[María Ángeles Pérez Samper]] | [[Barcelona]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 2304 | [[:d:Q20908932|Q20908932]] | [[Olga Guirao]] | [[Barcelona]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 2305 | [[:d:Q20937948|Q20937948]] | [[Monserrat Julió i Nonell]] | [[Mataró]] | 1929-05-20 | [[Madrid]] | 2017-01-26 | |- | style='text-align:right'| 2306 | [[:d:Q20948741|Q20948741]] | [[Anaïs Arranz Mir]] | [[Barcelona]] | 1994-02-06 | | | |- | style='text-align:right'| 2307 | [[:d:Q20948919|Q20948919]] | [[Paula Nicart]] | [[Cornellà de Llobregat]] | 1994-09-08 | | | |- | style='text-align:right'| 2308 | [[:d:Q20962405|Q20962405]] | [[Carolina Férez]] | [[Sabadell]] | 1991-06-26 | | | [[Ficheiro:Carolina Férez (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2309 | [[:d:Q20963352|Q20963352]] | [[Violant Cervera i Gòdia]] | [[Lleida]] | 1969-06-12 | | | [[Ficheiro:Violant Cervera retrat oficial 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2310 | [[:d:Q20963358|Q20963358]] | [[Maria Jesús Sequera i Garcia]] | [[Tarragona]] | 1968-09-05 | | | |- | style='text-align:right'| 2311 | [[:d:Q20963359|Q20963359]] | [[Anna Solé i Ramos]] | [[Tarragona]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 2312 | [[:d:Q20968354|Q20968354]] | [[María Matilde Almendros]] | [[Manresa]] | 1922-10-10 | [[Barcelona]] | 1995-12-15 | |- | style='text-align:right'| 2313 | [[:d:Q20968412|Q20968412]] | [[Marina Garcés Mascareñas]] | [[Barcelona]] | 1973-05-30 | | | [[Ficheiro:Marina Garcés al CCCB 2018 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2314 | [[:d:Q20968954|Q20968954]] | [[Gemma Freixas]] | [[Sant Cugat del Vallès]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 2315 | [[:d:Q20972816|Q20972816]] | [[Raquel González]] | [[Mataró]] | 1989-11-16 | | | [[Ficheiro:RaquelGonzalez 01.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2316 | [[:d:Q20977905|Q20977905]] | [[Berta Serra Manzanares]] | [[Rubí, Barcelona|Rubí]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 2317 | [[:d:Q20977977|Q20977977]] | [[Clara Espar]] | [[Barcelona]] | 1994-09-29 | | | |- | style='text-align:right'| 2318 | [[:d:Q20977997|Q20977997]] | [[Judith Forca]] | [[Sabadell]] | 1996-06-07 | | | |- | style='text-align:right'| 2319 | [[:d:Q20979137|Q20979137]] | [[Fidela Oller Angelats]] | [[Banyoles]] | 1869-09-11 | [[Xeresa]] | 1936-08-29 | [[Ficheiro:Fidela Oller.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2320 | [[:d:Q20979464|Q20979464]] | [[Facunda Margenat Roura]] | [[Xirona]] | 1876-09-06 | [[Barcelona]] | 1936-08-26 | [[Ficheiro:Facunda Margenat.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2321 | [[:d:Q20984778|Q20984778]] | [[Laura Redondo]] | [[Gavà]] | 1988-07-03 | | | |- | style='text-align:right'| 2322 | [[:d:Q20986397|Q20986397]] | [[Esperanza Lázaro]] | [[Barcelona]] | 1919-08-07 | | 2015-09-25 | |- | style='text-align:right'| 2323 | [[:d:Q21001075|Q21001075]] | [[Mònica Almiñana Riqué]] | [[Barcelona]] | 1971-02-14 | | | [[Ficheiro:Mònica Almiñana Riqué. (10-10-2024).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2324 | [[:d:Q21001099|Q21001099]] | [[Elena Baquero González]] | [[Barcelona]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 2325 | [[:d:Q21001206|Q21001206]] | [[Teresa Estruch Mestres]] | [[Masquefa]] | 1957-09-19 | | | |- | style='text-align:right'| 2326 | [[:d:Q21001215|Q21001215]] | [[Rosa Maria Ferrer Valls]] | [[Igualada]] | 1952-04-21 | | | |- | style='text-align:right'| 2327 | [[:d:Q21001246|Q21001246]] | [[Manuela González i Griñán]] | [[Barcelona]] | 1956-05-01 | | | |- | style='text-align:right'| 2328 | [[:d:Q21001296|Q21001296]] | [[Karina Rubio]] | [[Manresa]] | 1974-11-30 | | | |- | style='text-align:right'| 2329 | [[:d:Q21001308|Q21001308]] | [[Dolors López Ortega]] | [[Tortosa]] | 1966-04-14 | | | |- | style='text-align:right'| 2330 | [[:d:Q21001309|Q21001309]] | [[Carol López]] | [[Barcelona]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 2331 | [[:d:Q21001329|Q21001329]] | [[Maria Castillo]] | [[Barcelona]] | 1927 | | 2001 | |- | style='text-align:right'| 2332 | [[:d:Q21001341|Q21001341]] | [[Lola García]] | [[Badalona]] | 1967 | | | [[Ficheiro:(Lola García) SER CEncuentro Sabiduría y Conocimiento - El poder del Club Bilderberg Fantasía o Realidad.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2333 | [[:d:Q21001342|Q21001342]] | [[Carme Mas i Morillas]] | [[Tarragona]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 2334 | [[:d:Q21001359|Q21001359]] | [[Montserrat Garcia Ribas]] | [[Castellbell i el Vilar]] | 1964-06-23 | | | [[Ficheiro:Montserrat Garcia Ribas.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2335 | [[:d:Q21001369|Q21001369]] | [[Mònica Planas]] | [[Sant Feliu de Llobregat]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 2336 | [[:d:Q21001431|Q21001431]] | [[Georgina Rieradevall i Tarrés]] | [[Xirona]] | 1977-04-21 | | | |- | style='text-align:right'| 2337 | [[:d:Q21001432|Q21001432]] | [[Maria Rieradevall i Tarrés]] | [[Vidreres]] | 1973-04-04 | | | |- | style='text-align:right'| 2338 | [[:d:Q21001436|Q21001436]] | [[Maria Teresa Rivero i Segalàs]] | [[Llavorsí]] | 1967-08-11 | | | [[Ficheiro:Candidats Eleccions 20D - Mayte Rivero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2339 | [[:d:Q21001447|Q21001447]] | [[Alícia Romero Llano]] | [[Caldes d'Estrac]] | 1976-06-20 | | | [[Ficheiro:Alícia Romero Llano, Consellera d'Economia i Finances.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2340 | [[:d:Q21001449|Q21001449]] | [[Rosa Amorós Bernadó]] | [[Barcelona]] | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 2341 | [[:d:Q21001568|Q21001568]] | [[Sílvia Fuster i Alay]] | [[Barberà del Vallès]] | 1974-05-30 | | | |- | style='text-align:right'| 2342 | [[:d:Q21001576|Q21001576]] | [[Brígida Terrer]] | [[Barcelona]] | 15th century | | 1471 | |- | style='text-align:right'| 2343 | [[:d:Q21004038|Q21004038]] | [[Meritxell Calvo]] | [[Barcelona]] | 1986-08-27 | | | |- | style='text-align:right'| 2344 | [[:d:Q21010984|Q21010984]] | [[Núria Peris]] | [[Mataró]] | 1972-06-26 | | | [[Ficheiro:Núria Peris (2006).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2345 | [[:d:Q21027648|Q21027648]] | [[Adelaida Vallribera i Soler]] | [[Sabadell]] | 19th century | [[Sabadell]] | 2012-02-14 | |- | style='text-align:right'| 2346 | [[:d:Q21036671|Q21036671]] | [[Anna Gual]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1986-04-16 | | | [[Ficheiro:Anna Gual.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2347 | [[:d:Q21045595|Q21045595]] | [[Mone]] | [[Cataluña]] | 1959-09-26 | | | |- | style='text-align:right'| 2348 | [[:d:Q21065587|Q21065587]] | [[Rosó Buch]] | [[Mataró]] | 1992-07-24 | | | [[Ficheiro:Rosó Buch (Foto Ricard Rovira - FCBQ) (42351187571) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2349 | [[:d:Q21067339|Q21067339]] | [[Elisabet Escursell Valero]] | [[Terrasa]] | 1996-10-30 | | | |- | style='text-align:right'| 2350 | [[:d:Q21075432|Q21075432]] | [[Teresa Font]] | [[Gallifa]] | 1956 | | | [[Ficheiro:Teresa Font, XII Premis Gaudí (2020).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2351 | [[:d:Q21077738|Q21077738]] | [[Florentina González Ciprés]] | [[Barcelona]] | 1904-12-28 | [[México]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 2352 | [[:d:Q21079594|Q21079594]] | [[Herminia Grau]] | [[Barcelona]] | 1897 | [[Barcelona]] | 1982-11-17 | [[Ficheiro:Cervera. Casa d'Hermínia Grau i Aymà i Elisa Sanpere.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2353 | [[:d:Q21081286|Q21081286]] | [[Aleydis Rispa]] | [[Sort]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 2354 | [[:d:Q21081289|Q21081289]] | [[Anna Maria Velaz Sicart]] | [[Figueres]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 2355 | [[:d:Q21081294|Q21081294]] | [[Lea Bach]] | [[Torelló]] | 1891 | [[Río de Xaneiro]] | 1988-10-06 | [[Ficheiro:Lea Bach na capa da revista Mascara.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2356 | [[:d:Q21081303|Q21081303]] | [[Rosa Cazurro]] | [[Barcelona]] | 1857-01-11 | [[Barcelona]] | 1936-04-14 | [[Ficheiro:Rosa Cazurro i Marcó.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2357 | [[:d:Q21081306|Q21081306]] | [[C. García Guardiola]] | [[Sitges]] | 1898-01 | [[Barcelona]] | 1983 | |- | style='text-align:right'| 2358 | [[:d:Q21081319|Q21081319]] | [[Maria del Socors Antònia Gavaldà Simó]] | [[Reus]] | 1699-06 | [[Reus]] | 1723-04 | |- | style='text-align:right'| 2359 | [[:d:Q21081320|Q21081320]] | [[Gertrudis Galí Mallofré]] | [[Terrasa]] | 1912-12-27 | [[París]] | 1998-02-11 | |- | style='text-align:right'| 2360 | [[:d:Q21081333|Q21081333]] | [[Manuela Janer Cabanyes]] | [[Valls]] | 1696 | | 1760 | |- | style='text-align:right'| 2361 | [[:d:Q21081334|Q21081334]] | [[Àngels Janer i Milà de la Roca]] | [[Barcelona]] | 1864-08-02 | [[Barcelona]] | 1945-07-27 | |- | style='text-align:right'| 2362 | [[:d:Q21081336|Q21081336]] | [[Isabel Jolís Oliver]] | [[Barcelona]] | 1682 | [[Barcelona]] | 1770-01-15 | |- | style='text-align:right'| 2363 | [[:d:Q21081348|Q21081348]] | [[Elvira Augusta Lewi]] | [[Barcelona]] | 1909-08-06 | No/unknown value | 1970 | [[Ficheiro:Elvira Augusta Lewi Salinas 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2364 | [[:d:Q21081362|Q21081362]] | [[Maria Lluïsa Güell López]] | [[Barcelona]] | 1874<br/>1873 | [[Pau, Francia|Pau]] | 1933-05-08 | [[Ficheiro:Maria Luisa Güell i López, 1900.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2365 | [[:d:Q21081366|Q21081366]] | [[Maria Àngela Martí Galí]] | [[Barcelona]] | 18th century | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 2366 | [[:d:Q21081369|Q21081369]] | [[Maria Martínez Abelló]] | [[Barcelona]] | 18th century | | 1815 | |- | style='text-align:right'| 2367 | [[:d:Q21081371|Q21081371]] | [[Soledad Martínez García]] | [[Barcelona]] | 1900-07-18 | [[Barcelona]] | 1996 | |- | style='text-align:right'| 2368 | [[:d:Q21081375|Q21081375]] | [[Teresa Mas Llach]] | [[Barcelona]] | 18th century | | 1790 | |- | style='text-align:right'| 2369 | [[:d:Q21081388|Q21081388]] | [[Maria Neus Miró Comas]] | [[Sant Feliu de Llobregat]] | 1907-12-06 | [[Barcelona]] | 1965-10-27 | [[Ficheiro:Maria Neus Miró Comas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2370 | [[:d:Q21081394|Q21081394]] | [[Montserrat Beltran]] | [[Terrasa]] | 1963-09-14 | | | |- | style='text-align:right'| 2371 | [[:d:Q21081410|Q21081410]] | [[Roser Pros-Roca]] | [[El Vendrell]] | 1971-04-09 | | | |- | style='text-align:right'| 2372 | [[:d:Q21085452|Q21085452]] | [[Eulàlia Reguant i Cura]] | [[Barcelona]] | 1979-09-19 | | | [[Ficheiro:Eulàlia Reguant (2021).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2373 | [[:d:Q21085986|Q21085986]] | [[Sofia Montaner Arnau]] | [[Ossera]] | 1908 | | 1996 | [[Ficheiro:SofiaMontanerArnau20231117.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2374 | [[:d:Q21088793|Q21088793]] | [[Anna Ventura]] | [[Barcelona]] | 1986-07-09 | | | |- | style='text-align:right'| 2375 | [[:d:Q21126881|Q21126881]] | [[Anna Agustí]] | [[Barcelona]] | 1954 | | 2015 | |- | style='text-align:right'| 2376 | [[:d:Q21126940|Q21126940]] | [[Dolors Bassa|Dolors Bassa i Coll]] | [[Torroella de Montgrí]] | 1959-02-02 | | | [[Ficheiro:Retrat oficial de la Consellera de Treball, Afers Socials i Famílies, Dolors Bassa (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2377 | [[:d:Q21127001|Q21127001]] | [[Montse Estruch i Casagolda]] | [[Manresa]] | 1956-04-17 | | | |- | style='text-align:right'| 2378 | [[:d:Q21130153|Q21130153]] | [[Manuela Martínez Regúlez]] | [[Barcelona]] | 1934 | | 2010 | |- | style='text-align:right'| 2379 | [[:d:Q21130526|Q21130526]] | [[Marta Llorente Díaz]] | [[Xirona]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 2380 | [[:d:Q21130750|Q21130750]] | [[Bet Figueras]] | [[Barcelona]] | 1957 | | 2010 | [[Ficheiro:Botánico BCN.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2381 | [[:d:Q21130853|Q21130853]] | [[Maria Rubert De Ventós]] | [[Barcelona]] | 1956 | | | [[Ficheiro:Maria Rubert de Ventós 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2382 | [[:d:Q21131873|Q21131873]] | [[Imma Jansana]] | [[Barcelona]] | 1954-11-02 | | | |- | style='text-align:right'| 2383 | [[:d:Q21144372|Q21144372]] | [[Clara de Solà-Morales]] | [[Barcelona]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 2384 | [[:d:Q21175290|Q21175290]] | [[Lydia Zimmermann]] | [[Barcelona]] | 1966-12-12 | | | |- | style='text-align:right'| 2385 | [[:d:Q21192853|Q21192853]] | [[Goretti Pomé i Tarrés]] | [[La Pobla de Segur]] | 1968-07-08 | | | [[Ficheiro:Gorettynaturafonsdelllac.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2386 | [[:d:Q21192877|Q21192877]] | [[Nuria Calduch Benages]] | [[Barcelona]] | 1957-03-26 | | | |- | style='text-align:right'| 2387 | [[:d:Q21192879|Q21192879]] | [[Núria Coll Gelabert]] | [[Tiana, Barcelona|Tiana]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 2388 | [[:d:Q21205424|Q21205424]] | [[Francesca Vendrell i Gallostra]] | [[Barcelona]] | 1902 | [[Barcelona]] | 1994 | [[Ficheiro:Francesca Vendrell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2389 | [[:d:Q21206300|Q21206300]] | [[Míriam Díez Bosch]] | [[Xirona]] | 1973-03-24 | | | [[Ficheiro:Miriam Diez Bosch.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2390 | [[:d:Q21206507|Q21206507]] | [[Anna Maria Adroer]] | [[L'Escala]] | 1927-03-19 | [[Barcelona]] | 2021-09-27 | [[Ficheiro:Ana María Adroer Tasis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2391 | [[:d:Q21240798|Q21240798]] | [[Mireia Lalaguna Royo]] | [[Barcelona]] | 1992-11-21 | | | [[Ficheiro:Mireia Lalaguna (2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2392 | [[:d:Q21254042|Q21254042]] | [[Anna Fontcuberta i Morral]] | [[Caldes de Montbui|Caldas de Montbuy]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Anna-Fontcuberta-i-Morral.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2393 | [[:d:Q21262273|Q21262273]] | [[Irene Miguel-Aliaga]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Irene Miguel-Aliaga on The Company of Biologists.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2394 | [[:d:Q21263016|Q21263016]] | [[Lena de Botton Fernández]] | [[Barcelona]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 2395 | [[:d:Q21263039|Q21263039]] | [[Maria Teresa Areces Piñol]] | [[Lleida]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 2396 | [[:d:Q21264327|Q21264327]] | [[Maria Carme Belarte]] | [[Barcelona]] | 1967-12-26 | | | |- | style='text-align:right'| 2397 | [[:d:Q21264628|Q21264628]] | [[Sandra Montón-Subías]] | [[Barcelona]] | 1965-08-07 | | | [[Ficheiro:Sandra Montón 2013 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2398 | [[:d:Q21264861|Q21264861]] | [[Victoria Reyes-García|Victoria Reyes García]] | [[Barcelona]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 2399 | [[:d:Q21279289|Q21279289]] | [[Ares Teixidó]] | [[Lleida]] | 1987-01-19 | | | [[Ficheiro:Ares Teixidó (2017) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2400 | [[:d:Q21279572|Q21279572]] | [[Elisenda Vives]] | [[Barcelona]] | 1955 | | | [[Ficheiro:Elisenda Vives Balmaña.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2401 | [[:d:Q21293411|Q21293411]] | [[Gemma Brió i Zamora]] | [[Badalona]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Gemma Brió (2019).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2402 | [[:d:Q21293864|Q21293864]] | [[Marta Sibina]] | [[Breda, Xirona|Breda]] | 1973-05-15 | | | [[Ficheiro:El canvi no s´atura (22305412980).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2403 | [[:d:Q21392085|Q21392085]] | [[Maria Muntañola Cvetković]] | [[Barcelona]] | 1923-08-26 | [[Belgrado]] | 2011-01-07 | |- | style='text-align:right'| 2404 | [[:d:Q21402261|Q21402261]] | [[Georgina García Pérez]] | [[Barcelona]] | 1992-05-13 | | | [[Ficheiro:Garcia Perez WMQ19 (33).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2405 | [[:d:Q21402361|Q21402361]] | [[Maria Dolors Aldea i Cabré]] | [[Tarragona]] | 1942 | | | |- | style='text-align:right'| 2406 | [[:d:Q21402365|Q21402365]] | [[Anna Giralt Gris]] | [[Barcelona]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 2407 | [[:d:Q21402402|Q21402402]] | [[Assumpta Escarp Gibert]] | [[Terrasa]] | 1957 | | | [[Ficheiro:(Assumpta Escarp) Balanç de mandat municipal. (16218066767) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2408 | [[:d:Q21402415|Q21402415]] | [[Esperanza García]] | [[Barcelona]] | 1975 | | 2025-06-19 | |- | style='text-align:right'| 2409 | [[:d:Q21402444|Q21402444]] | [[Marta Moreta Rovira]] | [[Vic]] | 1969-01-20 | | | |- | style='text-align:right'| 2410 | [[:d:Q21402467|Q21402467]] | [[Rosa Maria Ibarra Ollé]] | [[Alió]] | 1969-07-26 | | | |- | style='text-align:right'| 2411 | [[:d:Q21402483|Q21402483]] | [[Àfrica Fanlo]] | [[Barcelona]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 2412 | [[:d:Q21426789|Q21426789]] | [[Montserrat Galcerán]] | [[Barcelona]] | 1946 | | | [[Ficheiro:Montserrat Galcerán 2015 by David Arenal (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2413 | [[:d:Q21428387|Q21428387]] | [[Inma Moraleda]] | [[Sabadell]] | 1969-05-10 | | | [[Ficheiro:Inma Moraleda La Ciba 2025.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2414 | [[:d:Q21459006|Q21459006]] | [[Assumpció Mateu]] | [[Xirona]]<br/>[[Cassà de la Selva]] | 1952 | | | [[Ficheiro:Assumpció Mateu at Würth Museum La Rioja.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2415 | [[:d:Q21479815|Q21479815]] | [[Marta Amigó Vilalta]] | [[L'Espluga de Francolí]] | 1980-05-12 | | | |- | style='text-align:right'| 2416 | [[:d:Q21479852|Q21479852]] | [[Noemí de la Calle Sifré]] | [[Barcelona]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 2417 | [[:d:Q21479912|Q21479912]] | [[Carmina Castellví i Vallverdú]] | [[Lleida]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 2418 | [[:d:Q21479958|Q21479958]] | [[Elisabeth Valencia Mimbrero]] | [[Sant Feliu de Llobregat]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 2419 | [[:d:Q21479979|Q21479979]] | [[Natàlia Figueras i Pagès]] | [[Xirona]] | 1989-02-07 | | | |- | style='text-align:right'| 2420 | [[:d:Q21480043|Q21480043]] | [[Maria Llaveries i Viladomiu]] | [[Puig-reig]] | 1912 | [[Barcelona]] | 1948 | |- | style='text-align:right'| 2421 | [[:d:Q21480134|Q21480134]] | [[Quimeta Serra i Fornós]] | [[Sant Feliu de Guíxols]] | 1928-07-29 | [[Sant Feliu de Guíxols]] | 2024-11-16 | [[Ficheiro:Quimeta Serra i Fornós.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2422 | [[:d:Q21480200|Q21480200]] | [[Sonia Sierra]] | [[Terrasa]] | 1973-04-22 | | | [[Ficheiro:Sonia Sierra (2016, 2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2423 | [[:d:Q21480239|Q21480239]] | [[Laura Vílchez Sánchez]] | [[Sabadell]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 2424 | [[:d:Q21480240|Q21480240]] | [[Montserrat Vilella Cuadrada]] | [[Reus]] | 1966 | | | [[Ficheiro:La regidora de Benestar Social de Reus, Montserrat Vilella, a la Jornada sobre làmbit de polítiques socials als ajuntaments (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2425 | [[:d:Q21503017|Q21503017]] | [[Núria Garcia-Jacas]] | [[Vilassar de Mar]] | 1961 | | 2023-04-28 | |- | style='text-align:right'| 2426 | [[:d:Q21504957|Q21504957]] | [[Núria Trifol]] | [[Barcelona]] | 1977-05-30 | | | |- | style='text-align:right'| 2427 | [[:d:Q21529952|Q21529952]] | [[Alba Sotorra i Clua]] | [[Reus]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Alba Sotorra Clua (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2428 | [[:d:Q21530216|Q21530216]] | [[Judit Carrera]] | [[Barcelona]] | 1974 | | | [[Ficheiro:Judit Carrera 02.04.2025.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2429 | [[:d:Q21530769|Q21530769]] | [[Montserrat Prudon-Moral]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1934 | | | |- | style='text-align:right'| 2430 | [[:d:Q21530771|Q21530771]] | [[Montserrat Roca Junyent]] | [[Barcelona]] | 1927-05-30 | [[Barcelona]] | 2012-12-19 | [[Ficheiro:M roca 19991 blacksburg.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2431 | [[:d:Q21530982|Q21530982]] | [[Rosa Maria Prats de la Iglesia]] | [[Barcelona]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 2432 | [[:d:Q21547705|Q21547705]] | [[Carme Serra i Cantarell]] | [[Barcelona]]<br/>[[Barcelona, Venezuela|Barcelona]] | 1920<br/>1919-11-30 | [[Barcelona]] | 2018-11-10<br/>2018-10-11 | |- | style='text-align:right'| 2433 | [[:d:Q21568843|Q21568843]] | [[Aina Torres i Rexach]] | [[Barcelona]] | 1984 | | | [[Ficheiro:Aina Torres.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2434 | [[:d:Q21568848|Q21568848]] | [[Alicia Kopf]] | [[Xirona]] | 1982 | | | [[Ficheiro:Entrevista amb l’artista Alicia Kopf, per a la sèrie SON(I)A. (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2435 | [[:d:Q21568895|Q21568895]] | [[Celeste Alías]] | [[Sant Joan de Vilatorrada]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2436 | [[:d:Q21569048|Q21569048]] | [[Maria Àngels Bogunyà i Carulla]] | [[Molins de Rei]] | 1947-12-12 | | | [[Ficheiro:M. Àngels Bogunyà Carulla.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2437 | [[:d:Q21569057|Q21569057]] | [[Mireia Tejero]] | [[Barcelona]] | 1960-12-25 | | | |- | style='text-align:right'| 2438 | [[:d:Q21569214|Q21569214]] | [[Zoraida de Torres Burgos]] | [[Tortosa]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 2439 | [[:d:Q21583281|Q21583281]] | [[Maria May]] | [[Barcelona]] | 1998 | | | |- | style='text-align:right'| 2440 | [[:d:Q21584790|Q21584790]] | [[Pietat Fornesa i Alviñà]] | [[Lleida]] | 1915-12-08 | [[Barcelona]] | 1967-05-07 | |- | style='text-align:right'| 2441 | [[:d:Q21587562|Q21587562]] | [[Mar Carrera]] | [[Barcelona]] | 1964-01-07 | | | [[Ficheiro:Mar Carrera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2442 | [[:d:Q21587757|Q21587757]] | [[Mar del Hoyo]] | [[Barcelona]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 2443 | [[:d:Q21603918|Q21603918]] | [[Dolors Canals i Farriols]] | [[Barcelona]] | 1913 | [[Barcelona]] | 2010-03-31 | |- | style='text-align:right'| 2444 | [[:d:Q21617942|Q21617942]] | [[Margarita Padilla García]] | [[Barcelona]] | 1957-01-22 | | | [[Ficheiro:Marga Padilla.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2445 | [[:d:Q21621970|Q21621970]] | [[Meritxell Mas]] | [[Granollers]] | 1994-12-25 | | | [[Ficheiro:Txell Mas 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2446 | [[:d:Q21622608|Q21622608]] | [[Griselda Pascual]] | [[Barcelona]] | 1926-02-11 | [[Barcelona]] | 2001-06-08 | [[Ficheiro:Griselda Pascual i Xufré (1958) - Catalan mathematician 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2447 | [[:d:Q21647069|Q21647069]] | [[Esther Vera i Garcia]] | [[Badalona]] | 1967-11-21 | | | [[Ficheiro:Ester Vera 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2448 | [[:d:Q21684194|Q21684194]] | [[Joaquima Guasch i Calzada]] | [[Parets del Vallès]] | 1926-10-16 | [[Mataró]] | 2016-10-01 | [[Ficheiro:Joaquima guasch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2449 | [[:d:Q21684207|Q21684207]] | [[Mercedes Monmany]] | [[Barcelona]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 2450 | [[:d:Q21693842|Q21693842]] | [[Pepita Pardell]] | [[Barcelona]] | 1928-03-16 | [[Barcelona]] | 2019-07-11 | [[Ficheiro:Pepita Pardell.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2451 | [[:d:Q21704646|Q21704646]] | [[Isabel Hindersin]] | [[Barcelona]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 2452 | [[:d:Q21707339|Q21707339]] | [[Maria Aladern]] | [[Blanes]] | 1941-10-17 | | | [[Ficheiro:Maria Aladern Wikipedia V2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2453 | [[:d:Q21707362|Q21707362]] | [[Camil·la Lloret Altafulla]] | [[Figueres]] | 1903-11-22 | [[Figueres]] | 1998-05-15 | [[Ficheiro:Camil·la Lloret 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2454 | [[:d:Q21707451|Q21707451]] | [[Montserrat Medalla Cufí]] | [[Barcelona]] | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 2455 | [[:d:Q21707569|Q21707569]] | [[Francisca Bohigas Gavilanes]] | [[Barcelona]] | 1892 | [[Madrid]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 2456 | [[:d:Q21730622|Q21730622]] | [[Anna Miquel i Andreu]] | [[Barcelona]]<br/>[[Barcelona, Venezuela|Barcelona]] | 1949 | [[Barcelona]] | 2015 | |- | style='text-align:right'| 2457 | [[:d:Q21730706|Q21730706]] | [[Cecília March i Blanch]] | [[Badalona]] | 1921 | | 2005-09-21 | |- | style='text-align:right'| 2458 | [[:d:Q21745584|Q21745584]] | [[Conxita Pijuan i Casadevall]] | [[Llagostera]] | 1921-03-30 | [[Llagostera]] | 2013-04-10 | [[Ficheiro:CONXITA PIJUAN.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2459 | [[:d:Q21779176|Q21779176]] | [[Clàudia Massó i Fontàs]] | [[Banyoles]] | 1987-01-01 | | | [[Ficheiro:Candidats Eleccions 20D - Clàudia Massó.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2460 | [[:d:Q21787050|Q21787050]] | [[Núria Anglada i Casamajor]] | [[La Bisbal d'Empordà]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 2461 | [[:d:Q21787549|Q21787549]] | [[Elisenda Pérez Esteve]] | [[Calonge]] | 1983-02-23 | | | |- | style='text-align:right'| 2462 | [[:d:Q21828084|Q21828084]] | [[Teresa Lázaro Bernadas]] | [[Barcelona]]<br/>[[Barcelona, Venezuela|Barcelona]] | 1912<br/>1911-11-30 | [[Xirona]] | 2004-12-16 | |- | style='text-align:right'| 2463 | [[:d:Q21844806|Q21844806]] | [[Magda Bolumar]] | [[Caldes d'Estrac]] | 1936-10-01<br/>1936-01-10 | | | [[Ficheiro:Magda Bolumar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2464 | [[:d:Q21849626|Q21849626]] | [[Laura Campos]] | [[Montcada i Reixac]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Laura Campos Alcaldessa Montcada.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2465 | [[:d:Q21856074|Q21856074]] | [[Encarna Sánchez Cascales]] | [[Barcelona]] | 1926 | [[Barcelona]] | 2011-06-30 | |- | style='text-align:right'| 2466 | [[:d:Q21859993|Q21859993]] | [[Júlia Cot]] | [[Mataró]] | 1984 | | | [[Ficheiro:Informar des de l'humor 12.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2467 | [[:d:Q21886111|Q21886111]] | [[Rosa maria martín i Ros]] | [[Barcelona]] | 1948-11-27 | | | |- | style='text-align:right'| 2468 | [[:d:Q21889866|Q21889866]] | [[Georgina Cisquella]] | [[Barcelona]] | 1954-06-20 | | | [[Ficheiro:Georgina Cisquella en El Tren de la Libertad (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2469 | [[:d:Q21899293|Q21899293]] | [[Montserrat Alberich Escardívol]] | [[Barcelona]] | 1912-09-29 | [[Barcelona]] | 1973-07-10 | [[Ficheiro:Montserrat Alberich Escardivol Cathedral of Barcelona Typewriter art (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2470 | [[:d:Q21931713|Q21931713]] | [[Agnès Busquets Tarrasa]] | [[Tarragona]] | 1976-11-03 | | | [[Ficheiro:Secció Els Minoristes - El matí de Catalunya Ràdio 09 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2471 | [[:d:Q21935604|Q21935604]] | [[Estela García]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1989-03-20 | | | |- | style='text-align:right'| 2472 | [[:d:Q21969701|Q21969701]] | [[Teresa Maria Roca i Vallmajor]] | [[Mataró]] | 1948 | | 1993 | |- | style='text-align:right'| 2473 | [[:d:Q21970618|Q21970618]] | [[Antonia Zárate]] | [[Barcelona]] | 1775-04-26 | [[Madrid]] | 1811-03-04 | [[Ficheiro:Francisco-Goya - Portrait-of-the-Actress-Antonia-Zarate.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2474 | [[:d:Q21971370|Q21971370]] | [[Magda Puyo]] | [[Móra la Nova]] | 1960-02-12 | | | |- | style='text-align:right'| 2475 | [[:d:Q21979840|Q21979840]] | [[Carme Recasens i Aubert]] | [[Barcelona]] | 1912-01-06 | | 1979 | |- | style='text-align:right'| 2476 | [[:d:Q21986588|Q21986588]] | [[Mariona Aupí]] | [[Barcelona]] | 1978-11-02 | | | |- | style='text-align:right'| 2477 | [[:d:Q21993419|Q21993419]] | [[Maria Teresa Frigola i Borràs]] | [[Terrasa]] | 1959 | | | [[Ficheiro:Membres de la comissió commemorativa de la cantada d'havaneres de Calella de Palafrugell (Maria Teresa Frigola cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2478 | [[:d:Q21996127|Q21996127]] | [[Mercè Picó-Kirchmayr]] | [[Barcelona]] | 1942 | | | |- | style='text-align:right'| 2479 | [[:d:Q22043175|Q22043175]] | [[Pilar Castillejo i Medina]] | [[Ripollet]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 2480 | [[:d:Q22043235|Q22043235]] | [[Meritxell Serret i Aleu]] | [[Vallfogona de Balaguer]] | 1975-06-19 | | | [[Ficheiro:Fotografia oficial de Meritxell Serret.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2481 | [[:d:Q22043292|Q22043292]] | [[Mireia Vehí|Mireia Vehí i Cantenys]] | [[Vilafant]]<br/>[[Xirona]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Mireia Vehí 2019 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2482 | [[:d:Q22084526|Q22084526]] | [[Anna Punsoda i Ricart]] | [[Concabella]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 2483 | [[:d:Q22105881|Q22105881]] | [[Rosa Mirambell i Càceres]] | [[Barcelona]] | 1933 | | | |- | style='text-align:right'| 2484 | [[:d:Q22227974|Q22227974]] | [[María del Mar García Puig]] | [[Barcelona]] | 1977-08-28 | | | [[Ficheiro:Presentació de la candidatura (23081337792).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2485 | [[:d:Q22227975|Q22227975]] | [[Laia Servera]] | [[Barcelona]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Catosfera 2018 dissabte tarda 19.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2486 | [[:d:Q22227976|Q22227976]] | [[Aina Vidal Sáez|Aina Vidal]] | [[Vila de Gràcia]] | 1985-03-22 | | | [[Ficheiro:Debate RTVE 13.07.2023 Iván Espinosa de los Monteros (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2487 | [[:d:Q22279511|Q22279511]] | [[Beatriz Ortiz Muñoz]] | [[Terrasa]] | 1995-06-21 | | | |- | style='text-align:right'| 2488 | [[:d:Q22328871|Q22328871]] | [[Roser López Monsò]] | [[Terrasa]] | 1973 | | 2014-07-25 | [[Ficheiro:Roser+lopez+monso+2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2489 | [[:d:Q22337869|Q22337869]] | [[Anna Erra i Solà]] | [[Vic]] | 1965-10-07 | | | [[Ficheiro:Barcelona femení Medalla d'Honor del Parlament de Catalunya 14 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2490 | [[:d:Q22337874|Q22337874]] | [[Lola Badia i Pàmies]] | [[Barcelona]] | 1951-03-22 | | | [[Ficheiro:Lola Badia Premi Nacional Cultura 2016.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2491 | [[:d:Q22337878|Q22337878]] | [[Anna Bosch i Pareras]] | [[Figaró-Montmany]] | 1950-12-20 | [[Figaró-Montmany]] | 2009-01-06 | |- | style='text-align:right'| 2492 | [[:d:Q22337882|Q22337882]] | [[Celia Cánovas Essard]] | [[Barcelona]] | 1966-09-10 | | | |- | style='text-align:right'| 2493 | [[:d:Q22337885|Q22337885]] | [[Mirella Cortès i Gès]] | [[Sallent]] | 1958-08-17 | | | |- | style='text-align:right'| 2494 | [[:d:Q22337890|Q22337890]] | [[Elena Faba de la Encarnación]] | [[Barcelona]] | 1963-06-23 | | | |- | style='text-align:right'| 2495 | [[:d:Q22337902|Q22337902]] | [[Maria Freixanet Mateo]] | [[El Masnou]] | 1984-07-17 | | | [[Ficheiro:El canvi serà Feminista (27714905862).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2496 | [[:d:Q22337903|Q22337903]] | [[Diana Garrigosa Laspeñas]] | [[Barcelona]] | 1944-11-10 | [[Barcelona]] | 2020-02-10 | [[Ficheiro:Pasqual Maragall-DIana Garrigosa Acte Medalla Enric Truñó 8692 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2497 | [[:d:Q22337905|Q22337905]] | [[Lidia Guinart]] | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 1966-12-30 | | | [[Ficheiro:Lidia Guinart 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2498 | [[:d:Q22337917|Q22337917]] | [[Maria Jesús Mier i Albert]] | [[Barcelona]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 2499 | [[:d:Q22337925|Q22337925]] | [[Míriam Nogueras]] | [[Dosrius]] | 1980-05-11 | | | [[Ficheiro:Candidats Eleccions Generals 2015 - Míriam Nogueras.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2500 | [[:d:Q22337927|Q22337927]] | [[Mercè Perea]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1966-11-22 | | | |- | style='text-align:right'| 2501 | [[:d:Q22337935|Q22337935]] | [[Clara San Juan de Lengo]] | [[Barcelona]] | 1859-10-21 | [[Barcelona]] | 1934-12-17 | [[Ficheiro:1875-05-08, La Ilustración Española y Americana, Clarita Sanjuan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2502 | [[:d:Q22337938|Q22337938]] | [[Carlota Subirós]] | [[Barcelona]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 2503 | [[:d:Q22337940|Q22337940]] | [[Dolors Terrades]] | [[Sords]] | 1949-02-24 | | | |- | style='text-align:right'| 2504 | [[:d:Q22342628|Q22342628]] | [[Silvia Parra Labalsa]] | [[Esplugues de Llobregat]] | 1980-09-29 | | | |- | style='text-align:right'| 2505 | [[:d:Q22451804|Q22451804]] | [[Nuria Marín]] | [[Vielha e Mijaran]] | 1981-09-29 | | | |- | style='text-align:right'| 2506 | [[:d:Q22704284|Q22704284]] | [[Júlia Molins]] | [[Barcelona]] | 1993-05-24 | | | |- | style='text-align:right'| 2507 | [[:d:Q22784661|Q22784661]] | [[Pilar Baumeister]] | [[Barcelona]] | 1948 | | 2021-12-19 | |- | style='text-align:right'| 2508 | [[:d:Q22809683|Q22809683]] | [[Mercè Anguera i Cañellas]] | [[Barcelona]] | 1961 | | | [[Ficheiro:Anguera merce.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2509 | [[:d:Q22810493|Q22810493]] | [[Ivette Nadal]] | [[Granollers]]<br/>[[Barcelona]] | 1988-05-06 | | | [[Ficheiro:Ivette Nadal 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2510 | [[:d:Q22927389|Q22927389]] | [[Pilar Carracelas i Argiz]] | [[Barcelona]] | 1984-02-09 | | | |- | style='text-align:right'| 2511 | [[:d:Q22957593|Q22957593]] | [[Helena Lloret Gomez]] | [[Barcelona]] | 1992-06-25 | | | |- | style='text-align:right'| 2512 | [[:d:Q22957643|Q22957643]] | [[Andrea Pereira]] | [[Barcelona]] | 1993-09-19 | | | [[Ficheiro:2019-05-17 Fußball, Frauen, UEFA Women's Champions League, Olympique Lyonnais - FC Barcelona StP 0884 LR10 by Stepro (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2513 | [[:d:Q22957894|Q22957894]] | [[Diana Lado]] | [[Barcelona]] | 1988-10-25 | | | [[Ficheiro:Diana Lado photographed at Festival de Cannes 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2514 | [[:d:Q22962794|Q22962794]] | [[Carme Puche i Moré]] | [[Barcelona]] | 1977-04-15 | | | |- | style='text-align:right'| 2515 | [[:d:Q22962835|Q22962835]] | [[Aurora Chamorro Gual]] | [[Barcelona]] | 1954-06-11 | [[Barcelona]] | 2020-10-17 | |- | style='text-align:right'| 2516 | [[:d:Q22962837|Q22962837]] | [[Cinta Massip Bonet]] | [[Tortosa]] | 1961-02-16 | | | [[Ficheiro:Cinta Massip.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2517 | [[:d:Q22964531|Q22964531]] | [[Josepa Cuevas i Masip]] | [[Barcelona]] | 1942-03-30 | [[Barcelona]] | 2014-03-13 | |- | style='text-align:right'| 2518 | [[:d:Q22964539|Q22964539]] | [[Damaris Gelabert]] | [[Barcelona]] | 1965-12-28 | | | [[Ficheiro:Festa per la Llibertat 2018 - matí 180911 1427 dc (30803033788).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2519 | [[:d:Q22964561|Q22964561]] | [[Flora Cadena Senallé]] | [[Rialp]] | 1917 | [[Barcelona]] | 2011-03-20 | [[Ficheiro:Flora-cadena-senalle-una-voluntat-al-servei-del-pallars.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2520 | [[:d:Q22964683|Q22964683]] | [[Maria Assumpta Rosell i Medall]] | [[Sant Sadurní d'Anoia]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 2521 | [[:d:Q22964687|Q22964687]] | [[Mariona Vila]] | [[Barcelona]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 2522 | [[:d:Q22964714|Q22964714]] | [[Ramona Castany Anglada]] | [[Banyoles]] | 1886-11-04 | [[Vic]] | 1963-12-31 | |- | style='text-align:right'| 2523 | [[:d:Q22965123|Q22965123]] | [[Isabel Rodà de Llanza]] | [[Barcelona]] | 1948-09-25 | | | |- | style='text-align:right'| 2524 | [[:d:Q22968479|Q22968479]] | [[Sandra Balsells]] | [[Barcelona]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Miravisions 2022 - 113.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2525 | [[:d:Q22968505|Q22968505]] | [[Tanit Plana]] | [[Berga]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 2526 | [[:d:Q22968517|Q22968517]] | [[Teresa Mañà]] | [[Barcelona]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 2527 | [[:d:Q22968523|Q22968523]] | [[Mireia Terrones Launes]] | [[Móra d'Ebre]] | 1989-10-25 | | | |- | style='text-align:right'| 2528 | [[:d:Q22977801|Q22977801]] | [[Maria Aumacellas]] | [[Palafrugell]] | 1910-09-16 | [[Palma]] | 1988-08-24 | [[Ficheiro:Maria Aumacellas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2529 | [[:d:Q22993565|Q22993565]] | [[Encarnació Riera]] | [[Banyoles]] | 1872-09-11 | [[Xirona]] | 1948-09-08 | |- | style='text-align:right'| 2530 | [[:d:Q23006540|Q23006540]] | [[Assumpció Deulofeu i Bruguera]] | [[Palafrugell]] | 1917-10-31 | [[Palafrugell]] | 1999-02-04 | |- | style='text-align:right'| 2531 | [[:d:Q23006846|Q23006846]] | [[Enriqueta Batllem i Barceló]] | [[Palafrugell]] | 1925-11-17 | [[Palafrugell]] | 2008-07-15 | |- | style='text-align:right'| 2532 | [[:d:Q23007290|Q23007290]] | [[Esther Ribot i Moliné]] | [[Palafrugell]] | 1980-09-25 | | | |- | style='text-align:right'| 2533 | [[:d:Q23007307|Q23007307]] | [[Eulàlia Hortal i Brugués]] | [[Anglès, Xirona|Anglès]] | 1941-07-28 | | | |- | style='text-align:right'| 2534 | [[:d:Q23007383|Q23007383]] | [[Maria Gràcia Sabater i Porta]] | [[Palafrugell]] | 1935-04-16 | | | |- | style='text-align:right'| 2535 | [[:d:Q23007494|Q23007494]] | [[Montserrat Tibau i Foraster]] | [[Palafrugell]] | 1951-02-20 | | | |- | style='text-align:right'| 2536 | [[:d:Q23007669|Q23007669]] | [[Neus Mar]] | [[Palafrugell]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 2537 | [[:d:Q23008197|Q23008197]] | [[Núria Berengueras i Costa]] | [[Sant Feliu de Codines]] | 1955 | | | [[Ficheiro:Núria Berengueras.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2538 | [[:d:Q23008274|Q23008274]] | [[Rita Ferrer i Miquel]] | [[Palafrugell]] | 1951-08-24 | | | |- | style='text-align:right'| 2539 | [[:d:Q23008353|Q23008353]] | [[La Bicha]] | [[Palafrugell]] | 1977-04-07 | | | [[Ficheiro:La Bicha.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2540 | [[:d:Q23008356|Q23008356]] | [[Raquel Gifre i Gelpí]] | [[Calella de Palafrugell]] | 1913-11-13 | [[Calella de Palafrugell]] | 1996-01-13 | |- | style='text-align:right'| 2541 | [[:d:Q23009861|Q23009861]] | [[Sandra Brucet Balmaña]] | [[Cassà de la Selva]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Sandra Brucet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2542 | [[:d:Q23012052|Q23012052]] | [[Marina Picazo i Gurina]] | [[Barcelona]] | 1947 | | | [[Ficheiro:Marina Picazo.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2543 | [[:d:Q23012074|Q23012074]] | [[María Encarna Sanahuja Yll]] | [[Barcelona]] | 1948-02-06 | [[Tiana, Barcelona|Tiana]] | 2010-01-13 | |- | style='text-align:right'| 2544 | [[:d:Q23013465|Q23013465]] | [[Rita Barcelo y Pages]] | [[Sarrià]] | 1843-04-20 | [[Barcelona]] | 1904-05-14 | |- | style='text-align:right'| 2545 | [[:d:Q23016204|Q23016204]] | [[Marta Madrenas i Mir]] | [[Xirona]] | 1967-11-01 | | | [[Ficheiro:Marta Madrenas i Mir (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2546 | [[:d:Q23035431|Q23035431]] | [[Paquita Sabrafen]] | [[Barcelona]] | 1931-08-23 | [[Sydney]] | 2009-01-22 | |- | style='text-align:right'| 2547 | [[:d:Q23041463|Q23041463]] | [[María Dolores de Amat-Càrcer y de Ros]] | [[Barcelona]] | 1867-12-19 | [[Sevilla]] | 1939-01-07 | [[Ficheiro:Dona Dolores de Càrcer i de Ros.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2548 | [[:d:Q23041468|Q23041468]] | [[Astrid Barqué]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1981-09-09 | | | [[Ficheiro:Catosfera 2018 dissabte tarda 13.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2549 | [[:d:Q23308274|Q23308274]] | [[Maite Insa Gualde]] | [[Barcelona]] | 1971-10-16 | | | |- | style='text-align:right'| 2550 | [[:d:Q23413112|Q23413112]] | [[Cristina Núñez Salmerón]] | [[Figueres]] | 1962-04-28 | | | |- | style='text-align:right'| 2551 | [[:d:Q23414092|Q23414092]] | [[Silvia Rovira Planas]] | [[Cardona]] | 1967-12-15 | | | |- | style='text-align:right'| 2552 | [[:d:Q23447046|Q23447046]] | [[Sílvia Monar i Aynier]] | [[Pals]] | 1975-03-20 | | | [[Ficheiro:Govorit Radio Svoboda 38 (cropped 1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2553 | [[:d:Q23500209|Q23500209]] | [[Sol Solà]] | [[Barcelona]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 2554 | [[:d:Q23502387|Q23502387]] | [[Dolors Masferrer i Bosch]] | [[Barcelona]] | 1857-06-08 | [[Barcelona]] | 1905-02-14 | [[Ficheiro:Carrer de Dolors Masferrer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2555 | [[:d:Q23502686|Q23502686]] | [[Bonaventura Carrera Simon]] | [[L'Espà]] | 1852 | [[Sisquer]] | 1926 | [[Ficheiro:La Rossa de Bulner, ja entrada en anys.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2556 | [[:d:Q23503503|Q23503503]] | [[Maria Cervera Coderch]] | [[La Selva de Mar]] | 1928-09-04 | [[Palafrugell]] | 2011-09-24 | |- | style='text-align:right'| 2557 | [[:d:Q23503972|Q23503972]] | [[Pepa Poch]] | [[Barcelona]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 2558 | [[:d:Q23504293|Q23504293]] | [[Teresa Maria Pitarch]] | [[Barcelona]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Teresa M. Pitarch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2559 | [[:d:Q23504518|Q23504518]] | [[Montserrat Niubó Prats]] | [[Badalona]] | 1934 | [[Badalona]] | 1994 | |- | style='text-align:right'| 2560 | [[:d:Q23504804|Q23504804]] | [[Isabel Bas]] | [[Barcelona]] | 1931-07-26 | [[Cuenca, España|Cuenca]] | 2023-12-02 | |- | style='text-align:right'| 2561 | [[:d:Q23509303|Q23509303]] | [[María del Carmen García-Nieto]] | [[Barcelona]] | 1928-07-19<br/>1928 | [[Barcelona]] | 1997-12-01 | |- | style='text-align:right'| 2562 | [[:d:Q23641960|Q23641960]] | [[Candela Serrat]] | [[Barcelona]] | 1986-11-14 | | | [[Ficheiro:Goyas 2020 - Candela Serrat (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2563 | [[:d:Q23695705|Q23695705]] | [[Isabel Franc]] | [[Barcelona]] | 1955-01-23 | | | [[Ficheiro:Isabel Franc 2018 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2564 | [[:d:Q23695751|Q23695751]] | [[Margarita Andreu]] | [[Cercs]] | 1953 | [[Barcelona]] | 2013 | |- | style='text-align:right'| 2565 | [[:d:Q23715192|Q23715192]] | [[Olga Subirós]] | [[Barcelona]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 2566 | [[:d:Q23715593|Q23715593]] | [[Teresa March]] | [[Barcelona]] | 1930-01-13 | | 2001-11-12 | |- | style='text-align:right'| 2567 | [[:d:Q23719276|Q23719276]] | [[Luisa Cabeza]] | [[Barcelona]] | 1967-05-27 | | | |- | style='text-align:right'| 2568 | [[:d:Q23771737|Q23771737]] | [[Claudia Vila Barnes]] | [[Sant Martí Vell]] | 1994-03-13 | | | |- | style='text-align:right'| 2569 | [[:d:Q23805576|Q23805576]] | [[Milagros Rodríguez Cáceres]] | [[Barcelona]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 2570 | [[:d:Q23815925|Q23815925]] | [[Marina Espasa]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 2571 | [[:d:Q23831182|Q23831182]] | [[Montse Faura]] | [[Barcelona]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 2572 | [[:d:Q23832081|Q23832081]] | [[Esther Alsina Galofré]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1984-11-26 | | | |- | style='text-align:right'| 2573 | [[:d:Q23895058|Q23895058]] | [[Joël Mulachs]] | [[Barcelona]] | 1970-02-17 | | | |- | style='text-align:right'| 2574 | [[:d:Q23895376|Q23895376]] | [[Concepció Mir Curcó]] | [[Torregrossa]] | 1952-06-25<br/>1952 | | | [[Ficheiro:Conxita Mir.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2575 | [[:d:Q23906886|Q23906886]] | [[Laura Fernández]] | [[Terrasa]] | 1981-07-05 | | | |- | style='text-align:right'| 2576 | [[:d:Q23906895|Q23906895]] | [[Anna Teixidor i Colomer]] | [[Figueres]] | 1978-07-15 | | | |- | style='text-align:right'| 2577 | [[:d:Q23906904|Q23906904]] | [[Violeta Kovacsics]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Violeta Kovacsics (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2578 | [[:d:Q23906912|Q23906912]] | [[Ada Parellada i Garrell]] | [[Granollers]] | 1967-02-26 | | | [[Ficheiro:Catosfera 2024 - dijous 29.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2579 | [[:d:Q23906928|Q23906928]] | [[Leyla Black]] | [[Barcelona]] | 1987-02-06 | | | |- | style='text-align:right'| 2580 | [[:d:Q23907230|Q23907230]] | [[África Zamorano]] | [[Barcelona]] | 1998-01-11 | | | |- | style='text-align:right'| 2581 | [[:d:Q23926469|Q23926469]] | [[Mercè Boada Rovira]] | [[Barcelona]] | 1948-10-14 | | | [[Ficheiro:MERCÈ BOADA 150400 MB (ARA).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2582 | [[:d:Q23943034|Q23943034]] | [[Róża od Matki Bożej Dobrej Rady Pedret Rull]] | [[Falset]] | 1864-12-05 | | 1936-08-19 | |- | style='text-align:right'| 2583 | [[:d:Q23943248|Q23943248]] | [[Maria Józefa od św. Zofii del Río Messa]] | [[Tarragona]] | 1895-04-30 | | 1936-09-23 | |- | style='text-align:right'| 2584 | [[:d:Q23968783|Q23968783]] | [[Núria Ribó]] | [[Barcelona]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 2585 | [[:d:Q23968788|Q23968788]] | [[Montserrat Ubach Tarrés]] | [[Manresa]] | | | | [[Ficheiro:Montserrat Ubach.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2586 | [[:d:Q23968829|Q23968829]] | [[Anna Guitart]] | [[Barcelona]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Premi Òmnium a la Millor Novel·la (25551271507) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2587 | [[:d:Q23998323|Q23998323]] | [[Alba Dedeu]] | [[Granollers]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 2588 | [[:d:Q24013874|Q24013874]] | [[Sílvia Requena i Martínez]] | [[Terrasa]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 2589 | [[:d:Q24036212|Q24036212]] | [[Carme Claramunt i Barot]] | [[Roda de Berà]] | 1897-09-28 | [[Sant Adrià de Besòs]] | 1939-04-18 | [[Ficheiro:Carme-claramunt-2b-64778.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2590 | [[:d:Q24036236|Q24036236]] | [[Teresa Rius Colet]] | [[Roda de Berà]] | 1912-05-03 | [[Barcelona]] | 1987-09-19 | |- | style='text-align:right'| 2591 | [[:d:Q24037539|Q24037539]] | [[Maria Dolors Cortey de Ribot]] | [[Barcelona]] | 1929-09-19 | [[Palma]] | 1997-04-03 | |- | style='text-align:right'| 2592 | [[:d:Q24042272|Q24042272]] | [[Núria Benach]] | [[Barcelona]] | 1961 | | | [[Ficheiro:6 de juliol de 2019 Jornades sobre la desobediència civil (48241127637) (Núria Benach cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2593 | [[:d:Q24042277|Q24042277]] | [[Laia Balcells]] | [[Granollers]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 2594 | [[:d:Q24042295|Q24042295]] | [[Marta Tafalla]] | [[Barcelona]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 2595 | [[:d:Q24042324|Q24042324]] | [[Teresa Arguyol i Fontseca]] | [[Barcelona]] | 1814 | [[Badalona]] | 1853 | |- | style='text-align:right'| 2596 | [[:d:Q24042330|Q24042330]] | [[Eva March]] | [[Tarragona]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 2597 | [[:d:Q24042331|Q24042331]] | [[Estel Solé i Casadellà]] | [[Molins de Rei]] | 1987-01-01 | | | [[Ficheiro:Comença el Judici a la Democràcia 190212 11752 dc (40116818003) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2598 | [[:d:Q24042342|Q24042342]] | [[Mirna Vilasís]] | [[Sabadell]] | 1970-05-05 | | | [[Ficheiro:Mirna Vilasís.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2599 | [[:d:Q24042366|Q24042366]] | [[Carme Ribas]] | [[Barcelona]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 2600 | [[:d:Q24042367|Q24042367]] | [[Carme Jordi]] | [[Barcelona]] | 1958-05-03 | | | |- | style='text-align:right'| 2601 | [[:d:Q24042376|Q24042376]] | [[Gertrudis Nin Barbany]] | [[Barcelona]] | 1941 | [[Barcelona]] | 2016-07-20 | |- | style='text-align:right'| 2602 | [[:d:Q24042384|Q24042384]] | [[Elvira Homs i Ferrés]] | [[Vilassar de Mar]] | 1905 | [[Barcelona]] | 1954 | |- | style='text-align:right'| 2603 | [[:d:Q24042404|Q24042404]] | [[Raquel Córcoles]] | [[Reus]] | 1986-12-31 | | | [[Ficheiro:Too modern to be a villager! 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2604 | [[:d:Q24042405|Q24042405]] | [[Maria Niubó i Prats]] | [[Badalona]] | 1931 | [[Badalona]] | 2017-01-23 | |- | style='text-align:right'| 2605 | [[:d:Q24042422|Q24042422]] | [[Mariona Omedes]] | [[Barcelona]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 2606 | [[:d:Q24042432|Q24042432]] | [[Carmen Rodríguez Pedret]] | [[Barcelona]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 2607 | [[:d:Q24050009|Q24050009]] | [[Mercè Montalà]] | [[Barcelona]] | 1958-08-31 | | | |- | style='text-align:right'| 2608 | [[:d:Q24050077|Q24050077]] | [[Brigitte Vasallo]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Brigitte Vasallo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2609 | [[:d:Q24053825|Q24053825]] | [[Júlia Usón Carvajal]] | [[Cardedeu]] | 1994-03-01 | | | [[Ficheiro:Júlia Usón 2013 02b.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2610 | [[:d:Q24054841|Q24054841]] | [[Maria Josepa Colom i Sambola]] | [[Cervera]] | 1924-08-03<br/>1924-03-08 | [[Barcelona]] | 2017-10-16 | |- | style='text-align:right'| 2611 | [[:d:Q24054887|Q24054887]] | [[Carlota Solé i Puig]] | [[Barcelona]] | 1944-12-11 | | | |- | style='text-align:right'| 2612 | [[:d:Q24055276|Q24055276]] | [[Marta Segarra Montaner]] | [[Barcelona]] | 1963-10-25 | | | [[Ficheiro:Marta Segarra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2613 | [[:d:Q24055304|Q24055304]] | [[Gemma Galdon|Gemma Galdón]] | [[Mataró]] | 1976-05-28 | | | [[Ficheiro:(Gemma Galdon) Re publica 2015 - Tag 2 (16766735164) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2614 | [[:d:Q24059389|Q24059389]] | [[Duna Jové]] | [[Barcelona]] | 1974-09-29 | | | |- | style='text-align:right'| 2615 | [[:d:Q24069549|Q24069549]] | [[Silvia Morgan]] | [[Barcelona]] | 1920-10-02 | [[Tucson]] | 2009-11-02 | |- | style='text-align:right'| 2616 | [[:d:Q24072362|Q24072362]] | [[Coloma Graells i Tarrida]] | [[Lleida]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 2617 | [[:d:Q24091258|Q24091258]] | [[Montserrat Moreno Marimón]] | [[Barcelona]] | 1937-05-07 | | | [[Ficheiro:Montserrat Moreno 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2618 | [[:d:Q24091460|Q24091460]] | [[Antònia Mir i Arguilaguet]] | [[Lleida]] | 1898 | [[Lleida]] | 1983-03-25<br/>1983 | |- | style='text-align:right'| 2619 | [[:d:Q24189086|Q24189086]] | [[Assumpció Cantalozella]] | [[Santa Coloma de Farners]] | 1943-01-29 | | | |- | style='text-align:right'| 2620 | [[:d:Q24192206|Q24192206]] | [[Núria Solsona]] | [[Sabadell]]<br/>[[Lleida City]] | 1953<br/>1972 | | | [[Ficheiro:Nuria Solsona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2621 | [[:d:Q24255272|Q24255272]] | [[Mònica Weisz Romero]] | [[Sabadell]] | 1969-04-18 | | | |- | style='text-align:right'| 2622 | [[:d:Q24255653|Q24255653]] | [[Aida Domènech]] | [[Badalona]] | 1989-10-23 | | | [[Ficheiro:Malaga Film Festival 2025 - Dulceida (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2623 | [[:d:Q24255655|Q24255655]] | [[Victòria Vigo i Bènia]] | [[Barcelona]] | 1942 | [[Palamós]] | 2007-01-09 | |- | style='text-align:right'| 2624 | [[:d:Q24255656|Q24255656]] | [[Matilde Ubach i Duran]] | [[Cervera]] | 1892 | [[Barcelona]] | 1972 | |- | style='text-align:right'| 2625 | [[:d:Q24256667|Q24256667]] | [[Carla Marin Benito]] | [[Barcelona]] | 1990-08-14 | | | |- | style='text-align:right'| 2626 | [[:d:Q24273474|Q24273474]] | [[Maria Gifré i Rodríguez]] | [[Espolla]] | 1933 | | | |- | style='text-align:right'| 2627 | [[:d:Q24276800|Q24276800]] | [[Maria Majo Merino]] | [[Arenys de Munt]] | 1986-07-25 | | | [[Ficheiro:Selección Española. .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2628 | [[:d:Q24282878|Q24282878]] | [[Mercè Lorente i Casafont]] | [[Barcelona]] | 1960-03-07 | | | |- | style='text-align:right'| 2629 | [[:d:Q24284108|Q24284108]] | [[Maria Corominas i Piulats]] | [[Solsona]] | 1961-03-11 | | | [[Ficheiro:Maria Corominas i Piulats.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2630 | [[:d:Q24286999|Q24286999]] | [[Anaïs Schaaff]] | [[Barcelona]] | 1974-03-13 | | | |- | style='text-align:right'| 2631 | [[:d:Q24291868|Q24291868]] | [[Àngels Pascual de Sans]] | [[Barcelona]] | 1938-12-03 | | | |- | style='text-align:right'| 2632 | [[:d:Q24311857|Q24311857]] | [[Josefina Peraire]] | [[Barcelona]] | 1947 | [[Barcelona]] | 2016-05-30 | |- | style='text-align:right'| 2633 | [[:d:Q24323203|Q24323203]] | [[Carme Vall Clara]] | [[Calonge i Sant Antoni]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 2634 | [[:d:Q24323896|Q24323896]] | [[Anna Roca]] | [[Olot]] | 1967-05-26 | | | |- | style='text-align:right'| 2635 | [[:d:Q24337203|Q24337203]] | [[Puri Abarca]] | [[Mont-ras]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 2636 | [[:d:Q24348027|Q24348027]] | [[Núria de Dalmases i Balañà]] | [[Barcelona]] | 1950-03-27 | | 2023-03-26 | |- | style='text-align:right'| 2637 | [[:d:Q24451147|Q24451147]] | [[Montserrat Mindan i Cortada]] | [[Barcelona]] | 1963-12-29 | | | [[Ficheiro:Míting Manresa. Tremosa, Mas, Trias i Gambús (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2638 | [[:d:Q24451461|Q24451461]] | [[Montserrat Venturós i Villalba]] | [[Berga]] | 1985 | | | [[Ficheiro:L'alcaldessa de Berga, Montse Venturós.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2639 | [[:d:Q24452218|Q24452218]] | [[Dolors Grau i Ferrando]] | [[Llagostera]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 2640 | [[:d:Q24460865|Q24460865]] | [[Rosa Alentorn i Sànchez]] | [[Barcelona]] | 1960-10-04 | | | |- | style='text-align:right'| 2641 | [[:d:Q24521633|Q24521633]] | [[Bernadette Pujals]] | [[Barcelona]] | 1968-07-08 | | | |- | style='text-align:right'| 2642 | [[:d:Q24632635|Q24632635]] | [[Assumpta Farran i Poca]] | [[Barcelona]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 2643 | [[:d:Q24634917|Q24634917]] | [[María Blanco]] | [[Barcelona]] | 1972-05-02 | | | |- | style='text-align:right'| 2644 | [[:d:Q24703466|Q24703466]] | [[Anna Dot]] | [[Vic]]<br/>[[Torelló]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 2645 | [[:d:Q24703686|Q24703686]] | [[Pilar González i Duarte]] | [[Barcelona]] | 1945 | | | [[Ficheiro:Pilar González i Duarte - Sessió inaugural del curs 2015-2016 de l'Institut d'Estudis Catalans 06 (cropped 2023).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2646 | [[:d:Q24704085|Q24704085]] | [[Esther Giménez-Salinas]] | [[Barcelona]] | 1949 | | | [[Ficheiro:Esther Giménez-Salinas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2647 | [[:d:Q24706047|Q24706047]] | [[Laia Martínez i López]] | [[Berga]] | 1984 | | | [[Ficheiro:Laia Martinez Lopez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2648 | [[:d:Q24706307|Q24706307]] | [[Pilar Sancho]] | [[Xirona]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 2649 | [[:d:Q24706527|Q24706527]] | [[Teresa Freixes Sanjuán]] | [[Lleida]] | 1950-06-12 | | | |- | style='text-align:right'| 2650 | [[:d:Q24868217|Q24868217]] | [[Gloria Mas]] | [[Barcelona]] | 1960-12-06 | | | |- | style='text-align:right'| 2651 | [[:d:Q24882746|Q24882746]] | [[Pilar Barril Fuster]] | [[Barcelona]] | 1931-10-10 | [[Barcelona]] | 2011-09-30 | |- | style='text-align:right'| 2652 | [[:d:Q24899770|Q24899770]] | [[Jenifer Tena]] | [[Barcelona]] | 1985-05-22 | | | |- | style='text-align:right'| 2653 | [[:d:Q24934469|Q24934469]] | [[Carmen Gandía]] | [[Barcelona]] | 1923 | [[Olot]] | 2001 | |- | style='text-align:right'| 2654 | [[:d:Q24938607|Q24938607]] | [[Lurdes Rodriguez Basolí]] | [[Granollers]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 2655 | [[:d:Q24961525|Q24961525]] | [[Laura Ruiz Ferreres]] | [[Amposta]] | 1979 | | | [[Ficheiro:LauraRuizFerreres.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2656 | [[:d:Q25001548|Q25001548]] | [[Elena Larrauri Pijoan]] | [[Barcelona]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 2657 | [[:d:Q25080028|Q25080028]] | [[Amèlia Mora]] | [[Barcelona]] | 1980-06-27 | | | |- | style='text-align:right'| 2658 | [[:d:Q25374683|Q25374683]] | [[Assumpta Bailac Puigdellívol]] | [[Manresa]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 2659 | [[:d:Q25407454|Q25407454]] | [[Henar Jiménez]] | [[Cornellà de Llobregat]] | 1991-03-13 | | | |- | style='text-align:right'| 2660 | [[:d:Q25411134|Q25411134]] | [[Rosa Brugat Batlle]] | [[La Jonquera]] | 1956 | | | [[Ficheiro:Rosa Brugat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2661 | [[:d:Q25413735|Q25413735]] | [[Susana Hernández]] | [[Barcelona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2662 | [[:d:Q25421214|Q25421214]] | [[Neus Torbisco-Casals]] | [[Igualada]] | 1970 | | | [[Ficheiro:Fem-la caure! 04 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2663 | [[:d:Q25421413|Q25421413]] | [[Maria Assumpció Vilà Planas]] | [[Barcelona]] | 1944-04-26 | | | [[Ficheiro:Maria Assumpció Vilà Planas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2664 | [[:d:Q25422612|Q25422612]] | [[Isaura Sanjuan Morigosa]] | [[Barcelona]] | 1983-08-17 | | | |- | style='text-align:right'| 2665 | [[:d:Q25424220|Q25424220]] | [[Míriam Cano]] | [[Molins de Rei]] | 1982-05-13 | | | [[Ficheiro:Míriam Cano 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2666 | [[:d:Q25424908|Q25424908]] | [[Carmel Codinyach i Oliana]] | [[Olot]] | 1869 | | 1955 | |- | style='text-align:right'| 2667 | [[:d:Q25432001|Q25432001]] | [[Dolors Nonó]] | [[Barcelona]] | 1850-08-09 | [[Terrasa]] | 1932-01-29 | |- | style='text-align:right'| 2668 | [[:d:Q25432047|Q25432047]] | [[Fanny Da Rosa]] | [[Barcelona]] | 1931-04-14 | | | |- | style='text-align:right'| 2669 | [[:d:Q25432114|Q25432114]] | [[Bad Gyal|Bad Gtal]] | [[Vilassar de Mar]] | 1997-03-07 | | | [[Ficheiro:Primavera Sound L.A. (52513800086) (cropped3).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2670 | [[:d:Q25432128|Q25432128]] | [[Marta Sales-Pardo]] | [[Barcelona]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 2671 | [[:d:Q25432139|Q25432139]] | [[Sílvia Vidal]] | [[Barcelona]] | 1970-12-17 | | | |- | style='text-align:right'| 2672 | [[:d:Q25432200|Q25432200]] | [[Lluïsa Mallol]] | [[Barcelona]] | 1961-06-21 | | | [[Ficheiro:Lluïsa Mallol actriu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2673 | [[:d:Q25706670|Q25706670]] | [[Marina Torres]] | [[Sant Vicenç de Castellet]] | 1894-07-31 | [[Madrid]] | 1967-04-12 | [[Ficheiro:1928-03-08, Popular Film, Marina Torres (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2674 | [[:d:Q25796296|Q25796296]] | [[Griselda Cos]] | [[Terrasa]] | 1937 | | | |- | style='text-align:right'| 2675 | [[:d:Q25847824|Q25847824]] | [[Elsa Artadi]] | [[Barcelona]] | 1976-08-19 | | | [[Ficheiro:Elsa Artadi retrat oficial 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2676 | [[:d:Q25849947|Q25849947]] | [[Clara Tarrida i Felip]] | [[Vila de Gràcia]] | 1974-02-20 | | | |- | style='text-align:right'| 2677 | [[:d:Q25857988|Q25857988]] | [[Silvia Taulés]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 2678 | [[:d:Q25858166|Q25858166]] | [[Montserrat Boix]] | [[Polinyà]] | 1960-01-26 | | | [[Ficheiro:Montserrat Boix RTVE 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2679 | [[:d:Q25929445|Q25929445]] | [[Bàrbara Flores i Vera]] | [[Barcelona]] | 1985-06-10 | | | [[Ficheiro:Defensem la nostra cultura (27202849634).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2680 | [[:d:Q25931441|Q25931441]] | [[Camí Mendoza i Mercè]] | [[Cambrils]] | 1965-05-24 | | | [[Ficheiro:Atentado de Barcelona - Madrid grita en Barcelona 'No tinc por', '¡No tengo miedo!' (05) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2681 | [[:d:Q25975644|Q25975644]] | [[Carmen Juan]] | [[Barcelona]] | 1961-12-18 | | | |- | style='text-align:right'| 2682 | [[:d:Q26111030|Q26111030]] | [[Helena Valentí i Petit]] | [[Barcelona]] | 1940 | [[Barcelona]] | 1990-12-08 | [[Ficheiro:Gabriel i Helena (Londres, 1963) 01.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2683 | [[:d:Q26155676|Q26155676]] | [[Aida Oset]] | [[Barcelona]] | 1983-09-03 | | | [[Ficheiro:Aida Oset (2018).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2684 | [[:d:Q26159885|Q26159885]] | [[Sònia Farré Fidalgo]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1976-01-03 | | | [[Ficheiro:Un pas endavant (22796210724).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2685 | [[:d:Q26159887|Q26159887]] | [[Laura Castel i Fort]] | [[Lleida]] | 1970-05-08 | | | [[Ficheiro:Laura Castel i Fort.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2686 | [[:d:Q26160015|Q26160015]] | [[Maricarmen Gómez Muntané]] | [[Barcelona]] | 1949-07-20 | | | [[Ficheiro:MaricarmenGómezMuntané.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2687 | [[:d:Q26212987|Q26212987]] | [[Helena Bagué Vilà]] | [[Roses]] | 1984-03-23 | | | [[Ficheiro:Cultura contra la Repressió (48098762116) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2688 | [[:d:Q26221369|Q26221369]] | [[Bárbara Plá]] | [[Barcelona]] | 1983-07-17 | | | [[Ficheiro:Bàrbara Pla - Torneo de clasificación WRWC 2014 - Italia vs España - 75 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2689 | [[:d:Q26225892|Q26225892]] | [[Esther Barrugués]] | [[Barcelona]] | 1980-05-16 | | | |- | style='text-align:right'| 2690 | [[:d:Q26234925|Q26234925]] | [[Montserrat Aguadé i Porres]] | [[Barcelona]] | 1949-05-28 | | | [[Ficheiro:Montserrat Aguadé.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2691 | [[:d:Q26235014|Q26235014]] | [[Anna Azamar i Capdevila]] | [[Sort]] | 1983-04-18 | | | |- | style='text-align:right'| 2692 | [[:d:Q26236433|Q26236433]] | [[Marta González i Crivillers]] | [[Vic]] | 1995-04-09 | | | |- | style='text-align:right'| 2693 | [[:d:Q26236488|Q26236488]] | [[Elisabet Martínez]] | [[Manlleu]] | 1988-06-13 | | | [[Ficheiro:Torneo de clasificación WRWC 2014 - Italia vs España - 54 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2694 | [[:d:Q26254080|Q26254080]] | [[Alba Tous i Oriol]] | [[Cataluña]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 2695 | [[:d:Q26255058|Q26255058]] | [[Encarna Lago]] | [[Barcelona]] | 1962-07-22 | | | |- | style='text-align:right'| 2696 | [[:d:Q26260713|Q26260713]] | [[Anna Boada]] | [[Barcelona]] | 1992-12-30 | | | |- | style='text-align:right'| 2697 | [[:d:Q26260715|Q26260715]] | [[Aina Cid]] | [[Amposta]] | 1994-09-01 | | | |- | style='text-align:right'| 2698 | [[:d:Q26491501|Q26491501]] | [[Montserrat Franquesa Gòdia]] | [[Lleida]] | 1966-06-23 | [[Barcelona]] | 2021-10-18 | [[Ficheiro:Montserrat Franquesa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2699 | [[:d:Q26492725|Q26492725]] | [[Montse Miralles]] | [[Barcelona]] | 1956-03-23 | [[Barcelona]] | 2024-03-13 | [[Ficheiro:20230217 MontseMirallesBrugués eloibg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2700 | [[:d:Q26702695|Q26702695]] | [[Liberata Masoliver]] | [[Sabadell]] | 1911-01-18 | [[Terrasa]] | 2004-07-05 | |- | style='text-align:right'| 2701 | [[:d:Q26704292|Q26704292]] | [[Lisa Lovatt-Smith]] | [[Barcelona]] | 1967-05-27 | | | [[Ficheiro:Lisa Lovatt-Smith en la inauguració de l'exposició (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2702 | [[:d:Q26708397|Q26708397]] | [[Maria Corte Maidagan]] | [[Barcelona]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 2703 | [[:d:Q26726973|Q26726973]] | [[Maria Àngels Ollé Romeu]] | [[Sant Sadurní d'Anoia]] | 1937-08-03 | [[Reus]] | 2019-09-01 | |- | style='text-align:right'| 2704 | [[:d:Q26727291|Q26727291]] | [[Gemma Ruiz i Palà]] | [[Sabadell]] | 1975-12-06 | | | [[Ficheiro:Gemma Ruiz 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2705 | [[:d:Q26775751|Q26775751]] | [[Isabel Solà i Matas]] | [[Barcelona]] | 1965-05-24 | [[Porto Príncipe]] | 2016-09-02 | |- | style='text-align:right'| 2706 | [[:d:Q26789976|Q26789976]] | [[Xantal Giné]] | [[Barcelona]] | 1992-09-23 | | | [[Ficheiro:Xantal Giné Rio2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2707 | [[:d:Q26791213|Q26791213]] | [[Carola Salvatella]] | [[Terrasa]] | 1994-07-08 | | | |- | style='text-align:right'| 2708 | [[:d:Q26791216|Q26791216]] | [[Cristina Guinea]] | [[Barcelona]] | 1992-07-31 | | | |- | style='text-align:right'| 2709 | [[:d:Q26791218|Q26791218]] | [[Berta Bonastre]] | [[Matadepera]] | 1992-06-03 | | | [[Ficheiro:Berta Bonastre Peremateu 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2710 | [[:d:Q26791566|Q26791566]] | [[Carlota Petchamé]] | [[Matadepera]] | 1990-06-25 | | | |- | style='text-align:right'| 2711 | [[:d:Q26805741|Q26805741]] | [[Anna Freixas]] | [[Barcelona]] | 1946-07-21 | | | [[Ficheiro:Anna Freixas Farré.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2712 | [[:d:Q26822083|Q26822083]] | [[Ariana Benedé]] | [[Barcelona]] | 1997-10-28 | [[Barcelona]] | 2016-09-02 | [[Ficheiro:Arianabenedejover 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2713 | [[:d:Q26832617|Q26832617]] | [[Marta Orriols]] | [[Sabadell]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Premi Òmnium de Novel·la de l'Any 2018 (Marta Orriols) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2714 | [[:d:Q26837479|Q26837479]] | [[Sara López Ravetllat]] | [[Barcelona]] | 1992-11-29 | | | |- | style='text-align:right'| 2715 | [[:d:Q26838765|Q26838765]] | [[Paula Malia]] | [[Barcelona]] | 1990-09-26 | | | [[Ficheiro:Paula Malia, XIII Premis Gaudí (2021).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2716 | [[:d:Q26845665|Q26845665]] | [[Laura Martínez Aguado]] | [[Terrasa]] | 1972 | | 2016-09-09 | |- | style='text-align:right'| 2717 | [[:d:Q26845742|Q26845742]] | [[Nuria Marqués]] | [[Castellví de Rosanes]] | 1999-05-04 | | | |- | style='text-align:right'| 2718 | [[:d:Q26883986|Q26883986]] | [[Maria Arnal]] | [[Badalona]] | 1987-02-08 | | | [[Ficheiro:FOTO PERFIL ANG.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2719 | [[:d:Q26884838|Q26884838]] | [[Belén Macías]] | [[Tarragona]] | 1970 | | | [[Ficheiro:Belen-macias-cineasta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2720 | [[:d:Q26904148|Q26904148]] | [[Blanca Parés]] | [[L'Ametlla del Vallès]] | 1991-09-16 | | | |- | style='text-align:right'| 2721 | [[:d:Q26987256|Q26987256]] | [[Marta Martorell]] | [[Barcelona]] | 1934-01-11 | | | |- | style='text-align:right'| 2722 | [[:d:Q27058505|Q27058505]] | [[Brenda Pérez]] | [[Badalona]] | 1993-06-27 | | | [[Ficheiro:Brenda Pérez Soler.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2723 | [[:d:Q27075062|Q27075062]] | [[Teresa Bernadas]] | [[Igualada]] | 1994-05-31 | | | [[Ficheiro:CP.Vilanova FEM 0 - 1 CP.Alcorcón (12153183125).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2724 | [[:d:Q27075081|Q27075081]] | [[Berta Busquets]] | [[Palau-solità i Plegamans]] | 1995-07-31 | | | [[Ficheiro:Palau de Plegamans VS Manlleu (12558630585).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2725 | [[:d:Q27075086|Q27075086]] | [[Laura Puigdueta i Carrera]] | [[Caldes de Montbui|Caldas de Montbuy]] | 1995-07-30 | | | [[Ficheiro:Palau de Plegamans VS Manlleu (12561498955).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2726 | [[:d:Q27075088|Q27075088]] | [[María Díez Busqué]] | [[Igualada]] | 1989-06-08 | | | [[Ficheiro:María Díez Busqué.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2727 | [[:d:Q27078036|Q27078036]] | [[Meritxell Martí i Orriols]] | [[Sabadell]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 2728 | [[:d:Q27107526|Q27107526]] | [[Montserrat Pujol]] | [[Sabadell]] | 1961-04-27 | | | |- | style='text-align:right'| 2729 | [[:d:Q27119169|Q27119169]] | [[Andrea Trepat]] | [[Linyola]] | 1986-12-18 | | | |- | style='text-align:right'| 2730 | [[:d:Q27156623|Q27156623]] | [[Matilde Gironella Escuder]] | [[Figueres]] | 1899-01-12 | [[Barcelona]] | 1979-08-05 | |- | style='text-align:right'| 2731 | [[:d:Q27309048|Q27309048]] | [[Elena Moya Pereira]] | [[Tarragona]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 2732 | [[:d:Q27429831|Q27429831]] | [[Tena Busquets]] | [[Olot]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 2733 | [[:d:Q27430294|Q27430294]] | [[Elena Alférez]] | [[Barcelona]] | 1986-08-28 | | | |- | style='text-align:right'| 2734 | [[:d:Q27450698|Q27450698]] | [[Lorena Llamas]] | [[Igualada]] | 1987-10-25 | | | [[Ficheiro:2019 L-B-L finish 52.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2735 | [[:d:Q27509583|Q27509583]] | [[Rosa Maria Serra Reixach]] | [[Barcelona]] | 1962-09-30 | | | |- | style='text-align:right'| 2736 | [[:d:Q27518054|Q27518054]] | [[Isabel Castañe]] | [[Barcelona]] | 1946-02-10 | | | |- | style='text-align:right'| 2737 | [[:d:Q27518163|Q27518163]] | [[Montserrat Cornet i Planells]] | [[Carrer Gran de Gràcia]] | 1934-07-28 | | | |- | style='text-align:right'| 2738 | [[:d:Q27529042|Q27529042]] | [[Llúcia Oliva de la Esperanza]] | [[Barcelona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2739 | [[:d:Q27536231|Q27536231]] | [[Laura Balagué Gea]] | [[Barcelona]] | 1958-09-20 | | | [[Ficheiro:Laura Balagué Gea.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2740 | [[:d:Q27553861|Q27553861]] | [[Madola]] | [[Barcelona]] | 1944-02-14 | | | [[Ficheiro:Madola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2741 | [[:d:Q27553862|Q27553862]] | [[Judith Corominas]] | [[L'Estartit]] | 1966-11-10 | | | |- | style='text-align:right'| 2742 | [[:d:Q27627733|Q27627733]] | [[Nuria Mediavilla]] | [[Barcelona]] | 1966-06-22 | | | |- | style='text-align:right'| 2743 | [[:d:Q27644331|Q27644331]] | [[Núria Terés i Bonet]] | [[Barcelona]] | 1962-03-04 | [[Santa Eugenia]] | 2016-10-30 | |- | style='text-align:right'| 2744 | [[:d:Q27651891|Q27651891]] | [[Eli Gras]] | [[Barcelona]] | 1971 | | | [[Ficheiro:ELI GRAS.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2745 | [[:d:Q27654182|Q27654182]] | [[Esperanza Aguilà Ducet]] | [[Barcelona]] | 1951-11-06 | | | |- | style='text-align:right'| 2746 | [[:d:Q27756103|Q27756103]] | [[María Teresa de Lara Carbó]] | [[Xirona]] | 1942-12-13<br/>1944-12-13 | | | |- | style='text-align:right'| 2747 | [[:d:Q27756264|Q27756264]] | [[Isabel Salud]] | [[Sant Climent de Llobregat]] | 1961-09-17 | | | [[Ficheiro:Isabel Salud (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2748 | [[:d:Q27786578|Q27786578]] | [[Sabina Muchart]] | [[Olot]] | 1858-11-20 | [[Málaga]] | 1929-03-21 | [[Ficheiro:Sabina Muchart fotografia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2749 | [[:d:Q27808169|Q27808169]] | [[Gabriela Velasco Andreu]] | [[Barcelona]] | 1985-04-01 | | | |- | style='text-align:right'| 2750 | [[:d:Q27818208|Q27818208]] | [[Júlia Creus]] | [[Tarragona]] | 1994-02-14 | | | [[Ficheiro:Júlia Creus, XII Premis Gaudí (2020).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2751 | [[:d:Q27824491|Q27824491]] | [[Montserrat Bacardí i Tomàs]] | [[Ciutadilla]] | 1962-07-12 | | | |- | style='text-align:right'| 2752 | [[:d:Q27832152|Q27832152]] | [[La Monyos]] | [[Barcelona]] | 1851 | [[Hospital del Mar]] | 1940-09-15 | [[Ficheiro:La Monyos (per Alessandro Merletti i Quaglia).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2753 | [[:d:Q27859573|Q27859573]] | [[Dolors Udina i Abelló]] | [[Barcelona]] | 1953-09-28 | | | [[Ficheiro:Dolors Udina - Barcelona 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2754 | [[:d:Q27865771|Q27865771]] | [[Mercè Galí]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 2755 | [[:d:Q27869440|Q27869440]] | [[Matilde Ras]] | [[Tarragona]] | 1881-09-01 | [[Madrid]] | 1969-04-15 | |- | style='text-align:right'| 2756 | [[:d:Q27881567|Q27881567]] | [[Jackie Sagana]] | [[Barcelona]] | 1984-04-08 | | | |- | style='text-align:right'| 2757 | [[:d:Q27887632|Q27887632]] | [[Anna Garcia-Pineda]] | [[Sabadell]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 2758 | [[:d:Q27887690|Q27887690]] | [[Dolors Oller i Rovira]] | [[Xirona]] | 1942 | | | |- | style='text-align:right'| 2759 | [[:d:Q27898319|Q27898319]] | [[Jana Pérez]] | [[Barcelona]] | 1986-09-23 | | | |- | style='text-align:right'| 2760 | [[:d:Q27907147|Q27907147]] | [[Anna Pardo Perarnau]] | [[Barcelona]] | 1983-11-18 | | | |- | style='text-align:right'| 2761 | [[:d:Q27921989|Q27921989]] | [[Assumpta Roura]] | [[Barcelona]] | 1952 | | 2014 | |- | style='text-align:right'| 2762 | [[:d:Q27926268|Q27926268]] | [[Carla Abellan]] | [[Terrasa]] | 1997-07-31 | | | |- | style='text-align:right'| 2763 | [[:d:Q27942639|Q27942639]] | [[Déborah Puig-Pey Stiefel]] | [[Barcelona]] | 1960 | | 2019-03-08 | [[Ficheiro:Dpp2.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2764 | [[:d:Q27955985|Q27955985]] | [[Ana María Martínez-Pina]] | [[Barcelona]] | 1971-07-18 | | | [[Ficheiro:Ana María Martínez-Pina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2765 | [[:d:Q27959964|Q27959964]] | [[Antònia Pich i Santasusana]] | [[Sant Andreu de Palomar]] | 1910-04-11 | [[Sant Andreu de Palomar]] | 1990-10-18 | [[Ficheiro:ANTÒNIA PICH I SANTASUSANA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2766 | [[:d:Q27961404|Q27961404]] | [[Blanca Martínez Fernández]] | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 2767 | [[:d:Q27967481|Q27967481]] | [[Raquel Riba Rossy]] | [[Igualada]] | 1990-07-10 | | | [[Ficheiro:Raquel Riba Rossy. Saló del Còmic de Barcelona de 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2768 | [[:d:Q27967503|Q27967503]] | [[Justa Montero Corominas]] | [[Barcelona]] | 1955 | | | [[Ficheiro:Justa Montero 2015 - tmex - (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2769 | [[:d:Q27974021|Q27974021]] | [[Marta Baserba Muñoz]] | [[Mont-ras]] | 1987 | | | [[Ficheiro:Marta Baserba Muñoz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2770 | [[:d:Q27974961|Q27974961]] | [[Mireia Llinàs]] | [[Barcelona]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 2771 | [[:d:Q27974968|Q27974968]] | [[Alícia Gili Abad]] | [[Terrasa]] | 1966-05-14 | | | |- | style='text-align:right'| 2772 | [[:d:Q27975002|Q27975002]] | [[Raquel García-Tomás]] | [[Barcelona]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 2773 | [[:d:Q27975003|Q27975003]] | [[Alícia Guri i Canivell]] | [[Barcelona]] | 1929-07-28 | [[Premià de Mar]] | 2020-04-23 | |- | style='text-align:right'| 2774 | [[:d:Q27975013|Q27975013]] | [[Maria Paredes Baulida]] | [[Xirona]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 2775 | [[:d:Q27977958|Q27977958]] | [[Maribel Sanz]] | [[Barcelona]] | 1965-02-07 | | | |- | style='text-align:right'| 2776 | [[:d:Q27978736|Q27978736]] | [[Judith Sans]] | [[Ascó]] | 1994-03-31 | | | [[Ficheiro:Judith Sans (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2777 | [[:d:Q27982690|Q27982690]] | [[Roser Massaguer Malleu]] | [[Palafrugell]] | 1957 | | | [[Ficheiro:Roser Massaguer Malleu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2778 | [[:d:Q27988611|Q27988611]] | [[Maria Cemeli]] | [[Lleida]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 2779 | [[:d:Q27995553|Q27995553]] | [[Aitana Bonmatí]] | [[Sant Pere de Ribes]] | 1998-01-18 | | | [[Ficheiro:25th Laureus World Sports Awards - Red Carpet - Aitana Bonmatí - 240422 193345-2 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2780 | [[:d:Q27998991|Q27998991]] | [[Elisabet Carnicé i Domper]] | [[Sabadell]] | 1981-03-16 | | | [[Ficheiro:Elisabet Carnicé 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2781 | [[:d:Q28053797|Q28053797]] | [[Montse Castellà]] | [[Tortosa]] | 1976-06-08 | | | [[Ficheiro:Montse Castellà.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2782 | [[:d:Q28094094|Q28094094]] | [[Elisabet Casanovas]] | [[Sabadell]] | 1994-12-15 | | | [[Ficheiro:Elisabet Casanovas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2783 | [[:d:Q28112723|Q28112723]] | [[Laura López i Granell]] | [[Barcelona]] | 1968-05-24 | | | [[Ficheiro:Laura López Granell (2017).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2784 | [[:d:Q28112856|Q28112856]] | [[Pilar Romera i Aguilà]] | [[Riba-roja d'Ebre]] | 1968-11-04 | | | [[Ficheiro:Pilar Romera Aguilà.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2785 | [[:d:Q28113148|Q28113148]] | [[Roser Calafell]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 2786 | [[:d:Q28134751|Q28134751]] | [[Anna Manel·la]] | [[Olot]] | 1950-06-01 | [[Olot]] | 2019-12-11 | [[Ficheiro:Anna Manel·la a Santa Pau 1992 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2787 | [[:d:Q28149970|Q28149970]] | [[Juana Tressols]] | [[Cataluña]] | 1889 | [[Buenos Aires]] | 1962 | [[Ficheiro:1909-02-28, Ferminal, La notable actriu catalana senyoreta Joana Tressols.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2788 | [[:d:Q28153465|Q28153465]] | [[Teresa Vidal Nolla]] | [[Reus]] | 1897<br/>1902 | | 1988 | |- | style='text-align:right'| 2789 | [[:d:Q28174386|Q28174386]] | [[Esther Solé i Martí]] | [[Mollerussa]] | 1984-05-17 | | | [[Ficheiro:51 Viquitrobada Girona, 15 nov 2015.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2790 | [[:d:Q28356305|Q28356305]] | [[Montserrat García-Closas]] | [[Barcelona]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Garcia-closas, montserrat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2791 | [[:d:Q28358075|Q28358075]] | [[Mercedes Corominas]] | [[Barcelona]] | 1882 | | 1926 | [[Ficheiro:1909-06-30, Actualidades, Varias notas de actualidad, Madrid, La aeronauta señorita Corominas en la barquilla del globo con el cual ha verificado dos ascensiones, Cifuentes (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2792 | [[:d:Q28364210|Q28364210]] | [[Marta Cascante Serratosa]] | [[Barcelona]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 2793 | [[:d:Q28378364|Q28378364]] | [[Montserrat Diéguez Fernández]] | [[Tarragona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2794 | [[:d:Q28379860|Q28379860]] | [[Marta Rebón]] | [[Barcelona]] | 1976-12-08 | | | [[Ficheiro:Marta-Ingrid Rebón Rodríguez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2795 | [[:d:Q28381752|Q28381752]] | [[Sonia Hernández]] | [[Terrasa]] | 1976-01-20 | | | |- | style='text-align:right'| 2796 | [[:d:Q28381791|Q28381791]] | [[Valèria Gaillard]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Valèria Gaillard - Ateneu Barcelonès.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2797 | [[:d:Q28442536|Q28442536]] | [[Mei Vidal]] | [[Preixens]] | 1957-05-03 | | | |- | style='text-align:right'| 2798 | [[:d:Q28471523|Q28471523]] | [[Marta Marín-Dòmine]] | [[Barcelona]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 2799 | [[:d:Q28478750|Q28478750]] | [[Sílvia Osuna Oliveras]] | [[Castelló d'Empúries]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Osuna-silvia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2800 | [[:d:Q28480040|Q28480040]] | [[Marta García Martín]] | [[El Prat de Llobregat]] | 2000-07-13 | | | [[Ficheiro:Marta Garcia at 2019 Andorra open.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2801 | [[:d:Q28483061|Q28483061]] | [[Gina Tost i Faus]] | [[Barcelona]] | 1985-02-15 | | | [[Ficheiro:(Gina Tost) Catosfera 2018 dissabte tarda 21.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2802 | [[:d:Q28492111|Q28492111]] | [[Judit Pujadó i Puigdomènech]] | [[Barcelona]] | 1968-04-12 | | | |- | style='text-align:right'| 2803 | [[:d:Q28501904|Q28501904]] | [[Ángeles Galino Carrillo]] | [[Barcelona]] | 1915-08-17 | [[Madrid]] | 2014-03-08 | |- | style='text-align:right'| 2804 | [[:d:Q28503633|Q28503633]] | [[Ángeles Cardona Castro]] | [[Tarragona]] | 1923-09-03 | [[Barcelona]] | 2011-02-05 | |- | style='text-align:right'| 2805 | [[:d:Q28527244|Q28527244]] | [[Rosa Galobardes Alsina]] | [[Sant Llorenç de Morunys]] | 1934-06-12 | [[Olesa de Montserrat]] | 2011-12-13 | |- | style='text-align:right'| 2806 | [[:d:Q28548735|Q28548735]] | [[Francesca Vidal i Puig]] | [[Barcelona]] | 1880-06-05 | [[Prades, Pireneos Orientais|Prades]] | 1955-01-18 | [[Ficheiro:Francisca Vidal, 1909.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2807 | [[:d:Q28552607|Q28552607]] | [[Magda Polo Pujadas]] | [[Manlleu]] | 1965-06-06 | | | |- | style='text-align:right'| 2808 | [[:d:Q28554852|Q28554852]] | [[Manuela Delsors Mangrané]] | [[Tortosa]] | 1918 | | 2001 | |- | style='text-align:right'| 2809 | [[:d:Q28554868|Q28554868]] | [[Claustre Panadés]] | [[Tarragona]] | 1914 | | 2006 | |- | style='text-align:right'| 2810 | [[:d:Q28554910|Q28554910]] | [[Josepa Miró Turmo]] | [[Valls]] | 1928 | [[Tarragona]] | 2005 | |- | style='text-align:right'| 2811 | [[:d:Q28554938|Q28554938]] | [[Aurora Gassó]] | [[Santa Coloma de Queralt]] | 1928-11-17 | [[Barcelona]] | 2019-03-24 | |- | style='text-align:right'| 2812 | [[:d:Q28555376|Q28555376]] | [[Flors Sirera]] | [[Tremp]] | 1963-04-25 | [[Ruanda]] | 1997-01-18 | |- | style='text-align:right'| 2813 | [[:d:Q28575634|Q28575634]] | [[Agnès Padró]] | [[Vinaixa]] | 1940 | | | |- | style='text-align:right'| 2814 | [[:d:Q28575715|Q28575715]] | [[Josefina Miralles]] | [[Valls]] | 1935 | | | |- | style='text-align:right'| 2815 | [[:d:Q28575772|Q28575772]] | [[Sefa Ferré]] | [[Reus]] | 1938-03-07<br/>1938-07-03 | | | |- | style='text-align:right'| 2816 | [[:d:Q28575862|Q28575862]] | [[Mercè Mòdol]] | [[Terrasa]] | 1933-11-30<br/>1934 | | | |- | style='text-align:right'| 2817 | [[:d:Q28597544|Q28597544]] | [[Ethel Martí Estrada]] | [[Tarragona]] | 1943 | | | |- | style='text-align:right'| 2818 | [[:d:Q28598669|Q28598669]] | [[Maria Rosa Rodrigo]] | [[Reus]] | 1937 | | | |- | style='text-align:right'| 2819 | [[:d:Q28598672|Q28598672]] | [[Cinta Sabaté]] | [[Tortosa]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 2820 | [[:d:Q28598673|Q28598673]] | [[Victòria Climent Merelo]] | [[Tarragona]] | 1945 | [[Barcelona]] | 2015 | |- | style='text-align:right'| 2821 | [[:d:Q28656621|Q28656621]] | [[Josefina Mascareñas Portusach]] | [[Barcelona]] | 1915 | [[Sant Cugat del Vallès]] | 1978-02-05 | |- | style='text-align:right'| 2822 | [[:d:Q28660265|Q28660265]] | [[Mireia Ros]] | [[Barcelona]] | 1956-12-03 | | | [[Ficheiro:Mireia Ros als Premis Gaudi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2823 | [[:d:Q28662972|Q28662972]] | [[Margot Moles]] | [[Terrasa]] | 1910-10-12 | [[Madrid]] | 1987-08-19 | [[Ficheiro:Lucinda Moles, Aurora Villa, Manuel Robles Rojas, Margot Moles y Aurora Eguiluz en el Campeonato de España de Atletismo de 1932.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2824 | [[:d:Q28681319|Q28681319]] | [[Txell Feixas]] | [[Mediona]] | 1979-10-19 | | | [[Ficheiro:La Prestatgeria del Social.cat 108.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2825 | [[:d:Q28692526|Q28692526]] | [[Lluïsa Clols]] | [[Valls]] | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 2826 | [[:d:Q28692531|Q28692531]] | [[Isabel Saludes]] | [[Alforja]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 2827 | [[:d:Q28708103|Q28708103]] | [[Carme Molinero i Ruiz]] | [[Badalona]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 2828 | [[:d:Q28708124|Q28708124]] | [[Maria Rosa Congost Colomer]] | [[Xirona]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 2829 | [[:d:Q28708148|Q28708148]] | [[Maria Rosa Miracle Solé]] | [[Barcelona]] | 1945-06-02 | | 2017-05-28 | [[Ficheiro:Miracle Rosa.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2830 | [[:d:Q28708187|Q28708187]] | [[Sònia Godall i Cassi]] | [[Barcelona]] | 1968-03-28 | | | |- | style='text-align:right'| 2831 | [[:d:Q28708194|Q28708194]] | [[Maria Lluïsa Oliveras i Andreu]] | [[Barcelona]] | 1914-06-26 | [[Barcelona]] | 2000-06-08 | |- | style='text-align:right'| 2832 | [[:d:Q28708214|Q28708214]] | [[Gemma Sardà]] | [[Barcelona]] | 1967-11-12 | | | |- | style='text-align:right'| 2833 | [[:d:Q28708243|Q28708243]] | [[Pepa Llunell i Sanges]] | [[Sant Cugat del Vallès]] | 1922 | | 2015-03-13 | |- | style='text-align:right'| 2834 | [[:d:Q28708254|Q28708254]] | [[Maria Mercè Castelltort i Vila]] | [[Barcelona]] | 1912 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 2835 | [[:d:Q28708293|Q28708293]] | [[Carme Arenas i Noguera]] | [[Granollers]] | 1954-11-06 | | | |- | style='text-align:right'| 2836 | [[:d:Q28708323|Q28708323]] | [[Anna Callís i Pujol]] | [[Vic]] | 1852 | [[Valencia]] | 1935 | |- | style='text-align:right'| 2837 | [[:d:Q28708579|Q28708579]] | [[Montserrat Salgado Romero]] | [[Badalona]] | 1963 | | | [[Ficheiro:Montserrat Salgado Romero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2838 | [[:d:Q28708582|Q28708582]] | [[Agnès Rotger i Dunyó]] | [[Badalona]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Agnès Rotger 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2839 | [[:d:Q28708597|Q28708597]] | [[Anna Solà Sardans]] | [[Manresa]] | 1918-11-01 | [[Torredembarra]] | 2004-01-21 | [[Ficheiro:Anna Solà Sardans.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2840 | [[:d:Q28708626|Q28708626]] | [[Maria Lluïsa Amorós Corbella]] | [[Reus]] | 1954-08-01<br/>1954 | | | [[Ficheiro:Maria Lluïsa Amorós.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2841 | [[:d:Q28708637|Q28708637]] | [[Candela Antón de Vez]] | [[Barcelona]] | 1994-09-02 | | | [[Ficheiro:Candela Anton (2016).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2842 | [[:d:Q28708674|Q28708674]] | [[Maria Puig i Clotet]] | [[Parets del Vallès]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2843 | [[:d:Q28708678|Q28708678]] | [[Paquita Bonifàs Aubareda]] | [[Valls]] | 1906 | | 2000 | |- | style='text-align:right'| 2844 | [[:d:Q28708699|Q28708699]] | [[Elisabet Raspall]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1966-08-10 | | | [[Ficheiro:Elisabet Raspall.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2845 | [[:d:Q28708717|Q28708717]] | [[Neus Segrià Fortuny]] | [[Tarragona]] | 1931-12-21 | [[Reus]] | 2021-05-12 | [[Ficheiro:NeusSegria01 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2846 | [[:d:Q28708718|Q28708718]] | [[Teresa Llàcer]] | [[Mont-roig del Camp]] | 1932 | | | |- | style='text-align:right'| 2847 | [[:d:Q28723549|Q28723549]] | [[Rosa Gàmiz]] | [[Badalona]] | 1965 | | | [[Ficheiro:Rosa Gàmiz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2848 | [[:d:Q28726797|Q28726797]] | [[Josepa Filella]] | [[Reus]] | 1947-08 | | | [[Ficheiro:JosepaFilella03 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2849 | [[:d:Q28731200|Q28731200]] | [[Teresa Baena]] | [[Tarragona]] | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 2850 | [[:d:Q28732562|Q28732562]] | [[Sefa Figuerola]] | [[Valls]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 2851 | [[:d:Q28732577|Q28732577]] | [[Núria Pié]] | [[Tarragona]]<br/>[[Reus]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 2852 | [[:d:Q28735962|Q28735962]] | [[Maria Pérez Peix]] | [[Barcelona]] | 1879-08-31 | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1972 | [[Ficheiro:Esposa i fill d'Eugeni d'Ors.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2853 | [[:d:Q28737768|Q28737768]] | [[Núria López-Bigas]] | [[Monistrol de Montserrat]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Nuria López-Bigas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2854 | [[:d:Q28739009|Q28739009]] | [[María Luisa Caturla]] | [[Sant Gervasi de Cassoles]] | 1888-07-10 | [[Villaviciosa de Odón]] | 1984-08-25 | |- | style='text-align:right'| 2855 | [[:d:Q28744763|Q28744763]] | [[Magda Ballester Sirvent]] | [[Lleida]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 2856 | [[:d:Q28744911|Q28744911]] | [[Renata]] | [[Valls]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2857 | [[:d:Q28777153|Q28777153]] | [[Esther Miñana i Fatjó]] | [[Sabadell]] | 1944-08-20 | | | |- | style='text-align:right'| 2858 | [[:d:Q28778420|Q28778420]] | [[Ana María Magaldi Paternostro]] | [[Xirona]] | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 2859 | [[:d:Q28788001|Q28788001]] | [[Maria Teresa Sanromà]] | [[Valls]] | 1922 | | | |- | style='text-align:right'| 2860 | [[:d:Q28792141|Q28792141]] | [[Gemma Garcia Fàbrega]] | [[Barcelona]] | 1982 | | | [[Ficheiro:6 de juliol de 2019 Jornades sobre la desobediència civil (48241127637) (Gemma cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2861 | [[:d:Q28792521|Q28792521]] | [[Neus Arques]] | [[Barcelona]] | 1963 | | | [[Ficheiro:NeusArques ArtshowbizMiami.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2862 | [[:d:Q28813724|Q28813724]] | [[Alba Roqueta]] | [[Artés]] | 1962 | | | [[Ficheiro:Alba-Roqueta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2863 | [[:d:Q28835657|Q28835657]] | [[Elena Rey]] | [[Xirona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2864 | [[:d:Q28842017|Q28842017]] | [[Elisenda Queralt Monsó]] | [[Barcelona]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 2865 | [[:d:Q28843759|Q28843759]] | [[Rosalía (cantante)|Rosalía]] | [[Sant Esteve Sesrovires]] | 1992-09-25 | | | [[Ficheiro:2023-11-16 Gala de los Latin Grammy, 27 (cropped)02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2866 | [[:d:Q28845763|Q28845763]] | [[Ana Boadas]] | [[Barcelona]] | 1982-12-13 | | | |- | style='text-align:right'| 2867 | [[:d:Q28860022|Q28860022]] | [[Jenny Moix]] | [[Sabadell]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 2868 | [[:d:Q28869450|Q28869450]] | [[Pilar Ibern]] | [[Mataró]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Pilar Ibern Gavina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2869 | [[:d:Q28874565|Q28874565]] | [[Núria Parés i Borrell]] | [[Palafrugell]] | 1928-07-27 | [[Palafrugell]] | 2003-04-29 | |- | style='text-align:right'| 2870 | [[:d:Q28878263|Q28878263]] | [[Sònia Moya i Villanueva]] | [[Cerdanyola del Vallès]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 2871 | [[:d:Q28910287|Q28910287]] | [[Laura Tejada]] | [[Barcelona]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Laura Tejada.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2872 | [[:d:Q28913127|Q28913127]] | [[Anna Manso]] | [[Gràcia]] | 1969-09-27 | | | [[Ficheiro:2022 La Setmana del Llibre en Català 10 de setembre 48 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2873 | [[:d:Q28914176|Q28914176]] | [[Laia Llobera i Serra]] | [[Barcelona]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Laia Llobera - 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2874 | [[:d:Q28916326|Q28916326]] | [[Helena Fàbregas]] | [[Barcelona]] | 1947-12-14 | | | |- | style='text-align:right'| 2875 | [[:d:Q28916654|Q28916654]] | [[Matilde Font Sariols]] | [[Barcelona]] | 1923 | | 1975 | |- | style='text-align:right'| 2876 | [[:d:Q28919623|Q28919623]] | [[Nuria Espallargas]] | [[Esplugues de Llobregat]] | 1979-04-03 | | | [[Ficheiro:Nuria Espallargas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2877 | [[:d:Q28922661|Q28922661]] | [[Concepción Fernández-Chicarro y de Dios]] | [[Tortosa]] | 1916-10-23 | | 1979-10-31 | |- | style='text-align:right'| 2878 | [[:d:Q28922750|Q28922750]] | [[Carmen Rísquez Cuenca]] | [[Campdevànol]] | 1964-01-02 | | | [[Ficheiro:Carmen Rísquez Cuenca 2017 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2879 | [[:d:Q28924706|Q28924706]] | [[Marta Colomina]] | [[Barcelona]] | 1938-07-12 | | | |- | style='text-align:right'| 2880 | [[:d:Q28926518|Q28926518]] | [[Natàlia Ridao]] | [[Palafrugell]] | 1978-04-09 | | | |- | style='text-align:right'| 2881 | [[:d:Q28926687|Q28926687]] | [[Sandra Rodríguez Duque]] | [[Palafrugell]] | 1978-01-11 | | | |- | style='text-align:right'| 2882 | [[:d:Q28934127|Q28934127]] | [[Lluïsa Jover i Armengol]] | [[Barcelona]] | 1942 | | | [[Ficheiro:Lluïsa Jover i Armengol.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2883 | [[:d:Q28935974|Q28935974]] | [[Enriqueta Ferrús i Ribes]] | [[Vinebre]] | 1868-10-10 | [[Tortosa]] | 1922-11-25 | [[Ficheiro:Enriqueta Ferrús i Ribes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2884 | [[:d:Q28942907|Q28942907]] | [[Anna Manaut]] | [[Tarroja de Segarra]] | 1990-12-17 | | | [[Ficheiro:Anna Manaut 20161026.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2885 | [[:d:Q28945638|Q28945638]] | [[Tània Juste]] | [[Barcelona]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Tània Juste i Aranda.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2886 | [[:d:Q28950165|Q28950165]] | [[Maria Girón]] | [[Barcelona]] | 1983-06-03 | | | [[Ficheiro:Maria Giron.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2887 | [[:d:Q28967381|Q28967381]] | [[Ana Delgado Hervás]] | [[Barcelona]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 2888 | [[:d:Q28967401|Q28967401]] | [[Noelia Cobo García]] | [[Barcelona]] | 1981-12-18 | | | |- | style='text-align:right'| 2889 | [[:d:Q28971646|Q28971646]] | [[Elisa Riera Capdevila]] | [[Montcada i Reixac]] | 1945-02-25 | | | [[Ficheiro:Elisa Riera Capdevila.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2890 | [[:d:Q28971648|Q28971648]] | [[M. Victòria Lovaina]] | [[Barcelona]] | 1959-09-12 | | | |- | style='text-align:right'| 2891 | [[:d:Q28971653|Q28971653]] | [[Anna Camarero Pons]] | [[Palafrugell]] | 1963-01-21 | | | [[Ficheiro:Anna Camarero Pons.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2892 | [[:d:Q28971654|Q28971654]] | [[Rosa Maria Llapart]] | [[Xirona]] | 1962-10-15 | | | |- | style='text-align:right'| 2893 | [[:d:Q28971655|Q28971655]] | [[Sara Dauder]] | [[Badalona]] | 1959-12-31 | | | |- | style='text-align:right'| 2894 | [[:d:Q28971656|Q28971656]] | [[Idolina Massa]] | [[La Pera]] | 1996-09-30 | | | [[Ficheiro:Idolina Massa Pires al País Basc l'any 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2895 | [[:d:Q28971657|Q28971657]] | [[Sònia Matas]] | [[Palafrugell]] | 1978-06-11 | | | [[Ficheiro:L'atleta Sònia Matas 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2896 | [[:d:Q28971658|Q28971658]] | [[Aina Sastre]] | [[Cerdanyola del Vallès]] | | | | [[Ficheiro:Aina Sastre Gonzalez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2897 | [[:d:Q28971659|Q28971659]] | [[Núria Cervera]] | [[Montcada i Reixac]] | 1923-11-25 | [[Montcada i Reixac]] | 2019-08-30 | |- | style='text-align:right'| 2898 | [[:d:Q28975294|Q28975294]] | [[Maria Victòria Secall]] | [[Barcelona]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 2899 | [[:d:Q28975977|Q28975977]] | [[Irene del Valle de la Sen]] | [[Barcelona]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 2900 | [[:d:Q29000623|Q29000623]] | [[Sara Loscos]] | [[Barcelona]] | 1980-03-09 | | | |- | style='text-align:right'| 2901 | [[:d:Q29002117|Q29002117]] | [[Ramona Rovira Garriga]] | [[La Fuliola]] | 1902-08-23 | [[Barcelona]] | 1964-02-05 | |- | style='text-align:right'| 2902 | [[:d:Q29043103|Q29043103]] | [[Noa Fontanals]] | [[Cataluña]] | 2003-05-16 | | | |- | style='text-align:right'| 2903 | [[:d:Q29044443|Q29044443]] | [[Elisabet Díez Rodríguez]] | [[Tarragona]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Anduluplandu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2904 | [[:d:Q29048590|Q29048590]] | [[Sara Berga]] | [[El Pont de Suert]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 2905 | [[:d:Q29053659|Q29053659]] | [[Cristina Losantos Sistach]] | [[Barcelona]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 2906 | [[:d:Q29053661|Q29053661]] | [[La Fadulla]] | [[Manresa]] | No/unknown value | | 1688 | |- | style='text-align:right'| 2907 | [[:d:Q29057519|Q29057519]] | [[Olimpia Torres]] | [[Vilassar de Mar]] | 1911-04-04 | [[Montevideo]] | 2007-05-11 | |- | style='text-align:right'| 2908 | [[:d:Q29073717|Q29073717]] | [[Eva Díaz Torres]] | [[Terrasa]] | 1943-03-05<br/>1943-06-05 | [[Montevideo]] | 1993-02-14 | [[Ficheiro:Edt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2909 | [[:d:Q29080273|Q29080273]] | [[Carme Barceló Gifré]] | [[Bellcaire d'Empordà]] | 1950-01-06 | | | |- | style='text-align:right'| 2910 | [[:d:Q29110850|Q29110850]] | [[Elvira Godás]] | [[Lleida]] | 1917-01-22 | [[Sant Adrià de Besòs]] | 2015-11-12 | |- | style='text-align:right'| 2911 | [[:d:Q29124209|Q29124209]] | [[Ana Morales Moreno]] | [[Barcelona]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 2912 | [[:d:Q29126562|Q29126562]] | [[Mercé Pàniker i Alemany]] | [[Barcelona]] | 1920-02-27 | [[Barcelona]] | 2012-01-28 | |- | style='text-align:right'| 2913 | [[:d:Q29167907|Q29167907]] | [[Josefina Ferrater Mestre]] | [[Reus]] | 1910 | [[Reus]] | 2006 | |- | style='text-align:right'| 2914 | [[:d:Q29167949|Q29167949]] | [[Gloria Picazo Calvo]] | [[Barcelona]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 2915 | [[:d:Q29177394|Q29177394]] | [[Erika Bornay]] | [[Barcelona]] | 1947-03-03 | | | |- | style='text-align:right'| 2916 | [[:d:Q29219735|Q29219735]] | [[Alicia Agut]] | [[Barcelona]] | 1929-09-07 | [[Madrid]] | 2017-04-07 | |- | style='text-align:right'| 2917 | [[:d:Q29264058|Q29264058]] | [[Angelina Gatell]] | [[Barcelona]] | 1926-06-08 | [[Madrid]] | 2017-01-07 | [[Ficheiro:Angelina Gatell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2918 | [[:d:Q29308415|Q29308415]] | [[Agnès Gruart i Massó]] | [[Sils]] | 1962-05-25 | | | |- | style='text-align:right'| 2919 | [[:d:Q29347640|Q29347640]] | [[Ariadna Parreu]] | [[Reus]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 2920 | [[:d:Q29347642|Q29347642]] | [[Núria Rion]] | [[La Canonja]]<br/>[[Tarragona]]<br/>[[Cidade de Tarragona]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Núria Rion - 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2921 | [[:d:Q29347643|Q29347643]] | [[Maria Escalfet i Quintana]] | [[Sant Quintí de Mediona]] | 1895-12-19 | | 1978-12-19 | |- | style='text-align:right'| 2922 | [[:d:Q29347647|Q29347647]] | [[Marta Roigé]] | [[Reus]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Marta Ro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2923 | [[:d:Q29347662|Q29347662]] | [[Francesca Guardiola i Sala]] | [[Santpedor]] | 1963 | | | [[Ficheiro:La delegació del Govern a Àustria entra en funcionament.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2924 | [[:d:Q29349666|Q29349666]] | [[Olympia Bover]] | [[Barcelona]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 2925 | [[:d:Q29357846|Q29357846]] | [[Ester Fabregat]] | [[Tarragona]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 2926 | [[:d:Q29359328|Q29359328]] | [[Montserrat Catalan i Benavent]] | [[Barcelona]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 2927 | [[:d:Q29359401|Q29359401]] | [[Rosa Clarà i Pallarès]] | [[Barcelona]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 2928 | [[:d:Q29359656|Q29359656]] | [[Montserrat Freixer i Puntí]] | [[Barcelona]] | 1933 | | | |- | style='text-align:right'| 2929 | [[:d:Q29373109|Q29373109]] | [[Anna Hospital Ribas]] | [[Xirona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2930 | [[:d:Q29388148|Q29388148]] | [[Ester Pujol Arderiu]] | [[Manlleu]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Premi Òmnium de Novel·la de l'Any 2018 (32039098567) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2931 | [[:d:Q29389268|Q29389268]] | [[Gemma Rovira Ortega]] | [[Barcelona]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 2932 | [[:d:Q29419563|Q29419563]] | [[Mercedes Milá Nolla]] | [[Barcelona]] | 1895-09-22 | [[Madrid]] | 1990-12-13 | |- | style='text-align:right'| 2933 | [[:d:Q29421330|Q29421330]] | [[Lluïsa Cura i Farriols]] | [[Barcelona]] | 1871-08-13 | [[Barcelona]] | 1916-06-28 | |- | style='text-align:right'| 2934 | [[:d:Q29477829|Q29477829]] | [[Isabel Robalino]] | [[Barcelona]] | 1917-10-14 | [[Quito]] | 2022-01-31 | |- | style='text-align:right'| 2935 | [[:d:Q29510665|Q29510665]] | [[Montserrat Colomé i Pujol]] | [[Barcelona]] | 1956-02-05 | | | |- | style='text-align:right'| 2936 | [[:d:Q29513010|Q29513010]] | [[Roser López Espinosa]] | [[Granollers]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 2937 | [[:d:Q29530253|Q29530253]] | [[Maria Ripoll]] | [[Barcelona]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Maria Ripoll at 2017 MIFF.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2938 | [[:d:Q29549883|Q29549883]] | [[Josefina Senespleda]] | [[Reus]] | 1851 | [[Barcelona]] | 20th century | |- | style='text-align:right'| 2939 | [[:d:Q29569019|Q29569019]] | [[Montse Riera]] | [[Centelles]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 2940 | [[:d:Q29583351|Q29583351]] | [[Rosario Martínez Muñoz]] | [[Barcelona]] | 1942-02-13 | | | |- | style='text-align:right'| 2941 | [[:d:Q29611881|Q29611881]] | [[Ester Bonet]] | [[Barcelona]] | 1950-12-30 | | | [[Ficheiro:Ester Bonet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2942 | [[:d:Q29636479|Q29636479]] | [[Carmen Amorós i Valldaura]] | [[Barcelona]] | 1961 | [[Barcelona]] | 2017 | |- | style='text-align:right'| 2943 | [[:d:Q29644228|Q29644228]] | [[Núria Queralt Rosinach]] | [[Reus]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Nuria Queralt Rosinach.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2944 | [[:d:Q29653396|Q29653396]] | [[Núria Mas]] | [[Berga]] | 1973-08-03 | | | |- | style='text-align:right'| 2945 | [[:d:Q29654331|Q29654331]] | [[Glòria Marín i Moro]] | [[Sabadell]] | 1959-11-19 | | | |- | style='text-align:right'| 2946 | [[:d:Q29788092|Q29788092]] | [[Empar Fernández Gómez]] | [[Barcelona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2947 | [[:d:Q29834318|Q29834318]] | [[Berta Vicente Salas]] | [[Barcelona]] | 1994-03-22 | | | |- | style='text-align:right'| 2948 | [[:d:Q29835622|Q29835622]] | [[Mariazel]] | [[Barcelona]] | 1982-08-09 | | | |- | style='text-align:right'| 2949 | [[:d:Q29959049|Q29959049]] | [[Gloria Bosch Mir]] | [[Xirona]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 2950 | [[:d:Q29961338|Q29961338]] | [[Maite Aymerich Boltà]] | [[Sant Vicenç dels Horts]] | 1964-01-29 | | | [[Ficheiro:Maite Aymerich (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2951 | [[:d:Q29975517|Q29975517]] | [[Elisenda Pucurull Caldentey]] | [[Barcelona]] | 1964-04-27 | | | |- | style='text-align:right'| 2952 | [[:d:Q30005743|Q30005743]] | [[Isabel-Helena Martí]] | [[Barcelona]] | 1964-09-15 | | | |- | style='text-align:right'| 2953 | [[:d:Q30018404|Q30018404]] | [[Glòria Cot]] | [[Reus]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 2954 | [[:d:Q30018417|Q30018417]] | [[Montserrat Cortadellas]] | [[Reus]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 2955 | [[:d:Q30018432|Q30018432]] | [[Núria Arias]] | [[Tortosa]] | 1965<br/>1964-11-30 | | | |- | style='text-align:right'| 2956 | [[:d:Q30018446|Q30018446]] | [[Rosa Ciurana]] | [[Pradell de la Teixeta]] | 1961<br/>1964-11-30 | | | |- | style='text-align:right'| 2957 | [[:d:Q30018466|Q30018466]] | [[Teresa Felip]] | [[Reus]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 2958 | [[:d:Q30018480|Q30018480]] | [[Núria Fernández Estopà]] | [[Flix]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 2959 | [[:d:Q30018498|Q30018498]] | [[Ester Ferrando]] | [[Reus]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Ester Ferrando.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2960 | [[:d:Q30018532|Q30018532]] | [[Montse Gomis]] | [[Valls]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 2961 | [[:d:Q30018553|Q30018553]] | [[Isabel Granollers]] | [[Reus]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 2962 | [[:d:Q30018930|Q30018930]] | [[Coia Ibañez Ferrater]] | [[Reus]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 2963 | [[:d:Q30019594|Q30019594]] | [[Pilar Lanau]] | [[Tortosa]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 2964 | [[:d:Q30020346|Q30020346]] | [[Rosalia Pomés]] | [[Valls]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 2965 | [[:d:Q30020593|Q30020593]] | [[Lídia Porcar]] | [[Montcada i Reixac]] | 1958 | | | [[Ficheiro:Lídia Porcar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2966 | [[:d:Q30034530|Q30034530]] | [[Antonia Ripoll]] | [[Barcelona]] | 1961<br/>1960-11-30 | | | |- | style='text-align:right'| 2967 | [[:d:Q30034638|Q30034638]] | [[Teresa Ulldemolins]] | [[Valls]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 2968 | [[:d:Q30077474|Q30077474]] | [[Roser Arqués]] | [[Tortosa]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 2969 | [[:d:Q30077476|Q30077476]] | [[Esperança Cobo]] | [[Tarragona]] | 1970-07-09 | | | [[Ficheiro:Cobo Arnal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2970 | [[:d:Q30077481|Q30077481]] | [[Raquel Friera]] | [[Tarragona]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 2971 | [[:d:Q30077485|Q30077485]] | [[Vanessa Pey]] | [[Tarragona]]<br/>[[Cidade de Tarragona]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 2972 | [[:d:Q30077486|Q30077486]] | [[Marta Richardson]] | [[Tarragona]] | 1993 | | | |- | style='text-align:right'| 2973 | [[:d:Q30077489|Q30077489]] | [[Maria Veses]] | [[Tarragona]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 2974 | [[:d:Q30077494|Q30077494]] | [[Laura Aubert]] | [[Barcelona]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 2975 | [[:d:Q30077497|Q30077497]] | [[Lídia Pérez]] | [[Reus]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 2976 | [[:d:Q30080194|Q30080194]] | [[Montserrat Guillén]] | [[Barcelona]] | 1964-01-25 | | | |- | style='text-align:right'| 2977 | [[:d:Q30080389|Q30080389]] | [[Judit Subirachs]] | [[Barcelona]] | 1959-03-11 | | | |- | style='text-align:right'| 2978 | [[:d:Q30098537|Q30098537]] | [[Rosa María Arrazola Díaz]] | [[Barcelona]] | 1969-07-26 | | | |- | style='text-align:right'| 2979 | [[:d:Q30102936|Q30102936]] | [[Núria Sales]] | [[Barcelona]] | 1933-03-21 | [[Barcelona]] | 2023-07-10 | |- | style='text-align:right'| 2980 | [[:d:Q30105101|Q30105101]] | [[Rosa Mora i López]] | [[Sant Cugat del Vallès]] | 1936 | [[Terrasa]] | 1990 | |- | style='text-align:right'| 2981 | [[:d:Q30121876|Q30121876]] | [[Katinka Auberger]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 2982 | [[:d:Q30137212|Q30137212]] | [[Isabel Sanagustín i Aijon]] | [[Barcelona]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 2983 | [[:d:Q30218452|Q30218452]] | [[Juliette Usach]] | [[Cataluña]] | 1899 | [[Anduze]] | 1984-10-17 | [[Ficheiro:Juliette Usach 1944.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2984 | [[:d:Q30276201|Q30276201]] | [[Milagros Caturla]] | [[Barcelona]] | 1920 | [[Sant Cugat del Vallès]] | 2008 | |- | style='text-align:right'| 2985 | [[:d:Q30303298|Q30303298]] | [[Roser Salicrú i Lluch]] | [[Mataró]] | 1967-08-08 | | | |- | style='text-align:right'| 2986 | [[:d:Q30337039|Q30337039]] | [[Carme Lluveras]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 2987 | [[:d:Q30341510|Q30341510]] | [[Magda Lladó Fuster]] | [[Sallent]] | 1912-06-07 | [[Barcelona]] | 2014-09-27 | [[Ficheiro:Magda Lladó i Fuster, 2008 .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2988 | [[:d:Q30426321|Q30426321]] | [[Anna Maria Smith]] | [[Barcelona]] | 1889-10-30 | [[Barcelona]] | 1954-01<br/>1954 | |- | style='text-align:right'| 2989 | [[:d:Q30429381|Q30429381]] | [[Mercè Gallén Ibáñez]] | [[Barcelona]] | 1910 | [[Castellar del Vallès]] | 2004-09-27 | [[Ficheiro:La república, escultura.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2990 | [[:d:Q30487462|Q30487462]] | [[Elisa Reverter i López]] | [[Badalona]] | 1917 | [[Badalona]] | 2009-04 | |- | style='text-align:right'| 2991 | [[:d:Q30508164|Q30508164]] | [[Marta Vergonyós]] | [[Esclanyà]] | 1975-12-06 | | | |- | style='text-align:right'| 2992 | [[:d:Q30542840|Q30542840]] | [[Paula Líndez Ciurana]] | [[Móra d'Ebre]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 2993 | [[:d:Q30543070|Q30543070]] | [[Ylenia Sánchez Miguel]] | [[Ripollet]] | 1995 | | | |- | style='text-align:right'| 2994 | [[:d:Q30596011|Q30596011]] | [[Concha Calleja]] | [[Barcelona]] | 1964-07-10 | | | [[Ficheiro:Concha Calleja.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2995 | [[:d:Q30727329|Q30727329]] | [[Fatima Mohamed Dos Santos]] | [[Barcelona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2996 | [[:d:Q30900425|Q30900425]] | [[Anna Laromaine]] | [[Cassà de la Selva]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 2997 | [[:d:Q30901124|Q30901124]] | [[Sara Blanch]] | [[Darmós]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 2998 | [[:d:Q30901806|Q30901806]] | [[Matilde Padrós]] | [[Barcelona]] | 1873 | [[Oviedo]] | 1937 | |- | style='text-align:right'| 2999 | [[:d:Q30904098|Q30904098]] | [[Tulia Guisado]] | [[Barcelona]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Tuliaguisado.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3000 | [[:d:Q31074098|Q31074098]] | [[Montserrat Sastre Planella]] | [[Barcelona]] | 1948-11 | | | |- | style='text-align:right'| 3001 | [[:d:Q31074366|Q31074366]] | [[Maria Àngels Filella i Castells]] | [[Lleida]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3002 | [[:d:Q31158071|Q31158071]] | [[Carla Simón|Carla Simón Pipó]] | [[Barcelona]]<br/>[[Hospital del Mar]] | 1986-12-29 | | | [[Ficheiro:MKr20945 Carla Simón (Berlinale 2023).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3003 | [[:d:Q31825646|Q31825646]] | [[Antonia Gimeno Travesset]] | [[Barcelona]] | 1941-12-02 | | | [[Ficheiro:Antonia Gimeno Travesset.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3004 | [[:d:Q33035647|Q33035647]] | [[Clara Ponsatí|Clara Ponsatí i Obiols]] | [[Barcelona]] | 1957-03-19 | | | [[Ficheiro:El curs 2017-2018 començarà amb 5.514 noves places docents i un total d'1.562.780 alumnes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3005 | [[:d:Q33108552|Q33108552]] | [[Sílvia Paneque i Sureda]] | [[Xirona]] | 1972-12-22 | | | [[Ficheiro:Sílvia Paneque a un carrer de Girona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3006 | [[:d:Q33109471|Q33109471]] | [[Bruna Cusí]] | [[Barcelona]] | 1986-09-17 | | | [[Ficheiro:Bruna Cusí, XIII Premis Gaudí (2021).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3007 | [[:d:Q33122262|Q33122262]] | [[Lyona]] | [[Esparreguera]] | 1979-08-01 | | | [[Ficheiro:Catosfera 2021 - Jo soc influencer 07.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3008 | [[:d:Q33196933|Q33196933]] | [[Magdalena Sureda Pascual]] | [[L'Escala]] | 1924 | [[L'Escala]] | 2017-07-10 | |- | style='text-align:right'| 3009 | [[:d:Q33203308|Q33203308]] | [[Joaquima Casas Carreras]] | [[Sant Martí Sacalm]] | 1951-06-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3010 | [[:d:Q33260802|Q33260802]] | [[Regina Sáinz de la Maza Lasoli]] | [[Barcelona]] | 1945-12-31 | [[Barcelona]] | 1997-08-13 | |- | style='text-align:right'| 3011 | [[:d:Q33297050|Q33297050]] | [[Anna Gras]] | [[Barcelona]] | 1980-10-31 | | | [[Ficheiro:Premios Goya 2020 - Anna Gras (Cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3012 | [[:d:Q33538933|Q33538933]] | [[Berta Ferreras]] | [[Mataró]] | 1997-09-09 | | | |- | style='text-align:right'| 3013 | [[:d:Q33603486|Q33603486]] | [[Eva Lyberten]] | [[Barcelona]] | 1958-12-20 | | 2024-12-30 | |- | style='text-align:right'| 3014 | [[:d:Q33879762|Q33879762]] | [[Mireia Vancells]] | [[Terrasa]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 3015 | [[:d:Q34131087|Q34131087]] | [[Luchy Núñez]] | [[Tarragona]] | 1944 | | | |- | style='text-align:right'| 3016 | [[:d:Q34376996|Q34376996]] | [[Carme Simó i Saco]] | [[Porrera]] | 1894-07-02 | [[Barcelona]] | 1982-01-03 | |- | style='text-align:right'| 3017 | [[:d:Q34467729|Q34467729]] | [[Teresa Lostau i Espinet]] | [[Barcelona]] | 1884-08-20 | [[Barcelona]] | 1923-07-12<br/>1923-12-07 | |- | style='text-align:right'| 3018 | [[:d:Q34479970|Q34479970]] | [[Elvira Pujol]] | [[Barcelona]] | 19th century | | 20th century | [[Ficheiro:La Satanela Tapa ElGráfico 1920.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3019 | [[:d:Q34933741|Q34933741]] | [[Anna Aragall i Virolà]] | [[Sabadell]] | 1885-05-14 | [[Sant Llorenç Savall]] | 1947-04-02 | |- | style='text-align:right'| 3020 | [[:d:Q35024628|Q35024628]] | [[Lluïsa Denís i Reverter]] | [[Barcelona]] | 1862-05-20 | [[Barcelona]] | 1946-01-28 | [[Ficheiro:Lluisa Denis 1885 3662.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3021 | [[:d:Q35027881|Q35027881]] | [[María Teresa Estrach i Panella]] | [[Xirona]] | 1950-09-04 | | | |- | style='text-align:right'| 3022 | [[:d:Q35140843|Q35140843]] | [[Marisa Casanueva]] | [[Manresa]] | 1981-02-04 | | | [[Ficheiro:Berlin-Marathon 2015 Runners 68.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3023 | [[:d:Q35277084|Q35277084]] | [[Anna Cardús Flaqué]] | [[Barcelona]] | 1970-07-19 | | | |- | style='text-align:right'| 3024 | [[:d:Q35310170|Q35310170]] | [[Francesca Callao i Oliva]] | [[Esparreguera]] | 1934-06-01 | [[Barcelona]] | 1981-03 | |- | style='text-align:right'| 3025 | [[:d:Q36457134|Q36457134]] | [[Melania Capitán]] | [[Badalona]] | 1990 | [[Huesca]] | 2017-07-19 | |- | style='text-align:right'| 3026 | [[:d:Q36458621|Q36458621]] | [[Clàudia Galicia]] | [[Torelló]] | 1986-04-17 | | | [[Ficheiro:2018 European Mountain Bike Championships DSCF6051 (42102569880).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3027 | [[:d:Q36624608|Q36624608]] | [[María José Figueras Salvat]] | [[Tarragona]] | 1956 | | | [[Ficheiro:María José Figueras.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3028 | [[:d:Q36631546|Q36631546]] | [[Elisabet Cabeza]] | [[Sabadell]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 3029 | [[:d:Q36632284|Q36632284]] | [[Alba Cros]] | [[Puigverd de Lleida]] | 1991 | | | [[Ficheiro:Alba Cros, XIV Premis Gaudí (2022).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3030 | [[:d:Q36632354|Q36632354]] | [[Laura Rius]] | [[Barcelona]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 3031 | [[:d:Q36632423|Q36632423]] | [[Marta Verheyen]] | [[Torroella de Montgrí]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 3032 | [[:d:Q36647890|Q36647890]] | [[Anna Maria Bofarull]] | [[Tarragona]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 3033 | [[:d:Q36692762|Q36692762]] | [[Sílvia Quer]] | [[Barcelona]] | 1962-08-25 | | | [[Ficheiro:Sílvia Quer, XIII Premis Gaudí (2021).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3034 | [[:d:Q36880188|Q36880188]] | [[Esther Núñez Morera]] | [[Sabadell]] | 1981-02-05 | | | [[Ficheiro:Recepcio a Esther Nuñez del Club Natacio Sabadell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3035 | [[:d:Q37016083|Q37016083]] | [[Margarida Elias i Casals]] | [[Sant Julià de Cerdanyola]] | 1923-08 | [[Milán]] | 1980-12-17 | |- | style='text-align:right'| 3036 | [[:d:Q37091819|Q37091819]] | [[Maria Teresa Batlle i Fabregat]] | [[Barcelona]] | 1926 | [[Barcelona]] | 2011-09-23 | |- | style='text-align:right'| 3037 | [[:d:Q37172042|Q37172042]] | [[María Josefa Riba]] | [[Granollers]] | 1913-07-20 | | 2008-03-07 | |- | style='text-align:right'| 3038 | [[:d:Q37379735|Q37379735]] | [[Elena Bosch Fusté]] | [[Barcelona]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 3039 | [[:d:Q37439018|Q37439018]] | [[Núria Casals i Cortés]] | [[Badalona]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 3040 | [[:d:Q37439053|Q37439053]] | [[Eulalia Rodón Binué]] | [[Badalona]] | 1927 | [[Badalona]] | 2013-12-17 | |- | style='text-align:right'| 3041 | [[:d:Q37608164|Q37608164]] | [[Paola Soldevila]] | [[Porrera]] | 1996-12-07 | | | [[Ficheiro:Paola Soldevila De la Pisa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3042 | [[:d:Q37608409|Q37608409]] | [[Núria Mendoza]] | [[Barcelona]] | 1995-12-15 | | | [[Ficheiro:Núria Mendoza Miralles.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3043 | [[:d:Q37812368|Q37812368]] | [[Cecília Fondevila i Monfort]] | [[Barcelona]] | 1935 | [[Barcelona]] | 1999-10-13 | |- | style='text-align:right'| 3044 | [[:d:Q37834899|Q37834899]] | [[Teresa Capell]] | [[Torregrossa]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 3045 | [[:d:Q37985107|Q37985107]] | [[Míriam Hatibi]] | [[Barcelona]] | 1993 | | | [[Ficheiro:Miriam-Hatibi-Fundacion-Ibn-Battuta EDIIMA20170820 0340 1 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3046 | [[:d:Q38160297|Q38160297]] | [[Margarida Feliu i Portabella]] | [[Viladrau]] | 1961-05-28 | | | |- | style='text-align:right'| 3047 | [[:d:Q38199346|Q38199346]] | [[Maria Carme Poblet Casanovas]] | [[L'Espluga de Francolí]] | 1953-11-07 | | | |- | style='text-align:right'| 3048 | [[:d:Q38243276|Q38243276]] | [[Andrea Giménez]] | [[Barcelona]] | 1997-09-03 | | | |- | style='text-align:right'| 3049 | [[:d:Q38584025|Q38584025]] | [[Anna Traveset]] | [[La Seu d'Urgell]] | | | | [[Ficheiro:Foto Anna Traveset 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3050 | [[:d:Q38641038|Q38641038]] | [[Carme Junqué]] | [[Torroella de Montgrí]] | 1955-05-23 | | | |- | style='text-align:right'| 3051 | [[:d:Q38764125|Q38764125]] | [[Natza Farré i Maduell]] | [[Barcelona]] | 1972-01-23 | | | [[Ficheiro:Natza Farré (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3052 | [[:d:Q38821660|Q38821660]] | [[Maria Lourdes Casanovas Cladellas]] | [[Sabadell]] | 1934 | | | [[Ficheiro:Santafé & Casanovas - feb 1987 (cropped - Casanovas).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3053 | [[:d:Q38836432|Q38836432]] | [[Nora Norman]] | [[Sabadell]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3054 | [[:d:Q39020703|Q39020703]] | [[Isabel de Villalonga]] | [[Barcelona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3055 | [[:d:Q39361710|Q39361710]] | [[Teresa Saborit]] | [[Gurb]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 3056 | [[:d:Q39383104|Q39383104]] | [[Elena Castedo]] | [[Barcelona]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Elena Castedo, Paradise book flap, cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3057 | [[:d:Q39487008|Q39487008]] | [[Joana Santamans]] | [[Barcelona]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 3058 | [[:d:Q39773130|Q39773130]] | [[Ariadna Trias]] | [[Xirona]] | 1995-04-27 | | | |- | style='text-align:right'| 3059 | [[:d:Q39775466|Q39775466]] | [[Mònica Usart i Rodríguez]] | [[Molins de Rei]] | 1984-05-04 | | | [[Ficheiro:Mònica Usart.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3060 | [[:d:Q39778404|Q39778404]] | [[Montserrat Baró i Sans]] | [[Barcelona]] | 1935-03-08 | [[Barcelona]] | 2017-09-11 | |- | style='text-align:right'| 3061 | [[:d:Q40011353|Q40011353]] | [[Isabel de Riquer]] | [[Barcelona]] | 1941-11-24 | | | |- | style='text-align:right'| 3062 | [[:d:Q40011372|Q40011372]] | [[Gertrudis Prat]] | [[Badalona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3063 | [[:d:Q40011396|Q40011396]] | [[Lola Paris]] | [[Barcelona]] | 1894-07-09 | | 1980 | |- | style='text-align:right'| 3064 | [[:d:Q40011450|Q40011450]] | [[Paquita Borràs i Nicolàs]] | [[Badalona]] | 1930 | | 1949 | |- | style='text-align:right'| 3065 | [[:d:Q40011692|Q40011692]] | [[Núria Miret i Antolí]] | [[Barcelona]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 3066 | [[:d:Q41157991|Q41157991]] | [[Elisa Arimany]] | [[Sant Vicenç de Castellet]] | 1933-03-07 | | 2023-11-29 | [[Ficheiro:Elisa Arimany.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3067 | [[:d:Q41337830|Q41337830]] | [[Àngels Freixanet]] | [[Moià]] | 1940 | | | |- | style='text-align:right'| 3068 | [[:d:Q41554725|Q41554725]] | [[Rosa M Claramunt]] | [[Barcelona]] | 1948-04-29 | | | [[Ficheiro:Rosa María Claramunt Vallespí.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3069 | [[:d:Q41679242|Q41679242]] | [[Núria Montserrat Pulido|Núria Monserrat]] | [[Barcelona]] | 1978-06-08 | | | [[Ficheiro:Núria Montserrat Pulido, Departament de Recerca i Universitats (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3070 | [[:d:Q41785032|Q41785032]] | [[Gemma Marfany]] | [[Barcelona]] | 1963 | | | [[Ficheiro:Gemma Marfany i Nadal.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3071 | [[:d:Q41805780|Q41805780]] | [[Alícia Puertas Espín]] | [[Manresa]] | 1974-10-23 | | | |- | style='text-align:right'| 3072 | [[:d:Q41806512|Q41806512]] | [[Anna Crexells Sender]] | [[Barcelona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3073 | [[:d:Q41853492|Q41853492]] | [[Ragna Debats]] | [[Cataluña]] | 1979-03-22 | | | [[Ficheiro:Ragna Debats 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3074 | [[:d:Q41991767|Q41991767]] | [[Glòria Ballús i Casòliva]] | [[Manresa]] | 1949-05-15 | | | |- | style='text-align:right'| 3075 | [[:d:Q42109107|Q42109107]] | [[Teresa Laplana]] | [[Barcelona]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 3076 | [[:d:Q42118060|Q42118060]] | [[Montserrat Bobé i Marsal]] | [[Manresa]] | 1879-02-13 | [[Barcelona]] | 1930-10-07 | |- | style='text-align:right'| 3077 | [[:d:Q42285502|Q42285502]] | [[María Malla Fábregas]] | [[Alguaire]] | 1918-05-20 | [[La Chapelle-Saint-Mesmin]] | 1995-12-31 | [[Ficheiro:Maria Malla. Ekintzailea (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3078 | [[:d:Q42294645|Q42294645]] | [[Maria Oliveras i Collellmir]] | [[Argelaguer]] | 1910-09-06 | [[Barcelona]] | 2009-11-05 | |- | style='text-align:right'| 3079 | [[:d:Q42309442|Q42309442]] | [[María Eugenia Ibáñez]] | [[Barcelona]] | 1946-01-31 | | | [[Ficheiro:María Eugenia Ibáñez en el Colegio de Periodistas de Cataluña (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3080 | [[:d:Q42406089|Q42406089]] | [[Roser Nadal]] | [[Barcelona]] | 1965-11-12 | | | |- | style='text-align:right'| 3081 | [[:d:Q42529534|Q42529534]] | [[Aurora Buades]] | [[Tortosa]] | 1897-05-31 | [[Florencia]] | 1965-06-17 | |- | style='text-align:right'| 3082 | [[:d:Q42532152|Q42532152]] | [[Mercedes Balcells]] | [[Barcelona]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 3083 | [[:d:Q42666739|Q42666739]] | [[Ivet Musons]] | [[Sant Quirze del Vallès]] | 1992-06-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3084 | [[:d:Q42697928|Q42697928]] | [[Cristina Pujades]] | [[Mataró]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 3085 | [[:d:Q42725100|Q42725100]] | [[Anna Comet i Pascua]] | [[Xirona]] | 1983-02-20 | | | [[Ficheiro:Anna Comet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3086 | [[:d:Q42758980|Q42758980]] | [[Sílvia Sabaté]] | [[Tortosa]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Sílvia Sabaté 0982.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3087 | [[:d:Q42778730|Q42778730]] | [[Laia Ribas Cabezas]] | [[Terrasa]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 3088 | [[:d:Q42800662|Q42800662]] | [[Meritxell Huch]] | [[Barcelona]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 3089 | [[:d:Q42851400|Q42851400]] | [[Sheila Avilés]] | [[Santa Margarida de Montbui]] | 1993-07-07 | | | [[Ficheiro:NK Skyrunning 2017 Zout Fotografie-34 (37776647791).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3090 | [[:d:Q42890683|Q42890683]] | [[Maria Eugènia Alegret i Burgués]] | [[Barcelona]] | 1956-03-22 | | | |- | style='text-align:right'| 3091 | [[:d:Q42893118|Q42893118]] | [[Pamela Isus i Saurí]] | [[El Masnou]] | 1973-06-14 | | | |- | style='text-align:right'| 3092 | [[:d:Q42897216|Q42897216]] | [[Consol Blanch]] | [[La Fatarella]] | 1947 | | | [[Ficheiro:Consol-Blanch2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3093 | [[:d:Q42907446|Q42907446]] | [[Maria Rosa Nin Pairó]] | [[Sabadell]] | 1933-05-17 | [[Sabadell]] | 2021-08-07 | |- | style='text-align:right'| 3094 | [[:d:Q42907451|Q42907451]] | [[Laia Sabater Díaz]] | [[Badalona]] | 1982-01-29 | | | [[Ficheiro:Laia Sabater Diaz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3095 | [[:d:Q42907457|Q42907457]] | [[Mar Pavón]] | [[Manresa]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Mar Pavón Córdoba.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3096 | [[:d:Q42907463|Q42907463]] | [[Agustina Rico Villora]] | [[Barcelona]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 3097 | [[:d:Q42947161|Q42947161]] | [[Maria Àngels Planas Crous]] | [[Xirona]] | 1968-02-05 | | | [[Ficheiro:Flickr - Convergència Democràtica de Catalunya - Recepció del grup parlamentari de CiU a l'Ajuntament de Girona (1) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3098 | [[:d:Q42959328|Q42959328]] | [[Josefa Sagañoles i Martell]] | [[Lleida]] | 1890-08-24 | [[Barcelona]] | 1982-07 | [[Ficheiro:Pepita Sagañoles Martell (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3099 | [[:d:Q42963597|Q42963597]] | [[Elisenda Alamany]] | [[Sabadell]] | 1983-10-11 | | | [[Ficheiro:(Elisenda Alamany) Sessió de constitució del Consell de Districte de Sant Martí (48420187236) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3100 | [[:d:Q43169507|Q43169507]] | [[Eva Franch Gilabert]] | [[Deltebre]] | 1978-12-10 | | | [[Ficheiro:Eva Franch IAC2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3101 | [[:d:Q43264218|Q43264218]] | [[Cati Plana]] | [[Figueres]] | 1976-08-13 | | | [[Ficheiro:Cati plana.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3102 | [[:d:Q43305283|Q43305283]] | [[Núria Balada Cardona]] | [[Barcelona]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Núria Balada ICD (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3103 | [[:d:Q43314899|Q43314899]] | [[Rut Ribas i Martí]] | [[Sant Sadurní d'Anoia]] | 1990 | | | [[Ficheiro:Rut Ribas i Martí (17-07-2024) (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3104 | [[:d:Q43371415|Q43371415]] | [[Teresa Pallarès Piqué]] | [[Marçà]] | 1964-02-12 | | | [[Ficheiro:Pallares teresa (3).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3105 | [[:d:Q43373332|Q43373332]] | [[Gemma Molera]] | [[Barcelona]] | 1964-10-24 | [[Sant Cugat del Vallès]] | 2018-01-20 | |- | style='text-align:right'| 3106 | [[:d:Q43375166|Q43375166]] | [[Maria Sirvent i Escrig]] | [[Sabadell]] | 1987 | | | [[Ficheiro:Maria Sirvent (2021).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3107 | [[:d:Q43376768|Q43376768]] | [[Imma Gallardo Barceló]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1966-09-12 | | | |- | style='text-align:right'| 3108 | [[:d:Q43387248|Q43387248]] | [[María Millanes]] | [[Barcelona]] | 1861-10-15 | [[Madrid]] | 1925-10-25 | [[Ficheiro:1922-10-08, La Novela Teatral, María Millanes, Tovar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3109 | [[:d:Q43406261|Q43406261]] | [[Clotilde Domus]] | [[Barcelona]] | 1882-07-02 | [[Valencia]] | 1969-11<br/>1969-11-20 | [[Ficheiro:Clotilde Domus, por Audouard.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3110 | [[:d:Q43439908|Q43439908]] | [[Noemí Llauradó i Sans]] | [[Reus]] | 1978-06-04 | | | [[Ficheiro:Noemí Llauradó (04-10-2023) (cropped).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3111 | [[:d:Q43439924|Q43439924]] | [[Aurora Madaula i Giménez]] | [[Mollet del Vallès]] | 1978-11-12 | | | [[Ficheiro:7 mesos Cuixart - Sànchez a la presó DC77368 (41581271594) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3112 | [[:d:Q43439940|Q43439940]] | [[Irene Fornós i Curto]] | [[Tortosa]] | 1980-08-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3113 | [[:d:Q43563997|Q43563997]] | [[Maria Dolors Boixadós]] | [[Sort]] | 1917 | [[Miami]] | 2008 | |- | style='text-align:right'| 3114 | [[:d:Q43963838|Q43963838]] | [[Natàlia Sànchez Dipp]] | [[Figueres]] | 1983-10-13 | | | [[Ficheiro:Natàlia Sànchez i Dipp (2021).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3115 | [[:d:Q43985574|Q43985574]] | [[Juliana Buch]] | [[Barcelona]] | 1943 | [[Mataró]] | 2016-10-31 | |- | style='text-align:right'| 3116 | [[:d:Q44008598|Q44008598]] | [[María Luisa Marnet]] | [[Vic]] | 1900 | | 1995-09-08 | |- | style='text-align:right'| 3117 | [[:d:Q44062339|Q44062339]] | [[Maria Cinta Cid Xutglà]] | [[Tortosa]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 3118 | [[:d:Q44150081|Q44150081]] | [[Concepció Casanova i Danés]] | [[Campdevànol]] | 1906-12-30 | [[Sant Boi de Llobregat]] | 1991-03-07 | |- | style='text-align:right'| 3119 | [[:d:Q44172896|Q44172896]] | [[Natàlia Arroyo Clavell]] | [[Esplugues de Llobregat]] | 1986-04-14 | | | |- | style='text-align:right'| 3120 | [[:d:Q44675801|Q44675801]] | [[Estrella Cortichs Vinyals]] | [[Gironella]] | 1902-04-14 | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 1985-12-06 | |- | style='text-align:right'| 3121 | [[:d:Q44717119|Q44717119]] | [[Gemma Geis i Carreras]] | [[Xirona]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Gemma Geis retrat oficial 2021 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3122 | [[:d:Q44926335|Q44926335]] | [[Candela Andújar Jiménez]] | [[Barberà del Vallès]] | 2000-03-26 | | | [[Ficheiro:2019-05-17 Fußball, Frauen, UEFA Women's Champions League, Olympique Lyonnais - FC Barcelona StP 0902 LR10 by Stepro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3123 | [[:d:Q45022231|Q45022231]] | [[Maria Rovira i Torrens]] | [[Barcelona]] | 1988-02-18 | | | [[Ficheiro:20160618 105704 CUP Barcelona 1 any Llavors 7R 03414 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3124 | [[:d:Q45025619|Q45025619]] | [[Marta Vallmitjana i Alemany]] | [[Barcelona]] | 1934 | | | |- | style='text-align:right'| 3125 | [[:d:Q45352684|Q45352684]] | [[Lidia Camprubí i Barris]] | [[Manresa]] | 1946-03-13 | [[Manresa]] | 1968-12-08 | |- | style='text-align:right'| 3126 | [[:d:Q45456620|Q45456620]] | [[Victoria Vivas]] | [[Barcelona]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 3127 | [[:d:Q45776688|Q45776688]] | [[Anna Accensi]] | [[Amposta]] | 1970-01-01 | | | |- | style='text-align:right'| 3128 | [[:d:Q45794241|Q45794241]] | [[Cecília Vallhonrat Servolé]] | [[Rubí, Barcelona|Rubí]] | 1877-04-18 | [[Olesa de Montserrat]] | 1946-06-16 | |- | style='text-align:right'| 3129 | [[:d:Q45809747|Q45809747]] | [[Alba Florejachs]] | [[Barcelona]] | 1981-02-18 | | | |- | style='text-align:right'| 3130 | [[:d:Q46007888|Q46007888]] | [[Teresa Jordá Vitó]] | [[Terrasa]] | 1943-04-02<br/>1943-02-04 | | | [[Ficheiro:Teresa jordà vitó.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3131 | [[:d:Q46239554|Q46239554]] | [[María Dolores Marco]] | [[Barcelona]] | 1935-09-10 | [[Madrid]] | 2005-10-09 | |- | style='text-align:right'| 3132 | [[:d:Q46485816|Q46485816]] | [[Susanna Segovia Sánchez]] | [[Badalona]] | 1973 | | | [[Ficheiro:365 dies En Comú (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3133 | [[:d:Q46632220|Q46632220]] | [[Mònica Palacín i París]] | [[Barcelona]] | 1972-10-30 | | | |- | style='text-align:right'| 3134 | [[:d:Q46842218|Q46842218]] | [[Ángeles Yagüe]] | [[Barcelona]] | 1957-07-19 | [[Madrid]] | 2007-06-18 | |- | style='text-align:right'| 3135 | [[:d:Q46852092|Q46852092]] | [[Ariadna Herrero]] | [[Granollers]] | 1981-04-05 | | | [[Ficheiro:Ariadna Herrero i Molina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3136 | [[:d:Q46923004|Q46923004]] | [[Gemma Deusedas]] | [[Barcelona]] | 1975-10-05 | | | |- | style='text-align:right'| 3137 | [[:d:Q46923397|Q46923397]] | [[Lara Díez Quintanilla]] | [[Lleida]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 3138 | [[:d:Q46925173|Q46925173]] | [[Judit Martín]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1976-12-09 | | | [[Ficheiro:Judit Martín.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3139 | [[:d:Q46955723|Q46955723]] | [[Mònica Sales de la Cruz]] | [[Tortosa]] | 1983-08-27 | | | |- | style='text-align:right'| 3140 | [[:d:Q46956290|Q46956290]] | [[Eva Baró i Ramos]] | [[Barcelona]] | 1974-10-23 | | | [[Ficheiro:Eva Baro Ametlla del Vallès Campanya 21D 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3141 | [[:d:Q46997730|Q46997730]] | [[Laia Talarn Compañó]] | [[Barcelona]] | 1991-10-14 | | | |- | style='text-align:right'| 3142 | [[:d:Q47003762|Q47003762]] | [[Laura Falcó]] | [[Barcelona]] | 1969-03-17 | | | [[Ficheiro:Laura Falcó.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3143 | [[:d:Q47005711|Q47005711]] | [[Monica Aguilera]] | [[Barcelona]] | 1974-01-05 | | | [[Ficheiro:Bimbache-2013-Monica-Aguilera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3144 | [[:d:Q47006130|Q47006130]] | [[Maria Isabel Ferrer Álvarez]] | [[Barcelona]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 3145 | [[:d:Q47009189|Q47009189]] | [[Anna Sugrañes Boix]] | [[Barcelona]] | 1911 | [[Reus]] | 2004 | [[Ficheiro:AnnaiLlorenç 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3146 | [[:d:Q47037670|Q47037670]] | [[Maria Teresa Matas Blanxart]] | [[Barcelona]] | 1944-01-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3147 | [[:d:Q47083439|Q47083439]] | [[María Dolores Vedruna]] | [[Barcelona]] | 1810 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 3148 | [[:d:Q47108991|Q47108991]] | [[Míriam Santamaria i Brichs]] | [[Manresa]] | 1980-09-15 | | | [[Ficheiro:Consell Popular de Ministres 181221 4964 dc (46444659851) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3149 | [[:d:Q47170735|Q47170735]] | [[Assumpta Mateu i Vilaseca]] | [[Manresa]] | 1970-10-19 | | | |- | style='text-align:right'| 3150 | [[:d:Q47170740|Q47170740]] | [[Gemma Espigares i Tribó]] | [[Lleida]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 3151 | [[:d:Q47171124|Q47171124]] | [[Edelmira Calvetó Alsamora]] | [[Barcelona]] | 1884-07-01 | [[Barcelona]] | 1957-07-29 | |- | style='text-align:right'| 3152 | [[:d:Q47171130|Q47171130]] | [[Joaquima Raspall Juanico]] | [[El Poblenou]] | 1877 | [[Barcelona]] | 1968-03-18 | |- | style='text-align:right'| 3153 | [[:d:Q47179294|Q47179294]] | [[Pilar Massana]] | [[Solsona]] | 1951 | | | [[Ficheiro:Marató d'inculpacions 191116 096 dc (49093916193).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3154 | [[:d:Q47179301|Q47179301]] | [[Montserrat Espallargas]] | [[Barcelona]] | 1964-07-01 | | | |- | style='text-align:right'| 3155 | [[:d:Q47179310|Q47179310]] | [[Sílvia Tomàs]] | [[La Prosperitat]] | 1990-08-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3156 | [[:d:Q47179319|Q47179319]] | [[Clara Moraleda]] | [[Barcelona]] | 1994-01-14 | | | [[Ficheiro:Clara Moraleda, per Sant Jordi 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3157 | [[:d:Q47179328|Q47179328]] | [[Antònia Guitart Orriols]] | [[Berga]] | 1893 | [[Manresa]] | 1960-03-29 | |- | style='text-align:right'| 3158 | [[:d:Q47262307|Q47262307]] | [[Neus Martínez-Abadías]] | [[Lleida]] | 1978-10-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3159 | [[:d:Q47334898|Q47334898]] | [[Maria Solé Batlle]] | [[Artesa de Lleida]] | 1878 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 3160 | [[:d:Q47367042|Q47367042]] | [[Silvia de Sanjosé]] | [[Barcelona]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 3161 | [[:d:Q47415754|Q47415754]] | [[Claudia Pina]] | [[Montcada i Reixac]] | 2001-08-12 | | | [[Ficheiro:Brann - Barça Femení CG3A7588 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3162 | [[:d:Q47448835|Q47448835]] | [[Dolors Marin Tuyà]] | [[Barcelona]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 3163 | [[:d:Q47455603|Q47455603]] | [[Laura Rosel]] | [[Sabadell]] | 1980-12-12 | | | [[Ficheiro:Miravisions 2023 18.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3164 | [[:d:Q47466534|Q47466534]] | [[Anna Pruna i Grivé]] | [[Badalona]] | 1968-01-02 | | | [[Ficheiro:Anna Pruna 2010 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3165 | [[:d:Q47482549|Q47482549]] | [[Maria Teresa Sàbat i Salinas]] | [[Igualada]] | 1911-11-24 | [[Igualada]] | 2011-11-25 | [[Ficheiro:Maria Teresa Sàbat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3166 | [[:d:Q47489131|Q47489131]] | [[Rocio Bonilla]] | [[Badalona]]<br/>[[Barcelona]] | 1970 | | | [[Ficheiro:Rocio Bonilla 2119.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3167 | [[:d:Q47500095|Q47500095]] | [[Núria Font]] | [[Capellades]] | 1958 | [[Xirona]] | 2017-10-22<br/>2017-10-20 | |- | style='text-align:right'| 3168 | [[:d:Q47501868|Q47501868]] | [[Antònia Carré i Pons]] | [[Terrasa]] | 1960-08-21 | | | |- | style='text-align:right'| 3169 | [[:d:Q47508705|Q47508705]] | [[Tània Balló Colell]] | [[Barcelona]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 3170 | [[:d:Q47509530|Q47509530]] | [[Nuria Villazán Martín]] | [[Barcelona]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 3171 | [[:d:Q47509535|Q47509535]] | [[Carla Subirana]] | [[Barcelona]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 3172 | [[:d:Q47509536|Q47509536]] | [[Agnès Pe]] | [[Lleida]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 3173 | [[:d:Q47512928|Q47512928]] | [[Aurora Correa]] | [[Barcelona]] | 1930-02-10 | [[León (Q189128)|León]] | 2008-11-16 | [[Ficheiro:Joven Aurora Correa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3174 | [[:d:Q47516716|Q47516716]] | [[Immaculada Bellafont i Senties]] | [[Vic]] | 1949-01-12 | | | [[Ficheiro:Imma Bellafont (4359424288) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3175 | [[:d:Q47519578|Q47519578]] | [[Eva Vila]] | [[Barcelona]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 3176 | [[:d:Q47538866|Q47538866]] | [[Encarna Castillo]] | [[Barcelona]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 3177 | [[:d:Q47542430|Q47542430]] | [[Antoñita Singla]] | [[Barcelona]] | 1948 | | | [[Ficheiro:La Singla 2.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3178 | [[:d:Q47919274|Q47919274]] | [[Roser Rosés]] | [[Barcelona]] | 1926 | | 2025-05-02 | |- | style='text-align:right'| 3179 | [[:d:Q48101772|Q48101772]] | [[Montserrat Ros i Ribas]] | [[Barcelona]] | 1943-09-23 | [[Barcelona]] | 2018-02-06 | |- | style='text-align:right'| 3180 | [[:d:Q48103037|Q48103037]] | [[Maria del Mar Raventós i Chalbaud]] | [[Barcelona]] | 1952-04-13 | | | |- | style='text-align:right'| 3181 | [[:d:Q48311957|Q48311957]] | [[Astrid Fina]] | [[Barcelona]] | 1983-10-16 | | | |- | style='text-align:right'| 3182 | [[:d:Q48630696|Q48630696]] | [[Anna Bigas Salvans]] | [[Barcelona]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 3183 | [[:d:Q48688426|Q48688426]] | [[Assumpció Vila Mitjà]] | [[L'Escala]] | 1948-12-07 | | | [[Ficheiro:Assumpció Vila Mitjà.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3184 | [[:d:Q48774577|Q48774577]] | [[Eva Martí]] | [[Barcelona]] | 1974-05-29 | | | |- | style='text-align:right'| 3185 | [[:d:Q48977716|Q48977716]] | [[Pepita Padrós i Martí]] | [[Badalona]] | 1952 | | | [[Ficheiro:Pepita Padrós.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3186 | [[:d:Q49159993|Q49159993]] | [[Consuelo García del Cid Guerra]] | [[Barcelona]] | 1958-08-24 | | | [[Ficheiro:Consuelo García del Cid, junio 2025.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3187 | [[:d:Q49242723|Q49242723]] | [[Llum Ventura Gil]] | [[Barcelona]] | 1941 | | 2023-07-09 | |- | style='text-align:right'| 3188 | [[:d:Q49371058|Q49371058]] | [[Teresa-Montserrat Sala i Garcia]] | [[Barcelona]] | 1959-04-30 | | | |- | style='text-align:right'| 3189 | [[:d:Q49847081|Q49847081]] | [[Concepció Oliver i Arazona]] | [[Barcelona]] | 1908 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 3190 | [[:d:Q49995655|Q49995655]] | [[Maria Guasch]] | [[Begues]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Premi Òmnium a la Millor Novel·la (40422557041).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3191 | [[:d:Q49996618|Q49996618]] | [[Lluïsa Espigolé]] | [[Barcelona]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 3192 | [[:d:Q50058396|Q50058396]] | [[Maria Bofill]] | [[Barcelona]] | 1937-05-06 | | 2021-03-28 | |- | style='text-align:right'| 3193 | [[:d:Q50124330|Q50124330]] | [[Montserrat Comas d'Argemir]] | [[Barcelona]] | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 3194 | [[:d:Q50193569|Q50193569]] | [[Salut Borràs i Saperas]] | [[Barcelona]] | 1878-01 | [[Hospital de la Pitié-Salpêtrière]] | 1954-08-11 | |- | style='text-align:right'| 3195 | [[:d:Q50281005|Q50281005]] | [[Maria Oleart i Font]] | [[Barcelona]] | 1929-05-29 | | 1996-02-06 | |- | style='text-align:right'| 3196 | [[:d:Q50293070|Q50293070]] | [[Laura Ferrés]] | [[Barcelona]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 3197 | [[:d:Q50323135|Q50323135]] | [[Pilar Conesa i Santamaria]] | [[Barcelona]] | 1957 | | | [[Ficheiro:Pilar Conesa i Santamaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3198 | [[:d:Q50323489|Q50323489]] | [[Mercè Huerta Busquets]] | [[Figueres]] | 1929-12-24 | [[Xirona]] | 2015-07-21 | [[Ficheiro:Mercè Huerta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3199 | [[:d:Q50350968|Q50350968]] | [[Lucía Sainz]] | [[Barcelona]] | 1984-10-05 | | | |- | style='text-align:right'| 3200 | [[:d:Q50355967|Q50355967]] | [[Mercè Claramunt Bielsa]] | [[Barcelona]] | 1955 | | | [[Ficheiro:Mercè Claramunt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3201 | [[:d:Q50358468|Q50358468]] | [[Pilar Sen]] | [[Barcelona]] | 1918-05-11 | [[Cidade de México]] | 1973-09-14 | |- | style='text-align:right'| 3202 | [[:d:Q50375727|Q50375727]] | [[Ona Batlle Pascual]] | [[Vilassar de Mar]] | 1999-06-10 | | | [[Ficheiro:Deportivo Abanca - FC Barcelona 108.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3203 | [[:d:Q50376427|Q50376427]] | [[Glòria Bulbena i Reig]] | [[Barcelona]] | 1891-09-29 | [[Barcelona]] | 1984-05-03 | [[Ficheiro:Glòria Bulbena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3204 | [[:d:Q50380286|Q50380286]] | [[Núria Iceta Llorens]] | [[Barcelona]] | 1968-03-09 | | | [[Ficheiro:Núria Iceta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3205 | [[:d:Q50384465|Q50384465]] | [[Cati Piera i Fina]] | [[Palafrugell]] | 1962-02-09 | | | |- | style='text-align:right'| 3206 | [[:d:Q50384469|Q50384469]] | [[Núria Rivas i Mascarós]] | [[Palafrugell]] | 1971-07-08 | [[Palafrugell]] | 2014-04-06 | |- | style='text-align:right'| 3207 | [[:d:Q50384473|Q50384473]] | [[Neus Colomer i Sànchez]] | [[Palamós]] | 1979-07-30 | | | [[Ficheiro:Neus Colomer Sanchez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3208 | [[:d:Q50384947|Q50384947]] | [[Silvia Cruz Lapeña]] | [[Barcelona]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Silvia Cruz (47328510231) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3209 | [[:d:Q50385250|Q50385250]] | [[Ingrid Guardiola Sánchez]] | [[Xirona]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Retrato de Ingrid Guardiola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3210 | [[:d:Q50385421|Q50385421]] | [[Mónica Rikić]] | [[Barcelona]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 3211 | [[:d:Q50389908|Q50389908]] | [[Conxita Herrero]] | [[El Prat de Llobregat]] | 1993 | | | [[Ficheiro:Conxita Herrero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3212 | [[:d:Q50390161|Q50390161]] | [[Desirée Bela-Lobedde]] | [[Barcelona]] | 1978-11-24 | | | [[Ficheiro:Negra Flor.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3213 | [[:d:Q50398997|Q50398997]] | [[Josefina Gómez Toldrá]] | [[Barcelona]] | 1933 | [[Granollers]] | 2020-09-06 | |- | style='text-align:right'| 3214 | [[:d:Q50672458|Q50672458]] | [[Julia Roca X]] | [[Barcelona]] | 1990-03-07 | | | |- | style='text-align:right'| 3215 | [[:d:Q50672465|Q50672465]] | [[Susy Gala]] | [[Barcelona]] | 1992-11-11 | | | [[Ficheiro:Susy gala.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3216 | [[:d:Q50761129|Q50761129]] | [[Julieta Agustí i Farreny]] | [[Lleida]] | 1952 | [[Llardecans]] | 2012-06-08 | |- | style='text-align:right'| 3217 | [[:d:Q50806936|Q50806936]] | [[Núria Parés Sellarès]] | [[Manlleu]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 3218 | [[:d:Q50807324|Q50807324]] | [[Ana María Peiró]] | [[Barcelona]] | 1962-11-12 | | | |- | style='text-align:right'| 3219 | [[:d:Q50822527|Q50822527]] | [[Aitana Ocaña|Aitana]] | [[Sant Climent de Llobregat]] | 1999-06-27 | | | [[Ficheiro:Aitana Madrid2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3220 | [[:d:Q50824535|Q50824535]] | [[Nely Reguera]] | [[Barcelona]] | 1978-12-25 | | | |- | style='text-align:right'| 3221 | [[:d:Q50842870|Q50842870]] | [[Elena Martín]] | [[Barcelona]] | 1992 | | | [[Ficheiro:Goyas 2024 - Elena Martín (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3222 | [[:d:Q50868451|Q50868451]] | [[Pilar Bagüés Blasco]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1882-10-22 | [[Barcelona]] | 1975-08-22 | |- | style='text-align:right'| 3223 | [[:d:Q50870535|Q50870535]] | [[Francesca Cabrisses Vilàs]] | [[Barcelona]] | 1924-01-03 | [[Vilanova i la Geltrú]] | 2007-02-11 | |- | style='text-align:right'| 3224 | [[:d:Q50875981|Q50875981]] | [[Anna Geli España]] | [[Lleida]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 3225 | [[:d:Q50937735|Q50937735]] | [[Esther Eroles]] | [[Barcelona]] | 1973-06-12 | | | |- | style='text-align:right'| 3226 | [[:d:Q50961277|Q50961277]] | [[Susanna Bouis Gutiérrez]] | [[Barcelona]] | 1967-11 | | | |- | style='text-align:right'| 3227 | [[:d:Q50983659|Q50983659]] | [[Txell Bonet]] | [[Barcelona]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Assemblea General Ordinària març 2018 DC68316 (38956410080).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3228 | [[:d:Q50990503|Q50990503]] | [[Abigail Garrido]] | [[Sant Pere de Ribes]] | 1961-12-27 | | | [[Ficheiro:Abigail Garrido (14-10-2024) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3229 | [[:d:Q50995317|Q50995317]] | [[Maria Vicente]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 2001-03-28 | | | [[Ficheiro:GOTZ0273 vicente (48038990547).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3230 | [[:d:Q51000669|Q51000669]] | [[Sara Espígul]] | [[Vilassar de Mar]] | 1984 | | | [[Ficheiro:L'escola no té por DC69733 (40875355052) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3231 | [[:d:Q51077359|Q51077359]] | [[Maria Carmen Riu de Martín]] | [[Barcelona]] | 1958 | | | [[Ficheiro:CARME RIU 2016 300ppi 2A.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3232 | [[:d:Q51090591|Q51090591]] | [[Marta Mas Torrent]] | [[Barcelona]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 3233 | [[:d:Q51094397|Q51094397]] | [[Helena Cavallier]] | [[Barcelona]] | 1855-05-05 | [[Río de Xaneiro]] | 1920-04-15 | |- | style='text-align:right'| 3234 | [[:d:Q51171697|Q51171697]] | [[Betsy Túrnez]] | [[Barcelona]] | 1974-10-13 | | | [[Ficheiro:Betsy Túrnez, XIV Premis Gaudí (2022).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3235 | [[:d:Q51319988|Q51319988]] | [[Esperança Atarés i Solans]] | [[Barcelona]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 3236 | [[:d:Q51324306|Q51324306]] | [[Esperança Castell i Rodríguez]] | [[Sant Adrià de Besòs]] | 1951-08-10 | | | [[Ficheiro:Esperança Castell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3237 | [[:d:Q51360267|Q51360267]] | [[María del Mar Arnús de Urruela]] | [[Badalona]] | 1945-07-05 | | | |- | style='text-align:right'| 3238 | [[:d:Q51391037|Q51391037]] | [[Daniela Anguita]] | [[Barcelona]] | 1984-06-27 | | | |- | style='text-align:right'| 3239 | [[:d:Q51526759|Q51526759]] | [[Laia Artigas]] | [[Premià de Mar]] | 2008 | | | |- | style='text-align:right'| 3240 | [[:d:Q51526801|Q51526801]] | [[Dolors Ubanell i Trayter]] | [[Figueres]] | 1900-06-23 | [[Figueres]] | 1982-02-02 | [[Ficheiro:Dolors Ubanell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3241 | [[:d:Q51526901|Q51526901]] | [[Irene Prunera Sedó]] | [[Reus]] | 1878-04-08 | [[Barcelona]] | 1961-12 | |- | style='text-align:right'| 3242 | [[:d:Q51533318|Q51533318]] | [[Pilar Canela Vila]] | [[Cerdanyola del Vallès]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 3243 | [[:d:Q51543184|Q51543184]] | [[Àngels Marzo i Torres]] | [[Caldes de Montbui|Caldas de Montbuy]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Àngels Marzo i Torres.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3244 | [[:d:Q51567393|Q51567393]] | [[Meritxell Colell Aparicio]] | [[Barcelona]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Meritxell -Colell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3245 | [[:d:Q51583922|Q51583922]] | [[Anna Bartra Kaufmann]] | [[Barcelona]] | 1952-07-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3246 | [[:d:Q51613058|Q51613058]] | [[Laura Huerga]] | [[Barcelona]] | 1978 | | | [[Ficheiro:LauraHuerga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3247 | [[:d:Q51660540|Q51660540]] | [[Ascensión Godoy Tena]] | [[Montornès del Vallès]] | 1965 | | | [[Ficheiro:I Conf Pol PSOE (151) (5029562361) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3248 | [[:d:Q51693871|Q51693871]] | [[Marta Cardona Valls]] | [[Montcada i Reixac]] | 1928 | [[Huddersfield]] | 2025-02-15 | |- | style='text-align:right'| 3249 | [[:d:Q51712235|Q51712235]] | [[Isabel Rodés Quer]] | [[Reus]] | 1901 | [[Salou]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 3250 | [[:d:Q51720453|Q51720453]] | [[Ingrid Sunyer]] | [[Barcelona]] | 1990-02-08 | | | [[Ficheiro:Ingrid Sunyer.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3251 | [[:d:Q51751647|Q51751647]] | [[Neus Tomàs]] | [[Lleida]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Neus Tomàs.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3252 | [[:d:Q51754154|Q51754154]] | [[Sonia Guirado Crespo]] | [[Badalona]] | 1976-11-16 | | | |- | style='text-align:right'| 3253 | [[:d:Q51779237|Q51779237]] | [[Mercè Salas Pujol]] | [[Reus]] | 1893-05-08 | [[Zaragoza]] | 1919-09-09 | |- | style='text-align:right'| 3254 | [[:d:Q51844244|Q51844244]] | [[Anna Crusafont Sabater]] | [[Sabadell]] | 1937 | | | |- | style='text-align:right'| 3255 | [[:d:Q51879138|Q51879138]] | [[Maria Dolors Coll Magrí]] | [[Almenar]] | 1960-08-10 | | | |- | style='text-align:right'| 3256 | [[:d:Q51879141|Q51879141]] | [[Tessa Julià Dinarès]] | [[Matadepera]] | 1952 | | | [[Ficheiro:Tessa Julià Dinarès.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3257 | [[:d:Q51879142|Q51879142]] | [[María Dolors Vidal Casellas]] | [[Salt]] | 1956-06-21 | | | [[Ficheiro:Dolors Vidal.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3258 | [[:d:Q51879146|Q51879146]] | [[Laia Manzanares|Laia Manzanares i Tomàs]] | [[Barcelona]] | 1994-03-30 | | | [[Ficheiro:Laia Manzanares por Naturgy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3259 | [[:d:Q51881431|Q51881431]] | [[Montserrat Cabré]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1962-08-26 | | | |- | style='text-align:right'| 3260 | [[:d:Q51900208|Q51900208]] | [[Anna Maria Geli de Ciurana]] | [[Xirona]] | 1950 | | | [[Ficheiro:Anna Maria Geli.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3261 | [[:d:Q51930849|Q51930849]] | [[Ida Genty-Rossi]] | [[Barcelona]] | 1914-10-31 | [[Sainte-Alvère-Saint-Laurent-les-Bâtons]] | 2019-04-21 | |- | style='text-align:right'| 3262 | [[:d:Q51955182|Q51955182]] | [[Cristina Daura]] | [[Barcelona]] | 1988-05-27 | | | |- | style='text-align:right'| 3263 | [[:d:Q51955184|Q51955184]] | [[Berta Marsé]] | [[Barcelona]] | 1969-11 | | | [[Ficheiro:Salon du livre de Paris, 2013 marse (8900891916).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3264 | [[:d:Q52064605|Q52064605]] | [[Raquel García i Ulldemolins]] | [[Barcelona]] | 1972-02-19 | | | [[Ficheiro:Raquel Gu - 41 Comic BCN.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3265 | [[:d:Q52081030|Q52081030]] | [[Gemma Sales i Amill]] | [[Barcelona]] | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 3266 | [[:d:Q52129409|Q52129409]] | [[Enriqueta Bombón]] | [[Barcelona]] | 1925 | | 1999 | |- | style='text-align:right'| 3267 | [[:d:Q52230325|Q52230325]] | [[Alba Sabaté i Villagrasa]] | [[Manresa]] | 1962-02-17<br/>1962 | | | [[Ficheiro:Alba sabate 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3268 | [[:d:Q52239036|Q52239036]] | [[Judit Farrés]] | [[Igualada]] | 1974 | | | [[Ficheiro:Judith Farrés en una actuación con Ajo en la Cuesta de Moyano de Madrid.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3269 | [[:d:Q52280643|Q52280643]] | [[Montse Pérez]] | [[Barcelona]] | 1956-10-28 | [[Barcelona]] | 2018-04-28 | |- | style='text-align:right'| 3270 | [[:d:Q52397858|Q52397858]] | [[Paulina Pi de la Serra]] | [[Terrasa]] | 1906 | [[Terrasa]] | 1991-03-22 | [[Ficheiro:044 Ajuntament de Terrassa, galeria de terrassencs il·lustres, Paulina Pi de la Serra.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3271 | [[:d:Q52507647|Q52507647]] | [[Leonor Ferrer Girabau]] | [[Barcelona]] | 1874-06-17 | [[Barcelona]] | 1960-10-15 | [[Ficheiro:Fotografia de la delineant Leonor Ferrer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3272 | [[:d:Q52628876|Q52628876]] | [[Julia Torregrosa]] | [[Barcelona]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 3273 | [[:d:Q52636999|Q52636999]] | [[Nuria Guiu Sagarra]] | [[Barcelona]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 3274 | [[:d:Q52696390|Q52696390]] | [[Laia Soler i Torrente]] | [[Lleida]] | 1991-03-26 | | | [[Ficheiro:LaiaSoler.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3275 | [[:d:Q52731169|Q52731169]] | [[Clara Prats]] | [[Barcelona]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 3276 | [[:d:Q52779339|Q52779339]] | [[Eva Fernández]] | [[Badalona]] | 1975-04-23 | | | |- | style='text-align:right'| 3277 | [[:d:Q52841102|Q52841102]] | [[Rosa Queralt Doménech]] | [[Barcelona]] | 1940 | | 2018-04-16 | |- | style='text-align:right'| 3278 | [[:d:Q52895543|Q52895543]] | [[Viuda Sastres]] | [[Barcelona]] | 18th century | [[Barcelona]] | 19th century | |- | style='text-align:right'| 3279 | [[:d:Q53104486|Q53104486]] | [[Maria Elena Fort i Cisneros]] | [[Barcelona]] | 1970 | | | [[Ficheiro:Elena Fort (24-07-2024) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3280 | [[:d:Q53186083|Q53186083]] | [[Carola Miró]] | [[Barcelona]] | 1965 | [[Xirona]] | 2024-05-04 | [[Ficheiro:50è Premi d'Honor de les Lletres Catalanes al Palau de la Música Catalana 35 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3281 | [[:d:Q53488967|Q53488967]] | [[Marina Falcó]] | [[Terrasa]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 3282 | [[:d:Q53544322|Q53544322]] | [[Carme Arnau]] | [[Barcelona]] | 1944-07-16 | | | |- | style='text-align:right'| 3283 | [[:d:Q53544947|Q53544947]] | [[Rosa Agenjo Bosch]] | [[Barcelona]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 3284 | [[:d:Q53545366|Q53545366]] | [[María Dolores Cabré Montserrat]] | [[Vinyols i els Arcs]] | 1914-08-28 | [[Tarragona]] | 1995-03-07 | |- | style='text-align:right'| 3285 | [[:d:Q53545564|Q53545564]] | [[Maria Enrich]] | [[Igualada]] | 1957 | | | [[Ficheiro:Maria Enrich.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3286 | [[:d:Q53546383|Q53546383]] | [[Pepita Cedillo]] | [[Barcelona]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 3287 | [[:d:Q53546633|Q53546633]] | [[Lali Cistaré]] | [[Barcelona]] | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 3288 | [[:d:Q53548208|Q53548208]] | [[لايا اجويلار]] | [[Barcelona]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Laia Aguilar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3289 | [[:d:Q53604369|Q53604369]] | [[Clara Soley i Manuel]] | [[Sabadell]] | 1967-03-08 | | | |- | style='text-align:right'| 3290 | [[:d:Q53679229|Q53679229]] | [[Maria Josepa Izard i Llonch]] | [[Sabadell]] | 1911-02-11 | [[Sabadell]] | 2003-06-23 | |- | style='text-align:right'| 3291 | [[:d:Q53679250|Q53679250]] | [[Carme Plaza Arqué]] | [[Reus]] | 1946-04-02 | | | [[Ficheiro:Carme Plaza Arqué.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3292 | [[:d:Q53785087|Q53785087]] | [[Carme Mechó i Cunillera]] | [[Barcelona]] | 1929 | | 2021-01-24 | |- | style='text-align:right'| 3293 | [[:d:Q53870599|Q53870599]] | [[Miriam Tey de Salvador]] | [[Barcelona]] | 1960-12-16 | | | [[Ficheiro:Rajoy recibe a dirigentes de Societat Civil Catalana 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3294 | [[:d:Q54161288|Q54161288]] | [[María Silvestre Cabrera]] | [[Barcelona]] | 1967 | | | [[Ficheiro:María Silvestre Cabrera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3295 | [[:d:Q54233073|Q54233073]] | [[Éléonore d'Aragon et Montferrat]] | [[Balaguer]] | 1378 | [[Sant Joan de la Muntanya]] | 1430-05-28 | |- | style='text-align:right'| 3296 | [[:d:Q54358097|Q54358097]] | [[Marta Subirà i Roca]] | [[Barcelona]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 3297 | [[:d:Q54389926|Q54389926]] | [[Carme Peris Lozano]] | [[Barcelona]] | 1941-11-30 | | 2018-05-25 | [[Ficheiro:Carme Peris.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3298 | [[:d:Q54435048|Q54435048]] | [[Àngels Chacón i Feixas]] | [[Igualada]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Àngels Chacón 2020 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3299 | [[:d:Q54444011|Q54444011]] | [[Marta Botet]] | [[Barcelona]] | 2000-05-28 | | | [[Ficheiro:Marta Botet Borràs.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3300 | [[:d:Q54477813|Q54477813]] | [[Carmen Selves]] | [[Manresa]] | 1931-01-04 | | | [[Ficheiro:Maria Carmen Selves a 1995.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3301 | [[:d:Q54505472|Q54505472]] | [[Kaba Gassama]] | [[Granollers]] | 1997-08-16 | | | [[Ficheiro:Kaba Gassama 2021-05-26.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3302 | [[:d:Q54561391|Q54561391]] | [[Mercè Rius i Serra]] | [[Badalona]] | 1968-11-29 | | | |- | style='text-align:right'| 3303 | [[:d:Q54689467|Q54689467]] | [[Virginia Pérez Alonso]] | [[Barcelona]] | 1972-10-06 | | | [[Ficheiro:Virginia Pérez Alonso, diciembre 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3304 | [[:d:Q54699510|Q54699510]] | [[Maria Mariné i Mariné]] | [[Barcelona]] | 1910 | [[Barcelona]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 3305 | [[:d:Q54844460|Q54844460]] | [[Rosa Compte i Ferrando]] | [[Reus]] | 1742 | [[Lleida]] | 1818 | |- | style='text-align:right'| 3306 | [[:d:Q54869187|Q54869187]] | [[Cristina Jolonch Anglada]] | [[Barcelona]] | 1965 | | | [[Ficheiro:Jordi Cruz i Cristina Jolonch IMG 9611 (41132885465).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3307 | [[:d:Q54883207|Q54883207]] | [[María Frisa]] | [[Barcelona]] | 1969 | | | [[Ficheiro:María Frisa (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3308 | [[:d:Q54932391|Q54932391]] | [[Mònica Balsells]] | [[Reus]] | 1972-10-03 | | | |- | style='text-align:right'| 3309 | [[:d:Q54932595|Q54932595]] | [[Ariadna Alsina Tarrés]] | [[Figueres]] | 1986-10-06 | | | [[Ficheiro:Ariadna alsina tarrès 1523261.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3310 | [[:d:Q54936496|Q54936496]] | [[Elena Carreras]] | [[Barcelona]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 3311 | [[:d:Q55076481|Q55076481]] | [[Meri Puig Rebustes]] | [[Barcelona]] | 1962-02-26 | | | |- | style='text-align:right'| 3312 | [[:d:Q55097223|Q55097223]] | [[Montserrat Miró i Marimon]] | [[Barcelona]] | 1919-11-26 | [[Sabadell]] | 1999-09-11 | |- | style='text-align:right'| 3313 | [[:d:Q55104362|Q55104362]] | [[Magdalena Oliver Gabarró]] | [[Barcelona]] | 1903-10-31 | | 2019-05-01 | |- | style='text-align:right'| 3314 | [[:d:Q55175084|Q55175084]] | [[Josefina Mateu Ibars]] | [[Lleida]] | 1933-05-09 | [[Barcelona]] | 2015-11-25 | |- | style='text-align:right'| 3315 | [[:d:Q55179289|Q55179289]] | [[Montserrat Soler Puntonet]] | [[Figueres]] | 1929 | [[Lladó]] | 2018-06-15 | |- | style='text-align:right'| 3316 | [[:d:Q55224523|Q55224523]] | [[Joana Ardiaca i Mas]] | [[Vila de Gràcia]] | 1881 | [[Barcelona]] | 1953-01-07 | |- | style='text-align:right'| 3317 | [[:d:Q55236677|Q55236677]] | [[Magdalena Oliver Clapés]] | [[Barcelona]] | 1933 | [[Barcelona]] | 2013-07 | |- | style='text-align:right'| 3318 | [[:d:Q55237986|Q55237986]] | [[Fiorella Chiappe]] | [[Barcelona]] | 1996-01-01 | | | |- | style='text-align:right'| 3319 | [[:d:Q55238529|Q55238529]] | [[Josefina Planas Güell]] | [[Canet de Mar]] | 1905 | [[Milán]] | 1929-03-15 | |- | style='text-align:right'| 3320 | [[:d:Q55262303|Q55262303]] | [[Roser Gonzàlez i Duarte]] | [[Barcelona]] | 1945 | | 2025-06-18 | |- | style='text-align:right'| 3321 | [[:d:Q55286327|Q55286327]] | [[Ester Rocabayera i Jordan]] | [[La Garriga]] | 1968 | | | [[Ficheiro:7 mesos Cuixart - Sànchez a la presó DC77199 (40496782720).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3322 | [[:d:Q55286707|Q55286707]] | [[Cèlia Marrasé Peña]] | [[Barcelona]] | 1957-01-22 | | | |- | style='text-align:right'| 3323 | [[:d:Q55408904|Q55408904]] | [[Maria Carmen Ponsa Monge]] | [[Malgrat de Mar]] | 1970-07-21 | | | |- | style='text-align:right'| 3324 | [[:d:Q55413342|Q55413342]] | [[Rosa Pich-Aguilera Roca]] | [[Barcelona]] | 1965-10-29 | | | [[Ficheiro:Rpich2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3325 | [[:d:Q55414558|Q55414558]] | [[Trinitat Pradell]] | [[Barcelona]] | 1961-03-08 | | | |- | style='text-align:right'| 3326 | [[:d:Q55424051|Q55424051]] | [[Carlota Pomés i Coll]] | [[Barcelona]] | 1911 | [[Vic]] | 2004 | |- | style='text-align:right'| 3327 | [[:d:Q55434351|Q55434351]] | [[Imma Pedemonte i Sarañana]] | [[Barcelona]] | 1958-07-05 | | | [[Ficheiro:20230429 ImmaPedemonteSarañana.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3328 | [[:d:Q55435719|Q55435719]] | [[Salvadora Catà Verdura]] | [[Canet de Mar]] | 1902 | [[Xirona]] | 1939-04-25 | |- | style='text-align:right'| 3329 | [[:d:Q55455316|Q55455316]] | [[Helena Legido-Quigley]] | [[Barcelona]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 3330 | [[:d:Q55476364|Q55476364]] | [[Elena Julve]] | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 2000-12-08 | | | |- | style='text-align:right'| 3331 | [[:d:Q55531991|Q55531991]] | [[Maria Segura Pallerés]] | [[Barcelona]] | 1992-06-10 | | | [[Ficheiro:2024063134415 2024-03-03 DVV Pokalfinale - Sven - 1D X MK II - 1084 - B70I5523.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3332 | [[:d:Q55584441|Q55584441]] | [[Cristina Lara]] | [[Barcelona]] | 1995-08-05 | | | [[Ficheiro:Cristina Lara.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3333 | [[:d:Q55624527|Q55624527]] | [[Remedios Sánchez García]] | [[Barcelona]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Remedios Sánchez García.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3334 | [[:d:Q55687612|Q55687612]] | [[Maria Lluïsa Cortada]] | [[Barcelona]] | 1938 | [[Barcelona]] | 2020-04-30 | |- | style='text-align:right'| 3335 | [[:d:Q55687644|Q55687644]] | [[Montserrat Pagès i Paretas]] | [[Barcelona]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 3336 | [[:d:Q55714228|Q55714228]] | [[Anna Corbella]] | [[Barcelona]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Anna Corbella (2009) el seu èxit a la Transat 6.50 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3337 | [[:d:Q55714233|Q55714233]] | [[María Dolores Gispert Guart]] | [[Barcelona]] | 1936-03-22 | [[Barcelona]] | 2018-07-20 | |- | style='text-align:right'| 3338 | [[:d:Q55714245|Q55714245]] | [[Marta Angerri]] | [[Barcelona]] | 1975-06-28 | | | [[Ficheiro:Marta Angerri (cropped).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3339 | [[:d:Q55714607|Q55714607]] | [[Diana Riba]] | [[Barcelona]] | 1975-02-21 | | | [[Ficheiro:Concentració a la presó de Lledoners DC85293 (42578734314) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3340 | [[:d:Q55726204|Q55726204]] | [[Agnès Ponsati Obiols]] | [[Barcelona]] | 1963-07-03 | | | |- | style='text-align:right'| 3341 | [[:d:Q55739578|Q55739578]] | [[Carolina Nonell]] | [[Barcelona]] | 1927 | | | |- | style='text-align:right'| 3342 | [[:d:Q55755350|Q55755350]] | [[Alba Camps Roca]] | [[Puig-reig]] | 1989-05-12 | | | [[Ficheiro:Alba Camps retallat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3343 | [[:d:Q55757009|Q55757009]] | [[Rosa Argelaguet Isanta]] | [[Sallent]] | 1958 | [[Manresa]] | 2020-01-30 | |- | style='text-align:right'| 3344 | [[:d:Q55767140|Q55767140]] | [[Alicia Ramos Jordán]] | [[Santa Perpètua de Mogoda]] | 1974-12-01 | | | [[Ficheiro:Acte Castelldefels (23729994891).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3345 | [[:d:Q55767141|Q55767141]] | [[Carolina Telechea i Lozano]] | [[Igualada]] | 1981-08-09 | | | |- | style='text-align:right'| 3346 | [[:d:Q55838375|Q55838375]] | [[Elisa Mendoza Tenorio]] | [[Barcelona]] | 1856 | [[Madrid]] | 1929-12-26 | [[Ficheiro:1883-11-11, Madrid Cómico, Elisa Mendoza Tenorio, Cilla (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3347 | [[:d:Q55848005|Q55848005]] | [[Mireia Casas i Albiach]] | [[Barcelona]] | 1969-04-16 | [[Arenys de Mar]] | 2002-09-08 | |- | style='text-align:right'| 3348 | [[:d:Q55872272|Q55872272]] | [[Carmina Bayó]] | [[Barcelona]] | 1919 | [[Barcelona]] | 2018-01-02 | |- | style='text-align:right'| 3349 | [[:d:Q55878454|Q55878454]] | [[Teresa Torrens i Illas]] | [[Barcelona]] | 1892 | [[Barcelona]] | 1951-03-08 | |- | style='text-align:right'| 3350 | [[:d:Q55939037|Q55939037]] | [[Remedios Oliva Berenguer]] | [[Badalona]] | 1918-09-29 | [[Granès]] | 2023-05-12 | |- | style='text-align:right'| 3351 | [[:d:Q55944511|Q55944511]] | [[M. Aurora Martín i Ortega]] | [[Barcelona]] | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 3352 | [[:d:Q55948360|Q55948360]] | [[Lídia de Cadaqués]] | [[Cadaqués]] | 1866-05-30 | [[Agullana]] | 1946-12-30 | [[Ficheiro:Conjunt de Cadaqués P1130267.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3353 | [[:d:Q55949435|Q55949435]] | [[Lola Pons Rodríguez]] | [[Barcelona]] | 1976-12-22 | | | [[Ficheiro:Lola pons 2016003.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3354 | [[:d:Q55979538|Q55979538]] | [[Ana María Fernández-Planas]] | [[Blanes]] | 1968-10-16 | [[Blanes]] | 2021-08-15 | |- | style='text-align:right'| 3355 | [[:d:Q55995632|Q55995632]] | [[Ima Sanchís]] | [[Barcelona]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 3356 | [[:d:Q56000162|Q56000162]] | [[Teresa Lanceta]] | [[Barcelona]] | 1951-07-01 | | | [[Ficheiro:Teresa Lanceta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3357 | [[:d:Q56000637|Q56000637]] | [[Gemma Avenoza]] | [[Barcelona]] | 1959-09-08 | [[Barcelona]] | 2021-01-22 | |- | style='text-align:right'| 3358 | [[:d:Q56000833|Q56000833]] | [[Maria Isabel Pijoan i Picas]] | [[Barcelona]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 3359 | [[:d:Q56024422|Q56024422]] | [[Julia Pons]] | [[Matadepera]] | 1994-07-27 | | | [[Ficheiro:2016 Women's field hockey interland NED-ESP (28417026785) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3360 | [[:d:Q56070886|Q56070886]] | [[Carme Portella i Feliu]] | [[Tremp]] | 1914-02-08 | [[Tremp]] | 2014-04-24 | |- | style='text-align:right'| 3361 | [[:d:Q56073414|Q56073414]] | [[Paula Ramírez]] | [[Barcelona]] | 1996-04-23 | | | |- | style='text-align:right'| 3362 | [[:d:Q56073420|Q56073420]] | [[Iris Tió]] | [[Barcelona]] | 2002-11-02 | | | [[Ficheiro:Iris-Tió-2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3363 | [[:d:Q56153786|Q56153786]] | [[Jaël Bestué]] | [[Barcelona]] | 2000-09-24 | | | |- | style='text-align:right'| 3364 | [[:d:Q56195618|Q56195618]] | [[Itziar Castro]] | [[Pallejà]] | 1977-02-14 | [[Lloret de Mar]] | 2023-12-08 | [[Ficheiro:Itziar Castro, XIV Premis Gaudí (2022).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3365 | [[:d:Q56224210|Q56224210]] | [[Laura Flaqué]] | [[Barcelona]] | 1963-08-21 | | | |- | style='text-align:right'| 3366 | [[:d:Q56224211|Q56224211]] | [[Lidia Flaqué]] | [[Barcelona]] | 1956-05-26 | | | |- | style='text-align:right'| 3367 | [[:d:Q56241821|Q56241821]] | [[Gemma Aguilera]] | [[Sant Boi de Llobregat]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 3368 | [[:d:Q56254326|Q56254326]] | [[Emma García]] | [[Sabadell]] | 1999-01-13 | | | |- | style='text-align:right'| 3369 | [[:d:Q56257283|Q56257283]] | [[Melany Bergés Gámez]] | [[Badalona]] | 1990-05-06 | | | |- | style='text-align:right'| 3370 | [[:d:Q56261092|Q56261092]] | [[Eva Amposta Serres]] | [[El Pinell de Brai]] | 1993 | | | |- | style='text-align:right'| 3371 | [[:d:Q56285222|Q56285222]] | [[Teresa Gelats i Grinyó]] | [[El Raval]] | 1855-08-18 | [[Barcelona]] | 1937-01-24 | |- | style='text-align:right'| 3372 | [[:d:Q56285751|Q56285751]] | [[Gloria García Cuadrado]] | [[Barcelona]] | 1974-01-14 | | | |- | style='text-align:right'| 3373 | [[:d:Q56294355|Q56294355]] | [[Anna Surinyach]] | [[Barcelona]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Anna Surinyach Vitoria 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3374 | [[:d:Q56317304|Q56317304]] | [[Carme Balmas]] | [[Barcelona]] | 1894-05-22 | [[Barcelona]] | 1978-07-04 | [[Ficheiro:Carme Balmas 1917.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3375 | [[:d:Q56317922|Q56317922]] | [[Consuelo Álvarez Pool]] | [[Barcelona]] | 1867-06-24 | [[Madrid]] | 1959-01-19 | [[Ficheiro:Consuelo Álvarez Pool, Violeta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3376 | [[:d:Q56338902|Q56338902]] | [[Nuria Chinchilla]] | [[Barcelona]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Nuria Chinchilla.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3377 | [[:d:Q56377850|Q56377850]] | [[Núria Gibert i Dasca]] | [[Gràcia]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 3378 | [[:d:Q56400769|Q56400769]] | [[Dolors Prat Coll]] | [[Planoles]] | 1905-03-08 | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | 2001-09-12 | |- | style='text-align:right'| 3379 | [[:d:Q56400820|Q56400820]] | [[Marta Rigau i Poch]] | [[Torroella de Montgrí]] | 1865 | | 1904 | |- | style='text-align:right'| 3380 | [[:d:Q56400865|Q56400865]] | [[Marutxi Beaumont]] | [[Barcelona]] | 1956-08-08 | | | [[Ficheiro:Marutxi Beaumont.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3381 | [[:d:Q56400892|Q56400892]] | [[Ranlo d'Empúries]] | [[Empúries]] | 890 | [[Sant Joan de les Abadesses]] | 962 | |- | style='text-align:right'| 3382 | [[:d:Q56401300|Q56401300]] | [[Maria Cuyàs Ponsa]] | [[Barcelona]] | 1899<br/>1899-11-13 | [[Barcelona]] | 1992<br/>1992-08-15 | [[Ficheiro:Maria Cuyàs.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3383 | [[:d:Q56401429|Q56401429]] | [[Maria Bigordà Montmany]] | [[Ullastrell]] | 1916-09-21 | [[Terrasa]] | 2009-09-08 | |- | style='text-align:right'| 3384 | [[:d:Q56401440|Q56401440]] | [[Marta Molas Capdevila]] | [[Barcelona]] | 1956-05-08 | | | |- | style='text-align:right'| 3385 | [[:d:Q56401450|Q56401450]] | [[La Joselito]] | [[Barcelona]] | 1906-01-06 | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | 1998-06-18 | |- | style='text-align:right'| 3386 | [[:d:Q56402022|Q56402022]] | [[Violant Carnera]] | [[Castellar del Vallès]] | 1559 | | 1620 | |- | style='text-align:right'| 3387 | [[:d:Q56402147|Q56402147]] | [[Anna Maria Reverté]] | [[Barcelona]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 3388 | [[:d:Q56402450|Q56402450]] | [[Cristina Riba i Roig]] | [[Manresa]] | 1980-08-19 | | | |- | style='text-align:right'| 3389 | [[:d:Q56402738|Q56402738]] | [[Marta Royo Espinet]] | [[Barcelona]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 3390 | [[:d:Q56402772|Q56402772]] | [[Laura Bonaset Moner]] | [[Fortià]] | 1904-08-06 | [[La Bisbal d'Empordà]] | 1995-03-13 | |- | style='text-align:right'| 3391 | [[:d:Q56402774|Q56402774]] | [[Roser Juanola Terradellas]] | [[Banyoles]] | 1949-02-27 | | | [[Ficheiro:Roser Juanola a Escaladei.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3392 | [[:d:Q56403529|Q56403529]] | [[Judith Pallarés Cortés]] | [[Barcelona]] | 1972-08-05 | | | [[Ficheiro:Judith Pallarés.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3393 | [[:d:Q56408809|Q56408809]] | [[Patricia Riveras Tobia]] | [[Barcelona]] | 1969-04-06 | | | |- | style='text-align:right'| 3394 | [[:d:Q56426136|Q56426136]] | [[Elena Sánchez González]] | [[Terrasa]] | 1994-10-20 | | | |- | style='text-align:right'| 3395 | [[:d:Q56426142|Q56426142]] | [[Anna Gual Rovirosa]] | [[Barcelona]] | 1996-05-30 | | | |- | style='text-align:right'| 3396 | [[:d:Q56492651|Q56492651]] | [[Ramona Fossas Románs]] | [[Ripoll]] | 1881-11-01 | [[Vallvidrera]] | 1936-07-27 | |- | style='text-align:right'| 3397 | [[:d:Q56516094|Q56516094]] | [[Anna Roig]] | [[Alforja]] | 1962-05-02 | | | [[Ficheiro:Anna Roig científica.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3398 | [[:d:Q56578185|Q56578185]] | [[Lluïsa Llop i Fernàndez]] | [[Barcelona]] | 1970-12-19 | | | |- | style='text-align:right'| 3399 | [[:d:Q56634495|Q56634495]] | [[Marta Camps]] | [[Barcelona]] | 1964-07-27 | | | [[Ficheiro:Marta Camps • Jane Ussher • Rangahau 2018 (cropped).tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3400 | [[:d:Q56650177|Q56650177]] | [[Natàlia Garriga i Ibáñez]] | [[Barcelona]] | 1969-05-11 | | | [[Ficheiro:Natàlia Garriga retrat oficial 2021 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3401 | [[:d:Q56652382|Q56652382]] | [[Montserrat Josa Roca]] | [[Juneda]] | 1935-08-26 | [[Reus]] | 2011-11-20 | |- | style='text-align:right'| 3402 | [[:d:Q56654333|Q56654333]] | [[Sílvia Simon Rabaseda]] | [[Salitja]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Simon-silvia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3403 | [[:d:Q56685478|Q56685478]] | [[Josepa Abellà Pallàs]] | [[Montblanc, Tarragona|Montblanc]] | 1909 | No/unknown value | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 3404 | [[:d:Q56720530|Q56720530]] | [[Noelia Bail]] | [[Viladecans]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Noelia Bail 2017 (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3405 | [[:d:Q56737227|Q56737227]] | [[Laura Baigorri]] | [[Barcelona]] | 1960-02-18 | | | [[Ficheiro:Laura Baigorri Ballarín.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3406 | [[:d:Q56759806|Q56759806]] | [[Sandra Sangiao]] | [[Santpedor]] | 1988-04-30 | | | [[Ficheiro:Sandra Sangiao.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3407 | [[:d:Q56760738|Q56760738]] | [[Cristina Fillat i Fonts]] | [[Moià]] | 1962 | | | [[Ficheiro:Cristina Fillat i Fonts.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3408 | [[:d:Q56760761|Q56760761]] | [[Maria Gelabert i Tañà]] | [[Sant Fruitós de Bages]] | 1954-07-17 | | | [[Ficheiro:Maria Gelabert Tañà.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3409 | [[:d:Q56786897|Q56786897]] | [[Maria Guiu i Serradell]] | [[Barcelona]] | 1907 | [[Bagà]] | 1987 | |- | style='text-align:right'| 3410 | [[:d:Q56794641|Q56794641]] | [[Jerònima Muntanyola]] | [[Santa Eulàlia de Puig-oriol]] | | [[Sallent]] | 1618 | [[Ficheiro:Joana la negra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3411 | [[:d:Q56794848|Q56794848]] | [[Maria Montserrat Butxaca i Fernandez]] | [[Puig-reig]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 3412 | [[:d:Q56808101|Q56808101]] | [[Clara Peyá]] | [[Palafrugell]] | 1986-04-06 | | | [[Ficheiro:©Dani Codina Òmnium (52883490675).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3413 | [[:d:Q56808173|Q56808173]] | [[Norma Pujol i Farré]] | [[Lleida]]<br/>[[Flix]] | 1988-02-09 | | | |- | style='text-align:right'| 3414 | [[:d:Q56825214|Q56825214]] | [[Matilde Obradors]] | [[Barcelona]] | 1957 | | | [[Ficheiro:Matilde Obradors.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3415 | [[:d:Q56849202|Q56849202]] | [[Elena Lara]] | [[Barcelona]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 3416 | [[:d:Q56850046|Q56850046]] | [[Eva Miranda]] | [[Reus]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Evamiranda2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3417 | [[:d:Q56855939|Q56855939]] | [[Raquel Sans Guerra]] | [[Valls]] | 1980-06-09 | | | [[Ficheiro:Intervenció de la vicepresidenta primera del Parlament (09-09-2024) (cropped).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3418 | [[:d:Q56858290|Q56858290]] | [[Judith Corachán]] | [[Barcelona]] | 1984-07-17 | | | [[Ficheiro:Foto Judith.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3419 | [[:d:Q56858726|Q56858726]] | [[Carmen Añón Feliú]] | [[Barcelona]] | 1931-05-15 | | | |- | style='text-align:right'| 3420 | [[:d:Q56860855|Q56860855]] | [[Patricia Dauder]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 3421 | [[:d:Q56864627|Q56864627]] | [[Beatriz Mothe]] | [[Lleida]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 3422 | [[:d:Q56875625|Q56875625]] | [[Mercè Crosas]] | [[Barcelona]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 3423 | [[:d:Q56958186|Q56958186]] | [[Rosa M. Badia]] | [[Mataró]] | 1966-01-24 | | | |- | style='text-align:right'| 3424 | [[:d:Q57001350|Q57001350]] | [[Aurora Batet]] | [[Reus]] | 1936 | | | |- | style='text-align:right'| 3425 | [[:d:Q57015424|Q57015424]] | [[Ester Gea-Mallorquí]] | [[Barcelona]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 3426 | [[:d:Q57024088|Q57024088]] | [[Roser Vernet Anguera]] | [[El Masroig]] | 1955 | | | [[Ficheiro:Taula dialegs2 (13086424813) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3427 | [[:d:Q57049626|Q57049626]] | [[Neus Sabaté]] | [[Tarragona]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 3428 | [[:d:Q57070552|Q57070552]] | [[Clara Cèlia Ballesté-Delpierre]] | [[Tarragona]] | 1984-06-07 | | | [[Ficheiro:Clara Ballesté Delapierre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3429 | [[:d:Q57082256|Q57082256]] | [[Mireia Montané i Tuca]] | [[Barcelona]] | 1940 | | | |- | style='text-align:right'| 3430 | [[:d:Q57082701|Q57082701]] | [[Montserrat Cadevall i Vigués]] | [[Terrasa]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 3431 | [[:d:Q57084421|Q57084421]] | [[María Luz Guilarte Sánchez]] | [[Barcelona]] | 1971 | | | [[Ficheiro:Luz Guilarte Sánchez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3432 | [[:d:Q57171434|Q57171434]] | [[Francesca Figueras]] | [[Molins de Rei]] | 1958 | | | [[Ficheiro:Francesca Figueras.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3433 | [[:d:Q57239822|Q57239822]] | [[Maria Bruna]] | [[Barcelona]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 3434 | [[:d:Q57242060|Q57242060]] | [[Jil Love]] | [[Tarragona]] | 1980-03-04 | | | [[Ficheiro:Jil Love - Oil is Death web resolution.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3435 | [[:d:Q57315086|Q57315086]] | [[Carmen Sánchez Silva]] | [[Mollet del Vallès]] | 1990-11-28 | | | |- | style='text-align:right'| 3436 | [[:d:Q57353715|Q57353715]] | [[Yolanda López Fernández]] | [[Barcelona]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 3437 | [[:d:Q57358182|Q57358182]] | [[Montserrat Macià i Gou]] | [[Vilanova de Bellpuig]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 3438 | [[:d:Q57395263|Q57395263]] | [[Ada Vilaró]] | [[Prats de Lluçanès]] | 1972-02-26 | | | [[Ficheiro:Ada Vilaró.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3439 | [[:d:Q57412345|Q57412345]] | [[Montserrat Gea Sánchez]] | [[Lleida]] | 1976-04-04 | | | |- | style='text-align:right'| 3440 | [[:d:Q57414756|Q57414756]] | [[Pilar Pons i Lax]] | [[Cornellà de Llobregat]] | 1921 | [[Cornellà de Llobregat]] | 2017-05-15 | [[Ficheiro:Pilar Pons i Lax.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3441 | [[:d:Q57426292|Q57426292]] | [[Maria Teresa Espinal i Farré]] | [[Manresa]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 3442 | [[:d:Q57458261|Q57458261]] | [[Ariana Gilabert]] | [[Folgueroles]] | 2000-04-12 | | | [[Ficheiro:20180924 UCI Road World Championships Innsbruck Women Juniors ITT Ariana Gilabert Vilaplana (ESP) DSC 7508.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3443 | [[:d:Q57468469|Q57468469]] | [[Paula del Río]] | [[Cataluña]] | 2000 | | | [[Ficheiro:Festival de cinema de Sitges 2018 (30240305097) (cropped2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3444 | [[:d:Q57495650|Q57495650]] | [[Tània Verge i Mestre]] | [[Reus]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Tània Verge retrat oficial 2021 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3445 | [[:d:Q57530107|Q57530107]] | [[Elisabet Pons Iranzo]] | [[Barcelona]] | 1912-01-28 | [[Río de Xaneiro]]<br/>[[Brasil]] | 2002-06-03 | |- | style='text-align:right'| 3446 | [[:d:Q57546249|Q57546249]] | [[Maria Trulls i Algué]] | [[Prats de Lluçanès]] | 1861-02-05 | [[Igualada]] | 1933-12-07 | |- | style='text-align:right'| 3447 | [[:d:Q57547057|Q57547057]] | [[Carme Garcia Padrosa]] | [[Barcelona]] | 1915 | | 2015 | [[Ficheiro:Carme Garcia Ferrando.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3448 | [[:d:Q57576225|Q57576225]] | [[Montse Oliva Vilà]] | [[Torà]] | 1966-10-04 | [[Madrid]] | 2018-10-20 | |- | style='text-align:right'| 3449 | [[:d:Q57580631|Q57580631]] | [[Roser Batlle]] | [[Barcelona]] | 1954-04-13 | | | |- | style='text-align:right'| 3450 | [[:d:Q57689454|Q57689454]] | [[Meri Torras Francès]] | [[Badalona]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 3451 | [[:d:Q57695142|Q57695142]] | [[Tamarca Carrasco]] | [[Martorell]] | 1983-09 | | | [[Ficheiro:Concentració unitària sota el lema ‘Llibertat, l’autodeterminació és un dret‘. (Plaça Catalunya, Barcelona) (48060309282).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3452 | [[:d:Q57759441|Q57759441]] | [[Julia Guiomar Niso Galán]] | [[Barcelona]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 3453 | [[:d:Q57831267|Q57831267]] | [[Marina Vinyes]] | [[Barcelona]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 3454 | [[:d:Q57895426|Q57895426]] | [[Danae Boronat]] | [[Tarragona]] | 1985-10-21 | | | [[Ficheiro:Danae Boronat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3455 | [[:d:Q57909900|Q57909900]] | [[Rosa Maria Poch Claret]] | [[Barcelona]] | 1962-11-03 | | | [[Ficheiro:Rosa Maria Poch Claret.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3456 | [[:d:Q57959275|Q57959275]] | [[Karina Gibert|Karina Gibert i Oliveras]] | [[Figueres]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 3457 | [[:d:Q58032800|Q58032800]] | [[Marta Galimany]] | [[Valls]] | 1985-10-05 | | | |- | style='text-align:right'| 3458 | [[:d:Q58037522|Q58037522]] | [[Lola Moreno]] | [[Barcelona]] | 1976 | | | [[Ficheiro:(Dolores Moreno) 2018 Sesión de Control Ejecutivo Regional (42407878132) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3459 | [[:d:Q58128296|Q58128296]] | [[Sònia Guedán Carrió]] | [[Manresa]] | 1980 | | | [[Ficheiro:230928 Sonia Guedan AltellVertical NoBata OK.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3460 | [[:d:Q58211080|Q58211080]] | [[Carolina Mallol]] | [[Barcelona]] | 1973-10-02 | | | [[Ficheiro:Carolina Mallol Duque.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3461 | [[:d:Q58226735|Q58226735]] | [[Neus Bramona]] | [[La Roca del Vallès]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 3462 | [[:d:Q58234512|Q58234512]] | [[Elena Barberà]] | [[Barcelona]] | 1964-01-30 | | | |- | style='text-align:right'| 3463 | [[:d:Q58236348|Q58236348]] | [[Nora Ventosa]] | [[Barcelona]] | 1963-09-05 | | | [[Ficheiro:Nora Ventosa i Rull.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3464 | [[:d:Q58266774|Q58266774]] | [[Maria Rovira i Lastra]] | [[Barcelona]] | 1990-06-02 | | | [[Ficheiro:Gala dels Premis Sonor 2022 - 64.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3465 | [[:d:Q58310904|Q58310904]] | [[Arantza López Medina]] | [[Barcelona]] | 1975-07-24 | | | |- | style='text-align:right'| 3466 | [[:d:Q58314243|Q58314243]] | [[Núria Tubau i Jordi]] | [[Hostafrancs]] | 1931-06-23 | | | |- | style='text-align:right'| 3467 | [[:d:Q58333151|Q58333151]] | [[Mercè Tatjer Mir]] | [[Barcelona]] | 1942-10-21 | | | |- | style='text-align:right'| 3468 | [[:d:Q58335955|Q58335955]] | [[Josefa Noguera Manubens]] | [[Manresa]] | 1870-07-03 | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1936-07-31 | |- | style='text-align:right'| 3469 | [[:d:Q58336651|Q58336651]] | [[Estel Cardellach]] | [[Terrasa]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3470 | [[:d:Q58484308|Q58484308]] | [[Laura Masvidal]] | [[Barcelona]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Diada Nacional 11 de setembre 2019 190911 37354 dc (48727081946) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3471 | [[:d:Q58484698|Q58484698]] | [[Agnès Mateus]] | [[Barcelona]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 3472 | [[:d:Q58489967|Q58489967]] | [[Laia Aleixandri]] | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 2000-08-25 | | | [[Ficheiro:LaiaAleixandri.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3473 | [[:d:Q58635531|Q58635531]] | [[Laura Meseguer]] | [[Barcelona]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 3474 | [[:d:Q58815420|Q58815420]] | [[Carlota Benet Cros]] | [[Barcelona]] | 1981 | | | [[Ficheiro:50 anys Premi d'Honor de les Lletres Catalanes DC92020 (45133493664) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3475 | [[:d:Q58823957|Q58823957]] | [[Elisabet Cesáreo]] | [[Sant Joan Despí]] | 1999-05-25 | | | [[Ficheiro:Elisabet Cesareo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3476 | [[:d:Q58824431|Q58824431]] | [[Hertha Bokelmann]] | [[Barcelona]] | 1915-08-22 | | 2005-02-10 | |- | style='text-align:right'| 3477 | [[:d:Q58839415|Q58839415]] | [[Anna Malagrida]] | [[Barcelona]] | 1970 | | | [[Ficheiro:Anna Malagrida.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3478 | [[:d:Q59006799|Q59006799]] | [[Montserrat Fontarnau i Rovira]] | [[Vic]] | 1969-10-26 | | | |- | style='text-align:right'| 3479 | [[:d:Q59152242|Q59152242]] | [[Montse Ayats]] | [[Ciuret]] | 1968-03-19 | | | [[Ficheiro:Premi Òmnium de Novel·la de l'Any 2018 (32039098027) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3480 | [[:d:Q59161488|Q59161488]] | [[Rosa Hernáez Esquirol]] | [[Barcelona]] | 1887-06-06 | [[Barcelona]] | 1964-12-17 | [[Ficheiro:Josep Santpere i Pei i Rosa (Rosita) Hernáez Esquirol (ANC-1-402-N-9099).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3481 | [[:d:Q59191030|Q59191030]] | [[Eulàlia Presas i Plana]] | [[Barcelona]] | 1914-11-20 | | 2018-12-11 | [[Ficheiro:Eulalia Presas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3482 | [[:d:Q59246625|Q59246625]] | [[Montserrat Tresserras i Dou]] | [[Olot]] | 1930-09-29 | [[Olot]] | 2018-11-26 | |- | style='text-align:right'| 3483 | [[:d:Q59280926|Q59280926]] | [[Montserrat Castelló]] | [[Tárrega|Tàrrega]] | 1960-05-10 | | | |- | style='text-align:right'| 3484 | [[:d:Q59282100|Q59282100]] | [[Dolors Mestre i Climent]] | [[Sant Gervasi de Cassoles]] | 1873-03-20 | [[Reims]] | 1964 | [[Ficheiro:Dolors Mestre i Climent.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3485 | [[:d:Q59282310|Q59282310]] | [[Teresa Mestre i Climent]] | [[Sarrià (Q30895218)|Sarrià]] | 1869 | [[Nova York]] | 1948-04-22 | [[Ficheiro:Teresa Mestre Casas-2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3486 | [[:d:Q59333527|Q59333527]] | [[Belli Ramírez]] | [[Terrasa]] | 1969-01-08 | | | [[Ficheiro:Belli Ramírez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3487 | [[:d:Q59343390|Q59343390]] | [[Meritxell Lluís i Vall]] | [[Terrasa]] | 1974 | | | [[Ficheiro:26O Llibertat 191026 60225 dc (48979568616) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3488 | [[:d:Q59352687|Q59352687]] | [[Yaiza Canzani]] | [[Blanes]] | 1987-02-25 | | | [[Ficheiro:Canzani-Yaiza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3489 | [[:d:Q59412272|Q59412272]] | [[Clara Queraltó i Olivé]] | [[El Pla del Penedès]] | 1988-02-16 | | | [[Ficheiro:Clara Queraltó al Pròleg de Sant Jordi (17-04-2024).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3490 | [[:d:Q59417124|Q59417124]] | [[Montserrat Canela Garayoa]] | [[Sant Guim de Freixenet]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 3491 | [[:d:Q59418309|Q59418309]] | [[Maria Pilar Gil]] | [[Badalona]] | 1967-11-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3492 | [[:d:Q59474570|Q59474570]] | [[Eva Sanz Sanz]] | [[Barcelona]] | 1973-07-04 | | | |- | style='text-align:right'| 3493 | [[:d:Q59480537|Q59480537]] | [[Meritxell Calduch Prat]] | [[Manresa]] | 1978-09-10 | | | |- | style='text-align:right'| 3494 | [[:d:Q59488390|Q59488390]] | [[Carme Jiménez Huertas]] | [[Sant Just Desvern]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 3495 | [[:d:Q59489864|Q59489864]] | [[Maria Lluïsa Solà Llopis]] | [[Barcelona]] | 1918 | [[Barcelona]] | 1994-04-05 | |- | style='text-align:right'| 3496 | [[:d:Q59492061|Q59492061]] | [[Montserrat Mussons Artigas]] | [[Barcelona]] | 1914-05-04 | [[Barcelona]] | 2007-03-05 | |- | style='text-align:right'| 3497 | [[:d:Q59521839|Q59521839]] | [[Rosa Romà i Monfà]] | [[Mollerussa]] | 1980-03-10 | | | [[Ficheiro:Gala dels Premis Sonor 2022 - 67.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3498 | [[:d:Q59535892|Q59535892]] | [[Sonia Ruiz-Raga]] | [[La Ràpita]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 3499 | [[:d:Q59542791|Q59542791]] | [[Alicia R Pérez-Porro]] | [[Barcelona]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Alicia Pérez-Porro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3500 | [[:d:Q59544544|Q59544544]] | [[Marta Gibert]] | [[Manresa]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 3501 | [[:d:Q59604719|Q59604719]] | [[Maria Rosa Ester i Güera]] | [[Barcelona]] | 1926-09-15 | | | |- | style='text-align:right'| 3502 | [[:d:Q59616984|Q59616984]] | [[Nerea Rodríguez]] | [[Gavà]] | 1999-02-07 | | | [[Ficheiro:Festival de Málaga 2024 - Nerea Rodríguez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3503 | [[:d:Q59659708|Q59659708]] | [[Maria Rosa Palacín Peiró]] | [[Barcelona]] | 1968-04-29 | | | [[Ficheiro:Rosa Palacin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3504 | [[:d:Q59673722|Q59673722]] | [[Antònia March Serra]] | [[Manlleu]] | 1927-01-26 | [[Olesa de Montserrat]] | 2018-12-07 | |- | style='text-align:right'| 3505 | [[:d:Q59733888|Q59733888]] | [[Natàlia Cerezo]] | [[Castellar del Vallès]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 3506 | [[:d:Q59772063|Q59772063]] | [[Núria Franquet]] | [[Premià de Mar]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Nit de Santa Llúcia 2018 181214 2544 dc (45628939194).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3507 | [[:d:Q59782650|Q59782650]] | [[Mar Garcia Sanz]] | [[Sabadell]] | 1974-09-11 | | | [[Ficheiro:Mar Garcia Sanz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3508 | [[:d:Q59821781|Q59821781]] | [[Laura Foraster i Lloret]] | [[Barcelona]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Laura Foraster 2019 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3509 | [[:d:Q59846313|Q59846313]] | [[Olga Arderiu]] | [[Berga]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 3510 | [[:d:Q59945979|Q59945979]] | [[Marina Roig Altozano]] | [[Barcelona]] | 1970 | | | [[Ficheiro:Judici a la Democràcia 190114 7368 dc (32875550908) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3511 | [[:d:Q60036935|Q60036935]] | [[Marina Porras Martí]] | [[Rubí, Barcelona|Rubí]] | 1991 | | | [[Ficheiro:Marina Porras (2019).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3512 | [[:d:Q60038166|Q60038166]] | [[Anna Arqué i Solsona]] | [[Lleida]] | 1972-05-08 | | | [[Ficheiro:Anna Arqué (2019; cropped 2023).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3513 | [[:d:Q60041692|Q60041692]] | [[Diana Coromines i Calders]] | [[Barcelona]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 3514 | [[:d:Q60041787|Q60041787]] | [[Maria Vila i Redon]] | [[Barcelona]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 3515 | [[:d:Q60139909|Q60139909]] | [[Mónica Ríos i García]] | [[Castell d'Aro, Platja d'Aro i s'Agaró]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 3516 | [[:d:Q60147137|Q60147137]] | [[Maria Àngels Olmedo Delestal]] | [[Figueres]] | 1958-03-04 | | | |- | style='text-align:right'| 3517 | [[:d:Q60169700|Q60169700]] | [[Judit Puigdomènech Roca]] | [[Gurb]] | 1992 | | | [[Ficheiro:Consell Popular de Ministres 181221 5662 dc (45532053285) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3518 | [[:d:Q60172126|Q60172126]] | [[Elisenda Rovira Olivé]] | [[Sant Llorenç Savall]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Catosfera 2018 dissabte matí 14.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3519 | [[:d:Q60177729|Q60177729]] | [[María Monclús Barberá]] | [[Lleida]] | 1920 | [[Barcelona]] | 2012-03-27 | |- | style='text-align:right'| 3520 | [[:d:Q60194087|Q60194087]] | [[Montserrat Darnaculleta Poch]] | [[Calonge]] | 1930-09-07 | [[Calonge]] | 2023-03-25 | [[Ficheiro:Montserrat Darnaculleta i Poch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3521 | [[:d:Q60195506|Q60195506]] | [[Sara Gil]] | [[Barcelona]] | 1994-10-25 | | | [[Ficheiro:Sara Gil de la Vega 2021-10-24.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3522 | [[:d:Q60196890|Q60196890]] | [[María Teresa Aubach Guiu]] | [[Montoliu de Lleida]] | 1930-11-02<br/>1930 | [[Barcelona]] | 2002-08-13 | |- | style='text-align:right'| 3523 | [[:d:Q60219802|Q60219802]] | [[Madrona Prat i Palme]] | [[Barcelona]] | 1903 | [[Barcelona]] | 1987-10-21 | |- | style='text-align:right'| 3524 | [[:d:Q60236243|Q60236243]] | [[Irene Balaguer i Felip]] | [[Barcelona]] | 1948-02-23 | | 2018-12-28 | [[Ficheiro:Irene Balaguer (7).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3525 | [[:d:Q60287200|Q60287200]] | [[Maria Teresa Casals i Rubio]] | [[Badalona]] | 1941 | | | |- | style='text-align:right'| 3526 | [[:d:Q60290810|Q60290810]] | [[Laia Flores]] | [[Mataró]] | 1996-03-01 | | | [[Ficheiro:Laia Flores - Tarragona 2018 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3527 | [[:d:Q60313301|Q60313301]] | [[Anna Barnadas i López]] | [[Olot]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Ple extraordinari de la Diputació de Girona en contra de la sentència del procés 01 (Anna Barnadas cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3528 | [[:d:Q60372520|Q60372520]] | [[Alada Vila]] | [[Barcelona]] | 1994 | | | |- | style='text-align:right'| 3529 | [[:d:Q60439165|Q60439165]] | [[Mireia Trias]] | [[Mont-ras]] | 2000-03-22 | | | |- | style='text-align:right'| 3530 | [[:d:Q60445900|Q60445900]] | [[Mercè Caso i Señal]] | [[Barcelona]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 3531 | [[:d:Q60457885|Q60457885]] | [[Mercè Devesa i Rossell]] | [[Olot]] | 1909-04-18 | [[Barcelona]] | 1988-02-07 | |- | style='text-align:right'| 3532 | [[:d:Q60472969|Q60472969]] | [[Maria Castanyer i Figueras]] | [[Xirona]] | 1913-08 | [[Blanes]] | 2003-11-29 | |- | style='text-align:right'| 3533 | [[:d:Q60516965|Q60516965]] | [[Anna Pagès Santacana]] | [[Barcelona]] | 1965-07-25 | | | [[Ficheiro:Anna Pages.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3534 | [[:d:Q60525615|Q60525615]] | [[Dolors Feliu i Torrent]] | [[Roda de Ter]] | 1964-07-17 | | | [[Ficheiro:043 Manifestació de l'Onze de Setembre de 2023, pl. Espanya (Barcelona), Dolors Feliu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3535 | [[:d:Q60535537|Q60535537]] | [[Anna Senyé d'Aymà]] | [[Manlleu]] | 1881-08-11 | [[Barcelona]] | 1956-04-14 | |- | style='text-align:right'| 3536 | [[:d:Q60558373|Q60558373]] | [[Maria Carbonell i Mumbrú]] | [[Barcelona]] | 1911-06-26 | [[Barcelona]] | 1988-07-20 | |- | style='text-align:right'| 3537 | [[:d:Q60617422|Q60617422]] | [[Aina Ayuso]] | [[Sant Just Desvern]] | 1999-08-01 | | | [[Ficheiro:Snatt's - Aina Ayuso (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3538 | [[:d:Q60632379|Q60632379]] | [[María Pilar Díaz]] | [[Barcelona]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 3539 | [[:d:Q60633202|Q60633202]] | [[Mónica Lázaro Peinado]] | [[El Prat de Llobregat]] | 1986-08-12 | | | |- | style='text-align:right'| 3540 | [[:d:Q60633419|Q60633419]] | [[Helena López Vives]] | [[Barcelona]] | 1996-02-27 | | | [[Ficheiro:36a Lliga Catalana AON Femenina 2024 (54008408377) (López).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3541 | [[:d:Q60633715|Q60633715]] | [[Laura Peña Jubany]] | [[Vilassar de Mar]] | 1998-12-10 | | | [[Ficheiro:Snatt's - Laura Peña.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3542 | [[:d:Q60648548|Q60648548]] | [[Mireia Vila Cabiro]] | [[Badalona]] | 1991-01-02 | | | [[Ficheiro:Snatt's - Mireia Vila.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3543 | [[:d:Q60648671|Q60648671]] | [[Glòria Estopà Calvet]] | [[Sabadell]] | 1977-05-01 | | | [[Ficheiro:Snatt's - Glòria Estopà.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3544 | [[:d:Q60651570|Q60651570]] | [[Marta Aymerich]] | [[Sarrià de Ter]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Marta Aymerich.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3545 | [[:d:Q60669787|Q60669787]] | [[Carme Illa i Munné]] | [[Llançà]] | 1930 | | | |- | style='text-align:right'| 3546 | [[:d:Q60693616|Q60693616]] | [[Mercè Muntanyola i Garriga]] | [[Barcelona]] | 1912 | | 1997 | |- | style='text-align:right'| 3547 | [[:d:Q60711225|Q60711225]] | [[Maria De Bolos]] | [[Olot]] | 1926 | [[Barcelona]] | 2024-03-02 | |- | style='text-align:right'| 3548 | [[:d:Q60826853|Q60826853]] | [[Marina de Castarlenas]] | [[Barcelona]] | 1900 | [[Barcelona]] | 1974-10-18 | |- | style='text-align:right'| 3549 | [[:d:Q60831862|Q60831862]] | [[Mireia Las Heras]] | [[Barcelona]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Prof. Mireia Las Heras.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3550 | [[:d:Q60857134|Q60857134]] | [[Andrea Solans Ballester]] | [[Lleida]] | | | 1936-07-31 | |- | style='text-align:right'| 3551 | [[:d:Q60968246|Q60968246]] | [[Gessamí Boada]] | [[Mataró]] | 1989-08-13 | | | |- | style='text-align:right'| 3552 | [[:d:Q61048281|Q61048281]] | [[Pilar Heras i Trias]] | [[Figueres]] | 1954-10-12 | [[Barcelona]] | 2019-01-27 | |- | style='text-align:right'| 3553 | [[:d:Q61059095|Q61059095]] | [[Guillermina Morales Ramírez]] | [[Moià]] | | | | [[Ficheiro:Guillermina Morales.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3554 | [[:d:Q61059130|Q61059130]] | [[Anaïs Vila Casanovas]] | [[Santpedor]] | 1988-06-03 | | | [[Ficheiro:Anaïs Vila – "Em perdo" (2016) 0min42s.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3555 | [[:d:Q61059133|Q61059133]] | [[Dolors Gómez Pardo]] | [[Manresa]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3556 | [[:d:Q61059166|Q61059166]] | [[Carme Millà Tersol]] | [[Barcelona]] | 1911-01-25 | [[Barcelona]] | 1999-12-01 | |- | style='text-align:right'| 3557 | [[:d:Q61059204|Q61059204]] | [[Ester Bonal i Sarró]] | [[Barcelona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3558 | [[:d:Q61059209|Q61059209]] | [[Assumpció Malagarriga Rovira]] | [[Cardona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3559 | [[:d:Q61059275|Q61059275]] | [[Laia Serrano Biosca]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 3560 | [[:d:Q61059311|Q61059311]] | [[Filo Farré Anguera]] | [[L'Espluga de Francolí]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 3561 | [[:d:Q61059689|Q61059689]] | [[Victòria Pujolar Amat]] | [[Barcelona]] | 1921-07-26 | [[Madrid]] | 2017-06-24 | [[Ficheiro:Victòria Pujolar Amat.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3562 | [[:d:Q61060417|Q61060417]] | [[Elisa Cardona Ollé]] | [[Pradell de la Teixeta]] | 1917-08-15 | [[Tarragona]] | 1939-04-22 | |- | style='text-align:right'| 3563 | [[:d:Q61060566|Q61060566]] | [[Txell Sust]] | [[Mataró]] | 1971 | | | [[Ficheiro:Homenatge Joan Oliver Txell Sust (detall).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3564 | [[:d:Q61062419|Q61062419]] | [[Anna Borbonet Macià]] | [[Barcelona]] | 1935 | [[Barcelona]] | 2016 | |- | style='text-align:right'| 3565 | [[:d:Q61062632|Q61062632]] | [[Maria Ballester Castelló]] | [[Barcelona]] | 1919 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 3566 | [[:d:Q61062636|Q61062636]] | [[Mercè Olivares Soler]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1941-08-20 | | | |- | style='text-align:right'| 3567 | [[:d:Q61062637|Q61062637]] | [[María Vilar Bonet]] | [[Calonge]] | 1923-06-03 | [[Barcelona]] | 2007-06-23 | |- | style='text-align:right'| 3568 | [[:d:Q61062667|Q61062667]] | [[Francesca Dulcet Albareda]] | [[Barcelona]] | 1791-07-09 | [[Barcelona]] | 1862-12-31 | |- | style='text-align:right'| 3569 | [[:d:Q61347045|Q61347045]] | [[Berta Velasco Casals]] | [[Barcelona]] | 1987-12-13 | | | |- | style='text-align:right'| 3570 | [[:d:Q61414361|Q61414361]] | [[Anna Saliente]] | [[Barcelona]] | 1991-08-28 | | | [[Ficheiro:(Anna Saliente) La CUP a l'acte del 6 de setembre al Carmel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3571 | [[:d:Q61424063|Q61424063]] | [[Eva Soriano]] | [[Reus]] | 1990-03-04 | | | [[Ficheiro:Eva Soriano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3572 | [[:d:Q61451072|Q61451072]] | [[Mireia Benito]] | [[Llorenç del Penedès]] | 1996-12-30 | | | [[Ficheiro:Mireai BENITO.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3573 | [[:d:Q61456063|Q61456063]] | [[Eugènia Pascual Puig]] | [[Xirona]] | 1975-03-10 | | | [[Ficheiro:Presentació de les al·legacions al PDU de la Costa Brava 05.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3574 | [[:d:Q61493948|Q61493948]] | [[Sara Gutiérrez Galve]] | [[Barcelona]] | 1994 | | | [[Ficheiro:Sara Gutiérrez Galve.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3575 | [[:d:Q61570726|Q61570726]] | [[Amanda Villavieja]] | [[Barcelona]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 3576 | [[:d:Q61604281|Q61604281]] | [[Sílvia Ramon-Cortés]] | [[Barcelona]] | 1972-08-09 | | | |- | style='text-align:right'| 3577 | [[:d:Q61622977|Q61622977]] | [[Andrea de la Torre]] | [[Valldoreix]] | 1990-08-22 | | | |- | style='text-align:right'| 3578 | [[:d:Q61623104|Q61623104]] | [[Mercè Paloma i Sánchez]] | [[Terrasa]] | 1964-02-01 | | | [[Ficheiro:Mercè Paloma, XII Premis Gaudí (2020).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3579 | [[:d:Q61623364|Q61623364]] | [[Emma Boada]] | [[Barcelona]] | 1994-06-15 | | | [[Ficheiro:Emma Boada Coronado 2021-10-24.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3580 | [[:d:Q61642446|Q61642446]] | [[Teresa Prats]] | [[Ciutadilla]] | 1895-01-08 | [[Barcelona]] | 1936-07-27 | |- | style='text-align:right'| 3581 | [[:d:Q61666967|Q61666967]] | [[Maria Fabregas]] | [[Bràfim]] | 1928 | | | |- | style='text-align:right'| 3582 | [[:d:Q61677472|Q61677472]] | [[Maria Antonia Martí]] | [[Barcelona]] | 1950-01-21 | | | [[Ficheiro:SEPLN09 mesa redonda ToniMarti (2009; cropped 2024).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3583 | [[:d:Q61694620|Q61694620]] | [[Montserrat Llagostera i Casas]] | [[Barcelona]] | 1954 | | | [[Ficheiro:Montserrat Llagostera i Casas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3584 | [[:d:Q61709389|Q61709389]] | [[Maite Cancelo]] | [[Barcelona]] | 1966-09-30 | | | |- | style='text-align:right'| 3585 | [[:d:Q61730442|Q61730442]] | [[Eugènia Bieto Caubet]] | [[Barcelona]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 3586 | [[:d:Q61740672|Q61740672]] | [[Greta Fernández]] | [[Barcelona]] | 1995-02-04 | | | [[Ficheiro:Greta Fernández, XII Premis Gaudí (2020).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3587 | [[:d:Q61742907|Q61742907]] | [[Rosa María Esbert Alemany]] | [[Torrelavit]] | 1941-11-21 | [[Murcia]] | 2011-12-16 | |- | style='text-align:right'| 3588 | [[:d:Q61744283|Q61744283]] | [[Maria Àngels Massip Bonet]] | [[Tortosa]] | 1957 | | | [[Ficheiro:Angels-Massip-Bonet-2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3589 | [[:d:Q61747707|Q61747707]] | [[Teresa Carles i Borràs]] | [[Algerri]] | 1958-10-15 | | | |- | style='text-align:right'| 3590 | [[:d:Q61747866|Q61747866]] | [[Mònica Lora Cisquer]] | [[Mataró]] | 1988-03-01 | | | [[Ficheiro:Mónica-Lora-Cisquer-(crooped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3591 | [[:d:Q61754604|Q61754604]] | [[Liliana Fortuny]] | [[Barcelona]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 3592 | [[:d:Q61754884|Q61754884]] | [[Neus Górriz]] | [[Barcelona]] | 1944 | | | |- | style='text-align:right'| 3593 | [[:d:Q61756524|Q61756524]] | [[Meritxell Rovira]] | [[Barcelona]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 3594 | [[:d:Q61756837|Q61756837]] | [[Esmeralda Berbel]] | [[Badalona]] | 1961-04-17 | | | [[Ficheiro:Esmeralda Berbel.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3595 | [[:d:Q61769036|Q61769036]] | [[Núria Salán]] | [[Barcelona]] | 1963-06-09 | | | [[Ficheiro:Nuria salan-20190302.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3596 | [[:d:Q61787991|Q61787991]] | [[Susanna Barranco Iglesias]] | [[Barcelona]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 3597 | [[:d:Q61805969|Q61805969]] | [[Matilde Asquerino]] | [[Barcelona]] | 1884-02-26 | [[Barcelona]] | 1968-04-16 | [[Ficheiro:1918-05-04, La Esfera, Matilde Asquerino, Walken (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3598 | [[:d:Q61828910|Q61828910]] | [[Laura Haba Jiménez]] | [[Barcelona]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Laura Haba Noe Bali (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3599 | [[:d:Q61829964|Q61829964]] | [[Rosa Victòria Gras Perfontan]] | [[Vallgorguina]] | 1933 | [[Vallgorguina]] | 2025-03-27 | |- | style='text-align:right'| 3600 | [[:d:Q61854961|Q61854961]] | [[Marina Bassols]] | [[Blanes]] | 1999-12-13 | | | [[Ficheiro:Bassols Ribera WMQ23 (53062105360) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3601 | [[:d:Q61861904|Q61861904]] | [[Teresa Garcia-Milà i Lloveras]] | [[Barcelona]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 3602 | [[:d:Q61862021|Q61862021]] | [[Maria Picassó]] | [[Manresa]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Mariapicasso foto2 square.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3603 | [[:d:Q61862063|Q61862063]] | [[Mercedes de la Aldea Pérez]] | [[Barcelona]] | 1931 | [[Sabadell]] | 1954-10-28 | |- | style='text-align:right'| 3604 | [[:d:Q61874512|Q61874512]] | [[Sònia Gelmà]] | [[Sant Andreu de Llavaneres]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 3605 | [[:d:Q61927175|Q61927175]] | [[Ariana Sánchez Fallada]] | [[Reus]] | 1997-07-19 | | | |- | style='text-align:right'| 3606 | [[:d:Q61951124|Q61951124]] | [[Laia Raventós]] | [[Santa Eulàlia de Riuprimer]] | 1997-04-04 | | | [[Ficheiro:Laia Raventós Final 34a Lliga Catalana AON 2022 Femenina (Foto David Subirana) (52401322184) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3607 | [[:d:Q61968218|Q61968218]] | [[Aixa Guerra]] | [[Barcelona]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 3608 | [[:d:Q61982598|Q61982598]] | [[Maria Àngels Alabert i Feliu]] | [[Xirona]] | 1937-09-14 | | | |- | style='text-align:right'| 3609 | [[:d:Q62007391|Q62007391]] | [[Montse Bassa]] | [[Torroella de Montgrí]] | 1965-04-20 | | | [[Ficheiro:Montse Bassa with journalists (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3610 | [[:d:Q62010072|Q62010072]] | [[Montserrat Bobé Marselles]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1942-04-18 | | | |- | style='text-align:right'| 3611 | [[:d:Q62010090|Q62010090]] | [[Albany]] | [[Xirona]] | 1997 | | | [[Ficheiro:Albany (32386778527) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3612 | [[:d:Q62010755|Q62010755]] | [[Niwen Paola]] | [[Barcelona]] | 1987-01-05 | | | [[Ficheiro:NiwenPaola (33452944278).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3613 | [[:d:Q62011406|Q62011406]] | [[Ana Brenes]] | [[Santa Coloma de Gramenet]] | | | | [[Ficheiro:Ana Brenes (33452946118).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3614 | [[:d:Q62015231|Q62015231]] | [[Nuri Forga Llenas]] | [[Palafrugell]] | 1952-08-30 | | | [[Ficheiro:Viquimarató Dones empresàries Palafrugell 08.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3615 | [[:d:Q62015406|Q62015406]] | [[Maria Besora i Soler]] | [[Figueres]] | 1994 | | | |- | style='text-align:right'| 3616 | [[:d:Q62015573|Q62015573]] | [[Adelais de Pedrolo i Fabregat]] | [[Barcelona]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 3617 | [[:d:Q62016184|Q62016184]] | [[Marta Prevosti]] | [[Barcelona]] | 1952-11-09 | | | |- | style='text-align:right'| 3618 | [[:d:Q62016434|Q62016434]] | [[Dolors Vaqué Vidal]] | [[Barcelona]] | 1953-06-09 | | | [[Ficheiro:Dolors Vaqué.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3619 | [[:d:Q62016441|Q62016441]] | [[Immaculada Lorés i Otzet]] | [[Barcelona]] | 1961-07-13 | | | |- | style='text-align:right'| 3620 | [[:d:Q62024019|Q62024019]] | [[Maria Losada Gifra]] | [[Barcelona]] | 1996-02-29 | | | |- | style='text-align:right'| 3621 | [[:d:Q62030037|Q62030037]] | [[Enriqueta Capdevila]] | [[Reus]] | 1934-07-15 | | 2019-03-11 | |- | style='text-align:right'| 3622 | [[:d:Q62050336|Q62050336]] | [[Maria Dolors Segarra Farré]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1952-05-08 | | | [[Ficheiro:M. Dolors Segarra Farré.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3623 | [[:d:Q62063535|Q62063535]] | [[Teresa Boix Salada]] | [[Barcelona]] | 1943-11-01 | | | [[Ficheiro:Viquimarató Dones empresàries Palafrugell 09.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3624 | [[:d:Q62071471|Q62071471]] | [[Carme Plaja Asensi]] | [[Pals]] | 1950-09-28 | | | [[Ficheiro:Viquimarató Dones empresàries Palafrugell 06.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3625 | [[:d:Q62071495|Q62071495]] | [[Dolors Cané Dalmau]] | [[Sant Cebrià dels Alls]] | 1848 | [[Palafrugell]] | 1913-05-08 | |- | style='text-align:right'| 3626 | [[:d:Q62071520|Q62071520]] | [[Elena Joan Guisset]] | [[Palafrugell]] | 1937-01-24 | | | [[Ficheiro:Viquimarató Dones empresàries Palafrugell 14.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3627 | [[:d:Q62071589|Q62071589]] | [[Maria Gotas Prats]] | [[Palafrugell]] | 1867-04-28 | [[Palafrugell]] | 1933-03-01 | [[Ficheiro:Maria Gotas Prats, empresària surera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3628 | [[:d:Q62071860|Q62071860]] | [[Mercè Ferrer Bofill]] | [[Palafrugell]] | 1878-02-09 | [[Palafrugell]] | 1966-11-11 | |- | style='text-align:right'| 3629 | [[:d:Q62071894|Q62071894]] | [[Pietat Dalfó Vila]] | [[Palafrugell]] | 1924-09-08 | [[Palafrugell]] | 2012-03-16 | |- | style='text-align:right'| 3630 | [[:d:Q62071942|Q62071942]] | [[Maria Rosa Tarragó Daussà]] | [[Palafrugell]] | 1935-01-07 | | | [[Ficheiro:Viquimarató Dones empresàries Palafrugell 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3631 | [[:d:Q62072002|Q62072002]] | [[Roser Palé Carreras]] | [[Palafrugell]] | 1943-01 | | | |- | style='text-align:right'| 3632 | [[:d:Q62072095|Q62072095]] | [[Anita Daussà Ramon]] | [[Palafrugell]] | 1884-12-13 | [[Palafrugell]] | 1972-11-19 | [[Ficheiro:Retrat d’Anita Daussa Ramon, nascuda a Palafrugell el 13 de desembre de 1884. Foto Jaume Ferrer Massanet. Arxiu Municipal de Palafrugell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3633 | [[:d:Q62072216|Q62072216]] | [[Núria Pastor Amorós]] | [[Barcelona]] | 1966-05-02 | | | |- | style='text-align:right'| 3634 | [[:d:Q62072480|Q62072480]] | [[Matilde Gómez Murillo]] | [[Sabadell]] | 1942-07-09 | | | |- | style='text-align:right'| 3635 | [[:d:Q62072630|Q62072630]] | [[Agnès de Sitges]] | [[Sitges]] | 13rd century | [[Sitges]] | 1308 | |- | style='text-align:right'| 3636 | [[:d:Q62078546|Q62078546]] | [[Maria del Carme Famadas i Soler]] | [[Argentona]] | 1944-04-11 | [[Argentona]] | 2024-07-25 | [[Ficheiro:Carme Famadas - Trobada internacionals Bàsquet Català i mitjans de comunicació (52814145764) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3637 | [[:d:Q62081073|Q62081073]] | [[Helena Tornero]] | [[Figueres]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 3638 | [[:d:Q62085693|Q62085693]] | [[Maria Llimona i Benet]] | [[Barcelona]] | 1894-02-03 | [[Barcelona]] | 1985-10-26 | [[Ficheiro:Maria Llimona.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3639 | [[:d:Q62085729|Q62085729]] | [[Judith Toronjo Nofuentes]] | [[Tordera]] | 1990-10-11 | | | |- | style='text-align:right'| 3640 | [[:d:Q62087145|Q62087145]] | [[Cristina Cervià Sancho]] | [[Xirona]] | 1965-06-16 | | 2019-03-17 | |- | style='text-align:right'| 3641 | [[:d:Q62087156|Q62087156]] | [[Susanna Peix]] | [[Barcelona]] | 1969-01-03 | | | [[Ficheiro:Susana Peix, març 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3642 | [[:d:Q62089211|Q62089211]] | [[Jankey Sowe Dem]] | [[Mataró]] | 1996-01-26 | | | |- | style='text-align:right'| 3643 | [[:d:Q62090417|Q62090417]] | [[Gracia Dorel-Ferré]] | [[Esparreguera]] | 1943 | | | [[Ficheiro:Gracia dorel-ferré 81927.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3644 | [[:d:Q62091870|Q62091870]] | [[Teresa Abelló Güell]] | [[Vinaixa]] | 1955-02-08 | | | [[Ficheiro:(Teresa Abelló Güell) La SetmanaTragica.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3645 | [[:d:Q62107513|Q62107513]] | [[Marta Rosique|Marta Rosique i Saltor]] | [[Barcelona]] | 1996-03-16 | | | [[Ficheiro:Marta Rosique.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3646 | [[:d:Q62128388|Q62128388]] | [[Pia Vilarrubias Codina]] | [[Igualada]] | 1942-07-12 | [[Vilanova i la Geltrú]] | 2023-05-10 | |- | style='text-align:right'| 3647 | [[:d:Q62390573|Q62390573]] | [[Catya Plate]] | [[Barcelona]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 3648 | [[:d:Q62498715|Q62498715]] | [[Lisi Martin]] | [[Barcelona]] | 1944 | | | |- | style='text-align:right'| 3649 | [[:d:Q62561815|Q62561815]] | [[Rosa Garcia-Faria]] | [[Barcelona]] | 1914 | [[Barcelona]] | 1996-01-08 | |- | style='text-align:right'| 3650 | [[:d:Q62563306|Q62563306]] | [[Rosa Jutglar]] | [[Tavèrnoles]] | 1900-01-25 | [[Castellgalí]] | 1936-07-27 | |- | style='text-align:right'| 3651 | [[:d:Q62566314|Q62566314]] | [[Reginalda Picas]] | [[Borredà]] | 1895-05-25 | [[Castellgalí]] | 1936-07-27 | |- | style='text-align:right'| 3652 | [[:d:Q62566339|Q62566339]] | [[Ramona Perramon Vila]] | [[Vic]] | 1898-08-29 | | 1936-07-28 | |- | style='text-align:right'| 3653 | [[:d:Q62574597|Q62574597]] | [[Maria Ferrer Mosset]] | [[El Masnou]] | 1912-12-01 | [[Banyoles]] | 1985-12-23 | |- | style='text-align:right'| 3654 | [[:d:Q62605235|Q62605235]] | [[Helena Calsamiglia]] | [[Barcelona]] | 1945-07-31 | [[Barcelona]] | 2017-10-24 | [[Ficheiro:Helena Calsamiglia.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3655 | [[:d:Q62606993|Q62606993]] | [[Antònia Jaurés i Catà]] | [[Arenys de Mar]] | 1826 | [[Badalona]] | 1909-01-22 | |- | style='text-align:right'| 3656 | [[:d:Q62628142|Q62628142]] | [[Mar Mezcua]] | [[Balaguer]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 3657 | [[:d:Q62631116|Q62631116]] | [[Sonia Guerra López]] | [[Manresa]] | 1977-01-09 | | | [[Ficheiro:Sonia guerra presidenta ICD.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3658 | [[:d:Q62640207|Q62640207]] | [[Sara Puig Alsina]] | [[Barcelona]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 3659 | [[:d:Q62691584|Q62691584]] | [[Núria Cabutí]] | [[Barcelona]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Núria Cabutí Brull.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3660 | [[:d:Q62737636|Q62737636]] | [[Isolina Porcell i Mas]] | [[Barcelona]] | 1837 | [[Barcelona]] | 1865-09-23 | |- | style='text-align:right'| 3661 | [[:d:Q62750232|Q62750232]] | [[María Josefa Almagro Gorbea]] | [[Barcelona]] | 1942-11-24 | | | |- | style='text-align:right'| 3662 | [[:d:Q62843602|Q62843602]] | [[Maria Betriu Català]] | [[Bellver de Cerdanya]] | 1966-04-07 | | | |- | style='text-align:right'| 3663 | [[:d:Q62898493|Q62898493]] | [[Maria Casanovas i Barceló]] | [[Casavells]] | 1911-07-11 | [[Palafrugell]] | 1990-11-30 | |- | style='text-align:right'| 3664 | [[:d:Q62932657|Q62932657]] | [[Maria Solà de Sellarés]] | [[Barcelona]] | 1899-10-31 | [[Cidade de México]] | 1998-05-22 | |- | style='text-align:right'| 3665 | [[:d:Q62957049|Q62957049]] | [[Joana Hurtado]] | [[Barcelona]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 3666 | [[:d:Q62974246|Q62974246]] | [[Victòria Rovira]] | [[Sabadell]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 3667 | [[:d:Q63040242|Q63040242]] | [[Montserrat Ferrer i Bech]] | [[Palafrugell]] | 1951-05-01 | | | |- | style='text-align:right'| 3668 | [[:d:Q63066192|Q63066192]] | [[Elena Foguet]] | [[Barcelona]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Strategic Insight Session 3 Spain The Paradox of Popularity (47535654201) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3669 | [[:d:Q63088006|Q63088006]] | [[Marina Prat Vidal]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1951-02-12 | | | |- | style='text-align:right'| 3670 | [[:d:Q63098990|Q63098990]] | [[Carme Brunet Folch]] | [[Cataluña]] | 1963-01-28 | | | |- | style='text-align:right'| 3671 | [[:d:Q63106508|Q63106508]] | [[Carmen Aguadé Cortés]] | [[Barcelona]]<br/>[[Barcelona, Venezuela|Barcelona]] | 1920 | [[Barcelona]] | 2013-08-09 | |- | style='text-align:right'| 3672 | [[:d:Q63117875|Q63117875]] | [[Sylvana Mestre]] | [[Barcelona]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 3673 | [[:d:Q63118397|Q63118397]] | [[Adelina Escandell Grases]] | [[Barcelona]] | 1954-03-22 | | | [[Ficheiro:Adelina Escandell i Grases.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3674 | [[:d:Q63134651|Q63134651]] | [[Mabel Rodríguez Rivero]] | [[Sabadell]] | 1989-03-11 | | | |- | style='text-align:right'| 3675 | [[:d:Q63158167|Q63158167]] | [[Marta Alsina i Conesa]] | [[Xirona]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 3676 | [[:d:Q63163443|Q63163443]] | [[Honoria Alcano Alconchel]] | [[Barcelona]] | 1920-02-04 | [[Asunción]] | 1996-11-05 | |- | style='text-align:right'| 3677 | [[:d:Q63169520|Q63169520]] | [[Cristina Nogué Bori]] | [[Folgueroles]] | 1966-06-09 | | | |- | style='text-align:right'| 3678 | [[:d:Q63183335|Q63183335]] | [[Núria Mirabet i Cucala]] | [[Barcelona]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 3679 | [[:d:Q63184418|Q63184418]] | [[Sílvia Montané Bonilla]] | [[La Granada]] | 1977-09-25 | | | |- | style='text-align:right'| 3680 | [[:d:Q63184421|Q63184421]] | [[Núria Lozano Montoya]] | [[Barcelona]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Catalunya Sí que es Pot headquarters 28 (Lozano cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3681 | [[:d:Q63198173|Q63198173]] | [[Esther García Fernández]] | [[El Prat de Llobregat]] | 1993-06-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3682 | [[:d:Q63213059|Q63213059]] | [[Aïda Llauradó Álvarez]] | [[Badalona]] | 1984-11-17 | | | [[Ficheiro:Aida Llauradó Badalona en Comú.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3683 | [[:d:Q63213536|Q63213536]] | [[Rosa Lluch Bramon]] | [[Barcelona]] | 1969-10-11 | | | [[Ficheiro:(Rosa Lluch) Cuarto Poder. Entrevista a Rosa Lluch. Vídeo de María Artigas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3684 | [[:d:Q63233785|Q63233785]] | [[Berenguera d'Anglesola]] | [[Anglesola]] | 1146 | [[Monastery of Santa Maria de Vallbona]] | 1225 | |- | style='text-align:right'| 3685 | [[:d:Q63241111|Q63241111]] | [[Lali Ayguadé Farró]] | [[Barcelona]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Lali Ayguadé at Sismògraf 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3686 | [[:d:Q63241457|Q63241457]] | [[Etna Estrems Fayos]] | [[L'Escala]] | 1982-10-15 | | | |- | style='text-align:right'| 3687 | [[:d:Q63254524|Q63254524]] | [[Anna Zardain i López]] | [[Barcelona]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 3688 | [[:d:Q63257169|Q63257169]] | [[Maria Assumpta Escudero i Ribot]] | [[Llançà]] | 1931-12-18 | [[Barcelona]] | 2023-03-30 | |- | style='text-align:right'| 3689 | [[:d:Q63303416|Q63303416]] | [[Carla Cervantes]] | [[Barcelona]] | 1993-10-28 | | | |- | style='text-align:right'| 3690 | [[:d:Q63328977|Q63328977]] | [[Judit Morales i Villanueva]] | [[Barcelona]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 3691 | [[:d:Q63344246|Q63344246]] | [[Mercè Roldós i Freixes]] | [[Barcelona]] | 1910-09 | [[Barcelona]] | 1989-02 | |- | style='text-align:right'| 3692 | [[:d:Q63345824|Q63345824]] | [[Èlia Tortolero Orejuela]] | [[Sant Joan de Vilatorrada]] | 1988-06-18 | | | [[Ficheiro:Èlia Tortolero (12-09-2024) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3693 | [[:d:Q63348196|Q63348196]] | [[Noemí Casquet]] | [[Sabadell]] | 1992 | | | [[Ficheiro:Festival de Málaga 2024 - Noemí Casquet 02 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3694 | [[:d:Q63348767|Q63348767]] | [[Francesca Barnades i Masoliver]] | [[Anglès, Xirona|Anglès]] | 1925 | [[Anglès, Xirona|Anglès]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 3695 | [[:d:Q63371257|Q63371257]] | [[Giocasta Kussrow Corma]] | [[Barcelona]] | 1923-02-04 | [[Mendoza, Arxentina|Mendoza]] | 1977-09-11 | |- | style='text-align:right'| 3696 | [[:d:Q63372854|Q63372854]] | [[Inés Granollers i Cunillera]] | [[Bellpuig]] | 1970-09-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3697 | [[:d:Q63396802|Q63396802]] | [[Carme Giralt i Rosés]] | [[El Masnou]] | 1940-09-04 | | 2022-09-03 | [[Ficheiro:Carme Giralt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3698 | [[:d:Q63413584|Q63413584]] | [[Joana Amat Amigó]] | [[Sant Just Desvern]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 3699 | [[:d:Q63413590|Q63413590]] | [[Montserrat Juvanteny Juvanteny]] | [[Joanetes]] | 1944 | | | [[Ficheiro:Montserrat Juvanteny Juvanteny.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3700 | [[:d:Q63413594|Q63413594]] | [[Mercè Otero Vidal]] | [[Barcelona]] | 1947-05-25 | | | [[Ficheiro:Mercè Otero 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3701 | [[:d:Q63413597|Q63413597]] | [[Núria Quadrada i Damont]] | [[Mataró]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3702 | [[:d:Q63433120|Q63433120]] | [[Núria Busquet Molist]] | [[Cardedeu]] | 1974-11-30 | | | [[Ficheiro:Els 12 finalistes del Premi Òmnium Millor Novel·la de l'Any 191130 135 dc (49162121043).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3703 | [[:d:Q63435726|Q63435726]] | [[Victòria Alsina i Burgués]] | [[Barcelona]] | 1981-02-21 | | | [[Ficheiro:Victòria Alsina retrat oficial 2021 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3704 | [[:d:Q63436969|Q63436969]] | [[Laura Martínez González]] | [[Vilanova del Camí]] | 1999-01-29 | | | [[Ficheiro:Laura Martinez Perfil 00.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3705 | [[:d:Q63437572|Q63437572]] | [[Elena Massot i Puey]] | [[Barcelona]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 3706 | [[:d:Q63457547|Q63457547]] | [[Anna Noguera Raja]] | [[Igualada]] | 1992 | | | |- | style='text-align:right'| 3707 | [[:d:Q63485912|Q63485912]] | [[Josefina Tura de Bertran]] | [[Barcelona]] | 1899-03-18 | [[Barcelona]] | 1982 | |- | style='text-align:right'| 3708 | [[:d:Q63489494|Q63489494]] | [[Montserrat Cinca Pato]] | [[Sabadell]] | 1966-07-07 | | | |- | style='text-align:right'| 3709 | [[:d:Q63494633|Q63494633]] | [[Marta Bosch Jiménez]] | [[Barcelona]] | 1970-09-05 | | | |- | style='text-align:right'| 3710 | [[:d:Q63676680|Q63676680]] | [[Àngela Jové i Puigventós]] | [[El Prat de Llobregat]] | 1955-01-12 | | | [[Ficheiro:Àngela Jové a l'acte de presentació de Junts pel Prat (2019) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3711 | [[:d:Q63808700|Q63808700]] | [[Erika Casajoana Daunert]] | [[Barcelona]] | 1966 | | | [[Ficheiro:(Erika Casajoana) Debat Eleccions europees. Quina Europa vols. Tu decideixes2 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3712 | [[:d:Q63845040|Q63845040]] | [[Helena Maragall Noble]] | [[Barcelona]] | 1893-05-18 | [[Barcelona]] | 1988-03-14 | |- | style='text-align:right'| 3713 | [[:d:Q63871447|Q63871447]] | [[Montserrat Clavero Sánchez]] | [[Barcelona]] | 1953-09-01 | | | |- | style='text-align:right'| 3714 | [[:d:Q63872651|Q63872651]] | [[Carme Ballesteros Rosa]] | [[Terrasa]] | 1967-07-22 | | | [[Ficheiro:Ballesteros Carme 4.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3715 | [[:d:Q63874699|Q63874699]] | [[Eve Galimany]] | [[Barcelona]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Captura de pantalla 2023-11-27 a las 14.09.13.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3716 | [[:d:Q63887704|Q63887704]] | [[Imma Gelabert i Casadevall]] | [[Castell d'Aro, Platja d'Aro i s'Agaró]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Cicle Llibertats i Repressió IMG 2979 (40768080370) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3717 | [[:d:Q63928953|Q63928953]] | [[Jeannine Abella Chica]] | [[Isona]] | 1990-08-06 | | | |- | style='text-align:right'| 3718 | [[:d:Q63929972|Q63929972]] | [[Joan Maria Piqué Fernández]] | [[Lleida]] | 1976-04-19 | | | |- | style='text-align:right'| 3719 | [[:d:Q63947500|Q63947500]] | [[Concepción Abellán Carretero]] | [[Mataró]] | 1984-06-10 | | | [[Ficheiro:Conchi Abellán Carretero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3720 | [[:d:Q63959052|Q63959052]] | [[Magdalena Nolla Montseny]] | [[Alforja]] | 1904 | [[Sant Adrià de Besòs]] | 1939-06-21 | |- | style='text-align:right'| 3721 | [[:d:Q63967486|Q63967486]] | [[Conxita Garcia Melgarejo]] | [[Barcelona]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 3722 | [[:d:Q63993426|Q63993426]] | [[Eulalia Gerona de Cabanes]] | [[Barcelona]] | 1782 | | 19th century | |- | style='text-align:right'| 3723 | [[:d:Q63999518|Q63999518]] | [[Montserrat Corominas i Guiu]] | [[La Pobla de Lillet]] | 1959-09-30 | | | [[Ficheiro:Montserrat Corominas SCB.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3724 | [[:d:Q64003268|Q64003268]] | [[Anna Cristeto]] | [[Santa Coloma de Farners]] | 1978-11 | | | |- | style='text-align:right'| 3725 | [[:d:Q64009638|Q64009638]] | [[Vicky Baldovinos]] | [[Barcelona]] | 1953-02-08 | | | |- | style='text-align:right'| 3726 | [[:d:Q64018521|Q64018521]] | [[Glòria Plana Yanes]] | [[Xirona]] | 1968-02-16 | | | [[Ficheiro:Presentació del nou format de les Fires de Sant Narcís 2020 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3727 | [[:d:Q64019759|Q64019759]] | [[Cristina Andreu Displàs]] | [[Barcelona]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Roda de premsa de Guanyem Girona 01 (Andreu cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3728 | [[:d:Q64029167|Q64029167]] | [[Silvia Bellot]] | [[Barcelona]] | 1980s | | | |- | style='text-align:right'| 3729 | [[:d:Q64066760|Q64066760]] | [[Gemma Font Oliveras]] | [[Tagamanent]] | 1999-10-23 | | | [[Ficheiro:2019-05-17 Fußball, Frauen, UEFA Women's Champions League, Olympique Lyonnais - FC Barcelona StP 0859 LR10 by Stepro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3730 | [[:d:Q64092494|Q64092494]] | [[Montserrat Verdaguer Clavera]] | [[Olot]] | 1955 | | | [[Ficheiro:Montserrat Verdaguer 01.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3731 | [[:d:Q64140620|Q64140620]] | [[Marta Farrés Falgueras]] | [[Sabadell]] | 1981-09-30 | | | [[Ficheiro:Marta Farrés, Alcaldessa (48078430268) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3732 | [[:d:Q64142879|Q64142879]] | [[Elionor Malich Salvador]] | [[El Molar, Tarragona|El Molar]] | No/unknown value | [[Sant Adrià de Besòs]] | 1939-08-08 | |- | style='text-align:right'| 3733 | [[:d:Q64160459|Q64160459]] | [[Adela Ramon Lligé]] | [[Barcelona]] | 1901 | [[Cidade de México]] | 1992 | |- | style='text-align:right'| 3734 | [[:d:Q64213289|Q64213289]] | [[Núria Amat]] | [[Barcelona]] | 1945 | [[Martorell]] | 2019-05-28 | |- | style='text-align:right'| 3735 | [[:d:Q64217685|Q64217685]] | [[Janina Juli]] | [[Pineda de Mar]] | 1989-04-20 | | | |- | style='text-align:right'| 3736 | [[:d:Q64221028|Q64221028]] | [[Griselda Pastor Llopart]] | [[Tarragona]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 3737 | [[:d:Q64280687|Q64280687]] | [[Dolors Giorla Laribal]] | [[Barcelona]] | 1912 | [[Sant Adrià de Besòs]] | 1939-06-20 | |- | style='text-align:right'| 3738 | [[:d:Q64338481|Q64338481]] | [[Maria Planas i Monge]] | [[Barcelona]] | 1936-07-12 | | | [[Ficheiro:Maria Planas Exposició del Centenari a Barcelona (52922367945) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3739 | [[:d:Q64350189|Q64350189]] | [[Maria Sanmartí]] | [[Barcelona]] | 1886-09-07 | [[París]] | 1959 | |- | style='text-align:right'| 3740 | [[:d:Q64370141|Q64370141]] | [[Maria Remei Hofmann i Roldós]] | [[Barcelona]] | 1946 | [[Barcelona]] | 2016-05-03 | |- | style='text-align:right'| 3741 | [[:d:Q64373644|Q64373644]] | [[Carol Rovira]] | [[Camarles]] | 1989-10-12 | | | [[Ficheiro:CAROL ROVIRA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3742 | [[:d:Q64390985|Q64390985]] | [[Paula Crespí]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1998-04-07 | | | |- | style='text-align:right'| 3743 | [[:d:Q64434274|Q64434274]] | [[Cristina Manresa Llop]] | [[Barcelona]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 3744 | [[:d:Q64442680|Q64442680]] | [[Marta Bayarri]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1974-01-23 | | | |- | style='text-align:right'| 3745 | [[:d:Q64526424|Q64526424]] | [[Gemma Tarafa]] | [[Barcelona]] | 1971-06-19 | | | [[Ficheiro:(Gemma Tarafa) Gemma Tarafa sobre el dret a la salut sexual i reproductiva (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3746 | [[:d:Q64541482|Q64541482]] | [[Rosa Granés i Noguer]] | [[Palafrugell]] | 1913-09-20 | [[Barcelona]] | 2007-02-18 | |- | style='text-align:right'| 3747 | [[:d:Q64563821|Q64563821]] | [[Maria Fernández Vidal]] | [[La Roca del Vallès]] | 1985-04-18 | | | |- | style='text-align:right'| 3748 | [[:d:Q64569429|Q64569429]] | [[Anna Romero i Arola]] | [[Sant Hipòlit de Voltregà]] | 1986-03-12 | | | [[Ficheiro:CP.Vilanova VS CP.Voltregà (12559273903) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3749 | [[:d:Q64578251|Q64578251]] | [[Alicia Granados]] | [[Manresa]] | 1954-05-29 | | | |- | style='text-align:right'| 3750 | [[:d:Q64578354|Q64578354]] | [[Laia Vives i Clos]] | [[Barcelona]] | 1987-05-17 | | | [[Ficheiro:CP.Vilanova VS CP.Voltregà (12562476713).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3751 | [[:d:Q64617337|Q64617337]] | [[Irene González]] | [[Esplugues de Llobregat]] | 1996-07-23 | | | |- | style='text-align:right'| 3752 | [[:d:Q64618723|Q64618723]] | [[Beatriz Esporrín Palacios]] | [[Xirona]] | | | | [[Ficheiro:Roda de premsa del PSC Girona 03 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3753 | [[:d:Q64619238|Q64619238]] | [[Mònica Ferrer Juandó]] | [[Xirona]] | 1971-09-17 | | | [[Ficheiro:Roda de premsa del PSC Girona sobre acord inversions 02 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3754 | [[:d:Q64629557|Q64629557]] | [[Mercedes Padrosa]] | [[Xirona]] | 1892-01-03 | [[Miraflores]] | 1972-07-26 | [[Ficheiro:Mercedes Padrosa i Allué.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3755 | [[:d:Q64633364|Q64633364]] | [[Toni Miserachs]] | [[Barcelona]] | 1942 | | | |- | style='text-align:right'| 3756 | [[:d:Q64633460|Q64633460]] | [[Agnès Lladó i Saus]] | [[Figueres]] | 1979-01-03 | | | |- | style='text-align:right'| 3757 | [[:d:Q64667507|Q64667507]] | [[Cristina Mundet i Benito]] | [[Xirona]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 3758 | [[:d:Q64686750|Q64686750]] | [[Pia Serinyana Torrents]] | [[Cadaqués]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 3759 | [[:d:Q64691836|Q64691836]] | [[Patricia Font]] | [[Barcelona]] | 1978-01-03 | | | |- | style='text-align:right'| 3760 | [[:d:Q64691837|Q64691837]] | [[Ángeles Torner Cervera]] | [[Sant Pol de Mar]] | 1907 | | 1958 | |- | style='text-align:right'| 3761 | [[:d:Q64691882|Q64691882]] | [[Cristina Bueno]] | [[Barcelona]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 3762 | [[:d:Q64692397|Q64692397]] | [[Laura Millán Morales]] | [[Palafrugell]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 3763 | [[:d:Q64698642|Q64698642]] | [[Clàudia Pons i Xandri]] | [[Bagà]] | 1984-09-23 | | | |- | style='text-align:right'| 3764 | [[:d:Q64728339|Q64728339]] | [[Mireia Ingla i Mas]] | [[La Seu d'Urgell]] | 1966-06-18 | | | |- | style='text-align:right'| 3765 | [[:d:Q64728789|Q64728789]] | [[Meritxell Neddermann]] | [[Barcelona]]<br/>[[Vilassar de Mar]] | 1990-01-14 | | | [[Ficheiro:Som el 80% at Museu Marítim 190529 24118 dc (47972746216).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3766 | [[:d:Q64733963|Q64733963]] | [[Clàudia Pujol i Devesa]] | [[Olot]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Concentració unitària sota el lema ‘Llibertat, l’autodeterminació és un dret‘. (Plaça Catalunya, Barcelona) (48060304392).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3767 | [[:d:Q64735786|Q64735786]] | [[Andrea Vilaró]] | [[Barcelona]] | 1993-05-09 | | | [[Ficheiro:Catalunya - Montenegro (Foto Ricard Rovira FCBQ) (27604976767) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3768 | [[:d:Q64748428|Q64748428]] | [[Teresa Alcocer]] | [[Barcelona]] | 1921 | [[Granollers]] | 1999 | |- | style='text-align:right'| 3769 | [[:d:Q64759062|Q64759062]] | [[Joina Canyet Garcia]] | [[Biure]] | 1996 | | | [[Ficheiro:Cultura contra la Repressió (48098579738) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3770 | [[:d:Q64759072|Q64759072]] | [[Paula Valls]] | [[Manlleu]] | 1999-03-16 | | | [[Ficheiro:Cultura contra la Repressió (48098531971) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3771 | [[:d:Q64760360|Q64760360]] | [[Elisenda Carod]] | [[Barcelona]] | 1981-12-19 | | | [[Ficheiro:Elisenda Carod, XIII Premis Gaudí (2021).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3772 | [[:d:Q64760623|Q64760623]] | [[Magalí Sare]] | [[Barcelona]] | 1991-07-28 | | | [[Ficheiro:Cultura contra la Repressió (48098756671) (cropped) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3773 | [[:d:Q64763421|Q64763421]] | [[Astrid Barrio López]] | [[Barcelona]] | 1974 | | | [[Ficheiro:(Astrid Barrio) Curs d’estiu 2015 de l’OAC. “Models de regulació, problemes comuns i exemples dels quals aprendre”.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3774 | [[:d:Q64768544|Q64768544]] | [[Sara Giménez León]] | [[Xirona]] | 1991-01-03 | | | |- | style='text-align:right'| 3775 | [[:d:Q64777701|Q64777701]] | [[Alexandra Masangkay]] | [[Barcelona]] | 1992-04-15 | | | [[Ficheiro:Festival de Cinema de Sitges 2019 (49500922841) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3776 | [[:d:Q64784937|Q64784937]] | [[Eva Viñolas Marín]] | [[La Cellera de Ter]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Tertúlia d'alcaldes a Ràdio Girona 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3777 | [[:d:Q64786222|Q64786222]] | [[Teresa Cardona Soriano]] | [[Barcelona]] | 1975-11-22 | [[Costa do Marfil]] | 2019-06-22 | |- | style='text-align:right'| 3778 | [[:d:Q64786730|Q64786730]] | [[Maria Rosa Vila Juanhuix]] | [[La Cellera de Ter]] | 1954 | | | [[Ficheiro:Concentració independentista de l'11S a Girona 12 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3779 | [[:d:Q64788651|Q64788651]] | [[Eugènia Puig-Gròs i Clua]] | [[Albesa]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Eugènia Puig-gròs (25-01-2023) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3780 | [[:d:Q64823217|Q64823217]] | [[Laia Pérez i Fontan]] | [[Barcelona]] | 1995-06-15 | | | |- | style='text-align:right'| 3781 | [[:d:Q64831653|Q64831653]] | [[Maria Josep García de Alcaraz Deu]] | [[Barcelona]] | 1953-11-19 | | | |- | style='text-align:right'| 3782 | [[:d:Q64860527|Q64860527]] | [[Iolanda Pineda Balló]] | [[Xirona]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 3783 | [[:d:Q64862939|Q64862939]] | [[Anna Palet Vilaplana]] | [[Calonge]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 3784 | [[:d:Q64995903|Q64995903]] | [[Ramona Gabriel Batalla]] | [[Ponts, Lleida|Ponts]] | 1984-09-20 | | | |- | style='text-align:right'| 3785 | [[:d:Q65016943|Q65016943]] | [[Luisa Granero Sierra]] | [[Barcelona]]<br/>[[Barcelona, Venezuela|Barcelona]] | 1924-08-05<br/>1924-05-08 | [[Barcelona]] | 2012-03-27 | |- | style='text-align:right'| 3786 | [[:d:Q65028668|Q65028668]] | [[Mercè Barceló i Serramalera]] | [[Barcelona]] | 1962-09-23 | | | [[Ficheiro:Món dret denuncia delicte de sedició 200309 184 dc (49651052801) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3787 | [[:d:Q65028765|Q65028765]] | [[Joaquima Cot Codony]] | [[Mataró]] | 1951-02-18 | | | [[Ficheiro:Quima Cot - Trobada internacionals Bàsquet Català i mitjans de comunicació (52813395337) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3788 | [[:d:Q65032810|Q65032810]] | [[Josepa Sellés i Castells]] | [[Barcelona]] | 1908-04-15 | [[Barcelona]] | 1974-07-04 | |- | style='text-align:right'| 3789 | [[:d:Q65038596|Q65038596]] | [[Ester Vilarrubla i Escales]] | [[La Seu d'Urgell]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 3790 | [[:d:Q65048765|Q65048765]] | [[Lluïsa Giró i Marsal]] | [[Badalona]] | 1921-03-29 | [[Badalona]] | 2015-07-14 | |- | style='text-align:right'| 3791 | [[:d:Q65055784|Q65055784]] | [[Neus Bartran Milian]] | [[Barcelona]] | 1952-01-24 | | | |- | style='text-align:right'| 3792 | [[:d:Q65073627|Q65073627]] | [[Laia Andreu i Trias]] | [[Vic]] | 1979-05-31 | | | |- | style='text-align:right'| 3793 | [[:d:Q65088039|Q65088039]] | [[Núria Lauco Martínez]] | [[Granollers]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3794 | [[:d:Q65096898|Q65096898]] | [[Luisa Vilaseca Borrás]] | [[Reus]] | 1924-02-02 | [[Sant Cugat del Vallès]] | 2023-12-21 | |- | style='text-align:right'| 3795 | [[:d:Q65201015|Q65201015]] | [[Anna Casarramona i Vivas]] | [[Vic]] | 1994-01-05 | | | [[Ficheiro:Anna Casarramona (12560308824) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3796 | [[:d:Q65203970|Q65203970]] | [[Ona Anglada i Pujol]] | [[Banyoles]] | 1994-07-21 | | | |- | style='text-align:right'| 3797 | [[:d:Q65204094|Q65204094]] | [[Sonia Vivas]] | [[Barcelona]] | 1978-05-25 | | | [[Ficheiro:Sonia Vivas.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3798 | [[:d:Q65204210|Q65204210]] | [[Assumpció Puigdelloses Vila]] | [[Vic]] | 1897 | [[Sant Adrià de Besòs]] | 1940-03-27 | |- | style='text-align:right'| 3799 | [[:d:Q65204364|Q65204364]] | [[Encarnació Llorens Pérez]] | [[Barcelona]] | 1894 | [[Sant Adrià de Besòs]] | 1939-04-26 | |- | style='text-align:right'| 3800 | [[:d:Q65204462|Q65204462]] | [[Irene Masdeu i Torruella]] | [[Barcelona]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 3801 | [[:d:Q65204804|Q65204804]] | [[Paula Gonu]] | [[Badalona]] | 1993-03-31 | | | [[Ficheiro:Paula Gonu 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3802 | [[:d:Q65205170|Q65205170]] | [[Neus Bouza Gil]] | [[Barcelona]] | 1916 | | 1939-05-26 | |- | style='text-align:right'| 3803 | [[:d:Q65205211|Q65205211]] | [[Ramona Peralba Sala]] | [[Gironella]] | 1904 | [[El Camp de la Bota]] | 1939-05-16 | |- | style='text-align:right'| 3804 | [[:d:Q65205219|Q65205219]] | [[Roser Rius]] | [[Barcelona]] | 1947 | | | [[Ficheiro:Roser Rius i Camps en las III Jornadas de Lucha y represión de las mujeres en el Tardofranquismo, Madrid- junio 2025.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3805 | [[:d:Q65205683|Q65205683]] | [[Elena O'Callaghan]] | [[Barcelona]] | 1955-12-25 | | | |- | style='text-align:right'| 3806 | [[:d:Q65206873|Q65206873]] | [[Montserrat Planell Poletti]] | [[Barcelona]] | 1898 | [[Barcelona]] | 1932-04-23 | |- | style='text-align:right'| 3807 | [[:d:Q65208839|Q65208839]] | [[Conxa Llinas Carmona]] | [[Barcelona]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 3808 | [[:d:Q65493496|Q65493496]] | [[Yasmina Alcaraz Moreno]] | [[Castelló d'Empúries]] | 1989-06-07 | | | [[Ficheiro:Yasmina Alcaraz 20241002 (7) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3809 | [[:d:Q65508838|Q65508838]] | [[Maria Eugenia Gay Rosell]] | [[Barcelona]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Maria Eugenia Gay by Paul Mac Manus.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3810 | [[:d:Q65512434|Q65512434]] | [[Berta Tarrida i Calduch]] | [[Sant Sadurní d'Anoia]] | 1992-01-24 | | | [[Ficheiro:CP.Vilanova VS CP.Voltregà (12561645493).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3811 | [[:d:Q65517398|Q65517398]] | [[Maria Alba Pijuan Vallverdú]] | [[Tárrega|Tàrrega]] | 1975-03-23 | | | [[Ficheiro:Alba Pijuan Vallverdú, alcaldessa de Tàrrega.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3812 | [[:d:Q65517674|Q65517674]] | [[Patry Jordán]] | [[Xirona]] | 1984-11-02 | | | [[Ficheiro:Patricia Jordán 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3813 | [[:d:Q65557125|Q65557125]] | [[Carme Bravo]] | [[Gironella]] | 1919-10-24 | [[Barcelona]] | 2007-04-29 | [[Ficheiro:Carme Bravo en un concert al Colegio de España a París l'any 1951 - fotografia de Sabine Weiss.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3814 | [[:d:Q65559726|Q65559726]] | [[Roser Llop i Florí]] | [[Figueres]] | 1961-05-06 | [[Donostia]] | 2001-02-13 | |- | style='text-align:right'| 3815 | [[:d:Q65643498|Q65643498]] | [[Rita Carrera Terradellas]] | [[Badalona]] | 1947-06-21 | | | |- | style='text-align:right'| 3816 | [[:d:Q65648247|Q65648247]] | [[Marta Morell]] | [[Sabadell]] | 1978-09-20 | | | [[Ficheiro:(Marta Morell) Ple de constitució de l'Ajunatment per el mandat 2019-2023n (48085659553) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3817 | [[:d:Q65658900|Q65658900]] | [[Sandra Domene]] | [[Terrasa]] | 2000-04-04 | | | |- | style='text-align:right'| 3818 | [[:d:Q65683378|Q65683378]] | [[Sílvia Bel i Fransi]] | [[Barcelona]] | 1982-10-09 | | | |- | style='text-align:right'| 3819 | [[:d:Q65684106|Q65684106]] | [[Dolors Marin Silvestre]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1957 | | | [[Ficheiro:Dolors Marín Silvestre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3820 | [[:d:Q65697932|Q65697932]] | [[Isabel Rosell]] | [[Barcelona]] | 1958 | | | [[Ficheiro:(Isabel Rosell Volart) Reunión de Cristina Cifuentes con el Grupo Municipal del Partido Popular en el Ayuntamiento de Madrid (34266480056) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3821 | [[:d:Q65717260|Q65717260]] | [[Emma Reyes]] | [[Badalona]] | 2002-09-13 | | | [[Ficheiro:Emma Reyes 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3822 | [[:d:Q65902252|Q65902252]] | [[Anna Carreras i Aubets]] | [[Barcelona]] | 1977-01-06 | | | |- | style='text-align:right'| 3823 | [[:d:Q65924742|Q65924742]] | [[Carme Escursell]] | [[Figueres]] | 1924 | [[Figueres]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 3824 | [[:d:Q65925006|Q65925006]] | [[Anna Calvera Sagué]] | [[Barcelona]] | 1954 | [[Barcelona]] | 2018-02-04 | |- | style='text-align:right'| 3825 | [[:d:Q65953596|Q65953596]] | [[Sílvia Orriols|Sílvia Orriols i Serra]] | [[Vic]] | 1984-10-09 | | | |- | style='text-align:right'| 3826 | [[:d:Q65961396|Q65961396]] | [[Aurora Carbonell i Abella]] | [[Sitges]] | 1966 | | | [[Ficheiro:©Dani Codina Òmnium (52883563743) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3827 | [[:d:Q65965695|Q65965695]] | [[Maria Obach Massana]] | [[Manresa]] | 1909-03-14 | [[Castellgalí]] | 2019-06-29 | |- | style='text-align:right'| 3828 | [[:d:Q66023523|Q66023523]] | [[Renata Müller]] | [[Barcelona]] | 1937-02-11<br/>1939-02-11 | | 2021-07-29 | |- | style='text-align:right'| 3829 | [[:d:Q66023526|Q66023526]] | [[Rosa Balaguer]] | [[Barcelona]] | 1941-11-12 | | | |- | style='text-align:right'| 3830 | [[:d:Q66023527|Q66023527]] | [[Montserrat Artamendi]] | [[Barcelona]] | 1941-09-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3831 | [[:d:Q66058963|Q66058963]] | [[Susana Rizo]] | [[Barcelona]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 3832 | [[:d:Q66079129|Q66079129]] | [[Maite Fruitós Alivés]] | [[Sabadell]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 3833 | [[:d:Q66104088|Q66104088]] | [[Teresa Amatller i Cros]] | [[Barcelona]] | 1873-03-01 | [[Barcelona]] | 1960-03-26 | [[Ficheiro:Antoni i Teresa Amatller amb el servei a la Casa Amatller el 1910 2013-08-13 20-07.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3834 | [[:d:Q66164297|Q66164297]] | [[Sakina Ouzraoui Diki]] | [[Barcelona]] | 2001-08-29 | | | [[Ficheiro:Ouzraoui.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3835 | [[:d:Q66285498|Q66285498]] | [[Lourdes Perramon Bacardit]] | [[Manresa]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 3836 | [[:d:Q66371049|Q66371049]] | [[Inés Bayo]] | [[Barcelona]] | 1973-10-15 | [[Barcelona]] | 2019-08-09 | |- | style='text-align:right'| 3837 | [[:d:Q66391460|Q66391460]] | [[Ana Manso]] | [[Tarragona]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 3838 | [[:d:Q66391705|Q66391705]] | [[Marta Artigas]] | [[Barcelona]] | 1968-07-11 | | | |- | style='text-align:right'| 3839 | [[:d:Q66441165|Q66441165]] | [[Lidia Castillejo]] | [[Barcelona]] | 1969-09-04 | | | |- | style='text-align:right'| 3840 | [[:d:Q66441194|Q66441194]] | [[Nuria Belchi]] | [[Barcelona]] | 1973-07-10 | | | |- | style='text-align:right'| 3841 | [[:d:Q66539695|Q66539695]] | [[Anna Maria Balaguer]] | [[Manresa]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 3842 | [[:d:Q66587115|Q66587115]] | [[Susina Amat]] | [[Barcelona]] | 1912 | [[Barcelona]] | 1983 | |- | style='text-align:right'| 3843 | [[:d:Q66588148|Q66588148]] | [[Laia Codina]] | [[Campllong]] | 2000-01-22 | | | [[Ficheiro:Laia Codina en 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3844 | [[:d:Q66590676|Q66590676]] | [[Victoria Anna Perea]] | [[Barcelona]] | 1984-07-12 | | | |- | style='text-align:right'| 3845 | [[:d:Q66597620|Q66597620]] | [[Mercè Boixareu i Vilaplana]] | [[Barcelona]] | 1943 | | | |- | style='text-align:right'| 3846 | [[:d:Q66604810|Q66604810]] | [[Elisabeth Valle]] | [[Barcelona]] | 1978-02-10 | | | |- | style='text-align:right'| 3847 | [[:d:Q66606335|Q66606335]] | [[Joana Juárez]] | [[Barcelona]] | 1980-08-05 | | | |- | style='text-align:right'| 3848 | [[:d:Q66663464|Q66663464]] | [[Montse Mínguez García]] | [[Lleida]] | 1976-07-02 | | | [[Ficheiro:20230321 MociondeCensura (Montserrat Minguez).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3849 | [[:d:Q66684544|Q66684544]] | [[Marta Cusidó]] | [[Barcelona]] | 1983-09-27 | | | |- | style='text-align:right'| 3850 | [[:d:Q66686211|Q66686211]] | [[Susana García]] | [[Barcelona]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 3851 | [[:d:Q66712166|Q66712166]] | [[Iria del Río]] | [[Barcelona]] | 1987-01-13 | | | [[Ficheiro:Iria del Río, XIV Premis Gaudí (2022) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3852 | [[:d:Q66741797|Q66741797]] | [[Clotilde Pascual Fibla]] | [[Barcelona]] | 1885 | [[Barcelona]] | 1957-12-20 | |- | style='text-align:right'| 3853 | [[:d:Q66745804|Q66745804]] | [[Marta Balaguer Julià]] | [[Barcelona]] | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 3854 | [[:d:Q66763497|Q66763497]] | [[Josefa B. Flexner]] | [[Barcelona]] | 1904-04-11 | [[Filadelfia]] | 2000-06-25 | [[Ficheiro:1913-05-25, Feminal, Primeres combregantes barcelonines (cropped) Pepeta Barba y Gosé.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3855 | [[:d:Q66771608|Q66771608]] | [[Clara Ycart]] | [[Matadepera]] | 1999-01-10 | | | |- | style='text-align:right'| 3856 | [[:d:Q66771609|Q66771609]] | [[María Tost]] | [[Sant Cugat del Vallès]] | 1994-03-21 | | | |- | style='text-align:right'| 3857 | [[:d:Q66779576|Q66779576]] | [[Sílvia Aldabert]] | [[Alcarràs]] | 1978 | | | [[Ficheiro:6 de juliol de 2019 Jornades sobre la desobediència civil (48241127637) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3858 | [[:d:Q66793722|Q66793722]] | [[Anaïs Franquesa]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Som el 80% DC91542 (45038144494).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3859 | [[:d:Q66794111|Q66794111]] | [[Marina Gallés i Clarà]] | [[Barcelona]] | 1979 | | | [[Ficheiro:6 de juliol de 2019 Jornades sobre la desobediència civil (48241031816) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3860 | [[:d:Q66817494|Q66817494]] | [[Montserrat Mainar i Benedicto]] | [[Barcelona]] | 1928 | [[Barcelona]] | 2015-02-22 | |- | style='text-align:right'| 3861 | [[:d:Q66836335|Q66836335]] | [[Ainhoa Fernández]] | [[Barcelona]] | 1994-06-26 | | | |- | style='text-align:right'| 3862 | [[:d:Q66841029|Q66841029]] | [[Maria José Ragué Arias]] | [[Barcelona]] | 1941 | | 2019-06-18 | |- | style='text-align:right'| 3863 | [[:d:Q66902321|Q66902321]] | [[Belén López Sánchez]] | [[Les Masies de Voltregà]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Belén López Sánchez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3864 | [[:d:Q66911419|Q66911419]] | [[Cristina Alsina i Conesa]] | [[Xirona]] | 1965-02-23 | | | |- | style='text-align:right'| 3865 | [[:d:Q67018198|Q67018198]] | [[Maria Paz Ballesteros Gilabert]] | [[La Ràpita]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3866 | [[:d:Q67123869|Q67123869]] | [[Laura Martínez Portell]] | [[Mataró]] | 1970 | | | [[Ficheiro:Retrat Laura Martínez Portell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3867 | [[:d:Q67130800|Q67130800]] | [[Maria Pau Ballesteros i Gilabert]] | [[La Ràpita]] | 1937 | | | |- | style='text-align:right'| 3868 | [[:d:Q67147051|Q67147051]] | [[Sílvia Planas i Marcé]] | [[Camprodon]] | 1965-07-31 | | | [[Ficheiro:Acord per al nou museu d'Art de Girona (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3869 | [[:d:Q67152078|Q67152078]] | [[Marta Vera i Vives]] | [[Cerdanyola del Vallès]] | 1962-06-13 | | | |- | style='text-align:right'| 3870 | [[:d:Q67166679|Q67166679]] | [[Magdalena de Montclar]] | [[Montclar d'Urgell]] | | [[Cervera]] | 1617 | |- | style='text-align:right'| 3871 | [[:d:Q67182848|Q67182848]] | [[Mercè Guix i Passola]] | [[Campdevànol]] | 1922-05-12 | [[Campdevànol]] | 2009-11-23 | |- | style='text-align:right'| 3872 | [[:d:Q67200847|Q67200847]] | [[Conxita Lleó]] | [[Barcelona]] | 1943-02-02 | | | |- | style='text-align:right'| 3873 | [[:d:Q67203484|Q67203484]] | [[Esther Tallada Seco]] | [[Alella]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 3874 | [[:d:Q67205857|Q67205857]] | [[Mariola Dinarès]] | [[Matadepera]] | 1971-01-25 | | | [[Ficheiro:Catosfera 20 d'octubre 2017 19.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3875 | [[:d:Q67206484|Q67206484]] | [[Núria Rossell i Vilar]] | [[Badalona]] | 1953-09-11 | | | |- | style='text-align:right'| 3876 | [[:d:Q67280210|Q67280210]] | [[Maria Banlles Santamaria]] | [[Alfarràs]] | 2000-09-15 | | | [[Ficheiro:2021 UEC Track Jun & U23 European Championships 082.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3877 | [[:d:Q67280406|Q67280406]] | [[Patricia Ortega Ruiz]] | [[Vallirana]] | 1988-09-15 | | | |- | style='text-align:right'| 3878 | [[:d:Q67381113|Q67381113]] | [[Roser Majoral i Moliné]] | [[La Seu d'Urgell]] | 1942 | [[Barcelona]] | 2005 | |- | style='text-align:right'| 3879 | [[:d:Q67462100|Q67462100]] | [[Georgina Amorós]] | [[Barcelona]] | 1998-04-30 | | | [[Ficheiro:Georgina Amorós, 2020 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3880 | [[:d:Q67475211|Q67475211]] | [[Maria Aurora Casanovas i Puig]] | [[Barcelona]] | 1913 | [[Barcelona]] | 1968 | |- | style='text-align:right'| 3881 | [[:d:Q67496999|Q67496999]] | [[Laia Estruch]] | [[Barcelona]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Retrat Laia Estruch large.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3882 | [[:d:Q67603009|Q67603009]] | [[Montserrat Guardiola i Farrés]] | [[Barcelona]] | 1936 | | | |- | style='text-align:right'| 3883 | [[:d:Q67603946|Q67603946]] | [[Alfonsina Janés i Nadal]] | [[Barcelona]] | 1943 | | | |- | style='text-align:right'| 3884 | [[:d:Q67630579|Q67630579]] | [[Joana Casals Balta]] | [[Barcelona]] | 1903 | [[Barcelona]] | 1997 | |- | style='text-align:right'| 3885 | [[:d:Q67640243|Q67640243]] | [[Petronel·la Tuca Alsina]] | [[Xirona]] | 1897 | [[Barcelona]] | 1925 | [[Ficheiro:Petronela-tuca.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3886 | [[:d:Q67647433|Q67647433]] | [[Maria Gemma Rubí i Casals]] | [[Manresa]] | 1963-04-20 | | | |- | style='text-align:right'| 3887 | [[:d:Q67649867|Q67649867]] | [[Francesca Pallarès i Salvador]] | [[Barcelona]] | 1934 | | | |- | style='text-align:right'| 3888 | [[:d:Q67877326|Q67877326]] | [[Guiomar Rovira]] | [[Barcelona]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Guiomar Rovira Sancho.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3889 | [[:d:Q68099252|Q68099252]] | [[Màbel Martí]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Sopar Estellés (Barcelona) (48759062078).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3890 | [[:d:Q68224555|Q68224555]] | [[Núria Roig]] | [[Reus]] | 1984-04-19 | | | |- | style='text-align:right'| 3891 | [[:d:Q68484736|Q68484736]] | [[Clara Pueyo Jornet]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1914-02-23 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 3892 | [[:d:Q68597404|Q68597404]] | [[Maria Molist i Bartres]] | [[Mataró]] | 1870 | [[Barcelona]] | 1933-10-06 | |- | style='text-align:right'| 3893 | [[:d:Q68639806|Q68639806]] | [[Elisabeth Vergés Costa]] | [[Barcelona]] | 1939-01-04 | [[Barcelona]] | 2019-09-25 | |- | style='text-align:right'| 3894 | [[:d:Q68704549|Q68704549]] | [[Montserrat Jou i Parrot]] | [[Manresa]] | 1943-07-12 | | | [[Ficheiro:Montserrat Jou i Parrot.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3895 | [[:d:Q68710574|Q68710574]] | [[Alícia Masriera González]] | [[Barcelona]] | 1940 | | | |- | style='text-align:right'| 3896 | [[:d:Q68759554|Q68759554]] | [[Mercè Curull Martínez]] | [[Barcelona]] | 1953-05-02 | [[Barcelona]] | 2019-09-26 | |- | style='text-align:right'| 3897 | [[:d:Q68767646|Q68767646]] | [[Marina Martori]] | [[Barcelona]] | 1979-10-09 | | | |- | style='text-align:right'| 3898 | [[:d:Q68799897|Q68799897]] | [[Marta Buchaca]] | [[Barcelona]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 3899 | [[:d:Q68917650|Q68917650]] | [[Amaia Valentín Solvas]] | [[Sant Vicenç de Castellet]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 3900 | [[:d:Q69037814|Q69037814]] | [[Josefina Caball i Guerrero]] | [[Manresa]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 3901 | [[:d:Q69108314|Q69108314]] | [[Carme Romeu Pecci]] | [[Barcelona]] | 1920 | | 2021-07-17 | |- | style='text-align:right'| 3902 | [[:d:Q69116282|Q69116282]] | [[Mònica Verge Folia]] | [[Barcelona]] | 1958-10-08 | | | |- | style='text-align:right'| 3903 | [[:d:Q69356553|Q69356553]] | [[Maria Estorach Pons]] | [[Tortosa]] | 1927 | [[Mataró]] | 2014-10-26 | |- | style='text-align:right'| 3904 | [[:d:Q69428760|Q69428760]] | [[Anier]] | [[Barcelona]] | 1998-04-02 | | | [[Ficheiro:URBAN FEMME 2019 ANIER (47380110222).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3905 | [[:d:Q69525862|Q69525862]] | [[Clara Roquet]] | [[Malla, Barcelona|Malla]] | 1988-12-30 | | | [[Ficheiro:Clara Roquet, XIV Premis Gaudí (2022).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3906 | [[:d:Q69995639|Q69995639]] | [[Núria Solé Sanromà]] | [[Constantí]] | 1925 | | 2013 | |- | style='text-align:right'| 3907 | [[:d:Q70101608|Q70101608]] | [[María Escoté]] | [[Barcelona]] | 1979-07-16 | | | [[Ficheiro:María Escoté en la Madrid Fashion Week 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3908 | [[:d:Q70108256|Q70108256]] | [[María Luisa Puentes Caixal]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1936 | [[Barcelona]] | 2013-12 | |- | style='text-align:right'| 3909 | [[:d:Q70123326|Q70123326]] | [[Mariaelena Roqué]] | [[Tarragona]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 3910 | [[:d:Q70137322|Q70137322]] | [[Josepa Soler i Erill]] | [[Barcelona]] | 1937-11-18 | | | [[Ficheiro:Pepa Soler - Històrics del Bàsquet Català 2017 (Foto M.A. Chazo - FCBQ) (33690927214) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3911 | [[:d:Q70190086|Q70190086]] | [[Maria de Llúria i de Magarola]] | [[Barcelona]] | 17th century | [[Vallbona de les Monges]] | 1701-06-14 | |- | style='text-align:right'| 3912 | [[:d:Q70203987|Q70203987]] | [[Maria Isabel Trillas Gay]] | [[Barcelona]] | 1952-07-07 | | | |- | style='text-align:right'| 3913 | [[:d:Q70211133|Q70211133]] | [[Maria Canaleta i Abellà]] | [[Barberà de la Conca]] | 1896-01-01 | [[El Masnou]] | 1980-02-23 | [[Ficheiro:Maria Canaleta i Abellà.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3914 | [[:d:Q70258353|Q70258353]] | [[Consol Villaubí i Pons]] | [[Badalona]] | 1932 | | 2019-10-09 | [[Ficheiro:ConsolVillaubí MAE 567797 0.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3915 | [[:d:Q70570081|Q70570081]] | [[Mariona Illamola Dausà]] | [[Tossa de Mar]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 3916 | [[:d:Q70779844|Q70779844]] | [[Joana Grau Masagué]] | [[Olesa de Montserrat]] | 1958-06-14 | [[Olesa de Montserrat]] | 2012-02-02 | |- | style='text-align:right'| 3917 | [[:d:Q70783669|Q70783669]] | [[Beatriz Espejo Arce]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 3918 | [[:d:Q70870030|Q70870030]] | [[Cristina Solà]] | [[Badalona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3919 | [[:d:Q70870459|Q70870459]] | [[Verónica Sanz]] | [[Barcelona]] | 1982-02-23 | | | [[Ficheiro:Verónica Sanz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3920 | [[:d:Q70891417|Q70891417]] | [[Laura Ferrero]] | [[Barcelona]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 3921 | [[:d:Q70893452|Q70893452]] | [[Noemí Trujillo]] | [[Barcelona]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Noemí Trujillo Giacomelli Ii.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3922 | [[:d:Q70905102|Q70905102]] | [[Francisca Rius i Sanuy]] | [[Barcelona]] | 1891-12-13 | [[Barcelona]] | 1967-10-24 | [[Ficheiro:Francisca Rius Sanuy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3923 | [[:d:Q71002845|Q71002845]] | [[Maria Mullerat i Bassedas]] | [[Cambrils]] | 1903-10-02 | [[Barcelona]] | 1996-12-18 | [[Ficheiro:Can Móra-Institució Mullerat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3924 | [[:d:Q71157890|Q71157890]] | [[Marta Roqueta]] | [[Barcelona]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 3925 | [[:d:Q71252070|Q71252070]] | [[Pepa Calvet]] | [[Lleida]] | 1956-05-04 | | | |- | style='text-align:right'| 3926 | [[:d:Q71457254|Q71457254]] | [[Olga Martínez i García]] | [[Barcelona]] | 1944-12-04 | | | [[Ficheiro:Olga Martínez - Trobada internacionals Bàsquet Català i mitjans de comunicació (52814149284) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3927 | [[:d:Q71461082|Q71461082]] | [[Josefina Miró Marsà]] | [[Barcelona]]<br/>[[Barcelona, Venezuela|Barcelona]] | 1927-11-30 | | | |- | style='text-align:right'| 3928 | [[:d:Q71551901|Q71551901]] | [[Lola Domènech]] | [[Olot]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Lola Domènech.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3929 | [[:d:Q71574088|Q71574088]] | [[Laia de Nadal]] | [[Barcelona]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Drets civils i justícia social, una conversa amb Angela Davis i Mònica Terribas 14 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3930 | [[:d:Q71680111|Q71680111]] | [[Ai Tsunoda]] | [[Lleida]] | 2002-04-19 | | | [[Ficheiro:Ai Tsunoda 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3931 | [[:d:Q71800014|Q71800014]] | [[Judith Solana i Pons]] | [[Barcelona]] | 1968-06-09 | | | |- | style='text-align:right'| 3932 | [[:d:Q71810896|Q71810896]] | [[Mercedes Castillo]] | [[Barcelona]] | 1957-02-06 | | | |- | style='text-align:right'| 3933 | [[:d:Q71839426|Q71839426]] | [[Maria Eulalia Vila i Sunyer]] | [[Olesa de Montserrat]] | 1967-06-16 | | | [[Ficheiro:Eulàlia Vila Sunyer - XXVIII FESTA HISTÒRICS I HISTÒRIQUES BÀSQUET CATALÀ 2023 (53279256798) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3934 | [[:d:Q71855635|Q71855635]] | [[Candelària Escolà]] | [[Mollerussa]] | 1905-09-16 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 3935 | [[:d:Q71970736|Q71970736]] | [[Margarida Muset]] | [[Barcelona]] | 1945-09-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3936 | [[:d:Q71992690|Q71992690]] | [[Ariadna Peya]] | [[Palafrugell]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 3937 | [[:d:Q72264919|Q72264919]] | [[Rita Payés]] | [[Vilassar de Mar]] | 1999-09-26 | | | [[Ficheiro:RitaPayes Mar de Musicas Cartagena 2022 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3938 | [[:d:Q72313566|Q72313566]] | [[Esperança Bru Oller]] | [[Xirona]] | 1888-10-24 | [[Xirona]] | 1972-10-27 | [[Ficheiro:Esperança Bru Oller amb una amiga, el 1922.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3939 | [[:d:Q72759074|Q72759074]] | [[María Xiao]] | [[Calella]] | 1994-05-19 | | | [[Ficheiro:20220818 European Championships Munich 2022 María Xiao 850 0142.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3940 | [[:d:Q72858951|Q72858951]] | [[Jennifer Rojo]] | [[Vic]] | 1989-11-24 | | | |- | style='text-align:right'| 3941 | [[:d:Q73032573|Q73032573]] | [[Marina Herlop]] | [[Piera]] | 1992 | | | [[Ficheiro:Goyas 2024 - Marina Herlop (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3942 | [[:d:Q73177281|Q73177281]] | [[Maria Eugènia Barnola Schönhöfer]] | [[Barcelona]] | 1959-05-19 | | | |- | style='text-align:right'| 3943 | [[:d:Q73234938|Q73234938]] | [[Rosa Sánchez]] | [[Barcelona]] | 1962-01-05 | | | |- | style='text-align:right'| 3944 | [[:d:Q73441696|Q73441696]] | [[Blanca Bardagil]] | [[Vic]] | 1988-04-09 | | | |- | style='text-align:right'| 3945 | [[:d:Q73549556|Q73549556]] | [[Pilar Calvo i Gómez]] | [[Barcelona]] | 1963-05-03 | | | [[Ficheiro:Endavant Cuixart 03 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3946 | [[:d:Q73563113|Q73563113]] | [[Estela Cantero Peñaranda]] | [[Barcelona]] | 1999-06-12 | | | |- | style='text-align:right'| 3947 | [[:d:Q73617186|Q73617186]] | [[Maria Climent]] | [[Amposta]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 3948 | [[:d:Q73645297|Q73645297]] | [[Mercedes Moner Raguer]] | [[Figueres]] | 1892-10-04 | [[Figueres]] | 1991-09-29 | [[Ficheiro:Mercè Moner i Raguer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3949 | [[:d:Q73648620|Q73648620]] | [[Anna Bosch]] | [[Barcelona]] | 1963-07-26 | | | [[Ficheiro:Anna Bosch - 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3950 | [[:d:Q73786251|Q73786251]] | [[Juliana Canet i Pedemonte]] | [[Cardedeu]] | 1999-01-29 | | | [[Ficheiro:Juliana Canet fent de Detectiva del cor.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3951 | [[:d:Q73915483|Q73915483]] | [[Laia Girós i Barrés]] | [[Sant Cugat del Vallès]] | 1990 | | | [[Ficheiro:Laia Girós i Barrés (29-02-2024) (cropped).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3952 | [[:d:Q74005041|Q74005041]] | [[Mercè Comes]] | [[Barcelona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3953 | [[:d:Q74518651|Q74518651]] | [[Matilde Sabaté Grisó]] | [[Reus]] | 1904 | [[Xirona]] | 1940-06-28 | |- | style='text-align:right'| 3954 | [[:d:Q74673647|Q74673647]] | [[Isabel de Portugal Trabal i Tallada]] | [[Barcelona]] | 1924-03-04 | [[Barcelona]] | 2014-02-16 | |- | style='text-align:right'| 3955 | [[:d:Q74690348|Q74690348]] | [[Martina Capdevila]] | [[Granollers]] | 2001-09-19 | | | |- | style='text-align:right'| 3956 | [[:d:Q74742043|Q74742043]] | [[Conchi Zapata]] | [[Mataró]] | 1964-04-27 | | | |- | style='text-align:right'| 3957 | [[:d:Q74813814|Q74813814]] | [[Roser Clavell Soldevila]] | [[Barcelona]] | 1961-04-06 | | | [[Ficheiro:Roser Clavell Soldevila.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3958 | [[:d:Q74864707|Q74864707]] | [[Georgina Elías]] | [[Barcelona]] | 1966-03-22 | | | |- | style='text-align:right'| 3959 | [[:d:Q74870252|Q74870252]] | [[Ana Jiménez]] | [[Gavà]] | 1959-11-22 | | | |- | style='text-align:right'| 3960 | [[:d:Q75044197|Q75044197]] | [[Dolors Lleonart i Casanovas]] | [[Gualba]] | 1866-09-24 | [[Barcelona]] | 1936-02-19 | |- | style='text-align:right'| 3961 | [[:d:Q75143096|Q75143096]] | [[Roser Batalla]] | [[Barcelona]] | 1965-05-21 | | | |- | style='text-align:right'| 3962 | [[:d:Q75158372|Q75158372]] | [[Concepció Zendrera Tomás]] | [[Barcelona]] | 1919-11-15 | [[Esplugues de Llobregat]] | 2020-07-31 | |- | style='text-align:right'| 3963 | [[:d:Q75727215|Q75727215]] | [[Clàudia Cabero]] | [[Barcelona]] | 1986-11-04 | | | |- | style='text-align:right'| 3964 | [[:d:Q75940697|Q75940697]] | [[Maria Martí Iglesias]] | [[Cervià de les Garrigues]] | 1901 | [[Lleida]] | 1939-07-28 | |- | style='text-align:right'| 3965 | [[:d:Q76288925|Q76288925]] | [[Belén Funes|Q76288925]] | [[Barcelona]] | 1984 | | | [[Ficheiro:Belén Funes, XII Premis Gaudí (2020).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3966 | [[:d:Q76376355|Q76376355]] | [[Josefina Vidal]] | [[Barcelona]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 3967 | [[:d:Q76384425|Q76384425]] | [[Mercedes Rossy]] | [[Barcelona]] | 1961 | [[Barcelona]] | 1995 | |- | style='text-align:right'| 3968 | [[:d:Q76425116|Q76425116]] | [[Neus Sala]] | [[Sant Llorenç d'Hortons]] | 1920-11-03 | [[Martorell]] | 2012-11-16 | |- | style='text-align:right'| 3969 | [[:d:Q76742636|Q76742636]] | [[Mireia Cornudella i Felip]] | [[Barcelona]] | 1966-11-04 | | | |- | style='text-align:right'| 3970 | [[:d:Q76760722|Q76760722]] | [[María Teresa Peris Estrada]] | [[Barcelona]] | 1932-06-21 | [[Barcelona]] | 1989-10-29 | |- | style='text-align:right'| 3971 | [[:d:Q76857201|Q76857201]] | [[Dolores Millanes]] | [[Barcelona]] | 1859 | [[SS Sirio]] | 1906-08-04 | [[Ficheiro:1886-02-06, Madrid Cómico, Dolores Millanes, Cilla (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3972 | [[:d:Q76865416|Q76865416]] | [[Marta de los Riscos Alemany]] | [[Barcelona]] | 1999-11-22 | | | |- | style='text-align:right'| 3973 | [[:d:Q76995744|Q76995744]] | [[Elena Jaumandreu]] | [[Barcelona]] | 1936-06-22 | | | |- | style='text-align:right'| 3974 | [[:d:Q77007234|Q77007234]] | [[Odei Antxustegi-Etxearte]] | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 1982-10 | | | [[Ficheiro:191213 NSL 0811 dc (49227699787) (Odei cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3975 | [[:d:Q77081319|Q77081319]] | [[Marta Tatjer]] | [[Barcelona]] | 1943 | [[España]] | 2019-12-01 | |- | style='text-align:right'| 3976 | [[:d:Q77181339|Q77181339]] | [[Paquita Bernad Noviant]] | [[Vic]] | 1923 | | | |- | style='text-align:right'| 3977 | [[:d:Q77296363|Q77296363]] | [[Laura Escanes]] | [[Barcelona]] | 1996-04-13 | | | [[Ficheiro:Goyas 2025 - Laura Escanes (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3978 | [[:d:Q77477469|Q77477469]] | [[Sandra Guaita Esteruelas]] | [[Reus]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Sandra Guaita Esteruelas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3979 | [[:d:Q77800459|Q77800459]] | [[Carla Rovira]] | [[Xirona]] | 1982-04-25 | | | |- | style='text-align:right'| 3980 | [[:d:Q77801282|Q77801282]] | [[Àurea Márquez Alonso]] | [[Barcelona]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 3981 | [[:d:Q77802225|Q77802225]] | [[Marta Carreras Espina]] | [[Barcelona]] | 1975-02-28 | | | |- | style='text-align:right'| 3982 | [[:d:Q77845131|Q77845131]] | [[Elisenda Sala i Ponsa]] | [[Barcelona]] | 1938-03-02 | | | |- | style='text-align:right'| 3983 | [[:d:Q77859574|Q77859574]] | [[Marta Ruiz Costa-Jussà]] | [[Sabadell]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 3984 | [[:d:Q77859672|Q77859672]] | [[Carolina Beatriz Garcia Estevez]] | [[Barcelona]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 3985 | [[:d:Q77860339|Q77860339]] | [[Montserrat Pons Vallès]] | [[Manresa]] | 1951-06-21 | | | [[Ficheiro:Montserrat Pons.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3986 | [[:d:Q77860369|Q77860369]] | [[Maria Dolors Riera Colom]] | [[Monistrol de Montserrat]] | 1956 | | | [[Ficheiro:Maria Dolors Riera Colom.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3987 | [[:d:Q77862013|Q77862013]] | [[Elisenda Bou Balust]] | [[Barcelona]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 3988 | [[:d:Q77862070|Q77862070]] | [[Àtia Cortés Martínez]] | [[Barcelona]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Àtia Cortés.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3989 | [[:d:Q77863628|Q77863628]] | [[Eulalia Barriere Figueroa]] | [[Barcelona]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 3990 | [[:d:Q77878819|Q77878819]] | [[Lola Bech i Beltran]] | [[Barcelona]] | 1903-03-11 | [[Tossa de Mar]] | 1987 | |- | style='text-align:right'| 3991 | [[:d:Q77881824|Q77881824]] | [[Maria Teresa Bonilla i Elias]] | [[Puigcerdà]] | 1918-08-04 | [[Barcelona]] | 1992-01-04 | |- | style='text-align:right'| 3992 | [[:d:Q77882304|Q77882304]] | [[Carme Boyé i Parera]] | [[Samalús]] | 1910 | [[Barcelona]] | 1999 | |- | style='text-align:right'| 3993 | [[:d:Q77883757|Q77883757]] | [[Ernestina Corma]] | [[Barcelona]] | 1896 | [[Buenos Aires]] | 1960 | |- | style='text-align:right'| 3994 | [[:d:Q77883859|Q77883859]] | [[Paz Estevan de Heriz]] | [[Barcelona]] | 1970-09-15 | | | |- | style='text-align:right'| 3995 | [[:d:Q77885003|Q77885003]] | [[María Luisa Dara y Zamora]] | [[Tortosa]] | 1808 | [[Tortosa]] | 1888 | |- | style='text-align:right'| 3996 | [[:d:Q77980591|Q77980591]] | [[Marina Bernadó]] | [[Barcelona]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 3997 | [[:d:Q78128867|Q78128867]] | [[Pilar Rufí i Bosch]] | [[Barcelona]] | 1892-02-25 | [[Barcelona]] | 1969-08-25 | |- | style='text-align:right'| 3998 | [[:d:Q78139507|Q78139507]] | [[Lluïsa Botet i Mundi]] | [[Cassà de la Selva]] | 1884-02-02 | [[Valencia]] | 1951 | [[Ficheiro:Lluisa Botet Mundi (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3999 | [[:d:Q78152518|Q78152518]] | [[María Luisa Chicote]] | [[Barcelona]] | 1920-08-12 | [[Madrid]] | 1989-09-22 | |- | style='text-align:right'| 4000 | [[:d:Q78439732|Q78439732]] | [[Núria Picas]] | [[Barcelona]] | 1927 | | | |- | style='text-align:right'| 4001 | [[:d:Q78735023|Q78735023]] | [[Carlota Gurt i Daví]] | [[Barcelona]] | 1976 | | | [[Ficheiro:191213 NSL 0373 dc (49227423101).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4002 | [[:d:Q78785439|Q78785439]] | [[Paula Grande]] | [[Xirona]] | 1986 | | | [[Ficheiro:Paula Grande 2016 (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4003 | [[:d:Q79051748|Q79051748]] | [[Roser Ponsati i Capdevila]] | [[Barcelona]] | 1930-11-11 | | | [[Ficheiro:Roser Ponsatí Capdevila any 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4004 | [[:d:Q79121392|Q79121392]] | [[Adela Piera Escofet]] | [[Barcelona]] | 1910-04-03 | [[Barcelona]] | 2008-12-07 | |- | style='text-align:right'| 4005 | [[:d:Q79127879|Q79127879]] | [[Àngela Mármol]] | [[Xirona]] | 2002-06-19 | | | |- | style='text-align:right'| 4006 | [[:d:Q79227404|Q79227404]] | [[Mònica Dòria Vilarrubla]] | [[La Seu d'Urgell]] | 1999-12-04 | | | [[Ficheiro:Doria M. – 2024 Canoe Slalom WC Prague 262.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4007 | [[:d:Q79339226|Q79339226]] | [[Montserrat Vergé Grau]] | [[Manresa]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 4008 | [[:d:Q79354363|Q79354363]] | [[Virginia Cierco]] | [[Barcelona]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 4009 | [[:d:Q79364497|Q79364497]] | [[Isabel Gardela]] | [[Barcelona]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 4010 | [[:d:Q79365138|Q79365138]] | [[Teresa de Pelegrí]] | [[Barcelona]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 4011 | [[:d:Q79392579|Q79392579]] | [[Eva Prats]] | [[Barcelona]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 4012 | [[:d:Q79422020|Q79422020]] | [[Núria Puig i Barata]] | [[Aiguafreda]] | 1951-03-03 | | | |- | style='text-align:right'| 4013 | [[:d:Q79661697|Q79661697]] | [[Olga Palau Barberà]] | [[Barcelona]] | 1932 | | | |- | style='text-align:right'| 4014 | [[:d:Q80169735|Q80169735]] | [[Anna Maria Torrentà Costa]] | [[Ordis]] | 1972-09-25 | | | [[Ficheiro:La nova delegada del Govern a Girona, Anna Torrentà (19-06-2024) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4015 | [[:d:Q80446850|Q80446850]] | [[Berta Castañé]] | [[Sabadell]] | 2002-11-05 | | | |- | style='text-align:right'| 4016 | [[:d:Q80721309|Q80721309]] | [[Judit Panxeta]] | [[Barcelona]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Via Laietana, prou impunitat 191120 4702 dc (49098972768) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4017 | [[:d:Q80722446|Q80722446]] | [[Rosa Sans Amenós]] | [[Barcelona]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Via Laietana, prou impunitat 191120 4808 dc (49099480516) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4018 | [[:d:Q80783645|Q80783645]] | [[Núria Fonts i Mateo]] | [[Sant Joan de Vilatorrada]] | 1977-10-07 | | | |- | style='text-align:right'| 4019 | [[:d:Q80844802|Q80844802]] | [[Núria Llorach i Boladeras]] | [[Barcelona]] | 1962 | | | [[Ficheiro:191213 NSL 0240 dc (49227429621) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4020 | [[:d:Q80847743|Q80847743]] | [[Eva Arderius]] | [[Castellar del Vallès]] | 1979-05-19 | | | [[Ficheiro:191213 NSL 0153 dc (49226964588) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4021 | [[:d:Q80897298|Q80897298]] | [[Queralt Lahoz]] | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 1991-11-17 | | | [[Ficheiro:191213 NSL 0404 dc (49226949778).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4022 | [[:d:Q80915773|Q80915773]] | [[Clàudia Rius i Llorens]] | [[Capellades]] | 1994 | | | [[Ficheiro:Youtubers per la difusió del català a la xarxa 09.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4023 | [[:d:Q81057421|Q81057421]] | [[Dolors Purcallas i Sierra]] | [[Figueres]] | 1910-01-19 | [[El Masnou]] | 1994-12-20 | [[Ficheiro:Dolors Purcallas i Sierra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4024 | [[:d:Q81099222|Q81099222]] | [[Josefina Lladós Torrent]] | [[El Pla de Sant Tirs]] | 1975-02-15 | | | [[Ficheiro:Josefina Lladós i Torrent (25-07-2024) (cropped).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4025 | [[:d:Q81286758|Q81286758]] | [[Berta Sinyol i Gispert]] | [[Lloret de Mar]] | 1988-02-22 | | | |- | style='text-align:right'| 4026 | [[:d:Q81426661|Q81426661]] | [[Carlota Pi]] | [[Barcelona]] | 1976-07-26 | | | [[Ficheiro:El delegado de Economía y Hacienda, Jorge García Castaño, junto a Carlota Pi, presidenta de Holaluz 01 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4027 | [[:d:Q81437253|Q81437253]] | [[Marta Fabregas i Berenguer]] | [[Barcelona]] | 1920 | [[Barcelona]] | 1960-01-03 | |- | style='text-align:right'| 4028 | [[:d:Q81619877|Q81619877]] | [[Mercè Font i Codina]] | [[Vic]] | 1867-06-06 | [[Vic]] | 1900-02-01 | |- | style='text-align:right'| 4029 | [[:d:Q81709957|Q81709957]] | [[Anna Carbó i Coloma]] | [[Barcelona]] | 1988-10-30 | | | |- | style='text-align:right'| 4030 | [[:d:Q81746128|Q81746128]] | [[Arantxa Tirado]] | [[Barcelona]] | 1978 | | | [[Ficheiro:(Arantxa Tirado) "La clase obrera no va al paraíso" presentación en Iruñea con Arnaldo Otegi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4031 | [[:d:Q81754770|Q81754770]] | [[Anna Moliner]] | [[Badalona]] | 1984 | | | [[Ficheiro:Anna Moliner, XII Premis Gaudí (2020).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4032 | [[:d:Q81834548|Q81834548]] | [[Montserrat Castelló Gavín]] | [[Reus]] | 1964-08-01 | | | |- | style='text-align:right'| 4033 | [[:d:Q81839037|Q81839037]] | [[Dolors Carreras Casany]] | [[Cunit]] | 1958 | | | [[Ficheiro:Dolors Carreras i Casany (23-09-2024) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4034 | [[:d:Q81902394|Q81902394]] | [[Maria Costa Diez]] | [[Santpedor]] | 2002-11-28 | | | [[Ficheiro:2020-01-14 Mascot Ceremony Ski mountaineering Mixed Relay (2020 Winter Youth Olympics) by Sandro Halank–042.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4035 | [[:d:Q81903438|Q81903438]] | [[Eva Hanicová]] | [[Agullana]] | 2004-05-23 | | | [[Ficheiro:2020-01-18 Snowboarding at the 2020 Winter Youth Olympics – Women's Slopestyle – Qualification – 1st run (Martin Rulsch) 219.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4036 | [[:d:Q81907610|Q81907610]] | [[Ares Torra Gendrau]] | [[Gironella]] | 2003-12-14 | | | [[Ficheiro:2020-01-14 Mascot Ceremony Ski mountaineering Mixed Relay (2020 Winter Youth Olympics) by Sandro Halank–038.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4037 | [[:d:Q81939563|Q81939563]] | [[Maria del Carme Vilagran i Moner]] | [[Salt]] | 1948-01-20 | | | [[Ficheiro:Carme Vilagran Moner - XXVIII FESTA HISTÒRICS I HISTÒRIQUES BÀSQUET CATALÀ 2023 (53279432600) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4038 | [[:d:Q82263268|Q82263268]] | [[Meritxell Buil i Fortea]] | [[Xirona]] | 1972-07-02 | | | |- | style='text-align:right'| 4039 | [[:d:Q82270141|Q82270141]] | [[Laura Oliva Ripoll]] | [[Molins de Rei]] | 1997-01-13 | | | |- | style='text-align:right'| 4040 | [[:d:Q82386453|Q82386453]] | [[Suu]] | [[Barcelona]] | 2000-01-14 | | | [[Ficheiro:Suu a les Festes del Tura d'Olot 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4041 | [[:d:Q82620331|Q82620331]] | [[Mariana Castells]] | [[Barcelona]] | | | | [[Ficheiro:Mariana Castells, MD. Ph.D. seen by Andreu Veà in Barcelona (Spain) 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4042 | [[:d:Q83169172|Q83169172]] | [[Anna Feliu i Moragues]] | [[L'Albi]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 4043 | [[:d:Q83185618|Q83185618]] | [[Isabel Dolera i Ruiz]] | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 4044 | [[:d:Q83188664|Q83188664]] | [[Maria Mercè Guix Genobart]] | [[Barcelona]] | 1942-06-19 | [[Calonge]] | 2020-01-14 | |- | style='text-align:right'| 4045 | [[:d:Q83249144|Q83249144]] | [[Maria Rodríguez Soto]] | [[Barcelona]] | 1986-09-26 | | | [[Ficheiro:Maria Rodríguez Soto, XIII Premis Gaudí (2021).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4046 | [[:d:Q83270373|Q83270373]] | [[Josefina Roma i Riu]] | [[Barcelona]] | 1944 | | | [[Ficheiro:Josefina Roma.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4047 | [[:d:Q83295908|Q83295908]] | [[Olga Puigdemont]] | [[Xirona]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 4048 | [[:d:Q83384410|Q83384410]] | [[Anna Costal i Fornells]] | [[Xirona]] | 1981-06-23 | | | |- | style='text-align:right'| 4049 | [[:d:Q83384709|Q83384709]] | [[Ada Martí Vall]] | [[Barcelona]] | 1914-06-29 | [[París]] | 1960-12-01 | [[Ficheiro:Ada-marti-vall.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4050 | [[:d:Q83562396|Q83562396]] | [[Sílvia Font i Puig]] | [[Santa Perpètua de Mogoda]] | 1959-10-03 | | | [[Ficheiro:Silvia Font Segle XXI 2017-18 (FCBQ) (24539600758).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4051 | [[:d:Q83636824|Q83636824]] | [[Laura Jou]] | [[Barcelona]] | 1969-03-14 | | | [[Ficheiro:Carles Sabater i Laura Jou.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4052 | [[:d:Q83644710|Q83644710]] | [[Annabel Moreno i Nogué]] | [[Barcelona]] | 1973-04-11 | | | [[Ficheiro:Annabel Moreno.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4053 | [[:d:Q83699520|Q83699520]] | [[Carme Artigas]] | [[Vilassar de Mar]] | 1968-04-05 | | | [[Ficheiro:Carme Artigas TEDxSpeaker (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4054 | [[:d:Q83733011|Q83733011]] | [[Rosa Funtané Vilà]] | [[Badalona]] | 1962-06-26 | | | |- | style='text-align:right'| 4055 | [[:d:Q83770539|Q83770539]] | [[Marta Martorell i Camps]] | [[Barcelona]] | 1978-08-30 | | | |- | style='text-align:right'| 4056 | [[:d:Q83771138|Q83771138]] | [[Anna Guixà i Fisas]] | [[Barcelona]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 4057 | [[:d:Q83776357|Q83776357]] | [[Teresa Martínez Figuerola]] | [[Barcelona]] | 1953 | [[Barcelona]] | 2019 | |- | style='text-align:right'| 4058 | [[:d:Q83797098|Q83797098]] | [[Alba Metge i Climent]] | [[Barcelona]] | 1982-10-15 | | | |- | style='text-align:right'| 4059 | [[:d:Q84037818|Q84037818]] | [[Teresa Torres i Casals]] | [[El Masnou]] | 1916-07-20 | [[El Masnou]] | 2003-07-20 | [[Ficheiro:Teresa Torres i Casals.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4060 | [[:d:Q84109455|Q84109455]] | [[María Giralt]] | [[Barcelona]] | 1958-08-22 | | | |- | style='text-align:right'| 4061 | [[:d:Q84154520|Q84154520]] | [[Cinta Vidal Agulló]] | [[Barcelona]] | 1982-03-03 | | | |- | style='text-align:right'| 4062 | [[:d:Q84263203|Q84263203]] | [[Silvia Omedes Alegre]] | [[Barcelona]] | 1971-12-08 | | | |- | style='text-align:right'| 4063 | [[:d:Q84316016|Q84316016]] | [[Dèlia Boix Huguet]] | [[Horta de Sant Joan]] | 1940-04-23 | [[Tortosa]] | 2017 | |- | style='text-align:right'| 4064 | [[:d:Q84316846|Q84316846]] | [[Amèrica Cardunets Tallada]] | [[Barcelona]] | 1900-05-02 | [[Barcelona]] | 1991-01-09 | [[Ficheiro:America Cardunets.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4065 | [[:d:Q84317137|Q84317137]] | [[Meritxell Sales Tomàs]] | [[Barcelona]] | 1960-05-31 | | | [[Ficheiro:IMG Meritxell 20220929 173926.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4066 | [[:d:Q84317297|Q84317297]] | [[Francesca Fontova i Rosell]] | [[Lleida]] | 1877-10-31 | [[Avilés]] | 1961-08-25 | |- | style='text-align:right'| 4067 | [[:d:Q84317354|Q84317354]] | [[Ivet Castelo]] | [[Vic]] | | | | [[Ficheiro:Ivet Castelo, XII Premis Gaudí (2020).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4068 | [[:d:Q84317614|Q84317614]] | [[Euda Solé i Ventura]] | [[Barcelona]] | 1904 | [[Barcelona]] | 1994 | [[Ficheiro:Euda Sole.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4069 | [[:d:Q84317630|Q84317630]] | [[Núria Solé i Ventura]] | [[Barcelona]] | 1901 | [[Barcelona]] | 1994 | [[Ficheiro:Nuria Sole.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4070 | [[:d:Q84346134|Q84346134]] | [[Aina Torres]] | [[Barcelona]] | 1992-02-26 | | | |- | style='text-align:right'| 4071 | [[:d:Q84510719|Q84510719]] | [[Jacqueline Martín Álvarez]] | [[Barcelona]] | 1974-04-14 | | | |- | style='text-align:right'| 4072 | [[:d:Q84571304|Q84571304]] | [[Albina Fransitorra Aleñà]] | [[Barcelona]] | 1912-02-03 | | 2013-12-31 | [[Ficheiro:Albina Francitorra Aleñà (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4073 | [[:d:Q84607963|Q84607963]] | [[Montserrat Martin]] | [[Montblanc, Tarragona|Montblanc]] | 1966-07-26 | | | [[Ficheiro:Montserrat Martín Moncusí.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4074 | [[:d:Q84973608|Q84973608]] | [[Selena Soro]] | [[Barcelona]] | 1991 | | | [[Ficheiro:Selena Soro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4075 | [[:d:Q85011775|Q85011775]] | [[Maria Rusiñol i Denís]] | [[Barcelona]] | 1887-05-16 | [[Barcelona]] | 1972-12-01<br/>1972 | [[Ficheiro:Maria Rusiñol.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4076 | [[:d:Q85121584|Q85121584]] | [[Carme Tort Creus]] | [[Artés]] | 1978-01-04 | | | |- | style='text-align:right'| 4077 | [[:d:Q85192857|Q85192857]] | [[Mireia Domènech i Bonet]] | [[La Jonquera]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 4078 | [[:d:Q85220146|Q85220146]] | [[Fina Masgrau i Plana]] | [[Banyoles]] | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 4079 | [[:d:Q85220225|Q85220225]] | [[Angels Aymar]] | [[Barcelona]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 4080 | [[:d:Q85220234|Q85220234]] | [[Mercè Sarrias]] | [[Barcelona]] | 1966-08-01 | | | |- | style='text-align:right'| 4081 | [[:d:Q85220254|Q85220254]] | [[Montserrat Corretger Sàez]] | [[Reus]] | 1950 | | | [[Ficheiro:MontserratCorretger1 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4082 | [[:d:Q85220257|Q85220257]] | [[Marta Nadal i Brunès]] | [[Barcelona]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 4083 | [[:d:Q85220259|Q85220259]] | [[Antònia Tayadella i Oller]] | [[Manresa]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 4084 | [[:d:Q85226146|Q85226146]] | [[Lídia Muñoz Cáceres]] | [[Sant Feliu de Llobregat]] | 1981-04-08 | | | [[Ficheiro:VOC - Versió Original en Català 200206 199 dc (49515168641).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4085 | [[:d:Q85320771|Q85320771]] | [[Mercè Rosich Vilaró]] | [[Manresa]] | 1952-09-22 | | | [[Ficheiro:Merce Rosich.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4086 | [[:d:Q85323911|Q85323911]] | [[Núria Codina i Ales]] | [[Lleida]] | 1973-09-27 | | | |- | style='text-align:right'| 4087 | [[:d:Q85326442|Q85326442]] | [[Gemma Arró Ribot]] | [[Puigcerdà]] | 1980-08-28 | | | |- | style='text-align:right'| 4088 | [[:d:Q85329088|Q85329088]] | [[Sílvia Leal Auge]] | [[Manresa]] | 1976-04-13 | | | |- | style='text-align:right'| 4089 | [[:d:Q85413041|Q85413041]] | [[Júlia Butinyà i Jiménez]] | [[Barcelona]] | 1941 | | | |- | style='text-align:right'| 4090 | [[:d:Q85419308|Q85419308]] | [[Margarida Casacuberta]] | [[Olot]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 4091 | [[:d:Q85420936|Q85420936]] | [[Beth Escudé i Gallés]] | [[Barcelona]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 4092 | [[:d:Q85422600|Q85422600]] | [[Roser Espanol Bada]] | [[Mataró]] | 1975-10-11 | | | |- | style='text-align:right'| 4093 | [[:d:Q85433293|Q85433293]] | [[Anna Cervató]] | [[Cataluña]] | 16th century | | 16th century | |- | style='text-align:right'| 4094 | [[:d:Q85434138|Q85434138]] | [[Enriqueta Paler y Trallol]] | [[Figueres]] | 1842-07-27 | [[Figueres]] | 1927-01-08 | |- | style='text-align:right'| 4095 | [[:d:Q85434270|Q85434270]] | [[Merce Tobella]] | [[Barcelona]] | 1896-06-07 | [[Castelldefels]] | 1972 | [[Ficheiro:1919-05, D'Ací d'Allà, Dues noves poetesses catalanes (cropped) Mercè Tobella.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4096 | [[:d:Q85434274|Q85434274]] | [[Mercè Vila i Reventós]] | [[Barcelona]] | 1902 | | No/unknown value | [[Ficheiro:Mercè Vila i Reventós.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4097 | [[:d:Q85434796|Q85434796]] | [[Cristina Badosa i Mont]] | [[Barcelona]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 4098 | [[:d:Q85436511|Q85436511]] | [[Josefina Solsona i Querol]] | [[Barcelona]] | 1907-09-12 | [[Barcelona]] | 1960-11-22 | |- | style='text-align:right'| 4099 | [[:d:Q85436818|Q85436818]] | [[Maria Emília Furnó i Monsech]] | [[Barcelona]] | 1877-10-31<br/>1878 | [[Barcelona]] | 1944 | |- | style='text-align:right'| 4100 | [[:d:Q85437401|Q85437401]] | [[Maria de Rocabertí i Safortesa]] | [[Peralada]] | 1624 | [[Peralada]] | 1650 | |- | style='text-align:right'| 4101 | [[:d:Q85533979|Q85533979]] | [[Vinyet Escobar]] | [[Barcelona]] | | | | [[Ficheiro:Goyas 2025 - Vinyet Escobar (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4102 | [[:d:Q85633041|Q85633041]] | [[Anna Amigó Bertran]] | [[Barcelona]] | 1966-03-14 | | | |- | style='text-align:right'| 4103 | [[:d:Q85844073|Q85844073]] | [[M. Eulalia Valeri]] | [[Barcelona]] | 1936 | | | |- | style='text-align:right'| 4104 | [[:d:Q85844085|Q85844085]] | [[Pilar Tous Forrellad]] | [[Sabadell]] | 1899 | [[Barcelona]] | 1993-11-20 | |- | style='text-align:right'| 4105 | [[:d:Q85919867|Q85919867]] | [[Anna Carreras]] | [[Barcelona]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Llum a les desigualtats 200214 033 dc (49547168267).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4106 | [[:d:Q85951209|Q85951209]] | [[Clàudia Cedó i Castillo]] | [[Banyoles]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 4107 | [[:d:Q85951214|Q85951214]] | [[Assumpta Mercader i Solà]] | [[Malgrat de Mar]] | 1966-03-30 | | | |- | style='text-align:right'| 4108 | [[:d:Q85951281|Q85951281]] | [[Laura Clos Caturla "Closca"]] | [[Mataró]] | 1985-11-27 | | | |- | style='text-align:right'| 4109 | [[:d:Q85951355|Q85951355]] | [[Mireia Oriol]] | [[Argentona]] | 1996-05-14 | | | [[Ficheiro:Mireia Oriol, XII Premis Gaudí (2020).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4110 | [[:d:Q85951538|Q85951538]] | [[Meritxell Inaraja Genís]] | [[Vic]] | 1968-02-26 | | | |- | style='text-align:right'| 4111 | [[:d:Q85951722|Q85951722]] | [[Alba Sidera]] | [[Girona]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 4112 | [[:d:Q85953950|Q85953950]] | [[Walda Pla i Rosés]] | [[El Masnou]] | 1913 | [[Badalona]] | 2014-05-23 | [[Ficheiro:Walda Pla Rosés.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4113 | [[:d:Q85955214|Q85955214]] | [[Núria Serrahima i Manén]] | [[Barcelona]] | 1937-02-21 | [[Barcelona]] | 2014-12-29 | |- | style='text-align:right'| 4114 | [[:d:Q85955215|Q85955215]] | [[Isabel Segura i Soriano]] | [[Barcelona]] | 1954 | | | [[Ficheiro:Isabel segura soriano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4115 | [[:d:Q85955611|Q85955611]] | [[Rosa M. Delor Muns]] | [[Barcelona]] | 1943-11-22<br/>1943 | | | |- | style='text-align:right'| 4116 | [[:d:Q85955714|Q85955714]] | [[Dolores Condom Gratacòs]] | [[Palamós]] | 1926-03-04 | [[Xirona]] | 2016-03-05 | |- | style='text-align:right'| 4117 | [[:d:Q85955720|Q85955720]] | [[Isabel Grifoll i Àvila]] | [[Barcelona]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 4118 | [[:d:Q85955783|Q85955783]] | [[Carme Gala i Fernández]] | [[Barcelona]] | 1955-04-01 | | | |- | style='text-align:right'| 4119 | [[:d:Q85955796|Q85955796]] | [[Glòria Casals i Nogués]] | [[Barcelona]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 4120 | [[:d:Q85956039|Q85956039]] | [[Neus Carbonell Camós]] | [[Barcelona]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 4121 | [[:d:Q85956175|Q85956175]] | [[Montserrat Rodés i Carbonell]] | [[Barcelona]] | 1951-12-30 | | | |- | style='text-align:right'| 4122 | [[:d:Q85956196|Q85956196]] | [[Maria Teresa Bertran i Rossell]] | [[Arenys de Mar]] | 1952-05-24 | | 2024-02-12 | |- | style='text-align:right'| 4123 | [[:d:Q85956204|Q85956204]] | [[Rosa Cabré i Monné]] | [[Reus]] | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 4124 | [[:d:Q85956212|Q85956212]] | [[Marina Gustà i Martorell]] | [[Barcelona]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 4125 | [[:d:Q85956220|Q85956220]] | [[Núria Nardi i Vilardaga]] | [[Ripoll]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 4126 | [[:d:Q85956284|Q85956284]] | [[Neus Real Mercadal]] | [[Barcelona]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 4127 | [[:d:Q85956285|Q85956285]] | [[Núria Santamaria i Roig]] | [[Barcelona]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 4128 | [[:d:Q85956289|Q85956289]] | [[Carme Arrufat i Dalmau]] | [[Manresa]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 4129 | [[:d:Q85956758|Q85956758]] | [[Sílvia Manzana i Martínez]] | [[Xirona]] | 1957-09-10 | | | |- | style='text-align:right'| 4130 | [[:d:Q85957341|Q85957341]] | [[Maria del Carme Oriol Carazo]] | [[Amposta]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 4131 | [[:d:Q86100433|Q86100433]] | [[Magda Gregori Borrell]] | [[Vilamajor]] | 1993-07-27 | | | [[Ficheiro:Gala dels Premis Sonor 2022 - 52.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4132 | [[:d:Q86496750|Q86496750]] | [[Cristina Maragall i Garrigosa]] | [[Barcelona]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 4133 | [[:d:Q86535496|Q86535496]] | [[Santa Salut]] | [[Sabadell]] | 1998-06-21 | | | [[Ficheiro:Santa Salut - Badehaus Berlin (16 June 2023).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4134 | [[:d:Q86598518|Q86598518]] | [[Laia Arriols]] | [[Reus]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 4135 | [[:d:Q86744623|Q86744623]] | [[Belén García]] | [[L'Ametlla del Vallès]] | 1999-07-26 | | | [[Ficheiro:Belén García perfil.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4136 | [[:d:Q87071495|Q87071495]] | [[Maria Magdalena Bonamich Font]] | [[Molins de Rei]] | 1917-09-09 | [[Molins de Rei]] | 2011-10-26 | |- | style='text-align:right'| 4137 | [[:d:Q87139663|Q87139663]] | [[Ana Alba García]] | [[Barcelona]] | 1971-10-16 | [[Barcelona]] | 2020-05-06 | [[Ficheiro:Ana-alba-periodista-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4138 | [[:d:Q87262104|Q87262104]] | [[Helena Llagostera Serra]] | [[Valls]] | 1971-07-31 | | | |- | style='text-align:right'| 4139 | [[:d:Q87264554|Q87264554]] | [[Carme Plaja Margarit]] | [[Palafrugell]] | 1956-06-21 | [[Palafrugell]] | 1997-01-21 | |- | style='text-align:right'| 4140 | [[:d:Q87267926|Q87267926]] | [[Montserrat Llovera Lloveras]] | [[Barcelona]] | 1950-04-29 | | | |- | style='text-align:right'| 4141 | [[:d:Q87270939|Q87270939]] | [[Teresa Solà i Vilà]] | [[Palafrugell]] | 1886-11-06 | [[Sant Antoni de Vilamajor]] | 1979-02-25 | |- | style='text-align:right'| 4142 | [[:d:Q87271681|Q87271681]] | [[Julita Vilà i Port]] | [[Arbúcies]] | 1847-06-16 | [[Palafrugell]] | 1886-11-14 | |- | style='text-align:right'| 4143 | [[:d:Q87294801|Q87294801]] | [[Mònica Roca i Aparici]] | [[Barcelona]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Mònica Roca i Aparici durant el ple extraordinari d'investidura.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4144 | [[:d:Q87337439|Q87337439]] | [[Maria Salvador Calzada]] | [[Palafrugell]] | 1951-05-07 | | | [[Ficheiro:Viquimarató Dones de Palafrugell de l'àmbit educatiu 10.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4145 | [[:d:Q87344581|Q87344581]] | [[Trinidad Sotos Bayarri]] | [[Sabadell]] | 1927-02-10 | [[Santander]] | 2019-05-02 | |- | style='text-align:right'| 4146 | [[:d:Q87346629|Q87346629]] | [[Maria Dolors Carbonell Guixé]] | [[Barcelona]] | 1956-05-29 | | | |- | style='text-align:right'| 4147 | [[:d:Q87351310|Q87351310]] | [[Isabel Estela i Estrach]] | [[Xirona]] | 1849-01-20 | [[Palafrugell]] | 1918-01-20 | |- | style='text-align:right'| 4148 | [[:d:Q87360651|Q87360651]] | [[Càndida Bracons]] | [[Sabadell]] | 1954<br/>1950s | | | |- | style='text-align:right'| 4149 | [[:d:Q87365128|Q87365128]] | [[Teresa Bonal Bastons]] | [[Palafrugell]] | 1959-09-08 | | | |- | style='text-align:right'| 4150 | [[:d:Q87401560|Q87401560]] | [[Elvira Bisbe]] | [[Barcelona]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 4151 | [[:d:Q87411109|Q87411109]] | [[Mercè Vila i Vidal]] | [[Sant Gregori]] | 1933-07-28 | [[Palafrugell]] | 1982-03-15 | |- | style='text-align:right'| 4152 | [[:d:Q87411292|Q87411292]] | [[Montserrat Medir Costa]] | [[Palafrugell]] | 1923-04-11 | [[Palafrugell]] | 2011-11-20 | |- | style='text-align:right'| 4153 | [[:d:Q87533816|Q87533816]] | [[Purificació Canals i Ventín]] | [[Tarragona]] | 1962-07-24 | | | |- | style='text-align:right'| 4154 | [[:d:Q87549294|Q87549294]] | [[Anna Mercadé i Ferrando]] | [[Barcelona]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 4155 | [[:d:Q87587080|Q87587080]] | [[Glòria Gauchia Vila]] | [[Xirona]] | 1972-09-04 | | | |- | style='text-align:right'| 4156 | [[:d:Q87590846|Q87590846]] | [[Helen Montilla Santos]] | [[Barcelona]] | 1969-12-04 | | | |- | style='text-align:right'| 4157 | [[:d:Q87714343|Q87714343]] | [[Amàlia Bové]] | [[Reus]] | 19th century | | 19th century | |- | style='text-align:right'| 4158 | [[:d:Q87735645|Q87735645]] | [[Tanne Balcells]] | [[Barcelona]] | 1998-01-15 | | | |- | style='text-align:right'| 4159 | [[:d:Q87740093|Q87740093]] | [[María Guinea]] | [[Barcelona]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 4160 | [[:d:Q87768872|Q87768872]] | [[Maria Padrós Tortades]] | [[Vic]] | 1979-05-14 | | | |- | style='text-align:right'| 4161 | [[:d:Q87771431|Q87771431]] | [[Filomena Fournols i Bayard]] | [[Barcelona]] | 1856-12-21 | [[Sabadell]] | 1933-12-03<br/>1933 | |- | style='text-align:right'| 4162 | [[:d:Q87833521|Q87833521]] | [[Eugènia Broggi i Samaranch]] | [[Barcelona]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 4163 | [[:d:Q87836499|Q87836499]] | [[Maria Lluïsa Berasategui Dolcet]] | [[Barcelona]] | 1949-01-29 | | | |- | style='text-align:right'| 4164 | [[:d:Q87837524|Q87837524]] | [[Irene Moray]] | [[Barcelona]] | 1992 | | | [[Ficheiro:Irene Moray.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4165 | [[:d:Q87838544|Q87838544]] | [[Ana Pfaff]] | [[Barcelona]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Premios Goya 2018 - Didac Palou y Ana Pfaff (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4166 | [[:d:Q87918930|Q87918930]] | [[Lídia Calomardo Alabart]] | [[Molins de Rei]] | 1965-06-03 | | | |- | style='text-align:right'| 4167 | [[:d:Q87919184|Q87919184]] | [[Maria Enriqueta Montoro Bravo]] | [[Barcelona]] | 1892-02-26 | [[Barcelona]] | 1969-08 | [[Ficheiro:Enriqueta Montoro Bravo any 1957.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4168 | [[:d:Q87921558|Q87921558]] | [[Iolanda Cañellas Subías]] | [[Molins de Rei]] | 1963-03-13 | | | |- | style='text-align:right'| 4169 | [[:d:Q88067258|Q88067258]] | [[Sonia Olivella Saludes]] | [[Barcelona]] | 1991 | | | [[Ficheiro:Món dret denuncia delicte de sedició 200309 157 dc (49651053466).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4170 | [[:d:Q88249254|Q88249254]] | [[Virginia Nunes]] | [[Barcelona]] | 1956-08-15 | [[Barcelona]] | 2024-05-29 | |- | style='text-align:right'| 4171 | [[:d:Q88253772|Q88253772]] | [[Mercè Macip i Gich]] | [[Barcelona]] | 1920 | [[Tarragona]] | 2017-04 | |- | style='text-align:right'| 4172 | [[:d:Q88320926|Q88320926]] | [[Núria Ruiz de Azua Paredes]] | [[Barcelona]] | 1959-07-01 | | | |- | style='text-align:right'| 4173 | [[:d:Q88386276|Q88386276]] | [[Encarnació Adsuar Soldevilla]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1968-12-25 | | | |- | style='text-align:right'| 4174 | [[:d:Q88402818|Q88402818]] | [[Carlota Trias Solé]] | [[Sabadell]] | 1979-09-17 | | | |- | style='text-align:right'| 4175 | [[:d:Q88463118|Q88463118]] | [[Dolors Juanpere Vineta]] | [[Reus]] | 1943-09-11 | | | |- | style='text-align:right'| 4176 | [[:d:Q88476468|Q88476468]] | [[Lu Rois]] | [[Sabadell]] | 1990-07-22 | | | [[Ficheiro:Homenatge Joan Oliver Lu Rois 02 (detall).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4177 | [[:d:Q88487625|Q88487625]] | [[Marta Recio Fernández]] | [[Barcelona]] | 1987-09-20 | | | |- | style='text-align:right'| 4178 | [[:d:Q88498408|Q88498408]] | [[Carlota Dobaño]] | [[El Prat de Llobregat]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 4179 | [[:d:Q88549649|Q88549649]] | [[Iria Esteller Sotés]] | [[Barcelona]] | 1990-02-11 | | | |- | style='text-align:right'| 4180 | [[:d:Q88574241|Q88574241]] | [[Mònica Pagès i Santacana]] | [[Barcelona]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 4181 | [[:d:Q88584565|Q88584565]] | [[Laura Cano Martínez]] | [[Badalona]] | 1976-03-26 | | | |- | style='text-align:right'| 4182 | [[:d:Q88669015|Q88669015]] | [[Maria Rosa Sagnier]] | [[Barcelona]] | 1901-01-19 | [[Sarrià]] | 1999-08-09 | |- | style='text-align:right'| 4183 | [[:d:Q88691642|Q88691642]] | [[Antònia Pons i Cervera]] | [[Arbúcies]] | 1837-11-13 | No/unknown value | 2nd millennium | |- | style='text-align:right'| 4184 | [[:d:Q88771940|Q88771940]] | [[Núria Fernández-Argüelles Garrigó]] | [[Barcelona]] | 1934-09-23 | | | |- | style='text-align:right'| 4185 | [[:d:Q88783022|Q88783022]] | [[Pilar Bilbao i Sentís]] | [[Tarragona]] | 1962-11-26 | | | [[Ficheiro:Pilar Bilbao - ALLSTAR Femení 2020 (49448391113) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4186 | [[:d:Q88786642|Q88786642]] | [[Maria Teresa Fort i Playà]] | [[Barcelona]] | 1931-04-16 | [[Vilanova i la Geltrú]] | 2018-12-25 | |- | style='text-align:right'| 4187 | [[:d:Q88867747|Q88867747]] | [[Ana María Martínez Martínez]] | [[Rubí, Barcelona|Rubí]] | 1972-08-31 | | | [[Ficheiro:Anamariamartinez.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4188 | [[:d:Q88953342|Q88953342]] | [[Mònica Catalán Pozas]] | [[Barcelona]] | 1976-12-21 | | | |- | style='text-align:right'| 4189 | [[:d:Q89021596|Q89021596]] | [[Júlia Minguell i Ferrer]] | [[Badalona]] | 1896 | [[Badalona]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 4190 | [[:d:Q89045251|Q89045251]] | [[Irene Blecua]] | [[Barcelona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4191 | [[:d:Q89343051|Q89343051]] | [[Lídia Campsolinas i Gironella]] | [[Figueres]] | 1973-01-29 | | | |- | style='text-align:right'| 4192 | [[:d:Q89358646|Q89358646]] | [[Clementina Ribalta Cuxart]] | [[Barcelona]] | 1896 | [[Barcelona]] | 1988-04-18 | [[Ficheiro:Clementina Ribalta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4193 | [[:d:Q89404601|Q89404601]] | [[Elisabeth Fuentes Flores]] | [[Sant Feliu de Llobregat]] | 1973-11-21 | | | |- | style='text-align:right'| 4194 | [[:d:Q89417365|Q89417365]] | [[Montserrat Sabater Bacigalupi]] | [[Barcelona]] | 1940-05-04 | [[Barcelona]] | 2020-04-03 | |- | style='text-align:right'| 4195 | [[:d:Q89426034|Q89426034]] | [[Mariona Ribera Llonc]] | [[Barcelona]] | 1977-01-17 | | | |- | style='text-align:right'| 4196 | [[:d:Q89489699|Q89489699]] | [[Montserrat Bertran Valles]] | [[Torrelles de Foix]] | 1891 | [[Barcelona]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 4197 | [[:d:Q89579039|Q89579039]] | [[Yasmina Drissi i Sales]] | [[Barcelona]] | 2001-10-05 | | | |- | style='text-align:right'| 4198 | [[:d:Q89589333|Q89589333]] | [[Núria Borrut Mulet]] | [[Barcelona]] | 1958-09-17 | | | [[Ficheiro:NúriaBorrutMulet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4199 | [[:d:Q89590907|Q89590907]] | [[Júlia Gibert i Comella]] | [[Barcelona]] | 1997 | | | |- | style='text-align:right'| 4200 | [[:d:Q89662051|Q89662051]] | [[Helena Estevan de Heriz]] | [[Barcelona]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 4201 | [[:d:Q89670919|Q89670919]] | [[Cristina Ungo de Velasco Bou]] | [[Barcelona]] | 1976-01-17 | | | |- | style='text-align:right'| 4202 | [[:d:Q89774879|Q89774879]] | [[Sara Hidalgo Valls]] | [[Cerdanyola del Vallès]] | 1967-11-09 | | | |- | style='text-align:right'| 4203 | [[:d:Q89889361|Q89889361]] | [[Teresa Riott]] | [[Barcelona]] | 1990-05-13 | | | [[Ficheiro:TERESA-RIOTT-SEPT-20-5.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4204 | [[:d:Q90020137|Q90020137]] | [[Maria Teixidor i Jufresa]] | [[Barcelona]] | 1975-10-08 | | | |- | style='text-align:right'| 4205 | [[:d:Q90025840|Q90025840]] | [[Helena Oma]] | [[Terrasa]] | 1996-10-23 | | | [[Ficheiro:HelenaOma partido.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4206 | [[:d:Q90027874|Q90027874]] | [[Anna Pacheco]] | [[Barcelona]] | 1991-09-30 | | | |- | style='text-align:right'| 4207 | [[:d:Q90130520|Q90130520]] | [[Clara Parramon Homs]] | [[Barcelona]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 4208 | [[:d:Q90156617|Q90156617]] | [[Mercè Vallès Corominas]] | [[Sabadell]] | 1979-04-29 | | | |- | style='text-align:right'| 4209 | [[:d:Q90248269|Q90248269]] | [[Maria del Mar Parera Olivé]] | [[Barcelona]] | 1978-09-18 | | | |- | style='text-align:right'| 4210 | [[:d:Q90404664|Q90404664]] | [[Aurora Malagarriga i Ormart]] | [[Barcelona]] | 1883 | [[Barcelona]] | 1938 | |- | style='text-align:right'| 4211 | [[:d:Q90404814|Q90404814]] | [[Eulàlia Amorós Solà]] | [[Reus]] | 1925 | [[Barcelona]] | 2020-04-03 | |- | style='text-align:right'| 4212 | [[:d:Q90406256|Q90406256]] | [[Eva Moreno Bosch]] | [[Barcelona]] | 1966-06-23 | | | [[Ficheiro:EvaMorenoBosch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4213 | [[:d:Q90560949|Q90560949]] | [[Eva Martín]] | [[Xirona]] | 1974-03-14 | | | |- | style='text-align:right'| 4214 | [[:d:Q90597213|Q90597213]] | [[Verónica Torrano]] | [[Barcelona]] | 1978-04-06 | | | [[Ficheiro:Verònica Torrano Moya.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4215 | [[:d:Q90757946|Q90757946]] | [[Sofia Coll]] | [[Barcelona]] | 1999-01-01 | | | [[Ficheiro:Sofia Coll 04 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4216 | [[:d:Q90772332|Q90772332]] | [[Rosa Cullell i Muniesa]] | [[Barcelona]] | 1958-03-14 | | | |- | style='text-align:right'| 4217 | [[:d:Q90841449|Q90841449]] | [[Raquel Casas Agustí]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1974-02-03 | | | [[Ficheiro:Òmnium NitDeSantaLlúcia Raquel Casas Agustí.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4218 | [[:d:Q90902067|Q90902067]] | [[Asia Ortega]] | [[Barcelona]] | 1995-05-18 | | | |- | style='text-align:right'| 4219 | [[:d:Q91100008|Q91100008]] | [[Anna Azcona]] | [[Badalona]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 4220 | [[:d:Q91119038|Q91119038]] | [[Elisabeth Prandi Chevalier]] | [[Barcelona]] | 1964-09-27 | | | [[Ficheiro:Elisabet Prandi 2 (1) (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4221 | [[:d:Q91123699|Q91123699]] | [[Mireia Martí Bernaus]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 4222 | [[:d:Q91176933|Q91176933]] | [[Elisenda Solsona i Margarit]] | [[Olesa de Montserrat]] | 1984-08-14 | | | [[Ficheiro:Elisenda Solsona Margarit.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4223 | [[:d:Q91207836|Q91207836]] | [[Rosa Roig Boqué]] | [[Reus]] | 1898 | [[Reus]] | 1972 | |- | style='text-align:right'| 4224 | [[:d:Q91248321|Q91248321]] | [[Dolors Balbuena Esparza]] | [[Sabadell]] | 1959-03-20 | | | |- | style='text-align:right'| 4225 | [[:d:Q91317692|Q91317692]] | [[Maria Luisa Ucellini Riera]] | [[Barcelona]] | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 4226 | [[:d:Q91322854|Q91322854]] | [[Mariona Terés]] | [[Barcelona]] | 1985-04-26 | | | |- | style='text-align:right'| 4227 | [[:d:Q91465823|Q91465823]] | [[Sara Rancaño Rivas]] | [[El Masnou]] | 1984-06-18 | | | [[Ficheiro:Sara Rancaño Rivas - NYC Trump court trial 2024-05-16 004 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4228 | [[:d:Q91484336|Q91484336]] | [[Pilar Bertran Valles]] | [[Barcelona]] | 1905-07-24 | [[Barcelona]] | 1998-11-13 | |- | style='text-align:right'| 4229 | [[:d:Q91783684|Q91783684]] | [[Mariona Forteza]] | [[Tarragona]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 4230 | [[:d:Q91783686|Q91783686]] | [[Carolina Kun Galofré]] | [[Barcelona]] | 1960-09-28 | | | |- | style='text-align:right'| 4231 | [[:d:Q91783804|Q91783804]] | [[Ariadna Pujol]] | [[Barcelona]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 4232 | [[:d:Q91813921|Q91813921]] | [[Georgina Bahí]] | [[Xirona]] | 1989-06-01 | | | [[Ficheiro:Georgina Bahí (52894190754).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4233 | [[:d:Q91840357|Q91840357]] | [[Candela Calle]] | [[Barcelona]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Candela Calle, nova gerent de la Regió Sanitària Barcelona Metropolitana Nord i directora dels serveis territorials de Salut a la regió (01-10-2024).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4234 | [[:d:Q91909899|Q91909899]] | [[Lourdes Plans i Campderrós]] | [[Terrasa]] | 1964 | | 2017-04-06 | |- | style='text-align:right'| 4235 | [[:d:Q91932140|Q91932140]] | [[Laia Yurss Ramos]] | [[Barcelona]] | 1982-12-14 | | | |- | style='text-align:right'| 4236 | [[:d:Q91945916|Q91945916]] | [[Alba Gonzalo]] | [[Barcelona]] | 1997-04-27<br/>1997-04-21 | | | |- | style='text-align:right'| 4237 | [[:d:Q91946306|Q91946306]] | [[Maria Del Mar Lleixà Fortuño]] | [[Tortosa]] | 1969-11-13 | | | [[Ficheiro:Mar-lleixa-erc-tortosa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4238 | [[:d:Q92046672|Q92046672]] | [[Ainhoa Marín]] | [[Badalona]] | 2001-03-21 | | | [[Ficheiro:Ainhoa Marín Martín ESP.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4239 | [[:d:Q92215635|Q92215635]] | [[Carla Obradors]] | [[Manresa]] | 1987 | | | [[Ficheiro:Carla Obradors (1).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4240 | [[:d:Q92370819|Q92370819]] | [[Imma Ollich i Castanyer]] | [[Vic]] | 1951-11-13 | | | |- | style='text-align:right'| 4241 | [[:d:Q92466598|Q92466598]] | [[Belén Cabanes i Altés]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1969-01-04 | | | |- | style='text-align:right'| 4242 | [[:d:Q92582716|Q92582716]] | [[Maria Martiáñez]] | [[La Selva del Camp]] | 1997-11-04 | | | [[Ficheiro:1a Lliga Catalana AON 2021 LF Challenge (51489441231).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4243 | [[:d:Q92626203|Q92626203]] | [[Elena Ruiz Guitart]] | [[Cardona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4244 | [[:d:Q92757203|Q92757203]] | [[Concepció Boter i Torrents]] | [[Mataró]] | 1900 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 4245 | [[:d:Q92888372|Q92888372]] | [[Montserrat Bernabeu]] | [[Cataluña]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 4246 | [[:d:Q93124315|Q93124315]] | [[Gemma Abrié Regué]] | [[Barcelona]] | 1984-11-03 | | | [[Ficheiro:Gemma Abrié.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4247 | [[:d:Q93228329|Q93228329]] | [[Anna Torrodà Ricart]] | [[Barcelona]] | 2000-01-21 | | | [[Ficheiro:Anna Torrodà Ricart.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4248 | [[:d:Q93370494|Q93370494]] | [[Amàlia Lafuente Flo]] | [[Barcelona]] | 1952 | [[Barcelona]] | 2022-07-17 | |- | style='text-align:right'| 4249 | [[:d:Q93370558|Q93370558]] | [[Mar Massanell i Messalles]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1970-04-22 | | | |- | style='text-align:right'| 4250 | [[:d:Q93370896|Q93370896]] | [[Rosa Estopà Bagot]] | [[Santa Susanna]] | 1969-07-26 | | | [[Ficheiro:Rosa Estopà.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4251 | [[:d:Q93371503|Q93371503]] | [[Laia Manresa]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Laia Manresa foto.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4252 | [[:d:Q93371769|Q93371769]] | [[Àngels Masià i de Ros]] | [[Figueres]] | 1907<br/>1907-08-24 | [[El Masnou]] | 1998-03-01 | |- | style='text-align:right'| 4253 | [[:d:Q93371874|Q93371874]] | [[Blanca Vilà Costa]] | [[Barcelona]] | 1951-04-29 | | | |- | style='text-align:right'| 4254 | [[:d:Q93371948|Q93371948]] | [[Núria Rafel i Fontanals]] | [[Barcelona]] | 1954-04-13 | | | |- | style='text-align:right'| 4255 | [[:d:Q93373380|Q93373380]] | [[Lurdes Barba]] | [[Barcelona]] | 1949-02 | | | |- | style='text-align:right'| 4256 | [[:d:Q93380819|Q93380819]] | [[Carme Massana]] | [[Barcelona]] | 1942 | | 2016 | |- | style='text-align:right'| 4257 | [[:d:Q93381279|Q93381279]] | [[Glòria Morera i Font]] | [[Terrasa]] | 1938 | | | |- | style='text-align:right'| 4258 | [[:d:Q93386727|Q93386727]] | [[Sílvia Romero]] | [[Tremp]] | 1968-02-04 | | | [[Ficheiro:Sílvia Romero (05-09-2024) (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4259 | [[:d:Q93412468|Q93412468]] | [[Mireia Sopena]] | [[Barcelona]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 4260 | [[:d:Q93414722|Q93414722]] | [[Maria Garganté]] | [[Sanaüja]] | 1975-02-03 | | | |- | style='text-align:right'| 4261 | [[:d:Q93415301|Q93415301]] | [[Anna Llisterri i Boix]] | [[Barcelona]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 4262 | [[:d:Q93415965|Q93415965]] | [[Maria Teresa Pous i Mas]] | [[Llinars del Vallès]] | 1956 | | | [[Ficheiro:Imatge som valles.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4263 | [[:d:Q93416538|Q93416538]] | [[Maria Rosa Casanovas i Palop]] | [[Barcelona]] | 1934-07-13 | [[Igualada]] | 2008 | |- | style='text-align:right'| 4264 | [[:d:Q93416609|Q93416609]] | [[Elisenda Guiu]] | [[Barcelona]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 4265 | [[:d:Q93431535|Q93431535]] | [[Rosa Toran Belver]] | [[Manresa]] | 1947-11-05 | [[El Masnou]] | 2023-06-30 | |- | style='text-align:right'| 4266 | [[:d:Q93431840|Q93431840]] | [[Montserrat Manent]] | [[Mataró]] | 1940 | | | |- | style='text-align:right'| 4267 | [[:d:Q93433158|Q93433158]] | [[Isabel Campi i Valls]] | [[Barcelona]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 4268 | [[:d:Q93433618|Q93433618]] | [[Assumpta Muset i Pons]] | [[Collbató]] | 1957 | | | [[Ficheiro:20160123 MusetPA-1.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4269 | [[:d:Q93433824|Q93433824]] | [[Tate Cabré]] | [[Reus]] | 1965 | | | [[Ficheiro:Tate Cabré i Massot.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4270 | [[:d:Q93433908|Q93433908]] | [[Maria Josep Estanyol i Fuentes]] | [[Barcelona]] | 1950-12-15 | | | [[Ficheiro:Maria Josep Estanyol1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4271 | [[:d:Q93434121|Q93434121]] | [[Queralt Solé i Barjau]] | [[Barcelona]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 4272 | [[:d:Q93434212|Q93434212]] | [[Mercè Izquierdo i Aymerich]] | [[Barcelona]] | 1941 | | | |- | style='text-align:right'| 4273 | [[:d:Q93434901|Q93434901]] | [[Trinitat Gilbert]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1974 | | | [[Ficheiro:Catosfera 2018 dissabte tarda 11 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4274 | [[:d:Q93435079|Q93435079]] | [[Pepa Òdena]] | [[Barcelona]] | 1939-04-11 | | 2024-11-02 | [[Ficheiro:Pepa Òdena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4275 | [[:d:Q93435099|Q93435099]] | [[Montserrat Llorens]] | [[El Palau d'Anglesola]] | 1931 | [[Barcelona]] | 2022-06-27 | |- | style='text-align:right'| 4276 | [[:d:Q93435233|Q93435233]] | [[Dolores Payás]] | [[Manresa]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 4277 | [[:d:Q93435298|Q93435298]] | [[Paulina Crusat Martino]] | [[Barcelona]] | 1900-02-17 | [[Sevilla]] | 1981-05-28 | |- | style='text-align:right'| 4278 | [[:d:Q93435534|Q93435534]] | [[Eva Santana]] | [[Badalona]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 4279 | [[:d:Q93892373|Q93892373]] | [[Natàlia Barrientos i Bueno]] | [[Tiana, Barcelona|Tiana]] | 1996-09-21 | | | |- | style='text-align:right'| 4280 | [[:d:Q93893332|Q93893332]] | [[Dèlia Brufau i Centelles]] | [[Barcelona]] | 1998-10-15 | | | [[Ficheiro:Dèlia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4281 | [[:d:Q94419283|Q94419283]] | [[Dolors Torregrossa i Moratones]] | [[Barcelona]] | 1869-12-21 | [[El Masnou]] | 1924 | |- | style='text-align:right'| 4282 | [[:d:Q94562480|Q94562480]] | [[Imma Albó i Vidal de Llobatera]] | [[Vic]] | 1940 | | 2015-07-29 | |- | style='text-align:right'| 4283 | [[:d:Q94638308|Q94638308]] | [[Carme Montaner i Serra]] | [[Barcelona]] | 1891-07-17 | [[Barcelona]] | 1928-08-07 | [[Ficheiro:Carme Montaner i Serra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4284 | [[:d:Q94640853|Q94640853]] | [[Maria Montaner i Serra]] | [[Barcelona]] | 1895 | | 1936 | |- | style='text-align:right'| 4285 | [[:d:Q94661420|Q94661420]] | [[Cristina Agüera Gago]] | [[Badalona]] | 1990-11-05 | | | [[Ficheiro:Cristina Agüera Gago.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4286 | [[:d:Q94661863|Q94661863]] | [[Rosa del Amo Hernández]] | [[Badalona]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Rosa del Amo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4287 | [[:d:Q94695816|Q94695816]] | [[Andrea Zapata Alfonso]] | [[Badalona]] | 1996-08-29 | | | |- | style='text-align:right'| 4288 | [[:d:Q94695834|Q94695834]] | [[Helena Bayo Delgado]] | [[Barcelona]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 4289 | [[:d:Q94701707|Q94701707]] | [[Muntsa Niso Holgado]] | [[Badalona]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 4290 | [[:d:Q94724863|Q94724863]] | [[Meritxell Siré Caramés]] | [[Barcelona]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 4291 | [[:d:Q94771329|Q94771329]] | [[Vanessa Siré Caramés]] | [[Barcelona]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 4292 | [[:d:Q94831926|Q94831926]] | [[Anneke Necro]] | [[Barcelona]] | 1987-05-19 | | | |- | style='text-align:right'| 4293 | [[:d:Q94994455|Q94994455]] | [[Maria Rosa Tamburini i Borràs]] | [[Sant Cugat del Vallès]] | 1985-08-21 | | | |- | style='text-align:right'| 4294 | [[:d:Q95004089|Q95004089]] | [[Juana Dolores Romero Casanova]] | [[El Prat de Llobregat]] | 1992-03-11 | | | [[Ficheiro:Juana Dolores Romero Casanova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4295 | [[:d:Q95182259|Q95182259]] | [[Mònica Comas Molist]] | [[Manlleu]] | 1986-04-13 | | | |- | style='text-align:right'| 4296 | [[:d:Q95188748|Q95188748]] | [[Cristina Campos]] | [[Barcelona]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 4297 | [[:d:Q95403787|Q95403787]] | [[Elvira Mallafré Sala]] | [[Sabadell]] | 1956-04-09 | | | |- | style='text-align:right'| 4298 | [[:d:Q95564769|Q95564769]] | [[Lidia Vinyes Curtis]] | [[Barcelona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4299 | [[:d:Q95580134|Q95580134]] | [[Helena Castellà i Duran]] | [[Hostalric]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 4300 | [[:d:Q95672303|Q95672303]] | [[Eva Valiño]] | [[Barcelona]] | 1969<br/>1969-07-29 | | | |- | style='text-align:right'| 4301 | [[:d:Q95690571|Q95690571]] | [[Dolors Marti Domenech]] | [[Tivissa]] | 1901 | [[Bordeos]] | 1970 | [[Ficheiro:Dolorès Marti Domenech.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4302 | [[:d:Q95690781|Q95690781]] | [[Lutgarda Mas i Mateu]] | [[Gràcia]] | 1831 | [[Barcelona]] | 1862-08-09 | |- | style='text-align:right'| 4303 | [[:d:Q95740378|Q95740378]] | [[Mercedes López Sánchez]] | [[Sabadell]] | 1979-12-05 | | | |- | style='text-align:right'| 4304 | [[:d:Q95743355|Q95743355]] | [[Susi Caramelo]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1980-09-18 | | | [[Ficheiro:Susi Caramelo 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4305 | [[:d:Q95873407|Q95873407]] | [[Araceli Mostazo Romeo]] | [[Barcelona]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 4306 | [[:d:Q95911904|Q95911904]] | [[Virginia García del Pino]] | [[Barcelona]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Virginia García del Pino.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4307 | [[:d:Q95963237|Q95963237]] | [[Meritxell Bautista]] | [[Montcada i Reixac]] | 1978-04-24 | | | [[Ficheiro:Meritxell Bautista i Quiñones.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4308 | [[:d:Q95984065|Q95984065]] | [[Eleonor Carreras Torrescasana]] | [[Barcelona]] | 1843 | [[Barcelona]] | 1907-12-29 | |- | style='text-align:right'| 4309 | [[:d:Q95984136|Q95984136]] | [[Ana Rivière-Cinnamond]] | [[Barcelona]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 4310 | [[:d:Q95984521|Q95984521]] | [[Aminda Valls]] | [[Cassà de la Selva]] | 1905-08-14 | [[Cassà de la Selva]] | 1960 | |- | style='text-align:right'| 4311 | [[:d:Q96035155|Q96035155]] | [[Maria del Carme Queralt Tomàs]] | [[Tortosa]] | 1959-11-15 | | | |- | style='text-align:right'| 4312 | [[:d:Q96096887|Q96096887]] | [[Kima Guitart]] | [[Esparreguera]] | 1947 | | | [[Ficheiro:Kima Guitart.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4313 | [[:d:Q96181396|Q96181396]] | [[Candela Figueras]] | [[Montblanc, Tarragona|Montblanc]] | 1984-09-19 | | | [[Ficheiro:Connectades Candela Figueras.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4314 | [[:d:Q96184313|Q96184313]] | [[Consol Tura i Soteras]] | [[Mataró]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 4315 | [[:d:Q96196272|Q96196272]] | [[Sefa Ponsatí i Brancós]] | [[La Bisbal d'Empordà]] | 1942 | | | |- | style='text-align:right'| 4316 | [[:d:Q96216062|Q96216062]] | [[Maria Teresa Almoguera Miró]] | [[Barcelona]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 4317 | [[:d:Q96250529|Q96250529]] | [[Marta Soler i Balcells]] | [[Calaf]] | 1984-03-05 | | | |- | style='text-align:right'| 4318 | [[:d:Q96323286|Q96323286]] | [[Lluïsa Sallent]] | [[Ripollet]]<br/>[[Barcelona, Venezuela|Barcelona]] | 1934 | | | |- | style='text-align:right'| 4319 | [[:d:Q96337372|Q96337372]] | [[Berta Veiga Vila]] | [[Barcelona]] | 1960-11-03 | | | |- | style='text-align:right'| 4320 | [[:d:Q96350654|Q96350654]] | [[Nati Ayala]] | [[Sabadell]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 4321 | [[:d:Q96354343|Q96354343]] | [[Judith Vizuete]] | [[Granollers]] | 1995-07-20 | | | |- | style='text-align:right'| 4322 | [[:d:Q96354904|Q96354904]] | [[Elisabet Llargués Masachs]] | [[Barcelona]] | 1980-10-23 | | | [[Ficheiro:Elisabet LLARGUÉS MASACHS.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4323 | [[:d:Q96356183|Q96356183]] | [[Meritxell Basté i Batalla]] | [[Barcelona]] | 1970-12-20 | | | |- | style='text-align:right'| 4324 | [[:d:Q96358545|Q96358545]] | [[María Griñó]] | [[Tortosa]] | 1782-11-28 | [[Tortosa]] | 1836-02-16 | [[Ficheiro:I.3 Maria Griñó (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4325 | [[:d:Q96575210|Q96575210]] | [[Dominica Sánchez]] | [[Barcelona]] | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 4326 | [[:d:Q96575381|Q96575381]] | [[Tamara Romero]] | [[Barcelona]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 4327 | [[:d:Q96577811|Q96577811]] | [[Anna Vicens]] | [[Xirona]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 4328 | [[:d:Q96593714|Q96593714]] | [[Neus Martín Royo]] | [[Barcelona]]<br/>[[Barcelona, Venezuela|Barcelona]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 4329 | [[:d:Q96621101|Q96621101]] | [[Sònia Mestre Nadal]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Sònia Mestre Nadal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4330 | [[:d:Q96624540|Q96624540]] | [[Gina Argemir]] | [[Terrasa]] | 1973-12-10 | | | [[Ficheiro:Gina Argemir Músic.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4331 | [[:d:Q96625337|Q96625337]] | [[Ángela Molina Climent]] | [[Barcelona]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 4332 | [[:d:Q96626820|Q96626820]] | [[Charlie Pee]] | [[Sabadell]] | 1990-05-02 | | | [[Ficheiro:Charlie Pee, XIII Premis Gaudí (2021).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4333 | [[:d:Q96631507|Q96631507]] | [[Maria Àurea Català Roca]] | [[Valls]] | 1920 | [[Barcelona]] | 1993 | |- | style='text-align:right'| 4334 | [[:d:Q96651777|Q96651777]] | [[Teresa Gironès i Villanua]] | [[Barcelona]] | 1941 | [[Reus]] | 2016-09-06 | |- | style='text-align:right'| 4335 | [[:d:Q96651855|Q96651855]] | [[Maria Rosa De Navas i Escuder]] | [[Barcelona]] | 1911-05-28 | [[El Port de la Selva]] | 1979-10-06 | |- | style='text-align:right'| 4336 | [[:d:Q96651856|Q96651856]] | [[Glòria Ferrer Rom]] | [[Barcelona]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 4337 | [[:d:Q96676369|Q96676369]] | [[Narcisa Toldrà]] | [[Barcelona]] | 1924 | | 2020-06-26 | |- | style='text-align:right'| 4338 | [[:d:Q96681755|Q96681755]] | [[Teresa Macarulla]] | [[Barcelona]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 4339 | [[:d:Q96707051|Q96707051]] | [[Gemma Sin]] | [[Barcelona]] | 1952 | [[Barcelona]] | 2010 | |- | style='text-align:right'| 4340 | [[:d:Q96757294|Q96757294]] | [[María Angeles Carbona Balaguer]] | [[Figueres]] | 1912 | [[Roses]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 4341 | [[:d:Q96879289|Q96879289]] | [[Sandra Montserrat Buendía]] | [[Viladecans]]<br/>[[Barcelona]] | 1976-10-19 | | | |- | style='text-align:right'| 4342 | [[:d:Q96901953|Q96901953]] | [[Aintza Serra]] | [[Barcelona]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 4343 | [[:d:Q96942307|Q96942307]] | [[Maria Muntadas de Caparà]] | [[Barcelona]] | 1890<br/>1900 | [[Barcelona]] | 1965-03-30 | [[Ficheiro:Maria Muntadas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4344 | [[:d:Q97101712|Q97101712]] | [[Andrea Lázaro García]] | [[Barcelona]] | 1994-11-04 | | | [[Ficheiro:Lazaro Garcia RGQ22 (8) (52128537542).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4345 | [[:d:Q97119788|Q97119788]] | [[Melina Matthews]] | [[Barcelona]] | 1986 | | | [[Ficheiro:Festival de cinema de Sitges 2018 (31305139538) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4346 | [[:d:Q97131777|Q97131777]] | [[Nuria Montané]] | [[La Seu d'Urgell]] | 1982-01-16 | | | |- | style='text-align:right'| 4347 | [[:d:Q97189665|Q97189665]] | [[Anna Rosa Cisquella]] | [[Barcelona]] | 1954-06-20 | | | |- | style='text-align:right'| 4348 | [[:d:Q97193474|Q97193474]] | [[Carme Raurich]] | [[Caldes de Malavella]] | 1920-01-08 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 4349 | [[:d:Q97193529|Q97193529]] | [[Clara Granell i Martorell]] | [[Tarragona]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 4350 | [[:d:Q97194032|Q97194032]] | [[Eugenia Casanovas i Amat]] | [[Sabadell]] | 1850 | [[Barcelona]] | 1944-08-20 | [[Ficheiro:Eugenia Casanovas i Amat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4351 | [[:d:Q97194977|Q97194977]] | [[Maria Rosa Almirall Oliver]] | [[Olot]] | 1956-04-30 | | | [[Ficheiro:Rosa Almirall.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4352 | [[:d:Q97197576|Q97197576]] | [[Marta Romagosa]] | [[Cornellà de Llobregat]] | 1967-11-27<br/>1967 | | | [[Ficheiro:2022 MartaRomagosa-CatRàdio-CatI Tarragona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4353 | [[:d:Q97198338|Q97198338]] | [[Teresa Sagrera Bassa]] | [[Sant Pere de Vilamajor]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 4354 | [[:d:Q97335058|Q97335058]] | [[Anna Gas]] | [[Barcelona]] | 1996-10-18<br/>1996 | | | |- | style='text-align:right'| 4355 | [[:d:Q97335145|Q97335145]] | [[Maria Victòria Girona Brumós]] | [[Barcelona]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 4356 | [[:d:Q97406831|Q97406831]] | [[Carme Montornés Serra]] | [[Sitges]] | 1942 | [[Xirona]] | 1993 | |- | style='text-align:right'| 4357 | [[:d:Q97446697|Q97446697]] | [[Ana María Godes]] | [[Barcelona]] | 1968-07-11 | | | |- | style='text-align:right'| 4358 | [[:d:Q97461313|Q97461313]] | [[Montserrat Garcia Rodilana]] | [[Cerdanyola del Vallès]] | 1971-04-28 | | | |- | style='text-align:right'| 4359 | [[:d:Q97461317|Q97461317]] | [[Cristina García Torres]] | [[Barcelona]] | 1984-06-10 | | | |- | style='text-align:right'| 4360 | [[:d:Q97462567|Q97462567]] | [[Sara Gallego]] | [[Barcelona]] | 2000-10-11 | | | [[Ficheiro:2022-08-18 European Championships 2022 – Women's 400 Metres Hurdles by Sandro Halank–002.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4361 | [[:d:Q97466100|Q97466100]] | [[Elisabet Gazulla Blanco]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1987-06-12 | | | |- | style='text-align:right'| 4362 | [[:d:Q97466631|Q97466631]] | [[Jordina Freixanet Pardo]] | [[Lleida]] | 1983-02-09 | | | [[Ficheiro:Jordina Freixanet i Pardo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4363 | [[:d:Q97485490|Q97485490]] | [[Irene Negre Estorach]] | [[Tortosa]] | 1984-08-04 | | | |- | style='text-align:right'| 4364 | [[:d:Q97487944|Q97487944]] | [[Maria Sevilla Paris]] | [[Badalona]] | 1990-03-22 | | | [[Ficheiro:MariaSevilla fotografiadeJoanMartínez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4365 | [[:d:Q97487972|Q97487972]] | [[Assumpció Castellví Auví]] | [[Vandellòs]] | 1965-10-27 | | | [[Ficheiro:Assumpció Castellví (17-07-2024) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4366 | [[:d:Q97496564|Q97496564]] | [[Marga Mbande]] | [[Barcelona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4367 | [[:d:Q97496918|Q97496918]] | [[Maria Isern i Ordeig]] | [[Vic]] | 1994-11-23 | | | |- | style='text-align:right'| 4368 | [[:d:Q97497855|Q97497855]] | [[Joana Barbany i Freixa]] | [[Barcelona]] | 1973-12-22 | | | [[Ficheiro:Catosfera 2021 La Catalunya digital on som i cap a on anem 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4369 | [[:d:Q97498122|Q97498122]] | [[Bianca Batlle]] | [[Barcelona]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 4370 | [[:d:Q97500630|Q97500630]] | [[Mireia Borrell Porta]] | [[Balaguer]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 4371 | [[:d:Q97602449|Q97602449]] | [[Núria Espuny]] | [[Tarragona]] | 1969-04-08 | | | [[Ficheiro:Núria Espuny.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4372 | [[:d:Q97614069|Q97614069]] | [[Rosa Rodés i Mir]] | [[Barcelona]] | 1906-05-31 | | 20th century | |- | style='text-align:right'| 4373 | [[:d:Q97623813|Q97623813]] | [[Sonia Gómez Vicente]] | [[La Sénia]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 4374 | [[:d:Q97670385|Q97670385]] | [[Cristina Baudet Lucena]] | [[Barcelona]] | 1991-07-08 | | | |- | style='text-align:right'| 4375 | [[:d:Q97673526|Q97673526]] | [[Alba Aznar Martí]] | [[Reus]] | 1993-09-02 | | | |- | style='text-align:right'| 4376 | [[:d:Q97725413|Q97725413]] | [[Dolors Lázaro Palau]] | [[Barcelona]] | 1934-12-23 | | 2020-03-21 | |- | style='text-align:right'| 4377 | [[:d:Q97730958|Q97730958]] | [[Paula Fernández]] | [[Sant Fruitós de Bages]] | 1999-07-01 | | | |- | style='text-align:right'| 4378 | [[:d:Q97730968|Q97730968]] | [[Berta Pujadas]] | [[Barcelona]] | 2000-04-09 | | | |- | style='text-align:right'| 4379 | [[:d:Q97749312|Q97749312]] | [[Aida Esteve Quintero]] | [[Rubí, Barcelona|Rubí]] | 2001-03-12 | | | |- | style='text-align:right'| 4380 | [[:d:Q97749321|Q97749321]] | [[Jana Fernández]] | [[Martorell]] | 2002-02-18 | | | [[Ficheiro:Barcelona femení Medalla d'Honor del Parlament de Catalunya 03 (J. Fernández).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4381 | [[:d:Q97749424|Q97749424]] | [[Bruna Vilamala]] | [[Sant Vicenç de Torelló]] | 2002-06-04 | | | [[Ficheiro:FCB v Real Sociedad - DSC 1431 (51262754358) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4382 | [[:d:Q97749486|Q97749486]] | [[Zaira Flores Nogueras]] | [[Sant Joan Despí]] | 1993-11-04 | | | |- | style='text-align:right'| 4383 | [[:d:Q97749533|Q97749533]] | [[Elba Vergés Prats]] | [[Barcelona]] | 1995-10-24 | | | |- | style='text-align:right'| 4384 | [[:d:Q97749621|Q97749621]] | [[Nuria Garrote Camúnez]] | [[Barcelona]] | 1997-06-10 | | | |- | style='text-align:right'| 4385 | [[:d:Q97750365|Q97750365]] | [[Maria Llompart Pons]] | [[Begues]] | 2000-10-29 | | | |- | style='text-align:right'| 4386 | [[:d:Q97752807|Q97752807]] | [[Sara Navarro]] | [[Sabadell]] | 1995-08-21 | | | |- | style='text-align:right'| 4387 | [[:d:Q97756093|Q97756093]] | [[María Estella Del Valle]] | [[Sant Feliu de Guíxols]] | 1994-06-10 | | | |- | style='text-align:right'| 4388 | [[:d:Q97756117|Q97756117]] | [[Carla Gómez Torres]] | [[Terrasa]] | 1994-02-28 | | | |- | style='text-align:right'| 4389 | [[:d:Q97758391|Q97758391]] | [[Queralt Gómez]] | [[Mollet del Vallès]] | 1997-05-27 | | | |- | style='text-align:right'| 4390 | [[:d:Q97758419|Q97758419]] | [[Pilar Garrote]] | [[Barcelona]] | 1997-06-10 | | | |- | style='text-align:right'| 4391 | [[:d:Q97763779|Q97763779]] | [[Carla Armengol Joaniquet]] | [[Sant Vicenç dels Horts]] | 1998-04-02 | | | |- | style='text-align:right'| 4392 | [[:d:Q97764005|Q97764005]] | [[Marta Perarnau]] | [[Manresa]] | 1995-04-20 | | | |- | style='text-align:right'| 4393 | [[:d:Q97833833|Q97833833]] | [[Anna Aguilera Gassol]] | [[Barcelona]] | 1889-12-05 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 4394 | [[:d:Q97961818|Q97961818]] | [[Carola Ortiz]] | [[Terrasa]] | 1986-03-15 | | | [[Ficheiro:Carola Ortiz Marzo 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4395 | [[:d:Q98000132|Q98000132]] | [[Georgina de Swert Burrull]] | [[Sant Cugat del Vallès]] | 1982-10-06 | | | |- | style='text-align:right'| 4396 | [[:d:Q98000134|Q98000134]] | [[Elisenda Tamburini]] | [[Cataluña]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 4397 | [[:d:Q98003957|Q98003957]] | [[Rebeca Bou Nogueiro]] | [[Barcelona]] | 1987-03-07 | | | |- | style='text-align:right'| 4398 | [[:d:Q98023883|Q98023883]] | [[Mireia Mata i Solsona]] | [[Portbou]] | 1967-09-01 | | | |- | style='text-align:right'| 4399 | [[:d:Q98028901|Q98028901]] | [[Antonia Opisso]] | [[Tarragona]] | 1855-04-16 | [[Barcelona]] | 1929-10 | |- | style='text-align:right'| 4400 | [[:d:Q98028985|Q98028985]] | [[Estefania Molina Morales]] | [[Igualada]] | 1991-12-23 | | | |- | style='text-align:right'| 4401 | [[:d:Q98057877|Q98057877]] | [[Montserrat Pineda Lorenzo]] | [[Barcelona]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 4402 | [[:d:Q98059483|Q98059483]] | [[Clara Navarro]] | [[Terrasa]] | 2004-01-16 | | | [[Ficheiro:2019-06-28 1st FIG Artistic Gymnastics JWCH Women's All-around competition Subdivision 2 Floor exercise (Martin Rulsch) 153.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4403 | [[:d:Q98059532|Q98059532]] | [[Claudia Villalba]] | [[Terrasa]] | 2004-08-13 | | | [[Ficheiro:2019-06-28 1st FIG Artistic Gymnastics JWCH Women's All-around competition Subdivision 2 Floor exercise (Martin Rulsch) 148.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4404 | [[:d:Q98059758|Q98059758]] | [[Berta Pujadas]] | [[Granollers]] | 2004-06-30 | | | [[Ficheiro:2019-06-28 1st FIG Artistic Gymnastics JWCH Women's All-around competition Subdivision 2 Vault (Martin Rulsch) 203.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4405 | [[:d:Q98068029|Q98068029]] | [[Fatou Kanteh]] | [[Banyoles]] | 1997-07-02 | | | |- | style='text-align:right'| 4406 | [[:d:Q98068227|Q98068227]] | [[Julia Bartel]] | [[Terrasa]] | 2004-05-18 | | | |- | style='text-align:right'| 4407 | [[:d:Q98068239|Q98068239]] | [[Ariadna Mingueza]] | [[Santa Perpètua de Mogoda]] | 2003-03-22 | | | |- | style='text-align:right'| 4408 | [[:d:Q98083748|Q98083748]] | [[Xenia Pérez]] | [[Sitges]] | 2001-10-28 | | | [[Ficheiro:Xenia144.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4409 | [[:d:Q98083779|Q98083779]] | [[Arola Aparicio Gili]] | [[Sant Antoni de Vilamajor]] | 1997-09-24 | | | |- | style='text-align:right'| 4410 | [[:d:Q98091773|Q98091773]] | [[Emma Ramírez Gorgoso]] | [[Esplugues de Llobregat]] | 2002-05-10 | | | |- | style='text-align:right'| 4411 | [[:d:Q98092187|Q98092187]] | [[Carla Morera]] | [[Cerdanyola del Vallès]] | 1995-03-17 | | | |- | style='text-align:right'| 4412 | [[:d:Q98124784|Q98124784]] | [[María del Carmen Riu Pascual]] | [[Barcelona]] | 1951-11-04<br/>1951-04-11 | | | |- | style='text-align:right'| 4413 | [[:d:Q98125691|Q98125691]] | [[Maria Rodó de Zárate]] | [[Manresa]] | 1986 | | | [[Ficheiro:Maria Rodó-Zárate (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4414 | [[:d:Q98128000|Q98128000]] | [[Montse Romaní Draper]] | [[Lloret de Mar]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 4415 | [[:d:Q98137493|Q98137493]] | [[Ester Casajuana]] | [[Reus]] | 1985-10-05 | | | |- | style='text-align:right'| 4416 | [[:d:Q98137723|Q98137723]] | [[Laia Serra i Perelló]] | [[Barcelona]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 4417 | [[:d:Q98145579|Q98145579]] | [[Sandra Blanch Vidal]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 4418 | [[:d:Q98247839|Q98247839]] | [[Tania Font]] | [[Palamós]] | 1978-07-06 | | | |- | style='text-align:right'| 4419 | [[:d:Q98382815|Q98382815]] | [[Montserrat Mechó]] | [[Barcelona]] | 1933 | | | |- | style='text-align:right'| 4420 | [[:d:Q98389369|Q98389369]] | [[Mar Reguant]] | [[Súria]] | 1984 | | | [[Ficheiro:Mar Reguant.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4421 | [[:d:Q98474430|Q98474430]] | [[Núria Galiana]] | [[Tortosa]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 4422 | [[:d:Q98478483|Q98478483]] | [[Laura Bernis Prat]] | [[Lleida]] | 1994-01-14 | | | |- | style='text-align:right'| 4423 | [[:d:Q98490864|Q98490864]] | [[Susana Gallardo]] | [[Barcelona]] | 1964-12-02 | | | |- | style='text-align:right'| 4424 | [[:d:Q98510063|Q98510063]] | [[Rosa Segura Pujol]] | [[Olesa de Montserrat]] | 1933 | [[Olesa de Montserrat]] | 2020-08-08 | |- | style='text-align:right'| 4425 | [[:d:Q98632883|Q98632883]] | [[Rosa Guiñón i Soro]] | [[Barcelona]] | 1932-04-11 | [[Barcelona]] | 2022-06-05 | |- | style='text-align:right'| 4426 | [[:d:Q98675022|Q98675022]] | [[María Oller Rabassa]] | [[Barcelona]] | 1875-02-20 | | 1937-12-05 | [[Ficheiro:Maria Oller - Reina dels Jocs Florals 1897.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4427 | [[:d:Q98713487|Q98713487]] | [[Lily Brick]] | [[Lleida]] | 1990 | | | [[Ficheiro:Lily Brik.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4428 | [[:d:Q98748654|Q98748654]] | [[Encarnació Gómez Montaner]] | [[Igualada]] | 1877 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 4429 | [[:d:Q98783397|Q98783397]] | [[Francesca Vergés i Escofet]] | [[Figueres]] | 1898-09 | [[Barcelona]] | 1976-05 | |- | style='text-align:right'| 4430 | [[:d:Q98824044|Q98824044]] | [[Inés Casadesús Riba]] | [[Igualada]] | 1891-11-02 | [[Igualada]] | 1984-10-20 | [[Ficheiro:Agnès Casadesús.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4431 | [[:d:Q98831423|Q98831423]] | [[Mariona Ríos Pérez]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1991-05-11 | | | [[Ficheiro:Mariona-Tartrà-FotoIreneRubez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4432 | [[:d:Q98833737|Q98833737]] | [[Montserrat Fargas]] | [[Barcelona]] | 1904 | [[Barcelona]] | 2000-04 | [[Ficheiro:Montserrat Fargas Miralles.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4433 | [[:d:Q98834589|Q98834589]] | [[Berta Bou Salas]] | [[Torroella de Montgrí]] | 1999-06-06 | | | |- | style='text-align:right'| 4434 | [[:d:Q98834622|Q98834622]] | [[Ona Baradad]] | [[Rosselló]] | 2004-04-16 | | | |- | style='text-align:right'| 4435 | [[:d:Q98834624|Q98834624]] | [[Alba Caño]] | [[Puiggròs]] | 2003-09-30 | | | [[Ficheiro:Deportivo Abanca - FC Barcelona 023 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4436 | [[:d:Q98834627|Q98834627]] | [[Martina Fernández]] | [[Ordis]] | 2004-10-01 | | | [[Ficheiro:Barcelona femení Medalla d'Honor del Parlament de Catalunya 15 (M. Fernández).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4437 | [[:d:Q98834629|Q98834629]] | [[Sara Ismael]] | [[Ripoll]] | 1999-01-23 | | | |- | style='text-align:right'| 4438 | [[:d:Q98834876|Q98834876]] | [[María Pérez Rabaza]] | [[Sant Fost de Campsentelles]] | 2001-12-24 | | | |- | style='text-align:right'| 4439 | [[:d:Q98835222|Q98835222]] | [[Noelia García]] | [[Igualada]] | 1992-09-25 | | | |- | style='text-align:right'| 4440 | [[:d:Q98835616|Q98835616]] | [[Emma Martín Queralt]] | [[Roquetes]] | 2002-08-13 | | | |- | style='text-align:right'| 4441 | [[:d:Q98835633|Q98835633]] | [[Irina Uribe García]] | [[Mollet del Vallès]] | 1998-07-29 | | | |- | style='text-align:right'| 4442 | [[:d:Q98836224|Q98836224]] | [[Roser Camí]] | [[Castelldefels]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 4443 | [[:d:Q98923332|Q98923332]] | [[Maria Lluïsa Vigo]] | [[Barcelona]] | 1913 | [[Cataluña]] | 20th century | [[Ficheiro:Maria Lluïsa Vigo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4444 | [[:d:Q98923455|Q98923455]] | [[Aina Huix Casadevall]] | [[Santa Coloma de Farners]] | 2003-12 | | | |- | style='text-align:right'| 4445 | [[:d:Q98931247|Q98931247]] | [[Bel Zaballa]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 4446 | [[:d:Q99196320|Q99196320]] | [[Laia Font i Mateu]] | [[Badalona]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 4447 | [[:d:Q99433619|Q99433619]] | [[Maria Pou Bosch]] | [[Sant Feliu de Guíxols]] | 1906 | [[Sant Feliu de Guíxols]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 4448 | [[:d:Q99470563|Q99470563]] | [[Susanna Castilla Martínez]] | [[Igualada]] | 1982-02-17 | | | |- | style='text-align:right'| 4449 | [[:d:Q99472111|Q99472111]] | [[Núria Ventura]] | [[Barcelona]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 4450 | [[:d:Q99472400|Q99472400]] | [[Minerva Contreras i Porta]] | [[Igualada]] | 1975-07-24 | | | |- | style='text-align:right'| 4451 | [[:d:Q99519585|Q99519585]] | [[Aïda Cortés Ausió]] | [[Esplugues de Llobregat]] | 1977-10-20 | | | |- | style='text-align:right'| 4452 | [[:d:Q99521268|Q99521268]] | [[Marina Soliva Corominas]] | [[Tremp]] | 1914-06-09 | [[El Masnou]] | 2006-10-22 | [[Ficheiro:1944 Dr. Marina Soliva by Estevany.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4453 | [[:d:Q99522082|Q99522082]] | [[Alba Petisco]] | [[Sant Joan Despí]] | 2003-02-01 | | | [[Ficheiro:2018-10-10 Victory ceremony (Gymnastics mixed multi-discipline team) at 2018 Summer Youth Olympics by Sandro Halank–037.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4454 | [[:d:Q99527543|Q99527543]] | [[Marta Bartrès i Calsapeu]] | [[Mataró]] | 1983-03-24 | | | |- | style='text-align:right'| 4455 | [[:d:Q99542662|Q99542662]] | [[Concepció Fontanilles i Prat]] | [[Igualada]] | 1975-05-06 | | | |- | style='text-align:right'| 4456 | [[:d:Q99543484|Q99543484]] | [[Sandra Morro Latorre]] | [[Canet de Mar]] | 1973-06-16 | | | |- | style='text-align:right'| 4457 | [[:d:Q99569814|Q99569814]] | [[María Dolores Muñoz García]] | [[Barcelona]] | 1976-04-17 | | | |- | style='text-align:right'| 4458 | [[:d:Q99572229|Q99572229]] | [[Carmen Mur]] | [[Barcelona]] | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 4459 | [[:d:Q99573458|Q99573458]] | [[Mariona Carulla i Font]] | [[Barcelona]] | 1944-03-08 | | | |- | style='text-align:right'| 4460 | [[:d:Q99616772|Q99616772]] | [[Cristina Marcos Herrero]] | [[Barcelona]] | 1968-02-15 | | | |- | style='text-align:right'| 4461 | [[:d:Q99639235|Q99639235]] | [[Samantha Miquel Álvarez]] | [[Ripollet]] | 1983-01-07 | | | |- | style='text-align:right'| 4462 | [[:d:Q99642664|Q99642664]] | [[Antonieta Jarne Mòdol]] | [[Lleida]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Universitats per la república (Lleida) 11 - Antonieta Jarne.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4463 | [[:d:Q99656435|Q99656435]] | [[Alba Sarraute]] | [[Argentona]] | 1982-07-29 | | | |- | style='text-align:right'| 4464 | [[:d:Q99672395|Q99672395]] | [[Glòria Llobet Torres]] | [[Barcelona]] | 1992-07-30 | | | [[Ficheiro:Gloria Llobet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4465 | [[:d:Q99674524|Q99674524]] | [[Cecilia de la Fuente de Lleras]] | [[Barcelona]] | | [[Bogotá]] | 2004-03-02 | [[Ficheiro:Lleras and Nixon.gif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4466 | [[:d:Q99700167|Q99700167]] | [[Gloria Trías de Arribas]] | [[Barcelona]] | 1925-04-22 | | 2024-03-08 | |- | style='text-align:right'| 4467 | [[:d:Q99731816|Q99731816]] | [[Judith Ferrer Moro]] | [[Canet de Mar]] | 1974-09-09 | | | |- | style='text-align:right'| 4468 | [[:d:Q99762507|Q99762507]] | [[Mariona Carmona Martínez]] | [[Barcelona]] | 1972-12-06 | | | |- | style='text-align:right'| 4469 | [[:d:Q99772688|Q99772688]] | [[Anna Turbau]] | [[Barcelona]] | 1949-03-27<br/>1949 | | 2025-03-19 | [[Ficheiro:Anna Turbau 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4470 | [[:d:Q99836901|Q99836901]] | [[Anna Punsí]] | [[Vilafant]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 4471 | [[:d:Q99851764|Q99851764]] | [[Mayka Navarro]] | [[Badalona]] | 1968-07 | | | |- | style='text-align:right'| 4472 | [[:d:Q99851897|Q99851897]] | [[Joaquima Jimeno Torres]] | [[Badalona]] | 1972-05-29 | | | |- | style='text-align:right'| 4473 | [[:d:Q99860190|Q99860190]] | [[Maria Favà i Compta]] | [[Barcelona]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 4474 | [[:d:Q99860764|Q99860764]] | [[Miriam Marco Sanchez]] | [[Barcelona]] | 1980-11-13 | | | |- | style='text-align:right'| 4475 | [[:d:Q99862130|Q99862130]] | [[Mercedes Padró y Grané]] | [[Barcelona]] | 1890 | [[Madrid]] | 1958-01-24 | [[Ficheiro:Mercedes Padró Grané Retrato coloreado Sellers.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4476 | [[:d:Q99862138|Q99862138]] | [[Pilar Nouvilas]] | [[Castelló d'Empúries]] | 1854-03-06 | [[Barcelona]] | 1938 | [[Ficheiro:Fotografia de Pilar Nouvilas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4477 | [[:d:Q99865163|Q99865163]] | [[Josepa Serraviñals|Josefa Serraviñals Furió]] | [[Barcelona]] | 1899-10-04 | [[Barcelona]] | 1986-06-21 | |- | style='text-align:right'| 4478 | [[:d:Q99888632|Q99888632]] | [[Fàtima Llambrich]] | [[L'Ametlla de Mar|La Ametlla de Mar]] | 1980-02-20 | | | |- | style='text-align:right'| 4479 | [[:d:Q99950360|Q99950360]] | [[Yolanda Font Asensio]] | [[Bigues i Riells del Fai]] | 1989-10-26 | | | [[Ficheiro:Palau de Plegamans VS Manlleu (12559754663).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4480 | [[:d:Q99968326|Q99968326]] | [[Núria González López]] | [[Barcelona]] | 1981-06-22 | | | |- | style='text-align:right'| 4481 | [[:d:Q99979675|Q99979675]] | [[Gemma Parellada]] | [[Barcelona]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 4482 | [[:d:Q99999606|Q99999606]] | [[Remei Martínez-Marí i Òdena]] | [[Barcelona]] | 1930 | [[Navata]] | 2006-08-12 | |- | style='text-align:right'| 4483 | [[:d:Q100086110|Q100086110]] | [[Hermínia Massot Xatart]] | [[Figueres]] | 1849 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 4484 | [[:d:Q100146222|Q100146222]] | [[Antònia Gironès i Bofill]] | [[Figueres]] | 1850 | [[Peñarroa]] | 1916 | |- | style='text-align:right'| 4485 | [[:d:Q100152686|Q100152686]] | [[Paulina Buxó]] | [[Figueres]] | 1835 | [[Barcelona]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 4486 | [[:d:Q100152800|Q100152800]] | [[Noemí Dulsat Ortiz]] | [[Canet de Mar]] | 1973-11-23 | | | |- | style='text-align:right'| 4487 | [[:d:Q100152950|Q100152950]] | [[Dora Riera i Viñals]] | [[La Bisbal d'Empordà]] | 1938-09-22 | [[Figueres]] | 1992-09-26 | |- | style='text-align:right'| 4488 | [[:d:Q100198401|Q100198401]] | [[Amanda Figueras]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 4489 | [[:d:Q100234045|Q100234045]] | [[Leonor Fuentes Domingo]] | [[Barcelona]] | 1973-07-27 | | | |- | style='text-align:right'| 4490 | [[:d:Q100235727|Q100235727]] | [[Rosa Soler i Bofill]] | [[Figueres]] | 1896 | [[Figueres]] | 1983 | |- | style='text-align:right'| 4491 | [[:d:Q100256272|Q100256272]] | [[Carme Cuffí i Casellas]] | [[Pont de Molins]] | 1925-10-14 | [[Figueres]] | 2014-09-25 | |- | style='text-align:right'| 4492 | [[:d:Q100256599|Q100256599]] | [[Maria Cusí i Jordà]] | [[Figueres]] | 1892 | [[Figueres]] | 1953 | |- | style='text-align:right'| 4493 | [[:d:Q100259296|Q100259296]] | [[Consol Tomas Salvany]] | [[Barcelona]] | 1883-08-15 | [[Barcelona]] | 1973-06-02 | [[Ficheiro:Consol Tomas Salvany 1910.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4494 | [[:d:Q100272995|Q100272995]] | [[Teresa Torrents i Casellas]] | [[Igualada]] | 1975-11-05 | | | |- | style='text-align:right'| 4495 | [[:d:Q100324372|Q100324372]] | [[Roser Vilar Aymerich]] | [[Tarragona]] | 1925 | [[Figueres]] | 2011-08-06 | |- | style='text-align:right'| 4496 | [[:d:Q100324378|Q100324378]] | [[Maria Tort Xirau]] | [[Figueres]] | 1924-05-26 | [[Figueres]] | 2018-06-06 | |- | style='text-align:right'| 4497 | [[:d:Q100324408|Q100324408]] | [[Carme Roget i Pumarola]] | [[Figueres]] | 1903 | | 2002 | |- | style='text-align:right'| 4498 | [[:d:Q100324421|Q100324421]] | [[Rosa Genís Perramon]] | [[Figueres]] | 1917 | [[Figueres]] | 2002 | |- | style='text-align:right'| 4499 | [[:d:Q100324431|Q100324431]] | [[Carme Cervera Giralt]] | [[El Port de la Selva]] | 1917-09 | | 2022-12-31 | |- | style='text-align:right'| 4500 | [[:d:Q100324439|Q100324439]] | [[Filomena Batlle March]] | [[Figueres]] | 1908-11-13 | [[Xirona]] | 1977-03-17 | |- | style='text-align:right'| 4501 | [[:d:Q100329251|Q100329251]] | [[Maria Bouabdellah Shaimi]] | [[Vic]] | 2002 | | | |- | style='text-align:right'| 4502 | [[:d:Q100349739|Q100349739]] | [[Maria Teresa Andreu Grau]] | [[Barcelona]] | 1952-01-21 | | | |- | style='text-align:right'| 4503 | [[:d:Q100455150|Q100455150]] | [[Laura Salvador i Alaña]] | [[Barcelona]] | 1988-01-05 | | | |- | style='text-align:right'| 4504 | [[:d:Q100488791|Q100488791]] | [[Marta Guardiola Garcia]] | [[Besalú]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 4505 | [[:d:Q100600695|Q100600695]] | [[Lluïsa Altisent Ceardi]] | [[Barcelona]] | 1895 | [[Santa Coloma de Queralt]] | 1923-03-18 | [[Ficheiro:Lluisa Altisent Ceardi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4506 | [[:d:Q100605806|Q100605806]] | [[Alba Xandri Suets]] | [[Berga]] | 1978-10-02 | | | [[Ficheiro:Foto Alba Xandri.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4507 | [[:d:Q100699955|Q100699955]] | [[Naila Jornet i Burgada]] | [[Castellar de n'Hug]] | 1989-03-11 | | | |- | style='text-align:right'| 4508 | [[:d:Q100716024|Q100716024]] | [[Raquel Santiago Escarpenter]] | [[Canet de Mar]] | 1980-11-22 | | | |- | style='text-align:right'| 4509 | [[:d:Q100724849|Q100724849]] | [[Tània Pardo Van Hees]] | [[Xirona]] | 1979-07-23 | | | |- | style='text-align:right'| 4510 | [[:d:Q100774229|Q100774229]] | [[Jéssica Lechuga Godínez]] | [[Barcelona]] | 1987-07-16 | | | [[Ficheiro:Jessica Lechuga defensada per Olga Gandia - Korfbal-byunniks (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4511 | [[:d:Q100778996|Q100778996]] | [[Júlia Serrasolsas]] | [[Sant Andreu de Palomar]] | 1998-05-01 | | | [[Ficheiro:Acte central de la campanya electoral de la CUP-G 2021 a Barcelona 07.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4512 | [[:d:Q100783208|Q100783208]] | [[Cari Borrás]] | [[Barcelona]] | | | | [[Ficheiro:CARI BORRAS.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4513 | [[:d:Q100803756|Q100803756]] | [[Berta Alomà i Sesé]] | [[Barcelona]] | 1992-11-07 | | | [[Ficheiro:BertaAloma - KCB - byunniks.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4514 | [[:d:Q100935419|Q100935419]] | [[Helga Simón i Molas]] | [[Sant Just Desvern]] | 1991-10-11 | | | |- | style='text-align:right'| 4515 | [[:d:Q100936463|Q100936463]] | [[Sara Masó i Maristany]] | [[Barcelona]] | 1926-10-21 | | 2018-11-24 | |- | style='text-align:right'| 4516 | [[:d:Q100996391|Q100996391]] | [[Anna Giribet]] | [[Vilanova de Bellpuig]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 4517 | [[:d:Q101011970|Q101011970]] | [[Sílvia Espinosa i Mirabet]] | [[Terrasa]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4518 | [[:d:Q101130454|Q101130454]] | [[Lídia Vives]] | [[Lleida]] | 1991-01-29 | | | |- | style='text-align:right'| 4519 | [[:d:Q101203524|Q101203524]] | [[Cristina Barceló March]] | [[Xirona]] | 1987-08-11 | | | [[Ficheiro:CP.Vilanova VS CP.Voltregà (12562441825).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4520 | [[:d:Q101206169|Q101206169]] | [[Cristina Ruiz Martin]] | [[Barcelona]] | 1980-09-22 | | | |- | style='text-align:right'| 4521 | [[:d:Q101231131|Q101231131]] | [[Montserrat Badia i Gomis]] | [[Barcelona]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 4522 | [[:d:Q101244638|Q101244638]] | [[Emma Corominas Yebra]] | [[Vic]] | 1984-03-15 | | | |- | style='text-align:right'| 4523 | [[:d:Q101247340|Q101247340]] | [[Núria Ventura Mustienes]] | [[Barcelona]] | 1985-03-07 | | | |- | style='text-align:right'| 4524 | [[:d:Q101252534|Q101252534]] | [[Vanessa Viana Méndez]] | [[Sabadell]] | 1981-11-16 | | | [[Ficheiro:Vanessa Viana - SelCatKorf (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4525 | [[:d:Q101269975|Q101269975]] | [[Roser Ripollés de la Fragua]] | [[Agramunt]] | 1934 | [[Les Borges Blanques]] | 2020-05-05 | |- | style='text-align:right'| 4526 | [[:d:Q101271654|Q101271654]] | [[Olga Cubells Bartolomé]] | [[La Palma d'Ebre]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4527 | [[:d:Q101330012|Q101330012]] | [[Beatriz de Mora Solorzano]] | [[Sant Pere de Ribes]] | 1985-04-13 | | | [[Ficheiro:Bea de Mora - Korfbal-byunniks.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4528 | [[:d:Q101421454|Q101421454]] | [[Carme Juanós Sampé]] | [[Vilalba dels Arcs]] | 1912-09-06 | [[Oradour-sur-Glane]] | 1944-06-10 | |- | style='text-align:right'| 4529 | [[:d:Q101424621|Q101424621]] | [[Laia Rosa Lorente]] | [[Terrasa]] | 1990-07-07 | | | |- | style='text-align:right'| 4530 | [[:d:Q101444727|Q101444727]] | [[Claudia Pons Moll]] | [[Barcelona]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 4531 | [[:d:Q101460168|Q101460168]] | [[Míriam González Flores]] | [[Terrasa]] | 1989-06-20 | | | |- | style='text-align:right'| 4532 | [[:d:Q101467493|Q101467493]] | [[Cristina Roca Grau]] | [[Barcelona]] | 1984-03-29 | | | |- | style='text-align:right'| 4533 | [[:d:Q101499696|Q101499696]] | [[Alba Dalmau i Viure]] | [[Cardedeu]] | 1987 | | | [[Ficheiro:Alba-dalmau-viure-escriptora.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4534 | [[:d:Q101500112|Q101500112]] | [[Laia Salicrú Moscoso]] | [[Arenys de Mar]] | 1989-01-04 | | | |- | style='text-align:right'| 4535 | [[:d:Q101528009|Q101528009]] | [[Jana Verdura Brugarola]] | [[Arenys de Munt]] | 1989-11-14 | | | |- | style='text-align:right'| 4536 | [[:d:Q101844955|Q101844955]] | [[Helena Wüst Augenstein]] | [[Barcelona]] | 1932-01-27 | | | |- | style='text-align:right'| 4537 | [[:d:Q101945142|Q101945142]] | [[Rosita Ferrer]] | [[Barcelona]] | 1935 | | | |- | style='text-align:right'| 4538 | [[:d:Q102040587|Q102040587]] | [[Alba Juncosa Ciurana]] | [[Tarragona]] | 1983-07-04 | | | [[Ficheiro:Alba Juncosa - Korfbal-byunniks.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4539 | [[:d:Q102076333|Q102076333]] | [[Vicenta Pubill Font]] | [[Olesa de Montserrat]] | 1954-04-21 | | | |- | style='text-align:right'| 4540 | [[:d:Q102121681|Q102121681]] | [[Judit Giró Benet]] | [[Vallmoll]] | 1996 | | | |- | style='text-align:right'| 4541 | [[:d:Q102202736|Q102202736]] | [[Maria Ferrón i Solà]] | [[Vic]] | 1980-06-26 | | | |- | style='text-align:right'| 4542 | [[:d:Q102225993|Q102225993]] | [[Laura Casanovas Borrell]] | [[La Seu d'Urgell]] | 1973-12-30 | | | [[Ficheiro:Laura Casanovas Borrell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4543 | [[:d:Q102227138|Q102227138]] | [[Paula Torner Galindo]] | [[Tordera]] | 1989-01-09 | | | [[Ficheiro:CP.Vilanova 2 - 2 C.E.Arenys de Munt (6369723301).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4544 | [[:d:Q102246080|Q102246080]] | [[Lourdes Coll i Pérez]] | [[Canet de Mar]] | 1982-07-23 | | | |- | style='text-align:right'| 4545 | [[:d:Q102310558|Q102310558]] | [[Ariadna Font Llitjós]] | [[Barcelona]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 4546 | [[:d:Q102332149|Q102332149]] | [[Maria Montserrat Domingo i Batlle]] | [[Raimat]] | 1943 | | | |- | style='text-align:right'| 4547 | [[:d:Q102361292|Q102361292]] | [[Ariadna Farrés]] | [[Eixample de Barcelona]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 4548 | [[:d:Q102372403|Q102372403]] | [[Irene Pujadas]] | [[Sant Just Desvern]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 4549 | [[:d:Q102373326|Q102373326]] | [[Laia Viñas Abadie]] | [[Xerta]] | 1997 | | | |- | style='text-align:right'| 4550 | [[:d:Q102420886|Q102420886]] | [[Cinta Font Margalef]] | [[Benissanet]] | 1905-04-10 | [[Tarragona]] | 1986-11-18 | |- | style='text-align:right'| 4551 | [[:d:Q102436493|Q102436493]] | [[Marta Estrada]] | [[Barcelona]] | 1925-12-16 | [[Barcelona]] | 1965-02-11 | [[Ficheiro:Marta Estrada Herrero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4552 | [[:d:Q102441609|Q102441609]] | [[Marta Flores Cuadrat]] | [[Terrasa]] | 1981-09-23 | | | [[Ficheiro:Marta Flores - Korfbal-byunniks.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4553 | [[:d:Q102442097|Q102442097]] | [[Lídia Larrosa Ribell]] | [[Sabadell]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 4554 | [[:d:Q102442840|Q102442840]] | [[Marta Reynal-Querol]] | [[Barcelona]] | 1973-08-08 | | | |- | style='text-align:right'| 4555 | [[:d:Q102522093|Q102522093]] | [[Anna Codina]] | [[Xirona]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Com construir la teva marca a Internet 11.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4556 | [[:d:Q102527794|Q102527794]] | [[Ana Polo]] | [[Vilassar de Dalt]] | 1990 | | | [[Ficheiro:Ana Polo, XIV Premis Gaudí (2022) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4557 | [[:d:Q103193204|Q103193204]] | [[Virginia Rodríguez Rece]] | [[Barcelona]] | 1985-11-22 | | | [[Ficheiro:CP.Vilanova 2 - 2 C.E.Arenys de Munt (6369732401).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4558 | [[:d:Q103231219|Q103231219]] | [[Núria Terribas i Sala]] | [[Barcelona]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 4559 | [[:d:Q103256601|Q103256601]] | [[Ester Nadal Fontané]] | [[Xirona]] | 1991-05-07 | | | [[Ficheiro:CP.Vilanova FEM 0 - 2 Biesca GIJON (6821784099).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4560 | [[:d:Q103587159|Q103587159]] | [[Montserrat Company]] | [[Barcelona]] | 1939 | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 2020-12-02 | |- | style='text-align:right'| 4561 | [[:d:Q103683282|Q103683282]] | [[Anna Aparicio Catala]] | [[Barcelona]] | 1991 | | | [[Ficheiro:Anna Aparicio Catala.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4562 | [[:d:Q103810556|Q103810556]] | [[Marta Mompart Izquierdo]] | [[Caldes de Montbui|Caldas de Montbuy]] | 1990-01-18 | | | |- | style='text-align:right'| 4563 | [[:d:Q103841572|Q103841572]] | [[Caterina Ortega Duran]] | [[Sant Sadurní d'Anoia]] | 1990-07-24 | | | [[Ficheiro:CP.Vilanova VS CP.Voltregà (12559707663).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4564 | [[:d:Q103848436|Q103848436]] | [[Maria Figuerola Brull]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1993-07-29 | | | [[Ficheiro:CP.Vilanova VS CP.Voltregà (12562229614).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4565 | [[:d:Q103850588|Q103850588]] | [[Clàudia Miret Molins]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1993-02-16 | | | [[Ficheiro:CP.Vilanova VS CP.Voltregà (12559969404).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4566 | [[:d:Q103862117|Q103862117]] | [[Kènia Domènech i Àlvarez]] | [[Parets del Vallès]] | 1994-02-12 | | | [[Ficheiro:Kènia Domenech.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4567 | [[:d:Q103982696|Q103982696]] | [[Laura Fàbregas]] | [[Argentona]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 4568 | [[:d:Q104045348|Q104045348]] | [[Silvia Torras]] | [[Barcelona]] | 1936 | [[Cuernavaca]] | 1970 | |- | style='text-align:right'| 4569 | [[:d:Q104047990|Q104047990]] | [[Màriam Ben-Arab]] | [[La Roca del Vallès]] | 1983-08-23 | | | |- | style='text-align:right'| 4570 | [[:d:Q104149213|Q104149213]] | [[Mariama Sall Sall]] | [[Lleida]] | 1994-05-14 | | | |- | style='text-align:right'| 4571 | [[:d:Q104158962|Q104158962]] | [[Mariona Serrahima Castellà]] | [[Barcelona]] | 1997-12-26 | | | |- | style='text-align:right'| 4572 | [[:d:Q104177450|Q104177450]] | [[Anna Navarro Descals]] | [[Olot]] | 1968-02-21 | | | |- | style='text-align:right'| 4573 | [[:d:Q104180473|Q104180473]] | [[Yolanda Sey Asare]] | [[Vic]] | 1991 | | | [[Ficheiro:Els Jocs Florals de Canprosa (1), de Santiago Rusiñol i Prats (Teatre Nacional de Catalunya, 2018).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4574 | [[:d:Q104189090|Q104189090]] | [[Jessica Iborra Bermúdez]] | [[Barcelona]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 4575 | [[:d:Q104194942|Q104194942]] | [[Basha Changuerra]] | [[Barcelona]] | 1984 | | | [[Ficheiro:Basha Changuerra (2021).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4576 | [[:d:Q104212645|Q104212645]] | [[Alba Padró]] | [[Manresa]] | 1976-11-13 | | | [[Ficheiro:Alba Padró Arocas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4577 | [[:d:Q104216705|Q104216705]] | [[Teresa Suñer i Julià]] | [[Taialà]] | 1904-10-10 | [[Vall d'Hebron Hospital Universitari]] | 1984-02-25 | |- | style='text-align:right'| 4578 | [[:d:Q104383202|Q104383202]] | [[Mercè Macià Armengol]] | [[Colònia Estabanell]] | 1956-09-24 | | | |- | style='text-align:right'| 4579 | [[:d:Q104438955|Q104438955]] | [[Yolanda Peralta]] | [[Xirona]] | 1972-08-05<br/>1972 | | | [[Ficheiro:Fotografía Yolanda Peralta 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4580 | [[:d:Q104502423|Q104502423]] | [[Carme Nieto]] | [[Barcelona]] | 1948-05-26 | | | |- | style='text-align:right'| 4581 | [[:d:Q104502508|Q104502508]] | [[Sara Pi]] | [[Barcelona]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 4582 | [[:d:Q104518913|Q104518913]] | [[Raquel Taranilla]] | [[Barcelona]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 4583 | [[:d:Q104523014|Q104523014]] | [[Mar Ampurdanès i Gutiérrez]] | [[Caldes de Montbui|Caldas de Montbuy]] | 1996 | | | [[Ficheiro:Mar Ampurdanès (2021).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4584 | [[:d:Q104530274|Q104530274]] | [[Gisela Carrión Bertran]] | [[Sant Pere de Ribes]] | 1994-01-07 | | | |- | style='text-align:right'| 4585 | [[:d:Q104536247|Q104536247]] | [[Maria-Mercè Costa i Paretas]] | [[Xirona]] | 1923-03-15 | [[Barcelona]] | 2020-04-10 | |- | style='text-align:right'| 4586 | [[:d:Q104537353|Q104537353]] | [[Immaculada Cabeceran Soler]] | [[Barcelona]] | 1952-02-24 | [[Xirona]] | 2018-01-11 | [[Ficheiro:Selecció Barcelona, UE Centelles 1970 Cabecerán (captains).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4587 | [[:d:Q104541313|Q104541313]] | [[Marta Macias Quesada]] | [[La Ràpita]] | 1965-10-23 | | | |- | style='text-align:right'| 4588 | [[:d:Q104547396|Q104547396]] | [[Marta Pera Cucurell]] | [[Mataró]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 4589 | [[:d:Q104552245|Q104552245]] | [[Marta Rius]] | [[Sant Feliu de Llobregat]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4590 | [[:d:Q104557520|Q104557520]] | [[Txell Bragulat i Vallverdú]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 4591 | [[:d:Q104623362|Q104623362]] | [[Nogay Ndiaye i Mir]] | [[Lleida]] | 1990 | | | [[Ficheiro:Nogay Ndiaye (2021).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4592 | [[:d:Q104623370|Q104623370]] | [[Montserrat Vinyets i Pagès]] | [[Sant Celoni]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Acte central de la campanya de la CUP-G 2021 a Girona 08.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4593 | [[:d:Q104631093|Q104631093]] | [[Neus Ramonet Sucarrat]] | [[Manresa]] | 1966-06-30 | | | |- | style='text-align:right'| 4594 | [[:d:Q104635128|Q104635128]] | [[Irene Aragonès Gràcia]] | [[Mont-roig del Camp]] | 1972-05-30 | | | |- | style='text-align:right'| 4595 | [[:d:Q104641466|Q104641466]] | [[Maria Antònia Batlle Andreu]] | [[Lloret de Mar]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 4596 | [[:d:Q104665701|Q104665701]] | [[Carla Dorca i Linares]] | [[Santa Coloma de Farners]] | 1992-12-22 | | | |- | style='text-align:right'| 4597 | [[:d:Q104691300|Q104691300]] | [[Marina Majó i Plana]] | [[Arenys de Munt]] | 1981-06-17 | | | |- | style='text-align:right'| 4598 | [[:d:Q104704493|Q104704493]] | [[Ester Artigas Miquel]] | [[Arenys de Munt]] | 1984-03-31 | | | |- | style='text-align:right'| 4599 | [[:d:Q104706657|Q104706657]] | [[Maria Dolors Bartolí Miralles]] | [[Badalona]] | 1975-09-29 | | | |- | style='text-align:right'| 4600 | [[:d:Q104713075|Q104713075]] | [[Anna Grau]] | [[Xirona]] | 1967-09-21 | | | [[Ficheiro:Anna-grau-arias (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4601 | [[:d:Q104717622|Q104717622]] | [[Elena Blume i Carreras]] | [[Barcelona]] | 1926-12-31 | [[Barcelona]] | 2024-02-02 | |- | style='text-align:right'| 4602 | [[:d:Q104727359|Q104727359]] | [[Anna Torra i Sánchez]] | [[Barcelona]]<br/>[[Manila]] | 1895<br/>1896 | [[Barcelona]] | 1989 | |- | style='text-align:right'| 4603 | [[:d:Q104733582|Q104733582]] | [[Rosa Conesa Boronat]] | [[Barcelona]] | 1961-01-21 | | | |- | style='text-align:right'| 4604 | [[:d:Q104738672|Q104738672]] | [[Laura Maqueda Marcos]] | [[Barcelona]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 4605 | [[:d:Q104760631|Q104760631]] | [[Maria Jesús Viña Ariño]] | [[Arnes]] | 1968-07-19 | | | |- | style='text-align:right'| 4606 | [[:d:Q104761642|Q104761642]] | [[Laia Estrada i Cañón]] | [[Tarragona]] | 1982-09-19 | | | [[Ficheiro:Laia Estrada (2021).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4607 | [[:d:Q104773185|Q104773185]] | [[Montserrat Martínez Parera]] | [[Barcelona]] | 1975-02 | | | |- | style='text-align:right'| 4608 | [[:d:Q104903768|Q104903768]] | [[Maria Isabel Roig i Fransitorra]] | [[Barcelona]] | 1932-12-05 | [[Barcelona]] | 2008-09-22 | |- | style='text-align:right'| 4609 | [[:d:Q104904907|Q104904907]] | [[Pin Crespo]] | [[Barcelona]] | 1921-10-12 | [[Cidade de México]] | 1978-03-26 | |- | style='text-align:right'| 4610 | [[:d:Q104906215|Q104906215]] | [[Carme Simon i Adroher]] | [[Olot]] | 1953-09-13 | | | [[Ficheiro:Carme Simon .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4611 | [[:d:Q104970195|Q104970195]] | [[Sílvia Coll-Vinent i Puig]] | [[Barcelona]] | 1963-01-07 | | | |- | style='text-align:right'| 4612 | [[:d:Q105009414|Q105009414]] | [[Irene Figueroa Mimó]] | [[Barcelona]] | 1992-03-29 | | | |- | style='text-align:right'| 4613 | [[:d:Q105009521|Q105009521]] | [[Gessamí Caramés Núñez]] | [[L'Ametlla de Mar|La Ametlla de Mar]] | 1992-08-28 | | | [[Ficheiro:La xef Gessamí Caramés va pronunciar la conferència de l'acte de la Diada a les Terres de l'Ebre. (10-09-2024) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4614 | [[:d:Q105016403|Q105016403]] | [[Susana Rubio Girona]] | [[Cambrils]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 4615 | [[:d:Q105025669|Q105025669]] | [[Àngels Berengueres]] | [[Lleida]] | 1947-02-15 | [[Barcelona]] | 2021-01-13 | [[Ficheiro:Angels Berengueres.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4616 | [[:d:Q105079493|Q105079493]] | [[Cristinini]] | [[Provincia de Tarragona]] | 1989-11-15 | | | |- | style='text-align:right'| 4617 | [[:d:Q105084751|Q105084751]] | [[Eulàlia Espinàs]] | [[Barcelona]] | 1961-01-07 | | | |- | style='text-align:right'| 4618 | [[:d:Q105093348|Q105093348]] | [[Ariadna Castellarnau Arfelis]] | [[Lleida]] | 1979-09-10 | | | [[Ficheiro:Ariadna castellarnau 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4619 | [[:d:Q105122653|Q105122653]] | [[Laura Ormella i González]] | [[Barcelona]] | 1985-10-14 | | | [[Ficheiro:Laura Ormella i Gonzalez.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4620 | [[:d:Q105161979|Q105161979]] | [[Maria Rosa Lloret Romañach]] | [[Roses]] | 1961-03-16 | | | |- | style='text-align:right'| 4621 | [[:d:Q105232615|Q105232615]] | [[Lídia Masllorens i Vilà]] | [[Caldes de Malavella]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 4622 | [[:d:Q105274002|Q105274002]] | [[Alicia Tomás Jiménez]] | [[Barcelona]] | 1940-10-17 | [[Barcelona]] | 2021-01-31 | |- | style='text-align:right'| 4623 | [[:d:Q105344916|Q105344916]] | [[Cira Crespo]] | [[Barcelona]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Cira Crespo. Idazlea eta feminista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4624 | [[:d:Q105358971|Q105358971]] | [[Kira Hagi]] | [[Barcelona]] | 1996-03-31 | | | |- | style='text-align:right'| 4625 | [[:d:Q105359160|Q105359160]] | [[Elvira Iñurrieta]] | [[Barcelona]] | 1895-12-07 | [[Elorrio]] | 1980-04-17 | [[Ficheiro:Elvira Iñurrieta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4626 | [[:d:Q105391029|Q105391029]] | [[Patricia Soley-Beltrán]] | [[Barcelona]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 4627 | [[:d:Q105396550|Q105396550]] | [[Sara Miquel]] | [[Xirona]] | 1984-08-22 | | | |- | style='text-align:right'| 4628 | [[:d:Q105414181|Q105414181]] | [[Dolors Serra i Kiel]] | [[Barcelona]] | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 4629 | [[:d:Q105424519|Q105424519]] | [[Pepa Batalla i Rubio]] | [[Barcelona]] | 1925 | [[Barcelona]] | 2013 | |- | style='text-align:right'| 4630 | [[:d:Q105427811|Q105427811]] | [[Judith Alcalá González]] | [[Lleida]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 4631 | [[:d:Q105454008|Q105454008]] | [[Eulàlia Martí Puig]] | [[Tarragona]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 4632 | [[:d:Q105485259|Q105485259]] | [[Patricia Molina]] | [[Barcelona]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 4633 | [[:d:Q105492197|Q105492197]] | [[Loles Vives]] | [[Manresa]] | 1957-09-13 | | | [[Ficheiro:Loles Vives.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4634 | [[:d:Q105534046|Q105534046]] | [[Carla Vall i Duran]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1989-04-04<br/>1989 | | | [[Ficheiro:Carla Vall i Duran.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4635 | [[:d:Q105602197|Q105602197]] | [[Dolors Majoral i Puig]] | [[Rubí, Barcelona|Rubí]] | 1951 | | | [[Ficheiro:Entrevista a Dolors Majoral 10-8 screenshot 03 (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4636 | [[:d:Q105620605|Q105620605]] | [[Mercè Gambús Saiz]] | [[Barcelona]] | 1953-08-01 | | | |- | style='text-align:right'| 4637 | [[:d:Q105623118|Q105623118]] | [[Mireia Rosich Salvó]] | [[Tarragona]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 4638 | [[:d:Q105652958|Q105652958]] | [[Anna Alarcón]] | [[Barcelona]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Festival de Málaga 2020 - Anna Alarcón.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4639 | [[:d:Q105659349|Q105659349]] | [[Nora Samsó]] | [[Barcelona]] | 1906-10-21 | | | |- | style='text-align:right'| 4640 | [[:d:Q105698617|Q105698617]] | [[Ester Ribera Boter]] | [[Sant Pol de Mar]] | 1979-08-26 | | | [[Ficheiro:Ester Ribera - Final del Vichy Catalan Volei Tour 2018 campionat de Catalunya de Volei Platja (44582448331) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4641 | [[:d:Q105710790|Q105710790]] | [[Graziella Moreno Graupera]] | [[Barcelona]] | 1965-12-23 | | | |- | style='text-align:right'| 4642 | [[:d:Q105717397|Q105717397]] | [[Laia Balleste]] | [[L'Ampolla|Ampolla]] | 1999-02-22 | | | |- | style='text-align:right'| 4643 | [[:d:Q105745607|Q105745607]] | [[Guiomar Maristany]] | [[Barcelona]] | 1999-02-19 | | | [[Ficheiro:Maristany Zuleta de Reales BIA21 (21) (51379103429).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4644 | [[:d:Q105764090|Q105764090]] | [[Muntsa Rius]] | [[Barcelona]] | 1963-10-22 | | | |- | style='text-align:right'| 4645 | [[:d:Q105775124|Q105775124]] | [[Maria Cabré de Calderó]] | [[Riudecols]] | 1919-12-29 | [[Reus]] | 2019-07-10 | [[Ficheiro:Maria Cabré 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4646 | [[:d:Q105810836|Q105810836]] | [[Guillermina Peiró i Olives]] | [[Mataró]] | 1924-08-14 | [[Mataró]] | 2019-01-09 | |- | style='text-align:right'| 4647 | [[:d:Q105811487|Q105811487]] | [[Rocío García Pérez]] | [[Cornellà de Llobregat]] | 1968-03-02 | | | |- | style='text-align:right'| 4648 | [[:d:Q105813095|Q105813095]] | [[Eva Candela López]] | [[Terrasa]] | 1961 | | | [[Ficheiro:Eva Candela a Terrassa 22 abril 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4649 | [[:d:Q105815815|Q105815815]] | [[Elena Díaz Torrevejano]] | [[Barcelona]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 4650 | [[:d:Q105816160|Q105816160]] | [[Lydia Pena París]] | [[Barcelona]] | 1959-01-28 | | | |- | style='text-align:right'| 4651 | [[:d:Q105816208|Q105816208]] | [[Ona Vegué]] | [[Barcelona]] | 1998-07-09 | | | [[Ficheiro:2025-03-01 Ona Vegue by mroptimax.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4652 | [[:d:Q105821771|Q105821771]] | [[Màrcia Cisteró]] | [[Barcelona]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 4653 | [[:d:Q105821775|Q105821775]] | [[Sara Gibert]] | [[Les Fonts]] | 1948-09-20 | | | |- | style='text-align:right'| 4654 | [[:d:Q105825128|Q105825128]] | [[Isabel Solsona Durán]] | [[Cervera]] | 1913 | [[Barcelona]] | 2011 | [[Ficheiro:Cervera - Placa amb poema d'Isabel Solsona Duran.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4655 | [[:d:Q105826061|Q105826061]] | [[Ana Maria Balsera i Marín]] | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 1991-11-18 | | | |- | style='text-align:right'| 4656 | [[:d:Q105845641|Q105845641]] | [[Cristina Casol Segués]] | [[Lleida]] | 1969-02-13 | | | |- | style='text-align:right'| 4657 | [[:d:Q105846944|Q105846944]] | [[Carme Freixa]] | [[Barcelona]] | | | | [[Ficheiro:Carme Freixa (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4658 | [[:d:Q105882861|Q105882861]] | [[Mar Hernandez Plana]] | [[Sabadell]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 4659 | [[:d:Q105918828|Q105918828]] | [[Anna Abad i Gils]] | [[Tarragona]] | 1992-07-26 | | | [[Ficheiro:Anna d'Ivori (entrevista 2021, a Tgn100x100, RDdT, 12m55, detall).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4660 | [[:d:Q105953391|Q105953391]] | [[Mariona Badenas]] | [[Barcelona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4661 | [[:d:Q106016029|Q106016029]] | [[Judit Masana i Padrós]] | [[Barcelona]] | 1962 | [[Barcelona]] | 2016-12-27 | |- | style='text-align:right'| 4662 | [[:d:Q106066300|Q106066300]] | [[Teresa Palahí]] | [[Sant Gregori]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Teresa Palahi Fotografia 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4663 | [[:d:Q106066977|Q106066977]] | [[Àngela Rodon i Font]] | [[Badalona]] | 1901 | [[Badalona]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 4664 | [[:d:Q106069496|Q106069496]] | [[Joaquima Minguella i Pruñonosa]] | [[Badalona]] | 1899 | [[Badalona]] | 1985 | |- | style='text-align:right'| 4665 | [[:d:Q106076349|Q106076349]] | [[Cecília Marín Gratacós]] | [[Banyoles]] | 1903-07-16 | [[Barcelona]] | 1959-07-13 | |- | style='text-align:right'| 4666 | [[:d:Q106087437|Q106087437]] | [[Marta Oliver i Marín]] | [[Badalona]] | 2002-12-08 | | | |- | style='text-align:right'| 4667 | [[:d:Q106098186|Q106098186]] | [[Nuria Giménez Lorang]] | [[Barcelona]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Núria Giménez Lorang, XIII Premis Gaudí (2021).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4668 | [[:d:Q106105623|Q106105623]] | [[Carme de Vinyals i de Font]] | [[Flaçà]] | 1888 | [[Xirona]] | 1943-03-08 | [[Ficheiro:Carme Vinyals en el dia del seu casament.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4669 | [[:d:Q106106807|Q106106807]] | [[Francesca Casaponsa]] | [[Castellfollit de la Roca]] | 1906-04-03 | [[Riudellots de la Selva]] | 1990-07-24 | [[Ficheiro:2-FOTO-PAQUITA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4670 | [[:d:Q106117192|Q106117192]] | [[Paula Pagès i Monserdà]] | [[Barcelona]] | 1830 | [[Barcelona]] | 1866-02-28 | [[Ficheiro:Paula Pagès i Monserdà.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4671 | [[:d:Q106159004|Q106159004]] | [[Filo Cañete Carrillo]] | [[Barcelona]] | 1970-04-29 | | | [[Ficheiro:Filo Cañete. (09-01-2025) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4672 | [[:d:Q106168783|Q106168783]] | [[Rosa Llunas Mestres]] | [[Reus]] | 1908-07-23 | [[Xirona]] | 1992-07-06 | [[Ficheiro:Retrat de Rosa Llunas vers 1930.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4673 | [[:d:Q106189201|Q106189201]] | [[Nuria Marcet Ballber]] | [[Terrasa]] | 1930 | | | |- | style='text-align:right'| 4674 | [[:d:Q106222358|Q106222358]] | [[Dolors Claret i Aymerich]] | [[Camprodon]] | 1918 | [[Olot]] | 2001 | |- | style='text-align:right'| 4675 | [[:d:Q106232175|Q106232175]] | [[Anna Blanch]] | [[Barcelona]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 4676 | [[:d:Q106282702|Q106282702]] | [[Roser Brutau i Basté]] | [[Barcelona]] | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 4677 | [[:d:Q106284155|Q106284155]] | [[Isabel Costes]] | [[Amposta]] | | | | [[Ficheiro:Isabel Costes-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4678 | [[:d:Q106294936|Q106294936]] | [[Júlia Payola]] | [[Olot]] | 1998-01-07 | | | |- | style='text-align:right'| 4679 | [[:d:Q106300191|Q106300191]] | [[Concepción Cascajosa]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Concepción Cascajosa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4680 | [[:d:Q106316612|Q106316612]] | [[Abigail Schaaff]] | [[Barcelona]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 4681 | [[:d:Q106317520|Q106317520]] | [[Laura Fa]] | [[Badalona]] | 1974-09-01 | | | |- | style='text-align:right'| 4682 | [[:d:Q106350164|Q106350164]] | [[Carme Llorens Gilabert]] | [[Barcelona]] | 1927 | | 2020-04-01 | |- | style='text-align:right'| 4683 | [[:d:Q106358386|Q106358386]] | [[Maria Carme Dalmau i Dalmau]] | [[Barcelona]] | 1930 | | | |- | style='text-align:right'| 4684 | [[:d:Q106363446|Q106363446]] | [[Narcisa Fuster Cargol]] | [[Casa Masó]] | 1821-10-28 | [[Xirona]] | 1887-03-28 | [[Ficheiro:Narcisa Fuster i Cargol.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4685 | [[:d:Q106363464|Q106363464]] | [[Paula Valentí Fuster]] | [[Xirona]] | 1851-09-09 | [[Xirona]] | 1926-02-05 | [[Ficheiro:Retrat de Paula Valentí. c. 1870. T.B. Boadas, antes Massaguer. Girona. Fundació Rafael Masó.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4686 | [[:d:Q106363884|Q106363884]] | [[Josefina Aragó Turon]] | [[Santa Coloma de Farners]] | 1897 | | 1978 | |- | style='text-align:right'| 4687 | [[:d:Q106364031|Q106364031]] | [[Rosa Maria Gil Tort]] | [[Barcelona]] | 1962 | | | [[Ficheiro:Exposició Elles també hi eren 21 (Gil cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4688 | [[:d:Q106365691|Q106365691]] | [[Mait Carrasco i Pastor]] | [[Molins de Rei]] | 1943 | [[Barcelona]] | 1997-09-09 | |- | style='text-align:right'| 4689 | [[:d:Q106367672|Q106367672]] | [[Anna Maria Molina de Haro]] | [[Xirona]] | 1950-01-02 | [[Vall d'Hebron Hospital Universitari]] | 1979-08-17 | [[Ficheiro:Anna Maria Molina de Haro 02.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4690 | [[:d:Q106371837|Q106371837]] | [[Montserrat Gispert Cruells]] | [[Barcelona]] | 1934 | | | |- | style='text-align:right'| 4691 | [[:d:Q106373033|Q106373033]] | [[Carme Serrat i Campos]] | [[Xirona]] | 1879-06-21 | [[Xirona]] | 1940-10-28 | |- | style='text-align:right'| 4692 | [[:d:Q106374762|Q106374762]] | [[Núria Pi-Sunyer i Cuberta]] | [[Barcelona]] | 1923-10-02 | [[Barcelona]] | 2011-06-23 | |- | style='text-align:right'| 4693 | [[:d:Q106386234|Q106386234]] | [[Dolors Batlle i Sunyer]] | [[Agullana]] | 1892-03-02 | [[Barcelona]] | 1982-01-16 | [[Ficheiro:Placa del carrer de Dolors Batlle i Sunyer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4694 | [[:d:Q106393761|Q106393761]] | [[Rosa Tharrats Oliva]] | [[Barcelona]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Montse Triola, Albert Serra i Rosa Tharrats (Liberté), XII Premis Gaudí (2020) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4695 | [[:d:Q106417836|Q106417836]] | [[Carme Auguet Comalada]] | [[Sant Daniel]] | 1874-11-16 | [[Xirona]] | 1948-01-03 | [[Ficheiro:Carme auguet per Mercè Huerta.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4696 | [[:d:Q106436663|Q106436663]] | [[Jessica Goicoechea]] | [[Barcelona]] | 1997-11-22 | | | [[Ficheiro:Jessica Goicocha - Gala Starlite 2019 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4697 | [[:d:Q106448787|Q106448787]] | [[Maria Pilar Bruguera Sábat]] | [[Xirona]] | 1906 | [[Vic]] | 1994-09-06 | [[Ficheiro:Bruguera Sabat - Maria del Pilar COMB 1939.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4698 | [[:d:Q106451100|Q106451100]] | [[Maria Lluïsa Casals Caus]] | [[Castell d'Aro]] | 1934-11-22 | [[Carolina do Sur]] | 2008-07-07 | [[Ficheiro:MLluisaCasals Fotografia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4699 | [[:d:Q106452700|Q106452700]] | [[Marina González]] | [[Malgrat de Mar]] | 2002-12-15 | | | |- | style='text-align:right'| 4700 | [[:d:Q106469980|Q106469980]] | [[Agustina Reixach i Oliver]] | [[Carrer Santa Clara]] | 1910-07-05 | [[Xirona]] | 2009-04-07 | |- | style='text-align:right'| 4701 | [[:d:Q106504941|Q106504941]] | [[Roser Carreras i Bofill]] | [[Pals]] | 1904-10-02 | [[Barcelona]] | 1999-11-16 | |- | style='text-align:right'| 4702 | [[:d:Q106509004|Q106509004]] | [[Núria Bendicho Giró]] | [[Barcelona]] | 1995 | | | [[Ficheiro:Nuria Bendicho. Idazlea.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4703 | [[:d:Q106514718|Q106514718]] | [[Silvia Laplana]] | [[Barcelona]] | 1984-02-03 | | | |- | style='text-align:right'| 4704 | [[:d:Q106514900|Q106514900]] | [[Rosa Casafont]] | [[Berga]] | 1955 | | | [[Ficheiro:Rosa Casafont I Vilar.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4705 | [[:d:Q106518829|Q106518829]] | [[Glòria Sabaté i Marín]] | [[Barcelona]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 4706 | [[:d:Q106519600|Q106519600]] | [[Marta Pasqual i Llorenç]] | [[Xirona]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Marta Pasqual i Llorenç.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4707 | [[:d:Q106530448|Q106530448]] | [[Mari Carme Magdalena Vàzquez]] | [[Barcelona]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 4708 | [[:d:Q106571518|Q106571518]] | [[Paula Arantzazu]] | [[Barcelona]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 4709 | [[:d:Q106575125|Q106575125]] | [[Aida Giménez Garcia]] | [[Terrasa]] | | | | [[Ficheiro:Aida Sstrings en directe al "Som aquí de nit" de Canal Terrassa (3min02s).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4710 | [[:d:Q106588492|Q106588492]] | [[Concepció Carreras i Fontserè]] | [[Barcelona]] | 1927-11-15 | [[Tiana, Barcelona|Tiana]] | 2023-11-18 | |- | style='text-align:right'| 4711 | [[:d:Q106595686|Q106595686]] | [[Luci Gutiérrez]] | [[Barcelona]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 4712 | [[:d:Q106610350|Q106610350]] | [[Montserrat Llonch i Gimbernat]] | [[Xirona]] | 1928 | [[Xirona]] | 2000-01-15 | |- | style='text-align:right'| 4713 | [[:d:Q106612675|Q106612675]] | [[Mercedes Vegas]] | [[Badalona]] | 1928-03-02 | | | |- | style='text-align:right'| 4714 | [[:d:Q106622674|Q106622674]] | [[Monserrat Ordoñez]] | [[Barcelona]] | 1941-11-11 | [[Bogotá]] | 2001-01-21 | |- | style='text-align:right'| 4715 | [[:d:Q106635334|Q106635334]] | [[Rusó Sala]] | [[Roses]] | 1982 | | | [[Ficheiro:Rusó Sala, Barcelona Poesia 2012 (0min36s).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4716 | [[:d:Q106638110|Q106638110]] | [[Magdalena Duch]] | [[Maçanet de Cabrenys]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4717 | [[:d:Q106641858|Q106641858]] | [[Gemma Modinos]] | [[Castellar del Vallès]] | 1980 | | | [[Ficheiro:G Modinos.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4718 | [[:d:Q106642815|Q106642815]] | [[Marina Massaguer i Comes]] | [[Tarragona]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 4719 | [[:d:Q106729610|Q106729610]] | [[Selva Orejón]] | [[Barcelona]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Debat Pegasus i altres casos. Com garantir la ciberseguretat 16.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4720 | [[:d:Q106730221|Q106730221]] | [[Emília Rovira Alegre]] | [[Reus]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 4721 | [[:d:Q106747754|Q106747754]] | [[Alicia Güemes Fraga]] | [[Barcelona]] | 1987-12-16 | | | [[Ficheiro:Laurielle.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4722 | [[:d:Q106765600|Q106765600]] | [[Angela Buj Alfara]] | [[Alcanar]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 4723 | [[:d:Q106767221|Q106767221]] | [[Càndida Majoral i Majoral]] | [[Cornellana]] | 1917-02-02 | [[Sant Julià de Lòria]] | 2018-01-04 | |- | style='text-align:right'| 4724 | [[:d:Q106809987|Q106809987]] | [[Maria Morera Colomer]] | [[Begur]] | 2003 | | | [[Ficheiro:Maria Morera, XIV Premis Gaudí (2022) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4725 | [[:d:Q106822016|Q106822016]] | [[Maria Teresa Boix i Puig]] | [[Terrasa]] | 1933-10-08 | | | |- | style='text-align:right'| 4726 | [[:d:Q106844931|Q106844931]] | [[Rosa Cerarols Ramírez]] | [[Calders]] | 1979-12-10<br/>1979 | | | [[Ficheiro:Foto rosa cerarols ramirez.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4727 | [[:d:Q106892360|Q106892360]] | [[Gemma Rodríguez i Villanueva]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Gemma Rodríguez i Villanueva.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4728 | [[:d:Q106900779|Q106900779]] | [[Àngels Gimeno]] | [[Barcelona]] | No/unknown value | | | |- | style='text-align:right'| 4729 | [[:d:Q106907879|Q106907879]] | [[Teresa Casserras i Moreno]] | [[Solsona]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 4730 | [[:d:Q106917309|Q106917309]] | [[Sílvia Cantos]] | [[Argentona]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 4731 | [[:d:Q106941907|Q106941907]] | [[Natàlia Mas Guix]] | [[Sant Martí de Tous]] | 1979-11-30 | | | [[Ficheiro:Natalia-mas-gencat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4732 | [[:d:Q106949114|Q106949114]] | [[Concepció Piniella i Blanqué]] | [[Prats de Lluçanès]] | 1877 | [[Santander]] | 1953 | |- | style='text-align:right'| 4733 | [[:d:Q106960421|Q106960421]] | [[Rosa Cotó i Xifreu]] | [[Barcelona]] | 1892-10-25 | | 1967 | |- | style='text-align:right'| 4734 | [[:d:Q106965833|Q106965833]] | [[Montserrat Fontané Serra]] | [[Sant Martí de Llémena]] | 1936-06-08 | | | |- | style='text-align:right'| 4735 | [[:d:Q107002739|Q107002739]] | [[Maria Contreras Coll]] | [[Barcelona]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 4736 | [[:d:Q107002928|Q107002928]] | [[Cristina Serra i Selvas]] | [[Manresa]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 4737 | [[:d:Q107023232|Q107023232]] | [[Victoria Garriga Ariño]] | [[Barcelona]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 4738 | [[:d:Q107051316|Q107051316]] | [[Magdalena Graells Casals]] | [[Colònia Sedó]] | 1940-09-11 | [[Olesa de Montserrat]] | 2021-05-28 | |- | style='text-align:right'| 4739 | [[:d:Q107059490|Q107059490]] | [[Patrícia Plaja Pérez]] | [[Begur]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Patricia Plaja portaveu govern 0001 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4740 | [[:d:Q107080272|Q107080272]] | [[Júlia Peraire]] | [[Barcelona]] | 1888-06-30 | [[Barcelona]] | 1941-01-18 | [[Ficheiro:Ramon Casas- Júlia en blau.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4741 | [[:d:Q107090700|Q107090700]] | [[Ramona Monsalvatje Teruel]] | [[Figueres]] | 1903 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 4742 | [[:d:Q107092661|Q107092661]] | [[Helena Cánovas]] | [[Tona, Barcelona|Tona]] | 1994-10-18 | | | [[Ficheiro:Helena Cánovas - 2025.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4743 | [[:d:Q107094559|Q107094559]] | [[Margarida Vila]] | [[La Pobla de Claramunt]] | 15th century | | 16th century | |- | style='text-align:right'| 4744 | [[:d:Q107102070|Q107102070]] | [[Maica Rafecas]] | [[Llorenç del Penedès]] | 1987-04<br/>1987 | | | |- | style='text-align:right'| 4745 | [[:d:Q107112064|Q107112064]] | [[Silvia Farriol]] | [[Barcelona]] | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 4746 | [[:d:Q107123543|Q107123543]] | [[Anna Llopart i Farrés]] | [[Barcelona]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 4747 | [[:d:Q107125121|Q107125121]] | [[Mercè Martí Inglada]] | [[Sant Feliu de Llobregat]] | 1968-09-09 | | | [[Ficheiro:Mercè Martí Inglada.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4748 | [[:d:Q107139696|Q107139696]] | [[Jerònima Fàbregues]] | [[Vilanova del Camí]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4749 | [[:d:Q107153212|Q107153212]] | [[Joaquima Casas Cuscoy]] | [[Xirona]] | 1931-01-31 | [[O Cairo]] | 2019-07-24 | |- | style='text-align:right'| 4750 | [[:d:Q107253691|Q107253691]] | [[Núria Escarpanter i Olivet]] | [[Figueres]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 4751 | [[:d:Q107273173|Q107273173]] | [[Neus Miró]] | [[Barcelona]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 4752 | [[:d:Q107294433|Q107294433]] | [[Mònica Ardid Ubed]] | [[Barcelona]] | 1973-02-18 | | | |- | style='text-align:right'| 4753 | [[:d:Q107308022|Q107308022]] | [[Meritxell Benedí Altés]] | [[Barcelona]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Meritxell Benedí (26-04-2023) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4754 | [[:d:Q107339099|Q107339099]] | [[Isabel Pallarès i Rogué]] | [[Almacelles]] | 1964-06-29 | [[Barcelona]] | 2021-06-24 | |- | style='text-align:right'| 4755 | [[:d:Q107343836|Q107343836]] | [[Carme Enrich Llevada]] | [[Barcelona]] | 1875-01-01 | [[Barcelona]] | 1959-12-10 | |- | style='text-align:right'| 4756 | [[:d:Q107350039|Q107350039]] | [[Ester Hernández Casahuga]] | [[Súria]] | 1978-02-19 | | | [[Ficheiro:Ester Hernandez Embrunman 2014 Podium F (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4757 | [[:d:Q107353466|Q107353466]] | [[Gabriela Richardson]] | [[Barcelona]] | 1994 | | | |- | style='text-align:right'| 4758 | [[:d:Q107356608|Q107356608]] | [[Empar Pagès Pinsach]] | [[Siurana]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 4759 | [[:d:Q107391297|Q107391297]] | [[Laura Bechdejú]] | [[Xirona]] | 2000-05-09 | | | |- | style='text-align:right'| 4760 | [[:d:Q107415953|Q107415953]] | [[Guiomar Amell i Amell]] | [[Sant Pere de Ribes]] | 1938 | | | |- | style='text-align:right'| 4761 | [[:d:Q107419035|Q107419035]] | [[Laura Ginès]] | [[Xirona]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 4762 | [[:d:Q107419514|Q107419514]] | [[Sandra Bautista]] | [[Lliçà de Vall]] | 1995-12-13 | | | [[Ficheiro:Sandra Bautista 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4763 | [[:d:Q107435207|Q107435207]] | [[Alícia Gorina López-Dóriga]] | [[Barcelona]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 4764 | [[:d:Q107456740|Q107456740]] | [[Ariadna Priante]] | [[Sant Cugat del Vallès]] | 2002-04-20 | | | |- | style='text-align:right'| 4765 | [[:d:Q107456899|Q107456899]] | [[Marina Capdevila]] | [[Falset]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Marina Capdevila.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4766 | [[:d:Q107482451|Q107482451]] | [[Joan Lluís Goas]] | [[Barcelona]] | 1957 | | | [[Ficheiro:Joan lluis goas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4767 | [[:d:Q107485262|Q107485262]] | [[Sílvia Ferrando]] | [[Barcelona]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 4768 | [[:d:Q107494234|Q107494234]] | [[Esther Martínez-Pastor]] | [[Barcelona]] | 1914 | [[Barcelona]] | 2005 | |- | style='text-align:right'| 4769 | [[:d:Q107526255|Q107526255]] | [[Gemma Badia Cequier]] | [[Barcelona]] | 1970-09-21 | | | |- | style='text-align:right'| 4770 | [[:d:Q107567004|Q107567004]] | [[Anna Godoy]] | [[Barcelona]] | 1992-10-21 | | | [[Ficheiro:2022-08-12 European Championships 2022 – Triathlon Elite Women by Sandro Halank–184.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4771 | [[:d:Q107568412|Q107568412]] | [[Elena Ruiz]] | [[Rubí, Barcelona|Rubí]] | 2004-10-29 | | | |- | style='text-align:right'| 4772 | [[:d:Q107575870|Q107575870]] | [[Sheila Queralt Estevez]] | [[Balaguer]] | 1987 | | | [[Ficheiro:SheilaQueraltEstevez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4773 | [[:d:Q107588910|Q107588910]] | [[Elia Canales]] | [[El Catllar]] | 2001-06-25 | | | [[Ficheiro:Manuel Lloreda Archery Range Mural 04.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4774 | [[:d:Q107599544|Q107599544]] | [[Concepció Darné i Dalmau]] | [[Pals]] | 1886-12-01 | [[Xirona]] | 1968 | [[Ficheiro:Concepció Darné i Dalmau.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4775 | [[:d:Q107613332|Q107613332]] | [[Vicenta Janer Jubert]] | [[Xirona]] | 1865 | [[Barcelona]] | 1900-12-08 | |- | style='text-align:right'| 4776 | [[:d:Q107621927|Q107621927]] | [[Marion Betriu]] | [[Lleida]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 4777 | [[:d:Q107634722|Q107634722]] | [[Teresa Vallicrosa]] | [[Sant Celoni]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4778 | [[:d:Q107649740|Q107649740]] | [[María Lourdes Arastey]] | [[Tarragona]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 4779 | [[:d:Q107650463|Q107650463]] | [[Okokume]] | [[Mataró]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Okokume wikipedia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4780 | [[:d:Q107972315|Q107972315]] | [[Milós Gras]] | [[Igualada]] | 1947-12-25 | [[Barcelona]] | 2021-07-31 | |- | style='text-align:right'| 4781 | [[:d:Q107998920|Q107998920]] | [[Trinitat Revoltó Cervelló]] | [[L'Espluga de Francolí]] | 1915 | [[Ajaccio]] | 2008 | |- | style='text-align:right'| 4782 | [[:d:Q108091831|Q108091831]] | [[Ester Vallès Pelay]] | [[Vilobí del Penedès]] | 1982 | | | [[Ficheiro:Foto ester.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4783 | [[:d:Q108107524|Q108107524]] | [[Miriam Victory]] | [[Alella]] | | | | [[Ficheiro:Miriam Victoria 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4784 | [[:d:Q108143753|Q108143753]] | [[María Isabel Sánchez Vegara]] | [[Barcelona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4785 | [[:d:Q108171167|Q108171167]] | [[Filomena Feliu]] | [[Vila de Gràcia]] | 1927-12-27 | | | |- | style='text-align:right'| 4786 | [[:d:Q108201795|Q108201795]] | [[Carla Domínguez]] | [[Terrasa]] | 2003-07-10 | | | |- | style='text-align:right'| 4787 | [[:d:Q108256223|Q108256223]] | [[Raquel Torras de Roa]] | [[Barcelona]] | 1988-09-06 | | | |- | style='text-align:right'| 4788 | [[:d:Q108287573|Q108287573]] | [[Miri Pérez-Cabrero]] | [[Barcelona]] | 1993-12-15 | | | |- | style='text-align:right'| 4789 | [[:d:Q108294364|Q108294364]] | [[La Queency]] | [[Can Palet]] | 1997-09-19 | | | [[Ficheiro:La Queency.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4790 | [[:d:Q108299722|Q108299722]] | [[Txell Miras]] | [[Sabadell]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 4791 | [[:d:Q108304721|Q108304721]] | [[Miracle Sala i Farré]] | [[Santa Maria d'Oló]] | 1967-12-07 | | | |- | style='text-align:right'| 4792 | [[:d:Q108317409|Q108317409]] | [[Maria Pilar Barceló Obregón]] | [[Barcelona]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 4793 | [[:d:Q108320465|Q108320465]] | [[Mary Bernet]] | [[Barcelona]] | 1918 | [[Barcelona]] | 20th century | |- | style='text-align:right'| 4794 | [[:d:Q108331372|Q108331372]] | [[Maria Dolors Majoral i Moliné]] | [[Les Torres]] | 1935-09-05 | | | |- | style='text-align:right'| 4795 | [[:d:Q108332643|Q108332643]] | [[Sylvie Hernández Huet]] | [[Barcelona]] | 1965-09-04 | | | |- | style='text-align:right'| 4796 | [[:d:Q108345982|Q108345982]] | [[Ana Hernández Huet]] | [[Barcelona]] | 1958-03-07 | | | |- | style='text-align:right'| 4797 | [[:d:Q108366847|Q108366847]] | [[Maria Carme Rams Margalef]] | [[Amposta]] | 1948-02-05 | [[Tarragona]] | 2021-08-11 | |- | style='text-align:right'| 4798 | [[:d:Q108405023|Q108405023]] | [[Concepció Giol Grau]] | [[Porrera]] | 1896-03-03 | [[Sant Feliu de Llobregat]] | 1989 | [[Ficheiro:Conxita Giol Grau.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4799 | [[:d:Q108408715|Q108408715]] | [[Carol Rodríguez i Colás]] | [[Cornellà de Llobregat]] | 1982 | | | [[Ficheiro:Carol Rodríguez i Colás.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4800 | [[:d:Q108410710|Q108410710]] | [[Olga Pons Prior]] | [[Cataluña]] | 1969-08-25 | | | |- | style='text-align:right'| 4801 | [[:d:Q108414825|Q108414825]] | [[Neus Rossell]] | [[Sils]] | 1990-03-05 | | | [[Ficheiro:Gala dels Premis Sonor 2022 - 73 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4802 | [[:d:Q108417551|Q108417551]] | [[Marta Gran Rodríguez]] | [[Barcelona]] | 1968-11-25 | | | |- | style='text-align:right'| 4803 | [[:d:Q108423279|Q108423279]] | [[Alicia Benete Montufo]] | [[Gavà]] | 1997-02-12 | | | |- | style='text-align:right'| 4804 | [[:d:Q108430738|Q108430738]] | [[Sílvia Caballol]] | [[Súria]] | 1983-07-26 | | | [[Ficheiro:Caricatura de Sílvia Caballol.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4805 | [[:d:Q108435282|Q108435282]] | [[Susan Monclús Twomey]] | [[Sitges]] | 1967-07-04 | | | |- | style='text-align:right'| 4806 | [[:d:Q108456810|Q108456810]] | [[Izaskun Arretxe i Irigoien]] | [[Barcelona]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Izaskun Arretxe Irigoien.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4807 | [[:d:Q108464229|Q108464229]] | [[Judit Guàrdia]] | [[Igualada]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 4808 | [[:d:Q108475126|Q108475126]] | [[Generosa Cortina Roig]] | [[Son]] | 1910-04-19 | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | 1987-12-30 | |- | style='text-align:right'| 4809 | [[:d:Q108516490|Q108516490]] | [[Laura Viella López]] | [[Palafrugell]] | 1992-02-12 | | | |- | style='text-align:right'| 4810 | [[:d:Q108523718|Q108523718]] | [[Sílvia Borràs Lumbreras]] | [[Igualada]] | 1977-07-21 | | | |- | style='text-align:right'| 4811 | [[:d:Q108537138|Q108537138]] | [[Montserrat Caralt i Sagalés]] | [[Vic]] | 1986-05-21 | | | |- | style='text-align:right'| 4812 | [[:d:Q108540311|Q108540311]] | [[Marta Molist Codina]] | [[Vic]] | 1982-02-19 | | | |- | style='text-align:right'| 4813 | [[:d:Q108542986|Q108542986]] | [[Mabel Parsons]] | [[Cataluña]] | 19th century | | 20th century | |- | style='text-align:right'| 4814 | [[:d:Q108544174|Q108544174]] | [[Eugènia Lamarca i de Mier]] | [[Lleida]] | 1866-10-24 | [[La Jonquera]] | 1937-09-18 | [[Ficheiro:Eugènia Lamarca.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4815 | [[:d:Q108593852|Q108593852]] | [[Carmen Casas]] | [[Sabadell]] | 1946-08-24 | | | |- | style='text-align:right'| 4816 | [[:d:Q108598230|Q108598230]] | [[Aina Florenza Edo]] | [[Mataró]] | 2002-09-18 | | | |- | style='text-align:right'| 4817 | [[:d:Q108612024|Q108612024]] | [[Judit Gisbert i Ester]] | [[Solsona]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 4818 | [[:d:Q108613635|Q108613635]] | [[Adi Enberg]] | [[Barcelona]] | 1901 | [[Barcelona]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 4819 | [[:d:Q108671958|Q108671958]] | [[Tura Soler]] | [[Santa Pau]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 4820 | [[:d:Q108674819|Q108674819]] | [[Maria Dolors Roig]] | [[Mataró]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 4821 | [[:d:Q108679356|Q108679356]] | [[Heura Gaya]] | [[Juneda]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 4822 | [[:d:Q108732215|Q108732215]] | [[Estefania Knuth]] | [[Barcelona]] | 1973-05-04 | | | |- | style='text-align:right'| 4823 | [[:d:Q108756686|Q108756686]] | [[Cooba]] | [[Barcelona]] | 1994-12-28 | | | [[Ficheiro:PD Cooba en entrevista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4824 | [[:d:Q108764241|Q108764241]] | [[Carme Alemany Gómez]] | [[Barcelona]] | 1939-08-07 | | 2021-09-24 | |- | style='text-align:right'| 4825 | [[:d:Q108767571|Q108767571]] | [[Lia Sampai]] | [[Barcelona]] | 1995-05-07 | | | [[Ficheiro:53 UCE Concert Lia Sampai 05.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4826 | [[:d:Q108783448|Q108783448]] | [[Sandra Tapia Díaz]] | [[Celrà]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 4827 | [[:d:Q108802272|Q108802272]] | [[Liah O'Prey]] | [[Barcelona]] | 1999-12-15 | | | |- | style='text-align:right'| 4828 | [[:d:Q108804785|Q108804785]] | [[Carla Junyent]] | [[Igualada]] | 2000-12-08 | | | [[Ficheiro:Futur Fest 2022 - 26.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4829 | [[:d:Q108811457|Q108811457]] | [[Margarita Miranda Bordoy]] | [[Barcelona]] | 1919 | [[Palma]] | 1979-07-08 | [[Ficheiro:Margalida.Miranda.Bordoy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4830 | [[:d:Q108865583|Q108865583]] | [[Anna Llenas]] | [[Barcelona]] | 1977-12-20 | | | |- | style='text-align:right'| 4831 | [[:d:Q108884997|Q108884997]] | [[May Borraz]] | [[Barcelona]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 4832 | [[:d:Q108894750|Q108894750]] | [[Trinitat Llacuna i Estrany]] | [[Barcelona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4833 | [[:d:Q108902953|Q108902953]] | [[Lil Russia]] | [[Montcada i Reixac]] | 1993 | | | |- | style='text-align:right'| 4834 | [[:d:Q108914446|Q108914446]] | [[Lluisa Oller]] | [[Barcelona]] | 1928 | [[Cardedeu]] | 2025-02-16 | |- | style='text-align:right'| 4835 | [[:d:Q108926977|Q108926977]] | [[Teresa Inglés]] | [[Barcelona]] | 1949 | [[Granollers]] | 2009 | |- | style='text-align:right'| 4836 | [[:d:Q108947070|Q108947070]] | [[Micaela Ferrer]] | [[Barcelona]] | 1753 | [[Valencia]] | 1804-04-23 | |- | style='text-align:right'| 4837 | [[:d:Q109140903|Q109140903]] | [[Clàudia Masdéu]] | [[Calafell]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 4838 | [[:d:Q109223395|Q109223395]] | [[Serena Sáenz]] | [[Barcelona]] | 1994 | | | |- | style='text-align:right'| 4839 | [[:d:Q109252119|Q109252119]] | [[Neus Ballbé]] | [[Vilafranca del Penedès]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4840 | [[:d:Q109292722|Q109292722]] | [[Roser Poveda Pastor]] | [[Barcelona]] | 1933-06-10 | [[Barcelona]] | 2021-10-25 | [[Ficheiro:Roser Poveda Pastor.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4841 | [[:d:Q109313802|Q109313802]] | [[Mercedes Lazo]] | [[Tarragona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4842 | [[:d:Q109324710|Q109324710]] | [[Laura Mor]] | [[Barcelona]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 4843 | [[:d:Q109350613|Q109350613]] | [[Júlia Martí Comas]] | [[Barcelona]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 4844 | [[:d:Q109350993|Q109350993]] | [[Maite Puigdevall]] | [[Banyoles]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Maite Puigdevall.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4845 | [[:d:Q109467090|Q109467090]] | [[Ven'nus]] | [[Sabadell]] | 2000 | | | |- | style='text-align:right'| 4846 | [[:d:Q109615545|Q109615545]] | [[Laura Macaya-Andrés]] | [[Barcelona]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 4847 | [[:d:Q109641514|Q109641514]] | [[Lidia Torrent]] | [[Barcelona]] | 1994-08-16 | | | [[Ficheiro:25th Laureus World Sports Awards - Red Carpet - Jaime Astrain, Lidia Torrent - 240422 180747 (Torrent cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4848 | [[:d:Q109686867|Q109686867]] | [[Lola Garcia Fuentes]] | [[Barcelona]] | 1963-04-05 | | | |- | style='text-align:right'| 4849 | [[:d:Q109694048|Q109694048]] | [[Laura Minguell]] | [[Barcelona]] | 1991-11-06 | | | |- | style='text-align:right'| 4850 | [[:d:Q109735001|Q109735001]] | [[Pilar Codony]] | [[Banyoles]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 4851 | [[:d:Q109772262|Q109772262]] | [[Palmira Borràs de Coll]] | [[Barcelona]] | 1847-12-31 | [[Barcelona]] | 1929-02-11 | [[Ficheiro:Palmira Borrás de Coll.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4852 | [[:d:Q109829359|Q109829359]] | [[Josefina Cirera i Llop]] | [[Manresa]] | 1898 | [[Barcelona]] | 1987-01-17 | |- | style='text-align:right'| 4853 | [[:d:Q109831868|Q109831868]] | [[Maria Montull Rosell]] | [[Cervera]] | 1897-01-05 | [[Lleida]] | 1980-03-23 | |- | style='text-align:right'| 4854 | [[:d:Q109837770|Q109837770]] | [[Daniela Rubio]] | [[Barcelona]] | 2007-08-20 | | | |- | style='text-align:right'| 4855 | [[:d:Q109866220|Q109866220]] | [[Maria Anna Arxer i Despau]] | [[Barcelona]] | 1780 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 4856 | [[:d:Q109928379|Q109928379]] | [[Antonia Compte i Pouget]] | [[Reus]] | 18th century | [[Lleida]] | 1822-04-17 | |- | style='text-align:right'| 4857 | [[:d:Q109930542|Q109930542]] | [[Gloria Poyatos Matas]] | [[Barcelona]] | | | | [[Ficheiro:Gloria Poyatos Matas (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4858 | [[:d:Q109981646|Q109981646]] | [[Maria Dolores Prieto Soria]] | [[Barcelona]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 4859 | [[:d:Q110053192|Q110053192]] | [[Cristina Mulero Vidal]] | [[Barcelona]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 4860 | [[:d:Q110138003|Q110138003]] | [[Marta Corcoy Rius]] | [[La Vall d'en Bas]] | 1953 | | | [[Ficheiro:Marta Corcoy 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4861 | [[:d:Q110185531|Q110185531]] | [[Carmina Pardo i Mestre]] | [[Lleida]] | 1957-09-26 | | | |- | style='text-align:right'| 4862 | [[:d:Q110227747|Q110227747]] | [[Victoria Puglia]] | [[Barcelona]] | 1999 | | | |- | style='text-align:right'| 4863 | [[:d:Q110251464|Q110251464]] | [[Tòni Escala]] | [[Tremp]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 4864 | [[:d:Q110261191|Q110261191]] | [[Dolors Casadellà Puig]] | [[Alcoletge]] | 1918-06-27 | [[Villeurbanne]] | 2002-01-13 | |- | style='text-align:right'| 4865 | [[:d:Q110261219|Q110261219]] | [[Trinitat Aguilar i Clos]] | [[Viladrau]] | 1902 | [[Terrasa]] | 1957 | |- | style='text-align:right'| 4866 | [[:d:Q110261221|Q110261221]] | [[Matilde Viver i Pasqual]] | [[Terrasa]] | 1904-06-27 | | 1990-10-15 | |- | style='text-align:right'| 4867 | [[:d:Q110261257|Q110261257]] | [[Enriqueta Baca i Reixach]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4868 | [[:d:Q110261305|Q110261305]] | [[Joana Cebolla]] | [[Albatàrrec]] | 1992-06-24 | | | |- | style='text-align:right'| 4869 | [[:d:Q110261328|Q110261328]] | [[Carme Amat]] | [[Barcelona]] | 1885 | | 20th century | |- | style='text-align:right'| 4870 | [[:d:Q110261420|Q110261420]] | [[Marta Pontnou i Farré]] | [[Santa Coloma de Queralt]] | 1980-08-13 | | | [[Ficheiro:Catosfera 2021 - Sopar off - 15 octubre - 05.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4871 | [[:d:Q110261458|Q110261458]] | [[Mercè Carandell]] | [[Barcelona]] | 1948-03-04 | | | |- | style='text-align:right'| 4872 | [[:d:Q110261482|Q110261482]] | [[Antònia Llop i Tolosa]] | [[Barcelona]] | 1874-08-09 | [[Barcelona]] | 1969-12-06 | |- | style='text-align:right'| 4873 | [[:d:Q110261496|Q110261496]] | [[Àngela Bivern i Puig]] | [[Palol d'Onyar]] | 1787 | | 1845 | |- | style='text-align:right'| 4874 | [[:d:Q110261544|Q110261544]] | [[Mariona Solé]] | [[Barcelona]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 4875 | [[:d:Q110261548|Q110261548]] | [[Berta Aroca i Chica]] | [[Mataró]] | 2001-12-18 | | | [[Ficheiro:Berta Aroca i Chica (2023).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4876 | [[:d:Q110264016|Q110264016]] | [[Ángela Cervantes]] | [[Barcelona]] | 1993-01-02<br/>1993 | | | [[Ficheiro:Goyas 2023 - Sin identificar 010 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4877 | [[:d:Q110322619|Q110322619]] | [[Marga Almirall]] | [[La Floresta]] | 1989 | | | [[Ficheiro:MargaAlmirall Lab.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4878 | [[:d:Q110402334|Q110402334]] | [[Joana Vidal i Tarragó]] | [[Barcelona]] | 1882 | [[Barcelona]] | 1957 | [[Ficheiro:Joana Vidal i Tarragó.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4879 | [[:d:Q110443691|Q110443691]] | [[Agata Sanllehy y Girona]] | [[Barcelona]] | 1884-01-31 | [[Barcelona]] | 1967-12-19 | [[Ficheiro:1907-05-26, Feminal, Agata Sanllehy y Girona (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4880 | [[:d:Q110483955|Q110483955]] | [[Maria Clara Cullell i Teixidó]] | [[Barcelona]] | 1931 | [[Costa Rica]] | 1993 | |- | style='text-align:right'| 4881 | [[:d:Q110484320|Q110484320]] | [[Maria Teresa Valle Fontes]] | [[Barcelona]] | 1935-08-05 | [[Barcelona]] | 2022-09-27 | |- | style='text-align:right'| 4882 | [[:d:Q110487723|Q110487723]] | [[Maria Carme Agustí Barri]] | [[Lleida]] | 1931-01-10 | [[Lleida]] | 2021-02-03 | |- | style='text-align:right'| 4883 | [[:d:Q110489645|Q110489645]] | [[Dolors Ortiz Castañer]] | [[Barcelona]] | 1944-08-04 | | | |- | style='text-align:right'| 4884 | [[:d:Q110490816|Q110490816]] | [[Laura Grau]] | [[Blanes]] | 1995 | | | [[Ficheiro:Gala dels Premis Sonor 2023 - 100 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4885 | [[:d:Q110508944|Q110508944]] | [[Mireia Sentís Casablancas]] | [[Barcelona]] | 1947 | | | [[Ficheiro:Mireia Sentís.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4886 | [[:d:Q110544830|Q110544830]] | [[Cristina Borderías]] | [[Cataluña]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4887 | [[:d:Q110549292|Q110549292]] | [[Gisela Vaquero]] | [[Besalú]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 4888 | [[:d:Q110549475|Q110549475]] | [[Francesca Roig Galceran]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1952-05-10 | | | |- | style='text-align:right'| 4889 | [[:d:Q110588061|Q110588061]] | [[Noemí Batllori]] | [[Barcelona]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 4890 | [[:d:Q110603050|Q110603050]] | [[Maria Serra]] | [[Barcelona]] | 1910s | [[La Línea de la Concepción]] | 1990-01-30 | |- | style='text-align:right'| 4891 | [[:d:Q110606159|Q110606159]] | [[Liliana Maffiotte i Olivencia]] | [[Barcelona]] | 1942 | | | [[Ficheiro:Sala Cortot París.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4892 | [[:d:Q110621632|Q110621632]] | [[Sarai Sarroca Cervelló]] | [[Flix]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 4893 | [[:d:Q110637169|Q110637169]] | [[Josefina Vidal Morera]] | [[Tárrega|Tàrrega]] | 1932-03-11 | [[Barcelona]] | 2023-10 | [[Ficheiro:Demonstratieve vergadering tegen Franco bewind in Krasnapolsky nr. 4 , 5 Josefi, Bestanddeelnr 922-0836.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4894 | [[:d:Q110647400|Q110647400]] | [[Glòria Compte i Massachs]] | [[Xirona]] | 1953-02-20 | [[Figueres]] | 2007-03-03 | |- | style='text-align:right'| 4895 | [[:d:Q110726065|Q110726065]] | [[Susanna Minguell]] | [[Barcelona]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Autorretrato Susanna Minguell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4896 | [[:d:Q110770070|Q110770070]] | [[Avelina Argüelles]] | [[Barcelona]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 4897 | [[:d:Q110776273|Q110776273]] | [[Núria Esqué Larrey]] | [[Cataluña]] | 1922-11-04 | [[Barcelona]] | 1972-09-14 | |- | style='text-align:right'| 4898 | [[:d:Q110793760|Q110793760]] | [[Núria Delclòs Teixidó]] | [[Tarragona]] | 1926 | [[Tarragona]] | 2008 | [[Ficheiro:Núria Delclòs Teixidó (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4899 | [[:d:Q110807315|Q110807315]] | [[Maria Besora]] | [[Barcelona]] | 1991 | | | [[Ficheiro:Equip d'Animal salvatge, XIV Premis Gaudí (2022) (Maria Besora cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4900 | [[:d:Q110820583|Q110820583]] | [[Serafina Javierre]] | [[Tarragona]] | 1901-05-24 | [[Zaragoza]] | | |- | style='text-align:right'| 4901 | [[:d:Q110834523|Q110834523]] | [[Iris Gomez]] | [[Lleida]] | 1986-10-21 | | | |- | style='text-align:right'| 4902 | [[:d:Q110854791|Q110854791]] | [[Mireia Dionisio Calé]] | [[Mollet del Vallès]] | 1979-12-03 | | | |- | style='text-align:right'| 4903 | [[:d:Q110859260|Q110859260]] | [[Anna Pérez i Català]] | [[Badalona]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 4904 | [[:d:Q110863065|Q110863065]] | [[María Nicanor]] | [[Barcelona]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 4905 | [[:d:Q110875545|Q110875545]] | [[Lali Armengol]] | [[L'Ametlla de Mar|La Ametlla de Mar]] | 1945-06-29 | | | |- | style='text-align:right'| 4906 | [[:d:Q110887070|Q110887070]] | [[Dolores Vayreda]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1930 | [[Xerez da Fronteira]] | 2022-02-10 | |- | style='text-align:right'| 4907 | [[:d:Q110902212|Q110902212]] | [[Laura Pedro]] | [[Barcelona]] | 1989 | | | [[Ficheiro:Goyas 2024 - Laura Pedro (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4908 | [[:d:Q110904806|Q110904806]] | [[Àngels Torrents i Rosés]] | [[Sant Pere de Riudebitlles]] | 1940-08-02 | [[Barcelona]] | 2004-06-24 | |- | style='text-align:right'| 4909 | [[:d:Q110915564|Q110915564]] | [[Assumpció Aguadé]] | [[Barcelona]] | 1943 | | | |- | style='text-align:right'| 4910 | [[:d:Q110926956|Q110926956]] | [[Roser Corella]] | [[Barcelona]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 4911 | [[:d:Q110939140|Q110939140]] | [[Roser Cabré-Verdiell]] | [[Barcelona]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 4912 | [[:d:Q110970629|Q110970629]] | [[Maria Valenzuela]] | [[Barcelona]] | 1928-09-18 | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 2018-03-06 | [[Ficheiro:RetratoMaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4913 | [[:d:Q110971514|Q110971514]] | [[Carme Martí i Riera]] | [[Sant Quirze de Besora]] | 1872-06-24 | [[Sant Vicenç de Montalt]] | 1949-01-16 | [[Ficheiro:Publicitat Sistema Martí.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4914 | [[:d:Q110977355|Q110977355]] | [[Inés Macpherson]] | [[Barcelona]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 4915 | [[:d:Q110978752|Q110978752]] | [[Alícia Hernández Martínez]] | [[Barcelona]] | 1961-02-20 | | | |- | style='text-align:right'| 4916 | [[:d:Q110998439|Q110998439]] | [[Vanesa Freixa i Riba]] | [[Rialp]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 4917 | [[:d:Q111017936|Q111017936]] | [[Marta Vall-llosera]] | [[Lleida]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 4918 | [[:d:Q111056853|Q111056853]] | [[Laia Alsina Ferrer]] | [[Argentona]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 4919 | [[:d:Q111079688|Q111079688]] | [[Maria Genescà i Sitjes]] | [[Casserres]] | 1954-10-28 | [[Casserres]] | 2022-03-02 | |- | style='text-align:right'| 4920 | [[:d:Q111095688|Q111095688]] | [[Isabel Rojas Castroverde]] | [[Barcelona]] | 1960 | [[Sant Adrià de Besòs]] | 2017-09 | |- | style='text-align:right'| 4921 | [[:d:Q111103166|Q111103166]] | [[Queralt Albinyana]] | [[Terrasa]] | 1980-01-24 | | | [[Ficheiro:Queralt Albinyana.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4922 | [[:d:Q111106252|Q111106252]] | [[Rosa Barba Casanovas]] | [[Barcelona]] | 1948-11-06 | [[Barcelona]] | 2000-02-13 | |- | style='text-align:right'| 4923 | [[:d:Q111144922|Q111144922]] | [[Heliodora Salvador Font]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1857-05-08 | [[Sant Adrià de Besòs]] | 1934-09-06 | [[Ficheiro:Eliodora Salvador ANC1-402-N-401.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4924 | [[:d:Q111149900|Q111149900]] | [[Aurèlia Sancristòfol]] | [[Barcelona]] | 1895-08-09 | [[Barcelona]] | 1948-06-11 | [[Ficheiro:05.101 Aurèlia Sancristòfol (Restored - Desaturated)).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4925 | [[:d:Q111154423|Q111154423]] | [[Carme Barnadas i Gorina]] | [[Barcelona]] | 1904-11-23 | [[Barcelona]] | 1979-06-01 | |- | style='text-align:right'| 4926 | [[:d:Q111154568|Q111154568]] | [[Gloria]] | [[Barcelona]] | 1952-07-30 | | | |- | style='text-align:right'| 4927 | [[:d:Q111170610|Q111170610]] | [[Matilde Marcé i Piera]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1928 | | | |- | style='text-align:right'| 4928 | [[:d:Q111182638|Q111182638]] | [[Eulàlia Solé Romero]] | [[Barcelona]] | | [[Barcelona]] | 2024-09-03 | |- | style='text-align:right'| 4929 | [[:d:Q111182801|Q111182801]] | [[Sordé Martí, T.]] | [[Castellvell del Camp]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 4930 | [[:d:Q111182886|Q111182886]] | [[Assumpció Puig i Hors]] | [[Xirona]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 4931 | [[:d:Q111182899|Q111182899]] | [[Teresa Piulachs Moles]] | [[Barcelona]] | 1939-09-20 | | | |- | style='text-align:right'| 4932 | [[:d:Q111182934|Q111182934]] | [[Carolina Meléndez Fernández]] | [[Barcelona]] | 1932-04-10 | | 1987-07-25 | |- | style='text-align:right'| 4933 | [[:d:Q111183011|Q111183011]] | [[Guadalupe Cussó Mendia]] | [[Barcelona]] | 1915-03-20 | | 2011 | |- | style='text-align:right'| 4934 | [[:d:Q111183018|Q111183018]] | [[Núria Castell Ariño]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1958 | | | [[Ficheiro:NuriaCastell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4935 | [[:d:Q111184103|Q111184103]] | [[Anna Durà Batlle]] | [[Barcelona]] | 1874-03-01 | [[Barcelona]] | 1948-03-04 | [[Ficheiro:Retrat d'Anna Aguilar al costat d'un piano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4936 | [[:d:Q111184440|Q111184440]] | [[Maria-Ribera Sancho Samsó]] | [[La Pobla de Segur]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 4937 | [[:d:Q111192223|Q111192223]] | [[Maria Teresa Blasi Gacho]] | [[Salou]] | 1955-08-28 | | | |- | style='text-align:right'| 4938 | [[:d:Q111200568|Q111200568]] | [[Àngela Bransuela i Nonell]] | [[Mataró]] | 1883-08-02 | [[Mataró]] | 1965-11-14 | |- | style='text-align:right'| 4939 | [[:d:Q111200593|Q111200593]] | [[Anna Gironella i Llovet]] | [[Barcelona]] | 1881-01-23 | [[Cidade de México]] | 1967-01-03 | [[Ficheiro:Artur Mundet i Anna Gironella - P1090501.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4940 | [[:d:Q111200729|Q111200729]] | [[Caritat Serinyana i Rubies]] | [[Cadaqués]] | 1869-09-07 | [[Cadaqués]] | 1915-01-26 | [[Ficheiro:1915-01-31, Feminal, Caritat Seriñana de Rahola (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4941 | [[:d:Q111201541|Q111201541]] | [[Joaquima Pla i Farreras]] | [[Sant Cugat del Vallès]] | 1889-12-16 | | 1982 | |- | style='text-align:right'| 4942 | [[:d:Q111203780|Q111203780]] | [[Sunsi Móra]] | [[Sant Andreu de Llavaneres]] | 1958-06-22 | [[Sant Andreu de Llavaneres]] | 2011-10-08 | |- | style='text-align:right'| 4943 | [[:d:Q111203973|Q111203973]] | [[Teresina Martorell i Fons]] | [[El Vendrell]] | 1890-11-11 | [[El Vendrell]] | 1984-04-08 | |- | style='text-align:right'| 4944 | [[:d:Q111204364|Q111204364]] | [[Mercè Rossell Domènech]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1889 | [[Barcelona]] | 1983 | |- | style='text-align:right'| 4945 | [[:d:Q111205631|Q111205631]] | [[Assumpció Nicolazzi i Rovira]] | [[Xirona]] | 1922 | | 2018 | [[Ficheiro:Assumpció Nicolazzi i Rovira.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4946 | [[:d:Q111205748|Q111205748]] | [[Inmaculada Fernández de Retuerto]] | [[Barcelona]] | 1946 | [[Barcelona]] | 2021-02-19 | [[Ficheiro:Inmaculada Fernández - Fotografia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4947 | [[:d:Q111210055|Q111210055]] | [[Viviana Salisi Casajuana]] | [[Manresa]] | 1968-06-05 | | | |- | style='text-align:right'| 4948 | [[:d:Q111251023|Q111251023]] | [[Carme Trilla Bellart]] | [[Barcelona]] | 1948 | | | [[Ficheiro:Carme Trilla Bellart.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4949 | [[:d:Q111263078|Q111263078]] | [[Olivia Mandle Navarro]] | [[Barcelona]] | 2007-04-17 | | | [[Ficheiro:Jelly Cleaner.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4950 | [[:d:Q111272842|Q111272842]] | [[Berta Abellán i Marsiñach]] | [[Terrasa]] | 1999-10-17 | | | [[Ficheiro:107 Berta Abellan SPA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4951 | [[:d:Q111282911|Q111282911]] | [[Neus Múrcia i Sadurní]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 2001-02-03 | | | |- | style='text-align:right'| 4952 | [[:d:Q111311248|Q111311248]] | [[Belén Aguilera]] | [[Barcelona]] | 1995-09-12 | | | |- | style='text-align:right'| 4953 | [[:d:Q111381241|Q111381241]] | [[Teia Moner]] | [[Barcelona]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 4954 | [[:d:Q111417124|Q111417124]] | [[Maribel López]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 4955 | [[:d:Q111424918|Q111424918]] | [[Laura Guiteras]] | [[Barcelona]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Laura Guiteras (2004).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4956 | [[:d:Q111443622|Q111443622]] | [[Teresa Tort]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1894 | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 4957 | [[:d:Q111451083|Q111451083]] | [[María Jesús Almazor]] | [[Barcelona]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 4958 | [[:d:Q111459989|Q111459989]] | [[Genie Espinosa]] | [[Barcelona]] | 1984-02-20 | | | [[Ficheiro:Genie Espinosa 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4959 | [[:d:Q111496529|Q111496529]] | [[Beatriz Dourado]] | [[Barcelona]] | 1985-11-25 | | | [[Ficheiro:Beatriz Dourado 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4960 | [[:d:Q111524990|Q111524990]] | [[Carla Castañé]] | [[Sabadell]] | 2005-06-01 | | | |- | style='text-align:right'| 4961 | [[:d:Q111540387|Q111540387]] | [[Marta Mas Girones]] | [[Begues]] | 1995 | | | [[Ficheiro:Marta Mas Girones.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4962 | [[:d:Q111543374|Q111543374]] | [[Aroha Travé]] | [[Terrasa]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Aroha Travé, GRAF 2022. Barcelona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4963 | [[:d:Q111544037|Q111544037]] | [[Rosa Codina]] | [[Ordal]] | 1987 | | | [[Ficheiro:Rosa Codina al GRAF 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4964 | [[:d:Q111544475|Q111544475]] | [[Palmira Puig]] | [[Tárrega|Tàrrega]] | 1912-03-13 | [[Barcelona]] | 1979-09-27 | |- | style='text-align:right'| 4965 | [[:d:Q111575279|Q111575279]] | [[Lorena Jaume-Palasí]] | [[Barcelona]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Lorena Jaume-Palasí (Portrait).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4966 | [[:d:Q111575711|Q111575711]] | [[Lidia Nené]] | [[Xirona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4967 | [[:d:Q111589495|Q111589495]] | [[Maria Lluïsa Magaña]] | [[Barcelona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4968 | [[:d:Q111600743|Q111600743]] | [[Alba Barnusell i Ortuño]] | [[Granollers]] | 1979-07-26 | | | [[Ficheiro:Alba Barnusell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4969 | [[:d:Q111610422|Q111610422]] | [[Isabel Estapé Tous]] | [[Barcelona]] | 1957-04-05 | | | |- | style='text-align:right'| 4970 | [[:d:Q111623641|Q111623641]] | [[Zineb Hattab]] | [[Blanes]] | 1989-07-23 | | | [[Ficheiro:2021 KLE portraits-9000.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4971 | [[:d:Q111628594|Q111628594]] | [[Agustina Esteban Barriel]] | [[Barcelona]] | 1915 | [[Moscova]] | 2005-03-12 | |- | style='text-align:right'| 4972 | [[:d:Q111640315|Q111640315]] | [[Ares Lahoz]] | [[Mollerussa]] | 2000 | | | |- | style='text-align:right'| 4973 | [[:d:Q111649798|Q111649798]] | [[Hilda Agostini]] | [[Tarragona]] | 1890 | [[París]] | 1976 | |- | style='text-align:right'| 4974 | [[:d:Q111654964|Q111654964]] | [[Sara Roy]] | [[Manresa]] | 1997-05-05 | | | |- | style='text-align:right'| 4975 | [[:d:Q111666852|Q111666852]] | [[Carolina Moreno Tena]] | [[Badalona]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 4976 | [[:d:Q111671656|Q111671656]] | [[Glòria de Castro]] | [[Caldes de Montbui|Caldas de Montbuy]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 4977 | [[:d:Q111696275|Q111696275]] | [[Montserrat Barta i Prats]] | [[Barcelona]] | 1906 | [[Barcelona]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 4978 | [[:d:Q111708983|Q111708983]] | [[Leonor Pedrico Serradell]] | [[Lleida]] | 1951-01-23 | [[Lleida]] | 2013-05-08 | |- | style='text-align:right'| 4979 | [[:d:Q111751610|Q111751610]] | [[Montserrat Torruella i Alsina]] | [[Sabadell]] | 1959-11-05 | [[Sabadell]] | 2014-07-01 | [[Ficheiro:Montserrat Torruella 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4980 | [[:d:Q111755066|Q111755066]] | [[Nadia Hafid]] | [[Terrasa]] | 1990 | | | [[Ficheiro:Nadiahafid.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4981 | [[:d:Q111770896|Q111770896]] | [[Núria Gil Clapera]] | [[Reus]] | 1991-12-19 | | | [[Ficheiro:Sierre-Zinal 2022 Nuria Gil Clapera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4982 | [[:d:Q111781268|Q111781268]] | [[Montserrat Torras i Sans]] | [[Barcelona]] | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 4983 | [[:d:Q111781429|Q111781429]] | [[Joaquima Costa Pujol]] | [[Barcelona]] | 1905 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 4984 | [[:d:Q111781435|Q111781435]] | [[Laura Sisteró]] | [[Barcelona]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 4985 | [[:d:Q111781574|Q111781574]] | [[Carme Garcés Brusés]] | [[Barcelona]] | 1928-10-30 | [[Barcelona]] | 2022-01-12 | [[Ficheiro:Esquela Carme Garcés Brusés.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4986 | [[:d:Q111781590|Q111781590]] | [[Fanny Borrell Martí]] | [[Puigcerdà]] | 1904 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 4987 | [[:d:Q111781715|Q111781715]] | [[Enriqueta Calsina Cirés]] | [[Barcelona]] | 1917 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 4988 | [[:d:Q111806960|Q111806960]] | [[Maria Nicolau i Rocabayera]] | [[La Garriga]] | 1982-05-26 | | | [[Ficheiro:Maria Nicolau i Rocabayera (2022, 1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4989 | [[:d:Q111832665|Q111832665]] | [[Roser Raventós]] | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 1918-07-12 | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 2003-07-28 | |- | style='text-align:right'| 4990 | [[:d:Q111832979|Q111832979]] | [[Àngela Boada i Castañet]] | [[Barcelona]] | 1876-07-14 | [[Barcelona]] | 1977-10-03 | |- | style='text-align:right'| 4991 | [[:d:Q111838906|Q111838906]] | [[Clara Guillot]] | [[Barcelona]] | | [[Barcelona]] | 2002-03-31 | |- | style='text-align:right'| 4992 | [[:d:Q111841686|Q111841686]] | [[Anna Figueras Crehueras]] | [[Sabadell]] | 1903-06-29 | [[Sabadell]] | 1985-01-26 | |- | style='text-align:right'| 4993 | [[:d:Q111843980|Q111843980]] | [[Carla Laubalo]] | [[Barcelona]] | 1993-08-13 | | | |- | style='text-align:right'| 4994 | [[:d:Q111875976|Q111875976]] | [[Isolina Viladot i Viñas]] | [[Isona]] | 1902 | [[Barcelona]] | 1956-07-25 | |- | style='text-align:right'| 4995 | [[:d:Q111889243|Q111889243]] | [[Marta Vives]] | [[Reus]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Marta Vives 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4996 | [[:d:Q111918663|Q111918663]] | [[Pamela López Gallardo]] | [[Sabadell]] | 1981-08-14 | | | |- | style='text-align:right'| 4997 | [[:d:Q111974208|Q111974208]] | [[Esther Albardané]] | [[Barcelona]] | 1947 | [[Premià de Dalt]] | 2003 | |- | style='text-align:right'| 4998 | [[:d:Q111976424|Q111976424]] | [[Rosa Segura Serra]] | [[Barcelona]] | 1925-10-02 | [[Barcelona]] | 2021-01-17 | |- | style='text-align:right'| 4999 | [[:d:Q111986639|Q111986639]] | [[Divina Campo]] | [[Lleida]] | 1931-12-27 | | | [[Ficheiro:10.09.2021, Huescomic 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5000 | [[:d:Q111994775|Q111994775]] | [[Concha Monrás]] | [[Barcelona]] | 1898-12-08 | [[Huesca]] | 1936-08-23 | [[Ficheiro:Conchita Monrás, 1917.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5001 | [[:d:Q112055746|Q112055746]] | [[Sira Abenoza]] | [[Igualada]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 5002 | [[:d:Q112066658|Q112066658]] | [[Elisenda Pineda Traïd]] | [[Premià de Mar]] | 1978-10-17 | | | [[Ficheiro:Elisenda Pineda, XIII Premis Gaudí (2021) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5003 | [[:d:Q112073426|Q112073426]] | [[Maria Glòria Farrés i Ramon]] | [[Terrasa]] | 1934 | | | |- | style='text-align:right'| 5004 | [[:d:Q112110891|Q112110891]] | [[Berta Blasi i Roig]] | [[Barcelona]] | 1981-07-12 | | | [[Ficheiro:Berta Blasi i Roig (2021).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5005 | [[:d:Q112122868|Q112122868]] | [[Concepció Rabell i Cibils]] | [[Sant Feliu de Guíxols]] | 19th century | [[Barcelona]] | 1919-01-17 | [[Ficheiro:Concepció Rabell i Cibils.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5006 | [[:d:Q112125684|Q112125684]] | [[Margarida Troguet i Taull]] | [[Senet]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 5007 | [[:d:Q112126260|Q112126260]] | [[Rose de Montella]] | [[El Vilar d'Urtx]] | 1941-11-11 | | | [[Ficheiro:Rosa de Montella.gif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5008 | [[:d:Q112128288|Q112128288]] | [[Mònica Roselló]] | [[Cidade de Tarragona]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 5009 | [[:d:Q112166232|Q112166232]] | [[Rosa Campà Bonet]] | [[Montellà i Martinet]] | 1946 | | 2014-07 | |- | style='text-align:right'| 5010 | [[:d:Q112167263|Q112167263]] | [[Teresa Salvat Llauradó]] | [[L'Aleixar]] | 1894-04-15 | | 20th century | |- | style='text-align:right'| 5011 | [[:d:Q112174610|Q112174610]] | [[Dolors Almeda]] | [[Cornellà de Llobregat]] | | | 1938 | |- | style='text-align:right'| 5012 | [[:d:Q112174612|Q112174612]] | [[Matilde Orduña Langarita]] | [[Barcelona]] | 1874-02-16 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 5013 | [[:d:Q112174614|Q112174614]] | [[Milagros Consarnau i Sabaté]] | [[L'Ametlla de Mar|La Ametlla de Mar]] | 1902-03-06 | [[Barcelona]] | 1981-04-15 | [[Ficheiro:Milagros Consarnau i Sabaté.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5014 | [[:d:Q112174618|Q112174618]] | [[Elvira Cuyàs i Voltà]] | [[Barcelona]] | 1892-02-20 | [[Barcelona]] | 1973-09-30 | |- | style='text-align:right'| 5015 | [[:d:Q112191990|Q112191990]] | [[Berta Segura]] | [[Lleida]] | 2003-06-06 | | | |- | style='text-align:right'| 5016 | [[:d:Q112192173|Q112192173]] | [[Marina Martínez]] | [[Mataró]] | 2002-01-13 | | | |- | style='text-align:right'| 5017 | [[:d:Q112208844|Q112208844]] | [[Dolors Millet i Villà]] | [[El Masnou]] | 1882 | | 1907 | [[Ficheiro:Dolors Millet i Villà.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5018 | [[:d:Q112229051|Q112229051]] | [[Concepción Ramón Amat]] | [[Tarragona]] | 1895 | [[Ourense]] | 1991 | [[Ficheiro:Concepción Ramón Amat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5019 | [[:d:Q112275470|Q112275470]] | [[Conxita Pascual Font]] | [[Xirona]] | No/unknown value | | | |- | style='text-align:right'| 5020 | [[:d:Q112282554|Q112282554]] | [[Anna Solà Galí]] | [[Barcelona]] | 1906 | [[Barcelona]] | 1995 | |- | style='text-align:right'| 5021 | [[:d:Q112313767|Q112313767]] | [[Carlota Planas i Riera]] | [[Barcelona]] | 1992<br/>1992-09-05 | | | [[Ficheiro:Carlota planas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5022 | [[:d:Q112343639|Q112343639]] | [[Àngels Fitó Bertran]] | [[Barcelona]] | 1970-11-05 | | | |- | style='text-align:right'| 5023 | [[:d:Q112545015|Q112545015]] | [[Susanna Isern]] | [[La Seu d'Urgell]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Susanna Isern, escritora.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5024 | [[:d:Q112572680|Q112572680]] | [[Elisa Lagoma de Barinaga]] | [[Barcelona]] | 1925 | | 2018 | |- | style='text-align:right'| 5025 | [[:d:Q112582028|Q112582028]] | [[Ana Polo Alonso]] | [[Barcelona]] | 1981-05-28 | | | |- | style='text-align:right'| 5026 | [[:d:Q112651219|Q112651219]] | [[Sara Boldú Botam]] | [[Les Borges Blanques]] | 1977-07-30 | | | [[Ficheiro:Sara Boldú.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5027 | [[:d:Q112660609|Q112660609]] | [[Mariona Escoda Sendra]] | [[Valls]] | 2001-03-22 | | | [[Ficheiro:Eufòria (programa de televisió) Assaig Mariona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5028 | [[:d:Q112667720|Q112667720]] | [[Núria Boltà Vilaró]] | [[Mataró]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 5029 | [[:d:Q112692643|Q112692643]] | [[Laia Vidosa]] | [[Sant Cugat del Vallès]] | 1999-01-08 | | | |- | style='text-align:right'| 5030 | [[:d:Q112692645|Q112692645]] | [[Clara Badia]] | [[Terrasa]] | 1998-02-05 | | | |- | style='text-align:right'| 5031 | [[:d:Q112692653|Q112692653]] | [[Júlia Strappato]] | [[Matadepera]] | 2000-01-16 | | | |- | style='text-align:right'| 5032 | [[:d:Q112707061|Q112707061]] | [[Carlota Guerrero]] | [[Barcelona]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 5033 | [[:d:Q112727303|Q112727303]] | [[Núria Gabernet i Díaz]] | [[Sant Andreu de Palomar]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 5034 | [[:d:Q112727336|Q112727336]] | [[Marta Canosa Ferrer]] | [[Barcelona]] | 1941 | | | |- | style='text-align:right'| 5035 | [[:d:Q112727575|Q112727575]] | [[Mercè Ricart i Roger]] | [[Barcelona]] | 1887-12-02 | [[Santander]] | 1960 | [[Ficheiro:Maria Ricart i Roger - Reina dels Jocs Florals 1908.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5036 | [[:d:Q112748567|Q112748567]] | [[Mónica Gutiérrez Artero]] | [[Barcelona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 5037 | [[:d:Q112765178|Q112765178]] | [[Anna Gallardo Herrera]] | [[Sabadell]] | 1978-11-05 | | | |- | style='text-align:right'| 5038 | [[:d:Q112765459|Q112765459]] | [[Montserrat Fernández Garrido]] | [[Barcelona]] | 1954 | | | [[Ficheiro:Montserrat Fernández Garrido.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5039 | [[:d:Q112768455|Q112768455]] | [[Francesca Piñón]] | [[Cataluña]] | 1963-03-27 | | | [[Ficheiro:Francesca Piñón.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5040 | [[:d:Q112775835|Q112775835]] | [[Rosa Maria Duran i Gili]] | [[Barcelona]] | 1927 | | | |- | style='text-align:right'| 5041 | [[:d:Q112776190|Q112776190]] | [[Marina Vilalta i Fajula]] | [[Ogassa]] | 1927-06-14 | | | |- | style='text-align:right'| 5042 | [[:d:Q112914467|Q112914467]] | [[Montserrat Cervera Rodon]] | [[Barcelona]] | 1949-07-27 | | | [[Ficheiro:Montserrat Cervera Rodon.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5043 | [[:d:Q112915997|Q112915997]] | [[Dolors Sans Osete]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 5044 | [[:d:Q112943554|Q112943554]] | [[Laura Vicente Nuño]] | [[Barcelona]] | 1998-03-08 | | | [[Ficheiro:Palau de Plegamans VS Manlleu (12561718623).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5045 | [[:d:Q112960069|Q112960069]] | [[Jael Freixanet Viejo]] | [[Manresa]] | 1988-04-26 | | | |- | style='text-align:right'| 5046 | [[:d:Q112965800|Q112965800]] | [[Anna Andreu]] | [[Sant Quirze del Vallès]] | 1988 | | | [[Ficheiro:Anna Andreu-6.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5047 | [[:d:Q113137519|Q113137519]] | [[Núria López Fàbrega]] | [[Olot]] | 1995 | | | |- | style='text-align:right'| 5048 | [[:d:Q113137746|Q113137746]] | [[Scorpio]] | [[Barcelona]] | 2001-10-31 | | | [[Ficheiro:20230513ScorpioStrenesUrbana.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5049 | [[:d:Q113137792|Q113137792]] | [[Claudia Chiva]] | [[Amposta]] | 2002 | | | [[Ficheiro:Clàudia Xiva (10-09-2024) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5050 | [[:d:Q113145121|Q113145121]] | [[Nerea Royo]] | [[Malgrat de Mar]] | 2001 | | | |- | style='text-align:right'| 5051 | [[:d:Q113163451|Q113163451]] | [[Júlia Barceló]] | [[Barcelona]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Gala dels Premis Sonor 2022 - 112 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5052 | [[:d:Q113169710|Q113169710]] | [[Anna Vallhonesta]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 5053 | [[:d:Q113258766|Q113258766]] | [[Esther Lázaro Sanz]] | [[Terrasa]] | 1991-01-10 | | | [[Ficheiro:Esther-Lázaro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5054 | [[:d:Q113300813|Q113300813]] | [[Mariona Boix Ferrer]] | [[Barcelona]] | 1995-04-07 | | | |- | style='text-align:right'| 5055 | [[:d:Q113321404|Q113321404]] | [[Clara Solé i Font]] | [[Horta, Barcelona]] | 1996-07-25 | | | |- | style='text-align:right'| 5056 | [[:d:Q113378602|Q113378602]] | [[Fanny Sallés Utiel]] | [[Terrasa]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 5057 | [[:d:Q113396102|Q113396102]] | [[Ona Huczkowski]] | [[Barcelona]] | 2002-02-06 | | | |- | style='text-align:right'| 5058 | [[:d:Q113457403|Q113457403]] | [[Elena Cases i Rodríguez]] | [[Barcelona]] | 1993 | | | |- | style='text-align:right'| 5059 | [[:d:Q113486400|Q113486400]] | [[Amèlia Trueta i Llacuna]] | [[Barcelona]] | 1924 | | 2022-08-10 | |- | style='text-align:right'| 5060 | [[:d:Q113500634|Q113500634]] | [[Mushkaa]] | [[Vilassar de Mar]] | 2004-04-13 | | | [[Ficheiro:© eyesssence Limbic 0605 289 (52890760212).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5061 | [[:d:Q113502713|Q113502713]] | [[Maureen Jenkins]] | [[Barcelona]] | 2000-05-03 | | | |- | style='text-align:right'| 5062 | [[:d:Q113534433|Q113534433]] | [[Josefina Macià i Lamarca]] | [[Lleida]] | 1892-10-17 | [[Cidade de México]] | 1983-04-08 | [[Ficheiro:Josefina Macià com a Reina dels Jocs Florals de Lleida (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5063 | [[:d:Q113578249|Q113578249]] | [[Mònica Piosa Puig]] | [[Vic]] | 1982-06-25 | | | |- | style='text-align:right'| 5064 | [[:d:Q113611305|Q113611305]] | [[Clàudia Tremps Pérez]] | [[Ogassa]] | 1996 | | | |- | style='text-align:right'| 5065 | [[:d:Q113627436|Q113627436]] | [[Marta Garcia Farrés]] | [[Calldetenes]] | 1992-03-18 | | | |- | style='text-align:right'| 5066 | [[:d:Q113639408|Q113639408]] | [[Maria Mercè Darnaculleta i Gardella]] | [[Xirona]] | 1971 | | | [[Ficheiro:Mercè Darnaculleta retrat oficial 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5067 | [[:d:Q113639640|Q113639640]] | [[Clàudia Sabata Font]] | [[Berga]] | 1996 | | | |- | style='text-align:right'| 5068 | [[:d:Q113661195|Q113661195]] | [[Núria Llansà Fernández]] | [[Barcelona]] | 1937-11-03 | [[Barcelona]] | 2019-06-26 | [[Ficheiro:Barcelona Centelles 1970 Trophy 05 (cropped - Llansà).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5069 | [[:d:Q113686668|Q113686668]] | [[Emma Carrasco]] | [[Lleida]] | 2005-12-31 | | | |- | style='text-align:right'| 5070 | [[:d:Q113708115|Q113708115]] | [[Carme Maristany Montal]] | [[Mataró]] | 1912 | [[Palamós]] | 2013 | [[Ficheiro:Carme Maristany de gran.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5071 | [[:d:Q113727725|Q113727725]] | [[Marta Marfany Simó]] | [[Barcelona]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 5072 | [[:d:Q113728561|Q113728561]] | [[Alba Segura Golferichs]] | [[Castelló d'Empúries]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 5073 | [[:d:Q113750485|Q113750485]] | [[Maria Antònia Vilaseca i Viladot]] | [[Barcelona]] | 1908-07-22 | [[Buenos Aires]] | 1943-12-28 | |- | style='text-align:right'| 5074 | [[:d:Q113753605|Q113753605]] | [[Ester Busquets Alibés]] | [[Roda de Ter]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 5075 | [[:d:Q113765038|Q113765038]] | [[Montse Virgili]] | [[Tarragona]] | 1976-09-07 | | | [[Ficheiro:2021 Setmana del Llibre en Català September 18 51.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5076 | [[:d:Q113773751|Q113773751]] | [[Mònica Vilasau]] | [[Barcelona]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 5077 | [[:d:Q113788883|Q113788883]] | [[Anna Pardos i Ripoll]] | [[Barcelona]] | 1998-08-25 | | | [[Ficheiro:2021 Setmana del Llibre en Català September 18 65.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5078 | [[:d:Q113803010|Q113803010]] | [[Georgina Rabassó]] | [[Barcelona]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 5079 | [[:d:Q113853109|Q113853109]] | [[Màriam Serrà]] | [[Barcelona]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 5080 | [[:d:Q113861574|Q113861574]] | [[Sandra Marchena]] | [[Sabadell]] | 1974-12-28 | | | |- | style='text-align:right'| 5081 | [[:d:Q113952421|Q113952421]] | [[Maria Teresa Miret Solé]] | [[Igualada]] | 1951-07-09 | | | |- | style='text-align:right'| 5082 | [[:d:Q113971949|Q113971949]] | [[Muntsa Moral Vinyoles]] | [[Barcelona]] | 1984-11-11 | | | |- | style='text-align:right'| 5083 | [[:d:Q114032430|Q114032430]] | [[Nora Brugman]] | [[Barcelona]] | 1992-01-31 | | | |- | style='text-align:right'| 5084 | [[:d:Q114068729|Q114068729]] | [[Carla Tintoré]] | [[Barcelona]] | 1970 | [[Buenos Aires]] | 2022-09-13 | |- | style='text-align:right'| 5085 | [[:d:Q114145869|Q114145869]] | [[Carla Quílez]] | [[Barcelona]] | 2008-02 | | | [[Ficheiro:Goyas 2023 - Carla Quilez (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5086 | [[:d:Q114213874|Q114213874]] | [[María Reig López-Acedo]] | [[Barcelona]] | 1992-10-03 | | | |- | style='text-align:right'| 5087 | [[:d:Q114403385|Q114403385]] | [[Júlia Sardà i Portabella]] | [[Barcelona]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 5088 | [[:d:Q114424281|Q114424281]] | [[Mabel Olea]] | [[Lleida]] | 1997-09-13 | | | [[Ficheiro:Mabel Olea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5089 | [[:d:Q114460794|Q114460794]] | [[Laura G. Ortensi]] | [[Roses]] | 1991-01-29 | | | [[Ficheiro:Laura G. Ortensi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5090 | [[:d:Q114553700|Q114553700]] | [[Pepa Roma]] | [[La Sentiu de Sió]] | 1954 | | | [[Ficheiro:Pepa Roma 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5091 | [[:d:Q114641861|Q114641861]] | [[Montserrat Nebot Roig]] | [[Barcelona]] | 1942 | | | |- | style='text-align:right'| 5092 | [[:d:Q114643526|Q114643526]] | [[Teresa Ferré Porres]] | [[Amposta]] | 1934 | | | |- | style='text-align:right'| 5093 | [[:d:Q114646632|Q114646632]] | [[Roser Melendres i Mata del Racó]] | [[Barcelona]] | 1937-04-11 | [[Barcelona]] | 2022-01-16 | [[Ficheiro:Roser Melendres.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5094 | [[:d:Q114668733|Q114668733]] | [[Roser Tey Freixa]] | [[Barcelona]] | 1924 | | | |- | style='text-align:right'| 5095 | [[:d:Q114677555|Q114677555]] | [[Joan Benito i Sanz]] | [[Sabadell]] | 1908 | [[Perpiñán]] | 1973-04-22 | |- | style='text-align:right'| 5096 | [[:d:Q114697459|Q114697459]] | [[Anna Bahí]] | [[Banyoles]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 5097 | [[:d:Q114710359|Q114710359]] | [[Àngela Aubanell Rams]] | [[Gandesa]] | 1996 | | | [[Ficheiro:Àngela Aubanell Rams.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5098 | [[:d:Q114765042|Q114765042]] | [[María Dolores Masana]] | [[Barcelona]] | 1936 | | | [[Ficheiro:Maria Dolores Masana.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5099 | [[:d:Q114767369|Q114767369]] | [[Pepita Carnicer]] | [[Copons]] | 1920-12-28 | [[París]] | 2011-03-10 | |- | style='text-align:right'| 5100 | [[:d:Q114769286|Q114769286]] | [[Maria Rosquellas i Mas]] | [[Malgrat de Mar]] | 1892-03-05 | [[Barcelona]] | 1981-12-30 | |- | style='text-align:right'| 5101 | [[:d:Q114769684|Q114769684]] | [[Roser Rimbau]] | [[Xirona]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 5102 | [[:d:Q114774991|Q114774991]] | [[Dolores Martí de Detrell]] | [[Igualada]] | 19th century | [[Barcelona]] | 1880-08-20 | [[Ficheiro:1894, Hojas secas, tomo II, Dolores Martí de Detrell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5103 | [[:d:Q114789298|Q114789298]] | [[Margarita Bofarull Buñuel]] | [[Barcelona]] | 1961-02-02 | | | |- | style='text-align:right'| 5104 | [[:d:Q114811067|Q114811067]] | [[Carolina Blàvia i Galindo]] | [[Lleida]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 5105 | [[:d:Q114833774|Q114833774]] | [[Irene Muzás Calpe]] | [[Barcelona]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 5106 | [[:d:Q114834109|Q114834109]] | [[Montserrat Garrich]] | [[Barcelona]] | 1957 | | | [[Ficheiro:Montserrat Garrich (novembre 2019).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5107 | [[:d:Q114842576|Q114842576]] | [[Marta Dutrem i Domínguez]] | [[Lleida]] | 1914-06-24 | [[Barcelona]] | 1991 | [[Ficheiro:Valle de Arán, Wenceslau y Marta 1932.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5108 | [[:d:Q114903844|Q114903844]] | [[Celia Giraldo]] | [[Cornellà de Llobregat]] | 1995 | | | [[Ficheiro:Col·loqui d'Un lugar común als Cinemes Girona 04 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5109 | [[:d:Q114957892|Q114957892]] | [[Maria Felipa Español Coll]] | [[Valls]] | 1910-02-16 | [[Barcelona]] | 1995-01 | [[Ficheiro:Mª felipa español coll.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5110 | [[:d:Q114963837|Q114963837]] | [[Núria Moliner]] | [[Barcelona]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 5111 | [[:d:Q114975994|Q114975994]] | [[Isidra Maranges i Prat]] | [[Barcelona]] | 1919-04-29 | [[Barcelona]] | 2012-07-27 | |- | style='text-align:right'| 5112 | [[:d:Q114978727|Q114978727]] | [[Míriam Bonastre Tur]] | [[Pineda de Mar]] | 1994-02-05 | | | [[Ficheiro:Míriam Bonastre - Manga Barcelona 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5113 | [[:d:Q115054232|Q115054232]] | [[Sylvie Gondard]] | [[Barcelona]] | 1961-03-04 | | | |- | style='text-align:right'| 5114 | [[:d:Q115155631|Q115155631]] | [[Anna Fernandez de Paco]] | [[Barcelona]] | 1981-02-17 | | | |- | style='text-align:right'| 5115 | [[:d:Q115158792|Q115158792]] | [[Montserrat Pujol Vilarnau]] | [[Tiana, Barcelona|Tiana]] | | | | [[Ficheiro:Montserrat Pujol Vilarnau.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5116 | [[:d:Q115173358|Q115173358]] | [[Margarita Frigola Prats]] | [[La Bisbal d'Empordà]] | 1954-03-07 | [[Corçà]] | 1987-05-20 | |- | style='text-align:right'| 5117 | [[:d:Q115194631|Q115194631]] | [[Carme Parareda Sala]] | [[Aiguafreda]] | 1970-07-16 | | | |- | style='text-align:right'| 5118 | [[:d:Q115197395|Q115197395]] | [[Anna Serrallonga Arqués]] | [[Barcelona]] | 1989-06-07 | | | |- | style='text-align:right'| 5119 | [[:d:Q115209734|Q115209734]] | [[Gemma Solé i Boronat]] | [[Tarragona]] | 1967-11-01 | | | |- | style='text-align:right'| 5120 | [[:d:Q115209769|Q115209769]] | [[Sofia Cabanes Balanzà]] | [[La Ràpita]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 5121 | [[:d:Q115252566|Q115252566]] | [[Dolors Moliné Pous]] | [[Barcelona]] | 1931 | | | |- | style='text-align:right'| 5122 | [[:d:Q115257592|Q115257592]] | [[Maria del Prado Escoda Merino]] | [[Móra d'Ebre]] | 1981-06-24 | | | |- | style='text-align:right'| 5123 | [[:d:Q115284531|Q115284531]] | [[Laura Sipán]] | [[Barcelona]] | 1979-02-14 | | | [[Ficheiro:LAURA SIPAN (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5124 | [[:d:Q115288880|Q115288880]] | [[Laura Lopez]] | [[Lleida]] | | | | |- | style='text-align:right'| 5125 | [[:d:Q115331180|Q115331180]] | [[Mónica Portillo]] | [[Barcelona]] | 1989-11-19 | | | |- | style='text-align:right'| 5126 | [[:d:Q115359902|Q115359902]] | [[Cèlia Cernadas]] | [[Barcelona]] | 1971 | | | [[Ficheiro:Miravisions 2022 - 119.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5127 | [[:d:Q115388935|Q115388935]] | [[Julieta Gracián]] | [[Barcelona]] | 2001-04-26 | | | [[Ficheiro:JulietaGracian2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5128 | [[:d:Q115401690|Q115401690]] | [[Maria Cardona i Codina]] | [[Calella]] | 1922-04-23 | [[Calella]] | 1972-10-08 | [[Ficheiro:Monolit Maria Cardona i Codina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5129 | [[:d:Q115408517|Q115408517]] | [[Anna Lofi]] | [[Reus]] | 1993 | | | [[Ficheiro:Miravisions 2022 - 38.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5130 | [[:d:Q115451971|Q115451971]] | [[Marie Jo Barbier]] | [[Tarragona]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 5131 | [[:d:Q115455644|Q115455644]] | [[Roser Llevat i Viladot]] | [[Barcelona]] | 1944 | [[Barcelona]] | 2022-11-25 | |- | style='text-align:right'| 5132 | [[:d:Q115462238|Q115462238]] | [[Inés Issel Burzyńska]] | [[Tarragona]] | 2001 | | | |- | style='text-align:right'| 5133 | [[:d:Q115465562|Q115465562]] | [[Oyirum]] | [[Tarragona]] | 1997-09-02 | | | [[Ficheiro:©Dani Codina Òmnium (52885974981) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5134 | [[:d:Q115474967|Q115474967]] | [[Antonia Cortijos Sánchez]] | [[Barcelona]] | 1948 | [[Barcelona]] | 2022-11-22 | |- | style='text-align:right'| 5135 | [[:d:Q115475528|Q115475528]] | [[Asunción Aguadé i Subias]] | [[Barcelona]] | 1943-06-29 | | | |- | style='text-align:right'| 5136 | [[:d:Q115494987|Q115494987]] | [[Pilar Lladó i Badia]] | [[Igualada]] | 1938 | | | [[Ficheiro:Pilarllado.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5137 | [[:d:Q115512344|Q115512344]] | [[Myriam Moysset i Gil]] | [[Barcelona]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 5138 | [[:d:Q115517388|Q115517388]] | [[Tania Tapia Díaz]] | [[Xirona]] | 1983 | | | [[Ficheiro:2022 TaniaTapia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5139 | [[:d:Q115519990|Q115519990]] | [[Alba Bresolí]] | [[Muntanyola]] | 1995-02-20 | | | [[Ficheiro:Alba Bresolí.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5140 | [[:d:Q115523597|Q115523597]] | [[Laura Díez Bueso]] | [[Barcelona]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 5141 | [[:d:Q115537513|Q115537513]] | [[Anna Jaques Vidal]] | [[Barcelona]] | 1953-01-26 | | | |- | style='text-align:right'| 5142 | [[:d:Q115606930|Q115606930]] | [[Mariona Visa Barbosa]] | [[Lleida]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 5143 | [[:d:Q115616929|Q115616929]] | [[Núria Cugat Zafón]] | [[Barcelona]] | 1933-09-07 | [[Barcelona]] | 2019-06-02 | |- | style='text-align:right'| 5144 | [[:d:Q115624300|Q115624300]] | [[Mercè Falcó i Pegueroles]] | [[Barcelona]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 5145 | [[:d:Q115636742|Q115636742]] | [[Maria Isabel Correig Blanchar]] | [[Reus]] | 1940 | [[Reus]] | 2020-09-17 | |- | style='text-align:right'| 5146 | [[:d:Q115656077|Q115656077]] | [[Maria Alonso Canals]] | [[Barcelona]] | 1915-05-14 | [[Xirona]] | 2014-02-07 | |- | style='text-align:right'| 5147 | [[:d:Q115656360|Q115656360]] | [[Pilar Masgrau Gomollón]] | [[Barcelona]] | 1934-11-15 | | | |- | style='text-align:right'| 5148 | [[:d:Q115694988|Q115694988]] | [[Maria Àngels Pujol Bacardit]] | [[Sant Pere Sallavinera]] | 1928-05-13 | [[Calaf]] | 2019 | |- | style='text-align:right'| 5149 | [[:d:Q115739857|Q115739857]] | [[Aina Casanovas]] | [[Montmeló]] | 1994-11-09 | | | [[Ficheiro:Festa per la Llibertat 20220911 Euforia Diada AndreaSilván-20 (52354824521).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5150 | [[:d:Q115869897|Q115869897]] | [[Gal·la Castelltort]] | [[Guardiola de Berguedà]] | | | | |- | style='text-align:right'| 5151 | [[:d:Q115870315|Q115870315]] | [[Clara Tiscar]] | [[Barcelona]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 5152 | [[:d:Q115902034|Q115902034]] | [[Maria Remei Cortés i Ayats]] | [[Barcelona]] | | [[Barcelona]] | 2025-05-01 | |- | style='text-align:right'| 5153 | [[:d:Q115940183|Q115940183]] | [[Àgata Gil Capeta]] | [[Badalona]] | 1979-10-23 | | | |- | style='text-align:right'| 5154 | [[:d:Q115940194|Q115940194]] | [[Marta Shanti]] | [[Montmeló]] | 1995-07-29 | | | |- | style='text-align:right'| 5155 | [[:d:Q115940274|Q115940274]] | [[Mercè Sanz Castells]] | [[Lleida]] | 1933-05-07 | [[Barcelona]] | 2015 | |- | style='text-align:right'| 5156 | [[:d:Q115940332|Q115940332]] | [[Maria Cucurull Canyelles]] | [[Valls]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Maria cucurull canyelles.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5157 | [[:d:Q115940496|Q115940496]] | [[Carme Panchón]] | [[Barcelona]] | 1953 | | | [[Ficheiro:Carme Panchón.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5158 | [[:d:Q115940520|Q115940520]] | [[Laura Bou i Saumell]] | [[Sabadell]] | 1990-07-25 | | | |- | style='text-align:right'| 5159 | [[:d:Q115940559|Q115940559]] | [[Vicky Benítez Blanco]] | [[Barcelona]] | 1975-07-01 | | | [[Ficheiro:VICKY BENÍTEZ BLANCO.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5160 | [[:d:Q116008272|Q116008272]] | [[Ángeles Doñate]] | [[Barcelona]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 5161 | [[:d:Q116031450|Q116031450]] | [[Txell Alarcón]] | [[Barcelona]] | 2003-07-31 | | | [[Ficheiro:Txell Alarcón (52893456287).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5162 | [[:d:Q116052991|Q116052991]] | [[Gemma Ventura i Farré]] | [[El Vendrell]] | 1990-11-05 | | | |- | style='text-align:right'| 5163 | [[:d:Q116200948|Q116200948]] | [[Laura Fortuny Bonet]] | [[Barcelona]] | 1992 | | | |- | style='text-align:right'| 5164 | [[:d:Q116222219|Q116222219]] | [[Rosa Maria Quitllet i Magriñà]] | [[Cornellà de Llobregat]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 5165 | [[:d:Q116224169|Q116224169]] | [[Maria Teresa Grau]] | [[Barcelona]] | 1926 | | | |- | style='text-align:right'| 5166 | [[:d:Q116234256|Q116234256]] | [[Núria Rafecas]] | [[Cataluña]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 5167 | [[:d:Q116245937|Q116245937]] | [[Lucía García]] | [[Sant Feliu de Guíxols]] | 2004-03-26 | | | |- | style='text-align:right'| 5168 | [[:d:Q116251836|Q116251836]] | [[Paula Bruna]] | [[Barcelona]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 5169 | [[:d:Q116252163|Q116252163]] | [[Dolors Martínez Pérez]] | [[Barcelona]] | | | | [[Ficheiro:2022 DolorsMartínezPérez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5170 | [[:d:Q116269854|Q116269854]] | [[Clotilde Godó Pelegrí]] | [[Igualada]] | 1885-05-15 | [[Tiana, Barcelona|Tiana]] | 1988-03-28 | [[Ficheiro:Clotilde Godó i el seu mestre, Enric Granados.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5171 | [[:d:Q116281825|Q116281825]] | [[Carme Verdaguer]] | [[Llagostera]] | 1869-07-08 | | 20th century | [[Ficheiro:Carme Verdaguer de Cots.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5172 | [[:d:Q116290802|Q116290802]] | [[Angelina Homs]] | [[Barcelona]] | 1871-05-27 | [[Barcelona]] | 1940 | [[Ficheiro:AngelinaHoms (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5173 | [[:d:Q116291362|Q116291362]] | [[Maria Teresa Planas]] | [[Mataró]] | 1908-10-15 | [[Barcelona]] | 1983 | |- | style='text-align:right'| 5174 | [[:d:Q116317113|Q116317113]] | [[Laura Zurriaga i Mitjans]] | [[Gavà]] | 1993 | | | [[Ficheiro:Catosfera 2023 - dijous tarda 8.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5175 | [[:d:Q116373250|Q116373250]] | [[Pilar Godayol i Nogué]] | [[Manlleu]] | 1968-06-02 | | | [[Ficheiro:Pilar Godayol.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5176 | [[:d:Q116460552|Q116460552]] | [[Montserrat Negre i Queralt]] | [[Barcelona]] | 1925 | [[Barcelona]] | 2021 | |- | style='text-align:right'| 5177 | [[:d:Q116481290|Q116481290]] | [[Mercè Solsona Llansamà]] | [[Barcelona]] | 1922 | [[Barcelona]] | 2015-03-07 | |- | style='text-align:right'| 5178 | [[:d:Q116506870|Q116506870]] | [[Janira Planes]] | [[Barcelona]] | 1997-12-10 | | | |- | style='text-align:right'| 5179 | [[:d:Q116520523|Q116520523]] | [[Ebba Astrup]] | [[Barcelona]] | 1863-07-01 | [[Verdal]] | 1944-10-18 | [[Ficheiro:Ebba Astrup Eggen, ca 1923.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5180 | [[:d:Q116528007|Q116528007]] | [[Laura Heredia]] | [[Barcelona]] | 2000-01-30 | | | [[Ficheiro:Laura Heredia (ESP) 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5181 | [[:d:Q116583440|Q116583440]] | [[Mercè Foz Val]] | [[Barcelona]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 5182 | [[:d:Q116619580|Q116619580]] | [[Marta Ylla-Català]] | [[Vic]] | 1977-09-02 | | | |- | style='text-align:right'| 5183 | [[:d:Q116621155|Q116621155]] | [[Mayichi]] | [[Pineda de Mar]] | 1993-11-13 | | | [[Ficheiro:Mayichi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5184 | [[:d:Q116643363|Q116643363]] | [[Montserrat Guiamet]] | [[Barcelona]] | 1941 | | | |- | style='text-align:right'| 5185 | [[:d:Q116654644|Q116654644]] | [[Xita Rubert Castro]] | [[Barcelona]] | 1996 | | | |- | style='text-align:right'| 5186 | [[:d:Q116659183|Q116659183]] | [[Maria Rosa Riumbau]] | [[Barcelona]] | 1943 | | | |- | style='text-align:right'| 5187 | [[:d:Q116666282|Q116666282]] | [[Vicco]] | [[Tiana, Barcelona|Tiana]] | 1995-03-10 | | | [[Ficheiro:Vicco en Brava Madrid.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5188 | [[:d:Q116704688|Q116704688]] | [[Isabel Fernández]] | [[Barcelona]] | 1970 | | | [[Ficheiro:Isabel Fernández (directora).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5189 | [[:d:Q116733679|Q116733679]] | [[Júlia Ojeda Caba]] | [[Granollers]] | 1994-03-08<br/>1994 | | | [[Ficheiro:Júlia Ojeda i Caba.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5190 | [[:d:Q116739669|Q116739669]] | [[Maria Isabel Moreu]] | [[Cataluña]] | 1945 | [[Cataluña]] | 2002 | |- | style='text-align:right'| 5191 | [[:d:Q116742202|Q116742202]] | [[Núria Badia]] | [[Terrasa]] | 1971-11-12 | | | |- | style='text-align:right'| 5192 | [[:d:Q116752566|Q116752566]] | [[Elena Serra]] | [[Cataluña]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 5193 | [[:d:Q116753823|Q116753823]] | [[Iho López]] | [[Madrid]]<br/>[[Blanes]] | 1997-07-11 | | | |- | style='text-align:right'| 5194 | [[:d:Q116765046|Q116765046]] | [[Ariadna Vieyra Danés]] | [[Roses]] | 2002 | | | |- | style='text-align:right'| 5195 | [[:d:Q116767483|Q116767483]] | [[Felicitat Duce Ripollés]] | [[Barcelona]] | 1909-03-07<br/>1908-03-13 | [[Barcelona]] | 2000-02-06 | |- | style='text-align:right'| 5196 | [[:d:Q116771324|Q116771324]] | [[Anna Sureda i Balari]] | [[Barcelona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 5197 | [[:d:Q116778964|Q116778964]] | [[Montserrat Sanahuja]] | [[Barcelona]] | 1957-12-12 | | | |- | style='text-align:right'| 5198 | [[:d:Q116779904|Q116779904]] | [[Antònia Sanjuan i Vidal]] | [[Barcelona]] | 1923-04-20 | [[Barcelona]] | 2021-02-19 | |- | style='text-align:right'| 5199 | [[:d:Q116790169|Q116790169]] | [[Joaquima Messeguer]] | [[Cataluña]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 5200 | [[:d:Q116801382|Q116801382]] | [[Pilar Gargallo]] | [[Cataluña]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 5201 | [[:d:Q116811551|Q116811551]] | [[Teresa Torrelles i Espina]] | [[Nalec]] | 1908-05-27 | [[Béziers]] | 1991-05-18 | |- | style='text-align:right'| 5202 | [[:d:Q116815021|Q116815021]] | [[Montserrat Foz Val]] | [[Barcelona]] | 1950 | [[Barcelona]] | 2008 | |- | style='text-align:right'| 5203 | [[:d:Q116820141|Q116820141]] | [[Ofèlia Carbonell Torrents]] | [[Premià de Mar]] | 1994-05-25 | | | [[Ficheiro:Gala dels Premis Sonor 2023 - 102 (cropped) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5204 | [[:d:Q116820155|Q116820155]] | [[Montserrat Dameson]] | [[La Garriga]] | 1997-11-26 | | | |- | style='text-align:right'| 5205 | [[:d:Q116823159|Q116823159]] | [[Júlia Bacardit]] | [[Barcelona]] | 1991-09-02 | | | [[Ficheiro:Júlia Bacardit Cruells.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5206 | [[:d:Q116828361|Q116828361]] | [[Anna Maria Navarro]] | [[Barcelona]] | 1936 | | | |- | style='text-align:right'| 5207 | [[:d:Q116833475|Q116833475]] | [[Lorena Pérez Alonso]] | [[Sant Vicenç dels Horts]] | 1991-04-04 | | | |- | style='text-align:right'| 5208 | [[:d:Q116835845|Q116835845]] | [[Rosa Fuertes]] | [[Cardona]] | | [[Cidade de México]] | 1940-03-05 | |- | style='text-align:right'| 5209 | [[:d:Q116854195|Q116854195]] | [[Meritxell Soler i Delgado]] | [[Sant Joan de Vilatorrada]] | 1992-07-20 | | | [[Ficheiro:Meritxell Soler 2023 Budapest.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5210 | [[:d:Q116870399|Q116870399]] | [[Maria Esclasans i Batet]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1875 | [[Barcelona]] | 1947-09-13 | |- | style='text-align:right'| 5211 | [[:d:Q116878406|Q116878406]] | [[Magia Melanie]] | [[Tarragona]] | 1990-10-21 | | | [[Ficheiro:Melanie en Got Talent.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5212 | [[:d:Q116878972|Q116878972]] | [[Rosa Arias Álvarez]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1978-05-09 | | | [[Ficheiro:Rosa arias.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5213 | [[:d:Q116931626|Q116931626]] | [[Carla Conejo González]] | [[Lleida]] | 1993 | | | |- | style='text-align:right'| 5214 | [[:d:Q116931662|Q116931662]] | [[Cesca Cufí-Prat]] | [[Xirona]] | 1993 | | | |- | style='text-align:right'| 5215 | [[:d:Q116931712|Q116931712]] | [[Núria Jar Benabarre]] | [[Barcelona]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 5216 | [[:d:Q116931893|Q116931893]] | [[Anna Bach Valls]] | [[Moià]] | 1994 | | | |- | style='text-align:right'| 5217 | [[:d:Q116950216|Q116950216]] | [[Maria Teresa Carbonell Cornejo]] | [[Barcelona]] | 1926-08-21 | | | |- | style='text-align:right'| 5218 | [[:d:Q116951539|Q116951539]] | [[Alba Alfageme]] | [[Xirona]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 5219 | [[:d:Q116951617|Q116951617]] | [[Maria Sisternas]] | [[Barcelona]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 5220 | [[:d:Q116968982|Q116968982]] | [[Imma Fuster i Tubella]] | [[Barcelona]] | 1950-04-22 | | | [[Ficheiro:Imma Fuster.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5221 | [[:d:Q116975261|Q116975261]] | [[Marina Gassol i Ventura]] | [[Barcelona]] | 1972-08-01 | [[Barcelona]] | 2023-03-04 | |- | style='text-align:right'| 5222 | [[:d:Q116978154|Q116978154]] | [[Maria Miret Furné]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1899-11-21 | [[Cornellà de Llobregat]] | 1970-02-14 | [[Ficheiro:Maria Miret i Furné.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5223 | [[:d:Q116983617|Q116983617]] | [[Conxita Panadès]] | [[Cataluña]] | 1906 | [[Cataluña]] | 2002 | |- | style='text-align:right'| 5224 | [[:d:Q116984828|Q116984828]] | [[Roser Messa Freixas]] | [[Barcelona]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Roser Messa Freixas. 40 Comic Barcelona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5225 | [[:d:Q116995881|Q116995881]] | [[Irene Nuño]] | [[Cataluña]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 5226 | [[:d:Q117022082|Q117022082]] | [[Raquel Santanera i Vila]] | [[Manlleu]] | 1991-09-12 | | | |- | style='text-align:right'| 5227 | [[:d:Q117035202|Q117035202]] | [[Alba Prades Dòria]] | [[Barcelona]] | 1981-07-08 | | | |- | style='text-align:right'| 5228 | [[:d:Q117036002|Q117036002]] | [[Beatriz Parejo Alonso]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1987-10-23 | | | [[Ficheiro:Beatriz Parejo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5229 | [[:d:Q117069518|Q117069518]] | [[Maria Artigal i Bosch]] | [[Viladrau]] | 1900-01-27 | [[Barcelona]] | 1980-01-25 | [[Ficheiro:Portada llibre homenatge Maria Artigal i Bosch (l'Hospitalet de Llobregat, 2004).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5230 | [[:d:Q117074139|Q117074139]] | [[Paula Ransanz Teruel]] | [[Reus]] | 2002-11-13 | | | |- | style='text-align:right'| 5231 | [[:d:Q117074143|Q117074143]] | [[Alba Guibert]] | [[Vic]] | 11st century | | 11st century | |- | style='text-align:right'| 5232 | [[:d:Q117083446|Q117083446]] | [[Jéssica Hernández Ascanio]] | [[Barcelona]] | 1980-11-10 | | | |- | style='text-align:right'| 5233 | [[:d:Q117085466|Q117085466]] | [[Marta Lloret Blackburn]] | [[La Garriga]] | 1982 | | | [[Ficheiro:Marta Lloret 20210728 132410.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5234 | [[:d:Q117088146|Q117088146]] | [[Elisabet Arnau Bonfill]] | [[Cerdanyola del Vallès]] | 1978-05-27 | | | |- | style='text-align:right'| 5235 | [[:d:Q117088170|Q117088170]] | [[Duaita Prats]] | [[Olot]] | 1960 | | | [[Ficheiro:MARE DE DEU DEL MONT 7 MONJOS SITUACIO (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5236 | [[:d:Q117131479|Q117131479]] | [[Filòloga de Guàrdia]] | [[Tarragonès]] | 1998-09-27 | | | [[Ficheiro:Presentació En nom de Punkpeu Fabra Barcelona 03 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5237 | [[:d:Q117187048|Q117187048]] | [[Mària Sànchez Ledesma]] | [[Barcelona]] | 1963-04-08 | [[Barcelona]] | 2023-03-16 | |- | style='text-align:right'| 5238 | [[:d:Q117187679|Q117187679]] | [[Berta Prieto]] | [[Barcelona]] | 1998 | | | |- | style='text-align:right'| 5239 | [[:d:Q117188761|Q117188761]] | [[Paula Pérez]] | [[Mataró]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 5240 | [[:d:Q117215054|Q117215054]] | [[Maria Berruezo]] | [[Granollers]] | 1982-08-22 | | | [[Ficheiro:Maria Berruezo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5241 | [[:d:Q117215564|Q117215564]] | [[Ester Somaza]] | [[Les Franqueses del Vallès]] | 2004-06-03 | | | |- | style='text-align:right'| 5242 | [[:d:Q117217143|Q117217143]] | [[Maria Vallespí]] | [[Vilanova del Vallès]] | 1995-09-12 | | | |- | style='text-align:right'| 5243 | [[:d:Q117276818|Q117276818]] | [[Núria Ricart Ulldemolins]] | [[Cerdanyola del Vallès]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 5244 | [[:d:Q117280623|Q117280623]] | [[Clara Aguilar Falguera]] | [[Sant Just Desvern]] | 1992 | | | |- | style='text-align:right'| 5245 | [[:d:Q117287705|Q117287705]] | [[Maria Lluïsa Serralta]] | [[Barcelona]] | 1938 | [[Barcelona]] | 2022-03-28 | |- | style='text-align:right'| 5246 | [[:d:Q117288222|Q117288222]] | [[Alba Mayol Curci]] | [[Barcelona]]<br/>[[Barcelona, Venezuela|Barcelona]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 5247 | [[:d:Q117288359|Q117288359]] | [[Irina Mutt]] | [[Xirona]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 5248 | [[:d:Q117307762|Q117307762]] | [[Victoria Escrich Vidal]] | [[Barcelona]] | 1952 | | 2015 | |- | style='text-align:right'| 5249 | [[:d:Q117307854|Q117307854]] | [[Rosa Ramon Soler]] | [[Barcelona]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 5250 | [[:d:Q117307897|Q117307897]] | [[Isabel Peiró Polo]] | [[Sant Gregori]] | 1909-08-11 | [[Miami]] | 2003-05-29 | |- | style='text-align:right'| 5251 | [[:d:Q117320945|Q117320945]] | [[Conxita Salla Pallàs]] | [[Badalona]] | No/unknown value | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 5252 | [[:d:Q117323129|Q117323129]] | [[Marta Bellvehí]] | [[Palamós]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 5253 | [[:d:Q117337661|Q117337661]] | [[Maria Antònia Mínguez]] | [[Barcelona]] | 1947-03-05 | | | |- | style='text-align:right'| 5254 | [[:d:Q117347780|Q117347780]] | [[Montserrat Duran Muntadas]] | [[Terrasa]] | | | | |- | style='text-align:right'| 5255 | [[:d:Q117351017|Q117351017]] | [[Mar Aubeso]] | [[Barcelona]] | 1954-04-18 | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 2016-01-22 | |- | style='text-align:right'| 5256 | [[:d:Q117355816|Q117355816]] | [[Carla Fontdeglòria Coll]] | [[Mataró]] | 2000-07-08 | | | |- | style='text-align:right'| 5257 | [[:d:Q117360114|Q117360114]] | [[Anna Salvat Margarit]] | [[Rubí, Barcelona|Rubí]] | 2006-11-20 | | | |- | style='text-align:right'| 5258 | [[:d:Q117382007|Q117382007]] | [[Joana Tomàs i Sabaté]] | [[Barcelona]] | 1933-10-04 | [[Barcelona]] | 1982-12-26 | [[Ficheiro:A Joana Tomas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5259 | [[:d:Q117404910|Q117404910]] | [[Vicki Bernadet Rius]] | [[Sant Cugat del Vallès]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 5260 | [[:d:Q117405769|Q117405769]] | [[Trini Cornellana Puigarnau]] | [[Sant Ramon]] | 1950-03-06 | | | [[Ficheiro:Trini Cornellana Puigarnau.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5261 | [[:d:Q117425816|Q117425816]] | [[Josefina Gómez Olivares]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1965 | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 2008-10-18 | |- | style='text-align:right'| 5262 | [[:d:Q117457174|Q117457174]] | [[Victòria Porta Escoda]] | [[Vila-sana]] | 2000-02-01 | | | |- | style='text-align:right'| 5263 | [[:d:Q117470305|Q117470305]] | [[Alícia Falcó]] | [[Barcelona]] | 2003-04-14 | | | [[Ficheiro:Alícia Falcó 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5264 | [[:d:Q117558811|Q117558811]] | [[Teresa Campañà i Cassi]] | [[Barcelona]] | 1892-04-26 | [[Barcelona]] | 1978-06-25 | |- | style='text-align:right'| 5265 | [[:d:Q117632751|Q117632751]] | [[Margarida Devesa]] | [[Xirona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 5266 | [[:d:Q117721287|Q117721287]] | [[Rosa Maria Boldú Menasanch]] | [[Barcelona]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 5267 | [[:d:Q117723337|Q117723337]] | [[Caridad Barraqué de Borràs]] | [[Barcelona]] | 1895 | [[Barcelona]] | 1984-10-06 | |- | style='text-align:right'| 5268 | [[:d:Q117723780|Q117723780]] | [[Palmira Domènech Ayats]] | [[Vic]] | 1933-08-23 | [[Barcelona]] | 2016-02-28 | |- | style='text-align:right'| 5269 | [[:d:Q117725392|Q117725392]] | [[Alèxia Pascual]] | [[Constantí]] | 2001-06-11 | | | [[Ficheiro:Òmnium Diada AndreaSilván-91 (53185039061).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5270 | [[:d:Q117733428|Q117733428]] | [[Ramona Fossas i Puig]] | [[Barcelona]] | 1926-03-20 | [[Barcelona]] | 2003-07-22 | |- | style='text-align:right'| 5271 | [[:d:Q117733557|Q117733557]] | [[Carla Miralda]] | [[Terrasa]] | 1999-07-27 | | | [[Ficheiro:Òmnium Diada AndreaSilván-137 (53184328197) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5272 | [[:d:Q117745534|Q117745534]] | [[Jimena Gómez]] | [[Granollers]] | 2003-02-26 | | | [[Ficheiro:Òmnium Diada AndreaSilván-144 (53185038711).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5273 | [[:d:Q117746116|Q117746116]] | [[Lidia León Esteban]] | [[Lliçà d'Amunt]] | 1972 | [[Barcelona]] | 2014-12-13 | |- | style='text-align:right'| 5274 | [[:d:Q117748424|Q117748424]] | [[Isabel Betoret Gil]] | [[Amposta]] | 1967-01-26 | | | [[Ficheiro:Isabel Betoret.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5275 | [[:d:Q117794263|Q117794263]] | [[Juana Fernández Cortés]] | [[Barcelona]] | 1968-09-04 | [[Barcelona]] | 2021-01-07 | |- | style='text-align:right'| 5276 | [[:d:Q117825045|Q117825045]] | [[Josefina Hernández Grau]] | [[Barcelona]] | 1919-12-28 | [[Barcelona]] | 2000-02-11 | [[Ficheiro:Josefina Hernández a l'Exposició d'Artesania de Barcelona, 1975.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5277 | [[:d:Q117831287|Q117831287]] | [[Paula Losada]] | [[Barcelona]] | 1999-12-07 | | | |- | style='text-align:right'| 5278 | [[:d:Q117831709|Q117831709]] | [[Josefina Oliveras i Ferrer]] | [[Castellbell i el Vilar]] | 1910-02-18 | [[Rocafort]] | 1996-04-30 | |- | style='text-align:right'| 5279 | [[:d:Q117836329|Q117836329]] | [[Inés García López]] | [[Badalona]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 5280 | [[:d:Q117844204|Q117844204]] | [[Joana Costa Benaiges]] | [[El Serrallo]] | 1940-08-17 | | | |- | style='text-align:right'| 5281 | [[:d:Q117845991|Q117845991]] | [[Edelmira Domènech]] | [[Barcelona]] | 1935 | | | |- | style='text-align:right'| 5282 | [[:d:Q117846014|Q117846014]] | [[Maria del Carme Valls i Farrà]] | [[Lleida]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 5283 | [[:d:Q117846017|Q117846017]] | [[Josefina Vilajosana Carné]] | [[Gargallà]] | | | | |- | style='text-align:right'| 5284 | [[:d:Q118039689|Q118039689]] | [[Maria Morros Navarro]] | [[Barcelona]] | 1910 | [[Barcelona]] | 1973-07-02 | |- | style='text-align:right'| 5285 | [[:d:Q118049511|Q118049511]] | [[Carmen Muset i Simón]] | [[Barcelona]] | 1934-05-02 | | | |- | style='text-align:right'| 5286 | [[:d:Q118052672|Q118052672]] | [[Bb trickz]] | [[Barcelona]] | 2000-04-28 | | | |- | style='text-align:right'| 5287 | [[:d:Q118060790|Q118060790]] | [[Marta Casas]] | [[Barcelona]] | 1942 | | | |- | style='text-align:right'| 5288 | [[:d:Q118112307|Q118112307]] | [[Maria del Carme Gardell Carola]] | [[Setcases]] | 1891-03-06 | [[Ravensbrück concentration camp]] | 1945-04-15 | |- | style='text-align:right'| 5289 | [[:d:Q118121640|Q118121640]] | [[Xana Blue]] | [[Barcelona]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 5290 | [[:d:Q118124946|Q118124946]] | [[Isabel del Río]] | [[Barcelona]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 5291 | [[:d:Q118134679|Q118134679]] | [[Carmen Segovia]] | [[Barcelona]] | 1978 | | | [[Ficheiro:P1070860 - Carmen SéGOVIA.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5292 | [[:d:Q118145108|Q118145108]] | [[Carla Sariol Molins]] | [[Barcelona]] | 1986-02-19 | | | |- | style='text-align:right'| 5293 | [[:d:Q118174912|Q118174912]] | [[Montserrat Niubò De Febrer]] | [[Casserres]] | 1917 | [[Barcelona]] | 1995 | |- | style='text-align:right'| 5294 | [[:d:Q118175167|Q118175167]] | [[Dolors Marsans i Comas]] | [[Barrio de Les Corts]] | 1906-07-27 | | 1999-02-16 | |- | style='text-align:right'| 5295 | [[:d:Q118175268|Q118175268]] | [[Maria Argelaguet Costa]] | [[Molins de Rei]] | 1900-11-30 | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 1990-12-19 | |- | style='text-align:right'| 5296 | [[:d:Q118175752|Q118175752]] | [[Ona Castellví Payés]] | [[Vilassar de Mar]] | 1998-09-23 | | | |- | style='text-align:right'| 5297 | [[:d:Q118176185|Q118176185]] | [[Laura Barcons Arisa]] | [[Vic]] | 1999-01-05 | | | |- | style='text-align:right'| 5298 | [[:d:Q118186570|Q118186570]] | [[Esperanza García Canari]] | [[Barcelona]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 5299 | [[:d:Q118189993|Q118189993]] | [[Maria Dolors Duocastella i Roig]] | [[Manresa]] | 1926 | [[Terrasa]] | 2014 | |- | style='text-align:right'| 5300 | [[:d:Q118238760|Q118238760]] | [[Claudia Vives-Fierro]] | [[Barcelona]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Clàudia Vives -Fierro 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5301 | [[:d:Q118270936|Q118270936]] | [[Nara López Anglada]] | [[Gurb]] | 1996-07-22 | | | [[Ficheiro:Nara Lopez Anglada (12559002773) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5302 | [[:d:Q118278638|Q118278638]] | [[Anna Martínez Benayas]] | [[Barcelona]] | 1984-09-13 | | | |- | style='text-align:right'| 5303 | [[:d:Q118278758|Q118278758]] | [[Ingrid Martínez Asturias]] | [[Barcelona]] | 1982-09-28 | | | |- | style='text-align:right'| 5304 | [[:d:Q118278769|Q118278769]] | [[Faye Lorenzo]] | [[Barcelona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 5305 | [[:d:Q118278822|Q118278822]] | [[Anna Vila Cuadras]] | [[Igualada]] | 1987-08-31 | | | |- | style='text-align:right'| 5306 | [[:d:Q118309276|Q118309276]] | [[Èlia Bastida]] | [[Barcelona]] | 1995 | | | [[Ficheiro:2022-Èlia-Bastida-2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5307 | [[:d:Q118314427|Q118314427]] | [[Anna Pazos]] | [[Barcelona]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 5308 | [[:d:Q118349172|Q118349172]] | [[Natalia Revilla Rodríguez]] | [[Sabadell]] | 2003-05-25 | | | [[Ficheiro:Eufòria Gala 3 Natalia (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5309 | [[:d:Q118378305|Q118378305]] | [[María Remolá]] | [[Barcelona]] | 1930-12-07 | [[Santo Domingo de Guzmán|Santo Domingo]] | 2021-12-09 | |- | style='text-align:right'| 5310 | [[:d:Q118383631|Q118383631]] | [[Júlia Aubà]] | [[Mataró]] | 2003-09-07 | | | |- | style='text-align:right'| 5311 | [[:d:Q118465620|Q118465620]] | [[Elena Martí Manzanares]] | [[Barcelona]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 5312 | [[:d:Q118581607|Q118581607]] | [[Cristina Montesinos]] | [[Terrasa]] | 1994-07-12 | | | |- | style='text-align:right'| 5313 | [[:d:Q118583129|Q118583129]] | [[Begoña Alfaro García]] | [[Terrasa]] | 1982-03-04 | | | [[Ficheiro:Begoña Alfaro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5314 | [[:d:Q118629545|Q118629545]] | [[Daniela Guillen]] | [[Blanes]] | 2006-02-03 | | | [[Ficheiro:Daniela-Guillen-Garcia-MXW.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5315 | [[:d:Q118690366|Q118690366]] | [[Sabina Bartolí Gardell]] | [[Setcases]] | 1918-04-15 | [[Vinça]] | 2016-12-22 | |- | style='text-align:right'| 5316 | [[:d:Q118720182|Q118720182]] | [[Ana Díaz-Plaja Taboada]] | [[Barcelona]] | 1951 | | 2023-05-23 | |- | style='text-align:right'| 5317 | [[:d:Q118817471|Q118817471]] | [[Elisabet Goula Sardà]] | [[Barcelona]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 5318 | [[:d:Q118818817|Q118818817]] | [[Teresa Guiluz]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 5319 | [[:d:Q118829276|Q118829276]] | [[Mercè Riba]] | [[Barcelona]] | 1952-07-08 | | | [[Ficheiro:Mercè Riba escultora.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5320 | [[:d:Q118847343|Q118847343]] | [[Sandra Bestraten i Castells]] | [[Barcelona]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 5321 | [[:d:Q118852761|Q118852761]] | [[Luciana Ortega]] | [[Barcelona]] | 2004-08-10 | | | |- | style='text-align:right'| 5322 | [[:d:Q118874408|Q118874408]] | [[Eva Algarra Bonet]] | [[Barcelona]] | 1956 | | 1999-02-02 | |- | style='text-align:right'| 5323 | [[:d:Q118908480|Q118908480]] | [[Constança de Cabrera]] | [[Blanes]] | | [[Barcelona]] | 1433-09-08 | |- | style='text-align:right'| 5324 | [[:d:Q119138508|Q119138508]] | [[Joana Matia Borau]] | [[Barcelona]] | 1908-10-26 | [[Barcelona]] | 1991-09-11 | |- | style='text-align:right'| 5325 | [[:d:Q119151811|Q119151811]] | [[Teresa Helbig]] | [[Barcelona]] | 1963-09-15 | | | |- | style='text-align:right'| 5326 | [[:d:Q119519151|Q119519151]] | [[Ainhoa López]] | [[Barcelona]] | 1997-06-06 | | | [[Ficheiro:Ainhoa López (52894415875).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5327 | [[:d:Q119553932|Q119553932]] | [[Claudia Soriano]] | [[Barcelona]] | 2003-03-05 | | | [[Ficheiro:Celta Femxa Zorka - Durán Maquinaria Ensino Lugo 19.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5328 | [[:d:Q119557739|Q119557739]] | [[Itziar Llobet Coderch]] | [[Barcelona]] | 1993-03-20 | | | [[Ficheiro:Final 34a Lliga Catalana AON 2022 Femenina (Foto David Subirana) (52400518497).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5329 | [[:d:Q119560471|Q119560471]] | [[Laura Piera]] | [[Sant Cugat del Vallès]] | 2000-02-12 | | | [[Ficheiro:36a Lliga Catalana AON Femenina 2024 (54008408377) (Piera).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5330 | [[:d:Q119562813|Q119562813]] | [[Ariadna Pujol]] | [[Mataró]] | 1995-03-19 | | | [[Ficheiro:Ariadna Pujol - Lliga Catalana Femenina 2020 (50312631341) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5331 | [[:d:Q119615696|Q119615696]] | [[Clover Bish]] | [[Granollers]] | 1998-03-09 | | | [[Ficheiro:Clover Bish 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5332 | [[:d:Q119633488|Q119633488]] | [[Zoe Stein]] | [[Barcelona]] | 2000 | | | [[Ficheiro:Goyas 2023 - Zoe Stein.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5333 | [[:d:Q119704206|Q119704206]] | [[Berta Serrahima Castellà]] | [[Barcelona]] | 2001-06-06 | | | |- | style='text-align:right'| 5334 | [[:d:Q119812478|Q119812478]] | [[Maria Roser Valentí Vall]] | [[Manresa]] | 1963 | | | [[Ficheiro:Mdvalenti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5335 | [[:d:Q119812539|Q119812539]] | [[Eva Aresté]] | [[Barcelona]] | 1989-02-01 | | | [[Ficheiro:Eva Aresté Final 33a Lliga Catalana AON 2021 LF (Foto Ferran Torné) (51462076662) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5336 | [[:d:Q120010058|Q120010058]] | [[Carolina Guerrero Alcántara]] | [[Barcelona]] | 2000-09-01 | | | [[Ficheiro:Carol Guerrero (52894023156).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5337 | [[:d:Q120173036|Q120173036]] | [[Coloma Seró Costa]] | [[L'Albagés]] | 1912-06-12 | [[Lunel]] | 1996-12-20 | |- | style='text-align:right'| 5338 | [[:d:Q120243126|Q120243126]] | [[Mireia Capdevila Choy]] | [[Sabadell]] | 1988-10-18 | | | [[Ficheiro:Mireia Capdevila, seleccionadora (52894417620).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5339 | [[:d:Q120308900|Q120308900]] | [[Mercè Arqué Blanco]] | [[Barcelona]] | 1945-05-09 | | | |- | style='text-align:right'| 5340 | [[:d:Q120334586|Q120334586]] | [[Paquita Martín]] | [[Cataluña]] | 1957-08-10 | | | |- | style='text-align:right'| 5341 | [[:d:Q120367188|Q120367188]] | [[Anna Campillo Arrebola]] | [[Mollet del Vallès]] | 1968-05-01 | | 2023-07-04 | |- | style='text-align:right'| 5342 | [[:d:Q120369875|Q120369875]] | [[Maria Dolors Gimbernat]] | [[Barcelona]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 5343 | [[:d:Q120440810|Q120440810]] | [[Antolina Boada]] | [[Vacarisses]] | 1910-07-10 | [[Terrasa]] | 1997-04-25 | |- | style='text-align:right'| 5344 | [[:d:Q120441600|Q120441600]] | [[Andrea Gumes]] | [[Barcelona]] | 1987 | | | [[Ficheiro:Futur Fest 2022 - 66.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5345 | [[:d:Q120450705|Q120450705]] | [[Anna Casas]] | [[Barcelona]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Gala Premis Sonor 2023 54.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5346 | [[:d:Q120491660|Q120491660]] | [[Alba Riera]] | [[Barcelona]] | 1991 | | | [[Ficheiro:Alba Riera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5347 | [[:d:Q120499453|Q120499453]] | [[Carlota Freixenet Martín]] | [[Barcelona]] | 1990 | | | [[Ficheiro:Gala Premis Sonor 2023 132 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5348 | [[:d:Q120499671|Q120499671]] | [[Blanca Pujals]] | [[Vila-seca]] | 1992 | | | [[Ficheiro:Gala Premis Sonor 2023 132 (Pujalscropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5349 | [[:d:Q120574918|Q120574918]] | [[Dolors Ros]] | [[Serra de Daró]] | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 5350 | [[:d:Q120599890|Q120599890]] | [[Marta Vidal Crespo]] | [[Barcelona]] | 1977-02-12 | | | [[Ficheiro:Marta Vidal Crespo - retrat oficial 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5351 | [[:d:Q120636918|Q120636918]] | [[Pierrette Gargallo]] | [[Barcelona]] | 1922-06-23 | [[Issy-les-Moulineaux]] | 2019-03-28 | [[Ficheiro:Pierrette Gargallo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5352 | [[:d:Q120637520|Q120637520]] | [[Delfina Aliaga Emeterio]] | [[Barcelona]] | 1968-07-03 | | | [[Ficheiro:Delfina Aliaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5353 | [[:d:Q120645866|Q120645866]] | [[Lola Nieto]] | [[Barcelona]] | | | | [[Ficheiro:Lola Nieto.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5354 | [[:d:Q120652481|Q120652481]] | [[Cristina Gelpí Arroyo]] | [[Barcelona]] | 1967-02-19 | | | |- | style='text-align:right'| 5355 | [[:d:Q120729628|Q120729628]] | [[Isabel Galí i Izard]] | [[Barcelona]] | 1973-11-18 | | | [[Ficheiro:2025-París Isabel Galí Izard CR.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5356 | [[:d:Q120732729|Q120732729]] | [[Jordina Biosca Soler]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1971-12-01 | | | |- | style='text-align:right'| 5357 | [[:d:Q120783395|Q120783395]] | [[Alejandra Herranz]] | [[Barcelona]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 5358 | [[:d:Q120837068|Q120837068]] | [[Elisabet Borreda i Diaz]] | [[La Bisbal del Penedès]] | 1986-06-01 | | | [[Ficheiro:Social Lab 2023 - 60.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5359 | [[:d:Q120870309|Q120870309]] | [[Zoe Bonafonte]] | [[Barcelona]] | 2004 | | | [[Ficheiro:Zoe en 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5360 | [[:d:Q120892550|Q120892550]] | [[Sandra Freijomil]] | [[Barcelona]] | 1975 | | | [[Ficheiro:SandraFreijomil.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5361 | [[:d:Q120926144|Q120926144]] | [[Aina Denti Muntané]] | [[Esplugues de Llobregat]] | 1985-05-30 | | | |- | style='text-align:right'| 5362 | [[:d:Q120973928|Q120973928]] | [[Gemma Fargas Ribas]] | [[Manresa]] | 1973 | | | [[Ficheiro:GIMG 2595.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5363 | [[:d:Q120985704|Q120985704]] | [[Núria Armengol Reig]] | [[Barcelona]] | 1949-05-14 | | | |- | style='text-align:right'| 5364 | [[:d:Q120987041|Q120987041]] | [[Caterina Casas Maymó]] | [[Molins de Rei]] | 1888-11-23 | | 1974-05-10 | |- | style='text-align:right'| 5365 | [[:d:Q121066802|Q121066802]] | [[Anna Urpina]] | [[Vic]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 5366 | [[:d:Q121094415|Q121094415]] | [[Elena Posa]] | [[Barcelona]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 5367 | [[:d:Q121302292|Q121302292]] | [[Montserrat Sirvent Angulo]] | [[Barcelona]] | 1955-10-10 | | | |- | style='text-align:right'| 5368 | [[:d:Q121323642|Q121323642]] | [[Maria Domènech Perich]] | [[Banyoles]] | 1913-12-24 | [[Banyoles]] | 1997 | |- | style='text-align:right'| 5369 | [[:d:Q121323991|Q121323991]] | [[Noelia Guerrero Hervás]] | [[Barcelona]] | 1978-01-10 | | | |- | style='text-align:right'| 5370 | [[:d:Q121357173|Q121357173]] | [[Le Nais]] | [[Balaguer]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 5371 | [[:d:Q121374867|Q121374867]] | [[Alba Riera Roura]] | [[Vic]] | 2008-04-07 | | | |- | style='text-align:right'| 5372 | [[:d:Q121435009|Q121435009]] | [[Georgina Ebrí Rodríguez]] | [[Tortosa]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 5373 | [[:d:Q121502700|Q121502700]] | [[Franciska]] | [[Barcelona]] | 1940s | | | |- | style='text-align:right'| 5374 | [[:d:Q121556653|Q121556653]] | [[Queralt Riera]] | [[Parets del Vallès]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 5375 | [[:d:Q121556676|Q121556676]] | [[Maria Plans i Macià]] | [[Barcelona]] | 1933 | | 1974-10-05 | |- | style='text-align:right'| 5376 | [[:d:Q121600320|Q121600320]] | [[Isabel Ribas]] | [[Manresa]] | 1959 | [[Barcelona]] | 1983-12 | |- | style='text-align:right'| 5377 | [[:d:Q121686229|Q121686229]] | [[Alicia Arévalo]] | [[Barcelona]] | 1998 | | | |- | style='text-align:right'| 5378 | [[:d:Q121837428|Q121837428]] | [[Clara Sans]] | [[Barcelona]] | 1996-04-24 | | | |- | style='text-align:right'| 5379 | [[:d:Q121840413|Q121840413]] | [[Amanda Gutiérrez]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1991-06-10 | | | [[Ficheiro:Amanda Gutiérrez Domínguez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5380 | [[:d:Q122022925|Q122022925]] | [[Carolina Homar i Cruz]] | [[Barcelona]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Carolina Homar (27-09-2024) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5381 | [[:d:Q122037255|Q122037255]] | [[Susanna Breda Sánchez]] | [[Cataluña]] | 1969-04-28 | | | |- | style='text-align:right'| 5382 | [[:d:Q122079790|Q122079790]] | [[Glòria Comas Tarrés]] | [[Barcelona]] | 1946-06-18 | | | |- | style='text-align:right'| 5383 | [[:d:Q122171110|Q122171110]] | [[Alícia Alonso Sánchez]] | [[Cerdanyola del Vallès]] | 1979-01-13 | | | |- | style='text-align:right'| 5384 | [[:d:Q122190126|Q122190126]] | [[Valèria Sorolla]] | [[Barcelona]] | 1997-05-13 | | | [[Ficheiro:Valèria Sorolla por Pol Rebaque.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5385 | [[:d:Q122191042|Q122191042]] | [[Laia Fernàndez Puigbó]] | [[Moià]] | 1980-01-15 | | | |- | style='text-align:right'| 5386 | [[:d:Q122216655|Q122216655]] | [[Vanessa García Núñez]] | [[Barcelona]] | 1981-08-21 | | | |- | style='text-align:right'| 5387 | [[:d:Q122258069|Q122258069]] | [[Sandra Blanco Clopés]] | [[Sant Hilari Sacalm]] | 1982-01-20 | | | |- | style='text-align:right'| 5388 | [[:d:Q122258823|Q122258823]] | [[Lluïsa Vilaseca Blasi]] | [[Barcelona]] | 1952-05-03 | | | |- | style='text-align:right'| 5389 | [[:d:Q122291813|Q122291813]] | [[Laura Ballarín Cereza]] | [[Barcelona]] | 1984-07-19 | | | [[Ficheiro:1718718660151 20230914 BALLARIN Laura ES 0007.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5390 | [[:d:Q122335248|Q122335248]] | [[Josefa Ros Verdugo]] | [[Barcelona]] | 1946-03-18 | | | |- | style='text-align:right'| 5391 | [[:d:Q122381896|Q122381896]] | [[Emma Igual]] | [[Barcelona]] | 1990-10-09 | [[Chasiv Yar]] | 2023-09-09 | |- | style='text-align:right'| 5392 | [[:d:Q122585503|Q122585503]] | [[Mercè Managuerra]] | [[Barcelona]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 5393 | [[:d:Q122585675|Q122585675]] | [[Berta Giraut Junoy]] | [[Barcelona]] | 1980-09-12 | | | |- | style='text-align:right'| 5394 | [[:d:Q122586801|Q122586801]] | [[Laura Andrés Castells]] | [[Les Termes]] | | | | |- | style='text-align:right'| 5395 | [[:d:Q122643629|Q122643629]] | [[Ester Segarra]] | [[Barcelona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 5396 | [[:d:Q122687186|Q122687186]] | [[Laura Calçada Barres]] | [[Barcelona]] | 1988-02-27 | | | |- | style='text-align:right'| 5397 | [[:d:Q122705644|Q122705644]] | [[Jaune Emma]] | [[Barcelona]] | 2000-11-10 | | | |- | style='text-align:right'| 5398 | [[:d:Q122745612|Q122745612]] | [[Nani Marquina]] | [[Barcelona]] | 1952-11-17 | | | |- | style='text-align:right'| 5399 | [[:d:Q122745613|Q122745613]] | [[Mont Marsà Alaman]] | [[Balaguer]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 5400 | [[:d:Q122746268|Q122746268]] | [[Tere Moral Roca]] | [[Barcelona]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 5401 | [[:d:Q122746274|Q122746274]] | [[Mireia Riera Coromina]] | [[Barcelona]] | 1943 | | | |- | style='text-align:right'| 5402 | [[:d:Q122746276|Q122746276]] | [[Xeixa Rosa Trias]] | [[Barcelona]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 5403 | [[:d:Q122746331|Q122746331]] | [[Marina Vilageliu Arques]] | [[Manlleu]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 5404 | [[:d:Q122833174|Q122833174]] | [[Anna Sàez Mateu]] | [[La Granja d'Escarp]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 5405 | [[:d:Q122842404|Q122842404]] | [[Meritxell Simó i Torres]] | [[Barcelona]] | 1967-08-29 | | | |- | style='text-align:right'| 5406 | [[:d:Q122845557|Q122845557]] | [[Mireia Grau Creus]] | [[Barcelona]] | 1969-02-09 | | | |- | style='text-align:right'| 5407 | [[:d:Q122874827|Q122874827]] | [[Anna Palma Jorge]] | [[La Seu d'Urgell]] | 2000-04-27 | | | [[Ficheiro:Anna Palma (52894478643).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5408 | [[:d:Q122879676|Q122879676]] | [[Dolors Pujol Solanellas]] | [[Reus]] | 1900-12-25 | [[Reus]] | 20th century | [[Ficheiro:Maria-Dolors 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5409 | [[:d:Q122916815|Q122916815]] | [[Elena Busquets]] | [[Barcelona]] | 1992 | | | |- | style='text-align:right'| 5410 | [[:d:Q122943432|Q122943432]] | [[Júlia Soler Ramió]] | [[Banyoles]] | 2001-08-20 | | | [[Ficheiro:Júlia Soler - Final 35a Lliga Catalana AON 2023 Femenina (Foto Agustí Peña) (53225719002) (cropped2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5411 | [[:d:Q122949268|Q122949268]] | [[Sonia Alins]] | [[Lleida]] | 1974-07-01 | | | [[Ficheiro:Sonia Alins 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5412 | [[:d:Q122956987|Q122956987]] | [[Teresa Lloret Carbó]] | [[Tarragona]] | 1936 | | | |- | style='text-align:right'| 5413 | [[:d:Q122965990|Q122965990]] | [[Cristina Silva Feliu]] | [[Barcelona]] | 1987-04-17 | | | |- | style='text-align:right'| 5414 | [[:d:Q122974613|Q122974613]] | [[Lili Baross]] | [[Barcelona]] | 1991-11-19 | | | |- | style='text-align:right'| 5415 | [[:d:Q123013359|Q123013359]] | [[Clàudia Malagelada]] | [[Sant Feliu de Llobregat]] | 2007 | | | |- | style='text-align:right'| 5416 | [[:d:Q123028758|Q123028758]] | [[Maria Magda Nogués Anguera]] | [[Reus]] | 1926-11-09 | [[Reus]] | 2021-05-09 | |- | style='text-align:right'| 5417 | [[:d:Q123034586|Q123034586]] | [[Sílvia Ardévol]] | [[Barcelona]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Sílvia Ardévol Salas (RPS 09-10-2023) Premio Ciudad de Alcalá de Narrativa.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5418 | [[:d:Q123058983|Q123058983]] | [[Isabel Mas Fortuny]] | [[Reus]] | 1924-04-04 | [[Reus]]<br/>[[artista]] | 2017-06-07 | |- | style='text-align:right'| 5419 | [[:d:Q123097609|Q123097609]] | [[Alodia Salvador i Collaso]] | [[Barcelona]] | 1843-02-26 | [[Madrid]] | 1906-02-07 | |- | style='text-align:right'| 5420 | [[:d:Q123110455|Q123110455]] | [[Roser Oliver Olivella]] | [[Sant Sadurní d'Anoia]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 5421 | [[:d:Q123145050|Q123145050]] | [[Laura Villaescusa Galera]] | [[Barcelona]] | 1983-10-20 | | | |- | style='text-align:right'| 5422 | [[:d:Q123146594|Q123146594]] | [[Àngela Coromina Roca]] | [[Molí de Galobardes]] | 1931-02-14 | | | [[Ficheiro:122 Centre cívic Joan Triadú (Vic), l'àvia Angeleta a la Fireta de la Pilarín.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5423 | [[:d:Q123151657|Q123151657]] | [[Blanca Sorigué]] | [[La Pobla de Segur]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Blanca Sorigué. (09-09-2024) (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5424 | [[:d:Q123231538|Q123231538]] | [[Rosa Torrent Roure]] | [[Olot]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 5425 | [[:d:Q123249508|Q123249508]] | [[Sara Codina Alsina]] | [[Barcelona]] | 1979-04-10 | | | [[Ficheiro:Sara Codina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5426 | [[:d:Q123278358|Q123278358]] | [[Laia Pi i Ramírez de Arellano]] | [[La Seu d'Urgell]] | 2005-12-03 | | | |- | style='text-align:right'| 5427 | [[:d:Q123281081|Q123281081]] | [[Gala Mestres Ricart]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1994-10-23 | | | [[Ficheiro:Baxi Ferrol - LDLC ASVEL Féminin 04.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5428 | [[:d:Q123365391|Q123365391]] | [[Inmaculada Casal]] | [[Barcelona]] | 1964-02-15 | | | |- | style='text-align:right'| 5429 | [[:d:Q123399404|Q123399404]] | [[Ana de Tord]] | [[Barcelona]] | 1958 | [[Barcelona]] | 2013-11-16 | |- | style='text-align:right'| 5430 | [[:d:Q123401435|Q123401435]] | [[Emilia Baylo]] | [[Lleida]] | 1946 | [[Zaragoza]] | 2022 | |- | style='text-align:right'| 5431 | [[:d:Q123418269|Q123418269]] | [[Dolors Ribalta Alcalde]] | [[Mafet]] | 1977-06-29 | | | |- | style='text-align:right'| 5432 | [[:d:Q123461338|Q123461338]] | [[Gisela Detrell]] | [[Terrasa]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 5433 | [[:d:Q123466363|Q123466363]] | [[Margarida Camprubí i Vendrell]] | [[Gavà]] | 1957-02-08 | | | [[Ficheiro:Margarida Camprubí.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5434 | [[:d:Q123474840|Q123474840]] | [[Nina Pont]] | [[Manresa]] | 1967-01-20 | | | |- | style='text-align:right'| 5435 | [[:d:Q123485226|Q123485226]] | [[Cèlia Espanya Serret]] | [[Amposta]] | 1998 | | | [[Ficheiro:Catosfera 2023 - dijous tarda 5.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5436 | [[:d:Q123577606|Q123577606]] | [[Mònica Ramoneda Rueda]] | [[Barcelona]] | 1980 | | | [[Ficheiro:La Prestatgeria del Social.cat 88.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5437 | [[:d:Q123578797|Q123578797]] | [[Montse Panero]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | | | | [[Ficheiro:La Prestatgeria del Social.cat 23.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5438 | [[:d:Q123579068|Q123579068]] | [[Teresa Muntaner Cabarrocas]] | [[Palamós]] | 1888-03-17 | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 5439 | [[:d:Q123581923|Q123581923]] | [[Maria Arimany i Almirón]] | [[Llerona]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 5440 | [[:d:Q123587224|Q123587224]] | [[Cristina Torrón Villalta]] | [[Barcelona]] | 1979 | | | [[Ficheiro:La Prestatgeria del Social.cat 76.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5441 | [[:d:Q123587276|Q123587276]] | [[Júlia Collignon Simó]] | [[Sabadell]] | 1991 | | | [[Ficheiro:La Prestatgeria del Social.cat 75.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5442 | [[:d:Q123597146|Q123597146]] | [[Enriqueta Pulido Pino]] | [[Badalona]] | 1964-12-01 | | 2022-01-28 | |- | style='text-align:right'| 5443 | [[:d:Q123667953|Q123667953]] | [[Marta Mera Olivera]] | [[Les Franqueses del Vallès]] | 2000-05-26<br/>2000-05-25 | | | |- | style='text-align:right'| 5444 | [[:d:Q123670520|Q123670520]] | [[Núria Gràcia Arderiu]] | [[Sant Esteve de Palautordera]] | 1989-09-21 | | | |- | style='text-align:right'| 5445 | [[:d:Q123678554|Q123678554]] | [[Anna Fillat Prat]] | [[Lleida]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 5446 | [[:d:Q123679892|Q123679892]] | [[Raquel Corral Forment]] | [[Sabadell]] | 1991-04-29 | | | |- | style='text-align:right'| 5447 | [[:d:Q123680213|Q123680213]] | [[Montserrat Pujol Vila]] | [[Castelldefels]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 5448 | [[:d:Q123734372|Q123734372]] | [[Laura Méndez]] | [[Barcelona]] | 2001-10-21 | | | [[Ficheiro:Laura Méndez (52894416360).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5449 | [[:d:Q123742527|Q123742527]] | [[Aimee Blackman]] | [[Mataró]] | 2005-08-28 | | | |- | style='text-align:right'| 5450 | [[:d:Q123811197|Q123811197]] | [[Maria Dolores Rodríguez Giménez]] | [[Barcelona]] | 1965-03-15 | | | |- | style='text-align:right'| 5451 | [[:d:Q123824821|Q123824821]] | [[Anna Biscarri Sauret]] | [[Lleida]] | 1978-12-24 | | | |- | style='text-align:right'| 5452 | [[:d:Q123900674|Q123900674]] | [[Dolors Prats i Respall]] | [[El Pla del Penedès]] | 1862-11-28 | [[Barcelona]] | 1934-02-08 | |- | style='text-align:right'| 5453 | [[:d:Q123904837|Q123904837]] | [[Andrea Genovart]] | [[Barcelona]] | 1993 | | | |- | style='text-align:right'| 5454 | [[:d:Q123909788|Q123909788]] | [[Gemma Arimany]] | [[Olot]] | 1980-07-12 | | | |- | style='text-align:right'| 5455 | [[:d:Q123916119|Q123916119]] | [[Juls]] | [[Xirona]] | 2005-11-26 | | | |- | style='text-align:right'| 5456 | [[:d:Q123922757|Q123922757]] | [[Júlia Regué]] | [[Martorell]] | 1994 | | | |- | style='text-align:right'| 5457 | [[:d:Q123954004|Q123954004]] | [[Luisa Xifré Morros]] | [[Barcelona]] | 1893-07-11 | [[Abrera]] | 1939-02-19 | |- | style='text-align:right'| 5458 | [[:d:Q123978168|Q123978168]] | [[Regina Aguilar Motta]] | [[Sant Quirze del Vallès]] | 1997-12-05 | | | [[Ficheiro:Regina Aguilar - 36a Lliga Catalana AON Femenina 2024 (54009123523) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5459 | [[:d:Q123983815|Q123983815]] | [[Laure Vega]] | [[Sant Boi de Llobregat]] | 1991 | | | [[Ficheiro:20240506 Debate La Sexta-06577 (Vega cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5460 | [[:d:Q123994207|Q123994207]] | [[Rocío Vidal]] | [[Barcelona]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 5461 | [[:d:Q124029930|Q124029930]] | [[Thais Hernández]] | [[Sant Boi de Llobregat]] | 1988 | | 2023-12-26 | |- | style='text-align:right'| 5462 | [[:d:Q124040847|Q124040847]] | [[Montserrat Altet Girbau]] | [[Barcelona]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 5463 | [[:d:Q124055790|Q124055790]] | [[Josefina Rigolfas i Torras]] | [[Igualada]] | 1944-09-19 | [[Igualada]] | 2014-03-03 | [[Ficheiro:Josefina Rigolfas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5464 | [[:d:Q124155176|Q124155176]] | [[Maria Fortuny i Guarro]] | [[Barcelona]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 5465 | [[:d:Q124173077|Q124173077]] | [[Elisabet Boloix i Ripoll]] | [[Barcelona]] | 1960-07-14 | | | |- | style='text-align:right'| 5466 | [[:d:Q124253716|Q124253716]] | [[Carolina Teotino]] | [[Barcelona]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 5467 | [[:d:Q124254263|Q124254263]] | [[Laia Sellés i Sánchez]] | [[Lles de Cerdanya]] | 2006-09-19 | | | |- | style='text-align:right'| 5468 | [[:d:Q124287563|Q124287563]] | [[Vinyet Noguero Planas]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 5469 | [[:d:Q124288672|Q124288672]] | [[Bea Archidona]] | [[Tarragona]] | 1985-11-06 | | | |- | style='text-align:right'| 5470 | [[:d:Q124310840|Q124310840]] | [[Paula Alós]] | [[Mataró]] | 2006-08-09 | | | |- | style='text-align:right'| 5471 | [[:d:Q124321855|Q124321855]] | [[Laura Brugués i Saló]] | [[Figueres]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 5472 | [[:d:Q124340724|Q124340724]] | [[Lorena Medina]] | [[Gironella]] | 2003-04-25 | | | [[Ficheiro:Lorena Medina.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5473 | [[:d:Q124340736|Q124340736]] | [[Laia Font]] | [[Gironella]] | 2007 | | | [[Ficheiro:Laia Font.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5474 | [[:d:Q124356718|Q124356718]] | [[Núria Carreras Povill]] | [[Olesa de Montserrat]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 5475 | [[:d:Q124365479|Q124365479]] | [[Martina Terré Martí]] | [[Barcelona]] | 2002-08-28 | | | |- | style='text-align:right'| 5476 | [[:d:Q124368929|Q124368929]] | [[Silvia Oliete]] | [[Barcelona]] | 1971 | | | [[Ficheiro:Silvia Oliete by Elisabeth Serra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5477 | [[:d:Q124377700|Q124377700]] | [[Melania Olcina]] | [[Barcelona]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 5478 | [[:d:Q124423814|Q124423814]] | [[Carme Sugrañes Blay]] | [[Barcelona]] | 1915-04-15 | [[Sant Pere de Ribes]] | 1998-03-09 | |- | style='text-align:right'| 5479 | [[:d:Q124455280|Q124455280]] | [[Meri Anglés]] | [[Barcelona]] | 1996-06-28 | | | |- | style='text-align:right'| 5480 | [[:d:Q124457712|Q124457712]] | [[Conchita Prim]] | [[Barcelona]] | 1920-08-07 | [[Mataró]] | 1993-10-07 | [[Ficheiro:Conxita Prim.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5481 | [[:d:Q124512889|Q124512889]] | [[Montserrat Padrós Mangot]] | [[Barcelona]] | 1937 | | | |- | style='text-align:right'| 5482 | [[:d:Q124538397|Q124538397]] | [[Lydia Delgado]] | [[Barcelona]] | 1954-12-04 | | | [[Ficheiro:Lydia Delgado The Brandery Summer Edition 2010 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5483 | [[:d:Q124540921|Q124540921]] | [[Sheila González Mardones]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 5484 | [[:d:Q124545775|Q124545775]] | [[Núria Florensa Peralta]] | [[Lleida]] | | | | [[Ficheiro:Núria Florensa (2016).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5485 | [[:d:Q124567905|Q124567905]] | [[Maria Teresa Salom i Romaguera]] | [[Calella]] | 1922-01-26 | | | |- | style='text-align:right'| 5486 | [[:d:Q124605727|Q124605727]] | [[Georgina Cerezuela Robusté]] | [[Barcelona]] | 1995-12-27 | | | |- | style='text-align:right'| 5487 | [[:d:Q124614674|Q124614674]] | [[Laia Lamana Llobera]] | [[Viladecans]] | 2002-01-08 | | | [[Ficheiro:Celta Femxa Zorka - Durán Maquinaria Ensino Lugo 41.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5488 | [[:d:Q124614876|Q124614876]] | [[Elisabet Golobardes Ribé]] | [[Barcelona]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 5489 | [[:d:Q124615928|Q124615928]] | [[Jordina Torrents Barrena]] | [[Constantí]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 5490 | [[:d:Q124643085|Q124643085]] | [[Rosa Ortuño Melero]] | [[Sabadell]] | | | | |- | style='text-align:right'| 5491 | [[:d:Q124654363|Q124654363]] | [[Rosalia Rovira i Duart]] | [[Barcelona]] | 1903 | | 1982-03-12 | |- | style='text-align:right'| 5492 | [[:d:Q124656525|Q124656525]] | [[Camila Caneque]] | [[Barcelona]] | 1984-06-15 | | 2024-02-14 | [[Ficheiro:Camilacanequelights.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5493 | [[:d:Q124657546|Q124657546]] | [[Anna Recasens]] | [[Cambrils]] | 1998 | | | |- | style='text-align:right'| 5494 | [[:d:Q124710315|Q124710315]] | [[Desirée de Fez]] | [[Barcelona]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Desirée de Fez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5495 | [[:d:Q124727368|Q124727368]] | [[Laia Pellejà]] | [[Tarragona]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Laia Pellejà i Puxeu 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5496 | [[:d:Q124734599|Q124734599]] | [[Ikram Bouloum]] | [[Torelló]] | | | | |- | style='text-align:right'| 5497 | [[:d:Q124734629|Q124734629]] | [[Glòria Ribera]] | [[Guissona]] | 1994 | | | [[Ficheiro:©Dani Codina Òmnium (52883491300).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5498 | [[:d:Q124736306|Q124736306]] | [[Noemí Morral i Palacín]] | [[Vic]] | 1972-12-29 | | | [[Ficheiro:Noemi Morral.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5499 | [[:d:Q124737089|Q124737089]] | [[Francesca Fosalba Batalla]] | [[Esparreguera]] | 1954-02-19 | | | |- | style='text-align:right'| 5500 | [[:d:Q124742230|Q124742230]] | [[Nuria Mompín]] | [[Barcelona]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Nuria Mompin by Xavier Baliellas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5501 | [[:d:Q124745108|Q124745108]] | [[Concepció Tor Barris]] | [[Xirona]] | 1926 | [[Xirona]] | 2015-12-27 | |- | style='text-align:right'| 5502 | [[:d:Q124785486|Q124785486]] | [[Teresa Bassa]] | [[Granollers]] | 19th century | [[Granollers]] | 20th century | |- | style='text-align:right'| 5503 | [[:d:Q124790683|Q124790683]] | [[Maria Sabaté i Cebado]] | [[Barcelona]] | 1902-12-25 | [[Barcelona]] | 1974-11 | |- | style='text-align:right'| 5504 | [[:d:Q124796334|Q124796334]] | [[Eva Fernández i Lamelas]] | [[Barcelona]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 5505 | [[:d:Q124823250|Q124823250]] | [[Enriqueta Teixidó Ferrándiz]] | [[Barcelona]] | 1917-02-20 | | 2002-03-29 | |- | style='text-align:right'| 5506 | [[:d:Q124843192|Q124843192]] | [[Gemma Tribó Traveria]] | [[Manlleu]] | 1951 | [[provincia de Barcelona]] | 2023-10-26 | |- | style='text-align:right'| 5507 | [[:d:Q124980838|Q124980838]] | [[Núria Balagué Gómez]] | [[Barcelona]] | 1969-12-05 | | | |- | style='text-align:right'| 5508 | [[:d:Q124998769|Q124998769]] | [[Corona Calero López]] | [[Lleida]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 5509 | [[:d:Q125030042|Q125030042]] | [[Mercè Rius]] | [[Barcelona]] | 1953-09-20 | | | [[Ficheiro:IMATGE.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5510 | [[:d:Q125124850|Q125124850]] | [[Consuelo Montañés Soriano]] | [[Tarragona]] | 1844-09-01 | [[Buenos Aires]] | 1920 | [[Ficheiro:Consuelo Montañés La picadora Guillermo Cereceda ed F Bernareggi Barcelona bdh0000120929.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5511 | [[:d:Q125153543|Q125153543]] | [[Carol Duran]] | [[Terrasa]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 5512 | [[:d:Q125206725|Q125206725]] | [[Roser Cavallé Estupiñà]] | [[Reus]] | 1935-02-08 | | 2014-10-13 | |- | style='text-align:right'| 5513 | [[:d:Q125220035|Q125220035]] | [[Rita González]] | [[Barcelona]] | | | | [[Ficheiro:Preestrena de la sèrie L'Acadèmia - 05 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5514 | [[:d:Q125243403|Q125243403]] | [[Maria Palau i Vivas]] | [[Campdevànol]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 5515 | [[:d:Q125360911|Q125360911]] | [[Pilar Cuerva Castillo]] | [[Igualada]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 5516 | [[:d:Q125369522|Q125369522]] | [[Clara Soteras]] | [[Argentona]] | 1993 | | | [[Ficheiro:Catosfera 2021 - SEO Day 2021 - 09.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5517 | [[:d:Q125389424|Q125389424]] | [[Neus Penalba i Suárez]] | [[Tarragona]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 5518 | [[:d:Q125447180|Q125447180]] | [[Maria Buhigas i San José]] | [[Barcelona]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 5519 | [[:d:Q125454598|Q125454598]] | [[Ailux]] | [[Barcelona]] | 2000-04-13 | [[Barcelona]] | 2022-09-30 | |- | style='text-align:right'| 5520 | [[:d:Q125458799|Q125458799]] | [[Clara Bafaluy Avenoza]] | [[Barcelona]] | 1997 | | | |- | style='text-align:right'| 5521 | [[:d:Q125498858|Q125498858]] | [[Mercè Montserrat Lajara i Garcia]] | [[Barcelona]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 5522 | [[:d:Q125503253|Q125503253]] | [[Elionor Vinyerta]] | [[Barcelona]] | 1893-03-17 | [[Cidade de México]] | 1967-06-14 | |- | style='text-align:right'| 5523 | [[:d:Q125509155|Q125509155]] | [[Zahida Membrado]] | [[Barcelona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 5524 | [[:d:Q125559495|Q125559495]] | [[Roser Guix Torrents]] | [[Odèn]] | 1963-03-07 | | | [[Ficheiro:20240723-RoserGuixTorrents Nuncarga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5525 | [[:d:Q125592209|Q125592209]] | [[Núria Casals]] | [[Ripoll]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 5526 | [[:d:Q125599827|Q125599827]] | [[Mercè Mallarach i Berga]] | [[Olot]] | 1924-06-21 | [[Olot]] | 2021-04-11 | |- | style='text-align:right'| 5527 | [[:d:Q125626916|Q125626916]] | [[Antònia Folguera]] | [[Lleida]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 5528 | [[:d:Q125680755|Q125680755]] | [[Mar Besses i Casanovas]] | [[Sant Joan Despí]] | 1998-07-06 | | | |- | style='text-align:right'| 5529 | [[:d:Q125680947|Q125680947]] | [[Montserrat Bergés i Saura]] | [[Lleida]] | 1967-01-01 | | | [[Ficheiro:Montse Bergés durant la seva intervenció en l¿acte (11-09-2023).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5530 | [[:d:Q125680952|Q125680952]] | [[Neus Roig Pruñonosa]] | [[Barcelona]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 5531 | [[:d:Q125680974|Q125680974]] | [[Eva Pomares Latorre]] | [[Barcelona]] | 1970 | | | [[Ficheiro:Eva Pomares, directora general de Difusió, dona la benvinguda a l'acte (10-10-2023).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5532 | [[:d:Q125681371|Q125681371]] | [[Sabrin Araibi Marachi]] | [[Barcelona]] | 1997 | | | [[Ficheiro:Sabrin Araibi (20-09-2024) - 1 (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5533 | [[:d:Q125681396|Q125681396]] | [[Neus Comes Pon]] | [[Barcelona]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Neus Comes Pon (20-09-2024) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5534 | [[:d:Q125690345|Q125690345]] | [[Yaiza Berrocal Guevara]] | [[Llinars del Vallès]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 5535 | [[:d:Q125690468|Q125690468]] | [[Elena Ferré Toldrà]] | [[Lleida]] | 1993 | | | |- | style='text-align:right'| 5536 | [[:d:Q125739621|Q125739621]] | [[Montse Frisach]] | [[Ripollet]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 5537 | [[:d:Q125754381|Q125754381]] | [[Marta Salicrú Serra]] | [[Barcelona]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Gala dels Premis Sonor 2022 - 110 (Salicrú cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5538 | [[:d:Q125817418|Q125817418]] | [[Lía Kali]] | [[Barcelona]] | 1997-07-24 | | | |- | style='text-align:right'| 5539 | [[:d:Q125856825|Q125856825]] | [[Noemí Palacios]] | [[Sabadell]] | 1982-01-07 | | | |- | style='text-align:right'| 5540 | [[:d:Q125858224|Q125858224]] | [[Paula Blasi]] | [[Esplugues de Llobregat]] | 2003-02-19 | | | [[Ficheiro:GPMF2025-06 Paula Blasi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5541 | [[:d:Q125858863|Q125858863]] | [[Raimunda Elías Marca]] | [[Arbeca]] | 1911-06-14 | [[Londres]] | 2001-11-19 | |- | style='text-align:right'| 5542 | [[:d:Q125872246|Q125872246]] | [[Núria Cortadellas Ramentol]] | [[El Masnou]] | 1961 | [[El Masnou]] | 2017-05-07 | |- | style='text-align:right'| 5543 | [[:d:Q125875499|Q125875499]] | [[Ángeles Parra García]] | [[Sant Feliu de Guíxols]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 5544 | [[:d:Q125946943|Q125946943]] | [[Rosa Andreu]] | [[Cornellà de Llobregat]] | 1959-06-19 | | | |- | style='text-align:right'| 5545 | [[:d:Q125957975|Q125957975]] | [[Montserrat Casas i Soldevila]] | [[Alella]] | 1933 | | 2024-05-16 | |- | style='text-align:right'| 5546 | [[:d:Q125962398|Q125962398]] | [[Gema Matias]] | [[Barcelona]] | 1955-03-20 | | | [[Ficheiro:Gema Matías.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5547 | [[:d:Q125974765|Q125974765]] | [[Imma Costa]] | [[El Montmell]] | 1962-11-25 | | 2024-05-15 | [[Ficheiro:Delegació del Priorat al Parlament Europeu (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5548 | [[:d:Q126018282|Q126018282]] | [[Míriam Tortosa]] | [[Barcelona]] | 1984-09-09 | | | [[Ficheiro:Míriam Tortosa (2020).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5549 | [[:d:Q126070342|Q126070342]] | [[Alba Muñoz]] | [[Barcelona]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 5550 | [[:d:Q126125148|Q126125148]] | [[Otília Defis i Peix]] | [[Barcelona]] | 1935-08-13 | | | [[Ficheiro:Otília.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5551 | [[:d:Q126189170|Q126189170]] | [[Tania Alvarez]] | [[Torrelles de Llobregat]] | 2002 | | | |- | style='text-align:right'| 5552 | [[:d:Q126284969|Q126284969]] | [[Núria Vergés i Bosch]] | [[Igualada]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Nuria Verges Bosch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5553 | [[:d:Q126296899|Q126296899]] | [[Clara Cambray]] | [[Mataró]] | 1995 | | | |- | style='text-align:right'| 5554 | [[:d:Q126326086|Q126326086]] | [[Manolita Gutiérrez Guzmán]] | [[Barcelona]] | 1954-08-21 | | | |- | style='text-align:right'| 5555 | [[:d:Q126326838|Q126326838]] | [[Sònia Astola Cabana]] | [[Cataluña]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 5556 | [[:d:Q126327657|Q126327657]] | [[Elena Azpelicueta Román]] | [[Barcelona]] | 1930-12-25 | | | |- | style='text-align:right'| 5557 | [[:d:Q126328515|Q126328515]] | [[Lluïsa Duran Cama]] | [[Sant Feliu de Guíxols]] | 1899 | [[La Bisbal d'Empordà]] | 1983 | |- | style='text-align:right'| 5558 | [[:d:Q126361741|Q126361741]] | [[María del Rosario Galindo de Juan]] | [[Barcelona]] | 1940-11-12 | [[Cataluña]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 5559 | [[:d:Q126371658|Q126371658]] | [[Lucrècia Muñoz Reja]] | [[Cataluña]] | 20th century | [[Cataluña]] | 20th century | |- | style='text-align:right'| 5560 | [[:d:Q126423065|Q126423065]] | [[Blanca Ferré i Carreras]] | [[Clariana]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 5561 | [[:d:Q126454833|Q126454833]] | [[Dolors Iglesias Paredes]] | [[Blanes]] | 1951-01-10 | | | [[Ficheiro:Dolors Iglesias Paredes - XXVIII FESTA HISTÒRICS I HISTÒRIQUES BÀSQUET CATALÀ 2023 (53278078752) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5562 | [[:d:Q126485842|Q126485842]] | [[Maria Josep Udina i Abelló]] | [[Barcelona]] | 1940-06-29 | [[Castelldefels]] | 2024-06-10 | |- | style='text-align:right'| 5563 | [[:d:Q126486139|Q126486139]] | [[Meritxell Ferré Gaset]] | [[Manresa]] | 2006-11-10 | | | |- | style='text-align:right'| 5564 | [[:d:Q126519870|Q126519870]] | [[Josefina Tió]] | [[Cataluña]] | 20th century | [[Cataluña]] | 20th century | |- | style='text-align:right'| 5565 | [[:d:Q126540336|Q126540336]] | [[Mara Jiménez]] | [[Sabadell]] | 1995 | | | |- | style='text-align:right'| 5566 | [[:d:Q126599530|Q126599530]] | [[Aina Arxé Santanach]] | [[Ripoll]] | 1998-03-23 | | | |- | style='text-align:right'| 5567 | [[:d:Q126616641|Q126616641]] | [[Regina Flix Lázaro]] | [[Pacs del Penedès]] | 1995-07-04 | | | |- | style='text-align:right'| 5568 | [[:d:Q126617085|Q126617085]] | [[Conxita Casanovas]] | [[Barcelona]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 5569 | [[:d:Q126620792|Q126620792]] | [[Erika Leiva]] | [[Tarragona]] | 1984-12-18 | | | [[Ficheiro:Erika-Leiva-2022.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5570 | [[:d:Q126628334|Q126628334]] | [[Vinyet Flix Lázaro]] | [[Pacs del Penedès]] | 2001-09-19 | | | |- | style='text-align:right'| 5571 | [[:d:Q126629389|Q126629389]] | [[Anna Ferrer Santacana]] | [[El Vendrell]] | 1999-12-31 | | | |- | style='text-align:right'| 5572 | [[:d:Q126680572|Q126680572]] | [[Yoya Alcoceba]] | [[Barcelona]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Yoya Alcoceba (05-07-2024) (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5573 | [[:d:Q126721020|Q126721020]] | [[Alba Gómez Gabriel]] | [[Sant Pere de Ribes]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 5574 | [[:d:Q126723913|Q126723913]] | [[Mercè Ribalta Cuxart]] | [[Barcelona]] | 20th century | [[Barcelona]] | 20th century | [[Ficheiro:Mercè Ribalta AFB3-117 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5575 | [[:d:Q126898586|Q126898586]] | [[Berta Sureda Berna]] | [[Barcelona]] | 1959 | [[Palma]] | 2024-06-23 | |- | style='text-align:right'| 5576 | [[:d:Q126902037|Q126902037]] | [[Montserrat Sanuy Simón]] | [[Lleida]] | 1935 | | | |- | style='text-align:right'| 5577 | [[:d:Q126917208|Q126917208]] | [[Marta Alech Coll]] | [[Figueres]] | 1990-01-11 | | | |- | style='text-align:right'| 5578 | [[:d:Q126947770|Q126947770]] | [[Deva Bermejo Escribano]] | [[Barcelona]] | 2004-05-15 | | | [[Ficheiro:3a Lliga Catalana AON 2023 Femenina Challenge (53213647112).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5579 | [[:d:Q126964104|Q126964104]] | [[Anna Sanitjas Olea]] | [[Vic]] | 1978-10-12 | | | [[Ficheiro:La directora general d'Ecosistemes Forestals i Gestió del Medi, Anna Sanitjas i Olea (21-03-2023) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5580 | [[:d:Q127038123|Q127038123]] | [[Imma Merino]] | [[Castellfollit de la Roca]] | 1962 | | | [[Ficheiro:Imma Merino (04-09-2023) (cropped).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5581 | [[:d:Q127327846|Q127327846]] | [[Mar Molne Magrina]] | [[El Morell]]<br/>[[Tarragona]] | 2001-10-16 | | | |- | style='text-align:right'| 5582 | [[:d:Q127331530|Q127331530]] | [[Mercè Anglès]] | [[Tarragona]] | 1961-06-29 | [[Tarragona]] | 2014-08-13 | |- | style='text-align:right'| 5583 | [[:d:Q127502286|Q127502286]] | [[Remei González Manzanero]] | [[Barcelona]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 5584 | [[:d:Q127506439|Q127506439]] | [[Marta Montoliu Matias]] | [[Barcelona]] | 1994-03-18 | | | [[Ficheiro:Marta Montoliu - Final CADI LA SEU - SPAR CITYLIFT GIRONA (Foto Ricard Rovira FCBQ) (29834110451) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5585 | [[:d:Q127523941|Q127523941]] | [[Sara Pons Arnal]] | [[Lleida]] | 1970 | | | [[Ficheiro:BCN Anna Frank-E.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5586 | [[:d:Q127531747|Q127531747]] | [[Maria Sans i Moya]] | [[Arbeca]] | 1920-09-03 | [[Mataró]] | 2012-05-29 | |- | style='text-align:right'| 5587 | [[:d:Q127598460|Q127598460]] | [[Eva Arasa Altimira]] | [[Sabadell]] | 1976-10-13 | | | [[Ficheiro:Eva Arasa Altimira.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5588 | [[:d:Q127605518|Q127605518]] | [[Silvia Sesé Pérez]] | [[Tremp]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 5589 | [[:d:Q127641197|Q127641197]] | [[Montserrat Farreras i Forns]] | [[Xirona]] | 1923-05-20 | | 2022-04-19 | |- | style='text-align:right'| 5590 | [[:d:Q127691114|Q127691114]] | [[Lluïsa Bisetti Rodríguez]] | [[Badalona]] | 1971-03-04 | | | |- | style='text-align:right'| 5591 | [[:d:Q127788459|Q127788459]] | [[Maria Dolors Esquerra Roig]] | [[Barcelona]] | 1964-06-07 | | | |- | style='text-align:right'| 5592 | [[:d:Q127796957|Q127796957]] | [[Anna Boleda Colet]] | [[Barcelona]] | 1981-05-20 | | | [[Ficheiro:Anna Boleda - Final Lliga Catalana LF2 (Foto M.A. Chazo FCBQ) (44101377925) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5593 | [[:d:Q127809240|Q127809240]] | [[Lucía G. Romero]] | [[Barcelona]] | 1999 | | | [[Ficheiro:Lucía G. Romero Barcelona 2024 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5594 | [[:d:Q127869315|Q127869315]] | [[Daniela Terol]] | [[Barcelona]] | 2008-10-26 | | | |- | style='text-align:right'| 5595 | [[:d:Q127947375|Q127947375]] | [[Telma Cester i Garcia]] | [[Barcelona]] | 2005-06-30 | | | |- | style='text-align:right'| 5596 | [[:d:Q127957763|Q127957763]] | [[Cristina Portell Cortés]] | [[Barcelona]] | 1956-04-25 | | | |- | style='text-align:right'| 5597 | [[:d:Q127965661|Q127965661]] | [[Isabel Hernández Huet]] | [[Barcelona]] | 1955-10-15 | | | |- | style='text-align:right'| 5598 | [[:d:Q128304766|Q128304766]] | [[Clara Pérez]] | [[Terrasa]] | 2001-07-26 | | | |- | style='text-align:right'| 5599 | [[:d:Q128390091|Q128390091]] | [[Maria del Mar Rovira Rodríguez]] | [[Barcelona]] | 1975-02-05 | | | |- | style='text-align:right'| 5600 | [[:d:Q128488187|Q128488187]] | [[Nona Pérez]] | [[Sant Cugat del Vallès]] | 2003-04-10 | | | |- | style='text-align:right'| 5601 | [[:d:Q128488228|Q128488228]] | [[Isabel Piralkova]] | [[Arenys de Mar]] | 2005-06-23 | | | |- | style='text-align:right'| 5602 | [[:d:Q128594152|Q128594152]] | [[Irene Cordón i Solà-Sagalés]] | [[Barcelona]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Irene Cordón i Solà-Sagalés.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5603 | [[:d:Q128692906|Q128692906]] | [[Ainhoa Campabadal Amezcua]] | [[Sabadell]] | 2003-06-03 | | | |- | style='text-align:right'| 5604 | [[:d:Q128792473|Q128792473]] | [[Paula Juste Sánchez]] | [[Lleida]] | 2003-07-02 | | | |- | style='text-align:right'| 5605 | [[:d:Q128795811|Q128795811]] | [[Sandra Ventura Pérez]] | [[Salt]] | 1972-06-06 | | | |- | style='text-align:right'| 5606 | [[:d:Q128796129|Q128796129]] | [[Rosa Pérez Caparrós]] | [[Barcelona]] | 1981-02-21 | | | |- | style='text-align:right'| 5607 | [[:d:Q128801630|Q128801630]] | [[Míriam Herrera Arévalo]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1983-04-23 | | | |- | style='text-align:right'| 5608 | [[:d:Q128802145|Q128802145]] | [[Mercè Morros Torrent]] | [[Igualada]] | 1969-03-09 | [[Santiago de Compostela]] | 2022-04-22 | |- | style='text-align:right'| 5609 | [[:d:Q128904158|Q128904158]] | [[Olga Pané]] | [[Barcelona]] | 1956-07-30 | | | [[Ficheiro:Olga Pané Mena, Consellera de Salut (cropped 2).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5610 | [[:d:Q128904159|Q128904159]] | [[Mónica Martínez Bravo]] | [[Barcelona]] | 1982 | | | [[Ficheiro:Mónica Martínez Bravo, Consellera de Drets Socials i Inclusió (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5611 | [[:d:Q128947641|Q128947641]] | [[Sònia Hernández Almodóvar]] | [[Barcelona]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Sònia Hernández Almodóvar, Consellera de Cultura (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5612 | [[:d:Q129187453|Q129187453]] | [[Emilia María Ibáñez Fernández]] | [[Badalona]] | 1965-06-03 | | | |- | style='text-align:right'| 5613 | [[:d:Q129192829|Q129192829]] | [[Helena Creus i Esteve]] | [[Tremp]] | 1950-07-24 | | | |- | style='text-align:right'| 5614 | [[:d:Q129261625|Q129261625]] | [[Mercedes Martínez Moya]] | [[Barcelona]] | 1950-12-10 | [[Barcelona]] | 2024-08-02 | |- | style='text-align:right'| 5615 | [[:d:Q129406989|Q129406989]] | [[Beatriz Escribano Rodríguez de Robles]] | [[Barcelona]] | 1955 | | | [[Ficheiro:Beatriz Escribano (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5616 | [[:d:Q129652997|Q129652997]] | [[Ester Enrich Coma]] | [[Castellnou d'Oluges]] | 1986-10-28 | | | [[Ficheiro:Ester 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5617 | [[:d:Q129900099|Q129900099]] | [[Carlota Bruna]] | [[Barcelona]] | 1997-07-09 | | | [[Ficheiro:L'ambaixadora europea del Pacte Climàtic, Carlota Bruna. (05-06-2023) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5618 | [[:d:Q129901952|Q129901952]] | [[Cristina Farrés]] | [[Sabadell]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 5619 | [[:d:Q129940264|Q129940264]] | [[Mireia González Sáez]] | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 1987-06-09 | | | [[Ficheiro:Mireia González Sáez (27-09-2024) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5620 | [[:d:Q129942661|Q129942661]] | [[Blanca Fernández]] | [[Barcelona]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 5621 | [[:d:Q130043298|Q130043298]] | [[Judit Pujols Parera]] | [[Montmajor]] | 2005-02-25 | | | |- | style='text-align:right'| 5622 | [[:d:Q130084320|Q130084320]] | [[Lara Baqués Valldosera]] | [[Val de Arán]] | | | | |- | style='text-align:right'| 5623 | [[:d:Q130214849|Q130214849]] | [[Marta Nin Gómez]] | [[Barcelona]] | 1971-04-08 | | | |- | style='text-align:right'| 5624 | [[:d:Q130221032|Q130221032]] | [[Cristina Lagé]] | [[Barcelona]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Cristina Lagé (27-09-2024) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5625 | [[:d:Q130223431|Q130223431]] | [[María Isabel Perelló Doménech|Isabel Perelló]] | [[Sabadell]] | 1958-03-18 | | | [[Ficheiro:Isabel Perelló 2025 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5626 | [[:d:Q130235159|Q130235159]] | [[Patricia Llabres Herrera]] | [[Barcelona]] | 1996-04-15 | | | [[Ficheiro:2025-02-08 Volleyball, 1. Bundesliga Frauen, Schwarz-Weiss Erfurt - SSC Palmberg Schwerin STP 7890.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5627 | [[:d:Q130238621|Q130238621]] | [[Emma Feliu Martin]] | [[Fortià]] | 2003-10-31 | | | |- | style='text-align:right'| 5628 | [[:d:Q130262254|Q130262254]] | [[María Rambla Castells]] | [[Terrasa]] | 1917-07-22 | | 2016-03-05 | |- | style='text-align:right'| 5629 | [[:d:Q130292906|Q130292906]] | [[Angelina Torres Vallbona]] | [[Bellvís]] | 1913-03-18 | | | |- | style='text-align:right'| 5630 | [[:d:Q130298058|Q130298058]] | [[Nora García de la Casa]] | [[El Masnou]] | 2005-07-06 | | | |- | style='text-align:right'| 5631 | [[:d:Q130309867|Q130309867]] | [[Mireia Torras Parera]] | [[Sabadell]] | | | | |- | style='text-align:right'| 5632 | [[:d:Q130320285|Q130320285]] | [[Anna Pujol Rius]] | [[Barcelona]] | 1956-05-19 | | | |- | style='text-align:right'| 5633 | [[:d:Q130336608|Q130336608]] | [[María Dolores Iduarte Despuig]] | [[Barcelona]] | 1933 | [[Barcelona]] | 2011-09-16 | |- | style='text-align:right'| 5634 | [[:d:Q130341608|Q130341608]] | [[Núria Navarro Hurtado]] | [[Figueres]] | | | | |- | style='text-align:right'| 5635 | [[:d:Q130342292|Q130342292]] | [[Lucía López Cerdán]] | [[Tarragona]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 5636 | [[:d:Q130343502|Q130343502]] | [[Núria Gil Sisó]] | [[Soses]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Núria Gil, durant la presentació de la Fira de Sant Miquel i el 3r Congrés BIT edició Lleida (13-09-2024).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5637 | [[:d:Q130359102|Q130359102]] | [[Ruth Juan]] | [[Barcelona]] | | | | [[Ficheiro:380.000 metros cuadrados para la libertad, la igualdad y el deseo 01 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5638 | [[:d:Q130383602|Q130383602]] | [[Clàudia Peña]] | [[Barcelona]] | 2004-10-26 | | | |- | style='text-align:right'| 5639 | [[:d:Q130390318|Q130390318]] | [[Marina Romero i Prades]] | [[Barcelona]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 5640 | [[:d:Q130405099|Q130405099]] | [[Mariona Colomer i Gallardo]] | [[Palau-solità i Plegamans]] | 2002-05-19 | | | |- | style='text-align:right'| 5641 | [[:d:Q130406462|Q130406462]] | [[Raquel Lúa]] | [[Barcelona]] | 1993-10-01 | | | [[Ficheiro:Raquel Lúa en 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5642 | [[:d:Q130413653|Q130413653]] | [[Esther Antich Sariol]] | [[Barcelona]] | 1892 | [[Barcelona]] | 1972-11-16 | |- | style='text-align:right'| 5643 | [[:d:Q130425069|Q130425069]] | [[Alba Careta]] | [[Avinyó]] | 1995 | | | [[Ficheiro:Leidse Jazz Award finalisten 2019, Objectnr AF A5187.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5644 | [[:d:Q130426148|Q130426148]] | [[Gemma Solé Adell]] | [[Barcelona]] | 1999-04-01 | | | |- | style='text-align:right'| 5645 | [[:d:Q130427169|Q130427169]] | [[Helena Solà i Tàrraga]] | [[Barcelona]] | 1976-08-07 | | | |- | style='text-align:right'| 5646 | [[:d:Q130459633|Q130459633]] | [[Irene Minovas]] | [[Vic]] | 1982-04-30 | | | |- | style='text-align:right'| 5647 | [[:d:Q130475143|Q130475143]] | [[Martina Millà i Bernad]] | [[Barcelona]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 5648 | [[:d:Q130479452|Q130479452]] | [[Infotaula Alba Miranda Ribera]] | [[Barcelona]] | 1978-08-17 | | | [[Ficheiro:Alba Miranda.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5649 | [[:d:Q130497876|Q130497876]] | [[Núria Gispert Vilà]] | [[Barcelona]] | 1957-11-18 | [[Barcelona]] | 2024-10-12 | |- | style='text-align:right'| 5650 | [[:d:Q130541678|Q130541678]] | [[Cecília Boqué Dalmau]] | [[Les Borges del Camp]] | 1917-02-14 | [[Monestir de Sant Benet de Montserrat]] | 2020-01-04 | |- | style='text-align:right'| 5651 | [[:d:Q130552326|Q130552326]] | [[Eulàlia Vela López]] | [[Barcelona]] | 1970-11-11 | | | |- | style='text-align:right'| 5652 | [[:d:Q130552332|Q130552332]] | [[Ester Vela López]] | [[Barcelona]] | 1972-01-15 | | | |- | style='text-align:right'| 5653 | [[:d:Q130554351|Q130554351]] | [[Ares Riu Madrid]] | [[Vielha]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 5654 | [[:d:Q130558123|Q130558123]] | [[Sandra Peña Lesmes]] | [[Barcelona]] | 1978-01-14 | | | |- | style='text-align:right'| 5655 | [[:d:Q130564022|Q130564022]] | [[Laura Navarro Sallés]] | [[Manresa]] | 1984-02-11 | | | |- | style='text-align:right'| 5656 | [[:d:Q130611568|Q130611568]] | [[Lorena Nogal]] | [[Barcelona]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 5657 | [[:d:Q130635559|Q130635559]] | [[Carmen Zapata]] | [[Barcelona]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 5658 | [[:d:Q130702816|Q130702816]] | [[Solés Carabasa Closa]] | [[Tiurana]] | 1987 | | | [[Ficheiro:Solés Carabasa (01-08-2024) (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5659 | [[:d:Q130751146|Q130751146]] | [[Marina Daufí Segura]] | [[Tortosa]] | 1900 | [[Manlleu]] | 1976-04-23 | |- | style='text-align:right'| 5660 | [[:d:Q130760094|Q130760094]] | [[Anna Noguera Nieto]] | [[Xirona]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 5661 | [[:d:Q130831699|Q130831699]] | [[Eva Comas]] | [[Gavà]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Eva Comas-Arnal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5662 | [[:d:Q131101306|Q131101306]] | [[Safia El Aaddam]] | [[Tarragona]] | 1995-07-17 | | | |- | style='text-align:right'| 5663 | [[:d:Q131154184|Q131154184]] | [[Mariona Creus Virgili]] | [[Sabadell]] | 1941-06-25 | [[Sabadell]] | 2022-07-24 | |- | style='text-align:right'| 5664 | [[:d:Q131170857|Q131170857]] | [[Maria Eulàlia Solsona Costa]] | [[Verdú]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 5665 | [[:d:Q131195258|Q131195258]] | [[Mercè Dexeus Mallol]] | [[Barcelona]] | 1933 | | | |- | style='text-align:right'| 5666 | [[:d:Q131282069|Q131282069]] | [[Maria Rosa Bosch Castells]] | [[Bell-lloc d'Urgell]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 5667 | [[:d:Q131289699|Q131289699]] | [[Carme Arcarazo i Sempere]] | [[Barcelona]] | 1996 | | | [[Ficheiro:Sindicat de Llogateres - llei de regulació del preu del lloguer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5668 | [[:d:Q131300272|Q131300272]] | [[Laura Pinyol Puig]] | [[Terrasa]] | 1979-07-31 | | | |- | style='text-align:right'| 5669 | [[:d:Q131377612|Q131377612]] | [[Carme Torres i Graell]] | [[Lleida]] | 1932 | [[Lleida]] | 2010 | |- | style='text-align:right'| 5670 | [[:d:Q131379932|Q131379932]] | [[Elia Torroella Busquets]] | [[Calonge i Sant Antoni]] | | | | |- | style='text-align:right'| 5671 | [[:d:Q131380098|Q131380098]] | [[Maria Antònia Peralba Pellicer]] | [[Coll de Nargó]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 5672 | [[:d:Q131388269|Q131388269]] | [[Núria Benet]] | [[Rubí, Barcelona|Rubí]] | 1970-04-14 | | | |- | style='text-align:right'| 5673 | [[:d:Q131388273|Q131388273]] | [[Claudia Frontino]] | [[Mollet del Vallès]] | 1989 | | | [[Ficheiro:Autoretrat de la fotògrafa i periodista Claudia Frontino.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5674 | [[:d:Q131389900|Q131389900]] | [[Carmelina Poch]] | [[Barcelona]] | 1835-04-12 | | | |- | style='text-align:right'| 5675 | [[:d:Q131415252|Q131415252]] | [[Rosa Maria Labayen Coderch]] | [[Sant Joan les Fonts]] | 1923 | [[Xirona]] | 2024-12-08 | |- | style='text-align:right'| 5676 | [[:d:Q131443777|Q131443777]] | [[Laia Regincós Escura]] | [[Xirona]] | 1995 | | | [[Ficheiro:Futur Fest 2024 - Catosfera 21.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5677 | [[:d:Q131522380|Q131522380]] | [[Pilar Pujadas]] | [[Barcelona]] | 1960-11-13 | | | |- | style='text-align:right'| 5678 | [[:d:Q131573981|Q131573981]] | [[Alba Pujals i Roigé]] | [[Terrasa]] | 1992 | | | |- | style='text-align:right'| 5679 | [[:d:Q131610288|Q131610288]] | [[Lola Casademunt]] | [[Cardedeu]] | 1931 | | 2024-12-30 | |- | style='text-align:right'| 5680 | [[:d:Q131618883|Q131618883]] | [[Cristina Casadevall de la Cámara]] | [[Barcelona]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 5681 | [[:d:Q131619942|Q131619942]] | [[Montserrat Baixas i Castellví]] | [[Barcelona]] | 1900 | | | |- | style='text-align:right'| 5682 | [[:d:Q131690077|Q131690077]] | [[Margarida Bedós i Casals]] | [[Sabadell]] | 1922 | [[Sabadell]] | 1981-01 | |- | style='text-align:right'| 5683 | [[:d:Q131743151|Q131743151]] | [[Maria Regina Goberna i Julià]] | [[Barcelona]] | 1934-06-19 | | 2025-01-03 | |- | style='text-align:right'| 5684 | [[:d:Q131744894|Q131744894]] | [[Montserrat Viñas i Santos]] | [[Tiana, Barcelona|Tiana]] | 1942 | | | |- | style='text-align:right'| 5685 | [[:d:Q131763721|Q131763721]] | [[Aurora Brunet Farnós]] | [[Xirona]] | 1933 | [[Xirona]] | 2025-01-14 | |- | style='text-align:right'| 5686 | [[:d:Q131832325|Q131832325]] | [[Maria Jesús Medina]] | [[Barcelona]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 5687 | [[:d:Q131934652|Q131934652]] | [[Fiona Pinar]] | [[Ripoll]] | 2003-02-01 | | | |- | style='text-align:right'| 5688 | [[:d:Q132127664|Q132127664]] | [[Isa Reyes]] | [[Barcelona]] | 1921 | [[California]] | 1991 | |- | style='text-align:right'| 5689 | [[:d:Q132130161|Q132130161]] | [[Estel Petchamé]] | [[Terrasa]] | 2005-05-24 | | | |- | style='text-align:right'| 5690 | [[:d:Q132191447|Q132191447]] | [[Marta Vallverdú i Borràs]] | [[Santa Coloma de Gramenet]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 5691 | [[:d:Q132201104|Q132201104]] | [[Alegria Royo Grañena]] | [[Pla de la Cerdera]] | 1918-08-27 | | | |- | style='text-align:right'| 5692 | [[:d:Q132203191|Q132203191]] | [[Montserrat Parés Salesas]] | [[La Secuita]] | 1919-08-21 | [[Barcelona]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 5693 | [[:d:Q132303579|Q132303579]] | [[Mireia Badia]] | [[Manresa]] | 1996-05-04 | | | |- | style='text-align:right'| 5694 | [[:d:Q132471888|Q132471888]] | [[Encarna Bodelón]] | [[Barcelona]] | 1967 | | | [[Ficheiro:La directora del Centre d'Estudis Jurídics i Formació Especialitzada (CEJFE), Encarna Bodelón González, ha fet la inauguració de l'acte. (28-11-2023) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5695 | [[:d:Q132673323|Q132673323]] | [[Roser Marcé]] | [[Sant Pere Molanta]] | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 5696 | [[:d:Q132677125|Q132677125]] | [[Marta Sitjà]] | [[Manlleu]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Marta Sitjà en Paüra 66.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5697 | [[:d:Q132756675|Q132756675]] | [[Laura Farré]] | [[Vilanova i la Geltrú]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 5698 | [[:d:Q132852444|Q132852444]] | [[Adela Trayter i Colls]] | [[Figueres]] | 1874-06-25 | [[Vic]] | 1968-04-22 | [[Ficheiro:Retrat d'Adela Trayter.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5699 | [[:d:Q132857226|Q132857226]] | [[Isa Feu]] | [[Barcelona]] | 1956-12-07 | | | [[Ficheiro:Isa Feu - 43 Comic BCN.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5700 | [[:d:Q133191114|Q133191114]] | [[Laura del Río]] | [[L'Hospitalet de Llobregat]] | 1987 | | | [[Ficheiro:Laura del Río Wiki.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5701 | [[:d:Q133250603|Q133250603]] | [[Cristina Garcia Molina]] | [[Granollers]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 5702 | [[:d:Q133260105|Q133260105]] | [[Mónica Caldeiro]] | [[Barcelona]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 5703 | [[:d:Q133285384|Q133285384]] | [[Núria Figueras Adell]] | [[Cornellà de Llobregat]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 5704 | [[:d:Q133500022|Q133500022]] | [[Ouineta]] | [[La Roca del Vallès]] | 1996 | | | |- | style='text-align:right'| 5705 | [[:d:Q133514742|Q133514742]] | [[Llüisa Mora Aguirre]] | [[Barcelona]] | 1971-12-15 | | 2025-03-17 | |- | style='text-align:right'| 5706 | [[:d:Q133539299|Q133539299]] | [[Roser Pérez Simó]] | [[Barcelona]] | 1937 | [[Barcelona]] | 2015-04-15 | |- | style='text-align:right'| 5707 | [[:d:Q133571853|Q133571853]] | [[Alba Castellví Miquel]] | [[Sant Sadurní d'Anoia]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Alba castellvi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5708 | [[:d:Q133753294|Q133753294]] | [[Ana Basanta]] | [[Barcelona]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Ana Basanta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5709 | [[:d:Q133760821|Q133760821]] | [[Laura Folguera Ortega]] | [[Barcelona]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 5710 | [[:d:Q133763002|Q133763002]] | [[Rosa Bové i Subirós]] | [[Barcelona]] | 1950-08-07 | [[Badalona]] | 2022-12-29 | |- | style='text-align:right'| 5711 | [[:d:Q133804651|Q133804651]] | [[Imma Marín Santiago]] | [[Barcelona]] | 1957-01-06 | | | [[Ficheiro:Imma Marín Santiago a la gala "Ciutat singular. Llibres plurals" d'autors de l'Hospitalet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5712 | [[:d:Q133805179|Q133805179]] | [[Carme Bahí i Anguera]] | [[La Bisbal d'Empordà]] | 1909-09-23 | [[México]] | 1995 | |- | style='text-align:right'| 5713 | [[:d:Q133805718|Q133805718]] | [[Pepita Cervera]] | [[Lleida]] | 1925-05-05 | [[Madrid]] | 2010-12-25 | [[Ficheiro:Pepita Cervera, toda una vida al servicio de la música..png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5714 | [[:d:Q133822223|Q133822223]] | [[Sonia Olla]] | [[Sant Andreu de la Barca]] | | | | |- | style='text-align:right'| 5715 | [[:d:Q133856882|Q133856882]] | [[Llúcia Garcia]] | [[Cataluña]] | | | | [[Ficheiro:Llúcia Garcia at 2025 Can nes Red Carpet for Romería 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5716 | [[:d:Q133863663|Q133863663]] | [[Marina Sáez Rubio]] | [[Barcelona]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 5717 | [[:d:Q133934620|Q133934620]] | [[Colette Durruti]] | [[Barcelona]] | 1931-12-04 | [[Maureillas-las-Illas]] | 2025-04-19 | [[Ficheiro:Émilienne Morin - Buenaventura Durruti (1936).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5718 | [[:d:Q134054136|Q134054136]] | [[Alba Gràcia i Pañella]] | [[Sitges]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 5719 | [[:d:Q134082097|Q134082097]] | [[Miriam Tirado Torras]] | [[Manresa]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 5720 | [[:d:Q134082672|Q134082672]] | [[Mònica Miró Vinaixa]] | [[Barcelona]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 5721 | [[:d:Q134276407|Q134276407]] | [[Alba Cardalda]] | [[Barcelona]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 5722 | [[:d:Q134291977|Q134291977]] | [[Núria Planas]] | [[Barcelona]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 5723 | [[:d:Q134308075|Q134308075]] | [[Enriqueta Serrano]] | [[Barcelona]] | 1911 | [[Madrid]] | 1958-11-14 | [[Ficheiro:Cronica-Madrid-1929-30-11-1930.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5724 | [[:d:Q134382916|Q134382916]] | [[Barbara Lluch]] | [[Barcelona]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Bárbara Lluch aplaude a la orquesta Don Juan no existe - Madrid (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5725 | [[:d:Q134390603|Q134390603]] | [[Maria Porta Escoda]] | [[Vila-sana]] | 1997-11-29 | | | |- | style='text-align:right'| 5726 | [[:d:Q134391056|Q134391056]] | [[Montserrat Seró]] | [[Lleida]] | | | | |- | style='text-align:right'| 5727 | [[:d:Q134446561|Q134446561]] | [[Àngels Guiteras Mestres]] | [[Xirona]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 5728 | [[:d:Q134506585|Q134506585]] | [[Anna Repullo]] | [[Sant Feliu de Llobregat]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 5729 | [[:d:Q134520234|Q134520234]] | [[Núria Corominas Pérez]] | [[Salt]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 5730 | [[:d:Q134520455|Q134520455]] | [[Teresa Fusté]] | [[Ivars d'Urgell]] | 1943-04-30 | [[Llanars]] | 2025-04-13 | [[Ficheiro:Teresa Fuste.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5731 | [[:d:Q134542333|Q134542333]] | [[Carol López]] | [[Barcelona]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 5732 | [[:d:Q134615117|Q134615117]] | [[María de Soria-Santacruz Pich]] | [[Barcelona]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 5733 | [[:d:Q134698832|Q134698832]] | [[Maria Josefa Amell i Comas]] | [[Barcelona]] | 1939 | [[Barcelona]] | 2025-05-30 | |- | style='text-align:right'| 5734 | [[:d:Q134726274|Q134726274]] | [[Maria Bernades Guardiola]] | [[Tárrega|Tàrrega]] | 1900-07-03 | [[Viladecans]] | 2000-12-10 | |- | style='text-align:right'| 5735 | [[:d:Q134728807|Q134728807]] | [[Judith Viader i Codina]] | [[Maçanet de la Selva]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 5736 | [[:d:Q134738566|Q134738566]] | [[Pilarín Minguell Pont]] | [[Tárrega|Tàrrega]] | 1926-12-04 | [[Tárrega|Tàrrega]] | 2020-06-30 | |- | style='text-align:right'| 5737 | [[:d:Q134738758|Q134738758]] | [[Emília Palau Montolío]] | [[Barcelona]] | 1903-11-18 | [[Barcelona]] | 1980-07-26 | |- | style='text-align:right'| 5738 | [[:d:Q134815689|Q134815689]] | [[Anna Boldú]] | [[Les Franqueses del Vallès]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 5739 | [[:d:Q134822776|Q134822776]] | [[Marta Plana i Drópez]] | [[Barcelona]] | 1978-09-18 | | | [[Ficheiro:Marta plana 2019.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5740 | [[:d:Q134823005|Q134823005]] | [[Àngels Franch Masferrer]] | [[Sallent]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 5741 | [[:d:Q134823305|Q134823305]] | [[Berta Carles i Bové]] | [[Igualada]] | 1984-02-27 | | | |- | style='text-align:right'| 5742 | [[:d:Q134862142|Q134862142]] | [[Aida Sunyol Sánchez]] | [[Cardedeu]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 5743 | [[:d:Q134874914|Q134874914]] | [[Anna Sorli Gorriz]] | [[Barcelona]] | | | | |- | style='text-align:right'| 5744 | [[:d:Q134888827|Q134888827]] | [[Drolma Lizcano]] | [[Garrotxa]] | 1987 | | | [[Ficheiro:Drolma-8123 (2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5745 | [[:d:Q134889436|Q134889436]] | [[Helena Guardans Cambó]] | [[Barcelona]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 5746 | [[:d:Q134889541|Q134889541]] | [[Elena de Carandini Raventós]] | [[Barcelona]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 5747 | [[:d:Q134889962|Q134889962]] | [[Queralt Casasayas Reguant]] | [[Granollers]] | 1984-04-04 | | | [[Ficheiro:Queralt Casasayas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5748 | [[:d:Q134892811|Q134892811]] | [[Ana Palencia]] | [[Viladecans]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 5749 | [[:d:Q134892925|Q134892925]] | [[Anna Gener]] | [[Barcelona]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 5750 | [[:d:Q134899674|Q134899674]] | [[Arantxa Calvera Cosculluela]] | [[Lleida]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 5751 | [[:d:Q134926738|Q134926738]] | [[Aurora Catà Sala]] | [[Tárrega|Tàrrega]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 5752 | [[:d:Q134931694|Q134931694]] | [[Ernestina Torelló Llopart]] | [[Barcelona]] | 1942 | | | |- | style='text-align:right'| 5753 | [[:d:Q134931728|Q134931728]] | [[Roser Roca Tohà]] | [[Tremp]] | | | | |- | style='text-align:right'| 5754 | [[:d:Q134931956|Q134931956]] | [[Rosa María Rodríguez Curto]] | [[Martorell]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 5755 | [[:d:Q134935326|Q134935326]] | [[Carmina Ganyet i Cirera]] | [[Tárrega|Tàrrega]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 5756 | [[:d:Q134955288|Q134955288]] | [[Rosa Tous Oriol]] | [[Manresa]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 5757 | [[:d:Q134959583|Q134959583]] | [[Rosa Esteva]] | [[Barcelona]] | 1942 | | | |- | style='text-align:right'| 5758 | [[:d:Q134961315|Q134961315]] | [[Mireia Torres Maczassek]] | [[Barcelona]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 5759 | [[:d:Q134962704|Q134962704]] | [[Laura Carnicero Hernanz]] | [[Barcelona]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 5760 | [[:d:Q134972037|Q134972037]] | [[Meritxell Juvé Vaello]] | [[Sant Sadurní d'Anoia]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 5761 | [[:d:Q134972679|Q134972679]] | [[Mireia del Pozo Farreres]] | [[Barcelona]] | 1977-10-31 | | | |- | style='text-align:right'| 5762 | [[:d:Q134974309|Q134974309]] | [[Estel Blay Carreras]] | [[Barcelona]] | 1988 | | | [[Ficheiro:Estel Blay Carreras.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5763 | [[:d:Q134980431|Q134980431]] | [[Laura Ros Verhoeven]] | [[Barcelona]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 5764 | [[:d:Q134983042|Q134983042]] | [[Maite Gassó Casademunt]] | [[Barcelona]] | 1970-05-20 | | | |- | style='text-align:right'| 5765 | [[:d:Q135022492|Q135022492]] | [[Dana Antón Parra]] | [[Barcelona]] | 2006-03-12 | | | |- | style='text-align:right'| 5766 | [[:d:Q135034972|Q135034972]] | [[Teresa Vilasetrú i Teixidó]] | [[Maials]] | 1905-11-08 | [[México]] | 1980-08-04 | |} {{Wikidata list end}} == Véxase tamén == * [[Wikipedia:Lista de mulleres de Cataluña con artigo na Wikipedia en galego]] [[Categoría:Wikipedia:Listas de mulleres de España con datos de Wikidata]] 4j9l4qzxzeessv33bhmknbo7ha7p3wq 4 405751 7104972 7075361 2025-06-23T21:26:20Z ListeriaBot 65707 Wikidata list updated [V2] 7104972 wikitext text/x-wiki Esta é unha '''lista de mulleres da Rioxa''', segundo os datos que constan en Wikidata: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?date ?yob ?yod (COUNT(distinct ?sitelink) as ?count) WHERE { ?item wdt:P19 ?pob . ?pob wdt:P131* wd:Q5727 . ?item wdt:P21 wd:Q6581072 . ?item wdt:P31 wd:Q5 . ?sitelink schema:about ?item . OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob . BIND(YEAR(?dob) as ?yob) } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod . BIND(YEAR(?dod) as ?yod) } } GROUP BY ?item ?date ?yob ?yod ORDER BY ?date |sort=569 |columns=number:#,item:elemento,label:Nome,p19,p569,p20,p570,P18 |thumb=150 |links=red }} {| class='wikitable sortable' ! # ! elemento ! Nome ! lugar de nacemento ! data de nacemento ! lugar de falecemento ! data de falecemento ! imaxe |- | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q440658|Q440658]] | [[Carlota Castrejana]] | [[Logroño]] | 1973-04-25 | | | [[Ficheiro:Carlota Castrejana.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q675471|Q675471]] | [[Lucia Sanchez]] | [[A Rioxa]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q926528|Q926528]] | [[Lola Rodríguez Aragón]] | [[Logroño]] | 1910-09-29 | [[Pamplona]] | 1984-04-30 | [[Ficheiro:Lola Rodriguez Aragón.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q1606603|Q1606603]] | [[Mayte Matée]] | [[Logroño]] | 1951-02-07 | | | [[Ficheiro:Mayte Mateos.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q2223490|Q2223490]] | [[Cuca Gamarra]] | [[Logroño]] | 1974-12-23 | | | [[Ficheiro:Debate RTVE 13.07.2023 Iván Espinosa de los Monteros 2 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q2759438|Q2759438]] | [[María Teresa León]] | [[Logroño]] | 1903-10-31 | [[Majadahonda]] | 1988-12-13 | [[Ficheiro:Maria-teresa-1930b.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q2919780|Q2919780]] | [[Sandra Pascual]] | [[Murillo de Río Leza]] | 1990-07-11 | | | [[Ficheiro:Sandra Pascual.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q3092085|Q3092085]] | [[Soledad Bravo]] | [[Logroño]] | 1943-01-01 | | | [[Ficheiro:Soledad bravo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q3291189|Q3291189]] | [[Mariam Budia]] | [[Logroño]] | 1970-03-14 | | | [[Ficheiro:Mariam Budia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q3314464|Q3314464]] | [[Ana Ibáñez Llorente]] | [[Haro]] | 1981-02-12 | | | |- | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q3774834|Q3774834]] | [[Esther Herranz García]] | [[Logroño]] | 1969-07-03 | | | [[Ficheiro:1718810508506 20240619 HERRANZ GARCIA Esther ES 006.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q3816879|Q3816879]] | [[María de la O Lejárraga]] | [[San Millán de la Cogolla]] | 1874-12-28 | [[Buenos Aires]] | 1974-06-28 | [[Ficheiro:María Lejárraga.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q3822057|Q3822057]] | [[Áurea de San Millán]] | [[Villavelayo]] | 1043 | [[San Millán de la Cogolla]] | 1070-03-11 | [[Ficheiro:Iglesia-de-san-millan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q5560667|Q5560667]] | [[Elena Esteban]] | [[Murillo de Río Leza]] | 1982-06-13 | | | [[Ficheiro:Elena Esteban - DSC 1216.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q5771117|Q5771117]] | [[Clara Isabel Francia]] | [[Logroño]] | 1940-04-25 | | | |- | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q5982375|Q5982375]] | [[Lucrecia Arana]] | [[Haro]] | 1867-11-23 | [[Madrid]] | 1927-05-09 | [[Ficheiro:1904-10-27, Nuevo Mundo, Lucrecia Arana, Franzen (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q5990204|Q5990204]] | [[Maite Esporrín]] | [[Logroño]] | 1959-04-12 | | | |- | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q6050094|Q6050094]] | [[Olivia de Miguel]] | [[Logroño]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q6761147|Q6761147]] | [[María Dolores Malumbres Carranza]] | [[Alfaro]] | 1931-04-11 | [[Logroño]] | 2019-01-05 | |- | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q8199625|Q8199625]] | [[Angelita Alfaro]] | [[Cervera del Río Alhama]] | 1941 | | | |- | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q11218497|Q11218497]] | [[Potàmia de Santurde]] | [[Tricio]] | | | 597 | [[Ficheiro:Iglesia-de-san-millan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q12182140|Q12182140]] | [[Ireane Ruiz Arévalo]] | [[Logroño]] | 1973-04-02 | | | |- | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q12263210|Q12263210]] | [[María José Vidorreta Alfaro]] | [[Cervera del Río Alhama]] | 1953-10-08 | [[Pamplona]] | 2024-12-26 | |- | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q14086506|Q14086506]] | [[Ana Lourdes Gonzalez Garcia]] | [[Ribafrecha]] | 1969-09-24 | | | |- | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q16299039|Q16299039]] | [[Ángeles Espinosa]] | [[Santo Domingo de la Calzada]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q16601505|Q16601505]] | [[María Teresa Gil de Gárate]] | [[Logroño]] | 1906-10-16 | | 1985-01-11 | |- | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q16623474|Q16623474]] | [[Purita Ugalde]] | [[Logroño]] | 1917-11-26 | [[Logroño]] | 1995-08-09 | |- | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q16631235|Q16631235]] | [[Sheyla Gutiérrez]] | [[Varea]] | 1994-01-01 | | | [[Ficheiro:2019 BLT Stramproy Sheyla Gutierrez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q17364207|Q17364207]] | [[Elisa Beni]] | [[Logroño]] | 1964-07-30 | | | [[Ficheiro:Elisa Beni (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q19848505|Q19848505]] | [[Remedios Elías]] | [[Arnedo]] | 1956-02-18 | | | |- | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q19997814|Q19997814]] | [[Anna Montero i Bosch]] | [[Logroño]] | 1954-12-03 | | | [[Ficheiro:Anna Montero 1993.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q20005786|Q20005786]] | [[María Teresa Rodríguez Barahona]] | [[Logroño]] | 1949-10-13 | | | |- | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q20014173|Q20014173]] | [[Concha Andreu]] | [[Calahorra]] | 1967-03-10 | | | [[Ficheiro:CoR Members portraits - Concha ANDREU.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q20036000|Q20036000]] | [[Clara de la Concepción Sánchez]] | [[Torre en Cameros]] | 1902-04-14 | [[Soria]] | 1973-01-22 | [[Ficheiro:Clara de la Concepcion.PNG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q23007425|Q23007425]] | [[Carmen Nájera Domingo]] | [[Nájera]] | 1951-01-12 | | | |- | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q24054402|Q24054402]] | [[Rosa del Río]] | [[Logroño]] | 1953 | [[Madrid]] | 2016-05-12 | |- | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q27756170|Q27756170]] | [[Mar Cotelo Balmaseda]] | [[Logroño]] | 1973-03-31 | | | |- | style='text-align:right'| 38 | [[:d:Q28872668|Q28872668]] | [[María Teresa Antoñanzas Garro]] | [[Calahorra]] | 1979-10-08 | | | |- | style='text-align:right'| 39 | [[:d:Q28872669|Q28872669]] | [[Coloma Francisca Mendiola Olarte]] | [[Nájera]] | 1959-06-18 | | | |- | style='text-align:right'| 40 | [[:d:Q28914141|Q28914141]] | [[María Teresa Lamata Jiménez]] | [[Logroño]] | 1952 | | | [[Ficheiro:Maria Teresa Lamata.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 41 | [[:d:Q28933233|Q28933233]] | [[Mariví Ibarrola]] | [[Nájera]] | 1956 | | | [[Ficheiro:Marivi Ibarrola. Argazkilaria eta kazetaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 42 | [[:d:Q29001934|Q29001934]] | [[Petra Pérez Marzo]] | [[A Rioxa]] | 1952-03-30 | | | [[Ficheiro:Petra Pérez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 43 | [[:d:Q42106487|Q42106487]] | [[Julia Sáez-Angulo]] | [[Uruñuela]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 44 | [[:d:Q42741211|Q42741211]] | [[Olga Martín-Belloso]] | [[Calahorra]] | 1960-07-08 | | | |- | style='text-align:right'| 45 | [[:d:Q45745338|Q45745338]] | [[Sonia Martínez-Herrero]] | [[Logroño]] | 1987-08-16 | | | |- | style='text-align:right'| 46 | [[:d:Q46310175|Q46310175]] | [[Carmen Castilla Polo]] | [[Logroño]] | 1895-11-16 | | 1979-03-05 | [[Ficheiro:Carmen castilla polo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 47 | [[:d:Q47384368|Q47384368]] | [[Carmen Las Heras]] | [[Medrano]] | 20th century | | 2017-06 | |- | style='text-align:right'| 48 | [[:d:Q47456716|Q47456716]] | [[Juana María Herce]] | [[Quel]] | 1954 | | | [[Ficheiro:Juana María Herce, en Roma.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 49 | [[:d:Q47517114|Q47517114]] | [[Julia Chávarri Otero]] | [[Cenicero]] | 1932 | [[Vitoria]] | 2011 | |- | style='text-align:right'| 50 | [[:d:Q50379630|Q50379630]] | [[Arminda Lozano Velilla]] | [[Logroño]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 51 | [[:d:Q55021094|Q55021094]] | [[Leyre Monente]] | [[Logroño]] | 2000-02-15 | | | |- | style='text-align:right'| 52 | [[:d:Q55767692|Q55767692]] | [[Tina Díaz]] | [[Logroño]] | 1942-11-09 | | | |- | style='text-align:right'| 53 | [[:d:Q55767700|Q55767700]] | [[Leonor Martínez Baroja]] | [[Cenicero]] | 1926 | | | |- | style='text-align:right'| 54 | [[:d:Q56188334|Q56188334]] | [[Marisa Sánchez]] | [[Ezcaray]] | 1933-01-27 | | 2018-08-19 | |- | style='text-align:right'| 55 | [[:d:Q56317854|Q56317854]] | [[María Jacinta Martínez de Sicilia y Santa Cruz]] | [[Logroño]] | 1811-08-16 | [[Logroño]] | 1878-06-03 | [[Ficheiro:Jacinta Martínez de Sicilia by Madrazo (1840).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 56 | [[:d:Q56318008|Q56318008]] | [[Sor Ana de la Trinidad]] | [[Alcanadre]] | 1577 | [[Calahorra]] | 1613-04-02 | |- | style='text-align:right'| 57 | [[:d:Q57589103|Q57589103]] | [[Natalia Gómez Navajas]] | [[Logroño]] | 1970-12-08 | | | [[Ficheiro:Natalia Gómez Navajas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 58 | [[:d:Q57973582|Q57973582]] | [[Maria Trinidad Herrero]] | [[Calahorra]] | 1961 | | | [[Ficheiro:Doctoraperfil.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 59 | [[:d:Q60829543|Q60829543]] | [[Berenguela López de Haro]] | [[Nájera]] | 1220 | [[Nájera]] | 1296 | |- | style='text-align:right'| 60 | [[:d:Q63119947|Q63119947]] | [[Paula Estebas]] | [[Logroño]] | 1993-02-21 | | | [[Ficheiro:Paula Estebas.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 61 | [[:d:Q64777438|Q64777438]] | [[Alicia Rubio]] | [[Logroño]]<br/>[[A Rioxa]] | 1962-01-13 | | | [[Ficheiro:Alicia V. Rubio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 62 | [[:d:Q65589316|Q65589316]] | [[María José Rodríguez]] | [[Logroño]] | 1958 | | | [[Ficheiro:María José Rodríguez 1975.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 63 | [[:d:Q65619066|Q65619066]] | [[Ana Tejada]] | [[Logroño]] | 2002 | | | [[Ficheiro:Utah Royals FC Media Day MF Ana Tejada 1.27.2025 01.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 64 | [[:d:Q66626268|Q66626268]] | [[Micaela Alegría]] | [[Logroño]] | 1843 | [[París]] | 1913 | |- | style='text-align:right'| 65 | [[:d:Q70205484|Q70205484]] | [[Elvira Valgañón Prado]] | [[Logroño]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 66 | [[:d:Q73379872|Q73379872]] | [[Mercedes Ochoa]] | [[Logroño]] | 1967-08-22 | | | |- | style='text-align:right'| 67 | [[:d:Q80306036|Q80306036]] | [[Chelo Alvarez-Stehle]] | [[Logroño]] | 1957 | | | [[Ficheiro:Chelo in Bengal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 68 | [[:d:Q83651317|Q83651317]] | [[Julia Francés]] | [[Alfaro]] | 1879-01-09 | [[El Puerto de Santa María]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 69 | [[:d:Q86756875|Q86756875]] | [[Delia Rodríguez Marín]] | [[Logroño]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Delia Rodríguez Marín.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 70 | [[:d:Q96623924|Q96623924]] | [[Chus Tudelilla]] | [[Logroño]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 71 | [[:d:Q98068028|Q98068028]] | [[Judith Luzuriaga Albelda]] | [[Nájera]] | 1999-03-17 | | | |- | style='text-align:right'| 72 | [[:d:Q98068228|Q98068228]] | [[Sara Carrillo]] | [[Arnedo]] | 2002-08-20 | | | |- | style='text-align:right'| 73 | [[:d:Q99292773|Q99292773]] | [[Noemí de Miguel]] | [[Calahorra]] | 1980-02-14 | | | |- | style='text-align:right'| 74 | [[:d:Q101130589|Q101130589]] | [[Feliciana San José]] | [[Calahorra]] | 1564-03-07 | [[Zaragoza]] | 1652-06-07 | [[Ficheiro:Villafranca-Retrato de Feliciana Eufrosina de San José Santoro Lopez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 75 | [[:d:Q104249664|Q104249664]] | [[María José Rodríguez Malmierca]] | [[Logroño]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 76 | [[:d:Q104602616|Q104602616]] | [[Severina María del Carmen Guerra San Martín]] | [[Ollauri]] | 1907 | [[Oviedo]] | 1999 | [[Ficheiro:Severina María del Carmen Guerra San Martín.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 77 | [[:d:Q105570518|Q105570518]] | [[María José Marrodán Gironés]] | [[Logroño]] | 1960 | | | [[Ficheiro:María Marrodán.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 78 | [[:d:Q105718733|Q105718733]] | [[Sara Ortega]] | [[Logroño]] | 2005-02-20 | | | |- | style='text-align:right'| 79 | [[:d:Q105735979|Q105735979]] | [[Esther Novalgos Laso]] | [[Cenicero]] | 1942-10-22 | | | [[Ficheiro:Esther Novalgos Laso.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 80 | [[:d:Q106130088|Q106130088]] | [[Cuca Espinosa]] | [[Logroño]] | 1971-04-12 | | | [[Ficheiro:Cuca Espinosa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 81 | [[:d:Q106626750|Q106626750]] | [[Gemma Viguera Jiménez]] | [[Logroño]] | 1977-10-10 | | | [[Ficheiro:Gemma Viguera Jiménez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 82 | [[:d:Q106686897|Q106686897]] | [[Concepción Fernández de Navarrete]] | [[Ábalos]] | 18th century | | 19th century | |- | style='text-align:right'| 83 | [[:d:Q106686933|Q106686933]] | [[Micaela Fernández de Navarrete]] | [[Ábalos]] | 18th century | | 19th century | |- | style='text-align:right'| 84 | [[:d:Q107585948|Q107585948]] | [[Adriana Bañares]] | [[Logroño]] | 1988 | | | [[Ficheiro:Bañares en el festival Poetika. 26 de noviembre de 2020, en Koldo Mitxelena Kulturunea (San Sebastián).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 85 | [[:d:Q108332296|Q108332296]] | [[Isabel García-Jalón]] | [[Logroño]] | 1943-08-11 | [[Pamplona]] | 2021-08-17 | [[Ficheiro:IsabelGJ2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 86 | [[:d:Q113884647|Q113884647]] | [[Brianda de Acuña Vela]] | [[Valverde]] | 1576-08-17 | | 1630-03-22 | [[Ficheiro:Brianda de Acuña y Vela.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 87 | [[:d:Q113899727|Q113899727]] | [[Sara Sierra]] | [[Logroño]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 88 | [[:d:Q114960941|Q114960941]] | [[María Vargas Montoya]] | [[Haro]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 89 | [[:d:Q115004634|Q115004634]] | [[Alina Not]] | [[Logroño]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 90 | [[:d:Q115043678|Q115043678]] | [[Raquel Romero Alonso]] | [[Logroño]] | 1982-07-08 | | | [[Ficheiro:(Raquel Romero) DE EXPAT A EMIGRANTE. Monólogo de Raquel Romero en la Universidad de Verano 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 91 | [[:d:Q115043698|Q115043698]] | [[Henar Moreno Martínez]] | [[Logroño]] | 1973-01-12 | | | [[Ficheiro:Henar Moreno en la Conferencia Interparlamentaria de IU (2025).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 92 | [[:d:Q116455482|Q116455482]] | [[Sandra Carmona Requena]] | [[Calahorra]] | 1980-06-05 | | 2023-01-26 | |- | style='text-align:right'| 93 | [[:d:Q116795638|Q116795638]] | [[María Natividad Bermejo Arrieta]] | [[Logroño]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 94 | [[:d:Q117290093|Q117290093]] | [[Victoriana Herrero Barroso]] | [[Logroño]] | 1893-03-23 | [[Madrid]] | 1962-10-01 | |- | style='text-align:right'| 95 | [[:d:Q122926521|Q122926521]] | [[Helena Ezquerro]] | [[Logroño]] | 1997-10-13 | | | |- | style='text-align:right'| 96 | [[:d:Q123293190|Q123293190]] | [[Maite Nosti Izquierdo]] | [[Albelda de Iregua]] | 1956-08-18 | | | [[Ficheiro:Maite Nosti 2023 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 97 | [[:d:Q124691177|Q124691177]] | [[Ester Gutiérrez Riaño]] | [[Santo Domingo de la Calzada]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 98 | [[:d:Q124704606|Q124704606]] | [[Ramona Zapatero Zapatel]] | [[Cervera del Río Alhama]] | | | | |- | style='text-align:right'| 99 | [[:d:Q124742436|Q124742436]] | [[Txús Sartorio Lorenzo]] | [[Logroño]] | 1961-09-19 | | | |- | style='text-align:right'| 100 | [[:d:Q124787216|Q124787216]] | [[Concepción Orobio Colomo]] | [[Alfaro]] | 1776 | [[Bergara]] | 1823-11-18 | |- | style='text-align:right'| 101 | [[:d:Q126727635|Q126727635]] | [[Esperanza Escribano Martínez]] | [[Calahorra]] | 1881 | [[Peralta]] | 1936-08-29 | [[Ficheiro:ESPERANZA ESCRIBANO MARTÍNEZ.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 102 | [[:d:Q130320890|Q130320890]] | [[Gabriela Lorente Sáenz]] | [[Calahorra]] | 1878 | [[Peralta]] | 1936-08-29 | |- | style='text-align:right'| 103 | [[:d:Q130323926|Q130323926]] | [[Pilar Fernández Rodríguez]] | [[Tudelilla]] | 1891 | [[Peralta]] | 1936-08-16 | |- | style='text-align:right'| 104 | [[:d:Q130337605|Q130337605]] | [[Dolores Gurrea Fernández]] | [[Alfaro]] | 1919 | [[Peralta]] | 1936-08-16 | |- | style='text-align:right'| 105 | [[:d:Q130640632|Q130640632]] | [[Resurrección Martínez Sánchez]] | [[Casalarreina]] | 1898-06-09 | [[Cervera del Río Alhama]] | 1936-10-18 | |- | style='text-align:right'| 106 | [[:d:Q130641247|Q130641247]] | [[Consolación Martínez Sánchez]] | [[Casalarreina]] | 1896-02-08 | [[Cervera del Río Alhama]] | 1936-10-18 | |- | style='text-align:right'| 107 | [[:d:Q130729056|Q130729056]] | [[Teresa Velasco Soto]] | [[Logroño]] | 1902-10-29 | | | |- | style='text-align:right'| 108 | [[:d:Q130736351|Q130736351]] | [[Felisa Vidaurreta Miruri]] | [[Logroño]] | 1890 | | 1936-08-20 | |- | style='text-align:right'| 109 | [[:d:Q132180096|Q132180096]] | [[Daría Urquiza]] | [[Casalarreina]] | 1896-10-25 | | 20th century | |- | style='text-align:right'| 110 | [[:d:Q132243921|Q132243921]] | [[Elena Tejada]] | [[A Rioxa]] | | | | |- | style='text-align:right'| 111 | [[:d:Q133284323|Q133284323]] | [[Columba Fernández Doyague]] | [[San Vicente de la Sonsierra]] | 1908-12-31 | [[Conchas de Haro]] | 1936-09-17 | [[Ficheiro:Columba Fernández Doyague.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 112 | [[:d:Q133459543|Q133459543]] | [[Leonor Elías]] | [[Arnedillo]] | 1861 | [[Bilbao]] | No/unknown value | [[Ficheiro:Leonor Elias kalea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 113 | [[:d:Q133574531|Q133574531]] | [[Catalina Gibaja]] | [[Haro]] | 1864 | [[Ortuella]] | 1926-12-12 | [[Ficheiro:Catalina Gibajaren aurpegia.jpg|center|150px]] |} {{Wikidata list end}} == Véxase tamén == * [[Wikipedia:Lista de mulleres da Rioxa con artigo na Wikipedia en galego]] [[Categoría:Wikipedia:Listas de mulleres de España con datos de Wikidata]] 50jxiv0u9p39s6w30qlk9mn7jt2pecj 4 405753 7104869 7099532 2025-06-23T20:07:49Z ListeriaBot 65707 Wikidata list updated [V2] 7104869 wikitext text/x-wiki Esta é unha '''lista de mulleres do País Vasco''', segundo os datos que constan en Wikidata: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?date ?yob ?yod (COUNT(distinct ?sitelink) as ?count) WHERE { ?item wdt:P19 ?pob . ?pob wdt:P131* wd:Q3995 . ?item wdt:P21 wd:Q6581072 . ?item wdt:P31 wd:Q5 . ?sitelink schema:about ?item . OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob . BIND(YEAR(?dob) as ?yob) } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod . BIND(YEAR(?dod) as ?yod) } } GROUP BY ?item ?date ?yob ?yod ORDER BY ?date |sort=569 |columns=number:#,item:elemento,label:Nome,p19,p569,p20,p570,P18 |thumb=150 |links=red }} {| class='wikitable sortable' ! # ! elemento ! Nome ! lugar de nacemento ! data de nacemento ! lugar de falecemento ! data de falecemento ! imaxe |- | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q35631|Q35631]] | [[Naroa Agirre]] | [[Donostia]] | 1979-05-15 | | | [[Ficheiro:Naroa Agirre pertika-jauzilaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q35633|Q35633]] | [[Itziar Ituño]] | [[Basauri]] | 1974-06-18 | | | [[Ficheiro:Itziar Ituño 2019 2 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q35642|Q35642]] | [[María Cruickshank]] | [[Oñati]] | 1989-11-12 | | | [[Ficheiro:Maria Cruickshank 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q45548|Q45548]] | [[Tessa Andonegi]] | [[Donostia]] | 1968-08-31 | | | [[Ficheiro:Tessa Andonegi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q220444|Q220444]] | [[Blanche of Navarre, Queen of Castile]] | [[Laguardia]] | 1137 | | 1156-08-12 | [[Ficheiro:Branca de Navarra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q233096|Q233096]] | [[Rebeca Linares]] | [[Donostia]] | 1983-06-13 | | | [[Ficheiro:Rebeca Linares at Evil Angel Party 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q237146|Q237146]] | [[Lara Arruabarrena]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1992-03-20 | | | [[Ficheiro:Arruabarrena WM15 (4) (20009613653).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q238955|Q238955]] | [[Dolores Ibárruri]] | [[Gallarta]] | 1895-12-09 | [[Hospital Universitario Ramón y Cajal]] | 1989-11-12<br/>1989 | [[Ficheiro:Dolores002.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q251828|Q251828]] | [[Mariví Bilbao]] | [[Bilbao]] | 1930-01-22 | | 2013-04-03 | [[Ficheiro:Marivi Bilbao.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q253244|Q253244]] | [[Edurne Pasaban]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1973-08-01 | | | [[Ficheiro:Edurne-Pasaban-Conferencia-españa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q255267|Q255267]] | [[Ainhoa Arteta|Ainhoa Arteta Ibarrolaburu]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1964-09-24 | | | [[Ficheiro:Ainhoa Arteta Musika Hamabostaldian.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q255570|Q255570]] | [[Espido Freire]] | [[Bilbao]] | 1974-07-16 | | | [[Ficheiro:Espido Freire 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q255666|Q255666]] | [[Rosa Díez]] | [[Güeñes]] | 1952-05-27 | | | [[Ficheiro:Rosa Díez en un homenaje a Oswaldo Payá y Harold Cepero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q257202|Q257202]] | [[Margarida de Navarra]] | [[Laguardia]] | 1130 | [[Palermo]] | 1183-08-12 | [[Ficheiro:Medal with Queen Margaret of Sicily.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q260825|Q260825]] | [[Leire Olaberria]] | [[Ikaztegieta]] | 1977-02-17 | | | [[Ficheiro:Leire Olaberria (2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q260877|Q260877]] | [[Maider Unda]] | [[Vitoria]] | 1977-07-02 | | | [[Ficheiro:Maider Unda, 2016-cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q261072|Q261072]] | [[Miren Ibarguren]] | [[Donostia]] | 1980-05-23 | | | [[Ficheiro:Goyas 2023 - Miren Ibarguren.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q270276|Q270276]] | [[Anne Igartiburu]] | [[Elorrio]] | 1969-02-18 | | | [[Ficheiro:Anne Igartiburu en los Premios Goya 2017 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q270293|Q270293]] | [[Estíbaliz Gabilondo]] | [[Donostia]] | 1976-11-16 | | | [[Ficheiro:Estíbaliz Gabilondo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q271563|Q271563]] | [[Mencia Lopez de Haro]] | [[Biscaia]] | 1215 | [[Palencia]] | 1270 | [[Ficheiro:Mécia Lopes de Haro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q272147|Q272147]] | [[Joane Somarriba]] | [[Gernika-Lumo]] | 1972-08-11 | | | [[Ficheiro:Joane Somarriba. Txirrindularia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q289872|Q289872]] | [[Candida Maria of Jesus]] | [[Caserío Berrozpe]] | 1845-05-31 | [[Salamanca]] | 1912-08-09 | [[Ficheiro:MadreCandida.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q290539|Q290539]] | [[Izaskun Bilbao]] | [[Bermeo]] | 1961-03-27 | | | [[Ficheiro:Bilbao Barandica Izaskun 2014-02-06 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q353848|Q353848]] | [[Adela Úcar]] | [[Bilbao]] | 1980-03-16 | | | |- | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q435171|Q435171]] | [[Marta Etura]] | [[Donostia]] | 1978-10-28 | | | [[Ficheiro:Festival de Málaga 2024 - Marta Etura (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q435199|Q435199]] | [[Leire Pajín]] | [[Donostia]] | 1976-09-16 | | | [[Ficheiro:Leire Pajín 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q457490|Q457490]] | [[Yoana Martínez]] | [[Donostia]] | 1980-11-18 | | | |- | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q457666|Q457666]] | [[Maite Zúñiga]] | [[Éibar|Eibar]] | 1964-12-28 | | | |- | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q457693|Q457693]] | [[Arantxa Urretabizkaia]] | [[Donostia]] | 1947-07-01 | | | [[Ficheiro:Entrega de los premios Euskadi de Literatura 2017 04 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q459373|Q459373]] | [[Iratxe García]] | [[Barakaldo]] | 1974-10-07 | | | [[Ficheiro:1720623927025 20240710 GARCIA PEREZ Iratxe ES 014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q459881|Q459881]] | [[Virginia Berasategui]] | [[Bilbao]] | 1975-07-15 | | | [[Ficheiro:Virginia Berasategui2007.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q468803|Q468803]] | [[Cristina Garmendia]] | [[Donostia]] | 1962-02-21 | | | [[Ficheiro:(Cristina Garmendia) Campus Party 2010 Dia2 (4523460120) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q537027|Q537027]] | [[Natalia Zabala]] | [[Donostia]] | 1983-05-11 | | | [[Ficheiro:Miss Spain 07 Natalia Zabala Arroyo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q543577|Q543577]] | [[Begoña Errazti]] | [[Barakaldo]] | 1957-08-22 | | | [[Ficheiro:Begoña errazti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q559942|Q559942]] | [[Bakartxo Tejeria Otermin]] | [[Donostia]] | 1971-03-28 | | | [[Ficheiro:Bakartxo Tejeria 2017 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q581248|Q581248]] | [[Nely Carla Alberto]] | [[Donostia]] | 1983-07-02 | | | [[Ficheiro:Nely Carla Alberto, 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q581287|Q581287]] | [[Eli Pinedo]] | [[Amurrio]] | 1981-05-13 | | | [[Ficheiro:Eli Pinedo, jugadora de la selección española de balonmano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 38 | [[:d:Q581362|Q581362]] | [[Patricia Elorza]] | [[Vitoria]] | 1984-04-08 | | | [[Ficheiro:Patricia Elorza - Jornada de las Estrellas de Balonmano 2013 - 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 39 | [[:d:Q608706|Q608706]] | [[Ángela Figuera Aymerich]] | [[Bilbao]] | 1902-10-30 | [[Madrid]] | 1984-04-02 | |- | style='text-align:right'| 40 | [[:d:Q613146|Q613146]] | [[Elisa Zamacois]] | [[Bilbao]] | 1838-04-29 | [[Buenos Aires]] | 1915-11 | [[Ficheiro:Vallejo-Retrato de Elisa Zamacois.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 41 | [[:d:Q626085|Q626085]] | [[Arantza Ezenarro]] | [[Donostia]] | 1980-06-24 | | | [[Ficheiro:Arantza Ezenarro. Abeslaria. Sopranoa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 42 | [[:d:Q627033|Q627033]] | [[Tania Calvo]] | [[Vitoria]] | 1992-06-26 | | | [[Ficheiro:Tania Calvo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 43 | [[:d:Q686070|Q686070]] | [[Amaia Montero]] | [[Irún]] | 1976-08-26 | | | [[Ficheiro:Amaia Montero - Rock in Rio Madrid 2012 - 18.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 44 | [[:d:Q729295|Q729295]] | [[Leire Zabala]] | [[Barakaldo]] | 1980-07-30 | | | |- | style='text-align:right'| 45 | [[:d:Q729931|Q729931]] | [[Ainhoa Murúa]] | [[Zarautz]] | 1978-07-18 | | | [[Ficheiro:2008 Ainhoa Murúa.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 46 | [[:d:Q796655|Q796655]] | [[Aiora Renteria]] | [[Bilbao]] | 1976-03-16 | | | [[Ficheiro:Berri Txarrak Lagunartean - Kobetamendi - 2019-07-14 - 72.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 47 | [[:d:Q860839|Q860839]] | [[Estíbaliz Martínez]] | [[Vitoria]] | 1980-05-09 | | | [[Ficheiro:Estíbaliz Martínez 01.PNG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 48 | [[:d:Q860847|Q860847]] | [[Tania Lamarca]] | [[Vitoria]] | 1980-04-30 | | | [[Ficheiro:Tania Lamarca en Ibiza 02.PNG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 49 | [[:d:Q860854|Q860854]] | [[Lorena Guréndez]] | [[Vitoria]] | 1981-05-07 | | | [[Ficheiro:Lorena Guréndez 01.PNG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 50 | [[:d:Q893123|Q893123]] | [[Leire Iglesias]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1978-04-07 | | | |- | style='text-align:right'| 51 | [[:d:Q948354|Q948354]] | [[Margarita María López de Maturana]] | [[Bilbao]] | 1884-07-25 | [[Berriz]] | 1934-07-23 | [[Ficheiro:Pilar López de Maturana.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 52 | [[:d:Q982764|Q982764]] | [[Arantxa Tapia|Q982764]] | [[Astigarraga]] | 1963-09-24 | | | [[Ficheiro:Arantxa Tapia 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 53 | [[:d:Q1152388|Q1152388]] | [[Leire Martínez|Q1152388]] | [[Errenteria]] | 1979-06-22 | | | [[Ficheiro:La Oreja de Van Gogh en Barcelona - 4051919999.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 54 | [[:d:Q1517840|Q1517840]] | [[Begoña Maestre]] | [[Barakaldo]] | 1978-08-01 | | | [[Ficheiro:Begoña Maestre en la inauguración de la tienda de Hispanitas en Madrid (2016) (29963331444) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 55 | [[:d:Q1676120|Q1676120]] | [[Izaskun Zubizarreta Gerendiain]] | [[Oiartzun]] | 1970-09-30 | [[Donostia]] | 2024-08-06 | [[Ficheiro:Izaskun Zubizarreta 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 56 | [[:d:Q1896004|Q1896004]] | [[Maria Josepha vom Herzen Jesu Sancho de Guerra]] | [[Vitoria]] | 1842-09-07 | [[Bilbao]] | 1912-03-20 | [[Ficheiro:MSanchodeGuerra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 57 | [[:d:Q2139149|Q2139149]] | [[Klara Badiola Zubillaga]] | [[Donostia]] | 1954-05-03 | | | |- | style='text-align:right'| 58 | [[:d:Q2261711|Q2261711]] | [[Oiana Blanco]] | [[Orio]] | 1983-05-13 | | | |- | style='text-align:right'| 59 | [[:d:Q2261927|Q2261927]] | [[Begoña Ameztoy]] | [[Donostia]] | 1951-04-04 | | | |- | style='text-align:right'| 60 | [[:d:Q2265986|Q2265986]] | [[Ana Urkijo]] | [[Bilbao]] | 1953-08-16 | | | [[Ficheiro:Ana Urquijo Elorriaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 61 | [[:d:Q2275872|Q2275872]] | [[Amaia Olabarrieta]] | [[Lezama, Biscaia|Lezama]] | 1982-07-28 | | | |- | style='text-align:right'| 62 | [[:d:Q2329988|Q2329988]] | [[Aroa Gimeno]] | [[Barakaldo]] | 1985-04-30 | | | [[Ficheiro:Aroa foto.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 63 | [[:d:Q2410014|Q2410014]] | [[Itziar Aizpurua]] | [[Deba, Guipúscoa|Deba]] | 1943-04-02 | | | |- | style='text-align:right'| 64 | [[:d:Q2462537|Q2462537]] | [[Asun Balzola]] | [[Bilbao]] | 1942-07-18 | [[Madrid]] | 2006-06-22 | [[Ficheiro:Asun Balzola.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 65 | [[:d:Q2469606|Q2469606]] | [[Almudena Cid]] | [[Vitoria]] | 1980-06-15 | | | [[Ficheiro:Festival de Málaga 2024 - Almudena Cid (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 66 | [[:d:Q2558228|Q2558228]] | [[Paz Fernández Felgueroso]] | [[Donostia]] | 1937-09-28 | | | [[Ficheiro:Paz Fernández Felgueroso 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 67 | [[:d:Q2617825|Q2617825]] | [[Elena Arzak]] | [[Donostia]] | 1969-07-04 | | | [[Ficheiro:Elena Arzak.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 68 | [[:d:Q2620257|Q2620257]] | [[Mariasun Landa]] | [[Errenteria]] | 1949-06-05 | | | [[Ficheiro:Mariasun Landa (Natividad de la Puerta Rueda).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 69 | [[:d:Q2622952|Q2622952]] | [[Lucia Lakarra]] | [[Zumaia]] | 1975-03-24 | | | [[Ficheiro:2003-004 Lucia Lacarra 2.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 70 | [[:d:Q2628279|Q2628279]] | [[Josune Bereziartu]] | [[Lazkao]] | 1972-01-19 | | | [[Ficheiro:Josune Bereziartu 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 71 | [[:d:Q2636771|Q2636771]] | [[Rafaela Ybarra de Vilallonga]] | [[Bilbao]] | 1843-01-16 | [[Bilbao]] | 1900-02-23 | [[Ficheiro:Beata rafaela ybarra 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 72 | [[:d:Q2718905|Q2718905]] | [[Maialen Chourraut]] | [[Lasarte-Oria]] | 1983-03-08 | | | [[Ficheiro:Chourrat M. - 2024 Canoe Slalom WC Prague (423).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 73 | [[:d:Q2799662|Q2799662]] | [[Tania Elosegui]] | [[Donostia]] | 1981-12-13 | | | [[Ficheiro:2009 Women's British Open - Tania Elosegui (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 74 | [[:d:Q2828148|Q2828148]] | [[Ainhoa Adin Jauregui]] | [[Irún]] | 1972-10-22 | | | |- | style='text-align:right'| 75 | [[:d:Q2828816|Q2828816]] | [[Aitziber Porras]] | [[Vitoria]] | 1978-05-09 | | | [[Ficheiro:Aitziber Porras.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 76 | [[:d:Q2834937|Q2834937]] | [[Julia Gallego Eraso]] | [[Irún]] | 1964-02-14 | | | |- | style='text-align:right'| 77 | [[:d:Q2837016|Q2837016]] | [[Regina Otaola]] | [[Éibar|Eibar]] | 1952-02-13 | | | [[Ficheiro:(Regina Otaola) Candidatura de Isabel Díaz Ayuso (47767094191) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 78 | [[:d:Q2840909|Q2840909]] | [[Amaia Zubiria]] | [[Donostia]] | 1947-09-11 | | | [[Ficheiro:Amaia Zubiria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 79 | [[:d:Q2841198|Q2841198]] | [[Paloma O'Shea]] | [[Getxo]] | 1936-02-19 | | | [[Ficheiro:Palomaoshea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 80 | [[:d:Q2842585|Q2842585]] | [[Mari Cruz Soriano]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1955-08-23 | | | [[Ficheiro:Mari Cruz Soriano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 81 | [[:d:Q2844958|Q2844958]] | [[Ana Blanco]] | [[Bilbao]] | 1960-11-28 | | | [[Ficheiro:Ana Blanco en los informativos de TVE.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 82 | [[:d:Q2859541|Q2859541]] | [[Arantza Quiroga|Arantza Quiroga Cía]] | [[Irún]] | 1973-07-26 | | | [[Ficheiro:Arantza Quiroga 2013 cropped-2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 83 | [[:d:Q2884601|Q2884601]] | [[Elisabeth Larena]] | [[Bilbao]] | 1986-02-22 | | | |- | style='text-align:right'| 84 | [[:d:Q2893588|Q2893588]] | [[Carmen Gurruchaga]] | [[Donostia]] | 1955-09-09 | | | |- | style='text-align:right'| 85 | [[:d:Q2894552|Q2894552]] | [[Carmen López-Areal]] | [[Bilbao]] | 1977-07-15 | | | |- | style='text-align:right'| 86 | [[:d:Q2917332|Q2917332]] | [[Blanca Castilla de Cortázar]] | [[Vitoria]] | 1951-07-25 | [[Madrid]] | 2025-03-11 | [[Ficheiro:BlancaCastilladC.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 87 | [[:d:Q2918189|Q2918189]] | [[Elisabeth Ibarra]] | [[Azkoitia]] | 1981-06-29 | | | [[Ficheiro:Elkarrizketa Eli Ibarra, Iraia Iturregi eta Irune Murua. 5-18 screenshot.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 88 | [[:d:Q2919200|Q2919200]] | [[Bárbara Goenaga]] | [[Donostia]] | 1983-07-20 | | | [[Ficheiro:Barbara Goenaga 3-19 estreno (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 89 | [[:d:Q2991961|Q2991961]] | [[Conchita Montenegro]] | [[Donostia]] | 1911-09-11<br/>1912-09-11 | [[Madrid]] | 2007-04-22<br/>2007-04-26 | [[Ficheiro:Conchita Montenegro Argentinean Magazine AD 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 90 | [[:d:Q3002887|Q3002887]] | [[Cristina Martínez]] | [[Donostia]] | 1972-10-08 | | | |- | style='text-align:right'| 91 | [[:d:Q3034273|Q3034273]] | [[Dolores Aguirre]] | [[Berango]] | 1935 | [[Constantina, Sevilla|Constantina]] | 2013-04-12 | |- | style='text-align:right'| 92 | [[:d:Q3044860|Q3044860]] | [[María Soledad Iparraguirre]] | [[Eskoriatza]] | 1961-04-25 | | | |- | style='text-align:right'| 93 | [[:d:Q3058973|Q3058973]] | [[Esther Ferrer]] | [[Donostia]] | 1937-12-19 | | | [[Ficheiro:Esther Ferrer artista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 94 | [[:d:Q3121820|Q3121820]] | [[Dolores González Katarain|Dolores González Catarain]] | [[Ordizia]] | 1954-05-14 | [[Ordizia]] | 1986-09-10 | [[Ficheiro:2 gaineko 1, multzo hirukoitza - Conjunción ternaria 1 sobre 2 (Jorge Oteiza).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 95 | [[:d:Q3154023|Q3154023]] | [[Inés Etxegibel]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1974-01-07 | | | [[Ficheiro:Inés etxegibel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 96 | [[:d:Q3163019|Q3163019]] | [[Jasone Salaberria Fuldain]] | [[Ermua]] | 1952-07-18 | [[Baiona, Francia|Baiona]] | 2021-04-08 | [[Ficheiro:Baiona Ttipian Jean-Michel Larrasquet eta Jasone Salaberriaren omenezko plazatxoaren kartela.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 97 | [[:d:Q3186113|Q3186113]] | [[Josune Ariztondo]] | [[Ondarroa]] | 1948-07-07 | | | [[Ficheiro:Josune-ariztondoArgiaDaniBlanco2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 98 | [[:d:Q3316026|Q3316026]] | [[Miren Azkarate Villar]] | [[Donostia]] | 1955-11-27 | | | [[Ficheiro:Miren Azkarate.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 99 | [[:d:Q3316030|Q3316030]] | [[Lourdes Oñederra]] | [[Donostia]] | 1958-06-09 | | | [[Ficheiro:Lourdes Oñederra 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 100 | [[:d:Q3325380|Q3325380]] | [[Anari]] | [[Azkoitia]] | 1970-12-29 | | | [[Ficheiro:Anari.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 101 | [[:d:Q3328338|Q3328338]] | [[Nicolasa Pradera]] | [[Markina-Xemein]] | 1870-12-07 | [[Madrid]] | 1959 | |- | style='text-align:right'| 102 | [[:d:Q3350152|Q3350152]] | [[Olatz Fernández de Arroyabe]] | [[Elorrio]] | 1970-03-18 | | | |- | style='text-align:right'| 103 | [[:d:Q3380118|Q3380118]] | [[Patricia Pinedo]] | [[Amurrio]] | 1981-05-13 | | | |- | style='text-align:right'| 104 | [[:d:Q3391130|Q3391130]] | [[Ainhoa Cantalapiedra]] | [[Galdakao]] | 1980-09-25 | | | [[Ficheiro:Ainhoa Cantalapiedra by Javier Burgos.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 105 | [[:d:Q3394045|Q3394045]] | [[Ángeles Sorazu]] | [[Zumaia]] | 1873-02-22 | [[Valladolid]] | 1921-08-28 | |- | style='text-align:right'| 106 | [[:d:Q3394126|Q3394126]] | [[Patricia Gaztañaga]] | [[Bilbao]] | 1966-12-25 | | | [[Ficheiro:Patricia Gaztañaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 107 | [[:d:Q3394131|Q3394131]] | [[Maialen Lujanbio]] | [[Hernani]] | 1976-11-26 | | | [[Ficheiro:81972maialen-txapeldunaren-agurra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 108 | [[:d:Q3488893|Q3488893]] | [[Sofía Gandarias]] | [[Gernika-Lumo]] | 1957 | [[Madrid]] | 2016-01-23 | [[Ficheiro:Sofía Gandarias 2011 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 109 | [[:d:Q3623723|Q3623723]] | [[Arrate Orueta]] | [[Bilbao]] | 1984-08-08 | | | |- | style='text-align:right'| 110 | [[:d:Q3723359|Q3723359]] | [[Elixabete Capa]] | [[Donostia]] | 1978-03-20 | | | |- | style='text-align:right'| 111 | [[:d:Q3750866|Q3750866]] | [[María Quintanal]] | [[Bilbao]] | 1969-12-17 | | | |- | style='text-align:right'| 112 | [[:d:Q3752058|Q3752058]] | [[Maider Tellería]] | [[Donostia]] | 1973-07-14 | | | |- | style='text-align:right'| 113 | [[:d:Q3752063|Q3752063]] | [[Silvia Manrique]] | [[Laudio]] | 1973-03-06 | | | |- | style='text-align:right'| 114 | [[:d:Q3752079|Q3752079]] | [[Nagore Gabellanes]] | [[Donostia]] | 1973-01-25 | | | |- | style='text-align:right'| 115 | [[:d:Q3752085|Q3752085]] | [[Teresa Motos]] | [[Donostia]] | 1963-12-29 | | | |- | style='text-align:right'| 116 | [[:d:Q3752284|Q3752284]] | [[Sorkun]] | [[Errenteria]] | 1977-01-29 | | | [[Ficheiro:Sorkun enlas Kontrafiestas 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 117 | [[:d:Q3752476|Q3752476]] | [[Aintzane Ezenarro]] | [[Getaria]] | 1971-03-18 | | | [[Ficheiro:Aintzane Ezenarro 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 118 | [[:d:Q3752485|Q3752485]] | [[María San Gil]] | [[Donostia]] | 1965-01-15 | | | [[Ficheiro:María San Gil 2007 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 119 | [[:d:Q3752679|Q3752679]] | [[Zuriñe Rodríguez]] | [[Barakaldo]] | 1982-05-21 | | | |- | style='text-align:right'| 120 | [[:d:Q3752789|Q3752789]] | [[Miren Etxezarreta]] | [[Ordizia]] | 1936-03-23 | | | [[Ficheiro:Miren Etxezarreta, economist.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 121 | [[:d:Q3754076|Q3754076]] | [[Micaela Portilla]] | [[Vitoria]] | 1922-07-30 | [[Vitoria]] | 2005-10-08 | [[Ficheiro:ATHA-SCH-PC-34970.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 122 | [[:d:Q3754414|Q3754414]] | [[Ernestina de Champourcín]] | [[Vitoria]] | 1905-07-10 | [[Madrid]] | 1999-03-27 | [[Ficheiro:E. Champourcin y E.Checa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 123 | [[:d:Q3755450|Q3755450]] | [[Garbiñe Abasolo]] | [[Bilbao]] | 1964-05-17 | | | [[Ficheiro:Garbiñe Abasolo (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 124 | [[:d:Q3755512|Q3755512]] | [[Eider Gardiazábal Rubial]] | [[Bilbao]] | 1975-07-12 | | | [[Ficheiro:Eider Gardiazábal Rubial November 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 125 | [[:d:Q3756223|Q3756223]] | [[Inés Sainz]] | [[Bilbao]] | 1975-10-06 | | | |- | style='text-align:right'| 126 | [[:d:Q3756244|Q3756244]] | [[Sheila Márquez]] | [[Vitoria]] | 1985-09-19 | | | |- | style='text-align:right'| 127 | [[:d:Q3756589|Q3756589]] | [[Amaya Uranga]] | [[Bilbao]] | 1947-02-18 | | | [[Ficheiro:El Consorcio in concert 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 128 | [[:d:Q3756601|Q3756601]] | [[Izaskun Uranga]] | [[Bilbao]] | 1950-04-17 | | | [[Ficheiro:Izaskun Uranga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 129 | [[:d:Q3756850|Q3756850]] | [[Amaia Piedra]] | [[Bilbao]] | 1972-06-02 | | | |- | style='text-align:right'| 130 | [[:d:Q3801845|Q3801845]] | [[Irantzu]] | [[Bilbao]] | 1985-07-09 | | | [[Ficheiro:Irantzu Castrillo 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 131 | [[:d:Q3804584|Q3804584]] | [[Itziar Gurrutxaga]] | [[Elgoibar|Elgóibar]] | 1977-04-04 | | | |- | style='text-align:right'| 132 | [[:d:Q3817110|Q3817110]] | [[Ana Miranda de Lage]] | [[Donostia]] | 1946-05-07 | | | [[Ficheiro:1657533899748 NPC0080 Ana MIRANDA DE LAGE 001 MOBILE.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 133 | [[:d:Q3822308|Q3822308]] | [[Nerea Garmendia Martínez]] | [[Beasain]] | 1979-10-29 | | | [[Ficheiro:NEREA GARMENDIA 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 134 | [[:d:Q3836838|Q3836838]] | [[Lorena Sánchez]] | [[Barakaldo]] | 1973-02-12 | | | |- | style='text-align:right'| 135 | [[:d:Q3850591|Q3850591]] | [[María Antonia Bandrés y Elósegui]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1898-03-06 | [[Salamanca]] | 1919-04-27 | [[Ficheiro:María Antonia Bandrés y Elósegui.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 136 | [[:d:Q3854624|Q3854624]] | [[Menchu Gal]] | [[Irún]] | 1919-01-07 | | 2008-03-12 | [[Ficheiro:Mentxu Gal - Dani Blanco.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 137 | [[:d:Q3874731|Q3874731]] | [[Nerea Uriagereka]] | [[Mungia]] | 1983-03-24 | | | |- | style='text-align:right'| 138 | [[:d:Q3888663|Q3888663]] | [[Pacita Weidel]] | [[Éibar|Eibar]] | 1933-03-31<br/>1933-08-31 | | | |- | style='text-align:right'| 139 | [[:d:Q3944837|Q3944837]] | [[Blanquita Suárez]] | [[Donostia]] | 1894-10-17 | [[Madrid]] | 1983-05-11 | [[Ficheiro:Cándida y Blanquita Suárez.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 140 | [[:d:Q4001266|Q4001266]] | [[Tzibi]] | [[Bilbao]] | 1976-05-28 | | | |- | style='text-align:right'| 141 | [[:d:Q4002976|Q4002976]] | [[Uguzne]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1979-03-20 | | | |- | style='text-align:right'| 142 | [[:d:Q4008559|Q4008559]] | [[Vanessa Rodriguez]] | [[Barakaldo]] | 1979-11-29 | | | |- | style='text-align:right'| 143 | [[:d:Q4025017|Q4025017]] | [[Zuriñe Gil García]] | [[Vitoria]] | 1987-02-20 | | | |- | style='text-align:right'| 144 | [[:d:Q4116630|Q4116630]] | [[Izaskun Aramburu]] | [[Donostia]] | 1975-12-27 | | | |- | style='text-align:right'| 145 | [[:d:Q4356950|Q4356950]] | [[Goizalde Núñez]] | [[Bilbao]] | 1970-06-24 | | | [[Ficheiro:Goizalde Núñez 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 146 | [[:d:Q4357282|Q4357282]] | [[Arantxa Ramos]] | [[Barakaldo]] | 1988-09-09 | | | |- | style='text-align:right'| 147 | [[:d:Q4503825|Q4503825]] | [[Idoia López Riaño]] | [[Donostia]] | 1964-03-18 | | | |- | style='text-align:right'| 148 | [[:d:Q4697397|Q4697397]] | [[Ainara Manterola]] | [[Orio]] | 1995-06-19 | | | |- | style='text-align:right'| 149 | [[:d:Q4697438|Q4697438]] | [[Ainhoa Ibarra Astellara]] | [[Gernika-Lumo]] | 1968-10-27 | | | |- | style='text-align:right'| 150 | [[:d:Q4697539|Q4697539]] | [[Aintzane Encinas]] | [[Donostia]] | 1988-04-22 | | | [[Ficheiro:Aintzane Encinas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 151 | [[:d:Q4750585|Q4750585]] | [[Anabel Alonso Gómez]] | [[Barakaldo]] | 1964-11-11 | | | [[Ficheiro:Goyas 2025 - Anabel Alonso (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 152 | [[:d:Q4750587|Q4750587]] | [[Anabel Ochoa]] | [[Bilbao]] | 1955-12-14 | [[Cidade de México]] | 2008-11-19 | |- | style='text-align:right'| 153 | [[:d:Q4753695|Q4753695]] | [[Andere Legina]] | [[Getxo]] | 1989-03-17 | | | |- | style='text-align:right'| 154 | [[:d:Q4784156|Q4784156]] | [[Arantza del Puerto]] | [[Donostia]] | 1971-03-08 | | | |- | style='text-align:right'| 155 | [[:d:Q4890238|Q4890238]] | [[Pilar Kaltzada]] | [[Donostia]] | 1970-10-11 | | | [[Ficheiro:Pilar Kaltzada.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 156 | [[:d:Q4890261|Q4890261]] | [[Lourdes Iriondo Mujika]] | [[Donostia]] | 1937-03-27 | [[Urnieta]] | 2005-12-27 | [[Ficheiro:Lourdes Iriondo-Argia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 157 | [[:d:Q4891269|Q4891269]] | [[Begoña Lasagabaster]] | [[Irún]] | 1962-09-22 | | | [[Ficheiro:Begoña Lasagabaster.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 158 | [[:d:Q4970865|Q4970865]] | [[Itziar Okariz]] | [[Donostia]] | 1965-04-21 | | | |- | style='text-align:right'| 159 | [[:d:Q5004833|Q5004833]] | [[Bárbara Malda]] | [[Getxo]] | 1984-05-12 | | | |- | style='text-align:right'| 160 | [[:d:Q5274881|Q5274881]] | [[Yolanda González Martín]] | [[Bilbao]] | 1961-01-20 | [[Madrid]] | 1980-02-01 | [[Ficheiro:Yolanda Gonzalezen enparantza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 161 | [[:d:Q5359147|Q5359147]] | [[Elena Urkizu]] | [[Donostia]] | 1975-01-29 | | | |- | style='text-align:right'| 162 | [[:d:Q5362024|Q5362024]] | [[Elixabete Sarasola]] | [[Donostia]] | 1991-04-12 | | | [[Ficheiro:Elixabete Sarasola (6088517987) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 163 | [[:d:Q5385303|Q5385303]] | [[Erdoitza Goikoetxea]] | [[Bilbao]] | 1975-01-24 | | | |- | style='text-align:right'| 164 | [[:d:Q5393125|Q5393125]] | [[Ana Bejerano]] | [[Getxo]] | 1961 | [[Hospital Alfredo Espinosa, Urduliz]] | 2022-01-02 | |- | style='text-align:right'| 165 | [[:d:Q5402286|Q5402286]] | [[Estíbaliz Urrutia]] | [[Bilbao]] | 1970-02-22 | | | |- | style='text-align:right'| 166 | [[:d:Q5408659|Q5408659]] | [[Leticia Comerón]] | [[Vitoria]] | 1982-11-12 | | | [[Ficheiro:Leticia Comerón.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 167 | [[:d:Q5412392|Q5412392]] | [[Iragarne Piñero Berriatua]] | [[Santurtzi]] | 1986-05-07 | | | |- | style='text-align:right'| 168 | [[:d:Q5415006|Q5415006]] | [[Eva Arguiñano]] | [[Beasain]] | 1960-04-04 | | | [[Ficheiro:Eva Arguiñano 2006.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 169 | [[:d:Q5479644|Q5479644]] | [[Idoia Mendia]] | [[Bilbao]] | 1965-10-27 | | | [[Ficheiro:Foto perfil Vicelehendakari Idoia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 170 | [[:d:Q5588108|Q5588108]] | [[Gotzone Mora]] | [[Bilbao]] | 1948 | | | [[Ficheiro:Gotzone Mora en el Encuentro de Familias Inmigrantes.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 171 | [[:d:Q5620564|Q5620564]] | [[Gurutze Fernández]] | [[Urretxu]] | 1979-05-04 | | | |- | style='text-align:right'| 172 | [[:d:Q5657452|Q5657452]] | [[Adela Asúa Batarrita]] | [[Bilbao]] | 1948 | | | [[Ficheiro:(Adela Asúa) María Dolores Cospedal recibe al Pleno del Tribunal Constitucional (9014693693) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 173 | [[:d:Q5671655|Q5671655]] | [[Amalur Mendizabal]] | [[Zizurkil]] | 1979-05-15 | | | |- | style='text-align:right'| 174 | [[:d:Q5673662|Q5673662]] | [[Ana Agud]] | [[Donostia]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 175 | [[:d:Q5673675|Q5673675]] | [[Ana Bereciartúa]] | [[Pasaia]] | 1936-06-28 | [[Donostia]] | 2023-11-20 | |- | style='text-align:right'| 176 | [[:d:Q5673864|Q5673864]] | [[Ana Martínez de Aguilar]] | [[Donostia]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 177 | [[:d:Q5674026|Q5674026]] | [[Ana Otero]] | [[Donostia]] | 1970-05-13 | | | |- | style='text-align:right'| 178 | [[:d:Q5674100|Q5674100]] | [[Ana Urchueguía]] | [[Donostia]] | 1952-10-09 | | | |- | style='text-align:right'| 179 | [[:d:Q5675159|Q5675159]] | [[Pilar López Júlvez]] | [[Donostia]] | 1912-06-04 | [[Madrid]] | 2008-03-25 | |- | style='text-align:right'| 180 | [[:d:Q5692845|Q5692845]] | [[Amaia López de Munain]] | [[Vitoria]] | 1972-07-17 | | | |- | style='text-align:right'| 181 | [[:d:Q5702315|Q5702315]] | [[Arantza Sestayo]] | [[Donostia]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Cavacon Italy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 182 | [[:d:Q5702318|Q5702318]] | [[Arantzazu Martínez]] | [[Vitoria]] | 1977-07-05 | | | [[Ficheiro:ArantzazuMartinez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 183 | [[:d:Q5702321|Q5702321]] | [[Aranzazu Gonzalez Muñoz]] | [[Donostia]] | 1975-06-05 | | | |- | style='text-align:right'| 184 | [[:d:Q5710134|Q5710134]] | [[Asunción Villamil]] | [[Bilbao]] | 1926 | [[Madrid]] | 2010-12-25 | |- | style='text-align:right'| 185 | [[:d:Q5712079|Q5712079]] | [[Aurora Bascarán Martínez]] | [[Éibar|Eibar]] | 1933-08-11 | | | |- | style='text-align:right'| 186 | [[:d:Q5724133|Q5724133]] | [[Beatriz Elorriaga Pisarik]] | [[Donostia]] | 1957-09-29 | | | [[Ficheiro:Elorriagapisarik.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 187 | [[:d:Q5724873|Q5724873]] | [[Begoña Amunarriz]] | [[Donostia]] | 1948-06-21 | | | |- | style='text-align:right'| 188 | [[:d:Q5724875|Q5724875]] | [[Begoña Aranguren]] | [[Bilbao]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 189 | [[:d:Q5724878|Q5724878]] | [[Begoña Arrondo]] | [[Hernani]] | 1963 | | | [[Ficheiro:Begoña Arrondo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 190 | [[:d:Q5724885|Q5724885]] | [[Begoña García Retegui]] | [[Zumarraga]] | 1955-11-02 | | | [[Ficheiro:Begonagarcia10.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 191 | [[:d:Q5729741|Q5729741]] | [[Blanca Apilánez]] | [[Vitoria]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Blanca Apilánez.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 192 | [[:d:Q5752570|Q5752570]] | [[Carmen Larrabeiti]] | [[Bilbao]] | 1904-06-02 | [[Madrid]] | 1968-06-01 | [[Ficheiro:Carmen Larrabeiti.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 193 | [[:d:Q5752654|Q5752654]] | [[Carmen San Esteban]] | [[Vitoria]] | 1965-04-05 | | | |- | style='text-align:right'| 194 | [[:d:Q5765152|Q5765152]] | [[Charo Zarzalejos]] | [[Bilbao]] | 1952 | | | [[Ficheiro:Adolfo Suárez se reúne con representantes de los medios de comunicación (cropped).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 195 | [[:d:Q5780967|Q5780967]] | [[Concha Espinosa]] | [[Basauri]] | 1954 | [[Madrid]] | 2008-09-24 | |- | style='text-align:right'| 196 | [[:d:Q5803440|Q5803440]] | [[Yolanda Alzola]] | [[Gernika-Lumo]] | 1970-11-03 | | | |- | style='text-align:right'| 197 | [[:d:Q5829206|Q5829206]] | [[Elena Markínez]] | [[Bilbao]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 198 | [[:d:Q5829561|Q5829561]] | [[Elisa Sainz de Murieta]] | [[Bilbao]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 199 | [[:d:Q5830095|Q5830095]] | [[Elvira Cortajarena]] | [[Pasai Antxo]] | 1947-05-17 | | | |- | style='text-align:right'| 200 | [[:d:Q5830164|Q5830164]] | [[Ely del Valle]] | [[Bilbao]] | 1960s | | | |- | style='text-align:right'| 201 | [[:d:Q5849224|Q5849224]] | [[Estefanía Beltrán de Heredia Arroniz]] | [[Ullívarri-Arana-Uribarri Harana]] | 1960-03-28 | | | [[Ficheiro:Estefania Beltran de Heredia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 202 | [[:d:Q5849370|Q5849370]] | [[Esther Basurto]] | [[Donostia]] | 1978-07-07 | | | [[Ficheiro:Esther Basurto - DSC 8403.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 203 | [[:d:Q5881250|Q5881250]] | [[Gloria Guzmán]] | [[Vitoria]] | 1902-04-15 | [[Buenos Aires]] | 1979-09-18 | [[Ficheiro:Gloria guzman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 204 | [[:d:Q5919754|Q5919754]] | [[Inés Íñiguez de Mendoza]] | [[Áraba]] | 12nd century | | 13rd century | |- | style='text-align:right'| 205 | [[:d:Q5920821|Q5920821]] | [[Isabel Picaza González]] | [[Barakaldo]] | 1934 | | | [[Ficheiro:Isabel Picaza 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 206 | [[:d:Q5934104|Q5934104]] | [[Jone Goirizelaia]] | [[Bilbao]] | 1956-10-30 | | | [[Ficheiro:Jone Goirizelaia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 207 | [[:d:Q5940062|Q5940062]] | [[Onintza Enbeita]] | [[Muxika]] | 1979-05-19 | | | [[Ficheiro:Onintza Enbeita 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 208 | [[:d:Q5958675|Q5958675]] | [[Katy Gutiérrez Muñoz]] | [[Bilbao]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 209 | [[:d:Q5981552|Q5981552]] | [[Lourdes Maldonado]] | [[Irún]] | 1973-05-03 | | | [[Ficheiro:Lourdes Maldonado 2013 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 210 | [[:d:Q5984888|Q5984888]] | [[Lupe del Río]] | [[Bilbao]] | 1977-07-18 | | | |- | style='text-align:right'| 211 | [[:d:Q5989303|Q5989303]] | [[Idoia Zenarruzabeitia]] | [[Usansolo]] | 1959-06-06 | | | |- | style='text-align:right'| 212 | [[:d:Q5991631|Q5991631]] | [[Manolita del Arco]] | [[Bilbao]] | 1920-04-20 | [[Madrid]] | 2006-01-20 | |- | style='text-align:right'| 213 | [[:d:Q5997055|Q5997055]] | [[Margarita Lorenzo de Reizábal]] | [[Bilbao]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 214 | [[:d:Q5997120|Q5997120]] | [[Margarita Uria]] | [[Bilbao]] | 1953-04-28 | | | [[Ficheiro:Marga Uria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 215 | [[:d:Q5997371|Q5997371]] | [[Marian Beitialarrangoitia]] | [[Legazpi]] | 1968-01-20 | | | [[Ficheiro:Marian B201705 (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 216 | [[:d:Q5999252|Q5999252]] | [[Marisa Ciriza Coscolín]] | [[Donostia]] | 1946-05-10 | | | [[Ficheiro:Marisa Ciriza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 217 | [[:d:Q5999353|Q5999353]] | [[Marisol González]] | [[Donostia]] | 1942-12-18 | | | |- | style='text-align:right'| 218 | [[:d:Q6003720|Q6003720]] | [[María Elósegui]] | [[Donostia]] | 1957-12-07 | | | [[Ficheiro:María Elósegui Itxaso 2016 (cropped).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 219 | [[:d:Q6004890|Q6004890]] | [[María de la Peña Berraondo]] | [[Donostia]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 220 | [[:d:Q6004926|Q6004926]] | [[María del Carmen Aguirre Delclaux]] | [[Bilbao]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 221 | [[:d:Q6004998|Q6004998]] | [[María del Pilar Sanchis Cortés]] | [[Zumarraga]] | 1938 | | | |- | style='text-align:right'| 222 | [[:d:Q6010806|Q6010806]] | [[Mercedes Careaga]] | [[Éibar|Eibar]] | 1908-12-15 | [[Éibar|Eibar]] | 1997-02-26 | [[Ficheiro:Batzoki de Eibar, de Indalecio Ojanguren, GipuzkoaKultura - Guregipuzkoa (detalle de Mercedes Careaga).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 223 | [[:d:Q6010875|Q6010875]] | [[Mercedes Iridoy Olascoaga]] | [[Hondarribia]] | 1924-06-07 | [[Hondarribia]] | 2022-05-24 | |- | style='text-align:right'| 224 | [[:d:Q6011224|Q6011224]] | [[Mery Cuesta]] | [[Bilbao]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Mery Cuesta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 225 | [[:d:Q6018149|Q6018149]] | [[Miren Iza]] | [[Hondarribia]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Miren Iza, Tulsa, Concierto Enérgicas de Greenpeace, Madrid 2018, 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 226 | [[:d:Q6026438|Q6026438]] | [[Munia de Áraba]] | [[Áraba]] | 740s | | 780 | [[Ficheiro:Munia Alava.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 227 | [[:d:Q6035013|Q6035013]] | [[Inma Shara]] | [[Amurrio]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Inma Shara amurrioarra 2009an.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 228 | [[:d:Q6037499|Q6037499]] | [[Nahia Laiz]] | [[Bilbao]] | 1983-03-13 | | | |- | style='text-align:right'| 229 | [[:d:Q6037502|Q6037502]] | [[Nahikari Ipiña]] | [[Bilbao]] | 1977-11-24 | | | [[Ficheiro:Nahikari Ipiña at the 2024 Toronto International Film Festival.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 230 | [[:d:Q6038462|Q6038462]] | [[Natalia Figueroa]] | [[Donostia]] | 1939-08-10 | | | [[Ficheiro:(Natalia Figueroa) Almodóvar y Raphael ya son Hijos Adoptivos de Madrid 20 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 231 | [[:d:Q6049394|Q6049394]] | [[Oihana Paniagua]] | [[Vitoria]] | 1994-03-27 | | | |- | style='text-align:right'| 232 | [[:d:Q6066409|Q6066409]] | [[Iraia Iturregi]] | [[Bilbao]] | 1985-04-24 | | | [[Ficheiro:Elkarrizketa Eli Ibarra, Iraia Iturregi eta Irune Murua. 3-42 screenshot.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 233 | [[:d:Q6075762|Q6075762]] | [[Pilar Cabero]] | [[Donostia]] | 1967-08-17 | | | |- | style='text-align:right'| 234 | [[:d:Q6094899|Q6094899]] | [[Itsaso Nabaskues]] | [[Donostia]] | 1990-10-06 | | | |- | style='text-align:right'| 235 | [[:d:Q6094902|Q6094902]] | [[Itsaso Leunda]] | [[Hernialde]] | 1984-03-03 | | | |- | style='text-align:right'| 236 | [[:d:Q6095205|Q6095205]] | [[Itxaro Mentxaka]] | [[Lekeitio]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 237 | [[:d:Q6098490|Q6098490]] | [[Rakel Peña]] | [[Éibar|Eibar]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 238 | [[:d:Q6107383|Q6107383]] | [[Reyes Moleres]] | [[Orduña|Orduña-Urduña]] | 1968-01-06 | | | |- | style='text-align:right'| 239 | [[:d:Q6112167|Q6112167]] | [[Rosa García-Orellán]] | [[Pasaia]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 240 | [[:d:Q6116841|Q6116841]] | [[Sagrario Ruiz de Apodaca]] | [[Vitoria]] | 1965-10-17 | | | |- | style='text-align:right'| 241 | [[:d:Q6119960|Q6119960]] | [[Sandra Fernández-Aguirre]] | [[Barakaldo]] | 1980-06-29 | | | |- | style='text-align:right'| 242 | [[:d:Q6121726|Q6121726]] | [[Sara Bilbatua]] | [[Éibar|Eibar]] | 1958-08-21 | | | |- | style='text-align:right'| 243 | [[:d:Q6128558|Q6128558]] | [[Silvia Iranzo]] | [[Donostia]] | 1958-12-01 | | | |- | style='text-align:right'| 244 | [[:d:Q6138420|Q6138420]] | [[Yurena]] | [[Santurtzi]] | 1969-12-11<br/>1975-12-11 | | | |- | style='text-align:right'| 245 | [[:d:Q6142511|Q6142511]] | [[Teresa Aranguren Amezola]] | [[Artziniega]] | 1944-12-21 | | | [[Ficheiro:Teresa Aranguren (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 246 | [[:d:Q6151118|Q6151118]] | [[Toti Martínez de Lezea]] | [[Vitoria]] | 1949-04-09 | | | [[Ficheiro:Toti Martinez de Lezea Bilbon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 247 | [[:d:Q6171935|Q6171935]] | [[Zutoia Alarcia]] | [[Laudio]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 248 | [[:d:Q6205658|Q6205658]] | [[Joana Arranz]] | [[Laudio]] | 1988-08-14 | | | |- | style='text-align:right'| 249 | [[:d:Q6418990|Q6418990]] | [[Cristina Uriarte]] | [[Hondarribia]] | 1961 | | | [[Ficheiro:Cristina Uriarte.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 250 | [[:d:Q6520201|Q6520201]] | [[Leire Landa]] | [[Irún]] | 1986-12-19 | | | [[Ficheiro:Leire Landa.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 251 | [[:d:Q6735238|Q6735238]] | [[Maialen Zelaia]] | [[Donostia]] | 1988-08-21 | | | |- | style='text-align:right'| 252 | [[:d:Q6735461|Q6735461]] | [[Maider Luengo]] | [[Donostia]] | 1980-05-31 | | | |- | style='text-align:right'| 253 | [[:d:Q6735464|Q6735464]] | [[Maider Castillo]] | [[Éibar|Eibar]] | 1976-08-03 | | | |- | style='text-align:right'| 254 | [[:d:Q6737101|Q6737101]] | [[Maite Lizaso]] | [[Zarautz]] | 1983-10-25 | | | |- | style='text-align:right'| 255 | [[:d:Q6753044|Q6753044]] | [[Manuela Lareo]] | [[Vitoria]] | 1992-05-29 | | | [[Ficheiro:Manuela Lareo Polanco.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 256 | [[:d:Q6761424|Q6761424]] | [[Maria McBane]] | [[Bilbao]] | 1946-02-08 | | | |- | style='text-align:right'| 257 | [[:d:Q6761698|Q6761698]] | [[María de Maeztu]] | [[Vitoria]] | 1881-07-18 | [[Mar del Plata]] | 1948-01-07 | [[Ficheiro:María de Maeztu, 1923.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 258 | [[:d:Q6774108|Q6774108]] | [[Marta Docando]] | [[Barakaldo]] | 1982-05-13 | | | |- | style='text-align:right'| 259 | [[:d:Q6781961|Q6781961]] | [[María Cristina Petite]] | [[Barakaldo]] | 1972-05-10 | | | [[Ficheiro:Colashsobrepetite.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 260 | [[:d:Q6781973|Q6781973]] | [[María Eizmendi]] | [[Donostia]] | 1972-02-14 | | | |- | style='text-align:right'| 261 | [[:d:Q6781985|Q6781985]] | [[María Elisa Díaz de Mendibil]] | [[Vitoria]] | | | | |- | style='text-align:right'| 262 | [[:d:Q6782062|Q6782062]] | [[María Luisa Ozaita]] | [[Barakaldo]] | 1939-05-20 | [[Madrid]] | 2017-04-05 | |- | style='text-align:right'| 263 | [[:d:Q6782097|Q6782097]] | [[María Paz Azagra]] | [[Azkoitia]] | 1982-08-23 | | | |- | style='text-align:right'| 264 | [[:d:Q6959506|Q6959506]] | [[Naiara Beristain]] | [[Getxo]] | 1992-01-04 | | | [[Ficheiro:Real Sociedad vs Athletic Club CSC 0595 (34319025226) (naiara).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 265 | [[:d:Q6959929|Q6959929]] | [[Najat Kaanache]] | [[Orio]] | 1987<br/>1978 | | | [[Ficheiro:Najat Kaanache (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 266 | [[:d:Q6989790|Q6989790]] | [[Nekane Díez]] | [[Barakaldo]] | 1991-08-13 | | | |- | style='text-align:right'| 267 | [[:d:Q7154726|Q7154726]] | [[Paula Mateo]] | [[Barakaldo]] | 1990-07-17 | | | |- | style='text-align:right'| 268 | [[:d:Q7336580|Q7336580]] | [[Rita Oraá]] | [[Donostia]] | 1963-07-27 | | | |- | style='text-align:right'| 269 | [[:d:Q7356085|Q7356085]] | [[Rocío Ybarra]] | [[Bilbao]] | 1984-12-26 | | | [[Ficheiro:A nota Rocío Ybarra 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 270 | [[:d:Q7402471|Q7402471]] | [[Saioa González]] | [[Barakaldo]] | 1984-04-03 | | | |- | style='text-align:right'| 271 | [[:d:Q7517060|Q7517060]] | [[Silvia del Rincón]] | [[Donostia]] | 1971-04-03 | | | |- | style='text-align:right'| 272 | [[:d:Q7555139|Q7555139]] | [[Sokoa Azkarate]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1979-05-10 | | | |- | style='text-align:right'| 273 | [[:d:Q7561728|Q7561728]] | [[Sonia López Etxeberría]] | [[Éibar|Eibar]] | 1983-11-03 | | | |- | style='text-align:right'| 274 | [[:d:Q7688076|Q7688076]] | [[Tatiana Garmendia]] | [[Donostia]] | 1974-02-15 | | | |- | style='text-align:right'| 275 | [[:d:Q7904072|Q7904072]] | [[Uxue Garmendia]] | [[Lazkao]] | 1992-01-12 | | | |- | style='text-align:right'| 276 | [[:d:Q7914589|Q7914589]] | [[Vanesa Gimbert]] | [[Bergara]] | 1980-04-19 | | | [[Ficheiro:Vanesa Gimbert (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 277 | [[:d:Q8054733|Q8054733]] | [[Yolanda Mateos]] | [[Elgoibar|Elgóibar]] | 1972-02-26 | | | |- | style='text-align:right'| 278 | [[:d:Q8192291|Q8192291]] | [[Ainhoa Artolazabal]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1972-03-06 | | | |- | style='text-align:right'| 279 | [[:d:Q8192405|Q8192405]] | [[Aitzpea Goenaga]] | [[Donostia]] | 1959-11-26 | | | [[Ficheiro:El Instituto Vasco Etxepare renueva las convocatorias de ayudas para la difusión exterior de la cultura (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 280 | [[:d:Q8197135|Q8197135]] | [[Amaya Saizar]] | [[Donostia]] | 1957-12-18 | | | |- | style='text-align:right'| 281 | [[:d:Q8201940|Q8201940]] | [[Antxine Olano]] | [[Bilbao]] | 1975-03-31 | | | |- | style='text-align:right'| 282 | [[:d:Q8203028|Q8203028]] | [[Arantza Ibarra]] | [[Gernika-Lumo]] | 1975-09-28 | | | [[Ficheiro:Arantzaibarra3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 283 | [[:d:Q8245631|Q8245631]] | [[Begoña Izquierdo]] | [[Bilbao]] | 1926-09-07 | [[Madrid]] | 1999-06-27 | |- | style='text-align:right'| 284 | [[:d:Q8248653|Q8248653]] | [[Blanca Urgell]] | [[Vitoria]] | 1962-08-06 | | | [[Ficheiro:Blanca Urgell gasteiztarra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 285 | [[:d:Q8336441|Q8336441]] | [[Pepita Embil]] | [[Getaria]] | 1918-02-28 | [[Cidade de México]] | 1994-08-28 | [[Ficheiro:Pepita Embil - Soprano and mother of Placido Domingo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 286 | [[:d:Q8338699|Q8338699]] | [[Carmen de la Maza]] | [[Donostia]] | 1940-08-23 | [[Madrid]] | 2022-01-14 | [[Ficheiro:Carmen de la Maza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 287 | [[:d:Q8342018|Q8342018]] | [[Casilda Iturrizar]] | [[Bilbao]] | 1818-07-20 | [[Bilbao]] | 1900-02-22 | [[Ficheiro:DñaCasilda.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 288 | [[:d:Q8349074|Q8349074]] | [[Concha Catalá]] | [[Bilbao]] | 1881-01-07 | [[Madrid]] | 1968-07-03 | [[Ficheiro:Concha Catalá.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 289 | [[:d:Q8772477|Q8772477]] | [[Edurne Uriarte]] | [[Fruiz]] | 1960-10-27 | | | [[Ficheiro:(Edurne Uriarte) Pablo Casado presenta el libro de Edurne Uriarte "Feminista de Derechas" (47260097752) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 290 | [[:d:Q8775630|Q8775630]] | [[Emma García]] | [[Ordizia]] | 1973-06-08 | | | |- | style='text-align:right'| 291 | [[:d:Q8775879|Q8775879]] | [[Eneritz Artetxe Aranaz]] | [[Gernika-Lumo]] | 1972-02-07 | | | |- | style='text-align:right'| 292 | [[:d:Q8775882|Q8775882]] | [[Eneritz Iturriaga]] | [[Abadiño]] | 1980-09-16 | | | [[Ficheiro:Team Espana WK Valkenburg 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 293 | [[:d:Q8777444|Q8777444]] | [[Errose Bustintza]] | [[Mañaria]] | 1899-09-03 | [[Mañaria]] | 1953-08-20 | [[Ficheiro:Errose Bustinza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 294 | [[:d:Q8843262|Q8843262]] | [[Esther López]] | [[Donostia]] | 1974-11-29 | | | [[Ficheiro:Esther López - DSC 4503.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 295 | [[:d:Q8961164|Q8961164]] | [[Felisa Mary]] | [[Bilbao]] | 1892-03-07 | [[Buenos Aires]] | 1956-08-23 | |- | style='text-align:right'| 296 | [[:d:Q8963706|Q8963706]] | [[Gemma Zabaleta]] | [[Donostia]] | 1957-03-23 | | | [[Ficheiro:Gemma Zabaleta 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 297 | [[:d:Q9007940|Q9007940]] | [[Ikerne Badiola]] | [[Zumarraga]] | 1971-02-14 | | | |- | style='text-align:right'| 298 | [[:d:Q9009233|Q9009233]] | [[Irati Jiménez]] | [[Bermeo]] | 1977-05-15 | | | [[Ficheiro:Irati jimenez "Nora ez dakizun hori" 04 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 299 | [[:d:Q9009373|Q9009373]] | [[Isabel Celaá|Q9009373]] | [[Bilbao]] | 1949-05-23 | | | [[Ficheiro:Isabel Celaá 2020 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 300 | [[:d:Q9009406|Q9009406]] | [[Isabel Orbe]] | [[Vitoria]] | 1945 | [[Vitoria]] | 1995 | |- | style='text-align:right'| 301 | [[:d:Q9010224|Q9010224]] | [[Izaskun Bengoa Pérez]] | [[Bilbao]] | 1975-03-14 | | | [[Ficheiro:Izaskun Bengoa txirrindularia (97-543).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 302 | [[:d:Q9013027|Q9013027]] | [[Josefina Serratosa]] | [[Donostia]] | 1911-03-05 | [[Madrid]] | 1990-12-14 | |- | style='text-align:right'| 303 | [[:d:Q9020852|Q9020852]] | [[Laura de la Calle]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1979-07-19 | | | |- | style='text-align:right'| 304 | [[:d:Q9021270|Q9021270]] | [[Leire Corrales]] | [[Sestao]] | 1975-10-06 | | | [[Ficheiro:Leire Corrales.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 305 | [[:d:Q9027010|Q9027010]] | [[Maite Pagazaurtundúa]] | [[Hernani]] | 1965-02-11 | | | [[Ficheiro:Mpagaza12 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 306 | [[:d:Q9028841|Q9028841]] | [[Mari Puri Herrero]] | [[Bilbao]] | 1942-12-10 | | | [[Ficheiro:Mari Puri Herrero.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 307 | [[:d:Q9029507|Q9029507]] | [[Marta Cárdenas]] | [[Donostia]] | 1944-09-05 | | | [[Ficheiro:Marta Cárdenas (2018).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 308 | [[:d:Q9029719|Q9029719]] | [[Martina Ibaibarriaga]] | [[Berriz]] | 1788-01-26 | [[Oña]] | 1849-06-06 | [[Ficheiro:Martina Ibaibarriaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 309 | [[:d:Q9029892|Q9029892]] | [[Mary Begoña]] | [[Bilbao]] | 1925-04-04 | [[Madrid]] | 2020-04-12 | |- | style='text-align:right'| 310 | [[:d:Q9048504|Q9048504]] | [[Naia del Castillo]] | [[Bilbao]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 311 | [[:d:Q9049556|Q9049556]] | [[Nerea Riesco]] | [[Bilbao]] | 1974-03-31 | | | [[Ficheiro:Retrato 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 312 | [[:d:Q9050120|Q9050120]] | [[Nieves Ibeas]] | [[Vitoria]] | 1961-07-28 | | | |- | style='text-align:right'| 313 | [[:d:Q9057064|Q9057064]] | [[Paula Martel]] | [[Donostia]] | 1936-01-01 | [[Marbella]] | 2024-09-30 | |- | style='text-align:right'| 314 | [[:d:Q9059647|Q9059647]] | [[Pilar Unzalu]] | [[Iturrieta]] | 1957-06-24 | [[Vitoria]] | 2021-02-14 | [[Ficheiro:Maria del Pilar Unzalu Perez de Eulate.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 315 | [[:d:Q9066659|Q9066659]] | [[Raquel Alzate]] | [[Barakaldo]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 316 | [[:d:Q9077414|Q9077414]] | [[Silvia Intxaurrondo]] | [[Barakaldo]] | 1979-10-24 | | | [[Ficheiro:Silvia Intxaurrondo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 317 | [[:d:Q9080719|Q9080719]] | [[Susana Soleto]] | [[Vitoria]] | 1975-03-15 | | | |- | style='text-align:right'| 318 | [[:d:Q9081424|Q9081424]] | [[Tachia Quintanar]] | [[Éibar|Eibar]] | 1929 | | | |- | style='text-align:right'| 319 | [[:d:Q9086104|Q9086104]] | [[Terele Pávez]] | [[Bilbao]] | 1939-07-29 | [[Madrid]] | 2017-08-11 | [[Ficheiro:(Terele Pávez) Día de Castilla-La Mancha (35009407075) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 320 | [[:d:Q9097137|Q9097137]] | [[Yolanda Vicente González]] | [[Donostia]] | 1975-01-12 | | | |- | style='text-align:right'| 321 | [[:d:Q9383492|Q9383492]] | [[Yolanda Martin Franco]] | [[Donostia]] | 1975-05-12 | | | |- | style='text-align:right'| 322 | [[:d:Q10524460|Q10524460]] | [[Irene Paredes]] | [[Legazpi]] | 1991-07-04 | | | [[Ficheiro:Ada Colau rep les jugadores del Barça femení després de proclamar-se campiones d’Europa 15 (cropped - Paredes).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 323 | [[:d:Q10524481|Q10524481]] | [[Irune Murua]] | [[Barakaldo]] | 1986-04-23 | | | [[Ficheiro:Elkarrizketa Eli Ibarra, Iraia Iturregi eta Irune Murua. 2-8 screenshot.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 324 | [[:d:Q10528687|Q10528687]] | [[Marina Agoues]] | [[Zarautz]] | 1992-12-14 | | | |- | style='text-align:right'| 325 | [[:d:Q10529815|Q10529815]] | [[Joana Flaviano]] | [[Bilbao]] | 1990-02-15 | | | [[Ficheiro:Real Sociedad vs Athletic Club CSC 0597 (34319025016) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 326 | [[:d:Q10532128|Q10532128]] | [[Nerea Gabirondo]] | [[Zumarraga]] | 1990-11-07 | | | |- | style='text-align:right'| 327 | [[:d:Q10864839|Q10864839]] | [[Cristina de Arteaga]] | [[Zarautz]] | 1902-09-06 | [[Sevilla]] | 1984-07-13 | [[Ficheiro:Monastère San Jerónimo - Grenade (ES61) - 2023-04-27 - 63.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 328 | [[:d:Q11226860|Q11226860]] | [[Nekane Altzelai]] | [[Telleriarte]] | 1966-08-30 | | | [[Ficheiro:Nekane Altzelai 2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 329 | [[:d:Q11679809|Q11679809]] | [[Amaia Lanbarri]] | [[Arrigorriaga]] | 1992-02-11 | | | |- | style='text-align:right'| 330 | [[:d:Q11679843|Q11679843]] | [[Ane Gabarain]] | [[Donostia]] | 1963-06-02 | | | [[Ficheiro:Ane Gabarain 2012 (Bi eta bat).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 331 | [[:d:Q11680180|Q11680180]] | [[Beatriz Fernandez Fernandez]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1964-08-22 | | | |- | style='text-align:right'| 332 | [[:d:Q11681419|Q11681419]] | [[Elena Irureta]] | [[Zumaia]] | 1955-07-30 | | | [[Ficheiro:Goyas 2023 - Sin identificar 062.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 333 | [[:d:Q11683677|Q11683677]] | [[Irune Manzano]] | [[Bilbao]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Irune manzano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 334 | [[:d:Q11683717|Q11683717]] | [[Isabel Lete Landa]] | [[Osintxu]] | 1913-09-07 | [[Éibar|Eibar]] | 1941-10-13 | |- | style='text-align:right'| 335 | [[:d:Q11684109|Q11684109]] | [[Itziar Lazkano]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1957-10-30 | | | [[Ficheiro:Itziar Lazkano 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 336 | [[:d:Q11684114|Q11684114]] | [[Itziar Ziga]] | [[Errenteria]] | 1974 | | | [[Ficheiro:Itziar Ziga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 337 | [[:d:Q11685275|Q11685275]] | [[Jone Berriozabal Bóveda]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1982 | | | [[Ficheiro:JoneBerriozabal Legislatura23-27.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 338 | [[:d:Q11687353|Q11687353]] | [[Kontxi Bilbao]] | [[Bilbao]] | 1958-02-07 | | | [[Ficheiro:KontxiBilbao.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 339 | [[:d:Q11687587|Q11687587]] | [[La Bien Querida]] | [[Bilbao]] | 1973-11-10 | | | [[Ficheiro:La Bien Querida en el festival Sonar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 340 | [[:d:Q11687674|Q11687674]] | [[La Greca]] | [[Bilbao]] | 1937-05-06 | | | [[Ficheiro:Olivia Martínez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 341 | [[:d:Q11691042|Q11691042]] | [[Maribi Ugarteburu]] | [[Lekeitio]] | 1968-11-09 | | | [[Ficheiro:Maribi Ugarteburu en la presentación de candidaturas de EH Bildu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 342 | [[:d:Q11691157|Q11691157]] | [[María Mestayer]] | [[Bilbao]] | 1877-12-20 | [[Madrid]] | 1949-11-19 | |- | style='text-align:right'| 343 | [[:d:Q11691194|Q11691194]] | [[Marta Bizcarrondo Albea]] | [[Donostia]] | 1947 | [[Madrid]] | 2007 | |- | style='text-align:right'| 344 | [[:d:Q11692917|Q11692917]] | [[Daria Campillo Paniagua de Santa Sofia]] | [[Vitoria]] | 1873-09-08 | [[Paterna]]<br/>[[Comunidade Valenciana]] | 1936-11-24 | |- | style='text-align:right'| 345 | [[:d:Q11699814|Q11699814]] | [[Plazida Insausti]] | [[Beasain]] | 1896-10-05 | | 2007-09-12 | |- | style='text-align:right'| 346 | [[:d:Q11704226|Q11704226]] | [[Tania Llasera]] | [[Bilbao]] | 1979-07-21 | | | |- | style='text-align:right'| 347 | [[:d:Q11705052|Q11705052]] | [[Vicenta Moguel]] | [[Azkoitia]] | 1782-06-06 | [[Abandoko elizatea]] | 1854-09-29 | [[Ficheiro:Bizenta Mogel (plakako irudia).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 348 | [[:d:Q11739626|Q11739626]] | [[Clara Ezcurra Urrutia]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1896-08-17 | [[Paterna]] | 1936-08-19 | |- | style='text-align:right'| 349 | [[:d:Q11766333|Q11766333]] | [[Maialen Arrazola Santesteban]] | [[Donostia]] | 1985-02-01 | | | |- | style='text-align:right'| 350 | [[:d:Q11903849|Q11903849]] | [[Abigail Lazkoz]] | [[Bilbao]] | 1972-08-16 | | | |- | style='text-align:right'| 351 | [[:d:Q11904523|Q11904523]] | [[Ainhoa Garmendia]] | [[Legorreta]] | 1974-10-26<br/>1974 | | | |- | style='text-align:right'| 352 | [[:d:Q11905429|Q11905429]] | [[Ana Laura Aláez]] | [[Bilbao]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 353 | [[:d:Q11919201|Q11919201]] | [[Empar Pineda|Empar Pineda i Erdozia]] | [[Hernani]] | 1944 | | | [[Ficheiro:Empar Pineda 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 354 | [[:d:Q11921210|Q11921210]] | [[Eugenia Martín Mendizábal]] | [[Vitoria]] | 1959-02-12 | | | |- | style='text-align:right'| 355 | [[:d:Q11927025|Q11927025]] | [[Izaskun Gómez Cermeño]] | [[Donostia]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 356 | [[:d:Q11931335|Q11931335]] | [[Lentxu Rubial]] | [[Erandio]] | 1945-04-06 | [[Bilbao]] | 2013-12-21 | |- | style='text-align:right'| 357 | [[:d:Q11935400|Q11935400]] | [[Margarita Nájera Aranzábal]] | [[Bilbao]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 358 | [[:d:Q11937025|Q11937025]] | [[Miren Leanizbarrutia]] | [[Aretxabaleta]] | 1956-10-04 | | | [[Ficheiro:Lore Leanizbarrutia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 359 | [[:d:Q11939284|Q11939284]] | [[Oihana Kortazar Aranzeta]] | [[Elgeta]] | 1984-06-29 | | | [[Ficheiro:Megan Kimmel, Oihana Kortazar, Yngvild Kaspersen (Zegama 2016).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 360 | [[:d:Q12176501|Q12176501]] | [[Inmaculada Pereiro]] | [[Bilbao]] | 1972-10-26 | | | [[Ficheiro:Inmaculada Pereiro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 361 | [[:d:Q12181994|Q12181994]] | [[María Eizaguirre]] | [[Donostia]] | 1978-04-28 | | | [[Ficheiro:María Eizaguirre Benidorm Fest (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 362 | [[:d:Q12182651|Q12182651]] | [[Ibone Lallana]] | [[Basauri]] | 1976-05-15 | | | |- | style='text-align:right'| 363 | [[:d:Q12201089|Q12201089]] | [[Epifania Argaitz Munibe]] | [[Donostia]] | 1812 | [[Markina-Xemein]] | 1889 | |- | style='text-align:right'| 364 | [[:d:Q12252787|Q12252787]] | [[Adela González Acuña]] | [[Donostia]] | 1973-09-05 | | | [[Ficheiro:Adela Gonzalez 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 365 | [[:d:Q12252830|Q12252830]] | [[Afrika Bibang]] | [[Algorta]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Afrika Bibang Azkuna Zentroa Bilbao.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 366 | [[:d:Q12252868|Q12252868]] | [[Agurne Anasagasti]] | [[Bermeo]] | 1978-05-11 | | | |- | style='text-align:right'| 367 | [[:d:Q12252920|Q12252920]] | [[Ainara Gurrutxaga]] | [[Errenteria]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 368 | [[:d:Q12252921|Q12252921]] | [[Ainara Barrena]] | [[Bilbao]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 369 | [[:d:Q12252922|Q12252922]] | [[Ainara LeGardon]] | [[Bilbao]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Ainara LeGardon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 370 | [[:d:Q12252923|Q12252923]] | [[Ainere Tolosa]] | [[Zizurkil]] | 1979-09-26 | | | [[Ficheiro:Kutsidazu Bidea Ainere Mikel.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 371 | [[:d:Q12252927|Q12252927]] | [[Ainhoa Agirreazaldegi]] | [[Elgeta]] | 1978-05-25 | | | [[Ficheiro:Ainhoa Agirreazaldegi 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 372 | [[:d:Q12252928|Q12252928]] | [[Ainhoa Aierbe]] | [[Donostia]] | 1974-09-27 | | | [[Ficheiro:Ainhoa Aierbe 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 373 | [[:d:Q12252929|Q12252929]] | [[Ainhoa Beola]] | [[Donostia]] | 1967-11-24 | | | [[Ficheiro:Ainhoa Beola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 374 | [[:d:Q12252930|Q12252930]] | [[Ainhoa Alberdi]] | [[Zarautz]] | 1969-01-14 | | | [[Ficheiro:Ainhoa Alberdi Iraia Elias 001.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 375 | [[:d:Q12252931|Q12252931]] | [[Ainhoa Etxaide]] | [[Hondarribia]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Ainhoa etxaide 0001.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 376 | [[:d:Q12252933|Q12252933]] | [[Ainhoa Garai]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1983-04-22 | | | |- | style='text-align:right'| 377 | [[:d:Q12252934|Q12252934]] | [[Ainhoa Unanue]] | [[Bermeo]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 378 | [[:d:Q12252936|Q12252936]] | [[Ainhoa Zubillaga]] | [[Donostia]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 379 | [[:d:Q12252939|Q12252939]] | [[Aintzane Gamiz]] | [[Legazpi]] | 1981-04-18 | | | |- | style='text-align:right'| 380 | [[:d:Q12252942|Q12252942]] | [[Aiora Mitxelena]] | [[Hondarribia]] | | | | |- | style='text-align:right'| 381 | [[:d:Q12252967|Q12252967]] | [[Aitxus Iñarra]] | [[Bergara]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 382 | [[:d:Q12252976|Q12252976]] | [[Aitziber Agirre]] | [[Vitoria]] | 1974-08-27 | | | [[Ficheiro:Aitziber Agirre 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 383 | [[:d:Q12252977|Q12252977]] | [[Aitziber Etxeberria]] | [[Zarautz]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Aitziber Etxeberria Garro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 384 | [[:d:Q12252978|Q12252978]] | [[Aitziber Garmendia]] | [[Zaldibia]] | 1982-12-10 | | | [[Ficheiro:Aitziber Garmendia, 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 385 | [[:d:Q12252985|Q12252985]] | [[Aitzpea Leizaola]] | [[Donostia]] | 1971-07-13 | | | [[Ficheiro:Aitzpea Leizaola, Iturengo ihauterian.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 386 | [[:d:Q12253049|Q12253049]] | [[Alaia Martin Etxebeste]] | [[Oiartzun]] | 1987-12-28 | | | [[Ficheiro:Alaia Martin Etxebeste.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 387 | [[:d:Q12253059|Q12253059]] | [[Alaitz Olaizola]] | [[Azpeitia]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 388 | [[:d:Q12253182|Q12253182]] | [[Alicia Iturrioz]] | [[Éibar|Eibar]] | 1927-01-31 | [[Donostia]] | 2021-09-08 | [[Ficheiro:Alicia Iturrioz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 389 | [[:d:Q12253280|Q12253280]] | [[Amaia Andrés]] | [[Donostia]] | 1966-06-26 | | | |- | style='text-align:right'| 390 | [[:d:Q12253281|Q12253281]] | [[Amaia Agirre]] | [[Villabona-Amasa]] | 1977-08-27 | | | [[Ficheiro:Amaia Agirre bertsolaria (94-390).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 391 | [[:d:Q12253282|Q12253282]] | [[Amaia Cayero]] | [[Gatika]] | 1984 | | | [[Ficheiro:Amaia Cayero 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 392 | [[:d:Q12253284|Q12253284]] | [[Amaia Espinosa]] | [[Artea]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 393 | [[:d:Q12253285|Q12253285]] | [[Amaia Intza]] | [[Oñati]] | 1974-07-01 | | | [[Ficheiro:Amaia Intza 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 394 | [[:d:Q12253286|Q12253286]] | [[Amaia Jauregizar]] | [[Gernika-Lumo]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 395 | [[:d:Q12253287|Q12253287]] | [[Amaia Iturbide]] | [[Bilbao]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 396 | [[:d:Q12253288|Q12253288]] | [[Amaia Lasa]] | [[Getaria]] | 1948-08-08 | | | [[Ficheiro:Amaia Lasa 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 397 | [[:d:Q12253289|Q12253289]] | [[Amaia Lizarralde]] | [[Donostia]] | 1966-09-26 | | | |- | style='text-align:right'| 398 | [[:d:Q12253293|Q12253293]] | [[Amaia Ruiz]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1986-11-02 | | | [[Ficheiro:Amaia Ruiz 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 399 | [[:d:Q12253294|Q12253294]] | [[Amaia Uribe]] | [[Forua]] | 1985-06-05 | | | [[Ficheiro:Amaia-Uribe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 400 | [[:d:Q12253305|Q12253305]] | [[Amale Arzelus]] | [[Donostia]] | 1924-02-19 | [[Donostia]] | 2015-09-28 | [[Ficheiro:Amale Arzelus.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 401 | [[:d:Q12253407|Q12253407]] | [[Ana Agirre]] | [[Bilbao]] | 1957-07-24 | | | [[Ficheiro:Ana Agirre 2007.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 402 | [[:d:Q12253409|Q12253409]] | [[Ana Araujo]] | [[Beasain]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 403 | [[:d:Q12253410|Q12253410]] | [[Ana Elordi]] | [[Ondarroa]] | 1962-01-10 | | | [[Ficheiro:DSC3812ana elordi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 404 | [[:d:Q12253412|Q12253412]] | [[Ana Irigoien]] | [[Bilbao]] | 1966-05-11 | | | |- | style='text-align:right'| 405 | [[:d:Q12253413|Q12253413]] | [[Ana Isabel Ugalde]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1956-12-31 | | | [[Ficheiro:Ana Isabel Ugalde. Historialaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 406 | [[:d:Q12253416|Q12253416]] | [[Ana María Parra Gómez]] | [[Donostia]] | 1928 | | | |- | style='text-align:right'| 407 | [[:d:Q12253417|Q12253417]] | [[Ana María Batanero]] | [[Donostia]] | 1940s | | | |- | style='text-align:right'| 408 | [[:d:Q12253418|Q12253418]] | [[Ana Isabel Oregi Bastarrika]] | [[Éibar|Eibar]] | 1965 | | | [[Ficheiro:Ana Oregi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 409 | [[:d:Q12253419|Q12253419]] | [[Ana Urkiza]] | [[Ondarroa]] | 1969-01-10 | | | [[Ficheiro:Ana Urkiza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 410 | [[:d:Q12253420|Q12253420]] | [[Ana Rubio]] | [[Irún]] | 1993-02-21 | | | |- | style='text-align:right'| 411 | [[:d:Q12253422|Q12253422]] | [[Ana Urrutia]] | [[Bilbao]] | 1972-08-30 | | | [[Ficheiro:Ana Urrutia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 412 | [[:d:Q12253445|Q12253445]] | [[Analupe Fernandez]] | [[Bermeo]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 413 | [[:d:Q12253478|Q12253478]] | [[Andere Arriolabengoa]] | [[Aramaio]] | 1982-06-03 | | | [[Ficheiro:Andere Arriolabengoa. Bertsolaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 414 | [[:d:Q12253535|Q12253535]] | [[Ane Muñoz]] | [[Hondarribia]] | 1967-06-01 | | | [[Ficheiro:Ane Muñoz Mitxelena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 415 | [[:d:Q12253536|Q12253536]] | [[Ane Mendizabal]] | [[Donostia]] | 1985-01-01 | | | |- | style='text-align:right'| 416 | [[:d:Q12253537|Q12253537]] | [[Ane Pikaza]] | [[Bilbao]] | 1984-10-26 | | | [[Ficheiro:MAMI LEBRUN.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 417 | [[:d:Q12253538|Q12253538]] | [[Ane Sanchez]] | [[Donostia]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 418 | [[:d:Q12253539|Q12253539]] | [[Ane Urkiola]] | [[Legazpi]] | 1967-04-05 | | | [[Ficheiro:Ane Urkiola Alustiza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 419 | [[:d:Q12253560|Q12253560]] | [[Angela Arregi]] | [[Vitoria]] | 1939 | [[Barakaldo]] | 2006-07-20 | |- | style='text-align:right'| 420 | [[:d:Q12253585|Q12253585]] | [[Anjeles Iztueta]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1954-10-16 | | | [[Ficheiro:Anjeles Iztueta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 421 | [[:d:Q12253712|Q12253712]] | [[Anuntxi Arana]] | [[Luiaondo]] | 1947-05-23 | | | [[Ficheiro:Arana anuntxi-Argia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 422 | [[:d:Q12253713|Q12253713]] | [[Anuska Lasa]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1970-05-15 | | | |- | style='text-align:right'| 423 | [[:d:Q12253758|Q12253758]] | [[Aquilina Terreros San Martín]] | [[Biscaia]] | 1866-01-03 | [[Gallarta]] | 1972-01-04 | |- | style='text-align:right'| 424 | [[:d:Q12253836|Q12253836]] | [[Arantxa Gurmendi]] | [[Donostia]] | 1944-11-03 | [[Donostia]] | 2023-12-23 | [[Ficheiro:Arantxa Gurmendi.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 425 | [[:d:Q12253838|Q12253838]] | [[Arantxa Iturbe]] | [[Alegia]] | 1964-06-09 | | | [[Ficheiro:Arantxa Iturbe (Dani Blanco).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 426 | [[:d:Q12253839|Q12253839]] | [[Arantxa Lazkano]] | [[Zarautz]] | 1949-04-23 | | | |- | style='text-align:right'| 427 | [[:d:Q12253840|Q12253840]] | [[Arantza Aldalur]] | [[Azkoitia]] | 1963-09-02 | | | |- | style='text-align:right'| 428 | [[:d:Q12253841|Q12253841]] | [[Arantza Aurrekoetxea]] | [[Zamudio]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 429 | [[:d:Q12253842|Q12253842]] | [[Arantza Etxeburua]] | [[Donostia]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 430 | [[:d:Q12253843|Q12253843]] | [[Arantza Diaz de Ilarraza Sanchez]] | [[Donostia]] | 1957-04-18 | | | [[Ficheiro:Arantza Díaz de Ilarraza (DRI0401).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 431 | [[:d:Q12253844|Q12253844]] | [[Arantza Illarramendi]] | [[Usurbil]] | 1958 | | | [[Ficheiro:Decana Informática 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 432 | [[:d:Q12253845|Q12253845]] | [[Arantza Loureiro]] | [[Bilbao]] | 1981-02-22 | | | |- | style='text-align:right'| 433 | [[:d:Q12253846|Q12253846]] | [[Arantza Sinobas]] | [[Legazpi]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 434 | [[:d:Q12253847|Q12253847]] | [[Arantza Urkaregi]] | [[Donostia]] | 1954-04-23 | | | [[Ficheiro:Arantza urkaregi 0001.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 435 | [[:d:Q12254092|Q12254092]] | [[Arrate Egaña]] | [[Errenteria]] | 1963-05-24 | | | [[Ficheiro:Arrate Egaña, escritora.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 436 | [[:d:Q12254340|Q12254340]] | [[Asun Garikano]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1962 | | | [[Ficheiro:Asun Garikano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 437 | [[:d:Q12254503|Q12254503]] | [[Aurora Arnáiz Amigo]] | [[Sestao]] | 1913-05-15 | [[Cidade de México]] | 2009-01-13 | |- | style='text-align:right'| 438 | [[:d:Q12254551|Q12254551]] | [[Axun Aierbe]] | [[Altzo]] | 1968-04-28 | [[Donostia]] | 2008-04-15 | |- | style='text-align:right'| 439 | [[:d:Q12254682|Q12254682]] | [[Baikune de Alba Egiluz]] | [[Bilbao]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 440 | [[:d:Q12254721|Q12254721]] | [[Balendiñe Albizu]] | [[Zumaia]] | 1914-09-18 | | 2002-09-20 | [[Ficheiro:1998-006 Balendiñe Albizu.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 441 | [[:d:Q12254896|Q12254896]] | [[Beatriz Arzamendi]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1961-01-24 | | | [[Ficheiro:Beatriz Arzamendi. musikagilea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 442 | [[:d:Q12254897|Q12254897]] | [[Beatriz Martinez de Antoñana]] | [[Vitoria]] | 1975-02-15 | | | |- | style='text-align:right'| 443 | [[:d:Q12254911|Q12254911]] | [[Begoña Aretxaga]] | [[Donostia]] | 1960-02-24 | [[Austin, Texas|Austin]] | 2002-12-28 | |- | style='text-align:right'| 444 | [[:d:Q12254912|Q12254912]] | [[Begoña Bilbao]] | [[Bermeo]] | 1932-11-23 | | 2005-05-09 | [[Ficheiro:Begoña Bilbao Alboniga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 445 | [[:d:Q12254913|Q12254913]] | [[Begoña Montalbán]] | [[Bilbao]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 446 | [[:d:Q12254914|Q12254914]] | [[Begoña Cava]] | [[Bilbao]] | | | | |- | style='text-align:right'| 447 | [[:d:Q12254916|Q12254916]] | [[Begoña del Teso]] | [[Donostia]] | 1955 | | | [[Ficheiro:Begoña del Teso (30748286591).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 448 | [[:d:Q12254960|Q12254960]] | [[Belen Greaves]] | [[Bilbao]] | 1956-10-31 | | | |- | style='text-align:right'| 449 | [[:d:Q12255366|Q12255366]] | [[Blanca Lacambra]] | [[Donostia]] | 1965-08-28 | | | |- | style='text-align:right'| 450 | [[:d:Q12255370|Q12255370]] | [[Blanca Sarasua]] | [[Bilbao]] | 1939-11-02 | | | [[Ficheiro:Blanca Sarasua Muñoz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 451 | [[:d:Q12255704|Q12255704]] | [[Cecilia García de Guilarte]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1915-12-20 | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1989-07-04 | [[Ficheiro:Cecilia García Gilarte.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 452 | [[:d:Q12255856|Q12255856]] | [[Clara Gangutia]] | [[Donostia]] | 1952-06-22 | | | |- | style='text-align:right'| 453 | [[:d:Q12255920|Q12255920]] | [[Concetta Probanza]] | [[Urretxu]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Concetta Probanza 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 454 | [[:d:Q12255929|Q12255929]] | [[Consuelo Herrera Menta]] | [[Donostia]] | 1901-07-23 | [[Barcelona]] | 2010-10-16 | |- | style='text-align:right'| 455 | [[:d:Q12255966|Q12255966]] | [[Covadonga Solaguren]] | [[Laudio]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 456 | [[:d:Q12255976|Q12255976]] | [[Cristina Castro]] | [[Bilbao]] | 1969-04-04 | | | |- | style='text-align:right'| 457 | [[:d:Q12255978|Q12255978]] | [[Cristina Cuesta]] | [[Donostia]] | 1962-03-13 | | | |- | style='text-align:right'| 458 | [[:d:Q12255979|Q12255979]] | [[Cristina Iglesias Fernández|Cristina Iglesias]] | [[Donostia]] | 1956-11-08 | | | [[Ficheiro:Cristina Iglesias - Berria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 459 | [[:d:Q12256061|Q12256061]] | [[Daia]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 460 | [[:d:Q12256308|Q12256308]] | [[Dolores Redondo]] | [[Donostia]] | 1969-02-01 | | | [[Ficheiro:Dolores redondo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 461 | [[:d:Q12256381|Q12256381]] | [[Dorleta Urretabizkaia]] | [[Donostia]] | 1977-05-23<br/>1979-05-23 | | | |- | style='text-align:right'| 462 | [[:d:Q12256498|Q12256498]] | [[Edurne Azuara]] | [[Bergara]] | 1977-05-25 | | | |- | style='text-align:right'| 463 | [[:d:Q12256499|Q12256499]] | [[Edurne Ormazabal]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1963 | | | [[Ficheiro:Edurne Ormazabal 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 464 | [[:d:Q12256586|Q12256586]] | [[Eider Mendoza]] | [[Azpeitia]] | 1974-04-16 | | | [[Ficheiro:Eider Mendoza 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 465 | [[:d:Q12256587|Q12256587]] | [[Eider Rodríguez]] | [[Errenteria]] | 1977-05-18 | | | [[Ficheiro:Eider Rodriguez idazlea Baionan, 2008an.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 466 | [[:d:Q12256588|Q12256588]] | [[Eider Rubio]] | [[Donostia]] | 1977-05-07 | | | |- | style='text-align:right'| 467 | [[:d:Q12256675|Q12256675]] | [[Elbira Zipitria]] | [[Zumaia]] | 1906-05-28 | [[Donostia]] | 1982-12-26 | [[Ficheiro:Elbira Zipitria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 468 | [[:d:Q12256718|Q12256718]] | [[Eli Tolaretxipi]] | [[Donostia]] | 1962 | | | [[Ficheiro:Eli Tolaretxipi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 469 | [[:d:Q12256732|Q12256732]] | [[Elixabete Piñol]] | [[Bilbao]] | | | | |- | style='text-align:right'| 470 | [[:d:Q12256782|Q12256782]] | [[Elvira Azkarate Etxebarria]] | [[Bilbao]] | 1903-03-29 | [[Leioa]] | 2013-10-21 | |- | style='text-align:right'| 471 | [[:d:Q12256852|Q12256852]] | [[Eneritz Sein]] | [[Pasai Donibane]] | 1979-04-12 | | | |- | style='text-align:right'| 472 | [[:d:Q12256858|Q12256858]] | [[Enkarni Genua]] | [[Donostia]] | 1942-04-15 | | | [[Ficheiro:Enkarni Genua.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 473 | [[:d:Q12257238|Q12257238]] | [[Esozi Leturiondo]] | [[Soraluze]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 474 | [[:d:Q12257301|Q12257301]] | [[Esther Larrañaga]] | [[Bergara]] | 1955-05-15 | | | [[Ficheiro:Ester larrañaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 475 | [[:d:Q12257302|Q12257302]] | [[Esther Martínez Fernández]] | [[Barakaldo]] | 1971 | | | [[Ficheiro:Esther foto wikipedia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 476 | [[:d:Q12257303|Q12257303]] | [[Estibaliz Hernaez]] | [[Bilbao]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Estibaliz Hernaez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 477 | [[:d:Q12257304|Q12257304]] | [[Esther Zorrozua]] | [[Bilbao]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 478 | [[:d:Q12257306|Q12257306]] | [[Estíbaliz Uranga]] | [[Bilbao]] | 1952-12-09 | | | |- | style='text-align:right'| 479 | [[:d:Q12257309|Q12257309]] | [[Estitxu Arozena]] | [[Mutriku]] | 1975-01-07 | | | [[Ficheiro:1992-Estitxu Arozena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 480 | [[:d:Q12257311|Q12257311]] | [[Estitxu Estremo]] | [[Irún]] | 1976-07-23 | | | |- | style='text-align:right'| 481 | [[:d:Q12257402|Q12257402]] | [[Eukene Martin Sanpedro]] | [[Bilbao]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 482 | [[:d:Q12257411|Q12257411]] | [[Eunate Agirre]] | [[Bilbao]] | 1982-08-30 | | | |- | style='text-align:right'| 483 | [[:d:Q12257688|Q12257688]] | [[Eva Mirones]] | [[Donostia]] | 1976-02-08 | | | |- | style='text-align:right'| 484 | [[:d:Q12257778|Q12257778]] | [[Fatima Ansotegi]] | [[Gernika-Lumo]] | 1971-05-10 | | | [[Ficheiro:Fatima Ansotegi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 485 | [[:d:Q12257780|Q12257780]] | [[Faustina Carril Arozena]] | [[Donostia]] | 1910 | | 1997 | [[Ficheiro:Faustina Carril Arozena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 486 | [[:d:Q12257888|Q12257888]] | [[Flora de la Torre]] | [[Beasain]] | 1876-01-05 | [[Irún]] | 1986-10-08 | |- | style='text-align:right'| 487 | [[:d:Q12258032|Q12258032]] | [[Fuensanta Figueroa]] | [[Barakaldo]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 488 | [[:d:Q12258086|Q12258086]] | [[Gabriela Gómez Abaitua]] | [[Vitoria]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 489 | [[:d:Q12258182|Q12258182]] | [[Garazi Kamio]] | [[Andoain]] | 1979-09-21<br/>1979 | | | [[Ficheiro:Garazi Kamio 001.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 490 | [[:d:Q12258183|Q12258183]] | [[Garazi Goia]] | [[Segura, Guipúscoa|Segura]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Garazi Goia 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 491 | [[:d:Q12258184|Q12258184]] | [[Garazi Falcon]] | [[Donostia]] | 1993 | | | |- | style='text-align:right'| 492 | [[:d:Q12258185|Q12258185]] | [[Garazi Sanchez]] | [[Algorta]] | 1992-02-17 | | | [[Ficheiro:Garazi Sanchez. Surflaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 493 | [[:d:Q12258190|Q12258190]] | [[Garbiñe Biurrun]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Garbiñe Biurrun (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 494 | [[:d:Q12258192|Q12258192]] | [[Garbiñe Errekondo]] | [[Usurbil]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 495 | [[:d:Q12258193|Q12258193]] | [[Garbiñe Ubeda Goikoetxea]] | [[Ibarra]] | 1967-05-04 | | | [[Ficheiro:Garbiñe Ubeda.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 496 | [[:d:Q12258341|Q12258341]] | [[Gema Lasarte]] | [[Errenteria]] | 1962 | | | [[Ficheiro:Gema Lasarte Leonet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 497 | [[:d:Q12258342|Q12258342]] | [[Gema Gonzalez de Txabarri]] | [[Zarautz]] | 1966-04-21 | | | |- | style='text-align:right'| 498 | [[:d:Q12258622|Q12258622]] | [[Goizalde Landabaso]] | [[Bilbao]] | 1970-01-05 | | | [[Ficheiro:Goizalde Landabaso 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 499 | [[:d:Q12258804|Q12258804]] | [[Gurutze Eizmendi]] | [[Azkoitia]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 500 | [[:d:Q12258805|Q12258805]] | [[Gurutze Iantzi]] | [[Urnieta]] | 1962-05-05 | [[Tres Cantos]] | 1993-09-24 | [[Ficheiro:Euskaldunon Egunkaria Azalak1 (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 501 | [[:d:Q12258807|Q12258807]] | [[Gurutzi Arregi]] | [[Lemoa]] | 1936-11-12 | [[Amorebieta-Etxano]] | 2020-05-06 | [[Ficheiro:Gurutzi Arregi Azpeitia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 502 | [[:d:Q12258993|Q12258993]] | [[Helena Franco]] | [[Getxo]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Helena Franco.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 503 | [[:d:Q12259391|Q12259391]] | [[Ibone Belaustegigoitia]] | [[Bilbao]] | 1930-05-23 | | | |- | style='text-align:right'| 504 | [[:d:Q12259413|Q12259413]] | [[Idoia Cuadra Ibañez de Elejalde]] | [[Amurrio]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 505 | [[:d:Q12259414|Q12259414]] | [[Idoia Etxeberria Ikutza]] | [[Orio]] | 1992-10-07 | | | [[Ficheiro:Idoia Etxeberria Ikutza - herri kirolak - 07.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 506 | [[:d:Q12259416|Q12259416]] | [[Idoia Sagarzazu]] | [[Irún]] | 1961 | [[Hondarribia]] | 2007-07-01 | |- | style='text-align:right'| 507 | [[:d:Q12259449|Q12259449]] | [[Ignacia Zabalo Ballarin]] | [[Donostia]] | 1905 | [[Barcelona]] | 1939 | [[Ficheiro:Ignazia Zabalo 2022 Ciordia zoom.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 508 | [[:d:Q12259477|Q12259477]] | [[Igone Etxebarria]] | [[Bilbao]] | 1962-06-22 | | | [[Ficheiro:Igone Etxebarria erabilibloga.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 509 | [[:d:Q12259478|Q12259478]] | [[Igone Arribas]] | [[Barakaldo]] | 1983-07-22 | | | [[Ficheiro:Igone Arribas.PNG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 510 | [[:d:Q12259511|Q12259511]] | [[Ikerne Goikoetxea]] | [[Mungia]] | 1967-09-01 | | | |- | style='text-align:right'| 511 | [[:d:Q12259521|Q12259521]] | [[Ilaski Serrano]] | [[Bermeo]] | 1976-03-09 | | | [[Ficheiro:Ilaski Serrano 2020 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 512 | [[:d:Q12259605|Q12259605]] | [[Ines Goikoetxea]] | [[Donostia]] | 1939 | | | |- | style='text-align:right'| 513 | [[:d:Q12259606|Q12259606]] | [[Ines Osinaga Urizar]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1982 | | | [[Ficheiro:Gose 2012an Berriak 10 urte 12.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 514 | [[:d:Q12259625|Q12259625]] | [[Inma Hernaez]] | [[Bilbao]] | 1960 | | | [[Ficheiro:EvaNavas InmaHernaez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 515 | [[:d:Q12259627|Q12259627]] | [[Ino Galparsoro]] | [[Beasain]] | 1947 | | | [[Ficheiro:Ino Galparsoro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 516 | [[:d:Q12259716|Q12259716]] | [[Irati Elorrieta]] | [[Algorta]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Irati Elorrieta 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 517 | [[:d:Q12259717|Q12259717]] | [[Irati Anda Villanueva]] | [[Vitoria]] | 1982-12-25 | | | [[Ficheiro:Irati Anda 7083825.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 518 | [[:d:Q12259723|Q12259723]] | [[Iratxe Ibarra]] | [[Markina-Xemein]] | 1974-12-10 | | | [[Ficheiro:Iratxe Ibarra bertsotan 2008an.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 519 | [[:d:Q12259724|Q12259724]] | [[Iratxe Retolaza Gutierrez]] | [[Donostia]] | 1977-01-20 | | | [[Ficheiro:Iratxe-Retolaza berria.webp|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 520 | [[:d:Q12259725|Q12259725]] | [[Iratxe Mugire]] | [[Barakaldo]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 521 | [[:d:Q12259738|Q12259738]] | [[Irene Laffitte]] | [[Donostia]] | 1941-08-07 | [[Donostia]] | 2001-12-20 | |- | style='text-align:right'| 522 | [[:d:Q12259739|Q12259739]] | [[Irene Aldasoro]] | [[Idiazabal]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 523 | [[:d:Q12259818|Q12259818]] | [[Isabel Diaz]] | [[Laudio]] | 1966-07-27 | | | |- | style='text-align:right'| 524 | [[:d:Q12259819|Q12259819]] | [[Isabel Fernández de Castro]] | [[Bilbao]] | 1959 | | | [[Ficheiro:Isabel Fernandez de Castro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 525 | [[:d:Q12259877|Q12259877]] | [[Itsaso Garzon]] | [[Errenteria]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 526 | [[:d:Q12259878|Q12259878]] | [[Itsaso Pradera]] | [[Mallabia]] | 1986-09-01 | | | [[Ficheiro:ItsasoPradera. Kirolaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 527 | [[:d:Q12259922|Q12259922]] | [[Itziar Aizpuru]] | [[Getaria]] | 1939-12-19 | | | [[Ficheiro:Itziar Aizpuru 2017 - 2 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 528 | [[:d:Q12259924|Q12259924]] | [[Itziar Aretxaga]] | [[Bilbao]] | 1995-11-20 | | | [[Ficheiro:Itziar Aretxaga berria2019 08 04.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 529 | [[:d:Q12259925|Q12259925]] | [[Itziar Barredo]] | [[Bilbao]] | 1960s | | | |- | style='text-align:right'| 530 | [[:d:Q12259926|Q12259926]] | [[Itziar Basterrika]] | [[Zubieta, Guipúscoa|Zubieta]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 531 | [[:d:Q12259929|Q12259929]] | [[Itziar Mendizabal]] | [[Hondarribia]] | 1981-12-14 | | | [[Ficheiro:Itziar Mendizabal. Dantzaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 532 | [[:d:Q12259930|Q12259930]] | [[Itziar Mujika Irastorza]] | [[Donostia]] | 1904-10-10 | | 1992 | [[Ficheiro:Red Álava.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 533 | [[:d:Q12259931|Q12259931]] | [[Itziar Urretabizkaia]] | [[Donostia]] | 1979-07-15 | | | |- | style='text-align:right'| 534 | [[:d:Q12259933|Q12259933]] | [[Itziar Zubizarreta]] | [[Ordizia]] | 1952-10-19 | | | [[Ficheiro:Itziar Zubizarreta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 535 | [[:d:Q12259946|Q12259946]] | [[Ixiar Rozas Elizalde]] | [[Lasarte-Oria]] | 1972-01-19 | | | [[Ficheiro:Ixiar Rozas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 536 | [[:d:Q12259947|Q12259947]] | [[Ixone Arregi]] | [[Bilbao]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 537 | [[:d:Q12259969|Q12259969]] | [[Izaro Iraeta]] | [[Zaldibia]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Izaro Iraeta 2002.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 538 | [[:d:Q12260016|Q12260016]] | [[Iñake Irastorza]] | [[Orio]] | 1955-02-04<br/>1955 | | | [[Ficheiro:Iñake Irastortza 2009an.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 539 | [[:d:Q12260142|Q12260142]] | [[Jaione Aiastui]] | [[Vitoria]] | | | | |- | style='text-align:right'| 540 | [[:d:Q12260144|Q12260144]] | [[Jaione Apalategi]] | [[Ataun]] | 1956 | | | [[Ficheiro:Jaione Apalategi 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 541 | [[:d:Q12260208|Q12260208]] | [[Jasone Osoro]] | [[Elgoibar|Elgóibar]] | 1971-08-12 | | | [[Ficheiro:Jasone Osoro.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 542 | [[:d:Q12260550|Q12260550]] | [[Jone Uria]] | [[Algorta]] | 1990-04-28 | | | [[Ficheiro:Jone-Uria-2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 543 | [[:d:Q12260808|Q12260808]] | [[Josune Zabala]] | [[Donostia]] | 1978-08-28 | | | [[Ficheiro:Josune Zabala.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 544 | [[:d:Q12260927|Q12260927]] | [[Joxepa Arregi]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1919-04-09 | | 2010-05-24 | [[Ficheiro:Joxepa Arregi. Ekintzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 545 | [[:d:Q12261084|Q12261084]] | [[Juana Iturmendi]] | [[Bilbao]] | 1944-06-03 | | | |- | style='text-align:right'| 546 | [[:d:Q12261085|Q12261085]] | [[Juana Tejedor Garrastazu]] | [[Getxo]] | 1896-06-24 | [[Bilbao]] | 2005-05-26 | |- | style='text-align:right'| 547 | [[:d:Q12261086|Q12261086]] | [[Juani Mendiola]] | [[Donostia]] | 1924-09-25 | | 2006-03-11 | |- | style='text-align:right'| 548 | [[:d:Q12261097|Q12261097]] | [[Judit Mariezkurrena]] | [[Donostia]] | 1978-10-09 | | | |- | style='text-align:right'| 549 | [[:d:Q12261098|Q12261098]] | [[Judith Jauregi]] | [[Donostia]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Judith Jáuregui, Folle Journée 2017, 0551 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 550 | [[:d:Q12261100|Q12261100]] | [[Judith Montero]] | [[Hernani]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Judith Montero 2007.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 551 | [[:d:Q12261120|Q12261120]] | [[Julene Azpeitia]] | [[Zumaia]] | 1888-01-08 | [[Bilbao]] | 1980-02-05 | [[Ficheiro:Julene Azpeitia Gómez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 552 | [[:d:Q12261126|Q12261126]] | [[Julia Otxoa]] | [[Donostia]] | 1953-03-13 | | | |- | style='text-align:right'| 553 | [[:d:Q12261127|Q12261127]] | [[Julia Madrazo]] | [[Bilbao]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 554 | [[:d:Q12261315|Q12261315]] | [[Karmele Antxustegi]] | [[Ondarroa]] | 1953 | | | [[Ficheiro:Karmele antxustegi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 555 | [[:d:Q12261316|Q12261316]] | [[Karmele Aranburu]] | [[Donostia]] | 1963-08-26 | | | |- | style='text-align:right'| 556 | [[:d:Q12261317|Q12261317]] | [[Karmele Berasategi]] | [[Vitoria]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 557 | [[:d:Q12261318|Q12261318]] | [[Karmele Artetxe Sanchez]] | [[Zamudio]] | 1976-11-12 | | | [[Ficheiro:Karmele Artetxe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 558 | [[:d:Q12261319|Q12261319]] | [[Karmele Errazti]] | [[Bilbao]] | 1885 | [[Pau, Francia|Pau]] | 1954-06-23 | [[Ficheiro:Karmele Errazti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 559 | [[:d:Q12261320|Q12261320]] | [[Karmele Esnal]] | [[Orio]] | 1932-12-20 | [[Donostia]] | 2012-05-30 | [[Ficheiro:Karmele Esnal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 560 | [[:d:Q12261321|Q12261321]] | [[Karmele Jaio]] | [[Vitoria]] | 1970-03-19 | | | [[Ficheiro:Karmele Jaio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 561 | [[:d:Q12261322|Q12261322]] | [[Karmele Makazaga]] | [[Zarautz]] | 1964-04-14 | | | |- | style='text-align:right'| 562 | [[:d:Q12261323|Q12261323]] | [[Karmele Rotaetxe]] | [[Bilbao]] | 1932-01-17 | | 2013-05-02 | [[Ficheiro:Karmele Rotaetxe 2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 563 | [[:d:Q12261351|Q12261351]] | [[Casilda Hernáez]] | [[Zizurkil]] | 1914-04-09 | [[Saint-Jean-de-Luz]] | 1992-08-31 | [[Ficheiro:Casilda Hernáez Vargas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 564 | [[:d:Q12261360|Q12261360]] | [[Katariñe Elizegi]] | [[Donostia]] | 1889-04-06 | [[Lizarra]] | 1963-11-19 | [[Ficheiro:Katalina Eleizegi Maiz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 565 | [[:d:Q12261379|Q12261379]] | [[Katixa Agirre]] | [[Vitoria]] | 1981-10-27 | | | [[Ficheiro:Katixa Agirre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 566 | [[:d:Q12261594|Q12261594]] | [[Kontsuelo Agirrebarrena]] | [[Lizartza]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 567 | [[:d:Q12261601|Q12261601]] | [[Kontxu Odriozola]] | [[Azpeitia]] | 1945-07-07 | [[Donostia]] | 2016-02-05 | [[Ficheiro:Kontxu Odriozola. Aktorea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 568 | [[:d:Q12261776|Q12261776]] | [[Labrit (cantante)]] | [[Usurbil]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 569 | [[:d:Q12261913|Q12261913]] | [[Larraitz Ugarte]] | [[Oñati]] | 1976 | | | [[Ficheiro:LarraitzUgarte.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 570 | [[:d:Q12262017|Q12262017]] | [[Laura Garrido Knörr]] | [[Vitoria]] | 1970-12-25 | | | [[Ficheiro:Laura Garrido 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 571 | [[:d:Q12262121|Q12262121]] | [[Leire Bilbao]] | [[Ondarroa]] | 1978-07-27 | | | [[Ficheiro:Leire Bilbao (Aitor Unamuno).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 572 | [[:d:Q12262122|Q12262122]] | [[Leire Ortueta]] | [[Leioa]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 573 | [[:d:Q12262124|Q12262124]] | [[Leire Salaberria Urdanpilleta]] | [[Andoain]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 574 | [[:d:Q12262299|Q12262299]] | [[Lide Olaeta Torrezuri]] | [[Gernika-Lumo]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 575 | [[:d:Q12262302|Q12262302]] | [[Lierni Fresnedo]] | [[Pasai San Pedro]] | 1961-09-25 | | | |- | style='text-align:right'| 576 | [[:d:Q12262568|Q12262568]] | [[Loli Astoreka]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1958-07-06 | | | [[Ficheiro:Loli Astoreka 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 577 | [[:d:Q12262586|Q12262586]] | [[Lore Erriondo]] | [[Errenteria]] | 1960-02-22 | | | [[Ficheiro:Lore Erriondo HikHasi2012.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 578 | [[:d:Q12262619|Q12262619]] | [[Lou Olangua]] | [[Zarautz]] | 1960-12-15 | | 2013-01-12 | |- | style='text-align:right'| 579 | [[:d:Q12262637|Q12262637]] | [[Lourdes Auzmendi]] | [[Ataun]] | 1956 | | | [[Ficheiro:Lourdes Auzmendi sailburuordea 2011n.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 580 | [[:d:Q12262638|Q12262638]] | [[Lourdes Olaeta]] | [[Gernika-Lumo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 581 | [[:d:Q12262640|Q12262640]] | [[Lourdes Unzueta]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1956-02-11 | | | [[Ficheiro:Lourdes Unzueta Zamalloa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 582 | [[:d:Q12262707|Q12262707]] | [[Luisa Etxenike Urbistondo]] | [[Donostia]] | 1957-07-10 | | | [[Ficheiro:Luisa Etxenike 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 583 | [[:d:Q12262742|Q12262742]] | [[Lutxi Mancisidor]] | [[Zumaia]] | 1937 | | | |- | style='text-align:right'| 584 | [[:d:Q12262748|Q12262748]] | [[Luzia Urigoitia]] | [[Otxandio]] | 1959-06-02 | [[Pasaia]] | 1987-07-23 | [[Ficheiro:Luzia Urigoitia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 585 | [[:d:Q12262752|Q12262752]] | [[Lydia Brancas]] | [[Bilbao]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 586 | [[:d:Q12262821|Q12262821]] | [[Maddalen Iriarte]] | [[Donostia]] | 1963-01-23 | | | [[Ficheiro:Maddalen Iriarte 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 587 | [[:d:Q12262838|Q12262838]] | [[Magie Alvarez]] | [[Zarautz]] | 1983 | [[Iemen]] | 2007-07-02 | |- | style='text-align:right'| 588 | [[:d:Q12262851|Q12262851]] | [[Maider Egues]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1974-11-08 | | | [[Ficheiro:Maider Egues.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 589 | [[:d:Q12262854|Q12262854]] | [[Maider Garcia de Vicuña Quintana]] | [[Agurain]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 590 | [[:d:Q12262873|Q12262873]] | [[Maite Agirre]] | [[Zarautz]] | 1955-09-16 | | | [[Ficheiro:Maite Agirre - Morka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 591 | [[:d:Q12262875|Q12262875]] | [[Maite Aristegi]] | [[Bergara]] | 1962-10-03 | | | [[Ficheiro:Maite Aristegi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 592 | [[:d:Q12262876|Q12262876]] | [[Maite Arrese]] | [[Beasain]] | 1967-08-26 | | | |- | style='text-align:right'| 593 | [[:d:Q12262877|Q12262877]] | [[Maite Arruabarrena]] | [[Errenteria]] | 1964-06-25 | | | [[Ficheiro:Urretxu- JHS4455 (50204787868) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 594 | [[:d:Q12262878|Q12262878]] | [[Maite Aurrekoetxea]] | [[Bilbao]] | 1971 | | | [[Ficheiro:Municipal Conservatory of Music of Bilbao (2022).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 595 | [[:d:Q12262879|Q12262879]] | [[Maite Artola]] | [[Ibarra]] | 1972-09-13 | | | [[Ficheiro:Maite Artola 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 596 | [[:d:Q12262880|Q12262880]] | [[Maite Bastos]] | [[Orio]] | 1954-01-13 | | | |- | style='text-align:right'| 597 | [[:d:Q12262882|Q12262882]] | [[Maite Gonzalez Esnal]] | [[Donostia]] | 1943-09-12 | | | |- | style='text-align:right'| 598 | [[:d:Q12262883|Q12262883]] | [[Maite Idirin]] | [[Ugao-Miraballes]] | 1943-07-12 | [[Anglet]] | 2024-01-20 | [[Ficheiro:Martin Orbe eta Maite Idirin ohorezko euskaltzainak.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 599 | [[:d:Q12262885|Q12262885]] | [[Maitena Salinas]] | [[Beasain]] | 1980-02-04 | | | [[Ficheiro:Maitena Salinas 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 600 | [[:d:Q12262911|Q12262911]] | [[Maleni San Vicente]] | [[Barakaldo]] | 1969 | [[Castro Urdiales]] | 2020-12-13 | |- | style='text-align:right'| 601 | [[:d:Q12263026|Q12263026]] | [[Margarita Telleria]] | [[Gabiria]] | 1905-06-29 | [[Beasain]] | 2009-07-02 | |- | style='text-align:right'| 602 | [[:d:Q12263032|Q12263032]] | [[Mari Aiestaran]] | [[Donostia]] | 1948-11-24 | | | |- | style='text-align:right'| 603 | [[:d:Q12263034|Q12263034]] | [[Mari Carmen López de Okariz]] | [[Vitoria]] | 1957-05-12 | | | |- | style='text-align:right'| 604 | [[:d:Q12263035|Q12263035]] | [[Mari Carmen Gallastegi]] | [[Bergara]] | 1945 | | | [[Ficheiro:Mari Carmen Gallastegi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 605 | [[:d:Q12263037|Q12263037]] | [[Mari Jose Kerejeta]] | [[Zegama]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 606 | [[:d:Q12263039|Q12263039]] | [[Mari Jose Olaziregi]] | [[Donostia]] | 1963-04-06 | | | [[Ficheiro:Mari Jose Olaziregi irakasle eta kritikaria 2011n.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 607 | [[:d:Q12263040|Q12263040]] | [[Mari Karmen Garmendia]] | [[Ormaiztegi]] | 1947-06-09 | | | [[Ficheiro:MariKarmenGarmendia1999Egunkariarenhemeroteka (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 608 | [[:d:Q12263042|Q12263042]] | [[María Ángela Tellería]] | [[Elgeta]] | 1799 | [[Rosal de la Frontera]] | 1864 | |- | style='text-align:right'| 609 | [[:d:Q12263045|Q12263045]] | [[Maria Dolores Agirre]] | [[Errezil]] | 1903-06-08 | [[Donostia]] | 1997-07-26 | [[Ficheiro:Maria Dolores Agirre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 610 | [[:d:Q12263048|Q12263048]] | [[Maria J. Esteban]] | [[Alonsotegi]] | 1956-04-06 | | | [[Ficheiro:Maria Jesus Esteban.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 611 | [[:d:Q12263049|Q12263049]] | [[Maria Jose Azurmendi]] | [[Donostia]] | 1944 | | | [[Ficheiro:Mari Jose Azurmendi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 612 | [[:d:Q12263051|Q12263051]] | [[María López]] | [[Getxo]] | 1984-07-12 | | | [[Ficheiro:María López Rio2016b.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 613 | [[:d:Q12263052|Q12263052]] | [[Maria Lazkanokoa]] | [[Lazkao]] | 1593 | | 1664 | [[Ficheiro:1.irudia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 614 | [[:d:Q12263058|Q12263058]] | [[Maria Magunazelaia]] | [[Ermua]] | 1904-08-18 | [[Arganda del Rey]] | 2000-09-18 | [[Ficheiro:Maria Magunazelaia txirrindularia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 615 | [[:d:Q12263077|Q12263077]] | [[Maribel Vaquero]] | [[Urnieta]] | 1970-05-26 | | | [[Ficheiro:Maribel Vaquero 2019 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 616 | [[:d:Q12263081|Q12263081]] | [[Marien Martínez]] | [[Barakaldo]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 617 | [[:d:Q12263084|Q12263084]] | [[Marije Fullaondo]] | [[Getxo]] | 1964-12-02 | | | [[Ficheiro:Marije Fullaondo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 618 | [[:d:Q12263087|Q12263087]] | [[Marina Arruti]] | [[Donostia]] | 1972-05-23 | | | |- | style='text-align:right'| 619 | [[:d:Q12263089|Q12263089]] | [[Marina Mendieta]] | [[Barakaldo]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 620 | [[:d:Q12263207|Q12263207]] | [[María Jesús Cava]] | [[Bilbao]] | 1949-12-21 | | | |- | style='text-align:right'| 621 | [[:d:Q12263211|Q12263211]] | [[María Kutz]] | [[Donostia]] | 1954-07-13 | | | |- | style='text-align:right'| 622 | [[:d:Q12263212|Q12263212]] | [[María Milagros Rivera Garretas]] | [[Bilbao]] | 1947-11-26 | | | |- | style='text-align:right'| 623 | [[:d:Q12263218|Q12263218]] | [[María del Pilar Acedo y Sarriá]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1784-03-10<br/>1784 | [[Carresse-Cassaber]] | 1869-02-27 | |- | style='text-align:right'| 624 | [[:d:Q12263240|Q12263240]] | [[Matxalen Ziarsolo]] | [[Ermua]] | 1982-02-01 | | | [[Ficheiro:Matxalen Ziarsolo. Eskubaloi jokalaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 625 | [[:d:Q12263266|Q12263266]] | [[Maurizia Aldeiturriaga]] | [[Zeberio]] | 1904-09-22 | [[Artea]] | 1988-05-19 | [[Ficheiro:Maurizia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 626 | [[:d:Q12263455|Q12263455]] | [[Mertxe Agúndez]] | [[Bilbao]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 627 | [[:d:Q12263457|Q12263457]] | [[Mercedes Maroto-Valer]] | [[Vitoria]] | 1971-11-30 | | | [[Ficheiro:Mercedes Maroto-Valer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 628 | [[:d:Q12263472|Q12263472]] | [[Mertxe Aizpurua]] | [[Usurbil]] | 1960-01-08 | | | [[Ficheiro:GC MERTXE AIZPURUA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 629 | [[:d:Q12263473|Q12263473]] | [[Mertxe Gil]] | [[Bilbao]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 630 | [[:d:Q12263643|Q12263643]] | [[Mikela Elizegi]] | [[Asteasu]] | 1869-08-19 | [[Donostia]] | 1967 | [[Ficheiro:Mikaela elizegi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 631 | [[:d:Q12263688|Q12263688]] | [[Mirari Garcia de Cortazar]] | [[Donostia]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 632 | [[:d:Q12263689|Q12263689]] | [[Mireia Gabilondo]] | [[Bergara]] | 1964-04-27 | | | [[Ficheiro:Mireia Gabilondo aktoresa eta zuzendaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 633 | [[:d:Q12263690|Q12263690]] | [[Miren Agur Meabe]] | [[Lekeitio]] | 1962-10-07 | | | [[Ficheiro:Miren Agur Meabe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 634 | [[:d:Q12263691|Q12263691]] | [[Miren Aranburu]] | [[Lazkao]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 635 | [[:d:Q12263692|Q12263692]] | [[Miren Amuriza]] | [[Berriz]] | 1990-03-01 | | | [[Ficheiro:Miren Amuriza Plaza (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 636 | [[:d:Q12263693|Q12263693]] | [[Miren Arantzazu Goñi]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1925-02-24 | [[Bergara]] | 2017-01-13 | |- | style='text-align:right'| 637 | [[:d:Q12263695|Q12263695]] | [[Miren Artetxe Sarasola]] | [[Lasarte-Oria]] | 1985-06-06 | | | [[Ficheiro:Miren Artetxe. Bertsolaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 638 | [[:d:Q12263697|Q12263697]] | [[Miren Gaztañaga]] | [[Irún]] | 1979-08-03 | | | [[Ficheiro:Miren Gaztañaga 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 639 | [[:d:Q12263699|Q12263699]] | [[Miren Gezala]] | [[Lezo]] | 1912-11-10 | [[Oiartzun]] | 2003-04-15 | [[Ficheiro:Miren Gezala1942.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 640 | [[:d:Q12263700|Q12263700]] | [[Miren Gojenola]] | [[Lekeitio]] | 1968-02-08 | | | |- | style='text-align:right'| 641 | [[:d:Q12263705|Q12263705]] | [[Miren Urkiola]] | [[Ziortza-Bolibar]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 642 | [[:d:Q12263707|Q12263707]] | [[Miriam Bravo]] | [[Deba, Guipúscoa|Deba]] | 1974-09-29 | | | |- | style='text-align:right'| 643 | [[:d:Q12263709|Q12263709]] | [[Miriam Imaz]] | [[Zarautz]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 644 | [[:d:Q12263711|Q12263711]] | [[Miriam Okariz]] | [[Bilbao]] | 1968-12-06 | | | |- | style='text-align:right'| 645 | [[:d:Q12264678|Q12264678]] | [[Nagore Aranburu]] | [[Azpeitia]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Nagore Aranburu 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 646 | [[:d:Q12264681|Q12264681]] | [[Nagore Tolosa]] | [[Berastegi]] | 1982-06-12 | | | [[Ficheiro:Nagore Tolosa, 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 647 | [[:d:Q12264718|Q12264718]] | [[Naroa Intxausti]] | [[Bilbao]] | 1981-03-26 | | | |- | style='text-align:right'| 648 | [[:d:Q12264719|Q12264719]] | [[Naroa Iturri]] | [[Hernani]] | 1976-10-08 | | | [[Ficheiro:Naroa Iturri KZK Atorrasagasti iturri (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 649 | [[:d:Q12264723|Q12264723]] | [[Natalia Rojo Solana]] | [[Vitoria]] | 1977-05-25 | | | |- | style='text-align:right'| 650 | [[:d:Q12264730|Q12264730]] | [[Naty Altuna]] | [[Donostia]] | 1915 | | | |- | style='text-align:right'| 651 | [[:d:Q12264757|Q12264757]] | [[Nekane Erauskin]] | [[Arama]] | 1962 | | | [[Ficheiro:Nekane Erauskin 2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 652 | [[:d:Q12264758|Q12264758]] | [[Nekane Lasarte]] | [[Donostia]] | 1930s | | | |- | style='text-align:right'| 653 | [[:d:Q12264759|Q12264759]] | [[Nekane Perez]] | [[Barakaldo]] | 1968-06-15 | | | |- | style='text-align:right'| 654 | [[:d:Q12264791|Q12264791]] | [[Nerea Alias]] | [[Anoeta]] | 1984-01-02 | | | [[Ficheiro:Nerea Alias 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 655 | [[:d:Q12264792|Q12264792]] | [[Nerea Elustondo]] | [[Legazpi]] | 1981-09-15 | | | [[Ficheiro:Nerea Elustondo. Bertsolaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 656 | [[:d:Q12264793|Q12264793]] | [[Nerea Antia]] | [[Vitoria]] | | | | |- | style='text-align:right'| 657 | [[:d:Q12264794|Q12264794]] | [[Nerea Gálvez]] | [[Bilbao]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 658 | [[:d:Q12264795|Q12264795]] | [[Nerea Sancho]] | [[Donostia]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Nerea Sancho 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 659 | [[:d:Q12264796|Q12264796]] | [[Nerea Txapartegi]] | [[Donostia]] | 1961-09-28 | | | [[Ficheiro:NEREA TXAPARTEGI.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 660 | [[:d:Q12264862|Q12264862]] | [[Nikolasa Atxika-Allende]] | [[Mundaka]] | 1873-04-19 | | 1951-03-19 | [[Ficheiro:Nikolasa Atxika-Allende Iturri (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 661 | [[:d:Q12264899|Q12264899]] | [[Nora Galparsoro Larraza]] | [[Donostia]] | 1986-10-02 | | | [[Ficheiro:Nora galparsoro kurdistan 2013 001.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 662 | [[:d:Q12264953|Q12264953]] | [[Nuria Lopez de Guereñu]] | [[Éibar|Eibar]] | 1969-09-27 | | | [[Ficheiro:Foto Nuria.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 663 | [[:d:Q12265027|Q12265027]] | [[Oihana Alkorta]] | [[Getaria]] | 1977-11-14 | [[Orio]] | 2007-05-17 | |- | style='text-align:right'| 664 | [[:d:Q12265028|Q12265028]] | [[Oihana Bartra]] | [[Bilbao]] | 1984-01-06 | | | [[Ficheiro:Oihana Bartra, 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 665 | [[:d:Q12265029|Q12265029]] | [[Oihana Maritorena]] | [[Donostia]] | 1984-05-10 | | | |- | style='text-align:right'| 666 | [[:d:Q12265030|Q12265030]] | [[Oihane Enbeita]] | [[Gernika-Lumo]] | 1978-10-24 | | | |- | style='text-align:right'| 667 | [[:d:Q12265032|Q12265032]] | [[Oihane Perea]] | [[Vitoria]] | 1977-12-20 | | | [[Ficheiro:Oihane Perea Gasteizen 2009-8-5.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 668 | [[:d:Q12265095|Q12265095]] | [[Olatz Muñoz]] | [[Hondarribia]] | | | | |- | style='text-align:right'| 669 | [[:d:Q12265096|Q12265096]] | [[Olatz Zugasti]] | [[Hernani]] | 1965 | | | [[Ficheiro:Olatz Zugasti 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 670 | [[:d:Q12265186|Q12265186]] | [[Onintza Lasa]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1972-10-18 | | | |- | style='text-align:right'| 671 | [[:d:Q12265979|Q12265979]] | [[Pilar Iparragirre]] | [[Idiazabal]] | 1951 | | 2022-11-29 | [[Ficheiro:Pilar Iparragirre Lazkano.webp|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 672 | [[:d:Q12265980|Q12265980]] | [[Pilar Prieto Rubio]] | [[Bilbao]] | 1903-11-29 | [[Palencia]] | 2015-01-27 | |- | style='text-align:right'| 673 | [[:d:Q12265981|Q12265981]] | [[Pilar de Zubiaurre]] | [[Garai]] | 1884-07-24 | [[Cidade de México]] | 1970-06-24 | [[Ficheiro:Pilar Zubiaurre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 674 | [[:d:Q12266110|Q12266110]] | [[Polixene Trabudua]] | [[Sondika]] | 1912-09-23 | [[Zeberio]] | 2004-04-03 | [[Ficheiro:Polixene Trabudua eta Haydee Agirre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 675 | [[:d:Q12266487|Q12266487]] | [[Rebeka Ubera Aranzeta]] | [[Elgeta]] | 1972-01-19 | | | [[Ficheiro:Rebeka Ubera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 676 | [[:d:Q12266639|Q12266639]] | [[Robustiana Mujika Egaña]] | [[Deba, Guipúscoa|Deba]] | 1888-05-24 | [[Deba, Guipúscoa|Deba]] | 1981-09-16 | [[Ficheiro:Tene Mujika.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 677 | [[:d:Q12266675|Q12266675]] | [[Rosa Valverde]] | [[Donostia]] | 1953-02-14 | [[Ascain]] | 2015-02-14 | |- | style='text-align:right'| 678 | [[:d:Q12266679|Q12266679]] | [[Rosario Artola]] | [[Donostia]] | 1869-05-07 | [[Donostia]] | 1950-01-05 | [[Ficheiro:Thun thun 1894 06 02 rosario artola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 679 | [[:d:Q12266699|Q12266699]] | [[Rufina Azkue]] | [[Aizarna]] | 1898 | [[Azkoitia]] | 1972-02-11 | |- | style='text-align:right'| 680 | [[:d:Q12266735|Q12266735]] | [[Sabin Irizar]] | [[Deba, Guipúscoa|Deba]] | 1923-03-08 | | 1995 | |- | style='text-align:right'| 681 | [[:d:Q12266771|Q12266771]] | [[Saioa Garin]] | [[Legorreta]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Saioa Garin 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 682 | [[:d:Q12267072|Q12267072]] | [[Sara Carracelas García]] | [[Donostia]] | 1981-09-15 | | | |- | style='text-align:right'| 683 | [[:d:Q12267073|Q12267073]] | [[Sara Soto Gabiola]] | [[Gorliz]] | 1941-03-21 | [[Irún]] | 1999-06-28 | [[Ficheiro:Sara Soto Gabiola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 684 | [[:d:Q12267074|Q12267074]] | [[Sara Cozar]] | [[Ordizia]] | 1980-08-12 | | | [[Ficheiro:Sara Cozar antzezlea 2012an.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 685 | [[:d:Q12267100|Q12267100]] | [[Saroi Jauregi]] | [[Zaldibia]] | 1978-05-31 | | | [[Ficheiro:Saroi Jaruegi 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 686 | [[:d:Q12267374|Q12267374]] | [[Sheila Hernández]] | [[Barakaldo]] | 1985-10-10 | | | |- | style='text-align:right'| 687 | [[:d:Q12267518|Q12267518]] | [[Sonia Gonzalez]] | [[Barakaldo]] | 1977-10-18 | | | [[Ficheiro:Sonia Gonzalez 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 688 | [[:d:Q12267536|Q12267536]] | [[Sorne Unzueta]] | [[Bilbao]] | 1900-11-27 | [[Urduliz]] | 2005-01-13 | |- | style='text-align:right'| 689 | [[:d:Q12267762|Q12267762]] | [[Susana Corcuera Leunda]] | [[Donostia]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 690 | [[:d:Q12267763|Q12267763]] | [[Susana Fraile]] | [[Zumarraga]] | 1978-07-04 | | | |- | style='text-align:right'| 691 | [[:d:Q12267846|Q12267846]] | [[Tatus Fombellida]] | [[Errenteria]] | 1946-12-29 | | | |- | style='text-align:right'| 692 | [[:d:Q12267896|Q12267896]] | [[Tere Irastortza]] | [[Zaldibia]] | 1961-02-23 | | | [[Ficheiro:Tere Irastortza (F.M.).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 693 | [[:d:Q12267898|Q12267898]] | [[Teresa Ahedo]] | [[Karrantza Harana|Karrantza]] | 1941-05-23 | | | |- | style='text-align:right'| 694 | [[:d:Q12267899|Q12267899]] | [[Teresa Calo]] | [[Donostia]] | 1955-04-24 | | | [[Ficheiro:Teresa Calo Fontán.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 695 | [[:d:Q12267901|Q12267901]] | [[Teresa Lopez de Munain]] | [[Bilbao]] | 1963-09-07 | | | |- | style='text-align:right'| 696 | [[:d:Q12267903|Q12267903]] | [[Teresa Mendizabal]] | [[Vitoria]] | 1940-09-22 | [[Madrid]] | 2022-08-19 | [[Ficheiro:Teresa Mendizabal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 697 | [[:d:Q12267904|Q12267904]] | [[Teresa del Valle]] | [[Donostia]] | 1937-04-01 | | 2025-04-08 | [[Ficheiro:Teresa del Valle.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 698 | [[:d:Q12268465|Q12268465]] | [[UGA]] | [[Urretxu]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 699 | [[:d:Q12268791|Q12268791]] | [[Uxue Alberdi]] | [[Elgoibar|Elgóibar]] | 1984-03-18 | | | [[Ficheiro:Uxue Alberdi (Conny Beyreuther).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 700 | [[:d:Q12268792|Q12268792]] | [[Uxue Apaolaza]] | [[Hernani]] | 1981-04-20 | | | [[Ficheiro:Uxue Apaolaza 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 701 | [[:d:Q12269106|Q12269106]] | [[Yannick Vergara]] | [[Barakaldo]] | 1983-05-23 | | | |- | style='text-align:right'| 702 | [[:d:Q12269120|Q12269120]] | [[Yolanda Arrieta]] | [[Etxebarria]] | 1963-07-06 | | | [[Ficheiro:Yolanda Arrieta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 703 | [[:d:Q12269504|Q12269504]] | [[Zuriñe Fernández Gerenabarrena]] | [[Vitoria]] | 1965-11-28<br/>1965 | | | |- | style='text-align:right'| 704 | [[:d:Q12383840|Q12383840]] | [[Sofía Martínez]] | [[Vitoria]] | 1965-10-25 | | | [[Ficheiro:Sofía Martínez Ramírez.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 705 | [[:d:Q12384285|Q12384285]] | [[Beatriz Mato]] | [[Barakaldo]] | 1965 | | | [[Ficheiro:Beatriz Mato Otero, conselleira de Medio Ambiente e Ordenación do Territorio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 706 | [[:d:Q12384297|Q12384297]] | [[Begoña Muñoz]] | [[Barakaldo]] | 1961 | [[Ourense]] | 2010-04-17 | |- | style='text-align:right'| 707 | [[:d:Q12388716|Q12388716]] | [[Maria Antonia Mazarredo]] | [[Bergara]] | 1757-08-24 | | 19th century | [[Ficheiro:María Antonia Moyua.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 708 | [[:d:Q12392604|Q12392604]] | [[Maite Dono]] | [[Vitoria]] | 1969-02-17 | | | |- | style='text-align:right'| 709 | [[:d:Q12400643|Q12400643]] | [[Sonia Castiñeiras]] | [[Bilbao]] | 1976-04-14 | | | |- | style='text-align:right'| 710 | [[:d:Q13847535|Q13847535]] | [[Teresita Barajuen]] | [[Foronda]] | 1907-09-16 | | 2013-06-12 | |- | style='text-align:right'| 711 | [[:d:Q13897851|Q13897851]] | [[Idoia Agirre]] | [[Legazpi]] | 1993-03-31 | | | |- | style='text-align:right'| 712 | [[:d:Q14015352|Q14015352]] | [[Josune Irabien Marigorta]] | [[Amurrio]] | 1970 | | | [[Ficheiro:Josune Irabien Marigorta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 713 | [[:d:Q14015588|Q14015588]] | [[María Natividad López de Munain Alzola]] | [[Burgelu|Elburgo]] | 1960-09-01 | | | [[Ficheiro:Nati lopez de munain tokikom Alea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 714 | [[:d:Q14083462|Q14083462]] | [[Ana Maria Carrere Zabala]] | [[Errenteria]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 715 | [[:d:Q14083659|Q14083659]] | [[Oihana Amundarain Zubillaga]] | [[Villabona-Amasa]] | 1980-12-06 | | | [[Ficheiro:Oihana Amundarain Zubillaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 716 | [[:d:Q14083867|Q14083867]] | [[Zelai Amenabarro Goikoetxea]] | [[Legorreta]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 717 | [[:d:Q14083873|Q14083873]] | [[Ainhoa Zabalo Loyarte]] | [[Lezo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 718 | [[:d:Q14083896|Q14083896]] | [[Aiora Pérez de San Román Uría]] | [[Oiartzun]] | 1978-09-27 | | | [[Ficheiro:Aiora Perez de San Roman Uria.alkatetzan2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 719 | [[:d:Q14083910|Q14083910]] | [[Izaro Elorza Arregi]] | [[Oñati]] | 1983-10-28 | | | [[Ficheiro:Izaro elorza tokikom.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 720 | [[:d:Q14083934|Q14083934]] | [[Anuska Esnal Oliden]] | [[Orio]] | 1980-12-01 | | | [[Ficheiro:Anuska Esnal Orioko alkatea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 721 | [[:d:Q14083961|Q14083961]] | [[Hiart Arluciaga Ariznabarreta]] | [[Soraluze]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 722 | [[:d:Q14111958|Q14111958]] | [[María del Mar Vaquero Periánez]] | [[Donostia]] | 1970-06-26 | | | |- | style='text-align:right'| 723 | [[:d:Q14131842|Q14131842]] | [[Rosa Maria Elizburu Oyanguren]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1958-04-05 | | | [[Ficheiro:Rosa Elizburu eta David Cobos (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 724 | [[:d:Q14132008|Q14132008]] | [[Idurre Bideguren Gabantxo]] | [[Bermeo]] | 1979-07-26 | | | [[Ficheiro:Idurre Bideguren Bermeoko alkatea2 tokikom.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 725 | [[:d:Q14132158|Q14132158]] | [[Aitziber Irigoras Alberdi]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1973-09-09 | | | [[Ficheiro:Aitziber idigoras Anboto.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 726 | [[:d:Q14132223|Q14132223]] | [[Ana Otadui]] | [[Elorrio]] | 1976-05-10<br/>1976 | | | [[Ficheiro:Ana Otadui.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 727 | [[:d:Q14132872|Q14132872]] | [[Mari Carmen Urbieta Gonzalez]] | [[Valle de Trápaga|Valle de Trápaga-Trapagaran]] | 1955-07-19 | | | |- | style='text-align:right'| 728 | [[:d:Q14132893|Q14132893]] | [[Maitane Larrauri Fraile]] | [[Lekeitio]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Maitane-Larrauri-Hitz Lea Artibai.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 729 | [[:d:Q14132914|Q14132914]] | [[Saioa Elejabarrieta]] | [[Lemoa]] | 1983-05-19 | | | [[Ficheiro:Saioa Elejabarrieta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 730 | [[:d:Q14133327|Q14133327]] | [[Miren Argia Ituarte Arkotxa]] | [[Ondarroa]] | 1961-08-29 | | | [[Ficheiro:Argia Ituarte alkatea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 731 | [[:d:Q14133507|Q14133507]] | [[Saioa Villanueva Zarandona]] | [[Sopelana]] | 1981-01-03 | | | [[Ficheiro:Saioa Villanueva.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 732 | [[:d:Q15059450|Q15059450]] | [[Blanca García Manzanares]] | [[Vitoria]] | 1946-06-25 | | | |- | style='text-align:right'| 733 | [[:d:Q15122797|Q15122797]] | [[Itziar Nogeras]] | [[Donostia]] | 1966-01-19 | | | [[Ficheiro:Itziar nogeras 001.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 734 | [[:d:Q15407274|Q15407274]] | [[Simone Volterra]] | [[Bilbao]] | 1898-10-26 | [[Ramatuelle]] | 1989-06-26 | |- | style='text-align:right'| 735 | [[:d:Q15407369|Q15407369]] | [[Josefa Gassier]] | [[Bilbao]] | 1821-05-13 | [[Madrid]] | 1866-11-08<br/>1870-11-08 | |- | style='text-align:right'| 736 | [[:d:Q15714831|Q15714831]] | [[Mercedes Luzuriaga]] | [[Lemoiz]] | 1927-11-16 | [[Bilbao]] | 2023-07-11 | |- | style='text-align:right'| 737 | [[:d:Q15964868|Q15964868]] | [[Elena Lazkano]] | [[Donostia]] | 1969-09-26 | | | [[Ficheiro:Zientzia Club Elena2.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 738 | [[:d:Q16196746|Q16196746]] | [[Amaia Ugartamendía]] | [[Errenteria]] | 1966-06-09 | | | |- | style='text-align:right'| 739 | [[:d:Q16201039|Q16201039]] | [[Arancha González Laya|Q16201039]] | [[Donostia]] | 1969-05-22 | | | [[Ficheiro:Arancha Gonzalez By Clement Gibon HS.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 740 | [[:d:Q16209327|Q16209327]] | [[Mireia Epelde]] | [[Azpeitia]] | 1985-10-29 | | | [[Ficheiro:Mireia Epelde. Txirrindularia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 741 | [[:d:Q16227479|Q16227479]] | [[Ane Santesteban]] | [[Errenteria]] | 1990-12-12 | | | [[Ficheiro:Ane Santesteban - 2018 UEC European Road Cycling Championships (Women's road race).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 742 | [[:d:Q16269293|Q16269293]] | [[Ana Toledo]] | [[Antzuola]] | 1954-04-03 | | | |- | style='text-align:right'| 743 | [[:d:Q16301934|Q16301934]] | [[Paula Orive]] | [[Vitoria]] | 1982-11-29 | | | [[Ficheiro:Paula Orive 01.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 744 | [[:d:Q16516165|Q16516165]] | [[Ane Rodriguez Armendaritz]] | [[Hernani]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 745 | [[:d:Q16516236|Q16516236]] | [[Arantxa Kaltzada]] | [[Donostia]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 746 | [[:d:Q16516666|Q16516666]] | [[Blanca Gomez de Segura]] | [[Zeanuri]] | 1952-09-13 | | | [[Ficheiro:Blanka Gómez de Segura.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 747 | [[:d:Q16516768|Q16516768]] | [[Cecilia Sarasola]] | [[Donostia]] | 1949 | | | [[Ficheiro:CeciliaSarasola84.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 748 | [[:d:Q16516960|Q16516960]] | [[Ekhiñe Egiguren]] | [[Donostia]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 749 | [[:d:Q16516983|Q16516983]] | [[Elena Ibarbia]] | [[Donostia]] | 1994-12-19 | | | |- | style='text-align:right'| 750 | [[:d:Q16517239|Q16517239]] | [[Feliciana Uribe Orbe]] | [[Muxika]] | 1893-03-08 | [[Paterna]] | 1936-11-24 | |- | style='text-align:right'| 751 | [[:d:Q16517285|Q16517285]] | [[Francisca Ametzua]] | [[Abadiño]] | 1881-03-09 | [[Valencia]] | 1936-08-19 | |- | style='text-align:right'| 752 | [[:d:Q16517328|Q16517328]] | [[Garbiñe Saez]] | [[Amurrio]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Garbiñe saez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 753 | [[:d:Q16517694|Q16517694]] | [[Iratxe Esnaola Aldanondo]] | [[Donostia]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 754 | [[:d:Q16517697|Q16517697]] | [[Iratxe Esnaola Arribillaga]] | [[Zarautz]] | 1981-05-07 | | | [[Ficheiro:Arg2 iratxe txikia.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 755 | [[:d:Q16517712|Q16517712]] | [[Irune Berasaluze Lazkano]] | [[Mendaro]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Irune Berasaluze.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 756 | [[:d:Q16517743|Q16517743]] | [[Itxaso Araque]] | [[Donostia]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 757 | [[:d:Q16517996|Q16517996]] | [[Kattalin Ansorena]] | [[Donostia]] | 1986-04-22 | | | [[Ficheiro:Txirrimirrietatxiribiton.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 758 | [[:d:Q16518059|Q16518059]] | [[Koro Garmendia Galbete]] | [[Donostia]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 759 | [[:d:Q16518232|Q16518232]] | [[Lorea Agirre]] | [[Beasain]] | 1968-05-30 | | | [[Ficheiro:Lorea Agirre full.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 760 | [[:d:Q16518239|Q16518239]] | [[Lourdes Otaegi]] | [[Beizama]] | 1959-01-30 | | | |- | style='text-align:right'| 761 | [[:d:Q16518307|Q16518307]] | [[Maribel Castello]] | [[Irún]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 762 | [[:d:Q16518330|Q16518330]] | [[María Consuelo Cuñado]] | [[Bilbao]] | 1884-01-02 | [[Paterna]] | 1936-11-24 | |- | style='text-align:right'| 763 | [[:d:Q16518360|Q16518360]] | [[Mertxe Rodriguez]] | [[Lasarte-Oria]] | 1968-09-10 | | | [[Ficheiro:Marimotots, Mertxe Rodriguez (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 764 | [[:d:Q16518383|Q16518383]] | [[Miriam Gómez]] | [[Donostia]] | 1998 | | | |- | style='text-align:right'| 765 | [[:d:Q16518392|Q16518392]] | [[Monika Lekunberri]] | [[Galdakao]] | 1910-05-05 | [[Galdakao]] | 1987-04-14 | [[Ficheiro:Monika Lekunberri.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 766 | [[:d:Q16518442|Q16518442]] | [[Nagore Osoro]] | [[Ondarroa]] | 1994-05-18 | | | [[Ficheiro:Nagore 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 767 | [[:d:Q16518445|Q16518445]] | [[Nahikari García]] | [[Urnieta]] | 1997-03-10 | | | [[Ficheiro:Nahikari García 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 768 | [[:d:Q16518524|Q16518524]] | [[Olatz Aldalur]] | [[Ibarra]] | 1992-05-28 | | | [[Ficheiro:Estropadakfemale.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 769 | [[:d:Q16518786|Q16518786]] | [[Rosa Zarra]] | [[Donostia]] | 20th century | | 1995-06-30 | |- | style='text-align:right'| 770 | [[:d:Q16518797|Q16518797]] | [[Sabina de la Cruz]] | [[Sestao]] | 1929 | [[Hospital Santa Marina]] | 2020-11-27 | |- | style='text-align:right'| 771 | [[:d:Q16519108|Q16519108]] | [[Txaro Arteaga]] | [[Donostia]] | 1944-05-10 | | | [[Ficheiro:Txaro Arteaga 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 772 | [[:d:Q16519192|Q16519192]] | [[Urtza Alkorta]] | [[Ondarroa]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Urtza Alkorta atxilotu aurretik.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 773 | [[:d:Q16537013|Q16537013]] | [[Beatriz Nogales]] | [[Vitoria]] | 1983-03-03 | | | [[Ficheiro:Beatriz Nogales 01.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 774 | [[:d:Q16538008|Q16538008]] | [[Blanca Vidal]] | [[Bilbao]] | 1882-03-03<br/>1882-03-04 | [[Buenos Aires]] | 1962-09-08 | [[Ficheiro:Blanca Vidal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 775 | [[:d:Q16565426|Q16565426]] | [[Eva Rey]] | [[Donostia]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Eva Rey.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 776 | [[:d:Q16601520|Q16601520]] | [[María Teresa Tellería]] | [[Bilbao]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 777 | [[:d:Q16610667|Q16610667]] | [[Naiara Gómez]] | [[Getxo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 778 | [[:d:Q16735459|Q16735459]] | [[Covadonga O'Shea]] | [[Getxo]] | 1938-04-29 | | | [[Ficheiro:COShea2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 779 | [[:d:Q17156022|Q17156022]] | [[Sister M. Teresalina Joaquina FMM]] | [[Sondika]] | 1918-07-13 | [[St. Joseph's Catholic Church]] | 1947-10-27 | |- | style='text-align:right'| 780 | [[:d:Q17327626|Q17327626]] | [[Yoana Aramberri]] | [[Deba, Guipúscoa|Deba]] | 1977-04-23 | | | |- | style='text-align:right'| 781 | [[:d:Q17364199|Q17364199]] | [[Ascension Badiola]] | [[Bilbao]] | 1961-04-01 | | | [[Ficheiro:Ascensión Badiola. Idazlea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 782 | [[:d:Q17388566|Q17388566]] | [[María del Carmen Merino]] | [[Donostia]] | 1919-05-14 | | | |- | style='text-align:right'| 783 | [[:d:Q17590417|Q17590417]] | [[Pilar Zabala Aguirre]] | [[Legazpi]] | 1951-10-13 | | | [[Ficheiro:Pilar Zabala Aguirre (2005; cropped 2023).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 784 | [[:d:Q17620954|Q17620954]] | [[Ana María Vidal-Abarca]] | [[Vitoria]] | 1938-05-10 | [[Madrid]] | 2015-06-15 | |- | style='text-align:right'| 785 | [[:d:Q17622557|Q17622557]] | [[Miren Lazkano]] | [[Donostia]] | 1997-06-16 | | | [[Ficheiro:Miren Lazkano (ESP) 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 786 | [[:d:Q17630523|Q17630523]] | [[Sonsoles Álvarez de Toledo]] | [[Laudio]] | 1932-09-14 | | | |- | style='text-align:right'| 787 | [[:d:Q17632063|Q17632063]] | [[Fariba Sheikhan]] | [[Gernika-Lumo]] | 1988-03-07 | | | |- | style='text-align:right'| 788 | [[:d:Q17634980|Q17634980]] | [[Irati Goikoetxea]] | [[Donostia]] | 1986-04-10 | | | [[Ficheiro:2ª Copa de España de Slalom Olímpico 49.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 789 | [[:d:Q17987545|Q17987545]] | [[Irene San Sebastián]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1990-02-21 | | | |- | style='text-align:right'| 790 | [[:d:Q18170653|Q18170653]] | [[Lourdes Oyarbide]] | [[Egino]] | 1994-04-08 | | | [[Ficheiro:OYARBIDE Lourdes - Présentation TCFIA 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 791 | [[:d:Q18643823|Q18643823]] | [[Benita Asas]] | [[Donostia]] | 1873-03-04 | [[Bilbao]] | 1968-04-21 | [[Ficheiro:Benita Asas Manterola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 792 | [[:d:Q18645679|Q18645679]] | [[Blanca de Silos]] | [[Vitoria]] | 1914-08-03 | [[Segovia]] | 2002-09-13 | [[Ficheiro:Blanca de Silos.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 793 | [[:d:Q18817043|Q18817043]] | [[María Teresa Sesé]] | [[Donostia]] | 1917-10-04 | | 2019 | [[Ficheiro:María Teresa Sesé Lazcano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 794 | [[:d:Q18920495|Q18920495]] | [[Clara Azurmendi]] | [[Donostia]] | 1998-05-04 | | | |- | style='text-align:right'| 795 | [[:d:Q18980531|Q18980531]] | [[Alejandra Argüelles Toral y Hevia]] | [[Irún]] | 1845-09-20 | [[Valencia]] | 1860-04-05 | |- | style='text-align:right'| 796 | [[:d:Q19320631|Q19320631]] | [[Esperanza Zabala]] | [[Éibar|Eibar]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 797 | [[:d:Q19605337|Q19605337]] | [[Arantzazu Azpiroz]] | [[Berastegi]] | 1981-09-01 | | | |- | style='text-align:right'| 798 | [[:d:Q19617309|Q19617309]] | [[Teresa de Escoriaza]] | [[Donostia]] | 1891-12-07 | [[Donostia]] | 1968-07-18 | [[Ficheiro:Teresa Eskoriatza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 799 | [[:d:Q19661932|Q19661932]] | [[Eider Merino]] | [[Balmaseda]] | 1994-08-02 | | | [[Ficheiro:2021 WK Vlaanderen 082 Eider Merino.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 800 | [[:d:Q19766141|Q19766141]] | [[Myriam Gorospe]] | [[Donostia]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 801 | [[:d:Q19766168|Q19766168]] | [[Carmen Mijangos Ugarte]] | [[Bilbao]] | 1949 | | | [[Ficheiro:CARMEN MIJANGOS.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 802 | [[:d:Q19788720|Q19788720]] | [[Miriam Cabeza]] | [[Donostia]] | 1984-01-08 | | | [[Ficheiro:19042-miriam+cabeza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 803 | [[:d:Q19832686|Q19832686]] | [[Leire Iglesias Santiago]] | [[Hondarribia]] | 1978-05-26 | | | [[Ficheiro:Leire Iglesias Santiago.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 804 | [[:d:Q19863280|Q19863280]] | [[Ixone Sádaba]] | [[Bilbao]] | 1977-04-17 | | | |- | style='text-align:right'| 805 | [[:d:Q19929982|Q19929982]] | [[Carmen Muñoz López]] | [[Barakaldo]] | 1963 | | | [[Ficheiro:Carmen Muñoz 2015 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 806 | [[:d:Q19942952|Q19942952]] | [[Olatz Agorria]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1996-12-21 | | | [[Ficheiro:OlatzAgorria tokikom Anboto.org 20140709 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 807 | [[:d:Q19947829|Q19947829]] | [[Ane Aseginolaza]] | [[Idiazabal]] | 1950-11-03 | | | [[Ficheiro:Ane Aseginolaza. Bikoizlea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 808 | [[:d:Q19947865|Q19947865]] | [[Alaitz Eguren]] | [[Donostia]] | 1979-06-11 | | | |- | style='text-align:right'| 809 | [[:d:Q19947921|Q19947921]] | [[Ana Gisasola]] | [[Zumarraga]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 810 | [[:d:Q19947975|Q19947975]] | [[Loinaz Jauregi]] | [[Beasain]] | 1962-01-08 | | | |- | style='text-align:right'| 811 | [[:d:Q19948033|Q19948033]] | [[Iraitz Lizarraga]] | [[Zizurkil]] | 1979-12-16 | | | |- | style='text-align:right'| 812 | [[:d:Q19948054|Q19948054]] | [[Arantxa Moñux]] | [[Donostia]] | 1957-04-23 | | | |- | style='text-align:right'| 813 | [[:d:Q19948123|Q19948123]] | [[Nekane Sarobe]] | [[Donostia]] | 1953-02-05 | | | |- | style='text-align:right'| 814 | [[:d:Q19948149|Q19948149]] | [[Leire Ucha]] | [[Bilbao]] | 1975-07-26 | | | |- | style='text-align:right'| 815 | [[:d:Q20003213|Q20003213]] | [[Idoia Montón Gorostegui]] | [[Donostia]] | 1969-02-24 | | | |- | style='text-align:right'| 816 | [[:d:Q20015764|Q20015764]] | [[Felisa Martín Bravo]] | [[Donostia]] | 1898-06-11 | [[Madrid]] | 1979-10-29 | [[Ficheiro:Felisa Martin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 817 | [[:d:Q20016563|Q20016563]] | [[Maribel Salas]] | [[Barakaldo]] | 1965-05-29 | | | [[Ficheiro:Maribel Salas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 818 | [[:d:Q20017195|Q20017195]] | [[María Luisa Oyarzábal Fernández]] | [[Biscaia]] | 1933-11-20 | [[Bilbao]] | 2022-09-19 | |- | style='text-align:right'| 819 | [[:d:Q20087544|Q20087544]] | [[Amaia del Campo]] | [[Barakaldo]] | 1966-03-08 | | | |- | style='text-align:right'| 820 | [[:d:Q20100866|Q20100866]] | [[La Goya]] | [[Bilbao]] | 1891 | [[Madrid]] | 1950-06-04 | [[Ficheiro:La Goya 01.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 821 | [[:d:Q20160414|Q20160414]] | [[Arantza Mendizábal]] | [[Mundaka]] | 1950-02-22 | | | |- | style='text-align:right'| 822 | [[:d:Q20201434|Q20201434]] | [[Zelai Nikolas]] | [[Bilbao]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Zelai nikolas 2014 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 823 | [[:d:Q20492319|Q20492319]] | [[Irantzu Lekue]] | [[Vitoria]] | 1987-08-28 | | | [[Ficheiro:Irantzu Lekue 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 824 | [[:d:Q20492321|Q20492321]] | [[Aitziber Sarasola]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1973-11-04 | [[Pamplona]] | 2014-12-21 | |- | style='text-align:right'| 825 | [[:d:Q20492347|Q20492347]] | [[Garbi Losada]] | [[Getxo]] | 1959 | | | [[Ficheiro:Garbi Losada 1995-10-05 Egunkaria.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 826 | [[:d:Q20492386|Q20492386]] | [[Maria Luisa Irizar]] | [[Andoain]] | 1964-01-29 | | | [[Ficheiro:Maria Luisa Irizar korrikalaria (95-100).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 827 | [[:d:Q20492393|Q20492393]] | [[Montse Maritxalar Anglada]] | [[Donostia]] | 1966-12-10 | | | [[Ficheiro:Montse Maritxalar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 828 | [[:d:Q20492394|Q20492394]] | [[Anamari Martinez]] | [[Santurtzi]] | 1932 | [[Hondarribia]] | 2014-11-29 | |- | style='text-align:right'| 829 | [[:d:Q20492433|Q20492433]] | [[Mari Karmen Alzueta]] | [[Donostia]] | 1928-05-04 | [[Donostia]] | 1983-12-27 | |- | style='text-align:right'| 830 | [[:d:Q20492455|Q20492455]] | [[Ainhoa Murua Ugarte]] | [[Legazpi]] | 1979-05-12 | [[Vitoria]] | 2012-03-21 | [[Ficheiro:Ainhoa Murua Ugarte biokimikaria laborategian 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 831 | [[:d:Q20492519|Q20492519]] | [[Olatz Arbelaitz]] | [[Errenteria]] | 1970-11-07 | | | [[Ficheiro:Olatz Arbelaitz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 832 | [[:d:Q20492576|Q20492576]] | [[Naroa Gaintza]] | [[Bilbao]]<br/>[[Deusto]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Naroa Gaintza 22m2 2105 Ulia 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 833 | [[:d:Q20492605|Q20492605]] | [[Maite R. Ochotorena]] | [[Donostia]] | 1970-02-12 | | | |- | style='text-align:right'| 834 | [[:d:Q20492609|Q20492609]] | [[Txelo Ruiz-Vazquez]] | [[Irún]] | 1959-04-09 | | | [[Ficheiro:Txelo Ruiz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 835 | [[:d:Q20492632|Q20492632]] | [[Onintze Salazar]] | [[Bilbao]] | 1971-04-04 | | | [[Ficheiro:Onintze Salazar 2017 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 836 | [[:d:Q20492704|Q20492704]] | [[Estibalitz Sasiola]] | [[Deba, Guipúscoa|Deba]] | | | 1611-04-16 | |- | style='text-align:right'| 837 | [[:d:Q20492711|Q20492711]] | [[Soledad De Silva y Verástegui]] | [[Vitoria]] | 1948-03-25 | | | |- | style='text-align:right'| 838 | [[:d:Q20492799|Q20492799]] | [[Aiora Zulaika]] | [[Lasarte-Oria]] | 1975-10-08 | | | [[Ficheiro:Aiora Zulaika, Pirritx (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 839 | [[:d:Q20532942|Q20532942]] | [[Carme Adán]] | [[Donostia]] | 1966-12-16<br/>1966 | | | [[Ficheiro:Carmen Adán 19.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 840 | [[:d:Q20534031|Q20534031]] | [[María Jesús Arrate]] | [[Éibar|Eibar]] | 1953-03-04 | | | |- | style='text-align:right'| 841 | [[:d:Q20640240|Q20640240]] | [[Elena Odriozola]] | [[Donostia]] | 1967-11-27 | | | [[Ficheiro:Elena odriozola 2016 001.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 842 | [[:d:Q20857147|Q20857147]] | [[Libe Enbeita]] | [[Muxika]] | 1944-08-26 | | | [[Ficheiro:Libe-enbeita.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 843 | [[:d:Q20873503|Q20873503]] | [[Manuela Varela]] | [[Donostia]] | 1978-09-25 | | | [[Ficheiro:ManuelaVarelaPazoDeFamilia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 844 | [[:d:Q20890083|Q20890083]] | [[María Unceta-Barrenechea]] | [[Bilbao]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 845 | [[:d:Q20986456|Q20986456]] | [[Begoña Urquijo]] | [[Bilbao]] | 1930-09-01 | [[Madrid]] | 2007-11-14 | |- | style='text-align:right'| 846 | [[:d:Q20995252|Q20995252]] | [[Isabel Blanco Ollero]] | [[Donostia]] | 1958 | | | [[Ficheiro:Foto Isabel Blanco Ollero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 847 | [[:d:Q21001728|Q21001728]] | [[Amparo Gastón]] | [[Donostia]] | 1921-05-15 | [[Madrid]] | 2009-11-24 | |- | style='text-align:right'| 848 | [[:d:Q21004065|Q21004065]] | [[Guiomar Puerta]] | [[Bilbao]] | 1992 | | | |- | style='text-align:right'| 849 | [[:d:Q21004533|Q21004533]] | [[Iratxe Sorzabal]] | [[Irún]] | 1971-11-06 | | | [[Ficheiro:Iratxe Sorzabal argazkia (2022).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 850 | [[:d:Q21005106|Q21005106]] | [[Paula Lanz Blazquez]] | [[Vitoria]] | 1996-10-09 | | | [[Ficheiro:Quaregnon - Le Samyn des Dames & Le Samyn, 2 mars 2016, départ (B076).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 851 | [[:d:Q21005755|Q21005755]] | [[Lierni Lekuona Etxebeste]] | [[Lezo]] | 1995-04-08 | | | [[Ficheiro:Quaregnon - Le Samyn des Dames & Le Samyn, 2 mars 2016, départ (B073).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 852 | [[:d:Q21012396|Q21012396]] | [[Savitri Ceballos]] | [[Irún]] | 1979-04-17 | | | [[Ficheiro:Savitri Ceballos - Fira.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 853 | [[:d:Q21012422|Q21012422]] | [[Olatz Beobide]] | [[Donostia]] | 1964-09-12 | | | [[Ficheiro:Olatz Beobide.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 854 | [[:d:Q21016909|Q21016909]] | [[Uxue Fraile Azpeitia]] | [[Donostia]] | 1974-04-19 | | | |- | style='text-align:right'| 855 | [[:d:Q21055676|Q21055676]] | [[Ylenia Baglietto]] | [[Éibar|Eibar]] | 1986-12-18 | | | [[Ficheiro:Malaga Film Festival 2025 - Ylenia Baglietto (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 856 | [[:d:Q21067337|Q21067337]] | [[Ainara Sanz]] | [[Vitoria]] | 1995-01-15 | | | |- | style='text-align:right'| 857 | [[:d:Q21067340|Q21067340]] | [[Dorleta Eskamendi Gil]] | [[Errenteria]] | 1992-01-02 | | | |- | style='text-align:right'| 858 | [[:d:Q21153467|Q21153467]] | [[Irene Usabiaga]] | [[Ordizia]] | 1993-09-22 | | | [[Ficheiro:2015 UEC Track Elite European Championships 388.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 859 | [[:d:Q21279800|Q21279800]] | [[Victoria de Anda y Esquivel]] | [[Vitoria]] | 15th century | [[Madrid]] | 1541 | |- | style='text-align:right'| 860 | [[:d:Q21280360|Q21280360]] | [[María Antonia Esquivel y Navarrete]] | [[Vitoria]] | 1778-02-02 | [[Vitoria]] | 1849 | |- | style='text-align:right'| 861 | [[:d:Q21280557|Q21280557]] | [[María Carmen Sofía Flores]] | [[Vitoria]] | 1892-09-18 | | 20th century | |- | style='text-align:right'| 862 | [[:d:Q21280571|Q21280571]] | [[Martina de Gorostiza y Acedo]] | [[Vitoria]] | 1790 | [[Vitoria]] | 1862-04-03 | |- | style='text-align:right'| 863 | [[:d:Q21280578|Q21280578]] | [[Daría Imbert Aranguren]] | [[Vitoria]] | 1846 | | 1938-12-07 | [[Ficheiro:Calle de Daría Imbert Aranguren, Vitoria (3).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 864 | [[:d:Q21280582|Q21280582]] | [[Josepha de Landaburu]] | [[Vitoria]] | 1700 | | | |- | style='text-align:right'| 865 | [[:d:Q21280585|Q21280585]] | [[Concepción López de Arróyabe y Lejarreta]] | [[Vitoria]] | 1872-01-15 | | | [[Ficheiro:María Concepción López de Arróiabe plaza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 866 | [[:d:Q21280639|Q21280639]] | [[Manuela de Salazar y Sánchez de Samaniego]] | [[Vitoria]] | 1779-06-17 | [[Vitoria]] | 1844-11-20 | |- | style='text-align:right'| 867 | [[:d:Q21280647|Q21280647]] | [[Basilisa Tarrios y Uriondo]] | [[Vitoria]] | 19th century | [[Vitoria]] | 20th century | [[Ficheiro:Paseo de Basilisa Tarrios Tarrios y Uriondo (Parque de Aranbizkarra, Vitoria-Gasteiz) 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 868 | [[:d:Q21280653|Q21280653]] | [[Irantzu García]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1992-07-14 | | | [[Ficheiro:Irantzu-García-ArabaDeporteFemenino.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 869 | [[:d:Q21339034|Q21339034]] | [[Ainara Badiola]] | [[Amoroto]] | 1975-06-06 | | | [[Ficheiro:Ikertzaileak-eta-libur optjpeg 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 870 | [[:d:Q21450772|Q21450772]] | [[Mari Jose Urruzola]] | [[Irún]] | 1940-05-23 | [[Bilbao]] | 2006-04-28 | [[Ficheiro:Mari Jose Urruzola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 871 | [[:d:Q21458365|Q21458365]] | [[Erlea Maneros Zabala]] | [[Bilbao]] | 1977-03-17 | | | [[Ficheiro:Erlea Maneros artista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 872 | [[:d:Q21480457|Q21480457]] | [[Pilar Aróstegui]] | [[Vitoria]] | 1944-02-06 | | 2006-01-16 | [[Ficheiro:Pilar Arostegui.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 873 | [[:d:Q21530806|Q21530806]] | [[Nekane Aramburu]] | [[Donostia]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Nekane Aramburu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 874 | [[:d:Q21573223|Q21573223]] | [[Jule Goikoetxea Mentxaka]] | [[Donostia]] | 1981-12-13 | | | [[Ficheiro:Jule-Goikoetxea Norabidea eus Argia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 875 | [[:d:Q21651685|Q21651685]] | [[Karmele Llano Sánchez]] | [[Bilbao]] | 1978-07-10 | | | |- | style='text-align:right'| 876 | [[:d:Q21694031|Q21694031]] | [[Ainhoa Hernández]] | [[Barakaldo]] | 1994-04-27 | | | [[Ficheiro:Ainhoa Hernández by Frank Haug.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 877 | [[:d:Q21707164|Q21707164]] | [[Nerea Perez]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1997-08-02 | | | |- | style='text-align:right'| 878 | [[:d:Q21751025|Q21751025]] | [[Gurutze Frades]] | [[Iurreta]] | 1981-09-14 | | | [[Ficheiro:Gurutze Frades en Ironman VItoria-Gasteiz 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 879 | [[:d:Q21804534|Q21804534]] | [[Maria Etxabe]] | [[Zarautz]] | 1903-03-05 | [[Zarautz]] | 1993-05-03 | [[Ficheiro:Maria Etxabe (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 880 | [[:d:Q21997115|Q21997115]] | [[Ana Ruiz Mitxelena]] | [[Donostia]] | 1967-02-09 | [[Irurtzun]] | 1993-11-29 | [[Ficheiro:Ana Ruiz Mitxelena. Oiartzun taldeko porteroa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 881 | [[:d:Q22133048|Q22133048]] | [[Regina Araluze]] | [[Bermeo]] | 1922-08-15 | [[Bermeo]] | 2012-04-08 | [[Ficheiro:Regina-araluze.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 882 | [[:d:Q22133050|Q22133050]] | [[Felisa Arribaltzaga]] | [[Muxika]] | 1922-02-02 | [[Amorebieta-Etxano]] | 2015-06-30 | [[Ficheiro:Felisa Arribaltzaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 883 | [[:d:Q22826166|Q22826166]] | [[Manuela del Sagrado Corazón]] | [[Ondarroa]] | 1891-12-29 | [[Madrid]] | 1936-11-10 | [[Ficheiro:Martires adoratrices.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 884 | [[:d:Q22893812|Q22893812]] | [[Karmele Larrinaga]] | [[Bilbao]] | 1964-09-04 | | | [[Ficheiro:Karmele Larrinaga 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 885 | [[:d:Q22893828|Q22893828]] | [[Maria Urcelay]] | [[Legazpi]] | 1977-09-28 | | | |- | style='text-align:right'| 886 | [[:d:Q22911191|Q22911191]] | [[Consuelo Flecha García]] | [[Bilbao]] | 1948-02-13 | | | [[Ficheiro:Consuelo Flecha-2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 887 | [[:d:Q22916713|Q22916713]] | [[Marisa González]] | [[Bilbao]] | 1943-07-18<br/>1945 | | | [[Ficheiro:Marisa González.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 888 | [[:d:Q22957738|Q22957738]] | [[Ana Usabiaga]] | [[Ordizia]] | 1990-01-19 | | | [[Ficheiro:2016 2017 UCI Track World Cup Apeldoorn 209.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 889 | [[:d:Q23007760|Q23007760]] | [[Eulalia de Abaitua y Allende-Salazar]] | [[Bilbao]] | 1853-01-25 | [[Bilbao]] | 1943-09-16 | [[Ficheiro:Eulalia de Abaitua y Allende-Salazar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 890 | [[:d:Q23009089|Q23009089]] | [[Aitziber Alonso]] | [[Donostia]] | 1971 | | | [[Ficheiro:Aitziber Alonso.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 891 | [[:d:Q23050594|Q23050594]] | [[Maite Gurrutxaga]] | [[Amezketa]] | 1983-10-20 | | | [[Ficheiro:Maite Gurrutxaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 892 | [[:d:Q23059264|Q23059264]] | [[Susana Zapke]] | [[Irún]] | 1965-09-15 | | | [[Ficheiro:Zapke Susana3 R Stephan Doleschal WEB 01.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 893 | [[:d:Q23414793|Q23414793]] | [[Julita Berrojalbiz]] | [[Ajangiz]] | 1923-02-19 | [[Bilbao]] | 1998-11-01 | [[Ficheiro:Julita Berrojalbiz 1968.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 894 | [[:d:Q23811299|Q23811299]] | [[Belen Lucas]] | [[Bilbao]] | 1958 | | | [[Ficheiro:Belen Lucas ilustratzailea.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 895 | [[:d:Q23907891|Q23907891]] | [[Alaitz Imaz]] | [[Hernialde]] | 1994 | | | [[Ficheiro:Alaitz Imaz segalaria 08.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 896 | [[:d:Q23907900|Q23907900]] | [[Milagros García Crespo]] | [[Bilbao]] | 1934 | | | [[Ficheiro:Milagros García Crespo recibiendo la distición Lan Onari.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 897 | [[:d:Q23907902|Q23907902]] | [[Miren Larrion]] | [[Legazpi]] | 1969-02-28 | | | [[Ficheiro:MirenLarrion.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 898 | [[:d:Q23907906|Q23907906]] | [[Laura Valle Velasco]] | [[Vitoria]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 899 | [[:d:Q23907919|Q23907919]] | [[Mireya Etxaluze]] | [[Éibar|Eibar]] | 1977-01-19 | | | |- | style='text-align:right'| 900 | [[:d:Q23907925|Q23907925]] | [[Eider Eibar]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Eider Eibar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 901 | [[:d:Q23907926|Q23907926]] | [[Iraia Okina]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1980-02-19 | | | [[Ficheiro:Iraia okina.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 902 | [[:d:Q23907931|Q23907931]] | [[Idoia Beratarbide]] | [[Oiartzun]] | 1977-07-29 | | | [[Ficheiro:Idoia Beratarbide (Alvaro Ledesma) - Memoria Zulatua.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 903 | [[:d:Q23907933|Q23907933]] | [[Estibalitz Jalón]] | [[Vitoria]] | 1984 | | | [[Ficheiro:EstibalitzJalónMtz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 904 | [[:d:Q23943000|Q23943000]] | [[Justa Maiza Goicoechea]] | [[Azpeitia]] | 1897-07-13 | [[Paterna]] | 1936-11-24 | |- | style='text-align:right'| 905 | [[:d:Q23943026|Q23943026]] | [[María Concepción Odriozola Zabalia]] | [[Azpeitia]] | 1882-02-08 | [[Paterna]] | 1936-11-24 | |- | style='text-align:right'| 906 | [[:d:Q24067628|Q24067628]] | [[Alazne Etxeberria]] | [[Donostia]] | 1979-09-03 | | | |- | style='text-align:right'| 907 | [[:d:Q24091207|Q24091207]] | [[Lur Korta]] | [[Oiartzun]] | 1978-10-24 | | | [[Ficheiro:28 lur korta. alderdi eder 12.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 908 | [[:d:Q24175634|Q24175634]] | [[Alaine Agirre]] | [[Bermeo]] | 1990-12-11 | | | [[Ficheiro:Alaine Agirre (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 909 | [[:d:Q24255043|Q24255043]] | [[Iratxe Aurrekoetxea]] | [[Erandio]] | 1969-12-18 | | | [[Ficheiro:Iratxe Aurrekoetxea 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 910 | [[:d:Q24278797|Q24278797]] | [[Mercedes Villacián Peñalosa]] | [[Vitoria]] | 1935-02-22 | [[Vitoria]] | 2002-08-20 | |- | style='text-align:right'| 911 | [[:d:Q24279402|Q24279402]] | [[Nagore Robles]] | [[Basauri]] | 1983-02-10 | | | |- | style='text-align:right'| 912 | [[:d:Q24567336|Q24567336]] | [[Isabel Fernández Reviriego]] | [[Bilbao]] | 1979-04-07 | | | |- | style='text-align:right'| 913 | [[:d:Q24634547|Q24634547]] | [[Eva Esnaola Agesta]] | [[Urnieta]] | 1960-11-23 | | | [[Ficheiro:Eva Esnaola 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 914 | [[:d:Q24942176|Q24942176]] | [[María Berasarte]] | [[Donostia]] | 1978-11-28 | | | [[Ficheiro:María Berasarte.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 915 | [[:d:Q25170207|Q25170207]] | [[María Elena de Arizmendi Amiel]] | [[Donostia]] | 1916-02-01 | | 2001-09-10 | [[Ficheiro:Mi madre Maria Elena Arizmenmdi en 1955.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 916 | [[:d:Q25297836|Q25297836]] | [[Naiara Arnedo]] | [[Donostia]] | 1984-03-27 | | | |- | style='text-align:right'| 917 | [[:d:Q25410871|Q25410871]] | [[Mila Beldarrain]] | [[Donostia]] | 1951-01-07<br/>1951 | | | |- | style='text-align:right'| 918 | [[:d:Q25473532|Q25473532]] | [[Paloma Miranda de Lage]] | [[Donostia]] | 1943-06-25 | | 1999-08-01 | [[Ficheiro:Paloma Miranda de Lage.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 919 | [[:d:Q25473799|Q25473799]] | [[Julia Iruretagoyena]] | [[Irún]] | 1886 | [[Cidade de México]] | 1954-10-03 | [[Ficheiro:Julia Iruretagoyena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 920 | [[:d:Q25474089|Q25474089]] | [[Maria Francisca Marcelina Camino Arregi]] | [[Orio]] | 1883-01-10 | [[Orio]] | 1962-02-23 | [[Ficheiro:Orio 25.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 921 | [[:d:Q25474662|Q25474662]] | [[Marian Mellén]] | [[Vitoria]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 922 | [[:d:Q25476525|Q25476525]] | [[Beatriz Egizabal]] | [[Lasarte-Oria]] | 1971-12-14 | | | [[Ficheiro:Beatriz Egizabal Durangon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 923 | [[:d:Q25476692|Q25476692]] | [[Leire Ferro]] | [[Donostia]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 924 | [[:d:Q25476695|Q25476695]] | [[Ixabel Agirresarobe]] | [[Usurbil]] | 1971 | | | [[Ficheiro:Ixabel Agirresarobe, 2020-04-23.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 925 | [[:d:Q25477145|Q25477145]] | [[Zuriñe Hidalgo]] | [[Vitoria]] | 1990-10-19 | | | [[Ficheiro:Zuriñe Hidalgo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 926 | [[:d:Q25477296|Q25477296]] | [[Miren Josune Tolaretxipi]] | [[Donostia]] | 1926 | | 2017-08-09 | [[Ficheiro:Miren Josune Tolaretxipi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 927 | [[:d:Q25963141|Q25963141]] | [[Juncal Ballestín]] | [[Vitoria]] | 1953-09-01 | [[Vitoria]] | 2015-05-01 | [[Ficheiro:Juncal Ballestín.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 928 | [[:d:Q26085230|Q26085230]] | [[Pili Zabala]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1968-05-07 | | | [[Ficheiro:Pili Zabala 2016b (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 929 | [[:d:Q26221384|Q26221384]] | [[Ángela del Pan]] | [[Bilbao]] | 1985-04-19 | | | |- | style='text-align:right'| 930 | [[:d:Q26221404|Q26221404]] | [[Amaia Erbina]] | [[Ordizia]] | 1997-03-13 | | | |- | style='text-align:right'| 931 | [[:d:Q26236273|Q26236273]] | [[Irati Idirin]] | [[Zeberio]] | 1994-05-13 | | | |- | style='text-align:right'| 932 | [[:d:Q26236331|Q26236331]] | [[Naia Leonet]] | [[Errenteria]] | 1997-12-20 | | | |- | style='text-align:right'| 933 | [[:d:Q26265492|Q26265492]] | [[Miren Ibarluzea]] | [[Mungia]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 934 | [[:d:Q26267163|Q26267163]] | [[Susana Abaitua]] | [[Vitoria]] | 1990-10-05 | | | [[Ficheiro:Goyas 2023 - Susana Abaitua (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 935 | [[:d:Q26298502|Q26298502]] | [[Maritxu Urreta]] | [[Donostia]] | 1915-09-10 | | 2018-08-13 | [[Ficheiro:Maritxu Urreta Zulaika.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 936 | [[:d:Q26484830|Q26484830]] | [[Ziortza Isasi]] | [[Elorrio]] | 1995-08-05 | | | [[Ficheiro:2022-08-17 European Championships 2022 – Road Cycling Women's Time Trial by Sandro Halank–013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 937 | [[:d:Q26692015|Q26692015]] | [[Itziar Lozano]] | [[Getxo]] | 1941 | [[Cidade de México]] | 2007-09-24 | |- | style='text-align:right'| 938 | [[:d:Q26710948|Q26710948]] | [[Nagore Orbeltzu]] | [[Irún]] | 1971-07-23 | | | |- | style='text-align:right'| 939 | [[:d:Q26718796|Q26718796]] | [[Aiala Uribelarrea]] | [[Santurtzi]] | 1992-01-01 | | | |- | style='text-align:right'| 940 | [[:d:Q26720203|Q26720203]] | [[María Unzueta]] | [[Éibar|Eibar]] | 1878-09-13 | [[Acapulco]] | 1948-02-18 | [[Ficheiro:María Unzueta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 941 | [[:d:Q26770172|Q26770172]] | [[Gurutze Beitia]] | [[Bilbao]] | 1965-05-15 | | | [[Ficheiro:Gurutze Beitia 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 942 | [[:d:Q26794835|Q26794835]] | [[Maria Dolores Goya Mendiola]] | [[Donostia]] | 1913-02-19 | [[Donostia]] | 1986-08-29 | [[Ficheiro:Maria Dolores Goya.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 943 | [[:d:Q26822207|Q26822207]] | [[María del Mar Blanco]] | [[Ermua]]<br/>[[Biscaia]] | 1974-03-29 | | | [[Ficheiro:(Marimar Blanco) Entrega premios -PopularesAlcobendas18 a Ana Pastor y Pio Garcia Escudero. (44042625210) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 944 | [[:d:Q26831074|Q26831074]] | [[Rakel Mateo]] | [[Mungia]] | 1975-06-13 | | | [[Ficheiro:Rakel Mateo.Triatleta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 945 | [[:d:Q26834121|Q26834121]] | [[Leire Apellaniz]] | [[Bilbao]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Leire Apellaniz (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 946 | [[:d:Q26979635|Q26979635]] | [[María Isabel Arriortua]] | [[Barakaldo]] | 1950-11-11 | | | [[Ficheiro:Premio Euskadi de Investigación 2010 11 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 947 | [[:d:Q27104667|Q27104667]] | [[Blanca Uriarte]] | [[Vitoria]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 948 | [[:d:Q27145097|Q27145097]] | [[Yulema Corres]] | [[Vitoria]] | 1992-03-07 | | | [[Ficheiro:Real Sociedad vs Athletic Club DSC05164 (26941468692) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 949 | [[:d:Q27230200|Q27230200]] | [[Julia Hernández Valles]] | [[Errenteria]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 950 | [[:d:Q27437577|Q27437577]] | [[Ana Nieto Churruca]] | [[Bilbao]] | 1961-02-27 | | | [[Ficheiro:Ana Nieto Churruca retrato fotográfico Wikipedia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 951 | [[:d:Q27502654|Q27502654]] | [[Pilar Alonso Ibáñez]] | [[Markinez]] | 1937-10-21 | | | [[Ficheiro:Pilar Alonso Ibáñez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 952 | [[:d:Q27502939|Q27502939]] | [[Noelia Lorenzo Pino]] | [[Irún]] | 1978-11-09 | | | |- | style='text-align:right'| 953 | [[:d:Q27506759|Q27506759]] | [[Eva García Sáenz|Eva García Sáenz de Urturi]] | [[Vitoria]] | 1972-08-20 | | | [[Ficheiro:20201118 EVA G SAENZ DE URTURI-055 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 954 | [[:d:Q27536233|Q27536233]] | [[Virginia Gasull]] | [[Irún]] | 1974 | | | [[Ficheiro:Virginia Gasull 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 955 | [[:d:Q27537779|Q27537779]] | [[Txani Rodríguez]] | [[Laudio]] | 1977-03-23 | | | [[Ficheiro:Txani Rodriguez eta Iban Zaldua (7285934178) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 956 | [[:d:Q27586719|Q27586719]] | [[Kontxi Aizarna]] | [[Zestoa]] | 1958 | | | [[Ficheiro:Kontxi Aizarna Imanol Urbietarekin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 957 | [[:d:Q27586951|Q27586951]] | [[Maria Pilar Canedo]] | [[Bilbao]] | 1968-10-27 | | | [[Ficheiro:Maria Pilar Canedo Arrillaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 958 | [[:d:Q27609370|Q27609370]] | [[Ana Iturgaiz]] | [[Getxo]] | 1965-10-17 | | | [[Ficheiro:Ana Iturgaiz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 959 | [[:d:Q27610580|Q27610580]] | [[Andresa Portugal]] | [[Oiartzun]] | 1915-04-25 | [[Donostia]] | 2012-02-26 | [[Ficheiro:Andresa Portugal 20170228 184522.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 960 | [[:d:Q27651205|Q27651205]] | [[Igone Zabala Unzalu]] | [[Bilbao]] | 1961-05-11 | | | [[Ficheiro:IgoneZabala.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 961 | [[:d:Q27651450|Q27651450]] | [[Miriam Urkia Gonzalez]] | [[Aretxabaleta]] | 1965-03-31 | | | [[Ficheiro:Miriam Urkia 2017 Bizkaie.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 962 | [[:d:Q27652001|Q27652001]] | [[Rosa Arruti]] | [[Donostia]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 963 | [[:d:Q27679858|Q27679858]] | [[Bakarne Atxukarro Estomba]] | [[Irún]] | 1974-08-19 | | | [[Ficheiro:Bakarne Atxukarro 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 964 | [[:d:Q27697937|Q27697937]] | [[Inma Roiz]] | [[Okondo]] | 1971 | | | [[Ficheiro:Inma Roiz Ulibarri.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 965 | [[:d:Q27758336|Q27758336]] | [[Carlota Merchán Mesón]] | [[Laudio]] | 1973-01-20 | | | [[Ficheiro:(Carlota Merchán) Sesión control 12.09.2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 966 | [[:d:Q27780019|Q27780019]] | [[Elisa Rueda]] | [[Markina-Xemein]] | 1959-03-16 | | | [[Ficheiro:Elisa Rueda, poeta y actriz de Vitoria-Gasteiz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 967 | [[:d:Q27780642|Q27780642]] | [[Loli Anaut]] | [[Irún]] | 1939-09-20 | | | [[Ficheiro:Loli Anaut.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 968 | [[:d:Q27807489|Q27807489]] | [[Madelen Urieta]] | [[Amurrio]] | 1981-08-21 | | | [[Ficheiro:CxFE0x8XEAA o1 .jpg large.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 969 | [[:d:Q27855520|Q27855520]] | [[Juana Larando]] | [[Donostia]] | 1600 | | | |- | style='text-align:right'| 970 | [[:d:Q27883524|Q27883524]] | [[Arantza Ugalde]] | [[Barakaldo]] | 1966-09-30 | | | |- | style='text-align:right'| 971 | [[:d:Q27887709|Q27887709]] | [[Amaia Merino]] | [[Donostia]] | 1970-12-06 | | | |- | style='text-align:right'| 972 | [[:d:Q27892165|Q27892165]] | [[Kontxita Beitia]] | [[Pasaia]] | 1940 | | | [[Ficheiro:Zurriola ikastola 50urte Kontxita Beitia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 973 | [[:d:Q27910556|Q27910556]] | [[Lucía García]] | [[Barakaldo]] | 1998-07-14 | | | [[Ficheiro:17 Lucia Garcia Lewes FC Women 1 Manchester Utd Women 3 FAC QF 19 03 2023-1477 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 974 | [[:d:Q27916536|Q27916536]] | [[Nekane Balluerka]] | [[Ordizia]] | 1966-12-05 | | | [[Ficheiro:Nekane Balluerka 2016 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 975 | [[:d:Q27918391|Q27918391]] | [[Beatriz Artolazabal]] | [[Vitoria]] | 1970-04-03 | | | [[Ficheiro:Beatriz Artolazabal 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 976 | [[:d:Q27918433|Q27918433]] | [[Maria Jesus San Jose]] | [[Sestao]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Maria Jesus San Jose.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 977 | [[:d:Q27948547|Q27948547]] | [[Marta Macho Stadler]] | [[Bilbao]] | 1962-09-09 | | | [[Ficheiro:Marta Macho Stadler 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 978 | [[:d:Q27960489|Q27960489]] | [[June Fernández]] | [[Bilbao]] | 1984-12-07 | | | [[Ficheiro:June Fernández.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 979 | [[:d:Q27999264|Q27999264]] | [[Idoia Sagastizabal Unzetabarrenetxea]] | [[Éibar|Eibar]] | 1972-09-22 | | | [[Ficheiro:20240313 Pleno-32 (cropped) 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 980 | [[:d:Q28021620|Q28021620]] | [[Olatz González Abrisketa]] | [[Bilbao]] | 1973-02-07 | | | |- | style='text-align:right'| 981 | [[:d:Q28137221|Q28137221]] | [[Aixa de la Cruz]] | [[Bilbao]] | 1988-04-07 | | | [[Ficheiro:Aixa de la Cruz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 982 | [[:d:Q28195017|Q28195017]] | [[Lourdes Méndez Pérez]] | [[Donostia]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 983 | [[:d:Q28222851|Q28222851]] | [[María Asunción Quiñones]] | [[Hondarribia]] | 1996-10-29 | | | [[Ficheiro:Mariasun Quiñones.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 984 | [[:d:Q28419114|Q28419114]] | [[Regina Arrieta]] | [[Biscaia]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 985 | [[:d:Q28466455|Q28466455]] | [[Maruja Lopetegui]] | [[Donostia]] | 1904 | [[Buenos Aires]] | | [[Ficheiro:1925-07-03, Nuevo Mundo, Figuras del teatro en Madrid, Primera figura de la Compañía de Barreto es Maruja Lopetegui, Walken (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 986 | [[:d:Q28501923|Q28501923]] | [[María Soledad de Nuestra Señora]] | [[Donostia]] | 1932 | | | |- | style='text-align:right'| 987 | [[:d:Q28502325|Q28502325]] | [[Matilde Orbegozo]] | [[Bilbao]] | 1837-03-15 | [[Santurtzi]] | 1891-08-09 | [[Ficheiro:Matilde Orbegozo.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 988 | [[:d:Q28528205|Q28528205]] | [[Idurre Eskisabel]] | [[Beasain]] | 1970-11-11 | | | [[Ficheiro:Idurre Eskisabel Larrañaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 989 | [[:d:Q28653768|Q28653768]] | [[Itziar Laka]] | [[Bilbao]] | 1962-02-02 | | | [[Ficheiro:Itziar Laka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 990 | [[:d:Q28733519|Q28733519]] | [[Gemma Herrero Virto]] | [[Biscaia]] | 1974-06 | | | |- | style='text-align:right'| 991 | [[:d:Q28735723|Q28735723]] | [[Begoña García-Zapirain]] | [[Donostia]] | 1970-10-14 | | | [[Ficheiro:Begoña García-Zapirain Soto profile photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 992 | [[:d:Q28790557|Q28790557]] | [[Ane Labaka]] | [[Lasarte-Oria]] | 1992-08-08 | | | [[Ficheiro:Ane Labaka Mayoz.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 993 | [[:d:Q28811861|Q28811861]] | [[Regina Raull]] | [[Bilbao]] | 1931-02-12 | [[Cidade de México]] | 2019-11-14 | [[Ficheiro:Regina Raull.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 994 | [[:d:Q28818790|Q28818790]] | [[Arritxu Iribar]] | [[Zumaia]] | 1963 | | | [[Ficheiro:Arritxu Iribar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 995 | [[:d:Q28840794|Q28840794]] | [[María Dolores Etxano Varela]] | [[Ondarroa]] | 1968-05-30 | | | [[Ficheiro:María Dolores Etxano Varela.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 996 | [[:d:Q28860743|Q28860743]] | [[María Rita de Barrenechea y Morante]] | [[Bilbao]] | 1757-05-19 | [[Madrid]] | 1795-11-23 | [[Ficheiro:Marchioness of la Solana, Francisco de Goya.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 997 | [[:d:Q28865086|Q28865086]] | [[Cristina Molinuevo]] | [[Vitoria]] | 1996-05-28 | | | [[Ficheiro:Cristina Molinuevo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 998 | [[:d:Q28867378|Q28867378]] | [[Ianire Estébanez]] | [[Santurtzi]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Ianire Estébanez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 999 | [[:d:Q28868953|Q28868953]] | [[Nere Basabe]] | [[Bilbao]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 1000 | [[:d:Q28869716|Q28869716]] | [[Ane Aldalur]] | [[Donostia]] | 1989-06-30 | | | [[Ficheiro:Ane Aldalur.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1001 | [[:d:Q28871337|Q28871337]] | [[Arrate Agirre]] | [[Vitoria]] | 1993-07-28 | | | [[Ficheiro:Arrate Aguirre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1002 | [[:d:Q28872350|Q28872350]] | [[María Mtz. de Alegría]] | [[Vitoria]] | 1999-10-27 | | | [[Ficheiro:María Martínez de Alegría .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1003 | [[:d:Q28872356|Q28872356]] | [[Laura Pardo]] | [[Vitoria]] | 1989-07-31 | | | [[Ficheiro:Laura Pardo Hervias.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1004 | [[:d:Q28872468|Q28872468]] | [[Marta Tudanca]] | [[Vitoria]] | 1990-04-10 | | | [[Ficheiro:Marta Tudanca.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1005 | [[:d:Q28872545|Q28872545]] | [[Miren Gorrotxategi]] | [[Abadiño]] | 1967-09-18 | | | [[Ficheiro:MirenGorrotxategi3noviembre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1006 | [[:d:Q28872549|Q28872549]] | [[Nerea Ahedo Ceza]] | [[Bilbao]] | 1966-03-31 | | | |- | style='text-align:right'| 1007 | [[:d:Q28872554|Q28872554]] | [[María Eugenia Iparragirre]] | [[Irún]] | 1968-06-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1008 | [[:d:Q28872634|Q28872634]] | [[María del Carmen de Aragón Amunárriz]] | [[Donostia]] | 1958-06-21 | | | |- | style='text-align:right'| 1009 | [[:d:Q28872671|Q28872671]] | [[Primi Erostarbe]] | [[Araotz]] | 1907-02-24 | [[Donostia]] | 1995-12-06 | [[Ficheiro:Primi Erostarbe panderoa jotzen. Donostia, 1984.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1010 | [[:d:Q28911596|Q28911596]] | [[Livia López]] | [[Bilbao]] | 1979-04-11 | | | [[Ficheiro:Livia López Gutiérrez.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1011 | [[:d:Q28911841|Q28911841]] | [[Itsaso Conde]] | [[Vitoria]] | 1996-08-10 | | | [[Ficheiro:Itsaso Conde.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1012 | [[:d:Q28916595|Q28916595]] | [[Marian Izaguirre]] | [[Bilbao]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 1013 | [[:d:Q28921003|Q28921003]] | [[Maider Zabalegi]] | [[Oiartzun]] | 1976-11-24 | | | [[Ficheiro:MAIDER ZABALEGI DKLUBA (40547035033).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1014 | [[:d:Q28922614|Q28922614]] | [[Teresa Chapa Brunet]] | [[Donostia]] | 1952-07-24 | | | [[Ficheiro:Teresa Chapa Brunet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1015 | [[:d:Q28922770|Q28922770]] | [[Mabi Revuelta]] | [[Bilbao]] | 1967-08-18 | | | [[Ficheiro:Mabi Revuelta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1016 | [[:d:Q28933227|Q28933227]] | [[Nerea Otxoa]] | [[Vitoria]] | 1977-04-19 | | | [[Ficheiro:Nerea Otxoa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1017 | [[:d:Q28950160|Q28950160]] | [[Gretel Ammann]] | [[Donostia]] | 1947-01-17 | [[Barcelona]] | 2000-05-02 | |- | style='text-align:right'| 1018 | [[:d:Q28954790|Q28954790]] | [[Rakel Alda]] | [[Bilbao]] | 1886-09-21 | [[Getxo]] | 1972-01-17 | |- | style='text-align:right'| 1019 | [[:d:Q28976109|Q28976109]] | [[Melania Moscoso]] | [[Bilbao]] | 1974-09-28 | | | [[Ficheiro:Melania Moscoso .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1020 | [[:d:Q28978680|Q28978680]] | [[Pilar Sansinenea Goñi]] | [[Donostia]] | 1905-11-21 | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1997-08-28 | [[Ficheiro:Pilar Sansinenea Goñi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1021 | [[:d:Q29001903|Q29001903]] | [[María José Aranzasti]] | [[Donostia]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Maria José Aranzasti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1022 | [[:d:Q29018162|Q29018162]] | [[Mari Jose Mendieta Iturraran]] | [[Donostia]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 1023 | [[:d:Q29021702|Q29021702]] | [[Paulina Ramos]] | [[Bilbao]] | 1896-06-06 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 1024 | [[:d:Q29021733|Q29021733]] | [[Mercedes Viguera]] | [[Bilbao]] | 1908-01-30 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 1025 | [[:d:Q29034854|Q29034854]] | [[Ana Malagon Zaldua]] | [[Donostia]] | 1978-04-28 | | | [[Ficheiro:Ana Malagon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1026 | [[:d:Q29039042|Q29039042]] | [[Koldobike Natxitube]] | [[Elantxobe]] | 1912-05-19 | | 1995-05-27 | |- | style='text-align:right'| 1027 | [[:d:Q29040269|Q29040269]] | [[Rosario Olazabal]] | [[Bilbao]] | 1901-10-05 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 1028 | [[:d:Q29043083|Q29043083]] | [[Juliana Mujika Agirrezabal]] | [[Bilbao]] | 1905-03-17 | | 1991 | |- | style='text-align:right'| 1029 | [[:d:Q29048666|Q29048666]] | [[Natividad Álvarez]] | [[Barakaldo]] | 1900 | [[Gordexola]] | 1924-02-15 | |- | style='text-align:right'| 1030 | [[:d:Q29053527|Q29053527]] | [[Alice Waddington]] | [[Bilbao]] | 1990-07-31 | | | |- | style='text-align:right'| 1031 | [[:d:Q29103347|Q29103347]] | [[Ainara Azpiazu]] | [[Hernani]] | 1980-11-07 | | | [[Ficheiro:Ainara Azpiazu 'Axpi' (Irutxuloko Hitza Estitxu Zabala).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1032 | [[:d:Q29168100|Q29168100]] | [[Petra Gandarias]] | [[Bilbao]] | 1901-05-26 | [[Salamanca]] | 1989-03-20 | [[Ficheiro:Petra Gandarias.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1033 | [[:d:Q29180319|Q29180319]] | [[Ariane Ochoa Torres]] | [[Bilbao]] | 1998-06-22 | | | [[Ficheiro:Ariane Ochoa Torres.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1034 | [[:d:Q29181405|Q29181405]] | [[Sara Estévez]] | [[Bilbao]] | 1925 | | | |- | style='text-align:right'| 1035 | [[:d:Q29262564|Q29262564]] | [[Inma Fernandez]] | [[Lazkao]] | 1991-11-27 | | | [[Ficheiro:Inma Fernandez 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1036 | [[:d:Q29413891|Q29413891]] | [[Ticiana Iturri]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1904-07-10 | [[Bilbao]] | 1969-03-05 | [[Ficheiro:Ticiana Iturri.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1037 | [[:d:Q29419538|Q29419538]] | [[Gloria Castresana]] | [[Vitoria]] | 1940-08-15 | | | |- | style='text-align:right'| 1038 | [[:d:Q29510743|Q29510743]] | [[Nadia Erostarbe]] | [[Zarautz]] | 2000-05-27 | | | |- | style='text-align:right'| 1039 | [[:d:Q29521472|Q29521472]] | [[Arantza Portabales]] | [[Donostia]] | 1973-01-27 | | | [[Ficheiro:Arantza Portabales.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1040 | [[:d:Q29542499|Q29542499]] | [[Amaia Vazquez]] | [[Deusto]] | 1961-10-03 | | | [[Ficheiro:Amaia Vazquez sexologoa (97-091).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1041 | [[:d:Q29555944|Q29555944]] | [[Ana Busto]] | [[Igorre]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 1042 | [[:d:Q29571138|Q29571138]] | [[Sara De La Rica]] | [[Bilbao]] | 1963-06-21 | | | |- | style='text-align:right'| 1043 | [[:d:Q29585637|Q29585637]] | [[Zaida Fernández]] | [[Bilbao]] | 1984-12-06 | | | [[Ficheiro:Zaida Fernández Pérez .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1044 | [[:d:Q29654180|Q29654180]] | [[Isabel Fernández “Moses”]] | [[Vitoria]] | 1972-06-06 | | | |- | style='text-align:right'| 1045 | [[:d:Q29788714|Q29788714]] | [[Olga Jiménez]] | [[Vitoria]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Olga j s.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1046 | [[:d:Q29876698|Q29876698]] | [[Begoña Zubero]] | [[Bilbao]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 1047 | [[:d:Q29959476|Q29959476]] | [[Txaro Arrazola]] | [[Vitoria]] | 1963-09-13 | | | [[Ficheiro:Txaro Arrazola-Oñate Tojal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1048 | [[:d:Q29971181|Q29971181]] | [[Irati Sarasua]] | [[Hernani]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 1049 | [[:d:Q29995066|Q29995066]] | [[Maria Rivero]] | [[Balmaseda]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 1050 | [[:d:Q29995083|Q29995083]] | [[Libe Garcia de Cortazar]] | [[Bilbao]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Libe Garcia de Cortazar 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1051 | [[:d:Q29995087|Q29995087]] | [[Jonebati Zabala]] | [[Bilbao]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 1052 | [[:d:Q29997946|Q29997946]] | [[Irati Elizalde]] | [[Donostia]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 1053 | [[:d:Q29999714|Q29999714]] | [[Nagore Uriarte]] | [[Bilbao]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 1054 | [[:d:Q30005064|Q30005064]] | [[Ekhiñe Atorrasagasti Ugarte]] | [[Belauntza]] | 1982-04-24 | | | [[Ficheiro:Ekhine Atorrasagasti KZK Atorrasagasti iturri (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1055 | [[:d:Q30005075|Q30005075]] | [[Ainhoa Vitoria]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1987 | | | [[Ficheiro:Ainhoa Vitoria. Irrati esataria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1056 | [[:d:Q30012946|Q30012946]] | [[Janire Casero]] | [[Igorre]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1057 | [[:d:Q30025732|Q30025732]] | [[Margarita de Lucas]] | [[Hondarribia]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Margarita de Lucas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1058 | [[:d:Q30044734|Q30044734]] | [[Ana Etxaide]] | [[Donostia]] | 1936-04-23 | | | [[Ficheiro:AMEchaide.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1059 | [[:d:Q30044820|Q30044820]] | [[Espe Alegria]] | [[Ermua]] | 1906-12-18 | [[Boise]] | 1991-09-14 | [[Ficheiro:Espe Alegria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1060 | [[:d:Q30058900|Q30058900]] | [[Garbiñe Aranburu]] | [[Legorreta]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Gure Esku Dago manifestazioa "Demokrazia" - Bilbo 2017-09-16 - 4.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1061 | [[:d:Q30062241|Q30062241]] | [[Arantza Saez de Lafuente Calvo]] | [[Bilbao]] | 1966-06-20 | | | [[Ficheiro:ArantzaSaezdeLafuenteenMaxArtCenter2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1062 | [[:d:Q30075479|Q30075479]] | [[Amaia Gorostiza Telleria]] | [[Éibar|Eibar]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 1063 | [[:d:Q30088057|Q30088057]] | [[Onintza Aduriz]] | [[Donostia]] | 1991-02-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1064 | [[:d:Q30088067|Q30088067]] | [[Maria Eraunzetamurgil]] | [[Donostia]] | 1998-07-28 | | | |- | style='text-align:right'| 1065 | [[:d:Q30088070|Q30088070]] | [[Lara Gonzalez Duarte]] | [[Donostia]] | 1994-11-01 | | | |- | style='text-align:right'| 1066 | [[:d:Q30088083|Q30088083]] | [[Iulene Olabarria]] | [[Donostia]] | 1985-01-21 | | | |- | style='text-align:right'| 1067 | [[:d:Q30088091|Q30088091]] | [[Gracia Alonso de Armiño]] | [[Bilbao]] | 1992-08-11 | | | |- | style='text-align:right'| 1068 | [[:d:Q30088497|Q30088497]] | [[Izaskun García]] | [[Gernika-Lumo]]<br/>[[Muxika]] | 1992-07-25 | | | [[Ficheiro:Izaskun García.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1069 | [[:d:Q30088545|Q30088545]] | [[Yaiza Lázaro]] | [[Bilbao]] | 1994-05-01 | | | |- | style='text-align:right'| 1070 | [[:d:Q30092288|Q30092288]] | [[Laura Arroyo]] | [[Donostia]] | 1991-02-24 | | | |- | style='text-align:right'| 1071 | [[:d:Q30092676|Q30092676]] | [[Intza Lizarazu]] | [[Azkoitia]] | 1991-05-21 | | | |- | style='text-align:right'| 1072 | [[:d:Q30093772|Q30093772]] | [[Araia Peña]] | [[Gernika-Lumo]] | 1990-11-08 | | | |- | style='text-align:right'| 1073 | [[:d:Q30095319|Q30095319]] | [[Sara Iparragirre]] | [[Orio]] | 1998-11-06 | | | |- | style='text-align:right'| 1074 | [[:d:Q30109921|Q30109921]] | [[Maria Jesus Ibaseta]] | [[Lazkao]] | 1885-11-20 | [[Bilbao]] | 1976-12-31 | [[Ficheiro:Maria Jesus Ibaseta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1075 | [[:d:Q30149713|Q30149713]] | [[Irati Goikoetxea]] | [[Beasain]] | 1984-12-27 | | | [[Ficheiro:Irati Goikoetxea.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1076 | [[:d:Q30149725|Q30149725]] | [[Nerea Lizarralde]] | [[Donostia]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1077 | [[:d:Q30149726|Q30149726]] | [[Eva Blanco de Angulo]] | [[Amurrio]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Eva Blanco.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1078 | [[:d:Q30149727|Q30149727]] | [[Leire Agirre]] | [[Azpeitia]] | 1974 | | | [[Ficheiro:Leire Agirre (2006).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1079 | [[:d:Q30149734|Q30149734]] | [[Izaro Andres]] | [[Mallabia]] | 1993-12-31 | | | [[Ficheiro:Izaro Andres musikaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1080 | [[:d:Q30149736|Q30149736]] | [[Ankenai]] | [[Donostia]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1081 | [[:d:Q30149744|Q30149744]] | [[Maitane Urbieta]] | [[Zumaia]] | 1983-02-25 | | | [[Ficheiro:Euskadi12.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1082 | [[:d:Q30149754|Q30149754]] | [[La Basu]] | [[Etxebarri]] | 1983-01-06 | | | [[Ficheiro:URBAN FEMME 2019 LA BASU (47380111632).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1083 | [[:d:Q30155903|Q30155903]] | [[Lucia Arieta-Araunabeña Markina]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1961<br/>1963-03-25 | | | [[Ficheiro:Lucia Arieta-araunabena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1084 | [[:d:Q30155905|Q30155905]] | [[Aneguria]] | [[Bilbao]] | 1984-12-27 | | | [[Ficheiro:ANEGURIA by sarahFdezDeutsch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1085 | [[:d:Q30156174|Q30156174]] | [[Mursego]] | [[Éibar|Eibar]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Bidehuts- 10 urte (27401142489).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1086 | [[:d:Q30156535|Q30156535]] | [[Karmele Goñi]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1926-12-21 | [[Bilbao]] | 2017-06-07 | [[Ficheiro:Karmele Goñi Auzmendi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1087 | [[:d:Q30158268|Q30158268]] | [[Sheila Alaña]] | [[Barakaldo]] | 1982-05-17 | | | |- | style='text-align:right'| 1088 | [[:d:Q30239233|Q30239233]] | [[Haydée Agirre]] | [[Santurtzi]] | 1907-02-26 | [[Bilbao]] | 1998-02-15 | [[Ficheiro:Polixene Trabudua eta Haydee Agirre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1089 | [[:d:Q30251849|Q30251849]] | [[Itxaso Atutxa Atutxa]] | [[Bilbao]] | 1967-06-19 | | | [[Ficheiro:EAJ-PNV Alderdi Eguna 2018 (cropped) Itxaso Atutxa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1090 | [[:d:Q30303419|Q30303419]] | [[Irati Etxebarria]] | [[Larrabetzu]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 1091 | [[:d:Q30335984|Q30335984]] | [[Jasone Agirre Garitaonandia]] | [[Abadiño]] | 1968-05-27 | | | [[Ficheiro:Jasone Agirre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1092 | [[:d:Q30337297|Q30337297]] | [[Oihana Etxebarrieta Legrand]] | [[Hondarribia]] | 1987-06-10 | | | [[Ficheiro:Oihana Etxebarrieta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1093 | [[:d:Q30337348|Q30337348]] | [[Nerea Kortajarena Ibañez]] | [[Donostia]] | 1974 | | | [[Ficheiro:Nerea-Kortajarena-Ibañez.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1094 | [[:d:Q30338745|Q30338745]] | [[Almudena Otaola Urquijo]] | [[Bilbao]] | 1973-08-27 | | | [[Ficheiro:Almudena Otaola 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1095 | [[:d:Q30339103|Q30339103]] | [[Eukene Arana Varas]] | [[Barakaldo]] | 1971-06-08 | | | |- | style='text-align:right'| 1096 | [[:d:Q30339282|Q30339282]] | [[Carolina Sagarmendi]] | [[Donostia]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 1097 | [[:d:Q30339290|Q30339290]] | [[Josune Gorostidi]] | [[Leaburu]] | 1967-11-06 | | | [[Ficheiro:Josune Gorostidi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1098 | [[:d:Q30339311|Q30339311]] | [[Ainhoa Pagola]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1984-11-14 | | | |- | style='text-align:right'| 1099 | [[:d:Q30345277|Q30345277]] | [[Olatz Ferran]] | [[Donostia]] | 1972-02-28 | | | |- | style='text-align:right'| 1100 | [[:d:Q30348290|Q30348290]] | [[Agurtzane Elorriaga]] | [[Iurreta]] | 1978-07-24 | | | [[Ficheiro:Agurtzane Elorriaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1101 | [[:d:Q30348310|Q30348310]] | [[Ainhoa Ostolaza]] | [[Urnieta]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 1102 | [[:d:Q30348343|Q30348343]] | [[Ane Iriarte]] | [[Villabona-Amasa]] | 1995-04-04 | | | [[Ficheiro:2017 UEC Track Elite European Championships 088.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1103 | [[:d:Q30348384|Q30348384]] | [[Eider Unanue]] | [[Zumaia]] | 1996-11-19 | | | |- | style='text-align:right'| 1104 | [[:d:Q30348863|Q30348863]] | [[Uxue Ezkurdia]] | [[Donostia]] | 1994-01-22 | | | |- | style='text-align:right'| 1105 | [[:d:Q30348992|Q30348992]] | [[Lur Errekondo]] | [[Usurbil]] | 1995-02-16 | | | [[Ficheiro:Lur Errekondo Eitbn.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1106 | [[:d:Q30349001|Q30349001]] | [[Maitane Etxeberria]] | [[Lezo]] | 1997-01-15 | | | [[Ficheiro:España - Acerbaixán no Porriño 28 - Maitane Etxeberria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1107 | [[:d:Q30442967|Q30442967]] | [[Maialen Husillos]] | [[Pasaia]] | 1996-06-01 | | | |- | style='text-align:right'| 1108 | [[:d:Q30457305|Q30457305]] | [[Ane Ibarzabal]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1982-11-29 | | | [[Ficheiro:Ane Ibarzabal. Kazetaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1109 | [[:d:Q30467174|Q30467174]] | [[Aizpea Oihaneder]] | [[Donostia]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Aizpea Oihaneder 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1110 | [[:d:Q30505299|Q30505299]] | [[Eider Lizarbe]] | [[Donostia]] | 1996-04-02 | | | |- | style='text-align:right'| 1111 | [[:d:Q30505335|Q30505335]] | [[Maialen Múgica]] | [[Zarautz]] | 1991-06-04 | | | |- | style='text-align:right'| 1112 | [[:d:Q30607457|Q30607457]] | [[Olatz Rivera Olmedo]] | [[Bilbao]] | 1996-10-07 | | | |- | style='text-align:right'| 1113 | [[:d:Q30691336|Q30691336]] | [[Beatriz Arregui Gamir]] | [[Bilbao]] | 1995-03-07 | | | |- | style='text-align:right'| 1114 | [[:d:Q30827871|Q30827871]] | [[Marian Iriarte]] | [[Donostia]] | 1962 | | | [[Ficheiro:Marian-iriarte Elhuyar Diaz de Rada.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1115 | [[:d:Q30899525|Q30899525]] | [[Cris Lizarraga]] | [[Bilbao]] | 1992-05-08 | | | [[Ficheiro:Belako 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1116 | [[:d:Q30901598|Q30901598]] | [[Azucena Vieites]] | [[Hernani]]<br/>[[Donostia]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Azucena Vieites.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1117 | [[:d:Q30904315|Q30904315]] | [[Elvira Gangutia]] | [[Donostia]] | 1937 | | | |- | style='text-align:right'| 1118 | [[:d:Q31202628|Q31202628]] | [[Maggy Barrère Unzueta]] | [[Donostia]] | 1957 | | | [[Ficheiro:Maggy Barrère Unzueta.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1119 | [[:d:Q31714808|Q31714808]] | [[Alaitz Telletxea]] | [[Oiartzun]] | 1976-03-02 | | | [[Ficheiro:Alaitz Telletxea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1120 | [[:d:Q31760467|Q31760467]] | [[Nerea Arrien]] | [[Lekeitio]] | 1976-08-23 | | | |- | style='text-align:right'| 1121 | [[:d:Q31767309|Q31767309]] | [[Oihane Fernandez]] | [[Algorta]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 1122 | [[:d:Q31770551|Q31770551]] | [[Idoia Etxeberria Elortza]] | [[Oñati]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Idoia Etxeberria Elortza - Tokikom Goiena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1123 | [[:d:Q31813725|Q31813725]] | [[Julene Urzelai Aramendi]] | [[Azkoitia]] | 1912-06-16 | [[Caracas]] | 1983-06-22 | [[Ficheiro:Julene Urzelai.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1124 | [[:d:Q31826296|Q31826296]] | [[Paula Estévez]] | [[Donostia]] | 1984-10-04 | | | [[Ficheiro:Paula estevez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1125 | [[:d:Q31844341|Q31844341]] | [[Miriam Luki]] | [[Urretxu]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 1126 | [[:d:Q31884540|Q31884540]] | [[Miren Gorrotxategi Azkune]] | [[Azpeitia]] | 1981-07-10 | | | [[Ficheiro:Miren Gorrotxategi Getxoko irakurle klubean.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1127 | [[:d:Q31886436|Q31886436]] | [[Judit Ruiz de Munain]] | [[Vitoria]] | 1973-05-03 | | | |- | style='text-align:right'| 1128 | [[:d:Q31943192|Q31943192]] | [[Pilar Barandiaran Barandiaran]] | [[Ataun]] | 1911 | [[Ataun]] | 2008-01-01 | |- | style='text-align:right'| 1129 | [[:d:Q31984458|Q31984458]] | [[Kristina Mardaras]] | [[Iurreta]] | 1948-04-13 | | | [[Ficheiro:Kristina Mardaras.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1130 | [[:d:Q32023432|Q32023432]] | [[Dolores Salís]] | [[Irún]] | 1899 | [[Irún]] | 1999-09 | |- | style='text-align:right'| 1131 | [[:d:Q32023866|Q32023866]] | [[María Juncal Labandibar]] | [[Behobia]]<br/>[[Irún]] | 1924 | | 1951-03-05 | |- | style='text-align:right'| 1132 | [[:d:Q32332149|Q32332149]] | [[Lore Martinez Axpe]] | [[Aretxabaleta]] | 1971-10-15 | | | [[Ficheiro:Lore Martinez Axpe.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1133 | [[:d:Q32848820|Q32848820]] | [[María del Carmen Achutegui Basagoiti]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1955-01-08 | | | |- | style='text-align:right'| 1134 | [[:d:Q32957387|Q32957387]] | [[Fania]] | [[Bilbao]] | 1958-01-28 | | | |- | style='text-align:right'| 1135 | [[:d:Q32998826|Q32998826]] | [[Danele Sarriugarte]] | [[Elgoibar|Elgóibar]] | 1989-08-24 | | | [[Ficheiro:Danele Sarriugarte.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1136 | [[:d:Q33000931|Q33000931]] | [[Itxaso Martin]] | [[Donostia]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Itxaso martin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1137 | [[:d:Q33120690|Q33120690]] | [[Agurtzane Villate]] | [[Vitoria]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 1138 | [[:d:Q33126157|Q33126157]] | [[Usoa Zumeta]] | [[Donostia]] | 1969-01-17 | | | [[Ficheiro:Usoa Zumeta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1139 | [[:d:Q33178424|Q33178424]] | [[Gabriela Ybarra]] | [[Bilbao]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 1140 | [[:d:Q33636984|Q33636984]] | [[Paula Etxeberria]] | [[Ordizia]] | 1997-06-10 | | | [[Ficheiro:TWIN MELODY 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1141 | [[:d:Q33638708|Q33638708]] | [[Aitana Etxeberria]] | [[Ordizia]] | 1997-06-10 | | | [[Ficheiro:TWIN MELODY 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1142 | [[:d:Q33645559|Q33645559]] | [[Aia Kruse]] | [[Donostia]] | 1994-02-24 | | | [[Ficheiro:Aia Kruse 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1143 | [[:d:Q35335983|Q35335983]] | [[Julene Guarrotxena]] | [[Bilbao]] | 1977-03-14 | | | |- | style='text-align:right'| 1144 | [[:d:Q35564376|Q35564376]] | [[Nélida Zaitegi]] | [[Abanto Zierbena|Abanto y Ciérbana-Abanto Zierbena]] | 1946-10-17 | | | [[Ficheiro:Nélida Zaitegi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1145 | [[:d:Q35640749|Q35640749]] | [[Maddi Zubeldia-Arozena]] | [[Donostia]] | 1961-04-12 | | | [[Ficheiro:Maddi Zubeldia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1146 | [[:d:Q36001238|Q36001238]] | [[Irati Zubizarreta]] | [[Beasain]] | 1998-01-30 | | | [[Ficheiro:Irati Zubizarreta. Mendi lasterkaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1147 | [[:d:Q36892236|Q36892236]] | [[Aran Goyoaga]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1974-02-17 | | | |- | style='text-align:right'| 1148 | [[:d:Q37345562|Q37345562]] | [[Estibaliz Bajo]] | [[Donostia]] | 1987-02-22 | | | |- | style='text-align:right'| 1149 | [[:d:Q37346383|Q37346383]] | [[Ainhoa Alvarez]] | [[Galdakao]] | 1994-06-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1150 | [[:d:Q37347298|Q37347298]] | [[Jone Ibañez]] | [[Galdakao]] | 1997-07-22 | | | |- | style='text-align:right'| 1151 | [[:d:Q37347703|Q37347703]] | [[Alazne Gomez]] | [[Bilbao]] | 1993-10-19 | | | |- | style='text-align:right'| 1152 | [[:d:Q37349380|Q37349380]] | [[Andrea Sierra]] | [[Bilbao]] | 1998-05-15 | | | |- | style='text-align:right'| 1153 | [[:d:Q37349828|Q37349828]] | [[Garazi Murua]] | [[Getxo]] | 1995-01-24 | | | [[Ficheiro:Garazi Murua CSC 0820 (33976033380) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1154 | [[:d:Q37350054|Q37350054]] | [[Ainhoa Vicente]] | [[Donostia]] | 1995-08-20 | | | [[Ficheiro:Moraza098 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1155 | [[:d:Q37350396|Q37350396]] | [[Jone Guarrotxena]] | [[Bilbao]] | 1993-09-03 | | | |- | style='text-align:right'| 1156 | [[:d:Q37351091|Q37351091]] | [[Leia Zarate]] | [[Lezama, Biscaia|Lezama]] | 1998-03-27 | | | |- | style='text-align:right'| 1157 | [[:d:Q37351575|Q37351575]] | [[Marta Perea]] | [[Galdakao]] | 1995-11-24 | | | |- | style='text-align:right'| 1158 | [[:d:Q37530017|Q37530017]] | [[Cristina Cornejo]] | [[Donostia]] | 1992-01-09 | | | [[Ficheiro:Real Sociedad vs Athletic Club CSC 0542 (34319027776) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1159 | [[:d:Q37530129|Q37530129]] | [[Maider López Sáenz]] | [[Donostia]] | 1975-03-22 | | | |- | style='text-align:right'| 1160 | [[:d:Q37531942|Q37531942]] | [[Iraia Iparragirre]] | [[Lasarte-Oria]] | 1995-07-09 | | | [[Ficheiro:Iraia Iparraguirre Argandoña.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1161 | [[:d:Q37532709|Q37532709]] | [[Sandra Ramajo]] | [[Irún]] | 1987-08-17 | | | [[Ficheiro:Sandra Rmajo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1162 | [[:d:Q37533046|Q37533046]] | [[Itziar Gastearena Artola]] | [[Villabona-Amasa]] | 1993-05-04 | | | [[Ficheiro:Real Sociedad vs Athletic Club CSC 0595 (34319025226) (gazte).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1163 | [[:d:Q37533849|Q37533849]] | [[Leire Baños]] | [[Irún]] | 1996-11-29 | | | [[Ficheiro:Leire Baños.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1164 | [[:d:Q37629697|Q37629697]] | [[Ane Etxezarreta]] | [[Beasain]] | 1995-08-24 | | | [[Ficheiro:Ane Etxezarreta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1165 | [[:d:Q37629914|Q37629914]] | [[Itxaso Uriarte]] | [[Vitoria]] | 1991-09-01 | | | [[Ficheiro:Itxaso.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1166 | [[:d:Q37630334|Q37630334]] | [[Nerea Eizagirre Lasa]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 2000-01-04 | | | [[Ficheiro:Nerea Eizaguirre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1167 | [[:d:Q37631329|Q37631329]] | [[Titay Calvo]] | [[Errenteria]] | 1990-09-10 | | | |- | style='text-align:right'| 1168 | [[:d:Q37633411|Q37633411]] | [[Oihana Aldai]] | [[Aretxabaleta]] | 1992-05-06 | | | [[Ficheiro:Oihana Aldai.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1169 | [[:d:Q37633793|Q37633793]] | [[Arene Altonaga]] | [[Leioa]] | 1993-02-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1170 | [[:d:Q37634360|Q37634360]] | [[Maddi Torre]] | [[Donostia]] | 1996-03-30 | | | [[Ficheiro:Maddi Torre Larrañaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1171 | [[:d:Q37634833|Q37634833]] | [[Peke Barea]] | [[Arrigorriaga]] | 1992-01-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1172 | [[:d:Q37750898|Q37750898]] | [[Nora Azurmendi]] | [[Donostia]] | 1995-10-10 | | | |- | style='text-align:right'| 1173 | [[:d:Q37770072|Q37770072]] | [[Aida Etxebarria]] | [[Galdakao]] | 1995-03-23 | | | |- | style='text-align:right'| 1174 | [[:d:Q37770683|Q37770683]] | [[Raquel Delgado]] | [[Donostia]] | 1978-07-02 | | | |- | style='text-align:right'| 1175 | [[:d:Q37770999|Q37770999]] | [[Izaskun Oteo]] | [[Algorta]] | 1972-03-26 | | | |- | style='text-align:right'| 1176 | [[:d:Q37807177|Q37807177]] | [[Maitena Monroy]] | [[Bilbao]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Maitena Monroy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1177 | [[:d:Q38047987|Q38047987]] | [[Nerea Mazo]] | [[Bilbao]] | 1998-10-20 | | | [[Ficheiro:Nerea Mazo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1178 | [[:d:Q38074810|Q38074810]] | [[Ane Albisu]] | [[Donostia]] | 1960-03-23 | | | [[Ficheiro:Ane Albisu 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1179 | [[:d:Q38154847|Q38154847]] | [[Josebe Iturrioz]] | [[Conjunto histórico de Ordizia]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Josebe Iturrioz - "Itu".jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1180 | [[:d:Q38794802|Q38794802]] | [[Txusa Padrones]] | [[Barakaldo]] | 1961 | | | [[Ficheiro:Padrones Sanjuanes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1181 | [[:d:Q38794828|Q38794828]] | [[Idoia Otaegui]] | [[Donostia]] | 1968 | | | [[Ficheiro:UPV EHU Summer Courses 2019 Law.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1182 | [[:d:Q39168141|Q39168141]] | [[Mertxe Oliden]] | [[Orio]] | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 1183 | [[:d:Q39743107|Q39743107]] | [[Joxepa Antoni Aranberri]] | [[Errenteria]] | 1865-01-07 | [[Errenteria]] | 1943-12-29 | [[Ficheiro:Joxepa Antoni Aranberri 'Xenpelar' mural feministako detailean.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1184 | [[:d:Q40096992|Q40096992]] | [[María Teresa Castells]] | [[Busturia]] | 1935 | [[Donostia]] | 2017-09-10 | |- | style='text-align:right'| 1185 | [[:d:Q41025259|Q41025259]] | [[Justina Aldalur]] | [[Aia]] | 1922-11-27 | [[Vitoria]] | 2010-04-08 | |- | style='text-align:right'| 1186 | [[:d:Q41025676|Q41025676]] | [[Nahikari Gabilondo]] | [[Zarautz]] | 1978-01-01 | | | |- | style='text-align:right'| 1187 | [[:d:Q41036468|Q41036468]] | [[Nerea Ibarzabal]] | [[Markina-Xemein]] | 1994-03-09 | | | [[Ficheiro:Nerea Ibarzabal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1188 | [[:d:Q41102454|Q41102454]] | [[Oihana Iguaran]] | [[Villabona-Amasa]] | 1991 | | | [[Ficheiro:Oihana Iguaran 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1189 | [[:d:Q41212163|Q41212163]] | [[Ziortza Villa]] | [[Bilbao]] | 1983-06-15 | | | |- | style='text-align:right'| 1190 | [[:d:Q41215954|Q41215954]] | [[Amaia Martioda]] | [[Vitoria]] | 1990-12-12 | | | |- | style='text-align:right'| 1191 | [[:d:Q41301524|Q41301524]] | [[Dorleta Zorrilla]] | [[Balmaseda]] | 1989-05-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1192 | [[:d:Q41586172|Q41586172]] | [[Plazida Otaño]] | [[Zizurkil]] | 1867-02-18 | [[Zizurkil]] | 1954-02-18 | [[Ficheiro:Plazida Otaño.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1193 | [[:d:Q41777293|Q41777293]] | [[Maite Iruretagoiena]] | [[Deba, Guipúscoa|Deba]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Maiteiruretagoiena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1194 | [[:d:Q41795784|Q41795784]] | [[Jeanne de Joannis]] | [[Bilbao]] | 1877-08-07 | [[Montrouge]] | 1961-05-08 | |- | style='text-align:right'| 1195 | [[:d:Q41805923|Q41805923]] | [[Marixa Osés Ruiz de Azúa]] | [[Vitoria]] | 1969-01-25 | | | [[Ficheiro:Marixa Osés Ruiz de Azúa.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1196 | [[:d:Q41951356|Q41951356]] | [[Edurne Portela|Edurne Portela Camino]] | [[Santurtzi]] | 1974 | | | [[Ficheiro:Edurne Portela at Literaktum 2021 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1197 | [[:d:Q42256518|Q42256518]] | [[Uri Ruiz Bikandi]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1950-05-24 | [[Vitoria]] | 2023-02-21 | [[Ficheiro:Uri Ruiz Bikandi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1198 | [[:d:Q42284300|Q42284300]] | [[Esther Velasco]] | [[Bilbao]] | 1959-07-06 | | | |- | style='text-align:right'| 1199 | [[:d:Q42308191|Q42308191]] | [[Enara López Gallastegi]] | [[Bilbao]] | 1997-07-03 | | | |- | style='text-align:right'| 1200 | [[:d:Q42308199|Q42308199]] | [[Mireia Muñoz Pérez]] | [[Muskiz]] | 1998-12-24 | | | |- | style='text-align:right'| 1201 | [[:d:Q42328330|Q42328330]] | [[Bego Montorio]] | [[Bilbao]] | 1959 | | | [[Ficheiro:Bego Montorio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1202 | [[:d:Q42366207|Q42366207]] | [[Miren Narbaiza]] | [[Éibar|Eibar]] | 1986-05-03 | | | [[Ficheiro:Miren Narbaiza 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1203 | [[:d:Q42367197|Q42367197]] | [[Leyre Berrocal]] | [[Bilbao]] | 1973-11-14 | | | [[Ficheiro:Leyre Berrocal (2016).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1204 | [[:d:Q42375851|Q42375851]] | [[Maite Maiora]] | [[Mendaro]] | 1980-06-20 | | | [[Ficheiro:Maite Maiora Elizondo (2019).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1205 | [[:d:Q42384058|Q42384058]] | [[Koro Navarro]] | [[Donostia]] | 1955-03-03 | | | |- | style='text-align:right'| 1206 | [[:d:Q42554926|Q42554926]] | [[Goiatz Labandibar]] | [[Oiartzun]] | 1985-06-18 | | | [[Ficheiro:Goiatz Labandibar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1207 | [[:d:Q42613277|Q42613277]] | [[Lydia Zapata Peña]] | [[Bilbao]] | 1965-06-20 | | 2015-01-04 | |- | style='text-align:right'| 1208 | [[:d:Q42887774|Q42887774]] | [[Helena Matute]] | [[Bilbao]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 1209 | [[:d:Q42888915|Q42888915]] | [[Mila Hernando]] | [[Bilbao]] | 1957-01-12 | [[Madrid]] | 2017-10-23 | |- | style='text-align:right'| 1210 | [[:d:Q42948644|Q42948644]] | [[Irene Caminos]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1998-08-26 | | | |- | style='text-align:right'| 1211 | [[:d:Q43264734|Q43264734]] | [[Itziar Idiazabal]] | [[Gaintza]] | 1949-09-05 | | | [[Ficheiro:Itziar Idiazabal Gorrotxategi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1212 | [[:d:Q43301957|Q43301957]] | [[Udane Juaristi]] | [[Azkoitia]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 1213 | [[:d:Q43401488|Q43401488]] | [[Ane Irazabal]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1984-07-17 | | | [[Ficheiro:Ane Irazabal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1214 | [[:d:Q43402260|Q43402260]] | [[Koro Arizmendi]] | [[Donostia]] | 1929 | [[México]] | 2017-10-24 | |- | style='text-align:right'| 1215 | [[:d:Q43433990|Q43433990]] | [[Irati Eguren]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1981-05-07 | | | [[Ficheiro:Irati Eguren. Ilustratzailea, arkitektoa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1216 | [[:d:Q43457311|Q43457311]] | [[Maia García]] | [[Getxo]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 1217 | [[:d:Q43584286|Q43584286]] | [[Begoña Beristain García]] | [[Bilbao]] | 1967-09-26 | | | [[Ficheiro:Begoña Beristain.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1218 | [[:d:Q43855677|Q43855677]] | [[Arantza Arruti Odriozola]] | [[Zarautz]] | 1946 | | | [[Ficheiro:Arantza Arruti eta Txomin Ziluaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1219 | [[:d:Q43967081|Q43967081]] | [[Ainhoa Santamaría]] | [[Vitoria]] | 1980-03-20 | | | [[Ficheiro:Premios Goya 2020 - Ainhoa Santamaría (Cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1220 | [[:d:Q43990234|Q43990234]] | [[María Pilar Ardanza Uribarren]] | [[Elorrio]] | 1957-10-13 | | | [[Ficheiro:Pilar Ardanza. Diputatua.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1221 | [[:d:Q43991041|Q43991041]] | [[Nieves Barragán Mohacho]] | [[Santurtzi]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1222 | [[:d:Q44177464|Q44177464]] | [[Virginia Imaz Quijera]] | [[Donostia]] | 1962-04-27 | | | [[Ficheiro:Virginia Imaz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1223 | [[:d:Q44212959|Q44212959]] | [[Ana Gorroño Arrizabalaga]] | [[Ea]] | 1954-03-28 | | | |- | style='text-align:right'| 1224 | [[:d:Q44518822|Q44518822]] | [[María Jesús Aguirre Uribe]] | [[Vitoria]] | 1945-06-08 | [[Vitoria]] | 2016-11-18 | |- | style='text-align:right'| 1225 | [[:d:Q44519402|Q44519402]] | [[María Teresa Sagarna Alberdi]] | [[Vitoria]] | 1943-03-23 | | | |- | style='text-align:right'| 1226 | [[:d:Q44573430|Q44573430]] | [[Nekane San Miguel]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 1227 | [[:d:Q44613205|Q44613205]] | [[Maria Arritokieta Marañón]] | [[Donostia]] | 1971-05-22 | | | |- | style='text-align:right'| 1228 | [[:d:Q44689694|Q44689694]] | [[Lorena Martínez]] | [[Irún]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Lorena Martínez Oronoz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1229 | [[:d:Q44792335|Q44792335]] | [[Ainara Maia]] | [[Irún]] | 1976-06-06 | | | [[Ficheiro:Ainara Maya Urroz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1230 | [[:d:Q45025976|Q45025976]] | [[Adela Ibabe Ortueta]] | [[Aramaio]] | 1945-11-23 | [[Barakaldo]] | 1973-02-11 | [[Ficheiro:Adela Ibabe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1231 | [[:d:Q45040010|Q45040010]] | [[Miren Ortubay]] | [[Vitoria]] | 1958 | | | [[Ficheiro:Miren Ortubay Fuentes 2017 (cropped 2023).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1232 | [[:d:Q45123278|Q45123278]] | [[Uma Bracaglia]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 2007-11-30 | | | |- | style='text-align:right'| 1233 | [[:d:Q45125417|Q45125417]] | [[Haizea Garcia]] | [[Atxondo]] | 2007 | | | |- | style='text-align:right'| 1234 | [[:d:Q45138981|Q45138981]] | [[Estitxu Eizagirre]] | [[Hernani]] | 1979-12-11 | | | [[Ficheiro:Estitxu Eizagirre Durangon 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1235 | [[:d:Q45202787|Q45202787]] | [[Birkite Alonso]] | [[Vitoria]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Birkite Alonso musikaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1236 | [[:d:Q45286942|Q45286942]] | [[Elena Ódena]] | [[Donostia]] | 1930 | [[Madrid]] | 1985-11-10 | |- | style='text-align:right'| 1237 | [[:d:Q45356515|Q45356515]] | [[Ana de Begoña Azcárraga]] | [[Agurain]] | 1946 | [[Vitoria]] | 2009 | |- | style='text-align:right'| 1238 | [[:d:Q45438087|Q45438087]] | [[Begoña M. Jugo]] | [[Galdakao]] | 1965-07-18 | | | |- | style='text-align:right'| 1239 | [[:d:Q45457299|Q45457299]] | [[Sabina Urraca]] | [[Donostia]] | 1984-01-04 | | | [[Ficheiro:Sabina Urraca en 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1240 | [[:d:Q46032936|Q46032936]] | [[Miren Arzalluz]] | [[Bilbao]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Miren Arzalluz aitaren hiletan (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1241 | [[:d:Q46366819|Q46366819]] | [[Irantzu Varela Urrestizala]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1974-07-24 | | | [[Ficheiro:Irantzu Varela. Kazetaria, feminista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1242 | [[:d:Q46512517|Q46512517]] | [[Leixuri Arrizabalaga]] | [[Gatika]] | 1981-04-25 | | | [[Ficheiro:Leixuri Arrizabalaga 2018 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1243 | [[:d:Q46804675|Q46804675]] | [[Estitxu Villamor]] | [[Vitoria]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 1244 | [[:d:Q46814794|Q46814794]] | [[Lurdes Zubeldia]] | [[Hondarribia]] | 1923 | [[Hondarribia]] | 2017-12-04 | |- | style='text-align:right'| 1245 | [[:d:Q46818385|Q46818385]] | [[Irene Larraza]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1970 | | | [[Ficheiro:Irene-larraza-photo-lander-arretxea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1246 | [[:d:Q47002737|Q47002737]] | [[Inmaculada Delgado Jara]] | [[Bilbao]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Inmaculada Delgado Jara.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1247 | [[:d:Q47008651|Q47008651]] | [[Ione Gorostarzu]] | [[Berastegi]] | 1984-08-27 | | | |- | style='text-align:right'| 1248 | [[:d:Q47012911|Q47012911]] | [[Maialen Zubeldia]] | [[Ikaztegieta]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 1249 | [[:d:Q47012964|Q47012964]] | [[Maixa Zugasti]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 1250 | [[:d:Q47013016|Q47013016]] | [[Esti Vivanco]] | [[Bilbao]] | 1989 | | | [[Ficheiro:Esti Vivanco argazkia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1251 | [[:d:Q47013262|Q47013262]] | [[Yurre Ugarte]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1965 | | | [[Ficheiro:Yurre Ugarte 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1252 | [[:d:Q47014867|Q47014867]] | [[Aitziber Saldias]] | [[Beasain]] | 1989-03-28 | | | |- | style='text-align:right'| 1253 | [[:d:Q47014956|Q47014956]] | [[Garazi Ugalde]] | [[Lezo]] | 1988 | | | [[Ficheiro:Garazi Ugalde. Itzultzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1254 | [[:d:Q47035333|Q47035333]] | [[Garbiñe Mendizabal Mendizabal]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1961-08-28 | | | [[Ficheiro:Garbiñe Mendizabal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1255 | [[:d:Q47044538|Q47044538]] | [[Aroa Gorostiza]] | [[Elorrio]] | 1999-05-07 | | | [[Ficheiro:15-Kirola-682 tokikom 700x700 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1256 | [[:d:Q47067497|Q47067497]] | [[Olatz Ganboa]] | [[Getxo]] | 1985-01-02 | | | [[Ficheiro:Simplicissimus, Tartean Teatroa.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1257 | [[:d:Q47067550|Q47067550]] | [[Olatz Gorrotxategi]] | [[Bilbao]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 1258 | [[:d:Q47068529|Q47068529]] | [[Eider Cardeñosa]] | [[Vitoria]] | 1995-05-12 | | | |- | style='text-align:right'| 1259 | [[:d:Q47087099|Q47087099]] | [[Sara Gándara]] | [[Lezama, Biscaia|Lezama]] | 1981-07-22 | | | [[Ficheiro:Sara Gandara (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1260 | [[:d:Q47087273|Q47087273]] | [[Maite Iturbe]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1959 | | | [[Ficheiro:Maite Iturbe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1261 | [[:d:Q47087275|Q47087275]] | [[Leire Pinedo]] | [[Sopelana]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Leire-Pinedo 2020.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1262 | [[:d:Q47089546|Q47089546]] | [[Amelia Barquín López]] | [[Bilbao]] | 1965-07-05 | | | [[Ficheiro:Amelia Barquin irakaslea 2016 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1263 | [[:d:Q47091306|Q47091306]] | [[Kattalin Miner]] | [[Hernani]] | 1988-10-09 | | | [[Ficheiro:Kattalin Miner.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1264 | [[:d:Q47112138|Q47112138]] | [[Paloma Rodríguez]] | [[Barakaldo]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 1265 | [[:d:Q47122119|Q47122119]] | [[Ana Jaka García]] | [[Andoain]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Ana Jaka en Durango.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1266 | [[:d:Q47450960|Q47450960]] | [[Maitane Segurola]] | [[Errenteria]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Maitane Segurola 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1267 | [[:d:Q47457659|Q47457659]] | [[Cristina Urchueguía]] | [[Irún]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 1268 | [[:d:Q47460321|Q47460321]] | [[Patricia López Arnaiz]] | [[Vitoria]] | 1981-04-15 | | | [[Ficheiro:Festival de Málaga 2024 - Patricia López Arnáiz (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1269 | [[:d:Q47462818|Q47462818]] | [[Iratxe Fresneda Delgado]] | [[Arrigorriaga]] | 1974-01-17 | | | [[Ficheiro:Iratxe Fresneda.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1270 | [[:d:Q47463147|Q47463147]] | [[Felicia Olave Salaverri]] | [[Vitoria]] | 1838-05-09 | [[Vitoria]] | 1912 | [[Ficheiro:Felicia Olabe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1271 | [[:d:Q47498285|Q47498285]] | [[Sara Azurza]] | [[Donostia]] | 1997 | | | |- | style='text-align:right'| 1272 | [[:d:Q47526962|Q47526962]] | [[Arantxa Elizondo Lopetegi]] | [[Donostia]] | 1967-02-26 | | | [[Ficheiro:Arantxa Elizondo Lopetegi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1273 | [[:d:Q47542758|Q47542758]] | [[Odile Kruzeta]] | [[Éibar|Eibar]] | 1957-11-06 | | | [[Ficheiro:Odile Kruzeta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1274 | [[:d:Q47543182|Q47543182]] | [[Olatz Salvador]] | [[Donostia]] | 1990 | | | [[Ficheiro:Olatz Salvador 7.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1275 | [[:d:Q47543594|Q47543594]] | [[Bianca Lavin De Casas]] | [[Bilbao]] | 1875 | | 20th century | |- | style='text-align:right'| 1276 | [[:d:Q47549309|Q47549309]] | [[Yogurinha Borova]] | [[Bilbao]] | 1969-06-30 | | | [[Ficheiro:Iñaki Queralt - Yogurinha Borova 13.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1277 | [[:d:Q48215633|Q48215633]] | [[Amaia Miranda]] | [[Bilbao]] | 1993-11-22 | | | |- | style='text-align:right'| 1278 | [[:d:Q48220871|Q48220871]] | [[Mayte Toca]] | [[Donostia]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 1279 | [[:d:Q48321460|Q48321460]] | [[Josune Gorospe]] | [[Dima]] | 1969-04-16 | | | [[Ficheiro:Josune Gorospe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1280 | [[:d:Q48412317|Q48412317]] | [[Bertha Gaztelumendi Caballero]] | [[Irún]] | 1962 | | | [[Ficheiro:Bertha Gaztelmendi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1281 | [[:d:Q48459074|Q48459074]] | [[Concepcion Gangoiti]] | [[Larrabetzu]] | 1883-07-31 | | | [[Ficheiro:Concepcion Gangoiti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1282 | [[:d:Q48698645|Q48698645]] | [[Ainhoa Güemes Moreno]] | [[Bilbao]] | 1976-01-08 | | | |- | style='text-align:right'| 1283 | [[:d:Q48731028|Q48731028]] | [[Carmen Bernabé Ubieta]] | [[Bilbao]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 1284 | [[:d:Q48793978|Q48793978]] | [[Pilar Ruiz de Larrea]] | [[Vitoria]] | 1963 | | | [[Ficheiro:Pilar Ruiz de Larrea Pérez.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1285 | [[:d:Q49258209|Q49258209]] | [[Elena Laka Muñoz]] | [[Éibar|Eibar]] | 1966-02-23 | | | [[Ficheiro:Elena-laka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1286 | [[:d:Q50179265|Q50179265]] | [[Leire Lopez Ziluaga]] | [[Ibarrangelu]] | 1982 | | | [[Ficheiro:Leire Lopez Ziluaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1287 | [[:d:Q50285393|Q50285393]] | [[Amalia Galárraga]] | [[Donostia]] | 1885 | [[Madrid]] | 1971-09-28 | [[Ficheiro:1928-12-15, La Gaceta Literaria, Amalia G. de Salaverría.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1288 | [[:d:Q50304623|Q50304623]] | [[Santxa Otxoa Ozaetakoa]] | [[Maturana]] | 1400 | | | |- | style='text-align:right'| 1289 | [[:d:Q50312556|Q50312556]] | [[Arantza Campos]] | [[Donostia]] | 1960-01-27 | | | [[Ficheiro:Arantza Campos Rubio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1290 | [[:d:Q50330702|Q50330702]] | [[Nerea Mujika Ulazia]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1960-06-13 | | | [[Ficheiro:Nerea Mujika - Gerediaga(cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1291 | [[:d:Q50350168|Q50350168]] | [[Marian Arregi]] | [[Donostia]] | 1944 | [[Donostia]] | 2018-03-05 | [[Ficheiro:Marian Arregi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1292 | [[:d:Q50359229|Q50359229]] | [[Elixabete Perez Gaztelu]] | [[Errenteria]] | 1961-11-18 | | | [[Ficheiro:Elixabete Perez Gaztelu UEU Ikergazte2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1293 | [[:d:Q50360111|Q50360111]] | [[Valeria Ros]] | [[Getxo]] | 1986-10-05 | | | [[Ficheiro:Valeria Ros, Akelarre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1294 | [[:d:Q50379925|Q50379925]] | [[Izaskun Manuel Llados]] | [[Bilbao]] | 1970-11-28 | | | |- | style='text-align:right'| 1295 | [[:d:Q50384585|Q50384585]] | [[Arrate Gallastegui]] | [[Éibar|Eibar]] | 1961 | | | [[Ficheiro:Miren Gallastegui.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1296 | [[:d:Q50387996|Q50387996]] | [[Ana María Muñoz Amilibia]] | [[Donostia]] | 1932-01-01 | [[Madrid]] | 2019-06-09 | |- | style='text-align:right'| 1297 | [[:d:Q50398872|Q50398872]] | [[Dorleta Alberdi]] | [[Arratzu]] | 1967-09-27 | | | |- | style='text-align:right'| 1298 | [[:d:Q50404832|Q50404832]] | [[Iholdi Beristain]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 2000-03-21 | | | [[Ficheiro:Iholdi Beristain 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1299 | [[:d:Q50413359|Q50413359]] | [[Lucía Baskaran]] | [[Zarautz]] | 1988-04-01 | | | |- | style='text-align:right'| 1300 | [[:d:Q50573294|Q50573294]] | [[Sara Nieto]] | [[Barakaldo]] | 2000 | | | [[Ficheiro:SARA NIETO.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1301 | [[:d:Q50590664|Q50590664]] | [[Bakarne Jorge]] | [[Legazpi]] | 1970-06-01 | [[Morcenx]] | 2018-02-10 | |- | style='text-align:right'| 1302 | [[:d:Q50617986|Q50617986]] | [[Estíbaliz de Miguel Calvo]] | [[Barakaldo]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 1303 | [[:d:Q50622766|Q50622766]] | [[Sara Lallana]] | [[Bilbao]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 1304 | [[:d:Q50738599|Q50738599]] | [[Josefina Bolinaga]] | [[Balmaseda]] | 1880 | [[Madrid]] | 1965 | [[Ficheiro:1927-06-30, Héroes, Josefina Bolinaga (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1305 | [[:d:Q50745796|Q50745796]] | [[María Jesús Lamas]] | [[Barakaldo]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 1306 | [[:d:Q50932161|Q50932161]] | [[Leire Ereño]] | [[Pasaia]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 1307 | [[:d:Q50933006|Q50933006]] | [[Begoña Otalora]] | [[Bilbao]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 1308 | [[:d:Q51041870|Q51041870]] | [[Ana Madariaga]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1963-05-13 | | | |- | style='text-align:right'| 1309 | [[:d:Q51296342|Q51296342]] | [[Raquel Aberasturi]] | [[Vitoria]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1310 | [[:d:Q51473718|Q51473718]] | [[Begoña Arregi]] | [[Andoain]] | 1944-10-19 | | | |- | style='text-align:right'| 1311 | [[:d:Q51645968|Q51645968]] | [[Nerea Barjola]] | [[Santurtzi]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Nerea Barjola Ramos.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1312 | [[:d:Q51647507|Q51647507]] | [[Samara Velte]] | [[Zarautz]] | 1991-04-01 | | | [[Ficheiro:2024-06-21 Usurbil UI52 Samara Velte Moran.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1313 | [[:d:Q51689290|Q51689290]] | [[Luisa Etxeberria]] | [[Zestoa]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 1314 | [[:d:Q51714536|Q51714536]] | [[June Ansoleaga]] | [[Sopelana]] | 1987-10-20 | | | [[Ficheiro:JuneAnsoleaga tokikom Anboto.org20231124 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1315 | [[:d:Q51721123|Q51721123]] | [[Maialen Oiartzabal]] | [[Oiartzun]] | 1999-09-25 | | | [[Ficheiro:Munduko kopa, Stubai.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1316 | [[:d:Q51730222|Q51730222]] | [[Ana Galarraga]] | [[Zarautz]] | 1970-06-09 | | | [[Ficheiro:AnaGalarragaElhuyar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1317 | [[:d:Q51840075|Q51840075]] | [[Izaskun Moyua]] | [[Oñati]] | 1958-12-17 | | | |- | style='text-align:right'| 1318 | [[:d:Q51879393|Q51879393]] | [[Sara Berasaluce Duque]] | [[Vitoria]] | 1992 | | | [[Ficheiro:Berasaluce.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1319 | [[:d:Q51885886|Q51885886]] | [[Olatz Arrieta]] | [[Donostia]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 1320 | [[:d:Q52152878|Q52152878]] | [[Naiara Etxeberria]] | [[Donostia]] | 1980-07-14 | | | |- | style='text-align:right'| 1321 | [[:d:Q52269021|Q52269021]] | [[Arantxa Echevarría]] | [[Bilbao]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Premios Goya 2019 - Arantxa Echevarría.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1322 | [[:d:Q52281189|Q52281189]] | [[Eva Lopez de Arroyabe Saez de Maturana]] | [[Vitoria]] | 1973-12-10 | | | [[Ficheiro:Eva Lopez de Arroyabe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1323 | [[:d:Q52331635|Q52331635]] | [[Andrea Momoitio]] | [[Ortuella]] | 1989 | | | [[Ficheiro:Andrea Momoitio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1324 | [[:d:Q52340632|Q52340632]] | [[Lohitzune Zuloaga Lojo]] | [[Errenteria]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 1325 | [[:d:Q52418006|Q52418006]] | [[Amaia Aranzabal]] | [[Bergara]] | 1963-12-08 | | | |- | style='text-align:right'| 1326 | [[:d:Q53224320|Q53224320]] | [[Aroa Arrizubieta]] | [[Vitoria]] | 2001 | | | [[Ficheiro:Aroa Arrizubieta, bertsolaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1327 | [[:d:Q53375445|Q53375445]] | [[Josune Arakistain]] | [[Lastur]] | 1996-04-30 | | | [[Ficheiro:Josune Arakistan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1328 | [[:d:Q53544275|Q53544275]] | [[Carmen Castro Madinaveitia]] | [[Donostia]] | 1912 | [[Madrid]] | 1997-07-05 | |- | style='text-align:right'| 1329 | [[:d:Q53546619|Q53546619]] | [[Lucía Artazcoz Lazcano]] | [[Donostia]] | 1963-05-29 | | | [[Ficheiro:Lucía Artazcoz Lazcano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1330 | [[:d:Q53830323|Q53830323]] | [[Maite Asensio Lozano]] | [[Bilbao]] | 1983 | | | [[Ficheiro:¡Maite Asensio (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1331 | [[:d:Q53843877|Q53843877]] | [[Lourdes Bedia]] | [[Oñati]] | 1961-03-01 | | | |- | style='text-align:right'| 1332 | [[:d:Q53866584|Q53866584]] | [[Eleonora Maturana]] | [[Bilbao]] | 1884-07-25 | [[Buenos Aires]] | 1931-01-28 | [[Ficheiro:Madre Leonor L. de Maturana C.C.V.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1333 | [[:d:Q53866613|Q53866613]] | [[Natalia Albéniz]] | [[Vitoria]] | 1989 | | | [[Ficheiro:Natalia Albéniz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1334 | [[:d:Q54164248|Q54164248]] | [[Karmele Igartua Bengoa]] | [[Bergara]] | 1959-07-16 | [[Aretxabaleta]] | 2010-08-20 | [[Ficheiro:Karmele Igartua. Idazlea, poeta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1335 | [[:d:Q54213566|Q54213566]] | [[Antxiñe Mendizabal]] | [[Zumarraga]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Antxiñe Mendizabal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1336 | [[:d:Q54215025|Q54215025]] | [[Iraia Elias]] | [[Zarautz]] | 1980-09-23 | | | |- | style='text-align:right'| 1337 | [[:d:Q54366454|Q54366454]] | [[Inocencia Arangoa]] | [[Altza]] | 1884-07-03 | [[Madrid]] | 1972-12-10 | |- | style='text-align:right'| 1338 | [[:d:Q54670191|Q54670191]] | [[Марыя Бегонья Гомес Фернандэс]] | [[Bilbao]] | 1971-03-24<br/>1975-01-29 | | | [[Ficheiro:Premios Goya 2018 - Begoña Gómez Fernández.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1339 | [[:d:Q54801222|Q54801222]] | [[Maite Ruiz de Larramendi]] | [[Beasain]] | 1973-09-11 | | | [[Ficheiro:Maite Ruiz de Larramendi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1340 | [[:d:Q54858581|Q54858581]] | [[Matea Joxepa Zubeldia]] | [[Hernani]] | 1867 | [[Hernani]] | 1947 | [[Ficheiro:Joxepa Zubeldia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1341 | [[:d:Q54860505|Q54860505]] | [[Ana Goitia]] | [[Lekeitio]] | 1981-10-12 | | | [[Ficheiro:Ana Goitia (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1342 | [[:d:Q54912118|Q54912118]] | [[Vera Hernaez]] | [[Ortuella]] | 1938-05-31 | | | [[Ficheiro:Vera-hernaez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1343 | [[:d:Q54957949|Q54957949]] | [[Maddi Etxeberria]] | [[Andoain]] | 1998 | | | |- | style='text-align:right'| 1344 | [[:d:Q54960337|Q54960337]] | [[Amaia Aroma]] | [[Abadiño]] | 1936-10-21 | | | [[Ficheiro:Amaia Aroma Txistulari.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1345 | [[:d:Q54980068|Q54980068]] | [[Elvira Landín Aguirre]] | [[Bilbao]] | 1944 | | | |- | style='text-align:right'| 1346 | [[:d:Q55024394|Q55024394]] | [[Carmen Sánchez Pérez]] | [[Éibar|Eibar]] | 1958-02-14 | | | |- | style='text-align:right'| 1347 | [[:d:Q55115993|Q55115993]] | [[Benita Uribarrena Bollaín]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1922-03-16 | [[Le Soler]] | 2011-10-12 | [[Ficheiro:Benita Uribarrena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1348 | [[:d:Q55185566|Q55185566]] | [[María Mújika]] | [[Donostia]] | 1997-06-04 | | | [[Ficheiro:María Mújika 2017 European Athletics U23 Championships, 110m hurdles women semifinal2 14-07-2017 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1349 | [[:d:Q55312169|Q55312169]] | [[Mila Salterain]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1955-11-24 | | | [[Ficheiro:Mila Salterain. Idazlea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1350 | [[:d:Q55348053|Q55348053]] | [[June Arbeo Sarriugarte]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1999-02-04 | | | [[Ficheiro:June Arbeo 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1351 | [[:d:Q55378127|Q55378127]] | [[Ana Isabel Morales]] | [[Bilbao]] | 1969-01-27 | | | [[Ficheiro:Ana Morales (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1352 | [[:d:Q55567469|Q55567469]] | [[Maite Goñi]] | [[Ordizia]] | 1967 | | | [[Ficheiro:MaiteGoñi2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1353 | [[:d:Q55673083|Q55673083]] | [[Estibaliz Ruiz de Azua]] | [[Vitoria]] | 1968-12-11 | | | [[Ficheiro:Estibaliz Ruiz de Azua 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1354 | [[:d:Q55687243|Q55687243]] | [[Isabel Azkarate]] | [[Donostia]] | 1950 | | | [[Ficheiro:Isabel Azkarate.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1355 | [[:d:Q55687477|Q55687477]] | [[Isabel Cadenas Cañón]] | [[Basauri]] | 1982 | | | [[Ficheiro:Isabel Cadenas Cañón.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1356 | [[:d:Q55729179|Q55729179]] | [[Maria Luisa Petriarena]] | [[Errenteria]] | | [[Errenteria]] | 1869-12-18 | |- | style='text-align:right'| 1357 | [[:d:Q55752832|Q55752832]] | [[Alaitz Muro]] | [[Bilbao]] | 1978-06-28 | | | [[Ficheiro:Alaitz Muro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1358 | [[:d:Q55757253|Q55757253]] | [[Elena Solatxi]] | [[Bilbao]] | 1960-05-21 | | | |- | style='text-align:right'| 1359 | [[:d:Q55767714|Q55767714]] | [[Nerea del Campo Aguirre]] | [[Éibar|Eibar]] | 1971-06-17 | | | |- | style='text-align:right'| 1360 | [[:d:Q55809452|Q55809452]] | [[Lara Izagirre]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1985-09-10 | | | [[Ficheiro:Lara Izagirre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1361 | [[:d:Q55833613|Q55833613]] | [[Lourdes Munitxa]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1948-06-01 | [[Amorebieta-Etxano]] | 2010-07-09 | [[Ficheiro:Lourdes Munitxa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1362 | [[:d:Q55842592|Q55842592]] | [[Ana María Abascal y Calabria]] | [[Bilbao]] | 1935-03-27 | | | |- | style='text-align:right'| 1363 | [[:d:Q55861854|Q55861854]] | [[Begoña Alegría]] | [[Vitoria]] | 1965-03-05 | | | |- | style='text-align:right'| 1364 | [[:d:Q55868734|Q55868734]] | [[Maite Maruri]] | [[Plentzia]] | 1979-01-28 | | | |- | style='text-align:right'| 1365 | [[:d:Q55879164|Q55879164]] | [[Estibalitz González]] | [[Ermua]] | 1963-09-01 | | | [[Ficheiro:Estibalitz González. Idazlea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1366 | [[:d:Q55956717|Q55956717]] | [[Juanita Ibaibarriaga]] | [[Ermua]] | 1934-03-30 | [[Ermua]] | 1992-02-28 | [[Ficheiro:Juanita Ibaibarriaga.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1367 | [[:d:Q55972220|Q55972220]] | [[Luz Zalduegi]] | [[Mallabia]] | 1914-06-01 | [[Madrid]] | 2003-07-15 | [[Ficheiro:Luz Zalduegi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1368 | [[:d:Q56024300|Q56024300]] | [[Maialen García]] | [[Donostia]] | 1990-04-05 | | | |- | style='text-align:right'| 1369 | [[:d:Q56026069|Q56026069]] | [[Maialen Axpe]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1993-05-04 | | | [[Ficheiro:Maialen Axpe. Atleta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1370 | [[:d:Q56026081|Q56026081]] | [[Oihana Lekuona Rekalde]] | [[Irún]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 1371 | [[:d:Q56026179|Q56026179]] | [[Arantza Moreno]] | [[Ermua]] | 1995-01-16 | | | |- | style='text-align:right'| 1372 | [[:d:Q56033732|Q56033732]] | [[Idoia Mariezkurrena]] | [[Donostia]] | 1970-07-11 | | | |- | style='text-align:right'| 1373 | [[:d:Q56037015|Q56037015]] | [[Nerea Etxegibel Alberdi]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1964-08-02 | | | [[Ficheiro:Nerea Etxegibel. Irakaslea eta atleta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1374 | [[:d:Q56064886|Q56064886]] | [[Miren Maortua]] | [[Zaldibar]] | 1916-05-29 | [[Zaldibar]] | 1971-12-25 | [[Ficheiro:Miren Maortua.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1375 | [[:d:Q56098009|Q56098009]] | [[Gloria Zubia]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1906-12-11 | [[Alacant]] | 1987-08-19 | [[Ficheiro:Gloria zubia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1376 | [[:d:Q56149031|Q56149031]] | [[Mari Tere Elola]] | [[Albiztur]] | 1935-07-24 | | | [[Ficheiro:MariTere Elola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1377 | [[:d:Q56149513|Q56149513]] | [[Maite Garagorri]] | [[Donostia]] | 1947-03-12 | | | [[Ficheiro:Maite Garagorri (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1378 | [[:d:Q56176892|Q56176892]] | [[Miren Dobaran]] | [[Berango]] | 1970 | | | [[Ficheiro:Euskararen historia liburua (Miren Dobaran).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1379 | [[:d:Q56239061|Q56239061]] | [[Ana Terradillos]] | [[Donostia]] | 1973-10-01 | | | |- | style='text-align:right'| 1380 | [[:d:Q56247796|Q56247796]] | [[Oihana Azkorbebeitia]] | [[Abadiño]] | 1981-08-28 | | | [[Ficheiro:Oihana Azkorbebeitia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1381 | [[:d:Q56256315|Q56256315]] | [[Maixabel Lasa]] | [[Legorreta]] | 1951 | | | [[Ficheiro:Maixabel Lasa (2021) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1382 | [[:d:Q56377661|Q56377661]] | [[Tatiana Pérez de Guzmán el Bueno]] | [[Donostia]] | 1923-10-26 | [[Madrid]] | 2012-10-01 | |- | style='text-align:right'| 1383 | [[:d:Q56401862|Q56401862]] | [[Begona Uriarte]] | [[Bilbao]] | 1937 | | | |- | style='text-align:right'| 1384 | [[:d:Q56455355|Q56455355]] | [[Iciar Astiasarán]] | [[Aretxabaleta]] | 1960-07-03 | | | [[Ficheiro:Iastiasaran.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1385 | [[:d:Q56459134|Q56459134]] | [[Eukene Martínez de Lagos Fernández]] | [[Vitoria]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 1386 | [[:d:Q56475573|Q56475573]] | [[Libe Mimenza]] | [[Elorrio]] | 1988-01-28 | | | [[Ficheiro:Libe Mimenza, Euskal Hedabideen Behategiaren urtekaria 2017 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1387 | [[:d:Q56476345|Q56476345]] | [[Leire Narbaiza Arizmendi]] | [[Éibar|Eibar]] | 1968-04-05 | | | [[Ficheiro:Leire Narbaiza (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1388 | [[:d:Q56513328|Q56513328]] | [[Arantza Aldezabal]] | [[Pasaia]] | 1967-10-03 | | | [[Ficheiro:ArantzaAldezabal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1389 | [[:d:Q56562607|Q56562607]] | [[Laida Lertxundi]] | [[Bilbao]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Laida Lertxundi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1390 | [[:d:Q56676159|Q56676159]] | [[Silvia Trigueros]] | [[Abadiño]] | 1976-02-12 | | | [[Ficheiro:Silvia Trigueros2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1391 | [[:d:Q56685133|Q56685133]] | [[Laura Chamorro]] | [[Usurbil]] | 1987-03-15 | | | |- | style='text-align:right'| 1392 | [[:d:Q56692161|Q56692161]] | [[Erika Olaizola]] | [[Azpeitia]] | 1989-01-29 | | | |- | style='text-align:right'| 1393 | [[:d:Q56702213|Q56702213]] | [[Maria Antonia Uzkudun Amunarriz]] | [[Anoeta]] | 1927 | [[Madrid]] | 2008-01-27 | [[Ficheiro:Maria Antonia Uzkudun.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1394 | [[:d:Q56742192|Q56742192]] | [[Gloria Agirre]] | [[Aizarna]] | 1945-02-15 | | | |- | style='text-align:right'| 1395 | [[:d:Q56760339|Q56760339]] | [[Mari Carmen Madariaga]] | [[Igorre]] | 1927-03-08 | [[Artea]] | 2004-09-10 | [[Ficheiro:Mari Carmen Madariaga.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1396 | [[:d:Q56760382|Q56760382]] | [[Digna Garitaonandia]] | [[Mallabia]] | 1923-09-22 | [[Barcelona]] | 2023-07-21 | [[Ficheiro:Digna Garitaonandia, erraketista mallabitarra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1397 | [[:d:Q56762811|Q56762811]] | [[Ubane Uzin Argarate]] | [[Soraluze]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 1398 | [[:d:Q56781339|Q56781339]] | [[Maria Arrillaga]] | [[Elgoibar|Elgóibar]] | 1915-03-27 | [[Ondarroa]] | 2015-08-21 | [[Ficheiro:Maria Arrillaga Garate. Erraketista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1399 | [[:d:Q56794294|Q56794294]] | [[Oihane C Basurko]] | [[Irún]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Oihane Cabezas Basurko.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1400 | [[:d:Q56809350|Q56809350]] | [[Amaia Aberasturi]] | [[Gautegiz Arteaga]] | 1997-04-28 | | | [[Ficheiro:Goyas 2024 - Amaia Aberasturi (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1401 | [[:d:Q56817022|Q56817022]] | [[Amaia Gabantxo]] | [[Bermeo]] | 1973-03-28 | | | |- | style='text-align:right'| 1402 | [[:d:Q56825784|Q56825784]] | [[Irene Arrarats Lizeaga]] | [[Hernani]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Irene Arriarats.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1403 | [[:d:Q56843216|Q56843216]] | [[Maite Larburu]] | [[Hernani]] | 1979-08-16<br/>1979 | | | [[Ficheiro:Maite Larburu 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1404 | [[:d:Q56857082|Q56857082]] | [[Erika Elizari]] | [[Hernani]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 1405 | [[:d:Q56883343|Q56883343]] | [[Ángela Vilariño]] | [[Hondarribia]] | 1985-08-24 | | | |- | style='text-align:right'| 1406 | [[:d:Q56923564|Q56923564]] | [[Maialen Fernández Cabezas]] | [[Barakaldo]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 1407 | [[:d:Q56992086|Q56992086]] | [[María del Camino Fernández Riol]] | [[Santurtzi]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 1408 | [[:d:Q57069271|Q57069271]] | [[Inmaculada Arostegui]] | [[Gamiz-Fika]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 1409 | [[:d:Q57080904|Q57080904]] | [[Lucia Areitioaurtena]] | [[Ermua]] | 1925-12-10 | [[Donostia]] | 2019-02-05 | |- | style='text-align:right'| 1410 | [[:d:Q57081081|Q57081081]] | [[Eladia Altuna Balerdi]] | [[Irura]] | 1918-08-26 | [[Irura]] | 2009-10-24 | [[Ficheiro:Eladia Altuna.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1411 | [[:d:Q57083982|Q57083982]] | [[Maxux Aranzabe]] | [[Alkiza]] | 1966-11-08 | | | [[Ficheiro:Maxux Aranzabe 01.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1412 | [[:d:Q57085518|Q57085518]] | [[Marta Olazabal]] | [[Bilbao]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 1413 | [[:d:Q57203043|Q57203043]] | [[Joxepa Inaxi Elizegi]] | [[Asteasu]] | 1864-01-12 | | 20th century | |- | style='text-align:right'| 1414 | [[:d:Q57204046|Q57204046]] | [[Almudena Cacho]] | [[Bilbao]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1415 | [[:d:Q57316229|Q57316229]] | [[Malen Amenabar]] | [[Larrabetzu]] | 1994-01-10 | | | [[Ficheiro:Malen Amenabar. Bertsolaria eta artista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1416 | [[:d:Q57335401|Q57335401]] | [[Yolanda Urarte]] | [[Vitoria]] | 1968-06-07 | | | [[Ficheiro:Yolanda Urarte Alonso.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1417 | [[:d:Q57336092|Q57336092]] | [[Nieves Quintana]] | [[San Vicente de Arana/Done Bikendi Harana]] | 1965-03-08 | | | |- | style='text-align:right'| 1418 | [[:d:Q57338986|Q57338986]] | [[Maddi Noguera]] | [[Ataun]] | 1995 | | | [[Ficheiro:Maddi + Olatz Salvador (43505999801).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1419 | [[:d:Q57417951|Q57417951]] | [[Marisol Ortiz de Zárate]] | [[Vitoria]] | 1960-04-22 | | | [[Ficheiro:IESO VALDEMEDEL, Ribera de Fresno (2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1420 | [[:d:Q57483453|Q57483453]] | [[Josefa del Águila Ceballos]] | [[Donostia]] | 1826-02-16 | [[Madrid]] | 1888-12-26 | [[Ficheiro:Madrazo, Federico de (Josefa del Águila Ceballos, luego marquesa de Espeja).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1421 | [[:d:Q57515958|Q57515958]] | [[Lola Valverde Lamsfus]] | [[Donostia]] | 1941-12-30 | | | [[Ficheiro:Lola Valverde.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1422 | [[:d:Q57548934|Q57548934]] | [[Nerea Arriola Urberuaga]] | [[Donostia]] | 1988 | | | [[Ficheiro:Nerea Arriola-irribartsu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1423 | [[:d:Q57562323|Q57562323]] | [[Oihane Otaegi]] | [[Donostia]] | 1977-05-20 | | | |- | style='text-align:right'| 1424 | [[:d:Q57575090|Q57575090]] | [[Beatriz Herráez]] | [[Vitoria]] | 1974 | | | [[Ficheiro:Beatriz Herráez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1425 | [[:d:Q57588927|Q57588927]] | [[Leire Otaegi]] | [[Donostia]] | 1977-05-20 | | | |- | style='text-align:right'| 1426 | [[:d:Q57623991|Q57623991]] | [[Elixabete Imaz]] | [[Errenteria]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 1427 | [[:d:Q57649842|Q57649842]] | [[Ainhoa Bastarrika]] | [[Donostia]] | 1988-11-14 | | | [[Ficheiro:Ainhoa Bastarrika.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1428 | [[:d:Q57655615|Q57655615]] | [[Izaskun Gracia Quintana]] | [[Bilbao]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 1429 | [[:d:Q57659370|Q57659370]] | [[Aintzane Galardi Portu]] | [[Oiartzun]] | 1969-04-04 | | | [[Ficheiro:Aintzane Galardi Portu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1430 | [[:d:Q57659653|Q57659653]] | [[Maribel Aiertza]] | [[Etxebarria]] | 1962-04-15 | | | [[Ficheiro:Maribel Aiertza Rementeria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1431 | [[:d:Q57659726|Q57659726]] | [[Maite Toledo Saralegi]] | [[Zaldibia]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Maite Toledo Saralegi. Idazlea.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1432 | [[:d:Q57659731|Q57659731]] | [[María Asunción Amilibia]] | [[Donostia]] | 1917-12-24 | [[Santiago de Chile]] | 2013-04-28 | |- | style='text-align:right'| 1433 | [[:d:Q57659758|Q57659758]] | [[Arrate Mardaras]] | [[Abadiño]] | 1960-11-21 | | | [[Ficheiro:Arrate Mardaras. Idazlea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1434 | [[:d:Q57659862|Q57659862]] | [[Elena Martinez Rubio]] | [[Bilbao]] | 1957 | | | [[Ficheiro:Elena Martinez Rubio.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1435 | [[:d:Q57659867|Q57659867]] | [[Ekhine Eizagirre]] | [[Zarautz]] | 1984-10-27 | | | |- | style='text-align:right'| 1436 | [[:d:Q57659869|Q57659869]] | [[Laida Martinez]] | [[Bilbao]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 1437 | [[:d:Q57659939|Q57659939]] | [[Miren Garate]] | [[Azpeitia]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 1438 | [[:d:Q57659985|Q57659985]] | [[Maite Darceles]] | [[Hondarribia]] | 1971-03-20 | | | |- | style='text-align:right'| 1439 | [[:d:Q57659988|Q57659988]] | [[Ainhoa Elordi]] | [[Aulesti]] | 1970-06-22 | | | |- | style='text-align:right'| 1440 | [[:d:Q57732477|Q57732477]] | [[Goizane Aizpurua]] | [[Deba, Guipúscoa|Deba]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 1441 | [[:d:Q57887094|Q57887094]] | [[Amaia Larrañaga]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1957-07-22 | [[Pamplona]] | 2018-10-25 | [[Ficheiro:Amaia Larrañaga. Irakaslea eta politikaria.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1442 | [[:d:Q57952134|Q57952134]] | [[Estefana Irastorza]] | [[Molinao]] | 1925 | [[Hendaia]] | 2018-10-29 | |- | style='text-align:right'| 1443 | [[:d:Q58046581|Q58046581]] | [[Maixa Lizarribar]] | [[Altzo]] | 1971 | | | [[Ficheiro:Maixa eta Ixiar, 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1444 | [[:d:Q58046791|Q58046791]] | [[Ixiar Oreja]] | [[Andoain]] | 1974 | | | [[Ficheiro:Maixa eta Ixiar, 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1445 | [[:d:Q58050567|Q58050567]] | [[Leire San-Jose]] | [[Bilbao]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1446 | [[:d:Q58063295|Q58063295]] | [[Mari Jose Aranguren]] | [[Urrestilla]] | 1969-07-06 | | | |- | style='text-align:right'| 1447 | [[:d:Q58096983|Q58096983]] | [[Elena Martínez de Madina Salazar]] | [[Vitoria]] | 1962-09-06 | | | [[Ficheiro:Elena Mtnz de Madina Salazar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1448 | [[:d:Q58181585|Q58181585]] | [[Paquita Sáenz de Urturi]] | [[Apodaka]] | 1950-01-29 | | | [[Ficheiro:CONFERENCIA PAQUITA (2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1449 | [[:d:Q58214834|Q58214834]] | [[Enriqueta Benito]] | [[Laudio]] | 1960-03-06 | | | |- | style='text-align:right'| 1450 | [[:d:Q58425836|Q58425836]] | [[Eider Hurtado]] | [[Santurtzi]] | 1982-05-22 | | | |- | style='text-align:right'| 1451 | [[:d:Q58481678|Q58481678]] | [[Rosa Soroa]] | [[Elduain]] | 1945-09-03 | | | [[Ficheiro:Rosa Soroa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1452 | [[:d:Q58481735|Q58481735]] | [[Miren Uzkudun]] | [[Asteasu]] | 1922-11-14 | | | [[Ficheiro:Miren Uzkudun. Erraketista (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1453 | [[:d:Q58481783|Q58481783]] | [[Irene Ibaibarriaga]] | [[Ermua]] | 1918-02-09 | | 2014-08-12 | [[Ficheiro:Irene Ibaibarriaga erraketista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1454 | [[:d:Q58481828|Q58481828]] | [[Maritxu Lasuen]] | [[Éibar|Eibar]] | 1919 | | | |- | style='text-align:right'| 1455 | [[:d:Q58619976|Q58619976]] | [[Carmen Manzano]] | [[Getxo]] | 1960s | | | |- | style='text-align:right'| 1456 | [[:d:Q58761785|Q58761785]] | [[Lur Gallastegi]] | [[Bilbao]] | 1983 | | | [[Ficheiro:PB170097bbb.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1457 | [[:d:Q58800047|Q58800047]] | [[Silvia San Miguel]] | [[Vitoria]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Silvia San Miguel.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1458 | [[:d:Q58800620|Q58800620]] | [[Miren Arantza Madariaga Aberasturi]] | [[Gernika-Lumo]] | 1967-08-21 | | | [[Ficheiro:Miren Arantza Madariaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1459 | [[:d:Q58815953|Q58815953]] | [[Agustina Otaola]] | [[Errenteria]] | 1931 | | | [[Ficheiro:Agustina Otaola Zapiaine.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1460 | [[:d:Q58869099|Q58869099]] | [[Regina Leal]] | [[Donostia]] | 1963 | | | [[Ficheiro:(Regina Leal) 20190726 Sanidad 13 Regina Leal (48379103411) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1461 | [[:d:Q58876501|Q58876501]] | [[Consuelo Gallastegi]] | [[Bilbao]] | 1900-11-05 | [[Elorrio]] | 1980-09-23 | [[Ficheiro:Consuelo Gallastegi Urlarte.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1462 | [[:d:Q59191843|Q59191843]] | [[Isabel de Urquiola]] | [[Vitoria]] | 1854-07-08 | [[Valsaín]] | 1911-09-16 | [[Ficheiro:Isabel de Urquiola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1463 | [[:d:Q59290051|Q59290051]] | [[Eugenia Iriondo]] | [[Éibar|Eibar]] | 1901-04-03 | [[Éibar|Eibar]] | 1983-10-18 | |- | style='text-align:right'| 1464 | [[:d:Q59312288|Q59312288]] | [[Carola Fabra i Mestre]] | [[Bilbao]] | 1904 | [[Barcelona]] | 1998-12-02 | |- | style='text-align:right'| 1465 | [[:d:Q59324197|Q59324197]] | [[Dolors Fabra i Mestre]] | [[Begoña]] | 1912 | [[Reims]] | 1993 | |- | style='text-align:right'| 1466 | [[:d:Q59324340|Q59324340]] | [[Teresa Fabra i Mestre]] | [[Bilbao]] | 1908-02-27 | [[Prades, Pireneos Orientais|Prades]] | 1948-01-20 | |- | style='text-align:right'| 1467 | [[:d:Q59359694|Q59359694]] | [[Isabel Herguera]] | [[Donostia]] | 1961-01-01 | | | |- | style='text-align:right'| 1468 | [[:d:Q59519488|Q59519488]] | [[Carmen Climent]] | [[Bilbao]] | 1996-02-13 | | | |- | style='text-align:right'| 1469 | [[:d:Q59587942|Q59587942]] | [[Arantza Mancisidor]] | [[Ormaiztegi]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 1470 | [[:d:Q59652984|Q59652984]] | [[Maite Lopetegi]] | [[Donostia]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Maite lopetegi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1471 | [[:d:Q59752814|Q59752814]] | [[Maite Alvarez]] | [[Ermua]] | 1982 | | | [[Ficheiro:Human Natural Killer Cell (29228845335).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1472 | [[:d:Q59779918|Q59779918]] | [[Concha Murua Vélez de Mendizabal]] | [[Vitoria]] | 1957 | | | [[Ficheiro:Concha Mura-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1473 | [[:d:Q59783187|Q59783187]] | [[Nerea Elizalde]] | [[Bilbao]] | 1998-06-18 | | | [[Ficheiro:Nerea Elizalde en la presentación de la obra "Como un viento Helado".jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1474 | [[:d:Q59785144|Q59785144]] | [[Cristina Fructuoso Ruiz]] | [[Vitoria]] | 1930 | [[Vitoria]] | 2025-02-05 | [[Ficheiro:Cristina Fructuoso Ruiz de Erenchun.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1475 | [[:d:Q59860970|Q59860970]] | [[Elena Orobiogoicoechea]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 1476 | [[:d:Q59997762|Q59997762]] | [[Amaia Arranz Otaegui]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1987 | | | [[Ficheiro:Amaia Arranz Otaegui.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1477 | [[:d:Q60141505|Q60141505]] | [[Naroa Garcia-Ibaibarriaga]] | [[Ondarroa]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1478 | [[:d:Q60178235|Q60178235]] | [[Lorena Fernández Álvarez]] | [[Basauri]] | 1982-09-22 | | | [[Ficheiro:Lorena Fernández Álvarez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1479 | [[:d:Q60182623|Q60182623]] | [[Zoila Ascasibar]] | [[Elgeta]] | 1877-06-27 | | 1945 | [[Ficheiro:Zoila Ascasibar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1480 | [[:d:Q60182667|Q60182667]] | [[Amane Ibañez]] | [[Mungia]] | 1989-08-11 | | | [[Ficheiro:Amane Ibañez 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1481 | [[:d:Q60197454|Q60197454]] | [[Nekane Arzallus Iturriza]] | [[Ergobia]] | 1965-08-16 | | | [[Ficheiro:Nekane arzallus iturriza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1482 | [[:d:Q60367537|Q60367537]] | [[Maria San Juan de Garonda]] | [[Mungia]] | | [[Mungia]] | 1508-11-16 | |- | style='text-align:right'| 1483 | [[:d:Q60378617|Q60378617]] | [[Andere Basterra]] | [[Zalla]] | 2000-10-05 | | | |- | style='text-align:right'| 1484 | [[:d:Q60436590|Q60436590]] | [[Ainhoa Zuazua]] | [[Ermua]] | 1980-02-01 | | | [[Ficheiro:Ainhoa Zuazo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1485 | [[:d:Q60464507|Q60464507]] | [[Luisa Ibarrola]] | [[Saratxo]] | 2000-03-13 | | | |- | style='text-align:right'| 1486 | [[:d:Q60483284|Q60483284]] | [[Dina Bilbao]] | [[Ondarroa]] | 1960-12-31 | [[Illa Antiga]] | 1997-06-24 | [[Ficheiro:Dina Bilbao. Kirolaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1487 | [[:d:Q60496510|Q60496510]] | [[Saioa Martija]] | [[Irún]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 1488 | [[:d:Q60498964|Q60498964]] | [[Yerai Diaz Ikaran]] | [[Ondarroa]] | 1988-01-25 | | | [[Ficheiro:Yerai Diaz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1489 | [[:d:Q60501627|Q60501627]] | [[Elena Loyo]] | [[Zuia]] | 1983-01-11 | | | [[Ficheiro:Marathon 2018 European Athletics Championships (25).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1490 | [[:d:Q60503210|Q60503210]] | [[Eustakia Altzola]] | [[Izurtza]] | 1899-09-19 | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1976-02-25 | |- | style='text-align:right'| 1491 | [[:d:Q60535071|Q60535071]] | [[Aitziber Ibaibarriaga]] | [[Bilbao]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Aitziber Ibaibarriaga 2014 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1492 | [[:d:Q60539445|Q60539445]] | [[Paquita Alcoceba]] | [[Sodupe]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 1493 | [[:d:Q60539707|Q60539707]] | [[Paula Lamarain Astigarraga]] | [[Éibar|Eibar]] | 1924-12-01 | [[Éibar|Eibar]] | 2018-03-11 | |- | style='text-align:right'| 1494 | [[:d:Q60539764|Q60539764]] | [[Julia Klaudia Gabilondo]] | [[Mungia]] | 1902-01-29 | [[Donostia]] | 1994-01-01 | [[Ficheiro:Julia Klaudia Gabilondo (1902, Mungia) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1495 | [[:d:Q60559697|Q60559697]] | [[Sara Olaizola Alcántara]] | [[Irún]] | 1997-10-06 | | | [[Ficheiro:Sara Olaizola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1496 | [[:d:Q60602491|Q60602491]] | [[Olatz Odriozola]] | [[Urnieta]] | 1983-03-30 | | | |- | style='text-align:right'| 1497 | [[:d:Q60605617|Q60605617]] | [[Miren Arrieta]] | [[Donostia]] | 1998-03-17 | | | [[Ficheiro:Miren Arrieta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1498 | [[:d:Q60607868|Q60607868]] | [[Ainhoa Larrañaga]] | [[Hernani]] | 2000-06-30 | | | [[Ficheiro:Ainhoa Larrañaga (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1499 | [[:d:Q60617250|Q60617250]] | [[Teri Ibarrola]] | [[Aulesti]] | 1918 | [[Elgoibar|Elgóibar]] | 1987 | [[Ficheiro:Teri Ibarrola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1500 | [[:d:Q60651754|Q60651754]] | [[Angelita Alberdi Aldazabal]] | [[Éibar|Eibar]] | 1925-04-26 | | | [[Ficheiro:Angelita Alberdi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1501 | [[:d:Q60651828|Q60651828]] | [[Maria Luisa Alberdi Aldazabal]] | [[Éibar|Eibar]] | 1922-09-12 | [[Mendaro]] | 2017-09-12 | |- | style='text-align:right'| 1502 | [[:d:Q60666270|Q60666270]] | [[Mari Carmen Lasagabaster]] | [[Éibar|Eibar]] | 1925-09-01 | [[Éibar|Eibar]] | 2011-12-20 | [[Ficheiro:Mari Carmen Lasagabaster.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1503 | [[:d:Q60666321|Q60666321]] | [[Aurora Abásolo]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1894-04-23 | [[Zarautz]] | 1971-08-15 | [[Ficheiro:Aurora-Abasolo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1504 | [[:d:Q60675388|Q60675388]] | [[Jesusa Garitaonandia]] | [[Mallabia]] | 1921-08-06 | [[Bilbao]] | 2000-09-06 | [[Ficheiro:Jesusa Garitaonandia pilotaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1505 | [[:d:Q60727333|Q60727333]] | [[Elixabete Garmendia]] | [[Ormaiztegi]] | 1953 | | | [[Ficheiro:Elixabete Garmendia tokikom.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1506 | [[:d:Q61070881|Q61070881]] | [[Meritxel Relaño]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1972-09-27 | | | [[Ficheiro:Meritxell Relaño. Unicef.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1507 | [[:d:Q61413337|Q61413337]] | [[Elena Setién]] | [[Donostia]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Música de la belleza, opera gestual y pasacalle castizo alegran la mañana del domingo 19.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1508 | [[:d:Q61420183|Q61420183]] | [[Garazi Beloki]] | [[Errenteria]] | 1987-06-06 | | | |- | style='text-align:right'| 1509 | [[:d:Q61422242|Q61422242]] | [[Leticia Canales]] | [[Bilbao]] | 1995-03-02 | | | [[Ficheiro:Leticia Canales.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1510 | [[:d:Q61423573|Q61423573]] | [[Belén Cruz]] | [[Donostia]] | 1961-03-31 | | | |- | style='text-align:right'| 1511 | [[:d:Q61427771|Q61427771]] | [[Adriana Gaultier]] | [[Leaburu]] | 1993 | | | |- | style='text-align:right'| 1512 | [[:d:Q61433627|Q61433627]] | [[Ainara Ortega]] | [[Hernani]] | 1981-03-03 | | | [[Ficheiro:Ainara Ortega Barrenetxea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1513 | [[:d:Q61496368|Q61496368]] | [[Azu Muguruza]] | [[Donostia]] | 1968-04-22 | | | |- | style='text-align:right'| 1514 | [[:d:Q61659780|Q61659780]] | [[Zihara Enbeita]] | [[Gernika-Lumo]] | 1976-08-25 | | | [[Ficheiro:Zihara Enbeita. Bertsolaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1515 | [[:d:Q61678009|Q61678009]] | [[Itziar Murua Uria]] | [[Zarautz]] | 1968-12-26 | | | [[Ficheiro:ITZIAR MURUA 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1516 | [[:d:Q61694001|Q61694001]] | [[Juana Elgezabal]] | [[Derio]] | 1842-12-15 | [[Cáceres]] | 1912-09-08 | |- | style='text-align:right'| 1517 | [[:d:Q61754879|Q61754879]] | [[La Omega]] | [[Vitoria]] | 1987-03-20 | | | [[Ficheiro:Saioa García Rodríguez - La Omega.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1518 | [[:d:Q61829192|Q61829192]] | [[Laura Uruburu]] | [[Gernika-Lumo]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 1519 | [[:d:Q61831179|Q61831179]] | [[Tania Yáñez]] | [[Barakaldo]] | 1986-03-08 | | | |- | style='text-align:right'| 1520 | [[:d:Q61854828|Q61854828]] | [[Maider Etxebarria]] | [[Vitoria]] | 1976-07-08 | | | [[Ficheiro:(Maider Etxebarria) Presentación de las candidaturas de Cristina González (Álava) y Maider Etxebarria (Vitoria-Gasteiz) 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1521 | [[:d:Q61859103|Q61859103]] | [[Irene Loizate]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1995-05-17 | | | [[Ficheiro:Irene Loizate, tokikom 700x700 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1522 | [[:d:Q61861672|Q61861672]] | [[Juana Aranguren Rica]] | [[Bilbao]] | 1952 | | | [[Ficheiro:Juana Aranguren Rica.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1523 | [[:d:Q61902691|Q61902691]] | [[Alex Tejería]] | [[Larraul]] | 1932 | [[Montevideo]] | 2019-02-22 | |- | style='text-align:right'| 1524 | [[:d:Q61943253|Q61943253]] | [[Ione Irazabal]] | [[Elorrio]] | 1963-05-13 | | | [[Ficheiro:Ione Irazabal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1525 | [[:d:Q61945186|Q61945186]] | [[Miren Egaña Goya]] | [[Donostia]] | 1946-04-16 | | | [[Ficheiro:Mireneganagoya.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1526 | [[:d:Q61962216|Q61962216]] | [[Ana María Zubiaga Elordieta]] | [[Forua]] | 1959 | | | [[Ficheiro:Ana Zubiaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1527 | [[:d:Q61963183|Q61963183]] | [[Arantxa Artza]] | [[Itsasondo]] | 1968-09-09 | | | |- | style='text-align:right'| 1528 | [[:d:Q61968829|Q61968829]] | [[Maite Oronoz Antxordoki]] | [[Hondarribia]] | | | | [[Ficheiro:Maite Oronoz Antxordoki.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1529 | [[:d:Q61986896|Q61986896]] | [[Araceli Sánchez Urquijo]] | [[Sestao]] | 1920 | [[Cabuérniga]] | 2010 | |- | style='text-align:right'| 1530 | [[:d:Q61993355|Q61993355]] | [[Begoña Sopelana]] | [[Iurreta]] | 1944-06-23 | | 1999-09-12 | [[Ficheiro:Begoña Sopelana.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1531 | [[:d:Q61996917|Q61996917]] | [[Itziar Aldabe]] | [[Beasain]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Itziar Aldabe 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1532 | [[:d:Q61998912|Q61998912]] | [[María Abrisqueta de Zulueta]] | [[Donostia]] | 1911-02-08 | [[Donostia]] | 1992-06-27 | |- | style='text-align:right'| 1533 | [[:d:Q62018927|Q62018927]] | [[Ana de Vicente]] | [[Bilbao]] | 1965-01-27 | | | |- | style='text-align:right'| 1534 | [[:d:Q62019017|Q62019017]] | [[Eneritz Borinaga]] | [[Plentzia]] | 1988-02-24 | | | |- | style='text-align:right'| 1535 | [[:d:Q62019043|Q62019043]] | [[Naiara Lete]] | [[Éibar|Eibar]] | 1995-09-01 | | | |- | style='text-align:right'| 1536 | [[:d:Q62019089|Q62019089]] | [[Anne Lezea]] | [[Zarautz]] | 2001-08-06 | | | |- | style='text-align:right'| 1537 | [[:d:Q62019124|Q62019124]] | [[Ainhoa Lendinez]] | [[Elgoibar|Elgóibar]] | 1981-03-05 | | | [[Ficheiro:Ainhoa Lendinez - Zegama Aizkorri 2019 - Argazkia Igor Quijano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1538 | [[:d:Q62019168|Q62019168]] | [[Patri Espinar]] | [[Usansolo]] | 1985-04-16 | | | [[Ficheiro:Patri Espinar, 2018b.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1539 | [[:d:Q62019213|Q62019213]] | [[Alba Menendez]] | [[Zarautz]] | 1991-11-14 | | | [[Ficheiro:Alba Menendez Martinez 2021-10-24.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1540 | [[:d:Q62019252|Q62019252]] | [[Estibalitz Alvarez]] | [[Zarautz]] | 1997-02-17 | | | |- | style='text-align:right'| 1541 | [[:d:Q62062732|Q62062732]] | [[Lidia Cañete Jaio]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1969-08-26 | | | [[Ficheiro:Lidia Cañete Jaio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1542 | [[:d:Q62070535|Q62070535]] | [[Nekane Murga]] | [[Bilbao]] | 1963 | | | [[Ficheiro:Nekane Murga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1543 | [[:d:Q62070578|Q62070578]] | [[Sonia Pérez Ezquerra]] | [[Barakaldo]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Sonia Perez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1544 | [[:d:Q62090510|Q62090510]] | [[Leire Exaniz]] | [[Etxebarria]] | 1990-02-02 | | | [[Ficheiro:2019-04-11 leire etxaniz pilotaria txapelduna kalegoen frontoian elgoibar eskuak barren.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1545 | [[:d:Q62090565|Q62090565]] | [[Olatz Arrizabalaga]] | [[Gernika-Lumo]] | 1997-04-12 | | | [[Ficheiro:Olatz Arrizabalaga pilotaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1546 | [[:d:Q62116521|Q62116521]] | [[Olga de Dios]] | [[Donostia]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 1547 | [[:d:Q62207481|Q62207481]] | [[María Bravo]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 1548 | [[:d:Q62207521|Q62207521]] | [[Gemma Escapa]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1965-01-23 | | | |- | style='text-align:right'| 1549 | [[:d:Q62382001|Q62382001]] | [[Patricia Rodríguez Barrios]] | [[Donostia]] | 1982-03-10 | | | |- | style='text-align:right'| 1550 | [[:d:Q62459719|Q62459719]] | [[Amaia Malatsetxebarria]] | [[Munitibar-Arbatzegi Gerrikaitz]] | 2000-12-09 | | | |- | style='text-align:right'| 1551 | [[:d:Q62509166|Q62509166]] | [[Teresa Castro]] | [[Donostia]] | 1968-12-28 | | | [[Ficheiro:Teresa castro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1552 | [[:d:Q62571262|Q62571262]] | [[Itziar Sistiaga Solana]] | [[Irún]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 1553 | [[:d:Q62574554|Q62574554]] | [[Isabel Alvarez Azcune]] | [[Donostia]] | | | | [[Ficheiro:Isabel Alvarez Azcune.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1554 | [[:d:Q62579433|Q62579433]] | [[Amalur Alvarez Ortiz]] | [[Donostia]] | 1988 | | | [[Ficheiro:Amalur Alvarez (cropped-2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1555 | [[:d:Q62750014|Q62750014]] | [[Alazne Rivero]] | [[Bilbao]] | 1958-03-22 | [[Bilbao]] | 2002-04-09 | |- | style='text-align:right'| 1556 | [[:d:Q62998281|Q62998281]] | [[Izaskun Landaida]] | [[Ugao-Miraballes]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Izaskun Landaida 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1557 | [[:d:Q63088412|Q63088412]] | [[Karmele Izaguirre]] | [[Donostia]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1558 | [[:d:Q63271657|Q63271657]] | [[Garazi Albizua]] | [[Santurtzi]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Garazi Albizua 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1559 | [[:d:Q63273626|Q63273626]] | [[Aintzane Usandizaga]] | [[Lasarte-Oria]] | 1988-04-15 | | | |- | style='text-align:right'| 1560 | [[:d:Q63383296|Q63383296]] | [[Naima El Bani]] | [[Bilbao]] | 1993 | | | [[Ficheiro:Naima El Bani Altuna.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1561 | [[:d:Q63384728|Q63384728]] | [[Maialen Akizu]] | [[Urretxu]] | 1996-02-21 | | | [[Ficheiro:Maialen Akizu. Bertsolaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1562 | [[:d:Q63384804|Q63384804]] | [[Eli Pagola]] | [[Ereñotzu]] | 1995 | | | |- | style='text-align:right'| 1563 | [[:d:Q63407370|Q63407370]] | [[Idoia Garzes]] | [[Lasarte-Oria]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Garzes Idoia (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1564 | [[:d:Q63531187|Q63531187]] | [[Carolina de Montúfar y García-Infante]] | [[Donostia]] | 1825-12-11 | [[Madrid]] | 1891-04-24 | |- | style='text-align:right'| 1565 | [[:d:Q63568089|Q63568089]] | [[Pura Maortua]] | [[Elorrio]] | 1883-04-10 | [[Madrid]] | 1972-12-03 | [[Ficheiro:Pura Maortua.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1566 | [[:d:Q63718291|Q63718291]] | [[Pilar Goya Laza]] | [[Vitoria]] | 1951-09-20 | | | |- | style='text-align:right'| 1567 | [[:d:Q63797009|Q63797009]] | [[Carmen Diez Mintegui]] | [[Donostia]] | 1948-03-20 | | | [[Ficheiro:Carmen Diaz Mintegui.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1568 | [[:d:Q63834471|Q63834471]] | [[Marimí Azpiazu Michelena]] | [[Irún]] | 1942-09-10 | | | |- | style='text-align:right'| 1569 | [[:d:Q63871515|Q63871515]] | [[Adela Balderas]] | [[Biscaia]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Balderas BCC.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1570 | [[:d:Q63946620|Q63946620]] | [[Nerea Alzola Álvarez]] | [[Bilbao]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1571 | [[:d:Q63975535|Q63975535]] | [[Nadine Salgado Asensio]] | [[Zarautz]] | 2002 | | | |- | style='text-align:right'| 1572 | [[:d:Q64008014|Q64008014]] | [[Nahia Idoiaga Mondragon]] | [[Bilbao]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Nahia Idoiaga Mondragon, 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1573 | [[:d:Q64008015|Q64008015]] | [[Rakel Gamito Gomez]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1984-03-06 | | | [[Ficheiro:RakelGamito2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1574 | [[:d:Q64008040|Q64008040]] | [[Maitane Basasoro Ziganda]] | [[Errenteria]] | 1992-04-03 | | | [[Ficheiro:Maitane Basasoro Ziganda.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1575 | [[:d:Q64008050|Q64008050]] | [[Itziar Gonzalez-Dios]] | [[Pasai San Pedro]] | 1988-08-31 | | | [[Ficheiro:ItziarGD PSanpedro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1576 | [[:d:Q64021948|Q64021948]] | [[Ines Ruiz de Otalora]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1570 | [[Valladolid]] | 1607 | |- | style='text-align:right'| 1577 | [[:d:Q64138476|Q64138476]] | [[Jazinta Arruti]] | [[Asteasu]] | 1827-12-27 | | 1899-03-11 | |- | style='text-align:right'| 1578 | [[:d:Q64152306|Q64152306]] | [[Josefina San Miguel]] | [[Sestao]] | 1965 | | | [[Ficheiro:Candidates for councilor of EAJ-PNV for the 2023 local elections (election campaign).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1579 | [[:d:Q64153266|Q64153266]] | [[Juana Manuela Irusta]] | [[Elgoibar|Elgóibar]] | 1844-05-27 | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1882-10-24 | |- | style='text-align:right'| 1580 | [[:d:Q64177328|Q64177328]] | [[Laura Domínguez Arroyo]] | [[Donostia]] | 1986-01-09 | | | |- | style='text-align:right'| 1581 | [[:d:Q64341998|Q64341998]] | [[Juanita Unzueta]] | [[Éibar|Eibar]] | 1924-06-16 | | 2017-04-06 | [[Ficheiro:Juanita Unzueta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1582 | [[:d:Q64362240|Q64362240]] | [[Maialen Sorzabalbere]] | [[Donostia]] | 1996 | | | |- | style='text-align:right'| 1583 | [[:d:Q64362250|Q64362250]] | [[Maru Solores]] | [[Donostia]] | 1968-06-20 | | | |- | style='text-align:right'| 1584 | [[:d:Q64363024|Q64363024]] | [[Izaskun Arandia Galarraga]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1972-02-26 | | | [[Ficheiro:Izaskun Arandia. zinegilea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1585 | [[:d:Q64444529|Q64444529]] | [[Begoña Pedrosa Lobato]] | [[Areatza]] | 1975-02-24 | | | [[Ficheiro:Begoña Pedrosa 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1586 | [[:d:Q64495690|Q64495690]] | [[Maribel Aizarna]] | [[Aizarna]] | 1961-01-12 | | | [[Ficheiro:Maribel Aizarna.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1587 | [[:d:Q64532565|Q64532565]] | [[Eukene Larrarte]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1998-09-13 | | | [[Ficheiro:Eukene Larrarte05 tokikom 700x700.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1588 | [[:d:Q64547326|Q64547326]] | [[Arantza Zulueta]] | [[Lekeitio]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 1589 | [[:d:Q64547373|Q64547373]] | [[Miren Matanzas]] | [[Santurtzi]] | 1962-09-18 | | | [[Ficheiro:Miren Matanzas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1590 | [[:d:Q64569205|Q64569205]] | [[Susana Pedreira]] | [[Vitoria]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Susana Pedreira.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1591 | [[:d:Q64578244|Q64578244]] | [[María Martín Escudero]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1592 | [[:d:Q64590618|Q64590618]] | [[Edurne Garmendia]] | [[Ordizia]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 1593 | [[:d:Q64606243|Q64606243]] | [[Ainhoa Basabe]] | [[Sestao]] | 1969-06-28 | | | [[Ficheiro:Ainhoa Basabe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1594 | [[:d:Q64711873|Q64711873]] | [[Ima Garrastatxu Urbaneja]] | [[Valle de Trápaga|Valle de Trápaga-Trapagaran]] | 1963-12-08 | | | [[Ficheiro:Ima Garrastatxu anboto11.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1595 | [[:d:Q64743982|Q64743982]] | [[Amaia Ballesteros]] | [[Valle de Trápaga|Valle de Trápaga-Trapagaran]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Amaia Ballesteros.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1596 | [[:d:Q64744741|Q64744741]] | [[Arrate Rodríguez]] | [[Errenteria]] | 1984 | | | [[Ficheiro:Arrate Rodríguez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1597 | [[:d:Q64863432|Q64863432]] | [[Aintzane Urkijo]] | [[Santurtzi]] | 1967-10-28 | | | [[Ficheiro:Aintzane Urkijo Berria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1598 | [[:d:Q64892051|Q64892051]] | [[Marisa Uriarte]] | [[Bermeo]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 1599 | [[:d:Q64995306|Q64995306]] | [[Lorea Intxausti]] | [[Donostia]] | 2000-03-13 | | | [[Ficheiro:Lorea Intxausti 202107.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1600 | [[:d:Q64996088|Q64996088]] | [[Dánae Riaño]] | [[Irún]] | 2003-01-18 | | | |- | style='text-align:right'| 1601 | [[:d:Q64996120|Q64996120]] | [[Esti Lopez]] | [[Irún]] | 1999-09-07 | | | |- | style='text-align:right'| 1602 | [[:d:Q64997311|Q64997311]] | [[Andrea Mora]] | [[Etxebarri]] | 2000 | | | [[Ficheiro:Andrea Mora (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1603 | [[:d:Q65047446|Q65047446]] | [[Amaia Agirre Muñoa]] | [[Getxo]] | 1974-07-02 | | | |- | style='text-align:right'| 1604 | [[:d:Q65581257|Q65581257]] | [[Mertxe Mugika]] | [[Elorrio]] | 1963-09-24 | | | [[Ficheiro:MertxeMugika Argia Dani Blanco.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1605 | [[:d:Q65588895|Q65588895]] | [[Marian Ochoa de Eribe]] | [[Bilbao]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 1606 | [[:d:Q65768890|Q65768890]] | [[Ainhoa Etxebarria]] | [[Ondarroa]] | 1993-07-17 | | | |- | style='text-align:right'| 1607 | [[:d:Q65920629|Q65920629]] | [[Victoria Iglesias]] | [[Barakaldo]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Victoria Iglesias.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1608 | [[:d:Q65954958|Q65954958]] | [[Nadeth Agirre]] | [[Orio]] | 1993-08-28 | | | [[Ficheiro:Nadeth Agirre. Arraunlaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1609 | [[:d:Q65956388|Q65956388]] | [[Izaro Lestayo]] | [[Getaria]] | 1998-01-06 | | | |- | style='text-align:right'| 1610 | [[:d:Q65965437|Q65965437]] | [[Blanca Berasategui]] | [[Vitoria]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 1611 | [[:d:Q65966687|Q65966687]] | [[Rosario Aranburu]] | [[Éibar|Eibar]] | 1921-10-02 | | 2015-04-17 | [[Ficheiro:Rosario Aranburu. Erraketista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1612 | [[:d:Q65979107|Q65979107]] | [[Itxaso González]] | [[Bilbao]] | 1977-12-09 | | | [[Ficheiro:Itxaso Gonzalez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1613 | [[:d:Q66132351|Q66132351]] | [[Anabel Quincoces]] | [[Vitoria]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 1614 | [[:d:Q66663429|Q66663429]] | [[María Guijarro]] | [[Bilbao]] | 1971-11-13 | | | [[Ficheiro:(María Guijarro) Presentación de los candidatos-as al Congreso y Senado del PSE-EE.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1615 | [[:d:Q66796043|Q66796043]] | [[Mabel Cañada Zorrilla]] | [[Bilbao]] | 1952 | | | [[Ficheiro:5 de juliol de 2019 Jornades sobre la desobediència civil (48241039611).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1616 | [[:d:Q67184880|Q67184880]] | [[Maria Luisa Senar]] | [[Pasaia]] | 1925 | [[Zarautz]] | 2016-09-26 | |- | style='text-align:right'| 1617 | [[:d:Q67219767|Q67219767]] | [[Larraitz Ariznabarreta]] | [[Bilbao]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Larraitz Ariznabarreta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1618 | [[:d:Q67671986|Q67671986]] | [[Lucila Madariaga-Torres]] | [[Bilbao]] | 1958-01-31 | | | |- | style='text-align:right'| 1619 | [[:d:Q67998797|Q67998797]] | [[Amaiur Esnaola Illarreta]] | [[Donostia]] | 1992-10-29 | | | [[Ficheiro:Amaiur esnaola2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1620 | [[:d:Q68543523|Q68543523]] | [[Maitane Alonso]] | [[Sodupe]] | 2001-01-07 | | | [[Ficheiro:Maitane Alonso. Ikerlaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1621 | [[:d:Q68916579|Q68916579]] | [[Frantziska Astibia Etxegoien]] | [[Errenteria]] | 1900-04-08 | [[Errenteria]] | 1987-08-15 | [[Ficheiro:Frantziska Astibia 1.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1622 | [[:d:Q69125219|Q69125219]] | [[Maider Fernandez]] | [[Donostia]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 1623 | [[:d:Q69796438|Q69796438]] | [[Ainhoa Sanz Rodríguez]] | [[Urretxu]] | 1989-06-08 | | | [[Ficheiro:Presentation and Parade (9167076876) Ainhoa Sanz (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1624 | [[:d:Q69874368|Q69874368]] | [[Idoia Torregarai]] | [[Usurbil]] | 1974-04-08 | | | [[Ficheiro:Idoia Torregarai Martija.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1625 | [[:d:Q70500556|Q70500556]] | [[Leire Palacios]] | [[Bilbao]] | 1986-09-16 | | | [[Ficheiro:Ikusgela - Leire Palacios.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1626 | [[:d:Q70953241|Q70953241]] | [[Concepcion de la Rúa]] | [[Biscaia]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Conchi de la Rua.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1627 | [[:d:Q71149002|Q71149002]] | [[Silvia Albert Sopale]] | [[Donostia]] | 1976-08-07 | | | |- | style='text-align:right'| 1628 | [[:d:Q71691227|Q71691227]] | [[Irati Osa]] | [[Zumaia]] | 1997-10-26 | | | |- | style='text-align:right'| 1629 | [[:d:Q71728607|Q71728607]] | [[Sonia Etxezarreta]] | [[Irún]] | 1960s | | 2011-01-08 | |- | style='text-align:right'| 1630 | [[:d:Q71831644|Q71831644]] | [[María Pilar Rodríguez]] | [[Donostia]] | 1964-11-19 | | | [[Ficheiro:Pilar Rodríguez Pérez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1631 | [[:d:Q72154261|Q72154261]] | [[Arantza Idiazabal Gorrotxategi]] | [[Gaintza]] | 1945-02-22 | | | [[Ficheiro:Arantza Idiazabal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1632 | [[:d:Q72633751|Q72633751]] | [[Iñaxi Etxabe]] | [[Oiquina]] | 1933-03-26 | | 2020-07-11 | [[Ficheiro:Iñaxi Etxabe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1633 | [[:d:Q72717282|Q72717282]] | [[Yolanda Jubeto Ruiz]] | [[Sestao]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 1634 | [[:d:Q73008701|Q73008701]] | [[Miren Basaras]] | [[Derio]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Miren Basaras. Mikrobiologoa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1635 | [[:d:Q73260601|Q73260601]] | [[Ainhoa Latatu]] | [[Bilbao]] | 1973-09-12 | | | [[Ficheiro:Ainhoa-Latatu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1636 | [[:d:Q73262421|Q73262421]] | [[Ane Sarasua]] | [[Éibar|Eibar]] | 1971-04-12 | | | [[Ficheiro:Ane-SarasuaUEU.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1637 | [[:d:Q73358129|Q73358129]] | [[Mari Karmen Menika]] | [[Lemoa]] | 1961-06-29 | | | [[Ficheiro:MKMenika Argia2013DaniBlanco3.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1638 | [[:d:Q73810024|Q73810024]] | [[Nekane Intxaurtza]] | [[Igorre]] | 1965-07-12 | | | [[Ficheiro:Nekane-Intxaurtza UEU1a.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1639 | [[:d:Q73910239|Q73910239]] | [[Elena Alonso Frayle]] | [[Bilbao]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 1640 | [[:d:Q74739690|Q74739690]] | [[Ruth Epalza]] | [[Bilbao]] | 1956-08-27 | | | |- | style='text-align:right'| 1641 | [[:d:Q74888008|Q74888008]] | [[Imelda Bengoa]] | [[Donostia]] | 1959-10-05 | | | |- | style='text-align:right'| 1642 | [[:d:Q75030729|Q75030729]] | [[Damasa Agirregabiria]] | [[Itziar]] | 1910s | | | [[Ficheiro:DamasaAgirregabiriaandErrekartetxo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1643 | [[:d:Q75054664|Q75054664]] | [[Elena Moreno]] | [[Donostia]] | 1959-11-13 | | | |- | style='text-align:right'| 1644 | [[:d:Q75074811|Q75074811]] | [[Irati Santiago Mujika]] | [[Villabona-Amasa]] | 1991-01-16 | | | [[Ficheiro:Irati Mujika.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1645 | [[:d:Q75738510|Q75738510]] | [[Elena Olabe]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1997-05-09 | | | [[Ficheiro:Elena Olabe. Poeta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1646 | [[:d:Q75842626|Q75842626]] | [[Amaia Alvarez Uria]] | [[Bilbao]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Amaia Alvarez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1647 | [[:d:Q75843179|Q75843179]] | [[Edurne Azkarate]] | [[Oion]] | 1993-04-29 | | | [[Ficheiro:Edurne-Azkarate-photo-by-dani-blanco.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1648 | [[:d:Q76121150|Q76121150]] | [[Lorea Iribar]] | [[Aizarnazabal]] | 1997-05-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1649 | [[:d:Q76400109|Q76400109]] | [[Rosa Talavera]] | [[Hernani]] | 1961-10-30 | | | |- | style='text-align:right'| 1650 | [[:d:Q76464433|Q76464433]] | [[Teresa Atucha Urtizberea]] | [[Irún]] | 1913-02-02 | | 2000 | |- | style='text-align:right'| 1651 | [[:d:Q76812175|Q76812175]] | [[Maribi Unamuno]] | [[Aulesti]] | 1957 | | | [[Ficheiro:Maribi Unamuno. Filologoa, euskaltzain urgazlea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1652 | [[:d:Q76823752|Q76823752]] | [[Verónica García-Peña]] | [[Okondo]] | 1979-09-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1653 | [[:d:Q76868281|Q76868281]] | [[Adriana Otaño]] | [[Zizurkil]] | 1880-09-08 | [[Aduna]] | 1963-05-14 | |- | style='text-align:right'| 1654 | [[:d:Q77299712|Q77299712]] | [[Luixa Reizabal Arruabarrena]] | [[Donostia]] | 1964-08-01 | | | [[Ficheiro:Luixa Reizabal UEU Unibertsitatea.net.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1655 | [[:d:Q77875156|Q77875156]] | [[Garbiñe Etxeberria]] | [[Hernani]] | 1967-01-22 | | | [[Ficheiro:Garbiñe etxeberria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1656 | [[:d:Q77976287|Q77976287]] | [[Miren Alazne Iruretagoiena]] | [[Zarautz]] | 1935-11-23 | [[Pampa (Q184382)|Pampa]] | 2018-12-26 | |- | style='text-align:right'| 1657 | [[:d:Q78199929|Q78199929]] | [[Elena Torregarai Pagola]] | [[Donostia]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 1658 | [[:d:Q78945912|Q78945912]] | [[Arantza Ruiz]] | [[Zalla]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 1659 | [[:d:Q79882817|Q79882817]] | [[Damaris Pan Vega]] | [[Mallabia]] | 1983-08-29 | | | [[Ficheiro:Damaris Pan. Margolaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1660 | [[:d:Q80333664|Q80333664]] | [[Ione Basterra]] | [[Orozko]] | 1994-08-21 | | 2019-12-28 | [[Ficheiro:Ione basterra txirrindularia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1661 | [[:d:Q80443981|Q80443981]] | [[Inés Apraiz]] | [[Vitoria]] | 1971 | | | [[Ficheiro:Ines Apraizen argazkia.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1662 | [[:d:Q80453468|Q80453468]] | [[Paula Suarez]] | [[Vitoria]] | 1998-11-17 | | | |- | style='text-align:right'| 1663 | [[:d:Q81211167|Q81211167]] | [[Miriam Arrillaga]] | [[Aginaga]] | 2000-09-21 | | | [[Ficheiro:Miriam Arrillaga Beloki2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1664 | [[:d:Q81355995|Q81355995]] | [[Lide Arana]] | [[Donostia]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 1665 | [[:d:Q81391176|Q81391176]] | [[Ana Arruarte]] | [[Andoain]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Ana Arruarte 2008 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1666 | [[:d:Q81507972|Q81507972]] | [[Maria Gorosarri González]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1978-02-06 | | | [[Ficheiro:Maria Gorosarri idazlea, irakaslea, feminista.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1667 | [[:d:Q81509356|Q81509356]] | [[Mila Amurrio Velez]] | [[Gernika-Lumo]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Mila-Amurrio berria.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1668 | [[:d:Q81517287|Q81517287]] | [[Maitane Arnoso]] | [[Donostia]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 1669 | [[:d:Q81764989|Q81764989]] | [[Beatriz Álvarez Fanjul]] | [[Bilbao]] | 1991-08-23 | | | [[Ficheiro:Bea Fanjul (Beatriz Isabel Álvarez Fanjul).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1670 | [[:d:Q82290935|Q82290935]] | [[María Victoria Uribe Lasso]] | [[Bilbao]] | 1913-11-17 | [[Caracas]] | 1990-04-10 | [[Ficheiro:Bilboko kale bat Amezolan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1671 | [[:d:Q82519116|Q82519116]] | [[Noemí López Trujillo]] | [[Bilbao]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 1672 | [[:d:Q82996576|Q82996576]] | [[Itziar Aranburu Garcia]] | [[Donostia]] | 1975-02-24 | | | [[Ficheiro:Itziar Aranburu Garcia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1673 | [[:d:Q83185294|Q83185294]] | [[Lucía Martínez Odriozola]] | [[Getxo]] | 1958-12-03 | [[Gurutzetako Unibertsitate Ospitalea]] | 2021-08-14 | |- | style='text-align:right'| 1674 | [[:d:Q83475359|Q83475359]] | [[Juliana Zubizarreta]] | [[Elgoibar|Elgóibar]] | 1910-02-22 | | 2006-07-21 | [[Ficheiro:Juliana Zubizarreta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1675 | [[:d:Q83489729|Q83489729]] | [[Juana de Butrón]] | [[Gatika]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1676 | [[:d:Q83796198|Q83796198]] | [[Iratxe Mediavilla]] | [[Elorrio]] | 1985-07-24 | | | [[Ficheiro:Iratxe Mediavilla. Zinegilea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1677 | [[:d:Q83986484|Q83986484]] | [[Eneritz Furyak]] | [[Irún]] | 1993 | | | [[Ficheiro:Eneritz Furyak. Musikaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1678 | [[:d:Q84025996|Q84025996]] | [[Karmele Gisasola]] | [[Mallabia]] | 1994-02-28 | | | [[Ficheiro:Karmele Gisasola, harri artean txapeldun.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1679 | [[:d:Q84050221|Q84050221]] | [[Maider Mendizabal Azurmendi]] | [[Zizurkil]] | 1977-06-26 | | | [[Ficheiro:Maider Mendizabal. Pilotaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1680 | [[:d:Q84263281|Q84263281]] | [[Amaia Lartitegi]] | [[Busturia]] | 2001-03-12 | | | |- | style='text-align:right'| 1681 | [[:d:Q84278872|Q84278872]] | [[Nahia Gartzia-Bengoetxea]] | [[Ondarroa]]<br/>[[Biscaia]] | 1977-05-17 | | | [[Ficheiro:Nahia Gartzia Bengoetxea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1682 | [[:d:Q84501304|Q84501304]] | [[Maria Dolores Larramendi]] | [[Pasai Antxo]] | 1926-07-17 | | 2023-11-16 | [[Ficheiro:Nekane Larramendi, eta Rafaela Etxaniz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1683 | [[:d:Q84513668|Q84513668]] | [[Pilar de Arechavaleta Iturrioz]] | [[Bilbao]] | 1880-11-07 | [[Madrid]] | 1973-12-29 | |- | style='text-align:right'| 1684 | [[:d:Q84516294|Q84516294]] | [[Ixone Aroma]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1982-09-07 | | | [[Ficheiro:Ixone Aroma. Dantzaria, filologoa eta feminista. Durango.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1685 | [[:d:Q84563823|Q84563823]] | [[Loli López Goñi]] | [[Donostia]] | 1930-09-15 | [[Donostia]] | 2020-02-02 | [[Ficheiro:Loli Lopez Goñi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1686 | [[:d:Q84593806|Q84593806]] | [[Alexia Castelo de Sa]] | [[Bilbao]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 1687 | [[:d:Q84594662|Q84594662]] | [[Rosa Fresno]] | [[Samaniego]] | 1963-03-15 | | | |- | style='text-align:right'| 1688 | [[:d:Q84601676|Q84601676]] | [[Felisa Areitioaurtena]] | [[Zaldibar]] | 1902-06-11 | [[Donostia]] | 1990-04-07 | |- | style='text-align:right'| 1689 | [[:d:Q84766802|Q84766802]] | [[Miren Larrea]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1981-05-04 | | | [[Ficheiro:Miren Larrea. Antzerkigilea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1690 | [[:d:Q84854157|Q84854157]] | [[Idoia Ochoa]] | [[Donostia]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 1691 | [[:d:Q84943265|Q84943265]] | [[Esti Blanco Elorrieta]] | [[Bilbao]] | 1990 | | | [[Ficheiro:Esti Blanco Elorrieta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1692 | [[:d:Q85120174|Q85120174]] | [[Agurtzane Egiluz]] | [[Vitoria]] | 1997-04-18 | | | [[Ficheiro:Agurtzane Egiluz 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1693 | [[:d:Q85318527|Q85318527]] | [[Leire Elustondo Quiñones]] | [[Ermua]] | 1993-03-05 | | | [[Ficheiro:Leire Elustondo.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1694 | [[:d:Q85395190|Q85395190]] | [[Getari Etxegarai]] | [[Vitoria]] | 1981-02-26 | | | |- | style='text-align:right'| 1695 | [[:d:Q85625312|Q85625312]] | [[Marivi Iturbe Etxeberria]] | [[Bilbao]] | 1926-11-25 | | 2001-05-22 | |- | style='text-align:right'| 1696 | [[:d:Q85855429|Q85855429]] | [[Naia Amondarain]] | [[Ibarra]] | 2001-02-13 | | | [[Ficheiro:Naia AMONDARAIN GAZTAÑAGA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1697 | [[:d:Q85953612|Q85953612]] | [[Aduna Badiola]] | [[Ondarroa]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Aduna Badiola Lekue.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1698 | [[:d:Q86077869|Q86077869]] | [[Alazne Belar]] | [[Atxondo]] | 1988-11-19 | | | [[Ficheiro:Alazne Belar. Erizaina eta ikertzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1699 | [[:d:Q86123102|Q86123102]] | [[Estitxu Garai Artetxe]] | [[Gordexola]] | 1985-08-26 | | | [[Ficheiro:Garai artetxe estitxu Argia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1700 | [[:d:Q86454389|Q86454389]] | [[Lorena López de Lacalle Arizti]] | [[Vitoria]] | 1959-08-16 | | | |- | style='text-align:right'| 1701 | [[:d:Q86457970|Q86457970]] | [[Izaskun Ayestaran]] | [[Ibarra]] | 1941 | | | [[Ficheiro:Izaskun Ayestaran Pérez.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1702 | [[:d:Q86461225|Q86461225]] | [[Izaskun Urrutia Larrauri]] | [[Laukiz]] | 1956-09-19 | | | [[Ficheiro:Izaskun Urrutia 07.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1703 | [[:d:Q86533889|Q86533889]] | [[Айспеа Атаэгі Мітчэлена]] | [[Errenteria]] | 1974-11-18 | | | [[Ficheiro:Aizpea Otaegi Errenteriako Alkatea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1704 | [[:d:Q86592134|Q86592134]] | [[Ainhoa González]] | [[Vitoria]] | 1991 | | | [[Ficheiro:Ainhoa Gonzalez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1705 | [[:d:Q86688581|Q86688581]] | [[Maria Txurruka]] | [[Elgoibar|Elgóibar]] | 1923-09-26 | | 2000-11-18 | [[Ficheiro:María Txurruka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1706 | [[:d:Q86826838|Q86826838]] | [[Iraia Muñoa Hoyos]] | [[Éibar|Eibar]] | 1989-06-04 | | | [[Ficheiro:Iraia Muñoa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1707 | [[:d:Q86853800|Q86853800]] | [[Izar Agirresarobe]] | [[Donostia]] | 1993 | | | [[Ficheiro:Izar Agirresarobe (2020ko otsaila).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1708 | [[:d:Q86985917|Q86985917]] | [[Alazne Ayestaran Yarza]] | [[Ermua]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Alazne-aiestaran-geuria-berezia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1709 | [[:d:Q86997821|Q86997821]] | [[Lucía Sagastasoloa]] | [[Mallabia]] | 1912-02-11 | [[Vitoria]] | 1999-08-10 | [[Ficheiro:Luzia Sagastasoloa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1710 | [[:d:Q87072089|Q87072089]] | [[Isabel Etxeberria Ramírez]] | [[Donostia]] | 1975-01-22 | | | [[Ficheiro:Isabel Etxebarria Ramirez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1711 | [[:d:Q87115687|Q87115687]] | [[Ainhoa Berasaluze Correa]] | [[Éibar|Eibar]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1712 | [[:d:Q87116033|Q87116033]] | [[Nerea Iráculis]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1968-12-17 | | | [[Ficheiro:Nerea Iráculis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1713 | [[:d:Q87121468|Q87121468]] | [[Bitxore Laka Guenaga]] | [[Ondarroa]] | 1933-08-13 | [[Ondarroa]] | 2014-06-08 | [[Ficheiro:BITTORE LAKA 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1714 | [[:d:Q87121982|Q87121982]] | [[Juana Arrillaga]] | [[Elgoibar|Elgóibar]] | 1925-10-20 | [[Cidade de México]] | 2022-02-18 | [[Ficheiro:Juana Arrillaga. Erraketista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1715 | [[:d:Q87126846|Q87126846]] | [[Olga Cazalis]] | [[Markina-Xemein]] | 1925 | [[Tenerife]] | 2018-01-29 | [[Ficheiro:Olga Cazalis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1716 | [[:d:Q87127020|Q87127020]] | [[Lore Zumeta Olaskoaga]] | [[Zarautz]] | 1994 | | | |- | style='text-align:right'| 1717 | [[:d:Q87144486|Q87144486]] | [[Mertxe de Renobales]] | [[Bilbao]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 1718 | [[:d:Q87204828|Q87204828]] | [[Irati Romero Garmendia]] | [[Ordizia]] | 1990 | | | [[Ficheiro:Irati Romero2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1719 | [[:d:Q87241375|Q87241375]] | [[María Eugenia Arrizabalaga]] | [[Zumaia]] | 1967-01-15 | | | [[Ficheiro:Maria Eugenia Arrizabalaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1720 | [[:d:Q87252082|Q87252082]] | [[Lur Olaizola Lizarralde]] | [[Donostia]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 1721 | [[:d:Q87273615|Q87273615]] | [[Nieves Urrutia]] | [[Vitoria]] | 1938-12-19 | | | [[Ficheiro:Nieves-urrutia-agorreta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1722 | [[:d:Q87284016|Q87284016]] | [[Karmele Urresti Iturrioz]] | [[Ondarroa]] | 1916 | [[Ondarroa]] | 2010-05-23 | [[Ficheiro:Karmele Urresti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1723 | [[:d:Q87290112|Q87290112]] | [[Rakel Elu]] | [[Ondarroa]] | | | | [[Ficheiro:Rakel 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1724 | [[:d:Q87333958|Q87333958]] | [[Jone Martínez Palacios]] | [[Bilbao]] | 1985-12-13 | | | |- | style='text-align:right'| 1725 | [[:d:Q87345334|Q87345334]] | [[Nagore Elu]] | [[Ondarroa]] | 1992-08-15 | | | [[Ficheiro:Nagore Elu Ikergazte 2019 UEU.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1726 | [[:d:Q87345966|Q87345966]] | [[Haizea Barcenilla Garcia]] | [[Lezo]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Haicea Barcenilla.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1727 | [[:d:Q87347408|Q87347408]] | [[Polonia Etxeberria]] | [[Éibar|Eibar]] | 1865-02-09 | [[Éibar|Eibar]] | 1947-03-14 | |- | style='text-align:right'| 1728 | [[:d:Q87349528|Q87349528]] | [[Gema Intxausti Miangolarra]] | [[Gernika-Lumo]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 1729 | [[:d:Q87350418|Q87350418]] | [[Miren Arenzana Letamendi]] | [[Bilbao]] | 1965-06-06 | | | |- | style='text-align:right'| 1730 | [[:d:Q87361365|Q87361365]] | [[Oihane Iraguen]] | [[Bilbao]] | 1985-11-04 | | | |- | style='text-align:right'| 1731 | [[:d:Q87404141|Q87404141]] | [[Belén Arrondo]] | [[Beasain]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 1732 | [[:d:Q87410380|Q87410380]] | [[Intza Unanue]] | [[Orio]] | 1996 | | | |- | style='text-align:right'| 1733 | [[:d:Q87410992|Q87410992]] | [[Garazi Urdanpilleta]] | [[Errenteria]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 1734 | [[:d:Q87412600|Q87412600]] | [[Idoia Buruaga]] | [[Elorrio]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Idoia Buruaga Elorrioko alkateMG 4373 tokikom.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1735 | [[:d:Q87412620|Q87412620]] | [[Maria Ubarretxena]] | [[Urretxu]] | 1980-10-11 | | | [[Ficheiro:Maria Ubarretxena 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1736 | [[:d:Q87413281|Q87413281]] | [[Lourdes Idoiaga]] | [[Oñati]] | 1950-06-27 | | | |- | style='text-align:right'| 1737 | [[:d:Q87483696|Q87483696]] | [[Mariam Bilbatua]] | [[Getxo]] | 1950-07-01 | | | [[Ficheiro:Mariam Bilbatua Hezkuntza Zientzietan Doktorea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1738 | [[:d:Q87492557|Q87492557]] | [[María Merino]] | [[Bilbao]] | 1976-01-20 | | | [[Ficheiro:Maria Merino. Matematikaria, ikertzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1739 | [[:d:Q87758925|Q87758925]] | [[Arantxa Otegi]] | [[Asteasu]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1740 | [[:d:Q87760967|Q87760967]] | [[Nekane Arratibel Insausti]] | [[Lazkao]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Nekane-Arratibel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1741 | [[:d:Q87763003|Q87763003]] | [[Karmele Fernandez Agirre]] | [[Bilbao]] | 1947-01-08 | | | |- | style='text-align:right'| 1742 | [[:d:Q87764594|Q87764594]] | [[Garazi Lizarraga]] | [[Irún]] | 1989 | | | [[Ficheiro:Garazi Lizarraga Lertxundi, kamerari begira (2020).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1743 | [[:d:Q87776658|Q87776658]] | [[Itziar Irigoien]] | [[Zarautz]] | | | | [[Ficheiro:Itziar Irigoien2017.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1744 | [[:d:Q87820787|Q87820787]] | [[Andrea de la Nava]] | [[Barakaldo]] | 1994-02-11 | | | [[Ficheiro:CSC 0191 (45892192084) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1745 | [[:d:Q87823058|Q87823058]] | [[Oihane Hernández]] | [[Sopelana]] | 2000-05-04 | | | |- | style='text-align:right'| 1746 | [[:d:Q87827946|Q87827946]] | [[Naroa Uriarte]] | [[Bilbao]] | 2001-02-05 | | | |- | style='text-align:right'| 1747 | [[:d:Q87829741|Q87829741]] | [[Oihane Valdezate]] | [[Valle de Trápaga|Valle de Trápaga-Trapagaran]] | 2000-04-10 | | | |- | style='text-align:right'| 1748 | [[:d:Q87831507|Q87831507]] | [[Amaiur Sarriegi]] | [[Donostia]] | 2000-12-13 | | | [[Ficheiro:Amaiur Sarriegi - FCB v Real Sociedad - DSC 1492 (51263300234) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1749 | [[:d:Q87888578|Q87888578]] | [[Irene Oguiza]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 2000-01-05 | | | |- | style='text-align:right'| 1750 | [[:d:Q87889937|Q87889937]] | [[Nerea Nevado]] | [[Santurtzi]] | 2001-04-27 | | | [[Ficheiro:NereaNevado.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1751 | [[:d:Q87900563|Q87900563]] | [[Teresa Maldonado]] | [[Bilbao]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 1752 | [[:d:Q88149943|Q88149943]] | [[Izarne Lizaso]] | [[Errenteria]] | 1973-09-08 | | | |- | style='text-align:right'| 1753 | [[:d:Q88278521|Q88278521]] | [[Bárbara Rivas]] | [[Zumarraga]] | 1992-12-17 | | | |- | style='text-align:right'| 1754 | [[:d:Q88287751|Q88287751]] | [[Karmele Soler]] | [[Donostia]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1755 | [[:d:Q88308450|Q88308450]] | [[Nerea Gorriti]] | [[Éibar|Eibar]] | 1987-07-18 | | | |- | style='text-align:right'| 1756 | [[:d:Q88310938|Q88310938]] | [[Zulai Plazaola]] | [[Oñati]] | 1992-11-27 | | | |- | style='text-align:right'| 1757 | [[:d:Q88345647|Q88345647]] | [[Aran Garcia-Lekue]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 1758 | [[:d:Q88402037|Q88402037]] | [[Marta Rincón]] | [[Donostia]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 1759 | [[:d:Q88866323|Q88866323]] | [[Nagore Martinez-Merino]] | [[Zarautz]] | 1990 | | | [[Ficheiro:Nagore Martinez Merino.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1760 | [[:d:Q88872748|Q88872748]] | [[Haizea Ziarrusta]] | [[Dima]] | 1990-11-05 | | | [[Ficheiro:Haizea Ziarrusta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1761 | [[:d:Q88948257|Q88948257]] | [[Maitere Mujika]] | [[Idiazabal]] | 1937 | | | |- | style='text-align:right'| 1762 | [[:d:Q88964433|Q88964433]] | [[Agurtzane Solabarrieta]] | [[Usurbil]] | 1979-11-22 | | | [[Ficheiro:Agurtzane Solabarrieta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1763 | [[:d:Q89041245|Q89041245]] | [[Florentina Tasende]] | [[Sestao]] | 1896-03-08 | [[Bilbao]] | 1967-05-14 | [[Ficheiro:Tasende.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1764 | [[:d:Q89046116|Q89046116]] | [[Ane Pescador]] | [[Errenteria]] | 1992-08-02 | | | |- | style='text-align:right'| 1765 | [[:d:Q89098070|Q89098070]] | [[Astrea Barrios]] | [[Valle de Trápaga|Valle de Trápaga-Trapagaran]] | 1914-11-27 | [[Bermeo]] | 2016-06-23 | |- | style='text-align:right'| 1766 | [[:d:Q89128894|Q89128894]] | [[Maite Eskarmendi]] | [[Donostia]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Maite Eskarmendi 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1767 | [[:d:Q89189781|Q89189781]] | [[Maria Luisa de la Presa]] | [[Bilbao]] | 1897-11-21 | | | |- | style='text-align:right'| 1768 | [[:d:Q89276493|Q89276493]] | [[Ascensión Pastor Parres]] | [[Bilbao]] | 1942-01-18 | | | |- | style='text-align:right'| 1769 | [[:d:Q89285863|Q89285863]] | [[Jasone Aretxabaleta]] | [[Markina-Xemein]] | 1963-10-20 | | | |- | style='text-align:right'| 1770 | [[:d:Q89288719|Q89288719]] | [[Ane Mintegi]] | [[Idiazabal]] | 2003-10-24 | | | |- | style='text-align:right'| 1771 | [[:d:Q89356670|Q89356670]] | [[Salma Solaun]] | [[Vitoria]] | 2005-03-02 | | | [[Ficheiro:Salma Solaun (ESP) 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1772 | [[:d:Q89358656|Q89358656]] | [[Maria Amolategi]] | [[Beasain]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 1773 | [[:d:Q89367148|Q89367148]] | [[Mila Aierbe]] | [[Ataun]] | 1961-04-08 | | | |- | style='text-align:right'| 1774 | [[:d:Q89371671|Q89371671]] | [[Solita Apaolaza]] | [[Zegama]] | 1929 | [[Zegama]] | 2021-01-28 | [[Ficheiro:Solita Apaolaza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1775 | [[:d:Q89375956|Q89375956]] | [[Idoia Bilbao]] | [[Bilbao]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 1776 | [[:d:Q89415734|Q89415734]] | [[Ane Hernandez]] | [[Sestao]] | 1990-01-18 | | | |- | style='text-align:right'| 1777 | [[:d:Q89584516|Q89584516]] | [[Aiora Jaka]] | [[Donostia]] | 1982-02-24 | | | [[Ficheiro:Aiora Jaka, 2013-04-21.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1778 | [[:d:Q89620480|Q89620480]] | [[Andrea Khalfaoui]] | [[Donostia]] | 1993-03-17 | | | [[Ficheiro:Andrea Khaltaoui. Ikertzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1779 | [[:d:Q89705469|Q89705469]] | [[Ana Ramos]] | [[Éibar|Eibar]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Ana Ramos Sarriugarte (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1780 | [[:d:Q89748082|Q89748082]] | [[Sonia Gaztambide]] | [[Bilbao]] | 1953 | | | [[Ficheiro:Sonia Gaztanbide.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1781 | [[:d:Q89884999|Q89884999]] | [[Maialen Berasategi]] | [[Vitoria]] | 1989-04-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1782 | [[:d:Q90000826|Q90000826]] | [[Gloria González Aseguinolaza]] | [[Irún]] | 1968-08-13 | | | [[Ficheiro:Gloria Gonzalez Aseguinolaza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1783 | [[:d:Q90045079|Q90045079]] | [[Jaione Camborda]] | [[Donostia]] | 1983-03-01 | | | [[Ficheiro:Jaione Camborda (2023).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1784 | [[:d:Q90160365|Q90160365]] | [[Maria Colera Intxausti]] | [[Donostia]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Maria Colera Intxausti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1785 | [[:d:Q90260648|Q90260648]] | [[Amaia Bacigalupe de la Hera]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 1786 | [[:d:Q90405634|Q90405634]] | [[Blanca Brisac Vázquez]] | [[Donostia]] | 1910 | [[Madrid]] | 1939-08-05 | [[Ficheiro:Monumento a las Trece Rosas en mayo de 2021 08.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1787 | [[:d:Q90405761|Q90405761]] | [[Idoia Santamaria Urkaregi]] | [[Donostia]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 1788 | [[:d:Q90428670|Q90428670]] | [[Laura Maioz Basterretxea]] | [[Hondarribia]] | 1986 | | | [[Ficheiro:Aldiri Maioz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1789 | [[:d:Q90429293|Q90429293]] | [[Itsaso Larramendi Elexgaray]] | [[Bilbao]] | 1990-07-30 | | | [[Ficheiro:Itsaso-larramendi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1790 | [[:d:Q90431197|Q90431197]] | [[Ianire de Andres Olabarria]] | [[Markina-Xemein]] | 1986 | | | [[Ficheiro:IanireDeAndres.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1791 | [[:d:Q90435723|Q90435723]] | [[Ula Iruretagoiena Busturia]] | [[Bilbao]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 1792 | [[:d:Q90545095|Q90545095]] | [[Agurtzane Elguren]] | [[Azkoitia]] | 1979-05-12 | | | [[Ficheiro:Agurtzane Elguren.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1793 | [[:d:Q90582602|Q90582602]] | [[Uxue Lazcano]] | [[Bergara]] | 1995 | | | [[Ficheiro:Uxue Lazcano Dobao 20250209.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1794 | [[:d:Q90648828|Q90648828]] | [[Amaia Astobiza]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1974-12-19 | | | [[Ficheiro:Amaia Astobiza Uriarte, 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1795 | [[:d:Q90675036|Q90675036]] | [[Leire Milikua]] | [[Abadiño]] | 1985-06-28 | | | [[Ficheiro:Leire Milikua.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1796 | [[:d:Q90834104|Q90834104]] | [[Kaitin Allende]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1972-05-20 | | | [[Ficheiro:Kaitin Allende. Kazetaria eta komediantea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1797 | [[:d:Q90912896|Q90912896]] | [[Edurne Brouard]] | [[Bilbao]] | 1959-10-23 | | | [[Ficheiro:Edurne Brouard, 2015-03-18.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1798 | [[:d:Q90920802|Q90920802]] | [[Aitziber Estanga]] | [[Donostia]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 1799 | [[:d:Q90922478|Q90922478]] | [[Edurne Iturbe]] | [[Urretxu]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Edurne Iturbe. Trikitilaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1800 | [[:d:Q90924769|Q90924769]] | [[Ainhoa Gozategi]] | [[Orio]] | 1970-04-20 | | | [[Ficheiro:Ainhoa Asier Gozategi Egunkaria 1996-07-05.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1801 | [[:d:Q90997714|Q90997714]] | [[Bibiñe Belausteguigoitia]] | [[Bilbao]] | 1929-04-23 | | | |- | style='text-align:right'| 1802 | [[:d:Q91204718|Q91204718]] | [[Anne Fernández de Corres]] | [[Vitoria]] | 1998-05-30 | | | [[Ficheiro:Anne Fernandez de Corres.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1803 | [[:d:Q91325868|Q91325868]] | [[Adela Andikoetxea Ugarte]] | [[Urduliz]] | 1954 | | | [[Ficheiro:Adela Andikoetxea. Nekazaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1804 | [[:d:Q91382890|Q91382890]] | [[Oihane Mitxelena-Iribarren]] | [[Oiartzun]] | 1991-02-04 | | | [[Ficheiro:Oihane Mitxelena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1805 | [[:d:Q91435095|Q91435095]] | [[Gemma Sanginés]] | [[Bilbao]] | 1970-07-06 | | | |- | style='text-align:right'| 1806 | [[:d:Q91463892|Q91463892]] | [[María Itziar Urrutia San Antón]] | [[Bilbao]] | 1959-07<br/>20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1807 | [[:d:Q91466535|Q91466535]] | [[Nerea Iriarte]] | [[Donostia]] | 1969-04-05 | | | [[Ficheiro:Nerea Iriarte. Kazetaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1808 | [[:d:Q91469755|Q91469755]] | [[Regina Múzquiz]] | [[Bilbao]] | 1956 | [[Madrid]] | 2020-04-22 | |- | style='text-align:right'| 1809 | [[:d:Q91473123|Q91473123]] | [[Janire Azkueta]] | [[Etxebarri]] | 1989-09-07 | | | |- | style='text-align:right'| 1810 | [[:d:Q91476699|Q91476699]] | [[Naroa Ibarretxe-Bilbao]] | [[Bilbao]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 1811 | [[:d:Q91632648|Q91632648]] | [[Agurtzane Intxaurraga]] | [[Orozko]] | 1966-02-12 | | | [[Ficheiro:Agurtzane Intxaurraga 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1812 | [[:d:Q91640843|Q91640843]] | [[Ainhoa Goikoetxea]] | [[Bilbao]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 1813 | [[:d:Q91655946|Q91655946]] | [[Agurne Gaubeka]] | [[Bermeo]] | 1984 | | | [[Ficheiro:Agurne-gaubeka.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1814 | [[:d:Q92054617|Q92054617]] | [[Marisa Barrena Larruzea]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1951-04-26 | | | [[Ficheiro:Marisa Barrena. Wikilaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1815 | [[:d:Q92080214|Q92080214]] | [[Izaskun Arriaran]] | [[Aramaio]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 1816 | [[:d:Q92200276|Q92200276]] | [[Alicia Amatriain]] | [[Donostia]] | 1980-08-08 | | | [[Ficheiro:Alicia Amatriain and Marijn Rademake.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1817 | [[:d:Q92591871|Q92591871]] | [[Ines Nunez de la Parte]] | [[Bilbao]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 1818 | [[:d:Q92653821|Q92653821]] | [[Leticia San Martin-Rodriguez]] | [[Vitoria]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 1819 | [[:d:Q92896529|Q92896529]] | [[Ainhoa Sánchez]] | [[Aretxabaleta]] | 1987-02-23 | | | |- | style='text-align:right'| 1820 | [[:d:Q93372995|Q93372995]] | [[María Rosa Ayerbe Iríbar]] | [[Hernani]] | 1954-05-16 | | | [[Ficheiro:Rosa Aierbe. Historilaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1821 | [[:d:Q93395015|Q93395015]] | [[Gurutze Ezkurdia Arteaga]] | [[Bilbao]] | 1958 | | | [[Ficheiro:Gurutze-Ezkurdia-Arteaga.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1822 | [[:d:Q93415204|Q93415204]] | [[Iraide Ibarretxe-Antuñano]] | [[Bilbao]] | 1972-08-12 | | | |- | style='text-align:right'| 1823 | [[:d:Q93428826|Q93428826]] | [[Lourdes Odriozola Oyarbide]] | [[Errenteria]] | 1964-02-27 | | | [[Ficheiro:Lourdes Odriozola historian.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1824 | [[:d:Q93429659|Q93429659]] | [[Maider Arregi]] | [[Oñati]] | 1996 | | | [[Ficheiro:Maider Arregi. Bertsolaria.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1825 | [[:d:Q93431870|Q93431870]] | [[Lola Garrido]] | [[Donostia]] | 1949 | | | [[Ficheiro:Lola Garrido.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1826 | [[:d:Q94290025|Q94290025]] | [[Amaia Cardona Zapirain]] | [[Oiartzun]] | 1972-07-27 | | | |- | style='text-align:right'| 1827 | [[:d:Q94401198|Q94401198]] | [[Olga Bidaurreta]] | [[Villabona-Amasa]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Olga Bidaurreta (96-125).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1828 | [[:d:Q94406266|Q94406266]] | [[Idoia Uranga]] | [[Azkoitia]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 1829 | [[:d:Q94579175|Q94579175]] | [[Teresa Alonso Gutiérrez]] | [[Donostia]] | 1925-03-18 | | | |- | style='text-align:right'| 1830 | [[:d:Q94630056|Q94630056]] | [[Maria Mentxaka]] | [[Mungia]] | 1976-09-09 | | | [[Ficheiro:Maria Mentxaka. argazkilaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1831 | [[:d:Q94834426|Q94834426]] | [[Aurkene Iturrioz]] | [[Donostia]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1832 | [[:d:Q95402385|Q95402385]] | [[Blanca Antepara]] | [[Urbina]] | 1923 | [[Urbina]] | 2012-01-11 | |- | style='text-align:right'| 1833 | [[:d:Q95404944|Q95404944]] | [[Sara Zozaya]] | [[Donostia]] | 1995-12-27 | | | [[Ficheiro:Sara Zozaya. Musikaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1834 | [[:d:Q95406700|Q95406700]] | [[Koruko Aizarna]] | [[Donostia]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 1835 | [[:d:Q95507226|Q95507226]] | [[Itziar Alkorta Idiakez]] | [[Donostia]] | 1967-09-01 | | | [[Ficheiro:Itziaralkorta EI.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1836 | [[:d:Q95565452|Q95565452]] | [[Amaia Iraundegi]] | [[Donostia]] | 1994 | | | |- | style='text-align:right'| 1837 | [[:d:Q95585157|Q95585157]] | [[Ana Aizpiri]] | [[Elgoibar|Elgóibar]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1838 | [[:d:Q95589488|Q95589488]] | [[Mati Iturralde]] | [[Agurain]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 1839 | [[:d:Q95591123|Q95591123]] | [[Amaia Bao]] | [[Barakaldo]] | 1960-08-20 | | 2015-04-16 | |- | style='text-align:right'| 1840 | [[:d:Q95592541|Q95592541]] | [[Karmele Aierbe]] | [[Ataun]] | 1951-09-09 | | 2022-02-15 | [[Ficheiro:Karmele Aierbe Korrika Sustatu2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1841 | [[:d:Q95623756|Q95623756]] | [[Ainhoa Aizpuru]] | [[Gabiria]] | 1970-02-12 | | | [[Ficheiro:Ainhoa Aizpuru eta Imanol Lasa, GFA (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1842 | [[:d:Q95688115|Q95688115]] | [[Laura Pérez Borinaga]] | [[Vitoria]] | 1971-06-18 | | | [[Ficheiro:Laura Pérez Borinaga, alcaldesa de Labastida (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1843 | [[:d:Q95690150|Q95690150]] | [[Mari Karmen Garate]] | [[Azkoitia]] | 1969-07-03 | | | |- | style='text-align:right'| 1844 | [[:d:Q95691962|Q95691962]] | [[Jaione Ugalde]] | [[Andoain]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1845 | [[:d:Q95743202|Q95743202]] | [[Maria Jesus Intxausti]] | [[Lazkao]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 1846 | [[:d:Q95745396|Q95745396]] | [[Kontxi Gabantxo]] | [[Bermeo]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1847 | [[:d:Q95751687|Q95751687]] | [[Maite Sarasua]] | [[Zarautz]] | 1959-07-18 | | | |- | style='text-align:right'| 1848 | [[:d:Q95981312|Q95981312]] | [[Rosa Lavín]] | [[Sestao]] | 1973-11-04 | | | [[Ficheiro:Rosa Lavín 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1849 | [[:d:Q95982830|Q95982830]] | [[Mariasun Pagoaga]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1950 | | | [[Ficheiro:Mariasun Pagoaga 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1850 | [[:d:Q95991758|Q95991758]] | [[Felipa Gisasola Gabiola]] | [[Éibar|Eibar]] | 1852-04-30 | [[Éibar|Eibar]] | 1939 | [[Ficheiro:Felipa Gisasola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1851 | [[:d:Q95999559|Q95999559]] | [[Pili Aguado]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Pili Aguado Ilustratzailea bere lanekin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1852 | [[:d:Q96051612|Q96051612]] | [[Emma Jiménez]] | [[Sestao]] | 1940 | | | |- | style='text-align:right'| 1853 | [[:d:Q96058983|Q96058983]] | [[Ane Zuazubiskar]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1997 | | | [[Ficheiro:Ane Zuazubiskar. Bertsolaria eta kazetaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1854 | [[:d:Q96087359|Q96087359]] | [[Uxue Bereziartua]] | [[Hernani]] | 1996 | | | |- | style='text-align:right'| 1855 | [[:d:Q96090770|Q96090770]] | [[Oihane Amantegi]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1985-08-09 | | | [[Ficheiro:Oihane Amantegi. Idazlea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1856 | [[:d:Q96096740|Q96096740]] | [[Isabel Garay]] | [[Muskiz]] | 1946 | [[Santander]] | 2016-01-10 | |- | style='text-align:right'| 1857 | [[:d:Q96096753|Q96096753]] | [[Nisa Goiburu]] | [[Ordizia]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 1858 | [[:d:Q96197106|Q96197106]] | [[Belén Frau Uriarte]] | [[Bilbao]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 1859 | [[:d:Q96197135|Q96197135]] | [[Sonia Díez Abad]] | [[Getxo]] | 1965 | | | [[Ficheiro:Sonia Díez Educacción.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1860 | [[:d:Q96242100|Q96242100]] | [[Amaia Irazabal]] | [[Santurtzi]] | 1990-12-16 | | | [[Ficheiro:Amaia Irazabal Getaria 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1861 | [[:d:Q96243599|Q96243599]] | [[Lurdes Gabarain]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1960-02-04 | | | |- | style='text-align:right'| 1862 | [[:d:Q96244140|Q96244140]] | [[Margarita Bilbao]] | [[Gallarta]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 1863 | [[:d:Q96313461|Q96313461]] | [[Marine Arbeo]] | [[Zumarraga]] | 1992-04-14 | | | [[Ficheiro:Mariñe Arbeo. Ilustratzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1864 | [[:d:Q96313649|Q96313649]] | [[Helena Azkarragaurizar]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1992 | | | |- | style='text-align:right'| 1865 | [[:d:Q96582807|Q96582807]] | [[Julia Hermosilla Sagredo]] | [[Sestao]] | 1916-04-01 | [[Baiona, Francia|Baiona]] | 2009-01-10 | |- | style='text-align:right'| 1866 | [[:d:Q96621353|Q96621353]] | [[Nerea Irastorza Landa]] | [[Donostia]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 1867 | [[:d:Q96627044|Q96627044]] | [[Izaro Zubiria Ibarguren]] | [[Gaztelu]] | 1989-12-23 | | | [[Ficheiro:Elhuyar sariak 2019-05-15 Iñigo Ibañez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1868 | [[:d:Q96627249|Q96627249]] | [[Sònia Bruguera Diego]] | [[Getxo]] | 1964-02-04 | | | [[Ficheiro:Sònia Bruguera (08-02-2023) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1869 | [[:d:Q96634646|Q96634646]] | [[Aitziber Errazkin]] | [[Zarautz]] | 1999-08-07 | | | |- | style='text-align:right'| 1870 | [[:d:Q96654197|Q96654197]] | [[Eva Perez-Pons]] | [[Lemoa]] | 1996-06-16 | | | [[Ficheiro:Eva Perez-Pons. Poeta eta ingeniaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1871 | [[:d:Q96654246|Q96654246]] | [[Amaia Telleria]] | [[Idiazabal]] | 1993 | | | [[Ficheiro:Amaia Telleria Mujika.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1872 | [[:d:Q96657260|Q96657260]] | [[Ana Martínez de Luco]] | [[País Vasco]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 1873 | [[:d:Q96679048|Q96679048]] | [[Arrate Hidalgo]] | [[Bilbao]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 1874 | [[:d:Q96739269|Q96739269]] | [[Zuriñe del Cerro]] | [[Bilbao]] | 1956-01-10 | | 2020-06-28 | |- | style='text-align:right'| 1875 | [[:d:Q96869898|Q96869898]] | [[Gentzane Aldai]] | [[Orozko]] | 1993-10-16 | | | [[Ficheiro:Gentzane Aldai 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1876 | [[:d:Q96936467|Q96936467]] | [[Olaia Urtiaga]] | [[Donostia]] | 1983 | | | [[Ficheiro:DSF0336.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1877 | [[:d:Q96943421|Q96943421]] | [[Miren Jone Azurza]] | [[Donostia]] | 1929-05-18 | [[Donostia]] | 2022-05-15 | [[Ficheiro:Miren Jone Azurza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1878 | [[:d:Q97015610|Q97015610]] | [[Maite López]] | [[Azkoitia]] | 1985-03-29 | | | [[Ficheiro:Maite-lopez. Idazlea eta itzultzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1879 | [[:d:Q97105300|Q97105300]] | [[Clara Bilbao]] | [[Bilbao]] | 1971-02-23 | | | [[Ficheiro:Premios Goya 2019 - Clara Bilbao Goya.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1880 | [[:d:Q97145256|Q97145256]] | [[Eraitz Saez de Egilaz]] | [[Beasain]] | 1996-11-06 | | | [[Ficheiro:Eraitz-Saez-de-Egilaz-Ramos.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1881 | [[:d:Q97182455|Q97182455]] | [[Itziar Mínguez]] | [[Barakaldo]] | 1972-09-05 | | | |- | style='text-align:right'| 1882 | [[:d:Q97309771|Q97309771]] | [[Amaia Martínez Grisaleña]] | [[Vitoria]] | 1968-11-06 | | | [[Ficheiro:Amaia Martínez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1883 | [[:d:Q97352588|Q97352588]] | [[Iratxe Jaio]] | [[Markina-Xemein]] | 1976-02-26 | | | [[Ficheiro:Iratxe Jaio Gomez de Segura, euskal artista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1884 | [[:d:Q97353336|Q97353336]] | [[Nekane Arroyo]] | [[Galdakao]] | 1986-12-15 | | | [[Ficheiro:Nekane Arroyo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1885 | [[:d:Q97360219|Q97360219]] | [[Ane Gamboa]] | [[Getxo]] | 1954 | | | [[Ficheiro:Ane-miren-ganboa.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1886 | [[:d:Q97463702|Q97463702]] | [[Amaia Arrazola]] | [[Vitoria]] | 1984-04-18 | | | [[Ficheiro:Mural d'Amaia Arrazola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1887 | [[:d:Q97497067|Q97497067]] | [[Rakel Molina Pérez]] | [[Eskuernaga]] | 1989 | | | [[Ficheiro:Rakel Molina (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1888 | [[:d:Q97499013|Q97499013]] | [[Estibaliz Larrauri Aranguren]] | [[Amurrio]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Estibaliz Larrauri (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1889 | [[:d:Q97579227|Q97579227]] | [[Ilargi Agirre]] | [[Zarautz]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 1890 | [[:d:Q97584422|Q97584422]] | [[Reyes Azkoitia]] | [[Martirieta]] | 1952-01-05 | | | [[Ficheiro:Reyes Azkoitia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1891 | [[:d:Q97591925|Q97591925]] | [[Eva Guerrero Rico]] | [[Bilbao]] | 1982-09-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1892 | [[:d:Q97602075|Q97602075]] | [[Carmen Gisasola]] | [[Markina-Xemein]] | 1959-02-16 | | | |- | style='text-align:right'| 1893 | [[:d:Q97624254|Q97624254]] | [[Maria Garde Ramirez]] | [[Vitoria]] | | | | [[Ficheiro:Maria-Garde.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1894 | [[:d:Q97624813|Q97624813]] | [[Itxaso Etxebarria Astondoa]] | [[Vitoria]] | 1973-03-01 | | | [[Ficheiro:Itxaso Etxebarria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1895 | [[:d:Q97669120|Q97669120]] | [[Gurutze del Ama]] | [[Donostia]] | 1984-09-18 | | | |- | style='text-align:right'| 1896 | [[:d:Q97684303|Q97684303]] | [[Mari Carmen Ruiz]] | [[Bilbao]] | 1944 | | | |- | style='text-align:right'| 1897 | [[:d:Q97723477|Q97723477]] | [[Sheila Elorza Hernández]] | [[Zaratamo]] | 1996-06-08 | | | |- | style='text-align:right'| 1898 | [[:d:Q97731705|Q97731705]] | [[Amaia Peña]] | [[Getxo]] | 1998-11-22 | | | |- | style='text-align:right'| 1899 | [[:d:Q97749287|Q97749287]] | [[Paula Arana]] | [[Vitoria]] | 2001-11-08 | | | |- | style='text-align:right'| 1900 | [[:d:Q97821852|Q97821852]] | [[Karmele Mitxelena]] | [[Oiartzun]] | 1988-01-13 | | | [[Ficheiro:Karmele Mitxelena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1901 | [[:d:Q97985277|Q97985277]] | [[Maider Oleaga]] | [[Bilbao]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Maider Oleaga, cineasta española.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1902 | [[:d:Q98069930|Q98069930]] | [[Teresa Laespada]] | [[Bilbao]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 1903 | [[:d:Q98071270|Q98071270]] | [[Elene Lete]] | [[Zumarraga]] | 2002-05-07 | | | [[Ficheiro:FCB v Real Sociedad - DSC 1292 (51262556426) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1904 | [[:d:Q98071274|Q98071274]] | [[Mirari Uria]] | [[Azpeitia]] | 2003-01-01 | | | |- | style='text-align:right'| 1905 | [[:d:Q98071275|Q98071275]] | [[Elene Viles]] | [[Azpeitia]] | 2001-07-02 | | | |- | style='text-align:right'| 1906 | [[:d:Q98071721|Q98071721]] | [[Cecilia Marcos]] | [[Donostia]] | 2001-11-03 | | | [[Ficheiro:FCB v Real Sociedad - DSC 1340 (51263599370) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1907 | [[:d:Q98085414|Q98085414]] | [[Nerea Loiola]] | [[Deba, Guipúscoa|Deba]] | 1985-06-06 | | | [[Ficheiro:Nerea Loiola. Idazlea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1908 | [[:d:Q98091167|Q98091167]] | [[Ane Elexpuru Añorga]] | [[Bilbao]] | 2003-05-02 | | | |- | style='text-align:right'| 1909 | [[:d:Q98091173|Q98091173]] | [[Maite Zubieta Aranbarri]] | [[Busturia]] | 2004-05-28 | | | [[Ficheiro:MaiteZubieta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1910 | [[:d:Q98091203|Q98091203]] | [[Clara Pinedo Castresana]] | [[Bilbao]] | 2003-09-09 | | | [[Ficheiro:ClaraPinedo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1911 | [[:d:Q98091210|Q98091210]] | [[Irati Urruzola Bermúdez]] | [[Lasarte-Oria]] | 2000-01-03 | | | |- | style='text-align:right'| 1912 | [[:d:Q98091724|Q98091724]] | [[Ane Campos Andueza]] | [[Getaria]] | 1999-05-21 | | | |- | style='text-align:right'| 1913 | [[:d:Q98091730|Q98091730]] | [[Izarne Sarasola Beain]] | [[Ibarra]] | 2002-02-17 | | | |- | style='text-align:right'| 1914 | [[:d:Q98092162|Q98092162]] | [[Irati Martín Rodríguez]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 2003-07-06 | | | [[Ficheiro:IratiMartinRodriguez tokikom Anboto.org2022.09.16 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1915 | [[:d:Q98092178|Q98092178]] | [[Uxue Iparragirre]] | [[Antzuola]] | 2000-03-12 | | | |- | style='text-align:right'| 1916 | [[:d:Q98092180|Q98092180]] | [[Nerea Gantxegi Moso]] | [[Éibar|Eibar]] | 1994-09-07 | | | |- | style='text-align:right'| 1917 | [[:d:Q98092192|Q98092192]] | [[Eider Egaña]] | [[Oñati]] | 2002-08-02 | | | |- | style='text-align:right'| 1918 | [[:d:Q98092194|Q98092194]] | [[Ane Pérez Etxeberria]] | [[Errenteria]] | 1994-10-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1919 | [[:d:Q98149187|Q98149187]] | [[Ane Garcia Lopez]] | [[Hondarribia]] | 1994 | | | [[Ficheiro:Mejillon tigre Ane Garcia Lopez - Ane Zubeldia (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1920 | [[:d:Q98153159|Q98153159]] | [[Bego Etxebarria Bilbao]] | [[Gernika-Lumo]] | 1942 | | 2018-06-07 | [[Ficheiro:Bego Etxebarria Bilbao.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1921 | [[:d:Q98280612|Q98280612]] | [[Garazi López de Armentia]] | [[Vitoria]] | 1984-06-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1922 | [[:d:Q98462340|Q98462340]] | [[María del Pilar de Landecho y Allendesalazar]] | [[Gernika-Lumo]] | | | 1939-10-16 | [[Ficheiro:1917, El Año Aristocrático, La marquesa de Urquijo, Franzen (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1923 | [[:d:Q98479409|Q98479409]] | [[Marijo Deogracias Horrillo]] | [[Antzuola]] | 1973-04-19 | | | [[Ficheiro:Marijo Deogracias. Kazetaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1924 | [[:d:Q98775196|Q98775196]] | [[Uxoa Inurrieta]] | [[Donostia]] | 1990-02-08 | | | [[Ficheiro:Uxoa Iñurrieta-uninet2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1925 | [[:d:Q98783469|Q98783469]] | [[Irma Hoffrén]] | [[Donostia]] | 1986-11-18 | | | |- | style='text-align:right'| 1926 | [[:d:Q98803942|Q98803942]] | [[Ainhoa Artetxe]] | [[Bilbao]] | 1993-07-16 | | | [[Ficheiro:Malaga Film Festival 2025 - Ainhoa Artetxe (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1927 | [[:d:Q98835617|Q98835617]] | [[Ane Miren Martínez de Lahidalga Beltrán]] | [[Foronda]] | 1992-09-05 | | | |- | style='text-align:right'| 1928 | [[:d:Q98835630|Q98835630]] | [[Marta San Adrián Rocandio]] | [[Donostia]] | 2000-02-22 | | | [[Ficheiro:Marta San Adrián.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1929 | [[:d:Q98873119|Q98873119]] | [[Begoña Divar]] | [[Vitoria]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 1930 | [[:d:Q98908482|Q98908482]] | [[Carolina García]] | [[Bilbao]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1931 | [[:d:Q98923186|Q98923186]] | [[Gotzone Sagardui Goikoetxea]] | [[Bilbao]] | 1966-03-15 | | | [[Ficheiro:Gotzone Sagardui 2020b.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1932 | [[:d:Q98924137|Q98924137]] | [[Beatriz Unzue Esnaola]] | [[Villabona-Amasa]] | 1974-01-09 | | | [[Ficheiro:Beatriz Unzue Esnaola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1933 | [[:d:Q98929451|Q98929451]] | [[Olatz Garamendi]] | [[Ea]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Olatz Garamendi 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1934 | [[:d:Q99033209|Q99033209]] | [[Marina de Gabaráin]] | [[Donostia]] | 1917 | | 1972 | |- | style='text-align:right'| 1935 | [[:d:Q99196648|Q99196648]] | [[Lizar Begoña]] | [[Sopelana]] | 1996-12-29 | | | [[Ficheiro:Lizar Begoña - 2024 - 06 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1936 | [[:d:Q99391586|Q99391586]] | [[Zaloa Ipiña]] | [[Bilbao]] | 1986 | | | [[Ficheiro:Zaloa Ipiña (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1937 | [[:d:Q99398164|Q99398164]] | [[Aitziber Oliban]] | [[Astrabudua]] | 1980-09-29 | | | |- | style='text-align:right'| 1938 | [[:d:Q99430209|Q99430209]] | [[Ainhoa Urien]] | [[Abadiño]] | 1995-07-18 | | | [[Ficheiro:Ainhoa Urien. Idazlea eta pilotaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1939 | [[:d:Q99448553|Q99448553]] | [[Beatriz Zabalondo Loidi]] | [[Elgeta]] | 1961 | | | [[Ficheiro:Beatriz Zabalondo (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1940 | [[:d:Q99461957|Q99461957]] | [[Ana Borderas]] | [[Éibar|Eibar]] | 1962-08-16 | | | |- | style='text-align:right'| 1941 | [[:d:Q99470214|Q99470214]] | [[Rakel San Sebastian]] | [[Ordizia]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 1942 | [[:d:Q99470367|Q99470367]] | [[Eva Salaberria]] | [[Donostia]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 1943 | [[:d:Q99472147|Q99472147]] | [[Esperanza Nuere]] | [[Bilbao]] | 1935 | | | |- | style='text-align:right'| 1944 | [[:d:Q99658228|Q99658228]] | [[María de los Dolores Churruca Zubiria]] | [[Areeta]] | 1913-07-21 | [[Areeta]] | 2018-04-08 | |- | style='text-align:right'| 1945 | [[:d:Q99735496|Q99735496]] | [[María del Carmen Careaga Salazar]] | [[Getxo]] | 1934-11-04 | | | |- | style='text-align:right'| 1946 | [[:d:Q99737189|Q99737189]] | [[Amaia Iriondo Aristondo]] | [[Bilbao]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 1947 | [[:d:Q99979299|Q99979299]] | [[Maialen Arregi]] | [[Elorrio]] | 1986-04-27 | | | [[Ficheiro:Maialen Arregi. Arkitektua. Kartelgilea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1948 | [[:d:Q100165428|Q100165428]] | [[Amaia Serrano Mariezkurrena]] | [[Donostia]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 1949 | [[:d:Q100257320|Q100257320]] | [[Atxe]] | [[Vitoria]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 1950 | [[:d:Q100293343|Q100293343]] | [[Katariñe Puxana]] | [[Bilbao]] | 1908-11-25 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 1951 | [[:d:Q100351034|Q100351034]] | [[Irantzu Gallastegi]] | [[Mutriku]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1952 | [[:d:Q100353720|Q100353720]] | [[Lexuri Gallastegi]] | [[Mutriku]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 1953 | [[:d:Q100371381|Q100371381]] | [[Ainhoa Mujika Goñi]] | [[Mutriku]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 1954 | [[:d:Q100376270|Q100376270]] | [[Kai Nakai]] | [[Vitoria]] | 1996-04-29 | | | [[Ficheiro:Kai Nakai 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1955 | [[:d:Q100397465|Q100397465]] | [[Marta Maribona]] | [[Bilbao]] | 1965 | [[España]] | 2020 | |- | style='text-align:right'| 1956 | [[:d:Q100428590|Q100428590]] | [[Uxune Martinez Mazaga]] | [[Garai]] | 1969-02-15 | | | [[Ficheiro:Uxune Martinez. Zientzialaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1957 | [[:d:Q100528454|Q100528454]] | [[Oihana Arana]] | [[Eskoriatza]] | 2001-10-12 | | | [[Ficheiro:Oihana Arana. Poeta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1958 | [[:d:Q100655765|Q100655765]] | [[Iratxe Ansa]] | [[Donostia]] | 1976-06-20 | | | [[Ficheiro:Iratxe Ansa. Dantzaria eta koreografoa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1959 | [[:d:Q100700812|Q100700812]] | [[Judit Muñoz]] | [[Abadiño]] | 1991-01-13 | | | [[Ficheiro:Judit Muñoz. Matematikaria eta ikerlaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1960 | [[:d:Q100700856|Q100700856]] | [[Jone Laspiur]] | [[Donostia]] | 1995 | | | [[Ficheiro:Goyas 2023 - Jone Laspiur.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1961 | [[:d:Q100707515|Q100707515]] | [[Oihane Pérez]] | [[Anoeta]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 1962 | [[:d:Q100708458|Q100708458]] | [[Irati Saez de Urabain]] | [[Agurain]] | 1998 | | | |- | style='text-align:right'| 1963 | [[:d:Q100733665|Q100733665]] | [[Juanita Gorrono]] | [[Muxika]] | 1913-10-20 | [[Galdakao]] | 1991-03-12 | |- | style='text-align:right'| 1964 | [[:d:Q100773366|Q100773366]] | [[Miren Alcedo]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 1965 | [[:d:Q100874594|Q100874594]] | [[Yolanda Vicente Martín]] | [[Vitoria]] | | | | [[Ficheiro:Yolanda Vicente Martín.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1966 | [[:d:Q100876536|Q100876536]] | [[Patricia Urrutia]] | [[Bilbao]] | 1977-12-26 | | | [[Ficheiro:Patricia Urrutia 05.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1967 | [[:d:Q100911125|Q100911125]] | [[Askoa Etxebarrieta]] | [[Vitoria]] | 1976-04-06 | | | [[Ficheiro:Askoa Etxebarrieta. La Pulga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1968 | [[:d:Q101109028|Q101109028]] | [[Miren Nogales]] | [[Zestoa]] | 1991-05-15 | | | |- | style='text-align:right'| 1969 | [[:d:Q101112429|Q101112429]] | [[Rakel Arenaza]] | [[Donostia]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 1970 | [[:d:Q101168312|Q101168312]] | [[Aintzane Crujeiras]] | [[Donostia]] | 1983-08-07 | | | |- | style='text-align:right'| 1971 | [[:d:Q101195223|Q101195223]] | [[Eva Ferreira García]] | [[Barakaldo]] | 1963<br/>1978 | | | [[Ficheiro:Eva Ferreira (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1972 | [[:d:Q101230899|Q101230899]] | [[Irati Bilbao]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1992-01-28 | | | [[Ficheiro:Irati Bilbao Gandarias. Jazz musikaria eta abeslaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1973 | [[:d:Q101242921|Q101242921]] | [[Mari Cruz Guruzeta]] | [[Aramaio]] | 1871-05-03 | [[Areatza]] | 1934-12-27 | [[Ficheiro:Maria Cruz Guruzeta emagina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1974 | [[:d:Q101438903|Q101438903]] | [[Udane Ostolaza]] | [[Orio]] | 2005-09-11 | | | [[Ficheiro:Udane Ostolaza. Harrijasotzailea.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1975 | [[:d:Q101444741|Q101444741]] | [[Helene Alberdi]] | [[Bilbao]] | 1991-05-04 | | | [[Ficheiro:Helene Alberdi en Ironman Vitoria-Gasteiz 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1976 | [[:d:Q101545838|Q101545838]] | [[Miren Guillo]] | [[Elgoibar|Elgóibar]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 1977 | [[:d:Q101578304|Q101578304]] | [[Agurne Barruso]] | [[Bergara]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 1978 | [[:d:Q101635078|Q101635078]] | [[Goize Blanco]] | [[Bilbao]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 1979 | [[:d:Q102035745|Q102035745]] | [[Itxaro Perez-Urzelai]] | [[Beasain]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Txiotesia2013ko irabazleak.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1980 | [[:d:Q102040060|Q102040060]] | [[Itziar Aduriz]] | [[Errenteria]] | 1965-02-10 | | | |- | style='text-align:right'| 1981 | [[:d:Q102051035|Q102051035]] | [[Noelia Oses]] | [[Ermua]] | 1975-03-28 | | | |- | style='text-align:right'| 1982 | [[:d:Q102129230|Q102129230]] | [[María José Pintor Sánchez-Ocaña]] | [[Bilbao]] | 1967-07-02 | | | [[Ficheiro:María José Pintor Sánchez-Ocaña en la entrega de premios MENINA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1983 | [[:d:Q102156295|Q102156295]] | [[Leire Arrieta Alberdi]] | [[Mutriku]] | 1971-03-26<br/>1971 | | | |- | style='text-align:right'| 1984 | [[:d:Q102315558|Q102315558]] | [[Leire Garmendia]] | [[Zarautz]] | 1995 | | | |- | style='text-align:right'| 1985 | [[:d:Q102737052|Q102737052]] | [[Uxue Iturrate]] | [[Bitoriano]] | 2001 | | | [[Ficheiro:Uxue Iturrate.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1986 | [[:d:Q103853777|Q103853777]] | [[Kontxi Belandia Lekue]] | [[Galdakao]] | 1929-09-08 | | 2020-04-27 | [[Ficheiro:Kontxi Belandia Korrikan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1987 | [[:d:Q103947924|Q103947924]] | [[Mertxe Urteaga]] | [[Lazkao]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Mertxe Urteaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1988 | [[:d:Q104028849|Q104028849]] | [[Idoia Fernandez Fernandez]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 1989 | [[:d:Q104029779|Q104029779]] | [[Oskia Karrera]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 1990 | [[:d:Q104053099|Q104053099]] | [[Edurne Cenarruzabeitia]] | [[Bilbao]] | 1947-01-09 | | | [[Ficheiro:Edurne Cenarruzabeitia demoing CropTool (sq cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1991 | [[:d:Q104097742|Q104097742]] | [[Amagoia Lauzirika]] | [[Donostia]] | 1974-10-12 | | | |- | style='text-align:right'| 1992 | [[:d:Q104213252|Q104213252]] | [[Jone Elorriaga]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1993-08-11 | | | [[Ficheiro:Jone Elorriaga. Artista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1993 | [[:d:Q104414522|Q104414522]] | [[Amaia Aldai]] | [[Dima]] | 2000-02-25 | | | [[Ficheiro:Amaia Aldai. Pilotaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1994 | [[:d:Q104414552|Q104414552]] | [[Oihana Orbegozo]] | [[Azpeitia]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Laia Salsamendi eta Oihana Orbegozo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1995 | [[:d:Q104414618|Q104414618]] | [[Leire Garai]] | [[Vitoria]] | 2003 | | | |- | style='text-align:right'| 1996 | [[:d:Q104529788|Q104529788]] | [[Amaia Illarreta]] | [[Donostia]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Amaia illarreta.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1997 | [[:d:Q104591464|Q104591464]] | [[Irantzu Mendia Azkue]] | [[Vitoria]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 1998 | [[:d:Q104633926|Q104633926]] | [[Lohitzune Rodríguez]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1996-07-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1999 | [[:d:Q104668535|Q104668535]] | [[Agurtzane Elordui Urkiza]] | [[Bilbao]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 2000 | [[:d:Q104668643|Q104668643]] | [[Nekane Goikoetxea Agirre]] | [[Deba, Guipúscoa|Deba]] | 1970-03-23 | | | [[Ficheiro:Nekane Goikoetxea Agirre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2001 | [[:d:Q104668669|Q104668669]] | [[Ainhoa Irazu Ibañez]] | [[Andoain]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 2002 | [[:d:Q104671592|Q104671592]] | [[Eli Bujanda]] | [[Zegama]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 2003 | [[:d:Q104704327|Q104704327]] | [[Itziar Olasagasti]] | [[Orio]] | 1989-02-06 | | | |- | style='text-align:right'| 2004 | [[:d:Q104704487|Q104704487]] | [[Maider Segurola]] | [[Lasarte-Oria]] | 1982 | | | [[Ficheiro:Maider Segurola - Euskadi Irratia taldea (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2005 | [[:d:Q104731952|Q104731952]] | [[Haizea Martiartu]] | [[Markina-Xemein]] | 1991-03-10 | | | [[Ficheiro:Haizea Martiartu. Musikaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2006 | [[:d:Q104736793|Q104736793]] | [[Itziar Zabala]] | [[Leioa]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 2007 | [[:d:Q104758903|Q104758903]] | [[Raimunda Royo]] | [[Bilbao]] | 1899-07-09 | | 20th century | [[Ficheiro:Raimunda Royo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2008 | [[:d:Q104762346|Q104762346]] | [[Nahikari Rodríguez]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1993-01-13 | | | |- | style='text-align:right'| 2009 | [[:d:Q104771722|Q104771722]] | [[Idoia Hernández]] | [[Errenteria]] | 1988 | | | [[Ficheiro:Idoia Hernández "Hatxe".jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2010 | [[:d:Q104778621|Q104778621]] | [[Belen Azpeitia]] | [[Donostia]] | 1952-12-21 | [[Donostia]] | 2005-08-27 | |- | style='text-align:right'| 2011 | [[:d:Q104808753|Q104808753]] | [[Maialen Araolaza]] | [[Éibar|Eibar]] | 1978-11-17 | | | [[Ficheiro:Maialen Araolaza. Unibertsitateko irakaslea, ikertzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2012 | [[:d:Q104816812|Q104816812]] | [[Susana Reberdito]] | [[Donostia]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 2013 | [[:d:Q104822026|Q104822026]] | [[Mercedes Parlange]] | [[Bilbao]] | 1943-05-20 | | | [[Ficheiro:Mercedes Parlange.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2014 | [[:d:Q104922985|Q104922985]] | [[Eider Alkorta]] | [[Azpeitia]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 2015 | [[:d:Q104969586|Q104969586]] | [[Lorea Zulaika]] | [[Ziortza-Bolibar]] | 1996-09-07 | | | [[Ficheiro:Lorea Zulaika. abeslaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2016 | [[:d:Q105007361|Q105007361]] | [[Begoña Altuna]] | [[Deusto]]<br/>[[Bilbao]] | 1989 | | | [[Ficheiro:Begoña Altuna tokikom.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2017 | [[:d:Q105023222|Q105023222]] | [[Garazi Mugarza]] | [[Mallabia]] | 1995-04-06 | | | [[Ficheiro:Garazi Mugarza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2018 | [[:d:Q105078285|Q105078285]] | [[Mentxu Alkorta]] | [[Donostia]] | 1947-05-24 | [[Errezu-Riezu]] | 2021-01-24 | [[Ficheiro:Mentxu Alkorta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2019 | [[:d:Q105104916|Q105104916]] | [[Eladia Zubizarreta]] | [[Ermua]] | 1923-04-06 | [[Sevilla]] | 2020-06-30 | [[Ficheiro:Eladia Zubizarreta pilotaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2020 | [[:d:Q105128080|Q105128080]] | [[Izaro Lasa]] | [[Ezkio]] | 1987-05-08 | | | [[Ficheiro:Izaro Lasa. Txirrindulari ohia. idazlea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2021 | [[:d:Q105157629|Q105157629]] | [[Malen Ruiz de Azua]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1995-11-17 | | | [[Ficheiro:Malen Ruiz de Azua. Atleta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2022 | [[:d:Q105161273|Q105161273]] | [[Olatz Arregi Uriarte]] | [[Bergara]] | 1963-04-03 | | | [[Ficheiro:Olatz Arregi Uriarte (DMJ0029).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2023 | [[:d:Q105295458|Q105295458]] | [[Carmen Artaza]] | [[Donostia]] | 1995 | | | |- | style='text-align:right'| 2024 | [[:d:Q105298853|Q105298853]] | [[Kari Alberdi]] | [[Azkoitia]] | 1996 | | | [[Ficheiro:Kari Alberdi. Komunikazio zientifikoko aditua.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2025 | [[:d:Q105321712|Q105321712]] | [[Irati Astondoa]] | [[Zeanuri]] | 1991-04-16 | | | [[Ficheiro:Irati Astondoa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2026 | [[:d:Q105338003|Q105338003]] | [[Tere Verdes]] | [[Bilbao]] | 1907-04-29 | [[Bilbao]] | 1959-03-16 | [[Ficheiro:Red Álava.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2027 | [[:d:Q105356767|Q105356767]] | [[Elena Ciordia]] | [[Ortuella]] | 1964-12-16 | | | [[Ficheiro:Elena Ziordia. Ilustratzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2028 | [[:d:Q105358977|Q105358977]] | [[Lide Erbina]] | [[Ordizia]] | 2000-12-19 | | | |- | style='text-align:right'| 2029 | [[:d:Q105376436|Q105376436]] | [[Miren Begoña Ereñaga]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1927-03-11 | | 2015-04-07 | [[Ficheiro:Begoña Ereñaga 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2030 | [[:d:Q105404063|Q105404063]] | [[Bakarne Altonaga]] | [[Bilbao]] | 1988-01-15 | | | [[Ficheiro:Bakarne Altonaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2031 | [[:d:Q105450827|Q105450827]] | [[Maite Gorrotxategi]] | [[Sestao]] | 1926-10-22 | | | |- | style='text-align:right'| 2032 | [[:d:Q105487761|Q105487761]] | [[Teresa Errandonea]] | [[Irún]] | 1994-11-15 | | | |- | style='text-align:right'| 2033 | [[:d:Q105539196|Q105539196]] | [[Inma Gomila Carro]] | [[Bilbao]] | 1957 | [[Urrugne]] | 2011-12-22 | |- | style='text-align:right'| 2034 | [[:d:Q105540920|Q105540920]] | [[Nadia Barkate]] | [[Bilbao]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Nadia Barkateren irudia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2035 | [[:d:Q105570932|Q105570932]] | [[Pilar Mendibil]] | [[Donostia]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 2036 | [[:d:Q105613598|Q105613598]] | [[Susana Talayero]] | [[Bilbao]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 2037 | [[:d:Q105625530|Q105625530]] | [[Teresa Gantxegi]] | [[Éibar|Eibar]] | 1923-04-23 | | 2020-10-15 | |- | style='text-align:right'| 2038 | [[:d:Q105626213|Q105626213]] | [[Elisabete Alberdi]] | [[Markina-Xemein]] | 1975-01-05 | | | [[Ficheiro:Elisabete Alberdi Celaya, matematikaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2039 | [[:d:Q105641781|Q105641781]] | [[Irati Idiakez]] | [[Getaria]] | 1996-10-22 | | | |- | style='text-align:right'| 2040 | [[:d:Q105706991|Q105706991]] | [[Pilare Baraiazarra]] | [[Meñaka]] | 1938 | | | [[Ficheiro:Pilare Baraiazarra-berria ZaldiEro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2041 | [[:d:Q105718727|Q105718727]] | [[Jone Amezaga]] | [[Zalla]] | 2005-01-02 | | | |- | style='text-align:right'| 2042 | [[:d:Q105725509|Q105725509]] | [[Idoia Aierbe Iribar]] | [[Donostia]] | 1962 | [[Donostia]] | 2018-12-04 | [[Ficheiro:Mikelen Txokoa - Altza (2020) 14.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2043 | [[:d:Q105743097|Q105743097]] | [[Sixta Barrenetxea Gandasegi]] | [[Galdakao]] | 1893-09-01 | [[Bilbao]] | 1976-05-06 | [[Ficheiro:Sixta Barrenetxea maistraren kalea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2044 | [[:d:Q105746107|Q105746107]] | [[Garazi Esnaola]] | [[Lizartza]] | 1992 | | | [[Ficheiro:Garazi esnaola pianojolea izaro 1.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2045 | [[:d:Q105754098|Q105754098]] | [[Libe Asua Zarrabeitia]] | [[Galdakao]] | 1916-10-25 | | 2019-02-02 | [[Ficheiro:Libe Asua Zarrabeitia.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2046 | [[:d:Q105757868|Q105757868]] | [[Eider Urkola Ezeiza]] | [[Villabona-Amasa]] | 1994 | | | [[Ficheiro:Eider Urkola Ezeiza Berria.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2047 | [[:d:Q105760533|Q105760533]] | [[Maria Luisa Bilbao Uribarri]] | [[Galdakao]] | 1925-03-24 | [[Galdakao]] | 2019-09-18 | |- | style='text-align:right'| 2048 | [[:d:Q105763479|Q105763479]] | [[Nicasia Madariaga Rementeria]] | [[Bilbao]] | 1875-11-02 | | 1970-07-12 | |- | style='text-align:right'| 2049 | [[:d:Q105763701|Q105763701]] | [[Isabel Lobiano]] | [[Ermua]] | 1583-07-26 | [[Mutriku]] | 1673-10-06 | [[Ficheiro:Isabel Lobiano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2050 | [[:d:Q105812101|Q105812101]] | [[Josefa Ignacia Albisu]] | [[Lazkao]] | 1859-03-19 | [[Donostia]] | 1950-02-04 | [[Ficheiro:Grupo de raquetistas posando en un frontón (5 de 5) - Fondo Marín-Kutxa Fototeka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2051 | [[:d:Q105821109|Q105821109]] | [[Ane Legarreta]] | [[Galdakao]] | 1994-04-02 | | | [[Ficheiro:Ane Legorreta Mendez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2052 | [[:d:Q105825349|Q105825349]] | [[Maritxu Zagala]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1913-05-16 | [[Canet de Mar]] | 2017-02-03 | [[Ficheiro:Maritxu Zagala.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2053 | [[:d:Q105826107|Q105826107]] | [[Estíbaliz Sádaba Murguía]] | [[Bilbao]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 2054 | [[:d:Q105826179|Q105826179]] | [[Maider Legarreta Larrañaga]] | [[Galdakao]] | 1997-05-25 | | | |- | style='text-align:right'| 2055 | [[:d:Q105826288|Q105826288]] | [[Bienvenida Agirrezabala Esnaola]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1916 | [[Saturrarán]] | 1938-08-28 | |- | style='text-align:right'| 2056 | [[:d:Q105836242|Q105836242]] | [[Antxone Telleria Mendia]] | [[Lekeitio]] | 1956-02-26 | | | [[Ficheiro:Antxone Telleria Mendia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2057 | [[:d:Q105840364|Q105840364]] | [[Irati Iciar]] | [[Oñati]] | 1975-09-09 | | | [[Ficheiro:Irati Iciar UEU Udako ikastaroak.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2058 | [[:d:Q105840450|Q105840450]] | [[Edurne Koch]] | [[Irún]] | 1973-03-28 | | | [[Ficheiro:Edurne-koch 2017 Argia Dani Blanco.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2059 | [[:d:Q105846862|Q105846862]] | [[Kastora Irigoien Zabala]] | [[Lezama, Biscaia|Lezama]] | 1908-03-06 | [[Galdakao]] | 1994-07-07 | [[Ficheiro:KASTORA IRIGOIEN 1986 urtean.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2060 | [[:d:Q105870873|Q105870873]] | [[Pilar Gartziandia]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1919-06-24 | [[Donostia]] | 2019 | |- | style='text-align:right'| 2061 | [[:d:Q105888329|Q105888329]] | [[Anselma de Salces]] | [[Bilbao]] | 1815-04-22 | | 1885 | [[Ficheiro:Anselma de Salces kalearen kartela Bilbon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2062 | [[:d:Q105888372|Q105888372]] | [[Felipa Zuricalday]] | [[Bilbao]] | 1849-08-23 | | 1902-04-13 | |- | style='text-align:right'| 2063 | [[:d:Q105908395|Q105908395]] | [[Julene Eguzkizaga Oleagordia]] | [[Bilbao]] | 1928-11-25 | [[Usansolo]] | 2022-02-09 | [[Ficheiro:Julene Eguzkizaga Oleagordia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2064 | [[:d:Q105942604|Q105942604]] | [[Matilde Isasi-Isasmendi]] | [[Iurreta]] | 1933-07-06 | | | [[Ficheiro:Matilde Isasi-Isasmendi erizain eta emagina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2065 | [[:d:Q105949304|Q105949304]] | [[Concepción Lazárraga]] | [[Oñati]] | 1892 | [[Málaga]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 2066 | [[:d:Q105954163|Q105954163]] | [[Mari Carmen Díaz de Lezana]] | [[Orduña|Orduña-Urduña]] | 1943 | | | [[Ficheiro:Mari Carmen Diaz de Lezana. Txirrindularia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2067 | [[:d:Q105956189|Q105956189]] | [[Lorea Ibarra]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 2002-10-08 | | | [[Ficheiro:Lorea Ibarra. Aktorea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2068 | [[:d:Q106000418|Q106000418]] | [[Maria Luisa Agirre]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1919 | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 2013-08-17 | [[Ficheiro:Maria Luisa Agirre.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2069 | [[:d:Q106000983|Q106000983]] | [[Yolanda Vargas Pozo]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1954-05-04 | | | [[Ficheiro:Yolanda Vargas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2070 | [[:d:Q106074809|Q106074809]] | [[Garazi Urkola]] | [[Villabona-Amasa]] | 1998 | | | |- | style='text-align:right'| 2071 | [[:d:Q106087447|Q106087447]] | [[Delia Lauroba]] | [[Donostia]] | 1909 | | 2004-10-11 | [[Ficheiro:Red Álava.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2072 | [[:d:Q106097927|Q106097927]] | [[Yune Nogueiras]] | [[Bergara]] | 1998-10-24 | | | [[Ficheiro:Yune Nogueiras. Aktorea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2073 | [[:d:Q106098195|Q106098195]] | [[Aránzazu Calleja]] | [[Bilbao]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 2074 | [[:d:Q106143019|Q106143019]] | [[Maria Juana Gesalaga]] | [[Zarautz]] | 1907-12-03 | | 2004-03-07 | |- | style='text-align:right'| 2075 | [[:d:Q106193159|Q106193159]] | [[Marisa Arruabarrena]] | [[Orio]] | 1967-07-24 | | | |- | style='text-align:right'| 2076 | [[:d:Q106200083|Q106200083]] | [[Zurine Arrue]] | [[Donostia]] | 1986 | | | [[Ficheiro:Eutsi berdintasunari (Marienea-Basauri, 2021) 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2077 | [[:d:Q106210077|Q106210077]] | [[Victoria Mallabiabarrena]] | [[Mallabia]] | 1867-12-23 | [[Mallabia]] | 1960-02-10 | [[Ficheiro:Victoria Mallabiabarrena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2078 | [[:d:Q106231700|Q106231700]] | [[Lucy Bhreatnach]] | [[Algorta]] | 1924-10-08 | [[Dublín]] | 2007-10-01 | |- | style='text-align:right'| 2079 | [[:d:Q106238875|Q106238875]] | [[Elvira Larrazabal]] | [[Getxo]] | 1933-10-28 | | | |- | style='text-align:right'| 2080 | [[:d:Q106249336|Q106249336]] | [[Irati Mogollón García]] | [[Lezo]] | 1991-07-16 | | | [[Ficheiro:Irati Mogollon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2081 | [[:d:Q106256264|Q106256264]] | [[Maria Soledad Moral Santa Cruz]] | [[Santurtzi]] | 1882-12-31 | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1944-03-07 | |- | style='text-align:right'| 2082 | [[:d:Q106262036|Q106262036]] | [[Ángela Albéniz Amestoy]] | [[Donostia]] | 1817 | [[Madrid]] | 1871-06-19 | |- | style='text-align:right'| 2083 | [[:d:Q106263872|Q106263872]] | [[María Belmonte Barrenechea]] | [[Bilbao]] | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 2084 | [[:d:Q106267510|Q106267510]] | [[Beatriz Arízaga Bolumburu]] | [[Éibar|Eibar]] | 1951-01-15 | | | |- | style='text-align:right'| 2085 | [[:d:Q106307240|Q106307240]] | [[Izaskun Gaztelu]] | [[Bilbao]] | 1974-02-28 | | | |- | style='text-align:right'| 2086 | [[:d:Q106336014|Q106336014]] | [[Eba Ferreira Martínez]] | [[Barakaldo]] | 1973-07-13 | | | |- | style='text-align:right'| 2087 | [[:d:Q106341269|Q106341269]] | [[Nerea Onaindia]] | [[Getxo]] | 1970-09-09 | | | [[Ficheiro:Nerea Onaindia - 2024 - 04 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2088 | [[:d:Q106459901|Q106459901]] | [[Maritxu Errazkin]] | [[Azkoitia]] | | | 2023-04-11 | [[Ficheiro:Maritxu Errazkin. Autobus-gidari aitzindaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2089 | [[:d:Q106482902|Q106482902]] | [[Mentxu Ramilo Araujo]] | [[Vitoria]] | 1978-07-14 | | | [[Ficheiro:Mentxu Ramilo Araujo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2090 | [[:d:Q106485897|Q106485897]] | [[Garoa Martínez]] | [[Bermeo]] | 1997-09-24 | | | |- | style='text-align:right'| 2091 | [[:d:Q106491813|Q106491813]] | [[Izaro Ieregi]] | [[Algorta]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 2092 | [[:d:Q106514778|Q106514778]] | [[Carmen Adarraga]] | [[Hernani]] | 1921-07-05 | | 2004-09-19 | |- | style='text-align:right'| 2093 | [[:d:Q106523513|Q106523513]] | [[Maialen Gurrutxaga Uranga]] | [[Elgoibar|Elgóibar]] | 1992 | | | [[Ficheiro:Maialen Gurrutxaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2094 | [[:d:Q106523700|Q106523700]] | [[Eva Juez Garmendia]] | [[Éibar|Eibar]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Eva Juez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2095 | [[:d:Q106525754|Q106525754]] | [[Ana Ruiz de Alegria Maestu]] | [[Vitoria]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 2096 | [[:d:Q106525762|Q106525762]] | [[Alaitz Zabala Zarate]] | [[Derio]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 2097 | [[:d:Q106539061|Q106539061]] | [[Maria Dolores Arbilla Mendizabal]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1897-04-09 | | 1986 | [[Ficheiro:Maria Dolores Arbilla.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2098 | [[:d:Q106544504|Q106544504]] | [[Amaia Betolaza San Miguel]] | [[Galdakao]] | 1965 | | | [[Ficheiro:Amaia Betolaza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2099 | [[:d:Q106544505|Q106544505]] | [[Nerea Llanos]] | [[Barakaldo]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Nerea Llanos en 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2100 | [[:d:Q106544511|Q106544511]] | [[Maider Otamendi Tolosa]] | [[Orendain]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 2101 | [[:d:Q106544512|Q106544512]] | [[Carmen Solorzano Sanchez]] | [[Donostia]] | 1952-10-26 | | | |- | style='text-align:right'| 2102 | [[:d:Q106560600|Q106560600]] | [[Cristina Laborda Albolea]] | [[Donostia]] | 1980-07-24 | | | |- | style='text-align:right'| 2103 | [[:d:Q106560605|Q106560605]] | [[Pilar Pérez-Fuentes Hernández]] | [[Bilbao]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 2104 | [[:d:Q106572086|Q106572086]] | [[Esther Agirre Ruiz]] | [[Basauri]] | 1970-06-18 | | | [[Ficheiro:Esther Agirre 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2105 | [[:d:Q106574655|Q106574655]] | [[María Dolores Arana]] | [[Zumaia]] | 1910-07-24 | [[Hermosillo]] | 1999-04-05 | |- | style='text-align:right'| 2106 | [[:d:Q106575107|Q106575107]] | [[Garazi Estevez]] | [[Aretxabaleta]] | 2002-01-29 | | | |- | style='text-align:right'| 2107 | [[:d:Q106581232|Q106581232]] | [[Arantxa Orbegozo]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1962-08-15 | | | [[Ficheiro:Arantxa orbegozo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2108 | [[:d:Q106595687|Q106595687]] | [[Izaskun Etxetxipia Goiburu]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1940 | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 2020-12-15 | [[Ficheiro:Izaskun Etxetxipia Tolosan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2109 | [[:d:Q106602634|Q106602634]] | [[Goiuri Aldekoa-Otalora]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1972-04-02 | | | [[Ficheiro:Goiuri Aldekoa-Otalora. Argazkilaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2110 | [[:d:Q106612168|Q106612168]] | [[Dolores Echaide]] | [[Donostia]] | 1928-04-19 | [[Donostia]] | 2018-07-18 | |- | style='text-align:right'| 2111 | [[:d:Q106613158|Q106613158]] | [[Larraitz Zuazo]] | [[Bilbao]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 2112 | [[:d:Q106614875|Q106614875]] | [[Carmen Castellote]] | [[Bilbao]] | 1932 | | | |- | style='text-align:right'| 2113 | [[:d:Q106658431|Q106658431]] | [[Leticia Gaspar]] | [[Bilbao]] | 1982-10-25 | | | [[Ficheiro:Leticia Gaspar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2114 | [[:d:Q106715106|Q106715106]] | [[Eva Perea Muñoz]] | [[Bilbao]] | | | | [[Ficheiro:Eva perea uao.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2115 | [[:d:Q106771247|Q106771247]] | [[Usue Mori Carrascal]] | [[Donostia]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 2116 | [[:d:Q106784114|Q106784114]] | [[Gloria Vignau de Dunabeitia]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1902 | | 1990 | |- | style='text-align:right'| 2117 | [[:d:Q106802905|Q106802905]] | [[Itziar Zabala]] | [[Dima]] | 1994-09-16 | | | [[Ficheiro:Itziar Zabala eskalatzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2118 | [[:d:Q106803116|Q106803116]] | [[Matxalen Legarreta]] | [[Igorre]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Matxalen Legarreta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2119 | [[:d:Q106805417|Q106805417]] | [[Xubane Garai]] | [[Aretxabaleta]] | 2002-04-12 | | | |- | style='text-align:right'| 2120 | [[:d:Q106805863|Q106805863]] | [[Usoa Ostolaza]] | [[Zarautz]] | 1998-02-25 | | | [[Ficheiro:Usoa Ostolaza on the podium for yellow jersey of TFIP 2024 stage 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2121 | [[:d:Q106809853|Q106809853]] | [[Kotxepin Bengoetxea]] | [[Lemoa]] | 1949-05-16 | | 1987-10-10 | [[Ficheiro:Kotxepin Bengoetxea. Itxasoan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2122 | [[:d:Q106811093|Q106811093]] | [[Natalia Suarez]] | [[Vitoria]] | 1994 | | | [[Ficheiro:Natalia Suarez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2123 | [[:d:Q106824695|Q106824695]] | [[Sara Buesa Rodríguez]] | [[Vitoria]] | 1980-09-22 | | | [[Ficheiro:Sara Buesa en TEDxVitoriaGasteiz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2124 | [[:d:Q106826511|Q106826511]] | [[Jone Guenetxea]] | [[Abadiño]] | 1978-11-17 | | | [[Ficheiro:Jone Guenetxea. Kazetaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2125 | [[:d:Q106832837|Q106832837]] | [[Idoia Gerenu]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Idoia Gereñu. Antzerkilaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2126 | [[:d:Q106836325|Q106836325]] | [[Amaya Mendikoetxea]] | [[Bilbao]] | 1962 | | | [[Ficheiro:Amaya 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2127 | [[:d:Q106858328|Q106858328]] | [[Rosa Olivares]] | [[Gernika-Lumo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2128 | [[:d:Q106858431|Q106858431]] | [[Elvira Zulueta]] | [[Vitoria]] | 1871-07-27 | | 1917-09-25 | |- | style='text-align:right'| 2129 | [[:d:Q106870103|Q106870103]] | [[Fabiana Zudaire]] | [[Idiazabal]] | 1894-01-20 | [[Donostia]] | 1970-10-04 | [[Ficheiro:Fabiana Zudaire,.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2130 | [[:d:Q106913188|Q106913188]] | [[Maite Berriozabal]] | [[Berriz]] | 1987-10-01 | | | [[Ficheiro:Maite Berriozabal. Bertso gai-jartzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2131 | [[:d:Q106913492|Q106913492]] | [[Vanesa Fernández]] | [[Iurreta]] | 1980-11-19 | | | |- | style='text-align:right'| 2132 | [[:d:Q106960631|Q106960631]] | [[Patricia Fernández Goberna]] | [[Donostia]] | 1957-02-14 | [[Madrid]] | 2016-09-27 | |- | style='text-align:right'| 2133 | [[:d:Q106977714|Q106977714]] | [[Elena Arregui Cruz-López]] | [[Irún]] | 1929 | [[Santiago de Compostela]] | 2018-11-19 | |- | style='text-align:right'| 2134 | [[:d:Q107076203|Q107076203]] | [[Mirari Martiarena Iraola]] | [[Oiartzun]] | 1986-12-08 | | | [[Ficheiro:Pakean dagoena pakean utzi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2135 | [[:d:Q107101073|Q107101073]] | [[Anaje Narbaiza]] | [[Bergara]] | 1960-11-19 | | | [[Ficheiro:Anaje Narbaiza euskaltzale bergararra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2136 | [[:d:Q107111637|Q107111637]] | [[Isabel García Elorza]] | [[Bilbao]] | 1946-07-13 | | | |- | style='text-align:right'| 2137 | [[:d:Q107112204|Q107112204]] | [[Margarita Mendizábal Aracama]] | [[Vitoria]] | 1931 | | 2023-06-15 | |- | style='text-align:right'| 2138 | [[:d:Q107138300|Q107138300]] | [[Idoia Asurmendi]] | [[Aramaio]] | 2000-11-21 | | | [[Ficheiro:Idoia Asurmendi tokikom̠2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2139 | [[:d:Q107183392|Q107183392]] | [[Garazi Arrizabalaga]] | [[Berriz]] | 1984-11-21 | | | [[Ficheiro:Garazi Arrizabalaga. Historialaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2140 | [[:d:Q107223309|Q107223309]] | [[Sara Ortega Martínez de Santos]] | [[Vitoria]] | 1994 | | | |- | style='text-align:right'| 2141 | [[:d:Q107235610|Q107235610]] | [[Agurtzane Elustondo]] | [[Legazpi]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 2142 | [[:d:Q107272988|Q107272988]] | [[Esther Gorostiza]] | [[Atxondo]] | 1953-06-14 | | | [[Ficheiro:Esther Gorostiza Garai. Pediatra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2143 | [[:d:Q107282686|Q107282686]] | [[Irune Costumero]] | [[Santurtzi]] | 1978-12-19 | | | [[Ficheiro:Irune Costumero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2144 | [[:d:Q107295934|Q107295934]] | [[Loreto Cabo]] | [[Bilbao]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Loreto-cabo-lab.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2145 | [[:d:Q107297285|Q107297285]] | [[Eider Perez]] | [[Trintxerpe]] | 1995-08-10 | | | [[Ficheiro:Mejillon tigre - Eider Perez (Adeletx) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2146 | [[:d:Q107325374|Q107325374]] | [[Maitane Azurmendi]] | [[Mungia]] | 1978-06-23 | | | [[Ficheiro:Maitane Azurmendi. Artista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2147 | [[:d:Q107329276|Q107329276]] | [[Iratz Urkizu]] | [[Orio]] | 1996 | | | |- | style='text-align:right'| 2148 | [[:d:Q107345903|Q107345903]] | [[Bakartxo Etxeberria]] | [[Andoain]] | 1922-11-25 | [[Donostia]]<br/>[[Andoain]] | 1978-11-20 | [[Ficheiro:Barkatxo Etxeberria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2149 | [[:d:Q107345953|Q107345953]] | [[Maria Luisa Rodríguez]] | [[Andoain]] | 1920-04-15 | [[Barcelona]] | 1957-12-29 | |- | style='text-align:right'| 2150 | [[:d:Q107370331|Q107370331]] | [[María Coro Clavero|María Coro Clavero Maestre]] | [[Donostia]] | 1911 | | | |- | style='text-align:right'| 2151 | [[:d:Q107453839|Q107453839]] | [[Elena Pérez]] | [[Ermua]] | 1968-03-10 | | 2021-05-07 | [[Ficheiro:Elena Perez txistularia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2152 | [[:d:Q107456968|Q107456968]] | [[Maria Jose Bravo del Valle]] | [[Donostia]] | 1964 | | 1980-05-08 | |- | style='text-align:right'| 2153 | [[:d:Q107469939|Q107469939]] | [[Norma Mentxaka]] | [[Santurtzi]] | 1932 | | 1976-07-09 | [[Ficheiro:Norma Menchaca.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2154 | [[:d:Q107521389|Q107521389]] | [[Lucía de la Puerta]] | [[Bilbao]] | 2000-02-05 | | | [[Ficheiro:Getxo Sasoi Sasoian - 2015 - 027 (de la Puerta cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2155 | [[:d:Q107579581|Q107579581]] | [[Sandra Sevillano Guerra]] | [[Santurtzi]] | 1984-08-04 | | | [[Ficheiro:Arrankudiaga-Zollo III. Trail lasterketa (15337815738) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2156 | [[:d:Q107585788|Q107585788]] | [[María Josefa Patricia Muñoz y Jarabeitia]] | [[Bilbao]] | 1777-03-17 | [[París]] | 1840-03-13 | [[Ficheiro:Maria Muñoz kalea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2157 | [[:d:Q107586299|Q107586299]] | [[Romualda Zuloaga]] | [[Galdakao]] | 1913-02-07 | [[Galdakao]] | 1971-05-04 | [[Ficheiro:RMOMUALDAS ZULOAGA CUPERO ENTERO.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2158 | [[:d:Q107597116|Q107597116]] | [[Gala Knörr]] | [[Vitoria]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 2159 | [[:d:Q107599232|Q107599232]] | [[Dorleta Kortazar]] | [[Eskoriatza]] | 1974-08-21 | | | [[Ficheiro:Dorleta Kortazar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2160 | [[:d:Q107629610|Q107629610]] | [[Eskarne Aroma]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1934-08-28 | | 2021-07-23 | [[Ficheiro:Eskarne Aroma. Euskara irakaslea, aktorea, bikoiztailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2161 | [[:d:Q107642441|Q107642441]] | [[Inma Arias]] | [[Sestao]] | 1961-03-15 | | | [[Ficheiro:Inma Arias.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2162 | [[:d:Q107701035|Q107701035]] | [[Macaria Iriarte]] | [[Santa Cruz de Campezo / Santikurutze Kanpezu]] | 1901 | | | [[Ficheiro:Macaría Iriarte.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2163 | [[:d:Q107724918|Q107724918]] | [[Susana Serrano]] | [[Elorrio]] | 1969-05-19 | | | [[Ficheiro:Susana Serrano-Gazteluurrutia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2164 | [[:d:Q107735959|Q107735959]] | [[Eva Martín]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1996-09-13 | | | |- | style='text-align:right'| 2165 | [[:d:Q107851383|Q107851383]] | [[Amaia Arroyo Sagasta]] | [[Aretxabaleta]] | 1983-04-15 | | | |- | style='text-align:right'| 2166 | [[:d:Q107856694|Q107856694]] | [[Jone Miren Hernandez Garcia]] | [[Lasarte-Oria]] | 1970-01-25 | | | |- | style='text-align:right'| 2167 | [[:d:Q107903792|Q107903792]] | [[Eva García Magriñá]] | [[Donostia]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 2168 | [[:d:Q107907446|Q107907446]] | [[Bego Zubia Gallastegi]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1965 | | | [[Ficheiro:Bego Zubia. ikertzailea, dokumentalgilea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2169 | [[:d:Q107970806|Q107970806]] | [[Aintzane Muguruza Mendarte]] | [[Donostia]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Aintzane Muguruza (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2170 | [[:d:Q107972434|Q107972434]] | [[Montserrat Roca]] | [[Sestao]] | 1965-11-15 | | | |- | style='text-align:right'| 2171 | [[:d:Q108040380|Q108040380]] | [[Maria Josefa Aedo]] | [[Ermua]] | 1766-11-03 | [[Santiago de Compostela]] | 1805-07-09 | [[Ficheiro:Mª Josefa Aedo González, lekaimea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2172 | [[:d:Q108042420|Q108042420]] | [[Josefa Tito Recalde]] | [[Donostia]] | 1802-04-09 | [[Donostia]] | 1858-03-18 | [[Ficheiro:Josefa Tito Recalde primera empresaria y emprendedora del jabón en Herrera, Guipúzcoa, España.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2173 | [[:d:Q108061899|Q108061899]] | [[Isabel Etxeberria]] | [[Donostia]] | 1915-01-31 | | | [[Ficheiro:Isabel Etxeberria Gorriti by Borràs.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2174 | [[:d:Q108062045|Q108062045]] | [[Celina Ribechini]] | [[Bilbao]] | 1923 | | 2018 | |- | style='text-align:right'| 2175 | [[:d:Q108084619|Q108084619]] | [[Rosa Arburua Goienetxe]] | [[Irún]] | 1961 | | | [[Ficheiro:Rosa Arburua. Pedagogoa. Historia ikertzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2176 | [[:d:Q108099440|Q108099440]] | [[Elena Aitzkoa]] | [[Apodaka]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 2177 | [[:d:Q108099442|Q108099442]] | [[Raisa Álava]] | [[Zuhatza (Aiara)]] | 1990 | | | [[Ficheiro:Raisa Alava.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2178 | [[:d:Q108099445|Q108099445]] | [[Jenni Alvarado]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1981-12-10 | | | [[Ficheiro:Jenni Alvarado.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2179 | [[:d:Q108099455|Q108099455]] | [[Nere Gabantxo]] | [[Bermeo]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 2180 | [[:d:Q108099456|Q108099456]] | [[Izibene Oñederra]] | [[Azkoitia]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 2181 | [[:d:Q108099457|Q108099457]] | [[Jugatx Astorkia]] | [[Berriz]] | 1992-10-23 | | | [[Ficheiro:Jugatx Astorkiaren erretratua.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2182 | [[:d:Q108099459|Q108099459]] | [[Alejandra Bueno de Santiago]] | [[Vitoria]] | 1987 | | | [[Ficheiro:Alejandra Bueno.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2183 | [[:d:Q108104905|Q108104905]] | [[Andrea Astudillo]] | [[Zierbena]] | 1999-08-19 | | | |- | style='text-align:right'| 2184 | [[:d:Q108170383|Q108170383]] | [[Ana María Lajusticia]] | [[Bilbao]] | 1924-07-26<br/>1924 | [[Barcelona]] | 2024-11-07 | [[Ficheiro:Anamaria5.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2185 | [[:d:Q108200460|Q108200460]] | [[Ilargi Arrizabalaga]] | [[Lezo]] | 2000 | | | |- | style='text-align:right'| 2186 | [[:d:Q108272653|Q108272653]] | [[Junkal Guerrero Langara]] | [[Andoain]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Junkal Guerrero (4tik 1) - 94-097.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2187 | [[:d:Q108296727|Q108296727]] | [[Nahia Zudaire]] | [[Usurbil]] | 2004-06-10 | | | |- | style='text-align:right'| 2188 | [[:d:Q108310939|Q108310939]] | [[Helga Arias]] | [[Bilbao]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 2189 | [[:d:Q108312130|Q108312130]] | [[Eva Ugalde]] | [[Donostia]] | 1973-01-09 | | | [[Ficheiro:Eva Ugalde.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2190 | [[:d:Q108384637|Q108384637]] | [[Montserrat Gárate Ojanguren]] | [[Éibar|Eibar]] | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 2191 | [[:d:Q108395583|Q108395583]] | [[Olatz Vázquez]] | [[Sopelana]] | 1994 | [[Sopelana]] | 2021-09-03 | |- | style='text-align:right'| 2192 | [[:d:Q108416609|Q108416609]] | [[Fátima Frutos]] | [[Donostia]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 2193 | [[:d:Q108441906|Q108441906]] | [[Amaia Elizalde Estenaga]] | [[Donostia]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 2194 | [[:d:Q108464074|Q108464074]] | [[Aitana Rodrigo]] | [[Galdakao]] | 2000-03-15 | | | |- | style='text-align:right'| 2195 | [[:d:Q108526277|Q108526277]] | [[Bea Larrañaga]] | [[Errenteria]] | 1975-02-26 | | | [[Ficheiro:Bea Larrañaga. Pailazoa.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2196 | [[:d:Q108529640|Q108529640]] | [[Maialen Beloki]] | [[Donostia]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 2197 | [[:d:Q108570992|Q108570992]] | [[Itziar Cortés]] | [[Zarautz]] | 1985-09-13 | | | [[Ficheiro:Itziar Cortes informatikaria Elhuyarrren.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2198 | [[:d:Q108571195|Q108571195]] | [[Arancha de las Heras]] | [[Donostia]] | 1974 | | | [[Ficheiro:Arancha de las Heras por Julia Robles.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2199 | [[:d:Q108598344|Q108598344]] | [[Arantxa Arzamendi Sesé]] | [[Astigarraga]] | 1956-04-01 | | | [[Ficheiro:Arantxa Arzamendi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2200 | [[:d:Q108599161|Q108599161]] | [[Neves Rodríguez]] | [[Donostia]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 2201 | [[:d:Q108619397|Q108619397]] | [[Isabel Mellén]] | [[Vitoria]] | 1986-07-21 | | | [[Ficheiro:Isabel Mellén 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2202 | [[:d:Q108652315|Q108652315]] | [[Jimena Alonso]] | [[Donostia]] | 1937 | [[Madrid]] | 2021-09-18 | |- | style='text-align:right'| 2203 | [[:d:Q108678479|Q108678479]] | [[Maria Angeles Esnaola]] | [[Ormaiztegi]] | 1924-07-27 | [[Donostia]] | 2017-12-14 | [[Ficheiro:María Ángeles Esnaola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2204 | [[:d:Q108696466|Q108696466]] | [[Leire Markinez Calvo]] | [[Beasain]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Leire Markinez Calvo artistaren irudia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2205 | [[:d:Q108697888|Q108697888]] | [[Nerea Apodaka]] | [[Laudio]] | 1992 | | | [[Ficheiro:Nerea Apodaka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2206 | [[:d:Q108697895|Q108697895]] | [[Nora Aurrekoetxea]] | [[Bilbao]] | 1989 | | | [[Ficheiro:Nora Aurrekoetxea Etxebarria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2207 | [[:d:Q108697902|Q108697902]] | [[Gentz del Valle de Lersundi]] | [[Lekeitio]] | 1957-01-24 | | | [[Ficheiro:Gentz del Valle.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2208 | [[:d:Q108697906|Q108697906]] | [[Onintza Etxebeste Liras]] | [[Oiartzun]] | 1993-07-13 | | | [[Ficheiro:Onintza Etxebeste Liras.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2209 | [[:d:Q108697914|Q108697914]] | [[Miren González Goikoetxea]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1973-05-03 | | | |- | style='text-align:right'| 2210 | [[:d:Q108697925|Q108697925]] | [[Zuriñe Soto]] | [[Bilbao]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Zuriñe Soto artistaren argazkia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2211 | [[:d:Q108697926|Q108697926]] | [[Ura Iturralde Larrañaga]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Ura Iturralderen erretratua.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2212 | [[:d:Q108698004|Q108698004]] | [[Nerea Lekuona]] | [[Vitoria]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Nerea Lekuona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2213 | [[:d:Q108698019|Q108698019]] | [[Aintzane de Luna]] | [[Bilbao]] | 1963 | | | [[Ficheiro:Aintzane Martínez de Luna portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2214 | [[:d:Q108720152|Q108720152]] | [[Elena Mendizabal]] | [[Donostia]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 2215 | [[:d:Q108720572|Q108720572]] | [[Isabel de Naverán Urrutia]] | [[Getxo]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 2216 | [[:d:Q108721286|Q108721286]] | [[Olatz Otarola]] | [[Algorta]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 2217 | [[:d:Q108735697|Q108735697]] | [[Sonia Rueda]] | [[Barakaldo]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 2218 | [[:d:Q108735730|Q108735730]] | [[Ianire Sagasti]] | [[Bilbao]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Ianire Sagastiren irudia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2219 | [[:d:Q108740599|Q108740599]] | [[Alaitz Arenzana]] | [[Bilbao]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 2220 | [[:d:Q108747277|Q108747277]] | [[Salatxu Etxebarria]] | [[Barambio]] | 1924-06-06 | [[Laudio]] | 2008-10-18 | [[Ficheiro:Salutxu Etxebarria. Dantzaria. Aurreskularia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2221 | [[:d:Q108747531|Q108747531]] | [[Shandra Martínez]] | [[Errenteria]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 2222 | [[:d:Q108815988|Q108815988]] | [[Lucía Lahoz Gutiérrez]] | [[Leza]] | 1962-01-06 | | | |- | style='text-align:right'| 2223 | [[:d:Q108828005|Q108828005]] | [[Amaia Lejarreta]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1983-04-23 | | | [[Ficheiro:Amaia Lejarreta, artista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2224 | [[:d:Q108838308|Q108838308]] | [[Marimi Ugalde]] | [[Elduain]] | 1940 | | | [[Ficheiro:Marimi Ugalde ahotsak.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2225 | [[:d:Q108855022|Q108855022]] | [[Conchita Balparda]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1942-11-22 | | | |- | style='text-align:right'| 2226 | [[:d:Q108860953|Q108860953]] | [[Anttoni Etxeberria]] | [[Aia]] | 1914-09-29 | [[Hondarribia]] | 2020-04-02 | [[Ficheiro:Anttoni Etxeberria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2227 | [[:d:Q108862237|Q108862237]] | [[Hipolita Ibaibarriaga]] | [[Ermua]] | 1914-08-22 | [[Barcelona]] | 1942-12-26 | [[Ficheiro:Hipolita Ibaibarriaga (erraketista).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2228 | [[:d:Q108866869|Q108866869]] | [[Tere Jaio]] | [[Gernika-Lumo]] | 1954-11-30 | | 2013-09-30 | |- | style='text-align:right'| 2229 | [[:d:Q108878660|Q108878660]] | [[Claudia Fernández]] | [[Donostia]] | 2003-07-11 | | | |- | style='text-align:right'| 2230 | [[:d:Q108884470|Q108884470]] | [[Gavina Viana Viana]] | [[Donostia]] | 1891-02-19 | | 20th century | |- | style='text-align:right'| 2231 | [[:d:Q108899487|Q108899487]] | [[Marina Palacio]] | [[Donostia]] | 1996 | | | |- | style='text-align:right'| 2232 | [[:d:Q108903211|Q108903211]] | [[Teresa Murga]] | [[Markina-Xemein]] | 1910-10-14 | [[Markina-Xemein]] | 2015-04-20 | [[Ficheiro:Teresa Murga markinarra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2233 | [[:d:Q108917604|Q108917604]] | [[Sarah Loinaz]] | [[Donostia]] | 1998-07-11 | | | |- | style='text-align:right'| 2234 | [[:d:Q109105985|Q109105985]] | [[Frantxiska Iragorri]] | [[Oiartzun]] | 1920-01-01 | | 2019-07-03 | [[Ficheiro:Francisca Iragorri.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2235 | [[:d:Q109241482|Q109241482]] | [[Concha Lizarraga]] | [[Gernika-Lumo]] | 1864-07-25 | [[Salamanca]] | 1934-05-15 | |- | style='text-align:right'| 2236 | [[:d:Q109247629|Q109247629]] | [[Amaia Bono]] | [[Vitoria]] | 1989-12-11 | | | [[Ficheiro:Amaia Bono. Antzerki-aktorea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2237 | [[:d:Q109250117|Q109250117]] | [[Malen Osa]] | [[Oñati]] | 2002-12-17 | | | [[Ficheiro:Malen Osa. Mendi lasterketaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2238 | [[:d:Q109331604|Q109331604]] | [[Eskarne Mujika Gallastegi]] | [[Bergara]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 2239 | [[:d:Q109331806|Q109331806]] | [[Esti Markez]] | [[Aia]] | 1999 | | | [[Ficheiro:Esti Markez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2240 | [[:d:Q109346706|Q109346706]] | [[Rosario Zubizarreta]] | [[Ermua]] | 1918-12-17 | [[Segovia]] | 2002-09-11 | [[Ficheiro:Rosario Zubizarreta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2241 | [[:d:Q109352543|Q109352543]] | [[Onditz Iturbe]] | [[Igorre]] | 1991-04-12 | | | [[Ficheiro:Onditz Iturbe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2242 | [[:d:Q109378639|Q109378639]] | [[Lide Urrestarazu]] | [[Ordizia]] | 1999-03-03 | | | [[Ficheiro:LideUrrestarazuOihanaAzkorbebeitiaAinhoaLendinez tokikom Anboto.org1 20231007 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2243 | [[:d:Q109468494|Q109468494]] | [[Itziar Ugarte]] | [[Oñati]] | 1995-04-27 | | | [[Ficheiro:Itziar Ugarte Irizar. kazetari eta idazle oñatiarra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2244 | [[:d:Q109480438|Q109480438]] | [[Garbiñe Larrea]] | [[Urnieta]] | 1976-07-01 | | | [[Ficheiro:Garbiñe Larrea sendabelarretan aditua 2024an.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2245 | [[:d:Q109490492|Q109490492]] | [[Garazi Navarro Ugarteburu]] | [[Amoroto]] | 1998 | | | |- | style='text-align:right'| 2246 | [[:d:Q109559355|Q109559355]] | [[Maria Jose Lasa]] | [[Garin]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 2247 | [[:d:Q109577584|Q109577584]] | [[Nerea Azurmendi]] | [[Olaberria]] | 1961 | | | [[Ficheiro:Nerea-Azurmendi-Zuzeu Artefaktu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2248 | [[:d:Q109587526|Q109587526]] | [[María Goiricelaya]] | [[Bilbao]] | 1983-01-26 | | | |- | style='text-align:right'| 2249 | [[:d:Q109659913|Q109659913]] | [[Uxue Pilar]] | [[Bilbao]] | 1993 | | | |- | style='text-align:right'| 2250 | [[:d:Q109753092|Q109753092]] | [[Maria Rosario Arrizabalaga]] | [[Ermua]] | 1949-10-18 | [[Donostia]] | 2021-07-12 | [[Ficheiro:Maria Rosario Arrizabalaga gizarte-ekintzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2251 | [[:d:Q109769636|Q109769636]] | [[Tania Martínez Portugal]] | [[Etxebarri]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 2252 | [[:d:Q109783476|Q109783476]] | [[Eider Sánchez]] | [[Donostia]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 2253 | [[:d:Q109837723|Q109837723]] | [[Begoña Gorospe]] | [[Hernani]]<br/>[[Donostia]] | 1942 | | | |- | style='text-align:right'| 2254 | [[:d:Q109879646|Q109879646]] | [[Rosario de Ajuria]] | [[Vitoria]] | 1844 | [[Madrid]] | 1915 | |- | style='text-align:right'| 2255 | [[:d:Q109978087|Q109978087]] | [[Ekine Casado]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 2003 | | | |- | style='text-align:right'| 2256 | [[:d:Q110017344|Q110017344]] | [[Vicenta Llorente del Moral]] | [[Algorta]] | 1930-09-17<br/>1930 | | | |- | style='text-align:right'| 2257 | [[:d:Q110041961|Q110041961]] | [[Nagore Fernandez]] | [[Bermeo]] | 1997-04-23 | | | |- | style='text-align:right'| 2258 | [[:d:Q110042292|Q110042292]] | [[Aitziber Olaizola]] | [[Elgoibar|Elgóibar]] | 1974-10-02 | | | [[Ficheiro:Aitziber Olaizaola. Bolaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2259 | [[:d:Q110089579|Q110089579]] | [[Leire Vargas]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 2002-01-02 | | | [[Ficheiro:Leire Vargas. Idazle eta bertsolaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2260 | [[:d:Q110101877|Q110101877]] | [[María Cerezuela]] | [[Barakaldo]] | 1993-11-26 | | | [[Ficheiro:MARIA CEREZUELA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2261 | [[:d:Q110154383|Q110154383]] | [[Garazi Romero]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1996 | | | [[Ficheiro:Garazi Romero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2262 | [[:d:Q110209275|Q110209275]] | [[Lierni Azkargorta]] | [[Lazkao]] | 1979-08-21 | | | [[Ficheiro:Lierni Azkargorta idazlea eta erizaina.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2263 | [[:d:Q110222295|Q110222295]] | [[Jaione Ugaldebere Sarasua]] | [[Oiartzun]] | 1959-12-23 | | | [[Ficheiro:Jaione Ugaldebere Sarasua.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2264 | [[:d:Q110270068|Q110270068]] | [[Marta González Gómez]] | [[Bilbao]] | 1961-05-13 | [[O Salvador]] | 1990-12-24 | |- | style='text-align:right'| 2265 | [[:d:Q110277684|Q110277684]] | [[Raquel Calvo Larralde]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1976-08-28 | | | |- | style='text-align:right'| 2266 | [[:d:Q110279356|Q110279356]] | [[Zuriñe López de Sabando Sainz]] | [[Vitoria]] | 1976-05-01 | | | |- | style='text-align:right'| 2267 | [[:d:Q110300845|Q110300845]] | [[Noa Lur]] | [[Bilbao]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 2268 | [[:d:Q110391141|Q110391141]] | [[Miren Koruko Gonzalez Galarraga]] | [[Donostia]] | 1941-01-24 | | | |- | style='text-align:right'| 2269 | [[:d:Q110476825|Q110476825]] | [[Maixux Rekalde Urdanpileta]] | [[Oiartzun]] | 1934-06-04 | | 2022-01-06 | [[Ficheiro:Maixux Rekalde.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2270 | [[:d:Q110483028|Q110483028]] | [[Benita de Benito y Tejada]] | [[Bilbao]] | 1854-02-17 | [[Madrid]] | 1896 | |- | style='text-align:right'| 2271 | [[:d:Q110491348|Q110491348]] | [[Maider Laiseka]] | [[Sodupe]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 2272 | [[:d:Q110494934|Q110494934]] | [[Ana Teresa Berroeta]] | [[Biscaia]] | 1961 | [[Loiu]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 2273 | [[:d:Q110513899|Q110513899]] | [[Andrea González Caballero]] | [[Éibar|Eibar]] | 1992 | | | |- | style='text-align:right'| 2274 | [[:d:Q110520776|Q110520776]] | [[Nerea Pagaldai Agiriano]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1993-06-21 | | | |- | style='text-align:right'| 2275 | [[:d:Q110604627|Q110604627]] | [[Belén Bengoetxea Rementería]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1966-12-30 | | | [[Ficheiro:Belén Bengoetxea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2276 | [[:d:Q110686916|Q110686916]] | [[Nerea Castaño]] | [[Getxo]] | 1995 | | | [[Ficheiro:Garazi Romero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2277 | [[:d:Q110695335|Q110695335]] | [[Sara Ayesa]] | [[Donostia]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 2278 | [[:d:Q110726393|Q110726393]] | [[Aitziber Urrutia]] | [[Elorrio]] | 2002 | | | [[Ficheiro:Aitziber Urrutia. Eskalatzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2279 | [[:d:Q110729788|Q110729788]] | [[Arantza Chacón Ormazabal]] | [[Vitoria]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 2280 | [[:d:Q110734522|Q110734522]] | [[Mercedes Arbaiza Vilallonga]] | [[Bilbao]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 2281 | [[:d:Q110737874|Q110737874]] | [[Pilar Narbaiza]] | [[Mallabia]] | 1922-10-28 | [[Abadiño]] | 2010-12-30 | |- | style='text-align:right'| 2282 | [[:d:Q110759801|Q110759801]] | [[Ángela Molinuevo y Longuebau]] | [[Vitoria]] | 1845 | [[Madrid]] | 1919-08-26 | |- | style='text-align:right'| 2283 | [[:d:Q110762900|Q110762900]] | [[Uxue del Río]] | [[Donostia]] | 1997-01-08 | | | [[Ficheiro:Ilustratzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2284 | [[:d:Q110819074|Q110819074]] | [[María Ruiz de Gauna]] | [[Vitoria]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2285 | [[:d:Q110819700|Q110819700]] | [[Teresa Sánchez de Bilbao]] | [[Vitoria]] | | | 1480-10-01 | [[Ficheiro:Parque Teresa Sánchez de Bilbao 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2286 | [[:d:Q110820411|Q110820411]] | [[Martxe Arana]] | [[Aretxabaleta]] | 1943 | | | |- | style='text-align:right'| 2287 | [[:d:Q110869776|Q110869776]] | [[Ane Iturzaeta]] | [[Donostia]] | 1995 | | | [[Ficheiro:Gladys saridunak DIF 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2288 | [[:d:Q110874109|Q110874109]] | [[Teresa Iturralde]] | [[Bilbao]] | 1787 | [[Bilbao]] | 1829 | |- | style='text-align:right'| 2289 | [[:d:Q110880377|Q110880377]] | [[Saioa Mantzizidor]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1980-09-27 | | | [[Ficheiro:SaioaManzisidor-9 tokikom 700x700.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2290 | [[:d:Q110888836|Q110888836]] | [[Olatz Gabilondo]] | [[Bergara]] | 1999-08-30 | | | |- | style='text-align:right'| 2291 | [[:d:Q110918267|Q110918267]] | [[Haizea Ziluaga]] | [[Bilbao]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Haizea Ziluaga. ITA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2292 | [[:d:Q110929715|Q110929715]] | [[Bihotz Gorospe]] | [[Igorre]] | 1975-08-22 | | | [[Ficheiro:Bihotz Gorospe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2293 | [[:d:Q110929739|Q110929739]] | [[Haizea Pastor]] | [[Vitoria]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 2294 | [[:d:Q110952030|Q110952030]] | [[Tamara Clavería]] | [[Bilbao]] | 1984 | | | [[Ficheiro:Tamara Clavería-AMUGE.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2295 | [[:d:Q110952137|Q110952137]] | [[Lur Florido]] | [[Bilbao]] | 2003-06-20 | | | |- | style='text-align:right'| 2296 | [[:d:Q110952150|Q110952150]] | [[Beatriz Lalaguna]] | [[Biscaia]] | 1980-02-03 | | | |- | style='text-align:right'| 2297 | [[:d:Q110952156|Q110952156]] | [[Irantzu Solaguren]] | [[Algorta]] | 2003-12-28 | | | |- | style='text-align:right'| 2298 | [[:d:Q110954276|Q110954276]] | [[Antonia Salaberria]] | [[Éibar|Eibar]] | 1906-06-13 | | 2000-11-28 | [[Ficheiro:Antonia Salaberria Azkarate.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2299 | [[:d:Q110972944|Q110972944]] | [[Amelia Baldeón Iñigo]] | [[Vitoria]] | 1950-04-30 | | | |- | style='text-align:right'| 2300 | [[:d:Q110975119|Q110975119]] | [[Ainhoa Azpitarte]] | [[Zaldibar]] | 2004-06-24 | | | [[Ficheiro:AinhoaAzpitarte tokikom 700x700.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2301 | [[:d:Q111016949|Q111016949]] | [[Ane Inés Landeta]] | [[Bilbao]] | 1996-05-15 | | | [[Ficheiro:Women filmmakers TYF Bilbao 2017 Zinegoak.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2302 | [[:d:Q111018060|Q111018060]] | [[Sandra Barrilaro]] | [[Bilbao]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Sandra Barrilaro fotógrafa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2303 | [[:d:Q111064559|Q111064559]] | [[Elena Díaz Ereño]] | [[Bilbao]] | 1959-11-26 | | | [[Ficheiro:Elena Diaz Ereño EHUedonondik (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2304 | [[:d:Q111081215|Q111081215]] | [[Lorea Lyons]] | [[Bilbao]] | 1996-06-03 | | | [[Ficheiro:Women filmmakers TYF Bilbao 2017 Zinegoak.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2305 | [[:d:Q111094149|Q111094149]] | [[Eugenia Idoiaga]] | [[Forua]] | 1895-12-25 | [[Galdakao]] | 1990-11-17 | |- | style='text-align:right'| 2306 | [[:d:Q111151585|Q111151585]] | [[Naiara Aginako Bengoa]] | [[Vitoria]] | 1982-02-10 | | | [[Ficheiro:Naiara Aginako Bengoa.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2307 | [[:d:Q111167484|Q111167484]] | [[Martzelina Lopetegi]] | [[Oiartzun]] | 1864-03-22 | [[Oiartzun]] | 1930-08-02 | |- | style='text-align:right'| 2308 | [[:d:Q111173523|Q111173523]] | [[Miren Roji]] | [[Santurtzi]] | 1917-03-02 | [[Bilbao]] | 2018-03-21 | |- | style='text-align:right'| 2309 | [[:d:Q111195257|Q111195257]] | [[Ireide Arriolabengoa]] | [[Elorrio]] | 1972-04-29 | | | [[Ficheiro:Ireide Arriolabengoa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2310 | [[:d:Q111218123|Q111218123]] | [[Ane Barandiaran]] | [[Ordizia]] | 1992-09-08 | | | [[Ficheiro:Ane Barandiaran.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2311 | [[:d:Q111221743|Q111221743]] | [[Carmen Miranda Zubieta]] | [[Galdakao]] | 1937-01-08 | | 2021-11-04 | [[Ficheiro:Carmen Miranda Zubieta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2312 | [[:d:Q111243808|Q111243808]] | [[Boni Macarron]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1924-12-24 | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 2007-02-02 | [[Ficheiro:Boni Macarron elizpean.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2313 | [[:d:Q111250022|Q111250022]] | [[Marta Ugarte Abasolo]] | [[Artea]] | 1988 | | | [[Ficheiro:Marta Ugarte. Bertso gai-jartzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2314 | [[:d:Q111251366|Q111251366]] | [[Maddi Zabalo]] | [[Zeberio]] | 2002-02-15 | | | [[Ficheiro:Maddi Zabalo, idazlea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2315 | [[:d:Q111286103|Q111286103]] | [[Elbira Iturri]] | [[Mundaka]] | 1889-05-30 | | No/unknown value | [[Ficheiro:Gernika-Lumon, Elbira Iturria kalearen plaka, aurretik Pedro Aboitiz kalea izandakoa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2316 | [[:d:Q111358970|Q111358970]] | [[María Ángeles Garai]] | [[Bilbao]] | 1930-01-03 | | 2022-03-24 | [[Ficheiro:Ángeles Garai.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2317 | [[:d:Q111370320|Q111370320]] | [[Alauda Ruiz de Azúa]] | [[Barakaldo]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Alauda Ruiz de Azúa at Berlinale 2022 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2318 | [[:d:Q111419321|Q111419321]] | [[Marta Alberdi Larrucea]] | [[Gernika-Lumo]] | 2000-10-07 | | | |- | style='text-align:right'| 2319 | [[:d:Q111472636|Q111472636]] | [[Aurelia Elkoro-Iturbe]] | [[Éibar|Eibar]] | 1912-08-23 | [[Éibar|Eibar]] | 1977-07-01 | |- | style='text-align:right'| 2320 | [[:d:Q111487516|Q111487516]] | [[Concha Murguía Egaña]] | [[Oiartzun]] | 1806-01-29 | [[Santiago de Compostela]] | 1854-07-13 | [[Ficheiro:Concha Murguia oiartzuarraren oroigarri plaka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2321 | [[:d:Q111506533|Q111506533]] | [[Itsaso Bengoetxea]] | [[Bilbao]] | 1976-12-22 | | | [[Ficheiro:Itsaso Bengoetxea medikua.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2322 | [[:d:Q111550844|Q111550844]] | [[Vicente Alcalde Butler]] | [[Madrid]]<br/>[[Bilbao]] | 1911<br/>1912 | [[Óblast de Leningrado]] | 1943-10 | |- | style='text-align:right'| 2323 | [[:d:Q111566056|Q111566056]] | [[Maite Guevara]] | [[Vitoria]] | 1981-08-31 | | | |- | style='text-align:right'| 2324 | [[:d:Q111588650|Q111588650]] | [[Haizea Oses]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 2004-09-25 | | | [[Ficheiro:Haizea Oses.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2325 | [[:d:Q111590420|Q111590420]] | [[Arantzazu Loidi]] | [[Aretxabaleta]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Arantzazu Loidi (Bertsolari.eus).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2326 | [[:d:Q111597570|Q111597570]] | [[Josefina Markina]] | [[Mallabia]] | 1889-03-17 | [[Bilbao]] | 1972-11-08 | |- | style='text-align:right'| 2327 | [[:d:Q111647191|Q111647191]] | [[Ane Lardi Enbil]] | [[Oiartzun]] | 1971-11-19 | | | [[Ficheiro:Ane Lardi Enbil.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2328 | [[:d:Q111680403|Q111680403]] | [[Irene Sarrionandia]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1948-12-08 | | | [[Ficheiro:Irene Sarrionandia Astun inguruko mendietan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2329 | [[:d:Q111728958|Q111728958]] | [[Sua Enparantza Alustiza]] | [[Donostia]] | 2003 | | | |- | style='text-align:right'| 2330 | [[:d:Q111736801|Q111736801]] | [[Alaia Gaztelumendi Mendarte]] | [[Oiartzun]] | 1993-07-16 | | | [[Ficheiro:Alaia Gaztelumendi Mendarte.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2331 | [[:d:Q111768396|Q111768396]] | [[Julene Bouzo]] | [[Ermua]] | 2003-06-04 | | | [[Ficheiro:Julene Bouzo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2332 | [[:d:Q111821448|Q111821448]] | [[Ainara Urrutia]] | [[Aretxabaleta]] | 1981-03-09 | | | [[Ficheiro:Ainara Urrutia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2333 | [[:d:Q111829851|Q111829851]] | [[Margarita Barainka]] | [[Errigoiti]] | 1922-01 | | | |- | style='text-align:right'| 2334 | [[:d:Q111831136|Q111831136]] | [[Olga Leibar Mendarte]] | [[Oiartzun]] | 1954-09-02 | | | [[Ficheiro:Olga Leibar Mendrte.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2335 | [[:d:Q111874340|Q111874340]] | [[Izaskun Madariaga Iragorri]] | [[Oiartzun]] | 1947-06-01 | | | [[Ficheiro:Izaskun Madariaga Iragorri(3471).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2336 | [[:d:Q111968798|Q111968798]] | [[Nekane Martiarena Labandibar]] | [[Oiartzun]] | 1969-10-04 | | | [[Ficheiro:Nekane Martiarena Labandibar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2337 | [[:d:Q111972976|Q111972976]] | [[Maria Garaiar Rekalde]] | [[Hernani]] | 1893-10-22 | [[Oiartzun]] | 1983-11-15 | [[Ficheiro:Maria Garaiar.Argazkia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2338 | [[:d:Q111993425|Q111993425]] | [[Estibaliz Urresola]] | [[Laudio]] | 1984-05-04 | | | [[Ficheiro:20.000 especies de abejas, 2023 (Estibaliz Urresola).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2339 | [[:d:Q112109476|Q112109476]] | [[Maddi Agirre]] | [[Vitoria]] | 2005 | | | [[Ficheiro:Maddi Agirre, 2023an Guardian.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2340 | [[:d:Q112114888|Q112114888]] | [[Alaitz Biritxinaga]] | [[Atxondo]] | 1974-06-22 | | | [[Ficheiro:AlaitzBiritxinagaIMG1993 tokikom 700x700.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2341 | [[:d:Q112133115|Q112133115]] | [[Maria Jesus Aranburu Arbelaitz]] | [[Oiartzun]] | 1944-06-17 | | | [[Ficheiro:Maria Jesus Aranburu Arbelaitz.bigarrena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2342 | [[:d:Q112175577|Q112175577]] | [[Angelita Bilbao Bilbao]] | [[Bilbao]] | 1903-03-01 | [[Buenos Aires]] | 1990-06-24 | |- | style='text-align:right'| 2343 | [[:d:Q112184903|Q112184903]] | [[Paula Amilburu]] | [[Aramaio]] | 1994 | | | |- | style='text-align:right'| 2344 | [[:d:Q112208326|Q112208326]] | [[Arantxa Lete Bergaretxe]] | [[Oiartzun]] | 1945-10-16 | [[Oiartzun]] | 2025-04-02 | [[Ficheiro:Arantxa Lete Bergaretxe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2345 | [[:d:Q112304127|Q112304127]] | [[Andrea Monrocle]] | [[Bilbao]] | 1997-09-11 | | | [[Ficheiro:ARTEKOM Art Members 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2346 | [[:d:Q112509305|Q112509305]] | [[Olga Uribe]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1958-07-12 | | | [[Ficheiro:Olga Uribe. Ehulea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2347 | [[:d:Q112568153|Q112568153]] | [[Lurdes Imaz]] | [[Segura, Guipúscoa|Segura]] | 1952-01-28 | | | [[Ficheiro:Lourdes Imaz, irakasle ohia, antzerki zuzendaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2348 | [[:d:Q112578917|Q112578917]] | [[Aitziber Makatzaga]] | [[Zerain]] | 1976-09-25 | | | [[Ficheiro:Aitziber Makazaga, bolaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2349 | [[:d:Q112583128|Q112583128]] | [[Garbiñe Alustiza]] | [[Zerain]] | 1964-05-20 | | | [[Ficheiro:Garbiñe Alustiza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2350 | [[:d:Q112601259|Q112601259]] | [[Iraia Garcia]] | [[Galdakao]] | 1982-09-16 | | | [[Ficheiro:IraiaGarcia tokikom 700x700.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2351 | [[:d:Q112622232|Q112622232]] | [[Maddi Astigarraga]] | [[Deba, Guipúscoa|Deba]] | 1997-07-24 | | | [[Ficheiro:Maddi Astiarraga.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2352 | [[:d:Q112624104|Q112624104]] | [[Ainhoa Colino]] | [[Berriz]] | 2004-05-16 | | | [[Ficheiro:Ainhoa Colino. ibiltaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2353 | [[:d:Q112624910|Q112624910]] | [[Begoña Guillén]] | [[Amurrio]] | 1963-06-22 | | | [[Ficheiro:Begoña Guillen Montero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2354 | [[:d:Q112650651|Q112650651]] | [[Aitziber Arnaiz Garmendia]] | [[Oiartzun]] | 1971-04-22 | | | [[Ficheiro:Aitziber arnaiz garmendia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2355 | [[:d:Q112653190|Q112653190]] | [[Arantza San Sebastian]] | [[Donostia]] | 1958-08-30 | | | [[Ficheiro:Arantza San Sebastian.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2356 | [[:d:Q112657716|Q112657716]] | [[Mari Jose Molina Guerrero]] | [[Donostia]] | 1951-02-17 | [[Oiartzun]] | 2018-08-18 | [[Ficheiro:Mari Jose Molina Guerrero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2357 | [[:d:Q112670358|Q112670358]] | [[Betzaida Urtaza]] | [[Legorreta]] | 1988-09-10 | | | [[Ficheiro:Betzaida Urtaza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2358 | [[:d:Q112672114|Q112672114]] | [[Eneritz Gorrotxategi]] | [[Gabiria]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 2359 | [[:d:Q112675971|Q112675971]] | [[Jaione Munarriz]] | [[Idiazabal]] | 1981-06-17 | | | |- | style='text-align:right'| 2360 | [[:d:Q112690036|Q112690036]] | [[Margarita Olañeta]] | [[Ermua]] | 1931-01-07 | | | [[Ficheiro:Margarita Olañeta ekintzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2361 | [[:d:Q112704423|Q112704423]] | [[Olatz Altuna Zumeta]] | [[Usurbil]] | 1971-07-31 | | | [[Ficheiro:Olatz Altuna eta Maialen Iñarra - Berria 2022-05-28.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2362 | [[:d:Q112731887|Q112731887]] | [[Sara Alonso Martínez]] | [[Donostia]] | 1999-04-17 | | | [[Ficheiro:Sierre-Zinal 2022 Sara Alonso.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2363 | [[:d:Q112748895|Q112748895]] | [[María Ereña]] | [[Sodupe]] | 1996 | | | [[Ficheiro:Alonsotegi Ereña 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2364 | [[:d:Q112749496|Q112749496]] | [[Ainara Gorostitzu Muxika]] | [[Ataun]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Ainara Gorostitzu Muxika.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2365 | [[:d:Q112767769|Q112767769]] | [[Ane Maruri]] | [[Lekeitio]] | 1996-03-06 | | | [[Ficheiro:Karrarranka22.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2366 | [[:d:Q112799936|Q112799936]] | [[Alazne Etxebarria Urizar]] | [[Santurtzi]] | 1997-03-18 | | | |- | style='text-align:right'| 2367 | [[:d:Q112823162|Q112823162]] | [[Edurne Garitazelaia]] | [[Zaldibar]] | 1926-01-29 | [[Arrigorriaga]] | 2005-01-16 | [[Ficheiro:Edurne Garitazelaia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2368 | [[:d:Q112898822|Q112898822]] | [[Joana Garitano]] | [[Donostia]] | 2008-12-24 | | | |- | style='text-align:right'| 2369 | [[:d:Q112958088|Q112958088]] | [[Rocío Vitero Pérez]] | [[Vitoria]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Rocío Vitero 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2370 | [[:d:Q112959063|Q112959063]] | [[Marta Luxán]] | [[Bilbao]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 2371 | [[:d:Q112972255|Q112972255]] | [[Eba Gaminde Egia]] | [[Mungia]] | 1968-07-16 | | | [[Ficheiro:Eba Gaminde. Ikertzaile, bake-epailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2372 | [[:d:Q112972346|Q112972346]] | [[Itziar Otegi]] | [[Oiartzun]] | 1972-08-21 | | | [[Ficheiro:Itziar Otegi Aranburu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2373 | [[:d:Q113045238|Q113045238]] | [[Jone Mitxelena]] | [[Barakaldo]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 2374 | [[:d:Q113163674|Q113163674]] | [[Miren Irigoien Aizarna]] | [[Oiartzun]] | 1965-11-29 | | | [[Ficheiro:Miren irigoien aizarna.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2375 | [[:d:Q113230316|Q113230316]] | [[Lurdes Alkorta]] | [[Azpeitia]] | 1973-06-27 | | | [[Ficheiro:Lurdes Alkorta.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2376 | [[:d:Q113267184|Q113267184]] | [[Libe Agirre]] | [[Meñaka]] | 1961-06-05 | | | |- | style='text-align:right'| 2377 | [[:d:Q113267533|Q113267533]] | [[Irene Arraratz]] | [[Hernani]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 2378 | [[:d:Q113269714|Q113269714]] | [[Ainhoa Arregi]] | [[Bilbao]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 2379 | [[:d:Q113269913|Q113269913]] | [[Nagore Etxebarria]] | [[Bilbao]] | 1974-02-25 | | | |- | style='text-align:right'| 2380 | [[:d:Q113297377|Q113297377]] | [[Rosa Rodríguez]] | [[Barakaldo]] | 1962-11-26 | | | [[Ficheiro:Rosa Rodríguez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2381 | [[:d:Q113361061|Q113361061]] | [[Ángela Sevilla]] | [[Sestao]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 2382 | [[:d:Q113434875|Q113434875]] | [[Uxue Kerejeta]] | [[Zumarraga]] | 1999 | | | |- | style='text-align:right'| 2383 | [[:d:Q113446926|Q113446926]] | [[Malores Etxeberria]] | [[Zaldibia]] | 1957 | | | [[Ficheiro:Malores Etxeberria - Argia 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2384 | [[:d:Q113487202|Q113487202]] | [[Alaitz Guridi Agirrezabala]] | [[Lazkao]] | 1975-08-18 | | | [[Ficheiro:Alaitz Guridi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2385 | [[:d:Q113505753|Q113505753]] | [[Laura Irasuegi Otal]] | [[Éibar|Eibar]] | 1923-11-16 | [[Errenteria]] | 2016-10-06 | [[Ficheiro:Laura Irasuegi Otal erretratua 1975-06-28.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2386 | [[:d:Q113524318|Q113524318]] | [[Ixone Andreu]] | [[Santurtzi]] | 1995 | | | [[Ficheiro:Ixone Andreu Egia (28M Santurtzi).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2387 | [[:d:Q113571004|Q113571004]] | [[Maria Mendizabal Iturria]] | [[Errenteria]] | 1965-08-06 | | | [[Ficheiro:Maria Mendizabal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2388 | [[:d:Q113585535|Q113585535]] | [[Amalur Arbelaitz Arbelaitz]] | [[Oiartzun]] | 1980-08-16 | | | [[Ficheiro:Amalur Arbelaitz Arbelaitz2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2389 | [[:d:Q113626110|Q113626110]] | [[Martina de Zuricalday]] | [[Bilbao]] | 1839-11-11 | [[Bilbao]] | 1932-02-17 | [[Ficheiro:Martina de Zuricalday20221006.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2390 | [[:d:Q113642596|Q113642596]] | [[Miren Garmendia]] | [[Hernani]] | 1999-02-21 | | | |- | style='text-align:right'| 2391 | [[:d:Q113680320|Q113680320]] | [[Zaloa Gómez]] | [[Bilbao]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 2392 | [[:d:Q113776248|Q113776248]] | [[Sandra Tejero]] | [[Bilbao]] | 1989-07-10 | | | |- | style='text-align:right'| 2393 | [[:d:Q113921823|Q113921823]] | [[Maria Larrea]] | [[Bilbao]] | 1979-11-02 | | | |- | style='text-align:right'| 2394 | [[:d:Q113922705|Q113922705]] | [[Nerea Aresti]] | [[Bilbao]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 2395 | [[:d:Q113954946|Q113954946]] | [[Micaela de Aguirre]] | [[Vitoria]] | 1603-06-19 | [[Valladolid]] | 1677-12-03 | |- | style='text-align:right'| 2396 | [[:d:Q113958492|Q113958492]] | [[Victoria Ariño]] | [[Ermua]] | 1889-04-19 | [[Ermua]] | 1974-08-02 | [[Ficheiro:Victoria Ariño Filantropoa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2397 | [[:d:Q114002280|Q114002280]] | [[Sandra Garaioa]] | [[Donostia]] | 1993-09-07 | | | [[Ficheiro:Sandra Garayoa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2398 | [[:d:Q114100437|Q114100437]] | [[Elixabete Etxanobe]] | [[Otxandio]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Elixabete Etxanobe 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2399 | [[:d:Q114137262|Q114137262]] | [[Maria Elorza]] | [[Vitoria]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 2400 | [[:d:Q114159424|Q114159424]] | [[Izaskun Múgica Zozaya]] | [[Pasai Antxo]] | 1964-02-18 | | | |- | style='text-align:right'| 2401 | [[:d:Q114223951|Q114223951]] | [[Nagore Muriel]] | [[Aduna]] | 2000 | | | |- | style='text-align:right'| 2402 | [[:d:Q114231416|Q114231416]] | [[Edurne Azpitarte]] | [[Garai]] | 1978-08-28 | | | [[Ficheiro:Edurne Azpitarte tokikomAnboto.org20220924 02 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2403 | [[:d:Q114244672|Q114244672]] | [[Mikele Landa Eiguren]] | [[Ea]] | 1995 | | | |- | style='text-align:right'| 2404 | [[:d:Q114297536|Q114297536]] | [[Mercedes Diaz Morales]] | [[Virgala Mayor/Birgaragoien]] | 1902-09-25 | [[Madrid]] | 1982 | [[Ficheiro:Mercedes Diaz Morales20221006.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2405 | [[:d:Q114336507|Q114336507]] | [[Felisa Ventura]] | [[Éibar|Eibar]] | 1902-05-18 | [[Éibar|Eibar]] | 1959 | [[Ficheiro:Felisa Ventura Irigoien.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2406 | [[:d:Q114345330|Q114345330]] | [[Nerea Arruti]] | [[Urnieta]] | 1990-02-01 | | | [[Ficheiro:Nerea Arruti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2407 | [[:d:Q114349667|Q114349667]] | [[Leire Ibarguren]] | [[Azpeitia]] | 1979-01-25 | | | [[Ficheiro:Leire Ibarguren. Idazlea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2408 | [[:d:Q114356131|Q114356131]] | [[Olatz Peon]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1969-11-21 | | | [[Ficheiro:Olatz Peon.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2409 | [[:d:Q114357205|Q114357205]] | [[Leire Artola]] | [[Andoain]] | 1976-01-15 | | | [[Ficheiro:Leire Artola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2410 | [[:d:Q114383070|Q114383070]] | [[Amaia Iturriotz Etxaniz]] | [[Urretxu]] | 1993 | | | |- | style='text-align:right'| 2411 | [[:d:Q114389610|Q114389610]] | [[Cesarea Garbuno Arizmendi]] | [[Errenteria]] | 1846-02-25 | | 1933-01-26 | [[Ficheiro:Cesarea Garbuno20221006.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2412 | [[:d:Q114403889|Q114403889]] | [[Miren Elgarresta]] | [[Zumarraga]] | 1965-04-01 | | | [[Ficheiro:Miren Elgarresta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2413 | [[:d:Q114421763|Q114421763]] | [[Ainhoa Nadia Douhaibi]] | [[Oñati]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Ainhoa Nadia Douhaibi. Ikertzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2414 | [[:d:Q114496025|Q114496025]] | [[Aurea Etxaniz]] | [[Soraluze]] | 1922-10-02 | [[Caracas]] | 2019-04-17 | [[Ficheiro:Aurea Etxaniz Beitia. Erraketista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2415 | [[:d:Q114529132|Q114529132]] | [[Gema Arrugaeta]] | [[Ordizia]] | 1969-07-22 | | | [[Ficheiro:Gema Arrugaeta, argazkilaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2416 | [[:d:Q114567462|Q114567462]] | [[Arantzazu Royo Manterola]] | [[Hernani]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 2417 | [[:d:Q114590599|Q114590599]] | [[Marisol Garmendia]] | [[Zaldibia]] | 1963-12-19 | | | |- | style='text-align:right'| 2418 | [[:d:Q114590986|Q114590986]] | [[Edurne Agirrezabala Ugaldebere]] | [[Oiartzun]] | 1956-04-01 | | | [[Ficheiro:Edurne Agirrezabala Ugaldebere.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2419 | [[:d:Q114609104|Q114609104]] | [[Ana Arsuaga]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1994 | | | [[Ficheiro:Verde Prato.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2420 | [[:d:Q114661816|Q114661816]] | [[Marta Extramiana]] | [[Vitoria]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Marta Extramiana.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2421 | [[:d:Q114683151|Q114683151]] | [[Anabel Sanz]] | [[Ermua]] | 1963-04-12 | | | [[Ficheiro:Anabel Sanz, feminista eta gizarte-ekintzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2422 | [[:d:Q114705214|Q114705214]] | [[Elisa Kaltzada]] | [[Busturia]] | 1929 | | 2022-10-13 | |- | style='text-align:right'| 2423 | [[:d:Q114778017|Q114778017]] | [[Nerea Gastón]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1995-06-10 | | | [[Ficheiro:Nerea Gastón. Arte historialaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2424 | [[:d:Q114796526|Q114796526]] | [[Lide Hernando]] | [[Donostia]] | 1991 | | | [[Ficheiro:Liher taldea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2425 | [[:d:Q114796538|Q114796538]] | [[Usue Egia]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1992 | | | [[Ficheiro:Usue Egia. Ilustratzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2426 | [[:d:Q114836631|Q114836631]] | [[Elena Moreno Scheredre]] | [[Bilbao]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2427 | [[:d:Q114841592|Q114841592]] | [[Amaia Otsoa]] | [[Vitoria]] | 1961 | [[Vitoria]] | 2018 | |- | style='text-align:right'| 2428 | [[:d:Q114857709|Q114857709]] | [[Dolores García Echevarrieta]] | [[Bilbao]] | 1901-08-28<br/>1899 | [[12º distrito de París]] | 1954-01-31 | |- | style='text-align:right'| 2429 | [[:d:Q114876013|Q114876013]] | [[Juanita Arenaza]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1923-02-20 | [[Cidade de México]] | 2015-10-27 | [[Ficheiro:Juanita Arenaza Velasco.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2430 | [[:d:Q114876474|Q114876474]] | [[Teotiste Urrutia]] | [[Vitoria]] | 1834-03-31 | | | |- | style='text-align:right'| 2431 | [[:d:Q114889335|Q114889335]] | [[Allende Arnaiz Garmendia]] | [[Oiartzun]] | 1974-04-30 | | | [[Ficheiro:Allende Arnaiz Ehuntze espazioko bulegoan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2432 | [[:d:Q114891256|Q114891256]] | [[Maddi Aalla]] | [[Plentzia]] | 1997-01-01 | | | [[Ficheiro:Maddi Aalla Rotaetxe 2021-10-24.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2433 | [[:d:Q114893819|Q114893819]] | [[Rosita Arregi]] | [[Mallabia]] | 1922-10-19 | [[Valencia]] | 2004-12-15 | [[Ficheiro:Rosa Arregi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2434 | [[:d:Q114895035|Q114895035]] | [[Deñe Garcia-Bravo]] | [[Azpeitia]] | 2003 | | | |- | style='text-align:right'| 2435 | [[:d:Q114895914|Q114895914]] | [[Julita Beraza]] | [[Anoeta]] | 1925-07-29 | [[México]] | 2020-02-02 | [[Ficheiro:Julita Beraza. Erraketista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2436 | [[:d:Q114904204|Q114904204]] | [[Belén Moreno Zaldibar]] | [[Donostia]] | 1966-01-30 | | | [[Ficheiro:BELÉN MORENO.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2437 | [[:d:Q114913154|Q114913154]] | [[Justi Arenaza]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1919-11-30 | | 2000-01-07 | [[Ficheiro:Justina Arenaza Azcoaga.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2438 | [[:d:Q114913530|Q114913530]] | [[Miren Arenaza]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1915-07-02 | | 2003-03-09 | |- | style='text-align:right'| 2439 | [[:d:Q114929807|Q114929807]] | [[Patrizia Varela]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 2440 | [[:d:Q114956914|Q114956914]] | [[Ugazi Manterola]] | [[Zarautz]] | 2004-11-18 | | | [[Ficheiro:Ugazi Manterola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2441 | [[:d:Q114957427|Q114957427]] | [[Esther Arrojería]] | [[Usurbil]] | 1994-02-11 | | | [[Ficheiro:Esther Arantzazistroke Arrojeria 2021-10-24.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2442 | [[:d:Q114983980|Q114983980]] | [[Maria Bengoetxea]] | [[Ermua]] | 1906-11-01 | [[Amorebieta-Etxano]] | 2006-10-05 | [[Ficheiro:Maria Bengoetxea euskaltzale eta hizlari ermuarra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2443 | [[:d:Q115010960|Q115010960]] | [[Ane Elordi]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1991-01-17 | | | [[Ficheiro:Ane Elordi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2444 | [[:d:Q115022340|Q115022340]] | [[Alazne López]] | [[Bilbao]] | 1993 | [[Alemaña]] | 2015-05-09 | |- | style='text-align:right'| 2445 | [[:d:Q115045105|Q115045105]] | [[Loren Eguren]] | [[Elorrio]] | 1920-09-05 | [[Zaldibar]] | 2023-07-11 | [[Ficheiro:Loren Eguren tokikom Anboto.org 20221003.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2446 | [[:d:Q115045201|Q115045201]] | [[Asun Ibarrondo]] | [[Elorrio]] | 1952-12-11 | | | [[Ficheiro:Asun Ibarrondo1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2447 | [[:d:Q115045817|Q115045817]] | [[Garbiñe Ortega]] | [[Vitoria]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 2448 | [[:d:Q115046265|Q115046265]] | [[Aiora Zabala]] | [[Irún]] | 1982 | | | [[Ficheiro:Aiora Zabala. Zientzialaria.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2449 | [[:d:Q115116000|Q115116000]] | [[Maitane Carballo]] | [[Vitoria]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 2450 | [[:d:Q115129840|Q115129840]] | [[Arantxa Madariaga Iragorri]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1946-02-21 | | | [[Ficheiro:Arantxa Madariaga Iragorri.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2451 | [[:d:Q115142730|Q115142730]] | [[Idurre Frías]] | [[Vitoria]] | 1991-12-25 | | | |- | style='text-align:right'| 2452 | [[:d:Q115153765|Q115153765]] | [[Ana Aguiriano]] | [[Vitoria]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 2453 | [[:d:Q115156647|Q115156647]] | [[Isabel Eizmendi Pérez]] | [[Donostia]] | 1970-06-15 | | | |- | style='text-align:right'| 2454 | [[:d:Q115179610|Q115179610]] | [[Josefina Añua]] | [[Vitoria]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2455 | [[:d:Q115205816|Q115205816]] | [[Juncal Alzugaray]] | [[Bilbao]] | 1981-06-07 | | | |- | style='text-align:right'| 2456 | [[:d:Q115210278|Q115210278]] | [[Leire Malkorra]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 2457 | [[:d:Q115223259|Q115223259]] | [[Ana Zamorano]] | [[Sodupe]] | 1992 | | | |- | style='text-align:right'| 2458 | [[:d:Q115253834|Q115253834]] | [[Zuriñe García García]] | [[Barakaldo]] | 1980-10-13 | | | [[Ficheiro:Zuriñegarcia3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2459 | [[:d:Q115310969|Q115310969]] | [[Malen Azpirotz]] | [[Zarautz]] | 2004 | | | |- | style='text-align:right'| 2460 | [[:d:Q115327337|Q115327337]] | [[Mikele Arizkorreta]] | [[Legazpi]] | 2000-08-28 | | | |- | style='text-align:right'| 2461 | [[:d:Q115381228|Q115381228]] | [[María José Álvarez Mezquíriz]] | [[Bilbao]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 2462 | [[:d:Q115405057|Q115405057]] | [[Ana María Saizar]] | [[Donostia]] | 1924 | [[Madrid]] | 2013-12-19 | |- | style='text-align:right'| 2463 | [[:d:Q115442400|Q115442400]] | [[Maria Teresa Arbide Garayar]] | [[Oiartzun]] | 1936-11-22 | | | [[Ficheiro:Maria Teresa Arbide Garayar (Maittere).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2464 | [[:d:Q115468196|Q115468196]] | [[Yaiza Romero]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1997 | | | [[Ficheiro:Yaiza Romero1 Tokikom Anboto.org (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2465 | [[:d:Q115470527|Q115470527]] | [[Juliana Saratxaga]] | [[Aiara]] | 1911-08-11 | | 2013-11-27 | [[Ficheiro:Juliana Saratxaga. Pandero jotzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2466 | [[:d:Q115472509|Q115472509]] | [[Loiola Canales]] | [[Bilbao]] | 1995-03-02 | | | [[Ficheiro:Loiola Canales (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2467 | [[:d:Q115479772|Q115479772]] | [[Mireia Elkoroibide Zenikaonandia]] | [[Abadiño]] | 1975-08-18 | | | [[Ficheiro:Mireia Elkoroiribe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2468 | [[:d:Q115495016|Q115495016]] | [[Maria Josefa Sansberro Echeverria]] | [[Oiartzun]] | 1895-09-22 | [[Campo de concentración de Sachsenhausen]] | 1944-11-13 | [[Ficheiro:LEHENGUSUAREKIN.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2469 | [[:d:Q115524687|Q115524687]] | [[Lourdes Herrasti]] | [[Aretxabaleta]] | 1958-12-23 | | | [[Ficheiro:Lourdes Herrasti. Historialaria eta antropologoa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2470 | [[:d:Q115526779|Q115526779]] | [[Mari Tere Alberdi Olabegoia]] | [[Berriz]] | 1944-04-22 | | | [[Ficheiro:Mari Tere Alberdi. Sukaldaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2471 | [[:d:Q115553329|Q115553329]] | [[Felisa Libano]] | [[Plentzia]] | 1917-12-01 | | 2000-01-10 | |- | style='text-align:right'| 2472 | [[:d:Q115577639|Q115577639]] | [[Jone Bilbao]] | [[Sopelana]] | 1995 | | | [[Ficheiro:Jone Bilbao Antolin.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2473 | [[:d:Q115608321|Q115608321]] | [[Irune Arbide Urdanpilleta]] | [[Oiartzun]] | 1958-08-29 | [[Oiartzun]] | 1999-04-09 | [[Ficheiro:Irune Arbide 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2474 | [[:d:Q115616669|Q115616669]] | [[Eukene De los Aires]] | [[Vitoria]] | 2005 | | | |- | style='text-align:right'| 2475 | [[:d:Q115617722|Q115617722]] | [[Elene Arandia]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1989-10-27 | | | [[Ficheiro:Musikaste E.Arandia.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2476 | [[:d:Q115618655|Q115618655]] | [[Maialen Diez]] | [[Andoain]] | 1995 | | | |- | style='text-align:right'| 2477 | [[:d:Q115650587|Q115650587]] | [[June Loidi]] | [[Elgoibar|Elgóibar]] | 2000-04-25 | | | [[Ficheiro:June Loidi Etxaniz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2478 | [[:d:Q115650972|Q115650972]] | [[Anne Erauskin]] | [[Ermua]] | 1998-11-07 | | | [[Ficheiro:Anne-erauskin3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2479 | [[:d:Q115651034|Q115651034]] | [[Haizea Urretabizkaia]] | [[Irún]] | 2003-12-18 | | | |- | style='text-align:right'| 2480 | [[:d:Q115656141|Q115656141]] | [[Estíbaliz Velasco]] | [[Barakaldo]] | 1997 | | | |- | style='text-align:right'| 2481 | [[:d:Q115656215|Q115656215]] | [[Maddi Bengoetxea]] | [[Errenteria]] | 2000-10-15 | | | [[Ficheiro:BM Porriño - Valur, ida da final da Copa de Europa EHF feminina 2024-25 007.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2482 | [[:d:Q115694294|Q115694294]] | [[Ainara Lasa Perez]] | [[Oiartzun]] | 1975-08-15 | | | [[Ficheiro:Ainara Lasa Perez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2483 | [[:d:Q115715879|Q115715879]] | [[Alazne Astorga]] | [[Deusto]] | 1998-01-10 | | | [[Ficheiro:Ikusgela - Alazne Astorga.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2484 | [[:d:Q115727591|Q115727591]] | [[Milagros Bidegain]] | [[Errenteria]] | 1922-06-06 | [[Donostia]] | 2006-12-23 | |- | style='text-align:right'| 2485 | [[:d:Q115770870|Q115770870]] | [[Miren Urbieta-Vega]] | [[Donostia]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 2486 | [[:d:Q115823138|Q115823138]] | [[Ainhoa Elorriaga]] | [[Busturia]] | 1980-02-16 | | | |- | style='text-align:right'| 2487 | [[:d:Q115852388|Q115852388]] | [[Ainhize Belar]] | [[Atxondo]] | 2006-01-15 | | | [[Ficheiro:Ainhize Belar eskalatzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2488 | [[:d:Q115862759|Q115862759]] | [[Uxue Ansorregi]] | [[Mendaro]] | 1995-11-29 | | | [[Ficheiro:Uxue Ansorregi aizkora harrijasotze EH txap tokikom barren.eus20211024 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2489 | [[:d:Q115866000|Q115866000]] | [[Carmen Garay]] | [[Bilbao]] | 2004-12-20 | | | [[Ficheiro:Carmen Garay 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2490 | [[:d:Q115867677|Q115867677]] | [[Claudia Behobide]] | [[Hondarribia]] | 1972-03-01 | | | |- | style='text-align:right'| 2491 | [[:d:Q115868066|Q115868066]] | [[Laura García Mejuto]] | [[Vitoria]] | 1984-12-09 | | | |- | style='text-align:right'| 2492 | [[:d:Q115870202|Q115870202]] | [[Dioni Ardanza]] | [[Ermua]] | 1914-12-05 | [[Dima]] | 2005-01-09 | [[Ficheiro:Dioni Ardanza jostuna.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2493 | [[:d:Q115896502|Q115896502]] | [[Irati Artzelus]] | [[Lazkao]] | 2004 | | | |- | style='text-align:right'| 2494 | [[:d:Q115903095|Q115903095]] | [[Mirari Plazaola]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2495 | [[:d:Q115909505|Q115909505]] | [[Bego Alabazan]] | [[Bilbao]] | 1966-02-19 | | | [[Ficheiro:Bego Alabazan lorez1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2496 | [[:d:Q115957034|Q115957034]] | [[Arrate Illaro]] | [[Getxo]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 2497 | [[:d:Q115979729|Q115979729]] | [[Leire Agirrezabalaga]] | [[Ibarra]] | 1987-06-02 | | | |- | style='text-align:right'| 2498 | [[:d:Q116002248|Q116002248]] | [[Mari Beraza]] | [[Anoeta]] | 1929-02-23 | [[México]] | 1986-12-26 | [[Ficheiro:Mari Beraza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2499 | [[:d:Q116003366|Q116003366]] | [[Margarita Arenaza]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1925-11-03 | [[Fuengirola]] | 2019-08-14 | [[Ficheiro:Margarita Arenaza Velasco.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2500 | [[:d:Q116007775|Q116007775]] | [[Olatz Ruiz de Gordejuela]] | [[Mendaro]] | 1997-07-28 | | | |- | style='text-align:right'| 2501 | [[:d:Q116017041|Q116017041]] | [[Rafaela Etxaniz]] | [[Azkoitia]] | 1926-01-30 | [[Bordeos]] | 2013-09-08 | [[Ficheiro:Rafaela Etxaniz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2502 | [[:d:Q116020803|Q116020803]] | [[Marcelina Zabala]] | [[Deba, Guipúscoa|Deba]] | 1923-10-09 | | 2010-03-05 | [[Ficheiro:Marcelina Zabala.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2503 | [[:d:Q116025357|Q116025357]] | [[Pilar Zabala (erraketista)]] | [[Deba, Guipúscoa|Deba]] | 1926-07-23 | | 1945-08-16 | |- | style='text-align:right'| 2504 | [[:d:Q116025412|Q116025412]] | [[María Victoria González Román]] | [[Irún]] | 1960-08-03 | | | |- | style='text-align:right'| 2505 | [[:d:Q116025428|Q116025428]] | [[Maria Teresa Egaña]] | [[Deba, Guipúscoa|Deba]] | 1925-12-18 | | | [[Ficheiro:María Teresa Egaña.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2506 | [[:d:Q116025504|Q116025504]] | [[Josefa Egaña]] | [[Deba, Guipúscoa|Deba]] | 1923-05-02 | | | [[Ficheiro:Josefa Egaña.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2507 | [[:d:Q116052659|Q116052659]] | [[Mercedes Zubikaray]] | [[Deba, Guipúscoa|Deba]] | 1920-12-17 | | 1983-02-09 | [[Ficheiro:Mercedes Zubikaray.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2508 | [[:d:Q116057233|Q116057233]] | [[Intza Alkain]] | [[Lasarte-Oria]] | 1995 | | | [[Ficheiro:Intza Alkain.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2509 | [[:d:Q116059377|Q116059377]] | [[Olatz Urkia]] | [[Donostia]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 2510 | [[:d:Q116120697|Q116120697]] | [[Maider Castellano Escolar]] | [[Vitoria]] | 2003-06-18 | | | [[Ficheiro:Maider Castellano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2511 | [[:d:Q116151458|Q116151458]] | [[Merche Olabe]] | [[Bilbao]] | 1957-04-17 | | | |- | style='text-align:right'| 2512 | [[:d:Q116152925|Q116152925]] | [[Gloria Agirrezabalaga]] | [[Irura]] | 1922-03-13 | | | [[Ficheiro:Gloria Agurrezabalaga Olano.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2513 | [[:d:Q116153522|Q116153522]] | [[Ainhoa Domaica]] | [[Vitoria]] | 1971-04-21 | | | [[Ficheiro:Ainhoa Domaica.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2514 | [[:d:Q116153869|Q116153869]] | [[Garbiñe Balerdi]] | [[Irura]] | 1935-04-25 | | | [[Ficheiro:BELEN eta GARBINE BALERDI.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2515 | [[:d:Q116154062|Q116154062]] | [[Belén Balerdi]] | [[Irura]] | 1937-07-07 | | 1982-05-20 | [[Ficheiro:Belén Balerdi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2516 | [[:d:Q116161752|Q116161752]] | [[Eladia Balerdi]] | [[Irura]] | 1942-02-04 | | 1997-11-07 | |- | style='text-align:right'| 2517 | [[:d:Q116162020|Q116162020]] | [[Mercedes Agirrezabalaga]] | [[Irura]] | 1928-09-22 | | | |- | style='text-align:right'| 2518 | [[:d:Q116171044|Q116171044]] | [[Maria Josefa Navascues]] | [[Errenteria]] | 1924-02-01 | | 2011-01-13 | [[Ficheiro:Maria Josefa Navascues, "Pepita",.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2519 | [[:d:Q116172412|Q116172412]] | [[Sol Panera Mendieta]] | [[Bilbao]] | 1946-06-14 | | | |- | style='text-align:right'| 2520 | [[:d:Q116186513|Q116186513]] | [[Victoriana Aizpuru]] | [[Errezil]] | 1919-11-16 | [[Valencia]] | 2012-11-19 | [[Ficheiro:Victoriana Aizpuru.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2521 | [[:d:Q116206621|Q116206621]] | [[Consuelo Osa]] | [[Mutriku]] | 1922-10-22 | | 2015-04-23 | [[Ficheiro:Consuelo Osa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2522 | [[:d:Q116206663|Q116206663]] | [[Haizea Arana]] | [[Eskoriatza]] | 2001-10-12 | | | [[Ficheiro:Haizea Arana, bertsolaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2523 | [[:d:Q116206822|Q116206822]] | [[Lucia Orbe]] | [[Bilbao]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 2524 | [[:d:Q116206895|Q116206895]] | [[Garazi Arruti]] | [[Bilbao]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 2525 | [[:d:Q116207740|Q116207740]] | [[Milagros Uranga]] | [[Mutriku]] | 1918-11-27 | | 1992-12-17 | [[Ficheiro:Milagros Uranga Galdos.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2526 | [[:d:Q116209561|Q116209561]] | [[Iñasi Illaramendi]] | [[Zarautz]] | 1919-01-23 | | 2005-02-11 | [[Ficheiro:Iñasi Illarramendi Anzuola.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2527 | [[:d:Q116213064|Q116213064]] | [[Koldobike Gezala]] | [[Lezo]] | 1917-12-07 | | 2002-10-17 | [[Ficheiro:Koldobike Gezala.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2528 | [[:d:Q116216790|Q116216790]] | [[Bonifacia Zuazola]] | [[Azkoitia]] | 1915-06-05 | [[Barcelona]] | 2012-08-24 | [[Ficheiro:Bonifacia Zuazola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2529 | [[:d:Q116234398|Q116234398]] | [[Lorea Arribalzaga Ceballos]] | [[Bilbao]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 2530 | [[:d:Q116234449|Q116234449]] | [[Marina Ortiz de Zárate]] | [[Vitoria]] | 1999-12-09 | | | [[Ficheiro:Marina Ortiz de Zárate.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2531 | [[:d:Q116258729|Q116258729]] | [[Lova Lois]] | [[Erandio]] | 1999 | | | |- | style='text-align:right'| 2532 | [[:d:Q116342934|Q116342934]] | [[Laiene Pikabea]] | [[Ereñotzu]] | 2003 | | | |- | style='text-align:right'| 2533 | [[:d:Q116414354|Q116414354]] | [[Gemma Orobengoa]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 2534 | [[:d:Q116419630|Q116419630]] | [[Ainara Epelde]] | [[Azpeitia]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 2535 | [[:d:Q116421619|Q116421619]] | [[Maialen Belaustegi]] | [[Éibar|Eibar]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2536 | [[:d:Q116480767|Q116480767]] | [[Iraia Mendia]] | [[Lazkao]] | 2003-05-31 | | | |- | style='text-align:right'| 2537 | [[:d:Q116485176|Q116485176]] | [[Severa de Madariaga]] | [[Gernika-Lumo]] | 1871-11-06 | [[Palma]] | 1946-07-07 | |- | style='text-align:right'| 2538 | [[:d:Q116532871|Q116532871]] | [[Maider Yabar]] | [[Donostia]] | 1977-06-06 | | | |- | style='text-align:right'| 2539 | [[:d:Q116554408|Q116554408]] | [[Soledad Ruz]] | [[Donostia]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 2540 | [[:d:Q116556418|Q116556418]] | [[Miren Eraso Iturrioz]] | [[Donostia]] | 1960-05-27 | [[Oiartzun]] | 2009-12-17 | [[Ficheiro:Miren Eraso Iturrioz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2541 | [[:d:Q116580262|Q116580262]] | [[Zorione Erezuma]] | [[Bilbao]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 2542 | [[:d:Q116603247|Q116603247]] | [[Olatz Mitxelena]] | [[Oiartzun]] | 1989-01-13 | | | [[Ficheiro:Olatz Mitxelena Larreta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2543 | [[:d:Q116678072|Q116678072]] | [[Izarne Sarasola]] | [[Ibarra]] | 2002-02-17 | | | |- | style='text-align:right'| 2544 | [[:d:Q116690074|Q116690074]] | [[Elena Calvillo]] | [[Beasain]] | 1970-04-03 | | | |- | style='text-align:right'| 2545 | [[:d:Q116729317|Q116729317]] | [[Helena Barrenetxea]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 2007 | | | [[Ficheiro:Helena Barrenetxea tokikom20230203 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2546 | [[:d:Q116733100|Q116733100]] | [[Leire Ezpeleta]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 2547 | [[:d:Q116760727|Q116760727]] | [[Eneritz Vadillo]] | [[Gorliz]] | 2004-11-01 | | | [[Ficheiro:VADILLO Eneritz - Présentation TCFIA 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2548 | [[:d:Q116766741|Q116766741]] | [[Manola Rodríguez Lázaro]] | [[Bilbao]] | 1917-09-30 | | 2009-09-24 | |- | style='text-align:right'| 2549 | [[:d:Q116770737|Q116770737]] | [[Elena Muñoz Pérez]] | [[Agurain]] | 1997 | | | [[Ficheiro:Elena Muñoz Perez.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2550 | [[:d:Q116773072|Q116773072]] | [[Nerea Melgosa]] | [[Vitoria]] | 1970 | | | [[Ficheiro:2023 02 14 lhk posesion melgosa 09(1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2551 | [[:d:Q116785956|Q116785956]] | [[Charo Roquero Ussía]] | [[Donostia]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 2552 | [[:d:Q116790784|Q116790784]] | [[Soraya Prieto Fernández]] | [[Vitoria]] | 1979-10-31 | | | |- | style='text-align:right'| 2553 | [[:d:Q116819297|Q116819297]] | [[Manuela Zubiaurre]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1837 | | 1916 | |- | style='text-align:right'| 2554 | [[:d:Q116858186|Q116858186]] | [[Arianne Kareaga Irazabalbeitia]] | [[Bergara]] | 1979-12-22 | | | [[Ficheiro:Arianne Kareaga sarerako.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2555 | [[:d:Q116867583|Q116867583]] | [[Yolanda Mosquera]] | [[Amurrio]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Yolanda Mosquera.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2556 | [[:d:Q116886425|Q116886425]] | [[Maialen Urbieta]] | [[Getaria]] | 1993 | | | [[Ficheiro:Gipuzkoako kantu txapelketa 2011 Bergara.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2557 | [[:d:Q116886447|Q116886447]] | [[Joxe Mendizabal]] | [[Ibarra]] | 1967-08-05 | | | |- | style='text-align:right'| 2558 | [[:d:Q116886449|Q116886449]] | [[Naiara Santacoloma]] | [[Leioa]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 2559 | [[:d:Q116909979|Q116909979]] | [[Sofía Otero]] | [[Barakaldo]] | 2012-03-31 | | | [[Ficheiro:Sofia Otero with Silver Bear Berlinale 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2560 | [[:d:Q116924471|Q116924471]] | [[Idoia Azurmendi]] | [[Azpeitia]] | 1971 | [[Azpeitia]] | 2023-01-26 | |- | style='text-align:right'| 2561 | [[:d:Q116949600|Q116949600]] | [[Maria Arriaga]] | [[Berriz]] | 1922-03-20 | [[Ondarroa]] | 2014-03-11 | |- | style='text-align:right'| 2562 | [[:d:Q116949717|Q116949717]] | [[Purificación Arriaga]] | [[Berriz]] | 1925-02-02 | [[México]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 2563 | [[:d:Q116950170|Q116950170]] | [[Prudencia Gorrochategui Bilbao]] | [[Arrankudiaga]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2564 | [[:d:Q116952365|Q116952365]] | [[Zuriñe Rodríguez Lara]] | [[Vitoria]] | 1988-06-30 | | | [[Ficheiro:Zuriñe Rodriguez, idazlea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2565 | [[:d:Q116968741|Q116968741]] | [[Angelica Orue]] | [[Laudio]] | 1926-11-26 | | | [[Ficheiro:Angelica Ore Zubiaur.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2566 | [[:d:Q116970426|Q116970426]] | [[Itziar de Blas]] | [[Vitoria]] | 1965-12-31 | | | [[Ficheiro:Itziar de Blas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2567 | [[:d:Q116988503|Q116988503]] | [[Idoia Anzorandia]] | [[Barakaldo]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 2568 | [[:d:Q116995932|Q116995932]] | [[Tamara Muruetagoiena Hormaza]] | [[Oiartzun]] | 1974-07-08 | | | [[Ficheiro:Tamara Muruetagoiena, Esteban Muruetagoienari aitortza ekitaldian.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2569 | [[:d:Q116998531|Q116998531]] | [[Udane Ansa Iragorri]] | [[Oiartzun]] | 1982-10-09 | | | [[Ficheiro:U.ansa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2570 | [[:d:Q117017000|Q117017000]] | [[Lur Basterretxea]] | [[Elorrio]] | 1979-02-12 | | | [[Ficheiro:Lur Basterretxea Kerexeta tokikom Anboto20230224 (1) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2571 | [[:d:Q117026472|Q117026472]] | [[Marta Venceslao Pueyo]] | [[Vitoria]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Marta Venceslao.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2572 | [[:d:Q117040541|Q117040541]] | [[Ainhoa Ezeiza]] | [[Donostia]] | 1971 | | | [[Ficheiro:Ainhoa Ezeiza by Gorka Palazio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2573 | [[:d:Q117081125|Q117081125]] | [[Ainara Osoro]] | [[Soraluze]] | 1987-04-07 | | | [[Ficheiro:Ainara Osoro Txurruka (2013).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2574 | [[:d:Q117100773|Q117100773]] | [[Beatriz García]] | [[Andoain]] | 1970-04-23 | | | |- | style='text-align:right'| 2575 | [[:d:Q117124516|Q117124516]] | [[Coro Cillán]] | [[Donostia]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 2576 | [[:d:Q117155466|Q117155466]] | [[María de Esquivel y Arratia]] | [[Vitoria]] | | [[Valladolid]] | 1536-05-07 | |- | style='text-align:right'| 2577 | [[:d:Q117156726|Q117156726]] | [[Nieves Cano Aldama]] | [[Vitoria]] | 1847-07-01 | | 1899-02-22 | |- | style='text-align:right'| 2578 | [[:d:Q117156768|Q117156768]] | [[Adriana Bilbao Zarraonandia]] | [[Bilbao]] | 1988 | | | [[Ficheiro:Adriana Bilbao Zarraonandia. Flamenko dantzaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2579 | [[:d:Q117191949|Q117191949]] | [[Ramona Pikabea Mitxelena]] | [[Oiartzun]] | 1917-02-13 | | 2013-02-19 | [[Ficheiro:Ezkontzako 50. urteurrenean.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2580 | [[:d:Q117193539|Q117193539]] | [[Miren Arzak]] | [[Hondarribia]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 2581 | [[:d:Q117197923|Q117197923]] | [[Elena Bárcena]] | [[Sestao]] | 1963 | | | [[Ficheiro:Municipal Conservatory of Music of Sestao. Teaching Team.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2582 | [[:d:Q117197992|Q117197992]] | [[Natalia Goñi]] | [[Sestao]] | 1963 | | | [[Ficheiro:Municipal Conservatory of Music of Sestao. Management Team.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2583 | [[:d:Q117199155|Q117199155]] | [[Marta Velasco]] | [[Getxo]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 2584 | [[:d:Q117254861|Q117254861]] | [[Assumpta Aierdi]] | [[Donostia]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 2585 | [[:d:Q117259540|Q117259540]] | [[Libe Altuna Okamika]] | [[Bilbao]] | 1916-11-12 | [[Markina-Xemein]] | 1993-03-10 | [[Ficheiro:Libe Altuna.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2586 | [[:d:Q117311452|Q117311452]] | [[EIDER]] | [[Lazkao]] | 1998-05-13 | | | [[Ficheiro:EIDER cantante.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2587 | [[:d:Q117318921|Q117318921]] | [[Eider Conde]] | [[Donostia]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 2588 | [[:d:Q117351804|Q117351804]] | [[Beatriz García]] | [[Sestao]] | 1996-07-30 | | | |- | style='text-align:right'| 2589 | [[:d:Q117356104|Q117356104]] | [[Ibabe Beristain]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1996-09-16 | | | [[Ficheiro:Gazteak, euskara eta beste piztia mitologiko batzuk.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2590 | [[:d:Q117449283|Q117449283]] | [[Arantza Manterola Odriozola]] | [[Irún]] | 1961-12-17 | | | [[Ficheiro:ArantzaManterolaOdriozola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2591 | [[:d:Q117450536|Q117450536]] | [[Lara Odriozola]] | [[Legazpi]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 2592 | [[:d:Q117459610|Q117459610]] | [[Begoña Usaola]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 2593 | [[:d:Q117462507|Q117462507]] | [[Mirari Sagarzazu]] | [[Oñati]] | | | | [[Ficheiro:Mirari Sagarzazu. Ilustratzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2594 | [[:d:Q117464698|Q117464698]] | [[Maite Franco]] | [[Irún]] | 1971 | | | [[Ficheiro:Maite Franco idazlea eta ipuin kontalaria.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2595 | [[:d:Q117706067|Q117706067]] | [[Susana Margarita Cámara Ángulo]] | [[Donostia]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Susana Margarita Cámara Angulo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2596 | [[:d:Q117708276|Q117708276]] | [[Iratxe Ormatza]] | [[Bakio]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 2597 | [[:d:Q117768532|Q117768532]] | [[Reyes Carrere]] | [[Donostia]] | 1966-12-31 | | | |- | style='text-align:right'| 2598 | [[:d:Q117774945|Q117774945]] | [[Itxaso Paia Ruiz]] | [[Getxo]] | 1988-11-19 | | | [[Ficheiro:Itxaso Paya kantari.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2599 | [[:d:Q117787505|Q117787505]] | [[María del Rio Pereda]] | [[Bilbao]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 2600 | [[:d:Q117860021|Q117860021]] | [[Maria Rosario de Cruz]] | [[Ermua]] | 1948-11-10 | | | [[Ficheiro:Maria Rosario de Cruz erraketista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2601 | [[:d:Q117860378|Q117860378]] | [[Felipa Domínguez Taguada]] | [[Irún]] | | | 2013-07-30 | |- | style='text-align:right'| 2602 | [[:d:Q117871528|Q117871528]] | [[Agustina Pontesta Garmendia]] | [[Lezo]] | 1950-03-19 | | | [[Ficheiro:Agustina Pontesta Garmendia.2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2603 | [[:d:Q118129625|Q118129625]] | [[Salomé Campos Beotegui]] | [[Bermeo]] | 1893-03-13 | [[Bermeo]] | 1974-03-22 | |- | style='text-align:right'| 2604 | [[:d:Q118130453|Q118130453]] | [[Izar Aizpuru Lopez]] | [[Oiartzun]] | 1995-09-14 | | | [[Ficheiro:Izailo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2605 | [[:d:Q118215230|Q118215230]] | [[Oihana Muga]] | [[Donostia]] | 1981-05-16 | | | |- | style='text-align:right'| 2606 | [[:d:Q118313071|Q118313071]] | [[Agurtzane Ortiz]] | [[Getxo]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 2607 | [[:d:Q118360208|Q118360208]] | [[Garazi Sampedro]] | [[Atxondo]] | 1989-02-01 | | | [[Ficheiro:Garazi Sampedro2018 Tokikom Anboto.org (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2608 | [[:d:Q118369560|Q118369560]] | [[Itsasne Larruskain]] | [[Matiena]] | 1992-07-14 | | | [[Ficheiro:Itsasne Larruskain2023 tokikom Anboto.org (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2609 | [[:d:Q118455484|Q118455484]] | [[Amagoia Mujika Telleria]] | [[Usurbil]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Amagoia Mujika Telleria (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2610 | [[:d:Q118455539|Q118455539]] | [[Amagoia Mujika Tolaretxipi]] | [[Andoain]] | 1971 | | | [[Ficheiro:Amagoia 17.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2611 | [[:d:Q118470864|Q118470864]] | [[Estitxu Berasategi]] | [[Usurbil]] | 1999-08-07 | | | [[Ficheiro:Estitxu Berasategi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2612 | [[:d:Q118496641|Q118496641]] | [[Maite Zelaia]] | [[Éibar|Eibar]] | 1946-08-16 | | | [[Ficheiro:Maite Zelaia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2613 | [[:d:Q118588013|Q118588013]] | [[Carmen Mendiguren]] | [[Zamudio]] | 1913-05-22 | | 2010-02-07 | [[Ficheiro:Carmen Mendiguren Abaunza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2614 | [[:d:Q118611997|Q118611997]] | [[Elene Errasti]] | [[Aretxabaleta]] | 2000-04-20 | | | |- | style='text-align:right'| 2615 | [[:d:Q118707326|Q118707326]] | [[Juana María Ruiz de Gámiz]] | [[Betoño]] | 1841-05-27 | [[Segovia]] | 1913-12-07 | |- | style='text-align:right'| 2616 | [[:d:Q118743336|Q118743336]] | [[Eneritz de Madariaga]] | [[Galdakao]] | 1977-06-29 | | | [[Ficheiro:Eneritz de Madariaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2617 | [[:d:Q118744487|Q118744487]] | [[Mariví Eizaguirre]] | [[Deba, Guipúscoa|Deba]] | 1966-12-18 | | | |- | style='text-align:right'| 2618 | [[:d:Q118809539|Q118809539]] | [[Paula Amieva]] | [[Getxo]] | 1986 | | | [[Ficheiro:Encuentro Feminista Podemos Euskadi (Santurtzi, 2023).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2619 | [[:d:Q118837760|Q118837760]] | [[Ana María de Uribeondo]] | [[Bilbao]] | 1620 | | 1703-12-04 | |- | style='text-align:right'| 2620 | [[:d:Q118847682|Q118847682]] | [[Iosune Cousillas Aramendi]] | [[Errenteria]] | 1970-09-03 | | | [[Ficheiro:Iosune Cousillas Aramendi.2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2621 | [[:d:Q118873842|Q118873842]] | [[Alizia Stürtze]] | [[Donostia]] | 1948-01-08 | | | |- | style='text-align:right'| 2622 | [[:d:Q118945634|Q118945634]] | [[Asun Agiriano]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1963-05-21 | | | [[Ficheiro:Asun Agiriano, idazlea.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2623 | [[:d:Q119048211|Q119048211]] | [[Ainhoa Lopera]] | [[Santurtzi]] | 1974-07-18 | | | [[Ficheiro:Podemos Santurtzi Team (City Hall).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2624 | [[:d:Q119154041|Q119154041]] | [[Arrate Guisasola]] | [[Éibar|Eibar]] | 1979-02-05 | | | [[Ficheiro:Arrate Gisasola, futbolaria, idazlea, bertsolaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2625 | [[:d:Q119267463|Q119267463]] | [[Primitiba Lekuona Berasategi]] | [[Oiartzun]] | 1924-04-13 | [[Oiartzun]] | 2011-12-20 | [[Ficheiro:Primitiba Lekuona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2626 | [[:d:Q119312154|Q119312154]] | [[Itziar Iñarra Oiarzabal]] | [[Oiartzun]] | 1959-05-31 | | | [[Ficheiro:Itziar Iñarra Oiarzabal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2627 | [[:d:Q119408096|Q119408096]] | [[Irati Zabala Mujika]] | [[Oiartzun]] | 1999-10-20 | | | [[Ficheiro:Irati Zabala.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2628 | [[:d:Q119458393|Q119458393]] | [[Maritxu Gaztelumendi Urruzola]] | [[Oiartzun]] | 1938-07-17 | | 2020-08-12 | [[Ficheiro:Maritxu Gaztelumendi Urruzola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2629 | [[:d:Q119515689|Q119515689]] | [[Izaskun Rekalde Abasolo]] | [[Usansolo]] | 1977-06-27 | | 2023-06-14 | [[Ficheiro:Izaskun Rekalde Abasolo.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2630 | [[:d:Q119517877|Q119517877]] | [[Puri Escuredo]] | [[Bilbao]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 2631 | [[:d:Q119535335|Q119535335]] | [[Adriana Ubani]] | [[Donostia]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2632 | [[:d:Q119635071|Q119635071]] | [[Nahia Urrutxua]] | [[Lemoa]] | 1976-05-31 | | | [[Ficheiro:Nahia Urrutxua.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2633 | [[:d:Q119685012|Q119685012]] | [[Ainara Otxotorena]] | [[Hernani]] | 1984-05-23 | | | [[Ficheiro:Ainara Otxotorena. Alkatea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2634 | [[:d:Q119692947|Q119692947]] | [[Maddalen Dorronsoro]] | [[Lezo]] | 1987-09-18 | | | [[Ficheiro:Dizdizka korronteen kontra 02 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2635 | [[:d:Q119700857|Q119700857]] | [[Oihane Irastorza]] | [[Izurtza]] | 1981-01-01 | | | [[Ficheiro:Oihane Irastorza. Izurtzako alkatea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2636 | [[:d:Q119701081|Q119701081]] | [[Eneritz Azpitarte]] | [[Zaldibar]] | 1985-07-08 | | | [[Ficheiro:Eneritz Azpitarte. Zaldibarko alkatea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2637 | [[:d:Q119702466|Q119702466]] | [[Olatz Arregui]] | [[Donostia]] | 1999-04-30 | | | [[Ficheiro:Lazkano M. – 2023 Canoe Slalom WC Prague 5499.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2638 | [[:d:Q119704401|Q119704401]] | [[Julene Lazkano]] | [[Elorrio]] | 1985-11-30 | | | [[Ficheiro:Julene Lazkano. Elorrioko alkatea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2639 | [[:d:Q119704549|Q119704549]] | [[Eneritz Agirre]] | [[Atxondo]] | 1983-10-26 | | | [[Ficheiro:Eneritz Agirre. Atxondoko alkatea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2640 | [[:d:Q119727300|Q119727300]] | [[Olatz Alberdi Etxeberria]] | [[Bergara]] | 1997-04-17 | | | [[Ficheiro:Olatz Alberdi Elorrio Futbol taldea2023 tokikom Anboto.org (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2641 | [[:d:Q119730300|Q119730300]] | [[Iruri Altzerreka]] | [[Garai]] | 2000-06-06 | | | [[Ficheiro:Iruri Altzerreka Tokado Saria tokikom Anboto.org20230602 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2642 | [[:d:Q119808706|Q119808706]] | [[Begoña Enbeita Maguregi]] | [[Muxika]] | 1975-06-25 | | | [[Ficheiro:Begoña Enbeita.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2643 | [[:d:Q119820043|Q119820043]] | [[Eider Olazar]] | [[Gaztelu]] | 1982-04-30 | | | [[Ficheiro:Eider Olazar. Politikaria (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2644 | [[:d:Q119845329|Q119845329]] | [[Nadia Nemeh Shomaly]] | [[Bermeo]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Nadia Nemeh Shomaly. Bermeoko alkatea (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2645 | [[:d:Q119861510|Q119861510]] | [[Karmele Aranburu]] | [[Orio]] | 1957 | | 2023-06-22 | |- | style='text-align:right'| 2646 | [[:d:Q119891123|Q119891123]] | [[Maria Illarra]] | [[Oiartzun]] | 1542 | | | [[Ficheiro:20230612 203144 Sandra Diaz Martin Título "magica" Argentina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2647 | [[:d:Q119918519|Q119918519]] | [[Carmen Castiella]] | [[Bilbao]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 2648 | [[:d:Q120011303|Q120011303]] | [[Miren Meabe Carro]] | [[Barakaldo]] | 1986-07-05 | | | |- | style='text-align:right'| 2649 | [[:d:Q120025920|Q120025920]] | [[Erika Letamendi Hurtado]] | [[Vitoria]] | 1985-12-17 | | | [[Ficheiro:Erika Letamendi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2650 | [[:d:Q120047382|Q120047382]] | [[Txelo Auzmendi Jimenez]] | [[Araia]] | 1960-10-31 | | | [[Ficheiro:Txelo Auzmendi Jimenez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2651 | [[:d:Q120170475|Q120170475]] | [[Igone Amesti]] | [[Mallabia]] | 1985-08-12 | | | [[Ficheiro:Igone Amesti, abeslaria, musika irakalea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2652 | [[:d:Q120199123|Q120199123]] | [[Maite Gezala Legorburu]] | [[Oiartzun]] | 1948-10-03 | | | [[Ficheiro:Maite Gezala.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2653 | [[:d:Q120200761|Q120200761]] | [[Ainize Gastaka Martínez]] | [[Laudio]] | 1985-06-04 | | | [[Ficheiro:Ainize Gastaka. Laudioko alkatea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2654 | [[:d:Q120262150|Q120262150]] | [[Guruzne Carrason Torrontegi]] | [[Sopelana]] | 1991-05-07 | | | [[Ficheiro:Guruzne Carrason. Sopelako alkatea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2655 | [[:d:Q120378319|Q120378319]] | [[Mercedes Alonso Frayle]] | [[Bilbao]] | 1963-05-27 | | | |- | style='text-align:right'| 2656 | [[:d:Q120400819|Q120400819]] | [[Sorne Rubio]] | [[Mundaka]] | 1971-03-14 | | | [[Ficheiro:Sorne Rubio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2657 | [[:d:Q120411116|Q120411116]] | [[Itziar Iratzagorria]] | [[Urduliz]] | 1977-04-17 | | | [[Ficheiro:Itziar Iratzagorria Urdulizko alkatea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2658 | [[:d:Q120442278|Q120442278]] | [[Maite Ibarra Goti]] | [[Arrigorriaga]] | 1967-11-15 | | | [[Ficheiro:Maite Ibarra Arrigorriagako alkatea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2659 | [[:d:Q120450565|Q120450565]] | [[Lorea Perosanz]] | [[Ermua]] | 1976-07-26 | | | |- | style='text-align:right'| 2660 | [[:d:Q120482950|Q120482950]] | [[Maider Morras Azpiazu]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1976-02-07 | | | [[Ficheiro:Maider Morras Azpiazu, Arrasateko alkatea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2661 | [[:d:Q120487984|Q120487984]] | [[Olatz Lezeta Urzelai]] | [[Antzuola]] | 1977-05-25 | | | [[Ficheiro:Olatz Lezeta. Azpeitiko alkatea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2662 | [[:d:Q120488882|Q120488882]] | [[Kristina Rodriguez Mendikute]] | [[Aduna]] | 1971-07-30 | | | [[Ficheiro:Kristina Rodriguez Mendikute.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2663 | [[:d:Q120497513|Q120497513]] | [[Maialen Martija]] | [[Deusto]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 2664 | [[:d:Q120636895|Q120636895]] | [[Josune Escota Bisbal]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1970 | | | [[Ficheiro:Josune Askota.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2665 | [[:d:Q120644400|Q120644400]] | [[Oihane Mendizabal]] | [[Donostia]] | 1992-11-06 | | | [[Ficheiro:OIhane Mendizabal Sandonis arkeologoa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2666 | [[:d:Q120686082|Q120686082]] | [[Alba Garmendia Castaños]] | [[Ikaztegieta]] | 1992-01-05 | | | [[Ficheiro:Alba Garmendia Castaños.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2667 | [[:d:Q120717493|Q120717493]] | [[Gurutze Etxezabal Iturrioz]] | [[Orexa]] | 1995-06-09 | | | [[Ficheiro:Gurutze Etxezabal Iturrioz, Orexa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2668 | [[:d:Q120718801|Q120718801]] | [[Yanire Granero]] | [[Abadiño]] | 1988 | [[Abadiño]] | 2023-07-11 | [[Ficheiro:YanireGranero tokikom Anboto.org20190628 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2669 | [[:d:Q120733151|Q120733151]] | [[Cristina Tapias]] | [[Bilbao]] | 1960-01-29 | | | |- | style='text-align:right'| 2670 | [[:d:Q120739118|Q120739118]] | [[Izarra Urdalleta Iraola]] | [[Errezil]] | 1975-10-24 | | | [[Ficheiro:Izarra Urdalleta Iraola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2671 | [[:d:Q120750753|Q120750753]] | [[Rosario Tomasena Alzuri]] | [[Urnieta]] | 1946-03-13 | | | [[Ficheiro:Txaro Tomasena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2672 | [[:d:Q120776769|Q120776769]] | [[Garazi Martin]] | [[Sestao]] | 1987-10-31 | | | |- | style='text-align:right'| 2673 | [[:d:Q120776910|Q120776910]] | [[Sarai Lizaso]] | [[Usurbil]] | 1991-07-23 | | | |- | style='text-align:right'| 2674 | [[:d:Q120777018|Q120777018]] | [[Irati Larrañaga]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1991-01-18 | | | |- | style='text-align:right'| 2675 | [[:d:Q120799024|Q120799024]] | [[Laura Goldarazena]] | [[Donostia]] | 1991-04-26 | | | |- | style='text-align:right'| 2676 | [[:d:Q120799136|Q120799136]] | [[Oihana Cereijo]] | [[Pasai Donibane]] | 1990-01-20 | | | |- | style='text-align:right'| 2677 | [[:d:Q120799176|Q120799176]] | [[Josune Ugarte]] | [[Pasai Donibane]] | 1990-12-23 | | | |- | style='text-align:right'| 2678 | [[:d:Q120825641|Q120825641]] | [[Alatzne Etxaburua]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 2679 | [[:d:Q120868066|Q120868066]] | [[Vito Rogado]] | [[Errenteria]] | 1976-10-04 | | | |- | style='text-align:right'| 2680 | [[:d:Q120892467|Q120892467]] | [[Lide Leibar Eraso]] | [[Oiartzun]] | 1993-10-11 | | | [[Ficheiro:Lide Leibar (Kyrgyzstan).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2681 | [[:d:Q120893205|Q120893205]] | [[Naroa Azpitarte]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 2005 | | | [[Ficheiro:NaroaAzpitarte tokikom Anboto.org20230718.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2682 | [[:d:Q120967769|Q120967769]] | [[Maite Amenabar]] | [[Azpeitia]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Maite Amenabar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2683 | [[:d:Q120983433|Q120983433]] | [[Nagore Alkorta Elorza]] | [[Azpeitia]] | 1978-04-23 | | | [[Ficheiro:Nagore Alkorta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2684 | [[:d:Q121091878|Q121091878]] | [[Rosa Otxandiano]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1951-04-12 | | | |- | style='text-align:right'| 2685 | [[:d:Q121095060|Q121095060]] | [[Natalia Azpiazu]] | [[Donostia]] | 1966-10-03 | | | |- | style='text-align:right'| 2686 | [[:d:Q121095828|Q121095828]] | [[Ane Lindane]] | [[Barakaldo]] | 1988-08-20 | | | [[Ficheiro:Ane Lindane.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2687 | [[:d:Q121115995|Q121115995]] | [[Arantxa Vega]] | [[Guipúscoa]] | 1944-05-01 | | | |- | style='text-align:right'| 2688 | [[:d:Q121157607|Q121157607]] | [[Kontxi Laso]] | [[Donostia]] | 1944-12-06 | | | |- | style='text-align:right'| 2689 | [[:d:Q121194216|Q121194216]] | [[Leire Fernandez Abete]] | [[Errenteria]] | 1998-06-10 | | | [[Ficheiro:Leire Fernández Abete - mayo 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2690 | [[:d:Q121301527|Q121301527]] | [[Luisa Irigoien Larrañaga]] | [[Oiartzun]] | 1909-08-23 | [[Barcelona]] | 2009-11-15 | [[Ficheiro:Luisa Irigoyen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2691 | [[:d:Q121320678|Q121320678]] | [[Garazi Gorostiaga]] | [[Galdakao]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 2692 | [[:d:Q121322346|Q121322346]] | [[Tania de Sousa]] | [[Zestoa]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 2693 | [[:d:Q121322629|Q121322629]] | [[Amaia Goirigolzarri Alegria]] | [[Gamiz]] | 1978-07-27 | [[Gurutzetako Unibertsitate Ospitalea]] | 2023-08-09 | [[Ficheiro:Amaia Goirigolzarri Alegria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2694 | [[:d:Q121356920|Q121356920]] | [[Erika Arrizabalaga]] | [[Vitoria]] | 2000 | | | |- | style='text-align:right'| 2695 | [[:d:Q121361652|Q121361652]] | [[Maider Redin]] | [[Donostia]] | 2000 | | | |- | style='text-align:right'| 2696 | [[:d:Q121433991|Q121433991]] | [[Izaskun Etxaniz]] | [[Santurtzi]] | 1998-08-13 | | | |- | style='text-align:right'| 2697 | [[:d:Q121463006|Q121463006]] | [[Ainitze Zumeta]] | [[Zarautz]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 2698 | [[:d:Q121466259|Q121466259]] | [[Margarita Unzalu]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1892 | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 2699 | [[:d:Q121597663|Q121597663]] | [[Mery May]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 2700 | [[:d:Q121600545|Q121600545]] | [[Uxue Oses]] | [[Oñati]] | 2005 | | | |- | style='text-align:right'| 2701 | [[:d:Q121618679|Q121618679]] | [[Haizea Alonso]] | [[Urizaharra]] | 2001 | | | |- | style='text-align:right'| 2702 | [[:d:Q121671329|Q121671329]] | [[Ihana Iriondo]] | [[Vitoria]] | 1998 | | | |- | style='text-align:right'| 2703 | [[:d:Q121735439|Q121735439]] | [[Olatz Santana]] | [[Hernani]] | 1997-05-08 | | | |- | style='text-align:right'| 2704 | [[:d:Q122168157|Q122168157]] | [[Carmen Velasco]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1995 | | | |- | style='text-align:right'| 2705 | [[:d:Q122168415|Q122168415]] | [[Inés Unzaga]] | [[Galdames]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 2706 | [[:d:Q122174973|Q122174973]] | [[Miren Barandiaran]] | [[Beasain]] | | | | [[Ficheiro:Lazkaoko Beneditarren Fundazioa 00 34 10 591000 (cropped).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2707 | [[:d:Q122190464|Q122190464]] | [[Amparo López Antelo]] | [[Donostia]] | 1971 | | | [[Ficheiro:Amparo Lopez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2708 | [[:d:Q122205481|Q122205481]] | [[Alba García Martín]] | [[Bilbao]] | 1988-10-22 | | | [[Ficheiro:Debate RTVE (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2709 | [[:d:Q122223186|Q122223186]] | [[Jesusi Etxebarria]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1941-12-25 | | | [[Ficheiro:1200.JESUSI.ETXEBARRIA.OMENALDIA.ARRASATE.BLUES -1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2710 | [[:d:Q122387571|Q122387571]] | [[Oihane Unzalu]] | [[Amaitermin]] | 1987-05-07 | | | [[Ficheiro:OihaneUnzalu OihanaZubillaga MaudCombarieu tokikom Anboto.org 20230927 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2711 | [[:d:Q122442126|Q122442126]] | [[Jaione López]] | [[Elorrio]] | 1997-10-30 | | | [[Ficheiro:JaioneLopez 20231010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2712 | [[:d:Q122500199|Q122500199]] | [[Jone Arriola]] | [[Elgoibar|Elgóibar]] | 1998 | | | [[Ficheiro:Jone Arriola, zinegilea eta gidoigilea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2713 | [[:d:Q122504477|Q122504477]] | [[Esther Apraiz]] | [[Derio]] | 1976 | | | [[Ficheiro:EstherApraiz berria2023.webp|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2714 | [[:d:Q122516493|Q122516493]] | [[Garazi Navas]] | [[Usansolo]] | 1995-04-26 | | | [[Ficheiro:Garazi Navas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2715 | [[:d:Q122583960|Q122583960]] | [[Cristina Pascual]] | [[Sestao]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 2716 | [[:d:Q122637525|Q122637525]] | [[Nerea Azkona]] | [[Sopelana]] | 1982 | | | [[Ficheiro:Nerea Azkona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2717 | [[:d:Q122700067|Q122700067]] | [[Maite Rosende]] | [[Donostia]] | 1991 | | | [[Ficheiro:Maite Rosende Maite Rosende eta Nerea Ariznabarreta (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2718 | [[:d:Q122705705|Q122705705]] | [[Itziar Eguren]] | [[Elorrio]] | 1953-04-17 | | | [[Ficheiro:Itziar Eguren.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2719 | [[:d:Q122751086|Q122751086]] | [[Izar Zubiaga]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 2006-11-15 | | | [[Ficheiro:Izar Zubiaga Elorrio Futbol taldea2023 tokikom Anboto.org (cropped) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2720 | [[:d:Q122762518|Q122762518]] | [[Amaia Abanda Elustondo]] | [[Donostia]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 2721 | [[:d:Q122801480|Q122801480]] | [[Luisa Berrondo Iartzabal]] | [[Oiartzun]] | 1916-10-16 | | 2014-07-22 | [[Ficheiro:Luixa Berrondo maistra.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2722 | [[:d:Q122801971|Q122801971]] | [[Ana Vega Pérez de Arlucea]] | [[Bilbao]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 2723 | [[:d:Q122835053|Q122835053]] | [[Nahia Sillero]] | [[Bilbao]] | 2000-09-25 | | | |- | style='text-align:right'| 2724 | [[:d:Q122840907|Q122840907]] | [[Amaia Barrena García]] | [[Basauri]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2725 | [[:d:Q122841109|Q122841109]] | [[Nagore Belastegi Martín]] | [[Legazpi]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 2726 | [[:d:Q122909374|Q122909374]] | [[Amaia Arranz Mendiguren]] | [[Bilbao]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 2727 | [[:d:Q122912556|Q122912556]] | [[Pilar Iragorri Iriarte]] | [[Oiartzun]] | 1926-03-27 | [[Oiartzun]] | 2024-10-11 | [[Ficheiro:Pilar Iragorri Iriarte.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2728 | [[:d:Q122912963|Q122912963]] | [[Arrate San Nicolas Oruetxebarria]] | [[Mungia]] | 1998 | | | |- | style='text-align:right'| 2729 | [[:d:Q122973301|Q122973301]] | [[Arantza Salterain]] | [[Elorrio]] | 1963-09-09 | | | |- | style='text-align:right'| 2730 | [[:d:Q122975623|Q122975623]] | [[Mar Márquez]] | [[Bilbao]] | 1995 | | | |- | style='text-align:right'| 2731 | [[:d:Q122975679|Q122975679]] | [[Nerea Martín]] | [[Santurtzi]] | 1998 | | | |- | style='text-align:right'| 2732 | [[:d:Q123005032|Q123005032]] | [[Leire Ayala]] | [[Bilbao]] | 1972-08-26 | | | [[Ficheiro:LeireAyala tokikom Anboto.org20231001 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2733 | [[:d:Q123046877|Q123046877]] | [[Miren Billelabeitia]] | [[Mungia]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Miren-Billelabeitia-eserita 1920x1080-ZuZeu eus 2023 ots.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2734 | [[:d:Q123065303|Q123065303]] | [[Erica Liquete]] | [[Algorta]] | 1984-03-02 | | | |- | style='text-align:right'| 2735 | [[:d:Q123081119|Q123081119]] | [[Alaia Belaunzaran Arruabarrena]] | [[Oiartzun]] | 1996-06-24 | | | [[Ficheiro:Alaia Belaunzaran Arruabarrena, Real Conservatorio Superior de Madrilen, 2021. urtean.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2736 | [[:d:Q123117602|Q123117602]] | [[Maria Pilar Zuriarrain]] | [[Zizurkil]] | 1953-05-05 | | | [[Ficheiro:Maria Pilar Zuriarrain "Pilartxu".jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2737 | [[:d:Q123154306|Q123154306]] | [[Carmen Albisu]] | [[Errenteria]] | 1916-07-16 | [[Tudela]] | 2007-05-05 | [[Ficheiro:Carmen Albisu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2738 | [[:d:Q123156920|Q123156920]] | [[Lurdes Lekuona Laburu]] | [[Vitoria]] | 1958-02-04 | | | [[Ficheiro:Lurdes-lekuona tokikom 700x700.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2739 | [[:d:Q123171341|Q123171341]] | [[Julia Irazu Gartzia]] | [[Bilar]] | 1892-04-12 | [[Errenteria]] | 1979-04-17 | [[Ficheiro:Julia Irazu Gartzia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2740 | [[:d:Q123197125|Q123197125]] | [[Aitziber López Cortajarena]] | [[Bilbao]] | 1974-07-17 | | | [[Ficheiro:Aitziber López Cortajarena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2741 | [[:d:Q123222672|Q123222672]] | [[Eneritz Aulestia]] | [[Zarautz]] | 1995-10-23 | | | |- | style='text-align:right'| 2742 | [[:d:Q123284242|Q123284242]] | [[Maite Paisal Ugia]] | [[Pasaia]] | 1951-06-25 | | | [[Ficheiro:Maite Paisal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2743 | [[:d:Q123284736|Q123284736]] | [[Jaione Arregi Urizar]] | [[Barakaldo]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Jaione Arregi Urizar.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2744 | [[:d:Q123352107|Q123352107]] | [[Elisabeth Luengo]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1992 | | | [[Ficheiro:ElisabethLuengo tokikom Anboto.org20150207.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2745 | [[:d:Q123370713|Q123370713]] | [[Amets Ormaetxea Ezpeleta]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1997 | | | [[Ficheiro:Amets Ormaetxea, musikaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2746 | [[:d:Q123374816|Q123374816]] | [[Ane Gamendia]] | [[Oiartzun]] | 2005-08-09 | | | [[Ficheiro:Ane Garmendia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2747 | [[:d:Q123376493|Q123376493]] | [[Alaitz Aizpuru]] | [[Azpeitia]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Alaitz Aizpuru.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2748 | [[:d:Q123465147|Q123465147]] | [[Ainhoa Olaso]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1996-12-10 | | | |- | style='text-align:right'| 2749 | [[:d:Q123470897|Q123470897]] | [[Idoia Telleria Maritxalar]] | [[Lasarte-Oria]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Ido Telleria argazkilaria (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2750 | [[:d:Q123471206|Q123471206]] | [[Ione Zuloaga Muxika]] | [[Azkoitia]] | 1995 | | | [[Ficheiro:Ione Zuluaga. Historiala eta ikertzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2751 | [[:d:Q123472353|Q123472353]] | [[June Baonza Pagaldai]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1979-09-25 | | | [[Ficheiro:June Baonza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2752 | [[:d:Q123476153|Q123476153]] | [[Estela Celdrán]] | [[Bilbao]] | 1984-12-16 | | | |- | style='text-align:right'| 2753 | [[:d:Q123478045|Q123478045]] | [[Paula Salgado]] | [[Bilbao]] | 1998 | | | |- | style='text-align:right'| 2754 | [[:d:Q123479074|Q123479074]] | [[Jasone Mendizabal]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Jasone Mendizabal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2755 | [[:d:Q123485060|Q123485060]] | [[Koro Zumalabe Goenaga]] | [[Donostia]] | 1947 | | | [[Ficheiro:Koro Zumalabe.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2756 | [[:d:Q123485402|Q123485402]] | [[Eva Tobalina]] | [[Vitoria]] | 1975-11-13 | | | |- | style='text-align:right'| 2757 | [[:d:Q123485581|Q123485581]] | [[Itziar Ariztimuño]] | [[Bilbao]] | 1998-11-19 | | | [[Ficheiro:Itziar Ariztimuño.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2758 | [[:d:Q123490868|Q123490868]] | [[Loreto de Arriola]] | [[Vitoria]] | 1785 | [[Vitoria]] | 1870 | |- | style='text-align:right'| 2759 | [[:d:Q123493092|Q123493092]] | [[Maria Uriarte Artamendi]] | [[Elorrio]] | 1966-06-07 | | | [[Ficheiro:MariaUriarteArtamendi20240620.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2760 | [[:d:Q123507521|Q123507521]] | [[Itziar Irakulis]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1996 | | | [[Ficheiro:Itziar Irakulis Loitxate.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2761 | [[:d:Q123512918|Q123512918]] | [[Maider del Río Larramendi]] | [[Elorrio]] | 1979 | | | [[Ficheiro:MaiderdelRio tokikomAnboto20230901 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2762 | [[:d:Q123532570|Q123532570]] | [[Eneritz Aranburu]] | [[Mallabia]] | 1980-07-11 | | | |- | style='text-align:right'| 2763 | [[:d:Q123558376|Q123558376]] | [[Aissa Intxausti]] | [[Lekeitio]] | 1996 | | | |- | style='text-align:right'| 2764 | [[:d:Q123561932|Q123561932]] | [[Larraitz Amezaga del Frago]] | [[Donostia]] | 1990-10-03 | | | |- | style='text-align:right'| 2765 | [[:d:Q123561999|Q123561999]] | [[Lourdes Pérez Rebollar]] | [[Bilbao]] | 1972-04-12 | | | |- | style='text-align:right'| 2766 | [[:d:Q123562964|Q123562964]] | [[Seberi Mardaras]] | [[Mungia]] | 1932-11-21 | | | |- | style='text-align:right'| 2767 | [[:d:Q123605463|Q123605463]] | [[Jessica Ruiz Pérez]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1983-05-20 | | | [[Ficheiro:Jesica Ruiz II.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2768 | [[:d:Q123635887|Q123635887]] | [[Miren Gabantxo Uriagereka]] | [[Bermeo]] | | | | [[Ficheiro:Miren Gabantxo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2769 | [[:d:Q123677568|Q123677568]] | [[Alazne Intxauspe]] | [[Andoain]] | 1984-12-15 | | | [[Ficheiro:AlazneIntxauspe tokikom Anboto.org20221217 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2770 | [[:d:Q123677724|Q123677724]] | [[Intza Olabarria]] | [[Elorrio]] | 1994-02-22 | | | [[Ficheiro:IntzaOlabarria tokikom Anboto.org20230903 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2771 | [[:d:Q123735913|Q123735913]] | [[Monika Madinabeitia]] | [[Eskoriatza]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 2772 | [[:d:Q123764634|Q123764634]] | [[Olatz Retegi Rekalde]] | [[Oiartzun]] | 1993-06-28 | | | [[Ficheiro:Olatz Retegi Rekalde.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2773 | [[:d:Q123813083|Q123813083]] | [[June Carmona]] | [[Vitoria]] | 2005-03-23 | | | [[Ficheiro:June Carmona 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2774 | [[:d:Q123821197|Q123821197]] | [[Gema López Las Heras]] | [[Azkoitia]] | 1989-10-22 | | | [[Ficheiro:Gema López Las Heras.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2775 | [[:d:Q123848654|Q123848654]] | [[Sebastiana Gesalaga]] | [[Zarautz]] | 1924 | [[Oñati]] | 2018-09-02 | |- | style='text-align:right'| 2776 | [[:d:Q123852830|Q123852830]] | [[Oihana Fernández de Barrena]] | [[Heredia]] | | | | [[Ficheiro:Oihana Fernández de Barrena.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2777 | [[:d:Q123861050|Q123861050]] | [[Jurdana Otxoa Lopez de Etxezarreta]] | [[Errenteria]] | 1978-12-08 | | | [[Ficheiro:Jurdana Otxoa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2778 | [[:d:Q123909006|Q123909006]] | [[Agustina Lizarazu Larburu]] | [[Lezo]] | 1873-02-22 | [[Lezo]] | 1965 | [[Ficheiro:Agustina Lizarazu Larburu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2779 | [[:d:Q123914342|Q123914342]] | [[Antonia de Ipeñarrieta]] | [[Urretxu]] | 1603 | | 1634 | [[Ficheiro:Doña Antonia de Ipeñarrieta y su hijo, by Diego Velázquez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2780 | [[:d:Q123939047|Q123939047]] | [[Emma Villacieros Machimbarrena]] | [[Donostia]] | 1932 | [[Madrid]] | 2018 | |- | style='text-align:right'| 2781 | [[:d:Q123941636|Q123941636]] | [[Aitziber Ugartemendia Zubeldia]] | [[Andoain]] | 1978-10-01 | [[Donostia]] | 2023-12-16 | [[Ficheiro:Aitziber Ugartemendia 2 ekintzailea.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2782 | [[:d:Q123945238|Q123945238]] | [[Manuela Igartua Olaechea]] | [[Irura]] | 1970 | | | [[Ficheiro:M. Igartua 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2783 | [[:d:Q124024789|Q124024789]] | [[María Antonia de Cortázar]] | [[Oñati]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2784 | [[:d:Q124043210|Q124043210]] | [[Maria Ortiz de Abaroa]] | [[Lekeitio]] | | [[Lekeitio]] | | |- | style='text-align:right'| 2785 | [[:d:Q124043241|Q124043241]] | [[Sebastiana Likona]] | [[Lekeitio]] | | [[Lekeitio]] | | |- | style='text-align:right'| 2786 | [[:d:Q124045676|Q124045676]] | [[Caryanna Reuven]] | [[Barakaldo]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 2787 | [[:d:Q124057387|Q124057387]] | [[Aintzane Uria]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1979-04-12 | | | [[Ficheiro:Aintzane Uria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2788 | [[:d:Q124063994|Q124063994]] | [[Nerea Martínez]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1993 | | | |- | style='text-align:right'| 2789 | [[:d:Q124155978|Q124155978]] | [[Izaro Oliveira]] | [[Ermua]] | 2005-02-12 | | | [[Ficheiro:Izaro Oliveira tokikom Anboto.org (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2790 | [[:d:Q124159011|Q124159011]] | [[Amaia Agirre Gonzalez]] | [[Urnieta]] | 1992 | [[Patagonia]] | 2023-11 | |- | style='text-align:right'| 2791 | [[:d:Q124219311|Q124219311]] | [[Mari Carmen Montoya Azkuna]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1925-04-01 | | 2024-01-08 | [[Ficheiro:Mari Carmen Montoya Azkuna.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2792 | [[:d:Q124247760|Q124247760]] | [[Roxa Zabaleta Aiestaran]] | [[Lezo]] | 1904-09-20 | [[Lezo]] | 1963-05-31 | [[Ficheiro:Roxa Zabaleta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2793 | [[:d:Q124251129|Q124251129]] | [[Macarena Domaica Goñi]] | [[Vitoria]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Macarena Domaica Goñi.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2794 | [[:d:Q124287811|Q124287811]] | [[Lorea Argarate]] | [[Bilbao]] | 1990-02-14 | | | [[Ficheiro:Lorea Argarate 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2795 | [[:d:Q124290461|Q124290461]] | [[Itsaso Gangoitia]] | [[Abadiño]] | 1988 | | | [[Ficheiro:ItsasoGangoitia tokikom 7Anboto.org2024.01.14.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2796 | [[:d:Q124301440|Q124301440]] | [[Paquita Bretos Andueza]] | [[Pasaia]] | 1927-09-01 | | 2024-08-10 | [[Ficheiro:Paquita Bretos.pdf|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2797 | [[:d:Q124314704|Q124314704]] | [[Izaskun Urkijo Alijo]] | [[Vitoria]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2798 | [[:d:Q124317657|Q124317657]] | [[Ainize Txopitea]] | [[Donostia]] | 1977-10-13 | | | |- | style='text-align:right'| 2799 | [[:d:Q124335561|Q124335561]] | [[Ana Rodriguez Rua]] | [[Beasain]] | 1966-11-12 | | | [[Ficheiro:Ana Rodriguez Rua.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2800 | [[:d:Q124349852|Q124349852]] | [[Ana Mendiola Mugika]] | [[Donostia]] | 1962-10-20 | | | [[Ficheiro:Ana Mendiola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2801 | [[:d:Q124354576|Q124354576]] | [[Maria Azeo Ezkerra]] | [[Zizurkil]] | 1930-05-29 | [[Donostia]] | 2002-05-22 | [[Ficheiro:CAT 2-4 679-tik.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2802 | [[:d:Q124369555|Q124369555]] | [[Miren Echeveste]] | [[Irún]] | 1982-02-08 | | | |- | style='text-align:right'| 2803 | [[:d:Q124394500|Q124394500]] | [[Josefa Martiarena Lekuona]] | [[Oiartzun]] | 1902-05-31 | [[Donostia]] | 1984-02-20 | [[Ficheiro:Josefa Martiarena Lekuona bakarrik.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2804 | [[:d:Q124398291|Q124398291]] | [[Sabina Méndez]] | [[Berriz]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Fontxo Arroyo, Sabina Méndez y David Hernández. 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2805 | [[:d:Q124401812|Q124401812]] | [[Irma Basterra]] | [[Bilbao]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Irma Basterra Ugarriza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2806 | [[:d:Q124424543|Q124424543]] | [[Janire Etxabe]] | [[Arrankudiaga]] | 1979-11-03 | | | [[Ficheiro:Janire Etxabe, dantzaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2807 | [[:d:Q124466762|Q124466762]] | [[Ainhize Hurtado]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1982-08-12 | | | |- | style='text-align:right'| 2808 | [[:d:Q124467119|Q124467119]] | [[Oihane Zabaleta Mujika]] | [[Zumarraga]] | 1979-06-08 | | | [[Ficheiro:Oihane Zabaleta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2809 | [[:d:Q124496190|Q124496190]] | [[Conchita Bustinduy]] | [[Berriatua]] | 1927-12-02 | | | |- | style='text-align:right'| 2810 | [[:d:Q124496263|Q124496263]] | [[Verónica Bustamante]] | [[Barakaldo]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Municipal Conservatory of Music of Sestao. Management Team.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2811 | [[:d:Q124515173|Q124515173]] | [[Gema Sistiaga Agirregomezkorta]] | [[Pasai Donibane]] | 1953-06-19 | | | [[Ficheiro:Gema Sistiaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2812 | [[:d:Q124534827|Q124534827]] | [[Sonia San Jose]] | [[Donostia]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 2813 | [[:d:Q124606381|Q124606381]] | [[Maria Oianguren Jauregi]] | [[Bergara]] | 1914-02-09 | | 2000-11-08 | |- | style='text-align:right'| 2814 | [[:d:Q124609986|Q124609986]] | [[María López Belloso]] | [[Santurtzi]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 2815 | [[:d:Q124611464|Q124611464]] | [[Elena Aranoa]] | [[Zarautz]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 2816 | [[:d:Q124616841|Q124616841]] | [[Koro Mariezkurrena Gastearerena]] | [[Donostia]] | 1952-06-24 | | | [[Ficheiro:Koro Mariezkurrena Gastearena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2817 | [[:d:Q124626018|Q124626018]] | [[Zulai Aguirre Alegría]] | [[Bermeo]] | 1981-01-16 | | | |- | style='text-align:right'| 2818 | [[:d:Q124672273|Q124672273]] | [[Esther Galarza]] | [[Éibar|Eibar]] | 1956-05-09 | | | [[Ficheiro:Esther Galarza, artista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2819 | [[:d:Q124673379|Q124673379]] | [[Leire Kareaga]] | [[Éibar|Eibar]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 2820 | [[:d:Q124709941|Q124709941]] | [[Tere Guenetxea]] | [[Soraluze]] | 1953-10-15 | | | [[Ficheiro:Tere Guenetxea, zeramikaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2821 | [[:d:Q124744967|Q124744967]] | [[Sorkunde Lekuona Sagarzazu]] | [[Oiartzun]] | 1963-09-01 | | | [[Ficheiro:Sorkunde Lekuona Sagarzazu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2822 | [[:d:Q124752876|Q124752876]] | [[Margarita Araneta Urrutia]] | [[Hondarribia]] | 1909 | | 2001 | |- | style='text-align:right'| 2823 | [[:d:Q124754229|Q124754229]] | [[Maritxu Muñoz Ugartemendia]] | [[Hondarribia]] | 1914 | [[Hondarribia]] | 1997 | |- | style='text-align:right'| 2824 | [[:d:Q124757054|Q124757054]] | [[Petra Laborda Zuzuarregi]] | [[Hondarribia]] | 1860-06-29 | [[Hondarribia]] | 1940 | |- | style='text-align:right'| 2825 | [[:d:Q124757178|Q124757178]] | [[Milagros Txurruka]] | [[Mallabia]] | 1927-07-11 | | | |- | style='text-align:right'| 2826 | [[:d:Q124759338|Q124759338]] | [[Kontxi Barturen Uriarte]] | [[Bakio]] | 1921 | | | |- | style='text-align:right'| 2827 | [[:d:Q124790939|Q124790939]] | [[Elena Barrena Osoro]] | [[Éibar|Eibar]] | 1953-05-27 | [[Donostia]] | 2025-04-13 | [[Ficheiro:Elena barrena Osoro eta kitto elkarrizketa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2828 | [[:d:Q124807832|Q124807832]] | [[June Aiestaran]] | [[Beasain]] | 2006 | | | |- | style='text-align:right'| 2829 | [[:d:Q124814869|Q124814869]] | [[Ainhoa Azurmendi Etxegaray]] | [[Hernani]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Ainhoa Azurmendi Etxegaray.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2830 | [[:d:Q124815336|Q124815336]] | [[Ixone Azkorra]] | [[Bilbao]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 2831 | [[:d:Q124827799|Q124827799]] | [[Felisa Basauri Larrañaga]] | [[Elgeta]] | 1928 | [[Elgeta]] | 2018-08-06 | |- | style='text-align:right'| 2832 | [[:d:Q124832402|Q124832402]] | [[Anixeta Agirrezabala Lekuona]] | [[Oiartzun]] | 1918-06-22 | [[Oiartzun]] | 1998-01-04 | [[Ficheiro:Anixeta Agirrezabala.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2833 | [[:d:Q124832475|Q124832475]] | [[Tamara Garcia Iglesias]] | [[Lasarte-Oria]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 2834 | [[:d:Q124834551|Q124834551]] | [[Begoña Etayo Ereña]] | [[Bilbao]] | 1958-05-17 | | | [[Ficheiro:Begoña Etayo Ereña.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2835 | [[:d:Q124877643|Q124877643]] | [[Maria de las Mercedes Isasi]] | [[Iurreta]] | 1900-01-18 | [[Berriz]] | 1973-01-10 | |- | style='text-align:right'| 2836 | [[:d:Q124960067|Q124960067]] | [[Maite Peña]] | [[Donostia]] | 1975-12-08 | | | |- | style='text-align:right'| 2837 | [[:d:Q125071037|Q125071037]] | [[Martina Maiz Bagazgoitia]] | [[Beasain]] | 1820 | [[Donostia]] | 1891 | [[Ficheiro:Martina Maiz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2838 | [[:d:Q125111967|Q125111967]] | [[Guruzne Azpiroz Ibarguren]] | [[Oiartzun]] | 1984-11-08 | | | [[Ficheiro:Guruzne Azpiroz Ibarguren.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2839 | [[:d:Q125118839|Q125118839]] | [[Amaia Mujika Goñi]] | [[Bilbao]] | 1958 | | | [[Ficheiro:Amaia Mujika 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2840 | [[:d:Q125121014|Q125121014]] | [[Ariane Toro]] | [[Bilbao]] | 2003-07-10 | | | [[Ficheiro:Ariane Toro Soler 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2841 | [[:d:Q125136594|Q125136594]] | [[Maria Oiartzabal Aranburu]] | [[Oiartzun]] | 1898-01-23 | [[Errenteria]] | 1996-07-16 | [[Ficheiro:Maria Oiartzabal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2842 | [[:d:Q125148314|Q125148314]] | [[Susana Koska]] | [[Donostia]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 2843 | [[:d:Q125148466|Q125148466]] | [[Maite Arruti]] | [[Zarautz]] | 1964 | | | [[Ficheiro:MAITE ARRUTI.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2844 | [[:d:Q125190041|Q125190041]] | [[Maritxu Roteta]] | [[Alkiza]] | 1948-08-06 | | | [[Ficheiro:Maritxu Roteta sopranoa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2845 | [[:d:Q125197025|Q125197025]] | [[Noemi Amaya]] | [[Bilbao]] | 1988 | | | [[Ficheiro:Noemi Amaya 2022.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2846 | [[:d:Q125209590|Q125209590]] | [[Lourdes Fernández Fernández]] | [[Donostia]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 2847 | [[:d:Q125218667|Q125218667]] | [[Itziar Arana Iraola]] | [[Donostia]] | 1905-06-23 | [[Donostia]] | 2001 | |- | style='text-align:right'| 2848 | [[:d:Q125256289|Q125256289]] | [[Cecilia Solaguren]] | [[Basauri]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 2849 | [[:d:Q125346762|Q125346762]] | [[Petra Lekuona]] | [[Oiartzun]] | 1848-05-26 | [[Oiartzun]] | 1929-02-07 | [[Ficheiro:Petra Lekuona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2850 | [[:d:Q125448127|Q125448127]] | [[Paz Díaz de Espada Buesa]] | [[Vitoria]] | 1931-12-14 | [[Vitoria]] | 2021-08-02 | [[Ficheiro:Paz Díaz de Espada Buesa.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2851 | [[:d:Q125454146|Q125454146]] | [[Estitxu Arregi]] | [[Bilbao]]<br/>[[Republic of Begoña]] | | | | [[Ficheiro:Estitxu Arregi Berton aldikaria 2001.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2852 | [[:d:Q125473449|Q125473449]] | [[Maialen Gallardo]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1998 | | | [[Ficheiro:Maialen Gallardo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2853 | [[:d:Q125475110|Q125475110]] | [[Marian Ozcáriz]] | [[Bilbao]]<br/>[[Begoña]] | 1953 | | | [[Ficheiro:Maria Antonia Oscariz 2012.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2854 | [[:d:Q125475272|Q125475272]] | [[Begoña Gil Llanos]] | [[Bilbao]] | 1967-02-20 | | | [[Ficheiro:Begoña Gil Ramos.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2855 | [[:d:Q125498962|Q125498962]] | [[Satur Abon]] | [[Begoña]] | | | 2017-08-25 | [[Ficheiro:Satur Abon 2008-06-01 Bilbao aldizkaria.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2856 | [[:d:Q125506823|Q125506823]] | [[Akaleia]] | [[Zumaia]] | 1999 | | | |- | style='text-align:right'| 2857 | [[:d:Q125522268|Q125522268]] | [[Nerea Zusberro Alberro]] | [[Donostia]] | 1992 | | | |- | style='text-align:right'| 2858 | [[:d:Q125523565|Q125523565]] | [[Begoña Muruaga Laca]] | [[Bermeo]] | 1953 | | | [[Ficheiro:Begoña Muruaga Laca.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2859 | [[:d:Q125523750|Q125523750]] | [[Maite Arrate Idueta]] | [[Markina-Xemein]] | 1974 | | | [[Ficheiro:Maite Arrate.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2860 | [[:d:Q125523929|Q125523929]] | [[Eider Goenaga Lizaso]] | [[Donostia]] | 1974 | | | [[Ficheiro:EIDER GOENAGA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2861 | [[:d:Q125531258|Q125531258]] | [[Montserrat Diez]] | [[Bilbao]] | 1966 | [[Palma]] | 2017-07-17 | |- | style='text-align:right'| 2862 | [[:d:Q125535242|Q125535242]] | [[Maider Koro Maraña Saavedra]] | [[Donostia]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Maider Maraña.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2863 | [[:d:Q125570346|Q125570346]] | [[Nerea Intxausti Castiñeira]] | [[Pasaia]] | 2000 | | | |- | style='text-align:right'| 2864 | [[:d:Q125582720|Q125582720]] | [[Itxaso Mardones]] | [[Vitoria]] | 1979-01-08 | | 2024-04-23 | |- | style='text-align:right'| 2865 | [[:d:Q125584887|Q125584887]] | [[Juana Cortés Amunarriz]] | [[Hondarribia]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 2866 | [[:d:Q125642427|Q125642427]] | [[Arantxa Iraola]] | [[Errenteria]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 2867 | [[:d:Q125693628|Q125693628]] | [[Iñaxi Urbiztondo Maiza]] | [[Ataun]] | 1881-01-31 | | 1975-11-17 | [[Ficheiro:Iñaxi Urbiztondo Maiza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2868 | [[:d:Q125748423|Q125748423]] | [[Natalia Ortiz Ceberio]] | [[Donostia]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2869 | [[:d:Q125754354|Q125754354]] | [[Laida Ruiz]] | [[Lazkao]] | 1996 | | | |- | style='text-align:right'| 2870 | [[:d:Q125760095|Q125760095]] | [[Ana María Navarro]] | [[Bilbao]] | 1929-07-07 | [[Pamplona]] | 2024-05-02 | |- | style='text-align:right'| 2871 | [[:d:Q125761361|Q125761361]] | [[Esti Ansotegi Guruziaga]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1976-09-11 | | | |- | style='text-align:right'| 2872 | [[:d:Q125777234|Q125777234]] | [[Agurtzane Ormatza Imatz]] | [[Bakio]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 2873 | [[:d:Q125799106|Q125799106]] | [[Gadea Moja]] | [[Algorta]] | 2009 | | | [[Ficheiro:Gadea Moja - 2024 - 12 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2874 | [[:d:Q125810808|Q125810808]] | [[Izaskun Andonegi Goikoetxea]] | [[Donostia]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 2875 | [[:d:Q125811062|Q125811062]] | [[Marije Goikoetxea Iturregi]] | [[Mungia]] | 1961 | | | [[Ficheiro:Nerea Goikoetxea 76 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2876 | [[:d:Q125821489|Q125821489]] | [[Oihane Agirregoitia]] | [[Bilbao]] | 1980-04-18 | | | [[Ficheiro:Oihane Agirregoitia 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2877 | [[:d:Q125822592|Q125822592]] | [[Iara Solano Arana]] | [[Vitoria]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 2878 | [[:d:Q125850654|Q125850654]] | [[Iasone Díez de Guereño]] | [[Eskoriatza]] | 1967-06-06 | | | |- | style='text-align:right'| 2879 | [[:d:Q125876303|Q125876303]] | [[Belén González Peñalba]] | [[Beasain]] | 1957-12-23 | [[Donostia]] | 2017-11-15 | |- | style='text-align:right'| 2880 | [[:d:Q125915037|Q125915037]] | [[Benita Gorostizu Imaz]] | [[Altzaga]] | 1915-02-12 | [[Altzaga]] | 1981-09-01 | [[Ficheiro:Benita Gorostizu gaztetan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2881 | [[:d:Q125965247|Q125965247]] | [[Itziar Sapsootham]] | [[Éibar|Eibar]] | 1986-06-01 | | | [[Ficheiro:Itziar Sapsootham geografoa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2882 | [[:d:Q126010357|Q126010357]] | [[Ane Odriozola Cia]] | [[Legazpi]] | 1979-05-07 | | | [[Ficheiro:Ane Odriozola idazlea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2883 | [[:d:Q126072479|Q126072479]] | [[Miren Odriozola Uzkudun]] | [[Azpeitia]] | 1944-01-28 | | | [[Ficheiro:Miren Odriozola Uzkudun, 2017.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2884 | [[:d:Q126083987|Q126083987]] | [[Cristina Ubani Bazán]] | [[Irún]] | 1965 | | | [[Ficheiro:Cristina Ubani Bazan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2885 | [[:d:Q126085612|Q126085612]] | [[Aitziber González García]] | [[Vitoria]] | 1991 | | | [[Ficheiro:Aitziber González García tokikom Anboto.org2023.10.06 (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2886 | [[:d:Q126088824|Q126088824]] | [[Lucia Arrube]] | [[Iurreta]] | 1923-09-30 | [[Amorebieta-Etxano]] | 2012-07-03 | [[Ficheiro:Lucia Arrube, erraketista iurretarra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2887 | [[:d:Q126121946|Q126121946]] | [[Onintze Oleaga]] | [[Atxondo]] | | | | [[Ficheiro:Onintze Oleaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2888 | [[:d:Q126177730|Q126177730]] | [[Begoña Arroyo]] | [[Bilbao]] | 1931-12-05 | | | |- | style='text-align:right'| 2889 | [[:d:Q126210955|Q126210955]] | [[Maitane Martinez Egiluz]] | [[Labastida]] | 1998 | | | [[Ficheiro:Txiotesia2024 MaitaneMartinezEgiluz.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2890 | [[:d:Q126210996|Q126210996]] | [[Maider Galardi Fernandez de Agirre]] | [[Lasarte-Oria]] | 1995<br/>1995-02-08 | | | [[Ficheiro:Maider Galardi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2891 | [[:d:Q126269754|Q126269754]] | [[Maritxu Egiguren]] | [[Zaldibar]] | 1921-08-14 | [[Barcelona]] | 1981-11-21 | [[Ficheiro:Maritxu Egiguren Zaldibarko Olazar pilotalekuan (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2892 | [[:d:Q126286160|Q126286160]] | [[Naiara Urresti]] | [[Getaria]] | 1998 | | | |- | style='text-align:right'| 2893 | [[:d:Q126295763|Q126295763]] | [[Matxalen Akasuso]] | [[Santutxu]]<br/>[[Bilbao]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2894 | [[:d:Q126327051|Q126327051]] | [[Iurdana Akasuso Atutxa]] | [[Bilbao]] | 1975-09-23 | | | [[Ficheiro:IurdanaAcasuso Goiena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2895 | [[:d:Q126364454|Q126364454]] | [[Kontxita Martinez de Lezea]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | | | 2023-03-14 | [[Ficheiro:Kontxi Martinez de Lezea.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2896 | [[:d:Q126365138|Q126365138]] | [[Elizabeth Casillas Valbuena]] | [[Bilbao]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 2897 | [[:d:Q126374376|Q126374376]] | [[Eskolastika Mendizabal Imatz]] | [[Bermeo]] | 1863-02-10 | [[Bermeo]] | 1969-05-14 | [[Ficheiro:Eskolastika Mendizabal Imatz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2898 | [[:d:Q126388551|Q126388551]] | [[Sonia Charcan Losada]] | [[Bilbao]]<br/>[[Begoña]] | | | | [[Ficheiro:Sonia Charcan 1997ko txupinera Bilbon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2899 | [[:d:Q126389807|Q126389807]] | [[Saioa Dominguez]] | [[Ocharcoaga]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 2900 | [[:d:Q126495073|Q126495073]] | [[Leire Zorrozua]] | [[Santutxu]]<br/>[[Bilbao]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2901 | [[:d:Q126596149|Q126596149]] | [[Josune Zearra]] | [[Begoña]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2902 | [[:d:Q126597523|Q126597523]] | [[Cecilia Idirin Garabieta]] | [[Lezama, Biscaia|Lezama]] | 1913 | [[Bilbao]] | 1937-12-13 | |- | style='text-align:right'| 2903 | [[:d:Q126597992|Q126597992]] | [[Teresa Ibañez Axpe]] | [[Murgia]] | 1944-01-13 | | | |- | style='text-align:right'| 2904 | [[:d:Q126630266|Q126630266]] | [[Ainara Arrizabalaga Urkiza]] | [[Ondarroa]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Ainara Arrizabalaga Urkiza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2905 | [[:d:Q126632093|Q126632093]] | [[Amaia Leon Etxaburu]] | [[Ondarroa]] | 1997 | | | [[Ficheiro:Amaia Leon Etxaburu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2906 | [[:d:Q126685217|Q126685217]] | [[Zuriñe Bedialauneta Gomez]] | [[Ondarroa]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Zuriñe Bedialauneta Gomez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2907 | [[:d:Q126685254|Q126685254]] | [[Nagore Basterra Berridi]] | [[Ondarroa]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Nagore Basterra Berridi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2908 | [[:d:Q126708684|Q126708684]] | [[Eukene Urkaregi]] | [[Begoña]]<br/>[[Bilbao]] | 1950-04-17 | | | [[Ficheiro:Eukene Urkaregi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2909 | [[:d:Q126708778|Q126708778]] | [[Juana Aiestaran Mendiluze]] | [[Donostia]] | 1885-01-16 | [[Donostia]] | 1954-02-28 | [[Ficheiro:Juana Aiestaran.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2910 | [[:d:Q126709784|Q126709784]] | [[Jaione Murelaga Izagirre]] | [[Lekeitio]] | 1959-07-01 | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 2006-06-07 | [[Ficheiro:Jaione Murelaga Izagirre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2911 | [[:d:Q126728524|Q126728524]] | [[Sotera Novia de Salcedo]] | [[Bilbao]] | 1818 | [[Bilbao]] | 1891-02-13 | |- | style='text-align:right'| 2912 | [[:d:Q126872293|Q126872293]] | [[Ibone Bengoetxea]] | [[Bilbao]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Ibone Bengoetxea 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2913 | [[:d:Q126902967|Q126902967]] | [[Naia Laso]] | [[Bermeo]] | 2008-11-19 | | | |- | style='text-align:right'| 2914 | [[:d:Q126915911|Q126915911]] | [[Eba Martín Muñoz]] | [[Barakaldo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2915 | [[:d:Q126917253|Q126917253]] | [[Nerea Ariznabarreta Izkune]] | [[Éibar|Eibar]] | 1981-05-07 | | | [[Ficheiro:Nerea Ariznabarreta Maite Rosende eta Nerea Ariznabarreta (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2916 | [[:d:Q126935818|Q126935818]] | [[Laida Arbizu Agirre]] | [[Ordizia]] | 2000 | | | |- | style='text-align:right'| 2917 | [[:d:Q126938080|Q126938080]] | [[Jaione Anzola]] | [[Santurtzi]] | 1996-10-10 | | | [[Ficheiro:Tabakalera Young Creators Basque Fashion Designers 2024 J. A.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2918 | [[:d:Q127164331|Q127164331]] | [[Edurne Saizar Lizarazu]] | [[Oiartzun]] | 1985-03-28 | | | [[Ficheiro:Edurne Saizar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2919 | [[:d:Q127165197|Q127165197]] | [[Feliciana Etxabe Artola]] | [[Zeberio]] | 1897-01-13 | [[Cementerio de Bilbao]] | 1938-08-26 | |- | style='text-align:right'| 2920 | [[:d:Q127255894|Q127255894]] | [[Olatz Osa Zubia]] | [[Oñati]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 2921 | [[:d:Q127260043|Q127260043]] | [[Diana Santamaría]] | [[Vitoria]] | 2005-05-16 | | | |- | style='text-align:right'| 2922 | [[:d:Q127621832|Q127621832]] | [[Felicitas Oñatibia]] | [[Urretxu]] | 1887-11-23 | [[Legazpi]] | 1971-05-02 | |- | style='text-align:right'| 2923 | [[:d:Q127690867|Q127690867]] | [[Ane Laskurain]] | [[Bergara]] | 1999 | | | [[Ficheiro:Ane Laskurain artista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2924 | [[:d:Q127776528|Q127776528]] | [[Janire Gonzalez-Etxabarri]] | [[Zumaia]] | 2005-03-03 | | | [[Ficheiro:Janire Gonzalez-Etxabarri (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2925 | [[:d:Q128033671|Q128033671]] | [[Alaine Arruti]] | [[Gernika-Lumo]] | 1983-05-30 | | | |- | style='text-align:right'| 2926 | [[:d:Q128235079|Q128235079]] | [[Miren Galán]] | [[Santurtzi]] | 1996-04-22 | | | [[Ficheiro:MG Host Fest 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2927 | [[:d:Q128235081|Q128235081]] | [[Erika Rodríguez]] | [[Éibar|Eibar]] | 1992-01-19 | | | [[Ficheiro:Jornadas de Teatro de Eibar 2021.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2928 | [[:d:Q128305188|Q128305188]] | [[Ania Sáenz de Buruaga]] | [[Vitoria]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 2929 | [[:d:Q128598752|Q128598752]] | [[Cristina Larrea Mas]] | [[Éibar|Eibar]] | 1966-10-04 | | | |- | style='text-align:right'| 2930 | [[:d:Q128984411|Q128984411]] | [[Miren Agiriano Ugartemendia]] | [[Lezo]] | 1935-06-07 | | | [[Ficheiro:Miren Agiriano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2931 | [[:d:Q128996669|Q128996669]] | [[Koikile Arruabarrena Lekuona]] | [[Oiartzun]] | 1961-10-23 | | | [[Ficheiro:Koikile Arruabarrena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2932 | [[:d:Q128996726|Q128996726]] | [[Fidela Zalakain Salaberria]] | [[Oiartzun]] | 1904-04-24 | [[Oiartzun]] | 1999-08-15 | [[Ficheiro:Fidela Zalakain Salaberria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2933 | [[:d:Q129254649|Q129254649]] | [[Maria Jesus Berrotaran Etxeberria]] | [[Hondarribia]] | 1949 | | | [[Ficheiro:Maria Jesus Berrotaran.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2934 | [[:d:Q129348680|Q129348680]] | [[Nieves Berasaluze]] | [[Mallabia]] | 1924-08-05 | [[Sevilla]] | 2021-11-06 | |- | style='text-align:right'| 2935 | [[:d:Q129485854|Q129485854]] | [[Itziar Agirre Berriotxoa]] | [[Urretxu]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 2936 | [[:d:Q129613288|Q129613288]] | [[Emilia Epelde]] | [[Bilbao]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Emilia Epelde (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2937 | [[:d:Q129937277|Q129937277]] | [[Lourdes Reparaz]] | [[Vitoria]] | 1948-02-10 | | 1999-10-23 | [[Ficheiro:Inauguración pabellon Mendizorroza 1969 (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2938 | [[:d:Q129945065|Q129945065]] | [[Maria Jesus Agirregoitia]] | [[Uribarri]]<br/>[[Bilbao]] | | | | [[Ficheiro:Txupinera mahatsorriak 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2939 | [[:d:Q130059327|Q130059327]] | [[Itsaso Güemes Oiarbide]] | [[Donostia]] | 1976-10-22 | | | [[Ficheiro:Itaso Güemes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2940 | [[:d:Q130157905|Q130157905]] | [[Anuska Emaldi]] | [[Zeanuri]] | 1981-08-10 | | | [[Ficheiro:Candidates for Mayor of the Bildu coalition for the 2011 local elections (election campaign).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2941 | [[:d:Q130161647|Q130161647]] | [[Miren Izaskun Asua]] | [[Elorrio]] | 1963-04-12 | | | [[Ficheiro:Miren Izaskun Asua antzerki aktore eta formatzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2942 | [[:d:Q130225239|Q130225239]] | [[Haizea Ruiz]] | [[Uribarri]]<br/>[[Bilbao]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 2943 | [[:d:Q130235469|Q130235469]] | [[Elvira Martínez Porres]] | [[Santurtzi]] | 1883-01-26 | [[Cementerio de Bilbao]] | 1937-09-09 | |- | style='text-align:right'| 2944 | [[:d:Q130243776|Q130243776]] | [[arantza burgoa agirregomezkorta]] | [[Ondarroa]] | 1965 | | | [[Ficheiro:Arantza Burgoa Agirregomezkorta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2945 | [[:d:Q130243790|Q130243790]] | [[Ane Urresti Gandiaga]] | [[Ondarroa]] | 2001 | | | [[Ficheiro:Ane Urresti Gandiaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2946 | [[:d:Q130246192|Q130246192]] | [[Joxepa Darceles Bengoetxea]] | [[Hondarribia]] | 1888 | [[Hondarribia]] | 1972 | |- | style='text-align:right'| 2947 | [[:d:Q130248463|Q130248463]] | [[Severina Sagarzazu Martínez]] | [[Hondarribia]] | 1911-11-08 | [[Hondarribia]] | 1994-05-10 | |- | style='text-align:right'| 2948 | [[:d:Q130248686|Q130248686]] | [[Conchita Portu Etxeberria]] | [[Hondarribia]] | 1943 | [[Hondarribia]] | 2019 | |- | style='text-align:right'| 2949 | [[:d:Q130267028|Q130267028]] | [[Mari Jose Egiazabal Agirrezabala]] | [[Oiartzun]] | 1947-05-03 | | | [[Ficheiro:Mari Jose Egiazabal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2950 | [[:d:Q130267631|Q130267631]] | [[Amagoia Arrieta]] | [[Deba, Guipúscoa|Deba]] | 1974-02-10 | | | |- | style='text-align:right'| 2951 | [[:d:Q130267866|Q130267866]] | [[Laura Ugarte]] | [[Vitoria]] | 1994-12-14 | | | |- | style='text-align:right'| 2952 | [[:d:Q130267944|Q130267944]] | [[Naiara Rodríguez]] | [[Vitoria]] | 2004-02-19 | | | |- | style='text-align:right'| 2953 | [[:d:Q130268471|Q130268471]] | [[Merche Gallardo Carrillo]] | [[Saturraran women prison]]<br/>[[Mutriku]] | 1940-03-03 | | | [[Ficheiro:Mertxe Gallardo 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2954 | [[:d:Q130278676|Q130278676]] | [[Ainhoa Goenaga]] | [[Zarautz]] | 1992 | | | [[Ficheiro:Ur Mara museoa Alkizan 05 (Ainhoa Goenaga).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2955 | [[:d:Q130279226|Q130279226]] | [[Edurne Burgoa Agirregomezkorta]] | [[Ondarroa]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Edurne-Burgoa Agirregomezkorta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2956 | [[:d:Q130279281|Q130279281]] | [[Ines Egiguren Lekue]] | [[Ondarroa]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Ines Egiguren Lekue.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2957 | [[:d:Q130279371|Q130279371]] | [[Iraia Beiro Monasterio]] | [[Ondarroa]] | 1991 | | | [[Ficheiro:Iraia Beiro Monasterio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2958 | [[:d:Q130279421|Q130279421]] | [[June Aranbarri Gomez]] | [[Ondarroa]] | 1993-01-30 | | | [[Ficheiro:Nagore Osoro eta June Aranbarri Zumaian.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2959 | [[:d:Q130279464|Q130279464]] | [[Begoña Arrokero Ibaibarriaga]] | [[Ondarroa]] | 1961 | | | [[Ficheiro:Begoña Arrokero Ibaibarriaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2960 | [[:d:Q130279481|Q130279481]] | [[Ioana Osa Larruzea]] | [[Ondarroa]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Ioana Osa Larruzea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2961 | [[:d:Q130280143|Q130280143]] | [[Loli Prieto Arana]] | [[Hondarribia]] | 1943 | | 2019-02-27 | |- | style='text-align:right'| 2962 | [[:d:Q130280847|Q130280847]] | [[Lupe Artola Cornú]] | [[Hondarribia]] | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 2963 | [[:d:Q130280999|Q130280999]] | [[Nieves Alza Castillo]] | [[Hondarribia]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 2964 | [[:d:Q130282082|Q130282082]] | [[Ixabel Alkain Etxeberria]] | [[Hondarribia]] | 1961 | | | [[Ficheiro:Alardearen seme alabak (8677815692) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2965 | [[:d:Q130284815|Q130284815]] | [[Blanca Estrella Ruiz Ungo]] | [[Barakaldo]] | 1944 | | 2024-09-12 | |- | style='text-align:right'| 2966 | [[:d:Q130287007|Q130287007]] | [[Arantza Mariskal Balerdi]] | [[Hondarribia]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 2967 | [[:d:Q130288500|Q130288500]] | [[Mari Karmen Labandibar Rekalde]] | [[Oiartzun]] | 1938-03-13 | [[Oiartzun]] | 2024-09-11 | [[Ficheiro:Mari Karmen Labandibar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2968 | [[:d:Q130295387|Q130295387]] | [[Jasone Miranda Bilbao]] | [[Bilbao]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 2969 | [[:d:Q130317983|Q130317983]] | [[Karmele Lopez Garate]] | [[Ondarroa]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Karmele Lopez Garate.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2970 | [[:d:Q130318009|Q130318009]] | [[Lur Aranburu Etxaniz]] | [[Ondarroa]] | 2004 | | | [[Ficheiro:Lur Aranburu Etxaniz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2971 | [[:d:Q130318028|Q130318028]] | [[Maribi Moreira Guillin]] | [[Ondarroa]] | 1974 | | | [[Ficheiro:Maribi Moreira Guillin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2972 | [[:d:Q130318070|Q130318070]] | [[Mariluz Arizmendiarrieta Bakeriza]] | [[Ondarroa]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Mariluz Arizmendiarrieta Bakeriza, sokatira erakustaldian. Azken tiratzailea edo "aingura" da..jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2973 | [[:d:Q130338930|Q130338930]] | [[Mercedes López Cotarelo]] | [[Irún]] | 1914-10-30 | | 1936-08-11 | |- | style='text-align:right'| 2974 | [[:d:Q130378581|Q130378581]] | [[Lorea Etxabe]] | [[Pasaia]] | 2000-05-30 | | | |- | style='text-align:right'| 2975 | [[:d:Q130390354|Q130390354]] | [[Maider Barros|Maider Barros Muñoz]] | [[Errenteria]] | 2001-09-04 | | | [[Ficheiro:BM Porriño - Valur, ida da final da Copa de Europa EHF feminina 2024-25 052.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2976 | [[:d:Q130390373|Q130390373]] | [[Amaia Ochandorena]] | [[Donostia]] | 1997 | | | |- | style='text-align:right'| 2977 | [[:d:Q130400896|Q130400896]] | [[Izaskun Zubialde]] | [[Irún]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 2978 | [[:d:Q130417387|Q130417387]] | [[Rexu Mazusta Astibia]] | [[Errenteria]] | 1953-04-07 | | | [[Ficheiro:Rexu Mazusta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2979 | [[:d:Q130417749|Q130417749]] | [[Beatriz Akizu Aizpiri]] | [[Soraluze]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Beatriz Akizu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2980 | [[:d:Q130427041|Q130427041]] | [[Pilar Lekuona Etxabeguren]] | [[Oiartzun]] | 1906-04-04 | [[Lezo]] | 1999-09-26 | [[Ficheiro:Pilar Lekuona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2981 | [[:d:Q130465841|Q130465841]] | [[Milagros Duque Vallejo]] | [[Berantevilla]] | 1941-03-15 | | | [[Ficheiro:Milagros Duque Vallejo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2982 | [[:d:Q130478036|Q130478036]] | [[Ainhoa Jauregi]] | [[Hernani]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 2983 | [[:d:Q130487156|Q130487156]] | [[Belen Urutxurtu]] | [[Berriz]] | 1960-12-16 | | | [[Ficheiro:Belen Urutxurtu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2984 | [[:d:Q130487197|Q130487197]] | [[Nieves Zuñiga Martirena]] | [[Donostia]] | 1960-01-15 | | | |- | style='text-align:right'| 2985 | [[:d:Q130554181|Q130554181]] | [[Julene Etxenike]] | [[Irún]] | 1943 | [[Irún]] | 2023 | |- | style='text-align:right'| 2986 | [[:d:Q130554675|Q130554675]] | [[Luciana Larreategi Arizaga]] | [[Éibar|Eibar]] | 1912 | [[Éibar|Eibar]] | 2003 | |- | style='text-align:right'| 2987 | [[:d:Q130554816|Q130554816]] | [[Beatriz Gámiz Mata]] | [[Ermua]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Beatriz Gámiz.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2988 | [[:d:Q130616902|Q130616902]] | [[Birtu Aramaio]] | [[Ondarroa]] | 1953-10-15 | | | [[Ficheiro:Birtu Aramaio Dolomitetan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2989 | [[:d:Q130676819|Q130676819]] | [[Eneritz Mancisidor]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1992-06-11 | | | [[Ficheiro:Eneritz Mancisidor 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2990 | [[:d:Q130735380|Q130735380]] | [[Garazi Etxaburu Aulestia]] | [[Ondarroa]] | 1993-11-29 | | | [[Ficheiro:Garazi Etxaburu Aulestia dantzan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2991 | [[:d:Q130736468|Q130736468]] | [[Katerin Artola Telleria]] | [[Oiartzun]] | 2001-01-01 | | | [[Ficheiro:Katerin Artola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2992 | [[:d:Q130737006|Q130737006]] | [[Lola López de Lacalle]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1955-10-30 | | | [[Ficheiro:Lola Lopez Lacalle.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2993 | [[:d:Q130739621|Q130739621]] | [[Lourdes Lejarreta Arroyo]] | [[Bilbao]] | 1958-03-16 | [[Kogo]] | 1995-09-03 | [[Ficheiro:Lourdes Lejarreta con compañeros de su trabajo en África.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2994 | [[:d:Q130759803|Q130759803]] | [[Maite Luengo Aguirre]] | [[Arrigorriaga]] | 1995-02-19 | | | [[Ficheiro:2023-07-07 UI51 Euskal artearen historia Eibar Maite Luengo 0004.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2995 | [[:d:Q130789573|Q130789573]] | [[Eskolunbe Puente]] | [[Santurtzi]] | 1993-12-08 | | | [[Ficheiro:E. Puente athlete.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2996 | [[:d:Q130789873|Q130789873]] | [[Eukene Galarraga]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1989-04-15 | | | |- | style='text-align:right'| 2997 | [[:d:Q130862539|Q130862539]] | [[Celia Santos]] | [[Bergara]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 2998 | [[:d:Q130902446|Q130902446]] | [[Itxaso Quintana]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1979-03-13 | | | |- | style='text-align:right'| 2999 | [[:d:Q130972154|Q130972154]] | [[Izaskun Aurrekoetxea]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 3000 | [[:d:Q131036265|Q131036265]] | [[Estibaliz Lizaso]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1984 | | | [[Ficheiro:Etxepare sariak2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3001 | [[:d:Q131085323|Q131085323]] | [[Nikolasa Agirrezabalaga Amutxastegi]] | [[Mutriku]] | 1914-12-05 | [[Zaragoza]] | 1936-12-13 | |- | style='text-align:right'| 3002 | [[:d:Q131154927|Q131154927]] | [[Nahia Quincoces Altuna]] | [[Mendexa]] | 1983-12-12 | | | [[Ficheiro:Nahia Quincoces Altuna.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3003 | [[:d:Q131169376|Q131169376]] | [[Ana Laborde Marqueze]] | [[Donostia]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 3004 | [[:d:Q131170230|Q131170230]] | [[Gadea Ibarloza Arrizabalaga]] | [[Ondarroa]] | 1978-07-18 | | | [[Ficheiro:Gadea Ibarloza Arrizabalaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3005 | [[:d:Q131192674|Q131192674]] | [[Lola Cordón]] | [[Vitoria]] | 1936 | [[Xàbia]] | 2024-11-15 | |- | style='text-align:right'| 3006 | [[:d:Q131195403|Q131195403]] | [[Encarna Furundarena Goenaga]] | [[Mutriku]] | 1919 | [[Mutriku]] | 2014 | |- | style='text-align:right'| 3007 | [[:d:Q131288550|Q131288550]] | [[Mayi Arriaga Garmendia]] | [[Lezo]] | 1922-10-16 | [[Sodupe]] | 1981-06-25 | [[Ficheiro:Mayi Arriaga Garmendia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3008 | [[:d:Q131293660|Q131293660]] | [[Arantza Ugarte Lopetegi]] | [[Oiquina]] | 1951-03-25 | | | [[Ficheiro:Arantza Ugarte Lopetegi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3009 | [[:d:Q131314862|Q131314862]] | [[Maria Engrazia Lekuona Aranburu]] | [[Oiartzun]] | 1897-07-02 | [[Madrid]] | 1936-11-18 | [[Ficheiro:Maria Engracia Lekuona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3010 | [[:d:Q131334318|Q131334318]] | [[Maria Jesus Mitxelena Lekuona]] | [[Oiartzun]] | 1938-03-28 | | | [[Ficheiro:Maria Jesus Mitxelena lekuona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3011 | [[:d:Q131335546|Q131335546]] | [[Pepita Mitxelena Lekuona]] | [[Oiartzun]] | 1938-03-28 | | | [[Ficheiro:Pepita Mitxelena Lekuona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3012 | [[:d:Q131340750|Q131340750]] | [[Maria Sanchez Madoz]] | [[Laudio]] | 1996 | | | [[Ficheiro:Maria Sanchez Madoz. Pilotaria eta epailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3013 | [[:d:Q131340853|Q131340853]] | [[Elena Fernandez]] | [[Donostia]] | 1959-08-13 | [[Berriatua]] | 2014-12-01 | [[Ficheiro:Elena Fernandez Iturrioz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3014 | [[:d:Q131345446|Q131345446]] | [[Elordi García Insausti]] | [[Lazkao]] | 1977-05-23 | | | [[Ficheiro:Elordi Garcia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3015 | [[:d:Q131349253|Q131349253]] | [[Katalin Antxia Abasolo]] | [[Aretxabaleta]] | 1988-04-17 | | | [[Ficheiro:Katalin Antxia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3016 | [[:d:Q131353750|Q131353750]] | [[Leire Alberdi Arriola]] | [[Markina-Xemein]] | | | | [[Ficheiro:Leire Alberdi 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3017 | [[:d:Q131360392|Q131360392]] | [[Maite Aizkorreta]] | [[Pasaia]] | 1951 | | | [[Ficheiro:Maite Arizkorreta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3018 | [[:d:Q131372545|Q131372545]] | [[Carmen Iza]] | [[Éibar|Eibar]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3019 | [[:d:Q131388883|Q131388883]] | [[María Benito]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1992-11-16 | | | |- | style='text-align:right'| 3020 | [[:d:Q131395654|Q131395654]] | [[María Jesús San José]] | [[Sestao]] | 1966 | | | [[Ficheiro:María Jesús San José 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3021 | [[:d:Q131407242|Q131407242]] | [[Alaitz Melgar Agirre]] | [[Barakaldo]] | 1984-08-30 | | | [[Ficheiro:Alaitz Melgar idazlea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3022 | [[:d:Q131410111|Q131410111]] | [[Irati Bazeta Agirre]] | [[Abadiño]] | 1999 | | | |- | style='text-align:right'| 3023 | [[:d:Q131417940|Q131417940]] | [[Txaro Iturralde Sáenz de Vicuña]] | [[Vitoria]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 3024 | [[:d:Q131419142|Q131419142]] | [[Irati Bereau Baleztena]] | [[Irún]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 3025 | [[:d:Q131438481|Q131438481]] | [[Kontxa Laspiur Zabala]] | [[Bergara]] | 1924-11-30 | | | [[Ficheiro:Kontxa Laspiur 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3026 | [[:d:Q131443165|Q131443165]] | [[Oihana Garatea Sustaeta]] | [[Lekeitio]] | 1971-12-14 | | | [[Ficheiro:Gabo Punzo.Labayru Fundazioaren argazki artxiboa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3027 | [[:d:Q131444176|Q131444176]] | [[Ane Negueruela]] | [[Lazkao]] | 1994 | | | [[Ficheiro:Nogen Taldea.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3028 | [[:d:Q131444438|Q131444438]] | [[Maite Gartzia]] | [[Errenteria]] | 1972-03-12 | | | |- | style='text-align:right'| 3029 | [[:d:Q131448029|Q131448029]] | [[Eneritz Artetxe Eizagirre]] | [[Azkoitia]] | 1990 | | | [[Ficheiro:Eneritz Artetxe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3030 | [[:d:Q131459622|Q131459622]] | [[Lurdes Ansa Maiz]] | [[Andoain]] | 1961 | | | [[Ficheiro:Lurdes Ansa Maiz 20250309.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3031 | [[:d:Q131463986|Q131463986]] | [[Nahia Iparragirre Burgoa]] | [[Ondarroa]] | 1969-06-22 | | | [[Ficheiro:Erdi aro azoka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3032 | [[:d:Q131480714|Q131480714]] | [[Miriam Lizarralde Arrillaga]] | [[Elgoibar|Elgóibar]] | 1986 | | | [[Ficheiro:Miriam Lizarralde IMHko ikasle ohi saritua.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3033 | [[:d:Q131513983|Q131513983]] | [[Maoxe Arana Zabalegi]] | [[Astigarraga]] | 1970-04-01 | | | [[Ficheiro:Maoxe Arana.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3034 | [[:d:Q131519579|Q131519579]] | [[Arantxa Ugartetxea Arrieta]] | [[Donostia]] | 1942 | | | |- | style='text-align:right'| 3035 | [[:d:Q131528111|Q131528111]] | [[Katalina Goia Murgiondo]] | [[Mutiloa]] | 1911 | [[Segura, Guipúscoa|Segura]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 3036 | [[:d:Q131540968|Q131540968]] | [[Arantza Berriozabalgoitia]] | [[Atxondo]] | 1969-06-05 | | | [[Ficheiro:Arantza Berriozabalgoitia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3037 | [[:d:Q131584153|Q131584153]] | [[Ana Herranz Gallastegi]] | [[Elorrio]] | 1958-11-15 | | | [[Ficheiro:Ana Herranz 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3038 | [[:d:Q131602963|Q131602963]] | [[Nerea Mendizabal]] | [[Zestoa]] | 1976-06-21 | | | [[Ficheiro:Nerea Mendizabal hezitzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3039 | [[:d:Q131623068|Q131623068]] | [[Mila Idiakez Altzibar]] | [[Deba, Guipúscoa|Deba]] | 1952 | [[Éibar|Eibar]] | 2025-01-01 | |- | style='text-align:right'| 3040 | [[:d:Q131722806|Q131722806]] | [[Claudia María Torralba Rubinos]] | [[Bilbao]] | 1995-02-24 | | | [[Ficheiro:Claudia Maria Torralba Rubinos.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3041 | [[:d:Q131727342|Q131727342]] | [[Itxaso Gil]] | [[Santurtzi]] | 1995-07-25 | | | [[Ficheiro:Serrano eta Gil SER-en.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3042 | [[:d:Q131735676|Q131735676]] | [[Ana Fullaondo ZAbala]] | [[Getxo]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 3043 | [[:d:Q131736471|Q131736471]] | [[Lourdes Verdes Elorria]] | [[Bilbao]] | 20th century | | 1987-06-12 | |- | style='text-align:right'| 3044 | [[:d:Q131743642|Q131743642]] | [[Olatz Pereda Bados]] | [[Alonsotegi]] | 1993 | | | |- | style='text-align:right'| 3045 | [[:d:Q131747056|Q131747056]] | [[Águeda de Ochandategui]] | [[Berango]] | 1803 | | 1882 | |- | style='text-align:right'| 3046 | [[:d:Q131747345|Q131747345]] | [[Nora Ferreira]] | [[Hondarribia]] | 1992 | | | |- | style='text-align:right'| 3047 | [[:d:Q131752557|Q131752557]] | [[Zoe Igartiburu Rodrigo]] | [[Elorrio]] | 2003-04 | | | [[Ficheiro:Zoe Igartiburu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3048 | [[:d:Q131752695|Q131752695]] | [[Ana Rosa Erdoiza]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1949-11-02 | | | [[Ficheiro:Ana Rosa Erdoiza, musikaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3049 | [[:d:Q131753850|Q131753850]] | [[Mireia Izagirre]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1961 | | | [[Ficheiro:Mireia Izagirre. Abesbatz zuzendaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3050 | [[:d:Q131754148|Q131754148]] | [[Elena Cabero Montero]] | [[Vitoria]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 3051 | [[:d:Q131755767|Q131755767]] | [[Begoña Iturriza Zabala]] | [[Bergara]] | 1947-11-15 | | | |- | style='text-align:right'| 3052 | [[:d:Q131758826|Q131758826]] | [[Katalin Arruabarrena]] | [[Otxandio]] | 1886-07-23 | [[Gallarta]] | 1977-07-21 | [[Ficheiro:Katalin Arruabarrena Balanzategi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3053 | [[:d:Q131759688|Q131759688]] | [[Iraia Hernández]] | [[Galdakao]] | 1996-05-05 | | | |- | style='text-align:right'| 3054 | [[:d:Q131760354|Q131760354]] | [[Onintze García Arana]] | [[Bilbao]] | 1985-12-22 | | | [[Ficheiro:Onintze García Arana. Abeslaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3055 | [[:d:Q131760536|Q131760536]] | [[Mamen Rodrigo]] | [[Bilbao]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 3056 | [[:d:Q131766091|Q131766091]] | [[Aurkene Pagalday Ardanza]] | [[Elorrio]] | 1986-11-11 | | | |- | style='text-align:right'| 3057 | [[:d:Q131766824|Q131766824]] | [[Simone Liberman]] | [[Donostia]] | 1923-08-28 | [[Auschwitz]] | 1943-12-17 | |- | style='text-align:right'| 3058 | [[:d:Q131781810|Q131781810]] | [[Lorena Zalakain Lopez]] | [[Oiartzun]] | 1978-07-14 | | | [[Ficheiro:2025-01-18 Lorena Zalakain.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3059 | [[:d:Q131812423|Q131812423]] | [[Xixili Bengoetxea]] | [[Otxandio]] | 2000 | | | |- | style='text-align:right'| 3060 | [[:d:Q131831646|Q131831646]] | [[Marisol Bastida]] | [[Donostia]] | 1938 | | | |- | style='text-align:right'| 3061 | [[:d:Q131836832|Q131836832]] | [[Garazi Etxebarria Bizkarra]] | [[Mañaria]] | | | | [[Ficheiro:Garazi Etxebarria Bizkarra. Zinegotzia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3062 | [[:d:Q131859831|Q131859831]] | [[Nicolasa García Chicarro]] | [[Bilbao]] | 1905-01-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3063 | [[:d:Q131873465|Q131873465]] | [[Margarita Gutierrez Lavin]] | [[Arrigorriaga]] | 1894-03-04 | [[Galdakao]] | 1978-11-12 | [[Ficheiro:Margarita Gutierrezen izenpea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3064 | [[:d:Q132045259|Q132045259]] | [[María Ramos Salgado]] | [[Irún]] | 1998-09-16 | | | |- | style='text-align:right'| 3065 | [[:d:Q132066640|Q132066640]] | [[Onintza Ostolaza Arruabarrena]] | [[Oiartzun]] | 1982-01-17 | | | [[Ficheiro:Nire argazkia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3066 | [[:d:Q132128716|Q132128716]] | [[Izaskun Etxebeste Zubizarreta]] | [[Donostia]] | 1961-08-23 | | | |- | style='text-align:right'| 3067 | [[:d:Q132128959|Q132128959]] | [[Koro Segurola Azkonobieta]] | [[Usurbil]] | 1962-01-15 | | | [[Ficheiro:Koro Segurola Azkonobieta. Euskaltzain urgazlea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3068 | [[:d:Q132129077|Q132129077]] | [[Mentxu Peña Lizarazu]] | [[Irún]] | 1953-05-06 | | | |- | style='text-align:right'| 3069 | [[:d:Q132130616|Q132130616]] | [[Maier Olano]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 2007-05-07 | | | |- | style='text-align:right'| 3070 | [[:d:Q132132842|Q132132842]] | [[Iratxe Momoitio Astorkia]] | [[Gallarta]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 3071 | [[:d:Q132146444|Q132146444]] | [[Maider Uribarri Artaloitia]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1999 | | | |- | style='text-align:right'| 3072 | [[:d:Q132171413|Q132171413]] | [[Nemesia Larrinaga]] | [[Arrankudiaga]] | 1862 | [[Arrankudiaga]] | 1880 | |- | style='text-align:right'| 3073 | [[:d:Q132176834|Q132176834]] | [[Filomena Trocóniz]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1902-01-03 | [[Bilbao]] | 1986-02-25 | |- | style='text-align:right'| 3074 | [[:d:Q132177848|Q132177848]] | [[Elene Guridi]] | [[Oñati]] | 2002-07-26 | | | |- | style='text-align:right'| 3075 | [[:d:Q132179997|Q132179997]] | [[Andresa Landa]] | [[Otxandio]] | 1870-11-30 | [[Otxandio]] | 1956-06-25 | |- | style='text-align:right'| 3076 | [[:d:Q132180077|Q132180077]] | [[María Luisa Romero Urquiza]] | [[Bilbao]] | 1925 | | | |- | style='text-align:right'| 3077 | [[:d:Q132181707|Q132181707]] | [[Irati Gondra]] | [[Mundaka]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Mundaka EAJ-PNV Alkategaiak.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3078 | [[:d:Q132183310|Q132183310]] | [[Amaia Arruabarrena-Aristorena]] | [[Donostia]] | 1987-03-02 | | | |- | style='text-align:right'| 3079 | [[:d:Q132200529|Q132200529]] | [[Uribarri Barrutieta Barrenetxea]] | [[Iurreta]] | 1997-04-30 | | | [[Ficheiro:Uribarri Barrutieta Barrenetxea tokikom Anboto.org.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3080 | [[:d:Q132200894|Q132200894]] | [[Elisa Alzola]] | [[Bilbao]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3081 | [[:d:Q132201624|Q132201624]] | [[Victorina Larrinaga]] | [[Bilbao]] | 1866 | | 1933-11-03 | |- | style='text-align:right'| 3082 | [[:d:Q132237000|Q132237000]] | [[Izaskun Alberdi Landaluze]] | [[Éibar|Eibar]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 3083 | [[:d:Q132322840|Q132322840]] | [[Maritxu Bilbao Lapatza]] | [[Artea]] | 1924-10-08 | [[Bilbao]] | 2022-05-31 | [[Ficheiro:MaritxuBi1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3084 | [[:d:Q132359492|Q132359492]] | [[Izaskun Ellakuriaga Bustintza]] | [[Iurreta]] | 1972-02-14 | | | [[Ficheiro:Izaskun Ellakuriaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3085 | [[:d:Q132396106|Q132396106]] | [[Basile Bustintza]] | [[Mañaria (Q24020071)|Mañaria]] | 1889-09-28 | [[Mañaria (Q24020071)|Mañaria]] | 1972-01-04 | |- | style='text-align:right'| 3086 | [[:d:Q132471973|Q132471973]] | [[Miren Zeberio]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 3087 | [[:d:Q132473791|Q132473791]] | [[Pepa Bikandi Ibarretxebea]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1922-12-14 | | 2021-07-04 | [[Ficheiro:Pepa Bikandi Ibarretxeabea.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3088 | [[:d:Q132482941|Q132482941]] | [[Elena Sagaseta Tarrio]] | [[Vitoria-Gasteiz City]] | 1971 | | 2022 | |- | style='text-align:right'| 3089 | [[:d:Q132496822|Q132496822]] | [[Marta Goikoetxea Nagore]] | [[Amorebieta-Etxano]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3090 | [[:d:Q132529317|Q132529317]] | [[Ainhoa Salterain Gandarias]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1970-08-17 | | | [[Ficheiro:Ainhoa Salterain Gandarias.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3091 | [[:d:Q132576372|Q132576372]] | [[Nerea Gartzia Gartzia]] | [[Ondarroa]] | 1976-01-17 | | | [[Ficheiro:Nerea Gartzia Gartzia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3092 | [[:d:Q132641223|Q132641223]] | [[Shalma Midje]] | [[Zumaia]] | 2007-11-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3093 | [[:d:Q132645924|Q132645924]] | [[Lizarazu-Larburu ahizpa serorak]] | [[Lezo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3094 | [[:d:Q132731505|Q132731505]] | [[Iratxe Etxebarria]] | [[Dima]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Iratxe Etxebarria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3095 | [[:d:Q132797428|Q132797428]] | [[Larraitz García]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 3096 | [[:d:Q132816589|Q132816589]] | [[Irati Mendia Garcia]] | [[Donostia]] | 1994-04-29 | | | [[Ficheiro:2023-05-17 Ikergazte Donostia Irati Mendia 0003.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3097 | [[:d:Q132891233|Q132891233]] | [[Ramona Barrenetxea]] | [[Mañaria]] | 1896-03-14 | [[Mañaria]] | 1989-03-10 | [[Ficheiro:Mañarian Ramona Barrenetxearen gaineko argibide-taula.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3098 | [[:d:Q132961943|Q132961943]] | [[Clara Goiti]] | [[Mañaria]] | 1894-08-11 | | 1971-09-12 | [[Ficheiro:Mañarian Clara Goiti Zugazagoitiaren argibide-taula.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3099 | [[:d:Q133004931|Q133004931]] | [[Ageda Goiti]] | [[Mañaria]] | 1899-02-05 | | 1990 | [[Ficheiro:Mañarian Ageda Goiti Arteagaren argibide-taula.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3100 | [[:d:Q133040411|Q133040411]] | [[Antolina Gorospe]] | [[Mañaria]] | 1905-03-01 | [[Mañaria]] | 1990-12-20 | [[Ficheiro:Mañarian Antolina Gorosperen gaineko argibide-taula.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3101 | [[:d:Q133042924|Q133042924]] | [[Carlota Goiti]] | [[Mañaria]] | 1906-09-10 | | 1993 | [[Ficheiro:Mañarian Carlota Goiti Zugazagoitiaren gaineko argibide-taula.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3102 | [[:d:Q133043869|Q133043869]] | [[Angela Aldekoa]] | [[Mañaria]] | 1907-03-01 | | 1986 | [[Ficheiro:Mañarian Angela Aldekoa Orozketaren gaineko argibide-taula.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3103 | [[:d:Q133176299|Q133176299]] | [[Axen Egaña]] | [[Donostia]] | 1937 | | | [[Ficheiro:Axen Egaña 2025 Irutxulo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3104 | [[:d:Q133190927|Q133190927]] | [[Josune Aramendi Perez]] | [[Markina-Xemein]] | 1994-06-05 | | | [[Ficheiro:Josune Aramendi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3105 | [[:d:Q133191188|Q133191188]] | [[Nagore de las Cuevas]] | [[Sestao]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 3106 | [[:d:Q133203540|Q133203540]] | [[Iratxe Lasa Arana]] | [[Bilbao]] | 1980-04-07 | | | [[Ficheiro:Iratxe Lasa Arana.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3107 | [[:d:Q133226158|Q133226158]] | [[Leire Ortuoste Gartzia]] | [[Vitoria]] | 1978-08-29 | | | [[Ficheiro:Leire Ortuoste Gartzia Doneztebeko alkatea 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3108 | [[:d:Q133258990|Q133258990]] | [[Irati Urberuaga Aranguena]] | [[Aulesti]] | 1984 | | | [[Ficheiro:Irati Urberuaga Aranguena.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3109 | [[:d:Q133275595|Q133275595]] | [[Miren Berasategi Zeberio]] | [[Donostia]] | 1982-09-16 | | | [[Ficheiro:2023-06-20 UI51 HDEH2023 Errenteria Miren Berasategi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3110 | [[:d:Q133275615|Q133275615]] | [[Ramona Jugo Azpuru]] | [[Dima]] | 1897-02-26 | | 1985-01-15 | [[Ficheiro:FIRMA y HUELLA RAMONA JUGO AZPURU.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3111 | [[:d:Q133277518|Q133277518]] | [[Nati Cuevas Zugazagotia]] | [[Bilbao]] | 1950 | | | [[Ficheiro:Nati Cuevas Zugazagoitia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3112 | [[:d:Q133287949|Q133287949]] | [[Idoia Ibáñez Ozores]] | [[Bilbao]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3113 | [[:d:Q133322661|Q133322661]] | [[Maitane Ormazabal Esnaola]] | [[Zumarraga]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Maitane Ormazabal.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3114 | [[:d:Q133411534|Q133411534]] | [[Josefa Ganuza]] | [[Donostia]] | 1912-09-08 | | 2002-05-10 | [[Ficheiro:Celebración de la boda del político bergarés, Telesforo Monzon con María Josefa de Ganuza y Lardiazabal (7 de 9) - Fondo Marín-Kutxa Fototeka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3115 | [[:d:Q133457080|Q133457080]] | [[Salome Arteaga]] | [[Mañaria]] | 1909-04-09 | | 1995 | [[Ficheiro:Mañarian Salome Arteaga Uriarteren gaineko argibide-taula.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3116 | [[:d:Q133459512|Q133459512]] | [[Alba Salazar]] | [[Sestao]] | 2001-12-12 | | | |- | style='text-align:right'| 3117 | [[:d:Q133459570|Q133459570]] | [[Ana Velasco González]] | [[Sestao]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 3118 | [[:d:Q133459589|Q133459589]] | [[Nekane Urra]] | [[Sestao]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 3119 | [[:d:Q133461960|Q133461960]] | [[Miren Edurne Bustinza]] | [[Mañaria]] | 1915-04-16 | | 1992 | [[Ficheiro:Mañarian Miren Edurne Bustinza Ituarteren gaineko argibide-taula.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3120 | [[:d:Q133478313|Q133478313]] | [[Haizea López]] | [[Sopelana]] | 1992-09-27 | | | |- | style='text-align:right'| 3121 | [[:d:Q133522119|Q133522119]] | [[Leire Aurrekoetxea Arkotxa]] | [[Bilbao]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 3122 | [[:d:Q133539391|Q133539391]] | [[Oihana Irastorza Gonzalez]] | [[Oiartzun]] | 1980-04-04 | | | [[Ficheiro:Oihana Triki.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3123 | [[:d:Q133539952|Q133539952]] | [[Judith Arnal Martínez]] | [[Donostia]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3124 | [[:d:Q133574227|Q133574227]] | [[Ane Arandia Morgaetxebarria]] | [[Arrankudiaga]] | 1993-11-03 | | | [[Ficheiro:2023-10-25 Bilbo Akademiatik Plazara Ane Arandia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3125 | [[:d:Q133575821|Q133575821]] | [[María Clotilde Ortíz]] | [[Santurtzi]] | 1936-05-25 | [[Madrid]] | 2016-03-02 | |- | style='text-align:right'| 3126 | [[:d:Q133576223|Q133576223]] | [[Cristina Prado Valle]] | [[Vitoria]] | | | | [[Ficheiro:Cristina Prado Valle (89201).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3127 | [[:d:Q133588520|Q133588520]] | [[Julia Bizkarra]] | [[Mañaria]] | 1917-08-01 | | 2006 | [[Ficheiro:Mañarian Julia Bizkarra Usabiagaren gaineko argibide-taula.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3128 | [[:d:Q133662483|Q133662483]] | [[María Ángela Iturriza Freire]] | [[Donostia]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3129 | [[:d:Q133673303|Q133673303]] | [[Loli Moreno Iglesias]] | [[Sestao]] | 1944-03-04 | | | [[Ficheiro:Loli Moreno.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3130 | [[:d:Q133753128|Q133753128]] | [[Ainhoa Etxebarria Bilbao]] | [[Sestao]] | 1972-12-21 | | | [[Ficheiro:Ainhoa Etxebarria Bilbao.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3131 | [[:d:Q133761424|Q133761424]] | [[Amalia González Astobiza]] | [[Ortuella]] | 1882 | [[Bilbao]] | 1976-01-15 | |- | style='text-align:right'| 3132 | [[:d:Q133816233|Q133816233]] | [[AnePe Acedo]] | [[Elorrio]] | 1998-04-23 | | | |- | style='text-align:right'| 3133 | [[:d:Q133816316|Q133816316]] | [[Hegoa Álvarez]] | [[Morga]] | 1995-02-25 | | | [[Ficheiro:ARTEFAKTUA 174 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3134 | [[:d:Q133831857|Q133831857]] | [[Ane Briz]] | [[Sestao]] | 2002-01-20 | | | |- | style='text-align:right'| 3135 | [[:d:Q133832315|Q133832315]] | [[Mari Gago]] | [[Barakaldo]] | 1912-11-25 | [[Barakaldo]] | 2012-12-21 | |- | style='text-align:right'| 3136 | [[:d:Q133832356|Q133832356]] | [[Nerea Garcia Fernandez]] | [[Sestao]] | 1975-04-19 | | | |- | style='text-align:right'| 3137 | [[:d:Q133832388|Q133832388]] | [[Nerea Ruiz]] | [[Sestao]] | 1997-04-15 | | | |- | style='text-align:right'| 3138 | [[:d:Q133842736|Q133842736]] | [[Alicia Aretxabaleta Mendia]] | [[Bilbao]] | 1901-09-02 | | 2004-04-23 | [[Ficheiro:Alicia Aretxabaleta Kalearen plaka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3139 | [[:d:Q133848577|Q133848577]] | [[Teresa Harina Salado]] | [[Donostia]] | 1921 | [[Vitoria]] | 2017-03-01 | |- | style='text-align:right'| 3140 | [[:d:Q133849837|Q133849837]] | [[Naiara Morales Barrocal]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 2000-07-31 | | | |- | style='text-align:right'| 3141 | [[:d:Q133865586|Q133865586]] | [[Irene Bizkarra]] | [[Mañaria]] | 1918-10-10 | | 2005 | [[Ficheiro:Mañarian Irene Bizkarra Usabiagaren gaineko argibide-taula.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3142 | [[:d:Q133871777|Q133871777]] | [[Itziar Galardi Sagardia]] | [[Oiartzun]] | 1962-06-27 | | | [[Ficheiro:Itziar Galardi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3143 | [[:d:Q133872461|Q133872461]] | [[Alaia Etxegaray]] | [[Getxo]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 3144 | [[:d:Q133878351|Q133878351]] | [[Raquel Idoeta]] | [[Bilbao]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 3145 | [[:d:Q133879644|Q133879644]] | [[Leire Ugadi]] | [[Orduña|Orduña-Urduña]] | 1996 | | | |- | style='text-align:right'| 3146 | [[:d:Q133881078|Q133881078]] | [[Sotera San Martin Ortiz]] | [[Santurtzi]] | 1868-01-04 | [[Mamariga]] | 1938-07-13 | |- | style='text-align:right'| 3147 | [[:d:Q133888667|Q133888667]] | [[Esperanza Gómez Herce]] | [[Sestao]] | 1963-02-10 | | | |- | style='text-align:right'| 3148 | [[:d:Q133963141|Q133963141]] | [[Anixe Uribarren]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1996 | | | |- | style='text-align:right'| 3149 | [[:d:Q134004399|Q134004399]] | [[Teresa Subinas]] | [[Gallarta]] | 1889-03-01 | [[Mañaria]] | 1969-04-26 | [[Ficheiro:Mañarian Teresa Subinas Kapanagaren gaineko argibide-taula.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3150 | [[:d:Q134007395|Q134007395]] | [[Patricia Fernández Freijo]] | [[Ortuella]] | 1976-08-27 | | | |- | style='text-align:right'| 3151 | [[:d:Q134057379|Q134057379]] | [[Jesusa Kapanaga]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1909 | | 1986 | [[Ficheiro:Mañarian Jesusa Kapanaga Artamendiren gaineko argibide-taula.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3152 | [[:d:Q134057886|Q134057886]] | [[Maxima Arteaga]] | [[Dima]] | 1902-08-02 | [[Mañaria]] | 1984-12-19 | [[Ficheiro:Mañarian Maxima Arteaga Bilbaoren gaineko argibide-taula.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3153 | [[:d:Q134082831|Q134082831]] | [[La Bella Charo]] | [[Santurtzi]] | 1930 | [[Santurtzi]] | 2009-07-29 | |- | style='text-align:right'| 3154 | [[:d:Q134107042|Q134107042]] | [[Josefa Micaela Maiztegi]] | [[Soraluze]] | 1820-10-17 | | 1901-03-07 | [[Ficheiro:Josefa Micaela Maiztegi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3155 | [[:d:Q134127643|Q134127643]] | [[Izaskun Arruabarrena]] | [[Errenteria]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3156 | [[:d:Q134167984|Q134167984]] | [[Maria Quintela]] | [[Sestao]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3157 | [[:d:Q134181432|Q134181432]] | [[Amaiur Luluaga]] | [[Anoeta]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 3158 | [[:d:Q134270061|Q134270061]] | [[Saioa Agirre]] | [[Getxo]] | 2000-09-27 | | | [[Ficheiro:Saioa Agirre - 2018 - 004 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3159 | [[:d:Q134288387|Q134288387]] | [[Lide Elguezabal]] | [[Plentzia]] | | | | [[Ficheiro:Lide Elguezabal - 2016 - 003 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3160 | [[:d:Q134292308|Q134292308]] | [[Aurora Pérez]] | [[Santurtzi]] | 1884 | [[Santurtzi]] | 1972 | [[Ficheiro:Aurora Pérez sardina-saltzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3161 | [[:d:Q134308072|Q134308072]] | [[Remedios Selva y Torre]] | [[Bilbao]] | 1877-10-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3162 | [[:d:Q134308112|Q134308112]] | [[Maruja Vallojera]] | [[Bilbao]] | 1918 | [[Madrid]] | | [[Ficheiro:Mundo-grafico-Madrid-15-5-1935.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3163 | [[:d:Q134369683|Q134369683]] | [[Marcelina Elexgaray Arrospide]] | [[Busturia]] | 1877-04-26 | [[Bilbao]] | 1962-11-15 | [[Ficheiro:Marcelina Elexgaray Arrospide 1930.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3164 | [[:d:Q134412823|Q134412823]] | [[Manuela Allende]] | [[Gordexola]] | 1733-02-09 | [[Gordexola]] | 1803-05-22 | |- | style='text-align:right'| 3165 | [[:d:Q134443752|Q134443752]] | [[Helene Sanchez Zelaia]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | | | | [[Ficheiro:Helene Sanchez. Bioteknologoa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3166 | [[:d:Q134444857|Q134444857]] | [[Maite López Zabala]] | [[Berriz]] | 1980-09-13 | | | [[Ficheiro:Maite Lopez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3167 | [[:d:Q134463644|Q134463644]] | [[Aitziber Ibarguen]] | [[Zalla]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Aitziber Ibarguen, Artibista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3168 | [[:d:Q134463657|Q134463657]] | [[Eguzkiñe Iturriotz]] | [[Legorreta]] | | | | [[Ficheiro:Euskalmet meteorologia 04 (Eguzkiñe Iturriotz).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3169 | [[:d:Q134464464|Q134464464]] | [[Amaia Aulestia Txakartegi]] | [[Ondarroa]] | 1935-05-17 | | | [[Ficheiro:Kanta Berri Amaia Aulestia kantatzen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3170 | [[:d:Q134479929|Q134479929]] | [[Aintzane Agirrebeña]] | [[Éibar|Eibar]] | 1981-06-17 | | | [[Ficheiro:Aintzane Agirrebeña Ubera (2005) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3171 | [[:d:Q134489162|Q134489162]] | [[Maria Teresa Urien Burzako]] | [[Ortuella]] | 1931 | [[Bilbao]] | 2019-01-13 | |- | style='text-align:right'| 3172 | [[:d:Q134519403|Q134519403]] | [[María Zaldúa]] | [[Orio]] | 2002-03-28 | | | |- | style='text-align:right'| 3173 | [[:d:Q134522261|Q134522261]] | [[Esti Aguirre López de Muniain]] | [[Vitoria]] | 1993 | | | |- | style='text-align:right'| 3174 | [[:d:Q134589058|Q134589058]] | [[Araceli Angulo Vargas]] | [[Basauri]] | 1958-11-28 | | | [[Ficheiro:Araceli Angulo Vargas. Ikertzailea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3175 | [[:d:Q134592239|Q134592239]] | [[Leire Díez]] | [[Portugalete, Biscaia|Portugalete]] | 1975-06-28 | | | |- | style='text-align:right'| 3176 | [[:d:Q134621332|Q134621332]] | [[Elaia Gogenola Krajak]] | [[Berriatua]] | 2007-10-25 | | | |- | style='text-align:right'| 3177 | [[:d:Q134673278|Q134673278]] | [[Maitane Arkarazo Gallastegi]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1991-12-21 | | | |- | style='text-align:right'| 3178 | [[:d:Q134700367|Q134700367]] | [[Idoia Betia Izurrategi]] | [[Aramaio]] | 1986 | | | [[Ficheiro:Idoia Beitia Izurrategi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3179 | [[:d:Q134703330|Q134703330]] | [[Ainara Arkarazo Legarreta]] | [[Abadiño]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 3180 | [[:d:Q134705291|Q134705291]] | [[Maialen Aldazabal Aldazabal]] | [[Berriatua]] | 2006-02-09 | | | |- | style='text-align:right'| 3181 | [[:d:Q134705588|Q134705588]] | [[Maia Goikoetxea Bilbao]] | [[Berriatua]] | 2011-09-07 | | | |- | style='text-align:right'| 3182 | [[:d:Q134713229|Q134713229]] | [[Malu Egiluz]] | [[Zeanuri]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3183 | [[:d:Q134719865|Q134719865]] | [[María Ángeles Olariaga]] | [[Donostia]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3184 | [[:d:Q134720513|Q134720513]] | [[Alicia Alonso Izquierdo]] | [[Bilbao]] | 1955-04-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3185 | [[:d:Q134734516|Q134734516]] | [[Oihana Otaegui Madurga]] | [[Donostia]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 3186 | [[:d:Q134739568|Q134739568]] | [[Ainhoa Mendiluze Ormaetxea]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1997 | | | |- | style='text-align:right'| 3187 | [[:d:Q134740651|Q134740651]] | [[Jone López de Gamiz Zearra]] | [[Gernika-Lumo]] | 1995 | | | |- | style='text-align:right'| 3188 | [[:d:Q134868284|Q134868284]] | [[Nekane Naberan Arrasate]] | [[Ondarroa]] | 1971-02-20 | | | [[Ficheiro:Nekane Naberan Arrasate.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3189 | [[:d:Q134881708|Q134881708]] | [[María Jesús Damborenea]] | [[Donostia]] | 1926-08-05 | [[Donostia]] | 2014-11-10 | [[Ficheiro:María Jesús Damborenea.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3190 | [[:d:Q134890289|Q134890289]] | [[Amaya Echevarria Icaza]] | [[Bilbao]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3191 | [[:d:Q134895055|Q134895055]] | [[Ruth Linaza]] | [[Lemoa]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Ruth Linaza.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3192 | [[:d:Q134903401|Q134903401]] | [[Erika Mugartegi]] | [[Markina-Xemein]] | 2008 | | | |- | style='text-align:right'| 3193 | [[:d:Q134927349|Q134927349]] | [[Arai Lejardi]] | [[Markina-Xemein]] | 2007 | | | |- | style='text-align:right'| 3194 | [[:d:Q134932658|Q134932658]] | [[Paule Mallagarai Urzainki]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1997 | | | [[Ficheiro:Paule Mallagarai Urzainki.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3195 | [[:d:Q134954377|Q134954377]] | [[Edurne Yañez Zaldunbide]] | [[Bilbao]] | 1964-11-11 | | | [[Ficheiro:EDURNE YAÑEZ.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3196 | [[:d:Q134958435|Q134958435]] | [[Blanca Onaindia]] | [[Zaldibar]] | 1951 | | | [[Ficheiro:Blanca Onandia alkate makilarekin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3197 | [[:d:Q134963792|Q134963792]] | [[Begoña Artabe]] | [[Amorebieta-Etxano]] | 1946 | | | [[Ficheiro:Bego Artabe.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3198 | [[:d:Q134966574|Q134966574]] | [[Sara Uribe-Etxeberria Atxurra]] | [[Zumaia]] | 2005 | | | |- | style='text-align:right'| 3199 | [[:d:Q134985354|Q134985354]] | [[Elixabete Sánchez Lorenzo]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 3200 | [[:d:Q135016772|Q135016772]] | [[Uxue Ortiz Ortuzar]] | [[Abadiño]] | 2010 | | | [[Ficheiro:Uxue Ortiz Ortuzar 2025. atleta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3201 | [[:d:Q135031683|Q135031683]] | [[Miren Azkarate Badiola]] | [[Donostia]] | 1984-03-09 | | | [[Ficheiro:Miren Azkarate Badiola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3202 | [[:d:Q135034708|Q135034708]] | [[Amparo Bilbao Legorburu]] | [[Zumarraga]] | 1916-01-01 | [[Bilbao]] | 2006-06-06 | [[Ficheiro:Amparo Bilbao Legorburu.jpg|center|150px]] |} {{Wikidata list end}} == Véxase tamén == * [[Wikipedia:Lista de mulleres do País Vasco con artigo na Wikipedia en galego]] [[Categoría:Wikipedia:Listas de mulleres de España con datos de Wikidata]] ktxh3t7lachrdaz6bdyuptvwtub9d5r 0 406635 7104986 7089713 2025-06-23T21:40:24Z O Breixo 127505 7104986 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} [[Ficheiro:Batalla de Boyaca de Martin Tovar y Tovar.jpg|miniatura|250px|[[Batalla de Boyacá]].]] A '''Independencia de Colombia''' foi o proceso histórico que permitiu a emancipación de [[Colombia]] do [[Imperio Español]], dando fin ó período colonial. Devandito proceso librouse no medio dun conflito desenvolvido durante o primeiro cuarto do [[século XIX]] para emancipar o territorio que daquela era coñecido como [[Provincias Unidas de Nova Granada]]. Esta foi parte das guerras de independencia hispanoamericanas, unha serie de loitas xurdidas en [[América Latina]] motivadas pola invasión francesa de España en [[1808]], a cal foi parte das [[guerras napoleónicas]] en [[Europa]]. Os movementos da independencia comezan cunha serie de feitos liderados por [[Antonio Nariño]] e [[Camilo Torres Tenorio]]. A primeira fase da guerra, de 1810 a 1819, caracterizouse por constantes loitas internas entre os defensores da independencia. En [[1811]], as provincias de Nova Granada conformáronse nun novo Estado independente, consistente nunha confederación débil daquelas provincias que se declararon independentes en 1810. En [[1816]], os españois gañaron de novo o control do país, co cal instala o chamado réxime do terror, aínda que durante este período varios grupos republicanos mantivéronse activos, exercendo un poder efectivo nos [[Llanos]], principalmente na [[Escudo güianés|Güiana]] venezolana e no [[Provincia de Casanare|Casanare]].<ref>[http://www.lablaa.org/blaavirtual/historia/crbogota/indice.htm Regimen del Terror] Consultado o 5 de febreiro de 2009</ref> En 1819, un [[exército]] republicano comandado por [[Simón Bolívar]] cruza as montañas que separan as provincias de Casanare e [[Provincia de Tunja|Tunja]] e tras as batallas de Paya, Pantano de Vargas e [[Batalla de Boyacá|Ponte de Boyacá]] ten vía libre para tomar o control de Santa Fe, cidade á que chega o [[10 de agosto]] de [[1819]]. O territorio ocupado polo [[vicerreinado de Nova Granada]] converteuse nunha República Federal, logo coñecida como a [[Gran Colombia]] en honra ó navegante [[Cristovo Colón]]. == Notas == {{listaref}} {{Barra portal|Colombia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Colombia]] [[Categoría:Guerras de independencia]] [[Categoría:Guerras do século XIX]] c2joyahy7234rix1lr6t4d6wapnpr3n 0 407430 7104987 7042812 2025-06-23T21:41:11Z O Breixo 127505 7104987 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Toma de Vigo por los españoles.jpg |descrición_imaxe = Gravado publicado en 1846.{{Sfn|Príncipe|1846|p=404}} |resultado = Expulsión dos franceses de Vigo |combatentes1 = {{flagicon|Vigo}} Pobo de [[Vigo]]<br />{{flagicon|Reino Unido|1801}} [[Imperio Británico]]<br />{{flagicon|Portugal|1750}} [[Reino de Portugal]] |combatentes2 = {{flagicon|Francia|1794}} [[Primeiro Imperio Francés]] |comandante1 = {{flagicon|España|1785}} [[Bernardo González del Valle|''Cachamuíña'']]<br />{{flagicon|Vigo}} [[Francisco Javier Vázquez Varela|Vázquez Varela]]<br />{{flagicon|España|1785}} [[Pablo Morillo]]<br />{{flagicon|Portugal|1750}} [[Juan Almeida de Sousa e Saa|Juan Almeida]]<br />{{flagicon|Reino Unido|1801}} J. Coutts Crawford |comandante2 = {{flagicon|Francia|1794}} J. Antonio Chalot<ref name="CHALOT">{{Cita novas |autor=Jean Rene Aymes |url=http://www.atlantico.net/articulo/vigo/creo-chalot-sobrevalorado-vigueses/20090315122504058685.html |título=Creo que Chalot está sobrevalorado por los vigueses |xornal=[[Atlántico Diario]] |data=14/3/2009 |lingua=Es }}</ref> |soldados1 = [[circa|ca.]] 6.000 homes |soldados2 = [[circa|ca.]] 1.750 homes |baixas1 = Case 30 mortos |baixas2 = Máis de 100 mortos }} Chámase '''Reconquista de Vigo''' ao alzamento popular que, no contexto da [[Guerra da Independencia española]], ocorreu en [[Vigo]] o [[28 de marzo]] de [[1809]], cando as tropas do exército do [[Primeiro Imperio Francés]] de [[Napoleón I de Francia|Napoleón Bonaparte]] saíron da vila. Os vigueses, encabezados polos militares [[Pablo Morillo]] e [[Bernardo González del Valle|Bernardo González “Cachamuíña”]] conseguiron expulsar os galos da vila, converténdose na primeira de [[Europa]] en facelo. Por estes feitos, o rei [[Fernando VII]] outorgou en 1810 o título de cidade “fiel, leal e valorosa”. == Antecedentes == {{Véxase tamén|Batalla de Elviña}} O 3 de xaneiro de 1809 entran as tropas francesas en Galicia, sen apenas resistencia. O exército inglés dirixido por [[John Moore]] embárcase para Inglaterra. O exército do [[Marqués de la Romana]] agóchase en [[Provincia de Ourense|Ourense]]. Os franceses entran na [[A Coruña|Coruña]] o 18 de xaneiro, en [[Santiago de Compostela]] o día 20, o 21 en [[Pontevedra]], o 26 en [[Ferrol]] e o 31 en Vigo.{{Sfn|Barreiro|1991|p=690}} == Descrición == O [[27 de marzo]] de [[1809]] os galegos ocupados no asedio de [[Vigo]] proclaman a Morillo coronel. Este rápido ascenso débese á perentoria necesidade de ter un xefe único deste rango, condición que exixía o coronel francés Jacobo Antonio Chalot para entregarse. En Vigo intimida ao comandante francés e mantén conversacións co capitán de fragata [[Gran Bretaña|británico]], comandante encargado do bloqueo marítimo na [[ría de Vigo]]. O [[28 de marzo]] os homes ao mando de Morillo atacaron as portas de Vigo e, en dúas horas, lograron que os franceses entregasen a cidade. Tras a capitulación, Chalot, 45 dos seus oficiais e máis de 1.200 soldados quedaron prisioneiros; tamén quedaron en poder de Morillo os pertrechos e a tesouraría gala, que ascendía a uns 150.000 francos-ouro.<ref name=PM>[https://web.archive.org/web/20140519025343/http://www.1808-1814.org/persones/morillo.html Morillo y Morillo, Pablo] 1808-1814.org. Consultada o 19/05/2014 {{Es}}.</ref> == Legado == O nome de dúas rúas da cidade conmemoran os feitos, a Rúa Victoria e a [[Rúa Reconquista de Vigo|Rúa Reconquista]]<ref>{{Cita libro |apelidos=Vázquez Xil |nome=Lalo |ligazónautor=Lalo Vázquez Xil |título=As rúas de Vigo |ano=1994 |anoorixinal=1991 |edición=2ª |editorial=[[Ediciones Cardeñoso]] |isbn=84-87379-47-8 |localización=Vigo |páxinas=162 e 170}}</ref> e un monumento aos heroes da Reconquista, obra de [[Julio González-Pola y García]],<ref>[http://dbe.rah.es/biografias/30594/julio-gonzalez-pola-y-garcia "Julio González-Pola y García"] ''Diccionario Biográfico Español'', [[Real Academia de la Historia|RAH]].</ref> foi inaugurado na Praza de España en [[1947]]<ref>{{Cita novas |título=Cuatro décadas para lograr el monumento a la Reconquista |url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/vigo/2007/03/10/cuatro-decadas-lograr-monumento-reconquista/0003_5619361.htm |xornal=La Voz de Galicia |data=10/3/2007 |lingua=Es }}</ref> e, máis tarde, trasladado á Praza da Independencia.<ref>{{Cita novas |apelidos=Lamas |nome=Jorge |url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/vigo/2010/08/18/monumento-nunca-acabar/0003_8674429.htm |título=El monumento de nunca acabar |xornal=[[La Voz de Galicia]] |data=18/8/2010 |lingua=es }}</ref> Tódolos anos celébrase a [[Festa da Reconquista]],<ref>[http://www.turismo.gal/recurso/-/detalle/fi-po-000025/festa-da-reconquista?langId=gl_ES Turismo de Galicia] Xunta de Galicia.</ref> festivo local non laborable, con representacións e outras actividades na rúa, música popular, obradoiros e postos de comida e artesanía a xeito de feira. == Galería de imaxes == {{Galería |Ficheiro:Grabado de la época de Cayetano de Parada y Pérez de Limia, alcalde de Bouzas.jpg|[[Cayetano de Parada y Pérez de Limia]], alcalde do [[Concello de Bouzas]].<ref>{{Cita novas |nome=Antonio |apelidos=Giráldez Lomba |url=http://www.farodevigo.es/gran-vigo/2009/02/13/liderazgo-alcalde-bouzas/296826.html |título=El liderazgo del alcalde de Bouzas |data=13/2/2009 |xornal=Faro de Vigo |lingua=Es }}</ref> |Ficheiro:Bernardo González del Valle.jpg|O capitán [[Bernardo González del Valle|Bernardo González ‘’Cachamuíña’’]]. |Ficheiro:Joaquín Tenreiro Montenegro.jpg|[[Joaquín Tenreiro Montenegro y de la Hoz|Joaquín Tenreiro Montenegro]]. |Ficheiro:Pablo-morillo.jpg|O capitán [[Pablo Morillo]], ascendido a coronel no transcurso dos sucesos. |Ficheiro:Francisco Javier Vázquez Varela.jpg|[[Francisco Javier Vázquez Varela]], [[alcaldes de Vigo|alcalde de Vigo]]. }} == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} {{Galifontes}} {{Galicitas}} {{Portal|Vigo}} === Bibliografía === {{Refempeza}} * {{Cita libro |ligazónautor=Xosé María Álvarez Blázquez |apelidos=Álvarez Blázquez |nome=J. M. |capítulo=La invasión francesa y la reconquista |título=Vigo en su historia |ano=1980 |editorial=Caja de Ahorros Municipal de Vigo |isbn=84-7231-494-4 |páxinas=362-370 |lingua=Es |ref=harv }} * {{Cita libro |máscara-autor=3 |nome= Xosé María |apelidos= Álvarez Blázquez |ligazónautor= Xosé María Álvarez Blázquez |outros= Ed. e trad.: [[Manuel Bragado|M. Bragado]] [[et alii|et al.]] |título= A cidade e os días. Calendario histórico de Vigo |ano= 2008 |ano-orixinal= 1960 |editorial= [[Edicións Xerais de Galicia|Xerais]] |isbn= 978-84-9782-716-4 |páxinas= 18-19; 147-152 |ref=harv }} * {{Cita libro |ligazónautor=Xosé Ramón Barreiro |nome=X. R. |apelidos=Barreiro |capítulo=De la guerra contra el francés a la carlistada |páxina=690 |título=[[Historia de Galicia (Faro de Vigo)|Historia de Galicia]] |ano=1991 |volume=3 |editorial=[[Faro de Vigo]] |isbn=84-404-9520-X |lingua=Es |ref=harv }} * {{Cita libro |máscara-autor=3 |ligazónautor=Xosé Ramón Barreiro |nome=X. R. |apelidos=Barreiro |título=[[A gran historia de Galicia]] n.º 22. Tomo XI |volume=Volume I. A transición política (1789-1833) |ano=2007 |editorial=''[[La Voz de Galicia]]'' |isbn=978-84-96931-00-8 |páxinas=75-77 |ref=harv }} * {{Cita libro |apelidos-editor=Canga Argüelles |nome-editor=José |url=https://books.google.es/books?id=JPEb0B_cE0cC&lpg=PA84&ots=SBZKSNxlr-&dq=%22Antonio%20Chalot%22&hl=es&pg=PA84#v=onepage&q=%22Antonio%20Chalot%22&f=false |título=Documentos pertenecientes a las observaciones sobre la historia de la guerra de España |ano=1836 |páxinas=78-86 |volume=II |lingua=Es |ref=harv }} * {{Cita web |apelidos=Cebrián Ramos |nome=Beatriz |ano=2006 |url=http://www.museodevigo.org/docs/Reconquista.pdf |título=Material Didáctico. Vigo, 1809: Reconquista |páxinas= |editorial=[[Museo Municipal Quiñones de León]] |ref=harv }} * {{Cita libro |ligazónautor=Basilio Cegarra |apelidos=Cegarra Martínez |nome=Basilio |ano=1998 |título=Vigo na historia |url=https://cloud10.todocoleccion.online/libros/tc/2009/05/10/13321122.jpg |páxinas=34-35 |localización=Vigo |editorial=[[Edicións A Nosa Terra]] e Caixavigo |isbn=84-89976-42-2 }} * {{Cita libro |título=Historia del levantamiento, guerra y revolución de España |volume=Tomo II |capítulo=Libro octavo |autor=Conde de Toreno |ligazónautor=José María Queipo de Llano |localización=Madrid |ano=1835 |url=http://www.cervantesvirtual.com/descargaPdf/historia-del-levantamiento-guerra-y-revolucion-de-espana-tomo-2/ |páxinas=368-371 |editorial=Imprenta de don Tomás Jordán }} * {{Cita libro |apelidos=Estévez Rodríguez |nome=Emilio |ano=2002 |título=El coronel "Cachamuíña": su carrera y campañas militares, sus vivencias, su hacienda y su madre |editorial=IEV |isbn=978-84-89599-21-5 |lingua=Es }} * {{Cita libro |ligazónautor=Félix Estrada Catoyra |apelidos=Estrada Catoyra |nome=Félix |ano=1978 |título=Reseña de la reconquista de Vigo |url=https://cloud10.todocoleccion.online/libros-segunda-mano-historia-antigua/tc/2014/08/13/19/44789986.jpg |localización=Vigo |editorial=Grafinsa |lingua=Es |isbn=84-7041-096-2 }} * {{Cita libro |título=La maldita guerra de España: Historia social de la guerra de la Independencia, 1808-1814 |apelidos=Fraser |nome=Ronald |ligazónautor=Ronald Fraser (historiador) |ano=2006 |editorial=Crítica |páxina=493 |isbn=978-84-8432-728-8 }} * {{Cita publicación periódica |nome=Antonio |apelidos=Giráldez Lomba |título=Juan de Villavicencio, el gobernador que entregó Vigo a los franceses |url=https://www.ievigueses.com/storage/publicacions/July2018/glaucopis16.pdf |revista= Glaucopis: Boletín del Instituto de Estudios Vigueses |issn=2254-9749 |número=16 |ano=2011 |páxinas=347-366 |lingua=es |ref=harv }} * {{Cita libro |ligazónautor=Emilio González López |nome=E. |apelidos=González López |capítulo=Conquista de Vigo por las milicias paramilitares gallegas |título=Historia de Galicia |url=https://pictures.abebooks.com/LIBRERIABIBLIOMANIA/13361585491.jpg |páxina=564 |ano=1980 |editorial=''[[La Voz de Galicia]]'' |colección=Biblioteca Gallega (Serie Nova) |isbn=84-85287-22-3 |lingua=Es |ref=harv }} * {{Cita libro |nome=Ramón |apelidos=Méndez Gaite |ligazónautor=Ramón Méndez Gaite |título=Reconquista de Vigo |ano=1918 |editorial=Librería Barrientos |localización=Vigo |lingua=Es |ref=harv }} Con prólogo de [[Manuel Lago González]] * {{Cita libro |ligazónautor=Antonio Míguez Macho |apelidos=Míguez Macho |nome=Antonio |ano=2011 |capítulo=De la guerra contra el francés a las guerrillas carlistas |título=Historia breve de Galicia |url=https://imagessl4.casadellibro.com/a/l/t0/74/9788477375074.jpg |editorial=Silex |localización=Madrid |isbn=978-84-7737-507-4 |lingua=Es |páxina=138}} * {{Cita publicación periódica |nome=M.-G. |apelidos=Prado González |ano=2003 |url=http://www.estudioshistoricos.com/wp-content/uploads/2014/10/nalgures9.pdf |título=La Reconquista de Vigo y Pablo Morillo: el héroe que no fue |páxinas=233-280 |revista=Nalgures |editorial=Asociación Cultural de Estudios Históricos de Galicia |volume=IX |lingua=Es |ref=harv }} * {{Cita libro |ligazónautor=Miguel Agustín Príncipe |nome=Miguel Agustín |apelidos=Príncipe |url=http://bdh-rd.bne.es/viewer.vm?id=0000041235&page=1 |título=Guerra de la Independencia. Narración histórica de los acontecimientos de aquella época |volume=II |localización=Madrid |editorial=Imprenta del Siglo |ano=1846 |páxinas=401-408 |lingua=es |ref=harv}} * [[José María Queipo de Llano|Queipo de Llano, José María]] => [[José María Queipo de Llano|Conde de Toreno]] * {{Cita libro |ligazónautor=Avelino Rodríguez Elías |nome=Avelino |apelidos=Rodríguez Elías|título=La Reconquista de Vigo en 1809: juicio crítico e histórico |localización= Vigo |editorial=P.P.K.O. |ano=1916 |lingua=es }} * {{Cita libro |ligazónautor=Eduardo Rolland |apelidos=Rolland Etchevers |nome=Eduardo |título=Reconquista. Vigo en armas |url=https://www.xerais.gal/libro.php?id=2102385 |ano=2009 |editorial=[[Edicións Xerais de Galicia]] |isbn=978-84-9782-948-9 |ref=harv |data-acceso=28 de febreiro de 2021 |data-arquivo=01 de marzo de 2021 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20210301002339/https://www.xerais.gal/libro.php?id=2102385 |url-morta=yes }} * {{Cita libro |ligazónautor=José de Santiago y Gómez |apelidos=Santiago y Gómez |nome=José de |título=Historia de Vigo y su comarca |url=http://bdh-rd.bne.es/viewer.vm?id=0000107177&page=1 |localización=Madrid |editorial=Imprenta y Litografía del Asilo de Huérfanos |ano=1896 |lingua=Es |páxinas=502-526 }} * {{Cita libro |nome=Nicolás |apelidos=Taboada Fernández |ligazónautor=Nicolás Taboada Fernández |título=Los héroes de la reconquista de Vigo |localización=Vigo |ano=1891 |url=https://books.google.es/books?id=E2-HvEBkvLkC&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false |lingua=es |editorial=Establecimiento Tip. Editorial de A. Varela |ref=harv }} * {{Cita libro |nome=Nicolás |apelidos=Taboada Leal |ligazónautor=Nicolás Taboada Leal |título=[[:Ficheiro:Descripción topográfico-histórica de la ciudad de Vigo, Nicolás Taboada Leal, 1840.pdf|Descripción topográfico-histórica de la ciudad de Vigo, su ría y alrededores]] |ano=1840 |localización=[[Santiago de Compostela|Santiago]] |editorial=Imprenta de la Viuda e Hijos de Compañel |lingua=Es |ref=harv }} * {{Cita libro |ligazónautor=Lalo Vázquez Xil |apelidos=Vázquez Xil |nome=Lalo |título=Historia de Vigo nos seus documentos |editorial=Concellería de Cultura, Educación e Muller |ano=1999 |isbn=84-87637-73-6 |ref=harv }} * {{Cita publicación periódica |título=[[:Ficheiro:Relación de los sucesos ocurridos en la reconquista de Vigo, remitida á la Suprema Junta Central. Gazeta del Gobierno. 15 de abril de 1809.pdf|Relación de los sucesos ocurridos en la reconquista de Vigo, remitida á la Suprema Junta Central]] |revista=[[Boletín Oficial del Estado|Gazeta del Gobierno]] |data=15/04/1809 |páxinas=349-356 }} {{Reftermina}} === Outros artigos === {{Multimedia externa | align = | width = 325px |image1 = [https://alexandrabast.files.wordpress.com/2017/03/reconquista_vigo_alexandra_bast.jpg Infografía de Alexandra Bast], 2017 {{Es}}. |video1 = [https://www.youtube.com/watch?time_continue=39&v=qQko5J_KdkI ''Reconquista de Vigo 1809-2009] AV Media. }} * [[Festa da Reconquista]] * [[Guerra da Independencia española en Galicia]] * [[Historia de Vigo]] * [[Rúa Reconquista de Vigo]] === Ligazóns externas === * [http://www.farodevigo.es/especiales/reconquista/ "Reconquista da vila de Vigo"] ''[[Faro de Vigo]]'', 2014 {{Es}}. * [https://vigopedia.com/cronologia-de-vigo-siglo-xix/ "Cronología de Vigo. Siglo XIX"] Vigopedia {{Es}}. * Elías Viana, Marta: [https://web.archive.org/web/20170428004717/http://historiadospuntocero.com/la-reconquista-de-vigo/ "La Reconquista de Vigo"] Historia 2.0 (1/4/2017){{Es}}. * {{Cita novas |ligazónautor=Eduardo Rolland |apelidos=Rolland |nome=Eduardo |url=http://www.lavozdegalicia.es/vigo/2009/02/08/0003_7514842.htm |título=Vigo baixo a ocupación francesa |xornal=[[La Voz de Galicia]] |data=8/2/2009 }} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da Guerra de Independencia española]] [[Categoría:Historia militar en Galicia en 1809]] [[Categoría:Historia de Vigo]] [[Categoría:Batallas en Galicia|Vigo]] [[Categoría:Batallas do século XIX]] bp98uq8no94s6kb1bxkff98pos4yu5p 0 408095 7105306 6859457 2025-06-24T10:08:46Z Autopistero20502020 127649 7105306 wikitext text/x-wiki {{homónimos}} {{Galizionario|mil}} O termo '''mil'''<ref>{{DRAG|mil}}</ref> ou o [[acrónimo]] '''MIL''' poden referirse a: *'''[[Mil (número)|Mil]]''', [[número natural]]; *'''[[Miñón]]''', peza central da roda do [[carro]] á que van unidas as cambas e que ten no centro un oco no que se axusta o eixe; *'''[[Movimiento Ibérico de Liberación]]''', organización antifranquista; *'''Mostra d'Iniciatives Locals'''; *'''[[Mil (unidade de lonxitude)|Mil]]''', unidade de lonxitude no sistema inglés; *'''[[.mil]]''', dominio de Internet do exército dos Estados Unidos de América; *'''MIL''', [[código IATA]] para [[Milán]]; *'''[[Míl Espáine]]''', personaxe da [[mitoloxía galega]]. Como [[topónimo]], pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Mil de Abaixo, Abade, Moeche|Mil de Abaixo]]''', lugar da parroquia de [[Abade, Moeche|Abade]], no concello de [[Moeche]]; *'''[[Mil de Arriba, Abade, Moeche|Mil de Arriba]]''', lugar da parroquia de [[Abade, Moeche|Abade]], no concello de [[Moeche]]. ==Notas== {{listaref}} ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Millón|Mal|Mel (homónimos)|Mol (homónimos)|Mili}} *'''[[1000]]''', ano da nosa era. {{Control de autoridades}} qvcm6tudg55yc4ulz71qal5zka4upnb 0 409780 7104988 6554146 2025-06-23T21:43:10Z O Breixo 127505 7104988 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe =PikiWiki Israel 19975 Archeological sites of Israel.jpg |descrición_imaxe =Entrada á cova na que se refuxiaron os rebeldes de bar Kokhba |resultado =O [[Imperio romano]] asasina e escraviza por centos de miles de xudeus, suprime a autoridade política e relixiosa xudía, e prohibe a entrada dos xudeus en [[Xerusalén]] |casus =Os decretos ditados por Hadriano contra a [[xudaísmo|relixión xudía]] (prohibición de realizar o Brit Milá, respectar o Sabbat) e a fundación de [[Aelia Capitolina]] no lugar de Xerusalén |combatentes1 =[[Imperio romano]] |combatentes2 =[[Xudeus|Rebeldes xudeus]] |comandante1 =[[Hadriano (emperador)|Hadriano]]<br />[[Quinto Tineyo Rufo]]<br/>[[Sextus Julius Severus]]<br/>[[Publicio Marcelo]]<br/>[[Haterio Nepos]]<br/>[[Quinto Lolio Urbico]] |comandante2 =[[Simón bar Kokhba]] †<br/>[[Akiva ben Iosef]] |soldados1 =[[Legio X Fretensis]]<br />[[Legio VI Ferrata]]<br />[[Legio IX Hispana]]?<br />[[Legio III Cyrenaica]]<br />[[Legio XXII Deiotariana]]<br />[[Legio X Gemina]]<br />12 lexións:<br/>60-120.000 homes |soldados2 =200&nbsp;000 xudeus<br />100&nbsp;000 sirios e árabes |baixas1 =Legio XXII Deiotariana, resto descoñecido |baixas2 =580&nbsp;000 xudeus (maioritariamente baixas civís); 50 cidades fortificadas e 985 aldeas arrasadas (segundo [[Dión Casio]]) }} A '''revolta de  Bar Kokhba '''({{Lang-he|מרד בר כוכבא}}; ''Mered Bar Kokhba'') foi unha rebelión dos xudeus da [[Xudea|provincia Romana de Xudea]], liderada por [[Simón bar Kokhba]], contra o [[Imperio Romano]]. Tivo lugar entre os anos 132-136,<ref>Para o ano 136, ver: W. Eck, ''The Bar Kokhba Revolt: The Roman Point of View'', pp. 87–88.</ref> e foi a última das tres grandes [[guerras xudeu-romanas]], por iso tamén é coñecida como '''a Terceira Guerra xudeu–romana''' ou '''a Terceira Revolta xudía'''. Algúns historiadores tamén se refiren a ela como a '''Segunda Revolta de Xudea''', sen contar a [[guerra de Kitos]] (115-117), que tivo un carácter marxinal na rexión de Xudea. A revolta estoupou como consecuencia das tensións políticas e relixiosas na [[provincia romana de Xudea]] tralo fracaso da primeira revolta nos anos 66-73. Estas aumento da tensión debeuse ao aumento da presenza romana en Xudea, cambios na vida administrativa e na economía, xunto ao estoupido e supresión das revoltas xudías en Mesopotamia, Libia e a Cirenaica.<ref>William David Davies, Louis Finkelstein,[https://books.google.com/books?id=BjtWLZhhMoYC&pg=PA106 ''The Cambridge History of Judaism: The late Roman-Rabbinic period,''] Cambridge University Press, 1984 pp.106.</ref> As razóns máis próximas semellan centrarse na construción dunha nova cidade, [[Aelia Capitolina]], sobre as ruínas de [[Xerusalén]] e a construción dun templo en honra ao deus [[Xúpiter (deus)|Xúpiter]] sobre o [[Monte do Templo]].<ref name="Eshel" >Hanan Eshel,[https://books.google.com/books?id=BjtWLZhhMoYC&pg=PA105 'The Bar Kochba revolt, 132-135,'] in William David Davies, Louis Finkelstein, Steven T. Katz (eds.) ''The Cambridge History of Judaism: Volume 4, The Late Roman-Rabbinic Period,'' pp.105-127, p.105.</ref> Os Pais da Igrexa e a literatura rabínica inciden no papel de [[Quintus Tineius Rufus (cónsul 127)|Rufus]], o [[Gobernador romano|gobernador]] de Xudea, como causa da revolta.<ref name="William David Davies p. 35">William David Davies, Louis Finkelstein: The Cambridge History of Judaism: The late Roman-Rabbinic period, p. 35., Cambridge University Press, 1984, {{ISBN|9780521772488}}</ref> No [[132]], a revolta liderada por [[Simón bar Kokhba]] estendeuse rapidamente desde [[Modi'in]] por toda a rexión, interrompendo a gornición romana en Xerusalén.<ref name="Axelrod 2009 29">{{Cita libro |last=Axelrod |first=Alan |title=Little-Known Wars of Great and Lasting Impact |url=https://books.google.com/books?id=8x322-89x3MC&pg=PA29&dq=In+132,+a+revolt+led+by+Bar+Kokhba+quickly+spread+from+Modi%27in&hl=en&sa=X&ei=pNKWU-WFBPSssASm2YDADA&redir_esc=y#v=onepage&q=In%20132%2C%20a%20revolt%20led%20by%20Bar%20Kokhba%20quickly%20spread%20from%20Modi'in&f=false |publisher=Fair Winds Press |year=2009 |page=29 |isbn=9781592333752}}</ref> [[Quintus Tineius Rufus (cónsul 127)|Quintus Tineius Rufus]] foi o gobernador durante a primeira fase da revolta, e a el atribúese o fracaso de deter o seu avance. Os últimos rexistros sobre Rufus son do ano 132, descoñecéndose se morreu o foi substituído. A pesar da chegada dun número significativo de reforzos desde as provincias romanas de Siria, Exipto e Arabia, as vitorias rebeldes sobre os romanos estableceron un estado independente en Israel sobre a maior parte da provincia de Xudea durante dous anos, e o propio Bar Kokhba tomou o título de [[Nasi (título hebreo)|Nasi]] ("príncipe"). [[Simón bar Kokhba]], o líder da revolta, foi recoñecido por moitos dos xudeus como o [[Mesías]], que restauraría a súa independencia nacional.<ref>{{Cita libro |author=[[John S. Evans]] |coauthors= |title=The Prophecies of Daniel 2 |year=2008 |publisher= |page= |quote=Known as the Bar Kokhba Revolt, after its charismatic leader, Simon Bar Kokhba, whom many Jews regarded as their promised messiah | url=https://books.google.com/books?id=_lfSnZiVLpsC&pg=PA174&dq=Simon+bar+Kokhba+as+the+Messiah&hl=en&sa=X&ei=reDEUvymK-zFsAS11IGADg&ved=0CFgQ6AEwCA#v=onepage&q=Simon%20bar%20Kokhba%20as%20the%20Messiah&f=false |isbn= }}</ref> Isto provocou que o emperador [[Hadriano (emperador)|Hadriano]] reunira un gran número forzas de todo o imperio para a invasión de Xudea no ano 134, baixo o mando do xeneral romano [[Sextus Julius Severus]]. O exército romano estaba composto de seis lexións completas cos seus [[Tropas auxiliares romanas|auxilias]] que finalmente lograron acabar coa revolta.<ref name="Israel-Tour-Day">{{Cita web|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110616233531/http://www.rsy-netzer.org.uk/newsletters/mailing-view/65.html|archivedate=16 de xuño de 2011|title=Israel Tour Daily Newsletter|url=http://www.rsy-netzer.org.uk/newsletters/mailing-view/65.html|date=27 July 2010|data-acceso=01 de maio de 2018|urlmorta=yes}}</ref> == Repercusións == ===Consecuencias inmediatas=== [[Ficheiro:Reconstruction drawing of the triumphal arch dedicated to Hadrian near the camp of the Sixth Legion at Tel Shalem, Israel Museum, Jerusalem (15472504477).jpg|esquerda|miniatura|220px|Reconstrución esquemática do arco de Hadriano en Tel Shalem, adicado ao emperador pola vitoria sobre a revolta xudía de 132-135.]] As proclamas de Hadriano trataron de erradicar o nacionalismo xudeu en Xudea,<ref name="Eshel"/> que percibiu como a causa das repetidas revoltas. O emperador prohibiu a lei da [[Torá]], o [[calendario hebreo]] e executou aos estudosos xudaicos. Os pergamiños sagrados do [[xudaísmo]] foron queimados cerimoniosamente no [[Monte do Templo]]. No antigo [[Templo de Xerusalén]], xa destruído, instalou dúas estatuas adicadas ao deus [[Xúpiter Capitolino]] e a el mesmo. Nun intento de erradicar calquera memoria de [[Xudea]] e o [[Historia do antigo Israel|antigo Israel]], borrou o nome do mapa e o substituíu por [[Syria Palaestina]].<ref name="H.H. Ben-Sasson, 1976, page 334">H.H. Ben-Sasson, ''A History of the Jewish People'', Harvard University Press, 1976, {{ISBN|0-674-39731-2}}, páxina 334: "In an effort to wipe out all memory of the bond between the Jews and the land, Hadrian changed the name of the province from Judaea to Syria-Palestina, a name that became common in non-Jewish literature."</ref><ref name="Ariel Lewin p. 33">Ariel Lewin. ''The archaeology of Ancient Judea and Palestine''. Getty Publications, 2005 p. 33. "It seems clear that by choosing a seemingly neutral name - one juxtaposing that of a neighboring province with the revived name of an ancient geographical entity (Palestine), already known from the writings of Herodotus - Hadrian was intending to suppress any connection between the Jewish people and that land." {{ISBN|0-89236-800-4}}</ref><ref name="The Bar Kokhba War Reconsidered">[https://books.google.com/books?id=1TA-Fg4wBnUC&pg=PA33&dq=intentionally+suppressed+jewish+national+Aelia+Capitolina+Palaestina&sig=xxUlDy9oYikzsdYmFHP0E-lDFE8 ''The Bar Kokhba War Reconsidered''] by Peter Schäfer, {{ISBN|3-16-148076-7}}</ref> Destruíndo calquera asociación dos xudeus con Xudea e prohibindo a práctica da fe xudía, Hadriano pretendeu erradicar unha nación que provocara grandes danos ao Imperio Romano. Do mesmo xeito, reconstruíu Xerusalén como unha [[polis]] pagá baixo o nome de [[Aelia Capitolina]], na cal os xudeus tiñan prohibida a entrada, coa única excepción do día do [[Tisha B'Av]].<ref>H.H. Ben-Sasson, ''A History of the Jewish People'', páxina 334: "Jews were forbidden to live in the city and were allowed to visit it only once a year, on the Ninth of Ab, to mourn on the ruins of their holy Temple."</ref> [[Ficheiro:Expulsion of the Jews in the Reign of the Emperor Hadrian AD 135 How Heraclius turned the Jews out of Jerusalem Fac simile of a Miniature in the Histoire des Empereurs Manuscript of the Fifteenth Century.png|dereita|miniatura|Expulsión dos xudeus de Xerusalén durante o reinado de Hadriano. Miniatura do manuscrito do século XV titulado "Histoire des Empereurs".]] Os historiadores modernos ven a revolta de Bar Kokhba como un suceso de decisiva importancia na historia.<ref name=Taylor>{{Cita libro | last = Taylor | first = J. E. | publisher = Oxford University Press | quote = Up until this date the Bar Kokhba documents indicate that towns, villages and ports where Jews lived were busy with industry and activity. Afterwards there is an eerie silence, and the archaeological record testifies to little Jewish presence until the Byzantine era, in En Gedi. This picture coheres with what we have already determined in Part I of this study, that the crucial date for what can only be described as genocide, and the devastation of Jews and Judaism within central Judea, was 135 CE and not, as usually assumed, 70 CE, despite the siege of Jerusalem and the Temple's destruction | url = https://books.google.com/books?id=XWIMFY4VnI4C&pg=PA243&dq=bar+kokhba%22+genocide%22&hl=iw&sa=X&ei=koFNUrWtHoeD4ASHqYDYDQ&ved=0CEkQ6AEwBDge#v=onepage&q=bar%20kokhba%22%20genocide%22&f=false | title = The Essenes, the Scrolls, and the Dead Sea}}</ref> Sinalan que, ao contrario que sucedeu coa [[primeira guerra xudeu-romana]] relatada por [[Xosefo]], a poboación xudía de Xudea quedou devastada trala revolta de Bar Kokhba,<ref name=Taylor/> xa fose asasinada, exiliada, ou vendidos como escravos. Calquera autoridade política ou relixiosa xudía foi eliminada. Os xudeus pasaron a ser unha minoría en Xudea, permanecendo grades grupos tan só en [[Galilea]], [[Bet Shean]] e no [[Altos do Golán|Golán]].<ref>David Goodblatt, 'The political and social history of the Jewish community in the Land of Israel,' in William David Davies, Louis Finkelstein, Steven T. Katz (eds.)[https://books.google.com/books?id=BjtWLZhhMoYC&pg=PA406 ''The Cambridge History of Judaism: Volume 4, The Late Roman-Rabbinic Period,''] Cambridge University Press, 2006 pp.404-430, p.406.</ref> A destrución masiva e mortes durante o transcurso da revolta levou a investigadores como [[Bernard Lewis]] a sinalar o comezo da [[diáspora xudía]] neste momento. A morte de Hadriano no ano [[138]] tivo especial relevancia entre as comunidades xudías superviventes. Algúns destes xudeus asentáronse en Galilea, con algunhas familias rabínicas en [[Séforis]].<ref>Miller, 1984, p. [https://books.google.com/books?id=KcsUAAAAIAAJ&pg=PA132 132]</ref> O [[xudaísmo rabínico]] xa se convertera nunha relixión "portátil", centrada arredor das [[sinagoga]]s. [[Ficheiro:Ancient Galilee.jpg|miniatura|dereita|225px|A [[Galilea]] na antigüidade.]] Xudea non volveu ser un centro da vida política, relixiosa ou cultural xudía ata tempos máis modernos, aínda que os xudeus continuaron poboando esporadicamente a rexión e leváronse a cabo importantes desenvolvementos relixiosos alí. Galilea transformouse nun importante centro do xudaísmo rabínico, e o Talmud de Xerusalén recompilouse alí entre os séculos [[século IV|IV]] e [[século V|V]]. === Relacións posteriores entre os xudeus e os romanos === As relacións dos xudeus co Imperio Romano na rexión continuaron a ser complicadas. [[Constantino o Grande]] permitiulles lamentar a súa derrota e humillación unha vez ao no durante o [[Tisha B'Av]] no [[Muro das Lamentacións]]. Entre os anos 351 e 352, os xudeus de Galilea lanzaron outra [[Revolta xudaica contra Constantino Galo|revolta contra os romanos]] que tivo graves consecuencias.<ref>Bernard Lazare and Robert Wistrich, Antisemitism: Its History and Causes, University of Nebraska Press, 1995, I, pp.46-7.</ref> A revolta tivo lugar durante o aumento da influencia cristiá no [[Imperio Romano de Oriente]], baixo a dinastía Constantina. No 355, porén, as relacións cos gobernantes romanos melloraron debido á chegada ao poder do emperador [[Xuliano]], quen ao contrario que os seus predecesores resistiuse ao [[cristianismo]]. No ano [[363]], pouco despois de que o emperador lanzara a súa campaña contra o [[Imperio Sasánida]], ordenou a reconstrución do [[Templo de Xerusalén]], nun intento de fortalecer a outras relixións no canto do cristianismo.<ref>Ammianus Marcellinus, ''Res Gestae'', 23.1.2–3.</ref> O fracaso na reconstrución do Templo atribúese ao [[terremoto de Galilea do 363]], e tradicionalmente tamén a ambivalencia xudía sobre o proxecto.<ref name="Solomon">See [http://www.fordham.edu/halsall/jewish/julian-jews.html "Julian and the Jews 361–363 CE"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120520080932/http://www.fordham.edu/halsall/jewish/julian-jews.html |date=20 de maio de 2012 }} (Fordham University, The Jesuit University of New York) and [https://web.archive.org/web/20051020130904/http://www.gibsoncondo.com/~david/convert/history.html "Julian the Apostate and the Holy Temple"].</ref> O apoio do emperador Xuliano ao xudaísmo fixo que os seguidores desta relixión comezaran a chamalo "Xuliano o Heleno".<ref>A Psychoanalytic History of the Jews, [[Avner Falk]]</ref> As feridas que sufriu o emperador durante a súa campaña en Persia, e a súa posterior morte, puxeron fin ás aspiracións xudías, xa que os seus sucesores abrazaron de novo o cristianismo. No ano [[438]], cando a emperatriz [[Licinia Eudoxia|Eudocia]] eliminou a prohibición dos xudeus de rezar no [[Monte do Templo]], os líderes da comunidade en Galilea, fixeron un chamamento "a grande e poderosa xente dos xudeus" que comezaba dicindo:"Sabede que o fin do exilio do noso pobo chegou!". Porén a poboación cristiá de [[Xerusalén]] percibiu esta chamada como unha ameaza á súa primacía, polo que alzáronse nunha revolta que acabou perseguindo aos xudeus da cidade.<ref>Avraham Yaari, ''Igrot Eretz Yisrael'' (Tel Aviv, 1943), p. 46.</ref><ref>{{Cita web|url=https://books.google.com?id=8O95ErDSZQgC&pg=PA157&dq=eudocia+jews+temple+mount&hl=en&sa=X&ei=HcA_VaDeN4iWuASh_YDYAw&ved=0CCEQ6AEwAA#v=onepage&q=eudocia%20jews%20temple%20mount&f=false|title=Remains of the Jews|publisher=}}</ref> == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} === Outros artigos === * [[Simón bar Kokhba]] {{control de autoridades}} [[Categoría:Revolta de Bar Kokhba]] p5db0wkwe0wuk8ovou94yphck9fj0jq 7104989 7104988 2025-06-23T21:43:47Z O Breixo 127505 7104989 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe =PikiWiki Israel 19975 Archeological sites of Israel.jpg |descrición_imaxe =Entrada á cova na que se refuxiaron os rebeldes de bar Kokhba |resultado =O [[Imperio romano]] asasina e escraviza por centos de miles de xudeus, suprime a autoridade política e relixiosa xudía, e prohibe a entrada dos xudeus en [[Xerusalén]] |casus =Os decretos ditados por Hadriano contra a [[xudaísmo|relixión xudía]] (prohibición de realizar o Brit Milá, respectar o Sabbat) e a fundación de [[Aelia Capitolina]] no lugar de Xerusalén |combatentes1 =[[Imperio romano]] |combatentes2 =[[Xudeus|Rebeldes xudeus]] |comandante1 =[[Hadriano (emperador)|Hadriano]]<br />[[Quinto Tineyo Rufo]]<br/>[[Sextus Julius Severus]]<br/>[[Publicio Marcelo]]<br/>[[Haterio Nepos]]<br/>[[Quinto Lolio Urbico]] |comandante2 =[[Simón bar Kokhba]] {{MEC}}<br/>[[Akiva ben Iosef]] |soldados1 =[[Legio X Fretensis]]<br />[[Legio VI Ferrata]]<br />[[Legio IX Hispana]]?<br />[[Legio III Cyrenaica]]<br />[[Legio XXII Deiotariana]]<br />[[Legio X Gemina]]<br />12 lexións:<br/>60-120.000 homes |soldados2 =200&nbsp;000 xudeus<br />100&nbsp;000 sirios e árabes |baixas1 =Legio XXII Deiotariana, resto descoñecido |baixas2 =580&nbsp;000 xudeus (maioritariamente baixas civís); 50 cidades fortificadas e 985 aldeas arrasadas (segundo [[Dión Casio]]) }} A '''revolta de  Bar Kokhba '''({{Lang-he|מרד בר כוכבא}}; ''Mered Bar Kokhba'') foi unha rebelión dos xudeus da [[Xudea|provincia Romana de Xudea]], liderada por [[Simón bar Kokhba]], contra o [[Imperio Romano]]. Tivo lugar entre os anos 132-136,<ref>Para o ano 136, ver: W. Eck, ''The Bar Kokhba Revolt: The Roman Point of View'', pp. 87–88.</ref> e foi a última das tres grandes [[guerras xudeu-romanas]], por iso tamén é coñecida como '''a Terceira Guerra xudeu–romana''' ou '''a Terceira Revolta xudía'''. Algúns historiadores tamén se refiren a ela como a '''Segunda Revolta de Xudea''', sen contar a [[guerra de Kitos]] (115-117), que tivo un carácter marxinal na rexión de Xudea. A revolta estoupou como consecuencia das tensións políticas e relixiosas na [[provincia romana de Xudea]] tralo fracaso da primeira revolta nos anos 66-73. Estas aumento da tensión debeuse ao aumento da presenza romana en Xudea, cambios na vida administrativa e na economía, xunto ao estoupido e supresión das revoltas xudías en Mesopotamia, Libia e a Cirenaica.<ref>William David Davies, Louis Finkelstein,[https://books.google.com/books?id=BjtWLZhhMoYC&pg=PA106 ''The Cambridge History of Judaism: The late Roman-Rabbinic period,''] Cambridge University Press, 1984 pp.106.</ref> As razóns máis próximas semellan centrarse na construción dunha nova cidade, [[Aelia Capitolina]], sobre as ruínas de [[Xerusalén]] e a construción dun templo en honra ao deus [[Xúpiter (deus)|Xúpiter]] sobre o [[Monte do Templo]].<ref name="Eshel" >Hanan Eshel,[https://books.google.com/books?id=BjtWLZhhMoYC&pg=PA105 'The Bar Kochba revolt, 132-135,'] in William David Davies, Louis Finkelstein, Steven T. Katz (eds.) ''The Cambridge History of Judaism: Volume 4, The Late Roman-Rabbinic Period,'' pp.105-127, p.105.</ref> Os Pais da Igrexa e a literatura rabínica inciden no papel de [[Quintus Tineius Rufus (cónsul 127)|Rufus]], o [[Gobernador romano|gobernador]] de Xudea, como causa da revolta.<ref name="William David Davies p. 35">William David Davies, Louis Finkelstein: The Cambridge History of Judaism: The late Roman-Rabbinic period, p. 35., Cambridge University Press, 1984, {{ISBN|9780521772488}}</ref> No [[132]], a revolta liderada por [[Simón bar Kokhba]] estendeuse rapidamente desde [[Modi'in]] por toda a rexión, interrompendo a gornición romana en Xerusalén.<ref name="Axelrod 2009 29">{{Cita libro |last=Axelrod |first=Alan |title=Little-Known Wars of Great and Lasting Impact |url=https://books.google.com/books?id=8x322-89x3MC&pg=PA29&dq=In+132,+a+revolt+led+by+Bar+Kokhba+quickly+spread+from+Modi%27in&hl=en&sa=X&ei=pNKWU-WFBPSssASm2YDADA&redir_esc=y#v=onepage&q=In%20132%2C%20a%20revolt%20led%20by%20Bar%20Kokhba%20quickly%20spread%20from%20Modi'in&f=false |publisher=Fair Winds Press |year=2009 |page=29 |isbn=9781592333752}}</ref> [[Quintus Tineius Rufus (cónsul 127)|Quintus Tineius Rufus]] foi o gobernador durante a primeira fase da revolta, e a el atribúese o fracaso de deter o seu avance. Os últimos rexistros sobre Rufus son do ano 132, descoñecéndose se morreu o foi substituído. A pesar da chegada dun número significativo de reforzos desde as provincias romanas de Siria, Exipto e Arabia, as vitorias rebeldes sobre os romanos estableceron un estado independente en Israel sobre a maior parte da provincia de Xudea durante dous anos, e o propio Bar Kokhba tomou o título de [[Nasi (título hebreo)|Nasi]] ("príncipe"). [[Simón bar Kokhba]], o líder da revolta, foi recoñecido por moitos dos xudeus como o [[Mesías]], que restauraría a súa independencia nacional.<ref>{{Cita libro |author=[[John S. Evans]] |coauthors= |title=The Prophecies of Daniel 2 |year=2008 |publisher= |page= |quote=Known as the Bar Kokhba Revolt, after its charismatic leader, Simon Bar Kokhba, whom many Jews regarded as their promised messiah | url=https://books.google.com/books?id=_lfSnZiVLpsC&pg=PA174&dq=Simon+bar+Kokhba+as+the+Messiah&hl=en&sa=X&ei=reDEUvymK-zFsAS11IGADg&ved=0CFgQ6AEwCA#v=onepage&q=Simon%20bar%20Kokhba%20as%20the%20Messiah&f=false |isbn= }}</ref> Isto provocou que o emperador [[Hadriano (emperador)|Hadriano]] reunira un gran número forzas de todo o imperio para a invasión de Xudea no ano 134, baixo o mando do xeneral romano [[Sextus Julius Severus]]. O exército romano estaba composto de seis lexións completas cos seus [[Tropas auxiliares romanas|auxilias]] que finalmente lograron acabar coa revolta.<ref name="Israel-Tour-Day">{{Cita web|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110616233531/http://www.rsy-netzer.org.uk/newsletters/mailing-view/65.html|archivedate=16 de xuño de 2011|title=Israel Tour Daily Newsletter|url=http://www.rsy-netzer.org.uk/newsletters/mailing-view/65.html|date=27 July 2010|data-acceso=01 de maio de 2018|urlmorta=yes}}</ref> == Repercusións == ===Consecuencias inmediatas=== [[Ficheiro:Reconstruction drawing of the triumphal arch dedicated to Hadrian near the camp of the Sixth Legion at Tel Shalem, Israel Museum, Jerusalem (15472504477).jpg|esquerda|miniatura|220px|Reconstrución esquemática do arco de Hadriano en Tel Shalem, adicado ao emperador pola vitoria sobre a revolta xudía de 132-135.]] As proclamas de Hadriano trataron de erradicar o nacionalismo xudeu en Xudea,<ref name="Eshel"/> que percibiu como a causa das repetidas revoltas. O emperador prohibiu a lei da [[Torá]], o [[calendario hebreo]] e executou aos estudosos xudaicos. Os pergamiños sagrados do [[xudaísmo]] foron queimados cerimoniosamente no [[Monte do Templo]]. No antigo [[Templo de Xerusalén]], xa destruído, instalou dúas estatuas adicadas ao deus [[Xúpiter Capitolino]] e a el mesmo. Nun intento de erradicar calquera memoria de [[Xudea]] e o [[Historia do antigo Israel|antigo Israel]], borrou o nome do mapa e o substituíu por [[Syria Palaestina]].<ref name="H.H. Ben-Sasson, 1976, page 334">H.H. Ben-Sasson, ''A History of the Jewish People'', Harvard University Press, 1976, {{ISBN|0-674-39731-2}}, páxina 334: "In an effort to wipe out all memory of the bond between the Jews and the land, Hadrian changed the name of the province from Judaea to Syria-Palestina, a name that became common in non-Jewish literature."</ref><ref name="Ariel Lewin p. 33">Ariel Lewin. ''The archaeology of Ancient Judea and Palestine''. Getty Publications, 2005 p. 33. "It seems clear that by choosing a seemingly neutral name - one juxtaposing that of a neighboring province with the revived name of an ancient geographical entity (Palestine), already known from the writings of Herodotus - Hadrian was intending to suppress any connection between the Jewish people and that land." {{ISBN|0-89236-800-4}}</ref><ref name="The Bar Kokhba War Reconsidered">[https://books.google.com/books?id=1TA-Fg4wBnUC&pg=PA33&dq=intentionally+suppressed+jewish+national+Aelia+Capitolina+Palaestina&sig=xxUlDy9oYikzsdYmFHP0E-lDFE8 ''The Bar Kokhba War Reconsidered''] by Peter Schäfer, {{ISBN|3-16-148076-7}}</ref> Destruíndo calquera asociación dos xudeus con Xudea e prohibindo a práctica da fe xudía, Hadriano pretendeu erradicar unha nación que provocara grandes danos ao Imperio Romano. Do mesmo xeito, reconstruíu Xerusalén como unha [[polis]] pagá baixo o nome de [[Aelia Capitolina]], na cal os xudeus tiñan prohibida a entrada, coa única excepción do día do [[Tisha B'Av]].<ref>H.H. Ben-Sasson, ''A History of the Jewish People'', páxina 334: "Jews were forbidden to live in the city and were allowed to visit it only once a year, on the Ninth of Ab, to mourn on the ruins of their holy Temple."</ref> [[Ficheiro:Expulsion of the Jews in the Reign of the Emperor Hadrian AD 135 How Heraclius turned the Jews out of Jerusalem Fac simile of a Miniature in the Histoire des Empereurs Manuscript of the Fifteenth Century.png|dereita|miniatura|Expulsión dos xudeus de Xerusalén durante o reinado de Hadriano. Miniatura do manuscrito do século XV titulado "Histoire des Empereurs".]] Os historiadores modernos ven a revolta de Bar Kokhba como un suceso de decisiva importancia na historia.<ref name=Taylor>{{Cita libro | last = Taylor | first = J. E. | publisher = Oxford University Press | quote = Up until this date the Bar Kokhba documents indicate that towns, villages and ports where Jews lived were busy with industry and activity. Afterwards there is an eerie silence, and the archaeological record testifies to little Jewish presence until the Byzantine era, in En Gedi. This picture coheres with what we have already determined in Part I of this study, that the crucial date for what can only be described as genocide, and the devastation of Jews and Judaism within central Judea, was 135 CE and not, as usually assumed, 70 CE, despite the siege of Jerusalem and the Temple's destruction | url = https://books.google.com/books?id=XWIMFY4VnI4C&pg=PA243&dq=bar+kokhba%22+genocide%22&hl=iw&sa=X&ei=koFNUrWtHoeD4ASHqYDYDQ&ved=0CEkQ6AEwBDge#v=onepage&q=bar%20kokhba%22%20genocide%22&f=false | title = The Essenes, the Scrolls, and the Dead Sea}}</ref> Sinalan que, ao contrario que sucedeu coa [[primeira guerra xudeu-romana]] relatada por [[Xosefo]], a poboación xudía de Xudea quedou devastada trala revolta de Bar Kokhba,<ref name=Taylor/> xa fose asasinada, exiliada, ou vendidos como escravos. Calquera autoridade política ou relixiosa xudía foi eliminada. Os xudeus pasaron a ser unha minoría en Xudea, permanecendo grades grupos tan só en [[Galilea]], [[Bet Shean]] e no [[Altos do Golán|Golán]].<ref>David Goodblatt, 'The political and social history of the Jewish community in the Land of Israel,' in William David Davies, Louis Finkelstein, Steven T. Katz (eds.)[https://books.google.com/books?id=BjtWLZhhMoYC&pg=PA406 ''The Cambridge History of Judaism: Volume 4, The Late Roman-Rabbinic Period,''] Cambridge University Press, 2006 pp.404-430, p.406.</ref> A destrución masiva e mortes durante o transcurso da revolta levou a investigadores como [[Bernard Lewis]] a sinalar o comezo da [[diáspora xudía]] neste momento. A morte de Hadriano no ano [[138]] tivo especial relevancia entre as comunidades xudías superviventes. Algúns destes xudeus asentáronse en Galilea, con algunhas familias rabínicas en [[Séforis]].<ref>Miller, 1984, p. [https://books.google.com/books?id=KcsUAAAAIAAJ&pg=PA132 132]</ref> O [[xudaísmo rabínico]] xa se convertera nunha relixión "portátil", centrada arredor das [[sinagoga]]s. [[Ficheiro:Ancient Galilee.jpg|miniatura|dereita|225px|A [[Galilea]] na antigüidade.]] Xudea non volveu ser un centro da vida política, relixiosa ou cultural xudía ata tempos máis modernos, aínda que os xudeus continuaron poboando esporadicamente a rexión e leváronse a cabo importantes desenvolvementos relixiosos alí. Galilea transformouse nun importante centro do xudaísmo rabínico, e o Talmud de Xerusalén recompilouse alí entre os séculos [[século IV|IV]] e [[século V|V]]. === Relacións posteriores entre os xudeus e os romanos === As relacións dos xudeus co Imperio Romano na rexión continuaron a ser complicadas. [[Constantino o Grande]] permitiulles lamentar a súa derrota e humillación unha vez ao no durante o [[Tisha B'Av]] no [[Muro das Lamentacións]]. Entre os anos 351 e 352, os xudeus de Galilea lanzaron outra [[Revolta xudaica contra Constantino Galo|revolta contra os romanos]] que tivo graves consecuencias.<ref>Bernard Lazare and Robert Wistrich, Antisemitism: Its History and Causes, University of Nebraska Press, 1995, I, pp.46-7.</ref> A revolta tivo lugar durante o aumento da influencia cristiá no [[Imperio Romano de Oriente]], baixo a dinastía Constantina. No 355, porén, as relacións cos gobernantes romanos melloraron debido á chegada ao poder do emperador [[Xuliano]], quen ao contrario que os seus predecesores resistiuse ao [[cristianismo]]. No ano [[363]], pouco despois de que o emperador lanzara a súa campaña contra o [[Imperio Sasánida]], ordenou a reconstrución do [[Templo de Xerusalén]], nun intento de fortalecer a outras relixións no canto do cristianismo.<ref>Ammianus Marcellinus, ''Res Gestae'', 23.1.2–3.</ref> O fracaso na reconstrución do Templo atribúese ao [[terremoto de Galilea do 363]], e tradicionalmente tamén a ambivalencia xudía sobre o proxecto.<ref name="Solomon">See [http://www.fordham.edu/halsall/jewish/julian-jews.html "Julian and the Jews 361–363 CE"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120520080932/http://www.fordham.edu/halsall/jewish/julian-jews.html |date=20 de maio de 2012 }} (Fordham University, The Jesuit University of New York) and [https://web.archive.org/web/20051020130904/http://www.gibsoncondo.com/~david/convert/history.html "Julian the Apostate and the Holy Temple"].</ref> O apoio do emperador Xuliano ao xudaísmo fixo que os seguidores desta relixión comezaran a chamalo "Xuliano o Heleno".<ref>A Psychoanalytic History of the Jews, [[Avner Falk]]</ref> As feridas que sufriu o emperador durante a súa campaña en Persia, e a súa posterior morte, puxeron fin ás aspiracións xudías, xa que os seus sucesores abrazaron de novo o cristianismo. No ano [[438]], cando a emperatriz [[Licinia Eudoxia|Eudocia]] eliminou a prohibición dos xudeus de rezar no [[Monte do Templo]], os líderes da comunidade en Galilea, fixeron un chamamento "a grande e poderosa xente dos xudeus" que comezaba dicindo:"Sabede que o fin do exilio do noso pobo chegou!". Porén a poboación cristiá de [[Xerusalén]] percibiu esta chamada como unha ameaza á súa primacía, polo que alzáronse nunha revolta que acabou perseguindo aos xudeus da cidade.<ref>Avraham Yaari, ''Igrot Eretz Yisrael'' (Tel Aviv, 1943), p. 46.</ref><ref>{{Cita web|url=https://books.google.com?id=8O95ErDSZQgC&pg=PA157&dq=eudocia+jews+temple+mount&hl=en&sa=X&ei=HcA_VaDeN4iWuASh_YDYAw&ved=0CCEQ6AEwAA#v=onepage&q=eudocia%20jews%20temple%20mount&f=false|title=Remains of the Jews|publisher=}}</ref> == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} === Outros artigos === * [[Simón bar Kokhba]] {{control de autoridades}} [[Categoría:Revolta de Bar Kokhba]] jycu0suozv279oc18ftqzlx0dt2liwg 7104990 7104989 2025-06-23T21:44:17Z O Breixo 127505 7104990 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe =PikiWiki Israel 19975 Archeological sites of Israel.jpg |descrición_imaxe =Entrada á cova na que se refuxiaron os rebeldes de bar Kokhba |resultado =O [[Imperio romano]] asasina e escraviza por centos de miles de xudeus, suprime a autoridade política e relixiosa xudía, e prohibe a entrada dos xudeus en [[Xerusalén]] |casus =Os decretos ditados por Hadriano contra a [[xudaísmo|relixión xudía]] (prohibición de realizar o Brit Milá, respectar o Sabbat) e a fundación de [[Aelia Capitolina]] no lugar de Xerusalén |combatentes1 =[[Imperio Romano]] |combatentes2 =[[Xudeus|Rebeldes xudeus]] |comandante1 =[[Hadriano (emperador)|Hadriano]]<br />[[Quinto Tineyo Rufo]]<br/>[[Sextus Julius Severus]]<br/>[[Publicio Marcelo]]<br/>[[Haterio Nepos]]<br/>[[Quinto Lolio Urbico]] |comandante2 =[[Simón bar Kokhba]] {{MEC}}<br/>[[Akiva ben Iosef]] |soldados1 =[[Legio X Fretensis]]<br />[[Legio VI Ferrata]]<br />[[Legio IX Hispana]]?<br />[[Legio III Cyrenaica]]<br />[[Legio XXII Deiotariana]]<br />[[Legio X Gemina]]<br />12 lexións:<br/>60-120.000 homes |soldados2 =200&nbsp;000 xudeus<br />100&nbsp;000 sirios e árabes |baixas1 =Legio XXII Deiotariana, resto descoñecido |baixas2 =580&nbsp;000 xudeus (maioritariamente baixas civís); 50 cidades fortificadas e 985 aldeas arrasadas (segundo [[Dión Casio]]) }} A '''revolta de  Bar Kokhba '''({{Lang-he|מרד בר כוכבא}}; ''Mered Bar Kokhba'') foi unha rebelión dos xudeus da [[Xudea|provincia Romana de Xudea]], liderada por [[Simón bar Kokhba]], contra o [[Imperio Romano]]. Tivo lugar entre os anos 132-136,<ref>Para o ano 136, ver: W. Eck, ''The Bar Kokhba Revolt: The Roman Point of View'', pp. 87–88.</ref> e foi a última das tres grandes [[guerras xudeu-romanas]], por iso tamén é coñecida como '''a Terceira Guerra xudeu–romana''' ou '''a Terceira Revolta xudía'''. Algúns historiadores tamén se refiren a ela como a '''Segunda Revolta de Xudea''', sen contar a [[guerra de Kitos]] (115-117), que tivo un carácter marxinal na rexión de Xudea. A revolta estoupou como consecuencia das tensións políticas e relixiosas na [[provincia romana de Xudea]] tralo fracaso da primeira revolta nos anos 66-73. Estas aumento da tensión debeuse ao aumento da presenza romana en Xudea, cambios na vida administrativa e na economía, xunto ao estoupido e supresión das revoltas xudías en Mesopotamia, Libia e a Cirenaica.<ref>William David Davies, Louis Finkelstein,[https://books.google.com/books?id=BjtWLZhhMoYC&pg=PA106 ''The Cambridge History of Judaism: The late Roman-Rabbinic period,''] Cambridge University Press, 1984 pp.106.</ref> As razóns máis próximas semellan centrarse na construción dunha nova cidade, [[Aelia Capitolina]], sobre as ruínas de [[Xerusalén]] e a construción dun templo en honra ao deus [[Xúpiter (deus)|Xúpiter]] sobre o [[Monte do Templo]].<ref name="Eshel" >Hanan Eshel,[https://books.google.com/books?id=BjtWLZhhMoYC&pg=PA105 'The Bar Kochba revolt, 132-135,'] in William David Davies, Louis Finkelstein, Steven T. Katz (eds.) ''The Cambridge History of Judaism: Volume 4, The Late Roman-Rabbinic Period,'' pp.105-127, p.105.</ref> Os Pais da Igrexa e a literatura rabínica inciden no papel de [[Quintus Tineius Rufus (cónsul 127)|Rufus]], o [[Gobernador romano|gobernador]] de Xudea, como causa da revolta.<ref name="William David Davies p. 35">William David Davies, Louis Finkelstein: The Cambridge History of Judaism: The late Roman-Rabbinic period, p. 35., Cambridge University Press, 1984, {{ISBN|9780521772488}}</ref> No [[132]], a revolta liderada por [[Simón bar Kokhba]] estendeuse rapidamente desde [[Modi'in]] por toda a rexión, interrompendo a gornición romana en Xerusalén.<ref name="Axelrod 2009 29">{{Cita libro |last=Axelrod |first=Alan |title=Little-Known Wars of Great and Lasting Impact |url=https://books.google.com/books?id=8x322-89x3MC&pg=PA29&dq=In+132,+a+revolt+led+by+Bar+Kokhba+quickly+spread+from+Modi%27in&hl=en&sa=X&ei=pNKWU-WFBPSssASm2YDADA&redir_esc=y#v=onepage&q=In%20132%2C%20a%20revolt%20led%20by%20Bar%20Kokhba%20quickly%20spread%20from%20Modi'in&f=false |publisher=Fair Winds Press |year=2009 |page=29 |isbn=9781592333752}}</ref> [[Quintus Tineius Rufus (cónsul 127)|Quintus Tineius Rufus]] foi o gobernador durante a primeira fase da revolta, e a el atribúese o fracaso de deter o seu avance. Os últimos rexistros sobre Rufus son do ano 132, descoñecéndose se morreu o foi substituído. A pesar da chegada dun número significativo de reforzos desde as provincias romanas de Siria, Exipto e Arabia, as vitorias rebeldes sobre os romanos estableceron un estado independente en Israel sobre a maior parte da provincia de Xudea durante dous anos, e o propio Bar Kokhba tomou o título de [[Nasi (título hebreo)|Nasi]] ("príncipe"). [[Simón bar Kokhba]], o líder da revolta, foi recoñecido por moitos dos xudeus como o [[Mesías]], que restauraría a súa independencia nacional.<ref>{{Cita libro |author=[[John S. Evans]] |coauthors= |title=The Prophecies of Daniel 2 |year=2008 |publisher= |page= |quote=Known as the Bar Kokhba Revolt, after its charismatic leader, Simon Bar Kokhba, whom many Jews regarded as their promised messiah | url=https://books.google.com/books?id=_lfSnZiVLpsC&pg=PA174&dq=Simon+bar+Kokhba+as+the+Messiah&hl=en&sa=X&ei=reDEUvymK-zFsAS11IGADg&ved=0CFgQ6AEwCA#v=onepage&q=Simon%20bar%20Kokhba%20as%20the%20Messiah&f=false |isbn= }}</ref> Isto provocou que o emperador [[Hadriano (emperador)|Hadriano]] reunira un gran número forzas de todo o imperio para a invasión de Xudea no ano 134, baixo o mando do xeneral romano [[Sextus Julius Severus]]. O exército romano estaba composto de seis lexións completas cos seus [[Tropas auxiliares romanas|auxilias]] que finalmente lograron acabar coa revolta.<ref name="Israel-Tour-Day">{{Cita web|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110616233531/http://www.rsy-netzer.org.uk/newsletters/mailing-view/65.html|archivedate=16 de xuño de 2011|title=Israel Tour Daily Newsletter|url=http://www.rsy-netzer.org.uk/newsletters/mailing-view/65.html|date=27 July 2010|data-acceso=01 de maio de 2018|urlmorta=yes}}</ref> == Repercusións == ===Consecuencias inmediatas=== [[Ficheiro:Reconstruction drawing of the triumphal arch dedicated to Hadrian near the camp of the Sixth Legion at Tel Shalem, Israel Museum, Jerusalem (15472504477).jpg|esquerda|miniatura|220px|Reconstrución esquemática do arco de Hadriano en Tel Shalem, adicado ao emperador pola vitoria sobre a revolta xudía de 132-135.]] As proclamas de Hadriano trataron de erradicar o nacionalismo xudeu en Xudea,<ref name="Eshel"/> que percibiu como a causa das repetidas revoltas. O emperador prohibiu a lei da [[Torá]], o [[calendario hebreo]] e executou aos estudosos xudaicos. Os pergamiños sagrados do [[xudaísmo]] foron queimados cerimoniosamente no [[Monte do Templo]]. No antigo [[Templo de Xerusalén]], xa destruído, instalou dúas estatuas adicadas ao deus [[Xúpiter Capitolino]] e a el mesmo. Nun intento de erradicar calquera memoria de [[Xudea]] e o [[Historia do antigo Israel|antigo Israel]], borrou o nome do mapa e o substituíu por [[Syria Palaestina]].<ref name="H.H. Ben-Sasson, 1976, page 334">H.H. Ben-Sasson, ''A History of the Jewish People'', Harvard University Press, 1976, {{ISBN|0-674-39731-2}}, páxina 334: "In an effort to wipe out all memory of the bond between the Jews and the land, Hadrian changed the name of the province from Judaea to Syria-Palestina, a name that became common in non-Jewish literature."</ref><ref name="Ariel Lewin p. 33">Ariel Lewin. ''The archaeology of Ancient Judea and Palestine''. Getty Publications, 2005 p. 33. "It seems clear that by choosing a seemingly neutral name - one juxtaposing that of a neighboring province with the revived name of an ancient geographical entity (Palestine), already known from the writings of Herodotus - Hadrian was intending to suppress any connection between the Jewish people and that land." {{ISBN|0-89236-800-4}}</ref><ref name="The Bar Kokhba War Reconsidered">[https://books.google.com/books?id=1TA-Fg4wBnUC&pg=PA33&dq=intentionally+suppressed+jewish+national+Aelia+Capitolina+Palaestina&sig=xxUlDy9oYikzsdYmFHP0E-lDFE8 ''The Bar Kokhba War Reconsidered''] by Peter Schäfer, {{ISBN|3-16-148076-7}}</ref> Destruíndo calquera asociación dos xudeus con Xudea e prohibindo a práctica da fe xudía, Hadriano pretendeu erradicar unha nación que provocara grandes danos ao Imperio Romano. Do mesmo xeito, reconstruíu Xerusalén como unha [[polis]] pagá baixo o nome de [[Aelia Capitolina]], na cal os xudeus tiñan prohibida a entrada, coa única excepción do día do [[Tisha B'Av]].<ref>H.H. Ben-Sasson, ''A History of the Jewish People'', páxina 334: "Jews were forbidden to live in the city and were allowed to visit it only once a year, on the Ninth of Ab, to mourn on the ruins of their holy Temple."</ref> [[Ficheiro:Expulsion of the Jews in the Reign of the Emperor Hadrian AD 135 How Heraclius turned the Jews out of Jerusalem Fac simile of a Miniature in the Histoire des Empereurs Manuscript of the Fifteenth Century.png|dereita|miniatura|Expulsión dos xudeus de Xerusalén durante o reinado de Hadriano. Miniatura do manuscrito do século XV titulado "Histoire des Empereurs".]] Os historiadores modernos ven a revolta de Bar Kokhba como un suceso de decisiva importancia na historia.<ref name=Taylor>{{Cita libro | last = Taylor | first = J. E. | publisher = Oxford University Press | quote = Up until this date the Bar Kokhba documents indicate that towns, villages and ports where Jews lived were busy with industry and activity. Afterwards there is an eerie silence, and the archaeological record testifies to little Jewish presence until the Byzantine era, in En Gedi. This picture coheres with what we have already determined in Part I of this study, that the crucial date for what can only be described as genocide, and the devastation of Jews and Judaism within central Judea, was 135 CE and not, as usually assumed, 70 CE, despite the siege of Jerusalem and the Temple's destruction | url = https://books.google.com/books?id=XWIMFY4VnI4C&pg=PA243&dq=bar+kokhba%22+genocide%22&hl=iw&sa=X&ei=koFNUrWtHoeD4ASHqYDYDQ&ved=0CEkQ6AEwBDge#v=onepage&q=bar%20kokhba%22%20genocide%22&f=false | title = The Essenes, the Scrolls, and the Dead Sea}}</ref> Sinalan que, ao contrario que sucedeu coa [[primeira guerra xudeu-romana]] relatada por [[Xosefo]], a poboación xudía de Xudea quedou devastada trala revolta de Bar Kokhba,<ref name=Taylor/> xa fose asasinada, exiliada, ou vendidos como escravos. Calquera autoridade política ou relixiosa xudía foi eliminada. Os xudeus pasaron a ser unha minoría en Xudea, permanecendo grades grupos tan só en [[Galilea]], [[Bet Shean]] e no [[Altos do Golán|Golán]].<ref>David Goodblatt, 'The political and social history of the Jewish community in the Land of Israel,' in William David Davies, Louis Finkelstein, Steven T. Katz (eds.)[https://books.google.com/books?id=BjtWLZhhMoYC&pg=PA406 ''The Cambridge History of Judaism: Volume 4, The Late Roman-Rabbinic Period,''] Cambridge University Press, 2006 pp.404-430, p.406.</ref> A destrución masiva e mortes durante o transcurso da revolta levou a investigadores como [[Bernard Lewis]] a sinalar o comezo da [[diáspora xudía]] neste momento. A morte de Hadriano no ano [[138]] tivo especial relevancia entre as comunidades xudías superviventes. Algúns destes xudeus asentáronse en Galilea, con algunhas familias rabínicas en [[Séforis]].<ref>Miller, 1984, p. [https://books.google.com/books?id=KcsUAAAAIAAJ&pg=PA132 132]</ref> O [[xudaísmo rabínico]] xa se convertera nunha relixión "portátil", centrada arredor das [[sinagoga]]s. [[Ficheiro:Ancient Galilee.jpg|miniatura|dereita|225px|A [[Galilea]] na antigüidade.]] Xudea non volveu ser un centro da vida política, relixiosa ou cultural xudía ata tempos máis modernos, aínda que os xudeus continuaron poboando esporadicamente a rexión e leváronse a cabo importantes desenvolvementos relixiosos alí. Galilea transformouse nun importante centro do xudaísmo rabínico, e o Talmud de Xerusalén recompilouse alí entre os séculos [[século IV|IV]] e [[século V|V]]. === Relacións posteriores entre os xudeus e os romanos === As relacións dos xudeus co Imperio Romano na rexión continuaron a ser complicadas. [[Constantino o Grande]] permitiulles lamentar a súa derrota e humillación unha vez ao no durante o [[Tisha B'Av]] no [[Muro das Lamentacións]]. Entre os anos 351 e 352, os xudeus de Galilea lanzaron outra [[Revolta xudaica contra Constantino Galo|revolta contra os romanos]] que tivo graves consecuencias.<ref>Bernard Lazare and Robert Wistrich, Antisemitism: Its History and Causes, University of Nebraska Press, 1995, I, pp.46-7.</ref> A revolta tivo lugar durante o aumento da influencia cristiá no [[Imperio Romano de Oriente]], baixo a dinastía Constantina. No 355, porén, as relacións cos gobernantes romanos melloraron debido á chegada ao poder do emperador [[Xuliano]], quen ao contrario que os seus predecesores resistiuse ao [[cristianismo]]. No ano [[363]], pouco despois de que o emperador lanzara a súa campaña contra o [[Imperio Sasánida]], ordenou a reconstrución do [[Templo de Xerusalén]], nun intento de fortalecer a outras relixións no canto do cristianismo.<ref>Ammianus Marcellinus, ''Res Gestae'', 23.1.2–3.</ref> O fracaso na reconstrución do Templo atribúese ao [[terremoto de Galilea do 363]], e tradicionalmente tamén a ambivalencia xudía sobre o proxecto.<ref name="Solomon">See [http://www.fordham.edu/halsall/jewish/julian-jews.html "Julian and the Jews 361–363 CE"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120520080932/http://www.fordham.edu/halsall/jewish/julian-jews.html |date=20 de maio de 2012 }} (Fordham University, The Jesuit University of New York) and [https://web.archive.org/web/20051020130904/http://www.gibsoncondo.com/~david/convert/history.html "Julian the Apostate and the Holy Temple"].</ref> O apoio do emperador Xuliano ao xudaísmo fixo que os seguidores desta relixión comezaran a chamalo "Xuliano o Heleno".<ref>A Psychoanalytic History of the Jews, [[Avner Falk]]</ref> As feridas que sufriu o emperador durante a súa campaña en Persia, e a súa posterior morte, puxeron fin ás aspiracións xudías, xa que os seus sucesores abrazaron de novo o cristianismo. No ano [[438]], cando a emperatriz [[Licinia Eudoxia|Eudocia]] eliminou a prohibición dos xudeus de rezar no [[Monte do Templo]], os líderes da comunidade en Galilea, fixeron un chamamento "a grande e poderosa xente dos xudeus" que comezaba dicindo:"Sabede que o fin do exilio do noso pobo chegou!". Porén a poboación cristiá de [[Xerusalén]] percibiu esta chamada como unha ameaza á súa primacía, polo que alzáronse nunha revolta que acabou perseguindo aos xudeus da cidade.<ref>Avraham Yaari, ''Igrot Eretz Yisrael'' (Tel Aviv, 1943), p. 46.</ref><ref>{{Cita web|url=https://books.google.com?id=8O95ErDSZQgC&pg=PA157&dq=eudocia+jews+temple+mount&hl=en&sa=X&ei=HcA_VaDeN4iWuASh_YDYAw&ved=0CCEQ6AEwAA#v=onepage&q=eudocia%20jews%20temple%20mount&f=false|title=Remains of the Jews|publisher=}}</ref> == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} === Outros artigos === * [[Simón bar Kokhba]] {{control de autoridades}} [[Categoría:Revolta de Bar Kokhba]] rdugkoqendfq84pf8uz9yljym4meuhd 7104991 7104990 2025-06-23T21:44:29Z O Breixo 127505 7104991 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe =PikiWiki Israel 19975 Archeological sites of Israel.jpg |descrición_imaxe =Entrada á cova na que se refuxiaron os rebeldes de bar Kokhba |resultado =O [[Imperio Romano]] asasina e escraviza por centos de miles de xudeus, suprime a autoridade política e relixiosa xudía, e prohibe a entrada dos xudeus en [[Xerusalén]] |casus =Os decretos ditados por Hadriano contra a [[xudaísmo|relixión xudía]] (prohibición de realizar o Brit Milá, respectar o Sabbat) e a fundación de [[Aelia Capitolina]] no lugar de Xerusalén |combatentes1 =[[Imperio Romano]] |combatentes2 =[[Xudeus|Rebeldes xudeus]] |comandante1 =[[Hadriano (emperador)|Hadriano]]<br />[[Quinto Tineyo Rufo]]<br/>[[Sextus Julius Severus]]<br/>[[Publicio Marcelo]]<br/>[[Haterio Nepos]]<br/>[[Quinto Lolio Urbico]] |comandante2 =[[Simón bar Kokhba]] {{MEC}}<br/>[[Akiva ben Iosef]] |soldados1 =[[Legio X Fretensis]]<br />[[Legio VI Ferrata]]<br />[[Legio IX Hispana]]?<br />[[Legio III Cyrenaica]]<br />[[Legio XXII Deiotariana]]<br />[[Legio X Gemina]]<br />12 lexións:<br/>60-120.000 homes |soldados2 =200&nbsp;000 xudeus<br />100&nbsp;000 sirios e árabes |baixas1 =Legio XXII Deiotariana, resto descoñecido |baixas2 =580&nbsp;000 xudeus (maioritariamente baixas civís); 50 cidades fortificadas e 985 aldeas arrasadas (segundo [[Dión Casio]]) }} A '''revolta de  Bar Kokhba '''({{Lang-he|מרד בר כוכבא}}; ''Mered Bar Kokhba'') foi unha rebelión dos xudeus da [[Xudea|provincia Romana de Xudea]], liderada por [[Simón bar Kokhba]], contra o [[Imperio Romano]]. Tivo lugar entre os anos 132-136,<ref>Para o ano 136, ver: W. Eck, ''The Bar Kokhba Revolt: The Roman Point of View'', pp. 87–88.</ref> e foi a última das tres grandes [[guerras xudeu-romanas]], por iso tamén é coñecida como '''a Terceira Guerra xudeu–romana''' ou '''a Terceira Revolta xudía'''. Algúns historiadores tamén se refiren a ela como a '''Segunda Revolta de Xudea''', sen contar a [[guerra de Kitos]] (115-117), que tivo un carácter marxinal na rexión de Xudea. A revolta estoupou como consecuencia das tensións políticas e relixiosas na [[provincia romana de Xudea]] tralo fracaso da primeira revolta nos anos 66-73. Estas aumento da tensión debeuse ao aumento da presenza romana en Xudea, cambios na vida administrativa e na economía, xunto ao estoupido e supresión das revoltas xudías en Mesopotamia, Libia e a Cirenaica.<ref>William David Davies, Louis Finkelstein,[https://books.google.com/books?id=BjtWLZhhMoYC&pg=PA106 ''The Cambridge History of Judaism: The late Roman-Rabbinic period,''] Cambridge University Press, 1984 pp.106.</ref> As razóns máis próximas semellan centrarse na construción dunha nova cidade, [[Aelia Capitolina]], sobre as ruínas de [[Xerusalén]] e a construción dun templo en honra ao deus [[Xúpiter (deus)|Xúpiter]] sobre o [[Monte do Templo]].<ref name="Eshel" >Hanan Eshel,[https://books.google.com/books?id=BjtWLZhhMoYC&pg=PA105 'The Bar Kochba revolt, 132-135,'] in William David Davies, Louis Finkelstein, Steven T. Katz (eds.) ''The Cambridge History of Judaism: Volume 4, The Late Roman-Rabbinic Period,'' pp.105-127, p.105.</ref> Os Pais da Igrexa e a literatura rabínica inciden no papel de [[Quintus Tineius Rufus (cónsul 127)|Rufus]], o [[Gobernador romano|gobernador]] de Xudea, como causa da revolta.<ref name="William David Davies p. 35">William David Davies, Louis Finkelstein: The Cambridge History of Judaism: The late Roman-Rabbinic period, p. 35., Cambridge University Press, 1984, {{ISBN|9780521772488}}</ref> No [[132]], a revolta liderada por [[Simón bar Kokhba]] estendeuse rapidamente desde [[Modi'in]] por toda a rexión, interrompendo a gornición romana en Xerusalén.<ref name="Axelrod 2009 29">{{Cita libro |last=Axelrod |first=Alan |title=Little-Known Wars of Great and Lasting Impact |url=https://books.google.com/books?id=8x322-89x3MC&pg=PA29&dq=In+132,+a+revolt+led+by+Bar+Kokhba+quickly+spread+from+Modi%27in&hl=en&sa=X&ei=pNKWU-WFBPSssASm2YDADA&redir_esc=y#v=onepage&q=In%20132%2C%20a%20revolt%20led%20by%20Bar%20Kokhba%20quickly%20spread%20from%20Modi'in&f=false |publisher=Fair Winds Press |year=2009 |page=29 |isbn=9781592333752}}</ref> [[Quintus Tineius Rufus (cónsul 127)|Quintus Tineius Rufus]] foi o gobernador durante a primeira fase da revolta, e a el atribúese o fracaso de deter o seu avance. Os últimos rexistros sobre Rufus son do ano 132, descoñecéndose se morreu o foi substituído. A pesar da chegada dun número significativo de reforzos desde as provincias romanas de Siria, Exipto e Arabia, as vitorias rebeldes sobre os romanos estableceron un estado independente en Israel sobre a maior parte da provincia de Xudea durante dous anos, e o propio Bar Kokhba tomou o título de [[Nasi (título hebreo)|Nasi]] ("príncipe"). [[Simón bar Kokhba]], o líder da revolta, foi recoñecido por moitos dos xudeus como o [[Mesías]], que restauraría a súa independencia nacional.<ref>{{Cita libro |author=[[John S. Evans]] |coauthors= |title=The Prophecies of Daniel 2 |year=2008 |publisher= |page= |quote=Known as the Bar Kokhba Revolt, after its charismatic leader, Simon Bar Kokhba, whom many Jews regarded as their promised messiah | url=https://books.google.com/books?id=_lfSnZiVLpsC&pg=PA174&dq=Simon+bar+Kokhba+as+the+Messiah&hl=en&sa=X&ei=reDEUvymK-zFsAS11IGADg&ved=0CFgQ6AEwCA#v=onepage&q=Simon%20bar%20Kokhba%20as%20the%20Messiah&f=false |isbn= }}</ref> Isto provocou que o emperador [[Hadriano (emperador)|Hadriano]] reunira un gran número forzas de todo o imperio para a invasión de Xudea no ano 134, baixo o mando do xeneral romano [[Sextus Julius Severus]]. O exército romano estaba composto de seis lexións completas cos seus [[Tropas auxiliares romanas|auxilias]] que finalmente lograron acabar coa revolta.<ref name="Israel-Tour-Day">{{Cita web|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110616233531/http://www.rsy-netzer.org.uk/newsletters/mailing-view/65.html|archivedate=16 de xuño de 2011|title=Israel Tour Daily Newsletter|url=http://www.rsy-netzer.org.uk/newsletters/mailing-view/65.html|date=27 July 2010|data-acceso=01 de maio de 2018|urlmorta=yes}}</ref> == Repercusións == ===Consecuencias inmediatas=== [[Ficheiro:Reconstruction drawing of the triumphal arch dedicated to Hadrian near the camp of the Sixth Legion at Tel Shalem, Israel Museum, Jerusalem (15472504477).jpg|esquerda|miniatura|220px|Reconstrución esquemática do arco de Hadriano en Tel Shalem, adicado ao emperador pola vitoria sobre a revolta xudía de 132-135.]] As proclamas de Hadriano trataron de erradicar o nacionalismo xudeu en Xudea,<ref name="Eshel"/> que percibiu como a causa das repetidas revoltas. O emperador prohibiu a lei da [[Torá]], o [[calendario hebreo]] e executou aos estudosos xudaicos. Os pergamiños sagrados do [[xudaísmo]] foron queimados cerimoniosamente no [[Monte do Templo]]. No antigo [[Templo de Xerusalén]], xa destruído, instalou dúas estatuas adicadas ao deus [[Xúpiter Capitolino]] e a el mesmo. Nun intento de erradicar calquera memoria de [[Xudea]] e o [[Historia do antigo Israel|antigo Israel]], borrou o nome do mapa e o substituíu por [[Syria Palaestina]].<ref name="H.H. Ben-Sasson, 1976, page 334">H.H. Ben-Sasson, ''A History of the Jewish People'', Harvard University Press, 1976, {{ISBN|0-674-39731-2}}, páxina 334: "In an effort to wipe out all memory of the bond between the Jews and the land, Hadrian changed the name of the province from Judaea to Syria-Palestina, a name that became common in non-Jewish literature."</ref><ref name="Ariel Lewin p. 33">Ariel Lewin. ''The archaeology of Ancient Judea and Palestine''. Getty Publications, 2005 p. 33. "It seems clear that by choosing a seemingly neutral name - one juxtaposing that of a neighboring province with the revived name of an ancient geographical entity (Palestine), already known from the writings of Herodotus - Hadrian was intending to suppress any connection between the Jewish people and that land." {{ISBN|0-89236-800-4}}</ref><ref name="The Bar Kokhba War Reconsidered">[https://books.google.com/books?id=1TA-Fg4wBnUC&pg=PA33&dq=intentionally+suppressed+jewish+national+Aelia+Capitolina+Palaestina&sig=xxUlDy9oYikzsdYmFHP0E-lDFE8 ''The Bar Kokhba War Reconsidered''] by Peter Schäfer, {{ISBN|3-16-148076-7}}</ref> Destruíndo calquera asociación dos xudeus con Xudea e prohibindo a práctica da fe xudía, Hadriano pretendeu erradicar unha nación que provocara grandes danos ao Imperio Romano. Do mesmo xeito, reconstruíu Xerusalén como unha [[polis]] pagá baixo o nome de [[Aelia Capitolina]], na cal os xudeus tiñan prohibida a entrada, coa única excepción do día do [[Tisha B'Av]].<ref>H.H. Ben-Sasson, ''A History of the Jewish People'', páxina 334: "Jews were forbidden to live in the city and were allowed to visit it only once a year, on the Ninth of Ab, to mourn on the ruins of their holy Temple."</ref> [[Ficheiro:Expulsion of the Jews in the Reign of the Emperor Hadrian AD 135 How Heraclius turned the Jews out of Jerusalem Fac simile of a Miniature in the Histoire des Empereurs Manuscript of the Fifteenth Century.png|dereita|miniatura|Expulsión dos xudeus de Xerusalén durante o reinado de Hadriano. Miniatura do manuscrito do século XV titulado "Histoire des Empereurs".]] Os historiadores modernos ven a revolta de Bar Kokhba como un suceso de decisiva importancia na historia.<ref name=Taylor>{{Cita libro | last = Taylor | first = J. E. | publisher = Oxford University Press | quote = Up until this date the Bar Kokhba documents indicate that towns, villages and ports where Jews lived were busy with industry and activity. Afterwards there is an eerie silence, and the archaeological record testifies to little Jewish presence until the Byzantine era, in En Gedi. This picture coheres with what we have already determined in Part I of this study, that the crucial date for what can only be described as genocide, and the devastation of Jews and Judaism within central Judea, was 135 CE and not, as usually assumed, 70 CE, despite the siege of Jerusalem and the Temple's destruction | url = https://books.google.com/books?id=XWIMFY4VnI4C&pg=PA243&dq=bar+kokhba%22+genocide%22&hl=iw&sa=X&ei=koFNUrWtHoeD4ASHqYDYDQ&ved=0CEkQ6AEwBDge#v=onepage&q=bar%20kokhba%22%20genocide%22&f=false | title = The Essenes, the Scrolls, and the Dead Sea}}</ref> Sinalan que, ao contrario que sucedeu coa [[primeira guerra xudeu-romana]] relatada por [[Xosefo]], a poboación xudía de Xudea quedou devastada trala revolta de Bar Kokhba,<ref name=Taylor/> xa fose asasinada, exiliada, ou vendidos como escravos. Calquera autoridade política ou relixiosa xudía foi eliminada. Os xudeus pasaron a ser unha minoría en Xudea, permanecendo grades grupos tan só en [[Galilea]], [[Bet Shean]] e no [[Altos do Golán|Golán]].<ref>David Goodblatt, 'The political and social history of the Jewish community in the Land of Israel,' in William David Davies, Louis Finkelstein, Steven T. Katz (eds.)[https://books.google.com/books?id=BjtWLZhhMoYC&pg=PA406 ''The Cambridge History of Judaism: Volume 4, The Late Roman-Rabbinic Period,''] Cambridge University Press, 2006 pp.404-430, p.406.</ref> A destrución masiva e mortes durante o transcurso da revolta levou a investigadores como [[Bernard Lewis]] a sinalar o comezo da [[diáspora xudía]] neste momento. A morte de Hadriano no ano [[138]] tivo especial relevancia entre as comunidades xudías superviventes. Algúns destes xudeus asentáronse en Galilea, con algunhas familias rabínicas en [[Séforis]].<ref>Miller, 1984, p. [https://books.google.com/books?id=KcsUAAAAIAAJ&pg=PA132 132]</ref> O [[xudaísmo rabínico]] xa se convertera nunha relixión "portátil", centrada arredor das [[sinagoga]]s. [[Ficheiro:Ancient Galilee.jpg|miniatura|dereita|225px|A [[Galilea]] na antigüidade.]] Xudea non volveu ser un centro da vida política, relixiosa ou cultural xudía ata tempos máis modernos, aínda que os xudeus continuaron poboando esporadicamente a rexión e leváronse a cabo importantes desenvolvementos relixiosos alí. Galilea transformouse nun importante centro do xudaísmo rabínico, e o Talmud de Xerusalén recompilouse alí entre os séculos [[século IV|IV]] e [[século V|V]]. === Relacións posteriores entre os xudeus e os romanos === As relacións dos xudeus co Imperio Romano na rexión continuaron a ser complicadas. [[Constantino o Grande]] permitiulles lamentar a súa derrota e humillación unha vez ao no durante o [[Tisha B'Av]] no [[Muro das Lamentacións]]. Entre os anos 351 e 352, os xudeus de Galilea lanzaron outra [[Revolta xudaica contra Constantino Galo|revolta contra os romanos]] que tivo graves consecuencias.<ref>Bernard Lazare and Robert Wistrich, Antisemitism: Its History and Causes, University of Nebraska Press, 1995, I, pp.46-7.</ref> A revolta tivo lugar durante o aumento da influencia cristiá no [[Imperio Romano de Oriente]], baixo a dinastía Constantina. No 355, porén, as relacións cos gobernantes romanos melloraron debido á chegada ao poder do emperador [[Xuliano]], quen ao contrario que os seus predecesores resistiuse ao [[cristianismo]]. No ano [[363]], pouco despois de que o emperador lanzara a súa campaña contra o [[Imperio Sasánida]], ordenou a reconstrución do [[Templo de Xerusalén]], nun intento de fortalecer a outras relixións no canto do cristianismo.<ref>Ammianus Marcellinus, ''Res Gestae'', 23.1.2–3.</ref> O fracaso na reconstrución do Templo atribúese ao [[terremoto de Galilea do 363]], e tradicionalmente tamén a ambivalencia xudía sobre o proxecto.<ref name="Solomon">See [http://www.fordham.edu/halsall/jewish/julian-jews.html "Julian and the Jews 361–363 CE"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120520080932/http://www.fordham.edu/halsall/jewish/julian-jews.html |date=20 de maio de 2012 }} (Fordham University, The Jesuit University of New York) and [https://web.archive.org/web/20051020130904/http://www.gibsoncondo.com/~david/convert/history.html "Julian the Apostate and the Holy Temple"].</ref> O apoio do emperador Xuliano ao xudaísmo fixo que os seguidores desta relixión comezaran a chamalo "Xuliano o Heleno".<ref>A Psychoanalytic History of the Jews, [[Avner Falk]]</ref> As feridas que sufriu o emperador durante a súa campaña en Persia, e a súa posterior morte, puxeron fin ás aspiracións xudías, xa que os seus sucesores abrazaron de novo o cristianismo. No ano [[438]], cando a emperatriz [[Licinia Eudoxia|Eudocia]] eliminou a prohibición dos xudeus de rezar no [[Monte do Templo]], os líderes da comunidade en Galilea, fixeron un chamamento "a grande e poderosa xente dos xudeus" que comezaba dicindo:"Sabede que o fin do exilio do noso pobo chegou!". Porén a poboación cristiá de [[Xerusalén]] percibiu esta chamada como unha ameaza á súa primacía, polo que alzáronse nunha revolta que acabou perseguindo aos xudeus da cidade.<ref>Avraham Yaari, ''Igrot Eretz Yisrael'' (Tel Aviv, 1943), p. 46.</ref><ref>{{Cita web|url=https://books.google.com?id=8O95ErDSZQgC&pg=PA157&dq=eudocia+jews+temple+mount&hl=en&sa=X&ei=HcA_VaDeN4iWuASh_YDYAw&ved=0CCEQ6AEwAA#v=onepage&q=eudocia%20jews%20temple%20mount&f=false|title=Remains of the Jews|publisher=}}</ref> == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} === Outros artigos === * [[Simón bar Kokhba]] {{control de autoridades}} [[Categoría:Revolta de Bar Kokhba]] qqmao9gb0vyzfcdhtluvugmj33mzedf 0 410026 7104992 6950197 2025-06-23T21:44:54Z O Breixo 127505 7104992 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento|combatentes1=Cartistas (apoiados pola raíña [[María II de Portugal|María II]])|combatentes2=Coalición de setembristas e [[Miguel I de Portugal|miguelistas]]|comandante1=[[João Oliveira e Daun, Duque de Saldanha]]|comandante2=Primeiro Conde de Bonfim|resultado=Vitoria dos Cartistas, firma da [[Convención de Gramido]]}} A '''Patuleia''',<ref>[http://www.infopedia.pt/$patuleia Patuleia]. En Infopédia. Porto: Porto Editora, 2003-2010. (Consultada o 1 de maio de 2018).</ref> ou '''Guerra da Patuleia''', é o nome que se deu á [[guerra civil]] entre "cartistas" (a tendencia máis conservadora do [[liberalismo]] xurdido despois da [[revolución de 1820]], centrada en torno á Carta Constitucional de [[1826]], outorgada por [[Pedro IV de Portugal|Pedro IV]] nunha tentativa de reducir os conflitos abertos pola revolución, dado o seu carácter menos radicalizante do que a Constitución Política da Monarquía Portuguesa de [[1822]],<ref>[http://www.iscsp.ulisboa.pt/~cepp/indexfro1.php3?http://www.iscsp.utl.pt/~cepp/regimes_politicos/primeiro_cartismo.htm Cartismo]{{Ligazón morta|data=setembro de 2018 }}, en Centro de Estudos do Pensamento Político {{pt}}.</ref> e os "setembristas" (a corrente máis á esquerda do movemento liberal, recibindo esta designación polo apoio prestado por esta facción á ''Revolución de setembro''; este movemento defendía a supremacía da soberanía popular, loitando activamente pola substitución da Carta Constitucional de 1826, outorgada polo soberano, por unha constituición aprobada por un congreso democraticamente elixido polo pobo),<ref>[http://www.iscsp.ulisboa.pt/~cepp/indexfro1.php3?http://www.iscsp.utl.pt/~cepp/regimes_politicos/setembrismo1.htm Setemprismo]{{Ligazón morta|data=setembro de 2018 }}, en Centro de Estudos do Pensamento Político {{pt}}.</ref> no curso da [[Revolución de Maria da Fonte]]. == Nome == Para algúns autores, o nome "''Patuleia''" deriva de ''pata ao léu'' (pé descalzo), mentres que outros defenden que é a adaoptación do termo castelán ''patulea'', que significa "partida de xente desordenada e violenta".<ref>[http://dle.rae.es/?id=SCARO3J patulea] 3ª acep., no [[DRAE]].</ref> == Decurso == [[Ficheiro:Oscar Pereira da Silva - Sessão das Cortes De Lisboa, Acervo do Museu Paulista da USP 2.jpg|miniatura|Sesión das Cortes de [[Lisboa]] de [[1822]].|esquerda]] === Orixe === Foi desencadeada en [[Portugal]] polo nomeamento, no curso do golpe palaciano do [[6 de outubro]] de [[1846]], coñecido como a ''emboscada'', dun goberno claramente "cartista" presidido polo mariscal [[João Oliveira e Daun, duque de Saldanha]]. === Transcurso === A guerra civil tivo unha duración de cerca de oito meses, opondo os cartistas (co apoio da raíña [[María II de Portugal|María II]]) a unha coalición contranatura que unía setembristas e miguelistas (partidarios do rei [[Miguel I de Portugal|Miguel I]], irmán de Pedro IV e pai de María II). === Fin === A guerra terminou cunha clara vitoria cartista, materializada a [[30 de xuño]] de [[1847]] pola sinatura da ''Convenção de Gramido'', despois da intervención de forxas militares estranxeiras ao abeiro da [[Cuádrupla Alianza (1834)|Cuádrupla Alianza]].{{sfn|Menchén|1989|p=42}} {{sfn|Vilar|2003|p=406}} {{sfn|López-Cordón|1981|p= 855}} == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * López-Cordón Cortezo, Mª Victoria (1981): "La política exterior", en: ''La Era isabelina y el sexenio democrático'', tomo XXXIV da ''Historia de España Menéndez Pidal-Jover Zamora'', Maadris: Espasa-Calpe, pp.&nbsp;819–899. * Menchén Barrios, María Teresa (1989): "La Cuádruple Alianza (1834). La Península en un sistema occidental", en ''Cuadernos de la Escuela Diplomática'', Ministerio de Asuntos Exteriores, segunda época, Nº 2, pp.&nbsp;31–51. * Vilar, Juan Bautista (2003): "España en la Europa de los nacionalismos: entre pequeña nación y potencia media (1834-1874)" en: Juan Carlos Pereira (coord.): ''La política exterior de España (1800-2003)''. Barcelona: Ariel, pp.&nbsp;401–420. {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Guerra da Patuleia}} [[Categoría:Guerras nas que participou Portugal]] [[Categoría:Guerras civís]] [[Categoría:Guerras do século XIX]] 0mrqvfa7zu2mdl4n4megwomhk546l4q 0 410140 7104729 5169126 2025-06-23T18:31:03Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104729 wikitext text/x-wiki {{outros homónimos|Barroso}} {{Coordenadas|41|41|N|8|00|W|display=title}} [[Ficheiro:Estrada Boticas - Salto (239332559).jpg|miniatura|dereita|Paisaxe da [[Barroso, Portugal|serra do Barroso]]. Estrada Boticas-Salto.]] '''Barroso''', ou '''Terras de Barroso''', é o nome tradicional da comarca formada polos [[municipio|concellos]] [[Portugal|portugueses]] de [[Montalegre]] e [[Boticas]], no [[distrito de Vila Real]], [[Rexión Norte, Portugal|rexión Norte]], subrrexión do [[Alto Trás-os-Montes]] e comunidade intermunicipal do [[Alto Tâmega]]. Tamén reciben o nome de '''Serra de Barroso''' as [[montaña]]s desta rexión. == Historia == === En Galicia === O termo "Barroso" conserva o nome dunha das antigas "terras", circunscricións administrativas e xudiciais en que o territorio [[Galicia|galego]]-[[Portugal|portugués]] estaba dividido desde o [[século XI]], dentro do [[Reino de Galicia]]. Posibelmente, o castelo que servía de centro a esta terra era o de San Román, hoxe un lugar deshabitado na marxe sur do [[encoro]] do [[Río Rabagão|Alto Rabagão]]{{cómpre referencia}}. A primeira mención do topónimo Barroso está nun documento [[Galicia|galego]] de [[1100]], que indica que servía de termo á ''villa'' de [[Tourém]]. Pero xa antes, no ano de [[942]], o testamento de [[Rosendo de Celanova|San Rosendo]] refire que el posuía un rabaño de [[vaca]]s ''in Barosa''. === No Portugal independente === Esta terra foi incluída nas ''Inquirições Gerais'' de [[1220]]. mais non se conservan textos relativos a esta visita. A través do texto das ''Inquirições'' de [[1258]] coñécense os límites da Terra do Barroso. Ademais dos territorios actuais dos concellos de Boticas e Montalegre, a terra incluía as [[freguesía]]s de [[Canedo, Ribeira de Pena|Canedo]] (hoxe no concello de [[Ribeira de Pena]]) e Vilar de Vacas ([[Ruivães, Vieira do Minho|Ruivães]], no concello de [[Vieira do Minho]]). Na ''Taxatio'' de [[1320]] (documento coñecido como ''Catálogo das Igrejas de 1319-1320''), o arcediagado (territorio eclesiástico baixo a xurisdición dun [[arcediago]])<ref>[https://academia.gal/dicionario/-/termo/arcediagado arcediagado] no ''[[RAG|Dicionario da RAG]]''</ref> do Barroso incluía tamén Guilhofrei, no concello de Vieira do Minho, e Santiago de Serzedo, de localización descoñecida. O [[9 de xuño]] de [[1273]], o rei [[Afonso III de Portugal|Afonso III]], por carta [[foro (contrato)|foral]], fundou a vila de [[Montalegre]] e ergueu o respectivo castelo. Montalegre tornouse así na cabeza da Terra de Barroso en detrimento do castelo de San Román. Esta carta foral foi despois modificada polos reis [[Dinís de Portugal|Dinís]] en [[1289]], [[Afonso IV de Portugal|Afonso IV]] en [[1340]], e [[Xoán II de Portugal|Xoán II]] en [[1491]]. En [[1515]], [[Manuel I de Portugal|Manuel I]] converteuno en foral novo. No reinado de [[Xoán I de Portugal|Xoán I]], e no curso da guerra da Independencia, a Terra de Barroso foi doada a [[Nuno Álvares Pereira]], e por el pasou á [[Casa de Bragança]]. O [[6 de novembro]] de [[1836]], o concello de Montalegre foi dividido, creándose o novo municipio de Boticas, e perdéronse no proceso varias partes, a favor do municipio de Vieira do Minho, do municipio de Vilar de Vacas (con sede en Ruivães), e tamén o [[Couto Mixto]] de Santiago de Rubiás ([[Tourém]]).<ref>{{Cita tese|título=O Ecomuseu de Barroso. A nova museologia ao serviço do desenvolvimento local.|apelidos=Varela Teixeira|nome=David José|editorial=Universidade do Minho|ano=2005|páxina=17|url=https://repositorium.sdum.uminho.pt/bitstream/1822/6286/1/Tese.pdf|lingua=pt}}</ref> == Agricultura e gandaría == [[Ficheiro:Panorâmica caniçada gerês.JPG|miniatura|Panorámica do [[Parque Nacional de Peneda-Gerês|P. N. de Peneda-Gerês]].]] O Barroso é unha rexión agrícola dominada pola produción [[gando|pecuaria]] e polos [[agricultura|cultivos]] típicos das rexións montañosas, onde se manteñen as formas tradicionais de traballar a terra e tratar aos animais. As principais actividades son a cría de [[gando]] e a produción de [[cereal|cereais]], o que deu orixe a unha [[paisaxe]] en mosaico en que os [[pasto|pasteiros]] antigos, as zonas de cultivo (campos de [[centeo]] e [[horta]]s), os [[bosque]]s de [[carballo]]s e os soutos de [[castiñeiro]]s son interdependentes. O comunitarismo é aínda un dos valores e costumes característico desta rexión, intimamente asociado ás prácticas rurais de vida colectiva e á necesidade de adaptación ao [[medio ambiente]]. En [[2018]] a rexión do Barroso foi declarada patrimonio agrícola mundial pola [[Organización das Nacións Unidas para a Alimentación e a Agricultura]] (FAO). A cerimonia de entrega do certificado realizouse o [[19 de abril]], en [[Roma]] ([[Italia]]), na sede da FAO. Así mesmo, o territorio do Barroso foi designado pola FAO o "primeiro sitio GIAHS" (''Globally Important Agricultural Heritage Systems'' ou Sistema Importante do Patrimonio Agrícola Mundial) en [[Portugal]].<ref>{{cita web|URL=https://www.correiodominho.pt/noticias/regiao-do-barroso-declarada-patrimonio-agricola-mundial/109105|título=Região do Barroso declarada património agrícola mundial|autor=|data=|dataacceso=2 de maio de 2018}}</ref> Trátase dunha iniciativa da FAO para a promoción e preservación do patrimonio agrícola.<ref>[http://www.fao.org/giahs/en/ Páxina web do GIAHS].</ref> A área GIAHS do Barroso esténdese sobre 1&nbsp;127,40 km² e ten unha poboación residente que traballa neste sistema de 15 589 habitantes (2013). É unha zona montañosa na que os recursos de renda primaria son: agricultura, cría de animais e transformación de produtos alimenticios, silvicultura e pastoreo, e actividades turísticas. O Barroso ten unha paisaxe natural típica do norte de Portugal, que se integra en parte do [[Parque Nacional de Peneda-Gerês]], onde o sistema agrario existente está fortemente influído polas condicións do solo e do clima, predominando as explotacións pastorais e gandeiras, [[ovella]]s, [[cabra]]s e [[porco]], que contribúen de forma significativa ás economías domésticas e desempeña un importante papel social.<ref>[http://www.fao.org/giahs/giahsaroundtheworld/designated-sites/europe-and-central-asia/barroso-agro-slyvo-pastoral-system/en/ Barroso Agro-Sylvo-Pastoral System - Sistema agro-silvo-pastoral do Barroso]{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}.</ref> == Notas == {{listaref|30em}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Distrito de Vila Real]] 8ren22dxitmqo128x00tcmk9tqvjswp 4 410433 7105252 7100258 2025-06-24T07:51:20Z CommonsDelinker 1410 Eliminouse a referencia ó ficheiro "Marge_Nelk.jpg" que foi borrado en [[commons:Portada galega|Commons]] por [[commons:User:Gbawden|Gbawden]]. Motivo: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Marge Nelk.jpg|]] 7105252 wikitext text/x-wiki Esta é unha '''lista de fotógrafas''', segundo os datos que constan en [[Wikidata]]: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?date ?yob ?yod (COUNT(distinct ?sitelink) as ?count) WHERE { ?item wdt:P21 wd:Q6581072 . ?item wdt:P106 wd:Q33231 . ?item wdt:P31 wd:Q5 . ?sitelink schema:about ?item . OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob . BIND(YEAR(?dob) as ?yob) } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod . BIND(YEAR(?dod) as ?yod) } } GROUP BY ?item ?date ?yob ?yod ORDER BY ?date |sort=569 |columns=number:#,item:elemento,label:Nome,p19,p569,p27,p570,P18 |thumb=150 |links=red }} {| class='wikitable sortable' ! # ! elemento ! Nome ! lugar de nacemento ! data de nacemento ! país de nacionalidade ! data de falecemento ! imaxe |- | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q557|Q557]] | [[Patti Smith]] | [[Chicago]] | 1946-12-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Patti Smith-63233.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q2709|Q2709]] | [[Sasha Grey]] | [[North Highlands]] | 1988-03-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sasha Grey-December 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q26274|Q26274]] | [[Nina Mercedez]] | [[Corpus Christi, Texas|Corpus Christi]] | 1979-11-10 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nina Mercedez AEE 2013 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q39666|Q39666]] | [[Penélope Cruz]] | [[Alcobendas]] | 1974-04-28 | [[España]] | | [[Ficheiro:Goyas 2024 - Penélope Cruz-2 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q40067|Q40067]] | [[Candy Clark]] | [[Fort Worth, Texas|Fort Worth]] | 1947-06-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Candy Clark in Handle with Care.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q40197|Q40197]] | [[Lillian Moller Gilbreth]] | [[Oakland]] | 1878-05-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1972-01-02 | [[Ficheiro:Lillian Moller Gilbreth, 1921.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q41557|Q41557]] | [[Ruth Hayward]] | [[Chula Vista]] | 1934-07-29 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q43558|Q43558]] | [[Flore]] | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | 1963-08-23 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:FLORE (artiste photographe).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q47496|Q47496]] | [[Marina Abramović]] | [[Belgrado]] | 1946-11-30 | [[República Federal Popular de Iugoslavia]]<br/>[[República Federal Socialista de Iugoslavia]]<br/>[[República Federal de Iugoslavia]]<br/>[[Serbia e Montenegro]]<br/>[[Serbia]]<br/>[[Iugoslavia]] | | [[Ficheiro:Marina Abramović. The Cleaner (45524492341).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q47842|Q47842]] | [[Cixi]] | [[Pequín]] | 1835-11-29 | [[Dinastía Qing]] | 1908-11-15 | [[Ficheiro:The Ci-Xi Imperial Dowager Empress (9.2).PNG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q50049|Q50049]] | [[Catherine Opie]] | [[Sandusky]] | 1961-04-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Catherine Opie y Philip Taaffe (25994636952).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q55415|Q55415]] | [[Leni Riefenstahl]] | [[Berlín]] | 1902-08-22 | [[Alemaña]] | 2003-09-08<br/>2003-09-09 | [[Ficheiro:Leni Riefenstahl, 1935.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q61594|Q61594]] | [[Meret Oppenheim]] | [[Berlín]] | 1913-10-06 | [[Alemaña]]<br/>[[Suíza]] | 1985-11-15 | [[Ficheiro:Meret Oppenheim.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q63643|Q63643]] | [[Elly Beinhorn]] | [[Hannover]] | 1907-05-30 | [[Alemaña]]<br/>[[Prusia]] | 2007-11-28 | [[Ficheiro:Bundesarchiv Bild 183-2007-1205-500, Bernd Rosemeyer, Elly Beinhorn, Ferdinand Porsche.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q64354|Q64354]] | [[Gisèle Freund]] | [[Schöneberg]] | 1908-12-19 | [[Francia]]<br/>[[Alemaña]] | 2000-03-31 | [[Ficheiro:Gisèle-Freund.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q64610|Q64610]] | [[Veruschka von Lehndorff]] | [[Königsberg (Q4120832)|Königsberg]] | 1939-05-14 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Veruschka (Berlin Film Festival 2013) cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q65022|Q65022]] | [[Ellen von Unwerth]] | [[Frankfurt]] | 1954-01-17 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ellen von Unwerth Paris Fashion Week Spring Summer 2019 cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q65630|Q65630]] | [[Loretta Lux]] | [[Dresden]] | 1969 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q65990|Q65990]] | [[Rosemarie Trockel]] | [[Schwerte]] | 1952-11-13 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q69442|Q69442]] | [[Astrid Proll]] | [[Kassel]] | 1947-05-29 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Astrid Proll.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q69776|Q69776]] | [[Germaine Krull]] | [[Poznan]] | 1897-11-29 | [[Imperio Alemán]]<br/>[[Francia]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[República Federal Alemá (1949–1990)|Alemaña do Oeste]] | 1985-07-31 | |- | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q70006|Q70006]] | [[Lotte Jacobi]] | [[Toruń]] | 1896-08-17 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1990-05-06 | |- | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q70121|Q70121]] | [[Aenne Biermann]] | [[Goch]] | 1898-03-08<br/>1898-03-03 | [[Alemaña]] | 1933-01-14 | [[Ficheiro:Aenne Biermann. Self-Portrait with Silver Ball. 1931.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q71466|Q71466]] | [[Ellen Auerbach]] | [[Karlsruhe]] | 1906-05-20 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2004-07-30 | |- | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q72129|Q72129]] | [[Ruth Berlau]] | [[Copenhague]] | 1906-08-24 | [[Alemaña]]<br/>[[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1974-01-16 | [[Ficheiro:Ruth Berlau Berlin 1969.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q73155|Q73155]] | [[Magdalena Kopp]] | [[Neu-Ulm]] | 1948-04-02 | [[Alemaña]] | 2015-06-15 | |- | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q74918|Q74918]] | [[Alice Dixon Le Plongeon]] | [[Londres]] | 1851-12-21 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1910-06-08 | [[Ficheiro:Alice Dixon LePlongeon Portrait.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q76433|Q76433]] | [[Eva Braun]] | [[Múnic]] | 1912-02-06 | [[Imperio Alemán]]<br/>[[República de Weimar]]<br/>[[Alemaña nazi]] | 1945-04-30 | [[Ficheiro:Eva Braun portrait - 1 of 3 (242-EB-26-01).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q77347|Q77347]] | [[Gerda Taro]] | [[Stuttgart]] | 1910-08-01 | [[República de Weimar]] | 1937-07-26 | [[Ficheiro:Gerda Taro-Anonymous crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q77756|Q77756]] | [[Ulrike Ottinger]] | [[Constanza]] | 1942-06-06 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ulrike Ottinger 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q77923|Q77923]] | [[Eva Haule]] | [[Tubinga]] | 1954-07-16 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q79067|Q79067]] | [[Lisette Model]] | [[Viena]] | 1901-11-10 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Austria]] | 1983-03-30 | |- | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q85719|Q85719]] | [[Ilse Bing]] | [[Frankfurt]] | 1899-03-23 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1998-03-10 | |- | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q85924|Q85924]] | [[Friedl Dicker-Brandeis]] | [[Viena]] | 1898-07-30<br/>1889-07-30 | [[Austria]]<br/>[[Checoslovaquia]] | 1944-10-09<br/>1944-10-06 | [[Ficheiro:Friedl Dicker-Brandeisová (1898-1944).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q85938|Q85938]] | [[Sibylle Bergemann]] | [[Berlín]] | 1941-08-29 | [[Alemaña]] | 2010-11-02<br/>2010-11-01 | [[Ficheiro:Selfportrait Sibylle Bergemann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q87023|Q87023]] | [[Marta Hoepffner]] | [[Pirmasens]] | 1912-01-04 | [[Alemaña]] | 2000-04-03<br/>2000-01-04 | [[Ficheiro:1943-Marta-Hoepffner.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q87063|Q87063]] | [[Dora Kallmus]] | [[Viena]] | 1881-03-20 | [[Austria]]<br/>[[Cisleitania]] | 1963-10-30 | [[Ficheiro:Bildnis von Dora Kallmus von Oskar Stocker.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 38 | [[:d:Q87125|Q87125]] | [[Gloria Friedmann]] | [[Kronach]] | 1950 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 39 | [[:d:Q87807|Q87807]] | [[Trude Fleischmann]] | [[Viena]] | 1895-12-22 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Austria]] | 1990-01-21 | [[Ficheiro:Trude Fleischmann (1895–1990) a. 1930 © Annie (Anna) Schulz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 40 | [[:d:Q89293|Q89293]] | [[Gerti Deutsch]] | [[Viena]] | 1908-12-19 | [[Austria]] | 1979-12-09 | |- | style='text-align:right'| 41 | [[:d:Q89559|Q89559]] | [[Kris Carr]] | | 1971-08-31 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kris Carr Q+A.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 42 | [[:d:Q90627|Q90627]] | [[Ingeborg Lüscher]] | [[Freiberg]] | 1936-06-22 | [[Suíza]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ingeborg Luescher Bernsteinzimmer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 43 | [[:d:Q90927|Q90927]] | [[Marianne Breslauer]] | [[Berlín]] | 1909-11-20 | [[Alemaña]]<br/>[[Suíza]] | 2001-02-07 | |- | style='text-align:right'| 44 | [[:d:Q91862|Q91862]] | [[Barbara Klemm]] | [[Münster]] | 1939-12-27 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Barbara klemm 2010.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 45 | [[:d:Q92498|Q92498]] | [[Josephine Meckseper]] | [[Lilienthal]] | 1964 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Josephine Meckseper.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 46 | [[:d:Q95836|Q95836]] | [[Katharina Sieverding]] | [[Praga]] | 1941-11-16 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Sieverding,katharina-in-Kunst-u-Kapital bukuhalle-bonn 100317 3q.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 47 | [[:d:Q97262|Q97262]] | [[Hansel Mieth]] | [[Berglen]] | 1909-04-09 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1998-02-14 | |- | style='text-align:right'| 48 | [[:d:Q97933|Q97933]] | [[Eva Sandberg]] | [[Wrocław]] | 1911 | [[Alemaña]]<br/>[[República Popular da China]] | 2001 | [[Ficheiro:Emi Siao & Eva Siao.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 49 | [[:d:Q97953|Q97953]] | [[Genja Jonas]] | [[Rogoźno]] | 1895-09-02 | [[Reich Alemán]] | 1938-05-08 | [[Ficheiro:Genja Jonas - Selbstporträt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 50 | [[:d:Q98353|Q98353]] | [[Diana Scheunemann]] | [[Alemaña]] | 1975 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 51 | [[:d:Q100606|Q100606]] | [[Wanda von Debschitz-Kunowski]] | [[Landkreis Czarnikau]] | 1870-01-08 | [[Alemaña]] | 1935-04-23 | |- | style='text-align:right'| 52 | [[:d:Q102449|Q102449]] | [[Frauke Eigen]] | [[Aurich]] | 1969 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 53 | [[:d:Q102680|Q102680]] | [[Bertha Zillessen]] | [[Rheydt]] | 1872-10-17 | [[Alemaña]] | 1936-01-13 | |- | style='text-align:right'| 54 | [[:d:Q103057|Q103057]] | [[Minya Diez-Dührkoop]] | [[Hamburgo]] | 1873-06-21 | [[Alemaña]] | 1929-11-17 | [[Ficheiro:WP Minya Diez-Dührkoop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 55 | [[:d:Q103488|Q103488]] | [[Grete Weil-Jockisch]] | [[Rottach-Egern]] | 1906-07-18 | [[Alemaña]] | 1999-05-14 | [[Ficheiro:Dispeker grete tegernsee valley c1932.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 56 | [[:d:Q104642|Q104642]] | [[Rosemarie Clausen]] | [[Großziethen]] | 1907-03-05 | [[Alemaña]] | 1990-01-09 | |- | style='text-align:right'| 57 | [[:d:Q105905|Q105905]] | [[Roswitha Hecke]] | [[Hamburgo]] | 1944 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 58 | [[:d:Q106391|Q106391]] | [[Ellis Kaut]] | [[Stuttgart]] | 1920-11-17 | [[Alemaña]] | 2015-09-24 | |- | style='text-align:right'| 59 | [[:d:Q106942|Q106942]] | [[Candice Bergen]] | [[Beverly Hills]] | 1946-05-09 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Candice Bergen (Boston Legal) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 60 | [[:d:Q107091|Q107091]] | [[Iris Brosch]] | [[Wolfsburg]] | 1964-07-01 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Iris Brosch Photographer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 61 | [[:d:Q107333|Q107333]] | [[Evelyn Richter]] | [[Bautzen]] | 1930-01-31 | [[Alemaña]] | 2021-10-10 | |- | style='text-align:right'| 62 | [[:d:Q107719|Q107719]] | [[Marie Goslich]] | [[Frankfurt do Oder|Frankfurt (Oder)]] | 1859-02-24 | [[Reich Alemán]] | 1938 | [[Ficheiro:Marie Goslich.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 63 | [[:d:Q108222|Q108222]] | [[Donata Wenders]] | [[Berlín]] | 1965-06-20 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Donata Wenders at Berlinale 2024-1 cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 64 | [[:d:Q108632|Q108632]] | [[Rut Blees Luxemburg]] | [[Tréveris]] | 1967<br/>1967-12 | [[Alemaña]]<br/>[[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 65 | [[:d:Q108638|Q108638]] | [[Anja Niedringhaus]] | [[Höxter]] | 1965-10-12 | [[Alemaña]] | 2014-04-04 | |- | style='text-align:right'| 66 | [[:d:Q108931|Q108931]] | [[Annelise Kretschmer]] | [[Dortmund]] | 1903 | [[Alemaña]] | 1987 | |- | style='text-align:right'| 67 | [[:d:Q109084|Q109084]] | [[Ute Klophaus]] | [[Wuppertal]] | 1940-02-10 | [[Alemaña]] | 2010-12-06 | |- | style='text-align:right'| 68 | [[:d:Q109207|Q109207]] | [[Lotte Herrlich]] | [[Chemnitz]] | 1883 | [[Alemaña]] | 1956 | |- | style='text-align:right'| 69 | [[:d:Q110697|Q110697]] | [[Elsbeth Juda]] | [[Darmstadt]] | 1911-05-02 | [[Reino Unido]]<br/>[[Alemaña]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2014-07-05 | [[Ficheiro:Elsbeth Juda (1a).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 70 | [[:d:Q112033|Q112033]] | [[Inge Morath]] | [[Graz]] | 1923-05-27 | [[Austria]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2002-01-30 | [[Ficheiro:Inge Morath 1956.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 71 | [[:d:Q112373|Q112373]] | [[Erna Lendvai-Dircksen]] | [[Bad Arolsen]] | 1883-05-31 | [[Alemaña]] | 1962-05-08 | |- | style='text-align:right'| 72 | [[:d:Q112518|Q112518]] | [[Eva Frodl-Kraft]] | [[Viena]] | 1916-09-29 | [[Austria]] | 2011-05-01 | |- | style='text-align:right'| 73 | [[:d:Q113051|Q113051]] | [[Ursula Arnold]] | [[Gera]] | 1929-03-10 | [[Alemaña]] | 2012-05-24 | |- | style='text-align:right'| 74 | [[:d:Q116054|Q116054]] | [[Pipilotti Rist]] | [[Grabs]] | 1962-06-21 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Portraitfoto Pipilotti Rist.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 75 | [[:d:Q117012|Q117012]] | [[Yoko Ono]] | [[Toquio (Q7473516)|Toquio]] | 1933-02-18 | [[Xapón]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Yoko Ono 2011 SXSW.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 76 | [[:d:Q119593|Q119593]] | [[Lory Del Santo]] | [[Povegliano Veronese]] | 1958-09-28 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Lory Del Santo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 77 | [[:d:Q120126|Q120126]] | [[Inge Feltrinelli]] | [[Essen]] | 1930-11-24 | [[Alemaña]] | 2018-09-20 | [[Ficheiro:Inge Schönthal-Feltrinelli, Karlspreis für europäische Medien, 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 78 | [[:d:Q121049|Q121049]] | [[Renée Schwarzenbach-Wille]] | [[Thun]] | 1883 | [[Suíza]] | 1959 | [[Ficheiro:CH-NB - Schweiz, Luzern- Reitveranstaltung - Annemarie Schwarzenbach - SLA-Schwarzenbach-A-5-01-087.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 79 | [[:d:Q121666|Q121666]] | [[Olivia Heussler]] | [[Zürich]] | 1957-11-18 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Olivia Heussler.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 80 | [[:d:Q122006|Q122006]] | [[Uta Barth]] | [[Berlín]] | 1958-01-29 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 81 | [[:d:Q123368|Q123368]] | [[Annemarie Schwarzenbach]] | [[Zürich]] | 1908-05-23 | [[Suíza]] | 1942-11-15 | [[Ficheiro:AnnemarieSchwarzenbach.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 82 | [[:d:Q123723|Q123723]] | [[Karin Székessy]] | [[Essen]] | 1938-04-17 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Karin-Székessy--w.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 83 | [[:d:Q124199|Q124199]] | [[Gertrude Blom]] | [[Wimmis]] | 1901-07-07 | [[Suíza]] | 1993-12-23 | [[Ficheiro:Trudi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 84 | [[:d:Q124283|Q124283]] | [[Patricia Faessler]] | [[Zürich]] | 1974-11-12 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Patricia Faessler.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 85 | [[:d:Q125150|Q125150]] | [[Eva Kemlein]] | [[Charlottenburg]] | 1909-08-04 | [[Alemaña]] | 2004-08-08 | |- | style='text-align:right'| 86 | [[:d:Q125511|Q125511]] | [[Barbara Köhler]] | [[Burgstädt]] | 1959-04-11 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | 2021-01-08 | |- | style='text-align:right'| 87 | [[:d:Q125540|Q125540]] | [[Tina Bara]] | [[Kleinmachnow]] | 1962-03-18 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 88 | [[:d:Q129349|Q129349]] | [[Ruth Harriet Louise]] | [[Nova York]] | 1903-01-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1940-10-12 | [[Ficheiro:Ruth Harriet Louise.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 89 | [[:d:Q137064|Q137064]] | [[Gundula Schulze Eldowy]] | [[Erfurt]] | 1954-02-23 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Gundula Schulze Eldowy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 90 | [[:d:Q141775|Q141775]] | [[Maria Eisner]] | [[Milán]] | 1909-02-08 | [[Italia]]<br/>[[Estados Unidos de América]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1991-03-08 | |- | style='text-align:right'| 91 | [[:d:Q144185|Q144185]] | [[Zahra Kazemi]] | [[Xiraz]] | 1949 | [[Canadá]]<br/>[[Irán]] | 2003-07-11 | |- | style='text-align:right'| 92 | [[:d:Q144293|Q144293]] | [[Zaida Ben-Yusuf]] | [[Londres]] | 1869-11-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1933-09-27 | [[Ficheiro:Zaida Ben-Yusuf 1901 selfportrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 93 | [[:d:Q146051|Q146051]] | [[Zana Briski]] | [[Londres]] | 1966-10-25 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Zana Briski.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 94 | [[:d:Q147957|Q147957]] | [[Zarina Bhimji]] | [[Mbarara City]] | 1963-08-30 | [[Uganda]]<br/>[[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 95 | [[:d:Q152260|Q152260]] | [[Alexandra de Dinamarca]] | [[Yellow Palace]] | 1844-12-01 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1925-11-20 | [[Ficheiro:Alexandra of Denmark02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 96 | [[:d:Q152292|Q152292]] | [[Vanessa Beecroft]] | [[Xénova]] | 1969-04-25 | [[Italia]]<br/>[[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Vanessa-Beecroft-White-Madonna-with-Twins.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 97 | [[:d:Q153099|Q153099]] | [[Sofía Chotek]] | [[Stuttgart]] | 1868-03-01 | [[Cisleitania]] | 1914-06-28 | [[Ficheiro:Sophie Chotek, duchess of Hohenberg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 98 | [[:d:Q153153|Q153153]] | [[Simone Renant]] | [[Amiens]] | 1911-03-19 | [[Francia]] | 2004-03-29 | [[Ficheiro:Recueil."Le voyage" d'Henri Bernstein - btv1b105362358 (39 of 80).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 99 | [[:d:Q159409|Q159409]] | [[Louise Bourgeois]] | [[6º distrito de París]] | 1911-12-25 | [[Francia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2010-05-31 | [[Ficheiro:Oliver Mark - Louise Bourgeois, New York 1996.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 100 | [[:d:Q167892|Q167892]] | [[Zazie]] | [[Zweibrücken]] | 1956 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 101 | [[:d:Q173223|Q173223]] | [[Mary Cassatt]] | [[Allegheny]] | 1844-05-22 | [[Estados Unidos de América]] | 1926-06-14 | [[Ficheiro:1914 Mary Cassatt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 102 | [[:d:Q173585|Q173585]] | [[Jessica Lange]] | [[Cloquet]] | 1949-04-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lange PF 2013.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 103 | [[:d:Q175913|Q175913]] | [[Kristina Söderbaum]] | [[Estocolmo]] | 1912-09-05 | [[Suecia]] | 2001-02-12 | [[Ficheiro:Kristina Söderbaum.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 104 | [[:d:Q177993|Q177993]] | [[Hiam Abbass]] | [[Nazaret]] | 1960-11-30 | [[Estado de Palestina]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Hiam Abbass (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 105 | [[:d:Q200890|Q200890]] | [[Vivian Maier]] | [[Nova York]] | 1926-02-01 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Francia]] | 2009-04-21 | |- | style='text-align:right'| 106 | [[:d:Q201739|Q201739]] | [[Mary McCartney]] | [[Londres]] | 1969-08-28 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 107 | [[:d:Q204393|Q204393]] | [[Linda Fiorentino]] | [[Filadelfia]] | 1958-03-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 108 | [[:d:Q205721|Q205721]] | [[Joni Mitchell]] | [[Fort Macleod]] | 1943-11-07 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Joni Mitchell 2021 Kennedy Center Honors (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 109 | [[:d:Q206524|Q206524]] | [[Marthe Donas]] | [[Anveres]] | 1885-10-26<br/>1941 | [[Bélxica]] | 1967-01-31 | [[Ficheiro:Portrait of Marthe Donas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 110 | [[:d:Q212426|Q212426]] | [[Elizabeth Murray]] | [[Chicago]] | 1940-09-06 | [[Estados Unidos de América]] | 2007-08-12 | [[Ficheiro:Lexington 59 Artwork vc.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 111 | [[:d:Q214118|Q214118]] | [[Sonya Noskowiak]] | [[Leipzig]] | 1900-11-25 | [[Estados Unidos de América]] | 1975-04-28 | |- | style='text-align:right'| 112 | [[:d:Q214198|Q214198]] | [[Eva Besnyö]] | [[Budapest]] | 1910-04-29 | [[Hungría]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | 2003-12-12 | [[Ficheiro:Eva Besnyö 1931.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 113 | [[:d:Q214381|Q214381]] | [[Lucia Moholy]] | [[Praga]] | 1894-01-18 | [[Imperio Austrohúngaro]]<br/>[[Reino Unido]]<br/>[[Suíza]] | 1989-05-17 | [[Ficheiro:Lucia MET DP111651.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 114 | [[:d:Q215618|Q215618]] | [[Grete Stern]] | [[Elberfeld]] | 1904-05-09 | [[Alemaña]]<br/>[[Arxentina]] | 1999-12-24 | [[Ficheiro:Grete Stern, Self-portrait 1956.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 115 | [[:d:Q218207|Q218207]] | [[Zoe Leonard]] | [[Liberty]] | 1961 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Highline art Zoe Leonard.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 116 | [[:d:Q218307|Q218307]] | [[Zofia Kulik]] | [[Wrocław]] | 1947-09-14 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Zofia Kulik.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 117 | [[:d:Q219636|Q219636]] | [[Marcel Malherbe]] | [[Nantes, Francia|Nantes]] | 1892-07-19 | [[Francia]] | 1972-02-19 | |- | style='text-align:right'| 118 | [[:d:Q222552|Q222552]] | [[Nelly's]] | [[Aydın]] | 1899-11-23 | [[Grecia]] | 1998-08-17 | [[Ficheiro:Nelly´s Elli Seraidari by Hugo Erfurth.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 119 | [[:d:Q222651|Q222651]] | [[Jelena Jensen]] | [[Os Ánxeles]] | 1981-10-07 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jelena Jensen 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 120 | [[:d:Q225283|Q225283]] | [[Annie Leibovitz]] | [[Waterbury]] | 1949-10-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Annie Leibovitz-SF-1-Crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 121 | [[:d:Q228899|Q228899]] | [[Linda McCartney]] | [[Scarsdale]] | 1941-09-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1998-04-17 | [[Ficheiro:ETH-BIB-Montreux, Linda McCartney-Com L21-0605-0002-0003.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 122 | [[:d:Q229397|Q229397]] | [[Helena Christensen]] | [[Copenhague]] | 1968-12-25 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | [[Ficheiro:Helena-Christensen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 123 | [[:d:Q229455|Q229455]] | [[Cindy Sherman]] | [[Glen Ridge]] | 1954-01-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Cindy Sherman (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 124 | [[:d:Q229990|Q229990]] | [[Agnès Varda]] | [[Ixelles]] | 1928-05-30 | [[Francia]]<br/>[[Bélxica]] | 2019-03-29 | [[Ficheiro:MJK 37447 Agnès Varda (Berlinale 2019) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 125 | [[:d:Q230120|Q230120]] | [[Julia Margaret Cameron]] | [[Garden Reach]] | 1815-06-11 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1879-01-26 | [[Ficheiro:Julia Margaret Cameron MET DP114480 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 126 | [[:d:Q230673|Q230673]] | [[Dorothea Lange]] | [[Hoboken, Nova Jersey|Hoboken]] | 1895-05-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1965-10-11 | [[Ficheiro:Dorothea Lange 1936 portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 127 | [[:d:Q230911|Q230911]] | [[Janice Dickinson]] | [[Brooklyn]] | 1955-02-15<br/>1955-02-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Janice Dickinson 2014 (cropped to collar).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 128 | [[:d:Q231121|Q231121]] | [[Yayoi Kusama]] | [[Matsumoto]] | 1929-03-22 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Yayoi Kusama wax model at Louis Vitton.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 129 | [[:d:Q231360|Q231360]] | [[Gertrude Bell]] | [[Washington]] | 1868-07-14 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1926-07-12 | [[Ficheiro:BellK 218 Gertrude Bell in Iraq in 1909 age 41.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 130 | [[:d:Q231374|Q231374]] | [[Shane Gould]] | [[Sydney]] | 1956-11-23 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Shane Gould (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 131 | [[:d:Q231861|Q231861]] | [[Berenice Abbott]] | [[Springfield]] | 1898-07-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1991-12-09 | [[Ficheiro:Berenice Abbott.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 132 | [[:d:Q234074|Q234074]] | [[Pattie Boyd]] | [[Taunton]] | 1944-03-17 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Patti boyd-1547297748.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 133 | [[:d:Q234109|Q234109]] | [[Barbara Hepworth]] | [[Wakefield]] | 1903-01-10 | [[Reino Unido]] | 1975-05-20 | [[Ficheiro:Barbara Hepworth (1966) by Erling Mandelmann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 134 | [[:d:Q234279|Q234279]] | [[Nan Goldin]] | [[Washington, D.C.]] | 1953-09-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nan Goldin 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 135 | [[:d:Q234608|Q234608]] | [[Diane Arbus]] | [[Nova York]] | 1923-03-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1971-07-26 | |- | style='text-align:right'| 136 | [[:d:Q235066|Q235066]] | [[Laurie Anderson]] | [[Chicago]] | 1947-06-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Laurie Anderson at the New Zealand Festival of the Arts lunch 2020 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 137 | [[:d:Q235186|Q235186]] | [[Elisabeth in Beieren]] | [[Possenhofen]] | 1876-07-25 | [[Bélxica]] | 1965-11-23 | [[Ficheiro:ElisabethofBelgium.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 138 | [[:d:Q236161|Q236161]] | [[Dora Maar]] | [[6º distrito de París]] | 1907-11-22 | [[Francia]] | 1997-07-16 | [[Ficheiro:Dora Maar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 139 | [[:d:Q236978|Q236978]] | [[Wilhelmine of Prussia, Queen of the Netherlands]] | [[Potsdam]] | 1774-11-18 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1837-10-12 | [[Ficheiro:Wilhelmina van Pruisen, koningin der Nederlanden.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 140 | [[:d:Q237973|Q237973]] | [[Daria Werbowy]] | [[Cracovia]] | 1983-11-19 | [[Canadá]]<br/>[[Polonia]] | | [[Ficheiro:ETalk2008-Daria Werbowy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 141 | [[:d:Q238124|Q238124]] | [[Lois Lowry]] | [[Honolulu]] | 1937-03-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lois Lowry 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 142 | [[:d:Q238364|Q238364]] | [[Margaret Bourke-White]] | [[Bronx]] | 1904-06-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1971-08-27 | [[Ficheiro:Margaret Bourke-White 1955.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 143 | [[:d:Q238374|Q238374]] | [[Eve Arnold]] | [[Filadelfia]] | 1912-04-21 | [[Estados Unidos de América]] | 2012-01-04 | |- | style='text-align:right'| 144 | [[:d:Q238487|Q238487]] | [[Maria Pia of Savoy]] | [[Turín]] | 1847-10-16 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]]<br/>[[Reino de Portugal]]<br/>[[Portugal]] | 1911-07-05 | [[Ficheiro:Maria Pia de Portugal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 145 | [[:d:Q238678|Q238678]] | [[Imogen Cunningham]] | [[Portland, Oregón|Portland]] | 1883-04-12 | [[Estados Unidos de América]] | 1976-06-23 | [[Ficheiro:Imogen Cunnigham in cap and gown.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 146 | [[:d:Q239823|Q239823]] | [[Chantal Akerman]] | [[Etterbeek]] | 1950-06-06 | [[Bélxica]]<br/>[[Francia]] | 2015-10-05 | [[Ficheiro:Chantal Akerman - video still (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 147 | [[:d:Q241185|Q241185]] | [[Tracey Emin]] | [[Croydon (Q2213391)|Croydon]] | 1963-07-03 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Tracey Emin 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 148 | [[:d:Q241609|Q241609]] | [[Tipper Gore]] | [[Washington, D.C.]] | 1948-08-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tipper Gore 1999.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 149 | [[:d:Q242308|Q242308]] | [[Francesca Woodman]] | [[Denver]] | 1958-04-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1981-01-21<br/>1981-01-19 | |- | style='text-align:right'| 150 | [[:d:Q242546|Q242546]] | [[Dora Carrington]] | [[Hereford]] | 1893-03-29 | [[Reino Unido]] | 1932-03-11 | [[Ficheiro:Dora Carrington, 1910.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 151 | [[:d:Q242849|Q242849]] | [[Helen Levitt]] | [[Brooklyn]] | 1913-08-31 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-03-29 | |- | style='text-align:right'| 152 | [[:d:Q243075|Q243075]] | [[Margaret Lindsay Huggins]] | [[Dublín]] | 1848-08-14 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1915-03-24 | [[Ficheiro:Margaret Lindsay Huggins.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 153 | [[:d:Q247526|Q247526]] | [[Zélia Gattai]] | [[São Paulo]] | 1916-07-02 | [[Brasil]] | 2008-05-17 | [[Ficheiro:A minha história com Zélia Gattai.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 154 | [[:d:Q252937|Q252937]] | [[Marion Strecker]] | [[São Paulo]] | 1960-10-17 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Marion Strecker, Journalist and Photographer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 155 | [[:d:Q253183|Q253183]] | [[Shenae Grimes]] | [[Toronto]] | 1989-10-24 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Shenae Grimes (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 156 | [[:d:Q254510|Q254510]] | [[Melissa Auf der Maur]] | [[Montreal]] | 1972-03-17 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Melissa Auf der Maur.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 157 | [[:d:Q254663|Q254663]] | [[Hannah Wilke]] | [[Nova York]] | 1940-03-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1993-01-28 | |- | style='text-align:right'| 158 | [[:d:Q255294|Q255294]] | [[Vanessa Bell]] | [[Londres]] | 1879-05-30 | [[Reino Unido]] | 1961-04-07 | [[Ficheiro:Roger Fry Vanessa Bell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 159 | [[:d:Q255347|Q255347]] | [[Alexine Tinne]] | [[A Haia]] | 1835-10-17 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1869-08-01 | [[Ficheiro:Alexandrine Tinne gefotografeerd door Robert Jefferson Bingham.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 160 | [[:d:Q256434|Q256434]] | [[Sally Mann]] | [[Lexington]] | 1951-05-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sally Mann, the photographer and featured guest of the evening.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 161 | [[:d:Q257420|Q257420]] | [[Carolyn Porco]] | [[Bronx]] | 1953-03-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Carolyn-porco-2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 162 | [[:d:Q258385|Q258385]] | [[Roberta Bondar]] | [[Sault Ste. Marie]] | 1945-12-04 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Roberta Bondar2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 163 | [[:d:Q258630|Q258630]] | [[Sophie Calle]] | [[París]] | 1953-10-09 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Sophie Calle au FILAF.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 164 | [[:d:Q258980|Q258980]] | [[Alexandra Hedison]] | [[Os Ánxeles]] | 1969-07-10 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Alexandra Hedison.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 165 | [[:d:Q259096|Q259096]] | [[Anchee Min]] | [[Shanghai]] | 1957-01-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Auchee min 3363.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 166 | [[:d:Q259364|Q259364]] | [[Eudora Welty]] | [[Jackson, Mississippi|Jackson]] | 1909-04-13 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-07-23 | [[Ficheiro:Eudora-Welty-1962.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 167 | [[:d:Q260414|Q260414]] | [[Rosa Liksom]] | [[Ylitornio]] | 1958-01-07 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Rosa Liksom 01.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 168 | [[:d:Q260658|Q260658]] | [[Toni Frissell]] | [[Manhattan]] | 1907-03-10 | [[Estados Unidos de América]] | 1988-04-17 | [[Ficheiro:Toni Frissell (1907-1988) in 1942.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 169 | [[:d:Q261990|Q261990]] | [[Lydia Lunch]] | [[Rochester, Nova York|Rochester]] | 1959-06-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lydia Lunch (6890267995).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 170 | [[:d:Q262284|Q262284]] | [[Barbara Kruger]] | [[Newark, Nova Jersey|Newark]] | 1945-01-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Barbara Kruger.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 171 | [[:d:Q262354|Q262354]] | [[Taraneh Javanbakht]] | [[Teherán]] | 1974-05-12 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:TaranehJavanbakht.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 172 | [[:d:Q262413|Q262413]] | [[Shirin Neshat]] | [[Qazvin]] | 1957-03-26 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Irán]] | | [[Ficheiro:Viennale talk (2), Shirin Neshat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 173 | [[:d:Q263309|Q263309]] | [[Floria Sigismondi]] | [[Pescara]] | 1965 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Floria Sigismondi SXSW 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 174 | [[:d:Q264269|Q264269]] | [[Anna Atkins]] | [[Tonbridge]] | 1799-03-16 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1871-06-09 | [[Ficheiro:Anna Atkins 1861.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 175 | [[:d:Q265131|Q265131]] | [[Lee Miller]] | [[Poughkeepsie]] | 1907-04-23 | [[Estados Unidos de América]] | 1977-07-21 | [[Ficheiro:War correspondents-Lee-Miller.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 176 | [[:d:Q265290|Q265290]] | [[Kimberley Joseph]] | [[Vancouver]] | 1973-08-30 | [[Canadá]]<br/>[[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 177 | [[:d:Q265732|Q265732]] | [[ORLAN]] | [[Saint-Étienne]] | 1947-05-30 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 178 | [[:d:Q266842|Q266842]] | [[Emily Jacir]] | [[Belén]] | 1970 | [[Estado de Palestina]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 179 | [[:d:Q267559|Q267559]] | [[Eija-Liisa Ahtila]] | [[Hämeenlinna]]<br/>[[Hattula]] | 1959-08-06 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 180 | [[:d:Q267786|Q267786]] | [[Sarah Lucas]] | [[Holloway]] | 1962-10-23 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 181 | [[:d:Q268748|Q268748]] | [[Astrid Kirchherr]] | [[Hamburgo]] | 1938-05-20 | [[Alemaña]] | 2020-05-12 | [[Ficheiro:Astrid Kirchherr.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 182 | [[:d:Q269742|Q269742]] | [[Bae Doona]] | [[Seúl]]<br/>[[Jongno District]] | 1979-10-11 | [[Corea do Sur]] | | [[Ficheiro:Bae Doona 배두나 in December 2023.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 183 | [[:d:Q269828|Q269828]] | [[Rineke Dijkstra]] | [[Sittard]] | 1959-06-02 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:DaphneChannaHorn-Rinekedijkstra-fotograaf.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 184 | [[:d:Q270435|Q270435]] | [[Kari Aalvik Grimsbø]] | [[Bergen]] | 1985-01-04 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Kari Grimsboe 05-03-2009-2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 185 | [[:d:Q271540|Q271540]] | [[Valéria Gyenge]] | [[Budapest]] | 1933-04-03 | [[Hungría]]<br/>[[Canadá]] | | [[Ficheiro:Valéria Gyenge 1956.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 186 | [[:d:Q271743|Q271743]] | [[Toyen]] | [[Smíchov]] | 1902-09-21 | [[Imperio Austrohúngaro]]<br/>[[Checoslovaquia]]<br/>[[Francia]] | 1980-11-09 | [[Ficheiro:Toyen1930.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 187 | [[:d:Q271918|Q271918]] | [[Gertrude Käsebier]] | [[Des Moines, Iowa|Des Moines]] | 1852-05-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1934-10-12 | [[Ficheiro:Gertrude Kasebier-Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 188 | [[:d:Q271934|Q271934]] | [[Sophia Tolstaya]] | [[Pokrovskoye-Streshnevo]] | 1844-08-22 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[República Rusa]]<br/>[[República Socialista Soviética Federativa de Rusia (Q2305208)|República Socialista Soviética Federativa de Rusia]]<br/>[[Rusia]] | 1919-11-04 | [[Ficheiro:S A Tolstaya.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 189 | [[:d:Q272617|Q272617]] | [[Anne Geddes]] | [[Queensland]] | 1956-09-15 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 190 | [[:d:Q272814|Q272814]] | [[Miwa Yanagi]] | [[Kōbe]] | 1967 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 191 | [[:d:Q272833|Q272833]] | [[Miyako Ishiuchi]] | [[Kiryū]] | 1947-03-27 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 192 | [[:d:Q273152|Q273152]] | [[Luba Shumeyko]] | [[Chernigov|Chernihiv]] | 1982-04-08 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 193 | [[:d:Q274267|Q274267]] | [[Marie-Claude Vaillant-Couturier]] | [[París]] | 1912-11-03 | [[Francia]] | 1996-12-11 | [[Ficheiro:Marie-Claude Vaillant-Couturier.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 194 | [[:d:Q274518|Q274518]] | [[June Browne]] | [[Melbourne]] | 1923-06-03 | [[Australia]] | 2021-04-09 | [[Ficheiro:Oliver Mark - June Newton, Berlin 2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 195 | [[:d:Q274604|Q274604]] | [[Susan Meiselas]] | [[Baltimore]] | 1948-06-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan Meiselas 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 196 | [[:d:Q274608|Q274608]] | [[Catherine Robbe-Grillet]] | [[14º distrito de París]] | 1930-09-24 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 197 | [[:d:Q275283|Q275283]] | [[Vera Dua]] | [[Gante]] | 1952-10-25 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Vera Dua at the federal parliament, Brussels, 2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 198 | [[:d:Q275724|Q275724]] | [[Audie England]] | [[Os Ánxeles]] | 1967-07-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 199 | [[:d:Q276035|Q276035]] | [[Virginia Oldoini, Countess of Castiglione]] | [[Florencia]] | 1837-03-22 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1899-11-28 | [[Ficheiro:Pierson castiglione.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 200 | [[:d:Q276060|Q276060]] | [[Cecilia Lindqvist]] | [[Lund]] | 1932-06-04 | [[Suecia]] | 2021-09-27 | [[Ficheiro:Cecilia Lindqvist 2008-10-28 (black and white).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 201 | [[:d:Q276113|Q276113]] | [[Sarah Morris]] | [[Londres]] | 1967-06-20 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:AM PM SM.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 202 | [[:d:Q286465|Q286465]] | [[Marti Friedlander]] | [[Londres]] | 1928-02-19 | [[Nova Zelandia]] | 2016-11-14 | [[Ficheiro:Gg-arts-foundation-icon-awards-2011-groupshoticonawards (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 203 | [[:d:Q287994|Q287994]] | [[M. E. ° Durham]] | [[Londres]] | 1863-12-08 | [[Reino Unido]] | 1944-11-15 | [[Ficheiro:Edith Durham.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 204 | [[:d:Q288210|Q288210]] | [[Isabella Bird]] | [[Boroughbridge]] | 1831-10-15 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1904-10-08 | [[Ficheiro:Isabella Bird.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 205 | [[:d:Q291866|Q291866]] | [[Domiziana Giordano]] | [[Roma]] | 1959-09-04 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Domiziana Giordano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 206 | [[:d:Q291924|Q291924]] | [[Sigrid Heuck]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1932-05-11 | [[Alemaña]] | 2014-10-02 | |- | style='text-align:right'| 207 | [[:d:Q292115|Q292115]] | [[Susan Hiller]] | [[Tallahassee, Florida|Tallahassee]] | 1940-03-07<br/>1942-03-07 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-01-28 | |- | style='text-align:right'| 208 | [[:d:Q292268|Q292268]] | [[Kate Millett]] | [[Saint Paul, Minnesota|Saint Paul]] | 1934-09-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-09-06 | [[Ficheiro:Kate millet 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 209 | [[:d:Q292480|Q292480]] | [[Freya Stark]] | [[París]] | 1893-01-31 | [[Reino Unido]] | 1993-05-09 | [[Ficheiro:Dame Freya Madeline Stark (1923).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 210 | [[:d:Q293228|Q293228]] | [[Maria Keil]] | [[Silves]] | 1914-08-09 | [[Portugal]] | 2012-06-10 | [[Ficheiro:Maria Keil 1955.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 211 | [[:d:Q299662|Q299662]] | [[Carolee Schneemann]] | [[Fox Chase]] | 1939-10-12 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-03-06 | [[Ficheiro:Carolee Schneemann circa 2003.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 212 | [[:d:Q299711|Q299711]] | [[Betty Freeman]] | [[Chicago]] | 1921-06-02 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-01-03 | |- | style='text-align:right'| 213 | [[:d:Q319569|Q319569]] | [[Sherrie Levine]] | [[Hazleton]] | 1947-04-17 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 214 | [[:d:Q321435|Q321435]] | [[Abisag Tüllmann]] | [[Hagen]] | 1935-10-07 | [[Alemaña]] | 1996-09-24 | [[Ficheiro:90 5 23 Abisag ©.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 215 | [[:d:Q338612|Q338612]] | [[Bettina Rheims]] | [[Neuilly-sur-Seine]] | 1952-12-18 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Bettina Rheims.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 216 | [[:d:Q373948|Q373948]] | [[Adrian Piper]] | [[Nova York]] | 1948-09-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:AdrianPiper2005Berlin.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 217 | [[:d:Q380957|Q380957]] | [[Aenne Heise]] | [[Bad Gandersheim]] | 1895-04-09 | [[Alemaña]] | 1986-09-03 | |- | style='text-align:right'| 218 | [[:d:Q388005|Q388005]] | [[Cosima von Bonin]] | [[Mombasa]] | 1962 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 219 | [[:d:Q388471|Q388471]] | [[Doris Ulmann]] | [[Nova York]] | 1882-05-29 | [[Estados Unidos de América]] | 1934-08-28 | [[Ficheiro:Doris Ulmann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 220 | [[:d:Q395128|Q395128]] | [[Agnès Spaak]] | [[Boulogne-Billancourt]] | 1944-04-29 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 221 | [[:d:Q400347|Q400347]] | [[Ahlam Shibli]] | [[Shibli-Umm al-Ghanam]] | 1970 | [[Estado de Palestina]]<br/>[[Israel]] | | [[Ficheiro:YM AlhamShibli 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 222 | [[:d:Q404187|Q404187]] | [[Aiga Rasch]] | [[Stuttgart]] | 1941-07-09 | [[Alemaña]] | 2009-12-24 | [[Ficheiro:Aiga Rasch, 2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 223 | [[:d:Q429475|Q429475]] | [[Aline Raynal-Roques]] | [[10º distrito de París]] | 1937-02-04 | [[Francia]] | 2022-07-16 | [[Ficheiro:Aline Raynal-Roques 20100330 Salon du livre de Paris 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 224 | [[:d:Q431375|Q431375]] | [[Alison Jackson]] | [[Southsea]] | 1960-05-15 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Alison Jackson at Haifa Museum of Art (2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 225 | [[:d:Q431529|Q431529]] | [[Suze Randall]] | [[Worcester]] | 1946-05-18 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Suze Randall 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 226 | [[:d:Q432702|Q432702]] | [[Candice Breitz]] | [[Xohanesburgo]] | 1972 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 227 | [[:d:Q433566|Q433566]] | [[Eva Watson-Schütze]] | [[Jersey City]] | 1867 | [[Estados Unidos de América]] | 1935 | [[Ficheiro:Eva Watson-Schütze.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 228 | [[:d:Q433576|Q433576]] | [[Annie Sprinkle]] | [[Filadelfia]] | 1954-07-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Annie sprinkle spectacular sex book cover.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 229 | [[:d:Q433740|Q433740]] | [[Mary Devens]] | [[Cambridge, Massachusetts|Cambridge]] | 1857-05-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1920-03-13 | |- | style='text-align:right'| 230 | [[:d:Q433895|Q433895]] | [[Roni Horn]] | [[Nova York]] | 1955-09-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Conferència Hélène Cixous i diàleg amb Roni Horn - 14454122271 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 231 | [[:d:Q433931|Q433931]] | [[Karimeh Abbud]] | [[Nazareth]] | 1893-11-18 | [[Imperio Otomán]]<br/>[[Mandato británico de Palestina|Palestina mandataria]] | 1940 | [[Ficheiro:Karimeh Abbud.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 232 | [[:d:Q434578|Q434578]] | [[Dickey Chapelle]] | [[Milwaukee]] | 1919-03-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1965-11-04 | |- | style='text-align:right'| 233 | [[:d:Q434674|Q434674]] | [[Anne Brigman]] | [[Honolulu]] | 1869-12-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1950-02-08<br/>1950-02-18 | [[Ficheiro:Anne Brigman self-portrait, 1919.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 234 | [[:d:Q435814|Q435814]] | [[Franny Armstrong]] | [[Londres]] | 1972-02-03<br/>1973 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Franny Armstrong at Chatham House 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 235 | [[:d:Q436652|Q436652]] | [[Jodi Bieber]] | [[Xohanesburgo]] | 1966 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Jodi Bieber.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 236 | [[:d:Q436687|Q436687]] | [[Marion Post Wolcott]] | [[Montclair]] | 1910-06-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1990-11-24 | [[Ficheiro:Marion Post Wolcott, 1940.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 237 | [[:d:Q436782|Q436782]] | [[Susan Rothenberg]] | [[Buffalo, Nova York|Buffalo]] | 1945-01-20 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-05-18<br/>2020-05-19 | |- | style='text-align:right'| 238 | [[:d:Q436996|Q436996]] | [[Emmanuelle Riva]] | [[Cheniménil]] | 1927-02-24 | [[Francia]] | 2017-01-27 | [[Ficheiro:Emmanuelle Riva Cannes 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 239 | [[:d:Q437583|Q437583]] | [[Nandipha Mntambo]] | [[Mbabane]] | 1982 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Nandipha Mntambo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 240 | [[:d:Q437729|Q437729]] | [[Cady Noland]] | [[Washington, D.C.]] | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 241 | [[:d:Q437899|Q437899]] | [[Tracey Rose]] | [[Durban]] | 1974 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Boris nzebo peinture 3536 moy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 242 | [[:d:Q438452|Q438452]] | [[Běla Kolářová]] | [[Terezín]] | 1923-03-24 | [[República Checa]] | 2010-04-12 | |- | style='text-align:right'| 243 | [[:d:Q438703|Q438703]] | [[Mariko Mori]] | [[Toquio]] | 1967-02-21 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Mori Mariko at the Japan Society Panel on Art & Nature 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 244 | [[:d:Q438966|Q438966]] | [[Emma Barton]] | [[Birmingham]] | 1872-10-05 | [[Reino Unido]] | 1938-03-31 | |- | style='text-align:right'| 245 | [[:d:Q439385|Q439385]] | [[Lisa Sheridan]] | [[Macon, Xeorxia|Macon]] | 1974-12-05 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-02-25 | |- | style='text-align:right'| 246 | [[:d:Q439414|Q439414]] | [[Helena Almeida]] | [[Lisboa]] | 1934 | [[Portugal]] | 2018-09-25 | [[Ficheiro:Helena Almeida 2012 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 247 | [[:d:Q440610|Q440610]] | [[Ouka Leele]] | [[Madrid]] | 1957-06-29 | [[España]] | 2022-05-24 | [[Ficheiro:Ouka Leele exhibition.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 248 | [[:d:Q440673|Q440673]] | [[Alice Boughton]] | [[Brooklyn]] | 1866-05-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1943-06-21 | [[Ficheiro:Alice Boughton Portrait Magazine (crop).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 249 | [[:d:Q441461|Q441461]] | [[Jenny Saville]] | [[Cambridge]] | 1970-05-07 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 250 | [[:d:Q442477|Q442477]] | [[Jutta Hipp]] | [[Leipzig]] | 1925-02-04 | [[Alemaña]] | 2003-04-07 | [[Ficheiro:Wiki Jutta Hipp Piano.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 251 | [[:d:Q442688|Q442688]] | [[Hikaru Koto]] | [[Osaca]] | 1985-03-13 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 252 | [[:d:Q443429|Q443429]] | [[Florence Henri]] | [[Nova York]] | 1893-06-28<br/>1895-06-28 | [[Suíza]]<br/>[[Francia]] | 1982-07-24 | |- | style='text-align:right'| 253 | [[:d:Q443732|Q443732]] | [[Hanne Darboven]] | [[Múnic]] | 1941-04-29 | [[Alemaña]] | 2009-03-09 | [[Ficheiro:Verblühende Zeit, Hanne Darboven fotografiert von Angelika Platen, Hamburg 2002.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 254 | [[:d:Q444277|Q444277]] | [[Kara Walker]] | [[Stockton]] | 1969-11-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kara Walker Interview Camden Arts Centre 01.47 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 255 | [[:d:Q445704|Q445704]] | [[Julie Doiron]] | [[Moncton]] | 1972-06-28 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:JulieDoiron EricsTrip.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 256 | [[:d:Q445973|Q445973]] | [[Marie-Jo Lafontaine]] | [[Anveres]] | 1950-11-17 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Portrait Marie-Jo Lafontaine.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 257 | [[:d:Q447300|Q447300]] | [[Kiki Smith]] | [[Nürnberg|Núremberg]]<br/>[[Alemaña]] | 1954-01-18 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Kiki Smith 8229.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 258 | [[:d:Q447799|Q447799]] | [[Pamela Springsteen]] | [[Freehold Township]] | 1962-02-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Pamela Springsteen (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 259 | [[:d:Q448459|Q448459]] | [[Pannonica de Koenigswarter]] | [[Londres]] | 1913-12-10 | [[Reino Unido]]<br/>[[Francia]] | 1988-11-30<br/>1988-11-13 | |- | style='text-align:right'| 260 | [[:d:Q448601|Q448601]] | [[Martha Cooper]] | [[Baltimore]] | 1943-03-09 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Martha cooper-mika.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 261 | [[:d:Q449505|Q449505]] | [[Tacita Dean]] | [[Canterbury]] | 1965-11-12 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Tacita Dean, 2011 - detail.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 262 | [[:d:Q449575|Q449575]] | [[Mary Ellen Mark]] | [[Filadelfia]] | 1940-03-20 | [[Estados Unidos de América]] | 2015-05-25 | [[Ficheiro:Mary-ellen-mark-2 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 263 | [[:d:Q450153|Q450153]] | [[Elina Brotherus]] | [[Helsinqui]] | 1972-04-29 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 264 | [[:d:Q450382|Q450382]] | [[Maya Deren]] | [[Kíiv]] | 1917-04-29 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Imperio Ruso]]<br/>[[República Rusa]]<br/>[[República Popular de Ucraína]] | 1961-10-13 | [[Ficheiro:Maya Deren.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 265 | [[:d:Q450910|Q450910]] | [[Candida Höfer]] | [[Eberswalde]] | 1944-02-04 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Hoefer-candida-290613-galerie-zander-koeln.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 266 | [[:d:Q451342|Q451342]] | [[Rebekka Guðleifsdóttir]] | [[Hafnarfjörður]] | 1978-05-25 | [[Islandia]] | | [[Ficheiro:Rebekka Guðleifsdóttir.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 267 | [[:d:Q451563|Q451563]] | [[Sanja Iveković]] | [[Zagreb]] | 1949-01-06 | [[Croacia]] | | [[Ficheiro:Sanja Ivekovic.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 268 | [[:d:Q451600|Q451600]] | [[Magdalena Jetelová]] | [[Semily]] | 1946-06-04 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | [[Ficheiro:Magdalena Jetelová (2025) II.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 269 | [[:d:Q451616|Q451616]] | [[Carolyn Cole]] | [[Boulder, Colorado|Boulder]] | 1961-04-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Carolyn Cole.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 270 | [[:d:Q452354|Q452354]] | [[Gertrude Jekyll]] | [[Londres]] | 1843-11-29 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1932-12-08 | [[Ficheiro:Gertrude Jekyll portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 271 | [[:d:Q452624|Q452624]] | [[Laurie Bird]] | [[Glen Cove]] | 1953-09-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1979-06-15 | |- | style='text-align:right'| 272 | [[:d:Q452925|Q452925]] | [[Jordan Scott]] | [[Londres]] | 1977 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 273 | [[:d:Q453847|Q453847]] | [[Jean Mueller]] | | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:P48 1994 Jean cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 274 | [[:d:Q453931|Q453931]] | [[Yto Barrada]] | [[París]] | 1971 | [[Francia]]<br/>[[Marrocos]] | | |- | style='text-align:right'| 275 | [[:d:Q454041|Q454041]] | [[Rachel Whiteread]] | [[Londres]] | 1963-04-20 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Rachel Whiteread 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 276 | [[:d:Q454237|Q454237]] | [[Amanda de Cadenet]] | [[Inglaterra]] | 1972-05-19 | [[Reino Unido]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Amanda de Cadenet Disrupt SF San Francisco 2019 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 277 | [[:d:Q454431|Q454431]] | [[Jocelyne Saab]] | [[Beirut]] | 1948-04-30 | [[Líbano]]<br/>[[Francia]] | 2019-01-07 | [[Ficheiro:Jocelyne saab.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 278 | [[:d:Q454705|Q454705]] | [[Lola Álvarez Bravo]] | [[Lagos de Moreno]] | 1903-04-03<br/>1907 | [[México]] | 1993 | |- | style='text-align:right'| 279 | [[:d:Q456394|Q456394]] | [[Louise Dahl-Wolfe]] | [[San Francisco]] | 1895-11-19 | [[Estados Unidos de América]] | 1989-12-11 | |- | style='text-align:right'| 280 | [[:d:Q456521|Q456521]] | [[Marianne Brandt]] | [[Chemnitz]] | 1893-10-01 | [[Alemaña]] | 1983-06-18 | [[Ficheiro:Marianne Brandt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 281 | [[:d:Q456626|Q456626]] | [[Alison Lapper]] | [[Burton upon Trent]] | 1965-04-07 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Alison Lapper.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 282 | [[:d:Q457097|Q457097]] | [[Sandy Skoglund]] | [[Quincy]] | 1946-09-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Artist Sandy Skoglund, 2013 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 283 | [[:d:Q457466|Q457466]] | [[Lillian Bassman]] | [[Brooklyn]] | 1917-06-15 | [[Estados Unidos de América]] | 2012-02-13 | |- | style='text-align:right'| 284 | [[:d:Q459681|Q459681]] | [[Valie Export]] | [[Linz]] | 1940-05-17 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Österreichischer Filmpreis 2013 C Valie Export.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 285 | [[:d:Q460186|Q460186]] | [[Alice Neel]] | [[Gladwyne]] | 1900-01-28 | [[Estados Unidos de América]] | 1984-10-13 | [[Ficheiro:Alice Neel portrait by ©Lynn Gilbert 1976.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 286 | [[:d:Q460196|Q460196]] | [[Jane Dieulafoy]] | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | 1851-06-29<br/>1851-06-20<br/>1851-07-29 | [[Francia]] | 1916-05-25 | [[Ficheiro:Jane Dieulafoy photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 287 | [[:d:Q460233|Q460233]] | [[Monica Bonvicini]] | [[Venecia]] | 1965-02-03 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 288 | [[:d:Q460402|Q460402]] | [[Eila Hiltunen]] | [[Sortavala]] | 1922-11-22 | [[Finlandia]] | 2003-10-10 | [[Ficheiro:Eila-Hiltunen-1965.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 289 | [[:d:Q461010|Q461010]] | [[Alexandra Boulat]] | [[13º distrito de París]] | 1962-05-02 | [[Francia]] | 2007-10-05 | |- | style='text-align:right'| 290 | [[:d:Q461822|Q461822]] | [[Catherine Leroy]] | [[Sannois]] | 1944-08-27 | [[Francia]] | 2006-07-08 | |- | style='text-align:right'| 291 | [[:d:Q462325|Q462325]] | [[Isa Genzken]] | [[Bad Oldesloe]]<br/>[[Schleswig-Holstein]] | 1948-11-27 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Genzgen-isa-140809-koeln-ludwigmuseum.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 292 | [[:d:Q462444|Q462444]] | [[Irina Ionesco]] | [[14º distrito de París]] | 1930-09-03 | [[Francia]] | 2022-07-25 | [[Ficheiro:Irina Ionesco.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 293 | [[:d:Q462603|Q462603]] | [[Patricia Piccinini]] | [[Freetown]] | 1965 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 294 | [[:d:Q462707|Q462707]] | [[Frances Benjamin Johnston]] | [[Grafton]] | 1864-01-15 | [[Estados Unidos de América]] | 1952-05-16 | [[Ficheiro:Frances Benjamin Johnston, three-quarter length portrait, holding and looking down at camera, facing slightly left LOC 5890981070.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 295 | [[:d:Q463070|Q463070]] | [[Martine Franck]] | [[Anveres]] | 1938-04-02 | [[Bélxica]]<br/>[[Francia]] | 2012-08-16 | |- | style='text-align:right'| 296 | [[:d:Q463411|Q463411]] | [[Hannah Höch]] | [[Gotha]] | 1889-11-01 | [[República Federal Alemá (1949–1990)|Alemaña do Oeste]]<br/>[[Reich Alemán]] | 1978-05-31 | [[Ficheiro:VanDoesburgMondriaanHoch1924.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 297 | [[:d:Q463639|Q463639]] | [[Ana Mendieta]] | [[A Habana]] | 1948-11-18 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Cuba]] | 1985-09-08 | [[Ficheiro:Ana-Mendieta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 298 | [[:d:Q463978|Q463978]] | [[Gabriele Münter]] | [[Berlín]] | 1877-02-19 | [[Alemaña]] | 1962-05-19 | [[Ficheiro:Image-GabrieleMuenter.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 299 | [[:d:Q464000|Q464000]] | [[Ornela Vorpsi]] | [[Tirana]] | 1968-08-03 | [[Albania]] | | [[Ficheiro:Ornela vorpsi portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 300 | [[:d:Q464376|Q464376]] | [[Ella Maillart]] | [[Plainpalais]] | 1903-02-20 | [[Suíza]] | 1997-03-27 | [[Ficheiro:Ella Maillart.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 301 | [[:d:Q464616|Q464616]] | [[Zahra Amir Ebrahimi]] | [[Teherán]] | 1981-07-09 | [[Irán]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Holy Spider Red Carpet - The 75th Cannes Film Festival 04 (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 302 | [[:d:Q466550|Q466550]] | [[Alina Szapocznikow]] | [[Kalisz]] | 1926-05-16 | [[Polonia]] | 1973-03-02 | [[Ficheiro:Alina Szapocznikow w latach 50.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 303 | [[:d:Q466645|Q466645]] | [[Niki Karimi]] | [[Teherán]] | 1971-11-10 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Niki Karimi in Press Conference of Zendegi Jay e Digari Ast.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 304 | [[:d:Q466946|Q466946]] | [[Tina Modotti]] | [[Udine]] | 1896-08-17 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1942-01-05 | [[Ficheiro:Tina Modotti - Edward Weston.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 305 | [[:d:Q467495|Q467495]] | [[Valdís Óskarsdóttir]] | [[Akureyri]] | 1950 | [[Islandia]] | | |- | style='text-align:right'| 306 | [[:d:Q467619|Q467619]] | [[Koo Stark]] | [[Nova York]] | 1956-04-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 307 | [[:d:Q467787|Q467787]] | [[Ottoline Morrell]] | [[Royal Tunbridge Wells]] | 1873-06-16 | [[Reino Unido]] | 1938-04-21 | [[Ficheiro:Ottolinemorrell.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 308 | [[:d:Q467911|Q467911]] | [[Letizia Battaglia]] | [[Palermo]] | 1935-03-05 | [[Italia]] | 2022-04-13 | [[Ficheiro:Letizia Battaglia e Franco Zecchin (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 309 | [[:d:Q468627|Q468627]] | [[Denise Bellon]] | [[16º distrito de París]] | 1902-09-20 | [[Francia]] | 1999-10-31 | |- | style='text-align:right'| 310 | [[:d:Q468631|Q468631]] | [[Hanayo]] | [[Toquio]] | 1970 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Hanayo dX.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 311 | [[:d:Q468816|Q468816]] | [[Graciela Iturbide]] | [[Cidade de México]] | 1942-05-16 | [[México]] | | [[Ficheiro:Graciela Itubide en 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 312 | [[:d:Q469073|Q469073]] | [[Yael Bartana]] | [[Kfar Yehezkel]] | 1970-12-22 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Pressekonferenz zur Aktion „Zwei Minuten Stillstand“ von Yael Bartana-1482.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 313 | [[:d:Q469449|Q469449]] | [[Ruth Orkin]] | [[Boston]] | 1921-09-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1985-01-16 | |- | style='text-align:right'| 314 | [[:d:Q469651|Q469651]] | [[Lisa Boyle]] | [[Chicago]] | 1964-08-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 315 | [[:d:Q469822|Q469822]] | [[Louise Boyd]] | [[San Rafael]] | 1887-09-16 | [[Estados Unidos de América]] | 1972-09-14 | [[Ficheiro:Louise-boyd-1928-tromso.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 316 | [[:d:Q493952|Q493952]] | [[Andrea Geyer]] | [[Friburgo, Alemaña|Friburgo]] | 1971 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 317 | [[:d:Q494082|Q494082]] | [[Andrea Hold-Ferneck]] | [[Hannover]] | 1963 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 318 | [[:d:Q494939|Q494939]] | [[Andrea Robbins]] | [[Boston]] | 1963 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 319 | [[:d:Q495083|Q495083]] | [[Andrea Star Reese]] | [[Milwaukee]] | 1952-03-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 320 | [[:d:Q509369|Q509369]] | [[Vivienne Chandler]] | [[Abingdon-on-Thames]] | 1947-11-06 | [[Francia]] | 2013-06-05 | |- | style='text-align:right'| 321 | [[:d:Q510329|Q510329]] | [[Carol Guzy]] | [[Bethlehem]] | 1956-03-07 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 322 | [[:d:Q510921|Q510921]] | [[Budge Wilson]] | [[Halifax, Nova Escocia|Halifax]] | 1927-05-02 | [[Canadá]] | 2021-03-19 | |- | style='text-align:right'| 323 | [[:d:Q513142|Q513142]] | [[Elizabeth Eastlake]] | [[Norwich (Q130191)|Norwich]] | 1809-11-17 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Reino Unido]] | 1893-10-02 | [[Ficheiro:Elizabeth Eastlake c1847.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 324 | [[:d:Q513196|Q513196]] | [[Hélène Binet]] | [[Sorengo]] | 1959-07-25 | [[Suíza]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Helene Binet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 325 | [[:d:Q513208|Q513208]] | [[Jill Greenberg]] | [[Montreal]] | 1967-07-10 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Photographer Jill Greenberg (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 326 | [[:d:Q513343|Q513343]] | [[Klara Lidén]] | [[Estocolmo]] | 1979 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 327 | [[:d:Q513476|Q513476]] | [[Cynthia Daniel]] | [[Gainesville, Florida|Gainesville]] | 1976-03-17 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 328 | [[:d:Q513948|Q513948]] | [[Karen Kilimnik]] | [[Filadelfia]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 329 | [[:d:Q514459|Q514459]] | [[Diana Thater]] | [[San Francisco]] | 1962-05-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 330 | [[:d:Q514820|Q514820]] | [[Mollie Steimer]] | [[Dunaivtsi]] | 1897-11-21 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]]<br/>[[México]]<br/>[[apátrida]] | 1980-07-23 | [[Ficheiro:Mollie Steimer4.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 331 | [[:d:Q515847|Q515847]] | [[Mary Jobe Akeley]] | [[Tappan]] | 1878-01-29 | [[Estados Unidos de América]] | 1966-07-19 | [[Ficheiro:Mary Lenore Jobe (framed).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 332 | [[:d:Q516614|Q516614]] | [[Bracha L. Ettinger]] | [[Tel Aviv]] | 1948-03-23 | [[Francia]]<br/>[[Israel]] | | [[Ficheiro:Bracha L. Ettinger 2009 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 333 | [[:d:Q517055|Q517055]] | [[Suzanne Doppelt]] | [[París]] | 1956-05-09 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 334 | [[:d:Q517945|Q517945]] | [[Barbara Gluck]] | [[Nova York]] | 1938 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 335 | [[:d:Q519241|Q519241]] | [[Windland Smith Rice]] | [[Estados Unidos de América]] | 1970-01-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2005-05-31 | |- | style='text-align:right'| 336 | [[:d:Q522104|Q522104]] | [[Yevonde Middleton]] | [[Streatham]] | 1893-01-05 | [[Reino Unido]] | 1975-12-22 | |- | style='text-align:right'| 337 | [[:d:Q522240|Q522240]] | [[Tina Barney]] | [[Nova York]] | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 338 | [[:d:Q522964|Q522964]] | [[Geneviève Cadieux]] | [[Montreal]] | 1955-07-17 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 339 | [[:d:Q523297|Q523297]] | [[Lucie Robinson]] | [[Jablonec nad Nisou]] | 1978-05-07 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 340 | [[:d:Q525676|Q525676]] | [[Marnie Weber]] | [[Bridgeport, Connecticut|Bridgeport]] | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Marnie Weber's Log Lady & Dirty Bunny.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 341 | [[:d:Q526514|Q526514]] | [[Swetlana Heger]] | [[Brno]] | 1968 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 342 | [[:d:Q526598|Q526598]] | [[Esther Verhoef]] | [['s-Hertogenbosch]] | 1968-09-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Esther Verhoef.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 343 | [[:d:Q527373|Q527373]] | [[Anne-Mie Van Kerckhoven]] | [[Anveres]] | 1951-12-05 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 344 | [[:d:Q528083|Q528083]] | [[Sylvie Fleury]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1961-06-24 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 345 | [[:d:Q528292|Q528292]] | [[Chloë des Lysses]] | [[Toulon]] | 1972-06-29 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Chloe des Lysses (2016).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 346 | [[:d:Q528501|Q528501]] | [[Liliana Porter]] | [[Buenos Aires]] | 1941 | [[Arxentina]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Liliana Porter 6 (33564164002) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 347 | [[:d:Q529258|Q529258]] | [[Bunny Yeager]] | [[Wilkinsburg]] | 1929-03-13 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-05-25 | [[Ficheiro:Bunny Yeager 2012.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 348 | [[:d:Q529833|Q529833]] | [[Leta Peer]] | [[Winterthur]] | 1964-04-17 | [[Suíza]] | 2012-02-13 | |- | style='text-align:right'| 349 | [[:d:Q530883|Q530883]] | [[Emmy Andriesse]] | [[A Haia]] | 1914-01-14 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1953-02-20 | [[Ficheiro:Zonder titel PK-F-EAA.334-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 350 | [[:d:Q531322|Q531322]] | [[Magda Hagstotz]] | [[Stuttgart]] | 1914-01-25 | [[Alemaña]] | 2001<br/>2002 | |- | style='text-align:right'| 351 | [[:d:Q531350|Q531350]] | [[Bethan Huws]] | [[Bangor, Gales|Bangor]] | 1961 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 352 | [[:d:Q531358|Q531358]] | [[Louisa Anne Meredith]] | [[Birmingham]] | 1812-07-20<br/>1812-06-20 | [[Australia]] | 1895-10-21 | [[Ficheiro:Louisa Anne Meredith03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 353 | [[:d:Q532571|Q532571]] | [[Angela Fensch]] | [[Schwerin]] | 1952 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 354 | [[:d:Q532789|Q532789]] | [[Angela Hopf]] | [[Gotinga]] | 1941-10-05 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Angela Hopf nah.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 355 | [[:d:Q533330|Q533330]] | [[Gun Kessle]] | [[Haparanda]] | 1926-06-15 | [[Suecia]] | 2007-10-23 | [[Ficheiro:Gun Kessle.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 356 | [[:d:Q534252|Q534252]] | [[Dianora Niccolini]] | [[Florencia]] | 1936 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 357 | [[:d:Q534385|Q534385]] | [[Taryn Simon]] | [[Nova York]] | 1975-02-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 358 | [[:d:Q534546|Q534546]] | [[Angelika Platen]] | [[Heidelberg]] | 1942-02-19 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Angelika Platen Fotografin 2002.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 359 | [[:d:Q534982|Q534982]] | [[Elke Krystufek]] | [[Viena]] | 1970-07-16 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 360 | [[:d:Q535756|Q535756]] | [[Desirée Dolron]] | [[Haarlem]] | 1963-04-16 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Portrait Desiree Dolron.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 361 | [[:d:Q536309|Q536309]] | [[Ella Bergmann-Michel]] | [[Paderborn]] | 1896-10-20 | [[Alemaña]] | 1971-08-08 | |- | style='text-align:right'| 362 | [[:d:Q537934|Q537934]] | [[Anne LaBastille]] | [[Montclair]] | 1935-11-20 | [[Estados Unidos de América]] | 2011-07-01 | |- | style='text-align:right'| 363 | [[:d:Q538225|Q538225]] | [[Alice Austen]] | [[Rosebank]] | 1866-03-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1952-06-09 | [[Ficheiro:Elizabeth Alice Austen in June 1888.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 364 | [[:d:Q538986|Q538986]] | [[Lynda Benglis]] | [[Lake Charles]] | 1941-10-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Benglis from Arti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 365 | [[:d:Q539177|Q539177]] | [[Susanne Wenger]] | [[Graz]] | 1915-07-04 | [[Austria]]<br/>[[Suíza]] | 2009-01-12 | [[Ficheiro:Susanne Wenger.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 366 | [[:d:Q539270|Q539270]] | [[Louise Lawler]] | [[Bronxville]] | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lawler Louise Koeln 101013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 367 | [[:d:Q539318|Q539318]] | [[Paola Pivi]] | [[Milán]] | 1971 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 368 | [[:d:Q541234|Q541234]] | [[Denise Colomb]] | [[10º distrito de París]] | 1902-04-01 | [[Francia]] | 2004-01-01 | |- | style='text-align:right'| 369 | [[:d:Q542137|Q542137]] | [[Pennie Smith]] | [[Londres]] | 1949 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 370 | [[:d:Q544824|Q544824]] | [[Julia Kissina]] | [[Kíiv]] | 1966 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Kissina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 371 | [[:d:Q551143|Q551143]] | [[Anja Jensen]] | [[Gehrden]] | 1967 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Anja Jensen, Porträt im Atelier, (c) Anja Jensen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 372 | [[:d:Q559452|Q559452]] | [[Anna A. Michal'čuk]] | [[Bashnyakovo]] | 1955-05-28 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2008-03-21 | |- | style='text-align:right'| 373 | [[:d:Q560851|Q560851]] | [[Anna Hepp]] | [[Marl]] | 1977-03-30 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Interview mit Anna Hepp im Rahmen des Symposiums "Das dokumentarische Porträt" der Dokumentarfilminitiative - dfi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 374 | [[:d:Q561502|Q561502]] | [[Anna Köppen]] | | 1881-01-13 | [[Alemaña]] | 1965-10-05 | [[Ficheiro:Anna Koeppen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 375 | [[:d:Q561772|Q561772]] | [[Princess Anna Louise of Schönburg-Waldenburg]] | [[Hermsdorf]] | 1871-02-19 | [[Alemaña]] | 1951-11-07 | [[Ficheiro:Anna-Louise von Schwarzburg-Rudolstadt..jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 376 | [[:d:Q562768|Q562768]] | [[Anna Oppermann]] | [[Eutin]] | 1940-02-18 | [[Alemaña]] | 1993-03-08 | [[Ficheiro:Anna Oppermann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 377 | [[:d:Q562945|Q562945]] | [[Anna Ostroumova-Lebedeva]] | [[San Petersburgo]] | 1871-05-05<br/>1871-05-17 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1955-05-05 | [[Ficheiro:A.P. Ostroumova-Lebedeva by F. Malyavin (1896).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 378 | [[:d:Q563059|Q563059]] | [[Anna Rein-Wuhrmann]] | | 1881 | [[Suíza]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 379 | [[:d:Q563086|Q563086]] | [[Anna Riwkin-Brick]] | [[Surazh]] | 1908-06-23 | [[Suecia]] | 1970-12-19 | [[Ficheiro:Anna Riwkin-Brick.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 380 | [[:d:Q563593|Q563593]] | [[Anna Werner]] | [[Múnic]] | 1941 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Der Harem cropped for smaller screens.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 381 | [[:d:Q565897|Q565897]] | [[Anne Winterer]] | [[Constanza]] | 1894-09-21 | [[Reich Alemán]] | 1938-08-17 | |- | style='text-align:right'| 382 | [[:d:Q566019|Q566019]] | [[Annegret Soltau]] | [[Lüneburg]] | 1946-01-16 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 383 | [[:d:Q566126|Q566126]] | [[Annelies Štrba]] | [[Zug]] | 1947-10-07 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:RudolfinumCL.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 384 | [[:d:Q566221|Q566221]] | [[Annelise Löffler]] | [[Münster]] | 1914-03-22 | [[Alemaña]] | 2000-07-21 | |- | style='text-align:right'| 385 | [[:d:Q566802|Q566802]] | [[Anni Leppälä]] | [[Helsinqui]] | 1981 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 386 | [[:d:Q579085|Q579085]] | [[Lucinda Lambton]] | [[Newcastle upon Tyne]] | 1943-05-10 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 387 | [[:d:Q580441|Q580441]] | [[Elvira Albrecht]] | [[Esztergom]] | 1920-05-16 | [[Hungría]] | 1998-07-09 | |- | style='text-align:right'| 388 | [[:d:Q584639|Q584639]] | [[Antje Bultmann]] | | 1941 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 389 | [[:d:Q598780|Q598780]] | [[Antonietta De Lillo]] | [[Nápoles]] | 1960-03-06 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Antonietta De Lillo 2021 Bergamo Film Meeting 01.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 390 | [[:d:Q613772|Q613772]] | [[Anya Teixeira]] | [[Ucraína]] | 1913 | [[Reino Unido]]<br/>[[Ucraína]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1992 | [[Ficheiro:Anya Teixeira.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 391 | [[:d:Q616540|Q616540]] | [[Momoka Ariyasu]] | [[Prefectura de Kyoto]] | 1995-03-15 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Momoka Ariyasu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 392 | [[:d:Q622945|Q622945]] | [[Renate Rössing]] | [[Dresden]] | 1929-04-15 | [[Alemaña]] | 2005-07-11 | [[Ficheiro:Fotothek df roe-neg 0000514 001 Portrait Renate Rössings.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 393 | [[:d:Q646258|Q646258]] | [[Živa Kraus]] | [[Zagreb]] | 1945-10-04 | [[Croacia]]<br/>[[Italia]] | | [[Ficheiro:Paolo Monti - Servizio fotografico (Venezia, 1981) - BEIC 6354071.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 394 | [[:d:Q661848|Q661848]] | [[Elżbieta Dzikowska]] | [[Międzyrzec Podlaski]] | 1937-03-19 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Elżbieta dzikowska 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 395 | [[:d:Q662783|Q662783]] | [[Ylla]] | [[Viena]] | 1911-08-16 | [[Hungría]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1955-03-30 | [[Ficheiro:Ylla toucan Schaal.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 396 | [[:d:Q670843|Q670843]] | [[Harriet Chalmers Adams]] | [[Stockton]] | 1875-10-22 | [[Estados Unidos de América]] | 1937-07-17 | [[Ficheiro:Harriet Chalmers Adams 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 397 | [[:d:Q671056|Q671056]] | [[Lara Schnitger]] | [[Haarlem]] | 1969-01-22 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 398 | [[:d:Q672554|Q672554]] | [[Elsa Thiemann]] | [[Toruń]] | 1910-02-07 | [[Alemaña]] | 1981-11-15 | [[Ficheiro:Porträt Elsa Thiemann um 1929-30.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 399 | [[:d:Q673455|Q673455]] | [[Hildesuse Gaertner]] | [[Friburgo, Alemaña|Friburgo]] | 1923-02-10 | [[Alemaña]] | 2016-02-10 | |- | style='text-align:right'| 400 | [[:d:Q673856|Q673856]] | [[Catherine Fulop]] | [[Caracas]] | 1965-03-11 | [[Venezuela]]<br/>[[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Catherine Fulop 2014.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 401 | [[:d:Q693189|Q693189]] | [[Sarah Moon]] | [[Vichy]]<br/>[[Vernon]] | 1941-11-17 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 402 | [[:d:Q709881|Q709881]] | [[Shao Hua]] | [[Baota District]] | 1938-10-30 | [[República Popular da China]] | 2008-06-24 | |- | style='text-align:right'| 403 | [[:d:Q717757|Q717757]] | [[Liu Tao]] | [[Nanchang]] | 1978-07-12 | [[República Popular da China]] | | [[Ficheiro:上海 微博电影之夜 刘涛 (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 404 | [[:d:Q717766|Q717766]] | [[Rinko Kawauchi]] | [[Prefectura de Shiga]] | 1972 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 405 | [[:d:Q750134|Q750134]] | [[Stephanie Sheh]] | [[Kalamazoo]] | 1977-04-10 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:41st Annie Awards, Stephanie Sheh, 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 406 | [[:d:Q750620|Q750620]] | [[Astrid Klein]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1951-05-20 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 407 | [[:d:Q750914|Q750914]] | [[Ewa Partum]] | [[Grodzisk Mazowiecki]] | 1945 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Cwiczenia-1972-a.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 408 | [[:d:Q767092|Q767092]] | [[Auguste Städele]] | [[Missen-Wilhams]] | 1879 | [[Alemaña]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 409 | [[:d:Q773608|Q773608]] | [[Caro Lenssen]] | [[Ámsterdam]] | 1983-10-28 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 410 | [[:d:Q783663|Q783663]] | [[Nathalia Edenmont]] | [[Ialta]] | 1970-02-07 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 411 | [[:d:Q807360|Q807360]] | [[Barbara Bloom]] | [[Os Ánxeles]] | 1951-07-11 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 412 | [[:d:Q807468|Q807468]] | [[Barbara Henniger]] | [[Dresden]] | 1938-11-09 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 413 | [[:d:Q807560|Q807560]] | [[Barbara Metselaar Berthold]] | [[Pleißa]] | 1951-06-22 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | 2024-09-21 | |- | style='text-align:right'| 414 | [[:d:Q807585|Q807585]] | [[Barbara Pflaum]] | [[Viena]] | 1912-01-10 | [[Austria]] | 2002-03-24 | |- | style='text-align:right'| 415 | [[:d:Q807592|Q807592]] | [[Barbara Raetsch]] | [[Pirna]] | 1936-10-21 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Karl Raetsch BRaetsch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 416 | [[:d:Q810650|Q810650]] | [[Bastienne Schmidt]] | [[Múnic]] | 1961-04-03 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 417 | [[:d:Q813142|Q813142]] | [[Beate Gütschow]] | [[Maguncia]] | 1970-08-11 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 418 | [[:d:Q815333|Q815333]] | [[Bele Bachem]] | [[Düsseldorf]] | 1916-05-17 | [[Alemaña]] | 2005-06-05 | |- | style='text-align:right'| 419 | [[:d:Q832609|Q832609]] | [[Bettina Flitner]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1961-10-29 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Flitner Bettina Horbach-Stiftung 280115.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 420 | [[:d:Q843049|Q843049]] | [[Mika Ninagawa]] | [[Toquio (Q7473516)|Toquio]] | 1972-10-18 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Ninamika.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 421 | [[:d:Q850331|Q850331]] | [[Betty Favre]] | [[Saanen]] | 1918 | [[Suíza]] | 1977 | [[Ficheiro:Betty Favre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 422 | [[:d:Q853461|Q853461]] | [[Andrea Lehotská]] | [[Detva]] | 1981-12-02 | [[Eslovaquia]]<br/>[[Italia]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 423 | [[:d:Q853843|Q853843]] | [[Manci Bäck]] | [[Veča]] | 1891-12-25 | [[Hungría]] | 1989-01-09 | |- | style='text-align:right'| 424 | [[:d:Q860013|Q860013]] | [[Elly Akira]] | [[Toquio]] | 1986-01-25 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Elly Akira, 2008 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 425 | [[:d:Q863719|Q863719]] | [[Binette Schroeder]] | [[Hamburgo]] | 1939-12-05 | [[Alemaña]] | 2022-07-05 | |- | style='text-align:right'| 426 | [[:d:Q865253|Q865253]] | [[Birgit Jürgenssen]] | [[Viena]] | 1949-04-10 | [[Austria]] | 2003-09-25 | |- | style='text-align:right'| 427 | [[:d:Q865276|Q865276]] | [[Birgit Luxenburger]] | [[Schaffhausen (Q1531820)|Schaffhausen]] | 1951 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 428 | [[:d:Q865314|Q865314]] | [[Birgit Rautenberg]] | [[Kiel]] | 1969-11-25 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 429 | [[:d:Q865391|Q865391]] | [[Birgitta Thaysen]] | [[Gelsenkirchen]] | 1962 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 430 | [[:d:Q867737|Q867737]] | [[Linder Sterling]] | [[Liverpool]] | 1954 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Linder Sterling Exhibit Debuts at the Goss-Michael Foundation (8117612432).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 431 | [[:d:Q903186|Q903186]] | [[Zita Debreczeni]] | [[Szolnok]] | 1981-01-06 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 432 | [[:d:Q907820|Q907820]] | [[Ágnes Dolezsán]] | [[Budapest]] | 1955-11-03 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 433 | [[:d:Q915955|Q915955]] | [[Brigid Berlin]] | [[Nova York]] | 1939-09-06 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-07-17 | |- | style='text-align:right'| 434 | [[:d:Q916421|Q916421]] | [[Brigitte Kowanz]] | [[Viena]] | 1957-04-13 | [[Austria]] | 2022-01-28 | |- | style='text-align:right'| 435 | [[:d:Q916424|Q916424]] | [[Brigitte Kraemer]] | [[Hamm]] | 1954-01-09 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 436 | [[:d:Q916509|Q916509]] | [[Brigitte Maria Mayer]] | [[Ratisbona]] | 1965 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 437 | [[:d:Q943746|Q943746]] | [[Laura Malmivaara]] | [[Kajaani]] | 1973-10-26 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Laura Malmivaara (2012).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 438 | [[:d:Q944753|Q944753]] | [[Monique Velzeboer]] | [[Oud Ade]] | 1969-10-18 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 439 | [[:d:Q961823|Q961823]] | [[Alma Lavenson]] | [[San Francisco]] | 1897-05-20 | [[Estados Unidos de América]] | 1989-09-19 | |- | style='text-align:right'| 440 | [[:d:Q964420|Q964420]] | [[Patricia Erbelding]] | [[París]] | 1958-11-30 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Patricia Erbelding-en atelier.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 441 | [[:d:Q990925|Q990925]] | [[Lili Dujourie]] | [[Roeselare]] | 1941 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 442 | [[:d:Q994684|Q994684]] | [[Charlotte Rudolph]] | [[Dresden]] | 1896-07-11 | [[Alemaña]] | 1983-09-02 | |- | style='text-align:right'| 443 | [[:d:Q997477|Q997477]] | [[Heike Baranowsky]] | [[Augsburgo]] | 1966<br/>1967 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 444 | [[:d:Q998320|Q998320]] | [[Lili Fischer]] | [[Priwall]] | 1947-06-11 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Lili Fischer (2015)-01B Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 445 | [[:d:Q1019054|Q1019054]] | [[Bärbel Wachholz]] | [[Angermünde]] | 1938-10-20 | [[República Democrática Alemá]] | 1984-11-13 | |- | style='text-align:right'| 446 | [[:d:Q1030858|Q1030858]] | [[Enikő Gábor]] | [[Budapest]] | 1972-11-18 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 447 | [[:d:Q1034078|Q1034078]] | [[Cao Fei]] | [[Cantón, China]] | 1978 | [[República Popular da China]] | | [[Ficheiro:Cao-fei-lenbachhaus-2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 448 | [[:d:Q1036212|Q1036212]] | [[Carina Krause]] | [[Hersbruck]] | 1967-08-02 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 449 | [[:d:Q1041494|Q1041494]] | [[Carla Bartheel]] | [[Świętochłowice]] | 1902-07-05 | [[Alemaña]] | 1983-12-28 | [[Ficheiro:Carla Bartheel Yva.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 450 | [[:d:Q1048838|Q1048838]] | [[Liu Xia]] | [[Pequín]] | 1961-04-01 | [[República Popular da China]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Liou Sia (2024).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 451 | [[:d:Q1052369|Q1052369]] | [[Cecil Jospé]] | [[Nova Jersey]] | 1928-08-15 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-05-17 | |- | style='text-align:right'| 452 | [[:d:Q1052933|Q1052933]] | [[Céline Martin]] | [[Alençon]] | 1869-04-28 | [[Francia]] | 1959-02-25 | [[Ficheiro:Celine martin 1-137x180.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 453 | [[:d:Q1067157|Q1067157]] | [[Charlotte Dietrich]] | [[Schliersee]] | 1935-09-24 | [[Alemaña]] | 2017-06-08 | |- | style='text-align:right'| 454 | [[:d:Q1067269|Q1067269]] | [[Charlotte March]] | [[Essen]] | 1930-10-08<br/>1929-10-08 | [[Alemaña]] | 2005-05-29 | |- | style='text-align:right'| 455 | [[:d:Q1067317|Q1067317]] | [[Charlotte Rohrbach]] | [[Olsztyn]] | 1902-03-21 | [[Alemaña]] | 1981-02-01 | |- | style='text-align:right'| 456 | [[:d:Q1077716|Q1077716]] | [[Chris Rupp]] | [[Nürnberg|Núremberg]] | 1967 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:2007-09-18 Chris Rupp SOPHIST.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 457 | [[:d:Q1078080|Q1078080]] | [[Christa Jahr]] | [[Quedlinburg]] | 1941-08-08<br/>1941 | [[Alemaña]] | 1986 | [[Ficheiro:Christa Jahr.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 458 | [[:d:Q1078158|Q1078158]] | [[Christa Peters]] | [[Lübeck]] | 1933 | [[Alemaña]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 459 | [[:d:Q1078234|Q1078234]] | [[Christa von Seckendorff]] | [[Düsseldorf]] | 1970 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 460 | [[:d:Q1082827|Q1082827]] | [[Christiane Slawik]] | [[Würzburg]] | 1964-01-13 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ch slawik portrait910151.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 461 | [[:d:Q1083593|Q1083593]] | [[Christine Hill]] | [[Binghamton]] | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 462 | [[:d:Q1083864|Q1083864]] | [[Christine Wurm]] | [[Darmstadt]] | 1939 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 463 | [[:d:Q1097485|Q1097485]] | [[Claudia Guderian]] | [[Bremen]] | 1952-03-04 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Claudia Guderian.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 464 | [[:d:Q1097891|Q1097891]] | [[Claudia Wissmann]] | [[Dingden]] | 1964 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Claudia Wissmann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 465 | [[:d:Q1102143|Q1102143]] | [[Jung Zseni]] | [[Berezhany]] | 1940-03-25 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Hungría]] | | [[Ficheiro:Jung Zseni.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 466 | [[:d:Q1103343|Q1103343]] | [[Éva Kakasy]] | [[Budapest]] | 1950-03-20 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 467 | [[:d:Q1106336|Q1106336]] | [[Isabel Muñoz (fotógrafa)|Isabel Muñoz]] | [[Barcelona]]<br/>[[Barcelona, Venezuela|Barcelona]] | 1951 | [[España]] | | [[Ficheiro:Isabel Muñoz 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 468 | [[:d:Q1106439|Q1106439]] | [[Éva Keleti]] | [[Budapest]] | 1931-08-18 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:PéldaKÉPek - Keleti Éva.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 469 | [[:d:Q1108726|Q1108726]] | [[Daria Strokous]] | [[Moscova]] | 1990-09-25 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Daria Strokous Ralph Lauren 3 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 470 | [[:d:Q1118146|Q1118146]] | [[Zsuzsa Koncz]] | [[Budapest]] | 1941-11-19 | [[Hungría]] | 2012-04-17 | |- | style='text-align:right'| 471 | [[:d:Q1122976|Q1122976]] | [[Kata Kálmán]] | [[Krupina]] | 1909-04-25 | [[Hungría]] | 1978-03-31 | |- | style='text-align:right'| 472 | [[:d:Q1124795|Q1124795]] | [[Erna Wagner-Hehmke]] | [[Wrocław]] | 1905 | [[Alemaña]] | 1992 | |- | style='text-align:right'| 473 | [[:d:Q1126450|Q1126450]] | [[Conny Morin]] | [[Múnic]] | 1958-09-18 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 474 | [[:d:Q1132851|Q1132851]] | [[Corinna Rosteck]] | [[Detmold]] | 1968 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Corinna Rosteck.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 475 | [[:d:Q1137097|Q1137097]] | [[Giovanna Casotto]] | [[Desio]] | 1962-08-02 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 476 | [[:d:Q1145877|Q1145877]] | [[Traude Bührmann]] | [[Essen]] | 1942-11-26 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 477 | [[:d:Q1157295|Q1157295]] | [[Dagmar Knöpfel]] | [[Heilbronn]] | 1956-11-20 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 478 | [[:d:Q1165052|Q1165052]] | [[Gretl Braun]] | [[Múnic]] | 1915-08-31 | [[Alemaña]]<br/>[[Alemaña nazi]]<br/>[[República de Weimar]]<br/>[[Imperio Alemán]] | 1987-10-10 | [[Ficheiro:Gretl Braun.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 479 | [[:d:Q1165374|Q1165374]] | [[Judit Marjai]] | [[Budapest]] | 1967-08-16 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Marjai Judit-ZJ2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 480 | [[:d:Q1167159|Q1167159]] | [[Dóra Maurer]] | [[Budapest]] | 1937-06-11 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:DM Selfportrait with Seven Twists 2011 Évi Fábián.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 481 | [[:d:Q1169966|Q1169966]] | [[Stefanie Zoche]] | [[Múnic]] | 1965 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 482 | [[:d:Q1170812|Q1170812]] | [[Katharina Mouratidi]] | | 1971 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 483 | [[:d:Q1178584|Q1178584]] | [[Edit Molnár]] | [[Genk]] | 1933-07-30 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 484 | [[:d:Q1187778|Q1187778]] | [[Denise McCluggage]] | [[El Dorado]] | 1927-01-20 | [[Estados Unidos de América]] | 2015-05-06 | [[Ficheiro:1961-03-25 Sebring Ferrari 250 1931GT McCluggage.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 485 | [[:d:Q1208807|Q1208807]] | [[Diana Drubig]] | [[Leipzig]] | 1981-02-27 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 486 | [[:d:Q1212706|Q1212706]] | [[Olga Máté]] | [[Szigetvár]] | 1878-01-01 | [[Hungría]] | 1961-04-05 | [[Ficheiro:Dührkoop Portrait of Olga Máté 1910.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 487 | [[:d:Q1225118|Q1225118]] | [[Digne Meller Marcovicz]] | [[Berlín]] | 1934-10-17 | [[Alemaña]] | 2014-05-22 | [[Ficheiro:Luigi Biagini, Digne Meller Marcovicz, Dominique Stroobant, lensless picture - 12 Giugno 1998 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 488 | [[:d:Q1245192|Q1245192]] | [[Doris Katharina Künster]] | | 1958 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 489 | [[:d:Q1245210|Q1245210]] | [[Doris Kloster]] | | 20th century<br/>1900 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 490 | [[:d:Q1245310|Q1245310]] | [[Doris Quarella]] | [[Romanshorn]] | 1944-04-28 | [[Suíza]] | 1998-10-12 | |- | style='text-align:right'| 491 | [[:d:Q1245386|Q1245386]] | [[Dorit Margreiter]] | [[Viena]] | 1967 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 492 | [[:d:Q1252765|Q1252765]] | [[Márta Rédner]] | [[Budapest]] | 1909-12-15 | [[Hungría]] | 1991-02-12 | |- | style='text-align:right'| 493 | [[:d:Q1253793|Q1253793]] | [[Judith Samen]] | [[Gladbeck]] | 1970-12-20 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 494 | [[:d:Q1255436|Q1255436]] | [[Phil Bloom]] | [[Berkel en Rodenrijs]] | 1945-11-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:PhilBloom1968 B.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 495 | [[:d:Q1257170|Q1257170]] | [[Alice Smeets]] | [[Eupen]] | 1987-07-05<br/>1987 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 496 | [[:d:Q1262122|Q1262122]] | [[Elly Niebuhr]] | [[Viena]] | 1914-03-26 | [[Austria]] | 2013-03-18 | |- | style='text-align:right'| 497 | [[:d:Q1263603|Q1263603]] | [[Erika Sulzer-Kleinemeier]] | [[Rostock]] | 1935 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 498 | [[:d:Q1265730|Q1265730]] | [[Lisl Ponger]] | [[Nürnberg|Núremberg]] | 1947-08-02 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 499 | [[:d:Q1271327|Q1271327]] | [[Marian Hooper Adams]] | [[Boston]] | 1843-09-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1885-12-06 | [[Ficheiro:Marian Hooper Adams on horseback at Beverly Farms, 1869.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 500 | [[:d:Q1273122|Q1273122]] | [[Sam Taylor-Wood]] | [[Croydon (Q2213391)|Croydon]] | 1967-03-04 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Sam Taylor-Wood & Aaron Johnson (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 501 | [[:d:Q1273607|Q1273607]] | [[Lilo Fromm]] | [[Berlín]] | 1928-12-27 | [[Alemaña]] | 2023-06-19 | |- | style='text-align:right'| 502 | [[:d:Q1274412|Q1274412]] | [[Marta Astfalck-Vietz]] | [[Dębno]] | 1901-07-21 | [[Alemaña]] | 1994 | |- | style='text-align:right'| 503 | [[:d:Q1275325|Q1275325]] | [[Kerstin Braun]] | [[Leonberg]] | 1970 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 504 | [[:d:Q1275638|Q1275638]] | [[Ines Eck]] | [[Aue]] | 1956-07-11 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 505 | [[:d:Q1277146|Q1277146]] | [[Flor Garduño]] | [[Cidade de México]] | 1957-03-21 | [[México]]<br/>[[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 506 | [[:d:Q1281951|Q1281951]] | [[Gersin Livia Paya]] | [[Klagenfurt am Wörthersee|Klagenfurt]] | 1987-02-11 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Gersinliviapayamoderation.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 507 | [[:d:Q1284772|Q1284772]] | [[Tracey Moffatt]] | [[Brisbane]] | 1960-11-12 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Tracy Moffatt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 508 | [[:d:Q1285027|Q1285027]] | [[Renate Seelig]] | [[Bielefeld]] | 1938-05-29 | [[Alemaña]] | 2018-10-18 | |- | style='text-align:right'| 509 | [[:d:Q1285058|Q1285058]] | [[Edith Lechtape]] | [[Herne]] | 1921-11-20 | [[Alemaña]] | 2001-08-14 | |- | style='text-align:right'| 510 | [[:d:Q1288128|Q1288128]] | [[Berry Berenson]] | [[Nova York]] | 1948-04-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-09-11 | |- | style='text-align:right'| 511 | [[:d:Q1293014|Q1293014]] | [[Sylvia Plachy]] | [[Budapest]] | 1943-05-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Plachy press photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 512 | [[:d:Q1298513|Q1298513]] | [[Lenke Szilágyi]] | [[Debrecen]] | 1959-09-27 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Szilágyi Lenke.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 513 | [[:d:Q1301688|Q1301688]] | [[Ica Vilander]] | [[Most]] | 1921-12-20 | [[Alemaña]] | 2013-04-22 | |- | style='text-align:right'| 514 | [[:d:Q1303769|Q1303769]] | [[Kateřina Šedá]] | [[Brno]] | 1977-12-12 | [[República Checa]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Lucreziaportanovakaterina1.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 515 | [[:d:Q1310600|Q1310600]] | [[Monika Brandmeier]] | [[Kamen]] | 1959-01-19 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 516 | [[:d:Q1325708|Q1325708]] | [[Eleanor Antin]] | [[Bronx]] | 1935-02-27 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Eleanor Antin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 517 | [[:d:Q1328543|Q1328543]] | [[Elfie Semotan]] | [[Wels]] | 1941-07-25 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Elfie Semotan Crossing Europe 2019 Linz BHO-9461.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 518 | [[:d:Q1328651|Q1328651]] | [[Elfriede Mejchar]] | [[Viena]] | 1924 | [[Austria]] | 2020-10-11 | [[Ficheiro:Elfriede Mejchar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 519 | [[:d:Q1328673|Q1328673]] | [[Elde Steeg]] | [[Berlín]] | 1908 | [[Alemaña]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 520 | [[:d:Q1328682|Q1328682]] | [[Elfriede Weidenhaus]] | [[Berlín]] | 1931-09-09 | [[Alemaña]] | 2023-01-01 | |- | style='text-align:right'| 521 | [[:d:Q1328996|Q1328996]] | [[Fanny Türk]] | [[Slanica]] | 1867-04-24 | [[Hungría]] | 1934 | |- | style='text-align:right'| 522 | [[:d:Q1329964|Q1329964]] | [[Elisabeth Hase]] | [[Döhlen]] | 1905-12-16 | [[Alemaña]] | 1991-10-09 | [[Ficheiro:Elisabeth Hase.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 523 | [[:d:Q1329980|Q1329980]] | [[Elisabeth Heinemann]] | [[Zittau]] | 1958-12-31 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Elisabeth Heinemann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 524 | [[:d:Q1330017|Q1330017]] | [[Elisabeth Jappe]] | | 1934 | [[Alemaña]] | 2021-01-22 | |- | style='text-align:right'| 525 | [[:d:Q1330184|Q1330184]] | [[Elisabeth Pfund]] | [[Berna]] | 1946-06-06 | [[Suíza]] | 2006-02-25 | |- | style='text-align:right'| 526 | [[:d:Q1331134|Q1331134]] | [[Elizabeth Alicia Hawkins Burnaby]] | [[Greystones]] | 1860-06-26 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1934-07-27 | [[Ficheiro:Elizabeth Alice Hawkins-Whitshed.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 527 | [[:d:Q1331314|Q1331314]] | [[Elizabeth Shaw]] | [[Belfast]] | 1920-05-04 | [[Irlanda]] | 1992-06-27 | [[Ficheiro:Elizabeth Shaw (1989) by Guenter Prust.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 528 | [[:d:Q1331348|Q1331348]] | [[Margarita Broich]] | [[Neuwied]] | 1960-05-03 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Settermin zum Drehstart für „Aufbruch“--2105.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 529 | [[:d:Q1332122|Q1332122]] | [[Elli Marcus]] | [[Berlín]] | 1899-12-06 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1977-08-08 | |- | style='text-align:right'| 530 | [[:d:Q1333709|Q1333709]] | [[Else Seifert]] | [[Dresden]] | 1879-12-09 | [[Alemaña]] | 1968-06-23 | [[Ficheiro:Df pos-2005-f 0000006 0027.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 531 | [[:d:Q1345188|Q1345188]] | [[Simryn Gill]] | [[Singapur]] | 1959 | [[Australia]]<br/>[[Malaisia]] | | |- | style='text-align:right'| 532 | [[:d:Q1352131|Q1352131]] | [[Erika Groth-Schmachtenberger]] | [[Frisinga]] | 1906-03-30 | [[Alemaña]] | 1992-03-13 | |- | style='text-align:right'| 533 | [[:d:Q1353685|Q1353685]] | [[Lissa Wales]] | | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | 2005-10-01 | |- | style='text-align:right'| 534 | [[:d:Q1354397|Q1354397]] | [[Erika Hubatschek]] | [[Klagenfurt am Wörthersee|Klagenfurt]] | 1917-10-05 | [[Austria]] | 2010-05-19 | |- | style='text-align:right'| 535 | [[:d:Q1354405|Q1354405]] | [[Erika Kiffl]] | [[Karlovy Vary]] | 1939-12-19 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 536 | [[:d:Q1354460|Q1354460]] | [[Erika Rabau]] | [[Gdańsk]] | 20th century | [[Alemaña]] | 2016-04-10 | |- | style='text-align:right'| 537 | [[:d:Q1356095|Q1356095]] | [[Erna Mohr]] | [[Hamburgo]] | 1894-07-11 | [[Alemaña]] | 1968-09-10 | |- | style='text-align:right'| 538 | [[:d:Q1356105|Q1356105]] | [[Erna Pinner]] | [[Frankfurt]] | 1890-01-27 | [[Reino Unido]]<br/>[[Alemaña]] | 1987-03-05 | |- | style='text-align:right'| 539 | [[:d:Q1356123|Q1356123]] | [[Erna Voigt]] | | 1925 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 540 | [[:d:Q1361163|Q1361163]] | [[Ricarda Roggan]] | [[Dresden]] | 1972 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 541 | [[:d:Q1362674|Q1362674]] | [[Li Gotami Govinda]] | [[Bombai]] | 1906-04-22 | [[India]]<br/>[[Raj Británico]]<br/>[[Dominio da India]] | 1988-08-18 | [[Ficheiro:Li Gotami Govinda.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 542 | [[:d:Q1363822|Q1363822]] | [[Seema Aissen Weatherwax]] | [[Chernigov|Chernihiv]] | 1905-08-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-06-25 | |- | style='text-align:right'| 543 | [[:d:Q1367400|Q1367400]] | [[Rochelle Ashana]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 544 | [[:d:Q1368159|Q1368159]] | [[Esperanza Spierling]] | [[Murcia]] | 1971 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 545 | [[:d:Q1370978|Q1370978]] | [[Etel Fodor-Mittag]] | [[Zagreb]] | 1905-12-28 | [[Hungría]] | 2005 | |- | style='text-align:right'| 546 | [[:d:Q1374382|Q1374382]] | [[Friederike Pezold]] | [[Viena]] | 1945-08-14 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 547 | [[:d:Q1379073|Q1379073]] | [[Eva Maria Schön]] | [[Dresden]] | 1948 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Eva-Maria Schön.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 548 | [[:d:Q1379135|Q1379135]] | [[Eva Brunner-Szabo]] | [[Oberwart]] | 1961-05-27 | [[Austria]] | 2012-03-02 | |- | style='text-align:right'| 549 | [[:d:Q1379200|Q1379200]] | [[Eva Hassmann]] | [[Herford]] | 1972-12-29 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 550 | [[:d:Q1379214|Q1379214]] | [[Eva Herrmann]] | [[Múnic]] | 1901-02-08 | [[Alemaña]] | 1978-09-07 | |- | style='text-align:right'| 551 | [[:d:Q1379253|Q1379253]] | [[Eva Kausche-Kongsbak]] | [[Lübeck]] | 1918-10-20 | [[Alemaña]] | 2010-12-18 | |- | style='text-align:right'| 552 | [[:d:Q1379295|Q1379295]] | [[Eva Leitolf]] | [[Würzburg]] | 1966 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 553 | [[:d:Q1379326|Q1379326]] | [[Eva M. Paar]] | [[Zell am See]] | 1977-08-16 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Evapaar beijing.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 554 | [[:d:Q1379330|Q1379330]] | [[Eva Mahn]] | [[Aschersleben]] | 1947-01-11 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 555 | [[:d:Q1379468|Q1379468]] | [[Eva Schlegel]] | [[Hall in Tirol]] | 1960-03-08 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:2015 Eva Schlegel (17194196295).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 556 | [[:d:Q1384892|Q1384892]] | [[Graciela Carnevale]] | [[Marcos Juárez]] | 1942-10-18 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Graciela Carnevale 1968.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 557 | [[:d:Q1386014|Q1386014]] | [[Gabriele Oestreich-Trivellini]] | [[Hamburgo]] | 1961-04-15 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 558 | [[:d:Q1390808|Q1390808]] | [[Nadja Klier]] | [[Dresden]] | 1973 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 559 | [[:d:Q1400867|Q1400867]] | [[Fee Vaillant]] | [[Witten]] | 1915-03-20 | [[Alemaña]] | 2007-10-14 | |- | style='text-align:right'| 560 | [[:d:Q1403736|Q1403736]] | [[Marianne Maderna]] | [[Viena]] | 1944-03-06 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 561 | [[:d:Q1406905|Q1406905]] | [[Lore Krüger]] | [[Magdeburg|Magdeburgo]] | 1914-03-11 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | 2009-03-03 | |- | style='text-align:right'| 562 | [[:d:Q1409389|Q1409389]] | [[Ursula Richter]] | [[Radebeul]] | 1886-06-23 | [[Alemaña]] | 1946-08-09 | [[Ficheiro:Ursula Richter (photographer) - self portrait - df hauptkatalog 0359232.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 563 | [[:d:Q1414605|Q1414605]] | [[Jette Bang]] | [[Frederiksberg Fødehjem]] | 1914-02-04 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1964-02-16 | [[Ficheiro:Jette bang 1959 foto lars hansen.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 564 | [[:d:Q1419145|Q1419145]] | [[Hilde Roth]] | [[Ludwigshafen am Rhein]] | 1925-11-26<br/>1925 | [[Alemaña]] | 2022-08-18 | |- | style='text-align:right'| 565 | [[:d:Q1419972|Q1419972]] | [[Nina Pohl]] | [[Berlín]] | 1968 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Oliver Mark - Nina Pohl, Berlin 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 566 | [[:d:Q1429376|Q1429376]] | [[florence meyer]] | [[Nova York]] | 1911-01-22 | [[Estados Unidos de América]] | 1962-11-27 | |- | style='text-align:right'| 567 | [[:d:Q1430536|Q1430536]] | [[Sheila McKinnon]] | [[Toronto]] | 1941-12-17 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Sheila2010-1540.opt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 568 | [[:d:Q1437278|Q1437278]] | [[Ute Karen Seggelke]] | [[Hamburgo]] | 1940 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 569 | [[:d:Q1439610|Q1439610]] | [[Cybèle Varela]] | [[Petrópolis]] | 1943-08-28 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 570 | [[:d:Q1440596|Q1440596]] | [[Ute Eskildsen]] | [[Itzehoe]] | 1947 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 571 | [[:d:Q1440769|Q1440769]] | [[Isabel Snyder]] | [[Basilea-Campo]] | 20th century | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 572 | [[:d:Q1441215|Q1441215]] | [[Lilo C. Karsten]] | [[Wermsdorf]] | 1956 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Lilo C. Karsten Atelier Berlin 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 573 | [[:d:Q1450088|Q1450088]] | [[Franziska Bilek]] | [[Múnic]] | 1906-10-29 | [[Alemaña]] | 1991-11-11 | |- | style='text-align:right'| 574 | [[:d:Q1453072|Q1453072]] | [[Fredericka Martin]] | [[Cooperstown]] | 1905-06-02 | [[Estados Unidos de América]] | 1992-10-04 | |- | style='text-align:right'| 575 | [[:d:Q1456351|Q1456351]] | [[Frieda Riess]] | [[Czarnków]] | 1890-06-21 | [[Reino de Prusia]]<br/>[[Estado Libre de Prusia]]<br/>[[Reich Alemán]]<br/>[[Alemaña]] | 1954-03-20 | [[Ficheiro:Frieda Riess Selbstbildnis mit Papagei 1922.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 576 | [[:d:Q1462532|Q1462532]] | [[Magdolna Vékás]] | [[Budapest]] | 1956-07-23 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 577 | [[:d:Q1467387|Q1467387]] | [[Irene Seiler]] | [[Guben]] | 1910-04-26 | [[Alemaña]] | 1984-07 | [[Ficheiro:Irene Seiler (1947).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 578 | [[:d:Q1468076|Q1468076]] | [[Boris Zsigmondi]] | [[Zemianske Sady]] | 1908-06-17 | [[Hungría]] | 1978-03-02 | |- | style='text-align:right'| 579 | [[:d:Q1468375|Q1468375]] | [[Princess Sophie of Romania]] | [[Tatoi Palace]]<br/>[[Atenas]] | 1957-10-29 | [[Romanía]] | | [[Ficheiro:PrincipesaSofia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 580 | [[:d:Q1469204|Q1469204]] | [[Irén Ács]] | [[Szécsény]] | 1924-10-24 | [[Hungría]] | 2015-12-09 | |- | style='text-align:right'| 581 | [[:d:Q1484029|Q1484029]] | [[Vera Isler-Leiner]] | [[Berlín]] | 1931-05-28 | [[Suíza]] | 2015-09-22 | |- | style='text-align:right'| 582 | [[:d:Q1486348|Q1486348]] | [[Katy Couprie]] | [[Fontenay-aux-Roses]] | 1966-06-27 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Katy Couprie-FIG 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 583 | [[:d:Q1490602|Q1490602]] | [[Gabriele Stötzer-Kachold]] | [[Emleben]] | 1953-04-14 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Gabriele Kachold (1987) by Guenter Prust.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 584 | [[:d:Q1491703|Q1491703]] | [[Maja Bajević]] | [[Saraxevo]] | 1967-04-20 | [[Bosnia e Hercegovina]] | | |- | style='text-align:right'| 585 | [[:d:Q1495411|Q1495411]] | [[Lala Aufsberg]] | [[Sonthofen]] | 1907-02-26 | [[Alemaña]] | 1976-05-18 | |- | style='text-align:right'| 586 | [[:d:Q1501363|Q1501363]] | [[Tatjana Gerhard]] | [[Zürich]] | 1974-10-23 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 587 | [[:d:Q1509382|Q1509382]] | [[Georgina Masson]] | [[Rawalpindi]] | 1912-03-23 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 588 | [[:d:Q1510059|Q1510059]] | [[Geraldine Moodie]] | [[Toronto]]<br/>[[Otava]] | 1854-10-31<br/>1852 | [[Canadá]] | 1945-10-04 | [[Ficheiro:"Self Portrait" by Geraldine Moodie.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 589 | [[:d:Q1511012|Q1511012]] | [[Gerda Rotermund]] | [[Berlín]] | 1902-03-26 | [[Alemaña]] | 1982-10-21 | |- | style='text-align:right'| 590 | [[:d:Q1515722|Q1515722]] | [[Gertrud Zucker]] | [[Berlín]] | 1936-01-03 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 591 | [[:d:Q1518132|Q1518132]] | [[Lotte Errell]] | [[Múnic]]<br/>[[Münster]] | 1903-02-02 | [[Alemaña]] | 1991-06-26 | |- | style='text-align:right'| 592 | [[:d:Q1522497|Q1522497]] | [[Lilo Rasch-Naegele]] | [[Stuttgart]] | 1914-12-12 | [[Alemaña]] | 1978-06-03 | |- | style='text-align:right'| 593 | [[:d:Q1527837|Q1527837]] | [[Gitty Darugar]] | [[Teherán]] | 1936-05-11 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 594 | [[:d:Q1532915|Q1532915]] | [[Mirella Ricciardi]] | [[Kenya]] | 1931-07-14 | [[Kenya]] | | |- | style='text-align:right'| 595 | [[:d:Q1544128|Q1544128]] | [[Grazia Toderi]] | [[Padua]] | 1963 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 596 | [[:d:Q1546006|Q1546006]] | [[Grete Popper]] | [[Praga]] | 1897-05-09<br/>1897-09-05<br/>1896-05-17 | [[Imperio Austrohúngaro]] | 1976-11-04 | |- | style='text-align:right'| 597 | [[:d:Q1549150|Q1549150]] | [[Ingeborg Sello]] | [[Oldenburg]] | 1916-01-24 | [[Alemaña]] | 1982-05-05 | |- | style='text-align:right'| 598 | [[:d:Q1553103|Q1553103]] | [[Gudrun Kemsa]] | [[Datteln]] | 1961-02-12 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 599 | [[:d:Q1554606|Q1554606]] | [[Val Wilmer]] | [[Harrogate]] | 1941-12-07 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 600 | [[:d:Q1554697|Q1554697]] | [[Isolde Schmitt-Menzel]] | [[Eisenach]] | 1930-04-11 | [[Alemaña]] | 2022-09-04 | |- | style='text-align:right'| 601 | [[:d:Q1557270|Q1557270]] | [[Sandra Hastenteufel]] | [[Stuttgart]] | 1966 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 602 | [[:d:Q1557706|Q1557706]] | [[Ruth Kaiser]] | [[Viersen]] | 1921-02-04 | [[Alemaña]] | 2000-11-30 | |- | style='text-align:right'| 603 | [[:d:Q1565128|Q1565128]] | [[Popel Coumou]] | | 1978 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 604 | [[:d:Q1571017|Q1571017]] | [[Hermine Speier]] | [[Frankfurt]] | 1898-05-28 | [[Alemaña]] | 1989-01-12 | |- | style='text-align:right'| 605 | [[:d:Q1578729|Q1578729]] | [[Alicja Kwade]] | [[Katowice]] | 1979 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Oliver Mark - Alicja Kwade, Berlin 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 606 | [[:d:Q1587662|Q1587662]] | [[Eliza Ruhamah Scidmore]] | [[Clinton]] | 1856-10-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1928-11-03 | [[Ficheiro:Eliza Ruhamah Scidmore.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 607 | [[:d:Q1589118|Q1589118]] | [[Eva Rubinstein]] | [[Buenos Aires]] | 1933-08-18 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Polonia]] | | [[Ficheiro:Eva Rubinstein, RIT NandE 1978 Jul13 Complete.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 608 | [[:d:Q1591820|Q1591820]] | [[ONA B.]] | [[Viena]] | 1957-01-27 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 609 | [[:d:Q1592391|Q1592391]] | [[Sophie Küppers]] | [[Kiel]] | 1891 | [[Alemaña]] | 1978 | |- | style='text-align:right'| 610 | [[:d:Q1594354|Q1594354]] | [[Heidi Specker]] | [[Damme]] | 1962 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 611 | [[:d:Q1594419|Q1594419]] | [[Heidrun Hegewald]] | [[Meißen]] | 1936-10-21 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 612 | [[:d:Q1594605|Q1594605]] | [[Heike Lehmann]] | [[Neustrelitz]] | 1962-03-29 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 613 | [[:d:Q1595237|Q1595237]] | [[Laura Horelli]] | [[Helsinqui]] | 1976 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 614 | [[:d:Q1602204|Q1602204]] | [[Helga Kneidl]] | [[Dresden]] | 1939-09-29 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 615 | [[:d:Q1602256|Q1602256]] | [[Helga Paris]] | [[Goleniów]] | 1938-05-21 | [[Alemaña]] | 2024-02-05 | [[Ficheiro:Helga Paris 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 616 | [[:d:Q1610138|Q1610138]] | [[Herlinde Koelbl]] | [[Lindau (Bodensee)]] | 1939-10-31 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Herlinde Koelbl 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 617 | [[:d:Q1618235|Q1618235]] | [[Hilde Lotz-Bauer]] | [[Múnic]] | 1907-03-31 | [[Alemaña]] | 1999-02-08 | |- | style='text-align:right'| 618 | [[:d:Q1618339|Q1618339]] | [[Hildegard Jäckel]] | [[Dresden]] | 1903-06-03 | [[Alemaña]] | 1974-03-02 | [[Ficheiro:Hildegard Jäckel, Df j 0000421 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 619 | [[:d:Q1618361|Q1618361]] | [[Hildegard Ochse]] | [[Bad Salzuflen]] | 1935-12-07 | [[Alemaña]] | 1997-06-28 | |- | style='text-align:right'| 620 | [[:d:Q1618628|Q1618628]] | [[Hilke Raddatz]] | [[Hamburgo]] | 1941 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 621 | [[:d:Q1642227|Q1642227]] | [[Lotte Eckener]] | [[Friedrichshafen]] | 1906 | [[Alemaña]] | 1995 | |- | style='text-align:right'| 622 | [[:d:Q1647382|Q1647382]] | [[Tomoko Sawada]] | [[Kōbe]] | 1977 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 623 | [[:d:Q1649328|Q1649328]] | [[Katja Worch]] | [[Berlín]] | 1930-09-26 | [[Alemaña]] | 2012-09-17 | |- | style='text-align:right'| 624 | [[:d:Q1651729|Q1651729]] | [[Frances Jocelyn, Viscountess Jocelyn]] | [[Reino Unido]] | 1820 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Reino Unido]] | 1880-03-26 | [[Ficheiro:Frances Jocelyn, Viscountess Jocelyn c. 1882.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 625 | [[:d:Q1659124|Q1659124]] | [[Ilse Haider]] | [[Salzburgo]] | 1965 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 626 | [[:d:Q1659125|Q1659125]] | [[Ilse Hannes-Schmidt]] | [[Świnoujście]] | 1916-06-14 | [[Alemaña]] | 2006-08-12<br/>2006 | |- | style='text-align:right'| 627 | [[:d:Q1662207|Q1662207]] | [[Ines Doujak]] | [[Klagenfurt am Wörthersee|Klagenfurt]] | 1959 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 628 | [[:d:Q1662240|Q1662240]] | [[Ines Ketelhodt]] | [[Frankfurt]] | 1961-06-27 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 629 | [[:d:Q1666221|Q1666221]] | [[Rachel Papo]] | [[Columbus]] | 1970 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 630 | [[:d:Q1669851|Q1669851]] | [[Martha Maas]] | [[Aquisgrán]] | 1893-06-28 | [[Alemaña]] | 1970-01-28 | |- | style='text-align:right'| 631 | [[:d:Q1670437|Q1670437]] | [[Ruth Schnell]] | [[Feldkirch]] | 1956 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 632 | [[:d:Q1671874|Q1671874]] | [[Inés Lombardi]] | [[São Paulo]] | 1958-02-26 | [[Brasil]]<br/>[[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 633 | [[:d:Q1671971|Q1671971]] | [[Iole de Freitas]] | [[Belo Horizonte]] | 1945 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Iole de Freitas - Sem título, 1997 1.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 634 | [[:d:Q1672922|Q1672922]] | [[Irit Batsry]] | [[Ramat Gan]] | 1957 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 635 | [[:d:Q1673350|Q1673350]] | [[Isa Hesse-Rabinovitch]] | [[Zürich]] | 1917-12-19 | [[Suíza]] | 2003-08-14 | |- | style='text-align:right'| 636 | [[:d:Q1674479|Q1674479]] | [[Isolde Ohlbaum]] | [[Moosburg an der Isar]] | 1953-10-24 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 637 | [[:d:Q1681546|Q1681546]] | [[Nives Widauer]] | [[Basilea]] | 1965-01-22 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 638 | [[:d:Q1681857|Q1681857]] | [[Sigrid Wylach]] | [[Berlín]] | 1941-12-03<br/>1941 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 639 | [[:d:Q1686011|Q1686011]] | [[Jeanne Faust]] | [[Wiesbaden]] | 1968-11-25 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 640 | [[:d:Q1686061|Q1686061]] | [[Jeannine Le Brun]] | [[Nova York]] | 1915 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 641 | [[:d:Q1687021|Q1687021]] | [[Jenny Bossard-Biow]] | [[Wrocław]] | 1813 | [[Reino de Prusia]] | 1858 | |- | style='text-align:right'| 642 | [[:d:Q1689871|Q1689871]] | [[Jo Baer]] | [[Seattle]] | 1929-08-07 | [[Estados Unidos de América]] | 2025-01-21 | [[Ficheiro:Jo portrait.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 643 | [[:d:Q1694263|Q1694263]] | [[Yotta Kippe]] | [[Hamburgo]] | 1971-09-19 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 644 | [[:d:Q1694343|Q1694343]] | [[Sylvie Blum]] | [[Austria]] | 1967 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 645 | [[:d:Q1694392|Q1694392]] | [[Rotraut Hinderks-Kutscher]] | [[Múnic]] | 1908-12-14 | [[Alemaña]] | 1986-04-26 | |- | style='text-align:right'| 646 | [[:d:Q1695307|Q1695307]] | [[Maria Elisabeth Stapp]] | [[Riedlingen]] | 1908-02-20 | [[Alemaña]] | 1995-04-26<br/>1995 | |- | style='text-align:right'| 647 | [[:d:Q1698674|Q1698674]] | [[Tamara Grcic]] | [[Múnic]] | 1964 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:GRCIC1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 648 | [[:d:Q1701282|Q1701282]] | [[Margaret Sutermeister]] | [[Milton]] | 1875-04-10 | [[Estados Unidos de América]] | 1950-05-30 | [[Ficheiro:NPG-S-NPG 2007 113 (cropped1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 649 | [[:d:Q1702627|Q1702627]] | [[Jolande Lischke-Pfister]] | [[Ludwigshafen am Rhein]] | 1932 | [[Alemaña]] | 2019-08-20 | |- | style='text-align:right'| 650 | [[:d:Q1704681|Q1704681]] | [[Patrycja Dołowy]] | [[Boston]] | 1978 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Polonia]] | | [[Ficheiro:Patrycja Dołowy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 651 | [[:d:Q1710838|Q1710838]] | [[Lisel Brandt-Winkle]] | [[Baixa Estiria]] | 1914-05-26 | [[Alemaña]] | 2006-12-20 | |- | style='text-align:right'| 652 | [[:d:Q1711048|Q1711048]] | [[Judith Kaufmann]] | [[Stuttgart]] | 1962-09-20 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:MKr21578 Judith Kaufmann (Das Lehrerzimmer, Berlinale 2023).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 653 | [[:d:Q1711893|Q1711893]] | [[Julia Peirone Utdriot]] | [[Arxentina]] | 1973 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 654 | [[:d:Q1714979|Q1714979]] | [[Nicole Aders]] | [[Wuppertal]] | 1967 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 655 | [[:d:Q1716262|Q1716262]] | [[Lieselotte Kattwinkel]] | [[Solvychegodsk]] | 1915-03-27 | [[Alemaña]] | 20th century | |- | style='text-align:right'| 656 | [[:d:Q1718737|Q1718737]] | [[Ursula Schulz-Dornburg]] | [[Berlín]] | 1938 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 657 | [[:d:Q1724073|Q1724073]] | [[Simone Demandt]] | [[Dortmund]] | 1959 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 658 | [[:d:Q1727708|Q1727708]] | [[Tita Binz]] | [[Frankfurt]] | 1903 | [[Alemaña]] | 1970 | |- | style='text-align:right'| 659 | [[:d:Q1729447|Q1729447]] | [[Karin Hannak]] | [[Wels]] | 1940-07-08 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 660 | [[:d:Q1735958|Q1735958]] | [[Katharina Mayer]] | [[Rottweil]] | 1958 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Katharina Mayer 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 661 | [[:d:Q1736272|Q1736272]] | [[Kathleen Friedrich]] | [[Potsdam]] | 1977-07-13 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 662 | [[:d:Q1736547|Q1736547]] | [[Kathryn Tucker Windham]] | [[Selma, Alabama|Selma]] | 1918-06-02 | [[Estados Unidos de América]] | 2011-06-12 | |- | style='text-align:right'| 663 | [[:d:Q1736668|Q1736668]] | [[Katja Stuke]] | | 1968 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 664 | [[:d:Q1736720|Q1736720]] | [[Katrin Korfmann]] | [[Heidelberg]] | 1971 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 665 | [[:d:Q1736759|Q1736759]] | [[Katrin Thomas]] | [[Bonn]] | 1963 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 666 | [[:d:Q1739705|Q1739705]] | [[Kerstin Zillmer]] | [[Bielefeld]] | 1962-03-09 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 667 | [[:d:Q1744915|Q1744915]] | [[Mette Tronvoll]] | [[Trondheim]] | 1965-12-02 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 668 | [[:d:Q1750873|Q1750873]] | [[Käthe Buchler]] | [[Braunschweig]] | 1876-10-11 | [[Alemaña]] | 1930-09-14 | [[Ficheiro:Käthe Buchler - self-portrait, c 1905.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 669 | [[:d:Q1761263|Q1761263]] | [[Sandra Mann]] | [[Groß-Gerau]] | 1970-10-27 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:SandraMann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 670 | [[:d:Q1768763|Q1768763]] | [[Sigrun Casper]] | [[Kleinmachnow]] | 1939-05-18 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Sigrun Casper.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 671 | [[:d:Q1776714|Q1776714]] | [[Regina Relang]] | [[Stuttgart]] | 1906-08-23 | [[Alemaña]] | 1989 | |- | style='text-align:right'| 672 | [[:d:Q1789123|Q1789123]] | [[Krista Beinstein]] | [[Viena]] | 1955-07-03 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 673 | [[:d:Q1789359|Q1789359]] | [[Kristina Schmid]] | [[Suecia]] | 1972 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 674 | [[:d:Q1819502|Q1819502]] | [[Leonore Mau]] | [[Leipzig]] | 1916-08-01 | [[Alemaña]] | 2013-09-22 | |- | style='text-align:right'| 675 | [[:d:Q1822584|Q1822584]] | [[Li Osborne]] | [[Maguncia]] | 1883-01-04 | [[Alemaña]]<br/>[[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1968 | |- | style='text-align:right'| 676 | [[:d:Q1823675|Q1823675]] | [[Lidwien van de Ven]] | [[Hulst]] | 1963 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 677 | [[:d:Q1825241|Q1825241]] | [[Lilly McElroy]] | [[Willcox]] | 1980 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 678 | [[:d:Q1827762|Q1827762]] | [[Lisa Meyerlist]] | [[Lauterbach]] | 1914-09-24 | [[Suíza]] | 2008-12-02 | [[Ficheiro:Lisa Meyerlist.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 679 | [[:d:Q1827943|Q1827943]] | [[Liselotte Kuntner]] | | 1935-02-18 | [[Suíza]] | 2021-12-20 | [[Ficheiro:Liselotte Kuntner.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 680 | [[:d:Q1827955|Q1827955]] | [[Liselotte Strelow]] | [[Redło]] | 1908-09-11 | [[Alemaña]] | 1981-09-30 | |- | style='text-align:right'| 681 | [[:d:Q1831273|Q1831273]] | [[Carli Davidson]] | | 1980s | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 682 | [[:d:Q1844647|Q1844647]] | [[Dayanita Singh]] | [[Nova Deli]] | 1961-03-18 | [[India]] | | [[Ficheiro:Dayanita singh book museum 12.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 683 | [[:d:Q1847399|Q1847399]] | [[Violette Cornelius]] | [[Singapur]] | 1919-03-17 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1998-01-23 | [[Ficheiro:AndriesseCornelius1938.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 684 | [[:d:Q1869942|Q1869942]] | [[Lore Hummel]] | [[Karlsruhe]] | 1915-07-28 | [[Alemaña]] | 1997-11-06 | |- | style='text-align:right'| 685 | [[:d:Q1873133|Q1873133]] | [[Lucca Chmel]] | [[Viena]] | 1911-11-05 | [[Austria]] | 1999-03-16 | |- | style='text-align:right'| 686 | [[:d:Q1875363|Q1875363]] | [[Adelaide Hanscom Leeson]] | [[Coos Bay]] | 1875-11-25 | [[Estados Unidos de América]] | 1931-11-19 | [[Ficheiro:Adelaide Hanscom ca. 1906 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 687 | [[:d:Q1877147|Q1877147]] | [[Lula]] | [[Tegernsee]] | 1973-08-20 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 688 | [[:d:Q1878443|Q1878443]] | [[Luísa Costa Dias]] | [[Lisboa]] | 1956 | [[Portugal]] | 2011-06-18 | |- | style='text-align:right'| 689 | [[:d:Q1880833|Q1880833]] | [[Ata Kandó]] | [[Budapest]] | 1913-09-17 | [[Hungría]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Alemaña]] | 2017-09-14 | |- | style='text-align:right'| 690 | [[:d:Q1884754|Q1884754]] | [[Sirindhorn, Princess Royal]] | [[Amphorn Sathan Residential Hall]] | 1955-04-02 | [[Tailandia]] | | [[Ficheiro:2019-06-11 Maha Chakri Sirindhorn.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 691 | [[:d:Q1885333|Q1885333]] | [[Maija Tammi]] | [[Lieto]] | 1985 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 692 | [[:d:Q1890996|Q1890996]] | [[Manon]] | [[Berna]] | 1946-06-26<br/>1940-06-26 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 693 | [[:d:Q1892199|Q1892199]] | [[Mara Eggert]] | [[Rostock]] | 1938-11-25 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Mara Eggert.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 694 | [[:d:Q1895255|Q1895255]] | [[Margherita Spiluttini]] | [[Schwarzach]]<br/>[[Schwarzach im Pongau]] | 1947-10-16 | [[Austria]] | 2023-03-03 | |- | style='text-align:right'| 695 | [[:d:Q1895432|Q1895432]] | [[Margret Rettich]] | [[Szczecin]] | 1926-07-23 | [[Alemaña]] | 2013-05-15 | |- | style='text-align:right'| 696 | [[:d:Q1895445|Q1895445]] | [[Margret Wenzel-Jelinek]] | [[Bolzano|Bolzán]] | 1932-10-20 | [[Austria]] | 2021-03-04 | |- | style='text-align:right'| 697 | [[:d:Q1895794|Q1895794]] | [[Maria Dundakova]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | 1939-12-14 | [[Suíza]]<br/>[[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 698 | [[:d:Q1896176|Q1896176]] | [[Maria Mizzaro]] | [[Viena]] | 1925-02-23 | [[Austria]] | 2009-11-07 | [[Ficheiro:Maria-Mizzaro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 699 | [[:d:Q1896386|Q1896386]] | [[Maria Vedder]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1948 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 700 | [[:d:Q1896721|Q1896721]] | [[Marian Yampolsky]] | [[Chicago]] | 1925-09-06 | [[México]] | 2002-05-03 | [[Ficheiro:Marian Yampolsky por Sofia Costa.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 701 | [[:d:Q1896890|Q1896890]] | [[Marianne Fürstin zu Sayn-Wittgenstein-Sayn]] | [[Salzburgo]] | 1919-12-09 | [[Austria]] | 2025-05-04 | |- | style='text-align:right'| 702 | [[:d:Q1896900|Q1896900]] | [[Marianne Schoiswohl]] | [[Wels]] | 1956-12-18 | [[Austria]] | 2009-08-24 | |- | style='text-align:right'| 703 | [[:d:Q1897384|Q1897384]] | [[Marie José Burki]] | [[Biel/Bienne]] | 1961-01-11 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 704 | [[:d:Q1897391|Q1897391]] | [[Marie Karoline Tschiedel]] | [[Viena]] | 1899-10-18 | [[Austria]] | 1980-07-26 | [[Ficheiro:Tschiedel.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 705 | [[:d:Q1897398|Q1897398]] | [[Marie Kundt]] | [[Neustrelitz]] | 1870-02-04 | [[Alemaña]] | 1932-04-02 | [[Ficheiro:Marie Kundt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 706 | [[:d:Q1899327|Q1899327]] | [[Marisa Rosato]] | [[Venecia]] | 1967-02-26 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 707 | [[:d:Q1902033|Q1902033]] | [[Marlene Reidel]] | [[Landshut]] | 1923-12-20 | [[Alemaña]] | 2014-07-21 | |- | style='text-align:right'| 708 | [[:d:Q1903090|Q1903090]] | [[Martha Rosler]] | [[Brooklyn]]<br/>[[Nova York]] | 1943-07-29 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 709 | [[:d:Q1906200|Q1906200]] | [[Mary Achenbach]] | [[Brighton]] | 1883-02-04 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1975-09-27 | |- | style='text-align:right'| 710 | [[:d:Q1906426|Q1906426]] | [[Maryam Majd]] | [[Teherán]] | 1986 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 711 | [[:d:Q1907680|Q1907680]] | [[Barbara Visser]] | [[Haarlem]] | 1966-05-20 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 712 | [[:d:Q1917764|Q1917764]] | [[Meike Fischer]] | [[Hanau]] | 1970 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Meike-fischer-fotografie-portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 713 | [[:d:Q1926563|Q1926563]] | [[Mia Seeger]] | [[Stuttgart]] | 1903-05-09 | [[Alemaña]] | 1991-05-14 | |- | style='text-align:right'| 714 | [[:d:Q1930439|Q1930439]] | [[Michal Rovner]] | [[Tel Aviv]]<br/>[[Ramat Gan]] | 1957-11-07 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Michal Rovner.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 715 | [[:d:Q1936107|Q1936107]] | [[Mimoza Veliu]] | [[Macedonia do Norte]] | 1979 | [[Macedonia do Norte]] | | |- | style='text-align:right'| 716 | [[:d:Q1943918|Q1943918]] | [[Mona Breede]] | [[Kiel]] | 1968-06-27 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 717 | [[:d:Q1944519|Q1944519]] | [[Monica Beurer]] | [[Bülach]] | 1961-04-28 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Portrait Monica Boirar Beurer zvg Berlin 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 718 | [[:d:Q1944547|Q1944547]] | [[Monica von Rosen Nestler]] | [[Múnic]] | 1943-08-01 | [[Suecia]]<br/>[[Suíza]] | | [[Ficheiro:Portrait-Monica-von-Rosen-Foto-Anouk-Baumann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 719 | [[:d:Q1944562|Q1944562]] | [[Monika Baumgartl]] | [[Praga]] | 1942 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 720 | [[:d:Q1963864|Q1963864]] | [[Nairy Baghramian]] | [[Isfahán]] | 1971 | [[Irán]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 721 | [[:d:Q1964408|Q1964408]] | [[Nan Hoover]] | [[Bay Shore]]<br/>[[Nova York]] | 1931-05-12 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2008-06-09 | [[Ficheiro:Nan-Hoover-Glasgow-2007.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 722 | [[:d:Q1964499|Q1964499]] | [[Nancy Reddin Kienholz]] | [[Os Ánxeles]] | 1943-12-09 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-08-07 | |- | style='text-align:right'| 723 | [[:d:Q1966346|Q1966346]] | [[Natascha Ungeheuer]] | [[Blumenfeld]] | 1937-12-27<br/>1939 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 724 | [[:d:Q1966852|Q1966852]] | [[Gail Rubin]] | [[Nova York]] | 1938-04-12 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Israel]] | 1978-03-11 | |- | style='text-align:right'| 725 | [[:d:Q1975465|Q1975465]] | [[Nellie Schmithals]] | [[Bad Kreuznach]] | 1880-06-23 | [[Alemaña]] | 1975-06-12 | |- | style='text-align:right'| 726 | [[:d:Q1990369|Q1990369]] | [[Nikki S. Lee]] | [[Corea do Sur]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:KoreAm March 2007 cover.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 727 | [[:d:Q1992843|Q1992843]] | [[Nina Schmitz]] | [[Geseke]] | 1968-04-02 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 728 | [[:d:Q1992849|Q1992849]] | [[Nina Shivdasani]] | [[Bombai]] | 1946-05-15 | [[India]]<br/>[[Raj Británico]]<br/>[[Dominio da India]] | | |- | style='text-align:right'| 729 | [[:d:Q1993417|Q1993417]] | [[Modeste Herwig]] | [[Leiden]] | 1963-08-18 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 730 | [[:d:Q2000516|Q2000516]] | [[Lida Abdul]] | [[Cabul]] | 1973 | [[Afganistán]] | | |- | style='text-align:right'| 731 | [[:d:Q2005322|Q2005322]] | [[Nuria Quevedo]] | [[Barcelona]] | 1938-03-18 | [[España]]<br/>[[República Democrática Alemá]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Nuria Quevedo 2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 732 | [[:d:Q2005709|Q2005709]] | [[Christine Chiffrun]] | [[Paramaribo]] | 1942-07-17 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 733 | [[:d:Q2008037|Q2008037]] | [[Carla van de Puttelaar]] | [[Zaandam]] | 1967-11-01 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 734 | [[:d:Q2030597|Q2030597]] | [[Jacqueline Hassink]] | [[Enschede]] | 1966-07-15 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2018-11-22 | |- | style='text-align:right'| 735 | [[:d:Q2032483|Q2032483]] | [[Osa Johnson]] | [[Kansas]] | 1894-03-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1953-01-07 | [[Ficheiro:Osa Johnson - 1919 MPW.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 736 | [[:d:Q2037839|Q2037839]] | [[Rena Effendi]] | [[Bakú]] | 1977-04-26 | [[Azerbaidján]] | | [[Ficheiro:Rena Effendi at the World Economic Forum.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 737 | [[:d:Q2045441|Q2045441]] | [[Anouk Kruithof]] | [[Dordrecht]] | 1981-06-02 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Anouk Kruithof (Bristol Photobook Festival, 2014).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 738 | [[:d:Q2045646|Q2045646]] | [[Kim Feenstra]] | [[Groninga|Groninga - Groningen]] | 1986-08-23 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Kim-feenstra-1238364338.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 739 | [[:d:Q2049340|Q2049340]] | [[Emmy Scheele]] | [[Ámsterdam]] | 1949-03-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 740 | [[:d:Q2050881|Q2050881]] | [[Cleo Campert]] | [[Ámsterdam]] | 1963-08-03 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 741 | [[:d:Q2051895|Q2051895]] | [[Parastou Forouhar]] | [[Teherán]] | 1962 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 742 | [[:d:Q2070194|Q2070194]] | [[Sarah Choate Sears]] | [[Cambridge, Massachusetts|Cambridge]] | 1858-05-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1935-09-25 | [[Ficheiro:John Singer Sargent - Portrait of Sarah Choate Sears - 1889.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 743 | [[:d:Q2071722|Q2071722]] | [[Hellen van Meene]] | [[Alkmaar]] | 1972 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Hellen van Meene (2012).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 744 | [[:d:Q2087139|Q2087139]] | [[Gerarda Rueter]] | [[Sloterdijk]] | 1904-07-02 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1993-11-23 | |- | style='text-align:right'| 745 | [[:d:Q2094494|Q2094494]] | [[Suzanne Fiol]] | | 1960-05-09 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-10-05 | |- | style='text-align:right'| 746 | [[:d:Q2119618|Q2119618]] | [[Helen Frik]] | [[Worcester]] | 1960-08-25 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 747 | [[:d:Q2137926|Q2137926]] | [[Regina Schmeken]] | [[Gladbeck]] | 1955 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 748 | [[:d:Q2143075|Q2143075]] | [[Clementina Maude, Viscountess Hawarden]] | [[Cumbernauld]] | 1822-06-01 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1865-01-19 | [[Ficheiro:Lady Clementina Hawarden3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 749 | [[:d:Q2143352|Q2143352]] | [[Renate Bertlmann]] | [[Viena]] | 1943-02-28 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 750 | [[:d:Q2143559|Q2143559]] | [[Renate von Mangoldt]] | [[Berlín]] | 1940-12-15 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 751 | [[:d:Q2151977|Q2151977]] | [[Pat Booth]] | | 1943-04-24 | [[Reino Unido]] | 2009-05-11 | |- | style='text-align:right'| 752 | [[:d:Q2154873|Q2154873]] | [[Rita Bertolini]] | [[Egg]] | 1966-07-09 | [[Austria]] | 2017-01-01 | |- | style='text-align:right'| 753 | [[:d:Q2166449|Q2166449]] | [[Rosa Lachenmeier]] | [[Basilea]] | 1959-03-13 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 754 | [[:d:Q2171222|Q2171222]] | [[Rozanne Levine]] | [[Nova York]] | 1945-10-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-06-18 | |- | style='text-align:right'| 755 | [[:d:Q2177580|Q2177580]] | [[Ruth Bernhard]] | [[Berlín]] | 1905-10-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-12-18 | |- | style='text-align:right'| 756 | [[:d:Q2177587|Q2177587]] | [[Ruth Deutsch Lechuga]] | [[Viena]] | 1920-02-06 | [[Austria]]<br/>[[México]] | 2004-09-19 | |- | style='text-align:right'| 757 | [[:d:Q2177625|Q2177625]] | [[Ruth Hallensleben]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1898-06-01 | [[Alemaña]] | 1977-04-18 | |- | style='text-align:right'| 758 | [[:d:Q2177647|Q2177647]] | [[Ruth Jacobi]] | [[Poznan]] | 1899-05-15 | [[Alemaña]] | 1995-09-21 | |- | style='text-align:right'| 759 | [[:d:Q2177802|Q2177802]] | [[Ruth Wilhelmi]] | [[Berlín]] | 1904 | [[Alemaña]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 760 | [[:d:Q2178652|Q2178652]] | [[Ré Soupault]] | [[Bobolice]] | 1901-10-29 | [[Francia]]<br/>[[Imperio Alemán]] | 1996-03-12 | |- | style='text-align:right'| 761 | [[:d:Q2197547|Q2197547]] | [[Micky Hoogendijk]] | [[Ámsterdam]] | 1970-07-08 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Brons-00521 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 762 | [[:d:Q2209742|Q2209742]] | [[Sabine Haubitz]] | [[Nördlingen]] | 1959 | [[Alemaña]] | 2014-03-19 | |- | style='text-align:right'| 763 | [[:d:Q2209775|Q2209775]] | [[Sabine Kacunko]] | [[Kassel]] | 1963-11-05 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 764 | [[:d:Q2209991|Q2209991]] | [[Sabine Würich]] | [[Bogotá]] | 1962 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 765 | [[:d:Q2215969|Q2215969]] | [[Simone van Dusseldorp]] | [[Tilburg]] | 1967-06-06 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 766 | [[:d:Q2222452|Q2222452]] | [[Sanne Kurz]] | [[Ludwigshafen am Rhein]] | 1974-10-01 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Susanne (Sanne) Kurz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 767 | [[:d:Q2224150|Q2224150]] | [[Sara Cardoso-Ribeiro]] | [[Bad Wildungen]] | 1958 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:SC-R.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 768 | [[:d:Q2266964|Q2266964]] | [[Terri Hanauer]] | [[Toronto]] | 1964-03-25 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 769 | [[:d:Q2273512|Q2273512]] | [[Lara Almarcegui]] | [[Zaragoza (Q31926034)|Zaragoza]] | 1972-12-02 | [[España]] | | [[Ficheiro:Lara Almarcegui.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 770 | [[:d:Q2280985|Q2280985]] | [[Sibylle Fendt]] | [[Karlsruhe]] | 1974-07-19 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 771 | [[:d:Q2281008|Q2281008]] | [[Sibylle Mania]] | [[Jena]] | 1967-03-28 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Sibylle Mania Profile.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 772 | [[:d:Q2282589|Q2282589]] | [[Sabine Koning]] | [[Ámsterdam]] | 1973-09-13 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Sabine Koning.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 773 | [[:d:Q2283490|Q2283490]] | [[Deborah Anderson]] | | 1970-12-16 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 774 | [[:d:Q2284863|Q2284863]] | [[Siglinde Kallnbach]] | [[Tann, Rhön|Tann (Rhön)]] | 1956 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 775 | [[:d:Q2285645|Q2285645]] | [[Lydia Riezouw]] | [[Ámsterdam]] | 1923-10-04 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2005-12-09 | |- | style='text-align:right'| 776 | [[:d:Q2286681|Q2286681]] | [[Silvia Bächli]] | [[Wettinge]] | 1956-03-16 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 777 | [[:d:Q2290283|Q2290283]] | [[Sissi Farassat]] | [[Teherán]] | 1969-05-16 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 778 | [[:d:Q2293097|Q2293097]] | [[Maria Roosen]] | [[Oisterwijk]] | 1957-04-02 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 779 | [[:d:Q2302636|Q2302636]] | [[Sophia Goudstikker]] | [[Ámsterdam]] | 1865-01-15 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1924-03-20 | [[Ficheiro:Sophia Goudstikker crop 1898.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 780 | [[:d:Q2312287|Q2312287]] | [[Germaine Van Parys]] | [[Saint-Gilles, Bruxelas|Saint-Gilles]] | 1893-04-18 | [[Bélxica]] | 1983-02-22 | |- | style='text-align:right'| 781 | [[:d:Q2314554|Q2314554]] | [[Nathalie Gassel]] | [[Bruxelas]] | 1964-06-19 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 782 | [[:d:Q2323271|Q2323271]] | [[Leanna Creel]] | [[Os Ánxeles]] | 1970-08-27 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Leanna Creel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 783 | [[:d:Q2324979|Q2324979]] | [[Francesca Dani]] | [[Florencia]] | 1979-03-05 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Francesca dani bogota.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 784 | [[:d:Q2341418|Q2341418]] | [[Irene Verbeek]] | [[Eindhoven]] | 1945-05-05 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Irene verbeek.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 785 | [[:d:Q2344128|Q2344128]] | [[Stephanie Blackstone]] | | 1985-01-22 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 786 | [[:d:Q2355790|Q2355790]] | [[Augusta Curiel]] | [[Paramaribo]] | 1873-12-13 | [[Suriname]] | 1937-11-22 | [[Ficheiro:Augusta Curiel died 1937.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 787 | [[:d:Q2363416|Q2363416]] | [[Sue Williams]] | [[Chicago]] | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 788 | [[:d:Q2363427|Q2363427]] | [[Sue de Beer]] | [[Tarrytown]] | 1973-09-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sue de Beer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 789 | [[:d:Q2365609|Q2365609]] | [[Peggy Hull]] | [[Bennington]] | 1889-12-30 | [[Estados Unidos de América]] | 1967-06-19 | [[Ficheiro:Peggy Hull War Correspondent 1919.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 790 | [[:d:Q2366940|Q2366940]] | [[Alicia D'Amico]] | [[Buenos Aires]] | 1933-10-06 | [[Arxentina]] | 2001-08-30 | |- | style='text-align:right'| 791 | [[:d:Q2368360|Q2368360]] | [[Teresa Margolles]] | [[Culiacán]] | 1963 | [[México]] | | [[Ficheiro:Teresa Margolles.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 792 | [[:d:Q2368799|Q2368799]] | [[Susan Delano McKelvey]] | [[Filadelfia]] | 1883-03-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1964-07-11 | |- | style='text-align:right'| 793 | [[:d:Q2369371|Q2369371]] | [[Susanne Levy]] | [[Nürnberg|Núremberg]] | 1921-12-05 | [[Suíza]] | 2009-11-19 | |- | style='text-align:right'| 794 | [[:d:Q2369465|Q2369465]] | [[Susanne Schapowalow]] | [[Berlín]] | 1922-01-29 | [[Alemaña]] | 2022-06-06 | |- | style='text-align:right'| 795 | [[:d:Q2369566|Q2369566]] | [[Susanne Weirich]] | [[Unna]] | 1962 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 796 | [[:d:Q2373952|Q2373952]] | [[Christine Duteurtre]] | | 1971-10-19 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 797 | [[:d:Q2384611|Q2384611]] | [[Laure Albin Guillot]] | [[París]] | 1879-02-14 | [[Francia]] | 1962-02-22 | [[Ficheiro:Laure debout salon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 798 | [[:d:Q2387417|Q2387417]] | [[Raffaela Mariniello]] | [[Nápoles]] | 1961 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 799 | [[:d:Q2395607|Q2395607]] | [[Tatjana Hallbaum]] | [[Hannover]] | 1971 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 800 | [[:d:Q2399795|Q2399795]] | [[Sammi Davis]] | [[Kidderminster]] | 1964-06-21 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 801 | [[:d:Q2399974|Q2399974]] | [[Tee Corinne]] | [[St. Petersburg, Florida|San Petersburgo]] | 1943-11-03 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-08-27 | |- | style='text-align:right'| 802 | [[:d:Q2404207|Q2404207]] | [[Valentine Monnier]] | [[París]] | 1956-10-22 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 803 | [[:d:Q2406812|Q2406812]] | [[Princess Tenko]] | [[Myōkō]] | 1959-06-29 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 804 | [[:d:Q2407403|Q2407403]] | [[Ilvy Njiokiktjien]] | [[Utrecht]] | 1984-09-28 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Ilvy Njiokiktjien @ NVJ Grote Freelancersdag.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 805 | [[:d:Q2409820|Q2409820]] | [[Isabel Ellsen]] | [[Boulogne-Billancourt]] | 1958-12-18 | [[Francia]] | 2012-10-18 | |- | style='text-align:right'| 806 | [[:d:Q2410396|Q2410396]] | [[Awoiska van der Molen]] | [[Groninga|Groninga - Groningen]] | 1972 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 807 | [[:d:Q2414711|Q2414711]] | [[Jeanne Rozerot]] | [[Rouvres-sous-Meilly]] | 1867-04-14 | [[Francia]] | 1914-05-22 | [[Ficheiro:ZOLA Jeanne Enfants.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 808 | [[:d:Q2415262|Q2415262]] | [[Anne De Gelas]] | [[Bruxelas]] | 1966 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 809 | [[:d:Q2417994|Q2417994]] | [[Madelon Hooykaas]] | [[Maartensdijk]] | 1942-09-28 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Madelon Hooykaas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 810 | [[:d:Q2419755|Q2419755]] | [[Fiona Tan]] | [[Pekanbaru]] | 1966-05-28 | [[Indonesia]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 811 | [[:d:Q2423760|Q2423760]] | [[Cristina García Rodero]] | [[Puertollano]] | 1949-10-14 | [[España]] | | [[Ficheiro:Cristina García Rodero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 812 | [[:d:Q2435650|Q2435650]] | [[Tine Acke]] | [[Hamburgo]] | 1977-01-01 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 813 | [[:d:Q2449349|Q2449349]] | [[Lique Schoot]] | [[Arnhem]] | 1969-12-10 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Self-portrait Lique Schoot.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 814 | [[:d:Q2463787|Q2463787]] | [[Tea Karvinen]] | [[Helsinqui]] | 1966-09-26 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 815 | [[:d:Q2465260|Q2465260]] | [[Bertien van Manen]] | [[A Haia]] | 1935-02-15 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2024-05-26 | |- | style='text-align:right'| 816 | [[:d:Q2469573|Q2469573]] | [[Elena Filatova]] | [[Pripyat]] | 1974 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Elenafilatova.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 817 | [[:d:Q2474941|Q2474941]] | [[Uli Aigner]] | [[Gaming]] | 1965 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 818 | [[:d:Q2477239|Q2477239]] | [[Ulrike Crespo]] | [[Fulda]] | 1950-10-20 | [[Alemaña]] | 2019-10-07 | |- | style='text-align:right'| 819 | [[:d:Q2477447|Q2477447]] | [[Ulrike Rosenbach]] | [[Bad Salzdetfurth]] | 1943-12-29 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ulrike Rosenbach.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 820 | [[:d:Q2490504|Q2490504]] | [[Lotje van der Bie]] | | 1986-02-24 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 821 | [[:d:Q2491522|Q2491522]] | [[Gonnie Goossens]] | | 1936-08-28 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2019-12-20 | |- | style='text-align:right'| 822 | [[:d:Q2500248|Q2500248]] | [[Iekeliene Stange]] | [[Países Baixos]] | 1984-07-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Stange1crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 823 | [[:d:Q2501695|Q2501695]] | [[Ursula Kirchberg]] | [[Hamburgo]] | 1938-05-06 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ursula kirchberg klein.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 824 | [[:d:Q2501729|Q2501729]] | [[Ursula Kulscher]] | [[Wohlhausen]] | 1936-07-18 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 825 | [[:d:Q2501756|Q2501756]] | [[Ursula Mattheuer-Neustädt]] | [[Plauen]] | 1926-07-10 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | 2021-03-13 | |- | style='text-align:right'| 826 | [[:d:Q2501758|Q2501758]] | [[Ursula Meissner]] | [[Maguncia]] | 1962-11-14 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ursula Meissner (10739801586) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 827 | [[:d:Q2501784|Q2501784]] | [[Susan Jellicoe]] | [[Liverpool]] | 1907-06-30 | [[Reino Unido]] | 1986-08-01 | [[Ficheiro:Susan Jellicoe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 828 | [[:d:Q2502819|Q2502819]] | [[Uta Süße-Krause]] | [[Maulbronn]] | 1955-09-02 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 829 | [[:d:Q2503610|Q2503610]] | [[Katherine Neville]] | [[St. Louis]] | 1945-04-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 830 | [[:d:Q2508345|Q2508345]] | [[Fanny Schoonheyt]] | [[Rotterdam]] | 1912-06-15 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1961-12-23 | [[Ficheiro:Fanny Schoonheyt 1937.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 831 | [[:d:Q2508817|Q2508817]] | [[Valerie Fritsch]] | [[Graz]] | 1989-05-14 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 832 | [[:d:Q2512377|Q2512377]] | [[Marianne Dommisse]] | [[Dalem]] | 1927-10-05 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2014-03-24 | [[Ficheiro:Marianne Dommisse.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 833 | [[:d:Q2513257|Q2513257]] | [[Vera Botterbusch]] | [[Dortmund]] | 1942 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 834 | [[:d:Q2513304|Q2513304]] | [[Vera Kopetz]] | [[San Petersburgo]] | 1910-02-26 | [[Alemaña]] | 1998-02-06 | [[Ficheiro:Vera Kopetz 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 835 | [[:d:Q2513370|Q2513370]] | [[Vera Solymosi-Thurzó]] | [[Budapest]] | 1925-02-21<br/>1925 | [[Alemaña]] | 2016-06-02 | [[Ficheiro:FrauVera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 836 | [[:d:Q2514091|Q2514091]] | [[Susanna Majuri]] | [[Helsinqui]]<br/>[[Järvenpää]] | 1978-11-24 | [[Finlandia]] | 2020-03-05 | |- | style='text-align:right'| 837 | [[:d:Q2524110|Q2524110]] | [[Viiu Härm]] | [[Talín]] | 1944-07-03 | [[Estonia]]<br/>[[Unión Soviética]] | | [[Ficheiro:Härm-Portsmuht-Ehala.IMG 5947 (cropped to Viiu Härm).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 838 | [[:d:Q2526725|Q2526725]] | [[Elisabeth Broekaert]] | | 1964-04-26 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 839 | [[:d:Q2529089|Q2529089]] | [[Viviane Vives]] | [[Barcelona]] | 1961-10-25 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 840 | [[:d:Q2541230|Q2541230]] | [[Walde Huth-Schmölz]] | [[Stuttgart]] | 1923-01-29 | [[Alemaña]] | 2011-11-11 | |- | style='text-align:right'| 841 | [[:d:Q2547833|Q2547833]] | [[Wanda Hanke]] | [[Opava]] | 1893-12-09 | [[Alemaña]]<br/>[[Imperio Austrohúngaro]] | 1958-08-31 | |- | style='text-align:right'| 842 | [[:d:Q2548564|Q2548564]] | [[Homai Vyarawalla]] | [[Navsari]] | 1913-12-09 | [[India]]<br/>[[Raj Británico]]<br/>[[Dominio da India]] | 2012-01-15 | [[Ficheiro:The photograph of Mrs. Homai Vyarawalla of Vadodara, one of the recipients of the First National Photo Award – Life Time Achievement 2010. The Vice President.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 843 | [[:d:Q2559256|Q2559256]] | [[Wendula Dahle]] | [[Hamburgo]] | 1937-12-15 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 844 | [[:d:Q2568135|Q2568135]] | [[Jolanda Linschooten]] | [[Leiden]] | 1966-04-25<br/>1966 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 845 | [[:d:Q2576565|Q2576565]] | [[Marlow Moss]] | [[Londres]] | 1889-05-29 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1958-08-23 | |- | style='text-align:right'| 846 | [[:d:Q2597915|Q2597915]] | [[Xenia Hausner]] | [[Viena]] | 1951 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 847 | [[:d:Q2598144|Q2598144]] | [[Xiao Hui Wang]] | [[Tianjin]] | 1957-06-15 | [[República Popular da China]] | | [[Ficheiro:Xiao Hui Wang Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 848 | [[:d:Q2600470|Q2600470]] | [[Ynes Mexia]] | [[Georgetown]] | 1870-05-24 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[México]] | 1938-07-12 | [[Ficheiro:Artwork by Jhosselyn (Kiara) Prado-Albizures (b5f7b79a-52d6-438d-93d7-a28cc25a654c).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 849 | [[:d:Q2602123|Q2602123]] | [[Else Ernestine Neuländer-Simon]] | [[Berlín]] | 1900-01-26 | [[Reich Alemán]] | 1944-12-31 | [[Ficheiro:Yva Selbstportraet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 850 | [[:d:Q2616544|Q2616544]] | [[Penny Lancaster]] | [[Chelmsford]] | 1971-03-15 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Pennylancaster.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 851 | [[:d:Q2632196|Q2632196]] | [[Françoise Demulder]] | [[20º distrito de París]] | 1947-06-09 | [[Francia]] | 2008-09-03 | [[Ficheiro:Françoise Demulder (1977).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 852 | [[:d:Q2640661|Q2640661]] | [[Alejandra Riera]] | [[Buenos Aires]] | 1965 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 853 | [[:d:Q2642548|Q2642548]] | [[Natalia Skobeeva]] | | 1975 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 854 | [[:d:Q2643635|Q2643635]] | [[Alexandra Paszkowska]] | [[Warburg]] | 1945-08-10 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 855 | [[:d:Q2643684|Q2643684]] | [[Alexandra Vogt]] | [[Mussenhausen]] | 1970 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 856 | [[:d:Q2646836|Q2646836]] | [[Alice Anderson]] | [[Alfortville]] | 1972 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Alice Anderson, 2022 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 857 | [[:d:Q2646909|Q2646909]] | [[Alice Hughes]] | [[Londres]] | 1857-08-31 | [[Reino Unido]] | 1939-04-04 | [[Ficheiro:Portrait of Alice Hughes (by E. J. Rosenberg, London) – Smithsonian Institution Archives (SIA2015-006900).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 858 | [[:d:Q2646947|Q2646947]] | [[Alice Schalek]] | [[Viena]] | 1874-08-21 | [[Austria]] | 1956-11-06 | [[Ficheiro:Alice Schalek (F. Löwy, c. 1930).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 859 | [[:d:Q2649575|Q2649575]] | [[Alma Siedhoff-Buscher]] | [[Kreuztal]]<br/>[[Siegen]] | 1899-01-04 | [[Reich Alemán]] | 1944-09-25 | |- | style='text-align:right'| 860 | [[:d:Q2659629|Q2659629]] | [[Karin Hoogesteger]] | [[Emmeloord]] | 1973-09-09 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 861 | [[:d:Q2664419|Q2664419]] | [[Charlotte van Pallandt]] | [[Arnhem]] | 1898-09-24 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1997-07-30 | [[Ficheiro:Charlotte van Pallandt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 862 | [[:d:Q2665396|Q2665396]] | [[Viona Ielegems]] | [[Wilrijk]] | 1982-02-05 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Viona ielegems.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 863 | [[:d:Q2665553|Q2665553]] | [[Annette Messager]] | [[Berck]] | 1943-11-30 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Annette Messager - 2017 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 864 | [[:d:Q2682336|Q2682336]] | [[Maya Goded]] | [[Cidade de México]] | 1967 | [[México]] | | [[Ficheiro:Maya Goded Colichio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 865 | [[:d:Q2689740|Q2689740]] | [[Magda Lagerwerf]] | [[Rotterdam]] | 1946-06-21 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 866 | [[:d:Q2690467|Q2690467]] | [[Lieve Blancquaert]] | [[Sint-Amandsberg]] | 1963-09-21 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Lieve Blancquaert (2024).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 867 | [[:d:Q2691036|Q2691036]] | [[Paule Pia]] | [[Anveres]] | 1920-10-06 | [[Bélxica]] | 2011-06-24 | |- | style='text-align:right'| 868 | [[:d:Q2737537|Q2737537]] | [[Jutta Damme]] | [[Meißen]] | 1929-08-13 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]]<br/>[[Reich Alemán]] | 2002-04-04 | |- | style='text-align:right'| 869 | [[:d:Q2747276|Q2747276]] | [[Dana Lixenberg]] | [[Ámsterdam]] | 1964 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Een vrolijke burgemeestersvrouw maakt een dansje met een meisje, Bestanddeelnr 919-7920.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 870 | [[:d:Q2780287|Q2780287]] | [[Rose Clark]] | [[La Porte]] | 1852 | [[Estados Unidos de América]] | 1942-11-28 | |- | style='text-align:right'| 871 | [[:d:Q2824214|Q2824214]] | [[Adeline Keil]] | [[Bayeux]] | 1979-12-07 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 872 | [[:d:Q2833287|Q2833287]] | [[Alexandra Kwiatkowska-Viatteau]] | [[Cracovia]] | 1948 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Alexandra Viatteau (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 873 | [[:d:Q2837264|Q2837264]] | [[Alix Cléo Roubaud]] | [[Cidade de México]] | 1952-01-19 | [[Francia]]<br/>[[Canadá]] | 1983-01-28 | |- | style='text-align:right'| 874 | [[:d:Q2837319|Q2837319]] | [[Alizé Meurisse]] | | 1986-03-03 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 875 | [[:d:Q2844953|Q2844953]] | [[Ana Black]] | [[Vancouver]] | 1970 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 876 | [[:d:Q2845716|Q2845716]] | [[Anaïs Vaugelade]] | | 1973 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 877 | [[:d:Q2849843|Q2849843]] | [[Angèle Etoundi Essamba]] | [[Douala]] | 1962 | [[Camerún]] | | |- | style='text-align:right'| 878 | [[:d:Q2850173|Q2850173]] | [[Anita Conti]] | [[Ermont]] | 1899-05-17 | [[Francia]] | 1997-12-25 | [[Ficheiro:Anita Conti c1935.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 879 | [[:d:Q2850387|Q2850387]] | [[Ann Grégory]] | [[París]] | 1942-04-27 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 880 | [[:d:Q2850795|Q2850795]] | [[Anne-Julie Raccoursier]] | [[Lausana]] | 1974 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 881 | [[:d:Q2850962|Q2850962]] | [[Anne Artigau]] | [[Montfermeil]] | 1957 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 882 | [[:d:Q2851049|Q2851049]] | [[Anne Deguelle]] | [[París]] | 1943 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 883 | [[:d:Q2851056|Q2851056]] | [[Anne Deniau]] | [[Brest, Bretaña|Brest]] | 20th century | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 884 | [[:d:Q2851060|Q2851060]] | [[Anne Deriaz]] | [[Yverdon-les-Bains]] | 1939-10-05 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 885 | [[:d:Q2851512|Q2851512]] | [[Annette Schreiber]] | [[Berlín]] | 1971-08-22 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 886 | [[:d:Q2851726|Q2851726]] | [[Annik Leroy]] | [[Bruxelas]] | 1953-05-27 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 887 | [[:d:Q2852013|Q2852013]] | [[Lotte Stam-Beese]] | [[Rokitki, Lower Silesian Voivodeship]] | 1903-01-28 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Alemaña]] | 1988-11-16 | [[Ficheiro:Lotte Beese und Helmut Schulze c. 1928a.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 888 | [[:d:Q2855813|Q2855813]] | [[Maria Serebriakova]] | [[Moscova]] | 1965 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 889 | [[:d:Q2861209|Q2861209]] | [[Ariane Lopez-Huici]] | [[Biarritz]] | 1945-08-05 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Ariane Lopez-Huici ©Alain Kirili.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 890 | [[:d:Q2871952|Q2871952]] | [[Aurore Valade]] | [[Villeneuve-sur-Lot]] | 1981 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 891 | [[:d:Q2873097|Q2873097]] | [[Autumn de Wilde]] | [[Woodstock]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 892 | [[:d:Q2874775|Q2874775]] | [[Axelle de Russé]] | [[Bordeos]] | 1978 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Axelle de Russé par Claude Truong-Ngoc septembre 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 893 | [[:d:Q2893007|Q2893007]] | [[Beatrix Von Conta]] | [[Kaiserslautern]] | 1949 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 894 | [[:d:Q2904471|Q2904471]] | [[Birgitta Lund]] | [[Dinamarca]] | 1964 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 895 | [[:d:Q2913941|Q2913941]] | [[Annemarie Heinrich]] | [[Darmstadt]] | 1912-01-09 | [[Arxentina]]<br/>[[Alemaña]] | 2005-09-22 | [[Ficheiro:Annemarie Heinrich - Autorretrato. Fotografía Original.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 896 | [[:d:Q2914856|Q2914856]] | [[Sigalit Landau]] | [[Xerusalén]] | 1969 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Portrait of Sigalit Landau.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 897 | [[:d:Q2918127|Q2918127]] | [[Sandra Eisert]] | | 1952-01-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ford A9138-12 NLGRF Sandra Eisert 1976-04-05.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 898 | [[:d:Q2929445|Q2929445]] | [[Béatrice Helg]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1956-03-08 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 899 | [[:d:Q2929906|Q2929906]] | [[Benedicte Van der Maar]] | [[París]] | 1968-10 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:TheDreamer-VanderMaar.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 900 | [[:d:Q2936260|Q2936260]] | [[Candice Nechitch]] | | 20th century | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 901 | [[:d:Q2939028|Q2939028]] | [[Carla Cerati]] | [[Bérgamo]] | 1926-03-03 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2016-02-19 | [[Ficheiro:Carla Cerati anni sessanta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 902 | [[:d:Q2939610|Q2939610]] | [[Carmen Llywelyn]] | [[Atlanta]] | 1973-08-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 903 | [[:d:Q2939830|Q2939830]] | [[Carol Dunlop]] | [[Quincy]] | 1946-04-02 | [[Estados Unidos de América]] | 1982-11-02 | |- | style='text-align:right'| 904 | [[:d:Q2943726|Q2943726]] | [[Cecilia Mangini]] | [[Mola di Bari]] | 1927-07-31 | [[Italia]] | 2021-01-21 | [[Ficheiro:Cécilia Mangini - IFFR 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 905 | [[:d:Q2956321|Q2956321]] | [[Chantal Stoman]] | | 1968-06-23 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Chantal Stoman © Gil Lefauconnier.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 906 | [[:d:Q2960954|Q2960954]] | [[Charlotte Brooks]] | [[Brooklyn]] | 1918-09-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-03-15 | |- | style='text-align:right'| 907 | [[:d:Q2963235|Q2963235]] | [[Chiara Caselli]] | [[Boloña]] | 1967-12-22 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Chiara Caselli 2002.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 908 | [[:d:Q2963241|Q2963241]] | [[Chiara Samugheo]] | [[Bari]] | 1935-03-25 | [[Italia]] | 2022-01-13 | |- | style='text-align:right'| 909 | [[:d:Q2965374|Q2965374]] | [[Amelia Smith Calvert]] | [[Filadelfia]] | 1876-02-23 | [[Estados Unidos de América]] | 1965-12-15 | |- | style='text-align:right'| 910 | [[:d:Q2965742|Q2965742]] | [[Christiane Barrier]] | | 1948-12-20 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 911 | [[:d:Q2965910|Q2965910]] | [[Christine Denis-Huot]] | [[Sainte-Adresse]] | 1954-01-29 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 912 | [[:d:Q2965997|Q2965997]] | [[Christine Spengler]] | [[Alsacia]] | 1945 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Christine Spengler en 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 913 | [[:d:Q2967438|Q2967438]] | [[Chrystele Lerisse]] | [[Le Mans]] | 1960-02-25 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 914 | [[:d:Q2975512|Q2975512]] | [[Clara Sipprell]] | [[Tillsonburg]] | 1885-10-31 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1975-04 | [[Ficheiro:Clara Sipprell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 915 | [[:d:Q2976964|Q2976964]] | [[Claude Batho]] | [[Chamalières]] | 1935-06-01 | [[Francia]] | 1981-08-05 | [[Ficheiro:Batho Claude.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 916 | [[:d:Q2978408|Q2978408]] | [[Claudia Imbert]] | [[Manosque]] | 1971-05-25 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 917 | [[:d:Q2978479|Q2978479]] | [[Claudine Doury]] | [[Blois]] | 1959 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 918 | [[:d:Q2993480|Q2993480]] | [[Connie Imboden]] | [[Estados Unidos de América]] | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Portrait of Connie Imboden by Cory Donovan, 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 919 | [[:d:Q2997327|Q2997327]] | [[Corinne Day]] | [[Londres]] | 1962-02-19 | [[Reino Unido]] | 2010-08-27 | |- | style='text-align:right'| 920 | [[:d:Q2997352|Q2997352]] | [[Corinne Mercadier]] | | 1955-03-24 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 921 | [[:d:Q3001903|Q3001903]] | [[Cozue Takagi]] | [[Prefectura de Nagano]] | 1985 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 922 | [[:d:Q3006778|Q3006778]] | [[Cui Xiuwen]] | [[Harbin]] | 1970-02-07 | [[República Popular da China]] | 2018-08-01 | |- | style='text-align:right'| 923 | [[:d:Q3009771|Q3009771]] | [[Cécile Paris]] | [[Nancy]] | 1970-11-21 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 924 | [[:d:Q3015117|Q3015117]] | [[Danièle Boone]] | | 20th century | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 925 | [[:d:Q3018657|Q3018657]] | [[Sooreh Hera]] | [[Teherán]] | 1973 | [[Irán]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 926 | [[:d:Q3020897|Q3020897]] | [[Deborah Turbeville]] | [[Boston]] | 1932-07-06 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-10-24 | |- | style='text-align:right'| 927 | [[:d:Q3021599|Q3021599]] | [[Delia Akeley]] | [[Beaver Dam]] | 1869-12-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1970-05-22 | [[Ficheiro:Delia Akeley, 1915.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 928 | [[:d:Q3021813|Q3021813]] | [[Delphine Coindet]] | [[Albertville]] | 1969-03-02 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 929 | [[:d:Q3026144|Q3026144]] | [[Diana Lui]] | [[Malaisia]] | 1968-05-07 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 930 | [[:d:Q3035081|Q3035081]] | [[Dominique Costermans]] | [[Bruxelas-Capital (Q9005)|Bruxelas-Capital]] | 1962-09-09 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 931 | [[:d:Q3035091|Q3035091]] | [[Dominique Darbois]] | [[Neuilly-sur-Seine]] | 1925-04-05 | [[Francia]] | 2014-09-07 | |- | style='text-align:right'| 932 | [[:d:Q3035204|Q3035204]] | [[Dominique Gonzalez-Foerster]] | [[Estrasburgo]] | 1965-06-30 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Oliver Mark - Dominique Gonzalez-Foerster, Paris 2002.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 933 | [[:d:Q3035235|Q3035235]] | [[Dominique Issermann]] | [[París]] | 1947-04-11 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 934 | [[:d:Q3047644|Q3047644]] | [[Edith Tudor-Hart]] | [[Viena]] | 1908-08-28 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1973-05-12 | |- | style='text-align:right'| 935 | [[:d:Q3049418|Q3049418]] | [[Eileen Agar]] | [[Buenos Aires]] | 1899-12-01 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Arxentina]] | 1991-11-17 | |- | style='text-align:right'| 936 | [[:d:Q3050403|Q3050403]] | [[Elaine Sturtevant]] | [[Lakewood]] | 1924-08-23<br/>1926 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-05-07 | |- | style='text-align:right'| 937 | [[:d:Q3050736|Q3050736]] | [[Elene Usdin]] | | 1971-04-08 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Elene-usdin1 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 938 | [[:d:Q3050833|Q3050833]] | [[Elga Heinzen]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1933-05-29 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Elga Heinzen (1997).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 939 | [[:d:Q3051416|Q3051416]] | [[Ellen Kooi]] | [[Leeuwarden]] | 1962-11-07 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 940 | [[:d:Q3052465|Q3052465]] | [[Emma Justine Farnsworth]] | [[Nova York]] | 1860-10-16 | [[Estados Unidos de América]] | 1952-01-23 | [[Ficheiro:Emma J. Farnsworth.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 941 | [[:d:Q3056178|Q3056178]] | [[Ergy Landau]] | [[Budapest]] | 1896-06-19 | [[Francia]] | 1967-06-06 | [[Ficheiro:Ergy Landau - 1946.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 942 | [[:d:Q3056456|Q3056456]] | [[Erica Lennard]] | [[Nova York]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 943 | [[:d:Q3058959|Q3058959]] | [[Esther Bubley]] | [[Phillips]] | 1921-02-16 | [[Estados Unidos de América]] | 1998-03-16 | [[Ficheiro:Sailor taking a picture of his girlfriend 8d26783v.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 944 | [[:d:Q3058973|Q3058973]] | [[Esther Ferrer]] | [[Donostia]] | 1937-12-19 | [[España]] | | [[Ficheiro:Esther Ferrer artista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 945 | [[:d:Q3063676|Q3063676]] | [[Fabienne Barre]] | [[Grasse]] | 1950 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 946 | [[:d:Q3067179|Q3067179]] | [[Faten Safieddine]] | [[Conakry]] | 1954-04-23 | [[Líbano]] | | |- | style='text-align:right'| 947 | [[:d:Q3073951|Q3073951]] | [[Florence Chevallier]] | [[Casablanca]] | 1955-02-25 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 948 | [[:d:Q3073977|Q3073977]] | [[Florence Gruère]] | [[Boulogne-Billancourt]] | 1943-09-11 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 949 | [[:d:Q3080875|Q3080875]] | [[Francesca Rivetti]] | [[Milán]] | 1972 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 950 | [[:d:Q3081209|Q3081209]] | [[Francine Gagnon]] | [[Montreal]] | 1959 | [[Canadá]] | 2007-05-17 | |- | style='text-align:right'| 951 | [[:d:Q3090392|Q3090392]] | [[Frédérique Pollet Rouyer]] | [[París]] | 1970 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 952 | [[:d:Q3093522|Q3093522]] | [[Gabriela Fárová]] | [[Praga]] | 1963-04-01 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | [[Ficheiro:Gabina Fárová (2025).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 953 | [[:d:Q3099888|Q3099888]] | [[Gaëlle Ghesquière]] | [[Maubeuge]] | 1972-01 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Gaëlle Ghesquiere 2019 (c)romainduval.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 954 | [[:d:Q3104164|Q3104164]] | [[Germaine Beaulieu]] | [[Laval]] | 1949 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 955 | [[:d:Q3104171|Q3104171]] | [[Germaine Chaumel]] | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | 1895-11-22 | [[Francia]] | 1982-04-12 | |- | style='text-align:right'| 956 | [[:d:Q3107811|Q3107811]] | [[Gisèle Didi]] | [[Pantin]] | 1970-03-25 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 957 | [[:d:Q3107824|Q3107824]] | [[Gisèle Lamoureux]] | [[Montreal]] | 1942-10-05 | [[Canadá]] | 2018-06-23 | [[Ficheiro:Gisèle Lamoureux dans la Grande Plée Bleue.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 958 | [[:d:Q3108432|Q3108432]] | [[Gladys]] | [[Orán, Alxeria|Orán]] | 1950-05-21 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 959 | [[:d:Q3109118|Q3109118]] | [[Gloria Graham]] | [[Beaumont]] | 1940 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 960 | [[:d:Q3112849|Q3112849]] | [[Tian Yuan]] | [[Wuhan]] | 1985-03-30 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 961 | [[:d:Q3114275|Q3114275]] | [[Nelly van Doesburg]] | [[A Haia]] | 1899-07-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1975-10-01 | [[Ficheiro:Nelly van Doesburg-van Moorsel (1899-1975), SFA001003213.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 962 | [[:d:Q3126836|Q3126836]] | [[Hannah Collins]] | [[Londres]] | 1956 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 963 | [[:d:Q3126840|Q3126840]] | [[Hannah Modigh]] | [[Estocolmo]] | 1980 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 964 | [[:d:Q3129407|Q3129407]] | [[Heidi Hollinger]] | [[Montreal]] | 1968 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:HeidiHollingerimg587ts-signed.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 965 | [[:d:Q3132467|Q3132467]] | [[Henriette Grindat]] | [[Lausana]] | 1923-07-03 | [[Suíza]] | 1986-02-25 | [[Ficheiro:Henriette Grindat and Albert-Edgar Yersin (1983) by Erling Mandelmann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 966 | [[:d:Q3134232|Q3134232]] | [[Hermine Karagheuz]] | [[13º distrito de París]] | 1938-12-02 | [[Francia]] | 2021-04-30 | |- | style='text-align:right'| 967 | [[:d:Q3135296|Q3135296]] | [[Hien Macliné]] | | 1970 | [[Costa do Marfil]] | | |- | style='text-align:right'| 968 | [[:d:Q3136279|Q3136279]] | [[Hiromix]] | [[Suginami]] | 1976 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 969 | [[:d:Q3139396|Q3139396]] | [[Holly Randall]] | [[Hollywood]] | 1978-09-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Holly Randall 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 970 | [[:d:Q3144701|Q3144701]] | [[Hélène Bamberger]] | [[París]] | 1956 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 971 | [[:d:Q3144868|Q3144868]] | [[Hélène Tremblay]] | | 1950 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Helene Tremblay - Writer.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 972 | [[:d:Q3150925|Q3150925]] | [[Ingeborg de Beausacq]] | [[Hattingen]] | 1910-01-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2003-07-12 | |- | style='text-align:right'| 973 | [[:d:Q3154327|Q3154327]] | [[Irene Whittome]] | [[Vancouver]] | 1942-03-04 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Photo de Irene F. Whittome.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 974 | [[:d:Q3154941|Q3154941]] | [[Isabelle Hayeur]] | [[Montreal]] | 1969 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 975 | [[:d:Q3155026|Q3155026]] | [[Isabelle Rozenbaum]] | | 1960-04-11 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Isabelle-Rozenbaum.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 976 | [[:d:Q3155056|Q3155056]] | [[Isabelle Weingarten]] | [[16º distrito de París]] | 1950-04-18 | [[Francia]] | 2020-08-03 | |- | style='text-align:right'| 977 | [[:d:Q3155075|Q3155075]] | [[Isabelle de Funès]] | [[16º distrito de París]] | 1944-07-27 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Isabelle-DeFunes-1973.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 978 | [[:d:Q3157767|Q3157767]] | [[Jacqueline Melzassard]] | | 20th century | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 979 | [[:d:Q3157799|Q3157799]] | [[Jacqueline Salmon]] | [[Lión]] | 1943-03-26 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 980 | [[:d:Q3161825|Q3161825]] | [[Jana Sterbak]] | [[Praga]] | 1955-03-19 | [[Canadá]]<br/>[[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | | [[Ficheiro:Photo de jana sterbak.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 981 | [[:d:Q3161858|Q3161858]] | [[Jane Evelyn Atwood]] | [[Nova York]] | 1947-12-15 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Jane Evelyn Atwood par Claude Truong-Ngoc mars 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 982 | [[:d:Q3162008|Q3162008]] | [[Janine Niépce]] | [[Meudon]] | 1921-02-12 | [[Francia]] | 2007-08-05 | |- | style='text-align:right'| 983 | [[:d:Q3176012|Q3176012]] | [[Jeanne Chevalier]] | [[Moutier]] | 1944-03-11 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 984 | [[:d:Q3177018|Q3177018]] | [[Jennifer Alleyn]] | [[Suíza]] | 1969-05-07 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Jennifer Alleyn.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 985 | [[:d:Q3177173|Q3177173]] | [[Jenny de Vasson]] | [[La Châtre]] | 1872-08-20 | [[Francia]] | 1920-02-15 | [[Ficheiro:Jenny de Vasson autoportrait à Varennes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 986 | [[:d:Q3177659|Q3177659]] | [[Jessica Forde]] | [[Londres]] | 1966-02-21 | [[Francia]]<br/>[[Inglaterra]] | | |- | style='text-align:right'| 987 | [[:d:Q3179639|Q3179639]] | [[Joana Hadjithomas]] | [[Beirut]] | 1969-08-10 | [[Líbano]] | | [[Ficheiro:Joanna hadhjithomas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 988 | [[:d:Q3179853|Q3179853]] | [[Jocelyne Alloucherie]] | [[Quebec (cidade)|Quebec]] | 1947-02-08 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Jocelyne Alloucherie in 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 989 | [[:d:Q3180322|Q3180322]] | [[Joey Pang]] | [[Yunnan]] | | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 990 | [[:d:Q3189042|Q3189042]] | [[Julia Fullerton-Batten]] | [[Bremen]] | 1970-07 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 991 | [[:d:Q3189062|Q3189062]] | [[Julia Pirotte]] | [[Końskowola]] | 1908-08-26 | [[Polonia]] | 2000-07-25 | |- | style='text-align:right'| 992 | [[:d:Q3189253|Q3189253]] | [[Julie Perreault]] | [[Le Gardeur]] | 1976-06-06 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:JULIE PERREAULT 200403 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 993 | [[:d:Q3193109|Q3193109]] | [[Karen Knorr]] | [[Frankfurt]] | 1954-01-05 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 994 | [[:d:Q3193318|Q3193318]] | [[Karine Saporta]] | [[Neuilly-sur-Seine]] | 1950-09-11 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:KARINE SAPORTA0159 sans.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 995 | [[:d:Q3194010|Q3194010]] | [[Katharina Bosse]] | [[Turku]] | 1968-05-28 | [[Finlandia]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 996 | [[:d:Q3194117|Q3194117]] | [[Kati Horna]] | [[Budapest]] | 1912-05-19 | [[México]]<br/>[[Hungría]] | 2000-10-19 | |- | style='text-align:right'| 997 | [[:d:Q3196533|Q3196533]] | [[Kiki Lamers]] | [[Nimega]] | 1964-09-01 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 998 | [[:d:Q3196888|Q3196888]] | [[Kimiko Yoshida]] | [[Toquio]] | 1963 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 999 | [[:d:Q3199797|Q3199797]] | [[Kristina Solomoukha]] | [[Kíiv]] | 1971-11-15 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 1000 | [[:d:Q3218691|Q3218691]] | [[Laura Henno]] | [[Croix]] | 1976-05-15 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Laura Henno.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1001 | [[:d:Q3218831|Q3218831]] | [[Lauren Greenfield]] | [[Boston]] | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lauren Greenfield (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1002 | [[:d:Q3218862|Q3218862]] | [[Laurence Bonvin]] | [[Sierre]] | 1967-01-25 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Laurence Bonvin.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1003 | [[:d:Q3218870|Q3218870]] | [[Laurence Chanfro]] | [[17º distrito de París]] | 1959-05-02 | [[Francia]] | 2012-07-03 | |- | style='text-align:right'| 1004 | [[:d:Q3218883|Q3218883]] | [[Laurence Demaison]] | | 1965 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1005 | [[:d:Q3218885|Q3218885]] | [[Laurence Deonna]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1937-01-29 | [[Suíza]] | 2023-08-02 | [[Ficheiro:Portrait de Laurence Deonna.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1006 | [[:d:Q3218895|Q3218895]] | [[Laurence Gavron]] | [[3º distrito de París]]<br/>[[París]] | 1955-05-03 | [[Francia]]<br/>[[Senegal]] | 2023-09-14 | [[Ficheiro:L. Gavron.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1007 | [[:d:Q3218902|Q3218902]] | [[Laurence Jarousse]] | [[París]] | 1964-02-13 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1008 | [[:d:Q3219659|Q3219659]] | [[Laurie Simmons]] | [[Far Rockaway]] | 1949-10-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1009 | [[:d:Q3240825|Q3240825]] | [[Liliane Dayot]] | [[Villeneuve-Saint-Georges]] | 1940-10-02 | [[Francia]] | 2005-08-02 | |- | style='text-align:right'| 1010 | [[:d:Q3242408|Q3242408]] | [[Lisa Jane Persky]] | [[Atlanta]] | 1955-05-05 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1011 | [[:d:Q3242519|Q3242519]] | [[Lise Sarfati]] | [[Orán, Alxeria|Orán]] | 1958-04-12 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1012 | [[:d:Q3242624|Q3242624]] | [[Lissette Solórzano]] | [[Santiago de Cuba]] | 1969 | [[Cuba]] | | |- | style='text-align:right'| 1013 | [[:d:Q3246642|Q3246642]] | [[Taylor Horn]] | [[Kentwood]] | 1992-10-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1014 | [[:d:Q3246870|Q3246870]] | [[Su-Mei Tse]] | [[Luxemburgo (cidade)|Luxemburgo]] | 1973-01-29 | [[Luxemburgo]] | | |- | style='text-align:right'| 1015 | [[:d:Q3252955|Q3252955]] | [[Marijke van Warmerdam]] | [[Amstelveen]] | 1959-03-12 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Marijke van Warmerdam.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1016 | [[:d:Q3263787|Q3263787]] | [[Louise Maisons]] | | 1959 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1017 | [[:d:Q3264007|Q3264007]] | [[María de Lourdes Grobet Argüelles]] | [[Cidade de México]] | 1940-07-25 | [[México]] | 2022-07-15 | [[Ficheiro:Lourdes Grobet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1018 | [[:d:Q3265166|Q3265166]] | [[Lucia Simion]] | [[Milán]] | 20th century | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1019 | [[:d:Q3266020|Q3266020]] | [[Lucy Saroyan]] | [[San Francisco]] | 1946-01-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2003-04-11 | |- | style='text-align:right'| 1020 | [[:d:Q3269201|Q3269201]] | [[Lydia Clarke]] | [[Two Rivers]] | 1923-04-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-09-03 | [[Ficheiro:Heston,1960.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1021 | [[:d:Q3269206|Q3269206]] | [[Lydia Flem]] | [[Bruxelas]] | 1952-07-15 | [[Bélxica]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Lydia15jan2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1022 | [[:d:Q3269582|Q3269582]] | [[Lynne Cohen]] | [[Racine]] | 1944-07-03 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2014-05-12 | |- | style='text-align:right'| 1023 | [[:d:Q3271592|Q3271592]] | [[Janet Parker]] | [[Birmingham]] | 1938-03 | [[Reino Unido]] | 1978-09-11 | |- | style='text-align:right'| 1024 | [[:d:Q3288856|Q3288856]] | [[Carolyn George]] | [[Dallas, Texas|Dallas]] | 1927-09-06 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-02-10 | |- | style='text-align:right'| 1025 | [[:d:Q3289592|Q3289592]] | [[Moniek Toebosch]] | [[Breda]] | 1948-08-19 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2012-11-24 | |- | style='text-align:right'| 1026 | [[:d:Q3290404|Q3290404]] | [[Marella Agnelli]] | [[Florencia]] | 1927-05-04 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2019-02-23 | [[Ficheiro:Marella Agnelli 1950s.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1027 | [[:d:Q3290513|Q3290513]] | [[Margaret Moth]] | [[Gisborne]] | 1951-01-30 | [[Nova Zelandia]] | 2010-03-21 | |- | style='text-align:right'| 1028 | [[:d:Q3290526|Q3290526]] | [[Margaret Trudeau]] | [[Vancouver]] | 1948-09-10 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Margaret Sinclair Trudeau at UFV 72 (2017).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1029 | [[:d:Q3290640|Q3290640]] | [[Margret Nissen]] | | 1938-06-19 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Margret Speer, c. 1940.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1030 | [[:d:Q3291075|Q3291075]] | [[Maria Vachon-Turini]] | [[Sessa]] | 1914-10-31 | [[Francia]] | 2008-09-06 | |- | style='text-align:right'| 1031 | [[:d:Q3291245|Q3291245]] | [[Mariana Castillo Deball]] | [[Cidade de México]] | 1975 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 1032 | [[:d:Q3291475|Q3291475]] | [[Marie-Ange Donzé]] | [[Belfort]] | 1949-06-29 | [[Francia]] | 2006-08-30 | |- | style='text-align:right'| 1033 | [[:d:Q3291724|Q3291724]] | [[Marie-Claude Orosquette]] | | 1967 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1034 | [[:d:Q3291824|Q3291824]] | [[Marie-Françoise Plissart]] | [[Bruxelas-Capital (Q9005)|Bruxelas-Capital]] | 1954-07-13 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Autoportrait de Marie-Françoise Plissart.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1035 | [[:d:Q3291979|Q3291979]] | [[Marie-José Lamothe]] | [[Talence]] | 1945-05-25 | [[Francia]] | 1998-03-22 | [[Ficheiro:Marie-José Lamothe, Zanzkar, 1980. Photo d'André Velter..jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1036 | [[:d:Q3292189|Q3292189]] | [[Marie-Paule Nègre]] | [[París]] | 1950-10-19 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1037 | [[:d:Q3292344|Q3292344]] | [[Marie Amar]] | [[París]] | 1962-10-31 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Marie Amar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1038 | [[:d:Q3292745|Q3292745]] | [[Marie Pérennou]] | | 1946 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1039 | [[:d:Q3293144|Q3293144]] | [[Marina Gadonneix]] | [[París]] | 1977 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1040 | [[:d:Q3293663|Q3293663]] | [[Marion Poussier]] | [[Rennes]] | 1980 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1041 | [[:d:Q3293964|Q3293964]] | [[Marjory Collins]] | [[Nova York]] | 1912-03-15 | [[Estados Unidos de América]] | 1985 | [[Ficheiro:Marjory Collins FSA-OWI fsa.8d14481u.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1042 | [[:d:Q3295167|Q3295167]] | [[Martha McMillan Roberts]] | | 1919 | [[Estados Unidos de América]] | 1992 | |- | style='text-align:right'| 1043 | [[:d:Q3295766|Q3295766]] | [[Martine Delerm]] | [[París]] | 1950-11-05 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1044 | [[:d:Q3295813|Q3295813]] | [[Martine Michaud]] | | 20th century | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1045 | [[:d:Q3296235|Q3296235]] | [[Mary Rosse]] | [[Bradford]] | 1813-04-14 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1885 | [[Ficheiro:Mary, Countess of Rosse.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1046 | [[:d:Q3297825|Q3297825]] | [[Tasya van Ree]] | [[Mililani]] | 1976-04-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tasya van Ree 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1047 | [[:d:Q3303450|Q3303450]] | [[Małgorzata Malicka]] | [[Varsovia]] | 1959-05-28 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Malgorzata Malicka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1048 | [[:d:Q3305426|Q3305426]] | [[Sofia Wistam]] | [[Lidingö]] | 1966-05-15 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Sofia Wistam 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1049 | [[:d:Q3311753|Q3311753]] | [[Mickalene Thomas]] | [[Camden, Nova Jersey|Camden]] | 1971-01-28 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mickalene Thomas, April 2017.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1050 | [[:d:Q3315986|Q3315986]] | [[Mireille Loup]] | [[Lausana]] | 1969 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1051 | [[:d:Q3316648|Q3316648]] | [[Ting Chan]] | [[Velsen]] | 1972-04-17 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1052 | [[:d:Q3317233|Q3317233]] | [[Mitzi Meyerson]] | [[Chicago]] | 1960s | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mitzi meyerson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1053 | [[:d:Q3325406|Q3325406]] | [[Ida Kar]] | [[Tambov]] | 1908-04-08 | [[Reino Unido]] | 1974-12-24 | [[Ficheiro:Portrait Ida Kar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1054 | [[:d:Q3325963|Q3325963]] | [[Moune Jamet]] | | 1948-01-22 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1055 | [[:d:Q3328117|Q3328117]] | [[Muriel Huster]] | | 20th century | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1056 | [[:d:Q3335504|Q3335504]] | [[Nan Cuz]] | [[Senahú]] | 1927-01-27<br/>1927-01-04 | [[Guatemala]]<br/>[[Alemaña]] | 2019-11-11 | |- | style='text-align:right'| 1057 | [[:d:Q3335558|Q3335558]] | [[Nancy Burson]] | [[St. Louis]] | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nancy Burson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1058 | [[:d:Q3335580|Q3335580]] | [[Nancy Holt]] | [[Worcester, Massachusetts|Worcester]] | 1938-04-05 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-02-08 | [[Ficheiro:Nancy Holt at the Up and Under in Hämeenkyrö Finland.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1059 | [[:d:Q3335614|Q3335614]] | [[Nancy Wilson-Pajic]] | [[Peru]] | 1941 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nancy Wilson-Pajic.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1060 | [[:d:Q3336323|Q3336323]] | [[Natacha Lesueur]] | [[Cannes]] | 1971-08-01 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1061 | [[:d:Q3336356|Q3336356]] | [[Natalia Jaskula]] | [[Ruda Śląska]] | 1974 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:©nataliajaskula2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1062 | [[:d:Q3351266|Q3351266]] | [[Jeanne-Claude]] | [[Casablanca]] | 1935-06-13<br/>1945-06-13 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-11-18 | [[Ficheiro:Jeanne-Claude, Rostock 2006 (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1063 | [[:d:Q3357483|Q3357483]] | [[Osvalde Lewat]] | [[Garoua]] | 1976-09-17 | [[Camerún]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Osvalde LEWAT.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1064 | [[:d:Q3362579|Q3362579]] | [[Paola Ghirotti]] | [[Roma]] | 1955-02-02 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1065 | [[:d:Q3364925|Q3364925]] | [[Anne Helene Gjelstad]] | [[Oslo]] | 1956-05-09 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:AHGjelstad.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1066 | [[:d:Q3368855|Q3368855]] | [[Patrice-Flora Praxo]] | [[Les Abymes]] | 1966-11-24 | [[Francia]] | 2024-04-11 | |- | style='text-align:right'| 1067 | [[:d:Q3369138|Q3369138]] | [[Patricia Plattner]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1953-01-22 | [[Suíza]] | 2016-09-05 | [[Ficheiro:Patricia Plattner (1994) by Erling Mandelmann - 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1068 | [[:d:Q3369157|Q3369157]] | [[Patricia de Gorostarzu]] | [[París]] | 1962-06-01 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Patricia De Gorostarzu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1069 | [[:d:Q3388373|Q3388373]] | [[Pilar Albarracín]] | [[Sevilla]] | 1968-09-27 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1070 | [[:d:Q3403771|Q3403771]] | [[Priscilla Telmon]] | | 1975-12-02 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1071 | [[:d:Q3417862|Q3417862]] | [[Raisa Kanareva]] | | 1978 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1072 | [[:d:Q3421257|Q3421257]] | [[Raymonde April]] | [[Moncton]] | 1953-06-23 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Raymonde April.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1073 | [[:d:Q3427469|Q3427469]] | [[Elisabeth Meyer]] | [[Tønsberg]] | 1899-11-15 | [[Noruega]] | 1968-06-10 | [[Ficheiro:Elisabeth Johanna Meyer (1899-1968) in 1924.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1074 | [[:d:Q3431793|Q3431793]] | [[Jan Groover]] | [[Plainfield]] | 1943-04-24 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Francia]] | 2012-01-01 | |- | style='text-align:right'| 1075 | [[:d:Q3440926|Q3440926]] | [[Johanna Vuoksenmaa]] | [[Hämeenlinna]] | 1965-09-21 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Johanna Vuoksenmaa MCU.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1076 | [[:d:Q3442394|Q3442394]] | [[Rose Nadau]] | [[Bordeos]] | 1910-09-05 | [[Francia]] | 2007-10-02 | |- | style='text-align:right'| 1077 | [[:d:Q3442822|Q3442822]] | [[Rosella Bellucci]] | [[San Lorenzo del Vallo]] | 1947 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1078 | [[:d:Q3452991|Q3452991]] | [[Ruiko Yoshida]] | [[Hokkaido]] | 1938-07 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 2024-05-31 | |- | style='text-align:right'| 1079 | [[:d:Q3453618|Q3453618]] | [[Ruth Francken]] | [[Praga]] | 1924-08-08 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-09-12 | [[Ficheiro:Ruth Francken (1999).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1080 | [[:d:Q3460581|Q3460581]] | [[Sabine Weiss]] | [[Saint-Gingolph]] | 1924-07-23 | [[Francia]]<br/>[[Suíza]] | 2021-12-28 | [[Ficheiro:Sabine Weiss 17 06 2016 photo Jacques Maugars.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1081 | [[:d:Q3460739|Q3460739]] | [[Sabrina Draoui]] | [[Batna]] | 1977-11-24 | [[Alxeria]] | | [[Ficheiro:Sabrina Draoui.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1082 | [[:d:Q3471901|Q3471901]] | [[Sandra Eleta]] | [[Cidade de Panamá]] | 1942-09-04 | [[Panamá]] | | |- | style='text-align:right'| 1083 | [[:d:Q3478858|Q3478858]] | [[Sepideh Farsi]] | [[Teherán]] | 1965 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Sapideh Farsi, Berlinale 2023 -2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1084 | [[:d:Q3481154|Q3481154]] | [[Shadi Ghadirian]] | [[Teherán]] | 1974 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 1085 | [[:d:Q3481523|Q3481523]] | [[Sharon Lockhart]] | [[Norwood]] | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sharon Lockhart 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1086 | [[:d:Q3482114|Q3482114]] | [[Shima Ryū]] | [[Provincia de Kōzuke]] | 1823 | [[Xapón]] | 1900 | [[Ficheiro:Photo of Shima Ryū.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1087 | [[:d:Q3490426|Q3490426]] | [[Eva Pilarová]] | [[Brno]] | 1939-08-09 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | 2020-03-14 | [[Ficheiro:Evapilarova.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1088 | [[:d:Q3490449|Q3490449]] | [[Sonia Sieff]] | [[París]] | 1979-09-27 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1089 | [[:d:Q3490846|Q3490846]] | [[Sophie Bassouls]] | [[Neuilly-sur-Seine]] | 1936-06-09 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Bassouls Sophie 1999-00-00 0001.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1090 | [[:d:Q3490905|Q3490905]] | [[Sophie Delaporte]] | | 1971 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1091 | [[:d:Q3491031|Q3491031]] | [[Sophie Ristelhueber]] | [[París]] | 1949-10-21 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1092 | [[:d:Q3494893|Q3494893]] | [[Mary Steen]] | [[Hvilsager Parish]] | 1853-10-28 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1939-04-07 | [[Ficheiro:Mary Steen 1889.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1093 | [[:d:Q3494925|Q3494925]] | [[Frederikke Federspiel]] | [[Horsens]] | 1839-01-25 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1913-06-16 | [[Ficheiro:Frederikke Federspiel selvportræt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1094 | [[:d:Q3495414|Q3495414]] | [[Nathalie Daoust]] | [[Montreal]] | 1977-03-31 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Nathalie Daoust.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1095 | [[:d:Q3496006|Q3496006]] | [[Alice Manfield]] | [[Buckland River]] | 1878 | [[Australia]] | 1960-07-14 | [[Ficheiro:Alice Manfield - Guide Alice, Mt Buffalo, c1900-30, SLV.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1096 | [[:d:Q3498148|Q3498148]] | [[Stella Snead]] | [[Gran Bretaña]]<br/>[[Londres]] | 1910-04-02 | [[Reino Unido]] | 2006-03-18 | |- | style='text-align:right'| 1097 | [[:d:Q3499769|Q3499769]] | [[Princess Altinaï of Montenegro]] | [[Les Lilas]] | 1977-10-27 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1098 | [[:d:Q3502184|Q3502184]] | [[Stéphanie Lacombe]] | [[Figeac]] | 1976-03-18 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1099 | [[:d:Q3503137|Q3503137]] | [[Margrethe Mather]] | [[Salt Lake City, Utah|Salt Lake City]] | 1886-03-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1952-12-25 | [[Ficheiro:Edward Weston portrait 1916 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1100 | [[:d:Q3505981|Q3505981]] | [[Suzanne Lafont]] | [[Nîmes]] | 1949-07-09 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1101 | [[:d:Q3506015|Q3506015]] | [[Suzanne Opton]] | [[Portland, Oregón|Portland]] | 1945-03-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-07-26 | |- | style='text-align:right'| 1102 | [[:d:Q3507345|Q3507345]] | [[Sylvie Jouffa]] | [[12º distrito de París]] | 1945-07-09 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1103 | [[:d:Q3507353|Q3507353]] | [[Sylvie Laliberté]] | [[Montreal]] | 1959-06-07 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Sylvie Laliberté - Montreal 2012-06-16 - 02.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1104 | [[:d:Q3507403|Q3507403]] | [[Sylvie Tubiana]] | [[Boulogne-Billancourt]] | 1959 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1105 | [[:d:Q3509750|Q3509750]] | [[Zuzana Šulajová]] | [[Martin]] | 1978-07-14 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 1106 | [[:d:Q3514915|Q3514915]] | [[Tana Hoban]] | [[Filadelfia]] | 1917-02-20 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-01-27 | |- | style='text-align:right'| 1107 | [[:d:Q3515181|Q3515181]] | [[Tania Mouraud]] | [[París]] | 1942-01-02 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Photo Tania Mouraud©Esmeralda Da Costa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1108 | [[:d:Q3554232|Q3554232]] | [[Valérie Belin]] | [[París]]<br/>[[Boulogne-Billancourt]] | 1964-02-03 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Valérie Belin.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1109 | [[:d:Q3554273|Q3554273]] | [[Valérie Jouve]] | [[Firminy]] | 1964-12-27 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1110 | [[:d:Q3554302|Q3554302]] | [[Valérie Mréjen]] | [[París]] | 1969 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Valeriemrejen12©stephaniesolinas2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1111 | [[:d:Q3554556|Q3554556]] | [[Vanessa Winship]] | [[Reino Unido]] | 1960 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1112 | [[:d:Q3555383|Q3555383]] | [[Velvet D'Amour]] | [[Rochester, Nova York|Rochester]] | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Velvet D'Amour.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1113 | [[:d:Q3555478|Q3555478]] | [[Venetia Dearden]] | [[Powys]] | 1975 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1114 | [[:d:Q3560773|Q3560773]] | [[Virginie Terrasse]] | [[Troyes]] | 1976-05-09 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1115 | [[:d:Q3564287|Q3564287]] | [[Véronique Boudier]] | [[Nantua]] | 1961-07-09 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1116 | [[:d:Q3564303|Q3564303]] | [[Véronique Durruty]] | [[Dax]] | 1969-03-25 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1117 | [[:d:Q3564389|Q3564389]] | [[Véronique de Viguerie]] | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | 1978-04-12 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Véronique de Viguerie (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1118 | [[:d:Q3566011|Q3566011]] | [[Wanda Koop]] | [[Vancouver]] | 1951-11-05 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Wanda Koop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1119 | [[:d:Q3567256|Q3567256]] | [[Wendy Sue Lamm]] | [[Os Ánxeles]] | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1120 | [[:d:Q3569354|Q3569354]] | [[Winnie Denker]] | [[Dinamarca]] | 1940 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1121 | [[:d:Q3573153|Q3573153]] | [[Yuki Onodera]] | [[Toquio (Q7473516)|Toquio]] | 1962-10-25 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1122 | [[:d:Q3574059|Q3574059]] | [[Yvette Troispoux]] | [[Coulommiers]] | 1914-06-01 | [[Francia]] | 2007-09-11 | [[Ficheiro:Yvette Troispoux.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1123 | [[:d:Q3576176|Q3576176]] | [[Zoulikha Bouabdellah]] | [[Moscova]] | 1977-06-20 | [[Alxeria]] | | [[Ficheiro:Isola-goree-zoulikha-bouabdellah (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1124 | [[:d:Q3577304|Q3577304]] | [[Ève Morcrette]] | [[Suresnes]] | 20th century | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1125 | [[:d:Q3579180|Q3579180]] | [[Édith Gérin]] | [[Kuntzig]] | 1910-08-12 | [[Francia]] | 1997-05-02 | |- | style='text-align:right'| 1126 | [[:d:Q3587701|Q3587701]] | [[Éliane de Latour]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1127 | [[:d:Q3587991|Q3587991]] | [[Élizabeth Prouvost]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1128 | [[:d:Q3588860|Q3588860]] | [[Émilie Jouvet]] | [[París]] | 1976-07-29 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Émilie Jouvet, 2011 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1129 | [[:d:Q3592679|Q3592679]] | [[Éva Truffaut]] | | 1961-06-29 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1130 | [[:d:Q3609712|Q3609712]] | [[Alessandra Tesi]] | [[Boloña]] | 1969 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1131 | [[:d:Q3612399|Q3612399]] | [[Sara Facio]] | [[San Isidro]] | 1932-04-18 | [[Arxentina]] | 2024-06-18 | [[Ficheiro:Self-portrait by Sara Facio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1132 | [[:d:Q3617875|Q3617875]] | [[Annabella Rossi]] | [[Roma]] | 1933-09-14 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1984-03-04 | |- | style='text-align:right'| 1133 | [[:d:Q3638402|Q3638402]] | [[Susan Macdowell Eakins]] | [[Filadelfia]] | 1851-09-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1938-12-27 | [[Ficheiro:Eakins, Susan MacDowell Eakins, 1899.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1134 | [[:d:Q3660159|Q3660159]] | [[Carlotta Cerquetti]] | [[Roma]] | 1965 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1135 | [[:d:Q3660735|Q3660735]] | [[Carrie Nuttall]] | [[Santa Monica]] | 1963-11-11 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1136 | [[:d:Q3663506|Q3663506]] | [[Caterina Farassino]] | [[Turín]] | 1977-09-16 | [[Italia]] | 2005-10-04 | |- | style='text-align:right'| 1137 | [[:d:Q3687666|Q3687666]] | [[Consuelo Kanaga]] | [[Astoria]] | 1894-05-25 | [[Estados Unidos de América]] | 1978-02-28 | |- | style='text-align:right'| 1138 | [[:d:Q3703825|Q3703825]] | [[Dayna Smith]] | [[Minot, Dacota do Norte|Minot]] | 1962 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1139 | [[:d:Q3721124|Q3721124]] | [[Elaine Shemilt]] | [[Edimburgo]] | 1954-05-07 | [[Escocia]] | | [[Ficheiro:Elaine Shemilt on South Georgia in 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1140 | [[:d:Q3731662|Q3731662]] | [[Erieta Attali]] | [[Tel Aviv]] | 1966 | [[Israel]]<br/>[[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1141 | [[:d:Q3739405|Q3739405]] | [[Ellisif Wessel]] | [[Gausdal Municipality]] | 1866-07-14 | [[Noruega]] | 1949-11-28 | |- | style='text-align:right'| 1142 | [[:d:Q3740118|Q3740118]] | [[Fatimah Tuggar]] | [[Kaduna]] | 1967-08-15 | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:Fatimah Tuggar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1143 | [[:d:Q3742671|Q3742671]] | [[Nina Shatskaya]] | [[Rybinsk]] | 1966-04-22 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Nina Shatskaya in concert (2008).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1144 | [[:d:Q3761789|Q3761789]] | [[Ghitta Carell]] | [[Szatmár County]] | 1899-09-20 | [[Hungría]]<br/>[[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1972-02-12 | |- | style='text-align:right'| 1145 | [[:d:Q3765212|Q3765212]] | [[Giorgia Fiorio]] | [[Turín]] | 1967-07-23 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:GF backstage Humanum.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1146 | [[:d:Q3765995|Q3765995]] | [[Giosetta Fioroni]] | [[Roma]] | 1932-12-24 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | | [[Ficheiro:Giosetta-Fioroni.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1147 | [[:d:Q3769287|Q3769287]] | [[Giulia Niccolai]] | [[Milán]] | 1934-12-21 | [[Italia]] | 2021-06-22 | |- | style='text-align:right'| 1148 | [[:d:Q3808277|Q3808277]] | [[Jihan Ammar]] | [[Londres]] | | [[Exipto]] | | |- | style='text-align:right'| 1149 | [[:d:Q3814787|Q3814787]] | [[Ketty La Rocca]] | [[La Spezia]] | 1938-07-14 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1976-02-07 | |- | style='text-align:right'| 1150 | [[:d:Q3816935|Q3816935]] | [[Àngels Ribé]] | [[Barcelona]] | 1943 | [[España]] | | [[Ficheiro:Àngels Ribé at MACBA Barcelona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1151 | [[:d:Q3827042|Q3827042]] | [[Lara Jo Regan]] | | 1962 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1152 | [[:d:Q3827186|Q3827186]] | [[Šejla Kamerić]] | [[Saraxevo]] | 1976 | [[Bosnia e Hercegovina]] | | [[Ficheiro:Sejla Kamerić portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1153 | [[:d:Q3827717|Q3827717]] | [[Laura Aguilar]] | [[San Gabriel]] | 1959-10-26 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-04-25 | |- | style='text-align:right'| 1154 | [[:d:Q3847455|Q3847455]] | [[Maria Papadimitriou]] | [[Atenas]] | 1957-10-10 | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1155 | [[:d:Q3847466|Q3847466]] | [[Maria Pia Tavazzani]] | [[Pavia]] | 1922-11-29 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]]<br/>[[Italia]] | 2019-11-07 | [[Ficheiro:Maria Pia Fanfani (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1156 | [[:d:Q3847976|Q3847976]] | [[Marilyn Minter]] | [[Shreveport]] | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1157 | [[:d:Q3848016|Q3848016]] | [[Marina Cicogna]] | [[Roma]] | 1934-05-29 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2023-11-04 | [[Ficheiro:Marina Cicogna (2023).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1158 | [[:d:Q3887122|Q3887122]] | [[Otobong Nkanga]] | [[Kano]] | 1974-09-13 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 1159 | [[:d:Q3893589|Q3893589]] | [[Paola Mattioli]] | [[Milán]] | 1948-12-24 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1160 | [[:d:Q3897819|Q3897819]] | [[Patrizia Giancotti]] | [[Turín]] | 1958-06-26 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Patrizia Giancotti 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1161 | [[:d:Q3918306|Q3918306]] | [[Elina Asunta]] | [[Vyborg]] | 1913-01-11 | [[Finlandia]] | 2011 | |- | style='text-align:right'| 1162 | [[:d:Q3945647|Q3945647]] | [[Sally Davies]] | [[Winnipeg]] | 1956 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Sally Davies.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1163 | [[:d:Q3950748|Q3950748]] | [[Mieko Shiomi]] | [[Osaca]] | 1909 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 1984-08-24 | |- | style='text-align:right'| 1164 | [[:d:Q3951627|Q3951627]] | [[Scarlet Page]] | [[Londres]] | 1971-03-24 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1165 | [[:d:Q3978225|Q3978225]] | [[Susan Hefuna]] | [[O Cairo]] | 1962 | [[Exipto]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Susan Hefuna.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1166 | [[:d:Q3979974|Q3979974]] | [[Tabitha Soren]] | [[San Antonio, Texas|San Antonio]] | 1967-08-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tabitha Soren.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1167 | [[:d:Q3999905|Q3999905]] | [[Tryphosa Bates-Batcheller]] | | 1876-04-14<br/>1878 | [[Estados Unidos de América]] | 1952 | [[Ficheiro:Tryphosa Bates-Batcheller.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1168 | [[:d:Q4008516|Q4008516]] | [[Vanda Biffani]] | [[Roma]] | | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1169 | [[:d:Q4018082|Q4018082]] | [[Wanda Wulz]] | [[Trieste]] | 1903-07-25 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1984-04-16 | |- | style='text-align:right'| 1170 | [[:d:Q4020255|Q4020255]] | [[Wilma Aris]] | [[Turín]] | 1937 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1171 | [[:d:Q4026978|Q4026978]] | [[Hisae Imai]] | [[Toquio (Q7473516)|Toquio]] | 1931-07-19 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 2009-02-17 | |- | style='text-align:right'| 1172 | [[:d:Q4057460|Q4057460]] | [[Gaye Adegbalola]] | [[Fredericksburg]] | 1944-03-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Gaye Adegbalola, 2016 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1173 | [[:d:Q4062807|Q4062807]] | [[Nina Alovert]] | [[San Petersburgo]] | 1935-09-21 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1174 | [[:d:Q4067580|Q4067580]] | [[Tatyana Antoshina]] | [[Krasnoiarsk]] | 1956-05-01 | [[Rusia]]<br/>[[Unión Soviética]] | | [[Ficheiro:City of Moscow - Dec 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1175 | [[:d:Q4073085|Q4073085]] | [[Umida Akhmedova]] | [[Parkent]] | 1955-10-21 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Uzbekistán]] | | [[Ficheiro:Umida Akhmedova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1176 | [[:d:Q4082917|Q4082917]] | [[Veronika Belotserkovskaya]] | [[San Petersburgo]] | 1970-06-25 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1177 | [[:d:Q4089957|Q4089957]] | [[Natalia Bode]] | [[Kíiv]] | 1914-12-30 | [[Unión Soviética]] | 1996-07-02 | |- | style='text-align:right'| 1178 | [[:d:Q4098439|Q4098439]] | [[Vita Buivid]] | [[Dnipro]] | 1962-05-11 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1179 | [[:d:Q4104766|Q4104766]] | [[Natasha Vasilyeva-Hull]] | [[San Petersburgo]] | 1954-03-24 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]]<br/>[[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Natasha Vasilyeva-Hull.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1180 | [[:d:Q4123221|Q4123221]] | [[Dina Volkats]] | [[Poltava]] | 1920-04-01 | [[Unión Soviética]] | 1990-11-10 | [[Ficheiro:Захоронение кинолога Дины Волкац (cropped) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1181 | [[:d:Q4123379|Q4123379]] | [[Marianna Volkova]] | [[Lomonosov]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 1182 | [[:d:Q4137212|Q4137212]] | [[Rimma Gerlovina]] | [[Moscova]] | 1951-02-21 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 1183 | [[:d:Q4142972|Q4142972]] | [[Nina Gomiashvili]] | [[Sukhumi]] | 1972-10-07 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1184 | [[:d:Q4154699|Q4154699]] | [[Anna Aleksandrovna Danilova]] | [[Moscova]] | 1981-11-24 | [[Rusia]]<br/>[[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 1185 | [[:d:Q4154816|Q4154816]] | [[Tatyana Danilyants]] | | 1971-08-23 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:City as Subjectivity Moscow 2021 Exhibition Оpening by Pavlovsky Al-10 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1186 | [[:d:Q4163485|Q4163485]] | [[Brigitte Lacombe]] | [[Alès]] | 1950-12-23 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1187 | [[:d:Q4172136|Q4172136]] | [[Anita Dube]] | [[Lucknow]] | 1958 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 1188 | [[:d:Q4197476|Q4197476]] | [[Olga Vsevolodovna Ignatovitsj]] | [[Sluck]] | 1905 | [[Unión Soviética]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 1189 | [[:d:Q4223624|Q4223624]] | [[Stanislava Klimashevskaya]] | [[Astrakán]] | 1851 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[República Soviética Federativa Socialista de Rusia|República Socialista Soviética Federativa de Rusia]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1939 | [[Ficheiro:Члены съезда1 Станислава Ивановна Клемашевская ('Альб. 1Съезда рус.деятелей по фото.делу'.1896 ГИМ e1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1190 | [[:d:Q4224620|Q4224620]] | [[Galina Kmit]] | [[Odesa]] | 1921-12-16 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2019-04-20 | |- | style='text-align:right'| 1191 | [[:d:Q4227907|Q4227907]] | [[Colita]] | [[Sant Cugat del Vallès]] | 1940-08-24 | [[España]] | 2023-12-31 | [[Ficheiro:Colita en el archivo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1192 | [[:d:Q4245105|Q4245105]] | [[Irina Kuznetsova]] | [[Moscova]] | 1961-12-09 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Ирина Кузнецова.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1193 | [[:d:Q4245113|Q4245113]] | [[Ljalja Kuznetsova]] | [[Oral]] | 1946-08-04 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1194 | [[:d:Q4253841|Q4253841]] | [[Olga Lander]] | [[Samara]] | 1909-04-10 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 1996-09-19 | [[Ficheiro:Photo of Olga Lander.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1195 | [[:d:Q4260855|Q4260855]] | [[Tatyana Liberman]] | [[Moscova]] | 1964-08-26 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1196 | [[:d:Q4262020|Q4262020]] | [[Tuija Lindström]] | [[Kotka]] | 1950-05-05 | [[Suecia]]<br/>[[Finlandia]] | 2017-12-26 | |- | style='text-align:right'| 1197 | [[:d:Q4269864|Q4269864]] | [[Vera Lutter]] | [[Kaiserslautern]] | 1960 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1198 | [[:d:Q4274179|Q4274179]] | [[Manaba Magomedova]] | [[Kubachi]] | 1928-11-05 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2013-03-10 | |- | style='text-align:right'| 1199 | [[:d:Q4275637|Q4275637]] | [[Francine McDougall]] | | | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1200 | [[:d:Q4275768|Q4275768]] | [[Lucy McKenzie]] | [[Glasgow]] | 1977-06-30 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1201 | [[:d:Q4296106|Q4296106]] | [[Irina Mironova]] | [[Moscova]] | 1974-02-03 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Irina MIRONOVA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1202 | [[:d:Q4296591|Q4296591]] | [[Jacqueline Mitelman]] | [[Escocia]] | 1949 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1203 | [[:d:Q4296703|Q4296703]] | [[Aleksandra Jurevna Mitljanskaja]] | [[Moscova]] | 1958-04-17 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1204 | [[:d:Q4321423|Q4321423]] | [[Nina Leen]] | [[Odesa]] | 1914<br/>1909 | [[Estados Unidos de América]] | 1995-01-01 | |- | style='text-align:right'| 1205 | [[:d:Q4333963|Q4333963]] | [[Paulina Olowska]] | [[Gdańsk]] | 1976 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Workshop Kadenowka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1206 | [[:d:Q4338999|Q4338999]] | [[Rita Ostrovskaja]] | [[Kíiv]] | 1953 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1207 | [[:d:Q4358180|Q4358180]] | [[Mies Boissevain-van Lennep]] | [[Ámsterdam]] | 1896-09-21 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1965-02-18 | [[Ficheiro:MiesBoissevainVanLennep.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1208 | [[:d:Q4360945|Q4360945]] | [[Véronique Haillot Canas da Silva]] | [[Lisboa]] | 1976-07-27 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1209 | [[:d:Q4372202|Q4372202]] | [[Lidia Popiel]] | [[Varsovia]] | 1959-01-18 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Lidia Popiel 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1210 | [[:d:Q4396161|Q4396161]] | [[Ekaterina Rozhdestvenskaya]] | [[Moscova]] | 1957-07-17 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Ekaterina Rozhdestvenskaya.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1211 | [[:d:Q4415014|Q4415014]] | [[Larisa Selyanina]] | [[Ekaterimburgo]] | 1952-08-10 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1212 | [[:d:Q4418182|Q4418182]] | [[Polina Sibagatullina]] | [[Nizhnevartovsk]] | 1976-12-29 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1213 | [[:d:Q4419149|Q4419149]] | [[Regina Silveira]] | [[Porto Alegre]] | 1939-01-18 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Regina Silveira (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1214 | [[:d:Q4468407|Q4468407]] | [[Dorothy Wilding]] | [[Gloucester]] | 1893-01-10 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1976-02-09 | |- | style='text-align:right'| 1215 | [[:d:Q4476206|Q4476206]] | [[Rebecca Warren]] | [[Londres]] | 1965-03-21 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1216 | [[:d:Q4496069|Q4496069]] | [[Rachel Harrison]] | [[Nova York]] | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1217 | [[:d:Q4499087|Q4499087]] | [[Fiona Margaret Hall]] | [[Sydney]] | 1953-11-16 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1218 | [[:d:Q4514273|Q4514273]] | [[Olga Chernysheva]] | [[Moscova]] | 1962-10-18 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Olga Chernysheva.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1219 | [[:d:Q4523854|Q4523854]] | [[Margarita Shilova]] | [[Moscova]] | 1966-09-07 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Шилова (Малкина) Маргарита Владимировна.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1220 | [[:d:Q4529657|Q4529657]] | [[Elise Saborovsky Ewert]] | [[Hannover]] | 1907-07-27<br/>1886-11-14 | [[Reich Alemán]] | 1940-02-09<br/>1939-07 | [[Ficheiro:Elise Ewert (1936).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1221 | [[:d:Q4531641|Q4531641]] | [[Emilie Bieber]] | [[Hamburgo]] | 1810-10-06 | [[Hamburgo]] | 1884-05-05 | [[Ficheiro:Email Emilie Bieber Repro K-1. Niermann SA IMG 1386.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1222 | [[:d:Q4657536|Q4657536]] | [[A K Dolven]] | [[Oslo]] | 1953-04-26 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1223 | [[:d:Q4667693|Q4667693]] | [[Abigail Lane]] | [[Penzance]] | 1967 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1224 | [[:d:Q4682431|Q4682431]] | [[Adeyto]] | [[Estrasburgo]] | 1976-12-03<br/>1977-12-03 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Adeyto-by-Adeyto-Calendar-September-2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1225 | [[:d:Q4685445|Q4685445]] | [[Natalia LL]] | [[Żywiec]] | 1937-04-18 | [[Polonia]] | 2022-08-12 | [[Ficheiro:Natalia-ll-aksamitny-terror-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1226 | [[:d:Q4685640|Q4685640]] | [[Adrien Broom]] | [[Connecticut]] | 1980 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1227 | [[:d:Q4693227|Q4693227]] | [[Agnieszka Brzeżańska]] | [[Gdańsk]] | 1972 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1228 | [[:d:Q4696243|Q4696243]] | [[Ahn Jun]] | | | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 1229 | [[:d:Q4696644|Q4696644]] | [[Aida Muluneh]] | [[Adís Abeba]] | 1974 | [[Etiopía]] | | [[Ficheiro:Aida Mulune.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1230 | [[:d:Q4697459|Q4697459]] | [[Aino Kannisto]] | [[Espoo]] | 1973-01-27 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1231 | [[:d:Q4716797|Q4716797]] | [[Alex Cearns]] | | 1974-04-11 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1232 | [[:d:Q4716990|Q4716990]] | [[Alex Fevola]] | | 1977 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1233 | [[:d:Q4720751|Q4720751]] | [[Alexandra Silverthorne]] | [[Washington, D.C.]] | 1980 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1234 | [[:d:Q4721464|Q4721464]] | [[Alexis Hunter]] | [[Auckland]] | 1948-11-04 | [[Nova Zelandia]] | 2014-02-24 | [[Ficheiro:Photo of Alexis Hunter by Charles Thomson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1235 | [[:d:Q4725979|Q4725979]] | [[Alice Maher]] | [[Kilmoyler]] | 1956 | [[Irlanda]] | | |- | style='text-align:right'| 1236 | [[:d:Q4726267|Q4726267]] | [[Alicia J. Rose]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1237 | [[:d:Q4727045|Q4727045]] | [[Alison Castle]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1238 | [[:d:Q4727179|Q4727179]] | [[Alison Saar]] | [[Os Ánxeles]] | 1956-02-05 | [[Haití]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Alison Saar at the Brooklyn Museum.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1239 | [[:d:Q4727225|Q4727225]] | [[Alison Wright]] | [[Summit]] | 1961 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-03-23 | |- | style='text-align:right'| 1240 | [[:d:Q4727521|Q4727521]] | [[Alix Smith]] | [[Nova York]] | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1241 | [[:d:Q4732795|Q4732795]] | [[Allison McGourty]] | [[Bristol]] | 1964-04-13 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:AllisonMcGourty1.tiff|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1242 | [[:d:Q4734202|Q4734202]] | [[Aloha Wanderwell]] | [[Winnipeg]] | 1907-10-13 | [[Canadá]] | 1996-06-04 | [[Ficheiro:Aloha Wanderwell publicity photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1243 | [[:d:Q4736664|Q4736664]] | [[Althea Thauberger]] | [[Saskatoon]] | 1970 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1244 | [[:d:Q4738742|Q4738742]] | [[Alyson Hunter]] | [[Auckland]] | 1948 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1245 | [[:d:Q4739617|Q4739617]] | [[Amanda Eliasch]] | [[Beirut]] | 1960-05-13 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Amanda Eliasch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1246 | [[:d:Q4739695|Q4739695]] | [[Amanda Means]] | [[Marion]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1247 | [[:d:Q4741270|Q4741270]] | [[Amber Lyon]] | [[Denver]] | 1982-11-09 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:AmberLyon2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1248 | [[:d:Q4741702|Q4741702]] | [[Ambra Polidori]] | [[Cidade de México]] | 1954 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 1249 | [[:d:Q4742316|Q4742316]] | [[Amelia Van Buren]] | [[Detroit]] | 1856<br/>1858 | [[Estados Unidos de América]] | 1942 | [[Ficheiro:Amelia Van Buren with Cat 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1250 | [[:d:Q4746095|Q4746095]] | [[Ami Vitale]] | | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ami Vitale - World Press Photo Festival 2018 portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1251 | [[:d:Q4749074|Q4749074]] | [[Amy Arbus]] | [[Nova York]] | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1252 | [[:d:Q4749129|Q4749129]] | [[Amy Castle]] | [[Nova Zelandia]] | 1880-05-09 | [[Nova Zelandia]] | 1971-02-23 | |- | style='text-align:right'| 1253 | [[:d:Q4749218|Q4749218]] | [[Amy Gulick]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1254 | [[:d:Q4749314|Q4749314]] | [[Amy Merania Harper]] | [[Paeroa]] | 1900-05-23 | [[Nova Zelandia]] | 1998-09-15 | [[Ficheiro:Amy Merania Harper Crop from MA I727858 TePapa New-Zealand-Professional full.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1255 | [[:d:Q4749399|Q4749399]] | [[Amy Stein]] | [[Washington, D.C.]] | 1970-08-31 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1256 | [[:d:Q4750304|Q4750304]] | [[Ana Albertina Delgado Álvarez]] | [[A Habana]] | 1963-04-08 | [[Cuba]] | | |- | style='text-align:right'| 1257 | [[:d:Q4750305|Q4750305]] | [[Ana Arce]] | [[Madrid]] | 1964-01-05 | [[España]]<br/>[[Andorra]] | | |- | style='text-align:right'| 1258 | [[:d:Q4754972|Q4754972]] | [[Andrea Blanch]] | [[Brooklyn]] | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1259 | [[:d:Q4755076|Q4755076]] | [[Andrea Faciu]] | [[Bucarest]] | 1977 | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 1260 | [[:d:Q4755131|Q4755131]] | [[Andrea Jones]] | | 1960 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1261 | [[:d:Q4755193|Q4755193]] | [[Andrea Modica]] | [[Brooklyn]] | 1960-01-18 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1262 | [[:d:Q4762399|Q4762399]] | [[Angela Calomiris]] | | 1916-08-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1995-01-30 | |- | style='text-align:right'| 1263 | [[:d:Q4764098|Q4764098]] | [[Julie Blackmon]] | [[Springfield]] | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1264 | [[:d:Q4764422|Q4764422]] | [[Ania Bien]] | [[Cracovia]] | 1946-05-10 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1265 | [[:d:Q4765615|Q4765615]] | [[Anita Pollitzer]] | [[Charleston, Carolina do Sur|Charleston]] | 1894-10-31 | [[Estados Unidos de América]] | 1975-07-03 | [[Ficheiro:Anita Pollitzer 156004v.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1266 | [[:d:Q4765665|Q4765665]] | [[Anita Álvarez de Williams]] | [[Calexico]] | 1931 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1267 | [[:d:Q4766433|Q4766433]] | [[Ann Hamilton]] | [[Lima]] | 1956-06-22 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:New WTC Cortlandt 1 Station (30685500988) - cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1268 | [[:d:Q4766486|Q4766486]] | [[Ann Kelley]] | | 1941-12-17 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1269 | [[:d:Q4766844|Q4766844]] | [[Anna Bella Geiger]] | [[Río de Xaneiro]] | 1933-04-04 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Anna Bella Geiger (UNTREF - Bienal Sur 2016).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1270 | [[:d:Q4767009|Q4767009]] | [[Anna Fox]] | | 1961-09-09 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1271 | [[:d:Q4767131|Q4767131]] | [[Anna Järphammar]] | [[Sundbyberg church parish]] | 1968-01-13 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Anna järphammar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1272 | [[:d:Q4767601|Q4767601]] | [[Anna Webber]] | [[Woodland Hills]] | 1986-08-28 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:LL-d0817.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1273 | [[:d:Q4768063|Q4768063]] | [[Anne-Katrin Purkiss]] | [[Chemnitz]] | 1959 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1274 | [[:d:Q4768079|Q4768079]] | [[Anne-Marie Berglund]] | [[Espoo]] | 1952-01-31 | [[Suecia]] | 2020-03-06 | |- | style='text-align:right'| 1275 | [[:d:Q4768237|Q4768237]] | [[Anne Collier]] | [[Os Ánxeles]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1276 | [[:d:Q4768417|Q4768417]] | [[Anne Hardy]] | | 1970 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1277 | [[:d:Q4768644|Q4768644]] | [[Anne Menke]] | [[Wittlich]] | 1977 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1278 | [[:d:Q4768906|Q4768906]] | [[Anne Zahalka]] | [[Sydney]] | 1957 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1279 | [[:d:Q4768993|Q4768993]] | [[Annemarie Spilker]] | [[Hillegom]] | 1980 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1280 | [[:d:Q4769452|Q4769452]] | [[Annie Wells]] | | 1954-03-24 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1281 | [[:d:Q4769494|Q4769494]] | [[Annika Larsson]] | [[Estocolmo]] | 1972 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1282 | [[:d:Q4770484|Q4770484]] | [[Ans Westra]] | [[Leiden]] | 1936-04-28 | [[Nova Zelandia]] | 2023-02-26 | [[Ficheiro:Ans Westra 2000 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1283 | [[:d:Q4790643|Q4790643]] | [[Ariko Inaoka]] | [[Kyoto]] | 1975 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1284 | [[:d:Q4792134|Q4792134]] | [[Arlene Alda]] | [[Nova York]] | 1933-12-07 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1285 | [[:d:Q4802503|Q4802503]] | [[Frederique Darragon]] | [[París]] | 1949-05-29 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1286 | [[:d:Q4811431|Q4811431]] | [[Astrid Kruse Jensen]] | [[Aarhus]] | 1975 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 1287 | [[:d:Q4811434|Q4811434]] | [[Astrid Muñoz]] | [[San Xoán, Porto Rico|San Xoán]] | 1974 | [[Porto Rico]] | | |- | style='text-align:right'| 1288 | [[:d:Q4813388|Q4813388]] | [[Athina Tacha]] | [[Lárisa]] | 1936-04-23 | [[Grecia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:A.Tacha in her studio.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1289 | [[:d:Q4814851|Q4814851]] | [[Kathleen Haddon]] | [[Dún Laoghaire]] | 1888-05-13 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1961-09-06 | |- | style='text-align:right'| 1290 | [[:d:Q4817465|Q4817465]] | [[Kay Lahusen]] | [[Cincinnati]] | 1930-01-05 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-05-26 | [[Ficheiro:Kay Lahusen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1291 | [[:d:Q4820207|Q4820207]] | [[Audronė Vaupšienė]] | [[Lituania]] | 1965-01-11 | [[Lituania]] | | [[Ficheiro:Audrone Vaupsiene artist.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1292 | [[:d:Q4821931|Q4821931]] | [[Aunia Kahn]] | [[Detroit]] | 1977-12-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Auniakahn.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1293 | [[:d:Q4830770|Q4830770]] | [[Aya Kida]] | [[Kiyose]] | 1974 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1294 | [[:d:Q4830917|Q4830917]] | [[Ayana V. Jackson]] | [[Livingston]] | 1977-05-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1295 | [[:d:Q4832153|Q4832153]] | [[Azalia Suhaimi]] | [[Kuala Lumpur]] | 1985-05-18 | [[Malaisia]] | | |- | style='text-align:right'| 1296 | [[:d:Q4858723|Q4858723]] | [[Barbara Astman]] | [[Rochester, Nova York|Rochester]] | 1950-07-12 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Barbara Astman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1297 | [[:d:Q4858755|Q4858755]] | [[Barbara Blondeau]] | [[Detroit]] | 1938-05-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1974-12-24 | [[Ficheiro:Barbara Blondeau (c)Thomas Porett.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1298 | [[:d:Q4859051|Q4859051]] | [[Barbara Ker-Seymer]] | [[Kensington]] | 1905-01-20 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1994-05-25 | |- | style='text-align:right'| 1299 | [[:d:Q4859058|Q4859058]] | [[Barbara Kinney]] | [[Evansville, Indiana|Evansville]] | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Barbara Kinney with Socks (the Clinton family pet cat) at the White House in 1993 - WHPO-P02282 - DPLA (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1300 | [[:d:Q4859173|Q4859173]] | [[Barbara Morgan (Q4859173)|Barbara Morgan]] | [[Buffalo]] | 1900-07-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1992-08-17 | [[Ficheiro:Barbara Morgan with Graflex 1940.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1301 | [[:d:Q4859189|Q4859189]] | [[Barbara Nitke]] | | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1302 | [[:d:Q4859232|Q4859232]] | [[Barbara Probst]] | [[Múnic]] | 1964 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Barbara Probst at Kunsthaus Wien.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1303 | [[:d:Q4859266|Q4859266]] | [[Barbara Rosenthal]] | [[Bronx]] | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:BarbaraRosenthalinStudio6thAve.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1304 | [[:d:Q4859369|Q4859369]] | [[Barbara Traub]] | | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1305 | [[:d:Q4863530|Q4863530]] | [[Barrie Karp]] | [[Laredo]] | 1945-02-10 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-09-27 | |- | style='text-align:right'| 1306 | [[:d:Q4875664|Q4875664]] | [[Bea Nettles]] | [[Gainesville, Florida|Gainesville]] | 1946-10-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Bea Nettles and Mondales, RIT NandE Vol12Num6 1980 Feb14 Complete (Bea Nettles crop).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1307 | [[:d:Q4877200|Q4877200]] | [[Beatrice Tonnesen]] | | 1871-06-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1958-05-12 | [[Ficheiro:Beatrice Tonnesen approximately 1900.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1308 | [[:d:Q4887336|Q4887336]] | [[Benedicte Wrensted]] | [[Hjørring]] | 1859-02-10 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1949-01-19 | |- | style='text-align:right'| 1309 | [[:d:Q4889546|Q4889546]] | [[Benka Pulko]] | [[Ptuj]] | 1967-05-15 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Benka i Bike.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1310 | [[:d:Q4894267|Q4894267]] | [[Berni Searle]] | [[Cidade do Cabo]] | 1964-07-07 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 1311 | [[:d:Q4896496|Q4896496]] | [[Bessie Rayner Parkes]] | [[Birmingham]] | 1829-06-16 | [[Reino Unido]] | 1925-03-23<br/>1925-03-29 | [[Ficheiro:Bessie Rayner Parks.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1312 | [[:d:Q4897502|Q4897502]] | [[Beth Green]] | | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Beth Shapiro Green.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1313 | [[:d:Q4898330|Q4898330]] | [[Betsy Schneider]] | | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1314 | [[:d:Q4899033|Q4899033]] | [[Bettye Lane]] | [[Boston]] | 1930-09-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2012-09-19 | |- | style='text-align:right'| 1315 | [[:d:Q4907367|Q4907367]] | [[Bikem Ekberzade]] | | 1971 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 1316 | [[:d:Q4911868|Q4911868]] | [[Billie Love]] | | 1923-10-18 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2012-01-13 | |- | style='text-align:right'| 1317 | [[:d:Q4916279|Q4916279]] | [[Birgit Püve]] | [[Elva]] | 1978-11-07 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1318 | [[:d:Q4924150|Q4924150]] | [[Blair Niles]] | [[Halifax County]] | 1880-06-15 | [[Estados Unidos de América]] | 1959-04-13 | [[Ficheiro:Blair Niles.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1319 | [[:d:Q4924752|Q4924752]] | [[Blanca Charolet]] | [[Chahuites]] | 1953-11-30 | [[México]] | | [[Ficheiro:MusicaTradiciones05.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1320 | [[:d:Q4933589|Q4933589]] | [[Ingegärd Abenius]] | [[Gotemburgo]] | 1931-01-24 | [[Suecia]] | 2004-03 | |- | style='text-align:right'| 1321 | [[:d:Q4934458|Q4934458]] | [[Sofia Ahlbom]] | [[Concello de Västerås]] | 1803-11-25 | [[Suecia]] | 1868-06-08 | [[Ficheiro:Sofia Ahlbom.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1322 | [[:d:Q4935298|Q4935298]] | [[Jane Fulton Alt]] | | 1951-05-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1323 | [[:d:Q4936450|Q4936450]] | [[Pia Arke]] | [[Ittoqqortoormiit]] | 1958-09-01 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 2007-05 | [[Ficheiro:Pia Arke (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1324 | [[:d:Q4938604|Q4938604]] | [[Astrid Bergman Sucksdorff]] | [[Solna]] | 1927-01-17 | [[Suecia]] | 2015-01-12 | |- | style='text-align:right'| 1325 | [[:d:Q4938797|Q4938797]] | [[Kerstin Bernhard]] | [[Lidingö Parish]] | 1914-08-27 | [[Suecia]] | 2004-09-30 | [[Ficheiro:Lennart af Petersens 1951.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1326 | [[:d:Q4939615|Q4939615]] | [[Helena Blomqvist]] | | 1975 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1327 | [[:d:Q4941479|Q4941479]] | [[Miriam Bäckström]] | [[Estocolmo]] | 1967-11-07 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1328 | [[:d:Q4943003|Q4943003]] | [[Anna Clarén]] | [[Valje]] | 1972-06-08 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Anna Clarén.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1329 | [[:d:Q4943414|Q4943414]] | [[Eleanor Coppola]] | [[Os Ánxeles]] | 1936-05-04 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-04-12 | [[Ficheiro:Eleanor Coppola (15562774472) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1330 | [[:d:Q4944391|Q4944391]] | [[Mireille de la Lez]] | | 1970 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1331 | [[:d:Q4947077|Q4947077]] | [[Ann Eringstam]] | [[Växjö]] | 1977-11-23 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:AnnEringstamFotokonstnar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1332 | [[:d:Q4947412|Q4947412]] | [[Agneta Fagerström-Olsson]] | [[Tullinge]] | 1948-10-22 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Agneta Fagerström-Olsson in 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1333 | [[:d:Q4948920|Q4948920]] | [[Maria Friberg]] | [[Malmö]] | 1966-05-16 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1334 | [[:d:Q4949105|Q4949105]] | [[Karin Fryxell]] | [[Estocolmo]] | 1911-12-02 | [[Suecia]] | 2003-04-15 | [[Ficheiro:Karin Fryxell, porträtt 1930 av Bianca Wallin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1335 | [[:d:Q4950379|Q4950379]] | [[Boushra Almutawakel]] | [[Saná]] | 1969 | [[Iemen]] | | |- | style='text-align:right'| 1336 | [[:d:Q4950863|Q4950863]] | [[Mia Green]] | [[Bro]] | 1870-04-14 | [[Suecia]] | 1949-06-24 | [[Ficheiro:Mia Green Autoportrait lambda print, 1900.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1337 | [[:d:Q4950886|Q4950886]] | [[Marianne Greenwood]] | [[Gällivare]] | 1916-04-05 | [[Suecia]] | 2006-02-03 | |- | style='text-align:right'| 1338 | [[:d:Q4951116|Q4951116]] | [[Denise Grünstein]] | [[Helsinqui]] | 1950-06-27 | [[Suecia]]<br/>[[Finlandia]] | 2023-06-23 | |- | style='text-align:right'| 1339 | [[:d:Q4952061|Q4952061]] | [[Johanna Hald]] | [[Estocolmo]] | 1945-07-20 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1340 | [[:d:Q4952877|Q4952877]] | [[Lina Haskel]] | | 1978 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1341 | [[:d:Q4952950|Q4952950]] | [[Annika von Hausswolff]] | [[Gotemburgo]] | 1967-10-30 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1342 | [[:d:Q4953871|Q4953871]] | [[Julia Hetta]] | | 1972-09-15 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1343 | [[:d:Q4953912|Q4953912]] | [[Petrina Hicks]] | | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 1344 | [[:d:Q4954003|Q4954003]] | [[Rut Hillarp]] | [[Lund]] | 1914-02-21 | [[Suecia]] | 2003-11-11 | [[Ficheiro:Rut Hillarp.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1345 | [[:d:Q4956145|Q4956145]] | [[Selma Jacobsson]] | [[Estocolmo]] | 1841-01-27 | [[Suecia]] | 1899-03-30 | [[Ficheiro:Selma Jacobsson self portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1346 | [[:d:Q4956211|Q4956211]] | [[Katrin Jakobsen]] | [[Hamburgo]] | 1958 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1347 | [[:d:Q4957337|Q4957337]] | [[Lina Jonn]] | [[Stora Råby]] | 1861-03-08 | [[Suecia]] | 1896-12-25 | [[Ficheiro:Lina Jonn.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1348 | [[:d:Q4957354|Q4957354]] | [[Helga Jonsson]] | | 1980-06 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1349 | [[:d:Q4957374|Q4957374]] | [[Marita Jonsson]] | | 1943-03-12 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1350 | [[:d:Q4958096|Q4958096]] | [[Annica Karlsson Rixon]] | [[Västra Frölunda]] | 1962 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Annica karlsson rixon 2006.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1351 | [[:d:Q4959529|Q4959529]] | [[Nina Korhonen]] | | 1961 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1352 | [[:d:Q4959824|Q4959824]] | [[Irmelie Krekin]] | | 1965-11-16 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1353 | [[:d:Q4959982|Q4959982]] | [[Tania Krosse]] | | 20th century | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1354 | [[:d:Q4960160|Q4960160]] | [[Bree Kristel Clarke]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1355 | [[:d:Q4960539|Q4960539]] | [[Wilhelmina Lagerholm]] | [[Örebro]] | 1826-03-25 | [[Suecia]] | 1917-06-19 | [[Ficheiro:Wilhelmina Lagerholm OLM-2008-28-3 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1356 | [[:d:Q4960724|Q4960724]] | [[Annty Landherr]] | [[Bromma]] | 1938-05-13 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1357 | [[:d:Q4960883|Q4960883]] | [[Maria Lantz]] | | 1962-07-05 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Maria Lantz 2013.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1358 | [[:d:Q4962404|Q4962404]] | [[Hildur Lindberg]] | | | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1359 | [[:d:Q4962655|Q4962655]] | [[Inka Lindergård]] | | 1985 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1360 | [[:d:Q4964092|Q4964092]] | [[Annika Lundgren]] | [[Gotemburgo]] | 1964 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1361 | [[:d:Q4964094|Q4964094]] | [[Britt Lundgren]] | | 1916-10-04 | [[Suecia]] | 2005-01-06 | [[Ficheiro:Britt Lundgren.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1362 | [[:d:Q4966754|Q4966754]] | [[Bridget Smith]] | [[Essex]] | 1966 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Bridget Smith (artist).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1363 | [[:d:Q4967225|Q4967225]] | [[Donna Michelle]] | [[Os Ánxeles]] | 1945-12-08 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-04-09 | |- | style='text-align:right'| 1364 | [[:d:Q4967257|Q4967257]] | [[Maria Miesenberger]] | | 1965-06-19 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1365 | [[:d:Q4967756|Q4967756]] | [[Mandana Moghaddam]] | [[Teherán]] | 1962-02-23 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1366 | [[:d:Q4967962|Q4967962]] | [[Ulla Montan]] | | 1950 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1367 | [[:d:Q4970534|Q4970534]] | [[Maud Nycander]] | [[Järfälla norra]] | 1960-09-28 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Lars Tunbjörk och Maud Nycander.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1368 | [[:d:Q4970540|Q4970540]] | [[Helena Nygren]] | | 1974-01-29 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1369 | [[:d:Q4970833|Q4970833]] | [[Elisabeth Ohlson]] | [[Skara]] | 1961-05-28 | [[Suecia]] | 2024-10-30 | [[Ficheiro:Elisabeth Ohlson Wallin in Feb 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1370 | [[:d:Q4970865|Q4970865]] | [[Itziar Okariz]] | [[Donostia]] | 1965-04-21 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1371 | [[:d:Q4970988|Q4970988]] | [[Anneè Olofsson]] | [[Hässleholm]] | 1966-01-12 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1372 | [[:d:Q4971136|Q4971136]] | [[Helena Olsson Wistrand]] | | 1970 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1373 | [[:d:Q4971816|Q4971816]] | [[Christine Pamp]] | | 1964-03-23 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1374 | [[:d:Q4973438|Q4973438]] | [[Birgitta Pramm-Johansson]] | [[Karlstad]] | 1924-04-01 | [[Suecia]] | 1991-10-10 | |- | style='text-align:right'| 1375 | [[:d:Q4974025|Q4974025]] | [[Mathilda Ranch]] | [[Copenhague]] | 1860-06-23 | [[Suecia]] | 1938-06-11 | [[Ficheiro:Mathilda Ranch c.1900.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1376 | [[:d:Q4974107|Q4974107]] | [[Eivor Rasehorn]] | | 1960 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1377 | [[:d:Q4974389|Q4974389]] | [[Annett Reimer]] | [[Osby]] | 1984-09-16 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1378 | [[:d:Q4974454|Q4974454]] | [[Brooke Lauren]] | | 1984-09-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1379 | [[:d:Q4974891|Q4974891]] | [[Lovisa Ringborg]] | [[Vreta]] | 1979-07-26 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1380 | [[:d:Q4975362|Q4975362]] | [[Anna Roos]] | | 1961 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1381 | [[:d:Q4975466|Q4975466]] | [[Susanna Rosén]] | [[Överluleå socken]] | 1956-11-05 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1382 | [[:d:Q4975823|Q4975823]] | [[Ewa Rudling]] | | 1936-10-10<br/>1936-10-05 | [[Suecia]] | 2024-10-31 | [[Ficheiro:Ewa Rudling at desk.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1383 | [[:d:Q4975855|Q4975855]] | [[Inta Ruka]] | [[Riga]] | 1958 | [[Letonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1384 | [[:d:Q4977052|Q4977052]] | [[Sofie Sarenbrant]] | [[Estocolmo]] | 1978-01-04<br/>1978 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Sofie Sarenbrant at Göteborg Book Fair 2013 02.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1385 | [[:d:Q4977449|Q4977449]] | [[Pauline Schmidt]] | | 1865-09-05 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1944-06-14 | [[Ficheiro:Pauline Wilhelmine Rasmussen Schmidt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1386 | [[:d:Q4977478|Q4977478]] | [[Siri Schnéevoigt]] | [[Vyborg]] | 1870-08-04 | | 1946-11-09 | |- | style='text-align:right'| 1387 | [[:d:Q4977832|Q4977832]] | [[Ines Sebalj]] | [[Nylöse kyrkobokföringsdistrikt]] | 1967-09-25 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1388 | [[:d:Q4977849|Q4977849]] | [[Dana Sederowsky]] | [[Helsingborg]] | 1975 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1389 | [[:d:Q4978954|Q4978954]] | [[Hilda Sjölin]] | [[Malmö]] | 1835-07-28 | [[Suecia]] | 1915-06-07 | [[Ficheiro:Hilda Sjölin Ida Hultgren 1863.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1390 | [[:d:Q4979013|Q4979013]] | [[Sanna Sjöswärd]] | [[Irán]] | 1973 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1391 | [[:d:Q4979817|Q4979817]] | [[Vee Speers]] | | 1962 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1392 | [[:d:Q4979820|Q4979820]] | [[Jo Spence]] | [[Londres]] | 1934-06-15 | [[Reino Unido]] | 1992-06<br/>1992-06-24 | |- | style='text-align:right'| 1393 | [[:d:Q4979913|Q4979913]] | [[Ewa Stackelberg]] | [[Укна]] | 1955-08-16<br/>1955 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Ewa Stackelberg in 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1394 | [[:d:Q4980491|Q4980491]] | [[Kärsti Stiege]] | [[Brännkyrka parish]] | 1953-06-07 | [[Suecia]] | 2017-07-12 | |- | style='text-align:right'| 1395 | [[:d:Q4980874|Q4980874]] | [[Ardina Strüwer]] | [[Estocolmo]] | 1966-11-04 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1396 | [[:d:Q4981498|Q4981498]] | [[Emma Svensson]] | [[Vänersborg]] | 1983-01-13 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1397 | [[:d:Q4981791|Q4981791]] | [[Maria Söderberg]] | [[Arjeplog]] | 1959-03-22 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Maria Söderberg 2021 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1398 | [[:d:Q4982314|Q4982314]] | [[Severus Tenenbaum]] | [[Östersund]] | 1984-04-19 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Sevugglan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1399 | [[:d:Q4982770|Q4982770]] | [[Nelly Thüring]] | [[Vankiva Parish]] | 1875-06-21 | [[Suecia]] | 1972-01-02 | [[Ficheiro:Thüring Nelly 1875 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1400 | [[:d:Q4983391|Q4983391]] | [[Marika af Trolle]] | | 1952 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Marika af Trolle.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1401 | [[:d:Q4984195|Q4984195]] | [[Bertha Valerius]] | [[Estocolmo]] | 1824-01-21 | [[Suecia]] | 1895-03-24 | [[Ficheiro:Aurora Valeria Albertina (Bertha) Valerius - from Svenskt Porträttgalleri XX.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1402 | [[:d:Q4987430|Q4987430]] | [[Karin Berglund]] | | 1937-10-19 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Karin Berglund at Göteborg Book Fair 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1403 | [[:d:Q4988365|Q4988365]] | [[Lotten von Düben]] | [[Uppsala-Näs församling]] | 1828-11-23 | [[Suecia]] | 1915 | [[Ficheiro:Lotten o Gustaf von Duben.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1404 | [[:d:Q4988687|Q4988687]] | [[Julia Hede Wilkens]] | [[Estocolmo]] | 1962-02-16 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1405 | [[:d:Q4989322|Q4989322]] | [[Hillevi Nagel]] | [[Gotemburgo]] | 1958 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1406 | [[:d:Q4990132|Q4990132]] | [[Berit Wallenberg]] | [[Skeppsholm church parish]] | 1902-02-19 | [[Suecia]] | 1995-09-04 | [[Ficheiro:Berit Wallenberg in Travemünde, Germany.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1407 | [[:d:Q4993996|Q4993996]] | [[Rigmor Mydtskov]] | | 1925-05-23 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 2010-02-15 | |- | style='text-align:right'| 1408 | [[:d:Q5014932|Q5014932]] | [[CYJO]] | [[Seúl]] | 1974-06-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:CYJO Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1409 | [[:d:Q5017798|Q5017798]] | [[Michiko Kon]] | [[Prefectura de Kanagawa]] | 1955-08-11 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1410 | [[:d:Q5031573|Q5031573]] | [[Candace Savage]] | [[Grande Prairie]] | 1949 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1411 | [[:d:Q5037318|Q5037318]] | [[Cara Judea Alhadeff]] | [[Boulder, Colorado|Boulder]] | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1412 | [[:d:Q5039223|Q5039223]] | [[Carey Young]] | [[Lusaca]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Reino Unido]]<br/>[[Zambia]] | | |- | style='text-align:right'| 1413 | [[:d:Q5044370|Q5044370]] | [[Carol Henry]] | | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:CarolHenry.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1414 | [[:d:Q5044404|Q5044404]] | [[Carol Jerrems]] | [[Ivanhoe]] | 1949-03-14 | [[Australia]] | 1980-02-21 | |- | style='text-align:right'| 1415 | [[:d:Q5044454|Q5044454]] | [[Carol M. Highsmith]] | [[Eden]] | 1946-05-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Carol M. Highsmith self portrait in Willard Hotel, Washington, D.C. - 1980–1990.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1416 | [[:d:Q5045079|Q5045079]] | [[Caroline Gibellok]] | | 1974 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 1417 | [[:d:Q5045333|Q5045333]] | [[Carolyn Cowan]] | [[Londres]] | 1960 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Carolyn Cowan in 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1418 | [[:d:Q5045392|Q5045392]] | [[Carolyn Jess-Cooke]] | [[Belfast]] | 1978 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1419 | [[:d:Q5045418|Q5045418]] | [[Carolyn Males]] | | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1420 | [[:d:Q5046268|Q5046268]] | [[Carrie Mae Weems]] | [[Portland, Oregón|Portland]] | 1953-04-20 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1421 | [[:d:Q5051053|Q5051053]] | [[Cat Palmer]] | | 1980-01-10 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Passport 4769.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1422 | [[:d:Q5052585|Q5052585]] | [[Catherine Chalmers]] | [[San Mateo]] | 1957-07-07 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1423 | [[:d:Q5052602|Q5052602]] | [[Catherine Corman]] | [[Os Ánxeles]] | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Catherine.corman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1424 | [[:d:Q5052756|Q5052756]] | [[Catherine Jansen]] | [[Nova York]] | 1950-12-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1425 | [[:d:Q5052935|Q5052935]] | [[Catherine Sullivan]] | [[Os Ánxeles]] | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1426 | [[:d:Q5052986|Q5052986]] | [[Catherine Yass]] | [[Londres]] | 1963 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1427 | [[:d:Q5091515|Q5091515]] | [[Chenoa Maxwell]] | [[Jamaica]] | 1969-11-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1428 | [[:d:Q5091953|Q5091953]] | [[Cherie Roberts]] | [[Oakland]] | 1978-12-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Cherie Roberts.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1429 | [[:d:Q5092252|Q5092252]] | [[Cherri Gilham]] | | 1944-12-31 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1430 | [[:d:Q5092721|Q5092721]] | [[Cheryl Dunn]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1431 | [[:d:Q5092749|Q5092749]] | [[Cheryl Machat Dorskind]] | [[Roslyn Harbor]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1432 | [[:d:Q5102663|Q5102663]] | [[Chizu Ono]] | [[Prefectura de Akita]] | 1970 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1433 | [[:d:Q5107608|Q5107608]] | [[Chris Nowotny]] | | 1928-04-19 | [[Alemaña]] | 1989-03-18 | |- | style='text-align:right'| 1434 | [[:d:Q5110674|Q5110674]] | [[Christie Goodwin]] | | 1962 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1435 | [[:d:Q5110741|Q5110741]] | [[Christina Angelina]] | [[Santa Monica]] | | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1436 | [[:d:Q5110756|Q5110756]] | [[Christina Broom]] | [[Londres]] | 1862-12-28 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1939-06-05 | [[Ficheiro:Christina Broom, 1910 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1437 | [[:d:Q5115006|Q5115006]] | [[Chrystal Callahan]] | [[Toronto]] | | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Chrystal Callahan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1438 | [[:d:Q5120492|Q5120492]] | [[Cindy Buxton]] | | 1950-08-21 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1439 | [[:d:Q5120528|Q5120528]] | [[Cindy Frey]] | | 1975-09-05 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Cindy frey 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1440 | [[:d:Q5125148|Q5125148]] | [[Claire Beck Loos]] | [[Plzeň]] | 1904-11-04 | [[Imperio Austrohúngaro]]<br/>[[Checoslovaquia]] | 1942-01-19 | [[Ficheiro:Claire Beck Loos - circa late 1920s - self-portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1441 | [[:d:Q5125159|Q5125159]] | [[Claire Buffie]] | [[Indianapolis, Indiana|Indianapolis]] | 1986-05-15 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:MNY2010-CB.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1442 | [[:d:Q5129147|Q5129147]] | [[Claudia Christen]] | | 1973 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 1443 | [[:d:Q5144699|Q5144699]] | [[Colette Justine]] | [[Tunisia]] | 1947-10-08 | [[Francia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Colette Lumiere.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1444 | [[:d:Q5145783|Q5145783]] | [[Colla Swart]] | | 1930 | [[Suráfrica]] | 2023 | |- | style='text-align:right'| 1445 | [[:d:Q5147176|Q5147176]] | [[Collier Schorr]] | [[Nova York]] | 1963 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1446 | [[:d:Q5163587|Q5163587]] | [[Constance Stuart Larrabee]] | [[Cornualla]] | 1914-08-07 | [[Suráfrica]] | 2000-07-27 | |- | style='text-align:right'| 1447 | [[:d:Q5170231|Q5170231]] | [[Coreen Simpson]] | [[Nova York]]<br/>[[Brooklyn]] | 1942-02-18 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1448 | [[:d:Q5186372|Q5186372]] | [[Cristina Otero]] | [[Pontevedra]] | 1995-11-29 | [[España]] | | [[Ficheiro:Otero ID.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1449 | [[:d:Q5200032|Q5200032]] | [[Cynthia Connolly]] | [[Os Ánxeles]] | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1450 | [[:d:Q5200056|Q5200056]] | [[Cynthia Elbaum]] | [[Ashfield]] | 1966-03-19 | [[Estados Unidos de América]] | 1994-12-22 | [[Ficheiro:Cynthia elbaum 1989.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1451 | [[:d:Q5214695|Q5214695]] | [[Dana Claxton]] | [[Yorkton]] | 1959 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1452 | [[:d:Q5214744|Q5214744]] | [[Dana Hoey]] | | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1453 | [[:d:Q5219885|Q5219885]] | [[Danitza Kingsley]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1454 | [[:d:Q5222475|Q5222475]] | [[Dare Wright]] | [[Thornhill]] | 1914-12-03<br/>1915 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-01-25 | |- | style='text-align:right'| 1455 | [[:d:Q5222686|Q5222686]] | [[Daria Klimentová]] | [[Praga]] | 1971-06-23 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Daria Klimentová - Show Jana Krause.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1456 | [[:d:Q5224035|Q5224035]] | [[Darlyne Chauve]] | | | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1457 | [[:d:Q5242530|Q5242530]] | [[Dawn Wirth]] | | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1458 | [[:d:Q5248074|Q5248074]] | [[Debi Doss]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1459 | [[:d:Q5248217|Q5248217]] | [[Deborah Copaken]] | [[Boston]] | 1966-03-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Deborah copaken 5212853.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1460 | [[:d:Q5248410|Q5248410]] | [[Deborah Willis]] | [[Filadelfia]] | 1948-02-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Deborah Willis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1461 | [[:d:Q5248442|Q5248442]] | [[Debra Bloomfield]] | [[California]] | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1462 | [[:d:Q5259321|Q5259321]] | [[Densey Clyne]] | [[Rhisga]] | 1922-12-04 | [[Australia]]<br/>[[Reino Unido]] | 2019-05-21 | |- | style='text-align:right'| 1463 | [[:d:Q5271214|Q5271214]] | [[Diana Lemieux]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1464 | [[:d:Q5271222|Q5271222]] | [[Diana Mara Henry]] | [[Cincinnati]] | 1948-06-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Diana Mara Henry by Thomas Lee Jones.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1465 | [[:d:Q5271223|Q5271223]] | [[Diana Markosian]] | [[Moscova]] | 1989 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1466 | [[:d:Q5271409|Q5271409]] | [[Diane Burko]] | [[Nova York]] | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Diane Burko crop CSL 2010 03 08.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1467 | [[:d:Q5288033|Q5288033]] | [[Dody Weston Thompson]] | [[Nova Orleáns]] | 1923-04-11 | [[Estados Unidos de América]] | 2012-10-14 | |- | style='text-align:right'| 1468 | [[:d:Q5293782|Q5293782]] | [[Dona Ann McAdams]] | | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1469 | [[:d:Q5296385|Q5296385]] | [[Donna Laframboise]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1470 | [[:d:Q5297398|Q5297398]] | [[Dora Curtis]] | | 1873 | [[Estados Unidos de América]] | 1920-07-04 | |- | style='text-align:right'| 1471 | [[:d:Q5297652|Q5297652]] | [[Doreen Blumhardt]] | [[Whangarei]] | 1914-03-07 | [[Nova Zelandia]] | 2009-10-17 | [[Ficheiro:Dame Doreen Blumhardt - a noted New Zealand potter - shaping a pot she has just made.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1472 | [[:d:Q5297684|Q5297684]] | [[Doreen Spooner]] | | 1928-01-30 | [[Reino Unido]] | 2019-04-21<br/>2019-04-20 | |- | style='text-align:right'| 1473 | [[:d:Q5297919|Q5297919]] | [[Doris Derby]] | [[Bronx]] | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | 2022 | [[Ficheiro:Doris Derby at Through A Lens Darkly premiere, Atlanta Film Festival 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1474 | [[:d:Q5297983|Q5297983]] | [[Doris Schoettler-Boll]] | [[Nördlingen]] | 1945-01-03 | [[Alemaña]] | 2015-01-29 | |- | style='text-align:right'| 1475 | [[:d:Q5298219|Q5298219]] | [[Dorota Nieznalska]] | [[Gdańsk]] | 1973-09-19 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Nieznalska 02-06-2003.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1476 | [[:d:Q5298243|Q5298243]] | [[Dorothea Gundtoft]] | | | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 1477 | [[:d:Q5298316|Q5298316]] | [[Dorothy Bohm]] | [[Königsberg (Q4120832)|Königsberg]] | 1924-06-22 | [[Reino Unido]] | 2023-03-15 | |- | style='text-align:right'| 1478 | [[:d:Q5298368|Q5298368]] | [[Dorothy Cross]] | [[Cork]] | 1956 | [[Irlanda]] | | |- | style='text-align:right'| 1479 | [[:d:Q5298570|Q5298570]] | [[Dorothy Norman]] | [[Filadelfia]] | 1905-03-28 | [[Estados Unidos de América]] | 1997-04-12 | [[Ficheiro:Dorothy Norman, by Alfred Stieglitz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1480 | [[:d:Q5299500|Q5299500]] | [[Dotty Attie]] | [[concello de Pennsauken]] | 1938-03-20 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1481 | [[:d:Q5302393|Q5302393]] | [[Dove Bradshaw]] | [[Nova York]] | 1949-09-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Dove Bradshaw 2011 Elemental Matters.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1482 | [[:d:Q5313287|Q5313287]] | [[Dulah Marie Evans]] | [[Oskaloosa]] | 1875-02-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1951-07-24 | [[Ficheiro:Photograph of Dulah Evans.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1483 | [[:d:Q5313326|Q5313326]] | [[Dulce Pinzon]] | [[Cidade de México]] | 1974 | [[México]] | | [[Ficheiro:Dulce Pinzón cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1484 | [[:d:Q5338570|Q5338570]] | [[Edith Hollant]] | [[Porto Príncipe]] | 1938 | [[Haití]] | | |- | style='text-align:right'| 1485 | [[:d:Q5338691|Q5338691]] | [[Edith Watson]] | [[East Windsor Hill Historic District]] | 1861 | [[Estados Unidos de América]] | 1943 | [[Ficheiro:Edith Sarah Watson, by Horace L. Bundy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1486 | [[:d:Q5338745|Q5338745]] | [[Editta Sherman]] | [[Filadelfia]] | 1912-07-09 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-11-01 | |- | style='text-align:right'| 1487 | [[:d:Q5349268|Q5349268]] | [[Eiko Yamazawa]] | [[Osaca]] | 1899 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 1995 | [[Ficheiro:Yamazawa Eiko.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1488 | [[:d:Q5353184|Q5353184]] | [[Elaine Constantine]] | [[Bury]] | 1965 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1489 | [[:d:Q5353252|Q5353252]] | [[Elaine Mayes]] | [[Berkeley, California|Berkeley]] | 1936-10-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1490 | [[:d:Q5354235|Q5354235]] | [[Eleanor Butler Alexander-Roosevelt]] | [[Nova York]] | 1888 | [[Estados Unidos de América]] | 1960-05-29 | [[Ficheiro:ROOSEVELT, THEODORE, JR., MRS. LCCN2016861196 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1491 | [[:d:Q5358998|Q5358998]] | [[Elena Dorfman]] | | 1937 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1492 | [[:d:Q5359130|Q5359130]] | [[Elena Skochilo]] | [[Bixkek]] | 1980-11-15 | [[Kirguizistán]] | | [[Ficheiro:Elena Skochilo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1493 | [[:d:Q5359257|Q5359257]] | [[Eleonore Hendricks]] | [[Estado de Nova York|Nova York]] | 1983 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1494 | [[:d:Q5361140|Q5361140]] | [[Elinor Carucci]] | [[Xerusalén]] | 1971-06-11 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Israel]] | | [[Ficheiro:ElinorCarucciNov08.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1495 | [[:d:Q5361467|Q5361467]] | [[Kunie Sugiura]] | [[Nagoia]] | 1942 | [[Xapón]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1496 | [[:d:Q5362320|Q5362320]] | [[Elizabeth Anne Finn]] | [[Varsovia]] | 1825-03-14 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1921-01-18 | |- | style='text-align:right'| 1497 | [[:d:Q5362354|Q5362354]] | [[Elizabeth Axtman]] | [[Andrews Air Force Base]] | 1980 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1498 | [[:d:Q5362488|Q5362488]] | [[Elizabeth Buehrmann]] | [[Cape Girardeau]] | 1886-06-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1965-03 | |- | style='text-align:right'| 1499 | [[:d:Q5362781|Q5362781]] | [[Elizabeth Flint Wade]] | [[Cassville]] | 1849-10-29 | [[Estados Unidos de América]] | 1915 | |- | style='text-align:right'| 1500 | [[:d:Q5362838|Q5362838]] | [[Elizabeth Gill Lui]] | [[Yonkers]] | 1951-02-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Elizabethgilllui.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1501 | [[:d:Q5362967|Q5362967]] | [[Elizabeth Heyert]] | | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1502 | [[:d:Q5364442|Q5364442]] | [[Lena Herzog]] | [[Ekaterimburgo]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Unión Soviética]] | | [[Ficheiro:Portrait of Lena Herzog.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1503 | [[:d:Q5364768|Q5364768]] | [[Ellen Brooks]] | [[Os Ánxeles]] | 1946-02-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1504 | [[:d:Q5364821|Q5364821]] | [[Ellen Elizabeth Ferner]] | [[Auckland]] | 1869-09-13 | [[Nova Zelandia]] | 1930-11-03 | |- | style='text-align:right'| 1505 | [[:d:Q5364898|Q5364898]] | [[Ellen José]] | [[Cairns]] | 1951 | [[Australia]] | 2017 | [[Ficheiro:Torres Strait Islander Ellen Jose at the Commemoration for Tunnerminnerwait and Maulboyheenner 2012 (6730352391).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1506 | [[:d:Q5365071|Q5365071]] | [[Ellen Wright Blackwell]] | [[Northampton]] | 1864-10-07 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1952-02-24 | [[Ficheiro:Plants of New Zealand (1906) (14597654467).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1507 | [[:d:Q5367400|Q5367400]] | [[Elsa Dorfman]] | [[Cambridge, Massachusetts|Cambridge]] | 1937-04-26 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-05-30 | [[Ficheiro:Elsa Dorfman (2005).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1508 | [[:d:Q5367441|Q5367441]] | [[Elsa Spear Byron]] | [[Big Horn]] | 1896 | [[Estados Unidos de América]] | 1992 | |- | style='text-align:right'| 1509 | [[:d:Q5368069|Q5368069]] | [[Elvin Eksioglu]] | [[Istambul]] | 1966-09-13 | [[Turquía]] | | [[Ficheiro:ElvinEksioglu2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1510 | [[:d:Q5371516|Q5371516]] | [[Emila Medková]] | [[Ústí nad Orlicí]] | 1928-11-19 | [[Checoslovaquia]] | 1985-09-19 | |- | style='text-align:right'| 1511 | [[:d:Q5372797|Q5372797]] | [[Emma Ferreira]] | [[Buckinghamshire]] | 1965-06-07 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1512 | [[:d:Q5372983|Q5372983]] | [[Emma Louisa Turner]] | [[Langton Green]] | 1867-06-09 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1940-08-13 | [[Ficheiro:EL Turner.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1513 | [[:d:Q5378864|Q5378864]] | [[Enid Crow]] | | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1514 | [[:d:Q5388955|Q5388955]] | [[Erika Davidson]] | [[Frankfurt]] | 1926-07-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2007-03-21 | |- | style='text-align:right'| 1515 | [[:d:Q5388982|Q5388982]] | [[Erika Langley]] | | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1516 | [[:d:Q5389183|Q5389183]] | [[Erin Manning]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Erin Manning.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1517 | [[:d:Q5389217|Q5389217]] | [[Erin Siegal]] | [[Estados Unidos de América]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1518 | [[:d:Q5391718|Q5391718]] | [[Alice Kaira]] | [[Helsinqui]] | 1913-02-06 | [[Finlandia]] | 2006-07-14<br/>2006 | |- | style='text-align:right'| 1519 | [[:d:Q5393229|Q5393229]] | [[Essi Renvall]] | [[Oulu]] | 1911-10-03 | [[Finlandia]] | 1979-10-18 | [[Ficheiro:Essi-Renvall-1961.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1520 | [[:d:Q5399277|Q5399277]] | [[Ulli Kyrklund]] | | 1927-09-19 | [[Finlandia]] | 2011-01-13 | |- | style='text-align:right'| 1521 | [[:d:Q5401137|Q5401137]] | [[Esther Anderson]] | [[Highgate]] | 1945-08-04 | [[Xamaica]] | | [[Ficheiro:Esther Anderson. London.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1522 | [[:d:Q5401150|Q5401150]] | [[Esther Baum Born]] | [[Palo Alto]] | 1902 | [[Estados Unidos de América]] | 1987 | |- | style='text-align:right'| 1523 | [[:d:Q5401226|Q5401226]] | [[Esther Levine]] | | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1524 | [[:d:Q5403081|Q5403081]] | [[Ethel Brilliana Tweedie]] | [[Londres]] | 1862-01-01 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1940-04-15 | [[Ficheiro:Mrs Alec Tweedie (1862-1940), by Herbert Gustave Schmalz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1525 | [[:d:Q5409595|Q5409595]] | [[Ulla Rantanen]] | [[Keitele]] | 1938-07-18 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1526 | [[:d:Q5409749|Q5409749]] | [[Una Garlick]] | [[Mount Eden]] | 1883-02-15 | [[Nova Zelandia]] | 1951-03-17 | |- | style='text-align:right'| 1527 | [[:d:Q5412317|Q5412317]] | [[Ruth Watson]] | | 1962 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1528 | [[:d:Q5415052|Q5415052]] | [[Eva Fuka]] | [[Praga]] | 1927-05-05 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2015-11-25 | [[Ficheiro:Eva Fuková (2015) II.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1529 | [[:d:Q5415198|Q5415198]] | [[Eva Vermandel]] | [[Bélxica]] | 1974-07-07 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 1530 | [[:d:Q5416232|Q5416232]] | [[Eveleen Myers]] | [[Londres]] | 1856-11-21 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1937-03-12 | [[Ficheiro:George Frederic Watts - Portrait of Eveleen Tennant (later Mrs. F.W.H. Myers).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1531 | [[:d:Q5416342|Q5416342]] | [[Evelyn Hockstein]] | [[Washington, D.C.]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1532 | [[:d:Q5416347|Q5416347]] | [[Evelyn Hofer]] | [[Marburgo]] | 1922-01-21 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[México]]<br/>[[Reich Alemán]] | 2009-11-02 | |- | style='text-align:right'| 1533 | [[:d:Q5420992|Q5420992]] | [[Yoshino Ōishi]] | [[Suginami]] | 1944-05-28 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1534 | [[:d:Q5434737|Q5434737]] | [[Farah Nosh]] | [[Canadá]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1535 | [[:d:Q5437899|Q5437899]] | [[Fatma Abdullah]] | [[Emirato de Dubai|Dubai]] | 1980 | [[Emiratos Árabes Unidos]] | | |- | style='text-align:right'| 1536 | [[:d:Q5438915|Q5438915]] | [[Fay Godwin]] | [[Berlín]] | 1931-02-17 | [[Reino Unido]] | 2005-05-27 | |- | style='text-align:right'| 1537 | [[:d:Q5439111|Q5439111]] | [[Faythe Levine]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Faythe Levine TSF 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1538 | [[:d:Q5441680|Q5441680]] | [[Felice Frankel]] | [[Brooklyn]] | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Felice Frankel, 2004.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1539 | [[:d:Q5451017|Q5451017]] | [[Fiona Ayerst]] | | 1965-09-20 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Fiona Ayerst with Nikonos.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1540 | [[:d:Q5451020|Q5451020]] | [[Fiona Banner]] | [[Liverpool]]<br/>[[Merseyside]] | 1966-06-23 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1541 | [[:d:Q5460504|Q5460504]] | [[Flore Zoé]] | [[Delft]] | 1975 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1542 | [[:d:Q5460615|Q5460615]] | [[Florence Farmborough]] | [[Aylesbury]] | 1887-04-15 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1978-08-18 | [[Ficheiro:The Red Cross on the Eastern Front, 1914-1917 Q98425.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1543 | [[:d:Q5460753|Q5460753]] | [[Florence Randle]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1544 | [[:d:Q5509872|Q5509872]] | [[Fusako Kodama]] | [[Wakayama]] | 1945 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1545 | [[:d:Q5511775|Q5511775]] | [[Füsun Önal]] | [[Istambul]] | 1947-03-11 | [[Turquía]] | | [[Ficheiro:Fusunonal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1546 | [[:d:Q5517038|Q5517038]] | [[Gail Albert Halaban]] | | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Gail Albert Halaban.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1547 | [[:d:Q5517088|Q5517088]] | [[Gail Gregg]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Gail Gregg at Gail Collins book signing.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1548 | [[:d:Q5517138|Q5517138]] | [[Gail O'Hara]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1549 | [[:d:Q5528548|Q5528548]] | [[Gay Block]] | [[Houston, Texas|Houston]] | 1942-03-05 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1550 | [[:d:Q5528774|Q5528774]] | [[Gayla Trail]] | [[St. Catharines]] | 1973-07-31 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1551 | [[:d:Q5531480|Q5531480]] | [[Gene Stratton-Porter]] | [[Lagro]]<br/>[[Condado de Wabash]] | 1863-08-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1924-12-06 | [[Ficheiro:GSP Portrait 01 - Front 4X6.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1552 | [[:d:Q5533072|Q5533072]] | [[Genevieve Hafner]] | [[Saint-Galmier]] | 1961-01-20 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1553 | [[:d:Q5533094|Q5533094]] | [[Genevieve Thauvette]] | | 1985-09 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1554 | [[:d:Q5548239|Q5548239]] | [[Georgina Cook]] | [[Streatham]] | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1555 | [[:d:Q5548303|Q5548303]] | [[Georgina Starr]] | [[Leeds]] | 1968 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1556 | [[:d:Q5561668|Q5561668]] | [[Susana Thénon]] | [[Buenos Aires]] | 1935-05-07 | [[Arxentina]] | 1991-04-05 | |- | style='text-align:right'| 1557 | [[:d:Q5571674|Q5571674]] | [[Yurie Nagashima]] | [[Toquio]] | 1973 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1558 | [[:d:Q5591221|Q5591221]] | [[Grace Hudson]] | [[Mendocino County]] | 1865-02-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1937-03-23 | [[Ficheiro:Photograph of Grace Hudson, c. 1895.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1559 | [[:d:Q5591361|Q5591361]] | [[Grace Robertson]] | [[Manchester]] | 1930-07-13 | [[Reino Unido]] | 2021-01-13<br/>2021-01-11 | |- | style='text-align:right'| 1560 | [[:d:Q5605139|Q5605139]] | [[Greer Lankton]] | [[Flint]] | 1958-04-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1996-11-18 | [[Ficheiro:Greer Lankton Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1561 | [[:d:Q5620758|Q5620758]] | [[Michiko Matsumoto]] | | 1950 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1562 | [[:d:Q5642732|Q5642732]] | [[Halla Ayla]] | [[Bagdad]] | 1957 | [[Iraq]] | | |- | style='text-align:right'| 1563 | [[:d:Q5643240|Q5643240]] | [[Hally Pancer]] | | 1961 | [[Israel]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1564 | [[:d:Q5649085|Q5649085]] | [[Hanneli Mustaparta]] | [[Bærum]] | 1982-10-13 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Hanneli Mustaparta during Paris Haute Couture Shows 2012 (2) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1565 | [[:d:Q5649087|Q5649087]] | [[Hannelore Baron]] | [[Dillingen/Saar]] | 1926-06-08 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1987-04-28<br/>1987-04-27 | [[Ficheiro:Hannelore Baron in Studio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1566 | [[:d:Q5657537|Q5657537]] | [[Adelina Dematti de Alaye]] | [[Chivilcoy]] | 1927-06-05 | [[Arxentina]] | 2016-05-24 | |- | style='text-align:right'| 1567 | [[:d:Q5693717|Q5693717]] | [[Heather Angel]] | | 1941 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1568 | [[:d:Q5702008|Q5702008]] | [[Helen Chadwick]] | [[Londres]] | 1953-05-18<br/>1953-05-15 | [[Reino Unido]] | 1996-03-15 | |- | style='text-align:right'| 1569 | [[:d:Q5702564|Q5702564]] | [[Helen K. Garber]] | | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1570 | [[:d:Q5727135|Q5727135]] | [[Bertha Marion Lahman]] | [[Tiskilwa]] | 1872-12-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1954 | |- | style='text-align:right'| 1571 | [[:d:Q5741690|Q5741690]] | [[Hermione Wiltshire]] | [[Londres]] | 1963-04-17 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1572 | [[:d:Q5752350|Q5752350]] | [[Carmela García]] | [[Arrecife, Lanzarote|Arrecife]] | 1964-09-16 | [[España]] | | [[Ficheiro:Carmela García.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1573 | [[:d:Q5760910|Q5760910]] | [[Hilary Brace]] | [[Seattle]] | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1574 | [[:d:Q5761403|Q5761403]] | [[Hilda Lizarazu]] | | 1963-10-12 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:“Cantautoras Argentinas”, Hilda Lizarazu en la Feria del Libro (34248238812).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1575 | [[:d:Q5779293|Q5779293]] | [[Sarah Angelina Acland]] | [[Broad Street]] | 1849-06-26 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1930-12-02 | [[Ficheiro:Sarah Acland with her Portuguese guitar and dog (self-portrait).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1576 | [[:d:Q5791469|Q5791469]] | [[Cristina Grande]] | [[Lanaja]] | 1962 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1577 | [[:d:Q5856004|Q5856004]] | [[Gabriela Liffschitz]] | [[Buenos Aires]] | 1963-09-10 | [[Arxentina]] | 2004 | |- | style='text-align:right'| 1578 | [[:d:Q5872272|Q5872272]] | [[Hitomi Watanabe]] | [[Toquio]] | 1939 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1579 | [[:d:Q5912619|Q5912619]] | [[Hou Bo]] | [[Xia County]] | 1924-09-17 | [[República Popular da China]] | 2017-11-26 | [[Ficheiro:Hou Bo 1949.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1580 | [[:d:Q5916277|Q5916277]] | [[Inka Martí]] | [[Beckum]] | 1964-01-06 | [[España]] | | [[Ficheiro:Inka Martí Kiemann.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1581 | [[:d:Q5920206|Q5920206]] | [[Irene Suárez]] | [[Alcalá de Henares]] | 20th century | [[España]] | | [[Ficheiro:Irenesuarez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1582 | [[:d:Q5929736|Q5929736]] | [[Huggy Ragnarsson]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1583 | [[:d:Q5936449|Q5936449]] | [[Jose Girl]] | [[Zaragoza]] | 1977-05-01 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1584 | [[:d:Q5936654|Q5936654]] | [[Huma Bhabha]] | [[Karachi]] | 1962 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 1585 | [[:d:Q5936657|Q5936657]] | [[Huma Mulji]] | [[Karachi]] | 1970 | [[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 1586 | [[:d:Q5942577|Q5942577]] | [[Hung Liu]] | [[Changchun]] | 1948-02-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-08-07 | [[Ficheiro:Artist Hung Liu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1587 | [[:d:Q5950319|Q5950319]] | [[Maryam Zandi]] | [[Gorgan]] | 1947-01-10 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Maryam Zandi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1588 | [[:d:Q5954413|Q5954413]] | [[Luna Shad]] | [[Isfahán]] | 1972-08-16 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 1589 | [[:d:Q5958016|Q5958016]] | [[Hila Sedighi]] | [[Teherán]] | 1985 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:هیلا صدیقی ۱.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1590 | [[:d:Q5961530|Q5961530]] | [[Parivash Nazarieh]] | [[Gachsaran County]] | 1970-01-23 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 1591 | [[:d:Q5973357|Q5973357]] | [[Leonor Basalo]] | | 1957 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 1592 | [[:d:Q5976933|Q5976933]] | [[Lisa Rinzler]] | [[Nova Jersey]] | 1955-11-30 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1593 | [[:d:Q5981530|Q5981530]] | [[Lourdes Almeida]] | [[Cidade de México]] | 1952-06-02 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 1594 | [[:d:Q5983367|Q5983367]] | [[Ianna Andreadis]] | | 1960 | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1595 | [[:d:Q5991152|Q5991152]] | [[Ifeoma Onyefulu]] | [[Onitsha]] | 1959 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 1596 | [[:d:Q6003566|Q6003566]] | [[María Cristina Orive]] | [[Antigua Guatemala|Antiga Guatemala]] | 1931 | [[Guatemala]] | 2017-09-02 | |- | style='text-align:right'| 1597 | [[:d:Q6004250|Q6004250]] | [[María Magdalena Campos-Pons]] | [[Matanzas]] | 1959-08-22 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Cuba]] | | |- | style='text-align:right'| 1598 | [[:d:Q6024173|Q6024173]] | [[Morgana Vargas Llosa]] | [[Barcelona]] | 1974-01-16 | [[Perú]]<br/>[[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1599 | [[:d:Q6033176|Q6033176]] | [[Ingrid Falk]] | | 1960 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1600 | [[:d:Q6036469|Q6036469]] | [[İdil Dizdar]] | [[Esmirna]] | 1982-09-20 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 1601 | [[:d:Q6036628|Q6036628]] | [[Semiha Es]] | [[Fatih]] | 1912 | [[Turquía]] | 2012-12-11 | |- | style='text-align:right'| 1602 | [[:d:Q6069089|Q6069089]] | [[Irene Kopelman]] | [[Provincia de Córdoba, Arxentina|Provincia de Córdoba]] | 1974 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 1603 | [[:d:Q6070303|Q6070303]] | [[Iris Woolcock]] | | 1896-02-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 1604 | [[:d:Q6074772|Q6074772]] | [[Ceren Karaçayır]] | [[Istambul]] | 1983 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 1605 | [[:d:Q6075834|Q6075834]] | [[Pilar Pequeño]] | [[Madrid]] | 1944 | [[España]] | | [[Ficheiro:Pilar Pequeño 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1606 | [[:d:Q6085688|Q6085688]] | [[Bala Atabek]] | [[Istambul]] | 1985-12-27 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 1607 | [[:d:Q6116329|Q6116329]] | [[Jackie Ferrara]] | [[Detroit]] | 1929-11-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jackie Ferrara 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1608 | [[:d:Q6116398|Q6116398]] | [[Saab Magalona]] | [[Manila]] | 1988-11-23 | [[Filipinas]] | | [[Ficheiro:Saab Magalona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1609 | [[:d:Q6120151|Q6120151]] | [[Jacqueline Livingston]] | [[Phoenix]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-06-21 | |- | style='text-align:right'| 1610 | [[:d:Q6126884|Q6126884]] | [[Rika Noguchi]] | [[Toquio (Q7473516)|Toquio]] | 1971 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1611 | [[:d:Q6150576|Q6150576]] | [[Jana Schneider]] | [[McFarland]] | 1951-10-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jana-schneider-in-moscow.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1612 | [[:d:Q6150766|Q6150766]] | [[Jananne Al-Ani]] | [[Kirkuk]] | 1966<br/>1966-11 | [[Irlanda]]<br/>[[Iraq]]<br/>[[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1613 | [[:d:Q6151187|Q6151187]] | [[Jane Bown]] | [[Eastnor]] | 1925-03-13 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2014-12-21 | |- | style='text-align:right'| 1614 | [[:d:Q6151213|Q6151213]] | [[Jane Burton]] | | 1966 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1615 | [[:d:Q6152176|Q6152176]] | [[Eaton Hamilton]] | [[Hamilton, Canadá|Hamilton]] | 1954-07-19 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1616 | [[:d:Q6152656|Q6152656]] | [[Jane Reece]] | | 1868-06-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1961-06-10 | [[Ficheiro:JaneReece ThePoinsettiaGirl-Self-Portrait+1907+DaytonArt Institute.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1617 | [[:d:Q6152840|Q6152840]] | [[Jane Thomson]] | | 1858 | [[Nova Zelandia]] | 1944 | |- | style='text-align:right'| 1618 | [[:d:Q6152865|Q6152865]] | [[Jane Ussher]] | [[Dunedin]] | 1953 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Jane Ussher.PNG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1619 | [[:d:Q6152902|Q6152902]] | [[Jane Wattenberg]] | [[Connecticut]] | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1620 | [[:d:Q6153202|Q6153202]] | [[Janet Biggs]] | | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Janet Biggs Headshot.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1621 | [[:d:Q6153683|Q6153683]] | [[Janette Beckman]] | [[Londres]] | 1959 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Beckman headshot grahame.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1622 | [[:d:Q6154531|Q6154531]] | [[Janine Antoni]] | [[Freeport]] | 1964-01-19 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Bahamas]] | | |- | style='text-align:right'| 1623 | [[:d:Q6170250|Q6170250]] | [[Jean Bell Thomas]] | | 1881-11-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1982-12-07 | |- | style='text-align:right'| 1624 | [[:d:Q6171563|Q6171563]] | [[Jean Sutherland]] | [[Glasgow]] | 1907-01-06 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2006-04-06 | |- | style='text-align:right'| 1625 | [[:d:Q6172294|Q6172294]] | [[Jeannette Montgomery Barron]] | [[Atlanta]] | 1956-10-03 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jeannette Montgomery Barron.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1626 | [[:d:Q6177172|Q6177172]] | [[Jemima Stehli]] | [[Londres]] | 1961 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1627 | [[:d:Q6177981|Q6177981]] | [[Jennie Franks]] | | | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Jennie Franks.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1628 | [[:d:Q6178370|Q6178370]] | [[Jennifer Graylock]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:GRAYLOCK JENNIFER.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1629 | [[:d:Q6182201|Q6182201]] | [[Jerilyn Lee Brandelius]] | [[La Jolla]] | 1948-06-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-08-31 | [[Ficheiro:Jerilyn Brandelius.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1630 | [[:d:Q6187736|Q6187736]] | [[Jessie Buckland]] | [[Tumai]] | 1878-05-09 | [[Nova Zelandia]] | 1939-06-08 | [[Ficheiro:46447-duho-Jessie Buckland.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1631 | [[:d:Q6187840|Q6187840]] | [[Jessie Tarbox Beals]] | [[Hamilton, Canadá|Hamilton]] | 1870-12-23 | [[Estados Unidos de América]] | 1942-05-30 | [[Ficheiro:Jessie Tarbox Beals with camera Schlesinger Library.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1632 | [[:d:Q6192786|Q6192786]] | [[Jill Culiner]] | | 1945-09-13 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1633 | [[:d:Q6192825|Q6192825]] | [[Jill Enfield]] | [[Nova York]] | 1954-08-08 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1634 | [[:d:Q6192838|Q6192838]] | [[Jill Furmanovsky]] | [[Rodesia do Sur]] | 1953 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1635 | [[:d:Q6192840|Q6192840]] | [[Jill Gibson]] | [[Os Ánxeles]] | 1942-06-18 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1636 | [[:d:Q6192911|Q6192911]] | [[Jill Krementz]] | [[Nova York]] | 1940-02-19 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1637 | [[:d:Q6201786|Q6201786]] | [[Jin-me Yoon]] | [[Seúl]] | 1960 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1638 | [[:d:Q6202508|Q6202508]] | [[Jini Dellaccio]] | | 1917-01-31 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-07-03 | [[Ficheiro:Jini Dellaccio 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1639 | [[:d:Q6203538|Q6203538]] | [[Jiyul]] | | 1957 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 1640 | [[:d:Q6205017|Q6205017]] | [[Joan E. Biren]] | [[Washington, D.C.]] | 1944-07-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Joan E. Biren.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1641 | [[:d:Q6205189|Q6205189]] | [[Joan Kennelly]] | | | [[Irlanda]] | 2007 | |- | style='text-align:right'| 1642 | [[:d:Q6205216|Q6205216]] | [[Joan Leigh Fermor]] | | 1912-02-05 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2003-06-04 | |- | style='text-align:right'| 1643 | [[:d:Q6205263|Q6205263]] | [[Joan Marcus]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1644 | [[:d:Q6205740|Q6205740]] | [[Joann McPike]] | [[Nova Zelandia]] | | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1645 | [[:d:Q6207295|Q6207295]] | [[Mikiko Hara]] | [[Prefectura de Toyama]] | 1967 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1646 | [[:d:Q6207919|Q6207919]] | [[Jodi Wille]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jodi Wille, Los Angeles, CA, April 2012.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1647 | [[:d:Q6288431|Q6288431]] | [[Josephine Pryde]] | [[Alnwick]] | 1967 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1648 | [[:d:Q6297473|Q6297473]] | [[Joyce Evans]] | [[Melbourne]] | 1929-12-12 | [[Australia]] | 2019-04 | |- | style='text-align:right'| 1649 | [[:d:Q6297639|Q6297639]] | [[Joyce Tenneson]] | [[Boston]] | 1945-05-29 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1650 | [[:d:Q6303300|Q6303300]] | [[Judith Black]] | | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judith Black.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1651 | [[:d:Q6303407|Q6303407]] | [[Judith Fox]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1652 | [[:d:Q6303491|Q6303491]] | [[Judith Joy Ross]] | [[Hazleton]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ross-judith-joy galerie-zander-koeln 240617.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1653 | [[:d:Q6304405|Q6304405]] | [[Judy Dater]] | [[Hollywood]] | 1941-06-21 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1654 | [[:d:Q6304431|Q6304431]] | [[Judy Fiskin]] | [[Os Ánxeles]] | 1945-04-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1655 | [[:d:Q6306769|Q6306769]] | [[Julia Strachey]] | [[Prayagraj]] | 1901-08-14 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1979 | [[Ficheiro:Julia Frances Strachey by Dora Carrington.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1656 | [[:d:Q6308059|Q6308059]] | [[Julie Buck]] | [[Walnut Creek]] | 1974-12-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1657 | [[:d:Q6308154|Q6308154]] | [[Julie Enfield]] | [[Otava]] | 1956 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1658 | [[:d:Q6308334|Q6308334]] | [[Julie Laurberg]] | [[Grenå]] | 1856-09-07 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1925-06-29 | [[Ficheiro:Julie Laurberg 1856-1925.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1659 | [[:d:Q6308363|Q6308363]] | [[Julie Markes]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1660 | [[:d:Q6308399|Q6308399]] | [[Julie Moos]] | [[Otava]] | 1966<br/>1965 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1661 | [[:d:Q6308954|Q6308954]] | [[Julieta Schildknecht]] | [[São Paulo]] | 1960-04-07 | [[Suíza]]<br/>[[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Julieta Schildknecht.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1662 | [[:d:Q6316938|Q6316938]] | [[Justice Howard]] | [[San Francisco]] | 1960-07-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1663 | [[:d:Q6318363|Q6318363]] | [[Justine Kurland]] | [[Estado de Nova York|Nova York]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1664 | [[:d:Q6323920|Q6323920]] | [[K. S. Brooks]] | [[Nova York]] | 1963-10-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1665 | [[:d:Q6324660|Q6324660]] | [[K8 Hardy]] | [[Fort Worth, Texas|Fort Worth]] | 1977-10-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1666 | [[:d:Q6369022|Q6369022]] | [[Laura J. Gerlach]] | [[Frankfurt]] | 1980-07-23 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1667 | [[:d:Q6369664|Q6369664]] | [[Karen Graffeo]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1668 | [[:d:Q6370070|Q6370070]] | [[Karen T. Borchers]] | | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1669 | [[:d:Q6370369|Q6370369]] | [[Kari Herbert]] | [[Reino Unido]] | 1970-09-17 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1670 | [[:d:Q6371462|Q6371462]] | [[Cerise Doucède]] | [[Toulon]] | 1987 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1671 | [[:d:Q6375209|Q6375209]] | [[Katarzyna Kozyra]] | [[Varsovia]] | 1963-02-01 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Katarzyna Kozyra.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1672 | [[:d:Q6375357|Q6375357]] | [[Kate Barry]] | [[Londres]] | 1967-04-08 | [[Reino Unido]]<br/>[[Francia]] | 2013-12-11 | [[Ficheiro:Kate Barry.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1673 | [[:d:Q6375396|Q6375396]] | [[Kate Brooks]] | | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1674 | [[:d:Q6375503|Q6375503]] | [[Kate Garner]] | [[Wigan]] | 1954-07-09 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1675 | [[:d:Q6375504|Q6375504]] | [[Kate Geraghty]] | | 1972 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1676 | [[:d:Q6375541|Q6375541]] | [[Kate Holt]] | [[Zimbabwe]] | 1972 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Kate Holt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1677 | [[:d:Q6375633|Q6375633]] | [[Kate Matthews]] | [[New Albany]] | 1870-08-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1956-07-05 | |- | style='text-align:right'| 1678 | [[:d:Q6375721|Q6375721]] | [[Kate Polin]] | [[Le Petit-Quevilly]] | 1967-06-10 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Katepolin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1679 | [[:d:Q6377003|Q6377003]] | [[Kathryn Abbe]] | [[Brooklyn]] | 1919-09-22 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-01-18 | |- | style='text-align:right'| 1680 | [[:d:Q6377101|Q6377101]] | [[Kathryn Parker Almanas]] | | 1981-10-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1681 | [[:d:Q6377222|Q6377222]] | [[Kathy Fields]] | [[Estados Unidos de América]] | 1947-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1682 | [[:d:Q6377329|Q6377329]] | [[Kathy Vargas]] | [[San Antonio, Texas|San Antonio]] | 1950-06-23 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1683 | [[:d:Q6377999|Q6377999]] | [[Katrina del Mar]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1684 | [[:d:Q6383546|Q6383546]] | [[Kei Orihara]] | [[Shimonoseki]] | 1948 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1685 | [[:d:Q6383569|Q6383569]] | [[Keidy Moreno]] | [[Cagua]] | 1983-07-19 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 1686 | [[:d:Q6385757|Q6385757]] | [[Kelli Connell]] | [[Oklahoma City]] | 1974 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1687 | [[:d:Q6386260|Q6386260]] | [[Kelly Richardson]] | [[Burlington]] | 1972-08-02 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1688 | [[:d:Q6409418|Q6409418]] | [[Kim Stringfellow]] | | 1963-07-31 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1689 | [[:d:Q6409872|Q6409872]] | [[Kimberlie R. Acosta]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1690 | [[:d:Q6414634|Q6414634]] | [[Kipleigh W. Brown]] | [[Chicago]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1691 | [[:d:Q6416120|Q6416120]] | [[Kirsten Stoltmann]] | | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1692 | [[:d:Q6424999|Q6424999]] | [[Thora Hallager]] | [[Copenhague]] | 1821-02-03 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1884-06-16 | [[Ficheiro:Thora Hallager 1866.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1693 | [[:d:Q6437748|Q6437748]] | [[Kristen Ashburn]] | | 1973 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1694 | [[:d:Q6438159|Q6438159]] | [[Kristin Lodoen Linder]] | | 1966-04-18 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1695 | [[:d:Q6449800|Q6449800]] | [[Valerie Alia]] | | 1942 | [[Canadá]]<br/>[[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1696 | [[:d:Q6451257|Q6451257]] | [[Sandra Becker]] | [[Friburgo, Alemaña|Friburgo]] | 1967 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Sandra Becker 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1697 | [[:d:Q6452534|Q6452534]] | [[Vera Bourgeois]] | [[Dillingen/Saar]] | 1961-07-08 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1698 | [[:d:Q6454410|Q6454410]] | [[Anke Caroline Burger]] | [[Darmstadt]] | 1964 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1699 | [[:d:Q6456452|Q6456452]] | [[L. Frank]] | | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:L frank2008 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1700 | [[:d:Q6461301|Q6461301]] | [[Luzia-Maria Derks]] | [[Goch]] | 1959-02-14 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Luzia Maria Derks.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1701 | [[:d:Q6473907|Q6473907]] | [[Laila el-Haddad]] | [[Kuwait]] | 1978 | [[Estado de Palestina]] | | [[Ficheiro:Laila El Haddad.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1702 | [[:d:Q6476968|Q6476968]] | [[Marianne Grøndahl]] | [[Stege]] | 1938-11-27 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 2012-03-19 | |- | style='text-align:right'| 1703 | [[:d:Q6481838|Q6481838]] | [[Lamia Joreige]] | [[Beirut]] | 1972 | [[Líbano]] | | |- | style='text-align:right'| 1704 | [[:d:Q6488522|Q6488522]] | [[Lara Baladi]] | [[Beirut]] | 1969 | [[Exipto]]<br/>[[Líbano]] | | |- | style='text-align:right'| 1705 | [[:d:Q6489834|Q6489834]] | [[Birgitta Kicherer]] | [[Estocolmo]] | 1939-08-01 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1706 | [[:d:Q6498599|Q6498599]] | [[Laura Adams Armer]] | [[Sacramento, California|Sacramento]] | 1874-01-12 | [[Estados Unidos de América]] | 1963-03-16 | [[Ficheiro:Laura Adams Armer at the California School of Design.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1707 | [[:d:Q6499122|Q6499122]] | [[Laura Letinsky]] | [[Winnipeg]] | 1962 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1708 | [[:d:Q6499196|Q6499196]] | [[Laura McPhee]] | [[Manhattan]] | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1709 | [[:d:Q6499289|Q6499289]] | [[Laura Owens]] | [[Euclid]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1710 | [[:d:Q6499562|Q6499562]] | [[Laura Wilson]] | [[Massachusetts]] | 1939-10-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Laura Wilson 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1711 | [[:d:Q6500192|Q6500192]] | [[Lauren Dukoff]] | | 1984 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lauren Dukoff, July 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1712 | [[:d:Q6501744|Q6501744]] | [[Laurie Toby Edison]] | [[Nova York]] | 1942-03-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Laurie Toby Edison in 2003.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1713 | [[:d:Q6509257|Q6509257]] | [[Leah Singer]] | [[Winnipeg]] | 1962 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1714 | [[:d:Q6513971|Q6513971]] | [[Janice Loeb]] | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Nova York]] | 1902-12-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1996-02-18 | |- | style='text-align:right'| 1715 | [[:d:Q6513986|Q6513986]] | [[Ulrike von Loeper]] | | 1985-02-07 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1716 | [[:d:Q6519844|Q6519844]] | [[Leila Bela]] | [[Teherán]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1717 | [[:d:Q6521011|Q6521011]] | [[Ingeborg Meyer-Rey]] | [[Berlín]] | 1920-12-14 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]]<br/>[[Reich Alemán]] | 2001-04-04 | |- | style='text-align:right'| 1718 | [[:d:Q6530214|Q6530214]] | [[Lesa Amoore]] | [[San Diego]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1719 | [[:d:Q6530231|Q6530231]] | [[Ursula Pfistermeister]] | [[Ratisbona]] | 1932 | [[Alemaña]] | 2012-12-17 | |- | style='text-align:right'| 1720 | [[:d:Q6530882|Q6530882]] | [[Leslie Hewitt]] | [[Nova York]]<br/>[[Queens]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Leslie Hewitt Exhibition at Power Plant (24728649456).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1721 | [[:d:Q6531467|Q6531467]] | [[Shiho Fukada]] | | 20th century | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1722 | [[:d:Q6533524|Q6533524]] | [[Lette Valeska]] | [[Braunschweig]] | 1885-08-20 | [[Alemaña]] | 1985-01-08 | [[Ficheiro:The Promised Land.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1723 | [[:d:Q6533636|Q6533636]] | [[Narelle Autio]] | [[Adelaida]] | 1969 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1724 | [[:d:Q6539375|Q6539375]] | [[Lia Chang]] | [[San Francisco]] | 1963-09-29 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lia Chang.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1725 | [[:d:Q6539382|Q6539382]] | [[Lia Halloran]] | [[Chicago]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1726 | [[:d:Q6543586|Q6543586]] | [[Lida Moser]] | [[Nova York]] | 1920-08-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-08-11 | |- | style='text-align:right'| 1727 | [[:d:Q6544089|Q6544089]] | [[Rigmor Dahl Delphin]] | [[Christiania]] | 1908-10-09 | [[Noruega]] | 1993-12-28 | |- | style='text-align:right'| 1728 | [[:d:Q6550159|Q6550159]] | [[Lina Dorado]] | [[Bogotá]] | 1975-04-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lina Dorado Contemporary Artist.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1729 | [[:d:Q6552064|Q6552064]] | [[Linda White]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1942-04-21 | [[Estados Unidos de América]] | 2010-02-27 | |- | style='text-align:right'| 1730 | [[:d:Q6552073|Q6552073]] | [[Linda Wolf]] | [[Os Ánxeles]] | 1950-03-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Linda with camera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1731 | [[:d:Q6552646|Q6552646]] | [[Lindsay Adler]] | | 1985-09-17 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1732 | [[:d:Q6554345|Q6554345]] | [[Jovan Horî]] | [[Kurdistán|Curdistán]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1733 | [[:d:Q6556239|Q6556239]] | [[Laleh Eskandari]] | [[Torbat-e Heydarieh]] | 1975-12-21 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Laleh Eskandari, 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1734 | [[:d:Q6557805|Q6557805]] | [[Lisa Bellear]] | [[Melbourne]] | 1961-05-02 | [[Australia]] | 2006-07-05 | |- | style='text-align:right'| 1735 | [[:d:Q6558163|Q6558163]] | [[Lisa Kristine]] | [[San Francisco]] | 1965-09-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kofi Portrait.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1736 | [[:d:Q6558182|Q6558182]] | [[Lisa Law]] | [[Estados Unidos de América]] | 1943-03-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lisa Law & unidentified woman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1737 | [[:d:Q6558757|Q6558757]] | [[Liselotte Grschebina]] | [[Alemaña]] | 1908-05-02 | [[Alemaña]] | 1994-06-14 | [[Ficheiro:Grschebina 1933.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1738 | [[:d:Q6565236|Q6565236]] | [[Barbara Sonneborn]] | [[Chicago]] | 1944 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1739 | [[:d:Q6567261|Q6567261]] | [[Kate Steinitz]] | [[Bytom]] | 1889-08-02 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1975-04-07 | [[Ficheiro:1932 anonym Fotoportrait Käte Steinitz und Ernst Steinitz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1740 | [[:d:Q6573899|Q6573899]] | [[Dalia Amotz]] | [[Xerusalén]] | 1938-08-12 | [[Israel]] | 1994-11-27 | |- | style='text-align:right'| 1741 | [[:d:Q6577777|Q6577777]] | [[Marianne Wex]] | [[Hamburgo]] | 1937-07-13 | [[Alemaña]] | 2020-10-13 | |- | style='text-align:right'| 1742 | [[:d:Q6660278|Q6660278]] | [[Liz Rideal]] | [[Aylesbury]] | 1954 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1743 | [[:d:Q6660434|Q6660434]] | [[Liza Ryan]] | [[Norfolk, Inglaterra|Condado de Norfolk, Inglaterra]] | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1744 | [[:d:Q6668231|Q6668231]] | [[Lois Conner]] | [[Nova York]] | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1745 | [[:d:Q6668267|Q6668267]] | [[Lois Greenfield]] | [[Nova York]] | 1949-04-18 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1746 | [[:d:Q6681389|Q6681389]] | [[Lorna Simpson]] | [[Brooklyn]] | 1960-08-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:LornaSimpsonApr09 cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1747 | [[:d:Q6681405|Q6681405]] | [[Lorna Yabsley]] | | 1964-07-19 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Lorna Yabsley 2.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1748 | [[:d:Q6681660|Q6681660]] | [[Lorraine Monk]] | [[Montreal]] | 1922-05-26 | [[Canadá]] | 2020-12-17 | [[Ficheiro:Lorraine Monk and Gerald Ford 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1749 | [[:d:Q6681667|Q6681667]] | [[Lorraine O'Grady]] | [[Boston]] | 1934-09-21 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-12-13 | [[Ficheiro:Ogrady 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1750 | [[:d:Q6684928|Q6684928]] | [[Lotte Meitner-Graf]] | [[Viena]] | 1898 | [[Austria]] | 1973-05 | |- | style='text-align:right'| 1751 | [[:d:Q6688933|Q6688933]] | [[Louise Rosskam]] | [[Filadelfia]] | 1910-03-27 | [[Estados Unidos de América]] | 2003-04-01 | [[Ficheiro:Edwin-and-Louise-Rosskam.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1752 | [[:d:Q6688988|Q6688988]] | [[Louise Vyent]] | | 1965 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1753 | [[:d:Q6697152|Q6697152]] | [[Lucienne Bloch]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1909-01-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1999-03-13 | [[Ficheiro:Lucienne Bloch, 1960.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1754 | [[:d:Q6698350|Q6698350]] | [[Lucy Hanna]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:LHannaPortrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1755 | [[:d:Q6707626|Q6707626]] | [[Lydia Grigorieva]] | [[Novosvitlivka]] | 1945-08-12 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Lydia Grigorieva at the British Library 12 April 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1756 | [[:d:Q6708998|Q6708998]] | [[Lynn Davis]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1944 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1757 | [[:d:Q6709037|Q6709037]] | [[Lynn Goldsmith]] | [[Detroit]] | 1948-02-11 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1758 | [[:d:Q6709060|Q6709060]] | [[Lynn Hershman Leeson]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1941-06-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lynn Hershman Leeson Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1759 | [[:d:Q6709101|Q6709101]] | [[Lynn Kohlman]] | [[Teaneck]] | 1946-08-12 | [[Estados Unidos de América]] | 2008-09-14 | |- | style='text-align:right'| 1760 | [[:d:Q6709227|Q6709227]] | [[Lynn Stern]] | [[Nova York]] | 1942 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1761 | [[:d:Q6709331|Q6709331]] | [[Lynne Bentley-Kemp]] | | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1762 | [[:d:Q6712200|Q6712200]] | [[M.J. Alexander]] | [[Sault Ste. Marie]] | 1961-07-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mjalexander centenarians.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1763 | [[:d:Q6721495|Q6721495]] | [[Mabel Osgood Wright]] | [[Nova York]] | 1859-01-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1934-07-16 | [[Ficheiro:Mabel Osgood Wright Bird-Lore-v15-crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1764 | [[:d:Q6726997|Q6726997]] | [[Madeline Brandeis]] | | 1897-12-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1937-06-28<br/>1937-06-27 | [[Ficheiro:Madeline Brandeis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1765 | [[:d:Q6730215|Q6730215]] | [[Maggie Diaz]] | [[Kansas City, Missouri|Kansas City]] | 1925-02-25 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Australia]] | 2016-10-16 | |- | style='text-align:right'| 1766 | [[:d:Q6730320|Q6730320]] | [[Maggie Taylor]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1961 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Maggietaylor1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1767 | [[:d:Q6736935|Q6736935]] | [[Mairi Chisholm]] | [[Nairn]] | 1896-02-26 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1981-08-22 | [[Ficheiro:Knocker iwn.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1768 | [[:d:Q6743111|Q6743111]] | [[Malerie Marder]] | [[Filadelfia]] | 1971-02-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1769 | [[:d:Q6743859|Q6743859]] | [[Malka Spigel]] | | 1954-07-19 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 1770 | [[:d:Q6756680|Q6756680]] | [[Marcey Jacobson]] | [[Nova York]] | 1911-09-27 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-07-26 | |- | style='text-align:right'| 1771 | [[:d:Q6759809|Q6759809]] | [[Małgorzata Pośpiech]] | [[Nova York]] | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1772 | [[:d:Q6759825|Q6759825]] | [[Margaret Randall]] | [[Nova York]] | 1936-12-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Margaret 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1773 | [[:d:Q6760003|Q6760003]] | [[Margaret Warner Morley]] | [[Montrose]] | 1858-02-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1923-12-12 | |- | style='text-align:right'| 1774 | [[:d:Q6760746|Q6760746]] | [[Margriet Smulders]] | [[Bussum]] | 1955-07-13 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1775 | [[:d:Q6761759|Q6761759]] | [[Mariah Robertson]] | | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1776 | [[:d:Q6761957|Q6761957]] | [[Marian Penner Bancroft]] | [[Chilliwack]] | 1947 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1777 | [[:d:Q6762246|Q6762246]] | [[Marianne Majerus]] | [[Clervaux]] | 1956-09-05 | [[Reino Unido]]<br/>[[Luxemburgo]] | | [[Ficheiro:Marianne Majerus.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1778 | [[:d:Q6762669|Q6762669]] | [[Marie-Helene Carleton]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kambiz Hosseini, Marie-Hélène Carleton, Micah Garen, Saman Arbabi, Shima'a Helmy - PopTech 2011 - Camden Maine USA (6266153055).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1779 | [[:d:Q6762808|Q6762808]] | [[Marie Cosindas]] | [[Boston]] | 1925-09-22<br/>1923-09-22 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-05-25 | |- | style='text-align:right'| 1780 | [[:d:Q6763118|Q6763118]] | [[Marie Šechtlová]] | [[Chomutov]] | 1928-03-25 | [[República Checa]] | 2008-07-05 | [[Ficheiro:Marie Sechtlova portret.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1781 | [[:d:Q6763317|Q6763317]] | [[Marija Makarovič]] | [[Liubliana]] | 1930-08-15 | [[Eslovenia]]<br/>[[República Federal Socialista de Iugoslavia]]<br/>[[Reino de Iugoslavia]] | | [[Ficheiro:Marija Makarovič 1963.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1782 | [[:d:Q6763548|Q6763548]] | [[Marilyn Houlberg]] | | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | 2012-06-30 | |- | style='text-align:right'| 1783 | [[:d:Q6763628|Q6763628]] | [[Marilyn Silverstone]] | [[Londres]] | 1929-03-09 | [[Estados Unidos de América]] | 1999-09-28 | |- | style='text-align:right'| 1784 | [[:d:Q6763819|Q6763819]] | [[Marina Faust]] | | 1950 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 1785 | [[:d:Q6763839|Q6763839]] | [[Marina Joesoef]] | [[Iacarta]] | 1959-03-24 | [[Indonesia]] | | |- | style='text-align:right'| 1786 | [[:d:Q6765115|Q6765115]] | [[Marion Carpenter]] | [[Saint Paul, Minnesota|Saint Paul]] | 1920-03-06 | [[Estados Unidos de América]] | 2002-10-29 | [[Ficheiro:MarionCarpenterside.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1787 | [[:d:Q6765186|Q6765186]] | [[Marion Ettlinger]] | | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1788 | [[:d:Q6765567|Q6765567]] | [[Marisa Catalina Casey]] | | 1979-11-05 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1789 | [[:d:Q6765646|Q6765646]] | [[Marissa Roth]] | [[Os Ánxeles]] | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1790 | [[:d:Q6765752|Q6765752]] | [[Marita Liulia]] | [[Perho]] | 1957-10-27 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Marita Liulia, portrait by Jari Kolehmainen, 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1791 | [[:d:Q6766158|Q6766158]] | [[Marjan Borsjes]] | | 1957 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Marjan Borsjes (2025).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1792 | [[:d:Q6766236|Q6766236]] | [[Marjorie Content]] | [[Nova York]] | 1895-02-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1984-08-20 | |- | style='text-align:right'| 1793 | [[:d:Q6771554|Q6771554]] | [[Markéta Luskačová]] | [[Praga]] | 1944-08-29 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Luskacova foto Tuma.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1794 | [[:d:Q6771701|Q6771701]] | [[Marleen Daniëls]] | | 1958-10-04 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 1795 | [[:d:Q6771727|Q6771727]] | [[Marlene Creates]] | [[Montreal]] | 1952 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1796 | [[:d:Q6774145|Q6774145]] | [[Marta María Pérez Bravo]] | [[A Habana]] | 1959 | [[Cuba]] | | |- | style='text-align:right'| 1797 | [[:d:Q6774533|Q6774533]] | [[Martha Rial]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1962 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1798 | [[:d:Q6774612|Q6774612]] | [[Martha Wilson]] | [[Filadelfia]] | 1947-12-18 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1799 | [[:d:Q6777697|Q6777697]] | [[Martynka Wawrzyniak]] | [[Nova York]] | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1800 | [[:d:Q6778302|Q6778302]] | [[Marvin Breckinridge Patterson]] | [[Nova York]]<br/>[[Manhattan]] | 1905-10-02<br/>1905-10-05 | [[Estados Unidos de América]] | 2002-12-11 | |- | style='text-align:right'| 1801 | [[:d:Q6779449|Q6779449]] | [[Mary Ellen Matthews]] | | 1940 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1802 | [[:d:Q6779552|Q6779552]] | [[Mary Fitzpatrick]] | | 1968 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1803 | [[:d:Q6780100|Q6780100]] | [[Mary Livingston Ripley]] | [[Nova York]] | 1914-05-11 | [[Estados Unidos de América]] | 1996-04-15 | [[Ficheiro:Mary Livingston Ripley (d. 1996), S. Dillon Ripley (1913-2001), Salim Ali.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1804 | [[:d:Q6780127|Q6780127]] | [[Mary Lou Foy]] | | 1944-08-17 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1805 | [[:d:Q6780276|Q6780276]] | [[Mary Mattingly]] | [[Rockville]] | 1979-09-08 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1806 | [[:d:Q6780316|Q6780316]] | [[Mary McIntyre]] | | 1966 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1807 | [[:d:Q6780331|Q6780331]] | [[Mary Meader]] | [[Kalamazoo]] | 1916-04-15 | [[Estados Unidos de América]] | 2008-03-16 | |- | style='text-align:right'| 1808 | [[:d:Q6780380|Q6780380]] | [[Mary Morgan Keipp]] | [[Selma, Alabama|Selma]] | 1875-10-25 | [[Estados Unidos de América]] | 1961 | |- | style='text-align:right'| 1809 | [[:d:Q6780882|Q6780882]] | [[Marry Vaux Walcott]] | [[Filadelfia]] | 1860-07-31 | [[Estados Unidos de América]] | 1940-08-22 | [[Ficheiro:Mary-vaux-walcott.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1810 | [[:d:Q6780970|Q6780970]] | [[Mary Willumsen]] | [[Frederiksberg]] | 1884-07-13 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1961-10-25 | |- | style='text-align:right'| 1811 | [[:d:Q6781095|Q6781095]] | [[Maryam Şahinyan]] | [[Sivas]] | 1911 | [[Imperio Otomán]]<br/>[[Turquía]] | 1996 | [[Ficheiro:Maryam-sahinyan.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1812 | [[:d:Q6785699|Q6785699]] | [[Masumi Hayashi]] | [[Arizona]] | 1945-09-03 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-08-17 | |- | style='text-align:right'| 1813 | [[:d:Q6791761|Q6791761]] | [[Reli Abrahami]] | | 1960-02-03 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:רלי אברהמי.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1814 | [[:d:Q6792261|Q6792261]] | [[Maud Sulter]] | [[Glasgow]] | 1960-09-19 | [[Reino Unido]] | 2008-02-27 | |- | style='text-align:right'| 1815 | [[:d:Q6793650|Q6793650]] | [[Alona Einstein]] | [[Kfar Giladi]] | 1936-06-07 | [[Israel]] | 2006-01-06 | |- | style='text-align:right'| 1816 | [[:d:Q6797905|Q6797905]] | [[Mayotte Magnus]] | | 1934 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1817 | [[:d:Q6798054|Q6798054]] | [[Mayu Kanamori]] | [[Toquio]] | 1963 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1818 | [[:d:Q6811281|Q6811281]] | [[Melanie Friend]] | [[Londres]] | 1957 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1819 | [[:d:Q6811334|Q6811334]] | [[Melanie Pullen]] | [[Nova York]] | 1975-09-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1820 | [[:d:Q6812449|Q6812449]] | [[Melinda Bordelon]] | | 1949-03-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1995-11-18 | |- | style='text-align:right'| 1821 | [[:d:Q6812880|Q6812880]] | [[Melissa Springer]] | | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1822 | [[:d:Q6813166|Q6813166]] | [[Mellon Tytell]] | | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1823 | [[:d:Q6813338|Q6813338]] | [[Melodie McDaniel]] | | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1824 | [[:d:Q6835754|Q6835754]] | [[Michal Heiman]] | [[Tel Aviv]] | 1955 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Michal Heiman, Nouraldin Musa (b. Bendisea, W, Darfur, Sudan, 1976), asylum seeker, photographer and actor in Legislative Theatre Group Holot, lives in Canada. Asylum (The Dress) 1855-2017, 2015, digitally printed photograph, 80X60 cm.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1825 | [[:d:Q6836719|Q6836719]] | [[Michèle Pearson Clarke]] | [[Porto de España|Porto España]] | 1973-02-16 | | | |- | style='text-align:right'| 1826 | [[:d:Q6836864|Q6836864]] | [[Michele Westmorland]] | | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1827 | [[:d:Q6836916|Q6836916]] | [[Michelle Bates]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1828 | [[:d:Q6838022|Q6838022]] | [[Michèle Van de Roer]] | | 1956-09-12 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1829 | [[:d:Q6838790|Q6838790]] | [[Mickey Smith]] | [[Duluth, Minnesota|Duluth]] | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1830 | [[:d:Q6851021|Q6851021]] | [[Mildred Thompson]] | [[Jacksonville, Florida|Jacksonville]] | 1936 | [[Estados Unidos de América]] | 2003-09-01 | |- | style='text-align:right'| 1831 | [[:d:Q6859586|Q6859586]] | [[Millie Gamble]] | [[Cascumpec]] | 1887 | [[Canadá]] | 1986 | |- | style='text-align:right'| 1832 | [[:d:Q6862368|Q6862368]] | [[Mimsy Møller]] | [[Oslo]] | 1955-11-02 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1833 | [[:d:Q6863056|Q6863056]] | [[Vardi Kahana]] | [[Tel Aviv]] | 1959 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Vardi kahana1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1834 | [[:d:Q6864619|Q6864619]] | [[Ming C. Lowe]] | [[Washington, D.C.]] | 1945-10-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:MingCLowe2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1835 | [[:d:Q6868841|Q6868841]] | [[Minnie Weisz]] | [[Londres]] | 1972-12 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Minnie Weisz portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1836 | [[:d:Q6873101|Q6873101]] | [[Mireille Astore]] | [[Beirut]] | 1961 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Mireille Tampa portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1837 | [[:d:Q6873257|Q6873257]] | [[Miri Nishri]] | [[Colombia]] | 1950-11-28 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:MIRINISHRI.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1838 | [[:d:Q6874759|Q6874759]] | [[Miru Kim]] | [[Stoneham]] | 1981 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Miru Kim in paris catacombs.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1839 | [[:d:Q6875505|Q6875505]] | [[Daphna Ichilov]] | [[Ramat HaSharon]] | 1964-10-18 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 1840 | [[:d:Q6879957|Q6879957]] | [[Missy Rothstein]] | [[Springfield Township]] | 1980-06-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1841 | [[:d:Q6881945|Q6881945]] | [[Mitra Tabrizian]] | | 1954<br/>1959 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 1842 | [[:d:Q6884555|Q6884555]] | [[Miyuki Matsuda]] | [[Suginami]] | 1961-10-06 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1843 | [[:d:Q6899385|Q6899385]] | [[Mong-Lan]] | [[Cidade Ho Chi Minh]] | 1970-03-25 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1844 | [[:d:Q6900062|Q6900062]] | [[Monica Rich Kosann]] | [[Nova York]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1845 | [[:d:Q6920169|Q6920169]] | [[Ruth Netzer]] | [[Tirat Zvi]] | 1944-04-14 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 1846 | [[:d:Q6928175|Q6928175]] | [[Sonyah Kolodni]] | [[Pinsk]] | 1901 | [[Israel]] | 1999-05-17 | [[Ficheiro:סוניה קולודני פיחוטקה.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1847 | [[:d:Q6948103|Q6948103]] | [[Myra Albert Wiggins]] | [[Salem, Oregón|Salem]] | 1869-12-15 | [[Estados Unidos de América]] | 1956-01-14 | [[Ficheiro:Myra Albert Wiggins, half-length profile portrait, facing left LCCN2004676326.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1848 | [[:d:Q6948632|Q6948632]] | [[Myrtle Robertson, 11th Baroness Wharton]] | [[Suráfrica]] | 1934-02-20 | [[Reino Unido]] | 2000-05-15 | |- | style='text-align:right'| 1849 | [[:d:Q6957781|Q6957781]] | [[Nadine Blacklock]] | | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | 1998 | |- | style='text-align:right'| 1850 | [[:d:Q6960011|Q6960011]] | [[Najlah Feanny]] | | 1961 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1851 | [[:d:Q6962626|Q6962626]] | [[Nancy Davenport]] | | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1852 | [[:d:Q6962805|Q6962805]] | [[Nancy Lee Andrews]] | [[Jersey City]] | 1947-05-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1853 | [[:d:Q6962829|Q6962829]] | [[Nancy M. Stuart]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1854 | [[:d:Q6963804|Q6963804]] | [[Nanna Hänninen]] | [[Rovaniemi]] | 1973 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1855 | [[:d:Q6964634|Q6964634]] | [[Naomi Duguid]] | [[Otava]] | 1950 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Naomi Duguid.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1856 | [[:d:Q6964642|Q6964642]] | [[Naomi Harris]] | [[Toronto]] | 1973-05-26 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1857 | [[:d:Q6967991|Q6967991]] | [[Natalia Almada]] | [[Cidade de México]] | 1974 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Natalia Almada.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1858 | [[:d:Q6968451|Q6968451]] | [[Natasha D'Schommer]] | | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1859 | [[:d:Q6990145|Q6990145]] | [[Nellie Stockbridge]] | [[Estados Unidos de América]] | 1868 | [[Estados Unidos de América]] | 1965 | |- | style='text-align:right'| 1860 | [[:d:Q7006959|Q7006959]] | [[Yehudit Matzkel]] | [[Bucarest]] | 1951-04-24 | [[Israel]] | 2013-02-13 | |- | style='text-align:right'| 1861 | [[:d:Q7029050|Q7029050]] | [[Nicola Kuperus]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1862 | [[:d:Q7036926|Q7036926]] | [[Nilbar Gures]] | [[Istambul]] | 1977 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 1863 | [[:d:Q7037875|Q7037875]] | [[Nina Berman]] | [[Nova York]] | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1864 | [[:d:Q7037988|Q7037988]] | [[Nina Katchadourian]] | [[Stanford]] | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1865 | [[:d:Q7038085|Q7038085]] | [[Nina Raginsky]] | [[Montreal]] | 1941-04-14 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1866 | [[:d:Q7062297|Q7062297]] | [[Miri Zahi]] | [[Jaffa]] | 1954-10-16<br/>1954 | [[Israel]] | 2020-12-29 | [[Ficheiro:מירי צחי.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1867 | [[:d:Q7070134|Q7070134]] | [[Nurit Wilde]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1868 | [[:d:Q7070136|Q7070136]] | [[Nurit Yarden]] | [[Tel Aviv]] | 1959 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Nurit Yarden (2017).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1869 | [[:d:Q7073358|Q7073358]] | [[O Zhang]] | | 1976-11-23 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 1870 | [[:d:Q7087144|Q7087144]] | [[Olive Cotton]] | [[Sydney]] | 1911-07-11 | [[Australia]] | 2003-09-27 | [[Ficheiro:Olive Cotton, holding camera from Camping trips on Culburra Beach by Max Dupain and Olive Cotton (12825579654) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1871 | [[:d:Q7087149|Q7087149]] | [[Olive Edis]] | [[Londres]] | 1876-09-03 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1955-12-28 | |- | style='text-align:right'| 1872 | [[:d:Q7088029|Q7088029]] | [[Olivia Bee]] | [[Portland, Oregón|Portland]] | 1994-04-05 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1873 | [[:d:Q7108994|Q7108994]] | [[Ottonella Mocellin]] | [[Milán]] | 1966 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1874 | [[:d:Q7119408|Q7119408]] | [[PINK de Thierry]] | [[Haarlem]] | 1943-12-17 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2023-02-25 | [[Ficheiro:PINK working on OÙ EST l'ORIGINAL d'après MB, 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1875 | [[:d:Q7129166|Q7129166]] | [[Pamela Hanson]] | [[Londres]] | 1954 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1876 | [[:d:Q7129297|Q7129297]] | [[Pamella Bordes]] | [[Nova Deli]] | 1961 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 1877 | [[:d:Q7132084|Q7132084]] | [[Paola Gianturco]] | [[Urbana]] | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Paola gianturco headshot 2012 color.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1878 | [[:d:Q7132110|Q7132110]] | [[Paola Yacoub]] | | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 1879 | [[:d:Q7137396|Q7137396]] | [[Parisa Damandan]] | | 1967 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 1880 | [[:d:Q7154648|Q7154648]] | [[Paula Bronstein]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Umbrella Revolution-3766 (15473395398) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1881 | [[:d:Q7154751|Q7154751]] | [[Paula Rae Gibson]] | | 1968 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1882 | [[:d:Q7154852|Q7154852]] | [[Paulette Frankl]] | [[California]] | 1937-02-25 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1883 | [[:d:Q7154968|Q7154968]] | [[Pauline, Lady Trevelyan]] | [[Hawkedon]] | 1816-01-25 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1866-05-13 | [[Ficheiro:Pauline, Lady Trevelyan01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1884 | [[:d:Q7162591|Q7162591]] | [[Penelope Umbrico]] | | 1957-01-31 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Arts Practicum - NYAP2018 PenelopeUmbrico (31749137068).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1885 | [[:d:Q7164433|Q7164433]] | [[Penny Slinger]] | [[Londres]] | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1886 | [[:d:Q7164451|Q7164451]] | [[Penny Wolin]] | [[Cheyenne, Wyoming|Cheyenne]] | 1953-06-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:PennyWolin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1887 | [[:d:Q7171285|Q7171285]] | [[Pery Burge]] | [[Launceston]] | 1955 | [[Reino Unido]] | 2013-02-10 | [[Ficheiro:Pery Burge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1888 | [[:d:Q7171616|Q7171616]] | [[Petah Coyne]] | [[Oklahoma City]] | 1953-09-30 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1889 | [[:d:Q7178626|Q7178626]] | [[Petra Collins]] | [[Toronto]] | 1992-12-21 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1890 | [[:d:Q7178633|Q7178633]] | [[Petra Feriancova]] | [[Bratislava]] | 1977-05-10 | [[Eslovaquia]] | | [[Ficheiro:Petra Feriancová.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1891 | [[:d:Q7186665|Q7186665]] | [[Phoebe Dunn]] | | 1915 | [[Estados Unidos de América]] | 1990 | |- | style='text-align:right'| 1892 | [[:d:Q7188602|Q7188602]] | [[Phyllis McKie]] | | 1929 | [[Canadá]] | 1983-01-12 | |- | style='text-align:right'| 1893 | [[:d:Q7188625|Q7188625]] | [[Phyllis Sheffield]] | | 1916-12-29 | [[Estados Unidos de América]] | 2015-07-16 | |- | style='text-align:right'| 1894 | [[:d:Q7196232|Q7196232]] | [[Pinky Bass]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1936-01-20 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1895 | [[:d:Q7208832|Q7208832]] | [[Pola Brändle]] | [[Aquisgrán]] | 1980-04-07 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1896 | [[:d:Q7225425|Q7225425]] | [[Polixeni Papapetrou]] | [[Melbourne]] | 1960-11-21 | [[Australia]] | 2018-04-11 | |- | style='text-align:right'| 1897 | [[:d:Q7225779|Q7225779]] | [[Polly Borland]] | [[Melbourne]] | 1959 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Polly Borland at the National Gallery of Victoria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1898 | [[:d:Q7225784|Q7225784]] | [[Polly Chandler]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1899 | [[:d:Q7225833|Q7225833]] | [[Polly Smith]] | [[Ruston]] | 1908-12-29 | [[Estados Unidos de América]] | 1980-06-18 | |- | style='text-align:right'| 1900 | [[:d:Q7229581|Q7229581]] | [[Poppy de Villeneuve]] | [[Hampstead]] | 1979-05-22 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1901 | [[:d:Q7245620|Q7245620]] | [[Priscilla Rattazzi]] | [[Roma]] | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Priscilla Rattazzi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1902 | [[:d:Q7261849|Q7261849]] | [[Pushpamala N.]] | [[Bangalore]] | 1956 | [[India]] | | [[Ficheiro:Pushpamala N..jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1903 | [[:d:Q7272280|Q7272280]] | [[Quinn Norton]] | | 1973-05-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:QN headshot.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1904 | [[:d:Q7279234|Q7279234]] | [[Rachel Feinstein]] | [[Fort Defiance]] | 1971-05-25 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1905 | [[:d:Q7279417|Q7279417]] | [[Rachel Sussman]] | | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1906 | [[:d:Q7285185|Q7285185]] | [[Raissa Venables]] | [[New Paltz]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1907 | [[:d:Q7289939|Q7289939]] | [[Ramona d'Viola]] | [[Chicago]] | 1958-10-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Web 9367.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1908 | [[:d:Q7291703|Q7291703]] | [[Randi Malkin Steinberger]] | | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1909 | [[:d:Q7301664|Q7301664]] | [[Rebecca Belmore]] | [[Upsala]] | 1960-03-22 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Rebecca Belmore.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1910 | [[:d:Q7301812|Q7301812]] | [[Rebecca Litchfield]] | [[Sutton]] | 1982-05-01 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Rebeccabathory.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1911 | [[:d:Q7301831|Q7301831]] | [[Rebecca Matlock]] | [[Manchester]] | 1928 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-11-09 | |- | style='text-align:right'| 1912 | [[:d:Q7301847|Q7301847]] | [[Rebecca Norris Webb]] | [[Rushville]] | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Rebecca Webb.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1913 | [[:d:Q7312973|Q7312973]] | [[Renee Byer]] | [[Yonkers]] | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1914 | [[:d:Q7313833|Q7313833]] | [[Renée Cox]] | [[Xamaica]] | 1960-10-16 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Xamaica]] | | [[Ficheiro:Renee Cox by David Shankbone.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1915 | [[:d:Q7313843|Q7313843]] | [[Renée Green]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1916 | [[:d:Q7313850|Q7313850]] | [[Renée Scheltema]] | | 1951 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1917 | [[:d:Q7317707|Q7317707]] | [[Reva Brooks]] | [[Toronto]] | 1913-05 | [[Canadá]] | 2004-01-24 | |- | style='text-align:right'| 1918 | [[:d:Q7351516|Q7351516]] | [[Roberta Lannes]] | [[Os Ánxeles]] | 1948-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1919 | [[:d:Q7367193|Q7367193]] | [[Rosalie Gwathmey]] | [[Charlotte, Carolina do Norte|Charlotte]] | 1908-09-15 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-02-12 | |- | style='text-align:right'| 1920 | [[:d:Q7367240|Q7367240]] | [[Rosalind Nashashibi]] | [[Croydon (Q2213391)|Croydon]]<br/>[[Londres]] | 1973-07 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1921 | [[:d:Q7367254|Q7367254]] | [[Rosalind Solomon]] | [[Highland Park]] | 1930-04-02 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1922 | [[:d:Q7367268|Q7367268]] | [[Rosaline Margaret Frank]] | [[Nelson, Nova Zelandia|Nelson]] | 1864-12-21 | [[Nova Zelandia]] | 1954-10-06 | |- | style='text-align:right'| 1923 | [[:d:Q7372366|Q7372366]] | [[Roxanne Lowit]] | [[Manhattan]] | 1942-02-02 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-09-13 | |- | style='text-align:right'| 1924 | [[:d:Q7375293|Q7375293]] | [[Roz Joseph]] | [[Bronx]] | 1926-06-30 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-12-25 | |- | style='text-align:right'| 1925 | [[:d:Q7376314|Q7376314]] | [[Ruby Day]] | [[Kansas City, Missouri|Kansas City]] | 1979-03-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:RubyDay-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1926 | [[:d:Q7376390|Q7376390]] | [[Ruby Spowart]] | | 1928 | [[Australia]] | 2024 | |- | style='text-align:right'| 1927 | [[:d:Q7382838|Q7382838]] | [[Ruth-Marion Baruch]] | [[Berlín]] | 1922-06-15 | [[Estados Unidos de América]] | 1997-10-11 | |- | style='text-align:right'| 1928 | [[:d:Q7383188|Q7383188]] | [[Ruth Robertson]] | [[Taylorville]] | 1905-05-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1998-02-17 | |- | style='text-align:right'| 1929 | [[:d:Q7387133|Q7387133]] | [[S.A. Bachman]] | | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1930 | [[:d:Q7395608|Q7395608]] | [[Saadiya Kochar]] | | | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 1931 | [[:d:Q7396177|Q7396177]] | [[Sabine Pigalle]] | [[Ruán]] | 1963-11-14 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1932 | [[:d:Q7404955|Q7404955]] | [[Salla Tykkä]] | [[Helsinqui]] | 1973-04-10 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1933 | [[:d:Q7405198|Q7405198]] | [[Sally Larsen]] | | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1934 | [[:d:Q7405301|Q7405301]] | [[Sally Stapleton]] | [[Kennett]] | 1957-11-23 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1935 | [[:d:Q7408409|Q7408409]] | [[Sama Raena Alshaibi]] | [[Basora]] | 1973 | [[Iraq]]<br/>[[Estado de Palestina]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sama Alshaibi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1936 | [[:d:Q7409461|Q7409461]] | [[Samina Quraeshi]] | [[Karachi]] | 1944 | [[Paquistán]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2013 | |- | style='text-align:right'| 1937 | [[:d:Q7416529|Q7416529]] | [[Sandra Alland]] | [[Scarborough]] | 1973-04-17 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1938 | [[:d:Q7421680|Q7421680]] | [[Sara L. Press]] | | 1974-11-28 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1939 | [[:d:Q7421767|Q7421767]] | [[Sara Shamsavari]] | [[Teherán]] | 1979-08-05 | [[Irán]]<br/>[[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1940 | [[:d:Q7422461|Q7422461]] | [[Sarah Jones]] | [[Londres]] | 1959 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1941 | [[:d:Q7422502|Q7422502]] | [[Sarah Ladd]] | [[Somerville]] | 1860-04-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1927-03-30 | [[Ficheiro:Mrs. Charles E. Ladd (Sarah L. Hall) SAAM-1974.88.23 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1942 | [[:d:Q7422807|Q7422807]] | [[Sarah Stolfa]] | | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1943 | [[:d:Q7425703|Q7425703]] | [[Saskia Olde Wolbers]] | [[Breda]] | 1971-06-25 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1944 | [[:d:Q7427816|Q7427816]] | [[Savanah Leaf]] | [[Londres]] | 1993-11-24 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1945 | [[:d:Q7438329|Q7438329]] | [[Scout Tufankjian]] | [[Boston]] | 1977-11-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1946 | [[:d:Q7448463|Q7448463]] | [[Selina Maitreya]] | | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1947 | [[:d:Q7484811|Q7484811]] | [[Taiye Selasi]] | [[Londres]] | 1979-11-02 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:TaiyeSelasi P1030135.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1948 | [[:d:Q7488633|Q7488633]] | [[Shani Mootoo]] | [[Dublín]] | 1957 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Writer Shani Mootoo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1949 | [[:d:Q7490100|Q7490100]] | [[Sharon Irla]] | | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1950 | [[:d:Q7490118|Q7490118]] | [[Sharon Kivland]] | [[Alemaña]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1951 | [[:d:Q7490264|Q7490264]] | [[Sharon Wohlmuth]] | [[Bristol (Q755149)|Bristol]] | 1946-09-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-02-12 | |- | style='text-align:right'| 1952 | [[:d:Q7493808|Q7493808]] | [[Shelley Niro]] | [[Niagara Falls, Nova York|Niagara Falls]] | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1953 | [[:d:Q7498804|Q7498804]] | [[Shirley Miranda-Rodriguez]] | [[Estado de Nova York|Nova York]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1954 | [[:d:Q7498811|Q7498811]] | [[Shirley O'Loughlin]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1955 | [[:d:Q7499460|Q7499460]] | [[Shiyō Shimamura]] | | 1903 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 1974 | |- | style='text-align:right'| 1956 | [[:d:Q7517031|Q7517031]] | [[Silvia Poloto]] | [[São Paulo]] | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 1957 | [[:d:Q7524392|Q7524392]] | [[Sinikka Kurkinen]] | [[Joutseno]] | 1935-10-03 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1958 | [[:d:Q7530483|Q7530483]] | [[Sirkka-Liisa Konttinen]] | [[Kouvola]]<br/>[[Myllykoski]] | 1948 | [[Reino Unido]]<br/>[[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Sirkka-Liisa Konttinen (Martin Parr Foundation, 2018).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1959 | [[:d:Q7562716|Q7562716]] | [[Sooni Taraporevala]] | [[Bombai]] | 1957 | [[India]] | | [[Ficheiro:Sooni Taraporevala.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1960 | [[:d:Q7562985|Q7562985]] | [[Sophie Darlington]] | | 1960s | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1961 | [[:d:Q7563013|Q7563013]] | [[Sophie Jodoin]] | [[Montreal]] | 1965 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1962 | [[:d:Q7563021|Q7563021]] | [[Sophie Lascelles]] | [[Thorpeness]] | 1973-10-01 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1963 | [[:d:Q7563157|Q7563157]] | [[Sophy Rickett]] | [[Londres]] | 1970-09-22 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1964 | [[:d:Q7606396|Q7606396]] | [[Stefanie Schneider]] | | 1968 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1965 | [[:d:Q7607134|Q7607134]] | [[Stella Steyn]] | [[Dublín]] | 1907-12-26 | [[Irlanda]] | 1987-07-21 | [[Ficheiro:Stella Steyn.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1966 | [[:d:Q7608409|Q7608409]] | [[Stephanie Syjuco]] | [[Manila]] | 1974 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Stephanie Syjuco 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1967 | [[:d:Q7640639|Q7640639]] | [[Sunny Bak]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1968 | [[:d:Q7647634|Q7647634]] | [[Susan Burnstine]] | | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1969 | [[:d:Q7647821|Q7647821]] | [[Susan Fereday]] | | 1959 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1970 | [[:d:Q7647840|Q7647840]] | [[Susan Ford]] | [[Washington, D.C.]] | 1957-07-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:SusanFordBales.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1971 | [[:d:Q7647909|Q7647909]] | [[Susan Hacker Stang]] | | 1949-10-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan Hacker Stang self-portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1972 | [[:d:Q7648101|Q7648101]] | [[Susan Lanier]] | [[Dallas, Texas|Dallas]] | 1947-08-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan lanier-bramlett.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1973 | [[:d:Q7650655|Q7650655]] | [[Suza Scalora]] | [[Os Ánxeles]] | 1952-08-13 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1974 | [[:d:Q7650720|Q7650720]] | [[Suzanna Clarke]] | | 1961 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1975 | [[:d:Q7650864|Q7650864]] | [[Suzanne Goldish]] | [[Estado de Nova York|Nova York]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1976 | [[:d:Q7650894|Q7650894]] | [[Suzanne Lacy]] | [[Wasco]] | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1977 | [[:d:Q7650949|Q7650949]] | [[Suzanne Roberts]] | | 1970-10-02 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1978 | [[:d:Q7651133|Q7651133]] | [[Suzon Fuks]] | | 1959 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 1979 | [[:d:Q7651418|Q7651418]] | [[Suzy Gorman]] | | 1962-06-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Suzy Gorman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1980 | [[:d:Q7651431|Q7651431]] | [[Suzy Lake]] | [[Detroit]] | 1947-06-24 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Suzy Lake.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1981 | [[:d:Q7652474|Q7652474]] | [[Svetlana K-Lie]] | [[Moscova]] | 1977 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Photo of Svetlana K-lie with her work "Peacock".jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1982 | [[:d:Q7660033|Q7660033]] | [[Sydney Mary Thompson]] | [[Condado de Antrim]] | 1847 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1923-07-16 | |- | style='text-align:right'| 1983 | [[:d:Q7672996|Q7672996]] | [[Tabe Slioor]] | [[Helsinqui]] | 1926-11-21 | [[Finlandia]] | 2006-04-25 | [[Ficheiro:Tabe-Slioor-1961.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1984 | [[:d:Q7680806|Q7680806]] | [[Tamara Lackey]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1985 | [[:d:Q7681599|Q7681599]] | [[Tammy Rae Carland]] | [[Portland, Maine|Portland]] | 1965-01-27<br/>1965 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tammy Rae Carland.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1986 | [[:d:Q7684094|Q7684094]] | [[Tanyth Berkeley]] | [[Hollywood]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1987 | [[:d:Q7702175|Q7702175]] | [[Teresa López]] | | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Teresalopez-1-.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1988 | [[:d:Q7781089|Q7781089]] | [[Thelma Rene Kent]] | [[Christchurch]] | 1899-10-21 | [[Nova Zelandia]] | 1946-06-23 | |- | style='text-align:right'| 1989 | [[:d:Q7799893|Q7799893]] | [[Thérèse Bonney]] | [[Syracuse]] | 1894-07-15 | [[Estados Unidos de América]] | 1978-01-23<br/>1978-01-15 | [[Ficheiro:Thérèse Bonney.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1990 | [[:d:Q7801093|Q7801093]] | [[Tierney Gearon]] | [[Atlanta]] | 1963-09-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1991 | [[:d:Q7807913|Q7807913]] | [[Tina Korhonen]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1992 | [[:d:Q7810552|Q7810552]] | [[Tizza Covi]] | [[Bolzano|Bolzán]] | 1971-05-06 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Tizza Covi Viennale 2013 Gartenbaukino.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1993 | [[:d:Q7820160|Q7820160]] | [[Tomoko Miyamoto]] | | 1960 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1994 | [[:d:Q7830679|Q7830679]] | [[Toyoko Tokiwa]] | [[Iocoama]] | 1930-01-15 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 2019-12-24 | [[Ficheiro:Josei-Kyoyo-1960-June-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1995 | [[:d:Q7831254|Q7831254]] | [[Tracey Moberly]] | [[Tredegar]] | 1964 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1996 | [[:d:Q7831270|Q7831270]] | [[Tracey Shelton]] | [[Darraweit Guim]] | 20th century | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Traceyshelton.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1997 | [[:d:Q7842340|Q7842340]] | [[Trine Søndergaard]] | | 1972-03-24 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 1998 | [[:d:Q7844028|Q7844028]] | [[Trisha Ventker]] | [[Mineola]] | 1967-02-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Trisha Ventker Profile Image.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1999 | [[:d:Q7850197|Q7850197]] | [[Tsuneko Sasamoto]] | [[Shinagawa]] | 1914-09-01 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 2022-08-15 | [[Ficheiro:Sasamoto Tsuneko.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2000 | [[:d:Q7861962|Q7861962]] | [[Tzeli Hadjidimitriou]] | [[Mitilene]] | 1962 | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2001 | [[:d:Q7911264|Q7911264]] | [[Valerie Finnis]] | | 1924-10-31 | [[Reino Unido]] | 2006-10-17 | |- | style='text-align:right'| 2002 | [[:d:Q7911292|Q7911292]] | [[Valerie Jodoin Keaton]] | [[Montreal]] | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2003 | [[:d:Q7911321|Q7911321]] | [[Valerie Phillips]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2004 | [[:d:Q7919521|Q7919521]] | [[Vena Kava]] | [[Zakopane]] | 1986-11-02 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2005 | [[:d:Q7919955|Q7919955]] | [[Venia Bechrakis]] | [[Atenas]] | 1974-05-20 | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2006 | [[:d:Q7920743|Q7920743]] | [[Vera Berdich]] | [[Chicago]] | 1915 | [[Estados Unidos de América]] | 2003-10-12 | |- | style='text-align:right'| 2007 | [[:d:Q7920769|Q7920769]] | [[Vera Elkan]] | [[Xohanesburgo]] | 1908-05-29 | [[Suráfrica]] | 2008 | |- | style='text-align:right'| 2008 | [[:d:Q7922492|Q7922492]] | [[Veronika Bromová]] | [[Praga]] | 1966-08-12 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Veronika Bromova (2006-2007).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2009 | [[:d:Q7922495|Q7922495]] | [[Veronika Drahotová]] | [[Praga]] | 1975-07-25 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Veronika-drahotova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2010 | [[:d:Q7925389|Q7925389]] | [[Vicki DaSilva]] | | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2011 | [[:d:Q7926807|Q7926807]] | [[Victoria Janashvili]] | | | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Victoria Janashvili.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2012 | [[:d:Q7927561|Q7927561]] | [[Victory Tischler-Blue]] | [[Newport Beach]] | 1959-09-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2013 | [[:d:Q7928268|Q7928268]] | [[Viel Bjerkeset Andersen]] | | 1963-06-20<br/>1963-05-20 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2014 | [[:d:Q7929531|Q7929531]] | [[Vikky Alexander]] | [[Victoria]] | 1959-01-30 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2015 | [[:d:Q7934489|Q7934489]] | [[Virginia Schau]] | [[Sacramento, California|Sacramento]] | 1915-02-23 | [[Estados Unidos de América]] | 1989-05-28 | |- | style='text-align:right'| 2016 | [[:d:Q7937877|Q7937877]] | [[Vivienne Balla]] | [[Tatabánya]] | 1986-06-24 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Vivienne Balla portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2017 | [[:d:Q7943202|Q7943202]] | [[Zofia Nasierowska]] | [[Lomianki]] | 1938-04-24 | [[Polonia]] | 2011-10-03 | [[Ficheiro:Nasierowska Zofia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2018 | [[:d:Q7961568|Q7961568]] | [[Mary Georgina Filmer]] | | 1838-04-04 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1903-03-17<br/>1903-03-18 | |- | style='text-align:right'| 2019 | [[:d:Q7982725|Q7982725]] | [[Wendy McMurdo]] | [[Edimburgo]] | 1962 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2020 | [[:d:Q8000970|Q8000970]] | [[Wilda Gerideau-Squires]] | | 1946-06-21 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2021 | [[:d:Q8003266|Q8003266]] | [[Willa Shalit]] | [[Nova York]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Willa Shalit photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2022 | [[:d:Q8013106|Q8013106]] | [[Helen Foster Snow]] | [[Cedar City]] | 1907-09-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1997-01-11 | |- | style='text-align:right'| 2023 | [[:d:Q8021374|Q8021374]] | [[Willie Anne Wright]] | [[Richmond, Virxinia|Richmond]] | 1924 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2024 | [[:d:Q8042963|Q8042963]] | [[Xanthe Elbrick]] | [[Londres]] | 1978-12-01 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2025 | [[:d:Q8050024|Q8050024]] | [[Yasuko Kotani]] | [[Nishinomiya]] | 1962-08-27 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2026 | [[:d:Q8051510|Q8051510]] | [[Yelena Yemchuk]] | [[Kíiv]] | 1970-04-22 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2027 | [[:d:Q8053397|Q8053397]] | [[Yeşim Ağaoğlu]] | [[Istambul]] | 1966-01-21 | [[Turquía]] | | [[Ficheiro:Yesim Agaoglu.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2028 | [[:d:Q8056140|Q8056140]] | [[Yoshiko Shimada]] | [[Tachikawa]] | 1959 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:1.28 Japanese Embassy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2029 | [[:d:Q8062440|Q8062440]] | [[Yvonne De Rosa]] | [[Nápoles]] | 1975 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2030 | [[:d:Q8067576|Q8067576]] | [[Zayra Álvarez]] | [[Arroyo]] | 1974-12-11 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2031 | [[:d:Q8070232|Q8070232]] | [[Zhang Jingna]] | [[Pequín]] | 1988-05-04 | [[Singapur]] | | |- | style='text-align:right'| 2032 | [[:d:Q8073262|Q8073262]] | [[Zoe Crosher]] | [[Santa Rosa, Estados Unidos|Santa Rosa]] | 1975-07 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Zoe Crosher, visiting from LA, leads the first critique of NYAP's 2014 program (14366320729) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2033 | [[:d:Q8073309|Q8073309]] | [[Zoe Strauss]] | [[Filadelfia]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Zoe Strauss.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2034 | [[:d:Q8073318|Q8073318]] | [[Zoe Wiseman]] | | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Zoe Wiseman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2035 | [[:d:Q8074733|Q8074733]] | [[Zoë Dominic]] | [[Reino Unido]] | 1920-07-04 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2011-01-11 | |- | style='text-align:right'| 2036 | [[:d:Q8080044|Q8080044]] | [[İdil Fırat]] | [[Ancara]] | 1972-11-05 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 2037 | [[:d:Q8435228|Q8435228]] | [[Zofia Chomętowska]] | [[Parachonsk]] | 1902-12-08 | [[Polonia]] | 1991-05-20 | [[Ficheiro:Zofia Chomętowska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2038 | [[:d:Q8915221|Q8915221]] | [[王信]] | [[Lukang Township]] | 1942-03-17 | [[Taiwán]]<br/>[[Taiwan under Japanese rule]] | | |- | style='text-align:right'| 2039 | [[:d:Q8960593|Q8960593]] | [[Ewa Kuryluk]] | [[Cracovia]] | 1946-05-05 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Ewa Kuryluk Warsaw Poland October13 2009 Fot Mariusz Kubik 03.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2040 | [[:d:Q8991211|Q8991211]] | [[Hoho Liu]] | | 1976-10-25 | [[Taiwán]] | | [[Ficheiro:Hoho.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2041 | [[:d:Q9020833|Q9020833]] | [[Laura Gilpin]] | [[Colorado Springs, Colorado|Colorado Springs]] | 1891-04-22 | [[Estados Unidos de América]] | 1979-11-30 | |- | style='text-align:right'| 2042 | [[:d:Q9022338|Q9022338]] | [[Liesbeth Abbenes]] | [[Asten]] | 1970-02-22 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2043 | [[:d:Q9024585|Q9024585]] | [[Lu Grimaldi]] | [[São Paulo]] | 1954-06-20 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Lu Grimaldi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2044 | [[:d:Q9048504|Q9048504]] | [[Naia del Castillo]] | [[Bilbao]] | 1975 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2045 | [[:d:Q9059602|Q9059602]] | [[Pilar Aymerich i Puig]] | [[Barcelona]] | 1943 | [[España]] | | [[Ficheiro:Pilar Aymerich4.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2046 | [[:d:Q9093427|Q9093427]] | [[Victoria Civera]] | [[Sagunto, Valencia|Sagunto]]<br/>[[Porto de Sagunto]] | 1955<br/>1952 | [[España]] | | [[Ficheiro:Victoria Civera Redondo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2047 | [[:d:Q9124864|Q9124864]] | [[Saki Ōtsuka]] | [[Toquio]] | 1984-10-01 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2048 | [[:d:Q9129859|Q9129859]] | [[Noriko Komiya]] | | 1983-03-11 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2049 | [[:d:Q9142206|Q9142206]] | [[Agnieszka Bałut]] | [[Varsovia]] | 1965-02-03 | | | |- | style='text-align:right'| 2050 | [[:d:Q9142415|Q9142415]] | [[Agnieszka Polska]] | [[Lublin]] | 1985 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2051 | [[:d:Q9146560|Q9146560]] | [[Aleksandra Kaczkowska]] | [[Varsovia]] | 1974-11-23 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2052 | [[:d:Q9146707|Q9146707]] | [[Aleksandra Went]] | [[Gdańsk]] | 1976 | | | [[Ficheiro:OWent.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2053 | [[:d:Q9148169|Q9148169]] | [[Alicja Karska]] | [[Malbork]] | 1978 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:AKarska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2054 | [[:d:Q9154434|Q9154434]] | [[Aneta Grzeszykowska]] | [[Varsovia]] | 1974 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Aneta Grzeszykowska przed swoją pracą z cyklu Negative Book.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2055 | [[:d:Q9154460|Q9154460]] | [[Anetta Mona Chisa]] | [[Nădlac]] | 1975 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2056 | [[:d:Q9155072|Q9155072]] | [[Anna Brzezińska-Skarżyńska]] | | 1958-04-10 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2057 | [[:d:Q9155542|Q9155542]] | [[Anna Owczarz-Dadan]] | [[Polonia]] | 1979 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Anna Owczarz-Dadan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2058 | [[:d:Q9155687|Q9155687]] | [[Anna Skoczylas]] | [[Lviv]] | 1928-11-28 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2059 | [[:d:Q9155759|Q9155759]] | [[Anna Teresa Pietraszek]] | [[Varsovia]] | 1951-07-10 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2060 | [[:d:Q9175470|Q9175470]] | [[Bogna Burska]] | [[Varsovia]] | 1974 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:BBurska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2061 | [[:d:Q9178402|Q9178402]] | [[Bożena Michalik]] | [[Przemyśl]] | 1907-10-09 | | 1995 | |- | style='text-align:right'| 2062 | [[:d:Q9191212|Q9191212]] | [[Christy Bush]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2063 | [[:d:Q9201631|Q9201631]] | [[Danuta Dąbrowska]] | [[Szczecin]] | 1959 | | | [[Ficheiro:Danuta Dabrowska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2064 | [[:d:Q9210214|Q9210214]] | [[Dorota Kycia]] | [[Milanówek]] | 1962-02-26 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Dorota Teresa Kycia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2065 | [[:d:Q9253145|Q9253145]] | [[Elżbieta Jabłońska]] | [[Olsztyn]] | 1970 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2066 | [[:d:Q9253151|Q9253151]] | [[Elżbieta Janicka]] | | 1970 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2067 | [[:d:Q9253322|Q9253322]] | [[Elżbieta Łaniewska-Łukaszczyk]] | [[Varsovia]] | 1930-04-13 | [[Polonia]] | 2016-10-14 | |- | style='text-align:right'| 2068 | [[:d:Q9256588|Q9256588]] | [[Ewa Andrzejewska]] | [[Wrocław]] | 1959-01-28 | [[Polonia]] | 2017-08-21 | |- | style='text-align:right'| 2069 | [[:d:Q9261835|Q9261835]] | [[Fortunata Obrapalska]] | [[Volodymyr]] | 1909 | [[Polonia]] | 2004-06-10 | |- | style='text-align:right'| 2070 | [[:d:Q9267336|Q9267336]] | [[Georgia Krawiec]] | [[Kędzierzyn-Koźle]] | 1972 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Georgia Krawiec (OKO BOGA).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2071 | [[:d:Q9323150|Q9323150]] | [[Jiǎn Pèilíng]] | [[Taoyuan County]] | 1969 | [[Taiwán]] | | [[Ficheiro:Taiwanese Writer, Photographer Pei Ling Jian.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2072 | [[:d:Q9343614|Q9343614]] | [[Stanisława Siurawska]] | | 1915-01-14 | [[Polonia]] | 2007-02-05 | |- | style='text-align:right'| 2073 | [[:d:Q9345502|Q9345502]] | [[Stefania Bril]] | [[Gdańsk]] | 1922-08-25 | [[Brasil]]<br/>[[Polonia]] | 1992-09-21 | |- | style='text-align:right'| 2074 | [[:d:Q9368204|Q9368204]] | [[Vanda Hybnerová]] | [[Praga]] | 1968-09-30 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Vanda Hybnerová 2014 2 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2075 | [[:d:Q9369265|Q9369265]] | [[Věra Černá]] | [[Praga]] | 1938-04-12 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[Canadá]] | 2008-11-05 | |- | style='text-align:right'| 2076 | [[:d:Q9383583|Q9383583]] | [[Yuka Komatsu]] | [[Akita]] | 1982-09-22 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2077 | [[:d:Q9391850|Q9391850]] | [[Zofia Rydet]] | [[Ivano-Frankivsk]] | 1911-05-05 | [[Polonia]] | 1997-08-24 | [[Ficheiro:Zofia Rydet - autoportret.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2078 | [[:d:Q9603812|Q9603812]] | [[Alice Valente Alves]] | | 1957 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 2079 | [[:d:Q9612097|Q9612097]] | [[Ana Dias]] | [[Porto, Portugal|Porto]] | 1984-07-15 | [[Portugal]] | | [[Ficheiro:Ana-dias-exposicao-casino-lisboa-03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2080 | [[:d:Q10260438|Q10260438]] | [[Cora Rónai]] | [[Río de Xaneiro]] | 1953-07-31 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Cora Ronai (2012).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2081 | [[:d:Q10269025|Q10269025]] | [[Dulce Helfer]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 2082 | [[:d:Q10284465|Q10284465]] | [[Frances Carpenter]] | [[Washington, D.C.]] | 1890-04-30 | [[Estados Unidos de América]] | 1972-11-02 | [[Ficheiro:Frances Carpenter. Tales of a Russian Grandmother (Bilibin) - cover 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2083 | [[:d:Q10289383|Q10289383]] | [[Geórgia Wortmann]] | [[Río de Xaneiro]] | 1970-12-05 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 2084 | [[:d:Q10295169|Q10295169]] | [[Hermínia de Mello Nogueira Borges]] | [[Río de Xaneiro]] | 1894 | [[Brasil]] | 1989 | |- | style='text-align:right'| 2085 | [[:d:Q10306650|Q10306650]] | [[Jennifer Finch]] | [[Os Ánxeles]] | 1966-08-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jennifer-precious finch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2086 | [[:d:Q10306979|Q10306979]] | [[Joan W. Nowicke]] | | 1938 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2087 | [[:d:Q10321808|Q10321808]] | [[Luísa Ferreira]] | [[Lisboa]] | 1961 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 2088 | [[:d:Q10322982|Q10322982]] | [[Mafalda Capela]] | [[Porto, Portugal|Porto]] | 1977 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 2089 | [[:d:Q10325967|Q10325967]] | [[Maria Lamas]] | [[Torres Novas]] | 1893-10-06 | [[Portugal]] | 1983-12-06 | [[Ficheiro:Maria Lamas.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2090 | [[:d:Q10326409|Q10326409]] | [[Marina Tavares Dias]] | [[Lisboa]] | 1962 | [[Portugal]] | | [[Ficheiro:Marina tavares dias.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2091 | [[:d:Q10326571|Q10326571]] | [[Marjorie Sonnenschein]] | [[Fortaleza, Ceará|Fortaleza]] | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 2092 | [[:d:Q10327528|Q10327528]] | [[Maureen Bisilliat]] | [[Englefield Green]]<br/>[[Reino Unido]] | 1931-02-16 | [[Brasil]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2093 | [[:d:Q10327898|Q10327898]] | [[Maíra Dvorek]] | [[São Paulo]] | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 2094 | [[:d:Q10335394|Q10335394]] | [[Nair Benedicto]] | | 1940 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 2095 | [[:d:Q10349155|Q10349155]] | [[Philippa Scott]] | [[Bloemfontein]] | 1918-11-22 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2010-01-06 | |- | style='text-align:right'| 2096 | [[:d:Q10364684|Q10364684]] | [[Rosângela Rennó]] | [[Belo Horizonte]] | 1962-11-19 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Rosângela Rennó portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2097 | [[:d:Q10367555|Q10367555]] | [[Sandra Cinto]] | [[Santo André, São Paulo|Santo André]] | 1968 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 2098 | [[:d:Q10375249|Q10375249]] | [[Suzanne Daveau]] | [[20º distrito de París]] | 1925-07-13 | [[Francia]]<br/>[[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 2099 | [[:d:Q10376638|Q10376638]] | [[Sônia Maria de Moraes Angel Jones]] | [[Santiago]] | 1946-11-09 | [[Brasil]] | 1973-11-30 | [[Ficheiro:Sônia de Moraes Angel - CNV-SP.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2100 | [[:d:Q10385843|Q10385843]] | [[Tânia Gaidarji]] | [[São Paulo]] | 1968-10-13 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Tânia Gaidarji.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2101 | [[:d:Q10444417|Q10444417]] | [[Gillian Wearing]] | [[Birmingham]] | 1963-12-10 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Gillian Wearing.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2102 | [[:d:Q10733112|Q10733112]] | [[An-My Lê]] | [[Cidade Ho Chi Minh]] | 1960 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Vietnam]] | | |- | style='text-align:right'| 2103 | [[:d:Q10769162|Q10769162]] | [[Alena Dvořáková]] | [[Humpolec]] | 1970-04-26 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Alena Dvořáková and Viktor Fischer .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2104 | [[:d:Q10769218|Q10769218]] | [[Alena Hanzlová]] | [[Praga]] | 1955-12-31 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2105 | [[:d:Q10769745|Q10769745]] | [[Alena Vykulilová]] | [[Jihlava]] | 1953-08-20 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Alena Vykulilová (2024).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2106 | [[:d:Q10777250|Q10777250]] | [[Arja Hyytiäinen]] | [[Turku]] | 1974-01-01 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2107 | [[:d:Q10787264|Q10787264]] | [[Alžběta Jungrová]] | [[Praga]] | 1978-04-18 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Alžběta Jungrová (2020).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2108 | [[:d:Q10799402|Q10799402]] | [[Nguyen Phuong Thao]] | [[Hanoi]] | 1972-10-10 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Nguyen Phuong Thao David Neff.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2109 | [[:d:Q10799527|Q10799527]] | [[Nguyễn Thu Hà]] | | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 2110 | [[:d:Q10816113|Q10816113]] | [[Hana Rysová]] | [[Praga]] | 1945-06-08 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | [[Ficheiro:Handa Rysová.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2111 | [[:d:Q10819148|Q10819148]] | [[Andrea Růžičková]] | [[Vranov nad Topľou]] | 1984-07-21 | [[Eslovaquia]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | [[Ficheiro:Andrea Kerestešová Růžičková (2023) III.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2112 | [[:d:Q10825712|Q10825712]] | [[Ann Rosener]] | | 1914-11-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2012-05-19 | [[Ficheiro:Washington, D.C. Portrait of Ann Rosener, United States OWI8d29661v (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2113 | [[:d:Q10826030|Q10826030]] | [[Anna Daučíková]] | [[Bratislava]] | 1950-08-18 | [[Eslovaquia]] | | [[Ficheiro:Anna Daučíková (2024).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2114 | [[:d:Q10855463|Q10855463]] | [[Geneviève Élisabeth Disdéri]] | [[París]] | 1817 | [[Francia]] | 1878-12-16 | [[Ficheiro:Élisabeth Geneviève Disdéri (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2115 | [[:d:Q10856987|Q10856987]] | [[Yvonne Vavrová]] | [[Bratislava]] | 1959-07-11 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[Eslovaquia]] | | [[Ficheiro:Dr.Yvonne VAVROVÁ, PhD.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2116 | [[:d:Q10858074|Q10858074]] | [[Mahboubeh Honarian]] | [[Isfahán]] | 1962-03-22 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Honarian-Pic.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2117 | [[:d:Q10882215|Q10882215]] | [[Deidi von Schaewen]] | [[Berlín]] | 1941 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2118 | [[:d:Q10917897|Q10917897]] | [[Ann Tenno]] | [[Tartu]] | 1952-12-04 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Ann Tenno, on eesti fotokunstnik (1985).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2119 | [[:d:Q10980717|Q10980717]] | [[Catherine Cameron]] | [[Oslo]] | 1962-12-02 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2120 | [[:d:Q11034711|Q11034711]] | [[Baldandorj Ariunzul]] | | 1976-02-14 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2121 | [[:d:Q11051244|Q11051244]] | [[Barbara Wright]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:CH-NB - Barbara Hamilton-Wright (Lokalisierung unsicher, gehört sehr wahrscheinlich nicht in die Serie AS-06) - Annemarie Schwarzenbach - SLA-Schwarzenbach-A-5-06-199.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2122 | [[:d:Q11052003|Q11052003]] | [[Barbora Bálková]] | [[České Budějovice]] | 1978-03-04 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Barbora Bálková (2021).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2123 | [[:d:Q11053412|Q11053412]] | [[Barbora Šlapetová]] | [[Ostrava]] | 1973-05-02 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Barbora Šlapetová (2023).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2124 | [[:d:Q11114515|Q11114515]] | [[Kayo Ume]] | | 1981-03-23 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2125 | [[:d:Q11219851|Q11219851]] | [[Bohumila Bloudilová]] | [[České Vrbné]] | 1876-03-19 | [[Imperio Austrohúngaro]]<br/>[[Checoslovaquia]] | 1946-08-11 | [[Ficheiro:Kratky, Frantisek - Bohumila Bloudilova (ca 1900).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2126 | [[:d:Q11232014|Q11232014]] | [[Motoko]] | [[Prefectura de Osaca|Prefectura de Ōsaka]] | 1966 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2127 | [[:d:Q11245832|Q11245832]] | [[Sekishino]] | | 1979-01-01 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2128 | [[:d:Q11253418|Q11253418]] | [[Babette Mangolte]] | [[Montmorot]] | 1941 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2129 | [[:d:Q11264745|Q11264745]] | [[Sakae Kikuchi]] | [[Toquio]] | 1956 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2130 | [[:d:Q11276404|Q11276404]] | [[Karin Hinatano]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2131 | [[:d:Q11287112|Q11287112]] | [[Ayako Imoto]] | [[Prefectura de Tottori]] | 1986-01-12 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2132 | [[:d:Q11291252|Q11291252]] | [[Elena Kalis]] | [[Moscova]] | | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 2133 | [[:d:Q11307334|Q11307334]] | [[Rei Shito]] | [[Kaga, Ishikawa]] | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2134 | [[:d:Q11353430|Q11353430]] | [[Yuri Nanasaki]] | [[Masuda]] | 1979-10-08 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2135 | [[:d:Q11364036|Q11364036]] | [[Mari Nakayama]] | [[Amagasaki]] | 1970 | [[Xapón]] | 2008-01-17 | |- | style='text-align:right'| 2136 | [[:d:Q11367591|Q11367591]] | [[Aiko Nakano]] | [[Atsugi]] | 1968 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2137 | [[:d:Q11372828|Q11372828]] | [[Sayuki Inoue]] | [[Yanagawa]] | 1974 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2138 | [[:d:Q11378568|Q11378568]] | [[Chiho Nakata]] | [[Prefectura de Kyoto]] | 1982 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2139 | [[:d:Q11383684|Q11383684]] | [[Michiko Sato]] | [[Toquio]] | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2140 | [[:d:Q11383895|Q11383895]] | [[Nanako Satō]] | [[Toquio]] | 1955 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2141 | [[:d:Q11394630|Q11394630]] | [[Shiori Uchino]] | [[Toquio]] | 1974 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2142 | [[:d:Q11395627|Q11395627]] | [[Kasumi Degawa]] | [[Toquio]] | 20th century | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 2001-07-28 | |- | style='text-align:right'| 2143 | [[:d:Q11408026|Q11408026]] | [[Masatoki Minami]] | [[Prefectura de Fukui]] | 1946-08-24 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2144 | [[:d:Q11411690|Q11411690]] | [[Eriko Koga]] | [[Fukuoka]] | 1980-12-04 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2145 | [[:d:Q11423290|Q11423290]] | [[Asami Tsuchiya]] | [[Toquio]] | 1958-04-02 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2146 | [[:d:Q11429177|Q11429177]] | [[Tazuko Masuyama]] | [[Tokuyama]] | 1917-04-15 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 2006-03-07 | |- | style='text-align:right'| 2147 | [[:d:Q11434041|Q11434041]] | [[Atsuko Ōtsuka]] | [[Wakayama]] | 1960 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2148 | [[:d:Q11434596|Q11434596]] | [[Cica Oyama]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2149 | [[:d:Q11436540|Q11436540]] | [[Jin Ōhashi]] | [[Sagamihara]] | 1972 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2150 | [[:d:Q11438022|Q11438022]] | [[Saori Ōhata]] | | 1985-10-06 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2151 | [[:d:Q11450957|Q11450957]] | [[Anju]] | [[Toquio]] | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2152 | [[:d:Q11461009|Q11461009]] | [[Hitomi Komatsu]] | [[Kakunodate]] | 1956 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2153 | [[:d:Q11462096|Q11462096]] | [[Yuka Komori]] | [[Prefectura de Toyama]] | 1987-04-27 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2154 | [[:d:Q11473218|Q11473218]] | [[Eri Okamoto]] | [[Toquio]] | 1980 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2155 | [[:d:Q11480563|Q11480563]] | [[Orie Ichihashi]] | | 1978-07-07 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2156 | [[:d:Q11497703|Q11497703]] | [[Miho Oshida]] | | 1963 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2157 | [[:d:Q11500414|Q11500414]] | [[Sachiko Saiki]] | [[Shimogyō-ku]] | 1913-05-28 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 1983-05-18 | |- | style='text-align:right'| 2158 | [[:d:Q11503951|Q11503951]] | [[Keiko Niimi]] | [[Toyohashi]] | 1962 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2159 | [[:d:Q11513098|Q11513098]] | [[Hiromi Hoshino]] | [[Toquio]] | 1966-02-04 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2160 | [[:d:Q11520553|Q11520553]] | [[Kana Honda]] | [[Toquio]] | 1970 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2161 | [[:d:Q11528605|Q11528605]] | [[Ren Higashino]] | | 1983-08-25 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2162 | [[:d:Q11531549|Q11531549]] | [[Yoshiko Matsunaga]] | [[Prefectura de Osaca|Prefectura de Ōsaka]] | 1977-08-02 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2163 | [[:d:Q11532570|Q11532570]] | [[Mariko Itagaki]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2164 | [[:d:Q11540806|Q11540806]] | [[Sakurako Shiina]] | | 1966-02-22 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2165 | [[:d:Q11541339|Q11541339]] | [[Asako Narahashi]] | [[Toquio (Q7473516)|Toquio]] | 1959 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2166 | [[:d:Q11544806|Q11544806]] | [[Rika Sakurai]] | [[Prefectura de Fukuoka]] | 1988-08-13 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2167 | [[:d:Q11546233|Q11546233]] | [[Hana Takeda]] | [[Toquio]] | 1951-10-31 | [[Xapón]] | 2024-04-30 | |- | style='text-align:right'| 2168 | [[:d:Q11550199|Q11550199]] | [[Sayo Nagase]] | [[Itami]] | 1978 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2169 | [[:d:Q11553782|Q11553782]] | [[Ran Kawai]] | [[Toquio]] | 1959 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2170 | [[:d:Q11554589|Q11554589]] | [[Sanae Numata]] | [[Iocoama]] | 1948-11-24 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2171 | [[:d:Q11560585|Q11560585]] | [[Sumiko Kiyooka]] | | 1921-06-22 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 1991-10-17 | |- | style='text-align:right'| 2172 | [[:d:Q11565728|Q11565728]] | [[Tokuko Ushioda]] | [[Toquio]] | 1940 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2173 | [[:d:Q11576559|Q11576559]] | [[Saori Tao]] | [[Toquio]] | 1980 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Taosaori .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2174 | [[:d:Q11576801|Q11576801]] | [[Mieko Tadokoro]] | [[Toquio (Q7473516)|Toquio]] | 1952 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2175 | [[:d:Q11581919|Q11581919]] | [[Kyōko Aihara]] | [[Iocoama]] | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2176 | [[:d:Q11584416|Q11584416]] | [[Naomi Yano]] | [[Sapporo]] | 1967 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Naomi Yano (矢野直美).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2177 | [[:d:Q11590782|Q11590782]] | [[Yoshiko Kamikura]] | | 1959 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2178 | [[:d:Q11607335|Q11607335]] | [[Rin Ayase]] | [[Hokkaido]] | 1980-07-16 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2179 | [[:d:Q11607936|Q11607936]] | [[Hidemi Ogata]] | | 1961-12-24 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2180 | [[:d:Q11608222|Q11608222]] | [[Mineko Orisaku]] | [[Prefectura de Ishikawa]] | 1960-12-16 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2181 | [[:d:Q11612196|Q11612196]] | [[Mariko Seyama]] | [[Bunkyō]] | 1980-04-08 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2182 | [[:d:Q11613623|Q11613623]] | [[Aiku Maikawa]] | [[Toquio]] | 1988-08-17 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2183 | [[:d:Q11614730|Q11614730]] | [[Jin Akutagawa]] | | 1947 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2184 | [[:d:Q11615116|Q11615116]] | [[Yukiko Hanai]] | [[Ōme]] | 1937-11-12 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 2022-10-01 | |- | style='text-align:right'| 2185 | [[:d:Q11618347|Q11618347]] | [[Hiroko Arai]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2186 | [[:d:Q11618424|Q11618424]] | [[Taeko Ara]] | [[Toquio]] | 1963-11-01 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2187 | [[:d:Q11619553|Q11619553]] | [[Nanako Kikuchi]] | [[Sagamihara]] | 1975-03-25 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2188 | [[:d:Q11622798|Q11622798]] | [[Haruhi Fujii]] | [[Toquio]] | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2189 | [[:d:Q11632763|Q11632763]] | [[Miyabi Taniguchi]] | | 1949 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2190 | [[:d:Q11639149|Q11639149]] | [[Naoko Sakokawa]] | [[Tanegashima]] | | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Table seat near the entrance by udono at BERG, Shinjuku.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2191 | [[:d:Q11645561|Q11645561]] | [[Sakiko Nomura]] | | 1967 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2192 | [[:d:Q11655366|Q11655366]] | [[Konomi Mashita]] | [[Katsushika]] | 1978-04-27 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2193 | [[:d:Q11661834|Q11661834]] | [[Mitsuko Aoki]] | | 1968-07-13 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2194 | [[:d:Q11672045|Q11672045]] | [[Kyōko Takada]] | [[Prefectura de Kyoto]] | 1960 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2195 | [[:d:Q11678483|Q11678483]] | [[Megumi Kurosawa]] | [[Toquio]] | 1982-06-02 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2196 | [[:d:Q11678887|Q11678887]] | [[Miyuki Kurosu]] | [[Prefectura de Saitama]] | 1969-04-25 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2197 | [[:d:Q11689000|Q11689000]] | [[Newsha Tavakolian]] | [[Teherán]] | 1981 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Newsha Tavakolian.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2198 | [[:d:Q11711739|Q11711739]] | [[Ilona Szwarc]] | [[Varsovia]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 2199 | [[:d:Q11713765|Q11713765]] | [[Irena Jarosińska]] | [[Shybene]] | 1924-10-03 | [[Polonia]] | 1996-02-16 | |- | style='text-align:right'| 2200 | [[:d:Q11715960|Q11715960]] | [[Jadwiga Rubiś]] | [[Cracovia]] | 1948-09-12 | | 2000-04-11 | |- | style='text-align:right'| 2201 | [[:d:Q11736415|Q11736415]] | [[Karolina Breguła]] | [[Katowice]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Karolina Bregula.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2202 | [[:d:Q11736969|Q11736969]] | [[Katarzyna Gôrna]] | [[Varsovia]] | 1968-07-27 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2203 | [[:d:Q11739308|Q11739308]] | [[Kinga Dunikowska]] | | 1974 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2204 | [[:d:Q11748213|Q11748213]] | [[Kristin Richardson]] | [[Shawnee Mission]] | 1970-08-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2205 | [[:d:Q11748816|Q11748816]] | [[Krystyna Łyczywek]] | [[Poznan]] | 1920-08-24 | [[Polonia]] | 2021-04-22 | |- | style='text-align:right'| 2206 | [[:d:Q11763241|Q11763241]] | [[Lucia Tkáčová]] | | 1977-01-23 | [[Eslovenia]]<br/>[[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 2207 | [[:d:Q11768663|Q11768663]] | [[Margit Sielska-Reich]] | [[Kolomyia]] | 1900-05-26 | [[Polonia]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1980-02-03 | [[Ficheiro:Margit Sielska-Reich.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2208 | [[:d:Q11768758|Q11768758]] | [[Maria Budzanowska]] | [[Hrodna]] | 1930-04-16 | [[Polonia]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 2209 | [[:d:Q11768823|Q11768823]] | [[Maria Dzierżyńska]] | | 1938 | [[Polonia]] | 2018-05-26 | |- | style='text-align:right'| 2210 | [[:d:Q11770573|Q11770573]] | [[Marta Gryniewicz]] | [[Łódź]] | 1976-12-05 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Marta Gryniewicz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2211 | [[:d:Q11770974|Q11770974]] | [[Marzena Nowak]] | [[Piaseczno]] | 1977-02-04 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Marzena Nowak in Raster.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2212 | [[:d:Q11772313|Q11772313]] | [[Małgorzata Lebda]] | [[Nowy Sącz]] | 1985-08-23 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Malgorzata Lebda.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2213 | [[:d:Q11774057|Q11774057]] | [[Dagmar Hochová]] | [[Praga]] | 1926-03-10<br/>1926-03-11 | [[República Checa]] | 2012-04-16<br/>2012-04-17 | |- | style='text-align:right'| 2214 | [[:d:Q11774185|Q11774185]] | [[Dana Kyndrová]] | [[Praga]] | 1955-04-04 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Dana Kyndrová (2022).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2215 | [[:d:Q11775089|Q11775089]] | [[Gertrud Arndt]] | [[Racibórz]] | 1903-09-20 | [[Alemaña]] | 2000-07-10 | [[Ficheiro:Gertrud Arndt.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2216 | [[:d:Q11812387|Q11812387]] | [[Dita Pepe]] | [[Ostrava]] | 1973-09-05 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Dita Pepe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2217 | [[:d:Q11821277|Q11821277]] | [[Donna Ferrato]] | | 1949-06-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Donna Ferrato (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2218 | [[:d:Q11835565|Q11835565]] | [[Jean Howard]] | [[Longview]] | 1910-10-13 | [[Estados Unidos de América]] | 2000-03-20 | [[Ficheiro:Jean Howard publ.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2219 | [[:d:Q11835714|Q11835714]] | [[Mildred Kornman]] | [[Beverly Hills]] | 1925-07-10 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-08-19 | |- | style='text-align:right'| 2220 | [[:d:Q11851468|Q11851468]] | [[Anja Hyttinen]] | [[Kuopio]] | 1935-09-24<br/>1936 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2221 | [[:d:Q11854927|Q11854927]] | [[Carina Appel]] | [[Vaasa]] | 1967-06-26 | [[Finlandia]] | 2012-04-07 | |- | style='text-align:right'| 2222 | [[:d:Q11855097|Q11855097]] | [[Catarina Ryöppy]] | [[Helsinqui]] | 1939-08-23 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2223 | [[:d:Q11855371|Q11855371]] | [[Claire Aho]] | [[Helsinqui]] | 1925-11-02 | [[Finlandia]] | 2015-11-29 | [[Ficheiro:Claire-Aho.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2224 | [[:d:Q11856075|Q11856075]] | [[Diana Cooper]] | [[Greenwich (Q49202)|Greenwich]] | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Diana Cooper installing "Emerger".tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2225 | [[:d:Q11856896|Q11856896]] | [[Eeva Rista]] | [[Helsinqui]] | 1947-12-24<br/>1947-10-24 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Eeva-Rista-1971.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2226 | [[:d:Q11856979|Q11856979]] | [[Eija-Liisa Löyttyniemi]] | [[Loimaan kunta]] | 1939-08-05 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2227 | [[:d:Q11857386|Q11857386]] | [[Elina Jokipii]] | [[Tampere]] | 1971 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2228 | [[:d:Q11862098|Q11862098]] | [[Helmiriitta Honkanen]] | [[Helsinqui]] | 1920-10-08 | [[Finlandia]] | 2018-12-14 | |- | style='text-align:right'| 2229 | [[:d:Q11864814|Q11864814]] | [[Ina Liljeqvist]] | [[Oulu]] | 1849-09-07 | [[Finlandia]] | 1950-02-06 | [[Ficheiro:Ina liljeqvist.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2230 | [[:d:Q11864816|Q11864816]] | [[Ina Colliander]] | [[San Petersburgo]] | 1905-06-25<br/>1905<br/>1905-06-26 | [[Finlandia]] | 1985-11-24 | |- | style='text-align:right'| 2231 | [[:d:Q11865058|Q11865058]] | [[Irmeli Jung]] | [[Tampere]] | 1947-05-29 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2232 | [[:d:Q11866455|Q11866455]] | [[Jillian Edelstein]] | | 1957 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 2233 | [[:d:Q11869029|Q11869029]] | [[Kaisu Koivisto]] | [[Seinäjoki]] | 1962-06-08 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2234 | [[:d:Q11871636|Q11871636]] | [[Kira Gluschkoff]] | | 1973 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2235 | [[:d:Q11880404|Q11880404]] | [[Maaria Wirkkala]] | [[Helsinqui]] | 1954-01-04 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2236 | [[:d:Q11881153|Q11881153]] | [[Ester Havlová]] | [[Praga]] | 1967-03-23<br/>1967-05-23 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Ester Havlová.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2237 | [[:d:Q11882658|Q11882658]] | [[Mikaela Löfroth]] | [[Turku]] | 1981 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2238 | [[:d:Q11882850|Q11882850]] | [[Milja Aarnio]] | [[Peníscola]] | 1923-01-03 | [[Finlandia]] | 2011-01-03 | |- | style='text-align:right'| 2239 | [[:d:Q11882856|Q11882856]] | [[Milka Alanen]] | | 1972 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2240 | [[:d:Q11883163|Q11883163]] | [[Monika Wegler]] | | 1949 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2241 | [[:d:Q11889365|Q11889365]] | [[Päivi Kosonen]] | [[Joensuu]] | 1913-04-21 | [[Finlandia]] | 1955-11-22 | |- | style='text-align:right'| 2242 | [[:d:Q11889901|Q11889901]] | [[Rakel Koivisto]] | [[Perniö]] | 1917-04-20 | [[Finlandia]] | 2009-01-24 | |- | style='text-align:right'| 2243 | [[:d:Q11892463|Q11892463]] | [[Sara Ahde]] | [[Oulu]] | 1979 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2244 | [[:d:Q11892856|Q11892856]] | [[Seita Parkkola]] | [[Sumiainen]] | 1971-03-15 | [[Finlandia]] | 2015-04-20 | [[Ficheiro:Seita Vuorela.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2245 | [[:d:Q11893956|Q11893956]] | [[Sofia Saari]] | [[Turku]] | 1976 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2246 | [[:d:Q11896678|Q11896678]] | [[Tea Helenelund]] | [[Solf]] | 1917-02-18<br/>1917 | [[Finlandia]] | 2010-12-17 | |- | style='text-align:right'| 2247 | [[:d:Q11896942|Q11896942]] | [[Terike Haapoja]] | [[Helsinqui]] | 1974 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2248 | [[:d:Q11897558|Q11897558]] | [[Tiina Mickelsson]] | | | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2249 | [[:d:Q11899445|Q11899445]] | [[Ulla Jokisalo]] | [[Kannus]] | 1955-01-27 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2250 | [[:d:Q11912500|Q11912500]] | [[Carme Gotarde i Camps]] | [[Olot]] | 1892-03-14 | [[España]] | 1953-11-19 | |- | style='text-align:right'| 2251 | [[:d:Q11917584|Q11917584]] | [[Dolores Gil de Pardo]] | [[Almonacid de la Sierra]] | 1842 | [[España]] | 1884-09-22 | |- | style='text-align:right'| 2252 | [[:d:Q11921230|Q11921230]] | [[Eulàlia Valldosera i Guilera]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1963-10-22 | [[España]] | | [[Ficheiro:Eulàlia Valldosera durant un enregistrament per a la sèrie FONS ÀUDIO, que contextualitza obres de la Col•lecció MACBA a partir de converses amb artistes..jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2253 | [[:d:Q11922094|Q11922094]] | [[Fina Miralles|Fina Miralles Nobell]] | [[Sabadell]] | 1950-09-27 | [[España]] | | [[Ficheiro:Fina Miralles, "Serrallonga".JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2254 | [[:d:Q11934539|Q11934539]] | [[Madronita Andreu]] | [[Barcelona]] | 1892-11-14 | [[España]] | 1983-06-08 | |- | style='text-align:right'| 2255 | [[:d:Q11935484|Q11935484]] | [[Maria Serradell i Sureda]] | [[Palamós]] | 1917 | [[España]] | 1997 | |- | style='text-align:right'| 2256 | [[:d:Q11935657|Q11935657]] | [[Marta Sentís]] | [[Barcelona]] | 1949 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2257 | [[:d:Q11937542|Q11937542]] | [[Montserrat Vidal i Barraquer]] | [[Barcelona]] | 1902 | [[España]] | 1992-02-20 | |- | style='text-align:right'| 2258 | [[:d:Q11938716|Q11938716]] | [[Nicola Costantino]] | [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] | 1964-11-17 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Nicola Costantino en el Centro Cultural Borges (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2259 | [[:d:Q11946293|Q11946293]] | [[Rosa Szücs de Truñó]] | [[Barcelona]] | 1911 | [[España]] | 1984-06-26 | |- | style='text-align:right'| 2260 | [[:d:Q11946310|Q11946310]] | [[Roser Oromí Dalmau]] | [[Barcelona]] | 1924 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2261 | [[:d:Q11957039|Q11957039]] | [[Agnete Brun]] | | 1968-05-07 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2262 | [[:d:Q11958167|Q11958167]] | [[Ann Christine Eek]] | [[Falun]] | 1948-10-05 | [[Suecia]]<br/>[[Noruega]] | | [[Ficheiro:Ann Christine Eek - foto Lill-Ann Chepstow-Lusty - Kulturhistorisk museum, UiO - Cf33137 474.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2263 | [[:d:Q11963471|Q11963471]] | [[Charlotte Spetalen]] | | 1973-12-04 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2264 | [[:d:Q11963754|Q11963754]] | [[Christine Istad]] | | 1963-04-08 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Christine Istad.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2265 | [[:d:Q11967119|Q11967119]] | [[Eline Mugaas]] | [[Oslo]] | 1969-11-25 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2266 | [[:d:Q11968566|Q11968566]] | [[Sawa Suicide]] | [[Os Ánxeles]] | 1978-07-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2267 | [[:d:Q11974635|Q11974635]] | [[Hege Siri]] | | 1973-08-01 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2268 | [[:d:Q11975148|Q11975148]] | [[Herdis Maria Siegert]] | [[Færder Municipality]] | 1955-04-17 | [[Noruega]] | 2012-12-07 | |- | style='text-align:right'| 2269 | [[:d:Q11977271|Q11977271]] | [[Ingunn Kyrkjebø]] | [[Trondheim]] | 1965-03-30 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2270 | [[:d:Q11980322|Q11980322]] | [[Karoline Frogner]] | [[Oslo]] | 1961-02-03 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2271 | [[:d:Q11983718|Q11983718]] | [[Lene Ask]] | | 1974-08-04 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2272 | [[:d:Q11985134|Q11985134]] | [[Eva Davidová]] | [[Praga]] | 1932-12-28 | [[República Checa]] | 2018-09-21 | |- | style='text-align:right'| 2273 | [[:d:Q11988189|Q11988189]] | [[Maria Fuglevaag Warsinski]] | | 1965 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2274 | [[:d:Q11988267|Q11988267]] | [[Marie Hoeg]] | [[Langesund]] | 1866-04-15 | [[Noruega]] | 1949-02-22 | [[Ficheiro:Marie Høeg i selskinnspels NMFF.000418-13.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2275 | [[:d:Q11988324|Q11988324]] | [[Marit Følstad]] | | 1969-02-07<br/>1969 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2276 | [[:d:Q11988497|Q11988497]] | [[Marthine Lund]] | [[Drammen]] | 1817<br/>1816-11-30 | [[Noruega]] | 1890-10-15 | |- | style='text-align:right'| 2277 | [[:d:Q11990831|Q11990831]] | [[Nanna Wessel Sundt]] | | 1976-12-18 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2278 | [[:d:Q11991553|Q11991553]] | [[Nina Strand]] | | 1973-11-29 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2279 | [[:d:Q12000637|Q12000637]] | [[Siri Wolland]] | | 1962-02-08 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Siri Wolland.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2280 | [[:d:Q12001891|Q12001891]] | [[Věra Koubová]] | [[Klobouky u Brna]] | 1953 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Věra Koubová 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2281 | [[:d:Q12001987|Q12001987]] | [[Věra Matějů]] | [[Praga]] | 1947-07-26 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Věra Matějů.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2282 | [[:d:Q12002349|Q12002349]] | [[Věra Stuchelová]] | [[Prachatice]] | 1973-05-26 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | | [[Ficheiro:Vera Stuchelova autoportret.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2283 | [[:d:Q12004738|Q12004738]] | [[Sølvi Sannerholt dos Santos]] | [[Oslo]] | 1943-07-27 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2284 | [[:d:Q12007233|Q12007233]] | [[Tove Kurtzweil]] | [[Nykøbing Falster]] | 1938-09-10 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 2018-08-02 | |- | style='text-align:right'| 2285 | [[:d:Q12008382|Q12008382]] | [[Una Line Ree Hunderi]] | | 1971-08-25 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2286 | [[:d:Q12009644|Q12009644]] | [[Vibeke Tandberg]] | [[Oslo]] | 1967-12-26 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2287 | [[:d:Q12010662|Q12010662]] | [[Wilhelmine Mimi Johnson]] | [[Tynset Municipality]] | 1890-08-01 | [[Noruega]] | 1980-01-12 | [[Ficheiro:1915-Goldschmit-VM.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2288 | [[:d:Q12018051|Q12018051]] | [[Galina Sanko]] | [[Sudzha]] | 1904 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 2289 | [[:d:Q12018260|Q12018260]] | [[Gita Skoumalová]] | [[Eslovaquia]] | 1929-06-12 | [[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 2290 | [[:d:Q12021413|Q12021413]] | [[Ida Saudková]] | [[Kutná Hora]] | 1966-08-08 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2291 | [[:d:Q12021800|Q12021800]] | [[Iren Stehli]] | [[Zürich]] | 1953-07-03 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Iren Stehli (2018).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2292 | [[:d:Q12021804|Q12021804]] | [[Irena Blühová]] | [[Považská Bystrica]]<br/>[[Banská Bystrica]] | 1904-03-02 | [[Imperio Austrohúngaro]]<br/>[[Checoslovaquia]] | 1991-11-30 | |- | style='text-align:right'| 2293 | [[:d:Q12023420|Q12023420]] | [[Jana Janěková]] | [[Zlín]] | 1955-06-05 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 2294 | [[:d:Q12023425|Q12023425]] | [[Jana Kasalová]] | [[Turnov]] | 1974-05-19 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Jana Kasalová (2024) II.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2295 | [[:d:Q12023464|Q12023464]] | [[Jana Vaňourková]] | [[Brno]] | 1953-03-17 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 2296 | [[:d:Q12025807|Q12025807]] | [[Jolana Havelková]] | [[Kolín]] | 1966-05-08 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2297 | [[:d:Q12027901|Q12027901]] | [[Kamila Berndorffová]] | [[Blatná]] | 1957 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2298 | [[:d:Q12028956|Q12028956]] | [[Kateřina Rudčenková]] | [[Praga]] | 1976-04-12 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Kateřina Rudčenková 2010 Foto Pavel Horák.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2299 | [[:d:Q12029499|Q12029499]] | [[Klára Řezníčková]] | [[Ostrava]] | 1983-02-08 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2300 | [[:d:Q12031501|Q12031501]] | [[Kristýna Erbenová]] | [[Kutná Hora]] | 1987-02-12 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Autoportret1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2301 | [[:d:Q12033752|Q12033752]] | [[Ljuba Krbová]] | [[Hradec Králové]] | 1958-07-05 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | [[Ficheiro:Ljuba Krbová, 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2302 | [[:d:Q12034152|Q12034152]] | [[Lucia Nimcová]] | [[Humenné]] | 1977-11-11 | [[República Checa]]<br/>[[Eslovaquia]] | | [[Ficheiro:20090718dwieck 0802b 362.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2303 | [[:d:Q12034177|Q12034177]] | [[Lucie Svobodová]] | [[Praga]] | 1963-03-30 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Lucie Svobodova portrét.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2304 | [[:d:Q12035372|Q12035372]] | [[Marie Copps]] | [[Cheb]] | 1970-09-19 | | | |- | style='text-align:right'| 2305 | [[:d:Q12035418|Q12035418]] | [[Marie Karenová]] | [[Praga]] | 1950 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2306 | [[:d:Q12035466|Q12035466]] | [[Marie Stachová]] | [[Vřeskovice]] | 1907-10-29 | [[Checoslovaquia]] | 1989-04-09 | |- | style='text-align:right'| 2307 | [[:d:Q12035499|Q12035499]] | [[Marie Zachovalová]] | [[Šumperk]] | 1981-08-02 | [[República Checa]] | 2008-06-22 | |- | style='text-align:right'| 2308 | [[:d:Q12035599|Q12035599]] | [[Markéta Baňková]] | [[Praga]] | 1969-03-05 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Markéta Baňková, 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2309 | [[:d:Q12035609|Q12035609]] | [[Markéta Hritzová]] | [[Praga]] | 1984-10-25 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2310 | [[:d:Q12035616|Q12035616]] | [[Markéta Navrátilová]] | [[Kyjov]] | 1972-12-10 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2311 | [[:d:Q12035617|Q12035617]] | [[Markéta Othová]] | [[Brno]] | 1968-03-18 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2312 | [[:d:Q12035915|Q12035915]] | [[Martina Trchová]] | [[Praga]] | 1983-02-14 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Martina-Trchová-Salmovska2-2010f.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2313 | [[:d:Q12037145|Q12037145]] | [[Milada Einhornová]] | [[Praga]] | 1925-10-10 | [[República Checa]] | 2007-11-25 | |- | style='text-align:right'| 2314 | [[:d:Q12039221|Q12039221]] | [[Míla Preslová]] | [[Plzeň]] | 1966-05-30<br/>1963-05-22 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2315 | [[:d:Q12041006|Q12041006]] | [[Noemi Jirečková]] | [[Viena]]<br/>[[Vysoké Mýto]] | 1874-07-29 | [[Checoslovaquia]] | 1963-02-13<br/>1963-02-14 | [[Ficheiro:Noemi Jirečková.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2316 | [[:d:Q12044353|Q12044353]] | [[Pavla Brady]] | [[Opava]] | 1972-04-27 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Pavla Brady-PICT0036.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2317 | [[:d:Q12044389|Q12044389]] | [[Pavlína Brzáková]] | [[Městec Králové]] | 1972-03-13 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Pavlína Brzáková 2009a.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2318 | [[:d:Q12045153|Q12045153]] | [[Petra Růžičková]] | [[Praga]] | 1963-10-04 | [[República Checa]] | 2021-01-21 | [[Ficheiro:Ruzickova Petra Vystava a krest publikace Pevnost v galerii June Bateman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2319 | [[:d:Q12045156|Q12045156]] | [[Petra Skoupilová]] | [[Brno]] | 1944-06-01 | [[República Checa]] | 2023-05-19 | [[Ficheiro:Petra Skoupilová 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2320 | [[:d:Q12045159|Q12045159]] | [[Petra Vargová]] | [[Praga]] | 1973-03-19 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2321 | [[:d:Q12053100|Q12053100]] | [[Catharine Weed Barnes]] | [[Albany, Nova York|Albany]] | 1851-01-10 | [[Estados Unidos de América]] | 1913-07-31 | [[Ficheiro:Catharine-weed-barnes-edward-s-sterry 1890.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2322 | [[:d:Q12053121|Q12053121]] | [[Katharina Eleonore Behrend]] | [[Leipzig]] | 1888-07-26 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Alemaña]] | 1973-11-15 | |- | style='text-align:right'| 2323 | [[:d:Q12054190|Q12054190]] | [[Shirana Shahbazi]] | [[Teherán]] | 1974-06-15 | [[Irán]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Shirana Shahbazi Rudolfinum-2.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2324 | [[:d:Q12055348|Q12055348]] | [[Sonja Bullaty]] | [[Praga]] | 1923-10-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2000-10-05 | |- | style='text-align:right'| 2325 | [[:d:Q12057806|Q12057806]] | [[Sylva Francová]] | [[Praga]] | 1973-06-09 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2326 | [[:d:Q12058027|Q12058027]] | [[Sára Saudková]] | [[Zábřeh]] | 1967-04-14 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Sara Saudkova 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2327 | [[:d:Q12058286|Q12058286]] | [[Tamara Černá]] | [[Ostrava]] | 1965-06-30 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:SofiG.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2328 | [[:d:Q12058716|Q12058716]] | [[Tereza Vlčková]] | [[Třebíč]] | 1983-11-03 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Tereza Vlčková selfportrait wiki.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2329 | [[:d:Q12058718|Q12058718]] | [[Tereza z Davle]] | [[Hořice]] | 1975-07-26 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Tereza z Davle (2019).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2330 | [[:d:Q12059963|Q12059963]] | [[Johanne Hesbeck]] | [[Varde]] | 1873-09-02 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1927-03-25 | [[Ficheiro:Self-portrait of Johanne Hesbeck.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2331 | [[:d:Q12060879|Q12060879]] | [[Jo Weldon]] | | 1985-05-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jo Weldon at Miss Exotic World 2009 (crop).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2332 | [[:d:Q12061511|Q12061511]] | [[Agata Materowicz]] | [[Varsovia]] | 1963 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Agata-Materowicz-sztuka-i-dokumentacja.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2333 | [[:d:Q12071846|Q12071846]] | [[Hema Upadhyay]] | [[Baroda]] | 1972-05-18 | [[India]] | 2015-12-11 | [[Ficheiro:Hema Upadhyay the nymph and adult.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2334 | [[:d:Q12123682|Q12123682]] | [[Tetjana Mychajlyšyn-D'Avignon]] | [[Lviv]] | 1942-04-02 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2335 | [[:d:Q12130303|Q12130303]] | [[Ljubov Oleksandrivna Motorná]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2336 | [[:d:Q12140927|Q12140927]] | [[Paraska Plytka-Horytsvit]] | [[Bistrets']] | 1927-03-01 | [[Ucraína]] | 1998-04-16 | |- | style='text-align:right'| 2337 | [[:d:Q12173238|Q12173238]] | [[Sofia Yablonska]] | [[Tarasivka]] | 1907-05-15 | [[Imperio Austrohúngaro]] | 1971-02-04 | |- | style='text-align:right'| 2338 | [[:d:Q12182467|Q12182467]] | [[Elham Khoury]] | | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 2339 | [[:d:Q12245188|Q12245188]] | [[Manal bin Amr]] | | 1978 | [[Emiratos Árabes Unidos]] | | |- | style='text-align:right'| 2340 | [[:d:Q12254973|Q12254973]] | [[Bene Bergado]] | [[Salamanca]] | 1963 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2341 | [[:d:Q12270277|Q12270277]] | [[Christien Meindertsma]] | [[Utrecht]] | 1980 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Christien Meindertsma (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2342 | [[:d:Q12301646|Q12301646]] | [[Anette Harboe Flensburg]] | | 1961-01-27 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2343 | [[:d:Q12303962|Q12303962]] | [[Bodil Hauschildt]] | [[Ribe]] | 1861-10-09 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1951-12-24 | [[Ficheiro:Bodil Hauschildt 1888 crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2344 | [[:d:Q12305129|Q12305129]] | [[Cani Lønborg]] | | 1877-08-28 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1952-05-07 | |- | style='text-align:right'| 2345 | [[:d:Q12305455|Q12305455]] | [[Caroline Hammer]] | [[Søborg Parish]] | 1832-10-28 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1915-01-12 | [[Ficheiro:Caroline Hammer by L.P. Rasmussen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2346 | [[:d:Q12305714|Q12305714]] | [[Charlotte Østervang]] | | 1970 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2347 | [[:d:Q12306739|Q12306739]] | [[Cristina Mittermeier]] | [[Cidade de México]] | 1966-11-26 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 2348 | [[:d:Q12311270|Q12311270]] | [[Fie Johansen]] | | 1953 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2349 | [[:d:Q12315194|Q12315194]] | [[Hanne Skyum]] | [[Bording]] | 1961-03-10 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2350 | [[:d:Q12318040|Q12318040]] | [[Ibi Støvring]] | [[Aarhus]] | 1975-02-02 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2351 | [[:d:Q12318370|Q12318370]] | [[Ingrid Bugge]] | [[Copenhague]] | 1968-05-08 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 2020-10-12 | |- | style='text-align:right'| 2352 | [[:d:Q12319102|Q12319102]] | [[Janne Klerk]] | | 1953-12-05 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2353 | [[:d:Q12321965|Q12321965]] | [[Kirsten Klein]] | [[Estocolmo]] | 1945-01-18 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2354 | [[:d:Q12329029|Q12329029]] | [[Nina Kleivan]] | [[Oslo]] | 1960-03-22 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2355 | [[:d:Q12336293|Q12336293]] | [[Sofie Amalie Klougart]] | | 1987 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2356 | [[:d:Q12336459|Q12336459]] | [[Sophie Petersen]] | [[Copenhague]] | 1885-02-15 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1965-10-11 | |- | style='text-align:right'| 2357 | [[:d:Q12343204|Q12343204]] | [[Tine Harden]] | | 1960-08-24 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2358 | [[:d:Q12345128|Q12345128]] | [[Annalisa Cima]] | [[Milán]] | 1941-01-20 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2019 | [[Ficheiro:Ungaretti Cima Fiumicino 1969.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2359 | [[:d:Q12360556|Q12360556]] | [[Carolin Saage]] | | 1988 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2360 | [[:d:Q12362498|Q12362498]] | [[Eve Kiiler]] | [[Tartu]] | 1960-11-01<br/>1965 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Eve Kiiler on eesti fotokunstnik (1985).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2361 | [[:d:Q12363688|Q12363688]] | [[Heldia Estam]] | [[Tartu]] | 1923-10-01 | [[Estonia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2004-01-26 | |- | style='text-align:right'| 2362 | [[:d:Q12366073|Q12366073]] | [[Kaisa Eiche]] | | 1982-12-28 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2363 | [[:d:Q12367638|Q12367638]] | [[Krõõt Tarkmeel]] | | 1985-11-05 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2364 | [[:d:Q12368120|Q12368120]] | [[Küllike Rooväli]] | [[Talín]] | 1969-10-21 | [[Estonia]] | 2018-07-04 | |- | style='text-align:right'| 2365 | [[:d:Q12368742|Q12368742]] | [[Liisi Siibak]] | | 1980 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2366 | [[:d:Q12369158|Q12369158]] | [[Ly Lestberg]] | [[Tartu]] | 1965-03-19 | [[Estonia]]<br/>[[Unión Soviética]] | | [[Ficheiro:Ly Lestberg on eesti graafik, fotokunstnik (1988).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2367 | [[:d:Q12369673|Q12369673]] | [[Maret Maasalu]] | | 1989 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Maret.Maasalu.IMGP6323.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2368 | [[:d:Q12369682|Q12369682]] | [[Marge Nelk]] | [[Rakvere]] | 1975-05-16 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2369 | [[:d:Q12369698|Q12369698]] | [[Margot Kask]] | [[Tartu]] | 1974-09-05 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2370 | [[:d:Q12369823|Q12369823]] | [[Marje Eelma]] | [[Talín]] | 1978 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2371 | [[:d:Q12376948|Q12376948]] | [[Tiiu Kimber]] | | 1948-09-29 | [[Estonia]] | 2024-05-16 | |- | style='text-align:right'| 2372 | [[:d:Q12386735|Q12386735]] | [[Cristina Brea Lodeiro]] | [[Vigo]] | 1973 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2373 | [[:d:Q12403582|Q12403582]] | [[Ora Eitan]] | [[Tel Aviv]] | 1940-03-28 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 2374 | [[:d:Q12404069|Q12404069]] | [[Angelika Sher]] | [[Vilnius]] | 1969 | [[Lituania]] | | [[Ficheiro:אנג'ליקה שר.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2375 | [[:d:Q12405676|Q12405676]] | [[Dganit Berest]] | [[Petah Tikva]] | 1949 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Deganit Berest.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2376 | [[:d:Q12410345|Q12410345]] | [[Aliza Auerbach]] | [[Haifa]] | 1940-08-17 | [[Israel]] | 2016-03-29 | [[Ficheiro:עליזה אורבך.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2377 | [[:d:Q12411128|Q12411128]] | [[Caroline Emily Gray Hill]] | [[Tottenham]] | 1843-08-14<br/>1843 | [[Reino Unido]] | 1924 | [[Ficheiro:Caroline Hill (E.R. Hughes).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2378 | [[:d:Q12497947|Q12497947]] | [[Mella Jaarsma]] | | 1960-10-09<br/>1972 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Indonesia]] | | |- | style='text-align:right'| 2379 | [[:d:Q12598345|Q12598345]] | [[보리 (1973년)]] | | 1973 | | 2013-04-08 | |- | style='text-align:right'| 2380 | [[:d:Q12634914|Q12634914]] | [[Kristina Leko]] | [[Zagreb]] | 1966-11-26 | [[Croacia]] | | |- | style='text-align:right'| 2381 | [[:d:Q12638143|Q12638143]] | [[Natalia Babarovic]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2382 | [[:d:Q12641722|Q12641722]] | [[Sanja Knezevic]] | | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 2383 | [[:d:Q12643745|Q12643745]] | [[Tonka Kulčar-Vajda]] | [[Varaždin]] | 1887-07-10 | [[Terras da Coroa de Santo Estevo|Terras da Coroa de San Estevo]]<br/>[[Reino dos Serbios, Croatas e Eslovenos (Q15102440)|Reino dos Serbios, Croatas e Eslovenos]]<br/>[[Reino de Iugoslavia]]<br/>[[República Federal Popular de Iugoslavia]]<br/>[[República Socialista de Croacia]]<br/>[[República Federal Socialista de Iugoslavia]] | 1971-11-24 | |- | style='text-align:right'| 2384 | [[:d:Q12644593|Q12644593]] | [[Vesna Prica]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2385 | [[:d:Q12653157|Q12653157]] | [[Domicėlė Tarabildienė]] | [[Andrioniškis]] | 1912-05-09 | [[Lituania]] | 1985-09-08 | [[Ficheiro:Domicėlė Tarabildienė 2012 Lithuania stamp.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2386 | [[:d:Q12653980|Q12653980]] | [[Elena Tervidytė]] | [[Skriduliai]] | 1950-12-07 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 2387 | [[:d:Q12668678|Q12668678]] | [[Paulina Mongird]] | [[Raseiniai]] | 1865 | [[Imperio Ruso]] | 1924-11-05 | [[Ficheiro:Paulina Mongird.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2388 | [[:d:Q12673406|Q12673406]] | [[Snieguolė Michelkevičiūtė]] | | 1953-02-03 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 2389 | [[:d:Q12676408|Q12676408]] | [[Valerija Dichavičienė]] | [[Kaunas]] | 1930-04-21 | [[Lituania]] | 2019 | |- | style='text-align:right'| 2390 | [[:d:Q12713553|Q12713553]] | [[Astri Aasen]] | [[Trondheim]] | 1875-09-03 | [[Noruega]] | 1935-10-10 | [[Ficheiro:The Norwegian painter Astri Aasen (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2391 | [[:d:Q12752081|Q12752081]] | [[Зорица Бајин-Ђукановић]] | [[Mostar]] | 1952-07-30 | | | [[Ficheiro:Zorica Bajin Ðukanovic.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2392 | [[:d:Q12776060|Q12776060]] | [[Silvia Vaculíková]] | [[Trnava]] | 1967-07-22 | [[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 2393 | [[:d:Q12792226|Q12792226]] | [[Jasna Klančišar]] | [[Liubliana]] | 1973-01-08 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:KlancisarPortret.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2394 | [[:d:Q12793519|Q12793519]] | [[Katarina Sadovski]] | [[Postojna]] | 1980-02-29 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 2395 | [[:d:Q12803936|Q12803936]] | [[Tatjana Rodošek]] | [[Domžale]] | 1953-01-26 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 2396 | [[:d:Q12858970|Q12858970]] | [[Lyn Hancock]] | [[East Fremantle]] | 1938 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Author-Lyn Hancock.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2397 | [[:d:Q12885263|Q12885263]] | [[Tatiana Karapanagioti]] | [[Atenas]] | 1971 | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2398 | [[:d:Q12887697|Q12887697]] | [[Babeth M. VanLoo]] | [[Heerlen]] | 1948-05-01 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2399 | [[:d:Q12890326|Q12890326]] | [[Elsie Suréna]] | [[Porto Príncipe]] | 1956-06-09 | [[Haití]] | | |- | style='text-align:right'| 2400 | [[:d:Q12894098|Q12894098]] | [[Marie-Katherine Pagé]] | | 1967-01-14 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2401 | [[:d:Q12960971|Q12960971]] | [[Lizzie Caswall Smith]] | | 1870-11-10 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1958-11-10 | |- | style='text-align:right'| 2402 | [[:d:Q13024724|Q13024724]] | [[Erb Bunnag]] | | 1879 | [[Tailandia]] | 1944-08-11 | [[Ficheiro:เจ้าจอมเอิบ บุนนาค.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2403 | [[:d:Q13024729|Q13024729]] | [[Auan Bunnag]] | | 1887 | [[Tailandia]] | 1927-05-11 | [[Ficheiro:Uean Bunnag, was wearing Sabai.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2404 | [[:d:Q13101542|Q13101542]] | [[Anne Michaux]] | | 1971-10-13 | [[Luxemburgo]] | | |- | style='text-align:right'| 2405 | [[:d:Q13102761|Q13102761]] | [[Geneviève Biwer]] | | 1958-12-14 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2406 | [[:d:Q13103293|Q13103293]] | [[Jessica Theis]] | | 1981-07-09 | [[Luxemburgo]] | | |- | style='text-align:right'| 2407 | [[:d:Q13105400|Q13105400]] | [[Véronique Kolber]] | | 1978-11-15 | [[Luxemburgo]] | | |- | style='text-align:right'| 2408 | [[:d:Q13135067|Q13135067]] | [[Céline van Balen]] | [[Ámsterdam]] | 1965-08-18 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2409 | [[:d:Q13176164|Q13176164]] | [[Xanime]] | | | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 2410 | [[:d:Q13218198|Q13218198]] | [[Libuše Benešová]] | [[Benešov]] | 1948-07-05 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2411 | [[:d:Q13218199|Q13218199]] | [[Libuše Jarcovjáková]] | [[Praga]]<br/>[[Uherský Brod]] | 1952-05-05 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Libuše Jarcovjáková (2023).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2412 | [[:d:Q13406331|Q13406331]] | [[Mary Dillwyn]] | [[Gales]] | 1816 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1906-12 | [[Ficheiro:Mary Dillwyn M.D. 1853.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2413 | [[:d:Q13411209|Q13411209]] | [[Sacha de Boer]] | [[Ámsterdam]] | 1967-04-09 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Sacha de Boer (2021) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2414 | [[:d:Q13434675|Q13434675]] | [[Nadia Rovderová]] | [[Poprad]] | 1971-01-08 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Nadia Rovderová (2017).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2415 | [[:d:Q13459567|Q13459567]] | [[Tea Falco]] | [[Catania]] | 1986-08-11 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2416 | [[:d:Q13493842|Q13493842]] | [[Sade Kahra]] | [[Botkyrka|concello de Botkyrka]] | 1974-01-31 | [[Suecia]]<br/>[[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2417 | [[:d:Q13499428|Q13499428]] | [[Carla Liesching]] | [[Cidade do Cabo]] | 1985 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Pocket (camouflage).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2418 | [[:d:Q13518898|Q13518898]] | [[Carol Beckwith]] | [[Boston]] | 1945-11-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Angela Fisher Carol Beckwith 20181129 (cropped) - Carol Beckwith.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2419 | [[:d:Q13518961|Q13518961]] | [[Erin Ryder]] | [[Estado de Nova York|Nova York]] | 1981-05-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Head1 8x12.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2420 | [[:d:Q13560675|Q13560675]] | [[Jane Calvin]] | [[Chicago]] | 1938-04-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2421 | [[:d:Q13560686|Q13560686]] | [[Lori Grinker]] | [[Nova York]] | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2422 | [[:d:Q13560699|Q13560699]] | [[Keri Pickett]] | [[Charleston, Carolina do Sur|Charleston]] | 1959-05-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Keri Pickett at screening of Fabulous Ice Age.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2423 | [[:d:Q13560708|Q13560708]] | [[Hulleah Tsinhnahjinnie]] | [[Phoenix]] | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Hulleah Tsinhnahjinnie.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2424 | [[:d:Q13560755|Q13560755]] | [[Sarah Charlesworth]] | [[East Orange]] | 1947-03-29 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-06-25 | |- | style='text-align:right'| 2425 | [[:d:Q13560762|Q13560762]] | [[Cecile Abish]] | [[Nova York]] | 1930 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2426 | [[:d:Q13560765|Q13560765]] | [[Teresita Fernández]] | [[Miami]] | 1968-05-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Teresita Fernández, May 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2427 | [[:d:Q13560889|Q13560889]] | [[Lynsey Addario]] | [[Norwalk]] | 1973-11-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lynsey Addario.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2428 | [[:d:Q13560899|Q13560899]] | [[Deanne Fitzmaurice]] | [[Melrose]] | 1957-07-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2429 | [[:d:Q13560900|Q13560900]] | [[Bette Garber]] | | 1942 | [[Estados Unidos de América]] | 2008-11-13 | |- | style='text-align:right'| 2430 | [[:d:Q13560905|Q13560905]] | [[Martha Holmes]] | [[Louisville, Kentucky|Louisville]] | 1923-02-07 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-09-19 | |- | style='text-align:right'| 2431 | [[:d:Q13561628|Q13561628]] | [[Anne Noggle]] | [[Evanston, Illinois|Evanston]] | 1922-06-12 | [[Estados Unidos de América]] | 2007-08-16<br/>2005-08-16 | |- | style='text-align:right'| 2432 | [[:d:Q13563280|Q13563280]] | [[Mary Oppen]] | [[Kalispell]] | 1908-11-28 | [[Estados Unidos de América]] | 1990-05-14 | |- | style='text-align:right'| 2433 | [[:d:Q13732604|Q13732604]] | [[Inez van Lamsweerde]] | [[Ámsterdam]] | 1963-09-25 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Inez Van Lamsweerde e Vinoodh Matadin, casal de artistas holandeses em exposição na Bienal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2434 | [[:d:Q13783848|Q13783848]] | [[Eliška Bartek]] | [[Nový Jičín]] | 1950-11-08 | [[Suíza]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | [[Ficheiro:130425 Praha Prague Photo festival 0164.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2435 | [[:d:Q13856486|Q13856486]] | [[Miep Jukkema]] | [[Haren]] | 1954-05-06 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2012-07-07 | |- | style='text-align:right'| 2436 | [[:d:Q13860389|Q13860389]] | [[Lara Alcázar]] | [[Samartín del Rei Aurelio]] | 1992-10-22 | [[España]] | | [[Ficheiro:FEMENSPAIN (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2437 | [[:d:Q14029241|Q14029241]] | [[Melanie Manchot]] | [[Witten]] | 1966 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2438 | [[:d:Q14128897|Q14128897]] | [[Zoya Lynch]] | | 1991-02-20 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2439 | [[:d:Q14272866|Q14272866]] | [[Renate Niethammer]] | [[Nordhausen]] | 1913-03-13 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | 2017-01-17 | [[Ficheiro:Renate Niethammer- 2013.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2440 | [[:d:Q14493146|Q14493146]] | [[Paulina Lavista]] | [[Cidade de México]] | 1945-11-01 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 2441 | [[:d:Q14494706|Q14494706]] | [[Titia Ex]] | [[Terwinselen]] | 1959-11-02 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2442 | [[:d:Q14625951|Q14625951]] | [[Corinne Kruger]] | | 1963-12-02 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2015-03-23 | [[Ficheiro:Corinne-kruger-1427711918.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2443 | [[:d:Q14632314|Q14632314]] | [[J.H. Derkinderen-Besier]] | [[Utrecht]] | 1865-09-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1944-09-07 | [[Ficheiro:Zelfportret van Johanna Besier (1884).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2444 | [[:d:Q14644870|Q14644870]] | [[Dina Goldstein]] | [[Tel Aviv]] | 1969 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Dina paris.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2445 | [[:d:Q14798176|Q14798176]] | [[Ilana Salama Ortar]] | [[Alexandría]] | 1949 | [[Exipto]] | | |- | style='text-align:right'| 2446 | [[:d:Q14851360|Q14851360]] | [[Esther Haase]] | [[Bremen (Q907346)|Bremen]] | 1966-02-20 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Esther-Haase-Photography.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2447 | [[:d:Q14954706|Q14954706]] | [[Elsie Knocker]] | [[Exeter]] | 1884-06-29 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1978-04-26 | [[Ficheiro:Chisholm iwn.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2448 | [[:d:Q15036064|Q15036064]] | [[Monika Larsen Dennis]] | | 1963-01-19 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Monika Larsen Dennis.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2449 | [[:d:Q15065873|Q15065873]] | [[Anastasiya Fedorenko]] | [[Donetsk]] | 1987-04-01 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]]<br/>[[Rusia]] | 2022-02-28 | [[Ficheiro:Федоренко Анастасия 001 (crop).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2450 | [[:d:Q15068446|Q15068446]] | [[Claudia Angelmaier]] | [[Göppingen]] | 1972 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2451 | [[:d:Q15068876|Q15068876]] | [[Susanne Kriemann]] | [[Erlangen]] | 1972-03-16 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2452 | [[:d:Q15088244|Q15088244]] | [[Edith von Welser-Ude]] | [[Kiel]] | 1939 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2453 | [[:d:Q15109552|Q15109552]] | [[Susan Derges]] | [[Londres]] | 1955 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2454 | [[:d:Q15130018|Q15130018]] | [[Grace Mary Hood Crowfoot]] | [[Lincolnshire]] | 1877 | [[Reino Unido]] | 1957 | [[Ficheiro:Molly Crowfoot wearing glasses.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2455 | [[:d:Q15130145|Q15130145]] | [[Eleanor Myers]] | | 1925-01-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1996-12 | |- | style='text-align:right'| 2456 | [[:d:Q15133463|Q15133463]] | [[Mies Merkelbach]] | [[Ámsterdam]] | 1904-04-21 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1985-04-02 | [[Ficheiro:Portret Mies Rosenboom-Merkelbach, staand met handen in de zij, RP-F-F25192.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2457 | [[:d:Q15135737|Q15135737]] | [[Erika Krauß]] | | 1917 | [[Alemaña]] | 2013-06-26 | [[Ficheiro:Erika Krauß.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2458 | [[:d:Q15138234|Q15138234]] | [[Elisabeth Helmer]] | | 1854-10-24 | [[Noruega]] | 1920-04-10 | |- | style='text-align:right'| 2459 | [[:d:Q15150165|Q15150165]] | [[Oxana Jad]] | [[Moscova]] | 1979 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 2460 | [[:d:Q15243776|Q15243776]] | [[Suste Bonnén]] | [[Copenhague]] | 1948-10-25 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2461 | [[:d:Q15243841|Q15243841]] | [[Anna Kott]] | [[Ruda Śląska]] | 1975-07-15 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2462 | [[:d:Q15263131|Q15263131]] | [[Elena Mrozovskaya]] | [[Principado de Montenegro]] | 1861 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[República Soviética Federativa Socialista de Rusia|República Socialista Soviética Federativa de Rusia]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1941 | [[Ficheiro:Елена Лукинична Мрозовская (Княжевич, 1892-1941).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2463 | [[:d:Q15270439|Q15270439]] | [[Tjaša Iris]] | [[Kranj]] | 1968-10-05 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Tjaša Iris.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2464 | [[:d:Q15272066|Q15272066]] | [[Erika Lakatos]] | [[Budapest]] | 1964 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 2465 | [[:d:Q15297149|Q15297149]] | [[Philiberte de Flaugergues]] | [[Vincennes, Francia|Vincennes]] | 1885-08-08 | [[Francia]] | 1966-01-07 | |- | style='text-align:right'| 2466 | [[:d:Q15302222|Q15302222]] | [[Lisel Haas]] | [[Mönchengladbach]] | 1898 | [[Alemaña]]<br/>[[Reino Unido]] | 1989 | |- | style='text-align:right'| 2467 | [[:d:Q15362567|Q15362567]] | [[Thérèse Rivière]] | [[18º distrito de París]] | 1901-12-30 | [[Francia]] | 1970-11-21 | [[Ficheiro:Thérèse Rivière dans les Aurès en 1936.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2468 | [[:d:Q15407016|Q15407016]] | [[Michèle Brabo]] | [[8º distrito de París]] | 1916-09-06 | [[Francia]] | 2013-01-30 | [[Ficheiro:Mchèle Brabo 1982.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2469 | [[:d:Q15428339|Q15428339]] | [[Ruth Marcus]] | [[Hanau]] | 1958-07-26 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ruth Marcus.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2470 | [[:d:Q15429219|Q15429219]] | [[Alison Frantz]] | [[Duluth, Minnesota|Duluth]] | 1903-09-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1995-02-01 | |- | style='text-align:right'| 2471 | [[:d:Q15429388|Q15429388]] | [[Sanaz Mazinani]] | [[Teherán]] | 1978 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2472 | [[:d:Q15429605|Q15429605]] | [[Suse Byk]] | [[Berlín]] | 1884 | [[Alemaña]] | 1943 | [[Ficheiro:Tanzgruppe-skoronel-foto-susebyk-1920erjahre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2473 | [[:d:Q15430125|Q15430125]] | [[Suzanne Muzard]] | [[Aubervilliers]] | 1900-09-26 | [[Francia]] | 1992-01-15 | |- | style='text-align:right'| 2474 | [[:d:Q15431102|Q15431102]] | [[Nata Piaskowski]] | [[Łódź]] | 1912-01-06 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-08-19 | |- | style='text-align:right'| 2475 | [[:d:Q15431119|Q15431119]] | [[Caroline Haskins Gurrey]] | | 1875 | [[Estados Unidos de América]] | 1927 | [[Ficheiro:Carolyn Haskins Gurrey, 1903 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2476 | [[:d:Q15431218|Q15431218]] | [[Tamara Amhoff-Windeler]] | [[Berlín]] | 1945-11-02 | [[Alemaña]] | 2013-06-20 | |- | style='text-align:right'| 2477 | [[:d:Q15431485|Q15431485]] | [[Caroline Fink]] | [[Biel/Bienne]] | 1977-08-01 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Caroline Fink1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2478 | [[:d:Q15432511|Q15432511]] | [[Eva Choung-Fux]] | [[Viena]] | 1935-10-20 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Eva Choung-Fux 2013 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2479 | [[:d:Q15433119|Q15433119]] | [[Anett Stuth]] | [[Leipzig]] | 1965 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2480 | [[:d:Q15433272|Q15433272]] | [[Nadin Maria Rüfenacht]] | [[Burgdorf]] | 1980-02-20 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 2481 | [[:d:Q15434787|Q15434787]] | [[Reshma Chhiba]] | [[Xohanesburgo]] | 1983 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 2482 | [[:d:Q15435403|Q15435403]] | [[Inge Dick]] | [[Viena]] | 1941-01-15<br/>1941 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Dick Inge BHO-03274.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2483 | [[:d:Q15435496|Q15435496]] | [[Karin Voigt]] | [[Berlín]] | 1936-12-04 | [[Alemaña]] | 2006-02-21<br/>2006 | |- | style='text-align:right'| 2484 | [[:d:Q15436479|Q15436479]] | [[Kalin Lindena]] | [[Hannover]] | 1977 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2485 | [[:d:Q15437066|Q15437066]] | [[Anna Kuschnarowa]] | [[Würzburg]] | 1975-11-11 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2486 | [[:d:Q15437591|Q15437591]] | [[Johanna Diehl]] | [[Hamburgo]] | 1977-12-02 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2487 | [[:d:Q15438425|Q15438425]] | [[Gabriele du Vinage]] | [[Berlín]] | 1920-02-09 | [[Alemaña]] | 2009-03-02 | |- | style='text-align:right'| 2488 | [[:d:Q15438613|Q15438613]] | [[Ilona Klimek]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1970 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2489 | [[:d:Q15438647|Q15438647]] | [[Gerda Lepke]] | [[Jena]] | 1939-03-23 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Künstlerporträts - Gerda Lepke, Malerin und Grafikerin, Gera, 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2490 | [[:d:Q15438775|Q15438775]] | [[Helga Schmidt-Glassner]] | [[Ostrava]]<br/>[[Moravská Ostrava]] | 1911 | [[Alemaña]] | 1998 | |- | style='text-align:right'| 2491 | [[:d:Q15439111|Q15439111]] | [[Eva Maria Czakó]] | [[Karlsruhe]] | 1918-12-19 | [[Alemaña]] | 2012-06-16 | |- | style='text-align:right'| 2492 | [[:d:Q15439688|Q15439688]] | [[Kristin Espinasse]] | | 1968-12-22 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2493 | [[:d:Q15440428|Q15440428]] | [[Tejal Shah]] | [[Bhilai]] | 1979 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2494 | [[:d:Q15441122|Q15441122]] | [[Garance Doré]] | [[Ajaccio]]<br/>[[Córsega]] | 1975-05-01 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2495 | [[:d:Q15442316|Q15442316]] | [[Evelyn Cameron]] | [[Furzedown]] | 1868-08-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1928-12-26 | [[Ficheiro:Ec on horse1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2496 | [[:d:Q15442600|Q15442600]] | [[Laura Noble]] | [[Manchester]] | 1974 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2497 | [[:d:Q15442854|Q15442854]] | [[Natacha Merritt]] | [[San Francisco]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2498 | [[:d:Q15443012|Q15443012]] | [[Wendy Ewald]] | [[Detroit]] | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Wendy Ewald and classmates atop snow - DPLA - 63b0ce11eb16ac8c0befdca4d4ec7a0f.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2499 | [[:d:Q15445108|Q15445108]] | [[Natascha Borowsky]] | [[Düsseldorf]] | 1964 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2500 | [[:d:Q15445525|Q15445525]] | [[Nicole Simon]] | [[Mannheim]] | 1968-12-15 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Fotografin Nicole Simon.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2501 | [[:d:Q15445588|Q15445588]] | [[Vanja Vukovic]] | [[Montenegro]] | 1971 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Vanjavukovic.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2502 | [[:d:Q15445651|Q15445651]] | [[Hilde Schmölzer]] | [[Linz]] | 1937-01-25 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 2503 | [[:d:Q15445832|Q15445832]] | [[Vera Tenschert]] | [[Berlín]] | 1936-08-05 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Vera Tenschert 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2504 | [[:d:Q15451676|Q15451676]] | [[Hedda Morrison]] | [[Stuttgart]] | 1908-12-13 | [[Alemaña]] | 1991-12-03 | |- | style='text-align:right'| 2505 | [[:d:Q15451718|Q15451718]] | [[Katja Rahlwes]] | | 1967 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2506 | [[:d:Q15451737|Q15451737]] | [[Emmy Bernatzik]] | [[Viena]] | 1904-04-03 | [[Austria]] | 1977-07-27 | |- | style='text-align:right'| 2507 | [[:d:Q15451740|Q15451740]] | [[Blythe Bohnen]] | [[Evanston, Illinois|Evanston]] | 1940 | [[Estados Unidos de América]] | 2022 | |- | style='text-align:right'| 2508 | [[:d:Q15452027|Q15452027]] | [[Eve Sonneman]] | [[Chicago]] | 1946-01-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2509 | [[:d:Q15452334|Q15452334]] | [[Birgit Hölmer]] | [[Fröndenberg]] | 1967-03-22 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2510 | [[:d:Q15454156|Q15454156]] | [[Judy Francesconi]] | [[Huntington]] | 1957-05-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judy Francesconi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2511 | [[:d:Q15456921|Q15456921]] | [[Claudia Fährenkemper]] | [[Castrop-Rauxel]] | 1959-10-14 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2512 | [[:d:Q15459229|Q15459229]] | [[Linda Connor]] | [[Nova York]] | 1944-11-18 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2513 | [[:d:Q15460580|Q15460580]] | [[Katy Grannan]] | [[Arlington]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2514 | [[:d:Q15460668|Q15460668]] | [[Jessica Dimmock]] | | 1978-06-23 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2515 | [[:d:Q15480640|Q15480640]] | [[Ada Grilli Bonini]] | [[Gambettola]] | 1947-06-30 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2516 | [[:d:Q15485701|Q15485701]] | [[Minnette Vári]] | [[Pretoria]] | 1968 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 2517 | [[:d:Q15487440|Q15487440]] | [[Marilyn Bridges]] | [[Allendale]] | 1948-12-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Marilyn Bridges 2003 BW.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2518 | [[:d:Q15493219|Q15493219]] | [[Karin Muller]] | | 1965-06-08 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Karin Muller.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2519 | [[:d:Q15497221|Q15497221]] | [[Mary Steichen Martin]] | [[Nova York]] | 1904-07-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1998-10-24 | [[Ficheiro:Mary Steichen Calderone.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2520 | [[:d:Q15512121|Q15512121]] | [[Julia Solis]] | | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2521 | [[:d:Q15513391|Q15513391]] | [[Emma Váncza]] | [[Miskolc]] | 1863-12-21 | [[Hungría]] | 1943-12-15 | |- | style='text-align:right'| 2522 | [[:d:Q15522104|Q15522104]] | [[Jay DeFeo]] | [[Hanover]] | 1929-03-31 | [[Estados Unidos de América]] | 1989-11-11 | |- | style='text-align:right'| 2523 | [[:d:Q15538592|Q15538592]] | [[Brooke Shaden]] | [[Lancaster]] | 1987-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2524 | [[:d:Q15613451|Q15613451]] | [[Valerie Taylor]] | [[Sydney]] | 1935-11-09 | | | [[Ficheiro:Valerie Taylor.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2525 | [[:d:Q15628843|Q15628843]] | [[Gladys Chai von der Laage]] | [[Malaisia]] | 1953-02-22 | [[Malaisia]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2526 | [[:d:Q15629396|Q15629396]] | [[Paola Pigani]] | [[Charente]] | 1963-06 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Paola Pigani.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2527 | [[:d:Q15631923|Q15631923]] | [[Jessica Craig-Martin]] | [[Hanover]] | 1963 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2528 | [[:d:Q15634754|Q15634754]] | [[Margaret Marley Modlin]] | [[Robeson County]] | 1927-01-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1998-10-28 | |- | style='text-align:right'| 2529 | [[:d:Q15637606|Q15637606]] | [[Pepa Hristova]] | | 1977-04-25 | [[Bulgaria]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2530 | [[:d:Q15638333|Q15638333]] | [[Ingeborg Kahlenberg]] | [[Bremen]] | 1920-03-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1996-10-02 | [[Ficheiro:WallheimerKahlenberg1946.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2531 | [[:d:Q15646724|Q15646724]] | [[Cleo Fariselli]] | [[Cesenatico]] | 1982 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2532 | [[:d:Q15647151|Q15647151]] | [[Verena Pfisterer]] | [[Fulda]] | 1941-10-08 | [[Alemaña]] | 2013-05-29 | [[Ficheiro:1963, Verena Pfisterer, Selbstporträt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2533 | [[:d:Q15714075|Q15714075]] | [[Louise Merzeau]] | [[15º distrito de París]] | 1963-11-08 | [[Francia]] | 2017-07-15 | [[Ficheiro:Louisemerzeau2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2534 | [[:d:Q15720631|Q15720631]] | [[Erle Kyllingmark]] | | 1974-07-01 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2535 | [[:d:Q15726648|Q15726648]] | [[Marie zu Hohenlohe Waldenburg-Schillingsfurst]] | [[Venecia]] | 1855-12-28 | [[Austria]]<br/>[[Alemaña]]<br/>[[Checoslovaquia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1934-02-16 | [[Ficheiro:Hohenlohe Waldenburg Schillingsfürst - Tyroff HA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2536 | [[:d:Q15733379|Q15733379]] | [[Simona Ghizzoni]] | [[Reggio Emilia]] | 1977 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2537 | [[:d:Q15804383|Q15804383]] | [[Dagmar Weiss]] | [[Marburgo]] | 1978 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2538 | [[:d:Q15812833|Q15812833]] | [[Grete Leistikow]] | [[Elbląg]] | 1893-07-05 | [[Alemaña]] | 1989-10-09 | |- | style='text-align:right'| 2539 | [[:d:Q15814143|Q15814143]] | [[Paola Di Bello]] | | 1961 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2540 | [[:d:Q15823112|Q15823112]] | [[Lotte Adametz]] | [[Viena]] | 1879-07-25 | [[Austria]]<br/>[[Cisleitania]] | 1966-06-03 | |- | style='text-align:right'| 2541 | [[:d:Q15833924|Q15833924]] | [[Marie Pauline Thorbecke]] | [[Aurich]] | 1882-08-12 | [[Alemaña]] | 1971-02-05 | |- | style='text-align:right'| 2542 | [[:d:Q15845243|Q15845243]] | [[Sigrid Neubert]] | [[Tubinga]] | 1927 | [[Alemaña]] | 2018-10-13 | |- | style='text-align:right'| 2543 | [[:d:Q15845289|Q15845289]] | [[Ida Barrel]] | [[Övertorneå church parish]] | 1889-08-20 | [[Suecia]] | 1967-03-04 | |- | style='text-align:right'| 2544 | [[:d:Q15852279|Q15852279]] | [[Ute Mahler]] | [[Berka]] | 1949-10-29 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 2545 | [[:d:Q15857104|Q15857104]] | [[Christa Frieda Vogel]] | [[Meppen]] | 1960 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2546 | [[:d:Q15860870|Q15860870]] | [[Eve Andree Laramee]] | [[Os Ánxeles]] | 1956-01-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2547 | [[:d:Q15876816|Q15876816]] | [[Jacoba Surie]] | [[Ámsterdam]] | 1879-09-05 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1970-02-05 | [[Ficheiro:Jacoba Surie op de receptie van Betsy Westendorp Osieck t.g.v. 80e verjaardag, Bestanddeelnr 911-9206 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2548 | [[:d:Q15878880|Q15878880]] | [[Lucie Blachet]] | [[Saint-Mandé]] | 1828-09-29<br/>1828-09-28 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1907-09-10 | |- | style='text-align:right'| 2549 | [[:d:Q15882855|Q15882855]] | [[Thilly Weissenborn]] | [[Kediri]] | 1883-03-22 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1964-10-28 | [[Ficheiro:KITLV - 183162 - Kurkdjian, Atelier - Portrait photographer M. M. (Thilly) Weissenborn, Surabaya - 1916.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2550 | [[:d:Q15906817|Q15906817]] | [[Hermine Oberück]] | [[Duisburgo]] | 1951-02-27 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2551 | [[:d:Q15909278|Q15909278]] | [[Susy Gómez]] | [[Pollença|Pollensa]]<br/>[[Bocchoris]] | 1964 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2552 | [[:d:Q15916446|Q15916446]] | [[Louise Abel]] | [[Goldberg]] | 1841-11-05 | [[Noruega]] | 1907-05-02 | |- | style='text-align:right'| 2553 | [[:d:Q15922916|Q15922916]] | [[Leslie Knott]] | [[Langley]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2554 | [[:d:Q15927540|Q15927540]] | [[Lisa Bettany]] | [[Victoria]] | 1981-11-03 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Lisa Bettany.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2555 | [[:d:Q15943236|Q15943236]] | [[Christa Ehrlich]] | [[Viena]] | 1903-03-12 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Cisleitania]] | 1995-02-12 | |- | style='text-align:right'| 2556 | [[:d:Q15944294|Q15944294]] | [[Varvara Hasselbalch]] | [[Copenhague]] | 1920-04-16 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 2008-04-03 | |- | style='text-align:right'| 2557 | [[:d:Q15949335|Q15949335]] | [[Isabel del Puerto]] | [[Viena]] | 1921-08-07 | [[México]]<br/>[[Austria]] | 2014-03-13 | [[Ficheiro:Isabel del Puerto.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2558 | [[:d:Q15963884|Q15963884]] | [[Natalia Turine]] | [[Alemaña]] | 1964-02-16 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2559 | [[:d:Q15965228|Q15965228]] | [[Anja Notini]] | [[Estocolmo]] | 1940-05-03 | [[Suecia]] | 2018-06-21 | |- | style='text-align:right'| 2560 | [[:d:Q15970950|Q15970950]] | [[Elzbieta]] | [[Bogucin]] | 1936-07-03 | [[Francia]]<br/>[[Polonia]] | 2018-10-08 | |- | style='text-align:right'| 2561 | [[:d:Q15972005|Q15972005]] | [[Claartje Keur]] | [[Ámsterdam]] | 1938-02-06 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2021-03-19 | |- | style='text-align:right'| 2562 | [[:d:Q15974275|Q15974275]] | [[Georgette Chadourne]] | [[17º distrito de París]] | 1899-04-18 | [[Francia]] | 1983-04-28 | |- | style='text-align:right'| 2563 | [[:d:Q15975108|Q15975108]] | [[Eva Šlosárová]] | [[Nové Město na Moravě]] | 1953-10-21 | [[República Checa]] | 2014-05-06 | |- | style='text-align:right'| 2564 | [[:d:Q15980566|Q15980566]] | [[Marie Magdalene Bull]] | [[Bergen]] | 1827-10-25 | [[Noruega]] | 1907-07-17 | [[Ficheiro:Marie Magdalene Bull - ubb-sign-0110 md (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2565 | [[:d:Q15981148|Q15981148]] | [[Inga Breder]] | [[Bodø]] | 1855 | [[Noruega]] | 1933-12-28 | |- | style='text-align:right'| 2566 | [[:d:Q15981158|Q15981158]] | [[Agnes Nyblin]] | [[Askøy Municipality]] | 1869-01-25 | [[Noruega]] | 1945-08-20 | |- | style='text-align:right'| 2567 | [[:d:Q15981161|Q15981161]] | [[Elsa Garmann Andersen]] | [[Bergen]] | 1891-11-21 | [[Noruega]] | 1964-09-12 | [[Ficheiro:Elsa Garmann Andersen II fra Stud 1910.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2568 | [[:d:Q15982729|Q15982729]] | [[Bolette Berg]] | [[Nannestad]] | 1872 | [[Noruega]] | 1944 | [[Ficheiro:Marie Hoeg as a young boy with cigarette. Photo- Berg & Hoeg, ca. 1895-1903. The Preus museum collection. (32135795473).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2569 | [[:d:Q15983706|Q15983706]] | [[Daniela Comani]] | [[Boloña]] | 1965-02-04 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2570 | [[:d:Q15987358|Q15987358]] | [[Jana Ašenbrennerová]] | | 1981 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2571 | [[:d:Q15987828|Q15987828]] | [[Gayle Chong Kwan]] | [[Edimburgo]] | 1973-08-11 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Gayle Chong Kwan by Georgia Kuhn (2013) (headshot).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2572 | [[:d:Q15990506|Q15990506]] | [[Berta Daniel]] | [[Ulm]] | 1896-11-20 | [[República Democrática Alemá]] | 1981-04-07 | |- | style='text-align:right'| 2573 | [[:d:Q15990507|Q15990507]] | [[Ines De Nil]] | [[Gladbeck]] | 1947 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2574 | [[:d:Q15990511|Q15990511]] | [[Andrea Diefenbach]] | [[Wiesbaden]] | 1974-04-19 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2575 | [[:d:Q15991453|Q15991453]] | [[Kimberly Metz]] | [[Pismo Beach]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2576 | [[:d:Q15992385|Q15992385]] | [[Adeline Boutain]] | [[Machecoul]] | 1862-04-11 | [[Francia]] | 1946-02-13 | [[Ficheiro:Adeline Boutain Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2577 | [[:d:Q15992450|Q15992450]] | [[Mao Ishikawa]] | [[Ogimi]] | 1953 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Mao Ishikawa, Okinawan photographer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2578 | [[:d:Q15992809|Q15992809]] | [[Helen Brush Jenkins]] | [[Omaha, Nebrasca|Omaha]] | 1919 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-06-12 | |- | style='text-align:right'| 2579 | [[:d:Q15993079|Q15993079]] | [[Abigail Heyman]] | [[Danbury]] | 1942-08-01 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-05-28 | |- | style='text-align:right'| 2580 | [[:d:Q15994951|Q15994951]] | [[Sisse Brimberg]] | [[Copenhague]] | 1948 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2581 | [[:d:Q15996445|Q15996445]] | [[Bertha Jaques]] | [[Covington]] | 1863-10-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1941-03-30 | [[Ficheiro:BerthaJaques.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2582 | [[:d:Q15997339|Q15997339]] | [[Emme Gerhard]] | [[St. Louis]] | 1872 | [[Estados Unidos de América]] | 1946 | |- | style='text-align:right'| 2583 | [[:d:Q15997782|Q15997782]] | [[Emily Spencer Hayden]] | [[Maryland]] | 1869 | [[Estados Unidos de América]] | 1949 | |- | style='text-align:right'| 2584 | [[:d:Q15997792|Q15997792]] | [[Edith Irvine]] | [[California]] | 1884-01-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1949-08-14 | [[Ficheiro:Edith and Bob as Young Adults, ca 1896-1902 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2585 | [[:d:Q15998136|Q15998136]] | [[Mary Paraskeva]] | | 1882 | [[Grecia]] | 1951 | |- | style='text-align:right'| 2586 | [[:d:Q15998455|Q15998455]] | [[Agnes Warburg]] | [[Londres]] | 1872 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1953 | |- | style='text-align:right'| 2587 | [[:d:Q15998853|Q15998853]] | [[Helen Messinger Murdoch]] | [[Boston]] | 1862-09-22 | [[Estados Unidos de América]] | 1956-03-29 | [[Ficheiro:HelenMessingerMurdoch1919.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2588 | [[:d:Q15999102|Q15999102]] | [[Kate Cory]] | [[Waukegan]] | 1861-02-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1958-06-12 | [[Ficheiro:Kate Cory, unknown photographer, circa 1905-1912.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2589 | [[:d:Q15999479|Q15999479]] | [[Etheldreda Laing]] | [[Ely]] | 1872 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1960 | |- | style='text-align:right'| 2590 | [[:d:Q16000202|Q16000202]] | [[Nancy Ford Cones]] | [[Milan]] | 1869 | [[Estados Unidos de América]] | 1962 | |- | style='text-align:right'| 2591 | [[:d:Q16003879|Q16003879]] | [[Ella E. McBride]] | [[Albia]] | 1862-11-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1965-09-14 | [[Ficheiro:Ella McBride by Wayne Albee ca 1921.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2592 | [[:d:Q16004451|Q16004451]] | [[Jennifer Bolande]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2593 | [[:d:Q16006676|Q16006676]] | [[Margaret Watkins]] | [[Hamilton, Canadá|Hamilton]] | 1884-11-08 | [[Canadá]] | 1969 | [[Ficheiro:Margaret Watkins Self Portrait, 1919.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2594 | [[:d:Q16006765|Q16006765]] | [[Yvonne Gregory]] | | 1889 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1970 | [[Ficheiro:Yvonne Gregory Park (The Tatler, 1916).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2595 | [[:d:Q16010501|Q16010501]] | [[Helen M. Roberts]] | [[Toronto]] | 1896-01-20 | [[Canadá]] | 1983-06-22 | [[Ficheiro:Helen M. Roberts abt 1945.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2596 | [[:d:Q16011312|Q16011312]] | [[Margaret Michaelis-Sachs]] | [[Czechowice-Dziedzice]] | 1902-04-06 | [[Australia]] | 1985-10-16 | |- | style='text-align:right'| 2597 | [[:d:Q16015180|Q16015180]] | [[Mary Koga]] | | 1920-08-10 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-06-08 | |- | style='text-align:right'| 2598 | [[:d:Q16017393|Q16017393]] | [[Mary Nogueras Frampton]] | | 1930 | [[Estados Unidos de América]] | 2006 | |- | style='text-align:right'| 2599 | [[:d:Q16019265|Q16019265]] | [[Gisèle Wulfsohn]] | [[Rustenburg]] | 1957-03-18 | [[Suráfrica]] | 2011-12-27 | |- | style='text-align:right'| 2600 | [[:d:Q16019684|Q16019684]] | [[Marion Faller]] | | 1941-11-05 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-01-15 | |- | style='text-align:right'| 2601 | [[:d:Q16023405|Q16023405]] | [[Chansonetta Stanley Emmons]] | [[Kingfield]] | 1858-12-30 | [[Estados Unidos de América]] | 1937-03-18 | [[Ficheiro:Chansonetta Stanley Emmons.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2602 | [[:d:Q16029038|Q16029038]] | [[Valérie Archeno]] | [[Champigny-sur-Marne]] | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2603 | [[:d:Q16030344|Q16030344]] | [[Elizabeth Pulman]] | [[Lymm]] | 1836-08-01 | [[Colony of New Zealand]] | 1900-02-03 | [[Ficheiro:Photo of Elizabeth Pulman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2604 | [[:d:Q16054145|Q16054145]] | [[Akram Fahimian]] | [[Mazandarán]] | 1990-12-07 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Akram Fahimian in festival.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2605 | [[:d:Q16062290|Q16062290]] | [[Cecilia Glaisher]] | [[Greenwich]] | 1828-04-20 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1892-12-28 | |- | style='text-align:right'| 2606 | [[:d:Q16062798|Q16062798]] | [[Caroline Emily Nevill]] | | 1829-05-31 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1887-02-23 | [[Ficheiro:Photo of Caroline Emily Nevill.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2607 | [[:d:Q16062861|Q16062861]] | [[Sarah Louise Judd]] | [[Farmington]] | 1802-06-29 | [[Estados Unidos de América]] | 1881-10-11 | |- | style='text-align:right'| 2608 | [[:d:Q16063104|Q16063104]] | [[Jane Wigley]] | | 1820 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1883 | |- | style='text-align:right'| 2609 | [[:d:Q16063175|Q16063175]] | [[Jane Martha St. John]] | | 1801 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1882 | [[Ficheiro:Jane Martha St. John and Julia St. John.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2610 | [[:d:Q16063409|Q16063409]] | [[Constance Fox Talbot]] | [[Markeaton]] | 1811-01-30 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1880-09-09 | [[Ficheiro:Constance Talbot.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2611 | [[:d:Q16069772|Q16069772]] | [[Maria Blaisse]] | [[Ámsterdam]] | 1944-05-08 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2612 | [[:d:Q16070295|Q16070295]] | [[Joke Brakman]] | [[Wassenaar]] | 1946 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2613 | [[:d:Q16073166|Q16073166]] | [[Margit Eschenbach]] | [[Lübeck]] | 1948-05-09 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2614 | [[:d:Q16081702|Q16081702]] | [[Rebecca Lepkoff]] | [[Nova York]] | 1916-08-04 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-08-17 | |- | style='text-align:right'| 2615 | [[:d:Q16087524|Q16087524]] | [[Daphne Pochin Mould]] | [[Salisbury]] | 1920-11-15 | [[Irlanda]] | 2014-04-29 | |- | style='text-align:right'| 2616 | [[:d:Q16089972|Q16089972]] | [[Mary Randlett]] | | 1924-05-05 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-01-11 | |- | style='text-align:right'| 2617 | [[:d:Q16095250|Q16095250]] | [[Mary Beth Edelson]] | [[East Chicago]] | 1933-02-06 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-04-20 | [[Ficheiro:(Barcelona) Bichromated gum on paper - Untitled portrait by Agusti Pisaca - Museu Nacional d'Art de Catalunya.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2618 | [[:d:Q16105483|Q16105483]] | [[Leni Sinclair]] | [[Kaliningrado]] | 1940-03-08 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2619 | [[:d:Q16105509|Q16105509]] | [[Gille de Vlieg]] | [[Plymouth]] | 1940-07-26 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Gille.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2620 | [[:d:Q16105818|Q16105818]] | [[Sue Williamson]] | [[Lichfield]] | 1941-01-21 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:SAV 2015Fall Exhibitions Portrait SueWilliamson MN WEB.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2621 | [[:d:Q16105875|Q16105875]] | [[Cynthia Carlson]] | [[Chicago]] | 1942 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2622 | [[:d:Q16105878|Q16105878]] | [[Caterine Milinaire]] | [[París]] | 1942 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2623 | [[:d:Q16105999|Q16105999]] | [[Elizabeth Matheson]] | [[Hillsborough]] | 1942 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2624 | [[:d:Q16106487|Q16106487]] | [[Regina Vater]] | [[Río de Xaneiro]] | 1943-05-11 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 2625 | [[:d:Q16110538|Q16110538]] | [[Lidija Vukčević]] | | 1954 | [[Croacia]] | | |- | style='text-align:right'| 2626 | [[:d:Q16115794|Q16115794]] | [[Maripol]] | [[Rabat]] | 1954 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Maripol-thierrylemoign-1972-pf.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2627 | [[:d:Q16116722|Q16116722]] | [[Ivana Tomljenović-Meller]] | [[Zagreb]] | 1906-09-02 | [[República Federal Socialista de Iugoslavia]]<br/>[[Reino de Iugoslavia]]<br/>[[Reino dos Serbios, Croatas e Eslovenos (Q15102440)|Reino dos Serbios, Croatas e Eslovenos]]<br/>[[Cisleitania]] | 1988-08-30 | |- | style='text-align:right'| 2628 | [[:d:Q16117199|Q16117199]] | [[Sandra Sterle]] | | 1965-10-10 | [[Croacia]] | | |- | style='text-align:right'| 2629 | [[:d:Q16117229|Q16117229]] | [[Sanja Pilić]] | [[Split]] | 1954-05-16 | [[República Federal Socialista de Iugoslavia]]<br/>[[Croacia]] | | |- | style='text-align:right'| 2630 | [[:d:Q16121756|Q16121756]] | [[Liz Magor]] | [[Winnipeg]] | 1948 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Vancouver Folly coal harbour.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2631 | [[:d:Q16124015|Q16124015]] | [[Barbara Ess]] | [[Brooklyn]] | 1944-04-04 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-03-04 | |- | style='text-align:right'| 2632 | [[:d:Q16129679|Q16129679]] | [[Shosh Kormosh]] | [[Ratisbona]] | 1948-01-20 | [[Israel]] | 2001-11-19 | |- | style='text-align:right'| 2633 | [[:d:Q16130373|Q16130373]] | [[Orit Ishay]] | [[Tel Aviv]] | 1961 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Orit Ishay self portrait 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2634 | [[:d:Q16143577|Q16143577]] | [[Paulette Tavormina]] | | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Paulette Tavormina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2635 | [[:d:Q16146066|Q16146066]] | [[Olivia Arthur]] | [[Londres]] | 1980 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Olivia Arthur - Magnum Photographer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2636 | [[:d:Q16148184|Q16148184]] | [[Ajita Suchitra Veera]] | | | [[India]] | | [[Ficheiro:Ajita Suchitra Veera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2637 | [[:d:Q16148314|Q16148314]] | [[Jackie Alpers]] | [[Columbus]] | 1968-04-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Photo of Jackie Alpers.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2638 | [[:d:Q16148445|Q16148445]] | [[Dorit Cypis]] | [[Tel Aviv]] | 1951 | [[Israel]]<br/>[[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2639 | [[:d:Q16148576|Q16148576]] | [[Annette Lemieux]] | [[Norfolk, Virxinia|Norfolk]] | 1957-10-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Annette Lemieux, 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2640 | [[:d:Q16149106|Q16149106]] | [[Ashagi Lamiya]] | [[Thalassery]] | 1989-03-06 | [[India]] | | [[Ficheiro:Ashagi Lamiya - Business Show Host.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2641 | [[:d:Q16152092|Q16152092]] | [[Fabiana de Barros]] | [[São Paulo]] | 1957-11-27 | [[Suíza]]<br/>[[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 2642 | [[:d:Q16158087|Q16158087]] | [[Mia Andrée]] | [[Norrköping]] | 1969-07-13 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2643 | [[:d:Q16166792|Q16166792]] | [[Signe Brander]] | [[Parkano]] | 1869-04-15 | [[Finlandia]] | 1942-05-17 | [[Ficheiro:Signe brander.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2644 | [[:d:Q16171469|Q16171469]] | [[Margit Ekman]] | [[Helsinqui]] | 1919-02-25 | [[Finlandia]] | 2011-08-19 | [[Ficheiro:Margit-Ekman-Eila-Marjala-1965.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2645 | [[:d:Q16177120|Q16177120]] | [[정주하]] | | 1958-05-11 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 2646 | [[:d:Q16180256|Q16180256]] | [[Nanna Broch]] | [[Horten Municipality]] | 1879-10-22 | [[Noruega]] | 1971-01 | [[Ficheiro:Nanna Broch - ca. 1920 - Riksarkivet - PA-0680 F Fb L0014 001.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2647 | [[:d:Q16185492|Q16185492]] | [[James Nares]] | [[Gran Londres]] | 1953 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2648 | [[:d:Q16185527|Q16185527]] | [[Ingrid Pollard]] | [[Georgetown, Güiana|Georgetown]] | 1953 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:2024 Ingrid Pollard.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2649 | [[:d:Q16185651|Q16185651]] | [[Catherine Wagner]] | [[San Francisco]] | 1953-01-31 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2650 | [[:d:Q16186766|Q16186766]] | [[Adriana Lestido]] | [[Buenos Aires]] | 1955-01-07 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Adriana Lestido - Festival Internacional de Cine de Mar del Plata.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2651 | [[:d:Q16186845|Q16186845]] | [[Greta Pratt]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2652 | [[:d:Q16188927|Q16188927]] | [[Chila Kumari Burman]] | [[Liverpool]] | 1957 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Chila Burman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2653 | [[:d:Q16189520|Q16189520]] | [[Laetitia Sonami]] | [[Francia]] | 1957 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Laetitia Sonami (3904898535).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2654 | [[:d:Q16192608|Q16192608]] | [[Lina Bertucci]] | | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2655 | [[:d:Q16192673|Q16192673]] | [[Moyra Davey]] | [[Toronto]] | 1958 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2656 | [[:d:Q16192910|Q16192910]] | [[Leslie Rule]] | [[Seattle]] | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2657 | [[:d:Q16193847|Q16193847]] | [[Helene Schmitz]] | | 1960 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Suecia]] | | [[Ficheiro:Helene Schmitz - Augustprisnominerade i fackboksklassen 2012 (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2658 | [[:d:Q16194164|Q16194164]] | [[Lin Tianmiao]] | [[Taiyuan]] | 1961 | [[República Popular da China]] | | [[Ficheiro:Lin Tianmiao, studio tour Beijing 6 July 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2659 | [[:d:Q16194249|Q16194249]] | [[Fiona Pardington]] | [[Devonport]] | 1961 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Fiona Pardington MNZM (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2660 | [[:d:Q16195982|Q16195982]] | [[Susan Dobson]] | [[Moncton]] | 1965 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2661 | [[:d:Q16196003|Q16196003]] | [[Farah Mahbub]] | | 1965-04-10 | [[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 2662 | [[:d:Q16196269|Q16196269]] | [[Melanie Smith]] | [[Poole]] | 1965 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Melanie Smith.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2663 | [[:d:Q16196311|Q16196311]] | [[Holly Van Voast]] | [[Bronx]] | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Day 20 Occupy Wall Street October 5 2011 Shankbone 4.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2664 | [[:d:Q16196424|Q16196424]] | [[Liz Deschenes]] | [[Boston]] | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Liz deschenes.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2665 | [[:d:Q16196458|Q16196458]] | [[Fiona Crisp]] | [[Derbyshire]] | 1966 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2666 | [[:d:Q16196689|Q16196689]] | [[Lindsay Seers]] | [[Mauricio]] | 1966-09-27 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2667 | [[:d:Q16197185|Q16197185]] | [[Eglė Rakauskaitė]] | [[Vilnius]] | 1967 | [[Lituania]] | | [[Ficheiro:Eglė Rakauskaitė - For Guilty without Guilt. Trap. Expulsion from Paradise, 1995.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2668 | [[:d:Q16197272|Q16197272]] | [[A.L. Steiner]] | [[Miami]] | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2669 | [[:d:Q16197366|Q16197366]] | [[Heidi Victoria]] | [[Melbourne]] | 1967-10-12 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2670 | [[:d:Q16197994|Q16197994]] | [[Martine Barrat]] | [[Orán, Alxeria|Orán]] | 1933 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Martine Barrat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2671 | [[:d:Q16199167|Q16199167]] | [[Zohra Bensemra]] | [[Alxer]] | 1968 | [[Alxeria]] | | |- | style='text-align:right'| 2672 | [[:d:Q16199253|Q16199253]] | [[Carine Bijlsma]] | | 1983-02-16<br/>1983 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2673 | [[:d:Q16199723|Q16199723]] | [[Anastasia Taylor-Lind]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2674 | [[:d:Q16199768|Q16199768]] | [[Erin Trieb]] | | 1982 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2675 | [[:d:Q16199792|Q16199792]] | [[Gloria Aura Bortolini]] | [[Treviso]] | 1982-01-27 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2676 | [[:d:Q16200610|Q16200610]] | [[Francine Brody]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2677 | [[:d:Q16200761|Q16200761]] | [[Anna Gaskell]] | [[Des Moines, Iowa|Des Moines]] | 1969-10-22 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2678 | [[:d:Q16201658|Q16201658]] | [[Star Black]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2679 | [[:d:Q16202480|Q16202480]] | [[Janine Gordon]] | | 1966<br/>1976 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2680 | [[:d:Q16203170|Q16203170]] | [[Chen Man]] | [[Pequín]] | 1980-06-03 | [[República Popular da China]] | | [[Ficheiro:Chen Man-Li-07 - by Zil Chang.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2681 | [[:d:Q16204652|Q16204652]] | [[Jodi Cobb]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2682 | [[:d:Q16205823|Q16205823]] | [[Mona Kuhn]] | [[São Paulo]] | 1969 | [[Brasil]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Mona Kuhn 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2683 | [[:d:Q16206341|Q16206341]] | [[Lori Nix]] | [[Norton]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lori Nix.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2684 | [[:d:Q16206706|Q16206706]] | [[Sandy Puc']] | [[Salt Lake City, Utah|Salt Lake City]] | 1969-11-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2685 | [[:d:Q16207255|Q16207255]] | [[Diana Davies]] | | 1938 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2686 | [[:d:Q16207675|Q16207675]] | [[Becky Yee]] | [[Nova York]] | 1969-07-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2687 | [[:d:Q16208181|Q16208181]] | [[Jennifer Young]] | [[Cincinnati]] | 1969-08-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Portrait of Jenni Young.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2688 | [[:d:Q16209285|Q16209285]] | [[Anastasia Chernyavsky]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2689 | [[:d:Q16209427|Q16209427]] | [[Indrani Pal-Chaudhuri]] | [[Calcuta]] | 1974 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Indrani Pal-Chaudhuri at Tribeca Disruptive Innovation Awards.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2690 | [[:d:Q16210911|Q16210911]] | [[Amy Toensing]] | [[Nova Hampshire]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2691 | [[:d:Q16211239|Q16211239]] | [[Candice Farmer]] | [[Uckfield]] | 1970 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2692 | [[:d:Q16212526|Q16212526]] | [[Martine Fougeron]] | | 1954 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Portrait of Martine Fougeron.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2693 | [[:d:Q16213489|Q16213489]] | [[Araminta de Clermont]] | [[Illa de Man]] | 1971 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2694 | [[:d:Q16213787|Q16213787]] | [[Hannah Starkey]] | [[Belfast]] | 1971 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2695 | [[:d:Q16214073|Q16214073]] | [[Cristina Martín Lara]] | | 1972 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2696 | [[:d:Q16214142|Q16214142]] | [[Eileen Quinlan]] | [[Boston]] | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2697 | [[:d:Q16214418|Q16214418]] | [[Bay Garnett]] | | 1973-07-02 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2698 | [[:d:Q16214629|Q16214629]] | [[Stephanie Sinclair]] | [[Miami]] | 1973 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Stephanie Sinclair - portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2699 | [[:d:Q16214751|Q16214751]] | [[Cass Bird]] | [[Os Ánxeles]] | 1974 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2700 | [[:d:Q16215215|Q16215215]] | [[Alexandra Croitoru]] | [[Bucarest]] | 1975-06-27 | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 2701 | [[:d:Q16215220|Q16215220]] | [[Cristina de Middel]] | [[Alacant]] | 1975 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2702 | [[:d:Q16215277|Q16215277]] | [[Kate Gilmore]] | | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kate Gilmore talks to the New York Arts Practicum (14303794147) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2703 | [[:d:Q16215382|Q16215382]] | [[Lisa Oppenheim]] | [[Nova York]] | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2704 | [[:d:Q16216091|Q16216091]] | [[Alexia Sinclair]] | [[Newcastle]] | 1976 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2705 | [[:d:Q16216145|Q16216145]] | [[Sara VanDerBeek]] | [[Baltimore]] | 1976 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2706 | [[:d:Q16216700|Q16216700]] | [[Nontsikelelo Veleko]] | [[Bodibe]] | 1977-08-19 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 2707 | [[:d:Q16216736|Q16216736]] | [[Kathryn Reynolds]] | [[Winston-Salem]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:The Pitts Special. Self-portrait by photographer Kathryn Reynolds..jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2708 | [[:d:Q16218736|Q16218736]] | [[Alex Prager]] | [[Os Ánxeles]] | 1979-11-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Alex Prager in 2022 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2709 | [[:d:Q16218914|Q16218914]] | [[Saana Wang]] | [[Helsinqui]] | 1979-11-04 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2710 | [[:d:Q16220859|Q16220859]] | [[Céline Laguarde]] | [[Biarritz]] | 1873-11-02 | [[Francia]] | 1961-05-20 | |- | style='text-align:right'| 2711 | [[:d:Q16221106|Q16221106]] | [[Stacy Pearsall]] | [[Corpus Christi, Texas|Corpus Christi]] | 1980 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Stacy Pearsall, award winning combat photographer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2712 | [[:d:Q16221239|Q16221239]] | [[Jaimie Warren]] | | 1980 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Self-portrait as Kali Conner.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2713 | [[:d:Q16221533|Q16221533]] | [[Rachel Raab]] | [[Montreal]] | 1981 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2714 | [[:d:Q16221696|Q16221696]] | [[Jessica Yatrofsky]] | [[East Brunswick]] | 1981-06-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jessica yatrofsky huffington post web.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2715 | [[:d:Q16221801|Q16221801]] | [[Ina Jang]] | [[Corea do Sur]] | 1982 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 2716 | [[:d:Q16222425|Q16222425]] | [[Ellen Rogers]] | | 1983 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2717 | [[:d:Q16223863|Q16223863]] | [[Laura Pannack]] | [[Londres]] | 1985-06-12 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Laura Pannack portrait 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2718 | [[:d:Q16224688|Q16224688]] | [[Annie Griffiths]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Annie Griffiths OPTIC New York June 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2719 | [[:d:Q16244345|Q16244345]] | [[Alexandra Morrison]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2720 | [[:d:Q16263921|Q16263921]] | [[Kazuna Iida]] | [[Toquio]] | 1973 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2721 | [[:d:Q16264388|Q16264388]] | [[Kaori Inbe]] | [[Toquio]] | 1980 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2722 | [[:d:Q16266517|Q16266517]] | [[Madeleine Fischer]] | [[Romanshorn]] | 1935-11-12 | [[Suíza]] | 2020-04-08 | [[Ficheiro:Madeleine Fischer (Roma) 1957.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2723 | [[:d:Q16269722|Q16269722]] | [[Françoise Quardon]] | [[Nantes, Francia|Nantes]] | 1961 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2724 | [[:d:Q16294946|Q16294946]] | [[Tata Ronkholz]] | [[Krefeld]] | 1940 | [[Alemaña]] | 1997 | |- | style='text-align:right'| 2725 | [[:d:Q16298588|Q16298588]] | [[Antonia Cruz]] | [[Santiago de Chile]] | 1984-03-16 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 2726 | [[:d:Q16299015|Q16299015]] | [[Paz Errázuriz]] | [[Santiago de Chile]] | 1944-02-02 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 2727 | [[:d:Q16300104|Q16300104]] | [[Meeri Koutaniemi]] | [[Kuusamo]] | 1987 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:160201Meeri Koutaniemi in Kiasma.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2728 | [[:d:Q16300122|Q16300122]] | [[Heta Kuchka]] | [[Helsinqui]] | 1974 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Heta Kuchka artist in Kiasma.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2729 | [[:d:Q16300438|Q16300438]] | [[Josefina Fontecilla]] | [[Santiago de Chile]] | 1962-09-25 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 2730 | [[:d:Q16302707|Q16302707]] | [[Valeria Zalaquett]] | [[Santiago de Chile]] | 1971-11-27 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 2731 | [[:d:Q16335436|Q16335436]] | [[Danuta Łomaczewska]] | [[Varsovia]] | 1928-10-27 | [[Polonia]] | 2009-08-28 | [[Ficheiro:DanutaLomaczewska2003-05-10.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2732 | [[:d:Q16337232|Q16337232]] | [[Cláudia Clemente]] | [[Porto, Portugal|Porto]] | 1970-07-22 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 2733 | [[:d:Q16337708|Q16337708]] | [[Julia Filardi]] | [[Bauru]] | 1978 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 2734 | [[:d:Q16404658|Q16404658]] | [[Liina Siib]] | [[Talín]] | 1963-07-18 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2735 | [[:d:Q16406534|Q16406534]] | [[Gabriela Liivamägi]] | | 1980-09-21 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2736 | [[:d:Q16406816|Q16406816]] | [[Salme Parming]] | | 1919-03-28 | [[Estonia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2013-09-26 | |- | style='text-align:right'| 2737 | [[:d:Q16407334|Q16407334]] | [[Anna-Stina Treumund]] | [[Talín]] | 1982-06-18 | [[Estonia]] | 2017-05-30 | |- | style='text-align:right'| 2738 | [[:d:Q16407796|Q16407796]] | [[Krista Mölder]] | | 1972-05-02 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2739 | [[:d:Q16408168|Q16408168]] | [[Õnne Pärl]] | | 1965-04-21 | [[Estonia]] | 2024-08-07 | |- | style='text-align:right'| 2740 | [[:d:Q16439071|Q16439071]] | [[Joëlle Diderich]] | | 1972-05-11 | [[Luxemburgo]] | | |- | style='text-align:right'| 2741 | [[:d:Q16439490|Q16439490]] | [[Sophie Jung]] | | 1982 | [[Luxemburgo]] | | |- | style='text-align:right'| 2742 | [[:d:Q16440118|Q16440118]] | [[Aline Schmitz]] | | 1969 | [[Luxemburgo]] | | [[Ficheiro:Aline Schmitz w 284.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2743 | [[:d:Q16440247|Q16440247]] | [[Jeannine Unsen]] | | 1975-04-27 | [[Luxemburgo]] | | |- | style='text-align:right'| 2744 | [[:d:Q16440291|Q16440291]] | [[Vera Weisgerber]] | | 1971-06-17 | [[Luxemburgo]] | | |- | style='text-align:right'| 2745 | [[:d:Q16450288|Q16450288]] | [[Eglė Mėlinauskienė]] | | 1964-01-10 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 2746 | [[:d:Q16450409|Q16450409]] | [[Elena Kniūkštaitė]] | | 1950-06-12 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 2747 | [[:d:Q16453207|Q16453207]] | [[Janina Siliūnaitė]] | [[Verpena]] | 1948-06-16 | [[Lituania]] | 2001-05-11 | |- | style='text-align:right'| 2748 | [[:d:Q16475864|Q16475864]] | [[Veronika Šleivytė]] | [[Antašava]] | 1906<br/>1906-12-06 | [[Lituania]] | 1998<br/>1998-04-21 | |- | style='text-align:right'| 2749 | [[:d:Q16498677|Q16498677]] | [[Beata Bergström]] | [[Uddevalla]]<br/>[[Uddevalla church parish]] | 1921-08-13 | [[Suecia]] | 2016-10-12 | |- | style='text-align:right'| 2750 | [[:d:Q16502222|Q16502222]] | [[Linda-Maria Birbeck]] | [[Karlstad]] | 1974-12-25 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Linda-Maria Birbeck in 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2751 | [[:d:Q16514179|Q16514179]] | [[Erzsébet Baerveldt]] | [[Nimega]] | 1968-06-30 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Drachten Spina 01.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2752 | [[:d:Q16521165|Q16521165]] | [[Katalin Karsay]] | [[Budapest]] | 1976-03-25 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 2753 | [[:d:Q16522133|Q16522133]] | [[Mária Novák]] | No/unknown value | 1939-08-06 | [[Hungría]] | 2023-12-28 | [[Ficheiro:Novák Mária portré.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2754 | [[:d:Q16522696|Q16522696]] | [[Éva Saáry]] | [[Balatonkenese]] | 1929-11-28 | [[Hungría]]<br/>[[Francia]] | 2014-09-26 | [[Ficheiro:Saáry Éva-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2755 | [[:d:Q16539603|Q16539603]] | [[Chrystel Egal]] | [[Grenoble]] | 1963-07-02 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Egal Chrystel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2756 | [[:d:Q16554258|Q16554258]] | [[Erika Rosenbaum]] | [[Quebec (cidade)|Quebec]] | 1980 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2757 | [[:d:Q16559696|Q16559696]] | [[Giovanna Sonnino]] | [[Catania]] | 1955-04-23 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Giovanna Brogna Sonnino.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2758 | [[:d:Q16561961|Q16561961]] | [[Janina Mierzecka]] | [[Lviv]] | 1896-07-04 | [[Polonia]] | 1987-02-26 | [[Ficheiro:Janina Mierzecka (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2759 | [[:d:Q16571187|Q16571187]] | [[Lara Favaretto]] | [[Treviso]] | 1973 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2760 | [[:d:Q16571771|Q16571771]] | [[Gladys Parentelli]] | [[Carmelo]] | 1935-03-21 | [[Uruguai]] | | |- | style='text-align:right'| 2761 | [[:d:Q16572892|Q16572892]] | [[Lisetta Carmi]] | [[Xénova]] | 1924-02-15 | [[Italia]] | 2022-07-05 | |- | style='text-align:right'| 2762 | [[:d:Q16576102|Q16576102]] | [[Maria Mulas]] | [[Manerba del Garda]] | 1935 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2763 | [[:d:Q16585688|Q16585688]] | [[Julie Méndez Ezcurra]] | [[Buenos Aires]] | 1949-04-28 | [[Arxentina]] | 1991-09-02 | [[Ficheiro:Julie M Ezcurra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2764 | [[:d:Q16586771|Q16586771]] | [[Paola Iezzi]] | [[Milán]] | 1974-03-30 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Paola Iezzi RadioBruno Sanremo 2024.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2765 | [[:d:Q16590232|Q16590232]] | [[Leonora Vicuña]] | [[Santiago de Chile]] | 1952-12-11 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 2766 | [[:d:Q16590347|Q16590347]] | [[Leticia Reig]] | | 1983 | [[España]] | | [[Ficheiro:Leticia reig.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2767 | [[:d:Q16594454|Q16594454]] | [[Caroline von Knorring]] | [[Gotemburgo]] | 1841-10-06 | [[Suecia]] | 1925-08-04 | |- | style='text-align:right'| 2768 | [[:d:Q16594913|Q16594913]] | [[Jessica Gow]] | [[Härlanda]] | 1978-01-23 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2769 | [[:d:Q16595090|Q16595090]] | [[Alice Seeley Harris]] | [[Malmesbury]] | 1870-05-24 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1970-11-24 | [[Ficheiro:Alice Seeley Harris (20e eeuw).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2770 | [[:d:Q16595163|Q16595163]] | [[Brita Sofia Hesselius]] | [[Alster]] | 1801-06-12 | [[Suecia]] | 1866-07-25 | |- | style='text-align:right'| 2771 | [[:d:Q16595377|Q16595377]] | [[Fijona Jonuzi]] | [[Eslöv]] | 1977-03-29 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2772 | [[:d:Q16595533|Q16595533]] | [[Klara Källström]] | | 1984-04-15 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2773 | [[:d:Q16595572|Q16595572]] | [[Maria Larsson]] | | 1877 | [[Suecia]] | 1930 | |- | style='text-align:right'| 2774 | [[:d:Q16595987|Q16595987]] | [[Maja Kristin Nylander]] | | 1979-11-23 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2775 | [[:d:Q16596205|Q16596205]] | [[Hedvig Rosendahl]] | [[Kristianstad]] | 1867 | [[Suecia]] | 1929 | |- | style='text-align:right'| 2776 | [[:d:Q16596302|Q16596302]] | [[Emma Schenson]] | [[Uppsala Cathedral Assembly]] | 1827-09-21 | [[Suecia]] | 1913-03-17 | [[Ficheiro:Emma Schenson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2777 | [[:d:Q16596575|Q16596575]] | [[Maria Tesch]] | [[farnost Švédské církve Eksjö]] | 1850-06-23 | [[Suecia]] | 1936-04-05 | [[Ficheiro:Maria tesch da large.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2778 | [[:d:Q16599562|Q16599562]] | [[Mariana Matthews]] | [[Santiago de Chile]] | 1946 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 2779 | [[:d:Q16606846|Q16606846]] | [[Stefania Gurdowa]] | [[Bochnia]] | 1888-12-24 | [[Polonia]] | 1968-11-03 | |- | style='text-align:right'| 2780 | [[:d:Q16637200|Q16637200]] | [[Françoise Saur]] | [[Alxer]] | 1949-05-22 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Françoise Saur par Claude Truong-Ngoc octobre 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2781 | [[:d:Q16639797|Q16639797]] | [[Olga Grigoryeva]] | [[Novosibirsk]] | 1957-04-25 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Kazakhstán]] | | |- | style='text-align:right'| 2782 | [[:d:Q16648105|Q16648105]] | [[Kashmira Kakati]] | [[Assam]] | 20th century | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2783 | [[:d:Q16654658|Q16654658]] | [[Leila Ghandi]] | [[Casablanca]] | 1980-07-26 | [[Marrocos]] | | [[Ficheiro:Portrait de Leila Ghandi, Maroc.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2784 | [[:d:Q16660321|Q16660321]] | [[Rose Finn-Kelcey]] | [[Londres]] | 1945-03-04 | [[Reino Unido]] | 2014-02-13 | |- | style='text-align:right'| 2785 | [[:d:Q16717909|Q16717909]] | [[Olena Cherninka]] | | 1978-01-16 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Olena Cherninka-471584861 8689190817796975 577051666805946172 n.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2786 | [[:d:Q16727316|Q16727316]] | [[Kalliope Amorphous]] | [[Providence, Rhode Island|Providence]] | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2787 | [[:d:Q16727637|Q16727637]] | [[Dorothy Braudy]] | [[Os Ánxeles]] | 1930 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2788 | [[:d:Q16727821|Q16727821]] | [[Angela Cappetta]] | | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2789 | [[:d:Q16727833|Q16727833]] | [[Carmelita Little Turtle]] | [[Santa Maria]] | 1952-06-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2790 | [[:d:Q16727990|Q16727990]] | [[Sheba Chhachhi]] | [[Harar]] | 1958 | [[India]]<br/>[[Etiopía]] | | [[Ficheiro:Sheba Chhachhi 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2791 | [[:d:Q16728108|Q16728108]] | [[Mary Coble]] | [[Julian]] | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2792 | [[:d:Q16728116|Q16728116]] | [[Hannelie Coetzee]] | | | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 2793 | [[:d:Q16729881|Q16729881]] | [[Holly Andres]] | [[Missoula]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2794 | [[:d:Q16730265|Q16730265]] | [[Ellen Jens]] | [[Zwolle]] | 1940-10-06 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2023-11-17 | [[Ficheiro:EllenJens1974.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2795 | [[:d:Q16730331|Q16730331]] | [[Ellei Johndro]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2796 | [[:d:Q16730361|Q16730361]] | [[Lynn Johnson]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2797 | [[:d:Q16730892|Q16730892]] | [[Marlo Carter Kirkpatrick]] | | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2798 | [[:d:Q16731617|Q16731617]] | [[Jennifer Loomis]] | | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2799 | [[:d:Q16731721|Q16731721]] | [[Janelle Lynch]] | | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Janelle lynch bpac by jim wyman 7-13.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2800 | [[:d:Q16732679|Q16732679]] | [[Mary Miss]] | [[Nova York]] | 1944-05-27 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:MaryMiss1970sLOC.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2801 | [[:d:Q16733512|Q16733512]] | [[Neo Ntsoma]] | [[Mahikeng]] | 1972-12-27 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Neo Ntsoma Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2802 | [[:d:Q16734732|Q16734732]] | [[JaLynn Prince]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2803 | [[:d:Q16735115|Q16735115]] | [[Claudia Reinhardt]] | [[Viernheim]] | 1964 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Claudia Reinhardt Foto.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2804 | [[:d:Q16736697|Q16736697]] | [[Bindi Cole]] | [[Melbourne]] | 1975 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2805 | [[:d:Q16736704|Q16736704]] | [[Samantha Everton]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2806 | [[:d:Q16738088|Q16738088]] | [[Marta Jonville]] | [[Rueil-Malmaison]] | 1969-08-22 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2807 | [[:d:Q16750996|Q16750996]] | [[Janet Sternburg]] | | 1943-01-18 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2808 | [[:d:Q16751603|Q16751603]] | [[Daniela Rossell]] | [[Cidade de México]] | 1973 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 2809 | [[:d:Q16769893|Q16769893]] | [[Yū Kaida]] | [[Prefectura de Osaca|Prefectura de Ōsaka]] | 1947 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2810 | [[:d:Q16843128|Q16843128]] | [[Adrienne French]] | [[Akron, Ohio|Akron]] | 1987 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2811 | [[:d:Q16853661|Q16853661]] | [[Mary Kay]] | [[Grecia]] | | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2812 | [[:d:Q16864497|Q16864497]] | [[Xaviera Simmons]] | [[Nova York]] | 1974 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Xaviera Simmons at Performing History at Columbia GSAPP (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2813 | [[:d:Q16868683|Q16868683]] | [[Marja Helander]] | [[Helsinqui]] | 1965-08-29 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Marja-Helander.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2814 | [[:d:Q16873989|Q16873989]] | [[Camille Lepage]] | [[Angers]] | 1988-01-28 | [[Francia]] | 2014-05-12 | [[Ficheiro:Camille Lepage par Ahmed Hayman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2815 | [[:d:Q16874610|Q16874610]] | [[Bente Geving]] | [[Kirkenes]] | 1952-09-29 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2816 | [[:d:Q16885718|Q16885718]] | [[Nicole Skeltys]] | | 1964 | [[Australia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nicole sings to the mountains.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2817 | [[:d:Q16885857|Q16885857]] | [[Maggie Steber]] | [[Austin, Texas|Austin]] | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2818 | [[:d:Q16887872|Q16887872]] | [[Gertrude Fehr]] | [[Maguncia]] | 1895-03-05 | [[Alemaña]] | 1996-08-16 | [[Ficheiro:Gertrude Fehr (1989) by Erling Mandelmann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2819 | [[:d:Q16913523|Q16913523]] | [[Joanna Erbel]] | [[Varsovia]] | 1984-05-02 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Joanna Erbel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2820 | [[:d:Q16926160|Q16926160]] | [[Gail Levin]] | [[Atlanta]] | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Gail Levin at Sackler Center.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2821 | [[:d:Q16939232|Q16939232]] | [[Ebru Ceylan]] | [[Ancara]] | 1976 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 2822 | [[:d:Q16942028|Q16942028]] | [[Abigail Mejia]] | [[Santo Domingo de Guzmán|Santo Domingo]] | 1895-04-15 | [[República Dominicana]] | 1941-03-14<br/>1941-03-15 | [[Ficheiro:Abigail Mejia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2823 | [[:d:Q16947611|Q16947611]] | [[Hilla Becher]] | [[Potsdam]] | 1934-09-02 | [[Alemaña]] | 2015-10-10 | [[Ficheiro:Hillabecher.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2824 | [[:d:Q16968866|Q16968866]] | [[Lydia Schouten]] | [[Leiden]] | 1948-05-22 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2825 | [[:d:Q16971271|Q16971271]] | [[Gretchen Bender]] | [[Seaford]] | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-12-19 | |- | style='text-align:right'| 2826 | [[:d:Q16979928|Q16979928]] | [[Karen Glaser]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2827 | [[:d:Q16980580|Q16980580]] | [[Connie Samaras]] | [[Albuquerque]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2828 | [[:d:Q16983519|Q16983519]] | [[Pat Ward Williams]] | [[Baltimore]] | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Artist Pat Ward Williams at the premiere of Through A Lens Darkly, April 4, 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2829 | [[:d:Q16987183|Q16987183]] | [[Nina Mattila]] | [[Borås]] | 1974-09-19 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Ninamattila.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2830 | [[:d:Q16989686|Q16989686]] | [[Jaana Partanen]] | [[Kuopio]] | 1967-04-03 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Jaana Partanen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2831 | [[:d:Q16989874|Q16989874]] | [[Sari Poijärvi]] | [[Helsinqui]] | 1955 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2832 | [[:d:Q16990381|Q16990381]] | [[Leena Saraste]] | [[Helsinqui]] | 1942-08-03 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2833 | [[:d:Q16991390|Q16991390]] | [[Marjatta Weckström]] | [[Helsinqui]] | 1932-02-09 | [[Finlandia]] | 2017-09-28 | [[Ficheiro:Marjatta Weckström vuonna 1955.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2834 | [[:d:Q17010434|Q17010434]] | [[Christy Lee Rogers]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Christy Lee Rogers.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2835 | [[:d:Q17013502|Q17013502]] | [[Véréna Paravel]] | [[Neuchâtel, Suíza|Neuchâtel]] | 1971-04-21 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Véréna Paravel Viennale 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2836 | [[:d:Q17015974|Q17015974]] | [[Alison Webster]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2837 | [[:d:Q17016109|Q17016109]] | [[Rachel Perry Welty]] | | 1962 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2838 | [[:d:Q17032038|Q17032038]] | [[Julia Montilla]] | [[Barcelona]] | 1970 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2839 | [[:d:Q17033452|Q17033452]] | [[Mireya Masó i Mas]] | [[Barcelona, Venezuela|Barcelona]] | 1963 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2840 | [[:d:Q17034879|Q17034879]] | [[Mabel Palacín Lahoz]] | [[Barcelona]]<br/>[[Barcelona, Venezuela|Barcelona]] | 1965<br/>1964 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2841 | [[:d:Q17037094|Q17037094]] | [[Roser Vilallonga i Tena]] | [[Barcelona]] | 1960-04 | [[España]] | | [[Ficheiro:Miravisions 2022 - 138.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2842 | [[:d:Q17037427|Q17037427]] | [[Kapulani Landgraf]] | [[Oahu]] | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:2022-1028-smithsonian-apac-kapulani-landgraf.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2843 | [[:d:Q17045792|Q17045792]] | [[Hülya Tokur]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2844 | [[:d:Q17057465|Q17057465]] | [[Elisabeth G. Berge]] | [[Bergen]] | 1963-11-10 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2845 | [[:d:Q17058186|Q17058186]] | [[Annette Faltin]] | | 1959-02-01 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2846 | [[:d:Q17091513|Q17091513]] | [[Beverly Semmes]] | [[Washington, D.C.]] | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2847 | [[:d:Q17094133|Q17094133]] | [[Else Marie Bergem Hagen]] | [[Stavanger]] | 1963-12-22 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2848 | [[:d:Q17097218|Q17097218]] | [[Annelise Jackbo]] | | 1959-06-04 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2849 | [[:d:Q17100512|Q17100512]] | [[Grete Andrea Kvaal]] | | 1944-03-23 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2850 | [[:d:Q17101464|Q17101464]] | [[Henny Lie]] | [[Haugesund]] | 1945-02-05 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2851 | [[:d:Q17105220|Q17105220]] | [[Gry Molvær Hivju]] | [[Sula]] | 1970 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Gry Molvær Hivju (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2852 | [[:d:Q17106196|Q17106196]] | [[Linda Næsfeldt]] | | 1975-10-22 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2853 | [[:d:Q17107021|Q17107021]] | [[Birna Rørslett]] | | 1946-07-11 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2854 | [[:d:Q17109354|Q17109354]] | [[Brigitte Stolpmann]] | | 1954 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2855 | [[:d:Q17114300|Q17114300]] | [[May-Irene Aasen]] | [[Oslo]] | 1963-11-03 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:May-Irene Aasen, selvportrett 1984.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2856 | [[:d:Q17119719|Q17119719]] | [[Emilie Hendriksen]] | [[Vadsø]] | 1877-08-23 | [[Noruega]] | 1954-01-05 | |- | style='text-align:right'| 2857 | [[:d:Q17120275|Q17120275]] | [[Johanna Ullricka Bergstrøm Skagen]] | [[Eskilstuna]] | 1839 | [[Suecia]]<br/>[[Noruega]] | 1882 | [[Ficheiro:Johanna Bergstrøm Skagen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2858 | [[:d:Q17123555|Q17123555]] | [[Hedda Walther]] | [[Berlín]] | 1894-09-13 | [[Alemaña]] | 1979-11-21 | [[Ficheiro:Hedda Walther bei der Positivretouche - Becker & Maass 1925.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2859 | [[:d:Q17123715|Q17123715]] | [[Ilse Flöter]] | [[Berlín]] | 1919 | [[Alemaña]] | 20th century | |- | style='text-align:right'| 2860 | [[:d:Q17126707|Q17126707]] | [[Sonja Georgi]] | [[Berlín]] | 1915-11-17 | [[Alemaña]] | 1957-08-11 | |- | style='text-align:right'| 2861 | [[:d:Q17126712|Q17126712]] | [[Urs Lang-Kurz]] | [[Stuttgart]] | 1909-04-27 | [[Alemaña]] | 1998 | |- | style='text-align:right'| 2862 | [[:d:Q17145641|Q17145641]] | [[Pauline Gygax]] | [[Neuchâtel, Suíza|Neuchâtel]] | 1976 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 2863 | [[:d:Q17147977|Q17147977]] | [[Joana Biarnés i Florensa]] | [[Terrasa]] | 1935-09-13 | [[España]] | 2018-12-19 | [[Ficheiro:Joana Biarnés.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2864 | [[:d:Q17155518|Q17155518]] | [[Svea Josephy]] | [[Cidade do Cabo]] | 1969 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 2865 | [[:d:Q17159236|Q17159236]] | [[Mayumu Sango]] | [[Toquio]] | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2866 | [[:d:Q17159330|Q17159330]] | [[Lieko Shiga]] | [[Okazaki]] | 1980 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2867 | [[:d:Q17166658|Q17166658]] | [[Martha Myhrslo]] | [[Øyestad Municipality]] | 1886-07-30 | [[Noruega]] | 1976-08-12 | |- | style='text-align:right'| 2868 | [[:d:Q17183100|Q17183100]] | [[Rossana Lacayo]] | [[Managua]] | 1956-09-03 | [[Nicaragua]] | | |- | style='text-align:right'| 2869 | [[:d:Q17184148|Q17184148]] | [[Alessandra Sanguinetti]] | [[Nova York]] | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2870 | [[:d:Q17194430|Q17194430]] | [[Ursula Markus]] | [[Bogotá]] | 1941-07-21 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 2871 | [[:d:Q17194797|Q17194797]] | [[Marie Kleivdal Kristiansen]] | | 1982-04-15 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2872 | [[:d:Q17198668|Q17198668]] | [[Fawn Rogers]] | [[Portland, Oregón|Portland]] | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Artist Fawn Rogers.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2873 | [[:d:Q17215922|Q17215922]] | [[Sanaka Hiiragi]] | [[Prefectura de Kagawa]] | 1974 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2874 | [[:d:Q17221685|Q17221685]] | [[Natsuki Yasuda]] | [[Yokosuka]] | 1987-03-30<br/>1987 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2875 | [[:d:Q17227439|Q17227439]] | [[Milota Havránková]] | [[Košice]] | 1945-08-07 | [[Eslovaquia]] | | [[Ficheiro:Milota Havránková (2025).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2876 | [[:d:Q17231414|Q17231414]] | [[Yoshiko Seino]] | [[Toquio]] | 1962 | [[Xapón]] | 2009 | |- | style='text-align:right'| 2877 | [[:d:Q17280316|Q17280316]] | [[Cláudia Varejão]] | [[Porto, Portugal|Porto]] | 1980 | [[Portugal]] | | [[Ficheiro:Claudia Varajao.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2878 | [[:d:Q17282520|Q17282520]] | [[Viktorie Čermáková]] | [[Praga]] | 1966-06-13 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2879 | [[:d:Q17284587|Q17284587]] | [[Françoise Huguier]] | [[Thorigny-sur-Marne]] | 1942-06-15 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Françoise Huguier par Claude Truong-Ngoc Août 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2880 | [[:d:Q17322470|Q17322470]] | [[Irina Werning]] | [[Buenos Aires]] | 20th century | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 2881 | [[:d:Q17338738|Q17338738]] | [[Ulli Weiss]] | [[Bonn]] | 1943 | [[Alemaña]] | 2014-07-05 | |- | style='text-align:right'| 2882 | [[:d:Q17342454|Q17342454]] | [[Ramai Hayward]] | [[Pirinoa]] | 1916-11-11 | [[Nova Zelandia]] | 2014-07-03 | [[Ficheiro:Ramai Hayward 2002 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2883 | [[:d:Q17350050|Q17350050]] | [[Sakura Seno]] | [[Toquio]] | 1980 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2884 | [[:d:Q17350202|Q17350202]] | [[Jeanne Bertrand]] | [[Agnières-en-Dévoluy]] | 1880-09-26 | [[Francia]] | 1957-10-28 | |- | style='text-align:right'| 2885 | [[:d:Q17350401|Q17350401]] | [[Mizue Furui]] | [[Prefectura de Shimane]] | 1948 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2886 | [[:d:Q17351412|Q17351412]] | [[Marie Cécile Thijs]] | [[Heerlen]] | 1964-12-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2887 | [[:d:Q17353140|Q17353140]] | [[Irmgard Pozorski]] | [[Heilbronn]] | 1953-08-10 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2888 | [[:d:Q17364327|Q17364327]] | [[Dora García]] | [[Valladolid]] | 1965-04-21 | [[España]]<br/>[[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Dora García (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2889 | [[:d:Q17383899|Q17383899]] | [[Salme Simanainen]] | [[Ruokolahti]] | 1920-07-14 | [[Finlandia]] | 2012-02-05 | |- | style='text-align:right'| 2890 | [[:d:Q17384711|Q17384711]] | [[Pirjo Valinen]] | | 1951 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2891 | [[:d:Q17385781|Q17385781]] | [[Kate Cordsen]] | [[Great Falls]] | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:KateCordsen.CondeNast.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2892 | [[:d:Q17386358|Q17386358]] | [[Susan McEachern]] | [[Wausau]] | 1951-04-07 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2893 | [[:d:Q17399229|Q17399229]] | [[Anne Poirier]] | [[Marsella]] | 1942-03-31 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Anne Poirier & Patrick Poirier (1995).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2894 | [[:d:Q17402713|Q17402713]] | [[Jill Kennington]] | | 1943-01-02 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2895 | [[:d:Q17402951|Q17402951]] | [[Gaby Herbstein]] | [[Buenos Aires]] | 1969-05-03 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Gaby Herbstein, 2018 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2896 | [[:d:Q17411016|Q17411016]] | [[Regina Safri]] | [[Iacarta]] | 1983-09-23 | [[Indonesia]] | | |- | style='text-align:right'| 2897 | [[:d:Q17418814|Q17418814]] | [[Sheila McLaughlin]] | | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2898 | [[:d:Q17425344|Q17425344]] | [[Julie Bauer]] | [[Spindelbach]] | 1879-06-22 | [[Alemaña]] | 1968-10-30 | |- | style='text-align:right'| 2899 | [[:d:Q17425397|Q17425397]] | [[Jeanne Mandello]] | [[Frankfurt]] | 1907-10-18 | [[Alemaña]]<br/>[[Uruguai]] | 2001-12-17 | [[Ficheiro:18-JEANNE-MANDELLO-1948-49-237x300.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2900 | [[:d:Q17426434|Q17426434]] | [[Grażyna Rutowska]] | [[Bytom]] | 1946-05-01 | [[Polonia]] | 2002 | [[Ficheiro:Grażyna Rutowska (1976).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2901 | [[:d:Q17436533|Q17436533]] | [[Vivienne]] | | 1889 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1982 | |- | style='text-align:right'| 2902 | [[:d:Q17447099|Q17447099]] | [[Riina Varol]] | [[Pärnu]] | 1979-12-07 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2903 | [[:d:Q17447291|Q17447291]] | [[Darja Vorontsova]] | [[República Soviética Federativa Socialista de Rusia|República Socialista Soviética Federativa de Rusia]] | 1971-10-15 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Estonia]] | | [[Ficheiro:Vorontsova, Darja.IMG 3695.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2904 | [[:d:Q17466524|Q17466524]] | [[Ingrid Mwangi]] | [[Nairobi]] | 1975 | [[Kenya]] | | |- | style='text-align:right'| 2905 | [[:d:Q17471925|Q17471925]] | [[Naciye Suman]] | [[Skopje]] | 1881-04-23 | [[Imperio Otomán]]<br/>[[Turquía]] | 1973-07-23 | |- | style='text-align:right'| 2906 | [[:d:Q17484182|Q17484182]] | [[Jill Heinerth]] | [[Toronto]] | 1965 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:JillHeinerth.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2907 | [[:d:Q17486071|Q17486071]] | [[Catherine Leutenegger]] | [[Lausana]] | 1983 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 2908 | [[:d:Q17496931|Q17496931]] | [[Véronique Goël]] | [[Rolle]] | 1951-09-21 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Véronique Goël (2014).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2909 | [[:d:Q17501718|Q17501718]] | [[Arlene Baxter]] | [[Oceanside]] | 1962-11-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2910 | [[:d:Q17516254|Q17516254]] | [[Michaela Pašteková]] | [[Bratislava]] | 1982-02-02 | | | |- | style='text-align:right'| 2911 | [[:d:Q17516417|Q17516417]] | [[Milena Dopitová]] | [[Šternberk]] | 1963-10-25 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2912 | [[:d:Q17523873|Q17523873]] | [[Isabelle Leymarie]] | [[Bourges]] | 1947-07-31 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:IsabelleLeymarie.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2913 | [[:d:Q17560026|Q17560026]] | [[Valentina Pavlova]] | [[Kemerovo]] | 1949 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2914 | [[:d:Q17582699|Q17582699]] | [[Gohar Dashti]] | [[Ahvaz]] | 1980 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 2915 | [[:d:Q17612680|Q17612680]] | [[Natasha Johns-Messenger]] | [[Melbourne]] | 1970 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2916 | [[:d:Q17625079|Q17625079]] | [[Piedad Isla]] | [[Cervera de Pisuerga]] | 1926-09-06 | [[España]] | 2009-11-06 | |- | style='text-align:right'| 2917 | [[:d:Q17625628|Q17625628]] | [[Deborah De Robertis]] | [[Luxemburgo (cidade)|Luxemburgo]] | 1984-02-12 | [[Luxemburgo]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2918 | [[:d:Q17626877|Q17626877]] | [[Belle Johnson]] | [[Mendota]] | 1864-08-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1945-07-19 | [[Ficheiro:Belle-Johnson-self-portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2919 | [[:d:Q17641365|Q17641365]] | [[Mimi Frellsen]] | [[Christiania]] | 1830-01-04 | [[Noruega]] | 1914-12-31 | |- | style='text-align:right'| 2920 | [[:d:Q17660168|Q17660168]] | [[Jennifer Dickson]] | [[Piet Retief]] | 1936-09-17 | [[Reino Unido]]<br/>[[Canadá]] | 2025-01-18 | |- | style='text-align:right'| 2921 | [[:d:Q17685985|Q17685985]] | [[Satsuki Izumi]] | [[Prefectura de Tochigi]] | 1966 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2922 | [[:d:Q17686852|Q17686852]] | [[Mika Takahashi]] | [[Fuchū, Hiroshima|Fuchū]] | 1974-03-03 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2923 | [[:d:Q17708740|Q17708740]] | [[Alison Brady]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2924 | [[:d:Q17811770|Q17811770]] | [[Margo Davis]] | [[Nova York]] | 1944 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Margo Davis in her Studio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2925 | [[:d:Q17989326|Q17989326]] | [[Sarah Avni]] | [[Čadca]] | | [[Eslovaquia]] | | [[Ficheiro:Sarah I. Avni.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2926 | [[:d:Q18009195|Q18009195]] | [[Pepita Seth]] | [[Suffolk]] | 1942 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Pepita Seth(1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2927 | [[:d:Q18010452|Q18010452]] | [[Eva Francová]] | [[Hořice]] | 1968-12-12<br/>1968 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Eva Francová spisovatelka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2928 | [[:d:Q18019920|Q18019920]] | [[Elfriede Reichelt]] | [[Wrocław]] | 1883-01-30 | [[Alemaña]] | 1953-08-22 | |- | style='text-align:right'| 2929 | [[:d:Q18044106|Q18044106]] | [[Sara Holt]] | [[Os Ánxeles]] | 1946-03-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sara Holt Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2930 | [[:d:Q18044682|Q18044682]] | [[Jenny Lynn]] | | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2931 | [[:d:Q18067321|Q18067321]] | [[Marta Deskur]] | [[Cracovia]] | 1962 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2932 | [[:d:Q18067330|Q18067330]] | [[Irena Kummant-Skotnicka]] | [[Varsovia]] | 1924-02-26 | [[Polonia]] | 2003-08-06 | |- | style='text-align:right'| 2933 | [[:d:Q18086591|Q18086591]] | [[Monique Jacot]] | [[Neuchâtel, Suíza|Neuchâtel]] | 1934-08-19 | [[Suíza]] | 2024-08-06 | [[Ficheiro:Monique Jacot by Erling Mandelmann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2934 | [[:d:Q18093023|Q18093023]] | [[Ellen Floris]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 2935 | [[:d:Q18093202|Q18093202]] | [[Tjitske de Jong]] | [[Leeuwarden]] | 20th century | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2936 | [[:d:Q18093400|Q18093400]] | [[Jannie Regnerus]] | [[Oudebildtzijl]] | 1971-09-09 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2937 | [[:d:Q18093511|Q18093511]] | [[Marjolein Spitteler]] | | 1966-04-06 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2938 | [[:d:Q18115467|Q18115467]] | [[Bettina von Zwehl]] | [[Múnic]] | 1971 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2939 | [[:d:Q18115566|Q18115566]] | [[Isabelle Massieu]] | [[París]] | 1844-04-03 | [[Francia]] | 1932-10-07 | [[Ficheiro:Isabelle Massieu (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2940 | [[:d:Q18156634|Q18156634]] | [[Deborah Luster]] | [[Bend]] | 1951-04-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2941 | [[:d:Q18161547|Q18161547]] | [[Veronica Ryan]] | [[Plymouth, Montserrat|Plymouth]] | 1956 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2942 | [[:d:Q18162918|Q18162918]] | [[Gertrude Tiemer]] | | 1897-03-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1967-03-20 | |- | style='text-align:right'| 2943 | [[:d:Q18175612|Q18175612]] | [[Malka Inbal]] | [[Bucarest]] | 1955-08-08 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 2944 | [[:d:Q18191223|Q18191223]] | [[Pesi Girsch]] | [[Múnic]] | 1954-07-13 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Pesi Girsch.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2945 | [[:d:Q18191717|Q18191717]] | [[엄을순]] | | 1956 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 2946 | [[:d:Q18214510|Q18214510]] | [[Marie-Laure de Decker]] | [[Annaba]] | 1947-08-02 | [[Francia]] | 2023-07-15 | [[Ficheiro:Marie-Laure de Decker.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2947 | [[:d:Q18215206|Q18215206]] | [[Madeleine de Lyée de Belleau]] | [[Courrières]] | 1873-11-04 | [[Francia]] | 1957-08-05 | |- | style='text-align:right'| 2948 | [[:d:Q18219765|Q18219765]] | [[Julia Spicker]] | [[Braunau am Inn]] | 20th century | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 2949 | [[:d:Q18223335|Q18223335]] | [[Laura J. Padgett]] | [[Cambridge, Massachusetts|Cambridge]] | 1958-12-15 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2950 | [[:d:Q18225565|Q18225565]] | [[Ria Pacquée]] | [[Merksem]]<br/>[[Anveres]] | 1954-08-30 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 2951 | [[:d:Q18225983|Q18225983]] | [[Hinke Veenstra]] | [[Garyp]] | 1958-10-10 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2952 | [[:d:Q18233574|Q18233574]] | [[Agnieszka Traczewska]] | | 1969-03-02 | | | |- | style='text-align:right'| 2953 | [[:d:Q18238241|Q18238241]] | [[Autumn Sonnichsen]] | [[Os Ánxeles]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2954 | [[:d:Q18241985|Q18241985]] | [[Inga Berg]] | [[Örebro]] | 1912-11-20 | [[Suecia]] | 1995 | [[Ficheiro:Inga Berg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2955 | [[:d:Q18243345|Q18243345]] | [[Monika Klum]] | [[Gamla Uppsala parish]] | 1969-02-10 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Monika Klum 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2956 | [[:d:Q18243977|Q18243977]] | [[Cinira Arruda]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 2957 | [[:d:Q18244184|Q18244184]] | [[Claudia Andujar]] | [[Neuchâtel, Suíza|Neuchâtel]] | 1931-06-12 | [[Suíza]]<br/>[[Brasil]] | | [[Ficheiro:A fotógrafa suíça Claudia Andujar participa de mesa que a Flip dedicada aos índios e à Amazônia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2958 | [[:d:Q18244196|Q18244196]] | [[Claudia Jaguaribe]] | [[Río de Xaneiro]] | 1955 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Claudia Jaguaribe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2959 | [[:d:Q18245828|Q18245828]] | [[Rosalie Sjöman]] | [[Kalmar]] | 1833-10-16 | [[Suecia]] | 1919-01-25 | [[Ficheiro:Rosalie Sjöman self portrait circa 1875.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2960 | [[:d:Q18285355|Q18285355]] | [[Iara Venanzi]] | | 1957-02-05 | | | |- | style='text-align:right'| 2961 | [[:d:Q18285429|Q18285429]] | [[Walda Marques]] | | 1962 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Walda Marques (10705876825) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2962 | [[:d:Q18330717|Q18330717]] | [[Rosellina Bischof]] | [[Zürich]] | 1925-06-05 | [[Suíza]] | 1986-01-30 | |- | style='text-align:right'| 2963 | [[:d:Q18335124|Q18335124]] | [[Slavica Ziener]] | [[Belgrado]] | 1975 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2964 | [[:d:Q18343504|Q18343504]] | [[Care Johnson]] | [[Dewsbury]] | 1993-08-17 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Care Johnson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2965 | [[:d:Q18347825|Q18347825]] | [[Clarissa Sligh]] | [[Washington, D.C.]] | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2966 | [[:d:Q18350526|Q18350526]] | [[Louise Abbott]] | [[Montreal]] | 1950 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2967 | [[:d:Q18350788|Q18350788]] | [[Luisa Lambri]] | [[Como]] | 1969 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2968 | [[:d:Q18352672|Q18352672]] | [[Maria Varela]] | | 1940-01-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2969 | [[:d:Q18355154|Q18355154]] | [[Sarah Anne Johnson]] | [[Winnipeg]] | 1976 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2970 | [[:d:Q18356603|Q18356603]] | [[Barbara Kasten]] | [[Chicago]] | 1936 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2971 | [[:d:Q18379865|Q18379865]] | [[Kathe Burkhart]] | [[Martinsburg]] | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2972 | [[:d:Q18385329|Q18385329]] | [[Barbara Crane]] | [[Chicago]] | 1928-03-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-08-07 | |- | style='text-align:right'| 2973 | [[:d:Q18391852|Q18391852]] | [[Sabrina Raaf]] | | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2974 | [[:d:Q18395306|Q18395306]] | [[Wong Wo Bik]] | | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 2975 | [[:d:Q18400775|Q18400775]] | [[Pavla Štrukelj]] | [[Štrukljeva vas]] | 1921-06-28 | [[Eslovenia]]<br/>[[República Federal Socialista de Iugoslavia]]<br/>[[Reino de Iugoslavia]] | 2015-09-20 | [[Ficheiro:Pavla Štrukelj 1957.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2976 | [[:d:Q18402453|Q18402453]] | [[Stéphanie Renoma]] | | 1975-12-18 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Portrait stefanie renoma.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2977 | [[:d:Q18402660|Q18402660]] | [[Irene Naef]] | [[Lucerna]] | 1961-01-29 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 2978 | [[:d:Q18421576|Q18421576]] | [[Kille Enna]] | [[Sønderborg]] | 1972-11-11 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2979 | [[:d:Q18421671|Q18421671]] | [[Eva Pennink]] | [[Ámsterdam]] | 1911-10-11 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2008-02-05<br/>2008 | [[Ficheiro:Eva Pennink-Boelen, c. 1935.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2980 | [[:d:Q18421879|Q18421879]] | [[Shirley Baker]] | [[Kersal]] | 1932-07-09 | [[Reino Unido]] | 2014-09-21 | |- | style='text-align:right'| 2981 | [[:d:Q18422143|Q18422143]] | [[Esther Elenbaas]] | [[Ámsterdam]] | 1905 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1998-09-12 | |- | style='text-align:right'| 2982 | [[:d:Q18429352|Q18429352]] | [[Viviane Sassen]] | [[Ámsterdam]] | 1972-07-05 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2983 | [[:d:Q18435899|Q18435899]] | [[Naděžda Bláhová]] | [[Hostivice]] | 1926-11-14 | [[República Checa]] | 2006-11-14 | |- | style='text-align:right'| 2984 | [[:d:Q18450324|Q18450324]] | [[Yoko Asakai]] | [[Toquio (Q7473516)|Toquio]] | 1974 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Yoko Asakai.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2985 | [[:d:Q18507684|Q18507684]] | [[Adele Perlmutter]] | [[Zolochiv]] | 1845-08-09 | [[Austria]] | 1941-02-08 | |- | style='text-align:right'| 2986 | [[:d:Q18507749|Q18507749]] | [[Alvilde Torp]] | [[Bergen]] | 1853-08-04 | [[Noruega]] | 1939-03-19 | |- | style='text-align:right'| 2987 | [[:d:Q18507775|Q18507775]] | [[Antje Wildgrube]] | | 1976 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2988 | [[:d:Q18508634|Q18508634]] | [[Rosa Jenik]] | | 1853 | [[Imperio Austríaco]]<br/>[[Cisleitania]] | 1913 | |- | style='text-align:right'| 2989 | [[:d:Q18508635|Q18508635]] | [[Rossella Biscotti]] | [[Molfetta]] | 1978-12-11 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Lavoro preparatorio per l'opera Dai tempo al tempo.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2990 | [[:d:Q18508662|Q18508662]] | [[Suzanne Szasz]] | [[Budapest]] | 1915-10-20 | [[Hungría]] | 1997-07-03 | |- | style='text-align:right'| 2991 | [[:d:Q18511895|Q18511895]] | [[Louise Laffon]] | [[former 11th arrondissement of Paris]] | 1828-10-18 | [[Francia]] | 1828-10-18 | |- | style='text-align:right'| 2992 | [[:d:Q18516703|Q18516703]] | [[Marieke van Diemen]] | [[Hilversum]] | 1959-12-03 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2993 | [[:d:Q18527633|Q18527633]] | [[Rosalie Caroline Chichester]] | [[Arlington Court]] | 1865-11-29 | [[Reino Unido]] | 1949 | [[Ficheiro:RosalieChichester&DogMemory.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2994 | [[:d:Q18528171|Q18528171]] | [[Helen Muspratt]] | [[Chennai]] | 1907-05-13 | [[Reino Unido]] | 2001-07-29 | |- | style='text-align:right'| 2995 | [[:d:Q18538318|Q18538318]] | [[Geta Brătescu]] | [[Ploieşti|Ploiești]] | 1926-05-04 | [[Romanía]] | 2018-09-19 | |- | style='text-align:right'| 2996 | [[:d:Q18544168|Q18544168]] | [[Hedy Löffler]] | [[Timișoara]] | 1911-12 | [[Romanía]] | 2007-12 | |- | style='text-align:right'| 2997 | [[:d:Q18560540|Q18560540]] | [[Lon Robbé]] | [[Velp]] | 1946 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2998 | [[:d:Q18562397|Q18562397]] | [[Inghild Karlsen]] | [[Tromsø]] | 1952-01-15 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2999 | [[:d:Q18576419|Q18576419]] | [[Janet Stone]] | [[Cromer]] | 1912-12-01 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1998-01-30 | |- | style='text-align:right'| 3000 | [[:d:Q18584079|Q18584079]] | [[Delphine Balley]] | [[Romans-sur-Isère]] | 1974-05-07 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3001 | [[:d:Q18588960|Q18588960]] | [[Haley Morris-Cafiero]] | | 1970s | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3002 | [[:d:Q18610835|Q18610835]] | [[Julie Beauchemin]] | | 20th century | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3003 | [[:d:Q18612947|Q18612947]] | [[Taslima Akhter]] | [[Dacca]] | 1974 | [[Bangladesh]] | | [[Ficheiro:Taslima Akhter.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3004 | [[:d:Q18615658|Q18615658]] | [[Julia Wilmotte Henshaw]] | [[Durham, Inglaterra|Durham]] | 1869-08-08 | [[Canadá]] | 1937-11-19 | [[Ficheiro:Julia Wilmotte Henshaw.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3005 | [[:d:Q18620202|Q18620202]] | [[Cuny Janssen]] | [[Nimega]] | 1975-02-14 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3006 | [[:d:Q18624581|Q18624581]] | [[Gisela Floto]] | [[Travemünde]] | 1946-09-08 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3007 | [[:d:Q18632032|Q18632032]] | [[Adele Enersen]] | [[Kuopio]] | 20th century<br/>1978 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3008 | [[:d:Q18633404|Q18633404]] | [[Hannamari Shakya]] | [[Helsinqui]] | 1969 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3009 | [[:d:Q18633637|Q18633637]] | [[Heli Rekula]] | [[Helsinqui]] | 1963-02-28 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3010 | [[:d:Q18637082|Q18637082]] | [[Laia Abril]] | [[Barcelona]] | 1986 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3011 | [[:d:Q18637835|Q18637835]] | [[Naomi Safran-Hon]] | [[Oxford]] | 1984 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3012 | [[:d:Q18643022|Q18643022]] | [[Nataša Skušek]] | [[Liubliana]] | 1967 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 3013 | [[:d:Q18648904|Q18648904]] | [[Eileen Cowin]] | [[Brooklyn]] | 1947-08-17 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3014 | [[:d:Q18658544|Q18658544]] | [[Lillian Barylli-Fayer]] | [[Nova York]] | 1917-07-08 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Austria]] | 2014-12-14 | |- | style='text-align:right'| 3015 | [[:d:Q18671179|Q18671179]] | [[Frances Raffles]] | [[Salford]] | 1955-10-17 | [[Reino Unido]] | 1994-12-06 | |- | style='text-align:right'| 3016 | [[:d:Q18676875|Q18676875]] | [[Božena Vavrečková]] | [[Brno]] | 1913-02-15 | [[Checoslovaquia]] | 1970-12-11 | [[Ficheiro:Božena Havlová.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3017 | [[:d:Q18683965|Q18683965]] | [[Jessica Backhaus]] | [[Cuxhaven]] | 1970 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jessica Backhaus.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3018 | [[:d:Q18684136|Q18684136]] | [[Jitka Hanzlová]] | [[Náchod]] | 1958-06-18 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 3019 | [[:d:Q18684159|Q18684159]] | [[Catherine Deudon]] | [[Orleáns]] | 1940-04-15 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3020 | [[:d:Q18684571|Q18684571]] | [[Lisa Barnard]] | | 1967 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3021 | [[:d:Q18684924|Q18684924]] | [[Joan Liffring-Zug Bourret]] | [[Iowa City, Iowa|Iowa City]] | 1929-02-20 | [[Estados Unidos de América]] | 2022 | [[Ficheiro:Joan with cameras age 23flat-med.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3022 | [[:d:Q18685604|Q18685604]] | [[Dallas Nagata White]] | | 1987-01-15 | | | |- | style='text-align:right'| 3023 | [[:d:Q18686210|Q18686210]] | [[Friedl Kubelka]] | [[Londres]] | 1946 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 3024 | [[:d:Q18686631|Q18686631]] | [[Susannah Hays]] | [[Boston]] | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susannah Hays.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3025 | [[:d:Q18686642|Q18686642]] | [[Christine Hellyar]] | [[New Plymouth, Nova Zelandia|New Plymouth]] | 1947 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3026 | [[:d:Q18698399|Q18698399]] | [[Birgit Guðjónsdóttir]] | [[Reiquiavik]] | 1962-01-04 | [[Islandia]] | | [[Ficheiro:2018-07-07-Deutscher Kamerapreis 2018 - Birgit Gudjonsdottir-9323.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3027 | [[:d:Q18700575|Q18700575]] | [[Maki Ishibashi]] | [[Nagoia]] | 1978-09-04 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3028 | [[:d:Q18720616|Q18720616]] | [[Elisabetta Catalano]] | [[Roma]] | 1941 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]]<br/>[[Italia]] | 2015-01-04 | |- | style='text-align:right'| 3029 | [[:d:Q18738608|Q18738608]] | [[Mia Nakano]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3030 | [[:d:Q18747030|Q18747030]] | [[Almut Adler]] | [[Oldenburg]] | 1951 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3031 | [[:d:Q18749588|Q18749588]] | [[Meridel Rubenstein]] | [[Detroit]] | 1948-03-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Meridel Rubenstein in 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3032 | [[:d:Q18751135|Q18751135]] | [[Xyza Cruz Bacani]] | [[Bambang]] | 1987 | [[Filipinas]] | | [[Ficheiro:Xyza Cruz Bacani -Professional Photographer- (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3033 | [[:d:Q18783869|Q18783869]] | [[Merlyn Severn]] | [[Londres]] | 1897-08-08 | [[Reino Unido]] | 1973-11-12 | |- | style='text-align:right'| 3034 | [[:d:Q18808299|Q18808299]] | [[Constance Bannister]] | [[Ashland City]] | 1913 | [[Estados Unidos de América]] | 2005-08-17 | |- | style='text-align:right'| 3035 | [[:d:Q18808329|Q18808329]] | [[Josephine Powell]] | [[Nova York]] | 1919-05-15 | [[Estados Unidos de América]] | 2007-01-19 | |- | style='text-align:right'| 3036 | [[:d:Q18808603|Q18808603]] | [[Patrizia Genovesi]] | [[Milán]] | 1962 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 3037 | [[:d:Q18808611|Q18808611]] | [[Maïmouna Guerresi]] | [[Pove del Grappa]] | 1951-07-08 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 3038 | [[:d:Q18822578|Q18822578]] | [[Elsbeth Gropp]] | [[Aquisgrán]] | 1885-04-09 | [[Alemaña]] | 1974-01-07 | |- | style='text-align:right'| 3039 | [[:d:Q18910704|Q18910704]] | [[Virginia Kjellesvig-Waering]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3040 | [[:d:Q18910807|Q18910807]] | [[Georgiana Goddard King]] | [[West Columbia]] | 1871-08-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1939-05-04 | [[Ficheiro:Professor Georgiana Goddard King at Bryn Mawr College (ca 1910).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3041 | [[:d:Q18911948|Q18911948]] | [[Mary Schäffer Warren]] | [[West Chester]] | 1861-10-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1939-01-23 | [[Ficheiro:Old Indian Trails - Nibs and His Mistress (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3042 | [[:d:Q18922205|Q18922205]] | [[Ella Sykes]] | [[Stoke]] | 1863-11-11 | [[Reino Unido]] | 1939-03-23 | [[Ficheiro:Ella Sykes travellor.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3043 | [[:d:Q18967371|Q18967371]] | [[Charlotte Blom]] | [[Sarpsborg]] | 1972 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 3044 | [[:d:Q18969712|Q18969712]] | [[Colette Álvarez Urbajtel]] | [[París]] | 1934 | [[México]]<br/>[[Francia]] | 2020-11-28 | [[Ficheiro:MujeresSPM23.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3045 | [[:d:Q18977912|Q18977912]] | [[Jennifer Des]] | [[Bruxelas]] | 1975-03-11<br/>1975 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 3046 | [[:d:Q18985687|Q18985687]] | [[Dorothy Popenoe]] | [[Ashford]] | 1899-06 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1932 | [[Ficheiro:Dorothy Popenoe.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3047 | [[:d:Q19019215|Q19019215]] | [[Katarina Pirak Sikku]] | [[Jokkmokk church parish]] | 1965-04-12 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Katarina Pirak Sikku 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3048 | [[:d:Q19268776|Q19268776]] | [[Mariola Przyjemska]] | | 1963-08-23 | | | |- | style='text-align:right'| 3049 | [[:d:Q19268914|Q19268914]] | [[Milica Tomić]] | [[Belgrado]] | 1960 | [[Serbia]] | | |- | style='text-align:right'| 3050 | [[:d:Q19274830|Q19274830]] | [[Beatrice Minda]] | [[Múnic]] | 1968 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3051 | [[:d:Q19275614|Q19275614]] | [[Bonnie Strange]] | [[Berdsk]] | 1986-07-05 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Life Ball 2013 - magenta carpet Bonnie Strange.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3052 | [[:d:Q19283588|Q19283588]] | [[Gaby Sommer]] | [[Lierschied]] | 1960 | [[Alemaña]] | 2018-10-10 | |- | style='text-align:right'| 3053 | [[:d:Q19284494|Q19284494]] | [[Gundula Madeleine Tegtmeyer]] | [[Gotinga]] | 1960-09-19 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3054 | [[:d:Q19290220|Q19290220]] | [[Consuelo Bautista]] | [[Bogotá]] | 1957 | [[Colombia]] | | [[Ficheiro:Consuelo Bautista 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3055 | [[:d:Q19301297|Q19301297]] | [[Montserrat Soto]] | [[Barcelona]] | 1961 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3056 | [[:d:Q19301897|Q19301897]] | [[Susanna Sáez]] | [[Navàs]] | 1970 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3057 | [[:d:Q19310034|Q19310034]] | [[Thyra Schmidt]] | [[Pinneberg]] | 1974 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3058 | [[:d:Q19310797|Q19310797]] | [[Veronika Kellndorfer]] | [[Múnic]] | 1962 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3059 | [[:d:Q19361193|Q19361193]] | [[Rengha Rodewill]] | [[Hagen]] | 1948-10-11 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Rengha Rodewill (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3060 | [[:d:Q19365521|Q19365521]] | [[Fanny Bergenström]] | [[Västerled]] | 1968-03-20 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 3061 | [[:d:Q19371722|Q19371722]] | [[Anna Grostøl]] | [[Farsund Municipality]] | 1894-04-30 | [[Noruega]] | 1962-01-04 | [[Ficheiro:NBF2021-0101 Anna Grostøl.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3062 | [[:d:Q19390552|Q19390552]] | [[Stine Loe Jenssen]] | | 1970-04-28 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 3063 | [[:d:Q19395414|Q19395414]] | [[Bettina Cirone]] | [[Nova York]] | 1933-08-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Bettina Cirone - self-portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3064 | [[:d:Q19502275|Q19502275]] | [[Nil Yalter]] | [[O Cairo]] | 1938<br/>1931-01-18 | [[Turquía]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3065 | [[:d:Q19502311|Q19502311]] | [[Franziska Möllinger]] | [[Speyer]] | 1817-03-15 | [[Reino de Baviera]]<br/>[[Suíza]] | 1880-02-26 | |- | style='text-align:right'| 3066 | [[:d:Q19502667|Q19502667]] | [[Ivonne Thein]] | [[Meiningen]] | 1979 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3067 | [[:d:Q19508420|Q19508420]] | [[Anu Ramdas]] | | 1980 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 3068 | [[:d:Q19509427|Q19509427]] | [[Maria Austria]] | [[Karlovy Vary]] | 1915-03-19 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Austria]] | 1975-01-10 | |- | style='text-align:right'| 3069 | [[:d:Q19510401|Q19510401]] | [[Marianne Engberg]] | | 1937 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 3070 | [[:d:Q19513512|Q19513512]] | [[Monika Kropshofer]] | [[Neuwied]] | 1952-11-14 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3071 | [[:d:Q19520545|Q19520545]] | [[Charlotte Hanmann]] | [[Copenhague]] | 1950-07-20 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 3072 | [[:d:Q19520635|Q19520635]] | [[Annemie Wolff]] | [[Laufen]] | 1906 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1994-02-02 | [[Ficheiro:Annemie Wolff, foto uit H.E.W. Wolff, Kleuren. De ontwikkeling en toepassing der kleurenfotografie.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3073 | [[:d:Q19532858|Q19532858]] | [[Jessica Diamond]] | [[Nova York]] | 1957-06-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3074 | [[:d:Q19544856|Q19544856]] | [[Françoise Janicot]] | [[16º distrito de París]] | 1929-05-30 | [[Francia]] | 2017-06-18 | |- | style='text-align:right'| 3075 | [[:d:Q19544976|Q19544976]] | [[Emmanuelle Léonard]] | [[Montreal]] | 1971-07 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3076 | [[:d:Q19545157|Q19545157]] | [[Myriam Mihindou]] | [[Libreville]] | 1964 | [[Gabón]] | | [[Ficheiro:P1040473MyriamMihindou.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3077 | [[:d:Q19559975|Q19559975]] | [[Joi Arcand]] | [[Hafford]] | 1982 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3078 | [[:d:Q19560478|Q19560478]] | [[Christina Fernandez]] | [[Os Ánxeles]] | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3079 | [[:d:Q19560675|Q19560675]] | [[Pauline Kruger Hamilton]] | [[Middleton]] | 1866-11-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1919-07-08 | [[Ficheiro:Pauline Kruger Hamilton zither.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3080 | [[:d:Q19560870|Q19560870]] | [[Jo Ann Callis]] | [[Ohio]] | 1940 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3081 | [[:d:Q19564244|Q19564244]] | [[Lana Z. Caplan]] | [[Filadelfia]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3082 | [[:d:Q19564341|Q19564341]] | [[Laura Levine]] | [[Nova York]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Laura Levine.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3083 | [[:d:Q19564480|Q19564480]] | [[Sophia Wallace]] | [[Seattle]] | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3084 | [[:d:Q19573590|Q19573590]] | [[Marilù Parolini]] | [[Cremona]] | 1931-09-18 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2012-04-21 | |- | style='text-align:right'| 3085 | [[:d:Q19575016|Q19575016]] | [[Sheila Pinkel]] | [[Newport News]] | 1941 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3086 | [[:d:Q19588655|Q19588655]] | [[Charlotte Haslund-Christensen]] | | 1963 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 3087 | [[:d:Q19592368|Q19592368]] | [[Nell Dorr]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1893-08-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1988-11-15 | |- | style='text-align:right'| 3088 | [[:d:Q19592489|Q19592489]] | [[Florestine Perrault Collins]] | [[Nova Orleáns]] | 1895 | [[Estados Unidos de América]] | 1988-04-04 | [[Ficheiro:Florestine Perrault-Collins.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3089 | [[:d:Q19592495|Q19592495]] | [[Kathy Grove]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3090 | [[:d:Q19592497|Q19592497]] | [[Siri Kaur]] | | 1976 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3091 | [[:d:Q19592499|Q19592499]] | [[Soo Kim]] | [[Corea do Sur]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3092 | [[:d:Q19592503|Q19592503]] | [[Anne Noble]] | | 1954 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Anne Noble 2020 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3093 | [[:d:Q19592505|Q19592505]] | [[Nora Dumas]] | [[Budapest]] | 1890 | [[Hungría]] | 1979-05-23 | [[Ficheiro:Nora Dumas - 1946.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3094 | [[:d:Q19592507|Q19592507]] | [[Amanda Rowan]] | [[Northern California]] | 1979-01-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3095 | [[:d:Q19592511|Q19592511]] | [[Gail Thacker]] | [[Providence, Rhode Island|Providence]] | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3096 | [[:d:Q19592514|Q19592514]] | [[G.F. Zaimis]] | [[Charleston, Carolina do Sur|Charleston]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:G amazon signature.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3097 | [[:d:Q19598646|Q19598646]] | [[Frances Pitt]] | [[Shropshire]] | 1888-01-25 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1964-04-26 | |- | style='text-align:right'| 3098 | [[:d:Q19609568|Q19609568]] | [[Amelia Troubridge]] | [[Londres]] | 1974-08 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3099 | [[:d:Q19609644|Q19609644]] | [[Aisha Augie-Kuta]] | [[Zaria]] | 1980-04-11 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 3100 | [[:d:Q19609740|Q19609740]] | [[Lori Blondeau]] | [[Regina]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 3101 | [[:d:Q19609763|Q19609763]] | [[Dianne Bos]] | [[Hamilton, Canadá|Hamilton]] | 1956 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3102 | [[:d:Q19609796|Q19609796]] | [[Lorna Brown]] | [[Oxbow]] | 1958 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3103 | [[:d:Q19609807|Q19609807]] | [[Karin Bubaš]] | [[Vancouver]] | 1976 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3104 | [[:d:Q19609846|Q19609846]] | [[Carmen Castilleja]] | | | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 3105 | [[:d:Q19628669|Q19628669]] | [[Lalla Essaydi]] | [[Marrakech]] | 1956 | [[Marrocos]] | | |- | style='text-align:right'| 3106 | [[:d:Q19630833|Q19630833]] | [[Marylène Negro]] | [[La Tronche]] | 1957-06 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3107 | [[:d:Q19630851|Q19630851]] | [[Zineb Sedira]] | [[París]] | 1963-04-01 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Zineb Sedira.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3108 | [[:d:Q19631331|Q19631331]] | [[Catherine Ikam]] | [[París]] | 1945<br/>1942-10-06 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Catherine-Ikam.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3109 | [[:d:Q19632264|Q19632264]] | [[Flavia Gandolfo]] | | 1967 | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 3110 | [[:d:Q19642414|Q19642414]] | [[Shan Goshorn]] | [[Baltimore]] | 1957-07-03 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-12-01 | |- | style='text-align:right'| 3111 | [[:d:Q19663687|Q19663687]] | [[Charlotte Fairchild]] | | 1876 | [[Estados Unidos de América]] | 1927 | [[Ficheiro:Albert Wenzell - Charlotte Fairchild.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3112 | [[:d:Q19663700|Q19663700]] | [[Elsa Stansfield]] | [[Glasgow]] | 1945-03-12 | [[Reino Unido]]<br/>[[Escocia]] | 2004-11-30 | [[Ficheiro:Elsa Stansfield.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3113 | [[:d:Q19663781|Q19663781]] | [[Julika Rudelius]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1968-02-25 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3114 | [[:d:Q19664050|Q19664050]] | [[Elise Forrest Harleston]] | [[Charleston, Carolina do Sur|Charleston]] | 1891-02-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1970 | |- | style='text-align:right'| 3115 | [[:d:Q19664480|Q19664480]] | [[Jo Longhurst]] | [[Chelmsford]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 3116 | [[:d:Q19664500|Q19664500]] | [[Silvia Kolbowski]] | [[Buenos Aires]] | 1953 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 3117 | [[:d:Q19665020|Q19665020]] | [[Ilit Azoulay]] | [[Tel Aviv]] | 1972 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3118 | [[:d:Q19665343|Q19665343]] | [[Elaine Reichek]] | [[Nova York]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3119 | [[:d:Q19665584|Q19665584]] | [[Lisa Reihana]] | [[Auckland]] | 1964 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Lisa Reihana MNZM (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3120 | [[:d:Q19666831|Q19666831]] | [[Amalia Ulman]] | [[Buenos Aires]] | 1989 | [[España]] | | [[Ficheiro:Amalia Ulman Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3121 | [[:d:Q19666883|Q19666883]] | [[Christine Leo Roussel]] | [[Nova York]] | 1945-01-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Christine Roussel head shot 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3122 | [[:d:Q19667999|Q19667999]] | [[LaToya Ruby Frazier]] | [[Braddock]] | 1982 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:LaToya Ruby Frazier (54162833127).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3123 | [[:d:Q19668870|Q19668870]] | [[Helen Sear]] | | 1955 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3124 | [[:d:Q19709636|Q19709636]] | [[Merja Salo]] | [[Hämeenlinna]] | 1953-03-02 | [[Finlandia]] | 2018-08-16 | |- | style='text-align:right'| 3125 | [[:d:Q19710375|Q19710375]] | [[Berit Talpsepp-Jaanisoo]] | [[Tartu]] | 1984 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Berit Talpsepp-Jaanisoo artist in Kiasma.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3126 | [[:d:Q19721951|Q19721951]] | [[Ilse Fuskova]] | [[Buenos Aires]] | 1929-06-11 | [[Arxentina]] | 2024-06-27 | [[Ficheiro:Ilse Fuskova 2022 (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3127 | [[:d:Q19727175|Q19727175]] | [[Manon de Boer]] | [[Kodaikanal]] | 1966-12-07 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3128 | [[:d:Q19756277|Q19756277]] | [[Maria Elisabeth Hille]] | [[Rhauderfehn]] | 1827-07-03 | | 1893 | |- | style='text-align:right'| 3129 | [[:d:Q19756499|Q19756499]] | [[Ulla Lemberg]] | [[Västra Skrävlinge]] | 1946-10-21 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 3130 | [[:d:Q19758711|Q19758711]] | [[Rona Yefman]] | [[Haifa]] | 1972 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Rona Yafman 2012 003.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3131 | [[:d:Q19772385|Q19772385]] | [[Katrien Vermeire]] | [[Ostend]] | 1979-11-15 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 3132 | [[:d:Q19798695|Q19798695]] | [[Barbara Steinman]] | [[Montreal]] | 1950-02-03 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3133 | [[:d:Q19802474|Q19802474]] | [[Moucle Blackout]] | [[Praga]] | 1935 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 3134 | [[:d:Q19802519|Q19802519]] | [[Jacqueline Hayden]] | [[Cincinnati]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3135 | [[:d:Q19802627|Q19802627]] | [[Júlia Ventura]] | [[Lisboa]] | 1952-08-30 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 3136 | [[:d:Q19802650|Q19802650]] | [[Karen Halverson]] | [[Syracuse]] | 1941 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3137 | [[:d:Q19802677|Q19802677]] | [[Christine Osinski]] | | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3138 | [[:d:Q19802692|Q19802692]] | [[Claudine Eizykman]] | [[14º distrito de París]] | 1945-04-22 | [[Francia]] | 2018-06-22 | |- | style='text-align:right'| 3139 | [[:d:Q19802911|Q19802911]] | [[Wendy MacNeil]] | [[Boston]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | 2016-07-20 | [[Ficheiro:Wendy Snyder MacNeil - DPLA - 32a26cc546c4307f0877f5cd5a1abb09.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3140 | [[:d:Q19820575|Q19820575]] | [[Alena Hrbková]] | | 1966-10-05 | | | |- | style='text-align:right'| 3141 | [[:d:Q19824549|Q19824549]] | [[Natascha Artin Brunswick]] | [[San Petersburgo]] | 1909-06-11 | [[Estados Unidos de América]] | 2003-02-03 | [[Ficheiro:Natascha Artin Brunswick 2000-06-11.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3142 | [[:d:Q19827984|Q19827984]] | [[Augusta Mostyn]] | [[Maidstone]] | 1830-06-18 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1912-01-25 | [[Ficheiro:Lady Augusta Mostyn- painting detail (geograph 4710161).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3143 | [[:d:Q19836278|Q19836278]] | [[Marilyn Nance]] | [[Nova York]] | 1953-11-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3144 | [[:d:Q19840858|Q19840858]] | [[Christina Stone]] | | | [[Singapur]] | | |- | style='text-align:right'| 3145 | [[:d:Q19841173|Q19841173]] | [[Hannah Villiger]] | [[Cham]] | 1951-12-09 | [[Suíza]] | 1997-08-12 | |- | style='text-align:right'| 3146 | [[:d:Q19841958|Q19841958]] | [[Tal Gilboa]] | [[Ra'anana]] | 1978-06-16 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Tal Gilboa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3147 | [[:d:Q19842201|Q19842201]] | [[Marrie Bot]] | [[Bergambacht]] | 1946-06-24 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3148 | [[:d:Q19845445|Q19845445]] | [[Celia Hammer]] | [[Kabelvåg]] | 1860-01-08 | [[Noruega]] | 1928-03-13 | [[Ficheiro:Celia Hammer by Carl Bjørn Olsen (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3149 | [[:d:Q19855174|Q19855174]] | [[Tang Ying Chi]] | [[Hong Kong]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 3150 | [[:d:Q19856453|Q19856453]] | [[Susan Kaprov]] | [[Nova York]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3151 | [[:d:Q19858031|Q19858031]] | [[Maggie Cardelús]] | [[Virxinia]] | 1962 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3152 | [[:d:Q19863183|Q19863183]] | [[Chus García Fraile]] | [[Madrid]] | 1965 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3153 | [[:d:Q19863252|Q19863252]] | [[Laura Torrado]] | [[Madrid]] | 1967 | [[España]] | | [[Ficheiro:Laura Torrado.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3154 | [[:d:Q19863280|Q19863280]] | [[Ixone Sádaba]] | [[Bilbao]] | 1977-04-17 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3155 | [[:d:Q19863320|Q19863320]] | [[Cristina Lucas]] | [[Úbeda, Xaén|Úbeda]] | 1973-04-12 | [[España]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Artist Cristina Lucas in Kiasma 2015 12.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3156 | [[:d:Q19864471|Q19864471]] | [[Kim Anno]] | [[Os Ánxeles]] | 1958-12-19 | | | |- | style='text-align:right'| 3157 | [[:d:Q19870611|Q19870611]] | [[Micky Allan]] | [[Melbourne]] | 1944 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 3158 | [[:d:Q19872580|Q19872580]] | [[Virginia Coventry]] | | 1942 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 3159 | [[:d:Q19872801|Q19872801]] | [[Destiny Deacon]] | [[Maryborough]] | 1957-02-06 | [[Australia]] | 2024-05-24 | |- | style='text-align:right'| 3160 | [[:d:Q19875029|Q19875029]] | [[Jane Pollard]] | [[Newcastle upon Tyne]] | 1972-11 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:"20,000 Day on Earth" Wins the World Cinema Documentary Directing Award (12186445054).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3161 | [[:d:Q19875350|Q19875350]] | [[Ruth Maddison]] | [[Melbourne]] | 1945-11-18 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 3162 | [[:d:Q19875649|Q19875649]] | [[Alice Mills]] | [[Ballarat]] | 1870 | [[Australia]] | 1929 | [[Ficheiro:Not titled (Self-Portrait of Alice Mills).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3163 | [[:d:Q19878423|Q19878423]] | [[Susan Gerbic]] | [[California]] | 1962-08-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan Gerbic Aug 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3164 | [[:d:Q19878670|Q19878670]] | [[Ada Hayden]] | [[Ames]] | 1884-08-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1950-08-12 | [[Ficheiro:Ada Hayden.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3165 | [[:d:Q19879181|Q19879181]] | [[Charlotte Cotton]] | [[Cirencester]] | 1970 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3166 | [[:d:Q19881781|Q19881781]] | [[Sage Sohier]] | [[Washington, D.C.]] | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3167 | [[:d:Q19887917|Q19887917]] | [[Lee Sievan]] | [[Nova York]] | 1907-10-09 | [[Estados Unidos de América]] | 1990-05-01 | |- | style='text-align:right'| 3168 | [[:d:Q19892206|Q19892206]] | [[Christa Cowrie]] | [[Hamburgo]] | 1949 | [[México]] | | [[Ficheiro:Christa Cowrie en 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3169 | [[:d:Q19893876|Q19893876]] | [[Martha Tabor]] | [[Knoxville]] | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | 2004 | |- | style='text-align:right'| 3170 | [[:d:Q19895031|Q19895031]] | [[Alicia Framis]] | [[Barcelona]]<br/>[[Mataró (Q24009568)|Mataró]] | 1967-07-22 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[España]] | | [[Ficheiro:Alicia Framis portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3171 | [[:d:Q19932748|Q19932748]] | [[Staša Fleischmannová]] | [[Praga]] | 1919-09-24 | [[Checoslovaquia]] | 2020-01-30 | |- | style='text-align:right'| 3172 | [[:d:Q19934178|Q19934178]] | [[Manca Juvan]] | [[Trbovlje]] | 1981-06-20 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Manca Juvan portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3173 | [[:d:Q19941586|Q19941586]] | [[Olga Housková]] | [[Praga]] | 1919-09-24 | [[República Checa]] | 2015-12-18 | |- | style='text-align:right'| 3174 | [[:d:Q19945197|Q19945197]] | [[Florence Paradeis]] | [[Antony]] | 1964-11-20 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3175 | [[:d:Q19946055|Q19946055]] | [[JoAnn Verburg]] | [[Summit]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3176 | [[:d:Q19952333|Q19952333]] | [[Fatoumata Diabaté]] | [[Bamaco]] | 1980-09-19 | [[Malí]] | | |- | style='text-align:right'| 3177 | [[:d:Q19956390|Q19956390]] | [[Kate Breakey]] | [[Port Lincoln]] | 1957-08-14 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 3178 | [[:d:Q19957409|Q19957409]] | [[Amanda Demme]] | [[Washington, D.C.]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3179 | [[:d:Q19957871|Q19957871]] | [[Christa Gelpke]] | [[Mannheim]] | 1932-06-30 | [[Suíza]] | 2014-02-01 | |- | style='text-align:right'| 3180 | [[:d:Q19958914|Q19958914]] | [[Lili Baruch]] | [[Berlín]] | 1895-01-05 | [[Alemaña]] | 20th century | |- | style='text-align:right'| 3181 | [[:d:Q19959375|Q19959375]] | [[Christiane Erdmann]] | [[Bonn]] | 1950-12-01 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Christiane Erdmann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3182 | [[:d:Q19959491|Q19959491]] | [[Magdalena Frey]] | [[Graz]] | 1963-03-26 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Portrait of Magdalena Frey.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3183 | [[:d:Q19959801|Q19959801]] | [[Regine Grube-Heinecke]] | [[Zwickau]] | 1936-08-20 | [[República Democrática Alemá]]<br/>[[Alemaña]] | 2019-11-07 | |- | style='text-align:right'| 3184 | [[:d:Q19960161|Q19960161]] | [[Eveline Kooijman]] | [[Dordrecht]] | 1980 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3185 | [[:d:Q19960192|Q19960192]] | [[Susanne Krauss]] | [[Gräfelfing]] | 1967-02-04 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Susanne Krauss 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3186 | [[:d:Q19960415|Q19960415]] | [[Mari Mahr]] | [[Santiago de Chile]] | 1941-03-16 | [[Chile]] | | [[Ficheiro:Mari Mahr Fotografías 002.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3187 | [[:d:Q19963799|Q19963799]] | [[Karina Raeck]] | [[Berlín]] | 1938 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3188 | [[:d:Q19964670|Q19964670]] | [[Karin Powser]] | | 1948 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3189 | [[:d:Q19965078|Q19965078]] | [[Helga Weichmann-Schaum]] | | 1932 | [[Alemaña]] | 2016-02-06 | |- | style='text-align:right'| 3190 | [[:d:Q19971873|Q19971873]] | [[Danielle Kwaaitaal]] | [[Bussum]] | 1964-10-06 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3191 | [[:d:Q19974453|Q19974453]] | [[Andrea Gjestvang]] | | 1981-03-10 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 3192 | [[:d:Q19974487|Q19974487]] | [[Susanne Hætta]] | [[Alta]] | 1975-02-16 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 3193 | [[:d:Q19975469|Q19975469]] | [[Bayard Wootten]] | [[New Bern]] | 1876-12-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1959-04-06 | [[Ficheiro:Bayard Wootten.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3194 | [[:d:Q19975864|Q19975864]] | [[Sue Ford]] | [[St Kilda]] | 1943-03-19 | [[Australia]] | 2009-11-06 | |- | style='text-align:right'| 3195 | [[:d:Q19976003|Q19976003]] | [[Marcia Hafif]] | [[Pomona, California|Pomona]] | 1929-08-15 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-04-17 | |- | style='text-align:right'| 3196 | [[:d:Q19976099|Q19976099]] | [[Vilma Henkelman]] | [[Rotterdam]] | 1944-10-15 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2023-03-20 | |- | style='text-align:right'| 3197 | [[:d:Q19976176|Q19976176]] | [[Therés Stephansdotter Björk]] | | 1981-07-22 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Therés Stephansdotter Björk 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3198 | [[:d:Q19977232|Q19977232]] | [[Åsa Sjöström]] | [[Gotemburgo]] | 1976-07-08 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 3199 | [[:d:Q19979246|Q19979246]] | [[Susan Middleton]] | [[Seattle]] | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan Middleton.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3200 | [[:d:Q20005821|Q20005821]] | [[Marine Hugonnier]] | [[París]] | 1969 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3201 | [[:d:Q20007151|Q20007151]] | [[Valentina Kulagina]] | [[Moscova]] | 1902 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Imperio Ruso]]<br/>[[Rusia]] | 1987 | [[Ficheiro:Valentina Kulagina by Gustav Klutsis 1929b.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3202 | [[:d:Q20014427|Q20014427]] | [[Milagros de la Torre]] | [[Lima]] | 1965 | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 3203 | [[:d:Q20015434|Q20015434]] | [[Adriana Cabrera Esteve]] | [[Montevideo]] | 1955-06-19 | [[Uruguai]] | | [[Ficheiro:Adriana Cabrera Esteve.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3204 | [[:d:Q20017815|Q20017815]] | [[Shelagh Keeley]] | [[Oakville]] | 1954-05-16 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3205 | [[:d:Q20022743|Q20022743]] | [[Anisa Ashkar]] | [[Acre, Israel|Acre]] | 1979 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Loving Art Making Art 2011 078.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3206 | [[:d:Q20026725|Q20026725]] | [[Maria Martinez-Cañas]] | [[A Habana]] | 1960-05-19 | [[Cuba]] | | |- | style='text-align:right'| 3207 | [[:d:Q20028443|Q20028443]] | [[Anna Beata Bohdziewicz]] | [[Łódź]] | 1950 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3208 | [[:d:Q20028760|Q20028760]] | [[Ágnes Eperjesi]] | [[Budapest]] | 1964-08-30 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Eperjesi Ágnes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3209 | [[:d:Q20028926|Q20028926]] | [[Teresa Gierzyńska]] | | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 3210 | [[:d:Q20048545|Q20048545]] | [[Cláudia Versiani]] | [[Belo Horizonte]] | | [[Brasil]] | 2022-03-20 | |- | style='text-align:right'| 3211 | [[:d:Q20048905|Q20048905]] | [[Vânia Toledo]] | [[Paracatu]] | 1945-01-29 | [[Brasil]] | 2020-07-16 | |- | style='text-align:right'| 3212 | [[:d:Q20064531|Q20064531]] | [[Nicole Wermers]] | [[Emsdetten]] | 1971 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3213 | [[:d:Q20078600|Q20078600]] | [[Juul Kraijer]] | [[Assen]] | 1970-10-31 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3214 | [[:d:Q20084081|Q20084081]] | [[Anne-Lise Reinsfelt]] | | 1949-02-17 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 3215 | [[:d:Q20090313|Q20090313]] | [[Jennie Boddington]] | [[Melbourne]] | 1922 | [[Australia]] | 2015-11-15 | [[Ficheiro:Jennie Boddington in 1952 photographed by Erwin Rado (1914-1988).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3216 | [[:d:Q20090799|Q20090799]] | [[Carol Goodden]] | [[Londres]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3217 | [[:d:Q20093832|Q20093832]] | [[Caroline Colditz]] | [[Christiania]] | 1856-09-18 | [[Noruega]] | 1924-05-06 | |- | style='text-align:right'| 3218 | [[:d:Q20109590|Q20109590]] | [[Fina Gomez]] | | 1920-10-29 | [[Venezuela]] | 1997 | |- | style='text-align:right'| 3219 | [[:d:Q20113633|Q20113633]] | [[Carla Kogelman]] | [[Raalte]] | 1961-05-06<br/>1961 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Carla Kogelman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3220 | [[:d:Q20116309|Q20116309]] | [[Tyla Durden]] | [[Berna]] | 1984-03-14 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Tyla Durden.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3221 | [[:d:Q20127392|Q20127392]] | [[Clémentine Mélois]] | [[La Ferté-Milon]] | 1980-06-15 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Clementine-Mélois.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3222 | [[:d:Q20127452|Q20127452]] | [[Libelia De Splenter]] | | | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Libelia De Splenter.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3223 | [[:d:Q20171973|Q20171973]] | [[Winnie Gebhard-Gayler]] | [[Crailsheim]] | 1929-03-12 | [[Alemaña]] | 2014-08-27 | |- | style='text-align:right'| 3224 | [[:d:Q20203088|Q20203088]] | [[Mimi Chakarova]] | | 1976 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3225 | [[:d:Q20203394|Q20203394]] | [[Gail Skoff]] | [[Os Ánxeles]] | 1949-09-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3226 | [[:d:Q20243152|Q20243152]] | [[Susanne Schenda]] | [[Praga]] | 1931-06-16 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Susanne Schenda (Tbo 2010 08 30 056).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3227 | [[:d:Q20251889|Q20251889]] | [[Marjaana Kella]] | [[Orimattila]] | 1961-05-06 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3228 | [[:d:Q20252074|Q20252074]] | [[Johanna Lecklin]] | [[Helsinqui]] | 1972 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Johanna Lecklin artist in Kiasma.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3229 | [[:d:Q20252702|Q20252702]] | [[Hannele Rantala]] | [[Helsinqui]] | 1952-08-28 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3230 | [[:d:Q20253935|Q20253935]] | [[Marika Kiviharju]] | [[Loppi]] | 1980-04-11 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Marika Kiviharju profiilikuva.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3231 | [[:d:Q20310007|Q20310007]] | [[Sanja Bachrach Krištofić]] | [[Zagreb]] | 1961-12-04 | [[Croacia]] | | |- | style='text-align:right'| 3232 | [[:d:Q20389313|Q20389313]] | [[شيرين تكالى]] | | 1944 | | | |- | style='text-align:right'| 3233 | [[:d:Q20436140|Q20436140]] | [[Judita Csáderová]] | [[Bratislava]] | 1948-01-11 | | | |- | style='text-align:right'| 3234 | [[:d:Q20477839|Q20477839]] | [[Ludmila Dandová]] | [[Praga]] | 1896-05-23 | [[República Checa]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 3235 | [[:d:Q20478825|Q20478825]] | [[Ildikó Márton]] | [[Odorheiu Secuiesc]] | 1981-04-04 | | | |- | style='text-align:right'| 3236 | [[:d:Q20500162|Q20500162]] | [[Blagovesta Filipova]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | 1985-03-14 | | | [[Ficheiro:Благовеста Филипова.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3237 | [[:d:Q20501958|Q20501958]] | [[Vered Adir]] | [[Ramat HaSharon]] | 1970-09-08 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Vered adir 4 wikipedia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3238 | [[:d:Q20502921|Q20502921]] | [[Ronit Shany]] | [[Haifa]] | 1950-11-24 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:רונית שני, צלמת.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3239 | [[:d:Q20510656|Q20510656]] | [[Sharis Garabedian]] | [[Beirut]] | | [[Armenia]]<br/>[[Italia]] | | [[Ficheiro:Sharis Garabedian (3).tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3240 | [[:d:Q20533414|Q20533414]] | [[Charo Lopes]] | [[Boiro]] | 1988 | [[España]] | | [[Ficheiro:Charo Lopes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3241 | [[:d:Q20533603|Q20533603]] | [[Ruth Matilda Anderson]] | No/unknown value | 1893-09-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1983-05-20 | |- | style='text-align:right'| 3242 | [[:d:Q20535370|Q20535370]] | [[María Moldes]] | [[Portonovo, Adina, Sanxenxo|Portonovo]] | 1974 | [[España]] | | [[Ficheiro:María Moldes autorretrato.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3243 | [[:d:Q20535847|Q20535847]] | [[Alba Vázquez Carpentier]] | [[Ourense]] | 1982 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3244 | [[:d:Q20630697|Q20630697]] | [[Sharvee Chaturvedi]] | | 1985-07-20 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 3245 | [[:d:Q20630998|Q20630998]] | [[Sandy Edwards]] | [[Bluff]] | 1948 | [[Australia]]<br/>[[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3246 | [[:d:Q20635061|Q20635061]] | [[Mariana Vassileva]] | [[Veliko Tarnovo]] | 1964-10-24 | [[Bulgaria]] | | [[Ficheiro:Mariana Vassileva in Yushen Park, Sofia 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3247 | [[:d:Q20638818|Q20638818]] | [[Ada Mee]] | [[Turinxia]] | 1946 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3248 | [[:d:Q20640927|Q20640927]] | [[Suzanne Pastor]] | [[Chicago]] | 1952-11-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Suzanne Pastor (2017).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3249 | [[:d:Q20650340|Q20650340]] | [[Alexe Grahl]] | [[Dresden]] | 1844-08-31 | [[Alemaña]] | 1903-05-13 | |- | style='text-align:right'| 3250 | [[:d:Q20657099|Q20657099]] | [[Alice S. Kandell]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Alice S. Kandell 30901v.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3251 | [[:d:Q20657534|Q20657534]] | [[Soi Park]] | | 1977 | [[Kenya]]<br/>[[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 3252 | [[:d:Q20657560|Q20657560]] | [[Nancy Petry]] | [[Montreal]] | 1931 | [[Canadá]] | 2024-11-18 | |- | style='text-align:right'| 3253 | [[:d:Q20666514|Q20666514]] | [[Marie-Hélène Dhénin]] | [[Domart-sur-la-Luce]] | 1945-11-25 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3254 | [[:d:Q20670075|Q20670075]] | [[Sylvie Lancrenon]] | [[Casablanca]] | 1959-02-06 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:SylvieLancrenonPortrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3255 | [[:d:Q20675597|Q20675597]] | [[Annu Palakunnathu Matthew]] | | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3256 | [[:d:Q20683904|Q20683904]] | [[Zoë Buckman]] | [[Hackney (Q205679)|Hackney]] | 1985-09-13 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Artist Zoe Buckman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3257 | [[:d:Q20684117|Q20684117]] | [[María García]] | [[Irapuato Municipality]] | 1936 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 3258 | [[:d:Q20684377|Q20684377]] | [[Leah King-Smith]] | | 1956 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 3259 | [[:d:Q20684445|Q20684445]] | [[Rosemary Laing]] | [[Brisbane]] | 1959 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 3260 | [[:d:Q20684605|Q20684605]] | [[Dina Litovsky]] | [[Donetsk]] | 1979-12-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3261 | [[:d:Q20685331|Q20685331]] | [[Lesley Rochat]] | [[Pretoria]] | | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 3262 | [[:d:Q20685518|Q20685518]] | [[Sheffy Bleier]] | [[Tel Aviv]] | 1964 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3263 | [[:d:Q20687449|Q20687449]] | [[Toyin Sokefun-Bello]] | [[Estado de Ogun]] | 1978-01-14 | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:Ty Bello talking iconic photography Nov 2017.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3264 | [[:d:Q20687487|Q20687487]] | [[Parya Vatankhah]] | [[Teherán]] | 1976 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 3265 | [[:d:Q20711864|Q20711864]] | [[Henrietta Gilmour]] | [[Quebec]] | 1852 | [[Canadá]] | 1926-01-02 | [[Ficheiro:Henrietta Gilmour (page 146 crop).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3266 | [[:d:Q20727656|Q20727656]] | [[Michèle Magema]] | [[Kinshasa]] | 1977-03-12 | [[República Democrática do Congo]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Michele magema image.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3267 | [[:d:Q20733332|Q20733332]] | [[Marsha Burns]] | [[Seattle]] | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3268 | [[:d:Q20736188|Q20736188]] | [[Thea Nielsen]] | [[Kragerø]] | 1853-05-27 | [[Noruega]] | 1917-02-20 | |- | style='text-align:right'| 3269 | [[:d:Q20737582|Q20737582]] | [[Genevieve Naylor]] | [[Springfield, Massachusetts|Springfield]] | 1915-02-02 | [[Estados Unidos de América]] | 1989-07-21<br/>1989-07-19 | |- | style='text-align:right'| 3270 | [[:d:Q20737911|Q20737911]] | [[Inger McCabe Elliott]] | [[Oslo]] | 1933-02-23 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-01-29 | |- | style='text-align:right'| 3271 | [[:d:Q20740857|Q20740857]] | [[Deborah Springstead Ford]] | | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3272 | [[:d:Q20744444|Q20744444]] | [[Sarah Begum]] | [[Londres]] | 1988-07-05 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3273 | [[:d:Q20744686|Q20744686]] | [[Marisa Scheinfeld]] | | 1980-09-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3274 | [[:d:Q20751997|Q20751997]] | [[Andrea Künzig]] | [[Aschaffenburg]] | 1963 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3275 | [[:d:Q20752252|Q20752252]] | [[Cosy Pièro]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1937-06-13<br/>1937 | [[Alemaña]] | 2023-06-29 | |- | style='text-align:right'| 3276 | [[:d:Q20752380|Q20752380]] | [[Jaro von Tucholka]] | [[Poznan]] | 1894-01-19 | [[Alemaña]] | 1978-07-02 | |- | style='text-align:right'| 3277 | [[:d:Q20769411|Q20769411]] | [[Marion Palfi]] | [[Berlín]] | 1907-10-21 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1978-11-04 | |- | style='text-align:right'| 3278 | [[:d:Q20769430|Q20769430]] | [[Louise Martin]] | [[Brenham]] | 1911-01-11 | [[Estados Unidos de América]] | 1995-07-15 | |- | style='text-align:right'| 3279 | [[:d:Q20769444|Q20769444]] | [[Yvonne Todd]] | [[Takapuna]] | 1973 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3280 | [[:d:Q20769614|Q20769614]] | [[Barbara Kopp]] | | 1964 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 3281 | [[:d:Q20804439|Q20804439]] | [[Monika von Boch]] | [[Mettlach]] | 1915-03-31 | [[Alemaña]] | 1993-07-04<br/>1993 | |- | style='text-align:right'| 3282 | [[:d:Q20810638|Q20810638]] | [[Maria Eugenia Chellet]] | | 1948 | [[México]] | | [[Ficheiro:MissLupita44.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3283 | [[:d:Q20817412|Q20817412]] | [[Paula Kohlhaupt]] | [[Múnic]] | 1904-08-31<br/>1904 | [[Alemaña]] | 1998-12-31<br/>1998 | [[Ficheiro:Kohlhaupt-1980.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3284 | [[:d:Q20823824|Q20823824]] | [[Edith Barakovich]] | [[Zemun]] | 1896-02-14 | [[Imperio Austrohúngaro]]<br/>[[Austria]] | 1940-12-11 | |- | style='text-align:right'| 3285 | [[:d:Q20829458|Q20829458]] | [[Ewa Faryaszewska]] | [[Dąbrowa Górnicza]] | 1920-04-10 | [[Segunda República Polaca]] | 1944-08-28 | |- | style='text-align:right'| 3286 | [[:d:Q20830858|Q20830858]] | [[Jenny Watson]] | [[Melbourne]] | 1951-10-02 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 3287 | [[:d:Q20830948|Q20830948]] | [[Linda Lindroth]] | | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Linda Lindroth in Studio 1985.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3288 | [[:d:Q20851292|Q20851292]] | [[Ekaterina Kruchkova]] | [[Ekaterimburgo]] | 1974-09-14 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Ekaterina Kruchkova in her studio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3289 | [[:d:Q20852582|Q20852582]] | [[Ryoko Suzuki]] | | 1970 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3290 | [[:d:Q20873865|Q20873865]] | [[Yaël Boon]] | [[Berna]] | 1980-06-23 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Yaël Boon 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3291 | [[:d:Q20876623|Q20876623]] | [[Jéssica Albiach|Jessica Albiach]] | [[La Saïdia]] | 1979-05-29 | [[España]] | | [[Ficheiro:Jéssica Albiach (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3292 | [[:d:Q20877039|Q20877039]] | [[Bab Truyol Car]] | [[Palma]] | | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3293 | [[:d:Q20881134|Q20881134]] | [[Nathanaël]] | [[Montreal]] | 1970-07-15 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3294 | [[:d:Q20888579|Q20888579]] | [[Marianne Sin-Pfältzer]] | [[Hanau]] | 1926-04-12 | [[Alemaña]] | 2015-08-27 | |- | style='text-align:right'| 3295 | [[:d:Q20894406|Q20894406]] | [[Mimi Craven]] | [[Indianapolis, Indiana|Indianapolis]] | 1957-09-28 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3296 | [[:d:Q20900447|Q20900447]] | [[Nilüfer Demir]] | [[Halicarnaso (Q172267)|Halicarnaso]] | 1986 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 3297 | [[:d:Q20901611|Q20901611]] | [[Ansuya Blom]] | [[Groninga|Groninga - Groningen]] | 1956-11-17 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3298 | [[:d:Q20915578|Q20915578]] | [[Helmi Virtaranta]] | [[Hämeenkyrö]] | 1919-12-19 | [[Finlandia]] | 1999-09-08 | [[Ficheiro:Helmi Virtaranta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3299 | [[:d:Q20945056|Q20945056]] | [[Amal Kenawy]] | [[O Cairo]] | 1974-10-01 | [[Exipto]] | 2012-08-19 | [[Ficheiro:KENAWY Amal 1974-2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3300 | [[:d:Q20963002|Q20963002]] | [[Laura Grisi]] | [[Rodas]] | 1939 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2017 | |- | style='text-align:right'| 3301 | [[:d:Q20965891|Q20965891]] | [[Jeanne Fredac]] | [[Berlín]] | 1970 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3302 | [[:d:Q20966484|Q20966484]] | [[Madalena Schwartz]] | [[Budapest]] | 1923-10-09 | [[Brasil]] | 1993-03-25 | |- | style='text-align:right'| 3303 | [[:d:Q20966507|Q20966507]] | [[Farzana Wahidy]] | [[Kandahar]] | 1984 | [[Democratic Republic of Afghanistan]]<br/>[[Estado Islámico de Afganistán]]<br/>[[Transitional Islamic State of Afghanistan]]<br/>[[República Islámica de Afganistán (Q30747910)|República Islámica de Afganistán]] | | [[Ficheiro:Farzana Wahidy, Tamasha, BBC Persian - Apr 19, 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3304 | [[:d:Q20976890|Q20976890]] | [[Anna Yermolaeva]] | [[San Petersburgo]] | 1970 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Annajermolaewaportrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3305 | [[:d:Q20978355|Q20978355]] | [[Marian Bakker]] | [[Haarlem]] | 1944-06-05 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3306 | [[:d:Q20979635|Q20979635]] | [[Hannah Maynard]] | [[Bude]] | 1834-01-17 | [[Canadá]] | 1918-05-15 | [[Ficheiro:Hannah Maynard.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3307 | [[:d:Q20981597|Q20981597]] | [[Josephine Herrick]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1897-08-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1972-03-27 | [[Ficheiro:Portrait of Josephine Herrick.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3308 | [[:d:Q20981700|Q20981700]] | [[Anja Marais]] | [[Sabie]] | 1974 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Anja Marais .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3309 | [[:d:Q20984397|Q20984397]] | [[Hazel Larsen Archer]] | [[Milwaukee]] | 1921-04-23 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-05-18 | |- | style='text-align:right'| 3310 | [[:d:Q20985319|Q20985319]] | [[Honey Lee Cottrell]] | [[Astoria]] | 1946-01-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2015-09-21 | |- | style='text-align:right'| 3311 | [[:d:Q20988720|Q20988720]] | [[Sagit Zaloof Namir]] | [[Kfar Saba]] | 1978 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Sagit.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3312 | [[:d:Q20988939|Q20988939]] | [[Ida Lansky]] | [[Toronto]] | 1910 | [[Estados Unidos de América]] | 1997-11-27 | |- | style='text-align:right'| 3313 | [[:d:Q21005767|Q21005767]] | [[Janieta Eyre]] | [[Londres]] | 1966 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3314 | [[:d:Q21014947|Q21014947]] | [[Heli Hiltunen]] | [[Heinola]] | 1960-11-28 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3315 | [[:d:Q21015171|Q21015171]] | [[Kaoru Iwatani]] | [[Prefectura de Hyōgo]] | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3316 | [[:d:Q21016696|Q21016696]] | [[Helvi Hyvärinen]] | | 1906-09-26 | [[Finlandia]] | 1988-01-19 | |- | style='text-align:right'| 3317 | [[:d:Q21032080|Q21032080]] | [[Sara Bubna]] | [[Salzburgo]] | 1973-03-27 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Sara Bubna SelbstPortrait wiki.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3318 | [[:d:Q21032230|Q21032230]] | [[Erika Schmied]] | [[Uelzen]] | 1935-07-18 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3319 | [[:d:Q21036262|Q21036262]] | [[Ilona Barna]] | [[Jászfényszaru]] | 1955-10-02 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Barna Ilona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3320 | [[:d:Q21061942|Q21061942]] | [[Edith Rimmington]] | [[Leicester]] | 1902 | [[Reino Unido]] | 1986 | |- | style='text-align:right'| 3321 | [[:d:Q21062030|Q21062030]] | [[Sarah Anne Bright]] | [[Bristol]] | 1793 | [[Reino de Gran Bretaña]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1866 | [[Ficheiro:Portrait of Sarah Anne Bright (1793-1866).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3322 | [[:d:Q21062440|Q21062440]] | [[Gabriela Oberkofler]] | [[Bolzano|Bolzán]] | 1975 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3323 | [[:d:Q21062656|Q21062656]] | [[Laura Parker]] | | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3324 | [[:d:Q21062670|Q21062670]] | [[Elina Kechicheva]] | | | [[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 3325 | [[:d:Q21062993|Q21062993]] | [[Lisa Johnson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3326 | [[:d:Q21063023|Q21063023]] | [[Andrea Hamilton]] | | 1968 | [[Perú]] | | [[Ficheiro:Artist Andrea Hamilton.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3327 | [[:d:Q21063038|Q21063038]] | [[Barbara Luisi]] | [[Múnic]] | 1964 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Barbara Luisi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3328 | [[:d:Q21063160|Q21063160]] | [[Patsy Lynch]] | | 1953-07-21 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3329 | [[:d:Q21064563|Q21064563]] | [[Ine Lamers]] | [[Wijchen]] | 1954-05-15 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3330 | [[:d:Q21066074|Q21066074]] | [[Norma I. Quintana]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3331 | [[:d:Q21067125|Q21067125]] | [[Richa Maheshwari]] | [[Kanpur]] | 1987-09-23 | | | [[Ficheiro:Richa Maheshwari.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3332 | [[:d:Q21067417|Q21067417]] | [[Cindy Bernard]] | [[San Pedro, Estados Unidos]] | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3333 | [[:d:Q21070100|Q21070100]] | [[Martha Burkhardt]] | [[Aarau]] | 1874-04-30 | [[Suíza]] | 1956-01-12 | [[Ficheiro:Ausstellung 'Der Zeit voraus - Drei Frauen auf eigenen Wegen' - Stadtmuseum Rapperswil - Marianne Burkhardt 2015-09-05 16-27-33.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3334 | [[:d:Q21070127|Q21070127]] | [[Alwina Gossauer]] | [[Rapperswil]] | 1841-01-01 | | 1926-01-01 | [[Ficheiro:Ausstellung 'Der Zeit voraus - Drei Frauen auf eigenen Wegen' - Stadtmuseum Rapperswil - Alwina Gossauer 2015-09-05 16-29-52.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3335 | [[:d:Q21070421|Q21070421]] | [[Susan Harbage Page]] | | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3336 | [[:d:Q21070425|Q21070425]] | [[Sara Naomi Lewkowicz]] | [[Nova York]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3337 | [[:d:Q21078255|Q21078255]] | [[Stella F. Simon]] | [[Charleston, Carolina do Sur|Charleston]] | 1878-02-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1973-03-15 | |- | style='text-align:right'| 3338 | [[:d:Q21081286|Q21081286]] | [[Aleydis Rispa]] | [[Sort]] | 1964 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3339 | [[:d:Q21081390|Q21081390]] | [[Pilar Molina Beneyto]] | [[Bocairent]] | 1949-04 | [[España]] | 2008-02 | |- | style='text-align:right'| 3340 | [[:d:Q21097445|Q21097445]] | [[Dora Longo Bahia]] | | 1961-12-03 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 3341 | [[:d:Q21150740|Q21150740]] | [[Veronika Richterová]] | [[Praga]] | 1964-01-11 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | [[Ficheiro:Veronika Richterová (2019).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3342 | [[:d:Q21169618|Q21169618]] | [[Hülya Yılmaz]] | [[Adana]] | 1963-05-20 | [[Turquía]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3343 | [[:d:Q21177534|Q21177534]] | [[Mary Anna Draper]] | | 1839 | [[Estados Unidos de América]] | 1914 | [[Ficheiro:John White Alexander, Mary Anna Palmer Draper.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3344 | [[:d:Q21260710|Q21260710]] | [[Sarah J. Eddy]] | [[Boston]] | 1851-05-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1945-03-29 | [[Ficheiro:Mrs Sarah Jane Eddy, Bristol Ferry, R.I.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3345 | [[:d:Q21280647|Q21280647]] | [[Basilisa Tarrios y Uriondo]] | [[Vitoria]] | 19th century | [[España]] | 20th century | [[Ficheiro:Paseo de Basilisa Tarrios Tarrios y Uriondo (Parque de Aranbizkarra, Vitoria-Gasteiz) 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3346 | [[:d:Q21285499|Q21285499]] | [[Romina Ressia]] | | 1981-03-11 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 3347 | [[:d:Q21285656|Q21285656]] | [[Lindsey White]] | [[Tulsa, Oklahoma|Tulsa]] | 1980 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3348 | [[:d:Q21286150|Q21286150]] | [[Azadeh Akhli]] | | | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 3349 | [[:d:Q21287762|Q21287762]] | [[Elisabeth Lindemann]] | [[Nordhastedt]] | 1879-08-23 | [[Alemaña]] | 1960-08-15 | [[Ficheiro:Porträt Elisabeth Hablik-Lindemann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3350 | [[:d:Q21287793|Q21287793]] | [[Mary Peck]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3351 | [[:d:Q21287799|Q21287799]] | [[Nancy Rexroth]] | [[Washington, D.C.]] | 1946-06-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3352 | [[:d:Q21288740|Q21288740]] | [[Debbie Fleming Caffery]] | [[Nova Iberia]] | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3353 | [[:d:Q21289025|Q21289025]] | [[Gita Lenz]] | | 1911<br/>1910 | [[Estados Unidos de América]] | 2011-01-20 | |- | style='text-align:right'| 3354 | [[:d:Q21289477|Q21289477]] | [[Mary Stormont]] | | 1871-01-02 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1962-10-11 | [[Ficheiro:Coates-Stormont.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3355 | [[:d:Q21289795|Q21289795]] | [[Rowena Dring]] | | 1970 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3356 | [[:d:Q21290350|Q21290350]] | [[Luiza Prado]] | [[Guaratinguetá]] | 1988-11-28 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:The+girl+with+a+gas+mask+-+Luiza+Prado (1).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3357 | [[:d:Q21293025|Q21293025]] | [[Debra Weier]] | [[West Bend]] | 1954-08-23 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3358 | [[:d:Q21294597|Q21294597]] | [[Carmen Mariscal]] | [[Palo Alto]] | 1968 | [[México]] | | [[Ficheiro:Carmen Mariscal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3359 | [[:d:Q21387455|Q21387455]] | [[Véronique Ellena]] | [[Bourg-en-Bresse]] | 1966-07-13 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Véronique Ellena par Claude Truong-Ngoc novembre 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3360 | [[:d:Q21388039|Q21388039]] | [[Ethel Bailey Higgins]] | [[Vassalboro]] | 1866-08-10 | [[Estados Unidos de América]] | 1963-03-09 | |- | style='text-align:right'| 3361 | [[:d:Q21390137|Q21390137]] | [[Mary Cynthia Dickerson]] | [[Hastings]] | 1866-03-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1923-04-08 | [[Ficheiro:Mary Cynthia Dickerson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3362 | [[:d:Q21391952|Q21391952]] | [[Elsie May Kittredge]] | [[Dayton]] | 1870-05-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1954-03-23 | |- | style='text-align:right'| 3363 | [[:d:Q21456583|Q21456583]] | [[Marie Yates]] | [[Leigh]] | 1940 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3364 | [[:d:Q21461463|Q21461463]] | [[Olive Henry]] | [[Belfast]] | 1902 | [[Irlanda]] | 1989 | |- | style='text-align:right'| 3365 | [[:d:Q21467122|Q21467122]] | [[Keturah Anne Collings]] | [[Weston-super-Mare]] | 1862 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1948 | |- | style='text-align:right'| 3366 | [[:d:Q21468754|Q21468754]] | [[Eylem Aladogan]] | [[Tiel]] | 1975-10-24 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3367 | [[:d:Q21469874|Q21469874]] | [[Jennifer Tee]] | [[Arnhem]] | 1973 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3368 | [[:d:Q21511818|Q21511818]] | [[Tana Kaleya]] | [[Wrocław]] | 1939-02-26 | [[Francia]]<br/>[[Polonia]] | 2016<br/>2015-12-09 | |- | style='text-align:right'| 3369 | [[:d:Q21511949|Q21511949]] | [[Niloufar Banisadr]] | [[Teherán]] | 1973-01 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 3370 | [[:d:Q21512666|Q21512666]] | [[Fatou Kande Senghor]] | [[Dakar]] | 1971-01-09 | [[Senegal]] | | |- | style='text-align:right'| 3371 | [[:d:Q21518730|Q21518730]] | [[Stefanie Moshammer]] | [[Viena]] | 1988-11-15 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 3372 | [[:d:Q21521762|Q21521762]] | [[Elizabeth Eaton Morse]] | [[Framingham]] | 1864-12-31 | [[Estados Unidos de América]] | 1955<br/>1955-11-13 | |- | style='text-align:right'| 3373 | [[:d:Q21529864|Q21529864]] | [[Beate Rathmayr]] | [[Wels]] | 1969-04-27 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 3374 | [[:d:Q21533427|Q21533427]] | [[Edith Dekyndt]] | [[Ieper]] | 1960 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 3375 | [[:d:Q21537543|Q21537543]] | [[Euphemia Eleanor (Effie) Baker]] | [[Goldsborough]] | 1880-03-25 | [[Australia]] | 1968-01-02 | |- | style='text-align:right'| 3376 | [[:d:Q21537718|Q21537718]] | [[Ruth Hollick]] | [[Williamstown]] | 1883-03-17 | [[Australia]] | 1977-04-07 | |- | style='text-align:right'| 3377 | [[:d:Q21550222|Q21550222]] | [[Birgitta Ralston]] | | 1967 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Alexandre Bau and Birgitta Ralston (5413029378).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3378 | [[:d:Q21553706|Q21553706]] | [[Lili Almog]] | [[Tel Aviv]] | 1961 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 3379 | [[:d:Q21557515|Q21557515]] | [[Edith Maybin]] | | 1969 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3380 | [[:d:Q21573838|Q21573838]] | [[Graciela Sacco]] | [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] | 1956 | [[Arxentina]] | 2017-11-05 | [[Ficheiro:Graciela Sacco (UNTREF - Bienal Sur 2016).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3381 | [[:d:Q21588934|Q21588934]] | [[Virginia Haggard]] | [[París]] | 1915-07-19 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Bélxica]] | 2003 | [[Ficheiro:Zonder titel PK-F-EAC.585.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3382 | [[:d:Q21588941|Q21588941]] | [[Lynn Saville]] | [[Durham, Carolina do Norte|Durham]] | 1950-07-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3383 | [[:d:Q21601148|Q21601148]] | [[Loes van der Horst]] | [[Noordwijk]] | 1919-12-11 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2012-09-02 | [[Ficheiro:Horst, Loes van der, Bestanddeelnr 932-7557.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3384 | [[:d:Q21606715|Q21606715]] | [[Ágnes Bellér]] | No/unknown value | 1948 | [[Hungría]] | 2017-11-14 | |- | style='text-align:right'| 3385 | [[:d:Q21608344|Q21608344]] | [[Martine Stig]] | [[Nimega]] | 1972-03-02 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3386 | [[:d:Q21634445|Q21634445]] | [[Ulla von Brandenburg]] | [[Karlsruhe]] | 1974 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3387 | [[:d:Q21635200|Q21635200]] | [[Uldus Bakhtiozina]] | [[San Petersburgo]] | 1986-07-22 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 3388 | [[:d:Q21643036|Q21643036]] | [[Indrė Šerpytytė]] | [[Palanga]] | 1983 | [[Lituania]] | | [[Ficheiro:Shot 01-117 small.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3389 | [[:d:Q21663183|Q21663183]] | [[Deana Lawson]] | [[Rochester, Nova York|Rochester]] | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3390 | [[:d:Q21664991|Q21664991]] | [[Katherine Stieglitz]] | [[Manhattan]] | 1898-09-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1971-11-20 | [[Ficheiro:Katherine Stieglitz, attributed to Alfred Stieglitz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3391 | [[:d:Q21781554|Q21781554]] | [[Carolyn Jones]] | [[Lancaster]] | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Carolyn Jones by Jaka Vinsek 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3392 | [[:d:Q21809779|Q21809779]] | [[Ester Plicková]] | [[Bratislava]] | 1928-07-02 | [[Eslovaquia]] | 2011-12-01 | |- | style='text-align:right'| 3393 | [[:d:Q21817046|Q21817046]] | [[Kajsa Gullberg]] | [[Gotemburgo]] | 1977 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | [[Ficheiro:Kajsagullberg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3394 | [[:d:Q21872628|Q21872628]] | [[Nana Gichuru]] | [[Nairobi]] | 1986-12-14 | [[Kenya]] | 2015-09-22 | |- | style='text-align:right'| 3395 | [[:d:Q21933677|Q21933677]] | [[Ponch Hawkes]] | | 1946 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 3396 | [[:d:Q21984539|Q21984539]] | [[Yvonne Miklos]] | [[Romanía]] | 1958-08-26 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3397 | [[:d:Q22001946|Q22001946]] | [[Venus Veldhoen]] | [[Ámsterdam]] | 1968-12-12 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3398 | [[:d:Q22003177|Q22003177]] | [[Einat Arif-Galanti]] | [[Xerusalén]] | 1975 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3399 | [[:d:Q22005627|Q22005627]] | [[Romana Javitz]] | [[Rusia]] | 1903 | [[Estados Unidos de América]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 3400 | [[:d:Q22006710|Q22006710]] | [[Mary Chind-Willie]] | [[Stevens Point]] | 1967-05-29 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3401 | [[:d:Q22006749|Q22006749]] | [[Jo-Anne McArthur]] | [[Otava]] | 1976-12-23 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Jo-Anne McArthur, Canadian photojournalist (photo by Lesley Marino).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3402 | [[:d:Q22007285|Q22007285]] | [[Darcy Padilla]] | [[Vallejo]] | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3403 | [[:d:Q22019374|Q22019374]] | [[Julia Shannon]] | | 1812 | [[Estados Unidos de América]] | 1854-04-13 | [[Ficheiro:Frank Schulenburg Photographic Collection – Daguerreotype – (Julia Shannon)-5091 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3404 | [[:d:Q22019654|Q22019654]] | [[Olivia Wyndham]] | [[Camberley]] | 1897-11-30 | [[Reino Unido]] | 1968-01-15 | [[Ficheiro:Hugh Armigel Wade.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3405 | [[:d:Q22045723|Q22045723]] | [[Bela Zif]] | [[Pļaviņas]] | 1947-09-24 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Бэла Зиф.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3406 | [[:d:Q22073621|Q22073621]] | [[Anna Min]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3407 | [[:d:Q22082812|Q22082812]] | [[Catherine Boswell Fried]] | [[Londres]] | 1936-10-01 | [[Reino Unido]] | 2015-02-04 | |- | style='text-align:right'| 3408 | [[:d:Q22083293|Q22083293]] | [[Leila Alaoui]] | [[11º distrito de París]] | 1982-07-10 | [[Francia]]<br/>[[Marrocos]] | 2016-01-18 | |- | style='text-align:right'| 3409 | [[:d:Q22087687|Q22087687]] | [[Susan B. Landau]] | [[Brooklyn]] | 1952-03-31 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-05-31 | |- | style='text-align:right'| 3410 | [[:d:Q22093634|Q22093634]] | [[Martha Alf]] | [[Berkeley, California|Berkeley]] | 1930-08-13 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-09-13 | |- | style='text-align:right'| 3411 | [[:d:Q22094722|Q22094722]] | [[Pascal Mirande]] | [[Sainte-Adresse]] | 1968-06-12 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3412 | [[:d:Q22096194|Q22096194]] | [[Sharon Farmer]] | [[Washington, D.C.]] | 1951-06-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3413 | [[:d:Q22096407|Q22096407]] | [[Penny De Los Santos]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3414 | [[:d:Q22096849|Q22096849]] | [[Nancy Skolos]] | | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3415 | [[:d:Q22097059|Q22097059]] | [[Tracey Snelling]] | [[Oakland]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tracey Snelling.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3416 | [[:d:Q22097214|Q22097214]] | [[Eunique Jones Gibson]] | [[Washington, D.C.]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3417 | [[:d:Q22097318|Q22097318]] | [[Yijun Liao]] | [[Shanghai]] | 1979 | [[República Popular da China]] | | [[Ficheiro:Pixy Liao.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3418 | [[:d:Q22102135|Q22102135]] | [[Freddi Stevens]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3419 | [[:d:Q22115530|Q22115530]] | [[Faye Schulman]] | [[Lienin]] | 1919-11-28 | [[Polonia]]<br/>[[Canadá]] | 2021-04-24 | [[Ficheiro:Faye Schulman with Russias partisans (36645181980) (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3420 | [[:d:Q22127479|Q22127479]] | [[Toshiko Okanoue]] | [[Kochi]] | 1928-01-03 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3421 | [[:d:Q22129477|Q22129477]] | [[Satomi Sakuma]] | [[Toquio]] | 1978 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3422 | [[:d:Q22132531|Q22132531]] | [[Grete Kolliner]] | [[Viena]] | 1892-08-14 | [[Cisleitania]]<br/>[[Austria]] | 1933-05-04 | |- | style='text-align:right'| 3423 | [[:d:Q22235576|Q22235576]] | [[Julianna Polgár]] | [[Budapest]] | 1958-04-08 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Polgár Julianna3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3424 | [[:d:Q22236054|Q22236054]] | [[Aglaia Konrad]] | [[Salzburgo]] | 1960-01-28 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 3425 | [[:d:Q22236398|Q22236398]] | [[Anna Blume]] | [[Bork]] | 1937-04-21 | [[Alemaña]] | 2020-06-18 | |- | style='text-align:right'| 3426 | [[:d:Q22236434|Q22236434]] | [[Liliane Vertessen]] | | 1952-06-01 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 3427 | [[:d:Q22236815|Q22236815]] | [[Silvia Gruner]] | [[Cidade de México]] | 1959 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 3428 | [[:d:Q22237185|Q22237185]] | [[Sarah Ortmeyer]] | [[Frankfurt]] | 1980 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Sarah ortmeyer performance space 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3429 | [[:d:Q22237222|Q22237222]] | [[Liza May Post]] | [[Ámsterdam]] | 1965-05-07 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3430 | [[:d:Q22237337|Q22237337]] | [[Mariella Simoni]] | [[Desenzano del Garda]] | 1948 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 3431 | [[:d:Q22237384|Q22237384]] | [[Janaina Tschäpe]] | [[Dachau]] | 1973 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3432 | [[:d:Q22237441|Q22237441]] | [[Anne Wenzel]] | [[Schüttorf]] | 1972-05-23 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3433 | [[:d:Q22237504|Q22237504]] | [[Korrie Besems]] | [[Den Hout]] | 1961-01-23 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3434 | [[:d:Q22237505|Q22237505]] | [[Maria Blondeel]] | [[Halle|Halle (Saale)]] | 1963 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 3435 | [[:d:Q22237554|Q22237554]] | [[Johanna Kandl]] | [[Viena]] | 1954-03-18 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 3436 | [[:d:Q22237578|Q22237578]] | [[Michele Matyn]] | | 1978 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 3437 | [[:d:Q22237605|Q22237605]] | [[Susana Pilar Delahante Matienzo]] | [[A Habana]] | 1984 | [[Cuba]] | | |- | style='text-align:right'| 3438 | [[:d:Q22276962|Q22276962]] | [[Barbara Davidson]] | [[Montreal]] | | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Sett med Pulitzer-øyne - NMD 2014 (14134025202).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3439 | [[:d:Q22277317|Q22277317]] | [[Lyne Charlebois]] | [[Montreal]] | | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Lyne Charlebois.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3440 | [[:d:Q22278585|Q22278585]] | [[Nikki Kahn]] | [[Georgetown, Güiana|Georgetown]] | 1967 | [[Güiana]] | | |- | style='text-align:right'| 3441 | [[:d:Q22279282|Q22279282]] | [[Virginia Morales]] | | | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 3442 | [[:d:Q22280362|Q22280362]] | [[Carrie Schneider]] | | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3443 | [[:d:Q22337848|Q22337848]] | [[Barbara Baarsen Bostrøm]] | [[Bergen]] | 1875-07-29 | [[Noruega]] | 1943-08-01 | [[Ficheiro:Barbara Baarsen Bostrøm selvportr eldre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3444 | [[:d:Q22351129|Q22351129]] | [[Karin Peyker]] | [[Klagenfurt am Wörthersee|Klagenfurt]] | 1979 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 3445 | [[:d:Q22443752|Q22443752]] | [[Lexi Jones]] | [[Nova York]] | 2000-08-15 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3446 | [[:d:Q22671365|Q22671365]] | [[Sonia Landy Sheridan]] | [[Newark]] | 1925-04-10 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-10-30 | [[Ficheiro:Sonia Sheridan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3447 | [[:d:Q22671887|Q22671887]] | [[Gabriele Nothhelfer]] | [[Berlín]] | 1945-03-05 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3448 | [[:d:Q22677900|Q22677900]] | [[Mariell Øyre]] | | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 3449 | [[:d:Q22810670|Q22810670]] | [[Karol Otero]] | [[Xixón]] | 1948-09-28 | [[España]] | | [[Ficheiro:Karol Otero, 1999 (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3450 | [[:d:Q22811501|Q22811501]] | [[Liza Van der Stock]] | | 1991-02-15 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 3451 | [[:d:Q22812220|Q22812220]] | [[Voula Papaioannou]] | [[Lamia]] | 1898 | [[Grecia]] | 1990 | |- | style='text-align:right'| 3452 | [[:d:Q22893452|Q22893452]] | [[Cecile Machlup]] | [[Viena]] | 1868-09-25 | [[Austria]]<br/>[[Cisleitania]] | 1938-01-24 | |- | style='text-align:right'| 3453 | [[:d:Q22909625|Q22909625]] | [[Caterina Verde]] | | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3454 | [[:d:Q22936903|Q22936903]] | [[Alice Inkey]] | [[Budapest]] | 1940-04-07 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 3455 | [[:d:Q22948508|Q22948508]] | [[Rehab Nazzal]] | [[Estado de Palestina]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3456 | [[:d:Q22957813|Q22957813]] | [[Amanda Marsalis]] | [[Estados Unidos de América]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3457 | [[:d:Q22958028|Q22958028]] | [[Margaret Stratton]] | | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3458 | [[:d:Q22958061|Q22958061]] | [[Melissa Zexter]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3459 | [[:d:Q22958123|Q22958123]] | [[Ruby Ray]] | | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3460 | [[:d:Q22959287|Q22959287]] | [[Noémie Goudal]] | [[París]] | 1984-07-07 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3461 | [[:d:Q22968505|Q22968505]] | [[Tanit Plana]] | [[Berga]] | 1975 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3462 | [[:d:Q22970555|Q22970555]] | [[Jes Baker]] | | 1986 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jes Baker.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3463 | [[:d:Q23000746|Q23000746]] | [[Hildegard Stilijanow]] | [[Dresden]] | 1905-03-23 | [[Alemaña]] | 1981-09-04 | |- | style='text-align:right'| 3464 | [[:d:Q23001673|Q23001673]] | [[Thereza Dillwyn Llewelyn]] | [[Penlle'r-gaer]] | 1834-05-03 | [[Gales]] | 1926-02-21 | [[Ficheiro:Thereza Dillwyn Llewelyn wearing a Bernese (Swiss) Peasant dress (4032154032).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3465 | [[:d:Q23006284|Q23006284]] | [[Judit Kárász]] | [[Szeged]] | 1912-05-21 | [[Hungría]] | 1977-05-30 | |- | style='text-align:right'| 3466 | [[:d:Q23006548|Q23006548]] | [[Rini Hurkmans]] | [[Deurne]] | 1954-08-26 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3467 | [[:d:Q23007572|Q23007572]] | [[Elizabeth Moran]] | [[Houston, Texas|Houston]] | 1984 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3468 | [[:d:Q23007760|Q23007760]] | [[Eulalia de Abaitua y Allende-Salazar]] | [[Bilbao]] | 1853-01-25 | [[España]] | 1943-09-16 | [[Ficheiro:Eulalia de Abaitua y Allende-Salazar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3469 | [[:d:Q23007962|Q23007962]] | [[Tahmineh Monzavi]] | | 1988 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Tahmineh.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3470 | [[:d:Q23008902|Q23008902]] | [[Rosa Rolanda]] | [[Azusa]] | 1895-09-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1970-03-25 | [[Ficheiro:Rose Rolanda.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3471 | [[:d:Q23010075|Q23010075]] | [[Rose-Lynn Fisher]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3472 | [[:d:Q23011126|Q23011126]] | [[Shanna Besson]] | | 1993-01-03 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3473 | [[:d:Q23011235|Q23011235]] | [[Yolanda Andrade]] | [[Villahermosa (Q210886)|Villahermosa]] | 1950-05-22 | [[México]] | | [[Ficheiro:La fotógrafa Yolanda Andrade.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3474 | [[:d:Q23014934|Q23014934]] | [[Anita Douthat]] | [[Cincinnati]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Anita-Douthat-photo-by-Cal-Kowal-txt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3475 | [[:d:Q23014951|Q23014951]] | [[Lorraine Gilbert]] | [[Francia]] | 1955 | [[Canadá]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3476 | [[:d:Q23014990|Q23014990]] | [[Jill Posener]] | [[concello de Greenwich]] | 1953 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3477 | [[:d:Q23016813|Q23016813]] | [[Elizabeth Fleischman]] | [[Placerville]] | 1867-03-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1905-08-03 | [[Ficheiro:Elizabeth Fleischman - American X-ray journal (1900).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3478 | [[:d:Q23017191|Q23017191]] | [[Marian Osgood Hooker]] | [[San Francisco]] | 1875-07-15 | [[Estados Unidos de América]] | 1968-02-14 | |- | style='text-align:right'| 3479 | [[:d:Q23019264|Q23019264]] | [[Anna Davtyan]] | | 1983-02-14 | [[Armenia]] | | [[Ficheiro:Աննա Դավթյան - գրող.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3480 | [[:d:Q23020151|Q23020151]] | [[Sheree Rose]] | [[Os Ánxeles]] | 1940 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3481 | [[:d:Q23021227|Q23021227]] | [[Catherine Poncin]] | [[Dijon]] | 1953 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Catherine Poncin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3482 | [[:d:Q23022976|Q23022976]] | [[Nancy Goldring]] | [[Oak Ridge]] | 1945-01-25 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3483 | [[:d:Q23023473|Q23023473]] | [[Joyce Neimanas]] | [[Chicago]] | 1944-01-22 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3484 | [[:d:Q23024041|Q23024041]] | [[Louise Hamilton Caico]] | [[Niza]] | 1861 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1927-03-07 | [[Ficheiro:Louise Hamilton Caico a Montedoro.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3485 | [[:d:Q23035623|Q23035623]] | [[Evon Streetman]] | [[Fort Meade]] | 1932 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3486 | [[:d:Q23040608|Q23040608]] | [[Raakel Kuukka]] | [[Muhniemi]] | 1955-10-03 | [[Finlandia]] | 2022-06-19 | |- | style='text-align:right'| 3487 | [[:d:Q23040883|Q23040883]] | [[Hilja Raviniemi]] | [[Lahti]] | 1915-01-19 | [[Finlandia]] | 1973-05-14 | |- | style='text-align:right'| 3488 | [[:d:Q23050409|Q23050409]] | [[Nora Aslan]] | [[Buenos Aires]] | 1937-12-19 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 3489 | [[:d:Q23059209|Q23059209]] | [[Edith Tar]] | | 1944-05-08 | [[Alemaña]] | 2021-05-06 | |- | style='text-align:right'| 3490 | [[:d:Q23059278|Q23059278]] | [[Antje Hain]] | [[Múnic]] | 20th century | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3491 | [[:d:Q23059352|Q23059352]] | [[Elfi E. Fröhlich]] | [[Lünen]] | 1951 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3492 | [[:d:Q23059426|Q23059426]] | [[Ingrid von Kruse]] | [[Hamburgo]] | 1935 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Barcelona(1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3493 | [[:d:Q23059465|Q23059465]] | [[Elaine Ling]] | [[Hong Kong]] | 1946 | [[Canadá]] | 2016-08-04<br/>2016-08-01 | |- | style='text-align:right'| 3494 | [[:d:Q23059496|Q23059496]] | [[Jutta Vialon]] | [[Berlín]] | 1917-03-03 | [[Alemaña]] | 2004-02-23 | |- | style='text-align:right'| 3495 | [[:d:Q23059564|Q23059564]] | [[Kat Kaufmann]] | [[San Petersburgo]] | 1981 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3496 | [[:d:Q23068140|Q23068140]] | [[Victoria Sambunaris]] | [[Lancaster]] | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3497 | [[:d:Q23071515|Q23071515]] | [[Hildegard Baum Rosenthal]] | [[Zürich]] | 1913-03-25 | [[Brasil]] | 1990-09-16 | |- | style='text-align:right'| 3498 | [[:d:Q23091897|Q23091897]] | [[Tal Shochat]] | [[Netanya]] | 1974 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3499 | [[:d:Q23091918|Q23091918]] | [[Marcia Resnick]] | [[Brooklyn]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3500 | [[:d:Q23123643|Q23123643]] | [[Jeanne Moutoussamy-Ashe]] | [[Chicago]] | 1951-07-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3501 | [[:d:Q23196953|Q23196953]] | [[Christine de Grancy]] | [[Brno]] | 1942 | [[Austria]] | 1942-05-18 | |- | style='text-align:right'| 3502 | [[:d:Q23301467|Q23301467]] | [[Clare Strand]] | [[Surrey]] | 1973 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3503 | [[:d:Q23301794|Q23301794]] | [[Anastasiia Vlasova]] | | 20th century | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 3504 | [[:d:Q23303260|Q23303260]] | [[Myra Greene]] | [[Nova York]] | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3505 | [[:d:Q23304175|Q23304175]] | [[Mariella Agois]] | [[Lima]] | 1956 | [[Perú]] | 2024-01-21 | |- | style='text-align:right'| 3506 | [[:d:Q23304392|Q23304392]] | [[Lorie Novak]] | [[Os Ánxeles]] | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3507 | [[:d:Q23304460|Q23304460]] | [[Susan Silton]] | | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3508 | [[:d:Q23308253|Q23308253]] | [[Eve Fowler]] | | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3509 | [[:d:Q23310537|Q23310537]] | [[Gauri Gill]] | [[Nova Deli]] | 1970 | [[India]] | | [[Ficheiro:Gauri Gill.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3510 | [[:d:Q23413112|Q23413112]] | [[Cristina Núñez Salmerón]] | [[Figueres]] | 1962-04-28 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3511 | [[:d:Q23414346|Q23414346]] | [[Mara León]] | [[Sevilla]] | 1970-04-16 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3512 | [[:d:Q23415351|Q23415351]] | [[Sara Greenberger Rafferty]] | | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Week Five Studio visit and critique with Sara Greenberger Rafferty (9267832918).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3513 | [[:d:Q23416926|Q23416926]] | [[Wendy Red Star]] | [[Billings]] | 1981 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ashkaamne (matrilineal inheritance) by Wendy Red Star.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3514 | [[:d:Q23417003|Q23417003]] | [[Kathrin Sonntag]] | [[Berlín]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 3515 | [[:d:Q23418571|Q23418571]] | [[Sheila Pree Bright]] | | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sheila Pree Bright (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3516 | [[:d:Q23460082|Q23460082]] | [[Helena van der Kraan]] | [[Praga]] | 1940-06-14 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Checoslovaquia]] | 2020-06-14 | [[Ficheiro:Wim van Sinderen and Helena van der Kraan, Livetour Fotomuseum Den Haag, 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3517 | [[:d:Q23472828|Q23472828]] | [[Julia Widgrén]] | [[Vaasa]] | 1842-12-25 | [[Gran Ducado de Finlandia]] | 1917-11-27 | |- | style='text-align:right'| 3518 | [[:d:Q23497966|Q23497966]] | [[Zhu Lan Qing]] | | 1991-05-02 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 3519 | [[:d:Q23498409|Q23498409]] | [[Ela Angerer]] | [[Viena]] | 1964-10-20 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Ela Angerer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3520 | [[:d:Q23540995|Q23540995]] | [[Letitia Huckaby]] | | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3521 | [[:d:Q23560875|Q23560875]] | [[Ursula Edelmann]] | [[Berlín]] | 1926-03-30 | [[Alemaña]] | 2024-12-07 | |- | style='text-align:right'| 3522 | [[:d:Q23561090|Q23561090]] | [[Anna Feilner]] | [[Elsfleth]] | 1863-10-08 | [[Alemaña]] | 1929-04-17 | |- | style='text-align:right'| 3523 | [[:d:Q23564284|Q23564284]] | [[Carina Linge]] | [[Cuxhaven]] | 1976 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3524 | [[:d:Q23566368|Q23566368]] | [[Gisela Weimann]] | [[Bad Blankenburg]] | 1943-06-10 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3525 | [[:d:Q23607407|Q23607407]] | [[Katerina Belkina]] | [[Samara]] | 1974-04-16 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Portrait 2015 okt 3 rgb.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3526 | [[:d:Q23638595|Q23638595]] | [[Inger Schulstad]] | | 1920-11-15 | [[Noruega]] | 2010-02-21 | |- | style='text-align:right'| 3527 | [[:d:Q23639454|Q23639454]] | [[Reem Al Faisal]] | [[Jeddah]] | 20th century | [[Arabia Saudita]] | | |- | style='text-align:right'| 3528 | [[:d:Q23648492|Q23648492]] | [[Robin de Puy]] | [[Oude-Tonge]] | 1986-09-02 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Robin de Puy (2016).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3529 | [[:d:Q23657188|Q23657188]] | [[Camille Seaman]] | [[Huntington]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Camille Seaman (16574061918).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3530 | [[:d:Q23661770|Q23661770]] | [[Marianne Eigenheer]] | [[Lucerna]] | 1945-04-20 | [[Suíza]] | 2018-01-15 | |- | style='text-align:right'| 3531 | [[:d:Q23661781|Q23661781]] | [[Angela Grauerholz]] | [[Hamburgo]] | 1952-01-10 | [[Alemaña]]<br/>[[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3532 | [[:d:Q23661788|Q23661788]] | [[Catherine Beaugrand]] | [[Mazingarbe]] | 1953 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Catherine Beaugrand .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3533 | [[:d:Q23663995|Q23663995]] | [[Jessica Eaton]] | [[Regina]] | 1977 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3534 | [[:d:Q23664032|Q23664032]] | [[Corinne Silva]] | [[Leeds]] | 1976 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3535 | [[:d:Q23671508|Q23671508]] | [[Charlotte Dumas]] | [[Vlaardingen]] | 1977-06-09 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3536 | [[:d:Q23673730|Q23673730]] | [[Diana Walker]] | [[Washington, D.C.]] | 1942-01-20 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3537 | [[:d:Q23678495|Q23678495]] | [[Tish Murtha]] | [[South Shields]] | 1956-03-14 | [[Reino Unido]] | 2013-03-13 | |- | style='text-align:right'| 3538 | [[:d:Q23682305|Q23682305]] | [[Diana Mines]] | [[Asunción]] | 1948-11-22 | [[Paraguai]]<br/>[[Uruguai]] | | |- | style='text-align:right'| 3539 | [[:d:Q23682354|Q23682354]] | [[Anne Ferran]] | [[Sydney]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 3540 | [[:d:Q23683380|Q23683380]] | [[Alisa Wells]] | [[Erie, Pensilvania|Erie]] | 1927-11-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1987 | |- | style='text-align:right'| 3541 | [[:d:Q23683388|Q23683388]] | [[Eunice Golden]] | [[Nova York]] | 1927-02-18 | [[Estados Unidos de América]] | 2025-04-03 | |- | style='text-align:right'| 3542 | [[:d:Q23683389|Q23683389]] | [[Ruth Mountaingrove]] | [[Filadelfia]] | 1923-02-21 | [[Estados Unidos de América]] | 2016-12-18 | |- | style='text-align:right'| 3543 | [[:d:Q23694793|Q23694793]] | [[Irene Cruz]] | [[Madrid]] | 1987 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3544 | [[:d:Q23698031|Q23698031]] | [[Jelena Látalová]] | [[Praga]] | 1921-08-23 | [[Checoslovaquia]] | 2003-04-03 | |- | style='text-align:right'| 3545 | [[:d:Q23698825|Q23698825]] | [[Nelli Palomäki]] | [[Forssa]] | 1981 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3546 | [[:d:Q23748704|Q23748704]] | [[Kitra Cahana]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3547 | [[:d:Q23760701|Q23760701]] | [[Ann Li]] | [[Bangkok]] | 1995-01-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3548 | [[:d:Q23760812|Q23760812]] | [[Lita Fontaine]] | [[Portage la Prairie]] | 1958 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3549 | [[:d:Q23761715|Q23761715]] | [[Delilah Montoya]] | [[Fort Worth, Texas|Fort Worth]] | 1955-12-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3550 | [[:d:Q23765924|Q23765924]] | [[Lucienne Chevert]] | | 1911 | [[Francia]] | 1982 | |- | style='text-align:right'| 3551 | [[:d:Q23767022|Q23767022]] | [[Sandra Kobanovitch]] | [[Rueil-Malmaison]] | 1993 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Sandra Kobanovitch Septembre 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3552 | [[:d:Q23767452|Q23767452]] | [[Laura Boushnak]] | [[Kuwait]] | 1976 | [[Kuwait]] | | [[Ficheiro:Laura Boushnak.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3553 | [[:d:Q23769898|Q23769898]] | [[Jane Alden Stevens]] | | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3554 | [[:d:Q23769969|Q23769969]] | [[Benita Carr]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3555 | [[:d:Q23770044|Q23770044]] | [[Jocelyn Lee]] | [[Nápoles]] | 1962 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 3556 | [[:d:Q23770308|Q23770308]] | [[Liz Nielsen]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3557 | [[:d:Q23770350|Q23770350]] | [[Jenny Marketou]] | [[Atenas]] | 1954<br/>1944 | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 3558 | [[:d:Q23771268|Q23771268]] | [[Eva Sajovic]] | | 1976 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 3559 | [[:d:Q23771907|Q23771907]] | [[Sherry Millner]] | [[Brooklyn]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sherry Millner.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3560 | [[:d:Q23772152|Q23772152]] | [[Annette Kelm]] | [[Stuttgart]] | 1975 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3561 | [[:d:Q23772446|Q23772446]] | [[Tina Enghoff]] | [[Copenhague]] | 1957 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 3562 | [[:d:Q23772579|Q23772579]] | [[Bani Abidi]] | [[Karachi]] | 1971 | [[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 3563 | [[:d:Q23806359|Q23806359]] | [[Annette Del Zoppo]] | [[Hollywood]] | 1936 | [[Estados Unidos de América]] | 2001 | |- | style='text-align:right'| 3564 | [[:d:Q23811246|Q23811246]] | [[Emmi Fock]] | [[Leipzig]] | 1898-09-21 | [[Finlandia]] | 1983-12-22 | |- | style='text-align:right'| 3565 | [[:d:Q23823953|Q23823953]] | [[Inger Munch]] | [[Løten Municipality]] | 1868-02-05 | [[Noruega]] | 1952-05-02 | [[Ficheiro:Unidentified couple (8382626393).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3566 | [[:d:Q23872127|Q23872127]] | [[Giovanna Griffo]] | [[Catanzaro]] | 1972-08-15 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Ritratto Giovanna Griffo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3567 | [[:d:Q23874794|Q23874794]] | [[Amie Siegel]] | [[Chicago]] | 1974 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3568 | [[:d:Q23901225|Q23901225]] | [[Kyra Galván]] | [[Cidade de México]] | 1956 | [[México]] | | [[Ficheiro:Kyra Galván.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3569 | [[:d:Q23905427|Q23905427]] | [[Cheryl Diaz Meyer]] | [[Quezón|Cidade Quezon]] | 1968-02-25 | [[Filipinas]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3570 | [[:d:Q23907151|Q23907151]] | [[Ana Casas Broda]] | [[Granada]] | 1965 | [[España]] | | [[Ficheiro:Ana Casas Broda.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3571 | [[:d:Q23907153|Q23907153]] | [[Maruch Sántiz Gómez]] | | 1975 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 3572 | [[:d:Q23907159|Q23907159]] | [[Sofía Moro]] | [[Madrid]] | 1966 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3573 | [[:d:Q23907162|Q23907162]] | [[Ana Victoria Jiménez]] | [[Cidade de México]] | 1941-08-31 | [[México]] | | [[Ficheiro:ANA VICTORIA JIMENEZ EN SU CASA.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3574 | [[:d:Q23907172|Q23907172]] | [[Laura Anderson Barbata]] | [[Cidade de México]] | 1958 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 3575 | [[:d:Q23907200|Q23907200]] | [[Mareen Fischinger]] | | 1984 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3576 | [[:d:Q23907247|Q23907247]] | [[Mónica Hasenberg]] | [[Buenos Aires]] | 1954 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Entrevista con Mónica Hasenberg 03.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3577 | [[:d:Q23908361|Q23908361]] | [[Magda B. Müller]] | [[Budapest]] | 1937-04-23 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 3578 | [[:d:Q23908413|Q23908413]] | [[H. Csongrády Márta]] | [[Debrecen]] | 1943-07-09 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 3579 | [[:d:Q23916603|Q23916603]] | [[Inka Kivalo]] | | 1956-03-23 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3580 | [[:d:Q23917263|Q23917263]] | [[Marie Hettwer]] | | 1980-07-26 | | | |- | style='text-align:right'| 3581 | [[:d:Q23918448|Q23918448]] | [[Lotta Törnroth]] | | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 3582 | [[:d:Q23918452|Q23918452]] | [[Frida Klingberg]] | | 1981 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 3583 | [[:d:Q23926126|Q23926126]] | [[Julie de Waroquier]] | | 1989 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3584 | [[:d:Q23926237|Q23926237]] | [[Marie-Christine Schrijen]] | [[Etterbeek]] | 1941-06-29 | [[Francia]] | 2024-10-17 | [[Ficheiro:Marie-Christine Schrijen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3585 | [[:d:Q23926334|Q23926334]] | [[Cosette Harcourt]] | [[9º distrito de París]] | 1900-12-20 | [[Francia]] | 1976-02-11 | [[Ficheiro:Cosette Harcourt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3586 | [[:d:Q23926909|Q23926909]] | [[Miori Inata]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3587 | [[:d:Q23928444|Q23928444]] | [[Gemma Booth]] | [[Manchester]] | 1974 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3588 | [[:d:Q23944598|Q23944598]] | [[Magdalene Norman]] | [[Korsnes]] | 1877-01-01 | [[Noruega]] | 1979-12-10 | [[Ficheiro:Magdalene Normann 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3589 | [[:d:Q23945381|Q23945381]] | [[Frances McLaughlin-Gill]] | [[Brooklyn]] | 1919-09-22 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-10-23 | |- | style='text-align:right'| 3590 | [[:d:Q23947313|Q23947313]] | [[Natsumi Hayashi]] | [[Prefectura de Saitama]] | 1982 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3591 | [[:d:Q23948876|Q23948876]] | [[Haruka]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3592 | [[:d:Q23949032|Q23949032]] | [[Utatanene]] | [[Prefectura de Iwate]] | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3593 | [[:d:Q23978553|Q23978553]] | [[Christa Biedermann]] | [[Viena]] | 1953 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 3594 | [[:d:Q23989031|Q23989031]] | [[Maria Kihlbaum]] | [[Mariestad]] | 1874-12-26 | [[Suecia]] | 1962-01-07 | |- | style='text-align:right'| 3595 | [[:d:Q23989146|Q23989146]] | [[Elin Marcko]] | [[Kristinehamn]] | 1873-01-15 | [[Suecia]] | 1931-10-23 | |- | style='text-align:right'| 3596 | [[:d:Q24004685|Q24004685]] | [[Louise Boyle]] | | 1910-02-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2005-12-31 | [[Ficheiro:Louise Boyle August 1982.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3597 | [[:d:Q24004732|Q24004732]] | [[Mollie Fly]] | | 1847 | [[Estados Unidos de América]] | 1925 | [[Ficheiro:Mollie Fly.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3598 | [[:d:Q24004874|Q24004874]] | [[Camilla Kivilahti-Parland]] | [[Vyborg]] | 1939-07-27 | [[Finlandia]] | 2016-04-15 | |- | style='text-align:right'| 3599 | [[:d:Q24006311|Q24006311]] | [[Ann Shelton]] | [[Timaru]] | 1967-08-01 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3600 | [[:d:Q24015752|Q24015752]] | [[Breda Beban]] | [[Novi Sad]] | 1952-12-24 | [[Iugoslavia]] | 2012-04-23 | |- | style='text-align:right'| 3601 | [[:d:Q24018215|Q24018215]] | [[Sofya Gavrilova]] | [[Moscova]] | 1987 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 3602 | [[:d:Q24018545|Q24018545]] | [[Marie Kinnberg]] | [[Falköping]] | 1806 | [[Suecia]] | 1858-03-30 | |- | style='text-align:right'| 3603 | [[:d:Q24018731|Q24018731]] | [[Emelie Larsson]] | [[Karlstad]] | 1985 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 3604 | [[:d:Q24018812|Q24018812]] | [[Ragnhild Haarstad]] | [[Røros Municipality]] | 1935-03-30 | | | |- | style='text-align:right'| 3605 | [[:d:Q24018817|Q24018817]] | [[Anna Blomberg]] | [[Espoo]] | 1880-08-05 | [[Finlandia]] | 1947-06-09 | |- | style='text-align:right'| 3606 | [[:d:Q24038340|Q24038340]] | [[Meirav Heiman]] | [[Xerusalén]] | 1972-06-09 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Meirav-Heiman-Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3607 | [[:d:Q24038631|Q24038631]] | [[Jutka Rona]] | [[Budapest]] | 1934-05-01 | [[Hungría]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | 2016-03-05 | [[Ficheiro:Jutka Rona in 1955.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3608 | [[:d:Q24039524|Q24039524]] | [[Roshini Kempadoo]] | [[Crawley]] | 1959-03-13 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3609 | [[:d:Q24043981|Q24043981]] | [[Kai Vase]] | | 1955-06-04 | [[Finlandia]] | 2016-04-27 | |- | style='text-align:right'| 3610 | [[:d:Q24044761|Q24044761]] | [[Olena Maksimenko]] | [[Kíiv]] | 1985-05-09 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Olena Maksymenko.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3611 | [[:d:Q24044939|Q24044939]] | [[Annie May Moore]] | [[Wainui]] | 1881-01-04 | [[Nova Zelandia]] | 1931-06-10 | [[Ficheiro:A100546 246x550 Annie May.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3612 | [[:d:Q24046057|Q24046057]] | [[Svetlana Bachevanova]] | | | [[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 3613 | [[:d:Q24049112|Q24049112]] | [[Melanie Bonajo]] | [[Heerlen]] | 1978-11-13 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3614 | [[:d:Q24049115|Q24049115]] | [[Miranda Lichtenstein]] | | 1969-12-11 | | | |- | style='text-align:right'| 3615 | [[:d:Q24050414|Q24050414]] | [[Daphne Zileri]] | [[Buenos Aires]] | 1936-04-19 | [[Arxentina]] | 2011-10-21<br/>2011-10-22 | |- | style='text-align:right'| 3616 | [[:d:Q24054869|Q24054869]] | [[Laura Covarsí]] | [[Badaxoz]] | 1979 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3617 | [[:d:Q24055582|Q24055582]] | [[Nermine Hammam]] | [[O Cairo]] | 1967 | [[Exipto]] | | |- | style='text-align:right'| 3618 | [[:d:Q24055587|Q24055587]] | [[Neeta Madahar]] | [[Londres]] | 1966 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3619 | [[:d:Q24055729|Q24055729]] | [[Lynda Gammon]] | [[Port Alberni]] | 1949 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3620 | [[:d:Q24060945|Q24060945]] | [[Rathika Ramasamy]] | [[Venkatachalapuram]] | | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 3621 | [[:d:Q24068921|Q24068921]] | [[Elizabeth Compton Hegemann]] | [[Indian Hill]] | 1897-03-20 | [[Estados Unidos de América]] | 1962-04-08 | |- | style='text-align:right'| 3622 | [[:d:Q24070480|Q24070480]] | [[Rose Simmonds]] | [[Islington]] | 1877-07-26 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Australia]] | 1960-07-03 | [[Ficheiro:StateLibQld 1 117976 Rose Simmonds and unidentified child.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3623 | [[:d:Q24088528|Q24088528]] | [[Sara Cwynar]] | [[Vancouver]] | 1985 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3624 | [[:d:Q24089507|Q24089507]] | [[Ruth Walz]] | [[Bremen]] | 1941-01-02 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3625 | [[:d:Q24091081|Q24091081]] | [[Martine Louise Engen]] | [[Bodø]] | 1873-05-31 | [[Noruega]] | 1947-02-04 | |- | style='text-align:right'| 3626 | [[:d:Q24108031|Q24108031]] | [[Marie Gleditsch]] | [[Horten Municipality]] | 1860 | [[Noruega]] | 1925-06-10 | |- | style='text-align:right'| 3627 | [[:d:Q24175064|Q24175064]] | [[Liliane de Cock]] | [[Anveres]] | 1939-09-11 | [[Bélxica]] | 2013-05-25 | |- | style='text-align:right'| 3628 | [[:d:Q24175424|Q24175424]] | [[Edith Rimkus-Beseler]] | [[Prusia Oriental]] | 1926-12-14 | [[República Democrática Alemá]] | 2016-04-22 | |- | style='text-align:right'| 3629 | [[:d:Q24188963|Q24188963]] | [[Jacobien de Rooij]] | [[Rotterdam]] | 1947-08-13 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3630 | [[:d:Q24189030|Q24189030]] | [[Suzan Drummen]] | [[Heerlen]] | 1963-08-13 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3631 | [[:d:Q24203195|Q24203195]] | [[Lone Mogensen]] | [[Klucze, Lesser Poland Voivodeship]] | 1921-10-26 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1945-01-03 | [[Ficheiro:Lone Mogensen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3632 | [[:d:Q24203332|Q24203332]] | [[Amalie Claussen]] | | 1859-11-09 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1950-01-04 | |- | style='text-align:right'| 3633 | [[:d:Q24203377|Q24203377]] | [[Mattie Edwards Hewitt]] | [[St. Louis]] | 1869-10 | [[Estados Unidos de América]] | 1956 | [[Ficheiro:Mattie Edwards Hewitt - half-length photo by Frances Benjamin Johnston.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3634 | [[:d:Q24203380|Q24203380]] | [[Carlotta Corpron]] | [[Blue Earth]] | 1901-12-09 | [[Estados Unidos de América]] | 1988-04-17 | |- | style='text-align:right'| 3635 | [[:d:Q24203503|Q24203503]] | [[Augusta Solberg]] | [[Bergen]] | 1856-08-01 | [[Noruega]] | 1927-03-08 | |- | style='text-align:right'| 3636 | [[:d:Q24203520|Q24203520]] | [[Hulda Marie Bentzen]] | [[Bergen]] | 1858-12-18 | [[Noruega]] | 1937-10-16 | [[Ficheiro:Hulda Marie Bentzen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3637 | [[:d:Q24205879|Q24205879]] | [[Frances Sally Day]] | | 1816 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Frances Sally Day - Feodore, Princess Hohenlohe-Langenburg (c.1859).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3638 | [[:d:Q24206424|Q24206424]] | [[Anaïs Napoleón]] | [[Narbona]] | 1831-03-18<br/>1830-11-30 | [[Francia]] | 1912-07-21 | [[Ficheiro:Riquer Napoleon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3639 | [[:d:Q24206614|Q24206614]] | [[Dorothea Arentz]] | [[Bergen]] | 1824-05-01 | [[Noruega]] | 1914-11-02 | |- | style='text-align:right'| 3640 | [[:d:Q24207100|Q24207100]] | [[Wendy Watriss]] | [[San Francisco]] | 1943-02-15 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3641 | [[:d:Q24207105|Q24207105]] | [[Leah DeVun]] | | 1973 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3642 | [[:d:Q24233500|Q24233500]] | [[Rose Mandel]] | [[Czaniec]] | 1910-08-02 | [[Estados Unidos de América]] | 2002-03-12<br/>2002-03-11 | |- | style='text-align:right'| 3643 | [[:d:Q24236535|Q24236535]] | [[Barbara Minishi]] | [[Nairobi]] | | [[Kenya]] | | |- | style='text-align:right'| 3644 | [[:d:Q24248237|Q24248237]] | [[Laura El-Tantawy]] | [[Worcestershire]] | 1980 | [[Exipto]] | | |- | style='text-align:right'| 3645 | [[:d:Q24258824|Q24258824]] | [[Sam Heydt]] | [[Nova York]] | 1986-04-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:HEYDT-PORTRAIT.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3646 | [[:d:Q24259318|Q24259318]] | [[Charlotte Barth]] | [[Lillehammer]] | 1862-01-01 | [[Noruega]] | 1940-03-02 | [[Ficheiro:Fotograf Charlotte Barth, ca. 1883, Oslo Museum, OB.F14878c (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3647 | [[:d:Q24263565|Q24263565]] | [[Larissa Sansour]] | [[Xerusalén Leste]] | 1973 | [[Estado de Palestina]] | | |- | style='text-align:right'| 3648 | [[:d:Q24263584|Q24263584]] | [[Erica Baum]] | [[Nova York]] | 1961 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3649 | [[:d:Q24264945|Q24264945]] | [[Gabriele Viertel]] | | 1969 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Gabriele viertel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3650 | [[:d:Q24285723|Q24285723]] | [[Elizabeth Siegfried]] | [[Baltimore]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3651 | [[:d:Q24331115|Q24331115]] | [[Marlene Ropac]] | | 1960 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:20160526 Fotoprojekt Oesterreichischer Film Marlene Ropac IS-4661.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3652 | [[:d:Q24455631|Q24455631]] | [[Stéphanie Di Giusto]] | | 20th century | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Director Stephanie di Glusto.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3653 | [[:d:Q24455705|Q24455705]] | [[Justine Schiavo-Hunt]] | | 1966-09-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3654 | [[:d:Q24455708|Q24455708]] | [[Julia Ann Rudolph]] | [[Litchfield]] | 1820 | [[Estados Unidos de América]] | 1890 | |- | style='text-align:right'| 3655 | [[:d:Q24455716|Q24455716]] | [[Malekeh Nayiny]] | | 1955 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 3656 | [[:d:Q24455717|Q24455717]] | [[Rula Halawani]] | [[Xerusalén Leste]] | 1964 | [[Estado de Palestina]] | | [[Ficheiro:Rula Halawani.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3657 | [[:d:Q24460955|Q24460955]] | [[Mónika Bek Balla]] | [[Kaposvár]] | 1969-09-25 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 3658 | [[:d:Q24486500|Q24486500]] | [[Aura Hertwig]] | [[Poznan]] | 1861-06-06 | [[Alemaña]] | 1944-09-28 | |- | style='text-align:right'| 3659 | [[:d:Q24524786|Q24524786]] | [[Sima Diab]] | [[Damasco]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 3660 | [[:d:Q24565298|Q24565298]] | [[Indigo Som]] | | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3661 | [[:d:Q24565844|Q24565844]] | [[Lynne Roberts-Goodwin]] | [[Sydney]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 3662 | [[:d:Q24565945|Q24565945]] | [[Barbara Bosworth]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3663 | [[:d:Q24567035|Q24567035]] | [[Sasha Samsonova]] | [[Uzhhorod]] | 1991-05-31 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 3664 | [[:d:Q24567332|Q24567332]] | [[Martina Bacigalupo]] | [[Xénova]] | 1978 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 3665 | [[:d:Q24567427|Q24567427]] | [[Ana Lorena Ochoa]] | | 1966 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 3666 | [[:d:Q24572749|Q24572749]] | [[Lola Akinmade Åkerström]] | | 1978 | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:Lolaakerstromheadshot-392x450.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3667 | [[:d:Q24573292|Q24573292]] | [[Gustl French]] | [[Viena]] | 1909 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-12-24 | |- | style='text-align:right'| 3668 | [[:d:Q24579035|Q24579035]] | [[Alice Lee Moqué]] | [[Nova Orleáns]] | 1861-10-20 | [[Estados Unidos de América]] | 1919-07-16 | [[Ficheiro:Alice Lee Hornor Moque 1897 Harrisburg Telegraph.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3669 | [[:d:Q24628919|Q24628919]] | [[Taryn Brumfitt]] | [[Australia]] | 1978-12-28 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 3670 | [[:d:Q24661012|Q24661012]] | [[Alice Lex-Nerlinger]] | [[Berlín]] | 1893-10-29 | [[República Democrática Alemá]] | 1975-07-21 | |- | style='text-align:right'| 3671 | [[:d:Q24680679|Q24680679]] | [[Yıldız Moran]] | [[Istambul]] | 1932-07-24 | [[Turquía]] | 1995-04-15 | |- | style='text-align:right'| 3672 | [[:d:Q24681058|Q24681058]] | [[Thérèse Ekblom]] | [[Jakob and Johannes parish]] | 1867-05-27 | [[Suecia]] | 1941-11-20 | [[Ficheiro:Lovisa Theresia Ekblom - from Svenskt Porträttgalleri XX.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3673 | [[:d:Q24697051|Q24697051]] | [[Tracy Edser]] | [[Suráfrica]] | 1982-12-16 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 3674 | [[:d:Q24702901|Q24702901]] | [[Luo Yang]] | [[Shenyang]] | 1984 | [[República Popular da China]] | | [[Ficheiro:LUO Y 4.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3675 | [[:d:Q24705292|Q24705292]] | [[Marjoleine Boonstra]] | [[Groninga|Groninga - Groningen]] | 1959-10-11 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3676 | [[:d:Q24705940|Q24705940]] | [[Misty Keasler]] | | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3677 | [[:d:Q24716999|Q24716999]] | [[Anna Clasina Leijer]] | [[Den Helder]] | 1860-08-11 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1916-09-28 | [[Ficheiro:Mej. Anna Clasina Leijer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3678 | [[:d:Q24894764|Q24894764]] | [[Michele Abeles]] | [[Nova York]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3679 | [[:d:Q24937305|Q24937305]] | [[Laurence Leblanc]] | [[París]] | 1967-06-06 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Laurence Leblanc 1nb.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3680 | [[:d:Q24938607|Q24938607]] | [[Lurdes Rodriguez Basolí]] | [[Granollers]] | 1981 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3681 | [[:d:Q24960782|Q24960782]] | [[Yolanda Leal]] | [[Monterrei, México|Monterrei]] | 1968 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 3682 | [[:d:Q24960786|Q24960786]] | [[NATALIA BAQUEDANO HURTADO]] | [[Querétaro (Q2917451)|Querétaro]] | 1872 | [[México]] | 1936 | |- | style='text-align:right'| 3683 | [[:d:Q25016670|Q25016670]] | [[Maryam Eisler]] | [[Teherán]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Maryam Eisler Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3684 | [[:d:Q25050886|Q25050886]] | [[Xiao Lu]] | [[Distrito de Huangzhou]] | 1962-04 | [[República Popular da China]]<br/>[[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 3685 | [[:d:Q25066422|Q25066422]] | [[Sabrina De Rita]] | [[London, Ontario|London]] | 1969-06-01 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3686 | [[:d:Q25164962|Q25164962]] | [[Tate Chmielewski]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3687 | [[:d:Q25345095|Q25345095]] | [[Efrat Shvily]] | [[Xerusalén]] | 1955 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3688 | [[:d:Q25349687|Q25349687]] | [[Violet Hamilton]] | [[Singapur]] | 1949-02 | [[Australia]] | 2014-07 | |- | style='text-align:right'| 3689 | [[:d:Q25349737|Q25349737]] | [[Lynn Gilbert]] | | 1938-01-07 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lynn Gilbert Self-Portrait, 2010 ©Lynn Gilbert.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3690 | [[:d:Q25409634|Q25409634]] | [[Elodia Portal]] | [[Cidade de México]] | 1923 | [[México]] | 2015 | |- | style='text-align:right'| 3691 | [[:d:Q25421738|Q25421738]] | [[Jenny Matthews]] | [[Reino Unido]] | 1948 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3692 | [[:d:Q25435022|Q25435022]] | [[Gunhild Larsen]] | [[Grimstad]] | 1873-10-07 | [[Noruega]] | 20th century | |- | style='text-align:right'| 3693 | [[:d:Q25461745|Q25461745]] | [[Tamara Antonović]] | | 1991 | [[Serbia]] | | [[Ficheiro:Tamara Antonović.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3694 | [[:d:Q25475021|Q25475021]] | [[Banu Cennetoğlu]] | [[Ancara]] | 1970 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 3695 | [[:d:Q25489220|Q25489220]] | [[מלי דה-קאלו]] | | | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Video still from RELAYING Mali De-Kalo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3696 | [[:d:Q25492585|Q25492585]] | [[Tali Amitai-Tabib]] | | 1953 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Tali Amitai-Tabib 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3697 | [[:d:Q25492648|Q25492648]] | [[Hanna Sahar]] | [[Ramat Gan]] | 1966 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Hanna Sahar.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3698 | [[:d:Q25494745|Q25494745]] | [[Shlomit Carmeli]] | | 1976-09-27 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3699 | [[:d:Q25496231|Q25496231]] | [[Marija Braut]] | [[Celje]] | 1929-08-07 | [[Croacia]]<br/>[[República Federal Socialista de Iugoslavia]]<br/>[[Reino de Iugoslavia]] | 2015-07-01 | [[Ficheiro:Marija Braut.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3700 | [[:d:Q25498666|Q25498666]] | [[Eshkar Eldan Cohen]] | [[Heftziba]] | 1959-10-02 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3701 | [[:d:Q25509535|Q25509535]] | [[Bandia Ribeira]] | [[As Pontes de García Rodríguez]] | 1979 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3702 | [[:d:Q25513698|Q25513698]] | [[Marie Gullord]] | [[Biri]] | 1868-12-31 | [[Noruega]] | 1952-07 | |- | style='text-align:right'| 3703 | [[:d:Q25513865|Q25513865]] | [[Helen Sloan]] | [[Illa de Irlanda]] | | [[Irlanda]] | | |- | style='text-align:right'| 3704 | [[:d:Q25529484|Q25529484]] | [[Hulda Szaciński]] | [[Christiania]] | 1845-09-16 | [[Noruega]] | 1922-02-04 | [[Ficheiro:Hulda Szacinski - 1903 - L. Szacinski (firmaet) - Oslo Museum - OB.SZ10394 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3705 | [[:d:Q25693103|Q25693103]] | [[Frida Östergren-Moberg]] | [[Norrköping]] | 1879-07-23 | [[Suecia]] | 1939-11-26 | |- | style='text-align:right'| 3706 | [[:d:Q25713957|Q25713957]] | [[Tonia Trujillo]] | [[Córdoba, España|Córdoba]] | 1964 | [[España]] | | [[Ficheiro:Tonia Trujillo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3707 | [[:d:Q25751902|Q25751902]] | [[Ethel Standiford-Mehling]] | [[Jackson County]] | 1871 | [[Estados Unidos de América]] | 1963 | [[Ficheiro:Ethel Standiford-Mehling (1871–1963).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3708 | [[:d:Q25873672|Q25873672]] | [[Martine Aballéa]] | [[Nova York]] | 1950-08-11 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3709 | [[:d:Q25902844|Q25902844]] | [[Orsolya Haarberg]] | | 1977 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 3710 | [[:d:Q25906084|Q25906084]] | [[Zuzana Mináčová]] | [[Bratislava]] | 1931-09-24 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[Eslovaquia]] | | [[Ficheiro:Zuzana Mináčová (2017).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3711 | [[:d:Q25927231|Q25927231]] | [[Waltraud Grubitzsch]] | | | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3712 | [[:d:Q25982627|Q25982627]] | [[Hedvig Söderström]] | [[The Royal Court Parish]] | 1830-12-01 | [[Suecia]] | 1914-05-20 | |- | style='text-align:right'| 3713 | [[:d:Q25996195|Q25996195]] | [[Laura Volkerding]] | [[Louisville, Kentucky|Louisville]] | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | 1996-09-03 | |- | style='text-align:right'| 3714 | [[:d:Q26034783|Q26034783]] | [[Elena Somarè]] | [[Milán]] | 1974-05-17 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Somarè musica.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3715 | [[:d:Q26111564|Q26111564]] | [[Gusten Helin]] | [[Hassela]] | 1870-02-14 | [[Suecia]] | 1908-05-21 | |- | style='text-align:right'| 3716 | [[:d:Q26133286|Q26133286]] | [[Elīna Kubuliņa-Vilne]] | [[Smiltene]] | 1986-07-14 | [[Letonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3717 | [[:d:Q26159464|Q26159464]] | [[Adrienne Horváth]] | No/unknown value | No/unknown value | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 3718 | [[:d:Q26210627|Q26210627]] | [[Matika Wilbur]] | | 1984-04-28 | | | |- | style='text-align:right'| 3719 | [[:d:Q26210816|Q26210816]] | [[Lotta Losten]] | [[Jönköping]] | 1981-11-07 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 3720 | [[:d:Q26232108|Q26232108]] | [[Ingeborg Strobl]] | [[Schladming]] | 1949-06-03 | [[Austria]] | 2017-04-09 | |- | style='text-align:right'| 3721 | [[:d:Q26235897|Q26235897]] | [[Anke Lohrer]] | [[Duisburgo]] | 1969 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3722 | [[:d:Q26250215|Q26250215]] | [[Wilma Roberts]] | [[The Dalles]] | 1914-02-11 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-08-22 | |- | style='text-align:right'| 3723 | [[:d:Q26251162|Q26251162]] | [[Stacie Huckeba]] | | 1968-07-29 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Stacie Huckeba, Ugly Mugs coffee house, Nashville, Sept 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3724 | [[:d:Q26251245|Q26251245]] | [[Michel Varisco]] | | 1967-07-13 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3725 | [[:d:Q26251637|Q26251637]] | [[Joy Gregory]] | [[Bicester]] | 1959-11-07 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3726 | [[:d:Q26251783|Q26251783]] | [[Sharon Core]] | [[Nova Orleáns]] | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3727 | [[:d:Q26255966|Q26255966]] | [[Gon Buurman]] | [[Apeldoorn (Q3018561)|Apeldoorn]] | 1939-08-12 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2023-07-28 | [[Ficheiro:Gon Buurman door Maria Jimenez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3728 | [[:d:Q26258561|Q26258561]] | [[Yulia Spiridonova]] | | 1986 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 3729 | [[:d:Q26260367|Q26260367]] | [[Izumi Miyazaki]] | [[Prefectura de Yamanashi]] | 1994 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3730 | [[:d:Q26260665|Q26260665]] | [[Kristina Alexanderson]] | [[Järfälla församling]] | 1971-07-16 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Kristina Alexanderson (6152795452).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3731 | [[:d:Q26265885|Q26265885]] | [[Melissa Ann Pinney]] | [[St. Louis]] | 1953-02-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3732 | [[:d:Q26269698|Q26269698]] | [[Birgit E. Rhode]] | | | [[Nova Zelandia]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3733 | [[:d:Q26298502|Q26298502]] | [[Maritxu Urreta]] | [[Donostia]] | 1915-09-10 | [[España]] | 2018-08-13 | [[Ficheiro:Maritxu Urreta Zulaika.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3734 | [[:d:Q26353857|Q26353857]] | [[Louise Serpa]] | [[Nova York]] | 1925 | [[Estados Unidos de América]] | 2012 | |- | style='text-align:right'| 3735 | [[:d:Q26389376|Q26389376]] | [[Ingegerd Gothe]] | [[Sundsvall]] | 1912-03-27 | | 1988-07-08 | [[Ficheiro:Ingegerd Gothe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3736 | [[:d:Q26465249|Q26465249]] | [[Sabine Hornig]] | | 1964 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3737 | [[:d:Q26690040|Q26690040]] | [[Hélène Roger-Viollet]] | [[11º distrito de París]] | 1901-07-10 | [[Francia]] | 1985-01-27 | |- | style='text-align:right'| 3738 | [[:d:Q26704771|Q26704771]] | [[Maggie Hallahan]] | | 1961 | | | [[Ficheiro:Maggie Hallahan 1-2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3739 | [[:d:Q26709867|Q26709867]] | [[Lenka Klicperová]] | [[Pardubice]] | 1976-11-08 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Lenka Klicperová SJK 2018 0.36.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3740 | [[:d:Q26710101|Q26710101]] | [[Margaret Willinger]] | [[Alemaña]] | 1880 | [[Alemaña]] | 1945 | |- | style='text-align:right'| 3741 | [[:d:Q26723773|Q26723773]] | [[Lea Kauppi]] | | 1917-09-02 | [[Finlandia]] | 1999-12-09 | |- | style='text-align:right'| 3742 | [[:d:Q26738761|Q26738761]] | [[Vera Mercer]] | [[Berlín]] | 1936 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3743 | [[:d:Q26772601|Q26772601]] | [[Bieke Depoorter]] | [[Courtrai]] | 1986-08-29 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 3744 | [[:d:Q26776821|Q26776821]] | [[Luna (Q26776821)|Luna]] | [[Chemnitz]] | 1990-08-28 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Луна-2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3745 | [[:d:Q26844421|Q26844421]] | [[Claire Rosen]] | | 1983 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3746 | [[:d:Q26856926|Q26856926]] | [[Barbara Abdeni Massaad]] | [[Beirut]] | 1970-03-15 | [[Líbano]] | | [[Ficheiro:Barbara-massaad (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3747 | [[:d:Q26869334|Q26869334]] | [[Nelly Forzen]] | [[Helgums församling]] | 1871-03-12 | [[Suecia]] | 1950-10-10 | |- | style='text-align:right'| 3748 | [[:d:Q26899246|Q26899246]] | [[Jeannette Unite]] | | 1964-01-20 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Jeannette Unite.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3749 | [[:d:Q26923203|Q26923203]] | [[Karen Bystedt]] | [[Israel]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3750 | [[:d:Q26924819|Q26924819]] | [[Sarah Lloyd]] | | 1947 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3751 | [[:d:Q26925320|Q26925320]] | [[Rogi André]] | [[Budapest]] | 1900-08-10 | [[Francia]]<br/>[[Hungría]] | 1970-04-11 | |- | style='text-align:right'| 3752 | [[:d:Q26939120|Q26939120]] | [[Tama Hochbaum]] | [[Nova York]] | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3753 | [[:d:Q26994721|Q26994721]] | [[Linda Maria Thompson]] | [[Mariefred]] | 1978-05-26<br/>1978 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Linda Maria Thompson (9306).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3754 | [[:d:Q26997506|Q26997506]] | [[Nicole Nagel]] | [[Berlín]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3755 | [[:d:Q27032804|Q27032804]] | [[Lindsey Abudei]] | [[Jos]] | | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:Lindsey Abudei.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3756 | [[:d:Q27042922|Q27042922]] | [[Vérane Frédiani]] | [[Marsella]] | 1974-05-06 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3757 | [[:d:Q27049916|Q27049916]] | [[Smrita Jain]] | [[Nova Deli]] | 1983-01-31 | [[India]] | | [[Ficheiro:Smrita-jain.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3758 | [[:d:Q27054970|Q27054970]] | [[Petra Klimek]] | | 1958-04-21 | [[Alemaña]] | 2021-02-18 | |- | style='text-align:right'| 3759 | [[:d:Q27063302|Q27063302]] | [[Tessa Traeger]] | | 1938 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3760 | [[:d:Q27068013|Q27068013]] | [[Marleen Felius]] | [[Rotterdam]] | 1948-01-23 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3761 | [[:d:Q27096806|Q27096806]] | [[Mariana Cecilio]] | [[Montevideo]] | 1976 | [[Uruguai]] | | |- | style='text-align:right'| 3762 | [[:d:Q27107170|Q27107170]] | [[Xheni Çuni]] | [[Fier]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3763 | [[:d:Q27108196|Q27108196]] | [[Hayley Newman]] | | 1969 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3764 | [[:d:Q27116068|Q27116068]] | [[Maria Bertolani]] | [[Milán]] | 1896-03-11 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1960-12-01 | |- | style='text-align:right'| 3765 | [[:d:Q27120693|Q27120693]] | [[Keysi Sayago]] | [[Carrizal]] | 1993-10-06 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 3766 | [[:d:Q27230509|Q27230509]] | [[Birgit Graschopf]] | [[Viena]] | 1978 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 3767 | [[:d:Q27430380|Q27430380]] | [[Helen Melesk]] | | 1980 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3768 | [[:d:Q27449492|Q27449492]] | [[Barbara DuMetz]] | | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3769 | [[:d:Q27451978|Q27451978]] | [[Nobuko Tsuchiura]] | [[Hongō]] | 1900-09-22 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 1998-12-11 | |- | style='text-align:right'| 3770 | [[:d:Q27452270|Q27452270]] | [[Rebecca Shanahan]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 3771 | [[:d:Q27452354|Q27452354]] | [[Rose Marasco]] | [[Utica]] | 1948-12-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Rose Marasco Self Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3772 | [[:d:Q27470006|Q27470006]] | [[Nancy Wood]] | [[Trenton, Nova Jersey|Trenton]] | 1936-06-20 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-03-12 | [[Ficheiro:Nancy Wood 1961.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3773 | [[:d:Q27504276|Q27504276]] | [[Helene Goude]] | [[Ámsterdam]] | 1868-12-09 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1951-07-23 | [[Ficheiro:Foto H. Goude 1 - De camera; modern fotografisch tijdschrift, jrg 2, 1910, no 24, 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3774 | [[:d:Q27507796|Q27507796]] | [[Rochelle Costi]] | [[Caxias do Sul]] | 1961 | [[Brasil]] | 2022-11-26 | |- | style='text-align:right'| 3775 | [[:d:Q27535219|Q27535219]] | [[Majida Khattari]] | [[Erfoud]] | 1966 | [[Marrocos]] | | |- | style='text-align:right'| 3776 | [[:d:Q27553587|Q27553587]] | [[Nidaa Badwan]] | [[Abu Zabi]] | 1987-04-17 | | | [[Ficheiro:L'artista palestinese Nidaa Badwan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3777 | [[:d:Q27595496|Q27595496]] | [[Rita Myers]] | [[Hammonton]] | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3778 | [[:d:Q27640220|Q27640220]] | [[Gay Outlaw]] | [[Mobile]] | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3779 | [[:d:Q27662296|Q27662296]] | [[Stéphanie Windisch-Graetz]] | [[Bruxelas]] | 1939-07-17 | [[Bélxica]] | 2019-07-12 | |- | style='text-align:right'| 3780 | [[:d:Q27662312|Q27662312]] | [[Sandra Semchuk]] | [[Meadow Lake]] | 1948 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3781 | [[:d:Q27663090|Q27663090]] | [[Maartje Roos]] | [[Noardburgum]] | 1986-01-10 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3782 | [[:d:Q27663701|Q27663701]] | [[Preetha Jayaraman]] | | | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 3783 | [[:d:Q27678742|Q27678742]] | [[Polona Demšar]] | [[Liubliana]] | 1979-05-31 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 3784 | [[:d:Q27686438|Q27686438]] | [[Sally Bush]] | [[Salem, Oregón|Salem]] | 1860-10-29 | [[Estados Unidos de América]] | 1946-11-03 | |- | style='text-align:right'| 3785 | [[:d:Q27698506|Q27698506]] | [[Chiara Lauvergnac]] | [[Trieste]] | 1961 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Antifa 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3786 | [[:d:Q27702151|Q27702151]] | [[Susan Seubert]] | [[Indianapolis, Indiana|Indianapolis]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3787 | [[:d:Q27734368|Q27734368]] | [[Almagul Menlibayeva]] | [[Almati]] | 1969 | [[Kazakhstán]] | | |- | style='text-align:right'| 3788 | [[:d:Q27748824|Q27748824]] | [[Shaira Luna]] | [[Malate]] | 1986-09-20 | [[Filipinas]] | | [[Ficheiro:Shaira Luna.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3789 | [[:d:Q27758604|Q27758604]] | [[Ariane Thézé]] | [[Angers]] | 1956-07-06 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Ariane Thézé.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3790 | [[:d:Q27786578|Q27786578]] | [[Sabina Muchart]] | [[Olot]] | 1858-11-20 | [[España]] | 1929-03-21 | [[Ficheiro:Sabina Muchart fotografia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3791 | [[:d:Q27789598|Q27789598]] | [[Rose Hartman]] | [[Nova York]] | 1937-05-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Rose Hartman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3792 | [[:d:Q27829031|Q27829031]] | [[Margot Donald]] | [[Roseville]] | 1923 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 3793 | [[:d:Q27835151|Q27835151]] | [[Serena Galvani]] | [[Boloña]] | 1958-11-18 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 3794 | [[:d:Q27854183|Q27854183]] | [[Sonja Vectomov]] | [[Hradec Králové]]<br/>[[Praga]] | 1979-05-21 | [[República Checa]]<br/>[[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Sonja Vectomov in 2016 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3795 | [[:d:Q27861815|Q27861815]] | [[Cordelia Stanwood]] | [[Ellsworth]] | 1865-08-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1968-11-20 | [[Ficheiro:Stanwood1900.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3796 | [[:d:Q27865141|Q27865141]] | [[Solveig Lund]] | [[Christiania]] | 1868-04-15 | [[Noruega]] | 1943-10-04 | [[Ficheiro:Solveig Lund (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3797 | [[:d:Q27901748|Q27901748]] | [[Marcela Mouján]] | [[Buenos Aires]] | 1970-10-06 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 3798 | [[:d:Q27902580|Q27902580]] | [[Elfi Kreiter]] | | 1936 | [[Alemaña]] | 2024-09-22 | [[Ficheiro:Schnittmeisterin Elfi Kreiter und Georg Stefan Troller 1986.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3799 | [[:d:Q27912879|Q27912879]] | [[Anna W Thorbjörnsson]] | | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 3800 | [[:d:Q27915324|Q27915324]] | [[Colette Fu]] | [[Princeton, Nova Jersey|Princeton]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3801 | [[:d:Q27917045|Q27917045]] | [[Claire Chevrier]] | [[Pau, Francia|Pau]] | 1963-06-21 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3802 | [[:d:Q27919227|Q27919227]] | [[Ida Nappelbaum]] | [[Minsk]] | 1900-06-13 | [[Unión Soviética]] | 1992-11-02 | |- | style='text-align:right'| 3803 | [[:d:Q27922126|Q27922126]] | [[Lea Golda Holterman]] | [[Haifa]] | 1976 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3804 | [[:d:Q27924842|Q27924842]] | [[Susan Jowsey]] | | 1962 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3805 | [[:d:Q27942411|Q27942411]] | [[Alina Baikova]] | [[Ucraína]] | 1989 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 3806 | [[:d:Q27947753|Q27947753]] | [[Katrina Tang]] | [[Talín]] | 1985-05-17 | [[Estonia]]<br/>[[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3807 | [[:d:Q27949754|Q27949754]] | [[Julia Christianson Hoffman]] | [[Manti]] | 1856-03-30 | [[Estados Unidos de América]] | 1934-11-30 | [[Ficheiro:Julia E. Hoffman, Untitled (Woman), ca. 1890s — 2005 0009 0001 P (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3808 | [[:d:Q27956137|Q27956137]] | [[Kan Xuan]] | [[Xuancheng]] | 1972 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 3809 | [[:d:Q27964805|Q27964805]] | [[Alex Rotas]] | [[Londres]] | 1949-09-16 | [[Grecia]]<br/>[[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3810 | [[:d:Q27974021|Q27974021]] | [[Marta Baserba Muñoz]] | [[Mont-ras]] | 1987 | [[España]] | | [[Ficheiro:Marta Baserba Muñoz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3811 | [[:d:Q27978952|Q27978952]] | [[Marion Coutts]] | [[Nixeria]] | 1965 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3812 | [[:d:Q27978993|Q27978993]] | [[Sue Darlow]] | | 1960 | [[Reino Unido]] | 2011 | |- | style='text-align:right'| 3813 | [[:d:Q27979021|Q27979021]] | [[Nancy Honey]] | | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3814 | [[:d:Q27999442|Q27999442]] | [[Namsa Leuba]] | [[Saint-Aubin]] | 1982 | [[Suíza]]<br/>[[Guinea]] | | |- | style='text-align:right'| 3815 | [[:d:Q28017643|Q28017643]] | [[Lore Feininger]] | [[Berlín]] | 1901-12-14 | [[Alemaña]] | 1991-11-08 | |- | style='text-align:right'| 3816 | [[:d:Q28025303|Q28025303]] | [[Mary E. Frey]] | | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3817 | [[:d:Q28025652|Q28025652]] | [[Maja Beskow]] | [[Öregrund church parish]] | 1877-11-15 | [[Suecia]] | 1964-02-09 | [[Ficheiro:Maja Beskow.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3818 | [[:d:Q28029004|Q28029004]] | [[Otti Zacharias]] | [[Amtsbezirk Wilstrup]] | 1906 | [[Alemaña]] | 1981-08-26 | |- | style='text-align:right'| 3819 | [[:d:Q28037429|Q28037429]] | [[Julie Dorrington]] | [[Northampton]] | 1940-10-19 | [[Reino Unido]] | 2010-12-21 | [[Ficheiro:Julie Dorrington.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3820 | [[:d:Q28037495|Q28037495]] | [[Cig Harvey]] | [[Devon]] | 1973 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3821 | [[:d:Q28043251|Q28043251]] | [[Rachel Owen]] | [[Cardiff]] | 1968-11-30 | [[Reino Unido]] | 2016-12-18 | |- | style='text-align:right'| 3822 | [[:d:Q28048968|Q28048968]] | [[Mouna Karray]] | [[Sfax]] | 1970 | [[Tunisia]] | | |- | style='text-align:right'| 3823 | [[:d:Q28050543|Q28050543]] | [[Franziska Rutishauser]] | [[Münsingen]] | 1962-07-12 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Franziska Rutishauser, bei Reproaufnahmen, vor dem Bild "Ophelia", im Atelier Berlin, 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3824 | [[:d:Q28069033|Q28069033]] | [[Michiko Yone]] | [[Toquio]] | 1967 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3825 | [[:d:Q28075518|Q28075518]] | [[Eliška Podzimková]] | [[Praga]] | 1992-03-27 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Portrét Elišky Podzimkové.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3826 | [[:d:Q28086008|Q28086008]] | [[Victoria Schultz]] | [[Helsinqui]] | 1941 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3827 | [[:d:Q28089481|Q28089481]] | [[Jeanne Devos]] | [[Bailleul]] | 1902-02-10 | [[Francia]] | 1989-06-18 | |- | style='text-align:right'| 3828 | [[:d:Q28136099|Q28136099]] | [[Yolanda Domínguez]] | [[Madrid]] | 1977 | [[España]] | | [[Ficheiro:Yolanda-Dominguez Artist.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3829 | [[:d:Q28151629|Q28151629]] | [[Cathrine Wessel]] | | 1962 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 3830 | [[:d:Q28167882|Q28167882]] | [[Helena Quist Kristensen]] | [[Støvring]] | 2000-04-05 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 3831 | [[:d:Q28212974|Q28212974]] | [[Solange Podell]] | [[14º distrito de París]] | 1927-06-01 | [[Francia]] | 2020-03-03 | [[Ficheiro:Solange Podell .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3832 | [[:d:Q28222818|Q28222818]] | [[Stacey Tyrell]] | [[Toronto]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3833 | [[:d:Q28317263|Q28317263]] | [[Gertrud Dübi-Müller]] | [[Solothurn]] | 1888-04-29 | [[Suíza]] | 1980-01-20 | [[Ficheiro:Gertrud Dübi-Müller in her Pic-Pic 1911 (unknown photographer).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3834 | [[:d:Q28379860|Q28379860]] | [[Marta Rebón]] | [[Barcelona]] | 1976-12-08 | [[España]] | | [[Ficheiro:Marta-Ingrid Rebón Rodríguez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3835 | [[:d:Q28435341|Q28435341]] | [[Elspeth Diederix]] | [[Nairobi]] | 1971-05-19 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3836 | [[:d:Q28470468|Q28470468]] | [[Leora Cheshin]] | [[Xerusalén]] | 1949-02-10 | [[Israel]] | 2023-04-22 | [[Ficheiro:ליאורה חשין.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3837 | [[:d:Q28480141|Q28480141]] | [[Maria Emelianova]] | [[Ekaterimburgo]] | 1987-04-05 | | | |- | style='text-align:right'| 3838 | [[:d:Q28503247|Q28503247]] | [[Marga Clark]] | [[Madrid]] | 1944-07-17 | [[España]] | | [[Ficheiro:Captura de pantalla 2016-12-29 a las 20.23.56.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3839 | [[:d:Q28528569|Q28528569]] | [[Joanna Zastróżna]] | [[Sopot]] | 1972 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Joanna Zastróżna, Andrzej Chyra, "Las", film set, Fuerteventura, 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3840 | [[:d:Q28536820|Q28536820]] | [[Shealeah Craighead]] | [[Connecticut]] | 1976-09-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Shealah Craighead (50043108942).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3841 | [[:d:Q28648842|Q28648842]] | [[Sharina Shahbazi]] | | 1974 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3842 | [[:d:Q28654896|Q28654896]] | [[Janet Pancho Gupta]] | [[Mabinay]] | 1976-11-03 | [[Filipinas]] | | [[Ficheiro:Janet Pancho Gupta, 2016 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3843 | [[:d:Q28659464|Q28659464]] | [[Sarah Schönfeld]] | [[Berlín]] | 1979 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3844 | [[:d:Q28681518|Q28681518]] | [[Madeleine Berkhemer]] | [[Bergen op Zoom]] | 1973-08-25 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2019-09-17 | |- | style='text-align:right'| 3845 | [[:d:Q28688867|Q28688867]] | [[Ako Tsutsumi]] | [[Kumamoto]] | 1965-11-22 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3846 | [[:d:Q28709773|Q28709773]] | [[Gil Hanly]] | [[Levin]] | 1934 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Gil Hanly, Dr Vanda Vitali and Dr Rodney Wilson (2007) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3847 | [[:d:Q28713603|Q28713603]] | [[Ariadekht Jahanbakhshan]] | | | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 3848 | [[:d:Q28718363|Q28718363]] | [[Ragna Vorkinnslien]] | | 1990 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Ragna Vorkinnslien.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3849 | [[:d:Q28720725|Q28720725]] | [[Viivi Huuska]] | [[Kankaanpää]] | 1989 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3850 | [[:d:Q28720728|Q28720728]] | [[Hanna Weselius]] | [[Kajaani]] | 1972 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Hanna Weselius in 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3851 | [[:d:Q28720767|Q28720767]] | [[Tiina Itkonen]] | [[Helsinqui]] | 1968 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3852 | [[:d:Q28720813|Q28720813]] | [[Katja Hagelstam]] | [[Helsinqui]] | 1965-11-27 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3853 | [[:d:Q28725852|Q28725852]] | [[Ellen Thorbecke]] | [[Wilmersdorf]] | 1902-05-26 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1973-09-11 | |- | style='text-align:right'| 3854 | [[:d:Q28729565|Q28729565]] | [[June Clark]] | [[Harlem]] | 1941 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3855 | [[:d:Q28731141|Q28731141]] | [[Zuzana Lazarová]] | [[Liberec]] | 1986-10-17 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 3856 | [[:d:Q28736363|Q28736363]] | [[Birgit Kahle]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1957 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Birgit Kahle Ohne Titel 1983.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3857 | [[:d:Q28738356|Q28738356]] | [[Ann Mandelbaum]] | [[Wilkes-Barre]] | 1945-07-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3858 | [[:d:Q28753687|Q28753687]] | [[Naomi Tirza Salamon]] | [[Xerusalén]] | 1965 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3859 | [[:d:Q28776956|Q28776956]] | [[Maria Marshall]] | [[Bombai]] | 1966-02-14 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Maria Marshall Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3860 | [[:d:Q28776979|Q28776979]] | [[Marie Bovo]] | [[Alacant]] | 1967 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3861 | [[:d:Q28780563|Q28780563]] | [[Tanja Sanila]] | [[Sevettijärvi]] | 1979 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3862 | [[:d:Q28784694|Q28784694]] | [[Merry Alpern]] | [[Nova York]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3863 | [[:d:Q28789980|Q28789980]] | [[Margaret Harker]] | [[Southport]] | 1920-01-17 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2013-02-16 | [[Ficheiro:Margaret Harker, 1952.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3864 | [[:d:Q28793819|Q28793819]] | [[Dicky Brand]] | [[Utrecht]] | 1955-10-12 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Nijmegen - Sculptuur op de hoek van de Kronenburgersingel en de Stieltjesstraat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3865 | [[:d:Q28801929|Q28801929]] | [[Barbara Kletter]] | [[Hengelo]] | 1960-09-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3866 | [[:d:Q28803092|Q28803092]] | [[Dorothee Golz]] | [[Mülheim an der Ruhr]] | 1960 | [[Austria]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3867 | [[:d:Q28805647|Q28805647]] | [[Sanja Medic]] | [[Belgrado]] | 1974-03-07 | [[Serbia]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3868 | [[:d:Q28815148|Q28815148]] | [[Ann Fessler]] | | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3869 | [[:d:Q28815173|Q28815173]] | [[Molly Landreth]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3870 | [[:d:Q28815184|Q28815184]] | [[Sarah Hobbs]] | [[Lynchburg]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3871 | [[:d:Q28815225|Q28815225]] | [[Terry Evans]] | [[Kansas City, Missouri|Kansas City]] | 1944-08-30 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3872 | [[:d:Q28820105|Q28820105]] | [[Hilke Maunder]] | [[Hamburgo]] | 1961-10-30 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3873 | [[:d:Q28835679|Q28835679]] | [[Teresa Hubbard]] | [[Dublín]] | 1965-02-20 | [[Irlanda]]<br/>[[Suíza]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3874 | [[:d:Q28836227|Q28836227]] | [[Florence At]] | [[Crespin]] | 1972-04-03 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3875 | [[:d:Q28836806|Q28836806]] | [[Minna Keene]] | [[Bad Arolsen]] | 1861-04-05 | [[Canadá]] | 1943-11-05 | [[Ficheiro:Minna Keene 1908.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3876 | [[:d:Q28839276|Q28839276]] | [[Verita Monselles]] | [[Buenos Aires]] | 1929 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2005 | |- | style='text-align:right'| 3877 | [[:d:Q28840342|Q28840342]] | [[Suzi Pilet]] | [[La Tour-de-Peilz]] | 1916-04-18 | [[Suíza]] | 2017-01-22 | |- | style='text-align:right'| 3878 | [[:d:Q28842305|Q28842305]] | [[Susan Mikula]] | [[Nova Jersey]] | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3879 | [[:d:Q28843591|Q28843591]] | [[Valentina Murabito]] | [[Giarre]] | 1981-09-28 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Selbstportraet Studie03 .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3880 | [[:d:Q28856401|Q28856401]] | [[Amy Elkins]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3881 | [[:d:Q28858660|Q28858660]] | [[Nadia Lee Cohen]] | [[Londres]] | 1992-11-15 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Nadia Lee Cohen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3882 | [[:d:Q28858917|Q28858917]] | [[Helga Franz]] | [[Bamberg]] | 1961-04-16 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3883 | [[:d:Q28859673|Q28859673]] | [[Erika DeFreitas]] | [[Toronto]] | 1980 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3884 | [[:d:Q28859681|Q28859681]] | [[Delphine A. Fawundu]] | [[Brooklyn]] | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3885 | [[:d:Q28860566|Q28860566]] | [[Carole Byard]] | [[Atlantic City, Nova Jersey|Atlantic City]] | 1941-07-22 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-01-11 | |- | style='text-align:right'| 3886 | [[:d:Q28860694|Q28860694]] | [[Stella Fakiyesi]] | [[Nixeria]] | 1971 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 3887 | [[:d:Q28860705|Q28860705]] | [[Christina Leslie]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3888 | [[:d:Q28862262|Q28862262]] | [[Arwa Abouon]] | [[Trípoli, Libia|Trípoli]] | 1982 | [[Libia]]<br/>[[Canadá]] | 2020-06-09 | [[Ficheiro:ArwaAbouon-MBAM2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3889 | [[:d:Q28862268|Q28862268]] | [[Helga Kohl]] | [[Silesia]] | 1943 | [[Namibia]] | | |- | style='text-align:right'| 3890 | [[:d:Q28863192|Q28863192]] | [[MIA]] | [[Montreal]] | 1920 | [[Canadá]] | 2010-11-26 | |- | style='text-align:right'| 3891 | [[:d:Q28864760|Q28864760]] | [[Debi Cornwall]] | [[Weymouth]] | 1973 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Debi Cornwall.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3892 | [[:d:Q28869285|Q28869285]] | [[Linda Day Clark]] | | 1963 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3893 | [[:d:Q28869335|Q28869335]] | [[Stephanie Dinkins]] | [[Perth Amboy]] | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3894 | [[:d:Q28870929|Q28870929]] | [[Jean Pagliuso]] | [[California]] | 1941 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3895 | [[:d:Q28871212|Q28871212]] | [[Ming Smith]] | [[Detroit]] | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ming Smith at Brooklyn Museum (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3896 | [[:d:Q28871547|Q28871547]] | [[Janet Henry]] | [[Harlem]] | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3897 | [[:d:Q28871965|Q28871965]] | [[Claire Beaugrand-Champagne]] | [[Montreal]] | 1948-04-24 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Photo Claire Beaugrand-Champagne.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3898 | [[:d:Q28872877|Q28872877]] | [[Naomi Savage]] | [[Jersey City]] | 1927-06-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2005-11-22 | |- | style='text-align:right'| 3899 | [[:d:Q28873662|Q28873662]] | [[Mariana Cook]] | [[Nova York]] | 1955-02-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3900 | [[:d:Q28874181|Q28874181]] | [[Melinda Mollineaux]] | [[Londres]] | 1964 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3901 | [[:d:Q28883426|Q28883426]] | [[Jill Freedman]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1939-10-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-10-09 | |- | style='text-align:right'| 3902 | [[:d:Q28883455|Q28883455]] | [[Sherie Scheer]] | [[Estherville]] | 1940 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3903 | [[:d:Q28889992|Q28889992]] | [[Louise Deglane]] | | 1868-11-05 | [[Francia]] | 1936-12-22 | |- | style='text-align:right'| 3904 | [[:d:Q28911604|Q28911604]] | [[Eylül Aslan]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3905 | [[:d:Q28911630|Q28911630]] | [[Laura Larson]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3906 | [[:d:Q28911655|Q28911655]] | [[Julia Gunther]] | [[Berlín]] | | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3907 | [[:d:Q28918621|Q28918621]] | [[Endia Beal]] | | 1985-02-08 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3908 | [[:d:Q28921776|Q28921776]] | [[April Hickox]] | [[Oakville]] | 1955 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3909 | [[:d:Q28922535|Q28922535]] | [[Arita Baaijens]] | [[Ede]] | 1956 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3910 | [[:d:Q28922683|Q28922683]] | [[Calla Sundbeck]] | [[Svenljunga parish]] | 1867-01-02 | [[Suecia]] | 1930-12-12 | [[Ficheiro:Calla Sundbeck, selvporträtt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3911 | [[:d:Q28922692|Q28922692]] | [[Hélène Edlund]] | [[Lindesberg]] | 1858-10-20 | [[Suecia]] | 1941-06-30 | |- | style='text-align:right'| 3912 | [[:d:Q28922698|Q28922698]] | [[Sofia Rudbeck]] | [[Gamla Uppsala sogn]] | 1866-05-02 | [[Suecia]] | 1937-10-28 | |- | style='text-align:right'| 3913 | [[:d:Q28922766|Q28922766]] | [[Sonia Ibáñez]] | [[Madrid]] | 1977-06-04 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3914 | [[:d:Q28924061|Q28924061]] | [[Alma Clutton]] | | 1873 | [[Canadá]] | 1955-10-10 | |- | style='text-align:right'| 3915 | [[:d:Q28924074|Q28924074]] | [[Lillian Baynes Griffin]] | | 1871 | [[Estados Unidos de América]] | 1916-01-28 | [[Ficheiro:Lillian Baynes Griffin, photographed by Jessie Tarbox Beals.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3916 | [[:d:Q28924075|Q28924075]] | [[Lillian Dean]] | [[Australia Occidental]] | 1899 | [[Australia]] | 1980-06-07 | [[Ficheiro:Lillian Dean and Harry Chan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3917 | [[:d:Q28924299|Q28924299]] | [[Yong Soon Min]] | [[Bugok]] | 1953-04-29 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-03-12 | |- | style='text-align:right'| 3918 | [[:d:Q28924473|Q28924473]] | [[Jeanne Dunning]] | [[Hartford, Connecticut|Hartford]] | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3919 | [[:d:Q28924929|Q28924929]] | [[Rana El Nemr]] | | 1974 | [[Exipto]] | | [[Ficheiro:Rana El Nemr - 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3920 | [[:d:Q28925046|Q28925046]] | [[Maika Elan]] | | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 3921 | [[:d:Q28925225|Q28925225]] | [[Susan Ciriclio]] | [[Nova York]] | 1946-11-27 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-08-19 | |- | style='text-align:right'| 3922 | [[:d:Q28927696|Q28927696]] | [[Rosemary Gilliat]] | [[Inglaterra]] | 1919-08-22 | [[Canadá]] | 2004-12-10 | |- | style='text-align:right'| 3923 | [[:d:Q28933233|Q28933233]] | [[Mariví Ibarrola]] | [[Nájera]] | 1956 | [[España]] | | [[Ficheiro:Marivi Ibarrola. Argazkilaria eta kazetaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3924 | [[:d:Q28935070|Q28935070]] | [[Cynthia Chalk]] | | 1913-12-09 | [[Canadá]] | 2018-04-05 | |- | style='text-align:right'| 3925 | [[:d:Q28935089|Q28935089]] | [[Isa Leshko]] | | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Isa Leshko.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3926 | [[:d:Q28935095|Q28935095]] | [[Joana Choumali]] | [[Abidjan]] | 1974 | [[Costa do Marfil]] | | |- | style='text-align:right'| 3927 | [[:d:Q28935102|Q28935102]] | [[Leslie Kaliades]] | | 1961 | | 1999 | |- | style='text-align:right'| 3928 | [[:d:Q28935118|Q28935118]] | [[Sharon Harper]] | | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3929 | [[:d:Q28935122|Q28935122]] | [[Theodosia Bond]] | | 1915 | | 2009-10-27 | |- | style='text-align:right'| 3930 | [[:d:Q28935131|Q28935131]] | [[Mary Beal]] | [[Moline]] | 1878-10-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1964-06-01 | [[Ficheiro:Mary Beal and John Borroughs (1911).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3931 | [[:d:Q28939009|Q28939009]] | [[Jessica Todd Harper]] | | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3932 | [[:d:Q28946086|Q28946086]] | [[Helen McCall]] | | 1899-02-07 | | 1956 | |- | style='text-align:right'| 3933 | [[:d:Q28946095|Q28946095]] | [[Vera Prasilova Scott]] | | 1899-03-25 | [[Estados Unidos de América]] | 1996-01-31 | |- | style='text-align:right'| 3934 | [[:d:Q28946848|Q28946848]] | [[Panthea Twitty]] | | 1912-09-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1977-10-21 | |- | style='text-align:right'| 3935 | [[:d:Q28950416|Q28950416]] | [[Rania Matar]] | [[Líbano]] | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Rania Matar Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3936 | [[:d:Q28951000|Q28951000]] | [[Helen Keiser]] | [[Zug]] | 1926-08-27 | [[Suíza]] | 2013-12-20 | [[Ficheiro:Helen Keiser.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3937 | [[:d:Q28957241|Q28957241]] | [[Lydia Panas]] | [[Filadelfia]] | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3938 | [[:d:Q28957242|Q28957242]] | [[Margaret De Patta]] | [[Tacoma, Washington|Tacoma]] | 1903-03-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1964 | [[Ficheiro:Margaret De Patta.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3939 | [[:d:Q28957262|Q28957262]] | [[Sorel Cohen]] | [[Montreal]] | 1936-12-29 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3940 | [[:d:Q28964305|Q28964305]] | [[Betty LaDuke]] | | 1933 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3941 | [[:d:Q28965806|Q28965806]] | [[Margarita Shahinian]] | [[Tbilisi]] | 1908-02-19 | [[Armenia]] | 2010 | [[Ficheiro:Մարգարիտա Շահինյան.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3942 | [[:d:Q28966710|Q28966710]] | [[Genevieve Gaignard]] | [[Orange]] | 1981 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3943 | [[:d:Q28967462|Q28967462]] | [[Teresa Serrano]] | [[Cidade de México]] | 1936 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 3944 | [[:d:Q28967913|Q28967913]] | [[Nicole Jolicoeur]] | [[Beauceville]] | 1947 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3945 | [[:d:Q28975184|Q28975184]] | [[Aurora Eugenia Latapí]] | | 1911 | [[México]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 3946 | [[:d:Q28975917|Q28975917]] | [[Lebohang Kganye]] | [[Katlehong]] | 1990 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 3947 | [[:d:Q28976233|Q28976233]] | [[Andrea Németh]] | [[Budapest]] | 1946-11-05 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 3948 | [[:d:Q28976254|Q28976254]] | [[Ágnes Szél]] | [[Budapest]] | 1944-07-25 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 3949 | [[:d:Q29000295|Q29000295]] | [[Rosetta Ernestine Carr]] | | 1845 | [[Canadá]] | 1907-07-06 | |- | style='text-align:right'| 3950 | [[:d:Q29000494|Q29000494]] | [[Blossom Caron]] | [[Montreal]] | 1905 | [[Canadá]] | 1999 | |- | style='text-align:right'| 3951 | [[:d:Q29016534|Q29016534]] | [[Pelagia Gdeczyk]] | [[Popowice, Kuyavian-Pomeranian Voivodeship]] | 1852 | [[Segunda República Polaca]] | 1930-08-01 | [[Ficheiro:Pelagia Gdeczyk (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3952 | [[:d:Q29017368|Q29017368]] | [[Henrietta Constantine]] | [[Otava]] | 1857 | | 1936 | |- | style='text-align:right'| 3953 | [[:d:Q29018358|Q29018358]] | [[Magda Siamkouri]] | [[Tesalónica]] | 1951 | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 3954 | [[:d:Q29021845|Q29021845]] | [[Klára Langer]] | [[Budapest]] | 1912-01-23 | [[Hungría]] | 1973-05-20 | |- | style='text-align:right'| 3955 | [[:d:Q29028450|Q29028450]] | [[Carol Armstrong]] | | 1955-05-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3956 | [[:d:Q29034977|Q29034977]] | [[Mónica Fernández Roldán]] | [[Granada]] | 1975 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3957 | [[:d:Q29043096|Q29043096]] | [[Marie-Alice Dumont]] | [[Saint-Alexandre-de-Kamouraska]] | 1892-10-10 | [[Canadá]] | 1985 | |- | style='text-align:right'| 3958 | [[:d:Q29043569|Q29043569]] | [[Karla Solano]] | [[San Xosé, Costa Rica|San Xosé]] | 1971-05-03 | [[Costa Rica]] | | |- | style='text-align:right'| 3959 | [[:d:Q29045548|Q29045548]] | [[Dorothy Benson]] | | 1901 | [[Canadá]] | 1996 | |- | style='text-align:right'| 3960 | [[:d:Q29045684|Q29045684]] | [[Betty Hahn]] | [[Chicago]] | 1940-10-11 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3961 | [[:d:Q29046721|Q29046721]] | [[Nikki van Es]] | [[Naarden]] | 1956-06-12 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3962 | [[:d:Q29046760|Q29046760]] | [[Sussy Vargas Alvarado]] | [[San Xosé, Costa Rica|San Xosé]] | 1967 | [[Costa Rica]] | | |- | style='text-align:right'| 3963 | [[:d:Q29050602|Q29050602]] | [[Helen Balfour Morrison]] | [[Evanston, Illinois|Evanston]] | 1900-08-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1984-11-06 | |- | style='text-align:right'| 3964 | [[:d:Q29053923|Q29053923]] | [[Diana Blok]] | [[Montevideo]] | 1952-12-26 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3965 | [[:d:Q29054988|Q29054988]] | [[Julia Feyrer]] | [[Victoria]] | 1982 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3966 | [[:d:Q29061199|Q29061199]] | [[Jadwiga Golcz]] | [[Gradowo, Kuyavian-Pomeranian Voivodeship]] | 1865-08-13 | [[Segunda República Polaca]] | 1936 | [[Ficheiro:Golcz Jadwiga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3967 | [[:d:Q29073335|Q29073335]] | [[Laurence Aëgerter]] | [[Marsella]] | 1972 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3968 | [[:d:Q29076380|Q29076380]] | [[Ellen Minna Heine]] | [[Wellington]] | 1907-08-20 | [[Nova Zelandia]] | 1989-07-27 | [[Ficheiro:EllenMHeine1934.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3969 | [[:d:Q29077527|Q29077527]] | [[Aldona Kmieć]] | [[Blachownia]] | 1977-06-16 | [[Australia]]<br/>[[Polonia]] | | [[Ficheiro:Aldona Kmiec.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3970 | [[:d:Q29100604|Q29100604]] | [[Thea Figee]] | [[Soest]] | 1952-10-14 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3971 | [[:d:Q29107332|Q29107332]] | [[Nancy Jacob]] | | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3972 | [[:d:Q29122115|Q29122115]] | [[Eunice Adorno]] | [[Cidade de México]] | 1982 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 3973 | [[:d:Q29122135|Q29122135]] | [[Marianne Eyde]] | [[Tønsberg]] | 1949 | [[Perú]]<br/>[[Noruega]] | 2022-06-07 | |- | style='text-align:right'| 3974 | [[:d:Q29167504|Q29167504]] | [[Paula Klien]] | [[Río de Xaneiro]] | 1968-08-23 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Paula Klien Invisibilities 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3975 | [[:d:Q29168177|Q29168177]] | [[Régine Mahaux]] | [[Liexa]] | 1967 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 3976 | [[:d:Q29190987|Q29190987]] | [[Lana Šlezić]] | | 1973 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3977 | [[:d:Q29219293|Q29219293]] | [[Tatana Kellner]] | | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3978 | [[:d:Q29221410|Q29221410]] | [[Arenda Oomen]] | | 1972-04-24 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3979 | [[:d:Q29221488|Q29221488]] | [[Eelkje Colmjon]] | | 1980 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3980 | [[:d:Q29221597|Q29221597]] | [[Ineke Oostveen]] | | 1966 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3981 | [[:d:Q29221688|Q29221688]] | [[Laura Samsom-Rous]] | [[Bandung]] | 1939-10-09 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2024-11-27 | |- | style='text-align:right'| 3982 | [[:d:Q29221782|Q29221782]] | [[Mirande Phernambucq]] | | 1966 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3983 | [[:d:Q29270790|Q29270790]] | [[Úrsula Bernath]] | [[Leipzig]] | 1915-12-26 | [[Alemaña]] | 2011-03-25 | |- | style='text-align:right'| 3984 | [[:d:Q29350698|Q29350698]] | [[Frida Hartz]] | [[Cidade de México]] | 1960-11-25 | [[México]] | | [[Ficheiro:MX TV OTRA MIRADA MUJERES FOTOPERIODISTAS, MAF (34275891744).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3985 | [[:d:Q29405006|Q29405006]] | [[Cigdem Yuksel]] | | 1989 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Turquía]] | | [[Ficheiro:Cigdem Yuksel bij het Freelancersfestival 2018 (42270321084) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3986 | [[:d:Q29418917|Q29418917]] | [[Oscaria Sarén]] | [[Helsinqui]] | 1851-01-05 | [[Gran Ducado de Finlandia]]<br/>[[Finlandia]] | 1934-10-22 | [[Ficheiro:M40 KUVKVV730 1592.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3987 | [[:d:Q29436160|Q29436160]] | [[Margriet Luyten]] | [[Venlo]] | 1952-09-23 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3988 | [[:d:Q29436162|Q29436162]] | [[Marijke Appelman]] | [[Haarlem]] | 1979 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3989 | [[:d:Q29436329|Q29436329]] | [[Sylvie Zijlmans]] | [[Geertruidenberg]] | 1964-02-19 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3990 | [[:d:Q29436357|Q29436357]] | [[Wapke Feenstra]] | | 1959-07-13 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Wapke Feenstra.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3991 | [[:d:Q29446450|Q29446450]] | [[Carmen Winant]] | | 1983 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3992 | [[:d:Q29446452|Q29446452]] | [[Mona Kasra]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3993 | [[:d:Q29446468|Q29446468]] | [[Nona Faustine]] | [[Brooklyn]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | 2025-03-20 | |- | style='text-align:right'| 3994 | [[:d:Q29452163|Q29452163]] | [[Sylvia Grace Borda]] | [[Vancouver]] | 20th century | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3995 | [[:d:Q29452278|Q29452278]] | [[Anastasia Khoroshilova]] | [[Moscova]] | 1978-11-20 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 3996 | [[:d:Q29452285|Q29452285]] | [[Jennifer Thoreson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3997 | [[:d:Q29452325|Q29452325]] | [[Susan Rankaitis]] | [[Cambridge, Massachusetts|Cambridge]] | 1949-09-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3998 | [[:d:Q29465980|Q29465980]] | [[Vida Yovanovich]] | [[A Habana]] | 1949 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 3999 | [[:d:Q29474028|Q29474028]] | [[Delphine Kreuter]] | [[Lión]] | 1973-06-08 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4000 | [[:d:Q29477876|Q29477876]] | [[Martina Lopez]] | [[Seattle]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 4001 | [[:d:Q29477883|Q29477883]] | [[Uche Odoh]] | [[Estado de Enugu]] | 1989-08-30 | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:Uche Odoh.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4002 | [[:d:Q29514948|Q29514948]] | [[Inga Lísa Middleton]] | [[Londres]] | 1964-12-09 | [[Reino Unido]]<br/>[[Islandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4003 | [[:d:Q29549549|Q29549549]] | [[Ewa Sierokosz]] | [[Sandomierz]] | 1950 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Ewa Sierokosz (Q29549549).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4004 | [[:d:Q29552061|Q29552061]] | [[Yael Davids]] | | 1968-06-15 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4005 | [[:d:Q29552639|Q29552639]] | [[Malin Persson]] | [[Gränna]] | 1978 | [[Suecia]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 4006 | [[:d:Q29555944|Q29555944]] | [[Ana Busto]] | [[Igorre]] | 1952 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4007 | [[:d:Q29556106|Q29556106]] | [[Avish Khebrehzadeh]] | | 1969 | [[Irán]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4008 | [[:d:Q29556378|Q29556378]] | [[Sanne De Wilde]] | [[Anveres]] | 1987 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Opening expositie The Dwarf Empire van Sanne de Wilde in De Brakke Grond (12248711874) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4009 | [[:d:Q29556662|Q29556662]] | [[Patricia Steur]] | | 1949<br/>1948 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Patricia Steur.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4010 | [[:d:Q29556826|Q29556826]] | [[Katja Mater]] | [[Hoorn]] | 1979-05-22 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 4011 | [[:d:Q29557694|Q29557694]] | [[Marjolijn Juray]] | [[Rotterdam]] | 1945-05-03 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2001-12-10 | [[Ficheiro:Portret van Marjolein Juray, 1967.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4012 | [[:d:Q29569019|Q29569019]] | [[Montse Riera]] | [[Centelles]] | 1964 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4013 | [[:d:Q29575253|Q29575253]] | [[Yvonne Dröge Wendel]] | [[Karlsruhe]] | 1961-05-10 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Yvonne Dröge Wendel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4014 | [[:d:Q29575438|Q29575438]] | [[Saskia Noor van Imhoff]] | [[Mission]] | 1982-01-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 4015 | [[:d:Q29642667|Q29642667]] | [[Tanja Muravskaja]] | [[Pärnu]] | 1978 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Artist Tanja Muravskaja in Kiasma 2015 04.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4016 | [[:d:Q29791458|Q29791458]] | [[Elin O'Hara Slavick]] | | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4017 | [[:d:Q29833746|Q29833746]] | [[Marcia Reed]] | [[Hollywood]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 4018 | [[:d:Q29833779|Q29833779]] | [[Karin Geiger]] | | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 4019 | [[:d:Q29834318|Q29834318]] | [[Berta Vicente Salas]] | [[Barcelona]] | 1994-03-22 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4020 | [[:d:Q29837112|Q29837112]] | [[Martha Swope]] | [[Tyler]] | 1928-02-22 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-01-12 | |- | style='text-align:right'| 4021 | [[:d:Q29837130|Q29837130]] | [[Hilda Clayton]] | [[Augusta, Xeorxia|Augusta]] | 1991-05-21 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-07-02 | [[Ficheiro:Hilda Clayton.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4022 | [[:d:Q29876148|Q29876148]] | [[Diana Coca]] | [[Palma]] | 1977 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4023 | [[:d:Q29876339|Q29876339]] | [[Soazig de La Moissonnière]] | [[Saint-Germain-en-Laye]] | 1981-08-28 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4024 | [[:d:Q29876698|Q29876698]] | [[Begoña Zubero]] | [[Bilbao]] | 1962 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4025 | [[:d:Q29877057|Q29877057]] | [[Marge Monko]] | [[Talín]] | 1976-10-27 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Marge Monko at the Opinion Festival 2022 in Paide, Estonia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4026 | [[:d:Q29913352|Q29913352]] | [[Tasneem Alsultan]] | [[Tucson]] | 1985-10-10 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Tasneem Alsultan (49010599007).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4027 | [[:d:Q29948789|Q29948789]] | [[Roswitha Pross]] | [[Neuenhain]] | 1949 | [[Alemaña]] | 2018-06-01 | |- | style='text-align:right'| 4028 | [[:d:Q29949660|Q29949660]] | [[Eva-Maria Horstick]] | [[Gescher]] | 1958 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4029 | [[:d:Q29976064|Q29976064]] | [[Marcella Campagnano]] | [[Milán]] | 1941 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Marcella Campaganano, March 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4030 | [[:d:Q30027215|Q30027215]] | [[Renate Eisenegger]] | [[Gelsenkirchen]] | 1949-07-22 | [[Suíza]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4031 | [[:d:Q30028832|Q30028832]] | [[Karin Mack]] | [[Viena]] | 1940 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Spiegelporträt kl11.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4032 | [[:d:Q30029012|Q30029012]] | [[Margot Pilz]] | [[Haarlem]] | 1936 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 4033 | [[:d:Q30029074|Q30029074]] | [[Suzanne Santoro]] | [[Brooklyn]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Suzanne Santoro by 1rhb.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4034 | [[:d:Q30075121|Q30075121]] | [[Kathrin Tillmanns]] | [[Rudolstadt]] | 1968 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4035 | [[:d:Q30076179|Q30076179]] | [[Adriana Argalia]] | [[Jesi]] | 1948 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Adriana Argalia fotografa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4036 | [[:d:Q30077485|Q30077485]] | [[Vanessa Pey]] | [[Tarragona]]<br/>[[Cidade de Tarragona]] | 1973 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4037 | [[:d:Q30077486|Q30077486]] | [[Marta Richardson]] | [[Tarragona]] | 1993 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4038 | [[:d:Q30077489|Q30077489]] | [[Maria Veses]] | [[Tarragona]] | 1979 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4039 | [[:d:Q30088361|Q30088361]] | [[Inga Helene Juul]] | [[Trondheim]] | 1967-06-03 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Portrait Inga Helene Juul.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4040 | [[:d:Q30088401|Q30088401]] | [[Julia Lindemalm]] | | 1984-05-15 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 4041 | [[:d:Q30090784|Q30090784]] | [[Sheryl Nields]] | [[Estados Unidos de América]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4042 | [[:d:Q30092790|Q30092790]] | [[Christine Wiegand]] | [[Dortmund]] | 1965-09-26 | [[Alemaña]] | 2016-06-05 | [[Ficheiro:Christine Wiegand.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4043 | [[:d:Q30118278|Q30118278]] | [[Renée Jacobs]] | [[Filadelfia]] | 1962-01-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Renée Jacobs.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4044 | [[:d:Q30122188|Q30122188]] | [[Sarah Pickering]] | [[Durham, Inglaterra|Durham]] | 1972 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4045 | [[:d:Q30122582|Q30122582]] | [[Jungjin Lee]] | [[Corea do Sur]] | 1961 | [[Corea do Sur]] | | [[Ficheiro:Jungjin-Lee.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4046 | [[:d:Q30122993|Q30122993]] | [[Christine Davis]] | | 1962-01-24 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4047 | [[:d:Q30127814|Q30127814]] | [[Antonia Mulas]] | [[Barbianello]] | 1939 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2014 | |- | style='text-align:right'| 4048 | [[:d:Q30131289|Q30131289]] | [[Clara Patek-Hochenadl]] | [[Viena]] | 1880-10-22 | [[Austria]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1963-03-23 | |- | style='text-align:right'| 4049 | [[:d:Q30156146|Q30156146]] | [[Edie McKee Harper]] | [[Kansas City (Q486472)|Kansas City]] | 1922-03-29 | [[Estados Unidos de América]] | 2010-01-10<br/>2010-01-23 | |- | style='text-align:right'| 4050 | [[:d:Q30228170|Q30228170]] | [[Delphine Diallo]] | [[París]] | 1977 | [[Francia]]<br/>[[Senegal]] | | |- | style='text-align:right'| 4051 | [[:d:Q30234237|Q30234237]] | [[Halina Holas-Idziak]] | [[Lviv]] | 1916 | | 2014-02-08 | |- | style='text-align:right'| 4052 | [[:d:Q30251192|Q30251192]] | [[Hana Hamplová]] | [[Praga]] | 1951-06-28 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | [[Ficheiro:Hana Hamplová (2022).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4053 | [[:d:Q30276201|Q30276201]] | [[Milagros Caturla]] | [[Barcelona]] | 1920 | [[España]] | 2008 | |- | style='text-align:right'| 4054 | [[:d:Q30323472|Q30323472]] | [[Arvida Byström]] | [[Estocolmo]] | 1991-10-04 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 4055 | [[:d:Q30323546|Q30323546]] | [[Emily Nkanga]] | [[Estado de Lagos]] | 1995-05-21 | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:Emily Nkanga in London.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4056 | [[:d:Q30324059|Q30324059]] | [[Cecilie Owren]] | | | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4057 | [[:d:Q30325683|Q30325683]] | [[Jolene Rickard]] | | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 4058 | [[:d:Q30325778|Q30325778]] | [[Sara Skorgan Teigen]] | [[Oslo]] | 1984-08-25 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4059 | [[:d:Q30327366|Q30327366]] | [[Christina Skreiberg]] | | 1981-03-21 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4060 | [[:d:Q30344034|Q30344034]] | [[Astrid Blom]] | [[Dordrecht]] | 1965 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4061 | [[:d:Q30349020|Q30349020]] | [[Marie al-Khazen]] | | 1899 | [[Líbano]] | 1983 | |- | style='text-align:right'| 4062 | [[:d:Q30437861|Q30437861]] | [[Emily Allchurch]] | [[Illa de Jersey (Q15706498)|Illa de Jersey]] | 1974 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4063 | [[:d:Q30465735|Q30465735]] | [[Dawn Mellor]] | [[Manchester]] | 1970 | | | [[Ficheiro:Mellor dawn artist.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4064 | [[:d:Q30501964|Q30501964]] | [[Khadija Saye]] | [[Londres]] | 1992-07-30 | [[Reino Unido]]<br/>[[Gambia]] | 2017-06-14 | |- | style='text-align:right'| 4065 | [[:d:Q30524155|Q30524155]] | [[Lola Flash]] | [[Montclair]] | 1959-02-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4066 | [[:d:Q30527584|Q30527584]] | [[Dareen Tatour]] | [[Reineh]] | 1982-04-16 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Dareen Tatour.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4067 | [[:d:Q30596017|Q30596017]] | [[Joan Cassis]] | [[Baltimore]] | 1952-09-10 | [[Estados Unidos de América]] | 1996-04-28 | |- | style='text-align:right'| 4068 | [[:d:Q30604264|Q30604264]] | [[Anna Chojnacka]] | [[Sosnowiec]] | 1914-12-02 | [[Polonia]] | 2007-12-25 | |- | style='text-align:right'| 4069 | [[:d:Q30608444|Q30608444]] | [[Corona González Santos]] | [[A Laracha]] | 1875-10-10 | [[España]] | 1972-05-11 | [[Ficheiro:Corona González Santos 1914.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4070 | [[:d:Q30611320|Q30611320]] | [[Marian Reismann]] | [[Szombathely]] | 1911-12-23 | [[Hungría]] | 1991-09-28 | |- | style='text-align:right'| 4071 | [[:d:Q30644708|Q30644708]] | [[Vera Jackson]] | [[Wichita]] | 1912-07-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1999-01-26 | |- | style='text-align:right'| 4072 | [[:d:Q30727661|Q30727661]] | [[Batia Suter]] | [[Bülach]] | 1967-09-15 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 4073 | [[:d:Q30728504|Q30728504]] | [[Regina Virserius]] | [[Helsingborg]] | 1969-03-08 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 4074 | [[:d:Q30728748|Q30728748]] | [[Laetitia Bica]] | [[Liexa]] | 1981 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 4075 | [[:d:Q30899075|Q30899075]] | [[Paca Arceo]] | [[Madrid]] | 1945-02-22 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4076 | [[:d:Q30903285|Q30903285]] | [[Tatiana Parcero]] | [[Cidade de México]] | 1967 | [[México]] | | [[Ficheiro:Tatiana Parcero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4077 | [[:d:Q30903293|Q30903293]] | [[Yvonne Venegas]] | [[Long Beach]] | 1970-11-24 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4078 | [[:d:Q30915265|Q30915265]] | [[Elena Damiani]] | [[Lima]] | 1979 | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 4079 | [[:d:Q30917650|Q30917650]] | [[Viki Ospina]] | [[Barranquilla]] | 1948 | [[Colombia]] | | |- | style='text-align:right'| 4080 | [[:d:Q30936792|Q30936792]] | [[Adone Kudō]] | [[Toquio]] | 1994-12-06 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4081 | [[:d:Q30951220|Q30951220]] | [[Yu Jing-Pin]] | [[Kaohsiung]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 4082 | [[:d:Q31088044|Q31088044]] | [[Satu Kiljunen]] | | 1955 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4083 | [[:d:Q31092421|Q31092421]] | [[Márta Szabó]] | [[Székesfehérvár]] | 1966 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 4084 | [[:d:Q31093338|Q31093338]] | [[Mucsy Szilvia]] | [[Budapest]] | 1973-06-20 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 4085 | [[:d:Q31183337|Q31183337]] | [[Ljubica Mrkalj]] | [[Odžaci]] | 1946-06-30 | | | |- | style='text-align:right'| 4086 | [[:d:Q31192150|Q31192150]] | [[Gergana Lapteva]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | 1977-02-17 | [[Bulgaria]] | | [[Ficheiro:Гергана Лаптева.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4087 | [[:d:Q31197583|Q31197583]] | [[Roni Ben Ari]] | [[Ramat Gan]] | 1947-07-25 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:רוני בן ארי .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4088 | [[:d:Q31210743|Q31210743]] | [[Sandra Reinflet]] | [[Thionville]] | 1981-11-11 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4089 | [[:d:Q31338782|Q31338782]] | [[Noelle Théard]] | [[El Paso, Texas|El Paso]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4090 | [[:d:Q31736967|Q31736967]] | [[Lien Botha]] | | 1961 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 4091 | [[:d:Q31738725|Q31738725]] | [[Rina Sherman]] | | 1956-11-20 | [[Suráfrica]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4092 | [[:d:Q31789877|Q31789877]] | [[Marietta Kobald]] | [[Coira (Q69007)|Coira]] | | | | [[Ficheiro:Marietta Kobald.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4093 | [[:d:Q31902032|Q31902032]] | [[Amit Berlowitz]] | [[Tel Aviv]] | 1970 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4094 | [[:d:Q32280528|Q32280528]] | [[Toni Tones]] | | 1985-07-20 | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:Toni Tones NDaniTV.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4095 | [[:d:Q32280840|Q32280840]] | [[Sylvia Duran Sharnoff]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 4096 | [[:d:Q32564292|Q32564292]] | [[Joan Roth]] | [[Detroit]] | 1942-08-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4097 | [[:d:Q33018235|Q33018235]] | [[Mayra Martell]] | [[Ciudad Juárez]] | 1984<br/>1979 | [[México]] | | [[Ficheiro:Cuartos vacíos de Maira Martell en la exposición Feminicidio en México.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4098 | [[:d:Q33044553|Q33044553]] | [[Cloudy Rhodes]] | [[Palm Beach]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4099 | [[:d:Q33100373|Q33100373]] | [[Jeanne-Marie Barbey]] | [[París]] | 1876-07-17<br/>1882 | [[Francia]] | 1960-08-12 | |- | style='text-align:right'| 4100 | [[:d:Q33107793|Q33107793]] | [[Brigitte Pougeoise]] | | 20th century | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4101 | [[:d:Q33122262|Q33122262]] | [[Lyona]] | [[Esparreguera]] | 1979-08-01 | [[España]] | | [[Ficheiro:Catosfera 2021 - Jo soc influencer 07.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4102 | [[:d:Q33127640|Q33127640]] | [[Lucy Cooke]] | [[East Sussex]] | 1970-03-22 | | | |- | style='text-align:right'| 4103 | [[:d:Q33128899|Q33128899]] | [[Doris von Schönthan]] | [[Worms]] | 1905 | [[Alemaña]] | 1961 | [[Ficheiro:Schoenthan doris v 1927.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4104 | [[:d:Q33131475|Q33131475]] | [[Agustina Zugasti]] | | | [[España]] | | [[Ficheiro:Boda de la bella señorita Agustina Zugasti con D. Ricardo Martín, propietario de «Photo-Carte».jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4105 | [[:d:Q33132533|Q33132533]] | [[Alenka Ložar]] | | | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Alenka Ložar 1963.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4106 | [[:d:Q33133464|Q33133464]] | [[Andrea Bienert]] | | | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4107 | [[:d:Q33133484|Q33133484]] | [[Angela Elbern]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4108 | [[:d:Q33133508|Q33133508]] | [[Anna Halász]] | | 1836 | [[Hungría]] | 1890 | |- | style='text-align:right'| 4109 | [[:d:Q33237368|Q33237368]] | [[Lill-Ann Chepstow-Lusty]] | [[Oslo]] | 1960 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Lill-Ann Chepstow-Lusty Wellutstyrt fotograf.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4110 | [[:d:Q33646937|Q33646937]] | [[Quintalle Nix]] | [[Heerlen]] | 1971 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Quintalle Nix 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4111 | [[:d:Q33662643|Q33662643]] | [[Hela Ammar]] | [[Tunes]] | 1969-06-02 | [[Tunisia]] | | |- | style='text-align:right'| 4112 | [[:d:Q33687496|Q33687496]] | [[Libuše Paclová]] | [[Poprad]] | 1928-01-09 | [[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 4113 | [[:d:Q33977745|Q33977745]] | [[Niu Weiyu]] | | 1927-01 | [[República Popular da China]] | 2020-06-03 | |- | style='text-align:right'| 4114 | [[:d:Q33996038|Q33996038]] | [[Milena Findeis]] | [[Pirka]] | 1967-08-10 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 4115 | [[:d:Q34371053|Q34371053]] | [[Doris McKellar]] | | 1897 | [[Australia]] | 1984 | [[Ficheiro:Doris Mckellar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4116 | [[:d:Q35331644|Q35331644]] | [[Catherine Crouch]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4117 | [[:d:Q35650718|Q35650718]] | [[Christiane Feser]] | [[Würzburg]] | 1977 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4118 | [[:d:Q35707371|Q35707371]] | [[Chelsea Kennedy]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4119 | [[:d:Q35711051|Q35711051]] | [[Cherie A. Thurlby]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4120 | [[:d:Q36030128|Q36030128]] | [[Williamina Parrish]] | | 1879-09-09 | [[Estados Unidos de América]] | 1941-01-03 | [[Ficheiro:Williamina Parrish.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4121 | [[:d:Q36030316|Q36030316]] | [[Grace Parrish]] | | 1881-08-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1954-03-09 | [[Ficheiro:Grace Parrish.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4122 | [[:d:Q36173305|Q36173305]] | [[Arlene Gottfried]] | [[Brooklyn]] | 1950-08-26 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-08-08 | |- | style='text-align:right'| 4123 | [[:d:Q36477278|Q36477278]] | [[Julie Edel Hardenberg]] | [[Nuuk]] | 1971 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 4124 | [[:d:Q36519983|Q36519983]] | [[Kim Wall]] | [[Trelleborg]] | 1987-03-23 | [[Suecia]] | 2017-08 | |- | style='text-align:right'| 4125 | [[:d:Q36571462|Q36571462]] | [[Hilda Mabel Canter]] | [[Highbury]] | 1922 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2007-01-15 | |- | style='text-align:right'| 4126 | [[:d:Q36586651|Q36586651]] | [[Jessie Sproat Bayliss Elliott]] | | 1869-08-25 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | | [[Ficheiro:Jessie Sproat Bayliss-Elliott British Mycological Society 1918 (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4127 | [[:d:Q36632423|Q36632423]] | [[Marta Verheyen]] | [[Torroella de Montgrí]] | 1991 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4128 | [[:d:Q37015997|Q37015997]] | [[Monica Englund]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 4129 | [[:d:Q37016259|Q37016259]] | [[Mariette Lindstein]] | [[Halmstad]] | 1958 | | | [[Ficheiro:Mariette Lindstein.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4130 | [[:d:Q37016922|Q37016922]] | [[Lena Hellström]] | | 1952 | [[Suecia]] | 2019 | |- | style='text-align:right'| 4131 | [[:d:Q37140460|Q37140460]] | [[Amélie Galup]] | [[Bordeos]] | 1856 | [[Francia]] | 1943 | |- | style='text-align:right'| 4132 | [[:d:Q37198384|Q37198384]] | [[Annette Merrild]] | [[Herning]] | 1972-02-21 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 4133 | [[:d:Q37242184|Q37242184]] | [[Fatemeh Moosavi]] | [[Irán]] | 1983-07-23 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 4134 | [[:d:Q37449978|Q37449978]] | [[Lallie Charles]] | [[Ireland]] | 1869 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1919-04-05 | [[Ficheiro:Lallie Charles self-portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4135 | [[:d:Q37493276|Q37493276]] | [[Ditte Haarløv Johnsen]] | [[Copenhague]] | 1977 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 4136 | [[:d:Q37805782|Q37805782]] | [[Simone Marinho]] | [[Río de Xaneiro]] | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 4137 | [[:d:Q37885816|Q37885816]] | [[Eva Rinaldi]] | [[Sydney]] | 1971-11-16 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Eva Rinaldi Arthur Premier (5621600417).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4138 | [[:d:Q37886243|Q37886243]] | [[Helena Bonnevier]] | | 1980-06-20 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 4139 | [[:d:Q37886615|Q37886615]] | [[Helene C. Stikkel]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4140 | [[:d:Q37996894|Q37996894]] | [[Briana Blasko]] | | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 4141 | [[:d:Q38097491|Q38097491]] | [[Karin Hellman]] | [[Jakobstad]] | 1915-07-08 | [[Finlandia]] | 2004-02-25 | [[Ficheiro:Karin-Hellman-1949.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4142 | [[:d:Q38102963|Q38102963]] | [[Setareh Hosseini]] | [[Teherán]] | 1993-12-07 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 4143 | [[:d:Q38105800|Q38105800]] | [[Marte Aas]] | | 1966-12-15 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4144 | [[:d:Q38165562|Q38165562]] | [[Margaret Malandruccolo]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 4145 | [[:d:Q38202715|Q38202715]] | [[Jade Matarazzo]] | [[São Paulo]] | 1966-04-26 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 4146 | [[:d:Q38233241|Q38233241]] | [[Lenise Pinheiro]] | | 1960 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 4147 | [[:d:Q38279153|Q38279153]] | [[Yoshida Nagi]] | | 1986-07-06 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4148 | [[:d:Q38345689|Q38345689]] | [[Leena Turpeinen]] | [[Kiuruvesi]] | 1941-07-13 | [[Finlandia]] | 2012-12-06 | |- | style='text-align:right'| 4149 | [[:d:Q39039359|Q39039359]] | [[Halina Holas-Idziakowa]] | [[Lviv]] | 1916 | [[Polonia]] | 2014-02-07 | |- | style='text-align:right'| 4150 | [[:d:Q39039377|Q39039377]] | [[Zofia Lubczyńska]] | [[Katowice]] | 1938-04-10 | [[Polonia]] | 2008-01-26 | |- | style='text-align:right'| 4151 | [[:d:Q39190435|Q39190435]] | [[Cora H. Clarke]] | [[Meadville]] | 1851-02-09 | [[Estados Unidos de América]] | 1916-04-02 | [[Ficheiro:Cora H. Clarke.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4152 | [[:d:Q39356426|Q39356426]] | [[Bernice Agar]] | [[Bowen]] | 1885 | [[Australia]] | 1976 | |- | style='text-align:right'| 4153 | [[:d:Q39367206|Q39367206]] | [[Harriett Pettifore Brims]] | | 1864 | | 1939 | |- | style='text-align:right'| 4154 | [[:d:Q39533047|Q39533047]] | [[Amelia Elizabeth Guppy]] | [[Hertfordshire]] | 1808 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1888 | |- | style='text-align:right'| 4155 | [[:d:Q39875458|Q39875458]] | [[Émilie Vast]] | | 1978 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Vast livres.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4156 | [[:d:Q40031458|Q40031458]] | [[Mayumi Hosokura]] | | 1979 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4157 | [[:d:Q40154054|Q40154054]] | [[Bárbara Brändli]] | [[Schaffhausen]] | 1932-11-21 | [[Suíza]]<br/>[[Venezuela]] | 2011-12-27 | |- | style='text-align:right'| 4158 | [[:d:Q40327337|Q40327337]] | [[Aina Puce]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 4159 | [[:d:Q40332201|Q40332201]] | [[Bolesława Zdanowska]] | [[Varsovia]] | 1908 | | 1981 | |- | style='text-align:right'| 4160 | [[:d:Q40680560|Q40680560]] | [[Gabrielle Keiller]] | [[North Berwick]] | 1908-08-10 | [[Reino Unido]] | 1995-12-23 | |- | style='text-align:right'| 4161 | [[:d:Q40747663|Q40747663]] | [[Åsa Scherdin-Lambert]] | [[Estocolmo]] | 1932-11-13 | [[Suecia]] | 2024-02-21 | [[Ficheiro:Åsa Scherdin-Lambert.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4162 | [[:d:Q40748947|Q40748947]] | [[Barbara Leisgen]] | [[Gengenbach]] | 1940-08-18 | [[Alemaña]] | 2017-04-24 | |- | style='text-align:right'| 4163 | [[:d:Q40888137|Q40888137]] | [[Maha Al-Asaker]] | [[Kuwait]] | 1977-11-29 | [[Kuwait]] | | [[Ficheiro:Maha Alasaker.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4164 | [[:d:Q40919875|Q40919875]] | [[Nicole Böhm]] | [[Germersheim]] | 1974-06-03 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Nicole Böhm.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4165 | [[:d:Q41048231|Q41048231]] | [[Georgia Engelhard]] | | 1906-11-19 | [[Estados Unidos de América]] | 1986-09-14 | |- | style='text-align:right'| 4166 | [[:d:Q41245123|Q41245123]] | [[Ricarda Schwerin]] | [[Gotinga]] | 1912-01-30 | [[Alemaña]]<br/>[[Suíza]]<br/>[[Israel]] | 1999-07-29 | |- | style='text-align:right'| 4167 | [[:d:Q41276683|Q41276683]] | [[Anna Sluijter]] | [[Ámsterdam]] | 1866-12-05 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1931-12-07 | |- | style='text-align:right'| 4168 | [[:d:Q41338497|Q41338497]] | [[Gerharda Matthijssen]] | [[Leeuwarden]] | 1830-10-19 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1907-12-23 | [[Ficheiro:GerardaMatthijssen1890.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4169 | [[:d:Q41346755|Q41346755]] | [[Barbara Van Cleve]] | | 1935 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4170 | [[:d:Q41439804|Q41439804]] | [[Josefina Quezada]] | | 1925 | [[México]] | 2012-05 | |- | style='text-align:right'| 4171 | [[:d:Q41442496|Q41442496]] | [[Hanna Horsberg Hansen]] | [[Kongsvinger Municipality]] | 1957-01-19<br/>1957 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4172 | [[:d:Q41553961|Q41553961]] | [[Augusta Zetterling]] | [[Estocolmo]] | 1840-01-09 | [[Suecia]] | 1898-03-29 | [[Ficheiro:Augusta Zetterling (1840-1898).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4173 | [[:d:Q41561953|Q41561953]] | [[Agnès Geoffray]] | [[Saint-Chamond]] | 1973 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4174 | [[:d:Q41562326|Q41562326]] | [[Jin Lee]] | [[Seúl]] | 1961-03-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4175 | [[:d:Q41621075|Q41621075]] | [[Fredericka Foster]] | [[Seattle]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4176 | [[:d:Q41627635|Q41627635]] | [[Gabriela Rivera]] | [[Santiago de Chile]] | 1977-11-04 | [[Chile]] | | [[Ficheiro:Presentación Gabriela Rivera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4177 | [[:d:Q41634582|Q41634582]] | [[Annie Baillargeon]] | [[Arthabaska]] | 1978 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4178 | [[:d:Q41685644|Q41685644]] | [[Laura Hospes]] | [[Wageningen]] | 1994-06-04 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:LauraHospes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4179 | [[:d:Q41693886|Q41693886]] | [[Katarina Benzova]] | [[Liptovský Mikuláš]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 4180 | [[:d:Q41694123|Q41694123]] | [[Dixie Sheridan]] | | 1943 | | | |- | style='text-align:right'| 4181 | [[:d:Q41709734|Q41709734]] | [[Holly Roberts]] | [[Boulder, Colorado|Boulder]] | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4182 | [[:d:Q41733402|Q41733402]] | [[Gabriella Mercadini]] | [[Venecia]] | 20th century | [[Italia]] | 2012-02-18 | |- | style='text-align:right'| 4183 | [[:d:Q41776908|Q41776908]] | [[Cristina Kahlo]] | [[Cidade de México]] | 1960 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 4184 | [[:d:Q41784719|Q41784719]] | [[Fanči Šarf]] | [[Liubliana]] | 1924 | [[Eslovenia]]<br/>[[República Federal Socialista de Iugoslavia]]<br/>[[Reino de Iugoslavia]] | | [[Ficheiro:Fanči Šarf 1953.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4185 | [[:d:Q41785873|Q41785873]] | [[Hildegard Heise]] | [[Lübeck]] | 1897-06-01 | | 1979-12-19 | [[Ficheiro:Anita Ree portrait of photographer Hildegard Heise.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4186 | [[:d:Q41791840|Q41791840]] | [[Monika Fischer]] | [[Sankt Gallen]] | 1971-05-15 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 4187 | [[:d:Q41793645|Q41793645]] | [[Justyna Mielnikiewicz]] | [[Gmina Marklowice]] | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 4188 | [[:d:Q41799599|Q41799599]] | [[Joyce Boghosian]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4189 | [[:d:Q41947354|Q41947354]] | [[Dilan Bozyel]] | [[Diyarbakır]] | 1985 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 4190 | [[:d:Q42054842|Q42054842]] | [[Astrid Kirschey]] | [[Wermelskirchen]] | 1964 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4191 | [[:d:Q42172983|Q42172983]] | [[Lely Kempin]] | [[Altona]] | 1878-08-02 | [[Alemaña]] | 1971-04-05<br/>1958 | |- | style='text-align:right'| 4192 | [[:d:Q42174098|Q42174098]] | [[Edla Jenny Roos]] | [[Sundsvalls parish]] | 1835-05-10 | [[Suecia]] | 1901-03-15 | [[Ficheiro:Jenny Roos SPA3 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4193 | [[:d:Q42175965|Q42175965]] | [[Emmanuelle Brisson]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4194 | [[:d:Q42293070|Q42293070]] | [[Marianne Strobl]] | [[Vrbno pod Pradědem]] | 1865-02-24 | [[Imperio Austríaco]]<br/>[[Cisleitania]]<br/>[[Reino de Hungría (Q25395037)|Reino de Hungría]] | 1917-02-13 | |- | style='text-align:right'| 4195 | [[:d:Q42298346|Q42298346]] | [[Hélène Hoppenot]] | [[19º distrito de París]] | 1894-07-25 | [[Francia]] | 1990-12-21 | |- | style='text-align:right'| 4196 | [[:d:Q42311062|Q42311062]] | [[Tina Schick]] | [[Melle (Q6954)|Melle]] | 1964 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4197 | [[:d:Q42313435|Q42313435]] | [[Margaretta Kuhlthau Mitchell]] | [[Brooklyn]] | 1935-05-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4198 | [[:d:Q42313436|Q42313436]] | [[Susan Wides]] | | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4199 | [[:d:Q42313483|Q42313483]] | [[Olivia Parker]] | [[Boston]] | 1941 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4200 | [[:d:Q42313488|Q42313488]] | [[Barbara P. Norfleet]] | [[Lakewood Township]] | 1926-02-18 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4201 | [[:d:Q42313529|Q42313529]] | [[Mary A. Bartlett]] | [[Ohio]] | 1846-03-02 | [[Estados Unidos de América]] | 1913-05-20 | [[Ficheiro:Mary A. Bartlett (page 33 crop).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4202 | [[:d:Q42313543|Q42313543]] | [[Lynn Geesaman]] | | 1938 | [[Estados Unidos de América]] | 2020 | |- | style='text-align:right'| 4203 | [[:d:Q42314865|Q42314865]] | [[Michal Cole]] | [[Haifa]] | 1974 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4204 | [[:d:Q42315104|Q42315104]] | [[Abby Robinson]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4205 | [[:d:Q42315127|Q42315127]] | [[Rosalie Thorne McKenna]] | [[Houston, Texas|Houston]] | 1918-11-15 | [[Estados Unidos de América]] | 2003-06-15 | |- | style='text-align:right'| 4206 | [[:d:Q42315143|Q42315143]] | [[Susan Unterberg]] | [[Nova York]] | 1941 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4207 | [[:d:Q42315196|Q42315196]] | [[Margaret Morton]] | [[Akron, Ohio|Akron]] | 1948-10-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-06-27 | |- | style='text-align:right'| 4208 | [[:d:Q42315234|Q42315234]] | [[Sandra Weiner]] | | 1921 | [[Estados Unidos de América]] | 2014 | |- | style='text-align:right'| 4209 | [[:d:Q42315283|Q42315283]] | [[Mildred Grossman]] | | 1916 | [[Estados Unidos de América]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 4210 | [[:d:Q42319452|Q42319452]] | [[Martha Hale Harvey]] | [[Gloucester]] | 1862<br/>1863-06-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1949 | |- | style='text-align:right'| 4211 | [[:d:Q42322250|Q42322250]] | [[Jackie Martin]] | [[Braddock]] | 1903-04-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1969-12-15 | [[Ficheiro:Osten-Unden-and-Tage-Erlander-with-his-wife-are-photographed-by-Cecilia-B-Martin-142439873505.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4212 | [[:d:Q42381824|Q42381824]] | [[Chris Dreier]] | [[Wuppertal]] | 1961-06-25 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4213 | [[:d:Q42398927|Q42398927]] | [[Mariana Méndez]] | [[Montevideo]] | 1966-06-13 | [[Uruguai]] | | |- | style='text-align:right'| 4214 | [[:d:Q42416300|Q42416300]] | [[Serena Wadham]] | | 1930 | [[Reino Unido]] | 2006 | |- | style='text-align:right'| 4215 | [[:d:Q42424665|Q42424665]] | [[Mieke Schlaman]] | [[Tilburg]] | 1946-10-07 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2023-03-02 | |- | style='text-align:right'| 4216 | [[:d:Q42429139|Q42429139]] | [[Carin Verbruggen]] | | 1966 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 4217 | [[:d:Q42429186|Q42429186]] | [[Gerda van der Veen]] | [[Ámsterdam]] | 1934-09-12 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2006-07-09 | |- | style='text-align:right'| 4218 | [[:d:Q42429192|Q42429192]] | [[Hanna Elkan]] | [[Berlín]] | 1893-12-19 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Reich Alemán]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 4219 | [[:d:Q42429347|Q42429347]] | [[Will Bakker]] | [[Dordrecht]] | 1944-05-07 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Quast-03klein.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4220 | [[:d:Q42529356|Q42529356]] | [[Simone Oppliger]] | [[Renan]] | 1947-06-23 | [[Suíza]] | 2006-05-04 | |- | style='text-align:right'| 4221 | [[:d:Q42563967|Q42563967]] | [[Ana Vitória Mussi]] | [[Laguna]] | 1943 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 4222 | [[:d:Q42572972|Q42572972]] | [[Magali Meneses]] | [[Santiago de Chile]] | 1950-02-17 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 4223 | [[:d:Q42675457|Q42675457]] | [[Lillian B. Allen]] | [[Winnipeg]] | 1904-11-09 | [[Canadá]] | 1994-11-13 | |- | style='text-align:right'| 4224 | [[:d:Q42714485|Q42714485]] | [[Isabelle Schmitt]] | [[París]] | 1976-03<br/>1976 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4225 | [[:d:Q42720917|Q42720917]] | [[Marjorie Doggett]] | [[Sussex]] | 1921 | | 2010-08-15 | |- | style='text-align:right'| 4226 | [[:d:Q42728860|Q42728860]] | [[Shizuka Yokomizo]] | [[Toquio]] | 1966 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4227 | [[:d:Q42760491|Q42760491]] | [[Norah Smyth]] | | 1874-03-22 | | 1963 | [[Ficheiro:Norah Smyth suffragette.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4228 | [[:d:Q42814644|Q42814644]] | [[C.Moore Hardy]] | [[Sydney]] | 1955 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 4229 | [[:d:Q42888150|Q42888150]] | [[Sokari Ekine]] | | | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:Sokari Ekine auf der re publica10 (4522833903).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4230 | [[:d:Q42892041|Q42892041]] | [[Elsie Holloway]] | [[St. John's]] | 1882 | [[Canadá]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 4231 | [[:d:Q42904033|Q42904033]] | [[Laura Luostarinen]] | [[Joutseno]] | 1952 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4232 | [[:d:Q42904803|Q42904803]] | [[Marianne Gast]] | | 1910 | [[Alemaña]] | 1958 | |- | style='text-align:right'| 4233 | [[:d:Q42904817|Q42904817]] | [[Gertrudis de Moses]] | [[Brandenburg an der Havel]] | 1901-01-27 | [[Chile]] | 1995-01-25 | |- | style='text-align:right'| 4234 | [[:d:Q43009413|Q43009413]] | [[Madge Smith]] | [[Iden]] | 1898-04-07 | [[Canadá]] | 1974-04-18 | |- | style='text-align:right'| 4235 | [[:d:Q43084400|Q43084400]] | [[Meridith Kohut]] | | 1983 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4236 | [[:d:Q43128354|Q43128354]] | [[Consuelo Castañeda]] | [[A Habana]] | 1958 | [[Cuba]] | | |- | style='text-align:right'| 4237 | [[:d:Q43130659|Q43130659]] | [[Margi Geerlinks]] | [[Kampen]] | 1970 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 4238 | [[:d:Q43133623|Q43133623]] | [[Joan Lyons]] | [[Nova York]] | 1937 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4239 | [[:d:Q43133774|Q43133774]] | [[Brigitta Malche]] | [[Linz]] | 1938-03-12 | [[Suíza]]<br/>[[Austria]] | | [[Ficheiro:Porträt Brigitta Malche.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4240 | [[:d:Q43134223|Q43134223]] | [[Sheila Metzner]] | [[Nova York]] | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4241 | [[:d:Q43136533|Q43136533]] | [[Melanie Schiff]] | | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4242 | [[:d:Q43138217|Q43138217]] | [[Cami Stone]] | [[Vilvoorde]] | 1892<br/>1891 | [[Bélxica]] | 1975-01-01 | [[Ficheiro:Sasha Stone - Portrait of Cami Stone, 1929.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4243 | [[:d:Q43138415|Q43138415]] | [[Elisabeth Sunday]] | | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4244 | [[:d:Q43138551|Q43138551]] | [[Kazuna Taguchi]] | [[Toquio (Q7473516)|Toquio]] | 1979 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4245 | [[:d:Q43139165|Q43139165]] | [[Marjukka Vainio]] | [[Renko]] | 1953-05-24 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4246 | [[:d:Q43234603|Q43234603]] | [[Gladys Reeves]] | | 1890 | [[Canadá]] | 1974-04-26 | [[Ficheiro:Portrait of Gladys Reeves (16457646217).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4247 | [[:d:Q43269469|Q43269469]] | [[Katie Taft]] | [[Boulder, Colorado|Boulder]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 4248 | [[:d:Q43388387|Q43388387]] | [[Matuschka]] | [[Nova Jersey]] | 1954-03-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Matuschka in Forcalquier, France in 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4249 | [[:d:Q43388506|Q43388506]] | [[Nakeya Brown]] | | 1988 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4250 | [[:d:Q43388522|Q43388522]] | [[Rae Russel]] | [[Brooklyn]] | 1925-05-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2008-10-17 | [[Ficheiro:Rae Russel big smile 60's no glasses.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4251 | [[:d:Q43424858|Q43424858]] | [[Yuko Kawasaki]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4252 | [[:d:Q43434386|Q43434386]] | [[Paula Arbide]] | [[Buenos Aires]] | 1979 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4253 | [[:d:Q43556093|Q43556093]] | [[Grit Kallin Fischer]] | [[Frankfurt]] | 1897<br/>1896-04-26 | [[Alemaña]] | 1973-07-17 | |- | style='text-align:right'| 4254 | [[:d:Q43832088|Q43832088]] | [[Vladimíra Valová]] | [[Třebíč]] | 1978 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 4255 | [[:d:Q43882781|Q43882781]] | [[Barbro Frodi]] | [[Örgryte församling]] | 1934-08-29 | [[Suecia]] | 2017-06-11 | |- | style='text-align:right'| 4256 | [[:d:Q44066130|Q44066130]] | [[Kate Newby]] | [[Rexión de Auckland]]<br/>[[Auckland]] | 1979 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:NewbyK.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4257 | [[:d:Q44147185|Q44147185]] | [[Cara Romero]] | [[Inglewood]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4258 | [[:d:Q44181519|Q44181519]] | [[Elija Boßler]] | [[Paderborn]] | 1943 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4259 | [[:d:Q44400336|Q44400336]] | [[Jenny Pike]] | [[Winnipeg]] | 1922-07-23 | [[Canadá]] | 2004-04-19 | |- | style='text-align:right'| 4260 | [[:d:Q44505425|Q44505425]] | [[Monica Løvdahl]] | | 1981 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4261 | [[:d:Q44742152|Q44742152]] | [[Anne-Marie Filaire]] | [[Chamalières]] | 1961-06-14 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4262 | [[:d:Q44742412|Q44742412]] | [[Virginie Nguyen Hoang]] | [[Bruxelas]] | 1987 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:NguyenHoangVirginie Portrait2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4263 | [[:d:Q44905205|Q44905205]] | [[María Guðmundsdóttir]] | [[Reiquiavik]] | 1942-02-12 | [[Islandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4264 | [[:d:Q45174962|Q45174962]] | [[Anush Babajanyan]] | [[Iereván]] | 1983-10-23 | [[Armenia]] | | |- | style='text-align:right'| 4265 | [[:d:Q45175038|Q45175038]] | [[Samera Paz]] | | 1994 | | | |- | style='text-align:right'| 4266 | [[:d:Q45224670|Q45224670]] | [[Rochelle Riley]] | [[Tarboro]] | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Re-publica Detroit 2019 - d1 (48936093501) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4267 | [[:d:Q45251705|Q45251705]] | [[Christine Webster]] | [[Pukekohe]] | 1958 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4268 | [[:d:Q45311263|Q45311263]] | [[Rosa Navarro]] | [[Barranquilla]] | 1955-03-23 | [[Colombia]] | | |- | style='text-align:right'| 4269 | [[:d:Q45311298|Q45311298]] | [[Victoria Cabezas]] | [[Estados Unidos de América]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Costa Rica]] | | |- | style='text-align:right'| 4270 | [[:d:Q45311689|Q45311689]] | [[Frieda Medín]] | | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4271 | [[:d:Q45311833|Q45311833]] | [[Sophie Rivera]] | [[Bronx]] | 1938 | [[Estados Unidos de América]] | 2021 | |- | style='text-align:right'| 4272 | [[:d:Q45339817|Q45339817]] | [[Megan Jenkinson]] | [[Hamilton, Nova Zelandia|Hamilton]] | 1958 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4273 | [[:d:Q45364318|Q45364318]] | [[Diane Tuft]] | [[East Hartford]] | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4274 | [[:d:Q45730752|Q45730752]] | [[María Cardarelly]] | [[Zaragoza]] | 1845 | [[España]] | 1920 | [[Ficheiro:María Carderelly ca 1867 por Eliseo Segond.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4275 | [[:d:Q45763152|Q45763152]] | [[Fiona Clark]] | [[Inglewood]] | 1954 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4276 | [[:d:Q45930850|Q45930850]] | [[Heidi Furre]] | | 1986-11-06 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4277 | [[:d:Q46045557|Q46045557]] | [[Theresa Susannah Eunice Snell Walker]] | [[Keynsham]] | 1807 | [[Australia]]<br/>[[Reino Unido]] | 1876-04-17 | |- | style='text-align:right'| 4278 | [[:d:Q46104221|Q46104221]] | [[T.S. Jube]] | | 1820 | [[Estados Unidos de América]] | 1881 | |- | style='text-align:right'| 4279 | [[:d:Q46104745|Q46104745]] | [[Susan Biddle]] | [[El Paso, Texas|El Paso]] | 1940-09-27 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan Biddle cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4280 | [[:d:Q46105399|Q46105399]] | [[Sofie Öberg]] | | 1844 | [[Suecia]] | 1880 | |- | style='text-align:right'| 4281 | [[:d:Q46151919|Q46151919]] | [[Sabina Maria Cuneo]] | [[Roma]] | 1956-02-02 | [[Italia]] | 2016-09-09 | |- | style='text-align:right'| 4282 | [[:d:Q46200462|Q46200462]] | [[Anna Yam]] | [[Ekaterimburgo]] | 1980 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4283 | [[:d:Q46387772|Q46387772]] | [[Marianne Jungmaier]] | [[Linz]] | 1985-09-19 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 4284 | [[:d:Q46409400|Q46409400]] | [[Alina Vozna]] | | 1989-06-02 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Alina Vozna 06.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4285 | [[:d:Q46506782|Q46506782]] | [[Mathilde Weil]] | [[Filadelfia]] | 1872 | [[Estados Unidos de América]] | 1942-06-06<br/>1943<br/>1918 | [[Ficheiro:MathildeWeil1899.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4286 | [[:d:Q46515049|Q46515049]] | [[Liesel Metten]] | [[Recklinghausen]] | 1938 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4287 | [[:d:Q46515188|Q46515188]] | [[Lilian Ream]] | [[Wisbech]] | 1877 | | 1961 | |- | style='text-align:right'| 4288 | [[:d:Q46546475|Q46546475]] | [[Lenka Hatašová]] | [[Praga]]<br/>[[Libčice nad Vltavou]] | 1969-07-26 | | | |- | style='text-align:right'| 4289 | [[:d:Q46642451|Q46642451]] | [[Ruth Thorne-Thomsen]] | [[Nova York]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4290 | [[:d:Q46769500|Q46769500]] | [[Bea Moedt]] | [[Rotterdam]] | 1950 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2024-10-26 | [[Ficheiro:Bea Moedt 20140421-MAR 2292 Marc Wollrabe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4291 | [[:d:Q46769947|Q46769947]] | [[Thea van den Heuvel]] | | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 4292 | [[:d:Q46993242|Q46993242]] | [[Joanne Leonard]] | [[Os Ánxeles]] | 1940 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4293 | [[:d:Q46999018|Q46999018]] | [[Olivia Locher]] | [[Johnstown]] | 1990 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Olivialocherseptember2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4294 | [[:d:Q47004239|Q47004239]] | [[Emma Kirchner]] | [[Leipzig]] | 1830-03-30 | | 1909-02-10 | [[Ficheiro:Portret van fotografe Emma Kirchner (1830-1909).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4295 | [[:d:Q47006799|Q47006799]] | [[Maki Shiozawa]] | [[Toquio]] | 1975 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4296 | [[:d:Q47012827|Q47012827]] | [[Ágnes Bartha]] | [[Dunaföldvár]] | 1922-10-26 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 4297 | [[:d:Q47035005|Q47035005]] | [[Barbara Maples]] | [[Temple (Q427075)|Temple]] | 1912 | [[Estados Unidos de América]] | 1999 | |- | style='text-align:right'| 4298 | [[:d:Q47086851|Q47086851]] | [[Carola Lohde]] | [[Berlín]] | 1889-02-12 | [[Alemaña]] | 1959 | |- | style='text-align:right'| 4299 | [[:d:Q47135712|Q47135712]] | [[Janina Mokrzycka]] | | 1911 | [[Polonia]] | 2006 | |- | style='text-align:right'| 4300 | [[:d:Q47206345|Q47206345]] | [[Lotte Michailova]] | [[Pernik]] | 1925-11-27 | [[Bulgaria]] | 2014-11-12 | |- | style='text-align:right'| 4301 | [[:d:Q47308271|Q47308271]] | [[Lisa Saltzman]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4302 | [[:d:Q47346609|Q47346609]] | [[Anna Łoś]] | [[Wrocław]] | 1958-03-18 | [[Polonia]] | 2018-01-09 | [[Ficheiro:Anna Los.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4303 | [[:d:Q47401713|Q47401713]] | [[Nili Goren]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4304 | [[:d:Q47402443|Q47402443]] | [[Rana Abu Fraiha]] | [[Tel Sheva]] | 1990-10-08 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4305 | [[:d:Q47430161|Q47430161]] | [[Senyuiedzorm Awusi Adadevoh]] | [[Dzelukope]] | | [[Ghana]] | | [[Ficheiro:Senyuiedzorm.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4306 | [[:d:Q47457729|Q47457729]] | [[Rita Martin]] | [[Irlanda]] | 1875 | [[Reino Unido]] | 1958 | [[Ficheiro:Rita Martin by Lallie Charles, c. 1907.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4307 | [[:d:Q47458414|Q47458414]] | [[Kate Pragnell]] | [[Newport, illa de Wight]] | 1853-02-24 | [[Reino Unido]] | 1905-11-19 | [[Ficheiro:Portrait album of who's who at the International Congress of Women - Miss Kate Pragnell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4308 | [[:d:Q47460319|Q47460319]] | [[Diane Sagnier]] | | | [[Francia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Diane Sagnier, “Mauvais Coton”, Au Café de Paris, Paris, France (18-10-2024) · © Danilo Samà.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4309 | [[:d:Q47463955|Q47463955]] | [[Conny Beyreuther]] | [[Berlín]] | 1975 | [[España]] | | [[Ficheiro:Beyreuther.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4310 | [[:d:Q47471600|Q47471600]] | [[Eva Johanna Rubin]] | [[Berlín]] | 1925-04-22 | [[Alemaña]] | 2001-11-26 | |- | style='text-align:right'| 4311 | [[:d:Q47486977|Q47486977]] | [[Barbara Gass]] | [[Augsburgo]] | 1939-03-23 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4312 | [[:d:Q47489131|Q47489131]] | [[Rocio Bonilla]] | [[Badalona]]<br/>[[Barcelona]] | 1970 | [[España]] | | [[Ficheiro:Rocio Bonilla 2119.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4313 | [[:d:Q47489910|Q47489910]] | [[Slava Poseday]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 4314 | [[:d:Q47504851|Q47504851]] | [[Martina Malešev]] | [[República Socialista de Serbia]] | 1988 | | | [[Ficheiro:Martina Maleshev.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4315 | [[:d:Q47506432|Q47506432]] | [[Judit Szabó]] | [[Budapest]] | 1955 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 4316 | [[:d:Q47510246|Q47510246]] | [[Selma Genthe]] | [[Frankfurt]] | 1877-02-09 | [[Reich Alemán]] | 1939-05-22 | |- | style='text-align:right'| 4317 | [[:d:Q47530230|Q47530230]] | [[Dana Arieli-Horowitz]] | [[Xerusalén]] | 1963 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:דנה אריאלי.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4318 | [[:d:Q47538350|Q47538350]] | [[Lieve Prins]] | [[Lichtervelde]] | 1948-04-14 | [[Bélxica]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | 2019-04-25 | [[Ficheiro:Lieve prins-1579174383.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4319 | [[:d:Q47541862|Q47541862]] | [[Natasha Caruana]] | | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 4320 | [[:d:Q47542153|Q47542153]] | [[Jacqueline Bishop]] | [[Kingston]] | 1971-02-28 | [[Xamaica]] | | |- | style='text-align:right'| 4321 | [[:d:Q47788112|Q47788112]] | [[Antonia Santos García]] | [[Mondoñedo]] | 1831-06-30 | [[España]] | 1905 | |- | style='text-align:right'| 4322 | [[:d:Q47788908|Q47788908]] | [[Germaine Martin]] | [[Lausana]] | 1892-09-12 | [[Suíza]] | 1971-07-31 | |- | style='text-align:right'| 4323 | [[:d:Q47793256|Q47793256]] | [[Alice Tredwell]] | | 1823 | [[Reino Unido]] | 1867-06-14 | [[Ficheiro:Alice Tredwell railway contractor.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4324 | [[:d:Q47949282|Q47949282]] | [[Lettice Ramsey]] | [[Condado de Sligo]] | 1898-08-02 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1985-07-12 | |- | style='text-align:right'| 4325 | [[:d:Q47997021|Q47997021]] | [[Eva Petrič]] | [[Kranj]] | 1983 | [[Eslovenia]]<br/>[[Austria]] | | [[Ficheiro:Eva Petrič na razstavi v New Yorku, ZDA (2022).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4326 | [[:d:Q48453433|Q48453433]] | [[Laura Izumikawa]] | [[Toquio]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4327 | [[:d:Q48644951|Q48644951]] | [[Olga Borisovna Korsunova]] | [[San Petersburgo]] | 1951-11-19 | | 2016-05-16 | |- | style='text-align:right'| 4328 | [[:d:Q48689389|Q48689389]] | [[Kristin Jones]] | [[Washington, D.C.]] | 1956-08-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4329 | [[:d:Q48699529|Q48699529]] | [[Tina Signesdottir Hult]] | [[Haugesund]] | 1982 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Tina signesdottir Hult.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4330 | [[:d:Q48758044|Q48758044]] | [[Anna Alexis Michel]] | [[Bruxelas]] | 1966-04-15 | [[Bélxica]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Anna Alexis Michel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4331 | [[:d:Q48758431|Q48758431]] | [[Anja Kempe]] | [[Bad Urach]] | 1973 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4332 | [[:d:Q48763448|Q48763448]] | [[Ichiko Uemoto]] | | 1984-06-04 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4333 | [[:d:Q48763849|Q48763849]] | [[Megumi Yoshitake]] | [[Toquio]] | 1965 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4334 | [[:d:Q48841706|Q48841706]] | [[Malgorzata Dolowska]] | [[Varsovia]] | 1959-01-01 | | | |- | style='text-align:right'| 4335 | [[:d:Q48843194|Q48843194]] | [[Anita Andrzejewska]] | [[Toruń]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 4336 | [[:d:Q48847216|Q48847216]] | [[Tamara Pieńko]] | [[Wrocław]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Tamary Pieńko 03097.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4337 | [[:d:Q48848833|Q48848833]] | [[Joanna Mrówka]] | [[Cracovia]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 4338 | [[:d:Q48851188|Q48851188]] | [[Maria Sliwa]] | [[Rybnik]] | 1966-07-29 | | | |- | style='text-align:right'| 4339 | [[:d:Q48851474|Q48851474]] | [[Maria Chrząszczowa]] | [[Varsovia]] | 1913-06-18 | | 1979-01-29 | |- | style='text-align:right'| 4340 | [[:d:Q48855224|Q48855224]] | [[Anna Gora-Klauzinska]] | [[Kielce]] | 1979-09-05 | | | |- | style='text-align:right'| 4341 | [[:d:Q48862586|Q48862586]] | [[Janina Peikert]] | | 1944 | | | |- | style='text-align:right'| 4342 | [[:d:Q48864231|Q48864231]] | [[Krystyna Gorazdowska]] | [[Varsovia]] | 1914-06-18 | [[Polonia]] | 1998-09-02 | |- | style='text-align:right'| 4343 | [[:d:Q48867465|Q48867465]] | [[Adriana Zehbrauskas]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 4344 | [[:d:Q48871788|Q48871788]] | [[Irene Santos]] | [[Porto Alegre]] | | | | [[Ficheiro:Irene Santos - projeto ere.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4345 | [[:d:Q48876981|Q48876981]] | [[Salma Khalil Alio]] | [[Chad]] | 1982-01-22 | [[Chad]] | | [[Ficheiro:Salma Khalil.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4346 | [[:d:Q48969143|Q48969143]] | [[Edith Dennison Darlington Ammon]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Edith Darlington.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4347 | [[:d:Q49161279|Q49161279]] | [[Laura Checkoway]] | [[Ann Arbor]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4348 | [[:d:Q49166750|Q49166750]] | [[Nicoline Weywadt]] | [[Djúpivogur]] | 1848-02-05 | [[Islandia]] | 1921-02-20 | [[Ficheiro:Nicoline weywadt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4349 | [[:d:Q49208827|Q49208827]] | [[Gillian Chaplin]] | [[Pietermaritzburg]] | 1948 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4350 | [[:d:Q49210584|Q49210584]] | [[Rhondda Bosworth]] | [[Takapuna]] | 1944 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4351 | [[:d:Q49281981|Q49281981]] | [[E. Jane Gay]] | [[Nashua]] | 1830-07-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1919-03-15 | [[Ficheiro:Cover illustration of E. Jane Gay with her camera, ca. 1889-1897. (23713911211).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4352 | [[:d:Q49296254|Q49296254]] | [[Bryony Dalefield]] | | 1951 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4353 | [[:d:Q49466835|Q49466835]] | [[Marion Kirker]] | [[Adelaida]] | 1884-07-01 | [[Nova Zelandia]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 4354 | [[:d:Q49490245|Q49490245]] | [[Carolyn Marks Blackwood]] | [[Anchorage]] | 1951-08-21 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4355 | [[:d:Q50023994|Q50023994]] | [[Lucero González]] | [[Cidade de México]] | 20th century<br/>1947-04-18 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 4356 | [[:d:Q50045152|Q50045152]] | [[Di ffrench]] | [[Melbourne]] | 1946-11-09 | [[Nova Zelandia]] | 1999-05-25 | |- | style='text-align:right'| 4357 | [[:d:Q50053768|Q50053768]] | [[Marie Shannon]] | [[Nelson, Nova Zelandia|Nelson]] | 1960 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4358 | [[:d:Q50104751|Q50104751]] | [[Yuk King Tan]] | [[Australia]] | 1971 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4359 | [[:d:Q50109037|Q50109037]] | [[Christine Bastin]] | | 1947-03-16 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 4360 | [[:d:Q50111979|Q50111979]] | [[Jane Zusters]] | [[Christchurch]] | 1951 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4361 | [[:d:Q50137387|Q50137387]] | [[Adelita Husni-Bey]] | [[Milán]] | 1985 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 4362 | [[:d:Q50293066|Q50293066]] | [[Paula Anta]] | [[Madrid]] | 1977 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4363 | [[:d:Q50323045|Q50323045]] | [[Alice Burr]] | | 1883 | [[Estados Unidos de América]] | 1968 | |- | style='text-align:right'| 4364 | [[:d:Q50346875|Q50346875]] | [[Sarah Waiswa]] | [[Uganda]] | 1980s | [[Uganda]] | | |- | style='text-align:right'| 4365 | [[:d:Q50347537|Q50347537]] | [[Anna Tärnhuvud]] | | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 4366 | [[:d:Q50347853|Q50347853]] | [[Cannon Bernáldez]] | [[Cidade de México]] | 1974 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 4367 | [[:d:Q50349509|Q50349509]] | [[Hana Connor]] | [[Praga]] | 1980-11-20<br/>1980 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 4368 | [[:d:Q50355219|Q50355219]] | [[Angela Strassheim]] | [[Bloomfield]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4369 | [[:d:Q50355301|Q50355301]] | [[Simone Nieweg]] | [[Bielefeld]] | 1962 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4370 | [[:d:Q50358362|Q50358362]] | [[Pat Sturnnz]] | | 1910-10 | [[Canadá]] | 2011-03-15 | |- | style='text-align:right'| 4371 | [[:d:Q50367067|Q50367067]] | [[Sarah Chinnery]] | [[Belfast]] | 1887-01-30 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1970-03-24 | |- | style='text-align:right'| 4372 | [[:d:Q50376523|Q50376523]] | [[Simonetta Persichetti]] | [[Roma]] | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 4373 | [[:d:Q50377527|Q50377527]] | [[Krista Burāne]] | | 1971-07-18 | [[Letonia]] | | |- | style='text-align:right'| 4374 | [[:d:Q50379557|Q50379557]] | [[Janet Delaney]] | | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Janet Delaney 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4375 | [[:d:Q50379866|Q50379866]] | [[Ulli Steltzer]] | | 1923 | [[Alemaña]] | 2018-07-27 | |- | style='text-align:right'| 4376 | [[:d:Q50383764|Q50383764]] | [[Mayra Johnson]] | [[Santo Domingo de Guzmán|Santo Domingo]] | 1951-03-10 | [[República Dominicana]] | | |- | style='text-align:right'| 4377 | [[:d:Q50384496|Q50384496]] | [[Nora Zaïr]] | [[Orán, Alxeria|Orán]] | 20th century | [[Alxeria]] | | [[Ficheiro:Expo Photo WLM 2018 WLE2018 Oran (57).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4378 | [[:d:Q50385654|Q50385654]] | [[Laetitia Tura]] | | 1978 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4379 | [[:d:Q50401112|Q50401112]] | [[Barbara Davatz]] | [[Zürich]] | 1944-04-27 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 4380 | [[:d:Q50414238|Q50414238]] | [[Fariba Hajamadi]] | [[Isfahán]] | 1957 | [[Irán]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4381 | [[:d:Q50414319|Q50414319]] | [[Masha Ivashintsova]] | [[Ekaterimburgo]] | 1942-03-23 | | 2000-07-13 | [[Ficheiro:Маша Ивашинцова. Автопортрет, 1989.webp|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4382 | [[:d:Q50418300|Q50418300]] | [[Māra Brašmane]] | | 1944-07-22 | [[Letonia]] | | |- | style='text-align:right'| 4383 | [[:d:Q50450145|Q50450145]] | [[Violet Keene]] | [[Bath]] | 1893 | [[Canadá]] | 1987-05-10 | |- | style='text-align:right'| 4384 | [[:d:Q50505213|Q50505213]] | [[Ana Kras]] | [[Belgrado]] | 1984 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ana Kras in Derby.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4385 | [[:d:Q50505773|Q50505773]] | [[Judith Lodge]] | [[Saint Paul, Minnesota|Saint Paul]] | 1941-07-25 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4386 | [[:d:Q50527416|Q50527416]] | [[Amelie Zadeh]] | [[Linz]] | 1985-11-28 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 4387 | [[:d:Q50576466|Q50576466]] | [[Yvette Borup]] | [[París]] | 1884<br/>1891-02-28 | [[Estados Unidos de América]] | 1960<br/>1959-04-12 | [[Ficheiro:Mrs. Roy Chapman Andrews, formerly Miss Yvette Borup.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4388 | [[:d:Q50654788|Q50654788]] | [[Fanni Luzsicza]] | [[Budapest]] | 1995-02-03 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Luzsicza Fanni.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4389 | [[:d:Q50675504|Q50675504]] | [[Thea Segall]] | [[Burdujeni]] | 1929-05-13 | [[Romanía]]<br/>[[Venezuela]] | 2009-10-25 | [[Ficheiro:Thea Segall.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4390 | [[:d:Q50738966|Q50738966]] | [[Juliana Stein]] | | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 4391 | [[:d:Q50801131|Q50801131]] | [[Maria Wołyńska]] | | 1927 | [[Polonia]] | 2004 | |- | style='text-align:right'| 4392 | [[:d:Q50804795|Q50804795]] | [[Charlotte Abramow]] | [[Bruxelas-Capital (Q9005)|Bruxelas-Capital]] | 1993-09-30 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 4393 | [[:d:Q50806457|Q50806457]] | [[Ritva Kovalainen]] | [[Hattula]] | 1959 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Ritva Kovalainen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4394 | [[:d:Q50808532|Q50808532]] | [[Stefanie Hiekmann]] | [[Georgsmarienhütte]] | 1990-03-14 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Stefanie Hiekmann (2017).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4395 | [[:d:Q50818941|Q50818941]] | [[Erica Anderson]] | [[Viena]] | 1914-08-08 | [[Austria]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1976-09-23 | |- | style='text-align:right'| 4396 | [[:d:Q50822673|Q50822673]] | [[Maria Fernanda Lairet]] | [[Caracas]] | 1963-03-22 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 4397 | [[:d:Q50825690|Q50825690]] | [[Stephanie Oursler]] | [[Baltimore]] | 1938-06-21 | [[Estados Unidos de América]] | 2018 | |- | style='text-align:right'| 4398 | [[:d:Q50846408|Q50846408]] | [[Josefina Gómez Revenga]] | [[Maracay]] | 1920-10-20 | [[Venezuela]] | 1997-12-17 | [[Ficheiro:Josefina Gómez Revenga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4399 | [[:d:Q50858173|Q50858173]] | [[Stephanie Welsh]] | [[Quantico]] | 1973-06-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4400 | [[:d:Q50866287|Q50866287]] | [[Liselotte Orgel-Köhne]] | [[Estrasburgo]] | 1918 | [[Alemaña]] | 2002 | |- | style='text-align:right'| 4401 | [[:d:Q50886125|Q50886125]] | [[Meryl McMaster]] | | 1988 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4402 | [[:d:Q50975376|Q50975376]] | [[Peggy Bauer]] | | 1932-03-02 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-03-23<br/>2004-03-29 | |- | style='text-align:right'| 4403 | [[:d:Q51048627|Q51048627]] | [[Iraida Icaza]] | [[Cidade de Panamá]] | 1952 | [[Panamá]] | | |- | style='text-align:right'| 4404 | [[:d:Q51100589|Q51100589]] | [[Sonja van Driel]] | [[Haarlemmermeer]] | 1959-12-15 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Sonja van driel-1522325035.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4405 | [[:d:Q51109586|Q51109586]] | [[Marianne Golte-Bechtle]] | | 1941 | [[Alemaña]] | 2023-01-01 | |- | style='text-align:right'| 4406 | [[:d:Q51120412|Q51120412]] | [[Susan Lipper]] | [[Nova York]] | 1953-03-28 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4407 | [[:d:Q51120424|Q51120424]] | [[Henny Garfunkel]] | | 1947-04-17 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4408 | [[:d:Q51131514|Q51131514]] | [[Ilse Steinhoff]] | [[Barmen]] | 1909 | [[Alemaña]] | 1974 | |- | style='text-align:right'| 4409 | [[:d:Q51132457|Q51132457]] | [[June Sauer]] | | 1920s | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4410 | [[:d:Q51163554|Q51163554]] | [[Jean Gainfort Merrill]] | | 1913 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4411 | [[:d:Q51169979|Q51169979]] | [[Adriana Marmorek]] | [[Bogotá]] | 1969 | [[Colombia]] | | |- | style='text-align:right'| 4412 | [[:d:Q51175868|Q51175868]] | [[Dorota Sadovská]] | [[Bratislava]] | 1973-02-05 | | | |- | style='text-align:right'| 4413 | [[:d:Q51220699|Q51220699]] | [[Martina Kudláček]] | [[Viena]] | 1965 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Martina Kudláček Viennale 2012 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4414 | [[:d:Q51231367|Q51231367]] | [[Nadine Tasseel]] | [[Sint-Niklaas]] | 1953-10-03 | [[Bélxica]] | 2020-07-30 | |- | style='text-align:right'| 4415 | [[:d:Q51267126|Q51267126]] | [[Shashinkan Gelatin]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4416 | [[:d:Q51320813|Q51320813]] | [[Esther Kroon]] | [[Naarden]] | 1966-02-10 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1992-01-20 | |- | style='text-align:right'| 4417 | [[:d:Q51323090|Q51323090]] | [[Else Thalemann]] | [[Berlín]] | 1901-03-29 | [[Alemaña]] | 1984-10-19 | |- | style='text-align:right'| 4418 | [[:d:Q51337082|Q51337082]] | [[Helen Rosner]] | [[Chicago]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4419 | [[:d:Q51451423|Q51451423]] | [[Sally Elizabeth Wood]] | [[Brome]] | 1857-01-07 | [[Canadá]] | 1928-01-30 | [[Ficheiro:Sally E. Wood self-portrait.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4420 | [[:d:Q51534324|Q51534324]] | [[Yvonne Chevalier]] | [[9º distrito de París]] | 1899-01-18 | [[Francia]] | 1982-06-22 | |- | style='text-align:right'| 4421 | [[:d:Q51566186|Q51566186]] | [[Denisa Lehocká]] | | 1971-01-28 | [[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 4422 | [[:d:Q51574537|Q51574537]] | [[Virginia Overton]] | [[Nashville, Tennessee|Nashville]] | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4423 | [[:d:Q51628295|Q51628295]] | [[Barbara Wrede]] | [[Hankensbüttel]] | 1966 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4424 | [[:d:Q51633055|Q51633055]] | [[Alice Miceli]] | | 1980-03-25 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:AliceMiceli.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4425 | [[:d:Q51670389|Q51670389]] | [[Maryna Batsi͡ukova]] | [[Minsk]] | 1961-08-27 | [[Belarús]] | | [[Ficheiro:Marina Batyukova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4426 | [[:d:Q51677231|Q51677231]] | [[Julia Vargas-Weise]] | [[Cochabamba]] | 1942-02-05 | [[Bolivia]] | 2018-04-01 | [[Ficheiro:Julia Vargas Weise.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4427 | [[:d:Q51719407|Q51719407]] | [[Mattie Gunterman]] | [[La Crosse]] | 1872 | [[Estados Unidos de América]] | 1945 | [[Ficheiro:Mattie Gunterman with grouse. VPL 2215 (9554673727).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4428 | [[:d:Q51719482|Q51719482]] | [[Ursula Wolff Schneider]] | [[Berlín]] | 1906 | [[Alemaña]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 4429 | [[:d:Q51739876|Q51739876]] | [[Layla Love]] | [[Os Ánxeles]] | 1980 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4430 | [[:d:Q51754428|Q51754428]] | [[Kristin Capp]] | [[Portland, Oregón|Portland]] | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4431 | [[:d:Q51754976|Q51754976]] | [[Meg Griffiths]] | [[Indiana]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4432 | [[:d:Q51780223|Q51780223]] | [[Gunilla Kihlman]] | [[Helsinqui]] | 1931-07-03<br/>1931 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4433 | [[:d:Q51830216|Q51830216]] | [[Antonina Garnuszewska]] | [[Opoczno]] | 1919-06-15 | [[Polonia]] | 2018-04-07 | |- | style='text-align:right'| 4434 | [[:d:Q51854918|Q51854918]] | [[Alisa Douer]] | [[Tel Aviv]] | 1943 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4435 | [[:d:Q51879393|Q51879393]] | [[Sara Berasaluce Duque]] | [[Vitoria]] | 1992 | [[España]] | | [[Ficheiro:Berasaluce.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4436 | [[:d:Q51881675|Q51881675]] | [[Denise De La Rue]] | [[Cidade de México]] | 20th century | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 4437 | [[:d:Q51882095|Q51882095]] | [[Ana Paula Paiva]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 4438 | [[:d:Q51882096|Q51882096]] | [[Ana Araujo]] | | 1966 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 4439 | [[:d:Q51882246|Q51882246]] | [[Angélica Dass]] | [[Río de Xaneiro]] | 1979 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Angélica Dass retratos.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4440 | [[:d:Q51883685|Q51883685]] | [[Véra Cardot]] | [[Budapest]] | 1920-07-24 | [[Francia]]<br/>[[Reino de Hungría (1920-1946)|Reino de Hungría]] | 2003-08-31 | |- | style='text-align:right'| 4441 | [[:d:Q51979981|Q51979981]] | [[Inka Nieminen]] | | 1971 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4442 | [[:d:Q52004586|Q52004586]] | [[Manal Al Dowayan]] | [[Dhahran]] | 1973 | [[Arabia Saudita]] | | [[Ficheiro:Manal Al Dowayan Soft Power.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4443 | [[:d:Q52004592|Q52004592]] | [[Xing Danwen]] | [[Shaanxi]] | 1967 | [[República Popular da China]] | | [[Ficheiro:Xing Danwen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4444 | [[:d:Q52004925|Q52004925]] | [[Carole Harmel]] | | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4445 | [[:d:Q52005115|Q52005115]] | [[Sarah Bahbah]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 4446 | [[:d:Q52149776|Q52149776]] | [[Aimé Civiale]] | | 1821 | [[Francia]] | 1893 | |- | style='text-align:right'| 4447 | [[:d:Q52155437|Q52155437]] | [[Mary Harrod Northend]] | [[Salem (Q54140)|Salem]] | 1850 | [[Estados Unidos de América]] | 1926-12-17 | [[Ficheiro:Mary Harrod Northend.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4448 | [[:d:Q52156159|Q52156159]] | [[Lena Connell]] | [[Londres]] | 1875-07-27 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1949-03-04 | |- | style='text-align:right'| 4449 | [[:d:Q52156207|Q52156207]] | [[Mary Ellen Sigsbee Fischer]] | [[Nova Orleáns]] | 1876-02-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1960 | [[Ficheiro:Miss Mary Ellen Sigsbee.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4450 | [[:d:Q52156942|Q52156942]] | [[Doris Martha Weber]] | | 1898 | [[Estados Unidos de América]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 4451 | [[:d:Q52156945|Q52156945]] | [[Irene Bayer Hecht]] | [[Chicago]] | 1898-10-28 | [[Estados Unidos de América]] | 1991 | |- | style='text-align:right'| 4452 | [[:d:Q52157335|Q52157335]] | [[Eileen Darby]] | [[Portland, Oregón|Portland]] | 1916-05-12 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-03-30 | |- | style='text-align:right'| 4453 | [[:d:Q52159691|Q52159691]] | [[Madame Gagné]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4454 | [[:d:Q52159704|Q52159704]] | [[Joanna Piotrowska]] | [[Varsovia]] | 1985 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 4455 | [[:d:Q52161805|Q52161805]] | [[Nomi Kaplan]] | [[Klaipeda]] | 1933-12-07 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4456 | [[:d:Q52161826|Q52161826]] | [[Hildegard Zenker]] | [[Weißenfels]] | 1909-10-20 | [[Alemaña]] | 1999 | |- | style='text-align:right'| 4457 | [[:d:Q52190564|Q52190564]] | [[Clara Gutsche]] | [[St. Louis]] | 1949-04-20 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4458 | [[:d:Q52241672|Q52241672]] | [[Ingeborg Wollenzin]] | [[Bonn]] | 1918 | [[Alemaña]] | 2004 | |- | style='text-align:right'| 4459 | [[:d:Q52274681|Q52274681]] | [[Chloe Dewe Mathews]] | | 1982 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4460 | [[:d:Q52274935|Q52274935]] | [[Natalia Arias]] | [[Brighton]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 4461 | [[:d:Q52281773|Q52281773]] | [[Madeline Winkler-Betzendahl]] | [[Berlín]] | 1899-04-18 | [[Reino de Prusia]]<br/>[[Estado Libre de Prusia]]<br/>[[Reich Alemán]]<br/>[[Alemaña]] | 1995 | |- | style='text-align:right'| 4462 | [[:d:Q52305904|Q52305904]] | [[Ema Spencer]] | [[Gratiot]] | 1857 | [[Estados Unidos de América]] | 1941-08-30 | |- | style='text-align:right'| 4463 | [[:d:Q52306107|Q52306107]] | [[Lilo Raymond]] | [[Frankfurt]] | 1922-06-23 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-09-06 | |- | style='text-align:right'| 4464 | [[:d:Q52320566|Q52320566]] | [[Charlotte Willott]] | [[Szczecin]] | 1887-06-07 | [[Reich Alemán]]<br/>[[Alemaña]] | 1978-09-25 | |- | style='text-align:right'| 4465 | [[:d:Q52326187|Q52326187]] | [[Helga Teichmann]] | [[Dresden]] | 1927 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4466 | [[:d:Q52343698|Q52343698]] | [[Kearra Amaya Gopee]] | [[Trinidad e Tobago]] | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kearra Gopee Black Lunch Table Open The Knowledge Stories.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4467 | [[:d:Q52423859|Q52423859]] | [[Siân Davey]] | | 1984 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4468 | [[:d:Q52581194|Q52581194]] | [[Liz Johnson Artur]] | [[Bulgaria]] | 1964 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4469 | [[:d:Q52581299|Q52581299]] | [[Elizabeth Williams]] | [[Houston, Texas|Houston]] | 1924 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4470 | [[:d:Q52590069|Q52590069]] | [[Cathy Church]] | | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4471 | [[:d:Q52604361|Q52604361]] | [[Ev Grüger]] | [[Altenburg]] | 1928-04-10 | [[Alemaña]] | 2017-11-09 | |- | style='text-align:right'| 4472 | [[:d:Q52614087|Q52614087]] | [[Gillian Laub]] | | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:GillianLaub-ContributorPhoto-B+W.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4473 | [[:d:Q52614633|Q52614633]] | [[Irene Zundel]] | [[Cidade de México]] | 1958 | [[México]] | | [[Ficheiro:Irene Zundel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4474 | [[:d:Q52634234|Q52634234]] | [[Linda Tirado]] | | 1982-08-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4475 | [[:d:Q52634674|Q52634674]] | [[Inge Grognard]] | | 1958-09-27 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 4476 | [[:d:Q52669971|Q52669971]] | [[Janina Trojan]] | [[Svajatyčy]] | 1918-06-05 | [[Polonia]] | 2014-09-24 | |- | style='text-align:right'| 4477 | [[:d:Q52670152|Q52670152]] | [[Jolanta Lipka]] | [[Varsovia]] | 1965 | [[Polonia]] | 2014-12-16 | |- | style='text-align:right'| 4478 | [[:d:Q52670161|Q52670161]] | [[Zofia Raczkowska]] | [[Varsovia]] | 1932 | [[Polonia]] | 2013-05-04 | |- | style='text-align:right'| 4479 | [[:d:Q52691985|Q52691985]] | [[Hanna Seewald]] | [[Krefeld]] | 1899-02-13 | [[Alemaña]] | 1992-08-26 | |- | style='text-align:right'| 4480 | [[:d:Q52698524|Q52698524]] | [[Jenevieve Aken]] | [[Ikom]]<br/>[[Cross River]] | 1989 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 4481 | [[:d:Q52733609|Q52733609]] | [[Dorothea Rudolph]] | [[Baden-Baden]] | 1917 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4482 | [[:d:Q53109183|Q53109183]] | [[Fien Muller]] | [[Lokeren]] | 1978 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 4483 | [[:d:Q53224676|Q53224676]] | [[Anita Niesz]] | [[Ennetbaden]] | 1925-06-16 | [[Suíza]] | 2013-10-01 | |- | style='text-align:right'| 4484 | [[:d:Q53358995|Q53358995]] | [[Harriet Brims]] | | 1864 | [[Australia]] | 1939 | [[Ficheiro:Self portrait of Harriett Pettifore Brims.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4485 | [[:d:Q53398107|Q53398107]] | [[Milena Rakocević]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4486 | [[:d:Q53410221|Q53410221]] | [[Frances Stebbins Allen]] | [[Deerfield]] | 1854-08-10 | [[Estados Unidos de América]] | 1941-02-14 | |- | style='text-align:right'| 4487 | [[:d:Q53410259|Q53410259]] | [[Kirsty Mackay]] | [[Glasgow]] | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4488 | [[:d:Q53506473|Q53506473]] | [[Elisabeth Hallowell Saunders]] | [[Alexandria]] | 1861-02-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1910 | [[Ficheiro:Withflowerstrees00sauniala 0008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4489 | [[:d:Q53530758|Q53530758]] | [[Raissa Smilis]] | [[Toronto]] | 1932-10-23 | [[Canadá]] | 2011-07-28 | |- | style='text-align:right'| 4490 | [[:d:Q53625152|Q53625152]] | [[Carla Borel]] | | 1973 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4491 | [[:d:Q53673383|Q53673383]] | [[Christine Schindler]] | | 1968 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Christine Schindler 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4492 | [[:d:Q53835410|Q53835410]] | [[Frances Macgregor]] | [[Portland, Oregón|Portland]] | 1906-04-21 | [[Estados Unidos de América]] | 2001 | |- | style='text-align:right'| 4493 | [[:d:Q53838665|Q53838665]] | [[Anne Catherine]] | [[Guer]] | 1874 | [[Francia]] | 1958 | |- | style='text-align:right'| 4494 | [[:d:Q53843733|Q53843733]] | [[Françoise Evenou]] | [[Casablanca]] | 1959-04-13 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Françoise Evenou .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4495 | [[:d:Q53869219|Q53869219]] | [[Dörte Eißfeldt]] | [[Hamburgo]] | 1950 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4496 | [[:d:Q53870573|Q53870573]] | [[Novo Isioro]] | [[Lagos, Nixeria]] | 1986-02-09 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 4497 | [[:d:Q53870637|Q53870637]] | [[Ewa Doroszenko]] | | 1983 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 4498 | [[:d:Q53871233|Q53871233]] | [[Madeha AlAjroush]] | [[Arabia Saudita]] | 1955 | [[Arabia Saudita]] | | |- | style='text-align:right'| 4499 | [[:d:Q54083782|Q54083782]] | [[Loréne Bourguignon]] | [[Rotterdam]] | 1957-07-12 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Loréne Bourguignon, 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4500 | [[:d:Q54212689|Q54212689]] | [[Helen G. Cruickshank]] | | 1902-02-20 | [[Estados Unidos de América]] | 1994-03-31 | |- | style='text-align:right'| 4501 | [[:d:Q54313738|Q54313738]] | [[Élise L'Heureux]] | [[Quebec (cidade)|Quebec]] | 1827-01-22 | [[Canadá]]<br/>[[Lower Canada]]<br/>[[Provincia Unida do Canadá|Provincia Unida de Canadá]] | 1896-01 | [[Ficheiro:Elise-lheureux-2.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4502 | [[:d:Q54318152|Q54318152]] | [[Zolita]] | [[Nova York]] | 1994-09-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Zolita @ Wiltern 06 30 2023 (53048215438) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4503 | [[:d:Q54412079|Q54412079]] | [[Wanda Tuerlinckx]] | [[Anveres]] | 1969-03-04 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Wanda Tuerlinckx.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4504 | [[:d:Q54441081|Q54441081]] | [[Alice Brill]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1920-12-13 | [[Alemaña]]<br/>[[Brasil]] | 2013-06-29 | [[Ficheiro:BR RJANRIO PH 0 FOT 13137 002.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4505 | [[:d:Q54573547|Q54573547]] | [[Elizabeth Moss]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4506 | [[:d:Q54593270|Q54593270]] | [[Thyra Hilden]] | [[Copenhague]] | 1972-08-23 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 4507 | [[:d:Q54613197|Q54613197]] | [[Cirenaica Moreira]] | [[A Habana]] | 1969-09-27 | [[Cuba]] | | |- | style='text-align:right'| 4508 | [[:d:Q54835855|Q54835855]] | [[Barbara Wolff]] | [[Kyritz]] | 1951 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 4509 | [[:d:Q54867693|Q54867693]] | [[Marion Gray]] | [[Oakland]] | 1934-09-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2016-09-02 | |- | style='text-align:right'| 4510 | [[:d:Q54898564|Q54898564]] | [[Tony Gum]] | [[Uitenhage]] | 1995 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 4511 | [[:d:Q54911657|Q54911657]] | [[Bettie Ringma]] | [[Ermelo, Países Baixos|Ermelo]] | 1944-06-11 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2018-03-08 | |- | style='text-align:right'| 4512 | [[:d:Q54912300|Q54912300]] | [[Yagazie Emezi]] | | 1989-03-02 | | | |- | style='text-align:right'| 4513 | [[:d:Q54944011|Q54944011]] | [[Margaret Rhodes Peattie]] | | 1891-08-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1946-10-16 | |- | style='text-align:right'| 4514 | [[:d:Q54946164|Q54946164]] | [[Heidi Levine]] | [[Boston]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4515 | [[:d:Q54990091|Q54990091]] | [[Sarah Berger]] | [[Timișoara]] | 1985-07-23 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:1002 Sarah Berger liest aus Sex und Perspektive vor der Brotfabrik.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4516 | [[:d:Q55019376|Q55019376]] | [[Merethe Wessel-Berg]] | [[Aurskog-Høland]] | 1973 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4517 | [[:d:Q55110333|Q55110333]] | [[Béatrice du Vinage]] | [[Berlín]] | 1911-08-14 | [[Suecia]] | 1993 | [[Ficheiro:Béatrice du Vinage.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4518 | [[:d:Q55128933|Q55128933]] | [[Ellen Carey]] | [[Nova York]] | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4519 | [[:d:Q55132590|Q55132590]] | [[Jo Ractliffe]] | [[Cidade do Cabo]] | 1961-03-09 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Jo Ractliffe, Cape Town 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4520 | [[:d:Q55137357|Q55137357]] | [[Therese Weber]] | [[Breitenbach]] | 1953-09-25 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 4521 | [[:d:Q55163937|Q55163937]] | [[Peggy McIntaggart]] | [[Penetanguishene]] | 1961-09-06 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Peggy McIntaggart.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4522 | [[:d:Q55172709|Q55172709]] | [[Jarmila Štuková]] | | 1979-07-13 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Jarmila Štuková.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4523 | [[:d:Q55177947|Q55177947]] | [[Sayuri Ushio]] | [[Prefectura de Hyōgo]] | 1960 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4524 | [[:d:Q55181095|Q55181095]] | [[Zilla Leutenegger]] | [[Coira (Q69007)|Coira]]<br/>[[Zürich]] | 1968-04-11 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 4525 | [[:d:Q55192461|Q55192461]] | [[Simone Kornfeld]] | [[Berlín]] | 1954-07-29 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Simone Kornfeld by 1rhb.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4526 | [[:d:Q55214955|Q55214955]] | [[Karin Borghouts]] | [[Kapellen]] | 1959 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 4527 | [[:d:Q55217634|Q55217634]] | [[Adrienne Salinger]] | | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4528 | [[:d:Q55217723|Q55217723]] | [[Alison Rossiter]] | | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4529 | [[:d:Q55217746|Q55217746]] | [[Andrea Szilasi]] | [[Montreal]] | 1964 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4530 | [[:d:Q55217762|Q55217762]] | [[Anne Fishbein]] | [[Chicago]] | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4531 | [[:d:Q55217792|Q55217792]] | [[Barbara Spohr]] | [[Vancouver]] | 1955 | [[Canadá]] | 1987 | |- | style='text-align:right'| 4532 | [[:d:Q55217835|Q55217835]] | [[Carole Condé]] | [[Hamilton, Canadá|Hamilton]] | 1940-06-27 | [[Canadá]] | 2024-07-19 | |- | style='text-align:right'| 4533 | [[:d:Q55218009|Q55218009]] | [[Roberta Bayley]] | [[Pasadena, California|Pasadena]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4534 | [[:d:Q55218031|Q55218031]] | [[Ellen Land-Weber]] | [[Rochester, Nova York|Rochester]] | 1943-03-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4535 | [[:d:Q55218117|Q55218117]] | [[Freda Guttman Bain]] | [[Montreal]] | 1934-03-16 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4536 | [[:d:Q55218169|Q55218169]] | [[Ginette Bouchard]] | [[Quebec (cidade)|Quebec]] | 1952-07-02 | [[Canadá]] | 2004-04-02 | |- | style='text-align:right'| 4537 | [[:d:Q55218200|Q55218200]] | [[Harriet C. Tytler]] | [[Bahraich]] | 1828-10-03 | [[Reino Unido]] | 1907-11-24 | [[Ficheiro:Harriet Tytler-2 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4538 | [[:d:Q55218366|Q55218366]] | [[Vivian Cherry]] | | 1920 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-03-04 | |- | style='text-align:right'| 4539 | [[:d:Q55218403|Q55218403]] | [[Janice Gurney]] | [[Winnipeg]] | 1949 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4540 | [[:d:Q55218478|Q55218478]] | [[Joanne Jackson Johnson]] | [[Winnipeg]] | 1943 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4541 | [[:d:Q55218569|Q55218569]] | [[Shannon Ebner]] | | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4542 | [[:d:Q55218617|Q55218617]] | [[Judith Lermer Crawley]] | | 1945-06-15 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4543 | [[:d:Q55218651|Q55218651]] | [[Karilee Fuglem]] | [[Prince George]] | 1960-04-04 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4544 | [[:d:Q55218785|Q55218785]] | [[Lucie Lefebvre]] | [[Quebec (cidade)|Quebec]] | 1956 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4545 | [[:d:Q55218817|Q55218817]] | [[Bonnie Gordon]] | [[Buffalo, Nova York|Buffalo]] | 1941 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4546 | [[:d:Q55218831|Q55218831]] | [[Amy Granat]] | | 1976 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4547 | [[:d:Q55218841|Q55218841]] | [[Marie-Andrée Cossette]] | [[Saint-Hyacinthe]] | 1946-08-17 | [[Canadá]] | 2023-12-17 | |- | style='text-align:right'| 4548 | [[:d:Q55218981|Q55218981]] | [[Musya Sheeler]] | [[Imperio Ruso]] | 1908 | [[Estados Unidos de América]] | 1981 | [[Ficheiro:Muysa Sheeler.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4549 | [[:d:Q55219295|Q55219295]] | [[Rosamond W. Purcell]] | [[Boston]] | 1942-06-28 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4550 | [[:d:Q55219442|Q55219442]] | [[Sylvie Readman]] | [[Quebec (cidade)|Quebec]] | 1958-08-10 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4551 | [[:d:Q55219448|Q55219448]] | [[Karin Apollonia Müller]] | [[Heidelberg]] | 1963 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4552 | [[:d:Q55219466|Q55219466]] | [[Diane Neumaier]] | | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4553 | [[:d:Q55219765|Q55219765]] | [[Judy Seigel]] | | 1930 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-05-10 | |- | style='text-align:right'| 4554 | [[:d:Q55219783|Q55219783]] | [[Melissa Shook]] | [[Nova York]] | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-08-27 | |- | style='text-align:right'| 4555 | [[:d:Q55219845|Q55219845]] | [[Madoka Takagi]] | [[Obihiro]] | 1956 | [[Xapón]] | 2015 | |- | style='text-align:right'| 4556 | [[:d:Q55219925|Q55219925]] | [[Anne Turyn]] | | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4557 | [[:d:Q55219983|Q55219983]] | [[Jane Wenger]] | | 1944 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4558 | [[:d:Q55221201|Q55221201]] | [[Ute Behrend]] | [[Berlín]] | 1961 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4559 | [[:d:Q55229221|Q55229221]] | [[Ellen Robertson Miller]] | [[New London Township]] | 1859-11-30 | [[Estados Unidos de América]] | 1937-03-14 | |- | style='text-align:right'| 4560 | [[:d:Q55235581|Q55235581]] | [[Anna Vogel]] | [[Herdecke]] | 1981 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4561 | [[:d:Q55236086|Q55236086]] | [[Lara Gasparotto]] | [[Comblain-au-Pont]] | 1989 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 4562 | [[:d:Q55236173|Q55236173]] | [[Marianne Engel]] | | 1972-12-15 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 4563 | [[:d:Q55236181|Q55236181]] | [[Mariken Wessels]] | [[Vlaardingen]] | 1963-11-29 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 4564 | [[:d:Q55236214|Q55236214]] | [[Meggy Rustamova]] | [[Tbilisi]] | 1985 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 4565 | [[:d:Q55236251|Q55236251]] | [[Natalie Czech]] | | 1976 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4566 | [[:d:Q55236256|Q55236256]] | [[Nevin Aladağ]] | [[Van, Turquía|Van]] | 1972 | [[Alemaña]]<br/>[[Turquía]] | | [[Ficheiro:Portrait-Nevin-Aladag-Uwe-Peter.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4567 | [[:d:Q55236330|Q55236330]] | [[Randa Maroufi]] | [[Casablanca]] | 1987-12-28 | [[Marrocos]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4568 | [[:d:Q55236452|Q55236452]] | [[Talia Chetrit]] | | 1982 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4569 | [[:d:Q55236512|Q55236512]] | [[Veronika Spierenburg]] | [[Schlieren]]<br/>[[Remetschwil]] | 1981-03-11 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 4570 | [[:d:Q55264986|Q55264986]] | [[Aline Bouvy]] | [[Bruxelas]] | 1974-07-26 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 4571 | [[:d:Q55282652|Q55282652]] | [[Zhang Ran]] | [[Taiyuan]] | 1981-11-10 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 4572 | [[:d:Q55283030|Q55283030]] | [[Tiranit Barzilay]] | | 1967 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:טירנית ברזילי.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4573 | [[:d:Q55283130|Q55283130]] | [[Bettina Oppenheimer]] | [[Stuttgart]] | 1919-01-22 | [[Israel]] | 1972-01-06 | |- | style='text-align:right'| 4574 | [[:d:Q55283337|Q55283337]] | [[Judith Guetta]] | [[Xerusalén]] | 1963 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4575 | [[:d:Q55283344|Q55283344]] | [[Naomi Leshem]] | [[Xerusalén]] | 1963-11-03 | [[Israel]]<br/>[[Suíza]] | | [[Ficheiro:Naomi Leshem.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4576 | [[:d:Q55283676|Q55283676]] | [[Baror]] | [[Safed]] | 1984-03-06 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4577 | [[:d:Q55283909|Q55283909]] | [[Galia Gur Zeev]] | [[Tel Aviv]] | 1954 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4578 | [[:d:Q55284156|Q55284156]] | [[Drora Dekel]] | [[Holon]] | 1948 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Drora Dekel, Self Portait with Rivets, 1998, Photograph and a tin box.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4579 | [[:d:Q55286149|Q55286149]] | [[Rivka Rinn]] | [[Tel Aviv]] | 1950 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4580 | [[:d:Q55286204|Q55286204]] | [[Ariela Shavid]] | [[Kiryat Motzkin]] | 1944 | [[Israel]] | 2024-02-20 | |- | style='text-align:right'| 4581 | [[:d:Q55286446|Q55286446]] | [[Einat Reich]] | [[San Francisco]] | 1964<br/>1964-01-04 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Einat Reich 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4582 | [[:d:Q55291779|Q55291779]] | [[Ayelet ha-Shaḥar Kohen]] | [[Nof HaGalil]] | 1965 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:איילת השחר כהן צלמת-איריס חסיד .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4583 | [[:d:Q55314751|Q55314751]] | [[Tatsiana Tsyhanova]] | | 1978 | [[Belarús]] | | |- | style='text-align:right'| 4584 | [[:d:Q55363913|Q55363913]] | [[Emily Hauze]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4585 | [[:d:Q55386694|Q55386694]] | [[Annalaura di Luggo]] | [[Nápoles]] | 1970 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 4586 | [[:d:Q55388403|Q55388403]] | [[Maria Kietlinska]] | [[Chrustava]] | 1888-02-01 | | 1966-07-24 | |- | style='text-align:right'| 4587 | [[:d:Q55388945|Q55388945]] | [[Grazyna Wyszomirska]] | [[Wieluń]] | 1919-12-05 | | 2000-12-07 | |- | style='text-align:right'| 4588 | [[:d:Q55389431|Q55389431]] | [[Małgorzata Apathy]] | [[Lviv]] | 1936 | [[Polonia]] | 2005 | |- | style='text-align:right'| 4589 | [[:d:Q55389719|Q55389719]] | [[Barbara Panek-Sarnowska]] | [[Zielona Góra]] | 1973-09-26 | | | |- | style='text-align:right'| 4590 | [[:d:Q55392461|Q55392461]] | [[Władysława Nowogórska]] | [[Hrodna]] | 1933 | | | |- | style='text-align:right'| 4591 | [[:d:Q55393769|Q55393769]] | [[Salimah Ali]] | [[Harlem]] | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Salimah Ali.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4592 | [[:d:Q55397066|Q55397066]] | [[May Mirin]] | [[Nova York]] | 1900 | [[Estados Unidos de América]] | 1997 | |- | style='text-align:right'| 4593 | [[:d:Q55424094|Q55424094]] | [[Aleana Egan]] | [[Berlín]]<br/>[[Dublín]] | 1979 | [[Irlanda]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4594 | [[:d:Q55425214|Q55425214]] | [[Petra Wunderlich]] | [[Gelsenkirchen]] | 1954 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4595 | [[:d:Q55439444|Q55439444]] | [[Sophia Hoare]] | | 1836-02-24 | | 1915-04-17 | [[Ficheiro:Madame S. Hoare, Papeete, Tahiti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4596 | [[:d:Q55456219|Q55456219]] | [[Eliane Rutishauser]] | [[Schaffhausen]] | 1963-10-26 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 4597 | [[:d:Q55476233|Q55476233]] | [[Fabiola Jean-Louis]] | [[Porto Príncipe]] | 1978-09-10 | [[Haití]] | | [[Ficheiro:FabiolaJeanLouis.AundreLarrow.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4598 | [[:d:Q55525165|Q55525165]] | [[Tomoko Yoneda]] | | 1965 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4599 | [[:d:Q55528549|Q55528549]] | [[Rie Suwaki]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4600 | [[:d:Q55587513|Q55587513]] | [[Anat Zecharya]] | [[Tel Aviv]] | 1974 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4601 | [[:d:Q55589647|Q55589647]] | [[Wanda Chicińska-Płaczkowska]] | | | [[Polonia]] | 1938 | |- | style='text-align:right'| 4602 | [[:d:Q55605778|Q55605778]] | [[Maria Penz]] | [[Múnic]] | 1897 | [[Alemaña]] | 1983 | |- | style='text-align:right'| 4603 | [[:d:Q55622153|Q55622153]] | [[Margery Lewis]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4604 | [[:d:Q55622161|Q55622161]] | [[Maria Bordy]] | | 1918 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4605 | [[:d:Q55623232|Q55623232]] | [[Marie-José Tubiana]] | | 1930-11-19 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4606 | [[:d:Q55626599|Q55626599]] | [[Lily Sverner]] | [[Anveres]] | 1934-12-27 | [[Bélxica]]<br/>[[Brasil]] | 2016-10-29 | |- | style='text-align:right'| 4607 | [[:d:Q55655535|Q55655535]] | [[Eleanor Lord Pray]] | | 1868 | [[Estados Unidos de América]] | 1954 | [[Ficheiro:Eleanora-pray.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4608 | [[:d:Q55656955|Q55656955]] | [[Vendredi sur Mer]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1995-04-20 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 4609 | [[:d:Q55687243|Q55687243]] | [[Isabel Azkarate]] | [[Donostia]] | 1950 | [[España]] | | [[Ficheiro:Isabel Azkarate.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4610 | [[:d:Q55689104|Q55689104]] | [[Monique Adam]] | [[Montreal]] | 1949-07<br/>1949 | [[Canadá]]<br/>[[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Monique Adam.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4611 | [[:d:Q55692151|Q55692151]] | [[Dorothea Von der Osten]] | [[Misselwarden]] | 1896 | [[Alemaña]] | 1985 | |- | style='text-align:right'| 4612 | [[:d:Q55697165|Q55697165]] | [[Sim Chi Yin]] | | 1978 | [[Singapur]] | | |- | style='text-align:right'| 4613 | [[:d:Q55706945|Q55706945]] | [[Charlotte Mathesie]] | [[Berlín]] | 1914 | [[Alemaña]] | 1994 | |- | style='text-align:right'| 4614 | [[:d:Q55712305|Q55712305]] | [[Oksana Yushko]] | [[Khárkiv]] | 1975 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 4615 | [[:d:Q55713016|Q55713016]] | [[Barbara Lüdecke]] | [[Múnic]] | 1913 | [[Alemaña]] | 2007-10-10 | |- | style='text-align:right'| 4616 | [[:d:Q55731268|Q55731268]] | [[Stefanie Michova]] | [[Augsburgo]] | 1991-06-08 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4617 | [[:d:Q55739457|Q55739457]] | [[Gözde Mimiko Türkkan]] | [[Ancara]] | 1984-03-11 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 4618 | [[:d:Q55740345|Q55740345]] | [[Astrid Johannessen]] | [[Oslo]] | 1966-06-18 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4619 | [[:d:Q55740819|Q55740819]] | [[Phumzile Khanyile]] | [[Soweto]] | 1991 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 4620 | [[:d:Q55754422|Q55754422]] | [[Aini Teufel]] | [[Berlín]] | 1933 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 4621 | [[:d:Q55761822|Q55761822]] | [[Kirsti Rista]] | [[Soanlahti]] | 1935-01-02 | [[Finlandia]] | 2018-07-12 | |- | style='text-align:right'| 4622 | [[:d:Q55767700|Q55767700]] | [[Leonor Martínez Baroja]] | [[Cenicero]] | 1926 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 4623 | [[:d:Q55767738|Q55767738]] | [[Hildur Larsson Sammallahti]] | [[Nederkalix parish]] | 1882-09-09 | [[Finlandia]] | 1952-05-03 | [[Ficheiro:Hildur Larsson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4624 | [[:d:Q55768135|Q55768135]] | [[Harriet Sophia Cobb]] | [[Winfarthing]] | 1846-02-10 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Reino Unido]]<br/>[[Nova Zelandia]] | 1929-12-18 | [[Ficheiro:Harriet Sophia Cobb.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4625 | [[:d:Q55808398|Q55808398]] | [[Margaret Matilda White]] | [[Belfast]] | 1868-01-09 | [[Nova Zelandia]] | 1910-07-06 | [[Ficheiro:Portrait of Margaret Matilda White holding a parasol PH-1980-7-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4626 | [[:d:Q55809111|Q55809111]] | [[Rosmarie Pierer]] | [[Bernburg]] | 1918-05-14 | [[Alemaña]] | 2012-02-20 | |- | style='text-align:right'| 4627 | [[:d:Q55815205|Q55815205]] | [[Hilde Löhr]] | [[Wesel]] | 1897-09-11 | [[Alemaña]] | 1998-09-29 | |- | style='text-align:right'| 4628 | [[:d:Q55816255|Q55816255]] | [[Louisa M. Herrmann]] | [[Birmingham]] | 1865 | [[Nova Zelandia]] | 1955 | |- | style='text-align:right'| 4629 | [[:d:Q55852601|Q55852601]] | [[Ingeborg Hoppe]] | [[Kassel]] | 1920 | | 1983 | |- | style='text-align:right'| 4630 | [[:d:Q55863513|Q55863513]] | [[Fee Schlapper]] | [[Gießen]] | 1927-06-07 | [[Alemaña]] | 2000-03-07 | |- | style='text-align:right'| 4631 | [[:d:Q55864581|Q55864581]] | [[Ursula Litzmann]] | [[Bonn]] | 1916 | [[Alemaña]] | 2004 | |- | style='text-align:right'| 4632 | [[:d:Q55872593|Q55872593]] | [[Emy Limpert]] | [[Hanau]] | 1884 | [[Alemaña]] | 1960 | |- | style='text-align:right'| 4633 | [[:d:Q55895768|Q55895768]] | [[Felicitas Timpe]] | | 1923 | [[Alemaña]] | 2006 | |- | style='text-align:right'| 4634 | [[:d:Q55905206|Q55905206]] | [[Annelise Lehmann-Tovote]] | [[Hildesheim]] | 1908 | [[Alemaña]] | 1968 | |- | style='text-align:right'| 4635 | [[:d:Q55938514|Q55938514]] | [[María José Gómez Redondo]] | [[Valladolid]] | 1963 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4636 | [[:d:Q55950109|Q55950109]] | [[Cheryl Sourkes]] | [[Montreal]] | 1945 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4637 | [[:d:Q55955913|Q55955913]] | [[Ilana Panich-Linsman]] | | 1984 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4638 | [[:d:Q55984165|Q55984165]] | [[Heta Norros]] | [[Helsinqui]] | 1929-03-07 | [[Finlandia]] | 2016 | |- | style='text-align:right'| 4639 | [[:d:Q55998300|Q55998300]] | [[Sabine Bitter]] | [[Aigen im Mühlkreis]] | 1960 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 4640 | [[:d:Q56010106|Q56010106]] | [[Sinje Dillenkofer]] | [[Neustadt an der Weinstraße]] | 1959 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4641 | [[:d:Q56043314|Q56043314]] | [[Carmel Vitullo]] | | 1925 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4642 | [[:d:Q56055246|Q56055246]] | [[Jeanie A. Welford]] | [[Oldbury]] | 1854-12-08 | [[Reino Unido]] | 1947-08-22 | [[Ficheiro:Portrait of a young lady by Jeanie A. Welford (1891-1893).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4643 | [[:d:Q56062566|Q56062566]] | [[Abbie Trayler-Smith]] | [[Gales]] | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4644 | [[:d:Q56086975|Q56086975]] | [[Nika Nesgoda]] | [[Duluth, Minnesota|Duluth]] | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nika.Nesgoda.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4645 | [[:d:Q56089310|Q56089310]] | [[Hengameh Golestan]] | [[Teherán]] | 1952 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Hengameh Golestan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4646 | [[:d:Q56102186|Q56102186]] | [[Nieves Loperena]] | [[Baiona]] | 20th century | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4647 | [[:d:Q56122240|Q56122240]] | [[Hannelore Heise]] | [[Wydminy]] | 1941-08-16 | [[República Democrática Alemá]]<br/>[[Alemaña]] | 2021-07-13 | [[Ficheiro:Grafikerin Hannelore Heise 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4648 | [[:d:Q56153343|Q56153343]] | [[Anita Corbin]] | | 1958 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4649 | [[:d:Q56234397|Q56234397]] | [[Mia Hesse-Bernoulli]] | [[Basilea]] | 1868-08-07 | [[Suíza]] | 1963-05-13 | |- | style='text-align:right'| 4650 | [[:d:Q56249725|Q56249725]] | [[Janine Wiedel]] | | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4651 | [[:d:Q56253701|Q56253701]] | [[Aya Takeuchi]] | [[Shinagawa]] | 1966 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4652 | [[:d:Q56273962|Q56273962]] | [[Miri Davidovitz]] | [[Hungría]] | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4653 | [[:d:Q56292804|Q56292804]] | [[Donna Gottschalk]] | [[Nova York]] | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4654 | [[:d:Q56294355|Q56294355]] | [[Anna Surinyach]] | [[Barcelona]] | 1985 | [[España]] | | [[Ficheiro:Anna Surinyach Vitoria 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4655 | [[:d:Q56307081|Q56307081]] | [[Alex Litt]] | [[Chișinău]] | 1995-01-04 | [[Moldova]] | | [[Ficheiro:Alex Litt portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4656 | [[:d:Q56317213|Q56317213]] | [[Katt Both]] | [[Waldkappel]] | 1905-04-28 | [[Alemaña]] | 1985-04-21 | |- | style='text-align:right'| 4657 | [[:d:Q56337107|Q56337107]] | [[Katarzyna Okrzesik-Mikolajek]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 4658 | [[:d:Q56337128|Q56337128]] | [[Beata Podwysocka]] | [[Olsztyn]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4659 | [[:d:Q56337479|Q56337479]] | [[Elżbieta Waszczuk]] | [[Kościerzyna]] | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 4660 | [[:d:Q56337819|Q56337819]] | [[Anna Worowska]] | [[Białystok]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4661 | [[:d:Q56339403|Q56339403]] | [[Irena Galuszka]] | [[Smolec]] | 1949-06-13 | | | |- | style='text-align:right'| 4662 | [[:d:Q56339594|Q56339594]] | [[Anna Benicewicz-Miazga]] | [[Varsovia]] | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 4663 | [[:d:Q56365910|Q56365910]] | [[Anna Vojtenko]] | [[Kíiv]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 4664 | [[:d:Q56368428|Q56368428]] | [[Victoria Ivleva]] | [[San Petersburgo]] | 1956-06-01 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Viktorija Ivleva 2023 (P1210525).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4665 | [[:d:Q56391265|Q56391265]] | [[Katalin Baricz]] | [[Lengyeltóti]] | 1948-09-21 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:PéldaKÉPek - Baricz Kati.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4666 | [[:d:Q56425607|Q56425607]] | [[Amy Blakemore]] | [[Tulsa, Oklahoma|Tulsa]] | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4667 | [[:d:Q56425894|Q56425894]] | [[Tyyne Böök]] | [[Helsinqui]] | 1884-03-21 | [[Finlandia]] | 1968-06-11 | [[Ficheiro:Tyyne Böök (01).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4668 | [[:d:Q56485535|Q56485535]] | [[Brenda L Croft]] | [[Perth]] | 1964 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 4669 | [[:d:Q56486598|Q56486598]] | [[Siiri Suo]] | | | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4670 | [[:d:Q56513231|Q56513231]] | [[Evgenia Arbugaeva]] | [[Tiksi]] | 1985-02-16 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 4671 | [[:d:Q56559343|Q56559343]] | [[Casey Orr]] | [[Delaware]] | 1968-10-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Four young people looking at a shots on camera held by the photographer Casey Orr. LEEDS 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4672 | [[:d:Q56559844|Q56559844]] | [[Anno Wilms]] | [[Berlín]] | 1935-07-21 | [[Alemaña]] | 2016-05-22 | |- | style='text-align:right'| 4673 | [[:d:Q56596814|Q56596814]] | [[Heidi Langauer]] | [[Viena]] | 1939-06-15 | [[Austria]]<br/>[[Suíza]] | 2014-09-01 | |- | style='text-align:right'| 4674 | [[:d:Q56607884|Q56607884]] | [[Carolyn ­Crossett Rowland]] | | 1916 | [[Estados Unidos de América]] | 2012-05-15 | [[Ficheiro:Carolyn Crossett Rowland self portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4675 | [[:d:Q56612840|Q56612840]] | [[Adrienne Martyn]] | [[Wellington]] | 1950 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4676 | [[:d:Q56628236|Q56628236]] | [[Elizabeth Greenwood]] | | 1873-03-10 | [[Nova Zelandia]] | 1961-07-28 | |- | style='text-align:right'| 4677 | [[:d:Q56628263|Q56628263]] | [[Emily Florence Cazneau]] | [[Sydney]] | 1855-05-14 | [[Nova Zelandia]] | 1892-03-24 | [[Ficheiro:Emily Florence Cazneau Nla.obj-144116044-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4678 | [[:d:Q56636673|Q56636673]] | [[Norah Carter]] | [[Nova Zelandia]] | 1881-04-15 | [[Nova Zelandia]] | 1966-02-08 | |- | style='text-align:right'| 4679 | [[:d:Q56643066|Q56643066]] | [[Yevgenia Belorusets]] | [[Kíiv]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 4680 | [[:d:Q56651382|Q56651382]] | [[Rita Rohlfing]] | [[Bad Oeynhausen]] | 1964 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4681 | [[:d:Q56669553|Q56669553]] | [[María Esther Galvis]] | [[Simacota]] | 1950-10-16 | [[Colombia]] | | |- | style='text-align:right'| 4682 | [[:d:Q56704419|Q56704419]] | [[Lúa Ribeira]] | [[Galicia]] | 1986 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4683 | [[:d:Q56706727|Q56706727]] | [[Ingeborg Motzfeldt Løchen]] | [[Norderhov Municipality]] | 1875-08-26 | [[Noruega]] | 1946-02-06 | [[Ficheiro:Ingeborg M. Løchen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4684 | [[:d:Q56728571|Q56728571]] | [[Sheida Soleimani]] | [[Indianapolis, Indiana|Indianapolis]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 4685 | [[:d:Q56729035|Q56729035]] | [[Felicia Abban]] | | 1935 | [[Ghana]] | 2024-01-04 | |- | style='text-align:right'| 4686 | [[:d:Q56737467|Q56737467]] | [[Patty Carroll]] | [[Chicago]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4687 | [[:d:Q56754482|Q56754482]] | [[María Eugenia Pérez Cáceres]] | | 20th century | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4688 | [[:d:Q56826628|Q56826628]] | [[Ava Seymour]] | [[Palmerston North]] | 1967 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Ava Seymour 2001 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4689 | [[:d:Q56826901|Q56826901]] | [[Edith Amituanai]] | [[Auckland]] | 1980 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Edith Amituanai MNZM (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4690 | [[:d:Q56831405|Q56831405]] | [[Ebru Yıldız]] | [[Ancara]] | 20th century | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 4691 | [[:d:Q56855485|Q56855485]] | [[Caitlin Cronenberg]] | [[Toronto]] | 1984-10-27 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Caitlin Cronenberg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4692 | [[:d:Q56871311|Q56871311]] | [[Linda Butler]] | | 1947<br/>1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4693 | [[:d:Q56871568|Q56871568]] | [[Annika Haas]] | [[Pärnu]] | 1974-06-11 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Annika Haas at the Opinion Festival 2022 in Paide, Estonia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4694 | [[:d:Q56879941|Q56879941]] | [[Erena Baker]] | No/unknown value | 1984 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Gg-venice-biennale-youth-forum-044 (Erena Baker).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4695 | [[:d:Q56989969|Q56989969]] | [[Janet Bayly]] | [[Tauranga]] | 1955-06-07 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4696 | [[:d:Q57017160|Q57017160]] | [[Eva Sereny]] | [[Zürich]] | 1935-05-19 | [[Suíza]] | 2021-05-25 | |- | style='text-align:right'| 4697 | [[:d:Q57175990|Q57175990]] | [[Guo Yingguang]] | [[Liaoning]] | 1983 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 4698 | [[:d:Q57178855|Q57178855]] | [[Adelaide Ivánova]] | [[Recife]] | 1982 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Ivanova Adelaide -20191204 fRF01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4699 | [[:d:Q57197751|Q57197751]] | [[Greet De Ceukelaire]] | | 20th century | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 4700 | [[:d:Q57239814|Q57239814]] | [[Dulce Soares]] | [[Río de Xaneiro]] | 1943 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 4701 | [[:d:Q57247307|Q57247307]] | [[Bridget Reweti]] | | 1985-04 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Gg-venice-biennale-youth-forum-044 (Bridget Reweti).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4702 | [[:d:Q57262801|Q57262801]] | [[Marion Michelle Koblitz]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1913-06-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2007-04-30 | |- | style='text-align:right'| 4703 | [[:d:Q57305595|Q57305595]] | [[Su Tomesen]] | [[Beek]] | 1970-04-26 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Su Tomesen (49181793717).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4704 | [[:d:Q57323596|Q57323596]] | [[Sylvie Allouche]] | | 1960-07-26 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Sylvie allouChe 03036 festival Interpol'art.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4705 | [[:d:Q57356786|Q57356786]] | [[Leticia Ramos]] | [[Santo Antônio da Patrulha]] | 1976 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Letícia Ramos IMG 8358.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4706 | [[:d:Q57357194|Q57357194]] | [[Bárbara Wagner]] | [[Brasilia]] | 1980 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 4707 | [[:d:Q57392954|Q57392954]] | [[Cécile Plaisance]] | [[París]] | 1968-02-13 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:8ème av N°4 oct 2016.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4708 | [[:d:Q57530458|Q57530458]] | [[Charlotte Joël]] | [[Berlín]] | 1882-09-13<br/>1887-09-13 | [[Reich Alemán]] | 1943-04-19 | |- | style='text-align:right'| 4709 | [[:d:Q57541013|Q57541013]] | [[Jane Selverstone]] | [[Cambridge, Massachusetts|Cambridge]] | 1956-07-06 | | | |- | style='text-align:right'| 4710 | [[:d:Q57547057|Q57547057]] | [[Carme Garcia Padrosa]] | [[Barcelona]] | 1915 | [[España]] | 2015 | [[Ficheiro:Carme Garcia Ferrando.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4711 | [[:d:Q57781270|Q57781270]] | [[Nino Jorjadze]] | [[Tbilisi]] | 1884-12-15 | [[Xeorxia]] | 1968 | |- | style='text-align:right'| 4712 | [[:d:Q57787997|Q57787997]] | [[Agnes Hansson]] | [[Örkelljunga]] | 1888-02-13 | [[Suecia]] | 1961-09-24 | |- | style='text-align:right'| 4713 | [[:d:Q57902171|Q57902171]] | [[Judith Prat]] | [[Altorricón]] | 1973-10-22 | [[España]] | | [[Ficheiro:Judith 021 OK.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4714 | [[:d:Q57982007|Q57982007]] | [[Gioconda Rizzo]] | [[São Paulo]] | 1897-04-18 | [[Brasil]] | 2004-03-22 | |- | style='text-align:right'| 4715 | [[:d:Q58009102|Q58009102]] | [[Jos Boys]] | [[Reino Unido]] | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4716 | [[:d:Q58009709|Q58009709]] | [[Sophie Gerrard]] | [[Edimburgo]] | 1978 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4717 | [[:d:Q58115231|Q58115231]] | [[Diane Drubay]] | | | [[Francia]] | | [[Ficheiro:MJK62559 Diane Drubay (Frankfurter Buchmesse 2018).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4718 | [[:d:Q58130572|Q58130572]] | [[Jenny Bergensten]] | | | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 4719 | [[:d:Q58131136|Q58131136]] | [[Jessika Wallin]] | | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 4720 | [[:d:Q58167546|Q58167546]] | [[Manuela Magni]] | | | [[Italia]] | | [[Ficheiro:TEDxEsinoLario2018 Silvio Sandonini DSC 9046 15.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4721 | [[:d:Q58175575|Q58175575]] | [[Inger Barth]] | [[Oslo (Q5245991)|Oslo]] | 1858-08-21 | [[Noruega]] | 1952-05-03 | [[Ficheiro:Munch - Inger Barth, 1921, RES.A.00075.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4722 | [[:d:Q58175852|Q58175852]] | [[Rana Javadi]] | | 1944 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 4723 | [[:d:Q58194638|Q58194638]] | [[Nikol Alexandropoulou]] | [[Tesalónica]] | | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 4724 | [[:d:Q58292896|Q58292896]] | [[Jonna Jinton]] | [[Falun]] | 1989-06-29 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 4725 | [[:d:Q58303480|Q58303480]] | [[Rahima Gambo]] | | 1986 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 4726 | [[:d:Q58314820|Q58314820]] | [[Jožefa Dzimski]] | | | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 4727 | [[:d:Q58315163|Q58315163]] | [[Lilo Tadday]] | [[Karlsruhe]] | 1949-07-26 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Lilo Tadday LTH 3285.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4728 | [[:d:Q58316553|Q58316553]] | [[Sophie Mörner]] | | 1976 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 4729 | [[:d:Q58324168|Q58324168]] | [[Odette England]] | [[Murray Bridge]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Odette England.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4730 | [[:d:Q58338629|Q58338629]] | [[Esther Henderson]] | [[Oak Park]] | 1911-07-24 | [[Estados Unidos de América]] | 2008-08-22 | |- | style='text-align:right'| 4731 | [[:d:Q58343298|Q58343298]] | [[Barbara Górniak]] | | 1962 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 4732 | [[:d:Q58365713|Q58365713]] | [[Inge Rambow]] | [[Malbork]] | 1940 | [[Alemaña]] | 2021 | |- | style='text-align:right'| 4733 | [[:d:Q58563283|Q58563283]] | [[Joan Craven]] | [[Leeds]] | 1897-11-05 | [[Reino Unido]] | 1979-07-02 | |- | style='text-align:right'| 4734 | [[:d:Q58641598|Q58641598]] | [[Lara Porzak]] | | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4735 | [[:d:Q58641609|Q58641609]] | [[Lou Goodale Bigelow]] | [[St. Joseph]] | 1884-11-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1968-07-31 | |- | style='text-align:right'| 4736 | [[:d:Q58810528|Q58810528]] | [[Mary Spencer]] | [[St. Catharines]] | 1857-10-04 | [[Canadá]] | 1938-09-01 | [[Ficheiro:Mary Spencer.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4737 | [[:d:Q58830046|Q58830046]] | [[Kathrin Möbius]] | | | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4738 | [[:d:Q58839415|Q58839415]] | [[Anna Malagrida]] | [[Barcelona]] | 1970 | [[España]] | | [[Ficheiro:Anna Malagrida.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4739 | [[:d:Q58840934|Q58840934]] | [[Ina Seeberg]] | [[Stralsund]] | 1941-04-25 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ina Seeberg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4740 | [[:d:Q58908086|Q58908086]] | [[Johanna Näf]] | [[Stans]] | 1944-06-26 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 4741 | [[:d:Q58918463|Q58918463]] | [[Paula Gately Tillman]] | | 1946-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Paula Gately Tillman at Fort Gansevoort.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4742 | [[:d:Q58920660|Q58920660]] | [[Felicity Cloake]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4743 | [[:d:Q59098984|Q59098984]] | [[Sumita Roy Dutta]] | [[Darbhanga]] | | [[India]] | | [[Ficheiro:Frozen Gokyo Lake.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4744 | [[:d:Q59138252|Q59138252]] | [[Aurélie Pétrel]] | [[Lión]] | 1980 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4745 | [[:d:Q59138268|Q59138268]] | [[Floriane de Lassée]] | [[París]] | 1977-10-11 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Floriane de Lassée.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4746 | [[:d:Q59156538|Q59156538]] | [[Hildegard Lehnert]] | [[Berlín]] | 1857-01-06 | [[Reich Alemán]] | 1943-07-08 | [[Ficheiro:Hildegard-Lehnert,-Selbstporträt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4747 | [[:d:Q59195614|Q59195614]] | [[Lola Falcón]] | [[Chillán]] | 1907 | [[Chile]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 4748 | [[:d:Q59202369|Q59202369]] | [[Lisa Larsen]] | [[Pforzheim]] | 1922-08-05<br/>1925 | [[Estados Unidos de América]] | 1959 | |- | style='text-align:right'| 4749 | [[:d:Q59214941|Q59214941]] | [[Donnette Zacca]] | | 1957-05-02 | [[Xamaica]] | | |- | style='text-align:right'| 4750 | [[:d:Q59248030|Q59248030]] | [[Kristina Slak]] | | | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 4751 | [[:d:Q59269010|Q59269010]] | [[Isabel Alba Rico]] | [[Madrid]] | 1959-04-06 | [[España]] | | [[Ficheiro:Isabel Alba Rico.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4752 | [[:d:Q59276032|Q59276032]] | [[Majda Rupar]] | | | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 4753 | [[:d:Q59276290|Q59276290]] | [[Margareta Gaik]] | | 1962-11-10 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 4754 | [[:d:Q59276342|Q59276342]] | [[Maria L. Taylor]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4755 | [[:d:Q59276514|Q59276514]] | [[Mary Anne Fackelman]] | [[Toledo, Ohio|Toledo]] | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mary Anne Fackelman, candid shot.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4756 | [[:d:Q59285206|Q59285206]] | [[Maureen Keating]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4757 | [[:d:Q59297198|Q59297198]] | [[Milka Bras]] | [[Liubliana]] | 1930 | [[Eslovenia]] | 2023 | |- | style='text-align:right'| 4758 | [[:d:Q59356456|Q59356456]] | [[Carolyn Mendelsohn]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4759 | [[:d:Q59380036|Q59380036]] | [[Florence Maynard]] | [[Chicago]] | 1867-05-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1958 | [[Ficheiro:FlorenceMaynard1911.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4760 | [[:d:Q59426087|Q59426087]] | [[Andrea Herrera]] | [[Concepción, Chile|Concepción]] | 1986 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 4761 | [[:d:Q59440591|Q59440591]] | [[Clara Louise Hagins]] | [[Chicago]] | 1871 | [[Estados Unidos de América]] | 1957-04-16 | [[Ficheiro:ClaraLouiseHagins1914 (retouched).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4762 | [[:d:Q59458704|Q59458704]] | [[Maja Smrekar]] | [[Brežice]] | 1978 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 4763 | [[:d:Q59469986|Q59469986]] | [[Andrea Bruce]] | | 1973 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Andrea Bruce at World Press Photo 2018 in Amsterdam.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4764 | [[:d:Q59472722|Q59472722]] | [[Melanie Wenger]] | [[Colmar]] | 1987 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4765 | [[:d:Q59484302|Q59484302]] | [[Ursula Abramowski-Lautenschläger]] | [[Berlín]] | 1939-12-31 | [[República Democrática Alemá]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4766 | [[:d:Q59484381|Q59484381]] | [[Blanche Reineke]] | [[Illinois]] | 1863-01-08 | | 1935-08-09 | [[Ficheiro:BlancheReineke1913.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4767 | [[:d:Q59484575|Q59484575]] | [[Mary Carnell]] | | 1861-12-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1925-10-10 | [[Ficheiro:MaryCarnell1912.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4768 | [[:d:Q59484585|Q59484585]] | [[Krisanne Johnson]] | | 1976 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4769 | [[:d:Q59490565|Q59490565]] | [[Anna Irmanovová]] | [[Praga]] | 1970-10-24 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 4770 | [[:d:Q59492196|Q59492196]] | [[Jenny Othilie Grønvold Barth]] | [[Modum Municipality]] | 1867-04-13 | [[Noruega]] | 1953-03-02 | |- | style='text-align:right'| 4771 | [[:d:Q59522653|Q59522653]] | [[Camilla Rutherford]] | | 1983-08-07 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4772 | [[:d:Q59522682|Q59522682]] | [[Pearl Grace Loehr]] | | 1877 | [[Estados Unidos de América]] | 1944 | [[Ficheiro:PearlGraceLoehr1914.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4773 | [[:d:Q59527912|Q59527912]] | [[Augustine Bulteau]] | [[Neuilly-sur-Seine]] | 1860-02-29 | [[Francia]] | 1922-09-29 | [[Ficheiro:Augustine Bulteau by Khnopff.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4774 | [[:d:Q59532645|Q59532645]] | [[Louise Witzig]] | [[Winterthur]] | 1901 | [[Suíza]] | 1969-01-09 | |- | style='text-align:right'| 4775 | [[:d:Q59555259|Q59555259]] | [[Ka Man Mak]] | | | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:NMD Startup Session 2018 (41151603844).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4776 | [[:d:Q59588684|Q59588684]] | [[Maybelle Goodlander]] | [[Muncie]] | 1882 | [[Estados Unidos de América]] | 1959-10-25 | [[Ficheiro:MaybelleGoodlander1912.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4777 | [[:d:Q59591161|Q59591161]] | [[Ashraf os-Saltaneh]] | [[Kermanshah]] | 1863 | [[Qajar Iran]] | 1914 | |- | style='text-align:right'| 4778 | [[:d:Q59617560|Q59617560]] | [[Cobie Douma]] | [[Smallingerland]] | 1914-04-30 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2001-10-07 | |- | style='text-align:right'| 4779 | [[:d:Q59617903|Q59617903]] | [[Maura Biava]] | [[Reggio Emilia]] | 1970-09-16 | [[Italia]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 4780 | [[:d:Q59630091|Q59630091]] | [[Dora Jane Hamblin]] | | 1920-06-15 | | 1993-08-17 | |- | style='text-align:right'| 4781 | [[:d:Q59631698|Q59631698]] | [[Vassal Gabrielle Maud]] | [[Uppingham]] | 1880-03-05 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Reino Unido]] | 1959-05-31 | [[Ficheiro:Gabrielle Vassal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4782 | [[:d:Q59638749|Q59638749]] | [[Joan Almond]] | [[Os Ánxeles]] | 1935-06-03 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2021-08-28 | |- | style='text-align:right'| 4783 | [[:d:Q59638885|Q59638885]] | [[Marie-Jeanne Musiol]] | [[Winterthur]] | 1950-04-08 | [[Canadá]]<br/>[[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 4784 | [[:d:Q59641504|Q59641504]] | [[Ana Torralva]] | [[San Fernando, Cádiz|San Fernando]] | 1957<br/>1956 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4785 | [[:d:Q59644241|Q59644241]] | [[Edith R. Wilson]] | | 1864 | [[Estados Unidos de América]] | 1924 | |- | style='text-align:right'| 4786 | [[:d:Q59645480|Q59645480]] | [[Gertrude L. Brown]] | [[Chicago]] | 1869-12-28 | [[Estados Unidos de América]] | 1934-09-29 | [[Ficheiro:Gertrude LeRoy Brown.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4787 | [[:d:Q59645668|Q59645668]] | [[Jane Shackleton]] | [[Dublín]] | 1843-01-30 | [[Irlanda]] | 1909-04-05 | [[Ficheiro:Jane Shackleton.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4788 | [[:d:Q59678630|Q59678630]] | [[Sally Fox]] | [[Hollywood]] | 1929-12-30 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-02-25<br/>2006 | |- | style='text-align:right'| 4789 | [[:d:Q59687317|Q59687317]] | [[Hella Katz]] | [[Lviv]] | 1899-09-20 | [[Imperio Austrohúngaro]]<br/>[[Reino Unido]] | 1981-01-20 | |- | style='text-align:right'| 4790 | [[:d:Q59690132|Q59690132]] | [[Christiane Chabot]] | [[Jonquière]] | 1950-12-17 | [[Canadá]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4791 | [[:d:Q59693527|Q59693527]] | [[Danielle April]] | [[Rivière-du-Loup]] | 1949-07-01 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4792 | [[:d:Q59694276|Q59694276]] | [[Terri Ann Swallow]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 4793 | [[:d:Q59694813|Q59694813]] | [[Margaret L. Bodine]] | [[Ohio]] | 1876-07-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1960-11-24 | |- | style='text-align:right'| 4794 | [[:d:Q59747508|Q59747508]] | [[Hansína Regína Björnsdóttir]] | [[Eskifjörður]] | 1884-06-06 | [[Islandia]] | 1973-02-05 | |- | style='text-align:right'| 4795 | [[:d:Q59770050|Q59770050]] | [[Pavla Sceranková]] | [[Košice]] | 1980-02-24 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 4796 | [[:d:Q59772086|Q59772086]] | [[Louise Thomsen]] | [[Sorø]] | 1823-02-26 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1907-06-16 | [[Ficheiro:MarieLouiseMolbechThomsenLille2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4797 | [[:d:Q59777110|Q59777110]] | [[Mabel Cox Surdam]] | [[Scranton]] | 1879-10-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:MabelCoxSurdam1919.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4798 | [[:d:Q59788187|Q59788187]] | [[Louisa Tenison]] | | 1819 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1882-08-27 | |- | style='text-align:right'| 4799 | [[:d:Q59812042|Q59812042]] | [[Liz Ham]] | [[Londres]] | 1975 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 4800 | [[:d:Q59821830|Q59821830]] | [[Erin Meaker]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 4801 | [[:d:Q59850864|Q59850864]] | [[Francisca Rosner]] | | 1976 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 4802 | [[:d:Q59869340|Q59869340]] | [[Anne-Britt Kilvik]] | | 1968 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Nordiske Mediedager 2010 - Friday - NMD 2010 (4586344810) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4803 | [[:d:Q59928917|Q59928917]] | [[Corine Ingelse]] | [[Middelburg]] | 1869-12-13 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1950-10-06 | |- | style='text-align:right'| 4804 | [[:d:Q59939087|Q59939087]] | [[Norma Bonaccorso]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 4805 | [[:d:Q60111822|Q60111822]] | [[Natalija Miladinović]] | [[Belgrado]] | 1988 | [[Serbia]] | | [[Ficheiro:Natalija Miladinović Kuća Kralja Petra I.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4806 | [[:d:Q60144141|Q60144141]] | [[Katy Gyllstrom]] | | 1933 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4807 | [[:d:Q60146919|Q60146919]] | [[Lisbet Lund]] | [[Helsinqui]] | 1932-12-23<br/>1932 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4808 | [[:d:Q60156953|Q60156953]] | [[Pia Lindman]] | [[Espoo]] | 1965-06-11 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4809 | [[:d:Q60170052|Q60170052]] | [[Thale Fastvold]] | | 1978 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4810 | [[:d:Q60195596|Q60195596]] | [[Constanza Portnoy]] | [[Buenos Aires]] | 1980s | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 4811 | [[:d:Q60229795|Q60229795]] | [[Toshie Saito]] | | 1939 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4812 | [[:d:Q60233382|Q60233382]] | [[Charlotte Polkijn]] | [[Haarlem]] | 1852-10-03 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1931-12-27 | |- | style='text-align:right'| 4813 | [[:d:Q60233449|Q60233449]] | [[Hester Carsten]] | [[Mojokerto]] | 1898-11-15 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1987-09-30 | |- | style='text-align:right'| 4814 | [[:d:Q60234521|Q60234521]] | [[Else Weissenborn]] | | 1877-10-04 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1950-06-01 | |- | style='text-align:right'| 4815 | [[:d:Q60242397|Q60242397]] | [[Alida Beerding]] | [[Hoorn]] | 1875-12-17 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1949-03-18 | [[Ficheiro:Gedrukte handtekening Alida Beerding.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4816 | [[:d:Q60270006|Q60270006]] | [[Toni Arens-Tepe]] | [[Utrecht]] | 1883-06-10 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1947-07-08 | [[Ficheiro:Toni Arens-Tepe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4817 | [[:d:Q60281143|Q60281143]] | [[Wilhelmina Weel]] | | 1842-05-22 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1923-10-01 | |- | style='text-align:right'| 4818 | [[:d:Q60295379|Q60295379]] | [[Stanislawa Zacharko]] | [[Przemyśl]] | 1958-11-24 | | | |- | style='text-align:right'| 4819 | [[:d:Q60300738|Q60300738]] | [[Elza Jo Tratlehner]] | | | | | [[Ficheiro:Elza Jo Tratlehner bij DWDD in 2018 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4820 | [[:d:Q60312266|Q60312266]] | [[Elisa Andessner]] | [[Leoben]] | 1983 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Crossing Europe 2024 Opening Elisa Andessner BHO-3464.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4821 | [[:d:Q60330022|Q60330022]] | [[Grace Chandler]] | | 1879 | [[Estados Unidos de América]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 4822 | [[:d:Q60368035|Q60368035]] | [[Marika Tasler]] | [[San Petersburgo]] | 1975-04-28 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Marika Tasler.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4823 | [[:d:Q60484711|Q60484711]] | [[Angela Fisher]] | | 1947 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Angela Fisher Carol Beckwith 20181129 (cropped) - Angela Fisher.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4824 | [[:d:Q60484981|Q60484981]] | [[Corine Sylvia Congiu]] | [[Meknes]] | 1953-08-05 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:2010-co-anniv57-24.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4825 | [[:d:Q60492733|Q60492733]] | [[Petra Hajská]] | [[Praga]] | 1974-09-05 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 4826 | [[:d:Q60526050|Q60526050]] | [[Ildi Hermann]] | [[Budapest]] | 1978-08-15 | [[Hungría]] | 2019-01 | |- | style='text-align:right'| 4827 | [[:d:Q60559477|Q60559477]] | [[Ruth Hollós-Consemüller]] | [[Leszno]] | 1904 | [[Hungría]] | 1993-04-25 | |- | style='text-align:right'| 4828 | [[:d:Q60577364|Q60577364]] | [[Margrit Jäggli]] | [[Berna]] | 1941-07-26 | [[Suíza]] | 2003-07-14 | |- | style='text-align:right'| 4829 | [[:d:Q60582554|Q60582554]] | [[Emma Akulyan]] | [[Tbilisi]] | 1929-03-16 | [[Unión Soviética]] | | [[Ficheiro:Էմմա Աքուլյան.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4830 | [[:d:Q60613518|Q60613518]] | [[Katarzyna Lata]] | [[Świętochłowice]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 4831 | [[:d:Q60694137|Q60694137]] | [[Meeri Torvinen]] | [[Varkaus]] | 1933-06-05 | [[Finlandia]] | 2018-03-30 | |- | style='text-align:right'| 4832 | [[:d:Q60733898|Q60733898]] | [[Ruth Raabe]] | | No/unknown value | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4833 | [[:d:Q60766136|Q60766136]] | [[Waltraut Pathenheimer]] | [[Berlín]] | 1932-02-17 | [[República Democrática Alemá]] | 2018-12-21 | |- | style='text-align:right'| 4834 | [[:d:Q60775957|Q60775957]] | [[Molly Malone Cook]] | [[San Francisco]] | 1925-01-05 | [[Estados Unidos de América]] | 2005-08-25 | |- | style='text-align:right'| 4835 | [[:d:Q60776564|Q60776564]] | [[Katya Adaui]] | [[Lima]] | 1977 | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 4836 | [[:d:Q60793246|Q60793246]] | [[Lynn Bianchi]] | | 1944 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4837 | [[:d:Q60828141|Q60828141]] | [[Ana Palacios]] | [[Zaragoza]] | 1972 | [[España]] | | [[Ficheiro:Ana Palacios.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4838 | [[:d:Q60830532|Q60830532]] | [[Vita Kin]] | [[Kíiv]] | 1969-11-25 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 4839 | [[:d:Q60834427|Q60834427]] | [[Jolanta Rycerska]] | [[Lublin]] | 1974-12-27 | | | [[Ficheiro:02015 0162 Jolanta Rycerska (ZPAF) - 6. Foto Art Festival.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4840 | [[:d:Q60835317|Q60835317]] | [[Zofia Zwolińska]] | | 1909 | | 1998-02-26 | |- | style='text-align:right'| 4841 | [[:d:Q60835431|Q60835431]] | [[Romy Alizée]] | | 1989 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4842 | [[:d:Q60835542|Q60835542]] | [[Alicja Przybyszowska]] | [[Nowy Sącz]] | | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Alicja Przybyszowska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4843 | [[:d:Q60835666|Q60835666]] | [[Elzbieta Wenda]] | [[Bydgoszcz]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4844 | [[:d:Q60836062|Q60836062]] | [[Janina Hobgarska]] | [[Kętrzyn]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 4845 | [[:d:Q60971006|Q60971006]] | [[Helena Savio]] | | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 4846 | [[:d:Q60990153|Q60990153]] | [[Keiko Akahane]] | | 1992 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4847 | [[:d:Q61000514|Q61000514]] | [[Elvira Berndorff]] | | 20th century | [[Alemaña]] | 2018-07-27 | |- | style='text-align:right'| 4848 | [[:d:Q61049476|Q61049476]] | [[Esther Langberg]] | [[Bergen]] | 1893-01-11 | [[Noruega]] | 1974-07-02 | |- | style='text-align:right'| 4849 | [[:d:Q61050164|Q61050164]] | [[Susana Raab]] | [[Lima]] | | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 4850 | [[:d:Q61051554|Q61051554]] | [[Edith Maunder]] | [[concello de Greenwich]] | 1878-04-20 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1966-11-13 | [[Ficheiro:Edith Maunder.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4851 | [[:d:Q61052804|Q61052804]] | [[Marije Langelaar]] | [[Goes]] | 1978 | | | [[Ficheiro:MarijeLangelaar2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4852 | [[:d:Q61061345|Q61061345]] | [[Rita Más]] | [[Vigo]] | 1964 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4853 | [[:d:Q61064536|Q61064536]] | [[Lidija Laforest]] | [[Herceg Novi]] | 1926-10-12 | [[Croacia]] | 2016-12-18 | |- | style='text-align:right'| 4854 | [[:d:Q61109786|Q61109786]] | [[Grethe Rõõm]] | [[Kuressaare]] | 1976 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 4855 | [[:d:Q61111482|Q61111482]] | [[Ruth Huimerind]] | [[Pärnu]] | 1956 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 4856 | [[:d:Q61111825|Q61111825]] | [[Piret Räni]] | [[Talín]] | 1974-04-13 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Räni, Piret.IMG 20210903 181528 1 (2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4857 | [[:d:Q61126002|Q61126002]] | [[Ana Feldman]] | [[Belgrado]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4858 | [[:d:Q61137083|Q61137083]] | [[Natela Grigalashvili]] | [[Khashuri]] | 1965-12-09 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Xeorxia]] | | |- | style='text-align:right'| 4859 | [[:d:Q61272393|Q61272393]] | [[Nezha Alaoui]] | [[Rabat]] | 1982-08-22 | [[Marrocos]] | | [[Ficheiro:Nezha-alaoui-madagascar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4860 | [[:d:Q61630225|Q61630225]] | [[Kari Berggrav]] | [[Noruega]] | 1911-11-30 | [[Noruega]] | 1996-06-11 | |- | style='text-align:right'| 4861 | [[:d:Q61634864|Q61634864]] | [[Alice Brusewitz]] | [[Nelson, Nova Zelandia|Nelson]] | 1858-07-29 | [[Nova Zelandia]] | 1927-11-20 | |- | style='text-align:right'| 4862 | [[:d:Q61694163|Q61694163]] | [[Jetta H. Disco]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4863 | [[:d:Q61721840|Q61721840]] | [[Winifred Hall Allen]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4864 | [[:d:Q61741832|Q61741832]] | [[Heather Straka]] | [[Nova Zelandia]] | 1972 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4865 | [[:d:Q61774887|Q61774887]] | [[Kirsten Jensen Helgeland]] | | 1961 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4866 | [[:d:Q61775686|Q61775686]] | [[Beatrix Neiss]] | [[Mödling]] | 1963-03-22 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 4867 | [[:d:Q61787701|Q61787701]] | [[Yuka Seki]] | [[Prefectura de Nagano]] | 1975 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4868 | [[:d:Q61831267|Q61831267]] | [[Ellen Sheidlin]] | [[Saratov]] | 1994-06-30 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Ellen with sky.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4869 | [[:d:Q61855956|Q61855956]] | [[Gabriele Undine Meyer]] | [[Heilbronn]] | 1955-01-12 | | | |- | style='text-align:right'| 4870 | [[:d:Q61861224|Q61861224]] | [[Kati Rapia]] | [[Heinola]] | 1972-11-12 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4871 | [[:d:Q61912342|Q61912342]] | [[Latika Nath]] | | | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 4872 | [[:d:Q61927039|Q61927039]] | [[Deborah Bright]] | [[Washington, D.C.]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4873 | [[:d:Q61944246|Q61944246]] | [[Irena Elgas-Markiewicz]] | [[Rzeszów]] | 1921-10-14 | [[Polonia]] | 2019-10-16 | |- | style='text-align:right'| 4874 | [[:d:Q61944311|Q61944311]] | [[Danuta Wegiel]] | [[Elbląg]] | 1961-01-02 | | | |- | style='text-align:right'| 4875 | [[:d:Q61959058|Q61959058]] | [[Julia de Boer]] | | 1979 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 4876 | [[:d:Q61959778|Q61959778]] | [[Nydia Blas]] | | 1981 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4877 | [[:d:Q61961288|Q61961288]] | [[Nancy Borowick]] | [[Chappaqua]] | 1985 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4878 | [[:d:Q61964201|Q61964201]] | [[Laeila Adjovi]] | | 1982 | [[Benín]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4879 | [[:d:Q61965506|Q61965506]] | [[Lisa Ross]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4880 | [[:d:Q61984716|Q61984716]] | [[Alicia Bruce]] | [[Aberdeen, Escocia|Aberdeen]] | 1979 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4881 | [[:d:Q61989507|Q61989507]] | [[Tammy Mercure]] | [[Sioux City]] | 1976-01-19 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4882 | [[:d:Q61990625|Q61990625]] | [[Emma Hanssen]] | [[Trondheim]] | 1881-05-26 | [[Noruega]] | 1972-02-10 | [[Ficheiro:Emma Charlotte Hanssen (1881-1972) circa 1900-1910.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4883 | [[:d:Q61997204|Q61997204]] | [[Bev Grant]] | [[Portland, Oregón|Portland]] | 1942-03-22 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:BevGrant.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4884 | [[:d:Q61997540|Q61997540]] | [[Sophia Maier]] | [[Múnic]] | 1987 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4885 | [[:d:Q61998729|Q61998729]] | [[Lydia Sjöström]] | | 1851-05-27 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 4886 | [[:d:Q62001848|Q62001848]] | [[Juno Gemes]] | [[Budapest]] | 1944 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Juno Gemes, photographer, 2025.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4887 | [[:d:Q62007755|Q62007755]] | [[Holly Lee]] | [[Hong Kong]] | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 4888 | [[:d:Q62007900|Q62007900]] | [[Carol Sawyer]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4889 | [[:d:Q62011210|Q62011210]] | [[Elizabeth Jane Sales]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4890 | [[:d:Q62016460|Q62016460]] | [[Lucy Wallace Porter]] | [[Ansonia]] | 1876-01-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1962-09-19 | [[Ficheiro:Lucy Wallace Porter (passport, 1933).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4891 | [[:d:Q62016540|Q62016540]] | [[Star Montana]] | | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 4892 | [[:d:Q62027924|Q62027924]] | [[Virna Haffer]] | [[Aurora (Q22595)|Aurora]] | 1899 | [[Estados Unidos de América]] | 1974-04-05 | |- | style='text-align:right'| 4893 | [[:d:Q62036427|Q62036427]] | [[Perla de Leon]] | [[Nova York]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 4894 | [[:d:Q62036483|Q62036483]] | [[Muriel Hasbun]] | [[San Salvador, O Salvador|San Salvador]] | 1961 | [[O Salvador]] | | [[Ficheiro:Muriel Hasbún 233590.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4895 | [[:d:Q62062520|Q62062520]] | [[Josefine Franke]] | [[Gotemburgo]] | 1843 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 4896 | [[:d:Q62075375|Q62075375]] | [[Monika Schulz-Fieguth]] | [[Potsdam]] | 1949 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Monika Schulz-Fieguth-c.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4897 | [[:d:Q62075799|Q62075799]] | [[Helen Gatch]] | [[Alton]] | 1861-04-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1942-01-11 | [[Ficheiro:Portrait of American photographer, Helen Gatch, taken 1905-06 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4898 | [[:d:Q62086520|Q62086520]] | [[M. Asli Dukan]] | [[Newark, Nova Jersey|Newark]] | 1973 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:M.Asli-Dukan-2 (32621029667).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4899 | [[:d:Q62088158|Q62088158]] | [[Evelyn Andrus]] | [[Hamilton, Canadá|Hamilton]] | 1909 | [[Canadá]] | 1972 | |- | style='text-align:right'| 4900 | [[:d:Q62109900|Q62109900]] | [[Edith Hallett Bethune]] | | 1890 | [[Canadá]] | 1970 | |- | style='text-align:right'| 4901 | [[:d:Q62161850|Q62161850]] | [[Eva Gamble Walborn]] | | 1874 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Eva Gamble Walborn - Minns. LCCN2004676288 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4902 | [[:d:Q62274528|Q62274528]] | [[Marie de Ujfalvy-Bourdon]] | [[Chartres]] | 1842-01-12 | [[Francia]] | 1904-08-31 | [[Ficheiro:Ujfalvy Károlyné.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4903 | [[:d:Q62479326|Q62479326]] | [[Sonia Madrigal]] | [[Concello de Nezahualcóyotl|Nezahualcóyotl]] | 1978-09-26 | [[México]] | | [[Ficheiro:Sonia Madrigal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4904 | [[:d:Q62523551|Q62523551]] | [[Agnieszka Kłos]] | [[Poznan]] | | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Agnieszka Klos (LukaszGiza@ccbysa).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4905 | [[:d:Q62537583|Q62537583]] | [[Jeannette Klute]] | | 1918 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-08-03 | |- | style='text-align:right'| 4906 | [[:d:Q62548540|Q62548540]] | [[Marie Louise Treub]] | [[Faoug]]<br/>[[Leiden]] | 1881-08-14 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1968-12-19 | [[Ficheiro:COLLECTIE TROPENMUSEUM Lize van Breda de Haan en Louise Treub bij een sado Buitenzorg. TMnr 60013747.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4907 | [[:d:Q62571179|Q62571179]] | [[Sarah Ann Harrison]] | | 1837 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 4908 | [[:d:Q62574615|Q62574615]] | [[Dornith Doherty]] | | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4909 | [[:d:Q62581278|Q62581278]] | [[Carla Del Nero]] | [[São Paulo]] | 1969-04-18 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Museu da Polícia Civil. (40478201673) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4910 | [[:d:Q62581285|Q62581285]] | [[Kata Sugár]] | [[Szeged]] | 1910-09-03 | [[Reino de Hungría]] | 1943-12-22 | |- | style='text-align:right'| 4911 | [[:d:Q62601537|Q62601537]] | [[Masumi Kura]] | [[Himi]] | 1975 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4912 | [[:d:Q62605702|Q62605702]] | [[Lisa Elmaleh]] | [[Miami]] | 1984 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lisa Elmaleh photographed by Julius Schlosburg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4913 | [[:d:Q62626536|Q62626536]] | [[Emilie Vogelsang]] | | | [[Imperio Alemán]] | | |- | style='text-align:right'| 4914 | [[:d:Q62627206|Q62627206]] | [[Eva Mendiola]] | [[Guadalaxara, México|Guadalaxara]] | No/unknown value | [[México]] | 1980-07-22 | |- | style='text-align:right'| 4915 | [[:d:Q62678820|Q62678820]] | [[Nicola Bernard]] | [[Liberec]] | 1998-04-16 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:NicolaBernard.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4916 | [[:d:Q62701842|Q62701842]] | [[Sallie Garrity]] | | 1862 | [[Estados Unidos de América]] | 1907 | [[Ficheiro:Sallie E. Garrity.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4917 | [[:d:Q62886991|Q62886991]] | [[Marialba Russo]] | [[Giugliano in Campania]] | 1947-08-14 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Marialba Russo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4918 | [[:d:Q62961045|Q62961045]] | [[Mary Garrity]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4919 | [[:d:Q62974246|Q62974246]] | [[Victòria Rovira]] | [[Sabadell]] | 1991 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4920 | [[:d:Q63012562|Q63012562]] | [[Susan Crocker]] | | 1940 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4921 | [[:d:Q63032237|Q63032237]] | [[Susan Hall]] | [[California]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4922 | [[:d:Q63037399|Q63037399]] | [[Diane MacKown]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4923 | [[:d:Q63038130|Q63038130]] | [[Jill Mathis]] | | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4924 | [[:d:Q63038604|Q63038604]] | [[Deborah Mesa-Pelly]] | [[A Habana]] | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4925 | [[:d:Q63053694|Q63053694]] | [[Ann Parker]] | | 1934-03-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4926 | [[:d:Q63068148|Q63068148]] | [[Véronique Zussau]] | [[París]] | 1962-07-09 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 4927 | [[:d:Q63069065|Q63069065]] | [[Liena Vayzman]] | | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4928 | [[:d:Q63072289|Q63072289]] | [[Lauren E. Simonutti]] | | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | 2012 | |- | style='text-align:right'| 4929 | [[:d:Q63075316|Q63075316]] | [[Karine Baghdasaryan]] | | 1989-08-30 | [[Armenia]] | | |- | style='text-align:right'| 4930 | [[:d:Q63090788|Q63090788]] | [[Serena Perrone]] | [[St. Louis]] | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4931 | [[:d:Q63107239|Q63107239]] | [[Elsa Haertter]] | [[Rottweil]] | 1908 | | 1995 | |- | style='text-align:right'| 4932 | [[:d:Q63109291|Q63109291]] | [[Tami Heilemann]] | | 1965-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tami Heilemann 48-DPA-596 DSC 0057 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4933 | [[:d:Q63119722|Q63119722]] | [[Joan Albert]] | | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | 2012 | |- | style='text-align:right'| 4934 | [[:d:Q63124548|Q63124548]] | [[Elena Dorfman]] | [[Boston]] | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4935 | [[:d:Q63143225|Q63143225]] | [[Roselyne Titaud]] | [[Aubenas]] | 1977 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4936 | [[:d:Q63165743|Q63165743]] | [[Yu Yu Myint Than]] | [[Yangon]] | 1984-01-18 | [[Myanmar]] | | |- | style='text-align:right'| 4937 | [[:d:Q63168059|Q63168059]] | [[Joanie Holzer Schirm]] | [[Chattahoochee]] | 1948-12-15 | | | [[Ficheiro:Joanie Holzer Schirm - Award-Winning Author.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4938 | [[:d:Q63198824|Q63198824]] | [[Myriam Yates]] | [[Montreal]] | 1971 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4939 | [[:d:Q63214284|Q63214284]] | [[Manon De Pauw]] | [[Vancouver]] | 1971 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4940 | [[:d:Q63226089|Q63226089]] | [[Josephine Rydholm]] | [[Uddevalla church parish]] | 1827-05-27 | [[Suecia]] | 1880-04-05 | |- | style='text-align:right'| 4941 | [[:d:Q63229210|Q63229210]] | [[Catriona Fraser]] | [[Inglaterra]] | 1972 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4942 | [[:d:Q63230265|Q63230265]] | [[Fati Abubakar]] | [[Maiduguri]] | | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 4943 | [[:d:Q63236382|Q63236382]] | [[Rosemarie Fret]] | [[Anklam]] | 1935 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 4944 | [[:d:Q63241457|Q63241457]] | [[Etna Estrems Fayos]] | [[L'Escala]] | 1982-10-15 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4945 | [[:d:Q63258859|Q63258859]] | [[Gladys Mary Goodall]] | | 1908-06-02 | [[Nova Zelandia]] | 2015-03-23 | |- | style='text-align:right'| 4946 | [[:d:Q63269958|Q63269958]] | [[Harriet Flaatten]] | | 1919-11-30 | [[Noruega]] | 2006-04-28 | |- | style='text-align:right'| 4947 | [[:d:Q63314241|Q63314241]] | [[Brenda Agard]] | | 1961-08-20 | [[Reino Unido]] | 2012-10-29 | [[Ficheiro:Brenda Agard Black British photographer on photo shoot 1987 London.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4948 | [[:d:Q63322633|Q63322633]] | [[Florence Eiseman]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1899-09-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1988-01-08 | |- | style='text-align:right'| 4949 | [[:d:Q63344980|Q63344980]] | [[Anne Rearick]] | [[Idaho]] | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4950 | [[:d:Q63368022|Q63368022]] | [[Marie Hald]] | [[Aalborg]] | 1987-08-10 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | [[Ficheiro:Septhald228.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4951 | [[:d:Q63382934|Q63382934]] | [[Ane Graff]] | [[Bodø]] | 1974-12-08 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Ane Graff, artist (48082395821).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4952 | [[:d:Q63398055|Q63398055]] | [[Ángeles Agrela]] | | 1966-04-12 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4953 | [[:d:Q63398137|Q63398137]] | [[Hannah Reyes Morales]] | [[Manila]] | 1990 | [[Filipinas]] | | |- | style='text-align:right'| 4954 | [[:d:Q63431708|Q63431708]] | [[Inga Frøseth Rossing]] | | 1987 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4955 | [[:d:Q63437235|Q63437235]] | [[Forough Alaei]] | [[Teherán]] | 1989 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Forough Alaei (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4956 | [[:d:Q63456363|Q63456363]] | [[Harriette Merrifield Forbes]] | [[Worcester, Massachusetts|Worcester]] | 1856-10-22 | [[Estados Unidos de América]] | 1951 | [[Ficheiro:Passport photo of Harriette Merrifield Forbes.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4957 | [[:d:Q63456631|Q63456631]] | [[Susan Ressler]] | [[Filadelfia]] | 1949-09-23 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4958 | [[:d:Q63475867|Q63475867]] | [[Tyyne Savia]] | [[Tampere]] | 1887-09-30 | [[Gran Ducado de Finlandia]]<br/>[[Finlandia]] | 1959-10-18 | [[Ficheiro:Tyyne Savia Finna.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4959 | [[:d:Q63485822|Q63485822]] | [[Theda Behme]] | [[Goslar]] | 1877-03-16 | [[Alemaña]] | 1961-08-07 | |- | style='text-align:right'| 4960 | [[:d:Q63562072|Q63562072]] | [[Dominique Rey (Q63562072)|Dominique Rey]] | [[Winnipeg]] | 1976-01-31 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:REY Dominique Installtion 08.28.2024 142.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4961 | [[:d:Q63607624|Q63607624]] | [[Dorothy Meigs Eidlitz]] | | 1891 | [[Estados Unidos de América]] | 1976-10-26 | |- | style='text-align:right'| 4962 | [[:d:Q63614549|Q63614549]] | [[Phyllis Galembo]] | | 1952-04-02 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4963 | [[:d:Q63676328|Q63676328]] | [[Elsie Masson]] | [[Melbourne]] | 1890-09-29 | [[Australia]] | 1935-09-18 | |- | style='text-align:right'| 4964 | [[:d:Q63691954|Q63691954]] | [[Christine Laptuta]] | | 1951 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4965 | [[:d:Q63692952|Q63692952]] | [[Ruth Kaplan]] | [[Montreal]] | 1955 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4966 | [[:d:Q63693013|Q63693013]] | [[Pamela Harris]] | [[Erie, Pensilvania|Erie]] | 1940 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4967 | [[:d:Q63699376|Q63699376]] | [[Adriene K. Veninger]] | [[Bratislava]] | 1958 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4968 | [[:d:Q63726041|Q63726041]] | [[Annette Mangaard]] | [[Værløse]] | 1956 | [[Canadá]]<br/>[[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 4969 | [[:d:Q63762905|Q63762905]] | [[Tess Boudreau]] | [[Nova Escocia]] | 1919 | [[Canadá]] | 2007 | |- | style='text-align:right'| 4970 | [[:d:Q63803793|Q63803793]] | [[Annelies Romein]] | [[Ámsterdam]] | 1925-01-17 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2007-10-13 | |- | style='text-align:right'| 4971 | [[:d:Q63828846|Q63828846]] | [[Katherine McClellan]] | [[Paterson, Nova Jersey|Paterson]] | 1859-08-19 | [[Estados Unidos de América]] | 1934-09-14 | |- | style='text-align:right'| 4972 | [[:d:Q63850238|Q63850238]] | [[Katharina Acht]] | [[Gmunden]] | 1982 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Katharina Acht BHO-9801.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4973 | [[:d:Q63860577|Q63860577]] | [[Susanne Homann]] | [[Kiel]] | 1866-06-03 | [[Alemaña]] | 1923-03-06 | |- | style='text-align:right'| 4974 | [[:d:Q63870778|Q63870778]] | [[Anna Ollson]] | [[Grava parish]] | 1841-07-21 | [[Suecia]] | 1926-03-16 | [[Ficheiro:Anna Ollson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4975 | [[:d:Q63870781|Q63870781]] | [[Maria Lundbäck]] | [[Örebro Nikolai parish]] | 1857-11-21 | [[Suecia]] | 1927-06-08 | [[Ficheiro:UMFA55005 0001 Maria Lovisa Lundbäck.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4976 | [[:d:Q63919259|Q63919259]] | [[Charlotte Rosshandler]] | [[Nova Orleáns]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4977 | [[:d:Q63953102|Q63953102]] | [[Margaret Courtney-Clarke]] | [[Swakopmund]] | 1949 | [[Namibia]] | | |- | style='text-align:right'| 4978 | [[:d:Q63957712|Q63957712]] | [[Florence Lazar]] | [[París]] | 1966 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4979 | [[:d:Q63958943|Q63958943]] | [[Erika Stone]] | [[Frankfurt]] | 1924 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4980 | [[:d:Q63967115|Q63967115]] | [[Myriam Laplante]] | [[Chittagong (Q158087)|Chittagong]] | 1954 | [[Canadá]]<br/>[[Bangladesh]] | | |- | style='text-align:right'| 4981 | [[:d:Q63968384|Q63968384]] | [[Elen Loftesnes]] | [[Sogndalsfjøra]] | 1905-01-09 | [[Noruega]] | 1979-12-02 | [[Ficheiro:Elen Loftesnes SFFf-100777.366051.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4982 | [[:d:Q63975292|Q63975292]] | [[Petra Kaltenmorgen]] | [[Hirschfeld]] | 1964 | [[Alemaña]] | 2019-01-25 | |- | style='text-align:right'| 4983 | [[:d:Q63980932|Q63980932]] | [[Elisabeth Ubbe]] | | 1968 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 4984 | [[:d:Q63986156|Q63986156]] | [[Susanne Sigl]] | | 20th century | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Hans Sigl, Susanne Sigl - Romy 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4985 | [[:d:Q64006084|Q64006084]] | [[Eva Sulzer]] | | 1902 | | 1990 | |- | style='text-align:right'| 4986 | [[:d:Q64009535|Q64009535]] | [[Pamela J. Peters]] | [[Shiprock]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Pamala J Peters.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4987 | [[:d:Q64009661|Q64009661]] | [[Pao Houa Her]] | [[Laos]] | 1982 | [[Laos]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4988 | [[:d:Q64009917|Q64009917]] | [[Anita Stanhope, Countess of Harrington]] | | 1950 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4989 | [[:d:Q64010393|Q64010393]] | [[Joan Moss]] | | 1931 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4990 | [[:d:Q64010396|Q64010396]] | [[Marcia Lee Macdonald]] | | 1944 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4991 | [[:d:Q64010780|Q64010780]] | [[Faye Webster]] | | 1997-06-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Faye Webster at Rough Trade (47945510488).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4992 | [[:d:Q64021661|Q64021661]] | [[Lyntha Scott Eiler]] | [[Champaign]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4993 | [[:d:Q64033036|Q64033036]] | [[Heidi de Gier]] | [[Utrecht]] | 1977 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 4994 | [[:d:Q64052244|Q64052244]] | [[Lone Lunde]] | | No/unknown value | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4995 | [[:d:Q64096413|Q64096413]] | [[Emilie V. Clarkson]] | [[Potsdam]] | 1863-01-31 | [[Estados Unidos de América]] | 1946-12-12 | [[Ficheiro:Emilie V. Clarkson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4996 | [[:d:Q64167291|Q64167291]] | [[Rachael McKenna]] | [[Nova Zelandia]] | 1950<br/>1971 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4997 | [[:d:Q64196472|Q64196472]] | [[Elise Storsveen]] | [[Oslo]] | 1969 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4998 | [[:d:Q64200711|Q64200711]] | [[Ragnhild Væring Teigen]] | [[Christiania]] | 1877-10-13 | [[Noruega]] | 1966-12-06 | |- | style='text-align:right'| 4999 | [[:d:Q64213289|Q64213289]] | [[Núria Amat]] | [[Barcelona]] | 1945 | [[España]] | 2019-05-28 | |- | style='text-align:right'| 5000 | [[:d:Q64223693|Q64223693]] | [[Virginia Beahan]] | [[Filadelfia]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5001 | [[:d:Q64273514|Q64273514]] | [[Maria Beine-Hager]] | [[Augsburgo]] | 1919 | [[Alemaña]] | 1991 | |- | style='text-align:right'| 5002 | [[:d:Q64346430|Q64346430]] | [[Tone Jelsness]] | | | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 5003 | [[:d:Q64358869|Q64358869]] | [[Mariann Dybdahl]] | | | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:NMD 19 DEN STORE PRISFESTEN (33932729698).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5004 | [[:d:Q64364380|Q64364380]] | [[Ni’mah Isma’il Nawwab]] | [[Malaisia]] | 1965-05-12 | [[Arabia Saudita]] | | |- | style='text-align:right'| 5005 | [[:d:Q64374462|Q64374462]] | [[Mathilda Campbell, Duchess of Argyll]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1925-08-20 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1997-06-05 | |- | style='text-align:right'| 5006 | [[:d:Q64399713|Q64399713]] | [[Andrée Philippot-Mathieu]] | [[Vienne, Isère|Vienne]] | 1946-12-21 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:APM Wikipédia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5007 | [[:d:Q64416380|Q64416380]] | [[Randy Fokke]] | [[Zaandam]] | 1984 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5008 | [[:d:Q64427157|Q64427157]] | [[Benedicta Sánchez|Benedicta Sánchez Vila]] | [[San Fiz, Paradela, O Corgo|San Fiz]] | 1935-10-11 | [[España]] | | [[Ficheiro:Premios Goya 2020 - Benedicta Sanchez Premiados.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5009 | [[:d:Q64488133|Q64488133]] | [[Merit Schambach]] | | 1972 | [[República Democrática Alemá]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5010 | [[:d:Q64500287|Q64500287]] | [[Helene Ingeberg]] | [[Vang]] | 1853-07-10 | [[Noruega]] | 1914-11-20 | |- | style='text-align:right'| 5011 | [[:d:Q64577978|Q64577978]] | [[Nancy Buirski]] | [[New Rochelle]] | 1945-06-24 | [[Estados Unidos de América]] | 2023-08-30 | [[Ficheiro:Nancy Buirski, Peabody Award winner, May 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5012 | [[:d:Q64666122|Q64666122]] | [[Adele Uddo]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Adele Uddo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5013 | [[:d:Q64666889|Q64666889]] | [[Jill Carter-Hansen]] | [[Huntly]] | 1941 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5014 | [[:d:Q64667203|Q64667203]] | [[Libuše Rudinská]] | [[Uherské Hradiště]] | 1974-09-13 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5015 | [[:d:Q64682596|Q64682596]] | [[Jenny Kummeneje]] | [[Fredrikstad]] | 1893-09-27 | [[Noruega]] | 1965-03-16 | |- | style='text-align:right'| 5016 | [[:d:Q64685885|Q64685885]] | [[Clara Quin]] | [[Condado de Wicklow]] | 1846 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1903 | |- | style='text-align:right'| 5017 | [[:d:Q64686875|Q64686875]] | [[Lady Ostapeck]] | [[Nova York]] | 1918-02-22 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-02-02 | [[Ficheiro:Lady Ostapeck.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5018 | [[:d:Q64691068|Q64691068]] | [[Ida Lovisa Regina Hofsten]] | [[Uppsala]] | 1855-08-26 | [[Suecia]] | 1945-10-14 | [[Ficheiro:Ida von Hofsten (1855-1945).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5019 | [[:d:Q64699586|Q64699586]] | [[Virginie Boutin]] | [[París]] | 1980-01 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Virginie Boutin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5020 | [[:d:Q64746999|Q64746999]] | [[Senayt Samuel]] | | 1969 | [[Eritrea]] | | |- | style='text-align:right'| 5021 | [[:d:Q64754168|Q64754168]] | [[Margaret Mitchell]] | [[Stirling]] | 1968 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5022 | [[:d:Q64759781|Q64759781]] | [[Agnese De Donato]] | [[Bari]] | 1927-01-07 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]]<br/>[[Italia]] | 2017-03-05 | [[Ficheiro:Agnese anni 70.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5023 | [[:d:Q64761653|Q64761653]] | [[Catalina Martin-Chico]] | [[Madrid]] | 1969 | [[España]] | | [[Ficheiro:CATALINA MARTIN CHICO.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5024 | [[:d:Q64761742|Q64761742]] | [[Bodil Christensen]] | | 1896 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1985-03-27 | [[Ficheiro:Bodil Christensen.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5025 | [[:d:Q64795921|Q64795921]] | [[Martha Ewing]] | [[Dacota do Sur]] | 1870-05-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1959-10-23 | [[Ficheiro:Martha Ewing (1870-1959) circa 1905.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5026 | [[:d:Q64800044|Q64800044]] | [[Chantal Fontaine]] | [[Ecuador]] | 1959-10-11 | [[Ecuador]] | | [[Ficheiro:Chantal Fontaine.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5027 | [[:d:Q64852821|Q64852821]] | [[Rona Ina Dyer]] | [[Dunedin]] | 1923-01-07 | [[Nova Zelandia]] | 2021-05-20 | |- | style='text-align:right'| 5028 | [[:d:Q64869166|Q64869166]] | [[Anna Wilding]] | [[Nova Zelandia]] | 20th century | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:AnnaWIldingstage6.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5029 | [[:d:Q64875543|Q64875543]] | [[Meagan Cignoli]] | [[Suffolk County]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5030 | [[:d:Q65003927|Q65003927]] | [[Ruth Hommelsheim]] | [[Göppingen]] | 1965-12-21 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5031 | [[:d:Q65012288|Q65012288]] | [[Roza Gajdić]] | [[Karlovac]] | | [[Cisleitania]] | | |- | style='text-align:right'| 5032 | [[:d:Q65032833|Q65032833]] | [[Silvia Camporesi]] | [[Forlì]] | 1973 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Terna PremioDrivingEnergy VincitoriPersone 001 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5033 | [[:d:Q65088433|Q65088433]] | [[Myriam Fougère]] | [[Quebec]] | No/unknown value | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5034 | [[:d:Q65110233|Q65110233]] | [[Heba Shibani]] | | | [[Libia]] | | |- | style='text-align:right'| 5035 | [[:d:Q65128172|Q65128172]] | [[Аносова, Елена Александровна]] | [[Irkutsk]] | 1983-08-14 | | | |- | style='text-align:right'| 5036 | [[:d:Q65131072|Q65131072]] | [[Ольга Матвеева]] | [[Moscova]] | 1986-07-10 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 5037 | [[:d:Q65153792|Q65153792]] | [[Lily Franey]] | [[París]] | 1947 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5038 | [[:d:Q65160668|Q65160668]] | [[Amalia Krieger]] | [[Lipnik]] | 1846 | [[Cisleitania]]<br/>[[Polonia]] | 1928-09-21 | [[Ficheiro:Amalia Krieger.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5039 | [[:d:Q65161596|Q65161596]] | [[Catherine Esperon]] | [[Guchen]] | 1828 | | 1912 | [[Ficheiro:Foto realizada en el gabinete de los Ludovisi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5040 | [[:d:Q65161619|Q65161619]] | [[Krystyna Tomaszuk]] | [[Białystok]] | | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Krystyna Tomaszuk.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5041 | [[:d:Q65161964|Q65161964]] | [[Marie-Loup Sougez]] | [[París]] | 1930 | [[Francia]] | 2019-03-16 | |- | style='text-align:right'| 5042 | [[:d:Q65164145|Q65164145]] | [[Aleksandra Laska]] | | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 5043 | [[:d:Q65165515|Q65165515]] | [[Zofia z Trzemeskich Huberowa]] | [[Lviv]] | 1872 | | 1934 | |- | style='text-align:right'| 5044 | [[:d:Q65169553|Q65169553]] | [[Leokadia Bartoszko]] | [[Vilnius]] | 1943-12-20 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Leokadia Bartoszko self-portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5045 | [[:d:Q65175690|Q65175690]] | [[Karolina Kowalska]] | [[Cracovia]] | 1978 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 5046 | [[:d:Q65178614|Q65178614]] | [[Risk Hazekamp]] | [[A Haia]] | 1972-06-25 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5047 | [[:d:Q65178777|Q65178777]] | [[Nono Reinhold]] | [[Haarlem]] | 1929-08-18 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Afscheid E. de Wilde (dir. Stedelijk Museum ) en opening afscheidstentoonstellin, Bestanddeelnr 933-1816.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5048 | [[:d:Q65178905|Q65178905]] | [[Marisja Smit]] | | 1978-06-12 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5049 | [[:d:Q65194613|Q65194613]] | [[Mia Karlsvärd]] | [[Motala]] | 1964 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Mia Karlsvärd 02.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5050 | [[:d:Q65196122|Q65196122]] | [[Maja Stošić]] | [[Paraćin]] | 1975-07-14 | [[República Federal Socialista de Iugoslavia]]<br/>[[Serbia]] | | [[Ficheiro:Maja Stosic.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5051 | [[:d:Q65197466|Q65197466]] | [[Olha Navrotska]] | [[Kíiv]] | 1974-02-15 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Ольга Навроцька.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5052 | [[:d:Q65199570|Q65199570]] | [[Mara Rosandić]] | [[Ruma]] | 1883 | [[Reino de Serbia]] | 1954 | |- | style='text-align:right'| 5053 | [[:d:Q65217072|Q65217072]] | [[Cinthya Dictator]] | [[Budapest]] | 1990-01-12 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 5054 | [[:d:Q65251512|Q65251512]] | [[Sichi Gilad]] | [[Ramat HaShofet]] | 1968 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 5055 | [[:d:Q65275305|Q65275305]] | [[Maruja Roca|Maruja Roca Calvo]] | [[Castro de Rei]] | 1912-03-12 | [[España]] | 2011 | |- | style='text-align:right'| 5056 | [[:d:Q65426927|Q65426927]] | [[Sema Bekirovic]] | [[Ámsterdam]] | 1977 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 5057 | [[:d:Q65512484|Q65512484]] | [[Sølve Harm]] | [[Stavanger]] | 1911-01-30 | [[Noruega]] | 1991-07-25 | [[Ficheiro:Portrett av Sølve Harm.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5058 | [[:d:Q65560424|Q65560424]] | [[Robina Nicol]] | [[Illas Shetland]] | 1861-06-07 | [[Dominion of New Zealand]] | 1942 | [[Ficheiro:Robina Nicol (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5059 | [[:d:Q65564800|Q65564800]] | [[Evangelía Kranióti]] | [[Atenas]] | 1979 | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 5060 | [[:d:Q65581011|Q65581011]] | [[Nina Heins]] | | 1960-09-03 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 5061 | [[:d:Q65659118|Q65659118]] | [[Xiao Zhuang]] | | 1933 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 5062 | [[:d:Q65667023|Q65667023]] | [[Ulrich Burchert]] | | 1940 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5063 | [[:d:Q65680081|Q65680081]] | [[Ida Wyman]] | [[Malden]] | 1926-03-07 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-07-13 | |- | style='text-align:right'| 5064 | [[:d:Q65682511|Q65682511]] | [[Naomi Salaman]] | | 1963 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5065 | [[:d:Q65684040|Q65684040]] | [[Paula Nordfors]] | [[Sydney]] | 1977-08-11 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5066 | [[:d:Q65697934|Q65697934]] | [[Françoise Poos]] | [[Esch-sur-Alzette]] | 1964-03-08 | | | |- | style='text-align:right'| 5067 | [[:d:Q65710039|Q65710039]] | [[Tanja Lažetić]] | [[Liubliana]] | 1967 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Tanja Lažetić.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5068 | [[:d:Q65752624|Q65752624]] | [[Sandra Kantanen]] | [[Helsinqui]] | 1974 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5069 | [[:d:Q65753560|Q65753560]] | [[Milja Laurila]] | [[Helsinqui]] | 1982-02-09 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5070 | [[:d:Q65943258|Q65943258]] | [[Adelaida Crooke y Guzmán]] | [[Madrid]] | 1863-11-20 | [[España]] | 1918-01-17 | [[Ficheiro:Un estudio, de Adela Crooke.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5071 | [[:d:Q65945156|Q65945156]] | [[Meta Krese]] | [[Liubliana]] | 1955 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 5072 | [[:d:Q65950472|Q65950472]] | [[Ai Iwane]] | [[Toquio]] | 1975 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 5073 | [[:d:Q65953060|Q65953060]] | [[Anna Municchi]] | | 1944 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2004 | |- | style='text-align:right'| 5074 | [[:d:Q65961493|Q65961493]] | [[Maria Espeus]] | [[Borås]]<br/>[[Suecia]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 5075 | [[:d:Q65966952|Q65966952]] | [[Mankica Kranjec]] | [[Liubliana]] | 1985 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 5076 | [[:d:Q65968631|Q65968631]] | [[Zora Plešnar]] | [[Maribor]] | 1925-06-30 | [[Eslovenia]]<br/>[[República Federal Socialista de Iugoslavia]]<br/>[[Reino de Iugoslavia]]<br/>[[Reino dos Serbios, Croatas e Eslovenos (Q15102440)|Reino dos Serbios, Croatas e Eslovenos]] | 2021-03-24 | |- | style='text-align:right'| 5077 | [[:d:Q66120915|Q66120915]] | [[Deanna Templeton]] | [[Huntington Beach]] | 1969-07-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Photograph by Christopher McCall - Deanna Templeton, Huntington Beach, 2018. Creative Commons.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5078 | [[:d:Q66150309|Q66150309]] | [[Markéta Kinterová]] | [[Praga]] | 1981-05-05 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5079 | [[:d:Q66310304|Q66310304]] | [[Lozana Krasteva]] | [[Boynitsa]] | 1891 | [[Bulgaria]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 5080 | [[:d:Q66311684|Q66311684]] | [[Amarachi Nwosu]] | [[Washington, D.C.]] | 1994-09-29 | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:Amarachi-Nwoso-2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5081 | [[:d:Q66363152|Q66363152]] | [[Alice Wienerová]] | [[Brno]] | 1902-06-06 | [[Cisleitania]]<br/>[[Checoslovaquia]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 5082 | [[:d:Q66363982|Q66363982]] | [[Franziska Glasová]] | [[Brno]] | 1901-01-01<br/>1900-01-10 | [[República Checa]] | 1994-06-27 | |- | style='text-align:right'| 5083 | [[:d:Q66372617|Q66372617]] | [[Scarlett Hooft Graafland]] | [[Ámsterdam]] | 1973 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5084 | [[:d:Q66386510|Q66386510]] | [[Susan Dynner]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5085 | [[:d:Q66386631|Q66386631]] | [[Nora Herting]] | | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5086 | [[:d:Q66459698|Q66459698]] | [[Emine Akbaba]] | [[Hannover]] | 1987 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5087 | [[:d:Q66472668|Q66472668]] | [[Erin Combs]] | | 1952 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5088 | [[:d:Q66572502|Q66572502]] | [[Kali Spitzer]] | | 1983 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5089 | [[:d:Q66587530|Q66587530]] | [[Roosje Verschoor]] | [[Ámsterdam]] | 1986 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Roosje Verschoor in Moengo, 2019 - 1.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5090 | [[:d:Q66625193|Q66625193]] | [[Marie Hansen]] | [[St. Louis]] | 1918-06-02 | [[Estados Unidos de América]] | 1969-06-06 | |- | style='text-align:right'| 5091 | [[:d:Q66677600|Q66677600]] | [[Mavis Melville Davidson]] | [[Te Karaka]] | 1910-02-10 | [[Nova Zelandia]] | 2004-05-27 | |- | style='text-align:right'| 5092 | [[:d:Q66702908|Q66702908]] | [[Irène Drésel]] | [[Rueil-Malmaison]] | 1984 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:CDLN 2021IreneDresel 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5093 | [[:d:Q66724459|Q66724459]] | [[Mandy Barker]] | | 1964 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5094 | [[:d:Q66750781|Q66750781]] | [[Edyth Carter Beveridge]] | [[Richmond, Virxinia|Richmond]] | 1862 | | 1927-08-29 | [[Ficheiro:Photo of Edyth Carter Beveridge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5095 | [[:d:Q66759367|Q66759367]] | [[Alexandra Hemmerly-Brown]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5096 | [[:d:Q66778051|Q66778051]] | [[Nadia Huggins]] | [[Porto de España|Porto España]] | 1984 | [[Trinidad e Tobago]] | | |- | style='text-align:right'| 5097 | [[:d:Q66812925|Q66812925]] | [[Austin Irving]] | [[Nova York]] | 1984 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Austin Irving Shooting in Shenzhen, China.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5098 | [[:d:Q67004758|Q67004758]] | [[Maree Clarke]] | [[Swan Hill]] | 1961 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 5099 | [[:d:Q67013607|Q67013607]] | [[Dominique Roger]] | [[París]] | 1950<br/>1932 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5100 | [[:d:Q67071049|Q67071049]] | [[Judith Fletcher]] | [[Katoomba]] | 1886-06-30 | [[Australia]] | 1971 | [[Ficheiro:Judith Fletcher, (1886-1970) photographer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5101 | [[:d:Q67094511|Q67094511]] | [[Miriam Stannage]] | [[Northam]] | 1939-03-20 | [[Australia]] | 2016-09-11 | |- | style='text-align:right'| 5102 | [[:d:Q67146260|Q67146260]] | [[Hélène Adant]] | [[Harbin]] | 1903-07-26 | [[Francia]] | 1985-02-15 | |- | style='text-align:right'| 5103 | [[:d:Q67151942|Q67151942]] | [[Hella Hammid]] | [[Alemaña]] | 1921-07-15 | [[Estados Unidos de América]] | 1992-05-01 | |- | style='text-align:right'| 5104 | [[:d:Q67197943|Q67197943]] | [[Binia Bill]] | [[Zürich]] | 1904-08-18 | [[Suíza]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 5105 | [[:d:Q67198883|Q67198883]] | [[Amalia López Cabrera]] | [[Almería]] | 1837 | [[España]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 5106 | [[:d:Q67207247|Q67207247]] | [[Irena Cristalis]] | | 1959 | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:2019-08-30 Irena Cristalis bekommt den Ordem de Timor-Leste von Francisco Guterres.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5107 | [[:d:Q67214263|Q67214263]] | [[Brittany Nelson]] | [[Great Falls]] | 1984 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5108 | [[:d:Q67225027|Q67225027]] | [[Lëa-Kim Châteauneuf]] | | | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Lëa-Kim Châteauneuf (2019).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5109 | [[:d:Q67313138|Q67313138]] | [[Mary F. Calvert]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5110 | [[:d:Q67351877|Q67351877]] | [[Myleen Hollero]] | [[Os Ánxeles]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5111 | [[:d:Q67579339|Q67579339]] | [[Hedvig Richert]] | [[Gotemburgo]] | 1860-07-03 | [[Suecia]] | 1929-01-22 | [[Ficheiro:HeddaEkman650h.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5112 | [[:d:Q67624379|Q67624379]] | [[Miriam Dalsgaard]] | [[Aalborg]] | 1972 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 5113 | [[:d:Q68092001|Q68092001]] | [[Ulrika Amanda Gussander]] | [[Skäfthammar church parish]]<br/>[[Fresta]] | 1840-05-25 | [[Suecia]] | 1899-07-15 | |- | style='text-align:right'| 5114 | [[:d:Q68166776|Q68166776]] | [[Hilde Isay]] | [[Tréveris]] | 1905-01-17 | [[Alemaña]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 5115 | [[:d:Q68190631|Q68190631]] | [[Vilma Halász]] | [[Kecskemét]] | 1888-03-10 | [[Hungría]] | 1938-02-02 | |- | style='text-align:right'| 5116 | [[:d:Q68297947|Q68297947]] | [[Kaja Larsen]] | [[Nipen]] | 1888-07-20 | [[Noruega]] | 1963-07-06 | |- | style='text-align:right'| 5117 | [[:d:Q68480001|Q68480001]] | [[Kate Simon]] | [[Poughkeepsie]] | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5118 | [[:d:Q68591110|Q68591110]] | [[Bonnie Baxter]] | [[Texarkana]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5119 | [[:d:Q68653705|Q68653705]] | [[Otilia Ambrosiani]] | [[Solna]] | 1843-02-28 | [[Suecia]] | 1931-03-27 | |- | style='text-align:right'| 5120 | [[:d:Q68739964|Q68739964]] | [[Nudrat Afza]] | [[Rawalpindi]] | 1955 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5121 | [[:d:Q68967262|Q68967262]] | [[Micheline Rambaud]] | [[Grenoble]] | 1929-01-20 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Micheline Rambaud - Expédition féminine de 1959 au Népal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5122 | [[:d:Q69431744|Q69431744]] | [[Cordia Schlegelmilch]] | [[Magdeburg|Magdeburgo]] | 1952 | [[República Democrática Alemá]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Cordia Schlegelmilch 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5123 | [[:d:Q69744832|Q69744832]] | [[Julia E. Tuell]] | [[Kentucky]] | 1886-08-16 | [[Estados Unidos de América]] | 1960-01-20 | |- | style='text-align:right'| 5124 | [[:d:Q69766010|Q69766010]] | [[Sophia Baraket]] | [[Tunes]] | 1983 | [[Tunisia]] | 2018-07-19 | |- | style='text-align:right'| 5125 | [[:d:Q69796913|Q69796913]] | [[Josephine Grundseth]] | [[Trondheim]] | 1841-06-09 | [[Noruega]] | 1918-10-30 | [[Ficheiro:Josephine Grundseth - ca. 1860–1865 - Oslo Museum - OB.F03769A (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5126 | [[:d:Q69811152|Q69811152]] | [[Sally Soames]] | [[Londres]] | 1937-01-21 | [[Reino Unido]] | 2019-10-05 | |- | style='text-align:right'| 5127 | [[:d:Q70002705|Q70002705]] | [[Stéphanie Colvey]] | [[Montreal]] | 1949 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5128 | [[:d:Q70003094|Q70003094]] | [[Linda Covit]] | [[Montreal]] | 1948 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5129 | [[:d:Q70004286|Q70004286]] | [[Holly King]] | [[Montreal]] | 1957 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5130 | [[:d:Q70070583|Q70070583]] | [[Jana Tesaříková]] | [[Chomutov]] | 1982-05-26 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5131 | [[:d:Q70116598|Q70116598]] | [[Nelly Gunnarsson]] | [[Västra Broby parish]] | 1869-05-01 | [[Suecia]] | 1950-12-18 | [[Ficheiro:Nelly Gunnarsson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5132 | [[:d:Q70340378|Q70340378]] | [[Emilie Jensen]] | [[Risør]] | 1875-08-08 | [[Noruega]] | 20th century | |- | style='text-align:right'| 5133 | [[:d:Q70447609|Q70447609]] | [[Aira Niemi-Pynttäri]] | [[Alajärvi]] | 1924 | [[Finlandia]] | 2011 | |- | style='text-align:right'| 5134 | [[:d:Q70543306|Q70543306]] | [[Dorte Verner]] | [[Dinamarca]] | 1963 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 5135 | [[:d:Q70544768|Q70544768]] | [[Shiho]] | [[Nishi-ku]] | 1990-01-07 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 5136 | [[:d:Q70640514|Q70640514]] | [[Elisabeth Niggemeyer]] | [[Bochum]] | 1930-06-23 | [[Alemaña]] | 2025-01-29 | [[Ficheiro:Elisabeth niggemeyer 1951ca.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5137 | [[:d:Q70724649|Q70724649]] | [[Olivia Wittberg]] | [[Tingstäde]] | 1844-12-11 | [[Suecia]] | 1908-02-26 | [[Ficheiro:Olivia Wittberg 1844-1908.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5138 | [[:d:Q70751664|Q70751664]] | [[Aubrey Gemignani]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Aubrey Gemignani Portrait (NHQ202303160001) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5139 | [[:d:Q70840377|Q70840377]] | [[Andréa Farias]] | [[Río de Xaneiro]] | | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Ando onde há espaço. (3498508899).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5140 | [[:d:Q70979925|Q70979925]] | [[Anne Savedge]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5141 | [[:d:Q71032950|Q71032950]] | [[Sonia Marpez]] | [[Sarria]] | 1987-10 | [[España]] | | [[Ficheiro:Sonia Marpez en el MUPAM.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5142 | [[:d:Q71134189|Q71134189]] | [[Anna Fromchenko]] | [[Romanía]] | 1954-01-11 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Anna Fromchenko.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5143 | [[:d:Q71429433|Q71429433]] | [[Mounia Youssef]] | [[Lomé]] | 1988-10-14 | [[Líbano]]<br/>[[Togo]] | | |- | style='text-align:right'| 5144 | [[:d:Q71437933|Q71437933]] | [[Mette Tønnes Geelmuyden]] | [[Bergen]] | 1830-02-16 | [[Noruega]] | 1901-01-19 | |- | style='text-align:right'| 5145 | [[:d:Q71473330|Q71473330]] | [[B. Sachsel]] | | 1901-11-28 | [[Austria]]<br/>[[Cisleitania]] | 1989 | |- | style='text-align:right'| 5146 | [[:d:Q71474228|Q71474228]] | [[Thérèse Le Prat]] | [[Pantin]] | 1895-03-19 | [[Francia]] | 1966-03-06 | |- | style='text-align:right'| 5147 | [[:d:Q71704890|Q71704890]] | [[Jenna Bass]] | [[Camden (Q202088)|Camden]] | 1986 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Interview with Jenna Bass and cast about the film 'High Fantasy' 3-42 screenshot.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5148 | [[:d:Q71705045|Q71705045]] | [[Donna Santisi]] | [[Nova Jersey]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5149 | [[:d:Q72196639|Q72196639]] | [[Nora Belle Conklin]] | [[Monticello]] | 1902-12-12 | [[Estados Unidos de América]] | 1963-06-29 | [[Ficheiro:Nora Belle Conklin (1902-1963) and Ralph Freudenberg (1903-1980) and Ralph Herman Freudenberg (1931-1992) and Richard Charles Freudenberg II (1932-2006) in 1932 in Jersey City, New Jersey.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5150 | [[:d:Q72254543|Q72254543]] | [[Jeanine Behaeghel]] | [[Bruxas]] | 1940-02-12 | [[Bélxica]] | 1993-05-07 | |- | style='text-align:right'| 5151 | [[:d:Q72332373|Q72332373]] | [[Éliane Excoffier]] | [[Saint-Jérôme]] | 1971 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5152 | [[:d:Q72815853|Q72815853]] | [[Freda Glynn]] | | 1939 | | | |- | style='text-align:right'| 5153 | [[:d:Q72935729|Q72935729]] | [[Stanka Tsonkova]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | 1952-08-26 | [[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 5154 | [[:d:Q73399459|Q73399459]] | [[Rocío Verdejo García]] | [[Granada]] | 1982 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 5155 | [[:d:Q73407696|Q73407696]] | [[Daria Scagliola]] | [[Mwanza]] | 1962-10-23 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 5156 | [[:d:Q73411483|Q73411483]] | [[Sheila Rock]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5157 | [[:d:Q73426677|Q73426677]] | [[Beverley Clifford]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 5158 | [[:d:Q73554224|Q73554224]] | [[Caroline Cloutier]] | [[Montreal]] | 1985 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Caroline Cloutier.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5159 | [[:d:Q73782076|Q73782076]] | [[Annemarie Graupner-Baumgartner]] | [[Berna]] | 1920-05-15 | [[Suíza]] | 2004-07-16 | [[Ficheiro:Annemarie Graupner Baumgartner Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5160 | [[:d:Q73984236|Q73984236]] | [[Lisabi Fridell]] | [[Delsbo]] | 1985-06-14 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 5161 | [[:d:Q73984793|Q73984793]] | [[Tova Mozard]] | | 1978-10-13 | | | |- | style='text-align:right'| 5162 | [[:d:Q73985303|Q73985303]] | [[Ita Zbroniec-Zajt]] | [[Cracovia]] | 1983 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 5163 | [[:d:Q74160126|Q74160126]] | [[Ruth Seopedi Motau]] | [[Soweto]] | 1968-03-08 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Ruth Seopedi Motau.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5164 | [[:d:Q74262463|Q74262463]] | [[Monica Haller]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5165 | [[:d:Q74287701|Q74287701]] | [[Heather George]] | [[Gordon]] | 1907 | [[Australia]] | 1983 | [[Ficheiro:Heather George.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5166 | [[:d:Q74712773|Q74712773]] | [[Kristin von Hirsch]] | [[Oslo]] | 1961-05-12 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Kristin von Hirsch foto JorunnGSolli.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5167 | [[:d:Q75030328|Q75030328]] | [[Jacynthe Carrier]] | [[Lévis]] | 1982 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Jacynthe Carrier.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5168 | [[:d:Q75079421|Q75079421]] | [[Carmen Narobe]] | | | [[República Federal Socialista de Iugoslavia]] | | |- | style='text-align:right'| 5169 | [[:d:Q75089854|Q75089854]] | [[Xenia Edberg Kledzik]] | | 1944 | | | |- | style='text-align:right'| 5170 | [[:d:Q75101395|Q75101395]] | [[Vera Conlon]] | | 1906 | | 1994 | |- | style='text-align:right'| 5171 | [[:d:Q75135717|Q75135717]] | [[Albertina Lindgren]] | [[Halmstad]] | 1850-05-22 | [[Suecia]] | 1926-09-19 | [[Ficheiro:Albertina Bertilsson (1850-1926), the photographer, circa 1880.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5172 | [[:d:Q75174923|Q75174923]] | [[Elise Ahlgren]] | [[Väse parish]] | 1850-10-15 | [[Suecia]] | 1900-06-23 | |- | style='text-align:right'| 5173 | [[:d:Q75179279|Q75179279]] | [[Tracy Howl]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 5174 | [[:d:Q75185462|Q75185462]] | [[Karine Payette]] | [[Montreal]] | 1983 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5175 | [[:d:Q75286962|Q75286962]] | [[Sarah Carp]] | [[Zürich]] | 1981-08-15 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5176 | [[:d:Q75302921|Q75302921]] | [[Augusta Caroline Crofton]] | | 1839-10-16 | [[Irlanda]] | 1928-09-05 | [[Ficheiro:Augusta Caroline Dillon (6010599757).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5177 | [[:d:Q75372644|Q75372644]] | [[Blanche Henrietta Johnes Shelley]] | [[Upper Brook Street]] | 1835-12-15 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1898-04-12 | [[Ficheiro:Blanche Henrietta Johnes Shelley.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5178 | [[:d:Q75569971|Q75569971]] | [[Thana Faroq]] | | | [[Iemen]] | | [[Ficheiro:Thana Faroq (49083869323).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5179 | [[:d:Q75732836|Q75732836]] | [[Ann Ray]] | [[Brest, Bretaña|Brest]] | 1969 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5180 | [[:d:Q75837552|Q75837552]] | [[Carla Degenhardt]] | [[Buenos Aires]] | 1963 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 5181 | [[:d:Q75883901|Q75883901]] | [[Mabel Bent]] | [[Condado de Wexford]] | 1847-01-28 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Reino Unido]] | 1929-07-03 | [[Ficheiro:M.V.A. Bent 1847-1929.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5182 | [[:d:Q75943231|Q75943231]] | [[Rebecca Cummins]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 5183 | [[:d:Q76304271|Q76304271]] | [[Rose Caroline Paynter]] | | 1818 | | 1914 | [[Ficheiro:Portrait of Miss Rose Paynter (4671762) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5184 | [[:d:Q76391889|Q76391889]] | [[Aishwarya Sridhar]] | [[Bombai]] | 1997-01-12 | [[India]] | | [[Ficheiro:Aishwarya Sridhar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5185 | [[:d:Q76413645|Q76413645]] | [[Albertina Martínez Burgos]] | [[Los Ángeles, Chile|Los Ángeles]] | 1981-03-14 | [[Chile]] | 2019-11-21 | |- | style='text-align:right'| 5186 | [[:d:Q76466285|Q76466285]] | [[Julia Windischbauer]] | [[Linz]] | 1996 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Crossing Europe 2025 Julia Windischbauer BHO-0625.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5187 | [[:d:Q76504572|Q76504572]] | [[Kinni Sandahl]] | [[Østre Gausdal Municipality]] | 1876-08-31 | [[Noruega]] | 1958-08-27 | |- | style='text-align:right'| 5188 | [[:d:Q76508709|Q76508709]] | [[Unni Fürst]] | | 1915-01-12 | [[Noruega]] | 1977-09-27 | |- | style='text-align:right'| 5189 | [[:d:Q76554921|Q76554921]] | [[Karla Gachet]] | [[Quito]] | 1977 | [[Ecuador]] | | [[Ficheiro:Karla Gachet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5190 | [[:d:Q76623056|Q76623056]] | [[Katrijn Van Giel]] | [[Zoersel]] | 1983 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 5191 | [[:d:Q76824112|Q76824112]] | [[Lizette Abraham]] | | 1982 | | | [[Ficheiro:MX TV ACTIVIDADES DÍA INTERNACIONAL DE LA MUJER MNR (26836750838).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5192 | [[:d:Q76870540|Q76870540]] | [[Louisa Elizabeth How]] | | 1821 | [[Australia]] | 1893 | |- | style='text-align:right'| 5193 | [[:d:Q76964546|Q76964546]] | [[Olga Butenop]] | [[Moscova]] | 20th century | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 5194 | [[:d:Q77079084|Q77079084]] | [[Sarah Caron]] | [[Aix-en-Provence]] | 1972-01-15 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5195 | [[:d:Q77092097|Q77092097]] | [[Karen M. Strom]] | [[Fairfax]] | 1941-08-18 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-04-29 | |- | style='text-align:right'| 5196 | [[:d:Q77287987|Q77287987]] | [[Caroline Hebbe-Hammarskiold]] | | 1930 | [[Suecia]] | 2018 | |- | style='text-align:right'| 5197 | [[:d:Q77288042|Q77288042]] | [[Elizabeth Timberman]] | | 1908 | [[Estados Unidos de América]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 5198 | [[:d:Q77288081|Q77288081]] | [[Gertrudes Altschul]] | [[Berlín]] | 1904<br/>1904-01-01 | [[Brasil]]<br/>[[Alemaña]] | 1962 | |- | style='text-align:right'| 5199 | [[:d:Q77288129|Q77288129]] | [[Jo Ann Walters]] | | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5200 | [[:d:Q77288206|Q77288206]] | [[Ketaki Sheth]] | [[Bombai]] | 1957 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 5201 | [[:d:Q77288357|Q77288357]] | [[Sibyl Anikeef]] | [[Chicago]] | 1896-03-29 | [[Estados Unidos de América]] | 1997-07-27 | |- | style='text-align:right'| 5202 | [[:d:Q77319506|Q77319506]] | [[Almut Ilsen]] | [[Jena]] | 1950-09-23 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 5203 | [[:d:Q77353951|Q77353951]] | [[Shizuko Yoshikawa]] | [[Ōmuta]] | 1934-01-08 | [[Suíza]]<br/>[[Xapón]] | 2019-03-27 | |- | style='text-align:right'| 5204 | [[:d:Q77468070|Q77468070]] | [[Juno Morrow]] | | 1986 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Juno Morrow 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5205 | [[:d:Q77579801|Q77579801]] | [[Lucie Duval]] | [[Mont-Laurier]] | 1959-06-07 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5206 | [[:d:Q77610708|Q77610708]] | [[Joan Heemskerk]] | [[Kaatsheuvel]] | 1968-02-20 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5207 | [[:d:Q77660002|Q77660002]] | [[Sonia Handelman Meyer]] | [[Lakewood Township]] | 1920-02-12 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-09-11 | |- | style='text-align:right'| 5208 | [[:d:Q77794341|Q77794341]] | [[Jette Calløe Petersen]] | | 1960 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 5209 | [[:d:Q78079223|Q78079223]] | [[Josephine Dubray]] | [[París]] | 1818-01-31 | [[Francia]] | 1903-02-09 | |- | style='text-align:right'| 5210 | [[:d:Q78080080|Q78080080]] | [[Vera de Kok]] | | 1989 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Vera de Kok - 2025 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5211 | [[:d:Q78162093|Q78162093]] | [[Lisa Bernardini]] | | 1970 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 5212 | [[:d:Q78165738|Q78165738]] | [[Sarah Blesener]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1991 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sarah Blesener.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5213 | [[:d:Q78171751|Q78171751]] | [[Lucy Ashjian]] | [[Indianapolis, Indiana|Indianapolis]] | 1907 | | 1993 | |- | style='text-align:right'| 5214 | [[:d:Q78189141|Q78189141]] | [[Ada Linde]] | | 1866-12-30 | [[Suecia]] | 1966-01-28 | |- | style='text-align:right'| 5215 | [[:d:Q78201465|Q78201465]] | [[Melissa Schäfer]] | | 1991-06-01 | | | |- | style='text-align:right'| 5216 | [[:d:Q78204431|Q78204431]] | [[Bre'ann White]] | [[Detroit]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5217 | [[:d:Q78242073|Q78242073]] | [[Kristine Lund]] | [[Løkken]] | 1852-06-14 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1948-03-16 | |- | style='text-align:right'| 5218 | [[:d:Q78348276|Q78348276]] | [[Inge von der Ropp]] | [[Lichterfelde]] | 1919-01-27 | [[Alemaña]] | 1989-10-28 | |- | style='text-align:right'| 5219 | [[:d:Q78362727|Q78362727]] | [[Maryse Goudreau]] | [[Campbellton]] | 1980 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Maryse Goudreau credit Mathieu Bouchard-Malo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5220 | [[:d:Q78364805|Q78364805]] | [[Bettina Hoffmann]] | [[Ratisbona]] | 1964 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5221 | [[:d:Q78377971|Q78377971]] | [[Marianna Dellekamp]] | [[Cidade de México]] | 1968-10-23 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 5222 | [[:d:Q78685114|Q78685114]] | [[Adéle Kindlund]] | [[Suecia]] | 1851 | [[Suecia]] | 1942-07-06 | |- | style='text-align:right'| 5223 | [[:d:Q78741168|Q78741168]] | [[Kim Schoen]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5224 | [[:d:Q78797192|Q78797192]] | [[Heba Khamis]] | [[Alexandría]] | 1988-12 | [[Exipto]] | | [[Ficheiro:Heba Khamis portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5225 | [[:d:Q78809009|Q78809009]] | [[Rachel DeLoache Williams]] | [[Knoxville]] | 1988-01-29 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5226 | [[:d:Q79047863|Q79047863]] | [[Lidewijde Paris]] | [[Emmen]] | 1962 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Lidewijde Paris - 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5227 | [[:d:Q79052427|Q79052427]] | [[Ulyana Nesheva]] | [[Kerch]] | 1983-11-26 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Ulyana Nesheva in 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5228 | [[:d:Q79054368|Q79054368]] | [[Gunnie Moberg]] | [[Gotemburgo]] | 1941-05-08 | [[Suecia]] | 2007-10-31 | |- | style='text-align:right'| 5229 | [[:d:Q79532137|Q79532137]] | [[Lee C. Lee]] | [[Suzhou]] | 1935-07-19 | | 2006-04-30 | |- | style='text-align:right'| 5230 | [[:d:Q79902836|Q79902836]] | [[Muriel Darton]] | [[Londres]] | 1882-03-20 | [[Reino Unido]] | 1945-01-03 | |- | style='text-align:right'| 5231 | [[:d:Q80160149|Q80160149]] | [[Elizabeth Koning]] | [[Beek]] | 1966-12-25 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Elizabeth Koning.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5232 | [[:d:Q80220015|Q80220015]] | [[Lotte Gerson]] | [[Essen]] | 1905-03-17 | [[Alemaña]] | 1995-05 | |- | style='text-align:right'| 5233 | [[:d:Q80358367|Q80358367]] | [[Marie Rossmannová]] | [[Nížkovice]]<br/>[[Nítkovice]] | 1909-12-09 | [[Checoslovaquia]] | 1983-05-29 | |- | style='text-align:right'| 5234 | [[:d:Q80370954|Q80370954]] | [[Jeanne E. Bennett]] | | 1861 | [[Estados Unidos de América]] | 1936 | |- | style='text-align:right'| 5235 | [[:d:Q80429139|Q80429139]] | [[Eliška Blažková]] | [[Třebíč]] | 1983-02-06 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5236 | [[:d:Q80860687|Q80860687]] | [[Mélanie Rutten]] | | 1974 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 5237 | [[:d:Q81302652|Q81302652]] | [[Irma Lippert]] | [[Gelsenkirchen]] | 1906 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5238 | [[:d:Q81431737|Q81431737]] | [[Lorna Bauer]] | [[Toronto]] | 1980 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5239 | [[:d:Q81435101|Q81435101]] | [[Susanne Stemmer]] | [[Feldkirch]] | 1973 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 5240 | [[:d:Q81535311|Q81535311]] | [[Nanna Tingvall]] | [[Enköping parish]] | 1873-04-01 | [[Suecia]] | 1925-03-18 | [[Ficheiro:Nanna-tingwall-selfie.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5241 | [[:d:Q81659587|Q81659587]] | [[Mary Dale Clarke]] | | 1875 | [[Estados Unidos de América]] | 1936-08 | |- | style='text-align:right'| 5242 | [[:d:Q81737302|Q81737302]] | [[Anastasia Rudenko]] | [[República Socialista Soviética de Kazakhstán]] | 1982 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 5243 | [[:d:Q81922990|Q81922990]] | [[Sophie von Scheve]] | [[Schwerin]] | 1855 | [[Alemaña]] | 1925 | |- | style='text-align:right'| 5244 | [[:d:Q82197617|Q82197617]] | [[Elisavet Gertsakis]] | [[Florina]] | 1954 | [[Australia]]<br/>[[Grecia]] | | [[Ficheiro:Elizabeth Gertsakis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5245 | [[:d:Q82338027|Q82338027]] | [[Léna Mauger]] | | 1983 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5246 | [[:d:Q82428066|Q82428066]] | [[Hannah Godwin]] | [[Birmingham, Alabama|Birmingham]] | 1995-02-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Hannah Godwin on yacht.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5247 | [[:d:Q82740984|Q82740984]] | [[Felicitas von Baczko]] | [[Chełmno]] | 1877-08-22 | [[Alemaña]] | 1957-02-14 | |- | style='text-align:right'| 5248 | [[:d:Q83028207|Q83028207]] | [[Yvonne Böhler]] | [[Basilea]] | 1941-05-24 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5249 | [[:d:Q83286322|Q83286322]] | [[Wies Meertens]] | [[Klazienaveen]] | 1915-06-11 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1991-07-04 | |- | style='text-align:right'| 5250 | [[:d:Q83287447|Q83287447]] | [[Ilse Ledermann-Citroen]] | [[Berlín]] | 1904-03-08 | | 1943-11-19 | |- | style='text-align:right'| 5251 | [[:d:Q83287457|Q83287457]] | [[Dorine van der Klei]] | [[Ámsterdam (Q9899)|Ámsterdam]] | 1940 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Mr. G.A. Wagner, Bestanddeelnr 932-5288.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5252 | [[:d:Q83287471|Q83287471]] | [[Marie Christine Termaat]] | [[Kampen]] | 1866-05-15 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1948-10-24 | |- | style='text-align:right'| 5253 | [[:d:Q83387558|Q83387558]] | [[Laerke Posselt]] | | 1984 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 5254 | [[:d:Q83435782|Q83435782]] | [[Katharina Gruzei]] | [[Klagenfurt am Wörthersee|Klagenfurt]] | 1983 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 5255 | [[:d:Q83492948|Q83492948]] | [[Peggy Wayburn]] | [[Nova York]] | 1917-09-02 | [[Estados Unidos de América]] | 2002-03-21 | |- | style='text-align:right'| 5256 | [[:d:Q83639046|Q83639046]] | [[Gihan Tubbeh]] | [[Lima]] | 1984-03 | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 5257 | [[:d:Q83646219|Q83646219]] | [[Krista Schlyer]] | | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5258 | [[:d:Q83680876|Q83680876]] | [[Maki Miyashita]] | [[Prefectura de Kagoshima]] | 1975 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 5259 | [[:d:Q83689605|Q83689605]] | [[Leonie Reisberg]] | [[Melbourne]] | 1955 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 5260 | [[:d:Q83710650|Q83710650]] | [[Luzzi Wolgensinger]] | [[Bucarest]] | 1915 | [[Suíza]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 5261 | [[:d:Q83739205|Q83739205]] | [[Esther May Campbell]] | [[Londres]] | 1972-05-27 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5262 | [[:d:Q83742731|Q83742731]] | [[Ilse Salberg]] | [[Görlitz]] | 1901-01-09 | [[Reich Alemán]] | 1947-03-28 | [[Ficheiro:Hannes Maria Flach Ilse Salberg mit Brigitte 1932.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5263 | [[:d:Q84037818|Q84037818]] | [[Teresa Torres i Casals]] | [[El Masnou]] | 1916-07-20 | | 2003-07-20 | [[Ficheiro:Teresa Torres i Casals.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5264 | [[:d:Q84243332|Q84243332]] | [[Bettina Gruber]] | [[Minden]] | 1947 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Empfang für Alfred Biolek zum 85. Geburtstag-.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5265 | [[:d:Q84317165|Q84317165]] | [[Lluisa Febrer i Bausa]] | [[Sant Joan]] | 1995 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 5266 | [[:d:Q84317343|Q84317343]] | [[Marta Lallana]] | [[Zaragoza]] | 1994 | [[España]] | | [[Ficheiro:Marta Lallana, XII Premis Gaudí (2020).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5267 | [[:d:Q84321397|Q84321397]] | [[Lydia Bonfils]] | [[Congénies]] | 1837-03-21 | | 1918 | [[Ficheiro:Marie-Lydie Cabanis Bonfils.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5268 | [[:d:Q84326070|Q84326070]] | [[Carole Bellaïche]] | [[París]] | 1964-06-09 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:21WSNB BELLAÏC PRINTA4.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5269 | [[:d:Q84366181|Q84366181]] | [[Caroline Palmstierna]] | | 1930-02-03 | [[Suecia]] | 2018-08-07 | |- | style='text-align:right'| 5270 | [[:d:Q84433198|Q84433198]] | [[Laura Morton]] | [[Maryland]] | 1984 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5271 | [[:d:Q84498133|Q84498133]] | [[Catherine Cabrol]] | [[Caudéran]] | 1957-04-22 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Catherine Cabrol .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5272 | [[:d:Q84568947|Q84568947]] | [[Claudia Guadarrama]] | [[Cidade de México]] | 1976 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 5273 | [[:d:Q84570858|Q84570858]] | [[Noa Nick]] | [[Ózd]] | 1983-02-13 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Nick noa.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5274 | [[:d:Q84583645|Q84583645]] | [[Erna Brand]] | [[Dresden]] | 1899-12-01 | [[Alemaña]] | 1988-01-02 | |- | style='text-align:right'| 5275 | [[:d:Q84594810|Q84594810]] | [[Beatrice Louise Pitney]] | | 1904-05-12 | | 1997-12-09 | [[Ficheiro:BeatricePitneyLamb1927.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5276 | [[:d:Q84598829|Q84598829]] | [[Joni Sternbach]] | | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5277 | [[:d:Q84607285|Q84607285]] | [[Mary Electa Allen]] | [[Deerfield]] | 1858-05-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1941-02-18 | |- | style='text-align:right'| 5278 | [[:d:Q84702865|Q84702865]] | [[Heike Gallmeier]] | [[Berlín]] | 1972 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5279 | [[:d:Q84716727|Q84716727]] | [[Samra Habib]] | [[Paquistán]] | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5280 | [[:d:Q84721142|Q84721142]] | [[Jekatěrina Nikolajevna Solovjova]] | [[Mytishchinsky District]] | 1977-11-20 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Ekaterina Solovieva in Sudislavl, Kostroma Region, October 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5281 | [[:d:Q84724885|Q84724885]] | [[Farah Al Qasimi]] | [[Abu Zabi]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 5282 | [[:d:Q84761766|Q84761766]] | [[Acacia Johnson]] | [[Anchorage]] | 1990-05-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Acacia Johnson par Claude Truong-Ngoc août 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5283 | [[:d:Q84824965|Q84824965]] | [[Stine Sølberg]] | | No/unknown value | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 5284 | [[:d:Q84852164|Q84852164]] | [[Viviane Dalles]] | [[Millau]] | 1978 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5285 | [[:d:Q84986894|Q84986894]] | [[Marguerite van Eeden]] | | 1999-06-06 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 5286 | [[:d:Q85094347|Q85094347]] | [[Renate Buser]] | | 1961-03-03 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5287 | [[:d:Q85095808|Q85095808]] | [[Ruth Erdt]] | [[Zürich]] | 1965-01-15 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5288 | [[:d:Q85097641|Q85097641]] | [[Barbara Heé]] | [[Sankt Gallen]] | 1957-03-22 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Barbara Heé im Ortsmuseum Meilen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5289 | [[:d:Q85097833|Q85097833]] | [[Esther Hiepler]] | [[Stuttgart]] | 1966-06-13 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5290 | [[:d:Q85097845|Q85097845]] | [[Rut Himmelsbach]] | | 1950-09-28 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5291 | [[:d:Q85098742|Q85098742]] | [[Simone Kappeler]] | [[Frauenfeld]] | 1952-12-07 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5292 | [[:d:Q85098802|Q85098802]] | [[Daniela Keiser]] | [[Neuhausen am Rheinfall]] | 1963-08-28 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5293 | [[:d:Q85100114|Q85100114]] | [[Franziska Megert]] | [[Thun]] | 1950-09-23 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5294 | [[:d:Q85102022|Q85102022]] | [[Ilona Ruegg]] | [[Rapperswil]] | 1949-02-23 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5295 | [[:d:Q85102112|Q85102112]] | [[Helen Sager]] | | 1939-10-17 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5296 | [[:d:Q85103904|Q85103904]] | [[Ester Vonplon]] | [[Schlieren]] | 1980-04-27 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5297 | [[:d:Q85104194|Q85104194]] | [[Cécile Wick]] | [[Muri]] | 1954-12-03 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5298 | [[:d:Q85104206|Q85104206]] | [[Gret Widmann]] | [[Zürich]] | 1875-09-29 | [[Suíza]] | 1931-02-27 | |- | style='text-align:right'| 5299 | [[:d:Q85104521|Q85104521]] | [[Pia Zanetti]] | [[Basilea]] | 1943-06-25 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5300 | [[:d:Q85106063|Q85106063]] | [[Lisa Hoffmann]] | [[Bocholt]] | 1989 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5301 | [[:d:Q85133505|Q85133505]] | [[Marianna Michałowska]] | [[Gdańsk]] | 1970 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 5302 | [[:d:Q85195427|Q85195427]] | [[Joséphine Douet]] | [[Ruán]] | 1972 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5303 | [[:d:Q85264661|Q85264661]] | [[Anna Nordlöw Björk]] | [[Sundsvalls parish]] | 1863-08-17 | [[Suecia]] | 1947-04-05 | [[Ficheiro:Anna Nordlöw Björk.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5304 | [[:d:Q85323571|Q85323571]] | [[Olivia Buckingham]] | [[Hong-Kong británico]] | 1990 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Olivia Buckingham.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5305 | [[:d:Q85374367|Q85374367]] | [[Addie K. Robinson]] | | 1860 | [[Estados Unidos de América]] | 1935 | [[Ficheiro:Mrs. Addie K. Robinson - E. F. Hall.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5306 | [[:d:Q85650156|Q85650156]] | [[Agatha Gothe-Snape]] | [[Sydney]] | 1980 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 5307 | [[:d:Q85651137|Q85651137]] | [[Cherine Fahd]] | [[Sydney]] | 1974 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 5308 | [[:d:Q85720343|Q85720343]] | [[Carla Cioffi]] | [[Caracas]] | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:NASA photographer Carla Cioffi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5309 | [[:d:Q85853678|Q85853678]] | [[Kelly Dassault]] | [[Compiègne]] | 1987-08-31 | [[Francia]]<br/>[[Portugal]] | | [[Ficheiro:Kelly Dassault 4.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5310 | [[:d:Q85853967|Q85853967]] | [[Aleksandra Mierzecka-Garlicka]] | [[Lviv]] | 1933 | | 2012-12-27 | |- | style='text-align:right'| 5311 | [[:d:Q85860489|Q85860489]] | [[Diana Lelonek]] | | 1988 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Diana Lelonek portret 2019, fot. Yulia Krivich.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5312 | [[:d:Q85870062|Q85870062]] | [[Wanda Herse]] | [[Varsovia]] | 1885-06-08 | | 1954-07-23 | |- | style='text-align:right'| 5313 | [[:d:Q85870268|Q85870268]] | [[Intetsu]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 5314 | [[:d:Q85875291|Q85875291]] | [[Margarida Martins]] | [[Lisboa]] | 1953-07-11 | [[Portugal]] | | [[Ficheiro:Margarida.martins 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5315 | [[:d:Q85927551|Q85927551]] | [[Ria van Dijk]] | [[Tilburg]] | 1920-06-24 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2021-11-18 | [[Ficheiro:Fotoshoot kermis 1936.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5316 | [[:d:Q85970317|Q85970317]] | [[Sigríður Zoëga]] | [[Reiquiavik]] | 1889-04-14 | [[Islandia]] | 1968-09-24 | [[Ficheiro:Sigríður Zoëga self-portrait (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5317 | [[:d:Q85973371|Q85973371]] | [[Fatemeh Behboudi]] | [[Teherán]] | 1985-11-16 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:02 FB.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5318 | [[:d:Q85992019|Q85992019]] | [[Marja-Liisa Plats]] | | 1984-12-16 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 5319 | [[:d:Q86001031|Q86001031]] | [[Olha Yukhym]] | [[Chortkiv]] | 1982-05-27 | | | |- | style='text-align:right'| 5320 | [[:d:Q86008832|Q86008832]] | [[Gerda Leo]] | [[Hagen]] | 1909 | [[Alemaña]] | 1993 | |- | style='text-align:right'| 5321 | [[:d:Q86198128|Q86198128]] | [[Stefanie Ludwig]] | [[Šiauliai]] | 1871-12-06 | | 1943-01-16 | [[Ficheiro:Stephanie Ludwig, Selbstporträt um 1910.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5322 | [[:d:Q86301490|Q86301490]] | [[Mel O’Callaghan]] | [[Sydney]] | 1975 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 5323 | [[:d:Q86305265|Q86305265]] | [[Robyn Stacey]] | | 1952 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 5324 | [[:d:Q86402299|Q86402299]] | [[Therese Ritchie]] | [[Newcastle]] | 1961 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 5325 | [[:d:Q86700621|Q86700621]] | [[Raquel Villaécija]] | [[Madrid]] | 1981 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 5326 | [[:d:Q86735606|Q86735606]] | [[C. van Huut-Kardos]] | No/unknown value | 1900 | [[Hungría]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5327 | [[:d:Q86738734|Q86738734]] | [[Helen D. van Eaton]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5328 | [[:d:Q86752513|Q86752513]] | [[Joan Myers]] | [[Des Moines, Iowa|Des Moines]] | 1944 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5329 | [[:d:Q86758452|Q86758452]] | [[Jacky Redgate]] | [[Londres]] | 1955-04-24 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 5330 | [[:d:Q86819662|Q86819662]] | [[C. M. Nijbakker-Morra]] | | 1886-05-29 | | 1985-03-27 | [[Ficheiro:Portret van mevrouw Nijbakker Morra, 1916 gedateerd.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5331 | [[:d:Q86972818|Q86972818]] | [[Lill-Karin Elvestad]] | | 1979-06-20 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 5332 | [[:d:Q87010890|Q87010890]] | [[Erin Patrice O’Brien]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5333 | [[:d:Q87054087|Q87054087]] | [[Ola Alsheikh]] | [[Omdurman]] | | [[Sudán]] | | [[Ficheiro:Ola alshiekh extracted.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5334 | [[:d:Q87086838|Q87086838]] | [[Elin Berge]] | | 1978-10-08 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 5335 | [[:d:Q87105347|Q87105347]] | [[Inez Larsson]] | [[Gävle Parish]] | 1896-01-12 | [[Suecia]] | 1981-11-02 | |- | style='text-align:right'| 5336 | [[:d:Q87204166|Q87204166]] | [[Alexis Alford]] | [[Nevada City]] | 1998-04-10 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lexiealford.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5337 | [[:d:Q87310163|Q87310163]] | [[María Cecilia Piazza]] | [[Lima]] | 1956 | [[Perú]] | 2021-09-06 | |- | style='text-align:right'| 5338 | [[:d:Q87358886|Q87358886]] | [[Zaloa Fuertes]] | | 1983-02-12 | [[México]] | | [[Ficheiro:Zaloa Fuertes argazkilaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5339 | [[:d:Q87471779|Q87471779]] | [[Anamaría McCarthy]] | [[Glen Cove]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5340 | [[:d:Q87488014|Q87488014]] | [[Josefa Pla Marco]] | [[Valencia]] | 1830 | [[España]] | 1870-01-15 | |- | style='text-align:right'| 5341 | [[:d:Q87493024|Q87493024]] | [[Raven B. Varona]] | [[Bronx]] | 1990 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5342 | [[:d:Q87682487|Q87682487]] | [[Kori L. Melvin]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kori Melvin - 061202-N-5555T-012 USS Ardent (MCM-12) C.O. LCDR Angel Cruz speaks to PO3 Kori Melvin on Officer of the Deck procedures during a mine countermeasure exercise (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5343 | [[:d:Q87707391|Q87707391]] | [[Callie Shell]] | [[Gainesville]] | 1961 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Callie Shell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5344 | [[:d:Q87717290|Q87717290]] | [[Silveria Fañanás]] | [[Huesca]] | 1854-06-20 | [[España]] | 1930-08-23 | [[Ficheiro:Autorretrato familiar de Cajal con su esposa, Silveria, y sus hijos, hacia 1895.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5345 | [[:d:Q87721738|Q87721738]] | [[Pamela Palma Zapata]] | [[Chile]] | 1972 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 5346 | [[:d:Q87733060|Q87733060]] | [[Kristina Rådberg]] | [[Alsters parish]] | 1855-01-09 | [[Suecia]] | 1950-09-30 | |- | style='text-align:right'| 5347 | [[:d:Q87758054|Q87758054]] | [[Eyerusalem Jiregna]] | [[Adís Abeba]] | | [[Etiopía]] | | |- | style='text-align:right'| 5348 | [[:d:Q87758540|Q87758540]] | [[Adelaide Conroy]] | [[Reggio Emilia]] | 1839-04-23 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 5349 | [[:d:Q87837524|Q87837524]] | [[Irene Moray]] | [[Barcelona]] | 1992 | [[España]] | | [[Ficheiro:Irene Moray.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5350 | [[:d:Q87862066|Q87862066]] | [[Klara Hacksell]] | [[Hedvig Eleonora parish]] | 1877-12-09 | [[Suecia]] | 1921-04-22 | |- | style='text-align:right'| 5351 | [[:d:Q87871672|Q87871672]] | [[Ester Eklöf]] | [[Gävle Parish]] | 1872-04-18 | [[Suecia]] | 1965-02-21 | [[Ficheiro:XLM.EE048 Esther Eklöf.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5352 | [[:d:Q88041139|Q88041139]] | [[Martha Fein]] | [[Sloup]] | 1894-06-26 | [[Austria]]<br/>[[Cisleitania]] | 1942 | |- | style='text-align:right'| 5353 | [[:d:Q88211954|Q88211954]] | [[Luce Pelletier]] | [[Sainte-Luce]] | 1964 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5354 | [[:d:Q88236822|Q88236822]] | [[Gulshan Khan]] | [[Ladysmith]] | | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:South African photographer Gulshan Khan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5355 | [[:d:Q88421513|Q88421513]] | [[Thora Thomsen]] | [[Lübeck]] | 1891-06-09 | [[Alemaña]] | 1939-05-11 | |- | style='text-align:right'| 5356 | [[:d:Q88474639|Q88474639]] | [[Milada Othová]] | [[Brno]] | 1944-10-01 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5357 | [[:d:Q88516746|Q88516746]] | [[Guadalupe Rosales]] | [[Redwood City]] | 1980 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5358 | [[:d:Q88527957|Q88527957]] | [[Renate Patzek]] | | | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5359 | [[:d:Q88600516|Q88600516]] | [[Lucia Mindlin Loeb]] | [[São Paulo]] | 1973-01-09 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 5360 | [[:d:Q88626733|Q88626733]] | [[Eva Brueggmann]] | [[Brandenburg an der Havel]] | 1928 | [[Reich Alemán]]<br/>[[República Democrática Alemá]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5361 | [[:d:Q88676248|Q88676248]] | [[Laurie Skrivan]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 5362 | [[:d:Q88678697|Q88678697]] | [[Ruth Fremson]] | | | | | [[Ficheiro:Ruth Fremson at the Grand Canyon, 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5363 | [[:d:Q88695480|Q88695480]] | [[Janet Reeves]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5364 | [[:d:Q88696759|Q88696759]] | [[Hannah McKay]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5365 | [[:d:Q88698996|Q88698996]] | [[Jacqueline Larma]] | [[Nova York]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5366 | [[:d:Q88723290|Q88723290]] | [[Sophia Wells Royce Williams]] | [[Albion]] | 1850 | [[Estados Unidos de América]] | 1928 | |- | style='text-align:right'| 5367 | [[:d:Q88767054|Q88767054]] | [[Julia Fassbender]] | | | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5368 | [[:d:Q88943787|Q88943787]] | [[Eva Heyd]] | [[Praga]] | 1953-08-26 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Eva Heyd.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5369 | [[:d:Q88959552|Q88959552]] | [[Veronika Macková]] | [[Uherské Hradiště]] | 1994-02-15 | | | |- | style='text-align:right'| 5370 | [[:d:Q88978444|Q88978444]] | [[Daniela Komatović]] | [[Praga]] | 1976-01-18 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Daniela Komatović.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5371 | [[:d:Q89013187|Q89013187]] | [[Ingrid Margrethe Asp]] | | | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 5372 | [[:d:Q89021591|Q89021591]] | [[Anna Edlund]] | [[Katarina church parish]] | 1852-12-26 | [[Suecia]] | 1932-07-01 | |- | style='text-align:right'| 5373 | [[:d:Q89034730|Q89034730]] | [[Delfina Blaquier]] | | 1980-11-20 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 5374 | [[:d:Q89043315|Q89043315]] | [[Dolores Ehlers]] | [[Veracruz]] | 1896-10-17 | [[México]] | 1983-12-13 | |- | style='text-align:right'| 5375 | [[:d:Q89068161|Q89068161]] | [[Alys Tomlinson]] | | 1975 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5376 | [[:d:Q89193971|Q89193971]] | [[Catalina Mesa]] | [[Colombia]] | 1978-05-06 | | | |- | style='text-align:right'| 5377 | [[:d:Q89269843|Q89269843]] | [[Fiona Annis]] | [[Glasgow]] | 1983 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Fiona Annis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5378 | [[:d:Q89353460|Q89353460]] | [[Tatiana Czekalska]] | [[Łódź]] | 1966 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Tatiana Czekalska Kuraija.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5379 | [[:d:Q89367390|Q89367390]] | [[Chanell Stone]] | [[Os Ánxeles]] | 1992 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5380 | [[:d:Q89416176|Q89416176]] | [[Valérie Wagner]] | [[Detmold]] | 1965 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:VWagner 7424mE A B1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5381 | [[:d:Q89421466|Q89421466]] | [[Claire Beckett]] | | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5382 | [[:d:Q89460758|Q89460758]] | [[Carole Jury]] | [[Oullins]] | 1975-07-01 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Carole Jury Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5383 | [[:d:Q89502286|Q89502286]] | [[Ursula Seitz-Gray]] | [[Bydgoszcz]] | 1932-03-30 | [[Alemaña]] | 2017-01-23 | |- | style='text-align:right'| 5384 | [[:d:Q89525970|Q89525970]] | [[Bernis von zur Muehlen]] | [[Filadelfia]] | 1942 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Bernis von zur Muehlen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5385 | [[:d:Q89595879|Q89595879]] | [[Erika Binz-Blanke]] | [[Oebisfelde]] | 1933-11-29<br/>1933 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5386 | [[:d:Q89754210|Q89754210]] | [[Dese'Rae L. Stage]] | [[Miami]] | 1983-05-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:"VOICE AWARDS-2015" (20976499623) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5387 | [[:d:Q89785161|Q89785161]] | [[Valentine Mallet]] | [[Lancy]] | 1862-08-15 | [[Suíza]] | 1949-09-12 | [[Ficheiro:AEG V Mallet 30-04-1919 Ab124.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5388 | [[:d:Q89996371|Q89996371]] | [[Katarzyna Sagatowska]] | [[Varsovia]] | 1973-12-15 | [[Serbia]] | | [[Ficheiro:Katarzyna Sagatowska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5389 | [[:d:Q90032772|Q90032772]] | [[Emmeline Stieglitz]] | | 1873-10-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1953-03-06 | [[Ficheiro:Emmeline O. Stieglitz - ca. 1915.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5390 | [[:d:Q90042995|Q90042995]] | [[Patricia Mendoza]] | [[Cidade de México]] | 1948-03-17 | [[México]] | 2020-04-07 | |- | style='text-align:right'| 5391 | [[:d:Q90116629|Q90116629]] | [[Madame Pestel]] | | 1869 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1940 | |- | style='text-align:right'| 5392 | [[:d:Q90168764|Q90168764]] | [[Priscilla Carrasco]] | | 1933 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5393 | [[:d:Q90416585|Q90416585]] | [[Franziska Messner-Rast]] | [[Sankt Gallen]] | 1951-06-26 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5394 | [[:d:Q90418521|Q90418521]] | [[Beata Mendrek-Mikulska]] | [[Katowice]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 5395 | [[:d:Q90426812|Q90426812]] | [[Colette Mazabrard]] | [[Valence, Drôme|Valence]] | 1964 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5396 | [[:d:Q91082925|Q91082925]] | [[Alexandra Alvarová]] | | 1967 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5397 | [[:d:Q91101439|Q91101439]] | [[Mária Švarbová]] | [[Zlaté Moravce]] | 1988-05-06 | [[Eslovaquia]] | | [[Ficheiro:Maria Svarbova taking picture.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5398 | [[:d:Q91122481|Q91122481]] | [[Hannah Dimmitt]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5399 | [[:d:Q91354739|Q91354739]] | [[Martha Gubler-Waigand]] | [[Friburgo, Alemaña|Friburgo]] | 1902-02-20 | [[Imperio Alemán]]<br/>[[Suíza]] | 2005-07-19 | |- | style='text-align:right'| 5400 | [[:d:Q91365460|Q91365460]] | [[Ruth Baza]] | [[Madrid]] | 1972-02-29 | [[España]] | | [[Ficheiro:La escritora y coleccionista Ruth Baza delante de su instalación Memento Mori en FEM 2007 Madrid.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5401 | [[:d:Q91748415|Q91748415]] | [[Ghislaine Lejard]] | [[Châteaubriant]] | 1951 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:GHISLAINE LEJARD photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5402 | [[:d:Q91913477|Q91913477]] | [[Gianna Ciao]] | [[Roma]] | 1922-12-21 | [[Italia]] | 2008-10-28 | |- | style='text-align:right'| 5403 | [[:d:Q92128480|Q92128480]] | [[Barbara McGrady]] | | 1950 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 5404 | [[:d:Q92190488|Q92190488]] | [[Mey Rahola]] | [[León, España|León]] | 1897-03-25 | [[España]] | 1959-08-17 | |- | style='text-align:right'| 5405 | [[:d:Q92667476|Q92667476]] | [[Margery Knight]] | | 1889 | [[Reino Unido]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 5406 | [[:d:Q92673040|Q92673040]] | [[Yuka Eda]] | | 1994-03-02 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 5407 | [[:d:Q92931476|Q92931476]] | [[Marteline Nystad]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 5408 | [[:d:Q93137444|Q93137444]] | [[Olenka Carrasco]] | [[Puerto Ordaz]] | 1980 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 5409 | [[:d:Q93267294|Q93267294]] | [[Lona Foote]] | | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | 1993 | |- | style='text-align:right'| 5410 | [[:d:Q93272427|Q93272427]] | [[Tiffiney Yazzie]] | [[Chinle]] | 1985 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5411 | [[:d:Q93429388|Q93429388]] | [[Alexandra Sophie]] | [[Belfort]] | 1992-09-30 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5412 | [[:d:Q93431840|Q93431840]] | [[Montserrat Manent]] | [[Mataró]] | 1940 | | | |- | style='text-align:right'| 5413 | [[:d:Q93699560|Q93699560]] | [[Nina Howell Starr]] | [[Newark, Nova Jersey|Newark]] | 1903 | [[Estados Unidos de América]] | 2000-05-14<br/>2000 | |- | style='text-align:right'| 5414 | [[:d:Q93710061|Q93710061]] | [[Fiona Compton]] | | 1981 | [[Santa Lucía, Caribe]] | | |- | style='text-align:right'| 5415 | [[:d:Q93881192|Q93881192]] | [[Helene Fischer]] | [[Meisterschwanden]] | 1900 | [[Suíza]] | 1978-04-13 | |- | style='text-align:right'| 5416 | [[:d:Q94298208|Q94298208]] | [[Sophie Boursat]] | [[París]] | 1959 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Sophie Boursat-portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5417 | [[:d:Q94308108|Q94308108]] | [[Vanda Spengler]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1982-08-12 | [[Francia]]<br/>[[Suíza]] | | [[Ficheiro:Vanda Spengler.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5418 | [[:d:Q94358617|Q94358617]] | [[Merry Renk]] | [[Estados Unidos de América]] | 1921-07-08 | [[Estados Unidos de América]] | 2012-06-17 | |- | style='text-align:right'| 5419 | [[:d:Q94416389|Q94416389]] | [[Verena Kraft]] | [[Berlín]] | 1942 | | | |- | style='text-align:right'| 5420 | [[:d:Q94419865|Q94419865]] | [[Sophie Zénon]] | | 1965 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5421 | [[:d:Q94429159|Q94429159]] | [[Sanna Kannisto]] | [[Hämeenlinna]] | 1974 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5422 | [[:d:Q94445112|Q94445112]] | [[Marie-Aleth Grard]] | [[Troyes]] | 1960-10-24 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Marie-Aleth Grard - ATD Quart Monde.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5423 | [[:d:Q94488250|Q94488250]] | [[Fabiana Barreda]] | [[Buenos Aires]] | 1967-07-27 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Fabiana Barreda.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5424 | [[:d:Q94491023|Q94491023]] | [[Suse Wiegand]] | [[Düsseldorf]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 5425 | [[:d:Q94502599|Q94502599]] | [[Nancy Macko]] | | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5426 | [[:d:Q94509391|Q94509391]] | [[Traute Rose]] | | 1903 | [[Alemaña]] | 1989 | |- | style='text-align:right'| 5427 | [[:d:Q94510471|Q94510471]] | [[Verena von Gagern]] | | 1946 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5428 | [[:d:Q94518336|Q94518336]] | [[Theresa Parker Babb]] | [[Camden (Q2007905)|Camden]] | 1868 | [[Estados Unidos de América]] | 1948 | |- | style='text-align:right'| 5429 | [[:d:Q94537477|Q94537477]] | [[Elfie Huntington]] | [[Springville]] | 1868-12-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1949-07-24 | [[Ficheiro:Elfie Huntington 1927.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5430 | [[:d:Q94579366|Q94579366]] | [[Yetunde Ayeni-Babaeko]] | [[Enugu]] | 1978 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 5431 | [[:d:Q94630056|Q94630056]] | [[Maria Mentxaka]] | [[Mungia]] | 1976-09-09 | [[España]] | | [[Ficheiro:Maria Mentxaka. argazkilaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5432 | [[:d:Q94641210|Q94641210]] | [[Emma B. Freeman]] | | 1880 | [[Estados Unidos de América]] | 1928<br/>1927 | [[Ficheiro:Emma Belle Freeman circa 1913.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5433 | [[:d:Q94645118|Q94645118]] | [[Goranka Matić]] | [[Maribor]] | 1949 | | 2025-01-05 | |- | style='text-align:right'| 5434 | [[:d:Q94651193|Q94651193]] | [[Angela Neuke]] | [[Berlín]] | 1943 | [[Alemaña]] | 1997 | |- | style='text-align:right'| 5435 | [[:d:Q94654237|Q94654237]] | [[Judy Bankhead]] | | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5436 | [[:d:Q94658233|Q94658233]] | [[Gwen Akin]] | | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5437 | [[:d:Q94662767|Q94662767]] | [[Luise Neupert]] | | 1926-09-14 | [[República Democrática Alemá]] | 2009 | |- | style='text-align:right'| 5438 | [[:d:Q94684059|Q94684059]] | [[Sally Gall]] | [[Washington, D.C.]] | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5439 | [[:d:Q94694236|Q94694236]] | [[Georgia Litwack]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1922-01-27 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-05-10 | |- | style='text-align:right'| 5440 | [[:d:Q94696377|Q94696377]] | [[Sláva Sobotovičová]] | [[Nitra]] | 1973-03-09 | | | |- | style='text-align:right'| 5441 | [[:d:Q94698708|Q94698708]] | [[Ricky Goshen]] | [[Nahariya]] | 1958-07-26 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:2א.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5442 | [[:d:Q94724966|Q94724966]] | [[Barbara Jo Revelle]] | [[Chicago]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5443 | [[:d:Q94741346|Q94741346]] | [[Emilia Bau]] | [[Darmstadt]] | 1906-07-29 | [[Alemaña]] | 2005-10-31 | |- | style='text-align:right'| 5444 | [[:d:Q94745546|Q94745546]] | [[Gitta Kettner]] | [[Bertsdorf]] | 1928-06-08 | [[República Democrática Alemá]] | 2011-04-10 | |- | style='text-align:right'| 5445 | [[:d:Q94746906|Q94746906]] | [[Annemarie Brenzinger]] | [[Maguncia]] | 1884-01-14 | [[Alemaña]] | 1968-10-20 | |- | style='text-align:right'| 5446 | [[:d:Q94747291|Q94747291]] | [[Marie Fellinger]] | [[Tubinga]] | 1849-03-14 | [[Alemaña]] | 1925-04-12 | |- | style='text-align:right'| 5447 | [[:d:Q94749021|Q94749021]] | [[Carola Abel]] | [[Elberfeld]] | 1905-08-12 | [[República Democrática Alemá]] | 1992-02-23 | |- | style='text-align:right'| 5448 | [[:d:Q94749338|Q94749338]] | [[Marie von Oriola]] | [[Nova York]] | 1846-04-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1915<br/>1915-12-30 | [[Ficheiro:Schloss Büdesheim mit Personen 01.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5449 | [[:d:Q94750868|Q94750868]] | [[Marguerite Naville]] | [[Versoix]] | 1852-08-14 | [[Suíza]] | 1930-12-14 | [[Ficheiro:Marguerite Naville 1852-1930-crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5450 | [[:d:Q94755322|Q94755322]] | [[Irm Schoffers]] | [[Frankfurt]] | 1927 | [[Alemaña]] | 2008-12-06 | |- | style='text-align:right'| 5451 | [[:d:Q94755743|Q94755743]] | [[Yvonne von Schweinitz]] | [[Gdańsk]] | 1921 | | 2015 | [[Ficheiro:Freiburg (Yvonne von Kanitz, allein) - W134Nr.016959b - Willy Pragher (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5452 | [[:d:Q94761737|Q94761737]] | [[Ursula Rzodeczko]] | [[Piotrkowice, Lower Silesian Voivodeship]] | 1929-03-09 | [[República Democrática Alemá]] | 2017-10-03 | |- | style='text-align:right'| 5453 | [[:d:Q94774362|Q94774362]] | [[Maria Netter]] | [[Berlín]] | 1917-04-20 | [[Suíza]] | 1982-12-11 | |- | style='text-align:right'| 5454 | [[:d:Q94776988|Q94776988]] | [[Erika Klein]] | [[Berlín]] | 1935-02-04 | [[República Democrática Alemá]] | 2003-12 | |- | style='text-align:right'| 5455 | [[:d:Q94778359|Q94778359]] | [[Riki Kalbe]] | [[Wuppertal]] | 1941-09-20 | [[Alemaña]] | 2002-01-02 | |- | style='text-align:right'| 5456 | [[:d:Q94790624|Q94790624]] | [[Nini Hess]] | [[Frankfurt]] | 1884-08-21 | | 1942 | [[Ficheiro:Stolperst unter den eichen 7 hess nini.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5457 | [[:d:Q94826465|Q94826465]] | [[Ann Münchow]] | | 1923 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5458 | [[:d:Q94966642|Q94966642]] | [[Jitka Janatková]] | [[Praga]] | 1944-02-15 | [[Checoslovaquia]] | 2015-07-29 | [[Ficheiro:Jitka Janatková̠ srpen 2004.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5459 | [[:d:Q94991546|Q94991546]] | [[Luisa Rojo]] | [[Cetina]] | 1946-02-15 | [[España]] | 2020-05-16 | [[Ficheiro:Polaroid luisa r.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5460 | [[:d:Q94992751|Q94992751]] | [[Metje Blaak]] | [[Almelo]] | 1949 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Metje Blaak - 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5461 | [[:d:Q95077611|Q95077611]] | [[Mária Kudasová]] | [[Levoča]] | 1958-08-15 | | | |- | style='text-align:right'| 5462 | [[:d:Q95078050|Q95078050]] | [[Eva Blahová]] | [[Uherské Hradiště]] | 1975-10-14 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5463 | [[:d:Q95078370|Q95078370]] | [[Jessika Hoffmeister]] | | 1988-06-25 | | | |- | style='text-align:right'| 5464 | [[:d:Q95107820|Q95107820]] | [[Bohuslava Maříková]] | [[Počátky]] | 1950-07-01 | | | [[Ficheiro:Bohuslava Maříková v Galerii Nahoře, duben 2023 (01).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5465 | [[:d:Q95137207|Q95137207]] | [[Viktorie Rybáková]] | [[Aš]] | 1961-12-29 | | | |- | style='text-align:right'| 5466 | [[:d:Q95138397|Q95138397]] | [[Blanka Chocholová]] | [[Praga]] | 1953-11-05 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | | [[Ficheiro:Blanka Chocholova 1953 Foto Rok 2017 BW.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5467 | [[:d:Q95145792|Q95145792]] | [[Jana Fiedlerová-Jeništová]] | [[Prostějov]] | 1888-02-17<br/>1778-02-17 | | 1966-11-10 | [[Ficheiro:Album representantů všech oborů veřejného života československého - 1927 - Jana Jeništová-Fiedlerová.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5468 | [[:d:Q95146172|Q95146172]] | [[Alena Šourková]] | [[Praga]] | 1928-06-06 | [[Checoslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 5469 | [[:d:Q95147079|Q95147079]] | [[Daniela Karasová]] | [[Praga]] | 1944-11-14 | | 2017-05-13 | |- | style='text-align:right'| 5470 | [[:d:Q95147791|Q95147791]] | [[Eva Šulcová]] | [[Kolín]] | 1944-12-14 | | | [[Ficheiro:Eva Šulcová.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5471 | [[:d:Q95149322|Q95149322]] | [[Martina Gogolová]] | | 1970-10-26 | | | |- | style='text-align:right'| 5472 | [[:d:Q95152071|Q95152071]] | [[Alena Kotzmannová]] | [[Praga]] | 1974-02-22 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5473 | [[:d:Q95162752|Q95162752]] | [[Eva Macholánová]] | [[Třebíč]] | 1966-06-04 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5474 | [[:d:Q95167203|Q95167203]] | [[Irena Armutidisová]] | [[České Budějovice]] | 1956-07-18 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 5475 | [[:d:Q95169667|Q95169667]] | [[Jana Kupčáková]] | [[Praga]] | 1982-07-28 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | | [[Ficheiro:Jana Kupcakova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5476 | [[:d:Q95171256|Q95171256]] | [[Lenka Glisníková]] | [[Vyškov]] | 1990-07-03 | | | |- | style='text-align:right'| 5477 | [[:d:Q95173611|Q95173611]] | [[Klára Suchá]] | [[Cheb]] | 1987-07-26 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Klára Suchá 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5478 | [[:d:Q95176850|Q95176850]] | [[Daniela Sýkorová]] | [[Praga]] | 1941-05-10 | | | |- | style='text-align:right'| 5479 | [[:d:Q95178103|Q95178103]] | [[Radana Šatánková]] | [[Frýdek]]<br/>[[Frýdek-Místek]] | 1980-03-29 | | | [[Ficheiro:RS-fotografie.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5480 | [[:d:Q95187272|Q95187272]] | [[Anäis López]] | [[Ámsterdam]] | 1981-10-05 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5481 | [[:d:Q95189603|Q95189603]] | [[Alice Rose George]] | [[Silver Creek]] | 1944-10-23 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-12-22 | |- | style='text-align:right'| 5482 | [[:d:Q95191629|Q95191629]] | [[Rose Hajdu]] | [[Stuttgart]] | 1956 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5483 | [[:d:Q95191832|Q95191832]] | [[Helga Paditz]] | [[Leipzig]] | 1939-05-30 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 5484 | [[:d:Q95192876|Q95192876]] | [[Jackie Hardt]] | [[Alemaña]] | 1968-06-16 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5485 | [[:d:Q95194643|Q95194643]] | [[Paola Agosti]] | [[Turín]] | 1947 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 5486 | [[:d:Q95195889|Q95195889]] | [[Brigitte Tast]] | [[Neuried]] | 1948 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5487 | [[:d:Q95196071|Q95196071]] | [[Désirée von Trotha]] | [[Augsburgo]] | 1961-12-30 | [[Alemaña]] | 2021-11-27 | [[Ficheiro:Désirée von Trotha – fotografiert 2013 von Susanne von Lieven-Jell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5488 | [[:d:Q95196145|Q95196145]] | [[Gundel Kilian]] | | 1928 | | | |- | style='text-align:right'| 5489 | [[:d:Q95196258|Q95196258]] | [[Sibylle Leifer]] | [[Cracovia]] | 1943-06-19 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 5490 | [[:d:Q95196896|Q95196896]] | [[Maggie Schneider]] | [[Heilbronn]] | 1965 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5491 | [[:d:Q95196943|Q95196943]] | [[Mary von Stuck]] | | 1865 | | 1929 | [[Ficheiro:Mary Lindpaintner Franz von Stuck.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5492 | [[:d:Q95196986|Q95196986]] | [[Susa Templin]] | [[Hamburgo]] | 1965 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:SusaTemplin-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5493 | [[:d:Q95197937|Q95197937]] | [[Heidrun Melinski]] | | 1944 | | | [[Ficheiro:Lesung Heidrun Melinski (31090654440).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5494 | [[:d:Q95202775|Q95202775]] | [[Maks Dannecker]] | | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 5495 | [[:d:Q95204695|Q95204695]] | [[Friederike von Rauch]] | [[Friburgo, Alemaña|Friburgo]] | 1967 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5496 | [[:d:Q95205116|Q95205116]] | [[Sina Niemeyer]] | [[Hannover]] | 1991 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5497 | [[:d:Q95207990|Q95207990]] | [[Ursula Kaufmann]] | [[Essen]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 5498 | [[:d:Q95208141|Q95208141]] | [[Fides Becker]] | [[Worms]] | 1962 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5499 | [[:d:Q95212562|Q95212562]] | [[Ingeborg Gurr-Soerensen]] | [[Hamburgo]] | 1923-04-17 | | 2018-08-10 | [[Ficheiro:Ingeborg Sörensen 1944.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5500 | [[:d:Q95213243|Q95213243]] | [[Luzia Simons]] | [[Quixadá]] | 1953 | | | [[Ficheiro:Portrait of Luzia Simons in 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5501 | [[:d:Q95213796|Q95213796]] | [[Sonja Wunderlich]] | [[Rodewitz/Spree]] | 1935-01-27 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5502 | [[:d:Q95217618|Q95217618]] | [[Dagmar Šubrtová]] | [[Duchcov]] | 1973-03-05 | | | [[Ficheiro:Dagmar Subrtova by Tomas Lumpe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5503 | [[:d:Q95363788|Q95363788]] | [[Alena Lábová]] | [[Zlín]] | 1950-07-28 | [[República Checa]] | 2019-02-05 | [[Ficheiro:Alena Lábová.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5504 | [[:d:Q95367363|Q95367363]] | [[Berenika Ovčáčková]] | [[Ostrava]] | 1964-02-07 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Berenika Ovčáčková (2024).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5505 | [[:d:Q95367714|Q95367714]] | [[Marie Kratochvílová]] | [[Brno]] | 1946-10-13 | | | |- | style='text-align:right'| 5506 | [[:d:Q95391883|Q95391883]] | [[Julie Mercedes Hermína Jirečková]] | [[Viena]] | 1878-01-21 | [[Checoslovaquia]] | 1963-08-11 | [[Ficheiro:Julie Jirečková.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5507 | [[:d:Q95392918|Q95392918]] | [[Barbora Krejčová]] | [[Brno]] | 1974-12-18 | | | |- | style='text-align:right'| 5508 | [[:d:Q95395647|Q95395647]] | [[Andrea Lhotáková]] | [[Praga]] | 1977-01-15 | | | |- | style='text-align:right'| 5509 | [[:d:Q95398144|Q95398144]] | [[Jiřina Hankeová]] | [[Kladno]] | 1948-10-12 | | | [[Ficheiro:Jiřina Hankeová, foto Michal Tůma.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5510 | [[:d:Q95398766|Q95398766]] | [[Růžena Švecová]] | [[České Budějovice]] | 1941-03-03 | | 2018-03-18 | |- | style='text-align:right'| 5511 | [[:d:Q95401449|Q95401449]] | [[Lucie Drlíková]] | | 1973-01-25 | | | |- | style='text-align:right'| 5512 | [[:d:Q95434972|Q95434972]] | [[Růžena Fikejzlová]] | [[Bělá]]<br/>[[Luže]] | 1900-09-23 | [[Checoslovaquia]] | 1975-07-16 | [[Ficheiro:Ruzena Fikejzova Baumova (1900 1975) AI.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5513 | [[:d:Q95439375|Q95439375]] | [[Zdena Kolečková]] | [[Ústí nad Labem]] | 1969-11-03 | | | |- | style='text-align:right'| 5514 | [[:d:Q95446834|Q95446834]] | [[Věra Caltová]] | [[Plzeň]] | 1923-03-15 | [[Checoslovaquia]] | 2009-05-15 | |- | style='text-align:right'| 5515 | [[:d:Q95449511|Q95449511]] | [[Zdeňka Trnečková]] | [[Prostějov]] | 1975-08-12 | | | |- | style='text-align:right'| 5516 | [[:d:Q95457404|Q95457404]] | [[Radana Hamsíková]] | [[Praga]] | 1941-01-20 | [[Checoslovaquia]] | | [[Ficheiro:RadanaHamsikova1600.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5517 | [[:d:Q95457463|Q95457463]] | [[Radana Bartůňková]] | [[Žatec]] | 1975-11-02 | [[República Checa]] | 2023-08 | |- | style='text-align:right'| 5518 | [[:d:Q95468708|Q95468708]] | [[Tereza Velíková]] | [[Plzeň]] | 1979-10-23 | | | |- | style='text-align:right'| 5519 | [[:d:Q95478402|Q95478402]] | [[Ludmila Padrtová]] | [[Třeboň]] | 1931-09-14 | [[República Checa]] | 2016-01-24 | [[Ficheiro:Ludmila Padrtová, Galerie Maldoror (2011).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5520 | [[:d:Q95482297|Q95482297]] | [[Carolina Bunjes-Rosenthal]] | [[Utrecht]] | 1918-02-13 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2016-05-25 | [[Ficheiro:Carolina Bunjes Mundo Grafico.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5521 | [[:d:Q95482375|Q95482375]] | [[Michaela Gautam]] | [[Bratislava]] | 1987-01-25 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5522 | [[:d:Q95483814|Q95483814]] | [[María del Pino Marrero Berbel]] | [[Cartaxena]] | 1950-03-26 | [[España]] | | [[Ficheiro:María del Pino Marrero Berbel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5523 | [[:d:Q95484095|Q95484095]] | [[Helena Kupčíková]] | | 1943-08-06 | | 2015-11-07 | |- | style='text-align:right'| 5524 | [[:d:Q95485738|Q95485738]] | [[Markéta Tallerová]] | [[Praga]] | 1966-07-31 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5525 | [[:d:Q95492792|Q95492792]] | [[Brigitte Aloise Roth]] | [[Viena]] | 1951-04-05 | [[Austria]] | 2018-02-13 | [[Ficheiro:Brigitte Aloise Roth.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5526 | [[:d:Q95527498|Q95527498]] | [[Nanette Kuehn]] | | | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Mrs Nanette Kuehn (Kuhn), photographer - photographed by Max Dupain (5491192066).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5527 | [[:d:Q95652721|Q95652721]] | [[Hanna Kunsch]] | [[Berlín]] | 1887-03-15 | [[Alemaña]] | 1961-03-24 | |- | style='text-align:right'| 5528 | [[:d:Q95660722|Q95660722]] | [[Alice Matzdorf]] | [[Berlín]] | 1895-02-16 | [[Alemaña]] | 1941-02-11 | |- | style='text-align:right'| 5529 | [[:d:Q95662430|Q95662430]] | [[Mathilde Nora Goudstikker]] | | 1874 | | 1934-04-15 | |- | style='text-align:right'| 5530 | [[:d:Q95683218|Q95683218]] | [[Ruth Asch]] | | 1898-09-25 | | 1989-09-28 | |- | style='text-align:right'| 5531 | [[:d:Q95688655|Q95688655]] | [[Nocem Collado]] | [[Granada]] | 1972 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 5532 | [[:d:Q95697288|Q95697288]] | [[Mathilde Haupt]] | [[Gozdnica]] | 1830-09-13 | [[Reich Alemán]] | 1882 | |- | style='text-align:right'| 5533 | [[:d:Q95703492|Q95703492]] | [[Hanna von Schwarz]] | | 1875 | [[Alemaña]] | 1935 | |- | style='text-align:right'| 5534 | [[:d:Q95732816|Q95732816]] | [[Heidi de Vries]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 5535 | [[:d:Q95842041|Q95842041]] | [[Kira Perov]] | [[Australia]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 5536 | [[:d:Q95907957|Q95907957]] | [[Ana Portnoy]] | [[Buenos Aires]] | 1950 | [[Arxentina]] | 2020-05-30 | |- | style='text-align:right'| 5537 | [[:d:Q95951285|Q95951285]] | [[Megan McCubbin]] | | 1990s | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5538 | [[:d:Q95951807|Q95951807]] | [[Rosa Gauditano]] | [[São Paulo]] | 1955 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 5539 | [[:d:Q95971490|Q95971490]] | [[Trinidad Carrillo]] | [[Lima]] | 1975 | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 5540 | [[:d:Q95977639|Q95977639]] | [[Annie Elizabeth Davis]] | | 1870 | [[Nova Zelandia]] | 1943 | |- | style='text-align:right'| 5541 | [[:d:Q95977719|Q95977719]] | [[Emily May Collis]] | | 1870 | [[Nova Zelandia]] | 1903-08-03 | |- | style='text-align:right'| 5542 | [[:d:Q96081323|Q96081323]] | [[Svetlana Pozharskaya]] | [[Moscova]] | 1951-03-08 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 5543 | [[:d:Q96088980|Q96088980]] | [[Eva Friedrich]] | [[Freudenstadt]] | 1945-02-23 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:1994 circa Eva Friedrich Rötelzeichnung Selbstportrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5544 | [[:d:Q96097778|Q96097778]] | [[Glenna Gordon]] | [[Brooklyn]] | 1981-05-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5545 | [[:d:Q96102561|Q96102561]] | [[Nancy Floyd]] | [[Monticello]] | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5546 | [[:d:Q96180043|Q96180043]] | [[Elaine Stocki]] | [[Winnipeg]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 5547 | [[:d:Q96181175|Q96181175]] | [[Adriana Freire]] | [[Caldas da Rainha]] | 1959 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 5548 | [[:d:Q96211440|Q96211440]] | [[Ashly Stohl]] | | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5549 | [[:d:Q96213906|Q96213906]] | [[Sofia Änghede]] | | 1972-10-22 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 5550 | [[:d:Q96241882|Q96241882]] | [[Samantha Box]] | [[Kingston]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 5551 | [[:d:Q96271532|Q96271532]] | [[Fanny Paul Volk]] | | 1867 | [[Brasil]] | 1948 | |- | style='text-align:right'| 5552 | [[:d:Q96279074|Q96279074]] | [[Lea Wikström]] | [[Luleå Cathedral Assembly]] | 1888-06-07 | [[Suecia]] | 1980-10-07 | |- | style='text-align:right'| 5553 | [[:d:Q96364181|Q96364181]] | [[Gerty Simon]] | [[Bremen]] | 1887 | | 1970 | |- | style='text-align:right'| 5554 | [[:d:Q96390466|Q96390466]] | [[Josefina Oliver]] | [[Caballito, Buenos Aires|Caballito, Bos Aires]] | 1875-03-01 | [[Arxentina]] | 1956-01-23 | |- | style='text-align:right'| 5555 | [[:d:Q96474275|Q96474275]] | [[Louise Leghait]] | [[Bruxelas]] | 1821-09-09 | [[Bélxica]] | 1874-04-22 | |- | style='text-align:right'| 5556 | [[:d:Q96483273|Q96483273]] | [[Iêda Marques]] | | 1953 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 5557 | [[:d:Q96581185|Q96581185]] | [[Vera Neubauer]] | [[República Checa]] | 1948 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5558 | [[:d:Q96617613|Q96617613]] | [[Madame Breton]] | [[Viena]] | 1809-11-03 | | 1895-08-10 | |- | style='text-align:right'| 5559 | [[:d:Q96623971|Q96623971]] | [[Cuchi White]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1930-03-22 | [[Francia]] | 2013-10-11 | [[Ficheiro:Cuchi White Autoportrait Double Image.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5560 | [[:d:Q96631507|Q96631507]] | [[Maria Àurea Català Roca]] | [[Valls]] | 1920 | | 1993 | |- | style='text-align:right'| 5561 | [[:d:Q96715102|Q96715102]] | [[Reiko Takahashi]] | | | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:高橋怜子プロフィール20240301.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5562 | [[:d:Q96741537|Q96741537]] | [[Luvenia C. Miller]] | | 1909-09-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1997-09-06 | |- | style='text-align:right'| 5563 | [[:d:Q96748023|Q96748023]] | [[Irina Ruppert]] | [[Aktobe]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 5564 | [[:d:Q96756147|Q96756147]] | [[Gina Osterloh]] | [[San Antonio, Texas|San Antonio]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 5565 | [[:d:Q96756341|Q96756341]] | [[Belén Bermejo (Q96756341)|Belén Bermejo]] | [[Madrid]] | 1969-09-05 | [[España]] | 2020-06-27 | |- | style='text-align:right'| 5566 | [[:d:Q96796975|Q96796975]] | [[Polonia Sanz y Ferrer]] | [[Zaragoza]] | 19th century | [[España]] | 1892 | |- | style='text-align:right'| 5567 | [[:d:Q96986747|Q96986747]] | [[Marcelle van Bemmel]] | | 1948-01-04 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5568 | [[:d:Q96986756|Q96986756]] | [[Mariëlle van den Bergh]] | | 1956-04-19 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5569 | [[:d:Q96988166|Q96988166]] | [[Milette Raats]] | | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 5570 | [[:d:Q96988474|Q96988474]] | [[Hansje de Reuver]] | [[Rotterdam]] | 1947 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5571 | [[:d:Q96988828|Q96988828]] | [[Ruchama Noorda]] | [[Leiden]] | 1979 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2024-10-11 | |- | style='text-align:right'| 5572 | [[:d:Q96989527|Q96989527]] | [[Monali Meher]] | | 1969 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 5573 | [[:d:Q96990182|Q96990182]] | [[Melisa Teo]] | [[Singapur]] | 1975-02-05 | [[Singapur]] | | [[Ficheiro:Photographer Melisa Teo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5574 | [[:d:Q97004486|Q97004486]] | [[Lucille-Maria Feremans]] | [[Temse]] | 1950-05-29 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:LUCILLE FEREMANS.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5575 | [[:d:Q97013273|Q97013273]] | [[Kimiko Nishimoto]] | [[Brasil]] | 1928-05-22 | [[Xapón]] | 2025-06-09 | |- | style='text-align:right'| 5576 | [[:d:Q97014512|Q97014512]] | [[Madame Vaudé-Green]] | | 1822 | | 1902 | |- | style='text-align:right'| 5577 | [[:d:Q97014578|Q97014578]] | [[Nobara Hayakawa]] | [[Bogotá]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 5578 | [[:d:Q97015168|Q97015168]] | [[Dolores Marat]] | [[París]] | 1944-10-26 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Dolorès Marat par Claude Truong-Ngoc septembre 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5579 | [[:d:Q97015186|Q97015186]] | [[Trish Morrissey]] | [[Dublín]] | 1967-04-16 | [[Irlanda]] | | [[Ficheiro:Trish Morrissey (Bristol Photobook Festival, 2014).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5580 | [[:d:Q97015246|Q97015246]] | [[Michelle Sank]] | | 1953 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 5581 | [[:d:Q97015327|Q97015327]] | [[Andrea Stappert]] | | 1958 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5582 | [[:d:Q97015348|Q97015348]] | [[Evelyne Egerer]] | [[Viena]] | 1955-01-29 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 5583 | [[:d:Q97015385|Q97015385]] | [[Nina Edge]] | | 1962 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5584 | [[:d:Q97015433|Q97015433]] | [[Claudette Holmes]] | | 1962 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5585 | [[:d:Q97015436|Q97015436]] | [[Joan Wakelin]] | | 1928-04-21 | [[Inglaterra]] | 2003-09-23 | |- | style='text-align:right'| 5586 | [[:d:Q97015458|Q97015458]] | [[Maxine Walker]] | [[Birmingham]] | 1962 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5587 | [[:d:Q97031704|Q97031704]] | [[Jun Matsuo]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 5588 | [[:d:Q97119891|Q97119891]] | [[Jutta-Regina Ammer]] | [[Guben]] | 1931-01-24 | [[Alemaña]] | 2019-09-25 | [[Ficheiro:Jutta-Regina Ammer, portrayal, 1952.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5589 | [[:d:Q97142208|Q97142208]] | [[Caroline Becker]] | | 1826 | [[Gran Ducado de Finlandia]] | 1881 | |- | style='text-align:right'| 5590 | [[:d:Q97155765|Q97155765]] | [[Catherine Apalat]] | [[Tororo]] | 1981-08-28 | [[Uganda]] | | [[Ficheiro:Catherine Apalat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5591 | [[:d:Q97171301|Q97171301]] | [[Irena Strzemieczna]] | | 1909 | [[Polonia]] | 1993 | |- | style='text-align:right'| 5592 | [[:d:Q97173325|Q97173325]] | [[Magda Hueckel]] | [[Gdańsk]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 5593 | [[:d:Q97173609|Q97173609]] | [[Negzzia]] | [[Teherán]] | 1990-02-09 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 5594 | [[:d:Q97173983|Q97173983]] | [[Teresa Tyszkiewicz]] | [[Ciechanów]] | 1953-12-28 | [[Polonia]] | 2020-01-22 | [[Ficheiro:Teresa Tyszkiewicz 1987.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5595 | [[:d:Q97174039|Q97174039]] | [[Lenita Perroy]] | | 1937 | [[Brasil]] | 2018-01-17 | |- | style='text-align:right'| 5596 | [[:d:Q97174243|Q97174243]] | [[Lita Cerqueira]] | | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 5597 | [[:d:Q97178503|Q97178503]] | [[Anastasiia Zazuliak]] | [[Ternópil]] | 1999-10-28 | | | |- | style='text-align:right'| 5598 | [[:d:Q97290678|Q97290678]] | [[Mauren Brodbeck]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1974-04-19 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5599 | [[:d:Q97310161|Q97310161]] | [[Yoko Takahashi]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 5600 | [[:d:Q97351795|Q97351795]] | [[Nagore Legarreta]] | | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 5601 | [[:d:Q97361646|Q97361646]] | [[Madame Gelot-Sandoz]] | [[Nîmes]] | 1803 | [[Francia]] | 1846 | |- | style='text-align:right'| 5602 | [[:d:Q97396114|Q97396114]] | [[Tjienke Dagnelie]] | [[Zutphen]] | 1918-04-07<br/>1908 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Bélxica]] | 2001-11-12 | |- | style='text-align:right'| 5603 | [[:d:Q97396451|Q97396451]] | [[Bernadet ten Hove]] | [[Raalte]] | 1957-04-20 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5604 | [[:d:Q97397143|Q97397143]] | [[Patty Struik]] | [[Rijssen]] | 1962-06-21 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5605 | [[:d:Q97397195|Q97397195]] | [[Peet Verrijn Stuart]] | [[Heemstede]] | 1956-05-26 | | | |- | style='text-align:right'| 5606 | [[:d:Q97397334|Q97397334]] | [[Louise Hessel]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 5607 | [[:d:Q97397529|Q97397529]] | [[Tessa Posthuma de Boer]] | [[Ámsterdam]] | 1968-07-02 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5608 | [[:d:Q97397867|Q97397867]] | [[Elsbeth Parmentier]] | | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 5609 | [[:d:Q97398205|Q97398205]] | [[Florentijn Bruning]] | | 1963-12-26 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5610 | [[:d:Q97398452|Q97398452]] | [[Hillegon Brunt]] | | | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5611 | [[:d:Q97398872|Q97398872]] | [[Sara Blokland]] | [[Ede]] | 1969 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5612 | [[:d:Q97399108|Q97399108]] | [[Carolien Adriaansche]] | | 1963-02-21 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5613 | [[:d:Q97399178|Q97399178]] | [[Monica Nouwens]] | [[Breda]] | 1964-05-17 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5614 | [[:d:Q97399505|Q97399505]] | [[Marianne Grootenboer]] | [[Oud-Beijerland]] | 1941-07-02 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2023-12-12 | [[Ficheiro:Marianne Grootenboer, 2010 (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5615 | [[:d:Q97399516|Q97399516]] | [[Maria Verstappen]] | [[Someren]] | 1964-12-16 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5616 | [[:d:Q97399531|Q97399531]] | [[Carola van Wijk]] | | 1960-04-18 | | | |- | style='text-align:right'| 5617 | [[:d:Q97399946|Q97399946]] | [[Sacha van Dorssen]] | [[Rotterdam]] | 1940-12 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5618 | [[:d:Q97399985|Q97399985]] | [[Margareta Svensson]] | | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 5619 | [[:d:Q97575039|Q97575039]] | [[Lucy Gunning]] | [[Newcastle upon Tyne]] | 1964-06-20 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5620 | [[:d:Q97587046|Q97587046]] | [[Helen Zout]] | | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 5621 | [[:d:Q97591572|Q97591572]] | [[Helle Storvik]] | | 1963 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Helle Storvik (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5622 | [[:d:Q97664758|Q97664758]] | [[Krishna VR]] | | 1999-05-20 | [[México]] | | [[Ficheiro:Kirshna VR durante la Feria de Arte de Shanghai.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5623 | [[:d:Q97707948|Q97707948]] | [[Anna S. Lund]] | | 1874-06-25 | [[Noruega]] | 1953 | |- | style='text-align:right'| 5624 | [[:d:Q97710440|Q97710440]] | [[Ingeborg Helene Ranum]] | [[Trondheim]] | 1910-12-07 | [[Noruega]] | 1991 | [[Ficheiro:Ingeborg Ranum (1910-1991) (49812456438) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5625 | [[:d:Q97719295|Q97719295]] | [[Barbara Weinberg Barefield]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5626 | [[:d:Q97721515|Q97721515]] | [[Miho Kajioka]] | [[Okayama]] | 1973-02-21 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 5627 | [[:d:Q97721781|Q97721781]] | [[Alix Marie]] | | 1989 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5628 | [[:d:Q97820753|Q97820753]] | [[Dany Gignoux]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1944-05-27 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Gig n24x36 2 gigd 03 18.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5629 | [[:d:Q97833649|Q97833649]] | [[Lina Bahr]] | [[Stavanger]] | 1823-11-30 | [[Noruega]] | 1898-02-09 | |- | style='text-align:right'| 5630 | [[:d:Q97940450|Q97940450]] | [[Lene Marie Fossen]] | [[Kolbu]] | 1986-08-18 | [[Noruega]] | 2019-10-22 | |- | style='text-align:right'| 5631 | [[:d:Q97940508|Q97940508]] | [[Pam Francis]] | | 1954-10-12 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-07-18 | |- | style='text-align:right'| 5632 | [[:d:Q98057941|Q98057941]] | [[Karen Bratli]] | [[Christiania]] | 1859-09-13 | [[Noruega]] | 1940-02-19 | |- | style='text-align:right'| 5633 | [[:d:Q98080635|Q98080635]] | [[Sonja Siltala]] | | 1971 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5634 | [[:d:Q98102616|Q98102616]] | [[Hilda Düring]] | [[Linköping Cathedral Congregation]] | 1850-08-31 | [[Suecia]] | 1926-07-01 | |- | style='text-align:right'| 5635 | [[:d:Q98109313|Q98109313]] | [[Ina Bandy]] | [[Talín]] | 1903-10-14 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Francia]] | 1973-02-18 | |- | style='text-align:right'| 5636 | [[:d:Q98214261|Q98214261]] | [[Sabiha Çimen]] | [[Istambul]] | 1986 | [[Turquía]] | | [[Ficheiro:Sabiha Çimen at Visa pour l'Image Perpignan 29 August 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5637 | [[:d:Q98250860|Q98250860]] | [[Nikola Doleželová]] | | | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Nikola Doleželová (50167971341).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5638 | [[:d:Q98404890|Q98404890]] | [[Iryna Pustynnikova]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 5639 | [[:d:Q98446042|Q98446042]] | [[Ellen Reiss]] | | 1979 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Ellen Reiss, sjefredaktør i Minotenk.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5640 | [[:d:Q98456246|Q98456246]] | [[Henny Fredrika Tegström]] | [[Luleå Cathedral Assembly]] | 1872-06-17 | [[Suecia]] | 1943-05-26 | |- | style='text-align:right'| 5641 | [[:d:Q98456269|Q98456269]] | [[Ida Telland]] | [[Ljusnarsberg church parish]] | 1860-05-29 | [[Suecia]] | 1936-11-05 | |- | style='text-align:right'| 5642 | [[:d:Q98522587|Q98522587]] | [[Mary Cronos]] | [[Rüdersdorf]] | 1987-03-29 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 5643 | [[:d:Q98523810|Q98523810]] | [[Gabrielle Hébert]] | [[Dresden]] | 1853-01-03 | [[Francia]]<br/>[[Alemaña]] | 1934-06-23 | [[Ficheiro:Gabrielle Hébert (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5644 | [[:d:Q98601399|Q98601399]] | [[Esther Mauersberger]] | | 1987-05-15 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Mauersberger 2007 .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5645 | [[:d:Q98601513|Q98601513]] | [[Sheree Hovsepian]] | [[Isfahán]] | 1974 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5646 | [[:d:Q98640473|Q98640473]] | [[Marcia Stein]] | [[Minsk]] | 1875<br/>1879-09<br/>1880-09-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1927-02-05 | |- | style='text-align:right'| 5647 | [[:d:Q98668860|Q98668860]] | [[Hana Zejdová]] | | 1962-09-03 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5648 | [[:d:Q98704648|Q98704648]] | [[Signe Marie Andersen]] | | 1968-11-01 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Signe Marie Andersen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5649 | [[:d:Q98761961|Q98761961]] | [[Sian Bonnell]] | | 1956 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5650 | [[:d:Q98822184|Q98822184]] | [[Maryna Rybalko]] | [[Kíiv]] | 1986-07-29 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Maryna Rybalko in Muzyka Atelier 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5651 | [[:d:Q98834358|Q98834358]] | [[Cecilia Grönberg]] | | 1970-10-23 | | | |- | style='text-align:right'| 5652 | [[:d:Q98843026|Q98843026]] | [[Natalie Christensen]] | | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5653 | [[:d:Q98931764|Q98931764]] | [[Katharina Weiss]] | [[Zug]] | 1834-02-14 | [[Suíza]] | 1911-11-28 | [[Ficheiro:Katharina Weiss Selbstportrait undatiert.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5654 | [[:d:Q98959126|Q98959126]] | [[Veronika Souralová]] | [[Praga]] | 1968-07-10 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Veronika Souralová.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5655 | [[:d:Q98960645|Q98960645]] | [[Margaret Hall]] | [[Massachusetts]] | 1876 | [[Estados Unidos de América]] | 1963 | [[Ficheiro:Margaret Hall August 1918 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5656 | [[:d:Q98961495|Q98961495]] | [[Cemile Sahin]] | [[Wiesbaden]] | 1990 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Buchmesse 2024, Frankfurt am Main (P1200830-2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5657 | [[:d:Q99194028|Q99194028]] | [[Heji Shin]] | [[Seúl]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 5658 | [[:d:Q99302311|Q99302311]] | [[Alma von der Trappen]] | | 1849 | | 1923 | |- | style='text-align:right'| 5659 | [[:d:Q99389675|Q99389675]] | [[Stefanie Loos]] | | 1979 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5660 | [[:d:Q99421671|Q99421671]] | [[Madeleine de Sinéty]] | [[Chançay]] | 1934-11-13 | [[Francia]] | 2011-12-22 | |- | style='text-align:right'| 5661 | [[:d:Q99434251|Q99434251]] | [[Marta Handschke]] | | 1972 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 5662 | [[:d:Q99456490|Q99456490]] | [[France Keyser]] | | 1970-06-23 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5663 | [[:d:Q99477438|Q99477438]] | [[Laurence Saunois]] | [[Le Plessis-Trévise]] | 1966-09-23 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5664 | [[:d:Q99477520|Q99477520]] | [[Afsaneh Afkhami]] | | 1961-04-23 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Afsaneh Afkhami in her studio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5665 | [[:d:Q99482722|Q99482722]] | [[Juliette Agnel]] | | 1973 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5666 | [[:d:Q99497960|Q99497960]] | [[Nigel Poor]] | [[Boston]] | 1963 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Earlonne Woods and Nigel Poor at Ear Hustle Live 01.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5667 | [[:d:Q99503746|Q99503746]] | [[Carla De Benedetti]] | [[Milán]] | 1932-08-16 | [[Italia]] | 2013-11-22 | [[Ficheiro:Portrait of Carla De Benedetti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5668 | [[:d:Q99510292|Q99510292]] | [[Emily G. Mew]] | [[Washington, D.C.]] | 1863-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1942-11 | |- | style='text-align:right'| 5669 | [[:d:Q99523172|Q99523172]] | [[Marguerite Cassini]] | | 1882-03-22 | | 1961-09-25<br/>1961 | [[Ficheiro:Marguerite Cassini.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5670 | [[:d:Q99526116|Q99526116]] | [[Shirley Joan Chapple]] | [[Te Puke]] | 1934-03-10 | [[Nova Zelandia]] | 2013-05-22 | |- | style='text-align:right'| 5671 | [[:d:Q99526654|Q99526654]] | [[Ema Tavola]] | | | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5672 | [[:d:Q99535741|Q99535741]] | [[Ferne Koch]] | [[Houston, Texas|Houston]] | 1913-04-08 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-10-13 | |- | style='text-align:right'| 5673 | [[:d:Q99564851|Q99564851]] | [[Jeanne Descombes]] | [[Neuchâtel, Suíza|Neuchâtel]] | 1870-04-02 | [[Suíza]] | 1966 | [[Ficheiro:Jeanne Descombes vers 1900.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5674 | [[:d:Q99578232|Q99578232]] | [[Patrycja Planik]] | [[Tarnów]] | 1986 | [[Serbia]] | | [[Ficheiro:Patrycja Płanik.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5675 | [[:d:Q99586350|Q99586350]] | [[Youqine Lefevre]] | | 1993 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 5676 | [[:d:Q99619705|Q99619705]] | [[Patricia Allende]] | [[Madrid]] | 1954-09-29 | [[España]] | 2025-01-03 | [[Ficheiro:Patricia Allende 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5677 | [[:d:Q99623788|Q99623788]] | [[Johanna Neef]] | [[Brunn]] | 1922 | [[República Democrática Alemá]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 5678 | [[:d:Q99623837|Q99623837]] | [[Sisko Riihiaho]] | | 1925 | [[Finlandia]] | 2018 | |- | style='text-align:right'| 5679 | [[:d:Q99623850|Q99623850]] | [[Christa Siebenrok]] | [[Hannover]] | 1926 | | 1987 | |- | style='text-align:right'| 5680 | [[:d:Q99623854|Q99623854]] | [[Kaarina Tarkka]] | [[Tampere]] | 1917-02-10 | [[Finlandia]] | 2010 | |- | style='text-align:right'| 5681 | [[:d:Q99625712|Q99625712]] | [[Hansi Mueller-Schorp]] | [[Stuttgart]] | 1927-06-18 | [[Alemaña]] | 2022-07-27 | |- | style='text-align:right'| 5682 | [[:d:Q99627575|Q99627575]] | [[Dora Grabosch]] | [[Elbląg]] | 1916 | [[Alemaña]] | 1994 | |- | style='text-align:right'| 5683 | [[:d:Q99627780|Q99627780]] | [[Edith Rzodeczko]] | [[Piotrkowice, Lower Silesian Voivodeship]] | 1927 | [[República Democrática Alemá]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 5684 | [[:d:Q99627790|Q99627790]] | [[Irene Schreiber]] | | 1921 | [[Alemaña]] | 2019-12-30 | |- | style='text-align:right'| 5685 | [[:d:Q99628033|Q99628033]] | [[Magdaléna Robinsonová]] | [[Žilina]] | 1924-05-17 | [[Eslovaquia]] | 2006-07-24 | |- | style='text-align:right'| 5686 | [[:d:Q99641918|Q99641918]] | [[Lenka Elbe]] | [[Louny]] | 1979-06-01 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Lenka Elbe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5687 | [[:d:Q99671643|Q99671643]] | [[Renate Brömme]] | [[Halle|Halle (Saale)]] | 1936-05-22 | [[República Democrática Alemá]] | 2020-11-27 | [[Ficheiro:Renate Brömme.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5688 | [[:d:Q99671666|Q99671666]] | [[Pirkko Hammarberg]] | [[Tohmajärvi]] | 1932-03-27 | [[Finlandia]] | 2018-02-28 | |- | style='text-align:right'| 5689 | [[:d:Q99691842|Q99691842]] | [[Audrey Forfar Shippam]] | | 1883-03-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1975-07-13 | [[Ficheiro:Cora Johnstone Best and Audrey Forfar Shippam (cropped - AFS).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5690 | [[:d:Q99693850|Q99693850]] | [[Kerstin Bartlmae]] | [[Estocolmo]] | 1941 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 5691 | [[:d:Q99693978|Q99693978]] | [[Rita Grosse]] | | 1941 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 5692 | [[:d:Q99694109|Q99694109]] | [[Dagmar Kunze-Luellwitz]] | | 1941 | | 2023-08-08 | |- | style='text-align:right'| 5693 | [[:d:Q99694201|Q99694201]] | [[Sigrun Pfitzenreuter]] | | 1941 | [[República Democrática Alemá]] | 2015 | [[Ficheiro:Sigrun.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5694 | [[:d:Q99694465|Q99694465]] | [[Heidi Petzerling-Galle]] | [[Wolfen]] | 1941-03-27 | [[Alemaña]] | 2016-01-10 | |- | style='text-align:right'| 5695 | [[:d:Q99694472|Q99694472]] | [[Monika Scholz]] | | 1941 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 5696 | [[:d:Q99694481|Q99694481]] | [[Elfriede Raphael]] | | 1941-10-18 | | | |- | style='text-align:right'| 5697 | [[:d:Q99735589|Q99735589]] | [[Suzanne Held]] | [[Loos]] | 1925-04-18 | [[Francia]] | 2022-05-10 | [[Ficheiro:Suzanne HELD à Kyoto.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5698 | [[:d:Q99771970|Q99771970]] | [[Pauliana Valente Pimentel]] | [[Distrito de Lisboa]] | 1975 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 5699 | [[:d:Q99772688|Q99772688]] | [[Anna Turbau]] | [[Barcelona]] | 1949-03-27<br/>1949 | [[España]] | 2025-03-19 | [[Ficheiro:Anna Turbau 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5700 | [[:d:Q99836837|Q99836837]] | [[Stéphanie Solinas]] | [[La Tronche]] | 1978 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5701 | [[:d:Q99938527|Q99938527]] | [[Élisabeth Martin]] | [[Saint-Jacques]] | 1861 | [[Canadá]] | 1956 | |- | style='text-align:right'| 5702 | [[:d:Q99968321|Q99968321]] | [[Mau Monleón]] | [[Valencia]] | 1965-10-13 | [[España]] | | [[Ficheiro:Perfil wiki mau 1—Fotografía—Juan García Rosell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5703 | [[:d:Q100136959|Q100136959]] | [[Esther Ruth Mbabazi]] | | 1995 | [[Uganda]] | | |- | style='text-align:right'| 5704 | [[:d:Q100152686|Q100152686]] | [[Paulina Buxó]] | [[Figueres]] | 1835 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 5705 | [[:d:Q100154039|Q100154039]] | [[Maria Xirau Rumbado]] | [[Málaga]] | 1898 | [[España]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 5706 | [[:d:Q100250103|Q100250103]] | [[Gail Hansberry]] | [[Washington, D.C.]] | 1939-09-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5707 | [[:d:Q100253457|Q100253457]] | [[Zoë Zimmer]] | [[Londres]] | 1983-11-02 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Zoë Zimmer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5708 | [[:d:Q100270785|Q100270785]] | [[Epifania de Guadalupe Vallejo]] | [[Mission San Francisco Solano]] | 1835-08-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1905-02-14 | [[Ficheiro:Epifania de Guadalupe Vallejo (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5709 | [[:d:Q100310035|Q100310035]] | [[Nora Sayyad]] | [[Suecia]] | 1991 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5710 | [[:d:Q100319041|Q100319041]] | [[Philippa Ndisi-Herrmann]] | [[Bonn]] | 1985 | [[Kenya]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5711 | [[:d:Q100334175|Q100334175]] | [[Heidi Piiroinen]] | [[Tampere]] | 1978 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5712 | [[:d:Q100336459|Q100336459]] | [[Moira Forjaz]] | [[Zimbabwe]]<br/>[[Bulawayo]] | 1942-04-17 | | | |- | style='text-align:right'| 5713 | [[:d:Q100348072|Q100348072]] | [[Mireia Comas]] | [[Andorra la Vella]] | 1976 | [[España]] | | [[Ficheiro:Miravisions 2022 - 93.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5714 | [[:d:Q100361156|Q100361156]] | [[Ellen L. van Olst]] | [[Ámsterdam]] | 1952 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Toespraak van E.L.van Olst kleur - Leiden - 20498095 - RCE.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5715 | [[:d:Q100361641|Q100361641]] | [[Ypie Attema]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 5716 | [[:d:Q100372186|Q100372186]] | [[Zuzana Zońová]] | | | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5717 | [[:d:Q100426174|Q100426174]] | [[Nanette de Jong]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 5718 | [[:d:Q100432480|Q100432480]] | [[Hanneke Nuijten]] | | | [[Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Hanneke Nuijten - Oudelande - 20491752 - RCE.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5719 | [[:d:Q100433219|Q100433219]] | [[Marije de Korte]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 5720 | [[:d:Q100452367|Q100452367]] | [[Henriette Homann]] | [[Kragerø]] | 1819-01-03 | [[Noruega]] | 1892-02-12 | [[Ficheiro:Henriette "Jette" Homann by Christoffer Gade Rude.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5721 | [[:d:Q100590511|Q100590511]] | [[Danuta Rago]] | [[Dobre]] | 1934-08-17 | [[Polonia]] | 2000-12-19 | |- | style='text-align:right'| 5722 | [[:d:Q100591394|Q100591394]] | [[Agnieszka Pajączkowska]] | [[Varsovia]] | 1986 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Agnieszka Pajączkowska fot. Krzysztof Pacholak.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5723 | [[:d:Q100594807|Q100594807]] | [[Esther Horvath]] | [[Sopron]] | 1979 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 5724 | [[:d:Q100600699|Q100600699]] | [[Elinor B. Cahn]] | [[Baltimore]] | 1925 | | 2020-03-20 | |- | style='text-align:right'| 5725 | [[:d:Q100699529|Q100699529]] | [[Barbara Morgenstern]] | [[Leipzig]] | 1940-02-28 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 5726 | [[:d:Q100707276|Q100707276]] | [[Kateřina Držková]] | [[Pardubice]] | 1978-02-09 | | | |- | style='text-align:right'| 5727 | [[:d:Q100708758|Q100708758]] | [[Ann-Christine Jansson]] | | 1950 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 5728 | [[:d:Q100712052|Q100712052]] | [[Caroline Roosmark]] | [[Estocolmo]] | 1965-11-24 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:CarolineRoosmark.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5729 | [[:d:Q100741787|Q100741787]] | [[Hanna Ferlin]] | [[Färgelanda]] | 1870-08-15 | [[Suecia]] | 1947-06-23 | [[Ficheiro:Hanna Ferlin-crop.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5730 | [[:d:Q100989065|Q100989065]] | [[Ellen Spijkstra]] | [[Hattem]] | 1957 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Ellen Spijkstra 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5731 | [[:d:Q100993958|Q100993958]] | [[Behar Heinemann]] | [[Prizren]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 5732 | [[:d:Q101088184|Q101088184]] | [[Yoshimi Yokoyama]] | [[Kagoshima]] | 1975-06-24<br/>1975 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Yoshimi Yokoyama- photo Petr Horcicka.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5733 | [[:d:Q101107216|Q101107216]] | [[Ulrike Brückner]] | [[Berlín]] | 1971 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5734 | [[:d:Q101109237|Q101109237]] | [[Helena Hartwig]] | [[Lublin]] | 1910-02-21 | [[Polonia]] | 1998-08-02 | |- | style='text-align:right'| 5735 | [[:d:Q101130454|Q101130454]] | [[Lídia Vives]] | [[Lleida]] | 1991-01-29 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 5736 | [[:d:Q101160721|Q101160721]] | [[Barbara Niggl Radloff]] | [[Berlín]] | 1936-02-04 | [[Alemaña]] | 2010-02-26 | [[Ficheiro:Barbara Niggl Radloff, Selbstporträt, 2002, FM-2019-1-6-3-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5737 | [[:d:Q101192487|Q101192487]] | [[Aspasia Stavropoulou]] | | | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 5738 | [[:d:Q101235398|Q101235398]] | [[Heide Stolz]] | [[Kupferzell]] | 1939-02-02 | [[Alemaña]] | 1985-03-28 | |- | style='text-align:right'| 5739 | [[:d:Q101242611|Q101242611]] | [[Lucia Koch]] | [[Porto Alegre]] | 1966 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 5740 | [[:d:Q101406313|Q101406313]] | [[Audrey Ronning Topping]] | [[Camrose]] | 1928-05-21 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5741 | [[:d:Q101419075|Q101419075]] | [[Angelika Fischer]] | [[Berlín]] | 1947 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5742 | [[:d:Q101422037|Q101422037]] | [[Edit Kindvall]] | [[Varbergs parish]] | 1866-07-21 | [[Suecia]] | 1951-12-26 | [[Ficheiro:Edit-Kindvall-atelje-Storvik.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5743 | [[:d:Q101423152|Q101423152]] | [[Rachel Hirsch]] | [[Berlín]] | 1937 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Rachel Hirsch in the mirror.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5744 | [[:d:Q101433953|Q101433953]] | [[Ülle Lillak]] | | 1960-07-02 | [[Estonia]] | 2003-08-06 | [[Ficheiro:Ülle Lillak, oli eesti fotoajaloolane ja publitsist 2000.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5745 | [[:d:Q101444577|Q101444577]] | [[Isaura Marcos]] | [[Los Santos]] | 1959-01-13 | [[España]] | | [[Ficheiro:Sor Isaura 16.10.2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5746 | [[:d:Q101478200|Q101478200]] | [[Augusta Olsson]] | | 1878 | [[Finlandia]] | 1954 | |- | style='text-align:right'| 5747 | [[:d:Q102061139|Q102061139]] | [[Shannon Badiee]] | [[California]] | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Shannon Badiee by Jared Zimmerman.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5748 | [[:d:Q102077612|Q102077612]] | [[Ewa Łowżył]] | | 1968-10-06 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 5749 | [[:d:Q102124760|Q102124760]] | [[Cecilie Bødker]] | | 1990 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 5750 | [[:d:Q102160348|Q102160348]] | [[Benjamina Miyar]] | [[Corao]] | 1888-08-09 | [[España]] | 1961-08-07 | [[Ficheiro:Mundo grafico 23-10-1918 fotografa Benjamina Miyar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5751 | [[:d:Q102174522|Q102174522]] | [[Sophie Bazin]] | [[Caen]] | 1968-05-04 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5752 | [[:d:Q102193014|Q102193014]] | [[Daniela Uribe]] | [[Estado de México]] | 1985 | [[México]] | | [[Ficheiro:Daniela Uribe documentalista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5753 | [[:d:Q102200410|Q102200410]] | [[Alice Matzdorff]] | [[Wrocław]] | 1877-11-22 | [[Alemaña]] | 1932-11-24 | |- | style='text-align:right'| 5754 | [[:d:Q102260611|Q102260611]] | [[Mercedes Jelinek]] | [[New Haven, Connecticut|New Haven]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5755 | [[:d:Q102281596|Q102281596]] | [[Marta Wolff]] | [[Berlín]] | 1871-09-06 | | 1942-09-22 | |- | style='text-align:right'| 5756 | [[:d:Q102281629|Q102281629]] | [[Anny Eberth]] | [[Fluntern]] | 1877-03-20 | [[Reich Alemán]]<br/>[[Alemaña]] | 1954-11-15 | |- | style='text-align:right'| 5757 | [[:d:Q102291112|Q102291112]] | [[Anna-Lena Ahlström]] | | 1963-01-02 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Anna-Lena Ahlström 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5758 | [[:d:Q102293184|Q102293184]] | [[Gosette Lubondo]] | [[Kinshasa]] | 1993 | [[República Democrática do Congo]] | | |- | style='text-align:right'| 5759 | [[:d:Q102305152|Q102305152]] | [[Jane Clifford]] | | 1821 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5760 | [[:d:Q102308278|Q102308278]] | [[Olive Ashworth]] | [[Brisbane]] | 1915 | [[Australia]] | 2000 | [[Ficheiro:Two soft toys created by Olive Ashworth ca. 1942 (29298575881).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5761 | [[:d:Q102422841|Q102422841]] | [[Barbora Milotová]] | [[Děčín]] | 1976-09-26 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5762 | [[:d:Q102442097|Q102442097]] | [[Lídia Larrosa Ribell]] | [[Sabadell]] | 1960 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 5763 | [[:d:Q102442775|Q102442775]] | [[Erzsébet Leichtner]] | [[Zvolen]] | 1915-10-14 | [[Hungría]] | 2005 | |- | style='text-align:right'| 5764 | [[:d:Q103534134|Q103534134]] | [[Ditte Wessels]] | [[Ámsterdam]] | 1937-07-28 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5765 | [[:d:Q103814708|Q103814708]] | [[Maisie Cousins]] | | 1992-05-12 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5766 | [[:d:Q103814949|Q103814949]] | [[Lillian Louisa Pitts]] | [[Bairnsdale]] | 1872 | [[Australia]] | 1947 | |- | style='text-align:right'| 5767 | [[:d:Q103821091|Q103821091]] | [[Marjorie Baker]] | | 1912 | [[Reino Unido]] | 2020 | |- | style='text-align:right'| 5768 | [[:d:Q103824685|Q103824685]] | [[Thelma Pepper]] | [[Kingston (Q3197122)|Kingston]] | 1920 | [[Canadá]] | 2020-12-01 | |- | style='text-align:right'| 5769 | [[:d:Q103859449|Q103859449]] | [[Penda Diakité]] | [[Portland, Oregón|Portland]] | 1992 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Malí]] | | |- | style='text-align:right'| 5770 | [[:d:Q103907174|Q103907174]] | [[Lina Mo]] | [[Jeddah]] | 1987-05-12 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5771 | [[:d:Q104029779|Q104029779]] | [[Oskia Karrera]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 5772 | [[:d:Q104094299|Q104094299]] | [[Isabel Agnes Cowper]] | [[Londres]] | 1826-07-07 | [[Reino Unido]] | 1911-02-17 | |- | style='text-align:right'| 5773 | [[:d:Q104095583|Q104095583]] | [[Jennifer Moss]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5774 | [[:d:Q104161709|Q104161709]] | [[Tazzjana Tkatschowa]] | [[Krasnapollie]] | 20th century | [[Belarús]] | | |- | style='text-align:right'| 5775 | [[:d:Q104162725|Q104162725]] | [[Lilah Markman]] | [[Israel]] | 1971-01-01 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:לילך מרקמן, 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5776 | [[:d:Q104210112|Q104210112]] | [[India Mullen]] | [[Sandycove]] | 1993-11-08 | [[Irlanda]] | | |- | style='text-align:right'| 5777 | [[:d:Q104211570|Q104211570]] | [[Sharon Adler]] | [[Berlín Oeste]] | 1962 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Scharon Adler March 2024 Berlin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5778 | [[:d:Q104211875|Q104211875]] | [[Ellen Bales]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 5779 | [[:d:Q104213252|Q104213252]] | [[Jone Elorriaga]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1993-08-11 | [[España]] | | [[Ficheiro:Jone Elorriaga. Artista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5780 | [[:d:Q104245346|Q104245346]] | [[Consol Martínez Bella]] | | 1966 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 5781 | [[:d:Q104300537|Q104300537]] | [[Fransje Killaars]] | [[Maastricht]] | 1959-07-22 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5782 | [[:d:Q104372878|Q104372878]] | [[Anna Bedyńska]] | | 1975 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 5783 | [[:d:Q104379661|Q104379661]] | [[Marirosa Toscani Ballo]] | [[Milán]] | 1931-03-25 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2023-02-04 | |- | style='text-align:right'| 5784 | [[:d:Q104413448|Q104413448]] | [[Anna Liminowicz]] | | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 5785 | [[:d:Q104414189|Q104414189]] | [[Jaana Maijala]] | | | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5786 | [[:d:Q104417276|Q104417276]] | [[Soňa Skoupilová]] | [[Šumperk]] | 1922-12-15 | | 2004-05-04 | |- | style='text-align:right'| 5787 | [[:d:Q104459464|Q104459464]] | [[Anna Myszyńska]] | [[Kórnica]] | 1931-06-30 | [[Polonia]] | 2019-09-07 | [[Ficheiro:Anna Myszyńska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5788 | [[:d:Q104467679|Q104467679]] | [[Elizabeth May (Q104467679)|Elizabeth May]] | | 1987-05-09 | | | |- | style='text-align:right'| 5789 | [[:d:Q104527890|Q104527890]] | [[Vida Hunt Francis]] | [[Filadelfia]] | 1870-06-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1957-07-04 | |- | style='text-align:right'| 5790 | [[:d:Q104536864|Q104536864]] | [[Lenn Keller]] | [[Evanston, Illinois|Evanston]] | 1951-09-29 | | 2020-12-16 | |- | style='text-align:right'| 5791 | [[:d:Q104538254|Q104538254]] | [[Darya Apakhonchich]] | | 1985-03-24<br/>1985 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 5792 | [[:d:Q104543466|Q104543466]] | [[Carlijn Jacobs]] | [[Sambeek]] | 1991 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5793 | [[:d:Q104626748|Q104626748]] | [[Eliza Withington]] | | 1825-03-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1877-03-03<br/>1877 | [[Ficheiro:Elizabeth Kirby Withington, Bradley & Rolufson (recto).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5794 | [[:d:Q104658298|Q104658298]] | [[Maria Ushakovskaya]] | [[Tobolsk]] | 1871-12-28 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1947 | [[Ficheiro:Maria Ushakovskaya.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5795 | [[:d:Q104664469|Q104664469]] | [[Lucie Rocher]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5796 | [[:d:Q104687782|Q104687782]] | [[Gloria Bornstein]] | | 1937 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-09-16 | |- | style='text-align:right'| 5797 | [[:d:Q104717322|Q104717322]] | [[Kamini Pather]] | | 1983-04-20 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 5798 | [[:d:Q104854187|Q104854187]] | [[Judy S. Gelles]] | | 1944 | [[Estados Unidos de América]] | 2020 | |- | style='text-align:right'| 5799 | [[:d:Q104876858|Q104876858]] | [[Louisa Gouliamaki]] | [[Gdynia]] | 1968 | [[Polonia]]<br/>[[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 5800 | [[:d:Q104887738|Q104887738]] | [[Karolina Jonderko]] | [[Rydułtowy]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 5801 | [[:d:Q104892165|Q104892165]] | [[Maria Mochnacz]] | | 20th century | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5802 | [[:d:Q104900643|Q104900643]] | [[Mary Quintero]] | [[Melide]] | 1931-11-09 | [[España]] | | [[Ficheiro:Mary Quintero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5803 | [[:d:Q104978103|Q104978103]] | [[Tami Caspi-Eshel]] | [[Haifa]] | 1965-02-04 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:תמי כספי אשל, צילום עצמי, 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5804 | [[:d:Q105064367|Q105064367]] | [[Helene Oldenburg]] | [[Mank]] | 1868-05-25<br/>1868-05-24 | [[Cisleitania]]<br/>[[Austria]] | 1922-06-20 | |- | style='text-align:right'| 5805 | [[:d:Q105071501|Q105071501]] | [[Nanna Heitmann]] | [[Ulm]] | 1994 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5806 | [[:d:Q105079032|Q105079032]] | [[Mimmi Gustafsson]] | [[Uppsala Cathedral Assembly]] | 1862-06-11 | [[Suecia]] | 1949-06-13 | |- | style='text-align:right'| 5807 | [[:d:Q105085480|Q105085480]] | [[Iwajla Klinke]] | [[Greifswald]] | 1976 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 5808 | [[:d:Q105171147|Q105171147]] | [[Jennifer Lescouët]] | [[Champigny-sur-Marne]] | 1987-08-22 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Autoportrait par Jennifer Lescouët.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5809 | [[:d:Q105275498|Q105275498]] | [[Pamela So]] | [[Glasgow]] | 1947 | [[Reino Unido]] | 2010 | |- | style='text-align:right'| 5810 | [[:d:Q105296902|Q105296902]] | [[Marie-Jeanne van Hövell tot Westerflier]] | | 1953-07-26 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:19-12-13 Marie-Jeanne van Hovel tot Westerflier DSF6488 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5811 | [[:d:Q105319916|Q105319916]] | [[Françoise Nuñez]] | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | 1957-03-17 | [[Francia]] | 2021-12-24 | |- | style='text-align:right'| 5812 | [[:d:Q105393828|Q105393828]] | [[Liva Tresch]] | | 1933-05-08 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Liva Tresch .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5813 | [[:d:Q105428077|Q105428077]] | [[Eva Brandeis]] | | 1964 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Eva-Brandeis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5814 | [[:d:Q105437924|Q105437924]] | [[Inbal Marmari]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 5815 | [[:d:Q105533772|Q105533772]] | [[Alice Barringer Mackie]] | [[Alexandría]] | 1885 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1977-01-21 | |- | style='text-align:right'| 5816 | [[:d:Q105549404|Q105549404]] | [[Fabiana Fogagnolo]] | [[Turín]] | 1995 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:TFF OFF 2019 - Intervista a Fabiana Fogagnolo - Torino Factory.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5817 | [[:d:Q105549754|Q105549754]] | [[Valeria Testagrossa]] | [[Bérgamo]] | 1986 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:TFF OFF 2015 - Intervista a Valeria Testagrossa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5818 | [[:d:Q105565309|Q105565309]] | [[Mabel Colhoun]] | | 1905-11-02 | | 1992 | |- | style='text-align:right'| 5819 | [[:d:Q105582898|Q105582898]] | [[Jennifer Bishop]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1957-05-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:American photojournalist Jennifer Bishop with a camera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5820 | [[:d:Q105626956|Q105626956]] | [[Cha Gonzalez]] | [[París]] | 1985-07-08 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Cha Gonzalez OTRS.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5821 | [[:d:Q105637062|Q105637062]] | [[Louiza Sid Ammi]] | [[Alxer]] | 1971-04-19 | [[Alxeria]] | | |- | style='text-align:right'| 5822 | [[:d:Q105701036|Q105701036]] | [[Linn Underhill]] | | 1936-08-08 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-05-03 | [[Ficheiro:Linn Underhill--1998.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5823 | [[:d:Q105713724|Q105713724]] | [[Annabelle d'Huart]] | [[Marsella]] | 1952-02-22 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5824 | [[:d:Q105729568|Q105729568]] | [[Maria Chambefort]] | [[Mâcon]] | 1840-01-08 | [[Francia]] | 1893-05-01 | |- | style='text-align:right'| 5825 | [[:d:Q105756358|Q105756358]] | [[Lesley Lawson]] | [[Durban]] | 1952 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 5826 | [[:d:Q105762591|Q105762591]] | [[Julia Zornoza]] | [[Etxalar]] | No/unknown value | [[España]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 5827 | [[:d:Q105779202|Q105779202]] | [[María Elvira Escallón]] | [[Londres]] | 1954 | [[Colombia]] | | |- | style='text-align:right'| 5828 | [[:d:Q105797019|Q105797019]] | [[Carol Espíndola]] | [[Puebla]] | 1982 | [[México]] | | [[Ficheiro:Retrato Carol.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5829 | [[:d:Q105800181|Q105800181]] | [[Valeria Caballero]] | [[Estado de Querétaro|Querétaro]] | 1986 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 5830 | [[:d:Q105801786|Q105801786]] | [[Laura González Flores]] | | 1962 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 5831 | [[:d:Q105825101|Q105825101]] | [[Hilary Stock]] | [[Inglaterra]] | 1964-11-08 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Hilary Stock photographer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5832 | [[:d:Q105825275|Q105825275]] | [[Helena Corrêa de Barros]] | [[Lisboa]] | 1910-02-25<br/>1910 | [[Portugal]] | 2000-05-26<br/>2000 | |- | style='text-align:right'| 5833 | [[:d:Q105826795|Q105826795]] | [[Jacqueline Rau]] | [[Estrasburgo]] | 1901-12-06 | [[Francia]] | 1994-06-26 | |- | style='text-align:right'| 5834 | [[:d:Q105835989|Q105835989]] | [[Elīna Kursīte]] | | 1986-04-21<br/>1986 | [[Letonia]] | | |- | style='text-align:right'| 5835 | [[:d:Q105840450|Q105840450]] | [[Edurne Koch]] | [[Irún]] | 1973-03-28 | [[España]] | | [[Ficheiro:Edurne-koch 2017 Argia Dani Blanco.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5836 | [[:d:Q105845553|Q105845553]] | [[Francisca Simó Cruelles]] | [[Valldemossa]] | 1834 | | 1922 | |- | style='text-align:right'| 5837 | [[:d:Q105883236|Q105883236]] | [[Amy Flagg]] | | 1893 | | 1965-02-22 | |- | style='text-align:right'| 5838 | [[:d:Q105888786|Q105888786]] | [[Andy da Fonte]] | [[A Pobra do Caramiñal]] | 2003-02-04 | [[España]] | | [[Ficheiro:ANDY DA FONTE.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5839 | [[:d:Q105908148|Q105908148]] | [[Davide Heijmans]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 5840 | [[:d:Q105917943|Q105917943]] | [[Carmen Ballvé]] | [[Madrid]] | 1960 | [[España]] | | [[Ficheiro:Carmen Ballvé, noviembre de 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5841 | [[:d:Q105947053|Q105947053]] | [[Mónica González]] | [[Cidade de México]] | 1976 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 5842 | [[:d:Q105962808|Q105962808]] | [[Gertrude Golda Lowy]] | [[Hampstead]] | 1887-11-02 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Reino Unido]] | 1982-01-25 | |- | style='text-align:right'| 5843 | [[:d:Q105978046|Q105978046]] | [[Natalie Ital]] | | 1968-02-15 | [[Alemaña]] | 2016-07-07 | |- | style='text-align:right'| 5844 | [[:d:Q105981850|Q105981850]] | [[Greta Rico]] | [[Cidade de México]] | | [[México]] | | [[Ficheiro:Greta Rico.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5845 | [[:d:Q105986939|Q105986939]] | [[Lilya Pavlovic-Dear]] | [[Topola]] | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5846 | [[:d:Q106016623|Q106016623]] | [[Vered Peer]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 5847 | [[:d:Q106019158|Q106019158]] | [[Jess T. Dugan]] | | 1986 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5848 | [[:d:Q106025644|Q106025644]] | [[Ingeborg Gerdes]] | [[Merseburg]] | 1938 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2020-06-20 | |- | style='text-align:right'| 5849 | [[:d:Q106033186|Q106033186]] | [[Alice Moitié]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5850 | [[:d:Q106043931|Q106043931]] | [[Maruša Štibelj]] | [[Kranj]] | 1986 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 5851 | [[:d:Q106065221|Q106065221]] | [[Lotta Härdelin]] | | 1972 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 5852 | [[:d:Q106129047|Q106129047]] | [[Marie Nilsson]] | | 1947-01-03<br/>1947 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 5853 | [[:d:Q106162818|Q106162818]] | [[April Ranshuijsen]] | [[Vlaardingen]] | 1977-04 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:April Ranshuijsen (53106583611).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5854 | [[:d:Q106166217|Q106166217]] | [[Sarah Straßmann]] | [[Bielefeld]] | 1980 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5855 | [[:d:Q106185806|Q106185806]] | [[Hoda Afshar]] | [[Teherán]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Hoda Afshar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5856 | [[:d:Q106189907|Q106189907]] | [[Sophia Nahli Allison]] | | 1987 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5857 | [[:d:Q106232471|Q106232471]] | [[Elza Lima]] | [[Belém, Pará|Belém do Pará]] | 1952 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 5858 | [[:d:Q106238927|Q106238927]] | [[Jana Williams]] | | 1980-06-24 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5859 | [[:d:Q106239986|Q106239986]] | [[Indira Mateta]] | [[Luanda]] | | [[Angola]] | | |- | style='text-align:right'| 5860 | [[:d:Q106254564|Q106254564]] | [[Ilona Nyilas]] | [[Budapest]] | 1954-07-12 | [[Hungría]]<br/>[[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Nyilas Ilona fotó.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5861 | [[:d:Q106254799|Q106254799]] | [[Lotti Ortner-Röhr]] | [[Ostrava]] | 1931-12-18 | [[República Democrática Alemá]]<br/>[[Reich Alemán]]<br/>[[Alemaña]] | 2023-07-14 | |- | style='text-align:right'| 5862 | [[:d:Q106272781|Q106272781]] | [[Paula McCartney]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5863 | [[:d:Q106291255|Q106291255]] | [[Ludwika Mąke]] | | 1847 | | 1917-09-11 | |- | style='text-align:right'| 5864 | [[:d:Q106291266|Q106291266]] | [[Bernice Kolko]] | [[Grajewo]] | 1905-11-02 | [[Polonia]] | 1970-12-15 | |- | style='text-align:right'| 5865 | [[:d:Q106307455|Q106307455]] | [[Anna Kreetz]] | | 1840 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 5866 | [[:d:Q106308106|Q106308106]] | [[Cora Pongracz]] | [[Buenos Aires]] | 1943-04-04 | [[Austria]] | 2003-09-28 | |- | style='text-align:right'| 5867 | [[:d:Q106314151|Q106314151]] | [[Ineke Kaagman]] | | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 5868 | [[:d:Q106314295|Q106314295]] | [[Özlem Altin]] | | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 5869 | [[:d:Q106314903|Q106314903]] | [[Joan Clark Netherwood]] | [[York]] | 1932 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-02-08 | |- | style='text-align:right'| 5870 | [[:d:Q106323770|Q106323770]] | [[Miina Savolainen]] | | 1974 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5871 | [[:d:Q106327802|Q106327802]] | [[Pylle Søndergård]] | [[Herning]] | 1952-08-23 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | [[Ficheiro:Pylle Søndergaard.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5872 | [[:d:Q106328474|Q106328474]] | [[Mimi Cherono Ng'ok]] | | 1983 | [[Kenya]] | | |- | style='text-align:right'| 5873 | [[:d:Q106353183|Q106353183]] | [[Kenda North]] | [[Chicago]] | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5874 | [[:d:Q106353189|Q106353189]] | [[Elaine O'Neal]] | [[Meriden]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5875 | [[:d:Q106374137|Q106374137]] | [[Joanna Chlebowska-Krause]] | [[Gdańsk]] | 1975-02-11 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Joanna Afortunado.webp|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5876 | [[:d:Q106418878|Q106418878]] | [[Linda Rich]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | 1998 | |- | style='text-align:right'| 5877 | [[:d:Q106419790|Q106419790]] | [[Auguste Henriette Synnberg]] | | 1831-01-15 | [[Alemaña]] | 1900 | |- | style='text-align:right'| 5878 | [[:d:Q106442465|Q106442465]] | [[Ida Pimenoff]] | [[Helsinqui]] | 1977 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5879 | [[:d:Q106452183|Q106452183]] | [[Heather Agyepong]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5880 | [[:d:Q106452361|Q106452361]] | [[Sophie Michael]] | [[Londres]] | 1985 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5881 | [[:d:Q106454394|Q106454394]] | [[Jirina Alanko]] | | | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5882 | [[:d:Q106457720|Q106457720]] | [[Susan Thew Parks]] | [[Caledonia (Q683507)|Caledonia]] | 1878-04-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1968-01-29 | [[Ficheiro:Susan Thew Parks (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5883 | [[:d:Q106465666|Q106465666]] | [[Madame Moriss]] | [[former 7th arrondissement of Paris]] | 1828-03-16 | [[Francia]] | 1875-03-13 | |- | style='text-align:right'| 5884 | [[:d:Q106466014|Q106466014]] | [[Marilena Delli]] | [[L'Aquila]] | 1981-05-03 | [[Italia]]<br/>[[Ruanda]] | | [[Ficheiro:Marilena Umuhoza Delli (2019).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5885 | [[:d:Q106472149|Q106472149]] | [[Eva Elstnerová]] | | 1904 | [[Checoslovaquia]] | 1983 | [[Ficheiro:Eva Elstnerová.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5886 | [[:d:Q106482713|Q106482713]] | [[Anna Fiedlerová]] | [[Dvůr Králové nad Labem]] | 1841-02-07 | [[Imperio Austrohúngaro]] | 1919-05-13 | |- | style='text-align:right'| 5887 | [[:d:Q106485099|Q106485099]] | [[Дар’я Аляксандраўна Ерамеева]] | [[Viciebsk]] | 1990-08-27 | [[Belarús]] | | |- | style='text-align:right'| 5888 | [[:d:Q106486117|Q106486117]] | [[Irina Rozovsky]] | | 1981 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5889 | [[:d:Q106510456|Q106510456]] | [[Matilde Marín]] | [[Arxentina]] | 1948-06-25 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 5890 | [[:d:Q106515147|Q106515147]] | [[Margaret Harris]] | [[Portsmouth]] | 1955 | [[Inglaterra]] | | |- | style='text-align:right'| 5891 | [[:d:Q106516866|Q106516866]] | [[Amélie Guillot-Saguez]] | [[former 4th arrondissement of Paris]] | 1810-11-08 | [[Francia]] | 1864-03-07 | |- | style='text-align:right'| 5892 | [[:d:Q106520495|Q106520495]] | [[Marie Hartig Kendall]] | [[Mulhouse]] | 1854 | [[Estados Unidos de América]] | 1943 | [[Ficheiro:Self-portrait of Marie Hartig Kendall.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5893 | [[:d:Q106528107|Q106528107]] | [[Helga Stentzel]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 5894 | [[:d:Q106567896|Q106567896]] | [[Hilda Geissmann]] | [[Brisbane]] | 1890-11-20 | [[Australia]] | 1988-06-10 | [[Ficheiro:Hilda Geissmann as a young woman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5895 | [[:d:Q106582506|Q106582506]] | [[Hilda Misurová-Diasová]] | [[Bratislava]] | 1940-02-12 | | 2019-06-18 | |- | style='text-align:right'| 5896 | [[:d:Q106588835|Q106588835]] | [[Cristina Martinez]] | | 1972-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5897 | [[:d:Q106589237|Q106589237]] | [[Jennie V. Getty]] | [[Dover]] | 1861-12-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1913-10-20 | [[Ficheiro:Jennie V. Getty.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5898 | [[:d:Q106590176|Q106590176]] | [[Olga Segerberg]] | [[Stenstorp]] | 1868-11-11 | [[Suecia]] | 1951-12-12 | [[Ficheiro:Olga Segerberg 1901-crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5899 | [[:d:Q106590768|Q106590768]] | [[Hildegard Löfblad]] | [[Ragunda församling]] | 1880-10-07 | [[Suecia]] | 1960-05-29 | [[Ficheiro:Hildegard Löfbladh 1909.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5900 | [[:d:Q106602634|Q106602634]] | [[Goiuri Aldekoa-Otalora]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1972-04-02 | | | [[Ficheiro:Goiuri Aldekoa-Otalora. Argazkilaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5901 | [[:d:Q106618823|Q106618823]] | [[Noa Sadka]] | [[Tiberíades]] | 1967 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 5902 | [[:d:Q106618831|Q106618831]] | [[Nurit Sharett]] | | 1963-06-23 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 5903 | [[:d:Q106636484|Q106636484]] | [[BABI]] | | 1991-09-13 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 5904 | [[:d:Q106645116|Q106645116]] | [[Rhea Norwood]] | [[Kingston-upon-Thames]] | 2001-06-03 | | | [[Ficheiro:Rheanorwood2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5905 | [[:d:Q106649597|Q106649597]] | [[Nadya Kwandibens]] | | | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Nadya Kwandibens.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5906 | [[:d:Q106658070|Q106658070]] | [[Anna Frankel]] | | 1861-07-14 | [[Suecia]] | 1939-08-02 | |- | style='text-align:right'| 5907 | [[:d:Q106665440|Q106665440]] | [[Galina Kozhemyachenko]] | [[Bezhetsk]] | 1960-08-03 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 5908 | [[:d:Q106675052|Q106675052]] | [[Anneliese Scherz]] | [[Kcynia]] | 1900-09-30 | [[Alemaña]] | 1985-12-21 | |- | style='text-align:right'| 5909 | [[:d:Q106697343|Q106697343]] | [[Julia Scully]] | [[Seattle]] | 1929-02-09 | | 2023 | |- | style='text-align:right'| 5910 | [[:d:Q106711890|Q106711890]] | [[Addie M. Gendron]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5911 | [[:d:Q106728202|Q106728202]] | [[Zdenka Vetrovec]] | | No/unknown value | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 5912 | [[:d:Q106752806|Q106752806]] | [[Laurence Rasti]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1990 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5913 | [[:d:Q106765085|Q106765085]] | [[Anita Neugebauer]] | [[Berlín]] | 1916-11-19 | [[Alemaña]] | 2012-12-05 | |- | style='text-align:right'| 5914 | [[:d:Q106778854|Q106778854]] | [[Lilla Szász]] | [[Budapest]] | 1977-07-13 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Szász Lilla.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5915 | [[:d:Q106778869|Q106778869]] | [[Viola Fátyol]] | [[Debrecen]] | 1983-06-22 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 5916 | [[:d:Q106778873|Q106778873]] | [[Andrea Kalinová]] | [[Bratislava]] | 1980-01-12 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 5917 | [[:d:Q106804872|Q106804872]] | [[Louise Woodbridge]] | [[Chester]] | 1848-02-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1925-10-31 | |- | style='text-align:right'| 5918 | [[:d:Q106804905|Q106804905]] | [[Florence Vandamm]] | [[Londres]] | 1883 | | 1966 | |- | style='text-align:right'| 5919 | [[:d:Q106812702|Q106812702]] | [[Carol Newsom]] | | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | 2003 | |- | style='text-align:right'| 5920 | [[:d:Q106816195|Q106816195]] | [[Jitka Kopejtková]] | [[Praga]] | 1973-06-13 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5921 | [[:d:Q106830309|Q106830309]] | [[Aassmaa Akhannouch]] | [[Meknes]] | 1973 | [[Marrocos]] | | |- | style='text-align:right'| 5922 | [[:d:Q106830322|Q106830322]] | [[Cornelia Clarke]] | | 1884-07-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1936-09-29 | [[Ficheiro:Cornelia Clarke.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5923 | [[:d:Q106856591|Q106856591]] | [[Janna Ireland]] | [[Filadelfia]] | 1985 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5924 | [[:d:Q106880921|Q106880921]] | [[Jone Novo]] | | 1982-11-01 | | | [[Ficheiro:Jone Novo. Kameralaria, argazkilaria eta editorea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5925 | [[:d:Q106906855|Q106906855]] | [[Magdalena Żołędź]] | [[Opole]] | 1989 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 5926 | [[:d:Q106916310|Q106916310]] | [[Alice Kok]] | [[Macau]] | 1978 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 5927 | [[:d:Q106940543|Q106940543]] | [[Jadwiga Szopieraj]] | | 1908 | [[Serbia]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 5928 | [[:d:Q106950743|Q106950743]] | [[Meryl Meisler]] | | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5929 | [[:d:Q106977208|Q106977208]] | [[Mia Medaković-Topalović]] | [[Subotica]] | 1974-01-26 | [[Serbia]] | | [[Ficheiro:1. Mia Medakovic.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5930 | [[:d:Q107002739|Q107002739]] | [[Maria Contreras Coll]] | [[Barcelona]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 5931 | [[:d:Q107011992|Q107011992]] | [[Paula Grimaldi-Reardon]] | [[Jersey City]] | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | 2019 | |- | style='text-align:right'| 5932 | [[:d:Q107017782|Q107017782]] | [[Ana Carvalho]] | [[Porto, Portugal|Porto]] | 1952 | [[Portugal]] | | [[Ficheiro:Ana wikipedia 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5933 | [[:d:Q107056248|Q107056248]] | [[Dominika Sadowska]] | [[Opole]] | 1977 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 5934 | [[:d:Q107056256|Q107056256]] | [[Netta Peacock]] | | 1864 | | 1938 | |- | style='text-align:right'| 5935 | [[:d:Q107059478|Q107059478]] | [[Lora Webb Nichols]] | [[Boulder, Colorado|Boulder]] | 1883-10-28 | [[Estados Unidos de América]] | 1962-08-31 | [[Ficheiro:Portrait of Lora Webb Nichols, 1909.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5936 | [[:d:Q107092298|Q107092298]] | [[Mercedes Dorame]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5937 | [[:d:Q107134006|Q107134006]] | [[Alice Bommer]] | [[Estrasburgo]] | 1923-01-07 | [[Francia]] | 2004-09-10 | |- | style='text-align:right'| 5938 | [[:d:Q107145200|Q107145200]] | [[Karishma Mehta]] | | | [[India]] | | [[Ficheiro:Karishma Mehta, Ordinary People Extraordinary Stories launch, standing.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5939 | [[:d:Q107160362|Q107160362]] | [[Katri Lassila]] | | 1979 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5940 | [[:d:Q107198522|Q107198522]] | [[Nikki Denholm]] | | | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Nikki Denholm MNZM (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5941 | [[:d:Q107222260|Q107222260]] | [[Rachel Gitai]] | [[Afula]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 5942 | [[:d:Q107259534|Q107259534]] | [[Caroline Bachmann]] | [[Lausana]] | 1963-07-12 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5943 | [[:d:Q107274282|Q107274282]] | [[Yael Havia]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 5944 | [[:d:Q107284562|Q107284562]] | [[Alexandra Lethbridge]] | | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 5945 | [[:d:Q107300400|Q107300400]] | [[Verena Gotthardt]] | | 1996 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 5946 | [[:d:Q107316552|Q107316552]] | [[Nayab Ikram]] | [[Mariehamn]] | 1992 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5947 | [[:d:Q107386290|Q107386290]] | [[Cindy Moorman]] | [[Arnhem]] | 1976-05-14 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5948 | [[:d:Q107399583|Q107399583]] | [[Claudia Smigrod]] | [[Nova York]] | 1949-10-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5949 | [[:d:Q107407384|Q107407384]] | [[Stacy Kranitz]] | [[Kentucky]] | 1976 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5950 | [[:d:Q107412514|Q107412514]] | [[Leora Laor]] | [[Xerusalén]] | 1952 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 5951 | [[:d:Q107453427|Q107453427]] | [[Michaela Moscouw]] | [[Viena]] | 1961 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 5952 | [[:d:Q107488716|Q107488716]] | [[Laure Mathilde Gouin]] | [[París]] | 1829-12-14 | [[Francia]] | 1916-10-04 | |- | style='text-align:right'| 5953 | [[:d:Q107488733|Q107488733]] | [[Anne Brochard]] | [[Périgueux]] | 1844-12-30 | [[Francia]] | 1928-10-01 | |- | style='text-align:right'| 5954 | [[:d:Q107488757|Q107488757]] | [[Antoinette Bugette]] | [[Vernet-la-Varenne]] | 1825-04-25 | [[Francia]] | 1902-10-03 | |- | style='text-align:right'| 5955 | [[:d:Q107497023|Q107497023]] | [[Jeanne Laplanche]] | [[former 3rd arrondissement of Paris]] | 1816-10-10 | [[Francia]] | 1894-12-09 | |- | style='text-align:right'| 5956 | [[:d:Q107501684|Q107501684]] | [[Louise Rosalie Gaspard]] | [[La Neuvillette]] | 1821-06-16 | [[Francia]] | 1902-02-19 | |- | style='text-align:right'| 5957 | [[:d:Q107501721|Q107501721]] | [[Jeanne Ruff]] | [[Turín]] | 1840-08-30 | [[Francia]] | 1908-12-22 | |- | style='text-align:right'| 5958 | [[:d:Q107501761|Q107501761]] | [[Rosalie Magnon]] | [[Limay]] | 1841-12-10 | [[Francia]] | 1922-02-24 | |- | style='text-align:right'| 5959 | [[:d:Q107504262|Q107504262]] | [[Susan Kuklin]] | | 1941 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5960 | [[:d:Q107508302|Q107508302]] | [[Corinna Kastner]] | [[Hameln]] | 1965-11-08 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:2012-05-10 Gedenkveranstaltung zur Bücherverbrennung in Hannover (71) (cropped to Corinna Kastner).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5961 | [[:d:Q107510832|Q107510832]] | [[Ronni Solbert]] | [[Washington, D.C.]] | 1925-09-07 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-06-09 | [[Ficheiro:Ronni Solbert.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5962 | [[:d:Q107525334|Q107525334]] | [[S. A. Bachman]] | | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 5963 | [[:d:Q107526649|Q107526649]] | [[Poulomi Basu]] | | 1983 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 5964 | [[:d:Q107537511|Q107537511]] | [[Lesia Maruschak]] | | 1961 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5965 | [[:d:Q107539990|Q107539990]] | [[Margaret French]] | [[Hoboken, Nova Jersey|Hoboken]] | 1906-07-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1998-11-18 | |- | style='text-align:right'| 5966 | [[:d:Q107558310|Q107558310]] | [[Hermin Békei]] | | 1854 | | 1932 | [[Ficheiro:Király utca 30., Békei Hermin fényképészeti műterme. Fortepan 81033.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5967 | [[:d:Q107560711|Q107560711]] | [[Victoria Rafaeli]] | | 1992-06-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5968 | [[:d:Q107564199|Q107564199]] | [[Eythar Gubara]] | [[Khartún]] | 1988 | [[Sudán]] | | |- | style='text-align:right'| 5969 | [[:d:Q107565645|Q107565645]] | [[Mary Ethel Muir Donaldson]] | | 1876 | | 1958 | |- | style='text-align:right'| 5970 | [[:d:Q107579927|Q107579927]] | [[Vera Búcsú]] | | | [[Hungría]]<br/>[[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5971 | [[:d:Q107589105|Q107589105]] | [[Louisa Bernie Gallaher]] | [[Washington, D.C.]] | 1858 | [[Estados Unidos de América]] | 1917 | [[Ficheiro:Louisa Bernie Gallaher Models Dress (sq cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5972 | [[:d:Q107594927|Q107594927]] | [[Kristel Lukats]] | [[Talín]] | 1932-12-23 | [[Estonia]] | 2017-09-25 | |- | style='text-align:right'| 5973 | [[:d:Q107605378|Q107605378]] | [[Barbra Walz]] | | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | 1990-06-18 | |- | style='text-align:right'| 5974 | [[:d:Q107605855|Q107605855]] | [[Jo Feiler]] | | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5975 | [[:d:Q107608667|Q107608667]] | [[Anna Shteynshleyger]] | [[República Soviética Federativa Socialista de Rusia|República Socialista Soviética Federativa de Rusia]] | 1977 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5976 | [[:d:Q107617003|Q107617003]] | [[Meghann Riepenhoff]] | [[Atlanta]] | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Meghann Riepenhoff 417353 by Christopher Michel 1232025.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5977 | [[:d:Q107617011|Q107617011]] | [[Mimi Plumb]] | [[Berkeley, California|Berkeley]] | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5978 | [[:d:Q107617037|Q107617037]] | [[Lucinda Devlin]] | [[Ann Arbor]] | 1947-12-18<br/>1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5979 | [[:d:Q107622261|Q107622261]] | [[Jona Frank]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jona Frank - Wikipedia Profile Pic - PM-JF-NYT-2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5980 | [[:d:Q107622368|Q107622368]] | [[Amelia Bergner]] | | 1853 | | 1923 | |- | style='text-align:right'| 5981 | [[:d:Q107627054|Q107627054]] | [[Cristina Fraire]] | [[Buenos Aires]] | 1949-01-03 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 5982 | [[:d:Q107629351|Q107629351]] | [[Dianne Blell]] | | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Dianne Blell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5983 | [[:d:Q107647463|Q107647463]] | [[Jan de Jong]] | [[Haarlem]] | 1898 | | 1971 | |- | style='text-align:right'| 5984 | [[:d:Q107647496|Q107647496]] | [[Peike Reintjens]] | | 1926 | | | |- | style='text-align:right'| 5985 | [[:d:Q107681715|Q107681715]] | [[Pegg Clarke]] | | 1890 | [[Australia]] | 1959<br/>1956 | [[Ficheiro:Pegg Clarke.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5986 | [[:d:Q107685836|Q107685836]] | [[Mine Dal]] | | 1960 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5987 | [[:d:Q107693750|Q107693750]] | [[Terri Weifenbach]] | | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5988 | [[:d:Q107696208|Q107696208]] | [[Ange McCormack]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 5989 | [[:d:Q107703782|Q107703782]] | [[Claudia Gordillo]] | [[Managua]] | 1954 | [[Nicaragua]] | | |- | style='text-align:right'| 5990 | [[:d:Q107703791|Q107703791]] | [[Geraldine Sharpe]] | | 1929 | [[Estados Unidos de América]] | 1968-12-29 | |- | style='text-align:right'| 5991 | [[:d:Q107703795|Q107703795]] | [[Jennette Williams]] | [[Queens]] | 1952-12-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-04-09 | |- | style='text-align:right'| 5992 | [[:d:Q107719112|Q107719112]] | [[Clarissa Bonet]] | | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 5993 | [[:d:Q107720540|Q107720540]] | [[Nancy Lee Katz]] | | 1947-06-12 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-03-22 | |- | style='text-align:right'| 5994 | [[:d:Q107724375|Q107724375]] | [[Elizabeth Stone]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5995 | [[:d:Q107724913|Q107724913]] | [[Marina García Burgos]] | [[Lima]] | 1968 | [[Perú]] | | [[Ficheiro:Marina García Burgos en Cusco.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5996 | [[:d:Q107736993|Q107736993]] | [[Yoshi Takata]] | [[Toquio]] | 1916-10-27 | [[Francia]] | 2009-02-12 | |- | style='text-align:right'| 5997 | [[:d:Q107854527|Q107854527]] | [[Amanda Lucidon]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5998 | [[:d:Q107863891|Q107863891]] | [[Marynn Older Ausubel]] | [[New Haven, Connecticut|New Haven]] | 1912 | [[Estados Unidos de América]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 5999 | [[:d:Q107919822|Q107919822]] | [[Anita Chernewski]] | | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6000 | [[:d:Q107973749|Q107973749]] | [[Francesca Danieli]] | | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-06-27 | |- | style='text-align:right'| 6001 | [[:d:Q107975407|Q107975407]] | [[Loli Kantor]] | [[París]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 6002 | [[:d:Q107977489|Q107977489]] | [[Lamia Abillama]] | [[Beirut]] | 1962 | [[Líbano]] | | |- | style='text-align:right'| 6003 | [[:d:Q107981782|Q107981782]] | [[Jennifer Greenburg]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6004 | [[:d:Q107986492|Q107986492]] | [[Elena Darikovich]] | | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 6005 | [[:d:Q107987106|Q107987106]] | [[Laurie Brown]] | | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6006 | [[:d:Q107987261|Q107987261]] | [[Susan Bank]] | [[Portsmouth (Q49191)|Portsmouth]] | 1938 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6007 | [[:d:Q108009453|Q108009453]] | [[Jeanine Michna-Bales]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6008 | [[:d:Q108032905|Q108032905]] | [[Gulnara Samoilova]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6009 | [[:d:Q108040136|Q108040136]] | [[Christine Elise]] | [[Boston]] | 1965-02-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6010 | [[:d:Q108071698|Q108071698]] | [[Valérie Baeriswyl]] | [[Boudevilliers]] | 1984-02-01 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Valérie Baeriswyl par Claude Truong-Ngoc septembre 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6011 | [[:d:Q108121585|Q108121585]] | [[Alba Frenzel]] | [[Berlín]] | 1984-12-20 | | | |- | style='text-align:right'| 6012 | [[:d:Q108138146|Q108138146]] | [[Lissie Habie]] | | 1954 | [[Guatemala]] | 2008 | |- | style='text-align:right'| 6013 | [[:d:Q108160143|Q108160143]] | [[Margaret Zhang]] | [[Sydney]] | 1993-05-27 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Margaret Zhang (3) (14403141634).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6014 | [[:d:Q108164735|Q108164735]] | [[Marion Elizabeth Stilwell]] | [[Rochester, Nova York|Rochester]] | 1904-02-11 | [[Estados Unidos de América]] | 1995-09-26 | |- | style='text-align:right'| 6015 | [[:d:Q108171699|Q108171699]] | [[Katia Santibañez]] | [[Francia]] | 1964-05-17 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:French multidisciplinary abstract artist Katia Santibañez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6016 | [[:d:Q108173654|Q108173654]] | [[Anna Mikhailovna Senik]] | [[Kíiv]] | 1988-03-19 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Анна Сенік.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6017 | [[:d:Q108178921|Q108178921]] | [[Rachel Cox]] | | 1984 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6018 | [[:d:Q108199149|Q108199149]] | [[Josephine Kuuire]] | [[Ghana]] | | [[Ghana]] | | |- | style='text-align:right'| 6019 | [[:d:Q108209564|Q108209564]] | [[Hester Keijser]] | | 1967-09-17 | | | |- | style='text-align:right'| 6020 | [[:d:Q108236733|Q108236733]] | [[Libbie J. Masterson]] | | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6021 | [[:d:Q108257928|Q108257928]] | [[Tanya Habjouqa]] | [[Amán]] | 1975 | [[Xordania]] | | [[Ficheiro:Tanya Habjouqa (born 1975) in the video 'The Politics of Occupied Pleasure'.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6022 | [[:d:Q108265733|Q108265733]] | [[Diane Cook]] | | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6023 | [[:d:Q108266122|Q108266122]] | [[Dorothy O'Connor]] | | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6024 | [[:d:Q108269957|Q108269957]] | [[Ruth Medjber]] | | | [[Irlanda]] | | |- | style='text-align:right'| 6025 | [[:d:Q108295714|Q108295714]] | [[Katrin Koenning]] | | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 6026 | [[:d:Q108301335|Q108301335]] | [[Priya Kambli]] | | 1975 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 6027 | [[:d:Q108327506|Q108327506]] | [[Mmekutmfon Essien]] | [[Ikot Ekpene]] | 1967 | [[Nixeria]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2001-02-14 | |- | style='text-align:right'| 6028 | [[:d:Q108329713|Q108329713]] | [[Stella Johnson]] | | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6029 | [[:d:Q108332280|Q108332280]] | [[Zubeida Vallie]] | [[Newlands]] | 1963 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 6030 | [[:d:Q108386996|Q108386996]] | [[Silvina Frydlewsky]] | | | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 6031 | [[:d:Q108395583|Q108395583]] | [[Olatz Vázquez]] | [[Sopelana]] | 1994 | [[España]] | 2021-09-03 | |- | style='text-align:right'| 6032 | [[:d:Q108408413|Q108408413]] | [[Florence Weiss]] | [[Basilea]] | 1945 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:FLORENCE WEISS.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6033 | [[:d:Q108413783|Q108413783]] | [[Monika Merva]] | | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6034 | [[:d:Q108417176|Q108417176]] | [[Karolína Anna Quastová]] | | 1850-03-28 | | 1941-01-05 | [[Ficheiro:Podobizna Karoliny, dcery J.Z.Quasta, 1884,.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6035 | [[:d:Q108477855|Q108477855]] | [[Dona De Carli]] | [[Locarno]] | 1950-12-21 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 6036 | [[:d:Q108479351|Q108479351]] | [[Jeongmee Yoon]] | [[Seúl]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 6037 | [[:d:Q108497877|Q108497877]] | [[Esther Parada]] | [[Grand Rapids]] | 1938 | [[Estados Unidos de América]] | 2005 | |- | style='text-align:right'| 6038 | [[:d:Q108532149|Q108532149]] | [[Enel Lepik]] | [[Talín]] | 1974-07-06 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Enel Lepik, Kaukaasia (2006).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6039 | [[:d:Q108549213|Q108549213]] | [[Zdenka Datheil]] | [[Praga]] | 1908-12-26 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[Francia]] | 2000-08-27 | |- | style='text-align:right'| 6040 | [[:d:Q108553787|Q108553787]] | [[Emi Anrakuji]] | [[Toquio]] | 1963 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 6041 | [[:d:Q108576756|Q108576756]] | [[Christina Patoski]] | | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6042 | [[:d:Q108589142|Q108589142]] | [[Judy Simone Nyamburah Karanja]] | [[Kenya]] | 1987-03-12 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 6043 | [[:d:Q108598973|Q108598973]] | [[April Rapier]] | | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6044 | [[:d:Q108619838|Q108619838]] | [[Rhonda Wilson]] | [[Birmingham]] | 1953 | | 2014 | [[Ficheiro:Portrait of Rhonda Wilson by Ming De Nasty.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6045 | [[:d:Q108637323|Q108637323]] | [[Gabriella Demczuk]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6046 | [[:d:Q108656644|Q108656644]] | [[Lilly Samuel]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6047 | [[:d:Q108660522|Q108660522]] | [[Sara Macel]] | | 1981 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6048 | [[:d:Q108690865|Q108690865]] | [[Nora Awolowo]] | [[Lagos, Nixeria]] | 1999-03-02 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 6049 | [[:d:Q108696532|Q108696532]] | [[Annette Giacometti]] | | 1923 | | 1993 | |- | style='text-align:right'| 6050 | [[:d:Q108697926|Q108697926]] | [[Ura Iturralde Larrañaga]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1979 | [[España]] | | [[Ficheiro:Ura Iturralderen erretratua.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6051 | [[:d:Q108698219|Q108698219]] | [[Patricia D. Richards]] | | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6052 | [[:d:Q108709380|Q108709380]] | [[Barbra Riley]] | | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6053 | [[:d:Q108743506|Q108743506]] | [[Marcelle Vallet]] | [[Beauvais]] | 1909-09-30 | [[Francia]] | 2000-02-12 | |- | style='text-align:right'| 6054 | [[:d:Q108744380|Q108744380]] | [[Merry Moor Winnett]] | [[Newport News]] | 1951-11-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1994-10-17 | [[Ficheiro:Merry Moor Winnett, 1975.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6055 | [[:d:Q108745906|Q108745906]] | [[Anne-Marie Proulx]] | [[Lévis]] | 1984 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Anne-Marie Proulx.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6056 | [[:d:Q108759970|Q108759970]] | [[Marie Docher]] | | 1963 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Marie Docher ex aequo 1518020 (recadré).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6057 | [[:d:Q108764280|Q108764280]] | [[Émilienne Malfatto]] | | 1989 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 6058 | [[:d:Q108771499|Q108771499]] | [[Pamela Tulizo]] | [[Bukavu]] | 1994 | [[República Democrática do Congo]] | | |- | style='text-align:right'| 6059 | [[:d:Q108772752|Q108772752]] | [[Gyöngyi Rózsavölgyi]] | [[Budapest]] | 1953-09-29 | [[Hungría]] | 2025-01-25<br/>2025-01-23 | [[Ficheiro:Rózsavölgyi Gyöngyi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6060 | [[:d:Q108823823|Q108823823]] | [[Sekai Machache]] | | 1989 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 6061 | [[:d:Q108835784|Q108835784]] | [[Olga Bogorodskaya]] | | | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 6062 | [[:d:Q108846837|Q108846837]] | [[Nicole Tung]] | [[Hong Kong]] | 1986 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6063 | [[:d:Q108846838|Q108846838]] | [[Caroline Valenta]] | | 1924 | [[Estados Unidos de América]] | 2013 | |- | style='text-align:right'| 6064 | [[:d:Q108846839|Q108846839]] | [[June Van Cleef]] | | 1941 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6065 | [[:d:Q108882884|Q108882884]] | [[Annie Crawley]] | [[Chicago]] | 1968-08-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:AnnieCrawley.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6066 | [[:d:Q108888163|Q108888163]] | [[Irina Popova]] | | 1986 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 6067 | [[:d:Q108897236|Q108897236]] | [[Connie Zehr]] | | 1938 | | | |- | style='text-align:right'| 6068 | [[:d:Q108899487|Q108899487]] | [[Marina Palacio]] | [[Donostia]] | 1996 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6069 | [[:d:Q108940192|Q108940192]] | [[Holly Wright]] | | 1941 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6070 | [[:d:Q109044516|Q109044516]] | [[Simone Simon]] | | | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Portrait Simone Simon 23.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6071 | [[:d:Q109116686|Q109116686]] | [[Ganit Orian]] | [[Haifa]] | 1973-08-20 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Ganitorian.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6072 | [[:d:Q109117099|Q109117099]] | [[Saskia de Rothschild]] | [[Neuilly-sur-Seine]] | 1987-04-29 | [[Francia]]<br/>[[Italia]] | | [[Ficheiro:Saskia de Rothschild (2013).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6073 | [[:d:Q109158052|Q109158052]] | [[María Gracia Subercaseaux]] | [[Santiago de Chile]] | 1970-08-30 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 6074 | [[:d:Q109174772|Q109174772]] | [[Anna Polke]] | [[Düsseldorf]] | 1964 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6075 | [[:d:Q109249123|Q109249123]] | [[Dominique T Skoltz]] | [[Montreal]] | 1973 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Dominique T Skoltz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6076 | [[:d:Q109287588|Q109287588]] | [[Ayano Sudo]] | | 1986-10-14 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 6077 | [[:d:Q109287792|Q109287792]] | [[Miki Kikuchi]] | [[Prefectura de Miyagi]] | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 6078 | [[:d:Q109302297|Q109302297]] | [[Evelyn Straus]] | | 1916-06-22 | [[Estados Unidos de América]] | 1992-03-10 | [[Ficheiro:Evelyn Straus at table.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6079 | [[:d:Q109324620|Q109324620]] | [[Purnima Shrestha]] | | | [[Nepal]] | | |- | style='text-align:right'| 6080 | [[:d:Q109340213|Q109340213]] | [[Anna Göransson]] | [[Linköping]] | 1881-05-19 | [[Suecia]] | 1953-02-11 | [[Ficheiro:Anna Göransson SPA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6081 | [[:d:Q109356213|Q109356213]] | [[Fabiola Ferrero]] | [[Caracas]] | 1991 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 6082 | [[:d:Q109361970|Q109361970]] | [[Jacqueline Fowks]] | | | [[Perú]] | | [[Ficheiro:Jacqueline Fowks de la Flor (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6083 | [[:d:Q109371207|Q109371207]] | [[Doriann Kransberg]] | [[Ámsterdam]] | 1949 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Doriann Kransberg, 2003.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6084 | [[:d:Q109469518|Q109469518]] | [[Deanna Dikeman]] | [[Sioux City]] | 1954-04-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6085 | [[:d:Q109491944|Q109491944]] | [[Deniz Barut]] | [[Denizli]] | 1983-03-29 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 6086 | [[:d:Q109500362|Q109500362]] | [[Anna-Pia Kerber]] | | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 6087 | [[:d:Q109520469|Q109520469]] | [[Ilse Günther-Mayer]] | | 1934 | [[Suíza]] | 2021-10-05 | [[Ficheiro:Fred and Ilse Mayer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6088 | [[:d:Q109531935|Q109531935]] | [[Regula Bochsler]] | [[Zürich]] | 1958 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 6089 | [[:d:Q109540708|Q109540708]] | [[Lou Landauer]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1897-07-19<br/>1895 | [[Alemaña]] | 1991 | [[Ficheiro:לו לנדואר 1944.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6090 | [[:d:Q109551456|Q109551456]] | [[Alieh Matlabzadeh]] | | | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 6091 | [[:d:Q109563656|Q109563656]] | [[Hermi Friedmann]] | [[Viena]] | 1905-10-10 | [[Cisleitania]] | 1989-09-10 | |- | style='text-align:right'| 6092 | [[:d:Q109580739|Q109580739]] | [[Bettina Grossman]] | [[Brooklyn]] | 1927-09-28 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-11-02 | |- | style='text-align:right'| 6093 | [[:d:Q109588165|Q109588165]] | [[Frances Wieser]] | [[Washington, D.C.]] | 1869 | [[Estados Unidos de América]] | 1949-01-15 | |- | style='text-align:right'| 6094 | [[:d:Q109588933|Q109588933]] | [[Eugenia Kennicott]] | | 1883 | | 1934 | |- | style='text-align:right'| 6095 | [[:d:Q109595034|Q109595034]] | [[Asuka Ishii]] | [[Toquio (Q7473516)|Toquio]] | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 6096 | [[:d:Q109614718|Q109614718]] | [[Ginikachi Eloka]] | [[Estado de Lagos]] | 1993 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 6097 | [[:d:Q109621842|Q109621842]] | [[Karen Stuke]] | [[Berlín]] | 1970 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6098 | [[:d:Q109622196|Q109622196]] | [[Greteli Fincham]] | | 2001-05-09 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 6099 | [[:d:Q109674875|Q109674875]] | [[Luciana Gentinetta]] | [[Lomas de Zamora]] | 1998-08-28 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Luciana Gentinetta en el FICX59.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6100 | [[:d:Q109716229|Q109716229]] | [[Svetlana Yakova]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | 1978 | [[Bulgaria]] | | [[Ficheiro:Svetlana Yakova Art.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6101 | [[:d:Q109771838|Q109771838]] | [[Julia Mayorova]] | [[Makiivka]] | 1992 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Julia Mayorova Silent Mode.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6102 | [[:d:Q109817455|Q109817455]] | [[Izabela Łapińska]] | [[Łódź]] | 1972-01-06 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6103 | [[:d:Q109836341|Q109836341]] | [[Silvana Agostoni]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6104 | [[:d:Q109887475|Q109887475]] | [[Maud Baldwin]] | | 1878-08-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1926 | |- | style='text-align:right'| 6105 | [[:d:Q109902406|Q109902406]] | [[Lilo Winterstein]] | [[Viena]] | 1921-10-22 | | | |- | style='text-align:right'| 6106 | [[:d:Q109928145|Q109928145]] | [[Jacalyn Lopez Garcia]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6107 | [[:d:Q109931900|Q109931900]] | [[Monika Ekiert-Jezusek]] | | 1971 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6108 | [[:d:Q109967758|Q109967758]] | [[Yushi Li]] | | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 6109 | [[:d:Q109969296|Q109969296]] | [[Rada Akbar]] | [[Afganistán]] | 1988 | [[Afganistán]] | | |- | style='text-align:right'| 6110 | [[:d:Q109981338|Q109981338]] | [[Olga Rinman]] | [[Göteborgs Kristine församling]] | 1861-02-18 | [[Suecia]] | 1927-06-28 | [[Ficheiro:Olga Rinman GMA 13666 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6111 | [[:d:Q109981377|Q109981377]] | [[Jamie Petitto]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6112 | [[:d:Q109997081|Q109997081]] | [[Margaret DeMott Brown]] | [[Jacksonville]] | 1880-03-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1959-11-11 | |- | style='text-align:right'| 6113 | [[:d:Q109998953|Q109998953]] | [[Amina Cruz]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6114 | [[:d:Q110017544|Q110017544]] | [[Emily H. Pitchford]] | [[Gold Hill]] | 1878 | [[Estados Unidos de América]] | 1956 | [[Ficheiro:Study in Curves - Emily Pitchford - Camera Craft - January 1907.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6115 | [[:d:Q110026812|Q110026812]] | [[Floride Green]] | [[Mobile]] | 1863-12-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1936-10-24 | [[Ficheiro:The Journal - New York City - 17 April 1896 - p 11.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6116 | [[:d:Q110060763|Q110060763]] | [[Aura Rosenberg]] | [[Nova York]] | 1946<br/>1947<br/>1949 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6117 | [[:d:Q110081068|Q110081068]] | [[Alice Austin]] | [[Maine, Estados Unidos de América|Maine]] | 1862-09 | [[Estados Unidos de América]] | 1933-02-03 | [[Ficheiro:Miss Austin - Gleason, 1900. LCCN2004676210 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6118 | [[:d:Q110081224|Q110081224]] | [[Caroline Stelzner]] | [[Flensburgo]] | 1808-12-20 | [[Alemaña]] | 1875-05-31 | [[Ficheiro:Stelzner, Carl Ferdinand - Caroline Stelzner, Miniaturmalerin, erste Ehefrau von C.F. Stelzner (Zeno Fotografie).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6119 | [[:d:Q110081229|Q110081229]] | [[Carry Hess]] | [[Frankfurt]] | 1889 | [[Alemaña]] | 1957-08-17 | [[Ficheiro:Stolperst unter den eichen 7 hess carry-cornelia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6120 | [[:d:Q110081649|Q110081649]] | [[Grete Back]] | [[Bad Schandau]] | 1878-03-09 | [[Alemaña]] | 1965-06-27 | |- | style='text-align:right'| 6121 | [[:d:Q110085197|Q110085197]] | [[Anna Backlund]] | [[Domkyrkoförsamlingen in Göteborg]] | 1865-02-23 | | 1920-11-19 | [[Ficheiro:Anna Backlund studio portrait by Alfred Peterson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6122 | [[:d:Q110090460|Q110090460]] | [[Fadia Ahmad]] | [[Alacant]] | 1975 | [[Líbano]] | | [[Ficheiro:Fadia Ahmad portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6123 | [[:d:Q110093488|Q110093488]] | [[Anna Desmond]] | | 1873 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6124 | [[:d:Q110127067|Q110127067]] | [[Caroline Gaudard]] | [[Lausana]] | 1846-03-19 | [[Suecia]] | 1929-03-30<br/>1929-09-30 | [[Ficheiro:Caroline - Göteborgs stadsmuseum - GhmD 55345.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6125 | [[:d:Q110130797|Q110130797]] | [[Line Nagell Ylvisåker]] | | 1982-06-09 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 6126 | [[:d:Q110161961|Q110161961]] | [[Franziska Gad]] | [[Horsens]] | 1873-06-01 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1921-09-15 | [[Ficheiro:Franziska Gad by Julie Laurberg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6127 | [[:d:Q110165926|Q110165926]] | [[Constance Philpitt Warner]] | [[Hyattsville]] | 1897-05-25 | [[Estados Unidos de América]] | 1992-06-10 | |- | style='text-align:right'| 6128 | [[:d:Q110175223|Q110175223]] | [[Myra Felton]] | [[Liverpool]] | 1835-04-15 | [[Australia]] | 1920 | |- | style='text-align:right'| 6129 | [[:d:Q110210703|Q110210703]] | [[Katja Rehfeld]] | | | [[República Democrática Alemá]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6130 | [[:d:Q110254050|Q110254050]] | [[Elisa Parron]] | [[Lausana]] | 1994-03-02 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 6131 | [[:d:Q110268229|Q110268229]] | [[Renske Vrolijk]] | [[Haarlem]] | 1965 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6132 | [[:d:Q110273012|Q110273012]] | [[Astrid Susanna Schulz]] | [[Wildeshausen]] | 1972 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6133 | [[:d:Q110291347|Q110291347]] | [[Lilly Joss Reich]] | [[Viena]] | 1911-06-28 | [[Cisleitania]]<br/>[[Austria]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2006-03-31 | |- | style='text-align:right'| 6134 | [[:d:Q110301897|Q110301897]] | [[Clara Garrido]] | [[Madrid]] | 1993-05-04 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6135 | [[:d:Q110316489|Q110316489]] | [[Edith Buch-Duttlinger]] | [[Saarbrücken]] | 1933-06-07 | | 2020-10-14 | |- | style='text-align:right'| 6136 | [[:d:Q110319137|Q110319137]] | [[Ailsa McGilvary]] | | | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Ailsa McGilvary at South Bay.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6137 | [[:d:Q110345068|Q110345068]] | [[Florence Armstrong Grondal]] | [[Brooklyn]] | 1889-10-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1977-04-30 | |- | style='text-align:right'| 6138 | [[:d:Q110362003|Q110362003]] | [[Pamela Chandler]] | | 1928 | [[Reino Unido]] | 1993 | |- | style='text-align:right'| 6139 | [[:d:Q110383546|Q110383546]] | [[Jadwiga Handelsman]] | | | [[Polonia]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 6140 | [[:d:Q110390297|Q110390297]] | [[Camille Solyagua]] | [[Denver]] | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6141 | [[:d:Q110508944|Q110508944]] | [[Mireia Sentís Casablancas]] | [[Barcelona]] | 1947 | [[España]] | | [[Ficheiro:Mireia Sentís.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6142 | [[:d:Q110548706|Q110548706]] | [[Colette Duck]] | [[Charleroi]] | 1949 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Colette Duck portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6143 | [[:d:Q110579798|Q110579798]] | [[Anna Koppitz]] | | 1895 | [[Austria]]<br/>[[Cisleitania]] | 1989 | [[Ficheiro:Anna Koppitz 1930.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6144 | [[:d:Q110610957|Q110610957]] | [[Yvon Chabrowski]] | [[Berlín Leste]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 6145 | [[:d:Q110622144|Q110622144]] | [[Carla Stüwe]] | [[Hamburgo]] | 1891-11-18 | | 1981-04-01 | |- | style='text-align:right'| 6146 | [[:d:Q110629666|Q110629666]] | [[Yvette Vincent-Alleaume]] | [[Annecy]] | 1927-06-06 | [[Francia]] | 2011-06-15 | [[Ficheiro:Plaque Place Yvette Vincent Alleaume - Paris XII (FR75) - 2021-06-03 - 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6147 | [[:d:Q110646591|Q110646591]] | [[Marzena Hmielewicz]] | [[Wrocław]] | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6148 | [[:d:Q110647489|Q110647489]] | [[Anna Michalak-Pawłowska]] | [[Varsovia]] | 1962 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6149 | [[:d:Q110650178|Q110650178]] | [[Anna Musiałówna]] | [[Suchedniów]] | 1948-02-06 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Anna Musiałówna 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6150 | [[:d:Q110650183|Q110650183]] | [[Agnieszka Sadowska]] | [[Ełk]] | 1962 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6151 | [[:d:Q110652982|Q110652982]] | [[Anna Pietuszko-Wdowińska]] | [[Varsovia]] | 1959 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6152 | [[:d:Q110737720|Q110737720]] | [[Tami Notsani]] | | 1972 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6153 | [[:d:Q110751030|Q110751030]] | [[Eva Grant]] | [[Istambul]] | 1925-03-25 | | 2024-01-22 | |- | style='text-align:right'| 6154 | [[:d:Q110780436|Q110780436]] | [[Gerda Peterich]] | [[Múnic]] | 1906-03-09 | [[Estados Unidos de América]] | 1974-07 | |- | style='text-align:right'| 6155 | [[:d:Q110784673|Q110784673]] | [[Margarete Freudenstadt]] | [[Leinstetten]] | 1956 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6156 | [[:d:Q110814717|Q110814717]] | [[Alina Gross]] | [[Chernivtsi]] | 1980-02-22 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Selfportrait Alina Gross 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6157 | [[:d:Q110815603|Q110815603]] | [[Franca Donda]] | [[Gorizia]] | 1933-09-03 | [[Italia]] | 2017-09-03 | |- | style='text-align:right'| 6158 | [[:d:Q110829752|Q110829752]] | [[Adelaide Leavy]] | | 1913-05-29 | [[Estados Unidos de América]] | 1999-03-18 | [[Ficheiro:Adelaide Leavy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6159 | [[:d:Q110844688|Q110844688]] | [[Imane Djamil]] | [[Casablanca]] | 1996 | [[Marrocos]] | | |- | style='text-align:right'| 6160 | [[:d:Q110883597|Q110883597]] | [[Therése Wallgren]] | | 1859-08-26 | | 1942-03-02 | [[Ficheiro:Therése Wallgren 1903 (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6161 | [[:d:Q110906093|Q110906093]] | [[Elena Ternovaja]] | [[Odesa]] | | | | |- | style='text-align:right'| 6162 | [[:d:Q110909765|Q110909765]] | [[Irene Blahy]] | [[Viena]] | 1888-04-26 | [[Cisleitania]] | 1975-01-09 | |- | style='text-align:right'| 6163 | [[:d:Q110915196|Q110915196]] | [[Scarlett Carlos Clarke]] | | 1992 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 6164 | [[:d:Q110916017|Q110916017]] | [[Katja Tähjä]] | [[Raahe]] | 1976 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 6165 | [[:d:Q110921212|Q110921212]] | [[Behnaz Babazadeh]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6166 | [[:d:Q110925434|Q110925434]] | [[Jacinda Russell]] | | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6167 | [[:d:Q110926956|Q110926956]] | [[Roser Corella]] | [[Barcelona]] | 1978 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6168 | [[:d:Q110935563|Q110935563]] | [[Tawny Chatmon]] | | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6169 | [[:d:Q110952196|Q110952196]] | [[Evelin Frerk]] | [[Hamburgo]] | 1947-02-20 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Evelin Frerk (2021).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6170 | [[:d:Q110984054|Q110984054]] | [[Pryde Brown]] | | | | | [[Ficheiro:Pryde Brown2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6171 | [[:d:Q110991243|Q110991243]] | [[Diana Svetlichnaya]] | [[Tomsk]] | 1979-05-29 | | | [[Ficheiro:Диана Светличная.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6172 | [[:d:Q111018060|Q111018060]] | [[Sandra Barrilaro]] | [[Bilbao]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Sandra Barrilaro fotógrafa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6173 | [[:d:Q111020302|Q111020302]] | [[Iryna Tsvila]] | [[Kyiv Oblast]] | 1969-04-29 | [[Ucraína]]<br/>[[Unión Soviética]] | 2022-02-25 | |- | style='text-align:right'| 6174 | [[:d:Q111049231|Q111049231]] | [[Anna Elías Manén]] | | | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6175 | [[:d:Q111070151|Q111070151]] | [[Maria Weyersberg]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1886 | [[Alemaña]] | 1987 | |- | style='text-align:right'| 6176 | [[:d:Q111077802|Q111077802]] | [[Lennette Newell]] | [[Kimball]] | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6177 | [[:d:Q111100931|Q111100931]] | [[Maria Petschnig]] | [[Klagenfurt am Wörthersee|Klagenfurt]] | 1977 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:MariaPetschnig.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6178 | [[:d:Q111170606|Q111170606]] | [[Elena Moreno Jordana]] | [[Jaca]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 6179 | [[:d:Q111180015|Q111180015]] | [[Andrea Booher]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:EMA PHOTOGRAPHER ANDREA BOOHER AT GROUND ZERO, FALL 2001. PHOTOGRAPH BY DOUG WELTY, FEMA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6180 | [[:d:Q111187575|Q111187575]] | [[Valeria Shashenok]] | [[Chernigov|Chernihiv]] | 2001-07-17 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 6181 | [[:d:Q111190245|Q111190245]] | [[Cassandra Zampini]] | | 1983 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6182 | [[:d:Q111203409|Q111203409]] | [[Sumy Sadurni]] | [[Santiago de Chile]] | 1989 | [[España]] | 2022-03-07 | |- | style='text-align:right'| 6183 | [[:d:Q111213653|Q111213653]] | [[Beatriz Suárez Moncada]] | | | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 6184 | [[:d:Q111286098|Q111286098]] | [[Luvia Lazo]] | [[Teotitlán del Valle Municipality]] | 1990 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 6185 | [[:d:Q111286106|Q111286106]] | [[Citlali Fabián]] | | | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 6186 | [[:d:Q111297087|Q111297087]] | [[Sandra Luz López Barroso]] | [[Oaxaca de Juárez]] | 1984 | [[México]] | | [[Ficheiro:Sandra Luz López.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6187 | [[:d:Q111297263|Q111297263]] | [[Magdalena Juříková]] | [[Žilina]] | 1956 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Magdalena Juříková pro Wiki.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6188 | [[:d:Q111303444|Q111303444]] | [[Alexa Viscius]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6189 | [[:d:Q111309357|Q111309357]] | [[Euphrosyne Chiewitz]] | [[Kristinehamn]] | 1819-02-13 | [[Gran Ducado de Finlandia]] | 1899-02-04 | |- | style='text-align:right'| 6190 | [[:d:Q111314794|Q111314794]] | [[Gudrun Foelsche]] | [[Klagenfurt am Wörthersee|Klagenfurt]] | 1938-08-02 | [[Austria]] | 2020-09-18 | |- | style='text-align:right'| 6191 | [[:d:Q111327304|Q111327304]] | [[Lindsey Ross]] | [[Columbus]] | 1981 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6192 | [[:d:Q111388911|Q111388911]] | [[Mbali Dhlamini]] | [[Soweto]] | 1990 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Mbali Dhlamini (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6193 | [[:d:Q111431893|Q111431893]] | [[Whitney Hubbs]] | | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6194 | [[:d:Q111507124|Q111507124]] | [[Mary Wingfield Scott]] | [[Richmond, Virxinia|Richmond]] | 1895-07-30 | [[Estados Unidos de América]] | 1983-08-09 | |- | style='text-align:right'| 6195 | [[:d:Q111510486|Q111510486]] | [[Ute Lindner]] | [[Arnsberg]] | 1968 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6196 | [[:d:Q111511857|Q111511857]] | [[Kate York]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6197 | [[:d:Q111512316|Q111512316]] | [[J.T. Blatty]] | | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:J.T. Blatty at Frontline Peace Life exhibition.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6198 | [[:d:Q111515605|Q111515605]] | [[Helen Steele Pratt]] | [[Concord]] | 1883-01-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1965-01-15 | [[Ficheiro:Helen Steele Pratt.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6199 | [[:d:Q111529635|Q111529635]] | [[Marlis Decker]] | [[Bad Säckingen]] | | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Marlis Decker zerreißt ein Foto.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6200 | [[:d:Q111533938|Q111533938]] | [[Isadora Romero]] | | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 6201 | [[:d:Q111540387|Q111540387]] | [[Marta Mas Girones]] | [[Begues]] | 1995 | | | [[Ficheiro:Marta Mas Girones.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6202 | [[:d:Q111544475|Q111544475]] | [[Palmira Puig]] | [[Tárrega|Tàrrega]] | 1912-03-13 | | 1979-09-27 | |- | style='text-align:right'| 6203 | [[:d:Q111575962|Q111575962]] | [[Isabel Pinto]] | | | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 6204 | [[:d:Q111577155|Q111577155]] | [[Hélène Théret]] | | 1932 | | | [[Ficheiro:French photographers (from left) Jean-Pierre Sudre, Hélène Théret, Georges Tourdjman, 1975.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6205 | [[:d:Q111603343|Q111603343]] | [[Nan Melville]] | | 1949-10-07 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-03-18 | |- | style='text-align:right'| 6206 | [[:d:Q111646458|Q111646458]] | [[Gerda Schimpf]] | [[Dresden]] | 1913 | [[Alemaña]] | 2014 | |- | style='text-align:right'| 6207 | [[:d:Q111678635|Q111678635]] | [[Joy Episalla]] | | 1957<br/>1960 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6208 | [[:d:Q111708983|Q111708983]] | [[Leonor Pedrico Serradell]] | [[Lleida]] | 1951-01-23 | | 2013-05-08 | |- | style='text-align:right'| 6209 | [[:d:Q111709766|Q111709766]] | [[Vanessa Ifediora]] | | | [[Irlanda]] | | |- | style='text-align:right'| 6210 | [[:d:Q111711261|Q111711261]] | [[Saraí Ojeda]] | [[Estado de Veracruz]] | 1980 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 6211 | [[:d:Q111737119|Q111737119]] | [[Regina Kühne]] | [[Sankt Gallen]] | 1949-07-12 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 6212 | [[:d:Q111746050|Q111746050]] | [[Molly Mackenzie]] | [[Ámsterdam]] | 1949 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6213 | [[:d:Q111804113|Q111804113]] | [[Myriam Boulos]] | [[Líbano]] | 1992 | [[Líbano]] | | |- | style='text-align:right'| 6214 | [[:d:Q111804153|Q111804153]] | [[Rosemary A. Dobbins]] | [[Hornell]] | 1927-09-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-10-24 | [[Ficheiro:Rosemary Dobbins, American Artist, with her copy of a Chegal 1957.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6215 | [[:d:Q111822433|Q111822433]] | [[Mary Nolan]] | | 1926 | [[Australia]] | 2016 | |- | style='text-align:right'| 6216 | [[:d:Q111832796|Q111832796]] | [[Jelena Medić]] | [[Novi Sad]] | 1980-11-07 | [[Bosnia e Hercegovina]] | | [[Ficheiro:Jelena Medić.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6217 | [[:d:Q111838327|Q111838327]] | [[Livia Elektra]] | | 1990-03-30 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Livia elektra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6218 | [[:d:Q111841686|Q111841686]] | [[Anna Figueras Crehueras]] | [[Sabadell]] | 1903-06-29 | | 1985-01-26 | |- | style='text-align:right'| 6219 | [[:d:Q111891363|Q111891363]] | [[Dafna Ben Nun]] | [[Israel]] | 1980-09-11 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Dafna Ben nun with Emperor Penguins.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6220 | [[:d:Q111903520|Q111903520]] | [[Clea Shearer]] | [[Os Ánxeles]] | 1982 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6221 | [[:d:Q111943647|Q111943647]] | [[Dora Catarineu]] | [[Cartaxena]] | 1946-03-21 | [[España]] | | [[Ficheiro:Dora Catarineu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6222 | [[:d:Q111968308|Q111968308]] | [[Grace Young]] | | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:2022-1013-grace-young-julia-child-award 09.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6223 | [[:d:Q111976021|Q111976021]] | [[Susi Ruth Iff Kolb]] | [[Schaffhausen]] | 1932-04-16 | [[Suíza]] | 2023-12-21 | |- | style='text-align:right'| 6224 | [[:d:Q111977529|Q111977529]] | [[Juliette Lasserre]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1907-04-14 | [[Suíza]] | 2007-07-09 | [[Ficheiro:Juliette Lasserre for Alliance-Photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6225 | [[:d:Q111986639|Q111986639]] | [[Divina Campo]] | [[Lleida]] | 1931-12-27 | [[España]] | | [[Ficheiro:10.09.2021, Huescomic 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6226 | [[:d:Q111995253|Q111995253]] | [[Lorena Velasco]] | [[Popayán]] | | | | |- | style='text-align:right'| 6227 | [[:d:Q112027951|Q112027951]] | [[Ngahuia Harrison]] | | 1988-02-11 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 6228 | [[:d:Q112036770|Q112036770]] | [[Magdalena Okraska]] | | 1981-01-16 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6229 | [[:d:Q112061229|Q112061229]] | [[Roberta Thornley]] | [[Auckland]] | 1985 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 6230 | [[:d:Q112073774|Q112073774]] | [[Kathy Suder]] | [[Fort Worth, Texas|Fort Worth]] | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6231 | [[:d:Q112083509|Q112083509]] | [[Mária Szenczi]] | [[Budapest]] | 1931-01-11 | [[Hungría]] | 1999-06-05 | [[Ficheiro:Fortepan 117319 - Szenczi Mária fotós.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6232 | [[:d:Q112120592|Q112120592]] | [[Victoria Diehl]] | [[A Coruña]] | 1978 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6233 | [[:d:Q112130199|Q112130199]] | [[Lenore Edman]] | | | | | [[Ficheiro:Loser sign croped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6234 | [[:d:Q112135539|Q112135539]] | [[Alicia Dathan]] | [[Southwell]] | 1869 | [[Reino Unido]] | 1944 | |- | style='text-align:right'| 6235 | [[:d:Q112145756|Q112145756]] | [[Natasha Niederstrass]] | [[Montreal]] | 1973 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 6236 | [[:d:Q112153316|Q112153316]] | [[Luna Paiva]] | | | [[Arxentina]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 6237 | [[:d:Q112159507|Q112159507]] | [[Paige Powell]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Paige Powell. Street artist Kool Koor at Fashion Moda. 1982 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6238 | [[:d:Q112223703|Q112223703]] | [[Silvia Pärmann]] | | 1979-03-20 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6239 | [[:d:Q112229178|Q112229178]] | [[Mana Coelho]] | | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 6240 | [[:d:Q112265249|Q112265249]] | [[Amanda Slater]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6241 | [[:d:Q112287488|Q112287488]] | [[Rita Leistner]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 6242 | [[:d:Q112324039|Q112324039]] | [[Kamila Wiśniewska-Hałka]] | [[Olsztyn]] | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6243 | [[:d:Q112360534|Q112360534]] | [[Eva Výborná]] | [[Český Krumlov]] | 1965-11-07 | | | |- | style='text-align:right'| 6244 | [[:d:Q112361688|Q112361688]] | [[Annette Merkenthaler]] | [[Bayrischzell]] | 1944-05-21 | | | |- | style='text-align:right'| 6245 | [[:d:Q112390430|Q112390430]] | [[Leona Telínová]] | | 1979 | | | [[Ficheiro:Leona Bazant Telinova (1979) A.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6246 | [[:d:Q112400958|Q112400958]] | [[Helena Wilsonová]] | [[Návarov]] | 1937-08-15 | [[Checoslovaquia]] | 2019-08-14 | [[Ficheiro:Wilsonova 140911.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6247 | [[:d:Q112404863|Q112404863]] | [[Petra Doležalová]] | | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 6248 | [[:d:Q112406568|Q112406568]] | [[Bára Prášilová]] | [[Cheb]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 6249 | [[:d:Q112417560|Q112417560]] | [[Gabriela Kolčavová]] | [[Boskovice]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Gabriela Kolčavová (2013).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6250 | [[:d:Q112431926|Q112431926]] | [[Mette Møller]] | | 1965 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 6251 | [[:d:Q112437326|Q112437326]] | [[Daniela Vokounová]] | [[Praga]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 6252 | [[:d:Q112439809|Q112439809]] | [[Laila Kaasik]] | | 1991-06-13 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Atmosphere at Heameeleavaldus June 20th 2021 in Tartu, Estonia 28.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6253 | [[:d:Q112446529|Q112446529]] | [[Natalie Dybisz]] | [[Leeds]] | 1986 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 6254 | [[:d:Q112459022|Q112459022]] | [[Merry A. Foresta]] | | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 6255 | [[:d:Q112504449|Q112504449]] | [[Jill Uris]] | | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 6256 | [[:d:Q112510804|Q112510804]] | [[Marie Tomanová]] | [[Valtice]] | 1984-11-26 | | | |- | style='text-align:right'| 6257 | [[:d:Q112546652|Q112546652]] | [[Vendula Knopová]] | | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 6258 | [[:d:Q112546918|Q112546918]] | [[Ursula Molitor]] | [[Hermannsburg]] | 1947 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6259 | [[:d:Q112549705|Q112549705]] | [[Michaela Karásek-Čejková]] | | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 6260 | [[:d:Q112564072|Q112564072]] | [[Maureen Murdock]] | | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 6261 | [[:d:Q112565796|Q112565796]] | [[Gerda Lampalzer]] | [[Viena]] | 1959 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 6262 | [[:d:Q112624910|Q112624910]] | [[Begoña Guillén]] | [[Amurrio]] | 1963-06-22 | | | [[Ficheiro:Begoña Guillen Montero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6263 | [[:d:Q112652827|Q112652827]] | [[Flo Fox]] | | 1945-09-26 | [[Estados Unidos de América]] | 2025-03-02 | [[Ficheiro:© Flo Fox by Gigi Stoll, NYC 1994.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6264 | [[:d:Q112663871|Q112663871]] | [[Daliri Oropeza]] | | | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 6265 | [[:d:Q112679312|Q112679312]] | [[Lina Scheynius]] | | 1981 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 6266 | [[:d:Q112685380|Q112685380]] | [[Clara Gädeke]] | [[Travemünde]] | 1871-10-14 | [[Alemaña]] | 1943-07-03 | |- | style='text-align:right'| 6267 | [[:d:Q112685548|Q112685548]] | [[Phyllis Dearborn Massar]] | [[Seattle]] | 1916 | [[Estados Unidos de América]] | 2011-01-08 | |- | style='text-align:right'| 6268 | [[:d:Q112707061|Q112707061]] | [[Carlota Guerrero]] | [[Barcelona]] | 1989 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6269 | [[:d:Q112759840|Q112759840]] | [[Safira Moreira]] | [[Salvador, Baía|Salvador]] | 1991 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 6270 | [[:d:Q112760205|Q112760205]] | [[Patricia Almeida]] | [[Lisboa]] | 1970 | [[Portugal]] | 2017 | |- | style='text-align:right'| 6271 | [[:d:Q112799693|Q112799693]] | [[Yssa Olivencia]] | | | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 6272 | [[:d:Q112835646|Q112835646]] | [[Monica King]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6273 | [[:d:Q112917207|Q112917207]] | [[Ida Vinblad]] | [[Rydaholm]] | 1886-04-26 | [[Finlandia]]<br/>[[Suecia]] | 1960-05-29 | |- | style='text-align:right'| 6274 | [[:d:Q112945413|Q112945413]] | [[Pelagia Bednarska]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6275 | [[:d:Q112994667|Q112994667]] | [[Larisa Peděnčuková]] | [[Bodaybo]] | 1940-12-30 | | 2023-08-19 | |- | style='text-align:right'| 6276 | [[:d:Q113004677|Q113004677]] | [[Tania Franco Klein]] | | 1990 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 6277 | [[:d:Q113103795|Q113103795]] | [[Mary Ann Meade]] | [[Londres]] | 1826 | [[Estados Unidos de América]] | 1903-01-17<br/>1903-01-24 | [[Ficheiro:Mary Ann Meade NPG-S NPG 85 255 - crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6278 | [[:d:Q113124878|Q113124878]] | [[Natalya Udartseva]] | | 1954-11-13 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 6279 | [[:d:Q113155438|Q113155438]] | [[Bertha Felix Campigli]] | [[Marshall]] | 1882-01-30 | [[Estados Unidos de América]] | 1949-11-25 | |- | style='text-align:right'| 6280 | [[:d:Q113200933|Q113200933]] | [[Elke Schöps]] | | 1950 | [[República Democrática Alemá]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6281 | [[:d:Q113232008|Q113232008]] | [[Maria Hallström]] | [[Överjärna socken]] | 1869-05-18 | [[Suecia]] | 1952-05-07 | [[Ficheiro:Maria Hallström fotograf.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6282 | [[:d:Q113262245|Q113262245]] | [[Marta Romashina]] | [[Penza]] | 1989-11-04 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Marta Romashina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6283 | [[:d:Q113279647|Q113279647]] | [[Madame Georges Evrard]] | [[Saint-Pierre (Q589980)|Saint-Pierre]] | 1873-12-29 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 6284 | [[:d:Q113296405|Q113296405]] | [[Muriel Straithmore]] | [[Maine, Estados Unidos de América|Maine]] | 1862-10-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1945-10-10 | |- | style='text-align:right'| 6285 | [[:d:Q113329965|Q113329965]] | [[Betty Platter]] | | 1892-05-05 | [[Austria]]<br/>[[Cisleitania]] | 1979-09-14 | |- | style='text-align:right'| 6286 | [[:d:Q113334792|Q113334792]] | [[Miriam MacMillan]] | | 1905-06-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1987-08-18 | |- | style='text-align:right'| 6287 | [[:d:Q113383951|Q113383951]] | [[Elsbeth Köster]] | [[Hamburgo]] | 1894-12-12 | | 1974-05-13 | |- | style='text-align:right'| 6288 | [[:d:Q113399815|Q113399815]] | [[Karin Wieckhorst]] | [[Holzhausen]] | 1942 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6289 | [[:d:Q113412950|Q113412950]] | [[Olga Dahl]] | [[Noruega]] | 1887 | [[Estados Unidos de América]] | 1957-06-16 | [[Ficheiro:Olga Dahl - Camera Craft 1924.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6290 | [[:d:Q113455892|Q113455892]] | [[Mayu Mohanna]] | [[Chimbote]] | 1968 | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 6291 | [[:d:Q113459408|Q113459408]] | [[Melissa Groo]] | | 1962-10-19 | | | |- | style='text-align:right'| 6292 | [[:d:Q113459663|Q113459663]] | [[Jamie Beck]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6293 | [[:d:Q113461532|Q113461532]] | [[Julie Hascoët]] | [[Douarnenez]] | 1989 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 6294 | [[:d:Q113471693|Q113471693]] | [[Catalina Bunge]] | [[Buenos Aires]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Catalina Bunge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6295 | [[:d:Q113488790|Q113488790]] | [[Clarisse Heilbron]] | [[Paramaribo]] | 1868-12-10 | [[Suriname]] | 1949-10-23 | |- | style='text-align:right'| 6296 | [[:d:Q113499241|Q113499241]] | [[Lydia Saidi]] | [[Alxer]] | 1994 | [[Alxeria]] | | |- | style='text-align:right'| 6297 | [[:d:Q113499823|Q113499823]] | [[Tamar Hanan]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6298 | [[:d:Q113533525|Q113533525]] | [[Dimpy Bhalotia]] | | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 6299 | [[:d:Q113543522|Q113543522]] | [[Michelle Valberg]] | | | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:MichelleValberg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6300 | [[:d:Q113575002|Q113575002]] | [[Nancy Sheung]] | [[Suzhou]] | 1914 | [[República Popular da China]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 6301 | [[:d:Q113583355|Q113583355]] | [[Telma Saraiva]] | [[Crato]] | 1928-07-14 | [[Brasil]] | 2015-06-08 | |- | style='text-align:right'| 6302 | [[:d:Q113633654|Q113633654]] | [[Eileen Ramsay]] | [[Sanderstead]] | 1915-12-05 | [[Reino Unido]] | 2017-02-08 | |- | style='text-align:right'| 6303 | [[:d:Q113644895|Q113644895]] | [[Orit Leibovitz Novitch]] | | 1959-06-29 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6304 | [[:d:Q113666080|Q113666080]] | [[Špela Škulj]] | [[Šempeter pri Gorici]] | 1982 | [[Eslovenia]]<br/>[[República Federal Socialista de Iugoslavia]] | | |- | style='text-align:right'| 6305 | [[:d:Q113761219|Q113761219]] | [[Hannah Altman]] | | 1995-05-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Hannah Altman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6306 | [[:d:Q113762623|Q113762623]] | [[Esra Ersen]] | [[Ancara]] | 1970 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 6307 | [[:d:Q113773468|Q113773468]] | [[Katja Eydel]] | | 1969 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6308 | [[:d:Q113799310|Q113799310]] | [[Azin Seraj]] | | | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Azin Seraj.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6309 | [[:d:Q113853377|Q113853377]] | [[Monique Shaw]] | | | [[Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6310 | [[:d:Q113915327|Q113915327]] | [[Յուլյա Գրիգորյանց]] | [[Bakú]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 6311 | [[:d:Q113916952|Q113916952]] | [[Małgorzata Brus]] | [[Varsovia]] | 1956-09-11 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Małgorzata Brus.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6312 | [[:d:Q113951213|Q113951213]] | [[Anisa Xhomaqi]] | [[Tirana]] | 1993 | [[Albania]] | | |- | style='text-align:right'| 6313 | [[:d:Q113954981|Q113954981]] | [[Sabina Hörtner]] | [[Bruck an der Mur]] | 1967 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 6314 | [[:d:Q113976735|Q113976735]] | [[Christelle Boulé]] | [[Lausana]] | 1984 | [[Canadá]]<br/>[[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 6315 | [[:d:Q114223142|Q114223142]] | [[Mablen Jones]] | [[Nutley]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-11-10 | |- | style='text-align:right'| 6316 | [[:d:Q114307884|Q114307884]] | [[Tatjana Jamnik Pocajt]] | [[Slovenj Gradec]] | 1962-02-21 | [[Eslovenia]] | 2022-03-16 | |- | style='text-align:right'| 6317 | [[:d:Q114389689|Q114389689]] | [[Hana Fábry]] | [[Bratislava]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 6318 | [[:d:Q114413897|Q114413897]] | [[Amanda Coolidge]] | | | | | [[Ficheiro:Amanda Coolidge in 2010 (4378508283).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6319 | [[:d:Q114496086|Q114496086]] | [[Metka Grmek]] | | | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 6320 | [[:d:Q114529060|Q114529060]] | [[Jacqueline Renee Geux]] | | | [[Nova Zelandia]] | 2022-10-04 | |- | style='text-align:right'| 6321 | [[:d:Q114529132|Q114529132]] | [[Gema Arrugaeta]] | [[Ordizia]] | 1969-07-22 | | | [[Ficheiro:Gema Arrugaeta, argazkilaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6322 | [[:d:Q114553700|Q114553700]] | [[Pepa Roma]] | [[La Sentiu de Sió]] | 1954 | [[España]] | | [[Ficheiro:Pepa Roma 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6323 | [[:d:Q114564985|Q114564985]] | [[Lucía Castañeda Garma]] | [[Cidade de México]] | 1978 | [[México]] | | [[Ficheiro:Lucía Castañeda Garma, seleccionada en la Bienal Enrique Guzmán 04.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6324 | [[:d:Q114591634|Q114591634]] | [[Ricarda Denzer]] | [[Kirn]] | 1967-11-21 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6325 | [[:d:Q114593298|Q114593298]] | [[Selma Doborac]] | [[República Socialista de Bosnia e Hercegovina]] | 1982 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Selma Doborac.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6326 | [[:d:Q114593657|Q114593657]] | [[Annie France Noël]] | [[Moncton]] | 1987 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Annie France Noël, Selfportrait at the Studio, 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6327 | [[:d:Q114633586|Q114633586]] | [[Mayme Gerhard]] | [[St. Louis]] | 1876 | [[Estados Unidos de América]] | 1955 | |- | style='text-align:right'| 6328 | [[:d:Q114669980|Q114669980]] | [[Fatimah Hossaini]] | [[Teherán]] | 1993 | [[Afganistán]] | | |- | style='text-align:right'| 6329 | [[:d:Q114686095|Q114686095]] | [[Ulrike Gladik]] | [[Bruck an der Mur]] | 1970-10-15 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Österreichischer Filmpreis 2020 Foto Call Ulli Gladik 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6330 | [[:d:Q114697459|Q114697459]] | [[Anna Bahí]] | [[Banyoles]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 6331 | [[:d:Q114703030|Q114703030]] | [[Carmen Delaco]] | [[A Coruña]] | 1976-06-26 | [[España]] | | [[Ficheiro:CarmenDelaco.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6332 | [[:d:Q114783971|Q114783971]] | [[Sashenka Gutierrez]] | | | [[México]] | | [[Ficheiro:Sáshenka Gutiérrez.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6333 | [[:d:Q114809746|Q114809746]] | [[Katarina Matiasek]] | [[Viena]] | 1965 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 6334 | [[:d:Q114823873|Q114823873]] | [[Ella Wellesz]] | [[Gádoros]] | 1910-07-09 | | 1997-02-10 | [[Ficheiro:Wellesz Ella.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6335 | [[:d:Q114829257|Q114829257]] | [[Elisabeth Neudörfl]] | [[Darmstadt]] | 1968 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Elisabeth Neudörfl 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6336 | [[:d:Q114869832|Q114869832]] | [[Gerti Frankl]] | [[Graz]] | 1902-09-11<br/>1902-11-11 | | 1989-08-25 | [[Ficheiro:Gerti Frankl 28.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6337 | [[:d:Q114871019|Q114871019]] | [[Céline Croze]] | [[Casablanca]] | 1982 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 6338 | [[:d:Q114997779|Q114997779]] | [[Cornelia Hendrika Jonker]] | [[Ámsterdam]] | 1874-04-20 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1924-02-19 | [[Ficheiro:Portret van Cornelia Hendrika Jonker en een vrouw, RP-F-00-6723.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6339 | [[:d:Q115101853|Q115101853]] | [[Friederike Johanna Nestler-Rebeau]] | | 1938-08-16 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 6340 | [[:d:Q115104435|Q115104435]] | [[Anne de Henning]] | | 1945 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 6341 | [[:d:Q115108155|Q115108155]] | [[Maria José Oliveira]] | [[Lisboa]] | 1943 | [[Portugal]] | | [[Ficheiro:0 Maria José Oliveira DSC00260.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6342 | [[:d:Q115155038|Q115155038]] | [[Rosa Munoz]] | [[Madrid]] | 1963 | [[España]] | | [[Ficheiro:Rosa Muñoz 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6343 | [[:d:Q115179817|Q115179817]] | [[Helga von Brauchitsch]] | [[Aquisgrán]] | 1936 | [[Alemaña]] | 2023-09-07 | |- | style='text-align:right'| 6344 | [[:d:Q115212324|Q115212324]] | [[Amelia Bunbury]] | [[Australia Occidental]] | 1863 | [[Australia]] | 1956-11 | [[Ficheiro:Amelia Bunbury (as Mrs A.M.R. Bunbury) circa 1916.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6345 | [[:d:Q115245530|Q115245530]] | [[Elin Hansson]] | | 1985-08-15 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 6346 | [[:d:Q115250299|Q115250299]] | [[Beatrice Garvie]] | [[Perth, Escocia|Perth]] | 1872-05-09 | [[Reino Unido]] | 1956 | [[Ficheiro:Dr. B. Garvie 1900 (sq cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6347 | [[:d:Q115276019|Q115276019]] | [[Dana Gluckstein]] | [[Os Ánxeles]] | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Dana Gluckstein in 1972.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6348 | [[:d:Q115284531|Q115284531]] | [[Laura Sipán]] | [[Barcelona]] | 1979-02-14 | [[España]] | | [[Ficheiro:LAURA SIPAN (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6349 | [[:d:Q115410935|Q115410935]] | [[Rosa Maria Koolhoven]] | [[Utrecht]] | 1980s | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6350 | [[:d:Q115411492|Q115411492]] | [[Onyeka Igwe]] | [[Reino Unido]] | 1996 | [[Reino Unido]]<br/>[[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 6351 | [[:d:Q115433187|Q115433187]] | [[Rosalind Creasy]] | [[Needham]] | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6352 | [[:d:Q115473547|Q115473547]] | [[Maria Gorbena]] | [[Santander]] | 1947 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6353 | [[:d:Q115491947|Q115491947]] | [[Adéọlá Ọlágúnjú]] | | | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 6354 | [[:d:Q115544457|Q115544457]] | [[Louise Birt Baynes]] | [[Halifax, Nova Escocia|Halifax]] | 1876 | | 1958 | [[Ficheiro:Louise Birt Baynes with a chickadee friend.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6355 | [[:d:Q115562980|Q115562980]] | [[Tarrah Krajnak]] | [[Lima]] | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6356 | [[:d:Q115662636|Q115662636]] | [[Bertha Günther]] | | 1894-06-08 | [[Alemaña]] | 1975-12-24 | |- | style='text-align:right'| 6357 | [[:d:Q115692631|Q115692631]] | [[Jeanna Pihl]] | [[Väsby parish]] | 1848 | [[Suecia]] | 1922 | |- | style='text-align:right'| 6358 | [[:d:Q115715549|Q115715549]] | [[Annapurna Dutta]] | | 1894 | [[India]] | 1976 | |- | style='text-align:right'| 6359 | [[:d:Q115733335|Q115733335]] | [[Dina Bova]] | [[Moscova]] | 1977-06-16 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Dina Bova headshot portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6360 | [[:d:Q115759506|Q115759506]] | [[Vlasta Delimar]] | [[Zagreb]] | 1956-07-31 | [[Croacia]] | | [[Ficheiro:Vlasta Delimar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6361 | [[:d:Q115762322|Q115762322]] | [[Mimi Jacobs]] | [[Kentfield]] | 1911 | [[Estados Unidos de América]] | 1999-04-01 | |- | style='text-align:right'| 6362 | [[:d:Q115776380|Q115776380]] | [[Jagoda Przybylak]] | [[Varsovia]] | 1929 | [[Polonia]] | 2023-12-28 | |- | style='text-align:right'| 6363 | [[:d:Q115776440|Q115776440]] | [[Judith Huemer]] | [[Schärding]] | 1969 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Judith Huemer 2022 BHO-1320.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6364 | [[:d:Q115782341|Q115782341]] | [[Janina Green]] | [[Velbert]] | 1944 | [[Australia]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6365 | [[:d:Q115789741|Q115789741]] | [[Klara Farkas]] | | 1910-12-02 | [[Hungría]] | 2014-10-21 | |- | style='text-align:right'| 6366 | [[:d:Q115793723|Q115793723]] | [[Anne Barth]] | | 1982 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6367 | [[:d:Q115793778|Q115793778]] | [[Dorothea Tuch]] | [[Berlín]] | 1974 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6368 | [[:d:Q115796926|Q115796926]] | [[Piret Hirv]] | [[Talín]] | 1969-02-05 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6369 | [[:d:Q115830208|Q115830208]] | [[Blanche C. Hungerford]] | [[Baltimore]] | 1885<br/>1889 | [[Estados Unidos de América]] | 1944 | |- | style='text-align:right'| 6370 | [[:d:Q115841662|Q115841662]] | [[Adriana Duque]] | [[Manizales]] | 1968-05-20 | | | |- | style='text-align:right'| 6371 | [[:d:Q115858344|Q115858344]] | [[Rhiannon Adam]] | | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 6372 | [[:d:Q115868668|Q115868668]] | [[Diane Severin Nguyen]] | [[Carson]] | 1990 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6373 | [[:d:Q115869780|Q115869780]] | [[Laura Sperl]] | | 1988 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Laura Sperl BHO-1271.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6374 | [[:d:Q115902564|Q115902564]] | [[Anna Fux]] | [[Nürnberg|Núremberg]] | 1995 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6375 | [[:d:Q115941035|Q115941035]] | [[Bathsheba Okwenje]] | | 1973 | [[Uganda]]<br/>[[Ruanda]] | | |- | style='text-align:right'| 6376 | [[:d:Q115951719|Q115951719]] | [[Alyson Fligg]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6377 | [[:d:Q115972204|Q115972204]] | [[Anne Heinlein]] | [[Potsdam]] | 1977 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 6378 | [[:d:Q116057103|Q116057103]] | [[Valerie Wizlsperger]] | | 1890-12-03 | [[Austria]]<br/>[[Cisleitania]] | 1975-03-31 | |- | style='text-align:right'| 6379 | [[:d:Q116151549|Q116151549]] | [[Lily Edith White]] | [[Oregon City]] | 1866-05-10 | [[Estados Unidos de América]] | 1944-11-14 | |- | style='text-align:right'| 6380 | [[:d:Q116163716|Q116163716]] | [[Pippa Fowles]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6381 | [[:d:Q116187578|Q116187578]] | [[Els Bendheim]] | [[Ámsterdam]] | 1923-07-07 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2023-01-12 | [[Ficheiro:Els Bendheim, Jerusalem, 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6382 | [[:d:Q116195918|Q116195918]] | [[Anna de Ruijter]] | | | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6383 | [[:d:Q116205681|Q116205681]] | [[Marie Panckow]] | [[Berlín]] | 1836-08-24 | [[Reino de Prusia]]<br/>[[Alemaña]] | 1903-01-09 | |- | style='text-align:right'| 6384 | [[:d:Q116215920|Q116215920]] | [[Боднар Мар'яна Юріївна]] | [[Ternópil]] | | | | |- | style='text-align:right'| 6385 | [[:d:Q116232323|Q116232323]] | [[Susan Jennifer Watkins]] | | 1912 | [[Australia]] | 2006 | |- | style='text-align:right'| 6386 | [[:d:Q116251024|Q116251024]] | [[Gabrielle Lewis]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6387 | [[:d:Q116259308|Q116259308]] | [[Marie-Thérèse Rault]] | [[Tremblay, Ille e Vilaine|Tremblay]] | 1908-08-26 | [[Francia]] | 1989-07-11 | [[Ficheiro:M0212 2010-0031-9982 U1 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6388 | [[:d:Q116266526|Q116266526]] | [[Iryna Pap]] | [[Odesa]] | 1917-05-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1985-05-08 | |- | style='text-align:right'| 6389 | [[:d:Q116284572|Q116284572]] | [[Natalie Keyssar]] | [[Estados Unidos de América]] | 1984 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6390 | [[:d:Q116313965|Q116313965]] | [[Eva Barrett]] | [[Bishop’s Stortford]] | 1879 | [[Reino Unido]] | 1950-08-20 | |- | style='text-align:right'| 6391 | [[:d:Q116414354|Q116414354]] | [[Gemma Orobengoa]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 6392 | [[:d:Q116448147|Q116448147]] | [[Caroline Legg]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 6393 | [[:d:Q116478228|Q116478228]] | [[Lydia Goldblatt]] | | 1978 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 6394 | [[:d:Q116599901|Q116599901]] | [[Torun Börtz]] | | 1967-03-30 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Torun-Börtz-2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6395 | [[:d:Q116613030|Q116613030]] | [[Eva Tedesjö]] | | 1972-09-25 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 6396 | [[:d:Q116614313|Q116614313]] | [[Lisa Mattisson]] | | | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 6397 | [[:d:Q116621708|Q116621708]] | [[Anette Nantell]] | | 1968 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 6398 | [[:d:Q116767630|Q116767630]] | [[Gabriela Teplická]] | [[Poprad]] | 1980 | [[Eslovaquia]] | | [[Ficheiro:GabikaTeplicka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6399 | [[:d:Q116835105|Q116835105]] | [[Iva Sidash]] | [[Lviv]] | 1995-06-30 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Iva Sidash.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6400 | [[:d:Q116864688|Q116864688]] | [[Deborah Jack]] | [[Sint Maarten]] | 1970 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6401 | [[:d:Q116870133|Q116870133]] | [[Coco Dávez]] | [[Madrid]] | 1989 | [[España]] | | [[Ficheiro:Coco Davez Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6402 | [[:d:Q116894539|Q116894539]] | [[Eva Díez]] | [[Vigo]] | 1982 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6403 | [[:d:Q116923866|Q116923866]] | [[Astrid Busch]] | [[Krefeld]] | 1968-11-11 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6404 | [[:d:Q116940063|Q116940063]] | [[Iza Moczarna-Pasiek]] | | 1972 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Iza Moczarna-Pasiek portret.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6405 | [[:d:Q116980740|Q116980740]] | [[Seli Ben Ari]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6406 | [[:d:Q116985604|Q116985604]] | [[Ada Driver]] | [[Queensland]] | 1868-11-12 | [[Australia]] | 1954 | |- | style='text-align:right'| 6407 | [[:d:Q117029121|Q117029121]] | [[Inés Paulino]] | [[São Paulo]] | 1944 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 6408 | [[:d:Q117031997|Q117031997]] | [[Anouk Masson Krantz]] | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | | [[Francia]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Anouk Masson Krantz 2022.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6409 | [[:d:Q117063904|Q117063904]] | [[Ilona Wiśniewska]] | [[Prószków]] | 1981 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6410 | [[:d:Q117086931|Q117086931]] | [[Carolina Latorre Canet]] | [[Alginet]] | 1959-12-10 | [[España]] | | [[Ficheiro:Autoretrat (en blanc i negre).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6411 | [[:d:Q117088879|Q117088879]] | [[Ela Gawin]] | [[Cracovia]] | 1970-06-19 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6412 | [[:d:Q117207294|Q117207294]] | [[Emma Hardy]] | | 1963 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 6413 | [[:d:Q117223145|Q117223145]] | [[Nicola Dracoulis]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6414 | [[:d:Q117276738|Q117276738]] | [[Isabel Bannerman]] | [[Londres]] | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 6415 | [[:d:Q117287732|Q117287732]] | [[Maryam Kazemzadeh]] | | | | | [[Ficheiro:Maryam Kazemzadeh 2017-12-07.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6416 | [[:d:Q117302226|Q117302226]] | [[Augusta Conchiglia]] | | 1948 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 6417 | [[:d:Q117313993|Q117313993]] | [[Viretta Chambers Denny]] | [[Thurston County]] | 1862 | | 1951 | |- | style='text-align:right'| 6418 | [[:d:Q117315377|Q117315377]] | [[Suzanne Saroff]] | [[Missoula]] | 1993 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6419 | [[:d:Q117321890|Q117321890]] | [[Linda Alterwitz]] | | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6420 | [[:d:Q117383473|Q117383473]] | [[Hilda López Aguilar]] | [[Santiago de Chile]] | 1928-02-22 | [[Chile]] | 2016-05-30 | [[Ficheiro:Hilda López Aguilar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6421 | [[:d:Q117383610|Q117383610]] | [[Jana Wisniewski]] | [[Polonia]] | 1945 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 6422 | [[:d:Q117450902|Q117450902]] | [[Marja Pirilä]] | [[Rovaniemi]] | 1957 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 6423 | [[:d:Q117462940|Q117462940]] | [[Soltan Achilova]] | [[Turkmenistán]] | 1950<br/>1948 | [[Turkmenistán]] | | |- | style='text-align:right'| 6424 | [[:d:Q117466330|Q117466330]] | [[Rita Carmo]] | [[Leiria]] | 1970 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 6425 | [[:d:Q117467095|Q117467095]] | [[Kimberly dela Cruz]] | | | [[Filipinas]] | | |- | style='text-align:right'| 6426 | [[:d:Q117472659|Q117472659]] | [[Ashley Elston]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6427 | [[:d:Q117488408|Q117488408]] | [[Lauren Harnett]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6428 | [[:d:Q117561862|Q117561862]] | [[Gafni Shlain]] | [[Rosh HaNikra grottoes]] | 1957-03-08 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Gafni Shlin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6429 | [[:d:Q117768862|Q117768862]] | [[Marianne Cornelissen-Kuyt]] | [[1965]] | | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6430 | [[:d:Q117800536|Q117800536]] | [[Alejandra Platt Torres]] | [[Hermosillo]] | 1960 | [[México]] | | [[Ficheiro:Alejandra Platt Torres.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6431 | [[:d:Q117800631|Q117800631]] | [[Michele Ahin]] | | | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6432 | [[:d:Q117823206|Q117823206]] | [[Nora Lezano]] | | | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Nora Lezano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6433 | [[:d:Q117857362|Q117857362]] | [[Tryntsje Nauta]] | [[Bitgummole]] | 1981 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6434 | [[:d:Q117879214|Q117879214]] | [[Katherine Longly]] | [[Messancy]] | 1980-04-25 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 6435 | [[:d:Q118121138|Q118121138]] | [[Laurence Piaget-Dubuis]] | | 1971 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 6436 | [[:d:Q118235558|Q118235558]] | [[Alina Smutko]] | | 1992 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 6437 | [[:d:Q118274113|Q118274113]] | [[Widline Cadet]] | [[Haití]] | 1992 | | | |- | style='text-align:right'| 6438 | [[:d:Q118337081|Q118337081]] | [[Eliza Elizabeth Leaf]] | [[Sutton]] | 1818 | [[Nova Zelandia]] | 1908-09-10 | [[Ficheiro:Eliza Leaf.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6439 | [[:d:Q118385176|Q118385176]] | [[Maryvonne Gilotte]] | [[Paimpol]] | 1940 | [[Francia]] | 2012 | |- | style='text-align:right'| 6440 | [[:d:Q118387366|Q118387366]] | [[Laura Kotila]] | | | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 6441 | [[:d:Q118442048|Q118442048]] | [[Rini Tandon]] | [[Raipur]] | 1956 | [[India]]<br/>[[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 6442 | [[:d:Q118524451|Q118524451]] | [[María Antonia García de la Vega]] | | 1956-05-07 | | | |- | style='text-align:right'| 6443 | [[:d:Q118581558|Q118581558]] | [[Maria Haas]] | | 1968 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Fotografin Maria Haas 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6444 | [[:d:Q118583706|Q118583706]] | [[Reihane Taravati]] | [[Mashhad]] | 1991-03-19 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:ریحانه طراوتی.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6445 | [[:d:Q118592238|Q118592238]] | [[Olivia Rose]] | [[Londres]] | 1985 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 6446 | [[:d:Q118696132|Q118696132]] | [[Julia Chambi López]] | [[Sicuani]] | 1919-05-27 | [[Perú]] | 2003-10-15 | |- | style='text-align:right'| 6447 | [[:d:Q118739268|Q118739268]] | [[Adeline Rapon]] | [[París]] | 1990 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Adeline.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6448 | [[:d:Q118849550|Q118849550]] | [[Caroline Nasica]] | [[Francia]] | 1997-03-27 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 6449 | [[:d:Q118945575|Q118945575]] | [[Anastasiya Lvova]] | [[San Petersburgo]] | 1988-03-29 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Lvova Anastasiya, slavic face selfie.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6450 | [[:d:Q118984268|Q118984268]] | [[Gwen Shockey]] | [[Nova Jersey]] | 1988 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6451 | [[:d:Q119247723|Q119247723]] | [[Zerina Kaps]] | | 1999-07-31 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6452 | [[:d:Q119486838|Q119486838]] | [[Sam Jury]] | | | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:1.-Portrait Jury-bw.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6453 | [[:d:Q119499929|Q119499929]] | [[Géraldine Aresteanu]] | [[Iași]] | 1976-12-13 | [[Romanía]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Géraldine Aresteanu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6454 | [[:d:Q119670791|Q119670791]] | [[Fedora E. D. Brown]] | [[Iowa]] | 1857 | [[Estados Unidos de América]] | 1929 | |- | style='text-align:right'| 6455 | [[:d:Q119787724|Q119787724]] | [[Daisy Edis]] | | 1888 | [[Reino Unido]] | 1964 | |- | style='text-align:right'| 6456 | [[:d:Q119857504|Q119857504]] | [[Ana Peraica]] | | | [[Croacia]] | | |- | style='text-align:right'| 6457 | [[:d:Q119891021|Q119891021]] | [[Rosette Coryell]] | [[Constantinopla]] | 1916-04-16 | [[Turquía]] | 2000-06-16 | |- | style='text-align:right'| 6458 | [[:d:Q119951952|Q119951952]] | [[Andreína Mujica]] | [[Caracas]] | 1970-11-27 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 6459 | [[:d:Q120145767|Q120145767]] | [[Lidiya Petrova]] | [[Novi Iskar]] | 1975-11-14 | [[Bulgaria]] | 2014-11-10 | [[Ficheiro:L Petrova 003a.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6460 | [[:d:Q120314976|Q120314976]] | [[Christina Kratsch]] | | | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Re-publica 23 - Tag 1 (52955100103).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6461 | [[:d:Q120470150|Q120470150]] | [[Lina Geoushy]] | | | [[Exipto]] | | |- | style='text-align:right'| 6462 | [[:d:Q120490719|Q120490719]] | [[Erin Scott]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6463 | [[:d:Q120490865|Q120490865]] | [[Kimberlee Hewitt]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6464 | [[:d:Q120490896|Q120490896]] | [[Tina Hager]] | [[Boston]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6465 | [[:d:Q120532979|Q120532979]] | [[Joyce Dopkeen]] | | 1942-10-23 | [[Estados Unidos de América]] | 2023-01-31 | |- | style='text-align:right'| 6466 | [[:d:Q120548770|Q120548770]] | [[Tany Solovey]] | [[San Petersburgo]] | 1987-12-09 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Тревел-блоггер Татьяна Соловьёва на арктической станции на Байкале.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6467 | [[:d:Q120549518|Q120549518]] | [[Avishag Shaar-Yashuv]] | [[Haifa]] | 1990-11-22 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Avishagportrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6468 | [[:d:Q120551155|Q120551155]] | [[Adrienne Keahi Pao]] | | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6469 | [[:d:Q120592034|Q120592034]] | [[Barbora Reichová]] | [[Praga]] | 1985-02-06 | | | |- | style='text-align:right'| 6470 | [[:d:Q120644500|Q120644500]] | [[Aurélie Geurts]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6471 | [[:d:Q120870893|Q120870893]] | [[Karin Pihl]] | [[Drammen]] | 1918-01-18 | [[Noruega]] | 1993-08-02 | |- | style='text-align:right'| 6472 | [[:d:Q120972524|Q120972524]] | [[Marie Gallaud]] | [[18º distrito de París]] | 1867-03-19 | [[Francia]] | 1945-12-22 | [[Ficheiro:Marie Gallaud (1867-1945).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6473 | [[:d:Q120979671|Q120979671]] | [[Delali Ayivi]] | [[Baltimore]] | 1998 | [[Togo]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6474 | [[:d:Q121029798|Q121029798]] | [[Ingrid Hertfelder]] | | 1979 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ingrid Hertfelder.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6475 | [[:d:Q121072352|Q121072352]] | [[Génia Reinberg]] | [[Puławy]] | 1884-09-09 | [[Francia]]<br/>[[Imperio Ruso]] | 1968-10-14 | [[Ficheiro:Genia Reinberg by Leopold Pilichowski.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6476 | [[:d:Q121288760|Q121288760]] | [[Giuditta Nelli]] | | 1975 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Simply in a box 2011 exhibition Esino Lario 18.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6477 | [[:d:Q121289521|Q121289521]] | [[Valeria Vernizzi]] | | | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 6478 | [[:d:Q121298678|Q121298678]] | [[Martina Corà]] | [[Como]] | 1987 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Martina-IMG 3785.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6479 | [[:d:Q121344475|Q121344475]] | [[Penny Singer]] | | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 6480 | [[:d:Q121344548|Q121344548]] | [[Sarah Sense]] | | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 6481 | [[:d:Q121367698|Q121367698]] | [[Lotte Genzsch]] | [[Hamburgo]] | 1907 | [[Alemaña]] | 2003 | |- | style='text-align:right'| 6482 | [[:d:Q121368076|Q121368076]] | [[Jennie Williams]] | [[Happy Valley-Goose Bay]] | 1981 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 6483 | [[:d:Q121600892|Q121600892]] | [[Parisa Pourtaherian]] | | 1991-09-01 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 6484 | [[:d:Q122240742|Q122240742]] | [[Marie Boehm]] | [[Kłodzko]] | 1863-02-07 | [[Reich Alemán]] | 1953-08-04 | [[Ficheiro:Self-portrait of the Berlin photographer Marie Boehm (detail).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6485 | [[:d:Q122341058|Q122341058]] | [[Fares Micue]] | [[Arrecife, Lanzarote|Arrecife]] | | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6486 | [[:d:Q122481054|Q122481054]] | [[Jacqueline Thurston]] | | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6487 | [[:d:Q122662243|Q122662243]] | [[Marieka Ratsma]] | [[Woerden]] | 1984-12-25 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6488 | [[:d:Q122781664|Q122781664]] | [[Justine Varga]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 6489 | [[:d:Q122820132|Q122820132]] | [[Annette Ross Hume]] | | 1858-03-08 | | 1933-01-19 | |- | style='text-align:right'| 6490 | [[:d:Q122828788|Q122828788]] | [[Marguerite de Lalancy]] | | 1885 | [[Suíza]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 6491 | [[:d:Q122841509|Q122841509]] | [[Kiana Hayeri]] | | 1988 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 6492 | [[:d:Q122854601|Q122854601]] | [[Antoinette B. Hervey]] | [[Gilbertsville]] | 1857 | [[Estados Unidos de América]] | 1945-02-10 | [[Ficheiro:Wedding portrait of Walter and Antoinette Hervey (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6493 | [[:d:Q122873111|Q122873111]] | [[Emma Alfreda White Coleman]] | | 1863 | | 1949-06-07 | |- | style='text-align:right'| 6494 | [[:d:Q122873123|Q122873123]] | [[Ada Wills Garside]] | | 1870-02-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1950-03-07 | |- | style='text-align:right'| 6495 | [[:d:Q122887716|Q122887716]] | [[Hanna-Kaisa Hämäläinen]] | [[Mikkeli]] | 1975 | [[Finlandia]] | 2023-09-29 | |- | style='text-align:right'| 6496 | [[:d:Q122923214|Q122923214]] | [[Märta Thisner]] | | 1981 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 6497 | [[:d:Q122959006|Q122959006]] | [[Vilma Matulić]] | | 1982 | [[Croacia]] | | [[Ficheiro:Vilma Matulić.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6498 | [[:d:Q123046088|Q123046088]] | [[Julie Sarperi]] | [[Marsella]] | 1980-05-28 | [[Francia]] | 2017-12-27 | [[Ficheiro:Julie Sarperi sur un Segway à Tarragone (13716383734).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6499 | [[:d:Q123049999|Q123049999]] | [[Carole Achache]] | [[16º distrito de París]] | 1952-05-31 | [[Francia]] | 2016-03-01<br/>2016-03-02 | |- | style='text-align:right'| 6500 | [[:d:Q123137886|Q123137886]] | [[Anastasia Samoylova]] | [[Moscova]] | 1984 | | | [[Ficheiro:Anastasia Samoylova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6501 | [[:d:Q123147663|Q123147663]] | [[Petra Wittmar]] | | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 6502 | [[:d:Q123167096|Q123167096]] | [[Eila Marjala]] | [[Turku]] | 1919-06-06 | [[Finlandia]] | 1983-06-02 | [[Ficheiro:Valokuvaaja Eila Marjala (Kuvasiskot) (HK7155-196-69-14).tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6503 | [[:d:Q123185837|Q123185837]] | [[Laurie Lambrecht]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6504 | [[:d:Q123227400|Q123227400]] | [[Beate Hamizrachi]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6505 | [[:d:Q123228009|Q123228009]] | [[Norma Ibarra]] | [[Hermosillo]] | 1984-04-23 | [[México]] | | [[Ficheiro:Norma Ibarra "La Piro".jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6506 | [[:d:Q123286556|Q123286556]] | [[Heidi Harsieber]] | | 1948 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 6507 | [[:d:Q123338710|Q123338710]] | [[Else Boroffka-Niemeyer]] | | 1890-08-18 | | 1976-01-07 | |- | style='text-align:right'| 6508 | [[:d:Q123346472|Q123346472]] | [[Sophie Nielsen]] | [[Bjerringbro]] | 1858-02-20 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1941-10-19 | |- | style='text-align:right'| 6509 | [[:d:Q123353554|Q123353554]] | [[Anna Maria Colucci]] | [[Verbania]] | 1938 | [[Italia]] | 2015 | |- | style='text-align:right'| 6510 | [[:d:Q123397519|Q123397519]] | [[Hedvig Keppler]] | [[Turku]] | 1831 | [[Finlandia]] | 1882 | |- | style='text-align:right'| 6511 | [[:d:Q123401716|Q123401716]] | [[Agnes Andersson]] | | 1865-01-12 | [[Suecia]] | 1958-02-10 | |- | style='text-align:right'| 6512 | [[:d:Q123401976|Q123401976]] | [[Daya Cahen]] | [[Ámsterdam (Q9899)|Ámsterdam]] | 1969 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6513 | [[:d:Q123412802|Q123412802]] | [[Paula Rautavuori]] | | | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 6514 | [[:d:Q123414691|Q123414691]] | [[Sandra Schäfer]] | | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 6515 | [[:d:Q123415159|Q123415159]] | [[Anju Fujiwara]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 6516 | [[:d:Q123417198|Q123417198]] | [[Ikram Abdulkadir]] | [[Nairobi]] | 1995-09-04 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 6517 | [[:d:Q123464157|Q123464157]] | [[Gisela Curioni]] | | | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Gi se (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6518 | [[:d:Q123470897|Q123470897]] | [[Idoia Telleria Maritxalar]] | [[Lasarte-Oria]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Ido Telleria argazkilaria (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6519 | [[:d:Q123479631|Q123479631]] | [[Margaret Allen]] | | 1832 | [[Irlanda]] | 1914-03-26 | |- | style='text-align:right'| 6520 | [[:d:Q123493556|Q123493556]] | [[Clara Benador]] | [[Suíza]] | 1998 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 6521 | [[:d:Q123505537|Q123505537]] | [[Mariana Raphael]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 6522 | [[:d:Q123505618|Q123505618]] | [[Arati Kumar-Rao]] | [[Bangalore]] | | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 6523 | [[:d:Q123536964|Q123536964]] | [[Anne Knowlton Pilsbury]] | | 1874-09 | [[Estados Unidos de América]] | 1905-01-05 | |- | style='text-align:right'| 6524 | [[:d:Q123558134|Q123558134]] | [[Aleksandra Vailokaitienė]] | | 1895-03-18 | [[Lituania]] | 1957-01-17 | |- | style='text-align:right'| 6525 | [[:d:Q123566197|Q123566197]] | [[Lotte Hendrich-Hassmann]] | [[Graz]] | 1932 | [[Austria]] | 2007 | |- | style='text-align:right'| 6526 | [[:d:Q123575772|Q123575772]] | [[Giorgina Reid]] | [[Trieste]] | 1908-11-03 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-06-16 | |- | style='text-align:right'| 6527 | [[:d:Q123579211|Q123579211]] | [[Chen Leopold]] | [[Israel]] | 1982-04-28 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Chen Leoplod.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6528 | [[:d:Q123585628|Q123585628]] | [[Inge Osswald]] | [[Stuttgart]] | 1938 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6529 | [[:d:Q123586117|Q123586117]] | [[Alma Lessing]] | | 1841 | [[Alemaña]] | 1918 | [[Ficheiro:Alma Lessing.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6530 | [[:d:Q123608129|Q123608129]] | [[Rocío Kunst]] | [[Murcia]] | 1990 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6531 | [[:d:Q123613344|Q123613344]] | [[María Manzanera]] | [[Murcia]] | 1946 | [[España]] | 2024-04-04 | |- | style='text-align:right'| 6532 | [[:d:Q123687337|Q123687337]] | [[Hope MacDougall]] | | 1918-01-21 | | 1998-12-22 | |- | style='text-align:right'| 6533 | [[:d:Q123692658|Q123692658]] | [[Hilda Bergström]] | [[Bygdeå parish]] | 1873-09-21 | | 1950-07-09 | [[Ficheiro:Utterström, Hilda Sofia.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6534 | [[:d:Q123697533|Q123697533]] | [[Kendel Boone]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6535 | [[:d:Q123716116|Q123716116]] | [[Sandra Elkin]] | [[Rutland]] | 1938-10-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2023-11-08 | |- | style='text-align:right'| 6536 | [[:d:Q123746800|Q123746800]] | [[Adi Orni]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6537 | [[:d:Q123785533|Q123785533]] | [[Camila Falquez]] | [[Colombia]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 6538 | [[:d:Q123856254|Q123856254]] | [[Marije Kuiper]] | | 1983-02-15 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6539 | [[:d:Q123863036|Q123863036]] | [[Konstanze Göbel]] | [[Leipzig]] | 1950-08-03 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6540 | [[:d:Q123865517|Q123865517]] | [[Thalia Gochez]] | [[Pasadena, California|Pasadena]] | 1991<br/>1990s | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6541 | [[:d:Q124001543|Q124001543]] | [[Diana Matar]] | [[California]] | 1962 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6542 | [[:d:Q124004284|Q124004284]] | [[Dana Friedlander]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6543 | [[:d:Q124021510|Q124021510]] | [[Jenny Schäfer]] | [[Kassel]] | 1985 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6544 | [[:d:Q124079236|Q124079236]] | [[Eliane Aïsso]] | [[Abomey-Calavi]] | 1989-04-18 | [[Benín]] | | |- | style='text-align:right'| 6545 | [[:d:Q124080248|Q124080248]] | [[Ilonka Csillag]] | [[Santiago de Chile]] | 1957-12-27 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 6546 | [[:d:Q124094627|Q124094627]] | [[Päivi Paasikoski]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6547 | [[:d:Q124094646|Q124094646]] | [[Jenni Sarapää]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6548 | [[:d:Q124096712|Q124096712]] | [[Stina Virkamäki]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6549 | [[:d:Q124096837|Q124096837]] | [[Anne Sjöholm]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6550 | [[:d:Q124099639|Q124099639]] | [[Teresa Díaz]] | [[Cervantes]] | 1961-10-09 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6551 | [[:d:Q124156653|Q124156653]] | [[Ritva Bäckman]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6552 | [[:d:Q124157398|Q124157398]] | [[Anna-Liisa Nupponen]] | | 1922-11-27 | [[Finlandia]] | 1997 | |- | style='text-align:right'| 6553 | [[:d:Q124157672|Q124157672]] | [[Silja Aunola]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6554 | [[:d:Q124213499|Q124213499]] | [[Hänse Herrmann]] | [[Berlín]] | 1881-03-30 | [[Reich Alemán]] | 1917-12-31 | |- | style='text-align:right'| 6555 | [[:d:Q124223074|Q124223074]] | [[Mirjam Salomaa]] | [[Suistamo]] | 1917-04-04 | [[Finlandia]] | 1990-06-06 | |- | style='text-align:right'| 6556 | [[:d:Q124246854|Q124246854]] | [[Monika Avsenik]] | [[Liubliana]] | 1996-09-03 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Državna proslava ob dnevu upora proti okupatorju 2025 47 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6557 | [[:d:Q124247021|Q124247021]] | [[Paulina Holmgren]] | | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 6558 | [[:d:Q124248373|Q124248373]] | [[Ulla-Maija Parikka]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6559 | [[:d:Q124257997|Q124257997]] | [[Janet Ossebaard]] | | 1966 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2023-11-16 | |- | style='text-align:right'| 6560 | [[:d:Q124289856|Q124289856]] | [[Yael Yolovitch]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6561 | [[:d:Q124290452|Q124290452]] | [[Anfori]] | [[Hannover]] | 1958 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:2024-06-23 Das rote Sofa; Interview Anna Haack im Terrassenhochhaus Hannover-Davenstedt 6.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6562 | [[:d:Q124301099|Q124301099]] | [[Helen Marcus]] | | 1925-10-28 | [[Estados Unidos de América]] | 2023-10-01 | |- | style='text-align:right'| 6563 | [[:d:Q124309651|Q124309651]] | [[Stephanie Backus]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6564 | [[:d:Q124344350|Q124344350]] | [[Ali Smith]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:AliSmith CBGBs PhotoLyndaCohen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6565 | [[:d:Q124353590|Q124353590]] | [[Nayla Trogsbetreger]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6566 | [[:d:Q124365482|Q124365482]] | [[Margarethe Fellerer]] | [[Linz]] | 1885-01-06 | [[Austria]]<br/>[[Suíza]] | 1961-04-02 | |- | style='text-align:right'| 6567 | [[:d:Q124370645|Q124370645]] | [[Adriana Juan Durán]] | | 1985 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 6568 | [[:d:Q124376338|Q124376338]] | [[Salla Merikukka]] | | | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 6569 | [[:d:Q124376451|Q124376451]] | [[Saima Gustafva Forsberg]] | [[Helsinqui]] | 1882-10-30 | | 1959-01-09 | |- | style='text-align:right'| 6570 | [[:d:Q124378161|Q124378161]] | [[Marta Michalowska]] | | | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Marta Michalowska - IFFR 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6571 | [[:d:Q124378180|Q124378180]] | [[Liron Weissman]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6572 | [[:d:Q124382799|Q124382799]] | [[Ina Roos]] | | 1866-10-29 | [[Finlandia]] | 1931-05-27 | |- | style='text-align:right'| 6573 | [[:d:Q124388034|Q124388034]] | [[Tamar Lamm]] | [[Israel]] | 1972 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6574 | [[:d:Q124428949|Q124428949]] | [[Impi Backman]] | [[Impilahti]] | 1869-07-18 | [[Finlandia]] | 1955-09-05 | [[Ficheiro:Impi Backman polkupyöränsä kanssa.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6575 | [[:d:Q124429004|Q124429004]] | [[Beth Garrabrant]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6576 | [[:d:Q124464337|Q124464337]] | [[Maayan Toaf]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6577 | [[:d:Q124497590|Q124497590]] | [[Olena Hrom]] | [[Donetsk]] | | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Alena Grom.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6578 | [[:d:Q124499099|Q124499099]] | [[Anna Benjamin]] | | 1874 | [[Estados Unidos de América]] | 1902 | |- | style='text-align:right'| 6579 | [[:d:Q124499855|Q124499855]] | [[Rina Sjardin-Thompson]] | | | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 6580 | [[:d:Q124542399|Q124542399]] | [[Nanna Muus Steffensen]] | [[Fionia]] | 1985<br/>1986 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 6581 | [[:d:Q124542402|Q124542402]] | [[Pálné Rátonyi]] | [[Oradea]] | 1906-10-09 | [[Hungría]] | 1998-09-03 | |- | style='text-align:right'| 6582 | [[:d:Q124546923|Q124546923]] | [[Inge Besgen]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6583 | [[:d:Q124576392|Q124576392]] | [[Germaine Kanova]] | [[Boulogne-sur-Mer]] | 1902 | [[Francia]] | 1975 | [[Ficheiro:Germaine Kanova, première correspondante de guerre, de l'armée française.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6584 | [[:d:Q124595561|Q124595561]] | [[Gordon Eszter]] | [[Budapest]] | 1974-09-16 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 6585 | [[:d:Q124596246|Q124596246]] | [[Horváth M. Judit]] | [[Sárvár]] | 1952-09-20 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Horváth M. Judit.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6586 | [[:d:Q124598499|Q124598499]] | [[Knébel Terézia]] | [[Szombathely]] | 1889-07-12 | [[Hungría]] | 1963-02-20 | |- | style='text-align:right'| 6587 | [[:d:Q124642536|Q124642536]] | [[Roksana Kularska-Król]] | [[Kielce]] | 1982 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6588 | [[:d:Q124649921|Q124649921]] | [[Monika Czarska]] | | 1978-02-18 | | | |- | style='text-align:right'| 6589 | [[:d:Q124650510|Q124650510]] | [[Bernice Palmer]] | | 1893 | | 1989 | |- | style='text-align:right'| 6590 | [[:d:Q124654400|Q124654400]] | [[Irene Kung]] | | 1958 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 6591 | [[:d:Q124656150|Q124656150]] | [[Nada Žgank]] | [[Celje]] | 1967 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 6592 | [[:d:Q124665215|Q124665215]] | [[Diana Agunbiade-Kolawole]] | | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 6593 | [[:d:Q124666219|Q124666219]] | [[Sol Mariño]] | [[Vimianzo]] | 1986 | [[España]] | | [[Ficheiro:Sol Mariño na libraría Paz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6594 | [[:d:Q124668971|Q124668971]] | [[Anja Halla]] | [[Kannus]] | 1933-10-30 | | 2023-12-04 | |- | style='text-align:right'| 6595 | [[:d:Q124670607|Q124670607]] | [[Sari Gustafsson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6596 | [[:d:Q124683827|Q124683827]] | [[G. Cairenius]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6597 | [[:d:Q124691095|Q124691095]] | [[Batia Holin]] | [[Holon]] | 1953-01-22 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:בתיה הולין בתערוכה בנחל עוז. צילום - נחום הולין.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6598 | [[:d:Q124745108|Q124745108]] | [[Concepció Tor Barris]] | [[Xirona]] | 1926 | [[España]] | 2015-12-27 | |- | style='text-align:right'| 6599 | [[:d:Q124749850|Q124749850]] | [[Meli Petersson Ellafi]] | | 1988-11-05 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Meli Petersson Ellafi in 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6600 | [[:d:Q124788603|Q124788603]] | [[Jeanne Hermans]] | [[Gante]] | 1854-12-14 | [[Bélxica]] | 1934-07-02 | |- | style='text-align:right'| 6601 | [[:d:Q124791322|Q124791322]] | [[Sandim Mendes]] | [[Rotterdam]] | 1986 | [[Cabo Verde]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6602 | [[:d:Q124796140|Q124796140]] | [[Shiraz Grinbaum]] | [[Tel Aviv]] | 1979-03-07 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6603 | [[:d:Q124796143|Q124796143]] | [[Yoana Blikman]] | [[París]] | 1989-05-26 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Yoana Blikman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6604 | [[:d:Q124807380|Q124807380]] | [[Zhong Lin]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6605 | [[:d:Q124815548|Q124815548]] | [[Lisa Kohl]] | [[Luxemburgo (cidade)|Luxemburgo]] | 1988 | [[Luxemburgo]] | | |- | style='text-align:right'| 6606 | [[:d:Q124835616|Q124835616]] | [[Lydia Allison Fucsko]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6607 | [[:d:Q124851198|Q124851198]] | [[Wara Vargas Lara]] | [[Departamento de Cochabamba]] | 1977-02-24 | [[Bolivia]] | | |- | style='text-align:right'| 6608 | [[:d:Q124937604|Q124937604]] | [[Piper Ferguson]] | [[Petaluma]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6609 | [[:d:Q124969636|Q124969636]] | [[Inka Cresswell]] | | | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:24 03 07 BLUE LEADERS ByPixelshake-069 (53574988999).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6610 | [[:d:Q124977494|Q124977494]] | [[Marthe Nadar]] | [[8º distrito de París]] | 1912-05-08 | [[Francia]] | 1948-06-08 | |- | style='text-align:right'| 6611 | [[:d:Q124978213|Q124978213]] | [[Arlette Rosa-Lameynardie]] | [[París]] | 1930-06-10 | [[Francia]] | 2024-02-10 | |- | style='text-align:right'| 6612 | [[:d:Q124985177|Q124985177]] | [[Margaret Chute]] | | 1896 | [[Reino Unido]] | 1948 | |- | style='text-align:right'| 6613 | [[:d:Q125002686|Q125002686]] | [[Anne-Mette Kruse]] | | 1940s | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 6614 | [[:d:Q125024219|Q125024219]] | [[Inbal Abergil]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6615 | [[:d:Q125026800|Q125026800]] | [[Barbara Peacock]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Barb Prague.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6616 | [[:d:Q125055142|Q125055142]] | [[Li Naewiger]] | | 1917 | [[República Democrática Alemá]] | 1986 | |- | style='text-align:right'| 6617 | [[:d:Q125097220|Q125097220]] | [[Susan Wood]] | | 1932-03-25 | | | |- | style='text-align:right'| 6618 | [[:d:Q125294484|Q125294484]] | [[Silvia Catalán]] | [[Pamplona]] | | [[España]] | | [[Ficheiro:Silvia Catalán fotógrafa (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6619 | [[:d:Q125337463|Q125337463]] | [[Lou Romboy]] | [[Múnic]] | 1962 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6620 | [[:d:Q125397495|Q125397495]] | [[Edwige Razafy]] | | 1919 | [[Madagascar]] | 1988-04-22 | |- | style='text-align:right'| 6621 | [[:d:Q125455801|Q125455801]] | [[Minnie E. Neal]] | | 1858 | [[Estados Unidos de América]] | 1945 | [[Ficheiro:Minnie E. Neal (Women ambassadors abroad, 1914).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6622 | [[:d:Q125472921|Q125472921]] | [[Kristiina Mäenpää]] | [[Tampere]] | 1990 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 6623 | [[:d:Q125483808|Q125483808]] | [[Debora Ruppert]] | | | | | [[Ficheiro:202207 DeboraRuppert-©JacobiaDahm-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6624 | [[:d:Q125500061|Q125500061]] | [[Cettina Vicenzino]] | | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 6625 | [[:d:Q125540793|Q125540793]] | [[Elsbeth Kurasch]] | | 19th century | [[Imperio Alemán]]<br/>[[República de Weimar]]<br/>[[Alemaña nazi]] | 20th century | [[Ficheiro:DLR LVG CVI HansAlbers.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6626 | [[:d:Q125657167|Q125657167]] | [[Ida Esbra]] | [[Ámsterdam]] | 1927 | [[Colombia]] | 2009 | |- | style='text-align:right'| 6627 | [[:d:Q125807968|Q125807968]] | [[Bisera Videnova]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | 1966-11-10 | [[Bulgaria]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6628 | [[:d:Q125810297|Q125810297]] | [[Laura Torrijos-Bescós]] | [[Huesca]] | 2000-03-24 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6629 | [[:d:Q125884220|Q125884220]] | [[Samantha Dietmar]] | | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 6630 | [[:d:Q125906561|Q125906561]] | [[Elizaveta Porodina]] | [[Moscova]] | 1987 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 6631 | [[:d:Q125925339|Q125925339]] | [[E M Gardner]] | [[New Haven, Connecticut|New Haven]] | 1882-09-30 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1959 | [[Ficheiro:EM Gardner Mid Devon bi-election (sq cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6632 | [[:d:Q125940485|Q125940485]] | [[Sebiha Öztaş]] | [[Rotterdam]] | 1988 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6633 | [[:d:Q125972066|Q125972066]] | [[Lis Carpelan]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6634 | [[:d:Q125976168|Q125976168]] | [[Petra Tiirikkala]] | | 1894-04-05 | | 1984-04-29 | [[Ficheiro:Valokuvaaja Petra Tiirikkala 1970 (HK7155-109-70-1).tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6635 | [[:d:Q125988937|Q125988937]] | [[Jay Hoops]] | | 1919 | | 2004 | |- | style='text-align:right'| 6636 | [[:d:Q125989453|Q125989453]] | [[Soile Tirilä]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6637 | [[:d:Q125999466|Q125999466]] | [[Goni Riskin]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6638 | [[:d:Q126005901|Q126005901]] | [[Moron Non]] | [[Kawagoe]] | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 6639 | [[:d:Q126102684|Q126102684]] | [[Melissa Araya]] | | 1989-10-15 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 6640 | [[:d:Q126116391|Q126116391]] | [[Nada Orel]] | [[Zagreb]] | 1939-08-09 | | | |- | style='text-align:right'| 6641 | [[:d:Q126164161|Q126164161]] | [[Toya Legido]] | [[Albacete]] | 1968 | [[España]] | | [[Ficheiro:Toya Legido García.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6642 | [[:d:Q126164442|Q126164442]] | [[Scarlett Coten]] | [[Francia]] | 1959 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 6643 | [[:d:Q126171875|Q126171875]] | [[Nadia Martín]] | [[As Palmas de Gran Canaria]] | 1995 | | | |- | style='text-align:right'| 6644 | [[:d:Q126185157|Q126185157]] | [[Susanne Page]] | | 1938-03-03 | | 2024-05-13 | |- | style='text-align:right'| 6645 | [[:d:Q126192707|Q126192707]] | [[Pilar Albajar]] | [[Huesca]] | 1948 | [[España]] | | [[Ficheiro:Pilar Albajar.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6646 | [[:d:Q126193267|Q126193267]] | [[Lena Carlsson]] | | 1943-06-14 | [[Suecia]] | 2003-06-14 | |- | style='text-align:right'| 6647 | [[:d:Q126279020|Q126279020]] | [[Laura Lasinsky]] | | 1844-01-20 | | 1919-11-27 | |- | style='text-align:right'| 6648 | [[:d:Q126283482|Q126283482]] | [[Bettina Katzenstein]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6649 | [[:d:Q126364737|Q126364737]] | [[Eva Klasson]] | [[Brämhult]] | 1947 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 6650 | [[:d:Q126365111|Q126365111]] | [[Martha Huber-Villiger]] | [[Wettinge]] | 1926 | [[Suíza]] | 2017 | |- | style='text-align:right'| 6651 | [[:d:Q126365938|Q126365938]] | [[Ana Esquível]] | | 1936 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 6652 | [[:d:Q126370919|Q126370919]] | [[Ida Nyman]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6653 | [[:d:Q126391474|Q126391474]] | [[Chloé Quenum]] | [[París]] | 1983 | [[Francia]]<br/>[[Benín]] | | |- | style='text-align:right'| 6654 | [[:d:Q126442934|Q126442934]] | [[Fat B]] | [[Cotonou]]<br/>[[Benín]] | 1998-08-06 | [[Benín]] | | [[Ficheiro:Rappeuse béninois.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6655 | [[:d:Q126477438|Q126477438]] | [[Bruna Polimeni]] | | 1934 | | | |- | style='text-align:right'| 6656 | [[:d:Q126480088|Q126480088]] | [[Verena Winkelmann]] | | 1973 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 6657 | [[:d:Q126486490|Q126486490]] | [[Catharina Gotby]] | | 1955 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 6658 | [[:d:Q126597836|Q126597836]] | [[Hulda Amanda Leverin]] | | 1855 | [[Suecia]] | 1916 | |- | style='text-align:right'| 6659 | [[:d:Q126599200|Q126599200]] | [[Hagar Bader]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6660 | [[:d:Q126716533|Q126716533]] | [[Lilly Ebstein]] | [[Wrocław]] | 1897-04-07 | [[Alemaña]] | 1966-06-05 | |- | style='text-align:right'| 6661 | [[:d:Q126871366|Q126871366]] | [[Nessa Eull]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6662 | [[:d:Q126871368|Q126871368]] | [[Darla Sondrol]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6663 | [[:d:Q126871369|Q126871369]] | [[Jane Hartman]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6664 | [[:d:Q126947718|Q126947718]] | [[Yan Wang Preston]] | [[Henan]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 6665 | [[:d:Q126982760|Q126982760]] | [[Maia Flore]] | | 1988 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 6666 | [[:d:Q126986415|Q126986415]] | [[Gertrud Vogler]] | [[Valais]] | 1936-12 | [[Suíza]] | 2018-01-30 | |- | style='text-align:right'| 6667 | [[:d:Q127164496|Q127164496]] | [[Liana John]] | [[São Paulo]] | 1958-02-07 | [[Brasil]] | 2021-07-23 | |- | style='text-align:right'| 6668 | [[:d:Q127293201|Q127293201]] | [[Maribel Longueira]] | [[A Coruña]] | 1951 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6669 | [[:d:Q127331241|Q127331241]] | [[Lena Böklin]] | | 1915-12-13 | [[Suecia]] | 1978-12-30 | |- | style='text-align:right'| 6670 | [[:d:Q127432754|Q127432754]] | [[Rosalind Maingot]] | [[Brisbane]] | 1894 | | 1947<br/>1957 | |- | style='text-align:right'| 6671 | [[:d:Q127509082|Q127509082]] | [[Zlata Vucelić]] | [[Požega]] | | [[República Federal Socialista de Iugoslavia]]<br/>[[Croacia]] | | |- | style='text-align:right'| 6672 | [[:d:Q127592081|Q127592081]] | [[Hildegard Ruoff]] | [[Stuttgart]] | 1919 | [[Alemaña]] | 2020 | |- | style='text-align:right'| 6673 | [[:d:Q127599502|Q127599502]] | [[Annabella Balduvino]] | [[San Carlos]] | 1948-04-21 | [[Uruguai]] | | [[Ficheiro:Annabella Balduvino.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6674 | [[:d:Q127662613|Q127662613]] | [[Jaklin Romine]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6675 | [[:d:Q127691768|Q127691768]] | [[Lorraine Turci]] | [[Mont-Saint-Martin]] | 1981 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Portrait de Lorraine Turci.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6676 | [[:d:Q127703073|Q127703073]] | [[Sylvia de Swaan]] | [[Chernivtsi]] | 1941 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Romanía]]<br/>[[Ucraína]] | 2023-12-07 | [[Ficheiro:Sylvia de Swaan @ "In Transition - Cultural Identities in the Age of Transnational and Transcultural Flux", Ural State University, Yekaterinburg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6677 | [[:d:Q127828934|Q127828934]] | [[Kathy Willens]] | | 1949-12-08 | | 2024-07-16 | |- | style='text-align:right'| 6678 | [[:d:Q128032262|Q128032262]] | [[فدوى روحانا]] | [[Isfiya]] | | [[Estado de Palestina]] | | |- | style='text-align:right'| 6679 | [[:d:Q128035380|Q128035380]] | [[Amalia Sperandio]] | [[Corfú, Corfú|Corfú]] | 1854 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1948-07-16 | [[Ficheiro:Amalia Sperandio Ritratto.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6680 | [[:d:Q128800416|Q128800416]] | [[Mine Kasapoğlu]] | | 1979 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 6681 | [[:d:Q128829875|Q128829875]] | [[Shir Musan]] | | 1993-03-17 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:שיר מוסן.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6682 | [[:d:Q129176077|Q129176077]] | [[Sara Sánchez]] | [[Madrid]] | 1980-12-04 | [[España]] | | [[Ficheiro:Sara Sánchez Calvo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6683 | [[:d:Q129259103|Q129259103]] | [[Camille Farrah Lenain]] | [[París]] | 1990 | [[Francia]]<br/>[[Alxeria]] | | |- | style='text-align:right'| 6684 | [[:d:Q129514687|Q129514687]] | [[Lilith Kampffmeyer]] | [[Dachau]] | 1997 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6685 | [[:d:Q129634847|Q129634847]] | [[Emma Sarpaniemi]] | [[Helsinqui]] | 1993 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 6686 | [[:d:Q129812205|Q129812205]] | [[Карпачёва Евгения Анатольевна]] | | | | | [[Ficheiro:2022-02-18. Открытие персональной выставки Виктора Черемисина «Для Глаз и для Сердца» DSC 1674 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6687 | [[:d:Q130006942|Q130006942]] | [[Hildegard Wegner]] | [[Winsen]] | 1927-04-15 | [[Alemaña]] | 2014 | [[Ficheiro:Hildegard Wegner - Ausstellungseröffnung im KUBUS am 01.08.2004 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6688 | [[:d:Q130006950|Q130006950]] | [[Ilse Paul]] | | | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6689 | [[:d:Q130014114|Q130014114]] | [[Anaïs Gallagher]] | [[Portland Hospital]] | 2000-01-27 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 6690 | [[:d:Q130210639|Q130210639]] | [[Laelia Goehr]] | [[Kíiv]] | 1908 | | 2002 | |- | style='text-align:right'| 6691 | [[:d:Q130214276|Q130214276]] | [[Franzi Kreis]] | | 1991-11-29 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 6692 | [[:d:Q130251629|Q130251629]] | [[Suzanne Tranchant]] | [[7º distrito de París]] | 1861-09-15 | [[Francia]] | 1942-12-24 | |- | style='text-align:right'| 6693 | [[:d:Q130259408|Q130259408]] | [[Ana Amado]] | [[Ferrol]] | 1975 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6694 | [[:d:Q130294437|Q130294437]] | [[Else Petersen]] | [[Tórshavn]] | 1854-06-22 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1927-01-12 | |- | style='text-align:right'| 6695 | [[:d:Q130295468|Q130295468]] | [[Renata Rakolcai]] | [[Székesfehérvár]] | 1972 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6696 | [[:d:Q130295802|Q130295802]] | [[Nicole Kramm]] | [[Santiago de Chile]] | 1990-02-13 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 6697 | [[:d:Q130295962|Q130295962]] | [[Waheeda Malullah]] | [[Al-Muharraq|Al Muharraq]] | 1978-08-19 | [[Bahrain]] | | |- | style='text-align:right'| 6698 | [[:d:Q130304176|Q130304176]] | [[Charlee Brodsky]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6699 | [[:d:Q130317743|Q130317743]] | [[Tuul Morandi]] | | 1980-09-27 | [[Francia]]<br/>[[Mongolia]] | | |- | style='text-align:right'| 6700 | [[:d:Q130323814|Q130323814]] | [[Liza Buturlin]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6701 | [[:d:Q130344621|Q130344621]] | [[Gloria Rodriguez Calero]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6702 | [[:d:Q130526535|Q130526535]] | [[Karolina Wojtas]] | [[Jarosław]] | 1996 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6703 | [[:d:Q130537650|Q130537650]] | [[Sandra Rocha]] | [[Azores]] | 1974-05-24<br/>1974 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 6704 | [[:d:Q130571082|Q130571082]] | [[Liliana Miraglia]] | [[Guayaquil]] | 1952 | [[Ecuador]] | | |- | style='text-align:right'| 6705 | [[:d:Q130603011|Q130603011]] | [[Emily Sandifer]] | [[Idaho Falls]] | 1985-01-17 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6706 | [[:d:Q130640365|Q130640365]] | [[Sabine van Wechem]] | | 1983 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Freelancersfestival 2018 (28120559067).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6707 | [[:d:Q130662278|Q130662278]] | [[Jenny E. Ross]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6708 | [[:d:Q130706992|Q130706992]] | [[Amalie Motander]] | | 1815-05-17 | [[Suecia]] | 1889-05-16 | |- | style='text-align:right'| 6709 | [[:d:Q130707264|Q130707264]] | [[Amanda Hinault]] | [[Rennes]] | | | | [[Ficheiro:LGBT Pride Rennes (14666708410).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6710 | [[:d:Q130707319|Q130707319]] | [[Julie Cotinaud]] | | | | | [[Ficheiro:Mamiya RZ67 Pro II en action (34132012892).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6711 | [[:d:Q130710807|Q130710807]] | [[Dominique Cerf]] | [[Bitche]] | 1957 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 6712 | [[:d:Q130716585|Q130716585]] | [[Shiri Ben Ari]] | [[Ashdod]] | 1974-10-10 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6713 | [[:d:Q130717600|Q130717600]] | [[Dagmar Eriksén]] | | 1866-12-02 | [[Suecia]] | 1929-08-17 | |- | style='text-align:right'| 6714 | [[:d:Q130737143|Q130737143]] | [[Amelia Magro]] | | 1937-04-19 | [[Suíza]] | 2003-12-24 | |- | style='text-align:right'| 6715 | [[:d:Q130752444|Q130752444]] | [[Ley Uwera]] | [[Goma (Q204381)|Goma]] | 1989-12-09 | [[República Democrática do Congo]] | | [[Ficheiro:Ley Uwera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6716 | [[:d:Q130793449|Q130793449]] | [[Tina Lechner]] | [[St. Pölten]] | 1981 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 6717 | [[:d:Q131061031|Q131061031]] | [[Sydelle Willow Smith]] | [[Xohanesburgo]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 6718 | [[:d:Q131191313|Q131191313]] | [[Adina Wolman]] | | 2000-08-16 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6719 | [[:d:Q131304483|Q131304483]] | [[Harriette Kershaw Leiding]] | [[Sewanee]] | 1874-06-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1948-03-20 | |- | style='text-align:right'| 6720 | [[:d:Q131324686|Q131324686]] | [[Lucie Čižmářová]] | | 20th century | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Čižmářová Příbrský 2023.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6721 | [[:d:Q131339469|Q131339469]] | [[Emma Holland]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 6722 | [[:d:Q131341070|Q131341070]] | [[Erzsébet Hámori]] | [[Budapest]] | 1927-03-30 | [[Hungría]] | 2021-03-23 | [[Ficheiro:Hámori Erzsébet, 1990.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6723 | [[:d:Q131343682|Q131343682]] | [[Heidi Vanderbilt]] | | 1948-07-20 | | 2021-01-31 | |- | style='text-align:right'| 6724 | [[:d:Q131387000|Q131387000]] | [[Maheder Haileselassie]] | [[Adís Abeba]] | 1990 | [[Etiopía]] | | [[Ficheiro:Maheder Haileselassie self portrait.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6725 | [[:d:Q131388273|Q131388273]] | [[Claudia Frontino]] | [[Mollet del Vallès]] | 1989 | | | [[Ficheiro:Autoretrat de la fotògrafa i periodista Claudia Frontino.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6726 | [[:d:Q131389569|Q131389569]] | [[Danielle Cantor]] | | 1994 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6727 | [[:d:Q131416424|Q131416424]] | [[Emilia Bergmark-Jiménez]] | | 1982 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 6728 | [[:d:Q131421364|Q131421364]] | [[Judit Coma Palou]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6729 | [[:d:Q131421965|Q131421965]] | [[Fredrika Ekman Wintzell]] | | 1872-01-31 | [[Suecia]] | 1936-11-01 | |- | style='text-align:right'| 6730 | [[:d:Q131440787|Q131440787]] | [[Vesna Pavlović]] | [[Kladovo]] | 1970 | [[Serbia]] | | |- | style='text-align:right'| 6731 | [[:d:Q131444871|Q131444871]] | [[Rachel Handlin]] | | 1995 | | | |- | style='text-align:right'| 6732 | [[:d:Q131457454|Q131457454]] | [[Pecsics Mária]] | [[Budapest]] | 1973-01-05 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Pecsics Mária.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6733 | [[:d:Q131462590|Q131462590]] | [[Berta Engels]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6734 | [[:d:Q131469190|Q131469190]] | [[Candacy Taylor]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6735 | [[:d:Q131514838|Q131514838]] | [[Verena Rempel]] | [[Würzburg]] | 1976 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Verena Rempel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6736 | [[:d:Q131544785|Q131544785]] | [[Michaela Vostalová]] | | 1983-10-29 | | | |- | style='text-align:right'| 6737 | [[:d:Q131560870|Q131560870]] | [[Mateja Trunk Hrvatin]] | | | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 6738 | [[:d:Q131563580|Q131563580]] | [[Aleksandra Pelko Jamnik]] | | | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 6739 | [[:d:Q131572859|Q131572859]] | [[Nicole Giesa]] | | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 6740 | [[:d:Q131581315|Q131581315]] | [[Barbara Rohm]] | [[Goslar]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 6741 | [[:d:Q131584153|Q131584153]] | [[Ana Herranz Gallastegi]] | [[Elorrio]] | 1958-11-15 | | | [[Ficheiro:Ana Herranz 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6742 | [[:d:Q131597558|Q131597558]] | [[Carla Filipe]] | [[Vila Nova da Barquinha]] | 1973 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 6743 | [[:d:Q131612203|Q131612203]] | [[Alice Longstaff]] | | 1907-05-16 | [[Reino Unido]] | 1992-01-10 | |- | style='text-align:right'| 6744 | [[:d:Q131613985|Q131613985]] | [[Iris Kiya]] | [[A Paz]] | 1990 | [[Bolivia]] | | |- | style='text-align:right'| 6745 | [[:d:Q131621756|Q131621756]] | [[Danielle Lozeau]] | [[Leominster]] | 1987-08-22 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6746 | [[:d:Q131625438|Q131625438]] | [[Tamar Tsiklauri]] | | | [[Xeorxia]] | | |- | style='text-align:right'| 6747 | [[:d:Q131677492|Q131677492]] | [[Antonia Jacobsen]] | [[Hildesheim]] | 20th century | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Verf 08.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6748 | [[:d:Q131758917|Q131758917]] | [[Hanna Wallin]] | [[Halmstad]] | 1870-07-21 | [[Suecia]] | 1922-04-16 | |- | style='text-align:right'| 6749 | [[:d:Q131828596|Q131828596]] | [[Camille Gharbi]] | | 1984 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 6750 | [[:d:Q131909689|Q131909689]] | [[Chloe Sherman]] | [[Nova York]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Chloe Sherman Photographer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6751 | [[:d:Q131927849|Q131927849]] | [[Nielsine Zehngraf]] | [[Randers]] | 1848-12-03 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1932-06-12 | |- | style='text-align:right'| 6752 | [[:d:Q131934421|Q131934421]] | [[Wilma Nyari]] | | 1962-07-15 | | | |- | style='text-align:right'| 6753 | [[:d:Q132092757|Q132092757]] | [[Rosemary Grimble]] | [[Atol Tarawa]] | 1917-01 | | 2013-04-22 | |- | style='text-align:right'| 6754 | [[:d:Q132126197|Q132126197]] | [[愛羅]] | [[Taitung City]] | 1968-07-23 | [[Taiwán]] | | |- | style='text-align:right'| 6755 | [[:d:Q132175771|Q132175771]] | [[Tiku Kobiashvili]] | | 2002-11-20 | [[Xeorxia]] | | |- | style='text-align:right'| 6756 | [[:d:Q132189690|Q132189690]] | [[Tony Dočekal]] | [[Ámsterdam (Q9899)|Ámsterdam]] | 1992 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6757 | [[:d:Q132205224|Q132205224]] | [[Nancy Bulkeley]] | | 1913 | | 1988 | |- | style='text-align:right'| 6758 | [[:d:Q132223578|Q132223578]] | [[Efrat Eshel]] | [[Givat Haim (Ihud)]] | 1968 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6759 | [[:d:Q132227562|Q132227562]] | [[Madame Fritz]] | | 1807-03-14 | | 1876-05-28 | |- | style='text-align:right'| 6760 | [[:d:Q132237183|Q132237183]] | [[Anne Morgenstern]] | | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 6761 | [[:d:Q132405493|Q132405493]] | [[Sara Buijskes]] | | 1886 | [[Suráfrica]] | 1970 | |- | style='text-align:right'| 6762 | [[:d:Q132457153|Q132457153]] | [[Margaret Tomlinson]] | | 1905-09-20 | [[Reino Unido]] | 1997-10-09 | |- | style='text-align:right'| 6763 | [[:d:Q132529664|Q132529664]] | [[Mayeli Villalba]] | | | [[Paraguai]] | | |- | style='text-align:right'| 6764 | [[:d:Q132561968|Q132561968]] | [[Nerea Garaizar Velasco]] | | | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6765 | [[:d:Q132563046|Q132563046]] | [[Антонія Зоряна Шелепило]] | [[Hrymailiv]] | 1988-02-03 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 6766 | [[:d:Q132579408|Q132579408]] | [[Amy Schoeman]] | | 1942-07-03 | [[Namibia]] | | |- | style='text-align:right'| 6767 | [[:d:Q132716843|Q132716843]] | [[Dafna Gazit]] | | 1971 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6768 | [[:d:Q132733473|Q132733473]] | [[Sophie Thun]] | | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 6769 | [[:d:Q132774896|Q132774896]] | [[Johanna-Maria Fritz]] | | 1994-04-15 | | | |- | style='text-align:right'| 6770 | [[:d:Q132786197|Q132786197]] | [[Trudy Hayes]] | [[Deep Well Station]] | 1912-08-28 | [[Australia]] | 2011 | [[Ficheiro:Trudy Hayes 305.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6771 | [[:d:Q132860786|Q132860786]] | [[Daro Sulakauri]] | | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 6772 | [[:d:Q132891448|Q132891448]] | [[Rebekah Gaillard]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6773 | [[:d:Q132979751|Q132979751]] | [[Marie-Noëlle Bastin]] | [[Liexa]] | 1961-12-21 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 6774 | [[:d:Q133219473|Q133219473]] | [[Gretchen Van Tassel]] | [[Nova York]] | 1918-02-04 | | 2011-01-11 | |- | style='text-align:right'| 6775 | [[:d:Q133251348|Q133251348]] | [[Léontine Permeke]] | [[Poperinge]] | 1858-09-17 | [[Bélxica]] | 1923-06-18 | [[Ficheiro:LéontinePermeke.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6776 | [[:d:Q133269659|Q133269659]] | [[Mary E Steele]] | | 1880-04-13 | | 1974-11-10 | |- | style='text-align:right'| 6777 | [[:d:Q133277518|Q133277518]] | [[Nati Cuevas Zugazagotia]] | [[Bilbao]] | 1950 | [[España]] | | [[Ficheiro:Nati Cuevas Zugazagoitia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6778 | [[:d:Q133280783|Q133280783]] | [[Elizabeth Higgins]] | [[Stamford]] | 1828 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1899 | |- | style='text-align:right'| 6779 | [[:d:Q133297481|Q133297481]] | [[Ashkhen Aristakyan]] | | | [[Imperio Ruso]] | | |- | style='text-align:right'| 6780 | [[:d:Q133391509|Q133391509]] | [[Alicia Benavides]] | [[Arequipa]] | 1938 | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 6781 | [[:d:Q133413888|Q133413888]] | [[Barbara Meffert]] | | 1937-08-30 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | 2014 | |- | style='text-align:right'| 6782 | [[:d:Q133457071|Q133457071]] | [[Jessica Earnshaw]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6783 | [[:d:Q133505233|Q133505233]] | [[Susan kae Grant]] | | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 6784 | [[:d:Q133571872|Q133571872]] | [[Agnieszka Rodowicz]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6785 | [[:d:Q133581186|Q133581186]] | [[Julie Balagué]] | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 6786 | [[:d:Q133646116|Q133646116]] | [[Christine Stephan-Brosch]] | | 1939 | [[República Democrática Alemá]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6787 | [[:d:Q133698010|Q133698010]] | [[Daphne Channa Horn]] | [[Groninga|Groninga - Groningen]] | 1975-09-03 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6788 | [[:d:Q133698053|Q133698053]] | [[Hilkka Uomala]] | [[Riihimäki]] | 1922-02-09 | | 1996-11-23 | [[Ficheiro:Photographer Hilkka Uomala in the kitchen in March 1959 (JOKAVIU2C012-1).tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6789 | [[:d:Q133698820|Q133698820]] | [[Renate Billensteiner]] | [[Viena]] | 1960 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Renate Billensteiner 2024 BHO-0726.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6790 | [[:d:Q133734418|Q133734418]] | [[Molly Riley]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6791 | [[:d:Q133745783|Q133745783]] | [[Marie-Georgette Mousel]] | [[Esch-sur-Alzette]] | 1933-04-24 | [[Luxemburgo]] | | |- | style='text-align:right'| 6792 | [[:d:Q133818020|Q133818020]] | [[Gerlinde Miesenböck]] | | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 6793 | [[:d:Q133844663|Q133844663]] | [[Brigitte Voigt]] | | 1934 | [[República Democrática Alemá]] | 2025-03-28 | |- | style='text-align:right'| 6794 | [[:d:Q133846022|Q133846022]] | [[Dorothy Hosmer]] | | 1911-04-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2008-04-29 | |- | style='text-align:right'| 6795 | [[:d:Q133846816|Q133846816]] | [[Pauline Bates Brown]] | [[Garber]] | 1901-03-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1963-02-04 | |- | style='text-align:right'| 6796 | [[:d:Q133856762|Q133856762]] | [[Ramona Schacht]] | | 1989 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6797 | [[:d:Q133866626|Q133866626]] | [[Michelle Baikie]] | [[Happy Valley-Goose Bay]] | 1964 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 6798 | [[:d:Q133871446|Q133871446]] | [[Ayo Tsalithaba]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6799 | [[:d:Q133894474|Q133894474]] | [[Sophie Elgort]] | | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 6800 | [[:d:Q133897131|Q133897131]] | [[Nancy Wong]] | [[Provincia de Cantón]] | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Woman with Yorkshire terrier.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6801 | [[:d:Q134005661|Q134005661]] | [[Susanne Wahlström (Photographer)]] | | 1963-04-04 | | | |- | style='text-align:right'| 6802 | [[:d:Q134085377|Q134085377]] | [[Catherine Ebser]] | | 1982-07-22 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 6803 | [[:d:Q134087996|Q134087996]] | [[Pilar Sepúlveda Souvrier]] | [[Baza]] | 1898 | [[España]] | 1995 | |- | style='text-align:right'| 6804 | [[:d:Q134220915|Q134220915]] | [[Johanna Roos]] | [[Pärnu]] | 2001-07-21 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Johanna Roos.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6805 | [[:d:Q134382590|Q134382590]] | [[Rosalba Bustamante]] | [[Estado de Oaxaca|Oaxaca]] | | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 6806 | [[:d:Q134428938|Q134428938]] | [[Edie Baskin]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6807 | [[:d:Q134483633|Q134483633]] | [[Sabine Jaccard]] | [[Vitry-sur-Seine]] | 1971-09-06 | [[Francia]]<br/>[[Suíza]] | | [[Ficheiro:Sabine Jaccard-2025 par Béatrice Cafiéri".jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6808 | [[:d:Q134547861|Q134547861]] | [[Val Souza]] | [[São Paulo]] | 1985 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 6809 | [[:d:Q134588368|Q134588368]] | [[Anne Reitsma]] | | | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6810 | [[:d:Q134588602|Q134588602]] | [[Valerie Kuypers]] | [[Delft]] | 1976-02-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6811 | [[:d:Q134589609|Q134589609]] | [[Marija Bavec]] | | 1904 | [[Iugoslavia]] | 1985 | [[Ficheiro:Ateljejski portret Marije Bavec, nastal okrog 1934.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6812 | [[:d:Q134611402|Q134611402]] | [[Karin Kainer]] | | | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Karin Kainer 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6813 | [[:d:Q134789155|Q134789155]] | [[Camila Chaín]] | [[Barranquilla]] | 1979 | [[Colombia]] | | |- | style='text-align:right'| 6814 | [[:d:Q134980532|Q134980532]] | [[Arja Lento]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6815 | [[:d:Q134985030|Q134985030]] | [[Lorie Shaull]] | | | | | |} {{Wikidata list end}} [[Categoría:Wikipedia:Listas de mulleres con datos de Wikidata]] 394rqglccremyypn88c3c0n718vhqot 7105340 7105252 2025-06-24T10:29:34Z ListeriaBot 65707 Wikidata list updated [V2] 7105340 wikitext text/x-wiki Esta é unha '''lista de fotógrafas''', segundo os datos que constan en [[Wikidata]]: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?date ?yob ?yod (COUNT(distinct ?sitelink) as ?count) WHERE { ?item wdt:P21 wd:Q6581072 . ?item wdt:P106 wd:Q33231 . ?item wdt:P31 wd:Q5 . ?sitelink schema:about ?item . OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob . BIND(YEAR(?dob) as ?yob) } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod . BIND(YEAR(?dod) as ?yod) } } GROUP BY ?item ?date ?yob ?yod ORDER BY ?date |sort=569 |columns=number:#,item:elemento,label:Nome,p19,p569,p27,p570,P18 |thumb=150 |links=red }} {| class='wikitable sortable' ! # ! elemento ! Nome ! lugar de nacemento ! data de nacemento ! país de nacionalidade ! data de falecemento ! imaxe |- | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q557|Q557]] | [[Patti Smith]] | [[Chicago]] | 1946-12-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Patti Smith-63233.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q2709|Q2709]] | [[Sasha Grey]] | [[North Highlands]] | 1988-03-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sasha Grey-December 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q26274|Q26274]] | [[Nina Mercedez]] | [[Corpus Christi, Texas|Corpus Christi]] | 1979-11-10 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nina Mercedez AEE 2013 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q39666|Q39666]] | [[Penélope Cruz]] | [[Alcobendas]] | 1974-04-28 | [[España]] | | [[Ficheiro:Goyas 2024 - Penélope Cruz-2 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q40067|Q40067]] | [[Candy Clark]] | [[Fort Worth, Texas|Fort Worth]] | 1947-06-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Candy Clark in Handle with Care.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q40197|Q40197]] | [[Lillian Moller Gilbreth]] | [[Oakland]] | 1878-05-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1972-01-02 | [[Ficheiro:Lillian Moller Gilbreth, 1921.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q41557|Q41557]] | [[Ruth Hayward]] | [[Chula Vista]] | 1934-07-29 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q43558|Q43558]] | [[Flore]] | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | 1963-08-23 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:FLORE (artiste photographe).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q47496|Q47496]] | [[Marina Abramović]] | [[Belgrado]] | 1946-11-30 | [[República Federal Popular de Iugoslavia]]<br/>[[República Federal Socialista de Iugoslavia]]<br/>[[República Federal de Iugoslavia]]<br/>[[Serbia e Montenegro]]<br/>[[Serbia]]<br/>[[Iugoslavia]] | | [[Ficheiro:Marina Abramović. The Cleaner (45524492341).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q47842|Q47842]] | [[Cixi]] | [[Pequín]] | 1835-11-29 | [[Dinastía Qing]] | 1908-11-15 | [[Ficheiro:The Ci-Xi Imperial Dowager Empress (9.2).PNG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q50049|Q50049]] | [[Catherine Opie]] | [[Sandusky]] | 1961-04-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Catherine Opie y Philip Taaffe (25994636952).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q55415|Q55415]] | [[Leni Riefenstahl]] | [[Berlín]] | 1902-08-22 | [[Alemaña]] | 2003-09-08<br/>2003-09-09 | [[Ficheiro:Leni Riefenstahl, 1935.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q61594|Q61594]] | [[Meret Oppenheim]] | [[Berlín]] | 1913-10-06 | [[Alemaña]]<br/>[[Suíza]] | 1985-11-15 | [[Ficheiro:Meret Oppenheim.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q63643|Q63643]] | [[Elly Beinhorn]] | [[Hannover]] | 1907-05-30 | [[Alemaña]]<br/>[[Prusia]] | 2007-11-28 | [[Ficheiro:Bundesarchiv Bild 183-2007-1205-500, Bernd Rosemeyer, Elly Beinhorn, Ferdinand Porsche.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q64354|Q64354]] | [[Gisèle Freund]] | [[Schöneberg]] | 1908-12-19 | [[Francia]]<br/>[[Alemaña]] | 2000-03-31 | [[Ficheiro:Gisèle-Freund.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q64610|Q64610]] | [[Veruschka von Lehndorff]] | [[Königsberg (Q4120832)|Königsberg]] | 1939-05-14 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Veruschka (Berlin Film Festival 2013) cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q65022|Q65022]] | [[Ellen von Unwerth]] | [[Frankfurt]] | 1954-01-17 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ellen von Unwerth Paris Fashion Week Spring Summer 2019 cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q65630|Q65630]] | [[Loretta Lux]] | [[Dresden]] | 1969 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q65990|Q65990]] | [[Rosemarie Trockel]] | [[Schwerte]] | 1952-11-13 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q69442|Q69442]] | [[Astrid Proll]] | [[Kassel]] | 1947-05-29 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Astrid Proll.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q69776|Q69776]] | [[Germaine Krull]] | [[Poznan]] | 1897-11-29 | [[Imperio Alemán]]<br/>[[Francia]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[República Federal Alemá (1949–1990)|Alemaña do Oeste]] | 1985-07-31 | |- | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q70006|Q70006]] | [[Lotte Jacobi]] | [[Toruń]] | 1896-08-17 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1990-05-06 | |- | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q70121|Q70121]] | [[Aenne Biermann]] | [[Goch]] | 1898-03-08<br/>1898-03-03 | [[Alemaña]] | 1933-01-14 | [[Ficheiro:Aenne Biermann. Self-Portrait with Silver Ball. 1931.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q71466|Q71466]] | [[Ellen Auerbach]] | [[Karlsruhe]] | 1906-05-20 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2004-07-30 | |- | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q72129|Q72129]] | [[Ruth Berlau]] | [[Copenhague]] | 1906-08-24 | [[Alemaña]]<br/>[[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1974-01-16 | [[Ficheiro:Ruth Berlau Berlin 1969.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q73155|Q73155]] | [[Magdalena Kopp]] | [[Neu-Ulm]] | 1948-04-02 | [[Alemaña]] | 2015-06-15 | |- | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q74918|Q74918]] | [[Alice Dixon Le Plongeon]] | [[Londres]] | 1851-12-21 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1910-06-08 | [[Ficheiro:Alice Dixon LePlongeon Portrait.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q76433|Q76433]] | [[Eva Braun]] | [[Múnic]] | 1912-02-06 | [[Imperio Alemán]]<br/>[[República de Weimar]]<br/>[[Alemaña nazi]] | 1945-04-30 | [[Ficheiro:Eva Braun portrait - 1 of 3 (242-EB-26-01).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q77347|Q77347]] | [[Gerda Taro]] | [[Stuttgart]] | 1910-08-01 | [[República de Weimar]] | 1937-07-26 | [[Ficheiro:Gerda Taro-Anonymous crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q77756|Q77756]] | [[Ulrike Ottinger]] | [[Constanza]] | 1942-06-06 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ulrike Ottinger 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q77923|Q77923]] | [[Eva Haule]] | [[Tubinga]] | 1954-07-16 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q79067|Q79067]] | [[Lisette Model]] | [[Viena]] | 1901-11-10 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Austria]] | 1983-03-30 | |- | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q85719|Q85719]] | [[Ilse Bing]] | [[Frankfurt]] | 1899-03-23 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1998-03-10 | |- | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q85924|Q85924]] | [[Friedl Dicker-Brandeis]] | [[Viena]] | 1898-07-30<br/>1889-07-30 | [[Austria]]<br/>[[Checoslovaquia]] | 1944-10-09<br/>1944-10-06 | [[Ficheiro:Friedl Dicker-Brandeisová (1898-1944).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q85938|Q85938]] | [[Sibylle Bergemann]] | [[Berlín]] | 1941-08-29 | [[Alemaña]] | 2010-11-02<br/>2010-11-01 | [[Ficheiro:Selfportrait Sibylle Bergemann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q87023|Q87023]] | [[Marta Hoepffner]] | [[Pirmasens]] | 1912-01-04 | [[Alemaña]] | 2000-04-03<br/>2000-01-04 | [[Ficheiro:1943-Marta-Hoepffner.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q87063|Q87063]] | [[Dora Kallmus]] | [[Viena]] | 1881-03-20 | [[Austria]]<br/>[[Cisleitania]] | 1963-10-30 | [[Ficheiro:Bildnis von Dora Kallmus von Oskar Stocker.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 38 | [[:d:Q87125|Q87125]] | [[Gloria Friedmann]] | [[Kronach]] | 1950 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 39 | [[:d:Q87807|Q87807]] | [[Trude Fleischmann]] | [[Viena]] | 1895-12-22 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Austria]] | 1990-01-21 | [[Ficheiro:Trude Fleischmann (1895–1990) a. 1930 © Annie (Anna) Schulz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 40 | [[:d:Q89293|Q89293]] | [[Gerti Deutsch]] | [[Viena]] | 1908-12-19 | [[Austria]] | 1979-12-09 | |- | style='text-align:right'| 41 | [[:d:Q89559|Q89559]] | [[Kris Carr]] | | 1971-08-31 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kris Carr Q+A.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 42 | [[:d:Q90627|Q90627]] | [[Ingeborg Lüscher]] | [[Freiberg]] | 1936-06-22 | [[Suíza]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ingeborg Luescher Bernsteinzimmer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 43 | [[:d:Q90927|Q90927]] | [[Marianne Breslauer]] | [[Berlín]] | 1909-11-20 | [[Alemaña]]<br/>[[Suíza]] | 2001-02-07 | |- | style='text-align:right'| 44 | [[:d:Q91862|Q91862]] | [[Barbara Klemm]] | [[Münster]] | 1939-12-27 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Barbara klemm 2010.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 45 | [[:d:Q92498|Q92498]] | [[Josephine Meckseper]] | [[Lilienthal]] | 1964 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Josephine Meckseper.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 46 | [[:d:Q95836|Q95836]] | [[Katharina Sieverding]] | [[Praga]] | 1941-11-16 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Sieverding,katharina-in-Kunst-u-Kapital bukuhalle-bonn 100317 3q.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 47 | [[:d:Q97262|Q97262]] | [[Hansel Mieth]] | [[Berglen]] | 1909-04-09 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1998-02-14 | |- | style='text-align:right'| 48 | [[:d:Q97933|Q97933]] | [[Eva Sandberg]] | [[Wrocław]] | 1911 | [[Alemaña]]<br/>[[República Popular da China]] | 2001 | [[Ficheiro:Emi Siao & Eva Siao.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 49 | [[:d:Q97953|Q97953]] | [[Genja Jonas]] | [[Rogoźno]] | 1895-09-02 | [[Reich Alemán]] | 1938-05-08 | [[Ficheiro:Genja Jonas - Selbstporträt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 50 | [[:d:Q98353|Q98353]] | [[Diana Scheunemann]] | [[Alemaña]] | 1975 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 51 | [[:d:Q100606|Q100606]] | [[Wanda von Debschitz-Kunowski]] | [[Landkreis Czarnikau]] | 1870-01-08 | [[Alemaña]] | 1935-04-23 | |- | style='text-align:right'| 52 | [[:d:Q102449|Q102449]] | [[Frauke Eigen]] | [[Aurich]] | 1969 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 53 | [[:d:Q102680|Q102680]] | [[Bertha Zillessen]] | [[Rheydt]] | 1872-10-17 | [[Alemaña]] | 1936-01-13 | |- | style='text-align:right'| 54 | [[:d:Q103057|Q103057]] | [[Minya Diez-Dührkoop]] | [[Hamburgo]] | 1873-06-21 | [[Alemaña]] | 1929-11-17 | [[Ficheiro:WP Minya Diez-Dührkoop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 55 | [[:d:Q103488|Q103488]] | [[Grete Weil-Jockisch]] | [[Rottach-Egern]] | 1906-07-18 | [[Alemaña]] | 1999-05-14 | [[Ficheiro:Dispeker grete tegernsee valley c1932.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 56 | [[:d:Q104642|Q104642]] | [[Rosemarie Clausen]] | [[Großziethen]] | 1907-03-05 | [[Alemaña]] | 1990-01-09 | |- | style='text-align:right'| 57 | [[:d:Q105905|Q105905]] | [[Roswitha Hecke]] | [[Hamburgo]] | 1944 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 58 | [[:d:Q106391|Q106391]] | [[Ellis Kaut]] | [[Stuttgart]] | 1920-11-17 | [[Alemaña]] | 2015-09-24 | |- | style='text-align:right'| 59 | [[:d:Q106942|Q106942]] | [[Candice Bergen]] | [[Beverly Hills]] | 1946-05-09 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Candice Bergen (Boston Legal) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 60 | [[:d:Q107091|Q107091]] | [[Iris Brosch]] | [[Wolfsburg]] | 1964-07-01 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Iris Brosch Photographer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 61 | [[:d:Q107333|Q107333]] | [[Evelyn Richter]] | [[Bautzen]] | 1930-01-31 | [[Alemaña]] | 2021-10-10 | |- | style='text-align:right'| 62 | [[:d:Q107719|Q107719]] | [[Marie Goslich]] | [[Frankfurt do Oder|Frankfurt (Oder)]] | 1859-02-24 | [[Reich Alemán]] | 1938 | [[Ficheiro:Marie Goslich.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 63 | [[:d:Q108222|Q108222]] | [[Donata Wenders]] | [[Berlín]] | 1965-06-20 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Donata Wenders at Berlinale 2024-1 cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 64 | [[:d:Q108632|Q108632]] | [[Rut Blees Luxemburg]] | [[Tréveris]] | 1967<br/>1967-12 | [[Alemaña]]<br/>[[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 65 | [[:d:Q108638|Q108638]] | [[Anja Niedringhaus]] | [[Höxter]] | 1965-10-12 | [[Alemaña]] | 2014-04-04 | |- | style='text-align:right'| 66 | [[:d:Q108931|Q108931]] | [[Annelise Kretschmer]] | [[Dortmund]] | 1903 | [[Alemaña]] | 1987 | |- | style='text-align:right'| 67 | [[:d:Q109084|Q109084]] | [[Ute Klophaus]] | [[Wuppertal]] | 1940-02-10 | [[Alemaña]] | 2010-12-06 | |- | style='text-align:right'| 68 | [[:d:Q109207|Q109207]] | [[Lotte Herrlich]] | [[Chemnitz]] | 1883 | [[Alemaña]] | 1956 | |- | style='text-align:right'| 69 | [[:d:Q110697|Q110697]] | [[Elsbeth Juda]] | [[Darmstadt]] | 1911-05-02 | [[Reino Unido]]<br/>[[Alemaña]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2014-07-05 | [[Ficheiro:Elsbeth Juda (1a).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 70 | [[:d:Q112033|Q112033]] | [[Inge Morath]] | [[Graz]] | 1923-05-27 | [[Austria]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2002-01-30 | [[Ficheiro:Inge Morath 1956.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 71 | [[:d:Q112373|Q112373]] | [[Erna Lendvai-Dircksen]] | [[Bad Arolsen]] | 1883-05-31 | [[Alemaña]] | 1962-05-08 | |- | style='text-align:right'| 72 | [[:d:Q112518|Q112518]] | [[Eva Frodl-Kraft]] | [[Viena]] | 1916-09-29 | [[Austria]] | 2011-05-01 | |- | style='text-align:right'| 73 | [[:d:Q113051|Q113051]] | [[Ursula Arnold]] | [[Gera]] | 1929-03-10 | [[Alemaña]] | 2012-05-24 | |- | style='text-align:right'| 74 | [[:d:Q116054|Q116054]] | [[Pipilotti Rist]] | [[Grabs]] | 1962-06-21 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Portraitfoto Pipilotti Rist.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 75 | [[:d:Q117012|Q117012]] | [[Yoko Ono]] | [[Toquio (Q7473516)|Toquio]] | 1933-02-18 | [[Xapón]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Yoko Ono 2011 SXSW.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 76 | [[:d:Q119593|Q119593]] | [[Lory Del Santo]] | [[Povegliano Veronese]] | 1958-09-28 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Lory Del Santo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 77 | [[:d:Q120126|Q120126]] | [[Inge Feltrinelli]] | [[Essen]] | 1930-11-24 | [[Alemaña]] | 2018-09-20 | [[Ficheiro:Inge Schönthal-Feltrinelli, Karlspreis für europäische Medien, 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 78 | [[:d:Q121049|Q121049]] | [[Renée Schwarzenbach-Wille]] | [[Thun]] | 1883 | [[Suíza]] | 1959 | [[Ficheiro:CH-NB - Schweiz, Luzern- Reitveranstaltung - Annemarie Schwarzenbach - SLA-Schwarzenbach-A-5-01-087.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 79 | [[:d:Q121666|Q121666]] | [[Olivia Heussler]] | [[Zürich]] | 1957-11-18 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Olivia Heussler.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 80 | [[:d:Q122006|Q122006]] | [[Uta Barth]] | [[Berlín]] | 1958-01-29 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 81 | [[:d:Q123368|Q123368]] | [[Annemarie Schwarzenbach]] | [[Zürich]] | 1908-05-23 | [[Suíza]] | 1942-11-15 | [[Ficheiro:AnnemarieSchwarzenbach.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 82 | [[:d:Q123723|Q123723]] | [[Karin Székessy]] | [[Essen]] | 1938-04-17 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Karin-Székessy--w.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 83 | [[:d:Q124199|Q124199]] | [[Gertrude Blom]] | [[Wimmis]] | 1901-07-07 | [[Suíza]] | 1993-12-23 | [[Ficheiro:Trudi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 84 | [[:d:Q124283|Q124283]] | [[Patricia Faessler]] | [[Zürich]] | 1974-11-12 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Patricia Faessler.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 85 | [[:d:Q125150|Q125150]] | [[Eva Kemlein]] | [[Charlottenburg]] | 1909-08-04 | [[Alemaña]] | 2004-08-08 | |- | style='text-align:right'| 86 | [[:d:Q125511|Q125511]] | [[Barbara Köhler]] | [[Burgstädt]] | 1959-04-11 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | 2021-01-08 | |- | style='text-align:right'| 87 | [[:d:Q125540|Q125540]] | [[Tina Bara]] | [[Kleinmachnow]] | 1962-03-18 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 88 | [[:d:Q129349|Q129349]] | [[Ruth Harriet Louise]] | [[Nova York]] | 1903-01-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1940-10-12 | [[Ficheiro:Ruth Harriet Louise.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 89 | [[:d:Q137064|Q137064]] | [[Gundula Schulze Eldowy]] | [[Erfurt]] | 1954-02-23 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Gundula Schulze Eldowy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 90 | [[:d:Q141775|Q141775]] | [[Maria Eisner]] | [[Milán]] | 1909-02-08 | [[Italia]]<br/>[[Estados Unidos de América]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1991-03-08 | |- | style='text-align:right'| 91 | [[:d:Q144185|Q144185]] | [[Zahra Kazemi]] | [[Xiraz]] | 1949 | [[Canadá]]<br/>[[Irán]] | 2003-07-11 | |- | style='text-align:right'| 92 | [[:d:Q144293|Q144293]] | [[Zaida Ben-Yusuf]] | [[Londres]] | 1869-11-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1933-09-27 | [[Ficheiro:Zaida Ben-Yusuf 1901 selfportrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 93 | [[:d:Q146051|Q146051]] | [[Zana Briski]] | [[Londres]] | 1966-10-25 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Zana Briski.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 94 | [[:d:Q147957|Q147957]] | [[Zarina Bhimji]] | [[Mbarara City]] | 1963-08-30 | [[Uganda]]<br/>[[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 95 | [[:d:Q152260|Q152260]] | [[Alexandra de Dinamarca]] | [[Yellow Palace]] | 1844-12-01 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1925-11-20 | [[Ficheiro:Alexandra of Denmark02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 96 | [[:d:Q152292|Q152292]] | [[Vanessa Beecroft]] | [[Xénova]] | 1969-04-25 | [[Italia]]<br/>[[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Vanessa-Beecroft-White-Madonna-with-Twins.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 97 | [[:d:Q153099|Q153099]] | [[Sofía Chotek]] | [[Stuttgart]] | 1868-03-01 | [[Cisleitania]] | 1914-06-28 | [[Ficheiro:Sophie Chotek, duchess of Hohenberg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 98 | [[:d:Q153153|Q153153]] | [[Simone Renant]] | [[Amiens]] | 1911-03-19 | [[Francia]] | 2004-03-29 | [[Ficheiro:Recueil."Le voyage" d'Henri Bernstein - btv1b105362358 (39 of 80).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 99 | [[:d:Q159409|Q159409]] | [[Louise Bourgeois]] | [[6º distrito de París]] | 1911-12-25 | [[Francia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2010-05-31 | [[Ficheiro:Oliver Mark - Louise Bourgeois, New York 1996.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 100 | [[:d:Q167892|Q167892]] | [[Zazie]] | [[Zweibrücken]] | 1956 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 101 | [[:d:Q173223|Q173223]] | [[Mary Cassatt]] | [[Allegheny]] | 1844-05-22 | [[Estados Unidos de América]] | 1926-06-14 | [[Ficheiro:1914 Mary Cassatt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 102 | [[:d:Q173585|Q173585]] | [[Jessica Lange]] | [[Cloquet]] | 1949-04-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lange PF 2013.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 103 | [[:d:Q175913|Q175913]] | [[Kristina Söderbaum]] | [[Estocolmo]] | 1912-09-05 | [[Suecia]] | 2001-02-12 | [[Ficheiro:Kristina Söderbaum.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 104 | [[:d:Q177993|Q177993]] | [[Hiam Abbass]] | [[Nazaret]] | 1960-11-30 | [[Estado de Palestina]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Hiam Abbass (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 105 | [[:d:Q200890|Q200890]] | [[Vivian Maier]] | [[Nova York]] | 1926-02-01 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Francia]] | 2009-04-21 | |- | style='text-align:right'| 106 | [[:d:Q201739|Q201739]] | [[Mary McCartney]] | [[Londres]] | 1969-08-28 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 107 | [[:d:Q204393|Q204393]] | [[Linda Fiorentino]] | [[Filadelfia]] | 1958-03-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 108 | [[:d:Q205721|Q205721]] | [[Joni Mitchell]] | [[Fort Macleod]] | 1943-11-07 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Joni Mitchell 2021 Kennedy Center Honors (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 109 | [[:d:Q206524|Q206524]] | [[Marthe Donas]] | [[Anveres]] | 1885-10-26<br/>1941 | [[Bélxica]] | 1967-01-31 | [[Ficheiro:Portrait of Marthe Donas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 110 | [[:d:Q212426|Q212426]] | [[Elizabeth Murray]] | [[Chicago]] | 1940-09-06 | [[Estados Unidos de América]] | 2007-08-12 | [[Ficheiro:Lexington 59 Artwork vc.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 111 | [[:d:Q214118|Q214118]] | [[Sonya Noskowiak]] | [[Leipzig]] | 1900-11-25 | [[Estados Unidos de América]] | 1975-04-28 | |- | style='text-align:right'| 112 | [[:d:Q214198|Q214198]] | [[Eva Besnyö]] | [[Budapest]] | 1910-04-29 | [[Hungría]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | 2003-12-12 | [[Ficheiro:Eva Besnyö 1931.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 113 | [[:d:Q214381|Q214381]] | [[Lucia Moholy]] | [[Praga]] | 1894-01-18 | [[Imperio Austrohúngaro]]<br/>[[Reino Unido]]<br/>[[Suíza]] | 1989-05-17 | [[Ficheiro:Lucia MET DP111651.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 114 | [[:d:Q215618|Q215618]] | [[Grete Stern]] | [[Elberfeld]] | 1904-05-09 | [[Alemaña]]<br/>[[Arxentina]] | 1999-12-24 | [[Ficheiro:Grete Stern, Self-portrait 1956.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 115 | [[:d:Q218207|Q218207]] | [[Zoe Leonard]] | [[Liberty]] | 1961 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Highline art Zoe Leonard.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 116 | [[:d:Q218307|Q218307]] | [[Zofia Kulik]] | [[Wrocław]] | 1947-09-14 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Zofia Kulik.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 117 | [[:d:Q219636|Q219636]] | [[Marcel Malherbe]] | [[Nantes, Francia|Nantes]] | 1892-07-19 | [[Francia]] | 1972-02-19 | |- | style='text-align:right'| 118 | [[:d:Q222552|Q222552]] | [[Nelly's]] | [[Aydın]] | 1899-11-23 | [[Grecia]] | 1998-08-17 | [[Ficheiro:Nelly´s Elli Seraidari by Hugo Erfurth.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 119 | [[:d:Q222651|Q222651]] | [[Jelena Jensen]] | [[Os Ánxeles]] | 1981-10-07 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jelena Jensen 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 120 | [[:d:Q225283|Q225283]] | [[Annie Leibovitz]] | [[Waterbury]] | 1949-10-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Annie Leibovitz-SF-1-Crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 121 | [[:d:Q228899|Q228899]] | [[Linda McCartney]] | [[Scarsdale]] | 1941-09-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1998-04-17 | [[Ficheiro:ETH-BIB-Montreux, Linda McCartney-Com L21-0605-0002-0003.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 122 | [[:d:Q229397|Q229397]] | [[Helena Christensen]] | [[Copenhague]] | 1968-12-25 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | [[Ficheiro:Helena-Christensen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 123 | [[:d:Q229455|Q229455]] | [[Cindy Sherman]] | [[Glen Ridge]] | 1954-01-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Cindy Sherman (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 124 | [[:d:Q229990|Q229990]] | [[Agnès Varda]] | [[Ixelles]] | 1928-05-30 | [[Francia]]<br/>[[Bélxica]] | 2019-03-29 | [[Ficheiro:MJK 37447 Agnès Varda (Berlinale 2019) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 125 | [[:d:Q230120|Q230120]] | [[Julia Margaret Cameron]] | [[Garden Reach]] | 1815-06-11 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1879-01-26 | [[Ficheiro:Julia Margaret Cameron MET DP114480 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 126 | [[:d:Q230673|Q230673]] | [[Dorothea Lange]] | [[Hoboken, Nova Jersey|Hoboken]] | 1895-05-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1965-10-11 | [[Ficheiro:Dorothea Lange 1936 portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 127 | [[:d:Q230911|Q230911]] | [[Janice Dickinson]] | [[Brooklyn]] | 1955-02-15<br/>1955-02-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Janice Dickinson 2014 (cropped to collar).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 128 | [[:d:Q231121|Q231121]] | [[Yayoi Kusama]] | [[Matsumoto]] | 1929-03-22 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Yayoi Kusama wax model at Louis Vitton.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 129 | [[:d:Q231360|Q231360]] | [[Gertrude Bell]] | [[Washington]] | 1868-07-14 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1926-07-12 | [[Ficheiro:BellK 218 Gertrude Bell in Iraq in 1909 age 41.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 130 | [[:d:Q231374|Q231374]] | [[Shane Gould]] | [[Sydney]] | 1956-11-23 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Shane Gould (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 131 | [[:d:Q231861|Q231861]] | [[Berenice Abbott]] | [[Springfield]] | 1898-07-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1991-12-09 | [[Ficheiro:Berenice Abbott.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 132 | [[:d:Q234074|Q234074]] | [[Pattie Boyd]] | [[Taunton]] | 1944-03-17 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Patti boyd-1547297748.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 133 | [[:d:Q234109|Q234109]] | [[Barbara Hepworth]] | [[Wakefield]] | 1903-01-10 | [[Reino Unido]] | 1975-05-20 | [[Ficheiro:Barbara Hepworth (1966) by Erling Mandelmann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 134 | [[:d:Q234279|Q234279]] | [[Nan Goldin]] | [[Washington, D.C.]] | 1953-09-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nan Goldin 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 135 | [[:d:Q234608|Q234608]] | [[Diane Arbus]] | [[Nova York]] | 1923-03-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1971-07-26 | |- | style='text-align:right'| 136 | [[:d:Q235066|Q235066]] | [[Laurie Anderson]] | [[Chicago]] | 1947-06-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Laurie Anderson at the New Zealand Festival of the Arts lunch 2020 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 137 | [[:d:Q235186|Q235186]] | [[Elisabeth in Beieren]] | [[Possenhofen]] | 1876-07-25 | [[Bélxica]] | 1965-11-23 | [[Ficheiro:ElisabethofBelgium.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 138 | [[:d:Q236161|Q236161]] | [[Dora Maar]] | [[6º distrito de París]] | 1907-11-22 | [[Francia]] | 1997-07-16 | [[Ficheiro:Dora Maar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 139 | [[:d:Q236978|Q236978]] | [[Wilhelmine of Prussia, Queen of the Netherlands]] | [[Potsdam]] | 1774-11-18 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1837-10-12 | [[Ficheiro:Wilhelmina van Pruisen, koningin der Nederlanden.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 140 | [[:d:Q237973|Q237973]] | [[Daria Werbowy]] | [[Cracovia]] | 1983-11-19 | [[Canadá]]<br/>[[Polonia]] | | [[Ficheiro:ETalk2008-Daria Werbowy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 141 | [[:d:Q238124|Q238124]] | [[Lois Lowry]] | [[Honolulu]] | 1937-03-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lois Lowry 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 142 | [[:d:Q238364|Q238364]] | [[Margaret Bourke-White]] | [[Bronx]] | 1904-06-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1971-08-27 | [[Ficheiro:Margaret Bourke-White 1955.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 143 | [[:d:Q238374|Q238374]] | [[Eve Arnold]] | [[Filadelfia]] | 1912-04-21 | [[Estados Unidos de América]] | 2012-01-04 | |- | style='text-align:right'| 144 | [[:d:Q238487|Q238487]] | [[Maria Pia of Savoy]] | [[Turín]] | 1847-10-16 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]]<br/>[[Reino de Portugal]]<br/>[[Portugal]] | 1911-07-05 | [[Ficheiro:Maria Pia de Portugal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 145 | [[:d:Q238678|Q238678]] | [[Imogen Cunningham]] | [[Portland, Oregón|Portland]] | 1883-04-12 | [[Estados Unidos de América]] | 1976-06-23 | [[Ficheiro:Imogen Cunnigham in cap and gown.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 146 | [[:d:Q239823|Q239823]] | [[Chantal Akerman]] | [[Etterbeek]] | 1950-06-06 | [[Bélxica]]<br/>[[Francia]] | 2015-10-05 | [[Ficheiro:Chantal Akerman - video still (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 147 | [[:d:Q241185|Q241185]] | [[Tracey Emin]] | [[Croydon (Q2213391)|Croydon]] | 1963-07-03 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Tracey Emin 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 148 | [[:d:Q241609|Q241609]] | [[Tipper Gore]] | [[Washington, D.C.]] | 1948-08-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tipper Gore 1999.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 149 | [[:d:Q242308|Q242308]] | [[Francesca Woodman]] | [[Denver]] | 1958-04-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1981-01-21<br/>1981-01-19 | |- | style='text-align:right'| 150 | [[:d:Q242546|Q242546]] | [[Dora Carrington]] | [[Hereford]] | 1893-03-29 | [[Reino Unido]] | 1932-03-11 | [[Ficheiro:Dora Carrington, 1910.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 151 | [[:d:Q242849|Q242849]] | [[Helen Levitt]] | [[Brooklyn]] | 1913-08-31 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-03-29 | |- | style='text-align:right'| 152 | [[:d:Q243075|Q243075]] | [[Margaret Lindsay Huggins]] | [[Dublín]] | 1848-08-14 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1915-03-24 | [[Ficheiro:Margaret Lindsay Huggins.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 153 | [[:d:Q247526|Q247526]] | [[Zélia Gattai]] | [[São Paulo]] | 1916-07-02 | [[Brasil]] | 2008-05-17 | [[Ficheiro:A minha história com Zélia Gattai.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 154 | [[:d:Q252937|Q252937]] | [[Marion Strecker]] | [[São Paulo]] | 1960-10-17 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Marion Strecker, Journalist and Photographer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 155 | [[:d:Q253183|Q253183]] | [[Shenae Grimes]] | [[Toronto]] | 1989-10-24 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Shenae Grimes (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 156 | [[:d:Q254510|Q254510]] | [[Melissa Auf der Maur]] | [[Montreal]] | 1972-03-17 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Melissa Auf der Maur.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 157 | [[:d:Q254663|Q254663]] | [[Hannah Wilke]] | [[Nova York]] | 1940-03-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1993-01-28 | |- | style='text-align:right'| 158 | [[:d:Q255294|Q255294]] | [[Vanessa Bell]] | [[Londres]] | 1879-05-30 | [[Reino Unido]] | 1961-04-07 | [[Ficheiro:Roger Fry Vanessa Bell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 159 | [[:d:Q255347|Q255347]] | [[Alexine Tinne]] | [[A Haia]] | 1835-10-17 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1869-08-01 | [[Ficheiro:Alexandrine Tinne gefotografeerd door Robert Jefferson Bingham.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 160 | [[:d:Q256434|Q256434]] | [[Sally Mann]] | [[Lexington]] | 1951-05-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sally Mann, the photographer and featured guest of the evening.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 161 | [[:d:Q257420|Q257420]] | [[Carolyn Porco]] | [[Bronx]] | 1953-03-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Carolyn-porco-2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 162 | [[:d:Q258385|Q258385]] | [[Roberta Bondar]] | [[Sault Ste. Marie]] | 1945-12-04 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Roberta Bondar2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 163 | [[:d:Q258630|Q258630]] | [[Sophie Calle]] | [[París]] | 1953-10-09 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Sophie Calle au FILAF.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 164 | [[:d:Q258980|Q258980]] | [[Alexandra Hedison]] | [[Os Ánxeles]] | 1969-07-10 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Alexandra Hedison.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 165 | [[:d:Q259096|Q259096]] | [[Anchee Min]] | [[Shanghai]] | 1957-01-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Auchee min 3363.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 166 | [[:d:Q259364|Q259364]] | [[Eudora Welty]] | [[Jackson, Mississippi|Jackson]] | 1909-04-13 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-07-23 | [[Ficheiro:Eudora-Welty-1962.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 167 | [[:d:Q260414|Q260414]] | [[Rosa Liksom]] | [[Ylitornio]] | 1958-01-07 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Rosa Liksom 01.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 168 | [[:d:Q260658|Q260658]] | [[Toni Frissell]] | [[Manhattan]] | 1907-03-10 | [[Estados Unidos de América]] | 1988-04-17 | [[Ficheiro:Toni Frissell (1907-1988) in 1942.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 169 | [[:d:Q261990|Q261990]] | [[Lydia Lunch]] | [[Rochester, Nova York|Rochester]] | 1959-06-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lydia Lunch (6890267995).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 170 | [[:d:Q262284|Q262284]] | [[Barbara Kruger]] | [[Newark, Nova Jersey|Newark]] | 1945-01-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Barbara Kruger.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 171 | [[:d:Q262354|Q262354]] | [[Taraneh Javanbakht]] | [[Teherán]] | 1974-05-12 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:TaranehJavanbakht.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 172 | [[:d:Q262413|Q262413]] | [[Shirin Neshat]] | [[Qazvin]] | 1957-03-26 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Irán]] | | [[Ficheiro:Viennale talk (2), Shirin Neshat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 173 | [[:d:Q263309|Q263309]] | [[Floria Sigismondi]] | [[Pescara]] | 1965 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Floria Sigismondi SXSW 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 174 | [[:d:Q264269|Q264269]] | [[Anna Atkins]] | [[Tonbridge]] | 1799-03-16 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1871-06-09 | [[Ficheiro:Anna Atkins 1861.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 175 | [[:d:Q265131|Q265131]] | [[Lee Miller]] | [[Poughkeepsie]] | 1907-04-23 | [[Estados Unidos de América]] | 1977-07-21 | [[Ficheiro:War correspondents-Lee-Miller.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 176 | [[:d:Q265290|Q265290]] | [[Kimberley Joseph]] | [[Vancouver]] | 1973-08-30 | [[Canadá]]<br/>[[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 177 | [[:d:Q265732|Q265732]] | [[ORLAN]] | [[Saint-Étienne]] | 1947-05-30 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 178 | [[:d:Q266842|Q266842]] | [[Emily Jacir]] | [[Belén]] | 1970 | [[Estado de Palestina]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 179 | [[:d:Q267559|Q267559]] | [[Eija-Liisa Ahtila]] | [[Hämeenlinna]]<br/>[[Hattula]] | 1959-08-06 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 180 | [[:d:Q267786|Q267786]] | [[Sarah Lucas]] | [[Holloway]] | 1962-10-23 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 181 | [[:d:Q268748|Q268748]] | [[Astrid Kirchherr]] | [[Hamburgo]] | 1938-05-20 | [[Alemaña]] | 2020-05-12 | [[Ficheiro:Astrid Kirchherr.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 182 | [[:d:Q269742|Q269742]] | [[Bae Doona]] | [[Seúl]]<br/>[[Jongno District]] | 1979-10-11 | [[Corea do Sur]] | | [[Ficheiro:Bae Doona 배두나 in December 2023.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 183 | [[:d:Q269828|Q269828]] | [[Rineke Dijkstra]] | [[Sittard]] | 1959-06-02 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:DaphneChannaHorn-Rinekedijkstra-fotograaf.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 184 | [[:d:Q270435|Q270435]] | [[Kari Aalvik Grimsbø]] | [[Bergen]] | 1985-01-04 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Kari Grimsboe 05-03-2009-2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 185 | [[:d:Q271540|Q271540]] | [[Valéria Gyenge]] | [[Budapest]] | 1933-04-03 | [[Hungría]]<br/>[[Canadá]] | | [[Ficheiro:Valéria Gyenge 1956.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 186 | [[:d:Q271743|Q271743]] | [[Toyen]] | [[Smíchov]] | 1902-09-21 | [[Imperio Austrohúngaro]]<br/>[[Checoslovaquia]]<br/>[[Francia]] | 1980-11-09 | [[Ficheiro:Toyen1930.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 187 | [[:d:Q271918|Q271918]] | [[Gertrude Käsebier]] | [[Des Moines, Iowa|Des Moines]] | 1852-05-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1934-10-12 | [[Ficheiro:Gertrude Kasebier-Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 188 | [[:d:Q271934|Q271934]] | [[Sophia Tolstaya]] | [[Pokrovskoye-Streshnevo]] | 1844-08-22 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[República Rusa]]<br/>[[República Socialista Soviética Federativa de Rusia (Q2305208)|República Socialista Soviética Federativa de Rusia]]<br/>[[Rusia]] | 1919-11-04 | [[Ficheiro:S A Tolstaya.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 189 | [[:d:Q272617|Q272617]] | [[Anne Geddes]] | [[Queensland]] | 1956-09-15 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 190 | [[:d:Q272814|Q272814]] | [[Miwa Yanagi]] | [[Kōbe]] | 1967 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 191 | [[:d:Q272833|Q272833]] | [[Miyako Ishiuchi]] | [[Kiryū]] | 1947-03-27 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 192 | [[:d:Q273152|Q273152]] | [[Luba Shumeyko]] | [[Chernigov|Chernihiv]] | 1982-04-08 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 193 | [[:d:Q274267|Q274267]] | [[Marie-Claude Vaillant-Couturier]] | [[París]] | 1912-11-03 | [[Francia]] | 1996-12-11 | [[Ficheiro:Marie-Claude Vaillant-Couturier.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 194 | [[:d:Q274518|Q274518]] | [[June Browne]] | [[Melbourne]] | 1923-06-03 | [[Australia]] | 2021-04-09 | [[Ficheiro:Oliver Mark - June Newton, Berlin 2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 195 | [[:d:Q274604|Q274604]] | [[Susan Meiselas]] | [[Baltimore]] | 1948-06-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan Meiselas 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 196 | [[:d:Q274608|Q274608]] | [[Catherine Robbe-Grillet]] | [[14º distrito de París]] | 1930-09-24 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 197 | [[:d:Q275283|Q275283]] | [[Vera Dua]] | [[Gante]] | 1952-10-25 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Vera Dua at the federal parliament, Brussels, 2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 198 | [[:d:Q275724|Q275724]] | [[Audie England]] | [[Os Ánxeles]] | 1967-07-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 199 | [[:d:Q276035|Q276035]] | [[Virginia Oldoini, Countess of Castiglione]] | [[Florencia]] | 1837-03-22 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1899-11-28 | [[Ficheiro:Pierson castiglione.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 200 | [[:d:Q276060|Q276060]] | [[Cecilia Lindqvist]] | [[Lund]] | 1932-06-04 | [[Suecia]] | 2021-09-27 | [[Ficheiro:Cecilia Lindqvist 2008-10-28 (black and white).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 201 | [[:d:Q276113|Q276113]] | [[Sarah Morris]] | [[Londres]] | 1967-06-20 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:AM PM SM.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 202 | [[:d:Q286465|Q286465]] | [[Marti Friedlander]] | [[Londres]] | 1928-02-19 | [[Nova Zelandia]] | 2016-11-14 | [[Ficheiro:Gg-arts-foundation-icon-awards-2011-groupshoticonawards (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 203 | [[:d:Q287994|Q287994]] | [[M. E. ° Durham]] | [[Londres]] | 1863-12-08 | [[Reino Unido]] | 1944-11-15 | [[Ficheiro:Edith Durham.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 204 | [[:d:Q288210|Q288210]] | [[Isabella Bird]] | [[Boroughbridge]] | 1831-10-15 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1904-10-08 | [[Ficheiro:Isabella Bird.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 205 | [[:d:Q291866|Q291866]] | [[Domiziana Giordano]] | [[Roma]] | 1959-09-04 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Domiziana Giordano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 206 | [[:d:Q291924|Q291924]] | [[Sigrid Heuck]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1932-05-11 | [[Alemaña]] | 2014-10-02 | |- | style='text-align:right'| 207 | [[:d:Q292115|Q292115]] | [[Susan Hiller]] | [[Tallahassee, Florida|Tallahassee]] | 1940-03-07<br/>1942-03-07 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-01-28 | |- | style='text-align:right'| 208 | [[:d:Q292268|Q292268]] | [[Kate Millett]] | [[Saint Paul, Minnesota|Saint Paul]] | 1934-09-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-09-06 | [[Ficheiro:Kate millet 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 209 | [[:d:Q292480|Q292480]] | [[Freya Stark]] | [[París]] | 1893-01-31 | [[Reino Unido]] | 1993-05-09 | [[Ficheiro:Dame Freya Madeline Stark (1923).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 210 | [[:d:Q293228|Q293228]] | [[Maria Keil]] | [[Silves]] | 1914-08-09 | [[Portugal]] | 2012-06-10 | [[Ficheiro:Maria Keil 1955.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 211 | [[:d:Q299662|Q299662]] | [[Carolee Schneemann]] | [[Fox Chase]] | 1939-10-12 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-03-06 | [[Ficheiro:Carolee Schneemann circa 2003.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 212 | [[:d:Q299711|Q299711]] | [[Betty Freeman]] | [[Chicago]] | 1921-06-02 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-01-03 | |- | style='text-align:right'| 213 | [[:d:Q319569|Q319569]] | [[Sherrie Levine]] | [[Hazleton]] | 1947-04-17 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 214 | [[:d:Q321435|Q321435]] | [[Abisag Tüllmann]] | [[Hagen]] | 1935-10-07 | [[Alemaña]] | 1996-09-24 | [[Ficheiro:90 5 23 Abisag ©.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 215 | [[:d:Q338612|Q338612]] | [[Bettina Rheims]] | [[Neuilly-sur-Seine]] | 1952-12-18 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Bettina Rheims.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 216 | [[:d:Q373948|Q373948]] | [[Adrian Piper]] | [[Nova York]] | 1948-09-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:AdrianPiper2005Berlin.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 217 | [[:d:Q380957|Q380957]] | [[Aenne Heise]] | [[Bad Gandersheim]] | 1895-04-09 | [[Alemaña]] | 1986-09-03 | |- | style='text-align:right'| 218 | [[:d:Q388005|Q388005]] | [[Cosima von Bonin]] | [[Mombasa]] | 1962 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 219 | [[:d:Q388471|Q388471]] | [[Doris Ulmann]] | [[Nova York]] | 1882-05-29 | [[Estados Unidos de América]] | 1934-08-28 | [[Ficheiro:Doris Ulmann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 220 | [[:d:Q395128|Q395128]] | [[Agnès Spaak]] | [[Boulogne-Billancourt]] | 1944-04-29 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 221 | [[:d:Q400347|Q400347]] | [[Ahlam Shibli]] | [[Shibli-Umm al-Ghanam]] | 1970 | [[Estado de Palestina]]<br/>[[Israel]] | | [[Ficheiro:YM AlhamShibli 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 222 | [[:d:Q404187|Q404187]] | [[Aiga Rasch]] | [[Stuttgart]] | 1941-07-09 | [[Alemaña]] | 2009-12-24 | [[Ficheiro:Aiga Rasch, 2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 223 | [[:d:Q429475|Q429475]] | [[Aline Raynal-Roques]] | [[10º distrito de París]] | 1937-02-04 | [[Francia]] | 2022-07-16 | [[Ficheiro:Aline Raynal-Roques 20100330 Salon du livre de Paris 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 224 | [[:d:Q431375|Q431375]] | [[Alison Jackson]] | [[Southsea]] | 1960-05-15 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Alison Jackson at Haifa Museum of Art (2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 225 | [[:d:Q431529|Q431529]] | [[Suze Randall]] | [[Worcester]] | 1946-05-18 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Suze Randall 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 226 | [[:d:Q432702|Q432702]] | [[Candice Breitz]] | [[Xohanesburgo]] | 1972 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 227 | [[:d:Q433566|Q433566]] | [[Eva Watson-Schütze]] | [[Jersey City]] | 1867 | [[Estados Unidos de América]] | 1935 | [[Ficheiro:Eva Watson-Schütze.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 228 | [[:d:Q433576|Q433576]] | [[Annie Sprinkle]] | [[Filadelfia]] | 1954-07-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Annie sprinkle spectacular sex book cover.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 229 | [[:d:Q433740|Q433740]] | [[Mary Devens]] | [[Cambridge, Massachusetts|Cambridge]] | 1857-05-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1920-03-13 | |- | style='text-align:right'| 230 | [[:d:Q433895|Q433895]] | [[Roni Horn]] | [[Nova York]] | 1955-09-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Conferència Hélène Cixous i diàleg amb Roni Horn - 14454122271 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 231 | [[:d:Q433931|Q433931]] | [[Karimeh Abbud]] | [[Nazareth]] | 1893-11-18 | [[Imperio Otomán]]<br/>[[Mandato británico de Palestina|Palestina mandataria]] | 1940 | [[Ficheiro:Karimeh Abbud.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 232 | [[:d:Q434578|Q434578]] | [[Dickey Chapelle]] | [[Milwaukee]] | 1919-03-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1965-11-04 | |- | style='text-align:right'| 233 | [[:d:Q434674|Q434674]] | [[Anne Brigman]] | [[Honolulu]] | 1869-12-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1950-02-08<br/>1950-02-18 | [[Ficheiro:Anne Brigman self-portrait, 1919.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 234 | [[:d:Q435814|Q435814]] | [[Franny Armstrong]] | [[Londres]] | 1972-02-03<br/>1973 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Franny Armstrong at Chatham House 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 235 | [[:d:Q436652|Q436652]] | [[Jodi Bieber]] | [[Xohanesburgo]] | 1966 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Jodi Bieber.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 236 | [[:d:Q436687|Q436687]] | [[Marion Post Wolcott]] | [[Montclair]] | 1910-06-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1990-11-24 | [[Ficheiro:Marion Post Wolcott, 1940.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 237 | [[:d:Q436782|Q436782]] | [[Susan Rothenberg]] | [[Buffalo, Nova York|Buffalo]] | 1945-01-20 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-05-18<br/>2020-05-19 | |- | style='text-align:right'| 238 | [[:d:Q436996|Q436996]] | [[Emmanuelle Riva]] | [[Cheniménil]] | 1927-02-24 | [[Francia]] | 2017-01-27 | [[Ficheiro:Emmanuelle Riva Cannes 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 239 | [[:d:Q437583|Q437583]] | [[Nandipha Mntambo]] | [[Mbabane]] | 1982 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Nandipha Mntambo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 240 | [[:d:Q437729|Q437729]] | [[Cady Noland]] | [[Washington, D.C.]] | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 241 | [[:d:Q437899|Q437899]] | [[Tracey Rose]] | [[Durban]] | 1974 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Boris nzebo peinture 3536 moy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 242 | [[:d:Q438452|Q438452]] | [[Běla Kolářová]] | [[Terezín]] | 1923-03-24 | [[República Checa]] | 2010-04-12 | |- | style='text-align:right'| 243 | [[:d:Q438703|Q438703]] | [[Mariko Mori]] | [[Toquio]] | 1967-02-21 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Mori Mariko at the Japan Society Panel on Art & Nature 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 244 | [[:d:Q438966|Q438966]] | [[Emma Barton]] | [[Birmingham]] | 1872-10-05 | [[Reino Unido]] | 1938-03-31 | |- | style='text-align:right'| 245 | [[:d:Q439385|Q439385]] | [[Lisa Sheridan]] | [[Macon, Xeorxia|Macon]] | 1974-12-05 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-02-25 | |- | style='text-align:right'| 246 | [[:d:Q439414|Q439414]] | [[Helena Almeida]] | [[Lisboa]] | 1934 | [[Portugal]] | 2018-09-25 | [[Ficheiro:Helena Almeida 2012 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 247 | [[:d:Q440610|Q440610]] | [[Ouka Leele]] | [[Madrid]] | 1957-06-29 | [[España]] | 2022-05-24 | [[Ficheiro:Ouka Leele exhibition.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 248 | [[:d:Q440673|Q440673]] | [[Alice Boughton]] | [[Brooklyn]] | 1866-05-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1943-06-21 | [[Ficheiro:Alice Boughton Portrait Magazine (crop).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 249 | [[:d:Q441461|Q441461]] | [[Jenny Saville]] | [[Cambridge]] | 1970-05-07 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 250 | [[:d:Q442477|Q442477]] | [[Jutta Hipp]] | [[Leipzig]] | 1925-02-04 | [[Alemaña]] | 2003-04-07 | [[Ficheiro:Wiki Jutta Hipp Piano.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 251 | [[:d:Q442688|Q442688]] | [[Hikaru Koto]] | [[Osaca]] | 1985-03-13 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 252 | [[:d:Q443429|Q443429]] | [[Florence Henri]] | [[Nova York]] | 1893-06-28<br/>1895-06-28 | [[Suíza]]<br/>[[Francia]] | 1982-07-24 | |- | style='text-align:right'| 253 | [[:d:Q443732|Q443732]] | [[Hanne Darboven]] | [[Múnic]] | 1941-04-29 | [[Alemaña]] | 2009-03-09 | [[Ficheiro:Verblühende Zeit, Hanne Darboven fotografiert von Angelika Platen, Hamburg 2002.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 254 | [[:d:Q444277|Q444277]] | [[Kara Walker]] | [[Stockton]] | 1969-11-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kara Walker Interview Camden Arts Centre 01.47 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 255 | [[:d:Q445704|Q445704]] | [[Julie Doiron]] | [[Moncton]] | 1972-06-28 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:JulieDoiron EricsTrip.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 256 | [[:d:Q445973|Q445973]] | [[Marie-Jo Lafontaine]] | [[Anveres]] | 1950-11-17 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Portrait Marie-Jo Lafontaine.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 257 | [[:d:Q447300|Q447300]] | [[Kiki Smith]] | [[Nürnberg|Núremberg]]<br/>[[Alemaña]] | 1954-01-18 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Kiki Smith 8229.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 258 | [[:d:Q447799|Q447799]] | [[Pamela Springsteen]] | [[Freehold Township]] | 1962-02-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Pamela Springsteen (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 259 | [[:d:Q448459|Q448459]] | [[Pannonica de Koenigswarter]] | [[Londres]] | 1913-12-10 | [[Reino Unido]]<br/>[[Francia]] | 1988-11-30<br/>1988-11-13 | |- | style='text-align:right'| 260 | [[:d:Q448601|Q448601]] | [[Martha Cooper]] | [[Baltimore]] | 1943-03-09 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Martha cooper-mika.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 261 | [[:d:Q449505|Q449505]] | [[Tacita Dean]] | [[Canterbury]] | 1965-11-12 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Tacita Dean, 2011 - detail.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 262 | [[:d:Q449575|Q449575]] | [[Mary Ellen Mark]] | [[Filadelfia]] | 1940-03-20 | [[Estados Unidos de América]] | 2015-05-25 | [[Ficheiro:Mary-ellen-mark-2 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 263 | [[:d:Q450153|Q450153]] | [[Elina Brotherus]] | [[Helsinqui]] | 1972-04-29 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 264 | [[:d:Q450382|Q450382]] | [[Maya Deren]] | [[Kíiv]] | 1917-04-29 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Imperio Ruso]]<br/>[[República Rusa]]<br/>[[República Popular de Ucraína]] | 1961-10-13 | [[Ficheiro:Maya Deren.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 265 | [[:d:Q450910|Q450910]] | [[Candida Höfer]] | [[Eberswalde]] | 1944-02-04 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Hoefer-candida-290613-galerie-zander-koeln.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 266 | [[:d:Q451342|Q451342]] | [[Rebekka Guðleifsdóttir]] | [[Hafnarfjörður]] | 1978-05-25 | [[Islandia]] | | [[Ficheiro:Rebekka Guðleifsdóttir.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 267 | [[:d:Q451563|Q451563]] | [[Sanja Iveković]] | [[Zagreb]] | 1949-01-06 | [[Croacia]] | | [[Ficheiro:Sanja Ivekovic.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 268 | [[:d:Q451600|Q451600]] | [[Magdalena Jetelová]] | [[Semily]] | 1946-06-04 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | [[Ficheiro:Magdalena Jetelová (2025) II.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 269 | [[:d:Q451616|Q451616]] | [[Carolyn Cole]] | [[Boulder, Colorado|Boulder]] | 1961-04-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Carolyn Cole.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 270 | [[:d:Q452354|Q452354]] | [[Gertrude Jekyll]] | [[Londres]] | 1843-11-29 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1932-12-08 | [[Ficheiro:Gertrude Jekyll portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 271 | [[:d:Q452624|Q452624]] | [[Laurie Bird]] | [[Glen Cove]] | 1953-09-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1979-06-15 | |- | style='text-align:right'| 272 | [[:d:Q452925|Q452925]] | [[Jordan Scott]] | [[Londres]] | 1977 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 273 | [[:d:Q453847|Q453847]] | [[Jean Mueller]] | | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:P48 1994 Jean cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 274 | [[:d:Q453931|Q453931]] | [[Yto Barrada]] | [[París]] | 1971 | [[Francia]]<br/>[[Marrocos]] | | |- | style='text-align:right'| 275 | [[:d:Q454041|Q454041]] | [[Rachel Whiteread]] | [[Londres]] | 1963-04-20 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Rachel Whiteread 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 276 | [[:d:Q454237|Q454237]] | [[Amanda de Cadenet]] | [[Inglaterra]] | 1972-05-19 | [[Reino Unido]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Amanda de Cadenet Disrupt SF San Francisco 2019 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 277 | [[:d:Q454431|Q454431]] | [[Jocelyne Saab]] | [[Beirut]] | 1948-04-30 | [[Líbano]]<br/>[[Francia]] | 2019-01-07 | [[Ficheiro:Jocelyne saab.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 278 | [[:d:Q454705|Q454705]] | [[Lola Álvarez Bravo]] | [[Lagos de Moreno]] | 1903-04-03<br/>1907 | [[México]] | 1993 | |- | style='text-align:right'| 279 | [[:d:Q456394|Q456394]] | [[Louise Dahl-Wolfe]] | [[San Francisco]] | 1895-11-19 | [[Estados Unidos de América]] | 1989-12-11 | |- | style='text-align:right'| 280 | [[:d:Q456521|Q456521]] | [[Marianne Brandt]] | [[Chemnitz]] | 1893-10-01 | [[Alemaña]] | 1983-06-18 | [[Ficheiro:Marianne Brandt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 281 | [[:d:Q456626|Q456626]] | [[Alison Lapper]] | [[Burton upon Trent]] | 1965-04-07 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Alison Lapper.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 282 | [[:d:Q457097|Q457097]] | [[Sandy Skoglund]] | [[Quincy]] | 1946-09-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Artist Sandy Skoglund, 2013 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 283 | [[:d:Q457466|Q457466]] | [[Lillian Bassman]] | [[Brooklyn]] | 1917-06-15 | [[Estados Unidos de América]] | 2012-02-13 | |- | style='text-align:right'| 284 | [[:d:Q459681|Q459681]] | [[Valie Export]] | [[Linz]] | 1940-05-17 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Österreichischer Filmpreis 2013 C Valie Export.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 285 | [[:d:Q460186|Q460186]] | [[Alice Neel]] | [[Gladwyne]] | 1900-01-28 | [[Estados Unidos de América]] | 1984-10-13 | [[Ficheiro:Alice Neel portrait by ©Lynn Gilbert 1976.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 286 | [[:d:Q460196|Q460196]] | [[Jane Dieulafoy]] | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | 1851-06-29<br/>1851-06-20<br/>1851-07-29 | [[Francia]] | 1916-05-25 | [[Ficheiro:Jane Dieulafoy photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 287 | [[:d:Q460233|Q460233]] | [[Monica Bonvicini]] | [[Venecia]] | 1965-02-03 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 288 | [[:d:Q460402|Q460402]] | [[Eila Hiltunen]] | [[Sortavala]] | 1922-11-22 | [[Finlandia]] | 2003-10-10 | [[Ficheiro:Eila-Hiltunen-1965.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 289 | [[:d:Q461010|Q461010]] | [[Alexandra Boulat]] | [[13º distrito de París]] | 1962-05-02 | [[Francia]] | 2007-10-05 | |- | style='text-align:right'| 290 | [[:d:Q461822|Q461822]] | [[Catherine Leroy]] | [[Sannois]] | 1944-08-27 | [[Francia]] | 2006-07-08 | |- | style='text-align:right'| 291 | [[:d:Q462325|Q462325]] | [[Isa Genzken]] | [[Bad Oldesloe]]<br/>[[Schleswig-Holstein]] | 1948-11-27 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Genzgen-isa-140809-koeln-ludwigmuseum.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 292 | [[:d:Q462444|Q462444]] | [[Irina Ionesco]] | [[14º distrito de París]] | 1930-09-03 | [[Francia]] | 2022-07-25 | [[Ficheiro:Irina Ionesco.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 293 | [[:d:Q462603|Q462603]] | [[Patricia Piccinini]] | [[Freetown]] | 1965 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 294 | [[:d:Q462707|Q462707]] | [[Frances Benjamin Johnston]] | [[Grafton]] | 1864-01-15 | [[Estados Unidos de América]] | 1952-05-16 | [[Ficheiro:Frances Benjamin Johnston, three-quarter length portrait, holding and looking down at camera, facing slightly left LOC 5890981070.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 295 | [[:d:Q463070|Q463070]] | [[Martine Franck]] | [[Anveres]] | 1938-04-02 | [[Bélxica]]<br/>[[Francia]] | 2012-08-16 | |- | style='text-align:right'| 296 | [[:d:Q463411|Q463411]] | [[Hannah Höch]] | [[Gotha]] | 1889-11-01 | [[República Federal Alemá (1949–1990)|Alemaña do Oeste]]<br/>[[Reich Alemán]] | 1978-05-31 | [[Ficheiro:VanDoesburgMondriaanHoch1924.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 297 | [[:d:Q463639|Q463639]] | [[Ana Mendieta]] | [[A Habana]] | 1948-11-18 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Cuba]] | 1985-09-08 | [[Ficheiro:Ana-Mendieta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 298 | [[:d:Q463978|Q463978]] | [[Gabriele Münter]] | [[Berlín]] | 1877-02-19 | [[Alemaña]] | 1962-05-19 | [[Ficheiro:Image-GabrieleMuenter.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 299 | [[:d:Q464000|Q464000]] | [[Ornela Vorpsi]] | [[Tirana]] | 1968-08-03 | [[Albania]] | | [[Ficheiro:Ornela vorpsi portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 300 | [[:d:Q464376|Q464376]] | [[Ella Maillart]] | [[Plainpalais]] | 1903-02-20 | [[Suíza]] | 1997-03-27 | [[Ficheiro:Ella Maillart.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 301 | [[:d:Q464616|Q464616]] | [[Zahra Amir Ebrahimi]] | [[Teherán]] | 1981-07-09 | [[Irán]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Holy Spider Red Carpet - The 75th Cannes Film Festival 04 (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 302 | [[:d:Q466550|Q466550]] | [[Alina Szapocznikow]] | [[Kalisz]] | 1926-05-16 | [[Polonia]] | 1973-03-02 | [[Ficheiro:Alina Szapocznikow w latach 50.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 303 | [[:d:Q466645|Q466645]] | [[Niki Karimi]] | [[Teherán]] | 1971-11-10 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Niki Karimi in Press Conference of Zendegi Jay e Digari Ast.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 304 | [[:d:Q466946|Q466946]] | [[Tina Modotti]] | [[Udine]] | 1896-08-17 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1942-01-05 | [[Ficheiro:Tina Modotti - Edward Weston.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 305 | [[:d:Q467495|Q467495]] | [[Valdís Óskarsdóttir]] | [[Akureyri]] | 1950 | [[Islandia]] | | |- | style='text-align:right'| 306 | [[:d:Q467619|Q467619]] | [[Koo Stark]] | [[Nova York]] | 1956-04-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 307 | [[:d:Q467787|Q467787]] | [[Ottoline Morrell]] | [[Royal Tunbridge Wells]] | 1873-06-16 | [[Reino Unido]] | 1938-04-21 | [[Ficheiro:Ottolinemorrell.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 308 | [[:d:Q467911|Q467911]] | [[Letizia Battaglia]] | [[Palermo]] | 1935-03-05 | [[Italia]] | 2022-04-13 | [[Ficheiro:Letizia Battaglia e Franco Zecchin (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 309 | [[:d:Q468627|Q468627]] | [[Denise Bellon]] | [[16º distrito de París]] | 1902-09-20 | [[Francia]] | 1999-10-31 | |- | style='text-align:right'| 310 | [[:d:Q468631|Q468631]] | [[Hanayo]] | [[Toquio]] | 1970 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Hanayo dX.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 311 | [[:d:Q468816|Q468816]] | [[Graciela Iturbide]] | [[Cidade de México]] | 1942-05-16 | [[México]] | | [[Ficheiro:Graciela Itubide en 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 312 | [[:d:Q469073|Q469073]] | [[Yael Bartana]] | [[Kfar Yehezkel]] | 1970-12-22 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Pressekonferenz zur Aktion „Zwei Minuten Stillstand“ von Yael Bartana-1482.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 313 | [[:d:Q469449|Q469449]] | [[Ruth Orkin]] | [[Boston]] | 1921-09-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1985-01-16 | |- | style='text-align:right'| 314 | [[:d:Q469651|Q469651]] | [[Lisa Boyle]] | [[Chicago]] | 1964-08-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 315 | [[:d:Q469822|Q469822]] | [[Louise Boyd]] | [[San Rafael]] | 1887-09-16 | [[Estados Unidos de América]] | 1972-09-14 | [[Ficheiro:Louise-boyd-1928-tromso.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 316 | [[:d:Q493952|Q493952]] | [[Andrea Geyer]] | [[Friburgo, Alemaña|Friburgo]] | 1971 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 317 | [[:d:Q494082|Q494082]] | [[Andrea Hold-Ferneck]] | [[Hannover]] | 1963 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 318 | [[:d:Q494939|Q494939]] | [[Andrea Robbins]] | [[Boston]] | 1963 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 319 | [[:d:Q495083|Q495083]] | [[Andrea Star Reese]] | [[Milwaukee]] | 1952-03-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 320 | [[:d:Q509369|Q509369]] | [[Vivienne Chandler]] | [[Abingdon-on-Thames]] | 1947-11-06 | [[Francia]] | 2013-06-05 | |- | style='text-align:right'| 321 | [[:d:Q510329|Q510329]] | [[Carol Guzy]] | [[Bethlehem]] | 1956-03-07 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 322 | [[:d:Q510921|Q510921]] | [[Budge Wilson]] | [[Halifax, Nova Escocia|Halifax]] | 1927-05-02 | [[Canadá]] | 2021-03-19 | |- | style='text-align:right'| 323 | [[:d:Q513142|Q513142]] | [[Elizabeth Eastlake]] | [[Norwich (Q130191)|Norwich]] | 1809-11-17 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Reino Unido]] | 1893-10-02 | [[Ficheiro:Elizabeth Eastlake c1847.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 324 | [[:d:Q513196|Q513196]] | [[Hélène Binet]] | [[Sorengo]] | 1959-07-25 | [[Suíza]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Helene Binet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 325 | [[:d:Q513208|Q513208]] | [[Jill Greenberg]] | [[Montreal]] | 1967-07-10 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Photographer Jill Greenberg (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 326 | [[:d:Q513343|Q513343]] | [[Klara Lidén]] | [[Estocolmo]] | 1979 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 327 | [[:d:Q513476|Q513476]] | [[Cynthia Daniel]] | [[Gainesville, Florida|Gainesville]] | 1976-03-17 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 328 | [[:d:Q513948|Q513948]] | [[Karen Kilimnik]] | [[Filadelfia]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 329 | [[:d:Q514459|Q514459]] | [[Diana Thater]] | [[San Francisco]] | 1962-05-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 330 | [[:d:Q514820|Q514820]] | [[Mollie Steimer]] | [[Dunaivtsi]] | 1897-11-21 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]]<br/>[[México]]<br/>[[apátrida]] | 1980-07-23 | [[Ficheiro:Mollie Steimer4.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 331 | [[:d:Q515847|Q515847]] | [[Mary Jobe Akeley]] | [[Tappan]] | 1878-01-29 | [[Estados Unidos de América]] | 1966-07-19 | [[Ficheiro:Mary Lenore Jobe (framed).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 332 | [[:d:Q516614|Q516614]] | [[Bracha L. Ettinger]] | [[Tel Aviv]] | 1948-03-23 | [[Francia]]<br/>[[Israel]] | | [[Ficheiro:Bracha L. Ettinger 2009 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 333 | [[:d:Q517055|Q517055]] | [[Suzanne Doppelt]] | [[París]] | 1956-05-09 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 334 | [[:d:Q517945|Q517945]] | [[Barbara Gluck]] | [[Nova York]] | 1938 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 335 | [[:d:Q519241|Q519241]] | [[Windland Smith Rice]] | [[Estados Unidos de América]] | 1970-01-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2005-05-31 | |- | style='text-align:right'| 336 | [[:d:Q522104|Q522104]] | [[Yevonde Middleton]] | [[Streatham]] | 1893-01-05 | [[Reino Unido]] | 1975-12-22 | |- | style='text-align:right'| 337 | [[:d:Q522240|Q522240]] | [[Tina Barney]] | [[Nova York]] | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 338 | [[:d:Q522964|Q522964]] | [[Geneviève Cadieux]] | [[Montreal]] | 1955-07-17 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 339 | [[:d:Q523297|Q523297]] | [[Lucie Robinson]] | [[Jablonec nad Nisou]] | 1978-05-07 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 340 | [[:d:Q525676|Q525676]] | [[Marnie Weber]] | [[Bridgeport, Connecticut|Bridgeport]] | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Marnie Weber's Log Lady & Dirty Bunny.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 341 | [[:d:Q526514|Q526514]] | [[Swetlana Heger]] | [[Brno]] | 1968 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 342 | [[:d:Q526598|Q526598]] | [[Esther Verhoef]] | [['s-Hertogenbosch]] | 1968-09-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Esther Verhoef.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 343 | [[:d:Q527373|Q527373]] | [[Anne-Mie Van Kerckhoven]] | [[Anveres]] | 1951-12-05 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 344 | [[:d:Q528083|Q528083]] | [[Sylvie Fleury]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1961-06-24 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 345 | [[:d:Q528292|Q528292]] | [[Chloë des Lysses]] | [[Toulon]] | 1972-06-29 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Chloe des Lysses (2016).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 346 | [[:d:Q528501|Q528501]] | [[Liliana Porter]] | [[Buenos Aires]] | 1941 | [[Arxentina]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Liliana Porter 6 (33564164002) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 347 | [[:d:Q529258|Q529258]] | [[Bunny Yeager]] | [[Wilkinsburg]] | 1929-03-13 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-05-25 | [[Ficheiro:Bunny Yeager 2012.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 348 | [[:d:Q529833|Q529833]] | [[Leta Peer]] | [[Winterthur]] | 1964-04-17 | [[Suíza]] | 2012-02-13 | |- | style='text-align:right'| 349 | [[:d:Q530883|Q530883]] | [[Emmy Andriesse]] | [[A Haia]] | 1914-01-14 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1953-02-20 | [[Ficheiro:Zonder titel PK-F-EAA.334-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 350 | [[:d:Q531322|Q531322]] | [[Magda Hagstotz]] | [[Stuttgart]] | 1914-01-25 | [[Alemaña]] | 2001<br/>2002 | |- | style='text-align:right'| 351 | [[:d:Q531350|Q531350]] | [[Bethan Huws]] | [[Bangor, Gales|Bangor]] | 1961 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 352 | [[:d:Q531358|Q531358]] | [[Louisa Anne Meredith]] | [[Birmingham]] | 1812-07-20<br/>1812-06-20 | [[Australia]] | 1895-10-21 | [[Ficheiro:Louisa Anne Meredith03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 353 | [[:d:Q532571|Q532571]] | [[Angela Fensch]] | [[Schwerin]] | 1952 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 354 | [[:d:Q532789|Q532789]] | [[Angela Hopf]] | [[Gotinga]] | 1941-10-05 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Angela Hopf nah.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 355 | [[:d:Q533330|Q533330]] | [[Gun Kessle]] | [[Haparanda]] | 1926-06-15 | [[Suecia]] | 2007-10-23 | [[Ficheiro:Gun Kessle.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 356 | [[:d:Q534252|Q534252]] | [[Dianora Niccolini]] | [[Florencia]] | 1936 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 357 | [[:d:Q534385|Q534385]] | [[Taryn Simon]] | [[Nova York]] | 1975-02-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 358 | [[:d:Q534546|Q534546]] | [[Angelika Platen]] | [[Heidelberg]] | 1942-02-19 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Angelika Platen Fotografin 2002.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 359 | [[:d:Q534982|Q534982]] | [[Elke Krystufek]] | [[Viena]] | 1970-07-16 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 360 | [[:d:Q535756|Q535756]] | [[Desirée Dolron]] | [[Haarlem]] | 1963-04-16 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Portrait Desiree Dolron.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 361 | [[:d:Q536309|Q536309]] | [[Ella Bergmann-Michel]] | [[Paderborn]] | 1896-10-20 | [[Alemaña]] | 1971-08-08 | |- | style='text-align:right'| 362 | [[:d:Q537934|Q537934]] | [[Anne LaBastille]] | [[Montclair]] | 1935-11-20 | [[Estados Unidos de América]] | 2011-07-01 | |- | style='text-align:right'| 363 | [[:d:Q538225|Q538225]] | [[Alice Austen]] | [[Rosebank]] | 1866-03-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1952-06-09 | [[Ficheiro:Elizabeth Alice Austen in June 1888.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 364 | [[:d:Q538986|Q538986]] | [[Lynda Benglis]] | [[Lake Charles]] | 1941-10-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Benglis from Arti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 365 | [[:d:Q539177|Q539177]] | [[Susanne Wenger]] | [[Graz]] | 1915-07-04 | [[Austria]]<br/>[[Suíza]] | 2009-01-12 | [[Ficheiro:Susanne Wenger.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 366 | [[:d:Q539270|Q539270]] | [[Louise Lawler]] | [[Bronxville]] | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lawler Louise Koeln 101013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 367 | [[:d:Q539318|Q539318]] | [[Paola Pivi]] | [[Milán]] | 1971 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 368 | [[:d:Q541234|Q541234]] | [[Denise Colomb]] | [[10º distrito de París]] | 1902-04-01 | [[Francia]] | 2004-01-01 | |- | style='text-align:right'| 369 | [[:d:Q542137|Q542137]] | [[Pennie Smith]] | [[Londres]] | 1949 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 370 | [[:d:Q544824|Q544824]] | [[Julia Kissina]] | [[Kíiv]] | 1966 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Kissina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 371 | [[:d:Q551143|Q551143]] | [[Anja Jensen]] | [[Gehrden]] | 1967 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Anja Jensen, Porträt im Atelier, (c) Anja Jensen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 372 | [[:d:Q559452|Q559452]] | [[Anna A. Michal'čuk]] | [[Bashnyakovo]] | 1955-05-28 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2008-03-21 | |- | style='text-align:right'| 373 | [[:d:Q560851|Q560851]] | [[Anna Hepp]] | [[Marl]] | 1977-03-30 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Interview mit Anna Hepp im Rahmen des Symposiums "Das dokumentarische Porträt" der Dokumentarfilminitiative - dfi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 374 | [[:d:Q561502|Q561502]] | [[Anna Köppen]] | | 1881-01-13 | [[Alemaña]] | 1965-10-05 | [[Ficheiro:Anna Koeppen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 375 | [[:d:Q561772|Q561772]] | [[Princess Anna Louise of Schönburg-Waldenburg]] | [[Hermsdorf]] | 1871-02-19 | [[Alemaña]] | 1951-11-07 | [[Ficheiro:Anna-Louise von Schwarzburg-Rudolstadt..jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 376 | [[:d:Q562768|Q562768]] | [[Anna Oppermann]] | [[Eutin]] | 1940-02-18 | [[Alemaña]] | 1993-03-08 | [[Ficheiro:Anna Oppermann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 377 | [[:d:Q562945|Q562945]] | [[Anna Ostroumova-Lebedeva]] | [[San Petersburgo]] | 1871-05-05<br/>1871-05-17 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1955-05-05 | [[Ficheiro:A.P. Ostroumova-Lebedeva by F. Malyavin (1896).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 378 | [[:d:Q563059|Q563059]] | [[Anna Rein-Wuhrmann]] | | 1881 | [[Suíza]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 379 | [[:d:Q563086|Q563086]] | [[Anna Riwkin-Brick]] | [[Surazh]] | 1908-06-23 | [[Suecia]] | 1970-12-19 | [[Ficheiro:Anna Riwkin-Brick.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 380 | [[:d:Q563593|Q563593]] | [[Anna Werner]] | [[Múnic]] | 1941 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Der Harem cropped for smaller screens.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 381 | [[:d:Q565897|Q565897]] | [[Anne Winterer]] | [[Constanza]] | 1894-09-21 | [[Reich Alemán]] | 1938-08-17 | |- | style='text-align:right'| 382 | [[:d:Q566019|Q566019]] | [[Annegret Soltau]] | [[Lüneburg]] | 1946-01-16 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 383 | [[:d:Q566126|Q566126]] | [[Annelies Štrba]] | [[Zug]] | 1947-10-07 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:RudolfinumCL.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 384 | [[:d:Q566221|Q566221]] | [[Annelise Löffler]] | [[Münster]] | 1914-03-22 | [[Alemaña]] | 2000-07-21 | |- | style='text-align:right'| 385 | [[:d:Q566802|Q566802]] | [[Anni Leppälä]] | [[Helsinqui]] | 1981 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 386 | [[:d:Q579085|Q579085]] | [[Lucinda Lambton]] | [[Newcastle upon Tyne]] | 1943-05-10 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 387 | [[:d:Q580441|Q580441]] | [[Elvira Albrecht]] | [[Esztergom]] | 1920-05-16 | [[Hungría]] | 1998-07-09 | |- | style='text-align:right'| 388 | [[:d:Q584639|Q584639]] | [[Antje Bultmann]] | | 1941 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 389 | [[:d:Q598780|Q598780]] | [[Antonietta De Lillo]] | [[Nápoles]] | 1960-03-06 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Antonietta De Lillo 2021 Bergamo Film Meeting 01.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 390 | [[:d:Q613772|Q613772]] | [[Anya Teixeira]] | [[Ucraína]] | 1913 | [[Reino Unido]]<br/>[[Ucraína]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1992 | [[Ficheiro:Anya Teixeira.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 391 | [[:d:Q616540|Q616540]] | [[Momoka Ariyasu]] | [[Prefectura de Kyoto]] | 1995-03-15 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Momoka Ariyasu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 392 | [[:d:Q622945|Q622945]] | [[Renate Rössing]] | [[Dresden]] | 1929-04-15 | [[Alemaña]] | 2005-07-11 | [[Ficheiro:Fotothek df roe-neg 0000514 001 Portrait Renate Rössings.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 393 | [[:d:Q646258|Q646258]] | [[Živa Kraus]] | [[Zagreb]] | 1945-10-04 | [[Croacia]]<br/>[[Italia]] | | [[Ficheiro:Paolo Monti - Servizio fotografico (Venezia, 1981) - BEIC 6354071.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 394 | [[:d:Q661848|Q661848]] | [[Elżbieta Dzikowska]] | [[Międzyrzec Podlaski]] | 1937-03-19 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Elżbieta dzikowska 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 395 | [[:d:Q662783|Q662783]] | [[Ylla]] | [[Viena]] | 1911-08-16 | [[Hungría]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1955-03-30 | [[Ficheiro:Ylla toucan Schaal.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 396 | [[:d:Q670843|Q670843]] | [[Harriet Chalmers Adams]] | [[Stockton]] | 1875-10-22 | [[Estados Unidos de América]] | 1937-07-17 | [[Ficheiro:Harriet Chalmers Adams 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 397 | [[:d:Q671056|Q671056]] | [[Lara Schnitger]] | [[Haarlem]] | 1969-01-22 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 398 | [[:d:Q672554|Q672554]] | [[Elsa Thiemann]] | [[Toruń]] | 1910-02-07 | [[Alemaña]] | 1981-11-15 | [[Ficheiro:Porträt Elsa Thiemann um 1929-30.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 399 | [[:d:Q673455|Q673455]] | [[Hildesuse Gaertner]] | [[Friburgo, Alemaña|Friburgo]] | 1923-02-10 | [[Alemaña]] | 2016-02-10 | |- | style='text-align:right'| 400 | [[:d:Q673856|Q673856]] | [[Catherine Fulop]] | [[Caracas]] | 1965-03-11 | [[Venezuela]]<br/>[[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Catherine Fulop 2014.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 401 | [[:d:Q693189|Q693189]] | [[Sarah Moon]] | [[Vichy]]<br/>[[Vernon]] | 1941-11-17 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 402 | [[:d:Q709881|Q709881]] | [[Shao Hua]] | [[Baota District]] | 1938-10-30 | [[República Popular da China]] | 2008-06-24 | |- | style='text-align:right'| 403 | [[:d:Q717757|Q717757]] | [[Liu Tao]] | [[Nanchang]] | 1978-07-12 | [[República Popular da China]] | | [[Ficheiro:上海 微博电影之夜 刘涛 (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 404 | [[:d:Q717766|Q717766]] | [[Rinko Kawauchi]] | [[Prefectura de Shiga]] | 1972 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 405 | [[:d:Q750134|Q750134]] | [[Stephanie Sheh]] | [[Kalamazoo]] | 1977-04-10 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:41st Annie Awards, Stephanie Sheh, 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 406 | [[:d:Q750620|Q750620]] | [[Astrid Klein]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1951-05-20 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 407 | [[:d:Q750914|Q750914]] | [[Ewa Partum]] | [[Grodzisk Mazowiecki]] | 1945 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Cwiczenia-1972-a.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 408 | [[:d:Q767092|Q767092]] | [[Auguste Städele]] | [[Missen-Wilhams]] | 1879 | [[Alemaña]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 409 | [[:d:Q773608|Q773608]] | [[Caro Lenssen]] | [[Ámsterdam]] | 1983-10-28 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 410 | [[:d:Q783663|Q783663]] | [[Nathalia Edenmont]] | [[Ialta]] | 1970-02-07 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 411 | [[:d:Q807360|Q807360]] | [[Barbara Bloom]] | [[Os Ánxeles]] | 1951-07-11 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 412 | [[:d:Q807468|Q807468]] | [[Barbara Henniger]] | [[Dresden]] | 1938-11-09 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 413 | [[:d:Q807560|Q807560]] | [[Barbara Metselaar Berthold]] | [[Pleißa]] | 1951-06-22 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | 2024-09-21 | |- | style='text-align:right'| 414 | [[:d:Q807585|Q807585]] | [[Barbara Pflaum]] | [[Viena]] | 1912-01-10 | [[Austria]] | 2002-03-24 | |- | style='text-align:right'| 415 | [[:d:Q807592|Q807592]] | [[Barbara Raetsch]] | [[Pirna]] | 1936-10-21 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Karl Raetsch BRaetsch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 416 | [[:d:Q810650|Q810650]] | [[Bastienne Schmidt]] | [[Múnic]] | 1961-04-03 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 417 | [[:d:Q813142|Q813142]] | [[Beate Gütschow]] | [[Maguncia]] | 1970-08-11 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 418 | [[:d:Q815333|Q815333]] | [[Bele Bachem]] | [[Düsseldorf]] | 1916-05-17 | [[Alemaña]] | 2005-06-05 | |- | style='text-align:right'| 419 | [[:d:Q832609|Q832609]] | [[Bettina Flitner]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1961-10-29 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Flitner Bettina Horbach-Stiftung 280115.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 420 | [[:d:Q843049|Q843049]] | [[Mika Ninagawa]] | [[Toquio (Q7473516)|Toquio]] | 1972-10-18 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Ninamika.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 421 | [[:d:Q850331|Q850331]] | [[Betty Favre]] | [[Saanen]] | 1918 | [[Suíza]] | 1977 | [[Ficheiro:Betty Favre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 422 | [[:d:Q853461|Q853461]] | [[Andrea Lehotská]] | [[Detva]] | 1981-12-02 | [[Eslovaquia]]<br/>[[Italia]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 423 | [[:d:Q853843|Q853843]] | [[Manci Bäck]] | [[Veča]] | 1891-12-25 | [[Hungría]] | 1989-01-09 | |- | style='text-align:right'| 424 | [[:d:Q860013|Q860013]] | [[Elly Akira]] | [[Toquio]] | 1986-01-25 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Elly Akira, 2008 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 425 | [[:d:Q863719|Q863719]] | [[Binette Schroeder]] | [[Hamburgo]] | 1939-12-05 | [[Alemaña]] | 2022-07-05 | |- | style='text-align:right'| 426 | [[:d:Q865253|Q865253]] | [[Birgit Jürgenssen]] | [[Viena]] | 1949-04-10 | [[Austria]] | 2003-09-25 | |- | style='text-align:right'| 427 | [[:d:Q865276|Q865276]] | [[Birgit Luxenburger]] | [[Schaffhausen (Q1531820)|Schaffhausen]] | 1951 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 428 | [[:d:Q865314|Q865314]] | [[Birgit Rautenberg]] | [[Kiel]] | 1969-11-25 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 429 | [[:d:Q865391|Q865391]] | [[Birgitta Thaysen]] | [[Gelsenkirchen]] | 1962 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 430 | [[:d:Q867737|Q867737]] | [[Linder Sterling]] | [[Liverpool]] | 1954 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Linder Sterling Exhibit Debuts at the Goss-Michael Foundation (8117612432).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 431 | [[:d:Q903186|Q903186]] | [[Zita Debreczeni]] | [[Szolnok]] | 1981-01-06 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 432 | [[:d:Q907820|Q907820]] | [[Ágnes Dolezsán]] | [[Budapest]] | 1955-11-03 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 433 | [[:d:Q915955|Q915955]] | [[Brigid Berlin]] | [[Nova York]] | 1939-09-06 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-07-17 | |- | style='text-align:right'| 434 | [[:d:Q916421|Q916421]] | [[Brigitte Kowanz]] | [[Viena]] | 1957-04-13 | [[Austria]] | 2022-01-28 | |- | style='text-align:right'| 435 | [[:d:Q916424|Q916424]] | [[Brigitte Kraemer]] | [[Hamm]] | 1954-01-09 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 436 | [[:d:Q916509|Q916509]] | [[Brigitte Maria Mayer]] | [[Ratisbona]] | 1965 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 437 | [[:d:Q943746|Q943746]] | [[Laura Malmivaara]] | [[Kajaani]] | 1973-10-26 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Laura Malmivaara (2012).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 438 | [[:d:Q944753|Q944753]] | [[Monique Velzeboer]] | [[Oud Ade]] | 1969-10-18 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 439 | [[:d:Q961823|Q961823]] | [[Alma Lavenson]] | [[San Francisco]] | 1897-05-20 | [[Estados Unidos de América]] | 1989-09-19 | |- | style='text-align:right'| 440 | [[:d:Q964420|Q964420]] | [[Patricia Erbelding]] | [[París]] | 1958-11-30 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Patricia Erbelding-en atelier.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 441 | [[:d:Q990925|Q990925]] | [[Lili Dujourie]] | [[Roeselare]] | 1941 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 442 | [[:d:Q994684|Q994684]] | [[Charlotte Rudolph]] | [[Dresden]] | 1896-07-11 | [[Alemaña]] | 1983-09-02 | |- | style='text-align:right'| 443 | [[:d:Q997477|Q997477]] | [[Heike Baranowsky]] | [[Augsburgo]] | 1966<br/>1967 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 444 | [[:d:Q998320|Q998320]] | [[Lili Fischer]] | [[Priwall]] | 1947-06-11 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Lili Fischer (2015)-01B Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 445 | [[:d:Q1019054|Q1019054]] | [[Bärbel Wachholz]] | [[Angermünde]] | 1938-10-20 | [[República Democrática Alemá]] | 1984-11-13 | |- | style='text-align:right'| 446 | [[:d:Q1030858|Q1030858]] | [[Enikő Gábor]] | [[Budapest]] | 1972-11-18 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 447 | [[:d:Q1034078|Q1034078]] | [[Cao Fei]] | [[Cantón, China]] | 1978 | [[República Popular da China]] | | [[Ficheiro:Cao-fei-lenbachhaus-2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 448 | [[:d:Q1036212|Q1036212]] | [[Carina Krause]] | [[Hersbruck]] | 1967-08-02 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 449 | [[:d:Q1041494|Q1041494]] | [[Carla Bartheel]] | [[Świętochłowice]] | 1902-07-05 | [[Alemaña]] | 1983-12-28 | [[Ficheiro:Carla Bartheel Yva.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 450 | [[:d:Q1048838|Q1048838]] | [[Liu Xia]] | [[Pequín]] | 1961-04-01 | [[República Popular da China]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Liou Sia (2024).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 451 | [[:d:Q1052369|Q1052369]] | [[Cecil Jospé]] | [[Nova Jersey]] | 1928-08-15 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-05-17 | |- | style='text-align:right'| 452 | [[:d:Q1052933|Q1052933]] | [[Céline Martin]] | [[Alençon]] | 1869-04-28 | [[Francia]] | 1959-02-25 | [[Ficheiro:Celine martin 1-137x180.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 453 | [[:d:Q1067157|Q1067157]] | [[Charlotte Dietrich]] | [[Schliersee]] | 1935-09-24 | [[Alemaña]] | 2017-06-08 | |- | style='text-align:right'| 454 | [[:d:Q1067269|Q1067269]] | [[Charlotte March]] | [[Essen]] | 1930-10-08<br/>1929-10-08 | [[Alemaña]] | 2005-05-29 | |- | style='text-align:right'| 455 | [[:d:Q1067317|Q1067317]] | [[Charlotte Rohrbach]] | [[Olsztyn]] | 1902-03-21 | [[Alemaña]] | 1981-02-01 | |- | style='text-align:right'| 456 | [[:d:Q1077716|Q1077716]] | [[Chris Rupp]] | [[Nürnberg|Núremberg]] | 1967 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:2007-09-18 Chris Rupp SOPHIST.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 457 | [[:d:Q1078080|Q1078080]] | [[Christa Jahr]] | [[Quedlinburg]] | 1941-08-08<br/>1941 | [[Alemaña]] | 1986 | [[Ficheiro:Christa Jahr.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 458 | [[:d:Q1078158|Q1078158]] | [[Christa Peters]] | [[Lübeck]] | 1933 | [[Alemaña]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 459 | [[:d:Q1078234|Q1078234]] | [[Christa von Seckendorff]] | [[Düsseldorf]] | 1970 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 460 | [[:d:Q1082827|Q1082827]] | [[Christiane Slawik]] | [[Würzburg]] | 1964-01-13 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ch slawik portrait910151.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 461 | [[:d:Q1083593|Q1083593]] | [[Christine Hill]] | [[Binghamton]] | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 462 | [[:d:Q1083864|Q1083864]] | [[Christine Wurm]] | [[Darmstadt]] | 1939 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 463 | [[:d:Q1097485|Q1097485]] | [[Claudia Guderian]] | [[Bremen]] | 1952-03-04 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Claudia Guderian.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 464 | [[:d:Q1097891|Q1097891]] | [[Claudia Wissmann]] | [[Dingden]] | 1964 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Claudia Wissmann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 465 | [[:d:Q1102143|Q1102143]] | [[Jung Zseni]] | [[Berezhany]] | 1940-03-25 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Hungría]] | | [[Ficheiro:Jung Zseni.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 466 | [[:d:Q1103343|Q1103343]] | [[Éva Kakasy]] | [[Budapest]] | 1950-03-20 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 467 | [[:d:Q1106336|Q1106336]] | [[Isabel Muñoz (fotógrafa)|Isabel Muñoz]] | [[Barcelona]]<br/>[[Barcelona, Venezuela|Barcelona]] | 1951 | [[España]] | | [[Ficheiro:Isabel Muñoz 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 468 | [[:d:Q1106439|Q1106439]] | [[Éva Keleti]] | [[Budapest]] | 1931-08-18 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:PéldaKÉPek - Keleti Éva.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 469 | [[:d:Q1108726|Q1108726]] | [[Daria Strokous]] | [[Moscova]] | 1990-09-25 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Daria Strokous Ralph Lauren 3 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 470 | [[:d:Q1118146|Q1118146]] | [[Zsuzsa Koncz]] | [[Budapest]] | 1941-11-19 | [[Hungría]] | 2012-04-17 | |- | style='text-align:right'| 471 | [[:d:Q1122976|Q1122976]] | [[Kata Kálmán]] | [[Krupina]] | 1909-04-25 | [[Hungría]] | 1978-03-31 | |- | style='text-align:right'| 472 | [[:d:Q1124795|Q1124795]] | [[Erna Wagner-Hehmke]] | [[Wrocław]] | 1905 | [[Alemaña]] | 1992 | |- | style='text-align:right'| 473 | [[:d:Q1126450|Q1126450]] | [[Conny Morin]] | [[Múnic]] | 1958-09-18 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 474 | [[:d:Q1132851|Q1132851]] | [[Corinna Rosteck]] | [[Detmold]] | 1968 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Corinna Rosteck.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 475 | [[:d:Q1137097|Q1137097]] | [[Giovanna Casotto]] | [[Desio]] | 1962-08-02 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 476 | [[:d:Q1145877|Q1145877]] | [[Traude Bührmann]] | [[Essen]] | 1942-11-26 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 477 | [[:d:Q1157295|Q1157295]] | [[Dagmar Knöpfel]] | [[Heilbronn]] | 1956-11-20 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 478 | [[:d:Q1165052|Q1165052]] | [[Gretl Braun]] | [[Múnic]] | 1915-08-31 | [[Alemaña]]<br/>[[Alemaña nazi]]<br/>[[República de Weimar]]<br/>[[Imperio Alemán]] | 1987-10-10 | [[Ficheiro:Gretl Braun.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 479 | [[:d:Q1165374|Q1165374]] | [[Judit Marjai]] | [[Budapest]] | 1967-08-16 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Marjai Judit-ZJ2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 480 | [[:d:Q1167159|Q1167159]] | [[Dóra Maurer]] | [[Budapest]] | 1937-06-11 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:DM Selfportrait with Seven Twists 2011 Évi Fábián.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 481 | [[:d:Q1169966|Q1169966]] | [[Stefanie Zoche]] | [[Múnic]] | 1965 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 482 | [[:d:Q1170812|Q1170812]] | [[Katharina Mouratidi]] | | 1971 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 483 | [[:d:Q1178584|Q1178584]] | [[Edit Molnár]] | [[Genk]] | 1933-07-30 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 484 | [[:d:Q1187778|Q1187778]] | [[Denise McCluggage]] | [[El Dorado]] | 1927-01-20 | [[Estados Unidos de América]] | 2015-05-06 | [[Ficheiro:1961-03-25 Sebring Ferrari 250 1931GT McCluggage.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 485 | [[:d:Q1208807|Q1208807]] | [[Diana Drubig]] | [[Leipzig]] | 1981-02-27 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 486 | [[:d:Q1212706|Q1212706]] | [[Olga Máté]] | [[Szigetvár]] | 1878-01-01 | [[Hungría]] | 1961-04-05 | [[Ficheiro:Dührkoop Portrait of Olga Máté 1910.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 487 | [[:d:Q1225118|Q1225118]] | [[Digne Meller Marcovicz]] | [[Berlín]] | 1934-10-17 | [[Alemaña]] | 2014-05-22 | [[Ficheiro:Luigi Biagini, Digne Meller Marcovicz, Dominique Stroobant, lensless picture - 12 Giugno 1998 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 488 | [[:d:Q1245192|Q1245192]] | [[Doris Katharina Künster]] | | 1958 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 489 | [[:d:Q1245210|Q1245210]] | [[Doris Kloster]] | | 20th century<br/>1900 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 490 | [[:d:Q1245310|Q1245310]] | [[Doris Quarella]] | [[Romanshorn]] | 1944-04-28 | [[Suíza]] | 1998-10-12 | |- | style='text-align:right'| 491 | [[:d:Q1245386|Q1245386]] | [[Dorit Margreiter]] | [[Viena]] | 1967 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 492 | [[:d:Q1252765|Q1252765]] | [[Márta Rédner]] | [[Budapest]] | 1909-12-15 | [[Hungría]] | 1991-02-12 | |- | style='text-align:right'| 493 | [[:d:Q1253793|Q1253793]] | [[Judith Samen]] | [[Gladbeck]] | 1970-12-20 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 494 | [[:d:Q1255436|Q1255436]] | [[Phil Bloom]] | [[Berkel en Rodenrijs]] | 1945-11-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:PhilBloom1968 B.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 495 | [[:d:Q1257170|Q1257170]] | [[Alice Smeets]] | [[Eupen]] | 1987-07-05<br/>1987 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 496 | [[:d:Q1262122|Q1262122]] | [[Elly Niebuhr]] | [[Viena]] | 1914-03-26 | [[Austria]] | 2013-03-18 | |- | style='text-align:right'| 497 | [[:d:Q1263603|Q1263603]] | [[Erika Sulzer-Kleinemeier]] | [[Rostock]] | 1935 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 498 | [[:d:Q1265730|Q1265730]] | [[Lisl Ponger]] | [[Nürnberg|Núremberg]] | 1947-08-02 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 499 | [[:d:Q1271327|Q1271327]] | [[Marian Hooper Adams]] | [[Boston]] | 1843-09-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1885-12-06 | [[Ficheiro:Marian Hooper Adams on horseback at Beverly Farms, 1869.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 500 | [[:d:Q1273122|Q1273122]] | [[Sam Taylor-Wood]] | [[Croydon (Q2213391)|Croydon]] | 1967-03-04 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Sam Taylor-Wood & Aaron Johnson (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 501 | [[:d:Q1273607|Q1273607]] | [[Lilo Fromm]] | [[Berlín]] | 1928-12-27 | [[Alemaña]] | 2023-06-19 | |- | style='text-align:right'| 502 | [[:d:Q1274412|Q1274412]] | [[Marta Astfalck-Vietz]] | [[Dębno]] | 1901-07-21 | [[Alemaña]] | 1994 | |- | style='text-align:right'| 503 | [[:d:Q1275325|Q1275325]] | [[Kerstin Braun]] | [[Leonberg]] | 1970 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 504 | [[:d:Q1275638|Q1275638]] | [[Ines Eck]] | [[Aue]] | 1956-07-11 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 505 | [[:d:Q1277146|Q1277146]] | [[Flor Garduño]] | [[Cidade de México]] | 1957-03-21 | [[México]]<br/>[[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 506 | [[:d:Q1281951|Q1281951]] | [[Gersin Livia Paya]] | [[Klagenfurt am Wörthersee|Klagenfurt]] | 1987-02-11 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Gersinliviapayamoderation.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 507 | [[:d:Q1284772|Q1284772]] | [[Tracey Moffatt]] | [[Brisbane]] | 1960-11-12 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Tracy Moffatt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 508 | [[:d:Q1285027|Q1285027]] | [[Renate Seelig]] | [[Bielefeld]] | 1938-05-29 | [[Alemaña]] | 2018-10-18 | |- | style='text-align:right'| 509 | [[:d:Q1285058|Q1285058]] | [[Edith Lechtape]] | [[Herne]] | 1921-11-20 | [[Alemaña]] | 2001-08-14 | |- | style='text-align:right'| 510 | [[:d:Q1288128|Q1288128]] | [[Berry Berenson]] | [[Nova York]] | 1948-04-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-09-11 | |- | style='text-align:right'| 511 | [[:d:Q1293014|Q1293014]] | [[Sylvia Plachy]] | [[Budapest]] | 1943-05-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Plachy press photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 512 | [[:d:Q1298513|Q1298513]] | [[Lenke Szilágyi]] | [[Debrecen]] | 1959-09-27 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Szilágyi Lenke.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 513 | [[:d:Q1301688|Q1301688]] | [[Ica Vilander]] | [[Most]] | 1921-12-20 | [[Alemaña]] | 2013-04-22 | |- | style='text-align:right'| 514 | [[:d:Q1303769|Q1303769]] | [[Kateřina Šedá]] | [[Brno]] | 1977-12-12 | [[República Checa]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Lucreziaportanovakaterina1.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 515 | [[:d:Q1310600|Q1310600]] | [[Monika Brandmeier]] | [[Kamen]] | 1959-01-19 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 516 | [[:d:Q1325708|Q1325708]] | [[Eleanor Antin]] | [[Bronx]] | 1935-02-27 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Eleanor Antin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 517 | [[:d:Q1328543|Q1328543]] | [[Elfie Semotan]] | [[Wels]] | 1941-07-25 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Elfie Semotan Crossing Europe 2019 Linz BHO-9461.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 518 | [[:d:Q1328651|Q1328651]] | [[Elfriede Mejchar]] | [[Viena]] | 1924 | [[Austria]] | 2020-10-11 | [[Ficheiro:Elfriede Mejchar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 519 | [[:d:Q1328673|Q1328673]] | [[Elde Steeg]] | [[Berlín]] | 1908 | [[Alemaña]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 520 | [[:d:Q1328682|Q1328682]] | [[Elfriede Weidenhaus]] | [[Berlín]] | 1931-09-09 | [[Alemaña]] | 2023-01-01 | |- | style='text-align:right'| 521 | [[:d:Q1328996|Q1328996]] | [[Fanny Türk]] | [[Slanica]] | 1867-04-24 | [[Hungría]] | 1934 | |- | style='text-align:right'| 522 | [[:d:Q1329964|Q1329964]] | [[Elisabeth Hase]] | [[Döhlen]] | 1905-12-16 | [[Alemaña]] | 1991-10-09 | [[Ficheiro:Elisabeth Hase.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 523 | [[:d:Q1329980|Q1329980]] | [[Elisabeth Heinemann]] | [[Zittau]] | 1958-12-31 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Elisabeth Heinemann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 524 | [[:d:Q1330017|Q1330017]] | [[Elisabeth Jappe]] | | 1934 | [[Alemaña]] | 2021-01-22 | |- | style='text-align:right'| 525 | [[:d:Q1330184|Q1330184]] | [[Elisabeth Pfund]] | [[Berna]] | 1946-06-06 | [[Suíza]] | 2006-02-25 | |- | style='text-align:right'| 526 | [[:d:Q1331134|Q1331134]] | [[Elizabeth Alicia Hawkins Burnaby]] | [[Greystones]] | 1860-06-26 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1934-07-27 | [[Ficheiro:Elizabeth Alice Hawkins-Whitshed.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 527 | [[:d:Q1331314|Q1331314]] | [[Elizabeth Shaw]] | [[Belfast]] | 1920-05-04 | [[Irlanda]] | 1992-06-27 | [[Ficheiro:Elizabeth Shaw (1989) by Guenter Prust.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 528 | [[:d:Q1331348|Q1331348]] | [[Margarita Broich]] | [[Neuwied]] | 1960-05-03 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Settermin zum Drehstart für „Aufbruch“--2105.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 529 | [[:d:Q1332122|Q1332122]] | [[Elli Marcus]] | [[Berlín]] | 1899-12-06 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1977-08-08 | |- | style='text-align:right'| 530 | [[:d:Q1333709|Q1333709]] | [[Else Seifert]] | [[Dresden]] | 1879-12-09 | [[Alemaña]] | 1968-06-23 | [[Ficheiro:Df pos-2005-f 0000006 0027.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 531 | [[:d:Q1345188|Q1345188]] | [[Simryn Gill]] | [[Singapur]] | 1959 | [[Australia]]<br/>[[Malaisia]] | | |- | style='text-align:right'| 532 | [[:d:Q1352131|Q1352131]] | [[Erika Groth-Schmachtenberger]] | [[Frisinga]] | 1906-03-30 | [[Alemaña]] | 1992-03-13 | |- | style='text-align:right'| 533 | [[:d:Q1353685|Q1353685]] | [[Lissa Wales]] | | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | 2005-10-01 | |- | style='text-align:right'| 534 | [[:d:Q1354397|Q1354397]] | [[Erika Hubatschek]] | [[Klagenfurt am Wörthersee|Klagenfurt]] | 1917-10-05 | [[Austria]] | 2010-05-19 | |- | style='text-align:right'| 535 | [[:d:Q1354405|Q1354405]] | [[Erika Kiffl]] | [[Karlovy Vary]] | 1939-12-19 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 536 | [[:d:Q1354460|Q1354460]] | [[Erika Rabau]] | [[Gdańsk]] | 20th century | [[Alemaña]] | 2016-04-10 | |- | style='text-align:right'| 537 | [[:d:Q1356095|Q1356095]] | [[Erna Mohr]] | [[Hamburgo]] | 1894-07-11 | [[Alemaña]] | 1968-09-10 | |- | style='text-align:right'| 538 | [[:d:Q1356105|Q1356105]] | [[Erna Pinner]] | [[Frankfurt]] | 1890-01-27 | [[Reino Unido]]<br/>[[Alemaña]] | 1987-03-05 | |- | style='text-align:right'| 539 | [[:d:Q1356123|Q1356123]] | [[Erna Voigt]] | | 1925 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 540 | [[:d:Q1361163|Q1361163]] | [[Ricarda Roggan]] | [[Dresden]] | 1972 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 541 | [[:d:Q1362674|Q1362674]] | [[Li Gotami Govinda]] | [[Bombai]] | 1906-04-22 | [[India]]<br/>[[Raj Británico]]<br/>[[Dominio da India]] | 1988-08-18 | [[Ficheiro:Li Gotami Govinda.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 542 | [[:d:Q1363822|Q1363822]] | [[Seema Aissen Weatherwax]] | [[Chernigov|Chernihiv]] | 1905-08-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-06-25 | |- | style='text-align:right'| 543 | [[:d:Q1367400|Q1367400]] | [[Rochelle Ashana]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 544 | [[:d:Q1368159|Q1368159]] | [[Esperanza Spierling]] | [[Murcia]] | 1971 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 545 | [[:d:Q1370978|Q1370978]] | [[Etel Fodor-Mittag]] | [[Zagreb]] | 1905-12-28 | [[Hungría]] | 2005 | |- | style='text-align:right'| 546 | [[:d:Q1374382|Q1374382]] | [[Friederike Pezold]] | [[Viena]] | 1945-08-14 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 547 | [[:d:Q1379073|Q1379073]] | [[Eva Maria Schön]] | [[Dresden]] | 1948 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Eva-Maria Schön.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 548 | [[:d:Q1379135|Q1379135]] | [[Eva Brunner-Szabo]] | [[Oberwart]] | 1961-05-27 | [[Austria]] | 2012-03-02 | |- | style='text-align:right'| 549 | [[:d:Q1379200|Q1379200]] | [[Eva Hassmann]] | [[Herford]] | 1972-12-29 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 550 | [[:d:Q1379214|Q1379214]] | [[Eva Herrmann]] | [[Múnic]] | 1901-02-08 | [[Alemaña]] | 1978-09-07 | |- | style='text-align:right'| 551 | [[:d:Q1379253|Q1379253]] | [[Eva Kausche-Kongsbak]] | [[Lübeck]] | 1918-10-20 | [[Alemaña]] | 2010-12-18 | |- | style='text-align:right'| 552 | [[:d:Q1379295|Q1379295]] | [[Eva Leitolf]] | [[Würzburg]] | 1966 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 553 | [[:d:Q1379326|Q1379326]] | [[Eva M. Paar]] | [[Zell am See]] | 1977-08-16 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Evapaar beijing.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 554 | [[:d:Q1379330|Q1379330]] | [[Eva Mahn]] | [[Aschersleben]] | 1947-01-11 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 555 | [[:d:Q1379468|Q1379468]] | [[Eva Schlegel]] | [[Hall in Tirol]] | 1960-03-08 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:2015 Eva Schlegel (17194196295).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 556 | [[:d:Q1384892|Q1384892]] | [[Graciela Carnevale]] | [[Marcos Juárez]] | 1942-10-18 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Graciela Carnevale 1968.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 557 | [[:d:Q1386014|Q1386014]] | [[Gabriele Oestreich-Trivellini]] | [[Hamburgo]] | 1961-04-15 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 558 | [[:d:Q1390808|Q1390808]] | [[Nadja Klier]] | [[Dresden]] | 1973 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 559 | [[:d:Q1400867|Q1400867]] | [[Fee Vaillant]] | [[Witten]] | 1915-03-20 | [[Alemaña]] | 2007-10-14 | |- | style='text-align:right'| 560 | [[:d:Q1403736|Q1403736]] | [[Marianne Maderna]] | [[Viena]] | 1944-03-06 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 561 | [[:d:Q1406905|Q1406905]] | [[Lore Krüger]] | [[Magdeburg|Magdeburgo]] | 1914-03-11 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | 2009-03-03 | |- | style='text-align:right'| 562 | [[:d:Q1409389|Q1409389]] | [[Ursula Richter]] | [[Radebeul]] | 1886-06-23 | [[Alemaña]] | 1946-08-09 | [[Ficheiro:Ursula Richter (photographer) - self portrait - df hauptkatalog 0359232.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 563 | [[:d:Q1414605|Q1414605]] | [[Jette Bang]] | [[Frederiksberg Fødehjem]] | 1914-02-04 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1964-02-16 | [[Ficheiro:Jette bang 1959 foto lars hansen.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 564 | [[:d:Q1419145|Q1419145]] | [[Hilde Roth]] | [[Ludwigshafen am Rhein]] | 1925-11-26<br/>1925 | [[Alemaña]] | 2022-08-18 | |- | style='text-align:right'| 565 | [[:d:Q1419972|Q1419972]] | [[Nina Pohl]] | [[Berlín]] | 1968 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Oliver Mark - Nina Pohl, Berlin 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 566 | [[:d:Q1429376|Q1429376]] | [[florence meyer]] | [[Nova York]] | 1911-01-22 | [[Estados Unidos de América]] | 1962-11-27 | |- | style='text-align:right'| 567 | [[:d:Q1430536|Q1430536]] | [[Sheila McKinnon]] | [[Toronto]] | 1941-12-17 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Sheila2010-1540.opt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 568 | [[:d:Q1437278|Q1437278]] | [[Ute Karen Seggelke]] | [[Hamburgo]] | 1940 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 569 | [[:d:Q1439610|Q1439610]] | [[Cybèle Varela]] | [[Petrópolis]] | 1943-08-28 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 570 | [[:d:Q1440596|Q1440596]] | [[Ute Eskildsen]] | [[Itzehoe]] | 1947 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 571 | [[:d:Q1440769|Q1440769]] | [[Isabel Snyder]] | [[Basilea-Campo]] | 20th century | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 572 | [[:d:Q1441215|Q1441215]] | [[Lilo C. Karsten]] | [[Wermsdorf]] | 1956 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Lilo C. Karsten Atelier Berlin 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 573 | [[:d:Q1450088|Q1450088]] | [[Franziska Bilek]] | [[Múnic]] | 1906-10-29 | [[Alemaña]] | 1991-11-11 | |- | style='text-align:right'| 574 | [[:d:Q1453072|Q1453072]] | [[Fredericka Martin]] | [[Cooperstown]] | 1905-06-02 | [[Estados Unidos de América]] | 1992-10-04 | |- | style='text-align:right'| 575 | [[:d:Q1456351|Q1456351]] | [[Frieda Riess]] | [[Czarnków]] | 1890-06-21 | [[Reino de Prusia]]<br/>[[Estado Libre de Prusia]]<br/>[[Reich Alemán]]<br/>[[Alemaña]] | 1954-03-20 | [[Ficheiro:Frieda Riess Selbstbildnis mit Papagei 1922.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 576 | [[:d:Q1462532|Q1462532]] | [[Magdolna Vékás]] | [[Budapest]] | 1956-07-23 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 577 | [[:d:Q1467387|Q1467387]] | [[Irene Seiler]] | [[Guben]] | 1910-04-26 | [[Alemaña]] | 1984-07 | [[Ficheiro:Irene Seiler (1947).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 578 | [[:d:Q1468076|Q1468076]] | [[Boris Zsigmondi]] | [[Zemianske Sady]] | 1908-06-17 | [[Hungría]] | 1978-03-02 | |- | style='text-align:right'| 579 | [[:d:Q1468375|Q1468375]] | [[Princess Sophie of Romania]] | [[Tatoi Palace]]<br/>[[Atenas]] | 1957-10-29 | [[Romanía]] | | [[Ficheiro:PrincipesaSofia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 580 | [[:d:Q1469204|Q1469204]] | [[Irén Ács]] | [[Szécsény]] | 1924-10-24 | [[Hungría]] | 2015-12-09 | |- | style='text-align:right'| 581 | [[:d:Q1484029|Q1484029]] | [[Vera Isler-Leiner]] | [[Berlín]] | 1931-05-28 | [[Suíza]] | 2015-09-22 | |- | style='text-align:right'| 582 | [[:d:Q1486348|Q1486348]] | [[Katy Couprie]] | [[Fontenay-aux-Roses]] | 1966-06-27 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Katy Couprie-FIG 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 583 | [[:d:Q1490602|Q1490602]] | [[Gabriele Stötzer-Kachold]] | [[Emleben]] | 1953-04-14 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Gabriele Kachold (1987) by Guenter Prust.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 584 | [[:d:Q1491703|Q1491703]] | [[Maja Bajević]] | [[Saraxevo]] | 1967-04-20 | [[Bosnia e Hercegovina]] | | |- | style='text-align:right'| 585 | [[:d:Q1495411|Q1495411]] | [[Lala Aufsberg]] | [[Sonthofen]] | 1907-02-26 | [[Alemaña]] | 1976-05-18 | |- | style='text-align:right'| 586 | [[:d:Q1501363|Q1501363]] | [[Tatjana Gerhard]] | [[Zürich]] | 1974-10-23 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 587 | [[:d:Q1509382|Q1509382]] | [[Georgina Masson]] | [[Rawalpindi]] | 1912-03-23 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 588 | [[:d:Q1510059|Q1510059]] | [[Geraldine Moodie]] | [[Toronto]]<br/>[[Otava]] | 1854-10-31<br/>1852 | [[Canadá]] | 1945-10-04 | [[Ficheiro:"Self Portrait" by Geraldine Moodie.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 589 | [[:d:Q1511012|Q1511012]] | [[Gerda Rotermund]] | [[Berlín]] | 1902-03-26 | [[Alemaña]] | 1982-10-21 | |- | style='text-align:right'| 590 | [[:d:Q1515722|Q1515722]] | [[Gertrud Zucker]] | [[Berlín]] | 1936-01-03 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 591 | [[:d:Q1518132|Q1518132]] | [[Lotte Errell]] | [[Múnic]]<br/>[[Münster]] | 1903-02-02 | [[Alemaña]] | 1991-06-26 | |- | style='text-align:right'| 592 | [[:d:Q1522497|Q1522497]] | [[Lilo Rasch-Naegele]] | [[Stuttgart]] | 1914-12-12 | [[Alemaña]] | 1978-06-03 | |- | style='text-align:right'| 593 | [[:d:Q1527837|Q1527837]] | [[Gitty Darugar]] | [[Teherán]] | 1936-05-11 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 594 | [[:d:Q1532915|Q1532915]] | [[Mirella Ricciardi]] | [[Kenya]] | 1931-07-14 | [[Kenya]] | | |- | style='text-align:right'| 595 | [[:d:Q1544128|Q1544128]] | [[Grazia Toderi]] | [[Padua]] | 1963 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 596 | [[:d:Q1546006|Q1546006]] | [[Grete Popper]] | [[Praga]] | 1897-05-09<br/>1897-09-05<br/>1896-05-17 | [[Imperio Austrohúngaro]] | 1976-11-04 | |- | style='text-align:right'| 597 | [[:d:Q1549150|Q1549150]] | [[Ingeborg Sello]] | [[Oldenburg]] | 1916-01-24 | [[Alemaña]] | 1982-05-05 | |- | style='text-align:right'| 598 | [[:d:Q1553103|Q1553103]] | [[Gudrun Kemsa]] | [[Datteln]] | 1961-02-12 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 599 | [[:d:Q1554606|Q1554606]] | [[Val Wilmer]] | [[Harrogate]] | 1941-12-07 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 600 | [[:d:Q1554697|Q1554697]] | [[Isolde Schmitt-Menzel]] | [[Eisenach]] | 1930-04-11 | [[Alemaña]] | 2022-09-04 | |- | style='text-align:right'| 601 | [[:d:Q1557270|Q1557270]] | [[Sandra Hastenteufel]] | [[Stuttgart]] | 1966 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 602 | [[:d:Q1557706|Q1557706]] | [[Ruth Kaiser]] | [[Viersen]] | 1921-02-04 | [[Alemaña]] | 2000-11-30 | |- | style='text-align:right'| 603 | [[:d:Q1565128|Q1565128]] | [[Popel Coumou]] | | 1978 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 604 | [[:d:Q1571017|Q1571017]] | [[Hermine Speier]] | [[Frankfurt]] | 1898-05-28 | [[Alemaña]] | 1989-01-12 | |- | style='text-align:right'| 605 | [[:d:Q1578729|Q1578729]] | [[Alicja Kwade]] | [[Katowice]] | 1979 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Oliver Mark - Alicja Kwade, Berlin 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 606 | [[:d:Q1587662|Q1587662]] | [[Eliza Ruhamah Scidmore]] | [[Clinton]] | 1856-10-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1928-11-03 | [[Ficheiro:Eliza Ruhamah Scidmore.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 607 | [[:d:Q1589118|Q1589118]] | [[Eva Rubinstein]] | [[Buenos Aires]] | 1933-08-18 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Polonia]] | | [[Ficheiro:Eva Rubinstein, RIT NandE 1978 Jul13 Complete.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 608 | [[:d:Q1591820|Q1591820]] | [[ONA B.]] | [[Viena]] | 1957-01-27 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 609 | [[:d:Q1592391|Q1592391]] | [[Sophie Küppers]] | [[Kiel]] | 1891 | [[Alemaña]] | 1978 | |- | style='text-align:right'| 610 | [[:d:Q1594354|Q1594354]] | [[Heidi Specker]] | [[Damme]] | 1962 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 611 | [[:d:Q1594419|Q1594419]] | [[Heidrun Hegewald]] | [[Meißen]] | 1936-10-21 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 612 | [[:d:Q1594605|Q1594605]] | [[Heike Lehmann]] | [[Neustrelitz]] | 1962-03-29 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 613 | [[:d:Q1595237|Q1595237]] | [[Laura Horelli]] | [[Helsinqui]] | 1976 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 614 | [[:d:Q1602204|Q1602204]] | [[Helga Kneidl]] | [[Dresden]] | 1939-09-29 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 615 | [[:d:Q1602256|Q1602256]] | [[Helga Paris]] | [[Goleniów]] | 1938-05-21 | [[Alemaña]] | 2024-02-05 | [[Ficheiro:Helga Paris 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 616 | [[:d:Q1610138|Q1610138]] | [[Herlinde Koelbl]] | [[Lindau (Bodensee)]] | 1939-10-31 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Herlinde Koelbl 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 617 | [[:d:Q1618235|Q1618235]] | [[Hilde Lotz-Bauer]] | [[Múnic]] | 1907-03-31 | [[Alemaña]] | 1999-02-08 | |- | style='text-align:right'| 618 | [[:d:Q1618339|Q1618339]] | [[Hildegard Jäckel]] | [[Dresden]] | 1903-06-03 | [[Alemaña]] | 1974-03-02 | [[Ficheiro:Hildegard Jäckel, Df j 0000421 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 619 | [[:d:Q1618361|Q1618361]] | [[Hildegard Ochse]] | [[Bad Salzuflen]] | 1935-12-07 | [[Alemaña]] | 1997-06-28 | |- | style='text-align:right'| 620 | [[:d:Q1618628|Q1618628]] | [[Hilke Raddatz]] | [[Hamburgo]] | 1941 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 621 | [[:d:Q1642227|Q1642227]] | [[Lotte Eckener]] | [[Friedrichshafen]] | 1906 | [[Alemaña]] | 1995 | |- | style='text-align:right'| 622 | [[:d:Q1647382|Q1647382]] | [[Tomoko Sawada]] | [[Kōbe]] | 1977 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 623 | [[:d:Q1649328|Q1649328]] | [[Katja Worch]] | [[Berlín]] | 1930-09-26 | [[Alemaña]] | 2012-09-17 | |- | style='text-align:right'| 624 | [[:d:Q1651729|Q1651729]] | [[Frances Jocelyn, Viscountess Jocelyn]] | [[Reino Unido]] | 1820 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Reino Unido]] | 1880-03-26 | [[Ficheiro:Frances Jocelyn, Viscountess Jocelyn c. 1882.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 625 | [[:d:Q1659124|Q1659124]] | [[Ilse Haider]] | [[Salzburgo]] | 1965 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 626 | [[:d:Q1659125|Q1659125]] | [[Ilse Hannes-Schmidt]] | [[Świnoujście]] | 1916-06-14 | [[Alemaña]] | 2006-08-12<br/>2006 | |- | style='text-align:right'| 627 | [[:d:Q1662207|Q1662207]] | [[Ines Doujak]] | [[Klagenfurt am Wörthersee|Klagenfurt]] | 1959 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 628 | [[:d:Q1662240|Q1662240]] | [[Ines Ketelhodt]] | [[Frankfurt]] | 1961-06-27 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 629 | [[:d:Q1666221|Q1666221]] | [[Rachel Papo]] | [[Columbus]] | 1970 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 630 | [[:d:Q1669851|Q1669851]] | [[Martha Maas]] | [[Aquisgrán]] | 1893-06-28 | [[Alemaña]] | 1970-01-28 | |- | style='text-align:right'| 631 | [[:d:Q1670437|Q1670437]] | [[Ruth Schnell]] | [[Feldkirch]] | 1956 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 632 | [[:d:Q1671874|Q1671874]] | [[Inés Lombardi]] | [[São Paulo]] | 1958-02-26 | [[Brasil]]<br/>[[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 633 | [[:d:Q1671971|Q1671971]] | [[Iole de Freitas]] | [[Belo Horizonte]] | 1945 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Iole de Freitas - Sem título, 1997 1.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 634 | [[:d:Q1672922|Q1672922]] | [[Irit Batsry]] | [[Ramat Gan]] | 1957 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 635 | [[:d:Q1673350|Q1673350]] | [[Isa Hesse-Rabinovitch]] | [[Zürich]] | 1917-12-19 | [[Suíza]] | 2003-08-14 | |- | style='text-align:right'| 636 | [[:d:Q1674479|Q1674479]] | [[Isolde Ohlbaum]] | [[Moosburg an der Isar]] | 1953-10-24 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 637 | [[:d:Q1681546|Q1681546]] | [[Nives Widauer]] | [[Basilea]] | 1965-01-22 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 638 | [[:d:Q1681857|Q1681857]] | [[Sigrid Wylach]] | [[Berlín]] | 1941-12-03<br/>1941 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 639 | [[:d:Q1686011|Q1686011]] | [[Jeanne Faust]] | [[Wiesbaden]] | 1968-11-25 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 640 | [[:d:Q1686061|Q1686061]] | [[Jeannine Le Brun]] | [[Nova York]] | 1915 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 641 | [[:d:Q1687021|Q1687021]] | [[Jenny Bossard-Biow]] | [[Wrocław]] | 1813 | [[Reino de Prusia]] | 1858 | |- | style='text-align:right'| 642 | [[:d:Q1689871|Q1689871]] | [[Jo Baer]] | [[Seattle]] | 1929-08-07 | [[Estados Unidos de América]] | 2025-01-21 | [[Ficheiro:Jo portrait.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 643 | [[:d:Q1694263|Q1694263]] | [[Yotta Kippe]] | [[Hamburgo]] | 1971-09-19 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 644 | [[:d:Q1694343|Q1694343]] | [[Sylvie Blum]] | [[Austria]] | 1967 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 645 | [[:d:Q1694392|Q1694392]] | [[Rotraut Hinderks-Kutscher]] | [[Múnic]] | 1908-12-14 | [[Alemaña]] | 1986-04-26 | |- | style='text-align:right'| 646 | [[:d:Q1695307|Q1695307]] | [[Maria Elisabeth Stapp]] | [[Riedlingen]] | 1908-02-20 | [[Alemaña]] | 1995-04-26<br/>1995 | |- | style='text-align:right'| 647 | [[:d:Q1698674|Q1698674]] | [[Tamara Grcic]] | [[Múnic]] | 1964 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:GRCIC1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 648 | [[:d:Q1701282|Q1701282]] | [[Margaret Sutermeister]] | [[Milton]] | 1875-04-10 | [[Estados Unidos de América]] | 1950-05-30 | [[Ficheiro:NPG-S-NPG 2007 113 (cropped1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 649 | [[:d:Q1702627|Q1702627]] | [[Jolande Lischke-Pfister]] | [[Ludwigshafen am Rhein]] | 1932 | [[Alemaña]] | 2019-08-20 | |- | style='text-align:right'| 650 | [[:d:Q1704681|Q1704681]] | [[Patrycja Dołowy]] | [[Boston]] | 1978 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Polonia]] | | [[Ficheiro:Patrycja Dołowy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 651 | [[:d:Q1710838|Q1710838]] | [[Lisel Brandt-Winkle]] | [[Baixa Estiria]] | 1914-05-26 | [[Alemaña]] | 2006-12-20 | |- | style='text-align:right'| 652 | [[:d:Q1711048|Q1711048]] | [[Judith Kaufmann]] | [[Stuttgart]] | 1962-09-20 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:MKr21578 Judith Kaufmann (Das Lehrerzimmer, Berlinale 2023).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 653 | [[:d:Q1711893|Q1711893]] | [[Julia Peirone Utdriot]] | [[Arxentina]] | 1973 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 654 | [[:d:Q1714979|Q1714979]] | [[Nicole Aders]] | [[Wuppertal]] | 1967 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 655 | [[:d:Q1716262|Q1716262]] | [[Lieselotte Kattwinkel]] | [[Solvychegodsk]] | 1915-03-27 | [[Alemaña]] | 20th century | |- | style='text-align:right'| 656 | [[:d:Q1718737|Q1718737]] | [[Ursula Schulz-Dornburg]] | [[Berlín]] | 1938 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 657 | [[:d:Q1724073|Q1724073]] | [[Simone Demandt]] | [[Dortmund]] | 1959 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 658 | [[:d:Q1727708|Q1727708]] | [[Tita Binz]] | [[Frankfurt]] | 1903 | [[Alemaña]] | 1970 | |- | style='text-align:right'| 659 | [[:d:Q1729447|Q1729447]] | [[Karin Hannak]] | [[Wels]] | 1940-07-08 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 660 | [[:d:Q1735958|Q1735958]] | [[Katharina Mayer]] | [[Rottweil]] | 1958 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Katharina Mayer 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 661 | [[:d:Q1736272|Q1736272]] | [[Kathleen Friedrich]] | [[Potsdam]] | 1977-07-13 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 662 | [[:d:Q1736547|Q1736547]] | [[Kathryn Tucker Windham]] | [[Selma, Alabama|Selma]] | 1918-06-02 | [[Estados Unidos de América]] | 2011-06-12 | |- | style='text-align:right'| 663 | [[:d:Q1736668|Q1736668]] | [[Katja Stuke]] | | 1968 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 664 | [[:d:Q1736720|Q1736720]] | [[Katrin Korfmann]] | [[Heidelberg]] | 1971 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 665 | [[:d:Q1736759|Q1736759]] | [[Katrin Thomas]] | [[Bonn]] | 1963 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 666 | [[:d:Q1739705|Q1739705]] | [[Kerstin Zillmer]] | [[Bielefeld]] | 1962-03-09 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 667 | [[:d:Q1744915|Q1744915]] | [[Mette Tronvoll]] | [[Trondheim]] | 1965-12-02 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 668 | [[:d:Q1750873|Q1750873]] | [[Käthe Buchler]] | [[Braunschweig]] | 1876-10-11 | [[Alemaña]] | 1930-09-14 | [[Ficheiro:Käthe Buchler - self-portrait, c 1905.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 669 | [[:d:Q1761263|Q1761263]] | [[Sandra Mann]] | [[Groß-Gerau]] | 1970-10-27 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:SandraMann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 670 | [[:d:Q1768763|Q1768763]] | [[Sigrun Casper]] | [[Kleinmachnow]] | 1939-05-18 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Sigrun Casper.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 671 | [[:d:Q1776714|Q1776714]] | [[Regina Relang]] | [[Stuttgart]] | 1906-08-23 | [[Alemaña]] | 1989 | |- | style='text-align:right'| 672 | [[:d:Q1789123|Q1789123]] | [[Krista Beinstein]] | [[Viena]] | 1955-07-03 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 673 | [[:d:Q1789359|Q1789359]] | [[Kristina Schmid]] | [[Suecia]] | 1972 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 674 | [[:d:Q1819502|Q1819502]] | [[Leonore Mau]] | [[Leipzig]] | 1916-08-01 | [[Alemaña]] | 2013-09-22 | |- | style='text-align:right'| 675 | [[:d:Q1822584|Q1822584]] | [[Li Osborne]] | [[Maguncia]] | 1883-01-04 | [[Alemaña]]<br/>[[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1968 | |- | style='text-align:right'| 676 | [[:d:Q1823675|Q1823675]] | [[Lidwien van de Ven]] | [[Hulst]] | 1963 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 677 | [[:d:Q1825241|Q1825241]] | [[Lilly McElroy]] | [[Willcox]] | 1980 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 678 | [[:d:Q1827762|Q1827762]] | [[Lisa Meyerlist]] | [[Lauterbach]] | 1914-09-24 | [[Suíza]] | 2008-12-02 | [[Ficheiro:Lisa Meyerlist.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 679 | [[:d:Q1827943|Q1827943]] | [[Liselotte Kuntner]] | | 1935-02-18 | [[Suíza]] | 2021-12-20 | [[Ficheiro:Liselotte Kuntner.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 680 | [[:d:Q1827955|Q1827955]] | [[Liselotte Strelow]] | [[Redło]] | 1908-09-11 | [[Alemaña]] | 1981-09-30 | |- | style='text-align:right'| 681 | [[:d:Q1831273|Q1831273]] | [[Carli Davidson]] | | 1980s | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 682 | [[:d:Q1844647|Q1844647]] | [[Dayanita Singh]] | [[Nova Deli]] | 1961-03-18 | [[India]] | | [[Ficheiro:Dayanita singh book museum 12.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 683 | [[:d:Q1847399|Q1847399]] | [[Violette Cornelius]] | [[Singapur]] | 1919-03-17 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1998-01-23 | [[Ficheiro:AndriesseCornelius1938.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 684 | [[:d:Q1869942|Q1869942]] | [[Lore Hummel]] | [[Karlsruhe]] | 1915-07-28 | [[Alemaña]] | 1997-11-06 | |- | style='text-align:right'| 685 | [[:d:Q1873133|Q1873133]] | [[Lucca Chmel]] | [[Viena]] | 1911-11-05 | [[Austria]] | 1999-03-16 | |- | style='text-align:right'| 686 | [[:d:Q1875363|Q1875363]] | [[Adelaide Hanscom Leeson]] | [[Coos Bay]] | 1875-11-25 | [[Estados Unidos de América]] | 1931-11-19 | [[Ficheiro:Adelaide Hanscom ca. 1906 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 687 | [[:d:Q1877147|Q1877147]] | [[Lula]] | [[Tegernsee]] | 1973-08-20 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 688 | [[:d:Q1878443|Q1878443]] | [[Luísa Costa Dias]] | [[Lisboa]] | 1956 | [[Portugal]] | 2011-06-18 | |- | style='text-align:right'| 689 | [[:d:Q1880833|Q1880833]] | [[Ata Kandó]] | [[Budapest]] | 1913-09-17 | [[Hungría]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Alemaña]] | 2017-09-14 | |- | style='text-align:right'| 690 | [[:d:Q1884754|Q1884754]] | [[Sirindhorn, Princess Royal]] | [[Amphorn Sathan Residential Hall]] | 1955-04-02 | [[Tailandia]] | | [[Ficheiro:2019-06-11 Maha Chakri Sirindhorn.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 691 | [[:d:Q1885333|Q1885333]] | [[Maija Tammi]] | [[Lieto]] | 1985 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 692 | [[:d:Q1890996|Q1890996]] | [[Manon]] | [[Berna]] | 1946-06-26<br/>1940-06-26 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 693 | [[:d:Q1892199|Q1892199]] | [[Mara Eggert]] | [[Rostock]] | 1938-11-25 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Mara Eggert.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 694 | [[:d:Q1895255|Q1895255]] | [[Margherita Spiluttini]] | [[Schwarzach]]<br/>[[Schwarzach im Pongau]] | 1947-10-16 | [[Austria]] | 2023-03-03 | |- | style='text-align:right'| 695 | [[:d:Q1895432|Q1895432]] | [[Margret Rettich]] | [[Szczecin]] | 1926-07-23 | [[Alemaña]] | 2013-05-15 | |- | style='text-align:right'| 696 | [[:d:Q1895445|Q1895445]] | [[Margret Wenzel-Jelinek]] | [[Bolzano|Bolzán]] | 1932-10-20 | [[Austria]] | 2021-03-04 | |- | style='text-align:right'| 697 | [[:d:Q1895794|Q1895794]] | [[Maria Dundakova]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | 1939-12-14 | [[Suíza]]<br/>[[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 698 | [[:d:Q1896176|Q1896176]] | [[Maria Mizzaro]] | [[Viena]] | 1925-02-23 | [[Austria]] | 2009-11-07 | [[Ficheiro:Maria-Mizzaro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 699 | [[:d:Q1896386|Q1896386]] | [[Maria Vedder]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1948 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 700 | [[:d:Q1896721|Q1896721]] | [[Marian Yampolsky]] | [[Chicago]] | 1925-09-06 | [[México]] | 2002-05-03 | [[Ficheiro:Marian Yampolsky por Sofia Costa.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 701 | [[:d:Q1896890|Q1896890]] | [[Marianne Fürstin zu Sayn-Wittgenstein-Sayn]] | [[Salzburgo]] | 1919-12-09 | [[Austria]] | 2025-05-04 | |- | style='text-align:right'| 702 | [[:d:Q1896900|Q1896900]] | [[Marianne Schoiswohl]] | [[Wels]] | 1956-12-18 | [[Austria]] | 2009-08-24 | |- | style='text-align:right'| 703 | [[:d:Q1897384|Q1897384]] | [[Marie José Burki]] | [[Biel/Bienne]] | 1961-01-11 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 704 | [[:d:Q1897391|Q1897391]] | [[Marie Karoline Tschiedel]] | [[Viena]] | 1899-10-18 | [[Austria]] | 1980-07-26 | [[Ficheiro:Tschiedel.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 705 | [[:d:Q1897398|Q1897398]] | [[Marie Kundt]] | [[Neustrelitz]] | 1870-02-04 | [[Alemaña]] | 1932-04-02 | [[Ficheiro:Marie Kundt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 706 | [[:d:Q1899327|Q1899327]] | [[Marisa Rosato]] | [[Venecia]] | 1967-02-26 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 707 | [[:d:Q1902033|Q1902033]] | [[Marlene Reidel]] | [[Landshut]] | 1923-12-20 | [[Alemaña]] | 2014-07-21 | |- | style='text-align:right'| 708 | [[:d:Q1903090|Q1903090]] | [[Martha Rosler]] | [[Brooklyn]]<br/>[[Nova York]] | 1943-07-29 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 709 | [[:d:Q1906200|Q1906200]] | [[Mary Achenbach]] | [[Brighton]] | 1883-02-04 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1975-09-27 | |- | style='text-align:right'| 710 | [[:d:Q1906426|Q1906426]] | [[Maryam Majd]] | [[Teherán]] | 1986 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 711 | [[:d:Q1907680|Q1907680]] | [[Barbara Visser]] | [[Haarlem]] | 1966-05-20 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 712 | [[:d:Q1917764|Q1917764]] | [[Meike Fischer]] | [[Hanau]] | 1970 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Meike-fischer-fotografie-portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 713 | [[:d:Q1926563|Q1926563]] | [[Mia Seeger]] | [[Stuttgart]] | 1903-05-09 | [[Alemaña]] | 1991-05-14 | |- | style='text-align:right'| 714 | [[:d:Q1930439|Q1930439]] | [[Michal Rovner]] | [[Tel Aviv]]<br/>[[Ramat Gan]] | 1957-11-07 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Michal Rovner.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 715 | [[:d:Q1936107|Q1936107]] | [[Mimoza Veliu]] | [[Tetovë]] | 1979 | [[Macedonia do Norte]] | | |- | style='text-align:right'| 716 | [[:d:Q1943918|Q1943918]] | [[Mona Breede]] | [[Kiel]] | 1968-06-27 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 717 | [[:d:Q1944519|Q1944519]] | [[Monica Beurer]] | [[Bülach]] | 1961-04-28 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Portrait Monica Boirar Beurer zvg Berlin 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 718 | [[:d:Q1944547|Q1944547]] | [[Monica von Rosen Nestler]] | [[Múnic]] | 1943-08-01 | [[Suecia]]<br/>[[Suíza]] | | [[Ficheiro:Portrait-Monica-von-Rosen-Foto-Anouk-Baumann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 719 | [[:d:Q1944562|Q1944562]] | [[Monika Baumgartl]] | [[Praga]] | 1942 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 720 | [[:d:Q1963864|Q1963864]] | [[Nairy Baghramian]] | [[Isfahán]] | 1971 | [[Irán]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 721 | [[:d:Q1964408|Q1964408]] | [[Nan Hoover]] | [[Bay Shore]]<br/>[[Nova York]] | 1931-05-12 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2008-06-09 | [[Ficheiro:Nan-Hoover-Glasgow-2007.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 722 | [[:d:Q1964499|Q1964499]] | [[Nancy Reddin Kienholz]] | [[Os Ánxeles]] | 1943-12-09 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-08-07 | |- | style='text-align:right'| 723 | [[:d:Q1966346|Q1966346]] | [[Natascha Ungeheuer]] | [[Blumenfeld]] | 1937-12-27<br/>1939 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 724 | [[:d:Q1966852|Q1966852]] | [[Gail Rubin]] | [[Nova York]] | 1938-04-12 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Israel]] | 1978-03-11 | |- | style='text-align:right'| 725 | [[:d:Q1975465|Q1975465]] | [[Nellie Schmithals]] | [[Bad Kreuznach]] | 1880-06-23 | [[Alemaña]] | 1975-06-12 | |- | style='text-align:right'| 726 | [[:d:Q1990369|Q1990369]] | [[Nikki S. Lee]] | [[Corea do Sur]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:KoreAm March 2007 cover.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 727 | [[:d:Q1992843|Q1992843]] | [[Nina Schmitz]] | [[Geseke]] | 1968-04-02 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 728 | [[:d:Q1992849|Q1992849]] | [[Nina Shivdasani]] | [[Bombai]] | 1946-05-15 | [[India]]<br/>[[Raj Británico]]<br/>[[Dominio da India]] | | |- | style='text-align:right'| 729 | [[:d:Q1993417|Q1993417]] | [[Modeste Herwig]] | [[Leiden]] | 1963-08-18 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 730 | [[:d:Q2000516|Q2000516]] | [[Lida Abdul]] | [[Cabul]] | 1973 | [[Afganistán]] | | |- | style='text-align:right'| 731 | [[:d:Q2005322|Q2005322]] | [[Nuria Quevedo]] | [[Barcelona]] | 1938-03-18 | [[España]]<br/>[[República Democrática Alemá]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Nuria Quevedo 2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 732 | [[:d:Q2005709|Q2005709]] | [[Christine Chiffrun]] | [[Paramaribo]] | 1942-07-17 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 733 | [[:d:Q2008037|Q2008037]] | [[Carla van de Puttelaar]] | [[Zaandam]] | 1967-11-01 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 734 | [[:d:Q2030597|Q2030597]] | [[Jacqueline Hassink]] | [[Enschede]] | 1966-07-15 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2018-11-22 | |- | style='text-align:right'| 735 | [[:d:Q2032483|Q2032483]] | [[Osa Johnson]] | [[Kansas]] | 1894-03-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1953-01-07 | [[Ficheiro:Osa Johnson - 1919 MPW.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 736 | [[:d:Q2037839|Q2037839]] | [[Rena Effendi]] | [[Bakú]] | 1977-04-26 | [[Azerbaidján]] | | [[Ficheiro:Rena Effendi at the World Economic Forum.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 737 | [[:d:Q2045441|Q2045441]] | [[Anouk Kruithof]] | [[Dordrecht]] | 1981-06-02 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Anouk Kruithof (Bristol Photobook Festival, 2014).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 738 | [[:d:Q2045646|Q2045646]] | [[Kim Feenstra]] | [[Groninga|Groninga - Groningen]] | 1986-08-23 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Kim-feenstra-1238364338.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 739 | [[:d:Q2049340|Q2049340]] | [[Emmy Scheele]] | [[Ámsterdam]] | 1949-03-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 740 | [[:d:Q2050881|Q2050881]] | [[Cleo Campert]] | [[Ámsterdam]] | 1963-08-03 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 741 | [[:d:Q2051895|Q2051895]] | [[Parastou Forouhar]] | [[Teherán]] | 1962 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 742 | [[:d:Q2070194|Q2070194]] | [[Sarah Choate Sears]] | [[Cambridge, Massachusetts|Cambridge]] | 1858-05-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1935-09-25 | [[Ficheiro:John Singer Sargent - Portrait of Sarah Choate Sears - 1889.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 743 | [[:d:Q2071722|Q2071722]] | [[Hellen van Meene]] | [[Alkmaar]] | 1972 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Hellen van Meene (2012).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 744 | [[:d:Q2087139|Q2087139]] | [[Gerarda Rueter]] | [[Sloterdijk]] | 1904-07-02 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1993-11-23 | |- | style='text-align:right'| 745 | [[:d:Q2094494|Q2094494]] | [[Suzanne Fiol]] | | 1960-05-09 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-10-05 | |- | style='text-align:right'| 746 | [[:d:Q2119618|Q2119618]] | [[Helen Frik]] | [[Worcester]] | 1960-08-25 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 747 | [[:d:Q2137926|Q2137926]] | [[Regina Schmeken]] | [[Gladbeck]] | 1955 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 748 | [[:d:Q2143075|Q2143075]] | [[Clementina Maude, Viscountess Hawarden]] | [[Cumbernauld]] | 1822-06-01 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1865-01-19 | [[Ficheiro:Lady Clementina Hawarden3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 749 | [[:d:Q2143352|Q2143352]] | [[Renate Bertlmann]] | [[Viena]] | 1943-02-28 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 750 | [[:d:Q2143559|Q2143559]] | [[Renate von Mangoldt]] | [[Berlín]] | 1940-12-15 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 751 | [[:d:Q2151977|Q2151977]] | [[Pat Booth]] | | 1943-04-24 | [[Reino Unido]] | 2009-05-11 | |- | style='text-align:right'| 752 | [[:d:Q2154873|Q2154873]] | [[Rita Bertolini]] | [[Egg]] | 1966-07-09 | [[Austria]] | 2017-01-01 | |- | style='text-align:right'| 753 | [[:d:Q2166449|Q2166449]] | [[Rosa Lachenmeier]] | [[Basilea]] | 1959-03-13 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 754 | [[:d:Q2171222|Q2171222]] | [[Rozanne Levine]] | [[Nova York]] | 1945-10-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-06-18 | |- | style='text-align:right'| 755 | [[:d:Q2177580|Q2177580]] | [[Ruth Bernhard]] | [[Berlín]] | 1905-10-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-12-18 | |- | style='text-align:right'| 756 | [[:d:Q2177587|Q2177587]] | [[Ruth Deutsch Lechuga]] | [[Viena]] | 1920-02-06 | [[Austria]]<br/>[[México]] | 2004-09-19 | |- | style='text-align:right'| 757 | [[:d:Q2177625|Q2177625]] | [[Ruth Hallensleben]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1898-06-01 | [[Alemaña]] | 1977-04-18 | |- | style='text-align:right'| 758 | [[:d:Q2177647|Q2177647]] | [[Ruth Jacobi]] | [[Poznan]] | 1899-05-15 | [[Alemaña]] | 1995-09-21 | |- | style='text-align:right'| 759 | [[:d:Q2177802|Q2177802]] | [[Ruth Wilhelmi]] | [[Berlín]] | 1904 | [[Alemaña]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 760 | [[:d:Q2178652|Q2178652]] | [[Ré Soupault]] | [[Bobolice]] | 1901-10-29 | [[Francia]]<br/>[[Imperio Alemán]] | 1996-03-12 | |- | style='text-align:right'| 761 | [[:d:Q2197547|Q2197547]] | [[Micky Hoogendijk]] | [[Ámsterdam]] | 1970-07-08 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Brons-00521 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 762 | [[:d:Q2209742|Q2209742]] | [[Sabine Haubitz]] | [[Nördlingen]] | 1959 | [[Alemaña]] | 2014-03-19 | |- | style='text-align:right'| 763 | [[:d:Q2209775|Q2209775]] | [[Sabine Kacunko]] | [[Kassel]] | 1963-11-05 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 764 | [[:d:Q2209991|Q2209991]] | [[Sabine Würich]] | [[Bogotá]] | 1962 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 765 | [[:d:Q2215969|Q2215969]] | [[Simone van Dusseldorp]] | [[Tilburg]] | 1967-06-06 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 766 | [[:d:Q2222452|Q2222452]] | [[Sanne Kurz]] | [[Ludwigshafen am Rhein]] | 1974-10-01 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Susanne (Sanne) Kurz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 767 | [[:d:Q2224150|Q2224150]] | [[Sara Cardoso-Ribeiro]] | [[Bad Wildungen]] | 1958 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:SC-R.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 768 | [[:d:Q2266964|Q2266964]] | [[Terri Hanauer]] | [[Toronto]] | 1964-03-25 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 769 | [[:d:Q2273512|Q2273512]] | [[Lara Almarcegui]] | [[Zaragoza (Q31926034)|Zaragoza]] | 1972-12-02 | [[España]] | | [[Ficheiro:Lara Almarcegui.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 770 | [[:d:Q2280985|Q2280985]] | [[Sibylle Fendt]] | [[Karlsruhe]] | 1974-07-19 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 771 | [[:d:Q2281008|Q2281008]] | [[Sibylle Mania]] | [[Jena]] | 1967-03-28 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Sibylle Mania Profile.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 772 | [[:d:Q2282589|Q2282589]] | [[Sabine Koning]] | [[Ámsterdam]] | 1973-09-13 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Sabine Koning.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 773 | [[:d:Q2283490|Q2283490]] | [[Deborah Anderson]] | | 1970-12-16 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 774 | [[:d:Q2284863|Q2284863]] | [[Siglinde Kallnbach]] | [[Tann, Rhön|Tann (Rhön)]] | 1956 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 775 | [[:d:Q2285645|Q2285645]] | [[Lydia Riezouw]] | [[Ámsterdam]] | 1923-10-04 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2005-12-09 | |- | style='text-align:right'| 776 | [[:d:Q2286681|Q2286681]] | [[Silvia Bächli]] | [[Wettinge]] | 1956-03-16 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 777 | [[:d:Q2290283|Q2290283]] | [[Sissi Farassat]] | [[Teherán]] | 1969-05-16 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 778 | [[:d:Q2293097|Q2293097]] | [[Maria Roosen]] | [[Oisterwijk]] | 1957-04-02 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 779 | [[:d:Q2302636|Q2302636]] | [[Sophia Goudstikker]] | [[Ámsterdam]] | 1865-01-15 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1924-03-20 | [[Ficheiro:Sophia Goudstikker crop 1898.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 780 | [[:d:Q2312287|Q2312287]] | [[Germaine Van Parys]] | [[Saint-Gilles, Bruxelas|Saint-Gilles]] | 1893-04-18 | [[Bélxica]] | 1983-02-22 | |- | style='text-align:right'| 781 | [[:d:Q2314554|Q2314554]] | [[Nathalie Gassel]] | [[Bruxelas]] | 1964-06-19 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 782 | [[:d:Q2323271|Q2323271]] | [[Leanna Creel]] | [[Os Ánxeles]] | 1970-08-27 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Leanna Creel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 783 | [[:d:Q2324979|Q2324979]] | [[Francesca Dani]] | [[Florencia]] | 1979-03-05 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Francesca dani bogota.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 784 | [[:d:Q2341418|Q2341418]] | [[Irene Verbeek]] | [[Eindhoven]] | 1945-05-05 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Irene verbeek.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 785 | [[:d:Q2344128|Q2344128]] | [[Stephanie Blackstone]] | | 1985-01-22 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 786 | [[:d:Q2355790|Q2355790]] | [[Augusta Curiel]] | [[Paramaribo]] | 1873-12-13 | [[Suriname]] | 1937-11-22 | [[Ficheiro:Augusta Curiel died 1937.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 787 | [[:d:Q2363416|Q2363416]] | [[Sue Williams]] | [[Chicago]] | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 788 | [[:d:Q2363427|Q2363427]] | [[Sue de Beer]] | [[Tarrytown]] | 1973-09-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sue de Beer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 789 | [[:d:Q2365609|Q2365609]] | [[Peggy Hull]] | [[Bennington]] | 1889-12-30 | [[Estados Unidos de América]] | 1967-06-19 | [[Ficheiro:Peggy Hull War Correspondent 1919.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 790 | [[:d:Q2366940|Q2366940]] | [[Alicia D'Amico]] | [[Buenos Aires]] | 1933-10-06 | [[Arxentina]] | 2001-08-30 | |- | style='text-align:right'| 791 | [[:d:Q2368360|Q2368360]] | [[Teresa Margolles]] | [[Culiacán]] | 1963 | [[México]] | | [[Ficheiro:Teresa Margolles.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 792 | [[:d:Q2368799|Q2368799]] | [[Susan Delano McKelvey]] | [[Filadelfia]] | 1883-03-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1964-07-11 | |- | style='text-align:right'| 793 | [[:d:Q2369371|Q2369371]] | [[Susanne Levy]] | [[Nürnberg|Núremberg]] | 1921-12-05 | [[Suíza]] | 2009-11-19 | |- | style='text-align:right'| 794 | [[:d:Q2369465|Q2369465]] | [[Susanne Schapowalow]] | [[Berlín]] | 1922-01-29 | [[Alemaña]] | 2022-06-06 | |- | style='text-align:right'| 795 | [[:d:Q2369566|Q2369566]] | [[Susanne Weirich]] | [[Unna]] | 1962 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 796 | [[:d:Q2373952|Q2373952]] | [[Christine Duteurtre]] | | 1971-10-19 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 797 | [[:d:Q2384611|Q2384611]] | [[Laure Albin Guillot]] | [[París]] | 1879-02-14 | [[Francia]] | 1962-02-22 | [[Ficheiro:Laure debout salon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 798 | [[:d:Q2387417|Q2387417]] | [[Raffaela Mariniello]] | [[Nápoles]] | 1961 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 799 | [[:d:Q2395607|Q2395607]] | [[Tatjana Hallbaum]] | [[Hannover]] | 1971 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 800 | [[:d:Q2399795|Q2399795]] | [[Sammi Davis]] | [[Kidderminster]] | 1964-06-21 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 801 | [[:d:Q2399974|Q2399974]] | [[Tee Corinne]] | [[St. Petersburg, Florida|San Petersburgo]] | 1943-11-03 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-08-27 | |- | style='text-align:right'| 802 | [[:d:Q2404207|Q2404207]] | [[Valentine Monnier]] | [[París]] | 1956-10-22 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 803 | [[:d:Q2406812|Q2406812]] | [[Princess Tenko]] | [[Myōkō]] | 1959-06-29 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 804 | [[:d:Q2407403|Q2407403]] | [[Ilvy Njiokiktjien]] | [[Utrecht]] | 1984-09-28 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Ilvy Njiokiktjien @ NVJ Grote Freelancersdag.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 805 | [[:d:Q2409820|Q2409820]] | [[Isabel Ellsen]] | [[Boulogne-Billancourt]] | 1958-12-18 | [[Francia]] | 2012-10-18 | |- | style='text-align:right'| 806 | [[:d:Q2410396|Q2410396]] | [[Awoiska van der Molen]] | [[Groninga|Groninga - Groningen]] | 1972 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 807 | [[:d:Q2414711|Q2414711]] | [[Jeanne Rozerot]] | [[Rouvres-sous-Meilly]] | 1867-04-14 | [[Francia]] | 1914-05-22 | [[Ficheiro:ZOLA Jeanne Enfants.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 808 | [[:d:Q2415262|Q2415262]] | [[Anne De Gelas]] | [[Bruxelas]] | 1966 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 809 | [[:d:Q2417994|Q2417994]] | [[Madelon Hooykaas]] | [[Maartensdijk]] | 1942-09-28 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Madelon Hooykaas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 810 | [[:d:Q2419755|Q2419755]] | [[Fiona Tan]] | [[Pekanbaru]] | 1966-05-28 | [[Indonesia]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 811 | [[:d:Q2423760|Q2423760]] | [[Cristina García Rodero]] | [[Puertollano]] | 1949-10-14 | [[España]] | | [[Ficheiro:Cristina García Rodero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 812 | [[:d:Q2435650|Q2435650]] | [[Tine Acke]] | [[Hamburgo]] | 1977-01-01 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 813 | [[:d:Q2449349|Q2449349]] | [[Lique Schoot]] | [[Arnhem]] | 1969-12-10 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Self-portrait Lique Schoot.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 814 | [[:d:Q2463787|Q2463787]] | [[Tea Karvinen]] | [[Helsinqui]] | 1966-09-26 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 815 | [[:d:Q2465260|Q2465260]] | [[Bertien van Manen]] | [[A Haia]] | 1935-02-15 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2024-05-26 | |- | style='text-align:right'| 816 | [[:d:Q2469573|Q2469573]] | [[Elena Filatova]] | [[Pripyat]] | 1974 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Elenafilatova.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 817 | [[:d:Q2474941|Q2474941]] | [[Uli Aigner]] | [[Gaming]] | 1965 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 818 | [[:d:Q2477239|Q2477239]] | [[Ulrike Crespo]] | [[Fulda]] | 1950-10-20 | [[Alemaña]] | 2019-10-07 | |- | style='text-align:right'| 819 | [[:d:Q2477447|Q2477447]] | [[Ulrike Rosenbach]] | [[Bad Salzdetfurth]] | 1943-12-29 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ulrike Rosenbach.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 820 | [[:d:Q2490504|Q2490504]] | [[Lotje van der Bie]] | | 1986-02-24 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 821 | [[:d:Q2491522|Q2491522]] | [[Gonnie Goossens]] | | 1936-08-28 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2019-12-20 | |- | style='text-align:right'| 822 | [[:d:Q2500248|Q2500248]] | [[Iekeliene Stange]] | [[Países Baixos]] | 1984-07-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Stange1crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 823 | [[:d:Q2501695|Q2501695]] | [[Ursula Kirchberg]] | [[Hamburgo]] | 1938-05-06 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ursula kirchberg klein.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 824 | [[:d:Q2501729|Q2501729]] | [[Ursula Kulscher]] | [[Wohlhausen]] | 1936-07-18 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 825 | [[:d:Q2501756|Q2501756]] | [[Ursula Mattheuer-Neustädt]] | [[Plauen]] | 1926-07-10 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | 2021-03-13 | |- | style='text-align:right'| 826 | [[:d:Q2501758|Q2501758]] | [[Ursula Meissner]] | [[Maguncia]] | 1962-11-14 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ursula Meissner (10739801586) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 827 | [[:d:Q2501784|Q2501784]] | [[Susan Jellicoe]] | [[Liverpool]] | 1907-06-30 | [[Reino Unido]] | 1986-08-01 | [[Ficheiro:Susan Jellicoe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 828 | [[:d:Q2502819|Q2502819]] | [[Uta Süße-Krause]] | [[Maulbronn]] | 1955-09-02 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 829 | [[:d:Q2503610|Q2503610]] | [[Katherine Neville]] | [[St. Louis]] | 1945-04-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 830 | [[:d:Q2508345|Q2508345]] | [[Fanny Schoonheyt]] | [[Rotterdam]] | 1912-06-15 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1961-12-23 | [[Ficheiro:Fanny Schoonheyt 1937.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 831 | [[:d:Q2508817|Q2508817]] | [[Valerie Fritsch]] | [[Graz]] | 1989-05-14 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 832 | [[:d:Q2512377|Q2512377]] | [[Marianne Dommisse]] | [[Dalem]] | 1927-10-05 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2014-03-24 | [[Ficheiro:Marianne Dommisse.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 833 | [[:d:Q2513257|Q2513257]] | [[Vera Botterbusch]] | [[Dortmund]] | 1942 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 834 | [[:d:Q2513304|Q2513304]] | [[Vera Kopetz]] | [[San Petersburgo]] | 1910-02-26 | [[Alemaña]] | 1998-02-06 | [[Ficheiro:Vera Kopetz 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 835 | [[:d:Q2513370|Q2513370]] | [[Vera Solymosi-Thurzó]] | [[Budapest]] | 1925-02-21<br/>1925 | [[Alemaña]] | 2016-06-02 | [[Ficheiro:FrauVera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 836 | [[:d:Q2514091|Q2514091]] | [[Susanna Majuri]] | [[Helsinqui]]<br/>[[Järvenpää]] | 1978-11-24 | [[Finlandia]] | 2020-03-05 | |- | style='text-align:right'| 837 | [[:d:Q2524110|Q2524110]] | [[Viiu Härm]] | [[Talín]] | 1944-07-03 | [[Estonia]]<br/>[[Unión Soviética]] | | [[Ficheiro:Härm-Portsmuht-Ehala.IMG 5947 (cropped to Viiu Härm).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 838 | [[:d:Q2526725|Q2526725]] | [[Elisabeth Broekaert]] | | 1964-04-26 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 839 | [[:d:Q2529089|Q2529089]] | [[Viviane Vives]] | [[Barcelona]] | 1961-10-25 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 840 | [[:d:Q2541230|Q2541230]] | [[Walde Huth-Schmölz]] | [[Stuttgart]] | 1923-01-29 | [[Alemaña]] | 2011-11-11 | |- | style='text-align:right'| 841 | [[:d:Q2547833|Q2547833]] | [[Wanda Hanke]] | [[Opava]] | 1893-12-09 | [[Alemaña]]<br/>[[Imperio Austrohúngaro]] | 1958-08-31 | |- | style='text-align:right'| 842 | [[:d:Q2548564|Q2548564]] | [[Homai Vyarawalla]] | [[Navsari]] | 1913-12-09 | [[India]]<br/>[[Raj Británico]]<br/>[[Dominio da India]] | 2012-01-15 | [[Ficheiro:The photograph of Mrs. Homai Vyarawalla of Vadodara, one of the recipients of the First National Photo Award – Life Time Achievement 2010. The Vice President.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 843 | [[:d:Q2559256|Q2559256]] | [[Wendula Dahle]] | [[Hamburgo]] | 1937-12-15 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 844 | [[:d:Q2568135|Q2568135]] | [[Jolanda Linschooten]] | [[Leiden]] | 1966-04-25<br/>1966 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 845 | [[:d:Q2576565|Q2576565]] | [[Marlow Moss]] | [[Londres]] | 1889-05-29 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1958-08-23 | |- | style='text-align:right'| 846 | [[:d:Q2597915|Q2597915]] | [[Xenia Hausner]] | [[Viena]] | 1951 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 847 | [[:d:Q2598144|Q2598144]] | [[Xiao Hui Wang]] | [[Tianjin]] | 1957-06-15 | [[República Popular da China]] | | [[Ficheiro:Xiao Hui Wang Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 848 | [[:d:Q2600470|Q2600470]] | [[Ynes Mexia]] | [[Georgetown]] | 1870-05-24 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[México]] | 1938-07-12 | [[Ficheiro:Artwork by Jhosselyn (Kiara) Prado-Albizures (b5f7b79a-52d6-438d-93d7-a28cc25a654c).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 849 | [[:d:Q2602123|Q2602123]] | [[Else Ernestine Neuländer-Simon]] | [[Berlín]] | 1900-01-26 | [[Reich Alemán]] | 1944-12-31 | [[Ficheiro:Yva Selbstportraet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 850 | [[:d:Q2616544|Q2616544]] | [[Penny Lancaster]] | [[Chelmsford]] | 1971-03-15 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Pennylancaster.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 851 | [[:d:Q2632196|Q2632196]] | [[Françoise Demulder]] | [[20º distrito de París]] | 1947-06-09 | [[Francia]] | 2008-09-03 | [[Ficheiro:Françoise Demulder (1977).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 852 | [[:d:Q2640661|Q2640661]] | [[Alejandra Riera]] | [[Buenos Aires]] | 1965 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 853 | [[:d:Q2642548|Q2642548]] | [[Natalia Skobeeva]] | | 1975 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 854 | [[:d:Q2643635|Q2643635]] | [[Alexandra Paszkowska]] | [[Warburg]] | 1945-08-10 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 855 | [[:d:Q2643684|Q2643684]] | [[Alexandra Vogt]] | [[Mussenhausen]] | 1970 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 856 | [[:d:Q2646836|Q2646836]] | [[Alice Anderson]] | [[Alfortville]] | 1972 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Alice Anderson, 2022 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 857 | [[:d:Q2646909|Q2646909]] | [[Alice Hughes]] | [[Londres]] | 1857-08-31 | [[Reino Unido]] | 1939-04-04 | [[Ficheiro:Portrait of Alice Hughes (by E. J. Rosenberg, London) – Smithsonian Institution Archives (SIA2015-006900).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 858 | [[:d:Q2646947|Q2646947]] | [[Alice Schalek]] | [[Viena]] | 1874-08-21 | [[Austria]] | 1956-11-06 | [[Ficheiro:Alice Schalek (F. Löwy, c. 1930).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 859 | [[:d:Q2649575|Q2649575]] | [[Alma Siedhoff-Buscher]] | [[Kreuztal]]<br/>[[Siegen]] | 1899-01-04 | [[Reich Alemán]] | 1944-09-25 | |- | style='text-align:right'| 860 | [[:d:Q2659629|Q2659629]] | [[Karin Hoogesteger]] | [[Emmeloord]] | 1973-09-09 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 861 | [[:d:Q2664419|Q2664419]] | [[Charlotte van Pallandt]] | [[Arnhem]] | 1898-09-24 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1997-07-30 | [[Ficheiro:Charlotte van Pallandt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 862 | [[:d:Q2665396|Q2665396]] | [[Viona Ielegems]] | [[Wilrijk]] | 1982-02-05 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Viona ielegems.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 863 | [[:d:Q2665553|Q2665553]] | [[Annette Messager]] | [[Berck]] | 1943-11-30 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Annette Messager - 2017 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 864 | [[:d:Q2682336|Q2682336]] | [[Maya Goded]] | [[Cidade de México]] | 1967 | [[México]] | | [[Ficheiro:Maya Goded Colichio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 865 | [[:d:Q2689740|Q2689740]] | [[Magda Lagerwerf]] | [[Rotterdam]] | 1946-06-21 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 866 | [[:d:Q2690467|Q2690467]] | [[Lieve Blancquaert]] | [[Sint-Amandsberg]] | 1963-09-21 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Lieve Blancquaert (2024).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 867 | [[:d:Q2691036|Q2691036]] | [[Paule Pia]] | [[Anveres]] | 1920-10-06 | [[Bélxica]] | 2011-06-24 | |- | style='text-align:right'| 868 | [[:d:Q2737537|Q2737537]] | [[Jutta Damme]] | [[Meißen]] | 1929-08-13 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]]<br/>[[Reich Alemán]] | 2002-04-04 | |- | style='text-align:right'| 869 | [[:d:Q2747276|Q2747276]] | [[Dana Lixenberg]] | [[Ámsterdam]] | 1964 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Een vrolijke burgemeestersvrouw maakt een dansje met een meisje, Bestanddeelnr 919-7920.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 870 | [[:d:Q2780287|Q2780287]] | [[Rose Clark]] | [[La Porte]] | 1852 | [[Estados Unidos de América]] | 1942-11-28 | |- | style='text-align:right'| 871 | [[:d:Q2824214|Q2824214]] | [[Adeline Keil]] | [[Bayeux]] | 1979-12-07 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 872 | [[:d:Q2833287|Q2833287]] | [[Alexandra Kwiatkowska-Viatteau]] | [[Cracovia]] | 1948 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Alexandra Viatteau (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 873 | [[:d:Q2837264|Q2837264]] | [[Alix Cléo Roubaud]] | [[Cidade de México]] | 1952-01-19 | [[Francia]]<br/>[[Canadá]] | 1983-01-28 | |- | style='text-align:right'| 874 | [[:d:Q2837319|Q2837319]] | [[Alizé Meurisse]] | | 1986-03-03 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 875 | [[:d:Q2844953|Q2844953]] | [[Ana Black]] | [[Vancouver]] | 1970 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 876 | [[:d:Q2845716|Q2845716]] | [[Anaïs Vaugelade]] | | 1973 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 877 | [[:d:Q2849843|Q2849843]] | [[Angèle Etoundi Essamba]] | [[Douala]] | 1962 | [[Camerún]] | | |- | style='text-align:right'| 878 | [[:d:Q2850173|Q2850173]] | [[Anita Conti]] | [[Ermont]] | 1899-05-17 | [[Francia]] | 1997-12-25 | [[Ficheiro:Anita Conti c1935.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 879 | [[:d:Q2850387|Q2850387]] | [[Ann Grégory]] | [[París]] | 1942-04-27 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 880 | [[:d:Q2850795|Q2850795]] | [[Anne-Julie Raccoursier]] | [[Lausana]] | 1974 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 881 | [[:d:Q2850962|Q2850962]] | [[Anne Artigau]] | [[Montfermeil]] | 1957 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 882 | [[:d:Q2851049|Q2851049]] | [[Anne Deguelle]] | [[París]] | 1943 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 883 | [[:d:Q2851056|Q2851056]] | [[Anne Deniau]] | [[Brest, Bretaña|Brest]] | 20th century | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 884 | [[:d:Q2851060|Q2851060]] | [[Anne Deriaz]] | [[Yverdon-les-Bains]] | 1939-10-05 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 885 | [[:d:Q2851512|Q2851512]] | [[Annette Schreiber]] | [[Berlín]] | 1971-08-22 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 886 | [[:d:Q2851726|Q2851726]] | [[Annik Leroy]] | [[Bruxelas]] | 1953-05-27 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 887 | [[:d:Q2852013|Q2852013]] | [[Lotte Stam-Beese]] | [[Rokitki, Lower Silesian Voivodeship]] | 1903-01-28 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Alemaña]] | 1988-11-16 | [[Ficheiro:Lotte Beese und Helmut Schulze c. 1928a.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 888 | [[:d:Q2855813|Q2855813]] | [[Maria Serebriakova]] | [[Moscova]] | 1965 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 889 | [[:d:Q2861209|Q2861209]] | [[Ariane Lopez-Huici]] | [[Biarritz]] | 1945-08-05 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Ariane Lopez-Huici ©Alain Kirili.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 890 | [[:d:Q2871952|Q2871952]] | [[Aurore Valade]] | [[Villeneuve-sur-Lot]] | 1981 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 891 | [[:d:Q2873097|Q2873097]] | [[Autumn de Wilde]] | [[Woodstock]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 892 | [[:d:Q2874775|Q2874775]] | [[Axelle de Russé]] | [[Bordeos]] | 1978 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Axelle de Russé par Claude Truong-Ngoc septembre 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 893 | [[:d:Q2893007|Q2893007]] | [[Beatrix Von Conta]] | [[Kaiserslautern]] | 1949 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 894 | [[:d:Q2904471|Q2904471]] | [[Birgitta Lund]] | [[Dinamarca]] | 1964 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 895 | [[:d:Q2913941|Q2913941]] | [[Annemarie Heinrich]] | [[Darmstadt]] | 1912-01-09 | [[Arxentina]]<br/>[[Alemaña]] | 2005-09-22 | [[Ficheiro:Annemarie Heinrich - Autorretrato. Fotografía Original.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 896 | [[:d:Q2914856|Q2914856]] | [[Sigalit Landau]] | [[Xerusalén]] | 1969 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Portrait of Sigalit Landau.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 897 | [[:d:Q2918127|Q2918127]] | [[Sandra Eisert]] | | 1952-01-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ford A9138-12 NLGRF Sandra Eisert 1976-04-05.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 898 | [[:d:Q2929445|Q2929445]] | [[Béatrice Helg]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1956-03-08 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 899 | [[:d:Q2929906|Q2929906]] | [[Benedicte Van der Maar]] | [[París]] | 1968-10 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:TheDreamer-VanderMaar.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 900 | [[:d:Q2936260|Q2936260]] | [[Candice Nechitch]] | | 20th century | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 901 | [[:d:Q2939028|Q2939028]] | [[Carla Cerati]] | [[Bérgamo]] | 1926-03-03 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2016-02-19 | [[Ficheiro:Carla Cerati anni sessanta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 902 | [[:d:Q2939610|Q2939610]] | [[Carmen Llywelyn]] | [[Atlanta]] | 1973-08-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 903 | [[:d:Q2939830|Q2939830]] | [[Carol Dunlop]] | [[Quincy]] | 1946-04-02 | [[Estados Unidos de América]] | 1982-11-02 | |- | style='text-align:right'| 904 | [[:d:Q2943726|Q2943726]] | [[Cecilia Mangini]] | [[Mola di Bari]] | 1927-07-31 | [[Italia]] | 2021-01-21 | [[Ficheiro:Cécilia Mangini - IFFR 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 905 | [[:d:Q2956321|Q2956321]] | [[Chantal Stoman]] | | 1968-06-23 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Chantal Stoman © Gil Lefauconnier.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 906 | [[:d:Q2960954|Q2960954]] | [[Charlotte Brooks]] | [[Brooklyn]] | 1918-09-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-03-15 | |- | style='text-align:right'| 907 | [[:d:Q2963235|Q2963235]] | [[Chiara Caselli]] | [[Boloña]] | 1967-12-22 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Chiara Caselli 2002.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 908 | [[:d:Q2963241|Q2963241]] | [[Chiara Samugheo]] | [[Bari]] | 1935-03-25 | [[Italia]] | 2022-01-13 | |- | style='text-align:right'| 909 | [[:d:Q2965374|Q2965374]] | [[Amelia Smith Calvert]] | [[Filadelfia]] | 1876-02-23 | [[Estados Unidos de América]] | 1965-12-15 | |- | style='text-align:right'| 910 | [[:d:Q2965742|Q2965742]] | [[Christiane Barrier]] | | 1948-12-20 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 911 | [[:d:Q2965910|Q2965910]] | [[Christine Denis-Huot]] | [[Sainte-Adresse]] | 1954-01-29 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 912 | [[:d:Q2965997|Q2965997]] | [[Christine Spengler]] | [[Alsacia]] | 1945 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Christine Spengler en 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 913 | [[:d:Q2967438|Q2967438]] | [[Chrystele Lerisse]] | [[Le Mans]] | 1960-02-25 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 914 | [[:d:Q2975512|Q2975512]] | [[Clara Sipprell]] | [[Tillsonburg]] | 1885-10-31 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1975-04 | [[Ficheiro:Clara Sipprell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 915 | [[:d:Q2976964|Q2976964]] | [[Claude Batho]] | [[Chamalières]] | 1935-06-01 | [[Francia]] | 1981-08-05 | [[Ficheiro:Batho Claude.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 916 | [[:d:Q2978408|Q2978408]] | [[Claudia Imbert]] | [[Manosque]] | 1971-05-25 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 917 | [[:d:Q2978479|Q2978479]] | [[Claudine Doury]] | [[Blois]] | 1959 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 918 | [[:d:Q2993480|Q2993480]] | [[Connie Imboden]] | [[Estados Unidos de América]] | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Portrait of Connie Imboden by Cory Donovan, 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 919 | [[:d:Q2997327|Q2997327]] | [[Corinne Day]] | [[Londres]] | 1962-02-19 | [[Reino Unido]] | 2010-08-27 | |- | style='text-align:right'| 920 | [[:d:Q2997352|Q2997352]] | [[Corinne Mercadier]] | | 1955-03-24 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 921 | [[:d:Q3001903|Q3001903]] | [[Cozue Takagi]] | [[Prefectura de Nagano]] | 1985 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 922 | [[:d:Q3006778|Q3006778]] | [[Cui Xiuwen]] | [[Harbin]] | 1970-02-07 | [[República Popular da China]] | 2018-08-01 | |- | style='text-align:right'| 923 | [[:d:Q3009771|Q3009771]] | [[Cécile Paris]] | [[Nancy]] | 1970-11-21 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 924 | [[:d:Q3015117|Q3015117]] | [[Danièle Boone]] | | 20th century | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 925 | [[:d:Q3018657|Q3018657]] | [[Sooreh Hera]] | [[Teherán]] | 1973 | [[Irán]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 926 | [[:d:Q3020897|Q3020897]] | [[Deborah Turbeville]] | [[Boston]] | 1932-07-06 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-10-24 | |- | style='text-align:right'| 927 | [[:d:Q3021599|Q3021599]] | [[Delia Akeley]] | [[Beaver Dam]] | 1869-12-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1970-05-22 | [[Ficheiro:Delia Akeley, 1915.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 928 | [[:d:Q3021813|Q3021813]] | [[Delphine Coindet]] | [[Albertville]] | 1969-03-02 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 929 | [[:d:Q3026144|Q3026144]] | [[Diana Lui]] | [[Malaisia]] | 1968-05-07 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 930 | [[:d:Q3035081|Q3035081]] | [[Dominique Costermans]] | [[Bruxelas-Capital (Q9005)|Bruxelas-Capital]] | 1962-09-09 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 931 | [[:d:Q3035091|Q3035091]] | [[Dominique Darbois]] | [[Neuilly-sur-Seine]] | 1925-04-05 | [[Francia]] | 2014-09-07 | |- | style='text-align:right'| 932 | [[:d:Q3035204|Q3035204]] | [[Dominique Gonzalez-Foerster]] | [[Estrasburgo]] | 1965-06-30 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Oliver Mark - Dominique Gonzalez-Foerster, Paris 2002.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 933 | [[:d:Q3035235|Q3035235]] | [[Dominique Issermann]] | [[París]] | 1947-04-11 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 934 | [[:d:Q3047644|Q3047644]] | [[Edith Tudor-Hart]] | [[Viena]] | 1908-08-28 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1973-05-12 | |- | style='text-align:right'| 935 | [[:d:Q3049418|Q3049418]] | [[Eileen Agar]] | [[Buenos Aires]] | 1899-12-01 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Arxentina]] | 1991-11-17 | |- | style='text-align:right'| 936 | [[:d:Q3050403|Q3050403]] | [[Elaine Sturtevant]] | [[Lakewood]] | 1924-08-23<br/>1926 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-05-07 | |- | style='text-align:right'| 937 | [[:d:Q3050736|Q3050736]] | [[Elene Usdin]] | | 1971-04-08 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Elene-usdin1 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 938 | [[:d:Q3050833|Q3050833]] | [[Elga Heinzen]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1933-05-29 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Elga Heinzen (1997).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 939 | [[:d:Q3051416|Q3051416]] | [[Ellen Kooi]] | [[Leeuwarden]] | 1962-11-07 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 940 | [[:d:Q3052465|Q3052465]] | [[Emma Justine Farnsworth]] | [[Nova York]] | 1860-10-16 | [[Estados Unidos de América]] | 1952-01-23 | [[Ficheiro:Emma J. Farnsworth.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 941 | [[:d:Q3056178|Q3056178]] | [[Ergy Landau]] | [[Budapest]] | 1896-06-19 | [[Francia]] | 1967-06-06 | [[Ficheiro:Ergy Landau - 1946.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 942 | [[:d:Q3056456|Q3056456]] | [[Erica Lennard]] | [[Nova York]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 943 | [[:d:Q3058959|Q3058959]] | [[Esther Bubley]] | [[Phillips]] | 1921-02-16 | [[Estados Unidos de América]] | 1998-03-16 | [[Ficheiro:Sailor taking a picture of his girlfriend 8d26783v.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 944 | [[:d:Q3058973|Q3058973]] | [[Esther Ferrer]] | [[Donostia]] | 1937-12-19 | [[España]] | | [[Ficheiro:Esther Ferrer artista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 945 | [[:d:Q3063676|Q3063676]] | [[Fabienne Barre]] | [[Grasse]] | 1950 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 946 | [[:d:Q3067179|Q3067179]] | [[Faten Safieddine]] | [[Conakry]] | 1954-04-23 | [[Líbano]] | | |- | style='text-align:right'| 947 | [[:d:Q3073951|Q3073951]] | [[Florence Chevallier]] | [[Casablanca]] | 1955-02-25 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 948 | [[:d:Q3073977|Q3073977]] | [[Florence Gruère]] | [[Boulogne-Billancourt]] | 1943-09-11 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 949 | [[:d:Q3080875|Q3080875]] | [[Francesca Rivetti]] | [[Milán]] | 1972 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 950 | [[:d:Q3081209|Q3081209]] | [[Francine Gagnon]] | [[Montreal]] | 1959 | [[Canadá]] | 2007-05-17 | |- | style='text-align:right'| 951 | [[:d:Q3090392|Q3090392]] | [[Frédérique Pollet Rouyer]] | [[París]] | 1970 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 952 | [[:d:Q3093522|Q3093522]] | [[Gabriela Fárová]] | [[Praga]] | 1963-04-01 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | [[Ficheiro:Gabina Fárová (2025).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 953 | [[:d:Q3099888|Q3099888]] | [[Gaëlle Ghesquière]] | [[Maubeuge]] | 1972-01 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Gaëlle Ghesquiere 2019 (c)romainduval.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 954 | [[:d:Q3104164|Q3104164]] | [[Germaine Beaulieu]] | [[Laval]] | 1949 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 955 | [[:d:Q3104171|Q3104171]] | [[Germaine Chaumel]] | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | 1895-11-22 | [[Francia]] | 1982-04-12 | |- | style='text-align:right'| 956 | [[:d:Q3107811|Q3107811]] | [[Gisèle Didi]] | [[Pantin]] | 1970-03-25 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 957 | [[:d:Q3107824|Q3107824]] | [[Gisèle Lamoureux]] | [[Montreal]] | 1942-10-05 | [[Canadá]] | 2018-06-23 | [[Ficheiro:Gisèle Lamoureux dans la Grande Plée Bleue.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 958 | [[:d:Q3108432|Q3108432]] | [[Gladys]] | [[Orán, Alxeria|Orán]] | 1950-05-21 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 959 | [[:d:Q3109118|Q3109118]] | [[Gloria Graham]] | [[Beaumont]] | 1940 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 960 | [[:d:Q3112849|Q3112849]] | [[Tian Yuan]] | [[Wuhan]] | 1985-03-30 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 961 | [[:d:Q3114275|Q3114275]] | [[Nelly van Doesburg]] | [[A Haia]] | 1899-07-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1975-10-01 | [[Ficheiro:Nelly van Doesburg-van Moorsel (1899-1975), SFA001003213.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 962 | [[:d:Q3126836|Q3126836]] | [[Hannah Collins]] | [[Londres]] | 1956 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 963 | [[:d:Q3126840|Q3126840]] | [[Hannah Modigh]] | [[Estocolmo]] | 1980 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 964 | [[:d:Q3129407|Q3129407]] | [[Heidi Hollinger]] | [[Montreal]] | 1968 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:HeidiHollingerimg587ts-signed.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 965 | [[:d:Q3132467|Q3132467]] | [[Henriette Grindat]] | [[Lausana]] | 1923-07-03 | [[Suíza]] | 1986-02-25 | [[Ficheiro:Henriette Grindat and Albert-Edgar Yersin (1983) by Erling Mandelmann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 966 | [[:d:Q3134232|Q3134232]] | [[Hermine Karagheuz]] | [[13º distrito de París]] | 1938-12-02 | [[Francia]] | 2021-04-30 | |- | style='text-align:right'| 967 | [[:d:Q3135296|Q3135296]] | [[Hien Macliné]] | | 1970 | [[Costa do Marfil]] | | |- | style='text-align:right'| 968 | [[:d:Q3136279|Q3136279]] | [[Hiromix]] | [[Suginami]] | 1976 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 969 | [[:d:Q3139396|Q3139396]] | [[Holly Randall]] | [[Hollywood]] | 1978-09-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Holly Randall 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 970 | [[:d:Q3144701|Q3144701]] | [[Hélène Bamberger]] | [[París]] | 1956 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 971 | [[:d:Q3144868|Q3144868]] | [[Hélène Tremblay]] | | 1950 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Helene Tremblay - Writer.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 972 | [[:d:Q3150925|Q3150925]] | [[Ingeborg de Beausacq]] | [[Hattingen]] | 1910-01-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2003-07-12 | |- | style='text-align:right'| 973 | [[:d:Q3154327|Q3154327]] | [[Irene Whittome]] | [[Vancouver]] | 1942-03-04 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Photo de Irene F. Whittome.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 974 | [[:d:Q3154941|Q3154941]] | [[Isabelle Hayeur]] | [[Montreal]] | 1969 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 975 | [[:d:Q3155026|Q3155026]] | [[Isabelle Rozenbaum]] | | 1960-04-11 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Isabelle-Rozenbaum.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 976 | [[:d:Q3155056|Q3155056]] | [[Isabelle Weingarten]] | [[16º distrito de París]] | 1950-04-18 | [[Francia]] | 2020-08-03 | |- | style='text-align:right'| 977 | [[:d:Q3155075|Q3155075]] | [[Isabelle de Funès]] | [[16º distrito de París]] | 1944-07-27 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Isabelle-DeFunes-1973.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 978 | [[:d:Q3157767|Q3157767]] | [[Jacqueline Melzassard]] | | 20th century | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 979 | [[:d:Q3157799|Q3157799]] | [[Jacqueline Salmon]] | [[Lión]] | 1943-03-26 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 980 | [[:d:Q3161825|Q3161825]] | [[Jana Sterbak]] | [[Praga]] | 1955-03-19 | [[Canadá]]<br/>[[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | | [[Ficheiro:Photo de jana sterbak.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 981 | [[:d:Q3161858|Q3161858]] | [[Jane Evelyn Atwood]] | [[Nova York]] | 1947-12-15 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Jane Evelyn Atwood par Claude Truong-Ngoc mars 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 982 | [[:d:Q3162008|Q3162008]] | [[Janine Niépce]] | [[Meudon]] | 1921-02-12 | [[Francia]] | 2007-08-05 | |- | style='text-align:right'| 983 | [[:d:Q3176012|Q3176012]] | [[Jeanne Chevalier]] | [[Moutier]] | 1944-03-11 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 984 | [[:d:Q3177018|Q3177018]] | [[Jennifer Alleyn]] | [[Suíza]] | 1969-05-07 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Jennifer Alleyn.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 985 | [[:d:Q3177173|Q3177173]] | [[Jenny de Vasson]] | [[La Châtre]] | 1872-08-20 | [[Francia]] | 1920-02-15 | [[Ficheiro:Jenny de Vasson autoportrait à Varennes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 986 | [[:d:Q3177659|Q3177659]] | [[Jessica Forde]] | [[Londres]] | 1966-02-21 | [[Francia]]<br/>[[Inglaterra]] | | |- | style='text-align:right'| 987 | [[:d:Q3179639|Q3179639]] | [[Joana Hadjithomas]] | [[Beirut]] | 1969-08-10 | [[Líbano]] | | [[Ficheiro:Joanna hadhjithomas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 988 | [[:d:Q3179853|Q3179853]] | [[Jocelyne Alloucherie]] | [[Quebec (cidade)|Quebec]] | 1947-02-08 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Jocelyne Alloucherie in 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 989 | [[:d:Q3180322|Q3180322]] | [[Joey Pang]] | [[Yunnan]] | | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 990 | [[:d:Q3189042|Q3189042]] | [[Julia Fullerton-Batten]] | [[Bremen]] | 1970-07 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 991 | [[:d:Q3189062|Q3189062]] | [[Julia Pirotte]] | [[Końskowola]] | 1908-08-26 | [[Polonia]] | 2000-07-25 | |- | style='text-align:right'| 992 | [[:d:Q3189253|Q3189253]] | [[Julie Perreault]] | [[Le Gardeur]] | 1976-06-06 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:JULIE PERREAULT 200403 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 993 | [[:d:Q3193109|Q3193109]] | [[Karen Knorr]] | [[Frankfurt]] | 1954-01-05 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 994 | [[:d:Q3193318|Q3193318]] | [[Karine Saporta]] | [[Neuilly-sur-Seine]] | 1950-09-11 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:KARINE SAPORTA0159 sans.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 995 | [[:d:Q3194010|Q3194010]] | [[Katharina Bosse]] | [[Turku]] | 1968-05-28 | [[Finlandia]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 996 | [[:d:Q3194117|Q3194117]] | [[Kati Horna]] | [[Budapest]] | 1912-05-19 | [[México]]<br/>[[Hungría]] | 2000-10-19 | |- | style='text-align:right'| 997 | [[:d:Q3196533|Q3196533]] | [[Kiki Lamers]] | [[Nimega]] | 1964-09-01 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 998 | [[:d:Q3196888|Q3196888]] | [[Kimiko Yoshida]] | [[Toquio]] | 1963 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 999 | [[:d:Q3199797|Q3199797]] | [[Kristina Solomoukha]] | [[Kíiv]] | 1971-11-15 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 1000 | [[:d:Q3218691|Q3218691]] | [[Laura Henno]] | [[Croix]] | 1976-05-15 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Laura Henno.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1001 | [[:d:Q3218831|Q3218831]] | [[Lauren Greenfield]] | [[Boston]] | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lauren Greenfield (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1002 | [[:d:Q3218862|Q3218862]] | [[Laurence Bonvin]] | [[Sierre]] | 1967-01-25 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Laurence Bonvin.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1003 | [[:d:Q3218870|Q3218870]] | [[Laurence Chanfro]] | [[17º distrito de París]] | 1959-05-02 | [[Francia]] | 2012-07-03 | |- | style='text-align:right'| 1004 | [[:d:Q3218883|Q3218883]] | [[Laurence Demaison]] | | 1965 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1005 | [[:d:Q3218885|Q3218885]] | [[Laurence Deonna]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1937-01-29 | [[Suíza]] | 2023-08-02 | [[Ficheiro:Portrait de Laurence Deonna.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1006 | [[:d:Q3218895|Q3218895]] | [[Laurence Gavron]] | [[3º distrito de París]]<br/>[[París]] | 1955-05-03 | [[Francia]]<br/>[[Senegal]] | 2023-09-14 | [[Ficheiro:L. Gavron.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1007 | [[:d:Q3218902|Q3218902]] | [[Laurence Jarousse]] | [[París]] | 1964-02-13 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1008 | [[:d:Q3219659|Q3219659]] | [[Laurie Simmons]] | [[Far Rockaway]] | 1949-10-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1009 | [[:d:Q3240825|Q3240825]] | [[Liliane Dayot]] | [[Villeneuve-Saint-Georges]] | 1940-10-02 | [[Francia]] | 2005-08-02 | |- | style='text-align:right'| 1010 | [[:d:Q3242408|Q3242408]] | [[Lisa Jane Persky]] | [[Atlanta]] | 1955-05-05 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1011 | [[:d:Q3242519|Q3242519]] | [[Lise Sarfati]] | [[Orán, Alxeria|Orán]] | 1958-04-12 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1012 | [[:d:Q3242624|Q3242624]] | [[Lissette Solórzano]] | [[Santiago de Cuba]] | 1969 | [[Cuba]] | | |- | style='text-align:right'| 1013 | [[:d:Q3246642|Q3246642]] | [[Taylor Horn]] | [[Kentwood]] | 1992-10-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1014 | [[:d:Q3246870|Q3246870]] | [[Su-Mei Tse]] | [[Luxemburgo (cidade)|Luxemburgo]] | 1973-01-29 | [[Luxemburgo]] | | |- | style='text-align:right'| 1015 | [[:d:Q3252955|Q3252955]] | [[Marijke van Warmerdam]] | [[Amstelveen]] | 1959-03-12 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Marijke van Warmerdam.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1016 | [[:d:Q3263787|Q3263787]] | [[Louise Maisons]] | | 1959 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1017 | [[:d:Q3264007|Q3264007]] | [[María de Lourdes Grobet Argüelles]] | [[Cidade de México]] | 1940-07-25 | [[México]] | 2022-07-15 | [[Ficheiro:Lourdes Grobet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1018 | [[:d:Q3265166|Q3265166]] | [[Lucia Simion]] | [[Milán]] | 20th century | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1019 | [[:d:Q3266020|Q3266020]] | [[Lucy Saroyan]] | [[San Francisco]] | 1946-01-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2003-04-11 | |- | style='text-align:right'| 1020 | [[:d:Q3269201|Q3269201]] | [[Lydia Clarke]] | [[Two Rivers]] | 1923-04-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-09-03 | [[Ficheiro:Heston,1960.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1021 | [[:d:Q3269206|Q3269206]] | [[Lydia Flem]] | [[Bruxelas]] | 1952-07-15 | [[Bélxica]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Lydia15jan2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1022 | [[:d:Q3269582|Q3269582]] | [[Lynne Cohen]] | [[Racine]] | 1944-07-03 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2014-05-12 | |- | style='text-align:right'| 1023 | [[:d:Q3271592|Q3271592]] | [[Janet Parker]] | [[Birmingham]] | 1938-03 | [[Reino Unido]] | 1978-09-11 | |- | style='text-align:right'| 1024 | [[:d:Q3288856|Q3288856]] | [[Carolyn George]] | [[Dallas, Texas|Dallas]] | 1927-09-06 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-02-10 | |- | style='text-align:right'| 1025 | [[:d:Q3289592|Q3289592]] | [[Moniek Toebosch]] | [[Breda]] | 1948-08-19 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2012-11-24 | |- | style='text-align:right'| 1026 | [[:d:Q3290404|Q3290404]] | [[Marella Agnelli]] | [[Florencia]] | 1927-05-04 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2019-02-23 | [[Ficheiro:Marella Agnelli 1950s.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1027 | [[:d:Q3290513|Q3290513]] | [[Margaret Moth]] | [[Gisborne]] | 1951-01-30 | [[Nova Zelandia]] | 2010-03-21 | |- | style='text-align:right'| 1028 | [[:d:Q3290526|Q3290526]] | [[Margaret Trudeau]] | [[Vancouver]] | 1948-09-10 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Margaret Sinclair Trudeau at UFV 72 (2017).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1029 | [[:d:Q3290640|Q3290640]] | [[Margret Nissen]] | | 1938-06-19 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Margret Speer, c. 1940.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1030 | [[:d:Q3291075|Q3291075]] | [[Maria Vachon-Turini]] | [[Sessa]] | 1914-10-31 | [[Francia]] | 2008-09-06 | |- | style='text-align:right'| 1031 | [[:d:Q3291245|Q3291245]] | [[Mariana Castillo Deball]] | [[Cidade de México]] | 1975 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 1032 | [[:d:Q3291475|Q3291475]] | [[Marie-Ange Donzé]] | [[Belfort]] | 1949-06-29 | [[Francia]] | 2006-08-30 | |- | style='text-align:right'| 1033 | [[:d:Q3291724|Q3291724]] | [[Marie-Claude Orosquette]] | | 1967 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1034 | [[:d:Q3291824|Q3291824]] | [[Marie-Françoise Plissart]] | [[Bruxelas-Capital (Q9005)|Bruxelas-Capital]] | 1954-07-13 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Autoportrait de Marie-Françoise Plissart.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1035 | [[:d:Q3291979|Q3291979]] | [[Marie-José Lamothe]] | [[Talence]] | 1945-05-25 | [[Francia]] | 1998-03-22 | [[Ficheiro:Marie-José Lamothe, Zanzkar, 1980. Photo d'André Velter..jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1036 | [[:d:Q3292189|Q3292189]] | [[Marie-Paule Nègre]] | [[París]] | 1950-10-19 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1037 | [[:d:Q3292344|Q3292344]] | [[Marie Amar]] | [[París]] | 1962-10-31 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Marie Amar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1038 | [[:d:Q3292745|Q3292745]] | [[Marie Pérennou]] | | 1946 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1039 | [[:d:Q3293144|Q3293144]] | [[Marina Gadonneix]] | [[París]] | 1977 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1040 | [[:d:Q3293663|Q3293663]] | [[Marion Poussier]] | [[Rennes]] | 1980 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1041 | [[:d:Q3293964|Q3293964]] | [[Marjory Collins]] | [[Nova York]] | 1912-03-15 | [[Estados Unidos de América]] | 1985 | [[Ficheiro:Marjory Collins FSA-OWI fsa.8d14481u.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1042 | [[:d:Q3295167|Q3295167]] | [[Martha McMillan Roberts]] | | 1919 | [[Estados Unidos de América]] | 1992 | |- | style='text-align:right'| 1043 | [[:d:Q3295766|Q3295766]] | [[Martine Delerm]] | [[París]] | 1950-11-05 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1044 | [[:d:Q3295813|Q3295813]] | [[Martine Michaud]] | | 20th century | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1045 | [[:d:Q3296235|Q3296235]] | [[Mary Rosse]] | [[Bradford]] | 1813-04-14 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1885 | [[Ficheiro:Mary, Countess of Rosse.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1046 | [[:d:Q3297825|Q3297825]] | [[Tasya van Ree]] | [[Mililani]] | 1976-04-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tasya van Ree 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1047 | [[:d:Q3303450|Q3303450]] | [[Małgorzata Malicka]] | [[Varsovia]] | 1959-05-28 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Malgorzata Malicka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1048 | [[:d:Q3305426|Q3305426]] | [[Sofia Wistam]] | [[Lidingö]] | 1966-05-15 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Sofia Wistam 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1049 | [[:d:Q3311753|Q3311753]] | [[Mickalene Thomas]] | [[Camden, Nova Jersey|Camden]] | 1971-01-28 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mickalene Thomas, April 2017.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1050 | [[:d:Q3315986|Q3315986]] | [[Mireille Loup]] | [[Lausana]] | 1969 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1051 | [[:d:Q3316648|Q3316648]] | [[Ting Chan]] | [[Velsen]] | 1972-04-17 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1052 | [[:d:Q3317233|Q3317233]] | [[Mitzi Meyerson]] | [[Chicago]] | 1960s | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mitzi meyerson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1053 | [[:d:Q3325406|Q3325406]] | [[Ida Kar]] | [[Tambov]] | 1908-04-08 | [[Reino Unido]] | 1974-12-24 | [[Ficheiro:Portrait Ida Kar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1054 | [[:d:Q3325963|Q3325963]] | [[Moune Jamet]] | | 1948-01-22 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1055 | [[:d:Q3328117|Q3328117]] | [[Muriel Huster]] | | 20th century | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1056 | [[:d:Q3335504|Q3335504]] | [[Nan Cuz]] | [[Senahú]] | 1927-01-27<br/>1927-01-04 | [[Guatemala]]<br/>[[Alemaña]] | 2019-11-11 | |- | style='text-align:right'| 1057 | [[:d:Q3335558|Q3335558]] | [[Nancy Burson]] | [[St. Louis]] | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nancy Burson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1058 | [[:d:Q3335580|Q3335580]] | [[Nancy Holt]] | [[Worcester, Massachusetts|Worcester]] | 1938-04-05 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-02-08 | [[Ficheiro:Nancy Holt at the Up and Under in Hämeenkyrö Finland.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1059 | [[:d:Q3335614|Q3335614]] | [[Nancy Wilson-Pajic]] | [[Peru]] | 1941 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nancy Wilson-Pajic.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1060 | [[:d:Q3336323|Q3336323]] | [[Natacha Lesueur]] | [[Cannes]] | 1971-08-01 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1061 | [[:d:Q3336356|Q3336356]] | [[Natalia Jaskula]] | [[Ruda Śląska]] | 1974 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:©nataliajaskula2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1062 | [[:d:Q3351266|Q3351266]] | [[Jeanne-Claude]] | [[Casablanca]] | 1935-06-13<br/>1945-06-13 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-11-18 | [[Ficheiro:Jeanne-Claude, Rostock 2006 (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1063 | [[:d:Q3357483|Q3357483]] | [[Osvalde Lewat]] | [[Garoua]] | 1976-09-17 | [[Camerún]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Osvalde LEWAT.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1064 | [[:d:Q3362579|Q3362579]] | [[Paola Ghirotti]] | [[Roma]] | 1955-02-02 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1065 | [[:d:Q3364925|Q3364925]] | [[Anne Helene Gjelstad]] | [[Oslo]] | 1956-05-09 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:AHGjelstad.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1066 | [[:d:Q3368855|Q3368855]] | [[Patrice-Flora Praxo]] | [[Les Abymes]] | 1966-11-24 | [[Francia]] | 2024-04-11 | |- | style='text-align:right'| 1067 | [[:d:Q3369138|Q3369138]] | [[Patricia Plattner]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1953-01-22 | [[Suíza]] | 2016-09-05 | [[Ficheiro:Patricia Plattner (1994) by Erling Mandelmann - 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1068 | [[:d:Q3369157|Q3369157]] | [[Patricia de Gorostarzu]] | [[París]] | 1962-06-01 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Patricia De Gorostarzu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1069 | [[:d:Q3388373|Q3388373]] | [[Pilar Albarracín]] | [[Sevilla]] | 1968-09-27 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1070 | [[:d:Q3403771|Q3403771]] | [[Priscilla Telmon]] | | 1975-12-02 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1071 | [[:d:Q3417862|Q3417862]] | [[Raisa Kanareva]] | | 1978 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1072 | [[:d:Q3421257|Q3421257]] | [[Raymonde April]] | [[Moncton]] | 1953-06-23 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Raymonde April.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1073 | [[:d:Q3427469|Q3427469]] | [[Elisabeth Meyer]] | [[Tønsberg]] | 1899-11-15 | [[Noruega]] | 1968-06-10 | [[Ficheiro:Elisabeth Johanna Meyer (1899-1968) in 1924.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1074 | [[:d:Q3431793|Q3431793]] | [[Jan Groover]] | [[Plainfield]] | 1943-04-24 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Francia]] | 2012-01-01 | |- | style='text-align:right'| 1075 | [[:d:Q3440926|Q3440926]] | [[Johanna Vuoksenmaa]] | [[Hämeenlinna]] | 1965-09-21 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Johanna Vuoksenmaa MCU.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1076 | [[:d:Q3442394|Q3442394]] | [[Rose Nadau]] | [[Bordeos]] | 1910-09-05 | [[Francia]] | 2007-10-02 | |- | style='text-align:right'| 1077 | [[:d:Q3442822|Q3442822]] | [[Rosella Bellucci]] | [[San Lorenzo del Vallo]] | 1947 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1078 | [[:d:Q3452991|Q3452991]] | [[Ruiko Yoshida]] | [[Hokkaido]] | 1938-07 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 2024-05-31 | |- | style='text-align:right'| 1079 | [[:d:Q3453618|Q3453618]] | [[Ruth Francken]] | [[Praga]] | 1924-08-08 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-09-12 | [[Ficheiro:Ruth Francken (1999).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1080 | [[:d:Q3460581|Q3460581]] | [[Sabine Weiss]] | [[Saint-Gingolph]] | 1924-07-23 | [[Francia]]<br/>[[Suíza]] | 2021-12-28 | [[Ficheiro:Sabine Weiss 17 06 2016 photo Jacques Maugars.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1081 | [[:d:Q3460739|Q3460739]] | [[Sabrina Draoui]] | [[Batna]] | 1977-11-24 | [[Alxeria]] | | [[Ficheiro:Sabrina Draoui.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1082 | [[:d:Q3471901|Q3471901]] | [[Sandra Eleta]] | [[Cidade de Panamá]] | 1942-09-04 | [[Panamá]] | | |- | style='text-align:right'| 1083 | [[:d:Q3478858|Q3478858]] | [[Sepideh Farsi]] | [[Teherán]] | 1965 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Sapideh Farsi, Berlinale 2023 -2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1084 | [[:d:Q3481154|Q3481154]] | [[Shadi Ghadirian]] | [[Teherán]] | 1974 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 1085 | [[:d:Q3481523|Q3481523]] | [[Sharon Lockhart]] | [[Norwood]] | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sharon Lockhart 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1086 | [[:d:Q3482114|Q3482114]] | [[Shima Ryū]] | [[Provincia de Kōzuke]] | 1823 | [[Xapón]] | 1900 | [[Ficheiro:Photo of Shima Ryū.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1087 | [[:d:Q3490426|Q3490426]] | [[Eva Pilarová]] | [[Brno]] | 1939-08-09 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | 2020-03-14 | [[Ficheiro:Evapilarova.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1088 | [[:d:Q3490449|Q3490449]] | [[Sonia Sieff]] | [[París]] | 1979-09-27 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1089 | [[:d:Q3490846|Q3490846]] | [[Sophie Bassouls]] | [[Neuilly-sur-Seine]] | 1936-06-09 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Bassouls Sophie 1999-00-00 0001.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1090 | [[:d:Q3490905|Q3490905]] | [[Sophie Delaporte]] | | 1971 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1091 | [[:d:Q3491031|Q3491031]] | [[Sophie Ristelhueber]] | [[París]] | 1949-10-21 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1092 | [[:d:Q3494893|Q3494893]] | [[Mary Steen]] | [[Hvilsager Parish]] | 1853-10-28 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1939-04-07 | [[Ficheiro:Mary Steen 1889.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1093 | [[:d:Q3494925|Q3494925]] | [[Frederikke Federspiel]] | [[Horsens]] | 1839-01-25 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1913-06-16 | [[Ficheiro:Frederikke Federspiel selvportræt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1094 | [[:d:Q3495414|Q3495414]] | [[Nathalie Daoust]] | [[Montreal]] | 1977-03-31 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Nathalie Daoust.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1095 | [[:d:Q3496006|Q3496006]] | [[Alice Manfield]] | [[Buckland River]] | 1878 | [[Australia]] | 1960-07-14 | [[Ficheiro:Alice Manfield - Guide Alice, Mt Buffalo, c1900-30, SLV.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1096 | [[:d:Q3498148|Q3498148]] | [[Stella Snead]] | [[Gran Bretaña]]<br/>[[Londres]] | 1910-04-02 | [[Reino Unido]] | 2006-03-18 | |- | style='text-align:right'| 1097 | [[:d:Q3499769|Q3499769]] | [[Princess Altinaï of Montenegro]] | [[Les Lilas]] | 1977-10-27 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1098 | [[:d:Q3502184|Q3502184]] | [[Stéphanie Lacombe]] | [[Figeac]] | 1976-03-18 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1099 | [[:d:Q3503137|Q3503137]] | [[Margrethe Mather]] | [[Salt Lake City, Utah|Salt Lake City]] | 1886-03-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1952-12-25 | [[Ficheiro:Edward Weston portrait 1916 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1100 | [[:d:Q3505981|Q3505981]] | [[Suzanne Lafont]] | [[Nîmes]] | 1949-07-09 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1101 | [[:d:Q3506015|Q3506015]] | [[Suzanne Opton]] | [[Portland, Oregón|Portland]] | 1945-03-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-07-26 | |- | style='text-align:right'| 1102 | [[:d:Q3507345|Q3507345]] | [[Sylvie Jouffa]] | [[12º distrito de París]] | 1945-07-09 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1103 | [[:d:Q3507353|Q3507353]] | [[Sylvie Laliberté]] | [[Montreal]] | 1959-06-07 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Sylvie Laliberté - Montreal 2012-06-16 - 02.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1104 | [[:d:Q3507403|Q3507403]] | [[Sylvie Tubiana]] | [[Boulogne-Billancourt]] | 1959 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1105 | [[:d:Q3509750|Q3509750]] | [[Zuzana Šulajová]] | [[Martin]] | 1978-07-14 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 1106 | [[:d:Q3514915|Q3514915]] | [[Tana Hoban]] | [[Filadelfia]] | 1917-02-20 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-01-27 | |- | style='text-align:right'| 1107 | [[:d:Q3515181|Q3515181]] | [[Tania Mouraud]] | [[París]] | 1942-01-02 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Photo Tania Mouraud©Esmeralda Da Costa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1108 | [[:d:Q3554232|Q3554232]] | [[Valérie Belin]] | [[París]]<br/>[[Boulogne-Billancourt]] | 1964-02-03 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Valérie Belin.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1109 | [[:d:Q3554273|Q3554273]] | [[Valérie Jouve]] | [[Firminy]] | 1964-12-27 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1110 | [[:d:Q3554302|Q3554302]] | [[Valérie Mréjen]] | [[París]] | 1969 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Valeriemrejen12©stephaniesolinas2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1111 | [[:d:Q3554556|Q3554556]] | [[Vanessa Winship]] | [[Reino Unido]] | 1960 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1112 | [[:d:Q3555383|Q3555383]] | [[Velvet D'Amour]] | [[Rochester, Nova York|Rochester]] | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Velvet D'Amour.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1113 | [[:d:Q3555478|Q3555478]] | [[Venetia Dearden]] | [[Powys]] | 1975 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1114 | [[:d:Q3560773|Q3560773]] | [[Virginie Terrasse]] | [[Troyes]] | 1976-05-09 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1115 | [[:d:Q3564287|Q3564287]] | [[Véronique Boudier]] | [[Nantua]] | 1961-07-09 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1116 | [[:d:Q3564303|Q3564303]] | [[Véronique Durruty]] | [[Dax]] | 1969-03-25 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1117 | [[:d:Q3564389|Q3564389]] | [[Véronique de Viguerie]] | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | 1978-04-12 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Véronique de Viguerie (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1118 | [[:d:Q3566011|Q3566011]] | [[Wanda Koop]] | [[Vancouver]] | 1951-11-05 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Wanda Koop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1119 | [[:d:Q3567256|Q3567256]] | [[Wendy Sue Lamm]] | [[Os Ánxeles]] | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1120 | [[:d:Q3569354|Q3569354]] | [[Winnie Denker]] | [[Dinamarca]] | 1940 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1121 | [[:d:Q3573153|Q3573153]] | [[Yuki Onodera]] | [[Toquio (Q7473516)|Toquio]] | 1962-10-25 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1122 | [[:d:Q3574059|Q3574059]] | [[Yvette Troispoux]] | [[Coulommiers]] | 1914-06-01 | [[Francia]] | 2007-09-11 | [[Ficheiro:Yvette Troispoux.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1123 | [[:d:Q3576176|Q3576176]] | [[Zoulikha Bouabdellah]] | [[Moscova]] | 1977-06-20 | [[Alxeria]] | | [[Ficheiro:Isola-goree-zoulikha-bouabdellah (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1124 | [[:d:Q3577304|Q3577304]] | [[Ève Morcrette]] | [[Suresnes]] | 20th century | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1125 | [[:d:Q3579180|Q3579180]] | [[Édith Gérin]] | [[Kuntzig]] | 1910-08-12 | [[Francia]] | 1997-05-02 | |- | style='text-align:right'| 1126 | [[:d:Q3587701|Q3587701]] | [[Éliane de Latour]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1127 | [[:d:Q3587991|Q3587991]] | [[Élizabeth Prouvost]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1128 | [[:d:Q3588860|Q3588860]] | [[Émilie Jouvet]] | [[París]] | 1976-07-29 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Émilie Jouvet, 2011 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1129 | [[:d:Q3592679|Q3592679]] | [[Éva Truffaut]] | | 1961-06-29 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1130 | [[:d:Q3609712|Q3609712]] | [[Alessandra Tesi]] | [[Boloña]] | 1969 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1131 | [[:d:Q3612399|Q3612399]] | [[Sara Facio]] | [[San Isidro]] | 1932-04-18 | [[Arxentina]] | 2024-06-18 | [[Ficheiro:Self-portrait by Sara Facio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1132 | [[:d:Q3617875|Q3617875]] | [[Annabella Rossi]] | [[Roma]] | 1933-09-14 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1984-03-04 | |- | style='text-align:right'| 1133 | [[:d:Q3638402|Q3638402]] | [[Susan Macdowell Eakins]] | [[Filadelfia]] | 1851-09-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1938-12-27 | [[Ficheiro:Eakins, Susan MacDowell Eakins, 1899.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1134 | [[:d:Q3660159|Q3660159]] | [[Carlotta Cerquetti]] | [[Roma]] | 1965 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1135 | [[:d:Q3660735|Q3660735]] | [[Carrie Nuttall]] | [[Santa Monica]] | 1963-11-11 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1136 | [[:d:Q3663506|Q3663506]] | [[Caterina Farassino]] | [[Turín]] | 1977-09-16 | [[Italia]] | 2005-10-04 | |- | style='text-align:right'| 1137 | [[:d:Q3687666|Q3687666]] | [[Consuelo Kanaga]] | [[Astoria]] | 1894-05-25 | [[Estados Unidos de América]] | 1978-02-28 | |- | style='text-align:right'| 1138 | [[:d:Q3703825|Q3703825]] | [[Dayna Smith]] | [[Minot, Dacota do Norte|Minot]] | 1962 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1139 | [[:d:Q3721124|Q3721124]] | [[Elaine Shemilt]] | [[Edimburgo]] | 1954-05-07 | [[Escocia]] | | [[Ficheiro:Elaine Shemilt on South Georgia in 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1140 | [[:d:Q3731662|Q3731662]] | [[Erieta Attali]] | [[Tel Aviv]] | 1966 | [[Israel]]<br/>[[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1141 | [[:d:Q3739405|Q3739405]] | [[Ellisif Wessel]] | [[Gausdal Municipality]] | 1866-07-14 | [[Noruega]] | 1949-11-28 | |- | style='text-align:right'| 1142 | [[:d:Q3740118|Q3740118]] | [[Fatimah Tuggar]] | [[Kaduna]] | 1967-08-15 | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:Fatimah Tuggar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1143 | [[:d:Q3742671|Q3742671]] | [[Nina Shatskaya]] | [[Rybinsk]] | 1966-04-22 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Nina Shatskaya in concert (2008).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1144 | [[:d:Q3761789|Q3761789]] | [[Ghitta Carell]] | [[Szatmár County]] | 1899-09-20 | [[Hungría]]<br/>[[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1972-02-12 | |- | style='text-align:right'| 1145 | [[:d:Q3765212|Q3765212]] | [[Giorgia Fiorio]] | [[Turín]] | 1967-07-23 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:GF backstage Humanum.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1146 | [[:d:Q3765995|Q3765995]] | [[Giosetta Fioroni]] | [[Roma]] | 1932-12-24 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | | [[Ficheiro:Giosetta-Fioroni.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1147 | [[:d:Q3769287|Q3769287]] | [[Giulia Niccolai]] | [[Milán]] | 1934-12-21 | [[Italia]] | 2021-06-22 | |- | style='text-align:right'| 1148 | [[:d:Q3808277|Q3808277]] | [[Jihan Ammar]] | [[Londres]] | | [[Exipto]] | | |- | style='text-align:right'| 1149 | [[:d:Q3814787|Q3814787]] | [[Ketty La Rocca]] | [[La Spezia]] | 1938-07-14 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1976-02-07 | |- | style='text-align:right'| 1150 | [[:d:Q3816935|Q3816935]] | [[Àngels Ribé]] | [[Barcelona]] | 1943 | [[España]] | | [[Ficheiro:Àngels Ribé at MACBA Barcelona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1151 | [[:d:Q3827042|Q3827042]] | [[Lara Jo Regan]] | | 1962 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1152 | [[:d:Q3827186|Q3827186]] | [[Šejla Kamerić]] | [[Saraxevo]] | 1976 | [[Bosnia e Hercegovina]] | | [[Ficheiro:Sejla Kamerić portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1153 | [[:d:Q3827717|Q3827717]] | [[Laura Aguilar]] | [[San Gabriel]] | 1959-10-26 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-04-25 | |- | style='text-align:right'| 1154 | [[:d:Q3847455|Q3847455]] | [[Maria Papadimitriou]] | [[Atenas]] | 1957-10-10 | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1155 | [[:d:Q3847466|Q3847466]] | [[Maria Pia Tavazzani]] | [[Pavia]] | 1922-11-29 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]]<br/>[[Italia]] | 2019-11-07 | [[Ficheiro:Maria Pia Fanfani (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1156 | [[:d:Q3847976|Q3847976]] | [[Marilyn Minter]] | [[Shreveport]] | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1157 | [[:d:Q3848016|Q3848016]] | [[Marina Cicogna]] | [[Roma]] | 1934-05-29 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2023-11-04 | [[Ficheiro:Marina Cicogna (2023).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1158 | [[:d:Q3887122|Q3887122]] | [[Otobong Nkanga]] | [[Kano]] | 1974-09-13 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 1159 | [[:d:Q3893589|Q3893589]] | [[Paola Mattioli]] | [[Milán]] | 1948-12-24 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1160 | [[:d:Q3897819|Q3897819]] | [[Patrizia Giancotti]] | [[Turín]] | 1958-06-26 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Patrizia Giancotti 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1161 | [[:d:Q3918306|Q3918306]] | [[Elina Asunta]] | [[Vyborg]] | 1913-01-11 | [[Finlandia]] | 2011 | |- | style='text-align:right'| 1162 | [[:d:Q3945647|Q3945647]] | [[Sally Davies]] | [[Winnipeg]] | 1956 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Sally Davies.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1163 | [[:d:Q3950748|Q3950748]] | [[Mieko Shiomi]] | [[Osaca]] | 1909 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 1984-08-24 | |- | style='text-align:right'| 1164 | [[:d:Q3951627|Q3951627]] | [[Scarlet Page]] | [[Londres]] | 1971-03-24 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1165 | [[:d:Q3978225|Q3978225]] | [[Susan Hefuna]] | [[O Cairo]] | 1962 | [[Exipto]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Susan Hefuna.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1166 | [[:d:Q3979974|Q3979974]] | [[Tabitha Soren]] | [[San Antonio, Texas|San Antonio]] | 1967-08-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tabitha Soren.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1167 | [[:d:Q3999905|Q3999905]] | [[Tryphosa Bates-Batcheller]] | | 1876-04-14<br/>1878 | [[Estados Unidos de América]] | 1952 | [[Ficheiro:Tryphosa Bates-Batcheller.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1168 | [[:d:Q4008516|Q4008516]] | [[Vanda Biffani]] | [[Roma]] | | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1169 | [[:d:Q4018082|Q4018082]] | [[Wanda Wulz]] | [[Trieste]] | 1903-07-25 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1984-04-16 | |- | style='text-align:right'| 1170 | [[:d:Q4020255|Q4020255]] | [[Wilma Aris]] | [[Turín]] | 1937 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1171 | [[:d:Q4026978|Q4026978]] | [[Hisae Imai]] | [[Toquio (Q7473516)|Toquio]] | 1931-07-19 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 2009-02-17 | |- | style='text-align:right'| 1172 | [[:d:Q4057460|Q4057460]] | [[Gaye Adegbalola]] | [[Fredericksburg]] | 1944-03-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Gaye Adegbalola, 2016 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1173 | [[:d:Q4062807|Q4062807]] | [[Nina Alovert]] | [[San Petersburgo]] | 1935-09-21 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1174 | [[:d:Q4067580|Q4067580]] | [[Tatyana Antoshina]] | [[Krasnoiarsk]] | 1956-05-01 | [[Rusia]]<br/>[[Unión Soviética]] | | [[Ficheiro:City of Moscow - Dec 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1175 | [[:d:Q4073085|Q4073085]] | [[Umida Akhmedova]] | [[Parkent]] | 1955-10-21 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Uzbekistán]] | | [[Ficheiro:Umida Akhmedova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1176 | [[:d:Q4082917|Q4082917]] | [[Veronika Belotserkovskaya]] | [[San Petersburgo]] | 1970-06-25 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1177 | [[:d:Q4089957|Q4089957]] | [[Natalia Bode]] | [[Kíiv]] | 1914-12-30 | [[Unión Soviética]] | 1996-07-02 | |- | style='text-align:right'| 1178 | [[:d:Q4098439|Q4098439]] | [[Vita Buivid]] | [[Dnipro]] | 1962-05-11 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1179 | [[:d:Q4104766|Q4104766]] | [[Natasha Vasilyeva-Hull]] | [[San Petersburgo]] | 1954-03-24 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]]<br/>[[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Natasha Vasilyeva-Hull.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1180 | [[:d:Q4123221|Q4123221]] | [[Dina Volkats]] | [[Poltava]] | 1920-04-01 | [[Unión Soviética]] | 1990-11-10 | [[Ficheiro:Захоронение кинолога Дины Волкац (cropped) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1181 | [[:d:Q4123379|Q4123379]] | [[Marianna Volkova]] | [[Lomonosov]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 1182 | [[:d:Q4137212|Q4137212]] | [[Rimma Gerlovina]] | [[Moscova]] | 1951-02-21 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 1183 | [[:d:Q4142972|Q4142972]] | [[Nina Gomiashvili]] | [[Sukhumi]] | 1972-10-07 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1184 | [[:d:Q4154699|Q4154699]] | [[Anna Aleksandrovna Danilova]] | [[Moscova]] | 1981-11-24 | [[Rusia]]<br/>[[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 1185 | [[:d:Q4154816|Q4154816]] | [[Tatyana Danilyants]] | | 1971-08-23 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:City as Subjectivity Moscow 2021 Exhibition Оpening by Pavlovsky Al-10 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1186 | [[:d:Q4163485|Q4163485]] | [[Brigitte Lacombe]] | [[Alès]] | 1950-12-23 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1187 | [[:d:Q4172136|Q4172136]] | [[Anita Dube]] | [[Lucknow]] | 1958 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 1188 | [[:d:Q4197476|Q4197476]] | [[Olga Vsevolodovna Ignatovitsj]] | [[Sluck]] | 1905 | [[Unión Soviética]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 1189 | [[:d:Q4223624|Q4223624]] | [[Stanislava Klimashevskaya]] | [[Astrakán]] | 1851 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[República Soviética Federativa Socialista de Rusia|República Socialista Soviética Federativa de Rusia]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1939 | [[Ficheiro:Члены съезда1 Станислава Ивановна Клемашевская ('Альб. 1Съезда рус.деятелей по фото.делу'.1896 ГИМ e1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1190 | [[:d:Q4224620|Q4224620]] | [[Galina Kmit]] | [[Odesa]] | 1921-12-16 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2019-04-20 | |- | style='text-align:right'| 1191 | [[:d:Q4227907|Q4227907]] | [[Colita]] | [[Sant Cugat del Vallès]] | 1940-08-24 | [[España]] | 2023-12-31 | [[Ficheiro:Colita en el archivo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1192 | [[:d:Q4245105|Q4245105]] | [[Irina Kuznetsova]] | [[Moscova]] | 1961-12-09 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Ирина Кузнецова.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1193 | [[:d:Q4245113|Q4245113]] | [[Ljalja Kuznetsova]] | [[Oral]] | 1946-08-04 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1194 | [[:d:Q4253841|Q4253841]] | [[Olga Lander]] | [[Samara]] | 1909-04-10 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 1996-09-19 | [[Ficheiro:Photo of Olga Lander.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1195 | [[:d:Q4260855|Q4260855]] | [[Tatyana Liberman]] | [[Moscova]] | 1964-08-26 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1196 | [[:d:Q4262020|Q4262020]] | [[Tuija Lindström]] | [[Kotka]] | 1950-05-05 | [[Suecia]]<br/>[[Finlandia]] | 2017-12-26 | |- | style='text-align:right'| 1197 | [[:d:Q4269864|Q4269864]] | [[Vera Lutter]] | [[Kaiserslautern]] | 1960 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1198 | [[:d:Q4274179|Q4274179]] | [[Manaba Magomedova]] | [[Kubachi]] | 1928-11-05 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | 2013-03-10 | |- | style='text-align:right'| 1199 | [[:d:Q4275637|Q4275637]] | [[Francine McDougall]] | | | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1200 | [[:d:Q4275768|Q4275768]] | [[Lucy McKenzie]] | [[Glasgow]] | 1977-06-30 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1201 | [[:d:Q4296106|Q4296106]] | [[Irina Mironova]] | [[Moscova]] | 1974-02-03 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Irina MIRONOVA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1202 | [[:d:Q4296591|Q4296591]] | [[Jacqueline Mitelman]] | [[Escocia]] | 1949 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1203 | [[:d:Q4296703|Q4296703]] | [[Aleksandra Jurevna Mitljanskaja]] | [[Moscova]] | 1958-04-17 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1204 | [[:d:Q4321423|Q4321423]] | [[Nina Leen]] | [[Odesa]] | 1914<br/>1909 | [[Estados Unidos de América]] | 1995-01-01 | |- | style='text-align:right'| 1205 | [[:d:Q4333963|Q4333963]] | [[Paulina Olowska]] | [[Gdańsk]] | 1976 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Workshop Kadenowka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1206 | [[:d:Q4338999|Q4338999]] | [[Rita Ostrovskaja]] | [[Kíiv]] | 1953 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1207 | [[:d:Q4358180|Q4358180]] | [[Mies Boissevain-van Lennep]] | [[Ámsterdam]] | 1896-09-21 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1965-02-18 | [[Ficheiro:MiesBoissevainVanLennep.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1208 | [[:d:Q4360945|Q4360945]] | [[Véronique Haillot Canas da Silva]] | [[Lisboa]] | 1976-07-27 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1209 | [[:d:Q4372202|Q4372202]] | [[Lidia Popiel]] | [[Varsovia]] | 1959-01-18 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Lidia Popiel 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1210 | [[:d:Q4396161|Q4396161]] | [[Ekaterina Rozhdestvenskaya]] | [[Moscova]] | 1957-07-17 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Ekaterina Rozhdestvenskaya.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1211 | [[:d:Q4415014|Q4415014]] | [[Larisa Selyanina]] | [[Ekaterimburgo]] | 1952-08-10 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1212 | [[:d:Q4418182|Q4418182]] | [[Polina Sibagatullina]] | [[Nizhnevartovsk]] | 1976-12-29 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1213 | [[:d:Q4419149|Q4419149]] | [[Regina Silveira]] | [[Porto Alegre]] | 1939-01-18 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Regina Silveira (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1214 | [[:d:Q4468407|Q4468407]] | [[Dorothy Wilding]] | [[Gloucester]] | 1893-01-10 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1976-02-09 | |- | style='text-align:right'| 1215 | [[:d:Q4476206|Q4476206]] | [[Rebecca Warren]] | [[Londres]] | 1965-03-21 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1216 | [[:d:Q4496069|Q4496069]] | [[Rachel Harrison]] | [[Nova York]] | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1217 | [[:d:Q4499087|Q4499087]] | [[Fiona Margaret Hall]] | [[Sydney]] | 1953-11-16 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1218 | [[:d:Q4514273|Q4514273]] | [[Olga Chernysheva]] | [[Moscova]] | 1962-10-18 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Olga Chernysheva.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1219 | [[:d:Q4523854|Q4523854]] | [[Margarita Shilova]] | [[Moscova]] | 1966-09-07 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Шилова (Малкина) Маргарита Владимировна.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1220 | [[:d:Q4529657|Q4529657]] | [[Elise Saborovsky Ewert]] | [[Hannover]] | 1907-07-27<br/>1886-11-14 | [[Reich Alemán]] | 1940-02-09<br/>1939-07 | [[Ficheiro:Elise Ewert (1936).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1221 | [[:d:Q4531641|Q4531641]] | [[Emilie Bieber]] | [[Hamburgo]] | 1810-10-06 | [[Hamburgo]] | 1884-05-05 | [[Ficheiro:Email Emilie Bieber Repro K-1. Niermann SA IMG 1386.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1222 | [[:d:Q4657536|Q4657536]] | [[A K Dolven]] | [[Oslo]] | 1953-04-26 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1223 | [[:d:Q4667693|Q4667693]] | [[Abigail Lane]] | [[Penzance]] | 1967 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1224 | [[:d:Q4682431|Q4682431]] | [[Adeyto]] | [[Estrasburgo]] | 1976-12-03<br/>1977-12-03 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Adeyto-by-Adeyto-Calendar-September-2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1225 | [[:d:Q4685445|Q4685445]] | [[Natalia LL]] | [[Żywiec]] | 1937-04-18 | [[Polonia]] | 2022-08-12 | [[Ficheiro:Natalia-ll-aksamitny-terror-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1226 | [[:d:Q4685640|Q4685640]] | [[Adrien Broom]] | [[Connecticut]] | 1980 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1227 | [[:d:Q4693227|Q4693227]] | [[Agnieszka Brzeżańska]] | [[Gdańsk]] | 1972 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1228 | [[:d:Q4696243|Q4696243]] | [[Ahn Jun]] | | | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 1229 | [[:d:Q4696644|Q4696644]] | [[Aida Muluneh]] | [[Adís Abeba]] | 1974 | [[Etiopía]] | | [[Ficheiro:Aida Mulune.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1230 | [[:d:Q4697459|Q4697459]] | [[Aino Kannisto]] | [[Espoo]] | 1973-01-27 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1231 | [[:d:Q4716797|Q4716797]] | [[Alex Cearns]] | | 1974-04-11 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1232 | [[:d:Q4716990|Q4716990]] | [[Alex Fevola]] | | 1977 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1233 | [[:d:Q4720751|Q4720751]] | [[Alexandra Silverthorne]] | [[Washington, D.C.]] | 1980 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1234 | [[:d:Q4721464|Q4721464]] | [[Alexis Hunter]] | [[Auckland]] | 1948-11-04 | [[Nova Zelandia]] | 2014-02-24 | [[Ficheiro:Photo of Alexis Hunter by Charles Thomson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1235 | [[:d:Q4725979|Q4725979]] | [[Alice Maher]] | [[Kilmoyler]] | 1956 | [[Irlanda]] | | |- | style='text-align:right'| 1236 | [[:d:Q4726267|Q4726267]] | [[Alicia J. Rose]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1237 | [[:d:Q4727045|Q4727045]] | [[Alison Castle]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1238 | [[:d:Q4727179|Q4727179]] | [[Alison Saar]] | [[Os Ánxeles]] | 1956-02-05 | [[Haití]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Alison Saar at the Brooklyn Museum.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1239 | [[:d:Q4727225|Q4727225]] | [[Alison Wright]] | [[Summit]] | 1961 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-03-23 | |- | style='text-align:right'| 1240 | [[:d:Q4727521|Q4727521]] | [[Alix Smith]] | [[Nova York]] | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1241 | [[:d:Q4732795|Q4732795]] | [[Allison McGourty]] | [[Bristol]] | 1964-04-13 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:AllisonMcGourty1.tiff|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1242 | [[:d:Q4734202|Q4734202]] | [[Aloha Wanderwell]] | [[Winnipeg]] | 1907-10-13 | [[Canadá]] | 1996-06-04 | [[Ficheiro:Aloha Wanderwell publicity photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1243 | [[:d:Q4736664|Q4736664]] | [[Althea Thauberger]] | [[Saskatoon]] | 1970 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1244 | [[:d:Q4738742|Q4738742]] | [[Alyson Hunter]] | [[Auckland]] | 1948 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1245 | [[:d:Q4739617|Q4739617]] | [[Amanda Eliasch]] | [[Beirut]] | 1960-05-13 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Amanda Eliasch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1246 | [[:d:Q4739695|Q4739695]] | [[Amanda Means]] | [[Marion]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1247 | [[:d:Q4741270|Q4741270]] | [[Amber Lyon]] | [[Denver]] | 1982-11-09 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:AmberLyon2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1248 | [[:d:Q4741702|Q4741702]] | [[Ambra Polidori]] | [[Cidade de México]] | 1954 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 1249 | [[:d:Q4742316|Q4742316]] | [[Amelia Van Buren]] | [[Detroit]] | 1856<br/>1858 | [[Estados Unidos de América]] | 1942 | [[Ficheiro:Amelia Van Buren with Cat 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1250 | [[:d:Q4746095|Q4746095]] | [[Ami Vitale]] | | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ami Vitale - World Press Photo Festival 2018 portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1251 | [[:d:Q4749074|Q4749074]] | [[Amy Arbus]] | [[Nova York]] | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1252 | [[:d:Q4749129|Q4749129]] | [[Amy Castle]] | [[Nova Zelandia]] | 1880-05-09 | [[Nova Zelandia]] | 1971-02-23 | |- | style='text-align:right'| 1253 | [[:d:Q4749218|Q4749218]] | [[Amy Gulick]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1254 | [[:d:Q4749314|Q4749314]] | [[Amy Merania Harper]] | [[Paeroa]] | 1900-05-23 | [[Nova Zelandia]] | 1998-09-15 | [[Ficheiro:Amy Merania Harper Crop from MA I727858 TePapa New-Zealand-Professional full.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1255 | [[:d:Q4749399|Q4749399]] | [[Amy Stein]] | [[Washington, D.C.]] | 1970-08-31 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1256 | [[:d:Q4750304|Q4750304]] | [[Ana Albertina Delgado Álvarez]] | [[A Habana]] | 1963-04-08 | [[Cuba]] | | |- | style='text-align:right'| 1257 | [[:d:Q4750305|Q4750305]] | [[Ana Arce]] | [[Madrid]] | 1964-01-05 | [[España]]<br/>[[Andorra]] | | |- | style='text-align:right'| 1258 | [[:d:Q4754972|Q4754972]] | [[Andrea Blanch]] | [[Brooklyn]] | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1259 | [[:d:Q4755076|Q4755076]] | [[Andrea Faciu]] | [[Bucarest]] | 1977 | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 1260 | [[:d:Q4755131|Q4755131]] | [[Andrea Jones]] | | 1960 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1261 | [[:d:Q4755193|Q4755193]] | [[Andrea Modica]] | [[Brooklyn]] | 1960-01-18 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1262 | [[:d:Q4762399|Q4762399]] | [[Angela Calomiris]] | | 1916-08-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1995-01-30 | |- | style='text-align:right'| 1263 | [[:d:Q4764098|Q4764098]] | [[Julie Blackmon]] | [[Springfield]] | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1264 | [[:d:Q4764422|Q4764422]] | [[Ania Bien]] | [[Cracovia]] | 1946-05-10 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1265 | [[:d:Q4765615|Q4765615]] | [[Anita Pollitzer]] | [[Charleston, Carolina do Sur|Charleston]] | 1894-10-31 | [[Estados Unidos de América]] | 1975-07-03 | [[Ficheiro:Anita Pollitzer 156004v.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1266 | [[:d:Q4765665|Q4765665]] | [[Anita Álvarez de Williams]] | [[Calexico]] | 1931 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1267 | [[:d:Q4766433|Q4766433]] | [[Ann Hamilton]] | [[Lima]] | 1956-06-22 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:New WTC Cortlandt 1 Station (30685500988) - cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1268 | [[:d:Q4766486|Q4766486]] | [[Ann Kelley]] | | 1941-12-17 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1269 | [[:d:Q4766844|Q4766844]] | [[Anna Bella Geiger]] | [[Río de Xaneiro]] | 1933-04-04 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Anna Bella Geiger (UNTREF - Bienal Sur 2016).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1270 | [[:d:Q4767009|Q4767009]] | [[Anna Fox]] | | 1961-09-09 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1271 | [[:d:Q4767131|Q4767131]] | [[Anna Järphammar]] | [[Sundbyberg church parish]] | 1968-01-13 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Anna järphammar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1272 | [[:d:Q4767601|Q4767601]] | [[Anna Webber]] | [[Woodland Hills]] | 1986-08-28 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:LL-d0817.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1273 | [[:d:Q4768063|Q4768063]] | [[Anne-Katrin Purkiss]] | [[Chemnitz]] | 1959 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1274 | [[:d:Q4768079|Q4768079]] | [[Anne-Marie Berglund]] | [[Espoo]] | 1952-01-31 | [[Suecia]] | 2020-03-06 | |- | style='text-align:right'| 1275 | [[:d:Q4768237|Q4768237]] | [[Anne Collier]] | [[Os Ánxeles]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1276 | [[:d:Q4768417|Q4768417]] | [[Anne Hardy]] | | 1970 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1277 | [[:d:Q4768644|Q4768644]] | [[Anne Menke]] | [[Wittlich]] | 1977 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1278 | [[:d:Q4768906|Q4768906]] | [[Anne Zahalka]] | [[Sydney]] | 1957 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1279 | [[:d:Q4768993|Q4768993]] | [[Annemarie Spilker]] | [[Hillegom]] | 1980 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1280 | [[:d:Q4769452|Q4769452]] | [[Annie Wells]] | | 1954-03-24 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1281 | [[:d:Q4769494|Q4769494]] | [[Annika Larsson]] | [[Estocolmo]] | 1972 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1282 | [[:d:Q4770484|Q4770484]] | [[Ans Westra]] | [[Leiden]] | 1936-04-28 | [[Nova Zelandia]] | 2023-02-26 | [[Ficheiro:Ans Westra 2000 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1283 | [[:d:Q4790643|Q4790643]] | [[Ariko Inaoka]] | [[Kyoto]] | 1975 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1284 | [[:d:Q4792134|Q4792134]] | [[Arlene Alda]] | [[Nova York]] | 1933-12-07 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1285 | [[:d:Q4802503|Q4802503]] | [[Frederique Darragon]] | [[París]] | 1949-05-29 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1286 | [[:d:Q4811431|Q4811431]] | [[Astrid Kruse Jensen]] | [[Aarhus]] | 1975 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 1287 | [[:d:Q4811434|Q4811434]] | [[Astrid Muñoz]] | [[San Xoán, Porto Rico|San Xoán]] | 1974 | [[Porto Rico]] | | |- | style='text-align:right'| 1288 | [[:d:Q4813388|Q4813388]] | [[Athina Tacha]] | [[Lárisa]] | 1936-04-23 | [[Grecia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:A.Tacha in her studio.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1289 | [[:d:Q4814851|Q4814851]] | [[Kathleen Haddon]] | [[Dún Laoghaire]] | 1888-05-13 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1961-09-06 | |- | style='text-align:right'| 1290 | [[:d:Q4817465|Q4817465]] | [[Kay Lahusen]] | [[Cincinnati]] | 1930-01-05 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-05-26 | [[Ficheiro:Kay Lahusen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1291 | [[:d:Q4820207|Q4820207]] | [[Audronė Vaupšienė]] | [[Lituania]] | 1965-01-11 | [[Lituania]] | | [[Ficheiro:Audrone Vaupsiene artist.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1292 | [[:d:Q4821931|Q4821931]] | [[Aunia Kahn]] | [[Detroit]] | 1977-12-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Auniakahn.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1293 | [[:d:Q4830770|Q4830770]] | [[Aya Kida]] | [[Kiyose]] | 1974 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1294 | [[:d:Q4830917|Q4830917]] | [[Ayana V. Jackson]] | [[Livingston]] | 1977-05-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1295 | [[:d:Q4832153|Q4832153]] | [[Azalia Suhaimi]] | [[Kuala Lumpur]] | 1985-05-18 | [[Malaisia]] | | |- | style='text-align:right'| 1296 | [[:d:Q4858723|Q4858723]] | [[Barbara Astman]] | [[Rochester, Nova York|Rochester]] | 1950-07-12 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Barbara Astman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1297 | [[:d:Q4858755|Q4858755]] | [[Barbara Blondeau]] | [[Detroit]] | 1938-05-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1974-12-24 | [[Ficheiro:Barbara Blondeau (c)Thomas Porett.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1298 | [[:d:Q4859051|Q4859051]] | [[Barbara Ker-Seymer]] | [[Kensington]] | 1905-01-20 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1994-05-25 | |- | style='text-align:right'| 1299 | [[:d:Q4859058|Q4859058]] | [[Barbara Kinney]] | [[Evansville, Indiana|Evansville]] | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Barbara Kinney with Socks (the Clinton family pet cat) at the White House in 1993 - WHPO-P02282 - DPLA (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1300 | [[:d:Q4859173|Q4859173]] | [[Barbara Morgan (Q4859173)|Barbara Morgan]] | [[Buffalo]] | 1900-07-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1992-08-17 | [[Ficheiro:Barbara Morgan with Graflex 1940.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1301 | [[:d:Q4859189|Q4859189]] | [[Barbara Nitke]] | | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1302 | [[:d:Q4859232|Q4859232]] | [[Barbara Probst]] | [[Múnic]] | 1964 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Barbara Probst at Kunsthaus Wien.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1303 | [[:d:Q4859266|Q4859266]] | [[Barbara Rosenthal]] | [[Bronx]] | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:BarbaraRosenthalinStudio6thAve.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1304 | [[:d:Q4859369|Q4859369]] | [[Barbara Traub]] | | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1305 | [[:d:Q4863530|Q4863530]] | [[Barrie Karp]] | [[Laredo]] | 1945-02-10 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-09-27 | |- | style='text-align:right'| 1306 | [[:d:Q4875664|Q4875664]] | [[Bea Nettles]] | [[Gainesville, Florida|Gainesville]] | 1946-10-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Bea Nettles and Mondales, RIT NandE Vol12Num6 1980 Feb14 Complete (Bea Nettles crop).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1307 | [[:d:Q4877200|Q4877200]] | [[Beatrice Tonnesen]] | | 1871-06-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1958-05-12 | [[Ficheiro:Beatrice Tonnesen approximately 1900.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1308 | [[:d:Q4887336|Q4887336]] | [[Benedicte Wrensted]] | [[Hjørring]] | 1859-02-10 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1949-01-19 | |- | style='text-align:right'| 1309 | [[:d:Q4889546|Q4889546]] | [[Benka Pulko]] | [[Ptuj]] | 1967-05-15 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Benka i Bike.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1310 | [[:d:Q4894267|Q4894267]] | [[Berni Searle]] | [[Cidade do Cabo]] | 1964-07-07 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 1311 | [[:d:Q4896496|Q4896496]] | [[Bessie Rayner Parkes]] | [[Birmingham]] | 1829-06-16 | [[Reino Unido]] | 1925-03-23<br/>1925-03-29 | [[Ficheiro:Bessie Rayner Parks.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1312 | [[:d:Q4897502|Q4897502]] | [[Beth Green]] | | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Beth Shapiro Green.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1313 | [[:d:Q4898330|Q4898330]] | [[Betsy Schneider]] | | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1314 | [[:d:Q4899033|Q4899033]] | [[Bettye Lane]] | [[Boston]] | 1930-09-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2012-09-19 | |- | style='text-align:right'| 1315 | [[:d:Q4907367|Q4907367]] | [[Bikem Ekberzade]] | | 1971 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 1316 | [[:d:Q4911868|Q4911868]] | [[Billie Love]] | | 1923-10-18 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2012-01-13 | |- | style='text-align:right'| 1317 | [[:d:Q4916279|Q4916279]] | [[Birgit Püve]] | [[Elva]] | 1978-11-07 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1318 | [[:d:Q4924150|Q4924150]] | [[Blair Niles]] | [[Halifax County]] | 1880-06-15 | [[Estados Unidos de América]] | 1959-04-13 | [[Ficheiro:Blair Niles.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1319 | [[:d:Q4924752|Q4924752]] | [[Blanca Charolet]] | [[Chahuites]] | 1953-11-30 | [[México]] | | [[Ficheiro:MusicaTradiciones05.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1320 | [[:d:Q4933589|Q4933589]] | [[Ingegärd Abenius]] | [[Gotemburgo]] | 1931-01-24 | [[Suecia]] | 2004-03 | |- | style='text-align:right'| 1321 | [[:d:Q4934458|Q4934458]] | [[Sofia Ahlbom]] | [[Concello de Västerås]] | 1803-11-25 | [[Suecia]] | 1868-06-08 | [[Ficheiro:Sofia Ahlbom.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1322 | [[:d:Q4935298|Q4935298]] | [[Jane Fulton Alt]] | | 1951-05-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1323 | [[:d:Q4936450|Q4936450]] | [[Pia Arke]] | [[Ittoqqortoormiit]] | 1958-09-01 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 2007-05 | [[Ficheiro:Pia Arke (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1324 | [[:d:Q4938604|Q4938604]] | [[Astrid Bergman Sucksdorff]] | [[Solna]] | 1927-01-17 | [[Suecia]] | 2015-01-12 | |- | style='text-align:right'| 1325 | [[:d:Q4938797|Q4938797]] | [[Kerstin Bernhard]] | [[Lidingö Parish]] | 1914-08-27 | [[Suecia]] | 2004-09-30 | [[Ficheiro:Lennart af Petersens 1951.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1326 | [[:d:Q4939615|Q4939615]] | [[Helena Blomqvist]] | | 1975 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1327 | [[:d:Q4941479|Q4941479]] | [[Miriam Bäckström]] | [[Estocolmo]] | 1967-11-07 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1328 | [[:d:Q4943003|Q4943003]] | [[Anna Clarén]] | [[Valje]] | 1972-06-08 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Anna Clarén.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1329 | [[:d:Q4943414|Q4943414]] | [[Eleanor Coppola]] | [[Os Ánxeles]] | 1936-05-04 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-04-12 | [[Ficheiro:Eleanor Coppola (15562774472) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1330 | [[:d:Q4944391|Q4944391]] | [[Mireille de la Lez]] | | 1970 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1331 | [[:d:Q4947077|Q4947077]] | [[Ann Eringstam]] | [[Växjö]] | 1977-11-23 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:AnnEringstamFotokonstnar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1332 | [[:d:Q4947412|Q4947412]] | [[Agneta Fagerström-Olsson]] | [[Tullinge]] | 1948-10-22 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Agneta Fagerström-Olsson in 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1333 | [[:d:Q4948920|Q4948920]] | [[Maria Friberg]] | [[Malmö]] | 1966-05-16 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1334 | [[:d:Q4949105|Q4949105]] | [[Karin Fryxell]] | [[Estocolmo]] | 1911-12-02 | [[Suecia]] | 2003-04-15 | [[Ficheiro:Karin Fryxell, porträtt 1930 av Bianca Wallin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1335 | [[:d:Q4950379|Q4950379]] | [[Boushra Almutawakel]] | [[Saná]] | 1969 | [[Iemen]] | | |- | style='text-align:right'| 1336 | [[:d:Q4950863|Q4950863]] | [[Mia Green]] | [[Bro]] | 1870-04-14 | [[Suecia]] | 1949-06-24 | [[Ficheiro:Mia Green Autoportrait lambda print, 1900.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1337 | [[:d:Q4950886|Q4950886]] | [[Marianne Greenwood]] | [[Gällivare]] | 1916-04-05 | [[Suecia]] | 2006-02-03 | |- | style='text-align:right'| 1338 | [[:d:Q4951116|Q4951116]] | [[Denise Grünstein]] | [[Helsinqui]] | 1950-06-27 | [[Suecia]]<br/>[[Finlandia]] | 2023-06-23 | |- | style='text-align:right'| 1339 | [[:d:Q4952061|Q4952061]] | [[Johanna Hald]] | [[Estocolmo]] | 1945-07-20 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1340 | [[:d:Q4952877|Q4952877]] | [[Lina Haskel]] | | 1978 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1341 | [[:d:Q4952950|Q4952950]] | [[Annika von Hausswolff]] | [[Gotemburgo]] | 1967-10-30 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1342 | [[:d:Q4953871|Q4953871]] | [[Julia Hetta]] | | 1972-09-15 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1343 | [[:d:Q4953912|Q4953912]] | [[Petrina Hicks]] | | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 1344 | [[:d:Q4954003|Q4954003]] | [[Rut Hillarp]] | [[Lund]] | 1914-02-21 | [[Suecia]] | 2003-11-11 | [[Ficheiro:Rut Hillarp.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1345 | [[:d:Q4956145|Q4956145]] | [[Selma Jacobsson]] | [[Estocolmo]] | 1841-01-27 | [[Suecia]] | 1899-03-30 | [[Ficheiro:Selma Jacobsson self portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1346 | [[:d:Q4956211|Q4956211]] | [[Katrin Jakobsen]] | [[Hamburgo]] | 1958 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1347 | [[:d:Q4957337|Q4957337]] | [[Lina Jonn]] | [[Stora Råby]] | 1861-03-08 | [[Suecia]] | 1896-12-25 | [[Ficheiro:Lina Jonn.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1348 | [[:d:Q4957354|Q4957354]] | [[Helga Jonsson]] | | 1980-06 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1349 | [[:d:Q4957374|Q4957374]] | [[Marita Jonsson]] | | 1943-03-12 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1350 | [[:d:Q4958096|Q4958096]] | [[Annica Karlsson Rixon]] | [[Västra Frölunda]] | 1962 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Annica karlsson rixon 2006.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1351 | [[:d:Q4959529|Q4959529]] | [[Nina Korhonen]] | | 1961 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1352 | [[:d:Q4959824|Q4959824]] | [[Irmelie Krekin]] | | 1965-11-16 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1353 | [[:d:Q4959982|Q4959982]] | [[Tania Krosse]] | | 20th century | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1354 | [[:d:Q4960160|Q4960160]] | [[Bree Kristel Clarke]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1355 | [[:d:Q4960539|Q4960539]] | [[Wilhelmina Lagerholm]] | [[Örebro]] | 1826-03-25 | [[Suecia]] | 1917-06-19 | [[Ficheiro:Wilhelmina Lagerholm OLM-2008-28-3 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1356 | [[:d:Q4960724|Q4960724]] | [[Annty Landherr]] | [[Bromma]] | 1938-05-13 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1357 | [[:d:Q4960883|Q4960883]] | [[Maria Lantz]] | | 1962-07-05 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Maria Lantz 2013.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1358 | [[:d:Q4962404|Q4962404]] | [[Hildur Lindberg]] | | | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1359 | [[:d:Q4962655|Q4962655]] | [[Inka Lindergård]] | | 1985 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1360 | [[:d:Q4964092|Q4964092]] | [[Annika Lundgren]] | [[Gotemburgo]] | 1964 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1361 | [[:d:Q4964094|Q4964094]] | [[Britt Lundgren]] | | 1916-10-04 | [[Suecia]] | 2005-01-06 | [[Ficheiro:Britt Lundgren.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1362 | [[:d:Q4966754|Q4966754]] | [[Bridget Smith]] | [[Essex]] | 1966 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Bridget Smith (artist).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1363 | [[:d:Q4967225|Q4967225]] | [[Donna Michelle]] | [[Os Ánxeles]] | 1945-12-08 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-04-09 | |- | style='text-align:right'| 1364 | [[:d:Q4967257|Q4967257]] | [[Maria Miesenberger]] | | 1965-06-19 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1365 | [[:d:Q4967756|Q4967756]] | [[Mandana Moghaddam]] | [[Teherán]] | 1962-02-23 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1366 | [[:d:Q4967962|Q4967962]] | [[Ulla Montan]] | | 1950 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1367 | [[:d:Q4970534|Q4970534]] | [[Maud Nycander]] | [[Järfälla norra]] | 1960-09-28 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Lars Tunbjörk och Maud Nycander.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1368 | [[:d:Q4970540|Q4970540]] | [[Helena Nygren]] | | 1974-01-29 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1369 | [[:d:Q4970833|Q4970833]] | [[Elisabeth Ohlson]] | [[Skara]] | 1961-05-28 | [[Suecia]] | 2024-10-30 | [[Ficheiro:Elisabeth Ohlson Wallin in Feb 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1370 | [[:d:Q4970865|Q4970865]] | [[Itziar Okariz]] | [[Donostia]] | 1965-04-21 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1371 | [[:d:Q4970988|Q4970988]] | [[Anneè Olofsson]] | [[Hässleholm]] | 1966-01-12 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1372 | [[:d:Q4971136|Q4971136]] | [[Helena Olsson Wistrand]] | | 1970 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1373 | [[:d:Q4971816|Q4971816]] | [[Christine Pamp]] | | 1964-03-23 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1374 | [[:d:Q4973438|Q4973438]] | [[Birgitta Pramm-Johansson]] | [[Karlstad]] | 1924-04-01 | [[Suecia]] | 1991-10-10 | |- | style='text-align:right'| 1375 | [[:d:Q4974025|Q4974025]] | [[Mathilda Ranch]] | [[Copenhague]] | 1860-06-23 | [[Suecia]] | 1938-06-11 | [[Ficheiro:Mathilda Ranch c.1900.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1376 | [[:d:Q4974107|Q4974107]] | [[Eivor Rasehorn]] | | 1960 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1377 | [[:d:Q4974389|Q4974389]] | [[Annett Reimer]] | [[Osby]] | 1984-09-16 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1378 | [[:d:Q4974454|Q4974454]] | [[Brooke Lauren]] | | 1984-09-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1379 | [[:d:Q4974891|Q4974891]] | [[Lovisa Ringborg]] | [[Vreta]] | 1979-07-26 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1380 | [[:d:Q4975362|Q4975362]] | [[Anna Roos]] | | 1961 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1381 | [[:d:Q4975466|Q4975466]] | [[Susanna Rosén]] | [[Överluleå socken]] | 1956-11-05 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1382 | [[:d:Q4975823|Q4975823]] | [[Ewa Rudling]] | | 1936-10-10<br/>1936-10-05 | [[Suecia]] | 2024-10-31 | [[Ficheiro:Ewa Rudling at desk.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1383 | [[:d:Q4975855|Q4975855]] | [[Inta Ruka]] | [[Riga]] | 1958 | [[Letonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1384 | [[:d:Q4977052|Q4977052]] | [[Sofie Sarenbrant]] | [[Estocolmo]] | 1978-01-04<br/>1978 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Sofie Sarenbrant at Göteborg Book Fair 2013 02.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1385 | [[:d:Q4977449|Q4977449]] | [[Pauline Schmidt]] | | 1865-09-05 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1944-06-14 | [[Ficheiro:Pauline Wilhelmine Rasmussen Schmidt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1386 | [[:d:Q4977478|Q4977478]] | [[Siri Schnéevoigt]] | [[Vyborg]] | 1870-08-04 | | 1946-11-09 | |- | style='text-align:right'| 1387 | [[:d:Q4977832|Q4977832]] | [[Ines Sebalj]] | [[Nylöse kyrkobokföringsdistrikt]] | 1967-09-25 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1388 | [[:d:Q4977849|Q4977849]] | [[Dana Sederowsky]] | [[Helsingborg]] | 1975 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1389 | [[:d:Q4978954|Q4978954]] | [[Hilda Sjölin]] | [[Malmö]] | 1835-07-28 | [[Suecia]] | 1915-06-07 | [[Ficheiro:Hilda Sjölin Ida Hultgren 1863.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1390 | [[:d:Q4979013|Q4979013]] | [[Sanna Sjöswärd]] | [[Irán]] | 1973 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1391 | [[:d:Q4979817|Q4979817]] | [[Vee Speers]] | | 1962 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1392 | [[:d:Q4979820|Q4979820]] | [[Jo Spence]] | [[Londres]] | 1934-06-15 | [[Reino Unido]] | 1992-06<br/>1992-06-24 | |- | style='text-align:right'| 1393 | [[:d:Q4979913|Q4979913]] | [[Ewa Stackelberg]] | [[Укна]] | 1955-08-16<br/>1955 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Ewa Stackelberg in 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1394 | [[:d:Q4980491|Q4980491]] | [[Kärsti Stiege]] | [[Brännkyrka parish]] | 1953-06-07 | [[Suecia]] | 2017-07-12 | |- | style='text-align:right'| 1395 | [[:d:Q4980874|Q4980874]] | [[Ardina Strüwer]] | [[Estocolmo]] | 1966-11-04 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1396 | [[:d:Q4981498|Q4981498]] | [[Emma Svensson]] | [[Vänersborg]] | 1983-01-13 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1397 | [[:d:Q4981791|Q4981791]] | [[Maria Söderberg]] | [[Arjeplog]] | 1959-03-22 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Maria Söderberg 2021 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1398 | [[:d:Q4982314|Q4982314]] | [[Severus Tenenbaum]] | [[Östersund]] | 1984-04-19 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Sevugglan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1399 | [[:d:Q4982770|Q4982770]] | [[Nelly Thüring]] | [[Vankiva Parish]] | 1875-06-21 | [[Suecia]] | 1972-01-02 | [[Ficheiro:Thüring Nelly 1875 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1400 | [[:d:Q4983391|Q4983391]] | [[Marika af Trolle]] | | 1952 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Marika af Trolle.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1401 | [[:d:Q4984195|Q4984195]] | [[Bertha Valerius]] | [[Estocolmo]] | 1824-01-21 | [[Suecia]] | 1895-03-24 | [[Ficheiro:Aurora Valeria Albertina (Bertha) Valerius - from Svenskt Porträttgalleri XX.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1402 | [[:d:Q4987430|Q4987430]] | [[Karin Berglund]] | | 1937-10-19 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Karin Berglund at Göteborg Book Fair 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1403 | [[:d:Q4988365|Q4988365]] | [[Lotten von Düben]] | [[Uppsala-Näs församling]] | 1828-11-23 | [[Suecia]] | 1915 | [[Ficheiro:Lotten o Gustaf von Duben.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1404 | [[:d:Q4988687|Q4988687]] | [[Julia Hede Wilkens]] | [[Estocolmo]] | 1962-02-16 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1405 | [[:d:Q4989322|Q4989322]] | [[Hillevi Nagel]] | [[Gotemburgo]] | 1958 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1406 | [[:d:Q4990132|Q4990132]] | [[Berit Wallenberg]] | [[Skeppsholm church parish]] | 1902-02-19 | [[Suecia]] | 1995-09-04 | [[Ficheiro:Berit Wallenberg in Travemünde, Germany.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1407 | [[:d:Q4993996|Q4993996]] | [[Rigmor Mydtskov]] | | 1925-05-23 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 2010-02-15 | |- | style='text-align:right'| 1408 | [[:d:Q5014932|Q5014932]] | [[CYJO]] | [[Seúl]] | 1974-06-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:CYJO Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1409 | [[:d:Q5017798|Q5017798]] | [[Michiko Kon]] | [[Prefectura de Kanagawa]] | 1955-08-11 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1410 | [[:d:Q5031573|Q5031573]] | [[Candace Savage]] | [[Grande Prairie]] | 1949 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1411 | [[:d:Q5037318|Q5037318]] | [[Cara Judea Alhadeff]] | [[Boulder, Colorado|Boulder]] | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1412 | [[:d:Q5039223|Q5039223]] | [[Carey Young]] | [[Lusaca]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Reino Unido]]<br/>[[Zambia]] | | |- | style='text-align:right'| 1413 | [[:d:Q5044370|Q5044370]] | [[Carol Henry]] | | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:CarolHenry.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1414 | [[:d:Q5044404|Q5044404]] | [[Carol Jerrems]] | [[Ivanhoe]] | 1949-03-14 | [[Australia]] | 1980-02-21 | |- | style='text-align:right'| 1415 | [[:d:Q5044454|Q5044454]] | [[Carol M. Highsmith]] | [[Eden]] | 1946-05-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Carol M. Highsmith self portrait in Willard Hotel, Washington, D.C. - 1980–1990.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1416 | [[:d:Q5045079|Q5045079]] | [[Caroline Gibellok]] | | 1974 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 1417 | [[:d:Q5045333|Q5045333]] | [[Carolyn Cowan]] | [[Londres]] | 1960 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Carolyn Cowan in 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1418 | [[:d:Q5045392|Q5045392]] | [[Carolyn Jess-Cooke]] | [[Belfast]] | 1978 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1419 | [[:d:Q5045418|Q5045418]] | [[Carolyn Males]] | | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1420 | [[:d:Q5046268|Q5046268]] | [[Carrie Mae Weems]] | [[Portland, Oregón|Portland]] | 1953-04-20 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1421 | [[:d:Q5051053|Q5051053]] | [[Cat Palmer]] | | 1980-01-10 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Passport 4769.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1422 | [[:d:Q5052585|Q5052585]] | [[Catherine Chalmers]] | [[San Mateo]] | 1957-07-07 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1423 | [[:d:Q5052602|Q5052602]] | [[Catherine Corman]] | [[Os Ánxeles]] | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Catherine.corman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1424 | [[:d:Q5052756|Q5052756]] | [[Catherine Jansen]] | [[Nova York]] | 1950-12-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1425 | [[:d:Q5052935|Q5052935]] | [[Catherine Sullivan]] | [[Os Ánxeles]] | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1426 | [[:d:Q5052986|Q5052986]] | [[Catherine Yass]] | [[Londres]] | 1963 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1427 | [[:d:Q5091515|Q5091515]] | [[Chenoa Maxwell]] | [[Jamaica]] | 1969-11-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1428 | [[:d:Q5091953|Q5091953]] | [[Cherie Roberts]] | [[Oakland]] | 1978-12-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Cherie Roberts.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1429 | [[:d:Q5092252|Q5092252]] | [[Cherri Gilham]] | | 1944-12-31 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1430 | [[:d:Q5092721|Q5092721]] | [[Cheryl Dunn]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1431 | [[:d:Q5092749|Q5092749]] | [[Cheryl Machat Dorskind]] | [[Roslyn Harbor]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1432 | [[:d:Q5102663|Q5102663]] | [[Chizu Ono]] | [[Prefectura de Akita]] | 1970 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1433 | [[:d:Q5107608|Q5107608]] | [[Chris Nowotny]] | | 1928-04-19 | [[Alemaña]] | 1989-03-18 | |- | style='text-align:right'| 1434 | [[:d:Q5110674|Q5110674]] | [[Christie Goodwin]] | | 1962 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1435 | [[:d:Q5110741|Q5110741]] | [[Christina Angelina]] | [[Santa Monica]] | | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1436 | [[:d:Q5110756|Q5110756]] | [[Christina Broom]] | [[Londres]] | 1862-12-28 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1939-06-05 | [[Ficheiro:Christina Broom, 1910 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1437 | [[:d:Q5115006|Q5115006]] | [[Chrystal Callahan]] | [[Toronto]] | | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Chrystal Callahan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1438 | [[:d:Q5120492|Q5120492]] | [[Cindy Buxton]] | | 1950-08-21 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1439 | [[:d:Q5120528|Q5120528]] | [[Cindy Frey]] | | 1975-09-05 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Cindy frey 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1440 | [[:d:Q5125148|Q5125148]] | [[Claire Beck Loos]] | [[Plzeň]] | 1904-11-04 | [[Imperio Austrohúngaro]]<br/>[[Checoslovaquia]] | 1942-01-19 | [[Ficheiro:Claire Beck Loos - circa late 1920s - self-portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1441 | [[:d:Q5125159|Q5125159]] | [[Claire Buffie]] | [[Indianapolis, Indiana|Indianapolis]] | 1986-05-15 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:MNY2010-CB.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1442 | [[:d:Q5129147|Q5129147]] | [[Claudia Christen]] | | 1973 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 1443 | [[:d:Q5144699|Q5144699]] | [[Colette Justine]] | [[Tunisia]] | 1947-10-08 | [[Francia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Colette Lumiere.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1444 | [[:d:Q5145783|Q5145783]] | [[Colla Swart]] | | 1930 | [[Suráfrica]] | 2023 | |- | style='text-align:right'| 1445 | [[:d:Q5147176|Q5147176]] | [[Collier Schorr]] | [[Nova York]] | 1963 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1446 | [[:d:Q5163587|Q5163587]] | [[Constance Stuart Larrabee]] | [[Cornualla]] | 1914-08-07 | [[Suráfrica]] | 2000-07-27 | |- | style='text-align:right'| 1447 | [[:d:Q5170231|Q5170231]] | [[Coreen Simpson]] | [[Nova York]]<br/>[[Brooklyn]] | 1942-02-18 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1448 | [[:d:Q5186372|Q5186372]] | [[Cristina Otero]] | [[Pontevedra]] | 1995-11-29 | [[España]] | | [[Ficheiro:Otero ID.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1449 | [[:d:Q5200032|Q5200032]] | [[Cynthia Connolly]] | [[Os Ánxeles]] | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1450 | [[:d:Q5200056|Q5200056]] | [[Cynthia Elbaum]] | [[Ashfield]] | 1966-03-19 | [[Estados Unidos de América]] | 1994-12-22 | [[Ficheiro:Cynthia elbaum 1989.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1451 | [[:d:Q5214695|Q5214695]] | [[Dana Claxton]] | [[Yorkton]] | 1959 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1452 | [[:d:Q5214744|Q5214744]] | [[Dana Hoey]] | | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1453 | [[:d:Q5219885|Q5219885]] | [[Danitza Kingsley]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1454 | [[:d:Q5222475|Q5222475]] | [[Dare Wright]] | [[Thornhill]] | 1914-12-03<br/>1915 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-01-25 | |- | style='text-align:right'| 1455 | [[:d:Q5222686|Q5222686]] | [[Daria Klimentová]] | [[Praga]] | 1971-06-23 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Daria Klimentová - Show Jana Krause.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1456 | [[:d:Q5224035|Q5224035]] | [[Darlyne Chauve]] | | | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1457 | [[:d:Q5242530|Q5242530]] | [[Dawn Wirth]] | | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1458 | [[:d:Q5248074|Q5248074]] | [[Debi Doss]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1459 | [[:d:Q5248217|Q5248217]] | [[Deborah Copaken]] | [[Boston]] | 1966-03-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Deborah copaken 5212853.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1460 | [[:d:Q5248410|Q5248410]] | [[Deborah Willis]] | [[Filadelfia]] | 1948-02-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Deborah Willis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1461 | [[:d:Q5248442|Q5248442]] | [[Debra Bloomfield]] | [[California]] | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1462 | [[:d:Q5259321|Q5259321]] | [[Densey Clyne]] | [[Rhisga]] | 1922-12-04 | [[Australia]]<br/>[[Reino Unido]] | 2019-05-21 | |- | style='text-align:right'| 1463 | [[:d:Q5271214|Q5271214]] | [[Diana Lemieux]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1464 | [[:d:Q5271222|Q5271222]] | [[Diana Mara Henry]] | [[Cincinnati]] | 1948-06-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Diana Mara Henry by Thomas Lee Jones.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1465 | [[:d:Q5271223|Q5271223]] | [[Diana Markosian]] | [[Moscova]] | 1989 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1466 | [[:d:Q5271409|Q5271409]] | [[Diane Burko]] | [[Nova York]] | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Diane Burko crop CSL 2010 03 08.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1467 | [[:d:Q5288033|Q5288033]] | [[Dody Weston Thompson]] | [[Nova Orleáns]] | 1923-04-11 | [[Estados Unidos de América]] | 2012-10-14 | |- | style='text-align:right'| 1468 | [[:d:Q5293782|Q5293782]] | [[Dona Ann McAdams]] | | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1469 | [[:d:Q5296385|Q5296385]] | [[Donna Laframboise]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1470 | [[:d:Q5297398|Q5297398]] | [[Dora Curtis]] | | 1873 | [[Estados Unidos de América]] | 1920-07-04 | |- | style='text-align:right'| 1471 | [[:d:Q5297652|Q5297652]] | [[Doreen Blumhardt]] | [[Whangarei]] | 1914-03-07 | [[Nova Zelandia]] | 2009-10-17 | [[Ficheiro:Dame Doreen Blumhardt - a noted New Zealand potter - shaping a pot she has just made.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1472 | [[:d:Q5297684|Q5297684]] | [[Doreen Spooner]] | | 1928-01-30 | [[Reino Unido]] | 2019-04-21<br/>2019-04-20 | |- | style='text-align:right'| 1473 | [[:d:Q5297919|Q5297919]] | [[Doris Derby]] | [[Bronx]] | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | 2022 | [[Ficheiro:Doris Derby at Through A Lens Darkly premiere, Atlanta Film Festival 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1474 | [[:d:Q5297983|Q5297983]] | [[Doris Schoettler-Boll]] | [[Nördlingen]] | 1945-01-03 | [[Alemaña]] | 2015-01-29 | |- | style='text-align:right'| 1475 | [[:d:Q5298219|Q5298219]] | [[Dorota Nieznalska]] | [[Gdańsk]] | 1973-09-19 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Nieznalska 02-06-2003.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1476 | [[:d:Q5298243|Q5298243]] | [[Dorothea Gundtoft]] | | | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 1477 | [[:d:Q5298316|Q5298316]] | [[Dorothy Bohm]] | [[Königsberg (Q4120832)|Königsberg]] | 1924-06-22 | [[Reino Unido]] | 2023-03-15 | |- | style='text-align:right'| 1478 | [[:d:Q5298368|Q5298368]] | [[Dorothy Cross]] | [[Cork]] | 1956 | [[Irlanda]] | | |- | style='text-align:right'| 1479 | [[:d:Q5298570|Q5298570]] | [[Dorothy Norman]] | [[Filadelfia]] | 1905-03-28 | [[Estados Unidos de América]] | 1997-04-12 | [[Ficheiro:Dorothy Norman, by Alfred Stieglitz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1480 | [[:d:Q5299500|Q5299500]] | [[Dotty Attie]] | [[concello de Pennsauken]] | 1938-03-20 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1481 | [[:d:Q5302393|Q5302393]] | [[Dove Bradshaw]] | [[Nova York]] | 1949-09-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Dove Bradshaw 2011 Elemental Matters.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1482 | [[:d:Q5313287|Q5313287]] | [[Dulah Marie Evans]] | [[Oskaloosa]] | 1875-02-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1951-07-24 | [[Ficheiro:Photograph of Dulah Evans.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1483 | [[:d:Q5313326|Q5313326]] | [[Dulce Pinzon]] | [[Cidade de México]] | 1974 | [[México]] | | [[Ficheiro:Dulce Pinzón cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1484 | [[:d:Q5338570|Q5338570]] | [[Edith Hollant]] | [[Porto Príncipe]] | 1938 | [[Haití]] | | |- | style='text-align:right'| 1485 | [[:d:Q5338691|Q5338691]] | [[Edith Watson]] | [[East Windsor Hill Historic District]] | 1861 | [[Estados Unidos de América]] | 1943 | [[Ficheiro:Edith Sarah Watson, by Horace L. Bundy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1486 | [[:d:Q5338745|Q5338745]] | [[Editta Sherman]] | [[Filadelfia]] | 1912-07-09 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-11-01 | |- | style='text-align:right'| 1487 | [[:d:Q5349268|Q5349268]] | [[Eiko Yamazawa]] | [[Osaca]] | 1899 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 1995 | [[Ficheiro:Yamazawa Eiko.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1488 | [[:d:Q5353184|Q5353184]] | [[Elaine Constantine]] | [[Bury]] | 1965 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1489 | [[:d:Q5353252|Q5353252]] | [[Elaine Mayes]] | [[Berkeley, California|Berkeley]] | 1936-10-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1490 | [[:d:Q5354235|Q5354235]] | [[Eleanor Butler Alexander-Roosevelt]] | [[Nova York]] | 1888 | [[Estados Unidos de América]] | 1960-05-29 | [[Ficheiro:ROOSEVELT, THEODORE, JR., MRS. LCCN2016861196 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1491 | [[:d:Q5358998|Q5358998]] | [[Elena Dorfman]] | | 1937 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1492 | [[:d:Q5359130|Q5359130]] | [[Elena Skochilo]] | [[Bixkek]] | 1980-11-15 | [[Kirguizistán]] | | [[Ficheiro:Elena Skochilo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1493 | [[:d:Q5359257|Q5359257]] | [[Eleonore Hendricks]] | [[Estado de Nova York|Nova York]] | 1983 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1494 | [[:d:Q5361140|Q5361140]] | [[Elinor Carucci]] | [[Xerusalén]] | 1971-06-11 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Israel]] | | [[Ficheiro:ElinorCarucciNov08.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1495 | [[:d:Q5361467|Q5361467]] | [[Kunie Sugiura]] | [[Nagoia]] | 1942 | [[Xapón]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1496 | [[:d:Q5362320|Q5362320]] | [[Elizabeth Anne Finn]] | [[Varsovia]] | 1825-03-14 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1921-01-18 | |- | style='text-align:right'| 1497 | [[:d:Q5362354|Q5362354]] | [[Elizabeth Axtman]] | [[Andrews Air Force Base]] | 1980 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1498 | [[:d:Q5362488|Q5362488]] | [[Elizabeth Buehrmann]] | [[Cape Girardeau]] | 1886-06-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1965-03 | |- | style='text-align:right'| 1499 | [[:d:Q5362781|Q5362781]] | [[Elizabeth Flint Wade]] | [[Cassville]] | 1849-10-29 | [[Estados Unidos de América]] | 1915 | |- | style='text-align:right'| 1500 | [[:d:Q5362838|Q5362838]] | [[Elizabeth Gill Lui]] | [[Yonkers]] | 1951-02-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Elizabethgilllui.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1501 | [[:d:Q5362967|Q5362967]] | [[Elizabeth Heyert]] | | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1502 | [[:d:Q5364442|Q5364442]] | [[Lena Herzog]] | [[Ekaterimburgo]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Unión Soviética]] | | [[Ficheiro:Portrait of Lena Herzog.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1503 | [[:d:Q5364768|Q5364768]] | [[Ellen Brooks]] | [[Os Ánxeles]] | 1946-02-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1504 | [[:d:Q5364821|Q5364821]] | [[Ellen Elizabeth Ferner]] | [[Auckland]] | 1869-09-13 | [[Nova Zelandia]] | 1930-11-03 | |- | style='text-align:right'| 1505 | [[:d:Q5364898|Q5364898]] | [[Ellen José]] | [[Cairns]] | 1951 | [[Australia]] | 2017 | [[Ficheiro:Torres Strait Islander Ellen Jose at the Commemoration for Tunnerminnerwait and Maulboyheenner 2012 (6730352391).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1506 | [[:d:Q5365071|Q5365071]] | [[Ellen Wright Blackwell]] | [[Northampton]] | 1864-10-07 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1952-02-24 | [[Ficheiro:Plants of New Zealand (1906) (14597654467).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1507 | [[:d:Q5367400|Q5367400]] | [[Elsa Dorfman]] | [[Cambridge, Massachusetts|Cambridge]] | 1937-04-26 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-05-30 | [[Ficheiro:Elsa Dorfman (2005).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1508 | [[:d:Q5367441|Q5367441]] | [[Elsa Spear Byron]] | [[Big Horn]] | 1896 | [[Estados Unidos de América]] | 1992 | |- | style='text-align:right'| 1509 | [[:d:Q5368069|Q5368069]] | [[Elvin Eksioglu]] | [[Istambul]] | 1966-09-13 | [[Turquía]] | | [[Ficheiro:ElvinEksioglu2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1510 | [[:d:Q5371516|Q5371516]] | [[Emila Medková]] | [[Ústí nad Orlicí]] | 1928-11-19 | [[Checoslovaquia]] | 1985-09-19 | |- | style='text-align:right'| 1511 | [[:d:Q5372797|Q5372797]] | [[Emma Ferreira]] | [[Buckinghamshire]] | 1965-06-07 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1512 | [[:d:Q5372983|Q5372983]] | [[Emma Louisa Turner]] | [[Langton Green]] | 1867-06-09 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1940-08-13 | [[Ficheiro:EL Turner.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1513 | [[:d:Q5378864|Q5378864]] | [[Enid Crow]] | | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1514 | [[:d:Q5388955|Q5388955]] | [[Erika Davidson]] | [[Frankfurt]] | 1926-07-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2007-03-21 | |- | style='text-align:right'| 1515 | [[:d:Q5388982|Q5388982]] | [[Erika Langley]] | | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1516 | [[:d:Q5389183|Q5389183]] | [[Erin Manning]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Erin Manning.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1517 | [[:d:Q5389217|Q5389217]] | [[Erin Siegal]] | [[Estados Unidos de América]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1518 | [[:d:Q5391718|Q5391718]] | [[Alice Kaira]] | [[Helsinqui]] | 1913-02-06 | [[Finlandia]] | 2006-07-14<br/>2006 | |- | style='text-align:right'| 1519 | [[:d:Q5393229|Q5393229]] | [[Essi Renvall]] | [[Oulu]] | 1911-10-03 | [[Finlandia]] | 1979-10-18 | [[Ficheiro:Essi-Renvall-1961.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1520 | [[:d:Q5399277|Q5399277]] | [[Ulli Kyrklund]] | | 1927-09-19 | [[Finlandia]] | 2011-01-13 | |- | style='text-align:right'| 1521 | [[:d:Q5401137|Q5401137]] | [[Esther Anderson]] | [[Highgate]] | 1945-08-04 | [[Xamaica]] | | [[Ficheiro:Esther Anderson. London.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1522 | [[:d:Q5401150|Q5401150]] | [[Esther Baum Born]] | [[Palo Alto]] | 1902 | [[Estados Unidos de América]] | 1987 | |- | style='text-align:right'| 1523 | [[:d:Q5401226|Q5401226]] | [[Esther Levine]] | | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1524 | [[:d:Q5403081|Q5403081]] | [[Ethel Brilliana Tweedie]] | [[Londres]] | 1862-01-01 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1940-04-15 | [[Ficheiro:Mrs Alec Tweedie (1862-1940), by Herbert Gustave Schmalz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1525 | [[:d:Q5409595|Q5409595]] | [[Ulla Rantanen]] | [[Keitele]] | 1938-07-18 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1526 | [[:d:Q5409749|Q5409749]] | [[Una Garlick]] | [[Mount Eden]] | 1883-02-15 | [[Nova Zelandia]] | 1951-03-17 | |- | style='text-align:right'| 1527 | [[:d:Q5412317|Q5412317]] | [[Ruth Watson]] | | 1962 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1528 | [[:d:Q5415052|Q5415052]] | [[Eva Fuka]] | [[Praga]] | 1927-05-05 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2015-11-25 | [[Ficheiro:Eva Fuková (2015) II.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1529 | [[:d:Q5415198|Q5415198]] | [[Eva Vermandel]] | [[Bélxica]] | 1974-07-07 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 1530 | [[:d:Q5416232|Q5416232]] | [[Eveleen Myers]] | [[Londres]] | 1856-11-21 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1937-03-12 | [[Ficheiro:George Frederic Watts - Portrait of Eveleen Tennant (later Mrs. F.W.H. Myers).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1531 | [[:d:Q5416342|Q5416342]] | [[Evelyn Hockstein]] | [[Washington, D.C.]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1532 | [[:d:Q5416347|Q5416347]] | [[Evelyn Hofer]] | [[Marburgo]] | 1922-01-21 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[México]]<br/>[[Reich Alemán]] | 2009-11-02 | |- | style='text-align:right'| 1533 | [[:d:Q5420992|Q5420992]] | [[Yoshino Ōishi]] | [[Suginami]] | 1944-05-28 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1534 | [[:d:Q5434737|Q5434737]] | [[Farah Nosh]] | [[Canadá]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1535 | [[:d:Q5437899|Q5437899]] | [[Fatma Abdullah]] | [[Emirato de Dubai|Dubai]] | 1980 | [[Emiratos Árabes Unidos]] | | |- | style='text-align:right'| 1536 | [[:d:Q5438915|Q5438915]] | [[Fay Godwin]] | [[Berlín]] | 1931-02-17 | [[Reino Unido]] | 2005-05-27 | |- | style='text-align:right'| 1537 | [[:d:Q5439111|Q5439111]] | [[Faythe Levine]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Faythe Levine TSF 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1538 | [[:d:Q5441680|Q5441680]] | [[Felice Frankel]] | [[Brooklyn]] | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Felice Frankel, 2004.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1539 | [[:d:Q5451017|Q5451017]] | [[Fiona Ayerst]] | | 1965-09-20 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Fiona Ayerst with Nikonos.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1540 | [[:d:Q5451020|Q5451020]] | [[Fiona Banner]] | [[Liverpool]]<br/>[[Merseyside]] | 1966-06-23 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1541 | [[:d:Q5460504|Q5460504]] | [[Flore Zoé]] | [[Delft]] | 1975 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1542 | [[:d:Q5460615|Q5460615]] | [[Florence Farmborough]] | [[Aylesbury]] | 1887-04-15 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1978-08-18 | [[Ficheiro:The Red Cross on the Eastern Front, 1914-1917 Q98425.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1543 | [[:d:Q5460753|Q5460753]] | [[Florence Randle]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1544 | [[:d:Q5509872|Q5509872]] | [[Fusako Kodama]] | [[Wakayama]] | 1945 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1545 | [[:d:Q5511775|Q5511775]] | [[Füsun Önal]] | [[Istambul]] | 1947-03-11 | [[Turquía]] | | [[Ficheiro:Fusunonal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1546 | [[:d:Q5517038|Q5517038]] | [[Gail Albert Halaban]] | | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Gail Albert Halaban.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1547 | [[:d:Q5517088|Q5517088]] | [[Gail Gregg]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Gail Gregg at Gail Collins book signing.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1548 | [[:d:Q5517138|Q5517138]] | [[Gail O'Hara]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1549 | [[:d:Q5528548|Q5528548]] | [[Gay Block]] | [[Houston, Texas|Houston]] | 1942-03-05 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1550 | [[:d:Q5528774|Q5528774]] | [[Gayla Trail]] | [[St. Catharines]] | 1973-07-31 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1551 | [[:d:Q5531480|Q5531480]] | [[Gene Stratton-Porter]] | [[Lagro]]<br/>[[Condado de Wabash]] | 1863-08-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1924-12-06 | [[Ficheiro:GSP Portrait 01 - Front 4X6.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1552 | [[:d:Q5533072|Q5533072]] | [[Genevieve Hafner]] | [[Saint-Galmier]] | 1961-01-20 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1553 | [[:d:Q5533094|Q5533094]] | [[Genevieve Thauvette]] | | 1985-09 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1554 | [[:d:Q5548239|Q5548239]] | [[Georgina Cook]] | [[Streatham]] | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1555 | [[:d:Q5548303|Q5548303]] | [[Georgina Starr]] | [[Leeds]] | 1968 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1556 | [[:d:Q5561668|Q5561668]] | [[Susana Thénon]] | [[Buenos Aires]] | 1935-05-07 | [[Arxentina]] | 1991-04-05 | |- | style='text-align:right'| 1557 | [[:d:Q5571674|Q5571674]] | [[Yurie Nagashima]] | [[Toquio]] | 1973 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1558 | [[:d:Q5591221|Q5591221]] | [[Grace Hudson]] | [[Mendocino County]] | 1865-02-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1937-03-23 | [[Ficheiro:Photograph of Grace Hudson, c. 1895.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1559 | [[:d:Q5591361|Q5591361]] | [[Grace Robertson]] | [[Manchester]] | 1930-07-13 | [[Reino Unido]] | 2021-01-13<br/>2021-01-11 | |- | style='text-align:right'| 1560 | [[:d:Q5605139|Q5605139]] | [[Greer Lankton]] | [[Flint]] | 1958-04-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1996-11-18 | [[Ficheiro:Greer Lankton Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1561 | [[:d:Q5620758|Q5620758]] | [[Michiko Matsumoto]] | | 1950 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1562 | [[:d:Q5642732|Q5642732]] | [[Halla Ayla]] | [[Bagdad]] | 1957 | [[Iraq]] | | |- | style='text-align:right'| 1563 | [[:d:Q5643240|Q5643240]] | [[Hally Pancer]] | | 1961 | [[Israel]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1564 | [[:d:Q5649085|Q5649085]] | [[Hanneli Mustaparta]] | [[Bærum]] | 1982-10-13 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Hanneli Mustaparta during Paris Haute Couture Shows 2012 (2) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1565 | [[:d:Q5649087|Q5649087]] | [[Hannelore Baron]] | [[Dillingen/Saar]] | 1926-06-08 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1987-04-28<br/>1987-04-27 | [[Ficheiro:Hannelore Baron in Studio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1566 | [[:d:Q5657537|Q5657537]] | [[Adelina Dematti de Alaye]] | [[Chivilcoy]] | 1927-06-05 | [[Arxentina]] | 2016-05-24 | |- | style='text-align:right'| 1567 | [[:d:Q5693717|Q5693717]] | [[Heather Angel]] | | 1941 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1568 | [[:d:Q5702008|Q5702008]] | [[Helen Chadwick]] | [[Londres]] | 1953-05-18<br/>1953-05-15 | [[Reino Unido]] | 1996-03-15 | |- | style='text-align:right'| 1569 | [[:d:Q5702564|Q5702564]] | [[Helen K. Garber]] | | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1570 | [[:d:Q5727135|Q5727135]] | [[Bertha Marion Lahman]] | [[Tiskilwa]] | 1872-12-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1954 | |- | style='text-align:right'| 1571 | [[:d:Q5741690|Q5741690]] | [[Hermione Wiltshire]] | [[Londres]] | 1963-04-17 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1572 | [[:d:Q5752350|Q5752350]] | [[Carmela García]] | [[Arrecife, Lanzarote|Arrecife]] | 1964-09-16 | [[España]] | | [[Ficheiro:Carmela García.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1573 | [[:d:Q5760910|Q5760910]] | [[Hilary Brace]] | [[Seattle]] | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1574 | [[:d:Q5761403|Q5761403]] | [[Hilda Lizarazu]] | | 1963-10-12 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:“Cantautoras Argentinas”, Hilda Lizarazu en la Feria del Libro (34248238812).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1575 | [[:d:Q5779293|Q5779293]] | [[Sarah Angelina Acland]] | [[Broad Street]] | 1849-06-26 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1930-12-02 | [[Ficheiro:Sarah Acland with her Portuguese guitar and dog (self-portrait).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1576 | [[:d:Q5791469|Q5791469]] | [[Cristina Grande]] | [[Lanaja]] | 1962 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1577 | [[:d:Q5856004|Q5856004]] | [[Gabriela Liffschitz]] | [[Buenos Aires]] | 1963-09-10 | [[Arxentina]] | 2004 | |- | style='text-align:right'| 1578 | [[:d:Q5872272|Q5872272]] | [[Hitomi Watanabe]] | [[Toquio]] | 1939 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1579 | [[:d:Q5912619|Q5912619]] | [[Hou Bo]] | [[Xia County]] | 1924-09-17 | [[República Popular da China]] | 2017-11-26 | [[Ficheiro:Hou Bo 1949.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1580 | [[:d:Q5916277|Q5916277]] | [[Inka Martí]] | [[Beckum]] | 1964-01-06 | [[España]] | | [[Ficheiro:Inka Martí Kiemann.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1581 | [[:d:Q5920206|Q5920206]] | [[Irene Suárez]] | [[Alcalá de Henares]] | 20th century | [[España]] | | [[Ficheiro:Irenesuarez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1582 | [[:d:Q5929736|Q5929736]] | [[Huggy Ragnarsson]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1583 | [[:d:Q5936449|Q5936449]] | [[Jose Girl]] | [[Zaragoza]] | 1977-05-01 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1584 | [[:d:Q5936654|Q5936654]] | [[Huma Bhabha]] | [[Karachi]] | 1962 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 1585 | [[:d:Q5936657|Q5936657]] | [[Huma Mulji]] | [[Karachi]] | 1970 | [[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 1586 | [[:d:Q5942577|Q5942577]] | [[Hung Liu]] | [[Changchun]] | 1948-02-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-08-07 | [[Ficheiro:Artist Hung Liu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1587 | [[:d:Q5950319|Q5950319]] | [[Maryam Zandi]] | [[Gorgan]] | 1947-01-10 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Maryam Zandi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1588 | [[:d:Q5954413|Q5954413]] | [[Luna Shad]] | [[Isfahán]] | 1972-08-16 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 1589 | [[:d:Q5958016|Q5958016]] | [[Hila Sedighi]] | [[Teherán]] | 1985 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:هیلا صدیقی ۱.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1590 | [[:d:Q5961530|Q5961530]] | [[Parivash Nazarieh]] | [[Gachsaran County]] | 1970-01-23 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 1591 | [[:d:Q5973357|Q5973357]] | [[Leonor Basalo]] | | 1957 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 1592 | [[:d:Q5976933|Q5976933]] | [[Lisa Rinzler]] | [[Nova Jersey]] | 1955-11-30 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1593 | [[:d:Q5981530|Q5981530]] | [[Lourdes Almeida]] | [[Cidade de México]] | 1952-06-02 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 1594 | [[:d:Q5983367|Q5983367]] | [[Ianna Andreadis]] | | 1960 | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1595 | [[:d:Q5991152|Q5991152]] | [[Ifeoma Onyefulu]] | [[Onitsha]] | 1959 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 1596 | [[:d:Q6003566|Q6003566]] | [[María Cristina Orive]] | [[Antigua Guatemala|Antiga Guatemala]] | 1931 | [[Guatemala]] | 2017-09-02 | |- | style='text-align:right'| 1597 | [[:d:Q6004250|Q6004250]] | [[María Magdalena Campos-Pons]] | [[Matanzas]] | 1959-08-22 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Cuba]] | | |- | style='text-align:right'| 1598 | [[:d:Q6024173|Q6024173]] | [[Morgana Vargas Llosa]] | [[Barcelona]] | 1974-01-16 | [[Perú]]<br/>[[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1599 | [[:d:Q6033176|Q6033176]] | [[Ingrid Falk]] | | 1960 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1600 | [[:d:Q6036469|Q6036469]] | [[İdil Dizdar]] | [[Esmirna]] | 1982-09-20 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 1601 | [[:d:Q6036628|Q6036628]] | [[Semiha Es]] | [[Fatih]] | 1912 | [[Turquía]] | 2012-12-11 | |- | style='text-align:right'| 1602 | [[:d:Q6069089|Q6069089]] | [[Irene Kopelman]] | [[Provincia de Córdoba, Arxentina|Provincia de Córdoba]] | 1974 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 1603 | [[:d:Q6070303|Q6070303]] | [[Iris Woolcock]] | | 1896-02-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 1604 | [[:d:Q6074772|Q6074772]] | [[Ceren Karaçayır]] | [[Istambul]] | 1983 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 1605 | [[:d:Q6075834|Q6075834]] | [[Pilar Pequeño]] | [[Madrid]] | 1944 | [[España]] | | [[Ficheiro:Pilar Pequeño 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1606 | [[:d:Q6085688|Q6085688]] | [[Bala Atabek]] | [[Istambul]] | 1985-12-27 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 1607 | [[:d:Q6116329|Q6116329]] | [[Jackie Ferrara]] | [[Detroit]] | 1929-11-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jackie Ferrara 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1608 | [[:d:Q6116398|Q6116398]] | [[Saab Magalona]] | [[Manila]] | 1988-11-23 | [[Filipinas]] | | [[Ficheiro:Saab Magalona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1609 | [[:d:Q6120151|Q6120151]] | [[Jacqueline Livingston]] | [[Phoenix]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-06-21 | |- | style='text-align:right'| 1610 | [[:d:Q6126884|Q6126884]] | [[Rika Noguchi]] | [[Toquio (Q7473516)|Toquio]] | 1971 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1611 | [[:d:Q6150576|Q6150576]] | [[Jana Schneider]] | [[McFarland]] | 1951-10-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jana-schneider-in-moscow.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1612 | [[:d:Q6150766|Q6150766]] | [[Jananne Al-Ani]] | [[Kirkuk]] | 1966<br/>1966-11 | [[Irlanda]]<br/>[[Iraq]]<br/>[[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1613 | [[:d:Q6151187|Q6151187]] | [[Jane Bown]] | [[Eastnor]] | 1925-03-13 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2014-12-21 | |- | style='text-align:right'| 1614 | [[:d:Q6151213|Q6151213]] | [[Jane Burton]] | | 1966 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1615 | [[:d:Q6152176|Q6152176]] | [[Eaton Hamilton]] | [[Hamilton, Canadá|Hamilton]] | 1954-07-19 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1616 | [[:d:Q6152656|Q6152656]] | [[Jane Reece]] | | 1868-06-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1961-06-10 | [[Ficheiro:JaneReece ThePoinsettiaGirl-Self-Portrait+1907+DaytonArt Institute.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1617 | [[:d:Q6152840|Q6152840]] | [[Jane Thomson]] | | 1858 | [[Nova Zelandia]] | 1944 | |- | style='text-align:right'| 1618 | [[:d:Q6152865|Q6152865]] | [[Jane Ussher]] | [[Dunedin]] | 1953 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Jane Ussher.PNG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1619 | [[:d:Q6152902|Q6152902]] | [[Jane Wattenberg]] | [[Connecticut]] | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1620 | [[:d:Q6153202|Q6153202]] | [[Janet Biggs]] | | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Janet Biggs Headshot.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1621 | [[:d:Q6153683|Q6153683]] | [[Janette Beckman]] | [[Londres]] | 1959 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Beckman headshot grahame.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1622 | [[:d:Q6154531|Q6154531]] | [[Janine Antoni]] | [[Freeport]] | 1964-01-19 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Bahamas]] | | |- | style='text-align:right'| 1623 | [[:d:Q6170250|Q6170250]] | [[Jean Bell Thomas]] | | 1881-11-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1982-12-07 | |- | style='text-align:right'| 1624 | [[:d:Q6171563|Q6171563]] | [[Jean Sutherland]] | [[Glasgow]] | 1907-01-06 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2006-04-06 | |- | style='text-align:right'| 1625 | [[:d:Q6172294|Q6172294]] | [[Jeannette Montgomery Barron]] | [[Atlanta]] | 1956-10-03 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jeannette Montgomery Barron.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1626 | [[:d:Q6177172|Q6177172]] | [[Jemima Stehli]] | [[Londres]] | 1961 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1627 | [[:d:Q6177981|Q6177981]] | [[Jennie Franks]] | | | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Jennie Franks.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1628 | [[:d:Q6178370|Q6178370]] | [[Jennifer Graylock]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:GRAYLOCK JENNIFER.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1629 | [[:d:Q6182201|Q6182201]] | [[Jerilyn Lee Brandelius]] | [[La Jolla]] | 1948-06-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-08-31 | [[Ficheiro:Jerilyn Brandelius.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1630 | [[:d:Q6187736|Q6187736]] | [[Jessie Buckland]] | [[Tumai]] | 1878-05-09 | [[Nova Zelandia]] | 1939-06-08 | [[Ficheiro:46447-duho-Jessie Buckland.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1631 | [[:d:Q6187840|Q6187840]] | [[Jessie Tarbox Beals]] | [[Hamilton, Canadá|Hamilton]] | 1870-12-23 | [[Estados Unidos de América]] | 1942-05-30 | [[Ficheiro:Jessie Tarbox Beals with camera Schlesinger Library.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1632 | [[:d:Q6192786|Q6192786]] | [[Jill Culiner]] | | 1945-09-13 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1633 | [[:d:Q6192825|Q6192825]] | [[Jill Enfield]] | [[Nova York]] | 1954-08-08 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1634 | [[:d:Q6192838|Q6192838]] | [[Jill Furmanovsky]] | [[Rodesia do Sur]] | 1953 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1635 | [[:d:Q6192840|Q6192840]] | [[Jill Gibson]] | [[Os Ánxeles]] | 1942-06-18 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1636 | [[:d:Q6192911|Q6192911]] | [[Jill Krementz]] | [[Nova York]] | 1940-02-19 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1637 | [[:d:Q6201786|Q6201786]] | [[Jin-me Yoon]] | [[Seúl]] | 1960 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1638 | [[:d:Q6202508|Q6202508]] | [[Jini Dellaccio]] | | 1917-01-31 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-07-03 | [[Ficheiro:Jini Dellaccio 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1639 | [[:d:Q6203538|Q6203538]] | [[Jiyul]] | | 1957 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 1640 | [[:d:Q6205017|Q6205017]] | [[Joan E. Biren]] | [[Washington, D.C.]] | 1944-07-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Joan E. Biren.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1641 | [[:d:Q6205189|Q6205189]] | [[Joan Kennelly]] | | | [[Irlanda]] | 2007 | |- | style='text-align:right'| 1642 | [[:d:Q6205216|Q6205216]] | [[Joan Leigh Fermor]] | | 1912-02-05 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2003-06-04 | |- | style='text-align:right'| 1643 | [[:d:Q6205263|Q6205263]] | [[Joan Marcus]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1644 | [[:d:Q6205740|Q6205740]] | [[Joann McPike]] | [[Nova Zelandia]] | | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1645 | [[:d:Q6207295|Q6207295]] | [[Mikiko Hara]] | [[Prefectura de Toyama]] | 1967 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1646 | [[:d:Q6207919|Q6207919]] | [[Jodi Wille]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jodi Wille, Los Angeles, CA, April 2012.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1647 | [[:d:Q6288431|Q6288431]] | [[Josephine Pryde]] | [[Alnwick]] | 1967 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1648 | [[:d:Q6297473|Q6297473]] | [[Joyce Evans]] | [[Melbourne]] | 1929-12-12 | [[Australia]] | 2019-04 | |- | style='text-align:right'| 1649 | [[:d:Q6297639|Q6297639]] | [[Joyce Tenneson]] | [[Boston]] | 1945-05-29 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1650 | [[:d:Q6303300|Q6303300]] | [[Judith Black]] | | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judith Black.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1651 | [[:d:Q6303407|Q6303407]] | [[Judith Fox]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1652 | [[:d:Q6303491|Q6303491]] | [[Judith Joy Ross]] | [[Hazleton]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ross-judith-joy galerie-zander-koeln 240617.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1653 | [[:d:Q6304405|Q6304405]] | [[Judy Dater]] | [[Hollywood]] | 1941-06-21 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1654 | [[:d:Q6304431|Q6304431]] | [[Judy Fiskin]] | [[Os Ánxeles]] | 1945-04-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1655 | [[:d:Q6306769|Q6306769]] | [[Julia Strachey]] | [[Prayagraj]] | 1901-08-14 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1979 | [[Ficheiro:Julia Frances Strachey by Dora Carrington.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1656 | [[:d:Q6308059|Q6308059]] | [[Julie Buck]] | [[Walnut Creek]] | 1974-12-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1657 | [[:d:Q6308154|Q6308154]] | [[Julie Enfield]] | [[Otava]] | 1956 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1658 | [[:d:Q6308334|Q6308334]] | [[Julie Laurberg]] | [[Grenå]] | 1856-09-07 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1925-06-29 | [[Ficheiro:Julie Laurberg 1856-1925.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1659 | [[:d:Q6308363|Q6308363]] | [[Julie Markes]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1660 | [[:d:Q6308399|Q6308399]] | [[Julie Moos]] | [[Otava]] | 1966<br/>1965 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1661 | [[:d:Q6308954|Q6308954]] | [[Julieta Schildknecht]] | [[São Paulo]] | 1960-04-07 | [[Suíza]]<br/>[[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Julieta Schildknecht.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1662 | [[:d:Q6316938|Q6316938]] | [[Justice Howard]] | [[San Francisco]] | 1960-07-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1663 | [[:d:Q6318363|Q6318363]] | [[Justine Kurland]] | [[Estado de Nova York|Nova York]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1664 | [[:d:Q6323920|Q6323920]] | [[K. S. Brooks]] | [[Nova York]] | 1963-10-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1665 | [[:d:Q6324660|Q6324660]] | [[K8 Hardy]] | [[Fort Worth, Texas|Fort Worth]] | 1977-10-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1666 | [[:d:Q6369022|Q6369022]] | [[Laura J. Gerlach]] | [[Frankfurt]] | 1980-07-23 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1667 | [[:d:Q6369664|Q6369664]] | [[Karen Graffeo]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1668 | [[:d:Q6370070|Q6370070]] | [[Karen T. Borchers]] | | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1669 | [[:d:Q6370369|Q6370369]] | [[Kari Herbert]] | [[Reino Unido]] | 1970-09-17 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1670 | [[:d:Q6371462|Q6371462]] | [[Cerise Doucède]] | [[Toulon]] | 1987 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1671 | [[:d:Q6375209|Q6375209]] | [[Katarzyna Kozyra]] | [[Varsovia]] | 1963-02-01 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Katarzyna Kozyra.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1672 | [[:d:Q6375357|Q6375357]] | [[Kate Barry]] | [[Londres]] | 1967-04-08 | [[Reino Unido]]<br/>[[Francia]] | 2013-12-11 | [[Ficheiro:Kate Barry.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1673 | [[:d:Q6375396|Q6375396]] | [[Kate Brooks]] | | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1674 | [[:d:Q6375503|Q6375503]] | [[Kate Garner]] | [[Wigan]] | 1954-07-09 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1675 | [[:d:Q6375504|Q6375504]] | [[Kate Geraghty]] | | 1972 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1676 | [[:d:Q6375541|Q6375541]] | [[Kate Holt]] | [[Zimbabwe]] | 1972 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Kate Holt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1677 | [[:d:Q6375633|Q6375633]] | [[Kate Matthews]] | [[New Albany]] | 1870-08-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1956-07-05 | |- | style='text-align:right'| 1678 | [[:d:Q6375721|Q6375721]] | [[Kate Polin]] | [[Le Petit-Quevilly]] | 1967-06-10 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Katepolin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1679 | [[:d:Q6377003|Q6377003]] | [[Kathryn Abbe]] | [[Brooklyn]] | 1919-09-22 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-01-18 | |- | style='text-align:right'| 1680 | [[:d:Q6377101|Q6377101]] | [[Kathryn Parker Almanas]] | | 1981-10-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1681 | [[:d:Q6377222|Q6377222]] | [[Kathy Fields]] | [[Estados Unidos de América]] | 1947-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1682 | [[:d:Q6377329|Q6377329]] | [[Kathy Vargas]] | [[San Antonio, Texas|San Antonio]] | 1950-06-23 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1683 | [[:d:Q6377999|Q6377999]] | [[Katrina del Mar]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1684 | [[:d:Q6383546|Q6383546]] | [[Kei Orihara]] | [[Shimonoseki]] | 1948 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1685 | [[:d:Q6383569|Q6383569]] | [[Keidy Moreno]] | [[Cagua]] | 1983-07-19 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 1686 | [[:d:Q6385757|Q6385757]] | [[Kelli Connell]] | [[Oklahoma City]] | 1974 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1687 | [[:d:Q6386260|Q6386260]] | [[Kelly Richardson]] | [[Burlington]] | 1972-08-02 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1688 | [[:d:Q6409418|Q6409418]] | [[Kim Stringfellow]] | | 1963-07-31 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1689 | [[:d:Q6409872|Q6409872]] | [[Kimberlie R. Acosta]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1690 | [[:d:Q6414634|Q6414634]] | [[Kipleigh W. Brown]] | [[Chicago]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1691 | [[:d:Q6416120|Q6416120]] | [[Kirsten Stoltmann]] | | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1692 | [[:d:Q6424999|Q6424999]] | [[Thora Hallager]] | [[Copenhague]] | 1821-02-03 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1884-06-16 | [[Ficheiro:Thora Hallager 1866.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1693 | [[:d:Q6437748|Q6437748]] | [[Kristen Ashburn]] | | 1973 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1694 | [[:d:Q6438159|Q6438159]] | [[Kristin Lodoen Linder]] | | 1966-04-18 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1695 | [[:d:Q6449800|Q6449800]] | [[Valerie Alia]] | | 1942 | [[Canadá]]<br/>[[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1696 | [[:d:Q6451257|Q6451257]] | [[Sandra Becker]] | [[Friburgo, Alemaña|Friburgo]] | 1967 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Sandra Becker 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1697 | [[:d:Q6452534|Q6452534]] | [[Vera Bourgeois]] | [[Dillingen/Saar]] | 1961-07-08 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1698 | [[:d:Q6454410|Q6454410]] | [[Anke Caroline Burger]] | [[Darmstadt]] | 1964 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1699 | [[:d:Q6456452|Q6456452]] | [[L. Frank]] | | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:L frank2008 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1700 | [[:d:Q6461301|Q6461301]] | [[Luzia-Maria Derks]] | [[Goch]] | 1959-02-14 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Luzia Maria Derks.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1701 | [[:d:Q6473907|Q6473907]] | [[Laila el-Haddad]] | [[Kuwait]] | 1978 | [[Estado de Palestina]] | | [[Ficheiro:Laila El Haddad.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1702 | [[:d:Q6476968|Q6476968]] | [[Marianne Grøndahl]] | [[Stege]] | 1938-11-27 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 2012-03-19 | |- | style='text-align:right'| 1703 | [[:d:Q6481838|Q6481838]] | [[Lamia Joreige]] | [[Beirut]] | 1972 | [[Líbano]] | | |- | style='text-align:right'| 1704 | [[:d:Q6488522|Q6488522]] | [[Lara Baladi]] | [[Beirut]] | 1969 | [[Exipto]]<br/>[[Líbano]] | | |- | style='text-align:right'| 1705 | [[:d:Q6489834|Q6489834]] | [[Birgitta Kicherer]] | [[Estocolmo]] | 1939-08-01 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1706 | [[:d:Q6498599|Q6498599]] | [[Laura Adams Armer]] | [[Sacramento, California|Sacramento]] | 1874-01-12 | [[Estados Unidos de América]] | 1963-03-16 | [[Ficheiro:Laura Adams Armer at the California School of Design.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1707 | [[:d:Q6499122|Q6499122]] | [[Laura Letinsky]] | [[Winnipeg]] | 1962 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1708 | [[:d:Q6499196|Q6499196]] | [[Laura McPhee]] | [[Manhattan]] | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1709 | [[:d:Q6499289|Q6499289]] | [[Laura Owens]] | [[Euclid]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1710 | [[:d:Q6499562|Q6499562]] | [[Laura Wilson]] | [[Massachusetts]] | 1939-10-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Laura Wilson 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1711 | [[:d:Q6500192|Q6500192]] | [[Lauren Dukoff]] | | 1984 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lauren Dukoff, July 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1712 | [[:d:Q6501744|Q6501744]] | [[Laurie Toby Edison]] | [[Nova York]] | 1942-03-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Laurie Toby Edison in 2003.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1713 | [[:d:Q6509257|Q6509257]] | [[Leah Singer]] | [[Winnipeg]] | 1962 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1714 | [[:d:Q6513971|Q6513971]] | [[Janice Loeb]] | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Nova York]] | 1902-12-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1996-02-18 | |- | style='text-align:right'| 1715 | [[:d:Q6513986|Q6513986]] | [[Ulrike von Loeper]] | | 1985-02-07 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1716 | [[:d:Q6519844|Q6519844]] | [[Leila Bela]] | [[Teherán]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1717 | [[:d:Q6521011|Q6521011]] | [[Ingeborg Meyer-Rey]] | [[Berlín]] | 1920-12-14 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]]<br/>[[Reich Alemán]] | 2001-04-04 | |- | style='text-align:right'| 1718 | [[:d:Q6530214|Q6530214]] | [[Lesa Amoore]] | [[San Diego]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1719 | [[:d:Q6530231|Q6530231]] | [[Ursula Pfistermeister]] | [[Ratisbona]] | 1932 | [[Alemaña]] | 2012-12-17 | |- | style='text-align:right'| 1720 | [[:d:Q6530882|Q6530882]] | [[Leslie Hewitt]] | [[Nova York]]<br/>[[Queens]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Leslie Hewitt Exhibition at Power Plant (24728649456).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1721 | [[:d:Q6531467|Q6531467]] | [[Shiho Fukada]] | | 20th century | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1722 | [[:d:Q6533524|Q6533524]] | [[Lette Valeska]] | [[Braunschweig]] | 1885-08-20 | [[Alemaña]] | 1985-01-08 | [[Ficheiro:The Promised Land.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1723 | [[:d:Q6533636|Q6533636]] | [[Narelle Autio]] | [[Adelaida]] | 1969 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1724 | [[:d:Q6539375|Q6539375]] | [[Lia Chang]] | [[San Francisco]] | 1963-09-29 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lia Chang.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1725 | [[:d:Q6539382|Q6539382]] | [[Lia Halloran]] | [[Chicago]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1726 | [[:d:Q6543586|Q6543586]] | [[Lida Moser]] | [[Nova York]] | 1920-08-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-08-11 | |- | style='text-align:right'| 1727 | [[:d:Q6544089|Q6544089]] | [[Rigmor Dahl Delphin]] | [[Christiania]] | 1908-10-09 | [[Noruega]] | 1993-12-28 | |- | style='text-align:right'| 1728 | [[:d:Q6550159|Q6550159]] | [[Lina Dorado]] | [[Bogotá]] | 1975-04-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lina Dorado Contemporary Artist.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1729 | [[:d:Q6552064|Q6552064]] | [[Linda White]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1942-04-21 | [[Estados Unidos de América]] | 2010-02-27 | |- | style='text-align:right'| 1730 | [[:d:Q6552073|Q6552073]] | [[Linda Wolf]] | [[Os Ánxeles]] | 1950-03-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Linda with camera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1731 | [[:d:Q6552646|Q6552646]] | [[Lindsay Adler]] | | 1985-09-17 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1732 | [[:d:Q6554345|Q6554345]] | [[Jovan Horî]] | [[Kurdistán|Curdistán]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1733 | [[:d:Q6556239|Q6556239]] | [[Laleh Eskandari]] | [[Torbat-e Heydarieh]] | 1975-12-21 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Laleh Eskandari, 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1734 | [[:d:Q6557805|Q6557805]] | [[Lisa Bellear]] | [[Melbourne]] | 1961-05-02 | [[Australia]] | 2006-07-05 | |- | style='text-align:right'| 1735 | [[:d:Q6558163|Q6558163]] | [[Lisa Kristine]] | [[San Francisco]] | 1965-09-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kofi Portrait.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1736 | [[:d:Q6558182|Q6558182]] | [[Lisa Law]] | [[Estados Unidos de América]] | 1943-03-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lisa Law & unidentified woman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1737 | [[:d:Q6558757|Q6558757]] | [[Liselotte Grschebina]] | [[Alemaña]] | 1908-05-02 | [[Alemaña]] | 1994-06-14 | [[Ficheiro:Grschebina 1933.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1738 | [[:d:Q6565236|Q6565236]] | [[Barbara Sonneborn]] | [[Chicago]] | 1944 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1739 | [[:d:Q6567261|Q6567261]] | [[Kate Steinitz]] | [[Bytom]] | 1889-08-02 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1975-04-07 | [[Ficheiro:1932 anonym Fotoportrait Käte Steinitz und Ernst Steinitz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1740 | [[:d:Q6573899|Q6573899]] | [[Dalia Amotz]] | [[Xerusalén]] | 1938-08-12 | [[Israel]] | 1994-11-27 | |- | style='text-align:right'| 1741 | [[:d:Q6577777|Q6577777]] | [[Marianne Wex]] | [[Hamburgo]] | 1937-07-13 | [[Alemaña]] | 2020-10-13 | |- | style='text-align:right'| 1742 | [[:d:Q6660278|Q6660278]] | [[Liz Rideal]] | [[Aylesbury]] | 1954 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1743 | [[:d:Q6660434|Q6660434]] | [[Liza Ryan]] | [[Norfolk, Inglaterra|Condado de Norfolk, Inglaterra]] | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1744 | [[:d:Q6668231|Q6668231]] | [[Lois Conner]] | [[Nova York]] | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1745 | [[:d:Q6668267|Q6668267]] | [[Lois Greenfield]] | [[Nova York]] | 1949-04-18 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1746 | [[:d:Q6681389|Q6681389]] | [[Lorna Simpson]] | [[Brooklyn]] | 1960-08-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:LornaSimpsonApr09 cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1747 | [[:d:Q6681405|Q6681405]] | [[Lorna Yabsley]] | | 1964-07-19 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Lorna Yabsley 2.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1748 | [[:d:Q6681660|Q6681660]] | [[Lorraine Monk]] | [[Montreal]] | 1922-05-26 | [[Canadá]] | 2020-12-17 | [[Ficheiro:Lorraine Monk and Gerald Ford 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1749 | [[:d:Q6681667|Q6681667]] | [[Lorraine O'Grady]] | [[Boston]] | 1934-09-21 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-12-13 | [[Ficheiro:Ogrady 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1750 | [[:d:Q6684928|Q6684928]] | [[Lotte Meitner-Graf]] | [[Viena]] | 1898 | [[Austria]] | 1973-05 | |- | style='text-align:right'| 1751 | [[:d:Q6688933|Q6688933]] | [[Louise Rosskam]] | [[Filadelfia]] | 1910-03-27 | [[Estados Unidos de América]] | 2003-04-01 | [[Ficheiro:Edwin-and-Louise-Rosskam.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1752 | [[:d:Q6688988|Q6688988]] | [[Louise Vyent]] | | 1965 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1753 | [[:d:Q6697152|Q6697152]] | [[Lucienne Bloch]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1909-01-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1999-03-13 | [[Ficheiro:Lucienne Bloch, 1960.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1754 | [[:d:Q6698350|Q6698350]] | [[Lucy Hanna]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:LHannaPortrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1755 | [[:d:Q6707626|Q6707626]] | [[Lydia Grigorieva]] | [[Novosvitlivka]] | 1945-08-12 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Lydia Grigorieva at the British Library 12 April 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1756 | [[:d:Q6708998|Q6708998]] | [[Lynn Davis]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1944 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1757 | [[:d:Q6709037|Q6709037]] | [[Lynn Goldsmith]] | [[Detroit]] | 1948-02-11 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1758 | [[:d:Q6709060|Q6709060]] | [[Lynn Hershman Leeson]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1941-06-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lynn Hershman Leeson Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1759 | [[:d:Q6709101|Q6709101]] | [[Lynn Kohlman]] | [[Teaneck]] | 1946-08-12 | [[Estados Unidos de América]] | 2008-09-14 | |- | style='text-align:right'| 1760 | [[:d:Q6709227|Q6709227]] | [[Lynn Stern]] | [[Nova York]] | 1942 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1761 | [[:d:Q6709331|Q6709331]] | [[Lynne Bentley-Kemp]] | | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1762 | [[:d:Q6712200|Q6712200]] | [[M.J. Alexander]] | [[Sault Ste. Marie]] | 1961-07-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mjalexander centenarians.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1763 | [[:d:Q6721495|Q6721495]] | [[Mabel Osgood Wright]] | [[Nova York]] | 1859-01-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1934-07-16 | [[Ficheiro:Mabel Osgood Wright Bird-Lore-v15-crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1764 | [[:d:Q6726997|Q6726997]] | [[Madeline Brandeis]] | | 1897-12-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1937-06-28<br/>1937-06-27 | [[Ficheiro:Madeline Brandeis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1765 | [[:d:Q6730215|Q6730215]] | [[Maggie Diaz]] | [[Kansas City, Missouri|Kansas City]] | 1925-02-25 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Australia]] | 2016-10-16 | |- | style='text-align:right'| 1766 | [[:d:Q6730320|Q6730320]] | [[Maggie Taylor]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1961 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Maggietaylor1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1767 | [[:d:Q6736935|Q6736935]] | [[Mairi Chisholm]] | [[Nairn]] | 1896-02-26 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1981-08-22 | [[Ficheiro:Knocker iwn.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1768 | [[:d:Q6743111|Q6743111]] | [[Malerie Marder]] | [[Filadelfia]] | 1971-02-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1769 | [[:d:Q6743859|Q6743859]] | [[Malka Spigel]] | | 1954-07-19 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 1770 | [[:d:Q6756680|Q6756680]] | [[Marcey Jacobson]] | [[Nova York]] | 1911-09-27 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-07-26 | |- | style='text-align:right'| 1771 | [[:d:Q6759809|Q6759809]] | [[Małgorzata Pośpiech]] | [[Nova York]] | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1772 | [[:d:Q6759825|Q6759825]] | [[Margaret Randall]] | [[Nova York]] | 1936-12-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Margaret 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1773 | [[:d:Q6760003|Q6760003]] | [[Margaret Warner Morley]] | [[Montrose]] | 1858-02-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1923-12-12 | |- | style='text-align:right'| 1774 | [[:d:Q6760746|Q6760746]] | [[Margriet Smulders]] | [[Bussum]] | 1955-07-13 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1775 | [[:d:Q6761759|Q6761759]] | [[Mariah Robertson]] | | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1776 | [[:d:Q6761957|Q6761957]] | [[Marian Penner Bancroft]] | [[Chilliwack]] | 1947 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1777 | [[:d:Q6762246|Q6762246]] | [[Marianne Majerus]] | [[Clervaux]] | 1956-09-05 | [[Reino Unido]]<br/>[[Luxemburgo]] | | [[Ficheiro:Marianne Majerus.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1778 | [[:d:Q6762669|Q6762669]] | [[Marie-Helene Carleton]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kambiz Hosseini, Marie-Hélène Carleton, Micah Garen, Saman Arbabi, Shima'a Helmy - PopTech 2011 - Camden Maine USA (6266153055).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1779 | [[:d:Q6762808|Q6762808]] | [[Marie Cosindas]] | [[Boston]] | 1925-09-22<br/>1923-09-22 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-05-25 | |- | style='text-align:right'| 1780 | [[:d:Q6763118|Q6763118]] | [[Marie Šechtlová]] | [[Chomutov]] | 1928-03-25 | [[República Checa]] | 2008-07-05 | [[Ficheiro:Marie Sechtlova portret.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1781 | [[:d:Q6763317|Q6763317]] | [[Marija Makarovič]] | [[Liubliana]] | 1930-08-15 | [[Eslovenia]]<br/>[[República Federal Socialista de Iugoslavia]]<br/>[[Reino de Iugoslavia]] | | [[Ficheiro:Marija Makarovič 1963.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1782 | [[:d:Q6763548|Q6763548]] | [[Marilyn Houlberg]] | | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | 2012-06-30 | |- | style='text-align:right'| 1783 | [[:d:Q6763628|Q6763628]] | [[Marilyn Silverstone]] | [[Londres]] | 1929-03-09 | [[Estados Unidos de América]] | 1999-09-28 | |- | style='text-align:right'| 1784 | [[:d:Q6763819|Q6763819]] | [[Marina Faust]] | | 1950 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 1785 | [[:d:Q6763839|Q6763839]] | [[Marina Joesoef]] | [[Iacarta]] | 1959-03-24 | [[Indonesia]] | | |- | style='text-align:right'| 1786 | [[:d:Q6765115|Q6765115]] | [[Marion Carpenter]] | [[Saint Paul, Minnesota|Saint Paul]] | 1920-03-06 | [[Estados Unidos de América]] | 2002-10-29 | [[Ficheiro:MarionCarpenterside.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1787 | [[:d:Q6765186|Q6765186]] | [[Marion Ettlinger]] | | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1788 | [[:d:Q6765567|Q6765567]] | [[Marisa Catalina Casey]] | | 1979-11-05 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1789 | [[:d:Q6765646|Q6765646]] | [[Marissa Roth]] | [[Os Ánxeles]] | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1790 | [[:d:Q6765752|Q6765752]] | [[Marita Liulia]] | [[Perho]] | 1957-10-27 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Marita Liulia, portrait by Jari Kolehmainen, 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1791 | [[:d:Q6766158|Q6766158]] | [[Marjan Borsjes]] | | 1957 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Marjan Borsjes (2025).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1792 | [[:d:Q6766236|Q6766236]] | [[Marjorie Content]] | [[Nova York]] | 1895-02-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1984-08-20 | |- | style='text-align:right'| 1793 | [[:d:Q6771554|Q6771554]] | [[Markéta Luskačová]] | [[Praga]] | 1944-08-29 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Luskacova foto Tuma.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1794 | [[:d:Q6771701|Q6771701]] | [[Marleen Daniëls]] | | 1958-10-04 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 1795 | [[:d:Q6771727|Q6771727]] | [[Marlene Creates]] | [[Montreal]] | 1952 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1796 | [[:d:Q6774145|Q6774145]] | [[Marta María Pérez Bravo]] | [[A Habana]] | 1959 | [[Cuba]] | | |- | style='text-align:right'| 1797 | [[:d:Q6774533|Q6774533]] | [[Martha Rial]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1962 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1798 | [[:d:Q6774612|Q6774612]] | [[Martha Wilson]] | [[Filadelfia]] | 1947-12-18 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1799 | [[:d:Q6777697|Q6777697]] | [[Martynka Wawrzyniak]] | [[Nova York]] | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1800 | [[:d:Q6778302|Q6778302]] | [[Marvin Breckinridge Patterson]] | [[Nova York]]<br/>[[Manhattan]] | 1905-10-02<br/>1905-10-05 | [[Estados Unidos de América]] | 2002-12-11 | |- | style='text-align:right'| 1801 | [[:d:Q6779449|Q6779449]] | [[Mary Ellen Matthews]] | | 1940 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1802 | [[:d:Q6779552|Q6779552]] | [[Mary Fitzpatrick]] | | 1968 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1803 | [[:d:Q6780100|Q6780100]] | [[Mary Livingston Ripley]] | [[Nova York]] | 1914-05-11 | [[Estados Unidos de América]] | 1996-04-15 | [[Ficheiro:Mary Livingston Ripley (d. 1996), S. Dillon Ripley (1913-2001), Salim Ali.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1804 | [[:d:Q6780127|Q6780127]] | [[Mary Lou Foy]] | | 1944-08-17 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1805 | [[:d:Q6780276|Q6780276]] | [[Mary Mattingly]] | [[Rockville]] | 1979-09-08 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1806 | [[:d:Q6780316|Q6780316]] | [[Mary McIntyre]] | | 1966 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1807 | [[:d:Q6780331|Q6780331]] | [[Mary Meader]] | [[Kalamazoo]] | 1916-04-15 | [[Estados Unidos de América]] | 2008-03-16 | |- | style='text-align:right'| 1808 | [[:d:Q6780380|Q6780380]] | [[Mary Morgan Keipp]] | [[Selma, Alabama|Selma]] | 1875-10-25 | [[Estados Unidos de América]] | 1961 | |- | style='text-align:right'| 1809 | [[:d:Q6780882|Q6780882]] | [[Marry Vaux Walcott]] | [[Filadelfia]] | 1860-07-31 | [[Estados Unidos de América]] | 1940-08-22 | [[Ficheiro:Mary-vaux-walcott.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1810 | [[:d:Q6780970|Q6780970]] | [[Mary Willumsen]] | [[Frederiksberg]] | 1884-07-13 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1961-10-25 | |- | style='text-align:right'| 1811 | [[:d:Q6781095|Q6781095]] | [[Maryam Şahinyan]] | [[Sivas]] | 1911 | [[Imperio Otomán]]<br/>[[Turquía]] | 1996 | [[Ficheiro:Maryam-sahinyan.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1812 | [[:d:Q6785699|Q6785699]] | [[Masumi Hayashi]] | [[Arizona]] | 1945-09-03 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-08-17 | |- | style='text-align:right'| 1813 | [[:d:Q6791761|Q6791761]] | [[Reli Abrahami]] | | 1960-02-03 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:רלי אברהמי.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1814 | [[:d:Q6792261|Q6792261]] | [[Maud Sulter]] | [[Glasgow]] | 1960-09-19 | [[Reino Unido]] | 2008-02-27 | |- | style='text-align:right'| 1815 | [[:d:Q6793650|Q6793650]] | [[Alona Einstein]] | [[Kfar Giladi]] | 1936-06-07 | [[Israel]] | 2006-01-06 | |- | style='text-align:right'| 1816 | [[:d:Q6797905|Q6797905]] | [[Mayotte Magnus]] | | 1934 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1817 | [[:d:Q6798054|Q6798054]] | [[Mayu Kanamori]] | [[Toquio]] | 1963 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1818 | [[:d:Q6811281|Q6811281]] | [[Melanie Friend]] | [[Londres]] | 1957 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1819 | [[:d:Q6811334|Q6811334]] | [[Melanie Pullen]] | [[Nova York]] | 1975-09-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1820 | [[:d:Q6812449|Q6812449]] | [[Melinda Bordelon]] | | 1949-03-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1995-11-18 | |- | style='text-align:right'| 1821 | [[:d:Q6812880|Q6812880]] | [[Melissa Springer]] | | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1822 | [[:d:Q6813166|Q6813166]] | [[Mellon Tytell]] | | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1823 | [[:d:Q6813338|Q6813338]] | [[Melodie McDaniel]] | | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1824 | [[:d:Q6835754|Q6835754]] | [[Michal Heiman]] | [[Tel Aviv]] | 1955 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Michal Heiman, Nouraldin Musa (b. Bendisea, W, Darfur, Sudan, 1976), asylum seeker, photographer and actor in Legislative Theatre Group Holot, lives in Canada. Asylum (The Dress) 1855-2017, 2015, digitally printed photograph, 80X60 cm.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1825 | [[:d:Q6836719|Q6836719]] | [[Michèle Pearson Clarke]] | [[Porto de España|Porto España]] | 1973-02-16 | | | |- | style='text-align:right'| 1826 | [[:d:Q6836864|Q6836864]] | [[Michele Westmorland]] | | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1827 | [[:d:Q6836916|Q6836916]] | [[Michelle Bates]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1828 | [[:d:Q6838022|Q6838022]] | [[Michèle Van de Roer]] | | 1956-09-12 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1829 | [[:d:Q6838790|Q6838790]] | [[Mickey Smith]] | [[Duluth, Minnesota|Duluth]] | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1830 | [[:d:Q6851021|Q6851021]] | [[Mildred Thompson]] | [[Jacksonville, Florida|Jacksonville]] | 1936 | [[Estados Unidos de América]] | 2003-09-01 | |- | style='text-align:right'| 1831 | [[:d:Q6859586|Q6859586]] | [[Millie Gamble]] | [[Cascumpec]] | 1887 | [[Canadá]] | 1986 | |- | style='text-align:right'| 1832 | [[:d:Q6862368|Q6862368]] | [[Mimsy Møller]] | [[Oslo]] | 1955-11-02 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1833 | [[:d:Q6863056|Q6863056]] | [[Vardi Kahana]] | [[Tel Aviv]] | 1959 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Vardi kahana1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1834 | [[:d:Q6864619|Q6864619]] | [[Ming C. Lowe]] | [[Washington, D.C.]] | 1945-10-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:MingCLowe2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1835 | [[:d:Q6868841|Q6868841]] | [[Minnie Weisz]] | [[Londres]] | 1972-12 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Minnie Weisz portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1836 | [[:d:Q6873101|Q6873101]] | [[Mireille Astore]] | [[Beirut]] | 1961 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Mireille Tampa portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1837 | [[:d:Q6873257|Q6873257]] | [[Miri Nishri]] | [[Colombia]] | 1950-11-28 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:MIRINISHRI.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1838 | [[:d:Q6874759|Q6874759]] | [[Miru Kim]] | [[Stoneham]] | 1981 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Miru Kim in paris catacombs.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1839 | [[:d:Q6875505|Q6875505]] | [[Daphna Ichilov]] | [[Ramat HaSharon]] | 1964-10-18 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 1840 | [[:d:Q6879957|Q6879957]] | [[Missy Rothstein]] | [[Springfield Township]] | 1980-06-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1841 | [[:d:Q6881945|Q6881945]] | [[Mitra Tabrizian]] | | 1954<br/>1959 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 1842 | [[:d:Q6884555|Q6884555]] | [[Miyuki Matsuda]] | [[Suginami]] | 1961-10-06 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1843 | [[:d:Q6899385|Q6899385]] | [[Mong-Lan]] | [[Cidade Ho Chi Minh]] | 1970-03-25 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1844 | [[:d:Q6900062|Q6900062]] | [[Monica Rich Kosann]] | [[Nova York]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1845 | [[:d:Q6920169|Q6920169]] | [[Ruth Netzer]] | [[Tirat Zvi]] | 1944-04-14 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 1846 | [[:d:Q6928175|Q6928175]] | [[Sonyah Kolodni]] | [[Pinsk]] | 1901 | [[Israel]] | 1999-05-17 | [[Ficheiro:סוניה קולודני פיחוטקה.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1847 | [[:d:Q6948103|Q6948103]] | [[Myra Albert Wiggins]] | [[Salem, Oregón|Salem]] | 1869-12-15 | [[Estados Unidos de América]] | 1956-01-14 | [[Ficheiro:Myra Albert Wiggins, half-length profile portrait, facing left LCCN2004676326.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1848 | [[:d:Q6948632|Q6948632]] | [[Myrtle Robertson, 11th Baroness Wharton]] | [[Suráfrica]] | 1934-02-20 | [[Reino Unido]] | 2000-05-15 | |- | style='text-align:right'| 1849 | [[:d:Q6957781|Q6957781]] | [[Nadine Blacklock]] | | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | 1998 | |- | style='text-align:right'| 1850 | [[:d:Q6960011|Q6960011]] | [[Najlah Feanny]] | | 1961 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1851 | [[:d:Q6962626|Q6962626]] | [[Nancy Davenport]] | | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1852 | [[:d:Q6962805|Q6962805]] | [[Nancy Lee Andrews]] | [[Jersey City]] | 1947-05-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1853 | [[:d:Q6962829|Q6962829]] | [[Nancy M. Stuart]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1854 | [[:d:Q6963804|Q6963804]] | [[Nanna Hänninen]] | [[Rovaniemi]] | 1973 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1855 | [[:d:Q6964634|Q6964634]] | [[Naomi Duguid]] | [[Otava]] | 1950 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Naomi Duguid.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1856 | [[:d:Q6964642|Q6964642]] | [[Naomi Harris]] | [[Toronto]] | 1973-05-26 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1857 | [[:d:Q6967991|Q6967991]] | [[Natalia Almada]] | [[Cidade de México]] | 1974 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Natalia Almada.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1858 | [[:d:Q6968451|Q6968451]] | [[Natasha D'Schommer]] | | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1859 | [[:d:Q6990145|Q6990145]] | [[Nellie Stockbridge]] | [[Estados Unidos de América]] | 1868 | [[Estados Unidos de América]] | 1965 | |- | style='text-align:right'| 1860 | [[:d:Q7006959|Q7006959]] | [[Yehudit Matzkel]] | [[Bucarest]] | 1951-04-24 | [[Israel]] | 2013-02-13 | |- | style='text-align:right'| 1861 | [[:d:Q7029050|Q7029050]] | [[Nicola Kuperus]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1862 | [[:d:Q7036926|Q7036926]] | [[Nilbar Gures]] | [[Istambul]] | 1977 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 1863 | [[:d:Q7037875|Q7037875]] | [[Nina Berman]] | [[Nova York]] | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1864 | [[:d:Q7037988|Q7037988]] | [[Nina Katchadourian]] | [[Stanford]] | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1865 | [[:d:Q7038085|Q7038085]] | [[Nina Raginsky]] | [[Montreal]] | 1941-04-14 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1866 | [[:d:Q7062297|Q7062297]] | [[Miri Zahi]] | [[Jaffa]] | 1954-10-16<br/>1954 | [[Israel]] | 2020-12-29 | [[Ficheiro:מירי צחי.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1867 | [[:d:Q7070134|Q7070134]] | [[Nurit Wilde]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1868 | [[:d:Q7070136|Q7070136]] | [[Nurit Yarden]] | [[Tel Aviv]] | 1959 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Nurit Yarden (2017).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1869 | [[:d:Q7073358|Q7073358]] | [[O Zhang]] | | 1976-11-23 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 1870 | [[:d:Q7087144|Q7087144]] | [[Olive Cotton]] | [[Sydney]] | 1911-07-11 | [[Australia]] | 2003-09-27 | [[Ficheiro:Olive Cotton, holding camera from Camping trips on Culburra Beach by Max Dupain and Olive Cotton (12825579654) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1871 | [[:d:Q7087149|Q7087149]] | [[Olive Edis]] | [[Londres]] | 1876-09-03 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1955-12-28 | |- | style='text-align:right'| 1872 | [[:d:Q7088029|Q7088029]] | [[Olivia Bee]] | [[Portland, Oregón|Portland]] | 1994-04-05 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1873 | [[:d:Q7108994|Q7108994]] | [[Ottonella Mocellin]] | [[Milán]] | 1966 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1874 | [[:d:Q7119408|Q7119408]] | [[PINK de Thierry]] | [[Haarlem]] | 1943-12-17 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2023-02-25 | [[Ficheiro:PINK working on OÙ EST l'ORIGINAL d'après MB, 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1875 | [[:d:Q7129166|Q7129166]] | [[Pamela Hanson]] | [[Londres]] | 1954 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1876 | [[:d:Q7129297|Q7129297]] | [[Pamella Bordes]] | [[Nova Deli]] | 1961 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 1877 | [[:d:Q7132084|Q7132084]] | [[Paola Gianturco]] | [[Urbana]] | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Paola gianturco headshot 2012 color.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1878 | [[:d:Q7132110|Q7132110]] | [[Paola Yacoub]] | | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 1879 | [[:d:Q7137396|Q7137396]] | [[Parisa Damandan]] | | 1967 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 1880 | [[:d:Q7154648|Q7154648]] | [[Paula Bronstein]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Umbrella Revolution-3766 (15473395398) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1881 | [[:d:Q7154751|Q7154751]] | [[Paula Rae Gibson]] | | 1968 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1882 | [[:d:Q7154852|Q7154852]] | [[Paulette Frankl]] | [[California]] | 1937-02-25 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1883 | [[:d:Q7154968|Q7154968]] | [[Pauline, Lady Trevelyan]] | [[Hawkedon]] | 1816-01-25 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1866-05-13 | [[Ficheiro:Pauline, Lady Trevelyan01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1884 | [[:d:Q7162591|Q7162591]] | [[Penelope Umbrico]] | | 1957-01-31 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Arts Practicum - NYAP2018 PenelopeUmbrico (31749137068).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1885 | [[:d:Q7164433|Q7164433]] | [[Penny Slinger]] | [[Londres]] | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1886 | [[:d:Q7164451|Q7164451]] | [[Penny Wolin]] | [[Cheyenne, Wyoming|Cheyenne]] | 1953-06-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:PennyWolin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1887 | [[:d:Q7171285|Q7171285]] | [[Pery Burge]] | [[Launceston]] | 1955 | [[Reino Unido]] | 2013-02-10 | [[Ficheiro:Pery Burge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1888 | [[:d:Q7171616|Q7171616]] | [[Petah Coyne]] | [[Oklahoma City]] | 1953-09-30 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1889 | [[:d:Q7178626|Q7178626]] | [[Petra Collins]] | [[Toronto]] | 1992-12-21 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1890 | [[:d:Q7178633|Q7178633]] | [[Petra Feriancova]] | [[Bratislava]] | 1977-05-10 | [[Eslovaquia]] | | [[Ficheiro:Petra Feriancová.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1891 | [[:d:Q7186665|Q7186665]] | [[Phoebe Dunn]] | | 1915 | [[Estados Unidos de América]] | 1990 | |- | style='text-align:right'| 1892 | [[:d:Q7188602|Q7188602]] | [[Phyllis McKie]] | | 1929 | [[Canadá]] | 1983-01-12 | |- | style='text-align:right'| 1893 | [[:d:Q7188625|Q7188625]] | [[Phyllis Sheffield]] | | 1916-12-29 | [[Estados Unidos de América]] | 2015-07-16 | |- | style='text-align:right'| 1894 | [[:d:Q7196232|Q7196232]] | [[Pinky Bass]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1936-01-20 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1895 | [[:d:Q7208832|Q7208832]] | [[Pola Brändle]] | [[Aquisgrán]] | 1980-04-07 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1896 | [[:d:Q7225425|Q7225425]] | [[Polixeni Papapetrou]] | [[Melbourne]] | 1960-11-21 | [[Australia]] | 2018-04-11 | |- | style='text-align:right'| 1897 | [[:d:Q7225779|Q7225779]] | [[Polly Borland]] | [[Melbourne]] | 1959 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Polly Borland at the National Gallery of Victoria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1898 | [[:d:Q7225784|Q7225784]] | [[Polly Chandler]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1899 | [[:d:Q7225833|Q7225833]] | [[Polly Smith]] | [[Ruston]] | 1908-12-29 | [[Estados Unidos de América]] | 1980-06-18 | |- | style='text-align:right'| 1900 | [[:d:Q7229581|Q7229581]] | [[Poppy de Villeneuve]] | [[Hampstead]] | 1979-05-22 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1901 | [[:d:Q7245620|Q7245620]] | [[Priscilla Rattazzi]] | [[Roma]] | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Priscilla Rattazzi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1902 | [[:d:Q7261849|Q7261849]] | [[Pushpamala N.]] | [[Bangalore]] | 1956 | [[India]] | | [[Ficheiro:Pushpamala N..jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1903 | [[:d:Q7272280|Q7272280]] | [[Quinn Norton]] | | 1973-05-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:QN headshot.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1904 | [[:d:Q7279234|Q7279234]] | [[Rachel Feinstein]] | [[Fort Defiance]] | 1971-05-25 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1905 | [[:d:Q7279417|Q7279417]] | [[Rachel Sussman]] | | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1906 | [[:d:Q7285185|Q7285185]] | [[Raissa Venables]] | [[New Paltz]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1907 | [[:d:Q7289939|Q7289939]] | [[Ramona d'Viola]] | [[Chicago]] | 1958-10-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Web 9367.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1908 | [[:d:Q7291703|Q7291703]] | [[Randi Malkin Steinberger]] | | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1909 | [[:d:Q7301664|Q7301664]] | [[Rebecca Belmore]] | [[Upsala]] | 1960-03-22 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Rebecca Belmore.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1910 | [[:d:Q7301812|Q7301812]] | [[Rebecca Litchfield]] | [[Sutton]] | 1982-05-01 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Rebeccabathory.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1911 | [[:d:Q7301831|Q7301831]] | [[Rebecca Matlock]] | [[Manchester]] | 1928 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-11-09 | |- | style='text-align:right'| 1912 | [[:d:Q7301847|Q7301847]] | [[Rebecca Norris Webb]] | [[Rushville]] | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Rebecca Webb.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1913 | [[:d:Q7312973|Q7312973]] | [[Renee Byer]] | [[Yonkers]] | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1914 | [[:d:Q7313833|Q7313833]] | [[Renée Cox]] | [[Xamaica]] | 1960-10-16 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Xamaica]] | | [[Ficheiro:Renee Cox by David Shankbone.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1915 | [[:d:Q7313843|Q7313843]] | [[Renée Green]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1916 | [[:d:Q7313850|Q7313850]] | [[Renée Scheltema]] | | 1951 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1917 | [[:d:Q7317707|Q7317707]] | [[Reva Brooks]] | [[Toronto]] | 1913-05 | [[Canadá]] | 2004-01-24 | |- | style='text-align:right'| 1918 | [[:d:Q7351516|Q7351516]] | [[Roberta Lannes]] | [[Os Ánxeles]] | 1948-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1919 | [[:d:Q7367193|Q7367193]] | [[Rosalie Gwathmey]] | [[Charlotte, Carolina do Norte|Charlotte]] | 1908-09-15 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-02-12 | |- | style='text-align:right'| 1920 | [[:d:Q7367240|Q7367240]] | [[Rosalind Nashashibi]] | [[Croydon (Q2213391)|Croydon]]<br/>[[Londres]] | 1973-07 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1921 | [[:d:Q7367254|Q7367254]] | [[Rosalind Solomon]] | [[Highland Park]] | 1930-04-02 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1922 | [[:d:Q7367268|Q7367268]] | [[Rosaline Margaret Frank]] | [[Nelson, Nova Zelandia|Nelson]] | 1864-12-21 | [[Nova Zelandia]] | 1954-10-06 | |- | style='text-align:right'| 1923 | [[:d:Q7372366|Q7372366]] | [[Roxanne Lowit]] | [[Manhattan]] | 1942-02-02 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-09-13 | |- | style='text-align:right'| 1924 | [[:d:Q7375293|Q7375293]] | [[Roz Joseph]] | [[Bronx]] | 1926-06-30 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-12-25 | |- | style='text-align:right'| 1925 | [[:d:Q7376314|Q7376314]] | [[Ruby Day]] | [[Kansas City, Missouri|Kansas City]] | 1979-03-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:RubyDay-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1926 | [[:d:Q7376390|Q7376390]] | [[Ruby Spowart]] | | 1928 | [[Australia]] | 2024 | |- | style='text-align:right'| 1927 | [[:d:Q7382838|Q7382838]] | [[Ruth-Marion Baruch]] | [[Berlín]] | 1922-06-15 | [[Estados Unidos de América]] | 1997-10-11 | |- | style='text-align:right'| 1928 | [[:d:Q7383188|Q7383188]] | [[Ruth Robertson]] | [[Taylorville]] | 1905-05-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1998-02-17 | |- | style='text-align:right'| 1929 | [[:d:Q7387133|Q7387133]] | [[S.A. Bachman]] | | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1930 | [[:d:Q7395608|Q7395608]] | [[Saadiya Kochar]] | | | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 1931 | [[:d:Q7396177|Q7396177]] | [[Sabine Pigalle]] | [[Ruán]] | 1963-11-14 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1932 | [[:d:Q7404955|Q7404955]] | [[Salla Tykkä]] | [[Helsinqui]] | 1973-04-10 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1933 | [[:d:Q7405198|Q7405198]] | [[Sally Larsen]] | | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1934 | [[:d:Q7405301|Q7405301]] | [[Sally Stapleton]] | [[Kennett]] | 1957-11-23 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1935 | [[:d:Q7408409|Q7408409]] | [[Sama Raena Alshaibi]] | [[Basora]] | 1973 | [[Iraq]]<br/>[[Estado de Palestina]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sama Alshaibi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1936 | [[:d:Q7409461|Q7409461]] | [[Samina Quraeshi]] | [[Karachi]] | 1944 | [[Paquistán]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2013 | |- | style='text-align:right'| 1937 | [[:d:Q7416529|Q7416529]] | [[Sandra Alland]] | [[Scarborough]] | 1973-04-17 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1938 | [[:d:Q7421680|Q7421680]] | [[Sara L. Press]] | | 1974-11-28 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1939 | [[:d:Q7421767|Q7421767]] | [[Sara Shamsavari]] | [[Teherán]] | 1979-08-05 | [[Irán]]<br/>[[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1940 | [[:d:Q7422461|Q7422461]] | [[Sarah Jones]] | [[Londres]] | 1959 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1941 | [[:d:Q7422502|Q7422502]] | [[Sarah Ladd]] | [[Somerville]] | 1860-04-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1927-03-30 | [[Ficheiro:Mrs. Charles E. Ladd (Sarah L. Hall) SAAM-1974.88.23 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1942 | [[:d:Q7422807|Q7422807]] | [[Sarah Stolfa]] | | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1943 | [[:d:Q7425703|Q7425703]] | [[Saskia Olde Wolbers]] | [[Breda]] | 1971-06-25 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1944 | [[:d:Q7427816|Q7427816]] | [[Savanah Leaf]] | [[Londres]] | 1993-11-24 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1945 | [[:d:Q7438329|Q7438329]] | [[Scout Tufankjian]] | [[Boston]] | 1977-11-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1946 | [[:d:Q7448463|Q7448463]] | [[Selina Maitreya]] | | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1947 | [[:d:Q7484811|Q7484811]] | [[Taiye Selasi]] | [[Londres]] | 1979-11-02 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:TaiyeSelasi P1030135.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1948 | [[:d:Q7488633|Q7488633]] | [[Shani Mootoo]] | [[Dublín]] | 1957 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Writer Shani Mootoo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1949 | [[:d:Q7490100|Q7490100]] | [[Sharon Irla]] | | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1950 | [[:d:Q7490118|Q7490118]] | [[Sharon Kivland]] | [[Alemaña]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1951 | [[:d:Q7490264|Q7490264]] | [[Sharon Wohlmuth]] | [[Bristol (Q755149)|Bristol]] | 1946-09-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-02-12 | |- | style='text-align:right'| 1952 | [[:d:Q7493808|Q7493808]] | [[Shelley Niro]] | [[Niagara Falls, Nova York|Niagara Falls]] | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1953 | [[:d:Q7498804|Q7498804]] | [[Shirley Miranda-Rodriguez]] | [[Estado de Nova York|Nova York]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1954 | [[:d:Q7498811|Q7498811]] | [[Shirley O'Loughlin]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1955 | [[:d:Q7499460|Q7499460]] | [[Shiyō Shimamura]] | | 1903 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 1974 | |- | style='text-align:right'| 1956 | [[:d:Q7517031|Q7517031]] | [[Silvia Poloto]] | [[São Paulo]] | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 1957 | [[:d:Q7524392|Q7524392]] | [[Sinikka Kurkinen]] | [[Joutseno]] | 1935-10-03 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1958 | [[:d:Q7530483|Q7530483]] | [[Sirkka-Liisa Konttinen]] | [[Kouvola]]<br/>[[Myllykoski]] | 1948 | [[Reino Unido]]<br/>[[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Sirkka-Liisa Konttinen (Martin Parr Foundation, 2018).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1959 | [[:d:Q7562716|Q7562716]] | [[Sooni Taraporevala]] | [[Bombai]] | 1957 | [[India]] | | [[Ficheiro:Sooni Taraporevala.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1960 | [[:d:Q7562985|Q7562985]] | [[Sophie Darlington]] | | 1960s | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1961 | [[:d:Q7563013|Q7563013]] | [[Sophie Jodoin]] | [[Montreal]] | 1965 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1962 | [[:d:Q7563021|Q7563021]] | [[Sophie Lascelles]] | [[Thorpeness]] | 1973-10-01 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1963 | [[:d:Q7563157|Q7563157]] | [[Sophy Rickett]] | [[Londres]] | 1970-09-22 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1964 | [[:d:Q7606396|Q7606396]] | [[Stefanie Schneider]] | | 1968 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1965 | [[:d:Q7607134|Q7607134]] | [[Stella Steyn]] | [[Dublín]] | 1907-12-26 | [[Irlanda]] | 1987-07-21 | [[Ficheiro:Stella Steyn.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1966 | [[:d:Q7608409|Q7608409]] | [[Stephanie Syjuco]] | [[Manila]] | 1974 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Stephanie Syjuco 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1967 | [[:d:Q7640639|Q7640639]] | [[Sunny Bak]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1968 | [[:d:Q7647634|Q7647634]] | [[Susan Burnstine]] | | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1969 | [[:d:Q7647821|Q7647821]] | [[Susan Fereday]] | | 1959 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1970 | [[:d:Q7647840|Q7647840]] | [[Susan Ford]] | [[Washington, D.C.]] | 1957-07-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:SusanFordBales.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1971 | [[:d:Q7647909|Q7647909]] | [[Susan Hacker Stang]] | | 1949-10-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan Hacker Stang self-portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1972 | [[:d:Q7648101|Q7648101]] | [[Susan Lanier]] | [[Dallas, Texas|Dallas]] | 1947-08-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan lanier-bramlett.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1973 | [[:d:Q7650655|Q7650655]] | [[Suza Scalora]] | [[Os Ánxeles]] | 1952-08-13 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1974 | [[:d:Q7650720|Q7650720]] | [[Suzanna Clarke]] | | 1961 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1975 | [[:d:Q7650864|Q7650864]] | [[Suzanne Goldish]] | [[Estado de Nova York|Nova York]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1976 | [[:d:Q7650894|Q7650894]] | [[Suzanne Lacy]] | [[Wasco]] | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1977 | [[:d:Q7650949|Q7650949]] | [[Suzanne Roberts]] | | 1970-10-02 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1978 | [[:d:Q7651133|Q7651133]] | [[Suzon Fuks]] | | 1959 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 1979 | [[:d:Q7651418|Q7651418]] | [[Suzy Gorman]] | | 1962-06-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Suzy Gorman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1980 | [[:d:Q7651431|Q7651431]] | [[Suzy Lake]] | [[Detroit]] | 1947-06-24 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Suzy Lake.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1981 | [[:d:Q7652474|Q7652474]] | [[Svetlana K-Lie]] | [[Moscova]] | 1977 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Photo of Svetlana K-lie with her work "Peacock".jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1982 | [[:d:Q7660033|Q7660033]] | [[Sydney Mary Thompson]] | [[Condado de Antrim]] | 1847 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1923-07-16 | |- | style='text-align:right'| 1983 | [[:d:Q7672996|Q7672996]] | [[Tabe Slioor]] | [[Helsinqui]] | 1926-11-21 | [[Finlandia]] | 2006-04-25 | [[Ficheiro:Tabe-Slioor-1961.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1984 | [[:d:Q7680806|Q7680806]] | [[Tamara Lackey]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1985 | [[:d:Q7681599|Q7681599]] | [[Tammy Rae Carland]] | [[Portland, Maine|Portland]] | 1965-01-27<br/>1965 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tammy Rae Carland.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1986 | [[:d:Q7684094|Q7684094]] | [[Tanyth Berkeley]] | [[Hollywood]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1987 | [[:d:Q7702175|Q7702175]] | [[Teresa López]] | | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Teresalopez-1-.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1988 | [[:d:Q7781089|Q7781089]] | [[Thelma Rene Kent]] | [[Christchurch]] | 1899-10-21 | [[Nova Zelandia]] | 1946-06-23 | |- | style='text-align:right'| 1989 | [[:d:Q7799893|Q7799893]] | [[Thérèse Bonney]] | [[Syracuse]] | 1894-07-15 | [[Estados Unidos de América]] | 1978-01-23<br/>1978-01-15 | [[Ficheiro:Thérèse Bonney.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1990 | [[:d:Q7801093|Q7801093]] | [[Tierney Gearon]] | [[Atlanta]] | 1963-09-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1991 | [[:d:Q7807913|Q7807913]] | [[Tina Korhonen]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1992 | [[:d:Q7810552|Q7810552]] | [[Tizza Covi]] | [[Bolzano|Bolzán]] | 1971-05-06 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Tizza Covi Viennale 2013 Gartenbaukino.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1993 | [[:d:Q7820160|Q7820160]] | [[Tomoko Miyamoto]] | | 1960 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1994 | [[:d:Q7830679|Q7830679]] | [[Toyoko Tokiwa]] | [[Iocoama]] | 1930-01-15 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 2019-12-24 | [[Ficheiro:Josei-Kyoyo-1960-June-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1995 | [[:d:Q7831254|Q7831254]] | [[Tracey Moberly]] | [[Tredegar]] | 1964 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1996 | [[:d:Q7831270|Q7831270]] | [[Tracey Shelton]] | [[Darraweit Guim]] | 20th century | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Traceyshelton.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1997 | [[:d:Q7842340|Q7842340]] | [[Trine Søndergaard]] | | 1972-03-24 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 1998 | [[:d:Q7844028|Q7844028]] | [[Trisha Ventker]] | [[Mineola]] | 1967-02-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Trisha Ventker Profile Image.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1999 | [[:d:Q7850197|Q7850197]] | [[Tsuneko Sasamoto]] | [[Shinagawa]] | 1914-09-01 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 2022-08-15 | [[Ficheiro:Sasamoto Tsuneko.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2000 | [[:d:Q7861962|Q7861962]] | [[Tzeli Hadjidimitriou]] | [[Mitilene]] | 1962 | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2001 | [[:d:Q7911264|Q7911264]] | [[Valerie Finnis]] | | 1924-10-31 | [[Reino Unido]] | 2006-10-17 | |- | style='text-align:right'| 2002 | [[:d:Q7911292|Q7911292]] | [[Valerie Jodoin Keaton]] | [[Montreal]] | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2003 | [[:d:Q7911321|Q7911321]] | [[Valerie Phillips]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2004 | [[:d:Q7919521|Q7919521]] | [[Vena Kava]] | [[Zakopane]] | 1986-11-02 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2005 | [[:d:Q7919955|Q7919955]] | [[Venia Bechrakis]] | [[Atenas]] | 1974-05-20 | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2006 | [[:d:Q7920743|Q7920743]] | [[Vera Berdich]] | [[Chicago]] | 1915 | [[Estados Unidos de América]] | 2003-10-12 | |- | style='text-align:right'| 2007 | [[:d:Q7920769|Q7920769]] | [[Vera Elkan]] | [[Xohanesburgo]] | 1908-05-29 | [[Suráfrica]] | 2008 | |- | style='text-align:right'| 2008 | [[:d:Q7922492|Q7922492]] | [[Veronika Bromová]] | [[Praga]] | 1966-08-12 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Veronika Bromova (2006-2007).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2009 | [[:d:Q7922495|Q7922495]] | [[Veronika Drahotová]] | [[Praga]] | 1975-07-25 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Veronika-drahotova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2010 | [[:d:Q7925389|Q7925389]] | [[Vicki DaSilva]] | | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2011 | [[:d:Q7926807|Q7926807]] | [[Victoria Janashvili]] | | | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Victoria Janashvili.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2012 | [[:d:Q7927561|Q7927561]] | [[Victory Tischler-Blue]] | [[Newport Beach]] | 1959-09-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2013 | [[:d:Q7928268|Q7928268]] | [[Viel Bjerkeset Andersen]] | | 1963-06-20<br/>1963-05-20 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2014 | [[:d:Q7929531|Q7929531]] | [[Vikky Alexander]] | [[Victoria]] | 1959-01-30 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2015 | [[:d:Q7934489|Q7934489]] | [[Virginia Schau]] | [[Sacramento, California|Sacramento]] | 1915-02-23 | [[Estados Unidos de América]] | 1989-05-28 | |- | style='text-align:right'| 2016 | [[:d:Q7937877|Q7937877]] | [[Vivienne Balla]] | [[Tatabánya]] | 1986-06-24 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Vivienne Balla portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2017 | [[:d:Q7943202|Q7943202]] | [[Zofia Nasierowska]] | [[Lomianki]] | 1938-04-24 | [[Polonia]] | 2011-10-03 | [[Ficheiro:Nasierowska Zofia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2018 | [[:d:Q7961568|Q7961568]] | [[Mary Georgina Filmer]] | | 1838-04-04 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1903-03-17<br/>1903-03-18 | |- | style='text-align:right'| 2019 | [[:d:Q7982725|Q7982725]] | [[Wendy McMurdo]] | [[Edimburgo]] | 1962 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2020 | [[:d:Q8000970|Q8000970]] | [[Wilda Gerideau-Squires]] | | 1946-06-21 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2021 | [[:d:Q8003266|Q8003266]] | [[Willa Shalit]] | [[Nova York]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Willa Shalit photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2022 | [[:d:Q8013106|Q8013106]] | [[Helen Foster Snow]] | [[Cedar City]] | 1907-09-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1997-01-11 | |- | style='text-align:right'| 2023 | [[:d:Q8021374|Q8021374]] | [[Willie Anne Wright]] | [[Richmond, Virxinia|Richmond]] | 1924 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2024 | [[:d:Q8042963|Q8042963]] | [[Xanthe Elbrick]] | [[Londres]] | 1978-12-01 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2025 | [[:d:Q8050024|Q8050024]] | [[Yasuko Kotani]] | [[Nishinomiya]] | 1962-08-27 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2026 | [[:d:Q8051510|Q8051510]] | [[Yelena Yemchuk]] | [[Kíiv]] | 1970-04-22 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2027 | [[:d:Q8053397|Q8053397]] | [[Yeşim Ağaoğlu]] | [[Istambul]] | 1966-01-21 | [[Turquía]] | | [[Ficheiro:Yesim Agaoglu.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2028 | [[:d:Q8056140|Q8056140]] | [[Yoshiko Shimada]] | [[Tachikawa]] | 1959 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:1.28 Japanese Embassy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2029 | [[:d:Q8062440|Q8062440]] | [[Yvonne De Rosa]] | [[Nápoles]] | 1975 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2030 | [[:d:Q8067576|Q8067576]] | [[Zayra Álvarez]] | [[Arroyo]] | 1974-12-11 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2031 | [[:d:Q8070232|Q8070232]] | [[Zhang Jingna]] | [[Pequín]] | 1988-05-04 | [[Singapur]] | | |- | style='text-align:right'| 2032 | [[:d:Q8073262|Q8073262]] | [[Zoe Crosher]] | [[Santa Rosa, Estados Unidos|Santa Rosa]] | 1975-07 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Zoe Crosher, visiting from LA, leads the first critique of NYAP's 2014 program (14366320729) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2033 | [[:d:Q8073309|Q8073309]] | [[Zoe Strauss]] | [[Filadelfia]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Zoe Strauss.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2034 | [[:d:Q8073318|Q8073318]] | [[Zoe Wiseman]] | | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Zoe Wiseman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2035 | [[:d:Q8074733|Q8074733]] | [[Zoë Dominic]] | [[Reino Unido]] | 1920-07-04 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2011-01-11 | |- | style='text-align:right'| 2036 | [[:d:Q8080044|Q8080044]] | [[İdil Fırat]] | [[Ancara]] | 1972-11-05 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 2037 | [[:d:Q8435228|Q8435228]] | [[Zofia Chomętowska]] | [[Parachonsk]] | 1902-12-08 | [[Polonia]] | 1991-05-20 | [[Ficheiro:Zofia Chomętowska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2038 | [[:d:Q8915221|Q8915221]] | [[王信]] | [[Lukang Township]] | 1942-03-17 | [[Taiwán]]<br/>[[Taiwan under Japanese rule]] | | |- | style='text-align:right'| 2039 | [[:d:Q8960593|Q8960593]] | [[Ewa Kuryluk]] | [[Cracovia]] | 1946-05-05 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Ewa Kuryluk Warsaw Poland October13 2009 Fot Mariusz Kubik 03.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2040 | [[:d:Q8991211|Q8991211]] | [[Hoho Liu]] | | 1976-10-25 | [[Taiwán]] | | [[Ficheiro:Hoho.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2041 | [[:d:Q9020833|Q9020833]] | [[Laura Gilpin]] | [[Colorado Springs, Colorado|Colorado Springs]] | 1891-04-22 | [[Estados Unidos de América]] | 1979-11-30 | |- | style='text-align:right'| 2042 | [[:d:Q9022338|Q9022338]] | [[Liesbeth Abbenes]] | [[Asten]] | 1970-02-22 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2043 | [[:d:Q9024585|Q9024585]] | [[Lu Grimaldi]] | [[São Paulo]] | 1954-06-20 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Lu Grimaldi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2044 | [[:d:Q9048504|Q9048504]] | [[Naia del Castillo]] | [[Bilbao]] | 1975 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2045 | [[:d:Q9059602|Q9059602]] | [[Pilar Aymerich i Puig]] | [[Barcelona]] | 1943 | [[España]] | | [[Ficheiro:Pilar Aymerich4.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2046 | [[:d:Q9093427|Q9093427]] | [[Victoria Civera]] | [[Sagunto, Valencia|Sagunto]]<br/>[[Porto de Sagunto]] | 1955<br/>1952 | [[España]] | | [[Ficheiro:Victoria Civera Redondo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2047 | [[:d:Q9124864|Q9124864]] | [[Saki Ōtsuka]] | [[Toquio]] | 1984-10-01 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2048 | [[:d:Q9129859|Q9129859]] | [[Noriko Komiya]] | | 1983-03-11 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2049 | [[:d:Q9142206|Q9142206]] | [[Agnieszka Bałut]] | [[Varsovia]] | 1965-02-03 | | | |- | style='text-align:right'| 2050 | [[:d:Q9142415|Q9142415]] | [[Agnieszka Polska]] | [[Lublin]] | 1985 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2051 | [[:d:Q9146560|Q9146560]] | [[Aleksandra Kaczkowska]] | [[Varsovia]] | 1974-11-23 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2052 | [[:d:Q9146707|Q9146707]] | [[Aleksandra Went]] | [[Gdańsk]] | 1976 | | | [[Ficheiro:OWent.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2053 | [[:d:Q9148169|Q9148169]] | [[Alicja Karska]] | [[Malbork]] | 1978 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:AKarska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2054 | [[:d:Q9154434|Q9154434]] | [[Aneta Grzeszykowska]] | [[Varsovia]] | 1974 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Aneta Grzeszykowska przed swoją pracą z cyklu Negative Book.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2055 | [[:d:Q9154460|Q9154460]] | [[Anetta Mona Chisa]] | [[Nădlac]] | 1975 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2056 | [[:d:Q9155072|Q9155072]] | [[Anna Brzezińska-Skarżyńska]] | | 1958-04-10 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2057 | [[:d:Q9155542|Q9155542]] | [[Anna Owczarz-Dadan]] | [[Polonia]] | 1979 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Anna Owczarz-Dadan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2058 | [[:d:Q9155687|Q9155687]] | [[Anna Skoczylas]] | [[Lviv]] | 1928-11-28 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2059 | [[:d:Q9155759|Q9155759]] | [[Anna Teresa Pietraszek]] | [[Varsovia]] | 1951-07-10 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2060 | [[:d:Q9175470|Q9175470]] | [[Bogna Burska]] | [[Varsovia]] | 1974 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:BBurska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2061 | [[:d:Q9178402|Q9178402]] | [[Bożena Michalik]] | [[Przemyśl]] | 1907-10-09 | | 1995 | |- | style='text-align:right'| 2062 | [[:d:Q9191212|Q9191212]] | [[Christy Bush]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2063 | [[:d:Q9201631|Q9201631]] | [[Danuta Dąbrowska]] | [[Szczecin]] | 1959 | | | [[Ficheiro:Danuta Dabrowska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2064 | [[:d:Q9210214|Q9210214]] | [[Dorota Kycia]] | [[Milanówek]] | 1962-02-26 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Dorota Teresa Kycia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2065 | [[:d:Q9253145|Q9253145]] | [[Elżbieta Jabłońska]] | [[Olsztyn]] | 1970 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2066 | [[:d:Q9253151|Q9253151]] | [[Elżbieta Janicka]] | | 1970 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2067 | [[:d:Q9253322|Q9253322]] | [[Elżbieta Łaniewska-Łukaszczyk]] | [[Varsovia]] | 1930-04-13 | [[Polonia]] | 2016-10-14 | |- | style='text-align:right'| 2068 | [[:d:Q9256588|Q9256588]] | [[Ewa Andrzejewska]] | [[Wrocław]] | 1959-01-28 | [[Polonia]] | 2017-08-21 | |- | style='text-align:right'| 2069 | [[:d:Q9261835|Q9261835]] | [[Fortunata Obrapalska]] | [[Volodymyr]] | 1909 | [[Polonia]] | 2004-06-10 | |- | style='text-align:right'| 2070 | [[:d:Q9267336|Q9267336]] | [[Georgia Krawiec]] | [[Kędzierzyn-Koźle]] | 1972 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Georgia Krawiec (OKO BOGA).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2071 | [[:d:Q9323150|Q9323150]] | [[Jiǎn Pèilíng]] | [[Taoyuan County]] | 1969 | [[Taiwán]] | | [[Ficheiro:Taiwanese Writer, Photographer Pei Ling Jian.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2072 | [[:d:Q9343614|Q9343614]] | [[Stanisława Siurawska]] | | 1915-01-14 | [[Polonia]] | 2007-02-05 | |- | style='text-align:right'| 2073 | [[:d:Q9345502|Q9345502]] | [[Stefania Bril]] | [[Gdańsk]] | 1922-08-25 | [[Brasil]]<br/>[[Polonia]] | 1992-09-21 | |- | style='text-align:right'| 2074 | [[:d:Q9368204|Q9368204]] | [[Vanda Hybnerová]] | [[Praga]] | 1968-09-30 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Vanda Hybnerová 2014 2 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2075 | [[:d:Q9369265|Q9369265]] | [[Věra Černá]] | [[Praga]] | 1938-04-12 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[Canadá]] | 2008-11-05 | |- | style='text-align:right'| 2076 | [[:d:Q9383583|Q9383583]] | [[Yuka Komatsu]] | [[Akita]] | 1982-09-22 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2077 | [[:d:Q9391850|Q9391850]] | [[Zofia Rydet]] | [[Ivano-Frankivsk]] | 1911-05-05 | [[Polonia]] | 1997-08-24 | [[Ficheiro:Zofia Rydet - autoportret.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2078 | [[:d:Q9603812|Q9603812]] | [[Alice Valente Alves]] | | 1957 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 2079 | [[:d:Q9612097|Q9612097]] | [[Ana Dias]] | [[Porto, Portugal|Porto]] | 1984-07-15 | [[Portugal]] | | [[Ficheiro:Ana-dias-exposicao-casino-lisboa-03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2080 | [[:d:Q10260438|Q10260438]] | [[Cora Rónai]] | [[Río de Xaneiro]] | 1953-07-31 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Cora Ronai (2012).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2081 | [[:d:Q10269025|Q10269025]] | [[Dulce Helfer]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 2082 | [[:d:Q10284465|Q10284465]] | [[Frances Carpenter]] | [[Washington, D.C.]] | 1890-04-30 | [[Estados Unidos de América]] | 1972-11-02 | [[Ficheiro:Frances Carpenter. Tales of a Russian Grandmother (Bilibin) - cover 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2083 | [[:d:Q10289383|Q10289383]] | [[Geórgia Wortmann]] | [[Río de Xaneiro]] | 1970-12-05 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 2084 | [[:d:Q10295169|Q10295169]] | [[Hermínia de Mello Nogueira Borges]] | [[Río de Xaneiro]] | 1894 | [[Brasil]] | 1989 | |- | style='text-align:right'| 2085 | [[:d:Q10306650|Q10306650]] | [[Jennifer Finch]] | [[Os Ánxeles]] | 1966-08-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jennifer-precious finch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2086 | [[:d:Q10306979|Q10306979]] | [[Joan W. Nowicke]] | | 1938 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2087 | [[:d:Q10321808|Q10321808]] | [[Luísa Ferreira]] | [[Lisboa]] | 1961 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 2088 | [[:d:Q10322982|Q10322982]] | [[Mafalda Capela]] | [[Porto, Portugal|Porto]] | 1977 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 2089 | [[:d:Q10325967|Q10325967]] | [[Maria Lamas]] | [[Torres Novas]] | 1893-10-06 | [[Portugal]] | 1983-12-06 | [[Ficheiro:Maria Lamas.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2090 | [[:d:Q10326409|Q10326409]] | [[Marina Tavares Dias]] | [[Lisboa]] | 1962 | [[Portugal]] | | [[Ficheiro:Marina tavares dias.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2091 | [[:d:Q10326571|Q10326571]] | [[Marjorie Sonnenschein]] | [[Fortaleza, Ceará|Fortaleza]] | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 2092 | [[:d:Q10327528|Q10327528]] | [[Maureen Bisilliat]] | [[Englefield Green]]<br/>[[Reino Unido]] | 1931-02-16 | [[Brasil]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2093 | [[:d:Q10327898|Q10327898]] | [[Maíra Dvorek]] | [[São Paulo]] | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 2094 | [[:d:Q10335394|Q10335394]] | [[Nair Benedicto]] | | 1940 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 2095 | [[:d:Q10349155|Q10349155]] | [[Philippa Scott]] | [[Bloemfontein]] | 1918-11-22 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2010-01-06 | |- | style='text-align:right'| 2096 | [[:d:Q10364684|Q10364684]] | [[Rosângela Rennó]] | [[Belo Horizonte]] | 1962-11-19 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Rosângela Rennó portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2097 | [[:d:Q10367555|Q10367555]] | [[Sandra Cinto]] | [[Santo André, São Paulo|Santo André]] | 1968 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 2098 | [[:d:Q10375249|Q10375249]] | [[Suzanne Daveau]] | [[20º distrito de París]] | 1925-07-13 | [[Francia]]<br/>[[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 2099 | [[:d:Q10376638|Q10376638]] | [[Sônia Maria de Moraes Angel Jones]] | [[Santiago]] | 1946-11-09 | [[Brasil]] | 1973-11-30 | [[Ficheiro:Sônia de Moraes Angel - CNV-SP.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2100 | [[:d:Q10385843|Q10385843]] | [[Tânia Gaidarji]] | [[São Paulo]] | 1968-10-13 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Tânia Gaidarji.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2101 | [[:d:Q10444417|Q10444417]] | [[Gillian Wearing]] | [[Birmingham]] | 1963-12-10 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Gillian Wearing.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2102 | [[:d:Q10733112|Q10733112]] | [[An-My Lê]] | [[Cidade Ho Chi Minh]] | 1960 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Vietnam]] | | |- | style='text-align:right'| 2103 | [[:d:Q10769162|Q10769162]] | [[Alena Dvořáková]] | [[Humpolec]] | 1970-04-26 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Alena Dvořáková and Viktor Fischer .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2104 | [[:d:Q10769218|Q10769218]] | [[Alena Hanzlová]] | [[Praga]] | 1955-12-31 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2105 | [[:d:Q10769745|Q10769745]] | [[Alena Vykulilová]] | [[Jihlava]] | 1953-08-20 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Alena Vykulilová (2024).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2106 | [[:d:Q10777250|Q10777250]] | [[Arja Hyytiäinen]] | [[Turku]] | 1974-01-01 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2107 | [[:d:Q10787264|Q10787264]] | [[Alžběta Jungrová]] | [[Praga]] | 1978-04-18 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Alžběta Jungrová (2020).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2108 | [[:d:Q10799402|Q10799402]] | [[Nguyen Phuong Thao]] | [[Hanoi]] | 1972-10-10 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Nguyen Phuong Thao David Neff.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2109 | [[:d:Q10799527|Q10799527]] | [[Nguyễn Thu Hà]] | | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 2110 | [[:d:Q10816113|Q10816113]] | [[Hana Rysová]] | [[Praga]] | 1945-06-08 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | [[Ficheiro:Handa Rysová.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2111 | [[:d:Q10819148|Q10819148]] | [[Andrea Růžičková]] | [[Vranov nad Topľou]] | 1984-07-21 | [[Eslovaquia]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | [[Ficheiro:Andrea Kerestešová Růžičková (2023) III.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2112 | [[:d:Q10825712|Q10825712]] | [[Ann Rosener]] | | 1914-11-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2012-05-19 | [[Ficheiro:Washington, D.C. Portrait of Ann Rosener, United States OWI8d29661v (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2113 | [[:d:Q10826030|Q10826030]] | [[Anna Daučíková]] | [[Bratislava]] | 1950-08-18 | [[Eslovaquia]] | | [[Ficheiro:Anna Daučíková (2024).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2114 | [[:d:Q10855463|Q10855463]] | [[Geneviève Élisabeth Disdéri]] | [[París]] | 1817 | [[Francia]] | 1878-12-16 | [[Ficheiro:Élisabeth Geneviève Disdéri (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2115 | [[:d:Q10856987|Q10856987]] | [[Yvonne Vavrová]] | [[Bratislava]] | 1959-07-11 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[Eslovaquia]] | | [[Ficheiro:Dr.Yvonne VAVROVÁ, PhD.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2116 | [[:d:Q10858074|Q10858074]] | [[Mahboubeh Honarian]] | [[Isfahán]] | 1962-03-22 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Honarian-Pic.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2117 | [[:d:Q10882215|Q10882215]] | [[Deidi von Schaewen]] | [[Berlín]] | 1941 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2118 | [[:d:Q10917897|Q10917897]] | [[Ann Tenno]] | [[Tartu]] | 1952-12-04 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Ann Tenno, on eesti fotokunstnik (1985).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2119 | [[:d:Q10980717|Q10980717]] | [[Catherine Cameron]] | [[Oslo]] | 1962-12-02 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2120 | [[:d:Q11034711|Q11034711]] | [[Baldandorj Ariunzul]] | | 1976-02-14 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2121 | [[:d:Q11051244|Q11051244]] | [[Barbara Wright]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:CH-NB - Barbara Hamilton-Wright (Lokalisierung unsicher, gehört sehr wahrscheinlich nicht in die Serie AS-06) - Annemarie Schwarzenbach - SLA-Schwarzenbach-A-5-06-199.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2122 | [[:d:Q11052003|Q11052003]] | [[Barbora Bálková]] | [[České Budějovice]] | 1978-03-04 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Barbora Bálková (2021).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2123 | [[:d:Q11053412|Q11053412]] | [[Barbora Šlapetová]] | [[Ostrava]] | 1973-05-02 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Barbora Šlapetová (2023).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2124 | [[:d:Q11114515|Q11114515]] | [[Kayo Ume]] | | 1981-03-23 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2125 | [[:d:Q11219851|Q11219851]] | [[Bohumila Bloudilová]] | [[České Vrbné]] | 1876-03-19 | [[Imperio Austrohúngaro]]<br/>[[Checoslovaquia]] | 1946-08-11 | [[Ficheiro:Kratky, Frantisek - Bohumila Bloudilova (ca 1900).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2126 | [[:d:Q11232014|Q11232014]] | [[Motoko]] | [[Prefectura de Osaca|Prefectura de Ōsaka]] | 1966 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2127 | [[:d:Q11245832|Q11245832]] | [[Sekishino]] | | 1979-01-01 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2128 | [[:d:Q11253418|Q11253418]] | [[Babette Mangolte]] | [[Montmorot]] | 1941 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2129 | [[:d:Q11264745|Q11264745]] | [[Sakae Kikuchi]] | [[Toquio]] | 1956 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2130 | [[:d:Q11276404|Q11276404]] | [[Karin Hinatano]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2131 | [[:d:Q11287112|Q11287112]] | [[Ayako Imoto]] | [[Prefectura de Tottori]] | 1986-01-12 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2132 | [[:d:Q11291252|Q11291252]] | [[Elena Kalis]] | [[Moscova]] | | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 2133 | [[:d:Q11307334|Q11307334]] | [[Rei Shito]] | [[Kaga, Ishikawa]] | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2134 | [[:d:Q11353430|Q11353430]] | [[Yuri Nanasaki]] | [[Masuda]] | 1979-10-08 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2135 | [[:d:Q11364036|Q11364036]] | [[Mari Nakayama]] | [[Amagasaki]] | 1970 | [[Xapón]] | 2008-01-17 | |- | style='text-align:right'| 2136 | [[:d:Q11367591|Q11367591]] | [[Aiko Nakano]] | [[Atsugi]] | 1968 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2137 | [[:d:Q11372828|Q11372828]] | [[Sayuki Inoue]] | [[Yanagawa]] | 1974 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2138 | [[:d:Q11378568|Q11378568]] | [[Chiho Nakata]] | [[Prefectura de Kyoto]] | 1982 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2139 | [[:d:Q11383684|Q11383684]] | [[Michiko Sato]] | [[Toquio]] | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2140 | [[:d:Q11383895|Q11383895]] | [[Nanako Satō]] | [[Toquio]] | 1955 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2141 | [[:d:Q11394630|Q11394630]] | [[Shiori Uchino]] | [[Toquio]] | 1974 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2142 | [[:d:Q11395627|Q11395627]] | [[Kasumi Degawa]] | [[Toquio]] | 20th century | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 2001-07-28 | |- | style='text-align:right'| 2143 | [[:d:Q11408026|Q11408026]] | [[Masatoki Minami]] | [[Prefectura de Fukui]] | 1946-08-24 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2144 | [[:d:Q11411690|Q11411690]] | [[Eriko Koga]] | [[Fukuoka]] | 1980-12-04 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2145 | [[:d:Q11423290|Q11423290]] | [[Asami Tsuchiya]] | [[Toquio]] | 1958-04-02 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2146 | [[:d:Q11429177|Q11429177]] | [[Tazuko Masuyama]] | [[Tokuyama]] | 1917-04-15 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 2006-03-07 | |- | style='text-align:right'| 2147 | [[:d:Q11434041|Q11434041]] | [[Atsuko Ōtsuka]] | [[Wakayama]] | 1960 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2148 | [[:d:Q11434596|Q11434596]] | [[Cica Oyama]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2149 | [[:d:Q11436540|Q11436540]] | [[Jin Ōhashi]] | [[Sagamihara]] | 1972 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2150 | [[:d:Q11438022|Q11438022]] | [[Saori Ōhata]] | | 1985-10-06 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2151 | [[:d:Q11450957|Q11450957]] | [[Anju]] | [[Toquio]] | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2152 | [[:d:Q11461009|Q11461009]] | [[Hitomi Komatsu]] | [[Kakunodate]] | 1956 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2153 | [[:d:Q11462096|Q11462096]] | [[Yuka Komori]] | [[Prefectura de Toyama]] | 1987-04-27 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2154 | [[:d:Q11473218|Q11473218]] | [[Eri Okamoto]] | [[Toquio]] | 1980 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2155 | [[:d:Q11480563|Q11480563]] | [[Orie Ichihashi]] | | 1978-07-07 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2156 | [[:d:Q11497703|Q11497703]] | [[Miho Oshida]] | | 1963 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2157 | [[:d:Q11500414|Q11500414]] | [[Sachiko Saiki]] | [[Shimogyō-ku]] | 1913-05-28 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 1983-05-18 | |- | style='text-align:right'| 2158 | [[:d:Q11503951|Q11503951]] | [[Keiko Niimi]] | [[Toyohashi]] | 1962 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2159 | [[:d:Q11513098|Q11513098]] | [[Hiromi Hoshino]] | [[Toquio]] | 1966-02-04 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2160 | [[:d:Q11520553|Q11520553]] | [[Kana Honda]] | [[Toquio]] | 1970 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2161 | [[:d:Q11528605|Q11528605]] | [[Ren Higashino]] | | 1983-08-25 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2162 | [[:d:Q11531549|Q11531549]] | [[Yoshiko Matsunaga]] | [[Prefectura de Osaca|Prefectura de Ōsaka]] | 1977-08-02 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2163 | [[:d:Q11532570|Q11532570]] | [[Mariko Itagaki]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2164 | [[:d:Q11540806|Q11540806]] | [[Sakurako Shiina]] | | 1966-02-22 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2165 | [[:d:Q11541339|Q11541339]] | [[Asako Narahashi]] | [[Toquio (Q7473516)|Toquio]] | 1959 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2166 | [[:d:Q11544806|Q11544806]] | [[Rika Sakurai]] | [[Prefectura de Fukuoka]] | 1988-08-13 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2167 | [[:d:Q11546233|Q11546233]] | [[Hana Takeda]] | [[Toquio]] | 1951-10-31 | [[Xapón]] | 2024-04-30 | |- | style='text-align:right'| 2168 | [[:d:Q11550199|Q11550199]] | [[Sayo Nagase]] | [[Itami]] | 1978 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2169 | [[:d:Q11553782|Q11553782]] | [[Ran Kawai]] | [[Toquio]] | 1959 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2170 | [[:d:Q11554589|Q11554589]] | [[Sanae Numata]] | [[Iocoama]] | 1948-11-24 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2171 | [[:d:Q11560585|Q11560585]] | [[Sumiko Kiyooka]] | | 1921-06-22 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 1991-10-17 | |- | style='text-align:right'| 2172 | [[:d:Q11565728|Q11565728]] | [[Tokuko Ushioda]] | [[Toquio]] | 1940 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2173 | [[:d:Q11576559|Q11576559]] | [[Saori Tao]] | [[Toquio]] | 1980 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Taosaori .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2174 | [[:d:Q11576801|Q11576801]] | [[Mieko Tadokoro]] | [[Toquio (Q7473516)|Toquio]] | 1952 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2175 | [[:d:Q11581919|Q11581919]] | [[Kyōko Aihara]] | [[Iocoama]] | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2176 | [[:d:Q11584416|Q11584416]] | [[Naomi Yano]] | [[Sapporo]] | 1967 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Naomi Yano (矢野直美).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2177 | [[:d:Q11590782|Q11590782]] | [[Yoshiko Kamikura]] | | 1959 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2178 | [[:d:Q11607335|Q11607335]] | [[Rin Ayase]] | [[Hokkaido]] | 1980-07-16 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2179 | [[:d:Q11607936|Q11607936]] | [[Hidemi Ogata]] | | 1961-12-24 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2180 | [[:d:Q11608222|Q11608222]] | [[Mineko Orisaku]] | [[Prefectura de Ishikawa]] | 1960-12-16 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2181 | [[:d:Q11612196|Q11612196]] | [[Mariko Seyama]] | [[Bunkyō]] | 1980-04-08 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2182 | [[:d:Q11613623|Q11613623]] | [[Aiku Maikawa]] | [[Toquio]] | 1988-08-17 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2183 | [[:d:Q11614730|Q11614730]] | [[Jin Akutagawa]] | | 1947 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2184 | [[:d:Q11615116|Q11615116]] | [[Yukiko Hanai]] | [[Ōme]] | 1937-11-12 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 2022-10-01 | |- | style='text-align:right'| 2185 | [[:d:Q11618347|Q11618347]] | [[Hiroko Arai]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2186 | [[:d:Q11618424|Q11618424]] | [[Taeko Ara]] | [[Toquio]] | 1963-11-01 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2187 | [[:d:Q11619553|Q11619553]] | [[Nanako Kikuchi]] | [[Sagamihara]] | 1975-03-25 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2188 | [[:d:Q11622798|Q11622798]] | [[Haruhi Fujii]] | [[Toquio]] | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2189 | [[:d:Q11632763|Q11632763]] | [[Miyabi Taniguchi]] | | 1949 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2190 | [[:d:Q11639149|Q11639149]] | [[Naoko Sakokawa]] | [[Tanegashima]] | | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Table seat near the entrance by udono at BERG, Shinjuku.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2191 | [[:d:Q11645561|Q11645561]] | [[Sakiko Nomura]] | | 1967 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2192 | [[:d:Q11655366|Q11655366]] | [[Konomi Mashita]] | [[Katsushika]] | 1978-04-27 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2193 | [[:d:Q11661834|Q11661834]] | [[Mitsuko Aoki]] | | 1968-07-13 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2194 | [[:d:Q11672045|Q11672045]] | [[Kyōko Takada]] | [[Prefectura de Kyoto]] | 1960 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2195 | [[:d:Q11678483|Q11678483]] | [[Megumi Kurosawa]] | [[Toquio]] | 1982-06-02 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2196 | [[:d:Q11678887|Q11678887]] | [[Miyuki Kurosu]] | [[Prefectura de Saitama]] | 1969-04-25 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2197 | [[:d:Q11689000|Q11689000]] | [[Newsha Tavakolian]] | [[Teherán]] | 1981 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Newsha Tavakolian.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2198 | [[:d:Q11711739|Q11711739]] | [[Ilona Szwarc]] | [[Varsovia]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 2199 | [[:d:Q11713765|Q11713765]] | [[Irena Jarosińska]] | [[Shybene]] | 1924-10-03 | [[Polonia]] | 1996-02-16 | |- | style='text-align:right'| 2200 | [[:d:Q11715960|Q11715960]] | [[Jadwiga Rubiś]] | [[Cracovia]] | 1948-09-12 | | 2000-04-11 | |- | style='text-align:right'| 2201 | [[:d:Q11736415|Q11736415]] | [[Karolina Breguła]] | [[Katowice]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Karolina Bregula.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2202 | [[:d:Q11736969|Q11736969]] | [[Katarzyna Gôrna]] | [[Varsovia]] | 1968-07-27 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2203 | [[:d:Q11739308|Q11739308]] | [[Kinga Dunikowska]] | | 1974 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2204 | [[:d:Q11748213|Q11748213]] | [[Kristin Richardson]] | [[Shawnee Mission]] | 1970-08-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2205 | [[:d:Q11748816|Q11748816]] | [[Krystyna Łyczywek]] | [[Poznan]] | 1920-08-24 | [[Polonia]] | 2021-04-22 | |- | style='text-align:right'| 2206 | [[:d:Q11763241|Q11763241]] | [[Lucia Tkáčová]] | | 1977-01-23 | [[Eslovenia]]<br/>[[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 2207 | [[:d:Q11768663|Q11768663]] | [[Margit Sielska-Reich]] | [[Kolomyia]] | 1900-05-26 | [[Polonia]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1980-02-03 | [[Ficheiro:Margit Sielska-Reich.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2208 | [[:d:Q11768758|Q11768758]] | [[Maria Budzanowska]] | [[Hrodna]] | 1930-04-16 | [[Polonia]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 2209 | [[:d:Q11768823|Q11768823]] | [[Maria Dzierżyńska]] | | 1938 | [[Polonia]] | 2018-05-26 | |- | style='text-align:right'| 2210 | [[:d:Q11770573|Q11770573]] | [[Marta Gryniewicz]] | [[Łódź]] | 1976-12-05 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Marta Gryniewicz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2211 | [[:d:Q11770974|Q11770974]] | [[Marzena Nowak]] | [[Piaseczno]] | 1977-02-04 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Marzena Nowak in Raster.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2212 | [[:d:Q11772313|Q11772313]] | [[Małgorzata Lebda]] | [[Nowy Sącz]] | 1985-08-23 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Malgorzata Lebda.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2213 | [[:d:Q11774057|Q11774057]] | [[Dagmar Hochová]] | [[Praga]] | 1926-03-10<br/>1926-03-11 | [[República Checa]] | 2012-04-16<br/>2012-04-17 | |- | style='text-align:right'| 2214 | [[:d:Q11774185|Q11774185]] | [[Dana Kyndrová]] | [[Praga]] | 1955-04-04 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Dana Kyndrová (2022).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2215 | [[:d:Q11775089|Q11775089]] | [[Gertrud Arndt]] | [[Racibórz]] | 1903-09-20 | [[Alemaña]] | 2000-07-10 | [[Ficheiro:Gertrud Arndt.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2216 | [[:d:Q11812387|Q11812387]] | [[Dita Pepe]] | [[Ostrava]] | 1973-09-05 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Dita Pepe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2217 | [[:d:Q11821277|Q11821277]] | [[Donna Ferrato]] | | 1949-06-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Donna Ferrato (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2218 | [[:d:Q11835565|Q11835565]] | [[Jean Howard]] | [[Longview]] | 1910-10-13 | [[Estados Unidos de América]] | 2000-03-20 | [[Ficheiro:Jean Howard publ.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2219 | [[:d:Q11835714|Q11835714]] | [[Mildred Kornman]] | [[Beverly Hills]] | 1925-07-10 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-08-19 | |- | style='text-align:right'| 2220 | [[:d:Q11851468|Q11851468]] | [[Anja Hyttinen]] | [[Kuopio]] | 1935-09-24<br/>1936 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2221 | [[:d:Q11854927|Q11854927]] | [[Carina Appel]] | [[Vaasa]] | 1967-06-26 | [[Finlandia]] | 2012-04-07 | |- | style='text-align:right'| 2222 | [[:d:Q11855097|Q11855097]] | [[Catarina Ryöppy]] | [[Helsinqui]] | 1939-08-23 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2223 | [[:d:Q11855371|Q11855371]] | [[Claire Aho]] | [[Helsinqui]] | 1925-11-02 | [[Finlandia]] | 2015-11-29 | [[Ficheiro:Claire-Aho.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2224 | [[:d:Q11856075|Q11856075]] | [[Diana Cooper]] | [[Greenwich (Q49202)|Greenwich]] | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Diana Cooper installing "Emerger".tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2225 | [[:d:Q11856896|Q11856896]] | [[Eeva Rista]] | [[Helsinqui]] | 1947-12-24<br/>1947-10-24 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Eeva-Rista-1971.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2226 | [[:d:Q11856979|Q11856979]] | [[Eija-Liisa Löyttyniemi]] | [[Loimaan kunta]] | 1939-08-05 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2227 | [[:d:Q11857386|Q11857386]] | [[Elina Jokipii]] | [[Tampere]] | 1971 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2228 | [[:d:Q11862098|Q11862098]] | [[Helmiriitta Honkanen]] | [[Helsinqui]] | 1920-10-08 | [[Finlandia]] | 2018-12-14 | |- | style='text-align:right'| 2229 | [[:d:Q11864814|Q11864814]] | [[Ina Liljeqvist]] | [[Oulu]] | 1849-09-07 | [[Finlandia]] | 1950-02-06 | [[Ficheiro:Ina liljeqvist.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2230 | [[:d:Q11864816|Q11864816]] | [[Ina Colliander]] | [[San Petersburgo]] | 1905-06-25<br/>1905<br/>1905-06-26 | [[Finlandia]] | 1985-11-24 | |- | style='text-align:right'| 2231 | [[:d:Q11865058|Q11865058]] | [[Irmeli Jung]] | [[Tampere]] | 1947-05-29 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2232 | [[:d:Q11866455|Q11866455]] | [[Jillian Edelstein]] | | 1957 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 2233 | [[:d:Q11869029|Q11869029]] | [[Kaisu Koivisto]] | [[Seinäjoki]] | 1962-06-08 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2234 | [[:d:Q11871636|Q11871636]] | [[Kira Gluschkoff]] | | 1973 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2235 | [[:d:Q11880404|Q11880404]] | [[Maaria Wirkkala]] | [[Helsinqui]] | 1954-01-04 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2236 | [[:d:Q11881153|Q11881153]] | [[Ester Havlová]] | [[Praga]] | 1967-03-23<br/>1967-05-23 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Ester Havlová.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2237 | [[:d:Q11882658|Q11882658]] | [[Mikaela Löfroth]] | [[Turku]] | 1981 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2238 | [[:d:Q11882850|Q11882850]] | [[Milja Aarnio]] | [[Peníscola]] | 1923-01-03 | [[Finlandia]] | 2011-01-03 | |- | style='text-align:right'| 2239 | [[:d:Q11882856|Q11882856]] | [[Milka Alanen]] | | 1972 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2240 | [[:d:Q11883163|Q11883163]] | [[Monika Wegler]] | | 1949 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2241 | [[:d:Q11889365|Q11889365]] | [[Päivi Kosonen]] | [[Joensuu]] | 1913-04-21 | [[Finlandia]] | 1955-11-22 | |- | style='text-align:right'| 2242 | [[:d:Q11889901|Q11889901]] | [[Rakel Koivisto]] | [[Perniö]] | 1917-04-20 | [[Finlandia]] | 2009-01-24 | |- | style='text-align:right'| 2243 | [[:d:Q11892463|Q11892463]] | [[Sara Ahde]] | [[Oulu]] | 1979 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2244 | [[:d:Q11892856|Q11892856]] | [[Seita Parkkola]] | [[Sumiainen]] | 1971-03-15 | [[Finlandia]] | 2015-04-20 | [[Ficheiro:Seita Vuorela.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2245 | [[:d:Q11893956|Q11893956]] | [[Sofia Saari]] | [[Turku]] | 1976 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2246 | [[:d:Q11896678|Q11896678]] | [[Tea Helenelund]] | [[Solf]] | 1917-02-18<br/>1917 | [[Finlandia]] | 2010-12-17 | |- | style='text-align:right'| 2247 | [[:d:Q11896942|Q11896942]] | [[Terike Haapoja]] | [[Helsinqui]] | 1974 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2248 | [[:d:Q11897558|Q11897558]] | [[Tiina Mickelsson]] | | | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2249 | [[:d:Q11899445|Q11899445]] | [[Ulla Jokisalo]] | [[Kannus]] | 1955-01-27 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2250 | [[:d:Q11912500|Q11912500]] | [[Carme Gotarde i Camps]] | [[Olot]] | 1892-03-14 | [[España]] | 1953-11-19 | |- | style='text-align:right'| 2251 | [[:d:Q11917584|Q11917584]] | [[Dolores Gil de Pardo]] | [[Almonacid de la Sierra]] | 1842 | [[España]] | 1884-09-22 | |- | style='text-align:right'| 2252 | [[:d:Q11921230|Q11921230]] | [[Eulàlia Valldosera i Guilera]] | [[Vilafranca del Penedès]] | 1963-10-22 | [[España]] | | [[Ficheiro:Eulàlia Valldosera durant un enregistrament per a la sèrie FONS ÀUDIO, que contextualitza obres de la Col•lecció MACBA a partir de converses amb artistes..jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2253 | [[:d:Q11922094|Q11922094]] | [[Fina Miralles|Fina Miralles Nobell]] | [[Sabadell]] | 1950-09-27 | [[España]] | | [[Ficheiro:Fina Miralles, "Serrallonga".JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2254 | [[:d:Q11934539|Q11934539]] | [[Madronita Andreu]] | [[Barcelona]] | 1892-11-14 | [[España]] | 1983-06-08 | |- | style='text-align:right'| 2255 | [[:d:Q11935484|Q11935484]] | [[Maria Serradell i Sureda]] | [[Palamós]] | 1917 | [[España]] | 1997 | |- | style='text-align:right'| 2256 | [[:d:Q11935657|Q11935657]] | [[Marta Sentís]] | [[Barcelona]] | 1949 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2257 | [[:d:Q11937542|Q11937542]] | [[Montserrat Vidal i Barraquer]] | [[Barcelona]] | 1902 | [[España]] | 1992-02-20 | |- | style='text-align:right'| 2258 | [[:d:Q11938716|Q11938716]] | [[Nicola Costantino]] | [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] | 1964-11-17 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Nicola Costantino en el Centro Cultural Borges (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2259 | [[:d:Q11946293|Q11946293]] | [[Rosa Szücs de Truñó]] | [[Barcelona]] | 1911 | [[España]] | 1984-06-26 | |- | style='text-align:right'| 2260 | [[:d:Q11946310|Q11946310]] | [[Roser Oromí Dalmau]] | [[Barcelona]] | 1924 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2261 | [[:d:Q11957039|Q11957039]] | [[Agnete Brun]] | | 1968-05-07 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2262 | [[:d:Q11958167|Q11958167]] | [[Ann Christine Eek]] | [[Falun]] | 1948-10-05 | [[Suecia]]<br/>[[Noruega]] | | [[Ficheiro:Ann Christine Eek - foto Lill-Ann Chepstow-Lusty - Kulturhistorisk museum, UiO - Cf33137 474.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2263 | [[:d:Q11963471|Q11963471]] | [[Charlotte Spetalen]] | | 1973-12-04 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2264 | [[:d:Q11963754|Q11963754]] | [[Christine Istad]] | | 1963-04-08 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Christine Istad.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2265 | [[:d:Q11967119|Q11967119]] | [[Eline Mugaas]] | [[Oslo]] | 1969-11-25 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2266 | [[:d:Q11968566|Q11968566]] | [[Sawa Suicide]] | [[Os Ánxeles]] | 1978-07-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2267 | [[:d:Q11974635|Q11974635]] | [[Hege Siri]] | | 1973-08-01 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2268 | [[:d:Q11975148|Q11975148]] | [[Herdis Maria Siegert]] | [[Færder Municipality]] | 1955-04-17 | [[Noruega]] | 2012-12-07 | |- | style='text-align:right'| 2269 | [[:d:Q11977271|Q11977271]] | [[Ingunn Kyrkjebø]] | [[Trondheim]] | 1965-03-30 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2270 | [[:d:Q11980322|Q11980322]] | [[Karoline Frogner]] | [[Oslo]] | 1961-02-03 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2271 | [[:d:Q11983718|Q11983718]] | [[Lene Ask]] | | 1974-08-04 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2272 | [[:d:Q11985134|Q11985134]] | [[Eva Davidová]] | [[Praga]] | 1932-12-28 | [[República Checa]] | 2018-09-21 | |- | style='text-align:right'| 2273 | [[:d:Q11988189|Q11988189]] | [[Maria Fuglevaag Warsinski]] | | 1965 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2274 | [[:d:Q11988267|Q11988267]] | [[Marie Hoeg]] | [[Langesund]] | 1866-04-15 | [[Noruega]] | 1949-02-22 | [[Ficheiro:Marie Høeg i selskinnspels NMFF.000418-13.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2275 | [[:d:Q11988324|Q11988324]] | [[Marit Følstad]] | | 1969-02-07<br/>1969 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2276 | [[:d:Q11988497|Q11988497]] | [[Marthine Lund]] | [[Drammen]] | 1817<br/>1816-11-30 | [[Noruega]] | 1890-10-15 | |- | style='text-align:right'| 2277 | [[:d:Q11990831|Q11990831]] | [[Nanna Wessel Sundt]] | | 1976-12-18 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2278 | [[:d:Q11991553|Q11991553]] | [[Nina Strand]] | | 1973-11-29 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2279 | [[:d:Q12000637|Q12000637]] | [[Siri Wolland]] | | 1962-02-08 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Siri Wolland.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2280 | [[:d:Q12001891|Q12001891]] | [[Věra Koubová]] | [[Klobouky u Brna]] | 1953 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Věra Koubová 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2281 | [[:d:Q12001987|Q12001987]] | [[Věra Matějů]] | [[Praga]] | 1947-07-26 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Věra Matějů.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2282 | [[:d:Q12002349|Q12002349]] | [[Věra Stuchelová]] | [[Prachatice]] | 1973-05-26 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | | [[Ficheiro:Vera Stuchelova autoportret.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2283 | [[:d:Q12004738|Q12004738]] | [[Sølvi Sannerholt dos Santos]] | [[Oslo]] | 1943-07-27 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2284 | [[:d:Q12007233|Q12007233]] | [[Tove Kurtzweil]] | [[Nykøbing Falster]] | 1938-09-10 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 2018-08-02 | |- | style='text-align:right'| 2285 | [[:d:Q12008382|Q12008382]] | [[Una Line Ree Hunderi]] | | 1971-08-25 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2286 | [[:d:Q12009644|Q12009644]] | [[Vibeke Tandberg]] | [[Oslo]] | 1967-12-26 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2287 | [[:d:Q12010662|Q12010662]] | [[Wilhelmine Mimi Johnson]] | [[Tynset Municipality]] | 1890-08-01 | [[Noruega]] | 1980-01-12 | [[Ficheiro:1915-Goldschmit-VM.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2288 | [[:d:Q12018051|Q12018051]] | [[Galina Sanko]] | [[Sudzha]] | 1904 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1981 | |- | style='text-align:right'| 2289 | [[:d:Q12018260|Q12018260]] | [[Gita Skoumalová]] | [[Eslovaquia]] | 1929-06-12 | [[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 2290 | [[:d:Q12021413|Q12021413]] | [[Ida Saudková]] | [[Kutná Hora]] | 1966-08-08 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2291 | [[:d:Q12021800|Q12021800]] | [[Iren Stehli]] | [[Zürich]] | 1953-07-03 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Iren Stehli (2018).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2292 | [[:d:Q12021804|Q12021804]] | [[Irena Blühová]] | [[Považská Bystrica]]<br/>[[Banská Bystrica]] | 1904-03-02 | [[Imperio Austrohúngaro]]<br/>[[Checoslovaquia]] | 1991-11-30 | |- | style='text-align:right'| 2293 | [[:d:Q12023420|Q12023420]] | [[Jana Janěková]] | [[Zlín]] | 1955-06-05 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 2294 | [[:d:Q12023425|Q12023425]] | [[Jana Kasalová]] | [[Turnov]] | 1974-05-19 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Jana Kasalová (2024) II.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2295 | [[:d:Q12023464|Q12023464]] | [[Jana Vaňourková]] | [[Brno]] | 1953-03-17 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 2296 | [[:d:Q12025807|Q12025807]] | [[Jolana Havelková]] | [[Kolín]] | 1966-05-08 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2297 | [[:d:Q12027901|Q12027901]] | [[Kamila Berndorffová]] | [[Blatná]] | 1957 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2298 | [[:d:Q12028956|Q12028956]] | [[Kateřina Rudčenková]] | [[Praga]] | 1976-04-12 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Kateřina Rudčenková 2010 Foto Pavel Horák.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2299 | [[:d:Q12029499|Q12029499]] | [[Klára Řezníčková]] | [[Ostrava]] | 1983-02-08 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2300 | [[:d:Q12031501|Q12031501]] | [[Kristýna Erbenová]] | [[Kutná Hora]] | 1987-02-12 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Autoportret1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2301 | [[:d:Q12033752|Q12033752]] | [[Ljuba Krbová]] | [[Hradec Králové]] | 1958-07-05 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | [[Ficheiro:Ljuba Krbová, 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2302 | [[:d:Q12034152|Q12034152]] | [[Lucia Nimcová]] | [[Humenné]] | 1977-11-11 | [[República Checa]]<br/>[[Eslovaquia]] | | [[Ficheiro:20090718dwieck 0802b 362.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2303 | [[:d:Q12034177|Q12034177]] | [[Lucie Svobodová]] | [[Praga]] | 1963-03-30 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Lucie Svobodova portrét.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2304 | [[:d:Q12035372|Q12035372]] | [[Marie Copps]] | [[Cheb]] | 1970-09-19 | | | |- | style='text-align:right'| 2305 | [[:d:Q12035418|Q12035418]] | [[Marie Karenová]] | [[Praga]] | 1950 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2306 | [[:d:Q12035466|Q12035466]] | [[Marie Stachová]] | [[Vřeskovice]] | 1907-10-29 | [[Checoslovaquia]] | 1989-04-09 | |- | style='text-align:right'| 2307 | [[:d:Q12035499|Q12035499]] | [[Marie Zachovalová]] | [[Šumperk]] | 1981-08-02 | [[República Checa]] | 2008-06-22 | |- | style='text-align:right'| 2308 | [[:d:Q12035599|Q12035599]] | [[Markéta Baňková]] | [[Praga]] | 1969-03-05 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Markéta Baňková, 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2309 | [[:d:Q12035609|Q12035609]] | [[Markéta Hritzová]] | [[Praga]] | 1984-10-25 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2310 | [[:d:Q12035616|Q12035616]] | [[Markéta Navrátilová]] | [[Kyjov]] | 1972-12-10 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2311 | [[:d:Q12035617|Q12035617]] | [[Markéta Othová]] | [[Brno]] | 1968-03-18 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2312 | [[:d:Q12035915|Q12035915]] | [[Martina Trchová]] | [[Praga]] | 1983-02-14 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Martina-Trchová-Salmovska2-2010f.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2313 | [[:d:Q12037145|Q12037145]] | [[Milada Einhornová]] | [[Praga]] | 1925-10-10 | [[República Checa]] | 2007-11-25 | |- | style='text-align:right'| 2314 | [[:d:Q12039221|Q12039221]] | [[Míla Preslová]] | [[Plzeň]] | 1966-05-30<br/>1963-05-22 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2315 | [[:d:Q12041006|Q12041006]] | [[Noemi Jirečková]] | [[Viena]]<br/>[[Vysoké Mýto]] | 1874-07-29 | [[Checoslovaquia]] | 1963-02-13<br/>1963-02-14 | [[Ficheiro:Noemi Jirečková.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2316 | [[:d:Q12044353|Q12044353]] | [[Pavla Brady]] | [[Opava]] | 1972-04-27 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Pavla Brady-PICT0036.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2317 | [[:d:Q12044389|Q12044389]] | [[Pavlína Brzáková]] | [[Městec Králové]] | 1972-03-13 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Pavlína Brzáková 2009a.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2318 | [[:d:Q12045153|Q12045153]] | [[Petra Růžičková]] | [[Praga]] | 1963-10-04 | [[República Checa]] | 2021-01-21 | [[Ficheiro:Ruzickova Petra Vystava a krest publikace Pevnost v galerii June Bateman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2319 | [[:d:Q12045156|Q12045156]] | [[Petra Skoupilová]] | [[Brno]] | 1944-06-01 | [[República Checa]] | 2023-05-19 | [[Ficheiro:Petra Skoupilová 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2320 | [[:d:Q12045159|Q12045159]] | [[Petra Vargová]] | [[Praga]] | 1973-03-19 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2321 | [[:d:Q12053100|Q12053100]] | [[Catharine Weed Barnes]] | [[Albany, Nova York|Albany]] | 1851-01-10 | [[Estados Unidos de América]] | 1913-07-31 | [[Ficheiro:Catharine-weed-barnes-edward-s-sterry 1890.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2322 | [[:d:Q12053121|Q12053121]] | [[Katharina Eleonore Behrend]] | [[Leipzig]] | 1888-07-26 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Alemaña]] | 1973-11-15 | |- | style='text-align:right'| 2323 | [[:d:Q12054190|Q12054190]] | [[Shirana Shahbazi]] | [[Teherán]] | 1974-06-15 | [[Irán]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Shirana Shahbazi Rudolfinum-2.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2324 | [[:d:Q12055348|Q12055348]] | [[Sonja Bullaty]] | [[Praga]] | 1923-10-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2000-10-05 | |- | style='text-align:right'| 2325 | [[:d:Q12057806|Q12057806]] | [[Sylva Francová]] | [[Praga]] | 1973-06-09 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2326 | [[:d:Q12058027|Q12058027]] | [[Sára Saudková]] | [[Zábřeh]] | 1967-04-14 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Sara Saudkova 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2327 | [[:d:Q12058286|Q12058286]] | [[Tamara Černá]] | [[Ostrava]] | 1965-06-30 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:SofiG.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2328 | [[:d:Q12058716|Q12058716]] | [[Tereza Vlčková]] | [[Třebíč]] | 1983-11-03 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Tereza Vlčková selfportrait wiki.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2329 | [[:d:Q12058718|Q12058718]] | [[Tereza z Davle]] | [[Hořice]] | 1975-07-26 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Tereza z Davle (2019).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2330 | [[:d:Q12059963|Q12059963]] | [[Johanne Hesbeck]] | [[Varde]] | 1873-09-02 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1927-03-25 | [[Ficheiro:Self-portrait of Johanne Hesbeck.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2331 | [[:d:Q12060879|Q12060879]] | [[Jo Weldon]] | | 1985-05-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jo Weldon at Miss Exotic World 2009 (crop).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2332 | [[:d:Q12061511|Q12061511]] | [[Agata Materowicz]] | [[Varsovia]] | 1963 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Agata-Materowicz-sztuka-i-dokumentacja.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2333 | [[:d:Q12071846|Q12071846]] | [[Hema Upadhyay]] | [[Baroda]] | 1972-05-18 | [[India]] | 2015-12-11 | [[Ficheiro:Hema Upadhyay the nymph and adult.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2334 | [[:d:Q12123682|Q12123682]] | [[Tetjana Mychajlyšyn-D'Avignon]] | [[Lviv]] | 1942-04-02 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2335 | [[:d:Q12130303|Q12130303]] | [[Ljubov Oleksandrivna Motorná]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2336 | [[:d:Q12140927|Q12140927]] | [[Paraska Plytka-Horytsvit]] | [[Bistrets']] | 1927-03-01 | [[Ucraína]] | 1998-04-16 | |- | style='text-align:right'| 2337 | [[:d:Q12173238|Q12173238]] | [[Sofia Yablonska]] | [[Tarasivka]] | 1907-05-15 | [[Imperio Austrohúngaro]] | 1971-02-04 | |- | style='text-align:right'| 2338 | [[:d:Q12182467|Q12182467]] | [[Elham Khoury]] | | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 2339 | [[:d:Q12245188|Q12245188]] | [[Manal bin Amr]] | | 1978 | [[Emiratos Árabes Unidos]] | | |- | style='text-align:right'| 2340 | [[:d:Q12254973|Q12254973]] | [[Bene Bergado]] | [[Salamanca]] | 1963 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2341 | [[:d:Q12270277|Q12270277]] | [[Christien Meindertsma]] | [[Utrecht]] | 1980 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Christien Meindertsma (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2342 | [[:d:Q12301646|Q12301646]] | [[Anette Harboe Flensburg]] | | 1961-01-27 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2343 | [[:d:Q12303962|Q12303962]] | [[Bodil Hauschildt]] | [[Ribe]] | 1861-10-09 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1951-12-24 | [[Ficheiro:Bodil Hauschildt 1888 crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2344 | [[:d:Q12305129|Q12305129]] | [[Cani Lønborg]] | | 1877-08-28 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1952-05-07 | |- | style='text-align:right'| 2345 | [[:d:Q12305455|Q12305455]] | [[Caroline Hammer]] | [[Søborg Parish]] | 1832-10-28 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1915-01-12 | [[Ficheiro:Caroline Hammer by L.P. Rasmussen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2346 | [[:d:Q12305714|Q12305714]] | [[Charlotte Østervang]] | | 1970 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2347 | [[:d:Q12306739|Q12306739]] | [[Cristina Mittermeier]] | [[Cidade de México]] | 1966-11-26 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 2348 | [[:d:Q12311270|Q12311270]] | [[Fie Johansen]] | | 1953 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2349 | [[:d:Q12315194|Q12315194]] | [[Hanne Skyum]] | [[Bording]] | 1961-03-10 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2350 | [[:d:Q12318040|Q12318040]] | [[Ibi Støvring]] | [[Aarhus]] | 1975-02-02 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2351 | [[:d:Q12318370|Q12318370]] | [[Ingrid Bugge]] | [[Copenhague]] | 1968-05-08 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 2020-10-12 | |- | style='text-align:right'| 2352 | [[:d:Q12319102|Q12319102]] | [[Janne Klerk]] | | 1953-12-05 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2353 | [[:d:Q12321965|Q12321965]] | [[Kirsten Klein]] | [[Estocolmo]] | 1945-01-18 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2354 | [[:d:Q12329029|Q12329029]] | [[Nina Kleivan]] | [[Oslo]] | 1960-03-22 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2355 | [[:d:Q12336293|Q12336293]] | [[Sofie Amalie Klougart]] | | 1987 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2356 | [[:d:Q12336459|Q12336459]] | [[Sophie Petersen]] | [[Copenhague]] | 1885-02-15 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1965-10-11 | |- | style='text-align:right'| 2357 | [[:d:Q12343204|Q12343204]] | [[Tine Harden]] | | 1960-08-24 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2358 | [[:d:Q12345128|Q12345128]] | [[Annalisa Cima]] | [[Milán]] | 1941-01-20 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2019 | [[Ficheiro:Ungaretti Cima Fiumicino 1969.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2359 | [[:d:Q12360556|Q12360556]] | [[Carolin Saage]] | | 1988 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2360 | [[:d:Q12362498|Q12362498]] | [[Eve Kiiler]] | [[Tartu]] | 1960-11-01<br/>1965 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Eve Kiiler on eesti fotokunstnik (1985).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2361 | [[:d:Q12363688|Q12363688]] | [[Heldia Estam]] | [[Tartu]] | 1923-10-01 | [[Estonia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2004-01-26 | |- | style='text-align:right'| 2362 | [[:d:Q12366073|Q12366073]] | [[Kaisa Eiche]] | | 1982-12-28 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2363 | [[:d:Q12367638|Q12367638]] | [[Krõõt Tarkmeel]] | | 1985-11-05 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2364 | [[:d:Q12368120|Q12368120]] | [[Küllike Rooväli]] | [[Talín]] | 1969-10-21 | [[Estonia]] | 2018-07-04 | |- | style='text-align:right'| 2365 | [[:d:Q12368742|Q12368742]] | [[Liisi Siibak]] | | 1980 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2366 | [[:d:Q12369158|Q12369158]] | [[Ly Lestberg]] | [[Tartu]] | 1965-03-19 | [[Estonia]]<br/>[[Unión Soviética]] | | [[Ficheiro:Ly Lestberg on eesti graafik, fotokunstnik (1988).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2367 | [[:d:Q12369673|Q12369673]] | [[Maret Maasalu]] | | 1989 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Maret.Maasalu.IMGP6323.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2368 | [[:d:Q12369682|Q12369682]] | [[Marge Nelk]] | [[Rakvere]] | 1975-05-16 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2369 | [[:d:Q12369698|Q12369698]] | [[Margot Kask]] | [[Tartu]] | 1974-09-05 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2370 | [[:d:Q12369823|Q12369823]] | [[Marje Eelma]] | [[Talín]] | 1978 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2371 | [[:d:Q12376948|Q12376948]] | [[Tiiu Kimber]] | | 1948-09-29 | [[Estonia]] | 2024-05-16 | |- | style='text-align:right'| 2372 | [[:d:Q12386735|Q12386735]] | [[Cristina Brea Lodeiro]] | [[Vigo]] | 1973 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2373 | [[:d:Q12403582|Q12403582]] | [[Ora Eitan]] | [[Tel Aviv]] | 1940-03-28 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 2374 | [[:d:Q12404069|Q12404069]] | [[Angelika Sher]] | [[Vilnius]] | 1969 | [[Lituania]] | | [[Ficheiro:אנג'ליקה שר.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2375 | [[:d:Q12405676|Q12405676]] | [[Dganit Berest]] | [[Petah Tikva]] | 1949 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Deganit Berest.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2376 | [[:d:Q12410345|Q12410345]] | [[Aliza Auerbach]] | [[Haifa]] | 1940-08-17 | [[Israel]] | 2016-03-29 | [[Ficheiro:עליזה אורבך.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2377 | [[:d:Q12411128|Q12411128]] | [[Caroline Emily Gray Hill]] | [[Tottenham]] | 1843-08-14<br/>1843 | [[Reino Unido]] | 1924 | [[Ficheiro:Caroline Hill (E.R. Hughes).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2378 | [[:d:Q12497947|Q12497947]] | [[Mella Jaarsma]] | | 1960-10-09<br/>1972 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Indonesia]] | | |- | style='text-align:right'| 2379 | [[:d:Q12598345|Q12598345]] | [[보리 (1973년)]] | | 1973 | | 2013-04-08 | |- | style='text-align:right'| 2380 | [[:d:Q12634914|Q12634914]] | [[Kristina Leko]] | [[Zagreb]] | 1966-11-26 | [[Croacia]] | | |- | style='text-align:right'| 2381 | [[:d:Q12638143|Q12638143]] | [[Natalia Babarovic]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2382 | [[:d:Q12641722|Q12641722]] | [[Sanja Knezevic]] | | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 2383 | [[:d:Q12643745|Q12643745]] | [[Tonka Kulčar-Vajda]] | [[Varaždin]] | 1887-07-10 | [[Terras da Coroa de Santo Estevo|Terras da Coroa de San Estevo]]<br/>[[Reino dos Serbios, Croatas e Eslovenos (Q15102440)|Reino dos Serbios, Croatas e Eslovenos]]<br/>[[Reino de Iugoslavia]]<br/>[[República Federal Popular de Iugoslavia]]<br/>[[República Socialista de Croacia]]<br/>[[República Federal Socialista de Iugoslavia]] | 1971-11-24 | |- | style='text-align:right'| 2384 | [[:d:Q12644593|Q12644593]] | [[Vesna Prica]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2385 | [[:d:Q12653157|Q12653157]] | [[Domicėlė Tarabildienė]] | [[Andrioniškis]] | 1912-05-09 | [[Lituania]] | 1985-09-08 | [[Ficheiro:Domicėlė Tarabildienė 2012 Lithuania stamp.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2386 | [[:d:Q12653980|Q12653980]] | [[Elena Tervidytė]] | [[Skriduliai]] | 1950-12-07 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 2387 | [[:d:Q12668678|Q12668678]] | [[Paulina Mongird]] | [[Raseiniai]] | 1865 | [[Imperio Ruso]] | 1924-11-05 | [[Ficheiro:Paulina Mongird.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2388 | [[:d:Q12673406|Q12673406]] | [[Snieguolė Michelkevičiūtė]] | | 1953-02-03 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 2389 | [[:d:Q12676408|Q12676408]] | [[Valerija Dichavičienė]] | [[Kaunas]] | 1930-04-21 | [[Lituania]] | 2019 | |- | style='text-align:right'| 2390 | [[:d:Q12713553|Q12713553]] | [[Astri Aasen]] | [[Trondheim]] | 1875-09-03 | [[Noruega]] | 1935-10-10 | [[Ficheiro:The Norwegian painter Astri Aasen (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2391 | [[:d:Q12752081|Q12752081]] | [[Зорица Бајин-Ђукановић]] | [[Mostar]] | 1952-07-30 | | | [[Ficheiro:Zorica Bajin Ðukanovic.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2392 | [[:d:Q12776060|Q12776060]] | [[Silvia Vaculíková]] | [[Trnava]] | 1967-07-22 | [[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 2393 | [[:d:Q12792226|Q12792226]] | [[Jasna Klančišar]] | [[Liubliana]] | 1973-01-08 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:KlancisarPortret.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2394 | [[:d:Q12793519|Q12793519]] | [[Katarina Sadovski]] | [[Postojna]] | 1980-02-29 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 2395 | [[:d:Q12803936|Q12803936]] | [[Tatjana Rodošek]] | [[Domžale]] | 1953-01-26 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 2396 | [[:d:Q12858970|Q12858970]] | [[Lyn Hancock]] | [[East Fremantle]] | 1938 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Author-Lyn Hancock.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2397 | [[:d:Q12885263|Q12885263]] | [[Tatiana Karapanagioti]] | [[Atenas]] | 1971 | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2398 | [[:d:Q12887697|Q12887697]] | [[Babeth M. VanLoo]] | [[Heerlen]] | 1948-05-01 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2399 | [[:d:Q12890326|Q12890326]] | [[Elsie Suréna]] | [[Porto Príncipe]] | 1956-06-09 | [[Haití]] | | |- | style='text-align:right'| 2400 | [[:d:Q12894098|Q12894098]] | [[Marie-Katherine Pagé]] | | 1967-01-14 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2401 | [[:d:Q12960971|Q12960971]] | [[Lizzie Caswall Smith]] | | 1870-11-10 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1958-11-10 | |- | style='text-align:right'| 2402 | [[:d:Q13024724|Q13024724]] | [[Erb Bunnag]] | | 1879 | [[Tailandia]] | 1944-08-11 | [[Ficheiro:เจ้าจอมเอิบ บุนนาค.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2403 | [[:d:Q13024729|Q13024729]] | [[Auan Bunnag]] | | 1887 | [[Tailandia]] | 1927-05-11 | [[Ficheiro:Uean Bunnag, was wearing Sabai.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2404 | [[:d:Q13101542|Q13101542]] | [[Anne Michaux]] | | 1971-10-13 | [[Luxemburgo]] | | |- | style='text-align:right'| 2405 | [[:d:Q13102761|Q13102761]] | [[Geneviève Biwer]] | | 1958-12-14 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2406 | [[:d:Q13103293|Q13103293]] | [[Jessica Theis]] | | 1981-07-09 | [[Luxemburgo]] | | |- | style='text-align:right'| 2407 | [[:d:Q13105400|Q13105400]] | [[Véronique Kolber]] | | 1978-11-15 | [[Luxemburgo]] | | |- | style='text-align:right'| 2408 | [[:d:Q13135067|Q13135067]] | [[Céline van Balen]] | [[Ámsterdam]] | 1965-08-18 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2409 | [[:d:Q13176164|Q13176164]] | [[Xanime]] | | | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 2410 | [[:d:Q13218198|Q13218198]] | [[Libuše Benešová]] | [[Benešov]] | 1948-07-05 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2411 | [[:d:Q13218199|Q13218199]] | [[Libuše Jarcovjáková]] | [[Praga]]<br/>[[Uherský Brod]] | 1952-05-05 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Libuše Jarcovjáková (2023).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2412 | [[:d:Q13406331|Q13406331]] | [[Mary Dillwyn]] | [[Gales]] | 1816 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1906-12 | [[Ficheiro:Mary Dillwyn M.D. 1853.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2413 | [[:d:Q13411209|Q13411209]] | [[Sacha de Boer]] | [[Ámsterdam]] | 1967-04-09 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Sacha de Boer (2021) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2414 | [[:d:Q13434675|Q13434675]] | [[Nadia Rovderová]] | [[Poprad]] | 1971-01-08 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Nadia Rovderová (2017).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2415 | [[:d:Q13459567|Q13459567]] | [[Tea Falco]] | [[Catania]] | 1986-08-11 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2416 | [[:d:Q13493842|Q13493842]] | [[Sade Kahra]] | [[Botkyrka|concello de Botkyrka]] | 1974-01-31 | [[Suecia]]<br/>[[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2417 | [[:d:Q13499428|Q13499428]] | [[Carla Liesching]] | [[Cidade do Cabo]] | 1985 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Pocket (camouflage).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2418 | [[:d:Q13518898|Q13518898]] | [[Carol Beckwith]] | [[Boston]] | 1945-11-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Angela Fisher Carol Beckwith 20181129 (cropped) - Carol Beckwith.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2419 | [[:d:Q13518961|Q13518961]] | [[Erin Ryder]] | [[Estado de Nova York|Nova York]] | 1981-05-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Head1 8x12.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2420 | [[:d:Q13560675|Q13560675]] | [[Jane Calvin]] | [[Chicago]] | 1938-04-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2421 | [[:d:Q13560686|Q13560686]] | [[Lori Grinker]] | [[Nova York]] | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2422 | [[:d:Q13560699|Q13560699]] | [[Keri Pickett]] | [[Charleston, Carolina do Sur|Charleston]] | 1959-05-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Keri Pickett at screening of Fabulous Ice Age.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2423 | [[:d:Q13560708|Q13560708]] | [[Hulleah Tsinhnahjinnie]] | [[Phoenix]] | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Hulleah Tsinhnahjinnie.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2424 | [[:d:Q13560755|Q13560755]] | [[Sarah Charlesworth]] | [[East Orange]] | 1947-03-29 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-06-25 | |- | style='text-align:right'| 2425 | [[:d:Q13560762|Q13560762]] | [[Cecile Abish]] | [[Nova York]] | 1930 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2426 | [[:d:Q13560765|Q13560765]] | [[Teresita Fernández]] | [[Miami]] | 1968-05-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Teresita Fernández, May 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2427 | [[:d:Q13560889|Q13560889]] | [[Lynsey Addario]] | [[Norwalk]] | 1973-11-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lynsey Addario at 2025 Bild Expo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2428 | [[:d:Q13560899|Q13560899]] | [[Deanne Fitzmaurice]] | [[Melrose]] | 1957-07-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2429 | [[:d:Q13560900|Q13560900]] | [[Bette Garber]] | | 1942 | [[Estados Unidos de América]] | 2008-11-13 | |- | style='text-align:right'| 2430 | [[:d:Q13560905|Q13560905]] | [[Martha Holmes]] | [[Louisville, Kentucky|Louisville]] | 1923-02-07 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-09-19 | |- | style='text-align:right'| 2431 | [[:d:Q13561628|Q13561628]] | [[Anne Noggle]] | [[Evanston, Illinois|Evanston]] | 1922-06-12 | [[Estados Unidos de América]] | 2007-08-16<br/>2005-08-16 | |- | style='text-align:right'| 2432 | [[:d:Q13563280|Q13563280]] | [[Mary Oppen]] | [[Kalispell]] | 1908-11-28 | [[Estados Unidos de América]] | 1990-05-14 | |- | style='text-align:right'| 2433 | [[:d:Q13732604|Q13732604]] | [[Inez van Lamsweerde]] | [[Ámsterdam]] | 1963-09-25 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Inez Van Lamsweerde e Vinoodh Matadin, casal de artistas holandeses em exposição na Bienal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2434 | [[:d:Q13783848|Q13783848]] | [[Eliška Bartek]] | [[Nový Jičín]] | 1950-11-08 | [[Suíza]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | [[Ficheiro:130425 Praha Prague Photo festival 0164.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2435 | [[:d:Q13856486|Q13856486]] | [[Miep Jukkema]] | [[Haren]] | 1954-05-06 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2012-07-07 | |- | style='text-align:right'| 2436 | [[:d:Q13860389|Q13860389]] | [[Lara Alcázar]] | [[Samartín del Rei Aurelio]] | 1992-10-22 | [[España]] | | [[Ficheiro:FEMENSPAIN (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2437 | [[:d:Q14029241|Q14029241]] | [[Melanie Manchot]] | [[Witten]] | 1966 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2438 | [[:d:Q14128897|Q14128897]] | [[Zoya Lynch]] | | 1991-02-20 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2439 | [[:d:Q14272866|Q14272866]] | [[Renate Niethammer]] | [[Nordhausen]] | 1913-03-13 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | 2017-01-17 | [[Ficheiro:Renate Niethammer- 2013.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2440 | [[:d:Q14493146|Q14493146]] | [[Paulina Lavista]] | [[Cidade de México]] | 1945-11-01 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 2441 | [[:d:Q14494706|Q14494706]] | [[Titia Ex]] | [[Terwinselen]] | 1959-11-02 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2442 | [[:d:Q14625951|Q14625951]] | [[Corinne Kruger]] | | 1963-12-02 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2015-03-23 | [[Ficheiro:Corinne-kruger-1427711918.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2443 | [[:d:Q14632314|Q14632314]] | [[J.H. Derkinderen-Besier]] | [[Utrecht]] | 1865-09-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1944-09-07 | [[Ficheiro:Zelfportret van Johanna Besier (1884).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2444 | [[:d:Q14644870|Q14644870]] | [[Dina Goldstein]] | [[Tel Aviv]] | 1969 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Dina paris.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2445 | [[:d:Q14798176|Q14798176]] | [[Ilana Salama Ortar]] | [[Alexandría]] | 1949 | [[Exipto]] | | |- | style='text-align:right'| 2446 | [[:d:Q14851360|Q14851360]] | [[Esther Haase]] | [[Bremen (Q907346)|Bremen]] | 1966-02-20 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Esther-Haase-Photography.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2447 | [[:d:Q14954706|Q14954706]] | [[Elsie Knocker]] | [[Exeter]] | 1884-06-29 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1978-04-26 | [[Ficheiro:Chisholm iwn.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2448 | [[:d:Q15036064|Q15036064]] | [[Monika Larsen Dennis]] | | 1963-01-19 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Monika Larsen Dennis.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2449 | [[:d:Q15065873|Q15065873]] | [[Anastasiya Fedorenko]] | [[Donetsk]] | 1987-04-01 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]]<br/>[[Rusia]] | 2022-02-28 | [[Ficheiro:Федоренко Анастасия 001 (crop).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2450 | [[:d:Q15068446|Q15068446]] | [[Claudia Angelmaier]] | [[Göppingen]] | 1972 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2451 | [[:d:Q15068876|Q15068876]] | [[Susanne Kriemann]] | [[Erlangen]] | 1972-03-16 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2452 | [[:d:Q15088244|Q15088244]] | [[Edith von Welser-Ude]] | [[Kiel]] | 1939 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2453 | [[:d:Q15109552|Q15109552]] | [[Susan Derges]] | [[Londres]] | 1955 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2454 | [[:d:Q15130018|Q15130018]] | [[Grace Mary Hood Crowfoot]] | [[Lincolnshire]] | 1877 | [[Reino Unido]] | 1957 | [[Ficheiro:Molly Crowfoot wearing glasses.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2455 | [[:d:Q15130145|Q15130145]] | [[Eleanor Myers]] | | 1925-01-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1996-12 | |- | style='text-align:right'| 2456 | [[:d:Q15133463|Q15133463]] | [[Mies Merkelbach]] | [[Ámsterdam]] | 1904-04-21 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1985-04-02 | [[Ficheiro:Portret Mies Rosenboom-Merkelbach, staand met handen in de zij, RP-F-F25192.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2457 | [[:d:Q15135737|Q15135737]] | [[Erika Krauß]] | | 1917 | [[Alemaña]] | 2013-06-26 | [[Ficheiro:Erika Krauß.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2458 | [[:d:Q15138234|Q15138234]] | [[Elisabeth Helmer]] | | 1854-10-24 | [[Noruega]] | 1920-04-10 | |- | style='text-align:right'| 2459 | [[:d:Q15150165|Q15150165]] | [[Oxana Jad]] | [[Moscova]] | 1979 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 2460 | [[:d:Q15243776|Q15243776]] | [[Suste Bonnén]] | [[Copenhague]] | 1948-10-25 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2461 | [[:d:Q15243841|Q15243841]] | [[Anna Kott]] | [[Ruda Śląska]] | 1975-07-15 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2462 | [[:d:Q15263131|Q15263131]] | [[Elena Mrozovskaya]] | [[Principado de Montenegro]] | 1861 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[República Soviética Federativa Socialista de Rusia|República Socialista Soviética Federativa de Rusia]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1941 | [[Ficheiro:Елена Лукинична Мрозовская (Княжевич, 1892-1941).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2463 | [[:d:Q15270439|Q15270439]] | [[Tjaša Iris]] | [[Kranj]] | 1968-10-05 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Tjaša Iris.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2464 | [[:d:Q15272066|Q15272066]] | [[Erika Lakatos]] | [[Budapest]] | 1964 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 2465 | [[:d:Q15297149|Q15297149]] | [[Philiberte de Flaugergues]] | [[Vincennes, Francia|Vincennes]] | 1885-08-08 | [[Francia]] | 1966-01-07 | |- | style='text-align:right'| 2466 | [[:d:Q15302222|Q15302222]] | [[Lisel Haas]] | [[Mönchengladbach]] | 1898 | [[Alemaña]]<br/>[[Reino Unido]] | 1989 | |- | style='text-align:right'| 2467 | [[:d:Q15362567|Q15362567]] | [[Thérèse Rivière]] | [[18º distrito de París]] | 1901-12-30 | [[Francia]] | 1970-11-21 | [[Ficheiro:Thérèse Rivière dans les Aurès en 1936.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2468 | [[:d:Q15407016|Q15407016]] | [[Michèle Brabo]] | [[8º distrito de París]] | 1916-09-06 | [[Francia]] | 2013-01-30 | [[Ficheiro:Mchèle Brabo 1982.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2469 | [[:d:Q15428339|Q15428339]] | [[Ruth Marcus]] | [[Hanau]] | 1958-07-26 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ruth Marcus.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2470 | [[:d:Q15429219|Q15429219]] | [[Alison Frantz]] | [[Duluth, Minnesota|Duluth]] | 1903-09-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1995-02-01 | |- | style='text-align:right'| 2471 | [[:d:Q15429388|Q15429388]] | [[Sanaz Mazinani]] | [[Teherán]] | 1978 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2472 | [[:d:Q15429605|Q15429605]] | [[Suse Byk]] | [[Berlín]] | 1884 | [[Alemaña]] | 1943 | [[Ficheiro:Tanzgruppe-skoronel-foto-susebyk-1920erjahre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2473 | [[:d:Q15430125|Q15430125]] | [[Suzanne Muzard]] | [[Aubervilliers]] | 1900-09-26 | [[Francia]] | 1992-01-15 | |- | style='text-align:right'| 2474 | [[:d:Q15431102|Q15431102]] | [[Nata Piaskowski]] | [[Łódź]] | 1912-01-06 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-08-19 | |- | style='text-align:right'| 2475 | [[:d:Q15431119|Q15431119]] | [[Caroline Haskins Gurrey]] | | 1875 | [[Estados Unidos de América]] | 1927 | [[Ficheiro:Carolyn Haskins Gurrey, 1903 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2476 | [[:d:Q15431218|Q15431218]] | [[Tamara Amhoff-Windeler]] | [[Berlín]] | 1945-11-02 | [[Alemaña]] | 2013-06-20 | |- | style='text-align:right'| 2477 | [[:d:Q15431485|Q15431485]] | [[Caroline Fink]] | [[Biel/Bienne]] | 1977-08-01 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Caroline Fink1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2478 | [[:d:Q15432511|Q15432511]] | [[Eva Choung-Fux]] | [[Viena]] | 1935-10-20 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Eva Choung-Fux 2013 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2479 | [[:d:Q15433119|Q15433119]] | [[Anett Stuth]] | [[Leipzig]] | 1965 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2480 | [[:d:Q15433272|Q15433272]] | [[Nadin Maria Rüfenacht]] | [[Burgdorf]] | 1980-02-20 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 2481 | [[:d:Q15434787|Q15434787]] | [[Reshma Chhiba]] | [[Xohanesburgo]] | 1983 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 2482 | [[:d:Q15435403|Q15435403]] | [[Inge Dick]] | [[Viena]] | 1941-01-15<br/>1941 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Dick Inge BHO-03274.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2483 | [[:d:Q15435496|Q15435496]] | [[Karin Voigt]] | [[Berlín]] | 1936-12-04 | [[Alemaña]] | 2006-02-21<br/>2006 | |- | style='text-align:right'| 2484 | [[:d:Q15436479|Q15436479]] | [[Kalin Lindena]] | [[Hannover]] | 1977 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2485 | [[:d:Q15437066|Q15437066]] | [[Anna Kuschnarowa]] | [[Würzburg]] | 1975-11-11 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2486 | [[:d:Q15437591|Q15437591]] | [[Johanna Diehl]] | [[Hamburgo]] | 1977-12-02 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2487 | [[:d:Q15438425|Q15438425]] | [[Gabriele du Vinage]] | [[Berlín]] | 1920-02-09 | [[Alemaña]] | 2009-03-02 | |- | style='text-align:right'| 2488 | [[:d:Q15438613|Q15438613]] | [[Ilona Klimek]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1970 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2489 | [[:d:Q15438647|Q15438647]] | [[Gerda Lepke]] | [[Jena]] | 1939-03-23 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Künstlerporträts - Gerda Lepke, Malerin und Grafikerin, Gera, 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2490 | [[:d:Q15438775|Q15438775]] | [[Helga Schmidt-Glassner]] | [[Ostrava]]<br/>[[Moravská Ostrava]] | 1911 | [[Alemaña]] | 1998 | |- | style='text-align:right'| 2491 | [[:d:Q15439111|Q15439111]] | [[Eva Maria Czakó]] | [[Karlsruhe]] | 1918-12-19 | [[Alemaña]] | 2012-06-16 | |- | style='text-align:right'| 2492 | [[:d:Q15439688|Q15439688]] | [[Kristin Espinasse]] | | 1968-12-22 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2493 | [[:d:Q15440428|Q15440428]] | [[Tejal Shah]] | [[Bhilai]] | 1979 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2494 | [[:d:Q15441122|Q15441122]] | [[Garance Doré]] | [[Ajaccio]]<br/>[[Córsega]] | 1975-05-01 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2495 | [[:d:Q15442316|Q15442316]] | [[Evelyn Cameron]] | [[Furzedown]] | 1868-08-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1928-12-26 | [[Ficheiro:Ec on horse1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2496 | [[:d:Q15442600|Q15442600]] | [[Laura Noble]] | [[Manchester]] | 1974 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2497 | [[:d:Q15442854|Q15442854]] | [[Natacha Merritt]] | [[San Francisco]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2498 | [[:d:Q15443012|Q15443012]] | [[Wendy Ewald]] | [[Detroit]] | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Wendy Ewald and classmates atop snow - DPLA - 63b0ce11eb16ac8c0befdca4d4ec7a0f.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2499 | [[:d:Q15445108|Q15445108]] | [[Natascha Borowsky]] | [[Düsseldorf]] | 1964 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2500 | [[:d:Q15445525|Q15445525]] | [[Nicole Simon]] | [[Mannheim]] | 1968-12-15 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Fotografin Nicole Simon.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2501 | [[:d:Q15445588|Q15445588]] | [[Vanja Vukovic]] | [[Montenegro]] | 1971 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Vanjavukovic.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2502 | [[:d:Q15445651|Q15445651]] | [[Hilde Schmölzer]] | [[Linz]] | 1937-01-25 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 2503 | [[:d:Q15445832|Q15445832]] | [[Vera Tenschert]] | [[Berlín]] | 1936-08-05 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Vera Tenschert 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2504 | [[:d:Q15451676|Q15451676]] | [[Hedda Morrison]] | [[Stuttgart]] | 1908-12-13 | [[Alemaña]] | 1991-12-03 | |- | style='text-align:right'| 2505 | [[:d:Q15451718|Q15451718]] | [[Katja Rahlwes]] | | 1967 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2506 | [[:d:Q15451737|Q15451737]] | [[Emmy Bernatzik]] | [[Viena]] | 1904-04-03 | [[Austria]] | 1977-07-27 | |- | style='text-align:right'| 2507 | [[:d:Q15451740|Q15451740]] | [[Blythe Bohnen]] | [[Evanston, Illinois|Evanston]] | 1940 | [[Estados Unidos de América]] | 2022 | |- | style='text-align:right'| 2508 | [[:d:Q15452027|Q15452027]] | [[Eve Sonneman]] | [[Chicago]] | 1946-01-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2509 | [[:d:Q15452334|Q15452334]] | [[Birgit Hölmer]] | [[Fröndenberg]] | 1967-03-22 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2510 | [[:d:Q15454156|Q15454156]] | [[Judy Francesconi]] | [[Huntington]] | 1957-05-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judy Francesconi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2511 | [[:d:Q15456921|Q15456921]] | [[Claudia Fährenkemper]] | [[Castrop-Rauxel]] | 1959-10-14 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2512 | [[:d:Q15459229|Q15459229]] | [[Linda Connor]] | [[Nova York]] | 1944-11-18 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2513 | [[:d:Q15460580|Q15460580]] | [[Katy Grannan]] | [[Arlington]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2514 | [[:d:Q15460668|Q15460668]] | [[Jessica Dimmock]] | | 1978-06-23 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2515 | [[:d:Q15480640|Q15480640]] | [[Ada Grilli Bonini]] | [[Gambettola]] | 1947-06-30 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2516 | [[:d:Q15485701|Q15485701]] | [[Minnette Vári]] | [[Pretoria]] | 1968 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 2517 | [[:d:Q15487440|Q15487440]] | [[Marilyn Bridges]] | [[Allendale]] | 1948-12-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Marilyn Bridges 2003 BW.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2518 | [[:d:Q15493219|Q15493219]] | [[Karin Muller]] | | 1965-06-08 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Karin Muller.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2519 | [[:d:Q15497221|Q15497221]] | [[Mary Steichen Martin]] | [[Nova York]] | 1904-07-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1998-10-24 | [[Ficheiro:Mary Steichen Calderone.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2520 | [[:d:Q15512121|Q15512121]] | [[Julia Solis]] | | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2521 | [[:d:Q15513391|Q15513391]] | [[Emma Váncza]] | [[Miskolc]] | 1863-12-21 | [[Hungría]] | 1943-12-15 | |- | style='text-align:right'| 2522 | [[:d:Q15522104|Q15522104]] | [[Jay DeFeo]] | [[Hanover]] | 1929-03-31 | [[Estados Unidos de América]] | 1989-11-11 | |- | style='text-align:right'| 2523 | [[:d:Q15538592|Q15538592]] | [[Brooke Shaden]] | [[Lancaster]] | 1987-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2524 | [[:d:Q15613451|Q15613451]] | [[Valerie Taylor]] | [[Sydney]] | 1935-11-09 | | | [[Ficheiro:Valerie Taylor.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2525 | [[:d:Q15628843|Q15628843]] | [[Gladys Chai von der Laage]] | [[Malaisia]] | 1953-02-22 | [[Malaisia]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2526 | [[:d:Q15629396|Q15629396]] | [[Paola Pigani]] | [[Charente]] | 1963-06 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Paola Pigani.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2527 | [[:d:Q15631923|Q15631923]] | [[Jessica Craig-Martin]] | [[Hanover]] | 1963 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2528 | [[:d:Q15634754|Q15634754]] | [[Margaret Marley Modlin]] | [[Robeson County]] | 1927-01-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1998-10-28 | |- | style='text-align:right'| 2529 | [[:d:Q15637606|Q15637606]] | [[Pepa Hristova]] | | 1977-04-25 | [[Bulgaria]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2530 | [[:d:Q15638333|Q15638333]] | [[Ingeborg Kahlenberg]] | [[Bremen]] | 1920-03-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1996-10-02 | [[Ficheiro:WallheimerKahlenberg1946.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2531 | [[:d:Q15646724|Q15646724]] | [[Cleo Fariselli]] | [[Cesenatico]] | 1982 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2532 | [[:d:Q15647151|Q15647151]] | [[Verena Pfisterer]] | [[Fulda]] | 1941-10-08 | [[Alemaña]] | 2013-05-29 | [[Ficheiro:1963, Verena Pfisterer, Selbstporträt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2533 | [[:d:Q15714075|Q15714075]] | [[Louise Merzeau]] | [[15º distrito de París]] | 1963-11-08 | [[Francia]] | 2017-07-15 | [[Ficheiro:Louisemerzeau2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2534 | [[:d:Q15720631|Q15720631]] | [[Erle Kyllingmark]] | | 1974-07-01 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2535 | [[:d:Q15726648|Q15726648]] | [[Marie zu Hohenlohe Waldenburg-Schillingsfurst]] | [[Venecia]] | 1855-12-28 | [[Austria]]<br/>[[Alemaña]]<br/>[[Checoslovaquia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1934-02-16 | [[Ficheiro:Hohenlohe Waldenburg Schillingsfürst - Tyroff HA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2536 | [[:d:Q15733379|Q15733379]] | [[Simona Ghizzoni]] | [[Reggio Emilia]] | 1977 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2537 | [[:d:Q15804383|Q15804383]] | [[Dagmar Weiss]] | [[Marburgo]] | 1978 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2538 | [[:d:Q15812833|Q15812833]] | [[Grete Leistikow]] | [[Elbląg]] | 1893-07-05 | [[Alemaña]] | 1989-10-09 | |- | style='text-align:right'| 2539 | [[:d:Q15814143|Q15814143]] | [[Paola Di Bello]] | | 1961 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2540 | [[:d:Q15823112|Q15823112]] | [[Lotte Adametz]] | [[Viena]] | 1879-07-25 | [[Austria]]<br/>[[Cisleitania]] | 1966-06-03 | |- | style='text-align:right'| 2541 | [[:d:Q15833924|Q15833924]] | [[Marie Pauline Thorbecke]] | [[Aurich]] | 1882-08-12 | [[Alemaña]] | 1971-02-05 | |- | style='text-align:right'| 2542 | [[:d:Q15845243|Q15845243]] | [[Sigrid Neubert]] | [[Tubinga]] | 1927 | [[Alemaña]] | 2018-10-13 | |- | style='text-align:right'| 2543 | [[:d:Q15845289|Q15845289]] | [[Ida Barrel]] | [[Övertorneå church parish]] | 1889-08-20 | [[Suecia]] | 1967-03-04 | |- | style='text-align:right'| 2544 | [[:d:Q15852279|Q15852279]] | [[Ute Mahler]] | [[Berka]] | 1949-10-29 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 2545 | [[:d:Q15857104|Q15857104]] | [[Christa Frieda Vogel]] | [[Meppen]] | 1960 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2546 | [[:d:Q15860870|Q15860870]] | [[Eve Andree Laramee]] | [[Os Ánxeles]] | 1956-01-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2547 | [[:d:Q15876816|Q15876816]] | [[Jacoba Surie]] | [[Ámsterdam]] | 1879-09-05 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1970-02-05 | [[Ficheiro:Jacoba Surie op de receptie van Betsy Westendorp Osieck t.g.v. 80e verjaardag, Bestanddeelnr 911-9206 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2548 | [[:d:Q15878880|Q15878880]] | [[Lucie Blachet]] | [[Saint-Mandé]] | 1828-09-29<br/>1828-09-28 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1907-09-10 | |- | style='text-align:right'| 2549 | [[:d:Q15882855|Q15882855]] | [[Thilly Weissenborn]] | [[Kediri]] | 1883-03-22 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1964-10-28 | [[Ficheiro:KITLV - 183162 - Kurkdjian, Atelier - Portrait photographer M. M. (Thilly) Weissenborn, Surabaya - 1916.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2550 | [[:d:Q15906817|Q15906817]] | [[Hermine Oberück]] | [[Duisburgo]] | 1951-02-27 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2551 | [[:d:Q15909278|Q15909278]] | [[Susy Gómez]] | [[Pollença|Pollensa]]<br/>[[Bocchoris]] | 1964 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2552 | [[:d:Q15916446|Q15916446]] | [[Louise Abel]] | [[Goldberg]] | 1841-11-05 | [[Noruega]] | 1907-05-02 | |- | style='text-align:right'| 2553 | [[:d:Q15922916|Q15922916]] | [[Leslie Knott]] | [[Langley]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2554 | [[:d:Q15927540|Q15927540]] | [[Lisa Bettany]] | [[Victoria]] | 1981-11-03 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Lisa Bettany.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2555 | [[:d:Q15943236|Q15943236]] | [[Christa Ehrlich]] | [[Viena]] | 1903-03-12 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Cisleitania]] | 1995-02-12 | |- | style='text-align:right'| 2556 | [[:d:Q15944294|Q15944294]] | [[Varvara Hasselbalch]] | [[Copenhague]] | 1920-04-16 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 2008-04-03 | |- | style='text-align:right'| 2557 | [[:d:Q15949335|Q15949335]] | [[Isabel del Puerto]] | [[Viena]] | 1921-08-07 | [[México]]<br/>[[Austria]] | 2014-03-13 | [[Ficheiro:Isabel del Puerto.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2558 | [[:d:Q15963884|Q15963884]] | [[Natalia Turine]] | [[Alemaña]] | 1964-02-16 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2559 | [[:d:Q15965228|Q15965228]] | [[Anja Notini]] | [[Estocolmo]] | 1940-05-03 | [[Suecia]] | 2018-06-21 | |- | style='text-align:right'| 2560 | [[:d:Q15970950|Q15970950]] | [[Elzbieta]] | [[Bogucin]] | 1936-07-03 | [[Francia]]<br/>[[Polonia]] | 2018-10-08 | |- | style='text-align:right'| 2561 | [[:d:Q15972005|Q15972005]] | [[Claartje Keur]] | [[Ámsterdam]] | 1938-02-06 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2021-03-19 | |- | style='text-align:right'| 2562 | [[:d:Q15974275|Q15974275]] | [[Georgette Chadourne]] | [[17º distrito de París]] | 1899-04-18 | [[Francia]] | 1983-04-28 | |- | style='text-align:right'| 2563 | [[:d:Q15975108|Q15975108]] | [[Eva Šlosárová]] | [[Nové Město na Moravě]] | 1953-10-21 | [[República Checa]] | 2014-05-06 | |- | style='text-align:right'| 2564 | [[:d:Q15980566|Q15980566]] | [[Marie Magdalene Bull]] | [[Bergen]] | 1827-10-25 | [[Noruega]] | 1907-07-17 | [[Ficheiro:Marie Magdalene Bull - ubb-sign-0110 md (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2565 | [[:d:Q15981148|Q15981148]] | [[Inga Breder]] | [[Bodø]] | 1855 | [[Noruega]] | 1933-12-28 | |- | style='text-align:right'| 2566 | [[:d:Q15981158|Q15981158]] | [[Agnes Nyblin]] | [[Askøy Municipality]] | 1869-01-25 | [[Noruega]] | 1945-08-20 | |- | style='text-align:right'| 2567 | [[:d:Q15981161|Q15981161]] | [[Elsa Garmann Andersen]] | [[Bergen]] | 1891-11-21 | [[Noruega]] | 1964-09-12 | [[Ficheiro:Elsa Garmann Andersen II fra Stud 1910.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2568 | [[:d:Q15982729|Q15982729]] | [[Bolette Berg]] | [[Nannestad]] | 1872 | [[Noruega]] | 1944 | [[Ficheiro:Marie Hoeg as a young boy with cigarette. Photo- Berg & Hoeg, ca. 1895-1903. The Preus museum collection. (32135795473).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2569 | [[:d:Q15983706|Q15983706]] | [[Daniela Comani]] | [[Boloña]] | 1965-02-04 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2570 | [[:d:Q15987358|Q15987358]] | [[Jana Ašenbrennerová]] | | 1981 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2571 | [[:d:Q15987828|Q15987828]] | [[Gayle Chong Kwan]] | [[Edimburgo]] | 1973-08-11 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Gayle Chong Kwan by Georgia Kuhn (2013) (headshot).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2572 | [[:d:Q15990506|Q15990506]] | [[Berta Daniel]] | [[Ulm]] | 1896-11-20 | [[República Democrática Alemá]] | 1981-04-07 | |- | style='text-align:right'| 2573 | [[:d:Q15990507|Q15990507]] | [[Ines De Nil]] | [[Gladbeck]] | 1947 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2574 | [[:d:Q15990511|Q15990511]] | [[Andrea Diefenbach]] | [[Wiesbaden]] | 1974-04-19 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2575 | [[:d:Q15991453|Q15991453]] | [[Kimberly Metz]] | [[Pismo Beach]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2576 | [[:d:Q15992385|Q15992385]] | [[Adeline Boutain]] | [[Machecoul]] | 1862-04-11 | [[Francia]] | 1946-02-13 | [[Ficheiro:Adeline Boutain Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2577 | [[:d:Q15992450|Q15992450]] | [[Mao Ishikawa]] | [[Ogimi]] | 1953 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Mao Ishikawa, Okinawan photographer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2578 | [[:d:Q15992809|Q15992809]] | [[Helen Brush Jenkins]] | [[Omaha, Nebrasca|Omaha]] | 1919 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-06-12 | |- | style='text-align:right'| 2579 | [[:d:Q15993079|Q15993079]] | [[Abigail Heyman]] | [[Danbury]] | 1942-08-01 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-05-28 | |- | style='text-align:right'| 2580 | [[:d:Q15994951|Q15994951]] | [[Sisse Brimberg]] | [[Copenhague]] | 1948 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2581 | [[:d:Q15996445|Q15996445]] | [[Bertha Jaques]] | [[Covington]] | 1863-10-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1941-03-30 | [[Ficheiro:BerthaJaques.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2582 | [[:d:Q15997339|Q15997339]] | [[Emme Gerhard]] | [[St. Louis]] | 1872 | [[Estados Unidos de América]] | 1946 | |- | style='text-align:right'| 2583 | [[:d:Q15997782|Q15997782]] | [[Emily Spencer Hayden]] | [[Maryland]] | 1869 | [[Estados Unidos de América]] | 1949 | |- | style='text-align:right'| 2584 | [[:d:Q15997792|Q15997792]] | [[Edith Irvine]] | [[California]] | 1884-01-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1949-08-14 | [[Ficheiro:Edith and Bob as Young Adults, ca 1896-1902 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2585 | [[:d:Q15998136|Q15998136]] | [[Mary Paraskeva]] | | 1882 | [[Grecia]] | 1951 | |- | style='text-align:right'| 2586 | [[:d:Q15998455|Q15998455]] | [[Agnes Warburg]] | [[Londres]] | 1872 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1953 | |- | style='text-align:right'| 2587 | [[:d:Q15998853|Q15998853]] | [[Helen Messinger Murdoch]] | [[Boston]] | 1862-09-22 | [[Estados Unidos de América]] | 1956-03-29 | [[Ficheiro:HelenMessingerMurdoch1919.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2588 | [[:d:Q15999102|Q15999102]] | [[Kate Cory]] | [[Waukegan]] | 1861-02-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1958-06-12 | [[Ficheiro:Kate Cory, unknown photographer, circa 1905-1912.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2589 | [[:d:Q15999479|Q15999479]] | [[Etheldreda Laing]] | [[Ely]] | 1872 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1960 | |- | style='text-align:right'| 2590 | [[:d:Q16000202|Q16000202]] | [[Nancy Ford Cones]] | [[Milan]] | 1869 | [[Estados Unidos de América]] | 1962 | |- | style='text-align:right'| 2591 | [[:d:Q16003879|Q16003879]] | [[Ella E. McBride]] | [[Albia]] | 1862-11-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1965-09-14 | [[Ficheiro:Ella McBride by Wayne Albee ca 1921.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2592 | [[:d:Q16004451|Q16004451]] | [[Jennifer Bolande]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2593 | [[:d:Q16006676|Q16006676]] | [[Margaret Watkins]] | [[Hamilton, Canadá|Hamilton]] | 1884-11-08 | [[Canadá]] | 1969 | [[Ficheiro:Margaret Watkins Self Portrait, 1919.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2594 | [[:d:Q16006765|Q16006765]] | [[Yvonne Gregory]] | | 1889 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1970 | [[Ficheiro:Yvonne Gregory Park (The Tatler, 1916).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2595 | [[:d:Q16010501|Q16010501]] | [[Helen M. Roberts]] | [[Toronto]] | 1896-01-20 | [[Canadá]] | 1983-06-22 | [[Ficheiro:Helen M. Roberts abt 1945.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2596 | [[:d:Q16011312|Q16011312]] | [[Margaret Michaelis-Sachs]] | [[Czechowice-Dziedzice]] | 1902-04-06 | [[Australia]] | 1985-10-16 | |- | style='text-align:right'| 2597 | [[:d:Q16015180|Q16015180]] | [[Mary Koga]] | | 1920-08-10 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-06-08 | |- | style='text-align:right'| 2598 | [[:d:Q16017393|Q16017393]] | [[Mary Nogueras Frampton]] | | 1930 | [[Estados Unidos de América]] | 2006 | |- | style='text-align:right'| 2599 | [[:d:Q16019265|Q16019265]] | [[Gisèle Wulfsohn]] | [[Rustenburg]] | 1957-03-18 | [[Suráfrica]] | 2011-12-27 | |- | style='text-align:right'| 2600 | [[:d:Q16019684|Q16019684]] | [[Marion Faller]] | | 1941-11-05 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-01-15 | |- | style='text-align:right'| 2601 | [[:d:Q16023405|Q16023405]] | [[Chansonetta Stanley Emmons]] | [[Kingfield]] | 1858-12-30 | [[Estados Unidos de América]] | 1937-03-18 | [[Ficheiro:Chansonetta Stanley Emmons.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2602 | [[:d:Q16029038|Q16029038]] | [[Valérie Archeno]] | [[Champigny-sur-Marne]] | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2603 | [[:d:Q16030344|Q16030344]] | [[Elizabeth Pulman]] | [[Lymm]] | 1836-08-01 | [[Colony of New Zealand]] | 1900-02-03 | [[Ficheiro:Photo of Elizabeth Pulman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2604 | [[:d:Q16054145|Q16054145]] | [[Akram Fahimian]] | [[Mazandarán]] | 1990-12-07 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Akram Fahimian in festival.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2605 | [[:d:Q16062290|Q16062290]] | [[Cecilia Glaisher]] | [[Greenwich]] | 1828-04-20 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1892-12-28 | |- | style='text-align:right'| 2606 | [[:d:Q16062798|Q16062798]] | [[Caroline Emily Nevill]] | | 1829-05-31 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1887-02-23 | [[Ficheiro:Photo of Caroline Emily Nevill.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2607 | [[:d:Q16062861|Q16062861]] | [[Sarah Louise Judd]] | [[Farmington]] | 1802-06-29 | [[Estados Unidos de América]] | 1881-10-11 | |- | style='text-align:right'| 2608 | [[:d:Q16063104|Q16063104]] | [[Jane Wigley]] | | 1820 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1883 | |- | style='text-align:right'| 2609 | [[:d:Q16063175|Q16063175]] | [[Jane Martha St. John]] | | 1801 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1882 | [[Ficheiro:Jane Martha St. John and Julia St. John.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2610 | [[:d:Q16063409|Q16063409]] | [[Constance Fox Talbot]] | [[Markeaton]] | 1811-01-30 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1880-09-09 | [[Ficheiro:Constance Talbot.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2611 | [[:d:Q16069772|Q16069772]] | [[Maria Blaisse]] | [[Ámsterdam]] | 1944-05-08 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2612 | [[:d:Q16070295|Q16070295]] | [[Joke Brakman]] | [[Wassenaar]] | 1946 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2613 | [[:d:Q16073166|Q16073166]] | [[Margit Eschenbach]] | [[Lübeck]] | 1948-05-09 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2614 | [[:d:Q16081702|Q16081702]] | [[Rebecca Lepkoff]] | [[Nova York]] | 1916-08-04 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-08-17 | |- | style='text-align:right'| 2615 | [[:d:Q16087524|Q16087524]] | [[Daphne Pochin Mould]] | [[Salisbury]] | 1920-11-15 | [[Irlanda]] | 2014-04-29 | |- | style='text-align:right'| 2616 | [[:d:Q16089972|Q16089972]] | [[Mary Randlett]] | | 1924-05-05 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-01-11 | |- | style='text-align:right'| 2617 | [[:d:Q16095250|Q16095250]] | [[Mary Beth Edelson]] | [[East Chicago]] | 1933-02-06 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-04-20 | [[Ficheiro:(Barcelona) Bichromated gum on paper - Untitled portrait by Agusti Pisaca - Museu Nacional d'Art de Catalunya.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2618 | [[:d:Q16105483|Q16105483]] | [[Leni Sinclair]] | [[Kaliningrado]] | 1940-03-08 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2619 | [[:d:Q16105509|Q16105509]] | [[Gille de Vlieg]] | [[Plymouth]] | 1940-07-26 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Gille.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2620 | [[:d:Q16105818|Q16105818]] | [[Sue Williamson]] | [[Lichfield]] | 1941-01-21 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:SAV 2015Fall Exhibitions Portrait SueWilliamson MN WEB.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2621 | [[:d:Q16105875|Q16105875]] | [[Cynthia Carlson]] | [[Chicago]] | 1942 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2622 | [[:d:Q16105878|Q16105878]] | [[Caterine Milinaire]] | [[París]] | 1942 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2623 | [[:d:Q16105999|Q16105999]] | [[Elizabeth Matheson]] | [[Hillsborough]] | 1942 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2624 | [[:d:Q16106487|Q16106487]] | [[Regina Vater]] | [[Río de Xaneiro]] | 1943-05-11 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 2625 | [[:d:Q16110538|Q16110538]] | [[Lidija Vukčević]] | | 1954 | [[Croacia]] | | |- | style='text-align:right'| 2626 | [[:d:Q16115794|Q16115794]] | [[Maripol]] | [[Rabat]] | 1954 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Maripol-thierrylemoign-1972-pf.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2627 | [[:d:Q16116722|Q16116722]] | [[Ivana Tomljenović-Meller]] | [[Zagreb]] | 1906-09-02 | [[República Federal Socialista de Iugoslavia]]<br/>[[Reino de Iugoslavia]]<br/>[[Reino dos Serbios, Croatas e Eslovenos (Q15102440)|Reino dos Serbios, Croatas e Eslovenos]]<br/>[[Cisleitania]] | 1988-08-30 | |- | style='text-align:right'| 2628 | [[:d:Q16117199|Q16117199]] | [[Sandra Sterle]] | | 1965-10-10 | [[Croacia]] | | |- | style='text-align:right'| 2629 | [[:d:Q16117229|Q16117229]] | [[Sanja Pilić]] | [[Split]] | 1954-05-16 | [[República Federal Socialista de Iugoslavia]]<br/>[[Croacia]] | | |- | style='text-align:right'| 2630 | [[:d:Q16121756|Q16121756]] | [[Liz Magor]] | [[Winnipeg]] | 1948 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Vancouver Folly coal harbour.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2631 | [[:d:Q16124015|Q16124015]] | [[Barbara Ess]] | [[Brooklyn]] | 1944-04-04 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-03-04 | |- | style='text-align:right'| 2632 | [[:d:Q16129679|Q16129679]] | [[Shosh Kormosh]] | [[Ratisbona]] | 1948-01-20 | [[Israel]] | 2001-11-19 | |- | style='text-align:right'| 2633 | [[:d:Q16130373|Q16130373]] | [[Orit Ishay]] | [[Tel Aviv]] | 1961 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Orit Ishay self portrait 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2634 | [[:d:Q16143577|Q16143577]] | [[Paulette Tavormina]] | | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Paulette Tavormina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2635 | [[:d:Q16146066|Q16146066]] | [[Olivia Arthur]] | [[Londres]] | 1980 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Olivia Arthur - Magnum Photographer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2636 | [[:d:Q16148184|Q16148184]] | [[Ajita Suchitra Veera]] | | | [[India]] | | [[Ficheiro:Ajita Suchitra Veera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2637 | [[:d:Q16148314|Q16148314]] | [[Jackie Alpers]] | [[Columbus]] | 1968-04-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Photo of Jackie Alpers.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2638 | [[:d:Q16148445|Q16148445]] | [[Dorit Cypis]] | [[Tel Aviv]] | 1951 | [[Israel]]<br/>[[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2639 | [[:d:Q16148576|Q16148576]] | [[Annette Lemieux]] | [[Norfolk, Virxinia|Norfolk]] | 1957-10-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Annette Lemieux, 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2640 | [[:d:Q16149106|Q16149106]] | [[Ashagi Lamiya]] | [[Thalassery]] | 1989-03-06 | [[India]] | | [[Ficheiro:Ashagi Lamiya - Business Show Host.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2641 | [[:d:Q16152092|Q16152092]] | [[Fabiana de Barros]] | [[São Paulo]] | 1957-11-27 | [[Suíza]]<br/>[[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 2642 | [[:d:Q16158087|Q16158087]] | [[Mia Andrée]] | [[Norrköping]] | 1969-07-13 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2643 | [[:d:Q16166792|Q16166792]] | [[Signe Brander]] | [[Parkano]] | 1869-04-15 | [[Finlandia]] | 1942-05-17 | [[Ficheiro:Signe brander.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2644 | [[:d:Q16171469|Q16171469]] | [[Margit Ekman]] | [[Helsinqui]] | 1919-02-25 | [[Finlandia]] | 2011-08-19 | [[Ficheiro:Margit-Ekman-Eila-Marjala-1965.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2645 | [[:d:Q16177120|Q16177120]] | [[정주하]] | | 1958-05-11 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 2646 | [[:d:Q16180256|Q16180256]] | [[Nanna Broch]] | [[Horten Municipality]] | 1879-10-22 | [[Noruega]] | 1971-01 | [[Ficheiro:Nanna Broch - ca. 1920 - Riksarkivet - PA-0680 F Fb L0014 001.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2647 | [[:d:Q16185492|Q16185492]] | [[James Nares]] | [[Gran Londres]] | 1953 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2648 | [[:d:Q16185527|Q16185527]] | [[Ingrid Pollard]] | [[Georgetown, Güiana|Georgetown]] | 1953 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:2024 Ingrid Pollard.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2649 | [[:d:Q16185651|Q16185651]] | [[Catherine Wagner]] | [[San Francisco]] | 1953-01-31 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2650 | [[:d:Q16186766|Q16186766]] | [[Adriana Lestido]] | [[Buenos Aires]] | 1955-01-07 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Adriana Lestido - Festival Internacional de Cine de Mar del Plata.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2651 | [[:d:Q16186845|Q16186845]] | [[Greta Pratt]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2652 | [[:d:Q16188927|Q16188927]] | [[Chila Kumari Burman]] | [[Liverpool]] | 1957 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Chila Burman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2653 | [[:d:Q16189520|Q16189520]] | [[Laetitia Sonami]] | [[Francia]] | 1957 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Laetitia Sonami (3904898535).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2654 | [[:d:Q16192608|Q16192608]] | [[Lina Bertucci]] | | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2655 | [[:d:Q16192673|Q16192673]] | [[Moyra Davey]] | [[Toronto]] | 1958 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2656 | [[:d:Q16192910|Q16192910]] | [[Leslie Rule]] | [[Seattle]] | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2657 | [[:d:Q16193847|Q16193847]] | [[Helene Schmitz]] | | 1960 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Suecia]] | | [[Ficheiro:Helene Schmitz - Augustprisnominerade i fackboksklassen 2012 (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2658 | [[:d:Q16194164|Q16194164]] | [[Lin Tianmiao]] | [[Taiyuan]] | 1961 | [[República Popular da China]] | | [[Ficheiro:Lin Tianmiao, studio tour Beijing 6 July 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2659 | [[:d:Q16194249|Q16194249]] | [[Fiona Pardington]] | [[Devonport]] | 1961 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Fiona Pardington MNZM (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2660 | [[:d:Q16195982|Q16195982]] | [[Susan Dobson]] | [[Moncton]] | 1965 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2661 | [[:d:Q16196003|Q16196003]] | [[Farah Mahbub]] | | 1965-04-10 | [[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 2662 | [[:d:Q16196269|Q16196269]] | [[Melanie Smith]] | [[Poole]] | 1965 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Melanie Smith.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2663 | [[:d:Q16196311|Q16196311]] | [[Holly Van Voast]] | [[Bronx]] | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Day 20 Occupy Wall Street October 5 2011 Shankbone 4.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2664 | [[:d:Q16196424|Q16196424]] | [[Liz Deschenes]] | [[Boston]] | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Liz deschenes.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2665 | [[:d:Q16196458|Q16196458]] | [[Fiona Crisp]] | [[Derbyshire]] | 1966 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2666 | [[:d:Q16196689|Q16196689]] | [[Lindsay Seers]] | [[Mauricio]] | 1966-09-27 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2667 | [[:d:Q16197185|Q16197185]] | [[Eglė Rakauskaitė]] | [[Vilnius]] | 1967 | [[Lituania]] | | [[Ficheiro:Eglė Rakauskaitė - For Guilty without Guilt. Trap. Expulsion from Paradise, 1995.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2668 | [[:d:Q16197272|Q16197272]] | [[A.L. Steiner]] | [[Miami]] | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2669 | [[:d:Q16197366|Q16197366]] | [[Heidi Victoria]] | [[Melbourne]] | 1967-10-12 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2670 | [[:d:Q16197994|Q16197994]] | [[Martine Barrat]] | [[Orán, Alxeria|Orán]] | 1933 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Martine Barrat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2671 | [[:d:Q16199167|Q16199167]] | [[Zohra Bensemra]] | [[Alxer]] | 1968 | [[Alxeria]] | | |- | style='text-align:right'| 2672 | [[:d:Q16199253|Q16199253]] | [[Carine Bijlsma]] | | 1983-02-16<br/>1983 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2673 | [[:d:Q16199723|Q16199723]] | [[Anastasia Taylor-Lind]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2674 | [[:d:Q16199768|Q16199768]] | [[Erin Trieb]] | | 1982 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2675 | [[:d:Q16199792|Q16199792]] | [[Gloria Aura Bortolini]] | [[Treviso]] | 1982-01-27 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2676 | [[:d:Q16200610|Q16200610]] | [[Francine Brody]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2677 | [[:d:Q16200761|Q16200761]] | [[Anna Gaskell]] | [[Des Moines, Iowa|Des Moines]] | 1969-10-22 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2678 | [[:d:Q16201658|Q16201658]] | [[Star Black]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2679 | [[:d:Q16202480|Q16202480]] | [[Janine Gordon]] | | 1966<br/>1976 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2680 | [[:d:Q16203170|Q16203170]] | [[Chen Man]] | [[Pequín]] | 1980-06-03 | [[República Popular da China]] | | [[Ficheiro:Chen Man-Li-07 - by Zil Chang.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2681 | [[:d:Q16204652|Q16204652]] | [[Jodi Cobb]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2682 | [[:d:Q16205823|Q16205823]] | [[Mona Kuhn]] | [[São Paulo]] | 1969 | [[Brasil]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Mona Kuhn 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2683 | [[:d:Q16206341|Q16206341]] | [[Lori Nix]] | [[Norton]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lori Nix.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2684 | [[:d:Q16206706|Q16206706]] | [[Sandy Puc']] | [[Salt Lake City, Utah|Salt Lake City]] | 1969-11-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2685 | [[:d:Q16207255|Q16207255]] | [[Diana Davies]] | | 1938 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2686 | [[:d:Q16207675|Q16207675]] | [[Becky Yee]] | [[Nova York]] | 1969-07-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2687 | [[:d:Q16208181|Q16208181]] | [[Jennifer Young]] | [[Cincinnati]] | 1969-08-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Portrait of Jenni Young.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2688 | [[:d:Q16209285|Q16209285]] | [[Anastasia Chernyavsky]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2689 | [[:d:Q16209427|Q16209427]] | [[Indrani Pal-Chaudhuri]] | [[Calcuta]] | 1974 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Indrani Pal-Chaudhuri at Tribeca Disruptive Innovation Awards.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2690 | [[:d:Q16210911|Q16210911]] | [[Amy Toensing]] | [[Nova Hampshire]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2691 | [[:d:Q16211239|Q16211239]] | [[Candice Farmer]] | [[Uckfield]] | 1970 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2692 | [[:d:Q16212526|Q16212526]] | [[Martine Fougeron]] | | 1954 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Portrait of Martine Fougeron.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2693 | [[:d:Q16213489|Q16213489]] | [[Araminta de Clermont]] | [[Illa de Man]] | 1971 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2694 | [[:d:Q16213787|Q16213787]] | [[Hannah Starkey]] | [[Belfast]] | 1971 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2695 | [[:d:Q16214073|Q16214073]] | [[Cristina Martín Lara]] | | 1972 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2696 | [[:d:Q16214142|Q16214142]] | [[Eileen Quinlan]] | [[Boston]] | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2697 | [[:d:Q16214418|Q16214418]] | [[Bay Garnett]] | | 1973-07-02 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2698 | [[:d:Q16214629|Q16214629]] | [[Stephanie Sinclair]] | [[Miami]] | 1973 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Stephanie Sinclair - portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2699 | [[:d:Q16214751|Q16214751]] | [[Cass Bird]] | [[Os Ánxeles]] | 1974 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2700 | [[:d:Q16215215|Q16215215]] | [[Alexandra Croitoru]] | [[Bucarest]] | 1975-06-27 | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 2701 | [[:d:Q16215220|Q16215220]] | [[Cristina de Middel]] | [[Alacant]] | 1975 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2702 | [[:d:Q16215277|Q16215277]] | [[Kate Gilmore]] | | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kate Gilmore talks to the New York Arts Practicum (14303794147) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2703 | [[:d:Q16215382|Q16215382]] | [[Lisa Oppenheim]] | [[Nova York]] | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2704 | [[:d:Q16216091|Q16216091]] | [[Alexia Sinclair]] | [[Newcastle]] | 1976 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2705 | [[:d:Q16216145|Q16216145]] | [[Sara VanDerBeek]] | [[Baltimore]] | 1976 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2706 | [[:d:Q16216700|Q16216700]] | [[Nontsikelelo Veleko]] | [[Bodibe]] | 1977-08-19 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 2707 | [[:d:Q16216736|Q16216736]] | [[Kathryn Reynolds]] | [[Winston-Salem]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:The Pitts Special. Self-portrait by photographer Kathryn Reynolds..jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2708 | [[:d:Q16218736|Q16218736]] | [[Alex Prager]] | [[Os Ánxeles]] | 1979-11-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Alex Prager in 2022 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2709 | [[:d:Q16218914|Q16218914]] | [[Saana Wang]] | [[Helsinqui]] | 1979-11-04 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2710 | [[:d:Q16220859|Q16220859]] | [[Céline Laguarde]] | [[Biarritz]] | 1873-11-02 | [[Francia]] | 1961-05-20 | |- | style='text-align:right'| 2711 | [[:d:Q16221106|Q16221106]] | [[Stacy Pearsall]] | [[Corpus Christi, Texas|Corpus Christi]] | 1980 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Stacy Pearsall, award winning combat photographer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2712 | [[:d:Q16221239|Q16221239]] | [[Jaimie Warren]] | | 1980 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Self-portrait as Kali Conner.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2713 | [[:d:Q16221533|Q16221533]] | [[Rachel Raab]] | [[Montreal]] | 1981 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2714 | [[:d:Q16221696|Q16221696]] | [[Jessica Yatrofsky]] | [[East Brunswick]] | 1981-06-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jessica yatrofsky huffington post web.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2715 | [[:d:Q16221801|Q16221801]] | [[Ina Jang]] | [[Corea do Sur]] | 1982 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 2716 | [[:d:Q16222425|Q16222425]] | [[Ellen Rogers]] | | 1983 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2717 | [[:d:Q16223863|Q16223863]] | [[Laura Pannack]] | [[Londres]] | 1985-06-12 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Laura Pannack portrait 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2718 | [[:d:Q16224688|Q16224688]] | [[Annie Griffiths]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Annie Griffiths OPTIC New York June 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2719 | [[:d:Q16244345|Q16244345]] | [[Alexandra Morrison]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2720 | [[:d:Q16263921|Q16263921]] | [[Kazuna Iida]] | [[Toquio]] | 1973 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2721 | [[:d:Q16264388|Q16264388]] | [[Kaori Inbe]] | [[Toquio]] | 1980 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2722 | [[:d:Q16266517|Q16266517]] | [[Madeleine Fischer]] | [[Romanshorn]] | 1935-11-12 | [[Suíza]] | 2020-04-08 | [[Ficheiro:Madeleine Fischer (Roma) 1957.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2723 | [[:d:Q16269722|Q16269722]] | [[Françoise Quardon]] | [[Nantes, Francia|Nantes]] | 1961 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2724 | [[:d:Q16294946|Q16294946]] | [[Tata Ronkholz]] | [[Krefeld]] | 1940 | [[Alemaña]] | 1997 | |- | style='text-align:right'| 2725 | [[:d:Q16298588|Q16298588]] | [[Antonia Cruz]] | [[Santiago de Chile]] | 1984-03-16 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 2726 | [[:d:Q16299015|Q16299015]] | [[Paz Errázuriz]] | [[Santiago de Chile]] | 1944-02-02 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 2727 | [[:d:Q16300104|Q16300104]] | [[Meeri Koutaniemi]] | [[Kuusamo]] | 1987 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:160201Meeri Koutaniemi in Kiasma.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2728 | [[:d:Q16300122|Q16300122]] | [[Heta Kuchka]] | [[Helsinqui]] | 1974 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Heta Kuchka artist in Kiasma.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2729 | [[:d:Q16300438|Q16300438]] | [[Josefina Fontecilla]] | [[Santiago de Chile]] | 1962-09-25 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 2730 | [[:d:Q16302707|Q16302707]] | [[Valeria Zalaquett]] | [[Santiago de Chile]] | 1971-11-27 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 2731 | [[:d:Q16335436|Q16335436]] | [[Danuta Łomaczewska]] | [[Varsovia]] | 1928-10-27 | [[Polonia]] | 2009-08-28 | [[Ficheiro:DanutaLomaczewska2003-05-10.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2732 | [[:d:Q16337232|Q16337232]] | [[Cláudia Clemente]] | [[Porto, Portugal|Porto]] | 1970-07-22 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 2733 | [[:d:Q16337708|Q16337708]] | [[Julia Filardi]] | [[Bauru]] | 1978 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 2734 | [[:d:Q16404658|Q16404658]] | [[Liina Siib]] | [[Talín]] | 1963-07-18 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2735 | [[:d:Q16406534|Q16406534]] | [[Gabriela Liivamägi]] | | 1980-09-21 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2736 | [[:d:Q16406816|Q16406816]] | [[Salme Parming]] | | 1919-03-28 | [[Estonia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2013-09-26 | |- | style='text-align:right'| 2737 | [[:d:Q16407334|Q16407334]] | [[Anna-Stina Treumund]] | [[Talín]] | 1982-06-18 | [[Estonia]] | 2017-05-30 | |- | style='text-align:right'| 2738 | [[:d:Q16407796|Q16407796]] | [[Krista Mölder]] | | 1972-05-02 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2739 | [[:d:Q16408168|Q16408168]] | [[Õnne Pärl]] | | 1965-04-21 | [[Estonia]] | 2024-08-07 | |- | style='text-align:right'| 2740 | [[:d:Q16439071|Q16439071]] | [[Joëlle Diderich]] | | 1972-05-11 | [[Luxemburgo]] | | |- | style='text-align:right'| 2741 | [[:d:Q16439490|Q16439490]] | [[Sophie Jung]] | | 1982 | [[Luxemburgo]] | | |- | style='text-align:right'| 2742 | [[:d:Q16440118|Q16440118]] | [[Aline Schmitz]] | | 1969 | [[Luxemburgo]] | | [[Ficheiro:Aline Schmitz w 284.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2743 | [[:d:Q16440247|Q16440247]] | [[Jeannine Unsen]] | | 1975-04-27 | [[Luxemburgo]] | | |- | style='text-align:right'| 2744 | [[:d:Q16440291|Q16440291]] | [[Vera Weisgerber]] | | 1971-06-17 | [[Luxemburgo]] | | |- | style='text-align:right'| 2745 | [[:d:Q16450288|Q16450288]] | [[Eglė Mėlinauskienė]] | | 1964-01-10 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 2746 | [[:d:Q16450409|Q16450409]] | [[Elena Kniūkštaitė]] | | 1950-06-12 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 2747 | [[:d:Q16453207|Q16453207]] | [[Janina Siliūnaitė]] | [[Verpena]] | 1948-06-16 | [[Lituania]] | 2001-05-11 | |- | style='text-align:right'| 2748 | [[:d:Q16475864|Q16475864]] | [[Veronika Šleivytė]] | [[Antašava]] | 1906<br/>1906-12-06 | [[Lituania]] | 1998<br/>1998-04-21 | |- | style='text-align:right'| 2749 | [[:d:Q16498677|Q16498677]] | [[Beata Bergström]] | [[Uddevalla]]<br/>[[Uddevalla church parish]] | 1921-08-13 | [[Suecia]] | 2016-10-12 | |- | style='text-align:right'| 2750 | [[:d:Q16502222|Q16502222]] | [[Linda-Maria Birbeck]] | [[Karlstad]] | 1974-12-25 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Linda-Maria Birbeck in 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2751 | [[:d:Q16514179|Q16514179]] | [[Erzsébet Baerveldt]] | [[Nimega]] | 1968-06-30 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Drachten Spina 01.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2752 | [[:d:Q16521165|Q16521165]] | [[Katalin Karsay]] | [[Budapest]] | 1976-03-25 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 2753 | [[:d:Q16522133|Q16522133]] | [[Mária Novák]] | No/unknown value | 1939-08-06 | [[Hungría]] | 2023-12-28 | [[Ficheiro:Novák Mária portré.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2754 | [[:d:Q16522696|Q16522696]] | [[Éva Saáry]] | [[Balatonkenese]] | 1929-11-28 | [[Hungría]]<br/>[[Francia]] | 2014-09-26 | [[Ficheiro:Saáry Éva-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2755 | [[:d:Q16539603|Q16539603]] | [[Chrystel Egal]] | [[Grenoble]] | 1963-07-02 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Egal Chrystel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2756 | [[:d:Q16554258|Q16554258]] | [[Erika Rosenbaum]] | [[Quebec (cidade)|Quebec]] | 1980 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2757 | [[:d:Q16559696|Q16559696]] | [[Giovanna Sonnino]] | [[Catania]] | 1955-04-23 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Giovanna Brogna Sonnino.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2758 | [[:d:Q16561961|Q16561961]] | [[Janina Mierzecka]] | [[Lviv]] | 1896-07-04 | [[Polonia]] | 1987-02-26 | [[Ficheiro:Janina Mierzecka (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2759 | [[:d:Q16571187|Q16571187]] | [[Lara Favaretto]] | [[Treviso]] | 1973 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2760 | [[:d:Q16571771|Q16571771]] | [[Gladys Parentelli]] | [[Carmelo]] | 1935-03-21 | [[Uruguai]] | | |- | style='text-align:right'| 2761 | [[:d:Q16572892|Q16572892]] | [[Lisetta Carmi]] | [[Xénova]] | 1924-02-15 | [[Italia]] | 2022-07-05 | |- | style='text-align:right'| 2762 | [[:d:Q16576102|Q16576102]] | [[Maria Mulas]] | [[Manerba del Garda]] | 1935 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2763 | [[:d:Q16585688|Q16585688]] | [[Julie Méndez Ezcurra]] | [[Buenos Aires]] | 1949-04-28 | [[Arxentina]] | 1991-09-02 | [[Ficheiro:Julie M Ezcurra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2764 | [[:d:Q16586771|Q16586771]] | [[Paola Iezzi]] | [[Milán]] | 1974-03-30 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Paola Iezzi RadioBruno Sanremo 2024.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2765 | [[:d:Q16590232|Q16590232]] | [[Leonora Vicuña]] | [[Santiago de Chile]] | 1952-12-11 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 2766 | [[:d:Q16590347|Q16590347]] | [[Leticia Reig]] | | 1983 | [[España]] | | [[Ficheiro:Leticia reig.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2767 | [[:d:Q16594454|Q16594454]] | [[Caroline von Knorring]] | [[Gotemburgo]] | 1841-10-06 | [[Suecia]] | 1925-08-04 | |- | style='text-align:right'| 2768 | [[:d:Q16594913|Q16594913]] | [[Jessica Gow]] | [[Härlanda]] | 1978-01-23 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2769 | [[:d:Q16595090|Q16595090]] | [[Alice Seeley Harris]] | [[Malmesbury]] | 1870-05-24 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1970-11-24 | [[Ficheiro:Alice Seeley Harris (20e eeuw).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2770 | [[:d:Q16595163|Q16595163]] | [[Brita Sofia Hesselius]] | [[Alster]] | 1801-06-12 | [[Suecia]] | 1866-07-25 | |- | style='text-align:right'| 2771 | [[:d:Q16595377|Q16595377]] | [[Fijona Jonuzi]] | [[Eslöv]] | 1977-03-29 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2772 | [[:d:Q16595533|Q16595533]] | [[Klara Källström]] | | 1984-04-15 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2773 | [[:d:Q16595572|Q16595572]] | [[Maria Larsson]] | | 1877 | [[Suecia]] | 1930 | |- | style='text-align:right'| 2774 | [[:d:Q16595987|Q16595987]] | [[Maja Kristin Nylander]] | | 1979-11-23 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2775 | [[:d:Q16596205|Q16596205]] | [[Hedvig Rosendahl]] | [[Kristianstad]] | 1867 | [[Suecia]] | 1929 | |- | style='text-align:right'| 2776 | [[:d:Q16596302|Q16596302]] | [[Emma Schenson]] | [[Uppsala Cathedral Assembly]] | 1827-09-21 | [[Suecia]] | 1913-03-17 | [[Ficheiro:Emma Schenson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2777 | [[:d:Q16596575|Q16596575]] | [[Maria Tesch]] | [[farnost Švédské církve Eksjö]] | 1850-06-23 | [[Suecia]] | 1936-04-05 | [[Ficheiro:Maria tesch da large.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2778 | [[:d:Q16599562|Q16599562]] | [[Mariana Matthews]] | [[Santiago de Chile]] | 1946 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 2779 | [[:d:Q16606846|Q16606846]] | [[Stefania Gurdowa]] | [[Bochnia]] | 1888-12-24 | [[Polonia]] | 1968-11-03 | |- | style='text-align:right'| 2780 | [[:d:Q16637200|Q16637200]] | [[Françoise Saur]] | [[Alxer]] | 1949-05-22 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Françoise Saur par Claude Truong-Ngoc octobre 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2781 | [[:d:Q16639797|Q16639797]] | [[Olga Grigoryeva]] | [[Novosibirsk]] | 1957-04-25 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Kazakhstán]] | | |- | style='text-align:right'| 2782 | [[:d:Q16648105|Q16648105]] | [[Kashmira Kakati]] | [[Assam]] | 20th century | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2783 | [[:d:Q16654658|Q16654658]] | [[Leila Ghandi]] | [[Casablanca]] | 1980-07-26 | [[Marrocos]] | | [[Ficheiro:Portrait de Leila Ghandi, Maroc.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2784 | [[:d:Q16660321|Q16660321]] | [[Rose Finn-Kelcey]] | [[Londres]] | 1945-03-04 | [[Reino Unido]] | 2014-02-13 | |- | style='text-align:right'| 2785 | [[:d:Q16717909|Q16717909]] | [[Olena Cherninka]] | | 1978-01-16 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Olena Cherninka-471584861 8689190817796975 577051666805946172 n.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2786 | [[:d:Q16727316|Q16727316]] | [[Kalliope Amorphous]] | [[Providence, Rhode Island|Providence]] | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2787 | [[:d:Q16727637|Q16727637]] | [[Dorothy Braudy]] | [[Os Ánxeles]] | 1930 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2788 | [[:d:Q16727821|Q16727821]] | [[Angela Cappetta]] | | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2789 | [[:d:Q16727833|Q16727833]] | [[Carmelita Little Turtle]] | [[Santa Maria]] | 1952-06-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2790 | [[:d:Q16727990|Q16727990]] | [[Sheba Chhachhi]] | [[Harar]] | 1958 | [[India]]<br/>[[Etiopía]] | | [[Ficheiro:Sheba Chhachhi 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2791 | [[:d:Q16728108|Q16728108]] | [[Mary Coble]] | [[Julian]] | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2792 | [[:d:Q16728116|Q16728116]] | [[Hannelie Coetzee]] | | | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 2793 | [[:d:Q16729881|Q16729881]] | [[Holly Andres]] | [[Missoula]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2794 | [[:d:Q16730265|Q16730265]] | [[Ellen Jens]] | [[Zwolle]] | 1940-10-06 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2023-11-17 | [[Ficheiro:EllenJens1974.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2795 | [[:d:Q16730331|Q16730331]] | [[Ellei Johndro]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2796 | [[:d:Q16730361|Q16730361]] | [[Lynn Johnson]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2797 | [[:d:Q16730892|Q16730892]] | [[Marlo Carter Kirkpatrick]] | | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2798 | [[:d:Q16731617|Q16731617]] | [[Jennifer Loomis]] | | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2799 | [[:d:Q16731721|Q16731721]] | [[Janelle Lynch]] | | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Janelle lynch bpac by jim wyman 7-13.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2800 | [[:d:Q16732679|Q16732679]] | [[Mary Miss]] | [[Nova York]] | 1944-05-27 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:MaryMiss1970sLOC.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2801 | [[:d:Q16733512|Q16733512]] | [[Neo Ntsoma]] | [[Mahikeng]] | 1972-12-27 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Neo Ntsoma Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2802 | [[:d:Q16734732|Q16734732]] | [[JaLynn Prince]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2803 | [[:d:Q16735115|Q16735115]] | [[Claudia Reinhardt]] | [[Viernheim]] | 1964 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Claudia Reinhardt Foto.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2804 | [[:d:Q16736697|Q16736697]] | [[Bindi Cole]] | [[Melbourne]] | 1975 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2805 | [[:d:Q16736704|Q16736704]] | [[Samantha Everton]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2806 | [[:d:Q16738088|Q16738088]] | [[Marta Jonville]] | [[Rueil-Malmaison]] | 1969-08-22 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2807 | [[:d:Q16750996|Q16750996]] | [[Janet Sternburg]] | | 1943-01-18 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2808 | [[:d:Q16751603|Q16751603]] | [[Daniela Rossell]] | [[Cidade de México]] | 1973 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 2809 | [[:d:Q16769893|Q16769893]] | [[Yū Kaida]] | [[Prefectura de Osaca|Prefectura de Ōsaka]] | 1947 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2810 | [[:d:Q16843128|Q16843128]] | [[Adrienne French]] | [[Akron, Ohio|Akron]] | 1987 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2811 | [[:d:Q16853661|Q16853661]] | [[Mary Kay]] | [[Grecia]] | | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2812 | [[:d:Q16864497|Q16864497]] | [[Xaviera Simmons]] | [[Nova York]] | 1974 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Xaviera Simmons at Performing History at Columbia GSAPP (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2813 | [[:d:Q16868683|Q16868683]] | [[Marja Helander]] | [[Helsinqui]] | 1965-08-29 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Marja-Helander.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2814 | [[:d:Q16873989|Q16873989]] | [[Camille Lepage]] | [[Angers]] | 1988-01-28 | [[Francia]] | 2014-05-12 | [[Ficheiro:Camille Lepage par Ahmed Hayman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2815 | [[:d:Q16874610|Q16874610]] | [[Bente Geving]] | [[Kirkenes]] | 1952-09-29 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2816 | [[:d:Q16885718|Q16885718]] | [[Nicole Skeltys]] | | 1964 | [[Australia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nicole sings to the mountains.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2817 | [[:d:Q16885857|Q16885857]] | [[Maggie Steber]] | [[Austin, Texas|Austin]] | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2818 | [[:d:Q16887872|Q16887872]] | [[Gertrude Fehr]] | [[Maguncia]] | 1895-03-05 | [[Alemaña]] | 1996-08-16 | [[Ficheiro:Gertrude Fehr (1989) by Erling Mandelmann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2819 | [[:d:Q16913523|Q16913523]] | [[Joanna Erbel]] | [[Varsovia]] | 1984-05-02 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Joanna Erbel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2820 | [[:d:Q16926160|Q16926160]] | [[Gail Levin]] | [[Atlanta]] | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Gail Levin at Sackler Center.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2821 | [[:d:Q16939232|Q16939232]] | [[Ebru Ceylan]] | [[Ancara]] | 1976 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 2822 | [[:d:Q16942028|Q16942028]] | [[Abigail Mejia]] | [[Santo Domingo de Guzmán|Santo Domingo]] | 1895-04-15 | [[República Dominicana]] | 1941-03-14<br/>1941-03-15 | [[Ficheiro:Abigail Mejia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2823 | [[:d:Q16947611|Q16947611]] | [[Hilla Becher]] | [[Potsdam]] | 1934-09-02 | [[Alemaña]] | 2015-10-10 | [[Ficheiro:Hillabecher.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2824 | [[:d:Q16968866|Q16968866]] | [[Lydia Schouten]] | [[Leiden]] | 1948-05-22 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2825 | [[:d:Q16971271|Q16971271]] | [[Gretchen Bender]] | [[Seaford]] | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-12-19 | |- | style='text-align:right'| 2826 | [[:d:Q16979928|Q16979928]] | [[Karen Glaser]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2827 | [[:d:Q16980580|Q16980580]] | [[Connie Samaras]] | [[Albuquerque]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2828 | [[:d:Q16983519|Q16983519]] | [[Pat Ward Williams]] | [[Baltimore]] | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Artist Pat Ward Williams at the premiere of Through A Lens Darkly, April 4, 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2829 | [[:d:Q16987183|Q16987183]] | [[Nina Mattila]] | [[Borås]] | 1974-09-19 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Ninamattila.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2830 | [[:d:Q16989686|Q16989686]] | [[Jaana Partanen]] | [[Kuopio]] | 1967-04-03 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Jaana Partanen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2831 | [[:d:Q16989874|Q16989874]] | [[Sari Poijärvi]] | [[Helsinqui]] | 1955 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2832 | [[:d:Q16990381|Q16990381]] | [[Leena Saraste]] | [[Helsinqui]] | 1942-08-03 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2833 | [[:d:Q16991390|Q16991390]] | [[Marjatta Weckström]] | [[Helsinqui]] | 1932-02-09 | [[Finlandia]] | 2017-09-28 | [[Ficheiro:Marjatta Weckström vuonna 1955.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2834 | [[:d:Q17010434|Q17010434]] | [[Christy Lee Rogers]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Christy Lee Rogers.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2835 | [[:d:Q17013502|Q17013502]] | [[Véréna Paravel]] | [[Neuchâtel, Suíza|Neuchâtel]] | 1971-04-21 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Véréna Paravel Viennale 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2836 | [[:d:Q17015974|Q17015974]] | [[Alison Webster]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2837 | [[:d:Q17016109|Q17016109]] | [[Rachel Perry Welty]] | | 1962 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2838 | [[:d:Q17032038|Q17032038]] | [[Julia Montilla]] | [[Barcelona]] | 1970 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2839 | [[:d:Q17033452|Q17033452]] | [[Mireya Masó i Mas]] | [[Barcelona, Venezuela|Barcelona]] | 1963 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2840 | [[:d:Q17034879|Q17034879]] | [[Mabel Palacín Lahoz]] | [[Barcelona]]<br/>[[Barcelona, Venezuela|Barcelona]] | 1965<br/>1964 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2841 | [[:d:Q17037094|Q17037094]] | [[Roser Vilallonga i Tena]] | [[Barcelona]] | 1960-04 | [[España]] | | [[Ficheiro:Miravisions 2022 - 138.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2842 | [[:d:Q17037427|Q17037427]] | [[Kapulani Landgraf]] | [[Oahu]] | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:2022-1028-smithsonian-apac-kapulani-landgraf.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2843 | [[:d:Q17045792|Q17045792]] | [[Hülya Tokur]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2844 | [[:d:Q17057465|Q17057465]] | [[Elisabeth G. Berge]] | [[Bergen]] | 1963-11-10 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2845 | [[:d:Q17058186|Q17058186]] | [[Annette Faltin]] | | 1959-02-01 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2846 | [[:d:Q17091513|Q17091513]] | [[Beverly Semmes]] | [[Washington, D.C.]] | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2847 | [[:d:Q17094133|Q17094133]] | [[Else Marie Bergem Hagen]] | [[Stavanger]] | 1963-12-22 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2848 | [[:d:Q17097218|Q17097218]] | [[Annelise Jackbo]] | | 1959-06-04 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2849 | [[:d:Q17100512|Q17100512]] | [[Grete Andrea Kvaal]] | | 1944-03-23 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2850 | [[:d:Q17101464|Q17101464]] | [[Henny Lie]] | [[Haugesund]] | 1945-02-05 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2851 | [[:d:Q17105220|Q17105220]] | [[Gry Molvær Hivju]] | [[Sula]] | 1970 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Gry Molvær Hivju (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2852 | [[:d:Q17106196|Q17106196]] | [[Linda Næsfeldt]] | | 1975-10-22 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2853 | [[:d:Q17107021|Q17107021]] | [[Birna Rørslett]] | | 1946-07-11 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2854 | [[:d:Q17109354|Q17109354]] | [[Brigitte Stolpmann]] | | 1954 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2855 | [[:d:Q17114300|Q17114300]] | [[May-Irene Aasen]] | [[Oslo]] | 1963-11-03 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:May-Irene Aasen, selvportrett 1984.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2856 | [[:d:Q17119719|Q17119719]] | [[Emilie Hendriksen]] | [[Vadsø]] | 1877-08-23 | [[Noruega]] | 1954-01-05 | |- | style='text-align:right'| 2857 | [[:d:Q17120275|Q17120275]] | [[Johanna Ullricka Bergstrøm Skagen]] | [[Eskilstuna]] | 1839 | [[Suecia]]<br/>[[Noruega]] | 1882 | [[Ficheiro:Johanna Bergstrøm Skagen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2858 | [[:d:Q17123555|Q17123555]] | [[Hedda Walther]] | [[Berlín]] | 1894-09-13 | [[Alemaña]] | 1979-11-21 | [[Ficheiro:Hedda Walther bei der Positivretouche - Becker & Maass 1925.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2859 | [[:d:Q17123715|Q17123715]] | [[Ilse Flöter]] | [[Berlín]] | 1919 | [[Alemaña]] | 20th century | |- | style='text-align:right'| 2860 | [[:d:Q17126707|Q17126707]] | [[Sonja Georgi]] | [[Berlín]] | 1915-11-17 | [[Alemaña]] | 1957-08-11 | |- | style='text-align:right'| 2861 | [[:d:Q17126712|Q17126712]] | [[Urs Lang-Kurz]] | [[Stuttgart]] | 1909-04-27 | [[Alemaña]] | 1998 | |- | style='text-align:right'| 2862 | [[:d:Q17145641|Q17145641]] | [[Pauline Gygax]] | [[Neuchâtel, Suíza|Neuchâtel]] | 1976 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 2863 | [[:d:Q17147977|Q17147977]] | [[Joana Biarnés i Florensa]] | [[Terrasa]] | 1935-09-13 | [[España]] | 2018-12-19 | [[Ficheiro:Joana Biarnés.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2864 | [[:d:Q17155518|Q17155518]] | [[Svea Josephy]] | [[Cidade do Cabo]] | 1969 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 2865 | [[:d:Q17159236|Q17159236]] | [[Mayumu Sango]] | [[Toquio]] | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2866 | [[:d:Q17159330|Q17159330]] | [[Lieko Shiga]] | [[Okazaki]] | 1980 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2867 | [[:d:Q17166658|Q17166658]] | [[Martha Myhrslo]] | [[Øyestad Municipality]] | 1886-07-30 | [[Noruega]] | 1976-08-12 | |- | style='text-align:right'| 2868 | [[:d:Q17183100|Q17183100]] | [[Rossana Lacayo]] | [[Managua]] | 1956-09-03 | [[Nicaragua]] | | |- | style='text-align:right'| 2869 | [[:d:Q17184148|Q17184148]] | [[Alessandra Sanguinetti]] | [[Nova York]] | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2870 | [[:d:Q17194430|Q17194430]] | [[Ursula Markus]] | [[Bogotá]] | 1941-07-21 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 2871 | [[:d:Q17194797|Q17194797]] | [[Marie Kleivdal Kristiansen]] | | 1982-04-15 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2872 | [[:d:Q17198668|Q17198668]] | [[Fawn Rogers]] | [[Portland, Oregón|Portland]] | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Artist Fawn Rogers.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2873 | [[:d:Q17215922|Q17215922]] | [[Sanaka Hiiragi]] | [[Prefectura de Kagawa]] | 1974 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2874 | [[:d:Q17221685|Q17221685]] | [[Natsuki Yasuda]] | [[Yokosuka]] | 1987-03-30<br/>1987 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2875 | [[:d:Q17227439|Q17227439]] | [[Milota Havránková]] | [[Košice]] | 1945-08-07 | [[Eslovaquia]] | | [[Ficheiro:Milota Havránková (2025).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2876 | [[:d:Q17231414|Q17231414]] | [[Yoshiko Seino]] | [[Toquio]] | 1962 | [[Xapón]] | 2009 | |- | style='text-align:right'| 2877 | [[:d:Q17280316|Q17280316]] | [[Cláudia Varejão]] | [[Porto, Portugal|Porto]] | 1980 | [[Portugal]] | | [[Ficheiro:Claudia Varajao.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2878 | [[:d:Q17282520|Q17282520]] | [[Viktorie Čermáková]] | [[Praga]] | 1966-06-13 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2879 | [[:d:Q17284587|Q17284587]] | [[Françoise Huguier]] | [[Thorigny-sur-Marne]] | 1942-06-15 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Françoise Huguier par Claude Truong-Ngoc Août 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2880 | [[:d:Q17322470|Q17322470]] | [[Irina Werning]] | [[Buenos Aires]] | 20th century | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 2881 | [[:d:Q17338738|Q17338738]] | [[Ulli Weiss]] | [[Bonn]] | 1943 | [[Alemaña]] | 2014-07-05 | |- | style='text-align:right'| 2882 | [[:d:Q17342454|Q17342454]] | [[Ramai Hayward]] | [[Pirinoa]] | 1916-11-11 | [[Nova Zelandia]] | 2014-07-03 | [[Ficheiro:Ramai Hayward 2002 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2883 | [[:d:Q17350050|Q17350050]] | [[Sakura Seno]] | [[Toquio]] | 1980 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2884 | [[:d:Q17350202|Q17350202]] | [[Jeanne Bertrand]] | [[Agnières-en-Dévoluy]] | 1880-09-26 | [[Francia]] | 1957-10-28 | |- | style='text-align:right'| 2885 | [[:d:Q17350401|Q17350401]] | [[Mizue Furui]] | [[Prefectura de Shimane]] | 1948 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2886 | [[:d:Q17351412|Q17351412]] | [[Marie Cécile Thijs]] | [[Heerlen]] | 1964-12-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2887 | [[:d:Q17353140|Q17353140]] | [[Irmgard Pozorski]] | [[Heilbronn]] | 1953-08-10 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2888 | [[:d:Q17364327|Q17364327]] | [[Dora García]] | [[Valladolid]] | 1965-04-21 | [[España]]<br/>[[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Dora García (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2889 | [[:d:Q17383899|Q17383899]] | [[Salme Simanainen]] | [[Ruokolahti]] | 1920-07-14 | [[Finlandia]] | 2012-02-05 | |- | style='text-align:right'| 2890 | [[:d:Q17384711|Q17384711]] | [[Pirjo Valinen]] | | 1951 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2891 | [[:d:Q17385781|Q17385781]] | [[Kate Cordsen]] | [[Great Falls]] | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:KateCordsen.CondeNast.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2892 | [[:d:Q17386358|Q17386358]] | [[Susan McEachern]] | [[Wausau]] | 1951-04-07 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2893 | [[:d:Q17399229|Q17399229]] | [[Anne Poirier]] | [[Marsella]] | 1942-03-31 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Anne Poirier & Patrick Poirier (1995).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2894 | [[:d:Q17402713|Q17402713]] | [[Jill Kennington]] | | 1943-01-02 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2895 | [[:d:Q17402951|Q17402951]] | [[Gaby Herbstein]] | [[Buenos Aires]] | 1969-05-03 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Gaby Herbstein, 2018 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2896 | [[:d:Q17411016|Q17411016]] | [[Regina Safri]] | [[Iacarta]] | 1983-09-23 | [[Indonesia]] | | |- | style='text-align:right'| 2897 | [[:d:Q17418814|Q17418814]] | [[Sheila McLaughlin]] | | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2898 | [[:d:Q17425344|Q17425344]] | [[Julie Bauer]] | [[Spindelbach]] | 1879-06-22 | [[Alemaña]] | 1968-10-30 | |- | style='text-align:right'| 2899 | [[:d:Q17425397|Q17425397]] | [[Jeanne Mandello]] | [[Frankfurt]] | 1907-10-18 | [[Alemaña]]<br/>[[Uruguai]] | 2001-12-17 | [[Ficheiro:18-JEANNE-MANDELLO-1948-49-237x300.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2900 | [[:d:Q17426434|Q17426434]] | [[Grażyna Rutowska]] | [[Bytom]] | 1946-05-01 | [[Polonia]] | 2002 | [[Ficheiro:Grażyna Rutowska (1976).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2901 | [[:d:Q17436533|Q17436533]] | [[Vivienne]] | | 1889 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1982 | |- | style='text-align:right'| 2902 | [[:d:Q17447099|Q17447099]] | [[Riina Varol]] | [[Pärnu]] | 1979-12-07 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2903 | [[:d:Q17447291|Q17447291]] | [[Darja Vorontsova]] | [[República Soviética Federativa Socialista de Rusia|República Socialista Soviética Federativa de Rusia]] | 1971-10-15 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Estonia]] | | [[Ficheiro:Vorontsova, Darja.IMG 3695.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2904 | [[:d:Q17466524|Q17466524]] | [[Ingrid Mwangi]] | [[Nairobi]] | 1975 | [[Kenya]] | | |- | style='text-align:right'| 2905 | [[:d:Q17471925|Q17471925]] | [[Naciye Suman]] | [[Skopje]] | 1881-04-23 | [[Imperio Otomán]]<br/>[[Turquía]] | 1973-07-23 | |- | style='text-align:right'| 2906 | [[:d:Q17484182|Q17484182]] | [[Jill Heinerth]] | [[Toronto]] | 1965 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:JillHeinerth.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2907 | [[:d:Q17486071|Q17486071]] | [[Catherine Leutenegger]] | [[Lausana]] | 1983 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 2908 | [[:d:Q17496931|Q17496931]] | [[Véronique Goël]] | [[Rolle]] | 1951-09-21 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Véronique Goël (2014).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2909 | [[:d:Q17501718|Q17501718]] | [[Arlene Baxter]] | [[Oceanside]] | 1962-11-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2910 | [[:d:Q17516254|Q17516254]] | [[Michaela Pašteková]] | [[Bratislava]] | 1982-02-02 | | | |- | style='text-align:right'| 2911 | [[:d:Q17516417|Q17516417]] | [[Milena Dopitová]] | [[Šternberk]] | 1963-10-25 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2912 | [[:d:Q17523873|Q17523873]] | [[Isabelle Leymarie]] | [[Bourges]] | 1947-07-31 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:IsabelleLeymarie.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2913 | [[:d:Q17560026|Q17560026]] | [[Valentina Pavlova]] | [[Kemerovo]] | 1949 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2914 | [[:d:Q17582699|Q17582699]] | [[Gohar Dashti]] | [[Ahvaz]] | 1980 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 2915 | [[:d:Q17612680|Q17612680]] | [[Natasha Johns-Messenger]] | [[Melbourne]] | 1970 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2916 | [[:d:Q17625079|Q17625079]] | [[Piedad Isla]] | [[Cervera de Pisuerga]] | 1926-09-06 | [[España]] | 2009-11-06 | |- | style='text-align:right'| 2917 | [[:d:Q17625628|Q17625628]] | [[Deborah De Robertis]] | [[Luxemburgo (cidade)|Luxemburgo]] | 1984-02-12 | [[Luxemburgo]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 2918 | [[:d:Q17626877|Q17626877]] | [[Belle Johnson]] | [[Mendota]] | 1864-08-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1945-07-19 | [[Ficheiro:Belle-Johnson-self-portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2919 | [[:d:Q17641365|Q17641365]] | [[Mimi Frellsen]] | [[Christiania]] | 1830-01-04 | [[Noruega]] | 1914-12-31 | |- | style='text-align:right'| 2920 | [[:d:Q17660168|Q17660168]] | [[Jennifer Dickson]] | [[Piet Retief]] | 1936-09-17 | [[Reino Unido]]<br/>[[Canadá]] | 2025-01-18 | |- | style='text-align:right'| 2921 | [[:d:Q17685985|Q17685985]] | [[Satsuki Izumi]] | [[Prefectura de Tochigi]] | 1966 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2922 | [[:d:Q17686852|Q17686852]] | [[Mika Takahashi]] | [[Fuchū, Hiroshima|Fuchū]] | 1974-03-03 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2923 | [[:d:Q17708740|Q17708740]] | [[Alison Brady]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2924 | [[:d:Q17811770|Q17811770]] | [[Margo Davis]] | [[Nova York]] | 1944 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Margo Davis in her Studio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2925 | [[:d:Q17989326|Q17989326]] | [[Sarah Avni]] | [[Čadca]] | | [[Eslovaquia]] | | [[Ficheiro:Sarah I. Avni.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2926 | [[:d:Q18009195|Q18009195]] | [[Pepita Seth]] | [[Suffolk]] | 1942 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Pepita Seth(1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2927 | [[:d:Q18010452|Q18010452]] | [[Eva Francová]] | [[Hořice]] | 1968-12-12<br/>1968 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Eva Francová spisovatelka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2928 | [[:d:Q18019920|Q18019920]] | [[Elfriede Reichelt]] | [[Wrocław]] | 1883-01-30 | [[Alemaña]] | 1953-08-22 | |- | style='text-align:right'| 2929 | [[:d:Q18044106|Q18044106]] | [[Sara Holt]] | [[Os Ánxeles]] | 1946-03-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sara Holt Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2930 | [[:d:Q18044682|Q18044682]] | [[Jenny Lynn]] | | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2931 | [[:d:Q18067321|Q18067321]] | [[Marta Deskur]] | [[Cracovia]] | 1962 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2932 | [[:d:Q18067330|Q18067330]] | [[Irena Kummant-Skotnicka]] | [[Varsovia]] | 1924-02-26 | [[Polonia]] | 2003-08-06 | |- | style='text-align:right'| 2933 | [[:d:Q18086591|Q18086591]] | [[Monique Jacot]] | [[Neuchâtel, Suíza|Neuchâtel]] | 1934-08-19 | [[Suíza]] | 2024-08-06 | [[Ficheiro:Monique Jacot by Erling Mandelmann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2934 | [[:d:Q18093023|Q18093023]] | [[Ellen Floris]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 2935 | [[:d:Q18093202|Q18093202]] | [[Tjitske de Jong]] | [[Leeuwarden]] | 20th century | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2936 | [[:d:Q18093400|Q18093400]] | [[Jannie Regnerus]] | [[Oudebildtzijl]] | 1971-09-09 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2937 | [[:d:Q18093511|Q18093511]] | [[Marjolein Spitteler]] | | 1966-04-06 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2938 | [[:d:Q18115467|Q18115467]] | [[Bettina von Zwehl]] | [[Múnic]] | 1971 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2939 | [[:d:Q18115566|Q18115566]] | [[Isabelle Massieu]] | [[París]] | 1844-04-03 | [[Francia]] | 1932-10-07 | [[Ficheiro:Isabelle Massieu (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2940 | [[:d:Q18156634|Q18156634]] | [[Deborah Luster]] | [[Bend]] | 1951-04-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2941 | [[:d:Q18161547|Q18161547]] | [[Veronica Ryan]] | [[Plymouth, Montserrat|Plymouth]] | 1956 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2942 | [[:d:Q18162918|Q18162918]] | [[Gertrude Tiemer]] | | 1897-03-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1967-03-20 | |- | style='text-align:right'| 2943 | [[:d:Q18175612|Q18175612]] | [[Malka Inbal]] | [[Bucarest]] | 1955-08-08 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 2944 | [[:d:Q18191223|Q18191223]] | [[Pesi Girsch]] | [[Múnic]] | 1954-07-13 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Pesi Girsch.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2945 | [[:d:Q18191717|Q18191717]] | [[엄을순]] | | 1956 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 2946 | [[:d:Q18214510|Q18214510]] | [[Marie-Laure de Decker]] | [[Annaba]] | 1947-08-02 | [[Francia]] | 2023-07-15 | [[Ficheiro:Marie-Laure de Decker.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2947 | [[:d:Q18215206|Q18215206]] | [[Madeleine de Lyée de Belleau]] | [[Courrières]] | 1873-11-04 | [[Francia]] | 1957-08-05 | |- | style='text-align:right'| 2948 | [[:d:Q18219765|Q18219765]] | [[Julia Spicker]] | [[Braunau am Inn]] | 20th century | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 2949 | [[:d:Q18223335|Q18223335]] | [[Laura J. Padgett]] | [[Cambridge, Massachusetts|Cambridge]] | 1958-12-15 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2950 | [[:d:Q18225565|Q18225565]] | [[Ria Pacquée]] | [[Merksem]]<br/>[[Anveres]] | 1954-08-30 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 2951 | [[:d:Q18225983|Q18225983]] | [[Hinke Veenstra]] | [[Garyp]] | 1958-10-10 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2952 | [[:d:Q18233574|Q18233574]] | [[Agnieszka Traczewska]] | | 1969-03-02 | | | |- | style='text-align:right'| 2953 | [[:d:Q18238241|Q18238241]] | [[Autumn Sonnichsen]] | [[Os Ánxeles]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2954 | [[:d:Q18241985|Q18241985]] | [[Inga Berg]] | [[Örebro]] | 1912-11-20 | [[Suecia]] | 1995 | [[Ficheiro:Inga Berg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2955 | [[:d:Q18243345|Q18243345]] | [[Monika Klum]] | [[Gamla Uppsala parish]] | 1969-02-10 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Monika Klum 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2956 | [[:d:Q18243977|Q18243977]] | [[Cinira Arruda]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 2957 | [[:d:Q18244184|Q18244184]] | [[Claudia Andujar]] | [[Neuchâtel, Suíza|Neuchâtel]] | 1931-06-12 | [[Suíza]]<br/>[[Brasil]] | | [[Ficheiro:A fotógrafa suíça Claudia Andujar participa de mesa que a Flip dedicada aos índios e à Amazônia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2958 | [[:d:Q18244196|Q18244196]] | [[Claudia Jaguaribe]] | [[Río de Xaneiro]] | 1955 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Claudia Jaguaribe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2959 | [[:d:Q18245828|Q18245828]] | [[Rosalie Sjöman]] | [[Kalmar]] | 1833-10-16 | [[Suecia]] | 1919-01-25 | [[Ficheiro:Rosalie Sjöman self portrait circa 1875.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2960 | [[:d:Q18285355|Q18285355]] | [[Iara Venanzi]] | | 1957-02-05 | | | |- | style='text-align:right'| 2961 | [[:d:Q18285429|Q18285429]] | [[Walda Marques]] | | 1962 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Walda Marques (10705876825) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2962 | [[:d:Q18330717|Q18330717]] | [[Rosellina Bischof]] | [[Zürich]] | 1925-06-05 | [[Suíza]] | 1986-01-30 | |- | style='text-align:right'| 2963 | [[:d:Q18335124|Q18335124]] | [[Slavica Ziener]] | [[Belgrado]] | 1975 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2964 | [[:d:Q18343504|Q18343504]] | [[Care Johnson]] | [[Dewsbury]] | 1993-08-17 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Care Johnson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2965 | [[:d:Q18347825|Q18347825]] | [[Clarissa Sligh]] | [[Washington, D.C.]] | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2966 | [[:d:Q18350526|Q18350526]] | [[Louise Abbott]] | [[Montreal]] | 1950 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2967 | [[:d:Q18350788|Q18350788]] | [[Luisa Lambri]] | [[Como]] | 1969 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2968 | [[:d:Q18352672|Q18352672]] | [[Maria Varela]] | | 1940-01-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2969 | [[:d:Q18355154|Q18355154]] | [[Sarah Anne Johnson]] | [[Winnipeg]] | 1976 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2970 | [[:d:Q18356603|Q18356603]] | [[Barbara Kasten]] | [[Chicago]] | 1936 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2971 | [[:d:Q18379865|Q18379865]] | [[Kathe Burkhart]] | [[Martinsburg]] | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2972 | [[:d:Q18385329|Q18385329]] | [[Barbara Crane]] | [[Chicago]] | 1928-03-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-08-07 | |- | style='text-align:right'| 2973 | [[:d:Q18391852|Q18391852]] | [[Sabrina Raaf]] | | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2974 | [[:d:Q18395306|Q18395306]] | [[Wong Wo Bik]] | | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 2975 | [[:d:Q18400775|Q18400775]] | [[Pavla Štrukelj]] | [[Štrukljeva vas]] | 1921-06-28 | [[Eslovenia]]<br/>[[República Federal Socialista de Iugoslavia]]<br/>[[Reino de Iugoslavia]] | 2015-09-20 | [[Ficheiro:Pavla Štrukelj 1957.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2976 | [[:d:Q18402453|Q18402453]] | [[Stéphanie Renoma]] | | 1975-12-18 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Portrait stefanie renoma.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2977 | [[:d:Q18402660|Q18402660]] | [[Irene Naef]] | [[Lucerna]] | 1961-01-29 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 2978 | [[:d:Q18421576|Q18421576]] | [[Kille Enna]] | [[Sønderborg]] | 1972-11-11 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2979 | [[:d:Q18421671|Q18421671]] | [[Eva Pennink]] | [[Ámsterdam]] | 1911-10-11 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2008-02-05<br/>2008 | [[Ficheiro:Eva Pennink-Boelen, c. 1935.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2980 | [[:d:Q18421879|Q18421879]] | [[Shirley Baker]] | [[Kersal]] | 1932-07-09 | [[Reino Unido]] | 2014-09-21 | |- | style='text-align:right'| 2981 | [[:d:Q18422143|Q18422143]] | [[Esther Elenbaas]] | [[Ámsterdam]] | 1905 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1998-09-12 | |- | style='text-align:right'| 2982 | [[:d:Q18429352|Q18429352]] | [[Viviane Sassen]] | [[Ámsterdam]] | 1972-07-05 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2983 | [[:d:Q18435899|Q18435899]] | [[Naděžda Bláhová]] | [[Hostivice]] | 1926-11-14 | [[República Checa]] | 2006-11-14 | |- | style='text-align:right'| 2984 | [[:d:Q18450324|Q18450324]] | [[Yoko Asakai]] | [[Toquio (Q7473516)|Toquio]] | 1974 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Yoko Asakai.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2985 | [[:d:Q18507684|Q18507684]] | [[Adele Perlmutter]] | [[Zolochiv]] | 1845-08-09 | [[Austria]] | 1941-02-08 | |- | style='text-align:right'| 2986 | [[:d:Q18507749|Q18507749]] | [[Alvilde Torp]] | [[Bergen]] | 1853-08-04 | [[Noruega]] | 1939-03-19 | |- | style='text-align:right'| 2987 | [[:d:Q18507775|Q18507775]] | [[Antje Wildgrube]] | | 1976 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2988 | [[:d:Q18508634|Q18508634]] | [[Rosa Jenik]] | | 1853 | [[Imperio Austríaco]]<br/>[[Cisleitania]] | 1913 | |- | style='text-align:right'| 2989 | [[:d:Q18508635|Q18508635]] | [[Rossella Biscotti]] | [[Molfetta]] | 1978-12-11 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Lavoro preparatorio per l'opera Dai tempo al tempo.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2990 | [[:d:Q18508662|Q18508662]] | [[Suzanne Szasz]] | [[Budapest]] | 1915-10-20 | [[Hungría]] | 1997-07-03 | |- | style='text-align:right'| 2991 | [[:d:Q18511895|Q18511895]] | [[Louise Laffon]] | [[former 11th arrondissement of Paris]] | 1828-10-18 | [[Francia]] | 1828-10-18 | |- | style='text-align:right'| 2992 | [[:d:Q18516703|Q18516703]] | [[Marieke van Diemen]] | [[Hilversum]] | 1959-12-03 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2993 | [[:d:Q18527633|Q18527633]] | [[Rosalie Caroline Chichester]] | [[Arlington Court]] | 1865-11-29 | [[Reino Unido]] | 1949 | [[Ficheiro:RosalieChichester&DogMemory.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2994 | [[:d:Q18528171|Q18528171]] | [[Helen Muspratt]] | [[Chennai]] | 1907-05-13 | [[Reino Unido]] | 2001-07-29 | |- | style='text-align:right'| 2995 | [[:d:Q18538318|Q18538318]] | [[Geta Brătescu]] | [[Ploieşti|Ploiești]] | 1926-05-04 | [[Romanía]] | 2018-09-19 | |- | style='text-align:right'| 2996 | [[:d:Q18544168|Q18544168]] | [[Hedy Löffler]] | [[Timișoara]] | 1911-12 | [[Romanía]] | 2007-12 | |- | style='text-align:right'| 2997 | [[:d:Q18560540|Q18560540]] | [[Lon Robbé]] | [[Velp]] | 1946 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2998 | [[:d:Q18562397|Q18562397]] | [[Inghild Karlsen]] | [[Tromsø]] | 1952-01-15 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2999 | [[:d:Q18576419|Q18576419]] | [[Janet Stone]] | [[Cromer]] | 1912-12-01 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1998-01-30 | |- | style='text-align:right'| 3000 | [[:d:Q18584079|Q18584079]] | [[Delphine Balley]] | [[Romans-sur-Isère]] | 1974-05-07 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3001 | [[:d:Q18588960|Q18588960]] | [[Haley Morris-Cafiero]] | | 1970s | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3002 | [[:d:Q18610835|Q18610835]] | [[Julie Beauchemin]] | | 20th century | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3003 | [[:d:Q18612947|Q18612947]] | [[Taslima Akhter]] | [[Dacca]] | 1974 | [[Bangladesh]] | | [[Ficheiro:Taslima Akhter.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3004 | [[:d:Q18615658|Q18615658]] | [[Julia Wilmotte Henshaw]] | [[Durham, Inglaterra|Durham]] | 1869-08-08 | [[Canadá]] | 1937-11-19 | [[Ficheiro:Julia Wilmotte Henshaw.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3005 | [[:d:Q18620202|Q18620202]] | [[Cuny Janssen]] | [[Nimega]] | 1975-02-14 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3006 | [[:d:Q18624581|Q18624581]] | [[Gisela Floto]] | [[Travemünde]] | 1946-09-08 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3007 | [[:d:Q18632032|Q18632032]] | [[Adele Enersen]] | [[Kuopio]] | 20th century<br/>1978 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3008 | [[:d:Q18633404|Q18633404]] | [[Hannamari Shakya]] | [[Helsinqui]] | 1969 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3009 | [[:d:Q18633637|Q18633637]] | [[Heli Rekula]] | [[Helsinqui]] | 1963-02-28 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3010 | [[:d:Q18637082|Q18637082]] | [[Laia Abril]] | [[Barcelona]] | 1986 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3011 | [[:d:Q18637835|Q18637835]] | [[Naomi Safran-Hon]] | [[Oxford]] | 1984 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3012 | [[:d:Q18643022|Q18643022]] | [[Nataša Skušek]] | [[Liubliana]] | 1967 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 3013 | [[:d:Q18648904|Q18648904]] | [[Eileen Cowin]] | [[Brooklyn]] | 1947-08-17 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3014 | [[:d:Q18658544|Q18658544]] | [[Lillian Barylli-Fayer]] | [[Nova York]] | 1917-07-08 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Austria]] | 2014-12-14 | |- | style='text-align:right'| 3015 | [[:d:Q18671179|Q18671179]] | [[Frances Raffles]] | [[Salford]] | 1955-10-17 | [[Reino Unido]] | 1994-12-06 | |- | style='text-align:right'| 3016 | [[:d:Q18676875|Q18676875]] | [[Božena Vavrečková]] | [[Brno]] | 1913-02-15 | [[Checoslovaquia]] | 1970-12-11 | [[Ficheiro:Božena Havlová.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3017 | [[:d:Q18683965|Q18683965]] | [[Jessica Backhaus]] | [[Cuxhaven]] | 1970 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jessica Backhaus.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3018 | [[:d:Q18684136|Q18684136]] | [[Jitka Hanzlová]] | [[Náchod]] | 1958-06-18 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 3019 | [[:d:Q18684159|Q18684159]] | [[Catherine Deudon]] | [[Orleáns]] | 1940-04-15 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3020 | [[:d:Q18684571|Q18684571]] | [[Lisa Barnard]] | | 1967 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3021 | [[:d:Q18684924|Q18684924]] | [[Joan Liffring-Zug Bourret]] | [[Iowa City, Iowa|Iowa City]] | 1929-02-20 | [[Estados Unidos de América]] | 2022 | [[Ficheiro:Joan with cameras age 23flat-med.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3022 | [[:d:Q18685604|Q18685604]] | [[Dallas Nagata White]] | | 1987-01-15 | | | |- | style='text-align:right'| 3023 | [[:d:Q18686210|Q18686210]] | [[Friedl Kubelka]] | [[Londres]] | 1946 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 3024 | [[:d:Q18686631|Q18686631]] | [[Susannah Hays]] | [[Boston]] | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susannah Hays.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3025 | [[:d:Q18686642|Q18686642]] | [[Christine Hellyar]] | [[New Plymouth, Nova Zelandia|New Plymouth]] | 1947 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3026 | [[:d:Q18698399|Q18698399]] | [[Birgit Guðjónsdóttir]] | [[Reiquiavik]] | 1962-01-04 | [[Islandia]] | | [[Ficheiro:2018-07-07-Deutscher Kamerapreis 2018 - Birgit Gudjonsdottir-9323.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3027 | [[:d:Q18700575|Q18700575]] | [[Maki Ishibashi]] | [[Nagoia]] | 1978-09-04 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3028 | [[:d:Q18720616|Q18720616]] | [[Elisabetta Catalano]] | [[Roma]] | 1941 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]]<br/>[[Italia]] | 2015-01-04 | |- | style='text-align:right'| 3029 | [[:d:Q18738608|Q18738608]] | [[Mia Nakano]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3030 | [[:d:Q18747030|Q18747030]] | [[Almut Adler]] | [[Oldenburg]] | 1951 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3031 | [[:d:Q18749588|Q18749588]] | [[Meridel Rubenstein]] | [[Detroit]] | 1948-03-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Meridel Rubenstein in 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3032 | [[:d:Q18751135|Q18751135]] | [[Xyza Cruz Bacani]] | [[Bambang]] | 1987 | [[Filipinas]] | | [[Ficheiro:Xyza Cruz Bacani -Professional Photographer- (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3033 | [[:d:Q18783869|Q18783869]] | [[Merlyn Severn]] | [[Londres]] | 1897-08-08 | [[Reino Unido]] | 1973-11-12 | |- | style='text-align:right'| 3034 | [[:d:Q18808299|Q18808299]] | [[Constance Bannister]] | [[Ashland City]] | 1913 | [[Estados Unidos de América]] | 2005-08-17 | |- | style='text-align:right'| 3035 | [[:d:Q18808329|Q18808329]] | [[Josephine Powell]] | [[Nova York]] | 1919-05-15 | [[Estados Unidos de América]] | 2007-01-19 | |- | style='text-align:right'| 3036 | [[:d:Q18808603|Q18808603]] | [[Patrizia Genovesi]] | [[Milán]] | 1962 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 3037 | [[:d:Q18808611|Q18808611]] | [[Maïmouna Guerresi]] | [[Pove del Grappa]] | 1951-07-08 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 3038 | [[:d:Q18822578|Q18822578]] | [[Elsbeth Gropp]] | [[Aquisgrán]] | 1885-04-09 | [[Alemaña]] | 1974-01-07 | |- | style='text-align:right'| 3039 | [[:d:Q18910704|Q18910704]] | [[Virginia Kjellesvig-Waering]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3040 | [[:d:Q18910807|Q18910807]] | [[Georgiana Goddard King]] | [[West Columbia]] | 1871-08-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1939-05-04 | [[Ficheiro:Professor Georgiana Goddard King at Bryn Mawr College (ca 1910).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3041 | [[:d:Q18911948|Q18911948]] | [[Mary Schäffer Warren]] | [[West Chester]] | 1861-10-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1939-01-23 | [[Ficheiro:Old Indian Trails - Nibs and His Mistress (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3042 | [[:d:Q18922205|Q18922205]] | [[Ella Sykes]] | [[Stoke]] | 1863-11-11 | [[Reino Unido]] | 1939-03-23 | [[Ficheiro:Ella Sykes travellor.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3043 | [[:d:Q18967371|Q18967371]] | [[Charlotte Blom]] | [[Sarpsborg]] | 1972 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 3044 | [[:d:Q18969712|Q18969712]] | [[Colette Álvarez Urbajtel]] | [[París]] | 1934 | [[México]]<br/>[[Francia]] | 2020-11-28 | [[Ficheiro:MujeresSPM23.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3045 | [[:d:Q18977912|Q18977912]] | [[Jennifer Des]] | [[Bruxelas]] | 1975-03-11<br/>1975 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 3046 | [[:d:Q18985687|Q18985687]] | [[Dorothy Popenoe]] | [[Ashford]] | 1899-06 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1932 | [[Ficheiro:Dorothy Popenoe.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3047 | [[:d:Q19019215|Q19019215]] | [[Katarina Pirak Sikku]] | [[Jokkmokk church parish]] | 1965-04-12 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Katarina Pirak Sikku 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3048 | [[:d:Q19268776|Q19268776]] | [[Mariola Przyjemska]] | | 1963-08-23 | | | |- | style='text-align:right'| 3049 | [[:d:Q19268914|Q19268914]] | [[Milica Tomić]] | [[Belgrado]] | 1960 | [[Serbia]] | | |- | style='text-align:right'| 3050 | [[:d:Q19274830|Q19274830]] | [[Beatrice Minda]] | [[Múnic]] | 1968 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3051 | [[:d:Q19275614|Q19275614]] | [[Bonnie Strange]] | [[Berdsk]] | 1986-07-05 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Life Ball 2013 - magenta carpet Bonnie Strange.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3052 | [[:d:Q19283588|Q19283588]] | [[Gaby Sommer]] | [[Lierschied]] | 1960 | [[Alemaña]] | 2018-10-10 | |- | style='text-align:right'| 3053 | [[:d:Q19284494|Q19284494]] | [[Gundula Madeleine Tegtmeyer]] | [[Gotinga]] | 1960-09-19 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3054 | [[:d:Q19290220|Q19290220]] | [[Consuelo Bautista]] | [[Bogotá]] | 1957 | [[Colombia]] | | [[Ficheiro:Consuelo Bautista 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3055 | [[:d:Q19301297|Q19301297]] | [[Montserrat Soto]] | [[Barcelona]] | 1961 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3056 | [[:d:Q19301897|Q19301897]] | [[Susanna Sáez]] | [[Navàs]] | 1970 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3057 | [[:d:Q19310034|Q19310034]] | [[Thyra Schmidt]] | [[Pinneberg]] | 1974 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3058 | [[:d:Q19310797|Q19310797]] | [[Veronika Kellndorfer]] | [[Múnic]] | 1962 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3059 | [[:d:Q19361193|Q19361193]] | [[Rengha Rodewill]] | [[Hagen]] | 1948-10-11 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Rengha Rodewill (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3060 | [[:d:Q19365521|Q19365521]] | [[Fanny Bergenström]] | [[Västerled]] | 1968-03-20 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 3061 | [[:d:Q19371722|Q19371722]] | [[Anna Grostøl]] | [[Farsund Municipality]] | 1894-04-30 | [[Noruega]] | 1962-01-04 | [[Ficheiro:NBF2021-0101 Anna Grostøl.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3062 | [[:d:Q19390552|Q19390552]] | [[Stine Loe Jenssen]] | | 1970-04-28 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 3063 | [[:d:Q19395414|Q19395414]] | [[Bettina Cirone]] | [[Nova York]] | 1933-08-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Bettina Cirone - self-portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3064 | [[:d:Q19502275|Q19502275]] | [[Nil Yalter]] | [[O Cairo]] | 1938<br/>1931-01-18 | [[Turquía]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3065 | [[:d:Q19502311|Q19502311]] | [[Franziska Möllinger]] | [[Speyer]] | 1817-03-15 | [[Reino de Baviera]]<br/>[[Suíza]] | 1880-02-26 | |- | style='text-align:right'| 3066 | [[:d:Q19502667|Q19502667]] | [[Ivonne Thein]] | [[Meiningen]] | 1979 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3067 | [[:d:Q19508420|Q19508420]] | [[Anu Ramdas]] | | 1980 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 3068 | [[:d:Q19509427|Q19509427]] | [[Maria Austria]] | [[Karlovy Vary]] | 1915-03-19 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Austria]] | 1975-01-10 | |- | style='text-align:right'| 3069 | [[:d:Q19510401|Q19510401]] | [[Marianne Engberg]] | | 1937 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 3070 | [[:d:Q19513512|Q19513512]] | [[Monika Kropshofer]] | [[Neuwied]] | 1952-11-14 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3071 | [[:d:Q19520545|Q19520545]] | [[Charlotte Hanmann]] | [[Copenhague]] | 1950-07-20 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 3072 | [[:d:Q19520635|Q19520635]] | [[Annemie Wolff]] | [[Laufen]] | 1906 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1994-02-02 | [[Ficheiro:Annemie Wolff, foto uit H.E.W. Wolff, Kleuren. De ontwikkeling en toepassing der kleurenfotografie.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3073 | [[:d:Q19532858|Q19532858]] | [[Jessica Diamond]] | [[Nova York]] | 1957-06-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3074 | [[:d:Q19544856|Q19544856]] | [[Françoise Janicot]] | [[16º distrito de París]] | 1929-05-30 | [[Francia]] | 2017-06-18 | |- | style='text-align:right'| 3075 | [[:d:Q19544976|Q19544976]] | [[Emmanuelle Léonard]] | [[Montreal]] | 1971-07 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3076 | [[:d:Q19545157|Q19545157]] | [[Myriam Mihindou]] | [[Libreville]] | 1964 | [[Gabón]] | | [[Ficheiro:P1040473MyriamMihindou.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3077 | [[:d:Q19559975|Q19559975]] | [[Joi Arcand]] | [[Hafford]] | 1982 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3078 | [[:d:Q19560478|Q19560478]] | [[Christina Fernandez]] | [[Os Ánxeles]] | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3079 | [[:d:Q19560675|Q19560675]] | [[Pauline Kruger Hamilton]] | [[Middleton]] | 1866-11-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1919-07-08 | [[Ficheiro:Pauline Kruger Hamilton zither.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3080 | [[:d:Q19560870|Q19560870]] | [[Jo Ann Callis]] | [[Ohio]] | 1940 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3081 | [[:d:Q19564244|Q19564244]] | [[Lana Z. Caplan]] | [[Filadelfia]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3082 | [[:d:Q19564341|Q19564341]] | [[Laura Levine]] | [[Nova York]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Laura Levine.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3083 | [[:d:Q19564480|Q19564480]] | [[Sophia Wallace]] | [[Seattle]] | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3084 | [[:d:Q19573590|Q19573590]] | [[Marilù Parolini]] | [[Cremona]] | 1931-09-18 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2012-04-21 | |- | style='text-align:right'| 3085 | [[:d:Q19575016|Q19575016]] | [[Sheila Pinkel]] | [[Newport News]] | 1941 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3086 | [[:d:Q19588655|Q19588655]] | [[Charlotte Haslund-Christensen]] | | 1963 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 3087 | [[:d:Q19592368|Q19592368]] | [[Nell Dorr]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1893-08-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1988-11-15 | |- | style='text-align:right'| 3088 | [[:d:Q19592489|Q19592489]] | [[Florestine Perrault Collins]] | [[Nova Orleáns]] | 1895 | [[Estados Unidos de América]] | 1988-04-04 | [[Ficheiro:Florestine Perrault-Collins.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3089 | [[:d:Q19592495|Q19592495]] | [[Kathy Grove]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3090 | [[:d:Q19592497|Q19592497]] | [[Siri Kaur]] | | 1976 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3091 | [[:d:Q19592499|Q19592499]] | [[Soo Kim]] | [[Corea do Sur]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3092 | [[:d:Q19592503|Q19592503]] | [[Anne Noble]] | | 1954 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Anne Noble 2020 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3093 | [[:d:Q19592505|Q19592505]] | [[Nora Dumas]] | [[Budapest]] | 1890 | [[Hungría]] | 1979-05-23 | [[Ficheiro:Nora Dumas - 1946.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3094 | [[:d:Q19592507|Q19592507]] | [[Amanda Rowan]] | [[Northern California]] | 1979-01-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3095 | [[:d:Q19592511|Q19592511]] | [[Gail Thacker]] | [[Providence, Rhode Island|Providence]] | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3096 | [[:d:Q19592514|Q19592514]] | [[G.F. Zaimis]] | [[Charleston, Carolina do Sur|Charleston]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:G amazon signature.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3097 | [[:d:Q19598646|Q19598646]] | [[Frances Pitt]] | [[Shropshire]] | 1888-01-25 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1964-04-26 | |- | style='text-align:right'| 3098 | [[:d:Q19609568|Q19609568]] | [[Amelia Troubridge]] | [[Londres]] | 1974-08 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3099 | [[:d:Q19609644|Q19609644]] | [[Aisha Augie-Kuta]] | [[Zaria]] | 1980-04-11 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 3100 | [[:d:Q19609740|Q19609740]] | [[Lori Blondeau]] | [[Regina]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 3101 | [[:d:Q19609763|Q19609763]] | [[Dianne Bos]] | [[Hamilton, Canadá|Hamilton]] | 1956 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3102 | [[:d:Q19609796|Q19609796]] | [[Lorna Brown]] | [[Oxbow]] | 1958 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3103 | [[:d:Q19609807|Q19609807]] | [[Karin Bubaš]] | [[Vancouver]] | 1976 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3104 | [[:d:Q19609846|Q19609846]] | [[Carmen Castilleja]] | | | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 3105 | [[:d:Q19628669|Q19628669]] | [[Lalla Essaydi]] | [[Marrakech]] | 1956 | [[Marrocos]] | | |- | style='text-align:right'| 3106 | [[:d:Q19630833|Q19630833]] | [[Marylène Negro]] | [[La Tronche]] | 1957-06 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3107 | [[:d:Q19630851|Q19630851]] | [[Zineb Sedira]] | [[París]] | 1963-04-01 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Zineb Sedira.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3108 | [[:d:Q19631331|Q19631331]] | [[Catherine Ikam]] | [[París]] | 1945<br/>1942-10-06 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Catherine-Ikam.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3109 | [[:d:Q19632264|Q19632264]] | [[Flavia Gandolfo]] | | 1967 | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 3110 | [[:d:Q19642414|Q19642414]] | [[Shan Goshorn]] | [[Baltimore]] | 1957-07-03 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-12-01 | |- | style='text-align:right'| 3111 | [[:d:Q19663687|Q19663687]] | [[Charlotte Fairchild]] | | 1876 | [[Estados Unidos de América]] | 1927 | [[Ficheiro:Albert Wenzell - Charlotte Fairchild.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3112 | [[:d:Q19663700|Q19663700]] | [[Elsa Stansfield]] | [[Glasgow]] | 1945-03-12 | [[Reino Unido]]<br/>[[Escocia]] | 2004-11-30 | [[Ficheiro:Elsa Stansfield.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3113 | [[:d:Q19663781|Q19663781]] | [[Julika Rudelius]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1968-02-25 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3114 | [[:d:Q19664050|Q19664050]] | [[Elise Forrest Harleston]] | [[Charleston, Carolina do Sur|Charleston]] | 1891-02-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1970 | |- | style='text-align:right'| 3115 | [[:d:Q19664480|Q19664480]] | [[Jo Longhurst]] | [[Chelmsford]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 3116 | [[:d:Q19664500|Q19664500]] | [[Silvia Kolbowski]] | [[Buenos Aires]] | 1953 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 3117 | [[:d:Q19665020|Q19665020]] | [[Ilit Azoulay]] | [[Tel Aviv]] | 1972 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3118 | [[:d:Q19665343|Q19665343]] | [[Elaine Reichek]] | [[Nova York]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3119 | [[:d:Q19665584|Q19665584]] | [[Lisa Reihana]] | [[Auckland]] | 1964 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Lisa Reihana MNZM (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3120 | [[:d:Q19666831|Q19666831]] | [[Amalia Ulman]] | [[Buenos Aires]] | 1989 | [[España]] | | [[Ficheiro:Amalia Ulman Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3121 | [[:d:Q19666883|Q19666883]] | [[Christine Leo Roussel]] | [[Nova York]] | 1945-01-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Christine Roussel head shot 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3122 | [[:d:Q19667999|Q19667999]] | [[LaToya Ruby Frazier]] | [[Braddock]] | 1982 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:LaToya Ruby Frazier (54162833127).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3123 | [[:d:Q19668870|Q19668870]] | [[Helen Sear]] | | 1955 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3124 | [[:d:Q19709636|Q19709636]] | [[Merja Salo]] | [[Hämeenlinna]] | 1953-03-02 | [[Finlandia]] | 2018-08-16 | |- | style='text-align:right'| 3125 | [[:d:Q19710375|Q19710375]] | [[Berit Talpsepp-Jaanisoo]] | [[Tartu]] | 1984 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Berit Talpsepp-Jaanisoo artist in Kiasma.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3126 | [[:d:Q19721951|Q19721951]] | [[Ilse Fuskova]] | [[Buenos Aires]] | 1929-06-11 | [[Arxentina]] | 2024-06-27 | [[Ficheiro:Ilse Fuskova 2022 (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3127 | [[:d:Q19727175|Q19727175]] | [[Manon de Boer]] | [[Kodaikanal]] | 1966-12-07 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3128 | [[:d:Q19756277|Q19756277]] | [[Maria Elisabeth Hille]] | [[Rhauderfehn]] | 1827-07-03 | | 1893 | |- | style='text-align:right'| 3129 | [[:d:Q19756499|Q19756499]] | [[Ulla Lemberg]] | [[Västra Skrävlinge]] | 1946-10-21 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 3130 | [[:d:Q19758711|Q19758711]] | [[Rona Yefman]] | [[Haifa]] | 1972 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Rona Yafman 2012 003.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3131 | [[:d:Q19772385|Q19772385]] | [[Katrien Vermeire]] | [[Ostend]] | 1979-11-15 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 3132 | [[:d:Q19798695|Q19798695]] | [[Barbara Steinman]] | [[Montreal]] | 1950-02-03 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3133 | [[:d:Q19802474|Q19802474]] | [[Moucle Blackout]] | [[Praga]] | 1935 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 3134 | [[:d:Q19802519|Q19802519]] | [[Jacqueline Hayden]] | [[Cincinnati]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3135 | [[:d:Q19802627|Q19802627]] | [[Júlia Ventura]] | [[Lisboa]] | 1952-08-30 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 3136 | [[:d:Q19802650|Q19802650]] | [[Karen Halverson]] | [[Syracuse]] | 1941 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3137 | [[:d:Q19802677|Q19802677]] | [[Christine Osinski]] | | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3138 | [[:d:Q19802692|Q19802692]] | [[Claudine Eizykman]] | [[14º distrito de París]] | 1945-04-22 | [[Francia]] | 2018-06-22 | |- | style='text-align:right'| 3139 | [[:d:Q19802911|Q19802911]] | [[Wendy MacNeil]] | [[Boston]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | 2016-07-20 | [[Ficheiro:Wendy Snyder MacNeil - DPLA - 32a26cc546c4307f0877f5cd5a1abb09.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3140 | [[:d:Q19820575|Q19820575]] | [[Alena Hrbková]] | | 1966-10-05 | | | |- | style='text-align:right'| 3141 | [[:d:Q19824549|Q19824549]] | [[Natascha Artin Brunswick]] | [[San Petersburgo]] | 1909-06-11 | [[Estados Unidos de América]] | 2003-02-03 | [[Ficheiro:Natascha Artin Brunswick 2000-06-11.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3142 | [[:d:Q19827984|Q19827984]] | [[Augusta Mostyn]] | [[Maidstone]] | 1830-06-18 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1912-01-25 | [[Ficheiro:Lady Augusta Mostyn- painting detail (geograph 4710161).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3143 | [[:d:Q19836278|Q19836278]] | [[Marilyn Nance]] | [[Nova York]] | 1953-11-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3144 | [[:d:Q19840858|Q19840858]] | [[Christina Stone]] | | | [[Singapur]] | | |- | style='text-align:right'| 3145 | [[:d:Q19841173|Q19841173]] | [[Hannah Villiger]] | [[Cham]] | 1951-12-09 | [[Suíza]] | 1997-08-12 | |- | style='text-align:right'| 3146 | [[:d:Q19841958|Q19841958]] | [[Tal Gilboa]] | [[Ra'anana]] | 1978-06-16 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Tal Gilboa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3147 | [[:d:Q19842201|Q19842201]] | [[Marrie Bot]] | [[Bergambacht]] | 1946-06-24 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3148 | [[:d:Q19845445|Q19845445]] | [[Celia Hammer]] | [[Kabelvåg]] | 1860-01-08 | [[Noruega]] | 1928-03-13 | [[Ficheiro:Celia Hammer by Carl Bjørn Olsen (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3149 | [[:d:Q19855174|Q19855174]] | [[Tang Ying Chi]] | [[Hong Kong]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 3150 | [[:d:Q19856453|Q19856453]] | [[Susan Kaprov]] | [[Nova York]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3151 | [[:d:Q19858031|Q19858031]] | [[Maggie Cardelús]] | [[Virxinia]] | 1962 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3152 | [[:d:Q19863183|Q19863183]] | [[Chus García Fraile]] | [[Madrid]] | 1965 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3153 | [[:d:Q19863252|Q19863252]] | [[Laura Torrado]] | [[Madrid]] | 1967 | [[España]] | | [[Ficheiro:Laura Torrado.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3154 | [[:d:Q19863280|Q19863280]] | [[Ixone Sádaba]] | [[Bilbao]] | 1977-04-17 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3155 | [[:d:Q19863320|Q19863320]] | [[Cristina Lucas]] | [[Úbeda, Xaén|Úbeda]] | 1973-04-12 | [[España]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Artist Cristina Lucas in Kiasma 2015 12.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3156 | [[:d:Q19864471|Q19864471]] | [[Kim Anno]] | [[Os Ánxeles]] | 1958-12-19 | | | |- | style='text-align:right'| 3157 | [[:d:Q19870611|Q19870611]] | [[Micky Allan]] | [[Melbourne]] | 1944 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 3158 | [[:d:Q19872580|Q19872580]] | [[Virginia Coventry]] | | 1942 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 3159 | [[:d:Q19872801|Q19872801]] | [[Destiny Deacon]] | [[Maryborough]] | 1957-02-06 | [[Australia]] | 2024-05-24 | |- | style='text-align:right'| 3160 | [[:d:Q19875029|Q19875029]] | [[Jane Pollard]] | [[Newcastle upon Tyne]] | 1972-11 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:"20,000 Day on Earth" Wins the World Cinema Documentary Directing Award (12186445054).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3161 | [[:d:Q19875350|Q19875350]] | [[Ruth Maddison]] | [[Melbourne]] | 1945-11-18 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 3162 | [[:d:Q19875649|Q19875649]] | [[Alice Mills]] | [[Ballarat]] | 1870 | [[Australia]] | 1929 | [[Ficheiro:Not titled (Self-Portrait of Alice Mills).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3163 | [[:d:Q19878423|Q19878423]] | [[Susan Gerbic]] | [[California]] | 1962-08-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan Gerbic Aug 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3164 | [[:d:Q19878670|Q19878670]] | [[Ada Hayden]] | [[Ames]] | 1884-08-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1950-08-12 | [[Ficheiro:Ada Hayden.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3165 | [[:d:Q19879181|Q19879181]] | [[Charlotte Cotton]] | [[Cirencester]] | 1970 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3166 | [[:d:Q19881781|Q19881781]] | [[Sage Sohier]] | [[Washington, D.C.]] | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3167 | [[:d:Q19887917|Q19887917]] | [[Lee Sievan]] | [[Nova York]] | 1907-10-09 | [[Estados Unidos de América]] | 1990-05-01 | |- | style='text-align:right'| 3168 | [[:d:Q19892206|Q19892206]] | [[Christa Cowrie]] | [[Hamburgo]] | 1949 | [[México]] | | [[Ficheiro:Christa Cowrie en 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3169 | [[:d:Q19893876|Q19893876]] | [[Martha Tabor]] | [[Knoxville]] | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | 2004 | |- | style='text-align:right'| 3170 | [[:d:Q19895031|Q19895031]] | [[Alicia Framis]] | [[Barcelona]]<br/>[[Mataró (Q24009568)|Mataró]] | 1967-07-22 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[España]] | | [[Ficheiro:Alicia Framis portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3171 | [[:d:Q19932748|Q19932748]] | [[Staša Fleischmannová]] | [[Praga]] | 1919-09-24 | [[Checoslovaquia]] | 2020-01-30 | |- | style='text-align:right'| 3172 | [[:d:Q19934178|Q19934178]] | [[Manca Juvan]] | [[Trbovlje]] | 1981-06-20 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Manca Juvan portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3173 | [[:d:Q19941586|Q19941586]] | [[Olga Housková]] | [[Praga]] | 1919-09-24 | [[República Checa]] | 2015-12-18 | |- | style='text-align:right'| 3174 | [[:d:Q19945197|Q19945197]] | [[Florence Paradeis]] | [[Antony]] | 1964-11-20 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3175 | [[:d:Q19946055|Q19946055]] | [[JoAnn Verburg]] | [[Summit]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3176 | [[:d:Q19952333|Q19952333]] | [[Fatoumata Diabaté]] | [[Bamaco]] | 1980-09-19 | [[Malí]] | | |- | style='text-align:right'| 3177 | [[:d:Q19956390|Q19956390]] | [[Kate Breakey]] | [[Port Lincoln]] | 1957-08-14<br/>1957 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 3178 | [[:d:Q19957409|Q19957409]] | [[Amanda Demme]] | [[Washington, D.C.]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3179 | [[:d:Q19957871|Q19957871]] | [[Christa Gelpke]] | [[Mannheim]] | 1932-06-30 | [[Suíza]] | 2014-02-01 | |- | style='text-align:right'| 3180 | [[:d:Q19958914|Q19958914]] | [[Lili Baruch]] | [[Berlín]] | 1895-01-05 | [[Alemaña]] | 20th century | |- | style='text-align:right'| 3181 | [[:d:Q19959375|Q19959375]] | [[Christiane Erdmann]] | [[Bonn]] | 1950-12-01 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Christiane Erdmann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3182 | [[:d:Q19959491|Q19959491]] | [[Magdalena Frey]] | [[Graz]] | 1963-03-26 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Portrait of Magdalena Frey.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3183 | [[:d:Q19959801|Q19959801]] | [[Regine Grube-Heinecke]] | [[Zwickau]] | 1936-08-20 | [[República Democrática Alemá]]<br/>[[Alemaña]] | 2019-11-07 | |- | style='text-align:right'| 3184 | [[:d:Q19960161|Q19960161]] | [[Eveline Kooijman]] | [[Dordrecht]] | 1980 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3185 | [[:d:Q19960192|Q19960192]] | [[Susanne Krauss]] | [[Gräfelfing]] | 1967-02-04 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Susanne Krauss 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3186 | [[:d:Q19960415|Q19960415]] | [[Mari Mahr]] | [[Santiago de Chile]] | 1941-03-16 | [[Chile]] | | [[Ficheiro:Mari Mahr Fotografías 002.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3187 | [[:d:Q19963799|Q19963799]] | [[Karina Raeck]] | [[Berlín]] | 1938 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3188 | [[:d:Q19964670|Q19964670]] | [[Karin Powser]] | | 1948 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3189 | [[:d:Q19965078|Q19965078]] | [[Helga Weichmann-Schaum]] | | 1932 | [[Alemaña]] | 2016-02-06 | |- | style='text-align:right'| 3190 | [[:d:Q19971873|Q19971873]] | [[Danielle Kwaaitaal]] | [[Bussum]] | 1964-10-06 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3191 | [[:d:Q19974453|Q19974453]] | [[Andrea Gjestvang]] | | 1981-03-10 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 3192 | [[:d:Q19974487|Q19974487]] | [[Susanne Hætta]] | [[Alta]] | 1975-02-16 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 3193 | [[:d:Q19975469|Q19975469]] | [[Bayard Wootten]] | [[New Bern]] | 1876-12-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1959-04-06 | [[Ficheiro:Bayard Wootten.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3194 | [[:d:Q19975864|Q19975864]] | [[Sue Ford]] | [[St Kilda]] | 1943-03-19 | [[Australia]] | 2009-11-06 | |- | style='text-align:right'| 3195 | [[:d:Q19976003|Q19976003]] | [[Marcia Hafif]] | [[Pomona, California|Pomona]] | 1929-08-15 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-04-17 | |- | style='text-align:right'| 3196 | [[:d:Q19976099|Q19976099]] | [[Vilma Henkelman]] | [[Rotterdam]] | 1944-10-15 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2023-03-20 | |- | style='text-align:right'| 3197 | [[:d:Q19976176|Q19976176]] | [[Therés Stephansdotter Björk]] | | 1981-07-22 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Therés Stephansdotter Björk 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3198 | [[:d:Q19977232|Q19977232]] | [[Åsa Sjöström]] | [[Gotemburgo]] | 1976-07-08 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 3199 | [[:d:Q19979246|Q19979246]] | [[Susan Middleton]] | [[Seattle]] | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan Middleton.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3200 | [[:d:Q20005821|Q20005821]] | [[Marine Hugonnier]] | [[París]] | 1969 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3201 | [[:d:Q20007151|Q20007151]] | [[Valentina Kulagina]] | [[Moscova]] | 1902 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Imperio Ruso]]<br/>[[Rusia]] | 1987 | [[Ficheiro:Valentina Kulagina by Gustav Klutsis 1929b.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3202 | [[:d:Q20014427|Q20014427]] | [[Milagros de la Torre]] | [[Lima]] | 1965 | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 3203 | [[:d:Q20015434|Q20015434]] | [[Adriana Cabrera Esteve]] | [[Montevideo]] | 1955-06-19 | [[Uruguai]] | | [[Ficheiro:Adriana Cabrera Esteve.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3204 | [[:d:Q20017815|Q20017815]] | [[Shelagh Keeley]] | [[Oakville]] | 1954-05-16 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3205 | [[:d:Q20022743|Q20022743]] | [[Anisa Ashkar]] | [[Acre, Israel|Acre]] | 1979 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Loving Art Making Art 2011 078.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3206 | [[:d:Q20026725|Q20026725]] | [[Maria Martinez-Cañas]] | [[A Habana]] | 1960-05-19 | [[Cuba]] | | |- | style='text-align:right'| 3207 | [[:d:Q20028443|Q20028443]] | [[Anna Beata Bohdziewicz]] | [[Łódź]] | 1950 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3208 | [[:d:Q20028760|Q20028760]] | [[Ágnes Eperjesi]] | [[Budapest]] | 1964-08-30 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Eperjesi Ágnes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3209 | [[:d:Q20028926|Q20028926]] | [[Teresa Gierzyńska]] | | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 3210 | [[:d:Q20048545|Q20048545]] | [[Cláudia Versiani]] | [[Belo Horizonte]] | | [[Brasil]] | 2022-03-20 | |- | style='text-align:right'| 3211 | [[:d:Q20048905|Q20048905]] | [[Vânia Toledo]] | [[Paracatu]] | 1945-01-29 | [[Brasil]] | 2020-07-16 | |- | style='text-align:right'| 3212 | [[:d:Q20064531|Q20064531]] | [[Nicole Wermers]] | [[Emsdetten]] | 1971 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3213 | [[:d:Q20078600|Q20078600]] | [[Juul Kraijer]] | [[Assen]] | 1970-10-31 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3214 | [[:d:Q20084081|Q20084081]] | [[Anne-Lise Reinsfelt]] | | 1949-02-17 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 3215 | [[:d:Q20090313|Q20090313]] | [[Jennie Boddington]] | [[Melbourne]] | 1922 | [[Australia]] | 2015-11-15 | [[Ficheiro:Jennie Boddington in 1952 photographed by Erwin Rado (1914-1988).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3216 | [[:d:Q20090799|Q20090799]] | [[Carol Goodden]] | [[Londres]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3217 | [[:d:Q20093832|Q20093832]] | [[Caroline Colditz]] | [[Christiania]] | 1856-09-18 | [[Noruega]] | 1924-05-06 | |- | style='text-align:right'| 3218 | [[:d:Q20109590|Q20109590]] | [[Fina Gomez]] | | 1920-10-29 | [[Venezuela]] | 1997 | |- | style='text-align:right'| 3219 | [[:d:Q20113633|Q20113633]] | [[Carla Kogelman]] | [[Raalte]] | 1961-05-06<br/>1961 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Carla Kogelman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3220 | [[:d:Q20116309|Q20116309]] | [[Tyla Durden]] | [[Berna]] | 1984-03-14 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Tyla Durden.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3221 | [[:d:Q20127392|Q20127392]] | [[Clémentine Mélois]] | [[La Ferté-Milon]] | 1980-06-15 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Clementine-Mélois.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3222 | [[:d:Q20127452|Q20127452]] | [[Libelia De Splenter]] | | | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Libelia De Splenter.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3223 | [[:d:Q20171973|Q20171973]] | [[Winnie Gebhard-Gayler]] | [[Crailsheim]] | 1929-03-12 | [[Alemaña]] | 2014-08-27 | |- | style='text-align:right'| 3224 | [[:d:Q20203088|Q20203088]] | [[Mimi Chakarova]] | | 1976 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3225 | [[:d:Q20203394|Q20203394]] | [[Gail Skoff]] | [[Os Ánxeles]] | 1949-09-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3226 | [[:d:Q20243152|Q20243152]] | [[Susanne Schenda]] | [[Praga]] | 1931-06-16 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Susanne Schenda (Tbo 2010 08 30 056).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3227 | [[:d:Q20251889|Q20251889]] | [[Marjaana Kella]] | [[Orimattila]] | 1961-05-06 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3228 | [[:d:Q20252074|Q20252074]] | [[Johanna Lecklin]] | [[Helsinqui]] | 1972 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Johanna Lecklin artist in Kiasma.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3229 | [[:d:Q20252702|Q20252702]] | [[Hannele Rantala]] | [[Helsinqui]] | 1952-08-28 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3230 | [[:d:Q20253935|Q20253935]] | [[Marika Kiviharju]] | [[Loppi]] | 1980-04-11 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Marika Kiviharju profiilikuva.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3231 | [[:d:Q20310007|Q20310007]] | [[Sanja Bachrach Krištofić]] | [[Zagreb]] | 1961-12-04 | [[Croacia]] | | |- | style='text-align:right'| 3232 | [[:d:Q20389313|Q20389313]] | [[شيرين تكالى]] | | 1944 | | | |- | style='text-align:right'| 3233 | [[:d:Q20436140|Q20436140]] | [[Judita Csáderová]] | [[Bratislava]] | 1948-01-11 | | | |- | style='text-align:right'| 3234 | [[:d:Q20477839|Q20477839]] | [[Ludmila Dandová]] | [[Praga]] | 1896-05-23 | [[República Checa]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 3235 | [[:d:Q20478825|Q20478825]] | [[Ildikó Márton]] | [[Odorheiu Secuiesc]] | 1981-04-04 | | | |- | style='text-align:right'| 3236 | [[:d:Q20500162|Q20500162]] | [[Blagovesta Filipova]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | 1985-03-14 | | | [[Ficheiro:Благовеста Филипова.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3237 | [[:d:Q20501958|Q20501958]] | [[Vered Adir]] | [[Ramat HaSharon]] | 1970-09-08 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Vered adir 4 wikipedia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3238 | [[:d:Q20502921|Q20502921]] | [[Ronit Shany]] | [[Haifa]] | 1950-11-24 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:רונית שני, צלמת.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3239 | [[:d:Q20510656|Q20510656]] | [[Sharis Garabedian]] | [[Beirut]] | | [[Armenia]]<br/>[[Italia]] | | [[Ficheiro:Sharis Garabedian (3).tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3240 | [[:d:Q20533414|Q20533414]] | [[Charo Lopes]] | [[Boiro]] | 1988 | [[España]] | | [[Ficheiro:Charo Lopes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3241 | [[:d:Q20533603|Q20533603]] | [[Ruth Matilda Anderson]] | No/unknown value | 1893-09-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1983-05-20 | |- | style='text-align:right'| 3242 | [[:d:Q20535370|Q20535370]] | [[María Moldes]] | [[Portonovo, Adina, Sanxenxo|Portonovo]] | 1974 | [[España]] | | [[Ficheiro:María Moldes autorretrato.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3243 | [[:d:Q20535847|Q20535847]] | [[Alba Vázquez Carpentier]] | [[Ourense]] | 1982 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3244 | [[:d:Q20630697|Q20630697]] | [[Sharvee Chaturvedi]] | | 1985-07-20 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 3245 | [[:d:Q20630998|Q20630998]] | [[Sandy Edwards]] | [[Bluff]] | 1948 | [[Australia]]<br/>[[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3246 | [[:d:Q20635061|Q20635061]] | [[Mariana Vassileva]] | [[Veliko Tarnovo]] | 1964-10-24 | [[Bulgaria]] | | [[Ficheiro:Mariana Vassileva in Yushen Park, Sofia 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3247 | [[:d:Q20638818|Q20638818]] | [[Ada Mee]] | [[Turinxia]] | 1946 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3248 | [[:d:Q20640927|Q20640927]] | [[Suzanne Pastor]] | [[Chicago]] | 1952-11-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Suzanne Pastor (2017).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3249 | [[:d:Q20650340|Q20650340]] | [[Alexe Grahl]] | [[Dresden]] | 1844-08-31 | [[Alemaña]] | 1903-05-13 | |- | style='text-align:right'| 3250 | [[:d:Q20657099|Q20657099]] | [[Alice S. Kandell]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Alice S. Kandell 30901v.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3251 | [[:d:Q20657534|Q20657534]] | [[Soi Park]] | | 1977 | [[Kenya]]<br/>[[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 3252 | [[:d:Q20657560|Q20657560]] | [[Nancy Petry]] | [[Montreal]] | 1931 | [[Canadá]] | 2024-11-18 | |- | style='text-align:right'| 3253 | [[:d:Q20666514|Q20666514]] | [[Marie-Hélène Dhénin]] | [[Domart-sur-la-Luce]] | 1945-11-25 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3254 | [[:d:Q20670075|Q20670075]] | [[Sylvie Lancrenon]] | [[Casablanca]] | 1959-02-06 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:SylvieLancrenonPortrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3255 | [[:d:Q20675597|Q20675597]] | [[Annu Palakunnathu Matthew]] | | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3256 | [[:d:Q20683904|Q20683904]] | [[Zoë Buckman]] | [[Hackney (Q205679)|Hackney]] | 1985-09-13 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Artist Zoe Buckman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3257 | [[:d:Q20684117|Q20684117]] | [[María García]] | [[Irapuato Municipality]] | 1936 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 3258 | [[:d:Q20684377|Q20684377]] | [[Leah King-Smith]] | | 1956 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 3259 | [[:d:Q20684445|Q20684445]] | [[Rosemary Laing]] | [[Brisbane]] | 1959 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 3260 | [[:d:Q20684605|Q20684605]] | [[Dina Litovsky]] | [[Donetsk]] | 1979-12-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3261 | [[:d:Q20685331|Q20685331]] | [[Lesley Rochat]] | [[Pretoria]] | | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 3262 | [[:d:Q20685518|Q20685518]] | [[Sheffy Bleier]] | [[Tel Aviv]] | 1964 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3263 | [[:d:Q20687449|Q20687449]] | [[Toyin Sokefun-Bello]] | [[Estado de Ogun]] | 1978-01-14 | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:Ty Bello talking iconic photography Nov 2017.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3264 | [[:d:Q20687487|Q20687487]] | [[Parya Vatankhah]] | [[Teherán]] | 1976 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 3265 | [[:d:Q20711864|Q20711864]] | [[Henrietta Gilmour]] | [[Quebec]] | 1852 | [[Canadá]] | 1926-01-02 | [[Ficheiro:Henrietta Gilmour (page 146 crop).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3266 | [[:d:Q20727656|Q20727656]] | [[Michèle Magema]] | [[Kinshasa]] | 1977-03-12 | [[República Democrática do Congo]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Michele magema image.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3267 | [[:d:Q20733332|Q20733332]] | [[Marsha Burns]] | [[Seattle]] | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3268 | [[:d:Q20736188|Q20736188]] | [[Thea Nielsen]] | [[Kragerø]] | 1853-05-27 | [[Noruega]] | 1917-02-20 | |- | style='text-align:right'| 3269 | [[:d:Q20737582|Q20737582]] | [[Genevieve Naylor]] | [[Springfield, Massachusetts|Springfield]] | 1915-02-02 | [[Estados Unidos de América]] | 1989-07-21<br/>1989-07-19 | |- | style='text-align:right'| 3270 | [[:d:Q20737911|Q20737911]] | [[Inger McCabe Elliott]] | [[Oslo]] | 1933-02-23 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-01-29 | |- | style='text-align:right'| 3271 | [[:d:Q20740857|Q20740857]] | [[Deborah Springstead Ford]] | | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3272 | [[:d:Q20744444|Q20744444]] | [[Sarah Begum]] | [[Londres]] | 1988-07-05 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3273 | [[:d:Q20744686|Q20744686]] | [[Marisa Scheinfeld]] | | 1980-09-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3274 | [[:d:Q20751997|Q20751997]] | [[Andrea Künzig]] | [[Aschaffenburg]] | 1963 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3275 | [[:d:Q20752252|Q20752252]] | [[Cosy Pièro]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1937-06-13<br/>1937 | [[Alemaña]] | 2023-06-29 | |- | style='text-align:right'| 3276 | [[:d:Q20752380|Q20752380]] | [[Jaro von Tucholka]] | [[Poznan]] | 1894-01-19 | [[Alemaña]] | 1978-07-02 | |- | style='text-align:right'| 3277 | [[:d:Q20769411|Q20769411]] | [[Marion Palfi]] | [[Berlín]] | 1907-10-21 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1978-11-04 | |- | style='text-align:right'| 3278 | [[:d:Q20769430|Q20769430]] | [[Louise Martin]] | [[Brenham]] | 1911-01-11 | [[Estados Unidos de América]] | 1995-07-15 | |- | style='text-align:right'| 3279 | [[:d:Q20769444|Q20769444]] | [[Yvonne Todd]] | [[Takapuna]] | 1973 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3280 | [[:d:Q20769614|Q20769614]] | [[Barbara Kopp]] | | 1964 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 3281 | [[:d:Q20804439|Q20804439]] | [[Monika von Boch]] | [[Mettlach]] | 1915-03-31 | [[Alemaña]] | 1993-07-04<br/>1993 | |- | style='text-align:right'| 3282 | [[:d:Q20810638|Q20810638]] | [[Maria Eugenia Chellet]] | | 1948 | [[México]] | | [[Ficheiro:MissLupita44.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3283 | [[:d:Q20817412|Q20817412]] | [[Paula Kohlhaupt]] | [[Múnic]] | 1904-08-31<br/>1904 | [[Alemaña]] | 1998-12-31<br/>1998 | [[Ficheiro:Kohlhaupt-1980.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3284 | [[:d:Q20823824|Q20823824]] | [[Edith Barakovich]] | [[Zemun]] | 1896-02-14 | [[Imperio Austrohúngaro]]<br/>[[Austria]] | 1940-12-11 | |- | style='text-align:right'| 3285 | [[:d:Q20829458|Q20829458]] | [[Ewa Faryaszewska]] | [[Dąbrowa Górnicza]] | 1920-04-10 | [[Segunda República Polaca]] | 1944-08-28 | |- | style='text-align:right'| 3286 | [[:d:Q20830858|Q20830858]] | [[Jenny Watson]] | [[Melbourne]] | 1951-10-02 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 3287 | [[:d:Q20830948|Q20830948]] | [[Linda Lindroth]] | | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Linda Lindroth in Studio 1985.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3288 | [[:d:Q20851292|Q20851292]] | [[Ekaterina Kruchkova]] | [[Ekaterimburgo]] | 1974-09-14 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Ekaterina Kruchkova in her studio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3289 | [[:d:Q20852582|Q20852582]] | [[Ryoko Suzuki]] | | 1970 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3290 | [[:d:Q20873865|Q20873865]] | [[Yaël Boon]] | [[Berna]] | 1980-06-23 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Yaël Boon 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3291 | [[:d:Q20876623|Q20876623]] | [[Jéssica Albiach|Jessica Albiach]] | [[La Saïdia]] | 1979-05-29 | [[España]] | | [[Ficheiro:Jéssica Albiach (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3292 | [[:d:Q20877039|Q20877039]] | [[Bab Truyol Car]] | [[Palma]] | | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3293 | [[:d:Q20881134|Q20881134]] | [[Nathanaël]] | [[Montreal]] | 1970-07-15 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3294 | [[:d:Q20888579|Q20888579]] | [[Marianne Sin-Pfältzer]] | [[Hanau]] | 1926-04-12 | [[Alemaña]] | 2015-08-27 | |- | style='text-align:right'| 3295 | [[:d:Q20894406|Q20894406]] | [[Mimi Craven]] | [[Indianapolis, Indiana|Indianapolis]] | 1957-09-28 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3296 | [[:d:Q20900447|Q20900447]] | [[Nilüfer Demir]] | [[Halicarnaso (Q172267)|Halicarnaso]] | 1986 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 3297 | [[:d:Q20901611|Q20901611]] | [[Ansuya Blom]] | [[Groninga|Groninga - Groningen]] | 1956-11-17 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3298 | [[:d:Q20915578|Q20915578]] | [[Helmi Virtaranta]] | [[Hämeenkyrö]] | 1919-12-19 | [[Finlandia]] | 1999-09-08 | [[Ficheiro:Helmi Virtaranta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3299 | [[:d:Q20945056|Q20945056]] | [[Amal Kenawy]] | [[O Cairo]] | 1974-10-01 | [[Exipto]] | 2012-08-19 | [[Ficheiro:KENAWY Amal 1974-2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3300 | [[:d:Q20963002|Q20963002]] | [[Laura Grisi]] | [[Rodas]] | 1939 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2017 | |- | style='text-align:right'| 3301 | [[:d:Q20965891|Q20965891]] | [[Jeanne Fredac]] | [[Berlín]] | 1970 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3302 | [[:d:Q20966484|Q20966484]] | [[Madalena Schwartz]] | [[Budapest]] | 1923-10-09 | [[Brasil]] | 1993-03-25 | |- | style='text-align:right'| 3303 | [[:d:Q20966507|Q20966507]] | [[Farzana Wahidy]] | [[Kandahar]] | 1984 | [[Democratic Republic of Afghanistan]]<br/>[[Estado Islámico de Afganistán]]<br/>[[Transitional Islamic State of Afghanistan]]<br/>[[República Islámica de Afganistán (Q30747910)|República Islámica de Afganistán]] | | [[Ficheiro:Farzana Wahidy, Tamasha, BBC Persian - Apr 19, 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3304 | [[:d:Q20976890|Q20976890]] | [[Anna Yermolaeva]] | [[San Petersburgo]] | 1970 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Annajermolaewaportrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3305 | [[:d:Q20978355|Q20978355]] | [[Marian Bakker]] | [[Haarlem]] | 1944-06-05 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3306 | [[:d:Q20979635|Q20979635]] | [[Hannah Maynard]] | [[Bude]] | 1834-01-17 | [[Canadá]] | 1918-05-15 | [[Ficheiro:Hannah Maynard.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3307 | [[:d:Q20981597|Q20981597]] | [[Josephine Herrick]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1897-08-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1972-03-27 | [[Ficheiro:Portrait of Josephine Herrick.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3308 | [[:d:Q20981700|Q20981700]] | [[Anja Marais]] | [[Sabie]] | 1974 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Anja Marais .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3309 | [[:d:Q20984397|Q20984397]] | [[Hazel Larsen Archer]] | [[Milwaukee]] | 1921-04-23 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-05-18 | |- | style='text-align:right'| 3310 | [[:d:Q20985319|Q20985319]] | [[Honey Lee Cottrell]] | [[Astoria]] | 1946-01-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2015-09-21 | |- | style='text-align:right'| 3311 | [[:d:Q20988720|Q20988720]] | [[Sagit Zaloof Namir]] | [[Kfar Saba]] | 1978 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Sagit.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3312 | [[:d:Q20988939|Q20988939]] | [[Ida Lansky]] | [[Toronto]] | 1910 | [[Estados Unidos de América]] | 1997-11-27 | |- | style='text-align:right'| 3313 | [[:d:Q21005767|Q21005767]] | [[Janieta Eyre]] | [[Londres]] | 1966 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3314 | [[:d:Q21014947|Q21014947]] | [[Heli Hiltunen]] | [[Heinola]] | 1960-11-28 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3315 | [[:d:Q21015171|Q21015171]] | [[Kaoru Iwatani]] | [[Prefectura de Hyōgo]] | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3316 | [[:d:Q21016696|Q21016696]] | [[Helvi Hyvärinen]] | | 1906-09-26 | [[Finlandia]] | 1988-01-19 | |- | style='text-align:right'| 3317 | [[:d:Q21032080|Q21032080]] | [[Sara Bubna]] | [[Salzburgo]] | 1973-03-27 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Sara Bubna SelbstPortrait wiki.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3318 | [[:d:Q21032230|Q21032230]] | [[Erika Schmied]] | [[Uelzen]] | 1935-07-18 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3319 | [[:d:Q21036262|Q21036262]] | [[Ilona Barna]] | [[Jászfényszaru]] | 1955-10-02 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Barna Ilona.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3320 | [[:d:Q21061942|Q21061942]] | [[Edith Rimmington]] | [[Leicester]] | 1902 | [[Reino Unido]] | 1986 | |- | style='text-align:right'| 3321 | [[:d:Q21062030|Q21062030]] | [[Sarah Anne Bright]] | [[Bristol]] | 1793 | [[Reino de Gran Bretaña]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1866 | [[Ficheiro:Portrait of Sarah Anne Bright (1793-1866).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3322 | [[:d:Q21062440|Q21062440]] | [[Gabriela Oberkofler]] | [[Bolzano|Bolzán]] | 1975 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3323 | [[:d:Q21062656|Q21062656]] | [[Laura Parker]] | | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3324 | [[:d:Q21062670|Q21062670]] | [[Elina Kechicheva]] | | | [[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 3325 | [[:d:Q21062993|Q21062993]] | [[Lisa Johnson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3326 | [[:d:Q21063023|Q21063023]] | [[Andrea Hamilton]] | | 1968 | [[Perú]] | | [[Ficheiro:Artist Andrea Hamilton.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3327 | [[:d:Q21063038|Q21063038]] | [[Barbara Luisi]] | [[Múnic]] | 1964 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Barbara Luisi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3328 | [[:d:Q21063160|Q21063160]] | [[Patsy Lynch]] | | 1953-07-21 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3329 | [[:d:Q21064563|Q21064563]] | [[Ine Lamers]] | [[Wijchen]] | 1954-05-15 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3330 | [[:d:Q21066074|Q21066074]] | [[Norma I. Quintana]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3331 | [[:d:Q21067125|Q21067125]] | [[Richa Maheshwari]] | [[Kanpur]] | 1987-09-23 | | | [[Ficheiro:Richa Maheshwari.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3332 | [[:d:Q21067417|Q21067417]] | [[Cindy Bernard]] | [[San Pedro, Estados Unidos]] | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3333 | [[:d:Q21070100|Q21070100]] | [[Martha Burkhardt]] | [[Aarau]] | 1874-04-30 | [[Suíza]] | 1956-01-12 | [[Ficheiro:Ausstellung 'Der Zeit voraus - Drei Frauen auf eigenen Wegen' - Stadtmuseum Rapperswil - Marianne Burkhardt 2015-09-05 16-27-33.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3334 | [[:d:Q21070127|Q21070127]] | [[Alwina Gossauer]] | [[Rapperswil]] | 1841-01-01<br/>1841 | | 1926-01-01<br/>1926 | [[Ficheiro:Ausstellung 'Der Zeit voraus - Drei Frauen auf eigenen Wegen' - Stadtmuseum Rapperswil - Alwina Gossauer 2015-09-05 16-29-52.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3335 | [[:d:Q21070421|Q21070421]] | [[Susan Harbage Page]] | | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3336 | [[:d:Q21070425|Q21070425]] | [[Sara Naomi Lewkowicz]] | [[Nova York]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3337 | [[:d:Q21078255|Q21078255]] | [[Stella F. Simon]] | [[Charleston, Carolina do Sur|Charleston]] | 1878-02-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1973-03-15 | |- | style='text-align:right'| 3338 | [[:d:Q21081286|Q21081286]] | [[Aleydis Rispa]] | [[Sort]] | 1964 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3339 | [[:d:Q21081390|Q21081390]] | [[Pilar Molina Beneyto]] | [[Bocairent]] | 1949-04 | [[España]] | 2008-02 | |- | style='text-align:right'| 3340 | [[:d:Q21097445|Q21097445]] | [[Dora Longo Bahia]] | | 1961-12-03 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 3341 | [[:d:Q21150740|Q21150740]] | [[Veronika Richterová]] | [[Praga]] | 1964-01-11 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | [[Ficheiro:Veronika Richterová (2019).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3342 | [[:d:Q21169618|Q21169618]] | [[Hülya Yılmaz]] | [[Adana]] | 1963-05-20 | [[Turquía]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3343 | [[:d:Q21177534|Q21177534]] | [[Mary Anna Draper]] | | 1839 | [[Estados Unidos de América]] | 1914 | [[Ficheiro:John White Alexander, Mary Anna Palmer Draper.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3344 | [[:d:Q21260710|Q21260710]] | [[Sarah J. Eddy]] | [[Boston]] | 1851-05-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1945-03-29 | [[Ficheiro:Mrs Sarah Jane Eddy, Bristol Ferry, R.I.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3345 | [[:d:Q21280647|Q21280647]] | [[Basilisa Tarrios y Uriondo]] | [[Vitoria]] | 19th century | [[España]] | 20th century | [[Ficheiro:Paseo de Basilisa Tarrios Tarrios y Uriondo (Parque de Aranbizkarra, Vitoria-Gasteiz) 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3346 | [[:d:Q21285499|Q21285499]] | [[Romina Ressia]] | | 1981-03-11 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 3347 | [[:d:Q21285656|Q21285656]] | [[Lindsey White]] | [[Tulsa, Oklahoma|Tulsa]] | 1980 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3348 | [[:d:Q21286150|Q21286150]] | [[Azadeh Akhli]] | | | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 3349 | [[:d:Q21287762|Q21287762]] | [[Elisabeth Lindemann]] | [[Nordhastedt]] | 1879-08-23 | [[Alemaña]] | 1960-08-15 | [[Ficheiro:Porträt Elisabeth Hablik-Lindemann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3350 | [[:d:Q21287793|Q21287793]] | [[Mary Peck]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3351 | [[:d:Q21287799|Q21287799]] | [[Nancy Rexroth]] | [[Washington, D.C.]] | 1946-06-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3352 | [[:d:Q21288740|Q21288740]] | [[Debbie Fleming Caffery]] | [[Nova Iberia]] | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3353 | [[:d:Q21289025|Q21289025]] | [[Gita Lenz]] | | 1911<br/>1910 | [[Estados Unidos de América]] | 2011-01-20 | |- | style='text-align:right'| 3354 | [[:d:Q21289477|Q21289477]] | [[Mary Stormont]] | | 1871-01-02 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1962-10-11 | [[Ficheiro:Coates-Stormont.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3355 | [[:d:Q21289795|Q21289795]] | [[Rowena Dring]] | | 1970 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3356 | [[:d:Q21290350|Q21290350]] | [[Luiza Prado]] | [[Guaratinguetá]] | 1988-11-28 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:The+girl+with+a+gas+mask+-+Luiza+Prado (1).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3357 | [[:d:Q21293025|Q21293025]] | [[Debra Weier]] | [[West Bend]] | 1954-08-23 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3358 | [[:d:Q21294597|Q21294597]] | [[Carmen Mariscal]] | [[Palo Alto]] | 1968 | [[México]] | | [[Ficheiro:Carmen Mariscal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3359 | [[:d:Q21387455|Q21387455]] | [[Véronique Ellena]] | [[Bourg-en-Bresse]] | 1966-07-13 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Véronique Ellena par Claude Truong-Ngoc novembre 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3360 | [[:d:Q21388039|Q21388039]] | [[Ethel Bailey Higgins]] | [[Vassalboro]] | 1866-08-10 | [[Estados Unidos de América]] | 1963-03-09 | |- | style='text-align:right'| 3361 | [[:d:Q21390137|Q21390137]] | [[Mary Cynthia Dickerson]] | [[Hastings]] | 1866-03-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1923-04-08 | [[Ficheiro:Mary Cynthia Dickerson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3362 | [[:d:Q21391952|Q21391952]] | [[Elsie May Kittredge]] | [[Dayton]] | 1870-05-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1954-03-23 | |- | style='text-align:right'| 3363 | [[:d:Q21456583|Q21456583]] | [[Marie Yates]] | [[Leigh]] | 1940 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3364 | [[:d:Q21461463|Q21461463]] | [[Olive Henry]] | [[Belfast]] | 1902 | [[Irlanda]] | 1989 | |- | style='text-align:right'| 3365 | [[:d:Q21467122|Q21467122]] | [[Keturah Anne Collings]] | [[Weston-super-Mare]] | 1862 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1948 | |- | style='text-align:right'| 3366 | [[:d:Q21468754|Q21468754]] | [[Eylem Aladogan]] | [[Tiel]] | 1975-10-24 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3367 | [[:d:Q21469874|Q21469874]] | [[Jennifer Tee]] | [[Arnhem]] | 1973 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3368 | [[:d:Q21511818|Q21511818]] | [[Tana Kaleya]] | [[Wrocław]] | 1939-02-26 | [[Francia]]<br/>[[Polonia]] | 2016<br/>2015-12-09 | |- | style='text-align:right'| 3369 | [[:d:Q21511949|Q21511949]] | [[Niloufar Banisadr]] | [[Teherán]] | 1973-01 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 3370 | [[:d:Q21512666|Q21512666]] | [[Fatou Kande Senghor]] | [[Dakar]] | 1971-01-09 | [[Senegal]] | | |- | style='text-align:right'| 3371 | [[:d:Q21518730|Q21518730]] | [[Stefanie Moshammer]] | [[Viena]] | 1988-11-15 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 3372 | [[:d:Q21521762|Q21521762]] | [[Elizabeth Eaton Morse]] | [[Framingham]] | 1864-12-31 | [[Estados Unidos de América]] | 1955<br/>1955-11-13 | |- | style='text-align:right'| 3373 | [[:d:Q21529864|Q21529864]] | [[Beate Rathmayr]] | [[Wels]] | 1969-04-27 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 3374 | [[:d:Q21533427|Q21533427]] | [[Edith Dekyndt]] | [[Ieper]] | 1960 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 3375 | [[:d:Q21537543|Q21537543]] | [[Euphemia Eleanor (Effie) Baker]] | [[Goldsborough]] | 1880-03-25 | [[Australia]] | 1968-01-02 | |- | style='text-align:right'| 3376 | [[:d:Q21537718|Q21537718]] | [[Ruth Hollick]] | [[Williamstown]] | 1883-03-17 | [[Australia]] | 1977-04-07 | |- | style='text-align:right'| 3377 | [[:d:Q21550222|Q21550222]] | [[Birgitta Ralston]] | | 1967 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Alexandre Bau and Birgitta Ralston (5413029378).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3378 | [[:d:Q21553706|Q21553706]] | [[Lili Almog]] | [[Tel Aviv]] | 1961 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 3379 | [[:d:Q21557515|Q21557515]] | [[Edith Maybin]] | | 1969 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3380 | [[:d:Q21573838|Q21573838]] | [[Graciela Sacco]] | [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] | 1956 | [[Arxentina]] | 2017-11-05 | [[Ficheiro:Graciela Sacco (UNTREF - Bienal Sur 2016).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3381 | [[:d:Q21588934|Q21588934]] | [[Virginia Haggard]] | [[París]] | 1915-07-19 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Bélxica]] | 2003 | [[Ficheiro:Zonder titel PK-F-EAC.585.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3382 | [[:d:Q21588941|Q21588941]] | [[Lynn Saville]] | [[Durham, Carolina do Norte|Durham]] | 1950-07-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3383 | [[:d:Q21601148|Q21601148]] | [[Loes van der Horst]] | [[Noordwijk]] | 1919-12-11 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2012-09-02 | [[Ficheiro:Horst, Loes van der, Bestanddeelnr 932-7557.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3384 | [[:d:Q21606715|Q21606715]] | [[Ágnes Bellér]] | No/unknown value | 1948 | [[Hungría]] | 2017-11-14 | |- | style='text-align:right'| 3385 | [[:d:Q21608344|Q21608344]] | [[Martine Stig]] | [[Nimega]] | 1972-03-02 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3386 | [[:d:Q21634445|Q21634445]] | [[Ulla von Brandenburg]] | [[Karlsruhe]] | 1974 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3387 | [[:d:Q21635200|Q21635200]] | [[Uldus Bakhtiozina]] | [[San Petersburgo]] | 1986-07-22 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 3388 | [[:d:Q21643036|Q21643036]] | [[Indrė Šerpytytė]] | [[Palanga]] | 1983 | [[Lituania]] | | [[Ficheiro:Shot 01-117 small.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3389 | [[:d:Q21663183|Q21663183]] | [[Deana Lawson]] | [[Rochester, Nova York|Rochester]] | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3390 | [[:d:Q21664991|Q21664991]] | [[Katherine Stieglitz]] | [[Manhattan]] | 1898-09-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1971-11-20 | [[Ficheiro:Katherine Stieglitz, attributed to Alfred Stieglitz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3391 | [[:d:Q21781554|Q21781554]] | [[Carolyn Jones]] | [[Lancaster]] | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Carolyn Jones by Jaka Vinsek 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3392 | [[:d:Q21809779|Q21809779]] | [[Ester Plicková]] | [[Bratislava]] | 1928-07-02 | [[Eslovaquia]] | 2011-12-01 | |- | style='text-align:right'| 3393 | [[:d:Q21817046|Q21817046]] | [[Kajsa Gullberg]] | [[Gotemburgo]] | 1977 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | [[Ficheiro:Kajsagullberg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3394 | [[:d:Q21872628|Q21872628]] | [[Nana Gichuru]] | [[Nairobi]] | 1986-12-14 | [[Kenya]] | 2015-09-22 | |- | style='text-align:right'| 3395 | [[:d:Q21933677|Q21933677]] | [[Ponch Hawkes]] | | 1946 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 3396 | [[:d:Q21984539|Q21984539]] | [[Yvonne Miklos]] | [[Romanía]] | 1958-08-26 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3397 | [[:d:Q22001946|Q22001946]] | [[Venus Veldhoen]] | [[Ámsterdam]] | 1968-12-12 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3398 | [[:d:Q22003177|Q22003177]] | [[Einat Arif-Galanti]] | [[Xerusalén]] | 1975 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3399 | [[:d:Q22005627|Q22005627]] | [[Romana Javitz]] | [[Rusia]] | 1903 | [[Estados Unidos de América]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 3400 | [[:d:Q22006710|Q22006710]] | [[Mary Chind-Willie]] | [[Stevens Point]] | 1967-05-29 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3401 | [[:d:Q22006749|Q22006749]] | [[Jo-Anne McArthur]] | [[Otava]] | 1976-12-23 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Jo-Anne McArthur, Canadian photojournalist (photo by Lesley Marino).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3402 | [[:d:Q22007285|Q22007285]] | [[Darcy Padilla]] | [[Vallejo]] | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3403 | [[:d:Q22019374|Q22019374]] | [[Julia Shannon]] | | 1812 | [[Estados Unidos de América]] | 1854-04-13 | [[Ficheiro:Frank Schulenburg Photographic Collection – Daguerreotype – (Julia Shannon)-5091 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3404 | [[:d:Q22019654|Q22019654]] | [[Olivia Wyndham]] | [[Camberley]] | 1897-11-30 | [[Reino Unido]] | 1968-01-15 | [[Ficheiro:Hugh Armigel Wade.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3405 | [[:d:Q22045723|Q22045723]] | [[Bela Zif]] | [[Pļaviņas]] | 1947-09-24 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Бэла Зиф.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3406 | [[:d:Q22073621|Q22073621]] | [[Anna Min]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3407 | [[:d:Q22082812|Q22082812]] | [[Catherine Boswell Fried]] | [[Londres]] | 1936-10-01 | [[Reino Unido]] | 2015-02-04 | |- | style='text-align:right'| 3408 | [[:d:Q22083293|Q22083293]] | [[Leila Alaoui]] | [[11º distrito de París]] | 1982-07-10 | [[Francia]]<br/>[[Marrocos]] | 2016-01-18 | |- | style='text-align:right'| 3409 | [[:d:Q22087687|Q22087687]] | [[Susan B. Landau]] | [[Brooklyn]] | 1952-03-31 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-05-31 | |- | style='text-align:right'| 3410 | [[:d:Q22093634|Q22093634]] | [[Martha Alf]] | [[Berkeley, California|Berkeley]] | 1930-08-13 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-09-13 | |- | style='text-align:right'| 3411 | [[:d:Q22094722|Q22094722]] | [[Pascal Mirande]] | [[Sainte-Adresse]] | 1968-06-12 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3412 | [[:d:Q22096194|Q22096194]] | [[Sharon Farmer]] | [[Washington, D.C.]] | 1951-06-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3413 | [[:d:Q22096407|Q22096407]] | [[Penny De Los Santos]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3414 | [[:d:Q22096849|Q22096849]] | [[Nancy Skolos]] | | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3415 | [[:d:Q22097059|Q22097059]] | [[Tracey Snelling]] | [[Oakland]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tracey Snelling.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3416 | [[:d:Q22097214|Q22097214]] | [[Eunique Jones Gibson]] | [[Washington, D.C.]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3417 | [[:d:Q22097318|Q22097318]] | [[Yijun Liao]] | [[Shanghai]] | 1979 | [[República Popular da China]] | | [[Ficheiro:Pixy Liao.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3418 | [[:d:Q22102135|Q22102135]] | [[Freddi Stevens]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3419 | [[:d:Q22115530|Q22115530]] | [[Faye Schulman]] | [[Lienin]] | 1919-11-28 | [[Polonia]]<br/>[[Canadá]] | 2021-04-24 | [[Ficheiro:Faye Schulman with Russias partisans (36645181980) (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3420 | [[:d:Q22127479|Q22127479]] | [[Toshiko Okanoue]] | [[Kochi]] | 1928-01-03 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3421 | [[:d:Q22129477|Q22129477]] | [[Satomi Sakuma]] | [[Toquio]] | 1978 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3422 | [[:d:Q22132531|Q22132531]] | [[Grete Kolliner]] | [[Viena]] | 1892-08-14 | [[Cisleitania]]<br/>[[Austria]] | 1933-05-04 | |- | style='text-align:right'| 3423 | [[:d:Q22235576|Q22235576]] | [[Julianna Polgár]] | [[Budapest]] | 1958-04-08 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Polgár Julianna3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3424 | [[:d:Q22236054|Q22236054]] | [[Aglaia Konrad]] | [[Salzburgo]] | 1960-01-28 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 3425 | [[:d:Q22236398|Q22236398]] | [[Anna Blume]] | [[Bork]] | 1937-04-21 | [[Alemaña]] | 2020-06-18 | |- | style='text-align:right'| 3426 | [[:d:Q22236434|Q22236434]] | [[Liliane Vertessen]] | | 1952-06-01 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 3427 | [[:d:Q22236815|Q22236815]] | [[Silvia Gruner]] | [[Cidade de México]] | 1959 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 3428 | [[:d:Q22237185|Q22237185]] | [[Sarah Ortmeyer]] | [[Frankfurt]] | 1980 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Sarah ortmeyer performance space 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3429 | [[:d:Q22237222|Q22237222]] | [[Liza May Post]] | [[Ámsterdam]] | 1965-05-07 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3430 | [[:d:Q22237337|Q22237337]] | [[Mariella Simoni]] | [[Desenzano del Garda]] | 1948 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 3431 | [[:d:Q22237384|Q22237384]] | [[Janaina Tschäpe]] | [[Dachau]] | 1973 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3432 | [[:d:Q22237441|Q22237441]] | [[Anne Wenzel]] | [[Schüttorf]] | 1972-05-23 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3433 | [[:d:Q22237504|Q22237504]] | [[Korrie Besems]] | [[Den Hout]] | 1961-01-23 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3434 | [[:d:Q22237505|Q22237505]] | [[Maria Blondeel]] | [[Halle|Halle (Saale)]] | 1963 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 3435 | [[:d:Q22237554|Q22237554]] | [[Johanna Kandl]] | [[Viena]] | 1954-03-18 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 3436 | [[:d:Q22237578|Q22237578]] | [[Michele Matyn]] | | 1978 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 3437 | [[:d:Q22237605|Q22237605]] | [[Susana Pilar Delahante Matienzo]] | [[A Habana]] | 1984 | [[Cuba]] | | |- | style='text-align:right'| 3438 | [[:d:Q22276962|Q22276962]] | [[Barbara Davidson]] | [[Montreal]] | | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Sett med Pulitzer-øyne - NMD 2014 (14134025202).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3439 | [[:d:Q22277317|Q22277317]] | [[Lyne Charlebois]] | [[Montreal]] | | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Lyne Charlebois.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3440 | [[:d:Q22278585|Q22278585]] | [[Nikki Kahn]] | [[Georgetown, Güiana|Georgetown]] | 1967 | [[Güiana]] | | |- | style='text-align:right'| 3441 | [[:d:Q22279282|Q22279282]] | [[Virginia Morales]] | | | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 3442 | [[:d:Q22280362|Q22280362]] | [[Carrie Schneider]] | | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3443 | [[:d:Q22337848|Q22337848]] | [[Barbara Baarsen Bostrøm]] | [[Bergen]] | 1875-07-29 | [[Noruega]] | 1943-08-01 | [[Ficheiro:Barbara Baarsen Bostrøm selvportr eldre.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3444 | [[:d:Q22351129|Q22351129]] | [[Karin Peyker]] | [[Klagenfurt am Wörthersee|Klagenfurt]] | 1979 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 3445 | [[:d:Q22443752|Q22443752]] | [[Lexi Jones]] | [[Nova York]] | 2000-08-15 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3446 | [[:d:Q22671365|Q22671365]] | [[Sonia Landy Sheridan]] | [[Newark]] | 1925-04-10 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-10-30 | [[Ficheiro:Sonia Sheridan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3447 | [[:d:Q22671887|Q22671887]] | [[Gabriele Nothhelfer]] | [[Berlín]] | 1945-03-05 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3448 | [[:d:Q22677900|Q22677900]] | [[Mariell Øyre]] | | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 3449 | [[:d:Q22810670|Q22810670]] | [[Karol Otero]] | [[Xixón]] | 1948-09-28 | [[España]] | | [[Ficheiro:Karol Otero, 1999 (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3450 | [[:d:Q22811501|Q22811501]] | [[Liza Van der Stock]] | | 1991-02-15 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 3451 | [[:d:Q22812220|Q22812220]] | [[Voula Papaioannou]] | [[Lamia]] | 1898 | [[Grecia]] | 1990 | |- | style='text-align:right'| 3452 | [[:d:Q22893452|Q22893452]] | [[Cecile Machlup]] | [[Viena]] | 1868-09-25 | [[Austria]]<br/>[[Cisleitania]] | 1938-01-24 | |- | style='text-align:right'| 3453 | [[:d:Q22909625|Q22909625]] | [[Caterina Verde]] | | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3454 | [[:d:Q22936903|Q22936903]] | [[Alice Inkey]] | [[Budapest]] | 1940-04-07 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 3455 | [[:d:Q22948508|Q22948508]] | [[Rehab Nazzal]] | [[Estado de Palestina]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3456 | [[:d:Q22957813|Q22957813]] | [[Amanda Marsalis]] | [[Estados Unidos de América]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3457 | [[:d:Q22958028|Q22958028]] | [[Margaret Stratton]] | | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3458 | [[:d:Q22958061|Q22958061]] | [[Melissa Zexter]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3459 | [[:d:Q22958123|Q22958123]] | [[Ruby Ray]] | | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3460 | [[:d:Q22959287|Q22959287]] | [[Noémie Goudal]] | [[París]] | 1984-07-07 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3461 | [[:d:Q22968505|Q22968505]] | [[Tanit Plana]] | [[Berga]] | 1975 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3462 | [[:d:Q22970555|Q22970555]] | [[Jes Baker]] | | 1986 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jes Baker.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3463 | [[:d:Q23000746|Q23000746]] | [[Hildegard Stilijanow]] | [[Dresden]] | 1905-03-23 | [[Alemaña]] | 1981-09-04 | |- | style='text-align:right'| 3464 | [[:d:Q23001673|Q23001673]] | [[Thereza Dillwyn Llewelyn]] | [[Penlle'r-gaer]] | 1834-05-03 | [[Gales]] | 1926-02-21 | [[Ficheiro:Thereza Dillwyn Llewelyn wearing a Bernese (Swiss) Peasant dress (4032154032).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3465 | [[:d:Q23006284|Q23006284]] | [[Judit Kárász]] | [[Szeged]] | 1912-05-21 | [[Hungría]] | 1977-05-30 | |- | style='text-align:right'| 3466 | [[:d:Q23006548|Q23006548]] | [[Rini Hurkmans]] | [[Deurne]] | 1954-08-26 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3467 | [[:d:Q23007572|Q23007572]] | [[Elizabeth Moran]] | [[Houston, Texas|Houston]] | 1984 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3468 | [[:d:Q23007760|Q23007760]] | [[Eulalia de Abaitua y Allende-Salazar]] | [[Bilbao]] | 1853-01-25 | [[España]] | 1943-09-16 | [[Ficheiro:Eulalia de Abaitua y Allende-Salazar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3469 | [[:d:Q23007962|Q23007962]] | [[Tahmineh Monzavi]] | | 1988 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Tahmineh.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3470 | [[:d:Q23008902|Q23008902]] | [[Rosa Rolanda]] | [[Azusa]] | 1895-09-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1970-03-25 | [[Ficheiro:Rose Rolanda.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3471 | [[:d:Q23010075|Q23010075]] | [[Rose-Lynn Fisher]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3472 | [[:d:Q23011126|Q23011126]] | [[Shanna Besson]] | | 1993-01-03 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3473 | [[:d:Q23011235|Q23011235]] | [[Yolanda Andrade]] | [[Villahermosa (Q210886)|Villahermosa]] | 1950-05-22 | [[México]] | | [[Ficheiro:La fotógrafa Yolanda Andrade.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3474 | [[:d:Q23014934|Q23014934]] | [[Anita Douthat]] | [[Cincinnati]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Anita-Douthat-photo-by-Cal-Kowal-txt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3475 | [[:d:Q23014951|Q23014951]] | [[Lorraine Gilbert]] | [[Francia]] | 1955 | [[Canadá]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3476 | [[:d:Q23014990|Q23014990]] | [[Jill Posener]] | [[concello de Greenwich]] | 1953 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3477 | [[:d:Q23016813|Q23016813]] | [[Elizabeth Fleischman]] | [[Placerville]] | 1867-03-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1905-08-03 | [[Ficheiro:Elizabeth Fleischman - American X-ray journal (1900).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3478 | [[:d:Q23017191|Q23017191]] | [[Marian Osgood Hooker]] | [[San Francisco]] | 1875-07-15 | [[Estados Unidos de América]] | 1968-02-14 | |- | style='text-align:right'| 3479 | [[:d:Q23019264|Q23019264]] | [[Anna Davtyan]] | | 1983-02-14 | [[Armenia]] | | [[Ficheiro:Աննա Դավթյան - գրող.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3480 | [[:d:Q23020151|Q23020151]] | [[Sheree Rose]] | [[Os Ánxeles]] | 1940 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3481 | [[:d:Q23021227|Q23021227]] | [[Catherine Poncin]] | [[Dijon]] | 1953 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Catherine Poncin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3482 | [[:d:Q23022976|Q23022976]] | [[Nancy Goldring]] | [[Oak Ridge]] | 1945-01-25 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3483 | [[:d:Q23023473|Q23023473]] | [[Joyce Neimanas]] | [[Chicago]] | 1944-01-22 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3484 | [[:d:Q23024041|Q23024041]] | [[Louise Hamilton Caico]] | [[Niza]] | 1861 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1927-03-07 | [[Ficheiro:Louise Hamilton Caico a Montedoro.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3485 | [[:d:Q23035623|Q23035623]] | [[Evon Streetman]] | [[Fort Meade]] | 1932 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3486 | [[:d:Q23040608|Q23040608]] | [[Raakel Kuukka]] | [[Muhniemi]] | 1955-10-03 | [[Finlandia]] | 2022-06-19 | |- | style='text-align:right'| 3487 | [[:d:Q23040883|Q23040883]] | [[Hilja Raviniemi]] | [[Lahti]] | 1915-01-19 | [[Finlandia]] | 1973-05-14 | |- | style='text-align:right'| 3488 | [[:d:Q23050409|Q23050409]] | [[Nora Aslan]] | [[Buenos Aires]] | 1937-12-19 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 3489 | [[:d:Q23059209|Q23059209]] | [[Edith Tar]] | | 1944-05-08 | [[Alemaña]] | 2021-05-06 | |- | style='text-align:right'| 3490 | [[:d:Q23059278|Q23059278]] | [[Antje Hain]] | [[Múnic]] | 20th century | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3491 | [[:d:Q23059352|Q23059352]] | [[Elfi E. Fröhlich]] | [[Lünen]] | 1951 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3492 | [[:d:Q23059426|Q23059426]] | [[Ingrid von Kruse]] | [[Hamburgo]] | 1935 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Barcelona(1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3493 | [[:d:Q23059465|Q23059465]] | [[Elaine Ling]] | [[Hong Kong]] | 1946 | [[Canadá]] | 2016-08-04<br/>2016-08-01 | |- | style='text-align:right'| 3494 | [[:d:Q23059496|Q23059496]] | [[Jutta Vialon]] | [[Berlín]] | 1917-03-03 | [[Alemaña]] | 2004-02-23 | |- | style='text-align:right'| 3495 | [[:d:Q23059564|Q23059564]] | [[Kat Kaufmann]] | [[San Petersburgo]] | 1981 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3496 | [[:d:Q23068140|Q23068140]] | [[Victoria Sambunaris]] | [[Lancaster]] | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3497 | [[:d:Q23071515|Q23071515]] | [[Hildegard Baum Rosenthal]] | [[Zürich]] | 1913-03-25 | [[Brasil]] | 1990-09-16 | |- | style='text-align:right'| 3498 | [[:d:Q23091897|Q23091897]] | [[Tal Shochat]] | [[Netanya]] | 1974 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3499 | [[:d:Q23091918|Q23091918]] | [[Marcia Resnick]] | [[Brooklyn]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | 2025 | |- | style='text-align:right'| 3500 | [[:d:Q23123643|Q23123643]] | [[Jeanne Moutoussamy-Ashe]] | [[Chicago]] | 1951-07-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3501 | [[:d:Q23196953|Q23196953]] | [[Christine de Grancy]] | [[Brno]] | 1942 | [[Austria]] | 1942-05-18 | |- | style='text-align:right'| 3502 | [[:d:Q23301467|Q23301467]] | [[Clare Strand]] | [[Surrey]] | 1973 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3503 | [[:d:Q23301794|Q23301794]] | [[Anastasiia Vlasova]] | | 20th century | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 3504 | [[:d:Q23303260|Q23303260]] | [[Myra Greene]] | [[Nova York]] | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3505 | [[:d:Q23304175|Q23304175]] | [[Mariella Agois]] | [[Lima]] | 1956 | [[Perú]] | 2024-01-21 | |- | style='text-align:right'| 3506 | [[:d:Q23304392|Q23304392]] | [[Lorie Novak]] | [[Os Ánxeles]] | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3507 | [[:d:Q23304460|Q23304460]] | [[Susan Silton]] | | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3508 | [[:d:Q23308253|Q23308253]] | [[Eve Fowler]] | | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3509 | [[:d:Q23310537|Q23310537]] | [[Gauri Gill]] | [[Nova Deli]] | 1970 | [[India]] | | [[Ficheiro:Gauri Gill.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3510 | [[:d:Q23413112|Q23413112]] | [[Cristina Núñez Salmerón]] | [[Figueres]] | 1962-04-28 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3511 | [[:d:Q23414346|Q23414346]] | [[Mara León]] | [[Sevilla]] | 1970-04-16 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3512 | [[:d:Q23415351|Q23415351]] | [[Sara Greenberger Rafferty]] | | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Week Five Studio visit and critique with Sara Greenberger Rafferty (9267832918).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3513 | [[:d:Q23416926|Q23416926]] | [[Wendy Red Star]] | [[Billings]] | 1981 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ashkaamne (matrilineal inheritance) by Wendy Red Star.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3514 | [[:d:Q23417003|Q23417003]] | [[Kathrin Sonntag]] | [[Berlín]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 3515 | [[:d:Q23418571|Q23418571]] | [[Sheila Pree Bright]] | | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sheila Pree Bright (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3516 | [[:d:Q23460082|Q23460082]] | [[Helena van der Kraan]] | [[Praga]] | 1940-06-14 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Checoslovaquia]] | 2020-06-14 | [[Ficheiro:Wim van Sinderen and Helena van der Kraan, Livetour Fotomuseum Den Haag, 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3517 | [[:d:Q23472828|Q23472828]] | [[Julia Widgrén]] | [[Vaasa]] | 1842-12-25 | [[Gran Ducado de Finlandia]] | 1917-11-27 | |- | style='text-align:right'| 3518 | [[:d:Q23497966|Q23497966]] | [[Zhu Lan Qing]] | | 1991-05-02 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 3519 | [[:d:Q23498409|Q23498409]] | [[Ela Angerer]] | [[Viena]] | 1964-10-20 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Ela Angerer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3520 | [[:d:Q23540995|Q23540995]] | [[Letitia Huckaby]] | | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3521 | [[:d:Q23560875|Q23560875]] | [[Ursula Edelmann]] | [[Berlín]] | 1926-03-30 | [[Alemaña]] | 2024-12-07 | |- | style='text-align:right'| 3522 | [[:d:Q23561090|Q23561090]] | [[Anna Feilner]] | [[Elsfleth]] | 1863-10-08 | [[Alemaña]] | 1929-04-17 | |- | style='text-align:right'| 3523 | [[:d:Q23564284|Q23564284]] | [[Carina Linge]] | [[Cuxhaven]] | 1976 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3524 | [[:d:Q23566368|Q23566368]] | [[Gisela Weimann]] | [[Bad Blankenburg]] | 1943-06-10 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3525 | [[:d:Q23607407|Q23607407]] | [[Katerina Belkina]] | [[Samara]] | 1974-04-16 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Portrait 2015 okt 3 rgb.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3526 | [[:d:Q23638595|Q23638595]] | [[Inger Schulstad]] | | 1920-11-15 | [[Noruega]] | 2010-02-21 | |- | style='text-align:right'| 3527 | [[:d:Q23639454|Q23639454]] | [[Reem Al Faisal]] | [[Jeddah]] | 20th century | [[Arabia Saudita]] | | |- | style='text-align:right'| 3528 | [[:d:Q23648492|Q23648492]] | [[Robin de Puy]] | [[Oude-Tonge]] | 1986-09-02 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Robin de Puy (2016).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3529 | [[:d:Q23657188|Q23657188]] | [[Camille Seaman]] | [[Huntington]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Camille Seaman (16574061918).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3530 | [[:d:Q23661770|Q23661770]] | [[Marianne Eigenheer]] | [[Lucerna]] | 1945-04-20 | [[Suíza]] | 2018-01-15 | |- | style='text-align:right'| 3531 | [[:d:Q23661781|Q23661781]] | [[Angela Grauerholz]] | [[Hamburgo]] | 1952-01-10 | [[Alemaña]]<br/>[[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3532 | [[:d:Q23661788|Q23661788]] | [[Catherine Beaugrand]] | [[Mazingarbe]] | 1953 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Catherine Beaugrand .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3533 | [[:d:Q23663995|Q23663995]] | [[Jessica Eaton]] | [[Regina]] | 1977 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3534 | [[:d:Q23664032|Q23664032]] | [[Corinne Silva]] | [[Leeds]] | 1976 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3535 | [[:d:Q23671508|Q23671508]] | [[Charlotte Dumas]] | [[Vlaardingen]] | 1977-06-09 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3536 | [[:d:Q23673730|Q23673730]] | [[Diana Walker]] | [[Washington, D.C.]] | 1942-01-20 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3537 | [[:d:Q23678495|Q23678495]] | [[Tish Murtha]] | [[South Shields]] | 1956-03-14 | [[Reino Unido]] | 2013-03-13 | |- | style='text-align:right'| 3538 | [[:d:Q23682305|Q23682305]] | [[Diana Mines]] | [[Asunción]] | 1948-11-22 | [[Paraguai]]<br/>[[Uruguai]] | | |- | style='text-align:right'| 3539 | [[:d:Q23682354|Q23682354]] | [[Anne Ferran]] | [[Sydney]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 3540 | [[:d:Q23683380|Q23683380]] | [[Alisa Wells]] | [[Erie, Pensilvania|Erie]] | 1927-11-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1987 | |- | style='text-align:right'| 3541 | [[:d:Q23683388|Q23683388]] | [[Eunice Golden]] | [[Nova York]] | 1927-02-18 | [[Estados Unidos de América]] | 2025-04-03 | |- | style='text-align:right'| 3542 | [[:d:Q23683389|Q23683389]] | [[Ruth Mountaingrove]] | [[Filadelfia]] | 1923-02-21 | [[Estados Unidos de América]] | 2016-12-18 | |- | style='text-align:right'| 3543 | [[:d:Q23694793|Q23694793]] | [[Irene Cruz]] | [[Madrid]] | 1987 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3544 | [[:d:Q23698031|Q23698031]] | [[Jelena Látalová]] | [[Praga]] | 1921-08-23 | [[Checoslovaquia]] | 2003-04-03 | |- | style='text-align:right'| 3545 | [[:d:Q23698825|Q23698825]] | [[Nelli Palomäki]] | [[Forssa]] | 1981 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3546 | [[:d:Q23748704|Q23748704]] | [[Kitra Cahana]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3547 | [[:d:Q23760701|Q23760701]] | [[Ann Li]] | [[Bangkok]] | 1995-01-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3548 | [[:d:Q23760812|Q23760812]] | [[Lita Fontaine]] | [[Portage la Prairie]] | 1958 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3549 | [[:d:Q23761715|Q23761715]] | [[Delilah Montoya]] | [[Fort Worth, Texas|Fort Worth]] | 1955-12-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3550 | [[:d:Q23765924|Q23765924]] | [[Lucienne Chevert]] | | 1911 | [[Francia]] | 1982 | |- | style='text-align:right'| 3551 | [[:d:Q23767022|Q23767022]] | [[Sandra Kobanovitch]] | [[Rueil-Malmaison]] | 1993 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Sandra Kobanovitch Septembre 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3552 | [[:d:Q23767452|Q23767452]] | [[Laura Boushnak]] | [[Kuwait]] | 1976 | [[Kuwait]] | | [[Ficheiro:Laura Boushnak.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3553 | [[:d:Q23769898|Q23769898]] | [[Jane Alden Stevens]] | | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3554 | [[:d:Q23769969|Q23769969]] | [[Benita Carr]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3555 | [[:d:Q23770044|Q23770044]] | [[Jocelyn Lee]] | [[Nápoles]] | 1962 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 3556 | [[:d:Q23770308|Q23770308]] | [[Liz Nielsen]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3557 | [[:d:Q23770350|Q23770350]] | [[Jenny Marketou]] | [[Atenas]] | 1954<br/>1944 | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 3558 | [[:d:Q23771268|Q23771268]] | [[Eva Sajovic]] | | 1976 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 3559 | [[:d:Q23771907|Q23771907]] | [[Sherry Millner]] | [[Brooklyn]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sherry Millner.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3560 | [[:d:Q23772152|Q23772152]] | [[Annette Kelm]] | [[Stuttgart]] | 1975 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3561 | [[:d:Q23772446|Q23772446]] | [[Tina Enghoff]] | [[Copenhague]] | 1957 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 3562 | [[:d:Q23772579|Q23772579]] | [[Bani Abidi]] | [[Karachi]] | 1971 | [[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 3563 | [[:d:Q23806359|Q23806359]] | [[Annette Del Zoppo]] | [[Hollywood]] | 1936 | [[Estados Unidos de América]] | 2001 | |- | style='text-align:right'| 3564 | [[:d:Q23811246|Q23811246]] | [[Emmi Fock]] | [[Leipzig]] | 1898-09-21 | [[Finlandia]] | 1983-12-22 | |- | style='text-align:right'| 3565 | [[:d:Q23823953|Q23823953]] | [[Inger Munch]] | [[Løten Municipality]] | 1868-02-05 | [[Noruega]] | 1952-05-02 | [[Ficheiro:Unidentified couple (8382626393).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3566 | [[:d:Q23872127|Q23872127]] | [[Giovanna Griffo]] | [[Catanzaro]] | 1972-08-15 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Ritratto Giovanna Griffo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3567 | [[:d:Q23874794|Q23874794]] | [[Amie Siegel]] | [[Chicago]] | 1974 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3568 | [[:d:Q23901225|Q23901225]] | [[Kyra Galván]] | [[Cidade de México]] | 1956 | [[México]] | | [[Ficheiro:Kyra Galván.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3569 | [[:d:Q23905427|Q23905427]] | [[Cheryl Diaz Meyer]] | [[Quezón|Cidade Quezon]] | 1968-02-25 | [[Filipinas]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3570 | [[:d:Q23907151|Q23907151]] | [[Ana Casas Broda]] | [[Granada]] | 1965 | [[España]] | | [[Ficheiro:Ana Casas Broda.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3571 | [[:d:Q23907153|Q23907153]] | [[Maruch Sántiz Gómez]] | | 1975 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 3572 | [[:d:Q23907159|Q23907159]] | [[Sofía Moro]] | [[Madrid]] | 1966 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3573 | [[:d:Q23907162|Q23907162]] | [[Ana Victoria Jiménez]] | [[Cidade de México]] | 1941-08-31 | [[México]] | | [[Ficheiro:ANA VICTORIA JIMENEZ EN SU CASA.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3574 | [[:d:Q23907172|Q23907172]] | [[Laura Anderson Barbata]] | [[Cidade de México]] | 1958 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 3575 | [[:d:Q23907200|Q23907200]] | [[Mareen Fischinger]] | | 1984 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3576 | [[:d:Q23907247|Q23907247]] | [[Mónica Hasenberg]] | [[Buenos Aires]] | 1954 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Entrevista con Mónica Hasenberg 03.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3577 | [[:d:Q23908361|Q23908361]] | [[Magda B. Müller]] | [[Budapest]] | 1937-04-23 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 3578 | [[:d:Q23908413|Q23908413]] | [[H. Csongrády Márta]] | [[Debrecen]] | 1943-07-09 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 3579 | [[:d:Q23916603|Q23916603]] | [[Inka Kivalo]] | | 1956-03-23 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3580 | [[:d:Q23917263|Q23917263]] | [[Marie Hettwer]] | | 1980-07-26 | | | |- | style='text-align:right'| 3581 | [[:d:Q23918448|Q23918448]] | [[Lotta Törnroth]] | | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 3582 | [[:d:Q23918452|Q23918452]] | [[Frida Klingberg]] | | 1981 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 3583 | [[:d:Q23926126|Q23926126]] | [[Julie de Waroquier]] | | 1989 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3584 | [[:d:Q23926237|Q23926237]] | [[Marie-Christine Schrijen]] | [[Etterbeek]] | 1941-06-29 | [[Francia]] | 2024-10-17 | [[Ficheiro:Marie-Christine Schrijen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3585 | [[:d:Q23926334|Q23926334]] | [[Cosette Harcourt]] | [[9º distrito de París]] | 1900-12-20 | [[Francia]] | 1976-02-11 | [[Ficheiro:Cosette Harcourt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3586 | [[:d:Q23926909|Q23926909]] | [[Miori Inata]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3587 | [[:d:Q23928444|Q23928444]] | [[Gemma Booth]] | [[Manchester]] | 1974 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3588 | [[:d:Q23944598|Q23944598]] | [[Magdalene Norman]] | [[Korsnes]] | 1877-01-01 | [[Noruega]] | 1979-12-10 | [[Ficheiro:Magdalene Normann 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3589 | [[:d:Q23945381|Q23945381]] | [[Frances McLaughlin-Gill]] | [[Brooklyn]] | 1919-09-22 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-10-23 | |- | style='text-align:right'| 3590 | [[:d:Q23947313|Q23947313]] | [[Natsumi Hayashi]] | [[Prefectura de Saitama]] | 1982 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3591 | [[:d:Q23948876|Q23948876]] | [[Haruka]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3592 | [[:d:Q23949032|Q23949032]] | [[Utatanene]] | [[Prefectura de Iwate]] | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3593 | [[:d:Q23978553|Q23978553]] | [[Christa Biedermann]] | [[Viena]] | 1953 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 3594 | [[:d:Q23989031|Q23989031]] | [[Maria Kihlbaum]] | [[Mariestad]] | 1874-12-26 | [[Suecia]] | 1962-01-07 | |- | style='text-align:right'| 3595 | [[:d:Q23989146|Q23989146]] | [[Elin Marcko]] | [[Kristinehamn]] | 1873-01-15 | [[Suecia]] | 1931-10-23 | |- | style='text-align:right'| 3596 | [[:d:Q24004685|Q24004685]] | [[Louise Boyle]] | | 1910-02-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2005-12-31 | [[Ficheiro:Louise Boyle August 1982.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3597 | [[:d:Q24004732|Q24004732]] | [[Mollie Fly]] | | 1847 | [[Estados Unidos de América]] | 1925 | [[Ficheiro:Mollie Fly.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3598 | [[:d:Q24004874|Q24004874]] | [[Camilla Kivilahti-Parland]] | [[Vyborg]] | 1939-07-27 | [[Finlandia]] | 2016-04-15 | |- | style='text-align:right'| 3599 | [[:d:Q24006311|Q24006311]] | [[Ann Shelton]] | [[Timaru]] | 1967-08-01 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3600 | [[:d:Q24015752|Q24015752]] | [[Breda Beban]] | [[Novi Sad]] | 1952-12-24 | [[Iugoslavia]] | 2012-04-23 | |- | style='text-align:right'| 3601 | [[:d:Q24018215|Q24018215]] | [[Sofya Gavrilova]] | [[Moscova]] | 1987 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 3602 | [[:d:Q24018545|Q24018545]] | [[Marie Kinnberg]] | [[Falköping]] | 1806 | [[Suecia]] | 1858-03-30 | |- | style='text-align:right'| 3603 | [[:d:Q24018731|Q24018731]] | [[Emelie Larsson]] | [[Karlstad]] | 1985 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 3604 | [[:d:Q24018812|Q24018812]] | [[Ragnhild Haarstad]] | [[Røros Municipality]] | 1935-03-30 | | | |- | style='text-align:right'| 3605 | [[:d:Q24018817|Q24018817]] | [[Anna Blomberg]] | [[Espoo]] | 1880-08-05 | [[Finlandia]] | 1947-06-09 | |- | style='text-align:right'| 3606 | [[:d:Q24038340|Q24038340]] | [[Meirav Heiman]] | [[Xerusalén]] | 1972-06-09 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Meirav-Heiman-Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3607 | [[:d:Q24038631|Q24038631]] | [[Jutka Rona]] | [[Budapest]] | 1934-05-01 | [[Hungría]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | 2016-03-05 | [[Ficheiro:Jutka Rona in 1955.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3608 | [[:d:Q24039524|Q24039524]] | [[Roshini Kempadoo]] | [[Crawley]] | 1959-03-13 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3609 | [[:d:Q24043981|Q24043981]] | [[Kai Vase]] | | 1955-06-04 | [[Finlandia]] | 2016-04-27 | |- | style='text-align:right'| 3610 | [[:d:Q24044761|Q24044761]] | [[Olena Maksimenko]] | [[Kíiv]] | 1985-05-09 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Olena Maksymenko.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3611 | [[:d:Q24044939|Q24044939]] | [[Annie May Moore]] | [[Wainui]] | 1881-01-04 | [[Nova Zelandia]] | 1931-06-10 | [[Ficheiro:A100546 246x550 Annie May.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3612 | [[:d:Q24046057|Q24046057]] | [[Svetlana Bachevanova]] | | | [[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 3613 | [[:d:Q24049112|Q24049112]] | [[Melanie Bonajo]] | [[Heerlen]] | 1978-11-13 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3614 | [[:d:Q24049115|Q24049115]] | [[Miranda Lichtenstein]] | | 1969-12-11 | | | |- | style='text-align:right'| 3615 | [[:d:Q24050414|Q24050414]] | [[Daphne Zileri]] | [[Buenos Aires]] | 1936-04-19 | [[Arxentina]] | 2011-10-21<br/>2011-10-22 | |- | style='text-align:right'| 3616 | [[:d:Q24054869|Q24054869]] | [[Laura Covarsí]] | [[Badaxoz]] | 1979 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3617 | [[:d:Q24055582|Q24055582]] | [[Nermine Hammam]] | [[O Cairo]] | 1967 | [[Exipto]] | | |- | style='text-align:right'| 3618 | [[:d:Q24055587|Q24055587]] | [[Neeta Madahar]] | [[Londres]] | 1966 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3619 | [[:d:Q24055729|Q24055729]] | [[Lynda Gammon]] | [[Port Alberni]] | 1949 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3620 | [[:d:Q24060945|Q24060945]] | [[Rathika Ramasamy]] | [[Venkatachalapuram]] | | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 3621 | [[:d:Q24068921|Q24068921]] | [[Elizabeth Compton Hegemann]] | [[Indian Hill]] | 1897-03-20 | [[Estados Unidos de América]] | 1962-04-08 | |- | style='text-align:right'| 3622 | [[:d:Q24070480|Q24070480]] | [[Rose Simmonds]] | [[Islington]] | 1877-07-26 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Australia]] | 1960-07-03 | [[Ficheiro:StateLibQld 1 117976 Rose Simmonds and unidentified child.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3623 | [[:d:Q24088528|Q24088528]] | [[Sara Cwynar]] | [[Vancouver]] | 1985 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3624 | [[:d:Q24089507|Q24089507]] | [[Ruth Walz]] | [[Bremen]] | 1941-01-02 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3625 | [[:d:Q24091081|Q24091081]] | [[Martine Louise Engen]] | [[Bodø]] | 1873-05-31 | [[Noruega]] | 1947-02-04 | |- | style='text-align:right'| 3626 | [[:d:Q24108031|Q24108031]] | [[Marie Gleditsch]] | [[Horten Municipality]] | 1860 | [[Noruega]] | 1925-06-10 | |- | style='text-align:right'| 3627 | [[:d:Q24175064|Q24175064]] | [[Liliane de Cock]] | [[Anveres]] | 1939-09-11 | [[Bélxica]] | 2013-05-25 | |- | style='text-align:right'| 3628 | [[:d:Q24175424|Q24175424]] | [[Edith Rimkus-Beseler]] | [[Prusia Oriental]] | 1926-12-14 | [[República Democrática Alemá]] | 2016-04-22 | |- | style='text-align:right'| 3629 | [[:d:Q24188963|Q24188963]] | [[Jacobien de Rooij]] | [[Rotterdam]] | 1947-08-13 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3630 | [[:d:Q24189030|Q24189030]] | [[Suzan Drummen]] | [[Heerlen]] | 1963-08-13 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3631 | [[:d:Q24203195|Q24203195]] | [[Lone Mogensen]] | [[Klucze, Lesser Poland Voivodeship]] | 1921-10-26 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1945-01-03 | [[Ficheiro:Lone Mogensen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3632 | [[:d:Q24203332|Q24203332]] | [[Amalie Claussen]] | | 1859-11-09 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1950-01-04 | |- | style='text-align:right'| 3633 | [[:d:Q24203377|Q24203377]] | [[Mattie Edwards Hewitt]] | [[St. Louis]] | 1869-10 | [[Estados Unidos de América]] | 1956 | [[Ficheiro:Mattie Edwards Hewitt - half-length photo by Frances Benjamin Johnston.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3634 | [[:d:Q24203380|Q24203380]] | [[Carlotta Corpron]] | [[Blue Earth]] | 1901-12-09 | [[Estados Unidos de América]] | 1988-04-17 | |- | style='text-align:right'| 3635 | [[:d:Q24203503|Q24203503]] | [[Augusta Solberg]] | [[Bergen]] | 1856-08-01 | [[Noruega]] | 1927-03-08 | |- | style='text-align:right'| 3636 | [[:d:Q24203520|Q24203520]] | [[Hulda Marie Bentzen]] | [[Bergen]] | 1858-12-18 | [[Noruega]] | 1937-10-16 | [[Ficheiro:Hulda Marie Bentzen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3637 | [[:d:Q24205879|Q24205879]] | [[Frances Sally Day]] | | 1816 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Frances Sally Day - Feodore, Princess Hohenlohe-Langenburg (c.1859).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3638 | [[:d:Q24206424|Q24206424]] | [[Anaïs Napoleón]] | [[Narbona]] | 1831-03-18<br/>1830-11-30 | [[Francia]] | 1912-07-21 | [[Ficheiro:Riquer Napoleon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3639 | [[:d:Q24206614|Q24206614]] | [[Dorothea Arentz]] | [[Bergen]] | 1824-05-01 | [[Noruega]] | 1914-11-02 | |- | style='text-align:right'| 3640 | [[:d:Q24207100|Q24207100]] | [[Wendy Watriss]] | [[San Francisco]] | 1943-02-15 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3641 | [[:d:Q24207105|Q24207105]] | [[Leah DeVun]] | | 1973 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3642 | [[:d:Q24233500|Q24233500]] | [[Rose Mandel]] | [[Czaniec]] | 1910-08-02 | [[Estados Unidos de América]] | 2002-03-12<br/>2002-03-11 | |- | style='text-align:right'| 3643 | [[:d:Q24236535|Q24236535]] | [[Barbara Minishi]] | [[Nairobi]] | | [[Kenya]] | | |- | style='text-align:right'| 3644 | [[:d:Q24248237|Q24248237]] | [[Laura El-Tantawy]] | [[Worcestershire]] | 1980 | [[Exipto]] | | |- | style='text-align:right'| 3645 | [[:d:Q24258824|Q24258824]] | [[Sam Heydt]] | [[Nova York]] | 1986-04-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:HEYDT-PORTRAIT.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3646 | [[:d:Q24259318|Q24259318]] | [[Charlotte Barth]] | [[Lillehammer]] | 1862-01-01 | [[Noruega]] | 1940-03-02 | [[Ficheiro:Fotograf Charlotte Barth, ca. 1883, Oslo Museum, OB.F14878c (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3647 | [[:d:Q24263565|Q24263565]] | [[Larissa Sansour]] | [[Xerusalén Leste]] | 1973 | [[Estado de Palestina]] | | |- | style='text-align:right'| 3648 | [[:d:Q24263584|Q24263584]] | [[Erica Baum]] | [[Nova York]] | 1961 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3649 | [[:d:Q24264945|Q24264945]] | [[Gabriele Viertel]] | | 1969 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Gabriele viertel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3650 | [[:d:Q24285723|Q24285723]] | [[Elizabeth Siegfried]] | [[Baltimore]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3651 | [[:d:Q24331115|Q24331115]] | [[Marlene Ropac]] | | 1960 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:20160526 Fotoprojekt Oesterreichischer Film Marlene Ropac IS-4661.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3652 | [[:d:Q24455631|Q24455631]] | [[Stéphanie Di Giusto]] | | 20th century | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Director Stephanie di Glusto.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3653 | [[:d:Q24455705|Q24455705]] | [[Justine Schiavo-Hunt]] | | 1966-09-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3654 | [[:d:Q24455708|Q24455708]] | [[Julia Ann Rudolph]] | [[Litchfield]] | 1820 | [[Estados Unidos de América]] | 1890 | |- | style='text-align:right'| 3655 | [[:d:Q24455716|Q24455716]] | [[Malekeh Nayiny]] | | 1955 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 3656 | [[:d:Q24455717|Q24455717]] | [[Rula Halawani]] | [[Xerusalén Leste]] | 1964 | [[Estado de Palestina]] | | [[Ficheiro:Rula Halawani.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3657 | [[:d:Q24460955|Q24460955]] | [[Mónika Bek Balla]] | [[Kaposvár]] | 1969-09-25 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 3658 | [[:d:Q24486500|Q24486500]] | [[Aura Hertwig]] | [[Poznan]] | 1861-06-06 | [[Alemaña]] | 1944-09-28 | |- | style='text-align:right'| 3659 | [[:d:Q24524786|Q24524786]] | [[Sima Diab]] | [[Damasco]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 3660 | [[:d:Q24565298|Q24565298]] | [[Indigo Som]] | | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3661 | [[:d:Q24565844|Q24565844]] | [[Lynne Roberts-Goodwin]] | [[Sydney]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 3662 | [[:d:Q24565945|Q24565945]] | [[Barbara Bosworth]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3663 | [[:d:Q24567035|Q24567035]] | [[Sasha Samsonova]] | [[Uzhhorod]] | 1991-05-31 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 3664 | [[:d:Q24567332|Q24567332]] | [[Martina Bacigalupo]] | [[Xénova]] | 1978 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 3665 | [[:d:Q24567427|Q24567427]] | [[Ana Lorena Ochoa]] | | 1966 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 3666 | [[:d:Q24572749|Q24572749]] | [[Lola Akinmade Åkerström]] | | 1978 | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:Lolaakerstromheadshot-392x450.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3667 | [[:d:Q24573292|Q24573292]] | [[Gustl French]] | [[Viena]] | 1909 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-12-24 | |- | style='text-align:right'| 3668 | [[:d:Q24579035|Q24579035]] | [[Alice Lee Moqué]] | [[Nova Orleáns]] | 1861-10-20 | [[Estados Unidos de América]] | 1919-07-16 | [[Ficheiro:Alice Lee Hornor Moque 1897 Harrisburg Telegraph.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3669 | [[:d:Q24628919|Q24628919]] | [[Taryn Brumfitt]] | [[Australia]] | 1978-12-28 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 3670 | [[:d:Q24661012|Q24661012]] | [[Alice Lex-Nerlinger]] | [[Berlín]] | 1893-10-29 | [[República Democrática Alemá]] | 1975-07-21 | |- | style='text-align:right'| 3671 | [[:d:Q24680679|Q24680679]] | [[Yıldız Moran]] | [[Istambul]] | 1932-07-24 | [[Turquía]] | 1995-04-15 | |- | style='text-align:right'| 3672 | [[:d:Q24681058|Q24681058]] | [[Thérèse Ekblom]] | [[Jakob and Johannes parish]] | 1867-05-27 | [[Suecia]] | 1941-11-20 | [[Ficheiro:Lovisa Theresia Ekblom - from Svenskt Porträttgalleri XX.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3673 | [[:d:Q24697051|Q24697051]] | [[Tracy Edser]] | [[Suráfrica]] | 1982-12-16 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 3674 | [[:d:Q24702901|Q24702901]] | [[Luo Yang]] | [[Shenyang]] | 1984 | [[República Popular da China]] | | [[Ficheiro:LUO Y 4.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3675 | [[:d:Q24705292|Q24705292]] | [[Marjoleine Boonstra]] | [[Groninga|Groninga - Groningen]] | 1959-10-11 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3676 | [[:d:Q24705940|Q24705940]] | [[Misty Keasler]] | | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3677 | [[:d:Q24716999|Q24716999]] | [[Anna Clasina Leijer]] | [[Den Helder]] | 1860-08-11 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1916-09-28 | [[Ficheiro:Mej. Anna Clasina Leijer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3678 | [[:d:Q24894764|Q24894764]] | [[Michele Abeles]] | [[Nova York]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3679 | [[:d:Q24937305|Q24937305]] | [[Laurence Leblanc]] | [[París]] | 1967-06-06 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Laurence Leblanc 1nb.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3680 | [[:d:Q24938607|Q24938607]] | [[Lurdes Rodriguez Basolí]] | [[Granollers]] | 1981 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3681 | [[:d:Q24960782|Q24960782]] | [[Yolanda Leal]] | [[Monterrei, México|Monterrei]] | 1968 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 3682 | [[:d:Q24960786|Q24960786]] | [[NATALIA BAQUEDANO HURTADO]] | [[Querétaro (Q2917451)|Querétaro]] | 1872 | [[México]] | 1936 | |- | style='text-align:right'| 3683 | [[:d:Q25016670|Q25016670]] | [[Maryam Eisler]] | [[Teherán]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Maryam Eisler Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3684 | [[:d:Q25050886|Q25050886]] | [[Xiao Lu]] | [[Distrito de Huangzhou]] | 1962-04 | [[República Popular da China]]<br/>[[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 3685 | [[:d:Q25066422|Q25066422]] | [[Sabrina De Rita]] | [[London, Ontario|London]] | 1969-06-01 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3686 | [[:d:Q25164962|Q25164962]] | [[Tate Chmielewski]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3687 | [[:d:Q25345095|Q25345095]] | [[Efrat Shvily]] | [[Xerusalén]] | 1955 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3688 | [[:d:Q25349687|Q25349687]] | [[Violet Hamilton]] | [[Singapur]] | 1949-02 | [[Australia]] | 2014-07 | |- | style='text-align:right'| 3689 | [[:d:Q25349737|Q25349737]] | [[Lynn Gilbert]] | | 1938-01-07 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lynn Gilbert Self-Portrait, 2010 ©Lynn Gilbert.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3690 | [[:d:Q25409634|Q25409634]] | [[Elodia Portal]] | [[Cidade de México]] | 1923 | [[México]] | 2015 | |- | style='text-align:right'| 3691 | [[:d:Q25421738|Q25421738]] | [[Jenny Matthews]] | [[Reino Unido]] | 1948 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3692 | [[:d:Q25435022|Q25435022]] | [[Gunhild Larsen]] | [[Grimstad]] | 1873-10-07 | [[Noruega]] | 20th century | |- | style='text-align:right'| 3693 | [[:d:Q25461745|Q25461745]] | [[Tamara Antonović]] | | 1991 | [[Serbia]] | | [[Ficheiro:Tamara Antonović.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3694 | [[:d:Q25475021|Q25475021]] | [[Banu Cennetoğlu]] | [[Ancara]] | 1970 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 3695 | [[:d:Q25489220|Q25489220]] | [[מלי דה-קאלו]] | | | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Video still from RELAYING Mali De-Kalo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3696 | [[:d:Q25492585|Q25492585]] | [[Tali Amitai-Tabib]] | | 1953 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Tali Amitai-Tabib 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3697 | [[:d:Q25492648|Q25492648]] | [[Hanna Sahar]] | [[Ramat Gan]] | 1966 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Hanna Sahar.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3698 | [[:d:Q25494745|Q25494745]] | [[Shlomit Carmeli]] | | 1976-09-27 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3699 | [[:d:Q25496231|Q25496231]] | [[Marija Braut]] | [[Celje]] | 1929-08-07 | [[Croacia]]<br/>[[República Federal Socialista de Iugoslavia]]<br/>[[Reino de Iugoslavia]] | 2015-07-01 | [[Ficheiro:Marija Braut.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3700 | [[:d:Q25498666|Q25498666]] | [[Eshkar Eldan Cohen]] | [[Heftziba]] | 1959-10-02 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3701 | [[:d:Q25509535|Q25509535]] | [[Bandia Ribeira]] | [[As Pontes de García Rodríguez]] | 1979 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3702 | [[:d:Q25513698|Q25513698]] | [[Marie Gullord]] | [[Biri]] | 1868-12-31 | [[Noruega]] | 1952-07 | |- | style='text-align:right'| 3703 | [[:d:Q25513865|Q25513865]] | [[Helen Sloan]] | [[Illa de Irlanda]] | | [[Irlanda]] | | |- | style='text-align:right'| 3704 | [[:d:Q25529484|Q25529484]] | [[Hulda Szaciński]] | [[Christiania]] | 1845-09-16 | [[Noruega]] | 1922-02-04 | [[Ficheiro:Hulda Szacinski - 1903 - L. Szacinski (firmaet) - Oslo Museum - OB.SZ10394 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3705 | [[:d:Q25693103|Q25693103]] | [[Frida Östergren-Moberg]] | [[Norrköping]] | 1879-07-23 | [[Suecia]] | 1939-11-26 | |- | style='text-align:right'| 3706 | [[:d:Q25713957|Q25713957]] | [[Tonia Trujillo]] | [[Córdoba, España|Córdoba]] | 1964 | [[España]] | | [[Ficheiro:Tonia Trujillo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3707 | [[:d:Q25751902|Q25751902]] | [[Ethel Standiford-Mehling]] | [[Jackson County]] | 1871 | [[Estados Unidos de América]] | 1963 | [[Ficheiro:Ethel Standiford-Mehling (1871–1963).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3708 | [[:d:Q25873672|Q25873672]] | [[Martine Aballéa]] | [[Nova York]] | 1950-08-11 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3709 | [[:d:Q25902844|Q25902844]] | [[Orsolya Haarberg]] | | 1977 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 3710 | [[:d:Q25906084|Q25906084]] | [[Zuzana Mináčová]] | [[Bratislava]] | 1931-09-24 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[Eslovaquia]] | | [[Ficheiro:Zuzana Mináčová (2017).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3711 | [[:d:Q25927231|Q25927231]] | [[Waltraud Grubitzsch]] | | | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3712 | [[:d:Q25982627|Q25982627]] | [[Hedvig Söderström]] | [[The Royal Court Parish]] | 1830-12-01 | [[Suecia]] | 1914-05-20 | |- | style='text-align:right'| 3713 | [[:d:Q25996195|Q25996195]] | [[Laura Volkerding]] | [[Louisville, Kentucky|Louisville]] | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | 1996-09-03 | |- | style='text-align:right'| 3714 | [[:d:Q26034783|Q26034783]] | [[Elena Somarè]] | [[Milán]] | 1974-05-17 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Somarè musica.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3715 | [[:d:Q26111564|Q26111564]] | [[Gusten Helin]] | [[Hassela]] | 1870-02-14 | [[Suecia]] | 1908-05-21 | |- | style='text-align:right'| 3716 | [[:d:Q26133286|Q26133286]] | [[Elīna Kubuliņa-Vilne]] | [[Smiltene]] | 1986-07-14 | [[Letonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3717 | [[:d:Q26159464|Q26159464]] | [[Adrienne Horváth]] | No/unknown value | No/unknown value | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 3718 | [[:d:Q26210627|Q26210627]] | [[Matika Wilbur]] | | 1984-04-28 | | | |- | style='text-align:right'| 3719 | [[:d:Q26210816|Q26210816]] | [[Lotta Losten]] | [[Jönköping]] | 1981-11-07 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 3720 | [[:d:Q26232108|Q26232108]] | [[Ingeborg Strobl]] | [[Schladming]] | 1949-06-03 | [[Austria]] | 2017-04-09 | |- | style='text-align:right'| 3721 | [[:d:Q26235897|Q26235897]] | [[Anke Lohrer]] | [[Duisburgo]] | 1969 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3722 | [[:d:Q26250215|Q26250215]] | [[Wilma Roberts]] | [[The Dalles]] | 1914-02-11 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-08-22 | |- | style='text-align:right'| 3723 | [[:d:Q26251162|Q26251162]] | [[Stacie Huckeba]] | | 1968-07-29 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Stacie Huckeba, Ugly Mugs coffee house, Nashville, Sept 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3724 | [[:d:Q26251245|Q26251245]] | [[Michel Varisco]] | | 1967-07-13 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3725 | [[:d:Q26251637|Q26251637]] | [[Joy Gregory]] | [[Bicester]] | 1959-11-07 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3726 | [[:d:Q26251783|Q26251783]] | [[Sharon Core]] | [[Nova Orleáns]] | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3727 | [[:d:Q26255966|Q26255966]] | [[Gon Buurman]] | [[Apeldoorn (Q3018561)|Apeldoorn]] | 1939-08-12 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2023-07-28 | [[Ficheiro:Gon Buurman door Maria Jimenez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3728 | [[:d:Q26258561|Q26258561]] | [[Yulia Spiridonova]] | | 1986 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 3729 | [[:d:Q26260367|Q26260367]] | [[Izumi Miyazaki]] | [[Prefectura de Yamanashi]] | 1994 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3730 | [[:d:Q26260665|Q26260665]] | [[Kristina Alexanderson]] | [[Järfälla församling]] | 1971-07-16 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Kristina Alexanderson (6152795452).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3731 | [[:d:Q26265885|Q26265885]] | [[Melissa Ann Pinney]] | [[St. Louis]] | 1953-02-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3732 | [[:d:Q26269698|Q26269698]] | [[Birgit E. Rhode]] | | | [[Nova Zelandia]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3733 | [[:d:Q26298502|Q26298502]] | [[Maritxu Urreta]] | [[Donostia]] | 1915-09-10 | [[España]] | 2018-08-13 | [[Ficheiro:Maritxu Urreta Zulaika.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3734 | [[:d:Q26353857|Q26353857]] | [[Louise Serpa]] | [[Nova York]] | 1925 | [[Estados Unidos de América]] | 2012 | |- | style='text-align:right'| 3735 | [[:d:Q26389376|Q26389376]] | [[Ingegerd Gothe]] | [[Sundsvall]] | 1912-03-27 | | 1988-07-08 | [[Ficheiro:Ingegerd Gothe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3736 | [[:d:Q26465249|Q26465249]] | [[Sabine Hornig]] | | 1964 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3737 | [[:d:Q26690040|Q26690040]] | [[Hélène Roger-Viollet]] | [[11º distrito de París]] | 1901-07-10 | [[Francia]] | 1985-01-27 | |- | style='text-align:right'| 3738 | [[:d:Q26704771|Q26704771]] | [[Maggie Hallahan]] | | 1961 | | | [[Ficheiro:Maggie Hallahan 1-2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3739 | [[:d:Q26709867|Q26709867]] | [[Lenka Klicperová]] | [[Pardubice]] | 1976-11-08 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Lenka Klicperová SJK 2018 0.36.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3740 | [[:d:Q26710101|Q26710101]] | [[Margaret Willinger]] | [[Alemaña]] | 1880 | [[Alemaña]] | 1945 | |- | style='text-align:right'| 3741 | [[:d:Q26723773|Q26723773]] | [[Lea Kauppi]] | | 1917-09-02 | [[Finlandia]] | 1999-12-09 | |- | style='text-align:right'| 3742 | [[:d:Q26738761|Q26738761]] | [[Vera Mercer]] | [[Berlín]] | 1936 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3743 | [[:d:Q26772601|Q26772601]] | [[Bieke Depoorter]] | [[Courtrai]] | 1986-08-29 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 3744 | [[:d:Q26776821|Q26776821]] | [[Luna (Q26776821)|Luna]] | [[Chemnitz]] | 1990-08-28 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Луна-2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3745 | [[:d:Q26844421|Q26844421]] | [[Claire Rosen]] | | 1983 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3746 | [[:d:Q26856926|Q26856926]] | [[Barbara Abdeni Massaad]] | [[Beirut]] | 1970-03-15 | [[Líbano]] | | [[Ficheiro:Barbara-massaad (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3747 | [[:d:Q26869334|Q26869334]] | [[Nelly Forzen]] | [[Helgums församling]] | 1871-03-12 | [[Suecia]] | 1950-10-10 | |- | style='text-align:right'| 3748 | [[:d:Q26899246|Q26899246]] | [[Jeannette Unite]] | | 1964-01-20 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Jeannette Unite.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3749 | [[:d:Q26923203|Q26923203]] | [[Karen Bystedt]] | [[Israel]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3750 | [[:d:Q26924819|Q26924819]] | [[Sarah Lloyd]] | | 1947 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3751 | [[:d:Q26925320|Q26925320]] | [[Rogi André]] | [[Budapest]] | 1900-08-10 | [[Francia]]<br/>[[Hungría]] | 1970-04-11 | |- | style='text-align:right'| 3752 | [[:d:Q26939120|Q26939120]] | [[Tama Hochbaum]] | [[Nova York]] | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3753 | [[:d:Q26994721|Q26994721]] | [[Linda Maria Thompson]] | [[Mariefred]] | 1978-05-26<br/>1978 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Linda Maria Thompson (9306).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3754 | [[:d:Q26997506|Q26997506]] | [[Nicole Nagel]] | [[Berlín]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3755 | [[:d:Q27032804|Q27032804]] | [[Lindsey Abudei]] | [[Jos]] | | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:Lindsey Abudei.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3756 | [[:d:Q27042922|Q27042922]] | [[Vérane Frédiani]] | [[Marsella]] | 1974-05-06 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3757 | [[:d:Q27049916|Q27049916]] | [[Smrita Jain]] | [[Nova Deli]] | 1983-01-31 | [[India]] | | [[Ficheiro:Smrita-jain.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3758 | [[:d:Q27054970|Q27054970]] | [[Petra Klimek]] | | 1958-04-21 | [[Alemaña]] | 2021-02-18 | |- | style='text-align:right'| 3759 | [[:d:Q27063302|Q27063302]] | [[Tessa Traeger]] | | 1938 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3760 | [[:d:Q27068013|Q27068013]] | [[Marleen Felius]] | [[Rotterdam]] | 1948-01-23 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3761 | [[:d:Q27096806|Q27096806]] | [[Mariana Cecilio]] | [[Montevideo]] | 1976 | [[Uruguai]] | | |- | style='text-align:right'| 3762 | [[:d:Q27107170|Q27107170]] | [[Xheni Çuni]] | [[Fier]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3763 | [[:d:Q27108196|Q27108196]] | [[Hayley Newman]] | | 1969 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3764 | [[:d:Q27116068|Q27116068]] | [[Maria Bertolani]] | [[Milán]] | 1896-03-11 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1960-12-01 | |- | style='text-align:right'| 3765 | [[:d:Q27120693|Q27120693]] | [[Keysi Sayago]] | [[Carrizal]] | 1993-10-06 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 3766 | [[:d:Q27230509|Q27230509]] | [[Birgit Graschopf]] | [[Viena]] | 1978 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 3767 | [[:d:Q27430380|Q27430380]] | [[Helen Melesk]] | | 1980 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3768 | [[:d:Q27449492|Q27449492]] | [[Barbara DuMetz]] | | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3769 | [[:d:Q27451978|Q27451978]] | [[Nobuko Tsuchiura]] | [[Hongō]] | 1900-09-22 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 1998-12-11 | |- | style='text-align:right'| 3770 | [[:d:Q27452270|Q27452270]] | [[Rebecca Shanahan]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 3771 | [[:d:Q27452354|Q27452354]] | [[Rose Marasco]] | [[Utica]] | 1948-12-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Rose Marasco Self Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3772 | [[:d:Q27470006|Q27470006]] | [[Nancy Wood]] | [[Trenton, Nova Jersey|Trenton]] | 1936-06-20 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-03-12 | [[Ficheiro:Nancy Wood 1961.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3773 | [[:d:Q27504276|Q27504276]] | [[Helene Goude]] | [[Ámsterdam]] | 1868-12-09 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1951-07-23 | [[Ficheiro:Foto H. Goude 1 - De camera; modern fotografisch tijdschrift, jrg 2, 1910, no 24, 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3774 | [[:d:Q27507796|Q27507796]] | [[Rochelle Costi]] | [[Caxias do Sul]] | 1961 | [[Brasil]] | 2022-11-26 | |- | style='text-align:right'| 3775 | [[:d:Q27535219|Q27535219]] | [[Majida Khattari]] | [[Erfoud]] | 1966 | [[Marrocos]] | | |- | style='text-align:right'| 3776 | [[:d:Q27553587|Q27553587]] | [[Nidaa Badwan]] | [[Abu Zabi]] | 1987-04-17 | | | [[Ficheiro:L'artista palestinese Nidaa Badwan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3777 | [[:d:Q27595496|Q27595496]] | [[Rita Myers]] | [[Hammonton]] | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3778 | [[:d:Q27640220|Q27640220]] | [[Gay Outlaw]] | [[Mobile]] | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3779 | [[:d:Q27662296|Q27662296]] | [[Stéphanie Windisch-Graetz]] | [[Bruxelas]] | 1939-07-17 | [[Bélxica]] | 2019-07-12 | |- | style='text-align:right'| 3780 | [[:d:Q27662312|Q27662312]] | [[Sandra Semchuk]] | [[Meadow Lake]] | 1948 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3781 | [[:d:Q27663090|Q27663090]] | [[Maartje Roos]] | [[Noardburgum]] | 1986-01-10 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3782 | [[:d:Q27663701|Q27663701]] | [[Preetha Jayaraman]] | | | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 3783 | [[:d:Q27678742|Q27678742]] | [[Polona Demšar]] | [[Liubliana]] | 1979-05-31 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 3784 | [[:d:Q27686438|Q27686438]] | [[Sally Bush]] | [[Salem, Oregón|Salem]] | 1860-10-29 | [[Estados Unidos de América]] | 1946-11-03 | |- | style='text-align:right'| 3785 | [[:d:Q27698506|Q27698506]] | [[Chiara Lauvergnac]] | [[Trieste]] | 1961 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Antifa 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3786 | [[:d:Q27702151|Q27702151]] | [[Susan Seubert]] | [[Indianapolis, Indiana|Indianapolis]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3787 | [[:d:Q27734368|Q27734368]] | [[Almagul Menlibayeva]] | [[Almati]] | 1969 | [[Kazakhstán]] | | |- | style='text-align:right'| 3788 | [[:d:Q27748824|Q27748824]] | [[Shaira Luna]] | [[Malate]] | 1986-09-20 | [[Filipinas]] | | [[Ficheiro:Shaira Luna.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3789 | [[:d:Q27758604|Q27758604]] | [[Ariane Thézé]] | [[Angers]] | 1956-07-06 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Ariane Thézé.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3790 | [[:d:Q27786578|Q27786578]] | [[Sabina Muchart]] | [[Olot]] | 1858-11-20 | [[España]] | 1929-03-21 | [[Ficheiro:Sabina Muchart fotografia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3791 | [[:d:Q27789598|Q27789598]] | [[Rose Hartman]] | [[Nova York]] | 1937-05-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Rose Hartman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3792 | [[:d:Q27829031|Q27829031]] | [[Margot Donald]] | [[Roseville]] | 1923 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 3793 | [[:d:Q27835151|Q27835151]] | [[Serena Galvani]] | [[Boloña]] | 1958-11-18 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 3794 | [[:d:Q27854183|Q27854183]] | [[Sonja Vectomov]] | [[Hradec Králové]]<br/>[[Praga]] | 1979-05-21 | [[República Checa]]<br/>[[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Sonja Vectomov in 2016 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3795 | [[:d:Q27861815|Q27861815]] | [[Cordelia Stanwood]] | [[Ellsworth]] | 1865-08-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1968-11-20 | [[Ficheiro:Stanwood1900.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3796 | [[:d:Q27865141|Q27865141]] | [[Solveig Lund]] | [[Christiania]] | 1868-04-15 | [[Noruega]] | 1943-10-04 | [[Ficheiro:Solveig Lund (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3797 | [[:d:Q27901748|Q27901748]] | [[Marcela Mouján]] | [[Buenos Aires]] | 1970-10-06 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 3798 | [[:d:Q27902580|Q27902580]] | [[Elfi Kreiter]] | | 1936 | [[Alemaña]] | 2024-09-22 | [[Ficheiro:Schnittmeisterin Elfi Kreiter und Georg Stefan Troller 1986.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3799 | [[:d:Q27912879|Q27912879]] | [[Anna W Thorbjörnsson]] | | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 3800 | [[:d:Q27915324|Q27915324]] | [[Colette Fu]] | [[Princeton, Nova Jersey|Princeton]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3801 | [[:d:Q27917045|Q27917045]] | [[Claire Chevrier]] | [[Pau, Francia|Pau]] | 1963-06-21 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3802 | [[:d:Q27919227|Q27919227]] | [[Ida Nappelbaum]] | [[Minsk]] | 1900-06-13 | [[Unión Soviética]] | 1992-11-02 | |- | style='text-align:right'| 3803 | [[:d:Q27922126|Q27922126]] | [[Lea Golda Holterman]] | [[Haifa]] | 1976 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3804 | [[:d:Q27924842|Q27924842]] | [[Susan Jowsey]] | | 1962 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3805 | [[:d:Q27942411|Q27942411]] | [[Alina Baikova]] | [[Ucraína]] | 1989 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 3806 | [[:d:Q27947753|Q27947753]] | [[Katrina Tang]] | [[Talín]] | 1985-05-17 | [[Estonia]]<br/>[[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3807 | [[:d:Q27949754|Q27949754]] | [[Julia Christianson Hoffman]] | [[Manti]] | 1856-03-30 | [[Estados Unidos de América]] | 1934-11-30 | [[Ficheiro:Julia E. Hoffman, Untitled (Woman), ca. 1890s — 2005 0009 0001 P (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3808 | [[:d:Q27956137|Q27956137]] | [[Kan Xuan]] | [[Xuancheng]] | 1972 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 3809 | [[:d:Q27964805|Q27964805]] | [[Alex Rotas]] | [[Londres]] | 1949-09-16 | [[Grecia]]<br/>[[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3810 | [[:d:Q27974021|Q27974021]] | [[Marta Baserba Muñoz]] | [[Mont-ras]] | 1987 | [[España]] | | [[Ficheiro:Marta Baserba Muñoz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3811 | [[:d:Q27978952|Q27978952]] | [[Marion Coutts]] | [[Nixeria]] | 1965 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3812 | [[:d:Q27978993|Q27978993]] | [[Sue Darlow]] | | 1960 | [[Reino Unido]] | 2011 | |- | style='text-align:right'| 3813 | [[:d:Q27979021|Q27979021]] | [[Nancy Honey]] | | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3814 | [[:d:Q27999442|Q27999442]] | [[Namsa Leuba]] | [[Saint-Aubin]] | 1982 | [[Suíza]]<br/>[[Guinea]] | | |- | style='text-align:right'| 3815 | [[:d:Q28017643|Q28017643]] | [[Lore Feininger]] | [[Berlín]] | 1901-12-14 | [[Alemaña]] | 1991-11-08 | |- | style='text-align:right'| 3816 | [[:d:Q28025303|Q28025303]] | [[Mary E. Frey]] | | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3817 | [[:d:Q28025652|Q28025652]] | [[Maja Beskow]] | [[Öregrund church parish]] | 1877-11-15 | [[Suecia]] | 1964-02-09 | [[Ficheiro:Maja Beskow.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3818 | [[:d:Q28029004|Q28029004]] | [[Otti Zacharias]] | [[Amtsbezirk Wilstrup]] | 1906 | [[Alemaña]] | 1981-08-26 | |- | style='text-align:right'| 3819 | [[:d:Q28037429|Q28037429]] | [[Julie Dorrington]] | [[Northampton]] | 1940-10-19 | [[Reino Unido]] | 2010-12-21 | [[Ficheiro:Julie Dorrington.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3820 | [[:d:Q28037495|Q28037495]] | [[Cig Harvey]] | [[Devon]] | 1973 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3821 | [[:d:Q28043251|Q28043251]] | [[Rachel Owen]] | [[Cardiff]] | 1968-11-30 | [[Reino Unido]] | 2016-12-18 | |- | style='text-align:right'| 3822 | [[:d:Q28048968|Q28048968]] | [[Mouna Karray]] | [[Sfax]] | 1970 | [[Tunisia]] | | |- | style='text-align:right'| 3823 | [[:d:Q28050543|Q28050543]] | [[Franziska Rutishauser]] | [[Münsingen]] | 1962-07-12 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Franziska Rutishauser, bei Reproaufnahmen, vor dem Bild "Ophelia", im Atelier Berlin, 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3824 | [[:d:Q28069033|Q28069033]] | [[Michiko Yone]] | [[Toquio]] | 1967 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3825 | [[:d:Q28075518|Q28075518]] | [[Eliška Podzimková]] | [[Praga]] | 1992-03-27 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Portrét Elišky Podzimkové.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3826 | [[:d:Q28086008|Q28086008]] | [[Victoria Schultz]] | [[Helsinqui]] | 1941 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3827 | [[:d:Q28089481|Q28089481]] | [[Jeanne Devos]] | [[Bailleul]] | 1902-02-10 | [[Francia]] | 1989-06-18 | |- | style='text-align:right'| 3828 | [[:d:Q28136099|Q28136099]] | [[Yolanda Domínguez]] | [[Madrid]] | 1977 | [[España]] | | [[Ficheiro:Yolanda-Dominguez Artist.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3829 | [[:d:Q28151629|Q28151629]] | [[Cathrine Wessel]] | | 1962 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 3830 | [[:d:Q28167882|Q28167882]] | [[Helena Quist Kristensen]] | [[Støvring]] | 2000-04-05 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 3831 | [[:d:Q28212974|Q28212974]] | [[Solange Podell]] | [[14º distrito de París]] | 1927-06-01 | [[Francia]] | 2020-03-03 | [[Ficheiro:Solange Podell .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3832 | [[:d:Q28222818|Q28222818]] | [[Stacey Tyrell]] | [[Toronto]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3833 | [[:d:Q28317263|Q28317263]] | [[Gertrud Dübi-Müller]] | [[Solothurn]] | 1888-04-29 | [[Suíza]] | 1980-01-20 | [[Ficheiro:Gertrud Dübi-Müller in her Pic-Pic 1911 (unknown photographer).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3834 | [[:d:Q28379860|Q28379860]] | [[Marta Rebón]] | [[Barcelona]] | 1976-12-08 | [[España]] | | [[Ficheiro:Marta-Ingrid Rebón Rodríguez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3835 | [[:d:Q28435341|Q28435341]] | [[Elspeth Diederix]] | [[Nairobi]] | 1971-05-19 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3836 | [[:d:Q28470468|Q28470468]] | [[Leora Cheshin]] | [[Xerusalén]] | 1949-02-10 | [[Israel]] | 2023-04-22 | [[Ficheiro:ליאורה חשין.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3837 | [[:d:Q28480141|Q28480141]] | [[Maria Emelianova]] | [[Ekaterimburgo]] | 1987-04-05 | | | |- | style='text-align:right'| 3838 | [[:d:Q28503247|Q28503247]] | [[Marga Clark]] | [[Madrid]] | 1944-07-17 | [[España]] | | [[Ficheiro:Captura de pantalla 2016-12-29 a las 20.23.56.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3839 | [[:d:Q28528569|Q28528569]] | [[Joanna Zastróżna]] | [[Sopot]] | 1972 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Joanna Zastróżna, Andrzej Chyra, "Las", film set, Fuerteventura, 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3840 | [[:d:Q28536820|Q28536820]] | [[Shealeah Craighead]] | [[Connecticut]] | 1976-09-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Shealah Craighead (50043108942).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3841 | [[:d:Q28648842|Q28648842]] | [[Sharina Shahbazi]] | | 1974 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3842 | [[:d:Q28654896|Q28654896]] | [[Janet Pancho Gupta]] | [[Mabinay]] | 1976-11-03 | [[Filipinas]] | | [[Ficheiro:Janet Pancho Gupta, 2016 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3843 | [[:d:Q28659464|Q28659464]] | [[Sarah Schönfeld]] | [[Berlín]] | 1979 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3844 | [[:d:Q28681518|Q28681518]] | [[Madeleine Berkhemer]] | [[Bergen op Zoom]] | 1973-08-25 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2019-09-17 | |- | style='text-align:right'| 3845 | [[:d:Q28688867|Q28688867]] | [[Ako Tsutsumi]] | [[Kumamoto]] | 1965-11-22 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3846 | [[:d:Q28709773|Q28709773]] | [[Gil Hanly]] | [[Levin]] | 1934 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Gil Hanly, Dr Vanda Vitali and Dr Rodney Wilson (2007) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3847 | [[:d:Q28713603|Q28713603]] | [[Ariadekht Jahanbakhshan]] | | | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 3848 | [[:d:Q28718363|Q28718363]] | [[Ragna Vorkinnslien]] | | 1990 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Ragna Vorkinnslien.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3849 | [[:d:Q28720725|Q28720725]] | [[Viivi Huuska]] | [[Kankaanpää]] | 1989 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3850 | [[:d:Q28720728|Q28720728]] | [[Hanna Weselius]] | [[Kajaani]] | 1972 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Hanna Weselius in 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3851 | [[:d:Q28720767|Q28720767]] | [[Tiina Itkonen]] | [[Helsinqui]] | 1968 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3852 | [[:d:Q28720813|Q28720813]] | [[Katja Hagelstam]] | [[Helsinqui]] | 1965-11-27 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3853 | [[:d:Q28725852|Q28725852]] | [[Ellen Thorbecke]] | [[Wilmersdorf]] | 1902-05-26 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1973-09-11 | |- | style='text-align:right'| 3854 | [[:d:Q28729565|Q28729565]] | [[June Clark]] | [[Harlem]] | 1941 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3855 | [[:d:Q28731141|Q28731141]] | [[Zuzana Lazarová]] | [[Liberec]] | 1986-10-17 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 3856 | [[:d:Q28736363|Q28736363]] | [[Birgit Kahle]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1957 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Birgit Kahle Ohne Titel 1983.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3857 | [[:d:Q28738356|Q28738356]] | [[Ann Mandelbaum]] | [[Wilkes-Barre]] | 1945-07-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3858 | [[:d:Q28753687|Q28753687]] | [[Naomi Tirza Salamon]] | [[Xerusalén]] | 1965 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3859 | [[:d:Q28776956|Q28776956]] | [[Maria Marshall]] | [[Bombai]] | 1966-02-14 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Maria Marshall Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3860 | [[:d:Q28776979|Q28776979]] | [[Marie Bovo]] | [[Alacant]] | 1967 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3861 | [[:d:Q28780563|Q28780563]] | [[Tanja Sanila]] | [[Sevettijärvi]] | 1979 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3862 | [[:d:Q28784694|Q28784694]] | [[Merry Alpern]] | [[Nova York]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3863 | [[:d:Q28789980|Q28789980]] | [[Margaret Harker]] | [[Southport]] | 1920-01-17 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2013-02-16 | [[Ficheiro:Margaret Harker, 1952.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3864 | [[:d:Q28793819|Q28793819]] | [[Dicky Brand]] | [[Utrecht]] | 1955-10-12 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Nijmegen - Sculptuur op de hoek van de Kronenburgersingel en de Stieltjesstraat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3865 | [[:d:Q28801929|Q28801929]] | [[Barbara Kletter]] | [[Hengelo]] | 1960-09-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3866 | [[:d:Q28803092|Q28803092]] | [[Dorothee Golz]] | [[Mülheim an der Ruhr]] | 1960 | [[Austria]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3867 | [[:d:Q28805647|Q28805647]] | [[Sanja Medic]] | [[Belgrado]] | 1974-03-07 | [[Serbia]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3868 | [[:d:Q28815148|Q28815148]] | [[Ann Fessler]] | | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3869 | [[:d:Q28815173|Q28815173]] | [[Molly Landreth]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3870 | [[:d:Q28815184|Q28815184]] | [[Sarah Hobbs]] | [[Lynchburg]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3871 | [[:d:Q28815225|Q28815225]] | [[Terry Evans]] | [[Kansas City, Missouri|Kansas City]] | 1944-08-30 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3872 | [[:d:Q28820105|Q28820105]] | [[Hilke Maunder]] | [[Hamburgo]] | 1961-10-30 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3873 | [[:d:Q28835679|Q28835679]] | [[Teresa Hubbard]] | [[Dublín]] | 1965-02-20 | [[Irlanda]]<br/>[[Suíza]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3874 | [[:d:Q28836227|Q28836227]] | [[Florence At]] | [[Crespin]] | 1972-04-03 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3875 | [[:d:Q28836806|Q28836806]] | [[Minna Keene]] | [[Bad Arolsen]] | 1861-04-05 | [[Canadá]] | 1943-11-05 | [[Ficheiro:Minna Keene 1908.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3876 | [[:d:Q28839276|Q28839276]] | [[Verita Monselles]] | [[Buenos Aires]] | 1929 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2005 | |- | style='text-align:right'| 3877 | [[:d:Q28840342|Q28840342]] | [[Suzi Pilet]] | [[La Tour-de-Peilz]] | 1916-04-18 | [[Suíza]] | 2017-01-22 | |- | style='text-align:right'| 3878 | [[:d:Q28842305|Q28842305]] | [[Susan Mikula]] | [[Nova Jersey]] | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3879 | [[:d:Q28843591|Q28843591]] | [[Valentina Murabito]] | [[Giarre]] | 1981-09-28 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Selbstportraet Studie03 .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3880 | [[:d:Q28856401|Q28856401]] | [[Amy Elkins]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3881 | [[:d:Q28858660|Q28858660]] | [[Nadia Lee Cohen]] | [[Londres]] | 1992-11-15 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Nadia Lee Cohen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3882 | [[:d:Q28858917|Q28858917]] | [[Helga Franz]] | [[Bamberg]] | 1961-04-16 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3883 | [[:d:Q28859673|Q28859673]] | [[Erika DeFreitas]] | [[Toronto]] | 1980 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3884 | [[:d:Q28859681|Q28859681]] | [[Delphine A. Fawundu]] | [[Brooklyn]] | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3885 | [[:d:Q28860566|Q28860566]] | [[Carole Byard]] | [[Atlantic City, Nova Jersey|Atlantic City]] | 1941-07-22 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-01-11 | |- | style='text-align:right'| 3886 | [[:d:Q28860694|Q28860694]] | [[Stella Fakiyesi]] | [[Nixeria]] | 1971 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 3887 | [[:d:Q28860705|Q28860705]] | [[Christina Leslie]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3888 | [[:d:Q28862262|Q28862262]] | [[Arwa Abouon]] | [[Trípoli, Libia|Trípoli]] | 1982 | [[Libia]]<br/>[[Canadá]] | 2020-06-09 | [[Ficheiro:ArwaAbouon-MBAM2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3889 | [[:d:Q28862268|Q28862268]] | [[Helga Kohl]] | [[Silesia]] | 1943 | [[Namibia]] | | |- | style='text-align:right'| 3890 | [[:d:Q28863192|Q28863192]] | [[MIA]] | [[Montreal]] | 1920 | [[Canadá]] | 2010-11-26 | |- | style='text-align:right'| 3891 | [[:d:Q28864760|Q28864760]] | [[Debi Cornwall]] | [[Weymouth]] | 1973 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Debi Cornwall.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3892 | [[:d:Q28869285|Q28869285]] | [[Linda Day Clark]] | | 1963 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3893 | [[:d:Q28869335|Q28869335]] | [[Stephanie Dinkins]] | [[Perth Amboy]] | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3894 | [[:d:Q28870929|Q28870929]] | [[Jean Pagliuso]] | [[California]] | 1941 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3895 | [[:d:Q28871212|Q28871212]] | [[Ming Smith]] | [[Detroit]] | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ming Smith at Brooklyn Museum (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3896 | [[:d:Q28871547|Q28871547]] | [[Janet Henry]] | [[Harlem]] | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3897 | [[:d:Q28871965|Q28871965]] | [[Claire Beaugrand-Champagne]] | [[Montreal]] | 1948-04-24 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Photo Claire Beaugrand-Champagne.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3898 | [[:d:Q28872877|Q28872877]] | [[Naomi Savage]] | [[Jersey City]] | 1927-06-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2005-11-22 | |- | style='text-align:right'| 3899 | [[:d:Q28873662|Q28873662]] | [[Mariana Cook]] | [[Nova York]] | 1955-02-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3900 | [[:d:Q28874181|Q28874181]] | [[Melinda Mollineaux]] | [[Londres]] | 1964 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3901 | [[:d:Q28883426|Q28883426]] | [[Jill Freedman]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1939-10-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-10-09 | |- | style='text-align:right'| 3902 | [[:d:Q28883455|Q28883455]] | [[Sherie Scheer]] | [[Estherville]] | 1940 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3903 | [[:d:Q28889992|Q28889992]] | [[Louise Deglane]] | | 1868-11-05 | [[Francia]] | 1936-12-22 | |- | style='text-align:right'| 3904 | [[:d:Q28911604|Q28911604]] | [[Eylül Aslan]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3905 | [[:d:Q28911630|Q28911630]] | [[Laura Larson]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3906 | [[:d:Q28911655|Q28911655]] | [[Julia Gunther]] | [[Berlín]] | | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3907 | [[:d:Q28918621|Q28918621]] | [[Endia Beal]] | | 1985-02-08 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3908 | [[:d:Q28921776|Q28921776]] | [[April Hickox]] | [[Oakville]] | 1955 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3909 | [[:d:Q28922535|Q28922535]] | [[Arita Baaijens]] | [[Ede]] | 1956 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3910 | [[:d:Q28922683|Q28922683]] | [[Calla Sundbeck]] | [[Svenljunga parish]] | 1867-01-02 | [[Suecia]] | 1930-12-12 | [[Ficheiro:Calla Sundbeck, selvporträtt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3911 | [[:d:Q28922692|Q28922692]] | [[Hélène Edlund]] | [[Lindesberg]] | 1858-10-20 | [[Suecia]] | 1941-06-30 | |- | style='text-align:right'| 3912 | [[:d:Q28922698|Q28922698]] | [[Sofia Rudbeck]] | [[Gamla Uppsala sogn]] | 1866-05-02 | [[Suecia]] | 1937-10-28 | |- | style='text-align:right'| 3913 | [[:d:Q28922766|Q28922766]] | [[Sonia Ibáñez]] | [[Madrid]] | 1977-06-04 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3914 | [[:d:Q28924061|Q28924061]] | [[Alma Clutton]] | | 1873 | [[Canadá]] | 1955-10-10 | |- | style='text-align:right'| 3915 | [[:d:Q28924074|Q28924074]] | [[Lillian Baynes Griffin]] | | 1871 | [[Estados Unidos de América]] | 1916-01-28 | [[Ficheiro:Lillian Baynes Griffin, photographed by Jessie Tarbox Beals.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3916 | [[:d:Q28924075|Q28924075]] | [[Lillian Dean]] | [[Australia Occidental]] | 1899 | [[Australia]] | 1980-06-07 | [[Ficheiro:Lillian Dean and Harry Chan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3917 | [[:d:Q28924299|Q28924299]] | [[Yong Soon Min]] | [[Bugok]] | 1953-04-29 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-03-12 | |- | style='text-align:right'| 3918 | [[:d:Q28924473|Q28924473]] | [[Jeanne Dunning]] | [[Hartford, Connecticut|Hartford]] | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3919 | [[:d:Q28924929|Q28924929]] | [[Rana El Nemr]] | | 1974 | [[Exipto]] | | [[Ficheiro:Rana El Nemr - 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3920 | [[:d:Q28925046|Q28925046]] | [[Maika Elan]] | | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 3921 | [[:d:Q28925225|Q28925225]] | [[Susan Ciriclio]] | [[Nova York]] | 1946-11-27 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-08-19 | |- | style='text-align:right'| 3922 | [[:d:Q28927696|Q28927696]] | [[Rosemary Gilliat]] | [[Inglaterra]] | 1919-08-22 | [[Canadá]] | 2004-12-10 | |- | style='text-align:right'| 3923 | [[:d:Q28933233|Q28933233]] | [[Mariví Ibarrola]] | [[Nájera]] | 1956 | [[España]] | | [[Ficheiro:Marivi Ibarrola. Argazkilaria eta kazetaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3924 | [[:d:Q28935070|Q28935070]] | [[Cynthia Chalk]] | | 1913-12-09 | [[Canadá]] | 2018-04-05 | |- | style='text-align:right'| 3925 | [[:d:Q28935089|Q28935089]] | [[Isa Leshko]] | | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Isa Leshko.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3926 | [[:d:Q28935095|Q28935095]] | [[Joana Choumali]] | [[Abidjan]] | 1974 | [[Costa do Marfil]] | | |- | style='text-align:right'| 3927 | [[:d:Q28935102|Q28935102]] | [[Leslie Kaliades]] | | 1961 | | 1999 | |- | style='text-align:right'| 3928 | [[:d:Q28935118|Q28935118]] | [[Sharon Harper]] | | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3929 | [[:d:Q28935122|Q28935122]] | [[Theodosia Bond]] | | 1915 | | 2009-10-27 | |- | style='text-align:right'| 3930 | [[:d:Q28935131|Q28935131]] | [[Mary Beal]] | [[Moline]] | 1878-10-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1964-06-01 | [[Ficheiro:Mary Beal and John Borroughs (1911).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3931 | [[:d:Q28939009|Q28939009]] | [[Jessica Todd Harper]] | | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3932 | [[:d:Q28946086|Q28946086]] | [[Helen McCall]] | | 1899-02-07 | | 1956 | |- | style='text-align:right'| 3933 | [[:d:Q28946095|Q28946095]] | [[Vera Prasilova Scott]] | | 1899-03-25 | [[Estados Unidos de América]] | 1996-01-31 | |- | style='text-align:right'| 3934 | [[:d:Q28946848|Q28946848]] | [[Panthea Twitty]] | | 1912-09-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1977-10-21 | |- | style='text-align:right'| 3935 | [[:d:Q28950416|Q28950416]] | [[Rania Matar]] | [[Líbano]] | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Rania Matar Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3936 | [[:d:Q28951000|Q28951000]] | [[Helen Keiser]] | [[Zug]] | 1926-08-27 | [[Suíza]] | 2013-12-20 | [[Ficheiro:Helen Keiser.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3937 | [[:d:Q28957241|Q28957241]] | [[Lydia Panas]] | [[Filadelfia]] | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3938 | [[:d:Q28957242|Q28957242]] | [[Margaret De Patta]] | [[Tacoma, Washington|Tacoma]] | 1903-03-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1964 | [[Ficheiro:Margaret De Patta.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3939 | [[:d:Q28957262|Q28957262]] | [[Sorel Cohen]] | [[Montreal]] | 1936-12-29 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3940 | [[:d:Q28964305|Q28964305]] | [[Betty LaDuke]] | | 1933 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3941 | [[:d:Q28965806|Q28965806]] | [[Margarita Shahinian]] | [[Tbilisi]] | 1908-02-19 | [[Armenia]] | 2010 | [[Ficheiro:Մարգարիտա Շահինյան.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3942 | [[:d:Q28966710|Q28966710]] | [[Genevieve Gaignard]] | [[Orange]] | 1981 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3943 | [[:d:Q28967462|Q28967462]] | [[Teresa Serrano]] | [[Cidade de México]] | 1936 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 3944 | [[:d:Q28967913|Q28967913]] | [[Nicole Jolicoeur]] | [[Beauceville]] | 1947 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3945 | [[:d:Q28975184|Q28975184]] | [[Aurora Eugenia Latapí]] | | 1911 | [[México]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 3946 | [[:d:Q28975917|Q28975917]] | [[Lebohang Kganye]] | [[Katlehong]] | 1990 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 3947 | [[:d:Q28976233|Q28976233]] | [[Andrea Németh]] | [[Budapest]] | 1946-11-05 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 3948 | [[:d:Q28976254|Q28976254]] | [[Ágnes Szél]] | [[Budapest]] | 1944-07-25 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 3949 | [[:d:Q29000295|Q29000295]] | [[Rosetta Ernestine Carr]] | | 1845 | [[Canadá]] | 1907-07-06 | |- | style='text-align:right'| 3950 | [[:d:Q29000494|Q29000494]] | [[Blossom Caron]] | [[Montreal]] | 1905 | [[Canadá]] | 1999 | |- | style='text-align:right'| 3951 | [[:d:Q29016534|Q29016534]] | [[Pelagia Gdeczyk]] | [[Popowice, Kuyavian-Pomeranian Voivodeship]] | 1852 | [[Segunda República Polaca]] | 1930-08-01 | [[Ficheiro:Pelagia Gdeczyk (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3952 | [[:d:Q29017368|Q29017368]] | [[Henrietta Constantine]] | [[Otava]] | 1857 | | 1936 | |- | style='text-align:right'| 3953 | [[:d:Q29018358|Q29018358]] | [[Magda Siamkouri]] | [[Tesalónica]] | 1951 | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 3954 | [[:d:Q29021845|Q29021845]] | [[Klára Langer]] | [[Budapest]] | 1912-01-23 | [[Hungría]] | 1973-05-20 | |- | style='text-align:right'| 3955 | [[:d:Q29028450|Q29028450]] | [[Carol Armstrong]] | | 1955-05-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3956 | [[:d:Q29034977|Q29034977]] | [[Mónica Fernández Roldán]] | [[Granada]] | 1975 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3957 | [[:d:Q29043096|Q29043096]] | [[Marie-Alice Dumont]] | [[Saint-Alexandre-de-Kamouraska]] | 1892-10-10 | [[Canadá]] | 1985 | |- | style='text-align:right'| 3958 | [[:d:Q29043569|Q29043569]] | [[Karla Solano]] | [[San Xosé, Costa Rica|San Xosé]] | 1971-05-03 | [[Costa Rica]] | | |- | style='text-align:right'| 3959 | [[:d:Q29045548|Q29045548]] | [[Dorothy Benson]] | | 1901 | [[Canadá]] | 1996 | |- | style='text-align:right'| 3960 | [[:d:Q29045684|Q29045684]] | [[Betty Hahn]] | [[Chicago]] | 1940-10-11 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3961 | [[:d:Q29046721|Q29046721]] | [[Nikki van Es]] | [[Naarden]] | 1956-06-12 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3962 | [[:d:Q29046760|Q29046760]] | [[Sussy Vargas Alvarado]] | [[San Xosé, Costa Rica|San Xosé]] | 1967 | [[Costa Rica]] | | |- | style='text-align:right'| 3963 | [[:d:Q29050602|Q29050602]] | [[Helen Balfour Morrison]] | [[Evanston, Illinois|Evanston]] | 1900-08-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1984-11-06 | |- | style='text-align:right'| 3964 | [[:d:Q29053923|Q29053923]] | [[Diana Blok]] | [[Montevideo]] | 1952-12-26 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3965 | [[:d:Q29054988|Q29054988]] | [[Julia Feyrer]] | [[Victoria]] | 1982 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3966 | [[:d:Q29061199|Q29061199]] | [[Jadwiga Golcz]] | [[Gradowo, Kuyavian-Pomeranian Voivodeship]] | 1865-08-13 | [[Segunda República Polaca]] | 1936 | [[Ficheiro:Golcz Jadwiga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3967 | [[:d:Q29073335|Q29073335]] | [[Laurence Aëgerter]] | [[Marsella]] | 1972 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3968 | [[:d:Q29076380|Q29076380]] | [[Ellen Minna Heine]] | [[Wellington]] | 1907-08-20 | [[Nova Zelandia]] | 1989-07-27 | [[Ficheiro:EllenMHeine1934.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3969 | [[:d:Q29077527|Q29077527]] | [[Aldona Kmieć]] | [[Blachownia]] | 1977-06-16 | [[Australia]]<br/>[[Polonia]] | | [[Ficheiro:Aldona Kmiec.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3970 | [[:d:Q29100604|Q29100604]] | [[Thea Figee]] | [[Soest]] | 1952-10-14 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3971 | [[:d:Q29107332|Q29107332]] | [[Nancy Jacob]] | | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3972 | [[:d:Q29122115|Q29122115]] | [[Eunice Adorno]] | [[Cidade de México]] | 1982 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 3973 | [[:d:Q29122135|Q29122135]] | [[Marianne Eyde]] | [[Tønsberg]] | 1949 | [[Perú]]<br/>[[Noruega]] | 2022-06-07 | |- | style='text-align:right'| 3974 | [[:d:Q29167504|Q29167504]] | [[Paula Klien]] | [[Río de Xaneiro]] | 1968-08-23 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Paula Klien Invisibilities 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3975 | [[:d:Q29168177|Q29168177]] | [[Régine Mahaux]] | [[Liexa]] | 1967 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 3976 | [[:d:Q29190987|Q29190987]] | [[Lana Šlezić]] | | 1973 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3977 | [[:d:Q29219293|Q29219293]] | [[Tatana Kellner]] | | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3978 | [[:d:Q29221410|Q29221410]] | [[Arenda Oomen]] | | 1972-04-24 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3979 | [[:d:Q29221488|Q29221488]] | [[Eelkje Colmjon]] | | 1980 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3980 | [[:d:Q29221597|Q29221597]] | [[Ineke Oostveen]] | | 1966 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3981 | [[:d:Q29221688|Q29221688]] | [[Laura Samsom-Rous]] | [[Bandung]] | 1939-10-09 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2024-11-27 | |- | style='text-align:right'| 3982 | [[:d:Q29221782|Q29221782]] | [[Mirande Phernambucq]] | | 1966 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3983 | [[:d:Q29270790|Q29270790]] | [[Úrsula Bernath]] | [[Leipzig]] | 1915-12-26 | [[Alemaña]] | 2011-03-25 | |- | style='text-align:right'| 3984 | [[:d:Q29350698|Q29350698]] | [[Frida Hartz]] | [[Cidade de México]] | 1960-11-25 | [[México]] | | [[Ficheiro:MX TV OTRA MIRADA MUJERES FOTOPERIODISTAS, MAF (34275891744).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3985 | [[:d:Q29405006|Q29405006]] | [[Cigdem Yuksel]] | | 1989 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Turquía]] | | [[Ficheiro:Cigdem Yuksel bij het Freelancersfestival 2018 (42270321084) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3986 | [[:d:Q29418917|Q29418917]] | [[Oscaria Sarén]] | [[Helsinqui]] | 1851-01-05 | [[Gran Ducado de Finlandia]]<br/>[[Finlandia]] | 1934-10-22 | [[Ficheiro:M40 KUVKVV730 1592.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3987 | [[:d:Q29436160|Q29436160]] | [[Margriet Luyten]] | [[Venlo]] | 1952-09-23 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3988 | [[:d:Q29436162|Q29436162]] | [[Marijke Appelman]] | [[Haarlem]] | 1979 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3989 | [[:d:Q29436329|Q29436329]] | [[Sylvie Zijlmans]] | [[Geertruidenberg]] | 1964-02-19 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3990 | [[:d:Q29436357|Q29436357]] | [[Wapke Feenstra]] | | 1959-07-13 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Wapke Feenstra.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3991 | [[:d:Q29446450|Q29446450]] | [[Carmen Winant]] | | 1983 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3992 | [[:d:Q29446452|Q29446452]] | [[Mona Kasra]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3993 | [[:d:Q29446468|Q29446468]] | [[Nona Faustine]] | [[Brooklyn]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | 2025-03-20 | |- | style='text-align:right'| 3994 | [[:d:Q29452163|Q29452163]] | [[Sylvia Grace Borda]] | [[Vancouver]] | 20th century | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3995 | [[:d:Q29452278|Q29452278]] | [[Anastasia Khoroshilova]] | [[Moscova]] | 1978-11-20 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 3996 | [[:d:Q29452285|Q29452285]] | [[Jennifer Thoreson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3997 | [[:d:Q29452325|Q29452325]] | [[Susan Rankaitis]] | [[Cambridge, Massachusetts|Cambridge]] | 1949-09-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3998 | [[:d:Q29465980|Q29465980]] | [[Vida Yovanovich]] | [[A Habana]] | 1949 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 3999 | [[:d:Q29474028|Q29474028]] | [[Delphine Kreuter]] | [[Lión]] | 1973-06-08 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4000 | [[:d:Q29477876|Q29477876]] | [[Martina Lopez]] | [[Seattle]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 4001 | [[:d:Q29477883|Q29477883]] | [[Uche Odoh]] | [[Estado de Enugu]] | 1989-08-30 | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:Uche Odoh.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4002 | [[:d:Q29514948|Q29514948]] | [[Inga Lísa Middleton]] | [[Londres]] | 1964-12-09 | [[Reino Unido]]<br/>[[Islandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4003 | [[:d:Q29549549|Q29549549]] | [[Ewa Sierokosz]] | [[Sandomierz]] | 1950 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Ewa Sierokosz (Q29549549).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4004 | [[:d:Q29552061|Q29552061]] | [[Yael Davids]] | | 1968-06-15 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4005 | [[:d:Q29552639|Q29552639]] | [[Malin Persson]] | [[Gränna]] | 1978 | [[Suecia]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 4006 | [[:d:Q29555944|Q29555944]] | [[Ana Busto]] | [[Igorre]] | 1952 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4007 | [[:d:Q29556106|Q29556106]] | [[Avish Khebrehzadeh]] | | 1969 | [[Irán]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4008 | [[:d:Q29556378|Q29556378]] | [[Sanne De Wilde]] | [[Anveres]] | 1987 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Opening expositie The Dwarf Empire van Sanne de Wilde in De Brakke Grond (12248711874) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4009 | [[:d:Q29556662|Q29556662]] | [[Patricia Steur]] | | 1949<br/>1948 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Patricia Steur.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4010 | [[:d:Q29556826|Q29556826]] | [[Katja Mater]] | [[Hoorn]] | 1979-05-22 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 4011 | [[:d:Q29557694|Q29557694]] | [[Marjolijn Juray]] | [[Rotterdam]] | 1945-05-03 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2001-12-10 | [[Ficheiro:Portret van Marjolein Juray, 1967.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4012 | [[:d:Q29569019|Q29569019]] | [[Montse Riera]] | [[Centelles]] | 1964 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4013 | [[:d:Q29575253|Q29575253]] | [[Yvonne Dröge Wendel]] | [[Karlsruhe]] | 1961-05-10 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Yvonne Dröge Wendel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4014 | [[:d:Q29575438|Q29575438]] | [[Saskia Noor van Imhoff]] | [[Mission]] | 1982-01-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 4015 | [[:d:Q29642667|Q29642667]] | [[Tanja Muravskaja]] | [[Pärnu]] | 1978 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Artist Tanja Muravskaja in Kiasma 2015 04.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4016 | [[:d:Q29791458|Q29791458]] | [[Elin O'Hara Slavick]] | | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4017 | [[:d:Q29833746|Q29833746]] | [[Marcia Reed]] | [[Hollywood]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 4018 | [[:d:Q29833779|Q29833779]] | [[Karin Geiger]] | | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 4019 | [[:d:Q29834318|Q29834318]] | [[Berta Vicente Salas]] | [[Barcelona]] | 1994-03-22 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4020 | [[:d:Q29837112|Q29837112]] | [[Martha Swope]] | [[Tyler]] | 1928-02-22 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-01-12 | |- | style='text-align:right'| 4021 | [[:d:Q29837130|Q29837130]] | [[Hilda Clayton]] | [[Augusta, Xeorxia|Augusta]] | 1991-05-21 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-07-02 | [[Ficheiro:Hilda Clayton.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4022 | [[:d:Q29876148|Q29876148]] | [[Diana Coca]] | [[Palma]] | 1977 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4023 | [[:d:Q29876339|Q29876339]] | [[Soazig de La Moissonnière]] | [[Saint-Germain-en-Laye]] | 1981-08-28 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4024 | [[:d:Q29876698|Q29876698]] | [[Begoña Zubero]] | [[Bilbao]] | 1962 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4025 | [[:d:Q29877057|Q29877057]] | [[Marge Monko]] | [[Talín]] | 1976-10-27 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Marge Monko at the Opinion Festival 2022 in Paide, Estonia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4026 | [[:d:Q29913352|Q29913352]] | [[Tasneem Alsultan]] | [[Tucson]] | 1985-10-10 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Tasneem Alsultan (49010599007).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4027 | [[:d:Q29948789|Q29948789]] | [[Roswitha Pross]] | [[Neuenhain]] | 1949 | [[Alemaña]] | 2018-06-01 | |- | style='text-align:right'| 4028 | [[:d:Q29949660|Q29949660]] | [[Eva-Maria Horstick]] | [[Gescher]] | 1958 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4029 | [[:d:Q29976064|Q29976064]] | [[Marcella Campagnano]] | [[Milán]] | 1941 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Marcella Campaganano, March 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4030 | [[:d:Q30027215|Q30027215]] | [[Renate Eisenegger]] | [[Gelsenkirchen]] | 1949-07-22 | [[Suíza]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4031 | [[:d:Q30028832|Q30028832]] | [[Karin Mack]] | [[Viena]] | 1940 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Spiegelporträt kl11.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4032 | [[:d:Q30029012|Q30029012]] | [[Margot Pilz]] | [[Haarlem]] | 1936 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 4033 | [[:d:Q30029074|Q30029074]] | [[Suzanne Santoro]] | [[Brooklyn]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Suzanne Santoro by 1rhb.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4034 | [[:d:Q30075121|Q30075121]] | [[Kathrin Tillmanns]] | [[Rudolstadt]] | 1968 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4035 | [[:d:Q30076179|Q30076179]] | [[Adriana Argalia]] | [[Jesi]] | 1948 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Adriana Argalia fotografa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4036 | [[:d:Q30077485|Q30077485]] | [[Vanessa Pey]] | [[Tarragona]]<br/>[[Cidade de Tarragona]] | 1973 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4037 | [[:d:Q30077486|Q30077486]] | [[Marta Richardson]] | [[Tarragona]] | 1993 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4038 | [[:d:Q30077489|Q30077489]] | [[Maria Veses]] | [[Tarragona]] | 1979 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4039 | [[:d:Q30088361|Q30088361]] | [[Inga Helene Juul]] | [[Trondheim]] | 1967-06-03 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Portrait Inga Helene Juul.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4040 | [[:d:Q30088401|Q30088401]] | [[Julia Lindemalm]] | | 1984-05-15 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 4041 | [[:d:Q30090784|Q30090784]] | [[Sheryl Nields]] | [[Estados Unidos de América]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4042 | [[:d:Q30092790|Q30092790]] | [[Christine Wiegand]] | [[Dortmund]] | 1965-09-26 | [[Alemaña]] | 2016-06-05 | [[Ficheiro:Christine Wiegand.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4043 | [[:d:Q30118278|Q30118278]] | [[Renée Jacobs]] | [[Filadelfia]] | 1962-01-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Renée Jacobs.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4044 | [[:d:Q30122188|Q30122188]] | [[Sarah Pickering]] | [[Durham, Inglaterra|Durham]] | 1972 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4045 | [[:d:Q30122582|Q30122582]] | [[Jungjin Lee]] | [[Corea do Sur]] | 1961 | [[Corea do Sur]] | | [[Ficheiro:Jungjin-Lee.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4046 | [[:d:Q30122993|Q30122993]] | [[Christine Davis]] | | 1962-01-24 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4047 | [[:d:Q30127814|Q30127814]] | [[Antonia Mulas]] | [[Barbianello]] | 1939 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2014 | |- | style='text-align:right'| 4048 | [[:d:Q30131289|Q30131289]] | [[Clara Patek-Hochenadl]] | [[Viena]] | 1880-10-22 | [[Austria]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1963-03-23 | |- | style='text-align:right'| 4049 | [[:d:Q30156146|Q30156146]] | [[Edie McKee Harper]] | [[Kansas City (Q486472)|Kansas City]] | 1922-03-29 | [[Estados Unidos de América]] | 2010-01-10<br/>2010-01-23 | |- | style='text-align:right'| 4050 | [[:d:Q30228170|Q30228170]] | [[Delphine Diallo]] | [[París]] | 1977 | [[Francia]]<br/>[[Senegal]] | | |- | style='text-align:right'| 4051 | [[:d:Q30234237|Q30234237]] | [[Halina Holas-Idziak]] | [[Lviv]] | 1916 | | 2014-02-08 | |- | style='text-align:right'| 4052 | [[:d:Q30251192|Q30251192]] | [[Hana Hamplová]] | [[Praga]] | 1951-06-28 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | [[Ficheiro:Hana Hamplová (2022).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4053 | [[:d:Q30276201|Q30276201]] | [[Milagros Caturla]] | [[Barcelona]] | 1920 | [[España]] | 2008 | |- | style='text-align:right'| 4054 | [[:d:Q30323472|Q30323472]] | [[Arvida Byström]] | [[Estocolmo]] | 1991-10-04 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 4055 | [[:d:Q30323546|Q30323546]] | [[Emily Nkanga]] | [[Estado de Lagos]] | 1995-05-21 | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:Emily Nkanga in London.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4056 | [[:d:Q30324059|Q30324059]] | [[Cecilie Owren]] | | | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4057 | [[:d:Q30325683|Q30325683]] | [[Jolene Rickard]] | | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 4058 | [[:d:Q30325778|Q30325778]] | [[Sara Skorgan Teigen]] | [[Oslo]] | 1984-08-25 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4059 | [[:d:Q30327366|Q30327366]] | [[Christina Skreiberg]] | | 1981-03-21 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4060 | [[:d:Q30344034|Q30344034]] | [[Astrid Blom]] | [[Dordrecht]] | 1965 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4061 | [[:d:Q30349020|Q30349020]] | [[Marie al-Khazen]] | | 1899 | [[Líbano]] | 1983 | |- | style='text-align:right'| 4062 | [[:d:Q30437861|Q30437861]] | [[Emily Allchurch]] | [[Illa de Jersey (Q15706498)|Illa de Jersey]] | 1974 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4063 | [[:d:Q30465735|Q30465735]] | [[Dawn Mellor]] | [[Manchester]] | 1970 | | | [[Ficheiro:Mellor dawn artist.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4064 | [[:d:Q30501964|Q30501964]] | [[Khadija Saye]] | [[Londres]] | 1992-07-30 | [[Reino Unido]]<br/>[[Gambia]] | 2017-06-14 | |- | style='text-align:right'| 4065 | [[:d:Q30524155|Q30524155]] | [[Lola Flash]] | [[Montclair]] | 1959-02-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4066 | [[:d:Q30527584|Q30527584]] | [[Dareen Tatour]] | [[Reineh]] | 1982-04-16 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Dareen Tatour.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4067 | [[:d:Q30596017|Q30596017]] | [[Joan Cassis]] | [[Baltimore]] | 1952-09-10 | [[Estados Unidos de América]] | 1996-04-28 | |- | style='text-align:right'| 4068 | [[:d:Q30604264|Q30604264]] | [[Anna Chojnacka]] | [[Sosnowiec]] | 1914-12-02 | [[Polonia]] | 2007-12-25 | |- | style='text-align:right'| 4069 | [[:d:Q30608444|Q30608444]] | [[Corona González Santos]] | [[A Laracha]] | 1875-10-10 | [[España]] | 1972-05-11 | [[Ficheiro:Corona González Santos 1914.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4070 | [[:d:Q30611320|Q30611320]] | [[Marian Reismann]] | [[Szombathely]] | 1911-12-23 | [[Hungría]] | 1991-09-28 | |- | style='text-align:right'| 4071 | [[:d:Q30644708|Q30644708]] | [[Vera Jackson]] | [[Wichita]] | 1912-07-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1999-01-26 | |- | style='text-align:right'| 4072 | [[:d:Q30727661|Q30727661]] | [[Batia Suter]] | [[Bülach]] | 1967-09-15 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 4073 | [[:d:Q30728504|Q30728504]] | [[Regina Virserius]] | [[Helsingborg]] | 1969-03-08 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 4074 | [[:d:Q30728748|Q30728748]] | [[Laetitia Bica]] | [[Liexa]] | 1981 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 4075 | [[:d:Q30899075|Q30899075]] | [[Paca Arceo]] | [[Madrid]] | 1945-02-22 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4076 | [[:d:Q30903285|Q30903285]] | [[Tatiana Parcero]] | [[Cidade de México]] | 1967 | [[México]] | | [[Ficheiro:Tatiana Parcero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4077 | [[:d:Q30903293|Q30903293]] | [[Yvonne Venegas]] | [[Long Beach]] | 1970-11-24 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4078 | [[:d:Q30915265|Q30915265]] | [[Elena Damiani]] | [[Lima]] | 1979 | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 4079 | [[:d:Q30917650|Q30917650]] | [[Viki Ospina]] | [[Barranquilla]] | 1948 | [[Colombia]] | | |- | style='text-align:right'| 4080 | [[:d:Q30936792|Q30936792]] | [[Adone Kudō]] | [[Toquio]] | 1994-12-06 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4081 | [[:d:Q30951220|Q30951220]] | [[Yu Jing-Pin]] | [[Kaohsiung]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 4082 | [[:d:Q31088044|Q31088044]] | [[Satu Kiljunen]] | | 1955 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4083 | [[:d:Q31092421|Q31092421]] | [[Márta Szabó]] | [[Székesfehérvár]] | 1966 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 4084 | [[:d:Q31093338|Q31093338]] | [[Mucsy Szilvia]] | [[Budapest]] | 1973-06-20 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 4085 | [[:d:Q31183337|Q31183337]] | [[Ljubica Mrkalj]] | [[Odžaci]] | 1946-06-30 | | | |- | style='text-align:right'| 4086 | [[:d:Q31192150|Q31192150]] | [[Gergana Lapteva]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | 1977-02-17 | [[Bulgaria]] | | [[Ficheiro:Гергана Лаптева.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4087 | [[:d:Q31197583|Q31197583]] | [[Roni Ben Ari]] | [[Ramat Gan]] | 1947-07-25 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:רוני בן ארי .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4088 | [[:d:Q31210743|Q31210743]] | [[Sandra Reinflet]] | [[Thionville]] | 1981-11-11 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4089 | [[:d:Q31338782|Q31338782]] | [[Noelle Théard]] | [[El Paso, Texas|El Paso]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4090 | [[:d:Q31736967|Q31736967]] | [[Lien Botha]] | | 1961 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 4091 | [[:d:Q31738725|Q31738725]] | [[Rina Sherman]] | | 1956-11-20 | [[Suráfrica]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4092 | [[:d:Q31789877|Q31789877]] | [[Marietta Kobald]] | [[Coira (Q69007)|Coira]] | | | | [[Ficheiro:Marietta Kobald.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4093 | [[:d:Q31902032|Q31902032]] | [[Amit Berlowitz]] | [[Tel Aviv]] | 1970 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4094 | [[:d:Q32280528|Q32280528]] | [[Toni Tones]] | | 1985-07-20 | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:Toni Tones NDaniTV.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4095 | [[:d:Q32280840|Q32280840]] | [[Sylvia Duran Sharnoff]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 4096 | [[:d:Q32564292|Q32564292]] | [[Joan Roth]] | [[Detroit]] | 1942-08-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4097 | [[:d:Q33018235|Q33018235]] | [[Mayra Martell]] | [[Ciudad Juárez]] | 1984<br/>1979 | [[México]] | | [[Ficheiro:Cuartos vacíos de Maira Martell en la exposición Feminicidio en México.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4098 | [[:d:Q33044553|Q33044553]] | [[Cloudy Rhodes]] | [[Palm Beach]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4099 | [[:d:Q33100373|Q33100373]] | [[Jeanne-Marie Barbey]] | [[París]] | 1876-07-17<br/>1882 | [[Francia]] | 1960-08-12 | |- | style='text-align:right'| 4100 | [[:d:Q33107793|Q33107793]] | [[Brigitte Pougeoise]] | | 20th century | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4101 | [[:d:Q33122262|Q33122262]] | [[Lyona]] | [[Esparreguera]] | 1979-08-01 | [[España]] | | [[Ficheiro:Catosfera 2021 - Jo soc influencer 07.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4102 | [[:d:Q33127640|Q33127640]] | [[Lucy Cooke]] | [[East Sussex]] | 1970-03-22 | | | |- | style='text-align:right'| 4103 | [[:d:Q33128899|Q33128899]] | [[Doris von Schönthan]] | [[Worms]] | 1905 | [[Alemaña]] | 1961 | [[Ficheiro:Schoenthan doris v 1927.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4104 | [[:d:Q33131475|Q33131475]] | [[Agustina Zugasti]] | | | [[España]] | | [[Ficheiro:Boda de la bella señorita Agustina Zugasti con D. Ricardo Martín, propietario de «Photo-Carte».jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4105 | [[:d:Q33132533|Q33132533]] | [[Alenka Ložar]] | | | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Alenka Ložar 1963.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4106 | [[:d:Q33133464|Q33133464]] | [[Andrea Bienert]] | | | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4107 | [[:d:Q33133484|Q33133484]] | [[Angela Elbern]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4108 | [[:d:Q33133508|Q33133508]] | [[Anna Halász]] | | 1836 | [[Hungría]] | 1890 | |- | style='text-align:right'| 4109 | [[:d:Q33237368|Q33237368]] | [[Lill-Ann Chepstow-Lusty]] | [[Oslo]] | 1960 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Lill-Ann Chepstow-Lusty Wellutstyrt fotograf.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4110 | [[:d:Q33646937|Q33646937]] | [[Quintalle Nix]] | [[Heerlen]] | 1971 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Quintalle Nix 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4111 | [[:d:Q33662643|Q33662643]] | [[Hela Ammar]] | [[Tunes]] | 1969-06-02 | [[Tunisia]] | | |- | style='text-align:right'| 4112 | [[:d:Q33687496|Q33687496]] | [[Libuše Paclová]] | [[Poprad]] | 1928-01-09 | [[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 4113 | [[:d:Q33977745|Q33977745]] | [[Niu Weiyu]] | | 1927-01 | [[República Popular da China]] | 2020-06-03 | |- | style='text-align:right'| 4114 | [[:d:Q33996038|Q33996038]] | [[Milena Findeis]] | [[Pirka]] | 1967-08-10 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 4115 | [[:d:Q34371053|Q34371053]] | [[Doris McKellar]] | | 1897 | [[Australia]] | 1984 | [[Ficheiro:Doris Mckellar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4116 | [[:d:Q35331644|Q35331644]] | [[Catherine Crouch]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4117 | [[:d:Q35650718|Q35650718]] | [[Christiane Feser]] | [[Würzburg]] | 1977 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4118 | [[:d:Q35707371|Q35707371]] | [[Chelsea Kennedy]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4119 | [[:d:Q35711051|Q35711051]] | [[Cherie A. Thurlby]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4120 | [[:d:Q36030128|Q36030128]] | [[Williamina Parrish]] | | 1879-09-09 | [[Estados Unidos de América]] | 1941-01-03 | [[Ficheiro:Williamina Parrish.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4121 | [[:d:Q36030316|Q36030316]] | [[Grace Parrish]] | | 1881-08-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1954-03-09 | [[Ficheiro:Grace Parrish.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4122 | [[:d:Q36173305|Q36173305]] | [[Arlene Gottfried]] | [[Brooklyn]] | 1950-08-26 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-08-08 | |- | style='text-align:right'| 4123 | [[:d:Q36477278|Q36477278]] | [[Julie Edel Hardenberg]] | [[Nuuk]] | 1971 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 4124 | [[:d:Q36519983|Q36519983]] | [[Kim Wall]] | [[Trelleborg]] | 1987-03-23 | [[Suecia]] | 2017-08 | |- | style='text-align:right'| 4125 | [[:d:Q36571462|Q36571462]] | [[Hilda Mabel Canter]] | [[Highbury]] | 1922 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2007-01-15 | |- | style='text-align:right'| 4126 | [[:d:Q36586651|Q36586651]] | [[Jessie Sproat Bayliss Elliott]] | | 1869-08-25 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | | [[Ficheiro:Jessie Sproat Bayliss-Elliott British Mycological Society 1918 (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4127 | [[:d:Q36632423|Q36632423]] | [[Marta Verheyen]] | [[Torroella de Montgrí]] | 1991 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4128 | [[:d:Q37015997|Q37015997]] | [[Monica Englund]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 4129 | [[:d:Q37016259|Q37016259]] | [[Mariette Lindstein]] | [[Halmstad]] | 1958 | | | [[Ficheiro:Mariette Lindstein.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4130 | [[:d:Q37016922|Q37016922]] | [[Lena Hellström]] | | 1952 | [[Suecia]] | 2019 | |- | style='text-align:right'| 4131 | [[:d:Q37140460|Q37140460]] | [[Amélie Galup]] | [[Bordeos]] | 1856 | [[Francia]] | 1943 | |- | style='text-align:right'| 4132 | [[:d:Q37198384|Q37198384]] | [[Annette Merrild]] | [[Herning]] | 1972-02-21 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 4133 | [[:d:Q37242184|Q37242184]] | [[Fatemeh Moosavi]] | [[Irán]] | 1983-07-23 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 4134 | [[:d:Q37449978|Q37449978]] | [[Lallie Charles]] | [[Ireland]] | 1869 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1919-04-05 | [[Ficheiro:Lallie Charles self-portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4135 | [[:d:Q37493276|Q37493276]] | [[Ditte Haarløv Johnsen]] | [[Copenhague]] | 1977 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 4136 | [[:d:Q37805782|Q37805782]] | [[Simone Marinho]] | [[Río de Xaneiro]] | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 4137 | [[:d:Q37885816|Q37885816]] | [[Eva Rinaldi]] | [[Sydney]] | 1971-11-16 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Eva Rinaldi Arthur Premier (5621600417).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4138 | [[:d:Q37886243|Q37886243]] | [[Helena Bonnevier]] | | 1980-06-20 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 4139 | [[:d:Q37886615|Q37886615]] | [[Helene C. Stikkel]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4140 | [[:d:Q37996894|Q37996894]] | [[Briana Blasko]] | | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 4141 | [[:d:Q38097491|Q38097491]] | [[Karin Hellman]] | [[Jakobstad]] | 1915-07-08 | [[Finlandia]] | 2004-02-25 | [[Ficheiro:Karin-Hellman-1949.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4142 | [[:d:Q38102963|Q38102963]] | [[Setareh Hosseini]] | [[Teherán]] | 1993-12-07 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 4143 | [[:d:Q38105800|Q38105800]] | [[Marte Aas]] | | 1966-12-15 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4144 | [[:d:Q38165562|Q38165562]] | [[Margaret Malandruccolo]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 4145 | [[:d:Q38202715|Q38202715]] | [[Jade Matarazzo]] | [[São Paulo]] | 1966-04-26 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 4146 | [[:d:Q38233241|Q38233241]] | [[Lenise Pinheiro]] | | 1960 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 4147 | [[:d:Q38279153|Q38279153]] | [[Yoshida Nagi]] | | 1986-07-06 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4148 | [[:d:Q38345689|Q38345689]] | [[Leena Turpeinen]] | [[Kiuruvesi]] | 1941-07-13 | [[Finlandia]] | 2012-12-06 | |- | style='text-align:right'| 4149 | [[:d:Q39039359|Q39039359]] | [[Halina Holas-Idziakowa]] | [[Lviv]] | 1916 | [[Polonia]] | 2014-02-07 | |- | style='text-align:right'| 4150 | [[:d:Q39039377|Q39039377]] | [[Zofia Lubczyńska]] | [[Katowice]] | 1938-04-10 | [[Polonia]] | 2008-01-26 | |- | style='text-align:right'| 4151 | [[:d:Q39190435|Q39190435]] | [[Cora H. Clarke]] | [[Meadville]] | 1851-02-09 | [[Estados Unidos de América]] | 1916-04-02 | [[Ficheiro:Cora H. Clarke.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4152 | [[:d:Q39356426|Q39356426]] | [[Bernice Agar]] | [[Bowen]] | 1885 | [[Australia]] | 1976 | |- | style='text-align:right'| 4153 | [[:d:Q39367206|Q39367206]] | [[Harriett Pettifore Brims]] | | 1864 | | 1939 | |- | style='text-align:right'| 4154 | [[:d:Q39533047|Q39533047]] | [[Amelia Elizabeth Guppy]] | [[Hertfordshire]] | 1808 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1888 | |- | style='text-align:right'| 4155 | [[:d:Q39875458|Q39875458]] | [[Émilie Vast]] | | 1978 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Vast livres.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4156 | [[:d:Q40031458|Q40031458]] | [[Mayumi Hosokura]] | | 1979 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4157 | [[:d:Q40154054|Q40154054]] | [[Bárbara Brändli]] | [[Schaffhausen]] | 1932-11-21 | [[Suíza]]<br/>[[Venezuela]] | 2011-12-27 | |- | style='text-align:right'| 4158 | [[:d:Q40327337|Q40327337]] | [[Aina Puce]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 4159 | [[:d:Q40332201|Q40332201]] | [[Bolesława Zdanowska]] | [[Varsovia]] | 1908 | | 1981 | |- | style='text-align:right'| 4160 | [[:d:Q40680560|Q40680560]] | [[Gabrielle Keiller]] | [[North Berwick]] | 1908-08-10 | [[Reino Unido]] | 1995-12-23 | |- | style='text-align:right'| 4161 | [[:d:Q40747663|Q40747663]] | [[Åsa Scherdin-Lambert]] | [[Estocolmo]] | 1932-11-13 | [[Suecia]] | 2024-02-21 | [[Ficheiro:Åsa Scherdin-Lambert.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4162 | [[:d:Q40748947|Q40748947]] | [[Barbara Leisgen]] | [[Gengenbach]] | 1940-08-18 | [[Alemaña]] | 2017-04-24 | |- | style='text-align:right'| 4163 | [[:d:Q40888137|Q40888137]] | [[Maha Al-Asaker]] | [[Kuwait]] | 1977-11-29 | [[Kuwait]] | | [[Ficheiro:Maha Alasaker.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4164 | [[:d:Q40919875|Q40919875]] | [[Nicole Böhm]] | [[Germersheim]] | 1974-06-03 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Nicole Böhm.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4165 | [[:d:Q41048231|Q41048231]] | [[Georgia Engelhard]] | | 1906-11-19 | [[Estados Unidos de América]] | 1986-09-14 | |- | style='text-align:right'| 4166 | [[:d:Q41245123|Q41245123]] | [[Ricarda Schwerin]] | [[Gotinga]] | 1912-01-30 | [[Alemaña]]<br/>[[Suíza]]<br/>[[Israel]] | 1999-07-29 | |- | style='text-align:right'| 4167 | [[:d:Q41276683|Q41276683]] | [[Anna Sluijter]] | [[Ámsterdam]] | 1866-12-05 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1931-12-07 | |- | style='text-align:right'| 4168 | [[:d:Q41338497|Q41338497]] | [[Gerharda Matthijssen]] | [[Leeuwarden]] | 1830-10-19 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1907-12-23 | [[Ficheiro:GerardaMatthijssen1890.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4169 | [[:d:Q41346755|Q41346755]] | [[Barbara Van Cleve]] | | 1935 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4170 | [[:d:Q41439804|Q41439804]] | [[Josefina Quezada]] | | 1925 | [[México]] | 2012-05 | |- | style='text-align:right'| 4171 | [[:d:Q41442496|Q41442496]] | [[Hanna Horsberg Hansen]] | [[Kongsvinger Municipality]] | 1957-01-19<br/>1957 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4172 | [[:d:Q41553961|Q41553961]] | [[Augusta Zetterling]] | [[Estocolmo]] | 1840-01-09 | [[Suecia]] | 1898-03-29 | [[Ficheiro:Augusta Zetterling (1840-1898).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4173 | [[:d:Q41561953|Q41561953]] | [[Agnès Geoffray]] | [[Saint-Chamond]] | 1973 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4174 | [[:d:Q41562326|Q41562326]] | [[Jin Lee]] | [[Seúl]] | 1961-03-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4175 | [[:d:Q41621075|Q41621075]] | [[Fredericka Foster]] | [[Seattle]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4176 | [[:d:Q41627635|Q41627635]] | [[Gabriela Rivera]] | [[Santiago de Chile]] | 1977-11-04 | [[Chile]] | | [[Ficheiro:Presentación Gabriela Rivera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4177 | [[:d:Q41634582|Q41634582]] | [[Annie Baillargeon]] | [[Arthabaska]] | 1978 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4178 | [[:d:Q41685644|Q41685644]] | [[Laura Hospes]] | [[Wageningen]] | 1994-06-04 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:LauraHospes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4179 | [[:d:Q41693886|Q41693886]] | [[Katarina Benzova]] | [[Liptovský Mikuláš]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 4180 | [[:d:Q41694123|Q41694123]] | [[Dixie Sheridan]] | | 1943 | | | |- | style='text-align:right'| 4181 | [[:d:Q41709734|Q41709734]] | [[Holly Roberts]] | [[Boulder, Colorado|Boulder]] | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4182 | [[:d:Q41733402|Q41733402]] | [[Gabriella Mercadini]] | [[Venecia]] | 20th century | [[Italia]] | 2012-02-18 | |- | style='text-align:right'| 4183 | [[:d:Q41776908|Q41776908]] | [[Cristina Kahlo]] | [[Cidade de México]] | 1960 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 4184 | [[:d:Q41784719|Q41784719]] | [[Fanči Šarf]] | [[Liubliana]] | 1924 | [[Eslovenia]]<br/>[[República Federal Socialista de Iugoslavia]]<br/>[[Reino de Iugoslavia]] | | [[Ficheiro:Fanči Šarf 1953.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4185 | [[:d:Q41785873|Q41785873]] | [[Hildegard Heise]] | [[Lübeck]] | 1897-06-01 | | 1979-12-19 | [[Ficheiro:Anita Ree portrait of photographer Hildegard Heise.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4186 | [[:d:Q41791840|Q41791840]] | [[Monika Fischer]] | [[Sankt Gallen]] | 1971-05-15 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 4187 | [[:d:Q41793645|Q41793645]] | [[Justyna Mielnikiewicz]] | [[Gmina Marklowice]] | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 4188 | [[:d:Q41799599|Q41799599]] | [[Joyce Boghosian]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4189 | [[:d:Q41947354|Q41947354]] | [[Dilan Bozyel]] | [[Diyarbakır]] | 1985 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 4190 | [[:d:Q42054842|Q42054842]] | [[Astrid Kirschey]] | [[Wermelskirchen]] | 1964 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4191 | [[:d:Q42172983|Q42172983]] | [[Lely Kempin]] | [[Altona]] | 1878-08-02 | [[Alemaña]] | 1971-04-05<br/>1958 | |- | style='text-align:right'| 4192 | [[:d:Q42174098|Q42174098]] | [[Edla Jenny Roos]] | [[Sundsvalls parish]] | 1835-05-10 | [[Suecia]] | 1901-03-15 | [[Ficheiro:Jenny Roos SPA3 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4193 | [[:d:Q42175965|Q42175965]] | [[Emmanuelle Brisson]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4194 | [[:d:Q42293070|Q42293070]] | [[Marianne Strobl]] | [[Vrbno pod Pradědem]] | 1865-02-24 | [[Imperio Austríaco]]<br/>[[Cisleitania]]<br/>[[Reino de Hungría (Q25395037)|Reino de Hungría]] | 1917-02-13 | |- | style='text-align:right'| 4195 | [[:d:Q42298346|Q42298346]] | [[Hélène Hoppenot]] | [[19º distrito de París]] | 1894-07-25 | [[Francia]] | 1990-12-21 | |- | style='text-align:right'| 4196 | [[:d:Q42311062|Q42311062]] | [[Tina Schick]] | [[Melle (Q6954)|Melle]] | 1964 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4197 | [[:d:Q42313435|Q42313435]] | [[Margaretta Kuhlthau Mitchell]] | [[Brooklyn]] | 1935-05-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4198 | [[:d:Q42313436|Q42313436]] | [[Susan Wides]] | | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4199 | [[:d:Q42313483|Q42313483]] | [[Olivia Parker]] | [[Boston]] | 1941 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4200 | [[:d:Q42313488|Q42313488]] | [[Barbara P. Norfleet]] | [[Lakewood Township]] | 1926-02-18 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4201 | [[:d:Q42313529|Q42313529]] | [[Mary A. Bartlett]] | [[Ohio]] | 1846-03-02 | [[Estados Unidos de América]] | 1913-05-20 | [[Ficheiro:Mary A. Bartlett (page 33 crop).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4202 | [[:d:Q42313543|Q42313543]] | [[Lynn Geesaman]] | | 1938 | [[Estados Unidos de América]] | 2020 | |- | style='text-align:right'| 4203 | [[:d:Q42314865|Q42314865]] | [[Michal Cole]] | [[Haifa]] | 1974 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4204 | [[:d:Q42315104|Q42315104]] | [[Abby Robinson]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4205 | [[:d:Q42315127|Q42315127]] | [[Rosalie Thorne McKenna]] | [[Houston, Texas|Houston]] | 1918-11-15 | [[Estados Unidos de América]] | 2003-06-15 | |- | style='text-align:right'| 4206 | [[:d:Q42315143|Q42315143]] | [[Susan Unterberg]] | [[Nova York]] | 1941 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4207 | [[:d:Q42315196|Q42315196]] | [[Margaret Morton]] | [[Akron, Ohio|Akron]] | 1948-10-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-06-27 | |- | style='text-align:right'| 4208 | [[:d:Q42315234|Q42315234]] | [[Sandra Weiner]] | | 1921 | [[Estados Unidos de América]] | 2014 | |- | style='text-align:right'| 4209 | [[:d:Q42315283|Q42315283]] | [[Mildred Grossman]] | | 1916 | [[Estados Unidos de América]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 4210 | [[:d:Q42319452|Q42319452]] | [[Martha Hale Harvey]] | [[Gloucester]] | 1862<br/>1863-06-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1949 | |- | style='text-align:right'| 4211 | [[:d:Q42322250|Q42322250]] | [[Jackie Martin]] | [[Braddock]] | 1903-04-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1969-12-15 | [[Ficheiro:Osten-Unden-and-Tage-Erlander-with-his-wife-are-photographed-by-Cecilia-B-Martin-142439873505.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4212 | [[:d:Q42381824|Q42381824]] | [[Chris Dreier]] | [[Wuppertal]] | 1961-06-25 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4213 | [[:d:Q42398927|Q42398927]] | [[Mariana Méndez]] | [[Montevideo]] | 1966-06-13 | [[Uruguai]] | | |- | style='text-align:right'| 4214 | [[:d:Q42416300|Q42416300]] | [[Serena Wadham]] | | 1930 | [[Reino Unido]] | 2006 | |- | style='text-align:right'| 4215 | [[:d:Q42424665|Q42424665]] | [[Mieke Schlaman]] | [[Tilburg]] | 1946-10-07 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2023-03-02 | |- | style='text-align:right'| 4216 | [[:d:Q42429139|Q42429139]] | [[Carin Verbruggen]] | | 1966 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 4217 | [[:d:Q42429186|Q42429186]] | [[Gerda van der Veen]] | [[Ámsterdam]] | 1934-09-12 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2006-07-09 | |- | style='text-align:right'| 4218 | [[:d:Q42429192|Q42429192]] | [[Hanna Elkan]] | [[Berlín]] | 1893-12-19 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Reich Alemán]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 4219 | [[:d:Q42429347|Q42429347]] | [[Will Bakker]] | [[Dordrecht]] | 1944-05-07 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Quast-03klein.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4220 | [[:d:Q42529356|Q42529356]] | [[Simone Oppliger]] | [[Renan]] | 1947-06-23 | [[Suíza]] | 2006-05-04 | |- | style='text-align:right'| 4221 | [[:d:Q42563967|Q42563967]] | [[Ana Vitória Mussi]] | [[Laguna]] | 1943 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 4222 | [[:d:Q42572972|Q42572972]] | [[Magali Meneses]] | [[Santiago de Chile]] | 1950-02-17 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 4223 | [[:d:Q42675457|Q42675457]] | [[Lillian B. Allen]] | [[Winnipeg]] | 1904-11-09 | [[Canadá]] | 1994-11-13 | |- | style='text-align:right'| 4224 | [[:d:Q42714485|Q42714485]] | [[Isabelle Schmitt]] | [[París]] | 1976-03<br/>1976 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4225 | [[:d:Q42720917|Q42720917]] | [[Marjorie Doggett]] | [[Sussex]] | 1921 | | 2010-08-15 | |- | style='text-align:right'| 4226 | [[:d:Q42728860|Q42728860]] | [[Shizuka Yokomizo]] | [[Toquio]] | 1966 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4227 | [[:d:Q42760491|Q42760491]] | [[Norah Smyth]] | | 1874-03-22 | | 1963 | [[Ficheiro:Norah Smyth suffragette.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4228 | [[:d:Q42814644|Q42814644]] | [[C.Moore Hardy]] | [[Sydney]] | 1955 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 4229 | [[:d:Q42888150|Q42888150]] | [[Sokari Ekine]] | | | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:Sokari Ekine auf der re publica10 (4522833903).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4230 | [[:d:Q42892041|Q42892041]] | [[Elsie Holloway]] | [[St. John's]] | 1882 | [[Canadá]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 4231 | [[:d:Q42904033|Q42904033]] | [[Laura Luostarinen]] | [[Joutseno]] | 1952 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4232 | [[:d:Q42904803|Q42904803]] | [[Marianne Gast]] | | 1910 | [[Alemaña]] | 1958 | |- | style='text-align:right'| 4233 | [[:d:Q42904817|Q42904817]] | [[Gertrudis de Moses]] | [[Brandenburg an der Havel]] | 1901-01-27 | [[Chile]] | 1995-01-25 | |- | style='text-align:right'| 4234 | [[:d:Q43009413|Q43009413]] | [[Madge Smith]] | [[Iden]] | 1898-04-07 | [[Canadá]] | 1974-04-18 | |- | style='text-align:right'| 4235 | [[:d:Q43084400|Q43084400]] | [[Meridith Kohut]] | | 1983 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4236 | [[:d:Q43128354|Q43128354]] | [[Consuelo Castañeda]] | [[A Habana]] | 1958 | [[Cuba]] | | |- | style='text-align:right'| 4237 | [[:d:Q43130659|Q43130659]] | [[Margi Geerlinks]] | [[Kampen]] | 1970 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 4238 | [[:d:Q43133623|Q43133623]] | [[Joan Lyons]] | [[Nova York]] | 1937 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4239 | [[:d:Q43133774|Q43133774]] | [[Brigitta Malche]] | [[Linz]] | 1938-03-12 | [[Suíza]]<br/>[[Austria]] | | [[Ficheiro:Porträt Brigitta Malche.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4240 | [[:d:Q43134223|Q43134223]] | [[Sheila Metzner]] | [[Nova York]] | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4241 | [[:d:Q43136533|Q43136533]] | [[Melanie Schiff]] | | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4242 | [[:d:Q43138217|Q43138217]] | [[Cami Stone]] | [[Vilvoorde]] | 1892<br/>1891 | [[Bélxica]] | 1975-01-01 | [[Ficheiro:Sasha Stone - Portrait of Cami Stone, 1929.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4243 | [[:d:Q43138415|Q43138415]] | [[Elisabeth Sunday]] | | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4244 | [[:d:Q43138551|Q43138551]] | [[Kazuna Taguchi]] | [[Toquio (Q7473516)|Toquio]] | 1979 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4245 | [[:d:Q43139165|Q43139165]] | [[Marjukka Vainio]] | [[Renko]] | 1953-05-24 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4246 | [[:d:Q43234603|Q43234603]] | [[Gladys Reeves]] | | 1890 | [[Canadá]] | 1974-04-26 | [[Ficheiro:Portrait of Gladys Reeves (16457646217).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4247 | [[:d:Q43269469|Q43269469]] | [[Katie Taft]] | [[Boulder, Colorado|Boulder]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 4248 | [[:d:Q43388387|Q43388387]] | [[Matuschka]] | [[Nova Jersey]] | 1954-03-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Matuschka in Forcalquier, France in 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4249 | [[:d:Q43388506|Q43388506]] | [[Nakeya Brown]] | | 1988 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4250 | [[:d:Q43388522|Q43388522]] | [[Rae Russel]] | [[Brooklyn]] | 1925-05-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2008-10-17 | [[Ficheiro:Rae Russel big smile 60's no glasses.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4251 | [[:d:Q43424858|Q43424858]] | [[Yuko Kawasaki]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4252 | [[:d:Q43434386|Q43434386]] | [[Paula Arbide]] | [[Buenos Aires]] | 1979 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4253 | [[:d:Q43556093|Q43556093]] | [[Grit Kallin Fischer]] | [[Frankfurt]] | 1897<br/>1896-04-26 | [[Alemaña]] | 1973-07-17 | |- | style='text-align:right'| 4254 | [[:d:Q43832088|Q43832088]] | [[Vladimíra Valová]] | [[Třebíč]] | 1978 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 4255 | [[:d:Q43882781|Q43882781]] | [[Barbro Frodi]] | [[Örgryte församling]] | 1934-08-29 | [[Suecia]] | 2017-06-11 | |- | style='text-align:right'| 4256 | [[:d:Q44066130|Q44066130]] | [[Kate Newby]] | [[Rexión de Auckland]]<br/>[[Auckland]] | 1979 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:NewbyK.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4257 | [[:d:Q44147185|Q44147185]] | [[Cara Romero]] | [[Inglewood]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4258 | [[:d:Q44181519|Q44181519]] | [[Elija Boßler]] | [[Paderborn]] | 1943 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4259 | [[:d:Q44400336|Q44400336]] | [[Jenny Pike]] | [[Winnipeg]] | 1922-07-23 | [[Canadá]] | 2004-04-19 | |- | style='text-align:right'| 4260 | [[:d:Q44505425|Q44505425]] | [[Monica Løvdahl]] | | 1981 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4261 | [[:d:Q44742152|Q44742152]] | [[Anne-Marie Filaire]] | [[Chamalières]] | 1961-06-14 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4262 | [[:d:Q44742412|Q44742412]] | [[Virginie Nguyen Hoang]] | [[Bruxelas]] | 1987 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:NguyenHoangVirginie Portrait2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4263 | [[:d:Q44905205|Q44905205]] | [[María Guðmundsdóttir]] | [[Reiquiavik]] | 1942-02-12 | [[Islandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4264 | [[:d:Q45174962|Q45174962]] | [[Anush Babajanyan]] | [[Iereván]] | 1983-10-23 | [[Armenia]] | | |- | style='text-align:right'| 4265 | [[:d:Q45175038|Q45175038]] | [[Samera Paz]] | | 1994 | | | |- | style='text-align:right'| 4266 | [[:d:Q45224670|Q45224670]] | [[Rochelle Riley]] | [[Tarboro]] | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Re-publica Detroit 2019 - d1 (48936093501) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4267 | [[:d:Q45251705|Q45251705]] | [[Christine Webster]] | [[Pukekohe]] | 1958 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4268 | [[:d:Q45311263|Q45311263]] | [[Rosa Navarro]] | [[Barranquilla]] | 1955-03-23 | [[Colombia]] | | |- | style='text-align:right'| 4269 | [[:d:Q45311298|Q45311298]] | [[Victoria Cabezas]] | [[Estados Unidos de América]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Costa Rica]] | | |- | style='text-align:right'| 4270 | [[:d:Q45311689|Q45311689]] | [[Frieda Medín]] | | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4271 | [[:d:Q45311833|Q45311833]] | [[Sophie Rivera]] | [[Bronx]] | 1938 | [[Estados Unidos de América]] | 2021 | |- | style='text-align:right'| 4272 | [[:d:Q45339817|Q45339817]] | [[Megan Jenkinson]] | [[Hamilton, Nova Zelandia|Hamilton]] | 1958 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4273 | [[:d:Q45364318|Q45364318]] | [[Diane Tuft]] | [[East Hartford]] | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4274 | [[:d:Q45730752|Q45730752]] | [[María Cardarelly]] | [[Zaragoza]] | 1845 | [[España]] | 1920 | [[Ficheiro:María Carderelly ca 1867 por Eliseo Segond.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4275 | [[:d:Q45763152|Q45763152]] | [[Fiona Clark]] | [[Inglewood]] | 1954 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4276 | [[:d:Q45930850|Q45930850]] | [[Heidi Furre]] | | 1986-11-06 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4277 | [[:d:Q46045557|Q46045557]] | [[Theresa Susannah Eunice Snell Walker]] | [[Keynsham]] | 1807 | [[Australia]]<br/>[[Reino Unido]] | 1876-04-17 | |- | style='text-align:right'| 4278 | [[:d:Q46104221|Q46104221]] | [[T.S. Jube]] | | 1820 | [[Estados Unidos de América]] | 1881 | |- | style='text-align:right'| 4279 | [[:d:Q46104745|Q46104745]] | [[Susan Biddle]] | [[El Paso, Texas|El Paso]] | 1940-09-27 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan Biddle cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4280 | [[:d:Q46105399|Q46105399]] | [[Sofie Öberg]] | | 1844 | [[Suecia]] | 1880 | |- | style='text-align:right'| 4281 | [[:d:Q46151919|Q46151919]] | [[Sabina Maria Cuneo]] | [[Roma]] | 1956-02-02 | [[Italia]] | 2016-09-09 | |- | style='text-align:right'| 4282 | [[:d:Q46200462|Q46200462]] | [[Anna Yam]] | [[Ekaterimburgo]] | 1980 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4283 | [[:d:Q46387772|Q46387772]] | [[Marianne Jungmaier]] | [[Linz]] | 1985-09-19 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 4284 | [[:d:Q46409400|Q46409400]] | [[Alina Vozna]] | | 1989-06-02 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Alina Vozna 06.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4285 | [[:d:Q46506782|Q46506782]] | [[Mathilde Weil]] | [[Filadelfia]] | 1872 | [[Estados Unidos de América]] | 1942-06-06<br/>1943<br/>1918 | [[Ficheiro:MathildeWeil1899.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4286 | [[:d:Q46515049|Q46515049]] | [[Liesel Metten]] | [[Recklinghausen]] | 1938 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4287 | [[:d:Q46515188|Q46515188]] | [[Lilian Ream]] | [[Wisbech]] | 1877 | | 1961 | |- | style='text-align:right'| 4288 | [[:d:Q46546475|Q46546475]] | [[Lenka Hatašová]] | [[Praga]]<br/>[[Libčice nad Vltavou]] | 1969-07-26 | | | |- | style='text-align:right'| 4289 | [[:d:Q46642451|Q46642451]] | [[Ruth Thorne-Thomsen]] | [[Nova York]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4290 | [[:d:Q46769500|Q46769500]] | [[Bea Moedt]] | [[Rotterdam]] | 1950 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2024-10-26 | [[Ficheiro:Bea Moedt 20140421-MAR 2292 Marc Wollrabe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4291 | [[:d:Q46769947|Q46769947]] | [[Thea van den Heuvel]] | | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 4292 | [[:d:Q46993242|Q46993242]] | [[Joanne Leonard]] | [[Os Ánxeles]] | 1940 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4293 | [[:d:Q46999018|Q46999018]] | [[Olivia Locher]] | [[Johnstown]] | 1990 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Olivialocherseptember2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4294 | [[:d:Q47004239|Q47004239]] | [[Emma Kirchner]] | [[Leipzig]] | 1830-03-30 | | 1909-02-10 | [[Ficheiro:Portret van fotografe Emma Kirchner (1830-1909).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4295 | [[:d:Q47006799|Q47006799]] | [[Maki Shiozawa]] | [[Toquio]] | 1975 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4296 | [[:d:Q47012827|Q47012827]] | [[Ágnes Bartha]] | [[Dunaföldvár]] | 1922-10-26 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 4297 | [[:d:Q47035005|Q47035005]] | [[Barbara Maples]] | [[Temple (Q427075)|Temple]] | 1912 | [[Estados Unidos de América]] | 1999 | |- | style='text-align:right'| 4298 | [[:d:Q47086851|Q47086851]] | [[Carola Lohde]] | [[Berlín]] | 1889-02-12 | [[Alemaña]] | 1959 | |- | style='text-align:right'| 4299 | [[:d:Q47135712|Q47135712]] | [[Janina Mokrzycka]] | | 1911 | [[Polonia]] | 2006 | |- | style='text-align:right'| 4300 | [[:d:Q47206345|Q47206345]] | [[Lotte Michailova]] | [[Pernik]] | 1925-11-27 | [[Bulgaria]] | 2014-11-12 | |- | style='text-align:right'| 4301 | [[:d:Q47308271|Q47308271]] | [[Lisa Saltzman]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4302 | [[:d:Q47346609|Q47346609]] | [[Anna Łoś]] | [[Wrocław]] | 1958-03-18 | [[Polonia]] | 2018-01-09 | [[Ficheiro:Anna Los.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4303 | [[:d:Q47401713|Q47401713]] | [[Nili Goren]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4304 | [[:d:Q47402443|Q47402443]] | [[Rana Abu Fraiha]] | [[Tel Sheva]] | 1990-10-08 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4305 | [[:d:Q47430161|Q47430161]] | [[Senyuiedzorm Awusi Adadevoh]] | [[Dzelukope]] | | [[Ghana]] | | [[Ficheiro:Senyuiedzorm.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4306 | [[:d:Q47457729|Q47457729]] | [[Rita Martin]] | [[Irlanda]] | 1875 | [[Reino Unido]] | 1958 | [[Ficheiro:Rita Martin by Lallie Charles, c. 1907.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4307 | [[:d:Q47458414|Q47458414]] | [[Kate Pragnell]] | [[Newport, illa de Wight]] | 1853-02-24 | [[Reino Unido]] | 1905-11-19 | [[Ficheiro:Portrait album of who's who at the International Congress of Women - Miss Kate Pragnell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4308 | [[:d:Q47460319|Q47460319]] | [[Diane Sagnier]] | | | [[Francia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Diane Sagnier, “Mauvais Coton”, Au Café de Paris, Paris, France (18-10-2024) · © Danilo Samà.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4309 | [[:d:Q47463955|Q47463955]] | [[Conny Beyreuther]] | [[Berlín]] | 1975 | [[España]] | | [[Ficheiro:Beyreuther.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4310 | [[:d:Q47471600|Q47471600]] | [[Eva Johanna Rubin]] | [[Berlín]] | 1925-04-22 | [[Alemaña]] | 2001-11-26 | |- | style='text-align:right'| 4311 | [[:d:Q47486977|Q47486977]] | [[Barbara Gass]] | [[Augsburgo]] | 1939-03-23 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4312 | [[:d:Q47489131|Q47489131]] | [[Rocio Bonilla]] | [[Badalona]]<br/>[[Barcelona]] | 1970 | [[España]] | | [[Ficheiro:Rocio Bonilla 2119.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4313 | [[:d:Q47489910|Q47489910]] | [[Slava Poseday]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 4314 | [[:d:Q47504851|Q47504851]] | [[Martina Malešev]] | [[República Socialista de Serbia]] | 1988 | | | [[Ficheiro:Martina Maleshev.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4315 | [[:d:Q47506432|Q47506432]] | [[Judit Szabó]] | [[Budapest]] | 1955 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 4316 | [[:d:Q47510246|Q47510246]] | [[Selma Genthe]] | [[Frankfurt]] | 1877-02-09 | [[Reich Alemán]] | 1939-05-22 | |- | style='text-align:right'| 4317 | [[:d:Q47530230|Q47530230]] | [[Dana Arieli-Horowitz]] | [[Xerusalén]] | 1963 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:דנה אריאלי.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4318 | [[:d:Q47538350|Q47538350]] | [[Lieve Prins]] | [[Lichtervelde]] | 1948-04-14 | [[Bélxica]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | 2019-04-25 | [[Ficheiro:Lieve prins-1579174383.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4319 | [[:d:Q47541862|Q47541862]] | [[Natasha Caruana]] | | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 4320 | [[:d:Q47542153|Q47542153]] | [[Jacqueline Bishop]] | [[Kingston]] | 1971-02-28 | [[Xamaica]] | | |- | style='text-align:right'| 4321 | [[:d:Q47788112|Q47788112]] | [[Antonia Santos García]] | [[Mondoñedo]] | 1831-06-30 | [[España]] | 1905 | |- | style='text-align:right'| 4322 | [[:d:Q47788908|Q47788908]] | [[Germaine Martin]] | [[Lausana]] | 1892-09-12 | [[Suíza]] | 1971-07-31 | |- | style='text-align:right'| 4323 | [[:d:Q47793256|Q47793256]] | [[Alice Tredwell]] | | 1823 | [[Reino Unido]] | 1867-06-14 | [[Ficheiro:Alice Tredwell railway contractor.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4324 | [[:d:Q47949282|Q47949282]] | [[Lettice Ramsey]] | [[Condado de Sligo]] | 1898-08-02 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1985-07-12 | |- | style='text-align:right'| 4325 | [[:d:Q47997021|Q47997021]] | [[Eva Petrič]] | [[Kranj]] | 1983 | [[Eslovenia]]<br/>[[Austria]] | | [[Ficheiro:Eva Petrič na razstavi v New Yorku, ZDA (2022).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4326 | [[:d:Q48453433|Q48453433]] | [[Laura Izumikawa]] | [[Toquio]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4327 | [[:d:Q48644951|Q48644951]] | [[Olga Borisovna Korsunova]] | [[San Petersburgo]] | 1951-11-19 | | 2016-05-16 | |- | style='text-align:right'| 4328 | [[:d:Q48689389|Q48689389]] | [[Kristin Jones]] | [[Washington, D.C.]] | 1956-08-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4329 | [[:d:Q48699529|Q48699529]] | [[Tina Signesdottir Hult]] | [[Haugesund]] | 1982 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Tina signesdottir Hult.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4330 | [[:d:Q48758044|Q48758044]] | [[Anna Alexis Michel]] | [[Bruxelas]] | 1966-04-15 | [[Bélxica]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Anna Alexis Michel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4331 | [[:d:Q48758431|Q48758431]] | [[Anja Kempe]] | [[Bad Urach]] | 1973 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4332 | [[:d:Q48763448|Q48763448]] | [[Ichiko Uemoto]] | | 1984-06-04 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4333 | [[:d:Q48763849|Q48763849]] | [[Megumi Yoshitake]] | [[Toquio]] | 1965 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4334 | [[:d:Q48841706|Q48841706]] | [[Malgorzata Dolowska]] | [[Varsovia]] | 1959-01-01 | | | |- | style='text-align:right'| 4335 | [[:d:Q48843194|Q48843194]] | [[Anita Andrzejewska]] | [[Toruń]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 4336 | [[:d:Q48847216|Q48847216]] | [[Tamara Pieńko]] | [[Wrocław]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Tamary Pieńko 03097.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4337 | [[:d:Q48848833|Q48848833]] | [[Joanna Mrówka]] | [[Cracovia]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 4338 | [[:d:Q48851188|Q48851188]] | [[Maria Sliwa]] | [[Rybnik]] | 1966-07-29 | | | |- | style='text-align:right'| 4339 | [[:d:Q48851474|Q48851474]] | [[Maria Chrząszczowa]] | [[Varsovia]] | 1913-06-18 | | 1979-01-29 | |- | style='text-align:right'| 4340 | [[:d:Q48855224|Q48855224]] | [[Anna Gora-Klauzinska]] | [[Kielce]] | 1979-09-05 | | | |- | style='text-align:right'| 4341 | [[:d:Q48862586|Q48862586]] | [[Janina Peikert]] | | 1944 | | | |- | style='text-align:right'| 4342 | [[:d:Q48864231|Q48864231]] | [[Krystyna Gorazdowska]] | [[Varsovia]] | 1914-06-18 | [[Polonia]] | 1998-09-02 | |- | style='text-align:right'| 4343 | [[:d:Q48867465|Q48867465]] | [[Adriana Zehbrauskas]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 4344 | [[:d:Q48871788|Q48871788]] | [[Irene Santos]] | [[Porto Alegre]] | | | | [[Ficheiro:Irene Santos - projeto ere.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4345 | [[:d:Q48876981|Q48876981]] | [[Salma Khalil Alio]] | [[Chad]] | 1982-01-22 | [[Chad]] | | [[Ficheiro:Salma Khalil.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4346 | [[:d:Q48969143|Q48969143]] | [[Edith Dennison Darlington Ammon]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Edith Darlington.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4347 | [[:d:Q49161279|Q49161279]] | [[Laura Checkoway]] | [[Ann Arbor]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4348 | [[:d:Q49166750|Q49166750]] | [[Nicoline Weywadt]] | [[Djúpivogur]] | 1848-02-05 | [[Islandia]] | 1921-02-20 | [[Ficheiro:Nicoline weywadt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4349 | [[:d:Q49208827|Q49208827]] | [[Gillian Chaplin]] | [[Pietermaritzburg]] | 1948 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4350 | [[:d:Q49210584|Q49210584]] | [[Rhondda Bosworth]] | [[Takapuna]] | 1944 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4351 | [[:d:Q49281981|Q49281981]] | [[E. Jane Gay]] | [[Nashua]] | 1830-07-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1919-03-15 | [[Ficheiro:Cover illustration of E. Jane Gay with her camera, ca. 1889-1897. (23713911211).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4352 | [[:d:Q49296254|Q49296254]] | [[Bryony Dalefield]] | | 1951 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4353 | [[:d:Q49466835|Q49466835]] | [[Marion Kirker]] | [[Adelaida]] | 1884-07-01 | [[Nova Zelandia]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 4354 | [[:d:Q49490245|Q49490245]] | [[Carolyn Marks Blackwood]] | [[Anchorage]] | 1951-08-21 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4355 | [[:d:Q49850117|Q49850117]] | [[Chantal Regnault]] | [[Francia]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4356 | [[:d:Q50023994|Q50023994]] | [[Lucero González]] | [[Cidade de México]] | 20th century<br/>1947-04-18 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 4357 | [[:d:Q50045152|Q50045152]] | [[Di ffrench]] | [[Melbourne]] | 1946-11-09 | [[Nova Zelandia]] | 1999-05-25 | |- | style='text-align:right'| 4358 | [[:d:Q50053768|Q50053768]] | [[Marie Shannon]] | [[Nelson, Nova Zelandia|Nelson]] | 1960 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4359 | [[:d:Q50104751|Q50104751]] | [[Yuk King Tan]] | [[Australia]] | 1971 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4360 | [[:d:Q50109037|Q50109037]] | [[Christine Bastin]] | | 1947-03-16 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 4361 | [[:d:Q50111979|Q50111979]] | [[Jane Zusters]] | [[Christchurch]] | 1951 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4362 | [[:d:Q50137387|Q50137387]] | [[Adelita Husni-Bey]] | [[Milán]] | 1985 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 4363 | [[:d:Q50293066|Q50293066]] | [[Paula Anta]] | [[Madrid]] | 1977 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4364 | [[:d:Q50323045|Q50323045]] | [[Alice Burr]] | | 1883 | [[Estados Unidos de América]] | 1968 | |- | style='text-align:right'| 4365 | [[:d:Q50346875|Q50346875]] | [[Sarah Waiswa]] | [[Uganda]] | 1980s | [[Uganda]] | | |- | style='text-align:right'| 4366 | [[:d:Q50347537|Q50347537]] | [[Anna Tärnhuvud]] | | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 4367 | [[:d:Q50347853|Q50347853]] | [[Cannon Bernáldez]] | [[Cidade de México]] | 1974 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 4368 | [[:d:Q50349509|Q50349509]] | [[Hana Connor]] | [[Praga]] | 1980-11-20<br/>1980 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 4369 | [[:d:Q50355219|Q50355219]] | [[Angela Strassheim]] | [[Bloomfield]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4370 | [[:d:Q50355301|Q50355301]] | [[Simone Nieweg]] | [[Bielefeld]] | 1962 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4371 | [[:d:Q50358362|Q50358362]] | [[Pat Sturnnz]] | | 1910-10 | [[Canadá]] | 2011-03-15 | |- | style='text-align:right'| 4372 | [[:d:Q50367067|Q50367067]] | [[Sarah Chinnery]] | [[Belfast]] | 1887-01-30 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1970-03-24 | |- | style='text-align:right'| 4373 | [[:d:Q50376523|Q50376523]] | [[Simonetta Persichetti]] | [[Roma]] | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 4374 | [[:d:Q50377527|Q50377527]] | [[Krista Burāne]] | | 1971-07-18 | [[Letonia]] | | |- | style='text-align:right'| 4375 | [[:d:Q50379557|Q50379557]] | [[Janet Delaney]] | | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Janet Delaney 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4376 | [[:d:Q50379866|Q50379866]] | [[Ulli Steltzer]] | | 1923 | [[Alemaña]] | 2018-07-27 | |- | style='text-align:right'| 4377 | [[:d:Q50383764|Q50383764]] | [[Mayra Johnson]] | [[Santo Domingo de Guzmán|Santo Domingo]] | 1951-03-10 | [[República Dominicana]] | | |- | style='text-align:right'| 4378 | [[:d:Q50384496|Q50384496]] | [[Nora Zaïr]] | [[Orán, Alxeria|Orán]] | 20th century | [[Alxeria]] | | [[Ficheiro:Expo Photo WLM 2018 WLE2018 Oran (57).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4379 | [[:d:Q50385654|Q50385654]] | [[Laetitia Tura]] | | 1978 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4380 | [[:d:Q50401112|Q50401112]] | [[Barbara Davatz]] | [[Zürich]] | 1944-04-27 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 4381 | [[:d:Q50414238|Q50414238]] | [[Fariba Hajamadi]] | [[Isfahán]] | 1957 | [[Irán]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4382 | [[:d:Q50414319|Q50414319]] | [[Masha Ivashintsova]] | [[Ekaterimburgo]] | 1942-03-23 | | 2000-07-13 | [[Ficheiro:Маша Ивашинцова. Автопортрет, 1989.webp|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4383 | [[:d:Q50418300|Q50418300]] | [[Māra Brašmane]] | | 1944-07-22 | [[Letonia]] | | |- | style='text-align:right'| 4384 | [[:d:Q50450145|Q50450145]] | [[Violet Keene]] | [[Bath]] | 1893 | [[Canadá]] | 1987-05-10 | |- | style='text-align:right'| 4385 | [[:d:Q50505213|Q50505213]] | [[Ana Kras]] | [[Belgrado]] | 1984 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ana Kras in Derby.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4386 | [[:d:Q50505773|Q50505773]] | [[Judith Lodge]] | [[Saint Paul, Minnesota|Saint Paul]] | 1941-07-25 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4387 | [[:d:Q50527416|Q50527416]] | [[Amelie Zadeh]] | [[Linz]] | 1985-11-28 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 4388 | [[:d:Q50576466|Q50576466]] | [[Yvette Borup]] | [[París]] | 1884<br/>1891-02-28 | [[Estados Unidos de América]] | 1960<br/>1959-04-12 | [[Ficheiro:Mrs. Roy Chapman Andrews, formerly Miss Yvette Borup.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4389 | [[:d:Q50654788|Q50654788]] | [[Fanni Luzsicza]] | [[Budapest]] | 1995-02-03 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Luzsicza Fanni.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4390 | [[:d:Q50675504|Q50675504]] | [[Thea Segall]] | [[Burdujeni]] | 1929-05-13 | [[Romanía]]<br/>[[Venezuela]] | 2009-10-25 | [[Ficheiro:Thea Segall.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4391 | [[:d:Q50738966|Q50738966]] | [[Juliana Stein]] | | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 4392 | [[:d:Q50801131|Q50801131]] | [[Maria Wołyńska]] | | 1927 | [[Polonia]] | 2004 | |- | style='text-align:right'| 4393 | [[:d:Q50804795|Q50804795]] | [[Charlotte Abramow]] | [[Bruxelas-Capital (Q9005)|Bruxelas-Capital]] | 1993-09-30 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 4394 | [[:d:Q50806457|Q50806457]] | [[Ritva Kovalainen]] | [[Hattula]] | 1959 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Ritva Kovalainen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4395 | [[:d:Q50808532|Q50808532]] | [[Stefanie Hiekmann]] | [[Georgsmarienhütte]] | 1990-03-14 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Stefanie Hiekmann (2017).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4396 | [[:d:Q50818941|Q50818941]] | [[Erica Anderson]] | [[Viena]] | 1914-08-08 | [[Austria]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1976-09-23 | |- | style='text-align:right'| 4397 | [[:d:Q50822673|Q50822673]] | [[Maria Fernanda Lairet]] | [[Caracas]] | 1963-03-22 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 4398 | [[:d:Q50825690|Q50825690]] | [[Stephanie Oursler]] | [[Baltimore]] | 1938-06-21 | [[Estados Unidos de América]] | 2018 | |- | style='text-align:right'| 4399 | [[:d:Q50846408|Q50846408]] | [[Josefina Gómez Revenga]] | [[Maracay]] | 1920-10-20 | [[Venezuela]] | 1997-12-17 | [[Ficheiro:Josefina Gómez Revenga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4400 | [[:d:Q50858173|Q50858173]] | [[Stephanie Welsh]] | [[Quantico]] | 1973-06-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4401 | [[:d:Q50866287|Q50866287]] | [[Liselotte Orgel-Köhne]] | [[Estrasburgo]] | 1918 | [[Alemaña]] | 2002 | |- | style='text-align:right'| 4402 | [[:d:Q50886125|Q50886125]] | [[Meryl McMaster]] | | 1988 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4403 | [[:d:Q50975376|Q50975376]] | [[Peggy Bauer]] | | 1932-03-02 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-03-23<br/>2004-03-29 | |- | style='text-align:right'| 4404 | [[:d:Q51048627|Q51048627]] | [[Iraida Icaza]] | [[Cidade de Panamá]] | 1952 | [[Panamá]] | | |- | style='text-align:right'| 4405 | [[:d:Q51100589|Q51100589]] | [[Sonja van Driel]] | [[Haarlemmermeer]] | 1959-12-15 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Sonja van driel-1522325035.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4406 | [[:d:Q51109586|Q51109586]] | [[Marianne Golte-Bechtle]] | | 1941 | [[Alemaña]] | 2023-01-01 | |- | style='text-align:right'| 4407 | [[:d:Q51120412|Q51120412]] | [[Susan Lipper]] | [[Nova York]] | 1953-03-28 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4408 | [[:d:Q51120424|Q51120424]] | [[Henny Garfunkel]] | | 1947-04-17 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4409 | [[:d:Q51131514|Q51131514]] | [[Ilse Steinhoff]] | [[Barmen]] | 1909 | [[Alemaña]] | 1974 | |- | style='text-align:right'| 4410 | [[:d:Q51132457|Q51132457]] | [[June Sauer]] | | 1920s | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4411 | [[:d:Q51163554|Q51163554]] | [[Jean Gainfort Merrill]] | | 1913 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4412 | [[:d:Q51169979|Q51169979]] | [[Adriana Marmorek]] | [[Bogotá]] | 1969 | [[Colombia]] | | |- | style='text-align:right'| 4413 | [[:d:Q51175868|Q51175868]] | [[Dorota Sadovská]] | [[Bratislava]] | 1973-02-05 | | | |- | style='text-align:right'| 4414 | [[:d:Q51220699|Q51220699]] | [[Martina Kudláček]] | [[Viena]] | 1965 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Martina Kudláček Viennale 2012 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4415 | [[:d:Q51231367|Q51231367]] | [[Nadine Tasseel]] | [[Sint-Niklaas]] | 1953-10-03 | [[Bélxica]] | 2020-07-30 | |- | style='text-align:right'| 4416 | [[:d:Q51267126|Q51267126]] | [[Shashinkan Gelatin]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4417 | [[:d:Q51320813|Q51320813]] | [[Esther Kroon]] | [[Naarden]] | 1966-02-10 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1992-01-20 | |- | style='text-align:right'| 4418 | [[:d:Q51323090|Q51323090]] | [[Else Thalemann]] | [[Berlín]] | 1901-03-29 | [[Alemaña]] | 1984-10-19 | |- | style='text-align:right'| 4419 | [[:d:Q51337082|Q51337082]] | [[Helen Rosner]] | [[Chicago]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4420 | [[:d:Q51451423|Q51451423]] | [[Sally Elizabeth Wood]] | [[Brome]] | 1857-01-07 | [[Canadá]] | 1928-01-30 | [[Ficheiro:Sally E. Wood self-portrait.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4421 | [[:d:Q51534324|Q51534324]] | [[Yvonne Chevalier]] | [[9º distrito de París]] | 1899-01-18 | [[Francia]] | 1982-06-22 | |- | style='text-align:right'| 4422 | [[:d:Q51566186|Q51566186]] | [[Denisa Lehocká]] | | 1971-01-28 | [[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 4423 | [[:d:Q51574537|Q51574537]] | [[Virginia Overton]] | [[Nashville, Tennessee|Nashville]] | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4424 | [[:d:Q51628295|Q51628295]] | [[Barbara Wrede]] | [[Hankensbüttel]] | 1966 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4425 | [[:d:Q51633055|Q51633055]] | [[Alice Miceli]] | | 1980-03-25 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:AliceMiceli.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4426 | [[:d:Q51670389|Q51670389]] | [[Maryna Batsi͡ukova]] | [[Minsk]] | 1961-08-27 | [[Belarús]] | | [[Ficheiro:Marina Batyukova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4427 | [[:d:Q51677231|Q51677231]] | [[Julia Vargas-Weise]] | [[Cochabamba]] | 1942-02-05 | [[Bolivia]] | 2018-04-01 | [[Ficheiro:Julia Vargas Weise.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4428 | [[:d:Q51719407|Q51719407]] | [[Mattie Gunterman]] | [[La Crosse]] | 1872 | [[Estados Unidos de América]] | 1945 | [[Ficheiro:Mattie Gunterman with grouse. VPL 2215 (9554673727).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4429 | [[:d:Q51719482|Q51719482]] | [[Ursula Wolff Schneider]] | [[Berlín]] | 1906 | [[Alemaña]] | 1977 | |- | style='text-align:right'| 4430 | [[:d:Q51739876|Q51739876]] | [[Layla Love]] | [[Os Ánxeles]] | 1980 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4431 | [[:d:Q51754428|Q51754428]] | [[Kristin Capp]] | [[Portland, Oregón|Portland]] | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4432 | [[:d:Q51754976|Q51754976]] | [[Meg Griffiths]] | [[Indiana]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4433 | [[:d:Q51780223|Q51780223]] | [[Gunilla Kihlman]] | [[Helsinqui]] | 1931-07-03<br/>1931 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4434 | [[:d:Q51830216|Q51830216]] | [[Antonina Garnuszewska]] | [[Opoczno]] | 1919-06-15 | [[Polonia]] | 2018-04-07 | |- | style='text-align:right'| 4435 | [[:d:Q51854918|Q51854918]] | [[Alisa Douer]] | [[Tel Aviv]] | 1943 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4436 | [[:d:Q51879393|Q51879393]] | [[Sara Berasaluce Duque]] | [[Vitoria]] | 1992 | [[España]] | | [[Ficheiro:Berasaluce.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4437 | [[:d:Q51881675|Q51881675]] | [[Denise De La Rue]] | [[Cidade de México]] | 20th century | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 4438 | [[:d:Q51882095|Q51882095]] | [[Ana Paula Paiva]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 4439 | [[:d:Q51882096|Q51882096]] | [[Ana Araujo]] | | 1966 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 4440 | [[:d:Q51882246|Q51882246]] | [[Angélica Dass]] | [[Río de Xaneiro]] | 1979 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Angélica Dass retratos.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4441 | [[:d:Q51883685|Q51883685]] | [[Véra Cardot]] | [[Budapest]] | 1920-07-24 | [[Francia]]<br/>[[Reino de Hungría (1920-1946)|Reino de Hungría]] | 2003-08-31 | |- | style='text-align:right'| 4442 | [[:d:Q51979981|Q51979981]] | [[Inka Nieminen]] | | 1971 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4443 | [[:d:Q52004586|Q52004586]] | [[Manal Al Dowayan]] | [[Dhahran]] | 1973 | [[Arabia Saudita]] | | [[Ficheiro:Manal Al Dowayan Soft Power.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4444 | [[:d:Q52004592|Q52004592]] | [[Xing Danwen]] | [[Shaanxi]] | 1967 | [[República Popular da China]] | | [[Ficheiro:Xing Danwen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4445 | [[:d:Q52004925|Q52004925]] | [[Carole Harmel]] | | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4446 | [[:d:Q52005115|Q52005115]] | [[Sarah Bahbah]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 4447 | [[:d:Q52149776|Q52149776]] | [[Aimé Civiale]] | | 1821 | [[Francia]] | 1893 | |- | style='text-align:right'| 4448 | [[:d:Q52155437|Q52155437]] | [[Mary Harrod Northend]] | [[Salem (Q54140)|Salem]] | 1850 | [[Estados Unidos de América]] | 1926-12-17 | [[Ficheiro:Mary Harrod Northend.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4449 | [[:d:Q52156159|Q52156159]] | [[Lena Connell]] | [[Londres]] | 1875-07-27 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1949-03-04 | |- | style='text-align:right'| 4450 | [[:d:Q52156207|Q52156207]] | [[Mary Ellen Sigsbee Fischer]] | [[Nova Orleáns]] | 1876-02-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1960 | [[Ficheiro:Miss Mary Ellen Sigsbee.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4451 | [[:d:Q52156942|Q52156942]] | [[Doris Martha Weber]] | | 1898 | [[Estados Unidos de América]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 4452 | [[:d:Q52156945|Q52156945]] | [[Irene Bayer Hecht]] | [[Chicago]] | 1898-10-28 | [[Estados Unidos de América]] | 1991 | |- | style='text-align:right'| 4453 | [[:d:Q52157335|Q52157335]] | [[Eileen Darby]] | [[Portland, Oregón|Portland]] | 1916-05-12 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-03-30 | |- | style='text-align:right'| 4454 | [[:d:Q52159691|Q52159691]] | [[Madame Gagné]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4455 | [[:d:Q52159704|Q52159704]] | [[Joanna Piotrowska]] | [[Varsovia]] | 1985 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 4456 | [[:d:Q52161805|Q52161805]] | [[Nomi Kaplan]] | [[Klaipeda]] | 1933-12-07 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4457 | [[:d:Q52161826|Q52161826]] | [[Hildegard Zenker]] | [[Weißenfels]] | 1909-10-20 | [[Alemaña]] | 1999 | |- | style='text-align:right'| 4458 | [[:d:Q52190564|Q52190564]] | [[Clara Gutsche]] | [[St. Louis]] | 1949-04-20 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4459 | [[:d:Q52241672|Q52241672]] | [[Ingeborg Wollenzin]] | [[Bonn]] | 1918 | [[Alemaña]] | 2004 | |- | style='text-align:right'| 4460 | [[:d:Q52274681|Q52274681]] | [[Chloe Dewe Mathews]] | | 1982 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4461 | [[:d:Q52274935|Q52274935]] | [[Natalia Arias]] | [[Brighton]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 4462 | [[:d:Q52281773|Q52281773]] | [[Madeline Winkler-Betzendahl]] | [[Berlín]] | 1899-04-18 | [[Reino de Prusia]]<br/>[[Estado Libre de Prusia]]<br/>[[Reich Alemán]]<br/>[[Alemaña]] | 1995 | |- | style='text-align:right'| 4463 | [[:d:Q52305904|Q52305904]] | [[Ema Spencer]] | [[Gratiot]] | 1857 | [[Estados Unidos de América]] | 1941-08-30 | |- | style='text-align:right'| 4464 | [[:d:Q52306107|Q52306107]] | [[Lilo Raymond]] | [[Frankfurt]] | 1922-06-23 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-09-06 | |- | style='text-align:right'| 4465 | [[:d:Q52320566|Q52320566]] | [[Charlotte Willott]] | [[Szczecin]] | 1887-06-07 | [[Reich Alemán]]<br/>[[Alemaña]] | 1978-09-25 | |- | style='text-align:right'| 4466 | [[:d:Q52326187|Q52326187]] | [[Helga Teichmann]] | [[Dresden]] | 1927 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4467 | [[:d:Q52343698|Q52343698]] | [[Kearra Amaya Gopee]] | [[Trinidad e Tobago]] | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kearra Gopee Black Lunch Table Open The Knowledge Stories.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4468 | [[:d:Q52423859|Q52423859]] | [[Siân Davey]] | | 1984 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4469 | [[:d:Q52581194|Q52581194]] | [[Liz Johnson Artur]] | [[Bulgaria]] | 1964 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4470 | [[:d:Q52581299|Q52581299]] | [[Elizabeth Williams]] | [[Houston, Texas|Houston]] | 1924 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4471 | [[:d:Q52590069|Q52590069]] | [[Cathy Church]] | | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4472 | [[:d:Q52604361|Q52604361]] | [[Ev Grüger]] | [[Altenburg]] | 1928-04-10 | [[Alemaña]] | 2017-11-09 | |- | style='text-align:right'| 4473 | [[:d:Q52614087|Q52614087]] | [[Gillian Laub]] | | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:GillianLaub-ContributorPhoto-B+W.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4474 | [[:d:Q52614633|Q52614633]] | [[Irene Zundel]] | [[Cidade de México]] | 1958 | [[México]] | | [[Ficheiro:Irene Zundel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4475 | [[:d:Q52634234|Q52634234]] | [[Linda Tirado]] | | 1982-08-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4476 | [[:d:Q52634674|Q52634674]] | [[Inge Grognard]] | | 1958-09-27 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 4477 | [[:d:Q52669971|Q52669971]] | [[Janina Trojan]] | [[Svajatyčy]] | 1918-06-05 | [[Polonia]] | 2014-09-24 | |- | style='text-align:right'| 4478 | [[:d:Q52670152|Q52670152]] | [[Jolanta Lipka]] | [[Varsovia]] | 1965 | [[Polonia]] | 2014-12-16 | |- | style='text-align:right'| 4479 | [[:d:Q52670161|Q52670161]] | [[Zofia Raczkowska]] | [[Varsovia]] | 1932 | [[Polonia]] | 2013-05-04 | |- | style='text-align:right'| 4480 | [[:d:Q52691985|Q52691985]] | [[Hanna Seewald]] | [[Krefeld]] | 1899-02-13 | [[Alemaña]] | 1992-08-26 | |- | style='text-align:right'| 4481 | [[:d:Q52698524|Q52698524]] | [[Jenevieve Aken]] | [[Ikom]]<br/>[[Cross River]] | 1989 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 4482 | [[:d:Q52733609|Q52733609]] | [[Dorothea Rudolph]] | [[Baden-Baden]] | 1917 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4483 | [[:d:Q53109183|Q53109183]] | [[Fien Muller]] | [[Lokeren]] | 1978 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 4484 | [[:d:Q53224676|Q53224676]] | [[Anita Niesz]] | [[Ennetbaden]] | 1925-06-16 | [[Suíza]] | 2013-10-01 | |- | style='text-align:right'| 4485 | [[:d:Q53358995|Q53358995]] | [[Harriet Brims]] | | 1864 | [[Australia]] | 1939 | [[Ficheiro:Self portrait of Harriett Pettifore Brims.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4486 | [[:d:Q53398107|Q53398107]] | [[Milena Rakocević]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4487 | [[:d:Q53410221|Q53410221]] | [[Frances Stebbins Allen]] | [[Deerfield]] | 1854-08-10 | [[Estados Unidos de América]] | 1941-02-14 | |- | style='text-align:right'| 4488 | [[:d:Q53410259|Q53410259]] | [[Kirsty Mackay]] | [[Glasgow]] | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4489 | [[:d:Q53506473|Q53506473]] | [[Elisabeth Hallowell Saunders]] | [[Alexandria]] | 1861-02-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1910 | [[Ficheiro:Withflowerstrees00sauniala 0008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4490 | [[:d:Q53530758|Q53530758]] | [[Raissa Smilis]] | [[Toronto]] | 1932-10-23 | [[Canadá]] | 2011-07-28 | |- | style='text-align:right'| 4491 | [[:d:Q53625152|Q53625152]] | [[Carla Borel]] | | 1973 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4492 | [[:d:Q53673383|Q53673383]] | [[Christine Schindler]] | | 1968 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Christine Schindler 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4493 | [[:d:Q53835410|Q53835410]] | [[Frances Macgregor]] | [[Portland, Oregón|Portland]] | 1906-04-21 | [[Estados Unidos de América]] | 2001 | |- | style='text-align:right'| 4494 | [[:d:Q53838665|Q53838665]] | [[Anne Catherine]] | [[Guer]] | 1874 | [[Francia]] | 1958 | |- | style='text-align:right'| 4495 | [[:d:Q53843733|Q53843733]] | [[Françoise Evenou]] | [[Casablanca]] | 1959-04-13 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Françoise Evenou .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4496 | [[:d:Q53869219|Q53869219]] | [[Dörte Eißfeldt]] | [[Hamburgo]] | 1950 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4497 | [[:d:Q53870573|Q53870573]] | [[Novo Isioro]] | [[Lagos, Nixeria]] | 1986-02-09 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 4498 | [[:d:Q53870637|Q53870637]] | [[Ewa Doroszenko]] | | 1983 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 4499 | [[:d:Q53871233|Q53871233]] | [[Madeha AlAjroush]] | [[Arabia Saudita]] | 1955 | [[Arabia Saudita]] | | |- | style='text-align:right'| 4500 | [[:d:Q54083782|Q54083782]] | [[Loréne Bourguignon]] | [[Rotterdam]] | 1957-07-12 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Loréne Bourguignon, 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4501 | [[:d:Q54212689|Q54212689]] | [[Helen G. Cruickshank]] | | 1902-02-20 | [[Estados Unidos de América]] | 1994-03-31 | |- | style='text-align:right'| 4502 | [[:d:Q54313738|Q54313738]] | [[Élise L'Heureux]] | [[Quebec (cidade)|Quebec]] | 1827-01-22 | [[Canadá]]<br/>[[Lower Canada]]<br/>[[Provincia Unida do Canadá|Provincia Unida de Canadá]] | 1896-01 | [[Ficheiro:Elise-lheureux-2.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4503 | [[:d:Q54318152|Q54318152]] | [[Zolita]] | [[Nova York]] | 1994-09-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Zolita @ Wiltern 06 30 2023 (53048215438) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4504 | [[:d:Q54412079|Q54412079]] | [[Wanda Tuerlinckx]] | [[Anveres]] | 1969-03-04 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Wanda Tuerlinckx.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4505 | [[:d:Q54441081|Q54441081]] | [[Alice Brill]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1920-12-13 | [[Alemaña]]<br/>[[Brasil]] | 2013-06-29 | [[Ficheiro:BR RJANRIO PH 0 FOT 13137 002.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4506 | [[:d:Q54573547|Q54573547]] | [[Elizabeth Moss]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4507 | [[:d:Q54593270|Q54593270]] | [[Thyra Hilden]] | [[Copenhague]] | 1972-08-23 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 4508 | [[:d:Q54613197|Q54613197]] | [[Cirenaica Moreira]] | [[A Habana]] | 1969-09-27 | [[Cuba]] | | |- | style='text-align:right'| 4509 | [[:d:Q54835855|Q54835855]] | [[Barbara Wolff]] | [[Kyritz]] | 1951 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 4510 | [[:d:Q54867693|Q54867693]] | [[Marion Gray]] | [[Oakland]] | 1934-09-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2016-09-02 | |- | style='text-align:right'| 4511 | [[:d:Q54898564|Q54898564]] | [[Tony Gum]] | [[Uitenhage]] | 1995 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 4512 | [[:d:Q54911657|Q54911657]] | [[Bettie Ringma]] | [[Ermelo, Países Baixos|Ermelo]] | 1944-06-11 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2018-03-08 | |- | style='text-align:right'| 4513 | [[:d:Q54912300|Q54912300]] | [[Yagazie Emezi]] | | 1989-03-02 | | | |- | style='text-align:right'| 4514 | [[:d:Q54944011|Q54944011]] | [[Margaret Rhodes Peattie]] | | 1891-08-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1946-10-16 | |- | style='text-align:right'| 4515 | [[:d:Q54946164|Q54946164]] | [[Heidi Levine]] | [[Boston]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4516 | [[:d:Q54990091|Q54990091]] | [[Sarah Berger]] | [[Timișoara]] | 1985-07-23 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:1002 Sarah Berger liest aus Sex und Perspektive vor der Brotfabrik.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4517 | [[:d:Q55019376|Q55019376]] | [[Merethe Wessel-Berg]] | [[Aurskog-Høland]] | 1973 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4518 | [[:d:Q55110333|Q55110333]] | [[Béatrice du Vinage]] | [[Berlín]] | 1911-08-14 | [[Suecia]] | 1993 | [[Ficheiro:Béatrice du Vinage.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4519 | [[:d:Q55128933|Q55128933]] | [[Ellen Carey]] | [[Nova York]] | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4520 | [[:d:Q55132590|Q55132590]] | [[Jo Ractliffe]] | [[Cidade do Cabo]] | 1961-03-09 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Jo Ractliffe, Cape Town 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4521 | [[:d:Q55137357|Q55137357]] | [[Therese Weber]] | [[Breitenbach]] | 1953-09-25 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 4522 | [[:d:Q55163937|Q55163937]] | [[Peggy McIntaggart]] | [[Penetanguishene]] | 1961-09-06 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Peggy McIntaggart.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4523 | [[:d:Q55172709|Q55172709]] | [[Jarmila Štuková]] | | 1979-07-13 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Jarmila Štuková.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4524 | [[:d:Q55177947|Q55177947]] | [[Sayuri Ushio]] | [[Prefectura de Hyōgo]] | 1960 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4525 | [[:d:Q55181095|Q55181095]] | [[Zilla Leutenegger]] | [[Coira (Q69007)|Coira]]<br/>[[Zürich]] | 1968-04-11 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 4526 | [[:d:Q55192461|Q55192461]] | [[Simone Kornfeld]] | [[Berlín]] | 1954-07-29 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Simone Kornfeld by 1rhb.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4527 | [[:d:Q55214955|Q55214955]] | [[Karin Borghouts]] | [[Kapellen]] | 1959 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 4528 | [[:d:Q55217634|Q55217634]] | [[Adrienne Salinger]] | | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4529 | [[:d:Q55217723|Q55217723]] | [[Alison Rossiter]] | | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4530 | [[:d:Q55217746|Q55217746]] | [[Andrea Szilasi]] | [[Montreal]] | 1964 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4531 | [[:d:Q55217762|Q55217762]] | [[Anne Fishbein]] | [[Chicago]] | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4532 | [[:d:Q55217792|Q55217792]] | [[Barbara Spohr]] | [[Vancouver]] | 1955 | [[Canadá]] | 1987 | |- | style='text-align:right'| 4533 | [[:d:Q55217835|Q55217835]] | [[Carole Condé]] | [[Hamilton, Canadá|Hamilton]] | 1940-06-27 | [[Canadá]] | 2024-07-19 | |- | style='text-align:right'| 4534 | [[:d:Q55218009|Q55218009]] | [[Roberta Bayley]] | [[Pasadena, California|Pasadena]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4535 | [[:d:Q55218031|Q55218031]] | [[Ellen Land-Weber]] | [[Rochester, Nova York|Rochester]] | 1943-03-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4536 | [[:d:Q55218117|Q55218117]] | [[Freda Guttman Bain]] | [[Montreal]] | 1934-03-16 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4537 | [[:d:Q55218169|Q55218169]] | [[Ginette Bouchard]] | [[Quebec (cidade)|Quebec]] | 1952-07-02 | [[Canadá]] | 2004-04-02 | |- | style='text-align:right'| 4538 | [[:d:Q55218200|Q55218200]] | [[Harriet C. Tytler]] | [[Bahraich]] | 1828-10-03 | [[Reino Unido]] | 1907-11-24 | [[Ficheiro:Harriet Tytler-2 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4539 | [[:d:Q55218366|Q55218366]] | [[Vivian Cherry]] | | 1920 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-03-04 | |- | style='text-align:right'| 4540 | [[:d:Q55218403|Q55218403]] | [[Janice Gurney]] | [[Winnipeg]] | 1949 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4541 | [[:d:Q55218478|Q55218478]] | [[Joanne Jackson Johnson]] | [[Winnipeg]] | 1943 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4542 | [[:d:Q55218569|Q55218569]] | [[Shannon Ebner]] | | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4543 | [[:d:Q55218617|Q55218617]] | [[Judith Lermer Crawley]] | | 1945-06-15 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4544 | [[:d:Q55218651|Q55218651]] | [[Karilee Fuglem]] | [[Prince George]] | 1960-04-04 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4545 | [[:d:Q55218785|Q55218785]] | [[Lucie Lefebvre]] | [[Quebec (cidade)|Quebec]] | 1956 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4546 | [[:d:Q55218817|Q55218817]] | [[Bonnie Gordon]] | [[Buffalo, Nova York|Buffalo]] | 1941 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4547 | [[:d:Q55218831|Q55218831]] | [[Amy Granat]] | | 1976 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4548 | [[:d:Q55218841|Q55218841]] | [[Marie-Andrée Cossette]] | [[Saint-Hyacinthe]] | 1946-08-17 | [[Canadá]] | 2023-12-17 | |- | style='text-align:right'| 4549 | [[:d:Q55218981|Q55218981]] | [[Musya Sheeler]] | [[Imperio Ruso]] | 1908 | [[Estados Unidos de América]] | 1981 | [[Ficheiro:Muysa Sheeler.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4550 | [[:d:Q55219295|Q55219295]] | [[Rosamond W. Purcell]] | [[Boston]] | 1942-06-28 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4551 | [[:d:Q55219442|Q55219442]] | [[Sylvie Readman]] | [[Quebec (cidade)|Quebec]] | 1958-08-10 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4552 | [[:d:Q55219448|Q55219448]] | [[Karin Apollonia Müller]] | [[Heidelberg]] | 1963 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4553 | [[:d:Q55219466|Q55219466]] | [[Diane Neumaier]] | | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4554 | [[:d:Q55219765|Q55219765]] | [[Judy Seigel]] | | 1930 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-05-10 | |- | style='text-align:right'| 4555 | [[:d:Q55219783|Q55219783]] | [[Melissa Shook]] | [[Nova York]] | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-08-27 | |- | style='text-align:right'| 4556 | [[:d:Q55219845|Q55219845]] | [[Madoka Takagi]] | [[Obihiro]] | 1956 | [[Xapón]] | 2015 | |- | style='text-align:right'| 4557 | [[:d:Q55219925|Q55219925]] | [[Anne Turyn]] | | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4558 | [[:d:Q55219983|Q55219983]] | [[Jane Wenger]] | | 1944 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4559 | [[:d:Q55221201|Q55221201]] | [[Ute Behrend]] | [[Berlín]] | 1961 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4560 | [[:d:Q55229221|Q55229221]] | [[Ellen Robertson Miller]] | [[New London Township]] | 1859-11-30 | [[Estados Unidos de América]] | 1937-03-14 | |- | style='text-align:right'| 4561 | [[:d:Q55235581|Q55235581]] | [[Anna Vogel]] | [[Herdecke]] | 1981 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4562 | [[:d:Q55236086|Q55236086]] | [[Lara Gasparotto]] | [[Comblain-au-Pont]] | 1989 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 4563 | [[:d:Q55236173|Q55236173]] | [[Marianne Engel]] | | 1972-12-15 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 4564 | [[:d:Q55236181|Q55236181]] | [[Mariken Wessels]] | [[Vlaardingen]] | 1963-11-29 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 4565 | [[:d:Q55236214|Q55236214]] | [[Meggy Rustamova]] | [[Tbilisi]] | 1985 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 4566 | [[:d:Q55236251|Q55236251]] | [[Natalie Czech]] | | 1976 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4567 | [[:d:Q55236256|Q55236256]] | [[Nevin Aladağ]] | [[Van, Turquía|Van]] | 1972 | [[Alemaña]]<br/>[[Turquía]] | | [[Ficheiro:Portrait-Nevin-Aladag-Uwe-Peter.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4568 | [[:d:Q55236330|Q55236330]] | [[Randa Maroufi]] | [[Casablanca]] | 1987-12-28 | [[Marrocos]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4569 | [[:d:Q55236452|Q55236452]] | [[Talia Chetrit]] | | 1982 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4570 | [[:d:Q55236512|Q55236512]] | [[Veronika Spierenburg]] | [[Schlieren]]<br/>[[Remetschwil]] | 1981-03-11 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 4571 | [[:d:Q55264986|Q55264986]] | [[Aline Bouvy]] | [[Bruxelas]] | 1974-07-26 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 4572 | [[:d:Q55282652|Q55282652]] | [[Zhang Ran]] | [[Taiyuan]] | 1981-11-10 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 4573 | [[:d:Q55283030|Q55283030]] | [[Tiranit Barzilay]] | | 1967 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:טירנית ברזילי.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4574 | [[:d:Q55283130|Q55283130]] | [[Bettina Oppenheimer]] | [[Stuttgart]] | 1919-01-22 | [[Israel]] | 1972-01-06 | |- | style='text-align:right'| 4575 | [[:d:Q55283337|Q55283337]] | [[Judith Guetta]] | [[Xerusalén]] | 1963 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4576 | [[:d:Q55283344|Q55283344]] | [[Naomi Leshem]] | [[Xerusalén]] | 1963-11-03 | [[Israel]]<br/>[[Suíza]] | | [[Ficheiro:Naomi Leshem.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4577 | [[:d:Q55283676|Q55283676]] | [[Baror]] | [[Safed]] | 1984-03-06 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4578 | [[:d:Q55283909|Q55283909]] | [[Galia Gur Zeev]] | [[Tel Aviv]] | 1954 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4579 | [[:d:Q55284156|Q55284156]] | [[Drora Dekel]] | [[Holon]] | 1948 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Drora Dekel, Self Portait with Rivets, 1998, Photograph and a tin box.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4580 | [[:d:Q55286149|Q55286149]] | [[Rivka Rinn]] | [[Tel Aviv]] | 1950 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4581 | [[:d:Q55286204|Q55286204]] | [[Ariela Shavid]] | [[Kiryat Motzkin]] | 1944 | [[Israel]] | 2024-02-20 | |- | style='text-align:right'| 4582 | [[:d:Q55286446|Q55286446]] | [[Einat Reich]] | [[San Francisco]] | 1964<br/>1964-01-04 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Einat Reich 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4583 | [[:d:Q55291779|Q55291779]] | [[Ayelet ha-Shaḥar Kohen]] | [[Nof HaGalil]] | 1965 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:איילת השחר כהן צלמת-איריס חסיד .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4584 | [[:d:Q55314751|Q55314751]] | [[Tatsiana Tsyhanova]] | | 1978 | [[Belarús]] | | |- | style='text-align:right'| 4585 | [[:d:Q55363913|Q55363913]] | [[Emily Hauze]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4586 | [[:d:Q55386694|Q55386694]] | [[Annalaura di Luggo]] | [[Nápoles]] | 1970 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 4587 | [[:d:Q55388403|Q55388403]] | [[Maria Kietlinska]] | [[Chrustava]] | 1888-02-01 | | 1966-07-24 | |- | style='text-align:right'| 4588 | [[:d:Q55388945|Q55388945]] | [[Grazyna Wyszomirska]] | [[Wieluń]] | 1919-12-05 | | 2000-12-07 | |- | style='text-align:right'| 4589 | [[:d:Q55389431|Q55389431]] | [[Małgorzata Apathy]] | [[Lviv]] | 1936 | [[Polonia]] | 2005 | |- | style='text-align:right'| 4590 | [[:d:Q55389719|Q55389719]] | [[Barbara Panek-Sarnowska]] | [[Zielona Góra]] | 1973-09-26 | | | |- | style='text-align:right'| 4591 | [[:d:Q55392461|Q55392461]] | [[Władysława Nowogórska]] | [[Hrodna]] | 1933 | | | |- | style='text-align:right'| 4592 | [[:d:Q55393769|Q55393769]] | [[Salimah Ali]] | [[Harlem]] | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Salimah Ali.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4593 | [[:d:Q55397066|Q55397066]] | [[May Mirin]] | [[Nova York]] | 1900 | [[Estados Unidos de América]] | 1997 | |- | style='text-align:right'| 4594 | [[:d:Q55424094|Q55424094]] | [[Aleana Egan]] | [[Berlín]]<br/>[[Dublín]] | 1979 | [[Irlanda]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4595 | [[:d:Q55425214|Q55425214]] | [[Petra Wunderlich]] | [[Gelsenkirchen]] | 1954 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4596 | [[:d:Q55439444|Q55439444]] | [[Sophia Hoare]] | | 1836-02-24 | | 1915-04-17 | [[Ficheiro:Madame S. Hoare, Papeete, Tahiti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4597 | [[:d:Q55456219|Q55456219]] | [[Eliane Rutishauser]] | [[Schaffhausen]] | 1963-10-26 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 4598 | [[:d:Q55476233|Q55476233]] | [[Fabiola Jean-Louis]] | [[Porto Príncipe]] | 1978-09-10 | [[Haití]] | | [[Ficheiro:FabiolaJeanLouis.AundreLarrow.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4599 | [[:d:Q55525165|Q55525165]] | [[Tomoko Yoneda]] | | 1965 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4600 | [[:d:Q55528549|Q55528549]] | [[Rie Suwaki]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4601 | [[:d:Q55587513|Q55587513]] | [[Anat Zecharya]] | [[Tel Aviv]] | 1974 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4602 | [[:d:Q55589647|Q55589647]] | [[Wanda Chicińska-Płaczkowska]] | | | [[Polonia]] | 1938 | |- | style='text-align:right'| 4603 | [[:d:Q55605778|Q55605778]] | [[Maria Penz]] | [[Múnic]] | 1897 | [[Alemaña]] | 1983 | |- | style='text-align:right'| 4604 | [[:d:Q55622153|Q55622153]] | [[Margery Lewis]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4605 | [[:d:Q55622161|Q55622161]] | [[Maria Bordy]] | | 1918 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4606 | [[:d:Q55623232|Q55623232]] | [[Marie-José Tubiana]] | | 1930-11-19 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4607 | [[:d:Q55626599|Q55626599]] | [[Lily Sverner]] | [[Anveres]] | 1934-12-27 | [[Bélxica]]<br/>[[Brasil]] | 2016-10-29 | |- | style='text-align:right'| 4608 | [[:d:Q55655535|Q55655535]] | [[Eleanor Lord Pray]] | | 1868 | [[Estados Unidos de América]] | 1954 | [[Ficheiro:Eleanora-pray.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4609 | [[:d:Q55656955|Q55656955]] | [[Vendredi sur Mer]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1995-04-20 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 4610 | [[:d:Q55687243|Q55687243]] | [[Isabel Azkarate]] | [[Donostia]] | 1950 | [[España]] | | [[Ficheiro:Isabel Azkarate.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4611 | [[:d:Q55689104|Q55689104]] | [[Monique Adam]] | [[Montreal]] | 1949-07<br/>1949 | [[Canadá]]<br/>[[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Monique Adam.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4612 | [[:d:Q55692151|Q55692151]] | [[Dorothea Von der Osten]] | [[Misselwarden]] | 1896 | [[Alemaña]] | 1985 | |- | style='text-align:right'| 4613 | [[:d:Q55697165|Q55697165]] | [[Sim Chi Yin]] | | 1978 | [[Singapur]] | | |- | style='text-align:right'| 4614 | [[:d:Q55706945|Q55706945]] | [[Charlotte Mathesie]] | [[Berlín]] | 1914 | [[Alemaña]] | 1994 | |- | style='text-align:right'| 4615 | [[:d:Q55712305|Q55712305]] | [[Oksana Yushko]] | [[Khárkiv]] | 1975 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 4616 | [[:d:Q55713016|Q55713016]] | [[Barbara Lüdecke]] | [[Múnic]] | 1913 | [[Alemaña]] | 2007-10-10 | |- | style='text-align:right'| 4617 | [[:d:Q55731268|Q55731268]] | [[Stefanie Michova]] | [[Augsburgo]] | 1991-06-08 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4618 | [[:d:Q55739457|Q55739457]] | [[Gözde Mimiko Türkkan]] | [[Ancara]] | 1984-03-11 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 4619 | [[:d:Q55740345|Q55740345]] | [[Astrid Johannessen]] | [[Oslo]] | 1966-06-18 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4620 | [[:d:Q55740819|Q55740819]] | [[Phumzile Khanyile]] | [[Soweto]] | 1991 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 4621 | [[:d:Q55754422|Q55754422]] | [[Aini Teufel]] | [[Berlín]] | 1933 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 4622 | [[:d:Q55761822|Q55761822]] | [[Kirsti Rista]] | [[Soanlahti]] | 1935-01-02 | [[Finlandia]] | 2018-07-12 | |- | style='text-align:right'| 4623 | [[:d:Q55767700|Q55767700]] | [[Leonor Martínez Baroja]] | [[Cenicero]] | 1926 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 4624 | [[:d:Q55767738|Q55767738]] | [[Hildur Larsson Sammallahti]] | [[Nederkalix parish]] | 1882-09-09 | [[Finlandia]] | 1952-05-03 | [[Ficheiro:Hildur Larsson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4625 | [[:d:Q55768135|Q55768135]] | [[Harriet Sophia Cobb]] | [[Winfarthing]] | 1846-02-10 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Reino Unido]]<br/>[[Nova Zelandia]] | 1929-12-18 | [[Ficheiro:Harriet Sophia Cobb.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4626 | [[:d:Q55808398|Q55808398]] | [[Margaret Matilda White]] | [[Belfast]] | 1868-01-09 | [[Nova Zelandia]] | 1910-07-06 | [[Ficheiro:Portrait of Margaret Matilda White holding a parasol PH-1980-7-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4627 | [[:d:Q55809111|Q55809111]] | [[Rosmarie Pierer]] | [[Bernburg]] | 1918-05-14 | [[Alemaña]] | 2012-02-20 | |- | style='text-align:right'| 4628 | [[:d:Q55815205|Q55815205]] | [[Hilde Löhr]] | [[Wesel]] | 1897-09-11 | [[Alemaña]] | 1998-09-29 | |- | style='text-align:right'| 4629 | [[:d:Q55816255|Q55816255]] | [[Louisa M. Herrmann]] | [[Birmingham]] | 1865 | [[Nova Zelandia]] | 1955 | |- | style='text-align:right'| 4630 | [[:d:Q55852601|Q55852601]] | [[Ingeborg Hoppe]] | [[Kassel]] | 1920 | | 1983 | |- | style='text-align:right'| 4631 | [[:d:Q55863513|Q55863513]] | [[Fee Schlapper]] | [[Gießen]] | 1927-06-07 | [[Alemaña]] | 2000-03-07 | |- | style='text-align:right'| 4632 | [[:d:Q55864581|Q55864581]] | [[Ursula Litzmann]] | [[Bonn]] | 1916 | [[Alemaña]] | 2004 | |- | style='text-align:right'| 4633 | [[:d:Q55872593|Q55872593]] | [[Emy Limpert]] | [[Hanau]] | 1884 | [[Alemaña]] | 1960 | |- | style='text-align:right'| 4634 | [[:d:Q55895768|Q55895768]] | [[Felicitas Timpe]] | | 1923 | [[Alemaña]] | 2006 | |- | style='text-align:right'| 4635 | [[:d:Q55905206|Q55905206]] | [[Annelise Lehmann-Tovote]] | [[Hildesheim]] | 1908 | [[Alemaña]] | 1968 | |- | style='text-align:right'| 4636 | [[:d:Q55938514|Q55938514]] | [[María José Gómez Redondo]] | [[Valladolid]] | 1963 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4637 | [[:d:Q55950109|Q55950109]] | [[Cheryl Sourkes]] | [[Montreal]] | 1945 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4638 | [[:d:Q55955913|Q55955913]] | [[Ilana Panich-Linsman]] | | 1984 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4639 | [[:d:Q55984165|Q55984165]] | [[Heta Norros]] | [[Helsinqui]] | 1929-03-07 | [[Finlandia]] | 2016 | |- | style='text-align:right'| 4640 | [[:d:Q55998300|Q55998300]] | [[Sabine Bitter]] | [[Aigen im Mühlkreis]] | 1960 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 4641 | [[:d:Q56010106|Q56010106]] | [[Sinje Dillenkofer]] | [[Neustadt an der Weinstraße]] | 1959 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4642 | [[:d:Q56043314|Q56043314]] | [[Carmel Vitullo]] | | 1925 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4643 | [[:d:Q56055246|Q56055246]] | [[Jeanie A. Welford]] | [[Oldbury]] | 1854-12-08 | [[Reino Unido]] | 1947-08-22 | [[Ficheiro:Portrait of a young lady by Jeanie A. Welford (1891-1893).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4644 | [[:d:Q56062566|Q56062566]] | [[Abbie Trayler-Smith]] | [[Gales]] | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4645 | [[:d:Q56086975|Q56086975]] | [[Nika Nesgoda]] | [[Duluth, Minnesota|Duluth]] | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nika.Nesgoda.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4646 | [[:d:Q56089310|Q56089310]] | [[Hengameh Golestan]] | [[Teherán]] | 1952 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Hengameh Golestan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4647 | [[:d:Q56102186|Q56102186]] | [[Nieves Loperena]] | [[Baiona]] | 20th century | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4648 | [[:d:Q56122240|Q56122240]] | [[Hannelore Heise]] | [[Wydminy]] | 1941-08-16 | [[República Democrática Alemá]]<br/>[[Alemaña]] | 2021-07-13 | [[Ficheiro:Grafikerin Hannelore Heise 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4649 | [[:d:Q56153343|Q56153343]] | [[Anita Corbin]] | | 1958 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4650 | [[:d:Q56234397|Q56234397]] | [[Mia Hesse-Bernoulli]] | [[Basilea]] | 1868-08-07 | [[Suíza]] | 1963-05-13 | |- | style='text-align:right'| 4651 | [[:d:Q56249725|Q56249725]] | [[Janine Wiedel]] | | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4652 | [[:d:Q56253701|Q56253701]] | [[Aya Takeuchi]] | [[Shinagawa]] | 1966 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4653 | [[:d:Q56273962|Q56273962]] | [[Miri Davidovitz]] | [[Hungría]] | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 4654 | [[:d:Q56292804|Q56292804]] | [[Donna Gottschalk]] | [[Nova York]] | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4655 | [[:d:Q56294355|Q56294355]] | [[Anna Surinyach]] | [[Barcelona]] | 1985 | [[España]] | | [[Ficheiro:Anna Surinyach Vitoria 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4656 | [[:d:Q56307081|Q56307081]] | [[Alex Litt]] | [[Chișinău]] | 1995-01-04 | [[Moldova]] | | [[Ficheiro:Alex Litt portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4657 | [[:d:Q56317213|Q56317213]] | [[Katt Both]] | [[Waldkappel]] | 1905-04-28 | [[Alemaña]] | 1985-04-21 | |- | style='text-align:right'| 4658 | [[:d:Q56337107|Q56337107]] | [[Katarzyna Okrzesik-Mikolajek]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 4659 | [[:d:Q56337128|Q56337128]] | [[Beata Podwysocka]] | [[Olsztyn]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4660 | [[:d:Q56337479|Q56337479]] | [[Elżbieta Waszczuk]] | [[Kościerzyna]] | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 4661 | [[:d:Q56337819|Q56337819]] | [[Anna Worowska]] | [[Białystok]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4662 | [[:d:Q56339403|Q56339403]] | [[Irena Galuszka]] | [[Smolec]] | 1949-06-13 | | | |- | style='text-align:right'| 4663 | [[:d:Q56339594|Q56339594]] | [[Anna Benicewicz-Miazga]] | [[Varsovia]] | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 4664 | [[:d:Q56365910|Q56365910]] | [[Anna Vojtenko]] | [[Kíiv]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 4665 | [[:d:Q56368428|Q56368428]] | [[Victoria Ivleva]] | [[San Petersburgo]] | 1956-06-01 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Viktorija Ivleva 2023 (P1210525).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4666 | [[:d:Q56391265|Q56391265]] | [[Katalin Baricz]] | [[Lengyeltóti]] | 1948-09-21 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:PéldaKÉPek - Baricz Kati.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4667 | [[:d:Q56425607|Q56425607]] | [[Amy Blakemore]] | [[Tulsa, Oklahoma|Tulsa]] | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4668 | [[:d:Q56425894|Q56425894]] | [[Tyyne Böök]] | [[Helsinqui]] | 1884-03-21 | [[Finlandia]] | 1968-06-11 | [[Ficheiro:Tyyne Böök (01).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4669 | [[:d:Q56485535|Q56485535]] | [[Brenda L Croft]] | [[Perth]] | 1964 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 4670 | [[:d:Q56486598|Q56486598]] | [[Siiri Suo]] | | | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4671 | [[:d:Q56513231|Q56513231]] | [[Evgenia Arbugaeva]] | [[Tiksi]] | 1985-02-16 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 4672 | [[:d:Q56559343|Q56559343]] | [[Casey Orr]] | [[Delaware]] | 1968-10-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Four young people looking at a shots on camera held by the photographer Casey Orr. LEEDS 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4673 | [[:d:Q56559844|Q56559844]] | [[Anno Wilms]] | [[Berlín]] | 1935-07-21 | [[Alemaña]] | 2016-05-22 | |- | style='text-align:right'| 4674 | [[:d:Q56596814|Q56596814]] | [[Heidi Langauer]] | [[Viena]] | 1939-06-15 | [[Austria]]<br/>[[Suíza]] | 2014-09-01 | |- | style='text-align:right'| 4675 | [[:d:Q56607884|Q56607884]] | [[Carolyn ­Crossett Rowland]] | | 1916 | [[Estados Unidos de América]] | 2012-05-15 | [[Ficheiro:Carolyn Crossett Rowland self portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4676 | [[:d:Q56612840|Q56612840]] | [[Adrienne Martyn]] | [[Wellington]] | 1950 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4677 | [[:d:Q56628236|Q56628236]] | [[Elizabeth Greenwood]] | | 1873-03-10 | [[Nova Zelandia]] | 1961-07-28 | |- | style='text-align:right'| 4678 | [[:d:Q56628263|Q56628263]] | [[Emily Florence Cazneau]] | [[Sydney]] | 1855-05-14 | [[Nova Zelandia]] | 1892-03-24 | [[Ficheiro:Emily Florence Cazneau Nla.obj-144116044-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4679 | [[:d:Q56636673|Q56636673]] | [[Norah Carter]] | [[Nova Zelandia]] | 1881-04-15 | [[Nova Zelandia]] | 1966-02-08 | |- | style='text-align:right'| 4680 | [[:d:Q56643066|Q56643066]] | [[Yevgenia Belorusets]] | [[Kíiv]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 4681 | [[:d:Q56651382|Q56651382]] | [[Rita Rohlfing]] | [[Bad Oeynhausen]] | 1964 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4682 | [[:d:Q56669553|Q56669553]] | [[María Esther Galvis]] | [[Simacota]] | 1950-10-16 | [[Colombia]] | | |- | style='text-align:right'| 4683 | [[:d:Q56704419|Q56704419]] | [[Lúa Ribeira]] | [[Galicia]] | 1986 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4684 | [[:d:Q56706727|Q56706727]] | [[Ingeborg Motzfeldt Løchen]] | [[Norderhov Municipality]] | 1875-08-26 | [[Noruega]] | 1946-02-06 | [[Ficheiro:Ingeborg M. Løchen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4685 | [[:d:Q56728571|Q56728571]] | [[Sheida Soleimani]] | [[Indianapolis, Indiana|Indianapolis]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 4686 | [[:d:Q56729035|Q56729035]] | [[Felicia Abban]] | | 1935 | [[Ghana]] | 2024-01-04 | |- | style='text-align:right'| 4687 | [[:d:Q56737467|Q56737467]] | [[Patty Carroll]] | [[Chicago]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4688 | [[:d:Q56754482|Q56754482]] | [[María Eugenia Pérez Cáceres]] | | 20th century | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4689 | [[:d:Q56826628|Q56826628]] | [[Ava Seymour]] | [[Palmerston North]] | 1967 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Ava Seymour 2001 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4690 | [[:d:Q56826901|Q56826901]] | [[Edith Amituanai]] | [[Auckland]] | 1980 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Edith Amituanai MNZM (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4691 | [[:d:Q56831405|Q56831405]] | [[Ebru Yıldız]] | [[Ancara]] | 20th century | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 4692 | [[:d:Q56855485|Q56855485]] | [[Caitlin Cronenberg]] | [[Toronto]] | 1984-10-27 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Caitlin Cronenberg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4693 | [[:d:Q56871311|Q56871311]] | [[Linda Butler]] | | 1947<br/>1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4694 | [[:d:Q56871568|Q56871568]] | [[Annika Haas]] | [[Pärnu]] | 1974-06-11 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Annika Haas at the Opinion Festival 2022 in Paide, Estonia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4695 | [[:d:Q56879941|Q56879941]] | [[Erena Baker]] | No/unknown value | 1984 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Gg-venice-biennale-youth-forum-044 (Erena Baker).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4696 | [[:d:Q56989969|Q56989969]] | [[Janet Bayly]] | [[Tauranga]] | 1955-06-07 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4697 | [[:d:Q57017160|Q57017160]] | [[Eva Sereny]] | [[Zürich]] | 1935-05-19 | [[Suíza]] | 2021-05-25 | |- | style='text-align:right'| 4698 | [[:d:Q57175990|Q57175990]] | [[Guo Yingguang]] | [[Liaoning]] | 1983 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 4699 | [[:d:Q57178855|Q57178855]] | [[Adelaide Ivánova]] | [[Recife]] | 1982 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Ivanova Adelaide -20191204 fRF01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4700 | [[:d:Q57197751|Q57197751]] | [[Greet De Ceukelaire]] | | 20th century | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 4701 | [[:d:Q57239814|Q57239814]] | [[Dulce Soares]] | [[Río de Xaneiro]] | 1943 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 4702 | [[:d:Q57247307|Q57247307]] | [[Bridget Reweti]] | | 1985-04 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Gg-venice-biennale-youth-forum-044 (Bridget Reweti).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4703 | [[:d:Q57262801|Q57262801]] | [[Marion Michelle Koblitz]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1913-06-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2007-04-30 | |- | style='text-align:right'| 4704 | [[:d:Q57305595|Q57305595]] | [[Su Tomesen]] | [[Beek]] | 1970-04-26 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Su Tomesen (49181793717).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4705 | [[:d:Q57323596|Q57323596]] | [[Sylvie Allouche]] | | 1960-07-26 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Sylvie allouChe 03036 festival Interpol'art.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4706 | [[:d:Q57356786|Q57356786]] | [[Leticia Ramos]] | [[Santo Antônio da Patrulha]] | 1976 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Letícia Ramos IMG 8358.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4707 | [[:d:Q57357194|Q57357194]] | [[Bárbara Wagner]] | [[Brasilia]] | 1980 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 4708 | [[:d:Q57392954|Q57392954]] | [[Cécile Plaisance]] | [[París]] | 1968-02-13 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:8ème av N°4 oct 2016.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4709 | [[:d:Q57530458|Q57530458]] | [[Charlotte Joël]] | [[Berlín]] | 1882-09-13<br/>1887-09-13 | [[Reich Alemán]] | 1943-04-19 | |- | style='text-align:right'| 4710 | [[:d:Q57541013|Q57541013]] | [[Jane Selverstone]] | [[Cambridge, Massachusetts|Cambridge]] | 1956-07-06 | | | |- | style='text-align:right'| 4711 | [[:d:Q57547057|Q57547057]] | [[Carme Garcia Padrosa]] | [[Barcelona]] | 1915 | [[España]] | 2015 | [[Ficheiro:Carme Garcia Ferrando.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4712 | [[:d:Q57781270|Q57781270]] | [[Nino Jorjadze]] | [[Tbilisi]] | 1884-12-15 | [[Xeorxia]] | 1968 | |- | style='text-align:right'| 4713 | [[:d:Q57787997|Q57787997]] | [[Agnes Hansson]] | [[Örkelljunga]] | 1888-02-13 | [[Suecia]] | 1961-09-24 | |- | style='text-align:right'| 4714 | [[:d:Q57902171|Q57902171]] | [[Judith Prat]] | [[Altorricón]] | 1973-10-22 | [[España]] | | [[Ficheiro:Judith 021 OK.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4715 | [[:d:Q57982007|Q57982007]] | [[Gioconda Rizzo]] | [[São Paulo]] | 1897-04-18 | [[Brasil]] | 2004-03-22 | |- | style='text-align:right'| 4716 | [[:d:Q58009102|Q58009102]] | [[Jos Boys]] | [[Reino Unido]] | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4717 | [[:d:Q58009709|Q58009709]] | [[Sophie Gerrard]] | [[Edimburgo]] | 1978 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4718 | [[:d:Q58115231|Q58115231]] | [[Diane Drubay]] | | | [[Francia]] | | [[Ficheiro:MJK62559 Diane Drubay (Frankfurter Buchmesse 2018).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4719 | [[:d:Q58130572|Q58130572]] | [[Jenny Bergensten]] | | | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 4720 | [[:d:Q58131136|Q58131136]] | [[Jessika Wallin]] | | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 4721 | [[:d:Q58167546|Q58167546]] | [[Manuela Magni]] | | | [[Italia]] | | [[Ficheiro:TEDxEsinoLario2018 Silvio Sandonini DSC 9046 15.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4722 | [[:d:Q58175575|Q58175575]] | [[Inger Barth]] | [[Oslo (Q5245991)|Oslo]] | 1858-08-21 | [[Noruega]] | 1952-05-03 | [[Ficheiro:Munch - Inger Barth, 1921, RES.A.00075.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4723 | [[:d:Q58175852|Q58175852]] | [[Rana Javadi]] | | 1944 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 4724 | [[:d:Q58194638|Q58194638]] | [[Nikol Alexandropoulou]] | [[Tesalónica]] | | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 4725 | [[:d:Q58292896|Q58292896]] | [[Jonna Jinton]] | [[Falun]] | 1989-06-29 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 4726 | [[:d:Q58303480|Q58303480]] | [[Rahima Gambo]] | | 1986 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 4727 | [[:d:Q58314820|Q58314820]] | [[Jožefa Dzimski]] | | | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 4728 | [[:d:Q58315163|Q58315163]] | [[Lilo Tadday]] | [[Karlsruhe]] | 1949-07-26 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Lilo Tadday LTH 3285.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4729 | [[:d:Q58316553|Q58316553]] | [[Sophie Mörner]] | | 1976 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 4730 | [[:d:Q58324168|Q58324168]] | [[Odette England]] | [[Murray Bridge]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Odette England.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4731 | [[:d:Q58338629|Q58338629]] | [[Esther Henderson]] | [[Oak Park]] | 1911-07-24 | [[Estados Unidos de América]] | 2008-08-22 | |- | style='text-align:right'| 4732 | [[:d:Q58343298|Q58343298]] | [[Barbara Górniak]] | | 1962 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 4733 | [[:d:Q58365713|Q58365713]] | [[Inge Rambow]] | [[Malbork]] | 1940 | [[Alemaña]] | 2021 | |- | style='text-align:right'| 4734 | [[:d:Q58563283|Q58563283]] | [[Joan Craven]] | [[Leeds]] | 1897-11-05 | [[Reino Unido]] | 1979-07-02 | |- | style='text-align:right'| 4735 | [[:d:Q58641598|Q58641598]] | [[Lara Porzak]] | | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4736 | [[:d:Q58641609|Q58641609]] | [[Lou Goodale Bigelow]] | [[St. Joseph]] | 1884-11-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1968-07-31 | |- | style='text-align:right'| 4737 | [[:d:Q58810528|Q58810528]] | [[Mary Spencer]] | [[St. Catharines]] | 1857-10-04 | [[Canadá]] | 1938-09-01 | [[Ficheiro:Mary Spencer.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4738 | [[:d:Q58830046|Q58830046]] | [[Kathrin Möbius]] | | | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4739 | [[:d:Q58839415|Q58839415]] | [[Anna Malagrida]] | [[Barcelona]] | 1970 | [[España]] | | [[Ficheiro:Anna Malagrida.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4740 | [[:d:Q58840934|Q58840934]] | [[Ina Seeberg]] | [[Stralsund]] | 1941-04-25 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ina Seeberg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4741 | [[:d:Q58908086|Q58908086]] | [[Johanna Näf]] | [[Stans]] | 1944-06-26 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 4742 | [[:d:Q58918463|Q58918463]] | [[Paula Gately Tillman]] | | 1946-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Paula Gately Tillman at Fort Gansevoort.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4743 | [[:d:Q58920660|Q58920660]] | [[Felicity Cloake]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4744 | [[:d:Q59098984|Q59098984]] | [[Sumita Roy Dutta]] | [[Darbhanga]] | | [[India]] | | [[Ficheiro:Frozen Gokyo Lake.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4745 | [[:d:Q59138252|Q59138252]] | [[Aurélie Pétrel]] | [[Lión]] | 1980 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4746 | [[:d:Q59138268|Q59138268]] | [[Floriane de Lassée]] | [[París]] | 1977-10-11 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Floriane de Lassée.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4747 | [[:d:Q59156538|Q59156538]] | [[Hildegard Lehnert]] | [[Berlín]] | 1857-01-06 | [[Reich Alemán]] | 1943-07-08 | [[Ficheiro:Hildegard-Lehnert,-Selbstporträt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4748 | [[:d:Q59195614|Q59195614]] | [[Lola Falcón]] | [[Chillán]] | 1907 | [[Chile]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 4749 | [[:d:Q59202369|Q59202369]] | [[Lisa Larsen]] | [[Pforzheim]] | 1922-08-05<br/>1925 | [[Estados Unidos de América]] | 1959 | |- | style='text-align:right'| 4750 | [[:d:Q59214941|Q59214941]] | [[Donnette Zacca]] | | 1957-05-02 | [[Xamaica]] | | |- | style='text-align:right'| 4751 | [[:d:Q59248030|Q59248030]] | [[Kristina Slak]] | | | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 4752 | [[:d:Q59269010|Q59269010]] | [[Isabel Alba Rico]] | [[Madrid]] | 1959-04-06 | [[España]] | | [[Ficheiro:Isabel Alba Rico.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4753 | [[:d:Q59276032|Q59276032]] | [[Majda Rupar]] | | | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 4754 | [[:d:Q59276290|Q59276290]] | [[Margareta Gaik]] | | 1962-11-10 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 4755 | [[:d:Q59276342|Q59276342]] | [[Maria L. Taylor]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4756 | [[:d:Q59276514|Q59276514]] | [[Mary Anne Fackelman]] | [[Toledo, Ohio|Toledo]] | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mary Anne Fackelman, candid shot.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4757 | [[:d:Q59285206|Q59285206]] | [[Maureen Keating]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4758 | [[:d:Q59297198|Q59297198]] | [[Milka Bras]] | [[Liubliana]] | 1930 | [[Eslovenia]] | 2023 | |- | style='text-align:right'| 4759 | [[:d:Q59356456|Q59356456]] | [[Carolyn Mendelsohn]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4760 | [[:d:Q59380036|Q59380036]] | [[Florence Maynard]] | [[Chicago]] | 1867-05-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1958 | [[Ficheiro:FlorenceMaynard1911.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4761 | [[:d:Q59426087|Q59426087]] | [[Andrea Herrera]] | [[Concepción, Chile|Concepción]] | 1986 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 4762 | [[:d:Q59440591|Q59440591]] | [[Clara Louise Hagins]] | [[Chicago]] | 1871 | [[Estados Unidos de América]] | 1957-04-16 | [[Ficheiro:ClaraLouiseHagins1914 (retouched).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4763 | [[:d:Q59458704|Q59458704]] | [[Maja Smrekar]] | [[Brežice]] | 1978 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 4764 | [[:d:Q59469986|Q59469986]] | [[Andrea Bruce]] | | 1973 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Andrea Bruce at World Press Photo 2018 in Amsterdam.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4765 | [[:d:Q59472722|Q59472722]] | [[Melanie Wenger]] | [[Colmar]] | 1987 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4766 | [[:d:Q59484302|Q59484302]] | [[Ursula Abramowski-Lautenschläger]] | [[Berlín]] | 1939-12-31 | [[República Democrática Alemá]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4767 | [[:d:Q59484381|Q59484381]] | [[Blanche Reineke]] | [[Illinois]] | 1863-01-08 | | 1935-08-09 | [[Ficheiro:BlancheReineke1913.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4768 | [[:d:Q59484575|Q59484575]] | [[Mary Carnell]] | | 1861-12-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1925-10-10 | [[Ficheiro:MaryCarnell1912.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4769 | [[:d:Q59484585|Q59484585]] | [[Krisanne Johnson]] | | 1976 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4770 | [[:d:Q59490565|Q59490565]] | [[Anna Irmanovová]] | [[Praga]] | 1970-10-24 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 4771 | [[:d:Q59492196|Q59492196]] | [[Jenny Othilie Grønvold Barth]] | [[Modum Municipality]] | 1867-04-13 | [[Noruega]] | 1953-03-02 | |- | style='text-align:right'| 4772 | [[:d:Q59522653|Q59522653]] | [[Camilla Rutherford]] | | 1983-08-07 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4773 | [[:d:Q59522682|Q59522682]] | [[Pearl Grace Loehr]] | | 1877 | [[Estados Unidos de América]] | 1944 | [[Ficheiro:PearlGraceLoehr1914.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4774 | [[:d:Q59527912|Q59527912]] | [[Augustine Bulteau]] | [[Neuilly-sur-Seine]] | 1860-02-29 | [[Francia]] | 1922-09-29 | [[Ficheiro:Augustine Bulteau by Khnopff.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4775 | [[:d:Q59532645|Q59532645]] | [[Louise Witzig]] | [[Winterthur]] | 1901 | [[Suíza]] | 1969-01-09 | |- | style='text-align:right'| 4776 | [[:d:Q59555259|Q59555259]] | [[Ka Man Mak]] | | | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:NMD Startup Session 2018 (41151603844).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4777 | [[:d:Q59588684|Q59588684]] | [[Maybelle Goodlander]] | [[Muncie]] | 1882 | [[Estados Unidos de América]] | 1959-10-25 | [[Ficheiro:MaybelleGoodlander1912.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4778 | [[:d:Q59591161|Q59591161]] | [[Ashraf os-Saltaneh]] | [[Kermanshah]] | 1863 | [[Qajar Iran]] | 1914 | |- | style='text-align:right'| 4779 | [[:d:Q59617560|Q59617560]] | [[Cobie Douma]] | [[Smallingerland]] | 1914-04-30 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2001-10-07 | |- | style='text-align:right'| 4780 | [[:d:Q59617903|Q59617903]] | [[Maura Biava]] | [[Reggio Emilia]] | 1970-09-16 | [[Italia]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 4781 | [[:d:Q59630091|Q59630091]] | [[Dora Jane Hamblin]] | | 1920-06-15 | | 1993-08-17 | |- | style='text-align:right'| 4782 | [[:d:Q59631698|Q59631698]] | [[Vassal Gabrielle Maud]] | [[Uppingham]] | 1880-03-05 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Reino Unido]] | 1959-05-31 | [[Ficheiro:Gabrielle Vassal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4783 | [[:d:Q59638749|Q59638749]] | [[Joan Almond]] | [[Os Ánxeles]] | 1935-06-03 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2021-08-28 | |- | style='text-align:right'| 4784 | [[:d:Q59638885|Q59638885]] | [[Marie-Jeanne Musiol]] | [[Winterthur]] | 1950-04-08 | [[Canadá]]<br/>[[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 4785 | [[:d:Q59641504|Q59641504]] | [[Ana Torralva]] | [[San Fernando, Cádiz|San Fernando]] | 1957<br/>1956 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4786 | [[:d:Q59644241|Q59644241]] | [[Edith R. Wilson]] | | 1864 | [[Estados Unidos de América]] | 1924 | |- | style='text-align:right'| 4787 | [[:d:Q59645480|Q59645480]] | [[Gertrude L. Brown]] | [[Chicago]] | 1869-12-28 | [[Estados Unidos de América]] | 1934-09-29 | [[Ficheiro:Gertrude LeRoy Brown.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4788 | [[:d:Q59645668|Q59645668]] | [[Jane Shackleton]] | [[Dublín]] | 1843-01-30 | [[Irlanda]] | 1909-04-05 | [[Ficheiro:Jane Shackleton.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4789 | [[:d:Q59678630|Q59678630]] | [[Sally Fox]] | [[Hollywood]] | 1929-12-30 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-02-25<br/>2006 | |- | style='text-align:right'| 4790 | [[:d:Q59687317|Q59687317]] | [[Hella Katz]] | [[Lviv]] | 1899-09-20 | [[Imperio Austrohúngaro]]<br/>[[Reino Unido]] | 1981-01-20 | |- | style='text-align:right'| 4791 | [[:d:Q59690132|Q59690132]] | [[Christiane Chabot]] | [[Jonquière]] | 1950-12-17 | [[Canadá]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4792 | [[:d:Q59693527|Q59693527]] | [[Danielle April]] | [[Rivière-du-Loup]] | 1949-07-01 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4793 | [[:d:Q59694276|Q59694276]] | [[Terri Ann Swallow]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 4794 | [[:d:Q59694813|Q59694813]] | [[Margaret L. Bodine]] | [[Ohio]] | 1876-07-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1960-11-24 | |- | style='text-align:right'| 4795 | [[:d:Q59747508|Q59747508]] | [[Hansína Regína Björnsdóttir]] | [[Eskifjörður]] | 1884-06-06 | [[Islandia]] | 1973-02-05 | |- | style='text-align:right'| 4796 | [[:d:Q59770050|Q59770050]] | [[Pavla Sceranková]] | [[Košice]] | 1980-02-24 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 4797 | [[:d:Q59772086|Q59772086]] | [[Louise Thomsen]] | [[Sorø]] | 1823-02-26 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1907-06-16 | [[Ficheiro:MarieLouiseMolbechThomsenLille2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4798 | [[:d:Q59777110|Q59777110]] | [[Mabel Cox Surdam]] | [[Scranton]] | 1879-10-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:MabelCoxSurdam1919.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4799 | [[:d:Q59788187|Q59788187]] | [[Louisa Tenison]] | | 1819 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1882-08-27 | |- | style='text-align:right'| 4800 | [[:d:Q59812042|Q59812042]] | [[Liz Ham]] | [[Londres]] | 1975 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 4801 | [[:d:Q59821830|Q59821830]] | [[Erin Meaker]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 4802 | [[:d:Q59850864|Q59850864]] | [[Francisca Rosner]] | | 1976 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 4803 | [[:d:Q59869340|Q59869340]] | [[Anne-Britt Kilvik]] | | 1968 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Nordiske Mediedager 2010 - Friday - NMD 2010 (4586344810) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4804 | [[:d:Q59928917|Q59928917]] | [[Corine Ingelse]] | [[Middelburg]] | 1869-12-13 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1950-10-06 | |- | style='text-align:right'| 4805 | [[:d:Q59939087|Q59939087]] | [[Norma Bonaccorso]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 4806 | [[:d:Q60111822|Q60111822]] | [[Natalija Miladinović]] | [[Belgrado]] | 1988 | [[Serbia]] | | [[Ficheiro:Natalija Miladinović Kuća Kralja Petra I.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4807 | [[:d:Q60144141|Q60144141]] | [[Katy Gyllstrom]] | | 1933 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4808 | [[:d:Q60146919|Q60146919]] | [[Lisbet Lund]] | [[Helsinqui]] | 1932-12-23<br/>1932 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4809 | [[:d:Q60156953|Q60156953]] | [[Pia Lindman]] | [[Espoo]] | 1965-06-11 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4810 | [[:d:Q60170052|Q60170052]] | [[Thale Fastvold]] | | 1978 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4811 | [[:d:Q60195596|Q60195596]] | [[Constanza Portnoy]] | [[Buenos Aires]] | 1980s | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 4812 | [[:d:Q60229795|Q60229795]] | [[Toshie Saito]] | | 1939 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4813 | [[:d:Q60233382|Q60233382]] | [[Charlotte Polkijn]] | [[Haarlem]] | 1852-10-03 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1931-12-27 | |- | style='text-align:right'| 4814 | [[:d:Q60233449|Q60233449]] | [[Hester Carsten]] | [[Mojokerto]] | 1898-11-15 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1987-09-30 | |- | style='text-align:right'| 4815 | [[:d:Q60234521|Q60234521]] | [[Else Weissenborn]] | | 1877-10-04 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1950-06-01 | |- | style='text-align:right'| 4816 | [[:d:Q60242397|Q60242397]] | [[Alida Beerding]] | [[Hoorn]] | 1875-12-17 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1949-03-18 | [[Ficheiro:Gedrukte handtekening Alida Beerding.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4817 | [[:d:Q60270006|Q60270006]] | [[Toni Arens-Tepe]] | [[Utrecht]] | 1883-06-10 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1947-07-08 | [[Ficheiro:Toni Arens-Tepe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4818 | [[:d:Q60281143|Q60281143]] | [[Wilhelmina Weel]] | | 1842-05-22 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1923-10-01 | |- | style='text-align:right'| 4819 | [[:d:Q60295379|Q60295379]] | [[Stanislawa Zacharko]] | [[Przemyśl]] | 1958-11-24 | | | |- | style='text-align:right'| 4820 | [[:d:Q60300738|Q60300738]] | [[Elza Jo Tratlehner]] | | | | | [[Ficheiro:Elza Jo Tratlehner bij DWDD in 2018 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4821 | [[:d:Q60312266|Q60312266]] | [[Elisa Andessner]] | [[Leoben]] | 1983 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Crossing Europe 2024 Opening Elisa Andessner BHO-3464.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4822 | [[:d:Q60330022|Q60330022]] | [[Grace Chandler]] | | 1879 | [[Estados Unidos de América]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 4823 | [[:d:Q60368035|Q60368035]] | [[Marika Tasler]] | [[San Petersburgo]] | 1975-04-28 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Marika Tasler.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4824 | [[:d:Q60484711|Q60484711]] | [[Angela Fisher]] | | 1947 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Angela Fisher Carol Beckwith 20181129 (cropped) - Angela Fisher.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4825 | [[:d:Q60484981|Q60484981]] | [[Corine Sylvia Congiu]] | [[Meknes]] | 1953-08-05 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:2010-co-anniv57-24.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4826 | [[:d:Q60492733|Q60492733]] | [[Petra Hajská]] | [[Praga]] | 1974-09-05 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 4827 | [[:d:Q60526050|Q60526050]] | [[Ildi Hermann]] | [[Budapest]] | 1978-08-15 | [[Hungría]] | 2019-01 | |- | style='text-align:right'| 4828 | [[:d:Q60559477|Q60559477]] | [[Ruth Hollós-Consemüller]] | [[Leszno]] | 1904 | [[Hungría]] | 1993-04-25 | |- | style='text-align:right'| 4829 | [[:d:Q60577364|Q60577364]] | [[Margrit Jäggli]] | [[Berna]] | 1941-07-26 | [[Suíza]] | 2003-07-14 | |- | style='text-align:right'| 4830 | [[:d:Q60582554|Q60582554]] | [[Emma Akulyan]] | [[Tbilisi]] | 1929-03-16 | [[Unión Soviética]] | | [[Ficheiro:Էմմա Աքուլյան.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4831 | [[:d:Q60613518|Q60613518]] | [[Katarzyna Lata]] | [[Świętochłowice]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 4832 | [[:d:Q60694137|Q60694137]] | [[Meeri Torvinen]] | [[Varkaus]] | 1933-06-05 | [[Finlandia]] | 2018-03-30 | |- | style='text-align:right'| 4833 | [[:d:Q60733898|Q60733898]] | [[Ruth Raabe]] | | No/unknown value | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4834 | [[:d:Q60766136|Q60766136]] | [[Waltraut Pathenheimer]] | [[Berlín]] | 1932-02-17 | [[República Democrática Alemá]] | 2018-12-21 | |- | style='text-align:right'| 4835 | [[:d:Q60775957|Q60775957]] | [[Molly Malone Cook]] | [[San Francisco]] | 1925-01-05 | [[Estados Unidos de América]] | 2005-08-25 | |- | style='text-align:right'| 4836 | [[:d:Q60776564|Q60776564]] | [[Katya Adaui]] | [[Lima]] | 1977 | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 4837 | [[:d:Q60793246|Q60793246]] | [[Lynn Bianchi]] | | 1944 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4838 | [[:d:Q60828141|Q60828141]] | [[Ana Palacios]] | [[Zaragoza]] | 1972 | [[España]] | | [[Ficheiro:Ana Palacios.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4839 | [[:d:Q60830532|Q60830532]] | [[Vita Kin]] | [[Kíiv]] | 1969-11-25 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 4840 | [[:d:Q60834427|Q60834427]] | [[Jolanta Rycerska]] | [[Lublin]] | 1974-12-27 | | | [[Ficheiro:02015 0162 Jolanta Rycerska (ZPAF) - 6. Foto Art Festival.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4841 | [[:d:Q60835317|Q60835317]] | [[Zofia Zwolińska]] | | 1909 | | 1998-02-26 | |- | style='text-align:right'| 4842 | [[:d:Q60835431|Q60835431]] | [[Romy Alizée]] | | 1989 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4843 | [[:d:Q60835542|Q60835542]] | [[Alicja Przybyszowska]] | [[Nowy Sącz]] | | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Alicja Przybyszowska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4844 | [[:d:Q60835666|Q60835666]] | [[Elzbieta Wenda]] | [[Bydgoszcz]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4845 | [[:d:Q60836062|Q60836062]] | [[Janina Hobgarska]] | [[Kętrzyn]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 4846 | [[:d:Q60971006|Q60971006]] | [[Helena Savio]] | | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 4847 | [[:d:Q60990153|Q60990153]] | [[Keiko Akahane]] | | 1992 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4848 | [[:d:Q61000514|Q61000514]] | [[Elvira Berndorff]] | | 20th century | [[Alemaña]] | 2018-07-27 | |- | style='text-align:right'| 4849 | [[:d:Q61049476|Q61049476]] | [[Esther Langberg]] | [[Bergen]] | 1893-01-11 | [[Noruega]] | 1974-07-02 | |- | style='text-align:right'| 4850 | [[:d:Q61050164|Q61050164]] | [[Susana Raab]] | [[Lima]] | | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 4851 | [[:d:Q61051554|Q61051554]] | [[Edith Maunder]] | [[concello de Greenwich]] | 1878-04-20 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1966-11-13 | [[Ficheiro:Edith Maunder.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4852 | [[:d:Q61052804|Q61052804]] | [[Marije Langelaar]] | [[Goes]] | 1978 | | | [[Ficheiro:MarijeLangelaar2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4853 | [[:d:Q61061345|Q61061345]] | [[Rita Más]] | [[Vigo]] | 1964 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4854 | [[:d:Q61064536|Q61064536]] | [[Lidija Laforest]] | [[Herceg Novi]] | 1926-10-12 | [[Croacia]] | 2016-12-18 | |- | style='text-align:right'| 4855 | [[:d:Q61109786|Q61109786]] | [[Grethe Rõõm]] | [[Kuressaare]] | 1976 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 4856 | [[:d:Q61111482|Q61111482]] | [[Ruth Huimerind]] | [[Pärnu]] | 1956 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 4857 | [[:d:Q61111825|Q61111825]] | [[Piret Räni]] | [[Talín]] | 1974-04-13 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Räni, Piret.IMG 20210903 181528 1 (2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4858 | [[:d:Q61126002|Q61126002]] | [[Ana Feldman]] | [[Belgrado]] | | | | |- | style='text-align:right'| 4859 | [[:d:Q61137083|Q61137083]] | [[Natela Grigalashvili]] | [[Khashuri]] | 1965-12-09 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Xeorxia]] | | |- | style='text-align:right'| 4860 | [[:d:Q61272393|Q61272393]] | [[Nezha Alaoui]] | [[Rabat]] | 1982-08-22 | [[Marrocos]] | | [[Ficheiro:Nezha-alaoui-madagascar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4861 | [[:d:Q61630225|Q61630225]] | [[Kari Berggrav]] | [[Noruega]] | 1911-11-30 | [[Noruega]] | 1996-06-11 | |- | style='text-align:right'| 4862 | [[:d:Q61634864|Q61634864]] | [[Alice Brusewitz]] | [[Nelson, Nova Zelandia|Nelson]] | 1858-07-29 | [[Nova Zelandia]] | 1927-11-20 | |- | style='text-align:right'| 4863 | [[:d:Q61694163|Q61694163]] | [[Jetta H. Disco]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4864 | [[:d:Q61721840|Q61721840]] | [[Winifred Hall Allen]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4865 | [[:d:Q61741832|Q61741832]] | [[Heather Straka]] | [[Nova Zelandia]] | 1972 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4866 | [[:d:Q61774887|Q61774887]] | [[Kirsten Jensen Helgeland]] | | 1961 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4867 | [[:d:Q61775686|Q61775686]] | [[Beatrix Neiss]] | [[Mödling]] | 1963-03-22 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 4868 | [[:d:Q61787701|Q61787701]] | [[Yuka Seki]] | [[Prefectura de Nagano]] | 1975 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4869 | [[:d:Q61831267|Q61831267]] | [[Ellen Sheidlin]] | [[Saratov]] | 1994-06-30 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Ellen with sky.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4870 | [[:d:Q61855956|Q61855956]] | [[Gabriele Undine Meyer]] | [[Heilbronn]] | 1955-01-12 | | | |- | style='text-align:right'| 4871 | [[:d:Q61861224|Q61861224]] | [[Kati Rapia]] | [[Heinola]] | 1972-11-12 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4872 | [[:d:Q61912342|Q61912342]] | [[Latika Nath]] | | | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 4873 | [[:d:Q61927039|Q61927039]] | [[Deborah Bright]] | [[Washington, D.C.]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4874 | [[:d:Q61944246|Q61944246]] | [[Irena Elgas-Markiewicz]] | [[Rzeszów]] | 1921-10-14 | [[Polonia]] | 2019-10-16 | |- | style='text-align:right'| 4875 | [[:d:Q61944311|Q61944311]] | [[Danuta Wegiel]] | [[Elbląg]] | 1961-01-02 | | | |- | style='text-align:right'| 4876 | [[:d:Q61959058|Q61959058]] | [[Julia de Boer]] | | 1979 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 4877 | [[:d:Q61959778|Q61959778]] | [[Nydia Blas]] | | 1981 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4878 | [[:d:Q61961288|Q61961288]] | [[Nancy Borowick]] | [[Chappaqua]] | 1985 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4879 | [[:d:Q61964201|Q61964201]] | [[Laeila Adjovi]] | | 1982 | [[Benín]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4880 | [[:d:Q61965506|Q61965506]] | [[Lisa Ross]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4881 | [[:d:Q61984716|Q61984716]] | [[Alicia Bruce]] | [[Aberdeen, Escocia|Aberdeen]] | 1979 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4882 | [[:d:Q61989507|Q61989507]] | [[Tammy Mercure]] | [[Sioux City]] | 1976-01-19 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4883 | [[:d:Q61990625|Q61990625]] | [[Emma Hanssen]] | [[Trondheim]] | 1881-05-26 | [[Noruega]] | 1972-02-10 | [[Ficheiro:Emma Charlotte Hanssen (1881-1972) circa 1900-1910.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4884 | [[:d:Q61997204|Q61997204]] | [[Bev Grant]] | [[Portland, Oregón|Portland]] | 1942-03-22 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:BevGrant.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4885 | [[:d:Q61997540|Q61997540]] | [[Sophia Maier]] | [[Múnic]] | 1987 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 4886 | [[:d:Q61998729|Q61998729]] | [[Lydia Sjöström]] | | 1851-05-27 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 4887 | [[:d:Q62001848|Q62001848]] | [[Juno Gemes]] | [[Budapest]] | 1944 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Juno Gemes, photographer, 2025.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4888 | [[:d:Q62007755|Q62007755]] | [[Holly Lee]] | [[Hong Kong]] | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 4889 | [[:d:Q62007900|Q62007900]] | [[Carol Sawyer]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4890 | [[:d:Q62011210|Q62011210]] | [[Elizabeth Jane Sales]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4891 | [[:d:Q62016460|Q62016460]] | [[Lucy Wallace Porter]] | [[Ansonia]] | 1876-01-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1962-09-19 | [[Ficheiro:Lucy Wallace Porter (passport, 1933).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4892 | [[:d:Q62016540|Q62016540]] | [[Star Montana]] | | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 4893 | [[:d:Q62027924|Q62027924]] | [[Virna Haffer]] | [[Aurora (Q22595)|Aurora]] | 1899 | [[Estados Unidos de América]] | 1974-04-05 | |- | style='text-align:right'| 4894 | [[:d:Q62036427|Q62036427]] | [[Perla de Leon]] | [[Nova York]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 4895 | [[:d:Q62036483|Q62036483]] | [[Muriel Hasbun]] | [[San Salvador, O Salvador|San Salvador]] | 1961 | [[O Salvador]] | | [[Ficheiro:Muriel Hasbún 233590.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4896 | [[:d:Q62062520|Q62062520]] | [[Josefine Franke]] | [[Gotemburgo]] | 1843 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 4897 | [[:d:Q62075375|Q62075375]] | [[Monika Schulz-Fieguth]] | [[Potsdam]] | 1949 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Monika Schulz-Fieguth-c.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4898 | [[:d:Q62075799|Q62075799]] | [[Helen Gatch]] | [[Alton]] | 1861-04-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1942-01-11 | [[Ficheiro:Portrait of American photographer, Helen Gatch, taken 1905-06 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4899 | [[:d:Q62086520|Q62086520]] | [[M. Asli Dukan]] | [[Newark, Nova Jersey|Newark]] | 1973 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:M.Asli-Dukan-2 (32621029667).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4900 | [[:d:Q62088158|Q62088158]] | [[Evelyn Andrus]] | [[Hamilton, Canadá|Hamilton]] | 1909 | [[Canadá]] | 1972 | |- | style='text-align:right'| 4901 | [[:d:Q62109900|Q62109900]] | [[Edith Hallett Bethune]] | | 1890 | [[Canadá]] | 1970 | |- | style='text-align:right'| 4902 | [[:d:Q62161850|Q62161850]] | [[Eva Gamble Walborn]] | | 1874 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Eva Gamble Walborn - Minns. LCCN2004676288 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4903 | [[:d:Q62274528|Q62274528]] | [[Marie de Ujfalvy-Bourdon]] | [[Chartres]] | 1842-01-12 | [[Francia]] | 1904-08-31 | [[Ficheiro:Ujfalvy Károlyné.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4904 | [[:d:Q62479326|Q62479326]] | [[Sonia Madrigal]] | [[Concello de Nezahualcóyotl|Nezahualcóyotl]] | 1978-09-26 | [[México]] | | [[Ficheiro:Sonia Madrigal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4905 | [[:d:Q62523551|Q62523551]] | [[Agnieszka Kłos]] | [[Poznan]] | | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Agnieszka Klos (LukaszGiza@ccbysa).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4906 | [[:d:Q62537583|Q62537583]] | [[Jeannette Klute]] | | 1918 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-08-03 | |- | style='text-align:right'| 4907 | [[:d:Q62548540|Q62548540]] | [[Marie Louise Treub]] | [[Faoug]]<br/>[[Leiden]] | 1881-08-14 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1968-12-19 | [[Ficheiro:COLLECTIE TROPENMUSEUM Lize van Breda de Haan en Louise Treub bij een sado Buitenzorg. TMnr 60013747.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4908 | [[:d:Q62571179|Q62571179]] | [[Sarah Ann Harrison]] | | 1837 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 4909 | [[:d:Q62574615|Q62574615]] | [[Dornith Doherty]] | | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4910 | [[:d:Q62581278|Q62581278]] | [[Carla Del Nero]] | [[São Paulo]] | 1969-04-18 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Museu da Polícia Civil. (40478201673) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4911 | [[:d:Q62581285|Q62581285]] | [[Kata Sugár]] | [[Szeged]] | 1910-09-03 | [[Reino de Hungría]] | 1943-12-22 | |- | style='text-align:right'| 4912 | [[:d:Q62601537|Q62601537]] | [[Masumi Kura]] | [[Himi]] | 1975 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 4913 | [[:d:Q62605702|Q62605702]] | [[Lisa Elmaleh]] | [[Miami]] | 1984 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lisa Elmaleh photographed by Julius Schlosburg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4914 | [[:d:Q62626536|Q62626536]] | [[Emilie Vogelsang]] | | | [[Imperio Alemán]] | | |- | style='text-align:right'| 4915 | [[:d:Q62627206|Q62627206]] | [[Eva Mendiola]] | [[Guadalaxara, México|Guadalaxara]] | No/unknown value | [[México]] | 1980-07-22 | |- | style='text-align:right'| 4916 | [[:d:Q62678820|Q62678820]] | [[Nicola Bernard]] | [[Liberec]] | 1998-04-16 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:NicolaBernard.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4917 | [[:d:Q62701842|Q62701842]] | [[Sallie Garrity]] | | 1862 | [[Estados Unidos de América]] | 1907 | [[Ficheiro:Sallie E. Garrity.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4918 | [[:d:Q62886991|Q62886991]] | [[Marialba Russo]] | [[Giugliano in Campania]] | 1947-08-14 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Marialba Russo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4919 | [[:d:Q62961045|Q62961045]] | [[Mary Garrity]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4920 | [[:d:Q62974246|Q62974246]] | [[Victòria Rovira]] | [[Sabadell]] | 1991 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4921 | [[:d:Q63012562|Q63012562]] | [[Susan Crocker]] | | 1940 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4922 | [[:d:Q63032237|Q63032237]] | [[Susan Hall]] | [[California]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4923 | [[:d:Q63037399|Q63037399]] | [[Diane MacKown]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4924 | [[:d:Q63038130|Q63038130]] | [[Jill Mathis]] | | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4925 | [[:d:Q63038604|Q63038604]] | [[Deborah Mesa-Pelly]] | [[A Habana]] | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4926 | [[:d:Q63053694|Q63053694]] | [[Ann Parker]] | | 1934-03-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4927 | [[:d:Q63068148|Q63068148]] | [[Véronique Zussau]] | [[París]] | 1962-07-09 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 4928 | [[:d:Q63069065|Q63069065]] | [[Liena Vayzman]] | | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4929 | [[:d:Q63072289|Q63072289]] | [[Lauren E. Simonutti]] | | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | 2012 | |- | style='text-align:right'| 4930 | [[:d:Q63075316|Q63075316]] | [[Karine Baghdasaryan]] | | 1989-08-30 | [[Armenia]] | | |- | style='text-align:right'| 4931 | [[:d:Q63090788|Q63090788]] | [[Serena Perrone]] | [[St. Louis]] | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4932 | [[:d:Q63107239|Q63107239]] | [[Elsa Haertter]] | [[Rottweil]] | 1908 | | 1995 | |- | style='text-align:right'| 4933 | [[:d:Q63109291|Q63109291]] | [[Tami Heilemann]] | | 1965-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tami Heilemann 48-DPA-596 DSC 0057 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4934 | [[:d:Q63119722|Q63119722]] | [[Joan Albert]] | | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | 2012 | |- | style='text-align:right'| 4935 | [[:d:Q63124548|Q63124548]] | [[Elena Dorfman]] | [[Boston]] | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4936 | [[:d:Q63143225|Q63143225]] | [[Roselyne Titaud]] | [[Aubenas]] | 1977 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4937 | [[:d:Q63165743|Q63165743]] | [[Yu Yu Myint Than]] | [[Yangon]] | 1984-01-18 | [[Myanmar]] | | |- | style='text-align:right'| 4938 | [[:d:Q63168059|Q63168059]] | [[Joanie Holzer Schirm]] | [[Chattahoochee]] | 1948-12-15 | | | [[Ficheiro:Joanie Holzer Schirm - Award-Winning Author.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4939 | [[:d:Q63198824|Q63198824]] | [[Myriam Yates]] | [[Montreal]] | 1971 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4940 | [[:d:Q63214284|Q63214284]] | [[Manon De Pauw]] | [[Vancouver]] | 1971 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4941 | [[:d:Q63226089|Q63226089]] | [[Josephine Rydholm]] | [[Uddevalla church parish]] | 1827-05-27 | [[Suecia]] | 1880-04-05 | |- | style='text-align:right'| 4942 | [[:d:Q63229210|Q63229210]] | [[Catriona Fraser]] | [[Inglaterra]] | 1972 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4943 | [[:d:Q63230265|Q63230265]] | [[Fati Abubakar]] | [[Maiduguri]] | | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 4944 | [[:d:Q63236382|Q63236382]] | [[Rosemarie Fret]] | [[Anklam]] | 1935 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 4945 | [[:d:Q63241457|Q63241457]] | [[Etna Estrems Fayos]] | [[L'Escala]] | 1982-10-15 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4946 | [[:d:Q63258859|Q63258859]] | [[Gladys Mary Goodall]] | | 1908-06-02 | [[Nova Zelandia]] | 2015-03-23 | |- | style='text-align:right'| 4947 | [[:d:Q63269958|Q63269958]] | [[Harriet Flaatten]] | | 1919-11-30 | [[Noruega]] | 2006-04-28 | |- | style='text-align:right'| 4948 | [[:d:Q63314241|Q63314241]] | [[Brenda Agard]] | | 1961-08-20 | [[Reino Unido]] | 2012-10-29 | [[Ficheiro:Brenda Agard Black British photographer on photo shoot 1987 London.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4949 | [[:d:Q63322633|Q63322633]] | [[Florence Eiseman]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1899-09-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1988-01-08 | |- | style='text-align:right'| 4950 | [[:d:Q63344980|Q63344980]] | [[Anne Rearick]] | [[Idaho]] | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4951 | [[:d:Q63368022|Q63368022]] | [[Marie Hald]] | [[Aalborg]] | 1987-08-10 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | [[Ficheiro:Septhald228.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4952 | [[:d:Q63382934|Q63382934]] | [[Ane Graff]] | [[Bodø]] | 1974-12-08 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Ane Graff, artist (48082395821).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4953 | [[:d:Q63398055|Q63398055]] | [[Ángeles Agrela]] | | 1966-04-12 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 4954 | [[:d:Q63398137|Q63398137]] | [[Hannah Reyes Morales]] | [[Manila]] | 1990 | [[Filipinas]] | | |- | style='text-align:right'| 4955 | [[:d:Q63431708|Q63431708]] | [[Inga Frøseth Rossing]] | | 1987 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4956 | [[:d:Q63437235|Q63437235]] | [[Forough Alaei]] | [[Teherán]] | 1989 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Forough Alaei (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4957 | [[:d:Q63456363|Q63456363]] | [[Harriette Merrifield Forbes]] | [[Worcester, Massachusetts|Worcester]] | 1856-10-22 | [[Estados Unidos de América]] | 1951 | [[Ficheiro:Passport photo of Harriette Merrifield Forbes.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4958 | [[:d:Q63456631|Q63456631]] | [[Susan Ressler]] | [[Filadelfia]] | 1949-09-23 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4959 | [[:d:Q63475867|Q63475867]] | [[Tyyne Savia]] | [[Tampere]] | 1887-09-30 | [[Gran Ducado de Finlandia]]<br/>[[Finlandia]] | 1959-10-18 | [[Ficheiro:Tyyne Savia Finna.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4960 | [[:d:Q63485822|Q63485822]] | [[Theda Behme]] | [[Goslar]] | 1877-03-16 | [[Alemaña]] | 1961-08-07 | |- | style='text-align:right'| 4961 | [[:d:Q63562072|Q63562072]] | [[Dominique Rey (Q63562072)|Dominique Rey]] | [[Winnipeg]] | 1976-01-31 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:REY Dominique Installtion 08.28.2024 142.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4962 | [[:d:Q63607624|Q63607624]] | [[Dorothy Meigs Eidlitz]] | | 1891 | [[Estados Unidos de América]] | 1976-10-26 | |- | style='text-align:right'| 4963 | [[:d:Q63614549|Q63614549]] | [[Phyllis Galembo]] | | 1952-04-02 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4964 | [[:d:Q63676328|Q63676328]] | [[Elsie Masson]] | [[Melbourne]] | 1890-09-29 | [[Australia]] | 1935-09-18 | |- | style='text-align:right'| 4965 | [[:d:Q63691954|Q63691954]] | [[Christine Laptuta]] | | 1951 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4966 | [[:d:Q63692952|Q63692952]] | [[Ruth Kaplan]] | [[Montreal]] | 1955 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4967 | [[:d:Q63693013|Q63693013]] | [[Pamela Harris]] | [[Erie, Pensilvania|Erie]] | 1940 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4968 | [[:d:Q63699376|Q63699376]] | [[Adriene K. Veninger]] | [[Bratislava]] | 1958 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4969 | [[:d:Q63726041|Q63726041]] | [[Annette Mangaard]] | [[Værløse]] | 1956 | [[Canadá]]<br/>[[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 4970 | [[:d:Q63762905|Q63762905]] | [[Tess Boudreau]] | [[Nova Escocia]] | 1919 | [[Canadá]] | 2007 | |- | style='text-align:right'| 4971 | [[:d:Q63803793|Q63803793]] | [[Annelies Romein]] | [[Ámsterdam]] | 1925-01-17 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2007-10-13 | |- | style='text-align:right'| 4972 | [[:d:Q63828846|Q63828846]] | [[Katherine McClellan]] | [[Paterson, Nova Jersey|Paterson]] | 1859-08-19 | [[Estados Unidos de América]] | 1934-09-14 | |- | style='text-align:right'| 4973 | [[:d:Q63850238|Q63850238]] | [[Katharina Acht]] | [[Gmunden]] | 1982 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Katharina Acht BHO-9801.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4974 | [[:d:Q63860577|Q63860577]] | [[Susanne Homann]] | [[Kiel]] | 1866-06-03 | [[Alemaña]] | 1923-03-06 | |- | style='text-align:right'| 4975 | [[:d:Q63870778|Q63870778]] | [[Anna Ollson]] | [[Grava parish]] | 1841-07-21 | [[Suecia]] | 1926-03-16 | [[Ficheiro:Anna Ollson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4976 | [[:d:Q63870781|Q63870781]] | [[Maria Lundbäck]] | [[Örebro Nikolai parish]] | 1857-11-21 | [[Suecia]] | 1927-06-08 | [[Ficheiro:UMFA55005 0001 Maria Lovisa Lundbäck.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4977 | [[:d:Q63919259|Q63919259]] | [[Charlotte Rosshandler]] | [[Nova Orleáns]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 4978 | [[:d:Q63953102|Q63953102]] | [[Margaret Courtney-Clarke]] | [[Swakopmund]] | 1949 | [[Namibia]] | | |- | style='text-align:right'| 4979 | [[:d:Q63957712|Q63957712]] | [[Florence Lazar]] | [[París]] | 1966 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 4980 | [[:d:Q63958943|Q63958943]] | [[Erika Stone]] | [[Frankfurt]] | 1924 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4981 | [[:d:Q63967115|Q63967115]] | [[Myriam Laplante]] | [[Chittagong (Q158087)|Chittagong]] | 1954 | [[Canadá]]<br/>[[Bangladesh]] | | |- | style='text-align:right'| 4982 | [[:d:Q63968384|Q63968384]] | [[Elen Loftesnes]] | [[Sogndalsfjøra]] | 1905-01-09 | [[Noruega]] | 1979-12-02 | [[Ficheiro:Elen Loftesnes SFFf-100777.366051.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4983 | [[:d:Q63975292|Q63975292]] | [[Petra Kaltenmorgen]] | [[Hirschfeld]] | 1964 | [[Alemaña]] | 2019-01-25 | |- | style='text-align:right'| 4984 | [[:d:Q63980932|Q63980932]] | [[Elisabeth Ubbe]] | | 1968 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 4985 | [[:d:Q63986156|Q63986156]] | [[Susanne Sigl]] | | 20th century | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Hans Sigl, Susanne Sigl - Romy 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4986 | [[:d:Q64006084|Q64006084]] | [[Eva Sulzer]] | | 1902 | | 1990 | |- | style='text-align:right'| 4987 | [[:d:Q64009535|Q64009535]] | [[Pamela J. Peters]] | [[Shiprock]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Pamala J Peters.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4988 | [[:d:Q64009661|Q64009661]] | [[Pao Houa Her]] | [[Laos]] | 1982 | [[Laos]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4989 | [[:d:Q64009917|Q64009917]] | [[Anita Stanhope, Countess of Harrington]] | | 1950 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 4990 | [[:d:Q64010393|Q64010393]] | [[Joan Moss]] | | 1931 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4991 | [[:d:Q64010396|Q64010396]] | [[Marcia Lee Macdonald]] | | 1944 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4992 | [[:d:Q64010780|Q64010780]] | [[Faye Webster]] | | 1997-06-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Faye Webster at Rough Trade (47945510488).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4993 | [[:d:Q64021661|Q64021661]] | [[Lyntha Scott Eiler]] | [[Champaign]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 4994 | [[:d:Q64033036|Q64033036]] | [[Heidi de Gier]] | [[Utrecht]] | 1977 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 4995 | [[:d:Q64052244|Q64052244]] | [[Lone Lunde]] | | No/unknown value | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4996 | [[:d:Q64096413|Q64096413]] | [[Emilie V. Clarkson]] | [[Potsdam]] | 1863-01-31 | [[Estados Unidos de América]] | 1946-12-12 | [[Ficheiro:Emilie V. Clarkson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4997 | [[:d:Q64167291|Q64167291]] | [[Rachael McKenna]] | [[Nova Zelandia]] | 1950<br/>1971 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 4998 | [[:d:Q64196472|Q64196472]] | [[Elise Storsveen]] | [[Oslo]] | 1969 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 4999 | [[:d:Q64200711|Q64200711]] | [[Ragnhild Væring Teigen]] | [[Christiania]] | 1877-10-13 | [[Noruega]] | 1966-12-06 | |- | style='text-align:right'| 5000 | [[:d:Q64213289|Q64213289]] | [[Núria Amat]] | [[Barcelona]] | 1945 | [[España]] | 2019-05-28 | |- | style='text-align:right'| 5001 | [[:d:Q64223693|Q64223693]] | [[Virginia Beahan]] | [[Filadelfia]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5002 | [[:d:Q64273514|Q64273514]] | [[Maria Beine-Hager]] | [[Augsburgo]] | 1919 | [[Alemaña]] | 1991 | |- | style='text-align:right'| 5003 | [[:d:Q64346430|Q64346430]] | [[Tone Jelsness]] | | | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 5004 | [[:d:Q64358869|Q64358869]] | [[Mariann Dybdahl]] | | | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:NMD 19 DEN STORE PRISFESTEN (33932729698).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5005 | [[:d:Q64364380|Q64364380]] | [[Ni’mah Isma’il Nawwab]] | [[Malaisia]] | 1965-05-12 | [[Arabia Saudita]] | | |- | style='text-align:right'| 5006 | [[:d:Q64374462|Q64374462]] | [[Mathilda Campbell, Duchess of Argyll]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1925-08-20 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1997-06-05 | |- | style='text-align:right'| 5007 | [[:d:Q64399713|Q64399713]] | [[Andrée Philippot-Mathieu]] | [[Vienne, Isère|Vienne]] | 1946-12-21 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:APM Wikipédia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5008 | [[:d:Q64416380|Q64416380]] | [[Randy Fokke]] | [[Zaandam]] | 1984 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5009 | [[:d:Q64427157|Q64427157]] | [[Benedicta Sánchez|Benedicta Sánchez Vila]] | [[San Fiz, Paradela, O Corgo|San Fiz]] | 1935-10-11 | [[España]] | | [[Ficheiro:Premios Goya 2020 - Benedicta Sanchez Premiados.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5010 | [[:d:Q64488133|Q64488133]] | [[Merit Schambach]] | | 1972 | [[República Democrática Alemá]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5011 | [[:d:Q64500287|Q64500287]] | [[Helene Ingeberg]] | [[Vang]] | 1853-07-10 | [[Noruega]] | 1914-11-20 | |- | style='text-align:right'| 5012 | [[:d:Q64577978|Q64577978]] | [[Nancy Buirski]] | [[New Rochelle]] | 1945-06-24 | [[Estados Unidos de América]] | 2023-08-30 | [[Ficheiro:Nancy Buirski, Peabody Award winner, May 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5013 | [[:d:Q64666122|Q64666122]] | [[Adele Uddo]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Adele Uddo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5014 | [[:d:Q64666889|Q64666889]] | [[Jill Carter-Hansen]] | [[Huntly]] | 1941 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5015 | [[:d:Q64667203|Q64667203]] | [[Libuše Rudinská]] | [[Uherské Hradiště]] | 1974-09-13 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5016 | [[:d:Q64682596|Q64682596]] | [[Jenny Kummeneje]] | [[Fredrikstad]] | 1893-09-27 | [[Noruega]] | 1965-03-16 | |- | style='text-align:right'| 5017 | [[:d:Q64685885|Q64685885]] | [[Clara Quin]] | [[Condado de Wicklow]] | 1846 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1903 | |- | style='text-align:right'| 5018 | [[:d:Q64686875|Q64686875]] | [[Lady Ostapeck]] | [[Nova York]] | 1918-02-22 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-02-02 | [[Ficheiro:Lady Ostapeck.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5019 | [[:d:Q64691068|Q64691068]] | [[Ida Lovisa Regina Hofsten]] | [[Uppsala]] | 1855-08-26 | [[Suecia]] | 1945-10-14 | [[Ficheiro:Ida von Hofsten (1855-1945).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5020 | [[:d:Q64699586|Q64699586]] | [[Virginie Boutin]] | [[París]] | 1980-01 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Virginie Boutin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5021 | [[:d:Q64746999|Q64746999]] | [[Senayt Samuel]] | | 1969 | [[Eritrea]] | | |- | style='text-align:right'| 5022 | [[:d:Q64754168|Q64754168]] | [[Margaret Mitchell]] | [[Stirling]] | 1968 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5023 | [[:d:Q64759781|Q64759781]] | [[Agnese De Donato]] | [[Bari]] | 1927-01-07 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]]<br/>[[Italia]] | 2017-03-05 | [[Ficheiro:Agnese anni 70.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5024 | [[:d:Q64761653|Q64761653]] | [[Catalina Martin-Chico]] | [[Madrid]] | 1969 | [[España]] | | [[Ficheiro:CATALINA MARTIN CHICO.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5025 | [[:d:Q64761742|Q64761742]] | [[Bodil Christensen]] | | 1896 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1985-03-27 | [[Ficheiro:Bodil Christensen.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5026 | [[:d:Q64795921|Q64795921]] | [[Martha Ewing]] | [[Dacota do Sur]] | 1870-05-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1959-10-23 | [[Ficheiro:Martha Ewing (1870-1959) circa 1905.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5027 | [[:d:Q64800044|Q64800044]] | [[Chantal Fontaine]] | [[Ecuador]] | 1959-10-11 | [[Ecuador]] | | [[Ficheiro:Chantal Fontaine.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5028 | [[:d:Q64852821|Q64852821]] | [[Rona Ina Dyer]] | [[Dunedin]] | 1923-01-07 | [[Nova Zelandia]] | 2021-05-20 | |- | style='text-align:right'| 5029 | [[:d:Q64869166|Q64869166]] | [[Anna Wilding]] | [[Nova Zelandia]] | 20th century | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:AnnaWIldingstage6.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5030 | [[:d:Q64875543|Q64875543]] | [[Meagan Cignoli]] | [[Suffolk County]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5031 | [[:d:Q65003927|Q65003927]] | [[Ruth Hommelsheim]] | [[Göppingen]] | 1965-12-21 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5032 | [[:d:Q65012288|Q65012288]] | [[Roza Gajdić]] | [[Karlovac]] | | [[Cisleitania]] | | |- | style='text-align:right'| 5033 | [[:d:Q65032833|Q65032833]] | [[Silvia Camporesi]] | [[Forlì]] | 1973 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Terna PremioDrivingEnergy VincitoriPersone 001 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5034 | [[:d:Q65088433|Q65088433]] | [[Myriam Fougère]] | [[Quebec]] | No/unknown value | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5035 | [[:d:Q65110233|Q65110233]] | [[Heba Shibani]] | | | [[Libia]] | | |- | style='text-align:right'| 5036 | [[:d:Q65128172|Q65128172]] | [[Аносова, Елена Александровна]] | [[Irkutsk]] | 1983-08-14 | | | |- | style='text-align:right'| 5037 | [[:d:Q65131072|Q65131072]] | [[Ольга Матвеева]] | [[Moscova]] | 1986-07-10 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 5038 | [[:d:Q65153792|Q65153792]] | [[Lily Franey]] | [[París]] | 1947 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5039 | [[:d:Q65160668|Q65160668]] | [[Amalia Krieger]] | [[Lipnik]] | 1846 | [[Cisleitania]]<br/>[[Polonia]] | 1928-09-21 | [[Ficheiro:Amalia Krieger.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5040 | [[:d:Q65161596|Q65161596]] | [[Catherine Esperon]] | [[Guchen]] | 1828 | | 1912 | [[Ficheiro:Foto realizada en el gabinete de los Ludovisi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5041 | [[:d:Q65161619|Q65161619]] | [[Krystyna Tomaszuk]] | [[Białystok]] | | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Krystyna Tomaszuk.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5042 | [[:d:Q65161964|Q65161964]] | [[Marie-Loup Sougez]] | [[París]] | 1930 | [[Francia]] | 2019-03-16 | |- | style='text-align:right'| 5043 | [[:d:Q65164145|Q65164145]] | [[Aleksandra Laska]] | | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 5044 | [[:d:Q65165515|Q65165515]] | [[Zofia z Trzemeskich Huberowa]] | [[Lviv]] | 1872 | | 1934 | |- | style='text-align:right'| 5045 | [[:d:Q65169553|Q65169553]] | [[Leokadia Bartoszko]] | [[Vilnius]] | 1943-12-20 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Leokadia Bartoszko self-portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5046 | [[:d:Q65175690|Q65175690]] | [[Karolina Kowalska]] | [[Cracovia]] | 1978 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 5047 | [[:d:Q65178614|Q65178614]] | [[Risk Hazekamp]] | [[A Haia]] | 1972-06-25 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5048 | [[:d:Q65178777|Q65178777]] | [[Nono Reinhold]] | [[Haarlem]] | 1929-08-18 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Afscheid E. de Wilde (dir. Stedelijk Museum ) en opening afscheidstentoonstellin, Bestanddeelnr 933-1816.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5049 | [[:d:Q65178905|Q65178905]] | [[Marisja Smit]] | | 1978-06-12 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5050 | [[:d:Q65194613|Q65194613]] | [[Mia Karlsvärd]] | [[Motala]] | 1964 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Mia Karlsvärd 02.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5051 | [[:d:Q65196122|Q65196122]] | [[Maja Stošić]] | [[Paraćin]] | 1975-07-14 | [[República Federal Socialista de Iugoslavia]]<br/>[[Serbia]] | | [[Ficheiro:Maja Stosic.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5052 | [[:d:Q65197466|Q65197466]] | [[Olha Navrotska]] | [[Kíiv]] | 1974-02-15 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Ольга Навроцька.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5053 | [[:d:Q65199570|Q65199570]] | [[Mara Rosandić]] | [[Ruma]] | 1883 | [[Reino de Serbia]] | 1954 | |- | style='text-align:right'| 5054 | [[:d:Q65217072|Q65217072]] | [[Cinthya Dictator]] | [[Budapest]] | 1990-01-12 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 5055 | [[:d:Q65251512|Q65251512]] | [[Sichi Gilad]] | [[Ramat HaShofet]] | 1968 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 5056 | [[:d:Q65275305|Q65275305]] | [[Maruja Roca|Maruja Roca Calvo]] | [[Castro de Rei]] | 1912-03-12 | [[España]] | 2011 | |- | style='text-align:right'| 5057 | [[:d:Q65426927|Q65426927]] | [[Sema Bekirovic]] | [[Ámsterdam]] | 1977 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 5058 | [[:d:Q65512484|Q65512484]] | [[Sølve Harm]] | [[Stavanger]] | 1911-01-30 | [[Noruega]] | 1991-07-25 | [[Ficheiro:Portrett av Sølve Harm.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5059 | [[:d:Q65560424|Q65560424]] | [[Robina Nicol]] | [[Illas Shetland]] | 1861-06-07 | [[Dominion of New Zealand]] | 1942 | [[Ficheiro:Robina Nicol (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5060 | [[:d:Q65564800|Q65564800]] | [[Evangelía Kranióti]] | [[Atenas]] | 1979 | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 5061 | [[:d:Q65581011|Q65581011]] | [[Nina Heins]] | | 1960-09-03 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 5062 | [[:d:Q65659118|Q65659118]] | [[Xiao Zhuang]] | | 1933 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 5063 | [[:d:Q65667023|Q65667023]] | [[Ulrich Burchert]] | | 1940 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5064 | [[:d:Q65680081|Q65680081]] | [[Ida Wyman]] | [[Malden]] | 1926-03-07 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-07-13 | |- | style='text-align:right'| 5065 | [[:d:Q65682511|Q65682511]] | [[Naomi Salaman]] | | 1963 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5066 | [[:d:Q65684040|Q65684040]] | [[Paula Nordfors]] | [[Sydney]] | 1977-08-11 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5067 | [[:d:Q65697934|Q65697934]] | [[Françoise Poos]] | [[Esch-sur-Alzette]] | 1964-03-08 | | | |- | style='text-align:right'| 5068 | [[:d:Q65710039|Q65710039]] | [[Tanja Lažetić]] | [[Liubliana]] | 1967 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Tanja Lažetić.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5069 | [[:d:Q65752624|Q65752624]] | [[Sandra Kantanen]] | [[Helsinqui]] | 1974 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5070 | [[:d:Q65753560|Q65753560]] | [[Milja Laurila]] | [[Helsinqui]] | 1982-02-09 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5071 | [[:d:Q65943258|Q65943258]] | [[Adelaida Crooke y Guzmán]] | [[Madrid]] | 1863-11-20 | [[España]] | 1918-01-17 | [[Ficheiro:Un estudio, de Adela Crooke.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5072 | [[:d:Q65945156|Q65945156]] | [[Meta Krese]] | [[Liubliana]] | 1955 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 5073 | [[:d:Q65950472|Q65950472]] | [[Ai Iwane]] | [[Toquio]] | 1975 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 5074 | [[:d:Q65953060|Q65953060]] | [[Anna Municchi]] | | 1944 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2004 | |- | style='text-align:right'| 5075 | [[:d:Q65961493|Q65961493]] | [[Maria Espeus]] | [[Borås]]<br/>[[Suecia]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 5076 | [[:d:Q65966952|Q65966952]] | [[Mankica Kranjec]] | [[Liubliana]] | 1985 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 5077 | [[:d:Q65968631|Q65968631]] | [[Zora Plešnar]] | [[Maribor]] | 1925-06-30 | [[Eslovenia]]<br/>[[República Federal Socialista de Iugoslavia]]<br/>[[Reino de Iugoslavia]]<br/>[[Reino dos Serbios, Croatas e Eslovenos (Q15102440)|Reino dos Serbios, Croatas e Eslovenos]] | 2021-03-24 | |- | style='text-align:right'| 5078 | [[:d:Q66120915|Q66120915]] | [[Deanna Templeton]] | [[Huntington Beach]] | 1969-07-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Photograph by Christopher McCall - Deanna Templeton, Huntington Beach, 2018. Creative Commons.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5079 | [[:d:Q66150309|Q66150309]] | [[Markéta Kinterová]] | [[Praga]] | 1981-05-05 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5080 | [[:d:Q66310304|Q66310304]] | [[Lozana Krasteva]] | [[Boynitsa]] | 1891 | [[Bulgaria]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 5081 | [[:d:Q66311684|Q66311684]] | [[Amarachi Nwosu]] | [[Washington, D.C.]] | 1994-09-29 | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:Amarachi-Nwoso-2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5082 | [[:d:Q66363152|Q66363152]] | [[Alice Wienerová]] | [[Brno]] | 1902-06-06 | [[Cisleitania]]<br/>[[Checoslovaquia]] | 1967 | |- | style='text-align:right'| 5083 | [[:d:Q66363982|Q66363982]] | [[Franziska Glasová]] | [[Brno]] | 1901-01-01<br/>1900-01-10 | [[República Checa]] | 1994-06-27 | |- | style='text-align:right'| 5084 | [[:d:Q66372617|Q66372617]] | [[Scarlett Hooft Graafland]] | [[Ámsterdam]] | 1973 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5085 | [[:d:Q66386510|Q66386510]] | [[Susan Dynner]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5086 | [[:d:Q66386631|Q66386631]] | [[Nora Herting]] | | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5087 | [[:d:Q66459698|Q66459698]] | [[Emine Akbaba]] | [[Hannover]] | 1987 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5088 | [[:d:Q66472668|Q66472668]] | [[Erin Combs]] | | 1952 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5089 | [[:d:Q66572502|Q66572502]] | [[Kali Spitzer]] | | 1983 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5090 | [[:d:Q66587530|Q66587530]] | [[Roosje Verschoor]] | [[Ámsterdam]] | 1986 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Roosje Verschoor in Moengo, 2019 - 1.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5091 | [[:d:Q66625193|Q66625193]] | [[Marie Hansen]] | [[St. Louis]] | 1918-06-02 | [[Estados Unidos de América]] | 1969-06-06 | |- | style='text-align:right'| 5092 | [[:d:Q66677600|Q66677600]] | [[Mavis Melville Davidson]] | [[Te Karaka]] | 1910-02-10 | [[Nova Zelandia]] | 2004-05-27 | |- | style='text-align:right'| 5093 | [[:d:Q66702908|Q66702908]] | [[Irène Drésel]] | [[Rueil-Malmaison]] | 1984 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:CDLN 2021IreneDresel 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5094 | [[:d:Q66724459|Q66724459]] | [[Mandy Barker]] | | 1964 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5095 | [[:d:Q66750781|Q66750781]] | [[Edyth Carter Beveridge]] | [[Richmond, Virxinia|Richmond]] | 1862 | | 1927-08-29 | [[Ficheiro:Photo of Edyth Carter Beveridge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5096 | [[:d:Q66759367|Q66759367]] | [[Alexandra Hemmerly-Brown]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5097 | [[:d:Q66778051|Q66778051]] | [[Nadia Huggins]] | [[Porto de España|Porto España]] | 1984 | [[Trinidad e Tobago]] | | |- | style='text-align:right'| 5098 | [[:d:Q66812925|Q66812925]] | [[Austin Irving]] | [[Nova York]] | 1984 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Austin Irving Shooting in Shenzhen, China.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5099 | [[:d:Q67004758|Q67004758]] | [[Maree Clarke]] | [[Swan Hill]] | 1961 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 5100 | [[:d:Q67013607|Q67013607]] | [[Dominique Roger]] | [[París]] | 1950<br/>1932 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5101 | [[:d:Q67071049|Q67071049]] | [[Judith Fletcher]] | [[Katoomba]] | 1886-06-30 | [[Australia]] | 1971 | [[Ficheiro:Judith Fletcher, (1886-1970) photographer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5102 | [[:d:Q67094511|Q67094511]] | [[Miriam Stannage]] | [[Northam]] | 1939-03-20 | [[Australia]] | 2016-09-11 | |- | style='text-align:right'| 5103 | [[:d:Q67146260|Q67146260]] | [[Hélène Adant]] | [[Harbin]] | 1903-07-26 | [[Francia]] | 1985-02-15 | |- | style='text-align:right'| 5104 | [[:d:Q67151942|Q67151942]] | [[Hella Hammid]] | [[Alemaña]] | 1921-07-15 | [[Estados Unidos de América]] | 1992-05-01 | |- | style='text-align:right'| 5105 | [[:d:Q67197943|Q67197943]] | [[Binia Bill]] | [[Zürich]] | 1904-08-18 | [[Suíza]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 5106 | [[:d:Q67198883|Q67198883]] | [[Amalia López Cabrera]] | [[Almería]] | 1837 | [[España]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 5107 | [[:d:Q67207247|Q67207247]] | [[Irena Cristalis]] | | 1959 | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:2019-08-30 Irena Cristalis bekommt den Ordem de Timor-Leste von Francisco Guterres.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5108 | [[:d:Q67214263|Q67214263]] | [[Brittany Nelson]] | [[Great Falls]] | 1984 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5109 | [[:d:Q67225027|Q67225027]] | [[Lëa-Kim Châteauneuf]] | | | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Lëa-Kim Châteauneuf (2019).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5110 | [[:d:Q67313138|Q67313138]] | [[Mary F. Calvert]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5111 | [[:d:Q67351877|Q67351877]] | [[Myleen Hollero]] | [[Os Ánxeles]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5112 | [[:d:Q67579339|Q67579339]] | [[Hedvig Richert]] | [[Gotemburgo]] | 1860-07-03 | [[Suecia]] | 1929-01-22 | [[Ficheiro:HeddaEkman650h.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5113 | [[:d:Q67624379|Q67624379]] | [[Miriam Dalsgaard]] | [[Aalborg]] | 1972 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 5114 | [[:d:Q68092001|Q68092001]] | [[Ulrika Amanda Gussander]] | [[Skäfthammar church parish]]<br/>[[Fresta]] | 1840-05-25 | [[Suecia]] | 1899-07-15 | |- | style='text-align:right'| 5115 | [[:d:Q68166776|Q68166776]] | [[Hilde Isay]] | [[Tréveris]] | 1905-01-17 | [[Alemaña]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 5116 | [[:d:Q68190631|Q68190631]] | [[Vilma Halász]] | [[Kecskemét]] | 1888-03-10 | [[Hungría]] | 1938-02-02 | |- | style='text-align:right'| 5117 | [[:d:Q68297947|Q68297947]] | [[Kaja Larsen]] | [[Nipen]] | 1888-07-20 | [[Noruega]] | 1963-07-06 | |- | style='text-align:right'| 5118 | [[:d:Q68480001|Q68480001]] | [[Kate Simon]] | [[Poughkeepsie]] | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5119 | [[:d:Q68591110|Q68591110]] | [[Bonnie Baxter]] | [[Texarkana]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5120 | [[:d:Q68653705|Q68653705]] | [[Otilia Ambrosiani]] | [[Solna]] | 1843-02-28 | [[Suecia]] | 1931-03-27 | |- | style='text-align:right'| 5121 | [[:d:Q68739964|Q68739964]] | [[Nudrat Afza]] | [[Rawalpindi]] | 1955 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5122 | [[:d:Q68967262|Q68967262]] | [[Micheline Rambaud]] | [[Grenoble]] | 1929-01-20 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Micheline Rambaud - Expédition féminine de 1959 au Népal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5123 | [[:d:Q69431744|Q69431744]] | [[Cordia Schlegelmilch]] | [[Magdeburg|Magdeburgo]] | 1952 | [[República Democrática Alemá]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Cordia Schlegelmilch 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5124 | [[:d:Q69744832|Q69744832]] | [[Julia E. Tuell]] | [[Kentucky]] | 1886-08-16 | [[Estados Unidos de América]] | 1960-01-20 | |- | style='text-align:right'| 5125 | [[:d:Q69766010|Q69766010]] | [[Sophia Baraket]] | [[Tunes]] | 1983 | [[Tunisia]] | 2018-07-19 | |- | style='text-align:right'| 5126 | [[:d:Q69796913|Q69796913]] | [[Josephine Grundseth]] | [[Trondheim]] | 1841-06-09 | [[Noruega]] | 1918-10-30 | [[Ficheiro:Josephine Grundseth - ca. 1860–1865 - Oslo Museum - OB.F03769A (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5127 | [[:d:Q69811152|Q69811152]] | [[Sally Soames]] | [[Londres]] | 1937-01-21 | [[Reino Unido]] | 2019-10-05 | |- | style='text-align:right'| 5128 | [[:d:Q70002705|Q70002705]] | [[Stéphanie Colvey]] | [[Montreal]] | 1949 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5129 | [[:d:Q70003094|Q70003094]] | [[Linda Covit]] | [[Montreal]] | 1948 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5130 | [[:d:Q70004286|Q70004286]] | [[Holly King]] | [[Montreal]] | 1957 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5131 | [[:d:Q70070583|Q70070583]] | [[Jana Tesaříková]] | [[Chomutov]] | 1982-05-26 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5132 | [[:d:Q70116598|Q70116598]] | [[Nelly Gunnarsson]] | [[Västra Broby parish]] | 1869-05-01 | [[Suecia]] | 1950-12-18 | [[Ficheiro:Nelly Gunnarsson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5133 | [[:d:Q70340378|Q70340378]] | [[Emilie Jensen]] | [[Risør]] | 1875-08-08 | [[Noruega]] | 20th century | |- | style='text-align:right'| 5134 | [[:d:Q70447609|Q70447609]] | [[Aira Niemi-Pynttäri]] | [[Alajärvi]] | 1924 | [[Finlandia]] | 2011 | |- | style='text-align:right'| 5135 | [[:d:Q70543306|Q70543306]] | [[Dorte Verner]] | [[Dinamarca]] | 1963 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 5136 | [[:d:Q70544768|Q70544768]] | [[Shiho]] | [[Nishi-ku]] | 1990-01-07 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 5137 | [[:d:Q70640514|Q70640514]] | [[Elisabeth Niggemeyer]] | [[Bochum]] | 1930-06-23 | [[Alemaña]] | 2025-01-29 | [[Ficheiro:Elisabeth niggemeyer 1951ca.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5138 | [[:d:Q70724649|Q70724649]] | [[Olivia Wittberg]] | [[Tingstäde]] | 1844-12-11 | [[Suecia]] | 1908-02-26 | [[Ficheiro:Olivia Wittberg 1844-1908.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5139 | [[:d:Q70751664|Q70751664]] | [[Aubrey Gemignani]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Aubrey Gemignani Portrait (NHQ202303160001) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5140 | [[:d:Q70840377|Q70840377]] | [[Andréa Farias]] | [[Río de Xaneiro]] | | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Ando onde há espaço. (3498508899).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5141 | [[:d:Q70979925|Q70979925]] | [[Anne Savedge]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5142 | [[:d:Q71032950|Q71032950]] | [[Sonia Marpez]] | [[Sarria]] | 1987-10 | [[España]] | | [[Ficheiro:Sonia Marpez en el MUPAM.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5143 | [[:d:Q71134189|Q71134189]] | [[Anna Fromchenko]] | [[Romanía]] | 1954-01-11 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Anna Fromchenko.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5144 | [[:d:Q71429433|Q71429433]] | [[Mounia Youssef]] | [[Lomé]] | 1988-10-14 | [[Líbano]]<br/>[[Togo]] | | |- | style='text-align:right'| 5145 | [[:d:Q71437933|Q71437933]] | [[Mette Tønnes Geelmuyden]] | [[Bergen]] | 1830-02-16 | [[Noruega]] | 1901-01-19 | |- | style='text-align:right'| 5146 | [[:d:Q71473330|Q71473330]] | [[B. Sachsel]] | | 1901-11-28 | [[Austria]]<br/>[[Cisleitania]] | 1989 | |- | style='text-align:right'| 5147 | [[:d:Q71474228|Q71474228]] | [[Thérèse Le Prat]] | [[Pantin]] | 1895-03-19 | [[Francia]] | 1966-03-06 | |- | style='text-align:right'| 5148 | [[:d:Q71704890|Q71704890]] | [[Jenna Bass]] | [[Camden (Q202088)|Camden]] | 1986 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Interview with Jenna Bass and cast about the film 'High Fantasy' 3-42 screenshot.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5149 | [[:d:Q71705045|Q71705045]] | [[Donna Santisi]] | [[Nova Jersey]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5150 | [[:d:Q72196639|Q72196639]] | [[Nora Belle Conklin]] | [[Monticello]] | 1902-12-12 | [[Estados Unidos de América]] | 1963-06-29 | [[Ficheiro:Nora Belle Conklin (1902-1963) and Ralph Freudenberg (1903-1980) and Ralph Herman Freudenberg (1931-1992) and Richard Charles Freudenberg II (1932-2006) in 1932 in Jersey City, New Jersey.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5151 | [[:d:Q72254543|Q72254543]] | [[Jeanine Behaeghel]] | [[Bruxas]] | 1940-02-12 | [[Bélxica]] | 1993-05-07 | |- | style='text-align:right'| 5152 | [[:d:Q72332373|Q72332373]] | [[Éliane Excoffier]] | [[Saint-Jérôme]] | 1971 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5153 | [[:d:Q72815853|Q72815853]] | [[Freda Glynn]] | | 1939 | | | |- | style='text-align:right'| 5154 | [[:d:Q72935729|Q72935729]] | [[Stanka Tsonkova]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | 1952-08-26 | [[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 5155 | [[:d:Q73399459|Q73399459]] | [[Rocío Verdejo García]] | [[Granada]] | 1982 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 5156 | [[:d:Q73407696|Q73407696]] | [[Daria Scagliola]] | [[Mwanza]] | 1962-10-23 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 5157 | [[:d:Q73411483|Q73411483]] | [[Sheila Rock]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5158 | [[:d:Q73426677|Q73426677]] | [[Beverley Clifford]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 5159 | [[:d:Q73554224|Q73554224]] | [[Caroline Cloutier]] | [[Montreal]] | 1985 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Caroline Cloutier.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5160 | [[:d:Q73782076|Q73782076]] | [[Annemarie Graupner-Baumgartner]] | [[Berna]] | 1920-05-15 | [[Suíza]] | 2004-07-16 | [[Ficheiro:Annemarie Graupner Baumgartner Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5161 | [[:d:Q73984236|Q73984236]] | [[Lisabi Fridell]] | [[Delsbo]] | 1985-06-14 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 5162 | [[:d:Q73984793|Q73984793]] | [[Tova Mozard]] | | 1978-10-13 | | | |- | style='text-align:right'| 5163 | [[:d:Q73985303|Q73985303]] | [[Ita Zbroniec-Zajt]] | [[Cracovia]] | 1983 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 5164 | [[:d:Q74160126|Q74160126]] | [[Ruth Seopedi Motau]] | [[Soweto]] | 1968-03-08 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Ruth Seopedi Motau.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5165 | [[:d:Q74262463|Q74262463]] | [[Monica Haller]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5166 | [[:d:Q74287701|Q74287701]] | [[Heather George]] | [[Gordon]] | 1907 | [[Australia]] | 1983 | [[Ficheiro:Heather George.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5167 | [[:d:Q74712773|Q74712773]] | [[Kristin von Hirsch]] | [[Oslo]] | 1961-05-12 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Kristin von Hirsch foto JorunnGSolli.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5168 | [[:d:Q75030328|Q75030328]] | [[Jacynthe Carrier]] | [[Lévis]] | 1982 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Jacynthe Carrier.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5169 | [[:d:Q75079421|Q75079421]] | [[Carmen Narobe]] | | | [[República Federal Socialista de Iugoslavia]] | | |- | style='text-align:right'| 5170 | [[:d:Q75089854|Q75089854]] | [[Xenia Edberg Kledzik]] | | 1944 | | | |- | style='text-align:right'| 5171 | [[:d:Q75101395|Q75101395]] | [[Vera Conlon]] | | 1906 | | 1994 | |- | style='text-align:right'| 5172 | [[:d:Q75135717|Q75135717]] | [[Albertina Lindgren]] | [[Halmstad]] | 1850-05-22 | [[Suecia]] | 1926-09-19 | [[Ficheiro:Albertina Bertilsson (1850-1926), the photographer, circa 1880.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5173 | [[:d:Q75174923|Q75174923]] | [[Elise Ahlgren]] | [[Väse parish]] | 1850-10-15 | [[Suecia]] | 1900-06-23 | |- | style='text-align:right'| 5174 | [[:d:Q75179279|Q75179279]] | [[Tracy Howl]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 5175 | [[:d:Q75185462|Q75185462]] | [[Karine Payette]] | [[Montreal]] | 1983 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5176 | [[:d:Q75286962|Q75286962]] | [[Sarah Carp]] | [[Zürich]] | 1981-08-15 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5177 | [[:d:Q75302921|Q75302921]] | [[Augusta Caroline Crofton]] | | 1839-10-16 | [[Irlanda]] | 1928-09-05 | [[Ficheiro:Augusta Caroline Dillon (6010599757).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5178 | [[:d:Q75372644|Q75372644]] | [[Blanche Henrietta Johnes Shelley]] | [[Upper Brook Street]] | 1835-12-15 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1898-04-12 | [[Ficheiro:Blanche Henrietta Johnes Shelley.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5179 | [[:d:Q75569971|Q75569971]] | [[Thana Faroq]] | | | [[Iemen]] | | [[Ficheiro:Thana Faroq (49083869323).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5180 | [[:d:Q75732836|Q75732836]] | [[Ann Ray]] | [[Brest, Bretaña|Brest]] | 1969 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5181 | [[:d:Q75837552|Q75837552]] | [[Carla Degenhardt]] | [[Buenos Aires]] | 1963 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 5182 | [[:d:Q75883901|Q75883901]] | [[Mabel Bent]] | [[Condado de Wexford]] | 1847-01-28 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Reino Unido]] | 1929-07-03 | [[Ficheiro:M.V.A. Bent 1847-1929.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5183 | [[:d:Q75943231|Q75943231]] | [[Rebecca Cummins]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 5184 | [[:d:Q76304271|Q76304271]] | [[Rose Caroline Paynter]] | | 1818 | | 1914 | [[Ficheiro:Portrait of Miss Rose Paynter (4671762) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5185 | [[:d:Q76391889|Q76391889]] | [[Aishwarya Sridhar]] | [[Bombai]] | 1997-01-12 | [[India]] | | [[Ficheiro:Aishwarya Sridhar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5186 | [[:d:Q76413645|Q76413645]] | [[Albertina Martínez Burgos]] | [[Los Ángeles, Chile|Los Ángeles]] | 1981-03-14 | [[Chile]] | 2019-11-21 | |- | style='text-align:right'| 5187 | [[:d:Q76466285|Q76466285]] | [[Julia Windischbauer]] | [[Linz]] | 1996 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Crossing Europe 2025 Julia Windischbauer BHO-0625.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5188 | [[:d:Q76504572|Q76504572]] | [[Kinni Sandahl]] | [[Østre Gausdal Municipality]] | 1876-08-31 | [[Noruega]] | 1958-08-27 | |- | style='text-align:right'| 5189 | [[:d:Q76508709|Q76508709]] | [[Unni Fürst]] | | 1915-01-12 | [[Noruega]] | 1977-09-27 | |- | style='text-align:right'| 5190 | [[:d:Q76554921|Q76554921]] | [[Karla Gachet]] | [[Quito]] | 1977 | [[Ecuador]] | | [[Ficheiro:Karla Gachet.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5191 | [[:d:Q76623056|Q76623056]] | [[Katrijn Van Giel]] | [[Zoersel]] | 1983 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 5192 | [[:d:Q76824112|Q76824112]] | [[Lizette Abraham]] | | 1982 | | | [[Ficheiro:MX TV ACTIVIDADES DÍA INTERNACIONAL DE LA MUJER MNR (26836750838).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5193 | [[:d:Q76870540|Q76870540]] | [[Louisa Elizabeth How]] | | 1821 | [[Australia]] | 1893 | |- | style='text-align:right'| 5194 | [[:d:Q76964546|Q76964546]] | [[Olga Butenop]] | [[Moscova]] | 20th century | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 5195 | [[:d:Q77079084|Q77079084]] | [[Sarah Caron]] | [[Aix-en-Provence]] | 1972-01-15 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5196 | [[:d:Q77092097|Q77092097]] | [[Karen M. Strom]] | [[Fairfax]] | 1941-08-18 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-04-29 | |- | style='text-align:right'| 5197 | [[:d:Q77287987|Q77287987]] | [[Caroline Hebbe-Hammarskiold]] | | 1930 | [[Suecia]] | 2018 | |- | style='text-align:right'| 5198 | [[:d:Q77288042|Q77288042]] | [[Elizabeth Timberman]] | | 1908 | [[Estados Unidos de América]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 5199 | [[:d:Q77288081|Q77288081]] | [[Gertrudes Altschul]] | [[Berlín]] | 1904<br/>1904-01-01 | [[Brasil]]<br/>[[Alemaña]] | 1962 | |- | style='text-align:right'| 5200 | [[:d:Q77288129|Q77288129]] | [[Jo Ann Walters]] | | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5201 | [[:d:Q77288206|Q77288206]] | [[Ketaki Sheth]] | [[Bombai]] | 1957 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 5202 | [[:d:Q77288357|Q77288357]] | [[Sibyl Anikeef]] | [[Chicago]] | 1896-03-29 | [[Estados Unidos de América]] | 1997-07-27 | |- | style='text-align:right'| 5203 | [[:d:Q77319506|Q77319506]] | [[Almut Ilsen]] | [[Jena]] | 1950-09-23 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 5204 | [[:d:Q77353951|Q77353951]] | [[Shizuko Yoshikawa]] | [[Ōmuta]] | 1934-01-08 | [[Suíza]]<br/>[[Xapón]] | 2019-03-27 | |- | style='text-align:right'| 5205 | [[:d:Q77468070|Q77468070]] | [[Juno Morrow]] | | 1986 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Juno Morrow 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5206 | [[:d:Q77579801|Q77579801]] | [[Lucie Duval]] | [[Mont-Laurier]] | 1959-06-07 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5207 | [[:d:Q77610708|Q77610708]] | [[Joan Heemskerk]] | [[Kaatsheuvel]] | 1968-02-20 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5208 | [[:d:Q77660002|Q77660002]] | [[Sonia Handelman Meyer]] | [[Lakewood Township]] | 1920-02-12 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-09-11 | |- | style='text-align:right'| 5209 | [[:d:Q77794341|Q77794341]] | [[Jette Calløe Petersen]] | | 1960 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 5210 | [[:d:Q78079223|Q78079223]] | [[Josephine Dubray]] | [[París]] | 1818-01-31 | [[Francia]] | 1903-02-09 | |- | style='text-align:right'| 5211 | [[:d:Q78080080|Q78080080]] | [[Vera de Kok]] | | 1989 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Vera de Kok - 2025 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5212 | [[:d:Q78162093|Q78162093]] | [[Lisa Bernardini]] | | 1970 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 5213 | [[:d:Q78165738|Q78165738]] | [[Sarah Blesener]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1991 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sarah Blesener.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5214 | [[:d:Q78171751|Q78171751]] | [[Lucy Ashjian]] | [[Indianapolis, Indiana|Indianapolis]] | 1907 | | 1993 | |- | style='text-align:right'| 5215 | [[:d:Q78189141|Q78189141]] | [[Ada Linde]] | | 1866-12-30 | [[Suecia]] | 1966-01-28 | |- | style='text-align:right'| 5216 | [[:d:Q78201465|Q78201465]] | [[Melissa Schäfer]] | | 1991-06-01 | | | |- | style='text-align:right'| 5217 | [[:d:Q78204431|Q78204431]] | [[Bre'ann White]] | [[Detroit]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5218 | [[:d:Q78242073|Q78242073]] | [[Kristine Lund]] | [[Løkken]] | 1852-06-14 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1948-03-16 | |- | style='text-align:right'| 5219 | [[:d:Q78348276|Q78348276]] | [[Inge von der Ropp]] | [[Lichterfelde]] | 1919-01-27 | [[Alemaña]] | 1989-10-28 | |- | style='text-align:right'| 5220 | [[:d:Q78362727|Q78362727]] | [[Maryse Goudreau]] | [[Campbellton]] | 1980 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Maryse Goudreau credit Mathieu Bouchard-Malo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5221 | [[:d:Q78364805|Q78364805]] | [[Bettina Hoffmann]] | [[Ratisbona]] | 1964 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5222 | [[:d:Q78377971|Q78377971]] | [[Marianna Dellekamp]] | [[Cidade de México]] | 1968-10-23 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 5223 | [[:d:Q78685114|Q78685114]] | [[Adéle Kindlund]] | [[Suecia]] | 1851 | [[Suecia]] | 1942-07-06 | |- | style='text-align:right'| 5224 | [[:d:Q78741168|Q78741168]] | [[Kim Schoen]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5225 | [[:d:Q78797192|Q78797192]] | [[Heba Khamis]] | [[Alexandría]] | 1988-12 | [[Exipto]] | | [[Ficheiro:Heba Khamis portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5226 | [[:d:Q78809009|Q78809009]] | [[Rachel DeLoache Williams]] | [[Knoxville]] | 1988-01-29 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5227 | [[:d:Q79047863|Q79047863]] | [[Lidewijde Paris]] | [[Emmen]] | 1962 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Lidewijde Paris - 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5228 | [[:d:Q79052427|Q79052427]] | [[Ulyana Nesheva]] | [[Kerch]] | 1983-11-26 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Ulyana Nesheva in 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5229 | [[:d:Q79054368|Q79054368]] | [[Gunnie Moberg]] | [[Gotemburgo]] | 1941-05-08 | [[Suecia]] | 2007-10-31 | |- | style='text-align:right'| 5230 | [[:d:Q79532137|Q79532137]] | [[Lee C. Lee]] | [[Suzhou]] | 1935-07-19 | | 2006-04-30 | |- | style='text-align:right'| 5231 | [[:d:Q79902836|Q79902836]] | [[Muriel Darton]] | [[Londres]] | 1882-03-20 | [[Reino Unido]] | 1945-01-03 | |- | style='text-align:right'| 5232 | [[:d:Q80160149|Q80160149]] | [[Elizabeth Koning]] | [[Beek]] | 1966-12-25 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Elizabeth Koning.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5233 | [[:d:Q80220015|Q80220015]] | [[Lotte Gerson]] | [[Essen]] | 1905-03-17 | [[Alemaña]] | 1995-05 | |- | style='text-align:right'| 5234 | [[:d:Q80358367|Q80358367]] | [[Marie Rossmannová]] | [[Nížkovice]]<br/>[[Nítkovice]] | 1909-12-09 | [[Checoslovaquia]] | 1983-05-29 | |- | style='text-align:right'| 5235 | [[:d:Q80370954|Q80370954]] | [[Jeanne E. Bennett]] | | 1861 | [[Estados Unidos de América]] | 1936 | |- | style='text-align:right'| 5236 | [[:d:Q80429139|Q80429139]] | [[Eliška Blažková]] | [[Třebíč]] | 1983-02-06 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5237 | [[:d:Q80860687|Q80860687]] | [[Mélanie Rutten]] | | 1974 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 5238 | [[:d:Q81302652|Q81302652]] | [[Irma Lippert]] | [[Gelsenkirchen]] | 1906 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5239 | [[:d:Q81431737|Q81431737]] | [[Lorna Bauer]] | [[Toronto]] | 1980 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5240 | [[:d:Q81435101|Q81435101]] | [[Susanne Stemmer]] | [[Feldkirch]] | 1973 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 5241 | [[:d:Q81535311|Q81535311]] | [[Nanna Tingvall]] | [[Enköping parish]] | 1873-04-01 | [[Suecia]] | 1925-03-18 | [[Ficheiro:Nanna-tingwall-selfie.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5242 | [[:d:Q81659587|Q81659587]] | [[Mary Dale Clarke]] | | 1875 | [[Estados Unidos de América]] | 1936-08 | |- | style='text-align:right'| 5243 | [[:d:Q81737302|Q81737302]] | [[Anastasia Rudenko]] | [[República Socialista Soviética de Kazakhstán]] | 1982 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 5244 | [[:d:Q81922990|Q81922990]] | [[Sophie von Scheve]] | [[Schwerin]] | 1855 | [[Alemaña]] | 1925 | |- | style='text-align:right'| 5245 | [[:d:Q82197617|Q82197617]] | [[Elisavet Gertsakis]] | [[Florina]] | 1954 | [[Australia]]<br/>[[Grecia]] | | [[Ficheiro:Elizabeth Gertsakis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5246 | [[:d:Q82338027|Q82338027]] | [[Léna Mauger]] | | 1983 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5247 | [[:d:Q82428066|Q82428066]] | [[Hannah Godwin]] | [[Birmingham, Alabama|Birmingham]] | 1995-02-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Hannah Godwin on yacht.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5248 | [[:d:Q82740984|Q82740984]] | [[Felicitas von Baczko]] | [[Chełmno]] | 1877-08-22 | [[Alemaña]] | 1957-02-14 | |- | style='text-align:right'| 5249 | [[:d:Q83028207|Q83028207]] | [[Yvonne Böhler]] | [[Basilea]] | 1941-05-24 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5250 | [[:d:Q83286322|Q83286322]] | [[Wies Meertens]] | [[Klazienaveen]] | 1915-06-11 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1991-07-04 | |- | style='text-align:right'| 5251 | [[:d:Q83287447|Q83287447]] | [[Ilse Ledermann-Citroen]] | [[Berlín]] | 1904-03-08 | | 1943-11-19 | |- | style='text-align:right'| 5252 | [[:d:Q83287457|Q83287457]] | [[Dorine van der Klei]] | [[Ámsterdam (Q9899)|Ámsterdam]] | 1940 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Mr. G.A. Wagner, Bestanddeelnr 932-5288.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5253 | [[:d:Q83287471|Q83287471]] | [[Marie Christine Termaat]] | [[Kampen]] | 1866-05-15 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1948-10-24 | |- | style='text-align:right'| 5254 | [[:d:Q83387558|Q83387558]] | [[Laerke Posselt]] | | 1984 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 5255 | [[:d:Q83435782|Q83435782]] | [[Katharina Gruzei]] | [[Klagenfurt am Wörthersee|Klagenfurt]] | 1983 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 5256 | [[:d:Q83492948|Q83492948]] | [[Peggy Wayburn]] | [[Nova York]] | 1917-09-02 | [[Estados Unidos de América]] | 2002-03-21 | |- | style='text-align:right'| 5257 | [[:d:Q83639046|Q83639046]] | [[Gihan Tubbeh]] | [[Lima]] | 1984-03 | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 5258 | [[:d:Q83646219|Q83646219]] | [[Krista Schlyer]] | | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5259 | [[:d:Q83680876|Q83680876]] | [[Maki Miyashita]] | [[Prefectura de Kagoshima]] | 1975 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 5260 | [[:d:Q83689605|Q83689605]] | [[Leonie Reisberg]] | [[Melbourne]] | 1955 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 5261 | [[:d:Q83710650|Q83710650]] | [[Luzzi Wolgensinger]] | [[Bucarest]] | 1915 | [[Suíza]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 5262 | [[:d:Q83739205|Q83739205]] | [[Esther May Campbell]] | [[Londres]] | 1972-05-27 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5263 | [[:d:Q83742731|Q83742731]] | [[Ilse Salberg]] | [[Görlitz]] | 1901-01-09 | [[Reich Alemán]] | 1947-03-28 | [[Ficheiro:Hannes Maria Flach Ilse Salberg mit Brigitte 1932.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5264 | [[:d:Q84037818|Q84037818]] | [[Teresa Torres i Casals]] | [[El Masnou]] | 1916-07-20 | | 2003-07-20 | [[Ficheiro:Teresa Torres i Casals.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5265 | [[:d:Q84243332|Q84243332]] | [[Bettina Gruber]] | [[Minden]] | 1947 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Empfang für Alfred Biolek zum 85. Geburtstag-.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5266 | [[:d:Q84317165|Q84317165]] | [[Lluisa Febrer i Bausa]] | [[Sant Joan]] | 1995 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 5267 | [[:d:Q84317343|Q84317343]] | [[Marta Lallana]] | [[Zaragoza]] | 1994 | [[España]] | | [[Ficheiro:Marta Lallana, XII Premis Gaudí (2020).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5268 | [[:d:Q84321397|Q84321397]] | [[Lydia Bonfils]] | [[Congénies]] | 1837-03-21 | | 1918 | [[Ficheiro:Marie-Lydie Cabanis Bonfils.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5269 | [[:d:Q84326070|Q84326070]] | [[Carole Bellaïche]] | [[París]] | 1964-06-09 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:21WSNB BELLAÏC PRINTA4.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5270 | [[:d:Q84366181|Q84366181]] | [[Caroline Palmstierna]] | | 1930-02-03 | [[Suecia]] | 2018-08-07 | |- | style='text-align:right'| 5271 | [[:d:Q84433198|Q84433198]] | [[Laura Morton]] | [[Maryland]] | 1984 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5272 | [[:d:Q84498133|Q84498133]] | [[Catherine Cabrol]] | [[Caudéran]] | 1957-04-22 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Catherine Cabrol .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5273 | [[:d:Q84568947|Q84568947]] | [[Claudia Guadarrama]] | [[Cidade de México]] | 1976 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 5274 | [[:d:Q84570858|Q84570858]] | [[Noa Nick]] | [[Ózd]] | 1983-02-13 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Nick noa.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5275 | [[:d:Q84583645|Q84583645]] | [[Erna Brand]] | [[Dresden]] | 1899-12-01 | [[Alemaña]] | 1988-01-02 | |- | style='text-align:right'| 5276 | [[:d:Q84594810|Q84594810]] | [[Beatrice Louise Pitney]] | | 1904-05-12 | | 1997-12-09 | [[Ficheiro:BeatricePitneyLamb1927.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5277 | [[:d:Q84598829|Q84598829]] | [[Joni Sternbach]] | | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5278 | [[:d:Q84607285|Q84607285]] | [[Mary Electa Allen]] | [[Deerfield]] | 1858-05-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1941-02-18 | |- | style='text-align:right'| 5279 | [[:d:Q84702865|Q84702865]] | [[Heike Gallmeier]] | [[Berlín]] | 1972 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5280 | [[:d:Q84716727|Q84716727]] | [[Samra Habib]] | [[Paquistán]] | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5281 | [[:d:Q84721142|Q84721142]] | [[Jekatěrina Nikolajevna Solovjova]] | [[Mytishchinsky District]] | 1977-11-20 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Ekaterina Solovieva in Sudislavl, Kostroma Region, October 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5282 | [[:d:Q84724885|Q84724885]] | [[Farah Al Qasimi]] | [[Abu Zabi]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 5283 | [[:d:Q84761766|Q84761766]] | [[Acacia Johnson]] | [[Anchorage]] | 1990-05-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Acacia Johnson par Claude Truong-Ngoc août 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5284 | [[:d:Q84824965|Q84824965]] | [[Stine Sølberg]] | | No/unknown value | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 5285 | [[:d:Q84852164|Q84852164]] | [[Viviane Dalles]] | [[Millau]] | 1978 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5286 | [[:d:Q84986894|Q84986894]] | [[Marguerite van Eeden]] | | 1999-06-06 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 5287 | [[:d:Q85094347|Q85094347]] | [[Renate Buser]] | | 1961-03-03 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5288 | [[:d:Q85095808|Q85095808]] | [[Ruth Erdt]] | [[Zürich]] | 1965-01-15 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5289 | [[:d:Q85097641|Q85097641]] | [[Barbara Heé]] | [[Sankt Gallen]] | 1957-03-22 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Barbara Heé im Ortsmuseum Meilen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5290 | [[:d:Q85097833|Q85097833]] | [[Esther Hiepler]] | [[Stuttgart]] | 1966-06-13 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5291 | [[:d:Q85097845|Q85097845]] | [[Rut Himmelsbach]] | | 1950-09-28 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5292 | [[:d:Q85098742|Q85098742]] | [[Simone Kappeler]] | [[Frauenfeld]] | 1952-12-07 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5293 | [[:d:Q85098802|Q85098802]] | [[Daniela Keiser]] | [[Neuhausen am Rheinfall]] | 1963-08-28 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5294 | [[:d:Q85100114|Q85100114]] | [[Franziska Megert]] | [[Thun]] | 1950-09-23 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5295 | [[:d:Q85102022|Q85102022]] | [[Ilona Ruegg]] | [[Rapperswil]] | 1949-02-23 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5296 | [[:d:Q85102112|Q85102112]] | [[Helen Sager]] | | 1939-10-17 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5297 | [[:d:Q85103904|Q85103904]] | [[Ester Vonplon]] | [[Schlieren]] | 1980-04-27 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5298 | [[:d:Q85104194|Q85104194]] | [[Cécile Wick]] | [[Muri]] | 1954-12-03 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5299 | [[:d:Q85104206|Q85104206]] | [[Gret Widmann]] | [[Zürich]] | 1875-09-29 | [[Suíza]] | 1931-02-27 | |- | style='text-align:right'| 5300 | [[:d:Q85104521|Q85104521]] | [[Pia Zanetti]] | [[Basilea]] | 1943-06-25 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5301 | [[:d:Q85106063|Q85106063]] | [[Lisa Hoffmann]] | [[Bocholt]] | 1989 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5302 | [[:d:Q85133505|Q85133505]] | [[Marianna Michałowska]] | [[Gdańsk]] | 1970 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 5303 | [[:d:Q85195427|Q85195427]] | [[Joséphine Douet]] | [[Ruán]] | 1972 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5304 | [[:d:Q85264661|Q85264661]] | [[Anna Nordlöw Björk]] | [[Sundsvalls parish]] | 1863-08-17 | [[Suecia]] | 1947-04-05 | [[Ficheiro:Anna Nordlöw Björk.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5305 | [[:d:Q85323571|Q85323571]] | [[Olivia Buckingham]] | [[Hong-Kong británico]] | 1990 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Olivia Buckingham.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5306 | [[:d:Q85374367|Q85374367]] | [[Addie K. Robinson]] | | 1860 | [[Estados Unidos de América]] | 1935 | [[Ficheiro:Mrs. Addie K. Robinson - E. F. Hall.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5307 | [[:d:Q85650156|Q85650156]] | [[Agatha Gothe-Snape]] | [[Sydney]] | 1980 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 5308 | [[:d:Q85651137|Q85651137]] | [[Cherine Fahd]] | [[Sydney]] | 1974 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 5309 | [[:d:Q85720343|Q85720343]] | [[Carla Cioffi]] | [[Caracas]] | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:NASA photographer Carla Cioffi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5310 | [[:d:Q85853678|Q85853678]] | [[Kelly Dassault]] | [[Compiègne]] | 1987-08-31 | [[Francia]]<br/>[[Portugal]] | | [[Ficheiro:Kelly Dassault 4.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5311 | [[:d:Q85853967|Q85853967]] | [[Aleksandra Mierzecka-Garlicka]] | [[Lviv]] | 1933 | | 2012-12-27 | |- | style='text-align:right'| 5312 | [[:d:Q85860489|Q85860489]] | [[Diana Lelonek]] | | 1988 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Diana Lelonek portret 2019, fot. Yulia Krivich.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5313 | [[:d:Q85870062|Q85870062]] | [[Wanda Herse]] | [[Varsovia]] | 1885-06-08 | | 1954-07-23 | |- | style='text-align:right'| 5314 | [[:d:Q85870268|Q85870268]] | [[Intetsu]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 5315 | [[:d:Q85875291|Q85875291]] | [[Margarida Martins]] | [[Lisboa]] | 1953-07-11 | [[Portugal]] | | [[Ficheiro:Margarida.martins 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5316 | [[:d:Q85927551|Q85927551]] | [[Ria van Dijk]] | [[Tilburg]] | 1920-06-24 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2021-11-18 | [[Ficheiro:Fotoshoot kermis 1936.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5317 | [[:d:Q85970317|Q85970317]] | [[Sigríður Zoëga]] | [[Reiquiavik]] | 1889-04-14 | [[Islandia]] | 1968-09-24 | [[Ficheiro:Sigríður Zoëga self-portrait (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5318 | [[:d:Q85973371|Q85973371]] | [[Fatemeh Behboudi]] | [[Teherán]] | 1985-11-16 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:02 FB.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5319 | [[:d:Q85992019|Q85992019]] | [[Marja-Liisa Plats]] | | 1984-12-16 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 5320 | [[:d:Q86001031|Q86001031]] | [[Olha Yukhym]] | [[Chortkiv]] | 1982-05-27 | | | |- | style='text-align:right'| 5321 | [[:d:Q86008832|Q86008832]] | [[Gerda Leo]] | [[Hagen]] | 1909 | [[Alemaña]] | 1993 | |- | style='text-align:right'| 5322 | [[:d:Q86198128|Q86198128]] | [[Stefanie Ludwig]] | [[Šiauliai]] | 1871-12-06 | | 1943-01-16 | [[Ficheiro:Stephanie Ludwig, Selbstporträt um 1910.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5323 | [[:d:Q86301490|Q86301490]] | [[Mel O’Callaghan]] | [[Sydney]] | 1975 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 5324 | [[:d:Q86305265|Q86305265]] | [[Robyn Stacey]] | | 1952 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 5325 | [[:d:Q86402299|Q86402299]] | [[Therese Ritchie]] | [[Newcastle]] | 1961 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 5326 | [[:d:Q86700621|Q86700621]] | [[Raquel Villaécija]] | [[Madrid]] | 1981 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 5327 | [[:d:Q86735606|Q86735606]] | [[C. van Huut-Kardos]] | No/unknown value | 1900 | [[Hungría]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5328 | [[:d:Q86738734|Q86738734]] | [[Helen D. van Eaton]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5329 | [[:d:Q86752513|Q86752513]] | [[Joan Myers]] | [[Des Moines, Iowa|Des Moines]] | 1944 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5330 | [[:d:Q86758452|Q86758452]] | [[Jacky Redgate]] | [[Londres]] | 1955-04-24 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 5331 | [[:d:Q86819662|Q86819662]] | [[C. M. Nijbakker-Morra]] | | 1886-05-29 | | 1985-03-27 | [[Ficheiro:Portret van mevrouw Nijbakker Morra, 1916 gedateerd.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5332 | [[:d:Q86972818|Q86972818]] | [[Lill-Karin Elvestad]] | | 1979-06-20 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 5333 | [[:d:Q87010890|Q87010890]] | [[Erin Patrice O’Brien]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5334 | [[:d:Q87054087|Q87054087]] | [[Ola Alsheikh]] | [[Omdurman]] | | [[Sudán]] | | [[Ficheiro:Ola alshiekh extracted.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5335 | [[:d:Q87086838|Q87086838]] | [[Elin Berge]] | | 1978-10-08 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 5336 | [[:d:Q87105347|Q87105347]] | [[Inez Larsson]] | [[Gävle Parish]] | 1896-01-12 | [[Suecia]] | 1981-11-02 | |- | style='text-align:right'| 5337 | [[:d:Q87204166|Q87204166]] | [[Alexis Alford]] | [[Nevada City]] | 1998-04-10 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lexiealford.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5338 | [[:d:Q87310163|Q87310163]] | [[María Cecilia Piazza]] | [[Lima]] | 1956 | [[Perú]] | 2021-09-06 | |- | style='text-align:right'| 5339 | [[:d:Q87358886|Q87358886]] | [[Zaloa Fuertes]] | | 1983-02-12 | [[México]] | | [[Ficheiro:Zaloa Fuertes argazkilaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5340 | [[:d:Q87471779|Q87471779]] | [[Anamaría McCarthy]] | [[Glen Cove]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5341 | [[:d:Q87488014|Q87488014]] | [[Josefa Pla Marco]] | [[Valencia]] | 1830 | [[España]] | 1870-01-15 | |- | style='text-align:right'| 5342 | [[:d:Q87493024|Q87493024]] | [[Raven B. Varona]] | [[Bronx]] | 1990 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5343 | [[:d:Q87682487|Q87682487]] | [[Kori L. Melvin]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kori Melvin - 061202-N-5555T-012 USS Ardent (MCM-12) C.O. LCDR Angel Cruz speaks to PO3 Kori Melvin on Officer of the Deck procedures during a mine countermeasure exercise (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5344 | [[:d:Q87707391|Q87707391]] | [[Callie Shell]] | [[Gainesville]] | 1961 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Callie Shell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5345 | [[:d:Q87717290|Q87717290]] | [[Silveria Fañanás]] | [[Huesca]] | 1854-06-20 | [[España]] | 1930-08-23 | [[Ficheiro:Autorretrato familiar de Cajal con su esposa, Silveria, y sus hijos, hacia 1895.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5346 | [[:d:Q87721738|Q87721738]] | [[Pamela Palma Zapata]] | [[Chile]] | 1972 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 5347 | [[:d:Q87733060|Q87733060]] | [[Kristina Rådberg]] | [[Alsters parish]] | 1855-01-09 | [[Suecia]] | 1950-09-30 | |- | style='text-align:right'| 5348 | [[:d:Q87758054|Q87758054]] | [[Eyerusalem Jiregna]] | [[Adís Abeba]] | | [[Etiopía]] | | |- | style='text-align:right'| 5349 | [[:d:Q87758540|Q87758540]] | [[Adelaide Conroy]] | [[Reggio Emilia]] | 1839-04-23 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 5350 | [[:d:Q87837524|Q87837524]] | [[Irene Moray]] | [[Barcelona]] | 1992 | [[España]] | | [[Ficheiro:Irene Moray.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5351 | [[:d:Q87862066|Q87862066]] | [[Klara Hacksell]] | [[Hedvig Eleonora parish]] | 1877-12-09 | [[Suecia]] | 1921-04-22 | |- | style='text-align:right'| 5352 | [[:d:Q87871672|Q87871672]] | [[Ester Eklöf]] | [[Gävle Parish]] | 1872-04-18 | [[Suecia]] | 1965-02-21 | [[Ficheiro:XLM.EE048 Esther Eklöf.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5353 | [[:d:Q88041139|Q88041139]] | [[Martha Fein]] | [[Sloup]] | 1894-06-26 | [[Austria]]<br/>[[Cisleitania]] | 1942 | |- | style='text-align:right'| 5354 | [[:d:Q88211954|Q88211954]] | [[Luce Pelletier]] | [[Sainte-Luce]] | 1964 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5355 | [[:d:Q88236822|Q88236822]] | [[Gulshan Khan]] | [[Ladysmith]] | | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:South African photographer Gulshan Khan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5356 | [[:d:Q88421513|Q88421513]] | [[Thora Thomsen]] | [[Lübeck]] | 1891-06-09 | [[Alemaña]] | 1939-05-11 | |- | style='text-align:right'| 5357 | [[:d:Q88474639|Q88474639]] | [[Milada Othová]] | [[Brno]] | 1944-10-01 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5358 | [[:d:Q88516746|Q88516746]] | [[Guadalupe Rosales]] | [[Redwood City]] | 1980 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5359 | [[:d:Q88527957|Q88527957]] | [[Renate Patzek]] | | | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5360 | [[:d:Q88600516|Q88600516]] | [[Lucia Mindlin Loeb]] | [[São Paulo]] | 1973-01-09 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 5361 | [[:d:Q88626733|Q88626733]] | [[Eva Brueggmann]] | [[Brandenburg an der Havel]] | 1928 | [[Reich Alemán]]<br/>[[República Democrática Alemá]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5362 | [[:d:Q88676248|Q88676248]] | [[Laurie Skrivan]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 5363 | [[:d:Q88678697|Q88678697]] | [[Ruth Fremson]] | | | | | [[Ficheiro:Ruth Fremson at the Grand Canyon, 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5364 | [[:d:Q88695480|Q88695480]] | [[Janet Reeves]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5365 | [[:d:Q88696759|Q88696759]] | [[Hannah McKay]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5366 | [[:d:Q88698996|Q88698996]] | [[Jacqueline Larma]] | [[Nova York]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5367 | [[:d:Q88723290|Q88723290]] | [[Sophia Wells Royce Williams]] | [[Albion]] | 1850 | [[Estados Unidos de América]] | 1928 | |- | style='text-align:right'| 5368 | [[:d:Q88767054|Q88767054]] | [[Julia Fassbender]] | | | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5369 | [[:d:Q88943787|Q88943787]] | [[Eva Heyd]] | [[Praga]] | 1953-08-26 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Eva Heyd.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5370 | [[:d:Q88959552|Q88959552]] | [[Veronika Macková]] | [[Uherské Hradiště]] | 1994-02-15 | | | |- | style='text-align:right'| 5371 | [[:d:Q88978444|Q88978444]] | [[Daniela Komatović]] | [[Praga]] | 1976-01-18 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Daniela Komatović.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5372 | [[:d:Q89013187|Q89013187]] | [[Ingrid Margrethe Asp]] | | | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 5373 | [[:d:Q89021591|Q89021591]] | [[Anna Edlund]] | [[Katarina church parish]] | 1852-12-26 | [[Suecia]] | 1932-07-01 | |- | style='text-align:right'| 5374 | [[:d:Q89034730|Q89034730]] | [[Delfina Blaquier]] | | 1980-11-20 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 5375 | [[:d:Q89043315|Q89043315]] | [[Dolores Ehlers]] | [[Veracruz]] | 1896-10-17 | [[México]] | 1983-12-13 | |- | style='text-align:right'| 5376 | [[:d:Q89068161|Q89068161]] | [[Alys Tomlinson]] | | 1975 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5377 | [[:d:Q89193971|Q89193971]] | [[Catalina Mesa]] | [[Colombia]] | 1978-05-06 | | | |- | style='text-align:right'| 5378 | [[:d:Q89269843|Q89269843]] | [[Fiona Annis]] | [[Glasgow]] | 1983 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Fiona Annis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5379 | [[:d:Q89353460|Q89353460]] | [[Tatiana Czekalska]] | [[Łódź]] | 1966 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Tatiana Czekalska Kuraija.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5380 | [[:d:Q89367390|Q89367390]] | [[Chanell Stone]] | [[Os Ánxeles]] | 1992 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5381 | [[:d:Q89416176|Q89416176]] | [[Valérie Wagner]] | [[Detmold]] | 1965 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:VWagner 7424mE A B1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5382 | [[:d:Q89421466|Q89421466]] | [[Claire Beckett]] | | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5383 | [[:d:Q89460758|Q89460758]] | [[Carole Jury]] | [[Oullins]] | 1975-07-01 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Carole Jury Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5384 | [[:d:Q89502286|Q89502286]] | [[Ursula Seitz-Gray]] | [[Bydgoszcz]] | 1932-03-30 | [[Alemaña]] | 2017-01-23 | |- | style='text-align:right'| 5385 | [[:d:Q89525970|Q89525970]] | [[Bernis von zur Muehlen]] | [[Filadelfia]] | 1942 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Bernis von zur Muehlen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5386 | [[:d:Q89595879|Q89595879]] | [[Erika Binz-Blanke]] | [[Oebisfelde]] | 1933-11-29<br/>1933 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5387 | [[:d:Q89754210|Q89754210]] | [[Dese'Rae L. Stage]] | [[Miami]] | 1983-05-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:"VOICE AWARDS-2015" (20976499623) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5388 | [[:d:Q89785161|Q89785161]] | [[Valentine Mallet]] | [[Lancy]] | 1862-08-15 | [[Suíza]] | 1949-09-12 | [[Ficheiro:AEG V Mallet 30-04-1919 Ab124.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5389 | [[:d:Q89996371|Q89996371]] | [[Katarzyna Sagatowska]] | [[Varsovia]] | 1973-12-15 | [[Serbia]] | | [[Ficheiro:Katarzyna Sagatowska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5390 | [[:d:Q90032772|Q90032772]] | [[Emmeline Stieglitz]] | | 1873-10-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1953-03-06 | [[Ficheiro:Emmeline O. Stieglitz - ca. 1915.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5391 | [[:d:Q90042995|Q90042995]] | [[Patricia Mendoza]] | [[Cidade de México]] | 1948-03-17 | [[México]] | 2020-04-07 | |- | style='text-align:right'| 5392 | [[:d:Q90116629|Q90116629]] | [[Madame Pestel]] | | 1869 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1940 | |- | style='text-align:right'| 5393 | [[:d:Q90168764|Q90168764]] | [[Priscilla Carrasco]] | | 1933 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5394 | [[:d:Q90416585|Q90416585]] | [[Franziska Messner-Rast]] | [[Sankt Gallen]] | 1951-06-26 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5395 | [[:d:Q90418521|Q90418521]] | [[Beata Mendrek-Mikulska]] | [[Katowice]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 5396 | [[:d:Q90426812|Q90426812]] | [[Colette Mazabrard]] | [[Valence, Drôme|Valence]] | 1964 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5397 | [[:d:Q91082925|Q91082925]] | [[Alexandra Alvarová]] | | 1967 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5398 | [[:d:Q91101439|Q91101439]] | [[Mária Švarbová]] | [[Zlaté Moravce]] | 1988-05-06 | [[Eslovaquia]] | | [[Ficheiro:Maria Svarbova taking picture.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5399 | [[:d:Q91122481|Q91122481]] | [[Hannah Dimmitt]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5400 | [[:d:Q91354739|Q91354739]] | [[Martha Gubler-Waigand]] | [[Friburgo, Alemaña|Friburgo]] | 1902-02-20 | [[Imperio Alemán]]<br/>[[Suíza]] | 2005-07-19 | |- | style='text-align:right'| 5401 | [[:d:Q91365460|Q91365460]] | [[Ruth Baza]] | [[Madrid]] | 1972-02-29 | [[España]] | | [[Ficheiro:La escritora y coleccionista Ruth Baza delante de su instalación Memento Mori en FEM 2007 Madrid.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5402 | [[:d:Q91748415|Q91748415]] | [[Ghislaine Lejard]] | [[Châteaubriant]] | 1951 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:GHISLAINE LEJARD photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5403 | [[:d:Q91913477|Q91913477]] | [[Gianna Ciao]] | [[Roma]] | 1922-12-21 | [[Italia]] | 2008-10-28 | |- | style='text-align:right'| 5404 | [[:d:Q92128480|Q92128480]] | [[Barbara McGrady]] | | 1950 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 5405 | [[:d:Q92190488|Q92190488]] | [[Mey Rahola]] | [[León, España|León]] | 1897-03-25 | [[España]] | 1959-08-17 | |- | style='text-align:right'| 5406 | [[:d:Q92667476|Q92667476]] | [[Margery Knight]] | | 1889 | [[Reino Unido]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 5407 | [[:d:Q92673040|Q92673040]] | [[Yuka Eda]] | | 1994-03-02 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 5408 | [[:d:Q92931476|Q92931476]] | [[Marteline Nystad]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 5409 | [[:d:Q93137444|Q93137444]] | [[Olenka Carrasco]] | [[Puerto Ordaz]] | 1980 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 5410 | [[:d:Q93267294|Q93267294]] | [[Lona Foote]] | | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | 1993 | |- | style='text-align:right'| 5411 | [[:d:Q93272427|Q93272427]] | [[Tiffiney Yazzie]] | [[Chinle]] | 1985 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5412 | [[:d:Q93429388|Q93429388]] | [[Alexandra Sophie]] | [[Belfort]] | 1992-09-30 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5413 | [[:d:Q93431840|Q93431840]] | [[Montserrat Manent]] | [[Mataró]] | 1940 | | | |- | style='text-align:right'| 5414 | [[:d:Q93699560|Q93699560]] | [[Nina Howell Starr]] | [[Newark, Nova Jersey|Newark]] | 1903 | [[Estados Unidos de América]] | 2000-05-14<br/>2000 | |- | style='text-align:right'| 5415 | [[:d:Q93710061|Q93710061]] | [[Fiona Compton]] | | 1981 | [[Santa Lucía, Caribe]] | | |- | style='text-align:right'| 5416 | [[:d:Q93881192|Q93881192]] | [[Helene Fischer]] | [[Meisterschwanden]] | 1900 | [[Suíza]] | 1978-04-13 | |- | style='text-align:right'| 5417 | [[:d:Q94298208|Q94298208]] | [[Sophie Boursat]] | [[París]] | 1959 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Sophie Boursat-portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5418 | [[:d:Q94308108|Q94308108]] | [[Vanda Spengler]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1982-08-12 | [[Francia]]<br/>[[Suíza]] | | [[Ficheiro:Vanda Spengler.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5419 | [[:d:Q94358617|Q94358617]] | [[Merry Renk]] | [[Estados Unidos de América]] | 1921-07-08 | [[Estados Unidos de América]] | 2012-06-17 | |- | style='text-align:right'| 5420 | [[:d:Q94416389|Q94416389]] | [[Verena Kraft]] | [[Berlín]] | 1942 | | | |- | style='text-align:right'| 5421 | [[:d:Q94419865|Q94419865]] | [[Sophie Zénon]] | | 1965 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5422 | [[:d:Q94429159|Q94429159]] | [[Sanna Kannisto]] | [[Hämeenlinna]] | 1974 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5423 | [[:d:Q94445112|Q94445112]] | [[Marie-Aleth Grard]] | [[Troyes]] | 1960-10-24 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Marie-Aleth Grard - ATD Quart Monde.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5424 | [[:d:Q94488250|Q94488250]] | [[Fabiana Barreda]] | [[Buenos Aires]] | 1967-07-27 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Fabiana Barreda.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5425 | [[:d:Q94491023|Q94491023]] | [[Suse Wiegand]] | [[Düsseldorf]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 5426 | [[:d:Q94502599|Q94502599]] | [[Nancy Macko]] | | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5427 | [[:d:Q94509391|Q94509391]] | [[Traute Rose]] | | 1903 | [[Alemaña]] | 1989 | |- | style='text-align:right'| 5428 | [[:d:Q94510471|Q94510471]] | [[Verena von Gagern]] | | 1946 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5429 | [[:d:Q94518336|Q94518336]] | [[Theresa Parker Babb]] | [[Camden (Q2007905)|Camden]] | 1868 | [[Estados Unidos de América]] | 1948 | |- | style='text-align:right'| 5430 | [[:d:Q94537477|Q94537477]] | [[Elfie Huntington]] | [[Springville]] | 1868-12-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1949-07-24 | [[Ficheiro:Elfie Huntington 1927.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5431 | [[:d:Q94579366|Q94579366]] | [[Yetunde Ayeni-Babaeko]] | [[Enugu]] | 1978 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 5432 | [[:d:Q94630056|Q94630056]] | [[Maria Mentxaka]] | [[Mungia]] | 1976-09-09 | [[España]] | | [[Ficheiro:Maria Mentxaka. argazkilaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5433 | [[:d:Q94641210|Q94641210]] | [[Emma B. Freeman]] | | 1880 | [[Estados Unidos de América]] | 1928<br/>1927 | [[Ficheiro:Emma Belle Freeman circa 1913.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5434 | [[:d:Q94645118|Q94645118]] | [[Goranka Matić]] | [[Maribor]] | 1949 | | 2025-01-05 | |- | style='text-align:right'| 5435 | [[:d:Q94651193|Q94651193]] | [[Angela Neuke]] | [[Berlín]] | 1943 | [[Alemaña]] | 1997 | |- | style='text-align:right'| 5436 | [[:d:Q94654237|Q94654237]] | [[Judy Bankhead]] | | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5437 | [[:d:Q94658233|Q94658233]] | [[Gwen Akin]] | | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5438 | [[:d:Q94662767|Q94662767]] | [[Luise Neupert]] | | 1926-09-14 | [[República Democrática Alemá]] | 2009 | |- | style='text-align:right'| 5439 | [[:d:Q94684059|Q94684059]] | [[Sally Gall]] | [[Washington, D.C.]] | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5440 | [[:d:Q94694236|Q94694236]] | [[Georgia Litwack]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1922-01-27 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-05-10 | |- | style='text-align:right'| 5441 | [[:d:Q94696377|Q94696377]] | [[Sláva Sobotovičová]] | [[Nitra]] | 1973-03-09 | | | |- | style='text-align:right'| 5442 | [[:d:Q94698708|Q94698708]] | [[Ricky Goshen]] | [[Nahariya]] | 1958-07-26 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:2א.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5443 | [[:d:Q94724966|Q94724966]] | [[Barbara Jo Revelle]] | [[Chicago]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5444 | [[:d:Q94741346|Q94741346]] | [[Emilia Bau]] | [[Darmstadt]] | 1906-07-29 | [[Alemaña]] | 2005-10-31 | |- | style='text-align:right'| 5445 | [[:d:Q94745546|Q94745546]] | [[Gitta Kettner]] | [[Bertsdorf]] | 1928-06-08 | [[República Democrática Alemá]] | 2011-04-10 | |- | style='text-align:right'| 5446 | [[:d:Q94746906|Q94746906]] | [[Annemarie Brenzinger]] | [[Maguncia]] | 1884-01-14 | [[Alemaña]] | 1968-10-20 | |- | style='text-align:right'| 5447 | [[:d:Q94747291|Q94747291]] | [[Marie Fellinger]] | [[Tubinga]] | 1849-03-14 | [[Alemaña]] | 1925-04-12 | |- | style='text-align:right'| 5448 | [[:d:Q94749021|Q94749021]] | [[Carola Abel]] | [[Elberfeld]] | 1905-08-12 | [[República Democrática Alemá]] | 1992-02-23 | |- | style='text-align:right'| 5449 | [[:d:Q94749338|Q94749338]] | [[Marie von Oriola]] | [[Nova York]] | 1846-04-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1915<br/>1915-12-30 | [[Ficheiro:Schloss Büdesheim mit Personen 01.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5450 | [[:d:Q94750868|Q94750868]] | [[Marguerite Naville]] | [[Versoix]] | 1852-08-14 | [[Suíza]] | 1930-12-14 | [[Ficheiro:Marguerite Naville 1852-1930-crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5451 | [[:d:Q94755322|Q94755322]] | [[Irm Schoffers]] | [[Frankfurt]] | 1927 | [[Alemaña]] | 2008-12-06 | |- | style='text-align:right'| 5452 | [[:d:Q94755743|Q94755743]] | [[Yvonne von Schweinitz]] | [[Gdańsk]] | 1921 | | 2015 | [[Ficheiro:Freiburg (Yvonne von Kanitz, allein) - W134Nr.016959b - Willy Pragher (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5453 | [[:d:Q94761737|Q94761737]] | [[Ursula Rzodeczko]] | [[Piotrkowice, Lower Silesian Voivodeship]] | 1929-03-09 | [[República Democrática Alemá]] | 2017-10-03 | |- | style='text-align:right'| 5454 | [[:d:Q94774362|Q94774362]] | [[Maria Netter]] | [[Berlín]] | 1917-04-20 | [[Suíza]] | 1982-12-11 | |- | style='text-align:right'| 5455 | [[:d:Q94776988|Q94776988]] | [[Erika Klein]] | [[Berlín]] | 1935-02-04 | [[República Democrática Alemá]] | 2003-12 | |- | style='text-align:right'| 5456 | [[:d:Q94778359|Q94778359]] | [[Riki Kalbe]] | [[Wuppertal]] | 1941-09-20 | [[Alemaña]] | 2002-01-02 | |- | style='text-align:right'| 5457 | [[:d:Q94790624|Q94790624]] | [[Nini Hess]] | [[Frankfurt]] | 1884-08-21 | | 1942 | [[Ficheiro:Stolperst unter den eichen 7 hess nini.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5458 | [[:d:Q94826465|Q94826465]] | [[Ann Münchow]] | | 1923 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5459 | [[:d:Q94966642|Q94966642]] | [[Jitka Janatková]] | [[Praga]] | 1944-02-15 | [[Checoslovaquia]] | 2015-07-29 | [[Ficheiro:Jitka Janatková̠ srpen 2004.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5460 | [[:d:Q94991546|Q94991546]] | [[Luisa Rojo]] | [[Cetina]] | 1946-02-15 | [[España]] | 2020-05-16 | [[Ficheiro:Polaroid luisa r.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5461 | [[:d:Q94992751|Q94992751]] | [[Metje Blaak]] | [[Almelo]] | 1949 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Metje Blaak - 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5462 | [[:d:Q95077611|Q95077611]] | [[Mária Kudasová]] | [[Levoča]] | 1958-08-15 | | | |- | style='text-align:right'| 5463 | [[:d:Q95078050|Q95078050]] | [[Eva Blahová]] | [[Uherské Hradiště]] | 1975-10-14 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5464 | [[:d:Q95078370|Q95078370]] | [[Jessika Hoffmeister]] | | 1988-06-25 | | | |- | style='text-align:right'| 5465 | [[:d:Q95107820|Q95107820]] | [[Bohuslava Maříková]] | [[Počátky]] | 1950-07-01 | | | [[Ficheiro:Bohuslava Maříková v Galerii Nahoře, duben 2023 (01).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5466 | [[:d:Q95137207|Q95137207]] | [[Viktorie Rybáková]] | [[Aš]] | 1961-12-29 | | | |- | style='text-align:right'| 5467 | [[:d:Q95138397|Q95138397]] | [[Blanka Chocholová]] | [[Praga]] | 1953-11-05 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | | [[Ficheiro:Blanka Chocholova 1953 Foto Rok 2017 BW.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5468 | [[:d:Q95145792|Q95145792]] | [[Jana Fiedlerová-Jeništová]] | [[Prostějov]] | 1888-02-17<br/>1778-02-17 | | 1966-11-10 | [[Ficheiro:Album representantů všech oborů veřejného života československého - 1927 - Jana Jeništová-Fiedlerová.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5469 | [[:d:Q95146172|Q95146172]] | [[Alena Šourková]] | [[Praga]] | 1928-06-06 | [[Checoslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 5470 | [[:d:Q95147079|Q95147079]] | [[Daniela Karasová]] | [[Praga]] | 1944-11-14 | | 2017-05-13 | |- | style='text-align:right'| 5471 | [[:d:Q95147791|Q95147791]] | [[Eva Šulcová]] | [[Kolín]] | 1944-12-14 | | | [[Ficheiro:Eva Šulcová.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5472 | [[:d:Q95149322|Q95149322]] | [[Martina Gogolová]] | | 1970-10-26 | | | |- | style='text-align:right'| 5473 | [[:d:Q95152071|Q95152071]] | [[Alena Kotzmannová]] | [[Praga]] | 1974-02-22 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5474 | [[:d:Q95162752|Q95162752]] | [[Eva Macholánová]] | [[Třebíč]] | 1966-06-04 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5475 | [[:d:Q95167203|Q95167203]] | [[Irena Armutidisová]] | [[České Budějovice]] | 1956-07-18 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 5476 | [[:d:Q95169667|Q95169667]] | [[Jana Kupčáková]] | [[Praga]] | 1982-07-28 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | | [[Ficheiro:Jana Kupcakova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5477 | [[:d:Q95171256|Q95171256]] | [[Lenka Glisníková]] | [[Vyškov]] | 1990-07-03 | | | |- | style='text-align:right'| 5478 | [[:d:Q95173611|Q95173611]] | [[Klára Suchá]] | [[Cheb]] | 1987-07-26 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Klára Suchá 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5479 | [[:d:Q95176850|Q95176850]] | [[Daniela Sýkorová]] | [[Praga]] | 1941-05-10 | | | |- | style='text-align:right'| 5480 | [[:d:Q95178103|Q95178103]] | [[Radana Šatánková]] | [[Frýdek]]<br/>[[Frýdek-Místek]] | 1980-03-29 | | | [[Ficheiro:RS-fotografie.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5481 | [[:d:Q95187272|Q95187272]] | [[Anäis López]] | [[Ámsterdam]] | 1981-10-05 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5482 | [[:d:Q95189603|Q95189603]] | [[Alice Rose George]] | [[Silver Creek]] | 1944-10-23 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-12-22 | |- | style='text-align:right'| 5483 | [[:d:Q95191629|Q95191629]] | [[Rose Hajdu]] | [[Stuttgart]] | 1956 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5484 | [[:d:Q95191832|Q95191832]] | [[Helga Paditz]] | [[Leipzig]] | 1939-05-30 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 5485 | [[:d:Q95192876|Q95192876]] | [[Jackie Hardt]] | [[Alemaña]] | 1968-06-16 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5486 | [[:d:Q95194643|Q95194643]] | [[Paola Agosti]] | [[Turín]] | 1947 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 5487 | [[:d:Q95195889|Q95195889]] | [[Brigitte Tast]] | [[Neuried]] | 1948 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5488 | [[:d:Q95196071|Q95196071]] | [[Désirée von Trotha]] | [[Augsburgo]] | 1961-12-30 | [[Alemaña]] | 2021-11-27 | [[Ficheiro:Désirée von Trotha – fotografiert 2013 von Susanne von Lieven-Jell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5489 | [[:d:Q95196145|Q95196145]] | [[Gundel Kilian]] | | 1928 | | | |- | style='text-align:right'| 5490 | [[:d:Q95196258|Q95196258]] | [[Sibylle Leifer]] | [[Cracovia]] | 1943-06-19 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 5491 | [[:d:Q95196896|Q95196896]] | [[Maggie Schneider]] | [[Heilbronn]] | 1965 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5492 | [[:d:Q95196943|Q95196943]] | [[Mary von Stuck]] | | 1865 | | 1929 | [[Ficheiro:Mary Lindpaintner Franz von Stuck.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5493 | [[:d:Q95196986|Q95196986]] | [[Susa Templin]] | [[Hamburgo]] | 1965 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:SusaTemplin-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5494 | [[:d:Q95197937|Q95197937]] | [[Heidrun Melinski]] | | 1944 | | | [[Ficheiro:Lesung Heidrun Melinski (31090654440).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5495 | [[:d:Q95202775|Q95202775]] | [[Maks Dannecker]] | | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 5496 | [[:d:Q95204695|Q95204695]] | [[Friederike von Rauch]] | [[Friburgo, Alemaña|Friburgo]] | 1967 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5497 | [[:d:Q95205116|Q95205116]] | [[Sina Niemeyer]] | [[Hannover]] | 1991 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5498 | [[:d:Q95207990|Q95207990]] | [[Ursula Kaufmann]] | [[Essen]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 5499 | [[:d:Q95208141|Q95208141]] | [[Fides Becker]] | [[Worms]] | 1962 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5500 | [[:d:Q95212562|Q95212562]] | [[Ingeborg Gurr-Soerensen]] | [[Hamburgo]] | 1923-04-17 | | 2018-08-10 | [[Ficheiro:Ingeborg Sörensen 1944.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5501 | [[:d:Q95213243|Q95213243]] | [[Luzia Simons]] | [[Quixadá]] | 1953 | | | [[Ficheiro:Portrait of Luzia Simons in 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5502 | [[:d:Q95213796|Q95213796]] | [[Sonja Wunderlich]] | [[Rodewitz/Spree]] | 1935-01-27 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5503 | [[:d:Q95217618|Q95217618]] | [[Dagmar Šubrtová]] | [[Duchcov]] | 1973-03-05 | | | [[Ficheiro:Dagmar Subrtova by Tomas Lumpe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5504 | [[:d:Q95363788|Q95363788]] | [[Alena Lábová]] | [[Zlín]] | 1950-07-28 | [[República Checa]] | 2019-02-05 | [[Ficheiro:Alena Lábová.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5505 | [[:d:Q95367363|Q95367363]] | [[Berenika Ovčáčková]] | [[Ostrava]] | 1964-02-07 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Berenika Ovčáčková (2024).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5506 | [[:d:Q95367714|Q95367714]] | [[Marie Kratochvílová]] | [[Brno]] | 1946-10-13 | | | |- | style='text-align:right'| 5507 | [[:d:Q95391883|Q95391883]] | [[Julie Mercedes Hermína Jirečková]] | [[Viena]] | 1878-01-21 | [[Checoslovaquia]] | 1963-08-11 | [[Ficheiro:Julie Jirečková.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5508 | [[:d:Q95392918|Q95392918]] | [[Barbora Krejčová]] | [[Brno]] | 1974-12-18 | | | |- | style='text-align:right'| 5509 | [[:d:Q95395647|Q95395647]] | [[Andrea Lhotáková]] | [[Praga]] | 1977-01-15 | | | |- | style='text-align:right'| 5510 | [[:d:Q95398144|Q95398144]] | [[Jiřina Hankeová]] | [[Kladno]] | 1948-10-12 | | | [[Ficheiro:Jiřina Hankeová, foto Michal Tůma.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5511 | [[:d:Q95398766|Q95398766]] | [[Růžena Švecová]] | [[České Budějovice]] | 1941-03-03 | | 2018-03-18 | |- | style='text-align:right'| 5512 | [[:d:Q95401449|Q95401449]] | [[Lucie Drlíková]] | | 1973-01-25 | | | |- | style='text-align:right'| 5513 | [[:d:Q95434972|Q95434972]] | [[Růžena Fikejzlová]] | [[Bělá]]<br/>[[Luže]] | 1900-09-23 | [[Checoslovaquia]] | 1975-07-16 | [[Ficheiro:Ruzena Fikejzova Baumova (1900 1975) AI.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5514 | [[:d:Q95439375|Q95439375]] | [[Zdena Kolečková]] | [[Ústí nad Labem]] | 1969-11-03 | | | |- | style='text-align:right'| 5515 | [[:d:Q95446834|Q95446834]] | [[Věra Caltová]] | [[Plzeň]] | 1923-03-15 | [[Checoslovaquia]] | 2009-05-15 | |- | style='text-align:right'| 5516 | [[:d:Q95449511|Q95449511]] | [[Zdeňka Trnečková]] | [[Prostějov]] | 1975-08-12 | | | |- | style='text-align:right'| 5517 | [[:d:Q95457404|Q95457404]] | [[Radana Hamsíková]] | [[Praga]] | 1941-01-20 | [[Checoslovaquia]] | | [[Ficheiro:RadanaHamsikova1600.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5518 | [[:d:Q95457463|Q95457463]] | [[Radana Bartůňková]] | [[Žatec]] | 1975-11-02 | [[República Checa]] | 2023-08 | |- | style='text-align:right'| 5519 | [[:d:Q95468708|Q95468708]] | [[Tereza Velíková]] | [[Plzeň]] | 1979-10-23 | | | |- | style='text-align:right'| 5520 | [[:d:Q95478402|Q95478402]] | [[Ludmila Padrtová]] | [[Třeboň]] | 1931-09-14 | [[República Checa]] | 2016-01-24 | [[Ficheiro:Ludmila Padrtová, Galerie Maldoror (2011).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5521 | [[:d:Q95482297|Q95482297]] | [[Carolina Bunjes-Rosenthal]] | [[Utrecht]] | 1918-02-13 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2016-05-25 | [[Ficheiro:Carolina Bunjes Mundo Grafico.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5522 | [[:d:Q95482375|Q95482375]] | [[Michaela Gautam]] | [[Bratislava]] | 1987-01-25 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5523 | [[:d:Q95483814|Q95483814]] | [[María del Pino Marrero Berbel]] | [[Cartaxena]] | 1950-03-26 | [[España]] | | [[Ficheiro:María del Pino Marrero Berbel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5524 | [[:d:Q95484095|Q95484095]] | [[Helena Kupčíková]] | | 1943-08-06 | | 2015-11-07 | |- | style='text-align:right'| 5525 | [[:d:Q95485738|Q95485738]] | [[Markéta Tallerová]] | [[Praga]] | 1966-07-31 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5526 | [[:d:Q95492792|Q95492792]] | [[Brigitte Aloise Roth]] | [[Viena]] | 1951-04-05 | [[Austria]] | 2018-02-13 | [[Ficheiro:Brigitte Aloise Roth.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5527 | [[:d:Q95527498|Q95527498]] | [[Nanette Kuehn]] | | | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Mrs Nanette Kuehn (Kuhn), photographer - photographed by Max Dupain (5491192066).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5528 | [[:d:Q95652721|Q95652721]] | [[Hanna Kunsch]] | [[Berlín]] | 1887-03-15 | [[Alemaña]] | 1961-03-24 | |- | style='text-align:right'| 5529 | [[:d:Q95660722|Q95660722]] | [[Alice Matzdorf]] | [[Berlín]] | 1895-02-16 | [[Alemaña]] | 1941-02-11 | |- | style='text-align:right'| 5530 | [[:d:Q95662430|Q95662430]] | [[Mathilde Nora Goudstikker]] | | 1874 | | 1934-04-15 | |- | style='text-align:right'| 5531 | [[:d:Q95683218|Q95683218]] | [[Ruth Asch]] | | 1898-09-25 | | 1989-09-28 | |- | style='text-align:right'| 5532 | [[:d:Q95688655|Q95688655]] | [[Nocem Collado]] | [[Granada]] | 1972 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 5533 | [[:d:Q95697288|Q95697288]] | [[Mathilde Haupt]] | [[Gozdnica]] | 1830-09-13 | [[Reich Alemán]] | 1882 | |- | style='text-align:right'| 5534 | [[:d:Q95703492|Q95703492]] | [[Hanna von Schwarz]] | | 1875 | [[Alemaña]] | 1935 | |- | style='text-align:right'| 5535 | [[:d:Q95732816|Q95732816]] | [[Heidi de Vries]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 5536 | [[:d:Q95842041|Q95842041]] | [[Kira Perov]] | [[Australia]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 5537 | [[:d:Q95907957|Q95907957]] | [[Ana Portnoy]] | [[Buenos Aires]] | 1950 | [[Arxentina]] | 2020-05-30 | |- | style='text-align:right'| 5538 | [[:d:Q95951285|Q95951285]] | [[Megan McCubbin]] | | 1990s | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5539 | [[:d:Q95951807|Q95951807]] | [[Rosa Gauditano]] | [[São Paulo]] | 1955<br/>1955-04-03 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 5540 | [[:d:Q95971490|Q95971490]] | [[Trinidad Carrillo]] | [[Lima]] | 1975 | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 5541 | [[:d:Q95977639|Q95977639]] | [[Annie Elizabeth Davis]] | | 1870 | [[Nova Zelandia]] | 1943 | |- | style='text-align:right'| 5542 | [[:d:Q95977719|Q95977719]] | [[Emily May Collis]] | | 1870 | [[Nova Zelandia]] | 1903-08-03 | |- | style='text-align:right'| 5543 | [[:d:Q96081323|Q96081323]] | [[Svetlana Pozharskaya]] | [[Moscova]] | 1951-03-08 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 5544 | [[:d:Q96088980|Q96088980]] | [[Eva Friedrich]] | [[Freudenstadt]] | 1945-02-23 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:1994 circa Eva Friedrich Rötelzeichnung Selbstportrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5545 | [[:d:Q96097778|Q96097778]] | [[Glenna Gordon]] | [[Brooklyn]] | 1981-05-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5546 | [[:d:Q96102561|Q96102561]] | [[Nancy Floyd]] | [[Monticello]] | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5547 | [[:d:Q96180043|Q96180043]] | [[Elaine Stocki]] | [[Winnipeg]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 5548 | [[:d:Q96181175|Q96181175]] | [[Adriana Freire]] | [[Caldas da Rainha]] | 1959 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 5549 | [[:d:Q96211440|Q96211440]] | [[Ashly Stohl]] | | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5550 | [[:d:Q96213906|Q96213906]] | [[Sofia Änghede]] | | 1972-10-22 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 5551 | [[:d:Q96241882|Q96241882]] | [[Samantha Box]] | [[Kingston]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 5552 | [[:d:Q96271532|Q96271532]] | [[Fanny Paul Volk]] | | 1867 | [[Brasil]] | 1948 | |- | style='text-align:right'| 5553 | [[:d:Q96279074|Q96279074]] | [[Lea Wikström]] | [[Luleå Cathedral Assembly]] | 1888-06-07 | [[Suecia]] | 1980-10-07 | |- | style='text-align:right'| 5554 | [[:d:Q96364181|Q96364181]] | [[Gerty Simon]] | [[Bremen]] | 1887 | | 1970 | |- | style='text-align:right'| 5555 | [[:d:Q96390466|Q96390466]] | [[Josefina Oliver]] | [[Caballito, Buenos Aires|Caballito, Bos Aires]] | 1875-03-01 | [[Arxentina]] | 1956-01-23 | |- | style='text-align:right'| 5556 | [[:d:Q96474275|Q96474275]] | [[Louise Leghait]] | [[Bruxelas]] | 1821-09-09 | [[Bélxica]] | 1874-04-22 | |- | style='text-align:right'| 5557 | [[:d:Q96483273|Q96483273]] | [[Iêda Marques]] | | 1953 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 5558 | [[:d:Q96581185|Q96581185]] | [[Vera Neubauer]] | [[República Checa]] | 1948 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5559 | [[:d:Q96617613|Q96617613]] | [[Madame Breton]] | [[Viena]] | 1809-11-03 | | 1895-08-10 | |- | style='text-align:right'| 5560 | [[:d:Q96623971|Q96623971]] | [[Cuchi White]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1930-03-22 | [[Francia]] | 2013-10-11 | [[Ficheiro:Cuchi White Autoportrait Double Image.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5561 | [[:d:Q96631507|Q96631507]] | [[Maria Àurea Català Roca]] | [[Valls]] | 1920 | | 1993 | |- | style='text-align:right'| 5562 | [[:d:Q96715102|Q96715102]] | [[Reiko Takahashi]] | | | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:高橋怜子プロフィール20240301.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5563 | [[:d:Q96741537|Q96741537]] | [[Luvenia C. Miller]] | | 1909-09-14 | [[Estados Unidos de América]] | 1997-09-06 | |- | style='text-align:right'| 5564 | [[:d:Q96748023|Q96748023]] | [[Irina Ruppert]] | [[Aktobe]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 5565 | [[:d:Q96756147|Q96756147]] | [[Gina Osterloh]] | [[San Antonio, Texas|San Antonio]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 5566 | [[:d:Q96756341|Q96756341]] | [[Belén Bermejo (Q96756341)|Belén Bermejo]] | [[Madrid]] | 1969-09-05 | [[España]] | 2020-06-27 | |- | style='text-align:right'| 5567 | [[:d:Q96796975|Q96796975]] | [[Polonia Sanz y Ferrer]] | [[Zaragoza]] | 19th century | [[España]] | 1892 | |- | style='text-align:right'| 5568 | [[:d:Q96986747|Q96986747]] | [[Marcelle van Bemmel]] | | 1948-01-04 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5569 | [[:d:Q96986756|Q96986756]] | [[Mariëlle van den Bergh]] | | 1956-04-19 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5570 | [[:d:Q96988166|Q96988166]] | [[Milette Raats]] | | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 5571 | [[:d:Q96988474|Q96988474]] | [[Hansje de Reuver]] | [[Rotterdam]] | 1947 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5572 | [[:d:Q96988828|Q96988828]] | [[Ruchama Noorda]] | [[Leiden]] | 1979 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2024-10-11 | |- | style='text-align:right'| 5573 | [[:d:Q96989527|Q96989527]] | [[Monali Meher]] | | 1969 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 5574 | [[:d:Q96990182|Q96990182]] | [[Melisa Teo]] | [[Singapur]] | 1975-02-05 | [[Singapur]] | | [[Ficheiro:Photographer Melisa Teo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5575 | [[:d:Q97004486|Q97004486]] | [[Lucille-Maria Feremans]] | [[Temse]] | 1950-05-29 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:LUCILLE FEREMANS.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5576 | [[:d:Q97013273|Q97013273]] | [[Kimiko Nishimoto]] | [[Brasil]] | 1928-05-22 | [[Xapón]] | 2025-06-09 | |- | style='text-align:right'| 5577 | [[:d:Q97014512|Q97014512]] | [[Madame Vaudé-Green]] | | 1822 | | 1902 | |- | style='text-align:right'| 5578 | [[:d:Q97014578|Q97014578]] | [[Nobara Hayakawa]] | [[Bogotá]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 5579 | [[:d:Q97015168|Q97015168]] | [[Dolores Marat]] | [[París]] | 1944-10-26 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Dolorès Marat par Claude Truong-Ngoc septembre 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5580 | [[:d:Q97015186|Q97015186]] | [[Trish Morrissey]] | [[Dublín]] | 1967-04-16 | [[Irlanda]] | | [[Ficheiro:Trish Morrissey (Bristol Photobook Festival, 2014).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5581 | [[:d:Q97015246|Q97015246]] | [[Michelle Sank]] | | 1953 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 5582 | [[:d:Q97015327|Q97015327]] | [[Andrea Stappert]] | | 1958 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5583 | [[:d:Q97015348|Q97015348]] | [[Evelyne Egerer]] | [[Viena]] | 1955-01-29 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 5584 | [[:d:Q97015385|Q97015385]] | [[Nina Edge]] | | 1962 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5585 | [[:d:Q97015433|Q97015433]] | [[Claudette Holmes]] | | 1962 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5586 | [[:d:Q97015436|Q97015436]] | [[Joan Wakelin]] | | 1928-04-21 | [[Inglaterra]] | 2003-09-23 | |- | style='text-align:right'| 5587 | [[:d:Q97015458|Q97015458]] | [[Maxine Walker]] | [[Birmingham]] | 1962 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5588 | [[:d:Q97031704|Q97031704]] | [[Jun Matsuo]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 5589 | [[:d:Q97119891|Q97119891]] | [[Jutta-Regina Ammer]] | [[Guben]] | 1931-01-24 | [[Alemaña]] | 2019-09-25 | [[Ficheiro:Jutta-Regina Ammer, portrayal, 1952.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5590 | [[:d:Q97142208|Q97142208]] | [[Caroline Becker]] | | 1826 | [[Gran Ducado de Finlandia]] | 1881 | |- | style='text-align:right'| 5591 | [[:d:Q97155765|Q97155765]] | [[Catherine Apalat]] | [[Tororo]] | 1981-08-28 | [[Uganda]] | | [[Ficheiro:Catherine Apalat.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5592 | [[:d:Q97171301|Q97171301]] | [[Irena Strzemieczna]] | | 1909 | [[Polonia]] | 1993 | |- | style='text-align:right'| 5593 | [[:d:Q97173325|Q97173325]] | [[Magda Hueckel]] | [[Gdańsk]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 5594 | [[:d:Q97173609|Q97173609]] | [[Negzzia]] | [[Teherán]] | 1990-02-09 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 5595 | [[:d:Q97173983|Q97173983]] | [[Teresa Tyszkiewicz]] | [[Ciechanów]] | 1953-12-28 | [[Polonia]] | 2020-01-22 | [[Ficheiro:Teresa Tyszkiewicz 1987.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5596 | [[:d:Q97174039|Q97174039]] | [[Lenita Perroy]] | | 1937 | [[Brasil]] | 2018-01-17 | |- | style='text-align:right'| 5597 | [[:d:Q97174243|Q97174243]] | [[Lita Cerqueira]] | | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 5598 | [[:d:Q97178503|Q97178503]] | [[Anastasiia Zazuliak]] | [[Ternópil]] | 1999-10-28 | | | |- | style='text-align:right'| 5599 | [[:d:Q97290678|Q97290678]] | [[Mauren Brodbeck]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1974-04-19 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5600 | [[:d:Q97310161|Q97310161]] | [[Yoko Takahashi]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 5601 | [[:d:Q97351795|Q97351795]] | [[Nagore Legarreta]] | | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 5602 | [[:d:Q97361646|Q97361646]] | [[Madame Gelot-Sandoz]] | [[Nîmes]] | 1803 | [[Francia]] | 1846 | |- | style='text-align:right'| 5603 | [[:d:Q97396114|Q97396114]] | [[Tjienke Dagnelie]] | [[Zutphen]] | 1918-04-07<br/>1908 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Bélxica]] | 2001-11-12 | |- | style='text-align:right'| 5604 | [[:d:Q97396451|Q97396451]] | [[Bernadet ten Hove]] | [[Raalte]] | 1957-04-20 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5605 | [[:d:Q97397143|Q97397143]] | [[Patty Struik]] | [[Rijssen]] | 1962-06-21 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5606 | [[:d:Q97397195|Q97397195]] | [[Peet Verrijn Stuart]] | [[Heemstede]] | 1956-05-26 | | | |- | style='text-align:right'| 5607 | [[:d:Q97397334|Q97397334]] | [[Louise Hessel]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 5608 | [[:d:Q97397529|Q97397529]] | [[Tessa Posthuma de Boer]] | [[Ámsterdam]] | 1968-07-02 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5609 | [[:d:Q97397867|Q97397867]] | [[Elsbeth Parmentier]] | | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 5610 | [[:d:Q97398205|Q97398205]] | [[Florentijn Bruning]] | | 1963-12-26 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5611 | [[:d:Q97398452|Q97398452]] | [[Hillegon Brunt]] | | | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5612 | [[:d:Q97398872|Q97398872]] | [[Sara Blokland]] | [[Ede]] | 1969 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5613 | [[:d:Q97399108|Q97399108]] | [[Carolien Adriaansche]] | | 1963-02-21 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5614 | [[:d:Q97399178|Q97399178]] | [[Monica Nouwens]] | [[Breda]] | 1964-05-17 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5615 | [[:d:Q97399505|Q97399505]] | [[Marianne Grootenboer]] | [[Oud-Beijerland]] | 1941-07-02 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2023-12-12 | [[Ficheiro:Marianne Grootenboer, 2010 (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5616 | [[:d:Q97399516|Q97399516]] | [[Maria Verstappen]] | [[Someren]] | 1964-12-16 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5617 | [[:d:Q97399531|Q97399531]] | [[Carola van Wijk]] | | 1960-04-18 | | | |- | style='text-align:right'| 5618 | [[:d:Q97399946|Q97399946]] | [[Sacha van Dorssen]] | [[Rotterdam]] | 1940-12 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5619 | [[:d:Q97399985|Q97399985]] | [[Margareta Svensson]] | | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 5620 | [[:d:Q97575039|Q97575039]] | [[Lucy Gunning]] | [[Newcastle upon Tyne]] | 1964-06-20 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5621 | [[:d:Q97587046|Q97587046]] | [[Helen Zout]] | | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 5622 | [[:d:Q97591572|Q97591572]] | [[Helle Storvik]] | | 1963 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Helle Storvik (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5623 | [[:d:Q97664758|Q97664758]] | [[Krishna VR]] | | 1999-05-20 | [[México]] | | [[Ficheiro:Kirshna VR durante la Feria de Arte de Shanghai.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5624 | [[:d:Q97707948|Q97707948]] | [[Anna S. Lund]] | | 1874-06-25 | [[Noruega]] | 1953 | |- | style='text-align:right'| 5625 | [[:d:Q97710440|Q97710440]] | [[Ingeborg Helene Ranum]] | [[Trondheim]] | 1910-12-07 | [[Noruega]] | 1991 | [[Ficheiro:Ingeborg Ranum (1910-1991) (49812456438) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5626 | [[:d:Q97719295|Q97719295]] | [[Barbara Weinberg Barefield]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5627 | [[:d:Q97721515|Q97721515]] | [[Miho Kajioka]] | [[Okayama]] | 1973-02-21 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 5628 | [[:d:Q97721781|Q97721781]] | [[Alix Marie]] | | 1989 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5629 | [[:d:Q97820753|Q97820753]] | [[Dany Gignoux]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1944-05-27 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Gig n24x36 2 gigd 03 18.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5630 | [[:d:Q97833649|Q97833649]] | [[Lina Bahr]] | [[Stavanger]] | 1823-11-30 | [[Noruega]] | 1898-02-09 | |- | style='text-align:right'| 5631 | [[:d:Q97940450|Q97940450]] | [[Lene Marie Fossen]] | [[Kolbu]] | 1986-08-18 | [[Noruega]] | 2019-10-22 | |- | style='text-align:right'| 5632 | [[:d:Q97940508|Q97940508]] | [[Pam Francis]] | | 1954-10-12 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-07-18 | |- | style='text-align:right'| 5633 | [[:d:Q98057941|Q98057941]] | [[Karen Bratli]] | [[Christiania]] | 1859-09-13 | [[Noruega]] | 1940-02-19 | |- | style='text-align:right'| 5634 | [[:d:Q98080635|Q98080635]] | [[Sonja Siltala]] | | 1971 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5635 | [[:d:Q98102616|Q98102616]] | [[Hilda Düring]] | [[Linköping Cathedral Congregation]] | 1850-08-31 | [[Suecia]] | 1926-07-01 | |- | style='text-align:right'| 5636 | [[:d:Q98109313|Q98109313]] | [[Ina Bandy]] | [[Talín]] | 1903-10-14 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Francia]] | 1973-02-18 | |- | style='text-align:right'| 5637 | [[:d:Q98214261|Q98214261]] | [[Sabiha Çimen]] | [[Istambul]] | 1986 | [[Turquía]] | | [[Ficheiro:Sabiha Çimen at Visa pour l'Image Perpignan 29 August 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5638 | [[:d:Q98250860|Q98250860]] | [[Nikola Doleželová]] | | | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Nikola Doleželová (50167971341).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5639 | [[:d:Q98404890|Q98404890]] | [[Iryna Pustynnikova]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 5640 | [[:d:Q98446042|Q98446042]] | [[Ellen Reiss]] | | 1979 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Ellen Reiss, sjefredaktør i Minotenk.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5641 | [[:d:Q98456246|Q98456246]] | [[Henny Fredrika Tegström]] | [[Luleå Cathedral Assembly]] | 1872-06-17 | [[Suecia]] | 1943-05-26 | |- | style='text-align:right'| 5642 | [[:d:Q98456269|Q98456269]] | [[Ida Telland]] | [[Ljusnarsberg church parish]] | 1860-05-29 | [[Suecia]] | 1936-11-05 | |- | style='text-align:right'| 5643 | [[:d:Q98522587|Q98522587]] | [[Mary Cronos]] | [[Rüdersdorf]] | 1987-03-29 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 5644 | [[:d:Q98523810|Q98523810]] | [[Gabrielle Hébert]] | [[Dresden]] | 1853-01-03 | [[Francia]]<br/>[[Alemaña]] | 1934-06-23 | [[Ficheiro:Gabrielle Hébert (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5645 | [[:d:Q98601399|Q98601399]] | [[Esther Mauersberger]] | | 1987-05-15 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Mauersberger 2007 .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5646 | [[:d:Q98601513|Q98601513]] | [[Sheree Hovsepian]] | [[Isfahán]] | 1974 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5647 | [[:d:Q98640473|Q98640473]] | [[Marcia Stein]] | [[Minsk]] | 1875<br/>1879-09<br/>1880-09-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1927-02-05 | |- | style='text-align:right'| 5648 | [[:d:Q98668860|Q98668860]] | [[Hana Zejdová]] | | 1962-09-03 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5649 | [[:d:Q98704648|Q98704648]] | [[Signe Marie Andersen]] | | 1968-11-01 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Signe Marie Andersen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5650 | [[:d:Q98761961|Q98761961]] | [[Sian Bonnell]] | | 1956 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5651 | [[:d:Q98822184|Q98822184]] | [[Maryna Rybalko]] | [[Kíiv]] | 1986-07-29 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Maryna Rybalko in Muzyka Atelier 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5652 | [[:d:Q98834358|Q98834358]] | [[Cecilia Grönberg]] | | 1970-10-23 | | | |- | style='text-align:right'| 5653 | [[:d:Q98843026|Q98843026]] | [[Natalie Christensen]] | | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5654 | [[:d:Q98931764|Q98931764]] | [[Katharina Weiss]] | [[Zug]] | 1834-02-14 | [[Suíza]] | 1911-11-28 | [[Ficheiro:Katharina Weiss Selbstportrait undatiert.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5655 | [[:d:Q98959126|Q98959126]] | [[Veronika Souralová]] | [[Praga]] | 1968-07-10 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Veronika Souralová.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5656 | [[:d:Q98960645|Q98960645]] | [[Margaret Hall]] | [[Massachusetts]] | 1876 | [[Estados Unidos de América]] | 1963 | [[Ficheiro:Margaret Hall August 1918 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5657 | [[:d:Q98961495|Q98961495]] | [[Cemile Sahin]] | [[Wiesbaden]] | 1990 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Buchmesse 2024, Frankfurt am Main (P1200830-2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5658 | [[:d:Q99194028|Q99194028]] | [[Heji Shin]] | [[Seúl]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 5659 | [[:d:Q99302311|Q99302311]] | [[Alma von der Trappen]] | | 1849 | | 1923 | |- | style='text-align:right'| 5660 | [[:d:Q99389675|Q99389675]] | [[Stefanie Loos]] | | 1979 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5661 | [[:d:Q99421671|Q99421671]] | [[Madeleine de Sinéty]] | [[Chançay]] | 1934-11-13 | [[Francia]] | 2011-12-22 | |- | style='text-align:right'| 5662 | [[:d:Q99434251|Q99434251]] | [[Marta Handschke]] | | 1972 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 5663 | [[:d:Q99456490|Q99456490]] | [[France Keyser]] | | 1970-06-23 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5664 | [[:d:Q99477438|Q99477438]] | [[Laurence Saunois]] | [[Le Plessis-Trévise]] | 1966-09-23 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5665 | [[:d:Q99477520|Q99477520]] | [[Afsaneh Afkhami]] | | 1961-04-23 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Afsaneh Afkhami in her studio.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5666 | [[:d:Q99482722|Q99482722]] | [[Juliette Agnel]] | | 1973 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5667 | [[:d:Q99497960|Q99497960]] | [[Nigel Poor]] | [[Boston]] | 1963 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Earlonne Woods and Nigel Poor at Ear Hustle Live 01.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5668 | [[:d:Q99503746|Q99503746]] | [[Carla De Benedetti]] | [[Milán]] | 1932-08-16 | [[Italia]] | 2013-11-22 | [[Ficheiro:Portrait of Carla De Benedetti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5669 | [[:d:Q99510292|Q99510292]] | [[Emily G. Mew]] | [[Washington, D.C.]] | 1863-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1942-11 | |- | style='text-align:right'| 5670 | [[:d:Q99523172|Q99523172]] | [[Marguerite Cassini]] | | 1882-03-22 | | 1961-09-25<br/>1961 | [[Ficheiro:Marguerite Cassini.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5671 | [[:d:Q99526116|Q99526116]] | [[Shirley Joan Chapple]] | [[Te Puke]] | 1934-03-10 | [[Nova Zelandia]] | 2013-05-22 | |- | style='text-align:right'| 5672 | [[:d:Q99535741|Q99535741]] | [[Ferne Koch]] | [[Houston, Texas|Houston]] | 1913-04-08 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-10-13 | |- | style='text-align:right'| 5673 | [[:d:Q99564851|Q99564851]] | [[Jeanne Descombes]] | [[Neuchâtel, Suíza|Neuchâtel]] | 1870-04-02 | [[Suíza]] | 1966 | [[Ficheiro:Jeanne Descombes vers 1900.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5674 | [[:d:Q99578232|Q99578232]] | [[Patrycja Planik]] | [[Tarnów]] | 1986 | [[Serbia]] | | [[Ficheiro:Patrycja Płanik.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5675 | [[:d:Q99586350|Q99586350]] | [[Youqine Lefevre]] | | 1993 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 5676 | [[:d:Q99619705|Q99619705]] | [[Patricia Allende]] | [[Madrid]] | 1954-09-29 | [[España]] | 2025-01-03 | [[Ficheiro:Patricia Allende 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5677 | [[:d:Q99623788|Q99623788]] | [[Johanna Neef]] | [[Brunn]] | 1922 | [[República Democrática Alemá]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 5678 | [[:d:Q99623837|Q99623837]] | [[Sisko Riihiaho]] | | 1925 | [[Finlandia]] | 2018 | |- | style='text-align:right'| 5679 | [[:d:Q99623850|Q99623850]] | [[Christa Siebenrok]] | [[Hannover]] | 1926 | | 1987 | |- | style='text-align:right'| 5680 | [[:d:Q99623854|Q99623854]] | [[Kaarina Tarkka]] | [[Tampere]] | 1917-02-10 | [[Finlandia]] | 2010 | |- | style='text-align:right'| 5681 | [[:d:Q99625712|Q99625712]] | [[Hansi Mueller-Schorp]] | [[Stuttgart]] | 1927-06-18 | [[Alemaña]] | 2022-07-27 | |- | style='text-align:right'| 5682 | [[:d:Q99627575|Q99627575]] | [[Dora Grabosch]] | [[Elbląg]] | 1916 | [[Alemaña]] | 1994 | |- | style='text-align:right'| 5683 | [[:d:Q99627780|Q99627780]] | [[Edith Rzodeczko]] | [[Piotrkowice, Lower Silesian Voivodeship]] | 1927 | [[República Democrática Alemá]] | 1984 | |- | style='text-align:right'| 5684 | [[:d:Q99627790|Q99627790]] | [[Irene Schreiber]] | | 1921 | [[Alemaña]] | 2019-12-30 | |- | style='text-align:right'| 5685 | [[:d:Q99628033|Q99628033]] | [[Magdaléna Robinsonová]] | [[Žilina]] | 1924-05-17 | [[Eslovaquia]] | 2006-07-24 | |- | style='text-align:right'| 5686 | [[:d:Q99641918|Q99641918]] | [[Lenka Elbe]] | [[Louny]] | 1979-06-01 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Lenka Elbe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5687 | [[:d:Q99671643|Q99671643]] | [[Renate Brömme]] | [[Halle|Halle (Saale)]] | 1936-05-22 | [[República Democrática Alemá]] | 2020-11-27 | [[Ficheiro:Renate Brömme.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5688 | [[:d:Q99671666|Q99671666]] | [[Pirkko Hammarberg]] | [[Tohmajärvi]] | 1932-03-27 | [[Finlandia]] | 2018-02-28 | |- | style='text-align:right'| 5689 | [[:d:Q99691842|Q99691842]] | [[Audrey Forfar Shippam]] | | 1883-03-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1975-07-13 | [[Ficheiro:Cora Johnstone Best and Audrey Forfar Shippam (cropped - AFS).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5690 | [[:d:Q99693850|Q99693850]] | [[Kerstin Bartlmae]] | [[Estocolmo]] | 1941 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 5691 | [[:d:Q99693978|Q99693978]] | [[Rita Grosse]] | | 1941 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 5692 | [[:d:Q99694109|Q99694109]] | [[Dagmar Kunze-Luellwitz]] | | 1941 | | 2023-08-08 | |- | style='text-align:right'| 5693 | [[:d:Q99694201|Q99694201]] | [[Sigrun Pfitzenreuter]] | | 1941 | [[República Democrática Alemá]] | 2015 | [[Ficheiro:Sigrun.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5694 | [[:d:Q99694465|Q99694465]] | [[Heidi Petzerling-Galle]] | [[Wolfen]] | 1941-03-27 | [[Alemaña]] | 2016-01-10 | |- | style='text-align:right'| 5695 | [[:d:Q99694472|Q99694472]] | [[Monika Scholz]] | | 1941 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 5696 | [[:d:Q99694481|Q99694481]] | [[Elfriede Raphael]] | | 1941-10-18 | | | |- | style='text-align:right'| 5697 | [[:d:Q99735589|Q99735589]] | [[Suzanne Held]] | [[Loos]] | 1925-04-18 | [[Francia]] | 2022-05-10 | [[Ficheiro:Suzanne HELD à Kyoto.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5698 | [[:d:Q99771970|Q99771970]] | [[Pauliana Valente Pimentel]] | [[Distrito de Lisboa]] | 1975 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 5699 | [[:d:Q99772688|Q99772688]] | [[Anna Turbau]] | [[Barcelona]] | 1949-03-27<br/>1949 | [[España]] | 2025-03-19 | [[Ficheiro:Anna Turbau 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5700 | [[:d:Q99836837|Q99836837]] | [[Stéphanie Solinas]] | [[La Tronche]] | 1978 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5701 | [[:d:Q99938527|Q99938527]] | [[Élisabeth Martin]] | [[Saint-Jacques]] | 1861 | [[Canadá]] | 1956 | |- | style='text-align:right'| 5702 | [[:d:Q99968321|Q99968321]] | [[Mau Monleón]] | [[Valencia]] | 1965-10-13 | [[España]] | | [[Ficheiro:Perfil wiki mau 1—Fotografía—Juan García Rosell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5703 | [[:d:Q100136959|Q100136959]] | [[Esther Ruth Mbabazi]] | | 1995 | [[Uganda]] | | |- | style='text-align:right'| 5704 | [[:d:Q100152686|Q100152686]] | [[Paulina Buxó]] | [[Figueres]] | 1835 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 5705 | [[:d:Q100154039|Q100154039]] | [[Maria Xirau Rumbado]] | [[Málaga]] | 1898 | [[España]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 5706 | [[:d:Q100250103|Q100250103]] | [[Gail Hansberry]] | [[Washington, D.C.]] | 1939-09-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5707 | [[:d:Q100253457|Q100253457]] | [[Zoë Zimmer]] | [[Londres]] | 1983-11-02 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Zoë Zimmer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5708 | [[:d:Q100270785|Q100270785]] | [[Epifania de Guadalupe Vallejo]] | [[Mission San Francisco Solano]] | 1835-08-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1905-02-14 | [[Ficheiro:Epifania de Guadalupe Vallejo (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5709 | [[:d:Q100310035|Q100310035]] | [[Nora Sayyad]] | [[Suecia]] | 1991 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5710 | [[:d:Q100319041|Q100319041]] | [[Philippa Ndisi-Herrmann]] | [[Bonn]] | 1985 | [[Kenya]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5711 | [[:d:Q100334175|Q100334175]] | [[Heidi Piiroinen]] | [[Tampere]] | 1978 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5712 | [[:d:Q100336459|Q100336459]] | [[Moira Forjaz]] | [[Zimbabwe]]<br/>[[Bulawayo]] | 1942-04-17 | | | |- | style='text-align:right'| 5713 | [[:d:Q100348072|Q100348072]] | [[Mireia Comas]] | [[Andorra la Vella]] | 1976 | [[España]] | | [[Ficheiro:Miravisions 2022 - 93.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5714 | [[:d:Q100361156|Q100361156]] | [[Ellen L. van Olst]] | [[Ámsterdam]] | 1952 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Toespraak van E.L.van Olst kleur - Leiden - 20498095 - RCE.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5715 | [[:d:Q100361641|Q100361641]] | [[Ypie Attema]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 5716 | [[:d:Q100372186|Q100372186]] | [[Zuzana Zońová]] | | | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5717 | [[:d:Q100426174|Q100426174]] | [[Nanette de Jong]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 5718 | [[:d:Q100432480|Q100432480]] | [[Hanneke Nuijten]] | | | [[Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Hanneke Nuijten - Oudelande - 20491752 - RCE.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5719 | [[:d:Q100433219|Q100433219]] | [[Marije de Korte]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 5720 | [[:d:Q100452367|Q100452367]] | [[Henriette Homann]] | [[Kragerø]] | 1819-01-03 | [[Noruega]] | 1892-02-12 | [[Ficheiro:Henriette "Jette" Homann by Christoffer Gade Rude.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5721 | [[:d:Q100590511|Q100590511]] | [[Danuta Rago]] | [[Dobre]] | 1934-08-17 | [[Polonia]] | 2000-12-19 | |- | style='text-align:right'| 5722 | [[:d:Q100591394|Q100591394]] | [[Agnieszka Pajączkowska]] | [[Varsovia]] | 1986 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Agnieszka Pajączkowska fot. Krzysztof Pacholak.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5723 | [[:d:Q100594807|Q100594807]] | [[Esther Horvath]] | [[Sopron]] | 1979 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 5724 | [[:d:Q100600699|Q100600699]] | [[Elinor B. Cahn]] | [[Baltimore]] | 1925 | | 2020-03-20 | |- | style='text-align:right'| 5725 | [[:d:Q100699529|Q100699529]] | [[Barbara Morgenstern]] | [[Leipzig]] | 1940-02-28 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 5726 | [[:d:Q100707276|Q100707276]] | [[Kateřina Držková]] | [[Pardubice]] | 1978-02-09 | | | |- | style='text-align:right'| 5727 | [[:d:Q100708758|Q100708758]] | [[Ann-Christine Jansson]] | | 1950 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 5728 | [[:d:Q100712052|Q100712052]] | [[Caroline Roosmark]] | [[Estocolmo]] | 1965-11-24 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:CarolineRoosmark.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5729 | [[:d:Q100741787|Q100741787]] | [[Hanna Ferlin]] | [[Färgelanda]] | 1870-08-15 | [[Suecia]] | 1947-06-23 | [[Ficheiro:Hanna Ferlin-crop.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5730 | [[:d:Q100989065|Q100989065]] | [[Ellen Spijkstra]] | [[Hattem]] | 1957 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Ellen Spijkstra 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5731 | [[:d:Q100993958|Q100993958]] | [[Behar Heinemann]] | [[Prizren]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 5732 | [[:d:Q101088184|Q101088184]] | [[Yoshimi Yokoyama]] | [[Kagoshima]] | 1975-06-24<br/>1975 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Yoshimi Yokoyama- photo Petr Horcicka.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5733 | [[:d:Q101107216|Q101107216]] | [[Ulrike Brückner]] | [[Berlín]] | 1971 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5734 | [[:d:Q101109237|Q101109237]] | [[Helena Hartwig]] | [[Lublin]] | 1910-02-21 | [[Polonia]] | 1998-08-02 | |- | style='text-align:right'| 5735 | [[:d:Q101130454|Q101130454]] | [[Lídia Vives]] | [[Lleida]] | 1991-01-29 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 5736 | [[:d:Q101160721|Q101160721]] | [[Barbara Niggl Radloff]] | [[Berlín]] | 1936-02-04 | [[Alemaña]] | 2010-02-26 | [[Ficheiro:Barbara Niggl Radloff, Selbstporträt, 2002, FM-2019-1-6-3-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5737 | [[:d:Q101192487|Q101192487]] | [[Aspasia Stavropoulou]] | | | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 5738 | [[:d:Q101235398|Q101235398]] | [[Heide Stolz]] | [[Kupferzell]] | 1939-02-02 | [[Alemaña]] | 1985-03-28 | |- | style='text-align:right'| 5739 | [[:d:Q101242611|Q101242611]] | [[Lucia Koch]] | [[Porto Alegre]] | 1966 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 5740 | [[:d:Q101406313|Q101406313]] | [[Audrey Ronning Topping]] | [[Camrose]] | 1928-05-21 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5741 | [[:d:Q101419075|Q101419075]] | [[Angelika Fischer]] | [[Berlín]] | 1947 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5742 | [[:d:Q101422037|Q101422037]] | [[Edit Kindvall]] | [[Varbergs parish]] | 1866-07-21 | [[Suecia]] | 1951-12-26 | [[Ficheiro:Edit-Kindvall-atelje-Storvik.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5743 | [[:d:Q101423152|Q101423152]] | [[Rachel Hirsch]] | [[Berlín]] | 1937 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Rachel Hirsch in the mirror.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5744 | [[:d:Q101433953|Q101433953]] | [[Ülle Lillak]] | | 1960-07-02 | [[Estonia]] | 2003-08-06 | [[Ficheiro:Ülle Lillak, oli eesti fotoajaloolane ja publitsist 2000.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5745 | [[:d:Q101444577|Q101444577]] | [[Isaura Marcos]] | [[Los Santos]] | 1959-01-13 | [[España]] | | [[Ficheiro:Sor Isaura 16.10.2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5746 | [[:d:Q101478200|Q101478200]] | [[Augusta Olsson]] | | 1878 | [[Finlandia]] | 1954 | |- | style='text-align:right'| 5747 | [[:d:Q102061139|Q102061139]] | [[Shannon Badiee]] | [[California]] | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Shannon Badiee by Jared Zimmerman.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5748 | [[:d:Q102077612|Q102077612]] | [[Ewa Łowżył]] | | 1968-10-06 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 5749 | [[:d:Q102124760|Q102124760]] | [[Cecilie Bødker]] | | 1990 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 5750 | [[:d:Q102160348|Q102160348]] | [[Benjamina Miyar]] | [[Corao]] | 1888-08-09 | [[España]] | 1961-08-07 | [[Ficheiro:Mundo grafico 23-10-1918 fotografa Benjamina Miyar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5751 | [[:d:Q102174522|Q102174522]] | [[Sophie Bazin]] | [[Caen]] | 1968-05-04 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5752 | [[:d:Q102193014|Q102193014]] | [[Daniela Uribe]] | [[Estado de México]] | 1985 | [[México]] | | [[Ficheiro:Daniela Uribe documentalista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5753 | [[:d:Q102200410|Q102200410]] | [[Alice Matzdorff]] | [[Wrocław]] | 1877-11-22 | [[Alemaña]] | 1932-11-24 | |- | style='text-align:right'| 5754 | [[:d:Q102260611|Q102260611]] | [[Mercedes Jelinek]] | [[New Haven, Connecticut|New Haven]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5755 | [[:d:Q102281596|Q102281596]] | [[Marta Wolff]] | [[Berlín]] | 1871-09-06 | | 1942-09-22 | |- | style='text-align:right'| 5756 | [[:d:Q102281629|Q102281629]] | [[Anny Eberth]] | [[Fluntern]] | 1877-03-20 | [[Reich Alemán]]<br/>[[Alemaña]] | 1954-11-15 | |- | style='text-align:right'| 5757 | [[:d:Q102291112|Q102291112]] | [[Anna-Lena Ahlström]] | | 1963-01-02 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Anna-Lena Ahlström 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5758 | [[:d:Q102293184|Q102293184]] | [[Gosette Lubondo]] | [[Kinshasa]] | 1993 | [[República Democrática do Congo]] | | |- | style='text-align:right'| 5759 | [[:d:Q102305152|Q102305152]] | [[Jane Clifford]] | | 1821 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5760 | [[:d:Q102308278|Q102308278]] | [[Olive Ashworth]] | [[Brisbane]] | 1915 | [[Australia]] | 2000 | [[Ficheiro:Two soft toys created by Olive Ashworth ca. 1942 (29298575881).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5761 | [[:d:Q102422841|Q102422841]] | [[Barbora Milotová]] | [[Děčín]] | 1976-09-26 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5762 | [[:d:Q102442097|Q102442097]] | [[Lídia Larrosa Ribell]] | [[Sabadell]] | 1960 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 5763 | [[:d:Q102442775|Q102442775]] | [[Erzsébet Leichtner]] | [[Zvolen]] | 1915-10-14 | [[Hungría]] | 2005 | |- | style='text-align:right'| 5764 | [[:d:Q103534134|Q103534134]] | [[Ditte Wessels]] | [[Ámsterdam]] | 1937-07-28 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5765 | [[:d:Q103814708|Q103814708]] | [[Maisie Cousins]] | | 1992-05-12 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5766 | [[:d:Q103814949|Q103814949]] | [[Lillian Louisa Pitts]] | [[Bairnsdale]] | 1872 | [[Australia]] | 1947 | |- | style='text-align:right'| 5767 | [[:d:Q103821091|Q103821091]] | [[Marjorie Baker]] | | 1912 | [[Reino Unido]] | 2020 | |- | style='text-align:right'| 5768 | [[:d:Q103824685|Q103824685]] | [[Thelma Pepper]] | [[Kingston (Q3197122)|Kingston]] | 1920 | [[Canadá]] | 2020-12-01 | |- | style='text-align:right'| 5769 | [[:d:Q103859449|Q103859449]] | [[Penda Diakité]] | [[Portland, Oregón|Portland]] | 1992 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Malí]] | | |- | style='text-align:right'| 5770 | [[:d:Q103907174|Q103907174]] | [[Lina Mo]] | [[Jeddah]] | 1987-05-12 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5771 | [[:d:Q104029779|Q104029779]] | [[Oskia Karrera]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 5772 | [[:d:Q104094299|Q104094299]] | [[Isabel Agnes Cowper]] | [[Londres]] | 1826-07-07 | [[Reino Unido]] | 1911-02-17 | |- | style='text-align:right'| 5773 | [[:d:Q104095583|Q104095583]] | [[Jennifer Moss]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5774 | [[:d:Q104161709|Q104161709]] | [[Tazzjana Tkatschowa]] | [[Krasnapollie]] | 20th century | [[Belarús]] | | |- | style='text-align:right'| 5775 | [[:d:Q104162725|Q104162725]] | [[Lilah Markman]] | [[Israel]] | 1971-01-01 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:לילך מרקמן, 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5776 | [[:d:Q104210112|Q104210112]] | [[India Mullen]] | [[Sandycove]] | 1993-11-08 | [[Irlanda]] | | |- | style='text-align:right'| 5777 | [[:d:Q104211570|Q104211570]] | [[Sharon Adler]] | [[Berlín Oeste]] | 1962 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Scharon Adler March 2024 Berlin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5778 | [[:d:Q104211875|Q104211875]] | [[Ellen Bales]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 5779 | [[:d:Q104213252|Q104213252]] | [[Jone Elorriaga]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1993-08-11 | [[España]] | | [[Ficheiro:Jone Elorriaga. Artista.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5780 | [[:d:Q104245346|Q104245346]] | [[Consol Martínez Bella]] | | 1966 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 5781 | [[:d:Q104300537|Q104300537]] | [[Fransje Killaars]] | [[Maastricht]] | 1959-07-22 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5782 | [[:d:Q104372878|Q104372878]] | [[Anna Bedyńska]] | | 1975 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 5783 | [[:d:Q104379661|Q104379661]] | [[Marirosa Toscani Ballo]] | [[Milán]] | 1931-03-25 | [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2023-02-04 | |- | style='text-align:right'| 5784 | [[:d:Q104413448|Q104413448]] | [[Anna Liminowicz]] | | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 5785 | [[:d:Q104414189|Q104414189]] | [[Jaana Maijala]] | | | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5786 | [[:d:Q104417276|Q104417276]] | [[Soňa Skoupilová]] | [[Šumperk]] | 1922-12-15 | | 2004-05-04 | |- | style='text-align:right'| 5787 | [[:d:Q104459464|Q104459464]] | [[Anna Myszyńska]] | [[Kórnica]] | 1931-06-30 | [[Polonia]] | 2019-09-07 | [[Ficheiro:Anna Myszyńska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5788 | [[:d:Q104467679|Q104467679]] | [[Elizabeth May (Q104467679)|Elizabeth May]] | | 1987-05-09 | | | |- | style='text-align:right'| 5789 | [[:d:Q104527890|Q104527890]] | [[Vida Hunt Francis]] | [[Filadelfia]] | 1870-06-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1957-07-04 | |- | style='text-align:right'| 5790 | [[:d:Q104536864|Q104536864]] | [[Lenn Keller]] | [[Evanston, Illinois|Evanston]] | 1951-09-29 | | 2020-12-16 | |- | style='text-align:right'| 5791 | [[:d:Q104538254|Q104538254]] | [[Darya Apakhonchich]] | | 1985-03-24<br/>1985 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 5792 | [[:d:Q104543466|Q104543466]] | [[Carlijn Jacobs]] | [[Sambeek]] | 1991 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5793 | [[:d:Q104626748|Q104626748]] | [[Eliza Withington]] | | 1825-03-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1877-03-03<br/>1877 | [[Ficheiro:Elizabeth Kirby Withington, Bradley & Rolufson (recto).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5794 | [[:d:Q104658298|Q104658298]] | [[Maria Ushakovskaya]] | [[Tobolsk]] | 1871-12-28 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Unión Soviética]] | 1947 | [[Ficheiro:Maria Ushakovskaya.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5795 | [[:d:Q104664469|Q104664469]] | [[Lucie Rocher]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5796 | [[:d:Q104687782|Q104687782]] | [[Gloria Bornstein]] | | 1937 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-09-16 | |- | style='text-align:right'| 5797 | [[:d:Q104717322|Q104717322]] | [[Kamini Pather]] | | 1983-04-20 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 5798 | [[:d:Q104854187|Q104854187]] | [[Judy S. Gelles]] | | 1944 | [[Estados Unidos de América]] | 2020 | |- | style='text-align:right'| 5799 | [[:d:Q104876858|Q104876858]] | [[Louisa Gouliamaki]] | [[Gdynia]] | 1968 | [[Polonia]]<br/>[[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 5800 | [[:d:Q104887738|Q104887738]] | [[Karolina Jonderko]] | [[Rydułtowy]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 5801 | [[:d:Q104892165|Q104892165]] | [[Maria Mochnacz]] | | 20th century | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5802 | [[:d:Q104900643|Q104900643]] | [[Mary Quintero]] | [[Melide]] | 1931-11-09 | [[España]] | | [[Ficheiro:Mary Quintero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5803 | [[:d:Q104978103|Q104978103]] | [[Tami Caspi-Eshel]] | [[Haifa]] | 1965-02-04 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:תמי כספי אשל, צילום עצמי, 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5804 | [[:d:Q105064367|Q105064367]] | [[Helene Oldenburg]] | [[Mank]] | 1868-05-25<br/>1868-05-24 | [[Cisleitania]]<br/>[[Austria]] | 1922-06-20 | |- | style='text-align:right'| 5805 | [[:d:Q105071501|Q105071501]] | [[Nanna Heitmann]] | [[Ulm]] | 1994 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5806 | [[:d:Q105079032|Q105079032]] | [[Mimmi Gustafsson]] | [[Uppsala Cathedral Assembly]] | 1862-06-11 | [[Suecia]] | 1949-06-13 | |- | style='text-align:right'| 5807 | [[:d:Q105085480|Q105085480]] | [[Iwajla Klinke]] | [[Greifswald]] | 1976 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 5808 | [[:d:Q105171147|Q105171147]] | [[Jennifer Lescouët]] | [[Champigny-sur-Marne]] | 1987-08-22 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Autoportrait par Jennifer Lescouët.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5809 | [[:d:Q105275498|Q105275498]] | [[Pamela So]] | [[Glasgow]] | 1947 | [[Reino Unido]] | 2010 | |- | style='text-align:right'| 5810 | [[:d:Q105296902|Q105296902]] | [[Marie-Jeanne van Hövell tot Westerflier]] | | 1953-07-26 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:19-12-13 Marie-Jeanne van Hovel tot Westerflier DSF6488 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5811 | [[:d:Q105319916|Q105319916]] | [[Françoise Nuñez]] | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | 1957-03-17 | [[Francia]] | 2021-12-24 | |- | style='text-align:right'| 5812 | [[:d:Q105393828|Q105393828]] | [[Liva Tresch]] | | 1933-05-08 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Liva Tresch .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5813 | [[:d:Q105428077|Q105428077]] | [[Eva Brandeis]] | | 1964 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Eva-Brandeis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5814 | [[:d:Q105437924|Q105437924]] | [[Inbal Marmari]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 5815 | [[:d:Q105533772|Q105533772]] | [[Alice Barringer Mackie]] | [[Alexandría]] | 1885 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1977-01-21 | |- | style='text-align:right'| 5816 | [[:d:Q105549404|Q105549404]] | [[Fabiana Fogagnolo]] | [[Turín]] | 1995 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:TFF OFF 2019 - Intervista a Fabiana Fogagnolo - Torino Factory.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5817 | [[:d:Q105549754|Q105549754]] | [[Valeria Testagrossa]] | [[Bérgamo]] | 1986 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:TFF OFF 2015 - Intervista a Valeria Testagrossa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5818 | [[:d:Q105565309|Q105565309]] | [[Mabel Colhoun]] | | 1905-11-02 | | 1992 | |- | style='text-align:right'| 5819 | [[:d:Q105582898|Q105582898]] | [[Jennifer Bishop]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1957-05-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:American photojournalist Jennifer Bishop with a camera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5820 | [[:d:Q105626956|Q105626956]] | [[Cha Gonzalez]] | [[París]] | 1985-07-08 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Cha Gonzalez OTRS.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5821 | [[:d:Q105637062|Q105637062]] | [[Louiza Sid Ammi]] | [[Alxer]] | 1971-04-19 | [[Alxeria]] | | |- | style='text-align:right'| 5822 | [[:d:Q105701036|Q105701036]] | [[Linn Underhill]] | | 1936-08-08 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-05-03 | [[Ficheiro:Linn Underhill--1998.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5823 | [[:d:Q105713724|Q105713724]] | [[Annabelle d'Huart]] | [[Marsella]] | 1952-02-22 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5824 | [[:d:Q105729568|Q105729568]] | [[Maria Chambefort]] | [[Mâcon]] | 1840-01-08 | [[Francia]] | 1893-05-01 | |- | style='text-align:right'| 5825 | [[:d:Q105756358|Q105756358]] | [[Lesley Lawson]] | [[Durban]] | 1952 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 5826 | [[:d:Q105762591|Q105762591]] | [[Julia Zornoza]] | [[Etxalar]] | No/unknown value | [[España]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 5827 | [[:d:Q105779202|Q105779202]] | [[María Elvira Escallón]] | [[Londres]] | 1954 | [[Colombia]] | | |- | style='text-align:right'| 5828 | [[:d:Q105797019|Q105797019]] | [[Carol Espíndola]] | [[Puebla]] | 1982 | [[México]] | | [[Ficheiro:Retrato Carol.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5829 | [[:d:Q105800181|Q105800181]] | [[Valeria Caballero]] | [[Estado de Querétaro|Querétaro]] | 1986 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 5830 | [[:d:Q105801786|Q105801786]] | [[Laura González Flores]] | | 1962 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 5831 | [[:d:Q105825101|Q105825101]] | [[Hilary Stock]] | [[Inglaterra]] | 1964-11-08 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Hilary Stock photographer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5832 | [[:d:Q105825275|Q105825275]] | [[Helena Corrêa de Barros]] | [[Lisboa]] | 1910-02-25<br/>1910 | [[Portugal]] | 2000-05-26<br/>2000 | |- | style='text-align:right'| 5833 | [[:d:Q105826795|Q105826795]] | [[Jacqueline Rau]] | [[Estrasburgo]] | 1901-12-06 | [[Francia]] | 1994-06-26 | |- | style='text-align:right'| 5834 | [[:d:Q105835989|Q105835989]] | [[Elīna Kursīte]] | | 1986-04-21<br/>1986 | [[Letonia]] | | |- | style='text-align:right'| 5835 | [[:d:Q105840450|Q105840450]] | [[Edurne Koch]] | [[Irún]] | 1973-03-28 | [[España]] | | [[Ficheiro:Edurne-koch 2017 Argia Dani Blanco.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5836 | [[:d:Q105845553|Q105845553]] | [[Francisca Simó Cruelles]] | [[Valldemossa]] | 1834 | | 1922 | |- | style='text-align:right'| 5837 | [[:d:Q105883236|Q105883236]] | [[Amy Flagg]] | | 1893 | | 1965-02-22 | |- | style='text-align:right'| 5838 | [[:d:Q105888786|Q105888786]] | [[Andy da Fonte]] | [[A Pobra do Caramiñal]] | 2003-02-04 | [[España]] | | [[Ficheiro:ANDY DA FONTE.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5839 | [[:d:Q105908148|Q105908148]] | [[Davide Heijmans]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 5840 | [[:d:Q105917943|Q105917943]] | [[Carmen Ballvé]] | [[Madrid]] | 1960 | [[España]] | | [[Ficheiro:Carmen Ballvé, noviembre de 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5841 | [[:d:Q105947053|Q105947053]] | [[Mónica González]] | [[Cidade de México]] | 1976 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 5842 | [[:d:Q105962808|Q105962808]] | [[Gertrude Golda Lowy]] | [[Hampstead]] | 1887-11-02 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Reino Unido]] | 1982-01-25 | |- | style='text-align:right'| 5843 | [[:d:Q105978046|Q105978046]] | [[Natalie Ital]] | | 1968-02-15 | [[Alemaña]] | 2016-07-07 | |- | style='text-align:right'| 5844 | [[:d:Q105981850|Q105981850]] | [[Greta Rico]] | [[Cidade de México]] | | [[México]] | | [[Ficheiro:Greta Rico.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5845 | [[:d:Q105986939|Q105986939]] | [[Lilya Pavlovic-Dear]] | [[Topola]] | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5846 | [[:d:Q106016623|Q106016623]] | [[Vered Peer]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 5847 | [[:d:Q106019158|Q106019158]] | [[Jess T. Dugan]] | | 1986 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5848 | [[:d:Q106025644|Q106025644]] | [[Ingeborg Gerdes]] | [[Merseburg]] | 1938 | [[Alemaña]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2020-06-20 | |- | style='text-align:right'| 5849 | [[:d:Q106033186|Q106033186]] | [[Alice Moitié]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 5850 | [[:d:Q106043931|Q106043931]] | [[Maruša Štibelj]] | [[Kranj]] | 1986 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 5851 | [[:d:Q106065221|Q106065221]] | [[Lotta Härdelin]] | | 1972 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 5852 | [[:d:Q106129047|Q106129047]] | [[Marie Nilsson]] | | 1947-01-03<br/>1947 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 5853 | [[:d:Q106162818|Q106162818]] | [[April Ranshuijsen]] | [[Vlaardingen]] | 1977-04 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:April Ranshuijsen (53106583611).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5854 | [[:d:Q106166217|Q106166217]] | [[Sarah Straßmann]] | [[Bielefeld]] | 1980 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 5855 | [[:d:Q106185806|Q106185806]] | [[Hoda Afshar]] | [[Teherán]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Hoda Afshar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5856 | [[:d:Q106189907|Q106189907]] | [[Sophia Nahli Allison]] | | 1987 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5857 | [[:d:Q106232471|Q106232471]] | [[Elza Lima]] | [[Belém, Pará|Belém do Pará]] | 1952 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 5858 | [[:d:Q106238927|Q106238927]] | [[Jana Williams]] | | 1980-06-24 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5859 | [[:d:Q106239986|Q106239986]] | [[Indira Mateta]] | [[Luanda]] | | [[Angola]] | | |- | style='text-align:right'| 5860 | [[:d:Q106254564|Q106254564]] | [[Ilona Nyilas]] | [[Budapest]] | 1954-07-12 | [[Hungría]]<br/>[[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Nyilas Ilona fotó.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5861 | [[:d:Q106254799|Q106254799]] | [[Lotti Ortner-Röhr]] | [[Ostrava]] | 1931-12-18 | [[República Democrática Alemá]]<br/>[[Reich Alemán]]<br/>[[Alemaña]] | 2023-07-14 | |- | style='text-align:right'| 5862 | [[:d:Q106272781|Q106272781]] | [[Paula McCartney]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5863 | [[:d:Q106291255|Q106291255]] | [[Ludwika Mąke]] | | 1847 | | 1917-09-11 | |- | style='text-align:right'| 5864 | [[:d:Q106291266|Q106291266]] | [[Bernice Kolko]] | [[Grajewo]] | 1905-11-02 | [[Polonia]] | 1970-12-15 | |- | style='text-align:right'| 5865 | [[:d:Q106307455|Q106307455]] | [[Anna Kreetz]] | | 1840 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 5866 | [[:d:Q106308106|Q106308106]] | [[Cora Pongracz]] | [[Buenos Aires]] | 1943-04-04 | [[Austria]] | 2003-09-28 | |- | style='text-align:right'| 5867 | [[:d:Q106314151|Q106314151]] | [[Ineke Kaagman]] | | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 5868 | [[:d:Q106314295|Q106314295]] | [[Özlem Altin]] | | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 5869 | [[:d:Q106314903|Q106314903]] | [[Joan Clark Netherwood]] | [[York]] | 1932 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-02-08 | |- | style='text-align:right'| 5870 | [[:d:Q106323770|Q106323770]] | [[Miina Savolainen]] | | 1974 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5871 | [[:d:Q106327802|Q106327802]] | [[Pylle Søndergård]] | [[Herning]] | 1952-08-23 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | [[Ficheiro:Pylle Søndergaard.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5872 | [[:d:Q106328474|Q106328474]] | [[Mimi Cherono Ng'ok]] | | 1983 | [[Kenya]] | | |- | style='text-align:right'| 5873 | [[:d:Q106353183|Q106353183]] | [[Kenda North]] | [[Chicago]] | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5874 | [[:d:Q106353189|Q106353189]] | [[Elaine O'Neal]] | [[Meriden]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5875 | [[:d:Q106374137|Q106374137]] | [[Joanna Chlebowska-Krause]] | [[Gdańsk]] | 1975-02-11 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Joanna Afortunado.webp|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5876 | [[:d:Q106418878|Q106418878]] | [[Linda Rich]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | 1998 | |- | style='text-align:right'| 5877 | [[:d:Q106419790|Q106419790]] | [[Auguste Henriette Synnberg]] | | 1831-01-15 | [[Alemaña]] | 1900 | |- | style='text-align:right'| 5878 | [[:d:Q106442465|Q106442465]] | [[Ida Pimenoff]] | [[Helsinqui]] | 1977 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5879 | [[:d:Q106452183|Q106452183]] | [[Heather Agyepong]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5880 | [[:d:Q106452361|Q106452361]] | [[Sophie Michael]] | [[Londres]] | 1985 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 5881 | [[:d:Q106454394|Q106454394]] | [[Jirina Alanko]] | | | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5882 | [[:d:Q106457720|Q106457720]] | [[Susan Thew Parks]] | [[Caledonia (Q683507)|Caledonia]] | 1878-04-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1968-01-29 | [[Ficheiro:Susan Thew Parks (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5883 | [[:d:Q106465666|Q106465666]] | [[Madame Moriss]] | [[former 7th arrondissement of Paris]] | 1828-03-16 | [[Francia]] | 1875-03-13 | |- | style='text-align:right'| 5884 | [[:d:Q106466014|Q106466014]] | [[Marilena Delli]] | [[L'Aquila]] | 1981-05-03 | [[Italia]]<br/>[[Ruanda]] | | [[Ficheiro:Marilena Umuhoza Delli (2019).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5885 | [[:d:Q106472149|Q106472149]] | [[Eva Elstnerová]] | | 1904 | [[Checoslovaquia]] | 1983 | [[Ficheiro:Eva Elstnerová.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5886 | [[:d:Q106482713|Q106482713]] | [[Anna Fiedlerová]] | [[Dvůr Králové nad Labem]] | 1841-02-07 | [[Imperio Austrohúngaro]] | 1919-05-13 | |- | style='text-align:right'| 5887 | [[:d:Q106485099|Q106485099]] | [[Дар’я Аляксандраўна Ерамеева]] | [[Viciebsk]] | 1990-08-27 | [[Belarús]] | | |- | style='text-align:right'| 5888 | [[:d:Q106486117|Q106486117]] | [[Irina Rozovsky]] | | 1981 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5889 | [[:d:Q106510456|Q106510456]] | [[Matilde Marín]] | [[Arxentina]] | 1948-06-25 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 5890 | [[:d:Q106515147|Q106515147]] | [[Margaret Harris]] | [[Portsmouth]] | 1955 | [[Inglaterra]] | | |- | style='text-align:right'| 5891 | [[:d:Q106516866|Q106516866]] | [[Amélie Guillot-Saguez]] | [[former 4th arrondissement of Paris]] | 1810-11-08 | [[Francia]] | 1864-03-07 | |- | style='text-align:right'| 5892 | [[:d:Q106520495|Q106520495]] | [[Marie Hartig Kendall]] | [[Mulhouse]] | 1854 | [[Estados Unidos de América]] | 1943 | [[Ficheiro:Self-portrait of Marie Hartig Kendall.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5893 | [[:d:Q106528107|Q106528107]] | [[Helga Stentzel]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 5894 | [[:d:Q106567896|Q106567896]] | [[Hilda Geissmann]] | [[Brisbane]] | 1890-11-20 | [[Australia]] | 1988-06-10 | [[Ficheiro:Hilda Geissmann as a young woman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5895 | [[:d:Q106582506|Q106582506]] | [[Hilda Misurová-Diasová]] | [[Bratislava]] | 1940-02-12 | | 2019-06-18 | |- | style='text-align:right'| 5896 | [[:d:Q106588835|Q106588835]] | [[Cristina Martinez]] | | 1972-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5897 | [[:d:Q106589237|Q106589237]] | [[Jennie V. Getty]] | [[Dover]] | 1861-12-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1913-10-20 | [[Ficheiro:Jennie V. Getty.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5898 | [[:d:Q106590176|Q106590176]] | [[Olga Segerberg]] | [[Stenstorp]] | 1868-11-11 | [[Suecia]] | 1951-12-12 | [[Ficheiro:Olga Segerberg 1901-crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5899 | [[:d:Q106590768|Q106590768]] | [[Hildegard Löfblad]] | [[Ragunda församling]] | 1880-10-07 | [[Suecia]] | 1960-05-29 | [[Ficheiro:Hildegard Löfbladh 1909.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5900 | [[:d:Q106602634|Q106602634]] | [[Goiuri Aldekoa-Otalora]] | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1972-04-02 | | | [[Ficheiro:Goiuri Aldekoa-Otalora. Argazkilaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5901 | [[:d:Q106618823|Q106618823]] | [[Noa Sadka]] | [[Tiberíades]] | 1967 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 5902 | [[:d:Q106618831|Q106618831]] | [[Nurit Sharett]] | | 1963-06-23 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 5903 | [[:d:Q106636484|Q106636484]] | [[BABI]] | | 1991-09-13 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 5904 | [[:d:Q106645116|Q106645116]] | [[Rhea Norwood]] | [[Kingston-upon-Thames]] | 2001-06-03 | | | [[Ficheiro:Rheanorwood2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5905 | [[:d:Q106649597|Q106649597]] | [[Nadya Kwandibens]] | | | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Nadya Kwandibens.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5906 | [[:d:Q106658070|Q106658070]] | [[Anna Frankel]] | | 1861-07-14 | [[Suecia]] | 1939-08-02 | |- | style='text-align:right'| 5907 | [[:d:Q106665440|Q106665440]] | [[Galina Kozhemyachenko]] | [[Bezhetsk]] | 1960-08-03 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 5908 | [[:d:Q106675052|Q106675052]] | [[Anneliese Scherz]] | [[Kcynia]] | 1900-09-30 | [[Alemaña]] | 1985-12-21 | |- | style='text-align:right'| 5909 | [[:d:Q106697343|Q106697343]] | [[Julia Scully]] | [[Seattle]] | 1929-02-09 | | 2023 | |- | style='text-align:right'| 5910 | [[:d:Q106711890|Q106711890]] | [[Addie M. Gendron]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5911 | [[:d:Q106728202|Q106728202]] | [[Zdenka Vetrovec]] | | No/unknown value | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 5912 | [[:d:Q106752806|Q106752806]] | [[Laurence Rasti]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1990 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5913 | [[:d:Q106765085|Q106765085]] | [[Anita Neugebauer]] | [[Berlín]] | 1916-11-19 | [[Alemaña]] | 2012-12-05 | |- | style='text-align:right'| 5914 | [[:d:Q106778854|Q106778854]] | [[Lilla Szász]] | [[Budapest]] | 1977-07-13 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Szász Lilla.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5915 | [[:d:Q106778869|Q106778869]] | [[Viola Fátyol]] | [[Debrecen]] | 1983-06-22 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 5916 | [[:d:Q106778873|Q106778873]] | [[Andrea Kalinová]] | [[Bratislava]] | 1980-01-12 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 5917 | [[:d:Q106804872|Q106804872]] | [[Louise Woodbridge]] | [[Chester]] | 1848-02-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1925-10-31 | |- | style='text-align:right'| 5918 | [[:d:Q106804905|Q106804905]] | [[Florence Vandamm]] | [[Londres]] | 1883 | | 1966 | |- | style='text-align:right'| 5919 | [[:d:Q106812702|Q106812702]] | [[Carol Newsom]] | | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | 2003 | |- | style='text-align:right'| 5920 | [[:d:Q106816195|Q106816195]] | [[Jitka Kopejtková]] | [[Praga]] | 1973-06-13 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 5921 | [[:d:Q106830309|Q106830309]] | [[Aassmaa Akhannouch]] | [[Meknes]] | 1973 | [[Marrocos]] | | |- | style='text-align:right'| 5922 | [[:d:Q106830322|Q106830322]] | [[Cornelia Clarke]] | | 1884-07-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1936-09-29 | [[Ficheiro:Cornelia Clarke.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5923 | [[:d:Q106856591|Q106856591]] | [[Janna Ireland]] | [[Filadelfia]] | 1985 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5924 | [[:d:Q106880921|Q106880921]] | [[Jone Novo]] | | 1982-11-01 | | | [[Ficheiro:Jone Novo. Kameralaria, argazkilaria eta editorea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5925 | [[:d:Q106906855|Q106906855]] | [[Magdalena Żołędź]] | [[Opole]] | 1989 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 5926 | [[:d:Q106916310|Q106916310]] | [[Alice Kok]] | [[Macau]] | 1978 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 5927 | [[:d:Q106940543|Q106940543]] | [[Jadwiga Szopieraj]] | | 1908 | [[Serbia]] | 1975 | |- | style='text-align:right'| 5928 | [[:d:Q106950743|Q106950743]] | [[Meryl Meisler]] | | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5929 | [[:d:Q106977208|Q106977208]] | [[Mia Medaković-Topalović]] | [[Subotica]] | 1974-01-26 | [[Serbia]] | | [[Ficheiro:1. Mia Medakovic.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5930 | [[:d:Q107002739|Q107002739]] | [[Maria Contreras Coll]] | [[Barcelona]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 5931 | [[:d:Q107011992|Q107011992]] | [[Paula Grimaldi-Reardon]] | [[Jersey City]] | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | 2019 | |- | style='text-align:right'| 5932 | [[:d:Q107017782|Q107017782]] | [[Ana Carvalho]] | [[Porto, Portugal|Porto]] | 1952 | [[Portugal]] | | [[Ficheiro:Ana wikipedia 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5933 | [[:d:Q107056248|Q107056248]] | [[Dominika Sadowska]] | [[Opole]] | 1977 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 5934 | [[:d:Q107056256|Q107056256]] | [[Netta Peacock]] | | 1864 | | 1938 | |- | style='text-align:right'| 5935 | [[:d:Q107059478|Q107059478]] | [[Lora Webb Nichols]] | [[Boulder, Colorado|Boulder]] | 1883-10-28 | [[Estados Unidos de América]] | 1962-08-31 | [[Ficheiro:Portrait of Lora Webb Nichols, 1909.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5936 | [[:d:Q107092298|Q107092298]] | [[Mercedes Dorame]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5937 | [[:d:Q107134006|Q107134006]] | [[Alice Bommer]] | [[Estrasburgo]] | 1923-01-07 | [[Francia]] | 2004-09-10 | |- | style='text-align:right'| 5938 | [[:d:Q107145200|Q107145200]] | [[Karishma Mehta]] | | | [[India]] | | [[Ficheiro:Karishma Mehta, Ordinary People Extraordinary Stories launch, standing.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5939 | [[:d:Q107160362|Q107160362]] | [[Katri Lassila]] | | 1979 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5940 | [[:d:Q107198522|Q107198522]] | [[Nikki Denholm]] | | | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Nikki Denholm MNZM (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5941 | [[:d:Q107222260|Q107222260]] | [[Rachel Gitai]] | [[Afula]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 5942 | [[:d:Q107259534|Q107259534]] | [[Caroline Bachmann]] | [[Lausana]] | 1963-07-12 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5943 | [[:d:Q107274282|Q107274282]] | [[Yael Havia]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 5944 | [[:d:Q107284562|Q107284562]] | [[Alexandra Lethbridge]] | | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 5945 | [[:d:Q107300400|Q107300400]] | [[Verena Gotthardt]] | | 1996 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 5946 | [[:d:Q107316552|Q107316552]] | [[Nayab Ikram]] | [[Mariehamn]] | 1992 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5947 | [[:d:Q107386290|Q107386290]] | [[Cindy Moorman]] | [[Arnhem]] | 1976-05-14 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 5948 | [[:d:Q107399583|Q107399583]] | [[Claudia Smigrod]] | [[Nova York]] | 1949-10-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5949 | [[:d:Q107407384|Q107407384]] | [[Stacy Kranitz]] | [[Kentucky]] | 1976 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5950 | [[:d:Q107412514|Q107412514]] | [[Leora Laor]] | [[Xerusalén]] | 1952 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 5951 | [[:d:Q107453427|Q107453427]] | [[Michaela Moscouw]] | [[Viena]] | 1961 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 5952 | [[:d:Q107488716|Q107488716]] | [[Laure Mathilde Gouin]] | [[París]] | 1829-12-14 | [[Francia]] | 1916-10-04 | |- | style='text-align:right'| 5953 | [[:d:Q107488733|Q107488733]] | [[Anne Brochard]] | [[Périgueux]] | 1844-12-30 | [[Francia]] | 1928-10-01 | |- | style='text-align:right'| 5954 | [[:d:Q107488757|Q107488757]] | [[Antoinette Bugette]] | [[Vernet-la-Varenne]] | 1825-04-25 | [[Francia]] | 1902-10-03 | |- | style='text-align:right'| 5955 | [[:d:Q107497023|Q107497023]] | [[Jeanne Laplanche]] | [[former 3rd arrondissement of Paris]] | 1816-10-10 | [[Francia]] | 1894-12-09 | |- | style='text-align:right'| 5956 | [[:d:Q107501684|Q107501684]] | [[Louise Rosalie Gaspard]] | [[La Neuvillette]] | 1821-06-16 | [[Francia]] | 1902-02-19 | |- | style='text-align:right'| 5957 | [[:d:Q107501721|Q107501721]] | [[Jeanne Ruff]] | [[Turín]] | 1840-08-30 | [[Francia]] | 1908-12-22 | |- | style='text-align:right'| 5958 | [[:d:Q107501761|Q107501761]] | [[Rosalie Magnon]] | [[Limay]] | 1841-12-10 | [[Francia]] | 1922-02-24 | |- | style='text-align:right'| 5959 | [[:d:Q107504262|Q107504262]] | [[Susan Kuklin]] | | 1941 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5960 | [[:d:Q107508302|Q107508302]] | [[Corinna Kastner]] | [[Hameln]] | 1965-11-08 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:2012-05-10 Gedenkveranstaltung zur Bücherverbrennung in Hannover (71) (cropped to Corinna Kastner).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5961 | [[:d:Q107510832|Q107510832]] | [[Ronni Solbert]] | [[Washington, D.C.]] | 1925-09-07 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-06-09 | [[Ficheiro:Ronni Solbert.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5962 | [[:d:Q107525334|Q107525334]] | [[S. A. Bachman]] | | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 5963 | [[:d:Q107526649|Q107526649]] | [[Poulomi Basu]] | | 1983 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 5964 | [[:d:Q107537511|Q107537511]] | [[Lesia Maruschak]] | | 1961 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 5965 | [[:d:Q107539990|Q107539990]] | [[Margaret French]] | [[Hoboken, Nova Jersey|Hoboken]] | 1906-07-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1998-11-18 | |- | style='text-align:right'| 5966 | [[:d:Q107558310|Q107558310]] | [[Hermin Békei]] | | 1854 | | 1932 | [[Ficheiro:Király utca 30., Békei Hermin fényképészeti műterme. Fortepan 81033.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5967 | [[:d:Q107560711|Q107560711]] | [[Victoria Rafaeli]] | | 1992-06-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5968 | [[:d:Q107564199|Q107564199]] | [[Eythar Gubara]] | [[Khartún]] | 1988 | [[Sudán]] | | |- | style='text-align:right'| 5969 | [[:d:Q107565645|Q107565645]] | [[Mary Ethel Muir Donaldson]] | | 1876 | | 1958 | |- | style='text-align:right'| 5970 | [[:d:Q107579927|Q107579927]] | [[Vera Búcsú]] | | | [[Hungría]]<br/>[[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 5971 | [[:d:Q107589105|Q107589105]] | [[Louisa Bernie Gallaher]] | [[Washington, D.C.]] | 1858 | [[Estados Unidos de América]] | 1917 | [[Ficheiro:Louisa Bernie Gallaher Models Dress (sq cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5972 | [[:d:Q107594927|Q107594927]] | [[Kristel Lukats]] | [[Talín]] | 1932-12-23 | [[Estonia]] | 2017-09-25 | |- | style='text-align:right'| 5973 | [[:d:Q107605378|Q107605378]] | [[Barbra Walz]] | | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | 1990-06-18 | |- | style='text-align:right'| 5974 | [[:d:Q107605855|Q107605855]] | [[Jo Feiler]] | | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5975 | [[:d:Q107608667|Q107608667]] | [[Anna Shteynshleyger]] | [[República Soviética Federativa Socialista de Rusia|República Socialista Soviética Federativa de Rusia]] | 1977 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5976 | [[:d:Q107617003|Q107617003]] | [[Meghann Riepenhoff]] | [[Atlanta]] | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Meghann Riepenhoff 417353 by Christopher Michel 1232025.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5977 | [[:d:Q107617011|Q107617011]] | [[Mimi Plumb]] | [[Berkeley, California|Berkeley]] | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5978 | [[:d:Q107617037|Q107617037]] | [[Lucinda Devlin]] | [[Ann Arbor]] | 1947-12-18<br/>1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5979 | [[:d:Q107622261|Q107622261]] | [[Jona Frank]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jona Frank - Wikipedia Profile Pic - PM-JF-NYT-2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5980 | [[:d:Q107622368|Q107622368]] | [[Amelia Bergner]] | | 1853 | | 1923 | |- | style='text-align:right'| 5981 | [[:d:Q107627054|Q107627054]] | [[Cristina Fraire]] | [[Buenos Aires]] | 1949-01-03 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 5982 | [[:d:Q107629351|Q107629351]] | [[Dianne Blell]] | | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Dianne Blell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5983 | [[:d:Q107647463|Q107647463]] | [[Jan de Jong]] | [[Haarlem]] | 1898 | | 1971 | |- | style='text-align:right'| 5984 | [[:d:Q107647496|Q107647496]] | [[Peike Reintjens]] | | 1926 | | | |- | style='text-align:right'| 5985 | [[:d:Q107681715|Q107681715]] | [[Pegg Clarke]] | | 1890 | [[Australia]] | 1959<br/>1956 | [[Ficheiro:Pegg Clarke.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5986 | [[:d:Q107685836|Q107685836]] | [[Mine Dal]] | | 1960 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 5987 | [[:d:Q107693750|Q107693750]] | [[Terri Weifenbach]] | | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5988 | [[:d:Q107696208|Q107696208]] | [[Ange McCormack]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 5989 | [[:d:Q107703782|Q107703782]] | [[Claudia Gordillo]] | [[Managua]] | 1954 | [[Nicaragua]] | | |- | style='text-align:right'| 5990 | [[:d:Q107703791|Q107703791]] | [[Geraldine Sharpe]] | | 1929 | [[Estados Unidos de América]] | 1968-12-29 | |- | style='text-align:right'| 5991 | [[:d:Q107703795|Q107703795]] | [[Jennette Williams]] | [[Queens]] | 1952-12-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-04-09 | |- | style='text-align:right'| 5992 | [[:d:Q107719112|Q107719112]] | [[Clarissa Bonet]] | | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 5993 | [[:d:Q107720540|Q107720540]] | [[Nancy Lee Katz]] | | 1947-06-12 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-03-22 | |- | style='text-align:right'| 5994 | [[:d:Q107724375|Q107724375]] | [[Elizabeth Stone]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5995 | [[:d:Q107724913|Q107724913]] | [[Marina García Burgos]] | [[Lima]] | 1968 | [[Perú]] | | [[Ficheiro:Marina García Burgos en Cusco.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5996 | [[:d:Q107736993|Q107736993]] | [[Yoshi Takata]] | [[Toquio]] | 1916-10-27 | [[Francia]] | 2009-02-12 | |- | style='text-align:right'| 5997 | [[:d:Q107854527|Q107854527]] | [[Amanda Lucidon]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 5998 | [[:d:Q107863891|Q107863891]] | [[Marynn Older Ausubel]] | [[New Haven, Connecticut|New Haven]] | 1912 | [[Estados Unidos de América]] | 1980 | |- | style='text-align:right'| 5999 | [[:d:Q107919822|Q107919822]] | [[Anita Chernewski]] | | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6000 | [[:d:Q107973749|Q107973749]] | [[Francesca Danieli]] | | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-06-27 | |- | style='text-align:right'| 6001 | [[:d:Q107975407|Q107975407]] | [[Loli Kantor]] | [[París]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 6002 | [[:d:Q107977489|Q107977489]] | [[Lamia Abillama]] | [[Beirut]] | 1962 | [[Líbano]] | | |- | style='text-align:right'| 6003 | [[:d:Q107981782|Q107981782]] | [[Jennifer Greenburg]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6004 | [[:d:Q107986492|Q107986492]] | [[Elena Darikovich]] | | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 6005 | [[:d:Q107987106|Q107987106]] | [[Laurie Brown]] | | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6006 | [[:d:Q107987261|Q107987261]] | [[Susan Bank]] | [[Portsmouth (Q49191)|Portsmouth]] | 1938 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6007 | [[:d:Q108009453|Q108009453]] | [[Jeanine Michna-Bales]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6008 | [[:d:Q108032905|Q108032905]] | [[Gulnara Samoilova]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6009 | [[:d:Q108040136|Q108040136]] | [[Christine Elise]] | [[Boston]] | 1965-02-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6010 | [[:d:Q108071698|Q108071698]] | [[Valérie Baeriswyl]] | [[Boudevilliers]] | 1984-02-01 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Valérie Baeriswyl par Claude Truong-Ngoc septembre 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6011 | [[:d:Q108121585|Q108121585]] | [[Alba Frenzel]] | [[Berlín]] | 1984-12-20 | | | |- | style='text-align:right'| 6012 | [[:d:Q108138146|Q108138146]] | [[Lissie Habie]] | | 1954 | [[Guatemala]] | 2008 | |- | style='text-align:right'| 6013 | [[:d:Q108160143|Q108160143]] | [[Margaret Zhang]] | [[Sydney]] | 1993-05-27 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Margaret Zhang (3) (14403141634).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6014 | [[:d:Q108164735|Q108164735]] | [[Marion Elizabeth Stilwell]] | [[Rochester, Nova York|Rochester]] | 1904-02-11 | [[Estados Unidos de América]] | 1995-09-26 | |- | style='text-align:right'| 6015 | [[:d:Q108171699|Q108171699]] | [[Katia Santibañez]] | [[Francia]] | 1964-05-17 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:French multidisciplinary abstract artist Katia Santibañez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6016 | [[:d:Q108173654|Q108173654]] | [[Anna Mikhailovna Senik]] | [[Kíiv]] | 1988-03-19 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Анна Сенік.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6017 | [[:d:Q108178921|Q108178921]] | [[Rachel Cox]] | | 1984 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6018 | [[:d:Q108199149|Q108199149]] | [[Josephine Kuuire]] | [[Ghana]] | | [[Ghana]] | | |- | style='text-align:right'| 6019 | [[:d:Q108209564|Q108209564]] | [[Hester Keijser]] | | 1967-09-17 | | | |- | style='text-align:right'| 6020 | [[:d:Q108236733|Q108236733]] | [[Libbie J. Masterson]] | | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6021 | [[:d:Q108257928|Q108257928]] | [[Tanya Habjouqa]] | [[Amán]] | 1975 | [[Xordania]] | | [[Ficheiro:Tanya Habjouqa (born 1975) in the video 'The Politics of Occupied Pleasure'.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6022 | [[:d:Q108265733|Q108265733]] | [[Diane Cook]] | | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6023 | [[:d:Q108266122|Q108266122]] | [[Dorothy O'Connor]] | | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6024 | [[:d:Q108269957|Q108269957]] | [[Ruth Medjber]] | | | [[Irlanda]] | | |- | style='text-align:right'| 6025 | [[:d:Q108295714|Q108295714]] | [[Katrin Koenning]] | | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 6026 | [[:d:Q108301335|Q108301335]] | [[Priya Kambli]] | | 1975 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 6027 | [[:d:Q108327506|Q108327506]] | [[Mmekutmfon Essien]] | [[Ikot Ekpene]] | 1967 | [[Nixeria]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2001-02-14 | |- | style='text-align:right'| 6028 | [[:d:Q108329713|Q108329713]] | [[Stella Johnson]] | | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6029 | [[:d:Q108332280|Q108332280]] | [[Zubeida Vallie]] | [[Newlands]] | 1963 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 6030 | [[:d:Q108386996|Q108386996]] | [[Silvina Frydlewsky]] | | | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 6031 | [[:d:Q108395583|Q108395583]] | [[Olatz Vázquez]] | [[Sopelana]] | 1994 | [[España]] | 2021-09-03 | |- | style='text-align:right'| 6032 | [[:d:Q108408413|Q108408413]] | [[Florence Weiss]] | [[Basilea]] | 1945 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:FLORENCE WEISS.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6033 | [[:d:Q108413783|Q108413783]] | [[Monika Merva]] | | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6034 | [[:d:Q108417176|Q108417176]] | [[Karolína Anna Quastová]] | | 1850-03-28 | | 1941-01-05 | [[Ficheiro:Podobizna Karoliny, dcery J.Z.Quasta, 1884,.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6035 | [[:d:Q108477855|Q108477855]] | [[Dona De Carli]] | [[Locarno]] | 1950-12-21 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 6036 | [[:d:Q108479351|Q108479351]] | [[Jeongmee Yoon]] | [[Seúl]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 6037 | [[:d:Q108497877|Q108497877]] | [[Esther Parada]] | [[Grand Rapids]] | 1938 | [[Estados Unidos de América]] | 2005 | |- | style='text-align:right'| 6038 | [[:d:Q108532149|Q108532149]] | [[Enel Lepik]] | [[Talín]] | 1974-07-06 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Enel Lepik, Kaukaasia (2006).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6039 | [[:d:Q108549213|Q108549213]] | [[Zdenka Datheil]] | [[Praga]] | 1908-12-26 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[Francia]] | 2000-08-27 | |- | style='text-align:right'| 6040 | [[:d:Q108553787|Q108553787]] | [[Emi Anrakuji]] | [[Toquio]] | 1963 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 6041 | [[:d:Q108576756|Q108576756]] | [[Christina Patoski]] | | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6042 | [[:d:Q108589142|Q108589142]] | [[Judy Simone Nyamburah Karanja]] | [[Kenya]] | 1987-03-12 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 6043 | [[:d:Q108598973|Q108598973]] | [[April Rapier]] | | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6044 | [[:d:Q108619838|Q108619838]] | [[Rhonda Wilson]] | [[Birmingham]] | 1953 | | 2014 | [[Ficheiro:Portrait of Rhonda Wilson by Ming De Nasty.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6045 | [[:d:Q108637323|Q108637323]] | [[Gabriella Demczuk]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6046 | [[:d:Q108656644|Q108656644]] | [[Lilly Samuel]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6047 | [[:d:Q108660522|Q108660522]] | [[Sara Macel]] | | 1981 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6048 | [[:d:Q108690865|Q108690865]] | [[Nora Awolowo]] | [[Lagos, Nixeria]] | 1999-03-02 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 6049 | [[:d:Q108696532|Q108696532]] | [[Annette Giacometti]] | | 1923 | | 1993 | |- | style='text-align:right'| 6050 | [[:d:Q108697926|Q108697926]] | [[Ura Iturralde Larrañaga]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1979 | [[España]] | | [[Ficheiro:Ura Iturralderen erretratua.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6051 | [[:d:Q108698219|Q108698219]] | [[Patricia D. Richards]] | | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6052 | [[:d:Q108709380|Q108709380]] | [[Barbra Riley]] | | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6053 | [[:d:Q108743506|Q108743506]] | [[Marcelle Vallet]] | [[Beauvais]] | 1909-09-30 | [[Francia]] | 2000-02-12 | |- | style='text-align:right'| 6054 | [[:d:Q108744380|Q108744380]] | [[Merry Moor Winnett]] | [[Newport News]] | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | 1994 | [[Ficheiro:Merry Moor Winnett, 1975.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6055 | [[:d:Q108745906|Q108745906]] | [[Anne-Marie Proulx]] | [[Lévis]] | 1984 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Anne-Marie Proulx.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6056 | [[:d:Q108759970|Q108759970]] | [[Marie Docher]] | | 1963 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Marie Docher ex aequo 1518020 (recadré).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6057 | [[:d:Q108764280|Q108764280]] | [[Émilienne Malfatto]] | | 1989 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 6058 | [[:d:Q108771499|Q108771499]] | [[Pamela Tulizo]] | [[Bukavu]] | 1994 | [[República Democrática do Congo]] | | |- | style='text-align:right'| 6059 | [[:d:Q108772752|Q108772752]] | [[Gyöngyi Rózsavölgyi]] | [[Budapest]] | 1953-09-29 | [[Hungría]] | 2025-01-25<br/>2025-01-23 | [[Ficheiro:Rózsavölgyi Gyöngyi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6060 | [[:d:Q108823823|Q108823823]] | [[Sekai Machache]] | | 1989 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 6061 | [[:d:Q108835784|Q108835784]] | [[Olga Bogorodskaya]] | | | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 6062 | [[:d:Q108846837|Q108846837]] | [[Nicole Tung]] | [[Hong Kong]] | 1986 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6063 | [[:d:Q108846838|Q108846838]] | [[Caroline Valenta]] | | 1924 | [[Estados Unidos de América]] | 2013 | |- | style='text-align:right'| 6064 | [[:d:Q108846839|Q108846839]] | [[June Van Cleef]] | | 1941 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6065 | [[:d:Q108882884|Q108882884]] | [[Annie Crawley]] | [[Chicago]] | 1968-08-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:AnnieCrawley.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6066 | [[:d:Q108888163|Q108888163]] | [[Irina Popova]] | | 1986 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 6067 | [[:d:Q108897236|Q108897236]] | [[Connie Zehr]] | | 1938 | | | |- | style='text-align:right'| 6068 | [[:d:Q108899487|Q108899487]] | [[Marina Palacio]] | [[Donostia]] | 1996 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6069 | [[:d:Q108940192|Q108940192]] | [[Holly Wright]] | | 1941 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6070 | [[:d:Q109044516|Q109044516]] | [[Simone Simon]] | | | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Portrait Simone Simon 23.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6071 | [[:d:Q109116686|Q109116686]] | [[Ganit Orian]] | [[Haifa]] | 1973-08-20 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Ganitorian.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6072 | [[:d:Q109117099|Q109117099]] | [[Saskia de Rothschild]] | [[Neuilly-sur-Seine]] | 1987-04-29 | [[Francia]]<br/>[[Italia]] | | [[Ficheiro:Saskia de Rothschild (2013).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6073 | [[:d:Q109158052|Q109158052]] | [[María Gracia Subercaseaux]] | [[Santiago de Chile]] | 1970-08-30 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 6074 | [[:d:Q109174772|Q109174772]] | [[Anna Polke]] | [[Düsseldorf]] | 1964 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6075 | [[:d:Q109249123|Q109249123]] | [[Dominique T Skoltz]] | [[Montreal]] | 1973 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Dominique T Skoltz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6076 | [[:d:Q109287588|Q109287588]] | [[Ayano Sudo]] | | 1986-10-14 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 6077 | [[:d:Q109287792|Q109287792]] | [[Miki Kikuchi]] | [[Prefectura de Miyagi]] | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 6078 | [[:d:Q109302297|Q109302297]] | [[Evelyn Straus]] | | 1916-06-22 | [[Estados Unidos de América]] | 1992-03-10 | [[Ficheiro:Evelyn Straus at table.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6079 | [[:d:Q109324620|Q109324620]] | [[Purnima Shrestha]] | | | [[Nepal]] | | |- | style='text-align:right'| 6080 | [[:d:Q109340213|Q109340213]] | [[Anna Göransson]] | [[Linköping]] | 1881-05-19 | [[Suecia]] | 1953-02-11 | [[Ficheiro:Anna Göransson SPA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6081 | [[:d:Q109356213|Q109356213]] | [[Fabiola Ferrero]] | [[Caracas]] | 1991 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 6082 | [[:d:Q109361970|Q109361970]] | [[Jacqueline Fowks]] | | | [[Perú]] | | [[Ficheiro:Jacqueline Fowks de la Flor (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6083 | [[:d:Q109371207|Q109371207]] | [[Doriann Kransberg]] | [[Ámsterdam]] | 1949 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Doriann Kransberg, 2003.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6084 | [[:d:Q109469518|Q109469518]] | [[Deanna Dikeman]] | [[Sioux City]] | 1954-04-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6085 | [[:d:Q109491944|Q109491944]] | [[Deniz Barut]] | [[Denizli]] | 1983-03-29 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 6086 | [[:d:Q109500362|Q109500362]] | [[Anna-Pia Kerber]] | | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 6087 | [[:d:Q109520469|Q109520469]] | [[Ilse Günther-Mayer]] | | 1934 | [[Suíza]] | 2021-10-05 | [[Ficheiro:Fred and Ilse Mayer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6088 | [[:d:Q109531935|Q109531935]] | [[Regula Bochsler]] | [[Zürich]] | 1958 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 6089 | [[:d:Q109540708|Q109540708]] | [[Lou Landauer]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1897-07-19<br/>1895 | [[Alemaña]] | 1991 | [[Ficheiro:לו לנדואר 1944.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6090 | [[:d:Q109551456|Q109551456]] | [[Alieh Matlabzadeh]] | | | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 6091 | [[:d:Q109563656|Q109563656]] | [[Hermi Friedmann]] | [[Viena]] | 1905-10-10 | [[Cisleitania]] | 1989-09-10 | |- | style='text-align:right'| 6092 | [[:d:Q109580739|Q109580739]] | [[Bettina Grossman]] | [[Brooklyn]] | 1927-09-28 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-11-02 | |- | style='text-align:right'| 6093 | [[:d:Q109588165|Q109588165]] | [[Frances Wieser]] | [[Washington, D.C.]] | 1869 | [[Estados Unidos de América]] | 1949-01-15 | |- | style='text-align:right'| 6094 | [[:d:Q109588933|Q109588933]] | [[Eugenia Kennicott]] | | 1883 | | 1934 | |- | style='text-align:right'| 6095 | [[:d:Q109595034|Q109595034]] | [[Asuka Ishii]] | [[Toquio (Q7473516)|Toquio]] | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 6096 | [[:d:Q109614718|Q109614718]] | [[Ginikachi Eloka]] | [[Estado de Lagos]] | 1993 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 6097 | [[:d:Q109621842|Q109621842]] | [[Karen Stuke]] | [[Berlín]] | 1970 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6098 | [[:d:Q109622196|Q109622196]] | [[Greteli Fincham]] | | 2001-05-09 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 6099 | [[:d:Q109674875|Q109674875]] | [[Luciana Gentinetta]] | [[Lomas de Zamora]] | 1998-08-28 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Luciana Gentinetta en el FICX59.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6100 | [[:d:Q109716229|Q109716229]] | [[Svetlana Yakova]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | 1978 | [[Bulgaria]] | | [[Ficheiro:Svetlana Yakova Art.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6101 | [[:d:Q109771838|Q109771838]] | [[Julia Mayorova]] | [[Makiivka]] | 1992 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Julia Mayorova Silent Mode.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6102 | [[:d:Q109817455|Q109817455]] | [[Izabela Łapińska]] | [[Łódź]] | 1972-01-06 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6103 | [[:d:Q109836341|Q109836341]] | [[Silvana Agostoni]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6104 | [[:d:Q109887475|Q109887475]] | [[Maud Baldwin]] | | 1878-08-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1926 | |- | style='text-align:right'| 6105 | [[:d:Q109902406|Q109902406]] | [[Lilo Winterstein]] | [[Viena]] | 1921-10-22 | | | |- | style='text-align:right'| 6106 | [[:d:Q109928145|Q109928145]] | [[Jacalyn Lopez Garcia]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6107 | [[:d:Q109931900|Q109931900]] | [[Monika Ekiert-Jezusek]] | | 1971 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6108 | [[:d:Q109967758|Q109967758]] | [[Yushi Li]] | | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 6109 | [[:d:Q109969296|Q109969296]] | [[Rada Akbar]] | [[Afganistán]] | 1988 | [[Afganistán]] | | |- | style='text-align:right'| 6110 | [[:d:Q109981338|Q109981338]] | [[Olga Rinman]] | [[Göteborgs Kristine församling]] | 1861-02-18 | [[Suecia]] | 1927-06-28 | [[Ficheiro:Olga Rinman GMA 13666 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6111 | [[:d:Q109981377|Q109981377]] | [[Jamie Petitto]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6112 | [[:d:Q109997081|Q109997081]] | [[Margaret DeMott Brown]] | [[Jacksonville]] | 1880-03-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1959-11-11 | |- | style='text-align:right'| 6113 | [[:d:Q109998953|Q109998953]] | [[Amina Cruz]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6114 | [[:d:Q110017544|Q110017544]] | [[Emily H. Pitchford]] | [[Gold Hill]] | 1878 | [[Estados Unidos de América]] | 1956 | [[Ficheiro:Study in Curves - Emily Pitchford - Camera Craft - January 1907.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6115 | [[:d:Q110026812|Q110026812]] | [[Floride Green]] | [[Mobile]] | 1863-12-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1936-10-24 | [[Ficheiro:The Journal - New York City - 17 April 1896 - p 11.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6116 | [[:d:Q110060763|Q110060763]] | [[Aura Rosenberg]] | [[Nova York]] | 1946<br/>1947<br/>1949 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6117 | [[:d:Q110081068|Q110081068]] | [[Alice Austin]] | [[Maine, Estados Unidos de América|Maine]] | 1862-09 | [[Estados Unidos de América]] | 1933-02-03 | [[Ficheiro:Miss Austin - Gleason, 1900. LCCN2004676210 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6118 | [[:d:Q110081224|Q110081224]] | [[Caroline Stelzner]] | [[Flensburgo]] | 1808-12-20 | [[Alemaña]] | 1875-05-31 | [[Ficheiro:Stelzner, Carl Ferdinand - Caroline Stelzner, Miniaturmalerin, erste Ehefrau von C.F. Stelzner (Zeno Fotografie).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6119 | [[:d:Q110081229|Q110081229]] | [[Carry Hess]] | [[Frankfurt]] | 1889 | [[Alemaña]] | 1957-08-17 | [[Ficheiro:Stolperst unter den eichen 7 hess carry-cornelia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6120 | [[:d:Q110081649|Q110081649]] | [[Grete Back]] | [[Bad Schandau]] | 1878-03-09 | [[Alemaña]] | 1965-06-27 | |- | style='text-align:right'| 6121 | [[:d:Q110085197|Q110085197]] | [[Anna Backlund]] | [[Domkyrkoförsamlingen in Göteborg]] | 1865-02-23 | | 1920-11-19 | [[Ficheiro:Anna Backlund studio portrait by Alfred Peterson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6122 | [[:d:Q110090460|Q110090460]] | [[Fadia Ahmad]] | [[Alacant]] | 1975 | [[Líbano]] | | [[Ficheiro:Fadia Ahmad portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6123 | [[:d:Q110093488|Q110093488]] | [[Anna Desmond]] | | 1873 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6124 | [[:d:Q110127067|Q110127067]] | [[Caroline Gaudard]] | [[Lausana]] | 1846-03-19 | [[Suecia]] | 1929-03-30<br/>1929-09-30 | [[Ficheiro:Caroline - Göteborgs stadsmuseum - GhmD 55345.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6125 | [[:d:Q110130797|Q110130797]] | [[Line Nagell Ylvisåker]] | | 1982-06-09 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 6126 | [[:d:Q110161961|Q110161961]] | [[Franziska Gad]] | [[Horsens]] | 1873-06-01 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1921-09-15 | [[Ficheiro:Franziska Gad by Julie Laurberg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6127 | [[:d:Q110165926|Q110165926]] | [[Constance Philpitt Warner]] | [[Hyattsville]] | 1897-05-25 | [[Estados Unidos de América]] | 1992-06-10 | |- | style='text-align:right'| 6128 | [[:d:Q110175223|Q110175223]] | [[Myra Felton]] | [[Liverpool]] | 1835-04-15 | [[Australia]] | 1920 | |- | style='text-align:right'| 6129 | [[:d:Q110210703|Q110210703]] | [[Katja Rehfeld]] | | | [[República Democrática Alemá]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6130 | [[:d:Q110254050|Q110254050]] | [[Elisa Parron]] | [[Lausana]] | 1994-03-02 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 6131 | [[:d:Q110268229|Q110268229]] | [[Renske Vrolijk]] | [[Haarlem]] | 1965 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6132 | [[:d:Q110273012|Q110273012]] | [[Astrid Susanna Schulz]] | [[Wildeshausen]] | 1972 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6133 | [[:d:Q110291347|Q110291347]] | [[Lilly Joss Reich]] | [[Viena]] | 1911-06-28 | [[Cisleitania]]<br/>[[Austria]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2006-03-31 | |- | style='text-align:right'| 6134 | [[:d:Q110301897|Q110301897]] | [[Clara Garrido]] | [[Madrid]] | 1993-05-04 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6135 | [[:d:Q110316489|Q110316489]] | [[Edith Buch-Duttlinger]] | [[Saarbrücken]] | 1933-06-07 | | 2020-10-14 | |- | style='text-align:right'| 6136 | [[:d:Q110319137|Q110319137]] | [[Ailsa McGilvary]] | | | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Ailsa McGilvary at South Bay.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6137 | [[:d:Q110345068|Q110345068]] | [[Florence Armstrong Grondal]] | [[Brooklyn]] | 1889-10-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1977-04-30 | |- | style='text-align:right'| 6138 | [[:d:Q110362003|Q110362003]] | [[Pamela Chandler]] | | 1928 | [[Reino Unido]] | 1993 | |- | style='text-align:right'| 6139 | [[:d:Q110383546|Q110383546]] | [[Jadwiga Handelsman]] | | | [[Polonia]] | 1973 | |- | style='text-align:right'| 6140 | [[:d:Q110390297|Q110390297]] | [[Camille Solyagua]] | [[Denver]] | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6141 | [[:d:Q110508944|Q110508944]] | [[Mireia Sentís Casablancas]] | [[Barcelona]] | 1947 | [[España]] | | [[Ficheiro:Mireia Sentís.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6142 | [[:d:Q110548706|Q110548706]] | [[Colette Duck]] | [[Charleroi]] | 1949 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Colette Duck portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6143 | [[:d:Q110579798|Q110579798]] | [[Anna Koppitz]] | | 1895 | [[Austria]]<br/>[[Cisleitania]] | 1989 | [[Ficheiro:Anna Koppitz 1930.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6144 | [[:d:Q110610957|Q110610957]] | [[Yvon Chabrowski]] | [[Berlín Leste]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 6145 | [[:d:Q110622144|Q110622144]] | [[Carla Stüwe]] | [[Hamburgo]] | 1891-11-18 | | 1981-04-01 | |- | style='text-align:right'| 6146 | [[:d:Q110629666|Q110629666]] | [[Yvette Vincent-Alleaume]] | [[Annecy]] | 1927-06-06 | [[Francia]] | 2011-06-15 | [[Ficheiro:Plaque Place Yvette Vincent Alleaume - Paris XII (FR75) - 2021-06-03 - 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6147 | [[:d:Q110646591|Q110646591]] | [[Marzena Hmielewicz]] | [[Wrocław]] | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6148 | [[:d:Q110647489|Q110647489]] | [[Anna Michalak-Pawłowska]] | [[Varsovia]] | 1962 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6149 | [[:d:Q110650178|Q110650178]] | [[Anna Musiałówna]] | [[Suchedniów]] | 1948-02-06 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Anna Musiałówna 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6150 | [[:d:Q110650183|Q110650183]] | [[Agnieszka Sadowska]] | [[Ełk]] | 1962 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6151 | [[:d:Q110652982|Q110652982]] | [[Anna Pietuszko-Wdowińska]] | [[Varsovia]] | 1959 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6152 | [[:d:Q110737720|Q110737720]] | [[Tami Notsani]] | | 1972 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6153 | [[:d:Q110751030|Q110751030]] | [[Eva Grant]] | [[Istambul]] | 1925-03-25 | | 2024-01-22 | |- | style='text-align:right'| 6154 | [[:d:Q110780436|Q110780436]] | [[Gerda Peterich]] | [[Múnic]] | 1906-03-09 | [[Estados Unidos de América]] | 1974-07 | |- | style='text-align:right'| 6155 | [[:d:Q110784673|Q110784673]] | [[Margarete Freudenstadt]] | [[Leinstetten]] | 1956 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6156 | [[:d:Q110814717|Q110814717]] | [[Alina Gross]] | [[Chernivtsi]] | 1980-02-22 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Selfportrait Alina Gross 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6157 | [[:d:Q110815603|Q110815603]] | [[Franca Donda]] | [[Gorizia]] | 1933-09-03 | [[Italia]] | 2017-09-03 | |- | style='text-align:right'| 6158 | [[:d:Q110829752|Q110829752]] | [[Adelaide Leavy]] | | 1913-05-29 | [[Estados Unidos de América]] | 1999-03-18 | [[Ficheiro:Adelaide Leavy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6159 | [[:d:Q110844688|Q110844688]] | [[Imane Djamil]] | [[Casablanca]] | 1996 | [[Marrocos]] | | |- | style='text-align:right'| 6160 | [[:d:Q110883597|Q110883597]] | [[Therése Wallgren]] | | 1859-08-26 | | 1942-03-02 | [[Ficheiro:Therése Wallgren 1903 (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6161 | [[:d:Q110906093|Q110906093]] | [[Elena Ternovaja]] | [[Odesa]] | | | | |- | style='text-align:right'| 6162 | [[:d:Q110909765|Q110909765]] | [[Irene Blahy]] | [[Viena]] | 1888-04-26 | [[Cisleitania]] | 1975-01-09 | |- | style='text-align:right'| 6163 | [[:d:Q110915196|Q110915196]] | [[Scarlett Carlos Clarke]] | | 1992 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 6164 | [[:d:Q110916017|Q110916017]] | [[Katja Tähjä]] | [[Raahe]] | 1976 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 6165 | [[:d:Q110921212|Q110921212]] | [[Behnaz Babazadeh]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6166 | [[:d:Q110925434|Q110925434]] | [[Jacinda Russell]] | | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6167 | [[:d:Q110926956|Q110926956]] | [[Roser Corella]] | [[Barcelona]] | 1978 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6168 | [[:d:Q110935563|Q110935563]] | [[Tawny Chatmon]] | | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6169 | [[:d:Q110952196|Q110952196]] | [[Evelin Frerk]] | [[Hamburgo]] | 1947-02-20 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Evelin Frerk (2021).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6170 | [[:d:Q110984054|Q110984054]] | [[Pryde Brown]] | | | | | [[Ficheiro:Pryde Brown2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6171 | [[:d:Q110991243|Q110991243]] | [[Diana Svetlichnaya]] | [[Tomsk]] | 1979-05-29 | | | [[Ficheiro:Диана Светличная.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6172 | [[:d:Q111018060|Q111018060]] | [[Sandra Barrilaro]] | [[Bilbao]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Sandra Barrilaro fotógrafa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6173 | [[:d:Q111020302|Q111020302]] | [[Iryna Tsvila]] | [[Kyiv Oblast]] | 1969-04-29 | [[Ucraína]]<br/>[[Unión Soviética]] | 2022-02-25 | |- | style='text-align:right'| 6174 | [[:d:Q111049231|Q111049231]] | [[Anna Elías Manén]] | | | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6175 | [[:d:Q111070151|Q111070151]] | [[Maria Weyersberg]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1886 | [[Alemaña]] | 1987 | |- | style='text-align:right'| 6176 | [[:d:Q111077802|Q111077802]] | [[Lennette Newell]] | [[Kimball]] | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6177 | [[:d:Q111100931|Q111100931]] | [[Maria Petschnig]] | [[Klagenfurt am Wörthersee|Klagenfurt]] | 1977 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:MariaPetschnig.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6178 | [[:d:Q111170606|Q111170606]] | [[Elena Moreno Jordana]] | [[Jaca]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 6179 | [[:d:Q111180015|Q111180015]] | [[Andrea Booher]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:EMA PHOTOGRAPHER ANDREA BOOHER AT GROUND ZERO, FALL 2001. PHOTOGRAPH BY DOUG WELTY, FEMA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6180 | [[:d:Q111187575|Q111187575]] | [[Valeria Shashenok]] | [[Chernigov|Chernihiv]] | 2001-07-17 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 6181 | [[:d:Q111190245|Q111190245]] | [[Cassandra Zampini]] | | 1983 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6182 | [[:d:Q111203409|Q111203409]] | [[Sumy Sadurni]] | [[Santiago de Chile]] | 1989 | [[España]] | 2022-03-07 | |- | style='text-align:right'| 6183 | [[:d:Q111213653|Q111213653]] | [[Beatriz Suárez Moncada]] | | | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 6184 | [[:d:Q111286098|Q111286098]] | [[Luvia Lazo]] | [[Teotitlán del Valle Municipality]] | 1990 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 6185 | [[:d:Q111286106|Q111286106]] | [[Citlali Fabián]] | | | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 6186 | [[:d:Q111297087|Q111297087]] | [[Sandra Luz López Barroso]] | [[Oaxaca de Juárez]] | 1984 | [[México]] | | [[Ficheiro:Sandra Luz López.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6187 | [[:d:Q111297263|Q111297263]] | [[Magdalena Juříková]] | [[Žilina]] | 1956 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Magdalena Juříková pro Wiki.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6188 | [[:d:Q111303444|Q111303444]] | [[Alexa Viscius]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6189 | [[:d:Q111309357|Q111309357]] | [[Euphrosyne Chiewitz]] | [[Kristinehamn]] | 1819-02-13 | [[Gran Ducado de Finlandia]] | 1899-02-04 | |- | style='text-align:right'| 6190 | [[:d:Q111314794|Q111314794]] | [[Gudrun Foelsche]] | [[Klagenfurt am Wörthersee|Klagenfurt]] | 1938-08-02 | [[Austria]] | 2020-09-18 | |- | style='text-align:right'| 6191 | [[:d:Q111327304|Q111327304]] | [[Lindsey Ross]] | [[Columbus]] | 1981 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6192 | [[:d:Q111388911|Q111388911]] | [[Mbali Dhlamini]] | [[Soweto]] | 1990 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Mbali Dhlamini (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6193 | [[:d:Q111431893|Q111431893]] | [[Whitney Hubbs]] | | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6194 | [[:d:Q111507124|Q111507124]] | [[Mary Wingfield Scott]] | [[Richmond, Virxinia|Richmond]] | 1895-07-30 | [[Estados Unidos de América]] | 1983-08-09 | |- | style='text-align:right'| 6195 | [[:d:Q111510486|Q111510486]] | [[Ute Lindner]] | [[Arnsberg]] | 1968 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6196 | [[:d:Q111511857|Q111511857]] | [[Kate York]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6197 | [[:d:Q111512316|Q111512316]] | [[J.T. Blatty]] | | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:J.T. Blatty at Frontline Peace Life exhibition.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6198 | [[:d:Q111515605|Q111515605]] | [[Helen Steele Pratt]] | [[Concord]] | 1883-01-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1965-01-15 | [[Ficheiro:Helen Steele Pratt.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6199 | [[:d:Q111529635|Q111529635]] | [[Marlis Decker]] | [[Bad Säckingen]] | | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Marlis Decker zerreißt ein Foto.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6200 | [[:d:Q111533938|Q111533938]] | [[Isadora Romero]] | | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 6201 | [[:d:Q111540387|Q111540387]] | [[Marta Mas Girones]] | [[Begues]] | 1995 | | | [[Ficheiro:Marta Mas Girones.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6202 | [[:d:Q111544475|Q111544475]] | [[Palmira Puig]] | [[Tárrega|Tàrrega]] | 1912-03-13 | | 1979-09-27 | |- | style='text-align:right'| 6203 | [[:d:Q111575962|Q111575962]] | [[Isabel Pinto]] | | | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 6204 | [[:d:Q111577155|Q111577155]] | [[Hélène Théret]] | | 1932 | | | [[Ficheiro:French photographers (from left) Jean-Pierre Sudre, Hélène Théret, Georges Tourdjman, 1975.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6205 | [[:d:Q111603343|Q111603343]] | [[Nan Melville]] | | 1949-10-07 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-03-18 | |- | style='text-align:right'| 6206 | [[:d:Q111646458|Q111646458]] | [[Gerda Schimpf]] | [[Dresden]] | 1913 | [[Alemaña]] | 2014 | |- | style='text-align:right'| 6207 | [[:d:Q111678635|Q111678635]] | [[Joy Episalla]] | | 1957<br/>1960 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6208 | [[:d:Q111708983|Q111708983]] | [[Leonor Pedrico Serradell]] | [[Lleida]] | 1951-01-23 | | 2013-05-08 | |- | style='text-align:right'| 6209 | [[:d:Q111709766|Q111709766]] | [[Vanessa Ifediora]] | | | [[Irlanda]] | | |- | style='text-align:right'| 6210 | [[:d:Q111711261|Q111711261]] | [[Saraí Ojeda]] | [[Estado de Veracruz]] | 1980 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 6211 | [[:d:Q111737119|Q111737119]] | [[Regina Kühne]] | [[Sankt Gallen]] | 1949-07-12 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 6212 | [[:d:Q111746050|Q111746050]] | [[Molly Mackenzie]] | [[Ámsterdam]] | 1949 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6213 | [[:d:Q111804113|Q111804113]] | [[Myriam Boulos]] | [[Líbano]] | 1992 | [[Líbano]] | | |- | style='text-align:right'| 6214 | [[:d:Q111804153|Q111804153]] | [[Rosemary A. Dobbins]] | [[Hornell]] | 1927-09-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-10-24 | [[Ficheiro:Rosemary Dobbins, American Artist, with her copy of a Chegal 1957.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6215 | [[:d:Q111822433|Q111822433]] | [[Mary Nolan]] | | 1926 | [[Australia]] | 2016 | |- | style='text-align:right'| 6216 | [[:d:Q111832796|Q111832796]] | [[Jelena Medić]] | [[Novi Sad]] | 1980-11-07 | [[Bosnia e Hercegovina]] | | [[Ficheiro:Jelena Medić.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6217 | [[:d:Q111838327|Q111838327]] | [[Livia Elektra]] | | 1990-03-30 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Livia elektra.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6218 | [[:d:Q111841686|Q111841686]] | [[Anna Figueras Crehueras]] | [[Sabadell]] | 1903-06-29 | | 1985-01-26 | |- | style='text-align:right'| 6219 | [[:d:Q111891363|Q111891363]] | [[Dafna Ben Nun]] | [[Israel]] | 1980-09-11 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Dafna Ben nun with Emperor Penguins.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6220 | [[:d:Q111903520|Q111903520]] | [[Clea Shearer]] | [[Os Ánxeles]] | 1982 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6221 | [[:d:Q111943647|Q111943647]] | [[Dora Catarineu]] | [[Cartaxena]] | 1946-03-21 | [[España]] | | [[Ficheiro:Dora Catarineu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6222 | [[:d:Q111968308|Q111968308]] | [[Grace Young]] | | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:2022-1013-grace-young-julia-child-award 09.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6223 | [[:d:Q111976021|Q111976021]] | [[Susi Ruth Iff Kolb]] | [[Schaffhausen]] | 1932-04-16 | [[Suíza]] | 2023-12-21 | |- | style='text-align:right'| 6224 | [[:d:Q111977529|Q111977529]] | [[Juliette Lasserre]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1907-04-14 | [[Suíza]] | 2007-07-09 | [[Ficheiro:Juliette Lasserre for Alliance-Photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6225 | [[:d:Q111986639|Q111986639]] | [[Divina Campo]] | [[Lleida]] | 1931-12-27 | [[España]] | | [[Ficheiro:10.09.2021, Huescomic 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6226 | [[:d:Q111995253|Q111995253]] | [[Lorena Velasco]] | [[Popayán]] | | | | |- | style='text-align:right'| 6227 | [[:d:Q112027951|Q112027951]] | [[Ngahuia Harrison]] | | 1988-02-11 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 6228 | [[:d:Q112036770|Q112036770]] | [[Magdalena Okraska]] | | 1981-01-16 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6229 | [[:d:Q112061229|Q112061229]] | [[Roberta Thornley]] | [[Auckland]] | 1985 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 6230 | [[:d:Q112073774|Q112073774]] | [[Kathy Suder]] | [[Fort Worth, Texas|Fort Worth]] | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6231 | [[:d:Q112083509|Q112083509]] | [[Mária Szenczi]] | [[Budapest]] | 1931-01-11 | [[Hungría]] | 1999-06-05 | [[Ficheiro:Fortepan 117319 - Szenczi Mária fotós.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6232 | [[:d:Q112120592|Q112120592]] | [[Victoria Diehl]] | [[A Coruña]] | 1978 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6233 | [[:d:Q112130199|Q112130199]] | [[Lenore Edman]] | | | | | [[Ficheiro:Loser sign croped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6234 | [[:d:Q112135539|Q112135539]] | [[Alicia Dathan]] | [[Southwell]] | 1869 | [[Reino Unido]] | 1944 | |- | style='text-align:right'| 6235 | [[:d:Q112145756|Q112145756]] | [[Natasha Niederstrass]] | [[Montreal]] | 1973 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 6236 | [[:d:Q112153316|Q112153316]] | [[Luna Paiva]] | | | [[Arxentina]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 6237 | [[:d:Q112159507|Q112159507]] | [[Paige Powell]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Paige Powell. Street artist Kool Koor at Fashion Moda. 1982 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6238 | [[:d:Q112223703|Q112223703]] | [[Silvia Pärmann]] | | 1979-03-20 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6239 | [[:d:Q112229178|Q112229178]] | [[Mana Coelho]] | | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 6240 | [[:d:Q112265249|Q112265249]] | [[Amanda Slater]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6241 | [[:d:Q112287488|Q112287488]] | [[Rita Leistner]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 6242 | [[:d:Q112324039|Q112324039]] | [[Kamila Wiśniewska-Hałka]] | [[Olsztyn]] | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6243 | [[:d:Q112360534|Q112360534]] | [[Eva Výborná]] | [[Český Krumlov]] | 1965-11-07 | | | |- | style='text-align:right'| 6244 | [[:d:Q112361688|Q112361688]] | [[Annette Merkenthaler]] | [[Bayrischzell]] | 1944-05-21 | | | |- | style='text-align:right'| 6245 | [[:d:Q112390430|Q112390430]] | [[Leona Telínová]] | | 1979 | | | [[Ficheiro:Leona Bazant Telinova (1979) A.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6246 | [[:d:Q112400958|Q112400958]] | [[Helena Wilsonová]] | [[Návarov]] | 1937-08-15 | [[Checoslovaquia]] | 2019-08-14 | [[Ficheiro:Wilsonova 140911.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6247 | [[:d:Q112404863|Q112404863]] | [[Petra Doležalová]] | | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 6248 | [[:d:Q112406568|Q112406568]] | [[Bára Prášilová]] | [[Cheb]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 6249 | [[:d:Q112417560|Q112417560]] | [[Gabriela Kolčavová]] | [[Boskovice]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Gabriela Kolčavová (2013).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6250 | [[:d:Q112431926|Q112431926]] | [[Mette Møller]] | | 1965 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 6251 | [[:d:Q112437326|Q112437326]] | [[Daniela Vokounová]] | [[Praga]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 6252 | [[:d:Q112439809|Q112439809]] | [[Laila Kaasik]] | | 1991-06-13 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Atmosphere at Heameeleavaldus June 20th 2021 in Tartu, Estonia 28.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6253 | [[:d:Q112446529|Q112446529]] | [[Natalie Dybisz]] | [[Leeds]] | 1986 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 6254 | [[:d:Q112459022|Q112459022]] | [[Merry A. Foresta]] | | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 6255 | [[:d:Q112504449|Q112504449]] | [[Jill Uris]] | | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 6256 | [[:d:Q112510804|Q112510804]] | [[Marie Tomanová]] | [[Valtice]] | 1984-11-26 | | | |- | style='text-align:right'| 6257 | [[:d:Q112546652|Q112546652]] | [[Vendula Knopová]] | | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 6258 | [[:d:Q112546918|Q112546918]] | [[Ursula Molitor]] | [[Hermannsburg]] | 1947 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6259 | [[:d:Q112549705|Q112549705]] | [[Michaela Karásek-Čejková]] | | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 6260 | [[:d:Q112564072|Q112564072]] | [[Maureen Murdock]] | | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 6261 | [[:d:Q112565796|Q112565796]] | [[Gerda Lampalzer]] | [[Viena]] | 1959 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 6262 | [[:d:Q112624910|Q112624910]] | [[Begoña Guillén]] | [[Amurrio]] | 1963-06-22 | | | [[Ficheiro:Begoña Guillen Montero.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6263 | [[:d:Q112652827|Q112652827]] | [[Flo Fox]] | | 1945-09-26 | [[Estados Unidos de América]] | 2025-03-02 | [[Ficheiro:© Flo Fox by Gigi Stoll, NYC 1994.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6264 | [[:d:Q112663871|Q112663871]] | [[Daliri Oropeza]] | | | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 6265 | [[:d:Q112679312|Q112679312]] | [[Lina Scheynius]] | | 1981 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 6266 | [[:d:Q112685380|Q112685380]] | [[Clara Gädeke]] | [[Travemünde]] | 1871-10-14 | [[Alemaña]] | 1943-07-03 | |- | style='text-align:right'| 6267 | [[:d:Q112685548|Q112685548]] | [[Phyllis Dearborn Massar]] | [[Seattle]] | 1916 | [[Estados Unidos de América]] | 2011-01-08 | |- | style='text-align:right'| 6268 | [[:d:Q112707061|Q112707061]] | [[Carlota Guerrero]] | [[Barcelona]] | 1989 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6269 | [[:d:Q112759840|Q112759840]] | [[Safira Moreira]] | [[Salvador, Baía|Salvador]] | 1991 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 6270 | [[:d:Q112760205|Q112760205]] | [[Patricia Almeida]] | [[Lisboa]] | 1970 | [[Portugal]] | 2017 | |- | style='text-align:right'| 6271 | [[:d:Q112799693|Q112799693]] | [[Yssa Olivencia]] | | | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 6272 | [[:d:Q112835646|Q112835646]] | [[Monica King]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6273 | [[:d:Q112917207|Q112917207]] | [[Ida Vinblad]] | [[Rydaholm]] | 1886-04-26 | [[Finlandia]]<br/>[[Suecia]] | 1960-05-29 | |- | style='text-align:right'| 6274 | [[:d:Q112945413|Q112945413]] | [[Pelagia Bednarska]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6275 | [[:d:Q112994667|Q112994667]] | [[Larisa Peděnčuková]] | [[Bodaybo]] | 1940-12-30 | | 2023-08-19 | |- | style='text-align:right'| 6276 | [[:d:Q113004677|Q113004677]] | [[Tania Franco Klein]] | | 1990 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 6277 | [[:d:Q113103795|Q113103795]] | [[Mary Ann Meade]] | [[Londres]] | 1826 | [[Estados Unidos de América]] | 1903-01-17<br/>1903-01-24 | [[Ficheiro:Mary Ann Meade NPG-S NPG 85 255 - crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6278 | [[:d:Q113124878|Q113124878]] | [[Natalya Udartseva]] | | 1954-11-13 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 6279 | [[:d:Q113155438|Q113155438]] | [[Bertha Felix Campigli]] | [[Marshall]] | 1882-01-30 | [[Estados Unidos de América]] | 1949-11-25 | |- | style='text-align:right'| 6280 | [[:d:Q113200933|Q113200933]] | [[Elke Schöps]] | | 1950 | [[República Democrática Alemá]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6281 | [[:d:Q113232008|Q113232008]] | [[Maria Hallström]] | [[Överjärna socken]] | 1869-05-18 | [[Suecia]] | 1952-05-07 | [[Ficheiro:Maria Hallström fotograf.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6282 | [[:d:Q113262245|Q113262245]] | [[Marta Romashina]] | [[Penza]] | 1989-11-04 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Marta Romashina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6283 | [[:d:Q113279647|Q113279647]] | [[Madame Georges Evrard]] | [[Saint-Pierre (Q589980)|Saint-Pierre]] | 1873-12-29 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 6284 | [[:d:Q113296405|Q113296405]] | [[Muriel Straithmore]] | [[Maine, Estados Unidos de América|Maine]] | 1862-10-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1945-10-10 | |- | style='text-align:right'| 6285 | [[:d:Q113329965|Q113329965]] | [[Betty Platter]] | | 1892-05-05 | [[Austria]]<br/>[[Cisleitania]] | 1979-09-14 | |- | style='text-align:right'| 6286 | [[:d:Q113334792|Q113334792]] | [[Miriam MacMillan]] | | 1905-06-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1987-08-18 | |- | style='text-align:right'| 6287 | [[:d:Q113383951|Q113383951]] | [[Elsbeth Köster]] | [[Hamburgo]] | 1894-12-12 | | 1974-05-13 | |- | style='text-align:right'| 6288 | [[:d:Q113399815|Q113399815]] | [[Karin Wieckhorst]] | [[Holzhausen]] | 1942 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6289 | [[:d:Q113412950|Q113412950]] | [[Olga Dahl]] | [[Noruega]] | 1887 | [[Estados Unidos de América]] | 1957-06-16 | [[Ficheiro:Olga Dahl - Camera Craft 1924.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6290 | [[:d:Q113455892|Q113455892]] | [[Mayu Mohanna]] | [[Chimbote]] | 1968 | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 6291 | [[:d:Q113459408|Q113459408]] | [[Melissa Groo]] | | 1962-10-19 | | | |- | style='text-align:right'| 6292 | [[:d:Q113459663|Q113459663]] | [[Jamie Beck]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6293 | [[:d:Q113461532|Q113461532]] | [[Julie Hascoët]] | [[Douarnenez]] | 1989 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 6294 | [[:d:Q113471693|Q113471693]] | [[Catalina Bunge]] | [[Buenos Aires]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Catalina Bunge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6295 | [[:d:Q113488790|Q113488790]] | [[Clarisse Heilbron]] | [[Paramaribo]] | 1868-12-10 | [[Suriname]] | 1949-10-23 | |- | style='text-align:right'| 6296 | [[:d:Q113499241|Q113499241]] | [[Lydia Saidi]] | [[Alxer]] | 1994 | [[Alxeria]] | | |- | style='text-align:right'| 6297 | [[:d:Q113499823|Q113499823]] | [[Tamar Hanan]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6298 | [[:d:Q113533525|Q113533525]] | [[Dimpy Bhalotia]] | | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 6299 | [[:d:Q113543522|Q113543522]] | [[Michelle Valberg]] | | | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:MichelleValberg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6300 | [[:d:Q113575002|Q113575002]] | [[Nancy Sheung]] | [[Suzhou]] | 1914 | [[República Popular da China]] | 1979 | |- | style='text-align:right'| 6301 | [[:d:Q113583355|Q113583355]] | [[Telma Saraiva]] | [[Crato]] | 1928-07-14 | [[Brasil]] | 2015-06-08 | |- | style='text-align:right'| 6302 | [[:d:Q113633654|Q113633654]] | [[Eileen Ramsay]] | [[Sanderstead]] | 1915-12-05 | [[Reino Unido]] | 2017-02-08 | |- | style='text-align:right'| 6303 | [[:d:Q113644895|Q113644895]] | [[Orit Leibovitz Novitch]] | | 1959-06-29 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6304 | [[:d:Q113666080|Q113666080]] | [[Špela Škulj]] | [[Šempeter pri Gorici]] | 1982 | [[Eslovenia]]<br/>[[República Federal Socialista de Iugoslavia]] | | |- | style='text-align:right'| 6305 | [[:d:Q113761219|Q113761219]] | [[Hannah Altman]] | | 1995-05-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Hannah Altman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6306 | [[:d:Q113762623|Q113762623]] | [[Esra Ersen]] | [[Ancara]] | 1970 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 6307 | [[:d:Q113773468|Q113773468]] | [[Katja Eydel]] | | 1969 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6308 | [[:d:Q113799310|Q113799310]] | [[Azin Seraj]] | | | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Azin Seraj.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6309 | [[:d:Q113853377|Q113853377]] | [[Monique Shaw]] | | | [[Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6310 | [[:d:Q113915327|Q113915327]] | [[Յուլյա Գրիգորյանց]] | [[Bakú]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 6311 | [[:d:Q113916952|Q113916952]] | [[Małgorzata Brus]] | [[Varsovia]] | 1956-09-11 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Małgorzata Brus.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6312 | [[:d:Q113951213|Q113951213]] | [[Anisa Xhomaqi]] | [[Tirana]] | 1993 | [[Albania]] | | |- | style='text-align:right'| 6313 | [[:d:Q113954981|Q113954981]] | [[Sabina Hörtner]] | [[Bruck an der Mur]] | 1967 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 6314 | [[:d:Q113976735|Q113976735]] | [[Christelle Boulé]] | [[Lausana]] | 1984 | [[Canadá]]<br/>[[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 6315 | [[:d:Q114223142|Q114223142]] | [[Mablen Jones]] | [[Nutley]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-11-10 | |- | style='text-align:right'| 6316 | [[:d:Q114307884|Q114307884]] | [[Tatjana Jamnik Pocajt]] | [[Slovenj Gradec]] | 1962-02-21 | [[Eslovenia]] | 2022-03-16 | |- | style='text-align:right'| 6317 | [[:d:Q114389689|Q114389689]] | [[Hana Fábry]] | [[Bratislava]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 6318 | [[:d:Q114413897|Q114413897]] | [[Amanda Coolidge]] | | | | | [[Ficheiro:Amanda Coolidge in 2010 (4378508283).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6319 | [[:d:Q114496086|Q114496086]] | [[Metka Grmek]] | | | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 6320 | [[:d:Q114529060|Q114529060]] | [[Jacqueline Renee Geux]] | | | [[Nova Zelandia]] | 2022-10-04 | |- | style='text-align:right'| 6321 | [[:d:Q114529132|Q114529132]] | [[Gema Arrugaeta]] | [[Ordizia]] | 1969-07-22 | | | [[Ficheiro:Gema Arrugaeta, argazkilaria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6322 | [[:d:Q114553700|Q114553700]] | [[Pepa Roma]] | [[La Sentiu de Sió]] | 1954 | [[España]] | | [[Ficheiro:Pepa Roma 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6323 | [[:d:Q114564985|Q114564985]] | [[Lucía Castañeda Garma]] | [[Cidade de México]] | 1978 | [[México]] | | [[Ficheiro:Lucía Castañeda Garma, seleccionada en la Bienal Enrique Guzmán 04.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6324 | [[:d:Q114591634|Q114591634]] | [[Ricarda Denzer]] | [[Kirn]] | 1967-11-21 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6325 | [[:d:Q114593298|Q114593298]] | [[Selma Doborac]] | [[República Socialista de Bosnia e Hercegovina]] | 1982 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Selma Doborac.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6326 | [[:d:Q114593657|Q114593657]] | [[Annie France Noël]] | [[Moncton]] | 1987 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Annie France Noël, Selfportrait at the Studio, 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6327 | [[:d:Q114633586|Q114633586]] | [[Mayme Gerhard]] | [[St. Louis]] | 1876 | [[Estados Unidos de América]] | 1955 | |- | style='text-align:right'| 6328 | [[:d:Q114669980|Q114669980]] | [[Fatimah Hossaini]] | [[Teherán]] | 1993 | [[Afganistán]] | | |- | style='text-align:right'| 6329 | [[:d:Q114686095|Q114686095]] | [[Ulrike Gladik]] | [[Bruck an der Mur]] | 1970-10-15 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Österreichischer Filmpreis 2020 Foto Call Ulli Gladik 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6330 | [[:d:Q114697459|Q114697459]] | [[Anna Bahí]] | [[Banyoles]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 6331 | [[:d:Q114703030|Q114703030]] | [[Carmen Delaco]] | [[A Coruña]] | 1976-06-26 | [[España]] | | [[Ficheiro:CarmenDelaco.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6332 | [[:d:Q114783971|Q114783971]] | [[Sashenka Gutierrez]] | | | [[México]] | | [[Ficheiro:Sáshenka Gutiérrez.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6333 | [[:d:Q114809746|Q114809746]] | [[Katarina Matiasek]] | [[Viena]] | 1965 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 6334 | [[:d:Q114823873|Q114823873]] | [[Ella Wellesz]] | [[Gádoros]] | 1910-07-09 | | 1997-02-10 | [[Ficheiro:Wellesz Ella.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6335 | [[:d:Q114829257|Q114829257]] | [[Elisabeth Neudörfl]] | [[Darmstadt]] | 1968 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Elisabeth Neudörfl 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6336 | [[:d:Q114869832|Q114869832]] | [[Gerti Frankl]] | [[Graz]] | 1902-09-11<br/>1902-11-11 | | 1989-08-25 | [[Ficheiro:Gerti Frankl 28.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6337 | [[:d:Q114871019|Q114871019]] | [[Céline Croze]] | [[Casablanca]] | 1982 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 6338 | [[:d:Q114997779|Q114997779]] | [[Cornelia Hendrika Jonker]] | [[Ámsterdam]] | 1874-04-20 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1924-02-19 | [[Ficheiro:Portret van Cornelia Hendrika Jonker en een vrouw, RP-F-00-6723.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6339 | [[:d:Q115101853|Q115101853]] | [[Friederike Johanna Nestler-Rebeau]] | | 1938-08-16 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 6340 | [[:d:Q115104435|Q115104435]] | [[Anne de Henning]] | | 1945 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 6341 | [[:d:Q115108155|Q115108155]] | [[Maria José Oliveira]] | [[Lisboa]] | 1943 | [[Portugal]] | | [[Ficheiro:0 Maria José Oliveira DSC00260.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6342 | [[:d:Q115155038|Q115155038]] | [[Rosa Munoz]] | [[Madrid]] | 1963 | [[España]] | | [[Ficheiro:Rosa Muñoz 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6343 | [[:d:Q115179817|Q115179817]] | [[Helga von Brauchitsch]] | [[Aquisgrán]] | 1936 | [[Alemaña]] | 2023-09-07 | |- | style='text-align:right'| 6344 | [[:d:Q115212324|Q115212324]] | [[Amelia Bunbury]] | [[Australia Occidental]] | 1863 | [[Australia]] | 1956-11 | [[Ficheiro:Amelia Bunbury (as Mrs A.M.R. Bunbury) circa 1916.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6345 | [[:d:Q115245530|Q115245530]] | [[Elin Hansson]] | | 1985-08-15 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 6346 | [[:d:Q115250299|Q115250299]] | [[Beatrice Garvie]] | [[Perth, Escocia|Perth]] | 1872-05-09 | [[Reino Unido]] | 1956 | [[Ficheiro:Dr. B. Garvie 1900 (sq cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6347 | [[:d:Q115276019|Q115276019]] | [[Dana Gluckstein]] | [[Os Ánxeles]] | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Dana Gluckstein in 1972.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6348 | [[:d:Q115284531|Q115284531]] | [[Laura Sipán]] | [[Barcelona]] | 1979-02-14 | [[España]] | | [[Ficheiro:LAURA SIPAN (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6349 | [[:d:Q115410935|Q115410935]] | [[Rosa Maria Koolhoven]] | [[Utrecht]] | 1980s | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6350 | [[:d:Q115411492|Q115411492]] | [[Onyeka Igwe]] | [[Reino Unido]] | 1996 | [[Reino Unido]]<br/>[[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 6351 | [[:d:Q115433187|Q115433187]] | [[Rosalind Creasy]] | [[Needham]] | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6352 | [[:d:Q115473547|Q115473547]] | [[Maria Gorbena]] | [[Santander]] | 1947 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6353 | [[:d:Q115491947|Q115491947]] | [[Adéọlá Ọlágúnjú]] | | | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 6354 | [[:d:Q115544457|Q115544457]] | [[Louise Birt Baynes]] | [[Halifax, Nova Escocia|Halifax]] | 1876 | | 1958 | [[Ficheiro:Louise Birt Baynes with a chickadee friend.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6355 | [[:d:Q115562980|Q115562980]] | [[Tarrah Krajnak]] | [[Lima]] | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6356 | [[:d:Q115662636|Q115662636]] | [[Bertha Günther]] | | 1894-06-08 | [[Alemaña]] | 1975-12-24 | |- | style='text-align:right'| 6357 | [[:d:Q115692631|Q115692631]] | [[Jeanna Pihl]] | [[Väsby parish]] | 1848 | [[Suecia]] | 1922 | |- | style='text-align:right'| 6358 | [[:d:Q115715549|Q115715549]] | [[Annapurna Dutta]] | | 1894 | [[India]] | 1976 | |- | style='text-align:right'| 6359 | [[:d:Q115733335|Q115733335]] | [[Dina Bova]] | [[Moscova]] | 1977-06-16 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Dina Bova headshot portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6360 | [[:d:Q115759506|Q115759506]] | [[Vlasta Delimar]] | [[Zagreb]] | 1956-07-31 | [[Croacia]] | | [[Ficheiro:Vlasta Delimar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6361 | [[:d:Q115762322|Q115762322]] | [[Mimi Jacobs]] | [[Kentfield]] | 1911 | [[Estados Unidos de América]] | 1999-04-01 | |- | style='text-align:right'| 6362 | [[:d:Q115776380|Q115776380]] | [[Jagoda Przybylak]] | [[Varsovia]] | 1929 | [[Polonia]] | 2023-12-28 | |- | style='text-align:right'| 6363 | [[:d:Q115776440|Q115776440]] | [[Judith Huemer]] | [[Schärding]] | 1969 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Judith Huemer 2022 BHO-1320.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6364 | [[:d:Q115782341|Q115782341]] | [[Janina Green]] | [[Velbert]] | 1944 | [[Australia]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6365 | [[:d:Q115789741|Q115789741]] | [[Klara Farkas]] | | 1910-12-02 | [[Hungría]] | 2014-10-21 | |- | style='text-align:right'| 6366 | [[:d:Q115793723|Q115793723]] | [[Anne Barth]] | | 1982 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6367 | [[:d:Q115793778|Q115793778]] | [[Dorothea Tuch]] | [[Berlín]] | 1974 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6368 | [[:d:Q115796926|Q115796926]] | [[Piret Hirv]] | [[Talín]] | 1969-02-05 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6369 | [[:d:Q115830208|Q115830208]] | [[Blanche C. Hungerford]] | [[Baltimore]] | 1885<br/>1889 | [[Estados Unidos de América]] | 1944 | |- | style='text-align:right'| 6370 | [[:d:Q115841662|Q115841662]] | [[Adriana Duque]] | [[Manizales]] | 1968-05-20 | | | |- | style='text-align:right'| 6371 | [[:d:Q115858344|Q115858344]] | [[Rhiannon Adam]] | | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 6372 | [[:d:Q115868668|Q115868668]] | [[Diane Severin Nguyen]] | [[Carson]] | 1990 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6373 | [[:d:Q115869780|Q115869780]] | [[Laura Sperl]] | | 1988 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Laura Sperl BHO-1271.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6374 | [[:d:Q115902564|Q115902564]] | [[Anna Fux]] | [[Nürnberg|Núremberg]] | 1995 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6375 | [[:d:Q115941035|Q115941035]] | [[Bathsheba Okwenje]] | | 1973 | [[Uganda]]<br/>[[Ruanda]] | | |- | style='text-align:right'| 6376 | [[:d:Q115951719|Q115951719]] | [[Alyson Fligg]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6377 | [[:d:Q115972204|Q115972204]] | [[Anne Heinlein]] | [[Potsdam]] | 1977 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 6378 | [[:d:Q116057103|Q116057103]] | [[Valerie Wizlsperger]] | | 1890-12-03 | [[Austria]]<br/>[[Cisleitania]] | 1975-03-31 | |- | style='text-align:right'| 6379 | [[:d:Q116151549|Q116151549]] | [[Lily Edith White]] | [[Oregon City]] | 1866-05-10 | [[Estados Unidos de América]] | 1944-11-14 | |- | style='text-align:right'| 6380 | [[:d:Q116163716|Q116163716]] | [[Pippa Fowles]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6381 | [[:d:Q116187578|Q116187578]] | [[Els Bendheim]] | [[Ámsterdam]] | 1923-07-07 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2023-01-12 | [[Ficheiro:Els Bendheim, Jerusalem, 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6382 | [[:d:Q116195918|Q116195918]] | [[Anna de Ruijter]] | | | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6383 | [[:d:Q116205681|Q116205681]] | [[Marie Panckow]] | [[Berlín]] | 1836-08-24 | [[Reino de Prusia]]<br/>[[Alemaña]] | 1903-01-09 | |- | style='text-align:right'| 6384 | [[:d:Q116215920|Q116215920]] | [[Боднар Мар'яна Юріївна]] | [[Ternópil]] | | | | |- | style='text-align:right'| 6385 | [[:d:Q116232323|Q116232323]] | [[Susan Jennifer Watkins]] | | 1912 | [[Australia]] | 2006 | |- | style='text-align:right'| 6386 | [[:d:Q116251024|Q116251024]] | [[Gabrielle Lewis]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6387 | [[:d:Q116259308|Q116259308]] | [[Marie-Thérèse Rault]] | [[Tremblay, Ille e Vilaine|Tremblay]] | 1908-08-26 | [[Francia]] | 1989-07-11 | [[Ficheiro:M0212 2010-0031-9982 U1 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6388 | [[:d:Q116266526|Q116266526]] | [[Iryna Pap]] | [[Odesa]] | 1917-05-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1985-05-08 | |- | style='text-align:right'| 6389 | [[:d:Q116284572|Q116284572]] | [[Natalie Keyssar]] | [[Estados Unidos de América]] | 1984 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6390 | [[:d:Q116313965|Q116313965]] | [[Eva Barrett]] | [[Bishop’s Stortford]] | 1879 | [[Reino Unido]] | 1950-08-20 | |- | style='text-align:right'| 6391 | [[:d:Q116414354|Q116414354]] | [[Gemma Orobengoa]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 6392 | [[:d:Q116448147|Q116448147]] | [[Caroline Legg]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 6393 | [[:d:Q116478228|Q116478228]] | [[Lydia Goldblatt]] | | 1978 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 6394 | [[:d:Q116599901|Q116599901]] | [[Torun Börtz]] | | 1967-03-30 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Torun-Börtz-2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6395 | [[:d:Q116613030|Q116613030]] | [[Eva Tedesjö]] | | 1972-09-25 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 6396 | [[:d:Q116614313|Q116614313]] | [[Lisa Mattisson]] | | | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 6397 | [[:d:Q116621708|Q116621708]] | [[Anette Nantell]] | | 1968 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 6398 | [[:d:Q116767630|Q116767630]] | [[Gabriela Teplická]] | [[Poprad]] | 1980 | [[Eslovaquia]] | | [[Ficheiro:GabikaTeplicka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6399 | [[:d:Q116835105|Q116835105]] | [[Iva Sidash]] | [[Lviv]] | 1995-06-30 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Iva Sidash.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6400 | [[:d:Q116864688|Q116864688]] | [[Deborah Jack]] | [[Sint Maarten]] | 1970 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6401 | [[:d:Q116870133|Q116870133]] | [[Coco Dávez]] | [[Madrid]] | 1989 | [[España]] | | [[Ficheiro:Coco Davez Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6402 | [[:d:Q116894539|Q116894539]] | [[Eva Díez]] | [[Vigo]] | 1982 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6403 | [[:d:Q116923866|Q116923866]] | [[Astrid Busch]] | [[Krefeld]] | 1968-11-11 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6404 | [[:d:Q116940063|Q116940063]] | [[Iza Moczarna-Pasiek]] | | 1972 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Iza Moczarna-Pasiek portret.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6405 | [[:d:Q116980740|Q116980740]] | [[Seli Ben Ari]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6406 | [[:d:Q116985604|Q116985604]] | [[Ada Driver]] | [[Queensland]] | 1868-11-12 | [[Australia]] | 1954 | |- | style='text-align:right'| 6407 | [[:d:Q117029121|Q117029121]] | [[Inés Paulino]] | [[São Paulo]] | 1944 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 6408 | [[:d:Q117031997|Q117031997]] | [[Anouk Masson Krantz]] | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | | [[Francia]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Anouk Masson Krantz 2022.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6409 | [[:d:Q117063904|Q117063904]] | [[Ilona Wiśniewska]] | [[Prószków]] | 1981 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6410 | [[:d:Q117086931|Q117086931]] | [[Carolina Latorre Canet]] | [[Alginet]] | 1959-12-10 | [[España]] | | [[Ficheiro:Autoretrat (en blanc i negre).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6411 | [[:d:Q117088879|Q117088879]] | [[Ela Gawin]] | [[Cracovia]] | 1970-06-19 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6412 | [[:d:Q117207294|Q117207294]] | [[Emma Hardy]] | | 1963 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 6413 | [[:d:Q117223145|Q117223145]] | [[Nicola Dracoulis]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6414 | [[:d:Q117276738|Q117276738]] | [[Isabel Bannerman]] | [[Londres]] | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 6415 | [[:d:Q117287732|Q117287732]] | [[Maryam Kazemzadeh]] | | | | | [[Ficheiro:Maryam Kazemzadeh 2017-12-07.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6416 | [[:d:Q117302226|Q117302226]] | [[Augusta Conchiglia]] | | 1948 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 6417 | [[:d:Q117313993|Q117313993]] | [[Viretta Chambers Denny]] | [[Thurston County]] | 1862 | | 1951 | |- | style='text-align:right'| 6418 | [[:d:Q117315377|Q117315377]] | [[Suzanne Saroff]] | [[Missoula]] | 1993 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6419 | [[:d:Q117321890|Q117321890]] | [[Linda Alterwitz]] | | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6420 | [[:d:Q117383473|Q117383473]] | [[Hilda López Aguilar]] | [[Santiago de Chile]] | 1928-02-22 | [[Chile]] | 2016-05-30 | [[Ficheiro:Hilda López Aguilar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6421 | [[:d:Q117383610|Q117383610]] | [[Jana Wisniewski]] | [[Polonia]] | 1945 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 6422 | [[:d:Q117450902|Q117450902]] | [[Marja Pirilä]] | [[Rovaniemi]] | 1957 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 6423 | [[:d:Q117462940|Q117462940]] | [[Soltan Achilova]] | [[Turkmenistán]] | 1950<br/>1948 | [[Turkmenistán]] | | |- | style='text-align:right'| 6424 | [[:d:Q117466330|Q117466330]] | [[Rita Carmo]] | [[Leiria]] | 1970 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 6425 | [[:d:Q117467095|Q117467095]] | [[Kimberly dela Cruz]] | | | [[Filipinas]] | | |- | style='text-align:right'| 6426 | [[:d:Q117472659|Q117472659]] | [[Ashley Elston]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6427 | [[:d:Q117488408|Q117488408]] | [[Lauren Harnett]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6428 | [[:d:Q117561862|Q117561862]] | [[Gafni Shlain]] | [[Rosh HaNikra grottoes]] | 1957-03-08 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Gafni Shlin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6429 | [[:d:Q117768862|Q117768862]] | [[Marianne Cornelissen-Kuyt]] | [[1965]] | | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6430 | [[:d:Q117800536|Q117800536]] | [[Alejandra Platt Torres]] | [[Hermosillo]] | 1960 | [[México]] | | [[Ficheiro:Alejandra Platt Torres.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6431 | [[:d:Q117800631|Q117800631]] | [[Michele Ahin]] | | | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6432 | [[:d:Q117823206|Q117823206]] | [[Nora Lezano]] | | | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Nora Lezano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6433 | [[:d:Q117857362|Q117857362]] | [[Tryntsje Nauta]] | [[Bitgummole]] | 1981 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6434 | [[:d:Q117879214|Q117879214]] | [[Katherine Longly]] | [[Messancy]] | 1980-04-25 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 6435 | [[:d:Q118121138|Q118121138]] | [[Laurence Piaget-Dubuis]] | | 1971 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 6436 | [[:d:Q118235558|Q118235558]] | [[Alina Smutko]] | | 1992 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 6437 | [[:d:Q118274113|Q118274113]] | [[Widline Cadet]] | [[Haití]] | 1992 | | | |- | style='text-align:right'| 6438 | [[:d:Q118337081|Q118337081]] | [[Eliza Elizabeth Leaf]] | [[Sutton]] | 1818 | [[Nova Zelandia]] | 1908-09-10 | [[Ficheiro:Eliza Leaf.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6439 | [[:d:Q118385176|Q118385176]] | [[Maryvonne Gilotte]] | [[Paimpol]] | 1940 | [[Francia]] | 2012 | |- | style='text-align:right'| 6440 | [[:d:Q118387366|Q118387366]] | [[Laura Kotila]] | | | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 6441 | [[:d:Q118442048|Q118442048]] | [[Rini Tandon]] | [[Raipur]] | 1956 | [[India]]<br/>[[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 6442 | [[:d:Q118524451|Q118524451]] | [[María Antonia García de la Vega]] | | 1956-05-07 | | | |- | style='text-align:right'| 6443 | [[:d:Q118581558|Q118581558]] | [[Maria Haas]] | | 1968 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Fotografin Maria Haas 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6444 | [[:d:Q118583706|Q118583706]] | [[Reihane Taravati]] | [[Mashhad]] | 1991-03-19 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:ریحانه طراوتی.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6445 | [[:d:Q118592238|Q118592238]] | [[Olivia Rose]] | [[Londres]] | 1985 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 6446 | [[:d:Q118696132|Q118696132]] | [[Julia Chambi López]] | [[Sicuani]] | 1919-05-27 | [[Perú]] | 2003-10-15 | |- | style='text-align:right'| 6447 | [[:d:Q118739268|Q118739268]] | [[Adeline Rapon]] | [[París]] | 1990 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Adeline.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6448 | [[:d:Q118849550|Q118849550]] | [[Caroline Nasica]] | [[Francia]] | 1997-03-27 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 6449 | [[:d:Q118945575|Q118945575]] | [[Anastasiya Lvova]] | [[San Petersburgo]] | 1988-03-29 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Lvova Anastasiya, slavic face selfie.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6450 | [[:d:Q118984268|Q118984268]] | [[Gwen Shockey]] | [[Nova Jersey]] | 1988 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6451 | [[:d:Q119247723|Q119247723]] | [[Zerina Kaps]] | | 1999-07-31 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6452 | [[:d:Q119486838|Q119486838]] | [[Sam Jury]] | | | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:1.-Portrait Jury-bw.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6453 | [[:d:Q119499929|Q119499929]] | [[Géraldine Aresteanu]] | [[Iași]] | 1976-12-13 | [[Romanía]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Géraldine Aresteanu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6454 | [[:d:Q119670791|Q119670791]] | [[Fedora E. D. Brown]] | [[Iowa]] | 1857 | [[Estados Unidos de América]] | 1929 | |- | style='text-align:right'| 6455 | [[:d:Q119787724|Q119787724]] | [[Daisy Edis]] | | 1888 | [[Reino Unido]] | 1964 | |- | style='text-align:right'| 6456 | [[:d:Q119857504|Q119857504]] | [[Ana Peraica]] | | | [[Croacia]] | | |- | style='text-align:right'| 6457 | [[:d:Q119891021|Q119891021]] | [[Rosette Coryell]] | [[Constantinopla]] | 1916-04-16 | [[Turquía]] | 2000-06-16 | |- | style='text-align:right'| 6458 | [[:d:Q119951952|Q119951952]] | [[Andreína Mujica]] | [[Caracas]] | 1970-11-27 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 6459 | [[:d:Q120145767|Q120145767]] | [[Lidiya Petrova]] | [[Novi Iskar]] | 1975-11-14 | [[Bulgaria]] | 2014-11-10 | [[Ficheiro:L Petrova 003a.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6460 | [[:d:Q120314976|Q120314976]] | [[Christina Kratsch]] | | | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Re-publica 23 - Tag 1 (52955100103).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6461 | [[:d:Q120470150|Q120470150]] | [[Lina Geoushy]] | | | [[Exipto]] | | |- | style='text-align:right'| 6462 | [[:d:Q120490719|Q120490719]] | [[Erin Scott]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6463 | [[:d:Q120490865|Q120490865]] | [[Kimberlee Hewitt]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6464 | [[:d:Q120490896|Q120490896]] | [[Tina Hager]] | [[Boston]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6465 | [[:d:Q120532979|Q120532979]] | [[Joyce Dopkeen]] | | 1942-10-23 | [[Estados Unidos de América]] | 2023-01-31 | |- | style='text-align:right'| 6466 | [[:d:Q120548770|Q120548770]] | [[Tany Solovey]] | [[San Petersburgo]] | 1987-12-09 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Тревел-блоггер Татьяна Соловьёва на арктической станции на Байкале.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6467 | [[:d:Q120549518|Q120549518]] | [[Avishag Shaar-Yashuv]] | [[Haifa]] | 1990-11-22 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Avishagportrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6468 | [[:d:Q120551155|Q120551155]] | [[Adrienne Keahi Pao]] | | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6469 | [[:d:Q120592034|Q120592034]] | [[Barbora Reichová]] | [[Praga]] | 1985-02-06 | | | |- | style='text-align:right'| 6470 | [[:d:Q120644500|Q120644500]] | [[Aurélie Geurts]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6471 | [[:d:Q120870893|Q120870893]] | [[Karin Pihl]] | [[Drammen]] | 1918-01-18 | [[Noruega]] | 1993-08-02 | |- | style='text-align:right'| 6472 | [[:d:Q120972524|Q120972524]] | [[Marie Gallaud]] | [[18º distrito de París]] | 1867-03-19 | [[Francia]] | 1945-12-22 | [[Ficheiro:Marie Gallaud (1867-1945).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6473 | [[:d:Q120979671|Q120979671]] | [[Delali Ayivi]] | [[Baltimore]] | 1998 | [[Togo]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6474 | [[:d:Q121029798|Q121029798]] | [[Ingrid Hertfelder]] | | 1979 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ingrid Hertfelder.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6475 | [[:d:Q121072352|Q121072352]] | [[Génia Reinberg]] | [[Puławy]] | 1884-09-09 | [[Francia]]<br/>[[Imperio Ruso]] | 1968-10-14 | [[Ficheiro:Genia Reinberg by Leopold Pilichowski.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6476 | [[:d:Q121288760|Q121288760]] | [[Giuditta Nelli]] | | 1975 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Simply in a box 2011 exhibition Esino Lario 18.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6477 | [[:d:Q121289521|Q121289521]] | [[Valeria Vernizzi]] | | | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 6478 | [[:d:Q121298678|Q121298678]] | [[Martina Corà]] | [[Como]] | 1987 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Martina-IMG 3785.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6479 | [[:d:Q121344475|Q121344475]] | [[Penny Singer]] | | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 6480 | [[:d:Q121344548|Q121344548]] | [[Sarah Sense]] | | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 6481 | [[:d:Q121367698|Q121367698]] | [[Lotte Genzsch]] | [[Hamburgo]] | 1907 | [[Alemaña]] | 2003 | |- | style='text-align:right'| 6482 | [[:d:Q121368076|Q121368076]] | [[Jennie Williams]] | [[Happy Valley-Goose Bay]] | 1981 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 6483 | [[:d:Q121600892|Q121600892]] | [[Parisa Pourtaherian]] | | 1991-09-01 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 6484 | [[:d:Q122240742|Q122240742]] | [[Marie Boehm]] | [[Kłodzko]] | 1863-02-07 | [[Reich Alemán]] | 1953-08-04 | [[Ficheiro:Self-portrait of the Berlin photographer Marie Boehm (detail).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6485 | [[:d:Q122341058|Q122341058]] | [[Fares Micue]] | [[Arrecife, Lanzarote|Arrecife]] | | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6486 | [[:d:Q122481054|Q122481054]] | [[Jacqueline Thurston]] | | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6487 | [[:d:Q122662243|Q122662243]] | [[Marieka Ratsma]] | [[Woerden]] | 1984-12-25 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6488 | [[:d:Q122781664|Q122781664]] | [[Justine Varga]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 6489 | [[:d:Q122820132|Q122820132]] | [[Annette Ross Hume]] | | 1858-03-08 | | 1933-01-19 | |- | style='text-align:right'| 6490 | [[:d:Q122828788|Q122828788]] | [[Marguerite de Lalancy]] | | 1885 | [[Suíza]] | 1971 | |- | style='text-align:right'| 6491 | [[:d:Q122841509|Q122841509]] | [[Kiana Hayeri]] | | 1988 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 6492 | [[:d:Q122854601|Q122854601]] | [[Antoinette B. Hervey]] | [[Gilbertsville]] | 1857 | [[Estados Unidos de América]] | 1945-02-10 | [[Ficheiro:Wedding portrait of Walter and Antoinette Hervey (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6493 | [[:d:Q122873111|Q122873111]] | [[Emma Alfreda White Coleman]] | | 1863 | | 1949-06-07 | |- | style='text-align:right'| 6494 | [[:d:Q122873123|Q122873123]] | [[Ada Wills Garside]] | | 1870-02-18 | [[Estados Unidos de América]] | 1950-03-07 | |- | style='text-align:right'| 6495 | [[:d:Q122887716|Q122887716]] | [[Hanna-Kaisa Hämäläinen]] | [[Mikkeli]] | 1975 | [[Finlandia]] | 2023-09-29 | |- | style='text-align:right'| 6496 | [[:d:Q122923214|Q122923214]] | [[Märta Thisner]] | | 1981 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 6497 | [[:d:Q122959006|Q122959006]] | [[Vilma Matulić]] | | 1982 | [[Croacia]] | | [[Ficheiro:Vilma Matulić.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6498 | [[:d:Q123046088|Q123046088]] | [[Julie Sarperi]] | [[Marsella]] | 1980-05-28 | [[Francia]] | 2017-12-27 | [[Ficheiro:Julie Sarperi sur un Segway à Tarragone (13716383734).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6499 | [[:d:Q123049999|Q123049999]] | [[Carole Achache]] | [[16º distrito de París]] | 1952-05-31 | [[Francia]] | 2016-03-01<br/>2016-03-02 | |- | style='text-align:right'| 6500 | [[:d:Q123137886|Q123137886]] | [[Anastasia Samoylova]] | [[Moscova]] | 1984 | | | [[Ficheiro:Anastasia Samoylova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6501 | [[:d:Q123147663|Q123147663]] | [[Petra Wittmar]] | | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 6502 | [[:d:Q123167096|Q123167096]] | [[Eila Marjala]] | [[Turku]] | 1919-06-06 | [[Finlandia]] | 1983-06-02 | [[Ficheiro:Valokuvaaja Eila Marjala (Kuvasiskot) (HK7155-196-69-14).tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6503 | [[:d:Q123185837|Q123185837]] | [[Laurie Lambrecht]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6504 | [[:d:Q123227400|Q123227400]] | [[Beate Hamizrachi]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6505 | [[:d:Q123228009|Q123228009]] | [[Norma Ibarra]] | [[Hermosillo]] | 1984-04-23 | [[México]] | | [[Ficheiro:Norma Ibarra "La Piro".jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6506 | [[:d:Q123286556|Q123286556]] | [[Heidi Harsieber]] | | 1948 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 6507 | [[:d:Q123338710|Q123338710]] | [[Else Boroffka-Niemeyer]] | | 1890-08-18 | | 1976-01-07 | |- | style='text-align:right'| 6508 | [[:d:Q123346472|Q123346472]] | [[Sophie Nielsen]] | [[Bjerringbro]] | 1858-02-20 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1941-10-19 | |- | style='text-align:right'| 6509 | [[:d:Q123353554|Q123353554]] | [[Anna Maria Colucci]] | [[Verbania]] | 1938 | [[Italia]] | 2015 | |- | style='text-align:right'| 6510 | [[:d:Q123397519|Q123397519]] | [[Hedvig Keppler]] | [[Turku]] | 1831 | [[Finlandia]] | 1882 | |- | style='text-align:right'| 6511 | [[:d:Q123401716|Q123401716]] | [[Agnes Andersson]] | | 1865-01-12 | [[Suecia]] | 1958-02-10 | |- | style='text-align:right'| 6512 | [[:d:Q123401976|Q123401976]] | [[Daya Cahen]] | [[Ámsterdam (Q9899)|Ámsterdam]] | 1969 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6513 | [[:d:Q123412802|Q123412802]] | [[Paula Rautavuori]] | | | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 6514 | [[:d:Q123414691|Q123414691]] | [[Sandra Schäfer]] | | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 6515 | [[:d:Q123415159|Q123415159]] | [[Anju Fujiwara]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 6516 | [[:d:Q123417198|Q123417198]] | [[Ikram Abdulkadir]] | [[Nairobi]] | 1995-09-04 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 6517 | [[:d:Q123464157|Q123464157]] | [[Gisela Curioni]] | | | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Gi se (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6518 | [[:d:Q123470897|Q123470897]] | [[Idoia Telleria Maritxalar]] | [[Lasarte-Oria]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Ido Telleria argazkilaria (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6519 | [[:d:Q123479631|Q123479631]] | [[Margaret Allen]] | | 1832 | [[Irlanda]] | 1914-03-26 | |- | style='text-align:right'| 6520 | [[:d:Q123493556|Q123493556]] | [[Clara Benador]] | [[Suíza]] | 1998 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 6521 | [[:d:Q123505537|Q123505537]] | [[Mariana Raphael]] | | | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 6522 | [[:d:Q123505618|Q123505618]] | [[Arati Kumar-Rao]] | [[Bangalore]] | | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 6523 | [[:d:Q123536964|Q123536964]] | [[Anne Knowlton Pilsbury]] | | 1874-09 | [[Estados Unidos de América]] | 1905-01-05 | |- | style='text-align:right'| 6524 | [[:d:Q123558134|Q123558134]] | [[Aleksandra Vailokaitienė]] | | 1895-03-18 | [[Lituania]] | 1957-01-17 | |- | style='text-align:right'| 6525 | [[:d:Q123566197|Q123566197]] | [[Lotte Hendrich-Hassmann]] | [[Graz]] | 1932 | [[Austria]] | 2007 | |- | style='text-align:right'| 6526 | [[:d:Q123575772|Q123575772]] | [[Giorgina Reid]] | [[Trieste]] | 1908-11-03 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-06-16 | |- | style='text-align:right'| 6527 | [[:d:Q123579211|Q123579211]] | [[Chen Leopold]] | [[Israel]] | 1982-04-28 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Chen Leoplod.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6528 | [[:d:Q123585628|Q123585628]] | [[Inge Osswald]] | [[Stuttgart]] | 1938 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6529 | [[:d:Q123586117|Q123586117]] | [[Alma Lessing]] | | 1841 | [[Alemaña]] | 1918 | [[Ficheiro:Alma Lessing.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6530 | [[:d:Q123608129|Q123608129]] | [[Rocío Kunst]] | [[Murcia]] | 1990 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6531 | [[:d:Q123613344|Q123613344]] | [[María Manzanera]] | [[Murcia]] | 1946 | [[España]] | 2024-04-04 | |- | style='text-align:right'| 6532 | [[:d:Q123687337|Q123687337]] | [[Hope MacDougall]] | | 1918-01-21 | | 1998-12-22 | |- | style='text-align:right'| 6533 | [[:d:Q123692658|Q123692658]] | [[Hilda Bergström]] | [[Bygdeå parish]] | 1873-09-21 | | 1950-07-09 | [[Ficheiro:Utterström, Hilda Sofia.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6534 | [[:d:Q123697533|Q123697533]] | [[Kendel Boone]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6535 | [[:d:Q123716116|Q123716116]] | [[Sandra Elkin]] | [[Rutland]] | 1938-10-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2023-11-08 | |- | style='text-align:right'| 6536 | [[:d:Q123746800|Q123746800]] | [[Adi Orni]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6537 | [[:d:Q123785533|Q123785533]] | [[Camila Falquez]] | [[Colombia]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 6538 | [[:d:Q123856254|Q123856254]] | [[Marije Kuiper]] | | 1983-02-15 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6539 | [[:d:Q123863036|Q123863036]] | [[Konstanze Göbel]] | [[Leipzig]] | 1950-08-03 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6540 | [[:d:Q123865517|Q123865517]] | [[Thalia Gochez]] | [[Pasadena, California|Pasadena]] | 1991<br/>1990s | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6541 | [[:d:Q124001543|Q124001543]] | [[Diana Matar]] | [[California]] | 1962 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6542 | [[:d:Q124004284|Q124004284]] | [[Dana Friedlander]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6543 | [[:d:Q124021510|Q124021510]] | [[Jenny Schäfer]] | [[Kassel]] | 1985 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6544 | [[:d:Q124079236|Q124079236]] | [[Eliane Aïsso]] | [[Abomey-Calavi]] | 1989-04-18 | [[Benín]] | | |- | style='text-align:right'| 6545 | [[:d:Q124080248|Q124080248]] | [[Ilonka Csillag]] | [[Santiago de Chile]] | 1957-12-27 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 6546 | [[:d:Q124094627|Q124094627]] | [[Päivi Paasikoski]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6547 | [[:d:Q124094646|Q124094646]] | [[Jenni Sarapää]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6548 | [[:d:Q124096712|Q124096712]] | [[Stina Virkamäki]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6549 | [[:d:Q124096837|Q124096837]] | [[Anne Sjöholm]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6550 | [[:d:Q124099639|Q124099639]] | [[Teresa Díaz]] | [[Cervantes]] | 1961-10-09 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6551 | [[:d:Q124156653|Q124156653]] | [[Ritva Bäckman]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6552 | [[:d:Q124157398|Q124157398]] | [[Anna-Liisa Nupponen]] | | 1922-11-27 | [[Finlandia]] | 1997 | |- | style='text-align:right'| 6553 | [[:d:Q124157672|Q124157672]] | [[Silja Aunola]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6554 | [[:d:Q124213499|Q124213499]] | [[Hänse Herrmann]] | [[Berlín]] | 1881-03-30 | [[Reich Alemán]] | 1917-12-31 | |- | style='text-align:right'| 6555 | [[:d:Q124223074|Q124223074]] | [[Mirjam Salomaa]] | [[Suistamo]] | 1917-04-04 | [[Finlandia]] | 1990-06-06 | |- | style='text-align:right'| 6556 | [[:d:Q124246854|Q124246854]] | [[Monika Avsenik]] | [[Liubliana]] | 1996-09-03 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Državna proslava ob dnevu upora proti okupatorju 2025 47 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6557 | [[:d:Q124247021|Q124247021]] | [[Paulina Holmgren]] | | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 6558 | [[:d:Q124248373|Q124248373]] | [[Ulla-Maija Parikka]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6559 | [[:d:Q124257997|Q124257997]] | [[Janet Ossebaard]] | | 1966 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2023-11-16 | |- | style='text-align:right'| 6560 | [[:d:Q124289856|Q124289856]] | [[Yael Yolovitch]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6561 | [[:d:Q124290452|Q124290452]] | [[Anfori]] | [[Hannover]] | 1958 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:2024-06-23 Das rote Sofa; Interview Anna Haack im Terrassenhochhaus Hannover-Davenstedt 6.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6562 | [[:d:Q124301099|Q124301099]] | [[Helen Marcus]] | | 1925-10-28 | [[Estados Unidos de América]] | 2023-10-01 | |- | style='text-align:right'| 6563 | [[:d:Q124309651|Q124309651]] | [[Stephanie Backus]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6564 | [[:d:Q124344350|Q124344350]] | [[Ali Smith]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:AliSmith CBGBs PhotoLyndaCohen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6565 | [[:d:Q124353590|Q124353590]] | [[Nayla Trogsbetreger]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6566 | [[:d:Q124365482|Q124365482]] | [[Margarethe Fellerer]] | [[Linz]] | 1885-01-06 | [[Austria]]<br/>[[Suíza]] | 1961-04-02 | |- | style='text-align:right'| 6567 | [[:d:Q124370645|Q124370645]] | [[Adriana Juan Durán]] | | 1985 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 6568 | [[:d:Q124376338|Q124376338]] | [[Salla Merikukka]] | | | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 6569 | [[:d:Q124376451|Q124376451]] | [[Saima Gustafva Forsberg]] | [[Helsinqui]] | 1882-10-30 | | 1959-01-09 | |- | style='text-align:right'| 6570 | [[:d:Q124378161|Q124378161]] | [[Marta Michalowska]] | | | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Marta Michalowska - IFFR 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6571 | [[:d:Q124378180|Q124378180]] | [[Liron Weissman]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6572 | [[:d:Q124382799|Q124382799]] | [[Ina Roos]] | | 1866-10-29 | [[Finlandia]] | 1931-05-27 | |- | style='text-align:right'| 6573 | [[:d:Q124388034|Q124388034]] | [[Tamar Lamm]] | [[Israel]] | 1972 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6574 | [[:d:Q124428949|Q124428949]] | [[Impi Backman]] | [[Impilahti]] | 1869-07-18 | [[Finlandia]] | 1955-09-05 | [[Ficheiro:Impi Backman polkupyöränsä kanssa.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6575 | [[:d:Q124429004|Q124429004]] | [[Beth Garrabrant]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6576 | [[:d:Q124464337|Q124464337]] | [[Maayan Toaf]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6577 | [[:d:Q124497590|Q124497590]] | [[Olena Hrom]] | [[Donetsk]] | | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Alena Grom.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6578 | [[:d:Q124499099|Q124499099]] | [[Anna Benjamin]] | | 1874 | [[Estados Unidos de América]] | 1902 | |- | style='text-align:right'| 6579 | [[:d:Q124499855|Q124499855]] | [[Rina Sjardin-Thompson]] | | | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 6580 | [[:d:Q124542399|Q124542399]] | [[Nanna Muus Steffensen]] | [[Fionia]] | 1985<br/>1986 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 6581 | [[:d:Q124542402|Q124542402]] | [[Pálné Rátonyi]] | [[Oradea]] | 1906-10-09 | [[Hungría]] | 1998-09-03 | |- | style='text-align:right'| 6582 | [[:d:Q124546923|Q124546923]] | [[Inge Besgen]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6583 | [[:d:Q124576392|Q124576392]] | [[Germaine Kanova]] | [[Boulogne-sur-Mer]] | 1902 | [[Francia]] | 1975 | [[Ficheiro:Germaine Kanova, première correspondante de guerre, de l'armée française.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6584 | [[:d:Q124595561|Q124595561]] | [[Gordon Eszter]] | [[Budapest]] | 1974-09-16 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 6585 | [[:d:Q124596246|Q124596246]] | [[Horváth M. Judit]] | [[Sárvár]] | 1952-09-20 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Horváth M. Judit.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6586 | [[:d:Q124598499|Q124598499]] | [[Knébel Terézia]] | [[Szombathely]] | 1889-07-12 | [[Hungría]] | 1963-02-20 | |- | style='text-align:right'| 6587 | [[:d:Q124642536|Q124642536]] | [[Roksana Kularska-Król]] | [[Kielce]] | 1982 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6588 | [[:d:Q124649921|Q124649921]] | [[Monika Czarska]] | | 1978-02-18 | | | |- | style='text-align:right'| 6589 | [[:d:Q124650510|Q124650510]] | [[Bernice Palmer]] | | 1893 | | 1989 | |- | style='text-align:right'| 6590 | [[:d:Q124654400|Q124654400]] | [[Irene Kung]] | | 1958 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 6591 | [[:d:Q124656150|Q124656150]] | [[Nada Žgank]] | [[Celje]] | 1967 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 6592 | [[:d:Q124665215|Q124665215]] | [[Diana Agunbiade-Kolawole]] | | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 6593 | [[:d:Q124666219|Q124666219]] | [[Sol Mariño]] | [[Vimianzo]] | 1986 | [[España]] | | [[Ficheiro:Sol Mariño na libraría Paz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6594 | [[:d:Q124668971|Q124668971]] | [[Anja Halla]] | [[Kannus]] | 1933-10-30 | | 2023-12-04 | |- | style='text-align:right'| 6595 | [[:d:Q124670607|Q124670607]] | [[Sari Gustafsson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6596 | [[:d:Q124683827|Q124683827]] | [[G. Cairenius]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6597 | [[:d:Q124691095|Q124691095]] | [[Batia Holin]] | [[Holon]] | 1953-01-22 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:בתיה הולין בתערוכה בנחל עוז. צילום - נחום הולין.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6598 | [[:d:Q124745108|Q124745108]] | [[Concepció Tor Barris]] | [[Xirona]] | 1926 | [[España]] | 2015-12-27 | |- | style='text-align:right'| 6599 | [[:d:Q124749850|Q124749850]] | [[Meli Petersson Ellafi]] | | 1988-11-05 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Meli Petersson Ellafi in 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6600 | [[:d:Q124788603|Q124788603]] | [[Jeanne Hermans]] | [[Gante]] | 1854-12-14 | [[Bélxica]] | 1934-07-02 | |- | style='text-align:right'| 6601 | [[:d:Q124791322|Q124791322]] | [[Sandim Mendes]] | [[Rotterdam]] | 1986 | [[Cabo Verde]]<br/>[[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6602 | [[:d:Q124796140|Q124796140]] | [[Shiraz Grinbaum]] | [[Tel Aviv]] | 1979-03-07 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6603 | [[:d:Q124796143|Q124796143]] | [[Yoana Blikman]] | [[París]] | 1989-05-26 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Yoana Blikman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6604 | [[:d:Q124807380|Q124807380]] | [[Zhong Lin]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6605 | [[:d:Q124815548|Q124815548]] | [[Lisa Kohl]] | [[Luxemburgo (cidade)|Luxemburgo]] | 1988 | [[Luxemburgo]] | | |- | style='text-align:right'| 6606 | [[:d:Q124835616|Q124835616]] | [[Lydia Allison Fucsko]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6607 | [[:d:Q124851198|Q124851198]] | [[Wara Vargas Lara]] | [[Departamento de Cochabamba]] | 1977-02-24 | [[Bolivia]] | | |- | style='text-align:right'| 6608 | [[:d:Q124937604|Q124937604]] | [[Piper Ferguson]] | [[Petaluma]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6609 | [[:d:Q124969636|Q124969636]] | [[Inka Cresswell]] | | | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:24 03 07 BLUE LEADERS ByPixelshake-069 (53574988999).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6610 | [[:d:Q124977494|Q124977494]] | [[Marthe Nadar]] | [[8º distrito de París]] | 1912-05-08 | [[Francia]] | 1948-06-08 | |- | style='text-align:right'| 6611 | [[:d:Q124978213|Q124978213]] | [[Arlette Rosa-Lameynardie]] | [[París]] | 1930-06-10 | [[Francia]] | 2024-02-10 | |- | style='text-align:right'| 6612 | [[:d:Q124985177|Q124985177]] | [[Margaret Chute]] | | 1896 | [[Reino Unido]] | 1948 | |- | style='text-align:right'| 6613 | [[:d:Q125002686|Q125002686]] | [[Anne-Mette Kruse]] | | 1940s | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 6614 | [[:d:Q125024219|Q125024219]] | [[Inbal Abergil]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6615 | [[:d:Q125026800|Q125026800]] | [[Barbara Peacock]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Barb Prague.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6616 | [[:d:Q125055142|Q125055142]] | [[Li Naewiger]] | | 1917 | [[República Democrática Alemá]] | 1986 | |- | style='text-align:right'| 6617 | [[:d:Q125097220|Q125097220]] | [[Susan Wood]] | | 1932-03-25 | | | |- | style='text-align:right'| 6618 | [[:d:Q125294484|Q125294484]] | [[Silvia Catalán]] | [[Pamplona]] | | [[España]] | | [[Ficheiro:Silvia Catalán fotógrafa (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6619 | [[:d:Q125337463|Q125337463]] | [[Lou Romboy]] | [[Múnic]] | 1962 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6620 | [[:d:Q125397495|Q125397495]] | [[Edwige Razafy]] | | 1919 | [[Madagascar]] | 1988-04-22 | |- | style='text-align:right'| 6621 | [[:d:Q125455801|Q125455801]] | [[Minnie E. Neal]] | | 1858 | [[Estados Unidos de América]] | 1945 | [[Ficheiro:Minnie E. Neal (Women ambassadors abroad, 1914).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6622 | [[:d:Q125472921|Q125472921]] | [[Kristiina Mäenpää]] | [[Tampere]] | 1990 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 6623 | [[:d:Q125483808|Q125483808]] | [[Debora Ruppert]] | | | | | [[Ficheiro:202207 DeboraRuppert-©JacobiaDahm-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6624 | [[:d:Q125500061|Q125500061]] | [[Cettina Vicenzino]] | | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 6625 | [[:d:Q125540793|Q125540793]] | [[Elsbeth Kurasch]] | | 19th century | [[Imperio Alemán]]<br/>[[República de Weimar]]<br/>[[Alemaña nazi]] | 20th century | [[Ficheiro:DLR LVG CVI HansAlbers.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6626 | [[:d:Q125657167|Q125657167]] | [[Ida Esbra]] | [[Ámsterdam]] | 1927 | [[Colombia]] | 2009 | |- | style='text-align:right'| 6627 | [[:d:Q125807968|Q125807968]] | [[Bisera Videnova]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | 1966-11-10 | [[Bulgaria]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6628 | [[:d:Q125810297|Q125810297]] | [[Laura Torrijos-Bescós]] | [[Huesca]] | 2000-03-24 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6629 | [[:d:Q125884220|Q125884220]] | [[Samantha Dietmar]] | | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 6630 | [[:d:Q125906561|Q125906561]] | [[Elizaveta Porodina]] | [[Moscova]] | 1987 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 6631 | [[:d:Q125925339|Q125925339]] | [[E M Gardner]] | [[New Haven, Connecticut|New Haven]] | 1882-09-30 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1959 | [[Ficheiro:EM Gardner Mid Devon bi-election (sq cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6632 | [[:d:Q125940485|Q125940485]] | [[Sebiha Öztaş]] | [[Rotterdam]] | 1988 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6633 | [[:d:Q125972066|Q125972066]] | [[Lis Carpelan]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6634 | [[:d:Q125976168|Q125976168]] | [[Petra Tiirikkala]] | | 1894-04-05 | | 1984-04-29 | [[Ficheiro:Valokuvaaja Petra Tiirikkala 1970 (HK7155-109-70-1).tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6635 | [[:d:Q125988937|Q125988937]] | [[Jay Hoops]] | | 1919 | | 2004 | |- | style='text-align:right'| 6636 | [[:d:Q125989453|Q125989453]] | [[Soile Tirilä]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6637 | [[:d:Q125999466|Q125999466]] | [[Goni Riskin]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6638 | [[:d:Q126005901|Q126005901]] | [[Moron Non]] | [[Kawagoe]] | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 6639 | [[:d:Q126102684|Q126102684]] | [[Melissa Araya]] | | 1989-10-15 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 6640 | [[:d:Q126116391|Q126116391]] | [[Nada Orel]] | [[Zagreb]] | 1939-08-09 | | | |- | style='text-align:right'| 6641 | [[:d:Q126164161|Q126164161]] | [[Toya Legido]] | [[Albacete]] | 1968 | [[España]] | | [[Ficheiro:Toya Legido García.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6642 | [[:d:Q126164442|Q126164442]] | [[Scarlett Coten]] | [[Francia]] | 1959 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 6643 | [[:d:Q126171875|Q126171875]] | [[Nadia Martín]] | [[As Palmas de Gran Canaria]] | 1995 | | | |- | style='text-align:right'| 6644 | [[:d:Q126185157|Q126185157]] | [[Susanne Page]] | | 1938-03-03 | | 2024-05-13 | |- | style='text-align:right'| 6645 | [[:d:Q126192707|Q126192707]] | [[Pilar Albajar]] | [[Huesca]] | 1948 | [[España]] | | [[Ficheiro:Pilar Albajar.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6646 | [[:d:Q126193267|Q126193267]] | [[Lena Carlsson]] | | 1943-06-14 | [[Suecia]] | 2003-06-14 | |- | style='text-align:right'| 6647 | [[:d:Q126279020|Q126279020]] | [[Laura Lasinsky]] | | 1844-01-20 | | 1919-11-27 | |- | style='text-align:right'| 6648 | [[:d:Q126283482|Q126283482]] | [[Bettina Katzenstein]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6649 | [[:d:Q126364737|Q126364737]] | [[Eva Klasson]] | [[Brämhult]] | 1947 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 6650 | [[:d:Q126365111|Q126365111]] | [[Martha Huber-Villiger]] | [[Wettinge]] | 1926 | [[Suíza]] | 2017 | |- | style='text-align:right'| 6651 | [[:d:Q126365938|Q126365938]] | [[Ana Esquível]] | | 1936 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 6652 | [[:d:Q126370919|Q126370919]] | [[Ida Nyman]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6653 | [[:d:Q126391474|Q126391474]] | [[Chloé Quenum]] | [[París]] | 1983 | [[Francia]]<br/>[[Benín]] | | |- | style='text-align:right'| 6654 | [[:d:Q126442934|Q126442934]] | [[Fat B]] | [[Cotonou]]<br/>[[Benín]] | 1998-08-06 | [[Benín]] | | [[Ficheiro:Rappeuse béninois.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6655 | [[:d:Q126477438|Q126477438]] | [[Bruna Polimeni]] | | 1934 | | | |- | style='text-align:right'| 6656 | [[:d:Q126480088|Q126480088]] | [[Verena Winkelmann]] | | 1973 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 6657 | [[:d:Q126486490|Q126486490]] | [[Catharina Gotby]] | | 1955 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 6658 | [[:d:Q126597836|Q126597836]] | [[Hulda Amanda Leverin]] | | 1855 | [[Suecia]] | 1916 | |- | style='text-align:right'| 6659 | [[:d:Q126599200|Q126599200]] | [[Hagar Bader]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6660 | [[:d:Q126716533|Q126716533]] | [[Lilly Ebstein]] | [[Wrocław]] | 1897-04-07 | [[Alemaña]] | 1966-06-05 | |- | style='text-align:right'| 6661 | [[:d:Q126871366|Q126871366]] | [[Nessa Eull]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6662 | [[:d:Q126871368|Q126871368]] | [[Darla Sondrol]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6663 | [[:d:Q126871369|Q126871369]] | [[Jane Hartman]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6664 | [[:d:Q126947718|Q126947718]] | [[Yan Wang Preston]] | [[Henan]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 6665 | [[:d:Q126982760|Q126982760]] | [[Maia Flore]] | | 1988 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 6666 | [[:d:Q126986415|Q126986415]] | [[Gertrud Vogler]] | [[Valais]] | 1936-12 | [[Suíza]] | 2018-01-30 | |- | style='text-align:right'| 6667 | [[:d:Q127164496|Q127164496]] | [[Liana John]] | [[São Paulo]] | 1958-02-07 | [[Brasil]] | 2021-07-23 | |- | style='text-align:right'| 6668 | [[:d:Q127293201|Q127293201]] | [[Maribel Longueira]] | [[A Coruña]] | 1951 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6669 | [[:d:Q127331241|Q127331241]] | [[Lena Böklin]] | | 1915-12-13 | [[Suecia]] | 1978-12-30 | |- | style='text-align:right'| 6670 | [[:d:Q127432754|Q127432754]] | [[Rosalind Maingot]] | [[Brisbane]] | 1894 | | 1947<br/>1957 | |- | style='text-align:right'| 6671 | [[:d:Q127509082|Q127509082]] | [[Zlata Vucelić]] | [[Požega]] | | [[República Federal Socialista de Iugoslavia]]<br/>[[Croacia]] | | |- | style='text-align:right'| 6672 | [[:d:Q127592081|Q127592081]] | [[Hildegard Ruoff]] | [[Stuttgart]] | 1919 | [[Alemaña]] | 2020 | |- | style='text-align:right'| 6673 | [[:d:Q127599502|Q127599502]] | [[Annabella Balduvino]] | [[San Carlos]] | 1948-04-21 | [[Uruguai]] | | [[Ficheiro:Annabella Balduvino.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6674 | [[:d:Q127662613|Q127662613]] | [[Jaklin Romine]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6675 | [[:d:Q127691768|Q127691768]] | [[Lorraine Turci]] | [[Mont-Saint-Martin]] | 1981 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Portrait de Lorraine Turci.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6676 | [[:d:Q127703073|Q127703073]] | [[Sylvia de Swaan]] | [[Chernivtsi]] | 1941 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Romanía]]<br/>[[Ucraína]] | 2023-12-07 | [[Ficheiro:Sylvia de Swaan @ "In Transition - Cultural Identities in the Age of Transnational and Transcultural Flux", Ural State University, Yekaterinburg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6677 | [[:d:Q127828934|Q127828934]] | [[Kathy Willens]] | | 1949-12-08 | | 2024-07-16 | |- | style='text-align:right'| 6678 | [[:d:Q128032262|Q128032262]] | [[فدوى روحانا]] | [[Isfiya]] | | [[Estado de Palestina]] | | |- | style='text-align:right'| 6679 | [[:d:Q128035380|Q128035380]] | [[Amalia Sperandio]] | [[Corfú, Corfú|Corfú]] | 1854 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1948-07-16 | [[Ficheiro:Amalia Sperandio Ritratto.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6680 | [[:d:Q128800416|Q128800416]] | [[Mine Kasapoğlu]] | | 1979 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 6681 | [[:d:Q128829875|Q128829875]] | [[Shir Musan]] | | 1993-03-17 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:שיר מוסן.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6682 | [[:d:Q129176077|Q129176077]] | [[Sara Sánchez]] | [[Madrid]] | 1980-12-04 | [[España]] | | [[Ficheiro:Sara Sánchez Calvo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6683 | [[:d:Q129259103|Q129259103]] | [[Camille Farrah Lenain]] | [[París]] | 1990 | [[Francia]]<br/>[[Alxeria]] | | |- | style='text-align:right'| 6684 | [[:d:Q129514687|Q129514687]] | [[Lilith Kampffmeyer]] | [[Dachau]] | 1997 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6685 | [[:d:Q129634847|Q129634847]] | [[Emma Sarpaniemi]] | [[Helsinqui]] | 1993 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 6686 | [[:d:Q129812205|Q129812205]] | [[Карпачёва Евгения Анатольевна]] | | | | | [[Ficheiro:2022-02-18. Открытие персональной выставки Виктора Черемисина «Для Глаз и для Сердца» DSC 1674 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6687 | [[:d:Q130006942|Q130006942]] | [[Hildegard Wegner]] | [[Winsen]] | 1927-04-15 | [[Alemaña]] | 2014 | [[Ficheiro:Hildegard Wegner - Ausstellungseröffnung im KUBUS am 01.08.2004 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6688 | [[:d:Q130006950|Q130006950]] | [[Ilse Paul]] | | | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6689 | [[:d:Q130014114|Q130014114]] | [[Anaïs Gallagher]] | [[Portland Hospital]] | 2000-01-27 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 6690 | [[:d:Q130210639|Q130210639]] | [[Laelia Goehr]] | [[Kíiv]] | 1908 | | 2002 | |- | style='text-align:right'| 6691 | [[:d:Q130214276|Q130214276]] | [[Franzi Kreis]] | | 1991-11-29 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 6692 | [[:d:Q130251629|Q130251629]] | [[Suzanne Tranchant]] | [[7º distrito de París]] | 1861-09-15 | [[Francia]] | 1942-12-24 | |- | style='text-align:right'| 6693 | [[:d:Q130259408|Q130259408]] | [[Ana Amado]] | [[Ferrol]] | 1975 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6694 | [[:d:Q130294437|Q130294437]] | [[Else Petersen]] | [[Tórshavn]] | 1854-06-22 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1927-01-12 | |- | style='text-align:right'| 6695 | [[:d:Q130295468|Q130295468]] | [[Renata Rakolcai]] | [[Székesfehérvár]] | 1972 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6696 | [[:d:Q130295802|Q130295802]] | [[Nicole Kramm]] | [[Santiago de Chile]] | 1990-02-13 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 6697 | [[:d:Q130295962|Q130295962]] | [[Waheeda Malullah]] | [[Al-Muharraq|Al Muharraq]] | 1978-08-19 | [[Bahrain]] | | |- | style='text-align:right'| 6698 | [[:d:Q130304176|Q130304176]] | [[Charlee Brodsky]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6699 | [[:d:Q130317743|Q130317743]] | [[Tuul Morandi]] | | 1980-09-27 | [[Francia]]<br/>[[Mongolia]] | | |- | style='text-align:right'| 6700 | [[:d:Q130323814|Q130323814]] | [[Liza Buturlin]] | | | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6701 | [[:d:Q130344621|Q130344621]] | [[Gloria Rodriguez Calero]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6702 | [[:d:Q130526535|Q130526535]] | [[Karolina Wojtas]] | [[Jarosław]] | 1996 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6703 | [[:d:Q130537650|Q130537650]] | [[Sandra Rocha]] | [[Azores]] | 1974-05-24<br/>1974 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 6704 | [[:d:Q130571082|Q130571082]] | [[Liliana Miraglia]] | [[Guayaquil]] | 1952 | [[Ecuador]] | | |- | style='text-align:right'| 6705 | [[:d:Q130603011|Q130603011]] | [[Emily Sandifer]] | [[Idaho Falls]] | 1985-01-17 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6706 | [[:d:Q130640365|Q130640365]] | [[Sabine van Wechem]] | | 1983 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Freelancersfestival 2018 (28120559067).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6707 | [[:d:Q130662278|Q130662278]] | [[Jenny E. Ross]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6708 | [[:d:Q130706992|Q130706992]] | [[Amalie Motander]] | | 1815-05-17 | [[Suecia]] | 1889-05-16 | |- | style='text-align:right'| 6709 | [[:d:Q130707264|Q130707264]] | [[Amanda Hinault]] | [[Rennes]] | | | | [[Ficheiro:LGBT Pride Rennes (14666708410).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6710 | [[:d:Q130707319|Q130707319]] | [[Julie Cotinaud]] | | | | | [[Ficheiro:Mamiya RZ67 Pro II en action (34132012892).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6711 | [[:d:Q130710807|Q130710807]] | [[Dominique Cerf]] | [[Bitche]] | 1957 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 6712 | [[:d:Q130716585|Q130716585]] | [[Shiri Ben Ari]] | [[Ashdod]] | 1974-10-10 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6713 | [[:d:Q130717600|Q130717600]] | [[Dagmar Eriksén]] | | 1866-12-02 | [[Suecia]] | 1929-08-17 | |- | style='text-align:right'| 6714 | [[:d:Q130737143|Q130737143]] | [[Amelia Magro]] | | 1937-04-19 | [[Suíza]] | 2003-12-24 | |- | style='text-align:right'| 6715 | [[:d:Q130752444|Q130752444]] | [[Ley Uwera]] | [[Goma (Q204381)|Goma]] | 1989-12-09 | [[República Democrática do Congo]] | | [[Ficheiro:Ley Uwera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6716 | [[:d:Q130793449|Q130793449]] | [[Tina Lechner]] | [[St. Pölten]] | 1981 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 6717 | [[:d:Q131061031|Q131061031]] | [[Sydelle Willow Smith]] | [[Xohanesburgo]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 6718 | [[:d:Q131191313|Q131191313]] | [[Adina Wolman]] | | 2000-08-16 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6719 | [[:d:Q131304483|Q131304483]] | [[Harriette Kershaw Leiding]] | [[Sewanee]] | 1874-06-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1948-03-20 | |- | style='text-align:right'| 6720 | [[:d:Q131324686|Q131324686]] | [[Lucie Čižmářová]] | | 20th century | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Čižmářová Příbrský 2023.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6721 | [[:d:Q131339469|Q131339469]] | [[Emma Holland]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 6722 | [[:d:Q131341070|Q131341070]] | [[Erzsébet Hámori]] | [[Budapest]] | 1927-03-30 | [[Hungría]] | 2021-03-23 | [[Ficheiro:Hámori Erzsébet, 1990.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6723 | [[:d:Q131343682|Q131343682]] | [[Heidi Vanderbilt]] | | 1948-07-20 | | 2021-01-31 | |- | style='text-align:right'| 6724 | [[:d:Q131387000|Q131387000]] | [[Maheder Haileselassie]] | [[Adís Abeba]] | 1990 | [[Etiopía]] | | [[Ficheiro:Maheder Haileselassie self portrait.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6725 | [[:d:Q131388273|Q131388273]] | [[Claudia Frontino]] | [[Mollet del Vallès]] | 1989 | | | [[Ficheiro:Autoretrat de la fotògrafa i periodista Claudia Frontino.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6726 | [[:d:Q131389569|Q131389569]] | [[Danielle Cantor]] | | 1994 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6727 | [[:d:Q131416424|Q131416424]] | [[Emilia Bergmark-Jiménez]] | | 1982 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 6728 | [[:d:Q131421364|Q131421364]] | [[Judit Coma Palou]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6729 | [[:d:Q131421965|Q131421965]] | [[Fredrika Ekman Wintzell]] | | 1872-01-31 | [[Suecia]] | 1936-11-01 | |- | style='text-align:right'| 6730 | [[:d:Q131440787|Q131440787]] | [[Vesna Pavlović]] | [[Kladovo]] | 1970 | [[Serbia]] | | |- | style='text-align:right'| 6731 | [[:d:Q131444871|Q131444871]] | [[Rachel Handlin]] | | 1995 | | | |- | style='text-align:right'| 6732 | [[:d:Q131457454|Q131457454]] | [[Pecsics Mária]] | [[Budapest]] | 1973-01-05 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Pecsics Mária.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6733 | [[:d:Q131462590|Q131462590]] | [[Berta Engels]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6734 | [[:d:Q131469190|Q131469190]] | [[Candacy Taylor]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6735 | [[:d:Q131514838|Q131514838]] | [[Verena Rempel]] | [[Würzburg]] | 1976 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Verena Rempel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6736 | [[:d:Q131544785|Q131544785]] | [[Michaela Vostalová]] | | 1983-10-29 | | | |- | style='text-align:right'| 6737 | [[:d:Q131560870|Q131560870]] | [[Mateja Trunk Hrvatin]] | | | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 6738 | [[:d:Q131563580|Q131563580]] | [[Aleksandra Pelko Jamnik]] | | | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 6739 | [[:d:Q131572859|Q131572859]] | [[Nicole Giesa]] | | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 6740 | [[:d:Q131581315|Q131581315]] | [[Barbara Rohm]] | [[Goslar]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 6741 | [[:d:Q131584153|Q131584153]] | [[Ana Herranz Gallastegi]] | [[Elorrio]] | 1958-11-15 | | | [[Ficheiro:Ana Herranz 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6742 | [[:d:Q131597558|Q131597558]] | [[Carla Filipe]] | [[Vila Nova da Barquinha]] | 1973 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 6743 | [[:d:Q131612203|Q131612203]] | [[Alice Longstaff]] | | 1907-05-16 | [[Reino Unido]] | 1992-01-10 | |- | style='text-align:right'| 6744 | [[:d:Q131613985|Q131613985]] | [[Iris Kiya]] | [[A Paz]] | 1990 | [[Bolivia]] | | |- | style='text-align:right'| 6745 | [[:d:Q131621756|Q131621756]] | [[Danielle Lozeau]] | [[Leominster]] | 1987-08-22 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6746 | [[:d:Q131625438|Q131625438]] | [[Tamar Tsiklauri]] | | | [[Xeorxia]] | | |- | style='text-align:right'| 6747 | [[:d:Q131677492|Q131677492]] | [[Antonia Jacobsen]] | [[Hildesheim]] | 20th century | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Verf 08.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6748 | [[:d:Q131758917|Q131758917]] | [[Hanna Wallin]] | [[Halmstad]] | 1870-07-21 | [[Suecia]] | 1922-04-16 | |- | style='text-align:right'| 6749 | [[:d:Q131828596|Q131828596]] | [[Camille Gharbi]] | | 1984 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 6750 | [[:d:Q131909689|Q131909689]] | [[Chloe Sherman]] | [[Nova York]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Chloe Sherman Photographer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6751 | [[:d:Q131927849|Q131927849]] | [[Nielsine Zehngraf]] | [[Randers]] | 1848-12-03 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1932-06-12 | |- | style='text-align:right'| 6752 | [[:d:Q131934421|Q131934421]] | [[Wilma Nyari]] | | 1962-07-15 | | | |- | style='text-align:right'| 6753 | [[:d:Q132092757|Q132092757]] | [[Rosemary Grimble]] | [[Atol Tarawa]] | 1917-01 | | 2013-04-22 | |- | style='text-align:right'| 6754 | [[:d:Q132126197|Q132126197]] | [[愛羅]] | [[Taitung City]] | 1968-07-23 | [[Taiwán]] | | |- | style='text-align:right'| 6755 | [[:d:Q132175771|Q132175771]] | [[Tiku Kobiashvili]] | | 2002-11-20 | [[Xeorxia]] | | |- | style='text-align:right'| 6756 | [[:d:Q132189690|Q132189690]] | [[Tony Dočekal]] | [[Ámsterdam (Q9899)|Ámsterdam]] | 1992 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6757 | [[:d:Q132205224|Q132205224]] | [[Nancy Bulkeley]] | | 1913 | | 1988 | |- | style='text-align:right'| 6758 | [[:d:Q132223578|Q132223578]] | [[Efrat Eshel]] | [[Givat Haim (Ihud)]] | 1968 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6759 | [[:d:Q132227562|Q132227562]] | [[Madame Fritz]] | | 1807-03-14 | | 1876-05-28 | |- | style='text-align:right'| 6760 | [[:d:Q132237183|Q132237183]] | [[Anne Morgenstern]] | | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 6761 | [[:d:Q132405493|Q132405493]] | [[Sara Buijskes]] | | 1886 | [[Suráfrica]] | 1970 | |- | style='text-align:right'| 6762 | [[:d:Q132457153|Q132457153]] | [[Margaret Tomlinson]] | | 1905-09-20 | [[Reino Unido]] | 1997-10-09 | |- | style='text-align:right'| 6763 | [[:d:Q132529664|Q132529664]] | [[Mayeli Villalba]] | | | [[Paraguai]] | | |- | style='text-align:right'| 6764 | [[:d:Q132561968|Q132561968]] | [[Nerea Garaizar Velasco]] | | | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 6765 | [[:d:Q132563046|Q132563046]] | [[Антонія Зоряна Шелепило]] | [[Hrymailiv]] | 1988-02-03 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 6766 | [[:d:Q132579408|Q132579408]] | [[Amy Schoeman]] | | 1942-07-03 | [[Namibia]] | | |- | style='text-align:right'| 6767 | [[:d:Q132716843|Q132716843]] | [[Dafna Gazit]] | | 1971 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 6768 | [[:d:Q132733473|Q132733473]] | [[Sophie Thun]] | | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 6769 | [[:d:Q132774896|Q132774896]] | [[Johanna-Maria Fritz]] | | 1994-04-15 | | | |- | style='text-align:right'| 6770 | [[:d:Q132786197|Q132786197]] | [[Trudy Hayes]] | [[Deep Well Station]] | 1912-08-28 | [[Australia]] | 2011 | [[Ficheiro:Trudy Hayes 305.tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6771 | [[:d:Q132860786|Q132860786]] | [[Daro Sulakauri]] | | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 6772 | [[:d:Q132891448|Q132891448]] | [[Rebekah Gaillard]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6773 | [[:d:Q132979751|Q132979751]] | [[Marie-Noëlle Bastin]] | [[Liexa]] | 1961-12-21 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 6774 | [[:d:Q133219473|Q133219473]] | [[Gretchen Van Tassel]] | [[Nova York]] | 1918-02-04 | | 2011-01-11 | |- | style='text-align:right'| 6775 | [[:d:Q133251348|Q133251348]] | [[Léontine Permeke]] | [[Poperinge]] | 1858-09-17 | [[Bélxica]] | 1923-06-18 | [[Ficheiro:LéontinePermeke.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6776 | [[:d:Q133269659|Q133269659]] | [[Mary E Steele]] | | 1880-04-13 | | 1974-11-10 | |- | style='text-align:right'| 6777 | [[:d:Q133277518|Q133277518]] | [[Nati Cuevas Zugazagotia]] | [[Bilbao]] | 1950 | [[España]] | | [[Ficheiro:Nati Cuevas Zugazagoitia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6778 | [[:d:Q133280783|Q133280783]] | [[Elizabeth Higgins]] | [[Stamford]] | 1828 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1899 | |- | style='text-align:right'| 6779 | [[:d:Q133297481|Q133297481]] | [[Ashkhen Aristakyan]] | | | [[Imperio Ruso]] | | |- | style='text-align:right'| 6780 | [[:d:Q133391509|Q133391509]] | [[Alicia Benavides]] | [[Arequipa]] | 1938 | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 6781 | [[:d:Q133413888|Q133413888]] | [[Barbara Meffert]] | | 1937-08-30 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | 2014 | |- | style='text-align:right'| 6782 | [[:d:Q133457071|Q133457071]] | [[Jessica Earnshaw]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6783 | [[:d:Q133505233|Q133505233]] | [[Susan kae Grant]] | | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 6784 | [[:d:Q133571872|Q133571872]] | [[Agnieszka Rodowicz]] | | 20th century | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 6785 | [[:d:Q133581186|Q133581186]] | [[Julie Balagué]] | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 6786 | [[:d:Q133646116|Q133646116]] | [[Christine Stephan-Brosch]] | | 1939 | [[República Democrática Alemá]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6787 | [[:d:Q133698010|Q133698010]] | [[Daphne Channa Horn]] | [[Groninga|Groninga - Groningen]] | 1975-09-03 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6788 | [[:d:Q133698053|Q133698053]] | [[Hilkka Uomala]] | [[Riihimäki]] | 1922-02-09 | | 1996-11-23 | [[Ficheiro:Photographer Hilkka Uomala in the kitchen in March 1959 (JOKAVIU2C012-1).tif|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6789 | [[:d:Q133698820|Q133698820]] | [[Renate Billensteiner]] | [[Viena]] | 1960 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Renate Billensteiner 2024 BHO-0726.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6790 | [[:d:Q133734418|Q133734418]] | [[Molly Riley]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 6791 | [[:d:Q133745783|Q133745783]] | [[Marie-Georgette Mousel]] | [[Esch-sur-Alzette]] | 1933-04-24 | [[Luxemburgo]] | | |- | style='text-align:right'| 6792 | [[:d:Q133818020|Q133818020]] | [[Gerlinde Miesenböck]] | | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 6793 | [[:d:Q133844663|Q133844663]] | [[Brigitte Voigt]] | | 1934 | [[República Democrática Alemá]] | 2025-03-28 | |- | style='text-align:right'| 6794 | [[:d:Q133846022|Q133846022]] | [[Dorothy Hosmer]] | | 1911-04-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2008-04-29 | |- | style='text-align:right'| 6795 | [[:d:Q133846816|Q133846816]] | [[Pauline Bates Brown]] | [[Garber]] | 1901-03-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1963-02-04 | |- | style='text-align:right'| 6796 | [[:d:Q133856762|Q133856762]] | [[Ramona Schacht]] | | 1989 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 6797 | [[:d:Q133866626|Q133866626]] | [[Michelle Baikie]] | [[Happy Valley-Goose Bay]] | 1964 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 6798 | [[:d:Q133871446|Q133871446]] | [[Ayo Tsalithaba]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6799 | [[:d:Q133894474|Q133894474]] | [[Sophie Elgort]] | | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 6800 | [[:d:Q133897131|Q133897131]] | [[Nancy Wong]] | [[Provincia de Cantón]] | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Woman with Yorkshire terrier.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6801 | [[:d:Q134005661|Q134005661]] | [[Susanne Wahlström (Photographer)]] | | 1963-04-04 | | | |- | style='text-align:right'| 6802 | [[:d:Q134085377|Q134085377]] | [[Catherine Ebser]] | | 1982-07-22 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 6803 | [[:d:Q134087996|Q134087996]] | [[Pilar Sepúlveda Souvrier]] | [[Baza]] | 1898 | [[España]] | 1995 | |- | style='text-align:right'| 6804 | [[:d:Q134220915|Q134220915]] | [[Johanna Roos]] | [[Pärnu]] | 2001-07-21 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Johanna Roos.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6805 | [[:d:Q134382590|Q134382590]] | [[Rosalba Bustamante]] | [[Estado de Oaxaca|Oaxaca]] | | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 6806 | [[:d:Q134428938|Q134428938]] | [[Edie Baskin]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6807 | [[:d:Q134483633|Q134483633]] | [[Sabine Jaccard]] | [[Vitry-sur-Seine]] | 1971-09-06 | [[Francia]]<br/>[[Suíza]] | | [[Ficheiro:Sabine Jaccard-2025 par Béatrice Cafiéri".jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6808 | [[:d:Q134547861|Q134547861]] | [[Val Souza]] | [[São Paulo]] | 1985 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 6809 | [[:d:Q134588368|Q134588368]] | [[Anne Reitsma]] | | | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6810 | [[:d:Q134588602|Q134588602]] | [[Valerie Kuypers]] | [[Delft]] | 1976-02-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 6811 | [[:d:Q134589609|Q134589609]] | [[Marija Bavec]] | | 1904 | [[Iugoslavia]] | 1985 | [[Ficheiro:Ateljejski portret Marije Bavec, nastal okrog 1934.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6812 | [[:d:Q134611402|Q134611402]] | [[Karin Kainer]] | | | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Karin Kainer 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6813 | [[:d:Q134789155|Q134789155]] | [[Camila Chaín]] | [[Barranquilla]] | 1979 | [[Colombia]] | | |- | style='text-align:right'| 6814 | [[:d:Q134980532|Q134980532]] | [[Arja Lento]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 6815 | [[:d:Q134985030|Q134985030]] | [[Lorie Shaull]] | | | | | |} {{Wikidata list end}} [[Categoría:Wikipedia:Listas de mulleres con datos de Wikidata]] g5jovlpeydv8u9vkewkzrop8ps8gefz 4 410455 7105250 7100221 2025-06-24T07:44:01Z ListeriaBot 65707 Wikidata list updated [V2] 7105250 wikitext text/x-wiki Esta é unha '''lista de xuízas''', segundo os datos que constan en [[Wikidata]]: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?date ?yob ?yod (COUNT(distinct ?sitelink) as ?count) WHERE { ?item wdt:P21 wd:Q6581072 . ?item wdt:P106 wd:Q16533 . ?item wdt:P31 wd:Q5 . ?sitelink schema:about ?item . OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob . BIND(YEAR(?dob) as ?yob) } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod . BIND(YEAR(?dod) as ?yod) } } GROUP BY ?item ?date ?yob ?yod ORDER BY ?date |sort=569 |columns=number:#,item:elemento,label:Nome,p19,p569,p27,p570,P18 |thumb=150 |links=red }} {| class='wikitable sortable' ! # ! elemento ! Nome ! lugar de nacemento ! data de nacemento ! país de nacionalidade ! data de falecemento ! imaxe |- | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q7212|Q7212]] | [[Pauline Newman]] | [[Nova York]] | 1927-06-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Circuit judge newman.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q11105|Q11105]] | [[Elena Kagan]] | [[Nova York]] | 1960-04-28 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Elena Kagan Official SCOTUS Portrait (2013).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q11107|Q11107]] | [[Sonia Sotomayor]] | [[Bronx]] | 1954-06-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sonia Sotomayor 7 in robe, 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q11116|Q11116]] | [[Ruth Bader Ginsburg]] | [[Brooklyn]] | 1933-03-15 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-09-18 | [[Ficheiro:Ruth Bader Ginsburg official SCOTUS portrait (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q11132|Q11132]] | [[Sandra Day O'Connor]] | [[El Paso, Texas|El Paso]] | 1930-03-26 | [[Estados Unidos de América]] | 2023-12-01 | [[Ficheiro:Sandra Day O'Connor crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q49032|Q49032]] | [[Annette Abbott Adams]] | [[Prattville]] | 1877-03-12 | [[Estados Unidos de América]] | 1956-10-26 | [[Ficheiro:Annette Abbott Adams.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q49672|Q49672]] | [[Loretta Preska]] | [[Albany, Nova York|Albany]] | 1949-01-07 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Loretta A. Preska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q58075|Q58075]] | [[Antonella Mularoni]] | [[Cidade de San Marino]] | 1961-09-27 | [[San Marino]] | | [[Ficheiro:Antonella Mularoni.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q65397|Q65397]] | [[إليزابيث شفارتسهاوبت]] | [[Frankfurt]] | 1901-01-07 | [[Alemaña]] | 1986-10-30<br/>1986-10-29 | [[Ficheiro:Elisabeth Schwarzhaupt (1901-1986) (12484331724).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q72551|Q72551]] | [[Jutta Limbach]] | [[Berlín]] | 1934-03-27 | [[Alemaña]] | 2016-09-10 | [[Ficheiro:Jutta Limbach.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q75697|Q75697]] | [[Ina Rama]] | [[Durrës]] | 1972-11-21 | [[Albania]] | | [[Ficheiro:Ina Rama, General Prosecutor of Albania (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q76324|Q76324]] | [[Juli Zeh]] | [[Bonn]] | 1974-06-30 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Juli Zeh Leipziger Buchmesse 2016.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q83019|Q83019]] | [[Carmen Lúcia]] | [[Montes Claros]] | 1954-04-19 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Cármen Lúcia em outubro de 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q84526|Q84526]] | [[Maria Berger]] | [[Perg]] | 1956-08-19 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Berger Maria Passbild.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q84581|Q84581]] | [[Malu Dreyer]] | [[Neustadt an der Weinstraße]] | 1961-02-06 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:2023-06-05 Event, Konferenz, re-publica 1DX 5688 by Stepro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q85949|Q85949]] | [[Marion Yorck von Wartenburg]] | [[Berlín]] | 1904-06-14 | [[Alemaña]]<br/>[[Reich Alemán]] | 2007-04-13 | |- | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q85970|Q85970]] | [[Edith Hahn Beer]] | [[Viena]] | 1914-01-24 | [[Austria]]<br/>[[Israel]] | 2009-03-17 | |- | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q87586|Q87586]] | [[Claudia Kahr]] | [[Graz]] | 1955-09-30 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Claudia Kahr.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q88332|Q88332]] | [[Monika Harms]] | [[Berlín]] | 1946-09-29 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q92461|Q92461]] | [[Christina Stresemann]] | [[Berlín]] | 1957-12-18 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q97680|Q97680]] | [[Ingrid Schmidt]] | [[Bürstadt]] | 1955-12-25 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q98126|Q98126]] | [[Marie Munk]] | [[Berlín]] | 1885-07-04 | [[Alemaña]] | 1978-01-17 | [[Ficheiro:Gedenktafel Auguste-Viktoria-Str 64 (Wilm) Marie Munk (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q99414|Q99414]] | [[Gertrude Lübbe-Wolff]] | [[Weitensfeld im Gurktal]] | 1953-01-31 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q99520|Q99520]] | [[Christine Hohmann-Dennhardt]] | [[Leipzig]] | 1950-04-30 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q101872|Q101872]] | [[Susanne Baer]] | [[Saarbrücken]] | 1964-02-16 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Susanne Baer 2014(cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q103111|Q103111]] | [[Lerke Osterloh]] | [[Wüsting railway station]] | 1944-09-29 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q103616|Q103616]] | [[Evelyn Haas]] | [[Hannover]] | 1949-04-07 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q105696|Q105696]] | [[Karin Graßhof]] | [[Kiel]] | 1937-06-25 | [[Alemaña]] | 2025-06-10 | [[Ficheiro:Karin Graßhof, 1989 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q106322|Q106322]] | [[Andrea Claßen]] | [[Krefeld]] | 1955-09-26 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q107565|Q107565]] | [[Erna Scheffler]] | [[Wrocław]] | 1893-09-21 | [[Alemaña]] | 1983-05-22 | |- | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q108996|Q108996]] | [[Kathrin Giese]] | [[Neubrandenburg]] | 1961 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q109532|Q109532]] | [[Angelika Nussberger]] | [[Múnic]] | 1963-06-01 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q111948|Q111948]] | [[Ingrid Fickler]] | [[Zagreb]] | 1940-10-27 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q112989|Q112989]] | [[Renate Jaeger]] | [[Darmstadt]] | 1940-12-30 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q113604|Q113604]] | [[Helene Partik-Pablé]] | [[Viena]] | 1939-08-12 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q117109|Q117109]] | [[Susanne Leutenegger Oberholzer]] | [[Coira (Q69007)|Coira]] | 1948-03-06 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Susanne Leutenegger Oberholzer (2007).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q119075|Q119075]] | [[Helga Seibert]] | [[Witzenhausen]] | 1939-01-07 | [[Alemaña]] | 1999-04-12 | [[Ficheiro:Bundesarchiv B 145 Bild-F083316-0007, Bundesverfassungsgericht, Richterin Helga Seibert.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 38 | [[:d:Q120349|Q120349]] | [[Denise Bindschedler-Robert]] | [[Saint-Imier]] | 1920-07-10 | [[Suíza]] | 2008-11-17 | |- | style='text-align:right'| 39 | [[:d:Q121201|Q121201]] | [[Patrizia Pesenti]] | [[Locarno]] | 1958-12-13 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 40 | [[:d:Q121817|Q121817]] | [[Kirsten Heisig]] | [[Krefeld]] | 1961-08-24 | [[Alemaña]] | 2010-07-03 | |- | style='text-align:right'| 41 | [[:d:Q122285|Q122285]] | [[Carla Del Ponte]] | [[Lugano]] | 1947-02-09 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Carla Del Ponte.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 42 | [[:d:Q123591|Q123591]] | [[Sanji Mmasenono Monageng]] | [[Serowe]] | 1950-08-09 | [[Botswana]] | | [[Ficheiro:SanjiMmasenonoMonageng2015Leiden.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 43 | [[:d:Q124161|Q124161]] | [[Ninon Colneric]] | [[Oer-Erkenschwick]] | 1948-08-29 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 44 | [[:d:Q131152|Q131152]] | [[Shirin Ebadi]] | [[Hamadán]] | 1947-06-21 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Shirin Ebadi 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 45 | [[:d:Q159475|Q159475]] | [[Corry Brokken]] | [[Breda]] | 1932-12-03 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2016-05-31 | [[Ficheiro:Eurovision Song Contest 1976 - Corry Brokken.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 46 | [[:d:Q201152|Q201152]] | [[Fulya Kantarcıoğlu]] | [[Ancara]] | 1948-02-17 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 47 | [[:d:Q206150|Q206150]] | [[Zita Smirnovienė]] | [[Biržai]] | 1953 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 48 | [[:d:Q206156|Q206156]] | [[Zita Zehner]] | [[Rannungen]] | 1900-11-08 | [[Alemaña]] | 1978-09-10 | |- | style='text-align:right'| 49 | [[:d:Q232610|Q232610]] | [[Louise Lake-Tack]] | [[Saint Philip]] | 1944-07-26 | [[Antiga e Barbuda]] | | [[Ficheiro:DameLouiseLake-Tack.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 50 | [[:d:Q234994|Q234994]] | [[Jennifer Granholm]] | [[Vancouver]] | 1959-02-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Secretary Jennifer Granholm (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 51 | [[:d:Q239235|Q239235]] | [[Louise Arbour]] | [[Montreal]] | 1947-02-10 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Louise Arbour - World Economic Forum Annual Meeting 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 52 | [[:d:Q240104|Q240104]] | [[María Teresa Fernández de la Vega]] | [[Valencia]] | 1949-06-15 | [[España]] | | [[Ficheiro:De la Vega2 cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 53 | [[:d:Q241638|Q241638]] | [[Silvia Cartwright]] | [[Dunedin]] | 1943-11-07 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Governor-General Silvia Cartwright.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 54 | [[:d:Q242078|Q242078]] | [[Navanethem Pillay]] | [[Durban]] | 1941-09-23 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Navi Pillay June 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 55 | [[:d:Q263042|Q263042]] | [[Elizabeth Crewson Paris]] | [[Oklahoma]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 56 | [[:d:Q264252|Q264252]] | [[Miriam Defensor Santiago]] | [[Iloilo City]] | 1945-06-15 | [[Filipinas]] | 2016-09-29 | [[Ficheiro:Senator Miriam Defensor Santiago (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 57 | [[:d:Q271778|Q271778]] | [[Dorit Beinisch]] | [[Tel Aviv]] | 1942-02-28 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:DORIT BEINISCH.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 58 | [[:d:Q273691|Q273691]] | [[Rosalyn Higgins]] | [[Londres]] | 1937-06-02 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Rosalyn Higgins (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 59 | [[:d:Q274351|Q274351]] | [[Jolanta Szymanek-Deresz]] | [[Przedbórz]] | 1954-07-12 | [[Polonia]] | 2010-04-10 | [[Ficheiro:Szymanek Deresz Nekrolog.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 60 | [[:d:Q276069|Q276069]] | [[Hilde Benjamin]] | [[Bernburg]] | 1902-02-05 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | 1989-04-18 | [[Ficheiro:Fotothek df pk 0000213 012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 61 | [[:d:Q276449|Q276449]] | [[Nora Astorga]] | [[Managua]] | 1944-12-10 | [[Nicaragua]] | 1988-02-14 | [[Ficheiro:Nora Astorga (1982).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 62 | [[:d:Q290692|Q290692]] | [[Angie Brooks]] | [[Virginia]] | 1928-08-24 | [[Liberia]] | 2007-09-09 | [[Ficheiro:Françoise Foliot - Togo - 034 - Angie Brooks-Randolph.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 63 | [[:d:Q291814|Q291814]] | [[Elisabeth Schweigaard Selmer]] | [[Christiania]] | 1923-10-18 | [[Noruega]] | 2009-06-18 | [[Ficheiro:68870 Elisabeth Selmer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 64 | [[:d:Q292487|Q292487]] | [[Edna Arbel]] | [[Xerusalén]] | 1944-06-22 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Edna Arbel (3291995).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 65 | [[:d:Q298180|Q298180]] | [[Simone Veil]] | [[Niza]] | 1927-07-13 | [[Francia]]<br/>[[Bélxica]] | 2017-06-30 | [[Ficheiro:Simone Veil, gymnase Japy 2008 02 27 n3 ret.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 66 | [[:d:Q335830|Q335830]] | [[Elizabeth Butler-Sloss, Baroness Butler-Sloss]] | [[Buckinghamshire]] | 1933-08-10 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Official portrait of Baroness Butler-Sloss crop 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 67 | [[:d:Q336111|Q336111]] | [[Lynda Clark, Baroness Clark of Calton]] | | 1949-02-26 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Baroness Clark of Calton, 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 68 | [[:d:Q337397|Q337397]] | [[Maria Rita Saulle]] | [[Caserta]] | 1935-12-03 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2011-07-07 | [[Ficheiro:Prof.ssa Maria Rita Saulle nel suo studio alla Corte cost.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 69 | [[:d:Q374783|Q374783]] | [[Sonia Picado Sotela]] | [[San Xosé, Costa Rica|San Xosé]] | 1936-12-20 | [[Costa Rica]] | | [[Ficheiro:Sonia Picado Sotela - Flickr image 2341010926.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 70 | [[:d:Q377110|Q377110]] | [[Edith Jones]] | [[Filadelfia]] | 1949-04-07 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Edith Jones in Iraq.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 71 | [[:d:Q394849|Q394849]] | [[Agnethe Davidsen]] | [[Nuuk]] | 1947-08-29 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 2007-11-25 | |- | style='text-align:right'| 72 | [[:d:Q412002|Q412002]] | [[Ayala Procaccia]] | [[Ashdot Ya'akov]] | 1941 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:AYALA PROCACCIA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 73 | [[:d:Q423676|Q423676]] | [[Akua Kuenyehia]] | [[Akropong]] | 1947 | [[Ghana]] | | |- | style='text-align:right'| 74 | [[:d:Q431697|Q431697]] | [[Cecilia Muñoz-Palma]] | [[Bauan]] | 1913-11-22 | [[Filipinas]] | 2006-01-02 | [[Ficheiro:Cecilia Muñoz-Palma 2009 stamp of the Philippines.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 75 | [[:d:Q431929|Q431929]] | [[Verica Trstenjak]] | [[Ptuj]] | 1962-12-09 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 76 | [[:d:Q433041|Q433041]] | [[Ineta Ziemele]] | [[Daugavpils]] | 1970-02-12 | [[Letonia]] | | [[Ficheiro:Flickr - Saeima - Saeimas un Latvijas Universitātes rīkotā konference „Latvijas pilsonība 21. gadsimtā” (13).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 77 | [[:d:Q438617|Q438617]] | [[Helga Pedersen]] | [[Tårnborg Parish]] | 1911-06-24 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1980-01-27 | |- | style='text-align:right'| 78 | [[:d:Q439355|Q439355]] | [[Emily Murphy]] | [[London, Ontario|London]] | 1868-03-14 | [[Canadá]] | 1940-10-17<br/>1933-10-27 | [[Ficheiro:Emily Murphy c1917.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 79 | [[:d:Q443668|Q443668]] | [[Anita Ušacka]] | [[Riga]] | 1952-04-26 | [[Letonia]] | | |- | style='text-align:right'| 80 | [[:d:Q449788|Q449788]] | [[Wenche Elizabeth Arntzen]] | [[Oslo]] | 1959-06-26 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 81 | [[:d:Q454899|Q454899]] | [[Chris Van Den Wyngaert]] | [[Anveres]] | 1952-04-02 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 82 | [[:d:Q456141|Q456141]] | [[Elizabeth Odio Benito]] | [[Puntarenas]] | 1939-09-15 | [[Costa Rica]] | | [[Ficheiro:Jueza de la Corte IDH, Elizabeth Odio Benito (39849747524).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 83 | [[:d:Q460129|Q460129]] | [[Sylvia Steiner]] | [[São Paulo]] | 1953-01-19 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 84 | [[:d:Q460136|Q460136]] | [[Beverley McLachlin]] | [[Pincher Creek]] | 1943-09-07 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Beverley McLachlin (crop).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 85 | [[:d:Q461489|Q461489]] | [[Stephanie Tubbs Jones]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1949-09-10 | [[Estados Unidos de América]] | 2008-08-20 | [[Ficheiro:Stephanie Tubbs Jones official headshot.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 86 | [[:d:Q461636|Q461636]] | [[Ertha Pascal-Trouillot]] | [[Pétion-Ville]] | 1943-08-13 | [[Haití]] | | [[Ficheiro:Ertha Pascal-Trouillot on January 7, 1991.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 87 | [[:d:Q461717|Q461717]] | [[Denise Majette]] | [[Nova York]] | 1955-05-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Majette-denise.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 88 | [[:d:Q461734|Q461734]] | [[Sheila Jackson Lee]] | [[Queens]] | 1950-01-12 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-07-19 | [[Ficheiro:Sheila Jackson-Lee.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 89 | [[:d:Q462276|Q462276]] | [[Tahani al-Gebali]] | [[Tanta]] | 1950-11-09 | [[Exipto]] | 2022-01-09 | [[Ficheiro:تهاني الجبالي - مستشارة مصرية 2014.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 90 | [[:d:Q462838|Q462838]] | [[Hanne Bjurstrøm]] | [[Oslo]] | 1960-09-20 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Hanne Bjurstrøm 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 91 | [[:d:Q463560|Q463560]] | [[Nina Pacari]] | [[Cantón Cotacachi]] | 1961-10-09 | [[Ecuador]] | | [[Ficheiro:Nina pacari RADIO CENTRO.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 92 | [[:d:Q464116|Q464116]] | [[Eva Joly]] | [[Grünerløkka]] | 1943-12-05 | [[Francia]]<br/>[[Noruega]] | | [[Ficheiro:Eva Joly par Claude Truong-Ngoc juin 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 93 | [[:d:Q465401|Q465401]] | [[Shirley M. Hufstedler]] | [[Denver]] | 1925-08-24 | [[Estados Unidos de América]] | 2016-03-30 | [[Ficheiro:United States Secretary of Education Shirley Hufstedler at Miami-Dade Community College 1980-02-07 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 94 | [[:d:Q499505|Q499505]] | [[Esther Hobart Morris]] | [[Tioga County]]<br/>[[Wyoming County]] | 1814-08-08<br/>1813 | [[Estados Unidos de América]] | 1902-04-03<br/>1902-04-02 | [[Ficheiro:Esther Morris cph.3a02555.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 95 | [[:d:Q500130|Q500130]] | [[Pauliine Koskelo]] | [[Salo]] | 1956-06-22 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Pauliine Koskelo 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 96 | [[:d:Q513117|Q513117]] | [[Ekaterina Trendafilova]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | 1953-06-20 | [[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 97 | [[:d:Q514394|Q514394]] | [[Joyce Aluoch]] | [[Kisumu]] | 1947-10-22 | [[Kenya]] | | [[Ficheiro:Joyce Aluoch at The Hague - 2017 (26189995089) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 98 | [[:d:Q515269|Q515269]] | [[Ruth Thompson]] | [[Whitehall]] | 1887-09-15 | [[Estados Unidos de América]] | 1970-04-05 | [[Ficheiro:Ruth Thompson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 99 | [[:d:Q515889|Q515889]] | [[Roma Mitchell]] | [[Adelaida]] | 1913-10-02 | [[Australia]] | 2000-03-05 | [[Ficheiro:Roma Mitchell 1965.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 100 | [[:d:Q516040|Q516040]] | [[Fumiko Saiga]] | [[Marugame]] | 1943-11-30 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 2009-04-24 | |- | style='text-align:right'| 101 | [[:d:Q516084|Q516084]] | [[Kuniko Ozaki]] | [[Hiroshima]] | 1956-02-20 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 102 | [[:d:Q516088|Q516088]] | [[Fatoumata Dembélé Diarra]] | [[Koulikoro]] | 1949-02-15 | [[Malí]] | | |- | style='text-align:right'| 103 | [[:d:Q519728|Q519728]] | [[Fernanda Contri]] | [[Ivrea]] | 1935-08-21 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Contri.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 104 | [[:d:Q520204|Q520204]] | [[Irène Pétry]] | [[Waremme]] | 1922-06 | [[Bélxica]] | 2007-04-17 | |- | style='text-align:right'| 105 | [[:d:Q523850|Q523850]] | [[Xue Hanqin]] | [[Shanghai]] | 1955-09-15 | [[República Popular da China]] | | [[Ficheiro:Xue Hanqin (2013).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 106 | [[:d:Q524050|Q524050]] | [[Emine Ülker Tarhan]] | [[Tarso (Q134287)|Tarso]] | 1963-11-29 | [[Turquía]] | | [[Ficheiro:Emine Ülker Tarhan, Anatolia Party - Kocaeli (16) (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 107 | [[:d:Q529775|Q529775]] | [[Martha Griffiths]] | [[Pierce City]] | 1912-01-29 | [[Estados Unidos de América]] | 2003-04-22 | [[Ficheiro:Martha Wright Griffiths.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 108 | [[:d:Q532509|Q532509]] | [[Angela Diederichsen]] | [[Neunburg vorm Wald]] | 1950-07-08 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 109 | [[:d:Q534552|Q534552]] | [[Angelika Reichart]] | [[Augsburgo]] | 1953-08-25 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 110 | [[:d:Q541288|Q541288]] | [[Danutė Jočienė]] | [[República Socialista Soviética de Lituania]] | 1970-11-10 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 111 | [[:d:Q541498|Q541498]] | [[Neringa Venckienė]] | [[Kaunas]] | 1971-05-21 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 112 | [[:d:Q544426|Q544426]] | [[Julia Laffranque]] | [[Tartu]] | 1974-07-25 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Photo Julia Laffranque .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 113 | [[:d:Q545472|Q545472]] | [[Ayşe Işıl Karakaş]] | [[Istambul]] | 1958-12-08 | [[Turquía]] | 2024-01-24 | [[Ficheiro:Ayşe Işıl Karakaş.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 114 | [[:d:Q546067|Q546067]] | [[Tülay Tuğcu]] | [[Ancara]] | 1942-06-12 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 115 | [[:d:Q546281|Q546281]] | [[Hadassa Ben-Itto]] | [[Polonia]] | 1926-05-16 | [[Israel]] | 2018-04-14 | |- | style='text-align:right'| 116 | [[:d:Q551293|Q551293]] | [[Anja Steinbeck]] | [[Bitburg]] | 1966 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Prof. Dr. Anja Steinbeck, Rektorin der Heinrich-Heine-Universität Düsseldorf.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 117 | [[:d:Q556634|Q556634]] | [[Anke Berger]] | [[Völklingen]] | 1965-03-01 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 118 | [[:d:Q560127|Q560127]] | [[Anna Diggs Taylor]] | [[Washington, D.C.]] | 1932-12-09 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-11-04 | [[Ficheiro:Anna Diggs Taylor.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 119 | [[:d:Q564758|Q564758]] | [[Anne-José Paulsen]] | [[Meerbusch]] | 1952-08-23 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 120 | [[:d:Q566101|Q566101]] | [[Annelie Marquardt]] | [[Paderborn]] | 1947-08 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 121 | [[:d:Q566540|Q566540]] | [[Annette Brockmöller]] | | 1963-08-17 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 122 | [[:d:Q584871|Q584871]] | [[Antje Sedemund-Treiber]] | [[Kiel]] | 1936-03-18 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 123 | [[:d:Q610719|Q610719]] | [[Irena Wiszniewska-Białecka]] | [[Varsovia]] | 1947 | [[Polonia]] | 2018-05-23 | |- | style='text-align:right'| 124 | [[:d:Q702725|Q702725]] | [[Shirani Bandaranayake]] | [[Kurunegala]] | 1958-04 | [[Sri Lanka]] | | [[Ficheiro:Dr.Shirani Bandaranayake.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 125 | [[:d:Q733597|Q733597]] | [[Clementina Forleo]] | [[Francavilla Fontana]] | 1963-01-31 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 126 | [[:d:Q736223|Q736223]] | [[Maryanne Trump Barry]] | [[Queens]] | 1937-04-05 | [[Estados Unidos de América]] | 2023-11-13 | [[Ficheiro:Maryanne Trump Barry in 1992.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 127 | [[:d:Q782483|Q782483]] | [[Winnie Sorgdrager]] | [[A Haia]] | 1948-04-06 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Openingstoespraak door Winnie Sorgdrager (Bestuur Stroom).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 128 | [[:d:Q783995|Q783995]] | [[Anna Finocchiaro]] | [[Modica]] | 1955-03-31 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Anna Finocchiaro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 129 | [[:d:Q807332|Q807332]] | [[Barbara Ambrosius]] | [[Drangstedt]] | 1944-11-25 | [[Alemaña]] | 2023-07-28 | |- | style='text-align:right'| 130 | [[:d:Q807393|Q807393]] | [[Barbara Dauner-Lieb]] | [[Hamburgo]] | 1955-04-28 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 131 | [[:d:Q807493|Q807493]] | [[Barbara Just-Dahlmann]] | [[Poznan]] | 1922-03-02 | [[Alemaña]] | 2005-07-27 | [[Ficheiro:Bundesarchiv B 145 Bild-F031133-0028, München, Verleihung des Theodor-Heuss-Preises.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 132 | [[:d:Q807539|Q807539]] | [[Barbara Loth]] | [[Duisburgo]] | 1957-01-14 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Welcome Remarks Barbara Loth (14477952763).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 133 | [[:d:Q807552|Q807552]] | [[Barbara Mayen]] | [[Bamberg]] | 1956 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 134 | [[:d:Q807596|Q807596]] | [[Barbara Remmert]] | [[Bochum]] | 1964-06-17 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 135 | [[:d:Q807613|Q807613]] | [[Barbara Salesch]] | [[Karlsruhe]] | 1950-05-05 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Barbara Salesch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 136 | [[:d:Q813194|Q813194]] | [[Beate Schmidt]] | | 20th century | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 137 | [[:d:Q813201|Q813201]] | [[Beate Sost-Scheible]] | | 1956-04-01 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 138 | [[:d:Q832568|Q832568]] | [[Bettina Brückner]] | [[Solingen]] | 1965-09-21 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 139 | [[:d:Q855331|Q855331]] | [[Bianca Fischer]] | [[Lichtenfels]] | 1949-02-17 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 140 | [[:d:Q865315|Q865315]] | [[Birgit Reinecke]] | [[Glückstadt]] | 1944-04-08 | [[Alemaña]] | 2013-05-14 | |- | style='text-align:right'| 141 | [[:d:Q865362|Q865362]] | [[Birgit Vézina]] | [[Rendsburg]] | 1948-05-22 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 142 | [[:d:Q908568|Q908568]] | [[Brenda Hale, Baroness Hale of Richmond]] | [[Yorkshire]] | 1945-01-31 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Official portrait of Baroness Hale of Richmond crop 2, 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 143 | [[:d:Q916162|Q916162]] | [[Brigitte Bierlein|BrigitteBierlein]] | [[Viena]] | 1949-06-25 | [[Austria]] | 2024-06-03 | [[Ficheiro:Brigitte Bierlein.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 144 | [[:d:Q916173|Q916173]] | [[Brigitte Boehme]] | [[Oldenburg]] | 1940-06-21 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Brigitte Boehme.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 145 | [[:d:Q930026|Q930026]] | [[Rosalie Abella]] | [[Stuttgart]] | 1946-07-01 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:20170125 GlobalJuristAward Abella (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 146 | [[:d:Q952944|Q952944]] | [[Edith Brown Clement]] | [[Birmingham, Alabama|Birmingham]] | 1948-04-29 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Edith Brown Clement.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 147 | [[:d:Q970184|Q970184]] | [[Patricia Acioli]] | [[Niterói]] | 1964-02-14 | [[Brasil]] | 2011-08-12 | |- | style='text-align:right'| 148 | [[:d:Q1000023|Q1000023]] | [[Wiltraut Rupp-von Brünneck]] | [[Lankwitz]] | 1912-08-07 | [[Alemaña]] | 1977-08-18 | |- | style='text-align:right'| 149 | [[:d:Q1019021|Q1019021]] | [[Bärbel Freudenberg-Pilster]] | [[Delmenhorst]] | 1954-02-06 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 150 | [[:d:Q1033495|Q1033495]] | [[Tünde Handó]] | [[Salgótarján]] | 1962-05-01 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 151 | [[:d:Q1034506|Q1034506]] | [[Mária Havasiné Orbán]] | [[Kapuvár]] | 1952-09-12 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 152 | [[:d:Q1043664|Q1043664]] | [[Carmen König]] | [[Múnic]] | 1948-09-25 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 153 | [[:d:Q1044272|Q1044272]] | [[Carola von Paczensky]] | [[Hamburgo]] | 1958-05-24 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 154 | [[:d:Q1082053|Q1082053]] | [[Francesca Morvillo]] | [[Palermo]] | 1945-12-14 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 1992-05-23 | |- | style='text-align:right'| 155 | [[:d:Q1083610|Q1083610]] | [[Christine Hügel]] | [[Offenburg]] | 1950-11-12 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 156 | [[:d:Q1083629|Q1083629]] | [[Christine Krohn]] | [[Meiningen]] | 1936-06-17 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 157 | [[:d:Q1097318|Q1097318]] | [[Claudia Bandion-Ortner]] | [[Graz]] | 1966-11-30 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Claudia Bandion-Ortner (Gala-Nacht des Sports 2009).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 158 | [[:d:Q1127623|Q1127623]] | [[Constance Baker Motley]] | [[New Haven, Connecticut|New Haven]] | 1921-09-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2005-09-28 | [[Ficheiro:Mrs. Constance B. Motley, first woman Senator, 21st Senatorial District, N.Y., raising hand in V sign.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 159 | [[:d:Q1133348|Q1133348]] | [[Cornelia Holsten]] | [[Bremen]] | 1970-04-02 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Cornelia Holsten 2014 05 30a.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 160 | [[:d:Q1133402|Q1133402]] | [[Cornelia Quennet-Thielen]] | [[Friburgo, Alemaña|Friburgo]] | 1957-01-19 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 161 | [[:d:Q1157305|Q1157305]] | [[Dagmar Oppermann]] | [[Goslar]] | 1963-03-18 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 162 | [[:d:Q1159680|Q1159680]] | [[Dangutė Ambrasienė]] | [[Vilnius]] | 1953-05-04 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 163 | [[:d:Q1163573|Q1163573]] | [[Daniela Solin-Stojanovic]] | [[Berlín]] | 1946-05-01 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 164 | [[:d:Q1223296|Q1223296]] | [[Dietlind Weinland]] | | 20th century | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 165 | [[:d:Q1225408|Q1225408]] | [[Gabriele Britz]] | [[Seeheim-Jugenheim]] | 1968-10-01 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 166 | [[:d:Q1228402|Q1228402]] | [[Dvora Berliner]] | [[Mandato británico de Palestina|Palestina mandataria]] | 1947-06-15 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Dvora berliner.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 167 | [[:d:Q1232687|Q1232687]] | [[Gerda Müller]] | [[Bad Brückenau]] | 1944-06-26 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 168 | [[:d:Q1234915|Q1234915]] | [[Margret Diwell]] | [[Hamburgo]] | 1951-03-28 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 169 | [[:d:Q1245223|Q1245223]] | [[Doris König]] | [[Kiel]] | 1957-06-25 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 170 | [[:d:Q1249166|Q1249166]] | [[Karin Renate Ahmann]] | | 1943 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 171 | [[:d:Q1279621|Q1279621]] | [[Elisabeth Winkelmeier-Becker]] | [[Troisdorf]] | 1962-09-15 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Elisabeth Winkelmeier-Becker 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 172 | [[:d:Q1283432|Q1283432]] | [[Edeltraut Töpfer]] | [[Berlín]] | 1949-12-05 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 173 | [[:d:Q1284943|Q1284943]] | [[Edith Brown Weiss]] | [[Salem, Oregón|Salem]] | 1942-02-19 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 174 | [[:d:Q1284990|Q1284990]] | [[Edith Gräfl]] | [[Maguncia]] | 1955 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 175 | [[:d:Q1291553|Q1291553]] | [[Inken Gallner]] | [[Calw]] | 1964-07-27 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 176 | [[:d:Q1297803|Q1297803]] | [[Egidija Tamošiūnienė]] | [[República Socialista Soviética de Lituania]] | 1974 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 177 | [[:d:Q1306166|Q1306166]] | [[Heike Krieger]] | | 1968-06-06 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 178 | [[:d:Q1317025|Q1317025]] | [[Georgina Theodora Wood]] | [[Ghana]] | 1947-06-08 | [[Ghana]] | | |- | style='text-align:right'| 179 | [[:d:Q1321818|Q1321818]] | [[Ingeborg Wolff]] | [[Eisenach]] | 1938-07-15 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 180 | [[:d:Q1326429|Q1326429]] | [[Meo-Micaela Hahne]] | [[Heidelberg]] | 1947-03-18 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 181 | [[:d:Q1330134|Q1330134]] | [[Elisabeth Mette]] | [[Oberding]] | 20th century | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 182 | [[:d:Q1330161|Q1330161]] | [[Elisabeth Nägelsbach]] | [[Schweinfurt, Alemaña]] | 1894-12-12 | [[Alemaña]] | 1984-04-08 | |- | style='text-align:right'| 183 | [[:d:Q1330311|Q1330311]] | [[Elisabeth Steup]] | [[Witten]] | 1928 | [[Alemaña]] | 2006-08-21 | |- | style='text-align:right'| 184 | [[:d:Q1330592|Q1330592]] | [[Lore Maria Peschel-Gutzeit]] | [[Hamburgo]] | 1932-10-26 | [[Alemaña]] | 2023-09-02 | [[Ficheiro:Flickr - boellstiftung - Lore Marie Peschel-Gutzeit (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 185 | [[:d:Q1333424|Q1333424]] | [[Elsa Kelly]] | [[Buenos Aires]] | 1939-02-28 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Elsa Kelly (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 186 | [[:d:Q1334268|Q1334268]] | [[Elvira Hettler]] | [[Constanza]] | 1965-09-20 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 187 | [[:d:Q1339908|Q1339908]] | [[Ena Cremona]] | | 1936 | [[Malta]] | 2024-05-24 | |- | style='text-align:right'| 188 | [[:d:Q1354289|Q1354289]] | [[Erika Andreß]] | [[Aurich]] | 1953 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 189 | [[:d:Q1363383|Q1363383]] | [[Irmgard Fuest]] | [[Münstermaifeld]] | 1903-09-06 | [[Alemaña]] | 1980-06-22 | |- | style='text-align:right'| 190 | [[:d:Q1365515|Q1365515]] | [[Gisela Wild]] | [[Cieplice Śląskie-Zdrój]] | 1932 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:40 Jahre Volkszählung, 40 Jahre informationelle Selbstbestimmung 05 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 191 | [[:d:Q1379297|Q1379297]] | [[Eva Leithäuser]] | [[Steglitz]] | 1925-08-14 | [[Alemaña]] | 2018-06-28 | [[Ficheiro:EvaLeithäuser.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 192 | [[:d:Q1379379|Q1379379]] | [[Eva Menges]] | | 1970-01-13 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 193 | [[:d:Q1379536|Q1379536]] | [[Eva Völler]] | [[Velbert]] | 1956 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Eva Völler.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 194 | [[:d:Q1382694|Q1382694]] | [[Ewa Gruza]] | [[Varsovia]] | 1961-03-30 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 195 | [[:d:Q1386015|Q1386015]] | [[Kerstin Schipper]] | [[Pinneberg]] | 1964 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 196 | [[:d:Q1390293|Q1390293]] | [[Hannelore Kohl]] | [[Frankfurt]] | 1948-10-19 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 197 | [[:d:Q1395813|Q1395813]] | [[Rosemarie Will]] | [[Bernsdorf]] | 1949-08-25 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Fsa2010-Rosemarie Will.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 198 | [[:d:Q1411301|Q1411301]] | [[Fidelma Macken]] | [[Dublín]] | 1942-02-28 | [[Irlanda]] | | |- | style='text-align:right'| 199 | [[:d:Q1412573|Q1412573]] | [[Marta Cartabia]] | [[San Giorgio su Legnano]] | 1963-05-14 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Marta Cartabia crop, Milano, 10.2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 200 | [[:d:Q1417201|Q1417201]] | [[Küllike Jürimäe]] | | 1962 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Küllike Jürimäe 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 201 | [[:d:Q1423542|Q1423542]] | [[Reinhild Ruban]] | [[Kempten (Allgäu)]] | 1944-05-10 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 202 | [[:d:Q1433739|Q1433739]] | [[Ruth Wetzel-Steinwedel]] | [[Weingarten]] | 1948-06-16 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 203 | [[:d:Q1436955|Q1436955]] | [[Margrit Lichtinghagen]] | | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 204 | [[:d:Q1490338|Q1490338]] | [[Gabriele Hauser]] | [[Sasbach]] | 1955-03-24 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 205 | [[:d:Q1490358|Q1490358]] | [[Gabriele Hessel]] | [[Dortmund]] | 1959-05-09 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 206 | [[:d:Q1490679|Q1490679]] | [[Gabrielle Kirk McDonald]] | [[Saint Paul, Minnesota|Saint Paul]] | 1942-04-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 207 | [[:d:Q1510984|Q1510984]] | [[Gerda Krüger-Nieland]] | [[Bremen]] | 1910-06-22 | [[Alemaña]] | 2000-09-21 | |- | style='text-align:right'| 208 | [[:d:Q1527412|Q1527412]] | [[Gisela Niemeyer]] | [[Gdańsk]] | 1923-09-25 | [[Alemaña]] | 2012-02-07 | [[Ficheiro:Bundesarchiv B 145 Bild-F052191-0016, Bundesverfassungsgericht Richterin Gisela Niemeyer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 209 | [[:d:Q1527553|Q1527553]] | [[Giseltraud Otten]] | [[Braunschweig]] | 1943-02-06 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 210 | [[:d:Q1530816|Q1530816]] | [[Marina Syrova]] | | 1961-10-04 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 211 | [[:d:Q1530915|Q1530915]] | [[María Flores]] | | 20th century | [[Nicaragua]] | 2010-10-02 | |- | style='text-align:right'| 212 | [[:d:Q1548522|Q1548522]] | [[Rhona Fetzer]] | [[Reutlingen]] | 1963 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 213 | [[:d:Q1558127|Q1558127]] | [[Nicola Behrend]] | | 1962-02-10 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 214 | [[:d:Q1565551|Q1565551]] | [[Ingrid Jent-Sørensen]] | [[Sankt Gallen]] | 1951 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 215 | [[:d:Q1567506|Q1567506]] | [[Hadiza Moussa Gros]] | [[Niamey]] | 1960-12-25 | [[Níxer]] | | |- | style='text-align:right'| 216 | [[:d:Q1592244|Q1592244]] | [[Marion Harsdorf-Gebhardt]] | [[Neuwied]] | 1964-02-18 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 217 | [[:d:Q1593378|Q1593378]] | [[Hedwig Maier-Reimer]] | [[Berlín]] | 1905-01-20 | [[Alemaña]] | 2006-07-04 | |- | style='text-align:right'| 218 | [[:d:Q1594331|Q1594331]] | [[Heidi Lambert-Lang]] | [[Koszalin]] | 1937-02-11 | [[Alemaña]] | 2023-10-16 | |- | style='text-align:right'| 219 | [[:d:Q1594356|Q1594356]] | [[Heidi Stengelhofen]] | [[Tréveris]] | 1966 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 220 | [[:d:Q1594974|Q1594974]] | [[Helen Keller]] | [[Winterthur]] | 1964-06-01 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 221 | [[:d:Q1605899|Q1605899]] | [[Vera Gäde-Butzlaff]] | [[Bad Gandersheim]] | 1954-12-15 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:RNE Pressefoto Gaede-Butzlaff.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 222 | [[:d:Q1618422|Q1618422]] | [[Hildegund Holzheid]] | [[Nürnberg|Núremberg]] | 1936-10-31 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Hildegund Holzheid.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 223 | [[:d:Q1643496|Q1643496]] | [[Sabine Knickrehm]] | [[Hamburgo]] | 1959-10-26 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 224 | [[:d:Q1644558|Q1644558]] | [[Nora Platiel]] | [[Bochum]] | 1896-01-14 | [[Alemaña]]<br/>[[Reich Alemán]] | 1979-09-06 | |- | style='text-align:right'| 225 | [[:d:Q1644650|Q1644650]] | [[Sarah T. Hughes]] | [[Baltimore]] | 1896-08-02 | [[Estados Unidos de América]] | 1985-04-23 | [[Ficheiro:LBJ-Hughes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 226 | [[:d:Q1646323|Q1646323]] | [[Elsy del Pilar Cuello]] | [[Bogotá]] | 1959-06-13 | [[Colombia]] | | |- | style='text-align:right'| 227 | [[:d:Q1659077|Q1659077]] | [[Ilse-Sabine Beck]] | [[Berlín]] | 1949 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 228 | [[:d:Q1659207|Q1659207]] | [[Ilse Schmidt]] | [[Schwerin]] | 1892-09-11 | [[Alemaña]] | 1964-09-12 | |- | style='text-align:right'| 229 | [[:d:Q1659228|Q1659228]] | [[Ilsemarie Meyer]] | [[Wulmstorf]] | 1953 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 230 | [[:d:Q1662761|Q1662761]] | [[Inge Donnepp]] | [[Unna]] | 1918-12-13 | [[Alemaña]] | 2002-07-31 | |- | style='text-align:right'| 231 | [[:d:Q1662938|Q1662938]] | [[Ingeborg Tepperwien]] | [[Bad Sulza]] | 1945-04-07 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 232 | [[:d:Q1663356|Q1663356]] | [[Ingrid Matthäus-Maier]] | [[Werlte]] | 1945-09-09 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ingrid Matthäus-Maier.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 233 | [[:d:Q1663445|Q1663445]] | [[Ingrīda Labucka]] | [[Riga]] | 1963-09-04 | [[Letonia]] | | |- | style='text-align:right'| 234 | [[:d:Q1672475|Q1672475]] | [[Irena Pelikánova]] | [[Praga]] | 1949-06-25 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 235 | [[:d:Q1672659|Q1672659]] | [[Irina Müller]] | [[Leipzig]] | 1951-10-10 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 236 | [[:d:Q1672723|Q1672723]] | [[Iris Ebling]] | [[Berlín]] | 1940-05-09 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 237 | [[:d:Q1685526|Q1685526]] | [[Ruth Herz]] | [[Xerusalén]] | 1944-10-27 | [[Alemaña]] | 2023-02-02 | [[Ficheiro:Ruth Herz (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 238 | [[:d:Q1690742|Q1690742]] | [[Joan Donoghue]] | [[Yonkers]] | 1956-12-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 239 | [[:d:Q1692112|Q1692112]] | [[Marion Eckertz-Höfer]] | [[Oldenburg]] | 1948-11-23 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Aris Kalaizis "Bildnis der Richterin Marion Eckertz-Höfer" Öl auf Leinwand, 125x100cm, 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 240 | [[:d:Q1710030|Q1710030]] | [[Joyce Bamford-Addo]] | [[Accra]] | 1937-03-26 | [[Ghana]] | | [[Ficheiro:Joyce Bamford Addo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 241 | [[:d:Q1710720|Q1710720]] | [[Juanita Kidd Stout]] | [[Wewoka]] | 1919-03-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1998-08-21 | |- | style='text-align:right'| 242 | [[:d:Q1711917|Q1711917]] | [[Julia Sebutinde]] | [[Entebbe]] | 1954-02-28 | [[Uganda]] | | [[Ficheiro:Julia Sebutinde (2013).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 243 | [[:d:Q1715671|Q1715671]] | [[Ursula Jungherr]] | [[Heidelberg]] | 1947 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 244 | [[:d:Q1721823|Q1721823]] | [[Sibylle Kessal-Wulf]] | [[Stadthagen]] | 1958-11-25 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 245 | [[:d:Q1721965|Q1721965]] | [[Karen Buse]] | [[Diepholz]] | 1953-11-27 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 246 | [[:d:Q1723399|Q1723399]] | [[Regine Winter]] | [[Nienburg/Weser]] | 1957 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 247 | [[:d:Q1729255|Q1729255]] | [[Karen Krauß]] | | 1964-01-12 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 248 | [[:d:Q1729386|Q1729386]] | [[Karin Huberta Ritter]] | [[Berlín]] | 1937-01-31 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 249 | [[:d:Q1729506|Q1729506]] | [[Karin Milger]] | [[Celle]] | 1955-12-02 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 250 | [[:d:Q1729554|Q1729554]] | [[Karin Schubert]] | [[Erfurt]] | 1944-08-16 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 251 | [[:d:Q1729564|Q1729564]] | [[Karin Spelge]] | [[Bad Gandersheim]] | 1961 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 252 | [[:d:Q1729585|Q1729585]] | [[Karin Wiedemann]] | [[Dargun]] | 1948-12-01 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 253 | [[:d:Q1731338|Q1731338]] | [[Kristina Pardalos]] | [[Nova York]] | 1973-10-14 | [[San Marino]] | | |- | style='text-align:right'| 254 | [[:d:Q1735881|Q1735881]] | [[Katharina Deppert]] | [[Berlín]] | 1941-06-20 | [[Alemaña]] | 2024-09-16 | |- | style='text-align:right'| 255 | [[:d:Q1743631|Q1743631]] | [[Kirsten Erl]] | [[Herten]] | 1966-12-07 | [[Alemaña]] | 2017-02-10 | |- | style='text-align:right'| 256 | [[:d:Q1789252|Q1789252]] | [[Kristiane Weber-Hassemer]] | [[Berlín]] | 1939-07-10 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 257 | [[:d:Q1789355|Q1789355]] | [[Kristina Schmidt]] | [[Oschatz]] | 1968 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 258 | [[:d:Q1800708|Q1800708]] | [[Laima Garnelienė]] | [[Marijampolė]] | 1954 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 259 | [[:d:Q1827863|Q1827863]] | [[Lisbeth Lass]] | [[Innsbruck]] | 1940-09-20 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Lisbeth Lass.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 260 | [[:d:Q1861021|Q1861021]] | [[Anne-Marie Duquesne-Bourguignont]] | | | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 261 | [[:d:Q1894791|Q1894791]] | [[Margaret A. Ryan]] | [[Chicago]] | 1964-05-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Margaret A. Ryan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 262 | [[:d:Q1894981|Q1894981]] | [[Margarete Hielscher]] | [[Miłków, Lower Silesian Voivodeship]] | 1899-09-12 | [[Alemaña]] | 1985-04-13 | |- | style='text-align:right'| 263 | [[:d:Q1894995|Q1894995]] | [[Margarete Koppers]] | [[Wissel]] | 1962-08-19 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 264 | [[:d:Q1895440|Q1895440]] | [[Margret Spaniol]] | [[Schiffweiler]] | 1955-06-24 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 265 | [[:d:Q1895819|Q1895819]] | [[Maria Elisabeth Geyser]] | [[Münster]] | 1912-11-06 | [[Alemaña]] | 2008-06-26 | |- | style='text-align:right'| 266 | [[:d:Q1895849|Q1895849]] | [[Maria Eugénia Martins de Nazaré Ribeiro]] | | 1956 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 267 | [[:d:Q1896617|Q1896617]] | [[Mariama Cissé]] | [[Filingué]] | 1962 | [[Níxer]] | | |- | style='text-align:right'| 268 | [[:d:Q1897187|Q1897187]] | [[Marie-Luise Hilger]] | [[Bremen]] | 1912-08-17 | [[Alemaña]] | 1996-12-25 | |- | style='text-align:right'| 269 | [[:d:Q1911202|Q1911202]] | [[Maureen Harding Clark]] | | 1946-01-03 | | | |- | style='text-align:right'| 270 | [[:d:Q1915614|Q1915614]] | [[Mechthild Dyckmans]] | [[Bad Sachsa]] | 1950-12-26 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 271 | [[:d:Q1944657|Q1944657]] | [[Monika Hermanns]] | [[Thuine]] | 1959-03-06 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 272 | [[:d:Q1944831|Q1944831]] | [[Monique Pelletier]] | [[Trouville-sur-Mer]] | 1926-07-25 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 273 | [[:d:Q1948092|Q1948092]] | [[Flora Lagerwerf-Vergunst]] | [[Ede]] | 1964-05-23 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 274 | [[:d:Q1964461|Q1964461]] | [[Nancy Makokha Baraza]] | | 1957-09-10 | [[Kenya]] | | |- | style='text-align:right'| 275 | [[:d:Q2063592|Q2063592]] | [[Corazon Agrava]] | [[Manila]] | 1915-08-07 | [[Filipinas]] | 1997-10-01 | |- | style='text-align:right'| 276 | [[:d:Q2071393|Q2071393]] | [[Trees Merckx-Van Goey]] | [[Anveres]] | 1951-06-17 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 277 | [[:d:Q2091794|Q2091794]] | [[Pia Rumler-Detzel]] | | 1934-07-11 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 278 | [[:d:Q2093278|Q2093278]] | [[Birtukan Mideksa]] | [[Adís Abeba]] | 1975 | [[Etiopía]] | | [[Ficheiro:Birtukan Mideksa in 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 279 | [[:d:Q2121697|Q2121697]] | [[Amy Berman Jackson]] | [[Baltimore]] | 1954-07-22 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Amy Berman Jackson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 280 | [[:d:Q2130440|Q2130440]] | [[Ramutė Ruškytė]] | [[Plungė]] | 1958-03-06 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 281 | [[:d:Q2131803|Q2131803]] | [[Rasa Ragulskytė-Markovienė]] | [[Kaunas]] | 1976-10-16 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 282 | [[:d:Q2143370|Q2143370]] | [[Renate Elf]] | | 1947-05-08 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 283 | [[:d:Q2146738|Q2146738]] | [[Reva Beck Bosone]] | [[American Fork]] | 1895-04-02 | [[Estados Unidos de América]] | 1983-07-21 | [[Ficheiro:Reva Bosone.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 284 | [[:d:Q2148594|Q2148594]] | [[Ricarda Brandts]] | [[Erkelenz]] | 1955-08-26 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 285 | [[:d:Q2159353|Q2159353]] | [[Roberta Hübner]] | [[Bad Schwartau]] | 1965-08-11 | | | |- | style='text-align:right'| 286 | [[:d:Q2166737|Q2166737]] | [[Rose Heilbron]] | [[Liverpool]] | 1914-08-19 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 2005-12-08 | [[Ficheiro:Rose Making-QC.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 287 | [[:d:Q2167509|Q2167509]] | [[Roslyn O. Silver]] | [[Phoenix]] | 1946-02-28 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Roslyn O. Silver.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 288 | [[:d:Q2167951|Q2167951]] | [[Roswitha Müller-Piepenkötter]] | [[Waltrop]] | 1950-04-03 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Mueller-Piepenkoetter1-Asio.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 289 | [[:d:Q2177562|Q2177562]] | [[Ruth Arnet Gantner]] | | 1962-03-14 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 290 | [[:d:Q2177749|Q2177749]] | [[Ruth Rissing-van Saan]] | [[Neuss]] | 1946-01-25 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 291 | [[:d:Q2203530|Q2203530]] | [[Francine De Tandt]] | | | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 292 | [[:d:Q2209920|Q2209920]] | [[Sabine Stachwitz]] | [[Dresden]] | 1943-11-01 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 293 | [[:d:Q2234810|Q2234810]] | [[Olga Scheltema-de Nie]] | | 1939-06-11 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2023-09-13 | [[Ficheiro:Olga Scheltema-de Nie.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 294 | [[:d:Q2284011|Q2284011]] | [[Sieglinde Gahleitner]] | [[Sankt Veit im Mühlkreis]] | 1965-05-10 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Sieglinde Gahleitner.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 295 | [[:d:Q2286706|Q2286706]] | [[Silvia Fernández de Gurmendi]] | [[Provincia de Córdoba, Arxentina|Provincia de Córdoba]] | 1954-10-24 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Silvia Fernández de Gurmendi (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 296 | [[:d:Q2290240|Q2290240]] | [[Sisi Khampepe]] | [[Soweto]] | 1957-01-08 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 297 | [[:d:Q2292495|Q2292495]] | [[Skirgailė Žalimienė]] | [[Vilnius]] | 1972 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 298 | [[:d:Q2325582|Q2325582]] | [[Sabine de Bethune]] | [[Kinshasa]] | 1958-07-16 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Sabine de Bethune 20111019 WOMEN TALENT 050.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 299 | [[:d:Q2338275|Q2338275]] | [[Stefanie Schmahl]] | [[Maguncia]] | 1969 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 300 | [[:d:Q2344237|Q2344237]] | [[Stephanie Rachor]] | [[Minden]] | 1966-03-15 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 301 | [[:d:Q2360160|Q2360160]] | [[Nanneke Quik-Schuijt]] | | 1942-11-02 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Nanneke Quik-Schuijt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 302 | [[:d:Q2369275|Q2369275]] | [[Susanne Hüttmann-Stoll]] | [[Herne]] | 1959-04-28 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 303 | [[:d:Q2369370|Q2369370]] | [[Susanne Leuzinger-Naef]] | [[Solothurn]] | 1949-09-18 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 304 | [[:d:Q2369615|Q2369615]] | [[Suse Martin]] | | 1949-05-09 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 305 | [[:d:Q2374266|Q2374266]] | [[Sylvia Schenk]] | [[Rotenburg (Wümme)]] | 1952-06-01 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:2015-03-21 DOSB by Olaf Kosinsky-23 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 306 | [[:d:Q2380218|Q2380218]] | [[Viera Petríková]] | [[Vranov nad Topľou]] | 1957-06-29 | [[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 307 | [[:d:Q2403960|Q2403960]] | [[Teodora Staugaitienė]] | | 1945-06-15 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 308 | [[:d:Q2440277|Q2440277]] | [[Toma Birmontienė]] | [[Poltava]] | 1956-04-15 | [[Lituania]] | | [[Ficheiro:Toma Birmontienė.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 309 | [[:d:Q2467960|Q2467960]] | [[Johanna Clementina Hudig]] | [[Groninga|Groninga - Groningen]] | 1907-03-27 | [[Reino dos Países Baixos]] | 1996-07-29 | |- | style='text-align:right'| 310 | [[:d:Q2475112|Q2475112]] | [[Ulla Held-Daab]] | [[Bad Marienberg]] | 1962 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 311 | [[:d:Q2477306|Q2477306]] | [[Ulrike Gutheil]] | [[Ritterhude]] | 1959 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 312 | [[:d:Q2477325|Q2477325]] | [[Ulrike Hillmann]] | [[Bad Segeberg]] | 1953 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 313 | [[:d:Q2501613|Q2501613]] | [[Ursula Gerhardt]] | [[Düsseldorf]] | 1943-04-25 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 314 | [[:d:Q2501840|Q2501840]] | [[Ursula Safari Chabestari]] | [[Fulda]] | 1949-05-06 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 315 | [[:d:Q2501862|Q2501862]] | [[Ursula Schneider]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1956-04-04 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 316 | [[:d:Q2502752|Q2502752]] | [[Uta Fölster]] | [[Itzehoe]] | 1956-02-09 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 317 | [[:d:Q2513387|Q2513387]] | [[Vera von Pentz]] | [[Essen]] | 1966 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 318 | [[:d:Q2533417|Q2533417]] | [[Virginie Korte-van Hemel]] | [[Bergen op Zoom]] | 1929-05-08 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2014-04-03 | [[Ficheiro:Tweede Kamer , bespreking nota vluchtelingenbeleid staatssecretaris Korte van H, Bestanddeelnr 933-9489.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 319 | [[:d:Q2630297|Q2630297]] | [[Cynthia Valstein-Montnor]] | [[Suriname]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 320 | [[:d:Q2660811|Q2660811]] | [[Judy Sheindlin]] | [[Brooklyn]] | 1942-10-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Judy Sheindlin VF 2012 Shankbone.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 321 | [[:d:Q2663650|Q2663650]] | [[Brigitte Tilmann]] | [[Berlín]] | 1941-06-17 | [[Alemaña]] | 2023-03-04 | |- | style='text-align:right'| 322 | [[:d:Q2666475|Q2666475]] | [[Catherine O’Regan]] | [[Liverpool]] | 1957-09-17 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Khayelitsha Commission Handover (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 323 | [[:d:Q2691867|Q2691867]] | [[Eleonore Berchtold-Ostermann]] | [[Viena]] | 1947-10-12 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Eleonore Berchtold-Ostermann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 324 | [[:d:Q2715088|Q2715088]] | [[Sonja Boekman]] | | 1921-12-29 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2000-01-23 | |- | style='text-align:right'| 325 | [[:d:Q2752500|Q2752500]] | [[Kristin Tüttenberg]] | [[Berlín]] | 1941-04-07 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 326 | [[:d:Q2835187|Q2835187]] | [[Jacinta Balbela]] | [[Belén]] | 1919-09-29 | [[Uruguai]] | 2007-10-26 | |- | style='text-align:right'| 327 | [[:d:Q2843212|Q2843212]] | [[Mireille Roccatti]] | [[Monterrei, México|Monterrei]] | 20th century | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 328 | [[:d:Q2848971|Q2848971]] | [[Andrée Ruffo]] | | 1942 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 329 | [[:d:Q2850999|Q2850999]] | [[Anne M. Burke]] | [[Chicago]] | 1944-02-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 330 | [[:d:Q2890528|Q2890528]] | [[Marjorie Rendell]] | [[Wilmington, Delaware|Wilmington]] | 1947-02-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Midge Rendell (24830209439) (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 331 | [[:d:Q2899642|Q2899642]] | [[Sian Elias]] | [[Londres]] | 1949-03-13 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Sian Elias 2016 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 332 | [[:d:Q2903036|Q2903036]] | [[Daphne Barak Erez]] | [[Estados Unidos de América]] | 1965-01-02 | [[Israel]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Daphne Barak-Erez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 333 | [[:d:Q2907460|Q2907460]] | [[Miriam Ben-Porat]] | [[Viciebsk]] | 1918-04-26 | [[Israel]] | 2012-07-26 | [[Ficheiro:Flickr - Government Press Office (GPO) - PRES. CHAIM HERZOG AND STATE COMPTROLLER MIRIAM BEN PORATH.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 334 | [[:d:Q2911621|Q2911621]] | [[Dalia Dorner]] | [[Istambul]] | 1934-03-03 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:DalyaDorner2010.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 335 | [[:d:Q2975063|Q2975063]] | [[Claire L'Heureux-Dubé]] | [[Quebec (cidade)|Quebec]] | 1927-09-07 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 336 | [[:d:Q2993692|Q2993692]] | [[Consuelo Ynares-Santiago]] | [[Binangonan]] | 1939-10-05 | [[Filipinas]] | | |- | style='text-align:right'| 337 | [[:d:Q2994806|Q2994806]] | [[Constance Briscoe]] | [[Inglaterra]] | 1957-05-18 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 338 | [[:d:Q2994809|Q2994809]] | [[Constance Grewe]] | [[Stuttgart]] | 1946-12-14 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 339 | [[:d:Q3024453|Q3024453]] | [[Desislava Atanasova]] | [[Dulovo]] | 1978-10-08 | [[Bulgaria]] | | [[Ficheiro:Desislava-Atanasova-constcourt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 340 | [[:d:Q3038107|Q3038107]] | [[Conchita Carpio-Morales]] | [[Paoay]] | 1941-06-19 | [[Filipinas]] | | [[Ficheiro:Conchita Carpio-Morales - 2016 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 341 | [[:d:Q3051421|Q3051421]] | [[Ellen Gracie]] | [[Río de Xaneiro]] | 1948-02-16 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Ellen Gracie Northfleet December.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 342 | [[:d:Q3080243|Q3080243]] | [[Fozia Hashim]] | | 1956 | [[Eritrea]] | | |- | style='text-align:right'| 343 | [[:d:Q3086618|Q3086618]] | [[Françoise Tulkens]] | [[Bruxelas-Capital (Q9005)|Bruxelas-Capital]] | 1942-09-12 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 344 | [[:d:Q3161996|Q3161996]] | [[Janine Delruelle-Ghobe]] | [[Gante]] | 1931-04-24 | [[Bélxica]] | 2022-12-18 | |- | style='text-align:right'| 345 | [[:d:Q3171259|Q3171259]] | [[Irene Michiels van Kessenich-Hoogendam]] | | 1940-01-22 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 346 | [[:d:Q3187874|Q3187874]] | [[Juanita Westmoreland-Traoré]] | [[Montreal]] | 1942-03-10 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 347 | [[:d:Q3188038|Q3188038]] | [[Judy Koehler]] | [[Lima]] | 1941-09-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judy Koehler 1986.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 348 | [[:d:Q3229187|Q3229187]] | [[Leila Zerrougui]] | [[Souk Ahras]] | 1956 | [[Alxeria]] | | [[Ficheiro:Leila Zerrougui speaking to the media in Kinshasa (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 349 | [[:d:Q3259601|Q3259601]] | [[Lorna E. Lockwood]] | [[Douglas]] | 1903-03-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1977-09-23 | |- | style='text-align:right'| 350 | [[:d:Q3259653|Q3259653]] | [[Lorraine Laporte-Landry]] | | 1942 | [[Canadá]] | 1999-07-18 | |- | style='text-align:right'| 351 | [[:d:Q3263712|Q3263712]] | [[Louise Charron]] | [[West Nipissing]] | 1951-03-02 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 352 | [[:d:Q3269751|Q3269751]] | [[Lyse Lemieux]] | [[Montreal]] | 1936 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 353 | [[:d:Q3290552|Q3290552]] | [[Margarita Mariscal de Gante]] | [[Madrid]] | 1954-01-10 | [[España]] | | [[Ficheiro:(Mariscal de Gante) Miguel Ángel Rodríguez durante la rueda de prensa posterior al Consejo de Ministros junto a la ministra de Justicia. Pool Moncloa. 23 de agosto de 1996 (cropped).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 354 | [[:d:Q3291691|Q3291691]] | [[Marie-Claire Kirkland]] | [[Palmer]] | 1924-09-08 | [[Canadá]] | 2016-03-24 | [[Ficheiro:Claire Kirkland-Casgrain.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 355 | [[:d:Q3292485|Q3292485]] | [[Marie Deschamps]] | [[Repentigny]] | 1952-10-02 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 356 | [[:d:Q3296458|Q3296458]] | [[Maria Lourdes Afiuni]] | [[Venezuela]] | 1964-06-08 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 357 | [[:d:Q3296476|Q3296476]] | [[María Zavala Valladares]] | [[Talara]] | 1956-01-15 | [[Perú]] | | [[Ficheiro:Maria Zavala Valladares.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 358 | [[:d:Q3370127|Q3370127]] | [[Susanne Eberstein]] | | 1948-03-01 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 359 | [[:d:Q3377661|Q3377661]] | [[Kristin Normann]] | [[Oslo]] | 1954-05-01 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Kristin Normann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 360 | [[:d:Q3406504|Q3406504]] | [[Marian Soutendijk-van Appeldoorn]] | [[Utrecht]] | 1948-09-04 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 361 | [[:d:Q3429885|Q3429885]] | [[Ragnhild Noer]] | [[Oslo]] | 1959-12-28 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 362 | [[:d:Q3432200|Q3432200]] | [[Rakel Surlien]] | [[Svelvik]] | 1944-02-10 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 363 | [[:d:Q3433240|Q3433240]] | [[Rita B. Garman]] | [[Aurora (Q22595)|Aurora]] | 1943-11-19 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 364 | [[:d:Q3437748|Q3437748]] | [[Kjersti Graver]] | [[Oslo]] | 1945-10-08 | [[Noruega]] | 2009-02-14 | |- | style='text-align:right'| 365 | [[:d:Q3438518|Q3438518]] | [[Bergljot Webster]] | [[Oslo]] | 1966-02-16 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 366 | [[:d:Q3447891|Q3447891]] | [[Kekāuluohi]] | [[Honolulu]] | 1794-07-27 | [[Reino de Hawai|Reino das Hawai]] | 1845-06-07 | [[Ficheiro:Kekauluohi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 367 | [[:d:Q3454098|Q3454098]] | [[Ryuko Sakurai]] | [[Ōmuta]] | 1947-01-16 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 368 | [[:d:Q3483959|Q3483959]] | [[Silvana Arbia]] | [[Senise]] | 1952-11-19 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 369 | [[:d:Q3505679|Q3505679]] | [[Susie Sharp]] | [[Rocky Mount]] | 1907-07-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1996-03-01 | [[Ficheiro:Susie M. Sharp.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 370 | [[:d:Q3704407|Q3704407]] | [[Deborah Pryce]] | [[Warren, Ohio|Warren]] | 1951-07-29 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Deborah Pryce.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 371 | [[:d:Q3746439|Q3746439]] | [[Flavia Lattanzi]] | [[Adís Abeba]] | 1940-10-04 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Flavia Lattanzi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 372 | [[:d:Q3850647|Q3850647]] | [[Ana María Polo]] | [[A Habana]] | 1959-04-11 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Cuba]] | | [[Ficheiro:Ana María Polo (2982570311).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 373 | [[:d:Q4096415|Q4096415]] | [[Brigh Brigaid]] | | 1st century | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 374 | [[:d:Q4103162|Q4103162]] | [[Elena Valiyavina]] | [[San Petersburgo]] | 1966-08-21 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 375 | [[:d:Q4160110|Q4160110]] | [[Cheryl Jacques]] | | 1962-02-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:1999 Cheryl Jacques Massachusetts Senate.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 376 | [[:d:Q4173804|Q4173804]] | [[Olga Yegorova]] | [[Moscova]] | 1955-06-29 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 377 | [[:d:Q4178252|Q4178252]] | [[Lyudmila Zharkova]] | [[Petrozavodsk]] | 1955-09-03 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Lyudmila Zharkova (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 378 | [[:d:Q4188406|Q4188406]] | [[Затомская, Ольга Юрьевна]] | [[Roshal]] | 1983-11-19 | | | |- | style='text-align:right'| 379 | [[:d:Q4244429|Q4244429]] | [[Olga Kudeshkina]] | [[Moscova]] | 1951 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 380 | [[:d:Q4303511|Q4303511]] | [[Tamara Georgievna Morshchakova]] | [[Moscova]] | 1936-03-28 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Tamara Morshchakova december 11 2018.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 381 | [[:d:Q4306724|Q4306724]] | [[Vineta Muižniece]] | [[Riga]] | 1956-11-03 | [[Letonia]] | | [[Ficheiro:Vineta Muizniece.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 382 | [[:d:Q4312932|Q4312932]] | [[Miriam Naor]] | [[Xerusalén]] | 1947-10-26 | [[Israel]] | 2022-01-24 | [[Ficheiro:Justice Miriam Naor.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 383 | [[:d:Q4318347|Q4318347]] | [[Tatiana Neshataeva]] | [[Perm Oblast]] | 1952-01-18 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Tnneshataeva.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 384 | [[:d:Q4334922|Q4334922]] | [[Екатерина Владимир-иҧҳа Онишьенко]] | [[Kamyanske]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 385 | [[:d:Q4342403|Q4342403]] | [[Seada Palavrić]] | [[Tuzla]] | 1954-11-10 | [[Bosnia e Hercegovina]] | | |- | style='text-align:right'| 386 | [[:d:Q4405904|Q4405904]] | [[Sona Salmanova]] | [[Ghursal]] | 1956-05-12 | | | |- | style='text-align:right'| 387 | [[:d:Q4559180|Q4559180]] | [[Mona Røkke]] | [[Drammen]] | 1940-03-03 | [[Noruega]] | 2013-07-13 | |- | style='text-align:right'| 388 | [[:d:Q4571608|Q4571608]] | [[Karenanne Gussgard]] | [[Sandefjord]] | 1940-01-02 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 389 | [[:d:Q4571856|Q4571856]] | [[Toril Marie Øie]] | [[Oslo]] | 1960-07-17 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Toril Marie Øie på Sentralbanksjefens årstale 2018 (175322).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 390 | [[:d:Q4575186|Q4575186]] | [[Jane Bolin]] | [[Poughkeepsie]] | 1908-04-11 | [[Estados Unidos de América]] | 2007-01-08 | [[Ficheiro:Jane Bolin 1942.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 391 | [[:d:Q4576328|Q4576328]] | [[Hanne Sophie Greve]] | [[Tønsberg]] | 1952-04-14 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 392 | [[:d:Q4578065|Q4578065]] | [[Nina Frisak]] | [[Oslo]] | 1950-11-28 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Nina Frisak (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 393 | [[:d:Q4579361|Q4579361]] | [[Hilde Indreberg]] | [[Oslo]] | 1957-10-22 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 394 | [[:d:Q4580021|Q4580021]] | [[Ingse Stabel]] | [[Oslo]] | 1946-12-14 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 395 | [[:d:Q4647637|Q4647637]] | [[A. Catherine Everett]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 396 | [[:d:Q4693098|Q4693098]] | [[Agnes Nygaard Haug]] | [[Oslo]] | 1933-08-27 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 397 | [[:d:Q4696631|Q4696631]] | [[Aida Delgado-Colón]] | [[Lares]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Aida M. Delgado-Colón, U.S. District Court Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 398 | [[:d:Q4716494|Q4716494]] | [[Aleta Arthur Trauger]] | [[Denver]] | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 399 | [[:d:Q4720618|Q4720618]] | [[Alexandra Davis DiPentima]] | [[Sharon]] | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 400 | [[:d:Q4725344|Q4725344]] | [[Alia M. Ludlum]] | [[Eagle Pass]] | 1962-01-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 401 | [[:d:Q4725935|Q4725935]] | [[Alice Jamieson]] | [[Nova York]] | 1860 | | 1949 | [[Ficheiro:Alice Jamieson 1913 na-2315-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 402 | [[:d:Q4725953|Q4725953]] | [[Alice Leonor das Neves Costa]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 403 | [[:d:Q4725971|Q4725971]] | [[Alice M. Batchelder]] | [[Wilmington, Delaware|Wilmington]] | 1944-08-15 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Alice Batchelder Circuit Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 404 | [[:d:Q4726071|Q4726071]] | [[Alice Robie Resnick]] | [[Erie, Pensilvania|Erie]] | 1939-08-21 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 405 | [[:d:Q4726209|Q4726209]] | [[Alicemarie Huber Stotler]] | [[Alhambra]] | 1942-05-29 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-06-09 | [[Ficheiro:Alicemarie H. Stotler District Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 406 | [[:d:Q4726230|Q4726230]] | [[Alicia Austria-Martinez]] | [[Manila]] | 1940-12-19 | [[Filipinas]] | | |- | style='text-align:right'| 407 | [[:d:Q4727088|Q4727088]] | [[Alison Harvison Young]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 408 | [[:d:Q4727100|Q4727100]] | [[Alison J. Nathan]] | [[Filadelfia]] | 1972-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Hon.NathanPortrait (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 409 | [[:d:Q4732755|Q4732755]] | [[Allison H. Eid]] | [[Spokane]] | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Allison H. Eid (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 410 | [[:d:Q4733470|Q4733470]] | [[Allyne R. Ross]] | [[Nova York]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 411 | [[:d:Q4733480|Q4733480]] | [[Allyson Kay Duncan]] | [[Durham, Carolina do Norte|Durham]] | 1951-09-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Allyson Duncan (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 412 | [[:d:Q4734320|Q4734320]] | [[Aloma Mariam Mukhtar]] | | 1944-11-20 | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:Hon. Justice Maryam Aloma Mukhtar (GCON) First Female Justice of the Supreme Court of Nigeria.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 413 | [[:d:Q4739444|Q4739444]] | [[Amalya Lyle Kearse]] | [[Vauxhall]] | 1937-06-11 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 414 | [[:d:Q4739797|Q4739797]] | [[Amanda Williams]] | [[Albany]] | 1946-12-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 415 | [[:d:Q4749249|Q4749249]] | [[Amy J. St. Eve]] | [[Belleville]] | 1965-11-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Amy J. St. Eve (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 416 | [[:d:Q4749368|Q4749368]] | [[Amy Salerno]] | | 1965-10-18 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 417 | [[:d:Q4749417|Q4749417]] | [[Amy Totenberg]] | [[Nova York]] | 1950-12-29 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Amy Totenberg at InGIRLS Leadership Symposium.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 418 | [[:d:Q4750593|Q4750593]] | [[Anabelle Rodriguez]] | [[Pobo san]] | 1953 | [[Porto Rico]] | | |- | style='text-align:right'| 419 | [[:d:Q4751030|Q4751030]] | [[Analisa Torres]] | [[Nova York]] | 1959-11-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Analisa Torres (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 420 | [[:d:Q4755708|Q4755708]] | [[Andree Layton Roaf]] | [[Nashville, Tennessee|Nashville]] | 1941-03-31 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-07-01 | |- | style='text-align:right'| 421 | [[:d:Q4759474|Q4759474]] | [[Andromache Karakatsanis]] | [[Toronto]] | 1955-10-03 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 422 | [[:d:Q4762566|Q4762566]] | [[Angela T. Quigless]] | | 1960-01-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 423 | [[:d:Q4762747|Q4762747]] | [[Angelina Sandoval-Gutierrez]] | [[Alitagtag]] | 1938-02-28 | [[Filipinas]] | | [[Ficheiro:AngelinaSandoval-Gutierrezjf1539 04.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 424 | [[:d:Q4765497|Q4765497]] | [[Anita B. Brody]] | [[Brooklyn]] | 1935-05-25 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 425 | [[:d:Q4765509|Q4765509]] | [[Anita Calvert Lebourgeoise]] | [[Lonedell]] | 1879-10-08 | [[Estados Unidos de América]] | 1940-03-18 | [[Ficheiro:Bourgeoise 4733195248 86620018c5 o.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 426 | [[:d:Q4766206|Q4766206]] | [[Ann Aiken]] | [[Salem, Oregón|Salem]] | 1951-12-29 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ann Aiken 13.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 427 | [[:d:Q4766208|Q4766208]] | [[Ann Aldrich]] | [[Providence, Rhode Island|Providence]] | 1927-06-28 | [[Estados Unidos de América]] | 2010-05-02 | [[Ficheiro:Ann Aldrich.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 428 | [[:d:Q4766324|Q4766324]] | [[Ann Claire Williams]] | [[Detroit]] | 1949-08-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ann Claire Williams Circuit Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 429 | [[:d:Q4766348|Q4766348]] | [[Ann D. Montgomery]] | [[Litchfield]] | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ann Montgomery (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 430 | [[:d:Q4766380|Q4766380]] | [[Ann Ebsworth]] | | 1937-05-19 | | 2002-04-04 | |- | style='text-align:right'| 431 | [[:d:Q4766430|Q4766430]] | [[Ann Hannaford Lamar]] | | 1963 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 432 | [[:d:Q4766482|Q4766482]] | [[Ann K. Covington]] | [[Fairmont]] | 1942-03-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ann Covington (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 433 | [[:d:Q4766541|Q4766541]] | [[Ann Marie Calabria]] | [[Bryn Mawr]] | 1947-10-31 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 434 | [[:d:Q4766606|Q4766606]] | [[Ann Paton, Lady Paton]] | [[Glasgow]] | 1952 | | | [[Ficheiro:Lady Paton 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 435 | [[:d:Q4766618|Q4766618]] | [[Ann Pfau]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 436 | [[:d:Q4766624|Q4766624]] | [[Ann Power]] | [[Dublín]] | 1962-11-23 | [[Irlanda]] | | |- | style='text-align:right'| 437 | [[:d:Q4766735|Q4766735]] | [[Ann Walsh Bradley]] | [[Richland Center]] | 1950-07-15 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ann Walsh Bradley.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 438 | [[:d:Q4766912|Q4766912]] | [[Anna Chandy]] | [[Kingdom of Thiruvithamkoor]] | 1905-05-04 | [[India]]<br/>[[Raj Británico]]<br/>[[Dominio da India]] | 1996-07-20 | [[Ficheiro:Anna chandy judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 439 | [[:d:Q4767105|Q4767105]] | [[Anna J. Brown]] | [[Portland, Oregón|Portland]] | 1952-07-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Anna J. Brown.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 440 | [[:d:Q4767192|Q4767192]] | [[Anna Kurska]] | [[Lviv]] | 1929-08-24 | [[Polonia]] | 2016-08-25 | [[Ficheiro:Anna Kurska Kancelaria Senatu 2005.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 441 | [[:d:Q4767710|Q4767710]] | [[Annabelle Bennett]] | [[Sydney]] | 1950-01-08 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 442 | [[:d:Q4767713|Q4767713]] | [[Annabelle Clinton Imber]] | [[Heber Springs]] | 1950-07-15 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 443 | [[:d:Q4768059|Q4768059]] | [[Anne-France Goldwater]] | [[Montreal]] | 1960-07-14 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Anne-France Goldwater.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 444 | [[:d:Q4768200|Q4768200]] | [[Anne C. Conway]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1950-07-30 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 445 | [[:d:Q4768214|Q4768214]] | [[Anne Cathrine Frøstrup]] | [[Oslo]] | 1954-09-21 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Anne Cathrine Frøstrup - Statens kartverk - foto Morten Brun.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 446 | [[:d:Q4768309|Q4768309]] | [[Anne Elise Thompson]] | [[Filadelfia]] | 1934 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 447 | [[:d:Q4768453|Q4768453]] | [[Anne Holton]] | [[Roanoke]] | 1958-02-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Anne Holton.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 448 | [[:d:Q4768570|Q4768570]] | [[Anne M. Patterson]] | [[Trenton, Nova Jersey|Trenton]] | 1959-04-15 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 449 | [[:d:Q4768576|Q4768576]] | [[Anne MacKenzie]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 450 | [[:d:Q4768581|Q4768581]] | [[Anne Mactavish]] | [[Montreal]] | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 451 | [[:d:Q4768734|Q4768734]] | [[Anne Rafferty]] | [[Lancashire]] | 1950-07-26 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Lady Justice Rafferty 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 452 | [[:d:Q4768765|Q4768765]] | [[Anne Russell]] | | 1940-05-22 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 453 | [[:d:Q4768798|Q4768798]] | [[Anne Simonett]] | [[Little Falls]] | 1952-07-30 | [[Estados Unidos de América]] | 1995-05-06 | |- | style='text-align:right'| 454 | [[:d:Q4768802|Q4768802]] | [[Anne Smith, Lady Smith]] | | 1955-03-16 | | | [[Ficheiro:Lady Smith 2006.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 455 | [[:d:Q4768901|Q4768901]] | [[Anne X. Alpern]] | [[Rusia]] | 1903-12-25 | [[Estados Unidos de América]] | 1981-02-02 | |- | style='text-align:right'| 456 | [[:d:Q4769032|Q4769032]] | [[Annestine Sealey]] | | | [[Trinidad e Tobago]] | | |- | style='text-align:right'| 457 | [[:d:Q4769129|Q4769129]] | [[Annette Ziegler]] | [[Grand Rapids]] | 1964-03-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Wisconsin Supreme Court Justice Annette Ziegler in 2007.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 458 | [[:d:Q4771478|Q4771478]] | [[Anthe Philippides]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 459 | [[:d:Q4788964|Q4788964]] | [[Arenda L. Wright Allen]] | [[Estados Unidos de América]] | 1960-12-09 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Arenda Wright Allen.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 460 | [[:d:Q4811406|Q4811406]] | [[Astri Rynning]] | | 1915-05-10 | [[Noruega]] | 2006-11-17 | |- | style='text-align:right'| 461 | [[:d:Q4820096|Q4820096]] | [[Audrey B. Collins]] | [[Chester]] | 1945-06-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Audrey B. Collins (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 462 | [[:d:Q4820121|Q4820121]] | [[Audrey G. Fleissig]] | [[St. Louis]] | 1955-04-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Audrey G. Fleissig, U.S. District Court Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 463 | [[:d:Q4820994|Q4820994]] | [[Augusta Wallace]] | [[Auckland]] | 1929-10-11 | [[Nova Zelandia]] | 2008-04-12 | |- | style='text-align:right'| 464 | [[:d:Q4831994|Q4831994]] | [[Aza Gazgireyeva]] | | 1954-10-29 | [[Rusia]] | 2009-06-10 | |- | style='text-align:right'| 465 | [[:d:Q4858693|Q4858693]] | [[Barbara A. Caulfield]] | [[Oak Park]] | 1947-12-02 | [[Estados Unidos de América]] | 2010-11-19 | |- | style='text-align:right'| 466 | [[:d:Q4858710|Q4858710]] | [[Barbara Ann Crancer]] | [[Detroit]] | 1938-04-08 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 467 | [[:d:Q4858731|Q4858731]] | [[Barbara Baird Filliter]] | | 1952-10-01 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 468 | [[:d:Q4858771|Q4858771]] | [[Barbara Brandriff Crabb]] | [[Green Bay, Wisconsin|Green Bay]] | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 469 | [[:d:Q4858869|Q4858869]] | [[Barbara Durham]] | | 1942-10-06 | [[Estados Unidos de América]] | 2002-12-30 | |- | style='text-align:right'| 470 | [[:d:Q4858948|Q4858948]] | [[Barbara Hamilton]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 471 | [[:d:Q4859011|Q4859011]] | [[Barbara Jackson]] | | 1961-12-25 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 472 | [[:d:Q4859014|Q4859014]] | [[Barbara Jacobs Rothstein]] | [[Brooklyn]] | 1939-02-03 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Barbara Jacobs Rothstein.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 473 | [[:d:Q4859060|Q4859060]] | [[Barbara Kloka Hackett]] | [[Detroit]] | 1928-03-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-12-23 | [[Ficheiro:Barbara Kloka Hackett.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 474 | [[:d:Q4859076|Q4859076]] | [[Barbara Lagoa]] | [[Miami]] | 1967-11-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Florida-Supreme-Court-Justice-Barbara-Lagoa-2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 475 | [[:d:Q4859090|Q4859090]] | [[Barbara Lenk]] | [[Queens]] | 1950-12-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Barbara A. Lenk.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 476 | [[:d:Q4859114|Q4859114]] | [[Barbara M. Lynn]] | [[Binghamton]] | 1952-09-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:BarbaraLynn.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 477 | [[:d:Q4859120|Q4859120]] | [[Barbara Madsen]] | [[Chicago]] | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 478 | [[:d:Q4859156|Q4859156]] | [[Barbara Milano Keenan]] | [[Viena]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Barbara Keenan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 479 | [[:d:Q4859209|Q4859209]] | [[Barbara Pariente]] | [[Nova York]] | 1948-12-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Barbara Pariente.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 480 | [[:d:Q4859276|Q4859276]] | [[Barbara S. Jones]] | [[Inglewood]] | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 481 | [[:d:Q4882857|Q4882857]] | [[Belinda Ang]] | [[Malaisia]] | 1954-04-24 | [[Singapur]] | | [[Ficheiro:Belinda Ang at the Singapore Mediation Centre, Singapore - 20140416.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 482 | [[:d:Q4888077|Q4888077]] | [[Benita Y. Pearson]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1963 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Benita Y. Pearson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 483 | [[:d:Q4894277|Q4894277]] | [[Bernice Donald]] | [[DeSoto County]] | 1951-09-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:BDonald2012.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 484 | [[:d:Q4895523|Q4895523]] | [[Bertha Wilson]] | [[Kirkcaldy]] | 1923-09-18 | [[Canadá]] | 2007-04-28 | |- | style='text-align:right'| 485 | [[:d:Q4896059|Q4896059]] | [[Beryl Howell]] | [[Fort Benning]] | 1956-12-03 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:JudgeBerylAHowell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 486 | [[:d:Q4896076|Q4896076]] | [[Beryl J. Levine]] | [[Winnipeg]] | 1935-11-09 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 2022-06-04 | |- | style='text-align:right'| 487 | [[:d:Q4896368|Q4896368]] | [[Bess Nkabinde]] | [[Silwerkrans]] | 1959-01-01 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 488 | [[:d:Q4897617|Q4897617]] | [[Beth Robinson]] | [[Karachi]] | 1965-03-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Beth Robinson (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 489 | [[:d:Q4898719|Q4898719]] | [[Betty B. Fletcher]] | [[Tacoma, Washington|Tacoma]] | 1923-03-29 | [[Estados Unidos de América]] | 2012-10-22 | [[Ficheiro:Judge Betty Binns Fletcher.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 490 | [[:d:Q4898957|Q4898957]] | [[Betty Roberts]] | [[Arkansas City]] | 1923-02-05 | [[Estados Unidos de América]] | 2011-06-25 | [[Ficheiro:Betty Roberts.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 491 | [[:d:Q4899468|Q4899468]] | [[Beverly B. Martin]] | [[Macon, Xeorxia|Macon]] | 1955-08-07 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Beverly B. Martin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 492 | [[:d:Q4899610|Q4899610]] | [[Beverly Reid O'Connell]] | [[Ventura]] | 1965-05-12 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-10-08 | [[Ficheiro:Beverly Reid O'Connell.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 493 | [[:d:Q4915988|Q4915988]] | [[Birdie Amsterdam]] | [[Nova York]] | 1901-03-25 | | 1996-07-08 | [[Ficheiro:Birdie Amsterdam 1955.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 494 | [[:d:Q4916895|Q4916895]] | [[Birnie Stephenson-Brooks]] | | | [[Güiana]] | | |- | style='text-align:right'| 495 | [[:d:Q4924865|Q4924865]] | [[Blanche Krupansky]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1925-12-10 | [[Estados Unidos de América]] | 2008-04-14 | |- | style='text-align:right'| 496 | [[:d:Q4924869|Q4924869]] | [[Blanche M. Manning]] | [[Chicago]] | 1934-12-12 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-09-20 | |- | style='text-align:right'| 497 | [[:d:Q4933778|Q4933778]] | [[Birgitta Adde]] | [[Katarina church parish]] | 1925-07-17 | [[Suecia]] | 2015-01-16 | |- | style='text-align:right'| 498 | [[:d:Q4934591|Q4934591]] | [[Bobbe Bridge]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Bobbe Bridge 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 499 | [[:d:Q4935989|Q4935989]] | [[Kerstin André]] | [[Gotemburgo]] | 1945-09-14 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 500 | [[:d:Q4936594|Q4936594]] | [[Bodil Aakre]] | [[Oslo]] | 1922-09-07 | [[Noruega]] | 2008-11-08 | |- | style='text-align:right'| 501 | [[:d:Q4942332|Q4942332]] | [[Bonnie Dumanis]] | [[Brockton]] | 1951-12-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:US Navy 050330-N-0050T-010 Speaking at a luncheon to commemorate Woman's History Month, District Attorney for San Diego County, Bonnie Dumanis, gives a speech to the staff of the Personnel Support Detachment.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 502 | [[:d:Q4945158|Q4945158]] | [[Unity Dow]] | [[Mochudi]] | 1959-04-23 | [[Botswana]] | | [[Ficheiro:Unity Dow - PopTech 2011 - Camden Maine USA (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 503 | [[:d:Q4949255|Q4949255]] | [[Elisabet Fura]] | | 1954-03-28 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 504 | [[:d:Q4957621|Q4957621]] | [[Helena Jäderblom]] | [[Gotemburgo]] | 1958-10-16 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 505 | [[:d:Q4960710|Q4960710]] | [[Brenda Keyser]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 506 | [[:d:Q4961718|Q4961718]] | [[Gertrud Lennander]] | | 1943 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 507 | [[:d:Q4962543|Q4962543]] | [[Ann-Christine Lindeblad]] | | 1954-10-14 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 508 | [[:d:Q4962817|Q4962817]] | [[Pernilla Lindh]] | | 1945 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 509 | [[:d:Q4964155|Q4964155]] | [[Marianne Lundius]] | | 1949-04-28 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 510 | [[:d:Q4966729|Q4966729]] | [[Bridget Mary McCormack]] | [[Plainfield]] | 1966-07-23 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 511 | [[:d:Q4968049|Q4968049]] | [[Lena Moore]] | | 1949-02-09 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 512 | [[:d:Q4970653|Q4970653]] | [[Ella Nyström]] | | 1950 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 513 | [[:d:Q4970660|Q4970660]] | [[Inger Nyström]] | | 1936-04-18 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 514 | [[:d:Q4971721|Q4971721]] | [[Elisabeth Palm]] | | 1936-07-27 | | | |- | style='text-align:right'| 515 | [[:d:Q4973432|Q4973432]] | [[Mariette Verrycken]] | | 1935-01-14 | [[Bélxica]] | 2011-02-07 | |- | style='text-align:right'| 516 | [[:d:Q4973547|Q4973547]] | [[Nina Pripp]] | | 1942-06-10 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 517 | [[:d:Q4974415|Q4974415]] | [[Brooke C. Wells]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 518 | [[:d:Q4974490|Q4974490]] | [[Cecilia Renfors]] | | 1961-04-08 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 519 | [[:d:Q4979070|Q4979070]] | [[Anna Skarhed]] | [[Linköping Cathedral Congregation]] | 1952-01-20 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Anna Skarhed 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 520 | [[:d:Q4981075|Q4981075]] | [[Kristina Ståhl]] | | 1963 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 521 | [[:d:Q4981571|Q4981571]] | [[Ebba Sverne Arvill]] | | 1958-05-18 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 522 | [[:d:Q4983583|Q4983583]] | [[Anja Tulenheimo-Takki]] | | 1937 | [[Finlandia]] | 2019-11-14 | |- | style='text-align:right'| 523 | [[:d:Q4983777|Q4983777]] | [[Inga-Britt Törnell]] | | 1927-12-05 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 524 | [[:d:Q4987899|Q4987899]] | [[Kerstin Calissendorff]] | | 1955-11-03 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 525 | [[:d:Q4990217|Q4990217]] | [[Zofia Wasilkowska]] | [[Kalisz]] | 1910-12-09 | [[Polonia]] | 1996-12-01 | |- | style='text-align:right'| 526 | [[:d:Q4999773|Q4999773]] | [[Burnie Bridge]] | | 1948-09-16 | | | |- | style='text-align:right'| 527 | [[:d:Q4999946|Q4999946]] | [[Burnita Shelton Matthews]] | [[Hazlehurst]] | 1894-12-28 | [[Estados Unidos de América]] | 1988-04-25 | [[Ficheiro:Burnita Shelton Matthews cph.3c33515.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 528 | [[:d:Q5022099|Q5022099]] | [[Callie V. Granade]] | [[Lexington]] | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 529 | [[:d:Q5026308|Q5026308]] | [[Cameron McGowan Currie]] | [[Florence]] | 1948-10-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 530 | [[:d:Q5026652|Q5026652]] | [[Camille Kelley]] | [[Trenton]] | 1879 | [[Estados Unidos de América]] | 1955-01-28 | |- | style='text-align:right'| 531 | [[:d:Q5043422|Q5043422]] | [[Carmen Argibay]] | [[Buenos Aires]] | 1939-06-15 | [[Arxentina]] | 2014-05-10 | [[Ficheiro:CarmenArgibay.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 532 | [[:d:Q5043423|Q5043423]] | [[Carmen Beauchamp Ciparick]] | [[Nova York]] | 1942-01-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Carmen Beauchamp Ciparick.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 533 | [[:d:Q5043448|Q5043448]] | [[Carmen Consuelo Cerezo]] | [[San Xoán, Porto Rico|San Xoán]] | 1940 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 534 | [[:d:Q5044219|Q5044219]] | [[Carol A. Beier]] | | 1958-09-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 535 | [[:d:Q5044244|Q5044244]] | [[Carol Bagley Amon]] | [[Richmond, Virxinia|Richmond]] | 1946-04-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Carol Bagley Amon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 536 | [[:d:Q5044295|Q5044295]] | [[Carol Corrigan]] | [[Stockton]] | 1948-08-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:CarolCorrigan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 537 | [[:d:Q5044309|Q5044309]] | [[Carol E. Jackson]] | [[St. Louis]] | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Carol E. Jackson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 538 | [[:d:Q5044358|Q5044358]] | [[Carol Hansen]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:473458-M-SVS68-201.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 539 | [[:d:Q5044403|Q5044403]] | [[Carol Jean Vigil]] | | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-03-27 | |- | style='text-align:right'| 540 | [[:d:Q5044442|Q5044442]] | [[Carol Los Mansmann]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1942-08-07 | [[Estados Unidos de América]] | 2002-03-09 | [[Ficheiro:Carol Los Mansmann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 541 | [[:d:Q5044528|Q5044528]] | [[Carol Ronning Kapsner]] | | 1947-11-25 | | | |- | style='text-align:right'| 542 | [[:d:Q5044593|Q5044593]] | [[Carol W. Hunstein]] | [[Miami]] | 1944-08-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Carol W. Hunstein.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 543 | [[:d:Q5044838|Q5044838]] | [[Carolina Griño-Aquino]] | [[Leganes]] | 1923-10-22 | [[Filipinas]] | 2012-12-24 | [[Ficheiro:Grino aquino.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 544 | [[:d:Q5045051|Q5045051]] | [[Caroline Duby Glassman]] | [[Baker City]] | 1922-09-13 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-07-10 | |- | style='text-align:right'| 545 | [[:d:Q5045115|Q5045115]] | [[Caroline K. Simon]] | [[Nova York]] | 1900-11-12 | [[Estados Unidos de América]] | 1993-07-29 | |- | style='text-align:right'| 546 | [[:d:Q5045233|Q5045233]] | [[Caroline Swift]] | | 1955-05-30 | | | [[Ficheiro:Royal coat of arms of the United Kingdom (St. Edward's Crown).svg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 547 | [[:d:Q5045303|Q5045303]] | [[Carolyn B. McHugh]] | [[Abington Township]] | 1957-07-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Carolyn McHugh (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 548 | [[:d:Q5045323|Q5045323]] | [[Carolyn Chiechi]] | [[Newark, Nova Jersey|Newark]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 549 | [[:d:Q5045347|Q5045347]] | [[Carolyn Dineen King]] | [[Syracuse]] | 1938-01-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Carolyn Dineen King.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 550 | [[:d:Q5045402|Q5045402]] | [[Carolyn Kuhl]] | | 1952-07-24 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 551 | [[:d:Q5045407|Q5045407]] | [[Carolyn Layden-Stevenson]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 552 | [[:d:Q5045448|Q5045448]] | [[Carolyn R. Dimmick]] | [[Seattle]] | 1929-10-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Carolyn Dimmick (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 553 | [[:d:Q5045460|Q5045460]] | [[Carolyn Simpson]] | [[Forbes]] | 1946-03-30 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 554 | [[:d:Q5045480|Q5045480]] | [[Carolyn Turchin]] | [[Os Ánxeles]] | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 555 | [[:d:Q5052087|Q5052087]] | [[Catharina Haynes]] | [[Melbourne]] | 1963-11-09 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Catharina Haynes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 556 | [[:d:Q5052554|Q5052554]] | [[Catherine Branson]] | [[Terowie]] | 1948-05-02 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Catherine Branson 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 557 | [[:d:Q5052569|Q5052569]] | [[Catherine C. Blake]] | [[Boston]] | 1950-07-27 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Catherine C. Blake, U.S. District Court Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 558 | [[:d:Q5052577|Q5052577]] | [[Catherine Carlson]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 559 | [[:d:Q5052615|Q5052615]] | [[Catherine Crier]] | [[Dallas, Texas|Dallas]] | 1954-09-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Catherine Crier 2 by David Shankbone.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 560 | [[:d:Q5052623|Q5052623]] | [[Catherine D. Kimball]] | [[Alexandria]] | 1945-02-07 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 561 | [[:d:Q5052625|Q5052625]] | [[Catherine D. Perry]] | [[Hobart]] | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Cartherine D. Perry 1 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 562 | [[:d:Q5052650|Q5052650]] | [[Catherine Eagles]] | [[Memphis, Tennessee|Memphis]] | 1958-08-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Catherine Eagles (Judge).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 563 | [[:d:Q5052681|Q5052681]] | [[Catherine Fraser]] | [[Campbellton]] | 1947-08-04 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Catherine Fraser 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 564 | [[:d:Q5052732|Q5052732]] | [[Catherine Holmes]] | [[Brisbane]] | 1956-10-12 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 565 | [[:d:Q5052824|Q5052824]] | [[Catherine McGuinness]] | [[Belfast]] | 1934-11-14 | [[Irlanda]] | | [[Ficheiro:Justice Catherine McGuinness (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 566 | [[:d:Q5052963|Q5052963]] | [[Catharine Waugh McCulloch]] | [[Estado de Nova York|Nova York]] | 1862-06-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1945-04-20 | [[Ficheiro:Catherine Waugh McCulloch2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 567 | [[:d:Q5053379|Q5053379]] | [[Cathy Ann Bencivengo]] | [[Teaneck]] | 1958-08-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Bencivengo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 568 | [[:d:Q5053388|Q5053388]] | [[Cathy Bissoon]] | [[Brooklyn]] | 1968-05-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Cathy Bissoon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 569 | [[:d:Q5053395|Q5053395]] | [[Cathy Cochran]] | [[California]] | 1944-11-11 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-02-07 | |- | style='text-align:right'| 570 | [[:d:Q5053488|Q5053488]] | [[Cathy Seibel]] | [[West Islip]] | 1960-11-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 571 | [[:d:Q5056406|Q5056406]] | [[Cecilia Altonaga]] | [[Baltimore]] | 1962-12-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Cecilia Altonaga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 572 | [[:d:Q5056450|Q5056450]] | [[Cecilia Medina]] | [[Concepción, Chile|Concepción]] | 1935-11-17 | [[Chile]] | | [[Ficheiro:Cecilia medina portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 573 | [[:d:Q5074654|Q5074654]] | [[Charlene Honeywell]] | [[Deerfield Beach]] | 1957-11-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Charlene Edwards Honeywell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 574 | [[:d:Q5087195|Q5087195]] | [[Chase T. Rogers]] | [[Nova York]] | 1956-11-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 575 | [[:d:Q5090700|Q5090700]] | [[Chen Be-yue]] | | 1948-07-14 | [[Taiwán]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:大法官陳碧玉.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 576 | [[:d:Q5091905|Q5091905]] | [[Cheri Beasley]] | [[Nashville, Tennessee|Nashville]] | 1966-02-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Cheri Beasley HBCU The Road To Justice Tour 2.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 577 | [[:d:Q5099093|Q5099093]] | [[Olga Sánchez Cordero]] | [[Cidade de México]] | 1947-07-16 | [[México]] | | [[Ficheiro:Olga Sánchez Cordero sen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 578 | [[:d:Q5099600|Q5099600]] | [[Margarita Beatriz Luna Ramos]] | [[San Cristóbal de las Casas]] | 1956-01-04 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 579 | [[:d:Q5109131|Q5109131]] | [[Christel Marquardt]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 580 | [[:d:Q5110735|Q5110735]] | [[Christina A. Snyder]] | [[Os Ánxeles]] | 1947-05-27 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Christina A. Snyder.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 581 | [[:d:Q5110863|Q5110863]] | [[Christina Reiss]] | [[Denver]] | 1962-09-03 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Christina Reiss (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 582 | [[:d:Q5110908|Q5110908]] | [[Christine Arguello]] | [[Thatcher]] | 1955-07-15 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Christine M Arguello.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 583 | [[:d:Q5110964|Q5110964]] | [[Christine Chanet]] | [[París]] | 1944-02-23 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 584 | [[:d:Q5111041|Q5111041]] | [[Christine Harapiak]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 585 | [[:d:Q5111091|Q5111091]] | [[Christine Kitumba]] | [[Uganda]] | | | | |- | style='text-align:right'| 586 | [[:d:Q5111111|Q5111111]] | [[Christine M. Durham]] | | 1945-08-03 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Christine.Durham427.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 587 | [[:d:Q5111154|Q5111154]] | [[Christine Quinn-Brintnall]] | [[Portland, Oregón|Portland]] | 1952<br/>1951-06-09 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-05-19 | |- | style='text-align:right'| 588 | [[:d:Q5111166|Q5111166]] | [[Christine S. Vertefeuille]] | [[New Britain]] | 1950-12-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 589 | [[:d:Q5111220|Q5111220]] | [[Christine Wheeler]] | [[Sydney]] | 1954-01-16 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 590 | [[:d:Q5120542|Q5120542]] | [[Cindy K. Jorgenson]] | [[Fort Ord]] | 1953-04-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Cindy K. Jorgenson District Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 591 | [[:d:Q5125163|Q5125163]] | [[Claire C. Cecchi]] | [[Queens]] | 1964-01-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Claire C Cecchi.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 592 | [[:d:Q5125192|Q5125192]] | [[Claire Eagan]] | [[Bronx]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Claire V. Eagan, U.S. District Court Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 593 | [[:d:Q5125288|Q5125288]] | [[Claire R. Kelly]] | [[Nova York]] | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Claire Kelly (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 594 | [[:d:Q5129124|Q5129124]] | [[Claudia Ann Wilken]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Claudia Ann Wiken 13.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 595 | [[:d:Q5131633|Q5131633]] | [[Cleo E. Powell]] | [[Brunswick County]] | 1957-01-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Cleo Powell, 2025.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 596 | [[:d:Q5146264|Q5146264]] | [[Colleen Kollar-Kotelly]] | [[Estado de Nova York|Nova York]] | 1943-04-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kotelly.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 597 | [[:d:Q5146279|Q5146279]] | [[Colleen McMahon]] | [[Columbus]] | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Colleen McMahon (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 598 | [[:d:Q5146297|Q5146297]] | [[Colleen Suche]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 599 | [[:d:Q5163534|Q5163534]] | [[Constance Glube]] | [[Otava]] | 1931-11-23 | [[Canadá]] | 2016-02-15 | |- | style='text-align:right'| 600 | [[:d:Q5163545|Q5163545]] | [[Constance Hunt]] | [[Yorkton]] | 1950-01-11 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 601 | [[:d:Q5164522|Q5164522]] | [[Consuelo Bland Marshall]] | [[Knoxville]] | 1936 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Consuelo B. Marshall District Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 602 | [[:d:Q5164531|Q5164531]] | [[Consuelo María Callahan]] | [[Palo Alto]] | 1950-06-09 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Consuelo Callahan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 603 | [[:d:Q5169519|Q5169519]] | [[Coral Wong Pietsch]] | [[Waterloo]] | 1947-11-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Coral Wong Pietsch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 604 | [[:d:Q5171145|Q5171145]] | [[Cornelia A. Clark]] | [[Franklin]] | 1950-09-15 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-09-24 | |- | style='text-align:right'| 605 | [[:d:Q5171163|Q5171163]] | [[Cornelia Groefsema Kennedy]] | [[Detroit]] | 1923-08-04 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-05-12 | [[Ficheiro:Cornelia Kennedy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 606 | [[:d:Q5186378|Q5186378]] | [[Cristina Pérez]] | [[Nova York]] | 1968-10-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 607 | [[:d:Q5200010|Q5200010]] | [[Cynthia Aaron]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 608 | [[:d:Q5200014|Q5200014]] | [[Cynthia Baldwin]] | [[McKeesport]] | 1945-02-08 | | | |- | style='text-align:right'| 609 | [[:d:Q5200046|Q5200046]] | [[Cynthia D. Kinser]] | | 1951-12-20 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 610 | [[:d:Q5200081|Q5200081]] | [[Cynthia Holcomb Hall]] | [[Os Ánxeles]] | 1929-02-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2011-02-26 | |- | style='text-align:right'| 611 | [[:d:Q5200086|Q5200086]] | [[Cynthia J. Becker]] | [[Patrick Space Force Base]] | 1956-02-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 612 | [[:d:Q5200112|Q5200112]] | [[Cynthia M. Rufe]] | [[Filadelfia]] | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 613 | [[:d:Q5210611|Q5210611]] | [[Dale S. Fischer]] | [[Orange]] | 1951-10-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Dale Fischer District Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 614 | [[:d:Q5214718|Q5214718]] | [[Dana Fabe]] | [[Cincinnati]] | 1951-03-29 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 615 | [[:d:Q5215432|Q5215432]] | [[Dancia Penn]] | | 1951 | [[Illas Virxes Británicas]] | | [[Ficheiro:Dancia Penn 2007.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 616 | [[:d:Q5219899|Q5219899]] | [[Danièle Tremblay-Lamer]] | [[Quebec (cidade)|Quebec]] | 1946-11-02 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 617 | [[:d:Q5223831|Q5223831]] | [[Darleen Ortega]] | [[Montebello]] | 1962 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 618 | [[:d:Q5246721|Q5246721]] | [[Deanell Reece Tacha]] | [[Goodland]] | 1946-01-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Deanell Reece Tacha (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 619 | [[:d:Q5248171|Q5248171]] | [[Deborah Barnes]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 620 | [[:d:Q5248172|Q5248172]] | [[Deborah Batts]] | [[Filadelfia]] | 1947-04-13 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-02-03<br/>2020-02-02 | [[Ficheiro:Deborah A Batts.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 621 | [[:d:Q5248283|Q5248283]] | [[Deborah K. Chasanow]] | [[Washington, D.C.]] | 1948-04-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Deborah K Chasanow.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 622 | [[:d:Q5248296|Q5248296]] | [[Deborah L. Cook]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1952-02-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Deborah Cook Circuit Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 623 | [[:d:Q5248327|Q5248327]] | [[Deborah McCawley]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 624 | [[:d:Q5248353|Q5248353]] | [[Deborah Poritz]] | [[Brooklyn]] | 1936-10-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 625 | [[:d:Q5248380|Q5248380]] | [[Deborah Servitto]] | | 1956-02-17 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 626 | [[:d:Q5248438|Q5248438]] | [[Debra Ann Livingston]] | [[Waycross]] | 1959-04-15 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Debra Ann Livingston.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 627 | [[:d:Q5248486|Q5248486]] | [[Debra L. Stephens]] | [[Spokane]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 628 | [[:d:Q5248488|Q5248488]] | [[Debra Lehrmann]] | [[Harris County]] | 1956-11-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:DebraLehrmann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 629 | [[:d:Q5248522|Q5248522]] | [[Debra Todd]] | [[Ellwood City]] | 1957-10-15 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 630 | [[:d:Q5254025|Q5254025]] | [[Delissa A. Ridgway]] | [[Kirksville]] | 1955-06-28 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 631 | [[:d:Q5257621|Q5257621]] | [[Denise Bellamy]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 632 | [[:d:Q5257642|Q5257642]] | [[Denise Cote]] | [[St. Cloud]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 633 | [[:d:Q5257668|Q5257668]] | [[Denise Frossard]] | [[Carangola]] | 1950-10-06 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Denise-frossard.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 634 | [[:d:Q5257686|Q5257686]] | [[Denise Jefferson Casper]] | [[East Patchogue]] | 1968-01-09 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Denise J Casper.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 635 | [[:d:Q5257733|Q5257733]] | [[Denise Page Hood]] | [[Columbus]] | 1952-02-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Denise Page Hood (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 636 | [[:d:Q5257744|Q5257744]] | [[Denise Posse-Blanco Lindberg]] | | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 637 | [[:d:Q5271098|Q5271098]] | [[Diana Bernal]] | [[Cidade de México]] | 1963-01-04 | [[México]] | | [[Ficheiro:Diana Bernal Ladrón de Guevara.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 638 | [[:d:Q5271112|Q5271112]] | [[Diana Bryant]] | | 1947-10-13 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 639 | [[:d:Q5271145|Q5271145]] | [[Diana E. Murphy]] | [[Faribault]] | 1934-01-04 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-05-16 | [[Ficheiro:Dianamurphy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 640 | [[:d:Q5271175|Q5271175]] | [[Diana Gribbon Motz]] | [[Washington, D.C.]] | 1943-07-15 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Diana Gribbon Motz (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 641 | [[:d:Q5271294|Q5271294]] | [[Diana Saldaña]] | [[Carrizo Springs]] | 1971-04-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Diana Saldana (Judge).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 642 | [[:d:Q5271413|Q5271413]] | [[Diane Campbell]] | | 1942 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 643 | [[:d:Q5271480|Q5271480]] | [[Diane Hathaway]] | | 1954-02 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 644 | [[:d:Q5271484|Q5271484]] | [[Diane Humetewa]] | [[Phoenix]] | 1964-12-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Diane Humetewa.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 645 | [[:d:Q5271486|Q5271486]] | [[Diane Johnsen]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 646 | [[:d:Q5271497|Q5271497]] | [[Diane Kroupa]] | [[Mitchell]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 647 | [[:d:Q5271563|Q5271563]] | [[Diane S. Sykes]] | [[Milwaukee]] | 1957-12-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge-Sykes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 648 | [[:d:Q5271615|Q5271615]] | [[Diane Wood]] | [[Plainfield]] | 1950-07-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Diane Wood.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 649 | [[:d:Q5289341|Q5289341]] | [[Dolly M. Gee]] | [[Hawthorne]] | 1959-07-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Dolly M. Gee District Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 650 | [[:d:Q5289527|Q5289527]] | [[Dolores Hansen]] | [[Edmonton]] | 1946-10-16 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 651 | [[:d:Q5289562|Q5289562]] | [[Dolores Sloviter]] | [[Filadelfia]] | 1932-09-05 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-10-12 | |- | style='text-align:right'| 652 | [[:d:Q5295680|Q5295680]] | [[Donetta W. Ambrose]] | [[New Kensington]] | 1945-11-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:JAmbrose.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 653 | [[:d:Q5296430|Q5296430]] | [[Donna Nesselbush]] | | 1962-08-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 654 | [[:d:Q5296474|Q5296474]] | [[Donna Stroud]] | | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 655 | [[:d:Q5297411|Q5297411]] | [[Dora Irizarry]] | [[San Sebastián]] | 1955-01-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Dora-irizarry.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 656 | [[:d:Q5297562|Q5297562]] | [[Dorcas Drake]] | | 1916-09-23 | | 1993-09-26 | |- | style='text-align:right'| 657 | [[:d:Q5297678|Q5297678]] | [[Doreen Redhead]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 658 | [[:d:Q5297816|Q5297816]] | [[Dorice Reid]] | | 1943-06 | | 2011-06-16 | |- | style='text-align:right'| 659 | [[:d:Q5297990|Q5297990]] | [[Doris Smith-Ribner]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 660 | [[:d:Q5298357|Q5298357]] | [[Dorothy Comstock Riley]] | | 1924-12-06 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-10-23 | |- | style='text-align:right'| 661 | [[:d:Q5298690|Q5298690]] | [[Dorothy Wright Nelson]] | [[San Pedro, Estados Unidos]] | 1928-09-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Dorothy Wright Nelson (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 662 | [[:d:Q5298701|Q5298701]] | [[Dorothy von Beroldingen]] | | 1915-02-12 | [[Estados Unidos de América]] | 1999-12-20 | [[Ficheiro:Dorothy von Beroldingen, 1977.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 663 | [[:d:Q5338670|Q5338670]] | [[Edith S. Sampson]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1898-10-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1979-10-08 | [[Ficheiro:Edith S. Sampson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 664 | [[:d:Q5353204|Q5353204]] | [[Elaine E. Bucklo]] | [[Chelsea]] | 1944 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Elaine E Bucklo.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 665 | [[:d:Q5353409|Q5353409]] | [[Elana Wills]] | | 1962 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 666 | [[:d:Q5354262|Q5354262]] | [[Eleanor Dawson]] | [[Burnaby]] | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 667 | [[:d:Q5354307|Q5354307]] | [[Eleanor King]] | | 1957-09-13 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Dame Eleanor King 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 668 | [[:d:Q5359033|Q5359033]] | [[Elena Highton de Nolasco]] | [[Lomas de Zamora]] | 1942-12-07 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Elena Highton de Nolasco.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 669 | [[:d:Q5359038|Q5359038]] | [[Elena J. Duarte]] | | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 670 | [[:d:Q5362258|Q5362258]] | [[Elizabeth A. Grimes]] | | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 671 | [[:d:Q5362259|Q5362259]] | [[Elizabeth A. Hayden]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 672 | [[:d:Q5362262|Q5362262]] | [[Elizabeth A. Kovachevich]] | [[Canton]] | 1936-12-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 673 | [[:d:Q5362264|Q5362264]] | [[Elizabeth A. McClanahan]] | [[Buchanan County]] | 1959-09-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 674 | [[:d:Q5362361|Q5362361]] | [[Elizabeth B. Lacy]] | [[Parris Island]] | 1945-01-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 675 | [[:d:Q5362407|Q5362407]] | [[Elizabeth Bennett]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 676 | [[:d:Q5362729|Q5362729]] | [[Elizabeth Erny Foote]] | [[Lafayette]] | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Elizabeth Erny Foote (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 677 | [[:d:Q5362737|Q5362737]] | [[Elizabeth Evatt]] | [[Sydney]] | 1933-11-11 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 678 | [[:d:Q5362845|Q5362845]] | [[Elizabeth Gloster]] | | 1949-06-05 | | | [[Ficheiro:Royal coat of arms of the United Kingdom (St. Edward's Crown).svg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 679 | [[:d:Q5362954|Q5362954]] | [[Elizabeth Heneghan]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 680 | [[:d:Q5363034|Q5363034]] | [[Elizabeth Jenkins]] | | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 681 | [[:d:Q5363101|Q5363101]] | [[Elizabeth Lane]] | [[Bowdon]] | 1905-08-09 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Reino Unido]] | 1988-06-17 | |- | style='text-align:right'| 682 | [[:d:Q5363671|Q5363671]] | [[Elizabeth Virginia Hallanan]] | [[Charleston, Virxinia Occidental|Charleston]] | 1925-01-10 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-06-08 | |- | style='text-align:right'| 683 | [[:d:Q5363703|Q5363703]] | [[Elizabeth Weaver]] | [[Nova Orleáns]] | 1941-03-28 | [[Estados Unidos de América]] | 2015-04-21 | |- | style='text-align:right'| 684 | [[:d:Q5364739|Q5364739]] | [[Ellen Ash Peters]] | [[Berlín]] | 1930-03-21 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-04-17 | |- | style='text-align:right'| 685 | [[:d:Q5364915|Q5364915]] | [[Ellen Lipton Hollander]] | [[Nova York]] | 1949-05-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ellen L. Hollander, U.S. District Court Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 686 | [[:d:Q5364960|Q5364960]] | [[Ellen Morphonios]] | | 1929-09-30 | [[Estados Unidos de América]] | 2002-12-22 | |- | style='text-align:right'| 687 | [[:d:Q5364993|Q5364993]] | [[Ellen Rosenblum]] | [[Berkeley, California|Berkeley]] | 1951-01-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Oregon Attorney General Ellen Rosenblum addresses attendees at the conference (15478927731).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 688 | [[:d:Q5365006|Q5365006]] | [[Ellen Segal Huvelle]] | [[Boston]] | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Ellen Segal Huvelle -- official pic.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 689 | [[:d:Q5367469|Q5367469]] | [[Elsbeth Levy Bothe]] | | 1927-10-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-02-27 | |- | style='text-align:right'| 690 | [[:d:Q5367649|Q5367649]] | [[Elsijane Trimble Roy]] | [[Lonoke]] | 1916-04-02 | [[Estados Unidos de América]] | 2007-01-23 | |- | style='text-align:right'| 691 | [[:d:Q5372089|Q5372089]] | [[Emily C. Hewitt]] | [[Baltimore]] | 1944-05-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Emily C. Hewitt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 692 | [[:d:Q5400686|Q5400686]] | [[Soile Poutiainen]] | | 1950-09-09 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 693 | [[:d:Q5400892|Q5400892]] | [[Estela Perlas-Bernabe]] | [[Bulacan]] | 1952-05-14 | [[Filipinas]] | | [[Ficheiro:Bernabe in robes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 694 | [[:d:Q5401242|Q5401242]] | [[Esther Mayambala Kisaakye]] | [[Uganda]] | | [[Uganda]] | | [[Ficheiro:Esther Kisakye.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 695 | [[:d:Q5401287|Q5401287]] | [[Esther Salas]] | [[Monterey Park]] | 1968-12-29 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Esther Salas (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 696 | [[:d:Q5401312|Q5401312]] | [[Esther Tomljanovich]] | | 1931-11-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 697 | [[:d:Q5415061|Q5415061]] | [[Eva Guzman]] | [[Chicago]] | 1961-01-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Eva Guzman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 698 | [[:d:Q5416364|Q5416364]] | [[Evelyn Lundberg Stratton]] | [[Bangkok]] | 1953-02-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Evelyn Lundberg Stratton 2012-12-03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 699 | [[:d:Q5431200|Q5431200]] | [[Faith Ireland]] | [[Seattle]] | 1942-09-15 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 700 | [[:d:Q5431202|Q5431202]] | [[Faith Jenkins]] | [[Shreveport]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 701 | [[:d:Q5431224|Q5431224]] | [[Faith S. Hochberg]] | [[East Orange]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 702 | [[:d:Q5437755|Q5437755]] | [[Fathima Beevi]] | [[Pathanamthitta]] | 1927-04-30 | [[India]]<br/>[[Raj Británico]]<br/>[[Dominio da India]] | 2023-11-23 | [[Ficheiro:Justice Fathima Beevi.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 703 | [[:d:Q5441791|Q5441791]] | [[Felicity Hampel]] | [[Melbourne]] | 1955-06-01 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 704 | [[:d:Q5444466|Q5444466]] | [[Fern M. Smith]] | [[San Francisco]] | 1933-11-07 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 705 | [[:d:Q5444554|Q5444554]] | [[Fernande R.V. Duffly]] | [[Indonesia]] | 1949-12-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 706 | [[:d:Q5458671|Q5458671]] | [[Flerida Ruth Pineda-Romero]] | [[Tondo]] | 1929-08-01 | [[Filipinas]] | 2017-12-08 | [[Ficheiro:Flerida Ruth P. Romero from the Constitutional Commission (1986).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 707 | [[:d:Q5460536|Q5460536]] | [[Florence-Marie Cooper]] | [[Vancouver]] | 1940-02-09 | [[Estados Unidos de América]] | 2010-01-15 | [[Ficheiro:Florence-Marie Cooper District Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 708 | [[:d:Q5460559|Q5460559]] | [[Florence Baron]] | | 1952-10-07 | [[Reino Unido]] | 2013-12-09 | |- | style='text-align:right'| 709 | [[:d:Q5460610|Q5460610]] | [[Florence Ellinwood Allen]] | [[Salt Lake City, Utah|Salt Lake City]] | 1884-03-23 | [[Estados Unidos de América]] | 1966-09-12 | [[Ficheiro:Florence Ellinwood Allen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 710 | [[:d:Q5478777|Q5478777]] | [[Frances Kirkham]] | | 1947-10-29 | | | |- | style='text-align:right'| 711 | [[:d:Q5488070|Q5488070]] | [[Frank M. Hull]] | [[Augusta, Xeorxia|Augusta]] | 1948-12-09 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge-Hull.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 712 | [[:d:Q5496652|Q5496652]] | [[Freda L. Wolfson]] | [[Vineland]] | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 713 | [[:d:Q5496660|Q5496660]] | [[Freda Steel]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 714 | [[:d:Q5497186|Q5497186]] | [[Frederica Massiah-Jackson]] | | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Frederica Massiah-Jackson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 715 | [[:d:Q5529445|Q5529445]] | [[Maria Lourdes Sereno]] | [[Manila]] | 1960-07-02 | [[Filipinas]] | | [[Ficheiro:Chief Justice Maria Lourdes Sereno.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 716 | [[:d:Q5531188|Q5531188]] | [[Gene E. K. Pratter]] | [[Chicago]] | 1949-02-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-05-17 | [[Ficheiro:Gene E. K. Pratter (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 717 | [[:d:Q5533060|Q5533060]] | [[Genevieve Blatt]] | | 1913-06-19 | [[Estados Unidos de América]] | 1996-07-04 | |- | style='text-align:right'| 718 | [[:d:Q5533089|Q5533089]] | [[Genevieve R. Cline]] | [[Warren, Ohio|Warren]] | 1877-07-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1959-10-25 | [[Ficheiro:Genevieve Cline cph.3c34637.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 719 | [[:d:Q5553401|Q5553401]] | [[Gertrude Walton Donahey]] | [[Tuscarawas County]] | 1908-08-04 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-07-11 | [[Ficheiro:1971 Annual report of the Treasurer of State to the Governor of the State of Ohio - DPLA - 307be29e7cdb2ad12e06f42043b54b11 (page 1) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 720 | [[:d:Q5562895|Q5562895]] | [[Gina Marie Groh]] | [[Hagerstown, Maryland|Hagerstown]] | 1964-06-07 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Gina Marie Groh.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 721 | [[:d:Q5563047|Q5563047]] | [[Ginger Lerner-Wren]] | [[Brooklyn]] | 1959-07-29 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Ginger Lerner Wren 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 722 | [[:d:Q5566424|Q5566424]] | [[Gladys Kessler]] | [[Nova York]] | 1938-01-22 | [[Estados Unidos de América]] | 2023-03-16 | [[Ficheiro:Gladys Kessler.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 723 | [[:d:Q5568302|Q5568302]] | [[Glenda Hatchett]] | [[Atlanta]] | 1951-05-31<br/>1952 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Glenda Hatchett (2017).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 724 | [[:d:Q5571433|Q5571433]] | [[Gloria Navarro]] | [[área metropolitana de Las Vegas]] | 1967-05-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Gloria M. Navarro District Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 725 | [[:d:Q5591556|Q5591556]] | [[Graciela Dixon]] | [[Colón, Panamá|Colón]] | 1955-03-21 | [[Panamá]] | | |- | style='text-align:right'| 726 | [[:d:Q5621710|Q5621710]] | [[Shoshana Netanyahu]] | [[Cidade Libre de Danzig]] | 1923-04-06 | [[Israel]] | 2022-10-07 | [[Ficheiro:Shoshana Netanyahu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 727 | [[:d:Q5623978|Q5623978]] | [[Gyan Sudha Misra]] | | 1949-04-28 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 728 | [[:d:Q5626609|Q5626609]] | [[Gönül Başaran Erönen]] | | 1953 | [[República Turca do Norte de Chipre]] | | |- | style='text-align:right'| 729 | [[:d:Q5639086|Q5639086]] | [[Haiganush R. Bedrosian]] | [[Cranston]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 730 | [[:d:Q5657452|Q5657452]] | [[Adela Asúa Batarrita]] | [[Bilbao]] | 1948 | [[España]] | | [[Ficheiro:(Adela Asúa) María Dolores Cospedal recibe al Pleno del Tribunal Constitucional (9014693693) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 731 | [[:d:Q5664092|Q5664092]] | [[Harriet E. Derman]] | | 1943-11-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 732 | [[:d:Q5681598|Q5681598]] | [[Hatidža Hadžiosmanović-Mahić]] | | 1938-08-19 | [[Bosnia e Hercegovina]] | 2015-12-23 | |- | style='text-align:right'| 733 | [[:d:Q5687855|Q5687855]] | [[Hazel Cosgrove, Lady Cosgrove]] | [[Glasgow]] | 1946-01-12 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Lady Cosgrove Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 734 | [[:d:Q5693856|Q5693856]] | [[Heather Hallett]] | [[Eastleigh]] | 1949-12-16 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Baroness Hallett.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 735 | [[:d:Q5702180|Q5702180]] | [[Helen E. Hoens]] | [[Elizabeth]] | 1954-07-31 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 736 | [[:d:Q5702413|Q5702413]] | [[Helen Gregory MacGill]] | [[Hamilton, Canadá|Hamilton]] | 1864-01-07 | [[Canadá]] | 1947-02-27 | [[Ficheiro:Helen Gregory MacGill.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 737 | [[:d:Q5702728|Q5702728]] | [[Helen M. Meyer]] | [[St. Cloud]] | 1954-02-24 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 738 | [[:d:Q5703252|Q5703252]] | [[Helen Taft Manning]] | [[Cincinnati]] | 1891-08-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1987-02-21 | [[Ficheiro:William Howard Taft with his daughter.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 739 | [[:d:Q5703344|Q5703344]] | [[Helen W. Gillmor]] | [[Syracuse]] | 1942 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Helen Gillmor.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 740 | [[:d:Q5703348|Q5703348]] | [[Helen Wilson Nies]] | [[Birmingham, Alabama|Birmingham]] | 1925-08-07<br/>1925-08-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1996-08-07 | |- | style='text-align:right'| 741 | [[:d:Q5703912|Q5703912]] | [[Helene White]] | [[Jackson Heights]] | 1954-12-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Helene White.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 742 | [[:d:Q5715331|Q5715331]] | [[Aída Kemelmajer]] | [[San Martín]] | 1945-11-04 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Aída Kemelmajer (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 743 | [[:d:Q5752673|Q5752673]] | [[Carmen Valcarce Codes]] | | 1960 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 744 | [[:d:Q5760919|Q5760919]] | [[Hilary Charlesworth]] | [[Lovaina]] | 1955-02-28 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Hilary Christiane Mary Charlesworth (born 1955) giving the lecture Assessing International Adjudication – The World Court at 100.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 745 | [[:d:Q5761344|Q5761344]] | [[Hilda G. Tagle]] | [[Corpus Christi, Texas|Corpus Christi]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 746 | [[:d:Q5859493|Q5859493]] | [[Margarita Herreros]] | | 1936-06-15 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 747 | [[:d:Q5862823|Q5862823]] | [[Flora Sepúlveda]] | | | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 748 | [[:d:Q5873766|Q5873766]] | [[Gabriela Pérez Paredes]] | [[Rengo]] | 1938-01-10 | [[Chile]] | 2022-11-09 | |- | style='text-align:right'| 749 | [[:d:Q5876699|Q5876699]] | [[Gemma Gallego Sánchez]] | | 1962 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 750 | [[:d:Q5906695|Q5906695]] | [[Hortense Gabel]] | | 1912-12-16 | [[Estados Unidos de América]] | 1990-12-06 | |- | style='text-align:right'| 751 | [[:d:Q5977556|Q5977556]] | [[Lizbeth Song Encalada]] | [[Chetumal]] | 1952-02-19 | [[México]] | | [[Ficheiro:Lizbethsong2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 752 | [[:d:Q5984660|Q5984660]] | [[Luisa Estella Morales Lamuño]] | [[Venezuela]] | 1945 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 753 | [[:d:Q5989610|Q5989610]] | [[Mag.Claribel Nivar Arias]] | [[San Cristóbal, Venezuela|San Cristóbal]] | 1971-11-09 | [[República Dominicana]] | | [[Ficheiro:Mag. Nivar Arias.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 754 | [[:d:Q5991102|Q5991102]] | [[Ifa Sudewi]] | | 1960s | [[Indonesia]] | | |- | style='text-align:right'| 755 | [[:d:Q5996987|Q5996987]] | [[Margarita Argúas]] | [[Buenos Aires]] | 1902-10-29 | [[Arxentina]] | 1986-07-27 | [[Ficheiro:Margarita Argúas.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 756 | [[:d:Q5997107|Q5997107]] | [[Margarita Robles]] | [[León, España|León]] | 1956-11-10 | [[España]] | | [[Ficheiro:Margarita Robles 2020 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 757 | [[:d:Q5999361|Q5999361]] | [[Marisol Peña Torres]] | [[Santiago de Chile]] | 1960-01-20 | [[Chile]] | | [[Ficheiro:Marisol Peña Torres.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 758 | [[:d:Q6003720|Q6003720]] | [[María Elósegui]] | [[Donostia]] | 1957-12-07 | [[España]] | | [[Ficheiro:María Elósegui Itxaso 2016 (cropped).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 759 | [[:d:Q6004513|Q6004513]] | [[María Romilda Servini de Cubría]] | [[San Nicolás de los Arroyos]] | 1936-12-01 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Juez María Servini de Cubría instruye la única causa abierta al franquismo en el mundo 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 760 | [[:d:Q6004929|Q6004929]] | [[María del Carmen Alanís Figueroa]] | [[Cidade de México]] | 1967-03-21 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 761 | [[:d:Q6007749|Q6007749]] | [[Mayra Martí]] | [[Puerto La Cruz]] | 1954-06-02 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 762 | [[:d:Q6022848|Q6022848]] | [[Montserrat Comas]] | | 1953 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 763 | [[:d:Q6061653|Q6061653]] | [[Inés Mónica Weinberg de Roca]] | [[Buenos Aires]] | 1948-12-16 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Foto Ines Weinberg Despacho.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 764 | [[:d:Q6068951|Q6068951]] | [[Irene C. Berger]] | [[Faraday]] | 1954-09-27 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Irene C Berger.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 765 | [[:d:Q6068970|Q6068970]] | [[Irene Cortes]] | [[Legazpi]] | 1921-10-20 | [[Filipinas]] | 1996-10-28 | |- | style='text-align:right'| 766 | [[:d:Q6069172|Q6069172]] | [[Irene Murphy Keeley]] | | 1944 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 767 | [[:d:Q6069198|Q6069198]] | [[Irene Patricia Murphy Keeley]] | [[Brooklyn]] | 1944-01-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Irene Keeley (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 768 | [[:d:Q6072027|Q6072027]] | [[Irma Elsa Gonzalez]] | [[Palo Alto]] | 1948-03-29 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Irma E. Gonzalez.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 769 | [[:d:Q6072081|Q6072081]] | [[Irma S. Raker]] | [[Brooklyn]] | 1938 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Irma Raker.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 770 | [[:d:Q6095446|Q6095446]] | [[Iulia Motoc]] | [[Timișoara]] | 1967-08-20 | [[Romanía]] | | [[Ficheiro:Professor Universitar Dr. Iulia Motoc.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 771 | [[:d:Q6098030|Q6098030]] | [[Ivana Sert]] | [[Zaječar]] | 1979-10-25 | [[República Federal de Iugoslavia]]<br/>[[Turquía]] | | [[Ficheiro:Ivana Sert - İşte Benim Stilim - 2016 (1).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 772 | [[:d:Q6106556|Q6106556]] | [[J. Michelle Childs]] | [[Detroit]] | 1966-03-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Michelle-Childs-300x300.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 773 | [[:d:Q6112210|Q6112210]] | [[Rosa María Maggi]] | | 1946-09-14 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 774 | [[:d:Q6119276|Q6119276]] | [[Tcheng Yu-hsiu]] | [[Xin'an County]] | 1891 | [[República Popular da China]] | 1959-12-16 | [[Ficheiro:Zheng Yuxiu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 775 | [[:d:Q6120085|Q6120085]] | [[Jacqueline Davies]] | | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 776 | [[:d:Q6120173|Q6120173]] | [[Jacqueline Nguyen]] | [[Da Lat]] | 1965-05-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Jacqueline Nguyen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 777 | [[:d:Q6121730|Q6121730]] | [[Sara Bossio]] | [[Montevideo]] | 1938-04-07 | [[Uruguai]] | | |- | style='text-align:right'| 778 | [[:d:Q6132210|Q6132210]] | [[Sonia Araneda]] | | 1937-06-14 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 779 | [[:d:Q6150702|Q6150702]] | [[Janaki Amma]] | [[Thrissur]] | 1920 | [[India]]<br/>[[Raj Británico]]<br/>[[Dominio da India]] | 2005 | [[Ficheiro:Justice Janaki Amma.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 780 | [[:d:Q6151064|Q6151064]] | [[Jane A. Restani]] | [[San Francisco]] | 1948-02-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 781 | [[:d:Q6151190|Q6151190]] | [[Jane Branstetter Stranch]] | [[Nashville, Tennessee|Nashville]] | 1953-09-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Jane Stranch.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 782 | [[:d:Q6152411|Q6152411]] | [[Jane J. Boyle]] | [[Sharon]] | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 783 | [[:d:Q6152496|Q6152496]] | [[Jane L. Kelly]] | [[Greencastle]] | 1964-10-28 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Jane Kelly.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 784 | [[:d:Q6152515|Q6152515]] | [[Jane Magnus-Stinson]] | [[La Crosse]] | 1958-04-29 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jane Magnus-Stinson (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 785 | [[:d:Q6152658|Q6152658]] | [[Jane Richards Roth]] | [[Filadelfia]] | 1935-06-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 786 | [[:d:Q6152959|Q6152959]] | [[Jane Wiseman]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 787 | [[:d:Q6153214|Q6153214]] | [[Janet Bond Arterton]] | [[Filadelfia]] | 1944-02-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Janet Bond Arterton.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 788 | [[:d:Q6153231|Q6153231]] | [[Janet C. Hall]] | [[Lowell]] | 1948-09-15 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Janet Hall District Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 789 | [[:d:Q6153606|Q6153606]] | [[Janet Smith]] | | 1940-11-29 | | | |- | style='text-align:right'| 790 | [[:d:Q6153620|Q6153620]] | [[Janet T. Neff]] | [[Wilkinsburg]] | 1945 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 791 | [[:d:Q6154219|Q6154219]] | [[Janice Cole]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 792 | [[:d:Q6154283|Q6154283]] | [[Janice M. Holder]] | [[McDonald]] | 1949-08-29 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 793 | [[:d:Q6154327|Q6154327]] | [[Janice Pereira]] | [[Virgin Gorda]] | | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Janice Pereira ECSC (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 794 | [[:d:Q6154361|Q6154361]] | [[Janice leMaistre]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 795 | [[:d:Q6154402|Q6154402]] | [[Janie Shores]] | [[Georgiana]] | 1932-04-30 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-08-09 | [[Ficheiro:Janie Shores.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 796 | [[:d:Q6154527|Q6154527]] | [[Janina Zakrzewska]] | [[Varsovia]] | 1928-12-12 | [[Polonia]] | 1995-05-27 | |- | style='text-align:right'| 797 | [[:d:Q6154576|Q6154576]] | [[Janine P. Geske]] | [[Port Washington]] | 1949-05-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 798 | [[:d:Q6154637|Q6154637]] | [[Janis Lynn Sammartino]] | [[Filadelfia]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Janis Sammartino District Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 799 | [[:d:Q6154639|Q6154639]] | [[Janis M. Berry]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 800 | [[:d:Q6155161|Q6155161]] | [[Janne Kristiansen]] | [[Oslo]] | 1952-11-21 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Janne Kristiansen (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 801 | [[:d:Q6161836|Q6161836]] | [[Jasna Omejec]] | [[Osijek]] | 1962-01-09 | [[Croacia]] | | [[Ficheiro:Jasna Omejec 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 802 | [[:d:Q6167887|Q6167887]] | [[Jayne Jagot]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 803 | [[:d:Q6167927|Q6167927]] | [[Jaynee LaVecchia]] | [[Paterson, Nova Jersey|Paterson]] | 1954-10-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 804 | [[:d:Q6170794|Q6170794]] | [[Jean H. Toal]] | [[Columbia, Carolina do Sur|Columbia]] | 1943-08-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jean Hoefer Toal (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 805 | [[:d:Q6171155|Q6171155]] | [[Jean McBride]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 806 | [[:d:Q6171982|Q6171982]] | [[Jeanine Pirro]] | [[Elmira]] | 1951-06-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jeanine Pirro by Gage Skidmore.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 807 | [[:d:Q6172069|Q6172069]] | [[Jeanne E. Scott]] | [[Springfield, Illinois|Springfield]] | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-10-19 | |- | style='text-align:right'| 808 | [[:d:Q6178059|Q6178059]] | [[Jennifer A. Dorsey]] | [[área metropolitana de Las Vegas]] | 1971-04-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jennifer A. Dorsey.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 809 | [[:d:Q6178097|Q6178097]] | [[Jennifer B. Coffman]] | [[Union City]] | 1948-01-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jennifer Coffman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 810 | [[:d:Q6178160|Q6178160]] | [[Jennifer Brunner]] | [[Springfield]] | 1957-02-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jennifer Brunner 2006-03-22.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 811 | [[:d:Q6178213|Q6178213]] | [[Jennifer Coate]] | [[East Melbourne]] | 1953-02-08 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Justice Jennifer Coate, ASA Conference Parramatta, 20 October 2016 (30202552784).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 812 | [[:d:Q6178308|Q6178308]] | [[Jennifer Faunce]] | [[Míchigan]] | 1965-01-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 813 | [[:d:Q6178385|Q6178385]] | [[Jennifer Guerin Zipps]] | [[Ashland]] | 1964-10-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jennifer C Guerin Magistrate Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 814 | [[:d:Q6179178|Q6179178]] | [[Jenny Blokland]] | [[Ardrossan]] | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 815 | [[:d:Q6192711|Q6192711]] | [[Jill A. Pryor]] | [[Harrisburg, Pensilvania|Harrisburg]] | 1963-03-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jill Pryor (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 816 | [[:d:Q6192752|Q6192752]] | [[Jill Black]] | | 1954-06-01 | | | [[Ficheiro:Lady Black of Derwent (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 817 | [[:d:Q6193002|Q6193002]] | [[Jill Parrish]] | [[Ogden]] | 1961-08-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jill Parrish.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 818 | [[:d:Q6204789|Q6204789]] | [[Joan A. Lenard]] | [[Amityville]] | 1952-01-07 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 819 | [[:d:Q6204821|Q6204821]] | [[Joan B. Gottschall]] | [[Oak Ridge]] | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Joan B. Gottschall (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 820 | [[:d:Q6205149|Q6205149]] | [[Joan Huffman]] | [[Southside Place]] | 1956-08-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Joan Huffman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 821 | [[:d:Q6205218|Q6205218]] | [[Joan Lefkow]] | [[Nemaha County]] | 1944-01-09 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Joan Lefkow (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 822 | [[:d:Q6205290|Q6205290]] | [[Joan McKelvey]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 823 | [[:d:Q6205427|Q6205427]] | [[Joan Sawyer]] | | 1940-11-26 | | | |- | style='text-align:right'| 824 | [[:d:Q6205961|Q6205961]] | [[Joanna Seybert]] | [[Brooklyn]] | 1946-09-18 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 825 | [[:d:Q6205987|Q6205987]] | [[Joanna Toch]] | [[London Borough of Sutton]] | 1961-10-13 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 826 | [[:d:Q6207177|Q6207177]] | [[Jocelyn Solis-Reyes]] | | 1960s | | | |- | style='text-align:right'| 827 | [[:d:Q6214233|Q6214233]] | [[Joette Katz]] | [[Brooklyn]] | 1953-02-03 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:JusticeKatz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 828 | [[:d:Q6216455|Q6216455]] | [[Johanne Gauthier]] | [[Montreal]] | 1955-09-11 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 829 | [[:d:Q6216468|Q6216468]] | [[Johanne Trudel]] | | 1953-11-04 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 830 | [[:d:Q6266040|Q6266040]] | [[Johnnie B. Rawlinson]] | [[Concord]] | 1952-12-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:J. B. Rawlinson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 831 | [[:d:Q6288441|Q6288441]] | [[Josephine S. Tucker]] | [[St. Louis]] | 1961-09-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Federal District Judge Josephine L. Staton.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 832 | [[:d:Q6297129|Q6297129]] | [[Joy Flowers Conti]] | [[Kane]] | 1948-12-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Joy Flowers Conti District Judge.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 833 | [[:d:Q6297359|Q6297359]] | [[Joyanne Bracewell]] | [[Manchester]] | 1934-07-05 | [[Inglaterra]] | 2007-01-09 | |- | style='text-align:right'| 834 | [[:d:Q6297511|Q6297511]] | [[Joyce Hens Green]] | [[Nova York]] | 1928-11-13 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-10-10 | [[Ficheiro:Joyce Hens Green.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 835 | [[:d:Q6297537|Q6297537]] | [[Joyce Karlin]] | [[Estados Unidos de América]] | 1951-01-05 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 836 | [[:d:Q6297556|Q6297556]] | [[Joyce L. Kennard]] | [[Bandung]] | 1941-05-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:JoyceKennard.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 837 | [[:d:Q6303249|Q6303249]] | [[Judith A. Snider]] | [[Toronto]] | 1948-01-26 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 838 | [[:d:Q6303257|Q6303257]] | [[Judith Ann Lanzinger]] | [[Toledo, Ohio|Toledo]] | 1946-04-02 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 839 | [[:d:Q6303296|Q6303296]] | [[Judith Billings]] | [[Salt Lake City, Utah|Salt Lake City]] | 1943-07 | [[Estados Unidos de América]] | 2025-04-02 | [[Ficheiro:Billings.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 840 | [[:d:Q6303322|Q6303322]] | [[Judith C. Herrera]] | [[Chicago]] | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 841 | [[:d:Q6303355|Q6303355]] | [[Judith Cowin]] | | 1942-04-29 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 842 | [[:d:Q6303501|Q6303501]] | [[Judith S. Kaye]] | [[Monticello]] | 1938-08-04 | [[Estados Unidos de América]] | 2016-01-07 | [[Ficheiro:Judith S.Kaye.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 843 | [[:d:Q6303505|Q6303505]] | [[Judith Keep]] | [[Omaha, Nebrasca|Omaha]] | 1944-03-24 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-09-14 | [[Ficheiro:JudgeJudithNelsenKeep.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 844 | [[:d:Q6303508|Q6303508]] | [[Judith Kelly]] | [[Brisbane]] | 1953-11-08 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 845 | [[:d:Q6303545|Q6303545]] | [[Judith M. Barzilay]] | [[Russell]] | 1944-01-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 846 | [[:d:Q6303571|Q6303571]] | [[Judith Meierhenry]] | | 1944-01-20 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 847 | [[:d:Q6303617|Q6303617]] | [[Judith Potter]] | [[Auckland]] | 1942-08-23 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Judith Potter (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 848 | [[:d:Q6303727|Q6303727]] | [[Judith W. Rogers]] | [[Nova York]] | 1939-07-27 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Portrait of Judith Rogers by Simmie Knox.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 849 | [[:d:Q6303742|Q6303742]] | [[Judith Webster]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 850 | [[:d:Q6306553|Q6306553]] | [[Julia Macur]] | | 1957-04-17 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Royal coat of arms of the United Kingdom (St. Edward's Crown).svg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 851 | [[:d:Q6306743|Q6306743]] | [[Julia Smith Gibbons]] | [[Pulaski]] | 1950-12-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Julia Gibbons Circuit Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 852 | [[:d:Q6308143|Q6308143]] | [[Julie E. Carnes]] | [[Atlanta]] | 1950-10-31 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Julie Carnes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 853 | [[:d:Q6312348|Q6312348]] | [[June Lazenby Green]] | [[Arnold]] | 1914-01-23 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-02-02 | |- | style='text-align:right'| 854 | [[:d:Q6318392|Q6318392]] | [[Justine W. Polier]] | [[Portland, Oregón|Portland]] | 1903 | [[Estados Unidos de América]] | 1987 | [[Ficheiro:Justine Wise Polier.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 855 | [[:d:Q6323477|Q6323477]] | [[K. K. Usha]] | [[Thrissur]] | 1939-07-03 | [[India]]<br/>[[Raj Británico]]<br/>[[Dominio da India]] | 2020-10-05 | [[Ficheiro:Justice K. K. Usha.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 856 | [[:d:Q6354373|Q6354373]] | [[Kalpana Rawal]] | [[Bhuj]] | 1946-01-15 | [[India]]<br/>[[Kenya]]<br/>[[Raj Británico]]<br/>[[Dominio da India]] | | |- | style='text-align:right'| 857 | [[:d:Q6369733|Q6369733]] | [[Karen J. Williams]] | [[Estados Unidos de América]] | 1951-08-04 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-11-02 | [[Ficheiro:Karen J. Williams (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 858 | [[:d:Q6369750|Q6369750]] | [[Karen K. Caldwell]] | [[Stanford]] | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Karen K Caldwell.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 859 | [[:d:Q6369804|Q6369804]] | [[Karen L. Henderson]] | [[Oberlin]] | 1944-06-11 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 860 | [[:d:Q6369914|Q6369914]] | [[Karen Nelson Moore]] | [[Washington, D.C.]] | 1948-11-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Karen Nelson Moore.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 861 | [[:d:Q6370023|Q6370023]] | [[Karen Schreier]] | [[Sioux Falls]] | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Karen Schreier (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 862 | [[:d:Q6370026|Q6370026]] | [[Karen Sharlow]] | | 1950-10-01 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 863 | [[:d:Q6370848|Q6370848]] | [[Karin Immergut]] | [[Brooklyn]] | 1960-12-22 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Karin J. Immergut.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 864 | [[:d:Q6370892|Q6370892]] | [[Karin Maria Bruzelius]] | [[Lund]] | 1941-02-19 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Høyesterettsdommer Karin Bruzelius.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 865 | [[:d:Q6372448|Q6372448]] | [[Karla M. Gray]] | [[Escanaba]] | 1947-05-10 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-02-19 | |- | style='text-align:right'| 866 | [[:d:Q6373235|Q6373235]] | [[Karon O. Bowdre]] | [[Montgomery]] | 1955-04-25 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 867 | [[:d:Q6376033|Q6376033]] | [[Kateřina Mrázová]] | [[Brno]] | 1972-07-09 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 868 | [[:d:Q6376236|Q6376236]] | [[Katharine Sweeney Hayden]] | [[Nova York]] | 1942-05-30 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 869 | [[:d:Q6376296|Q6376296]] | [[Katherine B. Forrest]] | [[Nova York]] | 1964-02-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Katherine Forrest in Chambers (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 870 | [[:d:Q6376312|Q6376312]] | [[Katherine Bourke]] | | 1961-07-05 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 871 | [[:d:Q6376512|Q6376512]] | [[Katherine Polk Failla]] | [[Edison]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Katherine Failla.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 872 | [[:d:Q6376648|Q6376648]] | [[Kathleen A. Blatz]] | [[Bloomington]] | 1954-07-22 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Former Chief Justice of the Minnesota Supreme Court, Kathleen Blatz speaking at the Fitzgerald Theater in St Paul, Minnesota (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 873 | [[:d:Q6376672|Q6376672]] | [[Kathleen Cardone]] | [[Medina]] | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kathleen Cardone.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 874 | [[:d:Q6376772|Q6376772]] | [[Kathleen Kerrigan]] | [[Springfield, Massachusetts|Springfield]] | 1964-01-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kathleen Kerrigan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 875 | [[:d:Q6376810|Q6376810]] | [[Kathleen M. Williams]] | [[Derby]] | 1956-12-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kathleen M. Williams (Judge).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 876 | [[:d:Q6376882|Q6376882]] | [[Kathleen Pelham-Clinton, Duchess of Newcastle]] | [[Reino Unido]] | 1872 | [[Reino Unido]]<br/>[[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] | 1955-06-01 | [[Ficheiro:Duchess-of-Newcastle.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 877 | [[:d:Q6376895|Q6376895]] | [[Kathleen Satchwell]] | | 20th century | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:KathySatchwell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 878 | [[:d:Q6376952|Q6376952]] | [[Kathlyn Curtis]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 879 | [[:d:Q6377029|Q6377029]] | [[Kathryn Doi Todd]] | [[Os Ánxeles]] | 1942-01-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 880 | [[:d:Q6377053|Q6377053]] | [[Kathryn Hoefer Vratil]] | [[Manhattan, Kansas]] | 1949-04-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Kathryn H. Vratil.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 881 | [[:d:Q6377146|Q6377146]] | [[Kathryn Werdegar]] | [[San Francisco]] | 1936-04-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:KathrynWerdegar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 882 | [[:d:Q6377526|Q6377526]] | [[Katie O'Malley]] | [[Miami]] | 1962-08-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Katie O'Malley 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 883 | [[:d:Q6380240|Q6380240]] | [[Kay McFarland]] | [[Coffeyville]] | 1935-07-20 | [[Estados Unidos de América]] | 2015-08-18 | |- | style='text-align:right'| 884 | [[:d:Q6381539|Q6381539]] | [[Kazuko Yokoo]] | | 1941-04-14 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 885 | [[:d:Q6385654|Q6385654]] | [[Kellelo Justina Masafo-Guni]] | [[Hlotse]] | 1945-12-08 | [[Lesotho]] | | |- | style='text-align:right'| 886 | [[:d:Q6395324|Q6395324]] | [[Ketanji Brown Jackson]] | [[Washington, D.C.]] | 1970-09-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:KBJackson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 887 | [[:d:Q6399615|Q6399615]] | [[Khalida Rashid Khan]] | [[Peshawar]] | 1949 | [[Paquistán]] | | [[Ficheiro:Khalida Khan, 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 888 | [[:d:Q6400975|Q6400975]] | [[Khatun Sapnara]] | [[Sylhet]] | 1967-04-29 | [[Bangladesh]]<br/>[[Paquistán]]<br/>[[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 889 | [[:d:Q6408439|Q6408439]] | [[Kim Carter]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 890 | [[:d:Q6409114|Q6409114]] | [[Kim McLane Wardlaw]] | [[San Francisco]] | 1954-07-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kim McLane Wardlaw.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 891 | [[:d:Q6409750|Q6409750]] | [[Kimba Wood]] | [[Port Townsend]] | 1944-01-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kimba Wood on the Final Pretrial Conference and the Civil Trial.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 892 | [[:d:Q6409939|Q6409939]] | [[Kimberly J. Mueller]] | [[Newton (Q1003636)|Newton]] | 1957-09-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kimberly Jo Mueller.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 893 | [[:d:Q6409971|Q6409971]] | [[Kimberly Prost]] | | 1958-06-04 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 894 | [[:d:Q6416131|Q6416131]] | [[Kirsti Coward]] | [[Kristiansand Municipality]] | 1940-12-19 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 895 | [[:d:Q6418973|Q6418973]] | [[Kiyo A. Matsumoto]] | [[Raleigh, Carolina do Norte|Raleigh]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kiyo A. Matsumoto (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 896 | [[:d:Q6425858|Q6425858]] | [[Koh Juat Jong]] | [[Singapur]] | | | | |- | style='text-align:right'| 897 | [[:d:Q6437847|Q6437847]] | [[Kristi DuBose]] | [[Brewton]] | 1964-10-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kristi DuBose (Judge).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 898 | [[:d:Q6438189|Q6438189]] | [[Kristin Ruth]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 899 | [[:d:Q6438269|Q6438269]] | [[Kristina Pickering]] | [[San Francisco]] | 1952-10-07 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 900 | [[:d:Q6438296|Q6438296]] | [[Kristine Cecava]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 901 | [[:d:Q6438300|Q6438300]] | [[Kristine Gerhard Baker]] | [[Estados Unidos de América]] | 1971-03-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kristine Gerhard Baker.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 902 | [[:d:Q6451905|Q6451905]] | [[Margrith Bigler-Eggenberger]] | [[Niederuzwil]] | 1933-03-14 | [[Suíza]] | 2022-09-05 | [[Ficheiro:Margrith Bigler-Eggenberger (1994) HSGH 022-000047-06.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 903 | [[:d:Q6456585|Q6456585]] | [[L. Paige Marvel]] | [[Easton]] | 1949-12-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:L. Paige Marvel (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 904 | [[:d:Q6456784|Q6456784]] | [[Gabriele Cirener]] | [[Dinslaken]] | 1966-11-30 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 905 | [[:d:Q6471047|Q6471047]] | [[Laeticia Kikonyogo]] | [[Uganda]] | 1940-09-02 | | 2017-11-23 | |- | style='text-align:right'| 906 | [[:d:Q6479308|Q6479308]] | [[Sigrun Hasseln]] | [[Hamburgo]] | 1952-12-02 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:VHasseln 2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 907 | [[:d:Q6498817|Q6498817]] | [[Laura Cox]] | | 1951-11-08 | | | |- | style='text-align:right'| 908 | [[:d:Q6498849|Q6498849]] | [[Laura Denvir Stith]] | [[St. Louis]] | 1953-10-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Laura Denvir Stith crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 909 | [[:d:Q6498874|Q6498874]] | [[Laura Duncan]] | | 1947 | | | [[Ficheiro:Coat of arms of the United Kingdom in Scotland.svg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 910 | [[:d:Q6499494|Q6499494]] | [[Laura Taylor Swain]] | [[Brooklyn]] | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 911 | [[:d:Q6501483|Q6501483]] | [[Laurie Allen]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 912 | [[:d:Q6501731|Q6501731]] | [[Laurie Smith Camp]] | [[Omaha, Nebrasca|Omaha]] | 1953-11-28 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-09-23 | [[Ficheiro:Laurie Smith Camp District Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 913 | [[:d:Q6509265|Q6509265]] | [[Leah Ward Sears]] | [[Heidelberg]] | 1955-06-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Leah W. Sears.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 914 | [[:d:Q6512968|Q6512968]] | [[Lee Ann Martin]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 915 | [[:d:Q6516370|Q6516370]] | [[Leeona Dorrian, Lady Dorrian]] | [[Edimburgo]] | 1957-06-16 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Lady Dorrian 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 916 | [[:d:Q6519672|Q6519672]] | [[Leigh Saufley]] | [[Portland, Maine|Portland]] | 1954-06-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Leigh Saufley.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 917 | [[:d:Q6519895|Q6519895]] | [[Leila Mills]] | | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 918 | [[:d:Q6519907|Q6519907]] | [[Leila Seth]] | [[Lucknow]] | 1930-10-20 | [[India]]<br/>[[Raj Británico]]<br/>[[Dominio da India]] | 2017-05-05 | [[Ficheiro:Leila Seth.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 919 | [[:d:Q6526112|Q6526112]] | [[Antje Niewisch-Lennartz]] | [[Lüneburg]] | 1952-12-31 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Niewisch-Lennartz, Antje-8664.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 920 | [[:d:Q6528099|Q6528099]] | [[Yvonne Ott]] | [[Usingen]] | 1963-05-25 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 921 | [[:d:Q6530454|Q6530454]] | [[Lesley B. Wells]] | [[Muskegon]] | 1937-10-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lesley Wells.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 922 | [[:d:Q6530736|Q6530736]] | [[Leslie Crocker Snyder]] | | 1942 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 923 | [[:d:Q6530776|Q6530776]] | [[Leslie E. Kobayashi]] | [[Mount Holly Township]] | 1957-10-09 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Leslie E. Kobayashi, U.S. District Court Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 924 | [[:d:Q6531016|Q6531016]] | [[Leslie Meek]] | [[Brooklyn]] | 1965-05-09 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Leslie Meek.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 925 | [[:d:Q6537692|Q6537692]] | [[Kathrin Wahlmann]] | [[Osnabrück]] | 1977-08-04 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 926 | [[:d:Q6539914|Q6539914]] | [[Liana Fiol Matta]] | [[Río Piedras]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 927 | [[:d:Q6551523|Q6551523]] | [[Linda Dessau]] | [[Heidelberg]] | 1953-05-08 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Linda Dessau.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 928 | [[:d:Q6551527|Q6551527]] | [[Linda Dobbs]] | [[Freetown]] | 1951-01-03 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 929 | [[:d:Q6551645|Q6551645]] | [[Linda Hodge McLaughlin]] | [[Os Ánxeles]] | 1942-02-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1999-03-07 | |- | style='text-align:right'| 930 | [[:d:Q6551695|Q6551695]] | [[Linda Joy Stern]] | [[Londres]] | 1941-12-21 | | 2006-09-10 | |- | style='text-align:right'| 931 | [[:d:Q6551782|Q6551782]] | [[Linda M. McGee]] | [[Marion]] | 1949-09-20 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 932 | [[:d:Q6551908|Q6551908]] | [[Linda R. Reade]] | [[Sioux Falls]] | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:JudgeLRR.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 933 | [[:d:Q6551939|Q6551939]] | [[Linda S. Dalianis]] | | 1948-10-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 934 | [[:d:Q6551993|Q6551993]] | [[Linda Stephens]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 935 | [[:d:Q6552010|Q6552010]] | [[Linda T. Walker]] | [[Gloster]] | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 936 | [[:d:Q6552049|Q6552049]] | [[Linda W. Hunter]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 937 | [[:d:Q6552896|Q6552896]] | [[Lindsey Miller-Lerman]] | [[Os Ánxeles]] | 1946-10-08 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 938 | [[:d:Q6558038|Q6558038]] | [[Lisa Godbey Wood]] | [[Lexington]] | 1963 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lisa Godbey Wood US Attorney.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 939 | [[:d:Q6558132|Q6558132]] | [[Lisa K. Fair McEvers]] | [[Minto]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 940 | [[:d:Q6558363|Q6558363]] | [[Lisa Richette]] | [[Filadelfia]] | 1928-09-11 | [[Estados Unidos de América]] | 2007-10-26 | |- | style='text-align:right'| 941 | [[:d:Q6558385|Q6558385]] | [[Lisa S. Neubauer]] | | 1957-07-21 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 942 | [[:d:Q6601686|Q6601686]] | [[Edna Gabrieliová]] | [[Haifa]] | 1936 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 943 | [[:d:Q6621251|Q6621251]] | [[Ursula Mancusi Ungaro]] | [[Miami Beach]] | 1951-01-29 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 944 | [[:d:Q6642198|Q6642198]] | [[Hila Gerstl]] | [[Herzliya]] | 1955 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:HILA GERSTL.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 945 | [[:d:Q6668329|Q6668329]] | [[Lois Murphy]] | | 1963-02-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 946 | [[:d:Q6668594|Q6668594]] | [[Rachel Tevet-Wiesel]] | | 1963-08-16 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Rachel Tevet-Wiesel I.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 947 | [[:d:Q6680965|Q6680965]] | [[Loretta Lynch]] | [[Greensboro, Carolina do Norte|Greensboro]] | 1959-05-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Loretta Lynch, official portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 948 | [[:d:Q6681052|Q6681052]] | [[Lori Douglas]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 949 | [[:d:Q6681187|Q6681187]] | [[Lorie Skjerven Gildea]] | [[Plummer]] | 1961-10-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:SkjervenGildea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 950 | [[:d:Q6688638|Q6688638]] | [[Louise Blenman]] | [[Georgetown, Güiana|Georgetown]] | | [[Güiana]]<br/>[[Santa Lucía, Caribe]] | | [[Ficheiro:Chief Justice Louise Blenman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 951 | [[:d:Q6688990|Q6688990]] | [[Louise W. Flanagan]] | [[Richmond, Virxinia|Richmond]] | 1962 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 952 | [[:d:Q6696976|Q6696976]] | [[Lucie Lamarre]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 953 | [[:d:Q6698345|Q6698345]] | [[Lucy H. Koh]] | [[Washington, D.C.]] | 1968-08-07 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:20151027 Hon. Lucy Koh ASA 9355 43 19 pp.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 954 | [[:d:Q6698504|Q6698504]] | [[Lucy Somerville Howorth]] | [[Greenville]] | 1895-07-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1997-08-23 | [[Ficheiro:LucySomervilleHoworth1963.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 955 | [[:d:Q6699580|Q6699580]] | [[Nili Arad]] | [[Kiryat Yam]] | 1943-12-19 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:NILI ARAD.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 956 | [[:d:Q6702735|Q6702735]] | [[Gültekin Hacıbeyli]] | [[Bakú]] | 1973-10-13 | [[Azerbaidján]] | | [[Ficheiro:Gultakin Hajibayli in 2023 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 957 | [[:d:Q6705743|Q6705743]] | [[Esther Hayut]] | [[Herzliya]]<br/>[[Israel]] | 1953-10-16 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Esther Hayut - November 2017 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 958 | [[:d:Q6709225|Q6709225]] | [[Lynn Stannard]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 959 | [[:d:Q6709244|Q6709244]] | [[Lynn Toler]] | [[Columbus]] | 1959-10-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lynn Toler Nov 2019.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 960 | [[:d:Q6709317|Q6709317]] | [[Lynne A. Battaglia]] | [[Buffalo, Nova York|Buffalo]] | 1946-04-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lynne A. Battaglia US Attorney.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 961 | [[:d:Q6709319|Q6709319]] | [[Lynne Abraham]] | [[Filadelfia]] | 1941-01-31 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lynne Abraham (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 962 | [[:d:Q6712485|Q6712485]] | [[M. Christina Armijo]] | [[Las Vegas]] | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:M Christina Armijo.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 963 | [[:d:Q6712888|Q6712888]] | [[M. Margaret McKeown]] | [[Casper]] | 1951-05-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:M-Margaret-McKeown-2009-US-Courts.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 964 | [[:d:Q6717817|Q6717817]] | [[Ogenia Wienogradov]] | | 1910-11-27 | [[Israel]] | 1992-07-16 | |- | style='text-align:right'| 965 | [[:d:Q6721397|Q6721397]] | [[Mabel Agyemang]] | [[Ghana]] | 20th century | [[Ghana]] | | [[Ficheiro:TCI-New-CJ.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 966 | [[:d:Q6721534|Q6721534]] | [[Mabel Van Camp]] | | 1920 | | 2012-04-19 | |- | style='text-align:right'| 967 | [[:d:Q6721605|Q6721605]] | [[Mablean Ephriam]] | [[Hazlehurst]] | 1949-04-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mablean Ephriam Nov 2019.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 968 | [[:d:Q6727186|Q6727186]] | [[Madge Bradley]] | [[Ukiah]] | 1904-11-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2000-03-21 | |- | style='text-align:right'| 969 | [[:d:Q6728921|Q6728921]] | [[Mae D'Agostino]] | [[Albany, Nova York|Albany]] | 1954-12-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mae D'Agostino.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 970 | [[:d:Q6730310|Q6730310]] | [[Maggie Scott, Lady Scott]] | [[Nairobi]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 971 | [[:d:Q6737875|Q6737875]] | [[Majida Rizvi]] | | | [[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 972 | [[:d:Q6746884|Q6746884]] | [[Manana Kobakhidze]] | [[Tbilisi]] | 1968-02-03 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Xeorxia]] | | |- | style='text-align:right'| 973 | [[:d:Q6750445|Q6750445]] | [[Manjula Chellur]] | [[Karnataka]] | 1955-12-05 | [[India]] | | [[Ficheiro:Justice Manjula Chellur.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 974 | [[:d:Q6757076|Q6757076]] | [[Marcia A. Crone]] | [[Dallas, Texas|Dallas]] | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 975 | [[:d:Q6757102|Q6757102]] | [[Marcia G. Cooke]] | [[Sumter]] | 1954-10-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2023-01-27 | |- | style='text-align:right'| 976 | [[:d:Q6757126|Q6757126]] | [[Marcia Morales Howard]] | [[Jacksonville, Florida|Jacksonville]] | 1965-07-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Marcia Morales Howard (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 977 | [[:d:Q6757130|Q6757130]] | [[Marcia Neave]] | [[Melbourne]] | 1944-08-23 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 978 | [[:d:Q6757142|Q6757142]] | [[Marcia S. Krieger]] | [[Denver]] | 1954-03-03 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Marcia Krieger (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 979 | [[:d:Q6759158|Q6759158]] | [[Margaret B. Seymour]] | [[Washington, D.C.]] | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 980 | [[:d:Q6759174|Q6759174]] | [[Margaret Beazley]] | [[Sydney]] | 1951-07-23 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Margaret Beazley 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 981 | [[:d:Q6759198|Q6759198]] | [[Margaret Booth (Q6759198)|Margaret Booth]] | | 1933-09-11 | [[Reino Unido]] | 2021-01-01 | |- | style='text-align:right'| 982 | [[:d:Q6759239|Q6759239]] | [[Margaret Cameron]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 983 | [[:d:Q6759244|Q6759244]] | [[Margaret Campbell]] | [[Toronto]] | 1912-12-15 | [[Canadá]] | 1999-04-19 | |- | style='text-align:right'| 984 | [[:d:Q6759255|Q6759255]] | [[Margaret Catharine Rodgers]] | [[Pensacola]] | 1964-08-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Casey Rodgers (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 985 | [[:d:Q6759271|Q6759271]] | [[Margaret Chutich]] | | 1958-06-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:MargaretChutich.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 986 | [[:d:Q6759475|Q6759475]] | [[Margaret H. Marshall]] | [[Newcastle]] | 1944-09-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Margaret.Marshall.428.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 987 | [[:d:Q6759550|Q6759550]] | [[Margaret J. Vergeront]] | [[Madison, Wisconsin|Madison]] | 1946-05-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 988 | [[:d:Q6759666|Q6759666]] | [[Margaret M. Morrow]] | [[Columbus]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Margaret M. Morrow.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 989 | [[:d:Q6759926|Q6759926]] | [[Margaret Stone]] | | 20th century | [[Australia]] | 2021-09-01 | |- | style='text-align:right'| 990 | [[:d:Q6760039|Q6760039]] | [[Margaret Workman]] | [[Charleston, Virxinia Occidental|Charleston]] | 1947-05-22 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 991 | [[:d:Q6760634|Q6760634]] | [[Margo Kitsy Brodie]] | [[Saint John's]] | 1966-04-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Margo Brodie.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 992 | [[:d:Q6760665|Q6760665]] | [[Margot Botsford]] | [[Nova York]] | 1947-03-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Margot Botsford 53501585943 o (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 993 | [[:d:Q6761049|Q6761049]] | [[Maria Benvida Levy]] | [[Maxixe District]] | 1969-03-24 | [[Mozambique]] | | |- | style='text-align:right'| 994 | [[:d:Q6761056|Q6761056]] | [[Maria Berenice Dias]] | [[Santiago]] | 1948 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Maria Berenice Dias.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 995 | [[:d:Q6761185|Q6761185]] | [[Maria Farida Indrati]] | [[Surakarta]] | 1949-06-14 | [[Indonesia]] | | [[Ficheiro:Maria Farida Indrati.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 996 | [[:d:Q6761367|Q6761367]] | [[Maria Lopez]] | [[A Habana]] | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 997 | [[:d:Q6761700|Q6761700]] | [[Maria do Céu Monteiro]] | [[Guinea-Bissau]] | | | | |- | style='text-align:right'| 998 | [[:d:Q6762059|Q6762059]] | [[Mariana Pfaelzer]] | [[Os Ánxeles]] | 1926-02-04 | [[Estados Unidos de América]] | 2015-05-14 | [[Ficheiro:M.R.Pfaelzer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 999 | [[:d:Q6762217|Q6762217]] | [[Marianne Espinosa]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1000 | [[:d:Q6763539|Q6763539]] | [[Marilyn Hall Patel]] | [[Amsterdam]] | 1938-09-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Marilyn Hall Patel Senior District Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1001 | [[:d:Q6763556|Q6763556]] | [[Marilyn Jean Kelly]] | | 1938-04-15 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Marilyn Jean Kelly 1967.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1002 | [[:d:Q6763566|Q6763566]] | [[Marilyn L. Huff]] | [[Ann Arbor]] | 1951-03-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Marilyn L. Huff.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1003 | [[:d:Q6763590|Q6763590]] | [[Marilyn Milian]] | [[Astoria (Q121765)|Astoria]] | 1961-05-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Marilyn Milian by Gage Skidmore.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1004 | [[:d:Q6763631|Q6763631]] | [[Marilyn Skoglund]] | [[Chicago]] | 1946-08-15 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1005 | [[:d:Q6763646|Q6763646]] | [[Marilyn Warren]] | [[Melbourne]] | 1951 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1006 | [[:d:Q6763867|Q6763867]] | [[Marina Marmolejo]] | [[Nuevo Laredo]] | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Marina Marmolejo (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1007 | [[:d:Q6765253|Q6765253]] | [[Marion Janet Harron]] | | 1903-09-03 | [[Estados Unidos de América]] | 1972-09-26 | [[Ficheiro:California woman is new member of U.S. Board of Appeals. Washington, D.C., July 29. Miss Marion Harron, of California, photographed at her desk shortly after taking the oath as a member of LCCN2016878292.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1008 | [[:d:Q6765569|Q6765569]] | [[Marisa Demeo]] | [[Washington, D.C.]] | 1966-08-23 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1009 | [[:d:Q6766101|Q6766101]] | [[Mariyana Kancheva]] | | 1958 | [[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 1010 | [[:d:Q6767174|Q6767174]] | [[Bracha Ofir-Tom]] | [[Israel]] | 1939-03-25 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:BRACHA OFIR-TOM.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1011 | [[:d:Q6771577|Q6771577]] | [[Marla Luckert]] | | 1955-07-20 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1012 | [[:d:Q6773384|Q6773384]] | [[Marsha J. Pechman]] | [[Salem, Oregón|Salem]] | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Marsha J. Pechman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1013 | [[:d:Q6773396|Q6773396]] | [[Marsha S. Berzon]] | [[Cincinnati]] | 1945-04-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Marsha S Berzon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1014 | [[:d:Q6774330|Q6774330]] | [[Martha Bablitch]] | [[Lawrence]] | 1944-10-28 | [[Estados Unidos de América]] | 2007 | |- | style='text-align:right'| 1015 | [[:d:Q6774331|Q6774331]] | [[Martha B. Sosman]] | | 1950-10-20 | [[Estados Unidos de América]] | 2007-03-10 | |- | style='text-align:right'| 1016 | [[:d:Q6774374|Q6774374]] | [[Martha Craig Daughtrey]] | [[Covington]] | 1942-06-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Martha Craig Daughtrey.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1017 | [[:d:Q6774463|Q6774463]] | [[Martha Lee Walters]] | [[Grand Rapids]] | 1950-10-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Martha Lee Walters bar ceremony 2009.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1018 | [[:d:Q6774597|Q6774597]] | [[Martha Ware]] | [[Weymouth]] | 1917-10-06 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-08-04 | [[Ficheiro:1953 Martha Ware Massachusetts House of Representatives.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1019 | [[:d:Q6778114|Q6778114]] | [[Marva Smith]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1020 | [[:d:Q6778765|Q6778765]] | [[Mary A. McLaughlin]] | [[Filadelfia]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1021 | [[:d:Q6778864|Q6778864]] | [[Mary Ann Cohen]] | [[Albuquerque]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1022 | [[:d:Q6778899|Q6778899]] | [[Mary Ann McMorrow]] | | 1930-01-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-02-23 | [[Ficheiro:Judge Mary Ann G. McMorrow.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1023 | [[:d:Q6778923|Q6778923]] | [[Mary Ann Vial Lemmon]] | [[Nova Orleáns]] | 1941 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mary Ann Vial Lemmon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1024 | [[:d:Q6778949|Q6778949]] | [[Mary Anne Richey]] | [[Shelbyville]] | 1917-10-24 | [[Estados Unidos de América]] | 1983-11-25 | |- | style='text-align:right'| 1025 | [[:d:Q6778968|Q6778968]] | [[Mary Arden]] | [[Liverpool]] | 1947-01-23 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Lady Arden 2010.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1026 | [[:d:Q6779027|Q6779027]] | [[Mary Beck Briscoe]] | [[Council Grove]] | 1947-04-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mary Beck Briscoe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1027 | [[:d:Q6779147|Q6779147]] | [[Mary C. Morgan]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1028 | [[:d:Q6779149|Q6779149]] | [[Mary C. Noble]] | [[Jackson]] | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1029 | [[:d:Q6779329|Q6779329]] | [[Mary Donlon Alger]] | [[Utica]] | 1893-08-25 | [[Estados Unidos de América]] | 1977-03-05 | [[Ficheiro:Mary Donlon Alger.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1030 | [[:d:Q6779330|Q6779330]] | [[Mary Donohue]] | [[Troy, Nova York|Troy]] | 1947-03-22 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1031 | [[:d:Q6779424|Q6779424]] | [[Mary Elizabeth Phillips]] | [[Kirksville]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Beth Phillips US Attorney.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1032 | [[:d:Q6779460|Q6779460]] | [[Mary Ellen Turpel-Lafond]] | [[Niagara Falls, Ontario|Niagara Falls]] | 1963 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Mary Ellen Turpel-Lafond.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1033 | [[:d:Q6779514|Q6779514]] | [[Mary Fairhurst]] | [[Estados Unidos de América]] | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-12-28 | |- | style='text-align:right'| 1034 | [[:d:Q6779625|Q6779625]] | [[Mary Geiger Lewis]] | [[Columbia, Carolina do Sur|Columbia]] | 1958-12-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mary Geiger Lewis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1035 | [[:d:Q6779687|Q6779687]] | [[Mary H. Murguia]] | [[Kansas City (Q486472)|Kansas City]] | 1960-09-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Mary Murguia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1036 | [[:d:Q6779781|Q6779781]] | [[Mary Hogg]] | | 1947-01-15 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1037 | [[:d:Q6779785|Q6779785]] | [[Mary Holt]] | | 1924-07-31 | [[Reino Unido]] | 2021-02-17 | |- | style='text-align:right'| 1038 | [[:d:Q6779821|Q6779821]] | [[Mary I. Yu]] | [[Chicago]] | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1039 | [[:d:Q6779849|Q6779849]] | [[Mary J. Schoelen]] | [[Rota, Cádiz|Rota]] | 1954-06-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mary Schoelen in 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1040 | [[:d:Q6779868|Q6779868]] | [[Mary Jane Bowes]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1954-07-18 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1041 | [[:d:Q6779900|Q6779900]] | [[Mary Jane Spurlin]] | [[Salem, Oregón|Salem]] | 1883-01-16 | [[Estados Unidos de América]] | 1970-06-04 | [[Ficheiro:Mary Jane Spurlin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1042 | [[:d:Q6779901|Q6779901]] | [[Mary Jane Theis]] | | 1949-02-27 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Justice Mary Jane Theis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1043 | [[:d:Q6779919|Q6779919]] | [[Mary Jerram]] | [[Dunedin]] | 1945 | [[Nova Zelandia]]<br/>[[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1044 | [[:d:Q6779947|Q6779947]] | [[Mary John Batten]] | [[Sifton]] | 1921-08-30 | [[Canadá]] | 2015-10-09 | |- | style='text-align:right'| 1045 | [[:d:Q6779951|Q6779951]] | [[Mary Johnson Lowe]] | [[Nova York]] | 1924-06-10 | [[Estados Unidos de América]] | 1999-02-27 | |- | style='text-align:right'| 1046 | [[:d:Q6779989|Q6779989]] | [[Mary Kay Becker]] | | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1047 | [[:d:Q6780039|Q6780039]] | [[Mary Laffoy]] | [[Tuam|Tuam - Tuaim]] | 1945-06-17 | [[Irlanda]] | | |- | style='text-align:right'| 1048 | [[:d:Q6780098|Q6780098]] | [[Mary Little Cooper]] | [[Fond du Lac]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1049 | [[:d:Q6780141|Q6780141]] | [[Mary Lou Robinson]] | [[Dodge City]] | 1926-08-26 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-01-26 | [[Ficheiro:Mary Lou Robinson (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1050 | [[:d:Q6780192|Q6780192]] | [[Mary M. Lisi]] | [[Providence, Rhode Island|Providence]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:MaryMLisi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1051 | [[:d:Q6780196|Q6780196]] | [[Mary Schroeder]] | [[Boulder, Colorado|Boulder]] | 1940-12-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Mary M. Schroeder 01-cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1052 | [[:d:Q6780394|Q6780394]] | [[Mary Muehlen Maring]] | | 1951-07-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1053 | [[:d:Q6780396|Q6780396]] | [[Mary Mullarkey]] | [[New London]] | 1943-09-28 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-03-31 | |- | style='text-align:right'| 1054 | [[:d:Q6780597|Q6780597]] | [[Mary Rhodes Russell]] | [[Hannibal]] | 1958-07-28 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mary R. Russell (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1055 | [[:d:Q6780662|Q6780662]] | [[Mary S. Coleman]] | [[Forney]] | 1914-06-24 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-11-27 | [[Ficheiro:Mary Stallings Coleman 1977.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1056 | [[:d:Q6780769|Q6780769]] | [[Mary Stenson Scriven]] | [[Atlanta]] | 1962-10-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mary Scriven (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1057 | [[:d:Q6780980|Q6780980]] | [[Mary Wiseman]] | [[Chillicothe]] | 1961-11-17 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1058 | [[:d:Q6782036|Q6782036]] | [[María José Sarmiento]] | | 20th century | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 1059 | [[:d:Q6782049|Q6782049]] | [[María Lavalle Urbina]] | [[San Francisco de Campeche]] | 1908-05-24 | [[México]] | 1996-04-23 | |- | style='text-align:right'| 1060 | [[:d:Q6782126|Q6782126]] | [[María Teresa Herrera]] | [[Santiago]] | 1956-10-15 | [[México]] | | [[Ficheiro:Maria Teresa Herrera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1061 | [[:d:Q6791795|Q6791795]] | [[Mattie Belle Davis]] | [[Ellabell]] | 1910 | [[Estados Unidos de América]] | 2004 | |- | style='text-align:right'| 1062 | [[:d:Q6792606|Q6792606]] | [[Maura D. Corrigan]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1948-06-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1063 | [[:d:Q6792704|Q6792704]] | [[Maureen Lally-Green]] | | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1064 | [[:d:Q6792717|Q6792717]] | [[Maureen McKenna Goldberg]] | [[Pawtucket]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1065 | [[:d:Q6792735|Q6792735]] | [[Maureen O'Connor]] | [[Washington, D.C.]] | 1951-08-07 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Maureen O'Connor crop 2012-12-17.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1066 | [[:d:Q6795982|Q6795982]] | [[Maxine M. Chesney]] | [[San Francisco]] | 1942-10-29 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Maxine Chesney official portrait for United States District Court by Scott Johnston.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1067 | [[:d:Q6798349|Q6798349]] | [[Moussia Arad]] | | | [[Israel]] | | [[Ficheiro:MOUSSIA ARAD.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1068 | [[:d:Q6810956|Q6810956]] | [[Melahat Ruacan]] | [[Istambul]] | 1906 | [[Turquía]] | 1974 | |- | style='text-align:right'| 1069 | [[:d:Q6812470|Q6812470]] | [[Melinda Harmon]] | [[Port Arthur]] | 1946-11-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1070 | [[:d:Q6813040|Q6813040]] | [[Mella Carroll]] | [[Dublín]] | 1934-03-06 | [[Irlanda]] | 2006-01-15 | |- | style='text-align:right'| 1071 | [[:d:Q6827843|Q6827843]] | [[Micaela Alvarez]] | [[Donna]] | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Micaela Alvarez.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1072 | [[:d:Q6836716|Q6836716]] | [[Michele Christiansen]] | | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1073 | [[:d:Q6837114|Q6837114]] | [[Michelle Larkin]] | | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1074 | [[:d:Q6850993|Q6850993]] | [[Mildred Lillie]] | [[Ida Grove]] | 1915-01-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2002-10-27 | |- | style='text-align:right'| 1075 | [[:d:Q6851001|Q6851001]] | [[Mildred Pabón]] | [[San Xoán, Porto Rico|San Xoán]] | 1957-11-27 | [[Porto Rico]] | | [[Ficheiro:Mildred Pabón.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1076 | [[:d:Q6867716|Q6867716]] | [[Minita Chico-Nazario]] | [[San Miguel]] | 1939-12-05 | [[Filipinas]] | 2022-02-16 | [[Ficheiro:Minita Chico-Nazario.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1077 | [[:d:Q6872805|Q6872805]] | [[Miranda Du]] | [[Cà Mau]] | 1969-12-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Miranda M. Du, U.S. District Court Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1078 | [[:d:Q6873258|Q6873258]] | [[Miria Matembe]] | | 1953-08-28 | [[Uganda]] | | |- | style='text-align:right'| 1079 | [[:d:Q6873327|Q6873327]] | [[Miriam Goldman Cedarbaum]] | [[Crown Heights]] | 1929-09-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2016-02-05 | [[Ficheiro:Miriam Goldman Cedarbaum.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1080 | [[:d:Q6873391|Q6873391]] | [[Miriam Naveira Merly]] | [[Santurce, San Xoán|Santurce]] | 1934-07-28 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-04-15 | |- | style='text-align:right'| 1081 | [[:d:Q6873418|Q6873418]] | [[Miriam Shearing]] | | 1935-02-24 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1082 | [[:d:Q6898261|Q6898261]] | [[Rut Ronen]] | | 1962 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:RUTH RONNEN.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1083 | [[:d:Q6900026|Q6900026]] | [[Monica Márquez]] | [[Austin, Texas|Austin]] | 1969-04-20 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1084 | [[:d:Q6900300|Q6900300]] | [[Monina Arevalo Zenarosa]] | | 1939 | [[Filipinas]] | | |- | style='text-align:right'| 1085 | [[:d:Q6909002|Q6909002]] | [[Morag Wise, Lady Wise]] | [[Escocia]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 1086 | [[:d:Q6911601|Q6911601]] | [[Morgan Christen]] | [[Chehalis]] | 1961-12-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Morgan Christen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1087 | [[:d:Q6948161|Q6948161]] | [[Myrella Cohen]] | | 1927 | [[Reino Unido]] | 2002 | |- | style='text-align:right'| 1088 | [[:d:Q6956410|Q6956410]] | [[Na Kyung-won]] | [[Seúl]] | 1963-12-06 | [[Corea do Sur]] | | [[Ficheiro:Na Kyung-won 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1089 | [[:d:Q6962584|Q6962584]] | [[Nancy Moritz]] | [[Beloit]] | 1960-03-03 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nancy Moritz (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1090 | [[:d:Q6962624|Q6962624]] | [[Nancy D. Freudenthal]] | [[Cody]] | 1954-02-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nancy D. Freudenthal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1091 | [[:d:Q6962692|Q6962692]] | [[Nancy Friedman Atlas]] | [[Nova York]] | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nancy F. Atlas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1092 | [[:d:Q6962703|Q6962703]] | [[Nancy Garlock Edmunds]] | [[Detroit]] | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1093 | [[:d:Q6962705|Q6962705]] | [[Nancy Gernter]] | [[Nova York]] | 1946-05-22 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nancy Gertner in 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1094 | [[:d:Q6962959|Q6962959]] | [[Nancy Saitta]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1095 | [[:d:Q6963420|Q6963420]] | [[Nanette Kay Laughrey]] | [[Cheyenne, Wyoming|Cheyenne]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nanette Laughrey District Judge.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1096 | [[:d:Q6963827|Q6963827]] | [[Nannette Jolivette Brown]] | [[Lafayette]] | 1963 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nannette Jolivette Brown.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1097 | [[:d:Q6964635|Q6964635]] | [[Naomi E. Morris]] | | 1921 | [[Estados Unidos de América]] | 1986 | [[Ficheiro:Naomi E. Morris.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1098 | [[:d:Q6964670|Q6964670]] | [[Naomi Matanitobua]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1099 | [[:d:Q6964684|Q6964684]] | [[Naomi Reice Buchwald]] | [[Kingston (Q868660)|Kingston]] | 1944 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1100 | [[:d:Q6967156|Q6967156]] | [[Nasira Iqbal]] | [[Paquistán]] | 1929-11-21 | [[Paquistán]]<br/>[[Raj Británico]] | | |- | style='text-align:right'| 1101 | [[:d:Q6983385|Q6983385]] | [[Nazhat Shameem]] | | 1960 | | | [[Ficheiro:Nazhat Shameem 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1102 | [[:d:Q6990851|Q6990851]] | [[Nelva Gonzales Ramos]] | [[Port Lavaca]] | 1965-08-22 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nelva G. Ramos.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1103 | [[:d:Q7037659|Q7037659]] | [[Nimfa C. Vilches]] | [[Λέγτε]] | 1956-10-06 | [[Filipinas]] | 2011-12-15 | [[Ficheiro:Deputy Court Administrator Justice Nimfa C. Vilches.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1104 | [[:d:Q7037944|Q7037944]] | [[Nina Gershon]] | [[Chicago]] | 1940 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1105 | [[:d:Q7038145|Q7038145]] | [[Nina Vajić]] | [[Zagreb]] | 1948-02-22 | | | |- | style='text-align:right'| 1106 | [[:d:Q7038937|Q7038937]] | [[Sara Sirota]] | [[Zastavna]] | 1936-12-08 | [[Israel]] | 2008-04-30 | [[Ficheiro:Sarah Sirota (14676626).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1107 | [[:d:Q7041614|Q7041614]] | [[Nitza I. Quiñones Alejandro]] | [[Hato Rey]] | 1951-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nitza I Quinones Alejandro.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1108 | [[:d:Q7042468|Q7042468]] | [[Njoki Susanna Ndung'u]] | [[Nairobi]] | 1965-09-20 | [[Kenya]] | | [[Ficheiro:Njoki Ndungu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1109 | [[:d:Q7042551|Q7042551]] | [[Nkemdilim Izuako]] | | 1953-05-18 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 1110 | [[:d:Q7048368|Q7048368]] | [[Noma Gurich]] | [[South Bend]] | 1952-09-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Gurichswearingin (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1111 | [[:d:Q7050060|Q7050060]] | [[Nora Barry Fischer]] | [[Homestead]] | 1951-06-15 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:NoraBFischer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1112 | [[:d:Q7050121|Q7050121]] | [[Nora Margaret Manella]] | [[Os Ánxeles]] | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nora M. Manella.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1113 | [[:d:Q7051677|Q7051677]] | [[Norma Holloway Johnson]] | [[Lake Charles]] | 1932-07-28 | [[Estados Unidos de América]] | 2011-09-18 | [[Ficheiro:JOHNSON-obit-articleInline.webp|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1114 | [[:d:Q7081607|Q7081607]] | [[Ojetta Rogeriee Thompson]] | [[Anderson]] | 1951-08-08 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1115 | [[:d:Q7086702|Q7086702]] | [[Olga Venecia Herrera Carbuccia]] | [[República Dominicana]] | 1956 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1116 | [[:d:Q7102699|Q7102699]] | [[Orinda Dale Evans]] | [[Savannah]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1117 | [[:d:Q7129094|Q7129094]] | [[Pamela Ann Rymer]] | [[Knoxville]] | 1941-01-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2011-09-21 | [[Ficheiro:Judge Pamela Ann Rymer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1118 | [[:d:Q7129162|Q7129162]] | [[Pamela Greenwood]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1119 | [[:d:Q7129188|Q7129188]] | [[Pamela Ki Mai Chen]] | [[Chicago]] | 1961-03-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Pamela K Chen.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1120 | [[:d:Q7129272|Q7129272]] | [[Pamela Tate]] | [[Dunedin]] | 1956-04-22 | [[Nova Zelandia]]<br/>[[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1121 | [[:d:Q7143876|Q7143876]] | [[Pat O'Shane]] | [[Mossman]] | 1941-06-19 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1122 | [[:d:Q7144930|Q7144930]] | [[Patience D. Roggensack]] | [[Joliet]] | 1940-07-07 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Justice Patience Roggensack in 2005.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1123 | [[:d:Q7145432|Q7145432]] | [[Patricia A. Madrid]] | [[Novo México]] | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1124 | [[:d:Q7145435|Q7145435]] | [[Patricia A. Seitz]] | [[Washington, D.C.]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1125 | [[:d:Q7145477|Q7145477]] | [[Patricia Breckenridge]] | [[Nevada]] | 1953-10-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Patricia Breckenridge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1126 | [[:d:Q7145557|Q7145557]] | [[Patricia Dowling]] | [[Lawrence]] | 1957-12-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1127 | [[:d:Q7145602|Q7145602]] | [[Patricia Golden]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1128 | [[:d:Q7145624|Q7145624]] | [[Patricia Head Minaldi]] | [[Somerville]] | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-12-01 | |- | style='text-align:right'| 1129 | [[:d:Q7145648|Q7145648]] | [[Patricia J. Boyle]] | [[Detroit]] | 1937-03-31 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-01-13 | [[Ficheiro:Patricia Jean Boyle.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1130 | [[:d:Q7145747|Q7145747]] | [[Patricia Millett]] | [[Dexter]] | 1963 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Patricia Millett confimation hearing 2 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1131 | [[:d:Q7145869|Q7145869]] | [[Patricia Timmons-Goodson]] | [[Florence]] | 1954-09-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Patricia Timmons-Goodson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1132 | [[:d:Q7145884|Q7145884]] | [[Patricia McGowan Wald]] | [[Torrington]] | 1928-09-12 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-01-12 | [[Ficheiro:PatriciaWald.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1133 | [[:d:Q7148505|Q7148505]] | [[Patti-Anne Umpherville]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1134 | [[:d:Q7148511|Q7148511]] | [[Patti B. Saris]] | [[Boston]] | 1951-07-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Patti B. Saris District Judge.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1135 | [[:d:Q7148729|Q7148729]] | [[Patty Shwartz]] | [[Paterson, Nova Jersey|Paterson]] | 1961-07-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Patty Shwartz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1136 | [[:d:Q7154630|Q7154630]] | [[Paula A. Nakayama]] | [[Honolulu]] | 1953-10-19 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1137 | [[:d:Q7154853|Q7154853]] | [[Paulette Irons]] | | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1138 | [[:d:Q7160723|Q7160723]] | [[Peggy A. Quince]] | [[Norfolk, Virxinia|Norfolk]] | 1948-01-03 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:PQuince.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1139 | [[:d:Q7164391|Q7164391]] | [[Penny J. White]] | | 1956-05-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1140 | [[:d:Q7178760|Q7178760]] | [[Petrese B. Tucker]] | [[Filadelfia]] | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1141 | [[:d:Q7188517|Q7188517]] | [[Phyllis A. Kravitch]] | [[Savannah]] | 1920-08-23 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-06-15 | |- | style='text-align:right'| 1142 | [[:d:Q7188578|Q7188578]] | [[Phyllis Jean Hamilton]] | [[Jacksonville]] | 1952-06-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Phyllis J Hamilton 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1143 | [[:d:Q7245617|Q7245617]] | [[Priscilla Richman]] | [[Palacios]] | 1954-10-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Priscilla Owen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1144 | [[:d:Q7264586|Q7264586]] | [[Päivi Hirvelä]] | | 1954-12-10 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1145 | [[:d:Q7299317|Q7299317]] | [[Raynell Andreychuk]] | [[Saskatoon]] | 1944-08-14 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Raynell Andreychuk in Ottawa - 2018 (26222749617) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1146 | [[:d:Q7301662|Q7301662]] | [[Rebecca Beach Smith]] | [[Hopewell]] | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:JudgeRSmith.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1147 | [[:d:Q7301734|Q7301734]] | [[Rebecca F. Doherty]] | [[Fort Worth, Texas|Fort Worth]] | 1952-06-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1148 | [[:d:Q7301816|Q7301816]] | [[Rebecca Love Kourlis]] | [[Colorado Springs, Colorado|Colorado Springs]] | 1952-11-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Rebecca Kourlis-0004 (2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1149 | [[:d:Q7301872|Q7301872]] | [[Rebecca R. Pallmeyer]] | [[Toquio]] | 1954-09-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Rebecca R. Pallmeyer 1 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1150 | [[:d:Q7301967|Q7301967]] | [[Rebecca White Berch]] | [[Phoenix]] | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1151 | [[:d:Q7306932|Q7306932]] | [[Reena Raggi]] | [[Nova York]] | 1951-05-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Reena Raggi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1152 | [[:d:Q7308944|Q7308944]] | [[Regine Ramm Bjerke]] | | 1949-05-18 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1153 | [[:d:Q7312613|Q7312613]] | [[Renate Winter]] | [[Viena]] | 1944-03-08 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 1154 | [[:d:Q7312997|Q7312997]] | [[Renee Magee]] | [[Texas City]] | 1959-03-30 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-07-13 | |- | style='text-align:right'| 1155 | [[:d:Q7312999|Q7312999]] | [[Renee Marie Bumb]] | [[Bellevue]] | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1156 | [[:d:Q7320835|Q7320835]] | [[Rhoda Billings]] | [[Wilkesboro]] | 1937 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1157 | [[:d:Q7352351|Q7352351]] | [[Robin Davis]] | [[Boone County]] | 1956-04-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1158 | [[:d:Q7352374|Q7352374]] | [[Robin E. Hudson]] | [[Condado de DeKalb, Xeorxia|Condado de DeKalb]] | 1952-02-20 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1159 | [[:d:Q7352562|Q7352562]] | [[Robin J. Cauthron]] | [[Edmond]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Robin J. Cauthron District Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1160 | [[:d:Q7352758|Q7352758]] | [[Robin S. Rosenbaum]] | [[Chapel Hill]] | 1966-07-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Robin Rosenbaum.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1161 | [[:d:Q7365780|Q7365780]] | [[Ronnie Abrams]] | [[Nova York]] | 1968-06-03 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ronnie Abrams.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1162 | [[:d:Q7367188|Q7367188]] | [[Rosalie Wahl]] | [[Caney]] | 1924-08-27 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-07-22 | |- | style='text-align:right'| 1163 | [[:d:Q7367259|Q7367259]] | [[Rosalinda Asuncion Vicente]] | | 1943-11-23 | [[Filipinas]] | | |- | style='text-align:right'| 1164 | [[:d:Q7367266|Q7367266]] | [[Rosaline Bozimo]] | [[Udu]] | 1946-01-01 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 1165 | [[:d:Q7367282|Q7367282]] | [[Rosalyn Richter]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1166 | [[:d:Q7367333|Q7367333]] | [[Rosanna M. Peterson]] | [[Salt Lake City, Utah|Salt Lake City]] | 1951-04-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Rosanna M. Peterson District Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1167 | [[:d:Q7367419|Q7367419]] | [[Rosario Silva de Lapuerta]] | [[Madrid]] | 1954-06-15 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1168 | [[:d:Q7367649|Q7367649]] | [[Rose Bird]] | [[Tucson]] | 1936-11-02 | [[Estados Unidos de América]] | 1999-12-04 | [[Ficheiro:Rose Bird, 1977.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1169 | [[:d:Q7368312|Q7368312]] | [[Rosemary Barkett]] | [[Ciudad Victoria]] | 1939-08-29 | [[México]] | | [[Ficheiro:Rosemary Barkett.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1170 | [[:d:Q7368396|Q7368396]] | [[Rosemary M. Collyer]] | [[Port Chester]] | 1945-11-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Rosemary Mayers Collyer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1171 | [[:d:Q7368410|Q7368410]] | [[Rosemary Márquez]] | [[Os Ánxeles]] | 1968-02-28 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:RosemaryMarquez2015.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1172 | [[:d:Q7368425|Q7368425]] | [[Rosemary S. Pooler]] | [[Nova York]] | 1938-06-21 | [[Estados Unidos de América]] | 2023-08-10 | |- | style='text-align:right'| 1173 | [[:d:Q7369048|Q7369048]] | [[Roslyn Atkinson]] | [[Brisbane]] | 1948-11-30 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Roslyn Atkinson RCVANEPD.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1174 | [[:d:Q7369074|Q7369074]] | [[Roslynn R. Mauskopf]] | [[Washington, D.C.]] | 1957-02-07 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Roslynn R Mauskopf.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1175 | [[:d:Q7369765|Q7369765]] | [[Rosselle Pekelis]] | [[Florencia]] | 1938 | | 2019-12-09 | |- | style='text-align:right'| 1176 | [[:d:Q7376339|Q7376339]] | [[Ruby Kless Sondock]] | [[Houston, Texas|Houston]] | 1926-04-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1177 | [[:d:Q7379115|Q7379115]] | [[Ruma Pal]] | [[Calcuta]] | 1941-06-03 | [[India]]<br/>[[Raj Británico]]<br/>[[Dominio da India]] | | |- | style='text-align:right'| 1178 | [[:d:Q7382848|Q7382848]] | [[Ruth Abrams]] | [[Boston]] | 1930 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-09-12 | |- | style='text-align:right'| 1179 | [[:d:Q7383119|Q7383119]] | [[Ruth McColl]] | | 1950 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1180 | [[:d:Q7383121|Q7383121]] | [[Ruth McGregor]] | [[Le Mars]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1181 | [[:d:Q7383779|Q7383779]] | [[Rya W. Zobel]] | [[Zwickau]] | 1931-12-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Rya Zobel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1182 | [[:d:Q7396223|Q7396223]] | [[Sabita Singh]] | [[Saran District]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1183 | [[:d:Q7396422|Q7396422]] | [[Sabrina McKenna]] | [[Toquio]] | 1957-10-07 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sabrina McKenna.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1184 | [[:d:Q7404479|Q7404479]] | [[Salifou Fatimata Bazeye]] | [[Zinder]] | 1951-04-29<br/>1954 | [[Níxer]] | | |- | style='text-align:right'| 1185 | [[:d:Q7404608|Q7404608]] | [[Salimata Sawadogo]] | [[Uagadugú]] | 1958-12-31 | [[Burkina Faso]] | | [[Ficheiro:Salimata Sawadogo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1186 | [[:d:Q7404991|Q7404991]] | [[Sallie Manzanet-Daniels]] | [[Nova York]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1187 | [[:d:Q7404998|Q7404998]] | [[Sallie Updyke Mundy]] | [[Elmira]] | 1962-06-29 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1188 | [[:d:Q7416539|Q7416539]] | [[Sandra Beckwith]] | [[Norfolk, Virxinia|Norfolk]] | 1943-12-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sandra Beckwith.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1189 | [[:d:Q7416617|Q7416617]] | [[Sandra Gardebring Ogren]] | | 1947-06-14 | | 2010-08-20 | |- | style='text-align:right'| 1190 | [[:d:Q7416643|Q7416643]] | [[Sandra J. Feuerstein]] | [[Nova York]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-04-09 | |- | style='text-align:right'| 1191 | [[:d:Q7416644|Q7416644]] | [[Sandra J. Simpson]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1192 | [[:d:Q7416671|Q7416671]] | [[Sandra L. Townes]] | [[Spartanburg]] | 1944-09-29 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-02-08 | [[Ficheiro:Sandra Townes (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1193 | [[:d:Q7416688|Q7416688]] | [[Sandra Lynch]] | [[Oak Park]] | 1946-07-31 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1194 | [[:d:Q7416734|Q7416734]] | [[Sandra Peuler]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1195 | [[:d:Q7416756|Q7416756]] | [[Sandra Schultz Newman]] | | 1938 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1196 | [[:d:Q7416760|Q7416760]] | [[Sandra Segal Ikuta]] | [[Os Ánxeles]] | 1954-06-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ikuta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1197 | [[:d:Q7420908|Q7420908]] | [[Sapana Pradhan Malla]] | | 1963 | [[Nepal]] | | [[Ficheiro:Sapana Pradhan Malla.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1198 | [[:d:Q7421616|Q7421616]] | [[Sara Elizabeth Lioi]] | [[Canton]] | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sara Elizabeth Lioi fuzzy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1199 | [[:d:Q7421698|Q7421698]] | [[Sara Lynn Darrow]] | [[Pontiac]] | 1970-06-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sara L. Darrow.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1200 | [[:d:Q7422070|Q7422070]] | [[Sarah Asplin]] | | 1959-09-16 | | | [[Ficheiro:Royal coat of arms of the United Kingdom (St. Edward's Crown).svg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1201 | [[:d:Q7422125|Q7422125]] | [[Sarah Bradley]] | | 1956-03-10 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Sara Bradley, Judge- 2014-04-26 01-01.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1202 | [[:d:Q7422287|Q7422287]] | [[Sarah Evans Barker]] | [[Mishawaka]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sarah Evans Baker.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1203 | [[:d:Q7422675|Q7422675]] | [[Sarah Parker]] | [[Charlotte, Carolina do Norte|Charlotte]] | 1942-08-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sarah Parker NC justice 1992.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1204 | [[:d:Q7422750|Q7422750]] | [[Sarah S. Vance]] | [[Donaldsonville]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sarah S. Vance, U.S. District Court Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1205 | [[:d:Q7427483|Q7427483]] | [[Saundra Brown Armstrong]] | [[Oakland]] | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Saundra Brown Armstrong official portrait by Scott Johnston, oil on linen 38x26 inches, collection of the United States District Court of Northern California, Oakland.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1206 | [[:d:Q7487837|Q7487837]] | [[Shan Tennent]] | [[Brisbane]] | 1952 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1207 | [[:d:Q7488800|Q7488800]] | [[Shannen Rossmiller]] | | 1969-05-31 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-11-09 | |- | style='text-align:right'| 1208 | [[:d:Q7489746|Q7489746]] | [[Sharion Aycock]] | [[Tupelo]] | 1955-12-19 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1209 | [[:d:Q7490066|Q7490066]] | [[Sharon Gail Lee]] | [[Knoxville]] | 1953-12-08 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1210 | [[:d:Q7490102|Q7490102]] | [[Sharon J. Coleman]] | [[Chicago]] | 1960-07-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sharon Johnson Coleman (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1211 | [[:d:Q7490110|Q7490110]] | [[Sharon Keller]] | [[Texas]] | 1953-08-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1212 | [[:d:Q7490122|Q7490122]] | [[Sharon L. Gleason]] | [[Rochester, Nova York|Rochester]] | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Sharon L. Gleason.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1213 | [[:d:Q7490123|Q7490123]] | [[Sharon L. Kennedy]] | [[condado de Hamilton]] | 1962-03-15 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1214 | [[:d:Q7490134|Q7490134]] | [[Sharon Lovelace Blackburn]] | [[Pensacola]] | 1950-05-07 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sharon Lovelace Blackburn.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1215 | [[:d:Q7490183|Q7490183]] | [[Sharon Prost]] | [[Newburyport]] | 1951-05-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Chief circuit judge prost.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1216 | [[:d:Q7491361|Q7491361]] | [[Shawn Greenberg]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1217 | [[:d:Q7492996|Q7492996]] | [[Sheila Abdus-Salaam]] | [[Washington, D.C.]] | 1952-03-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-04-12 | |- | style='text-align:right'| 1218 | [[:d:Q7493021|Q7493021]] | [[Sheila Cameron]] | | 1934-03-22 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1219 | [[:d:Q7494853|Q7494853]] | [[Sheri Polster Chappell]] | [[Sheboygan]] | 1962-05-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sherri Chappell.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1220 | [[:d:Q7498265|Q7498265]] | [[Shirani Tilakawardene]] | [[Sri Lanka]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1221 | [[:d:Q7498533|Q7498533]] | [[Shireen Avis Fisher]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1222 | [[:d:Q7498683|Q7498683]] | [[Shirley Abrahamson]] | [[Manhattan]] | 1933-12-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-12-19 | [[Ficheiro:Shirley Abrahamson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1223 | [[:d:Q7498684|Q7498684]] | [[Shirley Adele Field]] | [[Fort Wayne, Indiana|Fort Wayne]] | 1923-02-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1995-05-11 | |- | style='text-align:right'| 1224 | [[:d:Q7498703|Q7498703]] | [[Shirley Brannock Jones]] | [[Cambridge (Q755862)|Cambridge]] | 1925-06-29 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-05-23 | [[Ficheiro:Shirley B. Jones, U.S. District Court Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1225 | [[:d:Q7498883|Q7498883]] | [[Shirley Wohl Kram]] | [[Estado de Nova York|Nova York]] | 1922-12-25 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-09-04 | |- | style='text-align:right'| 1226 | [[:d:Q7561749|Q7561749]] | [[Sonia Proudman]] | | 1949-07-30 | | 2023 | |- | style='text-align:right'| 1227 | [[:d:Q7562842|Q7562842]] | [[Sophia Akuffo]] | [[Akropong]] | 1949-12-20 | [[Ghana]] | | [[Ficheiro:Sophia Akuffo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1228 | [[:d:Q7596043|Q7596043]] | [[Stacy Leeds]] | | 1971-12-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1229 | [[:d:Q7607143|Q7607143]] | [[Stella Thomas]] | [[Estado de Lagos]] | 1906 | [[Nixeria]] | 1974 | |- | style='text-align:right'| 1230 | [[:d:Q7608318|Q7608318]] | [[Stephanie Kulp Seymour]] | [[Battle Creek]] | 1940-10-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1231 | [[:d:Q7608329|Q7608329]] | [[Stephanie Marie Rose]] | [[Topeka, Kansas|Topeka]] | 1972-12-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Stephanie+M+Rose+US+District+Court+Judge (Wiki Commons).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1232 | [[:d:Q7608418|Q7608418]] | [[Stephanie Thacker]] | [[Huntington]] | 1965-08-22 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Stephanie Thacker (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1233 | [[:d:Q7634011|Q7634011]] | [[Sue Bell Cobb]] | [[Louisville, Kentucky|Louisville]] | 1956-03-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sue Bell Cobb USDOJ panel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1234 | [[:d:Q7634067|Q7634067]] | [[Sue E. Myerscough]] | [[Springfield, Illinois|Springfield]] | 1951-10-22 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sue Myerscough (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1235 | [[:d:Q7634176|Q7634176]] | [[Sue Lewis Robinson]] | [[Mount Carmel]] | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1236 | [[:d:Q7635629|Q7635629]] | [[Sujata Manohar]] | [[Bombai]] | 1934-08-28 | [[India]]<br/>[[Raj Británico]]<br/>[[Dominio da India]] | | |- | style='text-align:right'| 1237 | [[:d:Q7638058|Q7638058]] | [[Sumru Çörtoğlu]] | [[Tokat]] | 1943-05-13 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 1238 | [[:d:Q7647572|Q7647572]] | [[Susan Bieke Neilson]] | [[Ann Arbor]] | 1956-08-27 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-01-25 | [[Ficheiro:Susan Bieke Neilson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1239 | [[:d:Q7647640|Q7647640]] | [[Susan C. Bucklew]] | [[Tampa]] | 1942-05-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan C Bucklew.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1240 | [[:d:Q7647671|Q7647671]] | [[Susan Christine O'Meara Getzendanner]] | [[Chicago]] | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1241 | [[:d:Q7647740|Q7647740]] | [[Susan Davis Wigenton]] | [[Neptune Township]] | 1962-10-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1242 | [[:d:Q7647744|Q7647744]] | [[Susan Denham]] | [[Sandymount]] | 1945-05-07 | [[Irlanda]] | | [[Ficheiro:Susan Denham 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1243 | [[:d:Q7647864|Q7647864]] | [[Susan Gantman]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1244 | [[:d:Q7647877|Q7647877]] | [[Susan Glazebrook]] | [[Bowdon]] | 1956-02-08 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Susan Glazebrook DNZM (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1245 | [[:d:Q7647906|Q7647906]] | [[Susan H. Black]] | [[Valdosta]] | 1943-10-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan H Black.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1246 | [[:d:Q7647957|Q7647957]] | [[Susan Himel]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1247 | [[:d:Q7647996|Q7647996]] | [[Susan Illston]] | [[Toquio]] | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Susan Illston official portrait art United States District Court by Scott Johnston.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1248 | [[:d:Q7648007|Q7648007]] | [[Susan J. Crawford]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1947-04-22 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Convening authority Susan J. Crawford.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1249 | [[:d:Q7648009|Q7648009]] | [[Susan J. Dlott]] | [[Dayton]] | 1949-09-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan Dlott District Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1250 | [[:d:Q7648065|Q7648065]] | [[Susan Kiefel]] | [[Cairns]] | 1954-01-17 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Susan Kiefel 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1251 | [[:d:Q7648092|Q7648092]] | [[Susan L. Carney]] | [[Waltham]] | 1951-09-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan L Carney.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1252 | [[:d:Q7648134|Q7648134]] | [[Susan M. Leeson]] | [[Salt Lake City, Utah|Salt Lake City]] | 1946-08-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1253 | [[:d:Q7648248|Q7648248]] | [[Susan Oki Mollway]] | [[Honolulu]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan Oki Mollway.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1254 | [[:d:Q7648258|Q7648258]] | [[Susan Owens Hickey]] | [[Dallas, Texas|Dallas]] | 1955-09-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan Hickey (Judge).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1255 | [[:d:Q7648259|Q7648259]] | [[Susan Owens]] | [[Kinston]] | 1949-08-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2025-03-28 | |- | style='text-align:right'| 1256 | [[:d:Q7648262|Q7648262]] | [[Susan P. Graber]] | [[Oklahoma City]] | 1949-07-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan P. Graber.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1257 | [[:d:Q7648288|Q7648288]] | [[Susan Phillips Read]] | [[Gallipolis]] | 1947-06-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1258 | [[:d:Q7648314|Q7648314]] | [[Susan Reed]] | [[San Antonio, Texas|San Antonio]] | 1950-09-28 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1259 | [[:d:Q7648318|Q7648318]] | [[Susan Richard Nelson]] | [[Buffalo, Nova York|Buffalo]] | 1952-12-07 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan Richard Nelson (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1260 | [[:d:Q7648322|Q7648322]] | [[Susan R. Bolton]] | [[Filadelfia]] | 1951-09-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan R. Bolton.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1261 | [[:d:Q7648516|Q7648516]] | [[Susan Webber Wright]] | [[Texarkana]] | 1948-08-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1262 | [[:d:Q7649049|Q7649049]] | [[Susie Morgan]] | [[Winnsboro]] | 1953-04-22 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Morgan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1263 | [[:d:Q7650763|Q7650763]] | [[Suzanne B. Conlon]] | [[Portland, Oregón|Portland]] | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1264 | [[:d:Q7659527|Q7659527]] | [[Sybil Moses]] | | 1939-06-28 | [[Estados Unidos de América]] | 2009-01-23 | |- | style='text-align:right'| 1265 | [[:d:Q7660882|Q7660882]] | [[Sylvia Bacon]] | [[Watertown]] | 1931-07-09 | [[Estados Unidos de América]] | 2023-04-29 | |- | style='text-align:right'| 1266 | [[:d:Q7660924|Q7660924]] | [[Sylvia Guertin-Riley]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1267 | [[:d:Q7660927|Q7660927]] | [[Sylvia H. Rambo]] | [[Royersford]] | 1936-04-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-12-23 | [[Ficheiro:Sylvia H. Rambo (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1268 | [[:d:Q7660990|Q7660990]] | [[Sylvia Pressler]] | [[Nova York]] | 1934-04-10 | [[Estados Unidos de América]] | 2010-02-15 | |- | style='text-align:right'| 1269 | [[:d:Q7680459|Q7680459]] | [[Tam Hio Wa]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1270 | [[:d:Q7683212|Q7683212]] | [[Tani Cantil-Sakauye]] | [[Sacramento, California|Sacramento]] | 1959-10-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:TaniCantilSakauye.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1271 | [[:d:Q7684059|Q7684059]] | [[Tanya Walton Pratt]] | [[Indianapolis, Indiana|Indianapolis]] | 1959-12-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tanya Walton Pratt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1272 | [[:d:Q7699416|Q7699416]] | [[Tena Campbell]] | [[Wendell]] | 1944 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1273 | [[:d:Q7702108|Q7702108]] | [[Teresa Carr Deni]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1274 | [[:d:Q7702177|Q7702177]] | [[Teresa M. Chafin]] | [[Lebanon]] | 1955-10-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1275 | [[:d:Q7702301|Q7702301]] | [[Teresita Leonardo-de Castro]] | [[Manila]] | 1948-10-08 | [[Filipinas]] | | [[Ficheiro:Decastro in robes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1276 | [[:d:Q7703598|Q7703598]] | [[Terri J. Stoneburner]] | | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 1277 | [[:d:Q7782875|Q7782875]] | [[Theresa Lazar Springmann]] | [[Gary, Indiana|Gary]] | 1956-01-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:TheresaLazarSpringmann-RobePortrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1278 | [[:d:Q7798787|Q7798787]] | [[Thumal the Qahraman]] | | 9th century | | 929 | |- | style='text-align:right'| 1279 | [[:d:Q7802846|Q7802846]] | [[Tillie Taylor]] | | 1922-11-11 | [[Canadá]] | 2011-10-23 | |- | style='text-align:right'| 1280 | [[:d:Q7807872|Q7807872]] | [[Tina Brozman]] | | 1952-10-07 | [[Estados Unidos de América]] | 2007-06-26 | |- | style='text-align:right'| 1281 | [[:d:Q7881821|Q7881821]] | [[Umu Hawa Tejan-Jalloh]] | [[Freetown]] | 1949-04-16 | [[Serra Leoa]] | | |- | style='text-align:right'| 1282 | [[:d:Q7911241|Q7911241]] | [[Valerie Baker Fairbank]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1949-06-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Valerie Baker Fairbank District Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1283 | [[:d:Q7911262|Q7911262]] | [[Valerie E. Caproni]] | [[Lee County]] | 1955-08-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Valerie Caproni.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1284 | [[:d:Q7911312|Q7911312]] | [[Valerie Miller]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1285 | [[:d:Q7911337|Q7911337]] | [[Valerie Stacey, Lady Stacey]] | [[Moray]] | 1954-05-25 | | | [[Ficheiro:Lady Stacey 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1286 | [[:d:Q7911372|Q7911372]] | [[Valerija Galić]] | | 1956-10-13 | | | |- | style='text-align:right'| 1287 | [[:d:Q7914649|Q7914649]] | [[Vanessa Gilmore]] | [[St. Albans]] | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Vanessa D. Gilmore.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1288 | [[:d:Q7914682|Q7914682]] | [[Vanessa Lynne Bryant]] | [[Queens]] | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Vanessa Lynne Bryant.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1289 | [[:d:Q7914706|Q7914706]] | [[Vanessa Ruiz]] | [[San Xoán, Porto Rico|San Xoán]] | 1950-03-22 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Vanessa Ruiz at 14th International Association of Women Judges Conference.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1290 | [[:d:Q7918759|Q7918759]] | [[Vel Phillips]] | [[Milwaukee]] | 1924-02-18 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-04-17 | [[Ficheiro:Vel Phillips at March on Milwaukee - 2007.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1291 | [[:d:Q7920796|Q7920796]] | [[Vera Louise Holmøy]] | [[Oslo]] | 1931-04-27 | [[Noruega]] | 2021-12-12 | |- | style='text-align:right'| 1292 | [[:d:Q7920828|Q7920828]] | [[Vera Shitjeni]] | [[Shkodër]] | 1974-03-21 | [[Albania]] | | |- | style='text-align:right'| 1293 | [[:d:Q7922369|Q7922369]] | [[Verona Ádám Bokros]] | [[Ada (Q346006)|Ada]] | 1948 | [[Serbia]] | | |- | style='text-align:right'| 1294 | [[:d:Q7922404|Q7922404]] | [[Veronica DiCarlo Wicker]] | [[Monessen]] | 1930-11-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1994-12-10 | [[Ficheiro:Veronica DiCarlo Wicker.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1295 | [[:d:Q7925365|Q7925365]] | [[Vicki Ann Ellis]] | | | [[Santa Lucía, Caribe]] | | |- | style='text-align:right'| 1296 | [[:d:Q7925427|Q7925427]] | [[Vicki Miles-LaGrange]] | [[Oklahoma City]] | 1953-09-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:LaGrange.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1297 | [[:d:Q7926545|Q7926545]] | [[Victoria A. Graffeo]] | [[Rockville Centre]] | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1298 | [[:d:Q7926546|Q7926546]] | [[Victoria A. Roberts]] | [[Detroit]] | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Victoria A. Roberts.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1299 | [[:d:Q7927038|Q7927038]] | [[Victoria Sigler]] | [[Albuquerque]] | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1300 | [[:d:Q7927644|Q7927644]] | [[Vida Petrović-Škero]] | [[Belgrado]] | 1952-03-15 | | | [[Ficheiro:Vida Petrovic Skero-mc.rs.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1301 | [[:d:Q7934100|Q7934100]] | [[Virginia A. Phillips]] | [[Orange]] | 1957-02-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1302 | [[:d:Q7934142|Q7934142]] | [[Virginia Bell]] | [[Sydney]] | 1951-03-07 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:BellJ.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1303 | [[:d:Q7934258|Q7934258]] | [[Virginia Emerson Hopkins]] | [[Anniston]] | 1952-05-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1304 | [[:d:Q7934380|Q7934380]] | [[Virginia Linder]] | [[Cañon City]] | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1305 | [[:d:Q7934389|Q7934389]] | [[Virginia Long]] | | 1942-03-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1306 | [[:d:Q7934390|Q7934390]] | [[Virginia M. Hernandez Covington]] | [[Tampa]] | 1955-07-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1307 | [[:d:Q7934400|Q7934400]] | [[Virginia Mary Kendall]] | [[Evanston, Illinois|Evanston]] | 1962-01-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Virginia M. Kendall, U.S. District Court Judge.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1308 | [[:d:Q7967114|Q7967114]] | [[Wanda G. Bryant]] | [[Southport]] | 1956-06-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1309 | [[:d:Q7982331|Q7982331]] | [[Wenche Skjæggestad]] | | 1943-09-09 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1310 | [[:d:Q8002380|Q8002380]] | [[Wilhelmina Wright]] | [[Norfolk, Virxinia|Norfolk]] | 1964-01-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Wilhelmina Wright.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1311 | [[:d:Q8004419|Q8004419]] | [[Yuen Ka Ling]] | [[Hong Kong]] | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 1312 | [[:d:Q8049823|Q8049823]] | [[Yasmin Abbasey]] | | 1950 | [[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 1313 | [[:d:Q8062372|Q8062372]] | [[Yvette Kane]] | [[Donaldsonville]] | 1953-11-11 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1314 | [[:d:Q8062376|Q8062376]] | [[Yvette McGee Brown]] | [[Columbus]] | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Yvette McGee Brown 09-14-2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1315 | [[:d:Q8062452|Q8062452]] | [[Yvonne Gonzalez Rogers]] | [[Houston, Texas|Houston]] | 1965-02-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge-Yvonne-Gonzalez-Rogers.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1316 | [[:d:Q8062468|Q8062468]] | [[Yvonne Kauger]] | [[New Cordell]] | 1937-08-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1317 | [[:d:Q8062482|Q8062482]] | [[Yvonne Mokgoro]] | [[Galeshewe]] | 1950-10-19 | [[Suráfrica]] | 2024-05-09 | [[Ficheiro:Yvonne Mokgoro.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1318 | [[:d:Q8062513|Q8062513]] | [[Yvonne Timmerman-Buck]] | [[Kerkrade]] | 1956-07-26 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Yvonne Timmerman-Buck.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1319 | [[:d:Q8070237|Q8070237]] | [[Zhang JinLan]] | | 1917 | [[República Popular da China]] | 1975 | [[Ficheiro:中華民國大法官張金蘭.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1320 | [[:d:Q8072824|Q8072824]] | [[Zita Leeson Weinshienk]] | [[Saint Paul, Minnesota|Saint Paul]] | 1933-04-03 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-10-07 | |- | style='text-align:right'| 1321 | [[:d:Q8236554|Q8236554]] | [[Jessie Sumner]] | [[Milford]] | 1898-07-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1994-08-10 | [[Ficheiro:Jessie Sumner.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1322 | [[:d:Q8248952|Q8248952]] | [[李秀芹 (法官)]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1323 | [[:d:Q8291705|Q8291705]] | [[Zhang Xuan]] | [[Danjiangkou]] | 1958-05 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 1324 | [[:d:Q8346581|Q8346581]] | [[Clara González]] | [[Remedios]] | 1901-09-11 | [[Panamá]] | 1990-02-10 | |- | style='text-align:right'| 1325 | [[:d:Q8502158|Q8502158]] | [[Milada Tomková]] | | 1959 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 1326 | [[:d:Q8563907|Q8563907]] | [[Florence K. Murray]] | | 1916 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-03-28 | |- | style='text-align:right'| 1327 | [[:d:Q8988284|Q8988284]] | [[李慧娟 (法官)]] | | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 1328 | [[:d:Q9012204|Q9012204]] | [[Elisabeth Steiner]] | [[Viena]] | 1956-03-21 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Elisabeth Steiner 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1329 | [[:d:Q9128982|Q9128982]] | [[Song Yushui]] | [[Penglai District]] | 1966 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 1330 | [[:d:Q9155794|Q9155794]] | [[Anna Wesołowska]] | [[Łódź]] | 1954-07-17 | | | [[Ficheiro:Anna Maria Wesolowska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1331 | [[:d:Q9165273|Q9165273]] | [[Barbara Adamiak]] | [[Sanok]] | 1949-01-02<br/>1949 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Unveiling of plaque to Zygmunt Żyłka-Żebracki at 3 Za Potokiem in Sanok (2018), prof. Barbara Adamiak.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1332 | [[:d:Q9171970|Q9171970]] | [[Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska]] | [[Cracovia]] | 1927-08-26 | [[Polonia]] | 2022-06-09 | [[Ficheiro:Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska - judge of Constitutional Tribunal of Poland.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1333 | [[:d:Q9187007|Q9187007]] | [[Chung Chi Yung]] | | 1920-07-29 | | 2014-03-02 | [[Ficheiro:Chung Chi-yung.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1334 | [[:d:Q9201450|Q9201450]] | [[Peng Fengzhi]] | | 1950 | [[Taiwán]] | | |- | style='text-align:right'| 1335 | [[:d:Q9253262|Q9253262]] | [[Elżbieta Skowrońska-Bocian]] | | 1948-09-04 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1336 | [[:d:Q9253609|Q9253609]] | [[Emilia Pogonowska-Jucha]] | [[Siedliska]] | 1939-02-10 | [[Polonia]] | 2004-08-06 | [[Ficheiro:Tomb of Emilia Pogonowska-Jucha at municipal cemetery in Krosno (2021)c.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1337 | [[:d:Q9256911|Q9256911]] | [[Ewa Łętowska]] | [[Varsovia]] | 1940-03-22 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Ewa Łętowska Polish lawyer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1338 | [[:d:Q9287309|Q9287309]] | [[Helena Ciepła]] | [[Krotoszyn]] | 1939-11-05 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1339 | [[:d:Q9298967|Q9298967]] | [[楊慧英]] | [[Tainan Prefecture]] | 1934-07-14 | [[Taiwán]] | | |- | style='text-align:right'| 1340 | [[:d:Q9333540|Q9333540]] | [[Sandra Mason]] | [[Saint Philip]] | 1949-01-17 | [[Barbados]] | | [[Ficheiro:Sandra of Barbados.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1341 | [[:d:Q9345972|Q9345972]] | [[Clare-Marie Beeson]] | [[Nova Zelandia]] | 1948 | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1342 | [[:d:Q9353286|Q9353286]] | [[Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz]] | [[Poznan]] | 1943-02-14 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1343 | [[:d:Q9357282|Q9357282]] | [[Teresa Dębowska-Romanowska]] | [[Sandomierz]] | 1941-10-31 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Teresa Dębowska-Romanowska - judge of Constitutional Tribunal of Poland.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1344 | [[:d:Q9357324|Q9357324]] | [[Teresa Liszcz]] | [[Choiny, Lublin Voivodeship]] | 1945-05-26 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Teresa Liszcz Kancelaria Senatu Senat Rzeczypospolitej Polskiej V kadencji.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1345 | [[:d:Q9370781|Q9370781]] | [[Wanda Grabińska]] | [[Radom]] | 1902 | [[Polonia]] | 1980 | [[Ficheiro:Wanda Grabińska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1346 | [[:d:Q9391848|Q9391848]] | [[Zofia Rudnicka]] | [[Stryi]] | 1907 | [[Polonia]] | 1981-02-07 | |- | style='text-align:right'| 1347 | [[:d:Q9391866|Q9391866]] | [[Zofia Stypułkowska]] | [[Bilohirsk]] | 1918-10-06 | | 1999-12-18 | |- | style='text-align:right'| 1348 | [[:d:Q9391915|Q9391915]] | [[Zofia Świda]] | [[Vilnius]] | 1939-06-03 | [[Polonia]] | 2011-02-08 | |- | style='text-align:right'| 1349 | [[:d:Q9430701|Q9430701]] | [[Hsu Yu-hsiu]] | [[Illa de Taiwán]] | 1956 | [[Taiwán]] | | |- | style='text-align:right'| 1350 | [[:d:Q10264820|Q10264820]] | [[Delaíde Alves Miranda Arantes]] | [[Pontalina]] | 1952-05-01 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:MinistraDelaideAlves.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1351 | [[:d:Q10271821|Q10271821]] | [[Eliana Calmon]] | [[Salvador, Baía|Salvador]] | 1944-11-05 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Ministra do STJ Eliana Calmon 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1352 | [[:d:Q10316587|Q10316587]] | [[Laurita Hilário Vaz]] | [[Anicuns]] | 1948-10-21 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Ministra Vice-Presidente Laurita Hilário Vaz (15341987431).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1353 | [[:d:Q10325830|Q10325830]] | [[Maria Elizabeth Rocha]] | [[Belo Horizonte]] | 1960-01-29 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Posse Maria Elizabeth Teixeira Rocha cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1354 | [[:d:Q10325957|Q10325957]] | [[Maria João da Silva Baila Madeira Antunes]] | | | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 1355 | [[:d:Q10326104|Q10326104]] | [[Maria Thereza Rocha de Assis Moura]] | [[São Paulo]] | 1956-10-14 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:2023-06-22 Maria Thereza de Assis Moura.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1356 | [[:d:Q10334829|Q10334829]] | [[Mônica Sette Lopes]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1357 | [[:d:Q10335448|Q10335448]] | [[Nancy Andrighi]] | [[Soledade]] | 1952-10-27 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Nancy andrighi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1358 | [[:d:Q10364534|Q10364534]] | [[Rosa Weber]] | [[Porto Alegre]] | 1948-10-02 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Rosa Weber em abril de 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1359 | [[:d:Q10396296|Q10396296]] | [[Élvia Castello Branco]] | [[São Félix]] | 1926-12-13 | [[Brasil]] | 2005-11-26 | |- | style='text-align:right'| 1360 | [[:d:Q10545656|Q10545656]] | [[Ľudmila Gajdošíková]] | [[Bratislava]] | 1953-10-17 | [[Checoslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 1361 | [[:d:Q10857834|Q10857834]] | [[Zdeňka Patschová]] | [[Smíchov]] | 1905-04-24 | [[República Checa]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 1362 | [[:d:Q10937706|Q10937706]] | [[Teresa Palacios Criado]] | [[Córdoba, España|Córdoba]] | 1960-05-13 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1363 | [[:d:Q10949678|Q10949678]] | [[Janice Rogers Brown]] | [[Greenville]] | 1949-05-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Janice Rogers Brown.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1364 | [[:d:Q11266911|Q11266911]] | [[Lee Tai-young]] | [[Unsan County]] | 1914-08-10 | [[Corea do Sur]] | 1998-12-16 | |- | style='text-align:right'| 1365 | [[:d:Q11274387|Q11274387]] | [[Choo Mi-ae]] | [[Dalseong County]] | 1958-10-23 | [[Corea do Sur]] | | [[Ficheiro:Choo Mi-ae ministerial portrait.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1366 | [[:d:Q11354353|Q11354353]] | [[Michiyo Miyokawa]] | [[Prefectura de Chiba]] | 1949-01-04 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1367 | [[:d:Q11467735|Q11467735]] | [[Megumi Yamamuro]] | | 1948-03-08 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1368 | [[:d:Q11549402|Q11549402]] | [[Yūko Mizuno]] | [[Prefectura de Saitama]] | 1961-10-22 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1369 | [[:d:Q11558375|Q11558375]] | [[Yūkō Urano]] | | 1928-02-12 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 2011-07-05 | |- | style='text-align:right'| 1370 | [[:d:Q11575739|Q11575739]] | [[Yoshiko Tanaka]] | | 1944-12-28 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1371 | [[:d:Q11602768|Q11602768]] | [[Junko Ikadatsu]] | | 1950-06-09 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1372 | [[:d:Q11607426|Q11607426]] | [[Mariko Watahiki]] | [[Toquio]] | 1955-05-02 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1373 | [[:d:Q11670951|Q11670951]] | [[Hisako Takahashi]] | [[Kitakyushu|Kitakyūshū]] | 1927-09-21 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 2013-12-21 | |- | style='text-align:right'| 1374 | [[:d:Q11672975|Q11672975]] | [[Makiko Takabe]] | [[Izumo]] | 1956-09-02 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1375 | [[:d:Q11687368|Q11687368]] | [[Barbara Piwnik]] | [[Kosowice]] | 1955-03-05 | | | [[Ficheiro:Barbara Piwnik.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1376 | [[:d:Q11687380|Q11687380]] | [[Barbara de Ankerburg-Wagner]] | | 1946-04-02 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1377 | [[:d:Q11692105|Q11692105]] | [[Mercedes Formica]] | [[Cádiz]] | 1913-08-09 | [[España]] | 2002-04-22 | |- | style='text-align:right'| 1378 | [[:d:Q11696777|Q11696777]] | [[Elżbieta Łucja Gacek]] | [[Wąchock]] | 1938-07-06 | | | [[Ficheiro:Elżbieta Łucja Gacek.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1379 | [[:d:Q11699209|Q11699209]] | [[Gabriela Jyż]] | | 1958 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1380 | [[:d:Q11715881|Q11715881]] | [[Jadwiga Giżycka-Koprowska]] | [[Poznan]] | 1943-11-04 | [[Polonia]] | 2022-10-21 | |- | style='text-align:right'| 1381 | [[:d:Q11715975|Q11715975]] | [[Jadwiga Skórzewska-Łosiak]] | [[Piotrków Trybunalski]] | 1943-01-24 | [[Polonia]] | 2021-11-22 | |- | style='text-align:right'| 1382 | [[:d:Q11731807|Q11731807]] | [[Józefa Szykowna]] | [[Zawiercie]] | 1930-12-21 | [[Polonia]] | 2016 | |- | style='text-align:right'| 1383 | [[:d:Q11756545|Q11756545]] | [[Lidia Bagińska]] | [[Ozorków]] | 1967-11-18 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1384 | [[:d:Q11768668|Q11768668]] | [[Margot Kessler]] | [[Kehmstedt]] | 1948-09-08<br/>1948 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 1385 | [[:d:Q11768862|Q11768862]] | [[Maria Gintowt-Jankowicz]] | [[Varsovia]] | 1939-07-01 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Mgintowt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1386 | [[:d:Q11768879|Q11768879]] | [[Maria Grzelka]] | [[Jabłowo]] | 1945-08-06 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1387 | [[:d:Q11768885|Q11768885]] | [[Maria Gurowska]] | [[Łódź]] | 1915-10-01<br/>1915-08-25 | [[Polonia]] | 1998-01-04 | |- | style='text-align:right'| 1388 | [[:d:Q11769049|Q11769049]] | [[Maria Myślińska]] | | 1946-01-13 | | | |- | style='text-align:right'| 1389 | [[:d:Q11769119|Q11769119]] | [[Maria Regent-Lechowicz]] | [[Radom]] | 1925-07-29 | [[Polonia]] | 2008-11-15 | |- | style='text-align:right'| 1390 | [[:d:Q11769272|Q11769272]] | [[Maria Łabor-Soroka]] | [[Sokołów Podlaski]] | 1932-01-28 | [[Polonia]] | 2022-07-19 | |- | style='text-align:right'| 1391 | [[:d:Q11772359|Q11772359]] | [[Małgorzata Pyziak-Szafnicka]] | [[Łódź]] | 1955-06-23 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:David Savary - Université de Tours - Małgorzata Pyziak-Szafnicka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1392 | [[:d:Q11774059|Q11774059]] | [[Dagmar Lastovecká]] | [[Brno]] | 1951-06-24 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Lastovecka 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1393 | [[:d:Q11789961|Q11789961]] | [[Natalia Gajl]] | [[Poznan]] | 1921-12-23 | [[Polonia]] | 1998-04-06 | |- | style='text-align:right'| 1394 | [[:d:Q11825710|Q11825710]] | [[Dragica Wedam Lukić]] | [[Liubliana]] | 1949-05-13 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 1395 | [[:d:Q11837769|Q11837769]] | [[Wiesława Bardonowa]] | | 1927 | [[Polonia]] | 2016-01-29 | |- | style='text-align:right'| 1396 | [[:d:Q11856900|Q11856900]] | [[Eeva Vuori]] | | 1945-06-08 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1397 | [[:d:Q11870350|Q11870350]] | [[Kati Hidén]] | | 1947-07-11 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1398 | [[:d:Q11875846|Q11875846]] | [[Liisa Mansikkamäki]] | [[Ylihärmä]] | 1951-03-22 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1399 | [[:d:Q11878277|Q11878277]] | [[Eliška Wagnerová]] | [[Kladno]] | 1948-09-07 | [[República Checa]] | 2025-01-18 | [[Ficheiro:Eliska Wagnerova in 2012.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1400 | [[:d:Q11881015|Q11881015]] | [[Marjut Jokela]] | | 1959-12-16 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1401 | [[:d:Q11901713|Q11901713]] | [[Virpi Tiili]] | | 1942 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1402 | [[:d:Q11913900|Q11913900]] | [[Vlasta Formánková]] | [[Klatovy]] | 1953-07-26 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 1403 | [[:d:Q11974749|Q11974749]] | [[Helen Sæter]] | | 1953-03-29 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1404 | [[:d:Q11977262|Q11977262]] | [[Ingrid Røstad Fløtten]] | [[Noruega]] | 1954-06-18 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1405 | [[:d:Q11985208|Q11985208]] | [[Eva Zarembová]] | | 1946 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 1406 | [[:d:Q12000611|Q12000611]] | [[Siri Berg Paulsen]] | | 1950-01-31 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1407 | [[:d:Q12019002|Q12019002]] | [[Hana Šedivá]] | [[Praga]] | 1956-08-25 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 1408 | [[:d:Q12021894|Q12021894]] | [[Iva Brožová]] | [[Brno]] | 1951-03-07 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Václav Klaus a Ivan Gašparovič ve vile Tugendhat 2013-03-06 4759c Iva Brožová.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1409 | [[:d:Q12022046|Q12022046]] | [[Ivana Janů]] | [[Plazy]] | 1946-03-14 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 1410 | [[:d:Q12028974|Q12028974]] | [[Kateřina Šimáčková]] | [[Brno]] | 1966-10-23 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Kateřina Šimáčková-2025-MU3 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1411 | [[:d:Q12035483|Q12035483]] | [[Marie Turková]] | | 1954-07-11 | [[República Checa]] | 2012-12-17 | |- | style='text-align:right'| 1412 | [[:d:Q12035659|Q12035659]] | [[Marta Klampfer]] | [[Rakek]] | 1953-03-29 | [[Eslovenia]] | 2016-11-22 | |- | style='text-align:right'| 1413 | [[:d:Q12036670|Q12036670]] | [[Michaela Židlická]] | [[Brno]] | 1952-08-18 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | [[Ficheiro:2021 Židlická Michaela.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1414 | [[:d:Q12068649|Q12068649]] | [[V. P. Seemandini]] | [[Thrissur district]] | 1951-05-19 | [[India]] | | [[Ficheiro:V.P.Seemandini.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1415 | [[:d:Q12092813|Q12092813]] | [[Svitlana Vus]] | [[Sataniv]] | 1956-10-20 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 1416 | [[:d:Q12121441|Q12121441]] | [[Mariia Markush]] | [[Bedevlya]] | 1955-01-05 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:НДУ 4 Маркуш Марія Андріївна.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1417 | [[:d:Q12134322|Q12134322]] | [[Tetiana Novikova]] | | 1956-02-22 | [[Ucraína]] | 2008-05-08 | |- | style='text-align:right'| 1418 | [[:d:Q12157246|Q12157246]] | [[Suzanna Stanik]] | [[Lviv]] | 1954-09-27 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Станік Сюзанна.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1419 | [[:d:Q12249041|Q12249041]] | [[نهى الزيني]] | [[O Cairo]] | 20th century | [[Exipto]] | | |- | style='text-align:right'| 1420 | [[:d:Q12258190|Q12258190]] | [[Garbiñe Biurrun]] | [[Tolosa, España|Tolosa]] | 1960 | [[España]] | | [[Ficheiro:Garbiñe Biurrun (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1421 | [[:d:Q12275508|Q12275508]] | [[Vladimira Yaneva]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | 1974-02 | | | |- | style='text-align:right'| 1422 | [[:d:Q12279853|Q12279853]] | [[Emilii︠a︡ Drumeva]] | [[Pleven]] | 1947-02-21 | | | |- | style='text-align:right'| 1423 | [[:d:Q12288114|Q12288114]] | [[Neli Kuckowa]] | [[Apriltsi]] | 1957-06-21 | | | |- | style='text-align:right'| 1424 | [[:d:Q12298786|Q12298786]] | [[Tsvetana Kamenova]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | 1950-03-08 | [[Bulgaria]] | 2018-02-17 | [[Ficheiro:Kamenova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1425 | [[:d:Q12309853|Q12309853]] | [[Else Bohr]] | [[Copenhague]] | 1924-03-05 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 2011-01-06 | |- | style='text-align:right'| 1426 | [[:d:Q12309875|Q12309875]] | [[Elsemette Cassøe]] | | 1953-11-07 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | [[Ficheiro:Elsemette Cassøe 20120102.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1427 | [[:d:Q12310747|Q12310747]] | [[Eva Smith]] | [[Copenhague]] | 1942-08-31 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 1428 | [[:d:Q12390002|Q12390002]] | [[Gloria Begué]] | [[La Bañeza]] | 1931-01-23 | [[España]] | 2016-12-27 | [[Ficheiro:Gloria Begué.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1429 | [[:d:Q12397673|Q12397673]] | [[Pilar de Lara|Pilar de Lara Cifuentes]] | [[Cartaxena]] | 1971 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1430 | [[:d:Q12403985|Q12403985]] | [[Elisheva Barak-Ussoskin]] | [[Bucarest]] | 1936-10-13 | [[Israel]] | 2024-12-09 | [[Ficheiro:ELISHEVA BARAK-USSOSKIN.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1431 | [[:d:Q12405812|Q12405812]] | [[Dalia Ganot]] | | 1950-09-06 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 1432 | [[:d:Q12407166|Q12407166]] | [[Varda Aleshech]] | [[Tel Aviv]] | 1944-08-23 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Varda Alshech (24175208).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1433 | [[:d:Q12407845|Q12407845]] | [[Judith Tsur]] | [[Haifa]] | 1944 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:JUDITH TSUR.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1434 | [[:d:Q12409109|Q12409109]] | [[Michal Agmon-Gonen]] | [[Xerusalén]]<br/>[[Israel]] | 1961-02-26 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:השופטת מיכל אגמון גונן.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1435 | [[:d:Q12409829|Q12409829]] | [[Nechama Pohatchevsky]] | [[Brest, Belarús|Brest]] | 1869-03-27 | [[Imperio Ruso]]<br/>[[Mandato británico de Palestina|Palestina mandataria]] | 1934-05-21 | [[Ficheiro:Nehama Pohatchevsky (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1436 | [[:d:Q12587170|Q12587170]] | [[金徳賢]] | | 1958-02-18 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 1437 | [[:d:Q12612556|Q12612556]] | [[Lee Jung-mi]] | [[Ulsan]] | 1962-06-25 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 1438 | [[:d:Q12613959|Q12613959]] | [[Lim Ji-a]] | | 1972-05-21 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 1439 | [[:d:Q12615201|Q12615201]] | [[전수안]] | [[Busan]] | 1952-08-12 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 1440 | [[:d:Q12625873|Q12625873]] | [[Hwang Yun-suk]] | | 1929 | [[Corea do Sur]] | 1961-04-21 | |- | style='text-align:right'| 1441 | [[:d:Q12648083|Q12648083]] | [[Alona Romanovienė]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1442 | [[:d:Q12649506|Q12649506]] | [[Audronė Bugelevičienė]] | | 1952-05-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1443 | [[:d:Q12651004|Q12651004]] | [[Birutė Janavičiūtė]] | [[Kaišiadorys District Municipality]] | 1956-12-11 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 1444 | [[:d:Q12651891|Q12651891]] | [[Camelia Toader]] | | 1963-11-23 | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 1445 | [[:d:Q12652155|Q12652155]] | [[Daiva Kazlauskienė]] | | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 1446 | [[:d:Q12655834|Q12655834]] | [[Gražbylė Venclauskaitė]] | [[Riga]] | 1912-05-31 | [[Lituania]] | 2017-02-01 | [[Ficheiro:Venclauskaite.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1447 | [[:d:Q12656882|Q12656882]] | [[Irena Stankevičienė]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1448 | [[:d:Q12662289|Q12662289]] | [[Laima Leipuvienė]] | [[Šiauliai]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 1449 | [[:d:Q12662330|Q12662330]] | [[Laimė Baltrūnaitė]] | [[Utena]] | 1952 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 1450 | [[:d:Q12664671|Q12664671]] | [[Marytė Mitkuvienė]] | [[Naujalaukis]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 1451 | [[:d:Q12666930|Q12666930]] | [[Nina Butnorienė]] | | 1954-02-10 | | | |- | style='text-align:right'| 1452 | [[:d:Q12667208|Q12667208]] | [[Ona Aldona Budienė]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1453 | [[:d:Q12667226|Q12667226]] | [[Ona Dzedulionienė]] | | 1939-09-24 | | | |- | style='text-align:right'| 1454 | [[:d:Q12671111|Q12671111]] | [[Regina Gaudutienė]] | [[Kėdainiai]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 1455 | [[:d:Q12671467|Q12671467]] | [[Rita Dambrauskaitė]] | [[Ukmergė District Municipality]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1456 | [[:d:Q12671622|Q12671622]] | [[Roma Sabina Alimienė]] | | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 1457 | [[:d:Q12677025|Q12677025]] | [[Vida Žostautienė]] | | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 1458 | [[:d:Q12677748|Q12677748]] | [[Violeta Ražinskaitė]] | [[Vilnius]] | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 1459 | [[:d:Q12677794|Q12677794]] | [[Virginija Volskienė]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1460 | [[:d:Q12698959|Q12698959]] | [[Norma Yaakob]] | [[Seremban]] | 1940-07-06 | [[Malaisia]] | | |- | style='text-align:right'| 1461 | [[:d:Q12721116|Q12721116]] | [[Aspazia Cojocaru]] | [[Lozna]] | 1946-07-22 | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 1462 | [[:d:Q12729019|Q12729019]] | [[Georgeta Barbălată]] | | | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 1463 | [[:d:Q12732177|Q12732177]] | [[Lidia Bărbulescu]] | [[Slatina]] | 1955-07-30 | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 1464 | [[:d:Q12734680|Q12734680]] | [[Madda Holda]] | [[Dorohoi]] | 1911-09-04 | [[Romanía]] | 2012 | |- | style='text-align:right'| 1465 | [[:d:Q12735855|Q12735855]] | [[Mona Pivniceru]] | [[Huși]] | 1958-09-09 | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 1466 | [[:d:Q12743529|Q12743529]] | [[Viorica Costiniu]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1467 | [[:d:Q12767700|Q12767700]] | [[Ivetta Macejková]] | [[Bratislava]] | 1958-01-22 | | | |- | style='text-align:right'| 1468 | [[:d:Q12771030|Q12771030]] | [[Marianna Mochnáčová]] | [[Košice]] | 1959-11-29 | [[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 1469 | [[:d:Q12795892|Q12795892]] | [[Marjeta Cotman]] | [[Ptuj]] | 1956-10-02 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 1470 | [[:d:Q12805607|Q12805607]] | [[Vesna Pavlič Pivk]] | | 20th century | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 1471 | [[:d:Q12908098|Q12908098]] | [[Lidija Nedelkova]] | [[Skopje]] | 1961-02-17 | | | |- | style='text-align:right'| 1472 | [[:d:Q12908102|Q12908102]] | [[Liljana Ingilizova-Ristova]] | [[Skopje]] | 1946-12-02 | [[Macedonia do Norte]] | | |- | style='text-align:right'| 1473 | [[:d:Q13219600|Q13219600]] | [[Marija Krisper Kramberger]] | | 1946-05-24 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 1474 | [[:d:Q13371154|Q13371154]] | [[Ľudmila Babjaková]] | [[Eslovaquia]] | 1950-08-14 | [[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 1475 | [[:d:Q13418165|Q13418165]] | [[Ute Mager]] | [[Kiel]] | 1962-12-25 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1476 | [[:d:Q13429612|Q13429612]] | [[Andrésia Vaz]] | | 1944-02-04 | [[Senegal]] | | |- | style='text-align:right'| 1477 | [[:d:Q13430517|Q13430517]] | [[Arlette Ramaroson]] | | 1944-08-14 | [[Madagascar]] | | [[Ficheiro:Arlette Ramaroson, 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1478 | [[:d:Q13560920|Q13560920]] | [[Joan Azrack]] | [[Neptune Township]] | 1951-08-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Joan Marie Azrack.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1479 | [[:d:Q13560921|Q13560921]] | [[Lourdes Gillespie Baird]] | [[Quito]] | 1935-05-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lourdes Baird District Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1480 | [[:d:Q13560922|Q13560922]] | [[Mary Bartelme]] | [[Chicago]] | 1866-07-26 | [[Estados Unidos de América]] | 1954-07-25 | [[Ficheiro:Mary-Margaret-Bartelme-Bain.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1481 | [[:d:Q13560923|Q13560923]] | [[Marianne O. Battani]] | [[Detroit]] | 1944-05-18 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-09-09 | [[Ficheiro:Battani.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1482 | [[:d:Q13560924|Q13560924]] | [[Jane M. Beckering]] | [[Grand Rapids]] | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jane Beckering (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1483 | [[:d:Q13560925|Q13560925]] | [[Helen Ginger Berrigan]] | [[New Rochelle]] | 1948-04-15 | [[Estados Unidos de América]] | 2024-11-15 | [[Ficheiro:Helen Ginger Berrigan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1484 | [[:d:Q13560926|Q13560926]] | [[Jean Galloway Bissell]] | [[Due West]] | 1936-06-09 | [[Estados Unidos de América]] | 1990-02-04 | [[Ficheiro:Jean Galloway Bissell.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1485 | [[:d:Q13560929|Q13560929]] | [[Leonie Brinkema]] | [[Teaneck]] | 1944-06-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1486 | [[:d:Q13560930|Q13560930]] | [[Ellen Bree Burns]] | [[New Haven, Connecticut|New Haven]] | 1923-12-13 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-06-03 | [[Ficheiro:Ellen Bree Burns.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1487 | [[:d:Q13560931|Q13560931]] | [[Karen Burstein]] | | 1942-07-20 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1488 | [[:d:Q13560934|Q13560934]] | [[Colleen O'Brien]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1489 | [[:d:Q13560935|Q13560935]] | [[Patricia S. Curley]] | [[Milwaukee]] | 1946-10-25 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1490 | [[:d:Q13560937|Q13560937]] | [[Shelly Deckert Dick]] | [[El Paso, Texas|El Paso]] | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Shelly Deckert Dick.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1491 | [[:d:Q13560940|Q13560940]] | [[Jennifer Elrod]] | [[Port Arthur]] | 1966-09-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Jennifer Walker Elrod.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1492 | [[:d:Q13560941|Q13560941]] | [[Joan N. Ericksen]] | [[Saint Paul, Minnesota|Saint Paul]] | 1954-10-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Joan Ericksen, U.S. District Court Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1493 | [[:d:Q13560942|Q13560942]] | [[Patricia C. Fawsett]] | [[Montreal]] | 1943-08-21 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1494 | [[:d:Q13560944|Q13560944]] | [[Judith L. French]] | [[Sebring]] | 1962-08-22 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1495 | [[:d:Q13560946|Q13560946]] | [[Helen J. Frye]] | [[Klamath Falls]] | 1930-12-10 | [[Estados Unidos de América]] | 2011-04-21 | |- | style='text-align:right'| 1496 | [[:d:Q13560947|Q13560947]] | [[Patricia Anne Gaughan]] | [[Lakewood]] | 1953-10-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Patricia Anne Gaughan fuzzy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1497 | [[:d:Q13560949|Q13560949]] | [[Martha A. Geer]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1498 | [[:d:Q13560951|Q13560951]] | [[Elizabeth L. Gleicher]] | [[Detroit]] | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1499 | [[:d:Q13560953|Q13560953]] | [[Jean Constance Hamilton]] | [[St. Louis]] | 1945-11-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jean C. Hamilton, U.S. District Court Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1500 | [[:d:Q13560954|Q13560954]] | [[Karen Fort Hood]] | [[Detroit]] | | [[Estados Unidos de América]] | 2021 | |- | style='text-align:right'| 1501 | [[:d:Q13560955|Q13560955]] | [[Janis Graham Jack]] | [[Os Ánxeles]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1502 | [[:d:Q13560957|Q13560957]] | [[Jane Markey]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1503 | [[:d:Q13560958|Q13560958]] | [[Inge Prytz Johnson]] | [[Svendborg]] | 1945-12-19 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1504 | [[:d:Q13560959|Q13560959]] | [[Gaynelle Griffin Jones]] | [[Dallas, Texas|Dallas]] | 1948-11-20 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-03-01 | [[Ficheiro:Gaynelle Griffin Jones.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1505 | [[:d:Q13560960|Q13560960]] | [[Julia Cooper Mack]] | [[Fayetteville]] | 1920-07-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-01-17 | |- | style='text-align:right'| 1506 | [[:d:Q13560961|Q13560961]] | [[Kathleen Jansen]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1507 | [[:d:Q13560962|Q13560962]] | [[Kathryn Viviano]] | [[Macomb County]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1508 | [[:d:Q13560963|Q13560963]] | [[Kirsten Frank Kelly]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1509 | [[:d:Q13560964|Q13560964]] | [[Joan F. Kessler]] | [[Luisiana]] | 1944 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1510 | [[:d:Q13560965|Q13560965]] | [[JoAnne Kloppenburg]] | | 1953-09-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kloppenburg (5550956424) (1).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1511 | [[:d:Q13560966|Q13560966]] | [[Amy Ronanye Krause]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1512 | [[:d:Q13560969|Q13560969]] | [[Julie V. Lund]] | | 1959<br/>1940s | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1513 | [[:d:Q13560970|Q13560970]] | [[Melissa S. May]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1514 | [[:d:Q13560974|Q13560974]] | [[Kimberly Ann Moore]] | [[Halethorpe]] | 1968-06-15 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Kimberly A. Moore.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1515 | [[:d:Q13560976|Q13560976]] | [[Lana Myers]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1516 | [[:d:Q13560977|Q13560977]] | [[Lenore Carrero Nesbitt]] | [[Miami]] | 1932-07-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-10-06 | |- | style='text-align:right'| 1517 | [[:d:Q13560978|Q13560978]] | [[Kathleen M. O'Malley]] | [[Drexel Hill]] | 1956-11-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Kathleen O'Malley.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1518 | [[:d:Q13560979|Q13560979]] | [[Harriet O'Neill]] | | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1519 | [[:d:Q13560980|Q13560980]] | [[Mary Pawlenty]] | [[Edina]] | 1961-01-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mary Pawlenty.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1520 | [[:d:Q13560982|Q13560982]] | [[Judith E. Retchin]] | [[Amityville]] | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1521 | [[:d:Q13560983|Q13560983]] | [[Jenny Rivera]] | [[Nova York]] | 1960-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1522 | [[:d:Q13560984|Q13560984]] | [[Julie A. Robinson]] | [[Omaha, Nebrasca|Omaha]] | 1957-01-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Julie A.Robinson District Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1523 | [[:d:Q13560985|Q13560985]] | [[Lee H. Rosenthal]] | [[Richmond]] | 1952-11-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lee.Rosenthal4224.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1524 | [[:d:Q13560986|Q13560986]] | [[Ilana Rovner]] | [[Riga]] | 1938-08-21 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1525 | [[:d:Q13560987|Q13560987]] | [[Shira Scheindlin]] | [[Washington, D.C.]] | 1946 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Shira A. Scheindlin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1526 | [[:d:Q13560988|Q13560988]] | [[Lorna G. Schofield]] | [[Fort Wayne, Indiana|Fort Wayne]] | 1956-01-22 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Federal District Judge Lorna Schofield.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1527 | [[:d:Q13560990|Q13560990]] | [[Norma Levy Shapiro]] | [[Filadelfia]] | 1928-07-27 | [[Estados Unidos de América]] | 2016-07-22 | [[Ficheiro:Norma Levy Shapiro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1528 | [[:d:Q13560992|Q13560992]] | [[Melissa Standridge]] | [[Kansas City, Missouri|Kansas City]] | 1962-07-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1529 | [[:d:Q13560993|Q13560993]] | [[Lisa K. Stark]] | [[Appleton]] | 1959-03-15 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1530 | [[:d:Q13560994|Q13560994]] | [[Cynthia Diane Stephens]] | | 1951-08-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1531 | [[:d:Q13560996|Q13560996]] | [[Nancy Torresen]] | [[Ridgewood]] | 1959-10-07 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nancy Torresen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1532 | [[:d:Q13560997|Q13560997]] | [[Jane Margaret Triche-Milazzo]] | [[Napoleonville]] | 1957-03-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jane Margaret Triche Milazzo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1533 | [[:d:Q13561608|Q13561608]] | [[Nina Pillard]] | [[Cambridge, Massachusetts|Cambridge]] | 1961-03-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nina Pillard.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1534 | [[:d:Q13562231|Q13562231]] | [[Mary Peltola]] | [[Anchorage]] | 1973-08-31 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mary Peltola Congressional Member Portrait (2).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1535 | [[:d:Q13565092|Q13565092]] | [[Louise M. Tesmer]] | [[Milwaukee]] | 1942-12-25 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1536 | [[:d:Q13570130|Q13570130]] | [[Chikako Taya]] | | 1946 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 1537 | [[:d:Q13576447|Q13576447]] | [[Elizabeth Gwaunza]] | | 1953-06-15 | | | |- | style='text-align:right'| 1538 | [[:d:Q13643584|Q13643584]] | [[Lilly Bølviken]] | [[Arendal]] | 1914-03-20 | [[Noruega]] | 2011-09-11 | [[Ficheiro:Lilly Bølviken (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1539 | [[:d:Q13724547|Q13724547]] | [[Hennah Buyne]] | | 1952-01-09 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2012-11-01 | |- | style='text-align:right'| 1540 | [[:d:Q13815606|Q13815606]] | [[Marijke Scholten]] | | 1946-05-16 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1541 | [[:d:Q13850736|Q13850736]] | [[Michèle Picard]] | [[Grenoble]] | 1955-04-20 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1542 | [[:d:Q13860285|Q13860285]] | [[Mercedes Alaya]] | [[Écija]] | 1963-06-20 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1543 | [[:d:Q13860865|Q13860865]] | [[Mónica Pinto]] | | 1952-08-07 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 1544 | [[:d:Q14121632|Q14121632]] | [[Karin Thomasdotter]] | | 1610 | | 1697 | |- | style='text-align:right'| 1545 | [[:d:Q14252437|Q14252437]] | [[Stephanie Springer]] | [[Hannover]] | 1967 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:2013-09-15 Gedenktafel Neue Synagoge Hannover (04) Karljosef Kreter, Dr. Stephanie Springer, Präsidentin des Landeskirchenamtes, Kulturdezernentin Marlis Drevermann, Holocaust-Überlebende Henry Kormann und Ruth Gröne (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1546 | [[:d:Q14435195|Q14435195]] | [[Věra Korecká]] | [[Belgrado]]<br/>[[Brno]] | 1945-11-09 | [[República Checa]]<br/>[[Checoslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 1547 | [[:d:Q14491528|Q14491528]] | [[Viktoria Djarty]] | [[Makiivka]] | 1980-05-22 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Vyktoriya Dzharty.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1548 | [[:d:Q14516951|Q14516951]] | [[Vonimbolana Rasoazanany]] | | 1950-11-13 | | | |- | style='text-align:right'| 1549 | [[:d:Q14540749|Q14540749]] | [[Bettina Limperg]] | [[Wuppertal]] | 1960-04-05 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:N3S 8839-Bettina Limperg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1550 | [[:d:Q14628091|Q14628091]] | [[Florence Mumba]] | [[Mazabuka]] | 1948-12-17 | [[Zambia]] | | |- | style='text-align:right'| 1551 | [[:d:Q14629980|Q14629980]] | [[Graciela Gatti]] | | 1964-06-01 | | | |- | style='text-align:right'| 1552 | [[:d:Q14632491|Q14632491]] | [[Janet Nosworthy]] | | | [[Xamaica]] | | |- | style='text-align:right'| 1553 | [[:d:Q14670583|Q14670583]] | [[Prisca Matimba Nyambe]] | [[Zambia]] | 1951-12-31 | | | |- | style='text-align:right'| 1554 | [[:d:Q14722002|Q14722002]] | [[Sharon Williams]] | | 1951-03-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1555 | [[:d:Q14734444|Q14734444]] | [[Solomy Balungi Bossa]] | [[Kampala]] | 1956-04-14 | | | |- | style='text-align:right'| 1556 | [[:d:Q14849371|Q14849371]] | [[Aura Guerra de Villalaz]] | | | [[Panamá]] | | |- | style='text-align:right'| 1557 | [[:d:Q14850369|Q14850369]] | [[Dorothée de Sampayo]] | | 1941-08 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 1558 | [[:d:Q14851551|Q14851551]] | [[Imelda Merle Perry]] | | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 1559 | [[:d:Q14852063|Q14852063]] | [[Karin Hökborg]] | | 1941-10-03 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1560 | [[:d:Q14856058|Q14856058]] | [[Taghreed Hikmat]] | [[Zarqa]] | 1945-12-25 | [[Xordania]] | | |- | style='text-align:right'| 1561 | [[:d:Q14905948|Q14905948]] | [[Ulla Rubinstein]] | | 1939-09-17 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 2013-08-19 | |- | style='text-align:right'| 1562 | [[:d:Q14941849|Q14941849]] | [[Aminatta N'gum]] | | 1953-06-07 | [[Gambia]]<br/>[[Zimbabwe]] | | |- | style='text-align:right'| 1563 | [[:d:Q14949418|Q14949418]] | [[Ronna Brott]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1564 | [[:d:Q14949430|Q14949430]] | [[Brigitte Gouin]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1565 | [[:d:Q14949471|Q14949471]] | [[Suzanne Coupal]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1566 | [[:d:Q14949507|Q14949507]] | [[Linda Ann Loo]] | | 1947 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1567 | [[:d:Q15104761|Q15104761]] | [[Anne-Gudrun Meier-Scherling]] | [[Stendal]] | 1906-07-26 | [[Alemaña]] | 2002-01-26 | |- | style='text-align:right'| 1568 | [[:d:Q15117357|Q15117357]] | [[Katarina Barley]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1968-11-19 | [[Alemaña]]<br/>[[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Kat Barley 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1569 | [[:d:Q15240847|Q15240847]] | [[Ranjana Desai]] | | 1949-10-30 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 1570 | [[:d:Q15243250|Q15243250]] | [[Vaida Urmonaitė-Maculevičienė]] | [[Šiauliai]] | 1958 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 1571 | [[:d:Q15243263|Q15243263]] | [[Nijolė Piškinaitė]] | [[Širvintos]] | 1954 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 1572 | [[:d:Q15285066|Q15285066]] | [[Liselotte Günniker]] | [[Bochum]] | 1954-05-01 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1573 | [[:d:Q15428356|Q15428356]] | [[Ulrike Banniza von Bazan]] | [[Siegen]] | 1966 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1574 | [[:d:Q15429290|Q15429290]] | [[Geraldine Andrews]] | | 1959-04-19 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Royal coat of arms of the United Kingdom (St. Edward's Crown).svg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1575 | [[:d:Q15429481|Q15429481]] | [[Gloria J. Epstein]] | | | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:JusticeEpsteinCropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1576 | [[:d:Q15429683|Q15429683]] | [[Sacha Prechal]] | [[Praga]] | 1959-03-15 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Prechal Sacha Foto Henk Thomas.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1577 | [[:d:Q15431663|Q15431663]] | [[Elisabeth Mühlens]] | [[Kleve]] | 1949-06-14 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1578 | [[:d:Q15432330|Q15432330]] | [[Susanne Hauser]] | [[Augsburgo]] | 1950-01-08 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1579 | [[:d:Q15436947|Q15436947]] | [[Christel Alber]] | [[Leipzig]] | 1941 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1580 | [[:d:Q15438633|Q15438633]] | [[Andrea Versteyl]] | [[Legden]] | 1953-07-04 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1581 | [[:d:Q15439693|Q15439693]] | [[Martina Ahrendt]] | [[Mönchengladbach]] | 1967 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1582 | [[:d:Q15440005|Q15440005]] | [[Ruth Hofmann]] | [[Múnic]] | 1933-01-02 | [[Alemaña]] | 2016-12-11 | |- | style='text-align:right'| 1583 | [[:d:Q15440127|Q15440127]] | [[Ursula Waßer]] | [[Hagen]] | 1966-01-27 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1584 | [[:d:Q15446627|Q15446627]] | [[Petra Pohlmann]] | [[Oberhausen]] | 1961-03-31 | | | |- | style='text-align:right'| 1585 | [[:d:Q15457297|Q15457297]] | [[Ingeborg Franke]] | [[Engelsdorf]] | 1935-05-21 | [[Alemaña]] | 2023-02-18 | |- | style='text-align:right'| 1586 | [[:d:Q15501761|Q15501761]] | [[Susan Crennan]] | [[Melbourne]] | 1945-07-01 | | | [[Ficheiro:SusanCrennan2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1587 | [[:d:Q15527343|Q15527343]] | [[Mary Gaudron]] | [[Moree]] | 1943-01-05 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Mary Gaudron (2011).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1588 | [[:d:Q15623154|Q15623154]] | [[Constanze Angerer]] | | 1943-12-04 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1589 | [[:d:Q15644592|Q15644592]] | [[Silke Launert]] | [[Stadtsteinach]] | 1976-12-27 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Launert, Silke-9726.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1590 | [[:d:Q15702218|Q15702218]] | [[T. Meena Kumari]] | | 1951-08-03 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 1591 | [[:d:Q15704593|Q15704593]] | [[Jaclyn Tsai]] | [[Taiwán]] | 1955-08-22 | [[Taiwán]] | | [[Ficheiro:2015 DAF Taipei Jaclyn Tsai.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1592 | [[:d:Q15706893|Q15706893]] | [[R. Banumathi]] | [[Uthangarai]] | 1955-07-20 | [[India]] | | [[Ficheiro:Justice R. Banumathi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1593 | [[:d:Q15725519|Q15725519]] | [[Hsu Pi-hu]] | | 1948 | [[Taiwán]] | | [[Ficheiro:徐璧湖大法官.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1594 | [[:d:Q15727684|Q15727684]] | [[Ana Tereza Basilio]] | [[Río de Xaneiro]] | 1967-10-19 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 1595 | [[:d:Q15732053|Q15732053]] | [[Vibecke Groth]] | [[Oslo]] | 1947-01-18 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1596 | [[:d:Q15794157|Q15794157]] | [[Christel Streffer]] | [[Ennepetal]] | 1941-01-15 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1597 | [[:d:Q15807870|Q15807870]] | [[Elke Roos]] | [[Soest]] | 1960-02-13 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1598 | [[:d:Q15807878|Q15807878]] | [[Ellen Roggenbuck]] | [[Hannover]] | 1956-02-21 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1599 | [[:d:Q15812345|Q15812345]] | [[Gisela Geiger-Nietsch]] | [[Dresden]] | 1927-02-21 | [[Alemaña]] | 2013-03-09 | |- | style='text-align:right'| 1600 | [[:d:Q15815018|Q15815018]] | [[Helga Dehm]] | | 1962-08-27 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1601 | [[:d:Q15822152|Q15822152]] | [[Jutta Siefert]] | [[Offenburg]] | 1969-01-04 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1602 | [[:d:Q15822813|Q15822813]] | [[Karin Hannappel]] | [[Gelsenkirchen]] | 1955-10-30 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1603 | [[:d:Q15833830|Q15833830]] | [[Maren Thomsen]] | [[Kiel]] | 1961 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1604 | [[:d:Q15833859|Q15833859]] | [[Margot Weber]] | [[Fulda]] | 1960 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1605 | [[:d:Q15843401|Q15843401]] | [[Ruth Düring]] | [[Meschede]] | 1958 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1606 | [[:d:Q15852258|Q15852258]] | [[Ursula Rinck]] | [[Rotenburg (Wümme)]] | 1969 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1607 | [[:d:Q15911334|Q15911334]] | [[Thokozile Masipa]] | [[Soweto]] | 1947-10-16 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 1608 | [[:d:Q15911367|Q15911367]] | [[Ellen Siegers]] | [[Osnabrück]] | 1961 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1609 | [[:d:Q15913787|Q15913787]] | [[Xinxiang Fan]] | | 1921-04-03 | [[Taiwán]] | 1987-11-30 | |- | style='text-align:right'| 1610 | [[:d:Q15929087|Q15929087]] | [[Huang Hsi-chun]] | | 1952-05-26 | [[Taiwán]] | | [[Ficheiro:大法官黃璽君.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1611 | [[:d:Q15931283|Q15931283]] | [[蔣昌煒]] | | 1912-07-11 | | 2001-05-16 | |- | style='text-align:right'| 1612 | [[:d:Q15934087|Q15934087]] | [[陶凯元]] | | 1964-03 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 1613 | [[:d:Q15934545|Q15934545]] | [[黄尔梅]] | | 1951-12 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 1614 | [[:d:Q15945432|Q15945432]] | [[黃瑞華]] | | 1952 | [[Taiwán]] | | |- | style='text-align:right'| 1615 | [[:d:Q15986542|Q15986542]] | [[Riet Leysen]] | [[Herentals]] | 1952-03-14 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 1616 | [[:d:Q15989888|Q15989888]] | [[Sue Carr, Baroness Carr of Walton-on-the-Hill]] | | 1964-09-01 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Dame Sue Carr 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1617 | [[:d:Q15990474|Q15990474]] | [[Elvyra Baltutytė]] | [[República Socialista Soviética de Lituania]] | 1954-12-06 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 1618 | [[:d:Q15996019|Q15996019]] | [[Hortense Sparks Ward]] | [[Matagorda County]] | 1872-07-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1944-12-05 | [[Ficheiro:Hornaday 1975 5364 (15257409803).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1619 | [[:d:Q16006512|Q16006512]] | [[Jennie Loitman Barron]] | [[Boston]] | 1891-10-12 | [[Estados Unidos de América]] | 1969-03-28 | |- | style='text-align:right'| 1620 | [[:d:Q16006784|Q16006784]] | [[Helen Alice Kinnear]] | [[Cayuga]] | 1894-05-06 | [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Canadá]] | 1970-04-25 | [[Ficheiro:Photograph of Helen Alice Kinnear (1894-1970) (12122146913).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1621 | [[:d:Q16007228|Q16007228]] | [[Angelika Lex]] | [[Rosenheim]] | 1958-06-22 | [[Alemaña]] | 2015-12-08 | |- | style='text-align:right'| 1622 | [[:d:Q16007770|Q16007770]] | [[Doris I. Byrne]] | | 1905-06-13 | [[Estados Unidos de América]] | 1975-06-28 | |- | style='text-align:right'| 1623 | [[:d:Q16008135|Q16008135]] | [[Natividad Almeda López]] | [[Manila]] | 1892-09-08 | [[Filipinas]] | 1977-01-22 | |- | style='text-align:right'| 1624 | [[:d:Q16008298|Q16008298]] | [[Sybil Campbell]] | [[British Ceylon]] | 1889-10-09 | [[Reino Unido]] | 1977-08-29 | |- | style='text-align:right'| 1625 | [[:d:Q16008463|Q16008463]] | [[Sigrid Stray]] | [[Sandnes Municipality]] | 1893-05-29 | [[Noruega]] | 1978-07-03 | |- | style='text-align:right'| 1626 | [[:d:Q16014040|Q16014040]] | [[Mary Jeanne Coyne]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1926-12-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1998-08-06 | |- | style='text-align:right'| 1627 | [[:d:Q16014051|Q16014051]] | [[Elreta Melton Alexander-Ralston]] | | 1919-03-21 | [[Estados Unidos de América]] | 1998-03-14 | |- | style='text-align:right'| 1628 | [[:d:Q16016416|Q16016416]] | [[Mercedes Deiz]] | | 1917-12-13 | | 2005-10-05 | |- | style='text-align:right'| 1629 | [[:d:Q16016422|Q16016422]] | [[Kathryn J. DuFour]] | | 1910-03-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2005-02-04 | |- | style='text-align:right'| 1630 | [[:d:Q16016459|Q16016459]] | [[Nora Guinn]] | [[Akiak Native Community]] | 1920-11-11 | [[Estados Unidos de América]] | 2005-07-06 | |- | style='text-align:right'| 1631 | [[:d:Q16018489|Q16018489]] | [[Amareswari Konamaneni]] | | 1928 | [[India]]<br/>[[Raj Británico]]<br/>[[Dominio da India]] | 2009 | [[Ficheiro:Justice Amareswari Konamaneni.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1632 | [[:d:Q16019247|Q16019247]] | [[Maria Trzcińska]] | | 1931-03-22 | [[Polonia]] | 2011-12-22 | [[Ficheiro:Maria Trzcinska (2008).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1633 | [[:d:Q16090311|Q16090311]] | [[Sara J. Harper]] | | 1926-08-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1634 | [[:d:Q16091580|Q16091580]] | [[Jeon Hyo-sook]] | [[Suncheon]] | 1951-02-28 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 1635 | [[:d:Q16093641|Q16093641]] | [[Ione Christensen]] | [[Dawson Creek]] | 1933-10-10 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1636 | [[:d:Q16106315|Q16106315]] | [[Jeannette Knoll]] | [[Baton Rouge, Luisiana|Baton Rouge]] | 1943-01-23 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1637 | [[:d:Q16106337|Q16106337]] | [[Marian Blank Horn]] | [[Nova York]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Marian Blank Horn (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1638 | [[:d:Q16106505|Q16106505]] | [[Margaret White]] | [[Hamilton]] | 1943-06-04 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1639 | [[:d:Q16106928|Q16106928]] | [[Nicole Duval Hesler]] | [[Quebec (cidade)|Quebec]] | 1945-04-08 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1640 | [[:d:Q16114959|Q16114959]] | [[Anita Allen]] | | 1947-12-21 | | | |- | style='text-align:right'| 1641 | [[:d:Q16120300|Q16120300]] | [[Susan G. Braden]] | [[Youngstown, Ohio|Youngstown]] | 1948-11-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan G Braden.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1642 | [[:d:Q16120373|Q16120373]] | [[Lynn J. Bush]] | [[Little Rock]] | 1948-12-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lynn J. Bush (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1643 | [[:d:Q16125956|Q16125956]] | [[Nana Abdullahi]] | [[Jigawa]] | 1960 | [[Nixeria]] | 2014-03-05 | |- | style='text-align:right'| 1644 | [[:d:Q16133358|Q16133358]] | [[Tova Strasberg-Cohen]] | [[Polonia]] | 1933-05-12 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:TOVA STRASBERG COHEN.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1645 | [[:d:Q16146049|Q16146049]] | [[Leslie Joyce Abrams]] | [[Madison, Wisconsin|Madison]] | 1974-12-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Leslie Abrams Gardner.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1646 | [[:d:Q16146052|Q16146052]] | [[Lisabeth Hughes Abramson]] | [[Marion]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1647 | [[:d:Q16146240|Q16146240]] | [[Ashraf Jehan]] | | 1957-02-09 | [[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 1648 | [[:d:Q16146324|Q16146324]] | [[Karen R. Baker]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1649 | [[:d:Q16146350|Q16146350]] | [[Sally D. Adkins]] | [[Salisbury]] | 1950-01-20 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1650 | [[:d:Q16147044|Q16147044]] | [[Stella Arach-Amoko]] | [[Uganda]] | 1954-04-16 | | 2023-06-17 | |- | style='text-align:right'| 1651 | [[:d:Q16147928|Q16147928]] | [[Mary Ellen Barbera]] | [[Baltimore]] | 1951-09-10 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Swearing in of Chief Judge Mary Ellen Barbera (9253964671) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1652 | [[:d:Q16148586|Q16148586]] | [[Nancy B. Firestone]] | [[Manchester (Q48370)|Manchester]] | 1951-10-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2022 | [[Ficheiro:Nancy B. Firestone (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1653 | [[:d:Q16149306|Q16149306]] | [[Tamara W. Ashford]] | [[Boston]] | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tamara W. Ashford.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1654 | [[:d:Q16151701|Q16151701]] | [[Rekha Doshit]] | | 1952-12-13 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 1655 | [[:d:Q16164751|Q16164751]] | [[Margaret Bartley]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Margaret Bartley.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1656 | [[:d:Q16174293|Q16174293]] | [[Desnayeti]] | [[Solok]] | 1954-12-30 | | | [[Ficheiro:Desnayeti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1657 | [[:d:Q16185213|Q16185213]] | [[Ana María Ferrer García]] | [[Madrid]] | 1959-01-25 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1658 | [[:d:Q16185309|Q16185309]] | [[Nicola Davies]] | | 1953-03-13 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Royal coat of arms of the United Kingdom (St. Edward's Crown).svg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1659 | [[:d:Q16185328|Q16185328]] | [[Elma Salinas Ender]] | [[Laredo]] | 1953-08-11 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1660 | [[:d:Q16185348|Q16185348]] | [[Beth Labson Freeman]] | [[Washington, D.C.]] | 1953-11-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Beth Freeman2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1661 | [[:d:Q16185380|Q16185380]] | [[Barbara Hervey]] | | 1953-06-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1662 | [[:d:Q16185644|Q16185644]] | [[Martha Vázquez]] | [[Santa Bárbara, California|Santa Bárbara]] | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Martha Vázquez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1663 | [[:d:Q16185667|Q16185667]] | [[Mary Ellen Coster Williams]] | [[Flushing]] | 1953-04-03 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mary Ellen Coster Williams (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1664 | [[:d:Q16186155|Q16186155]] | [[Juliette Bonkoungou]] | | 1954 | [[Burkina Faso]] | | |- | style='text-align:right'| 1665 | [[:d:Q16186367|Q16186367]] | [[Margaret McMurdo]] | [[Brisbane]] | 1954-08-30 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Portrait of Judge McMurdo, 4 March 1991.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1666 | [[:d:Q16186379|Q16186379]] | [[Vilma Cecilia Morales]] | [[Puerto Cortés]] | 1954-10-15 | [[Honduras]] | | |- | style='text-align:right'| 1667 | [[:d:Q16186439|Q16186439]] | [[Pamela L. Reeves]] | [[Marion]] | 1954-07-21 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-09-10 | [[Ficheiro:Pamela Lynn Reeves, U.S. District Court Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1668 | [[:d:Q16186674|Q16186674]] | [[G. Rohini]] | [[Visakhapatnam]] | 1955-04-14 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 1669 | [[:d:Q16186739|Q16186739]] | [[Elaine D. Kaplan]] | [[Brooklyn]] | 1955-12-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Elaine D. Kaplan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1670 | [[:d:Q16187056|Q16187056]] | [[Elizabeth Dunne]] | [[Naas|Naas - Nás na Ríogh]] | 1956-01-12 | [[Irlanda]] | | |- | style='text-align:right'| 1671 | [[:d:Q16187309|Q16187309]] | [[Victoria Sharp]] | | 1956-02-08 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Dame Victoria Sharp 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1672 | [[:d:Q16189299|Q16189299]] | [[Bruce Howe Hendricks]] | [[Charleston, Carolina do Sur|Charleston]] | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Robe B&W.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1673 | [[:d:Q16192818|Q16192818]] | [[Judith Ellen Levy]] | [[Bloomington]] | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judith Levy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1674 | [[:d:Q16192870|Q16192870]] | [[Linda Vivienne Parker]] | [[Detroit]] | 1958-02-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Linda Parker.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1675 | [[:d:Q16192982|Q16192982]] | [[Susan P. Watters]] | [[Billings]] | 1958-06-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan P Watters.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1676 | [[:d:Q16193831|Q16193831]] | [[Vivien Rose]] | | 1960-04-13 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Lady-justice-rose.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1677 | [[:d:Q16193850|Q16193850]] | [[Meryl Sexton]] | | 1960-06-03 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1678 | [[:d:Q16194413|Q16194413]] | [[Staci Michelle Yandle]] | [[Centreville]] | 1961-07-27 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Staci Yandle.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1679 | [[:d:Q16194431|Q16194431]] | [[Gina M. Benavides]] | [[Laredo]] | 1962-12-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1680 | [[:d:Q16194445|Q16194445]] | [[Beth Bloom]] | [[Bronx]] | 1962-06-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Beth Bloom.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1681 | [[:d:Q16194464|Q16194464]] | [[Carol Bush]] | | 1962-09-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1682 | [[:d:Q16194479|Q16194479]] | [[Tanya S. Chutkan]] | [[Kingston]] | 1962-07-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tanya Chutkan, U.S. District Court Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1683 | [[:d:Q16194685|Q16194685]] | [[Landya B. McCafferty]] | [[Washington, D.C.]] | 1962-09-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Landya McCafferty.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1684 | [[:d:Q16194981|Q16194981]] | [[Debra M. Brown]] | [[Yazoo City]] | 1963-11-22 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Debra M Brown.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1685 | [[:d:Q16195170|Q16195170]] | [[M. Hannah Lauck]] | [[Alexandria]] | 1963 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Hannah Lauck.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1686 | [[:d:Q16195851|Q16195851]] | [[Cathy Vitale]] | [[Long Island]] | 1964-08-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Cathy Vitali Annapolis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1687 | [[:d:Q16196394|Q16196394]] | [[Patricia E. Campbell-Smith]] | [[Baltimore]] | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Patricia Campbell-Smith.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1688 | [[:d:Q16196775|Q16196775]] | [[Elizabeth A. Wolford]] | [[Buffalo, Nova York|Buffalo]] | 1966-12-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Elizabeth A. Wolford.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1689 | [[:d:Q16197095|Q16197095]] | [[Ramona Villagomez Manglona]] | [[Saipan]] | 1967-02-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ramona Villagomez Manglona.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1690 | [[:d:Q16197122|Q16197122]] | [[Laurie J. Michelson]] | [[Detroit]] | 1967-06-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Laurie J. Michelson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1691 | [[:d:Q16198843|Q16198843]] | [[Sara L. Ellis]] | [[London, Ontario|London]] | 1969-12-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sara Ellis (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1692 | [[:d:Q16198920|Q16198920]] | [[Anna Katzmann]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1693 | [[:d:Q16199890|Q16199890]] | [[Cheryl Ann Krause]] | [[St. Louis]] | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Cheryl Ann Krause.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1694 | [[:d:Q16200334|Q16200334]] | [[Aimee Belgard]] | | 1974-04-30 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1695 | [[:d:Q16203111|Q16203111]] | [[Ann Timmer]] | | 1960-09-12 | | | [[Ficheiro:Ann Timmer by Gage Skidmore.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1696 | [[:d:Q16205937|Q16205937]] | [[Gabrielle Wolohojian]] | [[Estado de Nova York|Nova York]] | 1960-12-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1697 | [[:d:Q16206587|Q16206587]] | [[Elizabeth Curtain]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1698 | [[:d:Q16206651|Q16206651]] | [[Shirley M. Watts]] | [[Baltimore]] | 1959-03-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Swearing In Ceremony of Judge Shirley Watts (9418591410) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1699 | [[:d:Q16213646|Q16213646]] | [[Leigh Martin May]] | [[Albany]] | 1971-02-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Leigh May.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1700 | [[:d:Q16213955|Q16213955]] | [[Michelle T. Friedland]] | [[Berkeley, California|Berkeley]] | 1972-07-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Friedland Sitting on Bench.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1701 | [[:d:Q16214690|Q16214690]] | [[Andrea R. Wood]] | [[St. Louis]] | 1973-03-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Andrea Wood (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1702 | [[:d:Q16224380|Q16224380]] | [[Ellen A. Gorman]] | | 1955-11-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1703 | [[:d:Q16225401|Q16225401]] | [[Josephine L. Hart]] | [[Perryville]] | 1943-11-20 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1704 | [[:d:Q16240628|Q16240628]] | [[Cynthia Ann Bashant]] | [[San Francisco]] | 1960-03-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:CynthiaAnnBashant2015.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1705 | [[:d:Q16240971|Q16240971]] | [[Carmen E. Espinosa]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Carmen E. Espinosa (5495599442).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1706 | [[:d:Q16240981|Q16240981]] | [[Carolyn Berger]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1707 | [[:d:Q16241187|Q16241187]] | [[Patricia O'Brien Cotter]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1708 | [[:d:Q16243727|Q16243727]] | [[Marie-Josée Bédard]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1709 | [[:d:Q16243924|Q16243924]] | [[Judith Elliott]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1710 | [[:d:Q16243975|Q16243975]] | [[Jocelyne Gagné]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1711 | [[:d:Q16244008|Q16244008]] | [[Mary J.L. Gleason]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1712 | [[:d:Q16244012|Q16244012]] | [[Glennys L. McVeigh]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1713 | [[:d:Q16244016|Q16244016]] | [[Marilyn Goldberg]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1714 | [[:d:Q16244106|Q16244106]] | [[Catherine Kane]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1715 | [[:d:Q16244464|Q16244464]] | [[Louise Lamarre Proulx]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1716 | [[:d:Q16244497|Q16244497]] | [[Marianne Rivoalen]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1717 | [[:d:Q16244578|Q16244578]] | [[Karen Simonsen]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1718 | [[:d:Q16244593|Q16244593]] | [[Heather Forster Smith]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1719 | [[:d:Q16244625|Q16244625]] | [[Lori Spivak]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1720 | [[:d:Q16244772|Q16244772]] | [[Judith Woods]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1721 | [[:d:Q16250569|Q16250569]] | [[Margaret Price Finlay]] | | | [[Trinidad e Tobago]] | | |- | style='text-align:right'| 1722 | [[:d:Q16264146|Q16264146]] | [[Nahomi Ichimiya]] | [[Toquio]] | 1948-11-22 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:IchimiyaNahomi20190807jinjiin01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1723 | [[:d:Q16298361|Q16298361]] | [[Gloria Ana Chevesich]] | | 1958-11-04 | [[Chile]] | | [[Ficheiro:Gloria Ana Chevesich on 1 September 2021 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1724 | [[:d:Q16327735|Q16327735]] | [[Rena Asimakopoulou]] | | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 1725 | [[:d:Q16337591|Q16337591]] | [[Isabel Gallotti]] | [[Río de Xaneiro]] | 1963-07-28 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:2024-09-26 Posse da Ministra Isabel Gallotti como Corregedora-Geral da Justiça Eleitoral, 125 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1726 | [[:d:Q16342260|Q16342260]] | [[Tchia Shapira]] | [[Tel Aviv]] | 1947 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Tchia Shapira.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1727 | [[:d:Q16374407|Q16374407]] | [[Südaba Hasanova]] | [[Yengicə]] | 1947-02-05 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Azerbaidján]] | | |- | style='text-align:right'| 1728 | [[:d:Q16405101|Q16405101]] | [[Margit Jõgeva]] | [[Tartu]] | 1963 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1729 | [[:d:Q16406852|Q16406852]] | [[Merle Parts]] | | 1967-11-26 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1730 | [[:d:Q16439919|Q16439919]] | [[Jeanne Olinger-Rouff]] | | 1928-04-26 | [[Luxemburgo]] | 2012-12-28 | |- | style='text-align:right'| 1731 | [[:d:Q16443026|Q16443026]] | [[Aldona Rakauskienė]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1732 | [[:d:Q16443594|Q16443594]] | [[Alė Bukavinienė]] | [[Alytus]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 1733 | [[:d:Q16444714|Q16444714]] | [[Audronė Jarackaitė]] | [[Utena]] | 1954 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 1734 | [[:d:Q16446883|Q16446883]] | [[Dalia Bajerčiūtė]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1735 | [[:d:Q16447008|Q16447008]] | [[Danutė Milašienė]] | [[Pakruojis]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 1736 | [[:d:Q16450420|Q16450420]] | [[Elena Vainienė]] | [[Šiauliai]] | 1953-02-23 | | | |- | style='text-align:right'| 1737 | [[:d:Q16452031|Q16452031]] | [[Gražina Davidonienė]] | | 1961-05-30 | | | |- | style='text-align:right'| 1738 | [[:d:Q16452903|Q16452903]] | [[Ina Kirkutienė]] | | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 1739 | [[:d:Q16453198|Q16453198]] | [[Janina Januškienė]] | [[Mosėdis]] | 1955-07-05 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 1740 | [[:d:Q16453209|Q16453209]] | [[Janina Stripeikienė]] | [[Kelmė District Municipality]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 1741 | [[:d:Q16453451|Q16453451]] | [[Jolanta Damulienė]] | [[Vievis]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 1742 | [[:d:Q16453458|Q16453458]] | [[Jolanta Malijauskienė]] | | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 1743 | [[:d:Q16458591|Q16458591]] | [[Lidija Liucija Žilienė]] | | 1943-02-10 | | | |- | style='text-align:right'| 1744 | [[:d:Q16466347|Q16466347]] | [[Beverley Lang]] | | 1955-10-13 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Royal coat of arms of the United Kingdom (St. Edward's Crown).svg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1745 | [[:d:Q16471023|Q16471023]] | [[Renata Beržanskienė]] | | 1969-02-20 | | | |- | style='text-align:right'| 1746 | [[:d:Q16472330|Q16472330]] | [[Sigita Rudėnaitė]] | [[Molėtai District Municipality]] | 1964-07-01 | | | [[Ficheiro:Sigita Rudenaite by Augustas Didzgalvis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1747 | [[:d:Q16483109|Q16483109]] | [[Ana Isabel Piaggi]] | [[Buenos Aires]] | 20th century | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 1748 | [[:d:Q16499741|Q16499741]] | [[Marlene Malahoo Forte]] | | | [[Xamaica]] | | [[Ficheiro:Marlene Malahoo Forte.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1749 | [[:d:Q16499851|Q16499851]] | [[Indira Talwani]] | [[Englewood]] | 1960-10-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Indira Talwani (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1750 | [[:d:Q16499871|Q16499871]] | [[Laurie D. Zelon]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1751 | [[:d:Q16519773|Q16519773]] | [[Viera Mrázová]] | [[Trnava]] | 1947-03-30 | [[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 1752 | [[:d:Q16574788|Q16574788]] | [[Maria Szewczyk]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1753 | [[:d:Q16593210|Q16593210]] | [[Georgeta Buliga]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1754 | [[:d:Q16651110|Q16651110]] | [[Zarela Villanueva Monge]] | [[Cartago]] | 1952-05-24 | [[Costa Rica]] | | |- | style='text-align:right'| 1755 | [[:d:Q16727793|Q16727793]] | [[Ann Callis]] | [[Granite City]] | 1964-08-28 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ann Callis - 2014 IL-13 Congressional district debate - Illinois Public Media (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1756 | [[:d:Q16727920|Q16727920]] | [[Chandra Ekanayake]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1757 | [[:d:Q16728067|Q16728067]] | [[Leanne Clare]] | [[Ipswich]] | 1962-07-23 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1758 | [[:d:Q16728348|Q16728348]] | [[Jean Dalton]] | [[Brisbane]] | 1964-12-03 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1759 | [[:d:Q16728488|Q16728488]] | [[Harriet Demetriou]] | | | [[Filipinas]] | | |- | style='text-align:right'| 1760 | [[:d:Q16728602|Q16728602]] | [[Julie Dodds-Streeton]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1761 | [[:d:Q16728872|Q16728872]] | [[Eva Wansundera]] | [[Kurunegala]] | 1954-01 | | | |- | style='text-align:right'| 1762 | [[:d:Q16728952|Q16728952]] | [[Anne Ferguson]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1763 | [[:d:Q16729371|Q16729371]] | [[Courtney Hudson Goodson]] | [[Harrison]] | 1973 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1764 | [[:d:Q16729449|Q16729449]] | [[Lydia Kay Griggsby]] | [[Baltimore]] | 1968-01-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lydia Kay Griggsby (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1765 | [[:d:Q16729731|Q16729731]] | [[Kaye Gorenflo Hearn]] | | 1950-01-30 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1766 | [[:d:Q16729878|Q16729878]] | [[Elizabeth Hollingworth]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1767 | [[:d:Q16730695|Q16730695]] | [[Michelle M. Keller]] | [[Fort Mitchell]] | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1768 | [[:d:Q16730703|Q16730703]] | [[Mary Beth Kelly]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1769 | [[:d:Q16730730|Q16730730]] | [[Susan Kenny]] | [[Oxford]] | 1953-11-29 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1770 | [[:d:Q16730884|Q16730884]] | [[Holly M. Kirby]] | | 1957-07-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1771 | [[:d:Q16730897|Q16730897]] | [[Marylin S. Kite]] | [[Laramie]] | 1947-10-22 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1772 | [[:d:Q16731265|Q16731265]] | [[Megan Latham]] | [[Brighton-Le-Sands]] | 1954-08-24 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1773 | [[:d:Q16731540|Q16731540]] | [[Sheryl H. Lipman]] | [[Memphis, Tennessee|Memphis]] | 1963-02-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sheryl Lipman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1774 | [[:d:Q16731732|Q16731732]] | [[Ann Lyons]] | | 1953-11-23 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1775 | [[:d:Q16731808|Q16731808]] | [[Petra Jimenez Maes]] | [[Albuquerque]] | 1947-10-05 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1776 | [[:d:Q16732242|Q16732242]] | [[Sheryl Gordon McCloud]] | | 1955-10-05 | | | |- | style='text-align:right'| 1777 | [[:d:Q16732349|Q16732349]] | [[Laurie McKinnon]] | [[Baltimore]] | 1960-01-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1778 | [[:d:Q16732379|Q16732379]] | [[Kate McMillan]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1779 | [[:d:Q16732465|Q16732465]] | [[Joan Orie Melvin]] | | 1950s | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1780 | [[:d:Q16732940|Q16732940]] | [[Anastasia Msosa]] | | 1950 | [[Malawi]] | | |- | style='text-align:right'| 1781 | [[:d:Q16732990|Q16732990]] | [[Debra Mullins]] | [[Sydney]] | 1957-02-12 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1782 | [[:d:Q16733254|Q16733254]] | [[Debra Nelson]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1783 | [[:d:Q16733918|Q16733918]] | [[Colleen Mary O'Toole]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Colleen Mary O'Toole, OH 11th Court of Appeals.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1784 | [[:d:Q16734278|Q16734278]] | [[Patricia DiMango]] | [[Brooklyn]] | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1785 | [[:d:Q16734324|Q16734324]] | [[Claudia Paz y Paz]] | [[Guatemala]] | 1967 | [[Guatemala]] | | [[Ficheiro:Claudia Paz y Paz (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1786 | [[:d:Q16734483|Q16734483]] | [[Carissa Phelps]] | [[Fresno]] | 1976-09-12 | | | |- | style='text-align:right'| 1787 | [[:d:Q16745359|Q16745359]] | [[Bernette Joshua Johnson]] | [[Nova Orleáns]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Bernette Johnson (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1788 | [[:d:Q16745455|Q16745455]] | [[Pamela Pepper]] | [[Nova Orleáns]] | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Pamela Pepper 2020 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1789 | [[:d:Q16773547|Q16773547]] | [[Albertina Ho]] | [[Southeast Maluku]] | 1960-01-01 | [[Indonesia]] | | |- | style='text-align:right'| 1790 | [[:d:Q16841337|Q16841337]] | [[Pamela Harris]] | [[Hartford, Connecticut|Hartford]] | 1962-09-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Pamela Harris (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1791 | [[:d:Q16854723|Q16854723]] | [[Monika Nöhre]] | [[Hamburgo]] | 1950-08-25 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1792 | [[:d:Q16858569|Q16858569]] | [[Cecily Strickland]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1793 | [[:d:Q16868356|Q16868356]] | [[Nancy E. Rice]] | [[Boulder, Colorado|Boulder]] | 1950-06-02 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1794 | [[:d:Q16875147|Q16875147]] | [[Robin L. Rosenberg]] | [[West Palm Beach]] | 1962-01-22 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Robin L. Rosenberg (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1795 | [[:d:Q16875152|Q16875152]] | [[Eleanor Louise Ross]] | [[Washington, D.C.]] | 1967-12-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:ELR Robe Picture.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1796 | [[:d:Q16875160|Q16875160]] | [[Patricia Rowbotham]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1797 | [[:d:Q16875285|Q16875285]] | [[Brenda K. Sannes]] | [[Billings]] | 1958-08-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Brenda Sannes 1 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1798 | [[:d:Q16878467|Q16878467]] | [[Carol Ann Conboy]] | | 1947-07-10 | | | |- | style='text-align:right'| 1799 | [[:d:Q16882639|Q16882639]] | [[Karen M. Weiler]] | | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 1800 | [[:d:Q16885115|Q16885115]] | [[Kathryn N. Feldman]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1801 | [[:d:Q16885189|Q16885189]] | [[Janine Pritchard]] | [[Gunnedah]] | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1802 | [[:d:Q16885429|Q16885429]] | [[Eileen E. Gillese]] | [[Edmonton]] | 1954 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1803 | [[:d:Q16885926|Q16885926]] | [[Lyn Stuart]] | [[Atmore]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1804 | [[:d:Q16886177|Q16886177]] | [[Mirjana Lazarova Trajkovska]] | [[Strumica]] | 1963-11-05 | | | |- | style='text-align:right'| 1805 | [[:d:Q16887007|Q16887007]] | [[Lori S. Wilbur]] | [[Madison]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1806 | [[:d:Q16887084|Q16887084]] | [[Alisa Kelli Wise]] | | 1962 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1807 | [[:d:Q16887733|Q16887733]] | [[Nicola Padfield]] | [[Windlesham]] | 1955-05-16 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1808 | [[:d:Q16888447|Q16888447]] | [[Eleanore A. Cronk]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1809 | [[:d:Q16888453|Q16888453]] | [[Helen Wood]] | [[Hobart]] | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1810 | [[:d:Q16889134|Q16889134]] | [[Carmel McLure]] | [[Perth]] | 1955 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1811 | [[:d:Q16890263|Q16890263]] | [[Else Koffka]] | [[Wronki]] | 1901-06-22 | [[Alemaña]] | 1994-02-18 | |- | style='text-align:right'| 1812 | [[:d:Q16893804|Q16893804]] | [[Diane Barz]] | [[Bozeman]] | 1943-08-18 | [[Estados Unidos de América]] | 2014-05-14 | |- | style='text-align:right'| 1813 | [[:d:Q16905139|Q16905139]] | [[Xu Ruixia]] | | 1968 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 1814 | [[:d:Q16906116|Q16906116]] | [[Wang Haiping]] | | 1956 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 1815 | [[:d:Q16907761|Q16907761]] | [[Jennifer Davies]] | [[Melbourne]] | 1957-02-14 | | | |- | style='text-align:right'| 1816 | [[:d:Q16908217|Q16908217]] | [[Ma Xinlan]] | | 1955 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 1817 | [[:d:Q16909710|Q16909710]] | [[Lindy Jenkins]] | | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 1818 | [[:d:Q16919764|Q16919764]] | [[Katharine Williams]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1819 | [[:d:Q16920865|Q16920865]] | [[Margaret Wilson]] | [[Brisbane]] | 1953-02-24 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1820 | [[:d:Q16937540|Q16937540]] | [[Ingrid Siess-Scherz]] | [[Viena]] | 1965-11-11 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Ingrid Siess-Scherz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1821 | [[:d:Q16940528|Q16940528]] | [[Luislinda Valois]] | [[Salvador, Baía|Salvador]] | 1942-01-20 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Plenário do Senado (27688510340).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1822 | [[:d:Q16940593|Q16940593]] | [[Regina Helena Costa]] | [[São Paulo]] | 1961-08-25 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:2023-06-20 Lançamento do livro “Código Tributário Nacional Comentado - Em sua Moldura Constitucional” 104.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1823 | [[:d:Q16942196|Q16942196]] | [[Lidia Redondo]] | | 1992-03-07 | [[España]] | | [[Ficheiro:Lidia Redondo 2009 Portimao.PNG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1824 | [[:d:Q16949458|Q16949458]] | [[Raisa Aleksandrovna]] | | 1957 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 1825 | [[:d:Q16954947|Q16954947]] | [[Nancy J. Rosenstengel]] | [[Alton]] | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nancy Rosenstengel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1826 | [[:d:Q16963926|Q16963926]] | [[Karin Emerton]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1957-05-06 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 1827 | [[:d:Q16971776|Q16971776]] | [[Jean Hudson Boyd]] | | 1954-08-26 | | | |- | style='text-align:right'| 1828 | [[:d:Q16990659|Q16990659]] | [[Riitta Suhonen]] | | 1941-07-21 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1829 | [[:d:Q17010453|Q17010453]] | [[Rohini Marasinghe]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1830 | [[:d:Q17057455|Q17057455]] | [[Anna Louise Beer]] | [[Kabelvåg]] | 1924-06-12 | [[Noruega]] | 2010-03-24 | |- | style='text-align:right'| 1831 | [[:d:Q17115599|Q17115599]] | [[Zuzana Ďurišová]] | | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 1832 | [[:d:Q17120135|Q17120135]] | [[Valborg Stoud Platou]] | [[Bergen]] | 1881-10-15 | [[Noruega]] | 1960-11-11 | [[Ficheiro:ValborgStoudPlatou.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1833 | [[:d:Q17122229|Q17122229]] | [[Andrea Titz]] | | 1969-11-24 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:2013-05-14 Andrea Titz 003.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1834 | [[:d:Q17180851|Q17180851]] | [[Cary Douglas Pugh]] | [[Lynchburg]] | 1966-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Cary Douglas Pugh (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1835 | [[:d:Q17183752|Q17183752]] | [[Maria Grazia Giammarinaro]] | [[Palermo]] | 1953-06-23 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Maria Grazia Giammarinaro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1836 | [[:d:Q17193071|Q17193071]] | [[Mitsuko Ishiwatari]] | [[Sakurayama]] | 1905-01-13 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 1974-08-27 | [[Ficheiro:Ishiwatari Mitsuko.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1837 | [[:d:Q17194822|Q17194822]] | [[Torunn E. Kvisberg]] | | 1967-02-08 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1838 | [[:d:Q17214575|Q17214575]] | [[Yoshiko Mibuchi]] | [[Singapur]] | 1914-11-13 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 1984-05-28 | [[Ficheiro:Mibuchi Yoshiko circa 1938.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1839 | [[:d:Q17215445|Q17215445]] | [[Aiko Noda]] | [[Toquio]] | 1924-07-05 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 2010-06-19 | [[Ficheiro:Noda Aiko.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1840 | [[:d:Q17217890|Q17217890]] | [[Mitsuko Terasawa]] | | 1926 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 2001-07-16 | |- | style='text-align:right'| 1841 | [[:d:Q17278676|Q17278676]] | [[Anita Herczegh]] | | 1964 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 1842 | [[:d:Q17279170|Q17279170]] | [[Wendy Beetlestone]] | [[Ibadan]] | 1961-04-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Wendy Beetlestone.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1843 | [[:d:Q17285311|Q17285311]] | [[Madeline Cox Arleo]] | [[Jersey City]] | 1963-11-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Madeline C Arleo.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1844 | [[:d:Q17285684|Q17285684]] | [[Judith Parker]] | | 1950-06-19 | | | |- | style='text-align:right'| 1845 | [[:d:Q17306232|Q17306232]] | [[Margaret M. Sweeney]] | [[Baltimore]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Margaret M. Sweeney (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1846 | [[:d:Q17322592|Q17322592]] | [[Johanna Schmidt-Räntsch]] | [[Bonn]] | 1957 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1847 | [[:d:Q17326693|Q17326693]] | [[Ulrike Brune]] | [[Berlín]] | 1959 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1848 | [[:d:Q17333670|Q17333670]] | [[María Teresa Infante Caffi]] | [[Recoleta]] | 1950-09-21 | [[Chile]] | | [[Ficheiro:María Teresa Infante Caffi (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1849 | [[:d:Q17386048|Q17386048]] | [[Geraldine Hines]] | [[Scott]] | 1947-10-29 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1850 | [[:d:Q17447100|Q17447100]] | [[Siret Siilbek]] | | 1981-06-06 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 1851 | [[:d:Q17447117|Q17447117]] | [[Helve Särgava]] | [[Põlva]] | 1950 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Helve Särgava kohtunik 99.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1852 | [[:d:Q17465768|Q17465768]] | [[Allison Dale Burroughs]] | [[Boston]] | 1961-04-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Allison Burroughs.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1853 | [[:d:Q17518820|Q17518820]] | [[Lilian Hofmeister]] | [[Viena]] | 1950-10-16 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Lilian hofmeister.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1854 | [[:d:Q17523657|Q17523657]] | [[Hana Avnur]] | [[Varsovia]] | 1919 | [[Israel]] | 2003 | |- | style='text-align:right'| 1855 | [[:d:Q17544566|Q17544566]] | [[Małgorzata Gersdorf]] | [[Varsovia]] | 1952-11-22 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Małgorzata Gersdorf.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1856 | [[:d:Q17579839|Q17579839]] | [[Suzie d’Auvergne]] | | 1942 | [[Santa Lucía, Caribe]] | 2014-08-18 | |- | style='text-align:right'| 1857 | [[:d:Q17612709|Q17612709]] | [[Maite Oronoz Rodríguez]] | | 1976 | [[Porto Rico]] | | [[Ficheiro:Hon-Maite-Oronoz-Rodriguez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1858 | [[:d:Q18001347|Q18001347]] | [[Iris Yassmin Barrios Aguilar]] | [[Guatemala]] | 1962 | [[Guatemala]] | | [[Ficheiro:Dr. Iris Yassmin Barrios Aguilar - 2014 IWOC Awardee.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1859 | [[:d:Q18002738|Q18002738]] | [[Mahla Pearlman]] | [[Boggabri]] | 1937-06-02 | [[Australia]] | 2011-12-02 | |- | style='text-align:right'| 1860 | [[:d:Q18079588|Q18079588]] | [[Shirley Tolentino]] | [[Jersey City]] | 1943 | [[Estados Unidos de América]] | 2010 | |- | style='text-align:right'| 1861 | [[:d:Q18097436|Q18097436]] | [[Anat Baron]] | [[Israel]] | 1953-10-12 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:שופטת בית המשפט העליון ענת ברון.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1862 | [[:d:Q18163493|Q18163493]] | [[Rita Rae, Lady Rae]] | | 1950-06-20 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1863 | [[:d:Q18163522|Q18163522]] | [[Sarah P. L. Wolffe, Lady Wolffe]] | | | | | [[Ficheiro:Lady Sarah P.L. Wolffe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1864 | [[:d:Q18169248|Q18169248]] | [[Elizabeth K. Dillon]] | [[Omaha, Nebrasca|Omaha]] | 1960-12-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Elizabeth Dillon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1865 | [[:d:Q18169305|Q18169305]] | [[Loretta Copeland Biggs]] | [[Atlanta]] | 1954-03-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Loretta Biggs.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1866 | [[:d:Q18191226|Q18191226]] | [[Amira Galin]] | [[Haifa]] | | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Prof. Amira Galin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1867 | [[:d:Q18217927|Q18217927]] | [[Peter Roth]] | | 1952-12-19 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Sir Peter Roth 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1868 | [[:d:Q18218021|Q18218021]] | [[Elizabeth Slade]] | | 1949-05-12 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1869 | [[:d:Q18218104|Q18218104]] | [[Nona Tsotsoria]] | [[Batumi]] | 1973-04-13 | [[Xeorxia]] | | |- | style='text-align:right'| 1870 | [[:d:Q18218160|Q18218160]] | [[Sarah Woodruff Walker]] | [[Lenox]] | 1814-09-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1879-11-09 | |- | style='text-align:right'| 1871 | [[:d:Q18221908|Q18221908]] | [[Renate Fischer]] | [[Múnic]] | 20th century | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1872 | [[:d:Q18225664|Q18225664]] | [[Teresa Flemming-Kulesza]] | [[Lublin]] | 1948-11-25 | | | |- | style='text-align:right'| 1873 | [[:d:Q18237688|Q18237688]] | [[Andréa Maciel Pachá]] | | 1964-01-04 | | | |- | style='text-align:right'| 1874 | [[:d:Q18279788|Q18279788]] | [[Maria Cristina Peduzzi]] | [[Melo, Uruguai|Melo]] | 1952-12-21 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 1875 | [[:d:Q18325706|Q18325706]] | [[Daria de Pretis]] | [[Cles]] | 1956-10-31 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Daria de Pretis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1876 | [[:d:Q18334823|Q18334823]] | [[Astrid Wallrabenstein]] | [[Münster]] | 1969 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1877 | [[:d:Q18343115|Q18343115]] | [[Uta Rüping]] | [[Neuss]] | 1956-06-14 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1878 | [[:d:Q18344867|Q18344867]] | [[Mimi Methvin]] | [[Alexandria]] | 1952-10-24 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1879 | [[:d:Q18346854|Q18346854]] | [[Daniela Zemanová]] | [[Jablonec nad Nisou]] | 1971-09-30 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 1880 | [[:d:Q18350371|Q18350371]] | [[Loretta Rush]] | [[Pensilvania]] | 1958-05-11 | | | [[Ficheiro:Loretta Rush - 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1881 | [[:d:Q18351495|Q18351495]] | [[Ingrid Simler]] | [[Suráfrica]] | 1963-09-17 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Dame Ingrid Simler 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1882 | [[:d:Q18353184|Q18353184]] | [[Elisabeth Laing]] | | 1956-11-19 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Dame Elisabeth Laing 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1883 | [[:d:Q18353632|Q18353632]] | [[Anna Pauffley]] | | 1956-01-13 | | | [[Ficheiro:Royal coat of arms of the United Kingdom (St. Edward's Crown).svg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1884 | [[:d:Q18356013|Q18356013]] | [[Frances Patterson]] | [[Condado de Durham]] | 1954-11-29 | | 2016-12-20 | [[Ficheiro:Frances Patterson 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1885 | [[:d:Q18356033|Q18356033]] | [[Lucy Theis]] | | 1960-11-06 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Royal coat of arms of the United Kingdom (St. Edward's Crown).svg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1886 | [[:d:Q18357643|Q18357643]] | [[Sharon A. Williams]] | | | [[Canadá]] | 2016 | |- | style='text-align:right'| 1887 | [[:d:Q18358104|Q18358104]] | [[Maura McGowan]] | | 1957-01-27 | | | [[Ficheiro:Royal coat of arms of the United Kingdom (St. Edward's Crown).svg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1888 | [[:d:Q18359287|Q18359287]] | [[Jennifer Roberts]] | [[Southampton]] | 1953-03-03 | [[Reino Unido]] | 2024-06-10 | [[Ficheiro:Royal coat of arms of the United Kingdom (St. Edward's Crown).svg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1889 | [[:d:Q18370416|Q18370416]] | [[Ameurfina Melencio-Herrera]] | [[Cabanatuan]] | 1922-05-11 | [[Filipinas]] | 2020-10-12 | [[Ficheiro:Justice Ameurfina M. Herrera.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1890 | [[:d:Q18377902|Q18377902]] | [[Alison Russell]] | | 1958-06-17 | | | [[Ficheiro:Royal coat of arms of the United Kingdom (St. Edward's Crown).svg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1891 | [[:d:Q18387272|Q18387272]] | [[Kathryn Thirlwall]] | | 1957-11-21 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Royal coat of arms of the United Kingdom (St. Edward's Crown).svg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1892 | [[:d:Q18502300|Q18502300]] | [[Alenka Šelih]] | [[Maribor]] | 1933-10-02 | [[Eslovenia]]<br/>[[República Federal Socialista de Iugoslavia]]<br/>[[Reino de Iugoslavia]] | | [[Ficheiro:Alenka Šelih.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1893 | [[:d:Q18507870|Q18507870]] | [[Duša Trobec Bučan]] | [[Kranj]] | 1958-05-04 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Duša Trobec Bučan (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1894 | [[:d:Q18516418|Q18516418]] | [[Silvana Sciarra]] | [[Trani]] | 1948-07-24 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Silvana Sciarra 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1895 | [[:d:Q18547552|Q18547552]] | [[Mariana Roșca]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1896 | [[:d:Q18577338|Q18577338]] | [[Farah Mahbub]] | | 1966-05-27 | [[Bangladesh]]<br/>[[Paquistán]] | | [[Ficheiro:Jastice Farah Mahbub 1.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1897 | [[:d:Q18577413|Q18577413]] | [[Suzanne Côté]] | [[Cloridorme]] | 1958-09-21 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1898 | [[:d:Q18619098|Q18619098]] | [[Diane Gilbert Sypolt]] | [[Rochester, Nova York|Rochester]] | 1947-06-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1899 | [[:d:Q18619243|Q18619243]] | [[E. Susan Garsh]] | | 1947-05-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:E Susan Garsh.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1900 | [[:d:Q18620241|Q18620241]] | [[Dagmar Sacher]] | [[Erbach (Q505920)|Erbach]] | 1966 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1901 | [[:d:Q18620385|Q18620385]] | [[Desiree Dauber]] | [[Darmstadt]] | 1973 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1902 | [[:d:Q18626047|Q18626047]] | [[Irmgard Griss]] | [[Deutschlandsberg]] | 1946-10-13 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Irmgard Griss - Pressekonferenz am 25. Aug. 2020.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1903 | [[:d:Q18631313|Q18631313]] | [[LaShann Moutique DeArcy Hall]] | [[Hollywood]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:LaShann DeArcy Hall.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1904 | [[:d:Q18631432|Q18631432]] | [[Leondra Kruger]] | [[Glendale, California|Glendale]] | 1976-07-28 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Leondra Kruger.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1905 | [[:d:Q18683900|Q18683900]] | [[Elsa Alcala]] | | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1906 | [[:d:Q18684097|Q18684097]] | [[Martina Eppelt]] | [[Dortmund]] | 1969-10-09 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1907 | [[:d:Q18684189|Q18684189]] | [[Michelle Arana]] | [[Cidade de Belize]] | 1969 | [[Belize]] | | [[Ficheiro:Justice Michelle Arana (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1908 | [[:d:Q18685000|Q18685000]] | [[Kitty Brennan]] | [[Milwaukee]] | 1950-05-17 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1909 | [[:d:Q18685770|Q18685770]] | [[Ann Donnelly]] | [[Royal Oak]] | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ann Donnelly.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1910 | [[:d:Q18719224|Q18719224]] | [[Sarah L. Wilson]] | [[Nova York]] | 1959-10-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sarah L. Wilson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1911 | [[:d:Q18719236|Q18719236]] | [[Kara Farnandez Stoll]] | [[Wilmington, Delaware|Wilmington]] | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kara F. Stoll (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1912 | [[:d:Q18739712|Q18739712]] | [[Lucy Inman]] | [[Indianapolis, Indiana|Indianapolis]] | 1962 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lucy Inman 4131.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1913 | [[:d:Q18739723|Q18739723]] | [[Roseann A. Ketchmark]] | [[Lindsay]] | 1963-10-31 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:JudgeKetchmark.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1914 | [[:d:Q18808981|Q18808981]] | [[Golden E. Johnson]] | | 1944 | [[Estados Unidos de América]] | 2010 | |- | style='text-align:right'| 1915 | [[:d:Q18816745|Q18816745]] | [[Réjane Laberge-Colas]] | [[Montreal]] | 1923-10-23 | [[Canadá]] | 2009-08-09 | |- | style='text-align:right'| 1916 | [[:d:Q18881446|Q18881446]] | [[Alla Bolshova]] | [[Moscova]] | 1932-07-27 | | 2015-01-07 | |- | style='text-align:right'| 1917 | [[:d:Q18921317|Q18921317]] | [[Cheryl Lynn Allen]] | | 1947-12-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Pennsylvania Superior Court Judge Cheryl Lynn Allen, c. 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1918 | [[:d:Q18978019|Q18978019]] | [[Lowell Goddard]] | [[Auckland]] | 1948-11-25 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Lowell Goddard.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1919 | [[:d:Q19205922|Q19205922]] | [[Krasimira Medarova]] | | 1966-08-18 | | | |- | style='text-align:right'| 1920 | [[:d:Q19259443|Q19259443]] | [[Anne Körner]] | [[París]] | 1973-01-09 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1921 | [[:d:Q19271574|Q19271574]] | [[Mary Odili]] | [[Mbaise]]<br/>[[Estado de Imo]] | 1952-05-12 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 1922 | [[:d:Q19283984|Q19283984]] | [[Gertrud Neuwirth]] | [[Praga]] | 20th century | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1923 | [[:d:Q19301797|Q19301797]] | [[Roser Bach Fabregó]] | [[Barcelona]] | 1964 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1924 | [[:d:Q19335393|Q19335393]] | [[(Elizabeth) Ann Marguerite Curnow]] | [[Burbage]] | 1935-06-05 | [[Reino Unido]] | 2011-05-11 | |- | style='text-align:right'| 1925 | [[:d:Q19335414|Q19335414]] | [[Ann Felicity Goddard]] | [[Lambeth]] | 1936-01-22 | [[Reino Unido]] | 2011-03-23 | |- | style='text-align:right'| 1926 | [[:d:Q19369175|Q19369175]] | [[Annika Vendik]] | [[Pärnu]] | 1963-04-19 | [[Estonia]] | 2015-02-21 | |- | style='text-align:right'| 1927 | [[:d:Q19387109|Q19387109]] | [[Ruth Anker Høyer]] | [[Dinamarca]] | 1945-01-19 | [[Noruega]] | 2023-06-30 | |- | style='text-align:right'| 1928 | [[:d:Q19518394|Q19518394]] | [[Mary Wagner]] | [[Burlington]] | 1949-01-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1929 | [[:d:Q19547668|Q19547668]] | [[பிரபா ஸ்ரீதேவன்]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1930 | [[:d:Q19560499|Q19560499]] | [[Mary Barzee Flores]] | [[Miami]] | 1962-09-03 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Mary Barzee Flores.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1931 | [[:d:Q19560985|Q19560985]] | [[Janine M. Kern]] | | 1961 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1932 | [[:d:Q19592761|Q19592761]] | [[Manuela Carmena]] | [[Madrid]] | 1944-02-09 | [[España]] | | [[Ficheiro:Manuela Carmena Ahora Madrid 2015 - 20 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1933 | [[:d:Q19609774|Q19609774]] | [[Rose Boyko]] | | 1950 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1934 | [[:d:Q19661020|Q19661020]] | [[Linda K. Neuman]] | [[Chicago]] | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1935 | [[:d:Q19661047|Q19661047]] | [[Karen L. Valihura]] | | 1963-05-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1936 | [[:d:Q19662760|Q19662760]] | [[Marsha Ternus]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1937 | [[:d:Q19663461|Q19663461]] | [[Rose Spector]] | | 1933-07-09 | | | |- | style='text-align:right'| 1938 | [[:d:Q19664580|Q19664580]] | [[Christine Odell Cook Miller]] | [[Oakland]] | 1944-08-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:2019-04-13 Miller-161-Edit.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1939 | [[:d:Q19666597|Q19666597]] | [[Liz Vazquez]] | [[Nova York]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1940 | [[:d:Q19668160|Q19668160]] | [[Cheryl Johnson]] | [[Columbus]] | 1946-09-30 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1941 | [[:d:Q19685434|Q19685434]] | [[Nino Gvenetadze]] | [[Khashuri Municipality]] | 1964-01-27 | | | [[Ficheiro:Nino Gvenetadze.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1942 | [[:d:Q19759828|Q19759828]] | [[Roula Kaklamanakē]] | [[O Pireo]] | 1935 | [[Grecia]] | 2013-01-05 | |- | style='text-align:right'| 1943 | [[:d:Q19777818|Q19777818]] | [[Rina Meshel-Grunis]] | [[Polonia]] | 1947-06-22 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:RINA MESHEL GRUNIS.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1944 | [[:d:Q19794693|Q19794693]] | [[Kŭm-ja Pae]] | [[Pohang]] | 1961 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 1945 | [[:d:Q19843088|Q19843088]] | [[Kholoud Faqih]] | [[Ramala]] | 20th century | [[Territorios palestinos]] | | |- | style='text-align:right'| 1946 | [[:d:Q19845205|Q19845205]] | [[Laura Legge]] | | 1923-01-27 | | 2010-10-05 | |- | style='text-align:right'| 1947 | [[:d:Q19845268|Q19845268]] | [[Twyla Mason Gray]] | [[Tulsa, Oklahoma|Tulsa]] | 1954-10-26 | [[Estados Unidos de América]] | 2011-10-03 | [[Ficheiro:Twyla Mason.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1948 | [[:d:Q19866150|Q19866150]] | [[Elizabeth Ann Copeland]] | [[Colorado Springs, Colorado|Colorado Springs]] | 1964-06-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Elizabeth Ann Copeland.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1949 | [[:d:Q19867723|Q19867723]] | [[Marla Graff Decker]] | [[Nova York]] | 1958-05-31 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Marla Graff Decker (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1950 | [[:d:Q19870899|Q19870899]] | [[Ayotunde Phillips]] | [[Londres]] | 1952-09-24 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 1951 | [[:d:Q19873848|Q19873848]] | [[Michelle Gordon]] | [[Perth]] | 1964-11-19 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Justice Gordon Singapore Management University 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1952 | [[:d:Q19874968|Q19874968]] | [[Kudirat Kekere-Ekun]] | [[Lagos, Nixeria]] | 1958-02-27<br/>1958-05-07 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 1953 | [[:d:Q19878556|Q19878556]] | [[Marjorie Hamilton]] | | 1898 | [[Canadá]] | 1990-12-27 | |- | style='text-align:right'| 1954 | [[:d:Q19963061|Q19963061]] | [[Louisa Bartel]] | [[Schmallenberg]] | 1965 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1955 | [[:d:Q20011429|Q20011429]] | [[Denise R. Johnson]] | [[Wyandotte]] | 1947-07-13 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1956 | [[:d:Q20011484|Q20011484]] | [[Paula Xinis]] | [[Mineola]] | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Paula Xinis - Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1957 | [[:d:Q20020484|Q20020484]] | [[Zukisa Tshiqi]] | [[Ngcobo]] | 1961-01-11 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 1958 | [[:d:Q20033208|Q20033208]] | [[Birgitte Andersen]] | | 1948-02-28 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 1959 | [[:d:Q20045631|Q20045631]] | [[Assusete Magalhães]] | [[Serro]] | 1949-01-18 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Assusete Magalhães.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1960 | [[:d:Q20054119|Q20054119]] | [[Avabai Bomanji Wadia]] | [[Colombo]] | 1913-09-18 | [[Sri Lanka]] | 2005-07-11 | |- | style='text-align:right'| 1961 | [[:d:Q20065045|Q20065045]] | [[Aileen Donnelly]] | | | | | [[Ficheiro:Aileen Donnelly, June 2023 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1962 | [[:d:Q20065322|Q20065322]] | [[Eberechi Wike]] | | 1972-05-24 | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:Justice E.S. Wike at the Zonal Nutrition Summit.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1963 | [[:d:Q20090260|Q20090260]] | [[Corinne A. Beckwith]] | [[Grand Rapids]] | 1963-04-03 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Corinne A. Beckwith.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1964 | [[:d:Q20090334|Q20090334]] | [[M. Jane Brady]] | [[Wilmington, Delaware|Wilmington]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 1965 | [[:d:Q20172451|Q20172451]] | [[Stefanie Hubig]] | [[Frankfurt]] | 1968-12-15 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:2025-05-05 Unterzeichnung des Koalitionsvertrages der 21. Wahlperiode des Bundestages by Sandro Halank–122.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1966 | [[:d:Q20175364|Q20175364]] | [[Şebnem Günaydın]] | [[Ancara]] | 1954 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 1967 | [[:d:Q20195331|Q20195331]] | [[Ganna Yudkivska]] | [[Kíiv]] | 1973-07-05 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Echryudkivska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1968 | [[:d:Q20381840|Q20381840]] | [[Assia El Ouadie]] | [[Safi]] | 1949 | [[Marrocos]] | 2012-11-02 | |- | style='text-align:right'| 1969 | [[:d:Q20402059|Q20402059]] | [[خلود الظاهري]] | | | [[Emiratos Árabes Unidos]] | | |- | style='text-align:right'| 1970 | [[:d:Q20422692|Q20422692]] | [[Maha Mansour Salman Jassim Al Thani]] | | | [[Qatar]] | | |- | style='text-align:right'| 1971 | [[:d:Q20499183|Q20499183]] | [[Elena Elenkova]] | [[Vidin]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1972 | [[:d:Q20511923|Q20511923]] | [[Alvina Gyulumyan]] | [[Provincia de Shahumyan]] | 1956-01-20 | [[Armenia]] | | [[Ficheiro:Alvina Gyulumyan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1973 | [[:d:Q20534068|Q20534068]] | [[Estela San José]] | [[Valladolid]] | 1973 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1974 | [[:d:Q20564528|Q20564528]] | [[Rozālija Purgale]] | [[Alūksne]] | 1904-05-01 | [[Letonia]] | 1984-03-02 | |- | style='text-align:right'| 1975 | [[:d:Q20640874|Q20640874]] | [[Daisy W. Okocha]] | [[Obia/Akpor]] | 1951-01-15 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 1976 | [[:d:Q20667140|Q20667140]] | [[Mónica Fernández]] | [[Oviedo]] | 1972-07-02 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1977 | [[:d:Q20675934|Q20675934]] | [[Carol Baird Ellan]] | [[Vancouver]] | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1978 | [[:d:Q20676281|Q20676281]] | [[Nancy Coats-Ashley]] | | 1939 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1979 | [[:d:Q20684011|Q20684011]] | [[Rita C. Davidson]] | | 1928 | | 1984 | |- | style='text-align:right'| 1980 | [[:d:Q20684289|Q20684289]] | [[Olubunmi Olateru Olagbegi]] | [[Owo]] | | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 1981 | [[:d:Q20712145|Q20712145]] | [[Barbara M. Young]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 1982 | [[:d:Q20724990|Q20724990]] | [[Sascha Karolin Aulepp]] | [[Hanau]] | 1970-09-24 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Aulepp, Sascha Karolin-9217.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1983 | [[:d:Q20745877|Q20745877]] | [[Renate Philipp]] | [[Hamburgo]] | 1962 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1984 | [[:d:Q20747321|Q20747321]] | [[Ianthea Leigertwood-Octave]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1985 | [[:d:Q20806949|Q20806949]] | [[Susan Paradise Baxter]] | [[Latrobe]] | 1956-09-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:JudgeBaxter.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1986 | [[:d:Q20807035|Q20807035]] | [[Rebecca Bradley]] | [[Milwaukee]] | 1971-08-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Justice Rebecca Bradley State Supreme Court.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1987 | [[:d:Q20807690|Q20807690]] | [[Jennifer Choe Groves]] | [[Chicago]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jennifer Choe Groves Photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1988 | [[:d:Q20810482|Q20810482]] | [[Carole Bellows]] | [[Chicago]] | 1935-05-24 | | | |- | style='text-align:right'| 1989 | [[:d:Q20826742|Q20826742]] | [[LaDoris Cordell]] | | | | | [[Ficheiro:Cordell0001.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1990 | [[:d:Q20855548|Q20855548]] | [[Vasiliki Thanou]] | [[Chalkida]] | 1950-11-03 | [[Grecia]] | | [[Ficheiro:Vassiliki Thanou retouched.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1991 | [[:d:Q20858377|Q20858377]] | [[Leslie Stein]] | [[Estado de Nova York|Nova York]] | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1992 | [[:d:Q20880940|Q20880940]] | [[Judith Ann Yannello]] | [[Buffalo, Nova York|Buffalo]] | 1943-03-27 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judith Ann Yannello.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1993 | [[:d:Q20907019|Q20907019]] | [[Ingrid Andersson]] | [[Alingsås]] | 1927-06-16 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1994 | [[:d:Q20974126|Q20974126]] | [[Hattie Leah Henenberg]] | [[Ennis]] | 1893-02-16 | [[Estados Unidos de América]] | 1974-11-28 | |- | style='text-align:right'| 1995 | [[:d:Q20979383|Q20979383]] | [[Cathy Silak]] | [[Nova York]] | 1950-05-25 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1996 | [[:d:Q20980096|Q20980096]] | [[Clara Klabunde]] | [[Hamburgo]] | 1906-12-30 | [[Alemaña]] | 1994-07-07 | |- | style='text-align:right'| 1997 | [[:d:Q20980287|Q20980287]] | [[Käthe Manasse]] | [[Berlín]] | 1905-12-07 | | 1994-07-02 | |- | style='text-align:right'| 1998 | [[:d:Q20981864|Q20981864]] | [[Dhaya Pillay]] | [[Durban]] | 1958-01-05 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 1999 | [[:d:Q20985234|Q20985234]] | [[Natalie Hudson]] | | 1957-01-13 | | | [[Ficheiro:MN Chief Justice Announcement 2023 (cropped Hudson).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2000 | [[:d:Q21005372|Q21005372]] | [[Michele M. Christiansen]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2001 | [[:d:Q21005713|Q21005713]] | [[Rebecca Goodgame Ebinger]] | [[Clearwater]] | 1975-07-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Rebecca Goodgame Ebinger.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2002 | [[:d:Q21028431|Q21028431]] | [[Ruth Virginia Brazzil]] | | 1889-09-12 | | 1976-05-22 | |- | style='text-align:right'| 2003 | [[:d:Q21030336|Q21030336]] | [[Iseult O'Malley]] | [[Dalkey]] | 1964-06-06 | | | |- | style='text-align:right'| 2004 | [[:d:Q21035329|Q21035329]] | [[Marzia Basel]] | [[Cabul]] | 1968 | [[Afganistán]] | | |- | style='text-align:right'| 2005 | [[:d:Q21062667|Q21062667]] | [[Soraya Diase Coffelt]] | [[San Tomé, Illas Virxes]] | 1958-08-29 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2006 | [[:d:Q21063457|Q21063457]] | [[Valerie Zachary]] | | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 2007 | [[:d:Q21063558|Q21063558]] | [[Linda Morrissey]] | [[Washington, D.C.]] | 1953-03-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2008 | [[:d:Q21063664|Q21063664]] | [[Jane Marum Roush]] | [[Massachusetts]] | 1956-09-24 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2009 | [[:d:Q21063755|Q21063755]] | [[Marilyn Jean Horan]] | [[Butler]] | 1954-09-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:JudgeHoran.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2010 | [[:d:Q21064331|Q21064331]] | [[Linda Copple Trout]] | [[Toquio]] | 1951-09-01 | | | |- | style='text-align:right'| 2011 | [[:d:Q21066772|Q21066772]] | [[Stephanie A. Gallagher]] | [[Rockville]] | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Stephanie Gallagher (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2012 | [[:d:Q21066777|Q21066777]] | [[Mary S. McElroy]] | [[Providence, Rhode Island|Providence]] | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Mary S. McElroy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2013 | [[:d:Q21073079|Q21073079]] | [[Beth Baker]] | [[Spokane]] | 1961 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2014 | [[:d:Q21176862|Q21176862]] | [[Kathryn Sellers]] | [[Broadway]] | 1870-12-25 | | 1939-02-23 | [[Ficheiro:Kathryn Sellers (1918).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2015 | [[:d:Q21248160|Q21248160]] | [[Annie Ruth Jiagge]] | [[Lomé]] | 1918-10-07 | [[Ghana]] | 1996-06-12 | [[Ficheiro:100elles 20191214 Rue Verdaine - Rue Annie Jiagge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2016 | [[:d:Q21282021|Q21282021]] | [[Barbara Dolniak]] | [[Bydgoszcz]] | 1960-09-12 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Barbara Dolniak Sejm 2015.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2017 | [[:d:Q21459157|Q21459157]] | [[Sushila Singh]] | [[Nepal]] | | [[Nepal]] | 2020-05-22 | |- | style='text-align:right'| 2018 | [[:d:Q21473948|Q21473948]] | [[Judith Swinkels]] | [[Tilburg]] | 1961-06-04 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2019 | [[:d:Q21798427|Q21798427]] | [[Claudia Heredia]] | [[Torrevieja]] | 1998-03-13 | [[España]] | | [[Ficheiro:Campeonato de España 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2020 | [[:d:Q21810689|Q21810689]] | [[Carmen Velasquez]] | [[Quito]] | 1960-05-30 | | | [[Ficheiro:Carmen Velásquez primera jueza ecuatoriana en corte de Nueva York vista la Asamblea Nacional (16869065268).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2021 | [[:d:Q21933697|Q21933697]] | [[Joan Larsen]] | [[Waterloo]] | 1968-12-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Joan L. Larsen (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2022 | [[:d:Q21953100|Q21953100]] | [[Meaza Ashenafi]] | [[Asosa]] | 1964-07-25 | [[Etiopía]] | | [[Ficheiro:Meaza Ashenafi, fondatrice de l'Ethiopian Women's Lawyers Association lors d'une conférence.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2023 | [[:d:Q22000654|Q22000654]] | [[Bobbie Cheema-Grubb]] | [[Reino Unido]] | 1966-10-06 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Royal coat of arms of the United Kingdom (St. Edward's Crown).svg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2024 | [[:d:Q22003620|Q22003620]] | [[Sharon Chatman]] | | 1947-12-15 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-12 | |- | style='text-align:right'| 2025 | [[:d:Q22004060|Q22004060]] | [[Janet DiFiore]] | [[Mount Vernon]] | 1955-08-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2026 | [[:d:Q22004095|Q22004095]] | [[Christine Donohue]] | [[Coaldale]] | 1952-12-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Justice Christine L. Donohue, Supreme Court of Pennsylvania, c. 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2027 | [[:d:Q22004470|Q22004470]] | [[Marie L. Garibaldi]] | [[Jersey City]] | 1934-11-26 | [[Estados Unidos de América]] | 2016-01-15 | |- | style='text-align:right'| 2028 | [[:d:Q22005866|Q22005866]] | [[Julie Kocurek]] | [[Dayton]] | 1964-10-02 | | | |- | style='text-align:right'| 2029 | [[:d:Q22006855|Q22006855]] | [[Nonkosi Mhlantla]] | [[Porto Elizabeth]] | 1964-05-02 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 2030 | [[:d:Q22007120|Q22007120]] | [[Lynn Nakamoto]] | [[Os Ánxeles]] | 1960-05-24 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2031 | [[:d:Q22083751|Q22083751]] | [[Siobhan Keegan]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2032 | [[:d:Q22083754|Q22083754]] | [[Denise McBride]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2033 | [[:d:Q22095686|Q22095686]] | [[Suzanne Mitchell]] | [[Bronxville]] | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Suzanne Mitchell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2034 | [[:d:Q22096114|Q22096114]] | [[Myra C. Selby]] | [[Bay City]] | 1955-07-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2035 | [[:d:Q22133162|Q22133162]] | [[Maarit Saarni-Rytkölä]] | | 1916-10-06 | [[Finlandia]] | 2011-06-20 | |- | style='text-align:right'| 2036 | [[:d:Q22133179|Q22133179]] | [[Helinä Schaffter]] | | 1924-10-08 | [[Finlandia]] | 2010-12-20 | |- | style='text-align:right'| 2037 | [[:d:Q22138151|Q22138151]] | [[Яновська Олександра Григорівна]] | [[Kíiv]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2038 | [[:d:Q22237142|Q22237142]] | [[Mary Chinery-Hesse]] | [[Accra]] | 1938 | [[Ghana]] | | [[Ficheiro:Chancellors office new.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2039 | [[:d:Q22262426|Q22262426]] | [[Ivana Hrdličková]] | | 1965-03-18 | | | |- | style='text-align:right'| 2040 | [[:d:Q22277790|Q22277790]] | [[Mary Finlay Geoghegan]] | [[Naas|Naas - Nás na Ríogh]] | 1957-08-11 | | | |- | style='text-align:right'| 2041 | [[:d:Q22278298|Q22278298]] | [[Mary Irvine]] | [[Newbridge]] | 1966-02-17 | | | |- | style='text-align:right'| 2042 | [[:d:Q22279648|Q22279648]] | [[Melissa Perry]] | [[Adelaida]] | 1963-01-26 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2043 | [[:d:Q22279734|Q22279734]] | [[Judith Prakash]] | | 1951-12-19 | [[Singapur]] | | [[Ficheiro:1 judith prakash 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2044 | [[:d:Q22671116|Q22671116]] | [[Irene Mambilima]] | [[Chipata (Fort Jameson)]] | 1952-03-31 | [[Zambia]] | 2021-06-20 | [[Ficheiro:IRENE-MAMBILIMA-2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2045 | [[:d:Q22774121|Q22774121]] | [[Chou Chun-mi]] | [[Pingtung City]] | 1966-11-01 | [[Taiwán]] | | [[Ficheiro:周春米.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2046 | [[:d:Q22957849|Q22957849]] | [[Barbara Mensah]] | | 1959-03-06 | [[Ghana]] | | |- | style='text-align:right'| 2047 | [[:d:Q22958817|Q22958817]] | [[Kay B. Cobb]] | [[Cleveland]] | 1942-02-28 | [[Estados Unidos de América]] | 2023 | |- | style='text-align:right'| 2048 | [[:d:Q23023284|Q23023284]] | [[Carolyn Wright]] | [[Houston, Texas|Houston]] | 1946-09-27 | | | |- | style='text-align:right'| 2049 | [[:d:Q23023757|Q23023757]] | [[Sara W. Combs]] | | 1948-08-24 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2050 | [[:d:Q23023847|Q23023847]] | [[Zaila McCalla]] | [[Saint James Parish]] | 1948-01-31 | [[Xamaica]] | | |- | style='text-align:right'| 2051 | [[:d:Q23042564|Q23042564]] | [[Sofie Schjøtt]] | [[Aker]] | 1871-08-11 | [[Noruega]] | 1950-01-20 | [[Ficheiro:Sofie Schjøtt 1935 crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2052 | [[:d:Q23059208|Q23059208]] | [[Heike Bußmann]] | [[Herten]] | 1972-10-19 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2053 | [[:d:Q23059511|Q23059511]] | [[Andrea Franke]] | [[Hamburgo]] | 1958-03-07 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2054 | [[:d:Q23059551|Q23059551]] | [[Annette Volk]] | [[Miltenberg]] | 1974 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2055 | [[:d:Q23092057|Q23092057]] | [[Karen Gren Scholer]] | [[Toquio]] | 1957-12-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:KGS Swearing In Ceremony.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2056 | [[:d:Q23304290|Q23304290]] | [[Micheline Rawlins]] | [[Montreal]] | 1951 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2057 | [[:d:Q23304399|Q23304399]] | [[Janet Stumbo]] | [[Prestonsburg]] | 1954-10-21 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2058 | [[:d:Q23308198|Q23308198]] | [[Vaino Spencer]] | [[Os Ánxeles]] | 1920-07-22 | [[Estados Unidos de América]] | 2016-10-25 | |- | style='text-align:right'| 2059 | [[:d:Q23409765|Q23409765]] | [[Irma Carrillo Ramirez]] | [[Brownfield]] | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Irma C Ramirez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2060 | [[:d:Q23583203|Q23583203]] | [[Georgia Bullock]] | [[Chicago]] | 1878-11-18 | | 1957-08-29 | [[Ficheiro:Georgia Bullock, c1924.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2061 | [[:d:Q23664883|Q23664883]] | [[Jasmine Twitty]] | | 1989-12-04 | | | |- | style='text-align:right'| 2062 | [[:d:Q23719021|Q23719021]] | [[Louise Otis]] | [[Matane]] | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2063 | [[:d:Q23770407|Q23770407]] | [[Yvonne Murphy]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2064 | [[:d:Q23771552|Q23771552]] | [[Marlene Lynch Ford]] | [[Yuma]] | 1954-02-23 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2065 | [[:d:Q23798735|Q23798735]] | [[Isabell Götz]] | [[Dillingen an der Donau]] | 1957-10-25 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2066 | [[:d:Q23842116|Q23842116]] | [[Sushila Karki]] | | 1952-06-07 | | | [[Ficheiro:Hon. Sushila Karki (profile).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2067 | [[:d:Q23880236|Q23880236]] | [[Leona Theron]] | [[Wentworth, Durban]] | 1966-11-07 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 2068 | [[:d:Q23884464|Q23884464]] | [[Beth M. Andrus]] | [[Saginaw]] | 1963-10-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2069 | [[:d:Q23889058|Q23889058]] | [[Laura Liu]] | [[Carbondale]] | 1966-07-19 | | 2016-04-17 | |- | style='text-align:right'| 2070 | [[:d:Q23892724|Q23892724]] | [[Cnea Cimini Moreira de Oliveira]] | [[Estado do Río de Xaneiro]] | 1929 | [[Brasil]] | 2008-04-22 | |- | style='text-align:right'| 2071 | [[:d:Q23893161|Q23893161]] | [[Kenarik Boujikian]] | [[Kesab]] | 1959 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Kenarik Boujikian.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2072 | [[:d:Q23914992|Q23914992]] | [[Agneta Bäcklund]] | | 1960-04-25 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2073 | [[:d:Q23958710|Q23958710]] | [[Alexandra Fridrich]] | [[Tubinga]] | 1968 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2074 | [[:d:Q24006839|Q24006839]] | [[Regina M. Rodriguez]] | [[Gunnison]] | 1963 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Regina Rodriguez.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2075 | [[:d:Q24009533|Q24009533]] | [[Stefanie Otte]] | [[Uelzen]] | 1967-10-04 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2076 | [[:d:Q24036070|Q24036070]] | [[Helena Lepiarz]] | [[New Bródno]] | 1901-03-17 | [[Polonia]] | 1967-03-16 | [[Ficheiro:Helena Lepiarz at unveiling of Józef Piłsudski bust in Lviv Court (1936) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2077 | [[:d:Q24040313|Q24040313]] | [[Maria Lúcia Amaral]] | [[Huambo]] | 1957-06-10 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 2078 | [[:d:Q24048874|Q24048874]] | [[Sarah D. Grant]] | | 1943-11-10 | | 2016-05-03 | |- | style='text-align:right'| 2079 | [[:d:Q24053551|Q24053551]] | [[Patricia D. Barksdale]] | [[Washington, D.C.]] | 1971-02-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2080 | [[:d:Q24055559|Q24055559]] | [[Florence Y. Pan]] | [[Nova York]] | 1966-11-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:JudgePan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2081 | [[:d:Q24427704|Q24427704]] | [[Julia Przyłębska]] | [[Bydgoszcz]] | 1959-11-16 | [[República Popular de Polonia]]<br/>[[Polonia]] | | [[Ficheiro:Julia Przyłębska - I Prezes Trybunału Konstytucyjnego.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2082 | [[:d:Q24565273|Q24565273]] | [[Judith Nakamura]] | [[Novo México]] | 1960-11-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2083 | [[:d:Q24691956|Q24691956]] | [[Fátima Mata-Mouros]] | [[Lisboa]] | 1960-03-25 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 2084 | [[:d:Q24701845|Q24701845]] | [[Beth Walker]] | [[Oak Park]] | 1965-03-24 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2085 | [[:d:Q24856615|Q24856615]] | [[최유정]] | | 1970 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 2086 | [[:d:Q25261983|Q25261983]] | [[Maria Natércia Gusmão Pereira]] | [[Balibo]] | 20th century | [[Timor Leste]] | | [[Ficheiro:Prezidente Tribunal Rekursu Em Subtituisaun Maria Natércia Gusmão Pereira 2016-06-08.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2087 | [[:d:Q25273260|Q25273260]] | [[Gabriele Kucsko-Stadlmayer]] | [[Viena]] | 1955-12-19 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Gabriele Kucsko-Stadlmayer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2088 | [[:d:Q25323652|Q25323652]] | [[Annie Lola Price]] | [[Cullman]] | 1903-06-07 | [[Estados Unidos de América]] | 1972-06-18 | |- | style='text-align:right'| 2089 | [[:d:Q25336912|Q25336912]] | [[Ana Maria Guerra Martins]] | [[Lisboa]] | 1963-07-22 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 2090 | [[:d:Q25336913|Q25336913]] | [[Catarina Sarmento e Castro]] | [[Coímbra]] | 1970-05-16 | [[Portugal]] | | [[Ficheiro:Catarina Sarmento e Castro, proposta de lei metadados 2022 (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2091 | [[:d:Q25336914|Q25336914]] | [[Maria José Rangel de Mesquita]] | [[Lisboa]] | 1965 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 2092 | [[:d:Q25350858|Q25350858]] | [[Roxana Cannon Arsht]] | [[Wilmington, Delaware|Wilmington]] | 1915-07-18 | [[Estados Unidos de América]] | 2003-10-03 | |- | style='text-align:right'| 2093 | [[:d:Q25434238|Q25434238]] | [[Tonje Vang]] | | 1973-11-20 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2094 | [[:d:Q25451840|Q25451840]] | [[Sawsan Shendi]] | [[Sudán]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 2095 | [[:d:Q25460896|Q25460896]] | [[Enny Nurbaningsih]] | [[Pangkal Pinang]] | 1962-06-27 | [[Indonesia]] | | [[Ficheiro:Enny MK.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2096 | [[:d:Q25493400|Q25493400]] | [[Sara Frisch]] | | 1948 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 2097 | [[:d:Q25494372|Q25494372]] | [[Dafna Avniely]] | | | [[Israel]] | | [[Ficheiro:דפנה אבניאלי.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2098 | [[:d:Q25509659|Q25509659]] | [[Dolores Galovart]] | [[Huelva]] | 1955-01-05 | [[España]] | | [[Ficheiro:Dolores Galovart (2017).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2099 | [[:d:Q25555477|Q25555477]] | [[Dinä Sadıyqova]] | [[Aksubayevsky District]] | 1960-11-30 | | | |- | style='text-align:right'| 2100 | [[:d:Q25567314|Q25567314]] | [[Eni Çobani]] | [[Libohovë]] | 1972-05-27 | [[Albania]] | | |- | style='text-align:right'| 2101 | [[:d:Q25588063|Q25588063]] | [[Naima Haider]] | | 1962-03-19 | [[Bangladesh]]<br/>[[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 2102 | [[:d:Q25706648|Q25706648]] | [[Mary Catherine Cuff]] | | 1947-08-28 | | | |- | style='text-align:right'| 2103 | [[:d:Q25706650|Q25706650]] | [[Ariel A. Rodriguez]] | | 1947-11-08 | | 2017-11-10 | |- | style='text-align:right'| 2104 | [[:d:Q25750356|Q25750356]] | [[Vered Shefer]] | | | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Vered Shefer (172144664).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2105 | [[:d:Q25845839|Q25845839]] | [[Angela Julcher]] | [[Viena]] | 1973-05-29 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Angela Julcher.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2106 | [[:d:Q25849889|Q25849889]] | [[Dorothea O'C. Wefing]] | | 1943 | | | |- | style='text-align:right'| 2107 | [[:d:Q25898295|Q25898295]] | [[Barbara Holborow]] | [[Sydney]] | 1930-06-29 | [[Australia]] | 2012-05-23 | |- | style='text-align:right'| 2108 | [[:d:Q25907364|Q25907364]] | [[Alma Wilson]] | [[Pauls Valley]] | 1917-05-25 | [[Estados Unidos de América]] | 1999-07-27 | |- | style='text-align:right'| 2109 | [[:d:Q25999659|Q25999659]] | [[Mary Sey]] | [[March 21, 1952]]<br/>[[Banjul]] | 20th century | [[Gambia]] | 2024-08-20 | |- | style='text-align:right'| 2110 | [[:d:Q26256211|Q26256211]] | [[Maria Clara Sottomayor]] | [[Braga]] | 1966-01-31 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 2111 | [[:d:Q26692253|Q26692253]] | [[Joana Costa]] | [[Coímbra]] | 1971-08-17 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 2112 | [[:d:Q26702996|Q26702996]] | [[Leonie Reynolds]] | [[Roscommon]] | 1968-04-10 | | | |- | style='text-align:right'| 2113 | [[:d:Q26703071|Q26703071]] | [[Kate A. Toomey]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2114 | [[:d:Q26703676|Q26703676]] | [[Barbara Seal]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2115 | [[:d:Q26899148|Q26899148]] | [[Anne McKeig]] | | 1967-02-09 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Anne McKeig.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2116 | [[:d:Q26923642|Q26923642]] | [[Rose Constance Owusu]] | [[Ghana]] | 1944-08-24 | [[Ghana]] | | |- | style='text-align:right'| 2117 | [[:d:Q26924621|Q26924621]] | [[Diane Gujarati]] | [[Nova York]] | 1969-07-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Diane Gujarati (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2118 | [[:d:Q26934866|Q26934866]] | [[Gabriele Schuster]] | [[Pfaffenhofen an der Ilm]] | 1956-11-01 | [[Alemaña]] | 2017-10-30 | |- | style='text-align:right'| 2119 | [[:d:Q26945171|Q26945171]] | [[Martina Schwonke]] | [[Gotinga]] | 1962 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2120 | [[:d:Q27020274|Q27020274]] | [[Zipora Brun]] | [[Tel Aviv]] | 1939-08-29 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:ZIPORA BRUN.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2121 | [[:d:Q27058052|Q27058052]] | [[Anna Marcoulli]] | [[Nicosia]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 2122 | [[:d:Q27531030|Q27531030]] | [[Ellen Larsen]] | | 1912-09-27 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | 1991-03-11 | |- | style='text-align:right'| 2123 | [[:d:Q27588684|Q27588684]] | [[Leena Hoviniemi]] | | 1932-08-29 | [[Finlandia]] | 2002-03-10 | |- | style='text-align:right'| 2124 | [[:d:Q27665804|Q27665804]] | [[Mowafaqia al-Masria]] | [[O Cairo]] | 1228 | [[Exipto]] | 1312 | |- | style='text-align:right'| 2125 | [[:d:Q27691569|Q27691569]] | [[Janine M. Otalora Malassis]] | [[Cidade de México]] | 1958-01-10 | [[México]] | | [[Ficheiro:Janine M. Otálora Malassis.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2126 | [[:d:Q27703007|Q27703007]] | [[Anna Sporrer]] | [[Mödling]] | 1962-07-07 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 2127 | [[:d:Q27703596|Q27703596]] | [[Elisabeth Lovrek]] | [[Viena]] | 1958-12-31 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 2128 | [[:d:Q27736169|Q27736169]] | [[Barbara J. Vigil]] | [[Santa Fe, Novo México|Santa Fe]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2129 | [[:d:Q27777544|Q27777544]] | [[Dien Barendsen-Cleveringa]] | [[Alkmaar]] | 1926-08-29 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2015-06-16 | |- | style='text-align:right'| 2130 | [[:d:Q27832243|Q27832243]] | [[Saskia Lettmaier]] | [[Schweinfurt, Alemaña]] | 1979-03-11 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2131 | [[:d:Q27865569|Q27865569]] | [[Elke Büdenbender]] | [[Salchendorf]] | 1962-01-14 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Elke Büdenbender in 2025 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2132 | [[:d:Q27924204|Q27924204]] | [[Ανδρονίκη Θεοτοκάτου]] | [[Cefalonia|Cefalonia - Κεφαλονιά]] | 1957 | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2133 | [[:d:Q27927848|Q27927848]] | [[Mary Carter]] | | 1923-10-11 | [[Canadá]] | 2010-10-01 | |- | style='text-align:right'| 2134 | [[:d:Q27979830|Q27979830]] | [[Eileen Kennedy]] | [[Dublín]] | 1914 | | 1983-10-11 | |- | style='text-align:right'| 2135 | [[:d:Q27990408|Q27990408]] | [[Orly Markman]] | [[Israel]] | 1969 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Orly Markman (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2136 | [[:d:Q27996242|Q27996242]] | [[Lidia S. Stiglich]] | [[Walnut Creek]] | 1969-11-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2137 | [[:d:Q28018114|Q28018114]] | [[Tatsyana Boyka]] | [[Viciebsk]] | 1955-11-24 | [[Belarús]]<br/>[[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 2138 | [[:d:Q28213328|Q28213328]] | [[Birgit Munz]] | [[Wanne-Eickel]] | 1954-11-14 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2139 | [[:d:Q28225095|Q28225095]] | [[Julie Ward]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2140 | [[:d:Q28237435|Q28237435]] | [[Maya Heller]] | [[Israel]] | 1969-08-30 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 2141 | [[:d:Q28374145|Q28374145]] | [[Anne-Marie Gentily]] | [[Neuville-de-Poitou]] | 1882-06-12 | [[Francia]] | 1972-05-24 | |- | style='text-align:right'| 2142 | [[:d:Q28414751|Q28414751]] | [[Chang Chong-Wen]] | | 1955-08-18 | | | [[Ficheiro:大法官張瓊文.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2143 | [[:d:Q28457146|Q28457146]] | [[Harriet Mitchell Murphy]] | | | | 2024-01-17 | [[Ficheiro:Harriet Mitchell Murphy 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2144 | [[:d:Q28465253|Q28465253]] | [[Juliet May]] | | 1961-03-21 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Royal coat of arms of the United Kingdom (St. Edward's Crown).svg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2145 | [[:d:Q28533186|Q28533186]] | [[Elisabeth Krumme]] | [[Bydgoszcz]] | 1897-06-06 | [[Alemaña]] | 1984-02-11 | |- | style='text-align:right'| 2146 | [[:d:Q28600186|Q28600186]] | [[Robyn Brody]] | [[Wayne]] | 1970-02-13 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2147 | [[:d:Q28663008|Q28663008]] | [[Elena Martínez Rosso]] | | 20th century | [[Uruguai]] | | |- | style='text-align:right'| 2148 | [[:d:Q28664992|Q28664992]] | [[Kristīne Krūma]] | [[República Socialista Soviética de Letonia]] | 1974-01-29 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Letonia]] | 2016-07-04 | |- | style='text-align:right'| 2149 | [[:d:Q28665379|Q28665379]] | [[Olga Kozlova]] | [[Moscova]] | 1950-02-13 | | 2016-04-12 | [[Ficheiro:Olga Kozlova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2150 | [[:d:Q28701840|Q28701840]] | [[Oleksandra Bohdanova]] | [[Velika Berizka]] | 1903 | [[Unión Soviética]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 2151 | [[:d:Q28804299|Q28804299]] | [[Susana Barreiros]] | | 1981-07-11 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 2152 | [[:d:Q28822877|Q28822877]] | [[Yael Willner]] | | 1959-09-22 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:YAEL WILLNER.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2153 | [[:d:Q28871508|Q28871508]] | [[Esohe Frances Ikponmwen]] | | 1954-11-22 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 2154 | [[:d:Q28940783|Q28940783]] | [[Mary O'Toole]] | [[Hacketstown]] | 1874-04-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1954-07-24 | [[Ficheiro:Mary O'Toole, Municipal Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2155 | [[:d:Q28942627|Q28942627]] | [[Adeline Baldacchino]] | [[Rillieux-la-Pape]] | 1982-03-01 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Adeline Baldacchino.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2156 | [[:d:Q28973808|Q28973808]] | [[Luciana Christina Guimarães Lóssio]] | [[Brasilia]] | 1974-07-18 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Procuradoria Especial da Mulher (42328397091).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2157 | [[:d:Q29056923|Q29056923]] | [[Meagan Flynn]] | | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 2158 | [[:d:Q29057173|Q29057173]] | [[Shulamit Walenstein]] | [[Berlín]] | 1925-01 | [[Israel]] | 2017-03-12 | |- | style='text-align:right'| 2159 | [[:d:Q29119101|Q29119101]] | [[Mandisa Maya]] | [[Tsolo]] | 1964-03-20 | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Mmaya img.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2160 | [[:d:Q29169285|Q29169285]] | [[Stephanie F. Stacy]] | | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 2161 | [[:d:Q29383471|Q29383471]] | [[Margarete Gräfin von Schwerin]] | [[Nürnberg|Núremberg]] | 1952-12-30 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Vorstellung der Sonderbriefmarke „Weihnachten 2017“-5242.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2162 | [[:d:Q29419471|Q29419471]] | [[Tuula Pynnä]] | [[Turku]] | 1958 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2163 | [[:d:Q29452532|Q29452532]] | [[Gita Mittal]] | | 1958-12-09 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2164 | [[:d:Q29453022|Q29453022]] | [[Joyce London Alexander]] | | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 2165 | [[:d:Q29514443|Q29514443]] | [[Sherrie Miday]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1976-10-12 | | | |- | style='text-align:right'| 2166 | [[:d:Q29564128|Q29564128]] | [[Nina Lowry]] | [[Hampstead]] | 1925-09-06 | [[Reino Unido]] | 2017-03-30 | |- | style='text-align:right'| 2167 | [[:d:Q29838637|Q29838637]] | [[Dina Moyal]] | [[Israel]] | 1955 | [[Israel]] | 2006-11-22 | [[Ficheiro:DINA MOYAL.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2168 | [[:d:Q29863844|Q29863844]] | [[Amy Coney Barrett]] | [[Nova Orleáns]] | 1972-01-28 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Amy Coney Barrett.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2169 | [[:d:Q29868640|Q29868640]] | [[Gail Chang Bohr]] | [[Kingston]] | 1944-03-25 | [[Xamaica]] | | |- | style='text-align:right'| 2170 | [[:d:Q30061273|Q30061273]] | [[Jadranka Sovdat]] | [[Liubliana]] | 1960-04-28 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 2171 | [[:d:Q30068236|Q30068236]] | [[Norma Lucía Piña Hernández]] | [[Cidade de México]] | 1960 | [[México]] | | [[Ficheiro:Ministra Norma Lucía Piña Hernández.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2172 | [[:d:Q30076730|Q30076730]] | [[Miroslava Geč - Korošec]] | [[Maribor]] | 1939-02-28 | [[Eslovenia]] | 2002-07-19 | |- | style='text-align:right'| 2173 | [[:d:Q30086288|Q30086288]] | [[Mirjam Škrk]] | | 1947 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 2174 | [[:d:Q30086398|Q30086398]] | [[Jasna Pogačar]] | | 1953 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 2175 | [[:d:Q30086440|Q30086440]] | [[Milojka Modrijan]] | [[Goče]] | 1945-03-25 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 2176 | [[:d:Q30087652|Q30087652]] | [[Etelka Korpič - Horvat]] | [[Čepinci]] | 1948-10-05 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 2177 | [[:d:Q30087745|Q30087745]] | [[Dunja Jadek Pensa]] | [[Liubliana]] | 1959 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 2178 | [[:d:Q30087828|Q30087828]] | [[Špelca Mežnar]] | [[Celje]] | 1976 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Špelca Mežnar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2179 | [[:d:Q30089769|Q30089769]] | [[Anne Dugas-Horsman]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2180 | [[:d:Q30122750|Q30122750]] | [[Karen Carroll]] | | 1963-02-07 | | | |- | style='text-align:right'| 2181 | [[:d:Q30123093|Q30123093]] | [[Eileen Creedon]] | [[Cork]] | 1957-02-12 | | | |- | style='text-align:right'| 2182 | [[:d:Q30125494|Q30125494]] | [[Indira Banerjee]] | [[Calcuta]] | 1957-09-24 | [[India]] | | [[Ficheiro:Justice Indira Banerjee.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2183 | [[:d:Q30154499|Q30154499]] | [[Claria Horn Boom]] | [[Ashland]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Claria Horn Boom.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2184 | [[:d:Q30155485|Q30155485]] | [[Amanda L. Meredith]] | | 1972-06-14 | | | [[Ficheiro:Amanda L. Meredith.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2185 | [[:d:Q30323459|Q30323459]] | [[Jane E Crulci]] | | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 2186 | [[:d:Q30533123|Q30533123]] | [[Catherine B. Kelly]] | | 1917-12-12 | [[Estados Unidos de América]] | 1995-08-25 | |- | style='text-align:right'| 2187 | [[:d:Q30902846|Q30902846]] | [[Beata Janiszewska]] | [[Panki]] | 1969-10-25 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2188 | [[:d:Q30903193|Q30903193]] | [[Ewa Kwiatkowska]] | [[Częstochowa]] | 1930-05-14 | | | |- | style='text-align:right'| 2189 | [[:d:Q30903938|Q30903938]] | [[Mariana Mota]] | [[Departamento de Colonia]] | 1964 | [[Uruguai]] | | [[Ficheiro:Mariana Mota.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2190 | [[:d:Q30921331|Q30921331]] | [[Trinh Ngoc Thuy]] | [[Tân Phú]] | 1968<br/>1967 | | | |- | style='text-align:right'| 2191 | [[:d:Q30973987|Q30973987]] | [[Oksana Volodymyrivna Epel]] | [[Donetsk]] | 1972-02-13 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Oksana Epel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2192 | [[:d:Q31097850|Q31097850]] | [[Catharine F. Easterly]] | [[Boston]] | 1970-12-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Catharine F. Easterly.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2193 | [[:d:Q31173827|Q31173827]] | [[Anna Blackburne-Rigsby]] | [[Washington, D.C.]] | 1961-05-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2194 | [[:d:Q31179718|Q31179718]] | [[Lee Seon-ae]] | | 1967-01-03 | [[Corea do Sur]] | | [[Ficheiro:이선애재판관(양복).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2195 | [[:d:Q31192155|Q31192155]] | [[Венета Петрова-Марковска]] | | 1951-05-12 | | | |- | style='text-align:right'| 2196 | [[:d:Q31207126|Q31207126]] | [[Nerys Jefford]] | | | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Royal coat of arms of the United Kingdom (St. Edward's Crown).svg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2197 | [[:d:Q31207457|Q31207457]] | [[Finola O'Farrell]] | | 1960 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2198 | [[:d:Q31207778|Q31207778]] | [[Philippa Whipple]] | | 1966-05-07 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Royal coat of arms of the United Kingdom (St. Edward's Crown).svg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2199 | [[:d:Q31343151|Q31343151]] | [[Anuja Dhir]] | [[Dundee]] | 1968-01-19 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Royal coat of arms of the United Kingdom (St. Edward's Crown).svg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2200 | [[:d:Q31671956|Q31671956]] | [[Mari Heidenborg]] | [[Falköping parish]] | 1961-08-18 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2201 | [[:d:Q31776342|Q31776342]] | [[Christy Nwankwo]] | [[Rivers]] | 1968-08-30 | | | |- | style='text-align:right'| 2202 | [[:d:Q31960798|Q31960798]] | [[Rosa-Maria Reiter]] | | 1968 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2203 | [[:d:Q32113245|Q32113245]] | [[Nazmun Ara Sultana]] | [[Moulvibazar]] | 1955-07-08 | [[Bangladesh]] | | |- | style='text-align:right'| 2204 | [[:d:Q32520711|Q32520711]] | [[Nina Marx]] | [[Berlín]] | 1973 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2205 | [[:d:Q33026407|Q33026407]] | [[Annice M. Wagner]] | [[Washington, D.C.]] | 1937-09-09 | | | |- | style='text-align:right'| 2206 | [[:d:Q33028532|Q33028532]] | [[Annemarie Carney Axon]] | [[Winter Park]] | 1973-03-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Annemarie Carney Axon.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2207 | [[:d:Q33046137|Q33046137]] | [[Noël A. Kramer]] | [[Bay City]] | 1945-11-22 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-05-31 | |- | style='text-align:right'| 2208 | [[:d:Q33125033|Q33125033]] | [[Melanie Sloss]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2209 | [[:d:Q33129476|Q33129476]] | [[Jean Murrell Capers]] | [[Georgetown]] | 1913-01-11 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-07-18 | |- | style='text-align:right'| 2210 | [[:d:Q33190017|Q33190017]] | [[Zinat Ara]] | | 1953-03-15 | [[Bangladesh]]<br/>[[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 2211 | [[:d:Q33195276|Q33195276]] | [[Salma Masud Chowdhury]] | | 1957-12-13 | [[Bangladesh]]<br/>[[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 2212 | [[:d:Q33296854|Q33296854]] | [[Alejandra Rodenas]] | [[Rosario, Santa Fe|Rosario]] | 1963-09-26 | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Alejandra Rodenas Diputada.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2213 | [[:d:Q33518087|Q33518087]] | [[Krishna Debnath]] | | 1955-10-10 | [[Bangladesh]] | | |- | style='text-align:right'| 2214 | [[:d:Q33518523|Q33518523]] | [[Kashefa Hussain]] | | 1958-07-01 | [[Bangladesh]]<br/>[[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 2215 | [[:d:Q34088155|Q34088155]] | [[Kanta Kumari Bhatnagar]] | | 1930 | [[India]]<br/>[[Dominio da India]] | 2011-08-13 | |- | style='text-align:right'| 2216 | [[:d:Q34339060|Q34339060]] | [[Nancy A. Becker]] | | 1955-05-23 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2217 | [[:d:Q34817671|Q34817671]] | [[Holly Lou Teeter]] | [[Kansas City (Q486472)|Kansas City]] | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Holly Lou Teeter official photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2218 | [[:d:Q35487778|Q35487778]] | [[Susan M. Carney]] | [[Worcester, Massachusetts|Worcester]] | 1962 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan Carney (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2219 | [[:d:Q35530536|Q35530536]] | [[Wilma A. Lewis]] | [[Santurce, San Xoán|Santurce]] | 1956-06-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Wilma Lewis Assistant Secretary of Interior for Land and Minerals Management Official Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2220 | [[:d:Q35652749|Q35652749]] | [[Abdoulaye Diori Kadidiatou Ly]] | [[Niamey]] | 1952 | [[Níxer]] | 2020-12-12 | |- | style='text-align:right'| 2221 | [[:d:Q35855860|Q35855860]] | [[Irina Nurislamova]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 2222 | [[:d:Q35880137|Q35880137]] | [[Oda Faulconer]] | [[Springfield, Illinois|Springfield]] | 1884-11-10 | [[Estados Unidos de América]] | 1943-11-03 | [[Ficheiro:Oda Faulconer, 1935.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2223 | [[:d:Q36988419|Q36988419]] | [[Christine French]] | | 1958 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Christine French 2002 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2224 | [[:d:Q37016346|Q37016346]] | [[Ingegerd Westlander]] | | 1935 | [[Suecia]] | 2020-12-01 | |- | style='text-align:right'| 2225 | [[:d:Q37748031|Q37748031]] | [[Theresa Meikle]] | [[Globe]] | 1893-08-04 | [[Estados Unidos de América]] | 1967-08-07 | |- | style='text-align:right'| 2226 | [[:d:Q38014037|Q38014037]] | [[Kelley B. Hodge]] | [[Montgomery County]] | 1971-11-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kelley Brisbon Hodge.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2227 | [[:d:Q38046399|Q38046399]] | [[Stanisława Kalus]] | [[Mielec]] | 1943-05-09 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2228 | [[:d:Q38290899|Q38290899]] | [[Erika Scheffen]] | [[Berlín]] | 1921-03-05 | [[Alemaña]] | 2008-01-01 | |- | style='text-align:right'| 2229 | [[:d:Q38294728|Q38294728]] | [[Helga Eckstein]] | [[Ravensburg]] | 1924-08-16 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2230 | [[:d:Q38299673|Q38299673]] | [[Helga Scholz-Hoppe]] | [[Koszalin]] | 1937-12-23 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2231 | [[:d:Q38304916|Q38304916]] | [[Beatrix Weber-Monecke]] | [[Hachenburg]] | 1950-12-14 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2232 | [[:d:Q38306341|Q38306341]] | [[Maren Münke]] | [[Hamburgo]] | 1943-03-17 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2233 | [[:d:Q38307972|Q38307972]] | [[Susanne Arend]] | | 1962 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2234 | [[:d:Q38308490|Q38308490]] | [[Birgit Borris]] | | 1967 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2235 | [[:d:Q38308756|Q38308756]] | [[Antje Krüger]] | [[Ludwigsburg]] | 1963 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2236 | [[:d:Q38309016|Q38309016]] | [[Babette Pohl]] | | 1971 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2237 | [[:d:Q38309511|Q38309511]] | [[Alexandra Haberkamp]] | [[Zell (Mosel)]] | 1966 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2238 | [[:d:Q38309742|Q38309742]] | [[Ulrike Liebert]] | [[Friburgo, Alemaña|Friburgo]] | 1975 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2239 | [[:d:Q38309994|Q38309994]] | [[Stefanie Roloff]] | [[Basilea]] | 1967 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2240 | [[:d:Q38310255|Q38310255]] | [[Renate Wimmer]] | [[Altötting]] | 1970 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2241 | [[:d:Q38310842|Q38310842]] | [[Christiane Oehler]] | | 1961 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2242 | [[:d:Q38311131|Q38311131]] | [[Eva-Maria Derstadt]] | | 1969 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2243 | [[:d:Q38311387|Q38311387]] | [[Christiane Graßnack]] | [[Minden]] | 1967 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2244 | [[:d:Q38311872|Q38311872]] | [[Praxedis Möhring]] | [[Bremen]] | 1959 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2245 | [[:d:Q38313720|Q38313720]] | [[Ilse Lohmann]] | | 1960 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2246 | [[:d:Q38314024|Q38314024]] | [[Gabriele Caliebe]] | [[Hemer]] | 1954 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2247 | [[:d:Q38556669|Q38556669]] | [[Elizabeth Bolton]] | [[Adelaida]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 2248 | [[:d:Q38774393|Q38774393]] | [[Lilian Wiklund]] | | 1949-10-01 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2249 | [[:d:Q38937868|Q38937868]] | [[Elizabeth L. Branch]] | [[Atlanta]] | 1968-03-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Branch-Public-Court-Photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2250 | [[:d:Q38944549|Q38944549]] | [[Rebecca Grady Jennings]] | [[Wilmington, Delaware|Wilmington]] | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Rebecca Jennings (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2251 | [[:d:Q38946534|Q38946534]] | [[Emily Coody Marks]] | [[Tuscaloosa]] | 1973-03-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:EmilyCoodyMarksOfficial.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2252 | [[:d:Q39050340|Q39050340]] | [[Maree Kennedy]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2253 | [[:d:Q39053586|Q39053586]] | [[Fakhar-un-Nisa]] | | | [[Paquistán]] | 2022-11-05 | |- | style='text-align:right'| 2254 | [[:d:Q39183854|Q39183854]] | [[Lillian Tibatemwa-Ekirikubinza]] | [[Distrito Iganga]] | 1961 | [[Uganda]] | | |- | style='text-align:right'| 2255 | [[:d:Q39311739|Q39311739]] | [[Faith Mwondha]] | [[Uganda]] | 1964-03-16 | [[Uganda]] | | |- | style='text-align:right'| 2256 | [[:d:Q39386082|Q39386082]] | [[Natalia Chaptala]] | [[Donetsk]] | 1959-04-18 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Шаптала Наталья Константиновна.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2257 | [[:d:Q40031256|Q40031256]] | [[Orfa Jean Shontz]] | [[Avoca]] | 1876-11-01 | [[Estados Unidos de América]] | 1954-05-06 | [[Ficheiro:Orfa Jean Shontz.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2258 | [[:d:Q40087061|Q40087061]] | [[Annis Somerville]] | | | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2259 | [[:d:Q40089203|Q40089203]] | [[Rosemary Riddell]] | | | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2260 | [[:d:Q40523530|Q40523530]] | [[Philomena Mbete Mwilu]] | [[Kenya]] | 1957-04-15 | [[Kenya]] | | [[Ficheiro:Lady Justice Philomena Mbete Mwilu.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2261 | [[:d:Q40572710|Q40572710]] | [[Birgit Malsack-Winkemann]] | [[Darmstadt]] | 1964-08-12 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:2020-02-14 Birgit Malsack-Winkemann (KPFC) 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2262 | [[:d:Q40853930|Q40853930]] | [[Mercedes Armas]] | [[España]] | 1964 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2263 | [[:d:Q41336328|Q41336328]] | [[Ulrike Müller]] | [[Múnic]] | 1968 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2264 | [[:d:Q41528219|Q41528219]] | [[Carmen Lamela Díaz]] | | 1961 | [[España]] | | [[Ficheiro:Carmen-Lamela.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2265 | [[:d:Q41672313|Q41672313]] | [[Rita Zammit]] | [[Melbourne]] | 1961-12-28 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2266 | [[:d:Q41672316|Q41672316]] | [[Joanne Cameron]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2267 | [[:d:Q41685307|Q41685307]] | [[Rhonda K. Wood]] | | 1969-12-10 | | | |- | style='text-align:right'| 2268 | [[:d:Q41693085|Q41693085]] | [[Alena Poláčková]] | [[Bojnice]] | 1964-11-06 | [[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 2269 | [[:d:Q41693931|Q41693931]] | [[Chafika Bensaoula]] | [[Alxeria]] | 20th century | [[Alxeria]] | | |- | style='text-align:right'| 2270 | [[:d:Q41718352|Q41718352]] | [[Kate M. Fox]] | | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2271 | [[:d:Q41799094|Q41799094]] | [[Eleri Rees]] | | 1953-07-07 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Legal Service for Wales 2013 (105) (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2272 | [[:d:Q41840766|Q41840766]] | [[Anna Hantz Marconi]] | [[York]] | 1956-02-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2273 | [[:d:Q42211633|Q42211633]] | [[Kim Berkeley Clark]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2274 | [[:d:Q42291634|Q42291634]] | [[Esther Antin Untermeyer]] | | | | 1983-01 | |- | style='text-align:right'| 2275 | [[:d:Q42296511|Q42296511]] | [[Sylvia Judith Bertrand]] | [[Portsmouth (Q1014235)|Portsmouth]] | 1930 | [[Dominica]] | 2009-06-07 | |- | style='text-align:right'| 2276 | [[:d:Q42301642|Q42301642]] | [[Patricia von Falkenstein]] | [[Zürich]] | 1961-04-11 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:PvFalkentsein by Lucia Hunziker (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2277 | [[:d:Q42331490|Q42331490]] | [[Zakia Ismail Hakki]] | [[Bagdad]] | 1939-11-18 | [[Iraq]] | 2021-08-23 | |- | style='text-align:right'| 2278 | [[:d:Q42393357|Q42393357]] | [[Malin Bonthron]] | | 1967-03-22 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2279 | [[:d:Q42432531|Q42432531]] | [[Síofra O’Leary]] | [[Dublín]] | 1968-09-20 | | | [[Ficheiro:22.05.2024 Siofra O’Leary.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2280 | [[:d:Q42497555|Q42497555]] | [[Jane Mathews]] | [[Wollongong]] | 1940-12-19 | [[Australia]] | 2019-08-31 | |- | style='text-align:right'| 2281 | [[:d:Q42498446|Q42498446]] | [[Deirdre O'Connor]] | [[Sydney]] | 1941-02-05 | [[Australia]] | 2024-01-27 | |- | style='text-align:right'| 2282 | [[:d:Q42509774|Q42509774]] | [[Catherine Davani]] | | 1960-06-03 | [[Papúa-Nova Guinea]] | 2016-11-04 | |- | style='text-align:right'| 2283 | [[:d:Q42512249|Q42512249]] | [[Jacqueline Gleeson]] | | 1966-03-06 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2284 | [[:d:Q42530235|Q42530235]] | [[Catherine Bamugemereire]] | [[Uganda]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 2285 | [[:d:Q42588122|Q42588122]] | [[Patricia Bergin]] | [[Sydney]] | 1949-06-13 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2286 | [[:d:Q42589454|Q42589454]] | [[Brigitte Markovic]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2287 | [[:d:Q42665680|Q42665680]] | [[Natalie Adams]] | [[Narrandera]] | 1965-11-23 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2288 | [[:d:Q42666589|Q42666589]] | [[Akua Asabea Ayisi]] | [[Mampong]] | 1927-04-03 | [[Ghana]] | 2010-04-21 | |- | style='text-align:right'| 2289 | [[:d:Q42713407|Q42713407]] | [[Julia Lonergan]] | [[Sydney]] | 1961-01-14 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2290 | [[:d:Q42767367|Q42767367]] | [[Mary Coon Walters]] | [[Baraga]] | 1922-01-29 | [[Estados Unidos de América]] | 2001-04-04 | |- | style='text-align:right'| 2291 | [[:d:Q42768190|Q42768190]] | [[Beauleen Carl-Worswick]] | | 1962 | [[Estados Federados de Micronesia]] | | [[Ficheiro:Beauleen Carl Worswick.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2292 | [[:d:Q42778135|Q42778135]] | [[Tafaoimalo Leilani Tuala-Warren]] | | 1972-11-28 | | | |- | style='text-align:right'| 2293 | [[:d:Q42800040|Q42800040]] | [[Elizabeth Muyovwe]] | [[Londres]] | 1956 | | 2021-01-31 | |- | style='text-align:right'| 2294 | [[:d:Q42859009|Q42859009]] | [[Lombe Chibesakunda]] | [[Rodesia do Norte]] | 1944-05-05 | [[Zambia]] | | |- | style='text-align:right'| 2295 | [[:d:Q42865615|Q42865615]] | [[Helen Wilson]] | [[Newcastle]] | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2296 | [[:d:Q42888134|Q42888134]] | [[Lai Siu Chiu]] | [[Malaca]] | 1948 | [[Singapur]] | | |- | style='text-align:right'| 2297 | [[:d:Q42889891|Q42889891]] | [[Olive Kazaarwe Mukwaya]] | [[Uganda]] | 1974 | [[Uganda]] | | |- | style='text-align:right'| 2298 | [[:d:Q42890683|Q42890683]] | [[Maria Eugènia Alegret i Burgués]] | [[Barcelona]] | 1956-03-22 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2299 | [[:d:Q42892384|Q42892384]] | [[Christine Adamson]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2300 | [[:d:Q42895434|Q42895434]] | [[Lucy McCallum]] | [[Sydney]] | 1963 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2301 | [[:d:Q42900593|Q42900593]] | [[Hilda Uusküla]] | | 1925-02-13 | [[Estonia]] | 1991-07-17 | |- | style='text-align:right'| 2302 | [[:d:Q42907612|Q42907612]] | [[Qinisile Mabuza]] | [[Eswatini]] | | [[Eswatini]] | | |- | style='text-align:right'| 2303 | [[:d:Q42907736|Q42907736]] | [[Natalie Charlesworth]] | [[Port Augusta]] | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2304 | [[:d:Q42955948|Q42955948]] | [[Elizabeth Mpagi Bahigeine]] | [[Uganda]] | 1942 | | | |- | style='text-align:right'| 2305 | [[:d:Q43071610|Q43071610]] | [[Diana Becton]] | | 1951-04-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Diana Becton.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2306 | [[:d:Q43078639|Q43078639]] | [[Paige Petersen]] | [[Xeorxia, Estados Unidos de América|Xeorxia]] | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2307 | [[:d:Q43078692|Q43078692]] | [[Debra Mortimer]] | [[Auckland]] | | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 2308 | [[:d:Q43097563|Q43097563]] | [[Concepción Espejel Jorquera]] | [[Madrid]] | 1959-09-15 | [[España]] | | [[Ficheiro:(Concepción Espejel) Cospedal y Rouco imponen la Gran Cruz de San Raimundo de Peñafort (12900723205) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2309 | [[:d:Q43292755|Q43292755]] | [[Susan W. Calkins]] | [[Colorado, Estados Unidos de América|Colorado]] | 1942-12-15 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2310 | [[:d:Q43302507|Q43302507]] | [[Britt Grant]] | [[Atlanta]] | 1978-02-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Britt Grant.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2311 | [[:d:Q43302902|Q43302902]] | [[Elizabeth T. Clement]] | | 1977-10-08 | | | |- | style='text-align:right'| 2312 | [[:d:Q43376215|Q43376215]] | [[Rebecca Duncan]] | [[Wisconsin]] | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2313 | [[:d:Q43376338|Q43376338]] | [[Mata Tuatagaloa]] | | | | | [[Ficheiro:Mata Tuatagaloa 2025 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2314 | [[:d:Q43378565|Q43378565]] | [[Kathleen Farrell]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2315 | [[:d:Q43378568|Q43378568]] | [[Monika Schmidt]] | [[Hohenlimburg]] | 1956-08-20 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2316 | [[:d:Q43378698|Q43378698]] | [[Elizabeth Fullerton]] | [[Melbourne]] | 1953-12-27 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2317 | [[:d:Q43388364|Q43388364]] | [[Jenny Lau Buong Bee]] | [[Singapur]] | 1932 | | 2013-06-09 | |- | style='text-align:right'| 2318 | [[:d:Q43389594|Q43389594]] | [[Jasna Murgel]] | [[Jajce]] | 1970-06-22 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Dr. Jasna Murgel.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2319 | [[:d:Q43396418|Q43396418]] | [[Jeanne I. Thompson]] | | | [[Bahamas]] | | |- | style='text-align:right'| 2320 | [[:d:Q43631249|Q43631249]] | [[Barbara Havliza]] | [[Dortmund]] | 1958-03-13 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2321 | [[:d:Q43819716|Q43819716]] | [[Margaret Nyland]] | | 1942-11-19 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2322 | [[:d:Q43924243|Q43924243]] | [[Anne Bampton]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2323 | [[:d:Q43990346|Q43990346]] | [[María Victoria Rosell Aguilar]] | [[Murcia]] | 1968-08-22 | [[España]] | | [[Ficheiro:Victoria Rosell 2015 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2324 | [[:d:Q44080964|Q44080964]] | [[Sheilah Martin]] | [[Montreal]] | 1956 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:SMARTIN.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2325 | [[:d:Q44138876|Q44138876]] | [[Ann Vanstone]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2326 | [[:d:Q44168088|Q44168088]] | [[Robyn Layton]] | | 1945-08-16 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2327 | [[:d:Q44556706|Q44556706]] | [[Fati Lami Abubakar]] | [[Minna]] | 1951-04-12 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 2328 | [[:d:Q44573430|Q44573430]] | [[Nekane San Miguel]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1953 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2329 | [[:d:Q44880023|Q44880023]] | [[Patsy Wolfe]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2330 | [[:d:Q45320351|Q45320351]] | [[Anja van den Blink]] | [[Ámsterdam]] | 1927-03-16 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2013-09-24 | |- | style='text-align:right'| 2331 | [[:d:Q45322031|Q45322031]] | [[Hellen Obura]] | [[Uganda]] | | [[Uganda]] | | |- | style='text-align:right'| 2332 | [[:d:Q45322748|Q45322748]] | [[Elizabeth Musoke]] | [[Uganda]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2333 | [[:d:Q45815517|Q45815517]] | [[Karoline Edtstadler]] | [[Salzburgo]] | 1981-03-28 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:2020 Karoline Edtstadler Ministerrat am 8.1.2020 (49351571042) (cropped) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2334 | [[:d:Q45821175|Q45821175]] | [[Naomi G. Eichen]] | | 1937-09-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2335 | [[:d:Q45918664|Q45918664]] | [[Elenis del Valle Rodriguez]] | | 20th century | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 2336 | [[:d:Q46074778|Q46074778]] | [[Jill Otake]] | [[Honolulu]] | 1973-10-03 | | | [[Ficheiro:Jill A. Otake, U.S. District Court Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2337 | [[:d:Q46351122|Q46351122]] | [[Ingrid Gustafson]] | [[Laramie]] | 1961-12-11 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2338 | [[:d:Q46439665|Q46439665]] | [[Kari A. Dooley]] | [[Nova York]] | 1963-05-09 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kari Dooley (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2339 | [[:d:Q46448234|Q46448234]] | [[Maryellen Noreika]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1966-07-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:JudgeMaryellenNoreika.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2340 | [[:d:Q46992579|Q46992579]] | [[Florence Rita Arrey]] | [[Mamfe]] | 1948-05-18 | [[Camerún]] | | |- | style='text-align:right'| 2341 | [[:d:Q46992905|Q46992905]] | [[Effie Owuor]] | | 1943 | | | [[Ficheiro:Effie Owuor.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2342 | [[:d:Q46993239|Q46993239]] | [[Melissa Hart]] | | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2343 | [[:d:Q46995363|Q46995363]] | [[Thérèse Striggner Scott]] | | 1932-10-29 | [[Ghana]] | 2021-09-05 | |- | style='text-align:right'| 2344 | [[:d:Q47004960|Q47004960]] | [[閔裕淑]] | | 1965-03-13 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 2345 | [[:d:Q47007470|Q47007470]] | [[Halina Karpińska]] | [[Raciąż]] | 1925-05-23 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2346 | [[:d:Q47007476|Q47007476]] | [[Atsedeweine Tekle]] | | 1952 | [[Etiopía]] | | |- | style='text-align:right'| 2347 | [[:d:Q47012238|Q47012238]] | [[Christiane Schmaltz]] | [[Hildesheim]] | 1970 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:2018-10-31 BGH Verhandlungstermin am 31. Oktober 2018 in Sachen I ZR 104-17 (Bundesgerichtshof zur Veröffentlichung von Abbildungen gemeinfreier Kunstwerke) StP 3078 LR10 by Stepro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2348 | [[:d:Q47015016|Q47015016]] | [[Keturah Katunguka]] | [[Uganda]] | 1970s | [[Uganda]] | | |- | style='text-align:right'| 2349 | [[:d:Q47015276|Q47015276]] | [[Adrienne Nelson]] | [[Kansas City, Missouri|Kansas City]] | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Adrienne C. Nelson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2350 | [[:d:Q47035442|Q47035442]] | [[Maria de Fátima Coronel]] | [[Cabo Verde]] | | [[Cabo Verde]] | | |- | style='text-align:right'| 2351 | [[:d:Q47059343|Q47059343]] | [[Geneviève Janssen-Pevtschin]] | [[Bruxelas-Capital (Q9005)|Bruxelas-Capital]] | 1915-02-24 | [[Bélxica]] | 2001-11-11 | |- | style='text-align:right'| 2352 | [[:d:Q47269451|Q47269451]] | [[Irene Mulyagonja]] | [[Jinja]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 2353 | [[:d:Q47429855|Q47429855]] | [[Dawn H. Beam]] | [[Marks]] | 1964-05-15 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2354 | [[:d:Q47469833|Q47469833]] | [[Tashi Chhozom]] | | | [[Bután]] | | |- | style='text-align:right'| 2355 | [[:d:Q47488235|Q47488235]] | [[Luba Fortuna]] | [[Lituania]] | 1914 | [[Israel]] | 1999 | |- | style='text-align:right'| 2356 | [[:d:Q47488333|Q47488333]] | [[Wendy Vitter]] | [[Nova Orleáns]] | 1961 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Wendy B. Vitter, U.S. District Court Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2357 | [[:d:Q47488435|Q47488435]] | [[Susan Brnovich]] | [[Madison, Wisconsin|Madison]] | 1968-06-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan Brnovich by Gage Skidmore.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2358 | [[:d:Q47491549|Q47491549]] | [[Rosemarie Aquilina]] | [[Múnic]] | 1958-04-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Rosemarie Aquilina 2018.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2359 | [[:d:Q47499243|Q47499243]] | [[Eva Marek]] | [[Graz]] | 1968-06-06 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 2360 | [[:d:Q47499789|Q47499789]] | [[Türkan Güven]] | [[Kilis Province]] | 1938 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 2361 | [[:d:Q47500286|Q47500286]] | [[Maria Araújo Kahn]] | [[Angola]] | 1964-08-20 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Angola]] | | [[Ficheiro:Maria A. Kahn Nomination Hearing.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2362 | [[:d:Q47506335|Q47506335]] | [[Mai Khanh]] | [[Vietnam do Norte]] | 1974 | [[Vietnam]] | | |- | style='text-align:right'| 2363 | [[:d:Q47786846|Q47786846]] | [[Tamar Bazak-Rappaport]] | [[Xerusalén]] | 1966 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:TAMAR BAZAK-RAPPAPORT.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2364 | [[:d:Q47977010|Q47977010]] | [[Vesna Rijavec]] | | 1958-03-25 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Dekanja PF.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2365 | [[:d:Q48119456|Q48119456]] | [[Percy Tuhaise]] | [[Uganda]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 2366 | [[:d:Q48220130|Q48220130]] | [[Monica Mugenyi]] | [[Uganda]] | 1969-08 | [[Uganda]] | | |- | style='text-align:right'| 2367 | [[:d:Q48567401|Q48567401]] | [[Nancy E. Brasel]] | [[Durham, Inglaterra|Durham]] | 1969-01-20 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:NEB official photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2368 | [[:d:Q48637352|Q48637352]] | [[Thereza Grisólia Tang]] | [[São Luiz Gonzaga]] | 1922-02-10 | [[Brasil]] | 2009-10-17 | |- | style='text-align:right'| 2369 | [[:d:Q48640601|Q48640601]] | [[Sabine Matejka]] | [[Viena]] | 1974-04-28 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 2370 | [[:d:Q48644437|Q48644437]] | [[Böret Palm]] | | 1925-04-17 | [[Suecia]] | 2016-07-27 | |- | style='text-align:right'| 2371 | [[:d:Q48762770|Q48762770]] | [[Hiroko Kondo]] | | 1960-01-29 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2372 | [[:d:Q48776584|Q48776584]] | [[Ida Malosi]] | [[Bluff]] | | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Ida Malosi 2025 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2373 | [[:d:Q48799163|Q48799163]] | [[Mary Lou Keel]] | | 1961-01-05 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2374 | [[:d:Q48808428|Q48808428]] | [[Mavis Gibson]] | [[Zimbabwe]] | 20th century | [[Zimbabwe]] | | |- | style='text-align:right'| 2375 | [[:d:Q48808636|Q48808636]] | [[Julie Manning]] | [[Morogoro]] | 1939-01-24 | [[Tanzania]] | | |- | style='text-align:right'| 2376 | [[:d:Q48808751|Q48808751]] | [[Roseline Ukeje]] | | 1943-01-05 | | | |- | style='text-align:right'| 2377 | [[:d:Q48854735|Q48854735]] | [[Małgorzata Masternak-Kubiak]] | [[Lwówek Śląski]] | 1962-12-22<br/>1962 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2378 | [[:d:Q48862921|Q48862921]] | [[Olga Sitarz]] | | 20th century<br/>1968 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2379 | [[:d:Q48967190|Q48967190]] | [[Maria Hagemeyer]] | [[Bonn]] | 1896 | | 1991 | |- | style='text-align:right'| 2380 | [[:d:Q48972844|Q48972844]] | [[Chalorjit Jittarutta]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2381 | [[:d:Q48975063|Q48975063]] | [[Sri Widoyati]] | [[Kendal (Q10618)|Kendal]] | 1929-09-29 | [[Indonesia]] | 1982-02-20 | |- | style='text-align:right'| 2382 | [[:d:Q48997191|Q48997191]] | [[Zakiyya Hakki]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2383 | [[:d:Q49055851|Q49055851]] | [[Nguyễn Thị Thanh Thủy]] | | 1963-04-25 | [[Vietnam]] | | |- | style='text-align:right'| 2384 | [[:d:Q49832552|Q49832552]] | [[Chavi Toker]] | [[Londres]] | 1970s | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 2385 | [[:d:Q49846890|Q49846890]] | [[Jane Kiggundu]] | [[Uganda]] | 1960 | [[Uganda]] | | |- | style='text-align:right'| 2386 | [[:d:Q49862522|Q49862522]] | [[Varda Wirth Livne]] | [[Tel Aviv]] | 1957 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Varda Wirth Livne.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2387 | [[:d:Q50051315|Q50051315]] | [[María Paulina Aguirre]] | [[Loja (Q944697)|Loja]] | 1958-04-29 | [[Ecuador]] | | [[Ficheiro:COMISIÓN DE JUSTICIA RECIBE A PAULINA AGUIRRE, PRESIDENTA DE LA CORTE NACIONAL DE JUSTICIA, 11 DE JULIO DE 2018 (29479658308) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2388 | [[:d:Q50124330|Q50124330]] | [[Montserrat Comas d'Argemir]] | [[Barcelona]] | 1953 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2389 | [[:d:Q50328219|Q50328219]] | [[Mette Christensen]] | | 1945-10-28 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 2390 | [[:d:Q50354209|Q50354209]] | [[Elma Bellini]] | [[South Fork]] | 1954-11-11 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-03-04 | |- | style='text-align:right'| 2391 | [[:d:Q50378107|Q50378107]] | [[Ruth Garcês]] | [[Maputo]] | 1934 | [[Mozambique]] | 2006-06-10 | |- | style='text-align:right'| 2392 | [[:d:Q50380243|Q50380243]] | [[Cynthia Petersen]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2393 | [[:d:Q50381889|Q50381889]] | [[Modupe Omo-Eboh]] | [[Nixeria colonial]] | 1922 | [[Nixeria]] | 2002-02-25 | |- | style='text-align:right'| 2394 | [[:d:Q50382787|Q50382787]] | [[Dulcie Ethel Adunola Oguntoye]] | [[Gravesend]] | 1923-05-29 | [[Inglaterra]]<br/>[[Nixeria]] | 2018-11-12 | |- | style='text-align:right'| 2395 | [[:d:Q50398010|Q50398010]] | [[Barbara Grüneberg]] | [[Bonn]] | 1970 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2396 | [[:d:Q50398301|Q50398301]] | [[Ute Brenneisen]] | [[Heidelberg]] | 1962 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2397 | [[:d:Q50413578|Q50413578]] | [[Lydia Mugambe]] | [[Uganda]] | 1975-03-24 | [[Uganda]] | | |- | style='text-align:right'| 2398 | [[:d:Q50505522|Q50505522]] | [[Kaïta Kayentao Diallo]] | | | [[Malí]] | | |- | style='text-align:right'| 2399 | [[:d:Q50508393|Q50508393]] | [[Michele D. Hotten]] | [[Washington, D.C.]] | 1954-04-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Hotten Investiture (23818639882) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2400 | [[:d:Q50512432|Q50512432]] | [[Anna-Lisa Vinberg]] | [[Skövde stadsförsamling]] | 1908-09-02 | [[Suecia]] | 1991-07-13 | [[Ficheiro:Anna-Lisa Vinberg SPA (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2401 | [[:d:Q50622766|Q50622766]] | [[Sara Lallana]] | [[Bilbao]] | 1969 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2402 | [[:d:Q50680760|Q50680760]] | [[Birgit Spångberg]] | [[Adolf Fredriks parish]] | 1900-08-25 | [[Suecia]] | 1937-09-11 | |- | style='text-align:right'| 2403 | [[:d:Q50810674|Q50810674]] | [[Ksenija Turković]] | [[Zagreb]] | 1964-02-13 | [[Croacia]] | | |- | style='text-align:right'| 2404 | [[:d:Q50857891|Q50857891]] | [[Núria Clèries Nerín]] | | 1958-08-15 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2405 | [[:d:Q50874731|Q50874731]] | [[Georgina Kent]] | | 1966-06-25 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2406 | [[:d:Q50911967|Q50911967]] | [[Laura Pillay]] | | | | | [[Ficheiro:Laura Pillay.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2407 | [[:d:Q51044880|Q51044880]] | [[Barbara Swinton]] | [[Oklahoma City]] | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2408 | [[:d:Q51103845|Q51103845]] | [[Zheng Xilan]] | | 1965-08 | [[República Popular da China]] | 2020-08-24 | |- | style='text-align:right'| 2409 | [[:d:Q51152325|Q51152325]] | [[María Leonor Jiménez]] | [[Samborondón]] | 1939-03-28 | [[Ecuador]] | | |- | style='text-align:right'| 2410 | [[:d:Q51296821|Q51296821]] | [[Margarette May Macaulay]] | [[África]] | 20th century | [[Xamaica]] | | [[Ficheiro:Margarette May Macaulay 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2411 | [[:d:Q51336797|Q51336797]] | [[Deborah Agosti]] | [[Toledo, Ohio|Toledo]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 2412 | [[:d:Q51349433|Q51349433]] | [[Rebecca Dallet]] | [[Ohio]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2413 | [[:d:Q51426289|Q51426289]] | [[Kimberly S. Budd]] | | 1966-10-23 | | | [[Ficheiro:Kimberly S. Budd.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2414 | [[:d:Q51428653|Q51428653]] | [[Elspeth B. Cypher]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1959-02-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Elspeth B. Cypher.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2415 | [[:d:Q51544234|Q51544234]] | [[Terri Willingham Thomas]] | | 1964-10-13 | | | |- | style='text-align:right'| 2416 | [[:d:Q51558144|Q51558144]] | [[Elizabeth Kabanda]] | [[Uganda]] | | [[Uganda]] | | |- | style='text-align:right'| 2417 | [[:d:Q51642506|Q51642506]] | [[Riko E. Bishop]] | [[Nagoia]] | 1956-12-15 | | | |- | style='text-align:right'| 2418 | [[:d:Q51722827|Q51722827]] | [[Pamela A. Barker]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Pamela A Barker.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2419 | [[:d:Q51725934|Q51725934]] | [[Wendy Williams Berger]] | [[Jacksonville, Florida|Jacksonville]] | 1968-12-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Wendy W. Berger.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2420 | [[:d:Q51726445|Q51726445]] | [[Holly A. Brady]] | [[Fort Wayne, Indiana|Fort Wayne]] | 1969-08-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Holly A Brady.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2421 | [[:d:Q51736543|Q51736543]] | [[Sarah D. Morrison]] | [[Lufkin]] | 1970-11-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sarah D. Morrison (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2422 | [[:d:Q51740124|Q51740124]] | [[M. Yvette Miller]] | [[Macon, Xeorxia|Macon]] | 1955-06-21 | | | |- | style='text-align:right'| 2423 | [[:d:Q51741273|Q51741273]] | [[Erica MacDonald]] | [[DeSoto]] | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Erica H. MacDonald portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2424 | [[:d:Q51762686|Q51762686]] | [[Esmeralda Arosemena Troitiño]] | | | [[Panamá]] | | [[Ficheiro:CIDH - Situación de personas defensoras, líderes y lideresas sociales en Colombia (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2425 | [[:d:Q51858469|Q51858469]] | [[Sherri Lydon]] | [[Myrtle Beach Air Force Base]] | 1962-02-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sherri A. Lydon official photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2426 | [[:d:Q51879963|Q51879963]] | [[Bethany Alvord]] | [[Boston]] | 1957-06-20 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2427 | [[:d:Q51880183|Q51880183]] | [[Margarete Haimberger-Tanzer]] | [[Viena]] | 1916-05-25 | [[Austria]] | 1987 | |- | style='text-align:right'| 2428 | [[:d:Q51880208|Q51880208]] | [[Gertrud Jaklin]] | [[Viena]] | 1916-04-06 | [[Austria]] | 1998-12-09 | |- | style='text-align:right'| 2429 | [[:d:Q51880228|Q51880228]] | [[Johanna Kundmann]] | [[Mistelbach]] | 1914-04-24 | [[Austria]] | 2000-05-08 | |- | style='text-align:right'| 2430 | [[:d:Q51882118|Q51882118]] | [[Maria Rita Soares de Andrade]] | [[Aracaju]] | 1904-04-03 | [[Brasil]] | 1998-04 | |- | style='text-align:right'| 2431 | [[:d:Q52068399|Q52068399]] | [[Diana Terry]] | [[Monmouth County]] | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2432 | [[:d:Q52071224|Q52071224]] | [[Rebecca R. Freyre]] | [[Kansas City (Q486472)|Kansas City]] | 1959-12-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2433 | [[:d:Q52106813|Q52106813]] | [[Amina Augie]] | [[Lagos, Nixeria]] | 1953-09-03 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 2434 | [[:d:Q52153474|Q52153474]] | [[Nina F. Elgo]] | [[Groton]] | 1962-06-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nina Elgo (33597657713).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2435 | [[:d:Q52169932|Q52169932]] | [[Kathryn Gardner]] | [[Sterling]] | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2436 | [[:d:Q52186104|Q52186104]] | [[Karen Arnold-Burger]] | [[Kansas City (Q486472)|Kansas City]] | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2437 | [[:d:Q52493090|Q52493090]] | [[Christine Keller]] | | 1952-10-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2438 | [[:d:Q53033650|Q53033650]] | [[Rachel P. Kovner]] | [[Nova York]] | 1979-09-29 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Rachel Kovner (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2439 | [[:d:Q53036250|Q53036250]] | [[Mary Kay Vyskocil]] | [[Nova York]] | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mary Kay Vyskocil (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2440 | [[:d:Q53333930|Q53333930]] | [[Rosemary Balmford]] | [[Melbourne]] | 1933-09-15 | [[Australia]] | 2017-08-08 | |- | style='text-align:right'| 2441 | [[:d:Q54152875|Q54152875]] | [[Li Binzhu]] | [[Yanshi District]] | 1921-11-08 | | 2007-07-12 | |- | style='text-align:right'| 2442 | [[:d:Q54204736|Q54204736]] | [[May Darlington Lahey]] | [[Canungra]] | 1889 | [[Australia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1984 | [[Ficheiro:May D. Lahey, 1931.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2443 | [[:d:Q54370395|Q54370395]] | [[Ljubow Wolynzewa]] | [[Volyntseve]] | 1905 | [[Unión Soviética]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 2444 | [[:d:Q54862538|Q54862538]] | [[Mary M. Rowland]] | [[Akron, Ohio|Akron]] | 1961-10-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mary M. Rowland (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2445 | [[:d:Q54951622|Q54951622]] | [[Ariana Fajardo Orshan]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ariana Fajardo Orshan official portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2446 | [[:d:Q55075510|Q55075510]] | [[Janet Healy Weeks]] | [[Quincy]] | 1932-10-19 | | | |- | style='text-align:right'| 2447 | [[:d:Q55081137|Q55081137]] | [[Karen K. Peters]] | | 1947-07-29 | | | |- | style='text-align:right'| 2448 | [[:d:Q55138542|Q55138542]] | [[Adebukola Banjoko]] | [[Estado de Ogun]] | | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 2449 | [[:d:Q55310131|Q55310131]] | [[Joan Bernard Armstrong]] | | 1941 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-06-09 | |- | style='text-align:right'| 2450 | [[:d:Q55386842|Q55386842]] | [[Mary Grace O'Brien]] | [[Buffalo, Nova York|Buffalo]] | 1958 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2451 | [[:d:Q55386844|Q55386844]] | [[Mary B. Malveaux]] | [[Lynwood]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2452 | [[:d:Q55392906|Q55392906]] | [[Dorota Zienkiewicz]] | [[Tychy]] | 1966-05-11 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2453 | [[:d:Q55496545|Q55496545]] | [[Pilar Llop]] | [[Madrid]] | 1973-08-03 | [[España]] | | [[Ficheiro:Foto oficial de Pilar Llop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2454 | [[:d:Q55584869|Q55584869]] | [[Ihsan Barakat]] | | 1964 | [[Xordania]] | | |- | style='text-align:right'| 2455 | [[:d:Q55696011|Q55696011]] | [[Pang Po Kam Anthea]] | [[Hong-Kong británico]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 2456 | [[:d:Q55703030|Q55703030]] | [[Marjorie Calderón]] | [[Carabobo]] | 1968 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 2457 | [[:d:Q55728788|Q55728788]] | [[노정희]] | | 1963-10-07 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 2458 | [[:d:Q55760566|Q55760566]] | [[Kathy Garner]] | | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 2459 | [[:d:Q55760649|Q55760649]] | [[Tahira Safdar]] | [[Quetta]]<br/>[[Baluchistán, Paquistán|Baluchistán]]<br/>[[Paquistán]] | 1957-10-05 | [[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 2460 | [[:d:Q55767739|Q55767739]] | [[Gita Honwana-Welch]] | | 20th century | [[Mozambique]] | | |- | style='text-align:right'| 2461 | [[:d:Q55956368|Q55956368]] | [[Flavia Anglin Senoga]] | [[Uganda]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 2462 | [[:d:Q56036358|Q56036358]] | [[Mamie Dowd Walker]] | [[Durham, Carolina do Norte|Durham]] | 1880-05-11 | [[Estados Unidos de América]] | 1960-07-12 | |- | style='text-align:right'| 2463 | [[:d:Q56043403|Q56043403]] | [[Vijaya Tahilramani]] | [[Bombai]] | 1958-10-03 | | | |- | style='text-align:right'| 2464 | [[:d:Q56223674|Q56223674]] | [[Jean H. Norris]] | [[Brooklyn]] | 1877-01-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jean Hortense Norris (The American Magazine, 1921).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2465 | [[:d:Q56247935|Q56247935]] | [[Corinne Dettmeijer]] | [[A Haia]] | 1949 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 2466 | [[:d:Q56283784|Q56283784]] | [[Neeru Chadha]] | [[Delhi]] | 1955-03-27 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2467 | [[:d:Q56284201|Q56284201]] | [[Allison Jones Rushing]] | [[Hendersonville]] | 1982 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Allison J. Rushing.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2468 | [[:d:Q56284204|Q56284204]] | [[Bridget Shelton Bade]] | [[Phoenix]] | 1965-05-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Bade2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2469 | [[:d:Q56289673|Q56289673]] | [[Esta Nambayo]] | [[Distrito Busia]] | 1968 | [[Uganda]] | | |- | style='text-align:right'| 2470 | [[:d:Q56339412|Q56339412]] | [[Małgorzata Manowska]] | [[Varsovia]] | 1964-09-22 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2471 | [[:d:Q56485440|Q56485440]] | [[Sarah Hawkins Warren]] | | 1980s | | | |- | style='text-align:right'| 2472 | [[:d:Q56485672|Q56485672]] | [[Sophia Hall]] | | 1943 | | | |- | style='text-align:right'| 2473 | [[:d:Q56486587|Q56486587]] | [[Sugnya Bhatt]] | | 1941-03-25 | [[India]] | 2022-02-10 | |- | style='text-align:right'| 2474 | [[:d:Q56486592|Q56486592]] | [[Bela Trivedi]] | [[Patan]] | 1960-06-10 | [[India]] | | [[Ficheiro:Justice BM Trivedi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2475 | [[:d:Q56489636|Q56489636]] | [[Rhoda Valentine Lewis]] | [[Chicago]] | 1906-08-31 | [[Estados Unidos de América]] | 1991-09-12 | |- | style='text-align:right'| 2476 | [[:d:Q56513342|Q56513342]] | [[Joyce Kavuma]] | [[Uganda]] | 1974 | [[Uganda]] | | |- | style='text-align:right'| 2477 | [[:d:Q56522611|Q56522611]] | [[Cornelia Sabiiti]] | [[Uganda]] | 1970 | [[Uganda]] | | |- | style='text-align:right'| 2478 | [[:d:Q56543905|Q56543905]] | [[Olatokunbo Olopade]] | | 1953 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 2479 | [[:d:Q56641629|Q56641629]] | [[Harsha N. Devani]] | | 1958-03-27 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2480 | [[:d:Q56645967|Q56645967]] | [[Abhilasha Kumari]] | | 1956-02-23 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2481 | [[:d:Q56651267|Q56651267]] | [[Musarrat Hilali]] | | 1961-08-08 | [[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 2482 | [[:d:Q56651268|Q56651268]] | [[Ayesha Malik]] | [[Karachi]] | 1966-06-03 | [[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 2483 | [[:d:Q56762152|Q56762152]] | [[Barbara Pořízková]] | | 1968 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2484 | [[:d:Q56778414|Q56778414]] | [[Hjördís Björk Hákonardóttir]] | [[Reiquiavik]] | 1944-08-28 | | | |- | style='text-align:right'| 2485 | [[:d:Q56798221|Q56798221]] | [[Katherine Feinstein]] | [[San Francisco]] | 1957 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2486 | [[:d:Q56826703|Q56826703]] | [[Susan Christensen]] | [[Harlan]] | 1962-04-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2487 | [[:d:Q56879409|Q56879409]] | [[Lisa M. Ginoza]] | [[Honolulu]] | 1964-10-20 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2488 | [[:d:Q56948440|Q56948440]] | [[Alexa D.M. Fujise]] | [[Honolulu]] | 1954-07-17 | | | |- | style='text-align:right'| 2489 | [[:d:Q56949225|Q56949225]] | [[Katherine G. Leonard]] | [[Honolulu]] | 1959-08-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2490 | [[:d:Q57292677|Q57292677]] | [[Eldena Bear Don’t Walk]] | | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 2491 | [[:d:Q57415743|Q57415743]] | [[Katerina Sakellaropoulou]] | [[Tesalónica]] | 1956-05-30 | [[Grecia]] | | [[Ficheiro:Katerina Sakellaropoulou, October 2022 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2492 | [[:d:Q57581222|Q57581222]] | [[Tanja Poberžnik]] | [[Dravograd]] | 1956-10-17 | [[Eslovenia]] | 2018-10-21 | |- | style='text-align:right'| 2493 | [[:d:Q57624034|Q57624034]] | [[Hildegard Krüger]] | [[Wandsbek]] | 1909 | | 1998 | |- | style='text-align:right'| 2494 | [[:d:Q57829831|Q57829831]] | [[Sabine Reger]] | | 1961 | | 2024-01-05 | |- | style='text-align:right'| 2495 | [[:d:Q57915414|Q57915414]] | [[Cecilie Østensen Berglund]] | [[Bærum]] | 1971-10-02 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2496 | [[:d:Q58465923|Q58465923]] | [[Olga Chernykh]] | | 1974 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Судья Ольга Черных 9 ноября 2018 года (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2497 | [[:d:Q58495566|Q58495566]] | [[Lina Hidalgo]] | [[Colombia]] | 1991-02-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Harris County Judge Lina Hidalgo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2498 | [[:d:Q58541999|Q58541999]] | [[Helga Oltrogge]] | [[Bolków]] | 1941-06-03 | | 2020-03-02 | |- | style='text-align:right'| 2499 | [[:d:Q59158639|Q59158639]] | [[Lucia Serena Rossi]] | [[Boloña]] | 1958-02-06 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 2500 | [[:d:Q59284351|Q59284351]] | [[Selma Arruda]] | [[Camaquã]] | 1963-01-20 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Selma Arruda (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2501 | [[:d:Q59284725|Q59284725]] | [[Indira Alfonzo]] | [[La Guaira]] | 1968-04-29 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 2502 | [[:d:Q59356476|Q59356476]] | [[Megan Cavanagh]] | [[Lansing, Míchigan|Lansing]] | 1973 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2503 | [[:d:Q59465834|Q59465834]] | [[Paulette Lenert]] | [[Luxemburgo (cidade)|Luxemburgo]] | 1968-05-31 | [[Luxemburgo]] | | [[Ficheiro:Paulette Lenert 05-2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2504 | [[:d:Q59567235|Q59567235]] | [[Allegra Collins]] | | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 2505 | [[:d:Q59594676|Q59594676]] | [[Kelly Rees]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2506 | [[:d:Q59660241|Q59660241]] | [[Anita Earls]] | [[Seattle]] | 1960-02-20 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2507 | [[:d:Q59738810|Q59738810]] | [[Maria Teresa Cárcomo Lobo]] | [[Malanje]] | 1929-02-18 | [[Portugal]]<br/>[[Angola]]<br/>[[Brasil]] | 2018-12-08 | [[Ficheiro:Maria Teresa Cárcomo Lobo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2508 | [[:d:Q59779763|Q59779763]] | [[Hiroko Andō]] | [[Prefectura de Chiba]] | 1950 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 2509 | [[:d:Q59800807|Q59800807]] | [[Helen Winkelmann]] | | 1962 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Helen Winkelmann 151sm.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2510 | [[:d:Q60082255|Q60082255]] | [[Tomoko Akane]] | [[Nagoia]] | 1956-06-28 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Tomoko Akane 2018 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2511 | [[:d:Q60103484|Q60103484]] | [[Nele Matz-Lück]] | [[Hamburgo]] | 1973-12-13 | | | |- | style='text-align:right'| 2512 | [[:d:Q60150044|Q60150044]] | [[Katja Šugman Stubbs]] | [[Liubliana]] | 1966 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 2513 | [[:d:Q60168491|Q60168491]] | [[Reine Alapini-Gansou]] | [[Abidjan]] | 1956-08-11 | [[Benín]] | | [[Ficheiro:Reine Alapini-Gansou Reine Alapini-Gansou 2015 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2514 | [[:d:Q60194423|Q60194423]] | [[Anne Marie Coyle]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2515 | [[:d:Q60199954|Q60199954]] | [[Melody J. Stewart]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1965-10-02 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2516 | [[:d:Q60200032|Q60200032]] | [[Kari Jo Gray]] | [[Lusk]] | 1960-09-20 | | | |- | style='text-align:right'| 2517 | [[:d:Q60215308|Q60215308]] | [[Elissa F. Cadish]] | | 1964-08-08 | | | |- | style='text-align:right'| 2518 | [[:d:Q60215763|Q60215763]] | [[Abbi Silver]] | | 1964-12-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2519 | [[:d:Q60215863|Q60215863]] | [[Meera Khadka]] | [[Nepal]] | 1957-05-15 | [[Nepal]] | | |- | style='text-align:right'| 2520 | [[:d:Q60221338|Q60221338]] | [[Debra H. Lambert]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2521 | [[:d:Q60256939|Q60256939]] | [[Sarah Hicks Stewart]] | [[Fort Smith]] | 1963-04-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2522 | [[:d:Q60286953|Q60286953]] | [[Laurel Beeler]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2523 | [[:d:Q60287036|Q60287036]] | [[Jacqueline Scott Corley]] | [[Long Beach]] | 1966 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Jacqueline Corley.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2524 | [[:d:Q60330038|Q60330038]] | [[Beatrice Hancock Mullaney]] | | | | 1990 | |- | style='text-align:right'| 2525 | [[:d:Q60346072|Q60346072]] | [[Ramona Pisal]] | [[Opladen]] | 1957-08-06 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Kröten zählen statt Prinzen küssen?! Freie Wahl für alle Lebensmodelle oder Subvention der Ehe? Was ist der StreitWert? (9818660943).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2526 | [[:d:Q60444857|Q60444857]] | [[Carla Wong McMillian]] | [[Augusta, Xeorxia|Augusta]] | 1973-05-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2527 | [[:d:Q60444883|Q60444883]] | [[Sara L. Doyle]] | [[Dallas, Texas|Dallas]] | 1968-01-02 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2528 | [[:d:Q60445900|Q60445900]] | [[Mercè Caso i Señal]] | [[Barcelona]] | 1964 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2529 | [[:d:Q60560437|Q60560437]] | [[Amanda H. Mercier]] | [[Cleveland]] | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2530 | [[:d:Q60571494|Q60571494]] | [[Elizabeth Gobeil]] | [[Thomaston]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2531 | [[:d:Q60667968|Q60667968]] | [[Irena Kaminska]] | | 1948-12-07 | | | [[Ficheiro:Sędzia Irena Kamińska Themis 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2532 | [[:d:Q60721220|Q60721220]] | [[Ivana Jelić]] | [[Podgorica]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 2533 | [[:d:Q60780930|Q60780930]] | [[Kathaleen McCormick]] | [[Dover, Delaware|Dover]] | 1979-09-09 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Delaware Chancery Court Chancellor Kathaleen McCormick.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2534 | [[:d:Q60812711|Q60812711]] | [[Frankie J. Moore]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2535 | [[:d:Q60833240|Q60833240]] | [[Małgorzata Wąsek-Wiaderek]] | [[Janów Lubelski]] | 1971-05-01 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Małgorzata Wąsek-Wiaderek.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2536 | [[:d:Q60835668|Q60835668]] | [[Aneta Łazarska]] | [[Wołomin]] | 1977-06-22 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2537 | [[:d:Q60836303|Q60836303]] | [[France Charbonneau]] | [[Montreal]] | 1951 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2538 | [[:d:Q60929958|Q60929958]] | [[Awa Bah]] | [[Banjul]] | 20th century | [[Gambia]] | | |- | style='text-align:right'| 2539 | [[:d:Q60999934|Q60999934]] | [[Lucília Gago]] | [[Lisboa]] | 1956-08-26 | [[Portugal]] | | [[Ficheiro:Lucília Gago (Agência Lusa).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2540 | [[:d:Q61000332|Q61000332]] | [[Mary de Aguiar Silva]] | [[Salvador, Baía|Salvador]] | | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Mary de Aguiar Silva.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2541 | [[:d:Q61008867|Q61008867]] | [[Anna Bitature Mugenyi]] | [[Uganda]] | | [[Uganda]] | | |- | style='text-align:right'| 2542 | [[:d:Q61064118|Q61064118]] | [[Francie C. Riedmann]] | | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 2543 | [[:d:Q61079716|Q61079716]] | [[Hadije Maloku-Begolli]] | [[Prizren]] | 1935-02-20 | | 2017-02-10 | |- | style='text-align:right'| 2544 | [[:d:Q61080691|Q61080691]] | [[Kabita Khanam]] | | 1957-06-30 | [[Bangladesh]] | | |- | style='text-align:right'| 2545 | [[:d:Q61110124|Q61110124]] | [[Anu Uritam]] | | 1975 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2546 | [[:d:Q61110560|Q61110560]] | [[Sirje Õunpuu]] | | 1951 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2547 | [[:d:Q61111500|Q61111500]] | [[Reet Allikvere]] | [[Kilingi-Nõmme]] | 1951 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2548 | [[:d:Q61111503|Q61111503]] | [[Kaire Pikamäe]] | | 1976 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2549 | [[:d:Q61111509|Q61111509]] | [[Ulvi Loonurm]] | [[Rapla]] | 1956 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2550 | [[:d:Q61111675|Q61111675]] | [[Monika Laatsit]] | | 1974-09-06 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2551 | [[:d:Q61111676|Q61111676]] | [[Maret Altnurme]] | | 1975 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2552 | [[:d:Q61122411|Q61122411]] | [[Firuza Abbasova]] | [[República Socialista Soviética de Armenia]] | 1958 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Azerbaidján]] | | [[Ficheiro:Firuza Abbasova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2553 | [[:d:Q61129993|Q61129993]] | [[Nguyễn Thị Lụa]] | | 1966 | [[Vietnam]] | | |- | style='text-align:right'| 2554 | [[:d:Q61131862|Q61131862]] | [[Mzia Todua]] | | 1956-01-24 | [[Xeorxia]] | | |- | style='text-align:right'| 2555 | [[:d:Q61352427|Q61352427]] | [[Eva Gotsiridze]] | [[Tbilisi]] | 1963-07-07 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Xeorxia]] | | |- | style='text-align:right'| 2556 | [[:d:Q61404761|Q61404761]] | [[Meelika Aava]] | [[Condado de Harju]] | 1954 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2557 | [[:d:Q61465708|Q61465708]] | [[Martha Niquille]] | | 1954-08-27 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 2558 | [[:d:Q61473449|Q61473449]] | [[Laura Clérico]] | [[Quilmes]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 2559 | [[:d:Q61483038|Q61483038]] | [[Laurel M. Lee]] | [[Wright-Patterson Air Force Base]] | 1974-03-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Laurel M. Lee.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2560 | [[:d:Q61646493|Q61646493]] | [[Marie-Anne Gowora]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2561 | [[:d:Q61651227|Q61651227]] | [[Kemeri Murray]] | | 1932 | | 2013 | |- | style='text-align:right'| 2562 | [[:d:Q61659526|Q61659526]] | [[Suman Kumari]] | | | [[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 2563 | [[:d:Q61729643|Q61729643]] | [[C. Shannon Bacon]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2564 | [[:d:Q61740489|Q61740489]] | [[Kine Elisabeth Steinsvik]] | [[Sandnessjøen]] | 1976-05-13 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 2565 | [[:d:Q61772055|Q61772055]] | [[Lee Eunae]] | | 1966 | [[Corea do Sur]] | | [[Ficheiro:이은애재판관(양복).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2566 | [[:d:Q61810046|Q61810046]] | [[Mary Joseph]] | [[Elamkulam, Kochi]] | 1962-06-02 | | | [[Ficheiro:Justice Mary Joseph.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2567 | [[:d:Q61862608|Q61862608]] | [[Pilar de la Oliva Marrades]] | [[Alzira]] | 1956-04-02 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2568 | [[:d:Q61893877|Q61893877]] | [[Frances Tydingco-Gatewood]] | [[Honolulu]] | 1958-01-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Frances Tydingco-Gatewood 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2569 | [[:d:Q61941079|Q61941079]] | [[Soraya Ryan]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2570 | [[:d:Q62000424|Q62000424]] | [[Stephanie D. Davis]] | [[Kansas City, Missouri|Kansas City]] | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Stephanie Davis (Judge).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2571 | [[:d:Q62006199|Q62006199]] | [[Celia Maya García]] | | 1949 | [[México]] | | [[Ficheiro:Celia Maya García.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2572 | [[:d:Q62006939|Q62006939]] | [[Marie Ziskova]] | | 1951 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2573 | [[:d:Q62029866|Q62029866]] | [[Edda Huther]] | [[Brno]] | 1940 | | | |- | style='text-align:right'| 2574 | [[:d:Q62071528|Q62071528]] | [[Ada E. Brown]] | [[Oklahoma City]] | 1974-11-08 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Choctaw Nation of Oklahoma]] | | [[Ficheiro:Judge Ada Brown.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2575 | [[:d:Q62071691|Q62071691]] | [[Stéphanie Mourou-Vikström]] | [[Marsella]] | 1970-11-01 | | | |- | style='text-align:right'| 2576 | [[:d:Q62282614|Q62282614]] | [[Mónica Franco Izquierdo]] | | | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2577 | [[:d:Q62285859|Q62285859]] | [[Sintje Leßner]] | [[Stuttgart]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 2578 | [[:d:Q62509773|Q62509773]] | [[Rosmari Carandang]] | [[Ilog]] | 1952-01-09 | | | [[Ficheiro:J-carandang.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2579 | [[:d:Q62511904|Q62511904]] | [[Amy Lazaro-Javier]] | [[Manila]] | 1956-11-16 | | | [[Ficheiro:Lazaro-javier.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2580 | [[:d:Q62732733|Q62732733]] | [[Ingrid L. Moll]] | | 1973-04-17 | | | |- | style='text-align:right'| 2581 | [[:d:Q62860621|Q62860621]] | [[Irene F. Scott]] | | 1912-10-06 | [[Estados Unidos de América]] | 1997-04-10 | |- | style='text-align:right'| 2582 | [[:d:Q63075309|Q63075309]] | [[Monika Jachmann-Michel]] | [[Frisinga]] | 1963-12-21 | | | |- | style='text-align:right'| 2583 | [[:d:Q63183713|Q63183713]] | [[Fanny León Cordero]] | [[Gualaceo Canton]] | 1920-10-15 | [[Ecuador]] | | |- | style='text-align:right'| 2584 | [[:d:Q63240122|Q63240122]] | [[Agnieszka Klonowiecka Milart]] | | 1959-03-15 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2585 | [[:d:Q63345561|Q63345561]] | [[Carol Padilla]] | | 1972-02-19 | | | |- | style='text-align:right'| 2586 | [[:d:Q63456664|Q63456664]] | [[Jennifer P. Wilson]] | [[Washington, D.C.]] | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jennifer P. Wilson (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2587 | [[:d:Q63456667|Q63456667]] | [[Kea W. Riggs]] | [[Midwest City]] | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kea Riggs (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2588 | [[:d:Q63683672|Q63683672]] | [[Marisela Valentina Godoy Estaba]] | [[Caracas]] | 20th century | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 2589 | [[:d:Q63702551|Q63702551]] | [[Maureen Rajnauth-Lee]] | | | [[Trinidad e Tobago]] | | |- | style='text-align:right'| 2590 | [[:d:Q63854295|Q63854295]] | [[Anna M. Kross]] | [[Niasviž]] | 1891-07-17 | [[Estados Unidos de América]] | 1979-08-27 | |- | style='text-align:right'| 2591 | [[:d:Q63859629|Q63859629]] | [[Alice Athenia Lytle]] | [[Newark, Nova Jersey|Newark]] | 1939-03-02 | [[Estados Unidos de América]] | 2018 | |- | style='text-align:right'| 2592 | [[:d:Q63924915|Q63924915]] | [[Song Man Lei]] | | 1966 | [[Macau]] | | |- | style='text-align:right'| 2593 | [[:d:Q63964711|Q63964711]] | [[Jung Seung-yeon]] | | 1976-09-06 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 2594 | [[:d:Q63966899|Q63966899]] | [[Grace Mumbi Ngugi]] | [[Kiambu]] | | [[Kenya]] | | |- | style='text-align:right'| 2595 | [[:d:Q63977699|Q63977699]] | [[Isobel Kennedy]] | [[Limerick]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2596 | [[:d:Q64005776|Q64005776]] | [[Elena Gosheva]] | [[Orizari]] | 1948-03-02 | [[Macedonia do Norte]] | | |- | style='text-align:right'| 2597 | [[:d:Q64005921|Q64005921]] | [[Vangelina Markudova]] | [[Gevgelija]] | 1956 | [[Macedonia do Norte]] | | |- | style='text-align:right'| 2598 | [[:d:Q64007076|Q64007076]] | [[Vera Markova]] | [[Bitola]] | 1947-11-21 | [[Macedonia do Norte]] | | |- | style='text-align:right'| 2599 | [[:d:Q64009030|Q64009030]] | [[Marie Baker]] | [[Dublín]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 2600 | [[:d:Q64009413|Q64009413]] | [[Aurelia Pucinski]] | [[Chicago]] | 1947-04-29 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:AureliaPucinski1967.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2601 | [[:d:Q64009717|Q64009717]] | [[Tara Burns]] | [[Sligo|Sligo - Sligeach]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2602 | [[:d:Q64010168|Q64010168]] | [[Caroline Costello]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2603 | [[:d:Q64077145|Q64077145]] | [[Olga Styopkina]] | [[Ekaterimburgo]] | 1980 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Судья Ольга Валерьевна Степкина 23 мая 2019 года.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2604 | [[:d:Q64151669|Q64151669]] | [[Lee Mison]] | | 1970-01-18 | [[Corea do Sur]] | | [[Ficheiro:Lee Mison's Portrait in her retirement ceremony.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2605 | [[:d:Q64304472|Q64304472]] | [[Ingrid Nargang]] | [[Chernivtsi]] | 1929-04-17 | [[Austria]] | 2019-05-10 | [[Ficheiro:Ingrid Nargang.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2606 | [[:d:Q64358866|Q64358866]] | [[Abigail Lofaro]] | | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 2607 | [[:d:Q64373806|Q64373806]] | [[Susan Beschta]] | [[Appleton]] | 1952-04-21 | [[Estados Unidos de América]] | 2019-05-02 | |- | style='text-align:right'| 2608 | [[:d:Q64374181|Q64374181]] | [[Krestina Uporova]] | | 1985 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Судья Крестина Упорова 1 ноября 2018 года (2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2609 | [[:d:Q64374236|Q64374236]] | [[Larisa Shangina]] | | 1979 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Судья Лариса Шаньгина на деле Реченко 24 сентября 2018 года.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2610 | [[:d:Q64390980|Q64390980]] | [[Patricia Devaney]] | [[Miller]] | 1968-10-30 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2611 | [[:d:Q64414845|Q64414845]] | [[Sharon McAuslan]] | | 1945 | [[Nova Zelandia]] | 2019-05-24 | [[Ficheiro:Sharon McAuslan QSO (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2612 | [[:d:Q64548642|Q64548642]] | [[Chrysula Giatagana]] | [[Nea Erythraia]] | 1944-05-09 | [[Grecia]] | 2018-12-30 | |- | style='text-align:right'| 2613 | [[:d:Q64563101|Q64563101]] | [[Olga Victorovna Sazonova]] | | 1975 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Судья Свердловского областного суда Ольга Сазонова 7 ноября 2018 года.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2614 | [[:d:Q64563510|Q64563510]] | [[Julia Anatolyevna Philippova]] | | 1976 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 2615 | [[:d:Q64592079|Q64592079]] | [[Tatyana Chaschina]] | | | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Судья Татьяна Сергеевна Чащина Ленинский районный суд Екатеринбурга 15 мая 2019 года (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2616 | [[:d:Q64592973|Q64592973]] | [[Olga Dorokhina]] | | 1981 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Судья Ольга Аркадьевна Дорохина Железнодорожный районный суд города Екатеринбурга 30 мая 2019 года.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2617 | [[:d:Q64735789|Q64735789]] | [[Anna Felice]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2618 | [[:d:Q64740303|Q64740303]] | [[Consuelo Scerri Herrera]] | | 1965-10-10 | | | |- | style='text-align:right'| 2619 | [[:d:Q64748088|Q64748088]] | [[Edwina Grima]] | | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 2620 | [[:d:Q64748114|Q64748114]] | [[Jacqueline Padovani Grima]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2621 | [[:d:Q64748124|Q64748124]] | [[Joanne Vella Cuschieri]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2622 | [[:d:Q64748150|Q64748150]] | [[Lorraine Schembri Orland]] | [[Pietà]] | 1959-06-21 | | | |- | style='text-align:right'| 2623 | [[:d:Q64748183|Q64748183]] | [[Miriam Hayman]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2624 | [[:d:Q64748407|Q64748407]] | [[Eleni M. Roumel]] | [[Washington, D.C.]] | 1974 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Eleni M. Roumel (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2625 | [[:d:Q64761046|Q64761046]] | [[Natalia Krasnova]] | | | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Судья Свердловского областного суда Наталья Краснова 11 января 2019 года (crop).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2626 | [[:d:Q64761144|Q64761144]] | [[Irina Mayorova]] | | | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Судья Ирина Майорова 23 октября 2018 года.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2627 | [[:d:Q64814893|Q64814893]] | [[Lada Nikitina]] | | 1985 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Просмотр видеозаписи по делу Крыгина Верх-Исетский районный суд города Екатеринбурга 18 июня 2019 года (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2628 | [[:d:Q64850063|Q64850063]] | [[Ingrid Bergner]] | [[Múnic]] | 1970 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2629 | [[:d:Q64875545|Q64875545]] | [[Mary Ellen Ring]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2630 | [[:d:Q64929479|Q64929479]] | [[Bronagh O'Hanlon]] | | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 2631 | [[:d:Q64969554|Q64969554]] | [[Deirdre Murphy]] | | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 2632 | [[:d:Q65175079|Q65175079]] | [[Phạm Thị Bích Thủy]] | | 1979 | [[Vietnam]] | | |- | style='text-align:right'| 2633 | [[:d:Q65201573|Q65201573]] | [[Olena Tanasevych]] | [[Khárkiv]] | 1982-04-29 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Танасевич Олена, 2019 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2634 | [[:d:Q65262947|Q65262947]] | [[Gaida Kivinurm]] | | 1956 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2635 | [[:d:Q65263037|Q65263037]] | [[Ivi Kesküla]] | [[Kuressaare]] | 1963 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2636 | [[:d:Q65264455|Q65264455]] | [[Julia Katškovskaja]] | [[San Petersburgo]] | 1957 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2637 | [[:d:Q65458919|Q65458919]] | [[Yuliya Lobanova]] | | 1972 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Судья Ленинского районного суда города Екатеринбурга Юлия Лобанова 8 июля 2019 года (crop).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2638 | [[:d:Q65474098|Q65474098]] | [[Jane Ansah]] | | 1955-10-11 | [[Malawi]] | | [[Ficheiro:Jane Ansah at VOA (sq cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2639 | [[:d:Q65565727|Q65565727]] | [[Yana Prokopenko]] | | 1985 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Судья Яна Валерьевна Прокопенко 14 марта 2019 года.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2640 | [[:d:Q65565771|Q65565771]] | [[Olga Maslova]] | | 1979 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Судья Чкаловского районного суда Екатеринбурга Ольга Маслова на деле Халиуллиной 8 мая 2019 года.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2641 | [[:d:Q65770613|Q65770613]] | [[Juliana Latifi]] | | | [[Albania]] | | [[Ficheiro:Juliana Latifi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2642 | [[:d:Q65964156|Q65964156]] | [[Eusebia Munuo]] | | 1946-09-01 | [[Tanzania]] | | |- | style='text-align:right'| 2643 | [[:d:Q65981413|Q65981413]] | [[Ingrid Petrik]] | | 1935-11-24 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 2644 | [[:d:Q66056618|Q66056618]] | [[Dolores Fernández Galiño]] | [[O Carballiño]] | 1963 | [[España]] | | [[Ficheiro:Dolores Fernández Galiño-Praza Pública-2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2645 | [[:d:Q66058060|Q66058060]] | [[Anja Schlewing]] | [[Lorch]] | 1957-09-28 | | | |- | style='text-align:right'| 2646 | [[:d:Q66310314|Q66310314]] | [[Claudia Schilling]] | [[Wolfsburg]] | 1968-06-13 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Schilling, Claudia-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2647 | [[:d:Q66443877|Q66443877]] | [[Jodi W. Dishman]] | [[Memphis, Tennessee|Memphis]] | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jodi Dishman (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2648 | [[:d:Q66498822|Q66498822]] | [[Viran Molisa Trief]] | | 1977 | [[Vanuatu]] | | [[Ficheiro:Viran Molisa-Trief (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2649 | [[:d:Q66499369|Q66499369]] | [[Cristina Garros Martínez]] | | | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 2650 | [[:d:Q66572505|Q66572505]] | [[Mary L. Mikva]] | [[Evanston, Illinois|Evanston]] | 1953 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2651 | [[:d:Q66598618|Q66598618]] | [[Sangita Dhingra Sehgal]] | [[Chandigarh]] | 1958-06-20 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2652 | [[:d:Q66627881|Q66627881]] | [[Raja Nicola]] | [[Omdurman]] | 1950s | [[Sudán]] | | |- | style='text-align:right'| 2653 | [[:d:Q66692706|Q66692706]] | [[Sadie Brower Neakok]] | | 1916 | | 2004 | |- | style='text-align:right'| 2654 | [[:d:Q66730603|Q66730603]] | [[Nemat Abdullah Khair]] | [[al-Kamleen]] | 1957 | [[Sudán]] | | |- | style='text-align:right'| 2655 | [[:d:Q66758921|Q66758921]] | [[Claudia Wemheuer]] | [[Hannover]] | 1961 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2656 | [[:d:Q66810113|Q66810113]] | [[Ida Leggett]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2657 | [[:d:Q66813896|Q66813896]] | [[Danielle J. Forrest]] | [[Roseburg]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Forrest Danielle Official PUB 0044.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2658 | [[:d:Q66816449|Q66816449]] | [[Barbara Bailey Jongbloed]] | [[Washington, D.C.]] | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2659 | [[:d:Q66816571|Q66816571]] | [[Sandy N. Leal]] | [[Longview]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 2660 | [[:d:Q66828524|Q66828524]] | [[Czesława Żuławska]] | [[Pruchnik]] | 1930-05-19 | [[Polonia]] | 2024-08-20 | |- | style='text-align:right'| 2661 | [[:d:Q66828950|Q66828950]] | [[Silvia Carreño-Coll]] | [[Santo Domingo de Guzmán|Santo Domingo]] | 1963 | | | [[Ficheiro:Hon-Silvia-Carreno-Coll.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2662 | [[:d:Q66973820|Q66973820]] | [[Jane Bland]] | | 1965-06-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2663 | [[:d:Q67059838|Q67059838]] | [[Rachel A. Graham]] | [[Stevens Point]] | 1976-06-07 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2664 | [[:d:Q67141462|Q67141462]] | [[Cindy Hendrickson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2665 | [[:d:Q67145794|Q67145794]] | [[Maren Rennpferdt]] | [[Gotinga]] | 1964 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2666 | [[:d:Q67168428|Q67168428]] | [[Betty Dickey]] | [[Black Rock]] | 1940 | | | |- | style='text-align:right'| 2667 | [[:d:Q67168436|Q67168436]] | [[Barbara Culver]] | | 1926 | | 2016 | |- | style='text-align:right'| 2668 | [[:d:Q67173512|Q67173512]] | [[Deborah Hankinson]] | | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 2669 | [[:d:Q67173758|Q67173758]] | [[Jane Cutler Greenspan]] | | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 2670 | [[:d:Q67181422|Q67181422]] | [[Pamela B. Minzner]] | [[Albuquerque]] | 1943 | | 2007 | |- | style='text-align:right'| 2671 | [[:d:Q67181430|Q67181430]] | [[Lenore L. Prather]] | | 1931-09-17 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-04-11 | |- | style='text-align:right'| 2672 | [[:d:Q67200486|Q67200486]] | [[Arlene Clay]] | [[Gardiner]] | 1912-08-02 | [[Estados Unidos de América]] | 2016 | |- | style='text-align:right'| 2673 | [[:d:Q67202348|Q67202348]] | [[Jean Brown]] | | 1950s | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2674 | [[:d:Q67461200|Q67461200]] | [[Meenakshi Madan Rai]] | [[Gangtok]] | 1964-07-12 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2675 | [[:d:Q67626031|Q67626031]] | [[Anna Dalkowska]] | [[Mława]] | 1970-05-18 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Anna Dalkowska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2676 | [[:d:Q68337391|Q68337391]] | [[Inge Friedrich]] | [[Gütersloh]] | 1941-03-28 | [[Alemaña]] | 2022-06-26 | |- | style='text-align:right'| 2677 | [[:d:Q68566605|Q68566605]] | [[Ann-Marie Wolff]] | [[Bremen]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 2678 | [[:d:Q69367697|Q69367697]] | [[Ekaterina Korneluk]] | [[Sukhoy Log]] | 1977-07-22 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Vladimir Putin meets with Marianna Voloshina and Ekaterina Korneluk 2016-05-25 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2679 | [[:d:Q69389373|Q69389373]] | [[Nina Półtorak]] | | 1971 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Nina Półtorak (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2680 | [[:d:Q69597853|Q69597853]] | [[Annie John]] | | 1957-11-16 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2681 | [[:d:Q71332779|Q71332779]] | [[Jennifer P. Togliatti]] | [[Waterbury]] | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2682 | [[:d:Q72020088|Q72020088]] | [[Karin van der Laag]] | [[Suráfrica]] | 1971-08-02 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 2683 | [[:d:Q72313022|Q72313022]] | [[Daniella Camacho]] | [[Santiago de Chile]] | 1969-11-10 | [[Ecuador]]<br/>[[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 2684 | [[:d:Q72435920|Q72435920]] | [[Annette Schücking-Homeyer]] | [[Dortmund]] | 1920-03-01 | [[Alemaña]] | 2017-12-29 | |- | style='text-align:right'| 2685 | [[:d:Q72759156|Q72759156]] | [[Sophia Y. Vuelo]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2686 | [[:d:Q73550839|Q73550839]] | [[Carolina Lizárraga]] | [[Lima]] | 1970-03-25 | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 2687 | [[:d:Q73855673|Q73855673]] | [[Ludgera Selting]] | [[Velen]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 2688 | [[:d:Q73926958|Q73926958]] | [[Jeanette Attiger-Suter]] | [[Basilea]] | 1938 | [[Suíza]] | 1987-05-17 | |- | style='text-align:right'| 2689 | [[:d:Q74054335|Q74054335]] | [[Kelly Higashi]] | [[Os Ánxeles]] | 1962-02-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kelly Higashi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2690 | [[:d:Q74347153|Q74347153]] | [[Laura Baird]] | [[Míchigan]] | 1952-10-01 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2691 | [[:d:Q74604225|Q74604225]] | [[Tamika Montgomery-Reeves]] | [[Jackson, Mississippi|Jackson]] | 1981-04-29 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tamika Montgomery-Reeves.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2692 | [[:d:Q75330135|Q75330135]] | [[Renata Gräfin von Puckler von Schwichow]] | | 1971-12-01 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2693 | [[:d:Q75453976|Q75453976]] | [[Mary Stacey]] | | 1961-05-15 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2694 | [[:d:Q75570252|Q75570252]] | [[Alison Foster]] | | 1957-01-22 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2695 | [[:d:Q75634034|Q75634034]] | [[Alison Levitt]] | | 1963-05-27 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Official portrait of Baroness Levitt crop 2, 2025.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2696 | [[:d:Q76005549|Q76005549]] | [[Christiane Padé]] | [[Karlsruhe]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 2697 | [[:d:Q76346271|Q76346271]] | [[Karen Steyn]] | [[Cidade do Cabo]] | 1970-10-20 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2698 | [[:d:Q76429391|Q76429391]] | [[Rainey R. Brandt]] | [[LaGrange]] | 1966-03-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Rainey Brandt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2699 | [[:d:Q76434378|Q76434378]] | [[Deborah J. Israel]] | [[Atlantic City, Nova Jersey|Atlantic City]] | 1964-11-10 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Deborah Israel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2700 | [[:d:Q76464977|Q76464977]] | [[Andrea L. Hertzfeld]] | [[Waterville]] | 1979-07-27 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Andrea Hertzfeld.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2701 | [[:d:Q76472353|Q76472353]] | [[Julie H. Becker]] | [[Detroit]] | 1974-11-10 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Julie Becker.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2702 | [[:d:Q76477287|Q76477287]] | [[Elizabeth Carroll Wingo]] | [[Washington, D.C.]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Elizabeth Wingo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2703 | [[:d:Q76551545|Q76551545]] | [[Darlene M. Soltys]] | [[Bellingham]] | 1965-08-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Darlene M. Soltys.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2704 | [[:d:Q76559416|Q76559416]] | [[Mariana Yepez Andrade]] | [[Atuntaqui]] | 20th century | [[Ecuador]] | | [[Ficheiro:Comisión de Régimen Económico y Tributario, recibe a la ex ministra Fiscal General de la Nación, Mariana Yépez, acompañada del ex presidente de la Corte Suprema de Justicia, Jaime Velasco y de (4311948033) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2705 | [[:d:Q76825098|Q76825098]] | [[Elena Liberatori]] | | | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Jueza Elena Liberatori.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2706 | [[:d:Q76898486|Q76898486]] | [[Vida Akoto-Bamfo]] | [[Ghana]] | 1949-02-07 | [[Ghana]] | | |- | style='text-align:right'| 2707 | [[:d:Q77283777|Q77283777]] | [[Suzi Carlson]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2708 | [[:d:Q77363669|Q77363669]] | [[Raquel Montoya-Lewis]] | [[España]] | 1968 | | | [[Ficheiro:RML wikipedia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2709 | [[:d:Q77461431|Q77461431]] | [[Saadet Yüksel]] | [[Istambul]] | 1983-12-07 | | | |- | style='text-align:right'| 2710 | [[:d:Q77501891|Q77501891]] | [[Rohana Yusuf]] | [[Bachok]] | 1956-05-09 | | | |- | style='text-align:right'| 2711 | [[:d:Q77582605|Q77582605]] | [[Úna Ní Raifeartaigh]] | | 1966-08-18 | | | |- | style='text-align:right'| 2712 | [[:d:Q77971198|Q77971198]] | [[Kimberley S. Knowles]] | [[Bronx]] | 1970-10-07 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kimberley Knowles.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2713 | [[:d:Q78075662|Q78075662]] | [[Yvonne M. Williams]] | [[Detroit]] | 1972-06-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Yvonne M. Williams.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2714 | [[:d:Q78163743|Q78163743]] | [[Jennifer A. Di Toro]] | [[Princeton, Nova Jersey|Princeton]] | 1967-05-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jennifer A. Di Toro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2715 | [[:d:Q78352698|Q78352698]] | [[Danya Dayson]] | [[Nova York]] | 1972-10-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Danya Dayson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2716 | [[:d:Q78560949|Q78560949]] | [[Maribeth Raffinan]] | [[Cincinnati]] | 1970-09-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Maribeth Raffinan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2717 | [[:d:Q78922180|Q78922180]] | [[Carol Dalton]] | [[Nova York]] | 1950-09-02 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2718 | [[:d:Q79052020|Q79052020]] | [[Juliet J. McKenna]] | [[Valparaiso]] | 1970-10-19 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2719 | [[:d:Q79054796|Q79054796]] | [[Evelyn Wilson]] | [[Smith Center]] | 1959-12-06 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2720 | [[:d:Q79055381|Q79055381]] | [[Judith Anne Smith]] | [[Columbus]] | 1963-10-02 | | | |- | style='text-align:right'| 2721 | [[:d:Q79127586|Q79127586]] | [[Jennifer M. Anderson]] | [[Dublín]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 2722 | [[:d:Q79483977|Q79483977]] | [[Lubna Saleem Pervez]] | | | [[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 2723 | [[:d:Q79652712|Q79652712]] | [[Khadija Abeba]] | | | [[Djibuti]] | | |- | style='text-align:right'| 2724 | [[:d:Q79787162|Q79787162]] | [[Heidi Pasichow]] | [[Queens]] | 1955-05-24 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2725 | [[:d:Q79800207|Q79800207]] | [[Laura Cordero]] | [[Chicago]] | 1965-01-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2726 | [[:d:Q79886820|Q79886820]] | [[Lynn Leibovitz]] | [[Nova York]] | 1959-05-08 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2727 | [[:d:Q80141887|Q80141887]] | [[Jayne Aylward]] | | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2728 | [[:d:Q80205592|Q80205592]] | [[Daniela Brückner]] | [[Wesel]] | 1963 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2729 | [[:d:Q80358328|Q80358328]] | [[Katharina Lehmayer]] | [[Linz]] | 1963 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 2730 | [[:d:Q80468658|Q80468658]] | [[Fern Flanagan Saddler]] | [[Baltimore]] | 1955-05-17 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2731 | [[:d:Q80693485|Q80693485]] | [[V. Shircy]] | | 1960-05-31 | | | |- | style='text-align:right'| 2732 | [[:d:Q80698598|Q80698598]] | [[Anu Sivaraman]] | [[Ernakulam]] | 1966-05-25 | | | |- | style='text-align:right'| 2733 | [[:d:Q81021686|Q81021686]] | [[Sanju Panda]] | [[Paralakhemundi]] | 1959-07-10 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2734 | [[:d:Q81215133|Q81215133]] | [[Zinora Mitchell-Rankin]] | [[Washington, D.C.]] | 1956-04-16 | | | |- | style='text-align:right'| 2735 | [[:d:Q81638824|Q81638824]] | [[Mariama Owusu]] | [[Beposo]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 2736 | [[:d:Q81650525|Q81650525]] | [[Gertrude Torkornoo]] | [[Cape Coast]] | 1962-09-11 | [[Ghana]] | | |- | style='text-align:right'| 2737 | [[:d:Q81656309|Q81656309]] | [[Avril Lovelace-Johnson]] | [[Mankessim]] | | [[Ghana]] | | |- | style='text-align:right'| 2738 | [[:d:Q81943182|Q81943182]] | [[Judith Bartnoff]] | [[Boston]] | 1949-04-14 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2739 | [[:d:Q82258524|Q82258524]] | [[Milagros Calvo]] | [[Valladolid]] | 1947-08-15 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2740 | [[:d:Q82841770|Q82841770]] | [[Anna Poole]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2741 | [[:d:Q83134034|Q83134034]] | [[Ronna Lee Beck]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1947-11-17 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2742 | [[:d:Q83197112|Q83197112]] | [[Agnes Dordzie]] | [[Ghana]] | 1952-10-02 | [[Ghana]] | | |- | style='text-align:right'| 2743 | [[:d:Q83554673|Q83554673]] | [[Patricia A. Broderick]] | [[Nova York]] | 1949-11-30 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2744 | [[:d:Q83555853|Q83555853]] | [[Anita Josey-Herring]] | [[Portsmouth (Q342803)|Portsmouth]] | 1960-09-19 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2745 | [[:d:Q84071043|Q84071043]] | [[Juanita Marsh]] | [[Elberton]] | 1926-12-04 | [[Estados Unidos de América]] | 2013-02-09 | |- | style='text-align:right'| 2746 | [[:d:Q84077192|Q84077192]] | [[Birgit Voßkühler]] | | 1963-04-23 | | | |- | style='text-align:right'| 2747 | [[:d:Q84090926|Q84090926]] | [[Emma Fall Schofield]] | | 1885 | | 1980 | |- | style='text-align:right'| 2748 | [[:d:Q84090991|Q84090991]] | [[Faimaala Filipo]] | | 1932 | | 2014 | |- | style='text-align:right'| 2749 | [[:d:Q84098931|Q84098931]] | [[Dobrochna Bach-Golecka]] | [[Gdańsk]] | 1972-07-26 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Dobrochna Bach-Golecka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2750 | [[:d:Q84124473|Q84124473]] | [[Dana Oxley]] | | 1967-12-21 | | | |- | style='text-align:right'| 2751 | [[:d:Q84262119|Q84262119]] | [[Rosanna Sieveking]] | [[Hamburgo]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 2752 | [[:d:Q84323861|Q84323861]] | [[Marta Skarova]] | | 1948 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 2753 | [[:d:Q84405314|Q84405314]] | [[Joanna Misztal-Konecka]] | [[Lublin]] | 1976-07-31 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2754 | [[:d:Q84435217|Q84435217]] | [[Sadie Lipner Shulman]] | | 1891 | | 1998-12-23 | |- | style='text-align:right'| 2755 | [[:d:Q84511619|Q84511619]] | [[Brynja McDivitt Booth]] | [[Olean]] | 1972-06-10 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Investiture of Judge Brynja Booth (48265181831).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2756 | [[:d:Q84609731|Q84609731]] | [[Elisabeth Steiner]] | [[Lindau (Bodensee)]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 2757 | [[:d:Q84742343|Q84742343]] | [[Maxine Aldridge White]] | [[Mississippi]] | 1951 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2758 | [[:d:Q85322827|Q85322827]] | [[Simone Wiegand]] | | 1969-02-23 | | | |- | style='text-align:right'| 2759 | [[:d:Q85669710|Q85669710]] | [[Daiga Rezevska]] | | 1974-02-18 | [[Letonia]] | | [[Ficheiro:Daiga Rezevska in 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2760 | [[:d:Q85965552|Q85965552]] | [[Ana Isabel Pérez Asenjo]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2761 | [[:d:Q85979291|Q85979291]] | [[Park Jin-hong]] | [[Myongchon County]]<br/>[[Yeongcheon]] | 1914 | [[Korea under Japanese rule]]<br/>[[Corea do Norte]] | No/unknown value | [[Ficheiro:Jin-Hong Park.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2762 | [[:d:Q85985470|Q85985470]] | [[Maarika Kuusk]] | [[Kohtla-Järve]] | 1964-02-10 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2763 | [[:d:Q85987551|Q85987551]] | [[Tiina Pappel]] | | 1970-08-31 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2764 | [[:d:Q85992242|Q85992242]] | [[Carole Lewis]] | [[Xohanesburgo]] | 1953-10-26 | | | |- | style='text-align:right'| 2765 | [[:d:Q86084725|Q86084725]] | [[Margarita Caca-Nikolovska]] | [[Skopje]] | 1950 | | | [[Ficheiro:Sudija Caca.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2766 | [[:d:Q86095255|Q86095255]] | [[Silke Wittkopp]] | [[Hameln]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 2767 | [[:d:Q86510037|Q86510037]] | [[Hima Kohli]] | [[Nova Deli]] | 1959 | [[India]] | | [[Ficheiro:Justice Hima Kohli.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2768 | [[:d:Q86809693|Q86809693]] | [[Gail Archer]] | | | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 2769 | [[:d:Q87193544|Q87193544]] | [[Josefina Triguero Agudo]] | [[Madrid]] | 1946 | [[España]] | 2022-12-21 | |- | style='text-align:right'| 2770 | [[:d:Q87262209|Q87262209]] | [[Lucie Deltour]] | [[Liexa]] | 1912-04-22 | [[Bélxica]] | 1991-04-23 | |- | style='text-align:right'| 2771 | [[:d:Q87268172|Q87268172]] | [[Carlye Chu]] | [[Hong Kong]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 2772 | [[:d:Q87269129|Q87269129]] | [[Susan Kwan]] | [[Macau]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 2773 | [[:d:Q87442524|Q87442524]] | [[Dior Fall Sow]] | | 1968 | [[Senegal]] | | |- | style='text-align:right'| 2774 | [[:d:Q87500878|Q87500878]] | [[Hala Y. Jarbou]] | [[Tel Keppe]] | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Hala Jarbou.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2775 | [[:d:Q87647899|Q87647899]] | [[Rosaline Omotosho]] | | | [[Nixeria]] | 1999 | |- | style='text-align:right'| 2776 | [[:d:Q87648325|Q87648325]] | [[Olufunlola Adekeye]] | [[Estado de Osun]] | 1942 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 2777 | [[:d:Q87716144|Q87716144]] | [[Dineke de Groot]] | [[Ámsterdam]] | 1965 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:PGP9921 Dineke de Groot Hoge Raad.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2778 | [[:d:Q87773533|Q87773533]] | [[Beata Morawiec]] | [[Oświęcim]] | 1964-01-11 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Beata Morawiec FotŻmudzki.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2779 | [[:d:Q87815378|Q87815378]] | [[Nino Kadagidze]] | [[Tbilisi]] | 1969-07-30 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Xeorxia]] | | |- | style='text-align:right'| 2780 | [[:d:Q88923144|Q88923144]] | [[Verda Colvin]] | [[Atlanta]] | 1960s | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2781 | [[:d:Q88969561|Q88969561]] | [[Mudalikulam Raman Anitha]] | | 1961-05-31 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2782 | [[:d:Q88979976|Q88979976]] | [[Anne Groß]] | [[Brake]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 2783 | [[:d:Q89046693|Q89046693]] | [[Kristi Haskins Johnson]] | [[Oxford]] | 1980 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kristi Johnson (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2784 | [[:d:Q89276979|Q89276979]] | [[Jane Frances Abodo]] | [[Karamoja]] | 1973 | [[Uganda]] | | [[Ficheiro:Jane Frances Abodo Kampala Nov 2023 Wayamo Uganda ODPP Symposium (sq cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2785 | [[:d:Q89355893|Q89355893]] | [[Judith Nelson Dilday]] | | 1943 | | | |- | style='text-align:right'| 2786 | [[:d:Q89476511|Q89476511]] | [[Annemarie Matusche-Beckmann]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 2787 | [[:d:Q89778887|Q89778887]] | [[Ines Härtel]] | [[Staßfurt]] | 1972 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2788 | [[:d:Q89917444|Q89917444]] | [[Saskia Klug]] | [[Bochum]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 2789 | [[:d:Q90406937|Q90406937]] | [[Lee Su-jin]] | [[Jeonju]] | 1969-11-03 | [[Corea do Sur]] | | [[Ficheiro:이수진의원.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2790 | [[:d:Q90427502|Q90427502]] | [[Helen Whitener]] | [[Illa Trinidad]] | 1960s | | | [[Ficheiro:Helen Whitener Bioographical.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2791 | [[:d:Q90456698|Q90456698]] | [[Charlotte Anne Perretta]] | | 1942 | | | [[Ficheiro:Charlotte Anne Perretta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2792 | [[:d:Q91013061|Q91013061]] | [[Cecelia Goetz]] | [[Nova York]] | 1917-09-30 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-01-26 | [[Ficheiro:Cecilia Goetz (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2793 | [[:d:Q91263216|Q91263216]] | [[Christine Chandler]] | [[Northampton]] | 1958-06-21 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2794 | [[:d:Q92203887|Q92203887]] | [[Uwani Musa Abba Aji]] | [[Gashua]] | 1956-11-07 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 2795 | [[:d:Q92304000|Q92304000]] | [[Joanna Korner]] | [[Reino Unido]] | 1951-07-01 | | | [[Ficheiro:HH Judge Joanna Korner CMG QC 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2796 | [[:d:Q92441908|Q92441908]] | [[Aileen Cannon]] | [[Cali]] | 1981 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Cannon2021 (004).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2797 | [[:d:Q92622498|Q92622498]] | [[Salome Zimmermann]] | [[Zürich]] | 1957 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 2798 | [[:d:Q92975110|Q92975110]] | [[Mechthild Reichsgräfin von Schmettau]] | | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 2799 | [[:d:Q93887220|Q93887220]] | [[Dorothy Tyner]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2800 | [[:d:Q94340653|Q94340653]] | [[Corrine Sparks]] | [[Loon Lake]] | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2801 | [[:d:Q94508536|Q94508536]] | [[Carolyn Miller Parr]] | | 1937 | | | |- | style='text-align:right'| 2802 | [[:d:Q94581584|Q94581584]] | [[Monica Dongban-Mensem]] | | 1957 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 2803 | [[:d:Q94695528|Q94695528]] | [[Ingrid Teichmüller]] | [[Hamburgo]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 2804 | [[:d:Q94698180|Q94698180]] | [[Susan Segal]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1960s | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2805 | [[:d:Q94701873|Q94701873]] | [[Jennifer L. Frisch]] | | 1970s | | | |- | style='text-align:right'| 2806 | [[:d:Q94768618|Q94768618]] | [[Berta Kamm]] | | 1889 | | 1963 | |- | style='text-align:right'| 2807 | [[:d:Q95113865|Q95113865]] | [[Elizabeth Ibanda–Nahamya]] | [[Uganda]] | No/unknown value | [[Uganda]] | 2023-01-05 | |- | style='text-align:right'| 2808 | [[:d:Q95473214|Q95473214]] | [[Beverly Cutler]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2809 | [[:d:Q95579483|Q95579483]] | [[Renatha Francis]] | [[Xamaica]] | 1970s | [[Xamaica]] | | [[Ficheiro:Justicefrancis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2810 | [[:d:Q95613792|Q95613792]] | [[Barbara Fontaine]] | | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 2811 | [[:d:Q95756208|Q95756208]] | [[Rosalie Loew Whitney]] | [[Nova York]] | 1873-05-04 | | 1939-09-03 | [[Ficheiro:RosalieLoewWhitney1924.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2812 | [[:d:Q96098338|Q96098338]] | [[Renata Gil]] | [[São Gonçalo (Q83114)|São Gonçalo]] | 1971-07-14 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:2023-11-29 CCJ - Comissão de Constituição, Justiça e Cidadania - 09 (Renata Gil).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2813 | [[:d:Q96102560|Q96102560]] | [[Fabiana Pierre-Louis]] | [[Brooklyn]] | 1980-09-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2814 | [[:d:Q96152965|Q96152965]] | [[Ilse Huber]] | | 1949-01-26 | [[Austria]] | 2024-09-07 | |- | style='text-align:right'| 2815 | [[:d:Q96238022|Q96238022]] | [[Carmen Rodríguez-Medel]] | [[Cádiz]] | 1972-04-24 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2816 | [[:d:Q96463956|Q96463956]] | [[Ільєва Тетяна Григорівна]] | [[Mohyliv-Podilskyi]] | 1977-01-15 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 2817 | [[:d:Q96474430|Q96474430]] | [[Clementina Sganzini]] | [[Vira]] | 1927-11-08 | [[Suíza]] | 2016-01-16 | |- | style='text-align:right'| 2818 | [[:d:Q96592250|Q96592250]] | [[Cecilia Koranteng-Addow]] | [[Assin Nsuta]] | 1936-05-24 | [[Ghana]] | 1982-06-30 | |- | style='text-align:right'| 2819 | [[:d:Q96596421|Q96596421]] | [[Monika Köster-Flachsmeyer]] | [[Dortmund]] | 1965-08-29 | | | |- | style='text-align:right'| 2820 | [[:d:Q96675711|Q96675711]] | [[Hava Inbar]] | [[Krynki]] | | [[Israel]] | 2024-01-15 | [[Ficheiro:Dan Hadani collection (990048229320205171).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2821 | [[:d:Q96701049|Q96701049]] | [[Melanie Plimmer]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2822 | [[:d:Q96757629|Q96757629]] | [[Царевич Оксана Ігорівна]] | [[Korosten]] | 1982-09-20 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 2823 | [[:d:Q96775051|Q96775051]] | [[Carmel Stewart]] | [[Tuam|Tuam - Tuaim]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 2824 | [[:d:Q96863679|Q96863679]] | [[רבקה פרידמן-פלדמן]] | [[Xerusalén]] | 1958 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:RIVKA FRIEDMAN-FELDMAN.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2825 | [[:d:Q96956073|Q96956073]] | [[Miriam O'Regan]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2826 | [[:d:Q97062357|Q97062357]] | [[Clancy Smith]] | [[Hugo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2827 | [[:d:Q97069809|Q97069809]] | [[Susan Okalany]] | [[Uganda]] | 1969 | [[Uganda]] | | [[Ficheiro:Susan Okalany Symposium Participants (53394258086).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2828 | [[:d:Q97104462|Q97104462]] | [[Teresa Pilkington]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2829 | [[:d:Q97105554|Q97105554]] | [[Maria Solana da Conceição Soares Fernandes]] | | 1966-10-02 | [[Timor Leste]] | | |- | style='text-align:right'| 2830 | [[:d:Q97164768|Q97164768]] | [[Людмила Пантелеевна Чубарь]] | [[Mariupol]] | 1944-10-22 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 2831 | [[:d:Q97165803|Q97165803]] | [[Ma Yuan]] | | 1930 | [[República Popular da China]] | 2025-05-16 | |- | style='text-align:right'| 2832 | [[:d:Q97178717|Q97178717]] | [[Andrea Muñoz Sánchez]] | [[Chile]] | 1957-07-14 | | | |- | style='text-align:right'| 2833 | [[:d:Q97244450|Q97244450]] | [[Nino Bakakuri]] | [[Tbilisi]] | 1974-05-11 | [[República Socialista Soviética de Xeorxia]]<br/>[[Xeorxia]] | | |- | style='text-align:right'| 2834 | [[:d:Q97451319|Q97451319]] | [[Priscilla Baltazar-Padilla]] | [[Manila]] | 1958-07-02 | | 2021-08-27 | [[Ficheiro:J-bartazar-padilla.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2835 | [[:d:Q97464822|Q97464822]] | [[Marguerite Trussler]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2836 | [[:d:Q97484122|Q97484122]] | [[Mary Rose Gearty]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2837 | [[:d:Q97492458|Q97492458]] | [[Niamh Hyland]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2838 | [[:d:Q97572613|Q97572613]] | [[Joan K. Alexander]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2839 | [[:d:Q97573248|Q97573248]] | [[Melanie L. Cradle]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2840 | [[:d:Q97585687|Q97585687]] | [[Alma Uy-Lampasa]] | | 1971-08-01 | | | [[Ficheiro:2nd District of Samar Board Member Alma Uy-Lampasa filing her Certificate of Candidacy (COC) for 2016 election on COMELEC.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2841 | [[:d:Q97623119|Q97623119]] | [[Mabel Jansen]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2842 | [[:d:Q98123011|Q98123011]] | [[Inés Soria Encarnación]] | [[Zaragoza]] | 1974-05-06 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2843 | [[:d:Q98310252|Q98310252]] | [[Kathryn Kimball Mizelle]] | [[Lakeland]] | 1987 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kathryn Kimball Mizelle Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2844 | [[:d:Q98432253|Q98432253]] | [[Miriam Germán]] | | | [[República Dominicana]] | | |- | style='text-align:right'| 2845 | [[:d:Q98478715|Q98478715]] | [[Martina Flanderová]] | [[Strakonice]] | 1969-04-06 | | | |- | style='text-align:right'| 2846 | [[:d:Q98537031|Q98537031]] | [[Kiran Bali]] | | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 2847 | [[:d:Q98687626|Q98687626]] | [[Mirjana Radevska-Stefkova]] | [[Skopje]] | 1960-08-23 | | | |- | style='text-align:right'| 2848 | [[:d:Q98687800|Q98687800]] | [[Besa Ademi]] | [[Skopje]] | 1964-01-23 | | | |- | style='text-align:right'| 2849 | [[:d:Q98710475|Q98710475]] | [[Emilija Ilievska]] | [[Skopje]] | 1962-10-28 | | | |- | style='text-align:right'| 2850 | [[:d:Q98711145|Q98711145]] | [[Jelica Krstevska]] | [[Kriva Palanka]] | 1961-05-17 | | | |- | style='text-align:right'| 2851 | [[:d:Q98772542|Q98772542]] | [[Marika Mateska]] | [[Skopje]] | 1958-12-07 | | | |- | style='text-align:right'| 2852 | [[:d:Q98801359|Q98801359]] | [[Piper D. Griffin]] | [[Nova Orleáns]] | 1962-02-02 | | | [[Ficheiro:Judge Griffin-Web Size-72-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2853 | [[:d:Q98828201|Q98828201]] | [[Gloria Porras]] | [[Guatemala]] | 1960-11-05 | [[Guatemala]] | | [[Ficheiro:20160126 GlobalJuristAward Porras.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2854 | [[:d:Q98831587|Q98831587]] | [[Snezhana Georgieska Zekirija]] | [[Prilep]] | 1960-01-06 | | | |- | style='text-align:right'| 2855 | [[:d:Q99014823|Q99014823]] | [[Emanuela Navarretta]] | [[Campobasso]] | 1966-01-03 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Emanuela Navarretta 2025.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2856 | [[:d:Q99104731|Q99104731]] | [[Jean K. Burling]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2857 | [[:d:Q99224229|Q99224229]] | [[Michelle Slaughter]] | | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2858 | [[:d:Q99291548|Q99291548]] | [[Jennifer E. Nashold]] | [[Madison, Wisconsin|Madison]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2859 | [[:d:Q99336733|Q99336733]] | [[Jamie Grosshans]] | | | | | [[Ficheiro:Jamie R. Grosshans (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2860 | [[:d:Q99552560|Q99552560]] | [[María Belén Velázquez Turnes]] | [[Vigo]] | 1964-02-09 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 2861 | [[:d:Q99696152|Q99696152]] | [[Dorrit Klotzbücher]] | [[Eßlingen]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 2862 | [[:d:Q99752052|Q99752052]] | [[Kerstin Jüttemann]] | [[Kirchen]] | 1961 | | 2023-11-10 | |- | style='text-align:right'| 2863 | [[:d:Q99752053|Q99752053]] | [[Susanne Engel]] | [[Wunsiedel]] | 1964-09-05 | | | |- | style='text-align:right'| 2864 | [[:d:Q99752056|Q99752056]] | [[Astrid Baumann]] | [[Fulda]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 2865 | [[:d:Q99752057|Q99752057]] | [[Christine Fuchsloch]] | [[Frankfurt]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 2866 | [[:d:Q99752654|Q99752654]] | [[Ала Мікалаеўна Бодак]] | [[Rivne]] | 1967-08-30 | | | |- | style='text-align:right'| 2867 | [[:d:Q99838140|Q99838140]] | [[Revati Mohite Dere]] | | | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2868 | [[:d:Q99893775|Q99893775]] | [[Ursula Hantl-Unthan]] | [[Frankfurt]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 2869 | [[:d:Q99894577|Q99894577]] | [[Maria Lepenioti]] | | 1958 | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 2870 | [[:d:Q99899404|Q99899404]] | [[Kathrin Thies]] | [[Hoya]] | 1958 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2871 | [[:d:Q99902948|Q99902948]] | [[Sadhana Sanjay Jadhav]] | | 1960-06-14 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2872 | [[:d:Q100138120|Q100138120]] | [[Bharati Harish Dangre]] | | 1968 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2873 | [[:d:Q100149496|Q100149496]] | [[Valeska Böttcher]] | [[Frankfurt]] | 1967-07-11<br/>1967 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2874 | [[:d:Q100192781|Q100192781]] | [[Anuja Prabhudessai]] | | | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2875 | [[:d:Q100238108|Q100238108]] | [[Nuala Butler]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2876 | [[:d:Q100327902|Q100327902]] | [[Britta Erbguth]] | | 1971-05-19 | | | |- | style='text-align:right'| 2877 | [[:d:Q100401047|Q100401047]] | [[Swapna Sanjiv Joshi]] | | 1959 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2878 | [[:d:Q100587877|Q100587877]] | [[Pushpa Virendra Ganediwala]] | [[Paratwada]] | 1969-03-11 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2879 | [[:d:Q100605759|Q100605759]] | [[Marina Zastavenko]] | [[Makiivka]] | 1975-05-04 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 2880 | [[:d:Q100740610|Q100740610]] | [[Mukta Gupta]] | | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 2881 | [[:d:Q100741899|Q100741899]] | [[Prathiba M. Singh]] | | 1968-07-20 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2882 | [[:d:Q100741908|Q100741908]] | [[Rekha Palli]] | | 1963-03-09 | | | |- | style='text-align:right'| 2883 | [[:d:Q100863557|Q100863557]] | [[Anu Malhotra]] | [[Ahmedabad]] | 1960 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2884 | [[:d:Q100979693|Q100979693]] | [[Asha Menon]] | [[Pattambi]] | 1960-09-17 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2885 | [[:d:Q100995901|Q100995901]] | [[Domnica Manole]] | [[Bașcalia]] | 1961-06-04 | [[Moldova]] | | [[Ficheiro:Domnica Manole - oct 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2886 | [[:d:Q101004565|Q101004565]] | [[Лілія Рыгораўна Козырава]] | [[Babrujsk]] | 1952-01-26 | [[Belarús]] | | |- | style='text-align:right'| 2887 | [[:d:Q101004841|Q101004841]] | [[Вольга Генадзьеўна Сяргеева]] | [[Minsk]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 2888 | [[:d:Q101023490|Q101023490]] | [[Judith Rice]] | [[Chicago]] | 1947-07-30 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2889 | [[:d:Q101023582|Q101023582]] | [[Jyoti Singh]] | | 1966-10-01 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2890 | [[:d:Q101053232|Q101053232]] | [[Rebeca Huddle]] | [[El Paso, Texas|El Paso]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2891 | [[:d:Q101059385|Q101059385]] | [[Christine Meßbacher-Hönsch]] | | 1955-01-28 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2892 | [[:d:Q101095659|Q101095659]] | [[Kati Resch]] | | 1967-09-20 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2893 | [[:d:Q101095684|Q101095684]] | [[Ulrike Picker]] | [[Bonn]] | 1971-05-17 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2894 | [[:d:Q101109027|Q101109027]] | [[Heili Sepp]] | | 1975-08-02 | [[Estonia]]<br/>[[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 2895 | [[:d:Q101109898|Q101109898]] | [[Javalakar Uma Devi]] | [[Ananthapuram]] | 1959-09-26 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2896 | [[:d:Q101116092|Q101116092]] | [[Sunita Agarwal]] | | 1966-04-20 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2897 | [[:d:Q101136696|Q101136696]] | [[Audrey Lim]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2898 | [[:d:Q101183227|Q101183227]] | [[Rekha Dikshit]] | | 1959-08-10 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2899 | [[:d:Q101218062|Q101218062]] | [[B. Venkataramiah Nagarathna]] | [[Pandavapura]] | 1962-10-30 | [[India]] | | [[Ficheiro:Justice BV Nagarathna.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2900 | [[:d:Q101237596|Q101237596]] | [[Ulrike Bick]] | [[Herne]] | 1959-10-03 | | | |- | style='text-align:right'| 2901 | [[:d:Q101241717|Q101241717]] | [[Barbara Womack Webb]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2902 | [[:d:Q101243559|Q101243559]] | [[Manju Rani Chauhan]] | | 1966-08-29 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2903 | [[:d:Q101251080|Q101251080]] | [[Sigrid Emmenegger]] | [[Friburgo, Alemaña|Friburgo]] | 1976-10-04 | | | |- | style='text-align:right'| 2904 | [[:d:Q101251404|Q101251404]] | [[Samapti Chatterjee]] | | 1958-12-13 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2905 | [[:d:Q101310490|Q101310490]] | [[Mridula Bhatkar]] | | 1957-05-28 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2906 | [[:d:Q101411150|Q101411150]] | [[Isabel Schübel-Pfister]] | [[Marktredwitz]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 2907 | [[:d:Q101456052|Q101456052]] | [[Pratibha Rani]] | | 1956-08-25 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2908 | [[:d:Q101584478|Q101584478]] | [[Anne-Kathrin Fricke]] | [[St. Ingbert]] | 1960-05-11 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2909 | [[:d:Q101713709|Q101713709]] | [[Dalila Argaez Wendlandt]] | [[Nova Orleáns]] | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Dalila Argaez Wendlandt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2910 | [[:d:Q101728578|Q101728578]] | [[Reva Khetrapal]] | [[Shimla]] | 1952-09-23 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2911 | [[:d:Q101758864|Q101758864]] | [[Desiree Charbonnet]] | [[Nova Orleáns]] | 1968-06-05 | | | |- | style='text-align:right'| 2912 | [[:d:Q101781019|Q101781019]] | [[Daniela Hampel]] | [[Apolda]] | 1972-12-22 | | | |- | style='text-align:right'| 2913 | [[:d:Q101859488|Q101859488]] | [[Louise O. Charlton]] | [[Jefferson County]] | 1889-01-27 | [[Estados Unidos de América]] | 1967-12-23 | [[Ficheiro:Louise O. Charlton, 1955 (retouched).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2914 | [[:d:Q101923686|Q101923686]] | [[Maria Teresa B. Cenzon]] | [[Guam]] | | | | |- | style='text-align:right'| 2915 | [[:d:Q101931355|Q101931355]] | [[Katharina Harms]] | [[Gotinga]] | 1961-12-29 | | | |- | style='text-align:right'| 2916 | [[:d:Q101989467|Q101989467]] | [[Aruna Suresh]] | | 1950-02-19 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2917 | [[:d:Q102027631|Q102027631]] | [[Elizabeth M. Welch]] | [[Grand Rapids]] | 1970-09-20 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2918 | [[:d:Q102124696|Q102124696]] | [[Usha Mehra]] | | 1941-11-14 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2919 | [[:d:Q102151172|Q102151172]] | [[Hilke Amthor]] | [[Marburgo]] | 1934-12-02 | | 2016-11-20 | |- | style='text-align:right'| 2920 | [[:d:Q102175948|Q102175948]] | [[Petra Hoock]] | [[Mannheim]] | 1965-09-08 | | | |- | style='text-align:right'| 2921 | [[:d:Q102176490|Q102176490]] | [[Kirsten Kuhlmann]] | [[Bonn]] | 1969-05-01 | | | |- | style='text-align:right'| 2922 | [[:d:Q102188984|Q102188984]] | [[Rahila Hadea Cudjoe]] | [[Zaria]] | 1948-10-06 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 2923 | [[:d:Q102249484|Q102249484]] | [[Veena Birbal]] | | 1952-07-01 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2924 | [[:d:Q102275970|Q102275970]] | [[Roshan Dalvi]] | | | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2925 | [[:d:Q102342403|Q102342403]] | [[Suvra Ghosh]] | | 1968-04-23 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2926 | [[:d:Q102351365|Q102351365]] | [[Madhumati Mitra]] | | 1958-05-31 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 2927 | [[:d:Q102367207|Q102367207]] | [[Sonia Harris-Short]] | [[Coventry]] | 1974-09-12 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2928 | [[:d:Q102385594|Q102385594]] | [[Susanne Rublack]] | [[Constanza]] | 1962-08-13 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2929 | [[:d:Q102389823|Q102389823]] | [[Inge Rudolph]] | [[Kassel]] | 1957-06-28 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2930 | [[:d:Q102598439|Q102598439]] | [[Maria Berkenkotter]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2931 | [[:d:Q102691692|Q102691692]] | [[Jutta Förster]] | [[Warburg]] | 1957-09-13 | | | |- | style='text-align:right'| 2932 | [[:d:Q102828812|Q102828812]] | [[Marianna Sutadi]] | | 1941 | | | [[Ficheiro:Marianna Sutadi, Duta Besar RI untuk Rumania.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2933 | [[:d:Q103343407|Q103343407]] | [[Shawn Ellen LaGrua]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2934 | [[:d:Q103853020|Q103853020]] | [[Edith Jacqueline Ingram Grant]] | [[Sparta]] | 1942-01-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-06-05 | |- | style='text-align:right'| 2935 | [[:d:Q103860161|Q103860161]] | [[Elvia Barrios]] | | | [[Perú]] | | [[Ficheiro:Elvia Barrios Alvarado (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2936 | [[:d:Q103896649|Q103896649]] | [[Sabine Haunhorst]] | | 1966-04-05 | | | |- | style='text-align:right'| 2937 | [[:d:Q104145041|Q104145041]] | [[Ulrike Köhler]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 2938 | [[:d:Q104153639|Q104153639]] | [[Victoire Agbanrin-Elisha]] | [[Pobè]] | 1944-03-28 | [[Benín]] | | |- | style='text-align:right'| 2939 | [[:d:Q104172927|Q104172927]] | [[Melissa A. Long]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 2940 | [[:d:Q104218445|Q104218445]] | [[Sigita Jokimaitė]] | | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 2941 | [[:d:Q104218446|Q104218446]] | [[Daiva Pranytė-Zalieckienė]] | | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 2942 | [[:d:Q104433409|Q104433409]] | [[Noa Zomer]] | [[Israel]] | 1974 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:תת אלוף נועה זומר.webp|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2943 | [[:d:Q104466701|Q104466701]] | [[Miatta Maria Samba]] | | 1971-10-03 | [[Serra Leoa]] | | |- | style='text-align:right'| 2944 | [[:d:Q104525889|Q104525889]] | [[Julie J. Vargas]] | [[Old Town Albuquerque]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2945 | [[:d:Q104599299|Q104599299]] | [[Simona-Maya Teodoroiu]] | [[Ploieşti|Ploiești]] | 1969-07-09 | [[Romanía]] | 2024-10-08 | |- | style='text-align:right'| 2946 | [[:d:Q104635658|Q104635658]] | [[Birtukan Ayano Dadi]] | | 1975 | [[Etiopía]] | | [[Ficheiro:Birtukan Ayano Dadi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2947 | [[:d:Q104649210|Q104649210]] | [[Lucile A. Watts]] | | 1920 | [[Estados Unidos de América]] | 2018-06-23 | |- | style='text-align:right'| 2948 | [[:d:Q104660651|Q104660651]] | [[Angelika Bellinger]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 2949 | [[:d:Q104688331|Q104688331]] | [[Amina Adamu Aliyu]] | | 1964-01-15 | | | |- | style='text-align:right'| 2950 | [[:d:Q104698608|Q104698608]] | [[Natascha Wesel]] | [[Berlín]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 2951 | [[:d:Q104720522|Q104720522]] | [[Anke van Hove]] | [[Hoya]] | 1963-06-09 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2952 | [[:d:Q104772041|Q104772041]] | [[Else Rahel Samulon-Guttmann]] | [[Grudziądz]] | 1898-09-20 | | 1944<br/>1940s | |- | style='text-align:right'| 2953 | [[:d:Q104772042|Q104772042]] | [[Andrea Breit]] | [[Múnic]] | 1963-04-08 | | | |- | style='text-align:right'| 2954 | [[:d:Q104772465|Q104772465]] | [[Heike Haseloff-Grupp]] | [[Herzebrock]] | 1951-04-18 | | | |- | style='text-align:right'| 2955 | [[:d:Q104783300|Q104783300]] | [[Faye McWatt]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2956 | [[:d:Q104830805|Q104830805]] | [[Deborah Fry]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2957 | [[:d:Q104831116|Q104831116]] | [[Daisy Kiss]] | [[Budapest]] | 1955-10-02 | [[Hungría]] | 2012-04-18 | |- | style='text-align:right'| 2958 | [[:d:Q104833097|Q104833097]] | [[Anke Schafft-Stegemann]] | | 1937-06-12 | | | |- | style='text-align:right'| 2959 | [[:d:Q104841635|Q104841635]] | [[Manon Savard]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 2960 | [[:d:Q104861606|Q104861606]] | [[Brigitte Göttling]] | | 1958-04-27 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2961 | [[:d:Q104883071|Q104883071]] | [[Angela Lemppenau-Krüger]] | | 1942-07-13 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2962 | [[:d:Q104901430|Q104901430]] | [[Konstanze Görres-Ohde]] | [[Kaliningrado]] | 1942-10-05 | | | |- | style='text-align:right'| 2963 | [[:d:Q104914910|Q104914910]] | [[Ute Winkler]] | [[Frankfurt]] | 1940-08-29 | | | |- | style='text-align:right'| 2964 | [[:d:Q104958881|Q104958881]] | [[Birgit Freund]] | [[Hamburgo]] | 1955-06-08 | | | |- | style='text-align:right'| 2965 | [[:d:Q104971664|Q104971664]] | [[Karin Aust-Dodenhoff]] | [[Bremen]] | 1946-11-20 | | | |- | style='text-align:right'| 2966 | [[:d:Q105016728|Q105016728]] | [[Birgit Willikonsky]] | [[Bad Orb]] | 1950-02-24 | | | |- | style='text-align:right'| 2967 | [[:d:Q105037911|Q105037911]] | [[Monika Weisberg-Schwarz]] | [[Baixa Saxonia]] | 1949-02-17 | | | |- | style='text-align:right'| 2968 | [[:d:Q105051947|Q105051947]] | [[Kristina Göhle-Sander]] | | 1950-03-22 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2969 | [[:d:Q105062147|Q105062147]] | [[Marliese Dicke]] | [[Koblenz]] | 1955-01-16 | | | |- | style='text-align:right'| 2970 | [[:d:Q105064106|Q105064106]] | [[Margot Burmeister]] | | 1957-01-24 | | | |- | style='text-align:right'| 2971 | [[:d:Q105073066|Q105073066]] | [[Gabriele Janke]] | [[Itzehoe]] | 1958-09-30 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 2972 | [[:d:Q105079681|Q105079681]] | [[Adelheid Harthun-Kindl]] | [[Hessen]] | 1939-08-24 | | | |- | style='text-align:right'| 2973 | [[:d:Q105080407|Q105080407]] | [[Martina Gerhardt]] | | 1959-09-08 | | | |- | style='text-align:right'| 2974 | [[:d:Q105081855|Q105081855]] | [[Marlies Heimann]] | | 1957-04-08 | | | |- | style='text-align:right'| 2975 | [[:d:Q105084068|Q105084068]] | [[Elke Gurlit]] | [[Bremen]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 2976 | [[:d:Q105089610|Q105089610]] | [[Leonora van den Heever]] | [[Windhoek]] | 1926-07-09 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 2977 | [[:d:Q105094038|Q105094038]] | [[Frauke Seewald]] | [[Wittmund]] | 1961-07-10 | | | |- | style='text-align:right'| 2978 | [[:d:Q105100051|Q105100051]] | [[Angelika Mack]] | [[Bochum]] | 1947-01-22 | | | |- | style='text-align:right'| 2979 | [[:d:Q105100517|Q105100517]] | [[Karen McDonald]] | [[Lansing, Míchigan|Lansing]] | 1970-07-11 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2980 | [[:d:Q105105301|Q105105301]] | [[Jeanette Traverso]] | [[Xohanesburgo]] | 1946-05-28 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 2981 | [[:d:Q105113716|Q105113716]] | [[Katja Roth]] | | 1974-08-23 | | | |- | style='text-align:right'| 2982 | [[:d:Q105153880|Q105153880]] | [[Sabine Kallmann]] | [[Hannover]] | 1949-11-07 | | 2024-01-12 | |- | style='text-align:right'| 2983 | [[:d:Q105162006|Q105162006]] | [[Barbara Nita-Światłowska]] | [[Cracovia]] | 1970-03-14 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 2984 | [[:d:Q105187969|Q105187969]] | [[Naomi Ellenbogen]] | | 1970-03-20 | | | |- | style='text-align:right'| 2985 | [[:d:Q105257836|Q105257836]] | [[Sarah Morgan]] | | 1964-09-17 | | | |- | style='text-align:right'| 2986 | [[:d:Q105257895|Q105257895]] | [[Suzanne Goddard]] | | 1963-09-26 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2987 | [[:d:Q105257917|Q105257917]] | [[Joanna Smith]] | | 1968-04-27 | | | [[Ficheiro:JoannaSmith Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2988 | [[:d:Q105284800|Q105284800]] | [[Alison Raeside]] | | 1958-12-03 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2989 | [[:d:Q105285261|Q105285261]] | [[Alexia Durran]] | | 1971-07-10 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 2990 | [[:d:Q105315385|Q105315385]] | [[Rachel Lavi-Barkai]] | [[Holon]] | 1958 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 2991 | [[:d:Q105341755|Q105341755]] | [[Gisela Knobloch]] | | 1936-09-11 | | | |- | style='text-align:right'| 2992 | [[:d:Q105393798|Q105393798]] | [[Espérance Musirimu]] | | | [[Burundi]] | | |- | style='text-align:right'| 2993 | [[:d:Q105394551|Q105394551]] | [[Maria do Carmo Medina]] | [[Lisboa]] | 1925-12-07 | [[Angola]] | 2014-02-10 | |- | style='text-align:right'| 2994 | [[:d:Q105437905|Q105437905]] | [[Patricia Goliath]] | [[Cidade do Cabo]] | 1964-10-15 | | | |- | style='text-align:right'| 2995 | [[:d:Q105459066|Q105459066]] | [[Fani Willis]] | [[Inglewood]] | 1971-10-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 2996 | [[:d:Q105477166|Q105477166]] | [[Djamila Zigha]] | | 20th century | [[Alxeria]] | | |- | style='text-align:right'| 2997 | [[:d:Q105489261|Q105489261]] | [[Franceska Werth]] | | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 2998 | [[:d:Q105490072|Q105490072]] | [[Gloria Ortiz Delgado]] | | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 2999 | [[:d:Q105545480|Q105545480]] | [[Alphonsine Cheusi]] | [[Kalemie]] | 1955-05-09 | [[República Democrática do Congo]] | | |- | style='text-align:right'| 3000 | [[:d:Q105696525|Q105696525]] | [[Frances Johnson-Morris]] | | 20th century | [[Liberia]] | | [[Ficheiro:Frances Johnson-Morris (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3001 | [[:d:Q105696526|Q105696526]] | [[Amymusu Jones]] | [[Robertsport]] | 1948 | [[Liberia]] | 2018-09-03 | |- | style='text-align:right'| 3002 | [[:d:Q105710790|Q105710790]] | [[Graziella Moreno Graupera]] | [[Barcelona]] | 1965-12-23 | | | |- | style='text-align:right'| 3003 | [[:d:Q105740734|Q105740734]] | [[Adelheid Kiesinger]] | | 1944 | | | |- | style='text-align:right'| 3004 | [[:d:Q105811827|Q105811827]] | [[Christine Nzeyimana]] | | | [[Burundi]] | | |- | style='text-align:right'| 3005 | [[:d:Q105815917|Q105815917]] | [[Lisa L. Sutton]] | | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 3006 | [[:d:Q105817386|Q105817386]] | [[Mabel Houze Hubbard]] | [[Detroit]] | 1936-12-22 | [[Estados Unidos de América]] | 2006-12-09 | |- | style='text-align:right'| 3007 | [[:d:Q105828894|Q105828894]] | [[Erika Aifan]] | | 1975 | [[Guatemala]] | | [[Ficheiro:Guatemala judge Erika Aifan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3008 | [[:d:Q105847382|Q105847382]] | [[Siobhán Stack]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3009 | [[:d:Q105858966|Q105858966]] | [[Margrit Gärtner]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 3010 | [[:d:Q105890377|Q105890377]] | [[Edeltraud Faßhauer]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 3011 | [[:d:Q105929359|Q105929359]] | [[Marjorie McKenzie Lawson]] | [[Pittsburgh, Pensilvania|Pittsburgh]] | 1912<br/>1912-03-02 | [[Estados Unidos de América]] | 2002-10-11 | |- | style='text-align:right'| 3012 | [[:d:Q105943315|Q105943315]] | [[Anneliese Bergmann]] | [[Eisenach]] | 1940-01-22 | [[República Democrática Alemá]] | 2016-06-07 | |- | style='text-align:right'| 3013 | [[:d:Q105945784|Q105945784]] | [[Susanne Schlichting]] | | 1939 | | | |- | style='text-align:right'| 3014 | [[:d:Q105953399|Q105953399]] | [[Simone Herberger]] | | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 3015 | [[:d:Q105958906|Q105958906]] | [[Ute Prechtl]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 3016 | [[:d:Q105975023|Q105975023]] | [[Zhanna Shkurdziuk]] | [[Minsk]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 3017 | [[:d:Q105977793|Q105977793]] | [[Rachel Wainer Apter]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3018 | [[:d:Q105983371|Q105983371]] | [[Nallini Pathmanathan]] | | | [[Malaisia]] | | |- | style='text-align:right'| 3019 | [[:d:Q106076635|Q106076635]] | [[Svetlana Vdovichenko]] | | | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Светлана Александровна Вдовиченко судья Свердловского областного суда 2019 год.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3020 | [[:d:Q106076803|Q106076803]] | [[Jutta Lewin-Fries]] | | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 3021 | [[:d:Q106095648|Q106095648]] | [[Brigitte Baki]] | | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 3022 | [[:d:Q106101537|Q106101537]] | [[Lillian M. Westropp]] | | 1884 | | 1968 | |- | style='text-align:right'| 3023 | [[:d:Q106112602|Q106112602]] | [[Margit Zorn]] | | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 3024 | [[:d:Q106120670|Q106120670]] | [[Maria Vavra]] | | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 3025 | [[:d:Q106128939|Q106128939]] | [[Waltraud Breitinger]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 3026 | [[:d:Q106140531|Q106140531]] | [[Petra Reiser-Uhlenbruch]] | | 1959 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 3027 | [[:d:Q106148781|Q106148781]] | [[Annemarie Gössel]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 3028 | [[:d:Q106148782|Q106148782]] | [[Hanna Hacker]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 3029 | [[:d:Q106152861|Q106152861]] | [[Hanna Dax]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 3030 | [[:d:Q106193286|Q106193286]] | [[Brigitte Hörster]] | [[Augsburgo]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 3031 | [[:d:Q106224672|Q106224672]] | [[Renate Hemsteg von Fintel]] | [[Hessen]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 3032 | [[:d:Q106236728|Q106236728]] | [[Bonnie A. Bulla]] | [[Phoenix]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3033 | [[:d:Q106240812|Q106240812]] | [[Christiane Kretschmer]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 3034 | [[:d:Q106242183|Q106242183]] | [[Renate Licht]] | [[Hildburghausen]] | 1963-11-10 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 3035 | [[:d:Q106256416|Q106256416]] | [[Margaret Heneghan]] | | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 3036 | [[:d:Q106287225|Q106287225]] | [[Deborah Boardman]] | [[Silver Spring]] | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Deborah Boardman.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3037 | [[:d:Q106287238|Q106287238]] | [[Candace Jackson-Akiwumi]] | [[Norfolk, Virxinia|Norfolk]] | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Candace Jackson Akiwumi (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3038 | [[:d:Q106287245|Q106287245]] | [[Tiffany P. Cunningham]] | [[Detroit]] | 1976 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tiffany Cunningham.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3039 | [[:d:Q106287701|Q106287701]] | [[Inmaculada Montalbán Huertas]] | [[Iznalloz]] | 1959-11-26 | [[España]] | | [[Ficheiro:Magistrada Inmaculada Montalban.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3040 | [[:d:Q106289556|Q106289556]] | [[Rupa Ranga Puttagunta]] | | | | | [[Ficheiro:Rupa Ranga Puttagunta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3041 | [[:d:Q106289617|Q106289617]] | [[Irmgard Wolf]] | | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 3042 | [[:d:Q106293346|Q106293346]] | [[Dulce Neto]] | [[Coímbra]] | 1961-03-17 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 3043 | [[:d:Q106303230|Q106303230]] | [[Tatjana Stoll]] | [[Siegen]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 3044 | [[:d:Q106314894|Q106314894]] | [[Veronika Pumpat]] | | 20th century | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 3045 | [[:d:Q106322504|Q106322504]] | [[Carola Beuermann]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 3046 | [[:d:Q106322505|Q106322505]] | [[Iris Goerke-Berzau]] | [[Baixa Saxonia]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 3047 | [[:d:Q106328854|Q106328854]] | [[Beatrice Betka]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 3048 | [[:d:Q106346737|Q106346737]] | [[Heide Boysen-Tilly]] | | 1941 | | 2014 | |- | style='text-align:right'| 3049 | [[:d:Q106346739|Q106346739]] | [[Bettina Dick]] | [[Hannover]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 3050 | [[:d:Q106362891|Q106362891]] | [[Annette Wille]] | | 1968-05-02 | | | |- | style='text-align:right'| 3051 | [[:d:Q106370059|Q106370059]] | [[Ellen Picard]] | | 1941 | | | |- | style='text-align:right'| 3052 | [[:d:Q106375977|Q106375977]] | [[Hannelore Leuthold]] | | 1947 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 3053 | [[:d:Q106395154|Q106395154]] | [[Kornelia Kornprobst]] | | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 3054 | [[:d:Q106417812|Q106417812]] | [[Edda Schneider]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 3055 | [[:d:Q106418896|Q106418896]] | [[Margaret Strickland]] | [[Denton]] | 1980-05-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Margaret Strickland (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3056 | [[:d:Q106427200|Q106427200]] | [[Andrea Kempmann]] | | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 3057 | [[:d:Q106435897|Q106435897]] | [[Christine Eckstein-Puhl]] | [[Quierschied]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 3058 | [[:d:Q106457347|Q106457347]] | [[Dagmar Ruderisch]] | | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 3059 | [[:d:Q106457925|Q106457925]] | [[Andrea Muthig]] | | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 3060 | [[:d:Q106473109|Q106473109]] | [[Cornelia Schönfelder]] | | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 3061 | [[:d:Q106473128|Q106473128]] | [[Jacy J. Hurst]] | [[Lawrence]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3062 | [[:d:Q106473581|Q106473581]] | [[Cosima Eggers-von Wittenburg]] | | 1968-01-31 | | | |- | style='text-align:right'| 3063 | [[:d:Q106473622|Q106473622]] | [[Lesley A. Isherwood]] | | 1972-11-30 | | | |- | style='text-align:right'| 3064 | [[:d:Q106481428|Q106481428]] | [[Nathalie Lieven]] | | 1964-05-20<br/>1964-05 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3065 | [[:d:Q106492653|Q106492653]] | [[Lucia da Luz Ribeiro]] | | 1963 | [[Mozambique]] | | |- | style='text-align:right'| 3066 | [[:d:Q106510733|Q106510733]] | [[Frauke Holz]] | | 1939-11-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3067 | [[:d:Q106517178|Q106517178]] | [[Kerstin Herrmann]] | | 1973-12-13 | | | |- | style='text-align:right'| 3068 | [[:d:Q106518261|Q106518261]] | [[Martina Hornstein-Engers]] | | 1964-05-03 | | | |- | style='text-align:right'| 3069 | [[:d:Q106518591|Q106518591]] | [[Julie Introcaso]] | | 1964 | | | [[Ficheiro:Judge Julie Introcaso.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3070 | [[:d:Q106522204|Q106522204]] | [[Rebecca Cryer]] | | 1946 | | 2020 | |- | style='text-align:right'| 3071 | [[:d:Q106522564|Q106522564]] | [[Heidrun Quack]] | | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 3072 | [[:d:Q106525530|Q106525530]] | [[Renate Trenz]] | | 1961 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3073 | [[:d:Q106537460|Q106537460]] | [[Sabine Wudtke]] | | 1969-09-14 | | | |- | style='text-align:right'| 3074 | [[:d:Q106542790|Q106542790]] | [[Aurora Rodrigues]] | [[Mértola]] | 1952-01-20 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 3075 | [[:d:Q106560046|Q106560046]] | [[Susanne Luderer]] | | 1961-12-21 | | 2023-09-28 | |- | style='text-align:right'| 3076 | [[:d:Q106560047|Q106560047]] | [[Ulrike Hilpert-Zimmer]] | | 1964-03-08 | | | |- | style='text-align:right'| 3077 | [[:d:Q106560088|Q106560088]] | [[Ute Jung]] | [[Meiningen]] | 1970-10-30 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 3078 | [[:d:Q106572447|Q106572447]] | [[Robaxon Mahmudova]] | [[Provincia de Fergana]] | 1958 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Uzbekistán]] | | |- | style='text-align:right'| 3079 | [[:d:Q106580784|Q106580784]] | [[Beate Benner]] | [[Kirchen]] | 1949-10-08 | | | |- | style='text-align:right'| 3080 | [[:d:Q106591494|Q106591494]] | [[Angelika Blettner]] | [[Oberwesel]] | 1954-09-12 | | | |- | style='text-align:right'| 3081 | [[:d:Q106594434|Q106594434]] | [[Bettina Freimund-Holler]] | | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 3082 | [[:d:Q106594440|Q106594440]] | [[Zina Pickens Cruse]] | | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 3083 | [[:d:Q106594869|Q106594869]] | [[Amy F. Cline]] | [[Wichita]] | 1974-04-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3084 | [[:d:Q106595374|Q106595374]] | [[Sarah E. Warner]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3085 | [[:d:Q106602543|Q106602543]] | [[Andrea Kleinmann]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 3086 | [[:d:Q106602828|Q106602828]] | [[Joyce Karlin Fahey]] | [[Caracas]] | 1951-01-05 | | | |- | style='text-align:right'| 3087 | [[:d:Q106611202|Q106611202]] | [[Ulrike Müller-Rospert]] | [[Pirmasens]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 3088 | [[:d:Q106614977|Q106614977]] | [[Katarzyna Frydrych]] | [[Sosnowiec]] | 1971-03-08 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Katarzyna Frydrych.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3089 | [[:d:Q106617497|Q106617497]] | [[Mechtild Klein]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 3090 | [[:d:Q106617499|Q106617499]] | [[Ulrike Nagel]] | [[Münster]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 3091 | [[:d:Q106617530|Q106617530]] | [[Theresia Koch]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 3092 | [[:d:Q106618420|Q106618420]] | [[Ursula Lewenton]] | [[Böhmenkirch]] | 1938-03-14 | | | |- | style='text-align:right'| 3093 | [[:d:Q106619166|Q106619166]] | [[Dagmar Schuchardt]] | | 1941 | | | |- | style='text-align:right'| 3094 | [[:d:Q106619167|Q106619167]] | [[Jutta Terner]] | | 1948-02-18 | | 2018-02-02 | |- | style='text-align:right'| 3095 | [[:d:Q106622667|Q106622667]] | [[Tatjana Lilienfeld]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 3096 | [[:d:Q106634452|Q106634452]] | [[Vanyushka Angusheva]] | [[Harmanli]] | 1939 | [[Bulgaria]] | 2012-04-19 | |- | style='text-align:right'| 3097 | [[:d:Q106641905|Q106641905]] | [[Martha Koome]] | [[Meru County]] | 1960-06-03 | [[Kenya]] | | [[Ficheiro:Martha Koome 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3098 | [[:d:Q106646932|Q106646932]] | [[Judith Müller]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3099 | [[:d:Q106647448|Q106647448]] | [[Nadine Pallas]] | [[Karlsruhe]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 3100 | [[:d:Q106648111|Q106648111]] | [[Christine O'Hearn]] | [[Camden, Nova Jersey|Camden]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Christine O'Hearn.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3101 | [[:d:Q106648114|Q106648114]] | [[Tana Lin]] | [[Taipei]] | 1966-09-15 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:United States District Judge Tana Lin, Western District of Washington.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3102 | [[:d:Q106685002|Q106685002]] | [[Ursula Nordmann-Zimmermann]] | [[Zürich]] | 1943-03-08 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 3103 | [[:d:Q106692401|Q106692401]] | [[Amanda Tipples]] | | 1966-12-18 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3104 | [[:d:Q106692402|Q106692402]] | [[Judith Farbey]] | | 1965-10-21 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3105 | [[:d:Q106692403|Q106692403]] | [[Kelyn Bacon]] | | 1973-10-29 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Kelyn Bacon 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3106 | [[:d:Q106692404|Q106692404]] | [[Sara Cockerill]] | | 1968-11-07 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Dame Sarah Cockerill 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3107 | [[:d:Q106694215|Q106694215]] | [[Regina Hock]] | [[Múnic]] | 1963-01-18 | | | |- | style='text-align:right'| 3108 | [[:d:Q106731429|Q106731429]] | [[Rowena Collins Rice]] | | 1960-04-24 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3109 | [[:d:Q106731476|Q106731476]] | [[Jennifer Eady]] | | 1965-05-31 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3110 | [[:d:Q106731526|Q106731526]] | [[Frances Judd]] | | 1961-02-13 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3111 | [[:d:Q106731583|Q106731583]] | [[Heather Steel]] | | 1940-07-03 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3112 | [[:d:Q106778841|Q106778841]] | [[Marisa Aragón]] | [[Lorca]] | 1944 | [[España]] | 2021-05-10 | |- | style='text-align:right'| 3113 | [[:d:Q106811197|Q106811197]] | [[Veronica S. Rossman]] | [[Moscova]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Judge Veronica Rossman (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3114 | [[:d:Q106811204|Q106811204]] | [[Eunice C. Lee]] | [[Wiesbaden]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Eunice Lee.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3115 | [[:d:Q106811643|Q106811643]] | [[Lauren J. King]] | [[Oklahoma City]] | 1982-07-06 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Muscogee (Creek) Nation]] | | [[Ficheiro:Judge Lauren King.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3116 | [[:d:Q106811668|Q106811668]] | [[Angel Kelley]] | [[New Rochelle]] | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:DJ Angel Kelley (cropped2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3117 | [[:d:Q106811939|Q106811939]] | [[Karen M. Williams]] | [[Syosset]] | 1963-04-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Karen Williams.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3118 | [[:d:Q106827815|Q106827815]] | [[Suzanne Norwood]] | | 1926-03-24 | [[Reino Unido]] | 2024-04-15 | |- | style='text-align:right'| 3119 | [[:d:Q106827879|Q106827879]] | [[Inge Bernstein]] | | 1931-02-24 | [[Reino Unido]] | 2022 | |- | style='text-align:right'| 3120 | [[:d:Q106834448|Q106834448]] | [[Valerie Stanfill]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3121 | [[:d:Q106839673|Q106839673]] | [[Martina Karoff]] | [[Rheinhausen]] | 1956-09-03 | | | |- | style='text-align:right'| 3122 | [[:d:Q106839674|Q106839674]] | [[Hannelore Kaiser]] | [[Schleswig-Holstein]] | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 3123 | [[:d:Q106870123|Q106870123]] | [[Ralenis Tovar]] | [[Caracas]] | | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 3124 | [[:d:Q106874819|Q106874819]] | [[Renate Menk]] | [[Bardowick]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 3125 | [[:d:Q106913553|Q106913553]] | [[Roda Verheyen]] | | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 3126 | [[:d:Q106937337|Q106937337]] | [[Renate Schwarz]] | | 1937-02-28 | [[Alemaña]] | 2019-10-18 | |- | style='text-align:right'| 3127 | [[:d:Q106937555|Q106937555]] | [[Christiane Fleischer]] | | 1963 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3128 | [[:d:Q106937704|Q106937704]] | [[Petra Laux]] | | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 3129 | [[:d:Q106939394|Q106939394]] | [[Stefanie Theis]] | [[Tréveris]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 3130 | [[:d:Q106939397|Q106939397]] | [[Dagmar Wünsch]] | | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 3131 | [[:d:Q106939399|Q106939399]] | [[Gabriele Beyer]] | [[Hannover]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 3132 | [[:d:Q106939401|Q106939401]] | [[Lioba Huss]] | [[Soest]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 3133 | [[:d:Q106949496|Q106949496]] | [[Brigitte Meyer-Wehage]] | [[Ostercappeln]] | 1958-08-10 | | | |- | style='text-align:right'| 3134 | [[:d:Q106959601|Q106959601]] | [[Anette Schneckenberger]] | | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 3135 | [[:d:Q106972312|Q106972312]] | [[Robin Ransom]] | [[St. Louis]] | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3136 | [[:d:Q106988189|Q106988189]] | [[Annette Zurbrüggen]] | | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 3137 | [[:d:Q107015221|Q107015221]] | [[Cynthia Dianne Steel]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3138 | [[:d:Q107015364|Q107015364]] | [[Barbara Baker]] | | 1958-03-31 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Barbara Baker 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3139 | [[:d:Q107019771|Q107019771]] | [[Brunhild Steding]] | | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 3140 | [[:d:Q107021909|Q107021909]] | [[Michaela Müller-Hermann]] | | 1982-06-15 | | | |- | style='text-align:right'| 3141 | [[:d:Q107021910|Q107021910]] | [[Hilke Brossok]] | | 1942-10-12 | | | |- | style='text-align:right'| 3142 | [[:d:Q107021911|Q107021911]] | [[Christa Biermann]] | | 1937-08-05 | | 2022-03-18 | |- | style='text-align:right'| 3143 | [[:d:Q107021912|Q107021912]] | [[Eva Hausmann-Lucke]] | | 1956-03-12 | | | |- | style='text-align:right'| 3144 | [[:d:Q107021913|Q107021913]] | [[Ulrike Sassenberg-Walter]] | | 1955-07-23 | | | |- | style='text-align:right'| 3145 | [[:d:Q107076603|Q107076603]] | [[Caroline List]] | [[Gainesville, Florida|Gainesville]] | 1964-07-01 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 3146 | [[:d:Q107156929|Q107156929]] | [[Lucy Scott-Moncrieff]] | | 1954-03-26 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3147 | [[:d:Q107157334|Q107157334]] | [[Ismath Bio Tchané Mamadou]] | [[Porto Novo]] | 1962-01-03 | [[Benín]] | | |- | style='text-align:right'| 3148 | [[:d:Q107177431|Q107177431]] | [[Felizitas Fertig]] | | 1939 | | | |- | style='text-align:right'| 3149 | [[:d:Q107207830|Q107207830]] | [[Karin Wolski]] | | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 3150 | [[:d:Q107227453|Q107227453]] | [[Donna Hitchens]] | | 1947-11-10 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3151 | [[:d:Q107251252|Q107251252]] | [[Myrna Pérez]] | [[San Antonio, Texas|San Antonio]] | 1974 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Myrna Perez (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3152 | [[:d:Q107252273|Q107252273]] | [[Sarala Nagala]] | [[Oakes]] | 1983 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Sarala Nagala.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3153 | [[:d:Q107284449|Q107284449]] | [[Mary Southin]] | | 1931 | | | [[Ficheiro:Mary Southin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3154 | [[:d:Q107293458|Q107293458]] | [[Helga Zeuner]] | | 1938-02-07 | | | |- | style='text-align:right'| 3155 | [[:d:Q107301944|Q107301944]] | [[Carmen Zuleta]] | [[Maracaibo]] | 1947-12-13 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 3156 | [[:d:Q107302324|Q107302324]] | [[Lourdes Suárez]] | | | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 3157 | [[:d:Q107302740|Q107302740]] | [[Jhannett Madriz]] | [[Caracas]] | | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 3158 | [[:d:Q107302957|Q107302957]] | [[Fanny Márquez]] | | 1969-02-05 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 3159 | [[:d:Q107303097|Q107303097]] | [[María Carolina Ameliach]] | | | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 3160 | [[:d:Q107303326|Q107303326]] | [[Eulalia Guerrero Rivero]] | | | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 3161 | [[:d:Q107315549|Q107315549]] | [[Stefanie Borchardt]] | | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 3162 | [[:d:Q107325845|Q107325845]] | [[Bárbara César]] | | | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 3163 | [[:d:Q107343981|Q107343981]] | [[Helga Laux]] | [[Landau in der Pfalz]] | 1956-03-08 | | | |- | style='text-align:right'| 3164 | [[:d:Q107349624|Q107349624]] | [[Cornelia Ganten-Lange]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3165 | [[:d:Q107369481|Q107369481]] | [[Heather Williams]] | | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 3166 | [[:d:Q107369772|Q107369772]] | [[Sasha Wass]] | | 1958-02-19 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3167 | [[:d:Q107370057|Q107370057]] | [[Margrit Glogau-Urban]] | [[Hamburgo]] | 1941 | | | |- | style='text-align:right'| 3168 | [[:d:Q107379556|Q107379556]] | [[Shalina D. Kumar]] | [[Royal Oak]] | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Shalina Kumar (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3169 | [[:d:Q107380068|Q107380068]] | [[Carolyn N. Lerner]] | [[Detroit]] | 1965-01-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Carolyn Lerner Official Court Photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3170 | [[:d:Q107380107|Q107380107]] | [[Jennifer Sung]] | [[Edison]] | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jennifer Sung, U.S. Court of Appeals Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3171 | [[:d:Q107392323|Q107392323]] | [[Rut Sturm-Wittrock]] | | 1922-05-09 | | 1997-03-22 | |- | style='text-align:right'| 3172 | [[:d:Q107405093|Q107405093]] | [[Susanne Matussek]] | [[Lübeck]] | 1974-03-08 | | | |- | style='text-align:right'| 3173 | [[:d:Q107405977|Q107405977]] | [[Elisabeth Kreth]] | | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 3174 | [[:d:Q107426607|Q107426607]] | [[Louise Charbonneau]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3175 | [[:d:Q107429601|Q107429601]] | [[Gudrun Schäpers]] | [[Gelsenkirchen]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3176 | [[:d:Q107433401|Q107433401]] | [[Shannon Smallwood]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3177 | [[:d:Q107435070|Q107435070]] | [[Petra Raßfeld-Wilske]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3178 | [[:d:Q107436773|Q107436773]] | [[María Filomena Singh]] | | 1966-06-25 | [[Filipinas]] | | [[Ficheiro:Justice-Maria-Filomena-D.-Singh.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3179 | [[:d:Q107446034|Q107446034]] | [[Renate Rheineck]] | | 1951-02-21 | | | |- | style='text-align:right'| 3180 | [[:d:Q107463110|Q107463110]] | [[Kathryn Hackett King]] | | | | | [[Ficheiro:Kathryn Hackett King by Gage Skidmore.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3181 | [[:d:Q107475144|Q107475144]] | [[Susanne Rubbert]] | | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 3182 | [[:d:Q107477132|Q107477132]] | [[Bettina Bubach]] | [[Ludwigshafen am Rhein]] | 1974-12-01 | | | |- | style='text-align:right'| 3183 | [[:d:Q107511419|Q107511419]] | [[Ulrike Schönfelder]] | | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 3184 | [[:d:Q107529187|Q107529187]] | [[Marianne Schulze]] | [[Hamburgo]] | 1952-05-11 | | | |- | style='text-align:right'| 3185 | [[:d:Q107564319|Q107564319]] | [[Hertha Ulferts]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3186 | [[:d:Q107565815|Q107565815]] | [[Hannelore Wirth-Vonbrunn]] | | 1953-06-06 | | | |- | style='text-align:right'| 3187 | [[:d:Q107568745|Q107568745]] | [[Elisabeth Buchberger]] | | 1950-12-17 | | 2022-06-14 | |- | style='text-align:right'| 3188 | [[:d:Q107596390|Q107596390]] | [[Ancilla Ntakaburimvo]] | | | [[Burundi]] | | |- | style='text-align:right'| 3189 | [[:d:Q107605842|Q107605842]] | [[Briana Zamora]] | [[Novo México]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3190 | [[:d:Q107610172|Q107610172]] | [[Edith Campbell]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3191 | [[:d:Q107624475|Q107624475]] | [[Brenda J. Penny]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3192 | [[:d:Q107642308|Q107642308]] | [[Juliane Huth]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3193 | [[:d:Q107644499|Q107644499]] | [[Elisabeth von Stein]] | | | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3194 | [[:d:Q107723538|Q107723538]] | [[Annegret Derleder]] | | 1938-09-07 | | | |- | style='text-align:right'| 3195 | [[:d:Q107724748|Q107724748]] | [[Barbara Buhl]] | [[Bremen]] | 1936 | | 2025-01-23 | |- | style='text-align:right'| 3196 | [[:d:Q107739634|Q107739634]] | [[Brigitte Dreger]] | | 1943 | | | |- | style='text-align:right'| 3197 | [[:d:Q107742609|Q107742609]] | [[Louise Frentzel]] | | 1902-06-15 | [[Alemaña]] | 1978-04-29 | |- | style='text-align:right'| 3198 | [[:d:Q107743759|Q107743759]] | [[Doris Möller-Scheu]] | [[Schlüchtern]] | 1953 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3199 | [[:d:Q107775022|Q107775022]] | [[Karin Goldmann]] | [[Frankfurt]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 3200 | [[:d:Q107802071|Q107802071]] | [[Shelley Grogan]] | | 1867 | | | |- | style='text-align:right'| 3201 | [[:d:Q107833139|Q107833139]] | [[Nicole Gronemeyer]] | | | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3202 | [[:d:Q107934201|Q107934201]] | [[Mary K. Dimke]] | [[Clarkston]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mary Dimke (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3203 | [[:d:Q107938370|Q107938370]] | [[Charlotte N. Sweeney]] | [[Englewood]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Charlotte Sweeney profile 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3204 | [[:d:Q107952742|Q107952742]] | [[Sabine Heinke]] | | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 3205 | [[:d:Q107974727|Q107974727]] | [[Katja Koch]] | [[Frankfurt]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 3206 | [[:d:Q107981919|Q107981919]] | [[Rumyana Chenalova]] | [[Stara Zagora]] | 1960 | [[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 3207 | [[:d:Q107985034|Q107985034]] | [[Katrin Piepho]] | [[Northeim]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 3208 | [[:d:Q108000240|Q108000240]] | [[Mitra Razavi]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3209 | [[:d:Q108047765|Q108047765]] | [[Stefanie Scholl]] | | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 3210 | [[:d:Q108073914|Q108073914]] | [[오경미]] | | 1968-12-16 | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 3211 | [[:d:Q108201058|Q108201058]] | [[Marie-Rose Bracke]] | [[Ghent]] | 1949-11-19 | [[Bélxica]] | 2012-12-14 | |- | style='text-align:right'| 3212 | [[:d:Q108214587|Q108214587]] | [[Lalitha Kanneganti]] | [[Bapatla]] | 1971-05-05 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 3213 | [[:d:Q108257253|Q108257253]] | [[Annegret Lenze]] | | 1959-08-02 | | | |- | style='text-align:right'| 3214 | [[:d:Q108257552|Q108257552]] | [[Daniela Flasche]] | | 1979-08-07 | | | |- | style='text-align:right'| 3215 | [[:d:Q108304995|Q108304995]] | [[Hortense von Maringh]] | [[Rudolstadt]] | 1931-11-26 | | 1995-10-08 | |- | style='text-align:right'| 3216 | [[:d:Q108306848|Q108306848]] | [[Anja Siegert]] | | 1967 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3217 | [[:d:Q108315444|Q108315444]] | [[Maria Ülsmann]] | [[Wismar]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 3218 | [[:d:Q108317946|Q108317946]] | [[Christine Vollmer]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3219 | [[:d:Q108334148|Q108334148]] | [[Carolyn Henwood]] | [[Wellington]] | 1946-09-19 | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Carolyn Henwood 2021 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3220 | [[:d:Q108420279|Q108420279]] | [[Ursula Kraemer]] | | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 3221 | [[:d:Q108461042|Q108461042]] | [[Jennifer L. Thurston]] | [[Bakersfield]] | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jennifer L. Thurston, U.S. District Court Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3222 | [[:d:Q108461057|Q108461057]] | [[Holly A. Thomas]] | [[San Diego]] | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Holly A. Thomas.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3223 | [[:d:Q108461060|Q108461060]] | [[Katherine M. Menendez]] | [[Emporia]] | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Kate M. Menendez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3224 | [[:d:Q108464630|Q108464630]] | [[Dorothee Köpp]] | [[Wiesbaden]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 3225 | [[:d:Q108472638|Q108472638]] | [[Sieglinde Michalik]] | | 1950-02-13 | | 2018-07-20 | |- | style='text-align:right'| 3226 | [[:d:Q108475089|Q108475089]] | [[Martina Zünkler]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3227 | [[:d:Q108524636|Q108524636]] | [[Stephanie Gamp]] | [[Luckenwalde]] | 1973-03-31 | | | |- | style='text-align:right'| 3228 | [[:d:Q108524637|Q108524637]] | [[Andrea Laube]] | | 1976-11-03 | | | |- | style='text-align:right'| 3229 | [[:d:Q108537136|Q108537136]] | [[Claudia Müller-Eising]] | | 1963 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3230 | [[:d:Q108541054|Q108541054]] | [[Morag Ellis]] | | 1962-06-05 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3231 | [[:d:Q108543352|Q108543352]] | [[Dagmar Rechenbach]] | [[Offenbach am Main]] | 1957-07-10 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3232 | [[:d:Q108571071|Q108571071]] | [[Franziska Weidinger]] | [[Halberstadt]] | 1976-10-08 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3233 | [[:d:Q108586276|Q108586276]] | [[Natalia Repnikova]] | | 1971-05-30 | [[Rusia]]<br/>[[Unión Soviética]] | 2021-08-18 | |- | style='text-align:right'| 3234 | [[:d:Q108587969|Q108587969]] | [[Karen Sokoll]] | | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 3235 | [[:d:Q108599248|Q108599248]] | [[Sigrid Partikel]] | | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 3236 | [[:d:Q108600665|Q108600665]] | [[Kerstin Nitsche]] | [[Potsdam]] | 1963 | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 3237 | [[:d:Q108602139|Q108602139]] | [[Binta Fatima Nyako]] | [[Rimi]]<br/>[[Estado de Katsina]] | 1959-05-14 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 3238 | [[:d:Q108610398|Q108610398]] | [[Zainab Bage Abubakar]] | [[Kebbi]] | 1964-11-19 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 3239 | [[:d:Q108611262|Q108611262]] | [[Joyce Obehi Abdulmalik]] | [[Londres]]<br/>[[Reino Unido]] | 1968-07-30 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 3240 | [[:d:Q108614282|Q108614282]] | [[Christine Kirbach]] | [[Perleberg]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 3241 | [[:d:Q108616082|Q108616082]] | [[Ijeoma Lucia Ojukwu]] | [[Kaduna]] | 1966-12-14 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 3242 | [[:d:Q108616573|Q108616573]] | [[Fadima Murtala Aminu]] | [[Zaria]]<br/>[[Kaduna]] | 1968-04-30 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 3243 | [[:d:Q108635876|Q108635876]] | [[Sarina Jegutidse]] | [[Jüterbog]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 3244 | [[:d:Q108653967|Q108653967]] | [[Kathleen Heinrich-Reichow]] | [[Demmin]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 3245 | [[:d:Q108654496|Q108654496]] | [[Beate Harms-Ziegler]] | | 1949-10-20 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3246 | [[:d:Q108674344|Q108674344]] | [[Folashade Adekoke Adesiyan Olubanjo]] | [[Katsina]] | 1968-07-02 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 3247 | [[:d:Q108681145|Q108681145]] | [[Marguerite Bolger]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3248 | [[:d:Q108686547|Q108686547]] | [[Claudia Twietmeyer]] | | 1973-03-24 | | | |- | style='text-align:right'| 3249 | [[:d:Q108698377|Q108698377]] | [[Emily Egan]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3250 | [[:d:Q108699435|Q108699435]] | [[Renate Citron-Piorkowski]] | | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 3251 | [[:d:Q108700027|Q108700027]] | [[Cornelia Hoene]] | | 1943 | | 1995-05 | |- | style='text-align:right'| 3252 | [[:d:Q108700631|Q108700631]] | [[Renate Möcke]] | | 1952-01-16 | | 2021-06-08 | |- | style='text-align:right'| 3253 | [[:d:Q108743812|Q108743812]] | [[Hanna Knysiak-Sudyka]] | | 1971 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3254 | [[:d:Q108754671|Q108754671]] | [[Sonja Eichwede]] | [[Bremen]] | 1987-10-25 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Sonja Eichwede (2021).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3255 | [[:d:Q108755644|Q108755644]] | [[Bridget M. Brennan]] | | 1974 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Bridget M. Brennan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3256 | [[:d:Q108756570|Q108756570]] | [[Samantha D. Elliott]] | [[Orange]] | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Samantha D. Elliott.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3257 | [[:d:Q108756579|Q108756579]] | [[Jinsook Ohta]] | [[Seúl]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Jinsook Ohta.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3258 | [[:d:Q108756597|Q108756597]] | [[Victoria Marie Calvert]] | [[Bronx]] | 1981 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Victoria Calvert (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3259 | [[:d:Q108756807|Q108756807]] | [[Adrienne Jennings Noti]] | | | | | [[Ficheiro:Adrienne Noti.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3260 | [[:d:Q108756884|Q108756884]] | [[Ebony M. Scott]] | [[Buffalo, Nova York|Buffalo]] | 1978-11-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ebony M. Scott.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3261 | [[:d:Q108769954|Q108769954]] | [[Michaela Apel]] | | 1969 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3262 | [[:d:Q108782801|Q108782801]] | [[Carmen Vogt-Beheim]] | | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 3263 | [[:d:Q108783093|Q108783093]] | [[Christine Schmidt]] | | 1970-12-06 | | | |- | style='text-align:right'| 3264 | [[:d:Q108799584|Q108799584]] | [[Gesine Wilke]] | | 1963-07-05 | | | |- | style='text-align:right'| 3265 | [[:d:Q108803683|Q108803683]] | [[Caroline Biggs]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3266 | [[:d:Q108803961|Q108803961]] | [[Anna Krug]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3267 | [[:d:Q108804287|Q108804287]] | [[Anisa Rasooli]] | | 1969 | [[Afganistán]] | | |- | style='text-align:right'| 3268 | [[:d:Q108805239|Q108805239]] | [[Esther Lotz-Bruns]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3269 | [[:d:Q108807970|Q108807970]] | [[Marybeth Yuen Maul]] | | 1925-03-26 | | 2010-04-23 | |- | style='text-align:right'| 3270 | [[:d:Q108823716|Q108823716]] | [[Victoria Katamba]] | | 1972 | [[Uganda]] | | |- | style='text-align:right'| 3271 | [[:d:Q108829190|Q108829190]] | [[Frances Eivers]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3272 | [[:d:Q108841074|Q108841074]] | [[Anna Peters]] | | 1901-04-11 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3273 | [[:d:Q108857732|Q108857732]] | [[Gudrun Lies-Benachib]] | | 1965-02-11 | | | |- | style='text-align:right'| 3274 | [[:d:Q108858003|Q108858003]] | [[Gabriela Bähr]] | [[Berlín]] | 1961-09-23 | | | |- | style='text-align:right'| 3275 | [[:d:Q108858112|Q108858112]] | [[Yvonne Hellmann]] | [[Wolfsburg]] | 1975 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3276 | [[:d:Q108859969|Q108859969]] | [[Madeline Haikala]] | [[Nova Orleáns]] | 1964-11-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Madeline Haikala (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3277 | [[:d:Q108861186|Q108861186]] | [[Sabine Funk]] | | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 3278 | [[:d:Q108862008|Q108862008]] | [[Ursula Gebert-Saltani]] | | 1960 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3279 | [[:d:Q108873276|Q108873276]] | [[Sandra Bolten]] | | 1970-12-05 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3280 | [[:d:Q108874016|Q108874016]] | [[Melitta Dembicki]] | | 1946-07-04 | | | |- | style='text-align:right'| 3281 | [[:d:Q108874741|Q108874741]] | [[Sabine Häuser-Eltgen]] | | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 3282 | [[:d:Q108898960|Q108898960]] | [[Linda Lopez]] | [[Miami Beach]] | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Linda Lopez (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3283 | [[:d:Q108899276|Q108899276]] | [[Beate Roth]] | | 1960-04-06 | | | |- | style='text-align:right'| 3284 | [[:d:Q108899424|Q108899424]] | [[Wera May]] | | 1906-12-29 | | 2003-12-24 | |- | style='text-align:right'| 3285 | [[:d:Q108900050|Q108900050]] | [[Antje Arnold]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3286 | [[:d:Q108916268|Q108916268]] | [[Rosario Fernández Hevia]] | [[Mieres, Asturias|Mieres]] | 1959-01-30 | [[España]] | 2019-05-23 | [[Ficheiro:Charo Fernandez Hevia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3287 | [[:d:Q109182391|Q109182391]] | [[Lody Jean]] | [[Porto Príncipe]] | 1978-10-20 | | | [[Ficheiro:Judge Lody Jean Revised Dec 16 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3288 | [[:d:Q109239211|Q109239211]] | [[Elizabeth Pittman]] | | 1921 | | 1998 | |- | style='text-align:right'| 3289 | [[:d:Q109304262|Q109304262]] | [[Waltraut Verleih]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3290 | [[:d:Q109305557|Q109305557]] | [[Petra Unger]] | | 1944 | | | |- | style='text-align:right'| 3291 | [[:d:Q109312320|Q109312320]] | [[Petra Schott-Pfeifer]] | | 1963-03-15 | | | |- | style='text-align:right'| 3292 | [[:d:Q109312324|Q109312324]] | [[Hildegard Pfister]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3293 | [[:d:Q109327220|Q109327220]] | [[Inge Hornischer]] | | 1940 | | 2012-04-15 | |- | style='text-align:right'| 3294 | [[:d:Q109328674|Q109328674]] | [[Petra Schott]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3295 | [[:d:Q109353467|Q109353467]] | [[Susana Medina de Rizzo]] | | | [[Arxentina]] | | [[Ficheiro:Susana Medina de Rizzo (32877703804) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3296 | [[:d:Q109376583|Q109376583]] | [[Georgette Castner]] | [[Filadelfia]] | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Georgette Castner (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3297 | [[:d:Q109379578|Q109379578]] | [[Trina Thompson]] | [[Oakland]] | 1961-06-03 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Thompson7924crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3298 | [[:d:Q109379579|Q109379579]] | [[Cristina D. Silva]] | [[El Paso, Texas|El Paso]] | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Cristina D. Silva, U.S. District Court Judge.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3299 | [[:d:Q109379582|Q109379582]] | [[Julie Rubin]] | [[Baltimore]] | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Julie Rubin - Judge (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3300 | [[:d:Q109379586|Q109379586]] | [[Evelyn Padin]] | [[Jersey City]] | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Evelyn Padin (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3301 | [[:d:Q109379589|Q109379589]] | [[Ruth Bermudez Montenegro]] | [[Brawley]] | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Montenegro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3302 | [[:d:Q109407445|Q109407445]] | [[Marianne Hornung-Grove]] | | 1942-09-18 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3303 | [[:d:Q109517317|Q109517317]] | [[Isabelle Kalihangabo]] | | 1972 | [[Ruanda]] | | |- | style='text-align:right'| 3304 | [[:d:Q109538944|Q109538944]] | [[Jennifer S. Henderson]] | [[La Mesa, California|La Mesa]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3305 | [[:d:Q109615527|Q109615527]] | [[Lydia Berkley Tague]] | [[Boulder, Colorado|Boulder]] | 1868-01-05 | [[Estados Unidos de América]] | 1937-01-15 | [[Ficheiro:Judge Lydia B. Tague LCCN2014686834.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3306 | [[:d:Q109617378|Q109617378]] | [[M. Tia Johnson]] | | | | | [[Ficheiro:MTiaJohnson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3307 | [[:d:Q109628352|Q109628352]] | [[Nicole Pradain]] | [[Pithiviers]] | 1924-05-24 | [[Francia]] | 2005-08-18 | |- | style='text-align:right'| 3308 | [[:d:Q109715357|Q109715357]] | [[Urte Schwerdtner]] | [[Goslar]] | 1963-09-27 | | | |- | style='text-align:right'| 3309 | [[:d:Q109757920|Q109757920]] | [[Julie Stevenson Solt]] | [[Bethesda]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 3310 | [[:d:Q109796646|Q109796646]] | [[Mary Daniel]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3311 | [[:d:Q109815026|Q109815026]] | [[Theresa Adams]] | [[Frederick]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3312 | [[:d:Q109839590|Q109839590]] | [[Siobhán Phelan]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3313 | [[:d:Q109903419|Q109903419]] | [[Hannah Okwengu]] | | | [[Kenya]] | | |- | style='text-align:right'| 3314 | [[:d:Q109905045|Q109905045]] | [[Shirley Troutman]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3315 | [[:d:Q109924623|Q109924623]] | [[Karen O'Connor]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3316 | [[:d:Q109944849|Q109944849]] | [[María José Pérez Pena]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3317 | [[:d:Q109950530|Q109950530]] | [[Helena Mateus Kida]] | [[Lago District]] | 1971-10-12 | [[Mozambique]] | | [[Ficheiro:Mozambican Deputy Minister of Interior, Helena Mateus Kida (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3318 | [[:d:Q110065375|Q110065375]] | [[Mariana Karagyozova-Finkova]] | [[Burgas]] | 1949-09-21 | [[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 3319 | [[:d:Q110135757|Q110135757]] | [[Jessica G. L. Clarke]] | [[Akron, Ohio|Akron]] | 1983 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jessica G.L. Clarke.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3320 | [[:d:Q110135904|Q110135904]] | [[Ulrike Fenzl]] | [[Koblenz]] | 1967-04-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3321 | [[:d:Q110136822|Q110136822]] | [[Kenly Kiya Kato]] | [[Os Ánxeles]] | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kenly Kiya Kato.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3322 | [[:d:Q110136838|Q110136838]] | [[Sherilyn Peace Garnett]] | [[Gran Caimán]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sherilyn Garnett (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3323 | [[:d:Q110137632|Q110137632]] | [[Sunshine Sykes]] | [[Tuba City]] | 1974 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sunshine Sykes (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3324 | [[:d:Q110142386|Q110142386]] | [[Leslie A. Meek]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3325 | [[:d:Q110156959|Q110156959]] | [[Michelle Odinet]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3326 | [[:d:Q110197042|Q110197042]] | [[M. Sue Kurita]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3327 | [[:d:Q110220293|Q110220293]] | [[Vanessa Harris]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3328 | [[:d:Q110226074|Q110226074]] | [[Kazi Zinat Hoque]] | | 1974-10-14 | [[Bangladesh]] | | |- | style='text-align:right'| 3329 | [[:d:Q110270902|Q110270902]] | [[Anne Gertraude van Hees]] | [[Lübeck]] | 1931-08-12 | | | |- | style='text-align:right'| 3330 | [[:d:Q110271792|Q110271792]] | [[Sonia Sgambatti]] | [[Barquisimeto]] | 1941-02-07 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 3331 | [[:d:Q110273014|Q110273014]] | [[Monika Aúz Castro]] | | 1940-01-27 | | | |- | style='text-align:right'| 3332 | [[:d:Q110278222|Q110278222]] | [[Gisela Forst]] | | 1935-04-20 | | 2012-12-27 | |- | style='text-align:right'| 3333 | [[:d:Q110279439|Q110279439]] | [[Irmgard Hennicke]] | | 1925-10-14 | | 2021-11-03 | |- | style='text-align:right'| 3334 | [[:d:Q110280587|Q110280587]] | [[Helma zur Rocklage]] | | 1933-06-27 | | | |- | style='text-align:right'| 3335 | [[:d:Q110284754|Q110284754]] | [[Ursula Schmitt]] | | 1934-01-22 | | 2011-11-12 | |- | style='text-align:right'| 3336 | [[:d:Q110285522|Q110285522]] | [[Elisabeth Barbara Schmitz]] | | 1928-11-26 | | 2006-10-28 | |- | style='text-align:right'| 3337 | [[:d:Q110290030|Q110290030]] | [[Hildegard Eckmans]] | | 1919-08-15 | [[Alemaña]] | 1992-06-02 | |- | style='text-align:right'| 3338 | [[:d:Q110290630|Q110290630]] | [[Gerlind Wüller]] | | 1934-05-28 | | | |- | style='text-align:right'| 3339 | [[:d:Q110291256|Q110291256]] | [[Irmgard Föppl]] | | 1922-10-11 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3340 | [[:d:Q110292098|Q110292098]] | [[Marie-Luise Franz]] | | 1939-10-02 | | | |- | style='text-align:right'| 3341 | [[:d:Q110307198|Q110307198]] | [[Nina Morrison]] | [[Nova York]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nina Morrison (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3342 | [[:d:Q110311611|Q110311611]] | [[Yumiko Tokuoka]] | | 1962-05-10 | | | |- | style='text-align:right'| 3343 | [[:d:Q110315601|Q110315601]] | [[Marianne Grabrucker]] | [[Múnic]] | 1948-04-18 | | | |- | style='text-align:right'| 3344 | [[:d:Q110370875|Q110370875]] | [[Eva-Maria Schermer]] | | 1946-05-10 | | | |- | style='text-align:right'| 3345 | [[:d:Q110382318|Q110382318]] | [[Anna Rikarda von Schleußner]] | [[Chernyakhovsk]] | 1933-02-07 | | | |- | style='text-align:right'| 3346 | [[:d:Q110391542|Q110391542]] | [[Gabriele Schroeter]] | | 1946-10-25 | | 2002 | |- | style='text-align:right'| 3347 | [[:d:Q110402377|Q110402377]] | [[Vivian Sredl]] | | 1951-08-20 | | | |- | style='text-align:right'| 3348 | [[:d:Q110403515|Q110403515]] | [[Kumiko Honda]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3349 | [[:d:Q110409111|Q110409111]] | [[Bettina Karl]] | [[Múnic]] | 1975-07-18 | | | |- | style='text-align:right'| 3350 | [[:d:Q110416034|Q110416034]] | [[Ursula Tronser]] | | 1950-03-03 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3351 | [[:d:Q110420342|Q110420342]] | [[Ulrike Bumke]] | [[Heidelberg]] | 1958-02-11 | [[Alemaña]] | 2016-02-20 | |- | style='text-align:right'| 3352 | [[:d:Q110437870|Q110437870]] | [[Eva-Christine Frentz]] | | 1955-08-29 | | | |- | style='text-align:right'| 3353 | [[:d:Q110442814|Q110442814]] | [[Patricia Ryan]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3354 | [[:d:Q110452508|Q110452508]] | [[Lori Kornblum]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3355 | [[:d:Q110453511|Q110453511]] | [[Fatima Abdullah Al-Mal]] | | | [[Qatar]] | | |- | style='text-align:right'| 3356 | [[:d:Q110454375|Q110454375]] | [[Christine Dekkers]] | [[Wilrijk]] | 1948-07-22 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 3357 | [[:d:Q110542864|Q110542864]] | [[Sarah Keeton Campbell]] | [[LaFollette]] | 1982 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3358 | [[:d:Q110603583|Q110603583]] | [[Omi Söderblom]] | [[Uppsala]] | 1950-04-24<br/>1950 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Omi Söderblom.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3359 | [[:d:Q110621901|Q110621901]] | [[Nusrat Jahan Choudhury]] | [[Chicago]] | 1976 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Bangladesh]] | | [[Ficheiro:Nursat Choudhury (Judge).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3360 | [[:d:Q110621905|Q110621905]] | [[Ana de Alba]] | [[Merced]] | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ana deAlba.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3361 | [[:d:Q110640521|Q110640521]] | [[Nava Ben-Or]] | [[Estados Unidos de América]] | 1955 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:NAVA BEN-OR.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3362 | [[:d:Q110641361|Q110641361]] | [[Lorena Cornielles Ruiz]] | | | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 3363 | [[:d:Q110713562|Q110713562]] | [[Subadeh Akintche]] | | 1966-09-12 | | | |- | style='text-align:right'| 3364 | [[:d:Q110761452|Q110761452]] | [[Doris Morales]] | [[Fray Marcos]] | 1959-09-25 | [[Uruguai]] | | |- | style='text-align:right'| 3365 | [[:d:Q110773677|Q110773677]] | [[Марына Уладзіміраўна Надтачэй]] | [[Homieĺ]] | | [[Belarús]] | | |- | style='text-align:right'| 3366 | [[:d:Q110794391|Q110794391]] | [[Domitille Barancira]] | | | [[Burundi]] | | |- | style='text-align:right'| 3367 | [[:d:Q110872244|Q110872244]] | [[Judianna Wai-ling Barnes]] | | 1952-10-29 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 3368 | [[:d:Q110883530|Q110883530]] | [[Gerlinde Winter]] | | 1950-01-01 | | | |- | style='text-align:right'| 3369 | [[:d:Q110942714|Q110942714]] | [[Heide Boeker]] | | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 3370 | [[:d:Q110945250|Q110945250]] | [[Patricia Guerrero]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Patricia Guerrero - California justice.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3371 | [[:d:Q110955352|Q110955352]] | [[Maria Wiśniewska]] | | 1950 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3372 | [[:d:Q110961551|Q110961551]] | [[Angela M. Eaves]] | [[Panama Canal Zone]] | 1959-04-22 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Angela Eaves - judge in Maryland (sq cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3373 | [[:d:Q110970066|Q110970066]] | [[Karin Heger]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3374 | [[:d:Q110997949|Q110997949]] | [[Adelheid Jäger]] | | 1952-11-23 | | | |- | style='text-align:right'| 3375 | [[:d:Q111011724|Q111011724]] | [[Christine Lager]] | [[Visby]] | 1962-02-22 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 3376 | [[:d:Q111014378|Q111014378]] | [[Gila Canfy Steinitz]] | [[Israel]] | 1958-10 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Gila Canfy Steinitz, June 2022 (GPOHA1 2904) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3377 | [[:d:Q111033203|Q111033203]] | [[Beate Bayer]] | | 1956-04-29 | | | |- | style='text-align:right'| 3378 | [[:d:Q111035388|Q111035388]] | [[Julia Dorn]] | | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 3379 | [[:d:Q111079437|Q111079437]] | [[Ellen Drews]] | | 1908-09-18 | | | |- | style='text-align:right'| 3380 | [[:d:Q111082737|Q111082737]] | [[María Jover Carrión]] | [[Murcia]] | 1943 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3381 | [[:d:Q111086236|Q111086236]] | [[Karoline Eder]] | | 1958-08-10 | | | |- | style='text-align:right'| 3382 | [[:d:Q111088118|Q111088118]] | [[Victoria Eschke]] | | 1899-10-20 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3383 | [[:d:Q111098396|Q111098396]] | [[Emma Fink]] | | 1913-07-24 | | 2004-08-15 | |- | style='text-align:right'| 3384 | [[:d:Q111103690|Q111103690]] | [[Elisabeth Fink]] | | 1962-11-20 | | | |- | style='text-align:right'| 3385 | [[:d:Q111127205|Q111127205]] | [[Karin Friehe]] | | 1955-12-15 | | | |- | style='text-align:right'| 3386 | [[:d:Q111132319|Q111132319]] | [[Kathrin Grote-Bittner]] | | 1961-09-07 | | | |- | style='text-align:right'| 3387 | [[:d:Q111141229|Q111141229]] | [[Lucia Guggemos-Finger]] | | 1910-04-21 | | | |- | style='text-align:right'| 3388 | [[:d:Q111141232|Q111141232]] | [[Monika Hartlieb]] | | 1934-05-28 | | | |- | style='text-align:right'| 3389 | [[:d:Q111144614|Q111144614]] | [[Nancy Waples]] | [[Canadá]] | | | | [[Ficheiro:Justice Nancy Jear Waples.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3390 | [[:d:Q111153865|Q111153865]] | [[Monique Mabelly]] | [[Nîmes]] | 1924-11-14 | [[Francia]] | 2012-02-05 | |- | style='text-align:right'| 3391 | [[:d:Q111174443|Q111174443]] | [[Hamida Zakariya]] | | | [[Iemen]] | | |- | style='text-align:right'| 3392 | [[:d:Q111178156|Q111178156]] | [[Janine Hoppe]] | | 1971-04-06 | | | |- | style='text-align:right'| 3393 | [[:d:Q111181973|Q111181973]] | [[Gina R. Méndez-Miró]] | [[San Xoán, Porto Rico|San Xoán]] | 1974 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Official Portrait Judge Méndez-Miró.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3394 | [[:d:Q111183478|Q111183478]] | [[Irmgard Kirschneck]] | | 1956-11-16 | | | |- | style='text-align:right'| 3395 | [[:d:Q111200060|Q111200060]] | [[Elisabeth Klante]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3396 | [[:d:Q111200724|Q111200724]] | [[Ingrid Kopacek]] | | 1962-11-03 | | | |- | style='text-align:right'| 3397 | [[:d:Q111217542|Q111217542]] | [[Regina Kortge]] | | 1961-02-04 | | | |- | style='text-align:right'| 3398 | [[:d:Q111217544|Q111217544]] | [[Stefanie Kriener]] | | 1963-10-22 | | | |- | style='text-align:right'| 3399 | [[:d:Q111219139|Q111219139]] | [[Saviona Rotlevi]] | [[Ramat Gan]] | 1941-10-07 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3400 | [[:d:Q111232342|Q111232342]] | [[Tanja Lachenmayr-Nicolaou]] | | 1972-06-22 | | | |- | style='text-align:right'| 3401 | [[:d:Q111232356|Q111232356]] | [[Petra Martens]] | | 1956-04-01 | | | |- | style='text-align:right'| 3402 | [[:d:Q111291809|Q111291809]] | [[Dörte Otten-Dünnweber]] | | 1963-10-28 | | | |- | style='text-align:right'| 3403 | [[:d:Q111305268|Q111305268]] | [[Birgitt Pagenberg]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3404 | [[:d:Q111305269|Q111305269]] | [[Monika Völlmeke]] | | 1946-08-04 | | 2017-07-03 | |- | style='text-align:right'| 3405 | [[:d:Q111313160|Q111313160]] | [[Simone Peters]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3406 | [[:d:Q111313161|Q111313161]] | [[Ingeborg Prasch]] | | 1951-02-21 | | | |- | style='text-align:right'| 3407 | [[:d:Q111328264|Q111328264]] | [[Dorothea Prietzel-Funk]] | | 1956-09-18 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3408 | [[:d:Q111335534|Q111335534]] | [[Marcia Maria Nunes]] | | | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Márcia Maria Nunes de Barros 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3409 | [[:d:Q111338144|Q111338144]] | [[Clotilde Médégan-Nougbodé]] | [[Adjohoun]] | 1953-03-29 | [[Benín]] | | |- | style='text-align:right'| 3410 | [[:d:Q111353617|Q111353617]] | [[Ilse Püschel]] | | 1957-08-05 | | | |- | style='text-align:right'| 3411 | [[:d:Q111362964|Q111362964]] | [[Lieselotte Reinebeck]] | | 1922-05-01 | | | |- | style='text-align:right'| 3412 | [[:d:Q111368110|Q111368110]] | [[Beate Schenk]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3413 | [[:d:Q111368111|Q111368111]] | [[Ina Schnurr]] | | 1971-12-30 | | | |- | style='text-align:right'| 3414 | [[:d:Q111376995|Q111376995]] | [[Christel Schuster]] | | 1951-04-20 | | | |- | style='text-align:right'| 3415 | [[:d:Q111376996|Q111376996]] | [[Eva-Maria Schwarz-Angele]] | | 1949-08-31 | | | |- | style='text-align:right'| 3416 | [[:d:Q111400970|Q111400970]] | [[Kim Sathavy]] | | 1954 | [[Camboxa]] | | |- | style='text-align:right'| 3417 | [[:d:Q111442738|Q111442738]] | [[Anisah Amanodin-Umpa]] | | 1961-07-10 | | | |- | style='text-align:right'| 3418 | [[:d:Q111460230|Q111460230]] | [[Barbara Geiger]] | | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 3419 | [[:d:Q111467603|Q111467603]] | [[Diana Hagen]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3420 | [[:d:Q111468925|Q111468925]] | [[Susanne Werner]] | | 1953-01-21 | | 2021-09-24 | |- | style='text-align:right'| 3421 | [[:d:Q111491045|Q111491045]] | [[Gabriel Robeniol]] | | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 3422 | [[:d:Q111513149|Q111513149]] | [[Urška Klakočar Zupančič]] | [[Trbovlje]] | 1977-06-19 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Posvet Za boljšo prihodnost živali - 16.1.2023 - Urška Klakočar Zupančič (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3423 | [[:d:Q111537686|Q111537686]] | [[Marina Wickborn]] | | 1959-08-25 | | | |- | style='text-align:right'| 3424 | [[:d:Q111537687|Q111537687]] | [[Emma Woesler]] | | 1911-09-16 | | 2004-02-11 | |- | style='text-align:right'| 3425 | [[:d:Q111557609|Q111557609]] | [[Anna Adamska-Gallant]] | | 1975-04-26 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Anna Adamska-Gallant.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3426 | [[:d:Q111595830|Q111595830]] | [[Nancy L. Maldonado]] | [[Skokie]] | 1975-11-28 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nancy Maldonado (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3427 | [[:d:Q111610465|Q111610465]] | [[Käthe Fröhbrodt]] | [[Friedrichshain]] | 1905-04-16 | [[República Democrática Alemá]] | 1986-09-10 | |- | style='text-align:right'| 3428 | [[:d:Q111610812|Q111610812]] | [[Laurinda Cardoso]] | | 1975-06-17 | [[Angola]] | | |- | style='text-align:right'| 3429 | [[:d:Q111630056|Q111630056]] | [[Charlotte Thum-Rung]] | | 1955-06-23 | | | |- | style='text-align:right'| 3430 | [[:d:Q111648892|Q111648892]] | [[Sabine Werner]] | | 1965-05-07 | | | |- | style='text-align:right'| 3431 | [[:d:Q111649478|Q111649478]] | [[Ursula Seyfarth]] | | 1963-01-02 | | | |- | style='text-align:right'| 3432 | [[:d:Q111718411|Q111718411]] | [[Gabriele Winkler]] | | 1944-10-07 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3433 | [[:d:Q111738942|Q111738942]] | [[Ana C. Reyes]] | [[Montevideo]] | 1974 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ana C. Reyes, U.S. District Court Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3434 | [[:d:Q111738943|Q111738943]] | [[Anne M. Nardacci]] | [[Albany, Nova York|Albany]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:(Anne Nardacci).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3435 | [[:d:Q111738945|Q111738945]] | [[Elizabeth Hanes]] | [[Roanoke]] | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Elizabeth Hanes (Judge) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3436 | [[:d:Q111803203|Q111803203]] | [[Margaret Ramsay-Hale]] | | 1966 | [[Xamaica]] | | |- | style='text-align:right'| 3437 | [[:d:Q111826150|Q111826150]] | [[Peg Blitch]] | | 1934 | [[Estados Unidos de América]] | 2021 | |- | style='text-align:right'| 3438 | [[:d:Q111993694|Q111993694]] | [[Tanya Raykovska]] | [[Veliko Tarnovo]] | 1956-12-15 | [[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 3439 | [[:d:Q111995809|Q111995809]] | [[Reshma Sharma]] | | | [[Trinidad e Tobago]] | | |- | style='text-align:right'| 3440 | [[:d:Q112043129|Q112043129]] | [[Carol Coderre]] | [[Pittsfield]] | 1971-10-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Coderre (sq cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3441 | [[:d:Q112052749|Q112052749]] | [[Vesna Medenica]] | | 1957-07-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3442 | [[:d:Q112106608|Q112106608]] | [[Radwa Helmi]] | | | [[Exipto]] | | |- | style='text-align:right'| 3443 | [[:d:Q112114888|Q112114888]] | [[Alaitz Biritxinaga]] | [[Atxondo]] | 1974-06-22 | [[España]] | | [[Ficheiro:AlaitzBiritxinagaIMG1993 tokikom 700x700.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3444 | [[:d:Q112130313|Q112130313]] | [[Rachel Bloomekatz]] | [[Southfield]] | 1982-12-03 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Rachel Bloomekatz (Judge).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3445 | [[:d:Q112130346|Q112130346]] | [[Doris Pryor]] | | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Doris Pryor.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3446 | [[:d:Q112153721|Q112153721]] | [[Danièle Darlan]] | | 1952 | [[República Centroafricana]] | | [[Ficheiro:Daniele Darlan 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3447 | [[:d:Q112169129|Q112169129]] | [[Charlotte Eckstein]] | [[Leipzig]] | 1926-01-17 | | 2001 | |- | style='text-align:right'| 3448 | [[:d:Q112183184|Q112183184]] | [[Gisela Michels-Holl]] | | 1928-09-27 | | | |- | style='text-align:right'| 3449 | [[:d:Q112206266|Q112206266]] | [[Elke Adams]] | | 1975-09-03 | | | |- | style='text-align:right'| 3450 | [[:d:Q112219790|Q112219790]] | [[Penney S. Azcarate]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3451 | [[:d:Q112239947|Q112239947]] | [[Sumiko Itō]] | [[Prefectura de Shizuoka]] | 1931 | [[Xapón]]<br/>[[Imperio do Xapón]] | 1997 | |- | style='text-align:right'| 3452 | [[:d:Q112255311|Q112255311]] | [[Tanja Eichner]] | [[Wertheim]] | 1974-02-28 | | | |- | style='text-align:right'| 3453 | [[:d:Q112261881|Q112261881]] | [[Sabina]] | | 1961-04-20 | | | |- | style='text-align:right'| 3454 | [[:d:Q112339502|Q112339502]] | [[Karlijn Teuben]] | [[Eindhoven]] | 1973-02-03 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3455 | [[:d:Q112451566|Q112451566]] | [[Sarah Derrington]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3456 | [[:d:Q112550007|Q112550007]] | [[Oddný Mjöll Arnardóttir]] | [[Reiquiavik]] | 1970-01-16 | [[Islandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3457 | [[:d:Q112564978|Q112564978]] | [[Gundula Momsen-Pflanz]] | | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 3458 | [[:d:Q112569152|Q112569152]] | [[Helga Heeren]] | | 1947-02-04 | | | |- | style='text-align:right'| 3459 | [[:d:Q112569347|Q112569347]] | [[Pauline Hopf]] | | 1914-05-08 | | 2007 | |- | style='text-align:right'| 3460 | [[:d:Q112569572|Q112569572]] | [[Inga Schmidt]] | | 1928-04-19 | | 2001 | |- | style='text-align:right'| 3461 | [[:d:Q112584116|Q112584116]] | [[Camille L. Vélez-Rivé]] | [[San Xoán, Porto Rico|San Xoán]] | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Camille L. Vélez-Rivé.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3462 | [[:d:Q112584134|Q112584134]] | [[Roopali Desai]] | [[Toronto]] | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Roopali Desai.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3463 | [[:d:Q112594033|Q112594033]] | [[Maria Schwarz]] | | 1906-05-12 | | 1992 | |- | style='text-align:right'| 3464 | [[:d:Q112600758|Q112600758]] | [[רויטל יפה כ"ץ]] | | 1956 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3465 | [[:d:Q112620089|Q112620089]] | [[Praskovia Danilova]] | [[Roslavl]]<br/>[[Smolensk Governorate]]<br/>[[Imperio Ruso]] | 1883-10-14 | [[República Soviética Federativa Socialista de Rusia|República Socialista Soviética Federativa de Rusia]]<br/>[[Unión Soviética]]<br/>[[Imperio Ruso]] | 1958-05-31 | [[Ficheiro:Данилова Прасковья Логиновна.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3466 | [[:d:Q112625167|Q112625167]] | [[Adelheid Kaufmann]] | | 1939-11-19 | | | |- | style='text-align:right'| 3467 | [[:d:Q112626340|Q112626340]] | [[María del R. Antongiorgi-Jordán]] | [[San Germán]] | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:María del R. Antongiorgi-Jordán.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3468 | [[:d:Q112682769|Q112682769]] | [[Donna Scott Davenport]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3469 | [[:d:Q112782743|Q112782743]] | [[Elizabeth Scherer]] | | 1976-06-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Elizabeth.Scherer.Official.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3470 | [[:d:Q112787416|Q112787416]] | [[Jill Pohlman]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3471 | [[:d:Q112845341|Q112845341]] | [[F. Kay Behm]] | [[Alma]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:(Frances Kay Behm).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3472 | [[:d:Q112865136|Q112865136]] | [[Mina Shamir]] | [[Pakruojis]] | 1914-12-28 | [[Israel]] | 1996-11-21 | [[Ficheiro:השופטת גב' מינה שמיר.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3473 | [[:d:Q112872346|Q112872346]] | [[Claudia Nowak]] | [[Hamburgo]] | 1967-04-02 | | | |- | style='text-align:right'| 3474 | [[:d:Q112872403|Q112872403]] | [[Stephanie Munk]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3475 | [[:d:Q112980223|Q112980223]] | [[Eileen Roberts]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3476 | [[:d:Q113001473|Q113001473]] | [[Larysa Golnyk]] | | | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 3477 | [[:d:Q113030368|Q113030368]] | [[Kai Scott]] | [[Filadelfia]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kai N. Scott.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3478 | [[:d:Q113099462|Q113099462]] | [[Lindsay C. Jenkins]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lindsay C. Jenkins.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3479 | [[:d:Q113100125|Q113100125]] | [[Margaret R. Guzman]] | [[Worcester, Massachusetts|Worcester]] | 1960 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Margaret R. Guzman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3480 | [[:d:Q113100151|Q113100151]] | [[Mia Roberts Perez]] | [[Filadelfia]] | 1981 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mia Roberts Perez.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3481 | [[:d:Q113101243|Q113101243]] | [[Lilia Mónica López Benítez]] | [[Cidade de México]] | 1961-07-11 | [[México]] | | |- | style='text-align:right'| 3482 | [[:d:Q113145391|Q113145391]] | [[Beatrix Ricziová]] | [[Bratislava]] | 1981 | [[Eslovaquia]] | | |- | style='text-align:right'| 3483 | [[:d:Q113197260|Q113197260]] | [[Gisela Harbeck]] | | 1938-02-01 | | | |- | style='text-align:right'| 3484 | [[:d:Q113331250|Q113331250]] | [[Laura Crane]] | [[Rochester, Nova York|Rochester]] | 1981-06-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Laura Crane.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3485 | [[:d:Q113337029|Q113337029]] | [[Araceli Martínez-Olguín]] | [[Cidade de México]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Araceli Martinez-Olguin, U.S. District Court Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3486 | [[:d:Q113337036|Q113337036]] | [[Rita F. Lin]] | [[Oakland]] | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Rita F. Lin, U.S. District Court Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3487 | [[:d:Q113337046|Q113337046]] | [[Julia Kobick]] | [[Boston]] | 1983 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Julia E. Kobick.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3488 | [[:d:Q113337051|Q113337051]] | [[Myong J. Joun]] | [[Seúl]] | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Myong J. Joun.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3489 | [[:d:Q113339650|Q113339650]] | [[Julie Rikelman]] | [[Kíiv]] | 1972-06-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Julie Rikelman.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3490 | [[:d:Q113349011|Q113349011]] | [['Elisapeti Langi]] | | | [[Tonga]] | | |- | style='text-align:right'| 3491 | [[:d:Q113483321|Q113483321]] | [[DeAndrea Gist Benjamin]] | [[Columbia, Carolina do Sur|Columbia]] | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:DeAndrea Gist Benjamin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3492 | [[:d:Q113555667|Q113555667]] | [[Anna Piotrowska]] | [[Łódź]] | 1927-05-11 | [[Polonia]] | 2009-01-29 | |- | style='text-align:right'| 3493 | [[:d:Q113555848|Q113555848]] | [[Rebeca Delgado]] | [[Cochabamba]] | 1966-06-01 | [[Bolivia]] | | [[Ficheiro:Rebeca Elvira Delgado Burgoa (Official Photo, 2012) Chamber of Deputies of Bolivia.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3494 | [[:d:Q113557494|Q113557494]] | [[Michelle O’Bonsawin]] | [[Hanmer]] | 1974-05-02 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3495 | [[:d:Q113565913|Q113565913]] | [[Naoko Higurashi]] | | | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3496 | [[:d:Q113573965|Q113573965]] | [[Hanne Schmidt]] | [[Holbæk]] | 1960-03-09 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 3497 | [[:d:Q113681633|Q113681633]] | [[Orelia Merchant]] | [[Bronx]] | 1971 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Orelia Merchant.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3498 | [[:d:Q113681637|Q113681637]] | [[Colleen Lawless]] | [[Joliet]] | 1983 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Colleen R. Lawless.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3499 | [[:d:Q113681956|Q113681956]] | [[Charnelle Marie Bjelkengren]] | | | | | [[Ficheiro:Charnelle Bjelkengren.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3500 | [[:d:Q113723104|Q113723104]] | [[Kerstin Engelhardt-Blum]] | [[Nürnberg|Núremberg]] | 1971 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3501 | [[:d:Q113785468|Q113785468]] | [[Joyce Elise Williams Warren]] | [[Pine Bluff]] | 1949-10-25 | | | |- | style='text-align:right'| 3502 | [[:d:Q113792861|Q113792861]] | [[Katherine Maraman]] | | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 3503 | [[:d:Q113847214|Q113847214]] | [[Wendy Scholtens Wood]] | [[Geneva]] | 1969-06-25 | | | |- | style='text-align:right'| 3504 | [[:d:Q113988402|Q113988402]] | [[Gwyneth Knowles]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3505 | [[:d:Q114067926|Q114067926]] | [[Sara Soffel]] | | 1886-10-27<br/>1886 | [[Estados Unidos de América]] | 1976-10-05<br/>1976 | [[Ficheiro:Pennsylvania judge Sara Soffel (1886–1976) circa 1930.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3506 | [[:d:Q114098733|Q114098733]] | [[Joy Cunningham]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3507 | [[:d:Q114170242|Q114170242]] | [[Fatema Najib]] | | 1959-07-11 | [[Bangladesh]] | | |- | style='text-align:right'| 3508 | [[:d:Q114345157|Q114345157]] | [[Nadine Grau]] | | 1977-11-04 | | | |- | style='text-align:right'| 3509 | [[:d:Q114345231|Q114345231]] | [[Ulrike Holzinger]] | | 1966-12-01 | | | |- | style='text-align:right'| 3510 | [[:d:Q114349084|Q114349084]] | [[Brenda Spry]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3511 | [[:d:Q114349482|Q114349482]] | [[Claire G. Cardwell]] | | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 3512 | [[:d:Q114358418|Q114358418]] | [[Laura Crivello]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3513 | [[:d:Q114437316|Q114437316]] | [[Ariane Mittenberger-Huber]] | | 1961-04-11 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3514 | [[:d:Q114438607|Q114438607]] | [[Eva Schneider]] | | | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3515 | [[:d:Q114786568|Q114786568]] | [[Zaynab Abd al-Razzaq]] | [[Fez]] | 1938 | [[Marrocos]] | | |- | style='text-align:right'| 3516 | [[:d:Q114802194|Q114802194]] | [[Журавська Олена Василівна]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3517 | [[:d:Q115023554|Q115023554]] | [[Melanie Greally]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3518 | [[:d:Q115230277|Q115230277]] | [[Angela McCormick Bisig]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3519 | [[:d:Q115237307|Q115237307]] | [[Linda M. Bell]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3520 | [[:d:Q115257592|Q115257592]] | [[Maria del Prado Escoda Merino]] | [[Móra d'Ebre]] | 1981-06-24 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3521 | [[:d:Q115471333|Q115471333]] | [[Katharina Wagner]] | | 1969-02-27 | | | |- | style='text-align:right'| 3522 | [[:d:Q115492006|Q115492006]] | [[Brooke Locklear Clark]] | | 1979-05-21 | | | [[Ficheiro:Brooke Locklear Clark.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3523 | [[:d:Q115519149|Q115519149]] | [[Diane B. Schulder]] | | 1937 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3524 | [[:d:Q115530901|Q115530901]] | [[李素蘭]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3525 | [[:d:Q115604631|Q115604631]] | [[Susanne Dahlke-Piel]] | | 1959-12-26 | | | |- | style='text-align:right'| 3526 | [[:d:Q115665014|Q115665014]] | [[Frances Muñoz]] | | 1930-09-17 | | 2022-10-17 | |- | style='text-align:right'| 3527 | [[:d:Q115677595|Q115677595]] | [[Elishewa van de Griend]] | [['s-Hertogenbosch]] | 1963-11-12 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3528 | [[:d:Q115707722|Q115707722]] | [[Jeanne F. Spallone]] | | 1928 | [[Estados Unidos de América]] | 2008 | |- | style='text-align:right'| 3529 | [[:d:Q115767031|Q115767031]] | [[Allison Riggs]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Allison Riggs (54253165294) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3530 | [[:d:Q115790499|Q115790499]] | [[Marian Gaston]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3531 | [[:d:Q115913244|Q115913244]] | [[Imbi Sidok-Toomsalu]] | | 1963-06-06 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3532 | [[:d:Q115923236|Q115923236]] | [[Marianne Heer]] | | 1955-12-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3533 | [[:d:Q115929591|Q115929591]] | [[Robine de Lange-Tegelaar]] | [[A Haia]] | 1962 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3534 | [[:d:Q115943235|Q115943235]] | [[Barbara Frances Ackah-Yensu]] | | 1955-02-02 | | | |- | style='text-align:right'| 3535 | [[:d:Q116045322|Q116045322]] | [[Ingebjörg Darsow-Faller]] | | 1977-08-01 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3536 | [[:d:Q116045993|Q116045993]] | [[Sonja Böhm]] | | 1978-06-27 | | | |- | style='text-align:right'| 3537 | [[:d:Q116045994|Q116045994]] | [[Antje Dietsch]] | | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 3538 | [[:d:Q116193048|Q116193048]] | [[Johanna Cutts]] | | | | | [[Ficheiro:JohannahCutts.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3539 | [[:d:Q116196582|Q116196582]] | [[Maria S. Lazar]] | | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 3540 | [[:d:Q116199586|Q116199586]] | [[Margaret R. Mahoney]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3541 | [[:d:Q116255936|Q116255936]] | [[LaShonda A. Hunt]] | [[Clarksdale]] | 1970 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:LaShonda A. Hunt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3542 | [[:d:Q116255939|Q116255939]] | [[Amanda Brailsford]] | [[Twin Falls]] | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Amanda K. Brailsford, U.S. District Court Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3543 | [[:d:Q116449149|Q116449149]] | [[Chantal Camara]] | | 1954 | [[Costa do Marfil]] | | [[Ficheiro:Chantal Camara.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3544 | [[:d:Q116452993|Q116452993]] | [[Рогач Лариса Іванівна]] | [[Velykyi Bereznyi]] | 1969-04-23 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 3545 | [[:d:Q116455783|Q116455783]] | [[Manja Pach]] | [[Ámsterdam]] | 1945-12-26 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3546 | [[:d:Q116680995|Q116680995]] | [[Sabah al-Alwani]] | | | [[Iemen]] | | |- | style='text-align:right'| 3547 | [[:d:Q116689521|Q116689521]] | [[Eti Craif]] | | | [[Israel]] | | [[Ficheiro:ETI CRAIF (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3548 | [[:d:Q116693204|Q116693204]] | [[Katrin Rieke]] | | 1971-02-17 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3549 | [[:d:Q116761015|Q116761015]] | [[Shirley Fulton]] | | 1952-01-02 | [[Estados Unidos de América]] | 2023-02-08 | |- | style='text-align:right'| 3550 | [[:d:Q116796252|Q116796252]] | [[Rebeca Ráquel Obando]] | | | [[Honduras]] | | |- | style='text-align:right'| 3551 | [[:d:Q116796876|Q116796876]] | [[Camille McMullen]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3552 | [[:d:Q116815072|Q116815072]] | [[Franziska Peters]] | | 1979-07-24 | | | |- | style='text-align:right'| 3553 | [[:d:Q116815761|Q116815761]] | [[Ute Geisenberger]] | | 1976-11-24 | | | |- | style='text-align:right'| 3554 | [[:d:Q116841322|Q116841322]] | [[Janet Protasiewicz]] | [[Milwaukee]] | 1962-12-03 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Janet Protasiewicz at Supreme Court Candidate Forum (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3555 | [[:d:Q116872138|Q116872138]] | [[Molly Silfen]] | [[Filadelfia]] | 1980 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Molly Silfen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3556 | [[:d:Q116961069|Q116961069]] | [[Dita Řepková]] | | 1975 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 3557 | [[:d:Q117000134|Q117000134]] | [[Jyotsna Yagnik]] | | | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 3558 | [[:d:Q117000797|Q117000797]] | [[Penny Willrich]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3559 | [[:d:Q117184833|Q117184833]] | [[Monika Anders]] | | 1951-02-16 | | | |- | style='text-align:right'| 3560 | [[:d:Q117220233|Q117220233]] | [[Danguolė Bublienė]] | | 1972 | [[Lituania]] | | |- | style='text-align:right'| 3561 | [[:d:Q117228919|Q117228919]] | [[Rian Vogels]] | [[Deurne]] | 1970-02-24 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 3562 | [[:d:Q117305704|Q117305704]] | [[Raimunda de Peñafort Lorente]] | [[Baza]] | 1952-07-25 | [[España]] | 2012-02-04 | |- | style='text-align:right'| 3563 | [[:d:Q117425431|Q117425431]] | [[Jeanette Goodman Brill]] | | 1888 | [[Estados Unidos de América]] | 1964 | [[Ficheiro:Jeanette Goodman Brill, photograph by Keystone.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3564 | [[:d:Q117442357|Q117442357]] | [[A. Gail Prudenti]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3565 | [[:d:Q117447199|Q117447199]] | [[Betina Rieker]] | [[Hilden]] | 1962-05-21 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3566 | [[:d:Q117470177|Q117470177]] | [[Elwira Abilchassimowna Asimowa]] | [[Taraz]] | 1973-02-15 | [[Kazakhstán]]<br/>[[República Socialista Soviética de Kazakhstán]] | | [[Ficheiro:Фото Эльвиры Азимовой.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3567 | [[:d:Q117475677|Q117475677]] | [[Dagmara Pawełczyk-Woicka]] | [[Krynica-Zdrój]] | 1970-10-05 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3568 | [[:d:Q117607944|Q117607944]] | [[Barbara Schretter]] | | 1963-07-15 | | | |- | style='text-align:right'| 3569 | [[:d:Q117610640|Q117610640]] | [[Sara Geenen]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3570 | [[:d:Q117781182|Q117781182]] | [[Jeanne d'Arc Lemay-Warren]] | | 1922 | [[Canadá]] | 2022 | |- | style='text-align:right'| 3571 | [[:d:Q117825935|Q117825935]] | [[Jeong Jeong-mi]] | | 1969-05-24 | | | [[Ficheiro:Jeong Jeong-mi, 17 April 2023, Inaguration of Justice of the Constitutional Court of Korea 02 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3572 | [[:d:Q117865273|Q117865273]] | [[Abigail LeGrow]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3573 | [[:d:Q118126753|Q118126753]] | [[Neetu Badhan Smith]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3574 | [[:d:Q118128271|Q118128271]] | [[H. Suzanne McGraw]] | | 1967-02-04 | | | |- | style='text-align:right'| 3575 | [[:d:Q118140234|Q118140234]] | [[Susan K. DeClercq]] | [[Seúl]] | 1974 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan DeClercq.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3576 | [[:d:Q118154253|Q118154253]] | [[Anja Wald]] | | 1971-12-23 | | | |- | style='text-align:right'| 3577 | [[:d:Q118288136|Q118288136]] | [[Sotonye Denton-West]] | [[Rivers]] | 1946 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 3578 | [[:d:Q118382979|Q118382979]] | [[Aloysie Cyanzayire]] | | | [[Ruanda]] | | |- | style='text-align:right'| 3579 | [[:d:Q118558679|Q118558679]] | [[Magni Elsheim]] | | 1964-03-27 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 3580 | [[:d:Q118696669|Q118696669]] | [[Mihoko Manabe]] | | 1968-03-10 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3581 | [[:d:Q118744906|Q118744906]] | [[Meredith Sasso]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sasso-formal-2023 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3582 | [[:d:Q118791797|Q118791797]] | [[Nambitha Dambuza]] | | 1964-10-31 | | | |- | style='text-align:right'| 3583 | [[:d:Q118949140|Q118949140]] | [[Corina Corbu]] | [[Giurcani]] | 1972-08-06 | [[Romanía]] | | |- | style='text-align:right'| 3584 | [[:d:Q119040766|Q119040766]] | [[Krystyna Kowalik-Bańczyk]] | [[Gdańsk]] | 1976-07-30 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Krystyna Kowalik-Bańczyk.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3585 | [[:d:Q119138928|Q119138928]] | [[Odas Nicholson]] | [[Pickens]] | 1924-03-25 | | 2012-03-10 | [[Ficheiro:Odas Nicholson 1969.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3586 | [[:d:Q119141194|Q119141194]] | [[Annett Wunder]] | [[Jena]] | 1976 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3587 | [[:d:Q119157346|Q119157346]] | [[Kao Meng-hsun]] | | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 3588 | [[:d:Q119290802|Q119290802]] | [[Elaissia Sears]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Elaissia Sears (52963770670).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3589 | [[:d:Q119441364|Q119441364]] | [[Tsai-Chen Tsai]] | | 1957 | | | [[Ficheiro:蔡彩貞大法官.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3590 | [[:d:Q119845471|Q119845471]] | [[Carol Connor]] | [[Kingstree]] | 1950 | [[Estados Unidos de América]] | 2004-02-20 | |- | style='text-align:right'| 3591 | [[:d:Q120059551|Q120059551]] | [[Cecillia Wang]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3592 | [[:d:Q120147926|Q120147926]] | [[Sheila R. Tillerson-Adams]] | [[Washington, D.C.]] | 1957-12-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3593 | [[:d:Q120163470|Q120163470]] | [[Mahube Molemela]] | | 1965-03-18 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 3594 | [[:d:Q120170586|Q120170586]] | [[Monica Leeuw]] | | 1952-07-29 | | | |- | style='text-align:right'| 3595 | [[:d:Q120173721|Q120173721]] | [[Sharise Weiner]] | | 1954-01-28 | | | |- | style='text-align:right'| 3596 | [[:d:Q120531991|Q120531991]] | [[Anne A. Amadi]] | | 1970-01-01 | | | |- | style='text-align:right'| 3597 | [[:d:Q120601195|Q120601195]] | [[Tiffany Cartwright]] | [[Lansing, Míchigan|Lansing]] | 1985 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tiffany Cartwright (Judge).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3598 | [[:d:Q120659527|Q120659527]] | [[Fannie Birckhead]] | | 1935-02-28 | | 2022-02-09 | |- | style='text-align:right'| 3599 | [[:d:Q121008633|Q121008633]] | [[Γεωργία Αδειλίνη]] | [[Atenas]] | 1958 | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 3600 | [[:d:Q121029494|Q121029494]] | [[Véronique Massan Osséyi]] | [[Amou Oblo]] | 1942-01-20 | [[Togo]] | 2010-03-07 | |- | style='text-align:right'| 3601 | [[:d:Q121140282|Q121140282]] | [[Moxila A. Upadhyaya]] | [[Gujarat]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3602 | [[:d:Q121298655|Q121298655]] | [[Veronika Křesťanová]] | [[Praga]] | 1969-06-07 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 3603 | [[:d:Q121303034|Q121303034]] | [[Sandra Marks]] | | 1969-08-23 | | | |- | style='text-align:right'| 3604 | [[:d:Q121326865|Q121326865]] | [[Sina Baldauf]] | | 1977-07-30 | | | |- | style='text-align:right'| 3605 | [[:d:Q121437921|Q121437921]] | [[Fahmida Quader]] | | 1966-06-08 | [[Bangladesh]] | | |- | style='text-align:right'| 3606 | [[:d:Q121653756|Q121653756]] | [[Kazuko Yao]] | [[Toquio]] | 1960-12-07 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3607 | [[:d:Q122264424|Q122264424]] | [[Rosemarie Taube]] | | 1923-10-24 | [[Alemaña]] | 2022-09-24 | |- | style='text-align:right'| 3608 | [[:d:Q122329217|Q122329217]] | [[Emily K. Richardson]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3609 | [[:d:Q122416164|Q122416164]] | [[Daniela Rodrigues Teixeira]] | [[Brasilia]] | 1971 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:CCJ Sabatina Indicacoes STJ 06.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3610 | [[:d:Q122612094|Q122612094]] | [[Daniela Recknagel]] | | 1979-11-15 | | | |- | style='text-align:right'| 3611 | [[:d:Q122791938|Q122791938]] | [[Sandra Wullenkord]] | | 1986-12-28 | | | |- | style='text-align:right'| 3612 | [[:d:Q122883604|Q122883604]] | [[רונית רוזנפלד]] | | 1956 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3613 | [[:d:Q122883605|Q122883605]] | [[עדינה פורת]] | | 1927 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3614 | [[:d:Q123010262|Q123010262]] | [[Julia Dias]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3615 | [[:d:Q123020856|Q123020856]] | [[Jennifer L. Hall]] | [[Minneapolis, Minnesota|Minneapolis]] | 1976 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jennifer L. Hall, U.S. Magistrate Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3616 | [[:d:Q123115314|Q123115314]] | [[Julia K. Munley]] | [[Carbondale]] | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Julia Munley.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3617 | [[:d:Q123136983|Q123136983]] | [[Binta Nyako]] | [[Estado de Katsina]] | 1959-05-14 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 3618 | [[:d:Q123194924|Q123194924]] | [[Mary T. Moreau]] | [[Edmonton]] | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3619 | [[:d:Q123270567|Q123270567]] | [[María José Osuna Cerezo]] | [[Melilla]] | 1960 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3620 | [[:d:Q123280675|Q123280675]] | [[Sina Stamm]] | | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 3621 | [[:d:Q123280677|Q123280677]] | [[Ariane Wiedmann]] | | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 3622 | [[:d:Q123280678|Q123280678]] | [[Petra Barche]] | | 1968-05-31 | | | |- | style='text-align:right'| 3623 | [[:d:Q123281260|Q123281260]] | [[Sandy Schüler-Täsch]] | | 1974-10-05 | | | |- | style='text-align:right'| 3624 | [[:d:Q123312788|Q123312788]] | [[Daisy Molefe]] | | 1956-10-26 | | | |- | style='text-align:right'| 3625 | [[:d:Q123314138|Q123314138]] | [[Zeenat Carelse]] | | 1956-10-26 | | | |- | style='text-align:right'| 3626 | [[:d:Q123315026|Q123315026]] | [[Wendy Hughes]] | | 1968-02-28 | [[Suráfrica]] | | |- | style='text-align:right'| 3627 | [[:d:Q123328980|Q123328980]] | [[黃虹霞]] | | 1954 | [[Taiwán]] | | [[Ficheiro:大法官黃虹霞.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3628 | [[:d:Q123330349|Q123330349]] | [[Connie Mocumie]] | | 1965-08-10 | | | |- | style='text-align:right'| 3629 | [[:d:Q123331062|Q123331062]] | [[Thokozile Mbatha]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3630 | [[:d:Q123331069|Q123331069]] | [[Halima Saldulker]] | | 1957-02-06 | | | |- | style='text-align:right'| 3631 | [[:d:Q123331514|Q123331514]] | [[Nolwazi Mabindla-Boqwana]] | | 1973-01-13 | | | |- | style='text-align:right'| 3632 | [[:d:Q123351840|Q123351840]] | [[Marjam Samadzade]] | | 1973-10-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3633 | [[:d:Q123382915|Q123382915]] | [[Brandy R. McMillion]] | [[Dayton]] | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Brandy R. McMillion.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3634 | [[:d:Q123383716|Q123383716]] | [[Hilda Moltedo de Espínola]] | | 1915-03-06 | | 2001-04-19 | |- | style='text-align:right'| 3635 | [[:d:Q123391366|Q123391366]] | [[Ritu Bahri]] | | 1962-10-11 | | | |- | style='text-align:right'| 3636 | [[:d:Q123422179|Q123422179]] | [[Azmiralda Zahir]] | | 1979-07-19 | | | |- | style='text-align:right'| 3637 | [[:d:Q123458288|Q123458288]] | [[Belinda van Heerden]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3638 | [[:d:Q123458712|Q123458712]] | [[Nicole Berner]] | [[Woking]] | 1965 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nicole G Berner.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3639 | [[:d:Q123461139|Q123461139]] | [[Fayeeza Kathree-Setiloane]] | | 1965-08-19 | | | |- | style='text-align:right'| 3640 | [[:d:Q123492430|Q123492430]] | [[Mariana Yumbay]] | | | [[Ecuador]] | | [[Ficheiro:Mariana Yumbay, 17 DE NOVIEMBRE DEL 2023 03 (sq cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3641 | [[:d:Q123588026|Q123588026]] | [[Shanlyn A. S. Park]] | [[Honolulu]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Shanlyn Park.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3642 | [[:d:Q123592521|Q123592521]] | [[Fikile Mokgohloa]] | | 1961-06-01 | | | |- | style='text-align:right'| 3643 | [[:d:Q123598300|Q123598300]] | [[Irma Alonso]] | [[Salto, Uruguai|Salto]] | 1929-05-22 | [[Uruguai]] | 2019-07-03 | |- | style='text-align:right'| 3644 | [[:d:Q123599404|Q123599404]] | [[Marta Battistella]] | | 1938-09-03 | | | |- | style='text-align:right'| 3645 | [[:d:Q123659630|Q123659630]] | [[Caryslia Rodríguez]] | | 1960 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 3646 | [[:d:Q123668405|Q123668405]] | [[Dora Lucas Neto]] | [[Torres Novas]] | 1973-07-08 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 3647 | [[:d:Q123676553|Q123676553]] | [[Mariela Sassón]] | | 1945-11-10 | | | |- | style='text-align:right'| 3648 | [[:d:Q123684248|Q123684248]] | [[Alicia Castro Rivera]] | | 1948-01-31 | [[Uruguai]] | | |- | style='text-align:right'| 3649 | [[:d:Q123684562|Q123684562]] | [[Nilza Salvo]] | | 1953-01-30 | [[Uruguai]] | | |- | style='text-align:right'| 3650 | [[:d:Q123685177|Q123685177]] | [[Beti Hohler]] | | 1981-06-25 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Srečanje predsednika vlade s prvo sodnico iz Slovenije na Mednarodnem kazenskem sodišču Beti Hohler 2024 - 2 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3651 | [[:d:Q123685491|Q123685491]] | [[Carmen Martínez Perza]] | [[Sevilla]] | 1970 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 3652 | [[:d:Q123690725|Q123690725]] | [[Selva Klett]] | | 1956-04-01 | | | |- | style='text-align:right'| 3653 | [[:d:Q123691713|Q123691713]] | [[Rosina Rossi]] | | 1958-09-26 | | | |- | style='text-align:right'| 3654 | [[:d:Q123699490|Q123699490]] | [[Anita Mugeni]] | | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 3655 | [[:d:Q123699495|Q123699495]] | [[Immaculée Nyirinkwaya]] | [[Ruanda]] | 1958 | [[Ruanda]] | | |- | style='text-align:right'| 3656 | [[:d:Q123701746|Q123701746]] | [[Shona Haldane, Lady Haldane]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 3657 | [[:d:Q123761919|Q123761919]] | [[Nghana Lewis]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nghana Lewis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3658 | [[:d:Q123786884|Q123786884]] | [[Elida Fajardo]] | | 1936-09-30 | | | |- | style='text-align:right'| 3659 | [[:d:Q123964898|Q123964898]] | [[Clotilde Mukamurera]] | [[Ruanda]] | | [[Ruanda]] | | |- | style='text-align:right'| 3660 | [[:d:Q124016846|Q124016846]] | [[Saman Rafat Imtiaz]] | | 1976-06-08 | | | |- | style='text-align:right'| 3661 | [[:d:Q124039178|Q124039178]] | [[Melissa Beth Countway]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3662 | [[:d:Q124094936|Q124094936]] | [[María Soledad Melo Labra]] | | 1962-10-11 | | | |- | style='text-align:right'| 3663 | [[:d:Q124097414|Q124097414]] | [[Noriko Yokota]] | | 1969-07-12 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 3664 | [[:d:Q124150004|Q124150004]] | [[Concepción Gimeno Gracia]] | [[Zaragoza]] | 1967 | [[España]] | | [[Ficheiro:Concepción Gimeno 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3665 | [[:d:Q124150276|Q124150276]] | [[Raylene Keightley]] | | 1961-11-19 | | | |- | style='text-align:right'| 3666 | [[:d:Q124151053|Q124151053]] | [[Annali Basson]] | | 1960-10-10 | | | |- | style='text-align:right'| 3667 | [[:d:Q124154204|Q124154204]] | [[Shane Kgoele]] | | 1964-06-18 | | | |- | style='text-align:right'| 3668 | [[:d:Q124154720|Q124154720]] | [[Segopotje Mphahlele]] | | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 3669 | [[:d:Q124155158|Q124155158]] | [[Thoba Poyo-Dlwati]] | | 1975-09-15 | | | |- | style='text-align:right'| 3670 | [[:d:Q124159927|Q124159927]] | [[Gayaat Salie-Hlophe]] | | 1974-02-13 | | | |- | style='text-align:right'| 3671 | [[:d:Q124166801|Q124166801]] | [[Mokgere Masipa]] | | 1974-03-01 | | | |- | style='text-align:right'| 3672 | [[:d:Q124170368|Q124170368]] | [[Abeba Embiale]] | | | [[Etiopía]] | | |- | style='text-align:right'| 3673 | [[:d:Q124170373|Q124170373]] | [[Violet Phatshoane]] | | 1972-09-28 | | | |- | style='text-align:right'| 3674 | [[:d:Q124170711|Q124170711]] | [[Miluše Došková]] | | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 3675 | [[:d:Q124176310|Q124176310]] | [[María Cristina Gajardo]] | [[Valparaíso]] | 1963-04-15 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 3676 | [[:d:Q124285685|Q124285685]] | [[Leatile Dambe]] | | | [[Botswana]] | | |- | style='text-align:right'| 3677 | [[:d:Q124302048|Q124302048]] | [[Auxi Díaz]] | [[As Palmas de Gran Canaria]] | 1967-02-03 | | | |- | style='text-align:right'| 3678 | [[:d:Q124309255|Q124309255]] | [[Elizabeth Hurley]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3679 | [[:d:Q124324526|Q124324526]] | [[Elizabeth Baartman]] | | 1960-12-03 | | | |- | style='text-align:right'| 3680 | [[:d:Q124328355|Q124328355]] | [[Thérèse Traoré]] | | | [[Burkina Faso]] | | |- | style='text-align:right'| 3681 | [[:d:Q124329588|Q124329588]] | [[Martha Mbhele]] | | 1973-09-03 | | | |- | style='text-align:right'| 3682 | [[:d:Q124331177|Q124331177]] | [[Esme Chombo]] | | | [[Malawi]] | | |- | style='text-align:right'| 3683 | [[:d:Q124361003|Q124361003]] | [[Shehnaz Meer]] | | 1955-06-28 | | | |- | style='text-align:right'| 3684 | [[:d:Q124361017|Q124361017]] | [[Violet Semenya]] | | 1961-10-17 | | | |- | style='text-align:right'| 3685 | [[:d:Q124415499|Q124415499]] | [[Lisa Wang]] | | 1980 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lisa Wang, Assistant Secretary of Commerce official.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3686 | [[:d:Q124422284|Q124422284]] | [[Megan McCarthy King]] | | 1969-12-08 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3687 | [[:d:Q124424062|Q124424062]] | [[Claudia Matthäus]] | | 1976-02-29 | | | |- | style='text-align:right'| 3688 | [[:d:Q124435535|Q124435535]] | [[Astrid Asi]] | | 1978-02-16 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3689 | [[:d:Q124447010|Q124447010]] | [[Anne E. Lazarus]] | | 1952 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3690 | [[:d:Q124460010|Q124460010]] | [[Ivana Cei]] | [[Belém, Pará|Belém do Pará]] | | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Ivana Cei 02 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3691 | [[:d:Q124599032|Q124599032]] | [[Károlyné Döbrentei]] | [[Újpest]] | 1913-04-25 | [[Hungría]] | 1987-03-26 | |- | style='text-align:right'| 3692 | [[:d:Q124655389|Q124655389]] | [[Humay Efendiyeva]] | [[Bakú]] | 1975-12-07 | [[Azerbaidján]] | | |- | style='text-align:right'| 3693 | [[:d:Q124726289|Q124726289]] | [[Rosario Camejo Puerta]] | | | | 2003-02-04 | |- | style='text-align:right'| 3694 | [[:d:Q124949779|Q124949779]] | [[Ágnes Czine]] | [[Tiszalök]] | 1958-08-11 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 3695 | [[:d:Q124958292|Q124958292]] | [[Cheryl L. Waite]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3696 | [[:d:Q124961921|Q124961921]] | [[Janet E. Jackson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3697 | [[:d:Q124963411|Q124963411]] | [[Murielle Minkoue]] | [[Libreville]] | 1970-07-22 | [[Gabón]] | | |- | style='text-align:right'| 3698 | [[:d:Q125100516|Q125100516]] | [[Sally Fitzgerald]] | | | [[Nova Zelandia]] | | |- | style='text-align:right'| 3699 | [[:d:Q125208881|Q125208881]] | [[Margarida Blasco]] | | 1956-07-25 | [[Portugal]] | | [[Ficheiro:Retrato oficial Margarida Blasco.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3700 | [[:d:Q125253805|Q125253805]] | [[إنصاف البرعي]] | [[O Cairo]] | 1933 | [[Reino de Exipto]]<br/>[[República de Exipto]]<br/>[[República Árabe Unida]]<br/>[[Exipto]] | | |- | style='text-align:right'| 3701 | [[:d:Q125256856|Q125256856]] | [[Aalia Neelum]] | | 1966 | [[Paquistán]] | | |- | style='text-align:right'| 3702 | [[:d:Q125292523|Q125292523]] | [[Nadya Bozza-Splitt]] | | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 3703 | [[:d:Q125357742|Q125357742]] | [[Hélène Gerhards]] | [[Brest, Bretaña|Brest]] | 1975-04-16 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3704 | [[:d:Q125398841|Q125398841]] | [[Susan M. Bazis]] | | 1968 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan M. Bazis, U.S. District Court Judge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3705 | [[:d:Q125405413|Q125405413]] | [[Lila Neuenfelt]] | | 1902-03-02<br/>1902 | [[Estados Unidos de América]] | 1981<br/>1981-10-08 | |- | style='text-align:right'| 3706 | [[:d:Q125428157|Q125428157]] | [[Diana Sârcu]] | [[Chișinău]] | 1976-06-24 | [[Moldova]] | | |- | style='text-align:right'| 3707 | [[:d:Q125453606|Q125453606]] | [[Ayşe Ünlüce]] | [[Eskişehir]] | 1970 | [[Turquía]] | | |- | style='text-align:right'| 3708 | [[:d:Q125544789|Q125544789]] | [[Eileen Bransten]] | | 1942-12-11 | | 2022-04-26 | |- | style='text-align:right'| 3709 | [[:d:Q125580751|Q125580751]] | [[Pascale Piera]] | [[Chatou]] | 1967-02-23 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:1719388746310 20240626 PIERA Pascale FR 002.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3710 | [[:d:Q125651031|Q125651031]] | [[Laura Provinzino]] | [[St. Cloud]] | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Judge Laura M. Provinzino.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3711 | [[:d:Q125694856|Q125694856]] | [[Magdalena Witkowska]] | [[Gdańsk]] | 1957-12-22 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3712 | [[:d:Q125728884|Q125728884]] | [[Georgia N. Alexakis]] | [[Chicago]] | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Georgia N. Alexakis-03-20-24.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3713 | [[:d:Q125764308|Q125764308]] | [[Véronique Ancia]] | | | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 3714 | [[:d:Q125781213|Q125781213]] | [[Carissima Mathen]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3715 | [[:d:Q125813119|Q125813119]] | [[Apple Newton-Smith]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 3716 | [[:d:Q125845295|Q125845295]] | [[Kai Härmand]] | | 1972-01-05 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Kai Härmand at the Opinion Festival 2022 in Paide, Estonia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3717 | [[:d:Q125857587|Q125857587]] | [[Jacqueline Closset]] | [[Vilvoorde]] | 1935-07-31 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 3718 | [[:d:Q125858057|Q125858057]] | [[Octavia Spineanu-Matei]] | | 1967-08-29 | | | |- | style='text-align:right'| 3719 | [[:d:Q125927644|Q125927644]] | [[Najat Arbib]] | | 1974-11-06 | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 3720 | [[:d:Q125936866|Q125936866]] | [[Zhou Wennan]] | [[Guilin]] | 1910-10 | [[República Popular da China]] | 1992-09-05 | |- | style='text-align:right'| 3721 | [[:d:Q125976663|Q125976663]] | [[Aimée Zebeyoux]] | [[Abidjan]] | 1959-05-30 | [[Costa do Marfil]] | | [[Ficheiro:Aimée Zébéyoux (2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3722 | [[:d:Q126035628|Q126035628]] | [[Angela M. Martinez]] | [[Tucson]] | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Angela M. Martinez.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3723 | [[:d:Q126044905|Q126044905]] | [[Sarah Hennesy]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3724 | [[:d:Q126063491|Q126063491]] | [[Dena M. Coggins]] | [[Sacramento, California|Sacramento]] | 1979 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Dena Coggins, U.S. District Court Judge 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3725 | [[:d:Q126098054|Q126098054]] | [[Ramona Frendo]] | | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 3726 | [[:d:Q126121486|Q126121486]] | [[Louise Spangsberg Grønfeldt]] | | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 3727 | [[:d:Q126198334|Q126198334]] | [[Letitia H. Verdin]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3728 | [[:d:Q126271287|Q126271287]] | [[Ірына Уладзіміраўна Тылец]] | | | [[Belarús]] | | |- | style='text-align:right'| 3729 | [[:d:Q126326935|Q126326935]] | [[Zlatka Ruseva]] | [[Haskovo]] | 1954-07-09 | [[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 3730 | [[:d:Q126373746|Q126373746]] | [[Sa'ada Al-Dajani]] | [[Gaza, Palestina|Gaza]] | No/unknown value | [[Estado de Palestina]] | | |- | style='text-align:right'| 3731 | [[:d:Q126398789|Q126398789]] | [[Susan Herold]] | | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 3732 | [[:d:Q126467275|Q126467275]] | [[Michaela Welnhofer-Zeitler]] | | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 3733 | [[:d:Q126488968|Q126488968]] | [[Hennit Carolina López]] | | | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 3734 | [[:d:Q126519841|Q126519841]] | [[עינת רון]] | [[Netanya]] | 1959 | | 2023-01-10 | |- | style='text-align:right'| 3735 | [[:d:Q126713437|Q126713437]] | [[Maria José Costeira]] | | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 3736 | [[:d:Q126725867|Q126725867]] | [[Doris Henderson Causey]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3737 | [[:d:Q126736782|Q126736782]] | [[Katherine E. Oler]] | | | | | [[Ficheiro:Katherine Oler.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3738 | [[:d:Q126758279|Q126758279]] | [[Kathy-Ann Brown]] | | 1961-07-11 | | | |- | style='text-align:right'| 3739 | [[:d:Q126870818|Q126870818]] | [[Mary L. Wagner]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3740 | [[:d:Q126882467|Q126882467]] | [[Dora Maria da Costa]] | [[Dores do Indaiá]] | 1951-03-28 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 3741 | [[:d:Q126887920|Q126887920]] | [[Ellen Berger]] | | | | 1997-04-16 | |- | style='text-align:right'| 3742 | [[:d:Q126918288|Q126918288]] | [[Sohre Tschakert]] | | 1971 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3743 | [[:d:Q126936794|Q126936794]] | [[Ellen Christo]] | | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 3744 | [[:d:Q126959681|Q126959681]] | [[Inga Reine]] | | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 3745 | [[:d:Q126977610|Q126977610]] | [[Isolde Hannamann]] | | 1968 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3746 | [[:d:Q127164211|Q127164211]] | [[Lucy Chebout]] | | | [[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 3747 | [[:d:Q127254936|Q127254936]] | [[Mirela Stancu]] | | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 3748 | [[:d:Q127370034|Q127370034]] | [[Mária Balázs]] | [[Szentlőrinckáta]] | 1933-05-21 | [[Hungría]] | 2016-10-01 | |- | style='text-align:right'| 3749 | [[:d:Q127414771|Q127414771]] | [[Heather A. Welch]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3750 | [[:d:Q127603411|Q127603411]] | [[Gail A. Andler]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3751 | [[:d:Q127698921|Q127698921]] | [[Efrat Laxer]] | [[Israel]] | 1958 | [[Israel]] | | |- | style='text-align:right'| 3752 | [[:d:Q127808416|Q127808416]] | [[Gill S. Freeman]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3753 | [[:d:Q128114358|Q128114358]] | [[Merit Bobrõšev]] | | 1979-08-24 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3754 | [[:d:Q128402049|Q128402049]] | [[Patricia A. McInerney]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3755 | [[:d:Q128601391|Q128601391]] | [[Andrea Diekmann]] | | 1962 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3756 | [[:d:Q128693417|Q128693417]] | [[Cassandra Johnson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3757 | [[:d:Q128731581|Q128731581]] | [[Renee A. Roche]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3758 | [[:d:Q128791882|Q128791882]] | [[Jennifer D. Bailey]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3759 | [[:d:Q129262167|Q129262167]] | [[Valerie Brathwaite Nelson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3760 | [[:d:Q129454358|Q129454358]] | [[Michal Rubinstein Shamgar]] | [[Tel Aviv]] | 1943-12-06 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:מיכל רובינשטיין שמגר.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3761 | [[:d:Q129677117|Q129677117]] | [[ဝါဝါထွန်း]] | [[Myanmar]] | 1958 | [[Myanmar]] | | |- | style='text-align:right'| 3762 | [[:d:Q129773615|Q129773615]] | [[Margaret Treuer]] | | 1943 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Leech Lake Band of Ojibwe]] | 2020 | |- | style='text-align:right'| 3763 | [[:d:Q129859739|Q129859739]] | [[Anocha Chevitsophon]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3764 | [[:d:Q129860661|Q129860661]] | [[Chanakarn Theeravechpolkul]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3765 | [[:d:Q130217753|Q130217753]] | [[Inger Söderholm]] | | | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 3766 | [[:d:Q130223431|Q130223431]] | [[María Isabel Perelló Doménech|Isabel Perelló]] | [[Sabadell]] | 1958-03-18 | [[España]] | | [[Ficheiro:Isabel Perelló 2025 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3767 | [[:d:Q130223818|Q130223818]] | [[Katarina Wingqvist Ekholm]] | | 1949-06-13 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 3768 | [[:d:Q130223947|Q130223947]] | [[Eva-Lena Norgren]] | | 1966-03-16 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 3769 | [[:d:Q130233503|Q130233503]] | [[Nina Stubbe]] | | 1968-02-07 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 3770 | [[:d:Q130236307|Q130236307]] | [[Brita Swan]] | [[Bureå parish]] | 1931-07-18 | [[Suecia]] | 2014-03-08 | |- | style='text-align:right'| 3771 | [[:d:Q130243598|Q130243598]] | [[Hui-chin Yang]] | | 1960 | [[Taiwán]] | | [[Ficheiro:楊惠欽大法官.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3772 | [[:d:Q130243948|Q130243948]] | [[Carina Gabrielsson Tolke]] | | 1965-02-02 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 3773 | [[:d:Q130252406|Q130252406]] | [[Rebecca Tsosie]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3774 | [[:d:Q130259062|Q130259062]] | [[Anna Karin Lundberg]] | | 1958-09-05 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 3775 | [[:d:Q130263476|Q130263476]] | [[Birgitta Gislev]] | | 1932-05-23 | [[Suecia]] | 2004-03-21 | |- | style='text-align:right'| 3776 | [[:d:Q130267568|Q130267568]] | [[Ángela Vivanco]] | [[Santiago de Chile]] | 1963-03-09 | [[Chile]] | | |- | style='text-align:right'| 3777 | [[:d:Q130303569|Q130303569]] | [[Angela Barker-Jones]] | | 1969-07-29 | | 2018-07-31 | |- | style='text-align:right'| 3778 | [[:d:Q130313209|Q130313209]] | [[Mónica Ferrero]] | | 1961-09-18 | | | |- | style='text-align:right'| 3779 | [[:d:Q130371359|Q130371359]] | [[Susanne Bollinger]] | [[Schaffhausen]] | 1974-05-25 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 3780 | [[:d:Q130467463|Q130467463]] | [[Михайленко Віра Володимирівна]] | | | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 3781 | [[:d:Q130517743|Q130517743]] | [[Rian Kalden]] | | | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Rian Kalden 2024 WIPO Intellectual Property Judges Forum (54057137535).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3782 | [[:d:Q130518570|Q130518570]] | [[Sujin Janepanitpong]] | | | [[Tailandia]] | | [[Ficheiro:Sujin Janepanitpong 2024 WIPO Intellectual Property Judges Forum â Session 6 Evolving Approaches to Permanent Injunctions (54056890908).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3783 | [[:d:Q130525300|Q130525300]] | [[Takemiya Hideko]] | | | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Takemiya Hideko 2024 WIPO Intellectual Property Judges Forum – Session 8 Cross-border IP Proceedings (54057211369).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3784 | [[:d:Q130527981|Q130527981]] | [[Pooja Vaddadi]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3785 | [[:d:Q130535604|Q130535604]] | [[Virginia Melgar]] | | | [[Uruguai]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Virginia Melgar 2024 WIPO Intellectual Property Judges Forum – Session 1 Frontier Technologies and Intellectual Property Adjudication (54053274802).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3786 | [[:d:Q130537075|Q130537075]] | [[Agnieszka Gołaszewska]] | | | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Agnieszka Golaszewska 2024 WIPO Intellectual Property Judges Forum – Session 5 Copyright Exceptions and Limitations (54056420321).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3787 | [[:d:Q130539733|Q130539733]] | [[Kim Bok-hyeong]] | | 1968 | | | [[Ficheiro:Kim Bok-hyeong, 21 September 2024, Inaguration of Justice of the Constitutional Court of Korea 02 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3788 | [[:d:Q130545564|Q130545564]] | [[Scarlet Bishara]] | | | [[Xordania]] | | |- | style='text-align:right'| 3789 | [[:d:Q130613806|Q130613806]] | [[Hilda Kogan]] | | 1945-02-04 | [[Arxentina]] | | |- | style='text-align:right'| 3790 | [[:d:Q130668019|Q130668019]] | [[Elizabeth Gonzalez]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3791 | [[:d:Q130798416|Q130798416]] | [[Marayke Frantzen]] | [[Hagen]] | 1983-12-14 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3792 | [[:d:Q131034932|Q131034932]] | [[Ingeri Tamm]] | [[Võru Raion]] | 1958-11-01 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3793 | [[:d:Q131035140|Q131035140]] | [[Kersti Kerstna-Vaks]] | [[Tartu]] | 1964-08-12 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3794 | [[:d:Q131092532|Q131092532]] | [[Megan E. Shanahan]] | [[Pensilvania]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3795 | [[:d:Q131164252|Q131164252]] | [[Alessandra Cerreti]] | [[Messina]] | 1968-04-29 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:MKr345894 Alessandra Cerreti (BDK 2023) crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3796 | [[:d:Q131339287|Q131339287]] | [[Katherine M. Bidegaray]] | [[Montana]] | 1960-04-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3797 | [[:d:Q131345285|Q131345285]] | [[Silvia Albano]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3798 | [[:d:Q131358218|Q131358218]] | [[Lilian Stybel]] | [[Achim]] | 1982 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3799 | [[:d:Q131387387|Q131387387]] | [[Kristina Kastendieck]] | | 1971-09-24 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3800 | [[:d:Q131389610|Q131389610]] | [[Elizabeth C. Coombe]] | | 1967 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3801 | [[:d:Q131390817|Q131390817]] | [[Janet Tello Gilardi]] | [[Arequipa]] | 1962-03-01 | [[Perú]] | | |- | style='text-align:right'| 3802 | [[:d:Q131403918|Q131403918]] | [[Eileen O'Neill Burke]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3803 | [[:d:Q131418034|Q131418034]] | [[Kimberly Thomas]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3804 | [[:d:Q131449093|Q131449093]] | [[Catherine Henry]] | [[Edison]] | 1969 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Catherine-Henry-6-20-24.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3805 | [[:d:Q131450314|Q131450314]] | [[Sophy Thomas]] | | 1963-02-13 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 3806 | [[:d:Q131548216|Q131548216]] | [[Sandra Arroyo Salgado]] | | 1969-07-01 | | | |- | style='text-align:right'| 3807 | [[:d:Q131550885|Q131550885]] | [[Shoba Annamma Eapen]] | | 1967-01-19 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 3808 | [[:d:Q131580977|Q131580977]] | [[Kaija Piirmets]] | | 1974-08-06 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3809 | [[:d:Q131581004|Q131581004]] | [[Margo Klaar]] | | 1958-01-10 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3810 | [[:d:Q131581022|Q131581022]] | [[Gea Lepik]] | | 1989-10-21 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3811 | [[:d:Q131593044|Q131593044]] | [[C.S. Sudha]] | | | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 3812 | [[:d:Q131607165|Q131607165]] | [[Chung Kyesun]] | | 1969 | | | [[Ficheiro:Jeong Gye-seon, 2 January 2025, Inaguration of Justice of the Constitutional Court of Korea.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3813 | [[:d:Q131674157|Q131674157]] | [[Ivy Kamanga]] | | 1968-10-10 | [[Malawi]] | | |- | style='text-align:right'| 3814 | [[:d:Q131683425|Q131683425]] | [[Marie-Laure Piazza]] | | | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3815 | [[:d:Q131717514|Q131717514]] | [[Edna Bekenstein]] | [[Ra'anana]] | 1941-06-06 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:EDNA BEKENSTEIN.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3816 | [[:d:Q131738171|Q131738171]] | [[Susanne Weizendörfer]] | | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 3817 | [[:d:Q131766606|Q131766606]] | [[Nataša Plavšić]] | | 1978-09-04 | | | |- | style='text-align:right'| 3818 | [[:d:Q131823255|Q131823255]] | [[Neve Uudelt]] | | 1982-08-27 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3819 | [[:d:Q131842066|Q131842066]] | [[Tetyana Antsupova]] | | 1976-10-13 | | | |- | style='text-align:right'| 3820 | [[:d:Q131842277|Q131842277]] | [[Joelle Adda]] | | 1957 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3821 | [[:d:Q131861470|Q131861470]] | [[Christine Werner]] | | 1966 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3822 | [[:d:Q131888510|Q131888510]] | [[Holta Zaçaj]] | | 1976-01-12 | | | |- | style='text-align:right'| 3823 | [[:d:Q131937885|Q131937885]] | [[Susan M. Crawford]] | [[Lewiston]] | 1965-03-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan Crawford Photo (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3824 | [[:d:Q131968946|Q131968946]] | [[Maria Elena Cruz]] | [[Porto Rico]] | | | | |- | style='text-align:right'| 3825 | [[:d:Q131987053|Q131987053]] | [[Anne Palmiste]] | [[Kohtla-Järve]] | 1968-09-09 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3826 | [[:d:Q131987089|Q131987089]] | [[Ele Liiv]] | | 1971-09-24 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3827 | [[:d:Q132125618|Q132125618]] | [[Alana Thomas]] | [[Whangarei]] | | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Alana Thomas 2025 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3828 | [[:d:Q132127157|Q132127157]] | [[Alice Gail Pollard Clark]] | | 1940 | | | |- | style='text-align:right'| 3829 | [[:d:Q132128576|Q132128576]] | [[Karla Smith]] | | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 3830 | [[:d:Q132147002|Q132147002]] | [[Mariana Canotilho]] | [[Coímbra]] | 1979-05-07 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 3831 | [[:d:Q132158656|Q132158656]] | [[Seda Safarjan]] | | 1962-08-08 | | | |- | style='text-align:right'| 3832 | [[:d:Q132167006|Q132167006]] | [[Elsa Bruenhild Lohmeyer]] | | | | 1994-09 | |- | style='text-align:right'| 3833 | [[:d:Q132174243|Q132174243]] | [[Caren Fox]] | | | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Caren Fox 2025 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3834 | [[:d:Q132201507|Q132201507]] | [[Johanna Runckel-Storch]] | | 1904-02-21 | | 1995-10-29 | |- | style='text-align:right'| 3835 | [[:d:Q132466871|Q132466871]] | [[Charlotte M. Cooksey]] | | 1947-10-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Maryland Women Hall of Fame Awards (52753022591) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3836 | [[:d:Q132561492|Q132561492]] | [[Dorothy Chin Brandt]] | | 1946 | | 2025 | |- | style='text-align:right'| 3837 | [[:d:Q132597624|Q132597624]] | [[Barbara A. Dortch-Okara]] | | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3838 | [[:d:Q132732935|Q132732935]] | [[Tijen Ataoğlu]] | [[Wipperfürth]] | 1989-07-21 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 3839 | [[:d:Q132744786|Q132744786]] | [[Aimee A. Oravec]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3840 | [[:d:Q132801630|Q132801630]] | [[Lunara Tschatkalbekowna Dscholdoschjewa]] | | 1978-01-27 | | | |- | style='text-align:right'| 3841 | [[:d:Q132801694|Q132801694]] | [[Charlotte Merz]] | [[Sarre]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 3842 | [[:d:Q132831259|Q132831259]] | [[Eda Murak]] | [[Tõrva]] | 1946-04-05 | [[Estonia]] | 2017-10-31 | |- | style='text-align:right'| 3843 | [[:d:Q132831265|Q132831265]] | [[Margot Mikler]] | [[Talín]] | 1966-08-03 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3844 | [[:d:Q132831279|Q132831279]] | [[Aulike Salo]] | | 1968-11-23 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3845 | [[:d:Q132831285|Q132831285]] | [[Anne Rebane]] | | 1961-03-27 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3846 | [[:d:Q132831290|Q132831290]] | [[Katre Poljakova]] | | 1970-01-23 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3847 | [[:d:Q132831401|Q132831401]] | [[Karin Olentšenko]] | [[Talín]] | 1966-03-26 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3848 | [[:d:Q132831707|Q132831707]] | [[Eha Popova]] | [[Tartu]] | 1955-01-31 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3849 | [[:d:Q132832417|Q132832417]] | [[Küllike Johannson]] | [[Tartu]] | 1941-12-21 | [[Estonia]] | 2018-02-07 | |- | style='text-align:right'| 3850 | [[:d:Q132833468|Q132833468]] | [[Liivi Loide]] | [[Jõgeva]] | 1966-12-21 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3851 | [[:d:Q132833994|Q132833994]] | [[Orvi Koik]] | | 1971-08-02 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 3852 | [[:d:Q133032636|Q133032636]] | [[Rahmi Mulyati]] | [[Bukittinggi]] | 1959-12-07 | [[Indonesia]] | | |- | style='text-align:right'| 3853 | [[:d:Q133262491|Q133262491]] | [[Agnes Patemba]] | | | [[Malawi]] | | [[Ficheiro:Agnes Patemba at SMP event.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3854 | [[:d:Q133272987|Q133272987]] | [[Annabel Mtalimanja]] | | 1976-07-26 | [[Malawi]] | | |- | style='text-align:right'| 3855 | [[:d:Q133273473|Q133273473]] | [[Liang Manhong]] | [[Nanning]] | 1969-03 | [[República Popular da China]] | | [[Ficheiro:Liang Manhong (2025) 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3856 | [[:d:Q133289550|Q133289550]] | [[Simone Marstiller]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3857 | [[:d:Q133460208|Q133460208]] | [[Barbara Roth]] | | 1956 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 3858 | [[:d:Q133505011|Q133505011]] | [[Ása Ólafsdóttir]] | | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 3859 | [[:d:Q133528641|Q133528641]] | [[Zulema Mosri]] | | 1968-02-11 | | | |- | style='text-align:right'| 3860 | [[:d:Q133538338|Q133538338]] | [[Florence Butin]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3861 | [[:d:Q133544749|Q133544749]] | [[Claudia Taylor]] | | | [[Serra Leoa]] | | |- | style='text-align:right'| 3862 | [[:d:Q133573194|Q133573194]] | [[Mary Ang'awa]] | | | [[Kenya]] | | |- | style='text-align:right'| 3863 | [[:d:Q133756673|Q133756673]] | [[Bénédicte de Perthuis]] | | 1960<br/>1962 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 3864 | [[:d:Q133849070|Q133849070]] | [[Jamee E. Comans]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3865 | [[:d:Q133864113|Q133864113]] | [[Canòlic Mingorance Cairat]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3866 | [[:d:Q133871726|Q133871726]] | [[Claire Hepburn]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3867 | [[:d:Q133876097|Q133876097]] | [[Julia M. Lipez]] | | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 3868 | [[:d:Q133894011|Q133894011]] | [[Vusale Bahishova]] | | 1979 | [[Azerbaidján]]<br/>[[República Socialista Soviética de Azerbaidján]] | | |- | style='text-align:right'| 3869 | [[:d:Q134106686|Q134106686]] | [[Hannah Dugan]] | | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 3870 | [[:d:Q134126351|Q134126351]] | [[Ulrike Pastohr]] | | 1973-07-30 | | | |- | style='text-align:right'| 3871 | [[:d:Q134291150|Q134291150]] | [[Federica De Rossa]] | | 1974-01-18 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 3872 | [[:d:Q134545886|Q134545886]] | [[Tschinara Aidarbekowa]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3873 | [[:d:Q134572255|Q134572255]] | [[Katerina Stamatiou]] | | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 3874 | [[:d:Q134940501|Q134940501]] | [[Nuria Auxiliadora Orellana Cano]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 3875 | [[:d:Q134995796|Q134995796]] | [[Maria Fernanda Palma]] | | 1955-03-03 | | | |} {{Wikidata list end}} [[Categoría:Wikipedia:Listas de mulleres con datos de Wikidata]] rk1d712fpzubv31alnhzlfhnsoyjzid 0 410577 7104995 6964916 2025-06-23T21:46:03Z O Breixo 127505 7104995 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Siege of Jerusalem (70 CE)-en.svg |descrición_imaxe = Mapa indicando o progreso do exército romano durante o cerco |resultado = Vitoria dos romanos:<br/>{{·}} Subxugación das forzas rebeldes xudías.<br/>{{·}} Destrución do [[Templo de Xerusalén#O Segundo Templo|Segundo Templo de Xerusalén]] |casus = Expansión romana no [[Levante mediterráneo|Levante]] |combatentes1 = [[Ficheiro:Vexilloid of the Roman Empire.svg|15px]] [[Imperio Romano]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Menora Titus.jpg|15px]] [[Goberno Libre de Xudea]]<br/>{{·}} [[Saduceo]]s<br/>{{·}} [[Fariseo]]s ---- Facción campesiña:<br/>{{·}} [[Edom (rexión)|Edomitas]] |combatentes3 = [[Celote]]s |comandante1 = [[Tito (emperador)|Tito Flavio Sabino Vespasiano]] |comandante2 = [[Simón Bar Giora]] {{Executado}} |comandante3 = [[Xoán de Gischala]]<br/>[[Eleazar ben Simón]] {{MEC}} |soldados1 = 70&nbsp;000 |soldados2 = 15&nbsp;000 - 20&nbsp;000 |soldados3 = 10&nbsp;000 |baixas1 = Descoñecido |baixas2 = Todos |baixas3 = Todos }} O '''cerco de Xerusalén''' do ano [[70|70 d. C.]] foi un dos eventos decisivos da [[primeira guerra xudeu-romana]]. O [[exército romano]], dirixido polo futuro emperador [[Tito (emperador)|Tito]], xunto a [[Tiberio Xulio Alexandre]] como o seu segundo ao mando, asediaron e conquistaron a cidade de [[Xerusalén]], que estaba baixo o control das faccións xudías rebeldes desde o ano [[66]], despois das [[Revoltas de Xerusalén (66 d. C.)|revoltas de Xerusalén]] dese ano, cando se formou o [[Goberno Libre de Xudea]] na cidade. O cerco rematou o [[30 de agosto]] do [[70]]<ref>Matthew Bunson [https://books.google.co.uk/books?id=HsrGEFpW80UC&pg=PA212 A Dictionary of the Roman Empire p.212]</ref> coa queima e destrución do [[Templo de Xerusalén#O Segundo Templo|Segundo Templo de Xerusalén]] e o saco dos romanos da cidade baixa. A destrución do templo aínda se recorda anualmente no [[Tisha B'Av]] xudeu. O [[Arco de Tito]], celebrando o saco de Xerusalén e do Templo, aínda permanece en pé sobre [[Roma]]. A conquista da cidade completouse o [[8 de setembro]] do ano [[70]]. == Cerco == Malia que durante a [[primeira guerra xudeu-romana]], os [[celote]]s tiveron éxitos iniciais en repeler os asedios romanos e expulsar a gran número de [[lexionario]]s fose de [[Xudea]]; pero, a falta dun bo liderado, empezaron a pelexar entre eles. Ademais, aínda que eran hábiles en tácticas de guerrillas e emboscadas contra as [[Lexión romana|lexións romanas]], careceron de disciplina, formación e preparación para as batallas. Tito comezou o seu asedio poucos días antes da [[pascua xudía]],{{sfn|Schäfer|2003|p=129-130}} xunto con tres lexións: [[Legio V Macedonica|V ''Macedonica'']], [[Legio XII Fulminata|XII ''Fulminata'']] e [[Legio XV Apollinaris|XV ''Apollinaris'']]{{sfn|Sheppard|1999|}}, rodearon a cidade polo lado occidental e unha cuarta lexión ([[Legio X Fretensis|X ''Fretensis'']]) fixo o propio polo [[Monte das Oliveiras]] no leste.{{sfn|Levick|1999|p=116-119}} Logrou exercer gran presión sobre a subministración de [[alimento]]s e [[auga]] dos habitantes da cidade,{{sfn|Ben-Yehuda|2010|p=91}} ao permitir aos peregrinos ingresar na cidade para celebrar pascua e, logo, negarlles a saída.{{sfn|Colautti|2002|p=115-131}} Despois de que varias incursións xudías matasen a algúns soldados romanos, Tito enviou a [[Flavio Xosefo]], o historiador xudeu, a negociar cos defensores; isto terminou cos xudeus ferindo ao negociador cunha frecha e outra incursión lanzada pouco despois. Tito tamén foi capturado durante este ataque repentino, pero logrou escapar. A mediados de maio, Tito ordenou destruír a recentemente construída Terceira Muralla cun ariete, o cal abriu unha brecha nela e na Segunda Muralla. Logo, virou a súa atención á [[Fortaleza Antonia]], situada xusto ao norte do [[Monte do Templo]]. Os defensores xudeus dividíronse entón en dúas faccións: o grupo de [[Xoán de Gischala]] asasinou a outro líder das faccións, [[Eleazar ben Simón]], e os seus homes se atrincheiraron nos patios do templo.{{sfn|Schäfer|2003|p=129-130}} A inimizade entre Xoán de Gischala e [[Simón bar Giora]] quedou esquecida só cando os romanos comezaron a construír ramplas para acceder ao interior do recinto. Os romanos foron entón arrastrados á rúa na loita contra os celotes, pero ordenóuselles retirarse ao templo para evitar grandes perdas. Flavio Xosefo fracasou noutro intento de negociar e os ataques xudeus impediron a construción de torres de asedio na Fortaleza Antonia. Os alimentos, a auga e outras provisións foron minguando ao interior de Xerusalén, pero conseguiuse introducir ás furtadelas devanditos recursos da cidade, burlando ás forzas romanas no proceso. Para poñer fin a esta situación, emitíronse ordes para construír un novo muro e tamén se reiniciou a construción da torre de asedio. [[Ficheiro:Catapulta by Edward Poynter.jpg|miniatura|esquerda|''[[Catapulta]]'', por [[Edward Poynter]] (1868). Maquinaria de asedio como esta foi empregada polos romanos durante o asedio.]] Logo de varios intentos errados de penetrar ou escalar as murallas da [[Fortaleza Antonia]], os romanos lanzaron finalmente un ataque secreto, co que sorprenderon aos gardas celotes durmindo e lograron conquistar a fortaleza. Este era o segundo maior edificio do perímetro defensivo da cidade, despois do Monte do Templo, e constituía un excelente punto de partida para asaltar o propio Templo. Os [[arietes]] non tiveron grande éxito, pero na loita as paredes incendiáronse cando un soldado romano lanzou un tizón a unha delas. Destruír o Templo non estaba entre os obxectivos de Tito, posiblemente debido ás grandes ampliacións levadas a cabo por [[Herodes|Herodes I o Grande]] unhas poucas décadas antes. O máis probable é que Tito quixese apoderar del e transformalo nun templo dedicado ao culto imperial e ao [[Mitoloxía romana|panteón romano]]. Malia que Tito non desexaba quéimaa do Templo, o incendio pronto estivo fóra de control. O edificio quedou destruído na data coñecida como [[Tisha b'Av]], a finais de agosto, e as chamas propagáronse ás zonas residenciais da cidade.{{sfn|Schäfer|2003|p=191-192}}{{sfn|Levick|1999|p=116-119}} As lexións romanas esmagaron rapidamente á resistencia xudía restante. Parte dos xudeus que se salvaron escaparon por medio de túneles subterráneos escondidos, mentres que outros se dirixiron aos altos da cidade para resistir.<ref name="Fast2012">{{Cita libro|author=Peter J. Fast|title=70 A. D.: A War of the Jews|url=https://books.google.com/books?id=im_Wh477dksC&pg=PA761|date=November 2012|publisher=AuthorHouse|isbn=978-1-4772-6585-7|page=761}}</ref> Esta defensa detivo o avance romano debido a que os atacantes tiveron que construír torres de asedio para asaltar aos que aínda se defendían. A cidade estivo baixo completo control romano para o [[8 de setembro]] e os romanos continuaron perseguindo aos xudeus que fuxiran da cidade.<ref name="Sheppard2013">{{Cita libro|author=Si Sheppard|title=The Jewish Revolt AD 66–74|url=https://books.google.com/books?id=S6qHCwAAQBAJ|date=20 October 2013|publisher=Bloomsbury Publishing|isbn=978-1-78096-185-9}}</ref><ref name="Wahl2006">{{Cita libro|author=Dr Robert Wahl|title=Foundations of Faith|url=https://books.google.com/books?id=eYSwPqeP6qUC&pg=PA103|year=2006|publisher=David C Cook|isbn=978-0-7814-4380-7|page=103}}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == {{Portal|Historia}} {{commonscat}} === Bibliografía === * {{cita libro|nome=Nachman|apelidos=Ben-Yehuda|url=https://books.google.it/books?id=pdrTMtarF14C&pg=PA90|título=Theocratic Democracy: The Social Construction of Religious and Secular Extremism|editorial=Oxford University Press|ano=2010|ref=harv}} * {{cita libro|nome=Frederico M. |apelidos=Colautti|url=https://books.google.it/books?id=llchj1PkMIUC&pg=PA124|título=Passover in the Works of Flavius Josephus|editorial=BRILL|ano=2002|ref=harv}} * {{cita libro|nome=Barbara|apelidos=Levick|url=https://books.google.it/books?id=xnRB0K35E4wC&pg=PA32|título=Vespasian|editorial=Routledge|ano=1999|ref=harv}} * {{cita libro|nome=Peter|apelidos=Schäfer|url=https://books.google.it/books?id=tdKCAgAAQBAJ&pg=PA129|título=The History of the Jews in the Greco-Roman World: The Jews of Palestine from Alexander the Great to the Arab Conquest|editorial=Routledge|ano=2003|ref=harv}} * {{Cita libro |last1=Sheppard|first1=Si|title=The Jewish Revolt AD 66?74 |publisher=Bloomsbury Publishing |isbn=9781780961842|url=https://books.google.com/books?id=b1KbCwAAQBAJ&dq=The+Jewish+Revolt+AD+66–74&redir_esc=y|ref=harv}} * {{cita libro|last1=Telushkin|first1=Joseph|title=Jewish Literacy|date=1991|publisher=William Morrow and Co.|location=Nova York|url=http://www.jewishvirtuallibrary.org/the-great-revolt-66-70-ce|ref=harv}} === Ligazóns externas === *[http://jewishhistory.huji.ac.il/Internetresources/historyresources/second_temple_and_talmudic_era.htm Second Temple and Talmudic Era] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160814122639/http://jewishhistory.huji.ac.il/internetresources/historyresources/second_temple_and_talmudic_era.htm |date=14 de agosto de 2016 }}. The Jewish History Resource Center: Project of the Dinur Center for Research in Jewish History, Universidade Hebrea de Xerusalén {{control de autoridades}} [[Categoría:70]] [[Categoría:Primeira guerra xudeu-romana]] [[Categoría:Cercos de Xerusalén]] kmbz6qflf5yxwqbknuyp5rpktj1o6z6 4 410668 7104667 7099385 2025-06-23T16:17:36Z ListeriaBot 65707 Wikidata list updated [V2] 7104667 wikitext text/x-wiki <!---- P19 = lugar de nacemento p131 = situado na unidade administrativa; Q3908 = Galicia P21 = sexo ; Q6581072 = muller P950 = identificador BNE P31 = é un/unha ; Q5 =ser humano ----> Esta é unha '''lista de mulleres galegas con ficha na [[Biblioteca Nacional de España]]''', segundo os datos que constan en [[Wikidata]]: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?id ?yob ?yod ?_image WHERE { ?item wdt:P19 ?pob . ?pob wdt:P131* wd:Q3908 . ?item wdt:P21 wd:Q6581072 . ?item wdt:P950 ?id. ?item wdt:P31 wd:Q5. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } OPTIONAL { ?item wdt:P18 ?_image. } OPTIONAL { ?item wdt:P27 ?_country_of_citizenship. } } ORDER BY ?date LIMIT 2000 |sort=569 |links=red |columns=number:#,item:elemento,label:Nome,p19,p569,p20,p570,P18 }} {| class='wikitable sortable' ! # ! elemento ! Nome ! lugar de nacemento ! data de nacemento ! lugar de falecemento ! data de falecemento ! imaxe |- | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q232208|Q232208]] | [[Lucía Pérez]] | [[O Incio]] | 1985-07-05 | | | [[Ficheiro:Lucía Pérez.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q234022|Q234022]] | [[Inés de Castro]] | [[Comarca da Limia|A Limia]] | 1320-12-17 | [[Coímbra]] | 1355-01-07 | [[Ficheiro:Ines de Castro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q251636|Q251636]] | [[Cristina Castaño]] | [[Vilalba]] | 1978-10-30 | | | [[Ficheiro:Goyas 2024 - Cristina Castaño (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q265053|Q265053]] | [[Luz Casal]] | [[Boimorto]] | 1958-11-11 | | | [[Ficheiro:Luz Casal cropped.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q270834|Q270834]] | [[María Casares]] | [[A Coruña]] | 1922-11-21 | [[Alloue]] | 1996-11-22 | [[Ficheiro:Casarès Harcourt 1944b.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q270852|Q270852]] | [[María Pujalte]] | [[A Coruña]] | 1966-12-22 | | | [[Ficheiro:María Pujalte 2013 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q271823|Q271823]] | [[Olga Novo]] | [[Vilarmao, Castroncelos, A Pobra do Brollón|Vilarmao]] | 1975-01-29 | | | [[Ficheiro:Olga Novo en Poemaria 2019.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q275929|Q275929]] | [[Emilia Pardo Bazán]] | [[A Coruña]] | 1851-09-16 | [[Madrid]] | 1921-05-12 | [[Ficheiro:Emilia Pardo Bazán por Luis Sellier 1885.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q275942|Q275942]] | [[Carmen Blanco García]] | [[Lugo]] | 1954-05-12 | | | [[Ficheiro:Carmen Blanco García (2022).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q275991|Q275991]] | [[A Bela Otero]] | [[Valga]] | 1868-11-04 | [[Niza]] | 1965-04-10 | [[Ficheiro:La Belle Otero, par Jean Reutlinger, sepia.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q290274|Q290274]] | [[Yolanda Castaño]] | [[Santiago de Compostela]] | 1977-04-19 | | | [[Ficheiro:Yolanda Castaño (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q443940|Q443940]] | [[Xela Arias]] | [[Lugo]] | 1962-03-04 | [[Vigo]] | 2003-11-02 | [[Ficheiro:Xela Arias.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q457735|Q457735]] | [[Cristina Pato]] | [[Ourense]] | 1980-08-17 | | | [[Ficheiro:Cristina Pato e The Galician Connection.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q464264|Q464264]] | [[Rosalía de Castro]] | [[Conxo, Santiago de Compostela|Conxo]] | 1837-02-23 | [[A Matanza, Iria Flavia, Padrón|A Matanza]] | 1885-07-22 | [[Ficheiro:Rosalía Castro de Murguía por Luis Sellier.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q468779|Q468779]] | [[Mabel Rivera]] | [[Ferrol]] | 1952-06-20 | | | [[Ficheiro:Mabel Rivera-Praza Publica.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q671852|Q671852]] | [[Concepción Arenal]] | [[Ferrol]] | 1820-01-31 | [[Vigo]] | 1893-02-04 | [[Ficheiro:Concepcion Arenal 1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q761335|Q761335]] | [[María Pita]] | [[Sigrás, Cambre|Sigrás]] | 1565 | [[Cambre]] | 1643-02-21 | [[Ficheiro:María Pita, por Santiago Llanta y Guerin.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q784507|Q784507]] | [[Luisa Fernández]] | [[Vigo]] | 1961-08-14 | | | |- | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q951382|Q951382]] | [[María Luz Morales]] | [[A Coruña]] | 1890-04-23 | [[Barcelona]] | 1980-09-22 | [[Ficheiro:María Luz Morales.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q1086680|Q1086680]] | [[Rosalía Mera]] | [[A Coruña]] | 1944-01-28 | [[A Coruña]] | 2013-08-15 | |- | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q1089972|Q1089972]] | [[Chus Martínez]] | [[Ponteceso]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Rdp Singularity 8-04-15 (1) (17132276225) (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q1395535|Q1395535]] | [[Lucía Martínez Alonso|Lucía Martínez]] | [[Vigo]] | 1982 | | | [[Ficheiro:Lucía Martínez in Wiesbaden 2017.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q1807694|Q1807694]] | [[Laura Alonso Padín]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1976-01-02 | | | [[Ficheiro:Laura Alonso.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q2094823|Q2094823]] | [[Pilar Abella]] | [[Lugo]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q2447692|Q2447692]] | [[Maruxa Mallo|Maruja Mallo]] | [[Viveiro]] | 1902-01-05 | [[Madrid]] | 1995-02-06<br/>1995-11-06 | [[Ficheiro:Maruja Mallo.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q2487949|Q2487949]] | [[Teresa Moure]] | [[Monforte de Lemos]] | 1969-09-21 | | | [[Ficheiro:Teresa Moure-Praza Publica.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q2845013|Q2845013]] | [[Ana Turpin]] | [[A Coruña]] | 1975-01-09<br/>1978-01-09 | | | [[Ficheiro:Ana Turpin en la inauguración de la tienda de Hispanitas en Madrid (2016) (30295832160) (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q2849397|Q2849397]] | [[Ángeles Gulín]] | [[Ribadavia]] | 1939-02-14 | [[Madrid]] | 2002-10-10 | |- | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q2880279|Q2880279]] | [[Margarita Ledo|Margarita Ledo Andión]] | [[Castro de Rei]] | 1951-02-05 | | | [[Ficheiro:Margarita Ledo (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q2886706|Q2886706]] | [[Esther Benítez Eiroa]] | [[Ferrol]] | 1937-04-15 | [[Madrid]] | 2001-05-12 | |- | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q2892445|Q2892445]] | [[Beatriz Hernanz]] | [[Pontevedra]] | 1963-10-17 | | | [[Ficheiro:Beatriz Hernanz.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q2919423|Q2919423]] | [[Fina Casalderrey]] | [[Xeve, Pontevedra|Xeve]] | 1951-08-11 | | | [[Ficheiro:Fina Casalderrey portrait.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q2984392|Q2984392]] | [[Elena Espinosa]] | [[Ourense]] | 1960-03-21 | | | [[Ficheiro:Consejo de Ministros - Elena Espinosa (2010).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q3018740|Q3018740]] | [[Pilar Barreiro Álvarez]] | [[Lugo]] | 1955-11-24 | | | [[Ficheiro:Placa homenaje Feliciano Sánchez Saura.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q3032199|Q3032199]] | [[María Emilia Casas]] | [[Monforte de Lemos]] | 1950-11-30<br/>1949-07-14 | | | [[Ficheiro:(María Emilia Casas) Rodríguez Zapatero recibe a la presidenta del Tribunal Constitucional. Pool Moncloa. 23 de junio de 2004 (cropped).jpeg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q3101588|Q3101588]] | [[Julia Otero]] | [[Monforte de Lemos]] | 1959-05-06 | | | [[Ficheiro:Julia Otero 2015 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q3138117|Q3138117]] | [[María Lopo]] | [[Vigo]] | 1967-11-20 | | | [[Ficheiro:María Lopo (Vigo, 2016).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 38 | [[:d:Q3266909|Q3266909]] | [[Luisa Castro]] | [[Foz]] | 1966-01-06 | | | |- | style='text-align:right'| 39 | [[:d:Q3284672|Q3284672]] | [[Avelina Valladares|Q3284672]] | [[Vilancosta, Berres, A Estrada|Vilancosta]] | 1825-10-23 | [[A Estrada, A Estrada|A Estrada]] | 1902-03-17 | [[Ficheiro:Avelina Valladares - A Estrada.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 40 | [[:d:Q3286885|Q3286885]] | [[Sara Casasnovas]] | [[Ourense]] | 1984 | | | [[Ficheiro:Goyas 2023 -Sara Casasnovas-086 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 41 | [[:d:Q3306318|Q3306318]] | [[Mercedes Peón]] | [[A Coruña]]<br/>[[Concello de Oza dos Ríos|Oza dos Ríos]] | 1967 | | | [[Ficheiro:FIL 2019 - Mercedes Peón - 8Y4A2793.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 42 | [[:d:Q3311831|Q3311831]] | [[Chus Pato]] | [[Ourense]] | 1955-08-29 | | | [[Ficheiro:Chus Pato en Oh Poetry! Fest Albacete 2023.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 43 | [[:d:Q3320630|Q3320630]] | [[Uxía (cantante)|Uxía]] | [[Sanguiñeda, Mos|Sanguiñeda]] | 1962-11-19 | | | [[Ficheiro:Uxia 2025.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 44 | [[:d:Q3327497|Q3327497]] | [[María Mariño]] | [[Noia]] | 1907-06-08 | [[Seoane do Courel, Folgoso do Courel|Seoane do Courel]] | 1967-05-19 | [[Ficheiro:Retrato de María Mariño reproducido na revista portuguesa Céltica en 1921.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 45 | [[:d:Q3330458|Q3330458]] | [[María Castro]] | [[Vigo]] | 1981-11-30 | | | [[Ficheiro:María Castro 2015.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 46 | [[:d:Q3331880|Q3331880]] | [[Iolanda Zúñiga]] | [[Vigo]] | 1975-02-12 | | | [[Ficheiro:Iolanda Zúñiga.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 47 | [[:d:Q3391905|Q3391905]] | [[Blanca Andreu]] | [[A Coruña]] | 1959-08-04 | | | [[Ficheiro:Blanca Andreu 2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 48 | [[:d:Q3393069|Q3393069]] | [[Aid|Aíd]] | [[Vigo]] | 1990-03-28 | | | |- | style='text-align:right'| 49 | [[:d:Q3393424|Q3393424]] | [[Elena Ochoa]] | [[A Pobra de Trives]] | 1958-09-24 | | | [[Ficheiro:Elena Ochoa Foster.tif|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 50 | [[:d:Q3394316|Q3394316]] | [[Olalla Cociña]] | [[Viveiro]] | 1979-10-15 | | | [[Ficheiro:Olalla Cociña (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 51 | [[:d:Q3394433|Q3394433]] | [[Marta Rivera de la Cruz]] | [[Lugo]] | 1970-06-04 | | | [[Ficheiro:(Marta Rivera) Almeida destaca el papel fundamental de la cultura en la creación de la marca Madrid 02 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 52 | [[:d:Q3394579|Q3394579]] | [[Enriqueta Otero]] | [[Castroverde]] | 1910-02-26 | [[Lugo]] | 1989-10-31 | [[Ficheiro:A Ribona Na Porta do Sol.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 53 | [[:d:Q3394797|Q3394797]] | [[María do Cebreiro]] | [[Santiago de Compostela]] | 1976-07-05 | | | [[Ficheiro:María do Cebreiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 54 | [[:d:Q3394879|Q3394879]] | [[Susana Fortes]] | [[Pontevedra]] | 1959-11-15 | | | [[Ficheiro:Susana Fortes.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 55 | [[:d:Q3394915|Q3394915]] | [[Lupe Gómez]] | [[Fisteus, Curtis|Fisteus]] | 1972 | | | [[Ficheiro:CariLupe.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 56 | [[:d:Q3394922|Q3394922]] | [[Pilar García Negro]] | [[Lugo]] | 1953-10-09 | | | [[Ficheiro:Pilar García Negro.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 57 | [[:d:Q3397681|Q3397681]] | [[Xohana Torres]] | [[Santiago de Compostela]] | 1929-11-22 | [[Vigo]] | 2017-09-12 | |- | style='text-align:right'| 58 | [[:d:Q3398252|Q3398252]] | [[Ángeles Alvariño]] | [[Serantes, Ferrol|Serantes]] | 1916-10-03 | [[La Jolla]] | 2005-05-29 | [[Ficheiro:ANGELES ALVARIÑO.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 59 | [[:d:Q3398780|Q3398780]] | [[Sofía Casanova]] | [[A Coruña]] | 1861-09-30 | [[Poznan]] | 1958-01-16 | [[Ficheiro:Sofia Casanova.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 60 | [[:d:Q3399032|Q3399032]] | [[Francisca Herrera Garrido]] | [[A Coruña]] | 1869-03-06 | [[provincia da Coruña]] | 1950-11-05 | [[Ficheiro:Francisca Herrera Garrido 1926.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 61 | [[:d:Q3399157|Q3399157]] | [[Rosa Aneiros]] | [[Meirás, Valdoviño|Meirás]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Rosa Aneiros (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 62 | [[:d:Q3399927|Q3399927]] | [[Marina Mayoral]] | [[Mondoñedo]] | 1942-09-12 | | | [[Ficheiro:Premios Alecrín-Alacrán 1998 Marina Mayoral (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 63 | [[:d:Q4242074|Q4242074]] | [[Ángela de la Cruz]] | [[A Coruña]] | 1965-03-02 | | | |- | style='text-align:right'| 64 | [[:d:Q5186286|Q5186286]] | [[Cristina Sánchez-Andrade]] | [[Santiago de Compostela]] | 1968-04-05 | | | |- | style='text-align:right'| 65 | [[:d:Q5398897|Q5398897]] | [[Esperanza Guisán]] | [[A Coruña]] | 1940-04-23 | [[Santiago de Compostela]] | 2015-11-27 | |- | style='text-align:right'| 66 | [[:d:Q5493589|Q5493589]] | [[Estíbaliz Espinosa]] | [[A Coruña]] | 1974-07-06 | | | [[Ficheiro:Estíbaliz Espinosa.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 67 | [[:d:Q5647969|Q5647969]] | [[Fely Manzano]] | [[Ourense]] | 1942-05-13 | | 2017-04-07 | |- | style='text-align:right'| 68 | [[:d:Q5650381|Q5650381]] | [[María Uriz]] | [[A Coruña]] | 1946-08-21 | | | [[Ficheiro:Maria Uriz, Soprano.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 69 | [[:d:Q5669536|Q5669536]] | [[Alma Labiur]] | [[Galicia]] | 1964-10-29 | | | |- | style='text-align:right'| 70 | [[:d:Q5672875|Q5672875]] | [[María Elvira Lacaci]] | [[Ferrol]] | 1916 | [[Madrid]] | 1997-03-09 | |- | style='text-align:right'| 71 | [[:d:Q5787390|Q5787390]] | [[Mercedes Castro Díaz]] | [[Ferrol]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 72 | [[:d:Q5809894|Q5809894]] | [[Teresa Barro]] | [[A Coruña]] | 1936-03-08 | | | |- | style='text-align:right'| 73 | [[:d:Q5829570|Q5829570]] | [[Elisa Vázquez de Gey]] | [[Lugo]] | 1955 | | | [[Ficheiro:Elisa Vázquez de Gey 2019.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 74 | [[:d:Q5830823|Q5830823]] | [[Emilia Calé]] | [[A Coruña]] | 1837-02-12 | [[Madrid]] | 1908-09-18 | [[Ficheiro:Emilia Calé.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 75 | [[:d:Q5848502|Q5848502]] | [[Celia Freijeiro]] | [[Vigo]] | 1983-02-08<br/>1983-02-09 | | | [[Ficheiro:Celia Freijeiro Seminci - 2015.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 76 | [[:d:Q5946026|Q5946026]] | [[Pilar Cernuda]] | [[Santiago de Compostela]] | 1948-07-29 | | | [[Ficheiro:Pilar Cernuda (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 77 | [[:d:Q5946701|Q5946701]] | [[Juana de Vega]] | [[A Coruña]] | 1805-03-07 | [[A Coruña]] | 1872-06-22 | [[Ficheiro:Juana de Vega.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 78 | [[:d:Q5998219|Q5998219]] | [[Marieta Quesada Legido]] | [[Vigo]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 79 | [[:d:Q6003592|Q6003592]] | [[Cuqui Piñeiro]] | [[Goián, Tomiño|Goián]] | 1960-04-25 | | | |- | style='text-align:right'| 80 | [[:d:Q6006230|Q6006230]] | [[Matilde Vázquez]] | [[Cambados]] | 1905-03-27 | [[Madrid]] | 1992-04-23 | [[Ficheiro:Matilde Vázquez - El País 03-11-1933.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 81 | [[:d:Q6018194|Q6018194]] | [[Miriam Reyes]] | [[Ourense]] | 1974 | | | [[Ficheiro:Miriam Reyes, Porto 2022.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 82 | [[:d:Q6049167|Q6049167]] | [[Ofelia Nieto]] | [[Santiago de Compostela]] | 1898-03-18 | [[Madrid]] | 1931-03-22<br/>1931-05-22 | [[Ficheiro:Ofelia Nieto5.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 83 | [[:d:Q6075791|Q6075791]] | [[Pilar Franco]] | [[Ferrol]] | 1895-02-27 | [[Madrid]] | 1989-01-06 | [[Ficheiro:Hermanos Franco.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 84 | [[:d:Q6173656|Q6173656]] | [[Ángela Rodicio]] | [[San Cristovo de Regodeigón, Ribadavia|San Cristovo de Regodeigón]] | 1963-03-06 | | | |- | style='text-align:right'| 85 | [[:d:Q8193993|Q8193993]] | [[Alejandra Juno]] | [[Santiago de Compostela]] | 1973-12-09 | | | |- | style='text-align:right'| 86 | [[:d:Q8198034|Q8198034]] | [[Ana Kiro]] | [[A Castañeda, Arzúa|A Castañeda]] | 1942-01-24 | [[Mera, Oleiros|Mera]] | 2010-09-24 | [[Ficheiro:Ana Kiro (pop art).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 87 | [[:d:Q8245237|Q8245237]] | [[Beatriz Santana]] | [[A Coruña]] | 1965-06-18 | | | |- | style='text-align:right'| 88 | [[:d:Q8247023|Q8247023]] | [[Berta Dávila|Q8247023]] | [[Santiago de Compostela]] | 1987-12-31 | | | [[Ficheiro:Berta Dávila, Praza Pública, 2013 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 89 | [[:d:Q8338646|Q8338646]] | [[Carmela Arias]] | [[A Coruña]] | 1920-02-20 | [[A Coruña]] | 2009-10-27 | |- | style='text-align:right'| 90 | [[:d:Q8338690|Q8338690]] | [[Carmen Prieto|Carmen Prieto Rouco]] | [[Vilalba]] | 1901-01-13 | [[Vilalba]] | 1977-05-11 | [[Ficheiro:Carmiña Prieto Rouco 1933.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 91 | [[:d:Q8343370|Q8343370]] | [[Celsa Barja]] | [[O Pereiro, A Mezquita|O Pereiro]] | 1966-08-29 | | | [[Ficheiro:Celsa Barja.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 92 | [[:d:Q8345930|Q8345930]] | [[Chus Lago]] | [[Vigo]] | 1964-12-25 | | | [[Ficheiro:Chus Lago.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 93 | [[:d:Q8775628|Q8775628]] | [[Emma Couceiro]] | [[Cospeito]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Emma Couceiro - AELG.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 94 | [[:d:Q8846635|Q8846635]] | [[Eva Veiga]] | [[Ombre, Pontedeume|Ombre]] | 1961-10-22 | | | [[Ficheiro:Eva Veiga (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 95 | [[:d:Q8960839|Q8960839]] | [[Fanny Garrido]] | [[A Coruña]] | 1842-10-30 | [[Madrid]] | 1917-11-11 | [[Ficheiro:Fanny-garrido (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 96 | [[:d:Q8962260|Q8962260]] | [[Francisca Sarasate]] | [[A Coruña]] | 1853-11-29 | [[Pamplona]] | 1922-05-01 | [[Ficheiro:Francisca Sarasate de Mena. 1893.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 97 | [[:d:Q8964285|Q8964285]] | [[Gloria Cámara]] | [[Vigo]] | 1939-04-02 | | | [[Ficheiro:Gloria Cámara.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 98 | [[:d:Q9002438|Q9002438]] | [[Helena de Carlos]] | [[A Barca de Barbantes, Cenlle|A Barca de Barbantes]] | 1964-05-23 | | | [[Ficheiro:Helena de Carlos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 99 | [[:d:Q9003182|Q9003182]] | [[Herminia Fariña]] | [[Santiago de Compostela]] | 1904-04-04 | [[Simes, Meaño|Simes]] | 1966-10-16 | [[Ficheiro:Herminia Fariña Cobián 1927.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 100 | [[:d:Q9009290|Q9009290]] | [[Iris Cochón]] | [[Santiago de Compostela]] | 1968-12-01 | | | |- | style='text-align:right'| 101 | [[:d:Q9023543|Q9023543]] | [[Lola Beccaria]] | [[Ferrol]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 102 | [[:d:Q9024803|Q9024803]] | [[Lucía Aldao]] | [[A Coruña]] | 1982-02-20 | | | [[Ficheiro:Lucía Aldao 2019.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 103 | [[:d:Q9024809|Q9024809]] | [[Lucía Regueiro]] | [[A Coruña]] | 1982-06-18 | | | [[Ficheiro:Lucía Regueiro.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 104 | [[:d:Q9025655|Q9025655]] | [[Luz Pichel]] | [[Alén, Anseán, Lalín|Alén]] | 1947-05-10 | | | [[Ficheiro:Luz Pichel 2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 105 | [[:d:Q9026876|Q9026876]] | [[Magis Iglesias]] | [[Vigo]] | 1956 | | | [[Ficheiro:Magis Iglesias.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 106 | [[:d:Q9029044|Q9029044]] | [[Marica Campo]] | [[O Incio]] | 1948-02-24 | | | [[Ficheiro:Marica Campo (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 107 | [[:d:Q9029502|Q9029502]] | [[Marta Dacosta]] | [[Vigo]] | 1966-09-29 | | | [[Ficheiro:Marta Dacosta (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 108 | [[:d:Q9029522|Q9029522]] | [[Marta Larralde]] | [[Vigo]] | 1981-04-22 | | | [[Ficheiro:Marta Larralde en la inauguración de la tienda de Hispanitas en Madrid (30558825516) (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 109 | [[:d:Q9029853|Q9029853]] | [[Maruja Pino Piñeiro]] | [[Ponteareas]] | 1918-06-14 | [[Madrid]] | 2010-06-28 | |- | style='text-align:right'| 110 | [[:d:Q9029953|Q9029953]] | [[María Barbeito]] | [[A Coruña]] | 1880-03-02 | [[A Coruña]] | 1970-11-20 | |- | style='text-align:right'| 111 | [[:d:Q9030067|Q9030067]] | [[María Lado]] | [[Cee]] | 1979-04-14 | | | [[Ficheiro:María Lado.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 112 | [[:d:Q9030096|Q9030096]] | [[María Menéndez-Ponte]] | [[A Coruña]] | 20th century<br/>1962 | | | |- | style='text-align:right'| 113 | [[:d:Q9030145|Q9030145]] | [[María Rey]] | [[Tomiño]] | 1967-03-21 | | | [[Ficheiro:(María Rey) Debate electoral de Telemadrid (2019).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 114 | [[:d:Q9030197|Q9030197]] | [[María Victoria Fernández-España]] | [[A Coruña]] | 1925-06-12 | [[Madrid]] | 1999-06-11 | |- | style='text-align:right'| 115 | [[:d:Q9030199|Q9030199]] | [[María Vázquez]] | [[Vigo]] | 1979-03-19 | | | [[Ficheiro:María Vázquez nos Mestre Mateo 2017.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 116 | [[:d:Q9030202|Q9030202]] | [[María Wonenburger]] | [[Oleiros]] | 1927-07-19 | [[Cesantes, Redondela|Cesantes]] | 2014-06-14 | [[Ficheiro:María Wonenburger.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 117 | [[:d:Q9033606|Q9033606]] | [[Miryam Gallego]] | [[Ourense]] | 1976-03-15 | | | [[Ficheiro:Miryam Gallego.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 118 | [[:d:Q9059603|Q9059603]] | [[Pilar Beiro]] | [[Carnota]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 119 | [[:d:Q9067163|Q9067163]] | [[Rebeca Montero]] | [[Ourense]] | 1967-04-10 | | | [[Ficheiro:Rebeca Montero.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 120 | [[:d:Q9070753|Q9070753]] | [[Rosalía Dans]] | [[A Coruña]] | 1955-07-01 | [[Madrid]] | 2024-03-18 | |- | style='text-align:right'| 121 | [[:d:Q9078937|Q9078937]] | [[Sonia Castelo]] | [[Ferrol]] | 1968-03-20 | | | [[Ficheiro:HospitalReal01 (cropped2).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 122 | [[:d:Q9081927|Q9081927]] | [[Tareixa Roca]] | [[Guitiriz]] | 1956-04-22 | | | [[Ficheiro:Tareixa Roca Bocixa.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 123 | [[:d:Q9092335|Q9092335]] | [[Valentina Carro]] | [[Castrelo, Cambados|Castrelo]] | 1984 | | | [[Ficheiro:CariValentina.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 124 | [[:d:Q9098410|Q9098410]] | [[Ánxela Gracián]] | [[Arcos, Castroverde|Arcos]] | 1968-03-01 | | | [[Ficheiro:Anxelagracian.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 125 | [[:d:Q10326561|Q10326561]] | [[Mariña Pérez Rei]] | [[Ames]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 126 | [[:d:Q10346321|Q10346321]] | [[Paula Carballeira]] | [[Maniños, Fene|Maniños]] | 1972-09-07 | | | [[Ficheiro:Paula Carballeira na libraría Paz de Pontevedra (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 127 | [[:d:Q10375187|Q10375187]] | [[Susana Sanches Arins]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1974-05-11 | | | [[Ficheiro:Susana Sánchez Aríns.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 128 | [[:d:Q11012491|Q11012491]] | [[Silvia Penide]] | [[A Coruña]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Silvia Penide.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 129 | [[:d:Q11253423|Q11253423]] | [[Ánxeles Penas]] | [[Teixeiro, Curtis, Curtis|Teixeiro]] | 1943-05-05 | | | [[Ficheiro:Ánxeles Penas (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 130 | [[:d:Q11267084|Q11267084]] | [[Rosario Álvarez Blanco]] | [[Pontevedra]] | 1952-07-12 | | | [[Ficheiro:Rosario Álvarez Blanco (2015; cropped 2024).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 131 | [[:d:Q11681457|Q11681457]] | [[Emma Ríos]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1976-04-01 | | | [[Ficheiro:Emma Ríos - Lucca Comics and Games 2015.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 132 | [[:d:Q11688612|Q11688612]] | [[Ledicia Sola]] | [[Ourense]] | 1978-03-27 | | | [[Ficheiro:Ledicia Sola - Seminci 2011.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 133 | [[:d:Q11690918|Q11690918]] | [[Marga do Val]] | [[Vigo]] | 1964-04-15 | | | [[Ficheiro:Marga do Val (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 134 | [[:d:Q11691393|Q11691393]] | [[María Bouzas]] | [[Piñeiro, Mugardos|Piñeiro]] | 1962-03-24 | | | [[Ficheiro:María Bouzas.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 135 | [[:d:Q11691417|Q11691417]] | [[Inmaculada Paz-Andrade|Inmaculada Paz Andrade]] | [[Pontevedra]] | 1928-11-14 | [[Pontevedra]] | 2022-11-24 | |- | style='text-align:right'| 136 | [[:d:Q11691444|Q11691444]] | [[María Patiño|María Melody Patiño]] | [[Ferrol]] | 1971-08-15 | | | [[Ficheiro:Patiño.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 137 | [[:d:Q11691461|Q11691461]] | [[María Xosé Queizán]] | [[San Xulián de Vigo, Paderne|San Xulián de Vigo]] | 1939-02-05 | | | [[Ficheiro:María Xosé Queizán (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 138 | [[:d:Q11701399|Q11701399]] | [[Pura Vázquez]] | [[Ourense]] | 1918-03-31 | | 2006-07-25 | |- | style='text-align:right'| 139 | [[:d:Q11704235|Q11704235]] | [[Tarsy Carballas]] | [[Taboada]] | 1934-06-02 | | | [[Ficheiro:Tarsy Carballas e Victoria Martíns (Vigo 2013).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 140 | [[:d:Q11704368|Q11704368]] | [[Teté Delgado]] | [[Ferrol]] | 1965-06-28 | | | [[Ficheiro:Teté Delgado, por Jesús Ortega.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 141 | [[:d:Q11905435|Q11905435]] | [[Ana Romaní]] | [[Noia]] | 1962-08-05 | | | [[Ficheiro:Homenaxe CEF - Ana Romaní 2024 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 142 | [[:d:Q11926870|Q11926870]] | [[Isabel de Villamartín|Isabel de Villamartín Thomas]] | [[A Guarda]] | 1837 | [[La Garriga]] | 1877-10-01 | |- | style='text-align:right'| 143 | [[:d:Q11934305|Q11934305]] | [[Luz Pozo Garza]] | [[Ribadeo]] | 1922-07-21 | [[A Coruña]] | 2020-04-20 | [[Ficheiro:Luz Pozo Garza 2013.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 144 | [[:d:Q12382462|Q12382462]] | [[Adela Figueroa]] | [[Lugo]] | 1948-12-06 | | | [[Ficheiro:Adela Figueroa (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 145 | [[:d:Q12382463|Q12382463]] | [[Adela Leiro]] | [[Cambados]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 146 | [[:d:Q12382626|Q12382626]] | [[Alba Payo]] | [[Lalín]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 147 | [[:d:Q12382802|Q12382802]] | [[Alicia Borrás]] | [[Vigo]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 148 | [[:d:Q12382950|Q12382950]] | [[An Alfaya]] | [[Vigo]] | 1964-03-02 | | | [[Ficheiro:An Alfaya.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 149 | [[:d:Q12382951|Q12382951]] | [[Ana Acuña]] | [[Marín]] | 1971-02-22 | | | [[Ficheiro:Anacuña.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 150 | [[:d:Q12382955|Q12382955]] | [[Ana María Alvajar|Ana María Alvajar L. Jean]] | [[A Coruña]] | 1918 | [[Madrid]] | 2005-12-31 | |- | style='text-align:right'| 151 | [[:d:Q12382958|Q12382958]] | [[Ana Pontón]] | [[Chorente, Sarria|Chorente]] | 1977-07-27 | | | [[Ficheiro:Ana Pontón 2022 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 152 | [[:d:Q12382961|Q12382961]] | [[Ana Romero Masiá]] | [[Santiago de Compostela]] | 1952-01-04 | | | [[Ficheiro:Ana Romero Masiá Culleredo 2012 2.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 153 | [[:d:Q12382969|Q12382969]] | [[Andrea Costas]] | [[Vigo]] | 1978-03-21 | | | |- | style='text-align:right'| 154 | [[:d:Q12382970|Q12382970]] | [[Andrea Nunes Brións]] | [[Marín]] | 1984-04-13 | | | [[Ficheiro:Andrea Nunes na Festa dos Libros de Pontevedra.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 155 | [[:d:Q12382971|Q12382971]] | [[Andrea Porto|Andrea Porto Mato]] | [[Codeseda, A Estrada|Codeseda]] | 1989-12-14 | | | |- | style='text-align:right'| 156 | [[:d:Q12383169|Q12383169]] | [[Anxos Sumai]] | [[Oeste, Catoira|Oeste]] | 1960-11-29 | | | [[Ficheiro:Anxos Sumai (AELG)-1 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 157 | [[:d:Q12383192|Q12383192]] | [[Araceli González Carballo]] | [[Coeses, Lugo|Coeses]] | 1914-07-06 | [[Madrid]] | 1990-03 | |- | style='text-align:right'| 158 | [[:d:Q12383193|Q12383193]] | [[Araceli Herrero Figueroa]] | [[Lugo]] | 1948-06-22 | [[Lugo]] | 2020-06-10 | [[Ficheiro:Araceli Herrero Figueroa (AELG)-3.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 159 | [[:d:Q12383898|Q12383898]] | [[Asun Estévez]] | [[Bueu]] | 1966-11-18 | | | |- | style='text-align:right'| 160 | [[:d:Q12384296|Q12384296]] | [[Begoña Caamaño]] | [[Vigo]] | 1964-10-14 | [[Santiago de Compostela]] | 2014-10-27 | [[Ficheiro:Begonha Caamaño.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 161 | [[:d:Q12384334|Q12384334]] | [[Belén Feliú]] | [[A Coruña]] | 1961 | [[Santiago de Compostela]] | 1997-09-23 | |- | style='text-align:right'| 162 | [[:d:Q12384335|Q12384335]] | [[Belén Martínez]] | [[A Coruña]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 163 | [[:d:Q12384498|Q12384498]] | [[Blanca-Ana Roig]] | [[Portosín, Goiáns, Porto do Son|Portosín]] | 1949-06-28 | | | |- | style='text-align:right'| 164 | [[:d:Q12384623|Q12384623]] | [[Branca Novoneyra]] | [[Lugo]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 165 | [[:d:Q12384624|Q12384624]] | [[Branca Vilela]] | [[A Coruña]] | 1964-08-06 | | | |- | style='text-align:right'| 166 | [[:d:Q12385395|Q12385395]] | [[Carmen Panero]] | [[Pontevedra]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 167 | [[:d:Q12385826|Q12385826]] | [[Catuxa López Pato]] | [[O Rosal]] | 1973-08-22 | | | [[Ficheiro:Catuxa López Pato 2023.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 168 | [[:d:Q12385892|Q12385892]] | [[Celia Díaz|Celia Díaz Núñez]] | [[O Páramo]] | 1961-01-03 | | | [[Ficheiro:Celia Díaz (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 169 | [[:d:Q12385895|Q12385895]] | [[Celia Parra]] | [[Ourense]] | 1990-04 | | | [[Ficheiro:Celia Parra Díaz.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 170 | [[:d:Q12386083|Q12386083]] | [[Charo Portela Yáñez]] | [[Pontevedra]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 171 | [[:d:Q12386097|Q12386097]] | [[Chelo Suárez]] | [[A Coruña]] | 1945-03-01 | | | [[Ficheiro:Chelo Suárez (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 172 | [[:d:Q12386127|Q12386127]] | [[Chus Nogueira]] | [[Berres, A Estrada|Berres]] | 1968-07-19 | | | [[Ficheiro:Chus Nogueira (AELG)-4.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 173 | [[:d:Q12386212|Q12386212]] | [[Clara Pino]] | [[Vigo]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Retrato Clara Pino.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 174 | [[:d:Q12386222|Q12386222]] | [[Claudia Castro]] | [[Santiago de Compostela]] | 1972-12-30 | | | |- | style='text-align:right'| 175 | [[:d:Q12386370|Q12386370]] | [[Concepción Burgo]] | [[Monforte de Lemos]] | 1958-06-09 | | | |- | style='text-align:right'| 176 | [[:d:Q12386376|Q12386376]] | [[Concha Blanco]] | [[Cee]] | 1950-06-19 | | | [[Ficheiro:C Blanco bl.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 177 | [[:d:Q12386377|Q12386377]] | [[Concha Rousia]] | [[Covas, Os Blancos|Covas]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 178 | [[:d:Q12386734|Q12386734]] | [[Cristina Amenedo]] | [[San Martiño de Porto, Cabanas|San Martiño de Porto]] | 1925-10-17 | [[A Coruña]] | 2011-08-19 | |- | style='text-align:right'| 179 | [[:d:Q12387197|Q12387197]] | [[Dora Vázquez]] | [[Ourense]] | 1913-08-21 | [[Ourense]] | 2010-09-23 | |- | style='text-align:right'| 180 | [[:d:Q12387198|Q12387198]] | [[Dores Tembrás]] | [[Bergondiño, Bergondo, Bergondo|Bergondiño]] | 1979-02-13 | | | [[Ficheiro:Dores-Tembrás-Praza-Pública.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 181 | [[:d:Q12387765|Q12387765]] | [[Elena Colmeiro]] | [[Costela, Margaride, Silleda|Costela]] | 1932 | [[Madrid]] | 2021-02-25 | |- | style='text-align:right'| 182 | [[:d:Q12387766|Q12387766]] | [[Elena Gago]] | [[A Coruña]] | 1940 | [[A Coruña]] | 2011-07-27 | |- | style='text-align:right'| 183 | [[:d:Q12387783|Q12387783]] | [[Elvira Ribeiro Tobío]] | [[Cerponzóns, Pontevedra|Cerponzóns]] | 1971-05-05 | | | [[Ficheiro:Elvira Riveiro (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 184 | [[:d:Q12387784|Q12387784]] | [[Elvira Souto]] | [[A Coruña]] | 1947 | | | [[Ficheiro:Elvira Souto.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 185 | [[:d:Q12387792|Q12387792]] | [[Emilia Estévez Villaverde]] | [[Ponteareas]] | 1921 | | 2000 | |- | style='text-align:right'| 186 | [[:d:Q12387815|Q12387815]] | [[Emma Pedreira]] | [[A Coruña]] | 1978-11-11 | | | [[Ficheiro:Enma Pedreira.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 187 | [[:d:Q12388331|Q12388331]] | [[Fefa Vila]] | [[Laza]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Selfie realizado por Fefa Vila.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 188 | [[:d:Q12389108|Q12389108]] | [[Fátima Peón]] | [[Lourizán, Pontevedra|Lourizán]] | 1985-06-07 | | | |- | style='text-align:right'| 189 | [[:d:Q12390004|Q12390004]] | [[Gloria Sánchez]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1958-02<br/>1958 | | | [[Ficheiro:Gloria Sánchez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 190 | [[:d:Q12390366|Q12390366]] | [[Helena Villar Janeiro]] | [[Becerreá]] | 1940-09-28 | | | [[Ficheiro:Helena Villar (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 191 | [[:d:Q12390684|Q12390684]] | [[Inma López Silva]] | [[Santiago de Compostela]] | 1978-05-03 | | | [[Ficheiro:Inma López Silva (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 192 | [[:d:Q12390685|Q12390685]] | [[Inma Otero Varela|Inmaculada Otero Varela]] | [[Carral]] | 1976-06-30 | | | |- | style='text-align:right'| 193 | [[:d:Q12390714|Q12390714]] | [[Iolanda Aldrei]] | [[Santiago de Compostela]] | 1968-01-07 | | | [[Ficheiro:Iolanda Rodrigues Aldrei.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 194 | [[:d:Q12390715|Q12390715]] | [[Iolanda Galanes]] | [[Vigo]] | 1969-08-15 | | | |- | style='text-align:right'| 195 | [[:d:Q12390723|Q12390723]] | [[Iria López Teixeiro]] | [[Fene]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 196 | [[:d:Q12390740|Q12390740]] | [[Isabel Fresco Otero]] | [[As Pontes de García Rodríguez]] | 1958-10-25 | | | |- | style='text-align:right'| 197 | [[:d:Q12390742|Q12390742]] | [[Isabel Mociño]] | [[Sarreaus]] | 1974-03-02 | | | |- | style='text-align:right'| 198 | [[:d:Q12390745|Q12390745]] | [[Isabel Soto]] | [[Vigo]] | 1969-07-18 | | | [[Ficheiro:Isabel Soto, responsable da editorial Hugin e Munin (2025).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 199 | [[:d:Q12391634|Q12391634]] | [[Laura Tato]] | [[Vigo]] | 1951-07-14 | | | [[Ficheiro:Laura Tato.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 200 | [[:d:Q12391819|Q12391819]] | [[Lidia Senra]] | [[A Pobra do Brollón]] | 1958-06-14 | | | [[Ficheiro:Lidia Senra.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 201 | [[:d:Q12392097|Q12392097]] | [[Lorena Souto]] | [[O Páramo]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Lorena Souto - AELG.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 202 | [[:d:Q12392191|Q12392191]] | [[Lucía Novas]] | [[Bueu]] | 1979-10-01<br/>1979 | | | [[Ficheiro:Lucía Novas.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 203 | [[:d:Q12392521|Q12392521]] | [[Luísa Piñeiro Arcos]] | [[Moraña]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 204 | [[:d:Q12392854|Q12392854]] | [[Manuela Álvarez Lozano]] | [[Carballo]] | 1957-03-21 | | | |- | style='text-align:right'| 205 | [[:d:Q12392860|Q12392860]] | [[Mar Caldas]] | [[Vigo]] | 1964-04-25<br/>1964 | | | |- | style='text-align:right'| 206 | [[:d:Q12392929|Q12392929]] | [[María do Carmo Henríquez Salido|Maria do Carmo Henríquez Salido]] | [[Mugardos]] | 1944-02-05 | | | |- | style='text-align:right'| 207 | [[:d:Q12392946|Q12392946]] | [[Marisa Soto]] | [[Silleda]] | 1955-12-19 | [[Lebosende, Leiro|Lebosende]] | 1998-08-17 | |- | style='text-align:right'| 208 | [[:d:Q12392948|Q12392948]] | [[Marisa Villardefrancos]] | [[Vedra]] | 1915-10-15 | [[Sant Vicent del Raspeig]] | 1975-06-20 | |- | style='text-align:right'| 209 | [[:d:Q12392976|Q12392976]] | [[Marta González Vázquez|Marta González]] | [[Santiago de Compostela]] | 1965-01-25 | | | [[Ficheiro:(Marta González Vázquez) Reunión Foro Social Partido Popular en sede distrito Salamanca contra la violencia de género. (44167499810) (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 210 | [[:d:Q12392977|Q12392977]] | [[Marta Neira|Marta Neira Rodríguez]] | [[Asados, Rianxo|Asados]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Marta Neira por Distrito Xermar - AELG.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 211 | [[:d:Q12393015|Q12393015]] | [[Maruxa Barrio]] | [[Berredo, Agolada|Berredo]] | 1949-09-12<br/>1949 | [[Cangas]] | 2023-01-01 | |- | style='text-align:right'| 212 | [[:d:Q12393029|Q12393029]] | [[María Canosa]] | [[Cee]] | 1978-08-20 | | | [[Ficheiro:María Canosa (vertical).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 213 | [[:d:Q12393031|Q12393031]] | [[María Concepción Álvarez Lebredo]] | [[Vigo]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 214 | [[:d:Q12393038|Q12393038]] | [[María Liñeira]] | [[Santiago de Compostela]] | 1979 | | | [[Ficheiro:María Liñeira (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 215 | [[:d:Q12393039|Q12393039]] | [[María López Sández]] | [[Lugo]] | 1973-09-17 | | | [[Ficheiro:Homenaxe CEF - María López Sández 2024 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 216 | [[:d:Q12393041|Q12393041]] | [[María Magdalena Domínguez]] | [[Mos]] | 1922-07-11 | [[Mos]] | 2021-08-18 | [[Ficheiro:María Magdalena Domínguez Domínguez (AELG)-4.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 217 | [[:d:Q12393042|Q12393042]] | [[María Manuela]] | [[Ferrol]] | 1945 | | | [[Ficheiro:Fotografía entre pintura e poesía.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 218 | [[:d:Q12393049|Q12393049]] | [[María Reimóndez]] | [[Lugo]] | 1975 | | | [[Ficheiro:María Reimóndez.001 - II Congreso LGBTIQ+.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 219 | [[:d:Q12393050|Q12393050]] | [[María Rosendo]] | [[Vigo]] | 1984-02-16 | | | |- | style='text-align:right'| 220 | [[:d:Q12393051|Q12393051]] | [[María Ruido]] | [[Pidre, Solbeira de Limia, Xinzo de Limia|Pidre]] | 1967 | | | [[Ficheiro:María Ruido, artista.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 221 | [[:d:Q12393055|Q12393055]] | [[María Seoane Romero]] | [[Santiago de Compostela]] | 1981-06-27 | | | |- | style='text-align:right'| 222 | [[:d:Q12393058|Q12393058]] | [[María Xesús Lama]] | [[Santa Euxea, Guntín|Santa Euxea]] | 1964 | | | [[Ficheiro:María Xesús Lama - Casa da Matanza - xornadas Centenario Manuel Murguía 1 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 223 | [[:d:Q12393059|Q12393059]] | [[María Xosé Lamas]] | [[Vilalba]] | 1961 | | | [[Ficheiro:María Xosé Lamas (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 224 | [[:d:Q12393066|Q12393066]] | [[Carmen Ferreira Boo|María del Carmen Ferreira Boo]] | [[Galicia]] | 1973-09-06 | | | |- | style='text-align:right'| 225 | [[:d:Q12393068|Q12393068]] | [[Carmen Pallares Méndez|María del Carmen Pallares Méndez]] | [[Agolada]] | 1948-02-07 | | | |- | style='text-align:right'| 226 | [[:d:Q12393071|Q12393071]] | [[María do Carme Kruckenberg]] | [[Vigo]] | 1926-06-03 | [[Vigo]] | 2015-05-16 | [[Ficheiro:María do Carme Kruckenberg (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 227 | [[:d:Q12393072|Q12393072]] | [[María do Carmo Ríos Panisse]] | [[Santiago de Compostela]] | 1946-05-18 | | | |- | style='text-align:right'| 228 | [[:d:Q12393145|Q12393145]] | [[Medos Romero]] | [[Somede, As Pontes de García Rodríguez|Somede]] | 1959-10-21 | | | [[Ficheiro:Medos Romero (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 229 | [[:d:Q12393222|Q12393222]] | [[Mercedes Gallego]] | [[Ourense]] | 1952-01-01 | | | |- | style='text-align:right'| 230 | [[:d:Q12393573|Q12393573]] | [[Montse Pena]] | [[Sada]] | 1981-04-27 | | | [[Ficheiro:Montserrat Pena Presas (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 231 | [[:d:Q12393804|Q12393804]] | [[Mónica Bar Cendón]] | [[Vigo]] | 1962-05-30 | | | [[Ficheiro:Mónica Bar Cendón (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 232 | [[:d:Q12393913|Q12393913]] | [[María Neves Soutelo]] | [[Pontevedra]] | 1982-12-16 | | | [[Ficheiro:Ficheiro-Fátima Antía Otero e María Neves Soutelo. 27-03-2009. Recortada 2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 233 | [[:d:Q12396276|Q12396276]] | [[Ofelia Rey Castelao]] | [[Valboa, Arnois, A Estrada|Valboa]] | 1956 | | | [[Ficheiro:Ofelia Rey Castelao 2015.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 234 | [[:d:Q12396298|Q12396298]] | [[Olga Gallego]] | [[Ourense]] | 1923-12-08 | [[Ourense]] | 2010-09-04 | |- | style='text-align:right'| 235 | [[:d:Q12396300|Q12396300]] | [[Olga Patiño Nogueira]] | [[A Coruña]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Olga Patiño (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 236 | [[:d:Q12396303|Q12396303]] | [[Olivia Rodríguez]] | [[A Coruña]] | 1959-06-13 | | | [[Ficheiro:Olivia Rodríguez (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 237 | [[:d:Q12396810|Q12396810]] | [[Otilia Seijas]] | [[Lugo]] | 1938-06-22 | | | |- | style='text-align:right'| 238 | [[:d:Q12397037|Q12397037]] | [[Palmira González Boullosa]] | [[Vigo]] | 1941 | | 2017-02-09 | [[Ficheiro:Palmira González Boullosa.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 239 | [[:d:Q12397041|Q12397041]] | [[Paloma Calvo Varela]] | [[A Coruña]] | 1986-02-23 | | | [[Ficheiro:Paloma Calvo Varela (AELG)-3.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 240 | [[:d:Q12397232|Q12397232]] | [[Patricia Janeiro]] | [[Santiago de Compostela]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 241 | [[:d:Q12397263|Q12397263]] | [[Paz Moreno Feliu]] | [[Betanzos]] | 1956 | | | [[Ficheiro:Paz Moreno Feliu.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 242 | [[:d:Q12398223|Q12398223]] | [[Primi Nécega]] | [[Foz]] | 1930-09-11 | [[Burela]] | 2024-11-03 | [[Ficheiro:Primi Nécega a finais do 1990.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 243 | [[:d:Q12398323|Q12398323]] | [[Puri Seixido|Maria Purificación Seixido Gómez]] | [[Cariño]] | 1966-11-19 | | | |- | style='text-align:right'| 244 | [[:d:Q12398524|Q12398524]] | [[Raida Rodríguez Mosquera|Raida Rodríguez]] | [[Maside]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 245 | [[:d:Q12398656|Q12398656]] | [[Raquel Miragaia]] | [[Tardade, Vilalba|Tardade]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 246 | [[:d:Q12398704|Q12398704]] | [[Rebeca Baceiredo]] | [[Ourense]] | 1979-12-19 | | | [[Ficheiro:Rebeca Baceiredo (2022; cropped 2024).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 247 | [[:d:Q12398978|Q12398978]] | [[Rexina Vega]] | [[Vigo]] | 1966-11-18 | | | [[Ficheiro:Rexina Vega (AELG)-3.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 248 | [[:d:Q12399250|Q12399250]] | [[Rosa Méndez Fonte]] | [[Ferrol]] | 1957 | | | [[Ficheiro:Rosa Méndez Fonte (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 249 | [[:d:Q12399256|Q12399256]] | [[Rosalía Fernández Rial]] | [[Muxía]] | 1988-05-30 | | | [[Ficheiro:Rosalía Fernández Rial en Allariz.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 250 | [[:d:Q12399433|Q12399433]] | [[Sabela Silva|Sabela (cantante)]] | [[Boqueixón]] | 1959-11-10 | | | |- | style='text-align:right'| 251 | [[:d:Q12399436|Q12399436]] | [[Sabela Álvarez Núñez]] | [[Lugo]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 252 | [[:d:Q12399869|Q12399869]] | [[Sandra González]] | [[Tomiño]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Sandra González Álvarez.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 253 | [[:d:Q12400119|Q12400119]] | [[Sara Leirós Fernández]] | [[As Neves]] | 1897-05-31 | [[Santiago de Compostela]] | 1978 | |- | style='text-align:right'| 254 | [[:d:Q12400813|Q12400813]] | [[Sulma Arias]] | [[A Rúa de Valdeorras, A Rúa|A Rúa de Valdeorras]] | 1953-03-07 | | | [[Ficheiro:Sulma Arias (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 255 | [[:d:Q12400897|Q12400897]] | [[Tamara Canosa]] | [[A Coruña]] | 1983-04-12 | | | [[Ficheiro:Tamara Canosa.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 256 | [[:d:Q12401033|Q12401033]] | [[Teresa Añón]] | [[Santiago de Compostela]] | 1951 | [[Covas, Ferrol|Covas]] | 2014-04-17 | |- | style='text-align:right'| 257 | [[:d:Q12401039|Q12401039]] | [[Teresa Seara]] | [[Toén]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Teresa Seara (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 258 | [[:d:Q12401257|Q12401257]] | [[Toñi Vicente]] | [[Tomiño]] | 1953-01-12 | | | |- | style='text-align:right'| 259 | [[:d:Q12401558|Q12401558]] | [[Ugia Pedreira]] | [[Vilaronte, Foz|Vilaronte]] | 1970-02-10 | | | [[Ficheiro:Ugia Pedreira, grupo Marful.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 260 | [[:d:Q12401802|Q12401802]] | [[Verónica Martínez Delgado]] | [[Valdoviño]] | 1976-04-04 | | | |- | style='text-align:right'| 261 | [[:d:Q12402752|Q12402752]] | [[Xosefa Goldar]] | [[A Estrada]] | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 262 | [[:d:Q12402931|Q12402931]] | [[Xulia Alonso Díaz]] | [[A Rúa]] | 1961-12-12 | | | |- | style='text-align:right'| 263 | [[:d:Q12402990|Q12402990]] | [[Yolanda López López]] | [[Ourense]] | 1976-04-13 | | | [[Ficheiro:Yolanda López López.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 264 | [[:d:Q12403094|Q12403094]] | [[Ánxela Loureiro]] | [[Ferrol]] | 1956 | | | [[Ficheiro:Ánxela Loureiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 265 | [[:d:Q13560476|Q13560476]] | [[Chefa Alonso]] | [[A Coruña]] | 1955 | | | [[Ficheiro:Chefa Alonso.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 266 | [[:d:Q13592464|Q13592464]] | [[Encarna Otero Cepeda]] | [[Santiago de Compostela]] | 1950-07-29 | | | |- | style='text-align:right'| 267 | [[:d:Q13796901|Q13796901]] | [[Manuela Santalla]] | [[Ferrol]] | 1958-11-30 | | | |- | style='text-align:right'| 268 | [[:d:Q14105650|Q14105650]] | [[Teresa San Román Espinosa]] | [[A Guarda]] | 1940 | | 2024-07-14 | |- | style='text-align:right'| 269 | [[:d:Q14508931|Q14508931]] | [[Teresa González Costa]] | [[O Grove]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Teresa Gonzalez Costas (5197949799).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 270 | [[:d:Q14955664|Q14955664]] | [[Teresa Losada]] | [[Lugo]] | 1943 | | 2013-08-25 | [[Ficheiro:Losada, Teresa.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 271 | [[:d:Q15199398|Q15199398]] | [[Maruxa Orxales]] | [[Ferrol]] | 20th century | [[Madrid]] | 2010-01-13 | |- | style='text-align:right'| 272 | [[:d:Q16029473|Q16029473]] | [[Carolina Casanova]] | [[Ferrol]] | 1847-01-10 | [[Madrid]] | 1910-02-08 | [[Ficheiro:Cepeda.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 273 | [[:d:Q16301630|Q16301630]] | [[Ángela Portero]] | [[Santiago de Compostela]] | 1966-03-07 | | | |- | style='text-align:right'| 274 | [[:d:Q16537162|Q16537162]] | [[Belén Fernández]] | [[Vigo]] | 1973-10-31 | | | |- | style='text-align:right'| 275 | [[:d:Q16627670|Q16627670]] | [[Sabela Arias Castro]] | [[Lugo]] | 1969-07-24 | | | [[Ficheiro:Sabela Arias Graffiti ronda Mercedes Lugo (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 276 | [[:d:Q17155915|Q17155915]] | [[Pilar Pallarés]] | [[Culleredo, Culleredo|Culleredo]] | 1957-04-29 | | | [[Ficheiro:Pilar Pallarés (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 277 | [[:d:Q17274428|Q17274428]] | [[María del Pilar Carré]] | [[A Coruña]] | 1921 | [[A Coruña]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 278 | [[:d:Q17274431|Q17274431]] | [[May Carré]] | [[A Coruña]] | 1922 | [[Barcelona]] | 1990-02-26 | |- | style='text-align:right'| 279 | [[:d:Q17413354|Q17413354]] | [[Xulia Minguillón]] | [[Lugo]] | 1906-07-17 | [[Madrid]] | 1965-08-22 | |- | style='text-align:right'| 280 | [[:d:Q17413438|Q17413438]] | [[Concha Castroviejo]] | [[Santiago de Compostela]] | 1910 | [[Madrid]] | 1995-12-09 | [[Ficheiro:Concha Castroviejo (á dereita) con Anita Pequeña. Santiago circa 1931. Fotos familiares das e dos irmás Santos Castroviejo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 281 | [[:d:Q17414075|Q17414075]] | [[María Antonia Dans]] | [[Concello de Oza dos Ríos|Oza dos Ríos]] | 1922-04-14 | [[Madrid]] | 1988-02-17 | [[Ficheiro:María Antonia Dans - escultura de Antonio López no Museo Galego de Arte Contemporánea Carlos Maside.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 282 | [[:d:Q17414247|Q17414247]] | [[Pilar Vázquez Cuesta]] | [[Chantada]] | 1926-04-25 | [[Santiago de Compostela]] | 2019-03-06 | |- | style='text-align:right'| 283 | [[:d:Q17414257|Q17414257]] | [[María Victoria de la Fuente Alonso]] | [[Vigo]] | 1927 | | 2009-09-28 | |- | style='text-align:right'| 284 | [[:d:Q17415193|Q17415193]] | [[Luz Fandiño]] | [[Santiago de Compostela]] | 1931-11-23 | [[Santiago de Compostela]] | 2024-04-28 | [[Ficheiro:Luz Fandiño 2023.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 285 | [[:d:Q18145357|Q18145357]] | [[Nerea Barros]] | [[Santiago de Compostela]] | 1981-05-12 | | | [[Ficheiro:Festival de Málaga 2024 - Nerea Barros (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 286 | [[:d:Q18224305|Q18224305]] | [[Pilar Millán Astray|Pilar Millán-Astray]] | [[A Coruña]] | 1879 | [[Madrid]] | 1949-05-22 | [[Ficheiro:1922-02-04, La Esfera, Pilar Millán Astray, Julio Romero de Torres (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 287 | [[:d:Q18397833|Q18397833]] | [[Josefa Sabor]] | [[Vilanova de Arousa]] | 1916-11-23 | [[Buenos Aires]] | 2012-01-11 | [[Ficheiro:Josefa Sabor (1955).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 288 | [[:d:Q18604529|Q18604529]] | [[Laura Terré]] | [[Vigo]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 289 | [[:d:Q18644995|Q18644995]] | [[Ana Pérez Ventura]] | [[Santiago de Compostela]] | 1981-11-05 | | | |- | style='text-align:right'| 290 | [[:d:Q19355016|Q19355016]] | [[María Cruz Seoane]] | [[A Coruña]] | 1935 | [[Madrid]] | 2014-06-24 | |- | style='text-align:right'| 291 | [[:d:Q19594453|Q19594453]] | [[Menchu Lamas]] | [[Vigo]] | 1954-07-07 | | | [[Ficheiro:Retrato ML.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 292 | [[:d:Q19766459|Q19766459]] | [[María Teresa Miras Portugal]] | [[O Carballiño]] | 1948-02-19 | [[Madrid]] | 2021-05-27 | |- | style='text-align:right'| 293 | [[:d:Q19768343|Q19768343]] | [[Eva Almazán]] | [[Pontevedra]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 294 | [[:d:Q19802897|Q19802897]] | [[Eva Lloréns Rodríguez]] | [[A Coruña]] | 1921-03-20 | [[A Coruña]] | 2004-09-05 | |- | style='text-align:right'| 295 | [[:d:Q19854161|Q19854161]] | [[Sarah Lorenzana]] | [[Cangas]] | 1878-04-01<br/>1885-01-04 | [[Madrid]] | 1960 | [[Ficheiro:Sara Escarpizo Lorenzana.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 296 | [[:d:Q19998232|Q19998232]] | [[Cristina Villó|Cristina Villó Montesino]] | [[A Coruña]] | 1812 | [[Valencia]] | 1884-11 | [[Ficheiro:Cristina Villo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 297 | [[:d:Q20015731|Q20015731]] | [[Concepción Sáiz|Concepción Sáiz Otero]] | [[Santiago de Compostela]] | 1851-05-22 | [[Pancorbo]] | 1934-03 | [[Ficheiro:Concepción Saiz Otero - 1917.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 298 | [[:d:Q20022445|Q20022445]] | [[Susana Martínez-Conde|Susana Martínez Conde]] | [[A Coruña]] | 1969-10-01 | | | [[Ficheiro:Susana Martinez Conde.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 299 | [[:d:Q20101428|Q20101428]] | [[Pastora Martos]] | [[A Coruña]] | 1929 | [[Sant Cugat del Vallès]] | 1999-08-29 | |- | style='text-align:right'| 300 | [[:d:Q20532791|Q20532791]] | [[Carme Fernández Pérez-Sanjulián|Carme Fernández-Pérez Sanjulián]] | [[A Coruña]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 301 | [[:d:Q20532833|Q20532833]] | [[Cristina Ferreiro Real]] | [[Lugo]] | 1983-05-09 | | | |- | style='text-align:right'| 302 | [[:d:Q20532850|Q20532850]] | [[Laura Caveiro]] | [[Vigo]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Laura Caveiro (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 303 | [[:d:Q20532868|Q20532868]] | [[María Xosé Rodríguez Galdo]] | [[Ferrol]] | 1949-02-23 | | | |- | style='text-align:right'| 304 | [[:d:Q20532972|Q20532972]] | [[Antía Otero]] | [[A Estrada]] | 1982-09-14 | | | [[Ficheiro:Ficheiro-Fátima Antía Otero e María Neves Soutelo. 27-03-2009. Recortada 1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 305 | [[:d:Q20533014|Q20533014]] | [[Eulalia Agrelo|Eulalia Agrelo Costas]] | [[Asados, Rianxo|Asados]] | 1974-01-26 | | | [[Ficheiro:Eulalia Agrelo Costas (AELG)-3.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 306 | [[:d:Q20533061|Q20533061]] | [[Pilar Cibreiro]] | [[Vilaboa, A Pontenova|Vilaboa]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 307 | [[:d:Q20533117|Q20533117]] | [[Ana María Framiñán Santas]] | [[Lalín]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 308 | [[:d:Q20533166|Q20533166]] | [[Mercedes Leobalde]] | [[A Coruña]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Mercedes Leobalde.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 309 | [[:d:Q20533172|Q20533172]] | [[Pilar Allegue]] | [[A Coruña]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 310 | [[:d:Q20533202|Q20533202]] | [[María Alonso Alonso]] | [[Matamá, Vigo|Matamá]] | 1978-04-19 | | | |- | style='text-align:right'| 311 | [[:d:Q20533257|Q20533257]] | [[Anabel Alonso López]] | [[As Pontes de García Rodríguez]] | 1968-04-02 | | | |- | style='text-align:right'| 312 | [[:d:Q20533369|Q20533369]] | [[Amparo Alvajar]] | [[A Coruña]] | 1916-08-11 | [[Monção]] | 1998-05 | [[Ficheiro:Amparo Alvajar 1932.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 313 | [[:d:Q20533414|Q20533414]] | [[Charo Lopes]] | [[Boiro]] | 1988 | | | [[Ficheiro:Charo Lopes.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 314 | [[:d:Q20533427|Q20533427]] | [[Berta Cáccamo|Berta Álvarez Cáccamo]] | [[Vigo]] | 1963-09-01 | [[Coruxo, Vigo|Coruxo]] | 2018-05-11 | [[Ficheiro:Berta Cáccamo na libraría Paz.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 315 | [[:d:Q20533473|Q20533473]] | [[Lara Rozados]] | [[Poio]] | 1982-10-22 | | | [[Ficheiro:Lara Rozados na Chan da Pólvora.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 316 | [[:d:Q20533492|Q20533492]] | [[Clara Corral]] | [[Ourense]] | 1847-06-08 | [[A Coruña]] | 1908-02-09 | [[Ficheiro:Clara Corral Aller.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 317 | [[:d:Q20533517|Q20533517]] | [[Cristina Corral Soilán]] | [[Lugo]] | 1976-07-05 | | | [[Ficheiro:Cristina Corral Soilán (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 318 | [[:d:Q20533549|Q20533549]] | [[Cris Pavón]] | [[A Coruña]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 319 | [[:d:Q20533570|Q20533570]] | [[María Corredoira]] | [[A Coruña]] | 1893-05-18 | | 1970-11-17 | [[Ficheiro:María Corredoira 1932.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 320 | [[:d:Q20533571|Q20533571]] | [[Aurora López]] | [[Sarria]] | 1948-01-16 | | | |- | style='text-align:right'| 321 | [[:d:Q20533577|Q20533577]] | [[Dolores Ruiz Gestoso]] | [[Vigo]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 322 | [[:d:Q20533595|Q20533595]] | [[Begoña Paz]] | [[A Coruña]] | 1965-03-15 | | | [[Ficheiro:Begoña Paz (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 323 | [[:d:Q20533597|Q20533597]] | [[Marisol López Martínez (lingüista)|Marisol López Martínez]] | [[Sobrado, Poulo, Gomesende|Sobrado]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 324 | [[:d:Q20533706|Q20533706]] | [[Ledicia Costas|Ledicia Costas Álvarez]] | [[Vigo]] | 1979-09-19 | | | [[Ficheiro:Lediciacostasfoto.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 325 | [[:d:Q20533795|Q20533795]] | [[Imma António Souto]] | [[A Coruña]] | 1968-05-29 | | | [[Ficheiro:Praza Pública-immaantonio.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 326 | [[:d:Q20533835|Q20533835]] | [[Silvia Penas]] | [[Vigo]] | 1980-10-06 | | | [[Ficheiro:Silvia Penas.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 327 | [[:d:Q20533837|Q20533837]] | [[María Lorenzo Miguéns]] | [[Tarrío, Laíño, Dodro|Tarrío]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 328 | [[:d:Q20533850|Q20533850]] | [[Regina García García]] | [[A Coruña]] | 1898-08-20 | [[Madrid]] | 1974-08 | |- | style='text-align:right'| 329 | [[:d:Q20533904|Q20533904]] | [[María José Ares Casal]] | [[Melide]] | 1948-04-20 | | | |- | style='text-align:right'| 330 | [[:d:Q20533946|Q20533946]] | [[Cilha Lourenço Módia]] | [[A Coruña]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 331 | [[:d:Q20533980|Q20533980]] | [[María Antonia Pereira|María Antonia Pereira do Campo]] | [[Cuntis]] | 1700-10-06 | [[Santiago de Compostela]] | 1760-03-10 | [[Ficheiro:María antonia.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 332 | [[:d:Q20534011|Q20534011]] | [[Pilar García Rego]] | [[Cacheiras, Teo|Cacheiras]] | 1966-08-29 | | | [[Ficheiro:Pilar García Rego.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 333 | [[:d:Q20534081|Q20534081]] | [[Carmen Pereiras|Carmen Pereiras Pérez]] | [[Cartelle]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 334 | [[:d:Q20534104|Q20534104]] | [[Goretti Sanmartín]] | [[A Estrada]] | 1964-07-06 | | | [[Ficheiro:Goretti Sanmartín Rei (2016).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 335 | [[:d:Q20534114|Q20534114]] | [[Josefa García Segret]] | [[Tui]] | 1900 | [[Oleiros]] | 1986-09 | [[Ficheiro:Josefa García Segret en 1930 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 336 | [[:d:Q20534116|Q20534116]] | [[Beatriz Maceda|Beatriz Maceda Abeleira]] | [[A Coruña]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 337 | [[:d:Q20534132|Q20534132]] | [[Andrea Maceiras]] | [[A Coruña]] | 1987-11-06 | | | [[Ficheiro:Andrea-Maceiras.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 338 | [[:d:Q20534136|Q20534136]] | [[Felicia Auber]] | [[A Coruña]]<br/>[[Galicia]] | 1821<br/>19th century | [[Madrid]] | 1897-03-20 | [[Ficheiro:Virginia Felicia Auber casa do Conde de Arcos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 339 | [[:d:Q20534161|Q20534161]] | [[Beatriz García Turnes]] | [[Santiago de Compostela]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Beatriz García Turnes - AELG 1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 340 | [[:d:Q20534165|Q20534165]] | [[Isolda Santiago]] | [[Mazaricos]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Isolda Santiago Trillo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 341 | [[:d:Q20534166|Q20534166]] | [[Beatriz Dacosta]] | [[Cangas]] | 1967-06-11 | | | |- | style='text-align:right'| 342 | [[:d:Q20534211|Q20534211]] | [[Filomena Dato]] | [[Ourense]] | 1856 | [[A Coruña]] | 1927-05-01 | [[Ficheiro:Filomena Dato Muruais.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 343 | [[:d:Q20534330|Q20534330]] | [[Noa Setemuíños|Noa Pérez González]] | [[Vigo]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 344 | [[:d:Q20534427|Q20534427]] | [[Silvia Bardelás]] | [[Vigo]] | 1967-02-25 | | | |- | style='text-align:right'| 345 | [[:d:Q20534490|Q20534490]] | [[Esperanza Mariño]] | [[Santiago de Compostela]] | 1963-04-15 | | | [[Ficheiro:Esperanza Mariño (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 346 | [[:d:Q20534583|Q20534583]] | [[Milagros Bará]] | [[Pontevedra]] | 1962-11-06 | | | [[Ficheiro:Milagros Bará.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 347 | [[:d:Q20534592|Q20534592]] | [[Begoña Bas]] | [[Vigo]] | 1953-05-04 | | | |- | style='text-align:right'| 348 | [[:d:Q20534696|Q20534696]] | [[María Ramona Gómez Iglesias]] | [[Ourense]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 349 | [[:d:Q20534708|Q20534708]] | [[Lidia Gómez]] | [[Ordes]] | 1994 | | | |- | style='text-align:right'| 350 | [[:d:Q20534721|Q20534721]] | [[Lara Dopazo]] | [[Marín]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Lara Dopazo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 351 | [[:d:Q20534722|Q20534722]] | [[Pilar Bendoiro]] | [[Lalín]] | | | | |- | style='text-align:right'| 352 | [[:d:Q20534745|Q20534745]] | [[María Solar]] | [[Santiago de Compostela]] | 1970-12-25 | | | [[Ficheiro:María Solar en Moito Conto (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 353 | [[:d:Q20534855|Q20534855]] | [[Vanesa Sotelo|Vanesa Martínez Sotelo]] | [[Cangas]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 354 | [[:d:Q20534863|Q20534863]] | [[Alva Martínez Teixeiro]] | [[A Coruña]] | 1982-07-08 | | | [[Ficheiro:Alva Martínez Teixeiro (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 355 | [[:d:Q20534872|Q20534872]] | [[Carmen Blanco Ramos]] | [[Vilar de Céltigos, Grixoa, Santa Comba|Vilar de Céltigos]] | 1957-06-02 | | | [[Ficheiro:Carmen Blanco Ramos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 356 | [[:d:Q20534990|Q20534990]] | [[Ana Boullón|Ana Isabel Boullón Agrelo]] | [[A Pobra do Caramiñal]] | 1962-04-01 | | | [[Ficheiro:Ana Boullón na presentación do libro 'Toponimia de Antas de Ulla'.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 357 | [[:d:Q20534993|Q20534993]] | [[Rosa Enríquez]] | [[A Rúa]] | 1969-01-04 | | | [[Ficheiro:Rosa Enríquez (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 358 | [[:d:Q20535008|Q20535008]] | [[Mercedes Suárez Pazos]] | [[A Coruña]] | 1950-04-28 | | | |- | style='text-align:right'| 359 | [[:d:Q20535033|Q20535033]] | [[Matilde Felpeto]] | [[A Queira, Cervás, Ares|A Queira]] | 1947-11<br/>1947 | | | |- | style='text-align:right'| 360 | [[:d:Q20535037|Q20535037]] | [[María dos Anxos González Refoxo]] | [[Pazos de Iria, Iria Flavia, Padrón|Pazos de Iria]] | 1955-02-18 | | | [[Ficheiro:María dos Anxos González Refoxo (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 361 | [[:d:Q20535044|Q20535044]] | [[Sés]] | [[A Coruña]] | 1983 | | | [[Ficheiro:María Xosé Silvar.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 362 | [[:d:Q20535047|Q20535047]] | [[Mercedes Brea López]] | [[A Estrada]] | 1950-05-31<br/>1950 | | | |- | style='text-align:right'| 363 | [[:d:Q20535064|Q20535064]] | [[María Brey Mariño]] | [[A Pobra de Trives]] | 1910-09-04 | [[Madrid]] | 1995-02-03 | |- | style='text-align:right'| 364 | [[:d:Q20535132|Q20535132]] | [[Sabela González]] | [[Burela]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 365 | [[:d:Q20535146|Q20535146]] | [[Lola González]] | [[Celanova]] | 1942 | | | [[Ficheiro:Lola Gándara (Vigo, 2013).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 366 | [[:d:Q20535162|Q20535162]] | [[Alicia Estévez]] | [[Pontevedra]] | 1955-11-20 | | | [[Ficheiro:Alicia Carolina Estevez Toranzo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 367 | [[:d:Q20535163|Q20535163]] | [[Luz Méndez]] | [[Ventosa, Agolada|Ventosa]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 368 | [[:d:Q20535212|Q20535212]] | [[Luísa Merelas]] | [[A Coruña]] | 1958 | | | [[Ficheiro:Luísa Merelas nos Mestre Mateo 2017.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 369 | [[:d:Q20535269|Q20535269]] | [[Helena Miguélez-Carballeira]] | [[Vigo]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Helena Miguélez-Carballeira-Praza Publica (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 370 | [[:d:Q20535320|Q20535320]] | [[Goretti Fariña]] | [[Baión, Vilanova de Arousa|Baión]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 371 | [[:d:Q20535340|Q20535340]] | [[Mercedes Queixas]] | [[A Coruña]] | 1968-07-22 | | | [[Ficheiro:Mercedes Queixas (AELG)-7.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 372 | [[:d:Q20535388|Q20535388]] | [[Nadia Calviño]] | [[A Coruña]] | 1968-10-03 | | | [[Ficheiro:P060532-212723.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 373 | [[:d:Q20535398|Q20535398]] | [[Carme Hermida]] | [[A Portela de Lamas, Pardesoa, Forcarei|A Portela de Lamas]] | 1961-11-13 | | | [[Ficheiro:Carme Hermida-Nós TV-2016.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 374 | [[:d:Q20535610|Q20535610]] | [[Iria Morgade]] | [[Pontevedra]] | 1988-01-04 | | | |- | style='text-align:right'| 375 | [[:d:Q20535670|Q20535670]] | [[Ainhoa Rebolledo]] | [[Santiago de Compostela]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 376 | [[:d:Q20535746|Q20535746]] | [[Carmen Caramés]] | [[Santa Comba]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 377 | [[:d:Q20535796|Q20535796]] | [[Diana Varela Puñal]] | [[Corme Porto, Ponteceso|Corme Porto]] | 1981-02-16 | | | [[Ficheiro:Diana Varela Puñal (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 378 | [[:d:Q20535845|Q20535845]] | [[Dolores Rial Fernández]] | [[Santo André de Comesaña, Vigo|Santo André de Comesaña]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 379 | [[:d:Q20535847|Q20535847]] | [[Alba Vázquez Carpentier]] | [[Ourense]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 380 | [[:d:Q20535890|Q20535890]] | [[Coral del Río|Coral del Río Otero]] | [[Vigo]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Coral del Río Otero.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 381 | [[:d:Q20535894|Q20535894]] | [[Mela Casal]] | [[Boqueixón]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 382 | [[:d:Q20535902|Q20535902]] | [[Uxía Casal]] | [[Santiago de Compostela]] | 1957-05-13 | | | [[Ficheiro:Uxía Casal (AELG)-5.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 383 | [[:d:Q20536013|Q20536013]] | [[Elena Veiga Rilo]] | [[Bergondo]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 384 | [[:d:Q20536081|Q20536081]] | [[Aurora Vidal Martínez]] | [[Pontevedra]] | 1910-08-28 | [[Pontevedra]] | 2005-05-10 | |- | style='text-align:right'| 385 | [[:d:Q20536131|Q20536131]] | [[Dolores Vilavedra]] | [[Vigo]] | 1963-08-04 | | | [[Ficheiro:Dolores Vilavedra (AELG)-5.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 386 | [[:d:Q20536140|Q20536140]] | [[Luísa Villalta]] | [[A Coruña]] | 1957-07-15 | [[A Coruña]] | 2004-03-06 | [[Ficheiro:Luísa Villalta (AELG) - 1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 387 | [[:d:Q20987129|Q20987129]] | [[Rocío Leira]] | [[A Pereiriña, Cee|A Pereiriña]] | 1979-10-01 | | | |- | style='text-align:right'| 388 | [[:d:Q20987134|Q20987134]] | [[Milagros Otero]] | [[Santiago de Compostela]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Milagros Otero-Valedora-Praza Pública-2015.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 389 | [[:d:Q21296171|Q21296171]] | [[María Dolores Acevedo]] | [[Monforte de Lemos]] | 1932 | [[León, España|León]] | 1998 | |- | style='text-align:right'| 390 | [[:d:Q21389350|Q21389350]] | [[María Eugenia López de Silanes Vázquez]] | [[Pontevedra]] | 1959-02-08 | | | |- | style='text-align:right'| 391 | [[:d:Q21580467|Q21580467]] | [[María Victoria Carballo-Calero]] | [[Ferrol]] | 1942-05-11<br/>1942 | | | [[Ficheiro:María Victoria Carballo-Calero.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 392 | [[:d:Q21816263|Q21816263]] | [[María Xosé Agra]] | [[Santiago de Compostela]] | 1956-02-11 | | | [[Ficheiro:Foto Agra.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 393 | [[:d:Q21856750|Q21856750]] | [[Begoña Fernández Rodríguez]] | [[Galicia]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 394 | [[:d:Q21997886|Q21997886]] | [[Aida Fernández Ríos]] | [[Vigo]] | 1947-03-04 | [[Moaña]] | 2015-12-22 | [[Ficheiro:Aída Fernández Ríos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 395 | [[:d:Q22122572|Q22122572]] | [[Alba Cid]] | [[Ourense]] | 1989-03-10 | | | [[Ficheiro:Alba Cid e Ismael Ramos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 396 | [[:d:Q22122573|Q22122573]] | [[Iria Collazo]] | [[Barro]] | 1981-06-26 | | | [[Ficheiro:Iria Collazo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 397 | [[:d:Q22122578|Q22122578]] | [[Sabela Labraña]] | [[Cedeira]] | 1952-10-28 | [[Barcelona]] | 2015-12-26 | [[Ficheiro:Sabela Labraña.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 398 | [[:d:Q22122593|Q22122593]] | [[Maruxa Villanueva]] | [[A Barrela, Lousada, Carballedo|A Barrela]] | 1906-05-06 | [[Santiago de Compostela]] | 1998-11-24 | [[Ficheiro:Marujita Villanueva. Galicia, Revista del Centro Gallego de Buenos Aires n. 292, maio de 1937, p. 11.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 399 | [[:d:Q22674793|Q22674793]] | [[Raquel Vázquez]] | [[Lugo]] | 1990 | | | [[Ficheiro:Raquel Vázquez Gala de premis Magnànim (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 400 | [[:d:Q22965301|Q22965301]] | [[María Jesús Viguera Molins]] | [[Ferrol]] | 1945-02-10 | | | |- | style='text-align:right'| 401 | [[:d:Q22992002|Q22992002]] | [[Antía Nara]] | [[Santiago de Compostela]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 402 | [[:d:Q23542394|Q23542394]] | [[Mar Llinares García]] | [[O Pindo, Carnota|O Pindo]] | 1961-12-15 | | | |- | style='text-align:right'| 403 | [[:d:Q23698028|Q23698028]] | [[Carme Nogueira]] | [[Vigo]] | 1970-12-17 | | | [[Ficheiro:Carme Nogueira, 2010 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 404 | [[:d:Q23702458|Q23702458]] | [[Josefina López de Serantes]] | [[A Coruña]] | 1922-06-04 | [[A Coruña]] | 1988-05-13 | |- | style='text-align:right'| 405 | [[:d:Q23702864|Q23702864]] | [[Águeda de Vianney]] | [[A Coruña]] | 1928-10-02 | | 2003-08-16 | |- | style='text-align:right'| 406 | [[:d:Q23905027|Q23905027]] | [[María Campos]] | [[Cerdedo-Cotobade]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 407 | [[:d:Q23907413|Q23907413]] | [[Marián López Fernández-Cao]] | [[Vigo]] | 1964-02-05 | | | [[Ficheiro:Marian Lopez Fdz Cao.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 408 | [[:d:Q24013683|Q24013683]] | [[Mercedes Viso Troncoso]] | [[Galicia]] | 19th century | [[Vigo]] | 1956 | |- | style='text-align:right'| 409 | [[:d:Q24013695|Q24013695]] | [[Rosario Dúrcal]] | [[Lugo]] | 1927-03-01 | [[Cidade de México]] | 1993 | |- | style='text-align:right'| 410 | [[:d:Q24054877|Q24054877]] | [[Helena González Fernández]] | [[Santo André de Comesaña, Vigo|Santo André de Comesaña]] | 1967-03-11<br/>1967 | | | |- | style='text-align:right'| 411 | [[:d:Q24055284|Q24055284]] | [[Leila Nachawati]] | [[Santiago de Compostela]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Leila Nachawati 2017 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 412 | [[:d:Q24578749|Q24578749]] | [[Berta Guimaraens]] | [[A Coruña]] | 1929 | [[A Coruña]] | 2016-06-04 | |- | style='text-align:right'| 413 | [[:d:Q25510362|Q25510362]] | [[Fefa Noia]] | [[Santiago de Compostela]] | 1974-03-11 | | | [[Ficheiro:FEFA NOIA NO TEATRO VALLE-INCLÁN.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 414 | [[:d:Q25510500|Q25510500]] | [[Isabel Calvo de Aguilar]] | [[Caldas de Reis]] | 1916 | | | |- | style='text-align:right'| 415 | [[:d:Q25510588|Q25510588]] | [[Érica Esmorís]] | [[A Coruña]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Érica Esmorís.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 416 | [[:d:Q25511707|Q25511707]] | [[Pura Tejelo]] | [[A Coruña]] | 1953 | | | [[Ficheiro:Pura Tejelo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 417 | [[:d:Q25512120|Q25512120]] | [[Pilar Buela]] | [[Calo, Teo|Calo]] | 1966-05-04 | | | [[Ficheiro:Pilar Buela Piedra.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 418 | [[:d:Q25512540|Q25512540]] | [[Iria Misa]] | [[Gondomar]] | 1983-02-23 | | | [[Ficheiro:Iria misa 2023.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 419 | [[:d:Q26084488|Q26084488]] | [[Esther Corral Díaz]] | [[Begonte]] | 1961-07-12<br/>1961 | | | |- | style='text-align:right'| 420 | [[:d:Q26268384|Q26268384]] | [[Mercedes Oliveira|Mercedes Oliveira Malvar]] | [[Pontevedra]] | 1957-05-25 | | | [[Ficheiro:Chis, Mercedes Oliveira Malvar.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 421 | [[:d:Q26310349|Q26310349]] | [[María Vinyals]] | [[castelo de Soutomaior]] | 1875-08-24 | [[París]] | 1942 | [[Ficheiro:Marquesa de Ayerbe.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 422 | [[:d:Q26971306|Q26971306]] | [[Cristina Losada]] | [[Vigo]] | 1954 | | | [[Ficheiro:Cristina-Losada-independiente-Ciudadnos-elecciones EDIIMA20160814 0073 4 El Diario (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 423 | [[:d:Q26971312|Q26971312]] | [[Ánxeles Cuña]] | [[Pontevedra]] | 1957 | | | [[Ficheiro:Ánxeles Cuña 4 Outubro, 2018 Nós TV.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 424 | [[:d:Q26971316|Q26971316]] | [[Emma Lustres]] | [[O Grove]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Festival de Málaga 2020 - Emma Lustres (cropped) - 2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 425 | [[:d:Q27586760|Q27586760]] | [[Luca Chao]] | [[Lugo]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 426 | [[:d:Q27586886|Q27586886]] | [[Rosa Marta Gómez Pato]] | [[Ourense]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 427 | [[:d:Q27901945|Q27901945]] | [[Julia Ibarra]] | [[Lugo]] | 1923 | [[Oviedo]] | 2002-05 | |- | style='text-align:right'| 428 | [[:d:Q28114011|Q28114011]] | [[Míriam Ferradáns|Miriam Ferradáns]] | [[Beluso, Bueu|Beluso]] | 1982-01-16 | | | [[Ficheiro:Imaxe poeta.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 429 | [[:d:Q28114012|Q28114012]] | [[Lorena Conde]] | [[Ponte Sampaio, Pontevedra|Ponte Sampaio]] | 1980-02-22 | | | [[Ficheiro:Lorenaconde.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 430 | [[:d:Q28155050|Q28155050]] | [[María Dolores Vila Jato]] | [[Lugo]] | 1950-07-09 | | 2001-04-02 | |- | style='text-align:right'| 431 | [[:d:Q28169445|Q28169445]] | [[Alicia Fernández Rodríguez|Alicia Fernández]] | [[Escairón, Vilasante, O Saviñao|Escairón]] | 1987-11-15 | | | [[Ficheiro:Alicia Fernández Rodríguez no recital 2013.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 432 | [[:d:Q28292905|Q28292905]] | [[Nanina Santos]] | [[Padrenda]] | 1951-01-07 | | | [[Ficheiro:Retrato de Nanina Santos 2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 433 | [[:d:Q28525411|Q28525411]] | [[Ana Pardo de Vera]] | [[Lugo]] | 1974 | | | [[Ficheiro:Ana Pardo de Vera 2018. Instituto 25m.jpeg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 434 | [[:d:Q28602401|Q28602401]] | [[Rebeca Quintáns]] | [[Arzúa]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 435 | [[:d:Q28604525|Q28604525]] | [[María Luisa Sobrino]] | [[Vigo]] | 1943-07-29 | | | |- | style='text-align:right'| 436 | [[:d:Q28735504|Q28735504]] | [[Matilde Albert Robatto]] | [[Mugardos]] | 1940 | | | |- | style='text-align:right'| 437 | [[:d:Q28922515|Q28922515]] | [[Susana Reboreda]] | [[Vigo]] | 1962-11-12 | | | [[Ficheiro:Susana Reboreda.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 438 | [[:d:Q28930076|Q28930076]] | [[María Martinón Torres]] | [[Ourense]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 439 | [[:d:Q28942298|Q28942298]] | [[Ana Cabaleiro]] | [[Saídres, Silleda|Saídres]] | 1974 | | | [[Ficheiro:Anacabaleiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 440 | [[:d:Q28944148|Q28944148]] | [[Victoria Álvarez Ruiz de Ojeda]] | [[Vigo]] | 1961-08-21 | [[Vigo]] | 2018-09-23 | |- | style='text-align:right'| 441 | [[:d:Q28946371|Q28946371]] | [[María Dolores Fernández-Posse]] | [[Ferrol]] | 1945 | [[Madrid]] | 2007 | |- | style='text-align:right'| 442 | [[:d:Q28950269|Q28950269]] | [[Nicolasa Añón]] | [[Boel, Outes, Outes|Boel]] | 1810-02-28 | [[Boel, Outes, Outes|Boel]] | 1887-11-01 | |- | style='text-align:right'| 443 | [[:d:Q29052039|Q29052039]] | [[Xulia Vicente Jiménez]] | [[Cariño]] | 1993-09-06 | | | [[Ficheiro:Xulia Vicente.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 444 | [[:d:Q29113565|Q29113565]] | [[Ronsel Pan]] | [[A Coruña]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 445 | [[:d:Q29275322|Q29275322]] | [[María Luisa Nache]] | [[A Coruña]] | 1924-11-03 | | 1985-09-19 | |- | style='text-align:right'| 446 | [[:d:Q29349822|Q29349822]] | [[María del Carmen Guisán|María del Carmen Guisán Seijas]] | [[A Coruña]] | 1947-08-09 | | | |- | style='text-align:right'| 447 | [[:d:Q29521462|Q29521462]] | [[Arancha Nogueira]] | [[Ourense]] | 1989-09-03 | | | [[Ficheiro:Arancha Nogueira na cafetería do CGAC.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 448 | [[:d:Q29521463|Q29521463]] | [[Montse Fajardo]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1973-04-27 | | | [[Ficheiro:Montsefajardo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 449 | [[:d:Q29523499|Q29523499]] | [[Eduarda Feijoo de Mendoza]] | [[provincia de Ourense]] | 1849 | [[Madrid]] | 1908-05-08 | |- | style='text-align:right'| 450 | [[:d:Q29562298|Q29562298]] | [[Mariví Villaverde]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1922 | [[Ribadumia]] | 2017-04-23<br/>2017 | [[Ficheiro:Marivi Villaverde.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 451 | [[:d:Q29570734|Q29570734]] | [[María Loureiro García (economista)|María Loureiro García]] | [[A Pontenova]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 452 | [[:d:Q29840227|Q29840227]] | [[Matusa Barros]] | [[Vigo]] | 1954-03-27 | | | [[Ficheiro:MatusaBarros.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 453 | [[:d:Q30135279|Q30135279]] | [[Amparo Alonso Betanzos]] | [[Vigo]] | 1961-10-10 | | | [[Ficheiro:Amparo Alonso en Big Data Coruña.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 454 | [[:d:Q30243018|Q30243018]] | [[Asunta Rodríguez]] | [[Sober]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 455 | [[:d:Q30243149|Q30243149]] | [[Pamen Pereira]] | [[Ferrol]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 456 | [[:d:Q30243190|Q30243190]] | [[Ana de Matos]] | [[Lugo]] | 1963 | | | [[Ficheiro:Ana DMatos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 457 | [[:d:Q30604513|Q30604513]] | [[María Tobío]] | [[Viveiro]] | 1908-02-21 | [[Vitoria]] | 2004-02-13 | |- | style='text-align:right'| 458 | [[:d:Q31281495|Q31281495]] | [[Marga Tojo]] | [[Santiago de Compostela]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 459 | [[:d:Q31283012|Q31283012]] | [[Pilar Ortega Pereiro]] | [[Vigo]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Pilar Ortega Pereiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 460 | [[:d:Q31513895|Q31513895]] | [[Mercedes Tella]] | [[A Coruña]] | 1868 | [[Vilafranca do Bierzo|Vilafranca]] | 1934-01-30 | [[Ficheiro:Mercedes Tella 1927.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 461 | [[:d:Q35676639|Q35676639]] | [[Carmen Parga]] | [[A Coruña]] | 1914-04-29 | [[Cidade de México]] | 2004-04-10 | |- | style='text-align:right'| 462 | [[:d:Q37927892|Q37927892]] | [[Inés Rivadeneira]] | [[Lugo]] | 1928-11-02 | [[Madrid]] | 2020-08-03 | |- | style='text-align:right'| 463 | [[:d:Q38228684|Q38228684]] | [[Tamara Andrés]] | [[Poio]] | 1992-08-08 | | | [[Ficheiro:Tamara Andrés 2019.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 464 | [[:d:Q38329914|Q38329914]] | [[Carmen Álvarez Lorenzo]] | [[Santiago de Compostela]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 465 | [[:d:Q39039371|Q39039371]] | [[Carmen Arias]] | [[A Coruña]] | 1921-04-15 | [[O Castro, Osedo, Sada|O Castro]] | 2013-11-01 | [[Ficheiro:DiazPardo Isaac and wife (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 466 | [[:d:Q41590225|Q41590225]] | [[Carme Alvariño]] | [[Santiago de Compostela]] | 1953 | [[Santiago de Compostela]] | 2017-03-18 | |- | style='text-align:right'| 467 | [[:d:Q41739624|Q41739624]] | [[Elvira Menéndez González]] | [[Ferrol]] | 1949-03-26 | | | [[Ficheiro:Elvira Menéndez González .jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 468 | [[:d:Q41984380|Q41984380]] | [[Camiño Noia]] | [[Santiago de Compostela]] | 1945-09-21 | | | [[Ficheiro:María Camiño Noia Campos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 469 | [[:d:Q42295834|Q42295834]] | [[Carmen Agulló Díaz|Mª del Carmen Agulló Díaz]] | [[Xinzo de Limia]] | 1957-02-18 | | | [[Ficheiro:María del Carmen Agulló Díaz (Guadassuar, País Valencià, 2022).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 470 | [[:d:Q42389623|Q42389623]] | [[María de los Ángeles Salgado Fernández]] | [[Ourense]]<br/>[[provincia de Ourense]] | 1946-08-24 | | | |- | style='text-align:right'| 471 | [[:d:Q42909579|Q42909579]] | [[Paula Antía Rey Baliña]] | [[Iria Flavia, Padrón|Iria Flavia]] | 1997 | | | [[Ficheiro:Paula Antía Rey Baliña.jpeg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 472 | [[:d:Q42911112|Q42911112]] | [[Celia Castro Fernández]] | [[Ribadeo]] | 1956-09-09 | | | [[Ficheiro:Celia Castro o día do seu doutoramento.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 473 | [[:d:Q42911121|Q42911121]] | [[Cristal Méndez Queizán]] | [[Vigo]] | 1964-10-06 | | | [[Ficheiro:Cristal Méndez Quizán.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 474 | [[:d:Q42911175|Q42911175]] | [[Deborah García Bello]] | [[A Coruña]] | 1984-11-13 | | | [[Ficheiro:Deborah Garcia Bello.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 475 | [[:d:Q42911239|Q42911239]] | [[Olalla González]] | [[Marín]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Olalla González 2024.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 476 | [[:d:Q42911884|Q42911884]] | [[María Alonso Seisdedos]] | [[Vigo]] | 1961 | | | [[Ficheiro:María Alonso Seisdedos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 477 | [[:d:Q44692055|Q44692055]] | [[Sabela Rodríguez Oxea]] | [[Monforte de Lemos]] | 1958 | [[Lugo]] | 2012-10 | |- | style='text-align:right'| 478 | [[:d:Q45042118|Q45042118]] | [[Moncha Fuentes]] | [[Marín]] | 1952 | | | [[Ficheiro:Moncha Fuentes.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 479 | [[:d:Q45902167|Q45902167]] | [[Elisa Lamas]] | [[Mondoñedo]] | 1929 | | 2012-05-27 | |- | style='text-align:right'| 480 | [[:d:Q46599985|Q46599985]] | [[Ana Marta González|Ana Marta González González]] | [[Ourense]] | 1969-10-23 | | | [[Ficheiro:AMartaG19.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 481 | [[:d:Q46908852|Q46908852]] | [[Rosario Regueira Cereijo]] | [[Taboada]] | 1959-04-03 | | | [[Ficheiro:Rosario Regueira Cereijo - AELG 03.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 482 | [[:d:Q47011235|Q47011235]] | [[Eugenia Osterberger]] | [[Santiago de Compostela]] | 1852-12-20 | [[Niza]] | 1932-02-08 | [[Ficheiro:Eugenia Osterberger.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 483 | [[:d:Q47015095|Q47015095]] | [[Tereixa Constenla]] | [[Arca, A Estrada|Arca]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 484 | [[:d:Q47085866|Q47085866]] | [[Vanesa Santiago]] | [[Fontán, Sada, Sada|Fontán]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Vanesa Santiago.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 485 | [[:d:Q47455128|Q47455128]] | [[Amada López Meneses]] | [[As Nogais]] | 1906-06-30 | [[Barcelona]] | 1976-10-04 | [[Ficheiro:Amada López de Meneses.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 486 | [[:d:Q47507398|Q47507398]] | [[Josefina Cerviño Lago]] | [[Corcubión]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 487 | [[:d:Q47516779|Q47516779]] | [[Conchi Regueiro]] | [[Lugo]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Conchi Regueiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 488 | [[:d:Q47788127|Q47788127]] | [[Pilar Castillo Sánchez]] | [[A Coruña]] | 1895-05-08 | | 1942 | |- | style='text-align:right'| 489 | [[:d:Q48220956|Q48220956]] | [[Julia Ares]] | [[A Coruña]] | 1955-05-22 | | | |- | style='text-align:right'| 490 | [[:d:Q48694757|Q48694757]] | [[Soledad Penalta]] | [[Noia]] | 1943-04-23<br/>1943 | | | |- | style='text-align:right'| 491 | [[:d:Q49163706|Q49163706]] | [[Consuelo Martínez López]] | [[Ferrol]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 492 | [[:d:Q49593421|Q49593421]] | [[Mercedes Ruibal]] | [[Xeve, Pontevedra|Xeve]] | 1926 | [[Madrid]] | 2003-04-12 | |- | style='text-align:right'| 493 | [[:d:Q49791236|Q49791236]] | [[Aurora Vidal Caramés]] | [[Pontevedra]] | 1934-03-23 | | | |- | style='text-align:right'| 494 | [[:d:Q50383215|Q50383215]] | [[María Cofán|María Cofán Soto]] | [[Ourense]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 495 | [[:d:Q50383272|Q50383272]] | [[Amalia Osorio|Amalia Sofía Osorio Delgado]] | [[Bande]] | 1918 | [[Madrid]] | 2006-05 | |- | style='text-align:right'| 496 | [[:d:Q50386728|Q50386728]] | [[Olga Moreiras Tuni]] | [[Vigo]] | 1933 | [[Madrid]] | 2012 | |- | style='text-align:right'| 497 | [[:d:Q50398434|Q50398434]] | [[Paloma Acuña Fernández]] | [[Vigo]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 498 | [[:d:Q50418301|Q50418301]] | [[Sabela López Pato]] | [[Ourense]] | 1975-10-14 | | | [[Ficheiro:Sabela López Pato 2021.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 499 | [[:d:Q50422099|Q50422099]] | [[Beatriz González López-Valcárcel]] | [[Vigo]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 500 | [[:d:Q50555535|Q50555535]] | [[Pilar Fernández Otero|María Pilar Fernández Otero]] | [[A Bandeira, Manduas, Silleda|A Bandeira]] | 1937 | | | [[Ficheiro:María Pilar Fernández Otero.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 501 | [[:d:Q50560772|Q50560772]] | [[Beatriz Fraga]] | [[Carballo]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Beatriz Fraga 2021.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 502 | [[:d:Q50824642|Q50824642]] | [[Eva Mejuto]] | [[Sanxenxo]] | 1975-05-08 | | | [[Ficheiro:Evamejuto1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 503 | [[:d:Q50843164|Q50843164]] | [[Gloria Méndez]] | [[Ferrol]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 504 | [[:d:Q51159069|Q51159069]] | [[Diana Toucedo]] | [[Redondela]] | 1982-04-27 | | | [[Ficheiro:2021 Diana Toucedo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 505 | [[:d:Q51218434|Q51218434]] | [[María Pilar Alén]] | [[Oza, Teo|Oza]] | 1961-07-24 | | | |- | style='text-align:right'| 506 | [[:d:Q51315748|Q51315748]] | [[Áurea Lorenzo Abeijón]] | [[Beneso, Goiáns, Porto do Son|Beneso]] | 1904-07-28 | [[Buenos Aires]] | 1995 | [[Ficheiro:Aurea Lorenzo Abeijon.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 507 | [[:d:Q51533096|Q51533096]] | [[Belén Fernández Suárez|Belén Suárez Fernández]] | [[Galicia]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 508 | [[:d:Q51881917|Q51881917]] | [[Antía Yáñez]] | [[Burela]] | 1991-08-09 | | | [[Ficheiro:Antía Yáñez 2025.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 509 | [[:d:Q52003544|Q52003544]] | [[Ramona Giráldez]] | [[A Cañiza]] | 1954-03-15 | | | [[Ficheiro:Ramonajiraldez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 510 | [[:d:Q52063232|Q52063232]] | [[Ramona Vaamonde]] | [[Santiago de Compostela]] | 1907-04-28 | [[Santiago de Compostela]] | 1997-08-09 | |- | style='text-align:right'| 511 | [[:d:Q52152415|Q52152415]] | [[María do Socorro Ortega Romero]] | [[Arteixo]] | 20th century | [[Santiago de Compostela]] | 2011-12-12 | |- | style='text-align:right'| 512 | [[:d:Q52161646|Q52161646]] | [[Pilar Bermejo Barrera]] | [[Santiago de Compostela]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 513 | [[:d:Q52279955|Q52279955]] | [[Teresa López|María Teresa López Fernández]] | [[A Coruña]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 514 | [[:d:Q52442685|Q52442685]] | [[Olga Castro]] | [[Lugo]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 515 | [[:d:Q52568769|Q52568769]] | [[Esther F. Carrodeguas]] | [[Rianxo]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Esther F. Carrodeguas.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 516 | [[:d:Q52575738|Q52575738]] | [[Daría Vilariño Pintos]] | [[Santiago de Compostela]] | 1928-01-26 | [[Santiago de Compostela]] | 2020-10-15 | |- | style='text-align:right'| 517 | [[:d:Q52995650|Q52995650]] | [[Concha Costas]] | [[Galicia]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 518 | [[:d:Q53383734|Q53383734]] | [[Alba Nogueira]] | [[Toba, Cee|Toba]] | 1968-08-07 | | | |- | style='text-align:right'| 519 | [[:d:Q53547144|Q53547144]] | [[Rosalía Banet]] | [[Santiago de Compostela]] | 1972<br/>1972-11-29 | | | [[Ficheiro:Rosalía Banet.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 520 | [[:d:Q53633605|Q53633605]] | [[Beatriz Suárez Briones]] | [[Marín]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Beatriz Suárez Briones.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 521 | [[:d:Q54357749|Q54357749]] | [[Nieves Delgado]] | [[Ferrol]] | 1968-08-05 | | | |- | style='text-align:right'| 522 | [[:d:Q54432994|Q54432994]] | [[Lola Dopico]] | [[Ferrol]] | 1970 | | | [[Ficheiro:Lola Dopico.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 523 | [[:d:Q54855437|Q54855437]] | [[Isabel Aguirre|Isabel Aguirre de Úrcola]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1937-03-09 | | | |- | style='text-align:right'| 524 | [[:d:Q55093755|Q55093755]] | [[Celia Recarey|Celia Recarey Rendo]] | [[Dodro]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 525 | [[:d:Q55116302|Q55116302]] | [[María Álvarez de la Granja]] | [[Vigo]] | 1971-08-17 | | | [[Ficheiro:María Álvarez de la Granja.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 526 | [[:d:Q55134584|Q55134584]] | [[Purificación Mayobre]] | [[A Coruña]] | 1952-01-05 | | | |- | style='text-align:right'| 527 | [[:d:Q55196869|Q55196869]] | [[Beatriz Comendador Rey]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1967-10-13 | | | [[Ficheiro:Beatriz Comendador Rey.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 528 | [[:d:Q55220209|Q55220209]] | [[María Pardo Vuelta]] | [[Becerreá]] | 1980-11-04 | | | [[Ficheiro:Maria Pardo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 529 | [[:d:Q55262372|Q55262372]] | [[Otilia Mó Romero]] | [[Lira, Salvaterra de Miño|Lira]] | 1947-12-24 | | | |- | style='text-align:right'| 530 | [[:d:Q55568876|Q55568876]] | [[Miriam Beizana Vigo]] | [[A Coruña]] | 1990-08-20 | | | [[Ficheiro:Miriam Beizana Vigo.003 - Escritora.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 531 | [[:d:Q55687120|Q55687120]] | [[Luisa Revuelta]] | [[Santiago de Compostela]] | 1905<br/>1905-01-26 | [[Córdoba, España|Córdoba]] | 1983 | [[Ficheiro:Luisa Revuelta 1918.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 532 | [[:d:Q55688462|Q55688462]] | [[Teresa Cameselle]] | [[Mugardos]] | 1968-05-07 | | | [[Ficheiro:Teresas.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 533 | [[:d:Q55943503|Q55943503]] | [[Rosa Cal Martínez|María Rosa Cal Martínez]] | [[Ferrol]] | 1944-09-27 | | | |- | style='text-align:right'| 534 | [[:d:Q55950007|Q55950007]] | [[Marta López Luaces]] | [[A Coruña]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 535 | [[:d:Q55991812|Q55991812]] | [[Pilar Jaraiz Franco]] | [[Ferrol]] | 1916-05-31 | [[Barcelona]] | 1996-06-08 | |- | style='text-align:right'| 536 | [[:d:Q56102186|Q56102186]] | [[Nieves Loperena]] | [[Baiona]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 537 | [[:d:Q56547190|Q56547190]] | [[Pilar Cagiao|Pilar Cagiao Vila]] | [[A Coruña]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 538 | [[:d:Q56558447|Q56558447]] | [[Marisa Castro|Marisa Castro Cerceda]] | [[Lugo]] | 1955-12-20 | | | [[Ficheiro:Marisa Castro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 539 | [[:d:Q56561187|Q56561187]] | [[Minia Manteiga]] | [[Negreira]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 540 | [[:d:Q56628110|Q56628110]] | [[Puri Ameixide]] | [[Monforte de Lemos]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Puri Ameixide.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 541 | [[:d:Q56649996|Q56649996]] | [[Mercedes Espiño]] | [[Pontevedra]] | 1956-06-30 | | | |- | style='text-align:right'| 542 | [[:d:Q56750112|Q56750112]] | [[Raquel Vázquez Ramil]] | [[A Coruña]] | 1960-12-30 | | | [[Ficheiro:Raquel Vázquez Ramil 2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 543 | [[:d:Q56810890|Q56810890]] | [[Carmen Pomar]] | [[Santiago de Compostela]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 544 | [[:d:Q57082029|Q57082029]] | [[Mónica Sánchez Rodríguez]] | [[Reigada, Monforte de Lemos|Reigada]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 545 | [[:d:Q57176498|Q57176498]] | [[Raquel Casal|Raquel Casal García]] | [[Pontevedra]] | 1944-12-16<br/>1944 | | | |- | style='text-align:right'| 546 | [[:d:Q57198058|Q57198058]] | [[Araceli Filgueira Iglesias]] | [[Lugo]] | 1939-05-26 | | | |- | style='text-align:right'| 547 | [[:d:Q57204787|Q57204787]] | [[Uxía García Sabariz|Eugenia García Sabariz]] | [[Antas de Ulla]] | 1912 | | 2008-12-03 | |- | style='text-align:right'| 548 | [[:d:Q57271926|Q57271926]] | [[Carmen González Ledo]] | [[Allariz]] | 1910 | [[A Coruña]] | 1989-01-17 | |- | style='text-align:right'| 549 | [[:d:Q57305107|Q57305107]] | [[Margarita Losada Pardo]] | [[Vigo]] | 1883 | [[Vigo]] | 1967-11-16 | |- | style='text-align:right'| 550 | [[:d:Q57315768|Q57315768]] | [[Pilar Corredoira López]] | [[A Coruña]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 551 | [[:d:Q57315955|Q57315955]] | [[Carmen Debén]] | [[A Coruña]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 552 | [[:d:Q57331616|Q57331616]] | [[Mary Lola Pérez Basanta]] | [[Ribadeo]] | 1935-11-30 | [[Granada]] | 2017-05-14 | |- | style='text-align:right'| 553 | [[:d:Q57542279|Q57542279]] | [[Xaquina Trillo]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1916 | | 2004 | |- | style='text-align:right'| 554 | [[:d:Q57553590|Q57553590]] | [[Engracia Vidal|Engracia Vidal Estévez]] | [[Cambados]] | 1930 | [[Pontevedra]] | 2024-01-23 | |- | style='text-align:right'| 555 | [[:d:Q57581330|Q57581330]] | [[Viruca Yebra]] | [[Sarria]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 556 | [[:d:Q57588710|Q57588710]] | [[Olga Díaz Fernández]] | [[Meira]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 557 | [[:d:Q57589087|Q57589087]] | [[Beatriz Fernández Herrero]] | [[Vigo]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 558 | [[:d:Q57597805|Q57597805]] | [[María Xosé Justo|María Xosé Justo Martín]] | [[Verín]] | 1957-07-01 | [[Santiago de Compostela]] | 2022-02-16 | |- | style='text-align:right'| 559 | [[:d:Q57682584|Q57682584]] | [[Begoña Crespo García]] | [[Ferrol]] | 1969-01-22 | | | |- | style='text-align:right'| 560 | [[:d:Q57691865|Q57691865]] | [[Teresa Fanego]] | [[Cariño]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 561 | [[:d:Q57733564|Q57733564]] | [[Maruxa Olavide]] | [[A Coruña]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 562 | [[:d:Q57908002|Q57908002]] | [[Rebeca Blanco|Rebeca Blanco Rotea]] | [[Vigo]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 563 | [[:d:Q58072848|Q58072848]] | [[Ánxeles Ferrer]] | [[Vilamartín de Valdeorras]] | 1957-09-02 | | | [[Ficheiro:FOTO Ánxeles Ferrer Wikipedia-Galipedia.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 564 | [[:d:Q58073730|Q58073730]] | [[Baia Fernández de la Torre]] | [[Cuntis]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Baia Fernández de la Torre.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 565 | [[:d:Q58146433|Q58146433]] | [[Montserrat López Díaz]] | [[O Páramo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 566 | [[:d:Q58303164|Q58303164]] | [[Malores Villanueva]] | [[A Xesteira, Almofrei, Cerdedo-Cotobade|A Xesteira]] | 1982-06-26 | | | [[Ficheiro:Malores Villanueva no Abril Oteriano, no Liceo de Ourense.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 567 | [[:d:Q58454748|Q58454748]] | [[Mariña Arbor Aldea]] | [[San Fagundo, San Cristovo de Cea|San Fagundo]] | 1973-10-17 | | | |- | style='text-align:right'| 568 | [[:d:Q58634810|Q58634810]] | [[Montse González Álvarez]] | [[Lugo]] | 1972-05-08 | | | [[Ficheiro:Montse González Álvarez - AELG 1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 569 | [[:d:Q58635053|Q58635053]] | [[Luz Campello|Luz Campello García]] | [[A Granxa Vella, Labrada, Guitiriz|A Granxa Vella]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Luz Campello - AELG 4.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 570 | [[:d:Q58635328|Q58635328]] | [[Raquel Castro Martínez]] | [[Alxén, Salvaterra de Miño|Alxén]] | 1971 | | | [[Ficheiro:Raquel Castro - AELG 5.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 571 | [[:d:Q58675582|Q58675582]] | [[AveLina Pérez]] | [[Oia, Oia|Oia]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Ficheiro-AveLina-Pérez-Nós-TV-Saúde-e-Terra-9-webm-Wikipedia-a-enciclopedia-libre(1).png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 572 | [[:d:Q58692420|Q58692420]] | [[Alicia Crespí González]] | [[Pontevedra]] | 1922-10-24 | [[Madrid]] | 2012-05-31 | |- | style='text-align:right'| 573 | [[:d:Q58704718|Q58704718]] | [[Carmen de Jesús García Pereira]] | [[Tui]] | 1947-04-06 | | | |- | style='text-align:right'| 574 | [[:d:Q58769867|Q58769867]] | [[Neila García Salgado]] | [[Ourense]] | 1991-10 | | | |- | style='text-align:right'| 575 | [[:d:Q58832978|Q58832978]] | [[María José Domínguez Vázquez]] | [[As Pontes de García Rodríguez]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 576 | [[:d:Q58909469|Q58909469]] | [[Ana Vila Portomeñe]] | [[Meixonfrío, Taboada|Meixonfrío]] | 1969-03-08 | | | [[Ficheiro:Anavila.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 577 | [[:d:Q59241583|Q59241583]] | [[Cecilia F. Santomé|Cecilia Fernández Santomé]] | [[San Simón da Costa, Vilalba|San Simón da Costa]] | 1984 | | | [[Ficheiro:Cecilia F Santomé 2023.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 578 | [[:d:Q59258162|Q59258162]] | [[Gracia Regojo Bacardí]] | [[Vigo]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 579 | [[:d:Q59418221|Q59418221]] | [[Andrea Barreira Freije]] | [[A Fonsagrada]] | 1986 | | | [[Ficheiro:Andrea Barreira Freije - AELG 4.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 580 | [[:d:Q59462705|Q59462705]] | [[Águeda Gómez Suárez]] | [[O Rosal]] | 1971-10-24 | | | |- | style='text-align:right'| 581 | [[:d:Q59586687|Q59586687]] | [[Luz Beloso]] | [[Monforte de Lemos]] | 1968-05-17 | | | [[Ficheiro:Luz Beloso 4.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 582 | [[:d:Q59629825|Q59629825]] | [[Carmen Crespo Nogueira]] | [[Vigo]] | 1924 | | 2007 | |- | style='text-align:right'| 583 | [[:d:Q59662946|Q59662946]] | [[Julia Buján Varela]] | [[Agolada]] | 1952 | | | [[Ficheiro:Bujan varela 2016.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 584 | [[:d:Q59670476|Q59670476]] | [[Marta Carballa]] | [[Meis]] | | | | |- | style='text-align:right'| 585 | [[:d:Q60148549|Q60148549]] | [[Ana Belén Fortes]] | [[Pontevedra]] | 1967-09-15 | | | |- | style='text-align:right'| 586 | [[:d:Q60227134|Q60227134]] | [[Laura Ramos|Laura Ramos Cuba]] | [[Burela]] | 1993-06-13 | | | [[Ficheiro:Laura R. Cuba.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 587 | [[:d:Q60570704|Q60570704]] | [[Noelia Gómez]] | [[Rianxo]] | 1995-01-06 | | | [[Ficheiro:Noelia Gómez Calvo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 588 | [[:d:Q60648688|Q60648688]] | [[Isabel Blanco-Rivas|Isabel Blanco]] | [[Vigo]] | 1962-03-10 | | | [[Ficheiro:Isabel Blanco (escritora galega).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 589 | [[:d:Q60734412|Q60734412]] | [[Mónica Bello]] | [[Santiago de Compostela]] | 1973-11-24 | | | |- | style='text-align:right'| 590 | [[:d:Q60830212|Q60830212]] | [[Celia Rivas Casais]] | [[Calcova, San Martiño de Duio, Fisterra|Calcova]] | 1912-10-26 | [[Fisterra]] | 1974-08-21 | |- | style='text-align:right'| 591 | [[:d:Q60960652|Q60960652]] | [[Olalla López-Costas]] | [[Vigo]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 592 | [[:d:Q61060286|Q61060286]] | [[María Suárez González]] | [[Corme Porto, Ponteceso|Corme Porto]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 593 | [[:d:Q61060440|Q61060440]] | [[Engracia Vérez Puentes]] | [[Lousada, Xermade|Lousada]] | 1901-05-23 | [[Vilalba]] | 1983-05-12 | |- | style='text-align:right'| 594 | [[:d:Q61061164|Q61061164]] | [[Yashmina Shawki]] | [[Vigo]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 595 | [[:d:Q61061262|Q61061262]] | [[Saleta Fernández Fernández]] | [[Vigo]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 596 | [[:d:Q61062296|Q61062296]] | [[Herminia Pernas Oroza]] | [[Burela]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 597 | [[:d:Q61256333|Q61256333]] | [[Teresa Fernández Talaya]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1950 | | | [[Ficheiro:(Teresa Fernández Talaya) Chamartín homenajea con una placa a la última corporación democrática de Chamartín de la Rosa 02 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 598 | [[:d:Q61895691|Q61895691]] | [[Carmen Parada]] | [[Sarria]] | 1939 | | | |- | style='text-align:right'| 599 | [[:d:Q61897619|Q61897619]] | [[María Mercedes Álvarez Lires]] | [[Santiago de Compostela]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 600 | [[:d:Q61943152|Q61943152]] | [[Carmen Fernández Casanova]] | [[Ferrol]] | 1947-11 | | | |- | style='text-align:right'| 601 | [[:d:Q61943262|Q61943262]] | [[Almudena Fernández Fariña]] | [[Vigo]] | 1970-10-20<br/>1970 | | | |- | style='text-align:right'| 602 | [[:d:Q61946188|Q61946188]] | [[Gloria Fernández Fernández]] | [[Monforte de Lemos]] | 1913 | [[Madrid]] | 1996 | |- | style='text-align:right'| 603 | [[:d:Q61947598|Q61947598]] | [[María de las Mercedes Goicoa Fernández]] | [[A Coruña]] | 1928-07-10 | [[A Coruña]] | 2022-11-11 | |- | style='text-align:right'| 604 | [[:d:Q61963145|Q61963145]] | [[Sesé Mateo]] | [[Chapela, Redondela|Chapela]] | 1965-12-26 | [[Chapela, Redondela|Chapela]] | 2017-02-20 | |- | style='text-align:right'| 605 | [[:d:Q61968119|Q61968119]] | [[María Isabel González Fernández]] | [[Rábade]] | 1949-12-05 | | | |- | style='text-align:right'| 606 | [[:d:Q61971259|Q61971259]] | [[Anna R. Figueiredo]] | [[Ourense]] | 1979-09-17 | | | [[Ficheiro:Anna R. Figueiredo escritora.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 607 | [[:d:Q61976757|Q61976757]] | [[Mónica Alonso|Mónica López Alonso]] | [[A Fonsagrada]] | 1970-10-08 | | | [[Ficheiro:Mónica Alonso na rúa Jacinto Calvo Senador Lugo por Gema López.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 608 | [[:d:Q61976804|Q61976804]] | [[Pilar Magadán Chao]] | [[Meira]] | 1930-11-17 | [[Salamanca]] | 2016-03-04 | |- | style='text-align:right'| 609 | [[:d:Q61986711|Q61986711]] | [[Carmen Manso Porto]] | [[Ferrol]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 610 | [[:d:Q61989479|Q61989479]] | [[Teresa Novoa]] | [[Ponteareas]] | 1965-05-19 | | | |- | style='text-align:right'| 611 | [[:d:Q61993906|Q61993906]] | [[Beatriz Quintana Jato]] | [[Lugo]] | 1952-05-18 | | | |- | style='text-align:right'| 612 | [[:d:Q61993995|Q61993995]] | [[María del Carmen Sánchez Carrera]] | [[O Rosal]] | 1943-01-06 | | | |- | style='text-align:right'| 613 | [[:d:Q62015111|Q62015111]] | [[Rosa María Cid Galante]] | [[Ourense]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 614 | [[:d:Q62578016|Q62578016]] | [[Margarita Rodríguez Otero]] | [[Baamorto, Monforte de Lemos|Baamorto]] | 1934-06-08 | | | |- | style='text-align:right'| 615 | [[:d:Q62861186|Q62861186]] | [[Raquel Lesteiro López]] | [[Pontevedra]] | 1902-08-29 | [[Bilbao]] | 1967-07-24 | |- | style='text-align:right'| 616 | [[:d:Q63208393|Q63208393]] | [[Carlota Álvarez Basso]] | [[Vigo]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Carlota Alvarez Basso retrato.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 617 | [[:d:Q63254138|Q63254138]] | [[Peregrina Quintela Estévez]] | [[Vigo]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 618 | [[:d:Q63398716|Q63398716]] | [[Montserrat Villar González]] | [[Cortegada]] | 1969-12-10 | | | |- | style='text-align:right'| 619 | [[:d:Q63860937|Q63860937]] | [[María Blanco Fernández]] | [[Ourense]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 620 | [[:d:Q64394155|Q64394155]] | [[María do Carme García Negro]] | [[Lugo]] | 1950-02-22 | | | |- | style='text-align:right'| 621 | [[:d:Q64426972|Q64426972]] | [[Marisa Crespo|Marisa Crespo Leiro]] | [[Lamas, San Cristovo de Cea|Lamas]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 622 | [[:d:Q64728130|Q64728130]] | [[Teresa Luzzatti|Teresa Luzzatti Quiñones]] | [[Lugo]] | 1889-10-05 | [[Madrid]] | 1942-11-14 | [[Ficheiro:Teresa Luzzatti.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 623 | [[:d:Q64814894|Q64814894]] | [[Jesusa Alfau Galván de Solalinde]] | [[Vigo]] | 1895-12-24 | [[México]] | 1943 | |- | style='text-align:right'| 624 | [[:d:Q64877537|Q64877537]] | [[Alba Carballal]] | [[Lugo]] | 1992 | | | |- | style='text-align:right'| 625 | [[:d:Q65162399|Q65162399]] | [[Francisca Dorotea]] | [[Santiago de Compostela]] | 1558-02-06 | [[Sevilla]] | 1623 | [[Ficheiro:Murillo-sor francisca dorotea.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 626 | [[:d:Q65187260|Q65187260]] | [[Carmen V. Valiña|Carmen Vidal Valiña]] | [[Baio, Zas|Baio]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 627 | [[:d:Q65274796|Q65274796]] | [[Mercedes Expósito]] | [[Nadela, San Xoán de Pena, Lugo|Nadela]] | 1959-10-30 | | | |- | style='text-align:right'| 628 | [[:d:Q65275248|Q65275248]] | [[Isabel Seca Vijande]] | [[A Pontenova]] | 1982-09-25 | | | |- | style='text-align:right'| 629 | [[:d:Q65275309|Q65275309]] | [[María Comesaña Besteiros]] | [[Vigo]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 630 | [[:d:Q65276278|Q65276278]] | [[Rosa Brañas]] | [[Lugo]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 631 | [[:d:Q65770692|Q65770692]] | [[Natalia Lema Otero]] | [[Baíñas, Vimianzo|Baíñas]] | 1999 | | | |- | style='text-align:right'| 632 | [[:d:Q65961585|Q65961585]] | [[Beatriz Domínguez Millán]] | [[Pontevedra]] | 1916 | [[Madrid]] | 2007-05-20 | |- | style='text-align:right'| 633 | [[:d:Q66018561|Q66018561]] | [[Isolina Muíños Búa]] | [[Pontevedra]] | 1886-01<br/>1866 | [[Pontevedra]] | 1944-09-29 | |- | style='text-align:right'| 634 | [[:d:Q67179734|Q67179734]] | [[Mary Isaura]] | [[A Estrada]] | 1897-10-28 | [[Barcelona]] | 1982-05-08 | [[Ficheiro:Isaura-mary.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 635 | [[:d:Q67461103|Q67461103]] | [[Teresa Arán Trillo]] | [[Fisterra]] | 1933-01-20 | | | |- | style='text-align:right'| 636 | [[:d:Q69507488|Q69507488]] | [[Amelia Verdejo Rodríguez]] | [[Bueu]] | 1956 | | | [[Ficheiro:Amelia Verdejo Rodríguez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 637 | [[:d:Q70870671|Q70870671]] | [[Luísa Crestar|Luisa Crestar]] | [[Betanzos]] | 1908 | [[A Coruña]] | 1988-02-23 | |- | style='text-align:right'| 638 | [[:d:Q71032950|Q71032950]] | [[Sonia Marpez]] | [[Sarria]] | 1987-10 | | | [[Ficheiro:Sonia Marpez en el MUPAM.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 639 | [[:d:Q71052573|Q71052573]] | [[Claudia González Caparrós]] | [[A Coruña]] | 1993 | | | [[Ficheiro:Claudia González Caparrós.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 640 | [[:d:Q72115684|Q72115684]] | [[María Dionisia Vives y Zires]] | [[A Coruña]] | 1823-08-13 | [[Madrid]] | 1892-03-30 | [[Ficheiro:Dionisia de Vives, Duchess of Pastrana.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 641 | [[:d:Q74424993|Q74424993]] | [[Natalia Sanmartín Fenollera]] | [[A Estrada]] | | | | [[Ficheiro:NSanmartin.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 642 | [[:d:Q75157021|Q75157021]] | [[Carmen Torres París]] | [[Santiago de Compostela]] | 1956-11-10 | | | |- | style='text-align:right'| 643 | [[:d:Q78368497|Q78368497]] | [[Ana Varela Miño]] | [[Narón]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Ana Varela Miño.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 644 | [[:d:Q79947780|Q79947780]] | [[Francesca López da Silva]] | [[Ferrol]] | 1968-02-23 | | | [[Ficheiro:Francesca López da Silva.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 645 | [[:d:Q80700291|Q80700291]] | [[María Oruña]] | [[Vigo]] | 1976 | | | [[Ficheiro:María Oruña 2021.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 646 | [[:d:Q82972438|Q82972438]] | [[Déborah Vukušić]] | [[Ourense]] | 1979-05-23 | | | |- | style='text-align:right'| 647 | [[:d:Q83203387|Q83203387]] | [[Esther Gómez Fórneas]] | [[Castroverde]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 648 | [[:d:Q83638924|Q83638924]] | [[María Luz Pintos Peñaranda]] | [[Santiago de Compostela]] | 1956-05-17 | | | [[Ficheiro:Mª Luz Pintos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 649 | [[:d:Q85432601|Q85432601]] | [[Nieves Neira]] | [[Lugo]] | 1983-09-09 | | | [[Ficheiro:Nieves Neira 2021.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 650 | [[:d:Q85450724|Q85450724]] | [[Luisa López Grigera]] | [[A Coruña]] | 1926 | | | [[Ficheiro:María Luisa López Grigera (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 651 | [[:d:Q85833062|Q85833062]] | [[Ángeles Madriñán|Ángeles Madriñán González]] | [[Sello, Lalín|Sello]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 652 | [[:d:Q85966096|Q85966096]] | [[Rosalía Pazo Maside]] | [[A Estrada]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 653 | [[:d:Q86756076|Q86756076]] | [[Lucía Taboada]] | [[Vigo]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 654 | [[:d:Q87587699|Q87587699]] | [[Blanca Silva]] | [[A Coruña]] | 1951-04-17<br/>1951-04-27 | | | [[Ficheiro:0Blanca López Silva.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 655 | [[:d:Q87884587|Q87884587]] | [[Ana Jesús López Díaz]] | [[A Pobra do Brollón]] | 1965-06-25 | | | |- | style='text-align:right'| 656 | [[:d:Q88391199|Q88391199]] | [[Natalia Carou]] | [[Bealo, Boiro|Bealo]] | 1974-10-14<br/>1974 | | | |- | style='text-align:right'| 657 | [[:d:Q88572208|Q88572208]] | [[Pastora M. Bello Bugallo]] | [[Sobrado]] | | | | |- | style='text-align:right'| 658 | [[:d:Q89141644|Q89141644]] | [[Navia Franco Barreiro]] | [[Santiago de Compostela]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 659 | [[:d:Q89197298|Q89197298]] | [[Alexandra Cabana Outeiro]] | [[Cangas]] | 1975-04-14 | | | |- | style='text-align:right'| 660 | [[:d:Q89416512|Q89416512]] | [[Sandra Sánchez Sánchez]] | [[Boiro]] | 1988-03-17 | | | |- | style='text-align:right'| 661 | [[:d:Q89572323|Q89572323]] | [[Ánxela Caramés]] | [[Santiago de Compostela]] | 1977-04-23 | | | [[Ficheiro:Anxela Caramés.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 662 | [[:d:Q91873780|Q91873780]] | [[María Victoria Carrera Fernández]] | [[Ourense]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 663 | [[:d:Q93113034|Q93113034]] | [[Teresa Fernández-Valdés]] | [[Pontevedra]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 664 | [[:d:Q93224699|Q93224699]] | [[Myriam Cortés Diéguez]] | [[Ourense]] | 1964-08-20 | | | [[Ficheiro:MCortes2022.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 665 | [[:d:Q93381383|Q93381383]] | [[Celia Lozano López de Medrano]] | [[Pontevedra]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 666 | [[:d:Q93433865|Q93433865]] | [[Marta Rodríguez Fouz]] | [[A Coruña]] | 1972-01-28 | | | |- | style='text-align:right'| 667 | [[:d:Q93435877|Q93435877]] | [[Iolanda Ogando]] | [[Chandrexa, Parada de Sil|Chandrexa]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 668 | [[:d:Q93561937|Q93561937]] | [[Marta Prieto López]] | [[Lugo]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 669 | [[:d:Q94376615|Q94376615]] | [[Marita Iglesias Padrón]] | [[Ourense]] | 1958-08-31 | [[Ourense]] | 2013-08-13 | [[Ficheiro:Marita Iglesias Padrón.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 670 | [[:d:Q94736389|Q94736389]] | [[Pilar Lago Couceiro]] | [[Ponteareas]] | 1900-05-22 | [[Madrid]] | 1984-07-08 | |- | style='text-align:right'| 671 | [[:d:Q96096910|Q96096910]] | [[Ana García Pan]] | [[A Coruña]] | 1950-08-31 | | | |- | style='text-align:right'| 672 | [[:d:Q96211368|Q96211368]] | [[Paula Cabaleiro|Paula Cabaleiro Comesaña]] | [[Cangas]] | 1986-09-24 | | | [[Ficheiro:PAULA CABALEIRO 2019.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 673 | [[:d:Q96311772|Q96311772]] | [[Paula Noya]] | [[Lugo]] | 1969-09-14 | | | [[Ficheiro:Paula Noya.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 674 | [[:d:Q96627317|Q96627317]] | [[Elena Méndez Bértolo]] | [[Vigo]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 675 | [[:d:Q96634249|Q96634249]] | [[Ana Cabana Iglesia]] | [[Castro de Rei]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Ana Cabana (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 676 | [[:d:Q97072381|Q97072381]] | [[Laura Rey Pasandín]] | [[A Coruña]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Laura Rey Pasandín - AELG 3.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 677 | [[:d:Q97072410|Q97072410]] | [[Clara Vidal]] | [[A Coruña]] | 1992 | | | [[Ficheiro:Clara Vidal - AELG 1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 678 | [[:d:Q97072478|Q97072478]] | [[María Carmen Martínez Purriños]] | [[A Coruña]] | 1978 | | | [[Ficheiro:María Carmen Martínez Purriños - AELG 1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 679 | [[:d:Q97072509|Q97072509]] | [[Ana Fontenla]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1992 | | | [[Ficheiro:Ana Fontenla.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 680 | [[:d:Q97072522|Q97072522]] | [[Fina Roca]] | [[Ferrol]] | 1947 | | | [[Ficheiro:Fina Roca - AELG 4.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 681 | [[:d:Q97072573|Q97072573]] | [[Sabela Losada Cortizas]] | [[Santiago de Compostela]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Sabela Losada Cortizas - AELG 2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 682 | [[:d:Q97362550|Q97362550]] | [[Luísa Abad]] | [[A Coruña]] | 1951-08-20 | | | [[Ficheiro:Marialuisaabadcoeducación2021.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 683 | [[:d:Q97464728|Q97464728]] | [[Zeltia Montes]] | [[Saviñao, San Martiño de Ferreiros, Pol|Saviñao]] | 1979-03-22 | | | [[Ficheiro:Goyas 2024 - Zeltia Montes (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 684 | [[:d:Q97480426|Q97480426]] | [[Rochi Nóvoa|Rochi Nóvoa Vázquez]] | [[Sobradelo, Xunqueira de Ambía|Sobradelo]] | 1975-11-08 | | | [[Ficheiro:Rochi Nóvoa en Trandeiras.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 685 | [[:d:Q97480689|Q97480689]] | [[María Rei Vilas]] | [[A Laracha]] | 1964 | | | [[Ficheiro:María Rei.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 686 | [[:d:Q97958836|Q97958836]] | [[Pilar Ponte]] | [[A Coruña]] | 1969-03-29 | | | |- | style='text-align:right'| 687 | [[:d:Q97991587|Q97991587]] | [[Teresa Couceiro Núñez]] | [[A Coruña]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 688 | [[:d:Q98635434|Q98635434]] | [[Helena Salgueiro|Helena Salgueiro Golán]] | [[Santiago de Compostela]] | 1995 | | | [[Ficheiro:Chiaroscuro-Helena-Salgueiro-BY-Helena-Salgueiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 689 | [[:d:Q98687564|Q98687564]] | [[Ana Ulla]] | [[Vigo]] | 1965 | | | [[Ficheiro:Ana Ulla Miguel (O Porriño, 2016).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 690 | [[:d:Q100135511|Q100135511]] | [[Beatriz García Trillo]] | [[A Coruña]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 691 | [[:d:Q100308321|Q100308321]] | [[Charo Pita]] | [[A Coruña]] | 1966-01-24 | | | [[Ficheiro:Charo Pita.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 692 | [[:d:Q100699864|Q100699864]] | [[Susana Cendán|Susana Cendán Caaveiro]] | [[As Pontes de García Rodríguez]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 693 | [[:d:Q101246715|Q101246715]] | [[Elena Vázquez Cendón]] | [[Ourense]] | 1966-03-02 | | | |- | style='text-align:right'| 694 | [[:d:Q101246843|Q101246843]] | [[Carme Vidal Laxe]] | [[Fornelos de Montes]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Carme Vidal 2025.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 695 | [[:d:Q101301395|Q101301395]] | [[África López Souto]] | [[A Coruña]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 696 | [[:d:Q101428027|Q101428027]] | [[María Victoria Díaz Riva]] | [[Lugo]] | 1904 | [[Málaga]] | 1972 | |- | style='text-align:right'| 697 | [[:d:Q102050140|Q102050140]] | [[Concepción Álvarez Pousa]] | [[Rubiais, Viana do Bolo|Rubiais]] | | | | |- | style='text-align:right'| 698 | [[:d:Q102228199|Q102228199]] | [[Margarita Soto Viso|Margarita Viso]] | [[A Coruña]] | 1957-03-22 | | | |- | style='text-align:right'| 699 | [[:d:Q102341111|Q102341111]] | [[Pilar Salgado Rodríguez]] | [[Porqueira]] | | | | |- | style='text-align:right'| 700 | [[:d:Q103814710|Q103814710]] | [[Paz López Facal]] | [[Toba, Cee|Toba]] | 1938 | [[Santiago de Compostela]] | 2020-10-21 | |- | style='text-align:right'| 701 | [[:d:Q104033484|Q104033484]] | [[Patricia Torrado Queiruga]] | [[Porto do Son]] | 1987 | | | [[Ficheiro:Patricia Torrado Queiruga - AELG 5.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 702 | [[:d:Q104055082|Q104055082]] | [[Carmen Hermo]] | [[Pontevedra]] | 1967-09-23 | | | |- | style='text-align:right'| 703 | [[:d:Q104178410|Q104178410]] | [[Susana Mataix]] | [[Pontevedra]] | 1950-01-19 | | | |- | style='text-align:right'| 704 | [[:d:Q104250982|Q104250982]] | [[María Marco Covelo]] | [[Vigo]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 705 | [[:d:Q104615745|Q104615745]] | [[María Remedios Moralejo Álvarez]] | [[Santiago de Compostela]] | 1934 | | | |- | style='text-align:right'| 706 | [[:d:Q104629599|Q104629599]] | [[Silvia Superstar]] | [[Vigo]] | 1970-09-26 | | | [[Ficheiro:Killer Barbies. Silvia Superstar. Praza de Fefiñáns, Cambados.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 707 | [[:d:Q104629789|Q104629789]] | [[María Fernanda Iglesia Lesteiro]] | [[Pontevedra]] | 1930-01-06 | [[Bilbao]] | 2016-12-29 | |- | style='text-align:right'| 708 | [[:d:Q104812945|Q104812945]] | [[Alba Rozas Arceo]] | [[Lalín]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 709 | [[:d:Q104817957|Q104817957]] | [[Rebeca Álvarez Torres]] | [[Vigo]] | 1997 | | | |- | style='text-align:right'| 710 | [[:d:Q104900643|Q104900643]] | [[Mary Quintero]] | [[Melide]] | 1931-11-09 | | | [[Ficheiro:Mary Quintero.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 711 | [[:d:Q104904915|Q104904915]] | [[Teresa Cuíñas]] | [[Pontevedra]] | 1976-11-05 | | | [[Ficheiro:Teresa Cuíñas.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 712 | [[:d:Q105478218|Q105478218]] | [[Cristina Ares Castro-Conde]] | [[Lugo]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 713 | [[:d:Q105597557|Q105597557]] | [[Ana María Carballeira Debasa]] | [[Vilalba]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 714 | [[:d:Q105626169|Q105626169]] | [[Andrea Fernández Maneiro]] | [[O Carril, Vilagarcía de Arousa|O Carril]] | 1964-02-10 | | | [[Ficheiro:Andrea Fernández Maneiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 715 | [[:d:Q105888786|Q105888786]] | [[Andy da Fonte]] | [[A Pobra do Caramiñal]] | 2003-02-04 | | | [[Ficheiro:ANDY DA FONTE.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 716 | [[:d:Q106353850|Q106353850]] | [[Beatriz Leal]] | [[Santiago de Compostela]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 717 | [[:d:Q106641010|Q106641010]] | [[Natalia Junquera]] | [[A Coruña]] | 1981-12<br/>1981 | | | |- | style='text-align:right'| 718 | [[:d:Q106904115|Q106904115]] | [[Blanca Rodríguez Millán]] | [[Touro]] | 1991-06-24<br/>1991 | | | |- | style='text-align:right'| 719 | [[:d:Q106946715|Q106946715]] | [[Uxía Rivas Monroy]] | [[Vigo]] | 1958-11-02<br/>1958 | | | |- | style='text-align:right'| 720 | [[:d:Q107060055|Q107060055]] | [[Sofía Diéguez Patao]] | [[Rodeiro]] | 1951-10-16 | | | |- | style='text-align:right'| 721 | [[:d:Q107069694|Q107069694]] | [[Paula Luís]] | [[Vigo]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 722 | [[:d:Q107119218|Q107119218]] | [[María Monsonís]] | [[Vigo]] | 1959-07-24 | | | |- | style='text-align:right'| 723 | [[:d:Q107207798|Q107207798]] | [[Branca Trigo Cabaleiro]] | [[Vigo]] | 1997-03-16 | | | [[Ficheiro:Branca Trigo Cabaleiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 724 | [[:d:Q107294542|Q107294542]] | [[Carmen Rivero Gallego]] | [[Laza]] | 1958-12-18 | | | [[Ficheiro:Carmen Rivero Gallego.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 725 | [[:d:Q107367990|Q107367990]] | [[Selene M. Pascual]] | [[Vigo]] | 1989-02-23 | | | |- | style='text-align:right'| 726 | [[:d:Q107378007|Q107378007]] | [[Miriam Couceiro Castro]] | [[A Coruña]] | 1985-05-10 | | | |- | style='text-align:right'| 727 | [[:d:Q108000484|Q108000484]] | [[Ana María Galego Gen]] | [[Ferrol]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 728 | [[:d:Q108028278|Q108028278]] | [[Aurora Artiaga|Aurora Artiaga Rego]] | [[Mondoñedo]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 729 | [[:d:Q108032173|Q108032173]] | [[Susana Rodríguez Barcia]] | [[Vigo]] | 1977-10-23<br/>1977 | | | [[Ficheiro:Susana Rodríguez Barcia junio 2021.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 730 | [[:d:Q108040025|Q108040025]] | [[Teresa García-Sabell|Teresa García-Sabell Tormo]] | [[Santiago de Compostela]] | 1942-03-11 | | | [[Ficheiro:Teresa García-Sabell Tormo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 731 | [[:d:Q108427249|Q108427249]] | [[Moncha Prieto]] | [[Gundivós, Sober|Gundivós]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 732 | [[:d:Q108601241|Q108601241]] | [[Llerena Perozo Porteiro]] | [[Vigo]] | 1974-01-13 | | | [[Ficheiro:Llerena Perozo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 733 | [[:d:Q108782492|Q108782492]] | [[María José Bravo Bosch]] | [[Ourense]] | 1967-04-04 | | | |- | style='text-align:right'| 734 | [[:d:Q109331079|Q109331079]] | [[Aurichu Pereira]] | [[Santiago de Compostela]] | 1940-01-15 | [[Santiago de Compostela]] | 2023-11-01 | |- | style='text-align:right'| 735 | [[:d:Q109331393|Q109331393]] | [[Loli Ramos Duarte]] | [[Fontebalán, Mouriscados, Mondariz|Fontebalán]] | 1971-08-01 | | | |- | style='text-align:right'| 736 | [[:d:Q109331511|Q109331511]] | [[Ana Luna Alonso]] | [[Lugo]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 737 | [[:d:Q109370348|Q109370348]] | [[Alba de Evan|Alba de Evan Freijedo]] | [[Vigo]] | 1987 | | | [[Ficheiro:Alba De Evan.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 738 | [[:d:Q109418975|Q109418975]] | [[Zaza Ceballos]] | [[Abeancos, Melide|Abeancos]] | | | | |- | style='text-align:right'| 739 | [[:d:Q109737274|Q109737274]] | [[Sara Sanz]] | [[A Coruña]] | 1991-05-03 | | | |- | style='text-align:right'| 740 | [[:d:Q109802448|Q109802448]] | [[Mónica Codina]] | [[Vigo]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 741 | [[:d:Q109946980|Q109946980]] | [[Sara Vila Alonso]] | [[As Neves]] | 1989-10-04 | | | [[Ficheiro:Sara Vila Alonso.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 742 | [[:d:Q110204703|Q110204703]] | [[Bibiana Candia]] | [[A Coruña]] | 1977-08-17 | | | [[Ficheiro:Bibiana Candia - Argia 02.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 743 | [[:d:Q110206620|Q110206620]] | [[Laura Suárez Fernández]] | [[Dumbría]] | 1994 | | | [[Ficheiro:Laura Suárez Fernández.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 744 | [[:d:Q110316347|Q110316347]] | [[Gloria Fernández Somoza]] | [[Ourense]] | 1969-12-29 | | | |- | style='text-align:right'| 745 | [[:d:Q110445930|Q110445930]] | [[María Sande|María Sande López]] | [[San Sadurniño]] | 1971-01-24 | | | |- | style='text-align:right'| 746 | [[:d:Q110588145|Q110588145]] | [[Nuria Vilán Prado]] | [[Santo André de Comesaña, Vigo|Santo André de Comesaña]] | 1993 | | | [[Ficheiro:Nuria Vilán Prado 2022.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 747 | [[:d:Q110647635|Q110647635]] | [[Nones Araújo]] | [[Riós]] | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 748 | [[:d:Q110754690|Q110754690]] | [[Iria Vázquez Silva]] | [[Vigo]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Iria Vázquez Silva.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 749 | [[:d:Q110984067|Q110984067]] | [[Almudena Domínguez Arranz]] | [[Vigo]] | 1949-07-03 | | | |- | style='text-align:right'| 750 | [[:d:Q111009562|Q111009562]] | [[Ruth Oliveira]] | [[Vigo]] | 1979-03-14 | | | [[Ficheiro:Ruth Oliveira.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 751 | [[:d:Q111145838|Q111145838]] | [[Uqui Permui]] | [[Barallobre, Fene|Barallobre]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 752 | [[:d:Q111225921|Q111225921]] | [[Vanessa Glemsel]] | [[Castrelos, Vigo|Castrelos]] | 1987 | | | [[Ficheiro:Vanessa Glemsel - AELG 1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 753 | [[:d:Q111225923|Q111225923]] | [[Inma Vilariño]] | [[Lalín]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 754 | [[:d:Q111225925|Q111225925]] | [[María Luz Chorén]] | [[Asorei, Vila de Cruces|Asorei]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 755 | [[:d:Q111225930|Q111225930]] | [[Teresa Ramiro]] | [[Vilaboa, Rutis, Culleredo|Vilaboa]] | 1958 | | | [[Ficheiro:Teresa Ramiro - AELG 1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 756 | [[:d:Q111225968|Q111225968]] | [[María Xesús Blanco]] | [[San Cibrao, Melide|San Cibrao]] | | | | |- | style='text-align:right'| 757 | [[:d:Q111225987|Q111225987]] | [[Victoria García (Q111225987)|Victoria García]] | [[Pontevedra]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Victoria Garcia - AELG 5.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 758 | [[:d:Q111310843|Q111310843]] | [[Ana Isabel Rodríguez Bernárdez]] | [[O Carballiño]] | | | | |- | style='text-align:right'| 759 | [[:d:Q111628002|Q111628002]] | [[Alicia Louzao]] | [[Ferrol]] | 1987 | | | [[Ficheiro:Alicia Louzao.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 760 | [[:d:Q111678201|Q111678201]] | [[Ana Aba Catoira]] | [[A Coruña]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 761 | [[:d:Q111786380|Q111786380]] | [[Charo Valcárcel|Charo Valcárcel Mato]] | [[Vinseiro, A Estrada|Vinseiro]] | 1960-05-24 | | | [[Ficheiro:Charo Valcárcel Mato 2025.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 762 | [[:d:Q111816217|Q111816217]] | [[María López Suárez]] | [[Ferrol]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 763 | [[:d:Q111924762|Q111924762]] | [[Eugenia Tenenbaum]] | [[Santiago de Compostela]] | 1996 | | | [[Ficheiro:Eugenia Tenenbaum.002 - II Congreso LGBTIQ+.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 764 | [[:d:Q111940551|Q111940551]] | [[Xulia Santiso Rolán]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1963-12-15 | | | [[Ficheiro:Xulia Santiso na casa museo Pardo Bazán.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 765 | [[:d:Q112066139|Q112066139]] | [[Lilí Díaz Rivas]] | [[Fisterra]] | 1938-10-26 | | | |- | style='text-align:right'| 766 | [[:d:Q112513096|Q112513096]] | [[María Lires]] | [[A Coruña]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 767 | [[:d:Q112584910|Q112584910]] | [[Irene Rega Jul]] | [[San Cibrao, Lieiro, Cervo|San Cibrao]] | 1996 | | | [[Ficheiro:Irene Rega Jul.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 768 | [[:d:Q113457940|Q113457940]] | [[Laura Villar Gómez]] | [[Santiago de Compostela]] | 1992-09-13 | | | |- | style='text-align:right'| 769 | [[:d:Q113528287|Q113528287]] | [[Elvira Fente|Elvira Fente Gómez]] | [[Lugo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 770 | [[:d:Q113562108|Q113562108]] | [[Chamadoira do Casal]] | [[Vigo]] | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 771 | [[:d:Q113645407|Q113645407]] | [[Nieves Abarca]] | [[A Coruña]] | 1968-05 | | | |- | style='text-align:right'| 772 | [[:d:Q113773299|Q113773299]] | [[Laura Sáez]] | [[Pontevedra]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 773 | [[:d:Q113774435|Q113774435]] | [[María José Portela Silva]] | [[A Guarda]] | 1954 | | 2006-12-15 | |- | style='text-align:right'| 774 | [[:d:Q113811072|Q113811072]] | [[Eva Castro Caridad]] | [[A Coruña]] | 1960-01-22 | | | |- | style='text-align:right'| 775 | [[:d:Q113822902|Q113822902]] | [[Ana Goy Diz]] | [[Lugo]] | 1966 | | 2022-09-19 | |- | style='text-align:right'| 776 | [[:d:Q113962136|Q113962136]] | [[Celia Armas García]] | [[Santiago de Compostela]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 777 | [[:d:Q113996459|Q113996459]] | [[Carmen P.G. Granxeiro]] | [[Lugo]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Carmen P.G. Granxeiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 778 | [[:d:Q114413440|Q114413440]] | [[María Isabel Cadavid]] | [[Concello de Cerdedo|Cerdedo]] | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 779 | [[:d:Q114419416|Q114419416]] | [[Alejandra Recio-Blanco]] | [[A Coruña]] | 1975-10-20 | | | |- | style='text-align:right'| 780 | [[:d:Q114703030|Q114703030]] | [[Carmen Delaco]] | [[A Coruña]] | 1976-06-26 | | | [[Ficheiro:CarmenDelaco.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 781 | [[:d:Q114761224|Q114761224]] | [[Alba Guzmán]] | [[Ourense]] | 2003-05-24 | | | [[Ficheiro:Alba Guzmán.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 782 | [[:d:Q115300955|Q115300955]] | [[Brenda Mondelo]] | [[Seixo, Pacios, Pedrafita do Cebreiro|Seixo]] | 1994-12-17 | | | [[Ficheiro:Brenda Mondelo xuño 2024.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 783 | [[:d:Q115648715|Q115648715]] | [[Alba Doval|Alba Doval Rodríguez]] | [[Ribadavia]] | 1996 | | | |- | style='text-align:right'| 784 | [[:d:Q115793949|Q115793949]] | [[Lola Varela]] | [[Pontevedra]] | 1954-12-18 | | | [[Ficheiro:Lola Varela.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 785 | [[:d:Q116414228|Q116414228]] | [[Agar Ledo Arias]] | [[Santiago de Compostela]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 786 | [[:d:Q116681121|Q116681121]] | [[Sica Romero]] | [[Carnota]] | 1995-04-23 | | | [[Ficheiro:SICA ROMERO.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 787 | [[:d:Q116740653|Q116740653]] | [[Marta Villar]] | [[Malpica, Malpica de Bergantiños, Malpica de Bergantiños|Malpica]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Marta Villar 2024.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 788 | [[:d:Q116740751|Q116740751]] | [[María Esperanza Gigirey Liste]] | [[Santiago de Compostela]] | 1964-06-12 | | | |- | style='text-align:right'| 789 | [[:d:Q116865108|Q116865108]] | [[Elisa Fernández Rei]] | [[San Cibrao, Lieiro, Cervo|San Cibrao]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 790 | [[:d:Q116882017|Q116882017]] | [[Teresa Villarino|Teresa Villarino Valdivieso]] | [[Lugo]] | 1943 | | | |- | style='text-align:right'| 791 | [[:d:Q116925649|Q116925649]] | [[Mariám Mariño Costales]] | [[Vigo]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 792 | [[:d:Q116957467|Q116957467]] | [[Carmen Formoso (Q116957467)|Carmen Formoso]] | [[A Coruña]] | 1940 | | 2020 | |- | style='text-align:right'| 793 | [[:d:Q117034937|Q117034937]] | [[María Luisa Sanjurjo de Oza]] | [[Vigo]] | 1893-12-04 | [[Vigo]] | 1949-09 | [[Ficheiro:María Luisa Sanjurjo pianista premio del Conservatorio de Madrid 1913.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 794 | [[:d:Q117222619|Q117222619]] | [[Sara González Veiga]] | [[Neda]] | 1997 | | | |- | style='text-align:right'| 795 | [[:d:Q117239705|Q117239705]] | [[Rosa Romero Franco]] | [[Dodro]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 796 | [[:d:Q117825693|Q117825693]] | [[Mercedes Vázquez Saavedra]] | [[Sarria]] | 1949 | | | [[Ficheiro:Mercedes Vázquez Saavedra.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 797 | [[:d:Q117837822|Q117837822]] | [[María Teresa Pérez|María Teresa Pérez Guerra]] | [[A Coruña]] | 1950-08-23 | | | |- | style='text-align:right'| 798 | [[:d:Q118048294|Q118048294]] | [[Maribel Outeiriño]] | [[Ourense]] | 1944 | | | [[Ficheiro:Premio Trasalba 2024 - Maribel Outeiriño.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 799 | [[:d:Q118145984|Q118145984]] | [[Paula Barreiro López]] | [[Vigo]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 800 | [[:d:Q118154382|Q118154382]] | [[María José Viz Blanco]] | [[Piloño, Vila de Cruces|Piloño]] | 1963-04-02 | | | |- | style='text-align:right'| 801 | [[:d:Q118314101|Q118314101]] | [[Encarnación Ortega Pardo]] | [[Ponte Caldelas]] | 1920-05-05 | [[Pamplona]] | 1995-12-01 | [[Ficheiro:EncarnitaOP.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 802 | [[:d:Q118322194|Q118322194]] | [[Dolores Torres París]] | [[Santiago de Compostela]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 803 | [[:d:Q118732633|Q118732633]] | [[Milagros Torrado Cespón]] | [[Boiro]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Milagros Torrado Cespón.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 804 | [[:d:Q118945528|Q118945528]] | [[Marta Lois|Marta Irene Lois González]] | [[Vigo]] | 1969-09-06 | | | [[Ficheiro:Marta Lois 2023.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 805 | [[:d:Q118945871|Q118945871]] | [[Soledad García Riveiro]] | [[Vigo]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 806 | [[:d:Q119810230|Q119810230]] | [[Clara Garí]] | [[cabo Fisterra]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 807 | [[:d:Q120041672|Q120041672]] | [[Amelia Santiso Lorenzo]] | [[Galicia]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 808 | [[:d:Q120198499|Q120198499]] | [[Olaia Sendón]] | [[Ourense]] | 1978-03-17 | | | |- | style='text-align:right'| 809 | [[:d:Q120227384|Q120227384]] | [[Carmen Carballo]] | [[Ourense]] | 1958-08-01 | | | |- | style='text-align:right'| 810 | [[:d:Q120682371|Q120682371]] | [[Ana Vallés]] | [[Ferrol]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 811 | [[:d:Q121092875|Q121092875]] | [[Celtia Figueiras]] | [[Esteiro, Muros|Esteiro]] | 1986 | | | [[Ficheiro:Celtia Figueiras.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 812 | [[:d:Q122729295|Q122729295]] | [[Ángeles Tilve Jar]] | [[Pontevedra]] | 1961-07-02 | | | |- | style='text-align:right'| 813 | [[:d:Q122745705|Q122745705]] | [[Inés Mosquera Calvo]] | [[Carcacía, Padrón|Carcacía]] | 1992-07-03 | | | [[Ficheiro:Ines Mosquera.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 814 | [[:d:Q123110697|Q123110697]] | [[Tareixa Castro]] | [[A Mota, Guntín|A Mota]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 815 | [[:d:Q123179844|Q123179844]] | [[Carme Varela]] | [[Sanamede do Monte, A Baña|Sanamede do Monte]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 816 | [[:d:Q123350638|Q123350638]] | [[Beatriz Busto Miramontes]] | [[Santiago de Compostela]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 817 | [[:d:Q123477350|Q123477350]] | [[Sara Valcárcel]] | [[A Estrada]] | 1994 | | | |- | style='text-align:right'| 818 | [[:d:Q123738872|Q123738872]] | [[Penélope Pedreira]] | [[Vigo]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 819 | [[:d:Q123757695|Q123757695]] | [[Cristina Cabada]] | [[Vigo]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 820 | [[:d:Q123784110|Q123784110]] | [[Carla Andrade]] | [[Vigo]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 821 | [[:d:Q124316633|Q124316633]] | [[Guadalupe Vázquez Formoso]] | [[A Coruña]] | 1981-02-22 | | | [[Ficheiro:Guadalupe Vázquez Formoso.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 822 | [[:d:Q124323364|Q124323364]] | [[Irene Alonso Gasalla]] | [[Circunscrición electoral de Pontevedra|Pontevedra]] | 1980-07-13 | | | [[Ficheiro:Irene Alonso Gasalla.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 823 | [[:d:Q124324577|Q124324577]] | [[Concepción Campos Acuña]] | [[Pontevedra]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 824 | [[:d:Q124342206|Q124342206]] | [[Natalia Alonso Ramos]] | [[Vilaronte, Foz|Vilaronte]] | 1983-07-10 | | | [[Ficheiro:Natalia Alonso Ramos - Dinversos 2025.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 825 | [[:d:Q124347903|Q124347903]] | [[María Teresa Otero Sande]] | [[Lugo]] | 1944-11-02 | [[A Coruña]] | 2001-12-21 | [[Ficheiro:Foto 2024-01-23 Mayte estudio.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 826 | [[:d:Q124370172|Q124370172]] | [[Marga Cancela]] | [[Ordoeste, A Baña|Ordoeste]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 827 | [[:d:Q124436674|Q124436674]] | [[Rocío Viéitez Ferro]] | [[Campo Lameiro]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Rocío Viéitez Ferro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 828 | [[:d:Q124666219|Q124666219]] | [[Sol Mariño]] | [[Vimianzo]] | 1986 | | | [[Ficheiro:Sol Mariño na libraría Paz.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 829 | [[:d:Q124670732|Q124670732]] | [[Lúa Mosquetera]] | [[Miño]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 830 | [[:d:Q124736261|Q124736261]] | [[Carmen Prieto Ramos]] | [[O Barco de Valdeorras]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 831 | [[:d:Q124744597|Q124744597]] | [[Blanca Paula Rodríguez Garabatos]] | [[Santiago de Compostela]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 832 | [[:d:Q125017692|Q125017692]] | [[Concepción Paz Penín]] | [[Ferrol]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 833 | [[:d:Q125052967|Q125052967]] | [[M. Carmen Villarino Pardo]] | [[Oímbra]] | 1969-05-31 | | | [[Ficheiro:Carmen Villarino Pardo na Universidade da Coruña (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 834 | [[:d:Q125377983|Q125377983]] | [[Carmina Blanco Leira]] | [[Ferrol]] | 1963-06-06 | | | |- | style='text-align:right'| 835 | [[:d:Q125862179|Q125862179]] | [[Ana Fuentes Crego]] | [[Vigo]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Ana Fuentes.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 836 | [[:d:Q125882823|Q125882823]] | [[Ana María Rodríguez Rivas]] | [[Lugo]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 837 | [[:d:Q126985319|Q126985319]] | [[María Concepción Losada Vázquez]] | [[Ourense]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 838 | [[:d:Q127269209|Q127269209]] | [[Laura Portas]] | [[Cambados]] | 1992 | | | [[Ficheiro:Laura Portas.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 839 | [[:d:Q128981444|Q128981444]] | [[María del Carmen Rey Núñez]] | [[Mazaricos]] | 1964-03-11 | | | |- | style='text-align:right'| 840 | [[:d:Q129090634|Q129090634]] | [[Carolina Rubirosa]] | [[O Grove]] | | | | |- | style='text-align:right'| 841 | [[:d:Q129169934|Q129169934]] | [[María Luisa Meijide Pardo]] | [[Chantada]] | 1930 | | | |- | style='text-align:right'| 842 | [[:d:Q130194969|Q130194969]] | [[Beli Martínez]] | [[A Guarda]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 843 | [[:d:Q130314062|Q130314062]] | [[Bea Lema]] | [[A Coruña]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 844 | [[:d:Q130380271|Q130380271]] | [[Cristina Villarmeá]] | [[Ourense]] | | | | |- | style='text-align:right'| 845 | [[:d:Q130392018|Q130392018]] | [[Rosalía Morlán Vieites]] | [[Trazo]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 846 | [[:d:Q130542945|Q130542945]] | [[María Teresa Vilariño Picos]] | [[Ferrol]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 847 | [[:d:Q130616986|Q130616986]] | [[Adelaida Vidal]] | [[A Coruña]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 848 | [[:d:Q130617178|Q130617178]] | [[Marta Lado]] | [[Fisterra]] | 1981-01-24 | | | |- | style='text-align:right'| 849 | [[:d:Q130632038|Q130632038]] | [[Omayra Lista Liñares]] | [[Negreira]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 850 | [[:d:Q130633081|Q130633081]] | [[Elvira Martínez|Elvira Martínez Lorenzo]] | [[O Rosal]] | 1942-09-25 | [[Vigo]] | 2023-10-31 | |- | style='text-align:right'| 851 | [[:d:Q130640579|Q130640579]] | [[Antía López García]] | [[Pontedeume]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 852 | [[:d:Q130849495|Q130849495]] | [[Paula San Vicente]] | [[A Coruña]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 853 | [[:d:Q130863012|Q130863012]] | [[Yolanda Vilarchao]] | [[Ourense]] | 1973-10-16 | | | |- | style='text-align:right'| 854 | [[:d:Q131143420|Q131143420]] | [[Ana Abad de Larriva]] | [[Vigo]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 855 | [[:d:Q131151438|Q131151438]] | [[María Salvado López]] | [[Budiño, O Pino|Budiño]] | 1950 | [[Santiago de Compostela]] | 2024-11-11 | |- | style='text-align:right'| 856 | [[:d:Q131263418|Q131263418]] | [[Cristina Domínguez]] | [[Salcedo, Pontevedra|Salcedo]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 857 | [[:d:Q131277184|Q131277184]] | [[Gena Baamonde]] | [[Ribeira]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 858 | [[:d:Q131289597|Q131289597]] | [[María del Pilar González Pérez]] | [[A Pobra do Caramiñal]] | 1917-03-02 | [[Vigo]] | 2006-09-19 | |- | style='text-align:right'| 859 | [[:d:Q131360265|Q131360265]] | [[Loli Rodríguez]] | [[Torbeo, Ribas de Sil|Torbeo]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 860 | [[:d:Q131415086|Q131415086]] | [[Xiana Lastra|Xiana Lastra Pernas]] | [[Ferrol]] | 1983-11-12 | | | [[Ficheiro:Xiana Lastra Pernas.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 861 | [[:d:Q131597891|Q131597891]] | [[Isabel Rei Samartim]] | [[A Estrada]] | 1973-08-09<br/>1973 | | | |- | style='text-align:right'| 862 | [[:d:Q131718199|Q131718199]] | [[María das Dores Arribe Dopico]] | [[Ferrol]] | 1938-02-16 | [[Ferrol]] | 2016-10-23 | |- | style='text-align:right'| 863 | [[:d:Q132165446|Q132165446]] | [[Rosamna Pardellas Velay]] | [[A Coruña]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 864 | [[:d:Q132192835|Q132192835]] | [[Marta García Filgueira]] | [[Vigo]] | 1966 | [[Vigo]] | 2025-02-10 | |- | style='text-align:right'| 865 | [[:d:Q132303533|Q132303533]] | [[Filomena Fraga]] | [[Agrón, Ames|Agrón]] | 1926 | | | |- | style='text-align:right'| 866 | [[:d:Q133039745|Q133039745]] | [[Ánxela Lema París]] | [[Muros]] | 1991-03-30 | | | [[Ficheiro:Ánxela Lema París.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 867 | [[:d:Q133202734|Q133202734]] | [[María Fidalgo Casares]] | [[Ferrol]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 868 | [[:d:Q133256179|Q133256179]] | [[Ana Moreiras]] | [[Trabada]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 869 | [[:d:Q133462535|Q133462535]] | [[Natalia Poncela]] | [[Lugo]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 870 | [[:d:Q134099968|Q134099968]] | [[Nerea Pallares]] | [[Lugo]] | 1989-10-10 | | | [[Ficheiro:Nerea Pallares @Isabel Wagemann 2745.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 871 | [[:d:Q134163825|Q134163825]] | [[María Álvarez Landesa]] | [[Vigo]] | 1970-02-20 | | | |- | style='text-align:right'| 872 | [[:d:Q134170072|Q134170072]] | [[María P. Tajes]] | [[A Coruña]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 873 | [[:d:Q134290670|Q134290670]] | [[Sofía Ruvira]] | [[Ourense]] | 1996-05-19 | | | |- | style='text-align:right'| 874 | [[:d:Q134393766|Q134393766]] | [[María von Touceda]] | [[Santiago de Compostela]] | 1979 | | | [[Ficheiro:María von Touceda presentando Cinco lorzas metafísicas na libraría Berbiriana da Coruña.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 875 | [[:d:Q134472104|Q134472104]] | [[María Bárcena Saracho|María Margarita de Jesús Bárcena de Saracho]] | [[Vigo]] | 1887-02-18 | [[Madrid]] | 1919-01-01 | [[Ficheiro:María Margarita Bárcena Saracho.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 876 | [[:d:Q134563029|Q134563029]] | [[Abril Camino|Rocío Otero]] | [[Lugo]] | 1980-12-04 | | | |} {{Wikidata list end}} == Véxase tamén == * [[Wikipedia:Lista de homes de Galicia con ficha na BNE]] [[Categoría:Wikipedia:Listas de mulleres de Galicia con datos de Wikidata]] ailw3knsmv79bg5danwgsxhhfccyie9 4 410987 7104985 7099594 2025-06-23T21:39:41Z ListeriaBot 65707 Wikidata list updated [V2] 7104985 wikitext text/x-wiki Esta é unha '''lista de mulleres nadas na [[provincia de Pontevedra ]]''' segundo os datos que constan en [[Wikidata]]: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5 . ?item wdt:P19 ?pob . ?pob wdt:P131* wd:Q95086 . ?item wdt:P21 wd:Q6581072 . OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob . BIND(YEAR(?dob) as ?yob) } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod . BIND(YEAR(?dod) as ?yod) } . } |wdq=. |links=red |sort=569 |columns=number:#,item:elemento,label:Nome,p19,p569,p20,p570,P18 }} {| class='wikitable sortable' ! # ! elemento ! Nome ! lugar de nacemento ! data de nacemento ! lugar de falecemento ! data de falecemento ! imaxe |- | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q55275|Q55275]] | [[Urania Mella]] | [[Vigo]] | 1899-11-15 | [[Lugo]] | 1945-05-26 | [[Ficheiro:Urania Mella 1899-1945 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q232544|Q232544]] | [[Lourdes Domínguez]] | [[Pontevedra]] | 1981-03-31 | | | [[Ficheiro:Lourdes Dominguez Lino (ESP) (9717647083).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q275991|Q275991]] | [[A Bela Otero]] | [[Valga]] | 1868-11-04 | [[Niza]] | 1965-04-10 | [[Ficheiro:La Belle Otero, par Jean Reutlinger, sepia.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q482983|Q482983]] | [[Ana Miranda Paz|Ana Miranda]] | [[Cuntis]] | 1971-05-02 | | | [[Ficheiro:1721738850540 20240723 EP-171120A PB9 156.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q494903|Q494903]] | [[Andrea Rica Taboada]] | [[Vigo]] | 1984-12-07 | | | |- | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q580191|Q580191]] | [[Begoña Fernández Molinos|Begoña Fernández]] | [[Vigo]] | 1980-03-22 | | | [[Ficheiro:Begoña Fernández crop.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q784507|Q784507]] | [[Luisa Fernández]] | [[Vigo]] | 1961-08-14 | | | |- | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q1395535|Q1395535]] | [[Lucía Martínez Alonso|Lucía Martínez]] | [[Vigo]] | 1982 | | | [[Ficheiro:Lucía Martínez in Wiesbaden 2017.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q1807694|Q1807694]] | [[Laura Alonso Padín]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1976-01-02 | | | [[Ficheiro:Laura Alonso.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q2214267|Q2214267]] | [[Saleta Castro]] | [[Pontevedra]] | 1987-11-03 | | | [[Ficheiro:Saleta castro madrid1.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q2664456|Q2664456]] | [[Mariña de Augas Santas]] | [[Baiona]] | 119 | [[Augas Santas, Allariz|Augas Santas]] | 139 | [[Ficheiro:Zurbaran santa marina.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q2892445|Q2892445]] | [[Beatriz Hernanz]] | [[Pontevedra]] | 1963-10-17 | | | [[Ficheiro:Beatriz Hernanz.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q2895166|Q2895166]] | [[Alba Caride]] | [[Vigo]] | 1980-04-24 | | | [[Ficheiro:Alba Caride 1997 Patras.PNG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q2919423|Q2919423]] | [[Fina Casalderrey]] | [[Xeve, Pontevedra|Xeve]] | 1951-08-11 | | | [[Ficheiro:Fina Casalderrey portrait.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q2939561|Q2939561]] | [[Carmela Silva]] | [[Vigo]] | 1960-11-26 | | | [[Ficheiro:Carmela Silva 2017.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q3051822|Q3051822]] | [[Elvira Fernández Balboa]] | [[Pontevedra]] | 1965-04-27 | | | [[Ficheiro:Elvira Fernández en el funeral de Adolfo Suárez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q3132126|Q3132126]] | [[Teresa Portela]] | [[Aldán, Cangas|Aldán]] | 1982-05-05 | | | [[Ficheiro:Teresa Portela.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q3138117|Q3138117]] | [[María Lopo]] | [[Vigo]] | 1967-11-20 | | | [[Ficheiro:María Lopo (Vigo, 2016).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q3284672|Q3284672]] | [[Avelina Valladares|Q3284672]] | [[Vilancosta, Berres, A Estrada|Vilancosta]] | 1825-10-23 | [[A Estrada, A Estrada|A Estrada]] | 1902-03-17 | [[Ficheiro:Avelina Valladares - A Estrada.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q3320630|Q3320630]] | [[Uxía (cantante)|Uxía]] | [[Sanguiñeda, Mos|Sanguiñeda]] | 1962-11-19 | | | [[Ficheiro:Uxia 2025.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q3323893|Q3323893]] | [[Leticia Costas-Moreira|Letícia Costas Moreira]] | [[Pontevedra]] | 1990-03-22 | | | |- | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q3326502|Q3326502]] | [[Sonia Molanes]] | [[Cangas]] | 1980-05-28 | | | |- | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q3327933|Q3327933]] | [[Beatriz Gómez]] | [[Pontevedra]] | 1994-12-29 | | | [[Ficheiro:Beatriz Gómez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q3330458|Q3330458]] | [[María Castro]] | [[Vigo]] | 1981-11-30 | | | [[Ficheiro:María Castro 2015.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q3331880|Q3331880]] | [[Iolanda Zúñiga]] | [[Vigo]] | 1975-02-12 | | | [[Ficheiro:Iolanda Zúñiga.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q3391623|Q3391623]] | [[Isabel de Barreto]] | [[Pontevedra]] | 1567 | [[Castrovirreyna Province]] | 1612-09-03 | |- | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q3391883|Q3391883]] | [[Laura Ponte Martínez]] | [[Vigo]] | 1973-06-09 | | | |- | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q3393069|Q3393069]] | [[Aid|Aíd]] | [[Vigo]] | 1990-03-28 | | | |- | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q3394879|Q3394879]] | [[Susana Fortes]] | [[Pontevedra]] | 1959-11-15 | | | [[Ficheiro:Susana Fortes.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q3399497|Q3399497]] | [[Carmen Avendaño]] | [[Vigo]] | 1945-11-21 | | | [[Ficheiro:Carmen Avendaño.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q3724248|Q3724248]] | [[Emilia Docet]] | [[Vigo]] | 1915-07-09 | | 1995 | [[Ficheiro:Miss España de 1933, Emilia Docet.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q4750320|Q4750320]] | [[Ana Buceta]] | [[Moaña]] | 1992-12-04 | | | |- | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q4750436|Q4750436]] | [[Ana María Penas]] | [[Pontevedra]] | 1971-12-21 | | | |- | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q5004971|Q5004971]] | [[Bea González]] | [[Vigo]] | 1962 | | | [[Ficheiro:Beagonzalezjuly2013.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q5186372|Q5186372]] | [[Cristina Otero]] | [[Pontevedra]] | 1995-11-29 | | | [[Ficheiro:Otero ID.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q5289550|Q5289550]] | [[Dolores Pedrares]] | [[Tui]] | 1973-01-17 | | | |- | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q5752465|Q5752465]] | [[Carmen Buján Freire]] | [[Bueu]] | 1964-10-17 | | | [[Ficheiro:2014-DG Li with Spain's Perm. Rep. Freire (cropped to Carmen Buján Freire).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 38 | [[:d:Q5830104|Q5830104]] | [[Elvira García Piñeiro]] | [[Pontevedra]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 39 | [[:d:Q5848502|Q5848502]] | [[Celia Freijeiro]] | [[Vigo]] | 1983-02-08<br/>1983-02-09 | | | [[Ficheiro:Celia Freijeiro Seminci - 2015.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 40 | [[:d:Q5936581|Q5936581]] | [[Josefa Goldar Rey]] | [[Caldas de Reis]] | 1905-05-19 | [[Buenos Aires]] | 1992-06-11 | [[Ficheiro:Josefa Goldar, temperamento recio de mujer en el proscenio de Teatro del Pueblo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 41 | [[:d:Q5998219|Q5998219]] | [[Marieta Quesada Legido]] | [[Vigo]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 42 | [[:d:Q6003592|Q6003592]] | [[Cuqui Piñeiro]] | [[Goián, Tomiño|Goián]] | 1960-04-25 | | | |- | style='text-align:right'| 43 | [[:d:Q6004120|Q6004120]] | [[María Lama Trigo]] | [[Vigo]] | 1980-03-29 | | | |- | style='text-align:right'| 44 | [[:d:Q6006230|Q6006230]] | [[Matilde Vázquez]] | [[Cambados]] | 1905-03-27 | [[Madrid]] | 1992-04-23 | [[Ficheiro:Matilde Vázquez - El País 03-11-1933.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 45 | [[:d:Q6067401|Q6067401]] | [[Paula Sebastián]] | [[Pontevedra]] | 1962 | | | [[Ficheiro:Paula Sebastián.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 46 | [[:d:Q6170236|Q6170236]] | [[Iolanda Vázquez]] | [[Vigo]] | 1965-12-23 | | | |- | style='text-align:right'| 47 | [[:d:Q6782099|Q6782099]] | [[Mari Paz Vilas|María Paz Vilas]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1988-03-02 | | | [[Ficheiro:María Paz.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 48 | [[:d:Q7367459|Q7367459]] | [[Rosaura López]] | [[Pontevedra]] | 1932-03-16 | [[Pontevedra]] | 2005-09-19 | |- | style='text-align:right'| 49 | [[:d:Q7421641|Q7421641]] | [[Sara González]] | [[Tui]] | 1989-05-23 | | | [[Ficheiro:Sara Tui - Napoli Femminile 2022-23.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 50 | [[:d:Q7648661|Q7648661]] | [[Susana Garabatos|Susana Garabatos Rodríguez]] | [[Vigo]] | 1979-03-08 | | | |- | style='text-align:right'| 51 | [[:d:Q7914721|Q7914721]] | [[Vanessa Veiga]] | [[Gondomar]] | 1979-07-20 | | | [[Ficheiro:Vanessa Veiga, maratón, London Olympic Games 2012.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 52 | [[:d:Q8245086|Q8245086]] | [[Bea Porrúa]] | [[Pontecesures]] | 1984-11-08 | | | |- | style='text-align:right'| 53 | [[:d:Q8345930|Q8345930]] | [[Chus Lago]] | [[Vigo]] | 1964-12-25 | | | [[Ficheiro:Chus Lago.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 54 | [[:d:Q8777342|Q8777342]] | [[Ernestina Otero]] | [[Redondela]] | 1890-10-23 | [[Redondela]] | 1956-02-13 | |- | style='text-align:right'| 55 | [[:d:Q8964285|Q8964285]] | [[Gloria Cámara]] | [[Vigo]] | 1939-04-02 | | | [[Ficheiro:Gloria Cámara.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 56 | [[:d:Q9025655|Q9025655]] | [[Luz Pichel]] | [[Alén, Anseán, Lalín|Alén]] | 1947-05-10 | | | [[Ficheiro:Luz Pichel 2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 57 | [[:d:Q9026876|Q9026876]] | [[Magis Iglesias]] | [[Vigo]] | 1956 | | | [[Ficheiro:Magis Iglesias.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 58 | [[:d:Q9029502|Q9029502]] | [[Marta Dacosta]] | [[Vigo]] | 1966-09-29 | | | [[Ficheiro:Marta Dacosta (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 59 | [[:d:Q9029513|Q9029513]] | [[Marta Fernández Currás]] | [[Vigo]] | 1963 | | | [[Ficheiro:Marta Fernández Currás 2012 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 60 | [[:d:Q9029522|Q9029522]] | [[Marta Larralde]] | [[Vigo]] | 1981-04-22 | | | [[Ficheiro:Marta Larralde en la inauguración de la tienda de Hispanitas en Madrid (30558825516) (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 61 | [[:d:Q9029853|Q9029853]] | [[Maruja Pino Piñeiro]] | [[Ponteareas]] | 1918-06-14 | [[Madrid]] | 2010-06-28 | |- | style='text-align:right'| 62 | [[:d:Q9030145|Q9030145]] | [[María Rey]] | [[Tomiño]] | 1967-03-21 | | | [[Ficheiro:(María Rey) Debate electoral de Telemadrid (2019).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 63 | [[:d:Q9030156|Q9030156]] | [[María Soliño]] | [[Cangas]] | 1551 | | 17th century | |- | style='text-align:right'| 64 | [[:d:Q9030199|Q9030199]] | [[María Vázquez]] | [[Vigo]] | 1979-03-19 | | | [[Ficheiro:María Vázquez nos Mestre Mateo 2017.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 65 | [[:d:Q9092335|Q9092335]] | [[Valentina Carro]] | [[Castrelo, Cambados|Castrelo]] | 1984 | | | [[Ficheiro:CariValentina.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 66 | [[:d:Q9096337|Q9096337]] | [[Wöyza]] | [[Moaña]] | 1984-05-11 | | | |- | style='text-align:right'| 67 | [[:d:Q10325806|Q10325806]] | [[María del Carmen Fidalgo Sánchez|Maria Del Carmen Fidalgo Sanchez Puga]] | [[Petán, A Cañiza|Petán]] | 1948-11-04 | | | [[Ficheiro:Maria del Carmen (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 68 | [[:d:Q10375187|Q10375187]] | [[Susana Sanches Arins]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1974-05-11 | | | [[Ficheiro:Susana Sánchez Aríns.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 69 | [[:d:Q10525731|Q10525731]] | [[Joana Montouto]] | [[Vigo]] | 1990-05-05 | | | |- | style='text-align:right'| 70 | [[:d:Q11267084|Q11267084]] | [[Rosario Álvarez Blanco]] | [[Pontevedra]] | 1952-07-12 | | | [[Ficheiro:Rosario Álvarez Blanco (2015; cropped 2024).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 71 | [[:d:Q11681457|Q11681457]] | [[Emma Ríos]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1976-04-01 | | | [[Ficheiro:Emma Ríos - Lucca Comics and Games 2015.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 72 | [[:d:Q11690918|Q11690918]] | [[Marga do Val]] | [[Vigo]] | 1964-04-15 | | | [[Ficheiro:Marga do Val (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 73 | [[:d:Q11691417|Q11691417]] | [[Inmaculada Paz-Andrade|Inmaculada Paz Andrade]] | [[Pontevedra]] | 1928-11-14 | [[Pontevedra]] | 2022-11-24 | |- | style='text-align:right'| 74 | [[:d:Q11698377|Q11698377]] | [[Patricia Pérez]] | [[A Cañiza]] | 1973-12-05 | | | [[Ficheiro:"El amor de Eloy" - Entrevista Patricia Pérez - Teatro Bellas Artes 06.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 75 | [[:d:Q11926870|Q11926870]] | [[Isabel de Villamartín|Isabel de Villamartín Thomas]] | [[A Guarda]] | 1837 | [[La Garriga]] | 1877-10-01 | |- | style='text-align:right'| 76 | [[:d:Q11935765|Q11935765]] | [[Olaia Fernández Davila]] | [[Vigo]] | 1954-01-27 | | | [[Ficheiro:Olaia Fernández Davila.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 77 | [[:d:Q12382463|Q12382463]] | [[Adela Leiro]] | [[Cambados]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 78 | [[:d:Q12382626|Q12382626]] | [[Alba Payo]] | [[Lalín]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 79 | [[:d:Q12382802|Q12382802]] | [[Alicia Borrás]] | [[Vigo]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 80 | [[:d:Q12382880|Q12382880]] | [[Amalia Pérez Otero]] | [[Vigo]] | 1974-10-06 | | | [[Ficheiro:Amalia Pérez Otero (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 81 | [[:d:Q12382950|Q12382950]] | [[An Alfaya]] | [[Vigo]] | 1964-03-02 | | | [[Ficheiro:An Alfaya.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 82 | [[:d:Q12382951|Q12382951]] | [[Ana Acuña]] | [[Marín]] | 1971-02-22 | | | [[Ficheiro:Anacuña.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 83 | [[:d:Q12382956|Q12382956]] | [[Ana Pérez Cerviño|Ana María Pérez Cerviño]] | [[Vigo]] | 1984-01-05 | | | |- | style='text-align:right'| 84 | [[:d:Q12382957|Q12382957]] | [[Ana María Ríos]] | [[Arcade, Soutomaior|Arcade]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 85 | [[:d:Q12382969|Q12382969]] | [[Andrea Costas]] | [[Vigo]] | 1978-03-21 | | | |- | style='text-align:right'| 86 | [[:d:Q12382970|Q12382970]] | [[Andrea Nunes Brións]] | [[Marín]] | 1984-04-13 | | | [[Ficheiro:Andrea Nunes na Festa dos Libros de Pontevedra.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 87 | [[:d:Q12382971|Q12382971]] | [[Andrea Porto|Andrea Porto Mato]] | [[Codeseda, A Estrada|Codeseda]] | 1989-12-14 | | | |- | style='text-align:right'| 88 | [[:d:Q12383169|Q12383169]] | [[Anxos Sumai]] | [[Oeste, Catoira|Oeste]] | 1960-11-29 | | | [[Ficheiro:Anxos Sumai (AELG)-1 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 89 | [[:d:Q12383898|Q12383898]] | [[Asun Estévez]] | [[Bueu]] | 1966-11-18 | | | |- | style='text-align:right'| 90 | [[:d:Q12384296|Q12384296]] | [[Begoña Caamaño]] | [[Vigo]] | 1964-10-14 | [[Santiago de Compostela]] | 2014-10-27 | [[Ficheiro:Begonha Caamaño.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 91 | [[:d:Q12384332|Q12384332]] | [[Belén Cachafeiro]] | [[Forcarei]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Belén Cachafeiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 92 | [[:d:Q12385388|Q12385388]] | [[Carmen Fidalgo]] | [[Saídres, Silleda|Saídres]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 93 | [[:d:Q12385389|Q12385389]] | [[Carmen Gallego]] | [[Vilaboa]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Carmen Gallego PSOE.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 94 | [[:d:Q12385390|Q12385390]] | [[Carmen Leyte]] | [[Vigo]] | 1953-12-03 | | | |- | style='text-align:right'| 95 | [[:d:Q12385395|Q12385395]] | [[Carmen Panero]] | [[Pontevedra]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 96 | [[:d:Q12385826|Q12385826]] | [[Catuxa López Pato]] | [[O Rosal]] | 1973-08-22 | | | [[Ficheiro:Catuxa López Pato 2023.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 97 | [[:d:Q12386083|Q12386083]] | [[Charo Portela Yáñez]] | [[Pontevedra]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 98 | [[:d:Q12386127|Q12386127]] | [[Chus Nogueira]] | [[Berres, A Estrada|Berres]] | 1968-07-19 | | | [[Ficheiro:Chus Nogueira (AELG)-4.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 99 | [[:d:Q12386212|Q12386212]] | [[Clara Pino]] | [[Vigo]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Retrato Clara Pino.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 100 | [[:d:Q12386433|Q12386433]] | [[Consuelo Martínez García]] | [[Vigo]] | 1961 | | | [[Ficheiro:Consuelo Martínez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 101 | [[:d:Q12386735|Q12386735]] | [[Cristina Brea Lodeiro]] | [[Vigo]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 102 | [[:d:Q12387053|Q12387053]] | [[Diana Nogueira]] | [[Vigo]] | 1975-01-16 | | | [[Ficheiro:DianaNogueiraPazoDeFamilia (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 103 | [[:d:Q12387765|Q12387765]] | [[Elena Colmeiro]] | [[Costela, Margaride, Silleda|Costela]] | 1932 | [[Madrid]] | 2021-02-25 | |- | style='text-align:right'| 104 | [[:d:Q12387783|Q12387783]] | [[Elvira Ribeiro Tobío]] | [[Cerponzóns, Pontevedra|Cerponzóns]] | 1971-05-05 | | | [[Ficheiro:Elvira Riveiro (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 105 | [[:d:Q12387792|Q12387792]] | [[Emilia Estévez Villaverde]] | [[Ponteareas]] | 1921 | | 2000 | |- | style='text-align:right'| 106 | [[:d:Q12388189|Q12388189]] | [[Eva Solla]] | [[Vigo]] | 1984 | | | [[Ficheiro:Eva Solla BNG.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 107 | [[:d:Q12388191|Q12388191]] | [[Evangelina Jaso González]] | [[Vigo]] | 1909 | [[Tui]] | 1937-04-24 | [[Ficheiro:Evangelina Jaso (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 108 | [[:d:Q12389107|Q12389107]] | [[Fátima Iglesias]] | [[A Guarda]] | 1971-08-22 | | | |- | style='text-align:right'| 109 | [[:d:Q12389108|Q12389108]] | [[Fátima Peón]] | [[Lourizán, Pontevedra|Lourizán]] | 1985-06-07 | | | |- | style='text-align:right'| 110 | [[:d:Q12389110|Q12389110]] | [[Fátima Monteagudo Pereira]] | [[Troáns, Cuntis|Troáns]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 111 | [[:d:Q12390004|Q12390004]] | [[Gloria Sánchez]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1958-02<br/>1958 | | | [[Ficheiro:Gloria Sánchez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 112 | [[:d:Q12390715|Q12390715]] | [[Iolanda Galanes]] | [[Vigo]] | 1969-08-15 | | | |- | style='text-align:right'| 113 | [[:d:Q12390720|Q12390720]] | [[Iria Aboi]] | [[Marín]] | 1982-09-03 | | | [[Ficheiro:Iria Aboi.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 114 | [[:d:Q12390745|Q12390745]] | [[Isabel Soto]] | [[Vigo]] | 1969-07-18 | | | [[Ficheiro:Isabel Soto, responsable da editorial Hugin e Munin (2025).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 115 | [[:d:Q12391609|Q12391609]] | [[Lara Cacabelos]] | [[Pontevedra]] | 1989-05-22 | | | |- | style='text-align:right'| 116 | [[:d:Q12391634|Q12391634]] | [[Laura Tato]] | [[Vigo]] | 1951-07-14 | | | [[Ficheiro:Laura Tato.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 117 | [[:d:Q12392114|Q12392114]] | [[Lourdes Ucha Varela]] | [[Simes, Meaño|Simes]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 118 | [[:d:Q12392189|Q12392189]] | [[Lucía Molares]] | [[Vigo]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 119 | [[:d:Q12392191|Q12392191]] | [[Lucía Novas]] | [[Bueu]] | 1979-10-01<br/>1979 | | | [[Ficheiro:Lucía Novas.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 120 | [[:d:Q12392521|Q12392521]] | [[Luísa Piñeiro Arcos]] | [[Moraña]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 121 | [[:d:Q12392860|Q12392860]] | [[Mar Caldas]] | [[Vigo]] | 1964-04-25<br/>1964 | | | |- | style='text-align:right'| 122 | [[:d:Q12392863|Q12392863]] | [[Mar Pereira]] | [[Vigo]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Mar Pereira 2017.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 123 | [[:d:Q12392922|Q12392922]] | [[Marga Cameselle]] | [[Vigo]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 124 | [[:d:Q12392924|Q12392924]] | [[Margarida Caldas Moeira]] | [[Poio]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 125 | [[:d:Q12392946|Q12392946]] | [[Marisa Soto]] | [[Silleda]] | 1955-12-19 | [[Lebosende, Leiro|Lebosende]] | 1998-08-17 | |- | style='text-align:right'| 126 | [[:d:Q12393013|Q12393013]] | [[Maruxa Méndez]] | [[Vigo]] | 1914-09-20 | [[Vigo]] | 2005-04-24 | |- | style='text-align:right'| 127 | [[:d:Q12393015|Q12393015]] | [[Maruxa Barrio]] | [[Berredo, Agolada|Berredo]] | 1949-09-12<br/>1949 | [[Cangas]] | 2023-01-01 | |- | style='text-align:right'| 128 | [[:d:Q12393026|Q12393026]] | [[María Araújo|María Araujo Martínez]] | [[O Carril, Vilagarcía de Arousa|O Carril]] | 1904-10-28 | [[A Habana]] | 1989-12-28 | |- | style='text-align:right'| 129 | [[:d:Q12393027|Q12393027]] | [[María Barcala]] | [[Vila de Cruces]] | 1957-03-15 | | | |- | style='text-align:right'| 130 | [[:d:Q12393031|Q12393031]] | [[María Concepción Álvarez Lebredo]] | [[Vigo]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 131 | [[:d:Q12393041|Q12393041]] | [[María Magdalena Domínguez]] | [[Mos]] | 1922-07-11 | [[Mos]] | 2021-08-18 | [[Ficheiro:María Magdalena Domínguez Domínguez (AELG)-4.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 132 | [[:d:Q12393048|Q12393048]] | [[María Ramallo|María Pilar Ramallo Vázquez]] | [[Marín]] | 1970-08-12 | | | [[Ficheiro:María Ramallo, sinatura acordo Xunta-concello Marín.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 133 | [[:d:Q12393050|Q12393050]] | [[María Rosendo]] | [[Vigo]] | 1984-02-16 | | | |- | style='text-align:right'| 134 | [[:d:Q12393053|Q12393053]] | [[María Salgueiro]] | [[Moaña]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 135 | [[:d:Q12393064|Q12393064]] | [[María del Carmen Bugallal]] | [[Ponteareas]] | | [[Madrid]] | 1968-12-10 | |- | style='text-align:right'| 136 | [[:d:Q12393068|Q12393068]] | [[Carmen Pallares Méndez|María del Carmen Pallares Méndez]] | [[Agolada]] | 1948-02-07 | | | |- | style='text-align:right'| 137 | [[:d:Q12393071|Q12393071]] | [[María do Carme Kruckenberg]] | [[Vigo]] | 1926-06-03 | [[Vigo]] | 2015-05-16 | [[Ficheiro:María do Carme Kruckenberg (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 138 | [[:d:Q12393089|Q12393089]] | [[Matilde Bugallal]] | [[Ponteareas]] | | | 1932 | |- | style='text-align:right'| 139 | [[:d:Q12393705|Q12393705]] | [[Mucha Giráldez]] | [[Vigo]] | 1922-02-18 | [[Vigo]] | 2007-05-28 | |- | style='text-align:right'| 140 | [[:d:Q12393804|Q12393804]] | [[Mónica Bar Cendón]] | [[Vigo]] | 1962-05-30 | | | [[Ficheiro:Mónica Bar Cendón (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 141 | [[:d:Q12393910|Q12393910]] | [[Nidia Arévalo]] | [[Vigo]] | 1975-04-25 | | | |- | style='text-align:right'| 142 | [[:d:Q12393913|Q12393913]] | [[María Neves Soutelo]] | [[Pontevedra]] | 1982-12-16 | | | [[Ficheiro:Ficheiro-Fátima Antía Otero e María Neves Soutelo. 27-03-2009. Recortada 2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 143 | [[:d:Q12396276|Q12396276]] | [[Ofelia Rey Castelao]] | [[Valboa, Arnois, A Estrada|Valboa]] | 1956 | | | [[Ficheiro:Ofelia Rey Castelao 2015.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 144 | [[:d:Q12396277|Q12396277]] | [[Ofelia Rey Recimil]] | [[Piñeiro, Silleda|Piñeiro]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 145 | [[:d:Q12396359|Q12396359]] | [[Oriana Méndez]] | [[Vigo]] | 1984-10-28 | | | [[Ficheiro:Oriana Méndez na Chan da Pólvora.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 146 | [[:d:Q12397037|Q12397037]] | [[Palmira González Boullosa]] | [[Vigo]] | 1941 | | 2017-02-09 | [[Ficheiro:Palmira González Boullosa.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 147 | [[:d:Q12397242|Q12397242]] | [[Paula Fernández|Q12397242]] | [[Silleda]] | 1971-01-29 | | | [[Ficheiro:Paula Fernández Pena.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 148 | [[:d:Q12397261|Q12397261]] | [[Paz Lago]] | [[Sanxenxo]] | 1975-08-17 | | | [[Ficheiro:Paz Lago 2017.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 149 | [[:d:Q12397674|Q12397674]] | [[Pilocha]] | [[Vigo]] | 1957-07-29 | | | |- | style='text-align:right'| 150 | [[:d:Q12398978|Q12398978]] | [[Rexina Vega]] | [[Vigo]] | 1966-11-18 | | | [[Ficheiro:Rexina Vega (AELG)-3.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 151 | [[:d:Q12399492|Q12399492]] | [[Salomé Peña]] | [[Sisán, Ribadumia|Sisán]] | 1974-08-06 | | | |- | style='text-align:right'| 152 | [[:d:Q12399869|Q12399869]] | [[Sandra González]] | [[Tomiño]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Sandra González Álvarez.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 153 | [[:d:Q12400119|Q12400119]] | [[Sara Leirós Fernández]] | [[As Neves]] | 1897-05-31 | [[Santiago de Compostela]] | 1978 | |- | style='text-align:right'| 154 | [[:d:Q12400471|Q12400471]] | [[Silvia Caride López]] | [[Vigo]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Silvia Caride López (AELG)-4.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 155 | [[:d:Q12400473|Q12400473]] | [[Silvia Rodríguez]] | [[Vigo]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 156 | [[:d:Q12400641|Q12400641]] | [[Sonia Barros]] | [[Vigo]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 157 | [[:d:Q12401034|Q12401034]] | [[Teresa Casal]] | [[Pontevedra]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 158 | [[:d:Q12401038|Q12401038]] | [[Teresa Pedrosa]] | [[Pontevedra]] | 1964-12-28 | | | [[Ficheiro:Teresa Pedrosa Silva.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 159 | [[:d:Q12401257|Q12401257]] | [[Toñi Vicente]] | [[Tomiño]] | 1953-01-12 | | | |- | style='text-align:right'| 160 | [[:d:Q12402391|Q12402391]] | [[Virxinia Pereira|Virxinia Pereira Renda]] | [[A Estrada]] | 1884-10-19 | [[Madrid]] | 1969-12-23 | [[Ficheiro:Voda de Virxinia e Castelao, 1912.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 161 | [[:d:Q12402752|Q12402752]] | [[Xosefa Goldar]] | [[A Estrada]] | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 162 | [[:d:Q12403089|Q12403089]] | [[Ángeles Marra]] | [[Vigo]] | 1966-01-31 | | | |- | style='text-align:right'| 163 | [[:d:Q14101479|Q14101479]] | [[Catalina González|Catalina González Bea]] | [[Portonovo, Adina, Sanxenxo|Portonovo]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 164 | [[:d:Q14105650|Q14105650]] | [[Teresa San Román Espinosa]] | [[A Guarda]] | 1940 | | 2024-07-14 | |- | style='text-align:right'| 165 | [[:d:Q14508931|Q14508931]] | [[Teresa González Costa]] | [[O Grove]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Teresa Gonzalez Costas (5197949799).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 166 | [[:d:Q14551604|Q14551604]] | [[María Xosé Cimadevila]] | [[A Estrada]] | 1959 | | 2005-06-08 | |- | style='text-align:right'| 167 | [[:d:Q15696610|Q15696610]] | [[María Pérez Piñeiro]] | [[Catoira]] | 1985-06-11 | | | |- | style='text-align:right'| 168 | [[:d:Q16537162|Q16537162]] | [[Belén Fernández]] | [[Vigo]] | 1973-10-31 | | | |- | style='text-align:right'| 169 | [[:d:Q16882222|Q16882222]] | [[Olalla Oliveros]] | [[Vigo]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 170 | [[:d:Q17370285|Q17370285]] | [[Mónica Camaño]] | [[Cangas]] | 1971 | | | [[Ficheiro:Mónica Camaño.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 171 | [[:d:Q17413428|Q17413428]] | [[Daría González|Daría González García]] | [[Pontevedra]] | 1912 | [[Pontevedra]] | 1999-01-20 | |- | style='text-align:right'| 172 | [[:d:Q17414257|Q17414257]] | [[María Victoria de la Fuente Alonso]] | [[Vigo]] | 1927 | | 2009-09-28 | |- | style='text-align:right'| 173 | [[:d:Q18397833|Q18397833]] | [[Josefa Sabor]] | [[Vilanova de Arousa]] | 1916-11-23 | [[Buenos Aires]] | 2012-01-11 | [[Ficheiro:Josefa Sabor (1955).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 174 | [[:d:Q18604529|Q18604529]] | [[Laura Terré]] | [[Vigo]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 175 | [[:d:Q18759195|Q18759195]] | [[Carmen Pérez Navazal]] | [[Mos]] | 1925 | | 2015-01-04 | |- | style='text-align:right'| 176 | [[:d:Q19594453|Q19594453]] | [[Menchu Lamas]] | [[Vigo]] | 1954-07-07 | | | [[Ficheiro:Retrato ML.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 177 | [[:d:Q19768343|Q19768343]] | [[Eva Almazán]] | [[Pontevedra]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 178 | [[:d:Q19812387|Q19812387]] | [[Margarita Costa Tenorio]] | [[Vigo]] | 1951-02-16 | | 2012-12-21 | |- | style='text-align:right'| 179 | [[:d:Q19842453|Q19842453]] | [[Julia Varela]] | [[Pontevedra]] | 1981-06-30 | | | [[Ficheiro:Julia Varela.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 180 | [[:d:Q19854161|Q19854161]] | [[Sarah Lorenzana]] | [[Cangas]] | 1878-04-01<br/>1885-01-04 | [[Madrid]] | 1960 | [[Ficheiro:Sara Escarpizo Lorenzana.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 181 | [[:d:Q20532788|Q20532788]] | [[Nava Castro]] | [[Ponteareas]] | 1969-03-06 | | | [[Ficheiro:Navacastrocomision2-Praza Publica.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 182 | [[:d:Q20532802|Q20532802]] | [[Marta Ortega]] | [[Vigo]] | 1984-01-10 | | | [[Ficheiro:16.05.19-Firma Fundación Amancio Ortega (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 183 | [[:d:Q20532815|Q20532815]] | [[Fátima Abal]] | [[Cambados]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Fatimaabal.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 184 | [[:d:Q20532850|Q20532850]] | [[Laura Caveiro]] | [[Vigo]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Laura Caveiro (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 185 | [[:d:Q20532853|Q20532853]] | [[Carmela Figueiró]] | [[Nigrán]] | 1883-10-28 | | 1997-05-25 | |- | style='text-align:right'| 186 | [[:d:Q20532866|Q20532866]] | [[Gloria Lago]] | [[Vigo]] | 1960-09-12 | | | [[Ficheiro:Conferencia de Galicia Bilingüe en Vigo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 187 | [[:d:Q20532972|Q20532972]] | [[Antía Otero]] | [[A Estrada]] | 1982-09-14 | | | [[Ficheiro:Ficheiro-Fátima Antía Otero e María Neves Soutelo. 27-03-2009. Recortada 1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 188 | [[:d:Q20533029|Q20533029]] | [[Rosa Oubiña Solla]] | [[Cambados]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 189 | [[:d:Q20533044|Q20533044]] | [[María Chenlo]] | [[Valga]] | | | | |- | style='text-align:right'| 190 | [[:d:Q20533117|Q20533117]] | [[Ana María Framiñán Santas]] | [[Lalín]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 191 | [[:d:Q20533202|Q20533202]] | [[María Alonso Alonso]] | [[Matamá, Vigo|Matamá]] | 1978-04-19 | | | |- | style='text-align:right'| 192 | [[:d:Q20533406|Q20533406]] | [[Salomé Álvarez Blanco]] | [[Pontevedra]] | 1947-10-29 | | | [[Ficheiro:Salomé Álvarez Blanco.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 193 | [[:d:Q20533427|Q20533427]] | [[Berta Cáccamo|Berta Álvarez Cáccamo]] | [[Vigo]] | 1963-09-01 | [[Coruxo, Vigo|Coruxo]] | 2018-05-11 | [[Ficheiro:Berta Cáccamo na libraría Paz.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 194 | [[:d:Q20533473|Q20533473]] | [[Lara Rozados]] | [[Poio]] | 1982-10-22 | | | [[Ficheiro:Lara Rozados na Chan da Pólvora.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 195 | [[:d:Q20533577|Q20533577]] | [[Dolores Ruiz Gestoso]] | [[Vigo]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 196 | [[:d:Q20533697|Q20533697]] | [[María Costas]] | [[Vigo]] | 1959-08-15 | | | [[Ficheiro:María Costas nos Premios Mestre Mateo 2017.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 197 | [[:d:Q20533704|Q20533704]] | [[Mercedes García Castro]] | [[Pontecesures]] | | | | |- | style='text-align:right'| 198 | [[:d:Q20533706|Q20533706]] | [[Ledicia Costas|Ledicia Costas Álvarez]] | [[Vigo]] | 1979-09-19 | | | [[Ficheiro:Lediciacostasfoto.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 199 | [[:d:Q20533835|Q20533835]] | [[Silvia Penas]] | [[Vigo]] | 1980-10-06 | | | [[Ficheiro:Silvia Penas.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 200 | [[:d:Q20533861|Q20533861]] | [[Dolores García Giménez]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 201 | [[:d:Q20533980|Q20533980]] | [[María Antonia Pereira|María Antonia Pereira do Campo]] | [[Cuntis]] | 1700-10-06 | [[Santiago de Compostela]] | 1760-03-10 | [[Ficheiro:María antonia.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 202 | [[:d:Q20534104|Q20534104]] | [[Goretti Sanmartín]] | [[A Estrada]] | 1964-07-06 | | | [[Ficheiro:Goretti Sanmartín Rei (2016).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 203 | [[:d:Q20534114|Q20534114]] | [[Josefa García Segret]] | [[Tui]] | 1900 | [[Oleiros]] | 1986-09 | [[Ficheiro:Josefa García Segret en 1930 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 204 | [[:d:Q20534166|Q20534166]] | [[Beatriz Dacosta]] | [[Cangas]] | 1967-06-11 | | | |- | style='text-align:right'| 205 | [[:d:Q20534191|Q20534191]] | [[Rosa Darriba Calviño]] | [[A Guarda]] | | | | |- | style='text-align:right'| 206 | [[:d:Q20534247|Q20534247]] | [[Mar García Rodríguez]] | [[Madriñán, Lalín|Madriñán]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 207 | [[:d:Q20534330|Q20534330]] | [[Noa Setemuíños|Noa Pérez González]] | [[Vigo]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 208 | [[:d:Q20534427|Q20534427]] | [[Silvia Bardelás]] | [[Vigo]] | 1967-02-25 | | | |- | style='text-align:right'| 209 | [[:d:Q20534457|Q20534457]] | [[Rosario Mariño de Lobeira]] | [[Pontevedra]] | 1743-11-14 | | | |- | style='text-align:right'| 210 | [[:d:Q20534496|Q20534496]] | [[Cristina Maró]] | [[Ponteareas]] | 1980-01-21 | | | |- | style='text-align:right'| 211 | [[:d:Q20534512|Q20534512]] | [[María Martín Alonso]] | [[Moaña]] | 1973-02-21 | [[Valga]] | 2002-05-23 | |- | style='text-align:right'| 212 | [[:d:Q20534532|Q20534532]] | [[Avelina Pérez Vázquez]] | [[Cerdedo-Cotobade]] | 19th century | [[A Coruña]] | 1924-06-15 | |- | style='text-align:right'| 213 | [[:d:Q20534583|Q20534583]] | [[Milagros Bará]] | [[Pontevedra]] | 1962-11-06 | | | [[Ficheiro:Milagros Bará.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 214 | [[:d:Q20534592|Q20534592]] | [[Begoña Bas]] | [[Vigo]] | 1953-05-04 | | | |- | style='text-align:right'| 215 | [[:d:Q20534660|Q20534660]] | [[Marisol Gómez|Marisol Gómez Domínguez]] | [[Crecente]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 216 | [[:d:Q20534695|Q20534695]] | [[Victoria Piñeiro]] | [[Cangas]] | 1983-10-20 | | | |- | style='text-align:right'| 217 | [[:d:Q20534721|Q20534721]] | [[Lara Dopazo]] | [[Marín]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Lara Dopazo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 218 | [[:d:Q20534722|Q20534722]] | [[Pilar Bendoiro]] | [[Lalín]] | | | | |- | style='text-align:right'| 219 | [[:d:Q20534742|Q20534742]] | [[Pilar Dopazo]] | [[Pontevedra]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 220 | [[:d:Q20534845|Q20534845]] | [[Eva Soto Conde]] | [[Cambados]] | 1984-11-29 | | | |- | style='text-align:right'| 221 | [[:d:Q20534855|Q20534855]] | [[Vanesa Sotelo|Vanesa Martínez Sotelo]] | [[Cangas]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 222 | [[:d:Q20535034|Q20535034]] | [[Mayka Braña]] | [[Marín]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 223 | [[:d:Q20535047|Q20535047]] | [[Mercedes Brea López]] | [[A Estrada]] | 1950-05-31<br/>1950 | | | |- | style='text-align:right'| 224 | [[:d:Q20535106|Q20535106]] | [[Montse Prado Cores]] | [[Cambados]] | 1965-01-09 | | | [[Ficheiro:Montse Prado Cores, XV Asemblea Nacional Bloque Nacionalista Galego 23.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 225 | [[:d:Q20535131|Q20535131]] | [[Estela Estévez Barreiro]] | [[Vigo]] | 1965-02-24 | | | |- | style='text-align:right'| 226 | [[:d:Q20535162|Q20535162]] | [[Alicia Estévez]] | [[Pontevedra]] | 1955-11-20 | | | [[Ficheiro:Alicia Carolina Estevez Toranzo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 227 | [[:d:Q20535163|Q20535163]] | [[Luz Méndez]] | [[Ventosa, Agolada|Ventosa]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 228 | [[:d:Q20535269|Q20535269]] | [[Helena Miguélez-Carballeira]] | [[Vigo]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Helena Miguélez-Carballeira-Praza Publica (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 229 | [[:d:Q20535320|Q20535320]] | [[Goretti Fariña]] | [[Baión, Vilanova de Arousa|Baión]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 230 | [[:d:Q20535370|Q20535370]] | [[María Moldes]] | [[Portonovo, Adina, Sanxenxo|Portonovo]] | 1974 | | | [[Ficheiro:María Moldes autorretrato.jpeg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 231 | [[:d:Q20535398|Q20535398]] | [[Carme Hermida]] | [[A Portela de Lamas, Pardesoa, Forcarei|A Portela de Lamas]] | 1961-11-13 | | | [[Ficheiro:Carme Hermida-Nós TV-2016.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 232 | [[:d:Q20535610|Q20535610]] | [[Iria Morgade]] | [[Pontevedra]] | 1988-01-04 | | | |- | style='text-align:right'| 233 | [[:d:Q20535618|Q20535618]] | [[Ángela Iglesias Rebollar]] | [[Tui]]<br/>[[A Guarda]] | 1910 | [[monte da Guía]] | 1937-04-11 | |- | style='text-align:right'| 234 | [[:d:Q20535715|Q20535715]] | [[María Xosé Caride]] | [[Vigo]] | 1966 | | | [[Ficheiro:M José Caride- Praza Pública 2012.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 235 | [[:d:Q20535725|Q20535725]] | [[María Jamardo]] | [[Pontevedra]] | 1979 | | | [[Ficheiro:María Jamardo-Presentación del Club de los Viernes en Vigo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 236 | [[:d:Q20535845|Q20535845]] | [[Dolores Rial Fernández]] | [[Santo André de Comesaña, Vigo|Santo André de Comesaña]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 237 | [[:d:Q20535890|Q20535890]] | [[Coral del Río|Coral del Río Otero]] | [[Vigo]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Coral del Río Otero.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 238 | [[:d:Q20535985|Q20535985]] | [[Carolina Vázquez]] | [[Vigo]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 239 | [[:d:Q20536081|Q20536081]] | [[Aurora Vidal Martínez]] | [[Pontevedra]] | 1910-08-28 | [[Pontevedra]] | 2005-05-10 | |- | style='text-align:right'| 240 | [[:d:Q20536105|Q20536105]] | [[Mar Vila López]] | [[Dozón]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 241 | [[:d:Q20536131|Q20536131]] | [[Dolores Vilavedra]] | [[Vigo]] | 1963-08-04 | | | [[Ficheiro:Dolores Vilavedra (AELG)-5.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 242 | [[:d:Q20536154|Q20536154]] | [[Lucita Villar Jar]] | [[Lodeiro, Lalín|Lodeiro]] | 1941-10-05 | | | |- | style='text-align:right'| 243 | [[:d:Q21132944|Q21132944]] | [[Rita Fernández Queimadelos]] | [[A Cañiza]] | 1911-04-12 | [[Barcelona]] | 2008-09-26 | |- | style='text-align:right'| 244 | [[:d:Q21389350|Q21389350]] | [[María Eugenia López de Silanes Vázquez]] | [[Pontevedra]] | 1959-02-08 | | | |- | style='text-align:right'| 245 | [[:d:Q21452486|Q21452486]] | [[Julia Becerra Malvar]] | [[Salcedo, Pontevedra|Salcedo]] | 1892-04-09 | [[Madrid]] | 1974-04-27 | [[Ficheiro:Julia Becerra Malvar.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 246 | [[:d:Q21997886|Q21997886]] | [[Aida Fernández Ríos]] | [[Vigo]] | 1947-03-04 | [[Moaña]] | 2015-12-22 | [[Ficheiro:Aída Fernández Ríos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 247 | [[:d:Q22122569|Q22122569]] | [[Vanessa Angustia|Vanessa Angustia Gómez]] | [[Pontevedra]] | 1980-08 | | | [[Ficheiro:Vanessa Angustia.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 248 | [[:d:Q22122570|Q22122570]] | [[Pilar Bértola|Pilar Bértola Cabaleiro]] | [[Pontevedra]] | 1920 | [[Barcelona]] | 1934-09-06 | |- | style='text-align:right'| 249 | [[:d:Q22122573|Q22122573]] | [[Iria Collazo]] | [[Barro]] | 1981-06-26 | | | [[Ficheiro:Iria Collazo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 250 | [[:d:Q22122579|Q22122579]] | [[Marta Lucio]] | [[Meis]] | 1974-10 | | | |- | style='text-align:right'| 251 | [[:d:Q22984480|Q22984480]] | [[Alexandra Fernández Gómez]] | [[Vigo]] | 1988-10-21 | | | [[Ficheiro:Alexandra Fernández Gómez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 252 | [[:d:Q23698028|Q23698028]] | [[Carme Nogueira]] | [[Vigo]] | 1970-12-17 | | | [[Ficheiro:Carme Nogueira, 2010 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 253 | [[:d:Q23903117|Q23903117]] | [[Tamara Valderrama]] | [[Vigo]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 254 | [[:d:Q23905027|Q23905027]] | [[María Campos]] | [[Cerdedo-Cotobade]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 255 | [[:d:Q23907413|Q23907413]] | [[Marián López Fernández-Cao]] | [[Vigo]] | 1964-02-05 | | | [[Ficheiro:Marian Lopez Fdz Cao.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 256 | [[:d:Q24046149|Q24046149]] | [[Alba Lago Díaz|Alba Lago]] | [[Vigo]] | 1985-03-18 | | | |- | style='text-align:right'| 257 | [[:d:Q24054877|Q24054877]] | [[Helena González Fernández]] | [[Santo André de Comesaña, Vigo|Santo André de Comesaña]] | 1967-03-11<br/>1967 | | | |- | style='text-align:right'| 258 | [[:d:Q24634897|Q24634897]] | [[Carlota Corredera]] | [[Vigo]] | 1974-07-21 | | | [[Ficheiro:(Carlota Corredera) VII edición de los Premios Museo Chicote, 2021-09-22 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 259 | [[:d:Q25508961|Q25508961]] | [[Cecilia Tarela]] | [[Pontecesures]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Cecilia Tarela Barreiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 260 | [[:d:Q25509971|Q25509971]] | [[Ángela Rodríguez Martínez|Q25509971]] | [[Pontevedra]] | 1989-10-02 | | | [[Ficheiro:Habrá Ley Trans -UnideOtoño22 1-7 screenshot (cropped).png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 261 | [[:d:Q25510500|Q25510500]] | [[Isabel Calvo de Aguilar]] | [[Caldas de Reis]] | 1916 | | | |- | style='text-align:right'| 262 | [[:d:Q25510519|Q25510519]] | [[Alicia Rodríguez Pérez]] | [[Moaña]] | 1943 | | | [[Ficheiro:Marisc006b.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 263 | [[:d:Q25512410|Q25512410]] | [[Patricia Vilán]] | [[Pontevedra]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 264 | [[:d:Q25512540|Q25512540]] | [[Iria Misa]] | [[Gondomar]] | 1983-02-23 | | | [[Ficheiro:Iria misa 2023.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 265 | [[:d:Q25512924|Q25512924]] | [[Rosario Hernández]] | [[Vigo]] | 1916-02-17 | [[Vigo]] | 1936-09-03 | [[Ficheiro:Rosario Hernández Diéguez, coñecida como A Calesa.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 266 | [[:d:Q26268384|Q26268384]] | [[Mercedes Oliveira|Mercedes Oliveira Malvar]] | [[Pontevedra]] | 1957-05-25 | | | [[Ficheiro:Chis, Mercedes Oliveira Malvar.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 267 | [[:d:Q26310349|Q26310349]] | [[María Vinyals]] | [[castelo de Soutomaior]] | 1875-08-24 | [[París]] | 1942 | [[Ficheiro:Marquesa de Ayerbe.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 268 | [[:d:Q26708336|Q26708336]] | [[Bárbara Iglesias]] | [[Arcade, Soutomaior|Arcade]] | 1992 | | | |- | style='text-align:right'| 269 | [[:d:Q26790878|Q26790878]] | [[Begoña Vila]] | [[Vigo]] | 1963 | | | [[Ficheiro:Begoña Vila (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 270 | [[:d:Q26838283|Q26838283]] | [[Maribel Lorenzo]] | [[Vigo]] | 1946-04-29 | [[Santiago de Compostela]] | 1981-04-22 | |- | style='text-align:right'| 271 | [[:d:Q26971306|Q26971306]] | [[Cristina Losada]] | [[Vigo]] | 1954 | | | [[Ficheiro:Cristina-Losada-independiente-Ciudadnos-elecciones EDIIMA20160814 0073 4 El Diario (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 272 | [[:d:Q26971312|Q26971312]] | [[Ánxeles Cuña]] | [[Pontevedra]] | 1957 | | | [[Ficheiro:Ánxeles Cuña 4 Outubro, 2018 Nós TV.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 273 | [[:d:Q26971316|Q26971316]] | [[Emma Lustres]] | [[O Grove]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Festival de Málaga 2020 - Emma Lustres (cropped) - 2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 274 | [[:d:Q27093815|Q27093815]] | [[Coral Troncoso]] | [[Mondariz-Balneario]] | 1972 | [[O Escorial, Madrid|O Escorial]] | 2016-07-16 | |- | style='text-align:right'| 275 | [[:d:Q27586848|Q27586848]] | [[Teresa Egerique]] | [[Vigo]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 276 | [[:d:Q27586851|Q27586851]] | [[Guadalupe Murillo]] | [[Pontevedra]] | 1970-04-05 | | | [[Ficheiro:Murillo Solís, María Guadalupe.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 277 | [[:d:Q27586853|Q27586853]] | [[Paula Quinteiro]] | [[Vigo]] | 1990-05-10 | | | |- | style='text-align:right'| 278 | [[:d:Q27586867|Q27586867]] | [[Luisa Pierres]] | [[Pontevedra]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 279 | [[:d:Q27586868|Q27586868]] | [[Marta Rodríguez Arias]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 280 | [[:d:Q27910436|Q27910436]] | [[Lara Rodríguez|Lara Rodríguez Peña]] | [[Lalín]] | 1989-12-12 | | | [[Ficheiro:Lara Rodríguez Peña 2019.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 281 | [[:d:Q28114011|Q28114011]] | [[Míriam Ferradáns|Miriam Ferradáns]] | [[Beluso, Bueu|Beluso]] | 1982-01-16 | | | [[Ficheiro:Imaxe poeta.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 282 | [[:d:Q28114012|Q28114012]] | [[Lorena Conde]] | [[Ponte Sampaio, Pontevedra|Ponte Sampaio]] | 1980-02-22 | | | [[Ficheiro:Lorenaconde.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 283 | [[:d:Q28114015|Q28114015]] | [[Carme da Silva|Carme da Silva Méndez]] | [[Pontevedra]] | 1966-12-26 | | | [[Ficheiro:Carme da Silva Méndez (2018).png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 284 | [[:d:Q28114016|Q28114016]] | [[Eva Vilaverde Pego]] | [[Moraña]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 285 | [[:d:Q28169899|Q28169899]] | [[Cruz Martínez]] | [[A Armenteira, Meis|A Armenteira]] | 1960-02-07 | | | [[Ficheiro:Cruz Martinez.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 286 | [[:d:Q28549239|Q28549239]] | [[Teresa Alonso Parada]] | [[Salvaterra de Miño]] | 1912 | [[Madrid]] | 1993-02-19 | |- | style='text-align:right'| 287 | [[:d:Q28604525|Q28604525]] | [[María Luisa Sobrino]] | [[Vigo]] | 1943-07-29 | | | |- | style='text-align:right'| 288 | [[:d:Q28672215|Q28672215]] | [[Noelia Lalín]] | [[Lalín]] | 1994-01-04 | | | |- | style='text-align:right'| 289 | [[:d:Q28922515|Q28922515]] | [[Susana Reboreda]] | [[Vigo]] | 1962-11-12 | | | [[Ficheiro:Susana Reboreda.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 290 | [[:d:Q28942297|Q28942297]] | [[Isabel Novo Fariña]] | [[Portas]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 291 | [[:d:Q28942298|Q28942298]] | [[Ana Cabaleiro]] | [[Saídres, Silleda|Saídres]] | 1974 | | | [[Ficheiro:Anacabaleiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 292 | [[:d:Q28942301|Q28942301]] | [[María del Carmen García Campelo]] | [[Seixo, Marín|Seixo]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 293 | [[:d:Q28942305|Q28942305]] | [[Beatriz González Loroño]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1966-01-25 | | | |- | style='text-align:right'| 294 | [[:d:Q28944148|Q28944148]] | [[Victoria Álvarez Ruiz de Ojeda]] | [[Vigo]] | 1961-08-21 | [[Vigo]] | 2018-09-23 | |- | style='text-align:right'| 295 | [[:d:Q28950271|Q28950271]] | [[Elisa Patiño]] | [[Pontevedra]] | 1890 | [[Pontevedra]] | 1919-04-12 | [[Ficheiro:Elisa Patiño Meléndez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 296 | [[:d:Q29168380|Q29168380]] | [[Andrea Oubiña]] | [[O Grove]] | 1990-11-10 | | | |- | style='text-align:right'| 297 | [[:d:Q29275293|Q29275293]] | [[María Gallego Abeledo]] | [[Vigo]] | 1928-01-16 | [[Val do Oise]] | 1962 | |- | style='text-align:right'| 298 | [[:d:Q29521463|Q29521463]] | [[Montse Fajardo]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1973-04-27 | | | [[Ficheiro:Montsefajardo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 299 | [[:d:Q29523504|Q29523504]] | [[Ana Gandón]] | [[Aldán, Cangas|Aldán]] | 1950-07-28 | | | [[Ficheiro:Ana Gandón Menduiña.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 300 | [[:d:Q29562298|Q29562298]] | [[Mariví Villaverde]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1922 | [[Ribadumia]] | 2017-04-23<br/>2017 | [[Ficheiro:Marivi Villaverde.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 301 | [[:d:Q29639840|Q29639840]] | [[Placeres Castellanos]] | [[Ponte Caldelas]] | 1896-01-11 | [[Vigo]] | 1971-06-25 | [[Ficheiro:Mural 04 Placeres Castellanos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 302 | [[:d:Q29651239|Q29651239]] | [[Noemí Sartal]] | [[Poio]] | 1998-04-21 | | | |- | style='text-align:right'| 303 | [[:d:Q29712048|Q29712048]] | [[Pilar Vicente de Foronda]] | [[Pontevedra]] | 1961-08-12 | | | [[Ficheiro:Pilar Vicente Foronda.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 304 | [[:d:Q29840227|Q29840227]] | [[Matusa Barros]] | [[Vigo]] | 1954-03-27 | | | [[Ficheiro:MatusaBarros.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 305 | [[:d:Q30135279|Q30135279]] | [[Amparo Alonso Betanzos]] | [[Vigo]] | 1961-10-10 | | | [[Ficheiro:Amparo Alonso en Big Data Coruña.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 306 | [[:d:Q30604502|Q30604502]] | [[Celia Puente Ojea]] | [[Vigo]] | 20th century | [[Valencia]] | 2011-01-12 | [[Ficheiro:Celia Puente Ojea 1933.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 307 | [[:d:Q30608445|Q30608445]] | [[Nieves Fariza|Nieves Fariza Alonso]] | [[Cambados]] | 1911-01-17 | [[Vigo]] | 1975-09-28 | |- | style='text-align:right'| 308 | [[:d:Q30885259|Q30885259]] | [[Elena Casal Fernández]] | [[Redondela]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 309 | [[:d:Q31074437|Q31074437]] | [[Montse Farrés]] | [[Vigo]] | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 310 | [[:d:Q31281521|Q31281521]] | [[Saleta Chao Rivas]] | [[Cuntis]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 311 | [[:d:Q31283012|Q31283012]] | [[Pilar Ortega Pereiro]] | [[Vigo]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Pilar Ortega Pereiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 312 | [[:d:Q33606473|Q33606473]] | [[María Pérez Araújo|María Araújo]] | [[Vigo]] | 1997-08-01 | | | [[Ficheiro:María Araújo Lliga Catalana Femenina 2020 (50312405428) (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 313 | [[:d:Q36457724|Q36457724]] | [[Mercedes Bará]] | [[Sanxenxo]] | 1927 | | 2017-01-02 | |- | style='text-align:right'| 314 | [[:d:Q38228684|Q38228684]] | [[Tamara Andrés]] | [[Poio]] | 1992-08-08 | | | [[Ficheiro:Tamara Andrés 2019.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 315 | [[:d:Q38548729|Q38548729]] | [[Mónica Carrera Mouriño|Mónica Carrera]] | [[Ponteareas]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 316 | [[:d:Q39080906|Q39080906]] | [[Jenifer Casal Vidal]] | [[Pontevedra]] | 1996-09-06 | | | [[Ficheiro:ECA Canoe Marathon European Championships 2017 - 16.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 317 | [[:d:Q42402233|Q42402233]] | [[Isabel Barreiro]] | [[Pontevedra]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 318 | [[:d:Q42844659|Q42844659]] | [[Concepción González Bello]] | [[Vigo]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 319 | [[:d:Q42911121|Q42911121]] | [[Cristal Méndez Queizán]] | [[Vigo]] | 1964-10-06 | | | [[Ficheiro:Cristal Méndez Quizán.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 320 | [[:d:Q42911190|Q42911190]] | [[Leticia Santos Paz]] | [[Moaña]] | 1985-03-01 | | | [[Ficheiro:Leticia Santos Paz.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 321 | [[:d:Q42911215|Q42911215]] | [[Marisol Soengas]] | [[Agolada, Ferreiroa, Agolada|Agolada]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Marisol Soengas entrevistada por SCQ+2019.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 322 | [[:d:Q42911239|Q42911239]] | [[Olalla González]] | [[Marín]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Olalla González 2024.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 323 | [[:d:Q42911280|Q42911280]] | [[Sabela Hermida]] | [[Vigo]] | 1979-10-10 | | | [[Ficheiro:Sabelahermida.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 324 | [[:d:Q42911554|Q42911554]] | [[Anxos Fazáns]] | [[Pontevedra]] | 1992-05-12 | | | [[Ficheiro:Anxos Fazáns nos Premios Mestre Mateo 2017.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 325 | [[:d:Q42911884|Q42911884]] | [[María Alonso Seisdedos]] | [[Vigo]] | 1961 | | | [[Ficheiro:María Alonso Seisdedos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 326 | [[:d:Q45042118|Q45042118]] | [[Moncha Fuentes]] | [[Marín]] | 1952 | | | [[Ficheiro:Moncha Fuentes.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 327 | [[:d:Q46797798|Q46797798]] | [[Xisela Aranda]] | [[Vigo]] | 1986-03-04 | | | |- | style='text-align:right'| 328 | [[:d:Q46993764|Q46993764]] | [[Elvira Lodeiro González]] | [[Pontevedra]] | 1908 | [[Pontevedra]] | 1936-12-19 | |- | style='text-align:right'| 329 | [[:d:Q47015095|Q47015095]] | [[Tereixa Constenla]] | [[Arca, A Estrada|Arca]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 330 | [[:d:Q47522917|Q47522917]] | [[Clara Millán González]] | [[Liméns, O Hío, Cangas|Liméns]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 331 | [[:d:Q48612645|Q48612645]] | [[Ariadna Fernández|Ariadna Fernández González]] | [[Os Porcallos, Goiás, Lalín|Os Porcallos]] | 1988-03-02 | | | |- | style='text-align:right'| 332 | [[:d:Q49593421|Q49593421]] | [[Mercedes Ruibal]] | [[Xeve, Pontevedra|Xeve]] | 1926 | [[Madrid]] | 2003-04-12 | |- | style='text-align:right'| 333 | [[:d:Q49791236|Q49791236]] | [[Aurora Vidal Caramés]] | [[Pontevedra]] | 1934-03-23 | | | |- | style='text-align:right'| 334 | [[:d:Q50347587|Q50347587]] | [[Aldara Álvarez García]] | [[Vigo]] | 1995 | | | |- | style='text-align:right'| 335 | [[:d:Q50355829|Q50355829]] | [[Sofía Novoa]] | [[Vigo]] | 1902-05-16 | | 1987-01-03 | |- | style='text-align:right'| 336 | [[:d:Q50376615|Q50376615]] | [[Anaír Rodríguez]] | [[Vigo]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Anaír Rodríguez Rodríguez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 337 | [[:d:Q50383316|Q50383316]] | [[Irene Milleiro]] | [[Pontevedra]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Irene Milleiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 338 | [[:d:Q50386728|Q50386728]] | [[Olga Moreiras Tuni]] | [[Vigo]] | 1933 | [[Madrid]] | 2012 | |- | style='text-align:right'| 339 | [[:d:Q50398434|Q50398434]] | [[Paloma Acuña Fernández]] | [[Vigo]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 340 | [[:d:Q50422099|Q50422099]] | [[Beatriz González López-Valcárcel]] | [[Vigo]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 341 | [[:d:Q50555535|Q50555535]] | [[Pilar Fernández Otero|María Pilar Fernández Otero]] | [[A Bandeira, Manduas, Silleda|A Bandeira]] | 1937 | | | [[Ficheiro:María Pilar Fernández Otero.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 342 | [[:d:Q50767755|Q50767755]] | [[Marta Gil González]] | [[Lalín]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 343 | [[:d:Q50824642|Q50824642]] | [[Eva Mejuto]] | [[Sanxenxo]] | 1975-05-08 | | | [[Ficheiro:Evamejuto1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 344 | [[:d:Q50947495|Q50947495]] | [[Rocío García Eiras]] | [[Lalín]] | 1981-01-31 | | | |- | style='text-align:right'| 345 | [[:d:Q51023717|Q51023717]] | [[Tania Varela]] | [[Cambados]] | 1974-01-17 | | | |- | style='text-align:right'| 346 | [[:d:Q51159069|Q51159069]] | [[Diana Toucedo]] | [[Redondela]] | 1982-04-27 | | | [[Ficheiro:2021 Diana Toucedo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 347 | [[:d:Q52003544|Q52003544]] | [[Ramona Giráldez]] | [[A Cañiza]] | 1954-03-15 | | | [[Ficheiro:Ramonajiraldez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 348 | [[:d:Q52160102|Q52160102]] | [[Mónica de Nut]] | [[A Matoca, Oia, Vigo|A Matoca]] | 1976 | | | [[Ficheiro:FIL 2019 - Mercedes Peón - 8Y4A2852.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 349 | [[:d:Q52503366|Q52503366]] | [[María Obelleiro|María Obelleiro Hermida]] | [[Soutomaior]] | 1985-04-04 | | | [[Ficheiro:María Obelleiro Hermida.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 350 | [[:d:Q52831797|Q52831797]] | [[Loreto Martinez Troncoso]] | [[Vigo]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 351 | [[:d:Q53633605|Q53633605]] | [[Beatriz Suárez Briones]] | [[Marín]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Beatriz Suárez Briones.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 352 | [[:d:Q53779947|Q53779947]] | [[Alba Villanueva Navasquillo]] | [[Pontevedra]] | 1984-08-31 | | | |- | style='text-align:right'| 353 | [[:d:Q54255640|Q54255640]] | [[Elena Pazos]] | [[Marín]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 354 | [[:d:Q54855437|Q54855437]] | [[Isabel Aguirre|Isabel Aguirre de Úrcola]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1937-03-09 | | | |- | style='text-align:right'| 355 | [[:d:Q55116302|Q55116302]] | [[María Álvarez de la Granja]] | [[Vigo]] | 1971-08-17 | | | [[Ficheiro:María Álvarez de la Granja.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 356 | [[:d:Q55196869|Q55196869]] | [[Beatriz Comendador Rey]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1967-10-13 | | | [[Ficheiro:Beatriz Comendador Rey.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 357 | [[:d:Q55262372|Q55262372]] | [[Otilia Mó Romero]] | [[Lira, Salvaterra de Miño|Lira]] | 1947-12-24 | | | |- | style='text-align:right'| 358 | [[:d:Q55769718|Q55769718]] | [[Alicia González Bará]] | [[Portonovo, Adina, Sanxenxo|Portonovo]] | 1926<br/>1927-09-09 | | 2013 | |- | style='text-align:right'| 359 | [[:d:Q55838123|Q55838123]] | [[Elvira Sahuquillo Balbuena]] | [[Vigo]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 360 | [[:d:Q56102186|Q56102186]] | [[Nieves Loperena]] | [[Baiona]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 361 | [[:d:Q56410214|Q56410214]] | [[Antía Jácome]] | [[Pontevedra]] | 1999-11-22 | | | [[Ficheiro:Women's C-2 200 metres podium at the 2023 European Games.jpg (3) - Antía Jácome (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 362 | [[:d:Q56649996|Q56649996]] | [[Mercedes Espiño]] | [[Pontevedra]] | 1956-06-30 | | | |- | style='text-align:right'| 363 | [[:d:Q57015167|Q57015167]] | [[Verónica Vicente]] | [[Tomiño]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 364 | [[:d:Q57153808|Q57153808]] | [[Angeles Sánchez-González]] | [[Vila de Cruces]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 365 | [[:d:Q57176498|Q57176498]] | [[Raquel Casal|Raquel Casal García]] | [[Pontevedra]] | 1944-12-16<br/>1944 | | | |- | style='text-align:right'| 366 | [[:d:Q57271951|Q57271951]] | [[Carmen Monteferro]] | [[Panxón, Nigrán|Panxón]] | 1920 | | | |- | style='text-align:right'| 367 | [[:d:Q57305107|Q57305107]] | [[Margarita Losada Pardo]] | [[Vigo]] | 1883 | [[Vigo]] | 1967-11-16 | |- | style='text-align:right'| 368 | [[:d:Q57542279|Q57542279]] | [[Xaquina Trillo]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1916 | | 2004 | |- | style='text-align:right'| 369 | [[:d:Q57553590|Q57553590]] | [[Engracia Vidal|Engracia Vidal Estévez]] | [[Cambados]] | 1930 | [[Pontevedra]] | 2024-01-23 | |- | style='text-align:right'| 370 | [[:d:Q57555761|Q57555761]] | [[Verónica Salgueiriño|Veronica Salgueiriño]] | [[O Porriño]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 371 | [[:d:Q57589087|Q57589087]] | [[Beatriz Fernández Herrero]] | [[Vigo]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 372 | [[:d:Q57737571|Q57737571]] | [[Su Garrido Pombo]] | [[Vigo]] | 1982-01-16 | | | [[Ficheiro:Su Garrido Pombo 1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 373 | [[:d:Q57798691|Q57798691]] | [[Julia González-Álvarez]] | [[Vigo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 374 | [[:d:Q57908002|Q57908002]] | [[Rebeca Blanco|Rebeca Blanco Rotea]] | [[Vigo]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 375 | [[:d:Q57909212|Q57909212]] | [[Inés Pérez de Ceta]] | [[Vigo]] | 16th century | | 16th century | |- | style='text-align:right'| 376 | [[:d:Q57976025|Q57976025]] | [[Marta E. G. Mosquera]] | [[Vigo]] | 1991 | [[provincia de Pontevedra]] | 2024-06-16 | |- | style='text-align:right'| 377 | [[:d:Q58073730|Q58073730]] | [[Baia Fernández de la Torre]] | [[Cuntis]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Baia Fernández de la Torre.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 378 | [[:d:Q58303164|Q58303164]] | [[Malores Villanueva]] | [[A Xesteira, Almofrei, Cerdedo-Cotobade|A Xesteira]] | 1982-06-26 | | | [[Ficheiro:Malores Villanueva no Abril Oteriano, no Liceo de Ourense.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 379 | [[:d:Q58483023|Q58483023]] | [[Anxos Sobriño]] | [[O Rosal]] | 1971 | | | [[Ficheiro:Anxos Sobriño.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 380 | [[:d:Q58494056|Q58494056]] | [[Belén Riveiro]] | [[Cerdedo-Cotobade]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 381 | [[:d:Q58525891|Q58525891]] | [[Esther Lago García]] | [[A Laxe, Arealonga, Vilagarcía de Arousa|A Laxe]] | 1955 | [[Corvillón, Cambados|Corvillón]] | 2001-02-28 | |- | style='text-align:right'| 382 | [[:d:Q58635328|Q58635328]] | [[Raquel Castro Martínez]] | [[Alxén, Salvaterra de Miño|Alxén]] | 1971 | | | [[Ficheiro:Raquel Castro - AELG 5.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 383 | [[:d:Q58665205|Q58665205]] | [[Noela Sánchez-Carnero]] | [[Vigo]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Noela Belén SANCHEZ CARNERO.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 384 | [[:d:Q58675582|Q58675582]] | [[AveLina Pérez]] | [[Oia, Oia|Oia]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Ficheiro-AveLina-Pérez-Nós-TV-Saúde-e-Terra-9-webm-Wikipedia-a-enciclopedia-libre(1).png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 385 | [[:d:Q58680107|Q58680107]] | [[Rosa Calvo de Anta]] | [[Vigo]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 386 | [[:d:Q58692420|Q58692420]] | [[Alicia Crespí González]] | [[Pontevedra]] | 1922-10-24 | [[Madrid]] | 2012-05-31 | |- | style='text-align:right'| 387 | [[:d:Q58704718|Q58704718]] | [[Carmen de Jesús García Pereira]] | [[Tui]] | 1947-04-06 | | | |- | style='text-align:right'| 388 | [[:d:Q58796603|Q58796603]] | [[Isabel Pastoriza Santos]] | [[Bueu]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 389 | [[:d:Q59154432|Q59154432]] | [[Cristina Martínez Tejero]] | [[A Cañiza]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 390 | [[:d:Q59258162|Q59258162]] | [[Gracia Regojo Bacardí]] | [[Vigo]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 391 | [[:d:Q59267995|Q59267995]] | [[Josefina Becerra Malvar]] | [[Barrantes, Ribadumia|Barrantes]] | 19th century | [[Barrantes, Ribadumia|Barrantes]] | 20th century | |- | style='text-align:right'| 392 | [[:d:Q59313967|Q59313967]] | [[Laura Insua Calviño]] | [[Caldas de Reis]] | 1992-09-11 | | | |- | style='text-align:right'| 393 | [[:d:Q59462705|Q59462705]] | [[Águeda Gómez Suárez]] | [[O Rosal]] | 1971-10-24 | | | |- | style='text-align:right'| 394 | [[:d:Q59489530|Q59489530]] | [[Cristina Pichel|Cristina Pichel Toimil]] | [[Ribela, Barcia, Lalín|Ribela]] | 1989-04-12 | | | [[Ficheiro:Cristina Pichel Toimil.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 395 | [[:d:Q59629825|Q59629825]] | [[Carmen Crespo Nogueira]] | [[Vigo]] | 1924 | | 2007 | |- | style='text-align:right'| 396 | [[:d:Q59662946|Q59662946]] | [[Julia Buján Varela]] | [[Agolada]] | 1952 | | | [[Ficheiro:Bujan varela 2016.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 397 | [[:d:Q59670476|Q59670476]] | [[Marta Carballa]] | [[Meis]] | | | | |- | style='text-align:right'| 398 | [[:d:Q59696081|Q59696081]] | [[Andrea Muras]] | [[Pontevedra]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 399 | [[:d:Q59938130|Q59938130]] | [[Rosa Ana Malvar]] | [[Ponte Caldelas]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 400 | [[:d:Q59959407|Q59959407]] | [[Paloma Vilar Iglesias]] | [[Pontevedra]] | 1988-05-26 | | | |- | style='text-align:right'| 401 | [[:d:Q60148549|Q60148549]] | [[Ana Belén Fortes]] | [[Pontevedra]] | 1967-09-15 | | | |- | style='text-align:right'| 402 | [[:d:Q60447611|Q60447611]] | [[Xiana Méndez|Xiana Margarida Méndez Bértolo]] | [[Pontevedra]] | 1977-07-27 | | | [[Ficheiro:Xiana Méndez FAC trade nov 2023 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 403 | [[:d:Q60484707|Q60484707]] | [[Silvia Aguete|Silvia Aguete Outón]] | [[Pontevedra]] | 1987-01-11 | | | |- | style='text-align:right'| 404 | [[:d:Q60648688|Q60648688]] | [[Isabel Blanco-Rivas|Isabel Blanco]] | [[Vigo]] | 1962-03-10 | | | [[Ficheiro:Isabel Blanco (escritora galega).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 405 | [[:d:Q60822016|Q60822016]] | [[Desirée Vila]] | [[Gondomar]] | 1998-06-15 | | | [[Ficheiro:Desiree Vila nines minguez 01.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 406 | [[:d:Q60960652|Q60960652]] | [[Olalla López-Costas]] | [[Vigo]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 407 | [[:d:Q61059446|Q61059446]] | [[Consuelo Acuña Iglesias]] | [[Pontevedra]] | 1876 | [[Pontevedra]] | 1937-12-14 | |- | style='text-align:right'| 408 | [[:d:Q61060587|Q61060587]] | [[Paula Janza Muñiz]] | [[O Grove]] | 1975-05-12 | | | |- | style='text-align:right'| 409 | [[:d:Q61061164|Q61061164]] | [[Yashmina Shawki]] | [[Vigo]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 410 | [[:d:Q61061262|Q61061262]] | [[Saleta Fernández Fernández]] | [[Vigo]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 411 | [[:d:Q61061345|Q61061345]] | [[Rita Más]] | [[Vigo]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 412 | [[:d:Q61061431|Q61061431]] | [[Marta Pazos]] | [[Pontevedra]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Marta Pazos 2024.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 413 | [[:d:Q61256333|Q61256333]] | [[Teresa Fernández Talaya]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1950 | | | [[Ficheiro:(Teresa Fernández Talaya) Chamartín homenajea con una placa a la última corporación democrática de Chamartín de la Rosa 02 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 414 | [[:d:Q61709537|Q61709537]] | [[Yoya|Aurora Argibay Iglesias]] | [[Xeve, Pontevedra|Xeve]] | 1905-03-18 | [[Pontevedra]] | 1994-11 | |- | style='text-align:right'| 415 | [[:d:Q61896521|Q61896521]] | [[Dalila Dopazo Blanco]] | [[Marín]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 416 | [[:d:Q61943065|Q61943065]] | [[Laura Rodríguez Miranda]] | [[Campo Lameiro]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 417 | [[:d:Q61943262|Q61943262]] | [[Almudena Fernández Fariña]] | [[Vigo]] | 1970-10-20<br/>1970 | | | |- | style='text-align:right'| 418 | [[:d:Q61963145|Q61963145]] | [[Sesé Mateo]] | [[Chapela, Redondela|Chapela]] | 1965-12-26 | [[Chapela, Redondela|Chapela]] | 2017-02-20 | |- | style='text-align:right'| 419 | [[:d:Q61986813|Q61986813]] | [[Maruja del Mazo]] | [[Vigo]] | 1907 | | 1928 | |- | style='text-align:right'| 420 | [[:d:Q61989479|Q61989479]] | [[Teresa Novoa]] | [[Ponteareas]] | 1965-05-19 | | | |- | style='text-align:right'| 421 | [[:d:Q61993974|Q61993974]] | [[Patricia Rodríguez Bascuas]] | [[A Estrada]] | 1983-04-25 | | | |- | style='text-align:right'| 422 | [[:d:Q61993995|Q61993995]] | [[María del Carmen Sánchez Carrera]] | [[O Rosal]] | 1943-01-06 | | | |- | style='text-align:right'| 423 | [[:d:Q62096085|Q62096085]] | [[Maruxa das Cortellas|María Grande Sobral]] | [[Soutomaior]] | 1931 | [[Soutomaior]] | 2013 | |- | style='text-align:right'| 424 | [[:d:Q62861186|Q62861186]] | [[Raquel Lesteiro López]] | [[Pontevedra]] | 1902-08-29 | [[Bilbao]] | 1967-07-24 | |- | style='text-align:right'| 425 | [[:d:Q63208393|Q63208393]] | [[Carlota Álvarez Basso]] | [[Vigo]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Carlota Alvarez Basso retrato.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 426 | [[:d:Q63254138|Q63254138]] | [[Peregrina Quintela Estévez]] | [[Vigo]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 427 | [[:d:Q63351222|Q63351222]] | [[Iris Malvido|Iris Malvido Lago]] | [[Vigo]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 428 | [[:d:Q63525567|Q63525567]] | [[Marga R. Marcuño]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1954-11-13 | | | [[Ficheiro:Marga R Marcuño.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 429 | [[:d:Q63565137|Q63565137]] | [[Avelina Viñas Calvo]] | [[Pontevedra]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 430 | [[:d:Q64579920|Q64579920]] | [[Carmen Martínez]] | [[Vigo]] | 1960-11-04 | [[Vigo]] | 2015-05-29 | |- | style='text-align:right'| 431 | [[:d:Q64580057|Q64580057]] | [[Ángeles Liboreiro]] | [[Vigo]] | 1956-11-08 | | | |- | style='text-align:right'| 432 | [[:d:Q64629493|Q64629493]] | [[Elba Veleiro]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1955 | | | [[Ficheiro:Elba Veleiro (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 433 | [[:d:Q64814894|Q64814894]] | [[Jesusa Alfau Galván de Solalinde]] | [[Vigo]] | 1895-12-24 | [[México]] | 1943 | |- | style='text-align:right'| 434 | [[:d:Q64843046|Q64843046]] | [[Enma Pino]] | [[Tui]] | 1958-02-14 | [[Vigo]] | 2014-04-28 | |- | style='text-align:right'| 435 | [[:d:Q65159893|Q65159893]] | [[Lydia Pérez]] | [[Pontevedra]] | 1997-10-17 | | | |- | style='text-align:right'| 436 | [[:d:Q65275000|Q65275000]] | [[Ánxela Fernández Callís]] | [[O Rosal]] | 1992-07-11 | | | |- | style='text-align:right'| 437 | [[:d:Q65275044|Q65275044]] | [[Andrea Zapata-Girau]] | [[Vigo]] | 1986-11-26 | | | |- | style='text-align:right'| 438 | [[:d:Q65275067|Q65275067]] | [[Beatriz Pino]] | [[Vigo]] | 1975-07-01 | | | |- | style='text-align:right'| 439 | [[:d:Q65275071|Q65275071]] | [[Begoña Riobó]] | [[Vigo]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 440 | [[:d:Q65275309|Q65275309]] | [[María Comesaña Besteiros]] | [[Vigo]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 441 | [[:d:Q65275420|Q65275420]] | [[Olga Alonso]] | [[Pontevedra]] | 1962-07-12 | | | |- | style='text-align:right'| 442 | [[:d:Q65275611|Q65275611]] | [[Teresa Abelleira]] | [[Pontevedra, Pontevedra, Pontevedra|Pontevedra]] | 2000-01-09 | | | [[Ficheiro:20240124-Teresa Abelleira (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 443 | [[:d:Q65275653|Q65275653]] | [[Xisela Franco]] | [[Vigo]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Xisela Franco (2019).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 444 | [[:d:Q65934648|Q65934648]] | [[Carmen Pesqueira|Carmen Pesqueira Domínguez]] | [[Marín]] | 1907-07-01 | [[Mogor, Marín|Mogor]] | 1936-08-18 | |- | style='text-align:right'| 445 | [[:d:Q65961585|Q65961585]] | [[Beatriz Domínguez Millán]] | [[Pontevedra]] | 1916 | [[Madrid]] | 2007-05-20 | |- | style='text-align:right'| 446 | [[:d:Q66018561|Q66018561]] | [[Isolina Muíños Búa]] | [[Pontevedra]] | 1886-01<br/>1866 | [[Pontevedra]] | 1944-09-29 | |- | style='text-align:right'| 447 | [[:d:Q66603883|Q66603883]] | [[Emy Fernández-Luna Abellán]] | [[Pontevedra]] | 1974-07-28 | | | |- | style='text-align:right'| 448 | [[:d:Q66663457|Q66663457]] | [[María Ángeles Marra Domínguez (Q66663457)|María Ángeles Marra Domínguez]] | [[Vigo]] | 1966-01-31 | | | |- | style='text-align:right'| 449 | [[:d:Q67179734|Q67179734]] | [[Mary Isaura]] | [[A Estrada]] | 1897-10-28 | [[Barcelona]] | 1982-05-08 | [[Ficheiro:Isaura-mary.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 450 | [[:d:Q68591716|Q68591716]] | [[Ainhoa Lameiro]] | [[Salceda de Caselas]] | 2000-09-21 | | | [[Ficheiro:2022 ICF Canoe Slalom World Championships - Ainhoa Lameiro - Spain - by 2eight - 9SC6277.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 451 | [[:d:Q68795009|Q68795009]] | [[Eufemia de Ourense]] | [[Gallaecia]]<br/>[[Baiona]]<br/>[[Braga]] | 2nd century<br/>119<br/>120 | [[Lobios]] | 2nd century<br/>138-07-10 | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Eufemia do Centro Ourense. Galiza. Eue-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 452 | [[:d:Q69507488|Q69507488]] | [[Amelia Verdejo Rodríguez]] | [[Bueu]] | 1956 | | | [[Ficheiro:Amelia Verdejo Rodríguez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 453 | [[:d:Q72939951|Q72939951]] | [[Carmen Baliñas de Castro]] | [[Cuntis]] | 1822-03-17 | [[Cuntis]] | 1909-04-30 | |- | style='text-align:right'| 454 | [[:d:Q73669834|Q73669834]] | [[Rosaura Leis]] | [[A Estrada]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 455 | [[:d:Q74424993|Q74424993]] | [[Natalia Sanmartín Fenollera]] | [[A Estrada]] | | | | [[Ficheiro:NSanmartin.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 456 | [[:d:Q74532574|Q74532574]] | [[Regina Touceda]] | [[Cuntis]] | 1999 | | | [[Ficheiro:Regina Touceda Praza Pública.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 457 | [[:d:Q74883558|Q74883558]] | [[Ángeles Araújo]] | [[Vigo]] | 1964-02-28 | | | |- | style='text-align:right'| 458 | [[:d:Q77305321|Q77305321]] | [[Estela Doiro]] | [[A Guarda]] | 1990-12-28 | | | [[Ficheiro:Estela Doiro en lanzamiento.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 459 | [[:d:Q78112154|Q78112154]] | [[Enma López Araújo]] | [[Vigo]] | 1986-07-02 | | | [[Ficheiro:Enma-lopez-grupo-municipal.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 460 | [[:d:Q78879423|Q78879423]] | [[Xermana (Q78879423)|Xermana]] | [[Baiona]] | | | | [[Ficheiro:Santa Germana mártir.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 461 | [[:d:Q78901259|Q78901259]] | [[Basilia]] | [[Baiona]] | 2nd century | | | |- | style='text-align:right'| 462 | [[:d:Q78908793|Q78908793]] | [[Marciana]] | [[Baiona]]<br/>[[Braga]] | | | | |- | style='text-align:right'| 463 | [[:d:Q79265634|Q79265634]] | [[Ángeles Peña Gallego]] | [[Vigo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 464 | [[:d:Q80700291|Q80700291]] | [[María Oruña]] | [[Vigo]] | 1976 | | | [[Ficheiro:María Oruña 2021.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 465 | [[:d:Q83812449|Q83812449]] | [[Paula Domínguez Encinas]] | [[Redondela]] | 1997-08-11 | | | [[Ficheiro:Pauleta (52473025765) (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 466 | [[:d:Q85621010|Q85621010]] | [[Isaura Pazos Campos]] | [[A Estrada]] | 1910 | [[Pontevedra]] | 1998-10 | |- | style='text-align:right'| 467 | [[:d:Q85833062|Q85833062]] | [[Ángeles Madriñán|Ángeles Madriñán González]] | [[Sello, Lalín|Sello]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 468 | [[:d:Q85850580|Q85850580]] | [[Marga Maderal]] | [[Redondela]] | 1955 | | 2016 | |- | style='text-align:right'| 469 | [[:d:Q85865065|Q85865065]] | [[Andrea González Pérez]] | [[Tui]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 470 | [[:d:Q85966096|Q85966096]] | [[Rosalía Pazo Maside]] | [[A Estrada]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 471 | [[:d:Q86420461|Q86420461]] | [[María Isabel Medina Méndez|Isabel Medina]] | [[Vigo]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 472 | [[:d:Q86756076|Q86756076]] | [[Lucía Taboada]] | [[Vigo]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 473 | [[:d:Q86927246|Q86927246]] | [[Julia Alcántara Rocafort]] | [[Marín]] | 1912 | [[Madrid]] | 2002-09 | |- | style='text-align:right'| 474 | [[:d:Q87426502|Q87426502]] | [[Lorena Freijeiro|Lorena Freijeiro Alonso]] | [[Vigo]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 475 | [[:d:Q89046625|Q89046625]] | [[Sara Marsillas]] | [[Pontevedra]] | | | | |- | style='text-align:right'| 476 | [[:d:Q89197298|Q89197298]] | [[Alexandra Cabana Outeiro]] | [[Cangas]] | 1975-04-14 | | | |- | style='text-align:right'| 477 | [[:d:Q89342800|Q89342800]] | [[Josefina Arruti|Josefina Arruti Viaño]] | [[Pontevedra]] | 1906-04-28 | [[Pontevedra]] | 2003-10-24 | [[Ficheiro:Josefina Arruti.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 478 | [[:d:Q90132613|Q90132613]] | [[Elena Estévez Freire]] | [[Bueu]] | 1970-04-20 | | | |- | style='text-align:right'| 479 | [[:d:Q91579710|Q91579710]] | [[Tensi Gesteira]] | [[Valeixe, A Cañiza|Valeixe]] | 1992-06-18 | | | [[Ficheiro:Tensi Gesteira.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 480 | [[:d:Q92985224|Q92985224]] | [[Rosa María Otero (Q92985224)|Rosa María Otero]] | [[provincia de Pontevedra]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 481 | [[:d:Q93113034|Q93113034]] | [[Teresa Fernández-Valdés]] | [[Pontevedra]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 482 | [[:d:Q93381383|Q93381383]] | [[Celia Lozano López de Medrano]] | [[Pontevedra]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 483 | [[:d:Q94271857|Q94271857]] | [[María Victoria Besada Montenegro]] | [[Vigo]] | 1961-03-23 | | | [[Ficheiro:María Victoria Besada Montenegro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 484 | [[:d:Q94653818|Q94653818]] | [[Dores André]] | [[Vigo]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Dores Andres - La Cafeteria - Ricardo Lede.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 485 | [[:d:Q94736389|Q94736389]] | [[Pilar Lago Couceiro]] | [[Ponteareas]] | 1900-05-22 | [[Madrid]] | 1984-07-08 | |- | style='text-align:right'| 486 | [[:d:Q95189897|Q95189897]] | [[Carmela Troncoso|Carmela González Troncoso]] | [[Vigo]] | 1982 | | | [[Ficheiro:EPFL Carmela Troncoso.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 487 | [[:d:Q96069911|Q96069911]] | [[Jéssica Bouzas|Jéssica Bouzas Maneiro]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 2002-09-24 | | | [[Ficheiro:Bouzas Maneiro WMQ23 (53061717336).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 488 | [[:d:Q96211368|Q96211368]] | [[Paula Cabaleiro|Paula Cabaleiro Comesaña]] | [[Cangas]] | 1986-09-24 | | | [[Ficheiro:PAULA CABALEIRO 2019.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 489 | [[:d:Q96233798|Q96233798]] | [[Fátima Adrio]] | [[Pontevedra]] | | | | |- | style='text-align:right'| 490 | [[:d:Q96627317|Q96627317]] | [[Elena Méndez Bértolo]] | [[Vigo]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 491 | [[:d:Q96651872|Q96651872]] | [[Paula Ojea]] | [[Nigrán]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 492 | [[:d:Q96953231|Q96953231]] | [[Elena Ojea]] | [[Nigrán]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 493 | [[:d:Q97013268|Q97013268]] | [[Iria Figueroa|Iria Figueroa Torres]] | [[Pontevedra]] | 1996 | | | [[Ficheiro:Iria Figueroa autonómicas 2020.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 494 | [[:d:Q97072509|Q97072509]] | [[Ana Fontenla]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1992 | | | [[Ficheiro:Ana Fontenla.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 495 | [[:d:Q97216069|Q97216069]] | [[Ana Garrido González]] | [[Vigo]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 496 | [[:d:Q97218508|Q97218508]] | [[Matilde González Rodríguez]] | [[Vigo]] | 1878 | [[Lavadores, Vigo|Lavadores]] | 1937-03-17 | |- | style='text-align:right'| 497 | [[:d:Q97218522|Q97218522]] | [[Mercedes Posada González]] | [[Vigo]] | 1888 | [[Lavadores, Vigo|Lavadores]] | 1937-03-17 | |- | style='text-align:right'| 498 | [[:d:Q97362530|Q97362530]] | [[Carmela González Iglesias]] | [[Saiáns, Vigo|Saiáns]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 499 | [[:d:Q98067481|Q98067481]] | [[Anaïr Lomba Álvarez]] | [[Pontevedra]] | 1989-10-30 | | | |- | style='text-align:right'| 500 | [[:d:Q98069704|Q98069704]] | [[Pilar Fernández Seijo]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1895 | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1937-02-16 | |- | style='text-align:right'| 501 | [[:d:Q98075631|Q98075631]] | [[Maruxa Fociños]] | [[Agra, Agolada|Agra]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 502 | [[:d:Q98150094|Q98150094]] | [[Marta Fernández-Tapias|Marta María Fernández-Tapias Núñez]] | [[Vigo]] | 1974 | | | [[Ficheiro:Marta Fernández-Tapias 2022 07 10 (5).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 503 | [[:d:Q98382833|Q98382833]] | [[Carmen García Mateo]] | [[Vigo]] | 1963 | | | [[Ficheiro:Carmen García Mateo (O Porriño, 2016).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 504 | [[:d:Q98398878|Q98398878]] | [[Paloma Castro Rey]] | [[Pontevedra]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 505 | [[:d:Q98406808|Q98406808]] | [[Leticia Gallego Sanromán]] | [[Vigo]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 506 | [[:d:Q98541026|Q98541026]] | [[María Elena Vázquez Abal]] | [[Pontevedra]] | 1960-02-23 | | | |- | style='text-align:right'| 507 | [[:d:Q98687564|Q98687564]] | [[Ana Ulla]] | [[Vigo]] | 1965 | | | [[Ficheiro:Ana Ulla Miguel (O Porriño, 2016).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 508 | [[:d:Q98732818|Q98732818]] | [[Marta Valcárcel|Marta Valcárcel Gómez]] | [[Entenza, Salceda de Caselas|Entenza]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 509 | [[:d:Q99552560|Q99552560]] | [[María Belén Velázquez Turnes]] | [[Vigo]] | 1964-02-09 | | | |- | style='text-align:right'| 510 | [[:d:Q100276579|Q100276579]] | [[Nerea Moldes Bóveda]] | [[Poio]] | 1998-04-13 | | | |- | style='text-align:right'| 511 | [[:d:Q101162580|Q101162580]] | [[Sonia Méndez]] | [[Vigo]] | 1980-08-14 | | | [[Ficheiro:Sonia Méndez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 512 | [[:d:Q101246843|Q101246843]] | [[Carme Vidal Laxe]] | [[Fornelos de Montes]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Carme Vidal 2025.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 513 | [[:d:Q102160333|Q102160333]] | [[Alicia Armenteros]] | [[Pontevedra]] | 1996-02-18 | | | |- | style='text-align:right'| 514 | [[:d:Q103708547|Q103708547]] | [[Paula Dapena]] | [[Pontevedra]] | 1996-11-26 | | | |- | style='text-align:right'| 515 | [[:d:Q104055082|Q104055082]] | [[Carmen Hermo]] | [[Pontevedra]] | 1967-09-23 | | | |- | style='text-align:right'| 516 | [[:d:Q104165996|Q104165996]] | [[Carmela Cons Pintos]] | [[Pontevedra]] | 1957-08-06 | | | [[Ficheiro:Carmela Cons Pintos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 517 | [[:d:Q104178410|Q104178410]] | [[Susana Mataix]] | [[Pontevedra]] | 1950-01-19 | | | |- | style='text-align:right'| 518 | [[:d:Q104250982|Q104250982]] | [[María Marco Covelo]] | [[Vigo]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 519 | [[:d:Q104253289|Q104253289]] | [[Leticia Cunqueiro Méndez|Leticia Cunqueiro]] | [[Vigo]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 520 | [[:d:Q104412695|Q104412695]] | [[Carmen Domínguez Penelas]] | [[Vigo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 521 | [[:d:Q104608375|Q104608375]] | [[Encarnación Fraga Padín]] | [[Cambados]] | 1908 | | 2000 | |- | style='text-align:right'| 522 | [[:d:Q104629599|Q104629599]] | [[Silvia Superstar]] | [[Vigo]] | 1970-09-26 | | | [[Ficheiro:Killer Barbies. Silvia Superstar. Praza de Fefiñáns, Cambados.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 523 | [[:d:Q104629789|Q104629789]] | [[María Fernanda Iglesia Lesteiro]] | [[Pontevedra]] | 1930-01-06 | [[Bilbao]] | 2016-12-29 | |- | style='text-align:right'| 524 | [[:d:Q104694151|Q104694151]] | [[Elena Ferro]] | [[Merza, Vila de Cruces|Merza]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 525 | [[:d:Q104761797|Q104761797]] | [[María Cruz Mato Iglesias]] | [[Silleda]] | 1934 | | | |- | style='text-align:right'| 526 | [[:d:Q104812945|Q104812945]] | [[Alba Rozas Arceo]] | [[Lalín]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 527 | [[:d:Q104817957|Q104817957]] | [[Rebeca Álvarez Torres]] | [[Vigo]] | 1997 | | | |- | style='text-align:right'| 528 | [[:d:Q104904915|Q104904915]] | [[Teresa Cuíñas]] | [[Pontevedra]] | 1976-11-05 | | | [[Ficheiro:Teresa Cuíñas.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 529 | [[:d:Q105010167|Q105010167]] | [[Andrea Pousa]] | [[Figueiró, Tomiño|Figueiró]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 530 | [[:d:Q105229525|Q105229525]] | [[Lucía César Veloso]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 531 | [[:d:Q105229951|Q105229951]] | [[María de la O Fernández]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 532 | [[:d:Q105422706|Q105422706]] | [[Marta Verde Baqueiro]] | [[Pontevedra]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 533 | [[:d:Q105519428|Q105519428]] | [[Victoria Portas]] | [[Pontevedra]] | 1976-10-25 | | | |- | style='text-align:right'| 534 | [[:d:Q105620159|Q105620159]] | [[Miriam Pena Villanueva]] | [[Bueu]] | | | | |- | style='text-align:right'| 535 | [[:d:Q105626169|Q105626169]] | [[Andrea Fernández Maneiro]] | [[O Carril, Vilagarcía de Arousa|O Carril]] | 1964-02-10 | | | [[Ficheiro:Andrea Fernández Maneiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 536 | [[:d:Q105723176|Q105723176]] | [[Cristina Fernández Piñeiro]] | [[Gondomar]] | 1963-10-10 | | | |- | style='text-align:right'| 537 | [[:d:Q105836028|Q105836028]] | [[Susana Rodríguez Gacio]] | [[Vigo]] | 1988-03-04 | | | |- | style='text-align:right'| 538 | [[:d:Q106339676|Q106339676]] | [[Laura Duarte]] | [[Vigo]] | 1986 | | | [[Ficheiro:Laura Duarte 2014 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 539 | [[:d:Q106406171|Q106406171]] | [[Carmen Domínguez Vaz]] | [[Pontevedra]] | 1951-01-05 | [[Madrid]] | 2021-04-06 | |- | style='text-align:right'| 540 | [[:d:Q106647551|Q106647551]] | [[Jazmín Abuín]] | [[Vigo]] | 1983-09-15 | | | |- | style='text-align:right'| 541 | [[:d:Q106704795|Q106704795]] | [[Joaquina Muñoz Domínguez]] | [[Pontevedra]] | 1832 | [[Madrid]] | 1864-05-28 | |- | style='text-align:right'| 542 | [[:d:Q106921145|Q106921145]] | [[Tati Moyano]] | [[O Porriño]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 543 | [[:d:Q106938932|Q106938932]] | [[Aurita Rodríguez]] | [[Ponteareas]] | 1929 | [[Ponteareas]] | 2021-05-21 | |- | style='text-align:right'| 544 | [[:d:Q106946715|Q106946715]] | [[Uxía Rivas Monroy]] | [[Vigo]] | 1958-11-02<br/>1958 | | | |- | style='text-align:right'| 545 | [[:d:Q106960231|Q106960231]] | [[Cristina Fernández Davila]] | [[Vigo]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 546 | [[:d:Q106963631|Q106963631]] | [[Maria José Lopez Couso]] | [[Pontevedra]] | 1963 | | | [[Ficheiro:María José López Couso nas xornadas sobre o centenario da morte de Manuel Murguía no paraninfo da USC.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 547 | [[:d:Q107009133|Q107009133]] | [[Meli Pérez]] | [[Moaña]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 548 | [[:d:Q107052421|Q107052421]] | [[Marta Domínguez Fernández|Marta Domínguez]] | [[Vigo]] | 2001-08-02 | | | |- | style='text-align:right'| 549 | [[:d:Q107060055|Q107060055]] | [[Sofía Diéguez Patao]] | [[Rodeiro]] | 1951-10-16 | | | |- | style='text-align:right'| 550 | [[:d:Q107069694|Q107069694]] | [[Paula Luís]] | [[Vigo]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 551 | [[:d:Q107119218|Q107119218]] | [[María Monsonís]] | [[Vigo]] | 1959-07-24 | | | |- | style='text-align:right'| 552 | [[:d:Q107207798|Q107207798]] | [[Branca Trigo Cabaleiro]] | [[Vigo]] | 1997-03-16 | | | [[Ficheiro:Branca Trigo Cabaleiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 553 | [[:d:Q107326312|Q107326312]] | [[Noelia Otero|Noelia Otero Lago]] | [[Vigo]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 554 | [[:d:Q107367990|Q107367990]] | [[Selene M. Pascual]] | [[Vigo]] | 1989-02-23 | | | |- | style='text-align:right'| 555 | [[:d:Q107426236|Q107426236]] | [[Marina Peña-Rey Bouzas]] | [[Viascón, Cerdedo-Cotobade|Viascón]] | 1914-04-09 | | 2002 | |- | style='text-align:right'| 556 | [[:d:Q107434800|Q107434800]] | [[Pilar Charro Salgado]] | [[Vigo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 557 | [[:d:Q107445602|Q107445602]] | [[Olaia Becerril]] | [[Vigo]] | 2001-10-16 | | | |- | style='text-align:right'| 558 | [[:d:Q107482559|Q107482559]] | [[Josefina Areses Pérez]] | [[Pontevedra]] | 1920 | | 2006 | |- | style='text-align:right'| 559 | [[:d:Q107493909|Q107493909]] | [[Francisca Sampedro Costas]] | [[Gondomar]] | 1930 | [[A Coruña]] | 2014-05-25 | |- | style='text-align:right'| 560 | [[:d:Q108032173|Q108032173]] | [[Susana Rodríguez Barcia]] | [[Vigo]] | 1977-10-23<br/>1977 | | | [[Ficheiro:Susana Rodríguez Barcia junio 2021.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 561 | [[:d:Q108107622|Q108107622]] | [[Cora Velasco]] | [[Pontevedra]] | 1991-06-12 | | | [[Ficheiro:Cora Velasco.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 562 | [[:d:Q108463817|Q108463817]] | [[Cristina Nóvoa Pedreira]] | [[Vigo]] | 1922-03-05 | [[Vigo]] | 2014-06-16 | |- | style='text-align:right'| 563 | [[:d:Q108563923|Q108563923]] | [[Marta Soliño|Marta Soliño Rodríguez]] | [[Vigo]] | 1998 | | | |- | style='text-align:right'| 564 | [[:d:Q108601241|Q108601241]] | [[Llerena Perozo Porteiro]] | [[Vigo]] | 1974-01-13 | | | [[Ficheiro:Llerena Perozo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 565 | [[:d:Q108909002|Q108909002]] | [[Carmen Sierra|Carmen Sierra Domínguez]] | [[Pontecesures]] | 1906-05-03 | [[Caracas]] | 1996-12-22<br/>1996-12-21 | |- | style='text-align:right'| 566 | [[:d:Q109331393|Q109331393]] | [[Loli Ramos Duarte]] | [[Fontebalán, Mouriscados, Mondariz|Fontebalán]] | 1971-08-01 | | | |- | style='text-align:right'| 567 | [[:d:Q109370348|Q109370348]] | [[Alba de Evan|Alba de Evan Freijedo]] | [[Vigo]] | 1987 | | | [[Ficheiro:Alba De Evan.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 568 | [[:d:Q109452626|Q109452626]] | [[Paloma de Bordóns]] | [[Poio]] | 1996-10-07 | | | |- | style='text-align:right'| 569 | [[:d:Q109540520|Q109540520]] | [[Irene Lourido]] | [[Pontevedra]] | 1976-10-06 | | | [[Ficheiro:Irene Lourido.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 570 | [[:d:Q109686314|Q109686314]] | [[Lourdes Moure]] | [[A Cañiza]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 571 | [[:d:Q109802448|Q109802448]] | [[Mónica Codina]] | [[Vigo]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 572 | [[:d:Q109946980|Q109946980]] | [[Sara Vila Alonso]] | [[As Neves]] | 1989-10-04 | | | [[Ficheiro:Sara Vila Alonso.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 573 | [[:d:Q110322141|Q110322141]] | [[María Novas]] | [[Bueu]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 574 | [[:d:Q110588145|Q110588145]] | [[Nuria Vilán Prado]] | [[Santo André de Comesaña, Vigo|Santo André de Comesaña]] | 1993 | | | [[Ficheiro:Nuria Vilán Prado 2022.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 575 | [[:d:Q110606854|Q110606854]] | [[María Concepción Álvarez Álvarez]] | [[A Guarda]] | 1898-10-07 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 576 | [[:d:Q110636554|Q110636554]] | [[Cándida Otero|Cándida Otero Fontán]] | [[Pontevedra]] | 1846-10-28 | [[Vigo]] | 1915-03-07 | |- | style='text-align:right'| 577 | [[:d:Q110754690|Q110754690]] | [[Iria Vázquez Silva]] | [[Vigo]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Iria Vázquez Silva.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 578 | [[:d:Q110792696|Q110792696]] | [[Rebeca Rods]] | [[Vigo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 579 | [[:d:Q110816650|Q110816650]] | [[Gloria Comesaña]] | [[Vigo]] | 1946-12-05 | [[Maracaibo]] | 2024-03-18 | |- | style='text-align:right'| 580 | [[:d:Q110887227|Q110887227]] | [[María Luísa Armadáns García]] | [[Cora, A Estrada|Cora]] | 1898-07-10 | [[Cora, A Estrada|Cora]] | 1993-07-10 | |- | style='text-align:right'| 581 | [[:d:Q110909708|Q110909708]] | [[Maisa Ouzande|María Isabel Ouzande]] | [[Lamela, Silleda|Lamela]] | 1941 | | | |- | style='text-align:right'| 582 | [[:d:Q110952146|Q110952146]] | [[Marta Giráldez Barral]] | [[Paradela, Meis|Paradela]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 583 | [[:d:Q110984067|Q110984067]] | [[Almudena Domínguez Arranz]] | [[Vigo]] | 1949-07-03 | | | |- | style='text-align:right'| 584 | [[:d:Q111009562|Q111009562]] | [[Ruth Oliveira]] | [[Vigo]] | 1979-03-14 | | | [[Ficheiro:Ruth Oliveira.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 585 | [[:d:Q111225921|Q111225921]] | [[Vanessa Glemsel]] | [[Castrelos, Vigo|Castrelos]] | 1987 | | | [[Ficheiro:Vanessa Glemsel - AELG 1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 586 | [[:d:Q111225923|Q111225923]] | [[Inma Vilariño]] | [[Lalín]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 587 | [[:d:Q111225925|Q111225925]] | [[María Luz Chorén]] | [[Asorei, Vila de Cruces|Asorei]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 588 | [[:d:Q111225941|Q111225941]] | [[Elena González Lomba]] | [[O Rosal]] | 1990-04-28 | | | |- | style='text-align:right'| 589 | [[:d:Q111225987|Q111225987]] | [[Victoria García (Q111225987)|Victoria García]] | [[Pontevedra]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Victoria Garcia - AELG 5.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 590 | [[:d:Q111342589|Q111342589]] | [[Diana López Varela]] | [[Pontevedra]] | 1986 | | | [[Ficheiro:Diana López Varela.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 591 | [[:d:Q111439680|Q111439680]] | [[Pilar Mera Costas]] | [[Vigo]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 592 | [[:d:Q111509904|Q111509904]] | [[Iria Ribadomar|Iria Ribadomar Molina]] | [[Cambados]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 593 | [[:d:Q111659372|Q111659372]] | [[Peregrina Martínez Santos]] | [[Pontevedra]] | 1914-09-17 | | 20th century | |- | style='text-align:right'| 594 | [[:d:Q111786380|Q111786380]] | [[Charo Valcárcel|Charo Valcárcel Mato]] | [[Vinseiro, A Estrada|Vinseiro]] | 1960-05-24 | | | [[Ficheiro:Charo Valcárcel Mato 2025.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 595 | [[:d:Q111940551|Q111940551]] | [[Xulia Santiso Rolán]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1963-12-15 | | | [[Ficheiro:Xulia Santiso na casa museo Pardo Bazán.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 596 | [[:d:Q112065587|Q112065587]] | [[Isaura Clavero Paradiñeiro]] | [[Vigo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 597 | [[:d:Q112083927|Q112083927]] | [[Antía Chamosa|Antía Chamosa Dacasa]] | [[Pontevedra]] | 1999-10-07 | | | |- | style='text-align:right'| 598 | [[:d:Q112143923|Q112143923]] | [[Rocío Delgado]] | [[Vigo]] | 1985-07-16 | | | |- | style='text-align:right'| 599 | [[:d:Q112210855|Q112210855]] | [[Laura del Rosario Loira]] | [[Bueu]] | 1999-04-19 | | | |- | style='text-align:right'| 600 | [[:d:Q113483227|Q113483227]] | [[Cristina Olea]] | [[Vigo]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 601 | [[:d:Q113562108|Q113562108]] | [[Chamadoira do Casal]] | [[Vigo]] | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 602 | [[:d:Q113565334|Q113565334]] | [[Josefa Barreiro González]] | [[O Carril, Vilagarcía de Arousa|O Carril]] | 1910 | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1937-03-19 | |- | style='text-align:right'| 603 | [[:d:Q113773299|Q113773299]] | [[Laura Sáez]] | [[Pontevedra]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 604 | [[:d:Q113774435|Q113774435]] | [[María José Portela Silva]] | [[A Guarda]] | 1954 | | 2006-12-15 | |- | style='text-align:right'| 605 | [[:d:Q114413440|Q114413440]] | [[María Isabel Cadavid]] | [[Concello de Cerdedo|Cerdedo]] | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 606 | [[:d:Q115332562|Q115332562]] | [[Melania Rodríguez]] | [[Ponteareas]] | 2001-01-29 | | | |- | style='text-align:right'| 607 | [[:d:Q115382917|Q115382917]] | [[Josebe Blanco]] | [[Salceda de Caselas]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Josebe Blanco. Artzaina eta gaztagilea.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 608 | [[:d:Q115674500|Q115674500]] | [[Yoly Saa]] | [[Pontevedra]] | 1992-10-04 | | | [[Ficheiro:Yoly Saa.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 609 | [[:d:Q115701455|Q115701455]] | [[Carmen Castejón Cabeceira]] | [[Pontevedra]] | 1964-03-15 | | | [[Ficheiro:Carmen Castejón Cabeceira.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 610 | [[:d:Q115764441|Q115764441]] | [[Lucía Rodríguez]] | [[Salvaterra de Miño]] | 2004-03-08 | | | |- | style='text-align:right'| 611 | [[:d:Q115793949|Q115793949]] | [[Lola Varela]] | [[Pontevedra]] | 1954-12-18 | | | [[Ficheiro:Lola Varela.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 612 | [[:d:Q116008524|Q116008524]] | [[Rosa Vaamonde]] | [[Tui]] | 1832 | [[Madrid]] | 1898 | |- | style='text-align:right'| 613 | [[:d:Q116219299|Q116219299]] | [[Patricia Castelao]] | [[A Estrada]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 614 | [[:d:Q116252625|Q116252625]] | [[Concepción Pazo Álvarez]] | [[A Estrada, A Estrada|A Estrada]] | 1907-11-30 | [[Santiago de Compostela]] | 1994-07-05 | |- | style='text-align:right'| 615 | [[:d:Q116894539|Q116894539]] | [[Eva Díez]] | [[Vigo]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 616 | [[:d:Q116925649|Q116925649]] | [[Mariám Mariño Costales]] | [[Vigo]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 617 | [[:d:Q117034937|Q117034937]] | [[María Luisa Sanjurjo de Oza]] | [[Vigo]] | 1893-12-04 | [[Vigo]] | 1949-09 | [[Ficheiro:María Luisa Sanjurjo pianista premio del Conservatorio de Madrid 1913.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 618 | [[:d:Q117072147|Q117072147]] | [[María Amada Dopazo López]] | [[Bueu]] | 1914 | | 1994 | |- | style='text-align:right'| 619 | [[:d:Q117706574|Q117706574]] | [[Mercedes Corbillón]] | [[Pontevedra]] | 1969-07-21 | | | [[Ficheiro:Mercedes Corbillón.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 620 | [[:d:Q118145984|Q118145984]] | [[Paula Barreiro López]] | [[Vigo]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 621 | [[:d:Q118154382|Q118154382]] | [[María José Viz Blanco]] | [[Piloño, Vila de Cruces|Piloño]] | 1963-04-02 | | | |- | style='text-align:right'| 622 | [[:d:Q118173846|Q118173846]] | [[Xuliana Conde González]] | [[Marín]] | 1843 | | | |- | style='text-align:right'| 623 | [[:d:Q118219881|Q118219881]] | [[Cristina Álvarez Álvarez]] | [[Vigo]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 624 | [[:d:Q118232580|Q118232580]] | [[Iris Darriba|Iris Darriba Quesada]] | [[Vigo]] | 1990-04-09 | | | [[Ficheiro:Iris Darriba.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 625 | [[:d:Q118314101|Q118314101]] | [[Encarnación Ortega Pardo]] | [[Ponte Caldelas]] | 1920-05-05 | [[Pamplona]] | 1995-12-01 | [[Ficheiro:EncarnitaOP.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 626 | [[:d:Q118558979|Q118558979]] | [[María Isabel Castro Barreiro]] | [[Pontecesures]] | 1950-11-19 | | | |- | style='text-align:right'| 627 | [[:d:Q118629429|Q118629429]] | [[Laura Cid Rascado]] | [[Vigo]] | 1999 | | | |- | style='text-align:right'| 628 | [[:d:Q118945528|Q118945528]] | [[Marta Lois|Marta Irene Lois González]] | [[Vigo]] | 1969-09-06 | | | [[Ficheiro:Marta Lois 2023.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 629 | [[:d:Q118945871|Q118945871]] | [[Soledad García Riveiro]] | [[Vigo]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 630 | [[:d:Q119396969|Q119396969]] | [[Catuxa Salom|Catalina Salom Nunia]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1989 | | | [[Ficheiro:Caatuxa Salom.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 631 | [[:d:Q119441380|Q119441380]] | [[Marta Canella Rodríguez]] | [[Baiona]] | 1995-02-27 | | | [[Ficheiro:Marta Canella (Foto David Subirana) (52401034406) (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 632 | [[:d:Q119547775|Q119547775]] | [[Noa Comesaña]] | [[Vigo]] | 2003-03-09 | | | |- | style='text-align:right'| 633 | [[:d:Q119650981|Q119650981]] | [[Digna Rivas|Digna Rivas Gómez]] | [[Vigo]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 634 | [[:d:Q119705166|Q119705166]] | [[Maite Tocino|María Teresa Tocino Barreiro]] | [[Pontecesures]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 635 | [[:d:Q119797250|Q119797250]] | [[Nuria Reigosa González]] | [[Pontevedra]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 636 | [[:d:Q119951896|Q119951896]] | [[Araceli Gestido|Araceli Gestido Rodríguez]] | [[Ameixoada, Moaña (San Martiño), Moaña|Ameixoada]] | 1978-07-14 | | | |- | style='text-align:right'| 637 | [[:d:Q120400315|Q120400315]] | [[Paula Cheshire]] | [[Pontevedra]] | 1993-04-06 | | | [[Ficheiro:Paula Cheshire - Comic 2023.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 638 | [[:d:Q120480199|Q120480199]] | [[Beatriz Liz de Cea]] | [[Vigo]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Beatriz Liz de Cea.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 639 | [[:d:Q120546349|Q120546349]] | [[Amaya González Reyes]] | [[Sanxenxo]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 640 | [[:d:Q120648483|Q120648483]] | [[Montserrat Ferreira Fervenza]] | [[Quintela, Redondela|Quintela]] | | | | |- | style='text-align:right'| 641 | [[:d:Q120792949|Q120792949]] | [[Mónica González Conde]] | [[Lamela, Silleda|Lamela]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 642 | [[:d:Q121301236|Q121301236]] | [[Olalla Martínez Carballo]] | [[Redondela]] | 2004 | | | |- | style='text-align:right'| 643 | [[:d:Q121409567|Q121409567]] | [[Lourdes Rodríguez Tovar]] | [[provincia de Pontevedra]] | 1902-09-27 | [[O Grove]] | 1958-02 | |- | style='text-align:right'| 644 | [[:d:Q121437712|Q121437712]] | [[High Paw]] | [[Vigo]] | 1993 | | | |- | style='text-align:right'| 645 | [[:d:Q121841675|Q121841675]] | [[Carolina García Otero]] | [[Pontevedra]] | 1999-11-23 | | | |- | style='text-align:right'| 646 | [[:d:Q122729295|Q122729295]] | [[Ángeles Tilve Jar]] | [[Pontevedra]] | 1961-07-02 | | | |- | style='text-align:right'| 647 | [[:d:Q122834912|Q122834912]] | [[Andrea Cascallar Fuentes]] | [[Cerponzóns, Pontevedra|Cerponzóns]] | 1993 | | | |- | style='text-align:right'| 648 | [[:d:Q122853422|Q122853422]] | [[Lara A. Serodio]] | [[Vigo]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 649 | [[:d:Q122853622|Q122853622]] | [[Alexandra Targaryen]] | [[Vigo]] | 2002-02-25 | | | |- | style='text-align:right'| 650 | [[:d:Q123010038|Q123010038]] | [[Janet Novás]] | [[O Porriño]] | 1982 | | | [[Ficheiro:Goyas 2024 - Janet Novás 02 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 651 | [[:d:Q123107835|Q123107835]] | [[Beatriz Beiras Cal]] | [[Vigo]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 652 | [[:d:Q123353597|Q123353597]] | [[Patricia Hermida]] | [[Vigo]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Patricia Hermida Lago.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 653 | [[:d:Q123412188|Q123412188]] | [[Masha Álvarez|María Álvarez Martínez]] | [[Vigo]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 654 | [[:d:Q123477350|Q123477350]] | [[Sara Valcárcel]] | [[A Estrada]] | 1994 | | | |- | style='text-align:right'| 655 | [[:d:Q123498012|Q123498012]] | [[Victoria García|Victoria Castillo García]] | [[Pontevedra]] | 1985-08-28 | | | [[Ficheiro:Victoria García 2023.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 656 | [[:d:Q123738872|Q123738872]] | [[Penélope Pedreira]] | [[Vigo]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 657 | [[:d:Q123757695|Q123757695]] | [[Cristina Cabada]] | [[Vigo]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 658 | [[:d:Q123784110|Q123784110]] | [[Carla Andrade]] | [[Vigo]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 659 | [[:d:Q123861197|Q123861197]] | [[Haydée Agras]] | [[Vigo]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 660 | [[:d:Q124044201|Q124044201]] | [[María Seoane Toimil]] | [[Oleiros, Silleda|Oleiros]] | 1952-12-14 | No/unknown value | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 661 | [[:d:Q124061723|Q124061723]] | [[Anthía Espiñeira]] | [[Vigo]] | 1996-11-27 | | | |- | style='text-align:right'| 662 | [[:d:Q124170229|Q124170229]] | [[Aldara Cidrás Fuentes]] | [[Vigo]] | 1994 | | | |- | style='text-align:right'| 663 | [[:d:Q124323364|Q124323364]] | [[Irene Alonso Gasalla]] | [[Circunscrición electoral de Pontevedra|Pontevedra]] | 1980-07-13 | | | [[Ficheiro:Irene Alonso Gasalla.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 664 | [[:d:Q124324577|Q124324577]] | [[Concepción Campos Acuña]] | [[Pontevedra]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 665 | [[:d:Q124359765|Q124359765]] | [[Conchi da Silva]] | [[Vigo]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 666 | [[:d:Q124370545|Q124370545]] | [[María Alonso Pérez]] | [[Pontevedra]] | 1905-06-02 | No/unknown value | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 667 | [[:d:Q124389037|Q124389037]] | [[Patricia García González]] | [[Vigo]] | 1975-07-07 | | | |- | style='text-align:right'| 668 | [[:d:Q124436674|Q124436674]] | [[Rocío Viéitez Ferro]] | [[Campo Lameiro]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Rocío Viéitez Ferro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 669 | [[:d:Q124513423|Q124513423]] | [[Violeta Janeiro Alfageme]] | [[Vigo]] | 1982-10-08 | | | [[Ficheiro:Violeta Janeiro Alfageme.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 670 | [[:d:Q124538937|Q124538937]] | [[Emilia Guimeráns]] | [[Vigo]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 671 | [[:d:Q124626117|Q124626117]] | [[María Martínez Allegue]] | [[Pontevedra]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 672 | [[:d:Q124665171|Q124665171]] | [[María Deza Martínez]] | [[Sanxenxo]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 673 | [[:d:Q124693154|Q124693154]] | [[Marta Mariño Regueiro]] | [[Vigo]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 674 | [[:d:Q124700419|Q124700419]] | [[Dolores Hermelo Piñeiro]] | [[Cangas]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 675 | [[:d:Q124711860|Q124711860]] | [[Ánxela Mariño]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 676 | [[:d:Q124819288|Q124819288]] | [[Encarna Penelas]] | [[As Quintas, Codeseda, A Estrada|As Quintas]] | 1933-04-14 | | | |- | style='text-align:right'| 677 | [[:d:Q124842649|Q124842649]] | [[María Eugenia Otero]] | [[Cambados]] | 1940 | [[Pamplona]] | 2017-07-08 | |- | style='text-align:right'| 678 | [[:d:Q124969380|Q124969380]] | [[Elina Molins]] | [[Vigo]] | 1875 | [[Vigo]] | 1956-06 | [[Ficheiro:Retrato fotográfico da artista viguesa Elina Molins Fernández.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 679 | [[:d:Q124979293|Q124979293]] | [[Rosa Herraiz Cabanas]] | [[Ouzande, A Estrada|Ouzande]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 680 | [[:d:Q125072244|Q125072244]] | [[Palmira Lois Estévez]] | [[Ponte Caldelas]] | 1920 | [[Pamplona]] | 2003-01-27 | |- | style='text-align:right'| 681 | [[:d:Q125376956|Q125376956]] | [[Beatriz Abelleira Ucha]] | [[Pontevedra]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 682 | [[:d:Q125377259|Q125377259]] | [[Pilar Álvarez Pablos]] | [[Pontevedra]] | 1967-04-01 | | | |- | style='text-align:right'| 683 | [[:d:Q125566835|Q125566835]] | [[Mayte Méndez]] | [[Pontevedra]] | 1961-05-09 | [[Pontevedra]] | 2024-04-23 | [[Ficheiro:Arxil - Miralvalle 43.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 684 | [[:d:Q125661407|Q125661407]] | [[Araceli Anadón]] | [[Vigo]] | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 685 | [[:d:Q125862179|Q125862179]] | [[Ana Fuentes Crego]] | [[Vigo]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Ana Fuentes.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 686 | [[:d:Q125967103|Q125967103]] | [[Judith Rodríguez]] | [[Vigo]] | 1995-09-11 | | | [[Ficheiro:Judith Rodríguez con la medalla de bronce Paralímpica en los JJPP París 2024 delante del Grand Palais.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 687 | [[:d:Q126116286|Q126116286]] | [[Marta Gómez Martín]] | [[Salcedo, Pontevedra|Salcedo]] | 1997-07-18 | | | |- | style='text-align:right'| 688 | [[:d:Q126203659|Q126203659]] | [[Lucía Rivas]] | [[Caldas de Reis]] | 2007-08-23 | | | [[Ficheiro:Deportivo da Coruña - CD Castellón, ida da final da Primeira RFEF 2023-24 - 5.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 689 | [[:d:Q126395551|Q126395551]] | [[Rocío Castro|Rocío Castro Tarrío]] | [[Cordeiro, Valga|Cordeiro]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Rocío Castro Tarrío 2024.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 690 | [[:d:Q126415941|Q126415941]] | [[Raquel Fernández|Raquel Fernández Fernández]] | [[Nigrán]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Raquel Fernández 2024.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 691 | [[:d:Q126719161|Q126719161]] | [[Ester Navarrete]] | [[Vigo]] | 1990-03-16 | | | |- | style='text-align:right'| 692 | [[:d:Q126776196|Q126776196]] | [[Cecilia Cacheda]] | [[Lalín]] | 1995-02-15 | | | [[Ficheiro:CB Atlético Guardés - CB Elche, semifinais da División de Honor 2024-25 013.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 693 | [[:d:Q126888378|Q126888378]] | [[Vicky Vázquez]] | [[Vigo]] | 1990-11-19 | | | |- | style='text-align:right'| 694 | [[:d:Q127269209|Q127269209]] | [[Laura Portas]] | [[Cambados]] | 1992 | | | [[Ficheiro:Laura Portas.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 695 | [[:d:Q127869694|Q127869694]] | [[Dolores Gasset Chinchilla]] | [[Pontevedra]] | 1860 | [[Puente Genil]] | 1939-04-24 | |- | style='text-align:right'| 696 | [[:d:Q128602316|Q128602316]] | [[Begoña Gil González]] | [[Vigo]] | 1965 | [[Vigo]] | 2024-08-04 | |- | style='text-align:right'| 697 | [[:d:Q128794259|Q128794259]] | [[Nerea Cordeiro]] | [[Bueu]] | 1999 | | | [[Ficheiro:Nerea Cordeiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 698 | [[:d:Q129090634|Q129090634]] | [[Carolina Rubirosa]] | [[O Grove]] | | | | |- | style='text-align:right'| 699 | [[:d:Q129479889|Q129479889]] | [[María José Alonso Veloso]] | [[Vigo]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 700 | [[:d:Q129741835|Q129741835]] | [[Tusi Sandoval]] | [[Pontevedra]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 701 | [[:d:Q130194969|Q130194969]] | [[Beli Martínez]] | [[A Guarda]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 702 | [[:d:Q130378443|Q130378443]] | [[Elba Álvarez]] | [[Vigo]] | 2001-05-26 | | | [[Ficheiro:Elba Álvarez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 703 | [[:d:Q130633081|Q130633081]] | [[Elvira Martínez|Elvira Martínez Lorenzo]] | [[O Rosal]] | 1942-09-25 | [[Vigo]] | 2023-10-31 | |- | style='text-align:right'| 704 | [[:d:Q130710857|Q130710857]] | [[Diana Kurich]] | [[Os Rebeldes, Campaña, Valga|Os Rebeldes]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 705 | [[:d:Q130736647|Q130736647]] | [[Patricia Costa Grande]] | [[Redondela]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 706 | [[:d:Q130736655|Q130736655]] | [[Ana González Liste]] | [[Vigo]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 707 | [[:d:Q130978202|Q130978202]] | [[Rosa Tourís]] | [[Vilanova de Arousa]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 708 | [[:d:Q131095677|Q131095677]] | [[Sarai Samartín]] | [[Mos]] | 1995-03-23 | | | [[Ficheiro:BM Porriño - Valur, ida da final da Copa de Europa EHF feminina 2024-25 012.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 709 | [[:d:Q131143420|Q131143420]] | [[Ana Abad de Larriva]] | [[Vigo]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 710 | [[:d:Q131198896|Q131198896]] | [[Aitana Santomé]] | [[Moaña]] | 2001-05-03 | | | [[Ficheiro:BM Porriño - Valur, ida da final da Copa de Europa EHF feminina 2024-25 050.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 711 | [[:d:Q131263418|Q131263418]] | [[Cristina Domínguez]] | [[Salcedo, Pontevedra|Salcedo]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 712 | [[:d:Q131301642|Q131301642]] | [[Sandra Ferreiro García]] | [[A Estrada]] | 2000 | | | [[Ficheiro:Sandra Ferreiro García.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 713 | [[:d:Q131340416|Q131340416]] | [[Anabel Gago]] | [[Valga]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 714 | [[:d:Q131340714|Q131340714]] | [[Areta Bolado]] | [[O Porriño]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 715 | [[:d:Q131340734|Q131340734]] | [[Rocío González Lorenzo]] | [[Vilanova de Arousa]] | 1978-06-17 | | | |- | style='text-align:right'| 716 | [[:d:Q131348746|Q131348746]] | [[Andrea Fernández Plata]] | [[A Illa de Arousa]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 717 | [[:d:Q131357958|Q131357958]] | [[Ángela Costas Parada]] | [[Vigo]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 718 | [[:d:Q131470340|Q131470340]] | [[Mercedes Domínguez Rodríguez]] | [[Vigo]] | 1964 | [[A Ponte da Rocha, Conxo, Santiago de Compostela|A Ponte da Rocha]] | 1990-10-12 | |- | style='text-align:right'| 719 | [[:d:Q131551845|Q131551845]] | [[Dolores Samuelle Álvarez]] | [[Nigrán]] | 1865 | [[Nigrán]] | 1936-10-13 | |- | style='text-align:right'| 720 | [[:d:Q131553150|Q131553150]] | [[Carmen Gómez Domínguez]] | [[Concello de Lavadores|Lavadores]] | 1898 | [[Nigrán]] | 1936-11-28 | |- | style='text-align:right'| 721 | [[:d:Q131575311|Q131575311]] | [[Florentina Fernández Alonso]] | [[Saxamonde, Redondela|Saxamonde]] | 1894 | [[Santo Estevo de Budiño, Salceda de Caselas|Santo Estevo de Budiño]] | 1937-01-01 | |- | style='text-align:right'| 722 | [[:d:Q131597891|Q131597891]] | [[Isabel Rei Samartim]] | [[A Estrada]] | 1973-08-09<br/>1973 | | | |- | style='text-align:right'| 723 | [[:d:Q131629193|Q131629193]] | [[Nadie González]] | [[Vigo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 724 | [[:d:Q131695337|Q131695337]] | [[Aurelia Yebra-Pimentel Vidal]] | [[Ventosa, Agolada|Ventosa]] | 1919-01-05 | [[Armental, A Peroxa|Armental]] | 1962-12-12 | |- | style='text-align:right'| 725 | [[:d:Q132192835|Q132192835]] | [[Marta García Filgueira]] | [[Vigo]] | 1966 | [[Vigo]] | 2025-02-10 | |- | style='text-align:right'| 726 | [[:d:Q132577957|Q132577957]] | [[Bea Campos]] | [[Cerdedo-Cotobade]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 727 | [[:d:Q132717952|Q132717952]] | [[María Dolores Caballero Quinteiro]] | [[Redondela]] | 1933-06-21 | | | |- | style='text-align:right'| 728 | [[:d:Q132736106|Q132736106]] | [[Carla Rivas Garrido]] | [[Redondela]] | 1992-06-27 | | | |- | style='text-align:right'| 729 | [[:d:Q133148019|Q133148019]] | [[Sara Vidal Acuña]] | [[Nigrán]] | 2002-02-05 | | | [[Ficheiro:Celta Femxa Zorka - Durán Maquinaria Ensino Lugo 65.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 730 | [[:d:Q133276273|Q133276273]] | [[Luisa Ocampo|Luisa Ocampo Pereira]] | [[Vigo]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 731 | [[:d:Q133377310|Q133377310]] | [[María José Echevarría Moreno]] | [[Vigo]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 732 | [[:d:Q133598675|Q133598675]] | [[Nerea Brey]] | [[Lalín]] | 1987-08-16 | | | |- | style='text-align:right'| 733 | [[:d:Q133665313|Q133665313]] | [[Concha Lagoa]] | [[Cangas]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 734 | [[:d:Q133756649|Q133756649]] | [[Teresa López González]] | [[Bueu]] | 1880-02-07 | [[Bueu]] | 1953-05-17 | |- | style='text-align:right'| 735 | [[:d:Q133817968|Q133817968]] | [[Felicia de Fofe|Felicidad Insuela Castro]] | [[Fofe, Covelo|Fofe]] | 1929 | [[Pontevedra]] | 2016-04-25 | |- | style='text-align:right'| 736 | [[:d:Q133863619|Q133863619]] | [[Rosa de Moscoso]] | [[Moscoso, Pazos de Borbén|Moscoso]] | 1936 | [[Moscoso, Pazos de Borbén|Moscoso]] | 2022-06-04 | |- | style='text-align:right'| 737 | [[:d:Q133866192|Q133866192]] | [[Andrea Reiriz]] | [[Bueu]] | 1998 | | | [[Ficheiro:Andrea Reiriz.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 738 | [[:d:Q133888237|Q133888237]] | [[Concha de Luneda]] | [[Arbo]] | 1929 | [[Luneda, A Cañiza|Luneda]] | 2019-11-29 | |- | style='text-align:right'| 739 | [[:d:Q134005517|Q134005517]] | [[Cynthia Menéndez]] | [[O Calvario, Vigo, Vigo|O Calvario]] | 1993-02-11 | | | [[Ficheiro:Cynthia Menéndez 2025.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 740 | [[:d:Q134054101|Q134054101]] | [[Sabela Landín]] | [[Lavadores, Vigo|Lavadores]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 741 | [[:d:Q134163825|Q134163825]] | [[María Álvarez Landesa]] | [[Vigo]] | 1970-02-20 | | | |- | style='text-align:right'| 742 | [[:d:Q134452072|Q134452072]] | [[Alicia Campo|Alicia Campo Bastos]] | [[O Porriño]] | 1999-10-07 | | | [[Ficheiro:BM Porriño - Valur, ida da final da Copa de Europa EHF feminina 2024-25 095.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 743 | [[:d:Q134460327|Q134460327]] | [[Iria Benaches]] | [[O Porriño]] | 2007-03-27 | | | |- | style='text-align:right'| 744 | [[:d:Q134472104|Q134472104]] | [[María Bárcena Saracho|María Margarita de Jesús Bárcena de Saracho]] | [[Vigo]] | 1887-02-18 | [[Madrid]] | 1919-01-01 | [[Ficheiro:María Margarita Bárcena Saracho.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 745 | [[:d:Q134499089|Q134499089]] | [[Susana Camba Castro]] | [[A Estrada]] | 1973-08-09 | | | |- | style='text-align:right'| 746 | [[:d:Q134519400|Q134519400]] | [[Carmen Prelchi]] | [[Vigo]] | 1999-08-23 | | | |- | style='text-align:right'| 747 | [[:d:Q134519419|Q134519419]] | [[Andrea Fernández]] | [[Vigo]] | 2000-03-10 | | | |- | style='text-align:right'| 748 | [[:d:Q134519422|Q134519422]] | [[Claudia Kaulback]] | [[Redondela]] | 2001-01-28 | | | |- | style='text-align:right'| 749 | [[:d:Q134519426|Q134519426]] | [[Marta Martínez]] | [[O Porriño]] | 2001-03-24 | | | |- | style='text-align:right'| 750 | [[:d:Q134519430|Q134519430]] | [[Aroa Fernández Lago|Aroa Fernández]] | [[Vigo]] | 2005-02-27 | | | |- | style='text-align:right'| 751 | [[:d:Q134519446|Q134519446]] | [[Adriana Mallo]] | [[Vigo]] | 2002-08-24 | | | |- | style='text-align:right'| 752 | [[:d:Q134519447|Q134519447]] | [[Carme Castro Viaño|Carme Castro]] | [[Redondela]] | 2002-08-28 | | | [[Ficheiro:CB Atlético Guardés - CB Elche, semifinais da División de Honor 2024-25 020.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 753 | [[:d:Q134519470|Q134519470]] | [[Noelia Solla]] | [[Pontevedra]] | 2004-09-22 | | | [[Ficheiro:CB Atlético Guardés - CB Elche, semifinais da División de Honor 2024-25 055.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 754 | [[:d:Q134519485|Q134519485]] | [[Nerea Patiño]] | [[Vigo]] | 2006-01-09 | | | |- | style='text-align:right'| 755 | [[:d:Q134707002|Q134707002]] | [[Marta Villaverde Acuña]] | [[Vilaboa]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 756 | [[:d:Q134983338|Q134983338]] | [[Patricia Cancelo]] | [[Vigo]] | 1971 | | | |} {{Wikidata list end}} == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:Lista de persoas nadas na provincia de Pontevedra segundo Wikidata]] (tanto homes como mulleres, con artigo e sen artigo na Wikipedia en galego). [[Categoría:Wikipedia:Listas de mulleres de Galicia con datos de Wikidata]] puj48ktwnmn2fizxj0po1ru7v1gv8hn 4 410988 7104939 7099558 2025-06-23T20:43:47Z ListeriaBot 65707 Wikidata list updated [V2] 7104939 wikitext text/x-wiki Esta é unha '''lista de mulleres nadas na [[provincia de Lugo]]''' segundo os datos que constan en [[Wikidata]]: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5 . ?item wdt:P19 ?pob . ?pob wdt:P131* wd:Q95027 . ?item wdt:P21 wd:Q6581072 . OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob . BIND(YEAR(?dob) as ?yob) } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod . BIND(YEAR(?dod) as ?yod) } . } |wdq=. |links=red |sort=569 |columns=number:#,item:elemento,label:Nome,p19,p569,p20,p570,P18 }} {| class='wikitable sortable' ! # ! elemento ! Nome ! lugar de nacemento ! data de nacemento ! lugar de falecemento ! data de falecemento ! imaxe |- | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q232208|Q232208]] | [[Lucía Pérez]] | [[O Incio]] | 1985-07-05 | | | [[Ficheiro:Lucía Pérez.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q251636|Q251636]] | [[Cristina Castaño]] | [[Vilalba]] | 1978-10-30 | | | [[Ficheiro:Goyas 2024 - Cristina Castaño (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q261034|Q261034]] | [[Silvia Jato]] | [[Lugo]] | 1971-06-06 | | | [[Ficheiro:Silvia Jato 2012 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q271823|Q271823]] | [[Olga Novo]] | [[Vilarmao, Castroncelos, A Pobra do Brollón|Vilarmao]] | 1975-01-29 | | | [[Ficheiro:Olga Novo en Poemaria 2019.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q275942|Q275942]] | [[Carmen Blanco García]] | [[Lugo]] | 1954-05-12 | | | [[Ficheiro:Carmen Blanco García (2022).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q443940|Q443940]] | [[Xela Arias]] | [[Lugo]] | 1962-03-04 | [[Vigo]] | 2003-11-02 | [[Ficheiro:Xela Arias.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q457310|Q457310]] | [[Alessandra Aguilar]] | [[Lugo]] | 1978-07-01 | | | [[Ficheiro:Alessandra Aguilar.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q1043632|Q1043632]] | [[Carmen Cardelle de Hartmann]] | [[Monforte de Lemos]] | 1963-12-20 | | | |- | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q1556566|Q1556566]] | [[María Abel Diéguez]] | [[Lugo]] | 1974-10-23 | | | |- | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q2094823|Q2094823]] | [[Pilar Abella]] | [[Lugo]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q2447692|Q2447692]] | [[Maruxa Mallo|Maruja Mallo]] | [[Viveiro]] | 1902-01-05 | [[Madrid]] | 1995-02-06<br/>1995-11-06 | [[Ficheiro:Maruja Mallo.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q2487949|Q2487949]] | [[Teresa Moure]] | [[Monforte de Lemos]] | 1969-09-21 | | | [[Ficheiro:Teresa Moure-Praza Publica.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q2880279|Q2880279]] | [[Margarita Ledo|Margarita Ledo Andión]] | [[Castro de Rei]] | 1951-02-05 | | | [[Ficheiro:Margarita Ledo (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q3018740|Q3018740]] | [[Pilar Barreiro Álvarez]] | [[Lugo]] | 1955-11-24 | | | [[Ficheiro:Placa homenaje Feliciano Sánchez Saura.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q3032199|Q3032199]] | [[María Emilia Casas]] | [[Monforte de Lemos]] | 1950-11-30<br/>1949-07-14 | | | [[Ficheiro:(María Emilia Casas) Rodríguez Zapatero recibe a la presidenta del Tribunal Constitucional. Pool Moncloa. 23 de junio de 2004 (cropped).jpeg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q3101588|Q3101588]] | [[Julia Otero]] | [[Monforte de Lemos]] | 1959-05-06 | | | [[Ficheiro:Julia Otero 2015 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q3113861|Q3113861]] | [[Sonia Castedo]] | [[Ribadeo]] | 1970-12-23 | | | [[Ficheiro:SoniaCastedo1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q3266909|Q3266909]] | [[Luisa Castro]] | [[Foz]] | 1966-01-06 | | | |- | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q3292229|Q3292229]] | [[Marie-Rose Armesto]] | [[O Saviñao]] | 1960-03-19 | | 2007-01-23 | |- | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q3345169|Q3345169]] | [[Consuelo Rodríguez Álvarez]] | [[Sober]] | 1942-02-25 | | | |- | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q3393608|Q3393608]] | [[Costanza de Castro]] | [[Alfoz]] | 1454 | [[Cospeito]] | 1485 | |- | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q3394316|Q3394316]] | [[Olalla Cociña]] | [[Viveiro]] | 1979-10-15 | | | [[Ficheiro:Olalla Cociña (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q3394433|Q3394433]] | [[Marta Rivera de la Cruz]] | [[Lugo]] | 1970-06-04 | | | [[Ficheiro:(Marta Rivera) Almeida destaca el papel fundamental de la cultura en la creación de la marca Madrid 02 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q3394579|Q3394579]] | [[Enriqueta Otero]] | [[Castroverde]] | 1910-02-26 | [[Lugo]] | 1989-10-31 | [[Ficheiro:A Ribona Na Porta do Sol.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q3394583|Q3394583]] | [[Rosa Cedrón]] | [[Monforte de Lemos]] | 1972-10-25 | | | [[Ficheiro:Rosa Cedrón no Bicentenario do cementerio de San Amaro 2012.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q3394922|Q3394922]] | [[Pilar García Negro]] | [[Lugo]] | 1953-10-09 | | | [[Ficheiro:Pilar García Negro.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q3399927|Q3399927]] | [[Marina Mayoral]] | [[Mondoñedo]] | 1942-09-12 | | | [[Ficheiro:Premios Alecrín-Alacrán 1998 Marina Mayoral (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q4488321|Q4488321]] | [[Iola Leal Riesco]] | [[Lugo]] | 1977-07-04 | | | |- | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q5476424|Q5476424]] | [[Alba Messa]] | [[Lugo]] | 1990-10-20 | | | [[Ficheiro:Alba Messa (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q5814859|Q5814859]] | [[Xiana Arias]] | [[A Fonsagrada]] | 1983-05-28 | | | [[Ficheiro:Xiana Arias - Salvaterra 2012.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q5829570|Q5829570]] | [[Elisa Vázquez de Gey]] | [[Lugo]] | 1955 | | | [[Ficheiro:Elisa Vázquez de Gey 2019.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q5945107|Q5945107]] | [[María Francisca Lage de la Fuente]] | [[Rábade]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q6044366|Q6044366]] | [[Noelia Sánchez]] | [[Monforte de Lemos]] | 1982-02-15 | | | [[Ficheiro:Noelia Sánchez - DSC 4517.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q7252969|Q7252969]] | [[Prudencia Grifell]] | [[Lugo]] | 1876-12-22 | [[Cidade de México]] | 1970-06-07 | [[Ficheiro:Prudencia Grifell c. 1904 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q8198006|Q8198006]] | [[Ana Arias Saavedra]] | [[Freán, Sirvián, Guntín|Freán]] | 1951-10-15 | | | |- | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q8338690|Q8338690]] | [[Carmen Prieto|Carmen Prieto Rouco]] | [[Vilalba]] | 1901-01-13 | [[Vilalba]] | 1977-05-11 | [[Ficheiro:Carmiña Prieto Rouco 1933.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q8351445|Q8351445]] | [[Covadonga Carrasco López]] | [[Ribadeo]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 38 | [[:d:Q8775628|Q8775628]] | [[Emma Couceiro]] | [[Cospeito]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Emma Couceiro - AELG.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 39 | [[:d:Q9029044|Q9029044]] | [[Marica Campo]] | [[O Incio]] | 1948-02-24 | | | [[Ficheiro:Marica Campo (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 40 | [[:d:Q9029967|Q9029967]] | [[María Castaña]] | [[Cereixa, A Pobra do Brollón|Cereixa]] | No/unknown value | | No/unknown value<br/>1535 | |- | style='text-align:right'| 41 | [[:d:Q9030085|Q9030085]] | [[María Luisa Bartolomé Núñez]] | [[Vilarello, Cervantes|Vilarello]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 42 | [[:d:Q9081927|Q9081927]] | [[Tareixa Roca]] | [[Guitiriz]] | 1956-04-22 | | | [[Ficheiro:Tareixa Roca Bocixa.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 43 | [[:d:Q9098410|Q9098410]] | [[Ánxela Gracián]] | [[Arcos, Castroverde|Arcos]] | 1968-03-01 | | | [[Ficheiro:Anxelagracian.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 44 | [[:d:Q10372881|Q10372881]] | [[Socorro García Conde]] | [[A Pontenova]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Soco g.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 45 | [[:d:Q11704235|Q11704235]] | [[Tarsy Carballas]] | [[Taboada]] | 1934-06-02 | | | [[Ficheiro:Tarsy Carballas e Victoria Martíns (Vigo 2013).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 46 | [[:d:Q11926830|Q11926830]] | [[Iolanda Díaz Gallego]] | [[Sarria]] | 1934 | | | |- | style='text-align:right'| 47 | [[:d:Q11926864|Q11926864]] | [[Isabel López Chamosa]] | [[Mondoñedo]] | 1953-10-18 | | | [[Ficheiro:(Isabel López) 13è Congrés PSC Barcelona A0A4393 (49548870552) (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 48 | [[:d:Q11934305|Q11934305]] | [[Luz Pozo Garza]] | [[Ribadeo]] | 1922-07-21 | [[A Coruña]] | 2020-04-20 | [[Ficheiro:Luz Pozo Garza 2013.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 49 | [[:d:Q12382462|Q12382462]] | [[Adela Figueroa]] | [[Lugo]] | 1948-12-06 | | | [[Ficheiro:Adela Figueroa (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 50 | [[:d:Q12382604|Q12382604]] | [[Aida Valiño|Aida Valiño Gómez]] | [[Castroverde]] | 1987-06-23 | | | [[Ficheiro:Aida Valiño - Triathlon de Lausanne 2010.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 51 | [[:d:Q12382803|Q12382803]] | [[Alicia Díaz Balado]] | [[Meira]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 52 | [[:d:Q12382958|Q12382958]] | [[Ana Pontón]] | [[Chorente, Sarria|Chorente]] | 1977-07-27 | | | [[Ficheiro:Ana Pontón 2022 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 53 | [[:d:Q12383192|Q12383192]] | [[Araceli González Carballo]] | [[Coeses, Lugo|Coeses]] | 1914-07-06 | [[Madrid]] | 1990-03 | |- | style='text-align:right'| 54 | [[:d:Q12383193|Q12383193]] | [[Araceli Herrero Figueroa]] | [[Lugo]] | 1948-06-22 | [[Lugo]] | 2020-06-10 | [[Ficheiro:Araceli Herrero Figueroa (AELG)-3.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 55 | [[:d:Q12384623|Q12384623]] | [[Branca Novoneyra]] | [[Lugo]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 56 | [[:d:Q12385393|Q12385393]] | [[Carmen Marón|Carmen Marón Beltrán]] | [[Samos]] | 1942-11-29 | | | |- | style='text-align:right'| 57 | [[:d:Q12385396|Q12385396]] | [[Carmen Sotelo]] | [[Vilalba]] | 1969-09-16 | | | |- | style='text-align:right'| 58 | [[:d:Q12385892|Q12385892]] | [[Celia Díaz|Celia Díaz Núñez]] | [[O Páramo]] | 1961-01-03 | | | [[Ficheiro:Celia Díaz (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 59 | [[:d:Q12386370|Q12386370]] | [[Concepción Burgo]] | [[Monforte de Lemos]] | 1958-06-09 | | | |- | style='text-align:right'| 60 | [[:d:Q12387165|Q12387165]] | [[Dolores Castro Ochoa]] | [[Moreda, Seoane do Courel, Folgoso do Courel|Moreda]] | 1977-05-05 | | | |- | style='text-align:right'| 61 | [[:d:Q12387816|Q12387816]] | [[Emma Álvarez Chao]] | [[Lourenzá]] | 1974-09-04 | | | |- | style='text-align:right'| 62 | [[:d:Q12388605|Q12388605]] | [[Flora Veiga]] | [[Lugo]] | 1938-01-08 | | | |- | style='text-align:right'| 63 | [[:d:Q12390366|Q12390366]] | [[Helena Villar Janeiro]] | [[Becerreá]] | 1940-09-28 | | | [[Ficheiro:Helena Villar (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 64 | [[:d:Q12390746|Q12390746]] | [[Isabel Vilalba|Isabel Vilalba Seivane]] | [[Lourenzá]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 65 | [[:d:Q12391289|Q12391289]] | [[Julia Cerdeiros]] | [[Lugo]] | 1882 | [[República Dominicana]] | 20th century | |- | style='text-align:right'| 66 | [[:d:Q12391291|Q12391291]] | [[Julia Rodríguez Barreira]] | [[Monforte de Lemos]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 67 | [[:d:Q12391632|Q12391632]] | [[Laura Celeiro García]] | [[Lebón, Reboiro, O Incio|Lebón]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 68 | [[:d:Q12391819|Q12391819]] | [[Lidia Senra]] | [[A Pobra do Brollón]] | 1958-06-14 | | | [[Ficheiro:Lidia Senra.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 69 | [[:d:Q12392097|Q12392097]] | [[Lorena Souto]] | [[O Páramo]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Lorena Souto - AELG.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 70 | [[:d:Q12392853|Q12392853]] | [[Manuela López Besteiro]] | [[Castroverde]] | 1941-05-26 | | | |- | style='text-align:right'| 71 | [[:d:Q12392930|Q12392930]] | [[Mariana Expósito]] | [[Lugo]] | 1985-02-26 | | | |- | style='text-align:right'| 72 | [[:d:Q12392975|Q12392975]] | [[Marta Darriba]] | [[Lugo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 73 | [[:d:Q12393039|Q12393039]] | [[María López Sández]] | [[Lugo]] | 1973-09-17 | | | [[Ficheiro:Homenaxe CEF - María López Sández 2024 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 74 | [[:d:Q12393049|Q12393049]] | [[María Reimóndez]] | [[Lugo]] | 1975 | | | [[Ficheiro:María Reimóndez.001 - II Congreso LGBTIQ+.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 75 | [[:d:Q12393052|Q12393052]] | [[María Rosario García Vázquez]] | [[Sarria]] | 1902-10-04 | [[A Coruña]] | 1998-11-28 | |- | style='text-align:right'| 76 | [[:d:Q12393058|Q12393058]] | [[María Xesús Lama]] | [[Santa Euxea, Guntín|Santa Euxea]] | 1964 | | | [[Ficheiro:María Xesús Lama - Casa da Matanza - xornadas Centenario Manuel Murguía 1 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 77 | [[:d:Q12393059|Q12393059]] | [[María Xosé Lamas]] | [[Vilalba]] | 1961 | | | [[Ficheiro:María Xosé Lamas (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 78 | [[:d:Q12393060|Q12393060]] | [[María Xosé Vega]] | [[Pantón]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 79 | [[:d:Q12393061|Q12393061]] | [[María Yáñez]] | [[Lugo]] | 1978-09-01 | | | [[Ficheiro:María Yáñez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 80 | [[:d:Q12393067|Q12393067]] | [[Mariña Gueimunde]] | [[Viveiro]] | 1968-09-07 | | | |- | style='text-align:right'| 81 | [[:d:Q12396299|Q12396299]] | [[Olga Iglesias|Olga Iglesias Fontal]] | [[Triacastela]] | 1971-04-15 | | | |- | style='text-align:right'| 82 | [[:d:Q12396810|Q12396810]] | [[Otilia Seijas]] | [[Lugo]] | 1938-06-22 | | | |- | style='text-align:right'| 83 | [[:d:Q12397262|Q12397262]] | [[Paz Lamela Vilariño]] | [[Antas de Ulla]] | 1940-05-19 | | | [[Ficheiro:Paz Lamela Vilariño.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 84 | [[:d:Q12398223|Q12398223]] | [[Primi Nécega]] | [[Foz]] | 1930-09-11 | [[Burela]] | 2024-11-03 | [[Ficheiro:Primi Nécega a finais do 1990.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 85 | [[:d:Q12398656|Q12398656]] | [[Raquel Miragaia]] | [[Tardade, Vilalba|Tardade]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 86 | [[:d:Q12398818|Q12398818]] | [[Regina Polín|Regina Polín Rodríguez]] | [[Covelas, Castroverde|Covelas]] | 1950-09-07 | | | |- | style='text-align:right'| 87 | [[:d:Q12399436|Q12399436]] | [[Sabela Álvarez Núñez]] | [[Lugo]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 88 | [[:d:Q12400475|Q12400475]] | [[Silvia Rodríguez Díaz]] | [[Portomarín]] | 1976-01-09 | | | |- | style='text-align:right'| 89 | [[:d:Q12400829|Q12400829]] | [[Susana López Abella]] | [[Taboada]] | 1967-05-14 | | | [[Ficheiro:Susana López Abella 2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 90 | [[:d:Q12400909|Q12400909]] | [[Tareixa Campo]] | [[O Incio]] | 1946-08-24 | | | |- | style='text-align:right'| 91 | [[:d:Q12401411|Q12401411]] | [[Tristana Moraleja]] | [[Lugo]] | 1971-08-17 | | | [[Ficheiro:Tristana Moraleja.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 92 | [[:d:Q12401558|Q12401558]] | [[Ugia Pedreira]] | [[Vilaronte, Foz|Vilaronte]] | 1970-02-10 | | | [[Ficheiro:Ugia Pedreira, grupo Marful.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 93 | [[:d:Q14543328|Q14543328]] | [[Blanca García Montenegro]] | [[Lugo]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 94 | [[:d:Q14955664|Q14955664]] | [[Teresa Losada]] | [[Lugo]] | 1943 | | 2013-08-25 | [[Ficheiro:Losada, Teresa.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 95 | [[:d:Q14968591|Q14968591]] | [[Hilda Rodríguez]] | [[Portomarín]] | 1955-05-10 | | | |- | style='text-align:right'| 96 | [[:d:Q15695433|Q15695433]] | [[María José Corral]] | [[Lugo]] | 1991-01-01 | | | [[Ficheiro:Jose Corral - FIVB World Championship European Qualification Women Łódź January 2014.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 97 | [[:d:Q16188113|Q16188113]] | [[Costanza de Castro e Osorio]] | [[Viveiro]] | 1430 | [[Viveiro]] | 1489 | |- | style='text-align:right'| 98 | [[:d:Q16300900|Q16300900]] | [[María del Carmen Lence Paz|Carmen Lence]] | [[Lugo]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 99 | [[:d:Q16575518|Q16575518]] | [[Manuela Escamilla]] | [[Monforte de Lemos]] | 1650<br/>1648-05-20 | [[Madrid]] | 1721 | |- | style='text-align:right'| 100 | [[:d:Q16627670|Q16627670]] | [[Sabela Arias Castro]] | [[Lugo]] | 1969-07-24 | | | [[Ficheiro:Sabela Arias Graffiti ronda Mercedes Lugo (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 101 | [[:d:Q16740301|Q16740301]] | [[María Loureiro García (política)|María Loureiro García]] | [[Viveiro]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 102 | [[:d:Q17024032|Q17024032]] | [[Raquel Arias]] | [[Proendos, Sober|Proendos]] | 1966-04-02 | | | |- | style='text-align:right'| 103 | [[:d:Q17413354|Q17413354]] | [[Xulia Minguillón]] | [[Lugo]] | 1906-07-17 | [[Madrid]] | 1965-08-22 | |- | style='text-align:right'| 104 | [[:d:Q17414247|Q17414247]] | [[Pilar Vázquez Cuesta]] | [[Chantada]] | 1926-04-25 | [[Santiago de Compostela]] | 2019-03-06 | |- | style='text-align:right'| 105 | [[:d:Q20100272|Q20100272]] | [[Margarida Àlvarez i Àlvarez]] | [[provincia de Lugo]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 106 | [[:d:Q20266544|Q20266544]] | [[Pilar Iglesias Osorio]] | [[Monforte de Lemos]] | 1932 | [[Lugo]] | 2015-03-15 | |- | style='text-align:right'| 107 | [[:d:Q20532833|Q20532833]] | [[Cristina Ferreiro Real]] | [[Lugo]] | 1983-05-09 | | | |- | style='text-align:right'| 108 | [[:d:Q20532898|Q20532898]] | [[Paz Abraira]] | [[Meira]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 109 | [[:d:Q20533061|Q20533061]] | [[Pilar Cibreiro]] | [[Vilaboa, A Pontenova|Vilaboa]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 110 | [[:d:Q20533444|Q20533444]] | [[Teresa Romero]] | [[Becerreá]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 111 | [[:d:Q20533517|Q20533517]] | [[Cristina Corral Soilán]] | [[Lugo]] | 1976-07-05 | | | [[Ficheiro:Cristina Corral Soilán (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 112 | [[:d:Q20533548|Q20533548]] | [[Asunción Correa Calderón]] | [[A Pena, Penarrubia, Baralla|A Pena]] | 1896 | [[Lugo]] | 1951-05-23 | |- | style='text-align:right'| 113 | [[:d:Q20533571|Q20533571]] | [[Aurora López]] | [[Sarria]] | 1948-01-16 | | | |- | style='text-align:right'| 114 | [[:d:Q20534005|Q20534005]] | [[Isabel García Pacín]] | [[Friol]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 115 | [[:d:Q20534243|Q20534243]] | [[María Elisa Madarro González]] | [[Becerreá]] | 1948-02-07 | [[A Coruña]] | 2009-06-29 | |- | style='text-align:right'| 116 | [[:d:Q20534669|Q20534669]] | [[Beatriz Serén]] | [[Lugo]] | 1987-06-13 | | | [[Ficheiro:BeatrizSerenSaborMargaridas.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 117 | [[:d:Q20534912|Q20534912]] | [[María Jesús Souto Blanco]] | [[Lugo]] | 1964-05-13 | | | |- | style='text-align:right'| 118 | [[:d:Q20535041|Q20535041]] | [[Laura Branco]] | [[Foz]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 119 | [[:d:Q20535110|Q20535110]] | [[Melania Cruz]] | [[Lugo]] | 1983-07-25 | | | |- | style='text-align:right'| 120 | [[:d:Q20535122|Q20535122]] | [[Carmen Méndez]] | [[Baralla]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Carmen Méndez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 121 | [[:d:Q20535132|Q20535132]] | [[Sabela González]] | [[Burela]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 122 | [[:d:Q20535564|Q20535564]] | [[Elena Candia|Elena Candia López]] | [[Mondoñedo]] | 1978-02-03 | | | [[Ficheiro:Elena Candia 2024.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 123 | [[:d:Q20535566|Q20535566]] | [[Sonia Ramos Piñeiro]] | [[Lugo]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 124 | [[:d:Q20535860|Q20535860]] | [[Felicitas Casabella Fernández]] | [[Ourol]] | No/unknown value | [[O Candedo, Ourol, Ourol|O Candedo]] | 1938-04-16 | |- | style='text-align:right'| 125 | [[:d:Q20535864|Q20535864]] | [[María Josefa Casabella Fernández]] | [[Ourol]] | No/unknown value | [[O Candedo, Ourol, Ourol|O Candedo]] | 1938-04-16 | |- | style='text-align:right'| 126 | [[:d:Q20535952|Q20535952]] | [[María Vázquez Suárez]] | [[Vilaescura, Sober|Vilaescura]] | 1894-08-15 | [[Miño]] | 1936-08-19 | [[Ficheiro:Maruja Vázquez Suárez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 127 | [[:d:Q20535989|Q20535989]] | [[María de los Ángeles Vázquez]] | [[Mondoñedo]] | 1878 | [[Buenos Aires]] | 1912-10-29 | |- | style='text-align:right'| 128 | [[:d:Q20536005|Q20536005]] | [[Sara Inés Vega]] | [[Monforte de Lemos]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 129 | [[:d:Q20536018|Q20536018]] | [[Estíbaliz Veiga]] | [[Celeiro de Mariñaos, Barreiros|Celeiro de Mariñaos]] | 1979-09-04 | | | [[Ficheiro:Estíbaliz Veiga.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 130 | [[:d:Q20973727|Q20973727]] | [[Paula Leitón]] | [[Goá, Cospeito|Goá]] | 2000-04-27 | | | |- | style='text-align:right'| 131 | [[:d:Q21296171|Q21296171]] | [[María Dolores Acevedo]] | [[Monforte de Lemos]] | 1932 | [[León, España|León]] | 1998 | |- | style='text-align:right'| 132 | [[:d:Q22122593|Q22122593]] | [[Maruxa Villanueva]] | [[A Barrela, Lousada, Carballedo|A Barrela]] | 1906-05-06 | [[Santiago de Compostela]] | 1998-11-24 | [[Ficheiro:Marujita Villanueva. Galicia, Revista del Centro Gallego de Buenos Aires n. 292, maio de 1937, p. 11.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 133 | [[:d:Q22227972|Q22227972]] | [[Lucía Martín González]] | [[Lugo]] | 1979-01-15 | | | [[Ficheiro:Presentació de la candidatura (22676480567).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 134 | [[:d:Q22674793|Q22674793]] | [[Raquel Vázquez]] | [[Lugo]] | 1990 | | | [[Ficheiro:Raquel Vázquez Gala de premis Magnànim (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 135 | [[:d:Q24013659|Q24013659]] | [[Pura Lorenzana]] | [[Vilasante, O Saviñao|Vilasante]] | 1911-02-05 | [[Santiago de Compostela]] | 1997-12-01 | |- | style='text-align:right'| 136 | [[:d:Q24013695|Q24013695]] | [[Rosario Dúrcal]] | [[Lugo]] | 1927-03-01 | [[Cidade de México]] | 1993 | |- | style='text-align:right'| 137 | [[:d:Q24013696|Q24013696]] | [[Caridad Castedo Díaz|María Caridad Castedo Díaz de Mourelo]] | [[Arcos, Outeiro de Rei|Arcos]] | 1900 | [[Lugo]] | 1941-12-16 | |- | style='text-align:right'| 138 | [[:d:Q24013697|Q24013697]] | [[Mercedes Ceniatoya González]] | [[Lugo]] | 1900 | | 1969 | |- | style='text-align:right'| 139 | [[:d:Q24013698|Q24013698]] | [[Esther Gallo Lamas]] | [[A Pontenova]] | 1908 | [[Vigo]] | 1990 | |- | style='text-align:right'| 140 | [[:d:Q24287634|Q24287634]] | [[Micaela Chao Maciñeira]] | [[Viveiro]] | 1892 | [[A Coruña]] | 1928-11-27 | [[Ficheiro:Micaela Chao Maciñeira.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 141 | [[:d:Q24934124|Q24934124]] | [[Eva Poveda]] | [[España]]<br/>[[Lugo]] | 1975-07-22 | | | [[Ficheiro:Eva Poveda en 2023.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 142 | [[:d:Q25509579|Q25509579]] | [[Olalla Rodil]] | [[Ribeira de Piquín]] | 1989-09-21 | | | [[Ficheiro:Olalla Rodil nun acto electoral do BNG.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 143 | [[:d:Q25509588|Q25509588]] | [[Tereixa Novo]] | [[Lugo]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 144 | [[:d:Q25509664|Q25509664]] | [[Margarita Pérez Herraiz]] | [[Lugo]] | 1955-05-30 | | | |- | style='text-align:right'| 145 | [[:d:Q25509687|Q25509687]] | [[Mariam Ferreiro]] | [[Lourenzá]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 146 | [[:d:Q26084488|Q26084488]] | [[Esther Corral Díaz]] | [[Begonte]] | 1961-07-12<br/>1961 | | | |- | style='text-align:right'| 147 | [[:d:Q27586760|Q27586760]] | [[Luca Chao]] | [[Lugo]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 148 | [[:d:Q27586857|Q27586857]] | [[Paula Vázquez Verao]] | [[Sober]] | 1984 | | | [[Ficheiro:Paula Vázquez Verao.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 149 | [[:d:Q27586871|Q27586871]] | [[Encarna Amigo|Encarna Amigo Díaz]] | [[As Nogais]] | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 150 | [[:d:Q27586874|Q27586874]] | [[Sandra Vázquez Domínguez]] | [[Vilalba]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 151 | [[:d:Q27901945|Q27901945]] | [[Julia Ibarra]] | [[Lugo]] | 1923 | [[Oviedo]] | 2002-05 | |- | style='text-align:right'| 152 | [[:d:Q28155050|Q28155050]] | [[María Dolores Vila Jato]] | [[Lugo]] | 1950-07-09 | | 2001-04-02 | |- | style='text-align:right'| 153 | [[:d:Q28169445|Q28169445]] | [[Alicia Fernández Rodríguez|Alicia Fernández]] | [[Escairón, Vilasante, O Saviñao|Escairón]] | 1987-11-15 | | | [[Ficheiro:Alicia Fernández Rodríguez no recital 2013.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 154 | [[:d:Q28525411|Q28525411]] | [[Ana Pardo de Vera]] | [[Lugo]] | 1974 | | | [[Ficheiro:Ana Pardo de Vera 2018. Instituto 25m.jpeg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 155 | [[:d:Q28942299|Q28942299]] | [[María Dolores Rodríguez Seijas]] | [[Chantada]] | 1951-03-19 | | | |- | style='text-align:right'| 156 | [[:d:Q28942302|Q28942302]] | [[Victoria Eugenia López Díaz]] | [[Sarria]] | 1959-09-11 | | | |- | style='text-align:right'| 157 | [[:d:Q28942303|Q28942303]] | [[Remedios Castedo]] | [[Pol]] | 1973-09-07 | | | |- | style='text-align:right'| 158 | [[:d:Q29275314|Q29275314]] | [[Josefa Escourido Cobo]] | [[Atián, Miñotos, Ourol|Atián]] | 1910-03-29 | [[Silán, Muras|Silán]] | 1949-06-21 | |- | style='text-align:right'| 159 | [[:d:Q29438421|Q29438421]] | [[María José Salgueiro]] | [[Viveiro]] | 1956-06-23 | | | [[Ficheiro:María José Salgueiro 2012 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 160 | [[:d:Q29570734|Q29570734]] | [[María Loureiro García (economista)|María Loureiro García]] | [[A Pontenova]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 161 | [[:d:Q29582275|Q29582275]] | [[Antía Veres]] | [[Guitiriz]] | 1990-06-19 | | | [[Ficheiro:Selic 2017 antia veres.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 162 | [[:d:Q29582307|Q29582307]] | [[Isabel Sánchez Montenegro]] | [[Monterroso]] | 1961 | [[Monforte de Lemos]] | 2020-06-04 | |- | style='text-align:right'| 163 | [[:d:Q30243018|Q30243018]] | [[Asunta Rodríguez]] | [[Sober]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 164 | [[:d:Q30243190|Q30243190]] | [[Ana de Matos]] | [[Lugo]] | 1963 | | | [[Ficheiro:Ana DMatos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 165 | [[:d:Q30604513|Q30604513]] | [[María Tobío]] | [[Viveiro]] | 1908-02-21 | [[Vitoria]] | 2004-02-13 | |- | style='text-align:right'| 166 | [[:d:Q30608280|Q30608280]] | [[Celia González Pernas]] | [[Silán, Muras|Silán]] | 1918-03-12 | [[Silán, Muras|Silán]] | 1949-06-21 | |- | style='text-align:right'| 167 | [[:d:Q31283197|Q31283197]] | [[Manuela Barreiro|Manuela Barreiro Pico]] | [[Viveiro]] | 1877-07-05 | [[Madrid]] | 1953-01-29 | [[Ficheiro:Manuela Barreiro Pico.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 168 | [[:d:Q37927892|Q37927892]] | [[Inés Rivadeneira]] | [[Lugo]] | 1928-11-02 | [[Madrid]] | 2020-08-03 | |- | style='text-align:right'| 169 | [[:d:Q42911112|Q42911112]] | [[Celia Castro Fernández]] | [[Ribadeo]] | 1956-09-09 | | | [[Ficheiro:Celia Castro o día do seu doutoramento.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 170 | [[:d:Q42911182|Q42911182]] | [[Elvira Fernández|Elvira Fernández Díaz]] | [[Becerreá]] | 1939-12-22 | | | |- | style='text-align:right'| 171 | [[:d:Q42911295|Q42911295]] | [[Sonia Villapol Salgado]] | [[Bretoña, A Pastoriza|Bretoña]] | 1977-05-08 | | | [[Ficheiro:Paseo dos Soños. Sonia Villapol.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 172 | [[:d:Q42911813|Q42911813]] | [[Emma Valcarce Pestaña]] | [[Lugo]] | 1927 | | | |- | style='text-align:right'| 173 | [[:d:Q44070942|Q44070942]] | [[Eva Yebra-Pimentel Vilar]] | [[Chantada]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 174 | [[:d:Q44692055|Q44692055]] | [[Sabela Rodríguez Oxea]] | [[Monforte de Lemos]] | 1958 | [[Lugo]] | 2012-10 | |- | style='text-align:right'| 175 | [[:d:Q45902167|Q45902167]] | [[Elisa Lamas]] | [[Mondoñedo]] | 1929 | | 2012-05-27 | |- | style='text-align:right'| 176 | [[:d:Q46001773|Q46001773]] | [[Emma Balseiro Carreiras]] | [[Alfoz]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 177 | [[:d:Q46208992|Q46208992]] | [[María Dolores Seijas Soto]] | [[Lugo]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 178 | [[:d:Q46486449|Q46486449]] | [[Asunción Montijano]] | [[Lugo]] | 1906 | [[Madrid]] | 1973-06-15 | |- | style='text-align:right'| 179 | [[:d:Q46908852|Q46908852]] | [[Rosario Regueira Cereijo]] | [[Taboada]] | 1959-04-03 | | | [[Ficheiro:Rosario Regueira Cereijo - AELG 03.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 180 | [[:d:Q47455128|Q47455128]] | [[Amada López Meneses]] | [[As Nogais]] | 1906-06-30 | [[Barcelona]] | 1976-10-04 | [[Ficheiro:Amada López de Meneses.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 181 | [[:d:Q47455819|Q47455819]] | [[Amalia Álvarez Gallego]] | [[Lugo]] | 1906-02-10 | [[Pontevedra]] | 2001-11-27 | [[Ficheiro:Amalia Álvarez Gallego e Alexandre Bóveda.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 182 | [[:d:Q47516779|Q47516779]] | [[Conchi Regueiro]] | [[Lugo]] | 1968 | | | [[Ficheiro:Conchi Regueiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 183 | [[:d:Q47522919|Q47522919]] | [[Celestina Penabad]] | [[Muras]] | 1907-08-02 | [[Roupar, Xermade|Roupar]] | 2018-09-13 | |- | style='text-align:right'| 184 | [[:d:Q47788112|Q47788112]] | [[Antonia Santos García]] | [[Mondoñedo]] | 1831-06-30 | | 1905 | |- | style='text-align:right'| 185 | [[:d:Q49470359|Q49470359]] | [[Balbina López Somoza]] | [[Eiré, Pantón|Eiré]] | 1910 | [[O Saviñao]] | 1985-07-16 | |- | style='text-align:right'| 186 | [[:d:Q50069363|Q50069363]] | [[Dolores Lombardero]] | [[Trabada]] | 1912-11-12 | [[Mondoñedo]] | 2009-05-30 | |- | style='text-align:right'| 187 | [[:d:Q50069681|Q50069681]] | [[Dolores Lorenzo Salgado]] | [[Lugo]] | 1905-11-10 | | | |- | style='text-align:right'| 188 | [[:d:Q50072633|Q50072633]] | [[Áurea María Victoria Álvarez Varela]] | [[Monterroso]] | 1915-07-13 | | 2008 | |- | style='text-align:right'| 189 | [[:d:Q51881917|Q51881917]] | [[Antía Yáñez]] | [[Burela]] | 1991-08-09 | | | [[Ficheiro:Antía Yáñez 2025.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 190 | [[:d:Q52442685|Q52442685]] | [[Olga Castro]] | [[Lugo]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 191 | [[:d:Q52500635|Q52500635]] | [[Montse Dopico]] | [[A Pontenova]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Montse Dopico.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 192 | [[:d:Q54862615|Q54862615]] | [[Saleta Goi]] | [[Reigosa, A Pastoriza|Reigosa]] | 1932-06-06 | [[A Coruña]] | 2022-09-10 | |- | style='text-align:right'| 193 | [[:d:Q54913405|Q54913405]] | [[Denisse Lozano]] | [[Vilalba]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 194 | [[:d:Q55116447|Q55116447]] | [[Vicenta Sotelo Puga]] | [[Vilar do Monte, Aguada, Carballedo|Vilar do Monte]] | 1816-11-12 | [[Ourense]] | 1906-09-05 | |- | style='text-align:right'| 195 | [[:d:Q55134292|Q55134292]] | [[Blanca Jiménez Alonso]] | [[Ribadeo]] | 1926-02-21 | [[A Coruña]] | 2012-10-05 | |- | style='text-align:right'| 196 | [[:d:Q55220209|Q55220209]] | [[María Pardo Vuelta]] | [[Becerreá]] | 1980-11-04 | | | [[Ficheiro:Maria Pardo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 197 | [[:d:Q55713174|Q55713174]] | [[Eva Xanim]] | [[Navia de Suarna]] | 1994-12-11 | | | [[Ficheiro:Eva Xanim.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 198 | [[:d:Q55761837|Q55761837]] | [[Indara Rodríguez]] | [[Monforte de Lemos]] | 1983-07-16 | | 2018-01-19 | |- | style='text-align:right'| 199 | [[:d:Q56425163|Q56425163]] | [[Saleta Fernández López]] | [[Monforte de Lemos]] | 1997-07-15 | | | |- | style='text-align:right'| 200 | [[:d:Q56547239|Q56547239]] | [[Manuela Cambronero|Manuela María Cambronero de la Peña]] | [[Lugo]] | 1821-02-12 | [[Santiago de Compostela]] | 1853-12-26 | [[Ficheiro:Manuela María Cambronero de la Peña.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 201 | [[:d:Q56558447|Q56558447]] | [[Marisa Castro|Marisa Castro Cerceda]] | [[Lugo]] | 1955-12-20 | | | [[Ficheiro:Marisa Castro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 202 | [[:d:Q56582731|Q56582731]] | [[Tania Fernández García]] | [[Lugo]] | 1992-01-10 | | | |- | style='text-align:right'| 203 | [[:d:Q56612527|Q56612527]] | [[Olga Louzao]] | [[Lugo]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 204 | [[:d:Q56628110|Q56628110]] | [[Puri Ameixide]] | [[Monforte de Lemos]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Puri Ameixide.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 205 | [[:d:Q56794663|Q56794663]] | [[Carmiña Correa]] | [[O Queirogal, Pousada, Baleira|O Queirogal]] | 1933-06-21 | | | |- | style='text-align:right'| 206 | [[:d:Q57041551|Q57041551]] | [[Mercedes Ramudo Ramudo]] | [[Vilalba]] | 1889 | [[Vilalba]] | 1987-06-08 | |- | style='text-align:right'| 207 | [[:d:Q57082029|Q57082029]] | [[Mónica Sánchez Rodríguez]] | [[Reigada, Monforte de Lemos|Reigada]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 208 | [[:d:Q57198058|Q57198058]] | [[Araceli Filgueira Iglesias]] | [[Lugo]] | 1939-05-26 | | | |- | style='text-align:right'| 209 | [[:d:Q57204787|Q57204787]] | [[Uxía García Sabariz|Eugenia García Sabariz]] | [[Antas de Ulla]] | 1912 | | 2008-12-03 | |- | style='text-align:right'| 210 | [[:d:Q57314771|Q57314771]] | [[Pura Pardo Gayoso|Purificación Pardo Gayoso]] | [[Lugo]] | 1919 | [[Lugo]] | 2001-01-11 | |- | style='text-align:right'| 211 | [[:d:Q57331616|Q57331616]] | [[Mary Lola Pérez Basanta]] | [[Ribadeo]] | 1935-11-30 | [[Granada]] | 2017-05-14 | |- | style='text-align:right'| 212 | [[:d:Q57415689|Q57415689]] | [[Natalia Puente Prado]] | [[Monforte de Lemos]] | 20th century | | 2012 | |- | style='text-align:right'| 213 | [[:d:Q57457681|Q57457681]] | [[Fe Rodríguez Rocha]] | [[Barreiros]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 214 | [[:d:Q57466168|Q57466168]] | [[Angelines Salgueiro Corujo|María Angeles Salgueiro Corujo]] | [[Lugo]] | 1932 | [[Lugo]] | 2015-06-02 | |- | style='text-align:right'| 215 | [[:d:Q57581330|Q57581330]] | [[Viruca Yebra]] | [[Sarria]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 216 | [[:d:Q57588710|Q57588710]] | [[Olga Díaz Fernández]] | [[Meira]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 217 | [[:d:Q57590953|Q57590953]] | [[Elena Varela Arias]] | [[Lugo]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 218 | [[:d:Q57909051|Q57909051]] | [[Andrea López Chao]] | [[Mondoñedo]] | 19th century | | 20th century | [[Ficheiro:Eco de Galicia 189 Habana 1923 04 22.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 219 | [[:d:Q58146433|Q58146433]] | [[Montserrat López Díaz]] | [[O Páramo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 220 | [[:d:Q58634810|Q58634810]] | [[Montse González Álvarez]] | [[Lugo]] | 1972-05-08 | | | [[Ficheiro:Montse González Álvarez - AELG 1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 221 | [[:d:Q58635053|Q58635053]] | [[Luz Campello|Luz Campello García]] | [[A Granxa Vella, Labrada, Guitiriz|A Granxa Vella]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Luz Campello - AELG 4.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 222 | [[:d:Q58909469|Q58909469]] | [[Ana Vila Portomeñe]] | [[Meixonfrío, Taboada|Meixonfrío]] | 1969-03-08 | | | [[Ficheiro:Anavila.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 223 | [[:d:Q59241583|Q59241583]] | [[Cecilia F. Santomé|Cecilia Fernández Santomé]] | [[San Simón da Costa, Vilalba|San Simón da Costa]] | 1984 | | | [[Ficheiro:Cecilia F Santomé 2023.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 224 | [[:d:Q59285879|Q59285879]] | [[Sabela (Operación Triunfo)|Sabela Ramil]] | [[Bravos, Ourol|Bravos]] | 1993-10-01 | | | |- | style='text-align:right'| 225 | [[:d:Q59418221|Q59418221]] | [[Andrea Barreira Freije]] | [[A Fonsagrada]] | 1986 | | | [[Ficheiro:Andrea Barreira Freije - AELG 4.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 226 | [[:d:Q59586687|Q59586687]] | [[Luz Beloso]] | [[Monforte de Lemos]] | 1968-05-17 | | | [[Ficheiro:Luz Beloso 4.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 227 | [[:d:Q60227134|Q60227134]] | [[Laura Ramos|Laura Ramos Cuba]] | [[Burela]] | 1993-06-13 | | | [[Ficheiro:Laura R. Cuba.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 228 | [[:d:Q60621146|Q60621146]] | [[Victoria Otero|María Victoria Otero Espinar]] | [[Lugo]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 229 | [[:d:Q61060440|Q61060440]] | [[Engracia Vérez Puentes]] | [[Lousada, Xermade|Lousada]] | 1901-05-23 | [[Vilalba]] | 1983-05-12 | |- | style='text-align:right'| 230 | [[:d:Q61061427|Q61061427]] | [[Esther Baamonde Díaz]] | [[Vilalba]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 231 | [[:d:Q61062101|Q61062101]] | [[Consuelo Alba Digón]] | [[Vilarello, Cervantes|Vilarello]] | 1887 | No/unknown value | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 232 | [[:d:Q61062106|Q61062106]] | [[Florinda Gutiérrez Alba]] | [[Vilarello, Cervantes|Vilarello]] | 1917 | No/unknown value | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 233 | [[:d:Q61062296|Q61062296]] | [[Herminia Pernas Oroza]] | [[Burela]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 234 | [[:d:Q61761356|Q61761356]] | [[Manuela Rey]] | [[Mondoñedo]] | 1842-10-01 | [[Lisboa]] | 1866-02-26 | [[Ficheiro:Imaxe de Manuela Rey.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 235 | [[:d:Q61810170|Q61810170]] | [[Elvira Cienfuegos López]] | [[Lourenzá]] | 1953 | | | |- | style='text-align:right'| 236 | [[:d:Q61895691|Q61895691]] | [[Carmen Parada]] | [[Sarria]] | 1939 | | | |- | style='text-align:right'| 237 | [[:d:Q61946188|Q61946188]] | [[Gloria Fernández Fernández]] | [[Monforte de Lemos]] | 1913 | [[Madrid]] | 1996 | |- | style='text-align:right'| 238 | [[:d:Q61968119|Q61968119]] | [[María Isabel González Fernández]] | [[Rábade]] | 1949-12-05 | | | |- | style='text-align:right'| 239 | [[:d:Q61971745|Q61971745]] | [[María do Rosario González Dorrego]] | [[Lugo]] | 1958-10-21 | | | |- | style='text-align:right'| 240 | [[:d:Q61976462|Q61976462]] | [[María Teresa Liz]] | [[Lugo]] | 1949-05-02 | | | |- | style='text-align:right'| 241 | [[:d:Q61976757|Q61976757]] | [[Mónica Alonso|Mónica López Alonso]] | [[A Fonsagrada]] | 1970-10-08 | | | [[Ficheiro:Mónica Alonso na rúa Jacinto Calvo Senador Lugo por Gema López.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 242 | [[:d:Q61976804|Q61976804]] | [[Pilar Magadán Chao]] | [[Meira]] | 1930-11-17 | [[Salamanca]] | 2016-03-04 | |- | style='text-align:right'| 243 | [[:d:Q61993906|Q61993906]] | [[Beatriz Quintana Jato]] | [[Lugo]] | 1952-05-18 | | | |- | style='text-align:right'| 244 | [[:d:Q62578016|Q62578016]] | [[Margarita Rodríguez Otero]] | [[Baamorto, Monforte de Lemos|Baamorto]] | 1934-06-08 | | | |- | style='text-align:right'| 245 | [[:d:Q62759387|Q62759387]] | [[Irene Pin]] | [[Lugo]] | 1995 | | | |- | style='text-align:right'| 246 | [[:d:Q63157784|Q63157784]] | [[Doa Oa]] | [[Sober]] | 1986-01-29 | | | |- | style='text-align:right'| 247 | [[:d:Q63283980|Q63283980]] | [[Marta Fierro]] | [[Monforte de Lemos]] | 1982-08-15 | | | |- | style='text-align:right'| 248 | [[:d:Q63487366|Q63487366]] | [[Violeta Bernardo]] | [[Sarria]] | 1953-10-07 | | | |- | style='text-align:right'| 249 | [[:d:Q64220995|Q64220995]] | [[María Varela]] | [[Lugo]] | 1974 | | | [[Ficheiro:María Varela.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 250 | [[:d:Q64394155|Q64394155]] | [[María do Carme García Negro]] | [[Lugo]] | 1950-02-22 | | | |- | style='text-align:right'| 251 | [[:d:Q64427157|Q64427157]] | [[Benedicta Sánchez|Benedicta Sánchez Vila]] | [[San Fiz, Paradela, O Corgo|San Fiz]] | 1935-10-11 | | | [[Ficheiro:Premios Goya 2020 - Benedicta Sanchez Premiados.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 252 | [[:d:Q64728130|Q64728130]] | [[Teresa Luzzatti|Teresa Luzzatti Quiñones]] | [[Lugo]] | 1889-10-05 | [[Madrid]] | 1942-11-14 | [[Ficheiro:Teresa Luzzatti.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 253 | [[:d:Q64855562|Q64855562]] | [[Silvia Goy López]] | [[Lugo]] | 1976-03-25 | | | |- | style='text-align:right'| 254 | [[:d:Q64877537|Q64877537]] | [[Alba Carballal]] | [[Lugo]] | 1992 | | | |- | style='text-align:right'| 255 | [[:d:Q65204465|Q65204465]] | [[Isabel López López]] | [[Vilar, Donís, Cervantes|Vilar]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 256 | [[:d:Q65274796|Q65274796]] | [[Mercedes Expósito]] | [[Nadela, San Xoán de Pena, Lugo|Nadela]] | 1959-10-30 | | | |- | style='text-align:right'| 257 | [[:d:Q65275037|Q65275037]] | [[Ana Ferradás Barrera]] | [[Ribadeo]] | 1963-07-18 | | | [[Ficheiro:Ana Ferradás Barrera 20250413 02.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 258 | [[:d:Q65275157|Q65275157]] | [[Elvira Méndez Rodríguez]] | [[Ribadeo]] | 1873-03-31 | [[Toledo]] | 1974-07 | [[Ficheiro:Elvira Méndez de la Torre na súa toma de posesión en Toledo.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 259 | [[:d:Q65275248|Q65275248]] | [[Isabel Seca Vijande]] | [[A Pontenova]] | 1982-09-25 | | | |- | style='text-align:right'| 260 | [[:d:Q65275305|Q65275305]] | [[Maruja Roca|Maruja Roca Calvo]] | [[Castro de Rei]] | 1912-03-12 | [[Becerreá]] | 2011 | |- | style='text-align:right'| 261 | [[:d:Q65275622|Q65275622]] | [[Vanessa Somoza]] | [[Sarria]] | 1976-09-02 | | | |- | style='text-align:right'| 262 | [[:d:Q65276278|Q65276278]] | [[Rosa Brañas]] | [[Lugo]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 263 | [[:d:Q66663443|Q66663443]] | [[Sonsoles López Izquierdo]] | [[Lugo]] | 1974-05-23 | | | |- | style='text-align:right'| 264 | [[:d:Q67410308|Q67410308]] | [[María Vieites Díaz]] | [[Ribadeo]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 265 | [[:d:Q67634108|Q67634108]] | [[María Ignacia Ramos|María Ignacia Ramos Díez]] | [[O Cádavo, A Esperela, Baleira|O Cádavo]] | 1910-09-20 | [[Lugo]] | 2001-04-26 | [[Ficheiro:María Ignacia Ramos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 266 | [[:d:Q71032950|Q71032950]] | [[Sonia Marpez]] | [[Sarria]] | 1987-10 | | | [[Ficheiro:Sonia Marpez en el MUPAM.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 267 | [[:d:Q71473366|Q71473366]] | [[Rosa María Arza Rodríguez]] | [[Folgoso do Courel]] | 1987-05-02 | | | |- | style='text-align:right'| 268 | [[:d:Q71862864|Q71862864]] | [[Matilde Martínez Domínguez]] | [[Nocedo, Quiroga|Nocedo]] | 1952-06-07 | [[Barcelona]] | 1987-06-19 | |- | style='text-align:right'| 269 | [[:d:Q71943647|Q71943647]] | [[Matilde Casas Parada]] | [[A Pobra do Brollón]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 270 | [[:d:Q83203387|Q83203387]] | [[Esther Gómez Fórneas]] | [[Castroverde]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 271 | [[:d:Q85432601|Q85432601]] | [[Nieves Neira]] | [[Lugo]] | 1983-09-09 | | | [[Ficheiro:Nieves Neira 2021.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 272 | [[:d:Q85966106|Q85966106]] | [[Montserrat García Chavarría]] | [[Riotorto]] | 1968-11-03 | | | |- | style='text-align:right'| 273 | [[:d:Q86577289|Q86577289]] | [[Montserrat Valcárcel|Montserrat Valcárcel Armesto]] | [[O Incio]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 274 | [[:d:Q87044795|Q87044795]] | [[Olalla Vázquez]] | [[Chantada]] | 1981-09-03 | | | |- | style='text-align:right'| 275 | [[:d:Q87884587|Q87884587]] | [[Ana Jesús López Díaz]] | [[A Pobra do Brollón]] | 1965-06-25 | | | |- | style='text-align:right'| 276 | [[:d:Q88363801|Q88363801]] | [[Esther Teijeiro Lemos]] | [[Nogueira de Miño, Chantada|Merlán, Chantada]] | 1936 | | | |- | style='text-align:right'| 277 | [[:d:Q93561937|Q93561937]] | [[Marta Prieto López]] | [[Lugo]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 278 | [[:d:Q95654552|Q95654552]] | [[Nuria Vilaboa]] | [[Lugo]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 279 | [[:d:Q96186014|Q96186014]] | [[Elvira López Mourín]] | [[Río, Río, Láncara|Río]] | 1893-09-03 | | 1961-07-21 | |- | style='text-align:right'| 280 | [[:d:Q96311772|Q96311772]] | [[Paula Noya]] | [[Lugo]] | 1969-09-14 | | | [[Ficheiro:Paula Noya.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 281 | [[:d:Q96634249|Q96634249]] | [[Ana Cabana Iglesia]] | [[Castro de Rei]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Ana Cabana (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 282 | [[:d:Q97218074|Q97218074]] | [[Esperanza Gómez González]] | [[Vilachá, A Pobra do Brollón|Vilachá]] | 1894 | No/unknown value | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 283 | [[:d:Q97218472|Q97218472]] | [[María Mondelo Rodríguez]] | [[Vilanuíde, Quiroga|Vilanuíde]] | 1897 | No/unknown value | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 284 | [[:d:Q97464728|Q97464728]] | [[Zeltia Montes]] | [[Saviñao, San Martiño de Ferreiros, Pol|Saviñao]] | 1979-03-22 | | | [[Ficheiro:Goyas 2024 - Zeltia Montes (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 285 | [[:d:Q97552680|Q97552680]] | [[Ana Freire]] | [[Rábade]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Mural Ana Freire, CEIP Tomás de Villarroya, Valencia 01.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 286 | [[:d:Q98165899|Q98165899]] | [[Cristina Sanz Arias]] | [[Lugo]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 287 | [[:d:Q98388592|Q98388592]] | [[Carmen Aira Díaz]] | [[O Incio]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 288 | [[:d:Q98396046|Q98396046]] | [[Isaura Abelairas]] | [[Taboada]] | 1951-06-25 | [[Vigo]] | 2021-06-03 | [[Ficheiro:Isaura Abelairas (2013, Vigo).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 289 | [[:d:Q98398609|Q98398609]] | [[Isabel Pardo de Vera]] | [[Lugo]] | 1975 | | | [[Ficheiro:Isabel Pardo de Vera (2018).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 290 | [[:d:Q98398915|Q98398915]] | [[Noa Díaz Varela]] | [[O Saviñao]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 291 | [[:d:Q98408458|Q98408458]] | [[Patricia Otero Rodríguez]] | [[Monforte de Lemos]] | 1979-04-15 | | | |- | style='text-align:right'| 292 | [[:d:Q101428027|Q101428027]] | [[María Victoria Díaz Riva]] | [[Lugo]] | 1904 | [[Málaga]] | 1972 | |- | style='text-align:right'| 293 | [[:d:Q104523680|Q104523680]] | [[Ermitas Fernández]] | [[Vilar de Cas, Moreira, Castroverde|Vilar de Cas]] | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 294 | [[:d:Q104528236|Q104528236]] | [[Ana Varela González]] | [[Bóveda]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 295 | [[:d:Q104671595|Q104671595]] | [[Ángela Pardo Celada]] | [[Becerreá]] | 1904-03-11 | [[Lugo]] | 1988-09-25 | |- | style='text-align:right'| 296 | [[:d:Q104692545|Q104692545]] | [[María Teresa Fernández Rodríguez]] | [[Chantada]] | 1913-09-15 | [[Chantada]] | 1973-06-20 | |- | style='text-align:right'| 297 | [[:d:Q105396482|Q105396482]] | [[Mariví Otero]] | [[Baralla]] | 1948-04-16 | | | [[Ficheiro:Mariví Otero en ArcoMadrid 2021.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 298 | [[:d:Q105478218|Q105478218]] | [[Cristina Ares Castro-Conde]] | [[Lugo]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 299 | [[:d:Q105549073|Q105549073]] | [[Rita Corral Aller]] | [[Lugo]] | 1853-05-05 | | 1891 | |- | style='text-align:right'| 300 | [[:d:Q105597557|Q105597557]] | [[Ana María Carballeira Debasa]] | [[Vilalba]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 301 | [[:d:Q105716754|Q105716754]] | [[Lucía Pardo]] | [[Outeiro de Rei]] | 2000-01-05 | | | |- | style='text-align:right'| 302 | [[:d:Q105723188|Q105723188]] | [[Covadonga Regueiro]] | [[Lugo]] | 1979-06-27 | | | [[Ficheiro:PM Friol - Málaga CF, Copa de la Reina 2023-55.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 303 | [[:d:Q105754594|Q105754594]] | [[Eva López]] | [[Escairón, Vilasante, O Saviñao|Escairón]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Eva López Barrio (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 304 | [[:d:Q106705704|Q106705704]] | [[Lara Balseiro]] | [[Viveiro]] | 1993-01-22 | | | |- | style='text-align:right'| 305 | [[:d:Q107312364|Q107312364]] | [[Rolindes Baño Louzao]] | [[Xove]] | 1930s | [[Celeiro, Viveiro|Celeiro]] | 2021-03-31 | |- | style='text-align:right'| 306 | [[:d:Q107345885|Q107345885]] | [[Laura LaMontagne]] | [[Lugo]] | 1993 | | | [[Ficheiro:Laura-e-picoamperio.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 307 | [[:d:Q107406932|Q107406932]] | [[Encarnación Rivas]] | [[Monforte de Lemos]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 308 | [[:d:Q107821961|Q107821961]] | [[Celia Fernández Figueroa]] | [[Merlán, Chantada|Merlán]] | 1896-07-17 | [[Nogueira de Miño, Chantada|Merlán, Chantada]] | 1962-06 | |- | style='text-align:right'| 309 | [[:d:Q108028278|Q108028278]] | [[Aurora Artiaga|Aurora Artiaga Rego]] | [[Mondoñedo]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 310 | [[:d:Q108143744|Q108143744]] | [[Domitila Gutiérrez Alba]] | [[Vilarello, Cervantes|Vilarello]] | 1925 | | | |- | style='text-align:right'| 311 | [[:d:Q108417010|Q108417010]] | [[Mercedes Mariño]] | [[Monforte de Lemos]] | 1909 | [[Conxo, Santiago de Compostela|Conxo]] | 1995 | |- | style='text-align:right'| 312 | [[:d:Q108427249|Q108427249]] | [[Moncha Prieto]] | [[Gundivós, Sober|Gundivós]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 313 | [[:d:Q108613540|Q108613540]] | [[María Luisa Yglesias Losada]] | [[Monforte de Lemos]] | 1904-09-07 | | 1996-12-19 | |- | style='text-align:right'| 314 | [[:d:Q108760931|Q108760931]] | [[Olalla Castro Alvaredo]] | [[Rendar, O Incio|Rendar]] | 1975-06-03 | | | [[Ficheiro:Olalla Castro Alvaredo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 315 | [[:d:Q108890220|Q108890220]] | [[Xela Martínez]] | [[Lugo]] | 2006-01-25 | | | |- | style='text-align:right'| 316 | [[:d:Q109140334|Q109140334]] | [[Rita Sampedro Rodríguez]] | [[Sarria]] | 1910-06-26 | | | |- | style='text-align:right'| 317 | [[:d:Q109331510|Q109331510]] | [[Benedicta Bello Pernas]] | [[Candia, Abadín|Candia]] | 1908 | [[Lugo]] | 1996-02-16 | |- | style='text-align:right'| 318 | [[:d:Q109331511|Q109331511]] | [[Ana Luna Alonso]] | [[Lugo]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 319 | [[:d:Q109662685|Q109662685]] | [[Mercedes González López]] | [[Sarria]] | 1900-01-18 | [[Riga]] | 1969 | |- | style='text-align:right'| 320 | [[:d:Q109924478|Q109924478]] | [[María José Gómez Rodríguez]] | [[Guntín]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 321 | [[:d:Q110952193|Q110952193]] | [[Elisa Sotelo Lafuente]] | [[Ribadeo]] | 1865 | | 1948-03-27 | |- | style='text-align:right'| 322 | [[:d:Q111015272|Q111015272]] | [[Paula Álvarez Sánchez de Amoraga]] | [[O Saviñao]] | 1989-09-16 | | | |- | style='text-align:right'| 323 | [[:d:Q111143635|Q111143635]] | [[Érika Reija]] | [[Lugo]] | 1981-05-13 | | | |- | style='text-align:right'| 324 | [[:d:Q111225938|Q111225938]] | [[Conchita Paz Montenegro]] | [[Vilalba]] | | | | [[Ficheiro:Conchita Paz Montenegro - AELG 1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 325 | [[:d:Q112584910|Q112584910]] | [[Irene Rega Jul]] | [[San Cibrao, Lieiro, Cervo|San Cibrao]] | 1996 | | | [[Ficheiro:Irene Rega Jul.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 326 | [[:d:Q113508115|Q113508115]] | [[Mercedes Lorenzo]] | [[Lugo]] | 1915-12-15 | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1996-01-23 | [[Ficheiro:Mercedes Lorenzo Sauto.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 327 | [[:d:Q113528287|Q113528287]] | [[Elvira Fente|Elvira Fente Gómez]] | [[Lugo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 328 | [[:d:Q113822902|Q113822902]] | [[Ana Goy Diz]] | [[Lugo]] | 1966 | | 2022-09-19 | |- | style='text-align:right'| 329 | [[:d:Q113996459|Q113996459]] | [[Carmen P.G. Granxeiro]] | [[Lugo]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Carmen P.G. Granxeiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 330 | [[:d:Q114008364|Q114008364]] | [[Nazaret López]] | [[Lugo]] | 1959 | | | [[Ficheiro:Nazaret López.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 331 | [[:d:Q115300955|Q115300955]] | [[Brenda Mondelo]] | [[Seixo, Pacios, Pedrafita do Cebreiro|Seixo]] | 1994-12-17 | | | [[Ficheiro:Brenda Mondelo xuño 2024.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 332 | [[:d:Q116193169|Q116193169]] | [[Julia Arrojo Suárez]] | [[Becerreá]] | 1899 | No/unknown value | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 333 | [[:d:Q116865108|Q116865108]] | [[Elisa Fernández Rei]] | [[San Cibrao, Lieiro, Cervo|San Cibrao]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 334 | [[:d:Q116882017|Q116882017]] | [[Teresa Villarino|Teresa Villarino Valdivieso]] | [[Lugo]] | 1943 | | | |- | style='text-align:right'| 335 | [[:d:Q116949308|Q116949308]] | [[Ruth Chao]] | [[Mondoñedo]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 336 | [[:d:Q117021492|Q117021492]] | [[Idoia Rodríguez Buján]] | [[Friol]] | 1983-10-25 | [[Herat Province]] | 2007-02-21 | |- | style='text-align:right'| 337 | [[:d:Q117304109|Q117304109]] | [[María Grandío Montes]] | [[Lugo]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 338 | [[:d:Q117825693|Q117825693]] | [[Mercedes Vázquez Saavedra]] | [[Sarria]] | 1949 | | | [[Ficheiro:Mercedes Vázquez Saavedra.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 339 | [[:d:Q117829191|Q117829191]] | [[Montse Rego]] | [[Viveiro]] | 1969 | | | [[Ficheiro:Montse Rego Graffiti rúa Pena do Rei Lugo (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 340 | [[:d:Q118444481|Q118444481]] | [[Rocío López García]] | [[Lourenzá]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Rocío López García 2023.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 341 | [[:d:Q119552763|Q119552763]] | [[Esther Castedo Potente]] | [[Lugo]] | 2000-04-04 | | | [[Ficheiro:Celta Femxa Zorka - Durán Maquinaria Ensino Lugo 13.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 342 | [[:d:Q119732199|Q119732199]] | [[María José Fernández Díaz]] | [[O Valadouro]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 343 | [[:d:Q119819811|Q119819811]] | [[Efigenia Maseda]] | [[Alfoz]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Efigenia Maseda Paz.001 - Burela.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 344 | [[:d:Q119819857|Q119819857]] | [[Carmela López Moreno]] | [[Burela]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 345 | [[:d:Q119820544|Q119820544]] | [[Chus López|María Xesús López López]] | [[A Airexe, Suñide, Samos|A Airexe]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 346 | [[:d:Q119821045|Q119821045]] | [[Pilar García Porto]] | [[Antas de Ulla]] | 1975-02-17 | | | [[Ficheiro:Pilar García Porto na presentación do libro 'Toponimia de Antas de Ulla'.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 347 | [[:d:Q119985151|Q119985151]] | [[Silvia Gómez Rey]] | [[Lugo]] | 1975-09-05 | | | |- | style='text-align:right'| 348 | [[:d:Q120693435|Q120693435]] | [[Belén López Rodríguez]] | [[Recemunde, Lamaigrexa, A Pobra do Brollón|Recemunde]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 349 | [[:d:Q122240854|Q122240854]] | [[Aurora Sampedro]] | [[San Pedro de Benquerencia, Barreiros|San Pedro de Benquerencia]] | 1913-01-15 | [[San Pedro de Benquerencia, Barreiros|San Pedro de Benquerencia]] | 1996-09-23 | [[Ficheiro:Homenaxe a Aurora Sampedro en O Canteiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 350 | [[:d:Q122344038|Q122344038]] | [[Mary Morandeira]] | [[Lugo]] | 1905-12-22 | [[Estados Unidos de América]] | 20th century | [[Ficheiro:Mary Morandeira 1929.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 351 | [[:d:Q122924523|Q122924523]] | [[Marta Rouco|Marta Rouco Seoane]] | [[Goiriz, Vilalba|Goiriz]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 352 | [[:d:Q123110697|Q123110697]] | [[Tareixa Castro]] | [[A Mota, Guntín|A Mota]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 353 | [[:d:Q123563637|Q123563637]] | [[María Osorio]] | [[Becerreá]] | | | | |- | style='text-align:right'| 354 | [[:d:Q123989554|Q123989554]] | [[Carmen Lence Ferreiro]] | [[Lugo]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 355 | [[:d:Q124099639|Q124099639]] | [[Teresa Díaz]] | [[Cervantes]] | 1961-10-09 | | | |- | style='text-align:right'| 356 | [[:d:Q124129908|Q124129908]] | [[Andrea Santiso Arias]] | [[Antas de Ulla]] | 1998 | | | [[Ficheiro:Andrea Santiso Arias, na presentación do libro 'Toponimia de Antas de Ulla'.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 357 | [[:d:Q124174768|Q124174768]] | [[Mar López Sotelo]] | [[Monforte de Lemos]] | 1961-05-31 | | | [[Ficheiro:Mar López Sotelo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 358 | [[:d:Q124342206|Q124342206]] | [[Natalia Alonso Ramos]] | [[Vilaronte, Foz|Vilaronte]] | 1983-07-10 | | | [[Ficheiro:Natalia Alonso Ramos - Dinversos 2025.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 359 | [[:d:Q124347903|Q124347903]] | [[María Teresa Otero Sande]] | [[Lugo]] | 1944-11-02 | [[A Coruña]] | 2001-12-21 | [[Ficheiro:Foto 2024-01-23 Mayte estudio.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 360 | [[:d:Q125377688|Q125377688]] | [[Mercedes Arias Álvarez]] | [[Baleira]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 361 | [[:d:Q125503755|Q125503755]] | [[María Mercedes V. Fernández-Pimentel]] | [[Lugo]] | 1902 | [[Venezuela]] | 1965 | |- | style='text-align:right'| 362 | [[:d:Q125704012|Q125704012]] | [[Susana Arias]] | [[Lugo]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 363 | [[:d:Q125732918|Q125732918]] | [[Mercedes Rosón|Mercedes Rosón Ferreiro]] | [[Lugo]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 364 | [[:d:Q125882823|Q125882823]] | [[Ana María Rodríguez Rivas]] | [[Lugo]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 365 | [[:d:Q126280116|Q126280116]] | [[Dolores Trabado]] | [[Vilaluz, O Castro, Cervantes|Vilaluz]] | 1903-07-01 | [[Pontevedra]] | 1996-09-15 | |- | style='text-align:right'| 366 | [[:d:Q126946041|Q126946041]] | [[Carme López Fernández]] | [[O Incio]] | 1992 | | | [[Ficheiro:Carme López no Runrún 04.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 367 | [[:d:Q127604598|Q127604598]] | [[Montserrat Mulet]] | [[Lugo]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 368 | [[:d:Q129169934|Q129169934]] | [[María Luisa Meijide Pardo]] | [[Chantada]] | 1930 | | | |- | style='text-align:right'| 369 | [[:d:Q130223650|Q130223650]] | [[Naila María González Rodríguez]] | [[Sarria]] | 2003 | | | |- | style='text-align:right'| 370 | [[:d:Q130316192|Q130316192]] | [[María Teresa Casanova]] | [[Monforte de Lemos]] | 1902 | No/unknown value | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 371 | [[:d:Q130343816|Q130343816]] | [[María Xosé Ares]] | [[Lugo, Lugo, Lugo|Lugo]] | 1963-01-01 | | | |- | style='text-align:right'| 372 | [[:d:Q130444315|Q130444315]] | [[Shirley Fernández Bellas]] | [[Viveiro]] | 1996 | | | |- | style='text-align:right'| 373 | [[:d:Q130570473|Q130570473]] | [[Noa Moreira]] | [[Salcedo, A Pobra do Brollón|Salcedo]] | 1985-10-13 | | | |- | style='text-align:right'| 374 | [[:d:Q130901247|Q130901247]] | [[Enma Lázare]] | [[Guntín de Pallares, Guntín|Guntín de Pallares]] | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 375 | [[:d:Q131286592|Q131286592]] | [[Carme Rodríguez Rodríguez]] | [[Ribadeo]] | 1996 | | | |- | style='text-align:right'| 376 | [[:d:Q131318237|Q131318237]] | [[Carmen Veiga Porto]] | [[Lugo]] | 1948-10-19 | | | |- | style='text-align:right'| 377 | [[:d:Q131360265|Q131360265]] | [[Loli Rodríguez]] | [[Torbeo, Ribas de Sil|Torbeo]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 378 | [[:d:Q131392353|Q131392353]] | [[Carmen López Alvaredo]] | [[Sarria]] | 1915 | [[Nespereira, Sarria|Nespereira]] | 2010-12-05 | |- | style='text-align:right'| 379 | [[:d:Q131724730|Q131724730]] | [[Paula Pin]] | [[Lugo]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 380 | [[:d:Q131860307|Q131860307]] | [[Lucía Ferro]] | [[San Miguel de Reinante, Barreiros|San Miguel de Reinante]] | 1991-12-14 | | | [[Ficheiro:Lucía Ferro en Ribadeo 20241122.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 381 | [[:d:Q131914936|Q131914936]] | [[Mónica Chao]] | [[Lugo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 382 | [[:d:Q131918072|Q131918072]] | [[Antonia Ortiz]] | [[O Corgo]] | 1886 | [[Ourense]] | 1985-12-29 | |- | style='text-align:right'| 383 | [[:d:Q132656049|Q132656049]] | [[Alicia López Bruzos]] | [[Lugo]] | 1993-03-29 | | | [[Ficheiro:AliciaLBruzosWithCockleInTheLab.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 384 | [[:d:Q133256179|Q133256179]] | [[Ana Moreiras]] | [[Trabada]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 385 | [[:d:Q133295878|Q133295878]] | [[Nuria Lestegás]] | [[Xove]] | | | | |- | style='text-align:right'| 386 | [[:d:Q133309806|Q133309806]] | [[Andrea Varela]] | [[Foz]] | | | | |- | style='text-align:right'| 387 | [[:d:Q133462535|Q133462535]] | [[Natalia Poncela]] | [[Lugo]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 388 | [[:d:Q134099968|Q134099968]] | [[Nerea Pallares]] | [[Lugo]] | 1989-10-10 | | | [[Ficheiro:Nerea Pallares @Isabel Wagemann 2745.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 389 | [[:d:Q134303904|Q134303904]] | [[Genma Rojo]] | [[Currelos, Vilaesteva, O Saviñao|Currelos]] | 1989-06-30 | | | |- | style='text-align:right'| 390 | [[:d:Q134563029|Q134563029]] | [[Abril Camino|Rocío Otero]] | [[Lugo]] | 1980-12-04 | | | |} {{Wikidata list end}} == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:Lista de persoas nadas na provincia de Lugo segundo Wikidata]] (tanto homes como mulleres, con artigo e sen artigo na Wikipedia en galego). [[Categoría:Wikipedia:Listas de mulleres de Galicia con datos de Wikidata]] kw2700umfk4eer9ymt17nwby7zknv7b 4 410990 7105344 7096753 2025-06-24T10:39:12Z ListeriaBot 65707 Wikidata list updated [V2] 7105344 wikitext text/x-wiki Esta é unha '''lista de mulleres nadas na [[provincia da Coruña]]''' segundo os datos que constan en [[Wikidata]]: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5 . ?item wdt:P19 ?pob . ?pob wdt:P131* wd:Q82119 . ?item wdt:P21 wd:Q6581072 . OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob . BIND(YEAR(?dob) as ?yob) } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod . BIND(YEAR(?dod) as ?yod) } . } |wdq=. |links=red |sort=569 |columns=number:#,item:elemento,label:Nome,p19,p569,p20,p570,P18 }} {| class='wikitable sortable' ! # ! elemento ! Nome ! lugar de nacemento ! data de nacemento ! lugar de falecemento ! data de falecemento ! imaxe |- | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q265053|Q265053]] | [[Luz Casal]] | [[Boimorto]] | 1958-11-11 | | | [[Ficheiro:Luz Casal cropped.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q270834|Q270834]] | [[María Casares]] | [[A Coruña]] | 1922-11-21 | [[Alloue]] | 1996-11-22 | [[Ficheiro:Casarès Harcourt 1944b.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q270852|Q270852]] | [[María Pujalte]] | [[A Coruña]] | 1966-12-22 | | | [[Ficheiro:María Pujalte 2013 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q275929|Q275929]] | [[Emilia Pardo Bazán]] | [[A Coruña]] | 1851-09-16 | [[Madrid]] | 1921-05-12 | [[Ficheiro:Emilia Pardo Bazán por Luis Sellier 1885.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q290274|Q290274]] | [[Yolanda Castaño]] | [[Santiago de Compostela]] | 1977-04-19 | | | [[Ficheiro:Yolanda Castaño (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q437385|Q437385]] | [[Fátima Rodríguez]] | [[Pontedeume]] | 1961-05-15 | | | [[Ficheiro:Fatima 01 (cropped).JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q443976|Q443976]] | [[Rosa Miguélez]] | [[Ferrol]] | 1953-08-27 | | | |- | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q464264|Q464264]] | [[Rosalía de Castro]] | [[Conxo, Santiago de Compostela|Conxo]] | 1837-02-23 | [[A Matanza, Iria Flavia, Padrón|A Matanza]] | 1885-07-22 | [[Ficheiro:Rosalía Castro de Murguía por Luis Sellier.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q468779|Q468779]] | [[Mabel Rivera]] | [[Ferrol]] | 1952-06-20 | | | [[Ficheiro:Mabel Rivera-Praza Publica.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q499783|Q499783]] | [[Aurora Rodríguez Carballeira]] | [[Ferrol]] | 1879-04-23 | [[Ciempozuelos]] | 1955-12-28 | [[Ficheiro:Aurora Rodríguez Carballeira, fotografiada dentro de la cárcel de mujeres de Ventas, en septiembre de 1933.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q538717|Q538717]] | [[Concepción Picciotto]] | [[Santiago de Compostela]] | 1936-01-15 | [[Washington, D.C.]] | 2016-01-25 | [[Ficheiro:Connie Picciotto 2012.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q544922|Q544922]] | [[Amada Traba Díaz]] | [[Fisterra]] | 1958-11-29 | | | [[Ficheiro:Amada Traba Díaz.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q588698|Q588698]] | [[Corina Porro]] | [[Ferrol]] | 1953-12-01 | | | [[Ficheiro:Coloquio con Corina Porro (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q671852|Q671852]] | [[Concepción Arenal]] | [[Ferrol]] | 1820-01-31 | [[Vigo]] | 1893-02-04 | [[Ficheiro:Concepcion Arenal 1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q761335|Q761335]] | [[María Pita]] | [[Sigrás, Cambre|Sigrás]] | 1565 | [[Cambre]] | 1643-02-21 | [[Ficheiro:María Pita, por Santiago Llanta y Guerin.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q951366|Q951366]] | [[Ana Peleteiro]] | [[A Coruña]] | 1995-03-03 | | | [[Ficheiro:Ana Peleteiro - Triple saut Femmes (48614905857).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q951382|Q951382]] | [[María Luz Morales]] | [[A Coruña]] | 1890-04-23 | [[Barcelona]] | 1980-09-22 | [[Ficheiro:María Luz Morales.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q1086680|Q1086680]] | [[Rosalía Mera]] | [[A Coruña]] | 1944-01-28 | [[A Coruña]] | 2013-08-15 | |- | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q1089972|Q1089972]] | [[Chus Martínez]] | [[Ponteceso]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Rdp Singularity 8-04-15 (1) (17132276225) (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q1194162|Q1194162]] | [[Verónica Boquete]] | [[Santiago de Compostela]] | 1987-04-09 | | | [[Ficheiro:4f3c0a4ec8960-Verónica Boquete, Praza Pública, 2012 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q1756397|Q1756397]] | [[Iria Grandal]] | [[Ferrol]] | 1990-08-13 | | | |- | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q2567188|Q2567188]] | [[Pilar Hidalgo]] | [[Cee]] | 1979-05-03 | | | |- | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q2705915|Q2705915]] | [[Tamara Abalde]] | [[Ferrol]] | 1989-02-06 | | | [[Ficheiro:(Tamara Abalde) Pedro Sánchez visita a la selección española femenina de baloncesto antes del Eurobasket 2019.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q2845013|Q2845013]] | [[Ana Turpin]] | [[A Coruña]] | 1975-01-09<br/>1978-01-09 | | | [[Ficheiro:Ana Turpin en la inauguración de la tienda de Hispanitas en Madrid (2016) (30295832160) (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q2886706|Q2886706]] | [[Esther Benítez Eiroa]] | [[Ferrol]] | 1937-04-15 | [[Madrid]] | 2001-05-12 | |- | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q2890302|Q2890302]] | [[Adela Akers]] | [[Santiago de Compostela]] | 1933-02-07 | | 2023-08-09 | |- | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q3306318|Q3306318]] | [[Mercedes Peón]] | [[A Coruña]]<br/>[[Concello de Oza dos Ríos|Oza dos Ríos]] | 1967 | | | [[Ficheiro:FIL 2019 - Mercedes Peón - 8Y4A2793.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q3320379|Q3320379]] | [[Sofía Toro]] | [[A Coruña]] | 1990-08-19 | | | [[Ficheiro:Sofía-Toro UCAM-Campeona-Olímpica (2).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q3321234|Q3321234]] | [[Amada García]] | [[Mugardos]] | 1911-10-07 | [[castelo de San Filipe]] | 1938-01-27 | [[Ficheiro:Amada García Rodríguez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q3327497|Q3327497]] | [[María Mariño]] | [[Noia]] | 1907-06-08 | [[Seoane do Courel, Folgoso do Courel|Seoane do Courel]] | 1967-05-19 | [[Ficheiro:Retrato de María Mariño reproducido na revista portuguesa Céltica en 1921.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q3391905|Q3391905]] | [[Blanca Andreu]] | [[A Coruña]] | 1959-08-04 | | | [[Ficheiro:Blanca Andreu 2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q3392836|Q3392836]] | [[María Amelia]] | [[Corcubión]] | 1911-12-23 | [[Pontevedra]] | 2009-05-20 | |- | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q3393758|Q3393758]] | [[Paloma Lago]] | [[Ferrol]] | 1967-05-22 | | | |- | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q3393973|Q3393973]] | [[Yolanda Díaz]] | [[Fene]] | 1971-05-06 | | | [[Ficheiro:Yolanda Díaz on 11 January 2024 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q3394797|Q3394797]] | [[María do Cebreiro]] | [[Santiago de Compostela]] | 1976-07-05 | | | [[Ficheiro:María do Cebreiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q3394915|Q3394915]] | [[Lupe Gómez]] | [[Fisteus, Curtis|Fisteus]] | 1972 | | | [[Ficheiro:CariLupe.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q3397681|Q3397681]] | [[Xohana Torres]] | [[Santiago de Compostela]] | 1929-11-22 | [[Vigo]] | 2017-09-12 | |- | style='text-align:right'| 38 | [[:d:Q3398252|Q3398252]] | [[Ángeles Alvariño]] | [[Serantes, Ferrol|Serantes]] | 1916-10-03 | [[La Jolla]] | 2005-05-29 | [[Ficheiro:ANGELES ALVARIÑO.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 39 | [[:d:Q3398485|Q3398485]] | [[Paula Vázquez]] | [[Ferrol]] | 1974-11-26 | | | [[Ficheiro:Goyas 2025 - Paula Vázquez (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 40 | [[:d:Q3398780|Q3398780]] | [[Sofía Casanova]] | [[A Coruña]] | 1861-09-30 | [[Poznan]] | 1958-01-16 | [[Ficheiro:Sofia Casanova.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 41 | [[:d:Q3399032|Q3399032]] | [[Francisca Herrera Garrido]] | [[A Coruña]] | 1869-03-06 | [[provincia da Coruña]] | 1950-11-05 | [[Ficheiro:Francisca Herrera Garrido 1926.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 42 | [[:d:Q3399157|Q3399157]] | [[Rosa Aneiros]] | [[Meirás, Valdoviño|Meirás]] | 1976 | | | [[Ficheiro:Rosa Aneiros (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 43 | [[:d:Q3518344|Q3518344]] | [[Teresa Herrera]] | [[A Coruña]] | 1712-11-10 | [[A Coruña]] | 1791-10-22 | |- | style='text-align:right'| 44 | [[:d:Q3733617|Q3733617]] | [[Estíbaliz Pereira]] | [[A Coruña]] | 1986-07-12 | | | |- | style='text-align:right'| 45 | [[:d:Q3850606|Q3850606]] | [[María José Ulla]] | [[A Coruña]] | 1945-06-06 | [[Madrid]] | 2022-01-30 | |- | style='text-align:right'| 46 | [[:d:Q3850630|Q3850630]] | [[María Balteira]] | [[Armea, Coirós|Armea]] | 13rd century | [[Salamanca]] | No/unknown value | [[Ficheiro:Cancioneiro da Ajuda folio 21r.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 47 | [[:d:Q4242074|Q4242074]] | [[Ángela de la Cruz]] | [[A Coruña]] | 1965-03-02 | | | |- | style='text-align:right'| 48 | [[:d:Q4750516|Q4750516]] | [[Ana Varela]] | [[Bembibre, Val do Dubra|Bembibre]] | 1983-06-17 | | | |- | style='text-align:right'| 49 | [[:d:Q4845174|Q4845174]] | [[Isabel Naveira]] | [[A Coruña]] | 1975-10-04 | | | [[Ficheiro:Isabel Naveira.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 50 | [[:d:Q5129228|Q5129228]] | [[Claudia Moro]] | [[Santiago de Compostela]] | 1985-11-10 | | | |- | style='text-align:right'| 51 | [[:d:Q5186286|Q5186286]] | [[Cristina Sánchez-Andrade]] | [[Santiago de Compostela]] | 1968-04-05 | | | |- | style='text-align:right'| 52 | [[:d:Q5396378|Q5396378]] | [[Pilar D’Ocon Navaza]] | [[Betanzos]] | 1957 | | | [[Ficheiro:Pilardoconvanaza.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 53 | [[:d:Q5398897|Q5398897]] | [[Esperanza Guisán]] | [[A Coruña]] | 1940-04-23 | [[Santiago de Compostela]] | 2015-11-27 | |- | style='text-align:right'| 54 | [[:d:Q5493589|Q5493589]] | [[Estíbaliz Espinosa]] | [[A Coruña]] | 1974-07-06 | | | [[Ficheiro:Estíbaliz Espinosa.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 55 | [[:d:Q5517756|Q5517756]] | [[Gala González]] | [[A Coruña]] | 1986-03-16 | | | |- | style='text-align:right'| 56 | [[:d:Q5650381|Q5650381]] | [[María Uriz]] | [[A Coruña]] | 1946-08-21 | | | [[Ficheiro:Maria Uriz, Soprano.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 57 | [[:d:Q5672875|Q5672875]] | [[María Elvira Lacaci]] | [[Ferrol]] | 1916 | [[Madrid]] | 1997-03-09 | |- | style='text-align:right'| 58 | [[:d:Q5712111|Q5712111]] | [[Aurora Gil]] | [[A Coruña]] | 1919 | [[México]] | 2008-09-19 | [[Ficheiro:Aurora Gil, 1919-2008, a los 16 años de edad.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 59 | [[:d:Q5729753|Q5729753]] | [[Blanca Díez]] | [[Santiago de Compostela]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 60 | [[:d:Q5782532|Q5782532]] | [[Xacoba de Cisneros de Castro e de Puga]] | [[Vedra]] | 1813 | [[Santiago de Compostela]] | 1860 | [[Ficheiro:Pazo de Ximonde.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 61 | [[:d:Q5787390|Q5787390]] | [[Mercedes Castro Díaz]] | [[Ferrol]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 62 | [[:d:Q5809894|Q5809894]] | [[Teresa Barro]] | [[A Coruña]] | 1936-03-08 | | | |- | style='text-align:right'| 63 | [[:d:Q5812200|Q5812200]] | [[Docha Riobóo]] | [[A Coruña]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 64 | [[:d:Q5830823|Q5830823]] | [[Emilia Calé]] | [[A Coruña]] | 1837-02-12 | [[Madrid]] | 1908-09-18 | [[Ficheiro:Emilia Calé.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 65 | [[:d:Q5946026|Q5946026]] | [[Pilar Cernuda]] | [[Santiago de Compostela]] | 1948-07-29 | | | [[Ficheiro:Pilar Cernuda (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 66 | [[:d:Q5946701|Q5946701]] | [[Juana de Vega]] | [[A Coruña]] | 1805-03-07 | [[A Coruña]] | 1872-06-22 | [[Ficheiro:Juana de Vega.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 67 | [[:d:Q6001957|Q6001957]] | [[Marta Landín]] | [[Melide]] | 1973-02-12 | | | |- | style='text-align:right'| 68 | [[:d:Q6003048|Q6003048]] | [[Maru Menéndez]] | [[Ferrol]] | 1959-07-06 | | | [[Ficheiro:Primera sesión del debate de investidura de Esperanza Aguirre (madrid.org) (3) (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 69 | [[:d:Q6003418|Q6003418]] | [[María Barros]] | [[A Coruña]] | 1980-01-27 | | | |- | style='text-align:right'| 70 | [[:d:Q6049167|Q6049167]] | [[Ofelia Nieto]] | [[Santiago de Compostela]] | 1898-03-18 | [[Madrid]] | 1931-03-22<br/>1931-05-22 | [[Ficheiro:Ofelia Nieto5.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 71 | [[:d:Q6075791|Q6075791]] | [[Pilar Franco]] | [[Ferrol]] | 1895-02-27 | [[Madrid]] | 1989-01-06 | [[Ficheiro:Hermanos Franco.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 72 | [[:d:Q6075845|Q6075845]] | [[Pilar Rojo]] | [[A Coruña]] | 1960-02-23 | | | [[Ficheiro:Pilar Rojo Noguera (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 73 | [[:d:Q6099323|Q6099323]] | [[Ramona Maneiro|Ramona Maneiro Castro]] | [[A Pobra do Caramiñal]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 74 | [[:d:Q6131180|Q6131180]] | [[Sofía Moscoso de Altamira]] | [[Ferrol]] | 1818-01-18 | [[Madrid]] | 1869-04-04 | [[Ficheiro:Sofia Moscoso.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 75 | [[:d:Q8193993|Q8193993]] | [[Alejandra Juno]] | [[Santiago de Compostela]] | 1973-12-09 | | | |- | style='text-align:right'| 76 | [[:d:Q8198034|Q8198034]] | [[Ana Kiro]] | [[A Castañeda, Arzúa|A Castañeda]] | 1942-01-24 | [[Mera, Oleiros|Mera]] | 2010-09-24 | [[Ficheiro:Ana Kiro (pop art).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 77 | [[:d:Q8198117|Q8198117]] | [[Ana Santos]] | [[Antes, Mazaricos|Antes]] | 1965-03-05 | | | |- | style='text-align:right'| 78 | [[:d:Q8245233|Q8245233]] | [[Beatriz Manjón]] | [[Ferrol]] | 1976-03-07 | | | |- | style='text-align:right'| 79 | [[:d:Q8245237|Q8245237]] | [[Beatriz Santana]] | [[A Coruña]] | 1965-06-18 | | | |- | style='text-align:right'| 80 | [[:d:Q8247023|Q8247023]] | [[Berta Dávila|Q8247023]] | [[Santiago de Compostela]] | 1987-12-31 | | | [[Ficheiro:Berta Dávila, Praza Pública, 2013 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 81 | [[:d:Q8247024|Q8247024]] | [[Berta Ojea]] | [[A Coruña]] | 1964-11-01 | | | [[Ficheiro:Berta Ojea.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 82 | [[:d:Q8338646|Q8338646]] | [[Carmela Arias]] | [[A Coruña]] | 1920-02-20 | [[A Coruña]] | 2009-10-27 | |- | style='text-align:right'| 83 | [[:d:Q8351730|Q8351730]] | [[Cristina Saavedra]] | [[A Coruña]] | 1975-11-13 | | | |- | style='text-align:right'| 84 | [[:d:Q8560091|Q8560091]] | [[Dionisia López Amado]] | [[Cedeira]] | 1928 | [[Buenos Aires]] | 2008-11-29 | [[Ficheiro:Museo del Bicentenario - Pañuelo de las Madres de Plaza de Mayo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 85 | [[:d:Q8846635|Q8846635]] | [[Eva Veiga]] | [[Ombre, Pontedeume|Ombre]] | 1961-10-22 | | | [[Ficheiro:Eva Veiga (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 86 | [[:d:Q8960839|Q8960839]] | [[Fanny Garrido]] | [[A Coruña]] | 1842-10-30 | [[Madrid]] | 1917-11-11 | [[Ficheiro:Fanny-garrido (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 87 | [[:d:Q8962260|Q8962260]] | [[Francisca Sarasate]] | [[A Coruña]] | 1853-11-29 | [[Pamplona]] | 1922-05-01 | [[Ficheiro:Francisca Sarasate de Mena. 1893.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 88 | [[:d:Q9003182|Q9003182]] | [[Herminia Fariña]] | [[Santiago de Compostela]] | 1904-04-04 | [[Simes, Meaño|Simes]] | 1966-10-16 | [[Ficheiro:Herminia Fariña Cobián 1927.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 89 | [[:d:Q9009290|Q9009290]] | [[Iris Cochón]] | [[Santiago de Compostela]] | 1968-12-01 | | | |- | style='text-align:right'| 90 | [[:d:Q9009417|Q9009417]] | [[Isabel de Castro e Andrade]] | [[Pontedeume]] | 1528 | [[Pontedeume]] | 1582 | |- | style='text-align:right'| 91 | [[:d:Q9023543|Q9023543]] | [[Lola Beccaria]] | [[Ferrol]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 92 | [[:d:Q9024803|Q9024803]] | [[Lucía Aldao]] | [[A Coruña]] | 1982-02-20 | | | [[Ficheiro:Lucía Aldao 2019.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 93 | [[:d:Q9024809|Q9024809]] | [[Lucía Regueiro]] | [[A Coruña]] | 1982-06-18 | | | [[Ficheiro:Lucía Regueiro.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 94 | [[:d:Q9029953|Q9029953]] | [[María Barbeito]] | [[A Coruña]] | 1880-03-02 | [[A Coruña]] | 1970-11-20 | |- | style='text-align:right'| 95 | [[:d:Q9030067|Q9030067]] | [[María Lado]] | [[Cee]] | 1979-04-14 | | | [[Ficheiro:María Lado.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 96 | [[:d:Q9030096|Q9030096]] | [[María Menéndez-Ponte]] | [[A Coruña]] | 20th century<br/>1962 | | | |- | style='text-align:right'| 97 | [[:d:Q9030197|Q9030197]] | [[María Victoria Fernández-España]] | [[A Coruña]] | 1925-06-12 | [[Madrid]] | 1999-06-11 | |- | style='text-align:right'| 98 | [[:d:Q9030202|Q9030202]] | [[María Wonenburger]] | [[Oleiros]] | 1927-07-19 | [[Cesantes, Redondela|Cesantes]] | 2014-06-14 | [[Ficheiro:María Wonenburger.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 99 | [[:d:Q9051943|Q9051943]] | [[Olaia Naveiras]] | [[A Coruña]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 100 | [[:d:Q9059603|Q9059603]] | [[Pilar Beiro]] | [[Carnota]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 101 | [[:d:Q9070753|Q9070753]] | [[Rosalía Dans]] | [[A Coruña]] | 1955-07-01 | [[Madrid]] | 2024-03-18 | |- | style='text-align:right'| 102 | [[:d:Q9078937|Q9078937]] | [[Sonia Castelo]] | [[Ferrol]] | 1968-03-20 | | | [[Ficheiro:HospitalReal01 (cropped2).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 103 | [[:d:Q9080705|Q9080705]] | [[Susana Dans]] | [[A Coruña]] | 1965-08-13 | | | [[Ficheiro:Susana Dans HospitalReal02 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 104 | [[:d:Q9082002|Q9082002]] | [[Tati Mancebo]] | [[A Coruña]] | 1969-08-01 | | | [[Ficheiro:Tati Mancebo (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 105 | [[:d:Q10326561|Q10326561]] | [[Mariña Pérez Rei]] | [[Ames]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 106 | [[:d:Q10346321|Q10346321]] | [[Paula Carballeira]] | [[Maniños, Fene|Maniños]] | 1972-09-07 | | | [[Ficheiro:Paula Carballeira na libraría Paz de Pontevedra (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 107 | [[:d:Q10388281|Q10388281]] | [[Urraca Henriques]] | [[Guimarães]]<br/>[[Pontedeume]] | 1095 | [[Pontedeume]] | 1173-11-16 | [[Ficheiro:Urraca Henriques de Portugal.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 108 | [[:d:Q11012491|Q11012491]] | [[Silvia Penide]] | [[A Coruña]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Silvia Penide.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 109 | [[:d:Q11253423|Q11253423]] | [[Ánxeles Penas]] | [[Teixeiro, Curtis, Curtis|Teixeiro]] | 1943-05-05 | | | [[Ficheiro:Ánxeles Penas (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 110 | [[:d:Q11680210|Q11680210]] | [[Berta Tapia]] | [[A Coruña]] | 1927-02-01 | | | |- | style='text-align:right'| 111 | [[:d:Q11691393|Q11691393]] | [[María Bouzas]] | [[Piñeiro, Mugardos|Piñeiro]] | 1962-03-24 | | | [[Ficheiro:María Bouzas.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 112 | [[:d:Q11691444|Q11691444]] | [[María Patiño|María Melody Patiño]] | [[Ferrol]] | 1971-08-15 | | | [[Ficheiro:Patiño.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 113 | [[:d:Q11691461|Q11691461]] | [[María Xosé Queizán]] | [[San Xulián de Vigo, Paderne|San Xulián de Vigo]] | 1939-02-05 | | | [[Ficheiro:María Xosé Queizán (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 114 | [[:d:Q11704368|Q11704368]] | [[Teté Delgado]] | [[Ferrol]] | 1965-06-28 | | | [[Ficheiro:Teté Delgado, por Jesús Ortega.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 115 | [[:d:Q11704947|Q11704947]] | [[Uxía Blanco]] | [[Loxo, Touro|Loxo]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 116 | [[:d:Q11905435|Q11905435]] | [[Ana Romaní]] | [[Noia]] | 1962-08-05 | | | [[Ficheiro:Homenaxe CEF - Ana Romaní 2024 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 117 | [[:d:Q11908996|Q11908996]] | [[Benita Moreno]] | [[A Coruña]] | 1792-10-31 | [[El Puente del Arzobispo]] | 1872-01-29 | |- | style='text-align:right'| 118 | [[:d:Q11915591|Q11915591]] | [[Coral Rodríguez Fouz]] | [[A Coruña]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 119 | [[:d:Q12382823|Q12382823]] | [[Almudena Chacón]] | [[A Coruña]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 120 | [[:d:Q12382947|Q12382947]] | [[Amparo López Jeán|Amparo López Jean]] | [[Vilaboa, Rutis, Culleredo|Vilaboa]] | 1885-10-30 | [[Montauban]] | 1942-11-12 | |- | style='text-align:right'| 121 | [[:d:Q12382955|Q12382955]] | [[Ana María Alvajar|Ana María Alvajar L. Jean]] | [[A Coruña]] | 1918 | [[Madrid]] | 2005-12-31 | |- | style='text-align:right'| 122 | [[:d:Q12382959|Q12382959]] | [[Ana Rodríguez Martí]] | [[Ferrol]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 123 | [[:d:Q12382960|Q12382960]] | [[Ana Rodríguez Montero]] | [[Cedeira]] | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 124 | [[:d:Q12382961|Q12382961]] | [[Ana Romero Masiá]] | [[Santiago de Compostela]] | 1952-01-04 | | | [[Ficheiro:Ana Romero Masiá Culleredo 2012 2.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 125 | [[:d:Q12384284|Q12384284]] | [[Beatriz Barcia]] | [[Ferrol]] | 1960-09-27 | | | |- | style='text-align:right'| 126 | [[:d:Q12384334|Q12384334]] | [[Belén Feliú]] | [[A Coruña]] | 1961 | [[Santiago de Compostela]] | 1997-09-23 | |- | style='text-align:right'| 127 | [[:d:Q12384335|Q12384335]] | [[Belén Martínez]] | [[A Coruña]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 128 | [[:d:Q12384338|Q12384338]] | [[Belén Regueira]] | [[A Coruña]] | 1977-09-01 | | | [[Ficheiro:Belén Regueira.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 129 | [[:d:Q12384498|Q12384498]] | [[Blanca-Ana Roig]] | [[Portosín, Goiáns, Porto do Son|Portosín]] | 1949-06-28 | | | |- | style='text-align:right'| 130 | [[:d:Q12384499|Q12384499]] | [[Blanca Cendán]] | [[Ares]] | 1963 | | | [[Ficheiro:4f6cc028e75c0-img 00611 Blanca Cendán 2012.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 131 | [[:d:Q12384624|Q12384624]] | [[Branca Vilela]] | [[A Coruña]] | 1964-08-06 | | | |- | style='text-align:right'| 132 | [[:d:Q12385387|Q12385387]] | [[Carmen Dolores]] | [[Padrón]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 133 | [[:d:Q12385824|Q12385824]] | [[Catuxa Gil]] | [[Santiago de Compostela]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 134 | [[:d:Q12386097|Q12386097]] | [[Chelo Suárez]] | [[A Coruña]] | 1945-03-01 | | | [[Ficheiro:Chelo Suárez (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 135 | [[:d:Q12386222|Q12386222]] | [[Claudia Castro]] | [[Santiago de Compostela]] | 1972-12-30 | | | |- | style='text-align:right'| 136 | [[:d:Q12386336|Q12386336]] | [[Comba Campoy]] | [[Santiago de Compostela]] | 1979-06-30 | | | [[Ficheiro:Comba Campoy.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 137 | [[:d:Q12386372|Q12386372]] | [[Concepción Pérez Iglesias]] | [[Santiago de Compostela]] | 1881-12-12 | [[Lantaño, Portas|Lantaño]] | 1939-12 | [[Ficheiro:Concepción Pérez Iglesias.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 138 | [[:d:Q12386376|Q12386376]] | [[Concha Blanco]] | [[Cee]] | 1950-06-19 | | | [[Ficheiro:C Blanco bl.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 139 | [[:d:Q12386434|Q12386434]] | [[Consuelo Otero Rial]] | [[Santiago de Compostela]] | 1912 | [[O Vilar, Artes, Carballo|O Vilar]] | 1936-09-02 | |- | style='text-align:right'| 140 | [[:d:Q12386734|Q12386734]] | [[Cristina Amenedo]] | [[San Martiño de Porto, Cabanas|San Martiño de Porto]] | 1925-10-17 | [[A Coruña]] | 2011-08-19 | |- | style='text-align:right'| 141 | [[:d:Q12387198|Q12387198]] | [[Dores Tembrás]] | [[Bergondiño, Bergondo, Bergondo|Bergondiño]] | 1979-02-13 | | | [[Ficheiro:Dores-Tembrás-Praza-Pública.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 142 | [[:d:Q12387228|Q12387228]] | [[Dulce Fernández Graña]] | [[A Coruña]] | 1969-05-24 | | | |- | style='text-align:right'| 143 | [[:d:Q12387766|Q12387766]] | [[Elena Gago]] | [[A Coruña]] | 1940 | [[A Coruña]] | 2011-07-27 | |- | style='text-align:right'| 144 | [[:d:Q12387784|Q12387784]] | [[Elvira Souto]] | [[A Coruña]] | 1947 | | | [[Ficheiro:Elvira Souto.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 145 | [[:d:Q12387815|Q12387815]] | [[Emma Pedreira]] | [[A Coruña]] | 1978-11-11 | | | [[Ficheiro:Enma Pedreira.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 146 | [[:d:Q12390407|Q12390407]] | [[Hipólita Moíño]] | [[Ferrol]] | | [[Valladolid]] | 1917-05 | [[Ficheiro:Hipólita Muíño Lago 1916.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 147 | [[:d:Q12390684|Q12390684]] | [[Inma López Silva]] | [[Santiago de Compostela]] | 1978-05-03 | | | [[Ficheiro:Inma López Silva (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 148 | [[:d:Q12390685|Q12390685]] | [[Inma Otero Varela|Inmaculada Otero Varela]] | [[Carral]] | 1976-06-30 | | | |- | style='text-align:right'| 149 | [[:d:Q12390714|Q12390714]] | [[Iolanda Aldrei]] | [[Santiago de Compostela]] | 1968-01-07 | | | [[Ficheiro:Iolanda Rodrigues Aldrei.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 150 | [[:d:Q12390716|Q12390716]] | [[Iolanda Veloso|Iolanda Veloso Ríos]] | [[A Coruña]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Iolanda Veloso.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 151 | [[:d:Q12390718|Q12390718]] | [[Iria Abelleira Castro]] | [[A Coruña]] | 1998 | | | |- | style='text-align:right'| 152 | [[:d:Q12390722|Q12390722]] | [[Iria González-Dopeso]] | [[Santiago de Compostela]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 153 | [[:d:Q12390723|Q12390723]] | [[Iria López Teixeiro]] | [[Fene]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 154 | [[:d:Q12390740|Q12390740]] | [[Isabel Fresco Otero]] | [[As Pontes de García Rodríguez]] | 1958-10-25 | | | |- | style='text-align:right'| 155 | [[:d:Q12390743|Q12390743]] | [[Isabel Risco]] | [[A Coruña]] | 1975-04-07 | | | [[Ficheiro:Isabel Risco María Casares 2014.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 156 | [[:d:Q12390744|Q12390744]] | [[Isabel Ríos]] | [[Curtis]] | 1907-07-12 | [[Madrid]] | 1997-06-17 | [[Ficheiro:Isabel Ríos co seu compañeiro Calvelo. Foto tomada o 25 de decembro de 1936 no patio da cárcere de Santiago, estando ambos condenados a morte.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 157 | [[:d:Q12390940|Q12390940]] | [[Josefa Iglesias Vilarelle]] | [[Santiago de Compostela]] | 1883 | [[Pontevedra]] | 1966-01 | |- | style='text-align:right'| 158 | [[:d:Q12390941|Q12390941]] | [[Xosefa de Bastavales|Josefa de Bastavales]] | [[Gorgullos, Tordoia|Gorgullos]] | 1932-07-20 | [[Bastavales, Brión|Bastavales]] | 2024-10-02 | |- | style='text-align:right'| 159 | [[:d:Q12391630|Q12391630]] | [[Laura Bugalho]] | [[Santiago de Compostela]] | 1964-05-06 | | | [[Ficheiro:16-06-07 XUIZO LAURA 001.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 160 | [[:d:Q12392603|Q12392603]] | [[Majange Pardo]] | [[A Coruña]] | 1958 | | 2009-03-23 | |- | style='text-align:right'| 161 | [[:d:Q12392854|Q12392854]] | [[Manuela Álvarez Lozano]] | [[Carballo]] | 1957-03-21 | | | |- | style='text-align:right'| 162 | [[:d:Q12392925|Q12392925]] | [[Margarita López Pardo]] | [[Ferrol]] | 1942-06-29 | | | |- | style='text-align:right'| 163 | [[:d:Q12392929|Q12392929]] | [[María do Carmo Henríquez Salido|Maria do Carmo Henríquez Salido]] | [[Mugardos]] | 1944-02-05 | | | |- | style='text-align:right'| 164 | [[:d:Q12392948|Q12392948]] | [[Marisa Villardefrancos]] | [[Vedra]] | 1915-10-15 | [[Sant Vicent del Raspeig]] | 1975-06-20 | |- | style='text-align:right'| 165 | [[:d:Q12392950|Q12392950]] | [[Marisol Soneira Tajes]] | [[Camariñas]] | 1954-12-10 | | | |- | style='text-align:right'| 166 | [[:d:Q12392976|Q12392976]] | [[Marta González Vázquez|Marta González]] | [[Santiago de Compostela]] | 1965-01-25 | | | [[Ficheiro:(Marta González Vázquez) Reunión Foro Social Partido Popular en sede distrito Salamanca contra la violencia de género. (44167499810) (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 167 | [[:d:Q12392977|Q12392977]] | [[Marta Neira|Marta Neira Rodríguez]] | [[Asados, Rianxo|Asados]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Marta Neira por Distrito Xermar - AELG.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 168 | [[:d:Q12392978|Q12392978]] | [[Marta Álvarez]] | [[A Coruña]] | 1943-10-30 | | | |- | style='text-align:right'| 169 | [[:d:Q12393028|Q12393028]] | [[María Blanco-Fafián]] | [[Ortigueira]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 170 | [[:d:Q12393029|Q12393029]] | [[María Canosa]] | [[Cee]] | 1978-08-20 | | | [[Ficheiro:María Canosa (vertical).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 171 | [[:d:Q12393032|Q12393032]] | [[María Díaz Vidal]] | [[Betanzos]] | | | 2013 | |- | style='text-align:right'| 172 | [[:d:Q12393037|Q12393037]] | [[María José Rubio]] | [[A Coruña]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 173 | [[:d:Q12393038|Q12393038]] | [[María Liñeira]] | [[Santiago de Compostela]] | 1979 | | | [[Ficheiro:María Liñeira (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 174 | [[:d:Q12393040|Q12393040]] | [[María Maceiras]] | [[Miño]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 175 | [[:d:Q12393042|Q12393042]] | [[María Manuela]] | [[Ferrol]] | 1945 | | | [[Ficheiro:Fotografía entre pintura e poesía.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 176 | [[:d:Q12393043|Q12393043]] | [[María Meijide]] | [[Santiago de Compostela]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 177 | [[:d:Q12393046|Q12393046]] | [[María Miramontes]] | [[Guísamo, Bergondo|Guísamo]] | 1895-04-06 | [[Buenos Aires]] | 1964-09-17 | [[Ficheiro:Maria Miramontes.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 178 | [[:d:Q12393047|Q12393047]] | [[María Mera]] | [[Boqueixón]] | 1986-08-10 | | | [[Ficheiro:María Mera nos Premios Mestre Mateo 2017.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 179 | [[:d:Q12393054|Q12393054]] | [[María Socorro Cea Vázquez]] | [[Melide]] | 1970-04-01 | | | |- | style='text-align:right'| 180 | [[:d:Q12393055|Q12393055]] | [[María Seoane Romero]] | [[Santiago de Compostela]] | 1981-06-27 | | | |- | style='text-align:right'| 181 | [[:d:Q12393072|Q12393072]] | [[María do Carmo Ríos Panisse]] | [[Santiago de Compostela]] | 1946-05-18 | | | |- | style='text-align:right'| 182 | [[:d:Q12393145|Q12393145]] | [[Medos Romero]] | [[Somede, As Pontes de García Rodríguez|Somede]] | 1959-10-21 | | | [[Ficheiro:Medos Romero (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 183 | [[:d:Q12393225|Q12393225]] | [[Mercedes Roldós]] | [[Mugardos]] | 1956-03 | | | |- | style='text-align:right'| 184 | [[:d:Q12393573|Q12393573]] | [[Montse Pena]] | [[Sada]] | 1981-04-27 | | | [[Ficheiro:Montserrat Pena Presas (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 185 | [[:d:Q12393985|Q12393985]] | [[Nona Inés Vilariño]] | [[Ferrol]] | 1944-04-19 | | | |- | style='text-align:right'| 186 | [[:d:Q12396300|Q12396300]] | [[Olga Patiño Nogueira]] | [[A Coruña]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Olga Patiño (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 187 | [[:d:Q12396303|Q12396303]] | [[Olivia Rodríguez]] | [[A Coruña]] | 1959-06-13 | | | [[Ficheiro:Olivia Rodríguez (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 188 | [[:d:Q12397041|Q12397041]] | [[Paloma Calvo Varela]] | [[A Coruña]] | 1986-02-23 | | | [[Ficheiro:Paloma Calvo Varela (AELG)-3.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 189 | [[:d:Q12397232|Q12397232]] | [[Patricia Janeiro]] | [[Santiago de Compostela]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 190 | [[:d:Q12397233|Q12397233]] | [[Patricia Vázquez]] | [[Santiago de Compostela]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 191 | [[:d:Q12397241|Q12397241]] | [[Paula Rey Torreiro]] | [[A Coruña]] | 1981-10-14 | | | |- | style='text-align:right'| 192 | [[:d:Q12397263|Q12397263]] | [[Paz Moreno Feliu]] | [[Betanzos]] | 1956 | | | [[Ficheiro:Paz Moreno Feliu.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 193 | [[:d:Q12398323|Q12398323]] | [[Puri Seixido|Maria Purificación Seixido Gómez]] | [[Cariño]] | 1966-11-19 | | | |- | style='text-align:right'| 194 | [[:d:Q12399249|Q12399249]] | [[Rosa Liaño]] | [[A Coruña]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 195 | [[:d:Q12399250|Q12399250]] | [[Rosa Méndez Fonte]] | [[Ferrol]] | 1957 | | | [[Ficheiro:Rosa Méndez Fonte (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 196 | [[:d:Q12399252|Q12399252]] | [[Rosa Bassave]] | [[A Coruña]] | 1954-03-30 | [[Santiago de Compostela]] | 2012-09-11 | |- | style='text-align:right'| 197 | [[:d:Q12399256|Q12399256]] | [[Rosalía Fernández Rial]] | [[Muxía]] | 1988-05-30 | | | [[Ficheiro:Rosalía Fernández Rial en Allariz.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 198 | [[:d:Q12399258|Q12399258]] | [[Rosana Pérez]] | [[A Pobra do Caramiñal]] | 1964-12-21 | | | |- | style='text-align:right'| 199 | [[:d:Q12399433|Q12399433]] | [[Sabela Silva|Sabela (cantante)]] | [[Boqueixón]] | 1959-11-10 | | | |- | style='text-align:right'| 200 | [[:d:Q12399434|Q12399434]] | [[Sabela Arán]] | [[Santiago de Compostela]] | 1987-12-25 | | | [[Ficheiro:Vilamor (filme). Sabela Arán. IESMGB-2. Galiza.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 201 | [[:d:Q12400443|Q12400443]] | [[Sheyla Fariña]] | [[Tordoia]] | 1986-11-12 | | | [[Ficheiro:Acacias-11 gallery a.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 202 | [[:d:Q12400644|Q12400644]] | [[Sonia Vizoso]] | [[A Coruña]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 203 | [[:d:Q12400897|Q12400897]] | [[Tamara Canosa]] | [[A Coruña]] | 1983-04-12 | | | [[Ficheiro:Tamara Canosa.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 204 | [[:d:Q12400926|Q12400926]] | [[Tatiana Amil]] | [[A Coruña]] | 1986-06-23 | | | [[Ficheiro:TatianaAmil.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 205 | [[:d:Q12401033|Q12401033]] | [[Teresa Añón]] | [[Santiago de Compostela]] | 1951 | [[Covas, Ferrol|Covas]] | 2014-04-17 | |- | style='text-align:right'| 206 | [[:d:Q12401040|Q12401040]] | [[Teresa Villaverde Pais]] | [[Noia]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 207 | [[:d:Q12401802|Q12401802]] | [[Verónica Martínez Delgado]] | [[Valdoviño]] | 1976-04-04 | | | |- | style='text-align:right'| 208 | [[:d:Q12402999|Q12402999]] | [[Zaira Rodríguez|Zaira Rodríguez Pérez]] | [[Cee]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 209 | [[:d:Q12403088|Q12403088]] | [[Ángeles Vázquez|Ángeles Vázquez Mejuto]] | [[Melide]] | 1972-04-03 | | | [[Ficheiro:Ángeles Vázquez Mejuto, Conselleira de Medio Rural.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 210 | [[:d:Q12403094|Q12403094]] | [[Ánxela Loureiro]] | [[Ferrol]] | 1956 | | | [[Ficheiro:Ánxela Loureiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 211 | [[:d:Q13560476|Q13560476]] | [[Chefa Alonso]] | [[A Coruña]] | 1955 | | | [[Ficheiro:Chefa Alonso.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 212 | [[:d:Q13592464|Q13592464]] | [[Encarna Otero Cepeda]] | [[Santiago de Compostela]] | 1950-07-29 | | | |- | style='text-align:right'| 213 | [[:d:Q13796901|Q13796901]] | [[Manuela Santalla]] | [[Ferrol]] | 1958-11-30 | | | |- | style='text-align:right'| 214 | [[:d:Q14014591|Q14014591]] | [[Caridad González Cerviño]] | [[Muros]] | 1961-01-16 | | | |- | style='text-align:right'| 215 | [[:d:Q14183285|Q14183285]] | [[Belén do Campo Piñeiro]] | [[A Coruña]] | 1963-12-29 | | | |- | style='text-align:right'| 216 | [[:d:Q15199398|Q15199398]] | [[Maruxa Orxales]] | [[Ferrol]] | 20th century | [[Madrid]] | 2010-01-13 | |- | style='text-align:right'| 217 | [[:d:Q15944920|Q15944920]] | [[Matilde Jiménez|Matilde Giménez Blas]] | [[Carballo]] | 1948-01-21 | | | |- | style='text-align:right'| 218 | [[:d:Q16029473|Q16029473]] | [[Carolina Casanova]] | [[Ferrol]] | 1847-01-10 | [[Madrid]] | 1910-02-08 | [[Ficheiro:Cepeda.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 219 | [[:d:Q16184686|Q16184686]] | [[Eva Castro]] | [[Oleiros]] | 1977-08-28 | | | |- | style='text-align:right'| 220 | [[:d:Q16301630|Q16301630]] | [[Ángela Portero]] | [[Santiago de Compostela]] | 1966-03-07 | | | |- | style='text-align:right'| 221 | [[:d:Q16518155|Q16518155]] | [[Laura Hermo]] | [[Boiro]] | 1990-06-20 | | | |- | style='text-align:right'| 222 | [[:d:Q16518259|Q16518259]] | [[Luz Castro|Luz Castro Pena]] | [[Ferrol]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Luz Castro informatikaria.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 223 | [[:d:Q16548410|Q16548410]] | [[Estefanía Hernández García]] | [[A Coruña]] | 1985-08-16 | | | |- | style='text-align:right'| 224 | [[:d:Q16590913|Q16590913]] | [[Lidia Liss]] | [[Porto do Son]] | 1898-05-01 | [[Avellaneda]] | 1976-06-27 | [[Ficheiro:Lidia Liss.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 225 | [[:d:Q16590917|Q16590917]] | [[Lidia Parada]] | [[A Pobra do Caramiñal]] | 1993-06-11 | | | [[Ficheiro:Durango 2014.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 226 | [[:d:Q16641506|Q16641506]] | [[Helia González]] | [[A Coruña]] | 1985-08-29 | | | [[Ficheiro:Helia Gonzalez - FIVB World Championship European Qualification Women Łódź January 2014.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 227 | [[:d:Q16796663|Q16796663]] | [[Syra Alonso]] | [[A Coruña]] | 1899 | [[México]] | 1970 | [[Ficheiro:A modelo, 1927. Un dos moitos retratos que Francisco Miguel fixo de Syra Alonso.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 228 | [[:d:Q17155915|Q17155915]] | [[Pilar Pallarés]] | [[Culleredo, Culleredo|Culleredo]] | 1957-04-29 | | | [[Ficheiro:Pilar Pallarés (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 229 | [[:d:Q17269996|Q17269996]] | [[Pilar Bahamonde]] | [[Ferrol]] | 1865-10-15 | [[Madrid]] | 1934-02-28 | [[Ficheiro:Pilar Bahamonde y Pardo de Andrade.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 230 | [[:d:Q17274428|Q17274428]] | [[María del Pilar Carré]] | [[A Coruña]] | 1921 | [[A Coruña]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 231 | [[:d:Q17274431|Q17274431]] | [[May Carré]] | [[A Coruña]] | 1922 | [[Barcelona]] | 1990-02-26 | |- | style='text-align:right'| 232 | [[:d:Q17364461|Q17364461]] | [[Paloma Otero]] | [[A Coruña]] | 1987-10-11 | | | |- | style='text-align:right'| 233 | [[:d:Q17413379|Q17413379]] | [[Mercedes Romero Abella]] | [[Cee]] | 1907-06-27 | [[Aranga]] | 1936-11-19 | [[Ficheiro:Mercedes Romero Abella.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 234 | [[:d:Q17413438|Q17413438]] | [[Concha Castroviejo]] | [[Santiago de Compostela]] | 1910 | [[Madrid]] | 1995-12-09 | [[Ficheiro:Concha Castroviejo (á dereita) con Anita Pequeña. Santiago circa 1931. Fotos familiares das e dos irmás Santos Castroviejo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 235 | [[:d:Q17413472|Q17413472]] | [[Joaquina Dorado]] | [[A Coruña]] | 1917-06-25 | [[Barcelona]] | 2017-03-14 | |- | style='text-align:right'| 236 | [[:d:Q17413473|Q17413473]] | [[Rafaela Hervada Carnerero]] | [[A Coruña]] | 1917-07-24 | [[A Coruña]] | 2010-02-26 | |- | style='text-align:right'| 237 | [[:d:Q17414075|Q17414075]] | [[María Antonia Dans]] | [[Concello de Oza dos Ríos|Oza dos Ríos]] | 1922-04-14 | [[Madrid]] | 1988-02-17 | [[Ficheiro:María Antonia Dans - escultura de Antonio López no Museo Galego de Arte Contemporánea Carlos Maside.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 238 | [[:d:Q17415193|Q17415193]] | [[Luz Fandiño]] | [[Santiago de Compostela]] | 1931-11-23 | [[Santiago de Compostela]] | 2024-04-28 | [[Ficheiro:Luz Fandiño 2023.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 239 | [[:d:Q17415200|Q17415200]] | [[Olga Viaño]] | [[Ferrol]] | 1931 | [[A Coruña]] | 2008-12-04 | |- | style='text-align:right'| 240 | [[:d:Q17563173|Q17563173]] | [[Paula Gallego]] | [[Ferrol]] | 2004-02-05 | | | |- | style='text-align:right'| 241 | [[:d:Q18145357|Q18145357]] | [[Nerea Barros]] | [[Santiago de Compostela]] | 1981-05-12 | | | [[Ficheiro:Festival de Málaga 2024 - Nerea Barros (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 242 | [[:d:Q18224305|Q18224305]] | [[Pilar Millán Astray|Pilar Millán-Astray]] | [[A Coruña]] | 1879 | [[Madrid]] | 1949-05-22 | [[Ficheiro:1922-02-04, La Esfera, Pilar Millán Astray, Julio Romero de Torres (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 243 | [[:d:Q18536851|Q18536851]] | [[Sandra Ortega Mera]] | [[A Coruña]] | 1968-07-19 | | | |- | style='text-align:right'| 244 | [[:d:Q18602823|Q18602823]] | [[Carolina Bescansa]] | [[Santiago de Compostela]] | 1971-02-13 | | | [[Ficheiro:Carolina Bescansa, número dos de Podemos.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 245 | [[:d:Q18644995|Q18644995]] | [[Ana Pérez Ventura]] | [[Santiago de Compostela]] | 1981-11-05 | | | |- | style='text-align:right'| 246 | [[:d:Q19355016|Q19355016]] | [[María Cruz Seoane]] | [[A Coruña]] | 1935 | [[Madrid]] | 2014-06-24 | |- | style='text-align:right'| 247 | [[:d:Q19369184|Q19369184]] | [[María Romero Banet|María Romero]] | [[A Coruña]] | 1929-03-21 | [[Madrid]] | 2015-02-04 | |- | style='text-align:right'| 248 | [[:d:Q19689836|Q19689836]] | [[Carmen Babiano]] | [[Santiago de Compostela]] | 1852 | [[Pontevedra]] | 1914-09-02 | [[Ficheiro:Carmen Babiano2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 249 | [[:d:Q19802897|Q19802897]] | [[Eva Lloréns Rodríguez]] | [[A Coruña]] | 1921-03-20 | [[A Coruña]] | 2004-09-05 | |- | style='text-align:right'| 250 | [[:d:Q19972736|Q19972736]] | [[Isabel Rábago]] | [[Ferrol]] | 1974-04-01 | | | |- | style='text-align:right'| 251 | [[:d:Q19998232|Q19998232]] | [[Cristina Villó|Cristina Villó Montesino]] | [[A Coruña]] | 1812 | [[Valencia]] | 1884-11 | [[Ficheiro:Cristina Villo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 252 | [[:d:Q20015731|Q20015731]] | [[Concepción Sáiz|Concepción Sáiz Otero]] | [[Santiago de Compostela]] | 1851-05-22 | [[Pancorbo]] | 1934-03 | [[Ficheiro:Concepción Saiz Otero - 1917.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 253 | [[:d:Q20022445|Q20022445]] | [[Susana Martínez-Conde|Susana Martínez Conde]] | [[A Coruña]] | 1969-10-01 | | | [[Ficheiro:Susana Martinez Conde.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 254 | [[:d:Q20101428|Q20101428]] | [[Pastora Martos]] | [[A Coruña]] | 1929 | [[Sant Cugat del Vallès]] | 1999-08-29 | |- | style='text-align:right'| 255 | [[:d:Q20532754|Q20532754]] | [[Marina Castaño]] | [[A Coruña]] | 1957-03-14 | | | |- | style='text-align:right'| 256 | [[:d:Q20532791|Q20532791]] | [[Carme Fernández Pérez-Sanjulián|Carme Fernández-Pérez Sanjulián]] | [[A Coruña]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 257 | [[:d:Q20532868|Q20532868]] | [[María Xosé Rodríguez Galdo]] | [[Ferrol]] | 1949-02-23 | | | |- | style='text-align:right'| 258 | [[:d:Q20533014|Q20533014]] | [[Eulalia Agrelo|Eulalia Agrelo Costas]] | [[Asados, Rianxo|Asados]] | 1974-01-26 | | | [[Ficheiro:Eulalia Agrelo Costas (AELG)-3.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 259 | [[:d:Q20533097|Q20533097]] | [[Manuela Fraguela]] | [[Ferrol]] | 1944 | | | |- | style='text-align:right'| 260 | [[:d:Q20533153|Q20533153]] | [[María Xosé Alfonso]] | [[Esteiro, Muros|Esteiro]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Muros- case medio milleiro de sinaturas contra a suba da contribución (10539827603).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 261 | [[:d:Q20533166|Q20533166]] | [[Mercedes Leobalde]] | [[A Coruña]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Mercedes Leobalde.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 262 | [[:d:Q20533172|Q20533172]] | [[Pilar Allegue]] | [[A Coruña]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 263 | [[:d:Q20533203|Q20533203]] | [[Dolores Pan]] | [[A Coruña]] | 1957-06-23 | | | |- | style='text-align:right'| 264 | [[:d:Q20533257|Q20533257]] | [[Anabel Alonso López]] | [[As Pontes de García Rodríguez]] | 1968-04-02 | | | |- | style='text-align:right'| 265 | [[:d:Q20533369|Q20533369]] | [[Amparo Alvajar]] | [[A Coruña]] | 1916-08-11 | [[Monção]] | 1998-05 | [[Ficheiro:Amparo Alvajar 1932.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 266 | [[:d:Q20533414|Q20533414]] | [[Charo Lopes]] | [[Boiro]] | 1988 | | | [[Ficheiro:Charo Lopes.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 267 | [[:d:Q20533549|Q20533549]] | [[Cris Pavón]] | [[A Coruña]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 268 | [[:d:Q20533570|Q20533570]] | [[María Corredoira]] | [[A Coruña]] | 1893-05-18 | | 1970-11-17 | [[Ficheiro:María Corredoira 1932.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 269 | [[:d:Q20533595|Q20533595]] | [[Begoña Paz]] | [[A Coruña]] | 1965-03-15 | | | [[Ficheiro:Begoña Paz (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 270 | [[:d:Q20533795|Q20533795]] | [[Imma António Souto]] | [[A Coruña]] | 1968-05-29 | | | [[Ficheiro:Praza Pública-immaantonio.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 271 | [[:d:Q20533837|Q20533837]] | [[María Lorenzo Miguéns]] | [[Tarrío, Laíño, Dodro|Tarrío]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 272 | [[:d:Q20533850|Q20533850]] | [[Regina García García]] | [[A Coruña]] | 1898-08-20 | [[Madrid]] | 1974-08 | |- | style='text-align:right'| 273 | [[:d:Q20533904|Q20533904]] | [[María José Ares Casal]] | [[Melide]] | 1948-04-20 | | | |- | style='text-align:right'| 274 | [[:d:Q20533946|Q20533946]] | [[Cilha Lourenço Módia]] | [[A Coruña]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 275 | [[:d:Q20534011|Q20534011]] | [[Pilar García Rego]] | [[Cacheiras, Teo|Cacheiras]] | 1966-08-29 | | | [[Ficheiro:Pilar García Rego.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 276 | [[:d:Q20534116|Q20534116]] | [[Beatriz Maceda|Beatriz Maceda Abeleira]] | [[A Coruña]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 277 | [[:d:Q20534132|Q20534132]] | [[Andrea Maceiras]] | [[A Coruña]] | 1987-11-06 | | | [[Ficheiro:Andrea-Maceiras.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 278 | [[:d:Q20534136|Q20534136]] | [[Felicia Auber]] | [[A Coruña]]<br/>[[Galicia]] | 1821<br/>19th century | [[Madrid]] | 1897-03-20 | [[Ficheiro:Virginia Felicia Auber casa do Conde de Arcos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 279 | [[:d:Q20534161|Q20534161]] | [[Beatriz García Turnes]] | [[Santiago de Compostela]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Beatriz García Turnes - AELG 1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 280 | [[:d:Q20534165|Q20534165]] | [[Isolda Santiago]] | [[Mazaricos]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Isolda Santiago Trillo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 281 | [[:d:Q20534326|Q20534326]] | [[Elvira Bao]] | [[A Coruña]] | 1890 | [[A Coruña]] | 1971-04-26 | [[Ficheiro:Elvira Bao Maceiras de nova.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 282 | [[:d:Q20534418|Q20534418]] | [[Mar Barcón]] | [[Ortigueira]] | 1963-05-14 | | | |- | style='text-align:right'| 283 | [[:d:Q20534481|Q20534481]] | [[Beatriz Sestayo]] | [[Ferrol]] | 1969-08-18 | | | [[Ficheiro:Beatriz Sestayo foto candidatura del PSOE en Ferrol.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 284 | [[:d:Q20534490|Q20534490]] | [[Esperanza Mariño]] | [[Santiago de Compostela]] | 1963-04-15 | | | [[Ficheiro:Esperanza Mariño (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 285 | [[:d:Q20534590|Q20534590]] | [[Dolores Vázquez]] | [[Betanzos]] | 1951-12-03 | | | |- | style='text-align:right'| 286 | [[:d:Q20534708|Q20534708]] | [[Lidia Gómez]] | [[Ordes]] | 1994 | | | |- | style='text-align:right'| 287 | [[:d:Q20534739|Q20534739]] | [[Covadonga Berdiñas]] | [[A Coruña]] | 1967-01-13 | | | [[Ficheiro:COVADONGA BERDIÑAS.webp|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 288 | [[:d:Q20534745|Q20534745]] | [[María Solar]] | [[Santiago de Compostela]] | 1970-12-25 | | | [[Ficheiro:María Solar en Moito Conto (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 289 | [[:d:Q20534763|Q20534763]] | [[Marta Doviro]] | [[Santiago de Compostela]] | 1984 | | | [[Ficheiro:MartaDoviro (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 290 | [[:d:Q20534863|Q20534863]] | [[Alva Martínez Teixeiro]] | [[A Coruña]] | 1982-07-08 | | | [[Ficheiro:Alva Martínez Teixeiro (AELG)-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 291 | [[:d:Q20534872|Q20534872]] | [[Carmen Blanco Ramos]] | [[Vilar de Céltigos, Grixoa, Santa Comba|Vilar de Céltigos]] | 1957-06-02 | | | [[Ficheiro:Carmen Blanco Ramos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 292 | [[:d:Q20534918|Q20534918]] | [[Pilar Souto Iglesias]] | [[Arteixo]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 293 | [[:d:Q20534990|Q20534990]] | [[Ana Boullón|Ana Isabel Boullón Agrelo]] | [[A Pobra do Caramiñal]] | 1962-04-01 | | | [[Ficheiro:Ana Boullón na presentación do libro 'Toponimia de Antas de Ulla'.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 294 | [[:d:Q20535008|Q20535008]] | [[Mercedes Suárez Pazos]] | [[A Coruña]] | 1950-04-28 | | | |- | style='text-align:right'| 295 | [[:d:Q20535033|Q20535033]] | [[Matilde Felpeto]] | [[A Queira, Cervás, Ares|A Queira]] | 1947-11<br/>1947 | | | |- | style='text-align:right'| 296 | [[:d:Q20535037|Q20535037]] | [[María dos Anxos González Refoxo]] | [[Pazos de Iria, Iria Flavia, Padrón|Pazos de Iria]] | 1955-02-18 | | | [[Ficheiro:María dos Anxos González Refoxo (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 297 | [[:d:Q20535044|Q20535044]] | [[Sés]] | [[A Coruña]] | 1983 | | | [[Ficheiro:María Xosé Silvar.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 298 | [[:d:Q20535113|Q20535113]] | [[Paula Prado del Río]] | [[Santiago de Compostela]] | 1971-03 | | | [[Ficheiro:Paula Prado dimisión Praza Publica.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 299 | [[:d:Q20535134|Q20535134]] | [[Ánxela Bugallo]] | [[A Coruña]] | 1963 | | | [[Ficheiro:Ánxela Bugallo Rodríguez (Vigo, 2016).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 300 | [[:d:Q20535147|Q20535147]] | [[Gema Buitrón]] | [[As Pontes de García Rodríguez]] | 1989-07-19 | | | |- | style='text-align:right'| 301 | [[:d:Q20535212|Q20535212]] | [[Luísa Merelas]] | [[A Coruña]] | 1958 | | | [[Ficheiro:Luísa Merelas nos Mestre Mateo 2017.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 302 | [[:d:Q20535340|Q20535340]] | [[Mercedes Queixas]] | [[A Coruña]] | 1968-07-22 | | | [[Ficheiro:Mercedes Queixas (AELG)-7.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 303 | [[:d:Q20535388|Q20535388]] | [[Nadia Calviño]] | [[A Coruña]] | 1968-10-03 | | | [[Ficheiro:P060532-212723.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 304 | [[:d:Q20535670|Q20535670]] | [[Ainhoa Rebolledo]] | [[Santiago de Compostela]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 305 | [[:d:Q20535716|Q20535716]] | [[María Francisca de Isla y Losada]] | [[Santiago de Compostela]] | 1734 | [[Santiago de Compostela]] | 1808 | |- | style='text-align:right'| 306 | [[:d:Q20535742|Q20535742]] | [[Iolanda Muíños]] | [[Narón]] | 1975-10-16 | | | [[Ficheiro:Iolanda Muíños.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 307 | [[:d:Q20535746|Q20535746]] | [[Carmen Caramés]] | [[Santa Comba]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 308 | [[:d:Q20535796|Q20535796]] | [[Diana Varela Puñal]] | [[Corme Porto, Ponteceso|Corme Porto]] | 1981-02-16 | | | [[Ficheiro:Diana Varela Puñal (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 309 | [[:d:Q20535813|Q20535813]] | [[Najla Shami]] | [[Santiago de Compostela]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Najla Shami.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 310 | [[:d:Q20535826|Q20535826]] | [[Tereixa Navaza]] | [[Santiago de Compostela]] | 1947-01-02 | | | [[Ficheiro:Tereixa Navaza.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 311 | [[:d:Q20535894|Q20535894]] | [[Mela Casal]] | [[Boqueixón]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 312 | [[:d:Q20535902|Q20535902]] | [[Uxía Casal]] | [[Santiago de Compostela]] | 1957-05-13 | | | [[Ficheiro:Uxía Casal (AELG)-5.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 313 | [[:d:Q20535912|Q20535912]] | [[Ethel Vázquez]] | [[Ponteceso]] | 1972 | | | [[Ficheiro:Ethel María Vázquez Mourelle, conselleira de Infraestruturas e Vivenda.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 314 | [[:d:Q20535971|Q20535971]] | [[Margarida Vázquez Veras]] | [[A Coruña]] | 1954-12 | | | |- | style='text-align:right'| 315 | [[:d:Q20536013|Q20536013]] | [[Elena Veiga Rilo]] | [[Bergondo]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 316 | [[:d:Q20536126|Q20536126]] | [[María Vilas Vidal|María Vilas]] | [[Ribeira]] | 1996-05-31 | | | [[Ficheiro:María Vilas.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 317 | [[:d:Q20536140|Q20536140]] | [[Luísa Villalta]] | [[A Coruña]] | 1957-07-15 | [[A Coruña]] | 2004-03-06 | [[Ficheiro:Luísa Villalta (AELG) - 1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 318 | [[:d:Q20536263|Q20536263]] | [[Isabel Zendal]] | [[Ordes]] | 1773-02-26 | [[Puebla de Zaragoza]] | 19th century | [[Ficheiro:Monumento a Isabel Zendal.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 319 | [[:d:Q20652650|Q20652650]] | [[Inés Santé Riveira]] | [[Ferrol]] | 1976-11-29 | | | [[Ficheiro:Ines Santé Riveira.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 320 | [[:d:Q20906564|Q20906564]] | [[Agnes América Winnipeg Alonso Bollada]] | [[cabo Fisterra]] | 1939-08-06 | | | |- | style='text-align:right'| 321 | [[:d:Q20987118|Q20987118]] | [[Beatriz Bascoy Maceiras]] | [[A Coruña]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Beatriz Bascoy Maceiras.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 322 | [[:d:Q20987129|Q20987129]] | [[Rocío Leira]] | [[A Pereiriña, Cee|A Pereiriña]] | 1979-10-01 | | | |- | style='text-align:right'| 323 | [[:d:Q20987134|Q20987134]] | [[Milagros Otero]] | [[Santiago de Compostela]] | 1960 | | | [[Ficheiro:Milagros Otero-Valedora-Praza Pública-2015.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 324 | [[:d:Q20987135|Q20987135]] | [[Pili Pampín]] | [[Ribasar, Rois|Ribasar]] | 1971-03-22 | | | |- | style='text-align:right'| 325 | [[:d:Q21001562|Q21001562]] | [[Elvira Suanzes Fernández]] | [[Ferrol]] | 1977-11-03 | | | |- | style='text-align:right'| 326 | [[:d:Q21001623|Q21001623]] | [[Montserrat Seijas Patiño]] | [[A Coruña]] | 1968-05 | | | |- | style='text-align:right'| 327 | [[:d:Q21006927|Q21006927]] | [[Lena Fernández]] | [[Santiago de Compostela]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 328 | [[:d:Q21580467|Q21580467]] | [[María Victoria Carballo-Calero]] | [[Ferrol]] | 1942-05-11<br/>1942 | | | [[Ficheiro:María Victoria Carballo-Calero.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 329 | [[:d:Q21777253|Q21777253]] | [[Joaquina Castelao Genme]] | [[Rianxo]] | 19th century | [[Rianxo]] | 1945-01-24 | |- | style='text-align:right'| 330 | [[:d:Q21816263|Q21816263]] | [[María Xosé Agra]] | [[Santiago de Compostela]] | 1956-02-11 | | | [[Ficheiro:Foto Agra.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 331 | [[:d:Q21816266|Q21816266]] | [[Dalia García Couso]] | [[Melide]] | 1985-09-29 | | | |- | style='text-align:right'| 332 | [[:d:Q21816268|Q21816268]] | [[Alejandra Murguía]] | [[Santiago de Compostela]] | 1859-05-12 | [[A Coruña]] | 1937-03-22 | [[Ficheiro:Alexandra Murguía de Castro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 333 | [[:d:Q22122578|Q22122578]] | [[Sabela Labraña]] | [[Cedeira]] | 1952-10-28 | [[Barcelona]] | 2015-12-26 | [[Ficheiro:Sabela Labraña.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 334 | [[:d:Q22304402|Q22304402]] | [[María Teresa Alvajar]] | [[A Coruña]] | 1921-08 | [[Madrid]] | 2016-01-09 | |- | style='text-align:right'| 335 | [[:d:Q22965301|Q22965301]] | [[María Jesús Viguera Molins]] | [[Ferrol]] | 1945-02-10 | | | |- | style='text-align:right'| 336 | [[:d:Q22992002|Q22992002]] | [[Antía Nara]] | [[Santiago de Compostela]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 337 | [[:d:Q23542394|Q23542394]] | [[Mar Llinares García]] | [[O Pindo, Carnota|O Pindo]] | 1961-12-15 | | | |- | style='text-align:right'| 338 | [[:d:Q23702458|Q23702458]] | [[Josefina López de Serantes]] | [[A Coruña]] | 1922-06-04 | [[A Coruña]] | 1988-05-13 | |- | style='text-align:right'| 339 | [[:d:Q23702864|Q23702864]] | [[Águeda de Vianney]] | [[A Coruña]] | 1928-10-02 | | 2003-08-16 | |- | style='text-align:right'| 340 | [[:d:Q23727504|Q23727504]] | [[Mónica González Santana]] | [[Ferrol]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 341 | [[:d:Q23778340|Q23778340]] | [[Ana Luísa Bouza]] | [[A Coruña]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 342 | [[:d:Q23903003|Q23903003]] | [[Paula Sueiro]] | [[Ponteceso]] | 1995-07-27 | [[A Agualada, Coristanco|A Agualada]] | 2016-02-08 | |- | style='text-align:right'| 343 | [[:d:Q24013694|Q24013694]] | [[Elvira Novo García]] | [[Ferrol]] | 19th century | [[Ferrol]] | 1931-02-21 | |- | style='text-align:right'| 344 | [[:d:Q24039960|Q24039960]] | [[Alejandra Silva]] | [[A Coruña]] | 1983-02-16 | | | [[Ficheiro:Alejandra Silva-69167 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 345 | [[:d:Q24055284|Q24055284]] | [[Leila Nachawati]] | [[Santiago de Compostela]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Leila Nachawati 2017 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 346 | [[:d:Q24287028|Q24287028]] | [[María del Carmen Deus Feal]] | [[A Coruña]] | 1936 | | 2013-10-29 | |- | style='text-align:right'| 347 | [[:d:Q24287030|Q24287030]] | [[María Victoria Eiroa]] | [[Ferrol]] | 1915 | [[Madrid]] | 2007-10-02 | |- | style='text-align:right'| 348 | [[:d:Q24578749|Q24578749]] | [[Berta Guimaraens]] | [[A Coruña]] | 1929 | [[A Coruña]] | 2016-06-04 | |- | style='text-align:right'| 349 | [[:d:Q25408301|Q25408301]] | [[Andrea Carid|Andrea Carid Cao]] | [[Santiago de Compostela]] | 1993-04 | | | |- | style='text-align:right'| 350 | [[:d:Q25508710|Q25508710]] | [[Avelina Mouzo|Avelina Mouzo Leis]] | [[Vimianzo]] | 1904 | | 2017-12-28 | |- | style='text-align:right'| 351 | [[:d:Q25508976|Q25508976]] | [[Eva Cárdenas]] | [[A Coruña]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 352 | [[:d:Q25509362|Q25509362]] | [[Avia Veira]] | [[A Coruña]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 353 | [[:d:Q25509392|Q25509392]] | [[María García Gómez]] | [[A Coruña]] | 1978 | | | [[Ficheiro:María García Gómez en 2022.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 354 | [[:d:Q25509411|Q25509411]] | [[Eugenia Vieito|Eugenia Vieito Blanco]] | [[A Coruña]] | 1970-03-27 | | | |- | style='text-align:right'| 355 | [[:d:Q25509419|Q25509419]] | [[Rocío Fraga Sáenz]] | [[A Coruña]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 356 | [[:d:Q25509421|Q25509421]] | [[Yoya Neira]] | [[A Coruña]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 357 | [[:d:Q25509422|Q25509422]] | [[Rosa Gallego]] | [[A Coruña]] | 1964-06-15 | | | |- | style='text-align:right'| 358 | [[:d:Q25509535|Q25509535]] | [[Bandia Ribeira]] | [[As Pontes de García Rodríguez]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 359 | [[:d:Q25509896|Q25509896]] | [[Marisol Piñeiro]] | [[Carnota]] | 1968-10-01 | | | |- | style='text-align:right'| 360 | [[:d:Q25510256|Q25510256]] | [[Libertad Alonso Puente]] | [[Santiago de Compostela]] | 1910-10-07 | No/unknown value | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 361 | [[:d:Q25510362|Q25510362]] | [[Fefa Noia]] | [[Santiago de Compostela]] | 1974-03-11 | | | [[Ficheiro:FEFA NOIA NO TEATRO VALLE-INCLÁN.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 362 | [[:d:Q25510438|Q25510438]] | [[Narcisa Pérez Reoyo]] | [[Santiago de Compostela]] | 1849-05-04 | [[A Coruña]] | 1876-06-19 | [[Ficheiro:Narcisa Pérez Reoyo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 363 | [[:d:Q25510494|Q25510494]] | [[Carmen Echegaray|María del Carmen de la Rosa Osende]] | [[Santiago de Compostela]] | 1919 | | | |- | style='text-align:right'| 364 | [[:d:Q25510588|Q25510588]] | [[Érica Esmorís]] | [[A Coruña]] | 1977 | | | [[Ficheiro:Érica Esmorís.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 365 | [[:d:Q25511707|Q25511707]] | [[Pura Tejelo]] | [[A Coruña]] | 1953 | | | [[Ficheiro:Pura Tejelo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 366 | [[:d:Q25512120|Q25512120]] | [[Pilar Buela]] | [[Calo, Teo|Calo]] | 1966-05-04 | | | [[Ficheiro:Pilar Buela Piedra.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 367 | [[:d:Q26214420|Q26214420]] | [[Paula Medín]] | [[Cambre]] | 1984-06-17 | | | [[Ficheiro:Torneo de clasificación WRWC 2014 - Italia vs España - 47.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 368 | [[:d:Q26214421|Q26214421]] | [[Vanesa Rial]] | [[Boiro]] | 1982-03-01 | | | |- | style='text-align:right'| 369 | [[:d:Q26704360|Q26704360]] | [[María Nieves García-Casal]] | [[A Coruña]] | 1962 | | | [[Ficheiro:Maria-Nieves-Garcia-Casal.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 370 | [[:d:Q26971311|Q26971311]] | [[Carmen Santos|Carmen Santos Queiruga]] | [[Porto do Son]] | 1981-05-24 | | | [[Ficheiro:Carmen Santos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 371 | [[:d:Q27306300|Q27306300]] | [[Irene Martínez|Irene Martínez Santiago]] | [[A Coruña]] | 1993-09-14 | | | |- | style='text-align:right'| 372 | [[:d:Q27335228|Q27335228]] | [[María do Mar Castro Varela]] | [[A Coruña]] | 1964 | | | [[Ficheiro:María do Mar Castro Varela - 2017.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 373 | [[:d:Q27586860|Q27586860]] | [[Begoña Rodríguez Rumbo]] | [[A Coruña]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 374 | [[:d:Q28114013|Q28114013]] | [[Raquel Suárez]] | [[Boiro]] | 1981-05-17 | | | [[Ficheiro:Raquel Suárez Regades, XV Asemblea Nacional Bloque Nacionalista Galego 25.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 375 | [[:d:Q28114014|Q28114014]] | [[Olaia Ledo Díaz]] | [[Corcubión]] | 1981-06-16 | | | [[Ficheiro:Olaia Ledo Díaz.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 376 | [[:d:Q28355696|Q28355696]] | [[Carmen Temprano Salorio]] | [[Sada]] | 1926-11-11 | [[Zas, Negreira|Zas]] | 1949-03-05 | |- | style='text-align:right'| 377 | [[:d:Q28602401|Q28602401]] | [[Rebeca Quintáns]] | [[Arzúa]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 378 | [[:d:Q28735504|Q28735504]] | [[Matilde Albert Robatto]] | [[Mugardos]] | 1940 | | | |- | style='text-align:right'| 379 | [[:d:Q28807571|Q28807571]] | [[Alba Galocha]] | [[Santiago de Compostela]] | 1990-01-17 | | | [[Ficheiro:Premios Goya 2018 - Alba Galocha (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 380 | [[:d:Q28812883|Q28812883]] | [[Rosalía Gómez Lasheras]] | [[Santiago de Compostela]] | 1994 | | | |- | style='text-align:right'| 381 | [[:d:Q28933214|Q28933214]] | [[Vanessa Valdiglesias]] | [[A Coruña]] | 1980-08-20 | | | |- | style='text-align:right'| 382 | [[:d:Q28942295|Q28942295]] | [[Iris Gey López]] | [[A Coruña]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 383 | [[:d:Q28942296|Q28942296]] | [[Soraya Salorio]] | [[Sada]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 384 | [[:d:Q28942306|Q28942306]] | [[María del Portal Panisse]] | [[A Coruña]] | 1914-10-11 | [[Santiago de Compostela]] | 2001-08-28 | [[Ficheiro:María del Portal Panisse.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 385 | [[:d:Q28942309|Q28942309]] | [[Begoña Freire|Begoña Freire Vázquez]] | [[A Coruña]] | 1968 | | | |- | style='text-align:right'| 386 | [[:d:Q28946371|Q28946371]] | [[María Dolores Fernández-Posse]] | [[Ferrol]] | 1945 | [[Madrid]] | 2007 | |- | style='text-align:right'| 387 | [[:d:Q28950268|Q28950268]] | [[Celia Brañas]] | [[A Coruña]] | 1880-05-20 | [[A Coruña]] | 1948-06-12 | [[Ficheiro:Celia Brañas y Fernández Miranda.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 388 | [[:d:Q28950269|Q28950269]] | [[Nicolasa Añón]] | [[Boel, Outes, Outes|Boel]] | 1810-02-28 | [[Boel, Outes, Outes|Boel]] | 1887-11-01 | |- | style='text-align:right'| 389 | [[:d:Q29002705|Q29002705]] | [[Teresa Orjales Vidal|Q29002705]] | [[A Coruña]] | 1964-03-16 | | | [[Ficheiro:Teresa Orjales Vidal cropped 2017.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 390 | [[:d:Q29052039|Q29052039]] | [[Xulia Vicente Jiménez]] | [[Cariño]] | 1993-09-06 | | | [[Ficheiro:Xulia Vicente.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 391 | [[:d:Q29113565|Q29113565]] | [[Ronsel Pan]] | [[A Coruña]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 392 | [[:d:Q29168874|Q29168874]] | [[Amalia Fraguela]] | [[Sedes, Narón|Sedes]] | 1884 | [[Ferrol]] | 1958 | |- | style='text-align:right'| 393 | [[:d:Q29275301|Q29275301]] | [[María Jesús García Souto]] | [[Sobrado]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 394 | [[:d:Q29275308|Q29275308]] | [[Josefa Gallego Abeledo]] | [[Os Casás, Meá, Mugardos|Os Casás]] | 1919-09-08 | [[Mugardos]] | 2005-12-08 | |- | style='text-align:right'| 395 | [[:d:Q29275322|Q29275322]] | [[María Luisa Nache]] | [[A Coruña]] | 1924-11-03 | | 1985-09-19 | |- | style='text-align:right'| 396 | [[:d:Q29349822|Q29349822]] | [[María del Carmen Guisán|María del Carmen Guisán Seijas]] | [[A Coruña]] | 1947-08-09 | | | |- | style='text-align:right'| 397 | [[:d:Q29530504|Q29530504]] | [[Bertha Guijarro]] | [[A Coruña]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 398 | [[:d:Q29582305|Q29582305]] | [[Carmen Balboa López]] | [[Malpica de Bergantiños]] | 1915 | [[A Coruña]] | 1998-04-20 | |- | style='text-align:right'| 399 | [[:d:Q29835637|Q29835637]] | [[Ana María Prieto]] | [[Santiago de Compostela]] | 1942 | [[Becerreá]] | 2018-06-19 | |- | style='text-align:right'| 400 | [[:d:Q29866613|Q29866613]] | [[Blanca Rego Constela]] | [[Ferrol]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 401 | [[:d:Q30092767|Q30092767]] | [[Mercedes González Castro|Mercedes Castro]] | [[As Pontes de García Rodríguez]] | 1961-06-22 | | | |- | style='text-align:right'| 402 | [[:d:Q30093292|Q30093292]] | [[Rebeca Atencia]] | [[Ferrol]] | | | | |- | style='text-align:right'| 403 | [[:d:Q30225362|Q30225362]] | [[Leticia Fernandez-Friera]] | [[A Coruña]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 404 | [[:d:Q30243149|Q30243149]] | [[Pamen Pereira]] | [[Ferrol]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 405 | [[:d:Q30608329|Q30608329]] | [[Josefa Ramiro Santos]] | [[Almeiras, Culleredo|Almeiras]] | No/unknown value | No/unknown value | 1948 | |- | style='text-align:right'| 406 | [[:d:Q30608406|Q30608406]] | [[Lolita Díaz Baliño]] | [[A Coruña]] | 1905-01-06 | [[A Coruña]] | 1963-11-03 | [[Ficheiro:Lolita Díaz Baliño 1929 arquivo de Rosario Sarmiento Escalona.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 407 | [[:d:Q30608444|Q30608444]] | [[Corona González Santos]] | [[A Laracha]] | 1875-10-10 | [[Vigo]] | 1972-05-11 | [[Ficheiro:Corona González Santos 1914.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 408 | [[:d:Q31281071|Q31281071]] | [[Beatriz Molinos|Beatriz Molinos Vidal]] | [[Fontenlos, Entíns, Outes|Fontenlos]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 409 | [[:d:Q31281495|Q31281495]] | [[Marga Tojo]] | [[Santiago de Compostela]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 410 | [[:d:Q31281606|Q31281606]] | [[Purificación Álvarez Álvarez]] | [[Ares]] | 1954-02-01 | | | |- | style='text-align:right'| 411 | [[:d:Q31513895|Q31513895]] | [[Mercedes Tella]] | [[A Coruña]] | 1868 | [[Vilafranca do Bierzo|Vilafranca]] | 1934-01-30 | [[Ficheiro:Mercedes Tella 1927.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 412 | [[:d:Q35676639|Q35676639]] | [[Carmen Parga]] | [[A Coruña]] | 1914-04-29 | [[Cidade de México]] | 2004-04-10 | |- | style='text-align:right'| 413 | [[:d:Q35728280|Q35728280]] | [[Belén Toimil]] | [[Mugardos]] | 1994-05-05 | | | |- | style='text-align:right'| 414 | [[:d:Q38329914|Q38329914]] | [[Carmen Álvarez Lorenzo]] | [[Santiago de Compostela]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 415 | [[:d:Q38623175|Q38623175]] | [[Carmen Porto|Carmen Porto Vázquez]] | [[Santiago de Compostela]] | 1938 | | 2022-05-10 | |- | style='text-align:right'| 416 | [[:d:Q39039371|Q39039371]] | [[Carmen Arias]] | [[A Coruña]] | 1921-04-15 | [[O Castro, Osedo, Sada|O Castro]] | 2013-11-01 | [[Ficheiro:DiazPardo Isaac and wife (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 417 | [[:d:Q39272118|Q39272118]] | [[Isabel García-Santos]] | [[O Allo, Zas|O Allo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 418 | [[:d:Q41296749|Q41296749]] | [[Rocío Loureda]] | [[Cecebre, Cambre|Cecebre]] | 1991-07-25 | | | |- | style='text-align:right'| 419 | [[:d:Q41590225|Q41590225]] | [[Carme Alvariño]] | [[Santiago de Compostela]] | 1953 | [[Santiago de Compostela]] | 2017-03-18 | |- | style='text-align:right'| 420 | [[:d:Q41739624|Q41739624]] | [[Elvira Menéndez González]] | [[Ferrol]] | 1949-03-26 | | | [[Ficheiro:Elvira Menéndez González .jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 421 | [[:d:Q41984380|Q41984380]] | [[Camiño Noia]] | [[Santiago de Compostela]] | 1945-09-21 | | | [[Ficheiro:María Camiño Noia Campos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 422 | [[:d:Q42399597|Q42399597]] | [[Matilde Mayán]] | [[Santiago de Compostela]] | | | | [[Ficheiro:Matilde Mayán Céltiga, 1929.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 423 | [[:d:Q42434529|Q42434529]] | [[Madeleine Gilard]] | [[A Coruña]] | 1906-12-06 | [[13º distrito de París]] | 2002-01-12 | |- | style='text-align:right'| 424 | [[:d:Q42908780|Q42908780]] | [[María Acosta]] | [[A Coruña]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 425 | [[:d:Q42909579|Q42909579]] | [[Paula Antía Rey Baliña]] | [[Iria Flavia, Padrón|Iria Flavia]] | 1997 | | | [[Ficheiro:Paula Antía Rey Baliña.jpeg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 426 | [[:d:Q42909588|Q42909588]] | [[Olalla Tuñas]] | [[Outes]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 427 | [[:d:Q42911175|Q42911175]] | [[Deborah García Bello]] | [[A Coruña]] | 1984-11-13 | | | [[Ficheiro:Deborah Garcia Bello.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 428 | [[:d:Q42911220|Q42911220]] | [[Marián Ferreiro Díaz]] | [[Narón]] | 1977-10-01 | | | |- | style='text-align:right'| 429 | [[:d:Q42911601|Q42911601]] | [[Navia Rivas]] | [[Boimorto]] | 1992 | | | |- | style='text-align:right'| 430 | [[:d:Q42911769|Q42911769]] | [[Cecilia Vázquez|Cecilia Vázquez Suárez]] | [[Betanzos]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 431 | [[:d:Q43253940|Q43253940]] | [[Teresa Valcarce]] | [[Ferrol]] | 1969 | | | [[Ficheiro:DamaDeGalvez2016.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 432 | [[:d:Q44519807|Q44519807]] | [[Valentina Martínez Ferro]] | [[Santiago de Compostela]] | 1976-06-21 | | | [[Ficheiro:Political Assembly 9.-10. September 2019 (48706381286) (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 433 | [[:d:Q44630132|Q44630132]] | [[Paloma Rodríguez Vázquez]] | [[Ferrol]] | 1956 | [[Ferrol]] | 2021-03-15 | |- | style='text-align:right'| 434 | [[:d:Q46584008|Q46584008]] | [[Ana García Deibe]] | [[A Coruña]] | | | | |- | style='text-align:right'| 435 | [[:d:Q47011235|Q47011235]] | [[Eugenia Osterberger]] | [[Santiago de Compostela]] | 1852-12-20 | [[Niza]] | 1932-02-08 | [[Ficheiro:Eugenia Osterberger.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 436 | [[:d:Q47085866|Q47085866]] | [[Vanesa Santiago]] | [[Fontán, Sada, Sada|Fontán]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Vanesa Santiago.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 437 | [[:d:Q47398298|Q47398298]] | [[Ángeles Barreiro]] | [[Boimorto]] | 1963-07-26 | | | |- | style='text-align:right'| 438 | [[:d:Q47507398|Q47507398]] | [[Josefina Cerviño Lago]] | [[Corcubión]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 439 | [[:d:Q47509534|Q47509534]] | [[Alexia Muíños]] | [[A Coruña]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 440 | [[:d:Q47522918|Q47522918]] | [[Amelia Varela Bouza]] | [[Bañobre, Castro, Miño|Bañobre]] | 1908 | No/unknown value | 1980s | |- | style='text-align:right'| 441 | [[:d:Q47788127|Q47788127]] | [[Pilar Castillo Sánchez]] | [[A Coruña]] | 1895-05-08 | | 1942 | |- | style='text-align:right'| 442 | [[:d:Q48220956|Q48220956]] | [[Julia Ares]] | [[A Coruña]] | 1955-05-22 | | | |- | style='text-align:right'| 443 | [[:d:Q48694757|Q48694757]] | [[Soledad Penalta]] | [[Noia]] | 1943-04-23<br/>1943 | | | |- | style='text-align:right'| 444 | [[:d:Q48779765|Q48779765]] | [[Isabel Martínez-Barbeito]] | [[A Coruña]] | 1918 | [[A Coruña]] | 2007-06-15 | |- | style='text-align:right'| 445 | [[:d:Q49163706|Q49163706]] | [[Consuelo Martínez López]] | [[Ferrol]] | 1955 | | | |- | style='text-align:right'| 446 | [[:d:Q50071120|Q50071120]] | [[María Rosario Aida Méndez Miaja]] | [[Santiago de Compostela]] | 1930-06-17 | | | |- | style='text-align:right'| 447 | [[:d:Q50072352|Q50072352]] | [[Elisa Díaz|Elisa Díaz Riva]] | [[Santiago de Compostela]] | 1914-08-22 | | | |- | style='text-align:right'| 448 | [[:d:Q50316785|Q50316785]] | [[Marga Pazos]] | [[A Coruña]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 449 | [[:d:Q50354846|Q50354846]] | [[Josefa Ron Noya]] | [[Santiago de Compostela]] | 1910-05-01 | [[Santiago de Compostela]] | 1996-08-09 | |- | style='text-align:right'| 450 | [[:d:Q50355360|Q50355360]] | [[María de la Concepción Carnero Valenzuela]] | [[Santiago de Compostela]] | 1909-12-06 | [[Madrid]] | 2001 | |- | style='text-align:right'| 451 | [[:d:Q50405402|Q50405402]] | [[Sofía Oriana Infante|Sofía Oriana Infante Souto]] | [[Santiago de Compostela]] | 1989 | | | [[Ficheiro:Sofía Oriana, XII Premis Gaudí (2020).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 452 | [[:d:Q50413347|Q50413347]] | [[Rosario Álvarez de Sotomayor|María del Rosario Álvarez]] | [[Liáns, Oleiros|Liáns]] | 1921 | | | |- | style='text-align:right'| 453 | [[:d:Q50560772|Q50560772]] | [[Beatriz Fraga]] | [[Carballo]] | 1967 | | | [[Ficheiro:Beatriz Fraga 2021.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 454 | [[:d:Q50569304|Q50569304]] | [[Irene González|Irene González Basanta]] | [[A Coruña]] | 1909-03-26 | [[A Coruña]] | 1928-04-09 | [[Ficheiro:Irene González Basanta, futbolista española pionera.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 455 | [[:d:Q50667987|Q50667987]] | [[Elvira Santiso]] | [[Betanzos]] | 1872 | [[Santiago de Compostela]] | 1961-10-09 | [[Ficheiro:Elvira Santiso 1909.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 456 | [[:d:Q50766887|Q50766887]] | [[María José Arceo]] | [[Santiago de Compostela]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 457 | [[:d:Q50843164|Q50843164]] | [[Gloria Méndez]] | [[Ferrol]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 458 | [[:d:Q50875586|Q50875586]] | [[Patricia de Lorenzo]] | [[A Coruña]] | 1971 | | | [[Ficheiro:Patricia de Lorenzo María Casares 2014.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 459 | [[:d:Q50923747|Q50923747]] | [[Isabel Pérez Dobarro]] | [[Santiago de Compostela]] | 1992 | | | |- | style='text-align:right'| 460 | [[:d:Q50938753|Q50938753]] | [[María Mazás]] | [[A Coruña]] | 1960-08-09 | | 2017-10-05 | [[Ficheiro:María Mazás.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 461 | [[:d:Q51028840|Q51028840]] | [[Pilar Escudero Ferro]] | [[A Coruña]] | 1904 | [[A Coruña]] | 2009-04-04 | |- | style='text-align:right'| 462 | [[:d:Q51218434|Q51218434]] | [[María Pilar Alén]] | [[Oza, Teo|Oza]] | 1961-07-24 | | | |- | style='text-align:right'| 463 | [[:d:Q51315748|Q51315748]] | [[Áurea Lorenzo Abeijón]] | [[Beneso, Goiáns, Porto do Son|Beneso]] | 1904-07-28 | [[Buenos Aires]] | 1995 | [[Ficheiro:Aurea Lorenzo Abeijon.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 464 | [[:d:Q51550281|Q51550281]] | [[Beatriz Domínguez-Gil]] | [[Santiago de Compostela]] | 1971 | | | [[Ficheiro:(Beatriz Domínguez-Gil) Madrid homenajea a todas las personas donantes de órganos con un monolito.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 465 | [[:d:Q51640384|Q51640384]] | [[Sandra Barral|Sandra Barral Rodríguez]] | [[A Coruña]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 466 | [[:d:Q52063232|Q52063232]] | [[Ramona Vaamonde]] | [[Santiago de Compostela]] | 1907-04-28 | [[Santiago de Compostela]] | 1997-08-09 | |- | style='text-align:right'| 467 | [[:d:Q52152415|Q52152415]] | [[María do Socorro Ortega Romero]] | [[Arteixo]] | 20th century | [[Santiago de Compostela]] | 2011-12-12 | |- | style='text-align:right'| 468 | [[:d:Q52161646|Q52161646]] | [[Pilar Bermejo Barrera]] | [[Santiago de Compostela]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 469 | [[:d:Q52279955|Q52279955]] | [[Teresa López|María Teresa López Fernández]] | [[A Coruña]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 470 | [[:d:Q52352993|Q52352993]] | [[Norykko|Nora Jiménez Candanedo]] | [[Santiago de Compostela]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 471 | [[:d:Q52568769|Q52568769]] | [[Esther F. Carrodeguas]] | [[Rianxo]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Esther F. Carrodeguas.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 472 | [[:d:Q52575738|Q52575738]] | [[Daría Vilariño Pintos]] | [[Santiago de Compostela]] | 1928-01-26 | [[Santiago de Compostela]] | 2020-10-15 | |- | style='text-align:right'| 473 | [[:d:Q52740828|Q52740828]] | [[Carmela Otero Túñez]] | [[Santiago de Compostela]] | 1932-08-25<br/>1932 | [[Santiago de Compostela]] | 1981-10-23<br/>1981 | |- | style='text-align:right'| 474 | [[:d:Q52881405|Q52881405]] | [[Dolores Pérez Meirás]] | [[Ferrol]] | 1964-12-04 | | | |- | style='text-align:right'| 475 | [[:d:Q52894645|Q52894645]] | [[Mar Sánchez|Mar Sánchez Sierra]] | [[A Coruña]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 476 | [[:d:Q53383734|Q53383734]] | [[Alba Nogueira]] | [[Toba, Cee|Toba]] | 1968-08-07 | | | |- | style='text-align:right'| 477 | [[:d:Q53547144|Q53547144]] | [[Rosalía Banet]] | [[Santiago de Compostela]] | 1972<br/>1972-11-29 | | | [[Ficheiro:Rosalía Banet.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 478 | [[:d:Q54153318|Q54153318]] | [[Iria Veiga]] | [[Ferrol]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 479 | [[:d:Q54279277|Q54279277]] | [[Miriam Rodríguez Gallego]] | [[Pontedeume]] | 1996-09-30 | | | [[Ficheiro:Miriam Rodríguez - Tour Contigo 2019.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 480 | [[:d:Q54357749|Q54357749]] | [[Nieves Delgado]] | [[Ferrol]] | 1968-08-05 | | | |- | style='text-align:right'| 481 | [[:d:Q54432994|Q54432994]] | [[Lola Dopico]] | [[Ferrol]] | 1970 | | | [[Ficheiro:Lola Dopico.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 482 | [[:d:Q54683009|Q54683009]] | [[Mariola Lourido]] | [[Cedeira]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Mariola Lourido.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 483 | [[:d:Q55093755|Q55093755]] | [[Celia Recarey|Celia Recarey Rendo]] | [[Dodro]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 484 | [[:d:Q55128396|Q55128396]] | [[Yara Lamas]] | [[A Coruña]] | 1981-05-17 | | | [[Ficheiro:Yara Lamas.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 485 | [[:d:Q55134584|Q55134584]] | [[Purificación Mayobre]] | [[A Coruña]] | 1952-01-05 | | | |- | style='text-align:right'| 486 | [[:d:Q55442850|Q55442850]] | [[Valentina Formoso Gosende]] | [[Riba de Mar, Tarás, Outes|Riba de Mar]] | 1970 | | | [[Ficheiro:Valentina Formoso.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 487 | [[:d:Q55568876|Q55568876]] | [[Miriam Beizana Vigo]] | [[A Coruña]] | 1990-08-20 | | | [[Ficheiro:Miriam Beizana Vigo.003 - Escritora.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 488 | [[:d:Q55619579|Q55619579]] | [[Elsa Urquijo]] | [[A Coruña]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 489 | [[:d:Q55687120|Q55687120]] | [[Luisa Revuelta]] | [[Santiago de Compostela]] | 1905<br/>1905-01-26 | [[Córdoba, España|Córdoba]] | 1983 | [[Ficheiro:Luisa Revuelta 1918.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 490 | [[:d:Q55688462|Q55688462]] | [[Teresa Cameselle]] | [[Mugardos]] | 1968-05-07 | | | [[Ficheiro:Teresas.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 491 | [[:d:Q55769485|Q55769485]] | [[María del Villar Mateo de Arenaza]] | [[A Coruña]] | 1919 | | 2010-12-10 | |- | style='text-align:right'| 492 | [[:d:Q55769489|Q55769489]] | [[Elena Olmos Mesa]] | [[A Coruña]] | 1899 | [[Buenos Aires]] | 1983 | |- | style='text-align:right'| 493 | [[:d:Q55769756|Q55769756]] | [[Concha Vázquez|Concha Vázquez Martínez]] | [[Santiago de Compostela]] | 1906-12-07 | [[Santiago de Compostela]] | 1971-07-03 | |- | style='text-align:right'| 494 | [[:d:Q55769843|Q55769843]] | [[Choncha Bonet]] | [[A Coruña]] | 1922-04-22 | [[San Miguel de Neira de Rei, Baralla|San Miguel de Neira de Rei]] | 2011-09-09 | |- | style='text-align:right'| 495 | [[:d:Q55943503|Q55943503]] | [[Rosa Cal Martínez|María Rosa Cal Martínez]] | [[Ferrol]] | 1944-09-27 | | | |- | style='text-align:right'| 496 | [[:d:Q55950007|Q55950007]] | [[Marta López Luaces]] | [[A Coruña]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 497 | [[:d:Q55991812|Q55991812]] | [[Pilar Jaraiz Franco]] | [[Ferrol]] | 1916-05-31 | [[Barcelona]] | 1996-06-08 | |- | style='text-align:right'| 498 | [[:d:Q56007296|Q56007296]] | [[Carmen López-Cortón]] | [[Vixoi, Bergondo|Vixoi]] | 1866-07-09 | [[Madrid]] | 1938-03-19 | [[Ficheiro:Lopez-Corton.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 499 | [[:d:Q56164072|Q56164072]] | [[María Barral Varela]] | [[Betanzos]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 500 | [[:d:Q56274469|Q56274469]] | [[Manuela García Freire]] | [[Présaras, Vilasantar|Présaras]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 501 | [[:d:Q56509853|Q56509853]] | [[Alejandra Pombo]] | [[Santiago de Compostela]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 502 | [[:d:Q56547151|Q56547151]] | [[Cristina Bruno|Cristina Bruno Almqvist]] | [[A Coruña]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 503 | [[:d:Q56547190|Q56547190]] | [[Pilar Cagiao|Pilar Cagiao Vila]] | [[A Coruña]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 504 | [[:d:Q56556914|Q56556914]] | [[Maria Teresa Fernandez Piedade]] | [[A Coruña]] | 1952-03-27 | | | |- | style='text-align:right'| 505 | [[:d:Q56558095|Q56558095]] | [[Victoria Canedo]] | [[Santiago de Compostela]] | 1924-08-06 | [[A Coruña]] | 2016-01-04 | |- | style='text-align:right'| 506 | [[:d:Q56561187|Q56561187]] | [[Minia Manteiga]] | [[Negreira]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 507 | [[:d:Q56564533|Q56564533]] | [[Felipa Jove]] | [[A Coruña]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 508 | [[:d:Q56750112|Q56750112]] | [[Raquel Vázquez Ramil]] | [[A Coruña]] | 1960-12-30 | | | [[Ficheiro:Raquel Vázquez Ramil 2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 509 | [[:d:Q56810890|Q56810890]] | [[Carmen Pomar]] | [[Santiago de Compostela]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 510 | [[:d:Q56816912|Q56816912]] | [[Fabiola García]] | [[Ribeira]] | 1985 | | | [[Ficheiro:Fabiola García Martínez.001 - PPdeG.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 511 | [[:d:Q57081559|Q57081559]] | [[Dolores del Río Sánchez-Granados]] | [[A Coruña]] | 19th century | No/unknown value | 20th century | [[Ficheiro:Dolores del Río Sánchez-Granados.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 512 | [[:d:Q57083044|Q57083044]] | [[Modesta Anca Rico]] | [[San Martiño de Porto, Cabanas|San Martiño de Porto]] | 1934-02-02 | [[Narón]] | 2022-04-14 | |- | style='text-align:right'| 513 | [[:d:Q57172137|Q57172137]] | [[Carmen Beceiro]] | [[Fene]] | 19th century | | 20th century | |- | style='text-align:right'| 514 | [[:d:Q57304999|Q57304999]] | [[Purificación Pazó Prado]] | [[Ferrol]] | 1871-08-11 | | 1958 | |- | style='text-align:right'| 515 | [[:d:Q57315768|Q57315768]] | [[Pilar Corredoira López]] | [[A Coruña]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 516 | [[:d:Q57315955|Q57315955]] | [[Carmen Debén]] | [[A Coruña]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 517 | [[:d:Q57316064|Q57316064]] | [[María Formoso]] | [[A Coruña]] | 1936-06-15 | | | |- | style='text-align:right'| 518 | [[:d:Q57316163|Q57316163]] | [[Conchita Fraga]] | [[A Coruña]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 519 | [[:d:Q57357643|Q57357643]] | [[Rosario Gesto González]] | [[Santiago de Compostela]] | 1947-06-09 | | 2022-04-16 | [[Ficheiro:Carrera-correo-gallego-1990.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 520 | [[:d:Q57551034|Q57551034]] | [[Eva Acosta Plaza]] | [[Santiago de Compostela]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 521 | [[:d:Q57682584|Q57682584]] | [[Begoña Crespo García]] | [[Ferrol]] | 1969-01-22 | | | |- | style='text-align:right'| 522 | [[:d:Q57691865|Q57691865]] | [[Teresa Fanego]] | [[Cariño]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 523 | [[:d:Q57733564|Q57733564]] | [[Maruxa Olavide]] | [[A Coruña]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 524 | [[:d:Q57908781|Q57908781]] | [[Marta Brañas]] | [[Arteixo]] | 1985-08-04 | | | |- | style='text-align:right'| 525 | [[:d:Q58733332|Q58733332]] | [[Susana Ladra]] | [[Santiago de Compostela]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 526 | [[:d:Q58832978|Q58832978]] | [[María José Domínguez Vázquez]] | [[As Pontes de García Rodríguez]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 527 | [[:d:Q58881183|Q58881183]] | [[Mar Capeáns]] | [[Santiago de Compostela]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 528 | [[:d:Q59258044|Q59258044]] | [[Ana Viqueira]] | [[A Coruña]] | 1957 | [[Santiago de Compostela]] | 2016-08-18 | |- | style='text-align:right'| 529 | [[:d:Q59265045|Q59265045]] | [[Nadia Iglesias de Salvador]] | [[Ames]] | 1999-06-01 | | | |- | style='text-align:right'| 530 | [[:d:Q59265138|Q59265138]] | [[Blanca Millán]] | [[Santiago de Compostela]] | 1998-05-18 | | | [[Ficheiro:Baxi Ferrol - LDLC ASVEL Féminin - Blanca Millán.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 531 | [[:d:Q59351588|Q59351588]] | [[Chelo Loureiro]] | [[Ferrol]] | 1958-04-16 | | | [[Ficheiro:Chelo Loureiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 532 | [[:d:Q59516401|Q59516401]] | [[Herminia Borrell|Herminia Borell Feijóo]] | [[Camariñas]] | 1897 | [[A Coruña]] | 1971-02-18 | |- | style='text-align:right'| 533 | [[:d:Q59710344|Q59710344]] | [[Sandra Prieto]] | [[Ferrol]] | 1986-04-10 | | | |- | style='text-align:right'| 534 | [[:d:Q60258756|Q60258756]] | [[Elena López Lago]] | [[Santiago de Compostela]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 535 | [[:d:Q60570704|Q60570704]] | [[Noelia Gómez]] | [[Rianxo]] | 1995-01-06 | | | [[Ficheiro:Noelia Gómez Calvo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 536 | [[:d:Q60658817|Q60658817]] | [[Verónica Bolón|Verónica Bolón-Canedo]] | [[Carballo]] | 1984-02-04 | | | |- | style='text-align:right'| 537 | [[:d:Q60734412|Q60734412]] | [[Mónica Bello]] | [[Santiago de Compostela]] | 1973-11-24 | | | |- | style='text-align:right'| 538 | [[:d:Q60830212|Q60830212]] | [[Celia Rivas Casais]] | [[Calcova, San Martiño de Duio, Fisterra|Calcova]] | 1912-10-26 | [[Fisterra]] | 1974-08-21 | |- | style='text-align:right'| 539 | [[:d:Q61060286|Q61060286]] | [[María Suárez González]] | [[Corme Porto, Ponteceso|Corme Porto]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 540 | [[:d:Q61060340|Q61060340]] | [[Fernanda Barros]] | [[A Coruña]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 541 | [[:d:Q61060382|Q61060382]] | [[María Dios]] | [[A Pobra do Caramiñal]] | 1870-10-30 | [[A Pobra do Caramiñal]] | 1943-08 | |- | style='text-align:right'| 542 | [[:d:Q61060479|Q61060479]] | [[María Muñoz de Quevedo]] | [[A Coruña]] | 1896-09-27 | [[A Habana]] | 1947-12-14 | [[Ficheiro:María Muñoz de Quevedo (sq cropped).png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 543 | [[:d:Q61061386|Q61061386]] | [[Josefa María Barrera Izaguirre]] | [[Ferrol]] | 1881-03-23 | [[Madrid]] | 1936-11-18 | |- | style='text-align:right'| 544 | [[:d:Q61061649|Q61061649]] | [[Brígida Muñiz|Brígida Muñiz Suárez]] | [[Triñáns, Abanqueiro, Boiro|Triñáns]] | 1880 | No/unknown value | 20th century | |- | style='text-align:right'| 545 | [[:d:Q61061863|Q61061863]] | [[Primitiva Lodeiro Otero]] | [[A Coruña]] | 1913 | [[Vigo]] | 1997-12-03 | |- | style='text-align:right'| 546 | [[:d:Q61061897|Q61061897]] | [[Munia Froilaz]] | [[Traba, Laxe|Traba]] | 1080s | | | |- | style='text-align:right'| 547 | [[:d:Q61572159|Q61572159]] | [[Nieves Quiroga Pardo Bazán]] | [[A Coruña]] | 1879-08-18 | [[Calle de Goya, Madrid]] | 1970-12-02 | |- | style='text-align:right'| 548 | [[:d:Q61572880|Q61572880]] | [[Carmen Quiroga Pardo Bazán]] | [[A Coruña]] | 1881-10-09 | [[calle del Tutor]] | 1935-05-30 | |- | style='text-align:right'| 549 | [[:d:Q61603206|Q61603206]] | [[Paula Hermida|Paula Hermida Velo]] | [[Ferrol]] | 1977-10-24 | | | |- | style='text-align:right'| 550 | [[:d:Q61757546|Q61757546]] | [[Luci Gómez|Lucía Gómez González]] | [[A Coruña]] | 1992-01-20 | | | |- | style='text-align:right'| 551 | [[:d:Q61846439|Q61846439]] | [[Patrycia Centeno]] | [[A Coruña]] | 1983-02-19 | | | [[Ficheiro:Patrycia Centeno Vispo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 552 | [[:d:Q61875403|Q61875403]] | [[Esther Pita]] | [[Oleiros]] | 1943-05-23 | [[Oleiros]] | 2019-02-24 | |- | style='text-align:right'| 553 | [[:d:Q61897619|Q61897619]] | [[María Mercedes Álvarez Lires]] | [[Santiago de Compostela]] | 1946 | | | |- | style='text-align:right'| 554 | [[:d:Q61943152|Q61943152]] | [[Carmen Fernández Casanova]] | [[Ferrol]] | 1947-11 | | | |- | style='text-align:right'| 555 | [[:d:Q61946389|Q61946389]] | [[María Dolores Fernández Teijeiro]] | [[A Coruña]] | 1941-04-14 | | | |- | style='text-align:right'| 556 | [[:d:Q61947598|Q61947598]] | [[María de las Mercedes Goicoa Fernández]] | [[A Coruña]] | 1928-07-10 | [[A Coruña]] | 2022-11-11 | |- | style='text-align:right'| 557 | [[:d:Q61971032|Q61971032]] | [[Luisa Marcos Raña]] | [[A Coruña]] | 1917-09-27 | [[Vigo]] | 1973-08-17 | [[Ficheiro:Luisa Marcos Raña 1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 558 | [[:d:Q61975990|Q61975990]] | [[Marta Obregón Rodríquez]] | [[A Coruña]] | 1969-03-01 | [[Burgos]] | 1992-01-22 | |- | style='text-align:right'| 559 | [[:d:Q61976166|Q61976166]] | [[Juana Teresa Juega López]] | [[Laxe]] | 1885-04-08 | [[Melide]] | 1979-12-03 | [[Ficheiro:Juana Teresa Juega López.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 560 | [[:d:Q61976197|Q61976197]] | [[Natalia Lamas Vázquez]] | [[Ferrol]] | 1936-08-08 | | | |- | style='text-align:right'| 561 | [[:d:Q61986711|Q61986711]] | [[Carmen Manso Porto]] | [[Ferrol]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 562 | [[:d:Q61989767|Q61989767]] | [[Carmen Ossorio Iglesias]] | [[Arzúa]] | 1953-12-06 | | | |- | style='text-align:right'| 563 | [[:d:Q61989856|Q61989856]] | [[Dolores Padín Fernández]] | [[Santiago de Compostela]] | 1946-03-07 | | | |- | style='text-align:right'| 564 | [[:d:Q61993793|Q61993793]] | [[Esther Pedrosa]] | [[Santiago de Compostela]] | 1961-05-19 | | | |- | style='text-align:right'| 565 | [[:d:Q61993832|Q61993832]] | [[Pilar Pereira]] | [[Santiago de Compostela]] | 1937-07-04 | | 2020-02-07 | |- | style='text-align:right'| 566 | [[:d:Q61993877|Q61993877]] | [[Aurora Pita Alonso]] | [[Perlío, Fene|Perlío]] | 1936-07-15 | | 2021-05-07 | |- | style='text-align:right'| 567 | [[:d:Q61993938|Q61993938]] | [[Bea Rey|Beatriz Rey Gómez]] | [[A Coruña]] | 1939-03-17 | | | |- | style='text-align:right'| 568 | [[:d:Q61993962|Q61993962]] | [[Olga Ríos Corral]] | [[A Coruña]] | 1936-12-19 | | | |- | style='text-align:right'| 569 | [[:d:Q61994013|Q61994013]] | [[Catalina Sánchez]] | [[Santiago de Compostela]] | 17th century | [[Madrid]] | 1714 | |- | style='text-align:right'| 570 | [[:d:Q61994025|Q61994025]] | [[Josefina Vilas Raña]] | [[Santiago de Compostela]] | 1918-01-17 | [[Santiago de Compostela]] | 2002-04-05 | |- | style='text-align:right'| 571 | [[:d:Q61998654|Q61998654]] | [[Laura Pérez-Lago]] | [[A Coruña]] | 1976-06-09 | | | |- | style='text-align:right'| 572 | [[:d:Q62057683|Q62057683]] | [[Nieves Rodríguez Brisaboa]] | [[A Coruña]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 573 | [[:d:Q63032435|Q63032435]] | [[Ana García Armada]] | [[Santiago de Compostela]] | 1970-06-17 | | | [[Ficheiro:Ana García Armada.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 574 | [[:d:Q63246941|Q63246941]] | [[María Dolores García Cotarelo]] | [[A Coruña]] | 1943-08-17 | | | |- | style='text-align:right'| 575 | [[:d:Q63489662|Q63489662]] | [[María José Fernández Reiriz]] | [[Ribeira]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 576 | [[:d:Q64145097|Q64145097]] | [[María Vilas Liñares]] | [[Santiago de Compostela]] | 1984-11-27 | | | [[Ficheiro:María Vilas Liñares (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 577 | [[:d:Q64667663|Q64667663]] | [[Bea Seijas|Bea Seijas Couce]] | [[Ferrol]] | 1974-03-15 | | | |- | style='text-align:right'| 578 | [[:d:Q64767576|Q64767576]] | [[Inés Rey]] | [[A Coruña]] | 1982-07-11 | | | [[Ficheiro:Inés Rey.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 579 | [[:d:Q64768628|Q64768628]] | [[Mónica Martínez]] | [[Zas]] | 1972-11-07 | | | |- | style='text-align:right'| 580 | [[:d:Q64820014|Q64820014]] | [[María Antonina Sanjurjo Aranaz]] | [[Santiago de Compostela]] | 1910-07-06 | [[Vigo]] | 1939-10-31 | [[Ficheiro:María Antonina Sanjurjo Aranaz.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 581 | [[:d:Q65162399|Q65162399]] | [[Francisca Dorotea]] | [[Santiago de Compostela]] | 1558-02-06 | [[Sevilla]] | 1623 | [[Ficheiro:Murillo-sor francisca dorotea.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 582 | [[:d:Q65187260|Q65187260]] | [[Carmen V. Valiña|Carmen Vidal Valiña]] | [[Baio, Zas|Baio]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 583 | [[:d:Q65274808|Q65274808]] | [[Mónica Fernández Bugallo]] | [[Ferrol]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 584 | [[:d:Q65275042|Q65275042]] | [[Ana Seijas]] | [[Santiago de Compostela]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 585 | [[:d:Q65275069|Q65275069]] | [[Bego M. Santiago]] | [[Santiago de Compostela]] | 1980 | | | |- | style='text-align:right'| 586 | [[:d:Q65275246|Q65275246]] | [[Inés Iglesias]] | [[Santiago de Compostela]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 587 | [[:d:Q65275323|Q65275323]] | [[Miriam Ríos|Miriam Ríos Barreiro]] | [[A Coruña]] | 1987-12-02 | | | |- | style='text-align:right'| 588 | [[:d:Q65666175|Q65666175]] | [[Consuelo García Meijide]] | [[Galegos, Frades|Galegos]] | No/unknown value | [[Senra, Oroso|Senra]] | 1948-01-18 | |- | style='text-align:right'| 589 | [[:d:Q65683887|Q65683887]] | [[Patri Carballo|Patricia Carballo Penas]] | [[A Coruña]] | 1996-02-16 | | | |- | style='text-align:right'| 590 | [[:d:Q65770692|Q65770692]] | [[Natalia Lema Otero]] | [[Baíñas, Vimianzo|Baíñas]] | 1999 | | | |- | style='text-align:right'| 591 | [[:d:Q66481255|Q66481255]] | [[Alicia Fernández Fraga]] | [[Valdoviño]] | 1992-12-21 | | | [[Ficheiro:Alicia Fernandez Fraga 20160415 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 592 | [[:d:Q66603853|Q66603853]] | [[Ana María Cuartero Lorenzo]] | [[A Coruña]] | 1974-05-15 | | | |- | style='text-align:right'| 593 | [[:d:Q66725268|Q66725268]] | [[Rocío Barrio]] | [[A Escravitude, Cruces, Padrón|A Escravitude]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 594 | [[:d:Q67461103|Q67461103]] | [[Teresa Arán Trillo]] | [[Fisterra]] | 1933-01-20 | | | |- | style='text-align:right'| 595 | [[:d:Q70328042|Q70328042]] | [[Marica Adrio|María Margarita Adrio Taracido]] | [[A Coruña]] | 1956-12-12 | | | |- | style='text-align:right'| 596 | [[:d:Q70835883|Q70835883]] | [[Rocío Santa Cruz]] | [[A Coruña]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 597 | [[:d:Q70869986|Q70869986]] | [[Sandra Piñeiro]] | [[Esteiro, Castro, Boiro|Esteiro]] | 1996-04-24 | | | |- | style='text-align:right'| 598 | [[:d:Q70870671|Q70870671]] | [[Luísa Crestar|Luisa Crestar]] | [[Betanzos]] | 1908 | [[A Coruña]] | 1988-02-23 | |- | style='text-align:right'| 599 | [[:d:Q71052573|Q71052573]] | [[Claudia González Caparrós]] | [[A Coruña]] | 1993 | | | [[Ficheiro:Claudia González Caparrós.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 600 | [[:d:Q71539259|Q71539259]] | [[Teófila Sasiaín]] | [[A Coruña]] | 20th century | | 20th century | |- | style='text-align:right'| 601 | [[:d:Q72115684|Q72115684]] | [[María Dionisia Vives y Zires]] | [[A Coruña]] | 1823-08-13 | [[Madrid]] | 1892-03-30 | [[Ficheiro:Dionisia de Vives, Duchess of Pastrana.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 602 | [[:d:Q73063922|Q73063922]] | [[Ale de Paz|Alejandra de Paz González]] | [[Neda]] | 1995-05-25 | | | |- | style='text-align:right'| 603 | [[:d:Q73906295|Q73906295]] | [[Luísa Viqueira Landa]] | [[A Coruña]] | 1918-03-18 | [[México]] | 2014-11-03 | |- | style='text-align:right'| 604 | [[:d:Q75157021|Q75157021]] | [[Carmen Torres París]] | [[Santiago de Compostela]] | 1956-11-10 | | | |- | style='text-align:right'| 605 | [[:d:Q75369820|Q75369820]] | [[Marina Ricoy y de Borbón]] | [[A Coruña]] | 1939-01-03 | | | |- | style='text-align:right'| 606 | [[:d:Q75369832|Q75369832]] | [[Blanca Ricoy y de Borbón]] | [[A Coruña]] | 1944-01-20 | [[A Coruña]] | 2024-12-12 | |- | style='text-align:right'| 607 | [[:d:Q75845883|Q75845883]] | [[Pilar Díaz Otero]] | [[Mugardos]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 608 | [[:d:Q76747049|Q76747049]] | [[Camila Manuela Trulock Bertorini]] | [[Santiago de Compostela]] | 1895-06-23 | [[Madrid]] | 1975-02-17 | |- | style='text-align:right'| 609 | [[:d:Q78175382|Q78175382]] | [[Gema Neira|Gema R. Neira]] | [[Ferrol]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 610 | [[:d:Q78368497|Q78368497]] | [[Ana Varela Miño]] | [[Narón]] | 1978 | | | [[Ficheiro:Ana Varela Miño.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 611 | [[:d:Q79947780|Q79947780]] | [[Francesca López da Silva]] | [[Ferrol]] | 1968-02-23 | | | [[Ficheiro:Francesca López da Silva.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 612 | [[:d:Q80598453|Q80598453]] | [[María de la Fuente]] | [[As Pontes de García Rodríguez]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 613 | [[:d:Q81417672|Q81417672]] | [[Benita Silva Hermo]] | [[A Pobra do Caramiñal]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 614 | [[:d:Q82032485|Q82032485]] | [[Amaya Franco-Uría]] | [[Santiago de Compostela]] | | | | |- | style='text-align:right'| 615 | [[:d:Q83426467|Q83426467]] | [[Lucía Sicre]] | [[Ferrol]] | 2001-06-01 | | | [[Ficheiro:2018-10-14 Heat 1 (Girls 800 metres Stage 2) at 2018 Summer Youth Olympics by Sandro Halank–038.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 616 | [[:d:Q83638924|Q83638924]] | [[María Luz Pintos Peñaranda]] | [[Santiago de Compostela]] | 1956-05-17 | | | [[Ficheiro:Mª Luz Pintos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 617 | [[:d:Q85067207|Q85067207]] | [[Eva Cernadas]] | [[A Coruña]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 618 | [[:d:Q85415775|Q85415775]] | [[Carolina García Tenreiro]] | [[Neda]] | 19th century | No/unknown value | 20th century | |- | style='text-align:right'| 619 | [[:d:Q85431216|Q85431216]] | [[Lucía Cernadas]] | [[Cecebre, Cambre|Cecebre]] | 1997 | | | [[Ficheiro:Lucia Cernadas Varela.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 620 | [[:d:Q85450724|Q85450724]] | [[Luisa López Grigera]] | [[A Coruña]] | 1926 | | | [[Ficheiro:María Luisa López Grigera (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 621 | [[:d:Q85621150|Q85621150]] | [[Rosalía Génova Freire]] | [[Santiago de Compostela]] | 1904-02-23 | No/unknown value | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 622 | [[:d:Q85873876|Q85873876]] | [[Malena Teigeiro]] | [[Almeiras, Culleredo|Almeiras]] | 1945 | | | |- | style='text-align:right'| 623 | [[:d:Q85965515|Q85965515]] | [[Josefa Vigo Pita]] | [[Cedeira]] | 1898 | [[Valdoviño]] | 1938-03-21 | |- | style='text-align:right'| 624 | [[:d:Q85967352|Q85967352]] | [[Ana Belén García Vidal]] | [[Bergondo]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 625 | [[:d:Q86101989|Q86101989]] | [[Cristina Rodríguez Iglesias]] | [[A Coruña]] | 1993-01-27 | | | |- | style='text-align:right'| 626 | [[:d:Q87587699|Q87587699]] | [[Blanca Silva]] | [[A Coruña]] | 1951-04-17<br/>1951-04-27 | | | [[Ficheiro:0Blanca López Silva.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 627 | [[:d:Q87721627|Q87721627]] | [[Antonia Vila|Antonia Vila Soneira]] | [[Santiago de Compostela]] | 1815-10-11 | [[Pontevedra]] | 1870-01-29 | |- | style='text-align:right'| 628 | [[:d:Q87740206|Q87740206]] | [[Lorena Iglesias]] | [[A Coruña]] | | | | |- | style='text-align:right'| 629 | [[:d:Q88391199|Q88391199]] | [[Natalia Carou]] | [[Bealo, Boiro|Bealo]] | 1974-10-14<br/>1974 | | | |- | style='text-align:right'| 630 | [[:d:Q88572208|Q88572208]] | [[Pastora M. Bello Bugallo]] | [[Sobrado]] | | | | |- | style='text-align:right'| 631 | [[:d:Q88651452|Q88651452]] | [[Margarita Poza]] | [[A Coruña]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 632 | [[:d:Q89141644|Q89141644]] | [[Navia Franco Barreiro]] | [[Santiago de Compostela]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 633 | [[:d:Q89292900|Q89292900]] | [[Rosa Pedrido]] | [[Santiago de Compostela]] | | | | |- | style='text-align:right'| 634 | [[:d:Q89416512|Q89416512]] | [[Sandra Sánchez Sánchez]] | [[Boiro]] | 1988-03-17 | | | |- | style='text-align:right'| 635 | [[:d:Q89572323|Q89572323]] | [[Ánxela Caramés]] | [[Santiago de Compostela]] | 1977-04-23 | | | [[Ficheiro:Anxela Caramés.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 636 | [[:d:Q91067145|Q91067145]] | [[Consuelo Pita Calvo]] | [[Ferrol]] | | | | |- | style='text-align:right'| 637 | [[:d:Q93386781|Q93386781]] | [[Charo Garaigorta]] | [[A Coruña]] | 1961 | | | [[Ficheiro:Charo Garaigorta 2024.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 638 | [[:d:Q93433865|Q93433865]] | [[Marta Rodríguez Fouz]] | [[A Coruña]] | 1972-01-28 | | | |- | style='text-align:right'| 639 | [[:d:Q94543527|Q94543527]] | [[Vânia de la Fuente]] | [[A Coruña]] | | | | |- | style='text-align:right'| 640 | [[:d:Q94657669|Q94657669]] | [[María Elvira Fernández López]] | [[A Coruña]] | 1912-01-24 | [[A Coruña]] | 2003-03-25 | |- | style='text-align:right'| 641 | [[:d:Q94691812|Q94691812]] | [[Marisol Morandeira|Marisol Morandeira Morandeira]] | [[A Coruña]] | 1967 | | | |- | style='text-align:right'| 642 | [[:d:Q94951890|Q94951890]] | [[Ana Inés Jabares-Pita]] | [[A Coruña]] | 1987-01-21 | | | [[Ficheiro:AIJP-Entrega de premios Hechos de Talento- Madrid.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 643 | [[:d:Q96051819|Q96051819]] | [[Patricia Pardo]] | [[Santiago de Compostela]] | 1983-09-05 | | | |- | style='text-align:right'| 644 | [[:d:Q96076877|Q96076877]] | [[María Teresa Carrillo de la Peña]] | [[Cedeira]] | | | | |- | style='text-align:right'| 645 | [[:d:Q96096458|Q96096458]] | [[Paula Pier]] | [[A Coruña]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 646 | [[:d:Q96096910|Q96096910]] | [[Ana García Pan]] | [[A Coruña]] | 1950-08-31 | | | |- | style='text-align:right'| 647 | [[:d:Q96179917|Q96179917]] | [[Estrella Castrillón]] | [[Irixoa]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 648 | [[:d:Q96978673|Q96978673]] | [[Natalia Tubío]] | [[Boiro]] | 1999-10-12 | | | |- | style='text-align:right'| 649 | [[:d:Q97072381|Q97072381]] | [[Laura Rey Pasandín]] | [[A Coruña]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Laura Rey Pasandín - AELG 3.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 650 | [[:d:Q97072410|Q97072410]] | [[Clara Vidal]] | [[A Coruña]] | 1992 | | | [[Ficheiro:Clara Vidal - AELG 1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 651 | [[:d:Q97072478|Q97072478]] | [[María Carmen Martínez Purriños]] | [[A Coruña]] | 1978 | | | [[Ficheiro:María Carmen Martínez Purriños - AELG 1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 652 | [[:d:Q97072522|Q97072522]] | [[Fina Roca]] | [[Ferrol]] | 1947 | | | [[Ficheiro:Fina Roca - AELG 4.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 653 | [[:d:Q97072573|Q97072573]] | [[Sabela Losada Cortizas]] | [[Santiago de Compostela]] | 20th century | | | [[Ficheiro:Sabela Losada Cortizas - AELG 2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 654 | [[:d:Q97218493|Q97218493]] | [[María Vázquez Blanco]] | [[A Graña, Ferrol|A Graña]] | 1920s | No/unknown value | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 655 | [[:d:Q97362550|Q97362550]] | [[Luísa Abad]] | [[A Coruña]] | 1951-08-20 | | | [[Ficheiro:Marialuisaabadcoeducación2021.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 656 | [[:d:Q97480689|Q97480689]] | [[María Rei Vilas]] | [[A Laracha]] | 1964 | | | [[Ficheiro:María Rei.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 657 | [[:d:Q97732166|Q97732166]] | [[Nuria Rábano]] | [[Ames]] | 1999-06-15 | | | [[Ficheiro:2024-09-14 Fußball, Frauen-Bundesliga, FC Carl Zeiss Jena - VfL Wolfsburg STP 4968 by Stepro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 658 | [[:d:Q97733592|Q97733592]] | [[Paula Cons]] | [[A Coruña]] | 1976 | | | |- | style='text-align:right'| 659 | [[:d:Q97750361|Q97750361]] | [[Malena Mieres]] | [[As Pontes de García Rodríguez]] | 2000-03-29 | | | |- | style='text-align:right'| 660 | [[:d:Q97958836|Q97958836]] | [[Pilar Ponte]] | [[A Coruña]] | 1969-03-29 | | | |- | style='text-align:right'| 661 | [[:d:Q97991587|Q97991587]] | [[Teresa Couceiro Núñez]] | [[A Coruña]] | 1958 | | | |- | style='text-align:right'| 662 | [[:d:Q98070330|Q98070330]] | [[Patri López|Patricia López Andrés]] | [[Melide]] | 2000-11-29 | | | |- | style='text-align:right'| 663 | [[:d:Q98392708|Q98392708]] | [[Iria Carreira Pazos]] | [[Arzúa]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 664 | [[:d:Q98522577|Q98522577]] | [[Pencha Santasmarinas]] | [[Santiago de Compostela]] | 1943-02-07 | [[Santiago de Compostela]] | 2019-03-31 | |- | style='text-align:right'| 665 | [[:d:Q98540736|Q98540736]] | [[Sandra Sánchez]] | [[Narón]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 666 | [[:d:Q98635434|Q98635434]] | [[Helena Salgueiro|Helena Salgueiro Golán]] | [[Santiago de Compostela]] | 1995 | | | [[Ficheiro:Chiaroscuro-Helena-Salgueiro-BY-Helena-Salgueiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 667 | [[:d:Q98785022|Q98785022]] | [[Alba Aguión]] | [[A Coruña]] | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 668 | [[:d:Q98930771|Q98930771]] | [[María Xesús Lorenzana|María Jesús Lorenzana Somoza]] | [[A Coruña]] | 1981 | | | [[Ficheiro:María Jesús Lorenzana.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 669 | [[:d:Q99203416|Q99203416]] | [[Mónica Rodríguez Ordóñez]] | [[Calo, Vimianzo|Calo]] | 1977-08-02 | | | |- | style='text-align:right'| 670 | [[:d:Q100135511|Q100135511]] | [[Beatriz García Trillo]] | [[A Coruña]] | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 671 | [[:d:Q100144782|Q100144782]] | [[Fátima Fernández Cano]] | [[Santiago de Compostela]] | 1995-10-23 | | | |- | style='text-align:right'| 672 | [[:d:Q100308321|Q100308321]] | [[Charo Pita]] | [[A Coruña]] | 1966-01-24 | | | [[Ficheiro:Charo Pita.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 673 | [[:d:Q100348227|Q100348227]] | [[María Victoria Lareu]] | [[Santiago de Compostela]] | 1960-03-07 | | | |- | style='text-align:right'| 674 | [[:d:Q100350927|Q100350927]] | [[Diana Rodeiro]] | [[Santiago de Compostela]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Desordes Creativas - Nana I (6159804967).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 675 | [[:d:Q100699864|Q100699864]] | [[Susana Cendán|Susana Cendán Caaveiro]] | [[As Pontes de García Rodríguez]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 676 | [[:d:Q100784152|Q100784152]] | [[Sabela Ramos|Sabela Ramos Garea]] | [[Padrón]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 677 | [[:d:Q101301395|Q101301395]] | [[África López Souto]] | [[A Coruña]] | 1966 | | | |- | style='text-align:right'| 678 | [[:d:Q101554647|Q101554647]] | [[Natalia Raña|Natalia Raña Fuentes]] | [[Ordes]] | 1978-03-15 | | | |- | style='text-align:right'| 679 | [[:d:Q102115279|Q102115279]] | [[Rosario Porto Ortega]] | [[Santiago de Compostela]] | 1969-12-18 | [[Brieva, Ávila|Brieva]] | 2020-11-18 | |- | style='text-align:right'| 680 | [[:d:Q102228199|Q102228199]] | [[Margarita Soto Viso|Margarita Viso]] | [[A Coruña]] | 1957-03-22 | | | |- | style='text-align:right'| 681 | [[:d:Q103814710|Q103814710]] | [[Paz López Facal]] | [[Toba, Cee|Toba]] | 1938 | [[Santiago de Compostela]] | 2020-10-21 | |- | style='text-align:right'| 682 | [[:d:Q103911950|Q103911950]] | [[Flora Pérez]] | [[provincia da Coruña]] | 1954-10-16 | | | |- | style='text-align:right'| 683 | [[:d:Q104033484|Q104033484]] | [[Patricia Torrado Queiruga]] | [[Porto do Son]] | 1987 | | | [[Ficheiro:Patricia Torrado Queiruga - AELG 5.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 684 | [[:d:Q104034316|Q104034316]] | [[Inés J. Pedras]] | [[A Coruña]] | | | | [[Ficheiro:Ines Pedras Architekten und Planer Albretch in Denmark Hall Exhibition.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 685 | [[:d:Q104535008|Q104535008]] | [[Inés Prado|Inés Prado Acebo]] | [[Ferrol]] | 1997 | | | |- | style='text-align:right'| 686 | [[:d:Q104550285|Q104550285]] | [[Antonia de la Torre]] | [[Porto do Son]] | 1894-05-21 | [[Noia]] | 1969 | |- | style='text-align:right'| 687 | [[:d:Q104615745|Q104615745]] | [[María Remedios Moralejo Álvarez]] | [[Santiago de Compostela]] | 1934 | | | |- | style='text-align:right'| 688 | [[:d:Q104900643|Q104900643]] | [[Mary Quintero]] | [[Melide]] | 1931-11-09 | | | [[Ficheiro:Mary Quintero.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 689 | [[:d:Q105027871|Q105027871]] | [[Carmen Tuñón Álvarez]] | [[Ferrol]] | 1949 | | | |- | style='text-align:right'| 690 | [[:d:Q105548099|Q105548099]] | [[Victoria Teijeiro Álvarez]] | [[A Coruña]] | 1977-11-13 | | | [[Ficheiro:Victoria Teijeiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 691 | [[:d:Q105888786|Q105888786]] | [[Andy da Fonte]] | [[A Pobra do Caramiñal]] | 2003-02-04 | | | [[Ficheiro:ANDY DA FONTE.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 692 | [[:d:Q106018204|Q106018204]] | [[Lucía Veiga]] | [[A Coruña]] | 1979 | | | [[Ficheiro:Goyas 2025 - Lucía Veiga (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 693 | [[:d:Q106223276|Q106223276]] | [[Pilar Wirtz Molezún]] | [[A Coruña]] | 1938 | | | |- | style='text-align:right'| 694 | [[:d:Q106312082|Q106312082]] | [[Rocío Pazos]] | [[A Pereiriña, Cee|A Pereiriña]] | 1975-03-17 | | | |- | style='text-align:right'| 695 | [[:d:Q106335788|Q106335788]] | [[Aida Carro]] | [[Pontedeume]] | 1994-06-11 | | | |- | style='text-align:right'| 696 | [[:d:Q106353850|Q106353850]] | [[Beatriz Leal]] | [[Santiago de Compostela]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 697 | [[:d:Q106593123|Q106593123]] | [[Irene Souto Blázquez]] | [[A Coruña]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 698 | [[:d:Q106622377|Q106622377]] | [[María de Dios Silva]] | [[A Coruña]] | 1889-07-07 | No/unknown value | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 699 | [[:d:Q106641010|Q106641010]] | [[Natalia Junquera]] | [[A Coruña]] | 1981-12<br/>1981 | | | |- | style='text-align:right'| 700 | [[:d:Q106771178|Q106771178]] | [[Carolina Iglesias]] | [[Oleiros]] | 1993-08-08 | | | [[Ficheiro:Carolina Iglesias 2020.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 701 | [[:d:Q106877071|Q106877071]] | [[María del Rosario Tomé y Alonso]] | [[Teixeiro, Curtis, Curtis|Teixeiro]] | No/unknown value | [[Torrelodones]] | 2014-08-04 | |- | style='text-align:right'| 702 | [[:d:Q106904115|Q106904115]] | [[Blanca Rodríguez Millán]] | [[Touro]] | 1991-06-24<br/>1991 | | | |- | style='text-align:right'| 703 | [[:d:Q106987114|Q106987114]] | [[Isabel Miramontes]] | [[Santiago de Compostela]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 704 | [[:d:Q107345792|Q107345792]] | [[Eva Iglesias Miguéns]] | [[Rianxo]] | 1987-11-01 | | | |- | style='text-align:right'| 705 | [[:d:Q107363091|Q107363091]] | [[Natividad Mejuto|Natividad Mejuto Larrauri]] | [[Santiago de Compostela]] | 1910 | [[Santiago de Compostela]] | 1990-07 | |- | style='text-align:right'| 706 | [[:d:Q107377428|Q107377428]] | [[Remedios Sánchez Sánchez]] | [[Boimorto]] | 1957-07-22 | | | |- | style='text-align:right'| 707 | [[:d:Q107378007|Q107378007]] | [[Miriam Couceiro Castro]] | [[A Coruña]] | 1985-05-10 | | | |- | style='text-align:right'| 708 | [[:d:Q107445798|Q107445798]] | [[Sara Soto Noya]] | [[Santiago de Compostela]] | 1913 | | 2003 | |- | style='text-align:right'| 709 | [[:d:Q107449528|Q107449528]] | [[Lidia Cao]] | [[Santiago de Compostela]] | 1997-05-29 | | | [[Ficheiro:Lidia Cao Lleida potFest 2022.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 710 | [[:d:Q107456856|Q107456856]] | [[Eloísa Rivadulla Álvarez]] | [[Osedo, Sada|Osedo]] | 1911-01-29 | | 1987-09-19 | |- | style='text-align:right'| 711 | [[:d:Q107482388|Q107482388]] | [[Alicia Fernández Calvete]] | [[Cariño]] | 1925 | | 2018 | |- | style='text-align:right'| 712 | [[:d:Q107549654|Q107549654]] | [[Ana San Martín Vázquez]] | [[Santiago de Compostela]] | 1991 | | | |- | style='text-align:right'| 713 | [[:d:Q107551117|Q107551117]] | [[Begoña Estefanía Suárez Menéndez]] | [[A Coruña]] | 1974-02-21 | | | |- | style='text-align:right'| 714 | [[:d:Q107642125|Q107642125]] | [[Julia Benedetti|Julia Benedetti González]] | [[A Coruña]] | 2004-09-25 | | | |- | style='text-align:right'| 715 | [[:d:Q108000484|Q108000484]] | [[Ana María Galego Gen]] | [[Ferrol]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 716 | [[:d:Q108028445|Q108028445]] | [[Paula Cousillas Pena]] | [[Ponteceso]] | 1992 | | | |- | style='text-align:right'| 717 | [[:d:Q108040025|Q108040025]] | [[Teresa García-Sabell|Teresa García-Sabell Tormo]] | [[Santiago de Compostela]] | 1942-03-11 | | | [[Ficheiro:Teresa García-Sabell Tormo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 718 | [[:d:Q108315401|Q108315401]] | [[Andrea Collazo]] | [[Boiro]] | 1999-12-21 | | | |- | style='text-align:right'| 719 | [[:d:Q108459200|Q108459200]] | [[Gloria Villardefrancos]] | [[Vedra]] | No/unknown value | [[Madrid]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 720 | [[:d:Q108525866|Q108525866]] | [[Isabel Veiga López]] | [[A Coruña]] | | | | |- | style='text-align:right'| 721 | [[:d:Q108558368|Q108558368]] | [[Andrea Tomé]] | [[Ferrol]] | 1994-10-25 | | | [[Ficheiro:Presentación de Lo que permanece . de Andrea Tomé. 23-42 screenshot.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 722 | [[:d:Q108700126|Q108700126]] | [[Pitila Mosquera]] | [[A Coruña]] | | [[Madrid]] | | |- | style='text-align:right'| 723 | [[:d:Q108847045|Q108847045]] | [[Isabel Rebollido]] | [[Boiro]] | | | | |- | style='text-align:right'| 724 | [[:d:Q108905094|Q108905094]] | [[Carmela Porteiro Lago]] | [[Santiago de Compostela]] | 1950 | | | |- | style='text-align:right'| 725 | [[:d:Q109249565|Q109249565]] | [[Verónica Casal|Verónica María Casal Míguez]] | [[Ferrol]] | 1975-07-08 | | | |- | style='text-align:right'| 726 | [[:d:Q109331079|Q109331079]] | [[Aurichu Pereira]] | [[Santiago de Compostela]] | 1940-01-15 | [[Santiago de Compostela]] | 2023-11-01 | |- | style='text-align:right'| 727 | [[:d:Q109331278|Q109331278]] | [[Victoria Míguez|Victoria Míguez Vilas]] | [[Santiago de Compostela]] | 1892-03-06 | | | |- | style='text-align:right'| 728 | [[:d:Q109331451|Q109331451]] | [[María de la Paz Taboada de Andrés]] | [[Santiago de Compostela]] | 20th century | | 1998-01-19 | |- | style='text-align:right'| 729 | [[:d:Q109418975|Q109418975]] | [[Zaza Ceballos]] | [[Abeancos, Melide|Abeancos]] | | | | |- | style='text-align:right'| 730 | [[:d:Q109737274|Q109737274]] | [[Sara Sanz]] | [[A Coruña]] | 1991-05-03 | | | |- | style='text-align:right'| 731 | [[:d:Q109774736|Q109774736]] | [[Alma María Pérez Parrado]] | [[Boiro]] | 2001-12-21 | | | |- | style='text-align:right'| 732 | [[:d:Q109792932|Q109792932]] | [[Maria da Encarnação Brito Fernandes Brandão]] | [[Miño]] | 1949-04-18 | | | |- | style='text-align:right'| 733 | [[:d:Q110204703|Q110204703]] | [[Bibiana Candia]] | [[A Coruña]] | 1977-08-17 | | | [[Ficheiro:Bibiana Candia - Argia 02.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 734 | [[:d:Q110206620|Q110206620]] | [[Laura Suárez Fernández]] | [[Dumbría]] | 1994 | | | [[Ficheiro:Laura Suárez Fernández.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 735 | [[:d:Q110302654|Q110302654]] | [[Hermenegilda Salgado-Araujo y Perez]] | [[Ferrol]] | 1825-04-14 | [[Ferrol]] | 1888-07-18 | |- | style='text-align:right'| 736 | [[:d:Q110438191|Q110438191]] | [[María Reguera|María Reguera y Mondragón]] | [[Santiago de Compostela]] | 1756-07 | [[Madrid]] | 1824 | |- | style='text-align:right'| 737 | [[:d:Q110445930|Q110445930]] | [[María Sande|María Sande López]] | [[San Sadurniño]] | 1971-01-24 | | | |- | style='text-align:right'| 738 | [[:d:Q110551417|Q110551417]] | [[Manuela López Suárez]] | [[Probaos, Carres, Oza-Cesuras|Probaos]] | 1903-06-08 | [[Probaos, Carres, Oza-Cesuras|Probaos]] | 1948-03-04 | |- | style='text-align:right'| 739 | [[:d:Q110914028|Q110914028]] | [[Ana Cebreiro|Ana Cebreiro Gómez]] | [[Ferrol]] | 1971 | | | |- | style='text-align:right'| 740 | [[:d:Q111062506|Q111062506]] | [[Peque Varela]] | [[Ferrol]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 741 | [[:d:Q111083013|Q111083013]] | [[Cristina Pedreira]] | [[Ferrol]] | 1897 | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 742 | [[:d:Q111145838|Q111145838]] | [[Uqui Permui]] | [[Barallobre, Fene|Barallobre]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 743 | [[:d:Q111163946|Q111163946]] | [[Margarita Lamela Louzán]] | [[Cee]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 744 | [[:d:Q111225930|Q111225930]] | [[Teresa Ramiro]] | [[Vilaboa, Rutis, Culleredo|Vilaboa]] | 1958 | | | [[Ficheiro:Teresa Ramiro - AELG 1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 745 | [[:d:Q111225968|Q111225968]] | [[María Xesús Blanco]] | [[San Cibrao, Melide|San Cibrao]] | | | | |- | style='text-align:right'| 746 | [[:d:Q111314955|Q111314955]] | [[Uxía Lemus|Uxía Lemus de la Iglesia]] | [[A Coruña]] | 1976-07-02 | | | |- | style='text-align:right'| 747 | [[:d:Q111341439|Q111341439]] | [[Hortensia Landeira Pontijas]] | [[Ferrol]] | 1912 | [[Ferrol]] | 1999 | |- | style='text-align:right'| 748 | [[:d:Q111449129|Q111449129]] | [[Ana Morrogh Wolcott]] | [[A Coruña]] | 1793 | | 1853-09-24 | |- | style='text-align:right'| 749 | [[:d:Q111512468|Q111512468]] | [[Eva Barreiro]] | [[Carnoedo, Sada|Carnoedo]] | 2000-09-18 | | | |- | style='text-align:right'| 750 | [[:d:Q111516760|Q111516760]] | [[Pilar Sanjurjo|Pilar Sanjurjo Carro]] | [[Sada]] | 1942-11-07 | [[A Coruña]] | 2022-04-06 | |- | style='text-align:right'| 751 | [[:d:Q111628002|Q111628002]] | [[Alicia Louzao]] | [[Ferrol]] | 1987 | | | [[Ficheiro:Alicia Louzao.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 752 | [[:d:Q111660575|Q111660575]] | [[Marisa Vidal Collazo]] | [[Corme Porto, Ponteceso|Corme Porto]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Marisa Vidal Collazo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 753 | [[:d:Q111678201|Q111678201]] | [[Ana Aba Catoira]] | [[A Coruña]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 754 | [[:d:Q111812660|Q111812660]] | [[Joaquina García García]] | [[Porto do Son]] | 1879 | | 1939 | |- | style='text-align:right'| 755 | [[:d:Q111816217|Q111816217]] | [[María López Suárez]] | [[Ferrol]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 756 | [[:d:Q111844085|Q111844085]] | [[Marta Herraiz]] | [[Santiago de Compostela]] | 1980 | | | [[Ficheiro:Marta Herraiz.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 757 | [[:d:Q111924762|Q111924762]] | [[Eugenia Tenenbaum]] | [[Santiago de Compostela]] | 1996 | | | [[Ficheiro:Eugenia Tenenbaum.002 - II Congreso LGBTIQ+.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 758 | [[:d:Q112066139|Q112066139]] | [[Lilí Díaz Rivas]] | [[Fisterra]] | 1938-10-26 | | | |- | style='text-align:right'| 759 | [[:d:Q112120592|Q112120592]] | [[Victoria Diehl]] | [[A Coruña]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 760 | [[:d:Q112513096|Q112513096]] | [[María Lires]] | [[A Coruña]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 761 | [[:d:Q112661356|Q112661356]] | [[Fátima Pego]] | [[Bastavales, Brión|Bastavales]] | 1986-03-26 | | | |- | style='text-align:right'| 762 | [[:d:Q112729514|Q112729514]] | [[Natalia Barreiro Piñeiro]] | [[Vedra]] | | | | |- | style='text-align:right'| 763 | [[:d:Q112877300|Q112877300]] | [[Judith Fernández]] | [[A Coruña]] | 2001-04-02 | | | |- | style='text-align:right'| 764 | [[:d:Q112919721|Q112919721]] | [[Laura Añón]] | [[Carballo]] | 1983-08-13 | | | |- | style='text-align:right'| 765 | [[:d:Q113042667|Q113042667]] | [[Lola Pereira Varela]] | [[A Coruña]] | 1954 | | | [[Ficheiro:Lola Pereira Varela.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 766 | [[:d:Q113126763|Q113126763]] | [[Isabel Garrido]] | [[A Coruña]] | 1998-07-14 | | | |- | style='text-align:right'| 767 | [[:d:Q113457940|Q113457940]] | [[Laura Villar Gómez]] | [[Santiago de Compostela]] | 1992-09-13 | | | |- | style='text-align:right'| 768 | [[:d:Q113565391|Q113565391]] | [[Flora de Dios Rodríguez]] | [[Padrón]] | 1914 | No/unknown value | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 769 | [[:d:Q113612553|Q113612553]] | [[Irene Montero Díaz]] | [[Ferrol]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 770 | [[:d:Q113645407|Q113645407]] | [[Nieves Abarca]] | [[A Coruña]] | 1968-05 | | | |- | style='text-align:right'| 771 | [[:d:Q113671438|Q113671438]] | [[Ana Jiménez López]] | [[A Coruña]] | 1926-11-15 | [[Valladolid]] | 2013-11-11 | |- | style='text-align:right'| 772 | [[:d:Q113686666|Q113686666]] | [[Carla Carrón]] | [[Arzúa]] | 2005-07-02 | | | |- | style='text-align:right'| 773 | [[:d:Q113700293|Q113700293]] | [[Lucía Catoira Pan]] | [[Cambre]] | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 774 | [[:d:Q113774544|Q113774544]] | [[Sue Moreno]] | [[A Coruña]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 775 | [[:d:Q113811072|Q113811072]] | [[Eva Castro Caridad]] | [[A Coruña]] | 1960-01-22 | | | |- | style='text-align:right'| 776 | [[:d:Q113845899|Q113845899]] | [[Belén María Castro-Fernández]] | [[Santiago de Compostela]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 777 | [[:d:Q113885510|Q113885510]] | [[María Tasende]] | [[Carballo]] | 1977-12-12 | | | |- | style='text-align:right'| 778 | [[:d:Q113962136|Q113962136]] | [[Celia Armas García]] | [[Santiago de Compostela]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 779 | [[:d:Q114419416|Q114419416]] | [[Alejandra Recio-Blanco]] | [[A Coruña]] | 1975-10-20 | | | |- | style='text-align:right'| 780 | [[:d:Q114567251|Q114567251]] | [[María Luaces Méndez]] | [[Ferrol]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 781 | [[:d:Q114703030|Q114703030]] | [[Carmen Delaco]] | [[A Coruña]] | 1976-06-26 | | | [[Ficheiro:CarmenDelaco.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 782 | [[:d:Q114717616|Q114717616]] | [[Lucía Varela]] | [[A Coruña]] | 2003-08-10 | | | [[Ficheiro:2025-03-08 Volleyball, 1. Bundesliga Frauen, Schwarz-Weiss Erfurt - Allianz MTV Stuttgart STP 1364.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 783 | [[:d:Q114962054|Q114962054]] | [[Luma Gómez]] | [[Ferrol]] | 1951-05-06 | | | |- | style='text-align:right'| 784 | [[:d:Q115700420|Q115700420]] | [[Alicia Giráldez]] | [[Santiago de Compostela, Santiago de Compostela, Santiago de Compostela|Santiago de Compostela]] | 1956 | | | |- | style='text-align:right'| 785 | [[:d:Q115732146|Q115732146]] | [[Lupe Martínez]] | [[A Coruña]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 786 | [[:d:Q115780982|Q115780982]] | [[Miriam Rodríguez Debasa]] | [[A Coruña]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 787 | [[:d:Q115923432|Q115923432]] | [[Tamara Pazos Cordal]] | [[A Coruña]] | 1992 | | | |- | style='text-align:right'| 788 | [[:d:Q115955976|Q115955976]] | [[María Alicia Viaño García]] | [[A Coruña]] | 1888-06-24 | [[Arzúa]] | 1979-07-20 | |- | style='text-align:right'| 789 | [[:d:Q116152146|Q116152146]] | [[Mariana de Ugarte]] | [[Ferrol]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 790 | [[:d:Q116152303|Q116152303]] | [[Eva Alonso|Eva Alonso Gómez]] | [[Santiago de Compostela]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 791 | [[:d:Q116265618|Q116265618]] | [[Tamara Montero]] | [[Santiago de Compostela]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 792 | [[:d:Q116414228|Q116414228]] | [[Agar Ledo Arias]] | [[Santiago de Compostela]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 793 | [[:d:Q116464491|Q116464491]] | [[Carmen Figueira Ares|María del Carmen Figueira Ares]] | [[Isorna, Rianxo|Isorna]] | 1964-06-03 | | | |- | style='text-align:right'| 794 | [[:d:Q116513696|Q116513696]] | [[Aura Murguía de Castro|Aura Murguía]] | [[Santiago de Compostela]] | 1868-12-07 | [[Carmona, Sevilla|Carmona]] | 1942-03 | [[Ficheiro:Aura Murguía de Castro - arquivo RAG.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 795 | [[:d:Q116513900|Q116513900]] | [[Gala Murguía de Castro|Gala Murguía]] | [[Lestrobe, Dodro, Dodro|Lestrobe]] | 1871-07-02 | [[A Coruña]] | 1964-01-18 | [[Ficheiro:Gala Murguía de Castro - arquivo RAG.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 796 | [[:d:Q116514200|Q116514200]] | [[Amara Murguía de Castro]] | [[A Coruña]] | 1873-07-17 | [[A Coruña]] | 1921-12-28 | |- | style='text-align:right'| 797 | [[:d:Q116681121|Q116681121]] | [[Sica Romero]] | [[Carnota]] | 1995-04-23 | | | [[Ficheiro:SICA ROMERO.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 798 | [[:d:Q116740653|Q116740653]] | [[Marta Villar]] | [[Malpica, Malpica de Bergantiños, Malpica de Bergantiños|Malpica]] | 1973 | | | [[Ficheiro:Marta Villar 2024.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 799 | [[:d:Q116740751|Q116740751]] | [[María Esperanza Gigirey Liste]] | [[Santiago de Compostela]] | 1964-06-12 | | | |- | style='text-align:right'| 800 | [[:d:Q116867946|Q116867946]] | [[María Rozas|María Rozas Pérez]] | [[Santiago de Compostela]] | 1981 | | | [[Ficheiro:Maria Rozas Perez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 801 | [[:d:Q116957467|Q116957467]] | [[Carmen Formoso (Q116957467)|Carmen Formoso]] | [[A Coruña]] | 1940 | | 2020 | |- | style='text-align:right'| 802 | [[:d:Q117084741|Q117084741]] | [[Laura Davila]] | [[Boiro]] | 1995 | | | |- | style='text-align:right'| 803 | [[:d:Q117151027|Q117151027]] | [[Alba Mancebo]] | [[Cambeda, Vimianzo|Cambeda]] | 1993 | | | |- | style='text-align:right'| 804 | [[:d:Q117222619|Q117222619]] | [[Sara González Veiga]] | [[Neda]] | 1997 | | | |- | style='text-align:right'| 805 | [[:d:Q117239705|Q117239705]] | [[Rosa Romero Franco]] | [[Dodro]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 806 | [[:d:Q117837822|Q117837822]] | [[María Teresa Pérez|María Teresa Pérez Guerra]] | [[A Coruña]] | 1950-08-23 | | | |- | style='text-align:right'| 807 | [[:d:Q118121788|Q118121788]] | [[Inés Monteagudo Romero]] | [[Esteiro, Muros|Esteiro]] | 1965 | | | |- | style='text-align:right'| 808 | [[:d:Q118322194|Q118322194]] | [[Dolores Torres París]] | [[Santiago de Compostela]] | 1952 | | | |- | style='text-align:right'| 809 | [[:d:Q118577526|Q118577526]] | [[Clara Domínguez Vivero]] | [[Santiago de Compostela]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 810 | [[:d:Q118725839|Q118725839]] | [[Helena García|Helena García Suárez]] | [[A Coruña]] | 2006 | | | |- | style='text-align:right'| 811 | [[:d:Q118732633|Q118732633]] | [[Milagros Torrado Cespón]] | [[Boiro]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Milagros Torrado Cespón.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 812 | [[:d:Q118951152|Q118951152]] | [[María Nogareda|María Nogareda Marzoa]] | [[Sada]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 813 | [[:d:Q119361966|Q119361966]] | [[Soraya Castro Lago]] | [[Abade, Moeche|Abade]] | 1999-09-20 | | | |- | style='text-align:right'| 814 | [[:d:Q119705711|Q119705711]] | [[Ana María López Fernández]] | [[Cariño]] | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 815 | [[:d:Q119772631|Q119772631]] | [[Elena Piñeiro Castro]] | [[Carnota]] | 1907 | [[Carnota]] | 1997-03-27 | |- | style='text-align:right'| 816 | [[:d:Q119810230|Q119810230]] | [[Clara Garí]] | [[cabo Fisterra]] | 1954 | | | |- | style='text-align:right'| 817 | [[:d:Q119850532|Q119850532]] | [[Josefina Suárez López]] | [[Chaián, Trazo|Chaián]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 818 | [[:d:Q119981773|Q119981773]] | [[Carla Núñez]] | [[Vigo, Dodro, Dodro|Vigo]] | 1994-08-30 | | | [[Ficheiro:Carlaparawiki.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 819 | [[:d:Q120210949|Q120210949]] | [[Isabel Bugallal Vela]] | [[A Coruña]] | | | | |- | style='text-align:right'| 820 | [[:d:Q120213349|Q120213349]] | [[Estrella Couso do Baño]] | [[A Pedreira, Padrón, Padrón|A Pedreira]] | 1846-10-17 | No/unknown value | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 821 | [[:d:Q120291356|Q120291356]] | [[Flora Ramos González]] | [[Sada]] | 1942-02-17 | [[Sada]] | 2003-11-08 | |- | style='text-align:right'| 822 | [[:d:Q120493554|Q120493554]] | [[María Lago Lestón]] | [[Muros]] | 1987 | | | |- | style='text-align:right'| 823 | [[:d:Q120682371|Q120682371]] | [[Ana Vallés]] | [[Ferrol]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 824 | [[:d:Q120778501|Q120778501]] | [[Fátima Torrado Treus]] | [[Boiro]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 825 | [[:d:Q120787381|Q120787381]] | [[Eva Val del Río]] | [[Esteiro, Muros|Esteiro]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 826 | [[:d:Q120791835|Q120791835]] | [[Alicia Dorado|Alicia Dorado Viso]] | [[A Coruña]] | 1911-12 | [[A Coruña]] | 1937-07-10 | |- | style='text-align:right'| 827 | [[:d:Q120792141|Q120792141]] | [[María Otero González]] | [[A Coruña]] | 1891 | [[A Coruña]] | 1937-07-10 | |- | style='text-align:right'| 828 | [[:d:Q120886670|Q120886670]] | [[María José Pardo|María José Pardo Pumar]] | [[Santiago de Compostela]] | 1977-11-26 | | | |- | style='text-align:right'| 829 | [[:d:Q121092875|Q121092875]] | [[Celtia Figueiras]] | [[Esteiro, Muros|Esteiro]] | 1986 | | | [[Ficheiro:Celtia Figueiras.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 830 | [[:d:Q121536520|Q121536520]] | [[Raquel C. Pico|Raquel Campos Pico]] | [[Santiago de Compostela]] | 1984 | | | [[Ficheiro:Raquel C. Pico.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 831 | [[:d:Q122241496|Q122241496]] | [[Antía Alberte Maneiro]] | [[Palmeira, Ribeira|Palmeira]] | 1994 | | | |- | style='text-align:right'| 832 | [[:d:Q122617674|Q122617674]] | [[Leticia Barbadillo|Leticia Barbadillo Vázquez]] | [[A Coruña]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Leticia Barbadillo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 833 | [[:d:Q122696793|Q122696793]] | [[Emilia Quintero Calé]] | [[A Coruña]] | 1864-01-05 | [[Madrid]] | 1934-02 | |- | style='text-align:right'| 834 | [[:d:Q122704600|Q122704600]] | [[Ángela Banzas]] | [[Santiago de Compostela]] | 1982-05-12 | | | [[Ficheiro:Ángela Banzas.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 835 | [[:d:Q122707906|Q122707906]] | [[Mar Chao López]] | [[A Coruña]] | 1974 | | | |- | style='text-align:right'| 836 | [[:d:Q122745705|Q122745705]] | [[Inés Mosquera Calvo]] | [[Carcacía, Padrón|Carcacía]] | 1992-07-03 | | | [[Ficheiro:Ines Mosquera.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 837 | [[:d:Q122911496|Q122911496]] | [[Josefa Rodríguez Porca]] | [[Irixoa]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 838 | [[:d:Q123111215|Q123111215]] | [[Noelia Rivadas López]] | [[Ordes]] | 1996 | | | |- | style='text-align:right'| 839 | [[:d:Q123179844|Q123179844]] | [[Carme Varela]] | [[Sanamede do Monte, A Baña|Sanamede do Monte]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 840 | [[:d:Q123350638|Q123350638]] | [[Beatriz Busto Miramontes]] | [[Santiago de Compostela]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 841 | [[:d:Q123437904|Q123437904]] | [[Clara Domínguez]] | [[Santiago de Compostela]] | 1982 | | | |- | style='text-align:right'| 842 | [[:d:Q123469443|Q123469443]] | [[Tania Sabín Salgado]] | [[A Coruña]] | 1993-12-02 | | | [[Ficheiro:Tania Sabín Salgado.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 843 | [[:d:Q123511889|Q123511889]] | [[Marina Otero]] | [[A Coruña]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 844 | [[:d:Q123748867|Q123748867]] | [[María Sanjurjo|María Sanjurjo Riquelme]] | [[A Coruña]] | 2000-08-01 | | | |- | style='text-align:right'| 845 | [[:d:Q123925211|Q123925211]] | [[María Baña]] | [[Cesullas, Cabana de Bergantiños|Cesullas]] | 1906-01-10 | [[Neaño, Cesullas, Cabana de Bergantiños|Neaño]] | 1995-02-17 | |- | style='text-align:right'| 846 | [[:d:Q124024965|Q124024965]] | [[Maite Rojo Garrido]] | [[A Coruña]] | 1973-03-29 | | | |- | style='text-align:right'| 847 | [[:d:Q124051882|Q124051882]] | [[Bárbara Gómez|Bárbara Gómez Oubel]] | [[Taragoña, Rianxo|Taragoña]] | 1994-09-01 | [[Caboalles de Abajo]] | 2023-09-02 | |- | style='text-align:right'| 848 | [[:d:Q124284923|Q124284923]] | [[Paula Alvarellos]] | [[Ponteceso]] | 1963-12-09 | [[A Coruña]] | 2025-03-01 | |- | style='text-align:right'| 849 | [[:d:Q124311574|Q124311574]] | [[Barbara Lago|Bárbara Lago]] | [[O Pindo, Carnota|O Pindo]] | 1995 | | | |- | style='text-align:right'| 850 | [[:d:Q124316633|Q124316633]] | [[Guadalupe Vázquez Formoso]] | [[A Coruña]] | 1981-02-22 | | | [[Ficheiro:Guadalupe Vázquez Formoso.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 851 | [[:d:Q124370172|Q124370172]] | [[Marga Cancela]] | [[Ordoeste, A Baña|Ordoeste]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 852 | [[:d:Q124416647|Q124416647]] | [[María Isabel Conde Álvarez]] | [[A Coruña]] | | | | |- | style='text-align:right'| 853 | [[:d:Q124435141|Q124435141]] | [[Isabel Faraldo|Isabel Faraldo Calvo]] | [[Labañou, Visma, A Coruña|Labañou]] | 1966 | | | [[Ficheiro:Isabel Faraldo 2.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 854 | [[:d:Q124630717|Q124630717]] | [[Iria Taibo|Iria Taibo Corsanego]] | [[A Coruña]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 855 | [[:d:Q124635815|Q124635815]] | [[Antía Pérez Caramés]] | [[A Coruña]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 856 | [[:d:Q124656842|Q124656842]] | [[Martina Aneiros Barros]] | [[Ferrol]] | 1977 | | | |- | style='text-align:right'| 857 | [[:d:Q124666219|Q124666219]] | [[Sol Mariño]] | [[Vimianzo]] | 1986 | | | [[Ficheiro:Sol Mariño na libraría Paz.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 858 | [[:d:Q124666447|Q124666447]] | [[Patricia Iglesias Rey]] | [[Carballo]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 859 | [[:d:Q124670732|Q124670732]] | [[Lúa Mosquetera]] | [[Miño]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 860 | [[:d:Q124693496|Q124693496]] | [[Isabel Castelo]] | [[A Coruña]] | 1929 | | | |- | style='text-align:right'| 861 | [[:d:Q124744597|Q124744597]] | [[Blanca Paula Rodríguez Garabatos]] | [[Santiago de Compostela]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 862 | [[:d:Q124789113|Q124789113]] | [[Celsa Argüeso|Celsa Argüeso Pardo]] | [[Bergondo]] | No/unknown value | [[Bergondo]] | 1948-03-01 | |- | style='text-align:right'| 863 | [[:d:Q124829558|Q124829558]] | [[María Pan]] | [[A Coruña]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 864 | [[:d:Q124991933|Q124991933]] | [[Sara Moledo]] | [[Santiago de Compostela]] | 1991-09-21 | | | |- | style='text-align:right'| 865 | [[:d:Q125017692|Q125017692]] | [[Concepción Paz Penín]] | [[Ferrol]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 866 | [[:d:Q125267248|Q125267248]] | [[María Luz Vidal Sanjuán]] | [[Fene]] | 1914-04-23 | [[Santa Comba]] | 2001-09-22 | |- | style='text-align:right'| 867 | [[:d:Q125377516|Q125377516]] | [[María Álvarez Fernández]] | [[A Coruña]] | 1967-05-01 | | | |- | style='text-align:right'| 868 | [[:d:Q125377855|Q125377855]] | [[Matilde Blanco Lapido]] | [[A Coruña]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 869 | [[:d:Q125377983|Q125377983]] | [[Carmina Blanco Leira]] | [[Ferrol]] | 1963-06-06 | | | |- | style='text-align:right'| 870 | [[:d:Q125417690|Q125417690]] | [[Ángela Rivera Baliño]] | [[Betanzos]] | 1888-03-12 | [[Betanzos]] | 1984-06-24 | |- | style='text-align:right'| 871 | [[:d:Q125458218|Q125458218]] | [[Margarita Llopis Ponte]] | [[A Coruña]] | 1935-02-14 | | | |- | style='text-align:right'| 872 | [[:d:Q125475225|Q125475225]] | [[Cristina Ledo]] | [[A Coruña]] | 1999-09-11 | | | [[Ficheiro:Foto 2 Cristina Ledo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 873 | [[:d:Q125736847|Q125736847]] | [[Anxos García Fonte]] | [[Pontedeume]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Anxos García Fonte.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 874 | [[:d:Q126285598|Q126285598]] | [[Gloria Lijó|Gloria Lijó Cacharrón]] | [[Castiñeiras, Ribeira|Castiñeiras]] | 1944 | | | |- | style='text-align:right'| 875 | [[:d:Q126373362|Q126373362]] | [[Adolfina Casás Rama]] | [[Cerceda]] | 1912 | [[A Coruña]] | 2009-02-02 | |- | style='text-align:right'| 876 | [[:d:Q126374439|Q126374439]] | [[Rosa Casás Rama]] | [[Cerceda]] | 1913 | [[A Coruña]] | 2005 | |- | style='text-align:right'| 877 | [[:d:Q126901257|Q126901257]] | [[Marta Álvarez-Santullano]] | [[Santiago de Compostela]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 878 | [[:d:Q126986580|Q126986580]] | [[Alejandra del Río]] | [[Santiago de Compostela]] | 1973 | | | |- | style='text-align:right'| 879 | [[:d:Q127293201|Q127293201]] | [[Maribel Longueira]] | [[A Coruña]] | 1951 | | | |- | style='text-align:right'| 880 | [[:d:Q128303737|Q128303737]] | [[Pura González Varela|Purificación González Varela]] | [[A Coruña]] | 1874-09-22 | [[A Coruña]] | 1958-01-30 | [[Ficheiro:Purificación González Varela (muller de Lugrís), Real Academia Galega, A Coruña, 25 de xullo de 1934.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 881 | [[:d:Q128981444|Q128981444]] | [[María del Carmen Rey Núñez]] | [[Mazaricos]] | 1964-03-11 | | | |- | style='text-align:right'| 882 | [[:d:Q129571421|Q129571421]] | [[Mónica Prego]] | [[Mercurín, Ordes|Mercurín]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 883 | [[:d:Q130129079|Q130129079]] | [[Paula Iglesias]] | [[Queiruga, Porto do Son|Queiruga]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 884 | [[:d:Q130192162|Q130192162]] | [[Faia Díaz]] | [[Santiago de Compostela]] | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 885 | [[:d:Q130259408|Q130259408]] | [[Ana Amado]] | [[Ferrol]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 886 | [[:d:Q130266262|Q130266262]] | [[Begoña Valdomar Insua]] | [[Fisterra]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 887 | [[:d:Q130314062|Q130314062]] | [[Bea Lema]] | [[A Coruña]] | 1985 | | | |- | style='text-align:right'| 888 | [[:d:Q130386874|Q130386874]] | [[Finita Gay]] | [[Castelo de Abaixo, Castelo, Culleredo|Castelo de Abaixo]] | 1928 | [[Carral]] | 1989-02-16 | [[Ficheiro:Miral de Finita Gay obra de Mon Devane en Folgueira (Castelo, Culleredo).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 889 | [[:d:Q130389237|Q130389237]] | [[Olga Dourado|Olga Dourado González]] | [[Rianxo]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 890 | [[:d:Q130392018|Q130392018]] | [[Rosalía Morlán Vieites]] | [[Trazo]] | 1959 | | | |- | style='text-align:right'| 891 | [[:d:Q130488632|Q130488632]] | [[Elisa Leiras Teijido]] | [[Neda]] | 1918 | No/unknown value | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 892 | [[:d:Q130542945|Q130542945]] | [[María Teresa Vilariño Picos]] | [[Ferrol]] | 1969 | | | |- | style='text-align:right'| 893 | [[:d:Q130616986|Q130616986]] | [[Adelaida Vidal]] | [[A Coruña]] | 1986 | | | |- | style='text-align:right'| 894 | [[:d:Q130617178|Q130617178]] | [[Marta Lado]] | [[Fisterra]] | 1981-01-24 | | | |- | style='text-align:right'| 895 | [[:d:Q130632038|Q130632038]] | [[Omayra Lista Liñares]] | [[Negreira]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 896 | [[:d:Q130640579|Q130640579]] | [[Antía López García]] | [[Pontedeume]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 897 | [[:d:Q130849495|Q130849495]] | [[Paula San Vicente]] | [[A Coruña]] | 1963 | | | |- | style='text-align:right'| 898 | [[:d:Q131151438|Q131151438]] | [[María Salvado López]] | [[Budiño, O Pino|Budiño]] | 1950 | [[Santiago de Compostela]] | 2024-11-11 | |- | style='text-align:right'| 899 | [[:d:Q131218433|Q131218433]] | [[María Olga Serrano Pedrós]] | [[A Coruña]] | 1979 | | | |- | style='text-align:right'| 900 | [[:d:Q131277184|Q131277184]] | [[Gena Baamonde]] | [[Ribeira]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 901 | [[:d:Q131277213|Q131277213]] | [[Marián Bañobre]] | [[Ferrol]] | 1978-08-23 | | | |- | style='text-align:right'| 902 | [[:d:Q131289597|Q131289597]] | [[María del Pilar González Pérez]] | [[A Pobra do Caramiñal]] | 1917-03-02 | [[Vigo]] | 2006-09-19 | |- | style='text-align:right'| 903 | [[:d:Q131314429|Q131314429]] | [[María Chaves González]] | [[Santiago de Compostela]] | 1888 | [[Vilanova de Arousa]] | 1959-01-16 | [[Ficheiro:Mundo Gráfico 1913 06 25 p. 8.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 904 | [[:d:Q131325191|Q131325191]] | [[Susana Sampedro]] | [[Ribeira]] | 1978-08-21 | | | |- | style='text-align:right'| 905 | [[:d:Q131336290|Q131336290]] | [[María do Carme García Rodríguez]] | [[Rianxo]] | 1950-01-10 | | | |- | style='text-align:right'| 906 | [[:d:Q131340661|Q131340661]] | [[Elina Luaces]] | [[Ferrol]] | 1948 | | | |- | style='text-align:right'| 907 | [[:d:Q131354275|Q131354275]] | [[Marta Ríos]] | [[Boiro]] | 1977-06-21 | | | |- | style='text-align:right'| 908 | [[:d:Q131415086|Q131415086]] | [[Xiana Lastra|Xiana Lastra Pernas]] | [[Ferrol]] | 1983-11-12 | | | [[Ficheiro:Xiana Lastra Pernas.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 909 | [[:d:Q131426878|Q131426878]] | [[Rosa Solar Boga]] | [[Padrón]] | | | 2010-11-03 | |- | style='text-align:right'| 910 | [[:d:Q131443595|Q131443595]] | [[Ant​í​a Mu​í​ñ​o]] | [[Santiago de Compostela]] | | | | [[Ficheiro:Antía Muíño en concerto con Baiuca en Santiago de Compostela (25-1-2025).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 911 | [[:d:Q131525183|Q131525183]] | [[Begoña Gerpe]] | [[Negreira]] | 1983-12-12 | | | |- | style='text-align:right'| 912 | [[:d:Q131580095|Q131580095]] | [[Pilar Casal Valiño]] | [[Abeancos, Melide|Abeancos]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 913 | [[:d:Q131622958|Q131622958]] | [[Eva Castiñeira|Eva Castiñeira Loureiro]] | [[Agranzón, San Martiño de Ozón, Muxía|Agranzón]] | 1925 | | 2008 | |- | style='text-align:right'| 914 | [[:d:Q131622982|Q131622982]] | [[Asunción Garrido Ameixenda]] | [[Asalo, Mens, Malpica de Bergantiños|Asalo]] | 1915 | | 2007 | |- | style='text-align:right'| 915 | [[:d:Q131622997|Q131622997]] | [[Prudencia Garrido Ameixenda]] | [[Asalo, Mens, Malpica de Bergantiños|Asalo]] | 1905 | | 1993 | |- | style='text-align:right'| 916 | [[:d:Q131623018|Q131623018]] | [[Manuela Lema Villar]] | [[Mens, Mens, Malpica de Bergantiños|Mens]] | 1913 | [[Mens, Mens, Malpica de Bergantiños|Mens]] | 1993-12-27 | |- | style='text-align:right'| 917 | [[:d:Q131623028|Q131623028]] | [[Teresa Lema Varela]] | [[Mens, Mens, Malpica de Bergantiños|Mens]] | 1924 | [[Mens, Mens, Malpica de Bergantiños|Mens]] | 2019-08-26 | |- | style='text-align:right'| 918 | [[:d:Q131623040|Q131623040]] | [[Adela Rey Torrado]] | [[Mens, Mens, Malpica de Bergantiños|Mens]] | 1920 | | 2016-02-18 | |- | style='text-align:right'| 919 | [[:d:Q131718199|Q131718199]] | [[María das Dores Arribe Dopico]] | [[Ferrol]] | 1938-02-16 | [[Ferrol]] | 2016-10-23 | |- | style='text-align:right'| 920 | [[:d:Q131754300|Q131754300]] | [[Rosa Vázquez|Rosa Vázquez Vázquez]] | [[A Coruña]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 921 | [[:d:Q131877439|Q131877439]] | [[Josefa Rodríguez Carballeira]] | [[Ferrol]] | 1873-09-05 | [[Berlín]] | 1945-05-03 | |- | style='text-align:right'| 922 | [[:d:Q131878879|Q131878879]] | [[Aurora Andrea Carballeira López]] | [[Ferrol]] | 1851-04 | [[Madrid]] | 1902-09-30 | |- | style='text-align:right'| 923 | [[:d:Q132165446|Q132165446]] | [[Rosamna Pardellas Velay]] | [[A Coruña]] | 1975 | | | |- | style='text-align:right'| 924 | [[:d:Q132176652|Q132176652]] | [[Rosa Suárez|Rosa Suárez Redondo]] | [[Rianxo]] | | | | |- | style='text-align:right'| 925 | [[:d:Q132189038|Q132189038]] | [[Margarita Vázquez Campos]] | [[A Coruña]] | 1961 | | | |- | style='text-align:right'| 926 | [[:d:Q132303533|Q132303533]] | [[Filomena Fraga]] | [[Agrón, Ames|Agrón]] | 1926 | | | |- | style='text-align:right'| 927 | [[:d:Q132863088|Q132863088]] | [[MJ Pérez]] | [[Arzúa]] | 1992 | | | |- | style='text-align:right'| 928 | [[:d:Q133039745|Q133039745]] | [[Ánxela Lema París]] | [[Muros]] | 1991-03-30 | | | [[Ficheiro:Ánxela Lema París.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 929 | [[:d:Q133202734|Q133202734]] | [[María Fidalgo Casares]] | [[Ferrol]] | 1964 | | | |- | style='text-align:right'| 930 | [[:d:Q133256552|Q133256552]] | [[María Maroño]] | [[Touro]] | 2008-12-26 | | | |- | style='text-align:right'| 931 | [[:d:Q133275804|Q133275804]] | [[Lupe Ces]] | [[Caranza, Ferrol|Caranza]] | 1957-02-26 | | | |- | style='text-align:right'| 932 | [[:d:Q133310847|Q133310847]] | [[Finola Vázquez]] | [[Neda]] | 1930 | | 2025-03-15 | |- | style='text-align:right'| 933 | [[:d:Q133444088|Q133444088]] | [[Pepa Prieto Puy]] | [[Santiago de Compostela]] | 1989 | | | |- | style='text-align:right'| 934 | [[:d:Q133728798|Q133728798]] | [[Felisa Segade]] | [[Santiago de Compostela]] | 1969-10 | | | [[Ficheiro:Felisa Segade en concerto co grupo Tres pesos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 935 | [[:d:Q133807458|Q133807458]] | [[María de la Paz Franco Bahamonde]] | [[Ferrol]] | 1899-02-27 | [[Ferrol]] | 1903-05-04 | |- | style='text-align:right'| 936 | [[:d:Q133860226|Q133860226]] | [[Beatríz Viaño Montaña]] | [[Santiago de Compostela]] | 1981 | | | |- | style='text-align:right'| 937 | [[:d:Q133956925|Q133956925]] | [[Teresa dos Cucos]] | [[A Pontella, Vilanova de Santiso, Malpica de Bergantiños|A Pontella]] | 1947 | | | |- | style='text-align:right'| 938 | [[:d:Q134029261|Q134029261]] | [[Jimena Fernández Gayoso]] | [[A Coruña]] | 2001-09-07 | | | |- | style='text-align:right'| 939 | [[:d:Q134170072|Q134170072]] | [[María P. Tajes]] | [[A Coruña]] | 1970 | | | |- | style='text-align:right'| 940 | [[:d:Q134393766|Q134393766]] | [[María von Touceda]] | [[Santiago de Compostela]] | 1979 | | | [[Ficheiro:María von Touceda presentando Cinco lorzas metafísicas na libraría Berbiriana da Coruña.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 941 | [[:d:Q134498898|Q134498898]] | [[Manuela Mariño]] | [[Rianxo]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Manuela Mariño.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 942 | [[:d:Q134592184|Q134592184]] | [[Aida Bao]] | [[Santiago de Compostela]] | 1990-02-01 | | | [[Ficheiro:Aida Bao.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 943 | [[:d:Q134892392|Q134892392]] | [[Ketty Garat]] | [[Ferrol]] | 1982-04-02 | | | |} {{Wikidata list end}} == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:Lista de persoas nadas na provincia da Coruña segundo Wikidata]] (tanto homes como mulleres, con artigo e sen artigo na Wikipedia en galego). [[Categoría:Wikipedia:Listas de mulleres de Galicia con datos de Wikidata]] iub7c5h2m38cob97fvxuiukimkla3yk 0 411043 7104996 6950105 2025-06-23T21:46:13Z O Breixo 127505 7104996 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} A '''guerra de Cleómenes'''<ref name="Polibio 2.46">[//es.wikipedia.org/wiki/Polibio Polibio], [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0234&layout=&loc=2.46 2.46]</ref> ([[-229]]/[[-228]]  a [[-222]]) foi un [[Guerra|conflito militar]] ocorrido entre [[Esparta]] e os seus aliados de [[Elis]] contra a [[liga Aquea]] e [[Reino de Macedonia|Macedonia.]] A guerra concluíu coa vitoria macedonia e aquea. En [[-235]], [[Cleómenes III]] ascendeu ao trono de Esparta e comezou un programa de reformas para recuperar a antiga disciplina espartana e depor aos [[Éforo (Esparta)|éforos]]. Cando estes enviaron a Cleómenes a capturar unha cidade situada na fronteira con [[Megalópole]], os aqueos declararon a guerra en [[-229]] Cleómenes respondeu arrasando [[Acaia, Grecia|Acaia]], derrotou no [[monte Liceo]] a un exército liderado por [[Arato de Sición]] que fora enviado a atacar Elis e a un segundo exército preto de Megalópole. En canto á súa política interior, ordenou o asasinato dos éforos. En rápida sucesión, Cleómenes desposuíu ás cidades de [[Arcadia]] das súas guarnicións aqueas, para logo esmagar a outra forza inimiga en [[Dyme]]. Enfrontando a dominación da liga por parte de Esparta, Arato debeu solicitar o socorro de [[Antígono III de Macedonia]] para vencer aos espartanos. A cambio pola axuda proporcionada, os aqueos tiveron que entregar o [[Acrocorinto]] a Antígono. Cleómenes invadiu Acaia e tomou o control de [[Corinto antiga|Corinto]] e [[Argos, Grecia|Argos]]; con todo, cando Antígono chegou ao [[Peloponeso]], o [[Reis de Esparta|rei espartano]] debeu retirarse a [[Laconia]]. O exército aqueo-macedonio enfrontouse ao espartano en [[Selasia]], onde os últimos foron derrotados. Cleómenes fuxiu á corte do seu aliado [[Ptolomeo III]] de [[Antigo Exipto|Exipto]], lugar onde finalmente se suicidou tras o fracaso dunha revolta contra os [[Dinastía tolemaica|láxidas]]. == Preludio == Cleómenes III ascendeu ao trono de Esparta en [[-236]] ou [[-235]] , logo de depor ao seu pai, [[Leónidas II]], nunha década onde as disputas entre as dúas familias reais se achaban no seu punto máis alto. Durante a confusión, Leónidas II fixo executar ao rei rival, o reformista [[Axis IV]]<ref name="Plutarco3">Plutarco, ''Vidas paralelas'', [https://es.wikisource.org/wiki/Vidas%20paralelas:%20Agis%20y%20Cleomenes "Cleómenes"], 3<br />* Plutarco, ''Vidas paralelas'', [https://es.wikisource.org/wiki/Vidas%20paralelas:%20Agis%20y%20Cleomenes "Agis"], 20</ref>. En [[-229]], Cleómenes tomou as cidades de [[Texea]], [[Mantinea]], [[Cafias]] e [[Orcómeno, Arcadia|Orcómeno]] en [[Arcadia]], as cales se aliaron coa [[Liga etolia|liga Etolia.]] Os historiadores [[Polibio]] e [[William Smith (lexicógrafo)|Sir William Smith]] afirman que Cleómenes capturou as cidades de forma traizoeira; con todo, o tradutor de Plutarco en Esparta, Richard Talbert, sinala que Cleómenes as ocupou a petición das mesmas. Ese mesmo ano, os éforos enviaron a Cleómenes a capturar o ''Atenaión'', situado preto de [[Belbina]] e un dos puntos de ingreso a Laconia, que nesa época se achaba en disputa por parte de Esparta e Megalópole. Mentres tanto, a liga Aquea convocou a unha reunión dos seus membros e declarou a guerra a Esparta, polo que Cleómenes fortificou a súa posición como represalia. En resposta, Arato de Sición, o [[Estratego|strategos]] da liga Aquea, tentou capturar Texea e Orcómeno mediante un ataque nocturno. A manobra fracasou e Arato debeu retirarse coa esperanza de que o seu intento se mantivese na ignorancia[n. 1]<ref name="P2.46-P">Polibio, ''The Rise of the Roman Empire'', 2.46<br />* William Smith, ''Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0104;query=entry%3D%234662;layout=;loc= "Cleómenes III"]<br />* Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 4</ref><ref name="autogenerated6">Polibio 2.46<br />* William Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0104;query=entry%3D%234662;layout=;loc= "Cleómenes III"]<br />* Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 4</ref>. Cleómenes descubriu o plan e enviou unha mensaxe a Arato onde lle preguntaba os motivos da expedición. Arato contestou que acudira a evitar que Cleómenes fortificase Belbina, ao que Cleómenes respondeu dicindo: «se non te molesta, escribe indicándome por que trouxeches todos eses fachos e escaleiras»<ref name="P4-P">Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 4<br />* William Smith, ''Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0104;query=entry%3D%234662;layout=;loc= "Cleómenes III"]</ref>. == Os primeiros anos e o éxito == [[Ficheiro:Cleomenes_War_detail_1_es.svg|alt=A map of the Peloponnese, the southernmost area of Greece. The cities mentioned in the article text are shown, in general clustered north of Sparta, all within roughly 50 km of each other.|miniatura|314x314px|Un mapa da zona do Peloponeso (o sur de Grecia) mostra importantes cidades e localidades da guerra de Cleómenes. A liga Aquea móstrase en vermello.]] Logo de fortificar Belbina, Cleómenes avanzou sobre Arcadia con tres mil unidades de [[infantaría]] e algunhas de [[cabalaría]]. Con todo, os éforos chamárono de regreso, o que permitiu que Arato capturase Cafias tan pronto como Cleómenes regresou a Laconia. Cando dita noticia chegou a Esparta, os éforos volveron enviar ao rei espartano, quen tomou a cidade de [[Metidrio]], en terras de Megalópole, e logo devastou o territorio ao redor de [[Argos, Grecia|Argos]]. Aproximadamente no mesmo momento, a liga Aquea enviou un exército baixo o mando dun novo ''strategos'', [[Aristómaco de Argos]] (quen fora elixido no cargo en maio de [[-228]]), para que se enfrontase a Cleómenes. O exército aqueo, composto por vinte mil unidades de infantaría e mil de cabalaría, avanzou contra o [[exército espartano]] de cinco mil homes en [[Palantio]]. Arato, que acompañaba a Aristómaco, aconselloulle retirarse. [[William Smith (lexicógrafo)|William Smith]] coincide con Arato respecto de que vinte mil aqueos non eran rivais para cinco mil espartanos. Mentres tanto, Ptolomeo III de [[Antigo Exipto|Exipto]], quen fora aliado da liga Aquea durante as súas guerras contra Macedonia, transferiu o seu apoio financeiro a Esparta. Esta decisión de Ptolomeo baseouse no cálculo de que unha Esparta renacente sería unha aliada moito máis valiosa que a liga Aquea para combater aos macedonios<ref name="G249-P">Peter Green, ''Alexander to Actium: The Historical Evolution of the Hellenistic Age'', 249<br />* Polibio, ''Rise of the Roman Empire'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0234&layout=&loc=2.51 2.51]</ref>. En maio de -227, Arato foi elixido unha vez máis como ''strategos'' e atacou Elis. Os habitantes da cidade solicitaron axuda a Esparta; mentres os aqueos regresaban de Elis, Cleómenes atacounos e derrotou a todo o seu exército cerca do monte Liceo. Aproveitando o rumor de que morrera durante o combate, Arato atacou e capturou Mantinea<ref name="P5-P">Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 5<br />* William Smith, ''Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0104;query=entry%3D%234662;layout=;loc= "Cleómenes III"]</ref>. A continuación, tras a morte do fillo de Axis IV, o [[Reis de Esparta|rei euripóntida]] [[Eudamidas III]] (envelenado por orde de Cleómenes segundo [[Pausanias (xeógrafo)|Pausanias]]) Cleómenes fixo volver do seu exilio en [[Mesene]] ao seu tío [[Arquídamo V]] para que ascendese ao trono<ref name="Pausanias 2.9.1">[//es.wikipedia.org/wiki/Guerra_de_Cle%C3%B3menes%23Pausanias Pausanias], ''Description of Greece'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Paus.+2.9.1 2.9.1]</ref>. Con todo, en canto Arquídamo regresou á cidade, foi asasinado. Posto que as fontes antigas se contradin, non queda claro o papel de Cleómenes en dito suceso: mentres que Polibio afirma que Cleómenes ordenou a execución, Plutarco móstrase en desacordo<ref name="autogenerated5">Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 5<br />* Polibio, ''Rise of the Roman Empire'', 5.37"</ref>. == A batalla de Ladocea e as reformas == [[Ficheiro:Greek_Phalanx.jpg|miniatura|300x300px|Falanxe grega tradicional con lanzas e escudos grandes (aspis).]] Ese mesmo ano, Cleómenes subornou exitosamente aos éforos para que lle permitisen continuar a súa campaña contra os aqueos, co que avanzou dentro do territorio de Megalópole e capturou o poboado de [[Leuctra]]. Como resposta, un exército aqueo chegou ao lugar, socorreu á cidade e obtivo unha vitoria menor sobre o grupo de espartanos que se atopaba máis preto das murallas. Cleómenes viuse obrigado a retirarse coas súas tropas, bordeando unha serie de barrancos. Arato ordenou aos aqueos que non perseguisen aos lacedemonios por aquel terreo, pero [[Lidadas de Megalópole]] desobedeceu a orde e cargou contra eles coa cabalaría. Coa vantaxe do terreo do seu lado, e grazas a que a cabalaría inimiga se achaba dispersa, Cleómenes enviou aos seus soldados [[Illa de Creta|cretenses]] e [[Tarento|tarentinos]] a enfrontar a Lidadas. Estes derrotaron á cabalaría e Lidadas atopou a morte. Os espartanos, afoutos polo sucedido, cargaron contra o corpo principal das forzas aqueas e venceron á totalidade do exército. Os aqueos, desgustados e desanimados debido a que Arato non apoiara a Lidadas, non efectuaron ningún outro ataque durante ese ano<ref name="P6-P">Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 6<br />* William Smith, ''Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0104;query=entry%3D%234662;layout=;loc= "Cleómenes III"]</ref>. Cleómenes, quen agora estaba seguro da súa posición, comezou a complotar contra os éforos. En primeiro lugar, recrutou ao seu padrasto dicíndolle que necesitaban desfacerse dos éforos e, así, poderían pór os seus bens en mans do pobo e converter a Esparta na cidade suprema de Grecia. Gañando ao seu padrasto para a súa causa, Cleómenes empezou a preparar a súa revolución. Utilizou a homes a quen consideraba que eran máis probábel que se lle opuxesen para capturar [[Herea]] e [[Asea]]. Tamén levou comida aos cidadáns de Orcómeno (asediados polos aqueos) antes de acampar nos arredores de Mantinea. Esta campaña provocou o cansazo dos seus opoñentes, quen solicitaron poder quedar en Arcadia para descansar. Logo disto, Cleómenes marchou cara a Esparta cos seus mercenarios e enviou a varios dos seus seguidores máis leais a matar os éforos. Dos cinco éforos, só Axileo conseguiu escapar e refuxiarse nun [[Templo grego|templo]]<ref name="P7-P">Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 7<br />* Peter Green, ''Alexander to Actium: The Historical Evolution of the Hellenistic Age'', 257<br />* William Smith, ''Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0104;query=entry%3D%234662;layout=;loc= "Cleómenes III"]</ref>. Cos éforos fóra do seu camiño, Cleómenes deu inicio ás súas reformas. Primeiro, entregou as súas terras ao estado, exemplo que foi seguido polo seu padrasto e os seus amigos, e logo polo resto dos cidadáns. A continuación, dividiu todas as terras e entregou parcelas iguais a cada habitante. Tamén incrementou o número de cidadáns ao concederlles dito título a algúns [[perieco]]s; despois adestrou a catro mil [[hoplita]]s e reinstaurou a antiga disciplina social e militar espartana. Cleómenes fortaleceu enormemente o seu exército ao incorporar a ''[[sarissa]]'' (pica) macedonia. para terminar coas súas reformas, colocou ao seu irmán [[Euclidas]] ao mando de Esparta, converténdoo no primeiro [[Reis de Esparta|rei axíada]] en ocupar o trono [[Reis de Esparta|euripóntida]]<ref name="P11-P">Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 11<br />* Peter Green, ''Alexander to Actium: The Historical Evolution of the Hellenistic Age'', 257<br />* William Smith, ''Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0104;query=entry%3D%234662;layout=;loc= "Cleómenes III"]</ref>. == O dominio do Peloponeso == [[Ficheiro:Octadrachm_Ptolemy_III_BM_CMBMC103.jpg|dereita|miniatura|250x250px|Moeda coa efixie de Ptolomeo III de [[Antigo Exipto|Exipto]].]] En -226, os habitantes de Mantinea pediron axuda a Cleómenes para desfacerse da gornición aquea que se achaba na cidade. Unha noite, os espartanos ingresaron silenciosamente en Mantinea e expulsaron os soldados aqueos antes de marchar cara a Texea. Desde alí, os espartanos avanzaron dentro de [[Acaia, Grecia|Acaia]], onde Cleómenes esperaba obrigar á liga a enfrontalo nunha batalla campal. Cleómenes marchou co seu exército cara a Dyme e topouse coa totalidade do exército aqueo. Durante o enfrontamento, os espartanos venceron á falanxe aquea, matando a varios e capturando a outros. Logo desta vitoria, Cleómenes capturou a cidade de [[Lasio]] e entregoulla ao pobo de Elis<ref name="P14-P">Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 14<br />* Peter Green, ''Alexander to Actium: The Historical Evolution of the Hellenistic Age'', 258</ref>. A liga Aquea, desmoralizada pola súa derrota, aceptou a renuncia de Arato ao seu cargo de xeneral e cando tanto [[Atenas]] como a liga Etolia rexeitaron o seu pedido de axuda, decidiron solicitar a paz a Cleómenes<ref name="Habicht185">Habicht, ''Athens from Alexander to Antony'', 185</ref>. Ao principio, Cleómenes só realizou pequenas esixencias aos delegados aqueos. Pero os aqueos seguiron enviando embaixadores e Cleómenes demandou que lle entregasen o liderado da liga; a cambio, el devolveríalles aos prisioneiros aqueos e as fortalezas que capturara. Os aqueos convidaron a Cleómenes a [[Lerna]], onde estaban a celebrar unha asemblea. Cleómenes, durante a súa viaxe cara a alí, bebeu demasiada auga e isto provocou que perdese a voz e vomitara sangue, polo que debeu regresar a Esparta<ref name="P15-P">Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 15<br />* Peter Green, ''Alexander to Actium: The Historical Evolution of the Hellenistic Age'', 258</ref>. Arato aproveitou a situación e comezou a complotar xunto co rei Antígono III de [[Reino de Macedonia|Macedonia.]] Anteriormente, en -227, enviáronse dous embaixadores de Megalópole a Macedonia solicitando axuda; pero nese entón, Antígono non estivo interesado en ofrecela e os esforzos fracasaron<ref name="Grainger252">Grainger, ''The League of Aitolians, 252''</ref>. Arato quería que o rei macedonio fose ao Peloponeso e derrotase a Cleómenes a cambio de entregarlle o control do [[Acrocorinto]]<ref name="Plutarco16">Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 16</ref>. No entanto, a liga non desexaba realizar este sacrificio; o historiador alemán [[Barthold Georg Niebuhr]] critica a alianza de Arato con Macedonia sinalando que «o vello Arato sacrificou a liberdade do seu país nun acto de alta traizón, entregando Corinto en lugar de lograr a liberdade de Grecia mediante a unión dos pobos de Peloponeso, o que asegurase a Cleómenes a influencia e poder que merecía»<ref name="Green258">Green, ''Alexander to Actium: The Historical Evolution of the Hellenistic Age'', 258</ref><ref name="Barthold Georg Niebuhr">[//es.wikipedia.org/wiki/Guerra_de_Cle%C3%B3menes%23Barthold_Georg_Niebuhr Niebuhr] [http://ia340925.us.archive.org/3/items/niebuhrslectures02niebiala/niebuhrslectures02niebiala_djvu.txt ''A History of Rome. Vol II'']</ref>. Cando os aqueos chegaron a [[Argos, Grecia|Argos]] para participar dunha asemblea, Cleómenes viaxou desde Texea para reunirse con eles. Con todo, Arato (que chegara a un acordo con Antígono) esixiu que Cleómenes entregase 300 prisioneiros aos aqueos e que fose á cidade sen compañía ningunha ou o fixese con todo o seu exército. Cando esta mensaxe chegou a oídos de Cleómenes, o espartano informou que o inxuriara e volveu declarar a guerra contra os aqueos<ref name="Plutarco17">Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 17</ref>. Debido á furia incitada pola invitación de Arato a que os antigos [[Reino de Macedonia|macedonios]] ingresasen no Peloponeso, Acaia atopouse inmersa en disturbios e varias cidades estaban a piques de se sublevaren. Os habitantes esperaban que Cleómenes impuxese cambios constitucionais nas súas cidades, polo que o espartano, envalentonado, invadiu Acaia e capturou as cidades de [[Pelene]], [[Feneo]] e [[Penteleo]]. Os aqueos, preocupados polos levantamentos en Corinto e Sición, despacharon aos seus mercenarios para que as gorecesen, e logo acudiron a Argos para celebrar os [[Xogos Nemeos]]. Cleómenes calculaba que sería sinxelo capturar Argos mentres estaba repleta de espectadores e asistentes ao festival que causarían gran pánico dentro a cidade. Durante a noite, apoderouse dunha zona escarpada situada por encima do teatro da cidade. A poboación estaba demasiado aterrada para ofrecer resistencia, polo que aceptou que establecese unha gornición, entregar vinte prisioneiros a Cleómenes e converterse en aliados de Esparta<ref name="P17-P">Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 17<br />* Peter Green, ''Alexander to Actium: The Historical Evolution of the Hellenistic Age'', 259</ref>. A toma de Argos conferiu un enorme impulso á reputación de Cleómenes posto que ningún rei espartano conseguira nunca capturala. Mesmo [[Pirro do Epiro|Pirro de Epiro]], un dos xenerais máis famosos da época, morrera no intento<ref name="Plutarco18">Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 18</ref>. Pouco despois da conquista de Argos, [[Cleonas]] e [[Fliúnte]] rendéronse ante Cleómenes. Mentres tanto, Arato atopábase en Corinto investigando aos sospeitosos de apoiar a Esparta. Cando soubo o sucedido, Arato supuxo que a cidade caería en mans dos espartanos. Arato convocou unha [[Ekklesía|asemblea]] e, en presenza de todos os cidadáns, montou sobre o seu cabalo e fuxiu a Sición. Os corintios, efectivamente, rendéronse a Cleómenes, pero o rei espartano criticounos por non capturar a Arato. Cleómenes enviou ao seu padrasto, Megistono, ante Arato para solicitar a entrega de Acrocorinto (a [[cidadela]] de Corinto, que tiña unha gornición aquea) a cambio dunha gran suma de diñeiro<ref name="P19-P">Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 19<br />* Peter Green, ''Alexander to Actium: The Historical Evolution of the Hellenistic Age'', 259</ref>. [[Hermíone]], [[Trecén]] e [[Epidauro]] rendéronse en rápida sucesión ante Cleómenes, quen foi desde Argos até Corinto e comezou a asediar a cidadela. O rei de Esparta enviou un mensaxeiro a Arato coa proposta de que o Acrocorinto tivese unha gornición composta tanto por espartanos como por aqueos, e prometendo a entrega dunha pensión de doce [[Talento (unidade)|talentos]]. Arato enfrontouse á dura decisión de entregar a cidade a Antígono ou permitir que caese ante Cleómenes. Elixindo establecer unha alianza con Antígono, enviou ao seu fillo como prisioneiro de Macedonia. Cleómenes invadiu o territorio de Sición e devastouno. == A intervención macedonia == Mentres, Antígono, que levara consigo un enorme exército composto por vinte mil soldados de infantaría e mil catrocentos de cabalaría, marchaba atravesando [[Eubea]] cara ao Peloponeso<ref name="Plutarco">Plutarco, ''Vidas paralelas'', [https://es.wikisource.org/wiki/Vidas%20paralelas:%20Artojerjes%20y%20Arato#Arato "Arato"]</ref>. A hostil [[Liga Etolia]], que ocupaba [[Tesalia]], ameazara oporse a el se se penetraba máis ao sur das [[Termópilas]] a pesar de que até ese momento mantivera a súa neutralidade durante a guerra<ref name="P2.52-P">[//es.wikipedia.org/wiki/Polibio Polibio], ''The Rise of the Roman Empire'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Plb.+2.52 2.52]<br />* John Grainger, ''The League of Aitolians'', 2.52</ref>. Cando Cleómenes soubo do avance dos macedonios por [[Eubea]], abandonou o seu asedio a Sición e construíu unha gabia con estacada que ía desde o Acrocorinto até o istmo. O rei espartano elixira dita localización para evitar un combate frontal coa falanxe macedonia<ref name="P20-P">Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 20<br />* Peter Green, ''Alexander to Actium: The Historical Evolution of the Hellenistic Age'', 259<br />* Polibio, ''Rise of the Roman Empire'', 2.52</ref>. Aínda que realizaron numerosos intentos por atravesar a liña defensiva e chegar a [[Lequeo]], as forzas de Antígono fallaron e sufriron baixas considerábeis<ref name="Plutarco20">Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 20</ref>. Estes fracasos causaron tantas perdas que Antígono considerou incrementar o seu ataque sobre a estacada e trasladar o seu exército a Sición. Unha mañá Arato recibiu a visita dalgúns amigos de Argos quen convidaron a Antígono á súa cidade. Os arxivos estaban preparados para se sublevaren baixo o mando de Aristóteles, molestos porque Cleómenes non efectuara ningunha reforma na cidade. Antígono enviou a 1.500 homes baixo o mando de Arato para que navegasen cara a [[Epidauro]] e, desde alí, marchasen a Argos. Ao mesmo tempo, o ''strategos'' aqueo dese ano, Timoxeno, avanzou con máis homes desde Sición. Cando chegaron os reforzos aqueos, toda a cidade (excepto a cidadela) estaba en mans dos arxivos<ref name="Plutarco21">Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 21</ref>. [[Ficheiro:Lechaeum-es.svg|dereita|miniatura|300x300px|Mapa da zona próxima a Corinto.]] Tras decatarse da revolta en Argos, Cleómenes enviou ao seu padrasto xunto a dous mil soldados para tentar salvar a situación; pero Mexistono morreu asaltando a cidade e o exército de apoio retirouse, deixando que os espartanos na cidadela seguisen resistindo. Cleómenes abandonou a súa posición no istmo pese ser moito máis vantaxosa, por medo a que o rodeasen, e deixou que Corinto caese en mans de Antígono. Cleómenes marchou coas súas tropas cara a Argos e abriuse camiño dentro da cidade, rescatando aos seus homes na cidadela. Vendo ao exército de Antígono nunha chaira fóra da cidade, o rei espartano ordenou a retirada a [[Mantinea]]<ref name="P2.53-P">[//es.wikipedia.org/wiki/Polibio Polibio], ''The Rise of the Roman Empire'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Plb.+2.53 2.53]<br />* Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 21</ref>. Despois de retirarse a Arcadia, Cleómenes volveu a Esparta cando recibiu a noticia de que a súa esposa morrera. Isto permitiu que Antígono avanzase libremente por toda Arcadia e sobre as poboacións que Cleómenes fortificara, incluído o ''Atenaión'', que entregou a Megalópole. A continuación dirixiuse a [[Exio]], onde os aqueos estaban reunidos en asemblea. Alí, entregou un informe acerca das súas operacións e foi nomeado comandante en xefe de todas as forzas aliadas<ref name="P2.54-P">[//es.wikipedia.org/wiki/Polibio Polibio], ''The Rise of the Roman Empire'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Plb.+2.53 2.54]<br />* Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 22</ref>. Antígono aproveitou a oportunidade para revivir a [[liga Helénica]] de [[Filipo II de Macedonia]] baixo o nome de «Liga de Ligas», na cal participaron a maioría das poles das rexións gregas. Entre estas, incluíanse [[Macedonia (rexión histórica)|Macedonia]], [[Acaia, Grecia|Acaia]], [[Beocia]], [[Tesalia]], [[Fócida]], [[Lócrida]], [[Acarnania]], [[Eubea]] e [[Epiro]]. Peter Green afirma que, para Antígono, a liga non era máis que un medio para incrementar o poder de Macedonia<ref name="Green260">Green, ''Alexander to Actium: The Historical Evolution of the Hellenistic Age'', 260</ref><ref name="G260-P">Peter Green, ''Alexander to Actium: The Historical Evolution of the Hellenistic Age'', 260<br />* Christian Habicht, ''Athens from Alexander to Antony'', 178</ref>. A principios da primavera de -223, Antígono marchou contra Texea. Alí, os aqueos uníronse a el e, xuntos, cercaron a cidade. Os texeatas resistiron varios días antes de verse forzados a presentar a súa rendición debido á maquinaria de asedio macedonia. Tras a captura de Texea, Antígono avanzou cara a [[Laconia]], onde descubriu que o exército de Cleómenes estaba a esperalo. Con todo, cando os seus exploradores de avanzada lle informaron de que a gornición de Orcómeno estaba a marchar para atoparse con Cleómenes, Antígono levantou o campamento e ordenou unha marcha forzada; con iso, logrou sorprender á cidade e forzala a se render. Antígono procedeu á captura de Mantinea, [[Herea]] e [[Telpusa]], o que limitou a Cleómenes a Laconia. Logo, Antígono regresou a Exio, onde entregou outro informe acerca das súas operacións antes de enviar a casa ás tropas macedonias para que pasasen alí o inverno<ref name="autogenerated4">[//es.wikipedia.org/wiki/Polibio Polibio], ''The Rise of the Roman Empire'', 2.54<br />* Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 23</ref>. Sabendo que o diñeiro que Cleómenes obtivera para pagar aos seus mercenarios proviña de Ptolomeo, segundo [[Peter Green]], Antígono cedería algúns territorios en [[Anatolia|Asia Menor]] ao [[faraón]] exipcio a cambio de que retirase o seu apoio financeiro a Esparta. Fose ou non certa a dita suposición, Ptolomeo efectivamente retirou o seu apoio, o que deixou a Cleómenes sen diñeiro para pagar aos seus mercenarios. Desesperado pola súa necesidade de diñeiro, Cleómenes liberou a todos os [[Ilota|hilotas]] que puidesen pagar cinco [[Mina (unidade)|minas áticas]] (equivalentes a 500 [[Dracma|dracmas]]); desta forma, conseguiu reunir 500 [[Talento (unidade)|talentos]] de prata. Ademais, proporcionou armas de estilo macedonio a dous mil dos exhilotas para contrarrestar aos «escudos de prata», as tropas macedonias de choque, antes de planear unha nova campaña<ref name="P23-P">Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 23<br />* Peter Green, ''Alexander to Actium: The Historical Evolution of the Hellenistic Age'', 260</ref>. Cleómenes soubo que Antígono licenciara ás súas tropas e que só viaxaba cos seus mercenarios. Nese momento, Antígono achábase en Exio, a unha distancia de tres días de marcha desde Megalópole. A maioría dos aqueos en idade de empuñar armas morrera no monte Liceo e Ladocea. Cleómenes ordenou ao seu exército tomar racións para cinco días e enviou ás súas tropas cara a [[Selasia]] para aparentar que invadían o territorio de Argos. Desde alí, dirixiuse a terras de Megalópole e, durante a noite, ordenou a un dos seus amigos, Panteo, que capturase a sección máis débil das murallas mentres que Cleómenes e o resto do exército o seguían. Panteo conseguiu capturar a sección da muralla despois de matar os sentinelas; isto permitiu que Cleómenes e os demais espartanos entrasen na cidade<ref name="autogenerated1">[//es.wikipedia.org/wiki/Plutarco Plutarco], Cleómenes, 23<br />* Polibio, ''The Rise of the Roman Empire'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Plb.+2.55 2.55]</ref>. Chegado o amencer, os habitantes de Megalópole déronse conta de que os espartanos estaban dentro das murallas. Algúns megalopolitanos fuxiron da cidade, mentres que outros quedaron e combateron aos invasores. O superior número de soldados espartanos obrigou aos defensores a retirarse, aínda que a resistencia por parte da retagarda permitiu que a maior parte dos poboadores puidese escapar (só foron capturadas mil persoas). Cleómenes enviou unha mensaxe a Mesene, onde se reuniron os exiliados, no cal ofrecía retornarlles a cidade se se aliaban a el. Os cidadáns de Megalópole negáronse e, en represalia, os espartanos saquearon a cidade e queimárona até os cimentos. [[Nicholas Hammond]] estimou que Cleómenes logrou reunir uns trescentos talentos grazas á pillaxe de Megalópole<ref name="P2.55-P">[//es.wikipedia.org/wiki/Polibio Polibio],'' The Rise of the Roman Empire'', 2.55<br />* Nicholas Hammond, ''The Macedonian State: Origins, Institutions and History'', 326<br />* Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 24</ref>. == A batalla de Selasia == A captura de Megalópole fixo estremecer á liga Aquea. Cleómenes lanzouse a devastar o territorio de Argos xunto co seu exército, sabendo que Antígono non había opoñer resistencia debido á súa falta de homes. O espartano tamén calculaba que as súas accións provocarían que os arxivos perdesen confianza en Antígono polo seu fracaso en defender as súas terras<ref name="Polibio 2.64">[//es.wikipedia.org/wiki/Guerra_de_Cle%C3%B3menes%23Polibio Polibio], ''The Rise of the Roman Empire'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Plb.+2.64 2.64]</ref>. No verán de -222, Antígono mandou chamar ás súas tropas desde Macedonia, e estas chegaron xunto con outras unidades aliadas. Segundo Polibio, o exército macedonio constaba de: dez mil unidades macedonias de infantaría, a maioría armada como [[Falanxe (infantaría)|falanxitas]], tres mil [[peltasta]]s, mil duascentas unidades de cabalaría, tres mil mercenarios, oito mil seiscentos aliados gregos e tres mil soldados aqueos de infantaría, o que totalizaba vinte e nove mil douscentos homes<ref name="Polibio 2.65">[//es.wikipedia.org/wiki/Guerra_de_Cle%C3%B3menes%23Polibio Polibio], ''The Rise of the Roman Empire'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Plb.+2.65 2.65]</ref>. Cleómenes fortificara todos os pasos polos que ingresar a Laconia con [[barricada]]s e gabias, e logo partiu co seu exército de vinte mil homes ao paso en [[Selasia]]. Dominando este paso, atopábanse dous outeiros, Evas e Olimpo. Cleómenes fixo que o seu irmán se situase no Evas coas tropas aliadas e os [[perieco]]s, mentres que el mesmo se situaba no Olimpo con seis mil [[hoplita]]s espartanos e cinco mil mercenarios<ref name="autogenerated2">[//es.wikipedia.org/wiki/Guerra_de_Cle%C3%B3menes%23Polibio Polibio], 2.65</ref>. Cando Antígono chegou a Selasia co seu exército, atopou o paso ben vixiado e decidiu non atacar unha posición tan forte. No seu lugar, montou o seu campamento preto de Selasia e agardou durante varios días. Nese tempo, enviou exploradores a recoñecer a zona e finxir ataques sobre as tropas de Cleómenes<ref name="Polibio 2.66">[//es.wikipedia.org/wiki/Guerra_de_Cle%C3%B3menes%23Polibio Polibio], ''The Rise of the Roman Empire'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Plb.+2.66 2.66]</ref>. Incapaz de obrigar a Cleómenes a moverse, Antígono tomou a decisión de arriscarse cunha batalla campal. Situou á súa infantaría macedonia e aos [[Iliria|ilirios]] de fronte ao Evas, formando unha falanxe articulada. Detrás deles, situou aos epirotas, acarnanios e dous mil soldados de infantaría aqueos a modo de reforzos. A cabalaría colocouse xusto enfronte da cabalaría de Cleómenes, cunha tropa composta por mil aqueos e megalopolitanos como reserva. Antígono ocupou a posición oposta á de Cleómenes xunto co resto da súa infantaría macedonia e os mercenarios<ref name="P2.66-P">[//es.wikipedia.org/wiki/Polibio Polibio], ''The Rise of the Roman Empire'', 2.66<br />* John Hackett, ''Warfare in the Ancient World'', 133</ref>. [[Ficheiro:Makedonische_phalanx.png|miniatura|350x350px|Debuxo dunha falanxe macedonia, similar á que combateu na batalla de Selasia (os escudos son máis pequenos e lixeiros que os da falanxe hoplítica tradicional, as sarissas son o dobre de longas que as lanzas tradicionais, e os cascos pechados non eran tan comúns como suxire o debuxo).]] A batalla comezou cando os soldados ilirios situados no flanco dereito macedonio atacaron aos espartanos no Evas. A infantaría lixeira e cabalaría espartanas, ao ver que a infantaría aquea non tiña protección pola retagarda, lanzaron un asalto por detrás do flanco dereito macedonio, ameazando con acabar con eles<ref name="Polibio 2.67">[//es.wikipedia.org/wiki/Guerra_de_Cle%C3%B3menes%23Polibio Polibio], ''The Rise of the Roman Empire'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Plb.+2.67 2.67]</ref>. Con todo, no momento clave, [[Filopemén de Megalópole]] (quen logo se convertería nun dos maiores heroes da liga Aquea ao conquistar finalmente Esparta) tentou sinalar o perigo aos comandantes superiores de cabalaría; pero cando estes o ignoraron, Filopemén reuniu algúns xinetes e cargou contra a cabalaría espartana. Os espartanos que se atopaban atacando á retagarda macedonia abandonaron o seu combate co inimigo, o que provocou que os macedonios cargasen contra as posicións espartanas. O flanco esquerdo espartano finalmente debeu retroceder e abandonar a súa posición, fuxindo do campo de batalla<ref name="Polibio 2.68">[//es.wikipedia.org/wiki/Guerra_de_Cle%C3%B3menes%23Polibio Polibio], ''The Rise of the Roman Empire'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Plb.+2.68 2.68]</ref>. Mentres, a falanxe macedonia do flanco esquerdo trabou combate coa falanxe espartana e os seus mercenarios. No asalto inicial, a falanxe macedonia cedeu unha cantidade importante de terreo antes de que o seu peso fixese retroceder aos espartanos. Estes, superados pola numerosa falanxe macedonia, foron derrotados, pero Cleómenes conseguiu escapar xunto a un pequeno grupo de homes. A batalla tivo un custo moi elevado para Esparta: dos seis mil espartanos que participaron, só 200 permaneceron con vida<ref name="P2.69-P">[//es.wikipedia.org/wiki/Polibio Polibio], ''The Rise of the Roman Empire'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Plb.+2.69 2.69]<br />* Nicholas Hammond, ''The Macedonian State: Origins, Institutions and History'', 326<br />* Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 28</ref>. == Consecuencias == Logo da súa derrota en Selasia, Cleómenes regresou a Esparta por un curto tempo e urxiu aos [[Homoioi|cidadáns]] a aceptar os termos que ofrecese Antígono. Oculto na noite, fuxiu de Esparta con algúns amigos e dirixiuse á cidade portuaria de [[Xitión]], onde abordou un barco a [[Exipto]]<ref name="autogenerated3">[//es.wikipedia.org/wiki/Polibio Polibio], ''The Rise of the Roman Empire'',<br />* William Smith, ''Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0104;query=entry%3D%234662;layout=;loc= "Cleómenes III"]<br />* Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 29<br />* Peter Green, ''Alexander to Actium: The Historical Evolution of the Hellenistic Age'', 261</ref>. Antígono entrou triunfante en Esparta, converténdose no seu primeiro conquistador estranxeiro. No entanto, o seu trato coa poboación foi xeneroso e humanitario. O rei macedonio ordenou revogar as reformas instauradas por Cleómenes, restaurou a presenza dos éforos e non obrigou a Esparta a unirse á súa Liga, aínda que os espartanos o fixeron por decisión propia. O historiador [[Graham Shipley]] considera que a restauración das leis impulsada por Antígono non foi máis que unha farsa, posto que este non reinstaurou as dinastías de reis espartanos<ref name="Shipley146">Shipley, ''The Greek World After Alexander: 323-30 a. C.'', 146</ref>. Antígono abandonou Esparta aos tres días e dirixiuse de regreso a Macedonia deixando unha gornición no Acrocorinto e Orcómeno para enfrontarse a unha invasión bárbara. Coa derrota de Cleómenes, o poder de Esparta colapsou e caeu en mans de [[Tiranía|tiranos]]<ref name="P2.70-P">[//es.wikipedia.org/wiki/Polibio Polibio], ''The Rise of the Roman Empire'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Plb.+2.70 2.70]<br />* Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 30<br />* Peter Green, ''Alexander to Actium: The Historical Evolution of the Hellenistic Age'', 261<br />* Christian Habicht, ''Athens from Alexander to Antony'', 187</ref>. Cando Cleómenes chegou a [[Alexandría]], [[Ptolomeo III|Ptolomeo]] ofreceulle a benvida con sorrisos e promesas. Ao principio, o faraón tomou precaucións contra Cleómenes, pero ao pouco tempo chegou a respectalo e prometeulle envialo de regreso a Grecia cun exército e unha frota. Tamén prometeu fornecer a Cleómenes un ingreso anual de 24 talentos<ref name="Plutarco32">Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 32</ref>. Con todo, antes que puidese cumprir a súa promesa, Ptolomeo faleceu e xunto a el, calquera esperanza que Cleómenes puidese albergar respecto de volver a Grecia<ref name="P33-P">[//es.wikipedia.org/wiki/Plutarco Plutarco], ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 33<br />* William Smith, ''Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0104;query=entry%3D%234662;layout=;loc= "Cleómenes III"]<br />* Peter Green, ''Alexander to Actium: The Historical Evolution of the Hellenistic Age'', 261</ref>. O débil, novo faraón exipcio, [[Ptolomeo IV]], comezou a deixar de frecuentar a Cleómenes. Pouco despois o ministro exipcio [[Sosibio]] ordenou pór a Cleómenes baixo arresto domiciliario, despois de que o espartano fose acusado inxustamente de argallar un complot contra o Rei<ref name="Plutarco34">Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 34</ref>. En -219, Cleómenes e os seus amigos escaparon do seu fogar e correron polas rúas de Alexandría, tentando incitar unha sublevación contra Ptolomeo. Ao fracasar o plan, Cleómenes e todos os seus amigos suicidáronse<ref name="P37-P">Plutarco, ''Vidas paralelas'', "Cleómenes", 37<br />* William Smith, ''Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0104;query=entry%3D%234662;layout=;loc= "Cleómenes III"]<br />* Peter Green, ''Alexander to Actium: The Historical Evolution of the Hellenistic Age'', 261</ref>. == Notas == {{listaref|3}} == Véxase tamén == === Bibliografía === ==== Fontes primarias ==== * [[Pausanias (xeógrafo)|Pausanias]], traducido por W.H.S. Jones (1918). ''Description of Greece.'' Londres: Cambridge. * [[Plutarco de Queronea|Plutarco]], traducido por Richard Talbert (1988). ''Life of Agis.'' Nova York: Penguin Classics. ISBN 0-14-044463-7. * Plutarco, traducido por Richard Talbert (1988). ''Life of Cleómenes.'' Nova York: Penguin Classics. ISBN 0-14-044463-7. * Plutarco, traducido por Richard Talbert (1988). ''Plutarco on Esparta.'' Nova York: Penguin Classics. ISBN 0-14-044463-7. * [[Polibio]], traducido por Frank W. Walbank (1979). ''The Rise of the Roman Empire.'' Nova York: Penguin Classics. ISBN 0-14-044362-2. * Plutarco, Vidas paralelas: Artaxerxes e Arato. ==== Fontes secundarias ==== * Michael Avi Yonah e Israel Shatzman (1976). ''Illustrated Encyclopaedia of the Classical World.'' Xerusalén: Jerusalem Publishing House. ISBN 562-00037-2. * N. G. L. Hammond (1989). The Macedonian State: Origins, Institutions and History. Oxford: Clarendon Press. ISBN 0-19-814883-6. * John Grainger (1999). ''The League of Aitolians.'' Leiden: Koninklijke. ISBN 0-169-8958. * Peter Green (1990). Alexander to Actium: The Historical Evolution of the Hellenistic Age. Los Ángeles: University of California Press. ISBN 0-500-01485-X. * Christian Habicht (1997). ''Athens from Alexander to Antony.'' Cambridge: [[Harvard University Press]]. ISBN 0-674-05111-4. * John Hackett (1989). ''Warfare in the Classical World.'' Londres: Sidgwick & Jackson. ISBN 0-283-99591-2. * John Lemprière (1989). ''Classical Dictionary.'' Londres: Bracken Books. ISBN 1-88891-228-8. *[[William Smith (lexicógrafo)|William Smith]] (1873). ''Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology.'' Londres: John Murray. * Niebuhr, Barthold Georg. {{Cita publicación periódica|título=A History of Rome. Vol II|url=http://ia340925.us.archive.org/3/items/niebuhrslectures02niebiala/niebuhrslectures02niebiala_djvu.txt|editorial=Million Book Project}} II. Million Book Project. Consultado o 5 de setembro de 2007.  * Graham Shipley (2000). ''The Greek World After Alexander: 323-30 '' Londres: Routledge. ISBN 0-415-04618-1. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerras do século -III]] [[Categoría:Guerras da Grecia Antiga]] kfzp3z1ptt1abzo9tqrsfbysoh70g93 0 411675 7104997 6964784 2025-06-23T21:47:03Z O Breixo 127505 7104997 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Operation Thunderbolt. IV.jpg |descrición_imaxe = Mandos israelís do Sayeret Matkal despois da operación |resultado = Éxito da misión *102 de 106 reféns rescatados<ref name=MHS>{{Cita web |title=Tactical Combat Casualty Care – November 2010 |last=McRaven |first=Bill |url=http://www.health.mil/Libraries/101101_TCCC_Course_Materials/0203PP02_Care_Under_Fire_101101.pptx |work=MHS US Department of Defense |dataacceso=15 de xullo 2011 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110516122925/http://health.mil/Libraries/101101_TCCC_Course_Materials/0203PP02_Care_Under_Fire_101101.pptx |dataarquivo=16 de maio de 2011 |df=dmy-all |urlmorta=yes }}</ref> *Un cuarto da forza aérea de Uganda quedou destruído.<ref>[http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/july/4/newsid_2786000/2786967.stm 1976: Israelis rescue Entebbe hostages], BBC</ref> |casus = Secuestro do Voo 139 de Air France |combatentes1 =&nbsp;{{bandeira|Israel}} |combatentes2 = [[Ficheiro:PFLP-GC Flag.svg|border|22px]] [[Fronte Popular para a Liberación de Palestina - Operacións Externas|PFLP-EO]]<br/>[[Ficheiro:Revolutionäre_Zellen.svg|22px]] [[Células Revolucionarias]]<br/>{{bandeira|Uganda}} |comandante1 = {{flagicon|Israel}} [[Dan Shomron]]<br/>{{flagicon|Israel}} [[Yekutiel Adam]]<br/>{{flagicon|Israel}} [[Benjamin Peled]]<br/>{{flagicon|Israel}} [[Yonatan Netanyahu]]{{KIA|alt=yes}} |comandante2 = [[Ficheiro:PFLP-GC Flag.svg|border|22px]] [[Wadie Haddad]]<br/>[[Ficheiro:Revolutionäre_Zellen.svg|22px]] [[Wilfried Böse]]{{KIA|alt=yes}}<br/>{{flagicon|Uganda}} [[Idi Amin]] |soldados1 = 100 comandos<br /> Tripulación aérea e persoal de apoio |soldados2 = 7 secuestradores<br />+ 100 soldados ugandeses |baixas1 = 1 morto<br />5 feridos <br/>--<br/> 3 reféns mortos<ref name="britannica.com">{{Cita web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/188804/Entebbe-raid|title=Entebbe raid|work=Encyclopædia Britannica}}</ref><ref name="news.bbc.co.uk">{{Cita web|url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/july/4/newsid_2786000/2786967.stm|title=BBC on This Day – 4 – 1976: Israelis rescue Entebbe hostages|publisher=BBC News}}</ref><br />10 reféns feridos |baixas2 = '''Secuestradores''':<br/>7 mortos<br/> '''Uganda''':<br/>45 mortos<ref>''Entebbe: The Most Daring Raid of Israel's Special Forces'', The Rosen Publishing Group, 2011, by Simon Dunstan, p. 58</ref><br/>11–30 aeronaves destruídas<ref name="Brzoska, Michael 1994 p. 203">Brzoska, Michael; Pearson, Frederic S. ''Arms and Warfare: Escalation, De-escalation, and Negotiation'', Univ. of S. Carolina Press (1994) p. 203</ref> }} A '''Operación Entebbe''' foi unha misión de rescate de reféns levada a cabo polas [[Forzas de Defensa de Israel]] (FDI) no [[Aeroporto Internacional de Entebbe|Aeroporto de Entebbe]], en [[Uganda]], o [[4 de xullo]] de [[1976]].<ref name="Hostages freed as israelis raid uganda airport">{{Cita novas|url=https://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F60816FA38591B728DDDAD0894DF405B868BF1D3|title=Hostages Freed as Israelis Raid Uganda Airport; Commandos in 3 Planes Rescue 105-Casualties Unknown Israelis Raid Uganda Airport And Free Hijackers' Hostages|last=Smith|first=Terence |work=The New York Times|accessdate=4 de xullo de 2009 | date=4 de xullo de 1976}}</ref> Unha semana antes, o [[27 de xuño]], unha [[aeronave]] de [[Air France]] con 248 pasaxeiros foi secuestrada por [[Terrorismo|terroristas]] [[Pobo palestino|palestinos]] e simpatizantes, tomando rumbo a [[Entebbe]], cerca de [[Kampala]], a capital de Uganda. Pouco despois da aterraxe todos os pasaxeiros non [[pobo xudeu|xudeus]] foron liberados, quedando retidas noventa e catro persoas, a maioría [[israel]]ís e os doce membros da tripulación de [[Air France]].<ref name="Scharfstein1994">{{Cita libro|author=Sol Scharfstein|title=Understanding Israel|url=https://books.google.com/books?id=UDR6o4JMzlsC&pg=PA118|accessdate=5 de xullo de 2012|date=1 de maio de 1994|publisher=KTAV Publishing House, Inc.|isbn=978-0-88125-428-0|pages=118–}}</ref><ref name="Dunstan2009">{{Cita libro| last=Dunstan | first=Simon | authorlink=Simon Dunstan | title=Israel's Lighting Strike, The raid on Entebbe 1976 | url=https://archive.org/details/israelslightning00duns | year=2009 | publisher=[[Osprey Publishing]]; Osprey Raid Series No. 2 | location= | isbn=978-1-84603-397-1 | page=[https://archive.org/details/israelslightning00duns/page/24 24]}}</ref> As accións do exército israelí baseáronse na información subministrada pola axencia de intelixencia israelí, o [[Mosad]]. A operación ideouse a consecuencia do [[Piratería aérea|secuestro]] por parte da organización militante [[Células Revolucionarias]] e a [[Fronte Popular para a Liberación de Palestina]], xunto coa ameaza dos secuestradores de matar os reféns se non se cumprían as súas exixencias de liberación de presos.<ref name="Mossad took photos">{{cita web|url=http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-3269662,00.html|título=Mossad took photos, Entebbe Operation was on its way.|ano=2006|editorial=[[Ynetnews]]|dataacceso=6 de xullo de 2009}}</ref> O plan tamén incluía preparación contra unha eventual resistencia armada por parte das tropas ugandesas.<ref name="Back to Entebbe">{{cita web|url=http://fr.jpost.com/servlet/Satellite?cid=1150885879544&pagename=JPost%2FJPArticle%2FPrinter|título=Back to Entebbe|apelido=Feldinger|nome=Lauren Gelfond|editorial=[[The Jerusalem Post|Jerusalem Post]]|dataacceso=4 de xullo de 2009|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20120112183928/http://fr.jpost.com/servlet/Satellite?cid=1150885879544&pagename=JPost%2FJPArticle%2FPrinter|dataarquivo=12 de xaneiro de 2012|urlmorta=yes}}</ref> A operación de rescate executouse pola noite, cando foron transportados por vía aérea 100 [[Comando (forzas especiais)|comandos]] de elite israelís a máis de 2500&nbsp;km de distancia ata Uganda. A operación, que foi ideada durante unha semana, durou 53 minutos e se rescataron 103 reféns. Cinco comandos israelís resultaron feridos e o [[Comandante (militar)|comandante]] da unidade de asalto, morreu durante a operación. Todos os secuestradores, tres reféns e corenta e cinco soldados ugandeses morreron e once [[MiG-17]] de fabricación soviética foron destruídos en terra.<ref name="Hostage Rescue at the Raid on Entebbe">{{cita web|url=http://www.operationentebbe.com/p1_rescue.php|título=Hostage Rescue at the Raid on Entebbe|editorial=OperationEntebbe.Com|dataacceso=4 de xullo de 2009}}</ref> Un cuarto refén foi asasinado por integrantes do exército ugandés nun hospital próximo.<ref>''Middle Eastern terrorism'', Mark Ensalaco p. 101 University of Pennsylvania Press, 2007</ref><ref name=autogenerated3>[http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F40B11FD3E5D12728DDDAD0894DE405B898BF1D3 "Body of Amin Victim Is Flown Back to Israel"]. ''[[The New York Times|New York Times]]''. 4 de xuño de 1979, Monday, p. A3.</ref> A operación, que tivo o nome en clave ''Operación Trono'', coñécese ás veces como ''Operación Jonathan'' en memoria do líder da unidade de asalto finado, Yonatan Netanyahu, quen era o irmán máis vello de [[Benjamin Netanyahu]], [[primeiro ministro de Israel]] de 1996 a 1999 e desde 2009.<ref name="The Knesset at Sixty">{{cita web|url=http://www.knesset.gov.il/lexicon/eng/entebbi_eng.htm|título=Operation Entebbe|editorial=The Knesset at Sixty|dataacceso=4 de xullo de 2009}}</ref> Como resultado da operación os militares estadounidenses implantaron equipos de rescate altamente adestrados inspirados na operación Entebbe. O intento máis notable de imitala foi a [[Operación Garra de Aguia]], un rescate infrutuoso de cincuenta e tres funcionarios retidos en Teherán durante a [[crise dos reféns en Irán]].<ref>Dershowitz, Alan M. ''Preemption: A Knife that Cuts both Ways'', W. W. Norton (2006) p. 91</ref><ref>Houghton, David Patrick. ''U.S. Foreign Policy and the Iran Hostage Crisis'', Cambridge Univ. Press (2001) pp. 86-87</ref> == Secuestro == {{Ficha de accidente aéreo |Nome = Voo 139 de Air France |Imaxe = Airbus A300B4-203, Air France AN0792167.jpg |Pé de foto = O [[Airbus A300]] de [[Air France]] secuestrado,<br/> no [[Aeroporto de Charles de Gaulle]] en 1980 |Data = [[27 de xuño]] de [[1976]] |Causa = Secuestro |Sitio= Espazo aéreo [[Grecia|grego]] |Coordenadas = |Orixe = [[Aeroporto de Tel Aviv-Ben Gurion]]<br/>{{ISR}} |Derradeira escala = [[Aeroporto de Atenas-Ellinikon]]<br/>{{GRE}} |Destino = [[Aeroporto de París-Charles de Gaulle]]<br/>{{FRA}} |Mortes = 4 |Feridos = 10 |Tipo de aeronave = [[Airbus A300|Airbus A300B4-203]] |Operador = [[Air France]] |Rexistro = F-BVGG |Nome de aeronave = |Pasaxeiros = 248 |Tripulación = 12 |Sobreviventes = 256 }} O [[27 de xuño]]&nbsp;de [[1976]], o voo 139 de [[Air France]], un [[Airbus A300|Airbus A300B4-203]], con matrícula {{Airreg|F|BVGG}}, despegou desde [[Tel Aviv]], con 248 pasaxeiros<ref name="washpost">{{cita novas|url=https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/40-years-after-entebbe-netanyahu-to-visit-site-of-daring-hostage-rescue-mission/2016/07/01/cebb651a-2f2f-11e6-b9d5-3c3063f8332c_story.html?noredirect=on&utm_term=.3122b97e1047|título=40 years after Entebbe: Netanyahu to visit site of daring hostage-rescue mission|data=2 de xullo de 2016|dataacceso=28 de novembro de 2018|lingua=inglés|xornal=The Washington Post}}</ref> na súa maioría [[Pobo xudeu|xudeus]] e [[israel]]ís e 12 tripulantes.<ref name="Rosenkovitch">{{Cita novas |url=http://www.haaretz.com/surviving-the-myth-1.95789 |title=Surviving the myth |author=Aviv Lavie |date=31 de xullo de 2003 |work=Haaretz |accessdate=23 de setembro de 2014}}</ref><ref name="How the Rescue Took Place">{{Cita novas |url=http://www.jta.org/1976/07/06/archive/how-the-rescue-took-place |title=How the Rescue Took Place |work=Jewish Telegraphic Agency| date=5 de xullo de 1976 |accessdate=23 de setembro de 2014}}</ref> A aeronave fixo unha escala en [[Atenas]], onde recolleu a 58 pasaxeiros máis, incluídos catro secuestradores.<ref name="General Dan Shomron" />{{#tag:ref| As fontes inclúen un número variable de pasaxeiros, entre 228 e 248; a cifra máis alta aparece en ''The Washington Post''. |group="nb"|name="PassengerNote"}} O avión despegou cara [[París]] ás 12:30. Xusto despois da engalaxe, o avión foi secuestrado por dous [[pobo palestino|palestinos]] pertencentes á [[Fronte Popular para a Liberación de Palestina - Operacións Externas]] (PFLP-EO), e dous [[Alemaña|alemáns]],[[Wilfried Böse]] e [[Brigitte Kuhlmann]], do grupo terrorista alemán [[Células Revolucionarias]]. Os secuestradores tomaron o mando do avión e puxeron rumbo a [[Bengasi]] en [[Libia]],<ref name="Entebbe's unsung hero.">{{Cita novas |url=http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-3270314,00.html|title=Special: Entebbe's unsung hero.|last=Ben|first=Eyal|date=3 de xullo de 2006|work=Ynetnews|accessdate=4 de xullo de 2009}}</ref> onde permaneceron durante sete horas repoñendo combustible. Durante ese tempo, os secuestradores liberaron a cidadá británico-israelí Patricia Martell tras finxir que estaba tendo un [[aborto]].<ref name="Mossad took photos" /><ref name="Entebbe Thirty Years On">{{Cita novas |url=http://www.jewishtelegraph.com/enteb_2.html|title=Entebbe Thirty Years On: Mancunian On Board|work=Jewish Telegraph|accessdate=22 de setembro de 2014}}</ref> O avión deixou Bengasi e ás 3:15&nbsp;pm do día [[28 de xuño]], máis de 24 horas despois de saír de [[Tel Aviv]], aterraron no [[Aeroporto Internacional de Entebbe|aeroporto de Entebbe]] en [[Uganda]].<ref name="Entebbe's unsung hero." /> === Situación dos reféns no aeroporto de Entebbe === En [[Entebbe]], catro secuestradores uníronse aos demais, apoiados polas forzas do presidente de Uganda, [[Idi Amin]].<ref>{{Cita novas |url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/july/4/newsid_2786000/2786967.stm |title=1976: Israelis rescue Entebbe hostages |publisher=BBC News |accessdate=27 de decembro de 2012 |archivedate=27 de decembro de 2012 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6DE7fZYVd?url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/july/4/newsid_2786000/2786967.stm |deadurl=yes |date=4 de xullo de 1976 |df= }}</ref> Os secuestradores transferiron aos pasaxeiros até o terminal do aeroporto onde os mantiveron baixo vixilancia durante os seguintes días. O presidente Amin visitou os reféns case a diario, informando dos avances e prometéndolles que utilizaría o seu poder para liberalos nas negociacións.<ref name="Rosenkovitch"/> O [[28 de xuño]], un secuestrador do PFLP-EO emitiu unha declaración e expresou as súas demandas: ademais dun rescate de 5 millóns de [[dólar estadounidense|dólares]] para a liberación do avión, exixían a liberación de 53 palestinos e militantes pro-palestinos, 40 dos cales estaban presos en [[Israel]].<ref>{{Cita libro|last1=Dunstan|first1=Simon|title=Entebbe: The Most Daring Raid of Israel's Special Forces|url=https://archive.org/details/entebbemostdarin0000duns|date=2011|publisher=Rosen|location=New York|pages=[https://archive.org/details/entebbemostdarin0000duns/page/17 17]–18}}</ref> Ameazaron con que se as súas demandas non se cumprían, comezarían a matar reféns o día [[1 de xullo]].<ref name="Detailed Story">{{Cita novas |url=https://news.google.com/newspapers?nid=1755&dat=19760713&id=7-QhAAAAIBAJ&sjid=OGcEAAAAIBAJ&pg=3641,5254231|title=Detailed Story Of Dramatic Israeli Raid|work=Sarasota Herald-Tribune|date=13 de xullo de 1976|accessdate=22 de setembro de 2014}}</ref> === Separación dos reféns en dous grupos === O [[29 de xuño]], despois de que os soldados ugandeses abriran unha entrada a través da parede, ata unha estancia situada ao lado da que empregaban para reter aos pasaxeiros, os secuestradores separaron aos israelís (incluídos aqueles de dobre nacionalidade) do resto do grupo{{#tag:ref|Varios autores suxiren que a división foi entre xudeus e non xudeus,<ref>{{Cita web|title=1976 Operation Entebbe|url=http://www.idfblog.com/about-the-idf/history-of-the-idf/1976-operation-entebbe/|website=IDF blog|publisher=Israeli Defense Forces|accessdate=23 de setembro 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20171012105140/https://www.idfblog.com/about-the-idf/history-of-the-idf/1976-operation-entebbe/|dataarquivo=12 de outubro de 2017|urlmorta=yes}}</ref> o cal non se corresponde coas testemuñas dos que estiveron alí,<ref name="Freed Hostages Tell Their Story">{{Cita novas |title=Freed Hostages Tell Their Story|url=http://www.jta.org/1976/07/02/archive/freed-hostages-tell-their-story|accessdate=23 de setembro de 2014|agency=Jewish Telegraphic Agency|date=2 de xullo 1976}}</ref><ref name="Ofer1976"/><ref name=Moufflet>{{Cita libro|last1=Moufflet|first1=Claude|title=Otages à Kampala|date=1976|publisher=Presses de la Cité|page=82|language=Francés}}</ref><ref name="Epstein"/><ref>{{Cita novas |last1=Jerozolimski|first1=Ana|title=Ada Lazarovitz (46), que hace 30 años fuera una de las rehenes en el avión de Air France secuestrado por terroristas en Entebbe, recuerda su liberación.|url=http://letras-uruguay.espaciolatino.com/jerozolimski/ada_lazarovitz_46.htm|website=Espacio Latino|publisher=Semanario Hebreo|accessdate=23 de setembro de 2014|language=Castelán|date=13 de xullo de 2006}}</ref> e foron posteriormente rexeitadas por varios dos reféns como un "mito" ou unha manipulación "por parte dos sensacionalistas xornalistas e produtores de películas".<ref name="Rosenkovitch"/><ref name="Hartuv">{{Cita novas |url=http://www.haaretz.com/weekend/week-s-end/setting-the-record-straight-entebbe-was-not-auschwitz-1.372131 |title=Setting the record straight: Entebbe was not Auschwitz |author=Yossi Melman |date=8 de xullo de 2011 |work=Haaretz |accessdate=27 de decembro de 2012 |archivedate=27 de decembro de 2012 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6DE5G4iCG?url=http://www.haaretz.com/weekend/week-s-end/setting-the-record-straight-entebbe-was-not-auschwitz-1.372131 |deadurl=yes |df= }}</ref><ref name=Goldberg/> |group="nb"|name="SeparationNote"}} e dixéronlles que se moveran ata a outra sala.<ref name="Ofer1976">{{Cita libro|author=Yehuda Ofer|title=Operation Thunder: The Entebbe Raid. The Israeli's Own Story|url=https://archive.org/details/operationthunder0000ofer|date=1976|publisher=Penguin|isbn=0-14-052321-9|pages=[https://archive.org/details/operationthunder0000ofer/page/46 46]–47}}</ref> Mentres o facían, un supervivente do [[Holocausto]] mostrou ao secuestrador [[Wilfried Böse]] unha [[Identificación nos campos nazis|tatuaxe co número de rexistro dun campo de concentración]] no seu brazo. Böse protestou dicindo: "Eu non son Nazi!&nbsp;... Sou idealista!".<ref>{{Cita novas |first=David |last=Tinnin |title=Like Father |work=Time |date=8 de agosto de 1977 |page=2 |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,915234-2,00.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101018032711/http://www.time.com/time/magazine/article/0%2C9171%2C915234-2%2C00.html |archivedate=18 de outubro de 2010 |deadurl=yes |df= |data-acceso=21 de maio de 2018 }} – A review of ''Hitler's children'' by Julian Becker,; {{Cita libro |first=David |last=Frum |year=2000 |title=How We Got Here: The 70s the Decade That Brought You Modern Life – For Better or Worse |url=https://archive.org/details/howwegothere70sd00frum |publisher=Basic Books |isbn=0465041965 |page=[https://archive.org/details/howwegothere70sd00frum/page/342 342] }}</ref> Ademais, cinco reféns non israelís –dúas parellas de [[Xudaísmo ultra-ortodoxo|xudeus ultra-ortodoxos]]<ref name="Rosenkovitch"/> dos Estados Unidos e Bélxica<ref name="Hartuv"/> e un residente francés en Israel– foron obrigados a unirse ao grupo israelí.<ref name="Epstein"/> Segundo Monique Epstein Khalepski, a refén francesa deste grupo, os raptores a sinalaron por preguntar e sospeitaron que agochaban as súas identidades israelís.<ref name="Epstein">{{Cita novas |url=http://elpais.com/diario/1976/07/11/sociedad/205884021_850215.html|title=La aventura del secuestro de Entebbe, contada por una protagonista|work=El País|date=11 de xullo de 1976|accessdate=23 de setembro de 2014|language=spanish}}</ref> Por outra banda, segundo o refén francés Michel Cojot-Goldberg, os raptores non foron capaces de identificar polo menos a un israelí entre os pasaxeiros que era un oficial do exército con dobre nacionalidade e que usou o seu pasaporte non israelí e quedou liberado posteriormente entre o grupo reféns non israelís.<ref name=Goldberg>{{Cita libro|last1=Goldberg|first1=Michel|title=Namesake|date=1984|publisher=Corgi|page=122}}</ref> A estadounidense Janet Almog, a francesa Jocelyne Monier (cuxa parella era israelí)<ref name="New York Magazine">{{Cita novas |url=https://books.google.com/books?id=A-QCAAAAMBAJ&pg=PA38&dq=%22jocelyne+monier%22&hl=de&sa=X&ei=F1QhVL_yHYKyPKP1gKAK&ved=0CCIQ6AEwAA#v=onepage&q=%22jocelyne%20monier%22&f=false|title=The Illustrated Story of the Great Israeli Rescue|author=Ross, Philip|work=New York Magazine|date=2 de agosto de 1976|accessdate=23 de setembro de 2014}}</ref><ref>{{Cita novas|url=http://hfj.stparchive.com/Archive/HFJ/HFJ09101976P06.php|title=Almogs Retell Hijack Tale|work=Heritage Florida Jewish News|date=10 de setembro de 1976|accessdate=23 de setembro de 2014|data-arquivo=03 de febreiro de 2015|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20150203195615/http://hfj.stparchive.com/Archive/HFJ/HFJ09101976P06.php|url-morta=yes}}</ref> e o franco-israelí Jean-Jacques Mimouni, cuxo nome non fora mencionado durante a lectura da listaxe de pasaportes, uníronse ao grupo de reféns israelís por propia vontade.<ref>{{Cita novas |last1=Eetta Prince-Gibson|first1=Eetta|title=Entebbe's Forgotten Dead|url=http://www.tabletmag.com/jewish-news-and-politics/126190/entebbes-forgotten-dead?all=1|work=Tablet|date=7 de marzo de 2013|accessdate=23 de setembro de 2014}}</ref> === Liberación da maioría dos reféns non israelís === O [[30 de xuño]], os secuestradores liberaron 48 reféns. Os liberados foron escollidos entre o grupo de pasaxeiros non israelís –principalmente os máis vellos, os enfermos e as nais con nenos–. Corenta e sete deles foron enviados a [[París]] mentres que un deles tivo que ser hospitalizado durante un día. O [[1 de xullo]], logo de que o [[goberno de Israel]] comunicara o seu acordo ás negociacións, os secuestradores aumentaron a data límite para cumprir coas súas exixencias ata o [[4 de xullo]] e liberaron a outro grupo de 100 persoas non israelís. Este segundo grupo tamén foi enviado a París poucas horas despois da súa liberación. Entre os 106 secuestrados que permaneceron no [[aeroporto de Entebbe]] estaban os 12 tripulantes de [[Air France]], arredor de 10 mozos franceses e un grupo de israelís de 84 persoas.<ref name=MHS /><ref name="Hostages freed as israelis raid uganda airport" /><ref name="Entebbe's unsung hero." /><ref name="The Entebbe Rescue Mission">{{Cita web|url=https://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Terrorism/entebbe.html|title=The Entebbe Rescue Mission|work=Israel Defense Forces|publisher=Jewish Virtual Library|accessdate=4 de xullo de 2009}}</ref> === Nacionalidade dos pasaxeiros === {| class="wikitable" !Nacionalidade!!Pasaxeiros!!Tripulación!!Total |- |{{bandeira|Bélxica}}||4||0||4 |- |{{bandeira|Dinamarca}}||2||0||2 |- |{{bandeira|Francia}}||42||12||54 |- |{{bandeira|Grecia}}||25||0||25 |- |{{bandeira|Alemaña}}||1||0||1 |- |{{bandeira|Israel}}||84||0||84 |- |{{bandeira|Italia}}||9||0||9 |- |{{bandeira|Xapón}}||1||0||1 |- |{{bandeira|Corea do Sur}}||1||0||1 |- |{{bandeira|España}}||5||0||5 |- |{{bandeira|Reino Unido}}||30||0||30 |- |{{bandeira|USA}}||32||0||32 |- |'''Total'''||'''248'''||'''12'''||'''260''' |} == Planificación da operación == Na semana anterior ao rescate, Israel tratou de solucionar o problema pola vía diplomática. Varias fontes suxiren que o goberno israelí estaba disposto a liberar os reféns palestinos se a operación militar fracasaba. O oficial retirado das [[Forzas de Defensa de Israel|FDI]], Baruch "Burka" Bar-Lev, que coñecía a [[Idi Amin]] desde varios anos atrás, recibiu a petición do goberno de falar co presidente ugandés por teléfono en varias ocasións sen éxito, tratando de conseguir a liberación dos reféns.<ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,914380,00.html "Vindication for the Israelis"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110521012151/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,914380,00.html |date=21 de maio de 2011 }}. ''Time''. 26 de xullo de 1976.</ref><ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,914382,00.html "War of Words over a Tense Border"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110309192305/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,914382,00.html |date=09 de marzo de 2011 }}. ''Time''. 26 de xullo de 1976.</ref> O goberno israelí tamén realizou un achegamento ao goberno dos Estados Unidos para enviar unha mensaxe ao presidente exipcio [[Anwar Satat]], para que este solicitara a Amin a liberación dos reféns.<ref>{{Cita web |url=https://foia.state.gov/searchapp/DOCUMENTS%5Ckissinger%5C0000C08F.pdf |title=Conversation between Henry Kissinger and Israeli Ambassador Simch Dinitz, 30 de xuño de 1976 |format=PDF |accessdate=24 de xullo de 2011 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20190913032323/https://foia.state.gov/searchapp/DOCUMENTS%5Ckissinger%5C0000C08F.pdf |dataarquivo=13 de setembro de 2019 |urlmorta=yes }}</ref> O primeiro ministro [[Yitzhak Rabin]] e o ministro de defensa [[Shimon Peres]] estiveron unha semana discutindo sobre se debían aceptar as demandas dos secuestradores (Rabin) ou non, para previr máis ataques terroristas (Peres).<ref name="Telegraph_David">{{Cita web|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/israel/11701064/Israels-raid-on-Entebbe-was-almost-a-disaster.html|title=Israel's raid on Entebbe was almost a disaster|work=[[The Daily Telegraph]]|author=[[Saul David]]|date=27 de xuño de 2015|accessdate=9 de febreiro de 2018}}</ref> Na data límite do [[1 de xullo]],<ref>Grimes, Paul. [https://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F00712F7355E1A738DDDA90B94DF405B868BF1D3 "Rescuing the Entebbe Hostages"]. ''The New York Times''. Friday, 30 de xullo de 1976. (The Weekend, p. 51).</ref> o goberno israelí ofreceuse a negociar cos secuestradores a cambio de ampliar a data límite ata o día 4 de xullo. Amin tamén exixiu ampliar a data ata ese día. Isto significaba que podía realizar unha viaxe diplomática ata [[Port Louis]], en [[Mauricio]], para entregar oficialmente a presidencia da [[Organización para a Unidade Africana]] a [[Seewoosagur Ramgoolam]].<ref>Lipkin-Shakhak, Tali. [http://www.historama.com/online-resources/articles/israel/dan_shomron_on_1976_entebbe_raid.html "The Forgotten Hero of Entebbe"]. Historama. 16 de xuño de 2006.</ref> A ampliación do prazo resultou vital para que as forzas israelís puideran chegar ata [[Entebbe]].<ref name="General Dan Shomron" /> O [[3 de xullo]]&nbsp;ás 18:30, o goberno israelí aprobou a misión de rescate,<ref>{{Cita novas|url=https://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F60816FA38591B728DDDAD0894DF405B868BF1D3|title=Hostages Freed as Israelis Raid Uganda Airport |last=Terence|first=Smith | work=The New York Times | date=4 de xullo de 1976 | accessdate=20 de maio de 2010}}</ref> presentada polo Maior xeneral [[Yekutiel Adam|Yekutiel "Kuti" Adam]] e o xeneral de brigada [[Dan Shomron]]. Shomron foi nomeado comandante da operación.<ref name=ediary>{{Cita web|url=http://dover.idf.il/IDF/console/article_page.aspx?doc_id=23016&lang=english|title=Israel Defense Forces&nbsp;– Entebbe Diary|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081209010738/http://dover.idf.il/IDF/console/article_page.aspx?doc_id=23016&lang=english|archivedate=09 de decembro de 2008|df=dmy-all|data-acceso=21 de maio de 2018|urlmorta=yes}}</ref> ===Intentos de solución diplomática=== A medida que a crise progresaba, fixéronse varios intentos de negociar a liberación dos reféns. Segundo os documentos diplomáticos desclasificados, o goberno exipcio de Sadat tratou de negociar tanto coa [[OLP]] coma co goberno ugandés.<ref>{{Cita web|url=https://aad.archives.gov/aad/createpdf?rid=172177&dt=2082&dl=1345 |title=Herman Eilts (US Ambassador to Egypt) to Secretary of State, 6 de xullo de 1976 |accessdate=24 de xullo de 2011}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://aad.archives.gov/aad/createpdf?rid=181803&dt=2082&dl=1345 |title=Herman Eilts (US Ambassador to Egypt) to Secretary of State, 9 de xullo de 1976 |accessdate=24 de xullo de 2011}}</ref> O líder da OLP [[Yasser Arafat]] mandou ao seu axudante político [[Hani al-Hassan]] a Uganda como enviado especial para negociar cos secuestradores e con Amin.<ref name="Hartuv"/> Porén, os secuestradores da [[PFLP-EO]] rexeitaron reunirse con el.<ref name=NouvelObs>{{Cita novas |last1=Chabalier|first1=Hervé|title=Israël: le prix d'un exploit |newspaper=Le Nouvel Observateur |date=12 de xullo de 1976 |page=25 |url=http://referentiel.nouvelobs.com/archives_pdf/OBS0609_19760712/OBS0609_19760712_025.pdf |language=Francés}}</ref> === Preparativos para o rescate === Cando as autoridades israelís fracasaron no seu intento de chegar a unha solución política, decidiron que a súa única opción era atacar para conseguir liberar os reféns. O tenente coronel [[Joshua Shani]], dixo máis adiante que os israelís deseñaron inicialmente un plan de rescate que incluía o envío de comandos navais ao [[lago Vitoria]]. Os comandos utilizarían barcas de goa para chegar ao aeroporto situado nas beiras deste. Pensaban matar os secuestradores e despois liberar os reféns, solicitando a Amin permiso para regresar a casa. Os israelís abandonaron este plan debido á falta do tempo necesario e por que recibiron o aviso de que o lago Vitoria estaba cheo de crocodilos.<ref>{{Cita libro |title=The Israel Defense Forces: A People's Army |last=Williams |first=Louis |year=2000 |publisher=iUniverse |isbn=9780595143535 |page=131 |url=https://books.google.com/books?id=gSsxPDuQy8YC&pg=PA131&lpg=PA131&dq=%22rubber+boats%22+Entebbe+%22Lake+Victoria%22&source=bl&ots=BdA0hBNs_o&sig=JkbU0-_FMzHrQ-p5IVXLN_mmrb0&hl=en&sa=X&ei=vl3cUNLvCcTC2QWaloCQBg&ved=0CEcQ6AEwAg#v=onepage&q=%22rubber%20boats%22%20Entebbe%20%22Lake%20Victoria%22&f=false |accessdate=27 de decembro de 2012}}</ref> [[Amnon Biran]], o oficial de intelixencia da misión, afirmou máis adiante que descoñecían o deseño do aeroporto, o lugar exacto no que estaban os reféns e se os secuestradores colocaran explosivos no edificio.<ref name="Telegraph_David" /> ====Combustible das aeronaves==== Mentres preparaban o ataque, as forzas israelís tiveron que resolver o problema do combustible para os seus avións [[Lockheed C-130 Hercules]] mentres estaban na ruta ata Entebbe. Carecían da capacidade loxística necesaria para realizar unha repostaxe no aire para as aeronaves tan lonxe do seu espazo aéreo. Mentres que varias nacións do leste de África, incluída [[Kenya]] que posuía a capacidade loxística necesaria, mostráronse amigables, ningún quixo provocar un conflito con Amin ou cos palestinos permitindo que os israelís aterraran nos seus países. A operación non podía realizarse sen a axuda de polo menos un destes países. O propietario xudeu da cadea de hoteis Block en Kenya, xunto a outros membros da comunidade xudía e israelí de [[Nairobi]], puideron facer uso da súa influencia política e económica para axudar a persuadir ao presidente [[Jomo Kenyatta]] para axudar na operación. O goberno hebreo obtivo finalmente o permiso para que as forzas militares atravesaran o espazo aéreo do país e cargar combustible no [[Aeroporto Internacional Jomo Kenyatta]].<ref>{{Cita libro |title=Entebbe: The Most Daring Raid of Israel's Special Forces |last=Dunstan |first=Simon |year=2011 |publisher=Rosen Publishing Group |isbn=9781448818686 |page=53 |url=https://books.google.com/books?id=KrL9bHLpOq4C&pg=PA53&dq=Entebbe+%22Jomo+Kenyatta+airport%22&hl=en&sa=X&ei=VGrcUNlRxbvZBfvMgdAI&ved=0CDcQ6AEwAA#v=onepage&q=Entebbe%20%22Jomo%20Kenyatta%20airport%22&f=false |accessdate=27 de decembro de 2012}}</ref> O ministro de agricultura de Kenya [[Bruce Mackenzie (British intelligence operative)|Bruce MacKenzie]] persuadiu ao seu presidente para permitir ao [[Mossad]] recoller información antes de comezar coa operación, e tamén para que a [[Forza Aérea Israelí]] accedera ao aeroporto.<ref name="jpost1">{{Cita novas|last=Melman |first=Yossi |url=http://www.jpost.com/Diplomacy-and-Politics/Analysis-Israel-and-Kenya-blood-ties-326880 |title=A history of cooperation between Israel and Kenya |work=The Jerusalem Post |accessdate=26 de setembro de 2013}}</ref> En resposta, o presidente ugandés ordenou aos seus axentes que asasinaran a MacKenzie, quen morreu o [[24 de maio]] de [[1978]] tras sufrir un atentado cunha bomba no seu avión.<ref name="jpost1"/><ref>{{Cita libro|url=https://books.google.com/books?id=pAar3TpYOt4C&pg=PA171&dq=israel+kenya&hl=en&sa=X&ei=G45DUoO4FJPa4AO9noGgDg&ved=0CHkQ6AEwDA#v=onepage&q=israel%20kenya&f=false |author=Ephraim Kahana |title=Historical Dictionary of Israeli Intelligence |publisher= |year=2006 |accessdate=26 de setembro de 2013}}</ref><ref name="standardmedia1">{{Cita novas|url=http://www.standardmedia.co.ke/?articleID=2000042641&pageNo=1 |title=Ugandan agents killed former Cabinet minister, says dossier |publisher=Standard Digital News |accessdate=26 de setembro de 2013}}</ref><ref>{{Cita libro|url=https://books.google.com/books?id=KrL9bHLpOq4C&pg=PA58&lpg=PA58&dq=bruce+mackenzie+May+24,+1978&source=bl&ots=gay4o2OJzA&sig=3xduzFuGBsBYYAHlklRMQgeZWNY&hl=en&sa=X&ei=pZRDUo6HCu7G4AObxYDQAg&ved=0CGQQ6AEwCQ#v=onepage&q=bruce%20mackenzie%20May%2024%2C%201978&f=false |title=Entebbe: The Most Daring Raid of Israel's Special Forces – Simon Dunstan |accessdate=26 de setembro de 2013}}</ref> Máis adiante, o director do Mossad [[Meir Amit]] plantou un bosque en Israel na memoria de MacKenzie.<ref name="jpost1"/> ====Intelixencia dos reféns==== O Mossad conseguiu crear unha imaxe fiel da situación na que se encontraban os reféns, o número de secuestradores, e o papel das tropas ugandesas a través dos informes dos reféns liberados en París.<ref name="TimeMagazine">{{Cita novas|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,914272,00.html|title=The Rescue: 'We Do the Impossible'|date=12 de xullo de 1976|work=Time|accessdate=26 de xullo de 2009|data-arquivo=20 de febreiro de 2011|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110220134350/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,914272,00.html|url-morta=yes}}</ref> Amais, varias empresas israelís estiveron involucradas en proxectos de construción en África durante ás décadas de 1960 e 1970, polo que durante os preparativos o exército israelí consultou coa empresa [[Solel Boneh]], que construíra a terminal onde estaban os reféns.<ref>{{Cita web|title=Wars and Operations: Operation Thunderball ("Entebbe")|url=http://www.iaf.org.il/4694-33040-he/IAF.aspx|publisher=[[Israel Air Force]](official website)|language=Hebreo}}</ref> Mentres deseñaban o plan da operación militar, a FDI construíu unha réplica da terminal do aeroporto coa axuda dos civís que estiveron involucrados na construción da orixinal. [[Muki Betser]] afirmou máis adiante nunha entrevista que os axentes do Mossad entrevistaron intensivamente aos reféns liberados. O pasaxeiro franco-israelí que fora militar e tiña "unha memoria fenomenal" deu unha información moi detallada sobre o número de armas que tiñan os secuestradores.<ref name="betzer">[https://www.usatoday.com/news/world/2006-07-04-palestinian-pressure_x.htm "Israel marks 30th anniversary of Entebbe"]. Associated Press in ''USA Today''. 5 de xullo de 2006.</ref> Despois de que Betzer rematara as tarefas de intelixencia, catro avións da forza aérea israelí do modelo [[C-130 Hercules]] viaxaron en segredo ata Entebbe pola noite sen ser detectados polo control de tráfico aéreo. === Forzas involucradas === [[Ficheiro:Entebbe Aerial.jpg|miniatura|Fotografía aérea da cidade de [[Entebbe]] e o [[aeroporto de Entebbe|seu aeroporto]] ao solpor.]] Os efectivos israelís que foron desprazados para a operación en terra sumaban aproximadamente cen persoas e se organizaron do seguinte xeito:<ref name="ediary" /> * O comando terrestre e equipo de control :Este pequeno grupo estaba conformado polo comandante xeneral da operación en terra, Brigadier xeneral Shomron e o persoal de comunicacións e soporte. * O equipo de asalto :A unidade de asalto integrada por 29 comandos liderada polo Tenente Coronel Netanyahu; esta forza estaba composta por integrantes da unidade de elite [[Sayeret Matkal]] e estaba encargada de realizar o asalto á terminal e rescatar aos reféns. O maior Betser liderou unha das dúas partes do equipo e Matan Vilnai dirixiu a outra. * O equipo de reforzo Desempeñou as seguintes tarefas: # Asegurar a área, previndo que algunha forza hostil interferira cos avións [[C-130 Hercules]] e a misión de rescate. # Destruír o escuadrón de [[MiG-17]] en terra, para previr calquera interceptación por parte da Forza Aérea de Uganda. # Prover protección e asistencia na abordaxe dos reféns liberados cara aos transportes. # Asistencia na recarga de combustible dos transportes aéreos en terra. == Asalto == [[Ficheiro:Flickr - Government Press Office (GPO) - Rescued Air France Passengers.jpg|miniatura|Chegada dos reféns rescatados ao [[Aeroporto de Tel Aviv-Ben Gurion]].]] === Ruta do ataque === O equipo de rescate emprendeu a súa ruta pola [[península do Sinaí]] sobre [[Sharm al-Sheij]] seguindo a traxectoria sobre a franxa internacional de voo sobre o [[mar Vermello]] en dirección sueste, voando a unha altura inferior a 30m para evitar a detección por parte do exército de Exipto, o [[Sudán]] e [[Arabia Saudita]]. Cerca do extremo sur do mar Vermello os C-130 puxeron rumbo ao sur pasando sobre [[Djibuti]]. Desde alí, chegaron a un punto ao nordeste de [[Nairobi]], logo de pasar probablemente a través de [[Somalia]] e o [[Ogaden]] de [[Etiopía]]. Logo tomaron rumbo ao occidente, pasando a través do [[Gran Val do Rift]] e o [[lago Vitoria]].<ref name="Ninety Minutes at Entebbe">{{cita libro|apelidos=Stevenson|nome=William|título=Ninety Minutes at Entebbe|url=https://archive.org/details/90minutesatenteb00stev|editorial=Bantam Books|lugar=New York|ano=1976|páxinas=[https://archive.org/details/90minutesatenteb00stev/page/100 100]|isbn=0-553-10482-9}}</ref> Dous [[Boeing 707]] seguían aos avións de carga. O primeiro deles transportaba persoal e dispositivos médicos e aterrou no [[Aeroporto Internacional Jomo Kenyatta]] en [[Nairobi]], [[Kenya]]. O comandante da operación, Xeral [[Yekutiel Adam]], ía a bordo do segundo avión, o cal sobrevoou o aeroporto de Entebbe durante o rescate.<ref name="ediary" /> Os equipos israelís aterraron en Entebbe ás 23:00 Hora Estándar de Israel ([[UTC 2]]), coa porta da baía de carga aberta. Un [[Mercedes-Benz 600|Mercedes]] negro acompañado de vehículos [[Land Rover]] foron usados para dar a impresión que a caravana que transportaba as tropas israelís desde as aeronaves á terminal era a escolta de Idi Amin ou dalgún outro funcionario de alto rango.<ref name="Back to Entebbe" /><ref name="Larry Domnitch">{{cita web|url=http://www.jewishpress.com/pageroute.do/39910/|título=Remembering Entebbe,Larry Domnitch|data=1 de xullo de 2009|editorial=The Jewish Press|dataacceso=4 de xullo de 2009|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110323123727/http://www.jewishpress.com/pageroute.do/39910|dataarquivo=23 de marzo de 2011|urlmorta=yes}}</ref> O Mercedes e os seus vehículos de escolta foron conducidos rapidamente polo equipo de asalto cara ao aeroporto da mesma forma que o facía Amin. Na vía dous gardas ugandeses, que sabían que Amin substituíra recentemente o seu Mercedes negro por un de cor branca, detivo a caravana de vehículos. Netanyahu, contradicindo o plan e as súas ordes, mandou aos comandos disparar aos sentinelas con pistolas con silenciador, pero non os mataron.<ref name="Back to Entebbe" /><ref name="Telegraph_David" /> Mentres se afastaban, un comando decatouse desde un dos Land Rover que seguían ao Mercedes, que os sentinelas estaban vivos e matounos inmediatamente cunha refaga da súa rifle de asalto.<ref name="Back to Entebbe" /> Prevendo que os secuestradores fosen alertados prematuramente, o equipo de asalto debeu entrar rapidamente en acción.<ref name="Larry Domnitch" /> === Rescate dos reféns === Os israelís saltaron dos vehículos e irromperon na terminal. Os reféns estaban no salón principal do edificio do aeroporto, xusto á beira da pista. Ao entrar á terminal, os comandos gritaban a través dun megáfono, «permanezan abaixo! permanezan abaixo! somos soldados israelís» tanto en [[idioma hebreo|hebreo]] como en inglés. Un mozo francés de 19 anos chamado Jean-Jacques Maimoni, quen se identificou como [[Xudeus de Israel|xudeu de Israel]] ante os secuestradores a pesar que tiña un pasaporte francés, púxose de pé e morreu a mans dos comandos que o confundiron cun secuestrador.<ref name="Entebbe's unsung hero." /> Outro refén, Pasco Cohen de 52 anos, xerente dunha empresa de seguros médicos, resultou tamén ferido fatalmente por un tirador dalgún dos dous bandos.<ref name="Entebbe's unsung hero." /> Adicionalmente, un terceiro refén, Ida Borochovitch de 56 anos, xudía de orixe rusa que había [[Aliyá|emigrado a Israel]], morreu no intercambio de disparos.<ref name="autogenerated1">[http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-3270314,00.html "Entebbe's unsung hero"], ''[[Ynetnews]].com.'' 2006.</ref> [[Ficheiro:Entebbe Airport DF-ST-99-05538.jpg|miniatura|Un [[C-130 Hercules]] fronte á antiga terminal do aeroporto de Entebbe despois de chegar con subministración destinados aos campos de refuxiados de [[Rwandan]] en 1994. Aínda son visibles os buracos de bala do rescate en 1976.<ref name="General Dan Shomron">{{cita noticia|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/comment/obituaries/article3440122.ece|título=General Dan Shomron—Times Online Obituary|data=27 de febreiro de 2008|editorial=The Times|dataacceso=4 de xullo de 2009 | lugar=Londres}}</ref>]] Mentres tanto os outros tres [[C-130 Hercules]] aterraron e descargaron [[Transporte blindado de persoal|transportes blindados de persoal]], os cales se ían a utilizar durante a hora requirida para a recarga de combustible, a destrución dos [[Mikoyan|avións de caza]] no aeroporto para previr a persecución das aeronaves de rescate logo da partida de Entebbe.<ref name="General Dan Shomron" /> === Evacuación === Despois do rescate, o equipo de asalto israelí retornou ás aeronaves e empezou a subir aos reféns rescatados a bordo. Os soldados ugandeses lles dispararon durante o proceso, desde a [[torre de control]] do aeroporto. Os comandos israelís devolveron o ataque con sus rifles de asalto, causando fortes baixas entre os ugandeses. O comandante do equipo de asalto [[Yonatan Netanyahu]] morreu, posiblemente a mans dun tirador ugandés,<ref>''Operation Thunderball'' (Film Documentary)''</ref> sendo o único militar israelí morto durante a operación.<ref name="General Dan Shomron" /> Ao finalizar a evacuación dos reféns, cargaron o corpo de Netanyahu nun dos Hércules e despegaron do aeroporto de Entebbe.<ref name="Hostage Rescue at the Raid on Entebbe" /> Toda a operación tardou 53&nbsp;minutos, o asalto durou tan só 30&nbsp;minutos e os sete secuestradores presentes morreron.<ref name="General Dan Shomron" /> Polo menos outros cinco comandos israelís resultaron feridos. Dos 105 secuestrados, tres morreron e aproximadamente 10 resultaron feridos. Outro secuestrado que fora levado previamente a un hospital en Uganda foi deixado atrás e asasinado posteriormente por orde de Idi Amin. Entre 33 e 45 soldados ugandeses morreron durante o rescate e 11 cazas [[Mikoyan-Gurevich MiG-17|MiG-17]] da Forza Aérea de Uganda, quedaron destruídos en terra.<ref name="Hostage Rescue at the Raid on Entebbe" /> Os rescatados pouco despois da operación voaron a Israel vía [[Nairobi]].<ref name="Hostage Rescue at the Raid on Entebbe" /><ref name="The Knesset at Sixty" /> === Reacción ugandesa === ==== Asasinato de Dora Bloch ==== [[Ficheiro:Flickr - Government Press Office (GPO) - Dora Bloch's Family Pays Last Respects.jpg|miniatura|200px|Membros da familia dan o seu último adeus a Dora Bloch, logo de que fose asasinada por oficiais de Uganda.]] Dora Bloch, unha inmigrante xudeu-británica de 75 anos internada no hospital Mulago de [[Kampala]], foi asasinada despois do rescate por orde do goberno de Uganda.<ref name="Entebbe's unsung hero." /> En abril de 1987, [[Henry Kyemba]], [[Ministerio Público|fiscal xeral]] e [[Ministerio de Xustiza|ministro de xustiza]] nese momento, comunicou á Comisión de Dereitos Humanos de Uganda que Bloch fora sacada arrastrada da cama do hospital e asasinada por dous militares baixo as ordes de Idi Amin.<ref>{{Cita novas|autor=Judy Press|data=3 de xullo de 2009|título=The July 4 Entebbe rescue was a gift from Israel to the world|trad_título=O rescate de Entebbe do 4 de xullo foi un agasallo de Israel para o mundo.|urlarquivo=https://archive.today/20130923040313/http://www.examiner.com/jewish-life-in-kansas-city/the-july-4-entebbe-rescue-was-a-gift-from-israel-to-the-world|url=http://www.examiner.com/jewish-life-in-kansas-city/the-july-4-entebbe-rescue-was-a-gift-from-israel-to-the-world|lingua=en|data-acceso=10 de xullo de 2018|dataarquivo=23 de setembro de 2013|urlmorta=yes}}</ref> O corpo de Bloch foi depositado na traseira dun vehículo con placas do servizo de intelixencia de Uganda. Os seus restos foron recuperados cerca dunha plantación de azucre a 32 quilómetros ao leste de [[Kampala]] en 1979,<ref name=autogenerated3 /> logo da [[Guerra Uganda-Tanzania]] que deu final ao mandato de Amin.<ref name="Idi Amin's hijack victim">{{cita noticia|url=http://www.independent.co.uk/news/uk/crime/revealed-the-fate-of-idi-amins-hijack-victim-436181.html|título=Revealed: the fate of Idi Amin's hijack victim—Crime, UK—The Independent|apelido=Verkaik|nome=Robert|data=13 de febreiro de 2007|editorial=The Independent|dataacceso=4 de xullo de 2009|lugar=Londres|data-arquivo=02 de abril de 2009|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20090402143303/http://www.independent.co.uk/news/uk/crime/revealed-the-fate-of-idi-amins-hijack-victim-436181.html|url-morta=yes}}</ref> ==== Asasinato de kenyanos ==== Idi Amin ordenou o asasinato de centos de [[Kenya|kenyanos]] que habitaban en Uganda en vinganza polo apoio a Israel no rescate.<ref name="BBCOn">{{cita noticia|url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/july/4/newsid_2786000/2786967.stm|título=1976: Israelis rescue Entebbe hostages|data=4 de xullo de 2008|editorial=BBC&nbsp;– On this day|dataacceso=26 de xullo de 2009}}</ref> == Películas e documentais == O rescate foi o tema dalgunhas películas, dúas das cales foron producións estadounidenses con actores dos Estados Unidos e británicos; outra foi producida en Israel con actores israelís nos papeis principais. O secuestro do voo AF139 de [[Air France]] e o rescate subsecuente foi caracterizado no documental ''Operation Thunderbolt: Entebbe''.<ref>McFadden, Robert. [http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F60A15F63F551B7493C4AB178CD85F428785F9 "6 Film Studios Vie Over Entebbe Raid."] ''New York Times''. 26 de xullo de 1976.</ref> A continuación se presenta unha breve lista sobre o tema: * ''[[Victory at Entebbe]]'' (1976): con [[Anthony Hopkins]], [[Burt Lancaster]], [[Elizabeth Taylor]] e [[Richard Dreyfuss]], director: [[Marvin J. Chomsky]]. * ''[[Raid on Entebbe (película)|Raid On Entebbe]]'' (1977): con [[Peter Finch]], [[Horst Buchholz]], [[Charles Bronson]], [[Yaphet Kotto]] e [[James Woods (actor)|James Woods]], director: [[Irvin Kershner]], produtor: [[Edgar J. Scherick]]. * ''[[Operation Thunderbolt (película)|Operation Thunderbolt]]'' (1977): co israelí [[Yehoram Gaon]] como [[Yonatan Netanyahu]], o austríaco [[Sybil Danning]] e o alemán [[Klaus Kinski]] representaron aos secuestradores. Director: [[Menahem Golan]]. * ''[[7 days in Entebbe]]'' (2018). O incidente foi tema do documental de 2009, ''[[Cohen on the Bridge]]'', do director Andrew Wainrib, quen obtivo acceso sen precedentes aos comandos e reféns sobreviventes.<ref>{{cita web|url=http://www.imdb.com/title/tt1466451/ |autor= |título=Cohen on the Bridge: Rescue at Entebbe (2009)|obra=The Internet Movie Database |idioma=inglés |dataacceso=2 de maio de 2011}}</ref> Outras representacións inclúen: * A operación de rescate de reféns da película ''[[The Delta Force (película)|The Delta Force]]'' (1986) inspirouse na Operación Entebbe. * O incidente tamén apareceu en ''[[Rise and Fall of Idi Amin]]'' (1980) e ''[[The Last King of Scotland]]'' (2006). * Os documentais ''Assault on Entebbe'' (''[[National Geographic Channel]]'') e ''Entebbe Hostage Rescue'' (''[[Situation Critical]]'') tratan sobre a operación de rescate. == Notas == <references group="nb"/> {{listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20101230083811/http://www.guzmanurrero.es/index.php/Ultimas-noticias/Los-secretos-de-la-Operacion-Entebbe.html Os segredos da operación Entebbe] {{es}} * [http://www.yoni.org.il/en/jonathan.php Os últimos días de Yoni - O asalto en Entebe.]{{Ligazón morta|data=novembro de 2024 }} {{en}} {{conflito árabe-israelí}} {{control de autoridades}} [[Categoría:1976]] [[Categoría:Operacións do Mossad]] [[Categoría:Conflito árabe-israelí]] [[Categoría:Historia de Uganda]] [[Categoría:Terrorismo]] [[Categoría:Accidentes e incidentes de Air France]] [[Categoría:Accidentes e incidentes aéreos en 1976]] kwhef2tvr0a4ujuf1n7l51zruhnoq6k 0 412263 7104697 6473445 2025-06-23T17:44:00Z Carsten Steger 118453 Aerial image of the Brač Airport inserted. 7104697 wikitext text/x-wiki {{Aeroporto | nome = Aeroporto de Brač | nomenativo = ''Zračna luka Brač'' | nomenativo-a = | nomenativo-r = | imaxe = Aerial image of the Brač Airport.jpg | ancho-imaxe = 300px | título = | imaxe2 = | ancho-imaxe2 = | título 2 = | IATA = BWK | ICAO = LDSB | FAA = | LID = | tipo = público | dono = | operador = Brač Airport Ltd. | dono-oper = | cidade-sirve = [[Brač]] | localización = [[Bol]] | elevación-f = 1 781 | elevación-m = 543 | coordenadas = {{Coordenadas de Wikidata}} | web = http://www.airport-brac.hr | p1-número = 04/22 | p1-lonx-f = 5 774 | p1-lonx-m = 1 760 | p1-sup = asfalto | estad-ano = 2017 | cab-estad1 = Pasaxeiros | dato-estad1 = 21 596<ref>{{cita web|título=EX-YU airport race 2017|url=http://www.exyuaviation.com/2018/01/ex-yu-airport-race-2017.html|editor=EX-YU Aviation News|dataacceso=30 de maio de 2018}}</ref> | notas = }} O '''aeroporto de Brač''' {{Códigos aeroportuarios|BWK|LDSB}} é un aeroporto na illa croata de [[Brač]], preto da cidade de [[Bol]]. É un dos tres aeroportos de [[Croacia]] en illas usados para voos comerciais de pasaxeiros, principalmente voos chárter procedentes de [[Europa]] durante a estación de verán. ==Aeroliñas e destinos== {{Airport-dest-list <!-- --> | [[Adria Airways]] | '''Estacional:''' [[Aeroporto de Liubliana|Liubliana]]<ref>{{cita web|título=Adria plans new expansion in S18|url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/275990/adria-plans-new-expansion-in-s18/|editor=Routes Online|dataacceso=30 de maio de 2018}}</ref> <!-- --> | [[Croatia Airlines]] | '''Estacional:''' [[Aeroporto de Zagreb|Zagreb]] <br>'''Chárter estacional:''' [[Aeroporto de Graz|Graz]] <!-- --> | [[Czech Airlines]] | '''Chárter estacional:''' [[Aeroporto de Innsbruck|Innsbruck]], [[Aeroporto de Linz|Linz]], [[Aeroporto de Viena|Viena]] <!-- --> | [[Luxair]] | '''Estacional:''' [[Aeroporto de Luxemburgo|Luxemburgo]]<ref>{{cita web|título=Luxair adds Brač seasonal link in S18|url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/275767/luxair-adds-bra-seasonal-link-in-s18/|editor=Routes Online|dataacceso=30 de maio de 2018}}</ref> <!-- --> | [[Mistral Air]] | '''Chárter estacional:''' [[Aeroporto de Bari|Bari]], [[Aeroporto de Nápoles|Nápoles]] <!-- --> |[[SkyWork Airlines]]| '''Estacional:''' [[Aeroporto de Berna|Berna]]<ref>{{cita web|título=Our flights 2018|url=https://flyskywork.com/flight-schedule|editor=SkyWork|dataacceso=30 de maio de 2018|data-arquivo=18 de xuño de 2018|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180618175411/https://flyskywork.com/flight-schedule|url-morta=yes}}</ref> <!-- --> |[[TUI fly Belgium]] | '''Estacional:''' [[Aeroporto de Bruxelas|Bruxelas]],<ref>{{cita web|título=Flights from All airports to Brac|url=https://www.tuifly.be/en/last-minute/all-airports/brac|editor=TUI fly|dataacceso=30 de maio de 2018|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20171027130811/https://www.tuifly.be/en/last-minute/all-airports/brac|dataarquivo=27 de outubro de 2017|urlmorta=yes}}</ref> [[Aeroporto de Rotterdam-A Haia|Rotterdam]]<ref>{{cita web|título=TUI Airlines Belgium uvodi novu liniju za Brač iz Nizozemske|url=https://avioradar.hr/index.php/hrvatska/727-tui-airlines-belgium-uvodi-novu-liniju-za-brac-iz-nizozemske|editor=AvioRadar|dataacceso=30 de maio de 2018}}</ref><br>'''Chárter estacional:''' [[Aeroporto de Deauville-Normandía|Deauville]], [[Aeroporto de Dole-Jura|Dole]] }} == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://www.airport-brac.hr/ Web do aeroporto] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Aeroportos de Croacia|Brač]] cp4clqyfyxp8u20btw7btd12g739nvm 0 412861 7104998 6953428 2025-06-23T21:47:54Z O Breixo 127505 7104998 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Reconquista4.jpg |descrición_imaxe = Miniatura de tropas cristiás e musulmás, [[século XIII|s. XIII]]. |resultado = Vitoria almohade |combatentes1 = [[Ficheiro:Pendon del Reino de Castilla.svg|22px]] [[Reino de Castela]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Flag of Almohad Dynasty.svg|22px]] [[Imperio Almohade]] |comandante1 = [[Ficheiro:Pendon del Reino de Castilla.svg|22px]] [[Afonso VIII de Castela]]<br />[[Ficheiro:Pendon del Reino de Castilla.svg|22px]] [[Diego López II de Haro]] |comandante2 = [[Ficheiro:Flag of Almohad Dynasty.svg|22px]] [[Abu Yaqub Yusuf al-Mansur|Yusuf II]]<br />[[Ficheiro:Flag of Almohad Dynasty.svg|22px]] [[Abu Yahya ibn Abi Hafs|Abū Yahya ibn Abi Hafs]] {{KIA}} |soldados1 = Indeterminadas<br />~10.000 cabaleiros de armadura pesada{{efn|Máis de 300.000 homes segundo as fontes almohades. As cifras de soldados que combateron en ambos bandos serían moi avultadas polos cronistas da época aínda que existen varias fontes que comentan que o exército almohade era numericamente superior fronte ao exército cristián.}}<br />Estimación moderna:<br />Máis de 25.000{{sfn|Kaufmann|Kaufmann|Jurga|2004|p=101}} |soldados2 = Indeterminadas. Estimación moderna:<br />20.000-30.000{{sfn|Kaufmann|Kaufmann|Jurga|2004|p=101}} |baixas1 = Indeterminadas{{efn|Acorde coa cifra de homes de 300.000 segundo as fontes almohades puideron haber 250.000 baixas. Cifras tremendamente exaxeradas de igual forma polas fontes da época.}} |baixas2 = Indeterminadas }} [[Ficheiro:Campo de Batalla de Alarcos - Battlefield of Alarcos 001.jpg|miniatura|300px|Campo de batalla de Alarcos. A media distancia, o cerro onde as tropas de Yusuf II apousentaron o campamento do rei árabe.]] A '''batalla de Alarcos''' (en [[Idioma árabe|árabe]]: معركة الأرك ma'rakat al-Arak) foi unha batalla librada xunto ao castelo de [[Alarcos]] (en {{lang-ar| al-Arak الأرك}}), situado nun cerro a cuxos pés corre o río [[Guadiana]], cerca de [[Cidade Real]] ([[España]]), o [[19 de xullo]] de [[1195]], entre as tropas [[Cristianismo|cristiás]] de [[Afonso VIII de Castela]] e as [[almohade]]s de [[Abu Yaqub Yusuf al-Mansur|Abū Ya'qūb Yūsuf al-Mansūr]] (Iusuf II), saldándose coa derrota para as tropas cristiás, a cal desestabilizou por completo ao [[Reino de Castela]] e frenou todo intento de [[reconquista]] ata a [[batalla das Navas de Tolosa]]. == Antecedentes == En [[1177]], o monarca castelán [[Afonso VIII de Castela|Afonso VIII]] conquistou [[Cuenca, España|Cuenca]] con axuda de Aragón. Inquedo, o califa Abū Yūsuf Ya'qūb al-Mansūr pactou en [[1190]] un período de paz para frear o avance castelán sobre [[Al-Ándalus]]. Cando expiraba o trato, recibiu noticias de que xurdiran revoltas nas súas posesións do norte de [[África]]. [[Afonso VIII de Castela|Afonso VIII]] empezara a levantar nunha elevación sobre o río [[Guadiana]] a cidade de [[Alarcos]], que non tiña terminada a súa muralla, nin aínda asentados todos os seus novos poboadores, cando unha expedición, dirixida polo belicoso arcebispo de [[Toledo]], [[Martín López de Pisuerga]], penetrou nas [[coras]] de [[Xaén]] e [[Córdoba (España)|Córdoba]] e saqueou as proximidades da capital almohade ([[Sevilla]]) na Península. Este desafío de fórzaa castelá enfureceu a Ya'qub, quen decidiu partir de [[Marrakech]] con todas as súas forzas dispoñibles para conter ao monarca castelán. O historiador [[Vicente Silió]] (1892-1972) narra cal foi o pretexto oficial para a invasión:<ref>{{Cita web|url=https://www.miciudadreal.es/2013/02/03/de-iberia-a-los-almohades/|páxina-web=miciudadreal.es|título=De Iberia a los almohades|data-acceso=19 de novembro de 2021|apelidos=Navas|nome=Estanislao Z.|data-publicación=3 de febreiro de 2013|lingua=es}}</ref> {{Cita|En 1194, o rei Afonso VIII cometeu a imprudencia de retar a Yasub enviándolle unha mensaxe en ton altaneiro, pola cal lle retaba a que mandase as súas tropas a baterse en España ou lle facilitase navíos para que os cristiáns puidesen embarcar e derrotarlle en África. Facía trinta e un anos que Yasub gobernaba o Imperio almohade. Contestou ao de Castela cunhas breves liñas ao dorso da súa mensaxe: «Estas son as palabras que pronunciou Alá, o Todopoderoso: Lanzareime sobre eles, convertereinos en po servíndome de exércitos que non viron nunca e de cuxa forza non poderán librarse». Leu as súas tribos o desafío de Afonso e escoitou en resposta un gran clamor, exixindo vinganza. Cun poderoso exército saíu Yasub para Alxeciras.|Vicente Silió.<ref>{{Cita web|url=https://www.miciudadreal.es/2013/02/03/de-iberia-a-los-almohades/|páxina-web=miciudadreal.es|título=De Iberia a los almohades|data-acceso=19 de novembro de 2021|apelidos=Navas|nome=Estanislao Z.|data-publicación=3 de febreiro de 2013|lingua=es}}</ref>}} O [[1 de xuño]] de [[1195]] desembarcou as súas tropas en [[Tarifa]].<ref name="SUAREZ">{{cita libro |título=Historia de España. Edad Media |ano=1978 |apelido=Suárez Fernández |nome=Luis |localización= Madrid |editorial=Gredos |isbn=84-249-3134-3 |lingua=Es}}</ref> O califa almohade chegou até [[Sevilla]], onde logrou reunir un exército de 300 000 homes, entre cabalaría e peóns, formado por todo tipo de tropas regulares, mercenarios etc. Alcanzou [[Córdoba, España|Córdoba]] o [[30 de xuño]], onde se encontraban as tropas de Pedro Fernández de Castro "o Castelán", señor da [[Casa de Castro]] e do Infantado de León, que rompera os seus vínculos de [[feudalismo|vasalaxe]] co seu primo o rei Afonso VIII. Este Pedro Fernández de Castro era fillo de Fernando Rodríguez de Castro "o Castelán", [[señorío|señor]] de [[Trujillo, Cáceres|Trujillo]], que, ao igual que o seu fillo facía agora, combatera no pasado xunto aos almohades. O [[4 de xullo]] Abū Yūsuf partiu de [[Córdoba, España|Córdoba]] cruzando [[Despeñaperros]] e avanzando sobre a explanada onde se alzaba o [[Castelo de Salvatierra, Cidade Real|castelo de Salvatierra]], aos pés do de [[Castelo de Calatrava la Nueva|Calatrava]]. Un destacamento da [[Orde de Calatrava]], xunto con algúns cabaleiros de fortalezas próximas que intentaron dar coas forzas almohades, topáronse con elas pero tiveron a mala fortuna de atopar un exército moi superior ao destacamento e foron case exterminados por completo. [[Afonso VIII de Castela|Afonso VIII]] alarmouse tralo acontecido e apresurouse a reunir todas as tropas posibles en [[Toledo]] e a marchar cara a [[Alarcos]]. O monarca castelán conseguiu atraer a axuda dos reis de [[Reino de León|León]], [[Reino de Navarra|Navarra]] e [[Reino de Aragón|Aragón]], posto que o poderío almohade ameazaba a todos por igual. Esta cidade fortaleza estaba aínda en construción e era o extremo das posesións de [[Castela]] formando fronteira coa Al-Ándalus. Era determinante impedir o acceso ao fértil val do [[río Texo]] e, por darse présa en presentar batalla, non esperou os reforzos de [[Afonso IX|Afonso IX de León e Galicia]] nin os de [[Sancho VII de Navarra]] que estaban de camiño. O [[16 de xullo]] o grande exército almohade foi avistado e era tan numeroso que non chegaron a saber cantos homes o formaban. Aínda así e imprudentemente, [[Afonso VIII de Castela|Afonso VIII]] decidiu presentar batalla ao día seguinte de chegar finalmente as tropas aos arredores de Alarcos (o [[17 de xullo]]). Talvez por confiar na forza da cabalería pesada castelá, no canto de retirarse a [[Talavera de la Reina|Talavera]] onde chegaran as tropas leonesas e que lles separaban tan só uns poucos días de distancia. Abū Yūsuf non aceptou dar batalla ese día (o [[18 de xullo]]), preferindo esperar o resto das súas forzas. Ao día seguinte, a madrugada do [[19 de xullo]] o exército almohade formou ao redor do outeiro "A cabeza" e ''a dous tiros de frecha de Alarcos'' como citan as fontes árabes. == A batalla == {{VT|Afonso VIII de Castela|Afonso IX de León}} Os cristiáns dispoñían de dous rexementos de cabalería: en primeira liña estaba a cabalería pesada (duns 10.000 homes) ao mando de Don [[Diego López II de Haro|Diego López de Haro]] e as súas tropas, seguida logo da segunda liña, onde se atopaba o propio [[Afonso VIII de Castela]] coa súa cabalaría e infantaría. Por parte das tropas [[almohade]]s, en vangarda achábanse a milicia de voluntarios [[benimerines]], [[Pobo árabe|alárabes]], [[algazaces]] e [[besteiro]]s, que eran unidades básicas e moi maniobrables. Inmediatamente tras eles estaban [[Abu Yahya ibn Abi Hafs]] (Abu Yahya) e os [[Henteta]], a tropa de elite [[Imperio almohade|almohade]]. Nos flancos, a súa cabalería lixeira equipada con arco e na retagarda o propio Al-Mansur co seu garda persoal. Ya'qub seguiu os consellos do qā'id andalusí Abū 'abd Allāh ibn Sanadí e dividiu o seu numeroso exército, deixando que o ğund andaluz (soldados das provincias militarizadas) e os corpos de voluntarios do ğihād sufrisen a turrada do exército cristián e que máis adiante, aproveitando a superioridade do exército [[Imperio almohade|almohade]], o esgotamento e bochorno do exército [[Cristianismo|cristián]], atacaría coas tropas de refresco que mantiña en reserva, a garda negra e os almohades.<ref>{{cita libro |título=Historia de España, Vol. III. Al-Andalus: musulmanes y cristianos. (s.VIII - XIII) |isbn=84-320-8373-9}}</ref> O califa lle deu ao seu visir, Abu Yahya Ibn Abi Hafs, o mando da poderosa vangarda: na primeira liña dos voluntarios benimerín. A Abu Jalil Mahyu ibn Abi Bakr, cun gran corpo de arqueiros e as [[cabila]]s [[zeneta]]; detrás deles, no outeiro antes mencionado, Abu Yahya co estandarte do califa e a súa garda persoal, das cabilas Henteta; á esquerda os árabes ás ordes de Yarmun ibn Riyah, e á dereita, as forzas de al-Ándalus mandadas polo popular qā'id ibn Sanadid. O propio califa levaba o mando da retagarda, que comprendía as mellores forzas almohades (as comandadas por Yabir Ibn Yusuf, Abdel Qawi, Tayliyun, Mohammed ibn Munqafad e Abu Jazir Yajluf al Awrabi) e a forte garda negra dos escravos. Tratábase dun formidable exército, cuxos efectivos o rei [[Afonso VIII de Castela|Afonso VIII]] subestimara gravemente. A carga cristiá non se fixo esperar, foi un tanto desordenada pero o seu impulso foi formidable. A primeira carga foi rexeitada polos zenetas e os benimerín, retrocederon e volveron cargar para volver ser rexeitados. Só á terceira carga conseguiu a cabalería cristiá romper a formación do centro da [[vangarda]] almohade, facéndoos retroceder outeiro arriba, onde formaran antes da batalla, e causando numerosas baixas entre os benimerín (voluntarios), zenetas (que trataron de protexer ao visir, [[Abu Yahya ibn Abi Hafs|Abu Yahya]]) e a elite [[Henteta]] onde se atopaba o visir, que caeu en combate. Malia a morte do visir, o exército almohade non vacilou e proseguiu co ataque. A cabalería cristiá manobrou cara á esquerda para enfrontarse coas tropas da Al-Ándalus ao mando de ibn Sanadid. Tres horas pasaran xa desde o comezo da batalla, sendo nese momento mediodía. A calor e fatígaa comezaron a afectar á cabalería cristiá. Aínda tras sufrir numerosas baixas, os musulmáns non tardaron en reagruparse, pechando a saída á cabalería inimiga. Estes, facendo uso da súa cabalería lixeira ao mando de Yarmun, pasaron ás tropas cristiás polos flancos e foron atacados pola retagarda, o que, xunto ao labor dos arqueiros e ás manobras de desgastar, acabou por pechar o cerco. Foi entón cando Xa'qub decidiu enviar o resto das súas tropas. O exército castelán non estaba preparado para aquela nova táctica e finalmente viuse na necesidade de fuxir, sufrindo así unha tremenda derrota. [[Diego López II de Haro|Diego López de Haro]], pola súa banda, tratou de abrirse paso custe o que custe, tendo finalmente que refuxiarse no inacabado castelo, que tras ser cercado por 5.000 homes, tivo que render. En canto a [[Pedro Fernández de Castro "o Castelán"|Pedro Fernández "o Castelán"]], cuxas forzas apenas combateron durante a batalla, foi enviado polo califa para negociar a rendición. Aos poucos superviventes, entre eles [[Diego López II de Haro|López de Haro]], permitíuselles marchar e retivéronse 12 cabaleiros como reféns para o pago do rescate.{{efn|Segundo Vicente Coscollá os reféns foron tomados como prenda ata que Diego López de Haro se presentase como prisioneiro en Marrakesch; non o fixo e os doce cabaleiros foron decapitados.}} Entre os casteláns que morreron na batalla se encontraban os bispos de [[Ávila]], [[Segovia]] e [[Sigüenza]], [[Ordoño García de Roda]], [[Pedro Ruiz de Guzmán]] e [[Rodrigo (bispo de Sigüenza)|Rodrigo Sánchez]]; así como os Mestres tanto da [[Ordee de Santiago]], [[Sancho Fernández de Lemus]], como da portuguesa [[Orde de Évora]], [[Gonçalo Viegas]]. As perdas tamén resultaron elevadas para os musulmáns. Non só o visir, [[Abu Yahya ibn Abi Hafs|Abu Yahya]], senón tamén [[Abi Bakr]], comandante dos benimerín (voluntarios), pereceron na batalla o como consecuencia das feridas sufridas. == Consecuencias == Como consecuencia, os almohades apropiáronse das terras entón controladas pola [[Orde de Calatrava]] e chegaron ata as proximidades de [[Toledo]], onde se refuxiaron os combatentes cristiáns que sobreviviran á batalla. Desestabilizou ao [[Reino de Castela]] durante anos. Todas as fortalezas da rexión caeron en mans almohades: [[Malagón]], [[Benavente, Portugal|Benavente]], [[Calatrava la Vieja|Calatrava]], [[Caracuel]], e o camiño cara a [[Toledo]] quedou despexado. Afortunadamente para [[Reino de Castela|Castela]], Abu Yusuf volveu a [[Sevilla]] para restablecer as súas numerosas baixas e tomou o título da al-Mansur Billah (o victorioso por Alá). Nos dous anos seguintes á batalla, as tropas de al-Mansur devastaron [[Estremadura]], o val do [[río Texo]], [[A Mancha]] e toda a área próxima a [[Toledo]], marcharon contra [[Montánchez]], [[Trujillo, España|Trujillo]], [[Plasencia, Cáceres|Plasencia]], [[Talavera de la Reina|Talavera]], [[Escalona, Toledo|Escalona]] e [[Maqueda]], pero foron rexeitadas por [[Pedro Fernández de Castro "o Castelán"]], que trala batalla pasou a servir ao rei [[Afonso IX|Afonso IX de León e Galicia]], quen lle nomeou o seu Mordomo maior. Estas expedicións non achegaron máis terreo para o Califato. Aínda que o seu diplomacia obtivo unha alianza co rei [[Afonso IX|Afonso IX de León e Galicia]] (que estaba enfurecido co rei castelán por non haberlle esperado antes da batalla de Alarcos) e a neutralidade de [[Navarra]], ambos pactos temporais. Abu Yusuf abandonou os seus asuntos en Al-Andalus volvendo enfermo ao norte de África, onde acabaría morrendo. Nun golpe de man dos cabaleiros calatravos, só o [[castelo de Salvatierra, Cidade Real|castelo de Salvatierra]], xunto á [[Serra Morena]], puido ser recuperado ([[1198]]) nos dezasete anos nos que a zona estivo en poder almohade. Quedou como unha posición illada castelá en territorio almohade, ata que foi tomado por estes en 1211. Con todo, as consecuencias da batalla demostraron ser pouco duradeiras cando o novo Califa [[Muhammad An-Nasir|Muhammed al-Nasir]] intentou frear o novo avance hispánico sobre Al-Andalus. Decidiuse todo na [[batalla das Navas de Tolosa]] que marcou un punto de inflexión na [[Reconquista]] e o Imperio almohade derrubouse poucos anos despois. == Notas == {{notelist}} ;Referencias {{listaref}} == Véxase tamén == {{commonscat}} === Bibliografía === * {{cita libro|apelidos=Juan|nome=A. de|apelidos2=Caballero|nome2=A.|apelidos3=Fernández|nome3=M.|título=''Alarcos medieval. La Batalla de Alarcos''|obra=Catálogo de la Exposición, ''Alarcos'95. El Fiel de la balanza''|editorial=Zozaya|lugar=Toledo|ano=1995|páxinas=p. 41-60|isbn=84-7788-153-7|ref=harv}} * {{cita libro|apelidos=Huici Miranda|nome=Ambrosio|título=''Historia política del Imperio Almohade''|volume=1|páxinas=364-371|editor=[[Universidade de Granada]]|lugar=Granada|ano=2000|isbn=84-338-2660-3|ref=harv}} * {{cita libro |apelido=Kaufmann |nome=J. E. |apelido2=Kaufmann |nome2=H. W. |apelido3=Jurga |nome3=Robert M. |ano=2004|título= The Medieval Fortress: Castles, Forts, And Walled Cities Of The Middle Ages|url=https://archive.org/details/medievalfortress0000kauf |lugar=Cambridge |editorial=Da Capo Press|isbn=978-0-306-81358-0}} * {{cita libro|nome=Ricardo|apelidos=Izquierdo Benito|nome2=Francisco|apelidos2=Ruiz Gómez (coord)|título=''Alarcos, 1195: Actas del Congreso Internacional Conmemorativo del VII Centenario de la Batalla de Alarcos''|editor=Universidad de Castilla-La Mancha, Servicio de Publicaciones|ano=1996|isbn=84-89492-34-4|ref=harv}} === Outros artigos === * [[Reconquista]] * [[Batalla das Navas de Tolosa]] {{control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da Reconquista]] [[Categoría:1195]] [[Categoría:Historia de Castela-A Mancha]] [[Categoría:Batallas do século XII]] [[Categoría:Batallas do Imperio Almohade]] [[Categoría:Batallas do Reino de Castela]] 2wlmiy7uns7frxvs8w93idfvu2jdxhw 0 412871 7104999 6954084 2025-06-23T21:48:02Z O Breixo 127505 7104999 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} Coñécese como '''Revolución popular sandinista''' ou simplemente '''Revolución sandinista''', ó proceso aberto en [[Nicaragua]] entre xullo de [[1979]] até febreiro de [[1990]], protagonizado pola [[Fronte Sandinista de Liberación Nacional]] (chamado así en memoria de [[Augusto César Sandino]]) que puxo fin á ditadura da familia Somoza, derrocando ó terceiro dos Somoza, [[Anastasio Somoza Debayle]], substituíndoa por un goberno democrático de perfil [[Progresismo|progresista]] de [[Esquerda política|esquerda]].<ref name="encarta">{{Cita web|url=http://encarta.msn.com/encyclopedia_761588462/Nicaraguan_Revolution.html|apelidos=Richard L. Millett, A.B., M.A., Ph.D.|título=Nicaraguan Revolution|cita=NOTA: actualmente fuera de línea. Ver versión en CD|data-acceso=05 de xuño de 2018|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20091101181955/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761588462/Nicaraguan_Revolution.html|dataarquivo=01 de novembro de 2009|urlmorta=yes}}</ref> A loita contra a ditadura dos Somoza, que xa comezara a finais dos [[Década de 1950|anos 50]] do [[século XX]] intensifícase significativamente en [[1978]]. En marzo de [[1979]] asínase o acordo de unidade por parte dos representantes das tres fraccións sandinistas e decídese impulsar a loita. En xuño faise o chamamento á "''Ofensiva Final''" e á folga xeral e o [[19 de xullo]] de [[1979]] as columnas guerrilleiras do FSLN entran en [[Managua]], cun amplo apoio popular, consumando a derrota de Anastasio Somoza Debayle. O novo goberno, formado por un amplo espectro ideolóxico con presenza [[Socialdemocracia|socialdemócrata]], [[Socialismo|socialista]], [[Marxismo-leninismo|marxista-leninista]] e cunha grande influencia da [[teoloxía da liberación]], tratou de introducir reformas nos aspectos socioeconómicos e políticos do Estado nicaraguano, tratando ademais os problemas relativos á sanidade, a [[educación]] e repartición da terra que o país sufría. Ditas reformas lograron avances significativos e recoñecidos internacionalmente.<ref name="nuevodiario2008">{{Cita web |url=http://impreso.elnuevodiario.com.ni/2008/08/24/nacionales/83697 |título=La alfabetización y la mística perdida. Periódico Nuevo diario de Nicaragua. |data-acceso=05 de xuño de 2018 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20111005160915/http://impreso.elnuevodiario.com.ni/2008/08/24/nacionales/83697 |dataarquivo=05 de outubro de 2011 |urlmorta=yes }}</ref> A oposición armada foi organizada polos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], que formaron a chamada contra e afundiron o país nunha guerra civil e produciron unha presión en tódolos campos posibles. Isto, xunto con diversos erros de goberno atribuíbles á inexperiencia dos sandinistas, levou a Nicaragua a unha posición económica crítica e social inasumible, o que causou que o FSLN perdese as eleccións de febreiro de [[1990]] fronte á Unión Nacional Opositora (unha coalición que agrupaba á maioría das forzas opositoras ó FSLN) presidida por [[Violeta Chamorro]] e apoiada polos Estados Unidos, pondo así fin ó período revolucionario. == Notas == {{listaref|2}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerra Fría]] [[Categoría:Guerras nas que participou Nicaragua]] 4k7gggltvedew6pcwuneletlc781ns8 0 413023 7105000 6954007 2025-06-23T21:48:09Z O Breixo 127505 7105000 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} A '''batalla de Mercredesburne''' foi unha batalla entre o exército do líder [[Saxóns|saxón]] [[Ælle de Sussex|Aelle]] e os britanos, no ano 485<ref>ASC 485 Parker MS : ''This year Ælle fought with the Welsh nigh Mecred's- Burnsted.'' </ref>. == Contexto == A fundación lendaria do Reino de Sussex é proporcionada pola [[Crónica anglosaxoa]], que afirma que no ano 477 Aelle chegou a un lugar chamado Cymenshore cos seus tres fillos Cymen, Wlenking e Cissa<ref>ASC Parker MS. 477AD.</ref><ref name="welchase9">Welch.Anglo-Saxon England p.9.- ''When Ælle and his three sons land from three ships on a beach named after one of the sons, we are reading legend rather than history.''</ref><ref name="jones71">Jones.''The End of Roman Britain.'' p.71. - ''..the repetitious entries for invading ships in the Chronicle (three ships of Hengest and Horsa; three ships of Ælle; five ships of Cerdic and Cynric; two ships of Port; three ships of Stuf and Wihtgar), drawn from preliterate traditions including bogus eponyms and duplications, might be considered a poetic convention.''</ref>. A crónica describe como ao desembarcar Aelle matou os defensores locais e levou o aviso ao Bosque de Andred e entón continúa describindo a batalla de Aelle cos britanos en 485 cerca do banco de ''Mercredesburne'', e o seu asedio a Pevensey en 491, despois do cal os seus habitantes foron masacrados<ref name="asc485">ASC Parker MS. 485AD.</ref><ref name="asc491">ASC Parker MS. 491AD.</ref>. O historiador e [[Arqueoloxía|arqueólogo]], Marin Welch suxire que a área entre o Ouse e os vales de Cuckmere en Sussex foron cedidos aos anglosaxóns polos britanos nun tratado de asentamento<ref name="welchess24">Welch. ''Early Anglo-Saxon Sussex''; pp. 24-25</ref>. [[Nennio]], un monxe e cronista galés do século IX, describe como o líder britano [[Vortigern]] organizou un encontro co líder anglosaxón [[Hengest]] para chegar a un acordo. Vortigern e trescentos líderes britanos atopáronse con Hengest, supostamente para ratificar o tratado, con todo os homes de Hengest asasinaron a todos os compañeiros de Vortigern, despois de emborrachalos<ref name="nennius44">Nennius. Ch. 44 - 46</ref>. Vortigern foi entón coaccionado a aceptar un acordo que incluía a cesión de Sussex aos anglosaxóns e a suxestión de que ''Merecredesburne'' significa "río da fronteira aceptada por ''acordo''" é vista como unha confirmación desta reivindicación<ref name="friar274">Friar. The Sutton Companion to Local History. pp.274-275. - ''Mere'' from the Old English ''mære'' meaning 'boundary land'.</ref>. == Batalla == [[Ficheiro:Ella_-_John_Speed.JPG|alt=imaginary depiction of Ælle|dereita|miniatura|Pintura de Ælle do século XVII.]] Segundo a Crónica anglosaxoa, en 485, Aelle librou unha batalla cos britanos en Mercredesburne<ref name="asc491">ASC Parker MS. 491AD.</ref>. Outras versións sobre a batalla derivan de descricións máis elaboradas, como a de [[Henrique de Huntingdon]], unha versión dun historiador do século XII que suxire que cando o exército de Aelle e os seus fillos se enfrontaron aos britanos ningún bando gañou e ambos os lados prometéronse amizade aínda que despois do suceso os anglosaxóns enviaron unha petición aos seus países natais en Xermania para recibir máis tropas<ref>Britannia.com: Timeline of British History.</ref><ref>Greenway; Henry of Huntingdon. ''Historia Anglorum''; pp. 90-91 and footnote <sup>38</sup> ''An expanded version of ASC485....''</ref>. O cronista do século XIV [[Roger de Wendover]] mesmo nomea ao líder das forzas britanas como Aurelio Ambrosio<ref>Roger of Wendover. ''Flowers of History''; p. 20</ref>. O problema para os historiadores é que a Crónica anglosaxoa foi encargada no reinado de [[Alfredo o Grande]] 400 anos despois dos supostos feitos. Hai algunha evidencia de que os anglosaxóns usaban [[Alfabeto rúnico|runas]] naquela época<ref name="page16">Page. Introduction to runes. pp. 16-19</ref> Con todo a súa cultura era principalmente de tradición oral e realmente non empezaron a escribir sucesos legais e históricos ata que foron evanxelizados, sendo isto a finais do século VII para os saxóns do sur. Os primeiros cronistas cristiáns tomarían a maioría das súas referencias para o período máis temperán de fontes orais como a poesía<ref name="jones58">Jones. ''The End of Roman Britain''; p. 58.''... they must ultimately have been derived from oral traditions, for the Anglo-Saxons were illiterate at the time of the invasions ...''</ref>. Os historiadores medievais produciron entón versións adornadas dos cronistas para adaptalas aos seus propios propósitos<ref name="greenwaylxxxvi">Greenway; Henry of Huntingdon. ''Historia Anglorum'' Sources section p. lxxxvi. ''Henry [of Huntingdon] was one of the 'weaver' compilers of whom Bernard Guenee has written. Taking a phrase from here and a phrase from there, connecting with one there, he wove together a continuous narrative which, derivative though it mostly is, is still very much his own creation ...''</ref>. == Desenlace == A Crónica anglosaxoa non prové información ningunha sobre a morte de Aelle ou os seus sucesores, pero Henrique de Huntington suxire que Aelle morreu como o primeiro rei de Sussex en 515 e que foi sucedido polo seu fillo Cissa<ref name="greenway97">Greenway. p.97. Footnote<sup>57</sup>.''No genealogy of the South Saxon royal house survives and none seem to have been available to Henry. The death of Ælle and the succession of Cissa are probably deduced from ASC 477 and 491..''</ref>. == Localización == O lugar da batalla é descoñecido. Os aldeáns de Ashburnham e Penhurst, en East Sussex, manteñen unha tradición de que unha obra de terra presaxoa coñecida como Town Creep, situada en Creep Wood que une as dúas aldeas, foi o sitio de Mercredesburne<ref>{{Cita web|url=http://www.villagenet.co.uk/pevenseylevels/villages/penhurst.php|editorial=VillageNet.co.uk|título=Penhurst|data-acceso=06 de xuño de 2018|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120107221506/http://villagenet.co.uk/pevenseylevels/villages/penhurst.php|dataarquivo=07 de xaneiro de 2012|urlmorta=yes}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.ashburnham-past.co.uk/4520.html|editorial=Asburnham Past|título=Ashburnham|data-acceso=06 de xuño de 2018|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20121231142120/http://www.ashburnham-past.co.uk/4520.html|dataarquivo=31 de decembro de 2012|urlmorta=yes}}</ref>. A tradición oral que sobreviviu ao final do século XIX referíase á obra de terra como o sitio dunha cidade que foi asediada e destruída polos saxóns. En 1896 membros da Sociedade Arqueolóxica de Sussex investigaron esta afirmación, e subsecuentemente publicaron un artigo concluíndo que a obra de terra era unha posíbel localización para a batalla de Mercredesburne, e que o nome moderno, Town Creep, podía ser unha etimoloxía derivada da parte "Mercrede", a pesar de que "burne" (ou corrente) pode referirse á corrente de Ashburn que corre baixo a obra de terra<ref>{{Cita publicación periódica|título=Towncreep: Is It Mercredsburn? ''in'' Sussex Archaeological Collections Volume 39|url=http://www.archive.org/stream/sussexarchaeolo29socigoog#page/n7/mode/2upan|editorial=Sussex Archaeological Society}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|título=Town Creep ''in'' Sussex Archaelogical Collections Vol. 40|url=http://sac.pastfinders.org/sac_040.htm|editorial=Sussex Archaeological Society|apelidos=|data=|revista=|data-acceso=06 de xuño de 2018|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160303183026/http://sac.pastfinders.org/sac_040.htm|dataarquivo=03 de marzo de 2016|urlmorta=yes}}</ref>. == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * [[Ficheiro:Wikisource-logo.svg|16x16px]] [[wikisource:en:Anglo-Saxon Chronicle|Anglo-Saxon Chronicle]] Commissioned in the reign of Alfred the Great * Friar, Stephen (2004). {{Cita libro|título=The Sutton Companion to Local History|ano=2004|url=https://archive.org/details/suttoncompaniont0000fria_r5x6|editorial=Sutton Publishing|ISBN=0-7509-2723-2}} Stroud: Sutton Publishing.    * Henry of Huntingdon (1996). Diana E. Greenway, ed. Historia Anglorum: the history of the English. Oxford: OUP. {{Cita libro|título=Historia Anglorum: the history of the English|apelidos=Henry of Huntingdon|editorial=OUP|ISBN=0-19-822224-6|apelidos-editor=Diana E. Greenway}}   * Jones, Michael E. (1998). {{Cita libro|título=The End of Roman Britain|ano=1996|url=https://archive.org/details/endofromanbritai0000jone|editorial=Cornell University Press|ISBN=978-0-8014-8530-5}} Ithaca, NY: Cornell University Press.    * Nennius (1859). {{Cita libro|título=History of the Britons|url=https://archive.org/details/historyofthebrit01972gut|apelidos=Nennius|editorial=Bohn|apelidos-editor=[[J. A. Giles]] (trans.)}} (), ed. Londres: Bohn.  * {{Cita web|url=http://www.britannia.com/history/time1b.html|editorial=Britannia.com LLC|título=Timeline of British History|data-acceso=06 de xuño de 2018|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20101213155143/http://britannia.com/history/time1b.html|dataarquivo=13 de decembro de 2010|urlmorta=yes}} Britannia.com LLC. Consultado o 8 de decembro de 2010.  * Page, Raymond Ian (1999). An introduction to English runes, 2nd ed. Woodbridge, Suffolk: Woodbridge, Boydell. {{Cita libro|título=An introduction to English runes, 2nd ed.|editorial=Woodbridge, Boydell|ISBN=0-8511-5946-X}}   * {{Cita libro|título=Sussex Archaeological Collections Volume 39|editorial=Sussex Archaeological Society}} 39. Lewes: Sussex Archaeological Society. 1894.  * Welch, M. G. (1992). {{Cita libro|título=Anglo-Saxon England|ano=1992|url=https://archive.org/details/englishheritageb0000welc|editorial=English Heritage|ISBN=0-7134-6566-2}} English Heritage.    * Welch, Martin (1978). Peter Brandon, ed. The South Saxons: Early Anglo-Saxon Sussex. Chichester: Phillimore. {{Cita libro|título=The South Saxons: Early Anglo-Saxon Sussex|ano=1978|url=https://archive.org/details/southsaxons0000unse|editorial=Phillimore|ISBN=0-85033-240-0|apelidos-editor=Peter Brandon}}   * Roger of Wendover (1858). J. A. Giles (trans.), ed. {{Cita libro|título=Roger of Wendover's Flowers of History|apelidos=Roger of Wendover|editorial=Bohn|apelidos-editor=J. A. Giles (trans.)}} Londres: Bohn. {{Control de autoridades}} [[Categoría:485]] [[Categoría:Batallas do século V]] syy3lvt39zku7l6gsg6kyg0c6pkp6ac 0 413111 7105001 7102342 2025-06-23T21:48:30Z O Breixo 127505 7105001 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe= SiegeOfAcre1291.jpg |resultado=Vitoria decisiva musulmá.<br/>Fin do [[Reino de Xerusalén]]. |combatentes1= [[Ficheiro:Mameluke Flag.svg|20px]] [[Sultanato mameluco de Exipto]] |combatentes2= [[Ficheiro:Blason Royaume de Jérusalem.svg|15px]] [[Reino de Xerusalén]] |comandante1=[[Al-Ashraf Jalil]]<br />[[Lajin]]<br />[[Al Muzaffar Mahmud II|Al Muzaffar]]<br />[[Baibars al-Dewadar]]<br />Saif al-Din Bilban |comandante2=[[Guillaume de Beaujeu]]<br />[[Jean de Villiers]]<br />[[Henrique II de Chipre]]<br />[[Otón de Grandson]]<br />[[Amalarico de Tiro]] |soldados1=60.000 infantes<ref name= Ref1 >Grousset, 2002: 319</ref><br />20.000 xinetes<ref name= Ref1 /> |soldados2=14.000 infantes<ref name= Ref2 >Grousset, 2002: 320</ref><br />800 xinetes<ref name= Ref2 /><br />2.000 soldados chipriotas }} O '''Cerco de Acre''', tamén coñecido como a '''Caída de Acre''', tivo lugar en 1291 e resultou na perda da cidade de [[Acre, Israel|Acre]] de mans dos [[cristiáns]]. Considérase unha das batallas máis importantes do período, e frecuentemente é mencionada polos historiadores como o evento que marcou o fin das [[Cruzadas]]. Cando Acre caeu, os cruzados perderon a súa última gran fortaleza no [[Reino de Xerusalén|Reino Cristián]] de [[Xerusalén]]. Con todo, aínda mantiveron baixo o seu control unha fortaleza, ao norte, na cidade de [[Tartus]] (Siria), e realizaron varias incursións costeiras así como un intento de reconquista desde a pequena illa de Arwad, que posteriormente perderon tamén en 1302 no Cerco de [[Arwad]]. Para entón, os cruzados xa non posuían terras, cidades ou fortalezas en [[Terra Santa]]. == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{cita libro|apelidos=Grousset|nome=René|ano=2002|url=http://books.google.cl/books?id=EWVxB8fAdYwC&pg=PA319&lpg=PA319&dq=acre+1291+160.000&source=bl&ots=He8_rkyCSF&sig=X-xYZ5X136E9j-ghMw1DJwNK-70&hl=es&sa=X&ei=nkgYT8icDMK2twfD75iUCw&ved=0CEYQ6AEwBQ#v=onepage&q=acre%201291%20160.000&f=false|título=La epopeya de las cruzadas|editorial=Ediciones Palabra|lugar=Madrid|isbn=84-8239-572-6}} === Outros artigos === * [[Novena cruzada]] * [[Reino de Xerusalén]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas das Cruzadas]] [[Categoría:Batallas do século XIII]] [[Categoría:Historia de Israel]] [[Categoría:Cercos]] lneif1isvgg6i8bk8uauohtnyg4qamr 0 415855 7105218 6790458 2025-06-24T05:57:39Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105218 wikitext text/x-wiki {{Artigo de calidade}} {{Competición deportiva}} O '''Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 2018''' ou '''EuroHockey 2018''', foi a 53ª edición do [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino]]. A competición disputouse na cidade [[Galiza|galega]] da [[Coruña]], que acolleu o torneo por primeira vez, logo de ter organizado o [[Campionato do Mundo "A" de hóckey a patíns|Campionato do Mundo]] en dúas ocasións ([[Campionato do Mundo "A" de hóckey a patíns 1972|1972]] e [[Campionato do Mundo "A" de hóckey a patíns 1988|1988]]). Aínda que foi a novena vez que [[España]] acolleu o campionato, foi a primeira que se organizou en [[Galiza]].{{refn|group=lower-alpha|As outras edicións celebradas en España tiveron lugar en [[Barcelona]] (1951, 1954, 1957 e 1979), [[Bilbao]] (1967), [[Oviedo]] (1987 e 2008) e [[Alcobendas]] (2014).}}<ref>{{Cita web |url=http://www.fgpatinaje.com/espana-celebrara-por-novena-vez-na-sua-historia-un-campionato-de-europa-masculino-de-hockey-patins/ |título=España celebrará por novena vez na súa historia un Campionato de Europa Masculino de Hóckey Patíns |data=4 de xullo de 2018 |editorial=[[Federación Galega de Patinaxe]] |dataacceso=20 de agosto de 2018 |lingua=gl |urlmorta=yes |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20190412230242/http://www.fgpatinaje.com/category/euro2018_gal/page/5/ |dataarquivo=12 de abril de 2019 }}</ref> O campionato comezou o [[14 de xullo]] de [[2018]] coa cerimonia de inuguración e o partido que disputaron as seleccións de [[Selección de hóckey a patíns masculina de España|España]] e [[Selección de hóckey a patíns masculina de Inglaterra|Inglaterra]], e finalizou o [[22 de xullo]] coa disputa da final. Por primeira vez, o Campionato de Europa serviu de clasificación para o [[Campionato do Mundo "A" de hóckey a patíns 2019|Campionato do Mundo de 2019]] que se celebrará en [[Barcelona]]. Nesta edición participaron un total de 11 equipos, tres máis que na edición anterior. Admais dos oito equipos que participaron o torneo en [[2016]], esta edición viu o regreso dos combinados de [[Selección de hóckey a patíns masculina de Andorra|Andorra]], [[Selección de hóckey a patíns masculina de Bélxica|Bélxica]] e os [[Selección de hóckey a patíns masculina dos Países Baixos|Países Baixos]]. Disputáronse un total de 40 partidos nos oito días de competición, o que converteu esta edición na máis longa da historia.<ref>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/eurom/the-riazor-opens-the-doors-to-the-53rd-male-senior-european-championship/ |título=The Riazor opens the doors to the 53rd Male Senior European Championship |editorial=World Skate Europe |data=14 de xullo de 2018 |dataacceso=13 de agosto de 2018 |lingua=en |data-arquivo=14 de agosto de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180814003249/http://www.wseurope-rinkhockey.org/eurom/the-riazor-opens-the-doors-to-the-53rd-male-senior-european-championship/ |url-morta=yes }}</ref> A [[Selección de hóckey a patíns masculina de Portugal|selección portuguesa]] defendeu o título conquistado na [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 2016|edición precedente]] disputada en [[Oliveira de Azeméis]] en 2016.<ref>{{Cita web |url=http://www.euroazemeis2016.com/2016/07/17/portugal-campeao-da-europa-2/ |título=Portugal é Campeão da Europa |editorial=euroazemeis2016.com |data=17 de xullo de 2016 |dataacceso=15 de xullo de 2018 |lingua=pt |data-arquivo=15 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180715235554/http://www.euroazemeis2016.com/2016/07/17/portugal-campeao-da-europa-2/ |url-morta=yes }}</ref> Finalmente, a [[Selección de hóckey a patíns masculina de España|selección española]] conseguiu alzar o seu 17º título continental logo de derrotar por seis goles a tres ao conxunto portugués.<ref name="corona">{{Cita noticia |url=https://www.laopinioncoruna.es/deportes/2018/07/22/espana-corona-coruna-campeona-europa/1312514.html |título=España se corona en A Coruña campeona de Europa de hockey sobre patines |data=22 de xullo de 2018 |dataacceso=11 de agosto de 2018 |nome=Carlos Alberto |apelidos=Fernández |xornal=[[La Opinión (A Coruña)|La Opinión]] |lingua=es}}</ref> == Organización == === Elección da sede === [[Ficheiro:Ayuntamiento, La Coruña, España, 2015-09-25, DD 44.jpg|miniatura|250px|O [[Palacio de María Pita]] acolleu a presentación do campionato.]] Inicialmente o campionato ía ser organizado por [[Italia]], mais a improvisación da federación italiana na organización do evento, que fora atrasando a data por coincidir co [[Mundial de Fútbol de 2018]] e que non designara unha sede a cinco meses do inicio do campionato, fixo que finalmente a federación italiana rexeitase a organización do campionato o último día do mes de xaneiro, e que a [[CERS]] decidise outorgar a organización do torneo á federación española.<ref name="opta">{{Cita noticia |url=https://www.laopinioncoruna.es/deportes/2018/02/07/coruna-opta-europeo/1260982.html |título=A Coruña opta al Europeo |xornal=[[La Opinión (A Coruña)|La Opinión]] |nome=María |apelidos=Varela |data=7 de febreiro de 2018 |dataacceso=15 de xullo de 2018 |lingua=es}}</ref><ref name="confirmada">{{Cita noticia |url=http://hoqueipt.com/artigo.aspx?id=1942 |título=Corunha confirmada para o Europeu |xornal=hoqueipt.com |data=27 de febreiro de 2018 |dataacceso=11 de agosto de 2018 |lingua=pt |data-arquivo=11 de agosto de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180811033157/http://hoqueipt.com/artigo.aspx?id=1942 |url-morta=yes }}</ref> As dificultades da organización do evento por parte da federación italiana viñeron da negativa da cidade de [[Viareggio]] de acoller a competición de seleccións programada entre os días 15 e 21 de xullo, e a imposibilidade de realizalo no pavillón de [[Forte dei Marmi]].<ref>{{Cita noticia |url=https://www.zerozero.pt/news.php?id=214205 |título=Europeu procura (novo) anfitrião |nome=Bruno Filipe |apelidos=Simões |xornal=zerozero.pt |data=2 de febreiro de 2018 |dataacceso=11 de agosto de 2018 |lingua=pt}}</ref> O [[7 de febreiro]] de [[2018]], o presidente da [[Real Federación Española de Patinaxe]], Carmelo Paniagua, declaraba na [[Radio Galega]] a intención de que a cidade herculina acollese o torneo: "O interese primordial da Federación é que o Europeo de hóckey sexa na Coruña". O día seguinte, o xornal coruñés [[La Opinión (A Coruña)|La Opinión]] publicaba que a [[Federación Galega de Patinaxe]] confirmaba a elección da cidade herculina como sede do Campionato de Europa masculino de hóckey a patíns, asegurando que á espera da sinatura, todos os acordos estaban pechados.<ref>{{Cita noticia |url=https://www.laopinioncoruna.es/deportes/2018/02/08/federacion-gallega-confirma-europeo-sera/1261294.html |título=La Federación Gallega confirma que el Europeo será en A Coruña |xornal=[[La Opinión (A Coruña)|La Opinión]] |nome=María |apelidos=Varela |data=8 de febreiro de 2018 |dataacceso=15 de xullo de 2018 |lingua=es}}</ref> Con todo, medios portugueses apuntaban a que a cidade [[Cataluña|catalá]] de [[Reus]] estaría tamén interesada na organización do evento.<ref name="opta"/><ref>{{Cita noticia |url=http://www.zerozero.pt/news.php?id=214387 |título=Espanha recebe Euro: resta saber onde |nome=Bruno Filipe |apelidos=Simões|xornal=zerozero.pt |data=5 de febreiro de 2018 |dataacceso=11 de agosto de 2018 |lingua=pt}}</ref> Finalmente, o [[27 de febreiro]] o [[CERH|Comité Europeo de Hóckey a Patíns]] (CERH) deu a coñecer a elección da cidade da Coruña para acoller a 53ª edición do Campionato de Europa en categoría masculina. No comunicado sinalábanse como posibles datas para o seu inicio o [[15 de xullo|15]] ou [[16 de xullo]] dese ano, e o [[21 de xullo|21]] ou [[22 de xullo]] como data do final da competición.<ref>{{Cita web |url=http://www.cers-rinkhockey.eu/la-coruna-will-host-the-2018-senior-male-european-championship/ |título=La Coruña will host the 2018 Senior Male European Championship |editorial=[[CERS]] |data=27 de febreiro de 2018 |dataacceso=15 de xullo de 2018 |lingua=en |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20180719121955/http://www.cers-rinkhockey.eu/la-coruna-will-host-the-2018-senior-male-european-championship/ |dataarquivo=19 de xullo de 2018 |urlmorta=yes }}</ref> O mércores [[6 de xuño]] comezou a campaña de venda de abonos para o 53º Campionato de Europa de hóckey a patíns. O bono adulto para todos os partidos do campionato tivo un prezo de 60 [[euro]]s, mentres que o prezo do abono reducido para menores de 12 anos foi de 30 euros. Ademais puidéronse adquirir entradas para cada unha das xornadas a un prezo de 10 Euros, coa excepción das dúas últimas xornadas de competición, nas que o prezo das entradas ascendeu a 25 euros. A venda anticipada de entradas e bonos realizouse polo sitio web Ataquilla.com da entidade bancaria [[ABANCA]], patrocinadora do EuroHockey 2018.<ref>{{Cita web|url=http://www.fgpatinaje.com/os-bonos-e-entradas-do-53-campionato-de-europa-masculino-de-hockey-sobre-patins-xa-estan-a-venda-en-ataquilla-com/|páxina-web=Federación Galega de Patinaxe|título=Os bonos e entradas do 53 Campionato de Europa Masculino de Hóckey sobre Patíns xa están á venda en Ataquilla.com|data-acceso=31 de xaneiro de 2020|data-arquivo=16 de febreiro de 2021|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20210216032905/http://www.fgpatinaxe.gal/os-bonos-e-entradas-do-53-campionato-de-europa-masculino-de-hockey-sobre-patins-xa-estan-a-venda-en-ataquilla-com/|url-morta=yes}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.fgpatinaje.com/presentado-no-concello-da-coruna-o-53-campionato-de-europa-masculino-de-hockey-patins/|páxina-web=Federación Galega de Patinaxe|título=Presentado no Concello da Coruña o 53 Campionato de Europa Masculino de Hóckey Patíns|data-acceso=31 de xaneiro de 2020|data-arquivo=16 de febreiro de 2021|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20210216032820/http://www.fgpatinaxe.gal/presentado-no-concello-da-coruna-o-53-campionato-de-europa-masculino-de-hockey-patins/|url-morta=yes}}</ref> O [[14 de xuño]] ás 12:00 h realizouse a presentación do Campionato de Europa masculino na sala de prensa do [[Palacio de María Pita]] nun acto que contou coa presenza de [[José Manuel Sande García|José Manuel Sande]], concelleiro de Cultura, Deporte e Coñecemento, o presidente do CERH [[Fernando Graça]], o presidente da [[Real Federación Española de Patinaje]] Carmelo Paniagua e o presidente da [[Federación Galega de Patinaxe]] Vicente Torres.<ref>{{Cita web |url=http://fep.es/website/noticias.asp?any=2018&qui=noticia&idnoticia=11772&modalidad=14 |título=Presentado el Campeonato de Europa de A Coruña |editorial=fep.es |data=13 de xuño de 2018 |dataacceso=11 de agosto de 2018 |lingua=es}}</ref><ref name="presentacion">{{Cita noticia |url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/coruna/coruna/2018/06/15/coruna-lista-europeo-11-paises/0003_201806H15P57997.htm |título=A Coruña, lista para un Europeo con 11 países |xornal=[[La Voz de Galicia]] |data=15 de xuño de 2018 |dataacceso=15 de xullo de 2018 |lingua=es}}</ref> === Cerimonias de inauguración e clausura === O venres 14 de xuño ás 19:00 h tivo lugar a cerimonia de inauguración do campionato no Pazo dos Deportes de Riazor. No acto realizouse a presentación das once seleccións participantes da man do [[C. P. A. Maxia]] da Coruña, cuxas patinadoras e patinadores realizaron unha coreografía exclusiva para cada unha delas. Posteriormente desfilaron todas as seleccións, coa excepción da suíza, antes de dar paso aos discursos das autoridades:<ref name=":0">{{Cita web|url=http://www.fgpatinaje.com/eurohockey-resumen-dia-1-2/|páxina-web=Federación Galega de Patinaxe|título=Eurohockey: resumen día 1|data-acceso=31 de xaneiro de 2020|data-arquivo=16 de febreiro de 2021|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20210216032900/http://www.fgpatinaxe.gal/eurohockey-resumen-dia-1-2/|url-morta=yes}}</ref> *José Manuel Sande, concelleiro de Cultura, Deporte e Coñecemento do Concello da Coruña. *Carmelo Paniagua, presidente da Real Federación Española de Patinaje. *Ignacio González, vicepresidente da Real Federación Española de Patinaje. Estiveron tamén presentes o presidente da Federación Galega de Patinaxe, Vicente Torres, e o presidente do Comité Europeo de Hóckey a Patíns (CERH), Fernando Graça, amais de varios membros do Comité Europeo de Hóckey Patíns como Cesare Ariatti, Lluís Ferrer, Luís Rei, Ricardo Oliveira e Susana Pandavenes.<ref name=":0" /> Logo da final, tivo lugar a cerimonia de entrega de medallas e a cerimonia de clausura do campionato co desfile de bandeiras dos once países participantes, que de novo correu a cargo das patinadoras e patinadores do C. P. A. Maxia, e contou tamén coa actuación da [[Real Banda de Gaitas|Real Banda de Gaitas da Excma. Deputación de Ourense]].<ref name="dianove"/> Ademais durante o descanso da final tivo lugar un espectáculo da man da propia Banda de Gaitas da Deputación de Ourense xunto a unha selección de patinadoras e patinadores galegos entre os que se atopaban os campións de Europa Unai Cereijo e Nadia Iglesias.<ref>{{Cita noticia |url=https://www.laopinioncoruna.es/deportes/2018/07/23/fiesta-total-grada-riazor/1312541.html |título=Fiesta total en la grada de Riazor |data=23 de xullo de 2018 |xornal=[[La Opinión (A Coruña)|La Opinión]] |dataacceso=4 de setembro de 2018 |lingua=es}}</ref> == Sede == [[Ficheiro:P1120838 Pazo dos Deportes de Riazor-lateral-A Coruña-2012.JPG|miniatura|250px|Exterior do [[Pazo dos Deportes de Riazor]].]] {{AP|Pazo dos Deportes de Riazor}} Todos os partidos da fase de grupos e da fase final celebráronse no [[Pazo dos Deportes de Riazor]], pavillón con capacidade para 4&nbsp;425 espectadores e unha pista de xogo de [[parquet]] cunhas dimensións de 20&nbsp;×&nbsp;40 [[metro]]s, e que é o fogar do principal equipo de [[hóckey a patíns]] da cidade herculina e de Galiza, o [[Hockey Club Liceo da Coruña|Hockey Club Liceo]].<ref>{{Cita web |url=http://fep.es/website/noticias.asp?idnoticia=11555&modalidad=14&id_noticia=11555&id_modalitat=14&id_sexe=0&id_categoria=0 |título=A Coruña, sede del Campeonato de Europa |editorial=[[Real Federación Española de Patinaje]] |data=27 de febreiro de 2018 |dataacceso=20 de xullo de 2018 |lingua=es}}</ref><ref name=okcoruna/> A construción do pavillón comezou en [[novembro]] de [[1968]], precisamente cun partido de hóckey a patíns entre a selección española e un combinado de xogadores do resto do mundo, sobre unha superficie de 5.840 [[Metro cadrado|m²]], baixo a dirección do arquitecto municipal [[Santiago Rey Pedreira]]<ref name="confirmada"/><ref>{{Cita noticia |título=Franco inauguró un Palacio de los Deportes en La Coruña |xornal=[[ABC (xornal)|ABC]] |data=2 de agosto de 1970 |páxina=66 |lingua=es}}</ref> e foi remodelado en [[2011]] cun investimento de 2,4 millóns de [[euro]]s.<ref>{{Cita noticia |url=http://www.laopinioncoruna.es/coruna/2011/03/16/ayuntamiento-ultima-obras-palacio-deportes-riazor/477284.html |título=El Ayuntamiento ultima las obras del Palacio de Deportes de Riazor |xornal=[[La Opinión de A Coruña]] |data=16 de marzo de 2011 |dataacceso=27 de xullo de 2018 |lingua=es}}</ref> Esta foi a terceira ocasión na que o Pazo dos Deportes de Riazor acolleu unha competición internacional de seleccións absolutas de hóckey a patíns, logo de ter acollido dúas veces o [[Campionato do Mundo "A" de hóckey a patíns|Campionato do Mundo]], en [[Campionato do Mundo "A" de hóckey a patíns 1972|1972]] e [[Campionato do Mundo "A" de hóckey a patíns 1988|1988]].<ref name="opta"/> == Sistema de competición == O Campionato de Europa de hóckey a patíns 2018 constou de dúas fases: unha fase de grupos e unha fase final eliminatoria. Na primeira fase os 11 equipos participantes repartíronse en dous grupos: o Grupo A, formado por cinco equipos ([[Selección de hóckey a patíns masculina de Andorra|Andorra]], [[Selección de hóckey a patíns masculina de Austria|Austria]], [[Selección de hóckey a patíns masculina de Francia|Francia]], [[Selección de hóckey a patíns masculina de Portugal|Portugal]] e [[Selección de hóckey a patíns masculina de Suíza|Suíza]]), e o Grupo B, integrado por seis seleccións ([[Selección de hóckey a patíns masculina de Alemaña|Alemaña]], [[Selección de hóckey a patíns masculina de Bélxica|Bélxica]], [[Selección de hóckey a patíns masculina de España|España]], [[Selección de hóckey a patíns masculina de Inglaterra|Inglaterra]], [[Selección de hóckey a patíns masculina de Italia|Italia]] e os [[Selección de hóckey a patíns masculina dos Países Baixos|Países Baixos]]). Nesta primeira fase, que se disputou entre os días 14 e 19 de xullo, os equipos de cada grupo enfrontáronse todos contra todos.<ref name="comunicacion">{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/wp-content/uploads/2018/2018-11_pt.pdf |título=President Communication / Comunicação do Presidente |editorial=[[CERS]] |data=2 de xuño de 2018 |dataacceso=13 de agosto de 2018 |lingua=pt |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20180814035917/http://www.wseurope-rinkhockey.org/wp-content/uploads/2018/2018-11_pt.pdf |dataarquivo=14 de agosto de 2018 |urlmorta=yes }}</ref> O sistema de puntuación para a clasificación dos grupos foi o seguinte: 3 puntos a vitoria, 1 punto o empate e 0 puntos a derrota. Na segunda parte todos os equipos foron divididos de novo en dous grupos atendendo á súa clasificación na fase de grupos, de xeito que os catro primeiros equipos de cada un dos grupos se clasificou para os cuartos de final e disputaron tres eliminatorias consecutivas para determinar a súa clasificación final no campionato, mentres que os tres equipos restantes disputaron unha liguiña na que se enfrontaron de novo todos contra todos a unha única volta para determinar a súa posición final no campionato.<ref name="comunicacion"/> O día 14 de xullo cada combinado nacional, con excepción da selección anfitrioa, dispuxo dunha sesión de adestramento e adaptación á pista de xogo de media hora segundo o seguinte horario:<ref name="comunicacion"/> {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- ! Equipo ! Hora ! — ! Equipo ! Hora |- style="background: #D0E6FF;" | Inglaterra | 10:00 h |bgcolor=#fffaa5 align=left| — | Francia | 15:00 |- | Países Baixos | 10:30 h |bgcolor=#fffaa5 align=left| — | Suíza | 15:30 h |- style="background: #D0E6FF;" | Andorra | 11:00 h |bgcolor=#fffaa5 align=left| — | Alemaña | 16:00 h |- | Austria | 11:30 h |bgcolor=#fffaa5 align=left| — | Italia | 16:30 h |- style="background: #D0E6FF;" | Bélxica | 12:00 h |bgcolor=#fffaa5 align=left| — | Portugal | 17:00 |} == Equipos == Nesta edición participaron un total de once equipos, a participación máis elevada dende a edición de [[1994]] celebrada en [[Funchal, Madeira|Funchal]] ([[Portugal]]), e a sexta da historia.<ref>{{Cita web |url=http://www.cers-rinkhockey.eu/53rd-european-championship-2018-with-11-participating-teams/ |título=53rd European Championship 2018 with 11 participating teams |editorial=[[CERS]] |data=24 de maio de 2018 |dataacceso=15 de xullo de 2018 |lingua=en |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20180724060337/http://www.cers-rinkhockey.eu/53rd-european-championship-2018-with-11-participating-teams/ |dataarquivo=24 de xullo de 2018 |urlmorta=yes }}</ref> Se ben nun principio eran doce as seleccións inscritas e que tomarían parte na competición, finalmente a [[Selección de hóckey a patíns masculina de Israel|selección de Israel]] non participou ao non atopar apoio financeiro para garantir a súa presenza na cidade herculina.<ref>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/eurom/the-male-senior-european-championship-presented-in-a-coruna/ |título=The Male Senior European Championship presented in A Coruña |editorial=[[CERS]] |data=16 de xuño de 2018 |dataacceso=8 de agosto de 2018 |lingua=en |data-arquivo=09 de agosto de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180809031300/http://www.wseurope-rinkhockey.org/eurom/the-male-senior-european-championship-presented-in-a-coruna/ |url-morta=yes }}</ref> Por primeira vez, o Campionato de Europa serviu de clasificación para o [[Campionato do Mundo "A" de hóckey a patíns 2019|Campionato do Mundo de 2019]] que se celebrará en [[Barcelona]] dentro dos [[World Roller Games]]. Tan só os catro primeiros clasificados do Europeo se clasificarían para a cita mundialista na cidade condal.<ref>{{Cita noticia |url=http://www.noitv.it/2018/06/hockey-4-versiliesi-nella-nazionale-che-disputera-gli-europei-213961/ |título=Hockey, 4 versiliesi nella nazionale che disputerà gli Europei |xornal=noitv.it |data=3 de xuño de 2018 |dataacceso=19 de agosto de 2018 |lingua=en}}</ref> Nesta edición salientou o regreso de tres seleccións que non estiveron presentes na edición precedente disputada en Oliveira de Azeméis: Andorra, Bélxica e os Países Baixos. A selección belga regresaba a un Campionato de Europa logo da súa última participación na [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1996|edición de 1996]] disputada en [[Salsomaggiore]] ([[Italia]]).<ref>{{Cita noticia |url=http://hoqueipt.com/artigo.aspx?id=2114 |título=Bélgica regressa, de olhos no Mundial |xornal=hoqueipt.com |data=26 de maio de 2018 |dataacceso=11 de agosto de 2018 |lingua=pt}}</ref> Os once equipos participantes foron os seguintes: {|class="wikitable" style="text-align:center; margin: 0 auto;" ! País ! Clasificación<br />mundial<ref>{{Cita web |url=http://rinkhockey.net/rank-nat09092017.pdf |título=Country teams Ranking at 10.09.2017 |editorial=rinkhockey.net |dataacceso=14 de agosto de 2018 |lingua=en}}</ref> ! Participacións ! Última <br />participación ! width="60%" | Mellores resultados |- | {{DEUb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Alemaña|Alemaña]] | 8ª | 49ª | [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 2016|2016]] | Subcampión (1932, 1934) |- | {{ANDb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Andorra|Andorra]] | 34ª | 4ª | [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 2006|2006]] | 8º posto (1992, 2006) |- | {{AUTb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Austria|Austria]] | 19ª | 8ª | [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 2016|2016]] | 8º posto (2010, 2016) |- | {{BELb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Bélxica|Bélxica]] | N/A {{refn|group=lower-alpha|Bélxica non figura nas clasificacións de seleccións recentes ao non ter participado en ningunha competición nos últimos anos.}} | 39ª | [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1996|1996]] | Subcampión (1947) |- | {{ESPb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de España|España]] | 2ª | 40ª | [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 2016|2016]] | '''Campión''' ([[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1951|1951]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1954|1954]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1955|1955]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1957|1957]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1969|1969]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1979|1979]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1981|1981]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1983|1983]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1985|1985]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 2000|2000]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 2002|2002]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 2004|2004]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 2006|2006]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 2008|2008]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 2010|2010]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 2012|2012]]) |- | {{FRAb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Francia|Francia]] | 6ª | 52ª | [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 2016|2016]] | Subcampión (1926, 1927, 1928, 1930, 1931) |- | {{ENGb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Inglaterra|Inglaterra]] | 18ª | 52ª | [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 2016|2016]] | '''Campión''' ([[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1926|1926]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1927|1927]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1928|1928]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1929|1929]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1930|1930]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1931|1931]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1932|1932]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1934|1934]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1936|1936]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1937|1937]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1938|1938]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1939|1939]]) |- | {{ITAb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Italia|Italia]] | 4ª | 51ª | [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 2016|2016]] | '''Campión''' ([[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1953|1953]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1990|1990]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 2014|2014]]) |- | {{NEDb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina dos Países Baixos|Países Baixos]] | 22ª | 33ª | [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 2008|2008]] | 3º posto (1963, 1967, 1969, 1981) |- | {{PORb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Portugal|Portugal]] | 3ª | 48ª | [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 2016|2016]] | '''Campión''' ([[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1947|1947]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1948|1948]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1949|1949]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1950|1950]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1952|1952]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1956|1956]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1959|1959]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1961|1961]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1963|1963]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1965|1965]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1967|1967]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1971|1971]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1973|1973]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1975|1975]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1977|1977]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1987|1987]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1992|1992]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1994|1994]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1996|1996]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 1998|1998]], [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 2016|2016]] ) |- | {{SUIb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Suíza|Suíza]] | 11ª | 53ª | [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 2016|2016]] | Subcampión (1937, 2006) |} === Cadros de xogadores === ;Alemaña O 8 de xuño de 2018 o comité alemán de hóckey a patíns fixo pública na súa páxina web unha lista de 19 preseleccionados para participar nos adestramentos da selección alemá, dirixida polo español Jordi Molet, que tiveron lugar nas localidades de [[Cronenberg]] e [[Iserlohn]]. A tardanza na elección da sede e as datas do campionato motivaron varias baixas no equipo alemán.<ref name="alemaña1">{{Cita web |url=http://rollhockey.de/2018/06/nach-der-meisterschaft-ist-vor-der-meisterschaft/ |título=Größtes Teilnehmerfeld seit 21 Jahren |editorial=rollhockey.de |data=8 de xuño de 2018 |dataacceso=14 de agosto de 2018 |lingua=de |data-arquivo=15 de agosto de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180815011156/http://rollhockey.de/2018/06/nach-der-meisterschaft-ist-vor-der-meisterschaft/ |url-morta=yes }}</ref> A lista inicial de 19 xogadores reduciuse finalmente a un cadro de oito xogadores e dous porteiros. A listaxe definitiva de seleccionados foi anunciada por Molet o 23 de xuño,<ref name="alemaña2">{{Cita web |url=http://rollhockey.de/2018/06/bundestrainer-legt-em-kader-fest/ |título=Bundestrainer legt EM-Kader fest |editorial=rollhockey.de |data=24 de xuño de 2018 |dataacceso=14 de agosto de 2018 |lingua=de |data-arquivo=14 de agosto de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180814232733/http://rollhockey.de/2018/06/bundestrainer-legt-em-kader-fest/ |url-morta=yes }}</ref> a lesión de Patrick Glowka ([[ERG Iserlohn]]), fixo que o capitán do equipo alemán no campionato fose o dianteiro do [[SK Germania Herringen]] Lucas Karschau, xogador do combinado alemán sénior dende 2011.<ref>{{Cita web |url=http://rollhockey.de/2018/07/herren-nationalteam-mit-neuem-kapitaen/ |título=Herren Nationalteam mit neuem Kapitän |editorial=rollhockey.de |data=12 de xullo de 2018 |dataacceso=14 de agosto de 2018 |lingua=de |data-arquivo=14 de agosto de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180814232749/http://rollhockey.de/2018/07/herren-nationalteam-mit-neuem-kapitaen/ |url-morta=yes }}</ref> O equipo, cuxo obxectivo era estar entre os catro primeiros clasificados para disputar os [[World Roller Games]],<ref name="alemaña1"/> mesturou xogadores experimentados con tres xogadores de categoría júnior, algúns dos cales, como Daniel Strieder, xa con experiencia no equipo sénior.<ref name="alemaña2"/> O día 11 de xullo a selección alemá partiu a terras galegas para disputar o EuroHockey 2018, e o 13 disputou un partido amigable fronte ao equipo sénior do [[Club Compañía de María Hóckey Patíns|Compañía de María]].<ref name="alemaña1"/><ref name="sparring"/> O combinado alemán estivo integrado por dez xogadores cunha media de idade de 22,87 anos; a maioría deles xogaron na tempada 2017-18 na OK Liga, coa excepción de Mats Zilken, que esa tempada militou no [[Hoquei Club Alpicat]] da [[Primeira División estatal de hóckey a patíns|Primeira División Española]], segunda categoría do hóckey a patíns español. O club máis representado foi o SK Germania Herringen, campión da [[Rollhockey-Bundesliga|Bundesliga]] ese ano. Os dez xogadores seleccionados por Jordi Molet foron os seguintes:<ref name="alemaña2"/><ref>{{Cita web |url=http://www.zerozero.pt/equipa.php?id=210155&edicao_id=121441 |título=Alemanha. Hóquei. |editorial=zerozero.pt |dataacceso=14 de agosto de 2018 |lingua=pt}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" |+ style= "background:#ff0000;border-top:#000000 5px solid;border-bottom:#FFCC00 5px solid;" | Alemaña |- ! scope="col" | Número ! scope="col" | Nome ! scope="col" | Posición ! scope="col" | Data de nacemento ! scope="col" | Idade ! scope="col" | Equipo |- | 1 || Tobias Wahlen ||POR || 21 de xuño de 1991 || 27 || {{DEUb}} [[RESG Walsum|Walsum]] |- | 2 || Lucas Karschau ('''C''') || DIA || 21 de abril de 1993 || 25 || {{DEUb}} [[SK Germania Herringen|Herringen]] |- | 3 || Liam-Gunther Hages || DEF/MED || 18 de xaneiro de 1990 || 28 || {{DEUb}} [[SK Germania Herringen|Herringen]] |- | 4 || Nils Hilbertz || DEF/MED || 25 de setembro de 1993 || 25 || {{DEUb}} [[ERG Iserlohn|Iserlohn]] |- | 5 || Alexander Ober || DIA || 11 de marzo de 2000 || 18 || {{DEUb}} [[IGR Remscheid|Remscheid]] |- | 6 || Max Thiel || DEF/MED || 21 de marzo de 2000 || 18 || {{DEUb}} [[RSC Cronenberg|Cronenberg]] |- | 7 || Mats Zilken || DEF/MED || 14 de agosto de 1992 || 25 || {{ESPb}} [[Hoquei Club Alpicat|Alpicat]] |- | 8 || Robin Schultz || DIA || 26 de xuño de 1993 || 25 || {{DEUb}} [[SK Germania Herringen|Herringen]] |- | 9 || Daniel Strieder || DIA || 6 de maio de 1998 || 20 || {{DEUb}} [[IGR Remscheid|Remscheid]] |- | 10 || Timo Tegethoff || POR || 22 de xullo de 1993 || 25 || {{DEUb}} [[SK Germania Herringen|Herringen]] |- ! colspan="6" scope="col" | Corpo técnico |- | '''Adestrador''' || colspan="5" | Jordi Molet |- | '''Auxiliar''' || colspan="5" | Juan Pablo Rodríguez |- | '''Delegado''' || colspan="5" | Sascha Schildberg |- | '''Masaxista''' || colspan="5" | Nadine Schlesinger |- | '''Encargado do material''' || colspan="5" | Jorge del Campo |} ;Andorra Andorra regresou a unha competición absoluta de seleccións dez anos despois. O seleccionador, o español Climent Muñoz Padrós, reuniu un grupo de xogadores novos que debutaron nunha alta competición de seleccións. O equipo andorrano realizou a súa preparación en distintos pavillóns de [[Cataluña]]. A selección de Andorra partiu o día 13 de xullo á cidade herculina.<ref name="ultima">{{Cita noticia |url=http://www.andorradifusio.ad/esports/seleccio-hoquei-patins-ultima-participacio-campionat |título=La selecció d'hoquei patins ultima la participació al Campionat d'Europa de la Corunya |nome=David |apelidos=Domingo |xornal=[[Ràdio i Televisió d'Andorra|Andorra Difusió]] |data=11 de xullo de 2018 |dataacceso=14 de agosto de 2018 |lingua=ca}}</ref> O grupo de xogadores seleccionados por Climente Muñoz Padrós tivo como núcleo os xogadores do [[Andorra HC]] (oito dos dez convocados), e contou coa presenza do xogador do [[Igualada HC|Igualada]] da [[OK Liga]] Gerard Miquel Solé, e de Llorenc Miquel Solé do [[Associazione Sportiva Dilettantistica Hockey Thiene|Thiene]] da [[Liga italiana de hóckey a patíns|Serie A1]] italiana. Cunha media de idade de 18,78 anos, Andorra foi a selección máis nova do campionato. Os dez xogadores de Andorra no campionato foron os seguintes:<ref>{{Cita web |url=http://www.zerozero.pt/equipa.php?id=212953&edicao_id=121441 |título=Andorra. Hóquei. |editorial=zerozero.pt |dataacceso=14 de agosto de 2018 |lingua=pt}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" |+ style= "background:#FCE016;border-top:#380096 5px solid;border-bottom:#D81C3F 5px solid;" | Andorra |- ! scope="col" | Número ! scope="col" | Nome ! scope="col" | Posición ! scope="col" | Data de nacemento ! scope="col" | Idade ! scope="col" | Equipo |- | 1 || Carlos de Sousa ||POR || 12 de maio de 1998 || 20 || {{ANDb}} [[Andorra HC|Andorra]] |- | 2 || Anton Borrell || DEF/MED || 16 de novembro de 1998 || 19 || {{ANDb}} [[Andorra HC|Andorra]] |- | 3 || Adria Antequera || DEF/MED || 18 de agosto de 1998 || 19 || {{ANDb}} [[Andorra HC|Andorra]] |- | 4 || Gerard Miquel Solé ('''C''') || DIA || 8 de decembro de 1997 || 20 || {{ESPb}} [[Igualada HC|Igualada]] |- | 5 || Marc Pallares || DIA || 6 de marzo de 1998 || 20 || {{ANDb}} [[Andorra HC|Andorra]] |- | 6 || Oriol Antequera || DEF/MED || 26 de marzo de 1997 || 21 || {{ANDb}} [[Andorra HC|Andorra]] |- | 7 || Llorenc Miquel Solé || DIA || 8 de decembro de 1997 || 20 || {{ITAb}} [[Associazione Sportiva Dilettantistica Hockey Thiene|Thiene]] |- | 8 || Nil Dilme || DIA || 31 de xullo de 2001 || 16 || {{ANDb}} [[Andorra HC|Andorra]] |- | 9 || Arnau Dilme || DEF/MED || 2 de maio de 1998 || 20 || {{ANDb}} [[Andorra HC|Andorra]] |- | 10 || Roger Xicola || POR || 18 de xuño de 2001 || 17 || {{ANDb}} [[Andorra HC|Andorra]] |- ! colspan="6" scope="col" | Corpo técnico |- | '''Adestrador''' || colspan="5" | Climent Muñoz |- | '''Delegado''' || colspan="5" | Juan Sebastián |- | '''Masaxista''' || colspan="5" | Oriol Bonell |} ;Austria O equipo austríaco dirixido polo portugués João Nuno Meireles estivo integrado por oito xogadores e dous porteiros. Todos os xogadores seleccionados formaban parte do [[RHC Dornbirn|Dornbirn]] (seis xogadores) e o [[RHC Wolfurt|Wolfurt]] (4 xogadores), campión e subcampión do [[Liga Austríaca de hóckey patíns|campionato austríaco]] respectivamente. Entre os integrantes do equipo encontrábase o porteiro Elias Rohner, que cos seus 16 anos e 176 días foi o xogador máis novo desta edición do Campionato de Europa. A idade media do equipo foi de 22,37 anos.<ref>{{Cita web |url=http://www.zerozero.pt/equipa.php?id=210171&edicao_id=121441 |título=Áustria. Hóquei. |editorial=zerozero.pt |dataacceso=16 de agosto de 2018 |lingua=pt}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" |+ style= "background:#FFFFFF;border-top:#d81e05 5px solid;border-bottom:#d81e05 5px solid;" | Austria |- ! scope="col" | Número ! scope="col" | Nome ! scope="col" | Posición ! scope="col" | Data de nacemento ! scope="col" | Idade ! scope="col" | Equipo |- | 1 || Elias Rohner ||POR || 19 de xaneiro de 2002 || 16 || {{AUTb}} [[RHC Wolfurt|Wolfurt]] |- | 2 || Roche Brunner ('''C''') || DEF/MED || 9 de setembro de 1995 || 23 || {{AUTb}} [[RHC Dornbirn|Dornbirn]] |- | 3 || Aurel Zehrer || DEF/MED || 20 de outubro de 1995 || 23 || {{AUTb}} [[RHC Wolfurt|Wolfurt]] |- | 4 || Stefan Sahler || DEF/MED || 19 de setembro de 1995 || 23 || {{AUTb}} [[RHC Dornbirn|Dornbirn]] |- | 5 || Kilian Hagspiel || DIA || 7 de setembro de 1999 || 19 || {{AUTb}} [[RHC Dornbirn|Dornbirn]] |- | 6 || Jonas Fässler || DIA || 18 de agosto de 2001 || 17 || {{AUTb}} [[RHC Dornbirn|Dornbirn]] |- | 7 || Jean-Carlos Theurer || DEF/MED || 6 de novembro de 1992 || 26 || {{AUTb}} [[RHC Wolfurt|Wolfurt]] |- | 8 || Thomas Kessler || DIA || 30 de marzo de 1986 || 32 || {{AUTb}} [[RHC Dornbirn|Dornbirn]] |- | 9 || Sebastian Mostogl || DIA || 23 de xaneiro de 1999 || 19 || {{AUTb}} [[RHC Dornbirn|Dornbirn]] |- | 10 || Roman Mohr || POR || 7 de marzo de 1984 || 24 || {{AUTb}} [[RHC Wolfurt|Wolfurt]] |- ! colspan="6" scope="col" | Corpo técnico |- | '''Adestrador''' || colspan="5" | João Nuno Meireles |- | '''Auxiliar''' || colspan="5" | Dave Brunner |- | '''Delegado''' || colspan="5" | Peter Lampert |- | '''Delegado''' || colspan="5" | Thomas Simcic |- | '''Encargado do material''' || colspan="5" | Dominique Kaul |} ;Bélxica A selección belga regresaba en 2018 a unha competición internacional de seleccións logo de 22 anos, e cun grupo de xogadores que tiveron que pagarse eles mesmos o desprazamento á Coruña.<ref>{{Cita noticia |url=http://www.marca.com/otros-deportes/2018/07/19/5b50941e268e3e3a558b4643.html |título=El 'abuelo' del Europeo: ¡Berthels, compite a sus 52 años! |nome=Alberto |apelidos=Rivas |data=19 de xullo de 2018 |dataacceso=19 de agosto de 2018 |xornal=[[Marca (xornal)|Marca]] |lingua=es}}</ref> O equipo que presentou Bélxica foi moi veterano, cunha idade media de 33,5 anos, un sistema de xogo anticuado, e que non puido dispoñer do seu porteiro titular, que se perdeu a cita continental por lesión.<ref>{{Cita noticia |url=http://www.marca.com/otros-deportes/2018/07/18/5b4f95bb46163fe60d8b45c7.html |título=España ante el hockey del siglo pasado |nome=Alberto |apelidos=Rivas |data=18 de xullo de 2018 |dataacceso=19 de agosto de 2018 |xornal=[[Marca (xornal)|Marca]] |lingua=es}}</ref><ref name="zerobel">{{Cita web |url=http://www.zerozero.pt/equipa.php?id=214083&edicao_id=121441 |título=Bélgica. Hóquei. |editorial=zerozero.pt |dataacceso=19 de agosto de 2018 |lingua=pt}}</ref> O combinado belga, dirixido polo técnico neerlandés Tonny van den Dungen contou coa presenza de tres xogadores do [[SC Bison Calenberg]] da [[Rollhockey-Bundesliga|Bundesliga alemá]], entre eles o portugués Sérgio Rita, ao que acompañaron os seus dous compatriotas Marco Migueis e Nuno Rilhas. Tamén salientou a presenza no equipo de Serge Berthels, que con 52 anos foi o xogador máis vello en disputar un Campionato de Europa de hóckey a patíns, superando o porteiro inglés Eddy Revill, que xogou o [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 2016|EuroHockey 2016]] con 48 anos.<ref>{{Cita noticia |url=http://hoqueipt.com/artigo.aspx?id=2114 |título=Bélgica regressa, de olhos no Mundial |editorial=hoqueipt.pt |data=26 de maio de 2018 |dataacceso=19 de agosto de 2018 |lingua=pt}}</ref> O grupo de xogadores que conformaron o equipo de Bélxica foi o seguinte:<ref name="zerobel"/> {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" |+ style= "background:#ffda0c;border-top:#000000 5px solid;border-bottom:#f31830 5px solid;" | Bélxica |- ! scope="col" | Número ! scope="col" | Nome ! scope="col" | Posición ! scope="col" | Data de nacemento ! scope="col" | Idade ! scope="col" | Equipo |- | 1 || Damy Mertens ||POR || 13 de novembro de 1987 || 30 || {{DEUb}} [[SC Bison Calenberg|Bison Calenberg]] |- | 2 || Geert Rombouts || DEF/MED || 28 de marzo de 1987 || 31 || {{BELb}} [[Koninklijk Modern Skaters Club Wilrijk|Modern]] |- | 3 || Dennis Peustjens || DEF/MED || 12 de agosto de 1987 || 30 || {{BELb}} [[Koninklijk Modern Skaters Club Wilrijk|Modern]] |- | 4 || Nuno Rilhas || DEF/MED || 18 de abril de 1973 || 45 || {{DEUb}} [[RESG Walsum|Walsum]] |- | 5 || Serge Berthels || DIA || 25 de setembro de 1965 || 52 || {{BELb}} [[Rolta Leuven]] |- | 6 || Marco Migueis || DIA || 28 de xullo de 1983 || 34 || {{FRAb}} [[Club des Patineurs de Roubaix|Roubaix]] |- | 7 || Joeri Mertens ('''C''') || DIA || 6 de xuño de 1984 || 34 || {{DEUb}} [[SC Bison Calenberg|Bison Calenberg]] |- | 8 || Liam Machielse || DIA || 24 de xuño de 1996 || 22 || |- | 9 || Sérgio Rita || DIA || 2 de marzo de 1998 || 20 || {{DEUb}} [[SC Bison Calenberg|Bison Calenberg]] |- | 10 || Toony Adriaenssens || POR || 25 de decembro de 1995 || 22 || {{BELb}} [[Koninklijk Modern Skaters Club Wilrijk|Modern]] |- ! colspan="6" scope="col" | Corpo técnico |- | '''Adestrador''' || colspan="5" | Tonny van den Dungen |- | '''Auxiliar''' || colspan="5" | Milan Brandt |- | '''Delegado''' || colspan="5" | Jofre Bosh |- | '''Delegado''' || colspan="5" | Dennis van Vlierberghe |- | '''Doutora''' || colspan="5" | Heidi Verhoeven |- | '''Masaxista''' || colspan="5" | Lauren de Pooter |- | '''Encargado do material''' || colspan="5" | Annemie Guns |} ;España O 28 de maio o sitio web da Real Federación Española de Patinaje fixo pública a lista dos 13 xogadores preseleccionados polo adestrador da selección española, o arxentino Alejandro Domínguez; na lista figuraban tres galegos: [[Eduard Lamas Alsina|Eduard Lamas]] e [[César Carballeira]] do [[Hockey Club Liceo da Coruña]], e [[Ignacio Alabart]] do [[Futbol Club Barcelona (hóckey a patíns)|Futbol Club Barcelona]]. O cadro de Domínguez comezou a preparación do campionato no Centro de Alto Rendemento de Sant Cugat o 4 de xuño.<ref>{{Cita web |url=http://fep.es/website/noticias.asp?any=2018&qui=noticia&idnoticia=11735&modalidad=14 |título=Alejandro Domínguez comunica los preseleccionados para el Campeonato de Europa |editorial=fep.es |data=28 de maio de 2018 |dataacceso=11 de agosto de 2018 |lingua=es}}</ref> Como parte da preparación para o campionato, o 1 de xullo o combinado español disputou un partido amigable fronte á outra gran favorita ao título continental, Portugal, que serviu como homenaxe ao expresidente das federacións española e galega Enrique García-Raposo Sánchez. O partido disputado no Pazo dos Deportes de Riazor finalizou cun empate a dous goles; este foi o primeiro e único partido de preparación do equipo español.<ref name="empata">{{Cita web |url=http://fep.es/website/noticias.asp?any=2018&qui=noticia&idnoticia=11806&modalidad=14 |título=España empata en el homenaje a Enrique García-Raposo |editorial=fep.es |data=1 de xullo de 2018 |dataacceso=11 de agosto de 2018 |lingua=es}}</ref> O 6 de xullo o seleccionador español fixo oficial a lista dos dez xogadores que disputarían o EuroHockey da Coruña; na convocatoria final figuraban os galegos Lamas e Alabart.<ref>{{Cita web |url=http://fep.es/website/noticias.asp?any=2018&qui=noticia&idnoticia=11821&modalidad=14 |título=Alejandro Domínguez anuncia la lista de convocados para el Campeonato de Europa |editorial=fep.es |data=1 de xullo de 2018 |dataacceso=11 de agosto de 2018 |lingua=es}}</ref> O martes 10 de xullo a selección española puxo punto e final á súa preparación, e ao día seguinte desprazouse á cidade herculina, onde foi presentada no salón de plenos do Palacio de María Pita o 13 de xullo nun acto no que estiveron presentes [[Xulio Ferreiro]], alcalde da cidade, e José Manuel Sande, concelleiro de Culturas e Deportes.<ref>{{Cita web |url=http://fep.es/website/noticias.asp?any=2018&qui=noticia&idnoticia=11830&modalidad=14 |título=La Selección Española pone punto y final a su preparación para el Campeonato de Europa |editorial=fep.es |data=10 de xullo de 2018 |dataacceso=11 de agosto de 2018 |lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web |url=http://fep.es/website/noticias.asp?any=2018&qui=noticia&idnoticia=11841&modalidad=14 |título=Celebrada la presentación de la Selección Española en A Coruña |editorial=fep.es |data=13 de xullo de 2018 |dataacceso=11 de agosto de 2018 |lingua=es}}</ref> O combinado español estivo integrado por dez xogadores cunha media de idade de 28,16 anos. A maioría deles xogaron na tempada 2017-18 na [[OK Liga]] e dous no [[Sport Lisboa e Benfica (hóckey a patíns)|Benfica]] e no [[Sporting Clube de Portugal (hóckey a patíns)|Sporting Clube de Portugal]] do [[Campionato Nacional de hóckey a patíns|Campionato Portugués]]. Os dez xogadores seleccionados foron os seguintes:<ref>{{Cita web |url=http://www.zerozero.pt/equipa.php?id=210157 |título=Espanha. Hóquei. |editorial=zerozero.pt |dataacceso=12 de agosto de 2018 |lingua=pt}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" |+ style= "background:#F1BF00;border-top:#AA151B 5px solid;border-bottom:#AA151B 5px solid;" | España |- ! scope="col" | Número ! scope="col" | Nome ! scope="col" | Posición ! scope="col" | Data de nacemento ! scope="col" | Idade ! scope="col" | Equipo |- | 1 || [[Xavier Malián Crosas|Xavier Malián]] ||POR || 9 de setembro de 1989 || 28 || {{ESPb}} [[Hockey Club Liceo da Coruña|Liceo]] |- | 2 || Nil Roca || DEF/MED || 28 de setembro de 1997 || 19 || {{ESPb}} [[Club Esportiu Noia|Noia]] |- | 3 || Albert Casanovas || DEF/MED || 26 de abril de 1985 || 33 || {{ESPb}} [[Reus Deportiu|Reus]] |- | 4 || Ferran Font || DEF/MED || 12 de novembro de 1996 || 21 || {{PORb}} [[Sporting Clube de Portugal (hóckey a patíns)|Sporting]] |- | 5 || [[Ignacio Alabart]] || DEF/MED || 9 de abril de 1996 || 22 || {{ESPb}} [[Futbol Club Barcelona (hóckey a patíns)|Barcelona]] |- | 6 || [[Eduard Lamas Alsina|Edu Lamas]] || DEF/MED || 16 de decembro de 1990 || 27 || {{ESPb}} [[Hockey Club Liceo da Coruña|Liceo]] |- | 7 || [[Jordi Adroher Mas|Jordi Adroher]] || DIA || 22 de novembro de 1984 || 33 || {{PORb}} [[Sport Lisboa e Benfica (hóckey a patíns)|Benfica]] |- | 8 || Pau Bargalló ('''C''') || DIA || 11 de xaneiro de 1994 || 24 || {{ESPb}} [[Futbol Club Barcelona (hóckey a patíns)|Barcelona]] |- | 9 || Raul Marín || DIA || 15 de outubro de 1986 || 31 || {{ESPb}} [[Reus Deportiu|Reus]] |- | 10 || Sergi Fernández || POR || 25 de febreiro de 1985 || 33 || {{ESPb}} [[Futbol Club Barcelona (hóckey a patíns)|Barcelona]] |- ! colspan="6" scope="col" | Corpo técnico |- | '''Adestrador''' || colspan="5" | Alejandro Domínguez |- | '''Auxiliar''' || colspan="5" | Ricardo Ares |- | '''Auxiliar''' || colspan="5" | Francisco González |- | '''Delegado''' || colspan="5" | José Luis Huelves |- | '''Doutor''' || colspan="5" | Jesús Bernardo |- | '''Doutor''' || colspan="5" | Bernat de Pablo |- | '''Masaxista''' || colspan="5" | Eduardo Romero |- | '''Masaxista''' || colspan="5" | Eduardo Vendrell |- | '''Encargado do material''' || colspan="5" | Jaume Sahun |} ;Francia A convocatoria francesa estivo marcada pola perda do estatuto de deporte de alta competición do hóckey a patíns en [[Francia]], o que motivou a redución do seu orzamento e tamén da comitiva que asistiu á cidade da Coruña, que estivo integrada tan só por oito xogadores, un adestrador e un fisioterapeuta. A base do equipo galo estivo formada polos xogadores que disputaron a última edición da [[Copa Latina (hóckey a patíns)|Copa Latina]] en 2016.<ref>{{Cita noticia |url=http://www.zerozero.pt/news.php?id=224018 |título=Eis os oito franceses do Corunha 2018 |xornal=zerozero.pt |data=20 de xuño de 2018 |dataacceso=11 de agosto de 2018 |lingua=pt}}</ref> O equipo presentado polo selecciónador francés Fabien Savreux presentou unha idade media de 22,79 anos. No grupo cómpre salientar a presenza dos tres irmáns Di Benedetto, todos eles en equipos da [[OK Liga]], [[Carlo Di Benedetto|Carlo]] no subcampión de liga, o [[Hockey Club Liceo da Coruña|Liceo]] da Coruña, e os xemelgos [[Roberto Di Benedetto|Roberto]] e [[Bruno Di Benedetto|Bruno]] no campión da [[Copa CERS]]&nbsp;dese ano, o [[Lleida Llista Blava|Lleida]]. Os oito xogadores convocados foron os seguintes:<ref>{{Cita web |url=http://www.zerozero.pt/equipa.php?id=210161 |título=Francia. Hóquei. |editorial=zerozero.pt |dataacceso=11 de agosto de 2018 |lingua=pt}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" |+ style= "background:#FFFFFF;border-top:#0055A4 5px solid;border-bottom:#EF4135 5px solid;" | Francia |- ! scope="col" | Número ! scope="col" | Nome ! scope="col" | Posición ! scope="col" | Data de nacemento ! scope="col" | Idade ! scope="col" | Equipo |- | 1 || Baptiste Bonneau || POR || 9 de outubro de 1993 || 24 || {{FRAb}} [[Nantes ARH|Nantes]] |- | 3 || [[Bruno Di Benedetto]] || DIA || 8 de maio de 1997 || 21 || {{ESPb}} [[Lleida Llista Blava|Lleida]] |- | 4 || Remi Herman || DIA || 4 de outubro de 1997 || 20 || {{FRAb}} [[Sport athlétique Mérignac|Mérignac]] |- | 6 || [[Roberto Di Benedetto]] || DIA || 8 de maio de 1997 || 21 || {{ESPb}} [[Lleida Llista Blava|Lleida]] |- | 7 || Mathieu Le Roux || DIA || 14 de novembro de 1991 || 26 || {{FRAb}} [[SCRA Saint-Omer|Saint-Omer]] |- | 8 || Antoine Le Berre || DEF/MED || 4 de marzo de 1996 || 22 || {{FRAb}} [[Sport athlétique Mérignac|Mérignac]] |- | 9 || [[Carlo Di Benedetto]] ('''C''') || DEF/MED || 31 de maio de 1996 || 22 || {{ESPb}} [[Hockey Club Liceo da Coruña|Liceo]] |- | 10 || Keven Correia || POR || 15 de xaneiro de 1996 || 22 || {{FRAb}} [[Club sportif Noisy-le-Grand|Noisy-le-Grand]] |- ! colspan="6" scope="col" | Corpo técnico |- | '''Adestrador''' || colspan="5" | Fabien Savreux |- | '''Masaxista''' || colspan="5" | Heide Ben Brahim |- | '''Encargado do material''' || colspan="5" | Juan Carlo Di Benedetto |} ;Inglaterra Inglaterra foi un dos primeiros países en presentar a lista de convocados. O cadro inglés, dirixido polo portugués José Carlos Amaral, acudiu á cidade herculina cun cadro de xogadores novo, froito da reformulación levada a cabo nos niveis inferiores.<ref>{{Cita noticia |url=http://www.zerozero.pt/news.php?id=219757 |título=A dois meses e meio do Europeu (!), Inglaterra divulga convocados |xornal=zerozero.pt |nome=Bruno Filipe |apelidos=Simões |data=23 de abril de 2018 |dataacceso=11 de agosto de 2018 |lingua=pt}}</ref> O combinado inglés disputou partidos amigables na Coruña como parte da súa preparación para o Campionato de Europa contra o [[Club Compañía de María Hóckey Patíns|Compañía de María]], ao que derrotou 6-5 o día 12, e contra un equipo integrado entre outros por [[Pablo Cancela]] e [[Jordi Bargalló]]&nbsp;ao día seguinte.<ref name="sparring">{{Cita noticia |url=https://www.laopinioncoruna.es/deportes/2018/07/13/compania-sparring-europeo/1309609.html |título=Campeonato de Europa de hockey en A Coruña. Compañía de María, "sparring" para el Europeo |xornal=[[La Opinión (A Coruña)|La Opinión]] |data=13 de xullo de 2018 |dataacceso=17 de agosto de 2018 |nome=María |apelidos=Varela |lingua=es}}</ref> A idade media do equipo era de 21,94 anos, e a metade dos xogadores que o conformaron xogaban para o [[King's Lynn Roller Hockey Club]], campión da [[Rink Hockey Premier League|Premier League]] ese ano, aínda que tamén salientou a presenza de tres xogadores que competiran esa tempada en clubs da segunda categoría do hóckey a patíns portugués. Os dez xogadores convocados foron os seguintes:<ref>{{Cita web |url=http://www.zerozero.pt/equipa.php?id=210175 |título=Inglaterra. Hóquei. |editorial=zerozero.pt |dataacceso=11 de agosto de 2018 |lingua=pt}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" |+ style= "background:#FFFFFF;border-top:#CF142B 5px solid;border-bottom:#CF142B 5px solid;" | Inglaterra |- ! scope="col" | Número ! scope="col" | Nome ! scope="col" | Posición ! scope="col" | Data de nacemento ! scope="col" | Idade ! scope="col" | Equipo |- | 1 || Thomas Allander ||POR || 6 de agosto de 1997 || 20 || {{ENGb}} [[King's Lynn Roller Hockey Club|King's Lynn]] |- | 2 || Alex Mount || DIA || 22 de xuño de 1998 || 20 || {{PORb}} [[AD Sanjoanense (hóckey a patíns)|Sanjoanense]] |- | 3 || William Smith || DEF/MED || 8 de agosto de 1994 || 23 || {{ENGb}} [[Middlesbrough RHC|Middlesbrough]] |- | 4 || Jamie Griffin || DIA || 13 de maio de 1996 || 22 || {{ENGb}} [[King's Lynn Roller Hockey Club|King's Lynn]] |- | 5 || Josh Taylor || DEF/MED || 26 de outubro de 1994 || 23 || {{ENGb}} [[King's Lynn Roller Hockey Club|King's Lynn]] |- | 6 || Jack Tucker || DEF/MED || 12 de xaneiro de 1996 || 22 || {{ENGb}} [[King's Lynn Roller Hockey Club|King's Lynn]] |- | 7 || Michael Carter || DIA || 23 de xullo de 1994 || 23 || {{ENGb}} [[King's Lynn Roller Hockey Club|King's Lynn]] |- | 8 || Owen Stewart ('''C''') || DEF/MED || 25 de marzo de 1991 || 27 || {{ENGb}} [[Middlesbrough RHC|Middlesbrough]] |- | 9 || William Rawlinson || DIA || 4 de abril de 1998 || 20 || {{PORb}} [[Hóquei Académico de Cambra|HA Cambra]] |- | 10 || Charlie Oakes || POR || 21 de novembro de 1998 || 19 || {{PORb}} [[Hóquei Académico de Cambra|HA Cambra]] |- ! colspan="6" scope="col" | Corpo técnico |- | '''Adestrador''' || colspan="5" | José Carlos Amaral |- | '''Auxiliar''' || colspan="5" | Arthur Corr |- | '''Delegado''' || colspan="5" | Joseph Wheatley |- | '''Masaxista''' || colspan="5" | Pedro Lourenço |- | '''Presidente da federación''' || colspan="5" | Keith Allen |} ;Italia O subcampión da edición precedente, a Italia dirixida por Massimo Mariotti, comezou a súa preparación o 7 de xuño no centro federal de Camaiore cun cadro de xogadores integrado por 14 xogadores, entre os que se contaban cinco xogadores do campión italiano, o [[Amatori Lodi]].<ref>{{Cita noticia |url=http://www.zerozero.pt/news.php?id=221770 |título=Itália prepara Europeu com 14 jogadores |xornal=zerozero.pt |data=23 de maio de 2018 |dataacceso=11 de agosto de 2018 |lingua=pt}}</ref><ref>{{Cita web |url=http://www.fisr.it/news/15314-azzurri,-c-è-il-calendario-dell-europeo-de-la-coruña.html |título=AZZURRI, C'È IL CALENDARIO DELL'EUROPEO DE LA CORUÑA |editorial=FISR.it |data=2 de xuño de 2018 |dataacceso=14 de agosto de 2018 |lingua=it}}</ref> Finalmente Italia presentou un cadro de 10 xogadores cunha idade media de 27,51 anos.<ref name="zeroit"/> Italia partiu do aeroporto de [[Milán]] o 12 de xullo e o día seguinte realizou unha sesión de adestramento previa á proba de pista do sábado 14,<ref>{{Cita web |url=http://www.fisr.it/news/15487-l-italia-parte-per-gli-europei-de-la-coruña,-domenica-l-esordio-contro-il-belgio.html |título=L'ITALIA PARTE PER GLI EUROPEI DE LA CORUÑA, DOMENICA L'ESORDIO CONTRO IL BELGIO |editorial=FISR.it |data=12 de xullo de 2018 |dataacceso=14 de agosto de 2018 |lingua=it}}</ref> ademais tres xogadores do combinado italiano, Alessandro Verona, Marco Pagnini e Ricardo Gnata, tiveron un encontro cos nenos do Campus de [[Pablo Cancela]] e [[Jordi Bargalló]] que se celebrou no pavillón do Compañía de María.<ref>{{Cita noticia |url=https://www.laopinioncoruna.es/deportes/2018/07/14/italia-compania-maria-alemania-elvina/1309940.html |título=Italia, en Compañía de María y Alemania, en Elviña |xornal=[[La Opinión (A Coruña)|La Opinión]] |data=14 de xullo de 2018 |dataacceso=23 de agosto de 2018 |lingua=es}}</ref> Todos os xogadores convocados por Mariotti xogaron esa tempada na [[Liga italiana de hóckey a patíns|Serie A1]], catro deles no campión desa tempada, o Amatori Lodi, e dous do subcampión, o [[Hockey Club Forte dei Marmi]]. Os dez xogadores convocados foron os seguintes:<ref name="zeroit">{{Cita web |url=http://www.zerozero.pt/equipa.php?id=210158 |título=Itália. Hóquei. |editorial=zerozero.pt |dataacceso=11 de agosto de 2018 |lingua=pt}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" |+ style= "background:#FFFFFF;border-top:#009246 5px solid;border-bottom:#CE2B37 5px solid;" | Italia |- ! scope="col" | Número ! scope="col" | Nome ! scope="col" | Posición ! scope="col" | Data de nacemento ! scope="col" | Idade ! scope="col" | Equipo |- | 2 || Samuel Amato || DEF/MED || 25 de abril de 1984 || 34 || {{ITAb}} [[Hockey Valdagno|Valdagno]] |- | 5 || Federico Ambrosio || DIA || 29 de setembro de 1989 || 28 || {{ITAb}} [[Hockey Breganze|Breganze]] |- | 6 || Andrea Malagoli || DEF/MED || 19 de maio de 1991 || 27 || {{ITAb}} [[Amatori Lodi|Lodi]] |- | 7 || Giulio Cocco || DIA || 11 de xuño de 1996 || 22 || {{ITAb}} [[Amatori Lodi|Lodi]] |- | 9 || Domenico Illuzzi || DEF/MED || 22 de febreiro de 1989 || 29 || {{ITAb}} [[Amatori Lodi|Lodi]] |- | 10 || Leonardo Barozzi ('''C''') || POR || 7 de maio de 1987 || 31 || {{ITAb}} [[CGC Viareggio|Viareggio]] |- | 14 || Alessandro Verona || DIA || 11 de agosto de 1995 || 23 || {{ITAb}} [[Amatori Lodi|Lodi]] |- | 15 || Davide Banini || DEF/MED || 13 de marzo de 1995 || 23 || {{ITAb}} [[AP Follonica Hockey|Follonica]] |- | 19 || Marco Pagnini || DIA || 13 de febreiro de 1989 || 29 || {{ITAb}} [[Hockey Club Forte dei Marmi|Forte dei Marmi]] |- | 22 || Riccardo Gnata || POR || 28 de outubro de 1992 || 25 || {{ITAb}} [[Hockey Club Forte dei Marmi|Forte dei Marmi]] |- ! colspan="6" scope="col" | Corpo técnico |- | '''Adestrador''' || colspan="5" | Massimo Mariotti |- | '''Auxiliar''' || colspan="5" | Antonio Caricato |- | '''Auxiliar''' || colspan="5" | Varisco Massimo |- | '''Delegada''' || colspan="5" | Maria Annunziaya Calcavecchia |- | '''Delegado''' || colspan="5" | Paolo Centomo |- | '''Delegado''' || colspan="5" | Catia Ferretti |- | '''Doutor''' || colspan="5" | Edoardo Laiolo |- | '''Masaxista''' || colspan="5" | Gianluca Mazzelli |- | '''Encargado do material''' || colspan="5" | Antonio Giovanni |} ;Países Baixos A selección neerlandesa realizou parte da súa preparación na localidade catalá de [[Palafrugell]], onde realizou unha fin de semana de adestramentos entre o 29 de xuño e o 1 de xullo cos xogadores preseleccionados e catro novos xogadores españois con raíces neerlandesas.<ref>{{Cita web |url=https://www.rolhockey.com/ek2018-c4xa/jj2lvveu362/Trainingsweekend-selectie-Nederland-in-Palafrugell |título=Trainingsweekend selectie Nederland in Palafrugell |editorial=rolhockey.com |data=1 de xullo de 2018 |dataacceso=16 de agosto de 2018 |lingua=nl}}</ref> O 1 de xullo, o seleccionador neerlandés Marty van den Brand anunciou a lista definitiva de xogadores que participarían no EuroHockey 2018.<ref>{{Cita web |url=https://www.rolhockey.com/ek2018-c4xa/jj3772ni22/EK-selectie-Nederland |título=EK selectie Nederland |editorial=rolhockey.com |data=1 de xullo de 2018 |dataacceso=16 de agosto de 2018 |lingua=nl}}</ref> O equipo laranxa chegou á cidade herculina o 13 de xullo, e ese mesmo día xogou pola noite un partido amigable contra un equipo da [[Primeira División Galega de Hóckey a Patíns|Primeira División de Galicia]], un partido no que Eric Boersma se lesionou no pulso.<ref>{{Cita web |url=https://www.rolhockey.com/ek2018-c4xa/jjppozav22/Zorgen-in-Nederlandse-kamp |título=Zorgen in Nederlandse kamp |editorial=rolhockey.com |data=14 de xullo de 2018 |dataacceso=16 de agosto de 2018 |lingua=nl}}</ref> O equipo, cunha media de idade de 22,68 anos contou coa presenza do xogador da [[OK Liga]] Eric Boersma, así como o xogador do [[C.P. Vilanova]] da [[Primeira División estatal de hóckey a patíns|Primeira División española]] Rafael Morera Jeeninga. O club máis representado foi o [[SC Bison Calenberg]] alemán, con tres xogadores, mentres que o [[Valkenswaardse Roller Club]] (dous xogadores) e o [[Rolschaats Club de Lichtstad]] (un xogador) foron os únicos equipos neerlandeses que achegaron algún xogador ao combinado laranxa. A selección neerlandesa estivo integrada polos seguintes xogadores:<ref>{{Cita web |url=http://www.zerozero.pt/equipa.php?id=210174&edicao_id=121441 |título=Holanda. Hóquei. |editorial=zerozero.pt |dataacceso=16 de agosto de 2018 |lingua=pt}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" |+ style= "background:#FFFFFF;border-top:#AE1C28 5px solid;border-bottom:#21468B 5px solid;" | Países Baixos |- ! scope="col" | Número ! scope="col" | Nome ! scope="col" | Posición ! scope="col" | Data de nacemento ! scope="col" | Idade ! scope="col" | Equipo |- | 3 || Eric Boersma || DEF/MED || 23 de decembro de 1993 || 24 || {{ESPb}} [[Hoquei Club Piera|Piera]] |- | 4 || Luuk Bischoff ('''C''') || DIA || 11 de xaneiro de 1982 || 36 || {{NEDb}} [[Valkenswaardse Roller Club|Valkenswaardse]] |- | 5 || Rico van den Dungen || DEF/MED || 5 de xaneiro de 1997 || 21 || {{DEUb}} [[SC Bison Calenberg|Bison Calenberg]] |- | 8 || Niels Janssens || DEF/MED || 5 de outubro de 1991 || 26 || {{NEDb}} [[Valkenswaardse Roller Club|Valkenswaardse]] |- | 9 || Reginaldo Migalhas || DIA || 21 de abril de 1992 || 26 || {{PORb}} [[Juventude Azeitonense]] |- | 12 || Luc Vroomen || POR || 12 de febreiro de 2000 || 18 || {{NEDb}} [[Rolschaats Club de Lichtstad|Lichtstad]] |- | 19 || Cesar Boersma || DIA || 3 de novembro de 1996 || 21 || {{ESPb}} [[Igualada HC|Igualada]] |- | 25 || Rafael Morera Jeeninga || DEF/MED || 21 de xullo de 2000 || 17 || {{ESPb}} [[C.P. Vilanova|Vilanova]] |- | 83 || Timo Tiborghs || DIA || 2 de febreiro de 2000 || 18 || {{DEUb}} [[SC Bison Calenberg|Bison Calenberg]] |- | 94 || Joey Van den Dungen || POR || 29 de novembro de 1994 || 23 || {{DEUb}} [[SC Bison Calenberg|Bison Calenberg]] |- ! colspan="6" scope="col" | Corpo técnico |- | '''Adestrador''' || colspan="5" | Marty van den Brand |- | '''Auxiliar''' || colspan="5" | Xinu Doncel |- | '''Delegado''' || colspan="5" | Eef Bal |- | '''Delegado''' || colspan="5" | Nico Janssens |- | '''Doutor''' || colspan="5" | Tino Simons |- | '''Masaxista''' || colspan="5" | Ton Sorensen |- | '''Presidente da federación''' || colspan="5" | Ben Veerman |} ;Portugal A selección portuguesa dirixida por Luís Sénica comezou a súa preparación para o Campionato de Europa o 19 de xuño. O equipo concentrouse en [[Luso]], no concello de [[Mealhada]], empregando o pavillón Municipal da Mealhada para as actividades relacionadas co hóckey a patíns. O día 4 de xuño, Sénica deu a lista dos xogadores que participarían na preselección e comezarían a traballar na preparación do campionato. Nun primeiro momento foron 12 os xogadores convocados, principalmente procedentes dos tres grandes do hóckey a patíns portugués, Benfica, Porto e Sporting, que achegaron tres xogadores cada un, dous preseleccionados xogaron no Valongo, e un no Amatori Lodi italiano. O conxunto mantivo a base dos últimos campionatos a pesar das saídas de xogadores importantes como Reinaldo Ventura, Ricardo Barreiros ou Nelson Filipe, e Sénica incorporou xogadores novatos.<ref>{{Cita noticia |url=https://www.plurisports.com/index.php/pt/hp/noticias/31774-comecaram-os-trabalhos-rumo-ao-euro |título=Começaram os trabalhos rumo ao Euro |xornal=plurisports.com |data=20 de xuño de 2018 |dataacceso=31 de agosto de 2018 |lingua=pt |data-arquivo=31 de agosto de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180831035651/https://www.plurisports.com/index.php/pt/hp/noticias/31774-comecaram-os-trabalhos-rumo-ao-euro |url-morta=yes }}</ref><ref>{{Cita noticia |url=https://www.plurisports.com/index.php/pt/hp/noticias/31560-convocatoria-para-o-campeonato-da-europa |título=Convocatória para o Campeonato da Europa |xornal=plurisports.com |data=4 de xuño de 2018 |dataacceso=31 de agosto de 2018 |lingua=pt |data-arquivo=31 de agosto de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180831035557/https://www.plurisports.com/index.php/pt/hp/noticias/31560-convocatoria-para-o-campeonato-da-europa |url-morta=yes }}</ref> O 22 de xuño fíxose pública a listaxe dos dez xogadores que representarían a Portugal na Coruña. Durante a súa preparación, o combinado luso xogou partidos amigables contra distintos equipos portugueses,<ref>{{Cita noticia |url=http://hoqueipt.com/artigo.aspx?id=2185 |título=Os 10 para defender o título, com Querido e Xavi de prevenção |xornal=hoqueipt.com |data=22 de xuño de 2018 |dataacceso=31 de agosto de 2018 |lingua=pt}}</ref> e o 1 de xullo o combinado portugués disputou un partido amigable fronte á outra gran favorita ao título continental, España, que serviu como homenaxe ao expresidente das federacións española e galega Enrique García-Raposo Sánchez. O partido disputado no Pazo dos Deportes de Riazor finalizou cun empate a dous goles.<ref name="empata"/> O combinado portugués estivo integrado por dez xogadores cunha media de idade de 27,05 anos. Todos eles xogaron na tempada 2017-18 no [[Campionato Nacional de hóckey a patíns|Campionato Portugués]], a maioría deles no [[Sport Lisboa e Benfica (hóckey a patíns)|Benfica]], [[Futebol Clube do Porto (hóckey a patíns)|Porto]] e no [[Sporting Clube de Portugal (hóckey a patíns)|Sporting Clube de Portugal]], con tres xogadores cada un, mentres que o Valongo achegou un xogador, Poka. Os dez xogadores seleccionados foron os seguintes:<ref>{{Cita web |url=http://www.zerozero.pt/equipa.php?id=210157 |título=Portugal. Hóquei. |editorial=zerozero.pt |dataacceso=31 de agosto de 2018 |lingua=pt}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" |+ style= "background:#FFFFFF;border-top:#006600 5px solid;border-bottom:#FF0000 5px solid;" | Portugal |- ! scope="col" | Número ! scope="col" | Nome ! scope="col" | Posición ! scope="col" | Data de nacemento ! scope="col" | Idade ! scope="col" | Equipo |- | 1 || Ângelo Girão || POR || 28 de agosto de 1989 || 28 || {{PORb}} [[Sporting Clube de Portugal (hóckey a patíns)|Sporting]] |- | 2 || Poka || DEF/MED || 7 de maio de 1989 || 29 || {{PORb}} [[Associação Desportiva Valongo|Valongo]] |- | 3 || Rafa Costa || DIA || 10 de novembro de 1991 || 26 || {{PORb}} [[Futebol Clube do Porto (hóckey a patíns)|Porto]] |- | 4 || Diogo Rafael || DEF/MED || 17 de novembro de 1989 || 28 || {{PORb}} [[Sport Lisboa e Benfica (hóckey a patíns)|Benfica]] |- | 5 || Vítor Hugo || DIA || 23 de outubro de 1984 || 33 || {{PORb}} [[Sporting Clube de Portugal (hóckey a patíns)|Sporting]] |- | 6 || Gonçalo Alves || DIA || 26 de xullo de 1993 || 24 || {{PORb}} [[Futebol Clube do Porto (hóckey a patíns)|Porto]] |- | 7 || Hélder Nunes || DEF/MED || 23 de febreiro de 1994 || 24 || {{PORb}} [[Futebol Clube do Porto (hóckey a patíns)|Porto]] |- | 8 || Henrique Magalhães || DEF/MED || 22 de outubro de 1991 || 26 || {{PORb}} [[Sporting Clube de Portugal (hóckey a patíns)|Sporting]] |- | 9 || João Rodrigues ('''C''') || DIA || 15 de xullo de 1990 || 27 || {{PORb}} [[Sport Lisboa e Benfica (hóckey a patíns)|Benfica]] |- | 43 || Pedro Henriques || POR || 27 de setembro de 1990 || 27 || {{PORb}} [[Sport Lisboa e Benfica (hóckey a patíns)|Benfica]] |- | '''Adestrador''' || colspan="5" | Luís Sénica |- | '''Auxiliar''' || colspan="5" | Marina Alves |- | '''Auxiliar''' || colspan="5" | Nuno Ferrão |- | '''Auxiliar''' || colspan="5" | Roberto Rodrigues |- | '''Delegado''' || colspan="5" | Rui Castro |- | '''Delegado''' || colspan="5" | Paulo Rodrigues |- | '''Delegado''' || colspan="5" | Gustavo Sousa |- | '''Doutor''' || colspan="5" | André Pires |- | '''Masaxista''' || colspan="5" | Rui Barge |- | '''Encargado do material''' || colspan="5" | Hermínio Carrilho |} ;Suíza En 2018 Suíza regresou a unha competición internacional de seleccións de hóckey a patíns logo da súa ausencia no [[Campionato do Mundo de hóckey a patíns 2017|Mundial de 2017]] celebrado na cidade [[República Popular da China|chinesa]] de [[Nanjing]]. Na convocatoria helvética salientou o grupo de xogadores que destacaron no último Campionato de Europa disputado en terras lusas: Jean Pierre Vizio, Nino Wyss, Gian Rettenmund, Gael Jiménez, Raphael Rettenmund e Pascal Kissling (seleccionador-xogador en 2016), e completouse cos debutantes Guillaume Oberson, Simon Wuffli, Patrick Moor e Marcio Vanina.<ref>{{Cita noticia |url=http://www.zerozero.pt/news.php?id=224093 |título=Já são conhecidos os 10 suíços que vão estar na Corunha |xornal=zerozero.pt |data=23 de maio de 2018 |dataacceso=11 de agosto de 2018 |lingua=pt}}</ref> A selección suíza dirixida polo español Alejandro Rodríguez presentou un grupo de dez xogadores cunha idade media de 26,89 anos. A maioría dos xogadores convocados, tres, xogaron no campión da [[Campionato suízo de hóckey a patíns|LNA suíza]] esa tempada, o [[Montreux Hockey Club]], e os sete restantes xogaron ese ano noutros equipos da máxima categoría do hóckey a patíns suízo. Os dez xogadores convocados foron os seguintes:<ref>{{Cita web |url=http://www.zerozero.pt/equipa.php?id=210176 |título=Suíça. Hóquei. |editorial=zerozero.pt |dataacceso=11 de agosto de 2018 |lingua=pt}}</ref><ref>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/eurom/roster-of-switzerland-for-eurohockey-coruna-2018/ |título=Roster of Switzerland for EuroHockey Coruna 2018 |editorial=World Skate Europe |dataacceso=14 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=14 de agosto de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180814234306/http://www.wseurope-rinkhockey.org/eurom/roster-of-switzerland-for-eurohockey-coruna-2018/ |url-morta=yes }}</ref> {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" |+ style= "background:#FFFFFF;border-top:#DC241F 5px solid;border-bottom:#DC241F 5px solid;" | Suíza |- ! scope="col" | Número ! scope="col" | Nome ! scope="col" | Posición ! scope="col" | Data de nacemento ! scope="col" | Idade ! scope="col" | Equipo |- | 1 || Jean-Pierre Vizio || POR || 15 de xaneiro de 1992 || 26 || {{SUIb}} [[Montreux Hockey Club|Montreux]] |- | 2 || Nino Wyss || DEF/MED || 20 de outubro de 1987 || 30 || {{SUIb}} [[RHC Diessbach|Diessbach]] |- | 3 || Simon Wuffli || DEF/MED || 24 de marzo de 1991 || 26 || {{SUIb}} [[Rollhockey-Club Vordemwald|Vordemwald]] |- | 4 || Gael Jiménez || DEF/MED || 28 de abril de 1987 || 31 || {{SUIb}} [[Montreux Hockey Club|Montreux]] |- | 5 || Patrick Moor || DEF/MED || 3 de novembro de 1992 || 25 || {{SUIb}} [[Rollhockey-Club Vordemwald|Vordemwald]] |- | 6 || Marzio Vanina || DIA || 11 de novembro de 1989 || 28 || {{SUIb}} [[Rollsport Club Uttigen|Uttigen]] |- | 7 || Pascal Kissling ('''C''') || DEF/MED || 16 de agosto de 1984 || 33 || {{SUIb}} [[RHC Diessbach|Diessbach]] |- | 8 || Gian Rettenmund || DIA || 10 de maio de 1998 || 20 || {{SUIb}} [[Sport Club Thunerstern|Thunerstern]] |- | 9 || Raphael Rettenmund || DEF/MED || 22 de setembro de 1995 || 22 || {{SUIb}} [[Sport Club Thunerstern|Thunerstern]] |- | 10 || Guillaume Oberson || POR || 28 de agosto de 1996 || 21 || {{SUIb}} [[Montreux Hockey Club|Montreux]] |- ! colspan="6" scope="col" | Corpo técnico |- | '''Adestrador''' || colspan="5" | Alejandro Rodríguez |- | '''Auxiliar''' || colspan="5" | David Díaz |- | '''Delegado''' || colspan="5" | Sacha Pascal Meir |} == Árbitros == O campionato foi arbitrado por un total de 11 árbitros de sete federacións europeas distintas: [[España]] (3 árbitros), [[Portugal]] (2), [[Italia]] (2), [[Inglaterra]] (1), [[Francia]] (1), [[Alemaña]] (1) e [[Suíza]] (1).<ref name=okcoruna/> Salientar a presenza do árbitro galego Rubén Fernández na lista de árbitros seleccionados.<ref>{{Cita noticia |url=https://www.laopinioncoruna.es/deportes/2018/06/04/espana-abrira-campeonato-europa-coruna/1297616.html |título=España abrirá el Campeonato de Europa de A Coruña ante Inglaterra |xornal=[[La Opinión (A Coruña)|La Opinión]] |data=4 de xuño de 2018 |dataacceso=19 de agosto de 2018 |lingua=es}}</ref> Os árbitros ían alternando encontros de países distintos ao seu e tamén mudaban a súa posición, xa que exercían de árbitros principais nuns partidos e noutros eran árbitros de mesa en apoio aos seus dous compañeiros en pista. Os árbitros participantes nesta edición foron os seguintes:<ref name=okcoruna>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/eurom/okcoruna-informations-meetings-and-media/ |título=#okcoruna: Informations, Meetings and Media |editorial=World Skate Europe |data=11 de xullo de 2018 |dataacceso=21 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=22 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180722011416/http://www.wseurope-rinkhockey.org/eurom/okcoruna-informations-meetings-and-media/ |url-morta=yes }}</ref> {| |valign="top"| * {{ESPb}} Óscal Valverde * {{ESPb}} Iván González * {{ESPb}} Rubén Fernández * {{FRAb}} Xavier Bleuzen * {{DEUb}} Thomas Ullrich * {{SUIb}} Johannes Schneider |width="50"|&nbsp; |valign="top"| * {{PORb}} Joaquim Pinto * {{PORb}} José Pinto * {{ITAb}} Franco Ferrari * {{ITAb}} Joseph Silecchia * {{ENGb}} Bruno Sosa |} == Competición == === Fase de grupos === ==== Grupo A ==== No grupo A a gran favorita a facerse co liderado do grupo era [[Selección de hóckey a patíns masculina de Portugal|Portugal]]. A vixente campioa europea iniciou cun contundente 11-0 fronte a [[Selección de hóckey a patíns masculina de Andorra|Andorra]] a súa andaina no EuroHockey 2018, unha vitoria que comezou a fraguarse cando nin sequera se contaban 15 segundos no marcador, se ben o equipo andorrano conseguiu aguantar case cinco minutos sen encaixar un gol logo do descanso, ao que se foran con 5-0 en contra. No outro partido do grupo A disputado na primeira xornada, [[Selección de hóckey a patíns masculina de Suíza|Suíza]] derrotou os seus veciños [[Selección de hóckey a patíns masculina de Austria|austríacos]] 5-1 logo de sobrepoñerse ao tanto inicial austríaco. Nesta primeira xornada descansou a selección de [[Selección de hóckey a patíns masculina de Francia|Francia]].<ref>{{Cita noticia |url=https://www.mundodeportivo.com/hockey-patines/20180715/45926419779/portugal-inicia-con-contundencia-la-defensa-del-titulo.html |título=Portugal inicia con contundencia la defensa del título |xornal=[[Mundo Deportivo]] |data=15 de xullo de 2018 |dataacceso=21 de agosto de 2015 |lingua=es}}</ref> Na segunda xornada debutou no europeo a selección francesa, que derrotou 6-0 á andorrana, nun partido no que todos os goles do combinado galo tiveron a sinatura dos irmáns Di Benedetto. Pola súa banda, a selección lusa sumou unha nova vitoria, desta vez fronte ao combinado suízo, tendo máis problemas que a noite anterior, presentando o marcador un 2-1 ao descanso favorable aos portugueses, que con todo ampliaron a renda de goles na segunda metade, deixando o 7-1 definitivo no electrónico.<ref name="freno"/> Nesta segunda xornada descansou a selección de Austria. A selección portuguesa descansou na terceira xornada. Francia aproveitou para igualar cos lusos no liderado do grupo goleando a Austria (3-14) nun partido que dominou dende o principio. Pola súa banda, Suíza e Andorra protagonizaron un emocionante partido que acabou caendo do lado andorrano (2-3) a pesar de que os helvéticos inauguraran o marcador por medio de Rettenmund, na segunda parte Andorra empatou e Suíza adiantouse de novo, finalmente os andorranos conseguiron remontar e conservar a vantaxe durante oito minutos e medio.<ref name="digna"/> Francia e Suíza abriron a cuarta xornada no grupo A. Os galos derrotaron 5-2 aos suízos a pesar de que estes se adiantaran aos cinco minutos de penalti, grazas ao acerto dos irmáns Di Benedetto e de Antoine Le Barre. Portugal pola súa banda derrotou por un contundente 15-1 a Austria nun partido no que os lusos cesaron o seu asedio a falta de nove minutos para a conclusión do encontro.<ref>{{Cita noticia |url=https://www.mundodeportivo.com/hockey-patines/20180718/45962659042/espana-y-portugal-exhiben-pegada.html |título=España y Portugal exhiben pegada |xornal=[[Mundo Deportivo]] |data=18 de xullo de 2018 |dataacceso=21 de agosto de 2015 |lingua=es}}</ref> Suíza descansou a última xornada, na que Portugal e Francia disputáronse o liderado do grupo. Antes Andorra afianzou a terceira posición grazas á súa vitoria fronte a Austria, que finalizou a fase de grupos sen ningunha vitoria no seu casilleiro. No partido estelar do grupo, Francia estivo a piques de sorprender a Portugal logo de adiantarse no marcador tan só uns segundos despois de iniciarse o partido, e deixando en desvantaxe aos lusos no descanso (1-3), mais na segunda parte o equipo portugués completou a remontada a piques de entrar no último minuto de partido para poñer o 5-4 definitivo.<ref>{{Cita noticia |url=https://www.mundodeportivo.com/hockey-patines/20180720/45971756311/espana-y-portugal-avanzaran-por-los-lados-opuestos-del-cuadro.html |título=España y Portugal avanzarán por los lados opuestos del cuadro |xornal=[[Mundo Deportivo]] |data=20 de xullo de 2018 |dataacceso=21 de agosto de 2015 |lingua=es}}</ref> {| align=center cellpadding="3" cellspacing="0" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=350 |- bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=210 | Grupo A !width=15 | Pts !width=15 | PX !width=15 | PG !width=15 | PE !width=15 | PP !width=20 | GF !width=20 | GC !width=25 | DG |- align=right |align=left|{{PORb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Portugal|Portugal]] | '''12''' || 4 || 4 || 0 || 0 || 38 || 6 || +32 |- align=right |align=left|{{FRAb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Francia|Francia]] | '''9''' || 4 || 3 || 0 || 1 || 29 || 10 || +19 |- align=right |align=left|{{ANDb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Andorra|Andorra]] | '''6''' || 4 || 2 || 0 || 2 || 9 || 19 || -10 |- align=right |align=left|{{SUIb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Suíza|Suíza]] | '''3''' || 4 || 1 || 0 || 3 || 10 || 16 || -6 |- align=right |align=left|{{AUTb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Austria|Austria]] | '''0''' || 4 || 0 || 0 || 4 || 5 || 40 || -35 |} ;Resultados {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[15 de xullo]] de [[2018]]<br />17:00 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Suíza|Suíza]]''' |align=center width=13%|'''5-1''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Austria|Austria]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Óscar Valverde (ESP), Iván González (ESP) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Jiménez (1)<br />Kissling (2)<br />Vanina (1)<br />Rettenmund, G. (1) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/15-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-03-switzerland-x-austria/ |título=15-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #03 – Switzerland x Austria |editorial=World Skate Europe |data=14 de xullo de 2018 |dataacceso=18 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=20 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180720022424/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/15-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-03-switzerland-x-austria/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Zehrer (1) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[15 de xullo]] de [[2018]]<br />22:00 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Andorra|Andorra]]''' |align=center width=13%|'''0-11''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Portugal|Portugal]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Rubén Fernández (ESP), Thomas Ullrich (DEU) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/15-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-05-andorra-x-portugal/ |título=15-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #05 – Andorra x Portugal |editorial=World Skate Europe |data=14 de xullo de 2018 |dataacceso=18 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=20 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180720023949/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/15-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-05-andorra-x-portugal/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Costa (2)<br />Pinto (1)<br />Nunes (1)<br />Magalhães (1)<br />Rodrigues (6) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[16 de xullo]] de [[2018]]<br />14:30 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Francia|Francia]]''' |align=center width=13%|'''6-0''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Andorra|Andorra]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Iván González (ESP), Óscar Valverde (ESP) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| [[Bruno Di Benedetto|Di Benedetto, B.]] (1)<br />[[Roberto Di Benedetto|Di Benedetto, R.]] (2)<br />[[Carlo Di Benedetto|Di Benedetto, C.]] (3) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/16-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-07-france-x-andorra/ |título=16-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #07 – France x Andorra |editorial=World Skate Europe |data=16 de xullo de 2018 |dataacceso=19 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=20 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180720025455/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/16-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-07-france-x-andorra/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[16 de xullo]] de [[2018]]<br />22:00 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Portugal|Portugal]]''' |align=center width=13%|'''7-1''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Suíza|Suíza]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Rui Torres (POR), Rubén Fernández (ESP) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Oliveira (1)<br />Alves (1)<br />Nunes (1)<br />Rodrigues (4) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/16-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-10-portugal-x-switzerland/ |título=16-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #10 – Portugal x Switzerland |editorial=World Skate Europe |data=16 de xullo de 2018 |dataacceso=19 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=20 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180720022404/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/16-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-10-portugal-x-switzerland/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Rettenmund (1) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[17 de xullo]] de [[2018]]<br />12:30 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Austria|Austria]]''' |align=center width=13%|'''3-14''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Francia|Francia]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Joseph Silecchia (ITA), Franco Ferrari (ITA) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Brunner (1)<br />Hagspiel (2) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/17-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-12-austria-x-france/ |título=17-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #12 – Austria x France |editorial=World Skate Europe |data=17 de xullo de 2018 |dataacceso=19 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=20 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180720051733/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/17-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-12-austria-x-france/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| [[Bruno Di Benedetto|Di Benedetto, B.]] (1)<br />Herman (2)<br />[[Roberto Di Benedetto|Di Benedetto, R.]] (2)<br />Le Roux (2)<br />Le Berre (4)<br />[[Carlo Di Benedetto|Di Benedetto, C.]] (3) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[17 de xullo]] de [[2018]]<br />17:30 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Suíza|Suíza]]''' |align=center width=13%|'''2-3''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Andorra|Andorra]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Bruno Sosa (ENG), Thomas Ullrich (DEU) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Vanina (1)<br />Rettenmund (1) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/17-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-13-switzerland-x-andorra/ |título=17-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #13 – Switzerland x Andorra |editorial=World Skate Europe |data=17 de xullo de 2018 |dataacceso=19 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=20 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180720025459/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/17-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-13-switzerland-x-andorra/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Miquel, G. (1)<br />Antequera, O. (1)<br />Dilme, A. (1) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[18 de xullo]] de [[2018]]<br />10:00 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Francia|Francia]]''' |align=center width=13%|'''5-2''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Suíza|Suíza]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Joaquim Pinto (POR), José Pinto (POR) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| [[Bruno Di Benedetto|Di Benedetto, B.]] (1)<br />Herman (1)<br />Le Berre (2)<br />[[Carlo Di Benedetto|Di Benedetto, C.]] (1) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/18-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-16-france-x-switzerland/ |título=18-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #16 – France x Switzerland |editorial=World Skate Europe |data=18 de xullo de 2018 |dataacceso=19 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=20 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180720051744/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/18-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-16-france-x-switzerland/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Kissling (2) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[18 de xullo]] de [[2018]]<br />22:00 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Austria|Austria]]''' |align=center width=13%|'''1-15''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Portugal|Portugal]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Bruno Sosa (POR), Johannes Schneider (SUI) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Sahler (1) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/18-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-20-austria-x-portugal/ |título=18-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #20 – Austria x Portugal |editorial=World Skate Europe |data=18 de xullo de 2018 |dataacceso=19 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=20 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180720025453/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/18-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-20-austria-x-portugal/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Costa (2)<br />Pinto (2)<br />Alves (3)<br />Nunes (3)<br />Rodrigues (5) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[19 de xullo]] de [[2018]]<br />12:30 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Andorra|Andorra]]''' |align=center width=13%|'''6-0''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Austria|Austria]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Rui Torres (POR), Rubén Fernández (ESP) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Antequera, A. (1)<br />Miquel, G. (2)<br />Miquel, Ls. (1)<br />Dilme, N (1)<br />Dilme, A. (1) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/19-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-22-andorra-x-austria/ |título=19-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #22 – Andorra x Austria |editorial=World Skate Europe |data=19 de xullo de 2018 |dataacceso=19 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=20 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180720051711/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/19-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-22-andorra-x-austria/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[19 de xullo]] de [[2018]]<br />22:00 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Portugal|Portugal]]''' |align=center width=13%|'''5-4''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Francia|Francia]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Óscar Valverde (ESP), Iván González (ESP) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Rafael (1)<br />Alves (1)<br />Rodrigues (3) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/19-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-25-portugal-x-france/ |título=19-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #25 – Portugal x France |editorial=World Skate Europe |data=20 de xullo de 2018 |dataacceso=19 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=20 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180720165857/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/19-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-25-portugal-x-france/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Herman (1)<br />[[Roberto Di Benedetto|Di Benedetto, R.]] (1)<br />Le Roux (1)<br />[[Carlo Di Benedetto|Di Benedetto, C.]] (1) |} ==== Grupo B ==== No grupo B encadráronse dúas das favoritas a alzar o título continenta, [[Selección de hóckey a patíns masculina de España|España]] e [[Selección de hóckey a patíns masculina de Italia|Italia]]. España realizou o seu debut na competición o 14 de xullo, logo da cerimonia de apertura, fronte a [[Selección de hóckey a patíns masculina de Inglaterra|Inglaterra]]. A pesar de que Inglaterra se adiantou no marcador cun gol de Mount, a vixente campioa do mundo remontou o partido e conseguiu derrotar con contundencia (10-1) ao combinado inglés.<ref>{{Cita noticia |url=https://www.mundodeportivo.com/hockey-patines/20180714/45909740048/10-1-inglaterra-se-asfixia-y-espana-empieza-la-eurocopa-con-goleada.html |título=España no se apiada de Inglaterra (10-1) en su debut |xornal=[[Mundo Deportivo]] |data=14 de xullo de 2018 |dataacceso=21 de agosto de 2015 |lingua=es}}</ref> Nos outros dous partidos da primeira xornada do grupo B, Italia derrotaba con moita contundencia (24-0) á frouxa [[Selección de hóckey a patíns masculina de Bélxica|selección belga]], e facíase co liderado do grupo, pola súa banda, [[Selección de hóckey a patíns masculina de Alemaña|Alemaña]] derrotaba aos [[Selección de hóckey a patíns masculina dos Países Baixos|Países Baixos]] nun partido no que os xermanos non inauguraron o marcador ata o minuto 24 da primeira metade, a falta de oito minutos para o final do encontro E. Boersma achegaba ao equipo laranxa no marcador, mais o equipo alemán acabaría anotando tres goles máis para deixar o definitivo 5-1 no electrónico.<ref>{{Cita noticia |url=https://www.mundodeportivo.com/hockey-patines/20180715/45925175805/italia-aplasta-a-belgica-y-arrebata-el-liderato-del-grupo-b-a-espana.html |título=Italia aplasta a Bélgica y arrebata el liderato del Grupo B a España |xornal=[[Mundo Deportivo]] |data=15 de xullo de 2018 |dataacceso=21 de agosto de 2015 |lingua=es}}</ref> A segunda xornada do grupo B comezou co enfrontamento entre as seleccións de Bélxica e Alemaña nun partido que os xermanos encarrilaron nos tres primeiros minutos, nos que xa gañaban por dous goles a cero, e que finalizaría cun contundente 15-0. No partido que enfrontou ás seleccións de Italia e Inglaterra, os ''azzurri'' gañaban por 9 goles a 4 con máis problemas dos esperados un partido no que, como ocorrera a noite anterior, o combinado inglés resistiu durante 10 minutos (1-1).<ref name="freno">{{Cita noticia |url=https://www.mundodeportivo.com/hockey-patines/20180716/45942198424/espana-sin-freno-francia-debuta-con-goleada-y-belgica-recibe-otra.html |título=España, sin freno y Francia debuta con goleada |xornal=[[Mundo Deportivo]] |data=16 de xullo de 2018 |dataacceso=22 de agosto de 2015 |lingua=es}}</ref> As seleccións de España e os Países baixos enfrontáronse no penúltimo partido do día. A selección española superou á neerlandesa con claridade (14-2), encaixando dous goles logo de ter anotado os seus 14. No descanso o coruñés [[Ignacio Alabart|Alabart]] non saíu no cinco inicial ao ter algunhas molestias.<ref>{{Cita noticia |url=https://www.mundodeportivo.com/hockey-patines/20180716/45941784614/2-14-espana-supera-a-holanda-con-lucidez.html |título=2-14: España supera a Holanda con lucidez |xornal=[[Mundo Deportivo]] |data=16 de xullo de 2018 |dataacceso=22 de agosto de 2015 |lingua=es}}</ref> Inglaterra abriu a terceira xornada de competición goleando a Bélxica, sumando deste xeito a súa primeira vitoria no campionato, pola súa banda, o equipo belga conseguiu os seus primeiros goles.<ref name="digna">{{Cita noticia |url=https://www.mundodeportivo.com/hockey-patines/20180717/45952611027/espana-supera-a-una-digna-alemania-y-francia-sigue-la-estela-de-portugal.html |título=España supera a una digna Alemania y Francia sigue la estela de Portugal |xornal=[[Mundo Deportivo]] |data=17 de xullo de 2018 |dataacceso=22 de agosto de 2015 |lingua=es}}</ref> A selección española xogaba na terceira xornada o seu primeiro test importante contra unha renovada Alemaña, á que derrotou por sete goles a un coa baixa de Alabart, que non xogou para repoñerse das súas molestias musculares.<ref>{{Cita noticia |url=https://www.mundodeportivo.com/hockey-patines/20180717/45952559478/7-1-espana-pasa-con-nota-ante-alemania-su-primer-test-serio.html |título=7-1: España pasa con nota su primer test serio en el Europeo |xornal=[[Mundo Deportivo]] |data=18 de xullo de 2018 |dataacceso=22 de agosto de 2015 |lingua=es}}</ref> A selección italiana derrotou á neerlandesa, que aguantou o primeiro cuarto de hora de xogo (1-1), e que no descanso perdía por tres goles, con todo, a reacción italiana logo do paso polos vestiarios non deu opción ao equipo laranxa, que caeu finalmente por 4-15.<ref>{{Cita noticia |url=https://www.mundodeportivo.com/hockey-patines/20180717/45953338374/pulso-entre-espana-e-italia-francia-aprovecha-el-descanso-de-portugal.html |título=Pulso entre España e Italia; Francia aprovecha el descanso de Portugal |xornal=[[Mundo Deportivo]] |data=17 de xullo de 2018 |dataacceso=22 de agosto de 2015 |lingua=es}}</ref> A cuarta xornada no grupo B comezou co enfrontamente entre as seleccións inglesa e neerlandesa que finalizou cun axustado 6-4 favorable aos británicos, que conseguiron o pase aos cuartos de final logo de remontar unha desvantaxe de dous goles. Italia conseguiu unha nova vitoria, desta vez fronte a Alemaña, que aguantou a primeira parte, perdendo 5-3 a 12 minutos para o descanso, e 8-4 ao finalizar a primeira parte, finalmente os italianos impúñanse por 11-5, aínda que a vitoria de España fronte a Bélxica os privaba de manter o liderado do grupo.<ref>{{Cita noticia |url=https://www.mundodeportivo.com/hockey-patines/20180718/45961836345/espana-se-jugara-el-liderato-con-italia-francia-con-portugal.html |título=España se jugará el liderato con Italia, Francia con Portugal |xornal=[[Mundo Deportivo]] |data=18 de xullo de 2018 |dataacceso=22 de agosto de 2015 |lingua=es}}</ref> A selección española precisaba gañar por 22 goles a Bélxica para ser primeira de grupo en caso dun empate contra Italia na última xornada. España, coa ausencia un día máis de Alabart, en menos dun minuto o combinado xa gañaba cun gol de [[Jordi Adroher Mas|Adroher]], e finalmente España impúñase 22-0 e conseguía o liderado do grupo á espera do último partido fronte aos ''azzurri''.<ref>{{Cita noticia |url=https://www.mundodeportivo.com/hockey-patines/20180718/45961764520/0-22-espana-juega-al-precio-justo-para-arrebatar-el-liderato-a-italia.html |título=0-22: España golea pensando en Italia |xornal=[[Mundo Deportivo]] |data=18 de xullo de 2018 |dataacceso=22 de agosto de 2015 |lingua=es}}</ref> A última xornada presentaba a incógnita das posicións finais dos equipos clasificados para os cuartos de final. O primeiro partido enfrontou a Bélxica e os Países Baixos co obxectivo de non finalizar na última posición. Os belgas conseguiron sobrepoñerse a un 2-0 en contra e igualar a contenda no minuto 21, se ben logo quedaron sen opcións e caeron 10-5 nun partido no que os belgas anotaron máis goles que nas catro xornadas anteriores. No partido pola terceira posición do grupo, que permitía evitar ao líder do grupo A, os xermanos derrotaron a Inglaterra (8-4) nun partido no que comezaron marcando os británicos, e que estaba igualado a falta de 13 minutos (4-4).<ref>{{Cita noticia |url=https://www.mundodeportivo.com/hockey-patines/20180719/45970882441/espana-retiene-el-liderato-y-se-medira-a-suiza-en-cuartos.html |título=España retiene el liderato y se medirá a Suiza en cuartos |xornal=[[Mundo Deportivo]] |data=19 de xullo de 2018 |dataacceso=22 de agosto de 2015 |lingua=es}}</ref> Como peche do grupo A, España e Italia xogábanse a primeira posición do grupo. Cunhas 2&nbsp;500 persoas nas bancadas o equipo español derrotaba por dous goles a cero a Italia, nun partido no que España tivo que defender con [[Eduard Lamas Alsina|Lamas]] e Roca, con Sergi Fernández baixo os paus, case os dous últimos minutos da primeira parte polas expulsións.<ref>{{Cita noticia |url=https://www.mundodeportivo.com/hockey-patines/20180719/45970752399/2-0-espana-con-una-defensa-epica-se-queda-con-el-liderato-ante-italia.html |título=2-0: España ata a Italia y pasa como primera a cuartos frente a Suiza |xornal=[[Mundo Deportivo]] |data=19 de xullo de 2018 |dataacceso=22 de agosto de 2015 |lingua=es}}</ref> {| align=center cellpadding="3" cellspacing="0" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=350 |- bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=210 | Grupo B !width=15 | Pts !width=15 | PX !width=15 | PG !width=15 | PE !width=15 | PP !width=20 | GF !width=20 | GC !width=25 | DG |- align=right |align=left|{{ESPb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de España|España]] | '''15''' || 5 || 5 || 0 || 0 || 55 || 4 || +51 |- align=right |align=left|{{ITAb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Italia|Italia]] | '''12''' || 5 || 4 || 0 || 1 || 59 || 15 || +44 |- align=right |align=left|{{DEUb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Alemaña|Alemaña]] | '''9''' || 5 || 3 || 0 || 2 || 34 || 23 || +11 |- align=right |align=left|{{ENGb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Inglaterra|Inglaterra]] | '''6''' || 5 || 2 || 0 || 3 || 29 || 33 || -4 |- align=right |align=left|{{NEDb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina dos Países Baixos|Países Baixos]] | '''3''' || 5 || 1 || 0 || 4 || 21 || 45 || -24 |- align=right |align=left|{{BELb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Bélxica|Bélxica]] | '''0''' || 5 || 0 || 0 || 5 || 7 || 85 || -78 |} ;Resultados {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[14 de xullo]] de [[2018]]<br />20:00 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de España|España]]''' |align=center width=13%|'''10-1''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Inglaterra|Inglaterra]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Joaquim Pinto (POR), José Pinto (POR) |- style=font-size:85% |align=right valign=top|Roca (2)<br />Casanovas (1)<br />Font (1)<br />[[Ignacio Alabart|Alabart]] (1)<br />[[Eduard Lamas Alsina|Lamas]] (2)<br />[[Jordi Adroher Mas|Adroher]] (1)<br />Marín (2) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/13-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-01-spain-x-england/ |título=13-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #01 – Spain x England |editorial=World Skate Europe |data=14 de xullo de 2018 |dataacceso=18 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=19 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180719025804/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/13-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-01-spain-x-england/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Mount (1) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[15 de xullo]] de [[2018]]<br />14:30 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Alemaña|Alemaña]]''' |align=center width=13%|'''5-1''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina dos Países Baixos|Países Baixos]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Joseph Sillecchia (ITA), Franco Ferrari (ITA) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Hages (1)<br />Ober (1)<br />Zilken (1)<br />Schulz (2) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/15-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-02-germany-x-netherlands/ |título=15-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #02 – Germany x Netherlands |editorial=World Skate Europe |data=14 de xullo de 2018 |dataacceso=18 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=18 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180718234505/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/15-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-02-germany-x-netherlands/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Boersma, E. (1) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[15 de xullo]] de [[2018]]<br />19:30 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Bélxica|Bélxica]]''' |align=center width=13%|'''0-24''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Italia|Italia]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Johannes Schneider (SUI), Bruno Sosa (ENG) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/15-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-04-belgium-x-italy/ |título=15-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #04 – Belgium x Italy |editorial=World Skate Europe |data=14 de xullo de 2018 |dataacceso=18 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=21 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180721011406/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/15-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-04-belgium-x-italy/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Ambrosio (1)<br />Malagoli (5)<br />Cocco (5)<br />Verona (7)<br />Banini (5)<br />Pagnini (1) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[16 de xullo]] de [[2018]]<br />12:00 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Bélxica|Bélxica]]''' |align=center width=13%|'''0-15''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Alemaña|Alemaña]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Joaquim Pinto (POR), José Pinto (POR) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/16-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-06-belgium-x-germany/ |título=16-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #06 – Belgium x Germany |editorial=World Skate Europe |data=16 de xullo de 2018 |dataacceso=19 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=19 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180719233407/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/16-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-06-belgium-x-germany/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Karschau (1)<br />Hages (1)<br />Hilbertz (3)<br />Ober (1)<br />Thiel (4)<br />Zilken (4)<br />Strieder (1) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[16 de xullo]] de [[2018]]<br />17:00 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Italia|Italia]]''' |align=center width=13%|'''9-4''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Inglaterra|Inglaterra]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Rui Torres (POR), Rubén Fernández (ESP) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Ambrosio (1)<br />Malagoli (2)<br />Cocco (1)<br />Verona (1)<br />Banini (2)<br />Pagnini (2) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/16-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-08-italy-x-england/ |título=16-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #08 – Italy x England |editorial=World Skate Europe |data=16 de xullo de 2018 |dataacceso=19 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=19 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180719233544/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/16-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-08-italy-x-england/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Carter (1)<br />Tucker (1)<br />Taylor (1)<br />Stewart (1) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[16 de xullo]] de [[2018]]<br />19:00 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina dos Países Baixos|Países Baixos]]''' |align=center width=13%|'''2-14''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de España|España]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Thomas Ullrich (DEU), Bruno Sosa (ENG) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Boersma, C. (2) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/16-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-09-netherlands-x-spain/ |título=16-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #09 – Netherlands x Spain |editorial=World Skate Europe |data=16 de xullo de 2018 |dataacceso=19 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=19 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180719233514/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/16-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-09-netherlands-x-spain/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Casanovas (1)<br />Font (2)<br />[[Eduard Lamas Alsina|Lamas]] (2)<br />[[Jordi Adroher Mas|Adroher]] (3)<br />Bargalló (3)<br />Marín (3) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[17 de xullo]] de [[2018]]<br />10:00 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Inglaterra|Inglaterra]]''' |align=center width=13%|'''14-2''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Bélxica|Bélxica]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Rubén Fernández (ESP), Óscar Valverde (ESP) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Mount (6)<br />Carter (1)<br />Taylor (4)<br />Stewart (3) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/17-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-11-england-x-belgium-2/ |título=17-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #11 – England x Belgium |editorial=World Skate Europe |data=17 de xullo de 2018 |dataacceso=19 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=19 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180719233853/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/17-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-11-england-x-belgium-2/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Berthels (1)<br />Migueis (1) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[17 de xullo]] de [[2018]]<br />20:00 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de España|España]]''' |align=center width=13%|'''7-1''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Alemaña|Alemaña]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Rui Torres (POR), Johannes Schneider (SUI) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Roca (1)<br />Casanovas (1)<br />Font (1)<br />[[Eduard Lamas Alsina|Lamas]] (1)<br />Bargalló (1)<br />Marín (2) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/17-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-14-spain-x-germany/ |título=17-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #14 – Spain x Germany |editorial=World Skate Europe |data=17 de xullo de 2018 |dataacceso=19 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=19 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180719233918/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/17-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-14-spain-x-germany/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Zilken (1) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[17 de xullo]] de [[2018]]<br />22:00 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina dos Países Baixos|Países Baixos]]''' |align=center width=13%|'''4-15''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Italia|Italia]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: José Pinto (POR), Joaquim Pinto (POR) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Boersma, E. (1)<br />Migalhas (1)<br />Boersma, C. (2) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/17-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-15-netherlands-x-italy/ |título=17-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #15 – Netherlands x Italy |editorial=World Skate Europe |data=17 de xullo de 2018 |dataacceso=19 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=19 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180719233849/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/17-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-15-netherlands-x-italy/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Amato (1)<br />Malagoli (3)<br />Cocco (3)<br />Verona (3)<br />Banini (3)<br />Pagnini (2) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[18 de xullo]] de [[2018]]<br />12:30 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Inglaterra|Inglaterra]]''' |align=center width=13%|'''6-4''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina dos Países Baixos|Países Baixos]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Iván González (ESP), Óscar Valverde (ESP) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Mount (3)<br />Smith (1)<br />Taylor (1)<br />Stewart (1) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/18-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-17-england-x-netherlands/ |título=18-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #17 – England x Netherlands |editorial=World Skate Europe |data=18 de xullo de 2018 |dataacceso=19 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=19 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180719233912/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/18-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-17-england-x-netherlands/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Boersma, E. (2)<br />Migalhas (1)<br />Boersma, C. (1) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[18 de xullo]] de [[2018]]<br />17:30 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Italia|Italia]]''' |align=center width=13%|'''11-5''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Alemaña|Alemaña]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Rui Torres (POR), Rubén Fernández (ESP) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Ambrosio (2)<br />Malagoli (1)<br />Cocco (2)<br />Banini (1)<br />Pagnini (5) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/18-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-18-italy-x-germany/ |título=18-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #18 – Italy x Germany |editorial=World Skate Europe |data=18 de xullo de 2018 |dataacceso=19 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=19 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180719233719/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/18-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-18-italy-x-germany/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Schulz (4)<br />Strieder (1) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[18 de xullo]] de [[2018]]<br />20:00 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Bélxica|Bélxica]]''' |align=center width=13%|'''0-22''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de España|España]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Joseph Silecchia (ITA), Franco Ferrari (ITA) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/18-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-19-belgium-x-spain/ |título=18-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #19 – Belgium x Spain |editorial=World Skate Europe |data=18 de xullo de 2018 |dataacceso=19 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=19 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180719233403/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/18-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-19-belgium-x-spain/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Roca (3)<br />Font (4)<br />[[Eduard Lamas Alsina|Lamas]] (1)<br />[[Jordi Adroher Mas|Adroher]] (4)<br />Bargalló (6)<br />Marín (4) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[19 de xullo]] de [[2018]]<br />10:00 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina dos Países Baixos|Países Baixos]]''' |align=center width=13%|'''10-5''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Bélxica|Bélxica]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Thomas Ullrich (DEU), Johannes Schneider (SUI) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Boersma, E. (6)<br />Migalhas (1)<br />Jeeninga (2)<br />Tilborghs (1) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/19-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-21-netherlands-x-belgium/ |título=19-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #21 – Netherlands x Belgium |editorial=World Skate Europe |data=19 de xullo de 2018 |dataacceso=19 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=19 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180719235110/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/19-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-21-netherlands-x-belgium/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Rilhas (1)<br />Mertens (3)<br />Rita (1) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[19 de xullo]] de [[2018]]<br />17:30 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Alemaña|Alemaña]]''' |align=center width=13%|'''8-4''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Inglaterra|Inglaterra]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Joseph Silecchia (ITA), Franco Ferrari (ITA) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Karschau (1)<br />Hages (1)<br />Thiel (1)<br />Zilken (1)<br />Strieder (4) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/19-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-23-germany-x-england/ |título=19-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #23 – Germany x England |editorial=World Skate Europe |data=19 de xullo de 2018 |dataacceso=19 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=19 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180719233249/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/19-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-23-germany-x-england/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Mount (1)<br />Taylor (2)<br />Stewart (1) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[19 de xullo]] de [[2018]]<br />20:00 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de España|España]]''' |align=center width=13%|'''2-0''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Italia|Italia]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Joseph Silecchia (ITA), Franco Ferrari (ITA) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| [[Ignacio Alabart|Alabart]] (1)<br />[[Jordi Adroher Mas|Adroher]] (1) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/19-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-24-spain-x-italy/ |título=19-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #24 – Spain x Italy |editorial=World Skate Europe |data=19 de xullo de 2018 |dataacceso=19 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=19 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180719235428/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/19-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-24-spain-x-italy/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| |} === Fase final === {{Copa de 8 con final de consolación <!-- Datas --> |cuartos= |semifinais= |final= <!-- Cuartos de Final --> | 20 de xullo | {{PORb}} '''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Portugal|Portugal]]''' | '''14''' | {{ENGb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Inglaterra|Inglaterra]] | 2 | 20 de xullo | {{ITAb}} '''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Italia|Italia]]''' | '''6''' | {{ANDb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Andorra|Andorra]] | 2 | 20 de xullo | {{ESPb}} '''[[Selección de hóckey a patíns masculina de España|España]]''' | '''10''' | {{SUIb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Suíza|Suíza]] | 2 | 20 de xullo | {{FRAb}} '''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Francia|Francia]]''' | '''5''' | {{DEUb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Alemaña|Alemaña]] | 2 <!--Semifinais --> | 21 de xullo | {{PORb}} '''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Portugal|Portugal]]''' | '''4''' | {{ITAb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Italia|Italia]] | 2 | 21 de xullo | {{ESPb}} '''[[Selección de hóckey a patíns masculina de España|España]]''' | '''8''' | {{FRAb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Francia|Francia]] | 2 <!-- Final --> | 22 de xullo | {{PORb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Portugal|Portugal]] | 3 | {{ESPb}} '''[[Selección de hóckey a patíns masculina de España|España]]''' | '''6''' <!-- Terceiro e cuarto posto --> | 22 de xullo | {{ITAb}} '''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Italia|Italia]]''' | '''5''' | {{FRAb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Francia|Francia]] | 2 }} ==== Cuartos de final ==== Alemaña e Francia abriron os cuartos de final o 20 de xullo. A pesar da vantaxe inicial do equipo galo, que tan só tardou nove segundos en abrir o marcador, os alemáns recortaron a diferenza e chegaron a empatar a contenda nos inicios da segunda parte. Os franceses non acusaron o cansazo do duro partido fronte a Portugal a noite anterior, e co acerto de [[Carlo Di Benedetto]] (2 goles na segunda parte) e o seu irmán Bruno (un gol nos segundos 25 minutos) deixaron o marcador no 2-5 definitivo a prol dos franceses.<ref name="espfra"/><ref name="diasete">{{Cita web |url=http://www.fgpatinaje.com/eurohockey-resumen-dia-7/ |título=Eurohockey: resumen día 7 |editorial=[[Federación Galega de Patinaxe]] |data=20 de xullo de 2018 |dataacceso=24 de agosto de 2018 |lingua=gl }}{{Ligazón morta|data=setembro de 2018 }}</ref> Italia pola súa banda eliminou a Andorra e clasificouse para as semifinais logo de gañar 2-6, nun partido no que no primeiro minuto xa conseguiran bater dúas veces o gardameta andorrano (con goles aos 8 e os 54 segundos), aínda que Andorra se aproximou no marcador, finalizando a primeira parte cun axustado 1-3. Na segunda parte os italianos anotaron tres goles máis e puxeron cinco goles de vantaxe que Miquel Llorenç reduciu para deixar o partido no 2-6 definitivo.<ref name="espfra">{{Cita novas|url=https://www.mundodeportivo.com/hockey-patines/20180720/45980219860/espana-y-francia-se-encontraran-en-semifinales.html |título=España y Francia se encontrarán en semifinales |xornal=[[Mundo Deportivo]] |data=20 de xullo de 2018 |dataacceso=23 de agosto de 2015 |lingua=es}}</ref><ref name="diasete"/> Suíza e España disputaron a terceira semifinal. A anfitrioa conseguiu un cómodo triunfo ante o combinado helvético por 10-2 grazas á súa efectividade e disparo exterior; aínda así o equipo español tardou cinco minutos en abrir o marcador. Logo dos tres tantos locais anotados por Font, [[Eduard Lamas Alsina|Lamas]] e Bargalló, os helvéticos, dirixidos polo asturiano Alejandro Rodríguez, achegáronse no marcador. A reacción española chegou da man de Raúl Marín e [[Jordi Adroher Mas|Jordi Adroher]], que con dous e un goles respectivamente deixaron un claro 1-6 no marcador ao final da primeira parte. Malia que o equipo suízo anotou un gol máis, a segunda parte non foi máis que un trámite. Durante o partido estiveron presentes no palco de autoridades o presidente do Comité Olímpico Español, Alejandro Blanco, o presidente da [[Real Federación Española de Patinaxe]], Carmelo Paniagua, e o presidente da [[Federación Galega de Patinaxe]], Vicente Torres.<ref name="diasete"/><ref name="eurocopa"/> A selección portuguesa cumpriu co prognóstico e derrotou con contundencia a Inglaterra (2-14). O equipo inglés comezou con forza o partido e foi quen de igualar a contenda logo de que os lusos se adiantaran no marcador, Con todo, os de Luís Sénica anotaron catro goles máis e foron ao descanso cun claro 1-5 no marcador. A segunda parte non tivo moita historia e o equipo portugués aumentou a súa vantaxe.<ref name="diasete"/><ref name="eurocopa">{{Cita novas|url=https://www.mundodeportivo.com/hockey-patines/20180720/45981006150/la-eurocopa-de-hockey-tendra-las-semifinales-previstas.html |título=La Eurocopa de hockey tendrá las semifinales previstas |xornal=[[Mundo Deportivo]] |data=20 de xullo de 2018 |dataacceso=24 de agosto de 2015 |lingua=es}}</ref> {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[20 de xullo]] de [[2018]]<br />12:30 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Alemaña|Alemaña]]''' |align=center width=13%|'''2-5''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Francia|Francia]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Franco Ferrari (ITA), Óscar Valverde (ESP) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Ober (1)<br />Zilken (1) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/20-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-27-germany-x/ |título=20-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #27 – Germany x |editorial=World Skate Europe |data=20 de xullo de 2018 |dataacceso=20 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=20 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180720165739/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/20-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-27-germany-x/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| [[Bruno Di Benedetto|Di Benedetto, B.]] (1)<br />Le Roux (1)<br />[[Carlo Di Benedetto|Di Benedetto, C.]] (3) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[20 de xullo]] de [[2018]]<br />17:30 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Andorra|Andorra]]''' |align=center width=13%|'''2-6''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Italia|Italia]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Joaquim Pinto (POR), Thomas Ullrich (DEU) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Miquel, Ll. (2) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/20-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-28-andorra-x/ |título=20-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #28 – Andorra x Italy |editorial=World Skate Europe |data=20 de xullo de 2018 |dataacceso=20 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=20 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180720225523/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/20-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-28-andorra-x/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Ambrosio (1)<br />Illuzzi (2)<br />Verona (1)<br />Banini (1)<br />Pagnini (1) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[20 de xullo]] de [[2018]]<br />20:00 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Suíza|Suíza]]''' |align=center width=13%|'''2-10'''{{refn|group=lower-alpha|As estatísticas de World Skate Europe dan tres goles á selección suíza, con todo, o sitio web oficial da competición, e novas nos medios de comunicación como [[Mundo Deportivo]] sinalan dous goles para os helvéticos.<ref>{{Cita novas|url=https://www.mundodeportivo.com/hockey-patines/20180720/45980167155/2-10-espana-golpea-fuerte-para-acceder-a-semifinales.html |título=2-10: España-Francia, semifinal del Europeo de A Coruña |data=21 de xullo de 2018 |dataacceso=3 de setembro de 2018 |xornal=[[Mundo Deportivo]] |lingua=es}}</ref>}} |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de España|España]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Joseph Silecchia (POR), Joseph Silecchia (ITA) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Wuffli (1)<br />Moor (1) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/20-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-29-switzerland-x/ |título=20-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #29 – Switzerland x Spain |editorial=World Skate Europe |data=20 de xullo de 2018 |dataacceso=21 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=21 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180721014306/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/20-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-29-switzerland-x/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Casanovas (1)<br />Font (3)<br />[[Eduard Lamas Alsina|Lamas]] (1)<br />[[Jordi Adroher Mas|Adroher]] (1)<br />Bargalló (1)<br />Marín (3) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[20 de xullo]] de [[2018]]<br />22:00 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Inglaterra|Inglaterra]]''' |align=center width=13%|'''2-14''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Portugal|Portugal]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Rubén Fernández (ESP), Johannes Schneider (SUI) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Mount (1)<br />Tucker (1) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/20-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-30-england-x/ |título=20-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #30 – England x Portugal |editorial=World Skate Europe |data=20 de xullo de 2018 |dataacceso=20 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=21 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180721014236/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/20-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-30-england-x/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Oliveira (3)<br />Costa (1)<br />Rafael (1)<br />Pinto (4)<br />Alves (1)<br />Nunes (1)<br />Rodrigues (3) |} ==== Semifinais ==== As seleccións de España e Francia abriron as semifinais do Campionato de Europa. A pesar do 8-2 final, a anfitrioa pasou apuros para derrotar o combinado galo. A estratexia que lle valera a España para derrotar comodamente a Suíza nos cuartos de final atopouse coa oposición na portería de Keven Correia. Casanovas mandou fóra un penalti no primeiro cuarto de hora e España non foi quen de anotar o primeiro gol ata o minuto 17 de partido, cando [[Jordi Adroher Mas|Adroher]] errou unha falta directa cuxo rexeitamento aproveitou Nil Roca. Sete minutos máis tarde, a acumulación de faltas outorgou unha directa que [[Carlo Di Benedetto]] se encargou de transformar, deixando o empate no marcador ao descanso. Na reanudación os franceses adiantáronse no marcador nada máis comezar logo dunha perda de Roca nun ataque en superioridade, obrigando a España a unha remontada. Font empatou o partido, e dous goles do coruñés [[Eduard Lamas Alsina|Eduard Lamas]] impulsaron os españois cara á final. A partir dese momento a selección francesa non puido deter o potencial ofensivo español e encaixou catro goles máis.<ref name="pronostico">{{Cita novas |url=https://www.mundodeportivo.com/hockey-patines/20180721/451011061179/espana-y-portugal-cumplen-el-pronostico-y-se-jugaran-el-europeo.html |título=España y Portugal cumplen el pronóstico y se jugarán el Europeo |xornal=[[Mundo Deportivo]] |data=21 de xullo de 2018 |dataacceso=24 de agosto de 2015 |lingua=es |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20180825002814/https://www.mundodeportivo.com/hockey-patines/20180721/451011061179/espana-y-portugal-cumplen-el-pronostico-y-se-jugaran-el-europeo.html |dataarquivo=25 de agosto de 2018 |urlmorta=yes }}</ref><ref>{{Cita novas |url=https://www.mundodeportivo.com/hockey-patines/20180721/451008830188/8-2-eduard-lamas-guia-a-espana-a-la-final-del-europeo-de-hockey.html |título=8-2: Lamas guía a España a la final del Europeo |xornal=[[Mundo Deportivo]] |data=21 de xullo de 2018 |dataacceso=24 de agosto de 2015 |lingua=es |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20180825002928/https://www.mundodeportivo.com/hockey-patines/20180721/451008830188/8-2-eduard-lamas-guia-a-espana-a-la-final-del-europeo-de-hockey.html |dataarquivo=25 de agosto de 2018 |urlmorta=yes }}</ref><ref name="diaoito">{{Cita web |url=http://www.fgpatinaje.com/eurohockey-resumen-dia-8-2/ |título=Eurohockey: resumen día 8 |editorial=[[Federación Galega de Patinaxe]] |data=21 de xullo de 2018 |dataacceso=24 de agosto de 2018 |lingua=gl }}{{Ligazón morta|data=setembro de 2018 }}</ref> Deste xeito a selección española clasificouse de novo para unha final europea, algo que non ocorría dende 2010.{{refn|group=lower-alpha|As edicións de 2012 e 2014 xogáronse en formato de liguiña, a última final disputada foi en 2016 entre Portugal e Italia, e previamente en 2010 entre España e Portugal.}} A segunda semifinal enfrontou os equipos de Portugal e Italia, que disputaran a final de 2016 en Oliveira de Azeméis. Como xa pasara dous anos antes, o equipo portugués fíxose coa vitoria, clasificándose para a final fronte a España. A selección portuguesa, que partía como favorita, adiantpuse no marcador da man de Diogo Rafael. Con todo, o equipo italiano respondeu da man de Alessandro Verona e Davide Banini para irse con vantaxe ao descanso. Logo do paso polos vestiarios Portugal deulle a volta ao marcador da man de João Rodrigues (minuto 30) e Gonçalo Alves, que bateu de penalti no minuto 37 a Leonardo Barozzi e deu unha certa tranquilidade ao equipo adestrado por Luís Sénica. A falta de 11 minutos para a conclusión do partido Giulio Cocco dispuxo dunha falta directa para empatar o partido, mais non a puido transformar e finalmente Rafael Costa sentenciou o choque a falta de 52 segundos para o final, levando a Portugal por segunda vez consecutiva a unha final continental.<ref name="pronostico"/><ref name="diaoito"/> {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[21 de xullo]] de [[2018]]<br />20:00 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de España|España]]''' |align=center width=13%|'''8-2''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Francia|Francia]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Rui Torres (POR), Joaquim Pinto (POR) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Roca (2)<br />Font (1)<br />[[Ignacio Alabart|Alabart]] (1)<br />[[Eduard Lamas Alsina|Lamas]] (2)<br />Bargalló (2) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/21-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-34-spain-x-france/ |título=21-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #34 – Spain x France |editorial=World Skate Europe |data=21 de xullo de 2018 |dataacceso=21 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=22 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180722011420/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/21-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-34-spain-x-france/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| [[Roberto Di Benedetto|Di Benedetto, R.]] (1)<br />[[Carlo Di Benedetto|Di Benedetto, C.]] (1) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[21 de xullo]] de [[2018]]<br />22:00 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Portugal|Portugal]]''' |align=center width=13%|'''4-2''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Italia|Italia]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Óscar Valverde (ESP), Iván González (ESP) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Costa (1)<br />Rafael (1)<br />Alves (1)<br />Rodrigues (1) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/21-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-35-portugal-x-italy/ |título=21-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #35 – Portugal x Italy |editorial=World Skate Europe |data=21 de xullo de 2018 |dataacceso=21 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=22 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180722011443/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/21-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-35-portugal-x-italy/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Verona (1)<br />Banini (1) |} ==== 3º e 4º posto ==== Como previa á final do campionato, as seleccións de Francia e Italia disputaron o partido pola medalla de bronce, que foi parar ás mans da ''azzurra''. No primeiro período ambos os equipos comezaron con menos ritmo que o día anterior, acusando o cansazo das semifinais, e ningún dos dous equipos foi quen de marcar antes do descanso. O equipo de Massimo Mariotti aproveitou a súa maior profundidade de banco para dar un paso máis na segunda metade. Logo de 33 minutos a cero, Domenico Illuzzi transformou un penalti e puxo en vantaxe a Italia. Alessandro Verona dispuxo dunha falta directa para ampliar a vantaxe, conseguindo o gol no segundo intento. Unha tarxeta azul sinalada a [[Carlo Di Benedetto]] deixou os galos en inferioridade, situación que aproveitou Davide Banini para poñer o 3-0 no marcador, e a pouco menos de nove minutos para a conclusión Illuzzi conseguiu o cuarto tanto italiano e sentenciou o choque. Un penalti transformado por [[Roberto Di Benedetto]] reduciu distancias, pero a continuación Verona anotou o quinto tanto italiano. Un novo pelanti transformado por [[Roberto Di Benedetto]] deixou o marcador no 2-5 definitivo.<ref name="dianove">{{Cita web |url=http://www.fgpatinaje.com/eurohockey-resumen-dia-9-2/ |título=Eurohockey: resumen día 9 |editorial=[[Federación Galega de Patinaxe]] |data=22 de xullo de 2018 |dataacceso=24 de agosto de 2018 |lingua=gl }}{{Ligazón morta|data=setembro de 2018 }}</ref><ref>{{Cita novas |url=https://www.mundodeportivo.com/hockey-patines/20180722/451036060974/2-5-italia-conquista-el-bronce-ante-francia-en-la-final-de-consolacion.html |título=2-5. Italia conquista el bronce ante Francia en la final de consolación |xornal=[[Mundo Deportivo]] |data=22 de xullo de 2018 |dataacceso=24 de agosto de 2015 |lingua=es |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20180825002824/https://www.mundodeportivo.com/hockey-patines/20180722/451036060974/2-5-italia-conquista-el-bronce-ante-francia-en-la-final-de-consolacion.html |dataarquivo=25 de agosto de 2018 |urlmorta=yes }}</ref> {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[22 de xullo]] de [[2018]]<br />17:00 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Francia|Francia]]''' |align=center width=13%|'''2-5''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Italia|Italia]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: José Pinto (ITA), Óscar Valverde (ITA) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| [[Roberto Di Benedetto|Di Benedetto, R.]] (2) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/22-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-39-final-3rd-4th-places/ |título=22-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #39 – Final 3rd-4th places |editorial=World Skate Europe |data=22 de xullo de 2018 |dataacceso=13 de agosto de 2018 |lingua=en |data-arquivo=14 de agosto de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180814040038/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/22-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-39-final-3rd-4th-places/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Illuzzi (2)<br />Verona (2)<br />Banini (1) |} ==== Final ==== Como peche da competición, a final do campionato enfrontou as seleccións de España e Portugal ante unhas 2&nbsp;800 persoas. O partido comezou con Portugal centrado no ataque e Sergi Fernández tivo que deter xa dous lanzamentos lusos nos primeiros 25 segundos. No minuto 3 Gonçalo Alves puxo en vantaxe o cadro luso logo dunha acción individual do dianteiro do Porto.<ref name="reconquista">{{Cita noticia |url=https://www.mundodeportivo.com/hockey-patines/20180722/451039242562/6-3-espana-recupera-el-cetro-continental.html |título=6-3: España reconquista el oro europeo |xornal=[[Mundo Deportivo]] |data=23 de xullo de 2018 |dataacceso=29 de agosto de 2018 |lingua=es |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20180830073913/https://www.mundodeportivo.com/hockey-patines/20180722/451039242562/6-3-espana-recupera-el-cetro-continental.html |dataarquivo=30 de agosto de 2018 |urlmorta=yes }}</ref><ref>{{Cita noticia |url=http://www.rtve.es/deportes/20180722/espana-derrota-portugal-se-proclama-campeona-europa-hockey-patines/1768121.shtml |título=España recupera el cetro continental de hockey patines |xornal=[[RTVE]] |data=22 de xullo de 2018 |dataacceso=30 de agosto de 2018 |lingua=es}}</ref> O combinado español continuou o seu plan de xogo rápido, defensa contundente e procura do contraataque, e no minuto 6 chegaba o primeiro tanto da man de [[Jordi Adroher Mas|Adroher]], que logo dunha asistencia de [[Eduard Lamas Alsina|Lamas]] conseguiu bater a Ângelo Girão.<ref name="sport">{{Cita noticia |url=https://www.sport.es/es/noticias/hockey/espana-campeona-europa-6956172 |título=¡España, campeona de Europa! |nome=Àngels |apelidos=Fàbregas |xornal=[[Diario Sport|Sport]] |data=22 de xullo de 2018 |dataacceso=29 de agosto de 2018 |lingua=es}}</ref> Logo do gol, o equipo español seguiu centrado no ataque e o pau salvou o 2-1 logo dun disparo de Henrique Magalhães no minuto 7 e un penalti errado por Alves, e un minuto despois o cadro español púxose en vantaxe grazas ao tanto de Ferrán Font. Unha tarxeta azul a Font logo de encararse con Nunes supuxo a inferioridade para o equipo español e unha falta directa que o propio Nunes errou. Portugal tomou a iniciativa pero Nil Roca interceptou a bóla e [[Eduard Lamas Alsina|Lamas]] culminou o contraataque que deixaba o 3-1 no marcador a tres minutos do descanso. Na reanudación o ritmo de xogo reduciuse e [[Ignacio Alabart|Alabart]] fixo o cuarto logo doutra contra no minuto 32, e a falta de dez minutos Nil Roca puxo o 5-1 no marcador.<ref name="reconquista"/><ref name="sport"/> Unha azul a Pau Bargalló supuxo unha falta directa que João Rodrigues se encargou de transformar. O propio Rodrigues tivo a oportunidade de achegar máis o equipo portugués, mais desta volta mandou a bóla ao pau na falta directa de que dispuxo e ao pouco Ferrán Font puxo o 6-2 no marcador nun momento no que a selección española procuraba máis manter a posesión que aumentar a conta goleadora.<ref name="reconquista"/><ref name="sport"/> Finalmente, no último minuto de partido o capitán portugués anotou o terceiro para Portugal, deixando o partido co 6-3 definitivo.<ref name="reconquista"/> En declaracións posteriores ao partido, o defensa liceísta Eduard Lamas apuntou a que o marcador non reflectira o ocorrido na pista, sinalando que o 6-3 final non era xusto co xogo do equipo portugués.<ref>{{Cita noticia |url=https://www.laopinioncoruna.es/deportes/2018/07/23/marcador-justo-portugal-gran-equipo/1312542.html |título=Eduard Lamas: "El marcador no es justo, Portugal es un gran equipo" |xornal=[[La Opinión (A Coruña)|La Opinión]] |data=23 de xullo de 2018 |dataacceso=3 de setembro de 2018 |lingua=es}}</ref> {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[22 de xullo]] de [[2018]]<br />19:30 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de España|España]]''' |align=center width=13%|'''6-3''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Portugal|Portugal]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Joseph Silecchia (ITA), Franco Ferrari (ITA) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Font (2)<br />[[Ignacio Alabart|Alabart]] (1)<br />[[Eduard Lamas Alsina|Lamas]] (1)<br />[[Jordi Adroher Mas|Adroher]] (1)<br />Bargalló (1) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/22-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-40-final-1st-2nd-place/ |título=22-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #40 – Final 1st/2nd place |editorial=World Skate Europe |data=22 de xullo de 2018 |dataacceso=13 de agosto de 2018 |lingua=en |data-arquivo=14 de agosto de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180814035855/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/22-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-40-final-1st-2nd-place/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Alves (1)<br />Rodrigues (2) |} === 5º a 8º posto === {{Copa de 4 con terceiro|RD1=Rolda de clasificación|RD2=Quinto posto|Consolación=Sétimo posto <!--Data-Hora|Equipo 1|Puntos 1|Equipo 2|Puntos 2 --> <!--Rolda de calificación --> |[[21 de xullo]] de [[2018]] | {{SUIb}} '''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Suíza|Suíza]]''' | '''7''' | {{DEUb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Alemaña|Alemaña]] | 6 |[[21 de xullo]] de [[2018]] | {{ENGb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Inglaterra|Inglaterra]] | 2 | {{ANDb}} '''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Andorra|Andorra]]''' | '''8''' <!--Quinto posto --> |[[22 de xullo]] de [[2018]] | {{SUIb}} '''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Suíza|Suíza]]''' | '''5''' | {{ANDb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Andorra|Andorra]] | 3 <!--Sétimo posto --> |[[22 de xullo]] de [[2018]] | {{DEUb}} '''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Alemaña|Alemaña]]''' | '''12''' | {{ENGb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Inglaterra|Inglaterra]] | 6 }} ==== Resultados ==== ;Semifinais Inglaterra e Andorra enfrontáronse na oitava xornada de competición na semifinal de consolación para buscar a clasificación para o partido polo quinto posto. O equipo andorrano deixou encarrilado o partido cun claro 0-4 ao descanso con goles de Adrià e Oriol Antequera, e Gerard Miquel por partida dobre. Logo dun parcial de 2-4 para os do Principado, e con Inglaterra anotando nos minutos finais os seus dous goles, o partido concluíu coa vitoria andorrana por 2-8 e a súa clasificación para a loita pola quinta praza.<ref name="diaoito"/><ref>{{Cita noticia |url=http://www.andorradifusio.ad/esports/andorra-jugara-cinque-lloc-europeu-davant |título=Andorra es jugarà el cinquè lloc a l'Europeu davant Suïssa |nome=David |apelidos=Domingo |xornal=[[Ràdio i Televisió d'Andorra|Andorra Difusió]] |data=21 de xullo de 2018 |dataacceso=25 de agosto de 2018 |lingua=ca}}</ref> No outro cruzamento enfrontáronse as seleccións de Alemaña e Suíza. Os xermanos adiantáronse axiña aos helvéticos, que a pesar do 1-3 inicial conseguiron empatar o partido ao descanso. Logo do paso polos vestiarios a segunda parte estivo marcada polas constantes alternativas e finalizou de novo con empate, desta volta a cinco goles. Na prórroga o equipo alemán adiantouse de novo, mais o equipo suízo conseguiu darlle a volta ao marcador no último minuto da primeira parte da prórroga, poñendo o 7-6 definitivo no marcador ao non ser capaz ningún dos dous equipos de marcar un gol nos seguintes cinco minutos.<ref name="diaoito"/> {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[21 de xullo]] de [[2018]]<br />12:30 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Inglaterra|Inglaterra]]''' |align=center width=13%|'''2-8''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Andorra|Andorra]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Franco Ferrari (ITA), Joseph Silecchia (ITA) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Smith (2) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/21-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-32-england-x-andorra/ |título=21-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #32 – England x Andorra |editorial=World Skate Europe |data=21 de xullo de 2018 |dataacceso=13 de agosto de 2018 |lingua=en |data-arquivo=14 de agosto de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180814040524/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/21-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-32-england-x-andorra/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Antequera, A. (3)<br />Miquel, G. (3)<br />Antequera, O. (2) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[21 de xullo]] de [[2018]]<br />17:30 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Suíza|Suíza]]''' |align=center width=13%|'''5-5'''<br />''2-1'' (OT) |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Alemaña|Alemaña]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: José Pinto (POR), Rubén Fernández (ESP) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/21-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-33-switzerland-x-germany/ |título=21-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #33 – Switzerland x Germany |editorial=World Skate Europe |data=21 de xullo de 2018 |dataacceso=13 de agosto de 2018 |lingua=en |data-arquivo=14 de agosto de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180814040520/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/21-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-33-switzerland-x-germany/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Jiménez (1)<br />Moor (1)<br />Kissling (2)<br />Rettenmund, G. (2)<br />Rettenmund, R. (1) |} ;7º e 8º posto No partido polo sétimo posto Inglaterra e Alemaña disputaron un partido que ao descanso parecía que ía ser igualado co 3-3 que reflectía o marcador; con todo, o equipo alemán dirixido por Jordi Molet ampliou a diferenza ata un claro 3-11 que se mantivo ata os últimos minutos, nos que o combinado inglés maquillou o resultado con tres goles. Finalmente os xermanos impuxéronse por 6 goles a 12 e conseguiron finalizar o campionato na sétima posición, se ben a clasificación final estivo por debaixo das expectativas do conxunto alemán.<ref name="dianove"/><ref>{{Cita web |url=http://rollhockey.de/2018/07/deutsches-team-schiesst-sich-den-frust-von-der-seele/ |título=Deutsches Team schießt sich den Frust von der Seele |editorial=rollhockey.de |data=23 de xullo de 2018 |dataacceso=26 de agosto de 2018 |lingua=de |data-arquivo=27 de agosto de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180827075420/http://rollhockey.de/2018/07/deutsches-team-schiesst-sich-den-frust-von-der-seele/ |url-morta=yes }}</ref> {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[22 de xullo]] de [[2018]]<br />12:30 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Inglaterra|Inglaterra]]''' |align=center width=13%|'''6-12''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Alemaña|Alemaña]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Rubén Fernández (ESP), Joaquim Pinto (POR) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Mount (2)<br />Taylor (2)<br />Stewart (1)<br />Rawlinson (1) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/22-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-37-final-7th-8th-place/ |título=22-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #37 – Final 7th-8th place |editorial=World Skate Europe |data=22 de xullo de 2018 |dataacceso=13 de agosto de 2018 |lingua=en |data-arquivo=14 de agosto de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180814040131/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/22-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-37-final-7th-8th-place/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Karschau (1)<br />Hages (3)<br />Ober (1)<br />Thiel (1)<br />Zilken (2)<br />Schulz (2)<br />Strieder (2) |} ;5º e 6º posto Andorra e Suíza protagonizaron un partido igualado e emocionante pola quinta praza. Aínda que os andorranos chegaron a situarse á fronte do marcador (2-1), os helvéticos chegaron ao descanso por diante cun 2-3 que deixaba o partido aberto na segunda metade. Logo da reanudación o partido complicouse para os andorranos co cuarto gol helvético, aínda que Borrell anotou un tanto máis para os andorranos apertando o marcador a pouco máis de sete minutos para a conclusión. Con todo, un novo tanto suízo puxo de novo dous goles de vantaxe que foron insalvables para os do Principado. Finalmente Suíza impúxose 3-5 e adxudicouse a quinta posición final.<ref name="dianove"/><ref>{{Cita noticia |url=http://www.andorradifusio.ad/esports/andorra-acaba-sisena-europeu-hoquei-patins |título=Andorra acaba sisena a l'Europeu d'hoquei patins després de perdre contra Suïssa (3-5) |nome=David |apelidos=Domingo |xornal=[[Ràdio i Televisió d'Andorra|Andorra Difusió]] |data=22 de xullo de 2018 |dataacceso=25 de agosto de 2018 |lingua=ca}}</ref> {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[22 de xullo]] de [[2018]]<br />15:00 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Andorra|Andorra]]''' |align=center width=13%|'''3-5''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Suíza|Suíza]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Iván González (ESP), Rui Torres (POR) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Borrell (1)<br />Miquel, G. (2) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/22-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-38-final-5th-6th-place/ |título=22-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #38 – Final 5th-6th place |editorial=World Skate Europe |data=22 de xullo de 2018 |dataacceso=13 de agosto de 2018 |lingua=en |data-arquivo=14 de agosto de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180814072713/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/22-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-38-final-5th-6th-place/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Jiménez (4)<br />Moor (1) |} === 9º a 11º posto === Ao mesmo tempo que comezaban os cuartos de final comezou a liguiña entre os tres peores clasificados da fase de grupos para evitar a última posición. A sétima xornada de competición comezou co partido entre as seleccións de Austria e Bélxica, as últimas clasificadas dos grupos A e B respectivamente. O combinado belga amosou a súa mellor versión contra un rival dun nivel similar, e o partido finalizou cun empate a catro goles. Ao finalizar o partido cada equipo lanzou tres faltas directas para evitar posibles empates, impoñéndose o combinado austríaco por 2-1.<ref name="diasete"/> O día seguinte xogou de novo Bélxica, desta volta fronte aos seus veciños dos Países Baixos. O partido comezou con catro goles nos tres primeiros minutos e un 1-3 favorable aos "tulipáns", que seguiron a aumentar a súa vantaxe para irse ao vestiario cun claro 2-7 a favor. Bélxica pouco puido facer na segunda parte e o partido finalizou cun contundente 3-15 para os neerlandeses, o que deixaba definitivamente os belgas na última posición e os austríacos e neerlandeses loitando pola novena posición.<ref name="diaoito"/> O último día de competición iniciouse co partido entre os Países Baixos e Austria. Se ben a primeira parte transcorreu sen goles, a segunda iniciouse con dous goles do combinado neerlandés, ao que seguiu unha fase de constantes alternativas. Finalmente Austria impúxose por 5-4 e conseguiu a novena praza, deixando o equipo neerlandés na décima.<ref name="dianove"/> {| align=center cellpadding="3" cellspacing="0" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=350 |- bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=210 | Grupo B !width=15 | Pts !width=15 | PX !width=15 | PG !width=15 | PE !width=15 | PP !width=20 | GF !width=20 | GC !width=25 | DG |- align=right |align=left|{{AUTb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Austria|Austria]] | '''4''' || 2 || 1 || 1 || 0 || 9 || 8 || +1 |- align=right |align=left|{{NEDb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina dos Países Baixos|Países Baixos]] | '''3''' || 2 || 1 || 0 || 1 || 18 || 8 || +11 |- align=right |align=left|{{BELb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Bélxica|Bélxica]] | '''1''' || 2 || 0 || 1 || 1 || 7 || 19 || -12 |} ;Resultados {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[20 de xullo]] de [[2018]]<br />10:00 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Austria|Austria]]''' |align=center width=13%|'''4-4''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Bélxica|Bélxica]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Iván González (ESP), José Pinto (POR) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Sahler (1)<br />Fassler (1)<br />Theurer (1)<br />Kessler (1) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/20-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-26-austria-x-belgium/ |título=20-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #26 – Austria x Belgium |editorial=World Skate Europe |data=20 de xullo de 2018 |dataacceso=21 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=22 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180722012818/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/20-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-26-austria-x-belgium/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Rilhas (2)<br />Mertens (2) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[21 de xullo]] de [[2018]]<br />10:00 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Bélxica|Bélxica]]''' |align=center width=13%|'''3-15''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina dos Países Baixos|Países Baixos]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Bruno Sosa (ENG), Johannes Schneider (SUI) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Rilhas (1)<br />Migueis (1)<br />Mertens (1) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/20-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-31-belgium-x-netherlands/ |título=20-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #31 – Belgium x Netherlands |editorial=World Skate Europe |data=21 de xullo de 2018 |dataacceso=21 de xullo de 2018 |lingua=en |data-arquivo=22 de xullo de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180722011412/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/20-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-31-belgium-x-netherlands/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Boersma, E. (3)<br />Janssens (2)<br />Migalhas (1)<br />Boersma, C. (8)<br />Tilborghs (1) |} ---- {| style="width: 100%; background:#F5FAFF;" cellspacing="0" |- |align=center rowspan=3 width=17%|[[22 de xullo]] de [[2018]]<br />10:00 |- |width=24% align=right|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina dos Países Baixos|Países Baixos]]''' |align=center width=13%|'''4-5''' |width=23%|'''[[Selección de hóckey a patíns masculina de Austria|Austria]]''' |style=font-size:85% rowspan=3 valign=top|Riazor<br />Árbitros: Thomas Ullrich (GER), Bruno Sosa (ENG) |- style=font-size:85% |align=right valign=top| Boersma, E. (2)<br />Boersma, C. (2) |align=center|<ref group=R>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/22-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-36-netherlands-x-austria/ |título=22-07-2018 – PDF – EUROHOCKEY CORUNA 2018 – Match #36 – Netherlands x Austria |editorial=World Skate Europe |data=22 de xullo de 2018 |dataacceso=13 de agosto de 2018 |lingua=en |data-arquivo=14 de agosto de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180814072711/http://www.wseurope-rinkhockey.org/matchreport/22-07-2018-pdf-eurohockey-coruna-2018-match-36-netherlands-x-austria/ |url-morta=yes }}</ref> |valign=top| Zehrer (1)<br />Hagspiel (1)<br />Fassler (3) |} == Clasificación final == <center> {| class="wikitable" |-bgcolor=gold | 1. {{ESPb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de España|España]] |-bgcolor=silver | 2. {{PORb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Portugal|Portugal]] |-bgcolor=CD7F32 | 3. {{ITAb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Italia|Italia]] |- | 4. {{FRAb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Francia|Francia]] |- | 5. {{SUIb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Suíza|Suíza]] |- | 6. {{ANDb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Andorra|Andorra]] |- | 7. {{DEUb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Alemaña|Alemaña]] |- | 8. {{ENGb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Inglaterra|Inglaterra]] |- | 9. {{AUTb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Austria|Austria]] |- | 10. {{NEDb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina dos Países Baixos|Países Baixos]] |- | 11. {{BELb}} [[Selección de hóckey a patíns masculina de Bélxica|Bélxica]] |} </center> == Estatísticas == * '''Máis goles nun partido:''' 24-0 no Italia fronte Bélxica o 15 de xullo. * '''Menos goles nun partido:''' 2-0 no España fronte Italia o 19 de xullo. * '''Máis goles dun equipo nun partido:''' 24 de Italia fronte a Bélxica o 15 de xullo. * '''Equipo máis goleador:''' España (79 goles). * '''Equipo menos goleador:''' Austria e Bélxica (14 goles).{{refn|group=lower-alpha|Austria xogou un partido menos que Bélxica ao estar encadrada no Grupo A, que contou con tan só cinco equipos.}} * '''Máis goles encaixados:''' Bélxica (104 goles encaixados). * '''Menos goles encaixados:''' España (11 goles encaixados). * '''Xogador máis novo:''' Elias Rohner (16 anos e 176 días). * '''Xogador máis vello:''' Serge Berthels (52 anos e 292 días). * '''Equipo coa menor media de idade:''' Andorra (18,78 anos). * '''Equipo coa maior media de idade:''' Bélxica (33,5 anos). === Goleadores === O máximo goleador da competición foi o portugués João Rodrigues, o xogador do Benfica anotou 24 goles en sete encontros, incluídos seis goles no primeiro partido que a súa selección xogou contra Andorra, ademais conseguiu marcar canto menos un gol en cada partido do campionato, cunha media de 3,4 goles por partido. A continuación amósanse os dez máximos goleadores da competición, así como os goles marcados e o número de partidos disputados:<ref>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/eurom/euro-male-senior-la-coruna-2018-top-scorer/ |título=EURO MALE SENIOR LA CORUNA 2018 – TOP SCORER |editorial=World Skate Europe |dataacceso=7 de agosto de 2018 |lingua=en |data-arquivo=07 de agosto de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180807034435/http://www.wseurope-rinkhockey.org/eurom/euro-male-senior-la-coruna-2018-top-scorer/ |url-morta=yes }}</ref> {| align=center cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=40% |- align=center bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=50%|Xogador !width=45%|Goles !width=5%|Partidos |- bgcolor=#D0E7FF | {{PORb}} João Rodrigues | 24 ! 7 |- | {{NEDb}} Cesar Boersma | 15 ! 7 |- | {{ITAb}} Alessandro Verona | 15 ! 8 |- | {{NEDb}} Eric Boersma | 15 ! 7 |- | {{ESPb}} Pau Bargalló | 14 ! 8 |- | {{ESPb}} Raúl Marín | 14 ! 8 |- | {{ENGb}} Alex Mount | 14 ! 8 |- | {{ITAb}} Davide Banini | 14 ! 8 |- | {{ESPb}} Ferrán Font | 14 ! 8 |- | {{FRAb}} [[Carlo Di Benedetto]] | 12 ! 7 |} === Porteiros === [[Ficheiro:Sergi Fernàndez, selección española hockey, campionato do mundo 2007 Montreux.jpg|miniatura|200px|Sergi Fernández (na imaxe no Mundial de 2007), foi o mellor porteiro do campionato.]] Ao finalizar o campionato o porteiro coa mellor porcentaxe de paradas foi o español [[Sergi Fernández]], cun 94,4 % de paradas e tan só sete goles encaixados. Por outra banda, o porteiro máis goleado foi o belga Toony Adriaanssens, que encaixou 56 goles e realizou 108 paradas, conseguindo un 48,1 % de paradas, un dos peores rexistros do campionato, só superado polo do andorrano Roger Xicola Prats, que con dous goles encaixados e unha soa parada foi o único porteiro con máis goles encaixados que paradas realizadas do campionato:<ref>{{Cita web |url=http://www.eurohockey2018.gal |título=EURO HOCKEY 2018. Porteros |editorial=eurohockey2018.gal |dataacceso=16 de agosto de 2018 |lingua=en }}{{Ligazón morta|data=abril de 2019 }}</ref> {| align=center cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=40% |- align=center bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=50%|Xogador !width=5%|Paradas !width=5%|Goles encaixados !width=5%|Paradas % |- bgcolor=#D0E7FF | {{ESPb}} Sergi Fernández | 124 ! 7 ! 0,944 |- | {{ESPb}} [[Xavier Malián Crosas|Xavier Malián]] | 46 ! 4 ! 0,913 |- | {{ITAb}} Leonardo Barozzi | 77 ! 8 ! 0,896 |- | {{PORb}} Pedro Henriques | 28 ! 3 ! 0,893 |- | {{ITAb}} Riccardo Gnata | 111 ! 14 ! 0,874 |- | {{FRAb}} Keven Correia | 158 ! 22 ! 0,861 |- | {{SUIb}} Guillaume Oberson | 133 ! 21 ! 0,842 |- | {{SUIb}} Jean-Pierre Vizio | 88 ! 14 ! 0,841 |- | {{AUTb}} Elias Rohner | 49 ! 8 ! 0,837 |- | {{ANDb}} Carlos de Sousa | 126 ! 25 ! 0,802 |} === Tarxetas === Nos 40 partidos disputados no EuroHockey 2018 non se amosou o cartón vermello a ningún xogador. Si se amosaron tarxetas azuis a 42 xogadores. O xogador que máis cartóns azuis viu foi o inglés Josh Taylor, cun total de seis azuis nos oito partidos que disputou coa súa selección na Coruña, dúas delas no partido fronte a Italia da fase de grupos, e outras dúas tamén no partido polo sétimo posto disputado fronte a Alemaña. A continuación amósanse os seis xogadores máis amoestados da competición, así como o número de tarxetas azuis:<ref>{{Cita web |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/eurom/euro-male-senior-la-coruna-2018-blue-and-red-card-standings/ |título=EURO MALE SENIOR LA CORUNA 2018 – BLUE AND RED CARD STANDINGS |editorial=World Skate Europe |dataacceso=7 de agosto de 2018 |lingua=en |data-arquivo=07 de agosto de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180807072644/http://www.wseurope-rinkhockey.org/eurom/euro-male-senior-la-coruna-2018-blue-and-red-card-standings/ |url-morta=yes }}</ref> {| align=center cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #f5faff; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=40% |- align=center bgcolor=#006699 style="color:white;" !width=50%|Xogador !width=45%|Tarxetas azuis !width=45%|Tarxetas vermellas !width=5%|Partidos |- bgcolor=#D0E7FF | {{ENGb}} Josh Taylor | 6 ! 0 | 8 |- | {{ENGb}} Owen Stewart | 4 ! 0 | 8 |- | {{ESPb}} Raúl Marín | 3 ! 0 | 8 |- | {{DEUb}} Robin Schultz | 3 ! 0 | 8 |- | {{NEDb}} Eric Boersma | 3 ! 0 | 7 |- | {{FRAb}} [[Roberto Di Benedetto]] | 3 ! 0 | 7 |} == Medios de comunicación == [[Ficheiro:RTP1 - Logo 2016.svg|miniatura|250px|A [[RTP1]] retransmitiu os partidos de Portugal, conseguindo a retransmisión da final un 22,4% de ''share''.]] A 53ª edición do Campionato de Europa masculino de hóckey a patíns contou cun limitado seguimento televisivo. Tan só en [[España]] e [[Portugal]] os partidos das súas respectivas seleccións foron retransmitidos en directo. A canle temática de [[Televisión Española]], [[Teledeporte]], encargouse da retransmisión en directo dos partidos da selección española, mentres que a principal canle da [[Rádio e Televisão de Portugal]], [[RTP1]], fixo o propio cos partidos da selección portuguesa.<ref name=okcoruna/> Os partidos da selección portuguesa foron programados para as 22:00 h hora local (unha hora menos en Portugal), coincidindo co final do telexornal da RTP1, o programa máis visto normalmente na canle pública portuguesa, en horario de máxima audiencia.<ref>{{Cita noticia |url=http://hoqueipt.com/artigo.aspx?id=2216 |título=Europeu em horário nobre na RTP1 |xornal=hoqueipt.com |data=7 de xullo de 2018 |dataacceso=31 de agosto de 2018 |lingua=pt}}</ref> O resto dos partidos foron retransmitidos en directo por [[Internet]]. O Eurohockey 2018 foi o evento elixido pola CERS para estrear a súa nova televisión en ''online''.<ref>{{Cita noticia |url=http://www.wseurope-rinkhockey.org/eurom/new-official-media-for-the-european-rink-hockey/ |título=New official media for the European Rink Hockey |editorial=[[CERS]] |data=10 de xullo de 2018 |dataacceso=11 de agosto de 2018 |lingua=en |data-arquivo=11 de agosto de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180811034415/http://www.wseurope-rinkhockey.org/eurom/new-official-media-for-the-european-rink-hockey/ |url-morta=yes }}</ref> Tamén a través do sitio web da Real Federación Española de Patinaje, a través da súa plataforma FEP-TV ofreceu o resto do campionato co sinal de WS Europe Rink-Hockey, podendo visualizarse en [[teléfono intelixente]], [[tablet]] e [[Smart TV]].<ref>{{Cita web |url=http://fep.es/website/noticias.asp?idnoticia=11837&modalidad=14 |título=¿Dónde puedo ver el Campeonato de Europa? |editorial=Real Federación Española de Patinaje |data=12 de xullo de 2018 |lingua=es}}</ref> O evento tivo especial seguimento televisivo en Portugal. Os tres partidos da selección de Portugal foron o programa máis visto na RTP1, conseguindo un 6% da porcentaxe de poboación no partido de cuartos de final entre Portugal e Inglaterra, un 6,5% nas semifinais entre lusos e transalpinos, e 6,3% na final fronte a España. A final foi ademais o sétimo programa máis visto da televisión portuguesa, e tivo o mellor rexistro de ''share'' de todas as retransmisións de partidos do EuroHockey en Portugal, cun 22,4% de media. As retransmisións da fase final tamén tiveron o minuto máis visto na RTP1 nos seus respectivos días, chegando aos 900&nbsp;000 espectadores na semifinal fronte a Italia.<ref>{{Cita noticia |url=http://hoqueipt.com/artigo.aspx?id=2256 |título=Três jogos da fase final foram o programa mais visto na RTP1 |xornal=hoqueipt.com |data=28 de xullo de 2018 |dataacceso=31 de agosto de 2018 |lingua=pt}}</ref> == Controversias == [[Ficheiro:Fernando Graça - 01.jpg|miniatura|200px|Fernando Graça, máximo responsable do hóckey a patíns europeo.]] Nesta edición do Campionato de Europa fíxose notable a diferenza de nivel entre as grandes potencias europeas e o resto dos equipos, producíndose numerosas goleadas, especialmente na fase de grupos, mais tamén na fase final como o 14-2 de Portugal a Inglaterra. O 16 de xullo, logo de dous días de competición, o portal catalán OKCAT.cat especulou cunha hipotética participación da [[Selección de hóckey a patíns masculina de Cataluña|selección catalá]], e a posibilidade de que outros países se presentasen con dous equipos, co propósito de elevar o nivel.<ref>{{Cita noticia |url=http://okcat.cat/actualitat/noticies/5825/la-miseria-dels-europeus |título=La misèria dels Europeus |editorial=OKCAT.cat |data=16 de xullo de 2018 |dataacceso=30 de agosto de 2018 |lingua=ca}}</ref> O portugués [[Fernando Graça]], presidente do World Skate Europe Rink Hockey anunciou na cidade herculina que o modelo de competición do Campionato de Europa cambiaría na [[Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino 2020|edición de 2020]] co obxectivo de reducir o número de partidos que finalicen con goleadas, para isto o máximo responsable do hóckey a patíns europeo sinalou:<ref name="divisions">{{Cita novas|url=http://www.zerozero.pt/news.php?id=226577 |título=Fernando Graça: «No Euro 2020 vamos criar duas divisões diferentes» |editorial=zerozero.pt |data=22 de xullo de 2018 |dataacceso=30 de agosto de 2018 |lingua=pt}}</ref> {{Cita centrada|Imos crear dúas divisións distintas. Unha que vai englobar os seis primeiros deste Campionato da Europa e outra na que van participar as seis restantes seleccións. Cinco delas están aquí na Coruña, máis Israel.}} Sinalou tamén que as dúas divisións que se establecerían serían dúas competicións diferentes: na que competirían os seis mellores equipos sería considerada como Campionato de Europa, mentres que a segunda división sería o campionato ''Challengers''.<ref name="divisions"/> O 18 de xullo produciuse unha reunión da CERS con representantes de Bélxica e os Países Baixos para falar do futuro do hóckey a patíns en ambos os países e tentar sentar unhas bases para o crecemento da modalidade.<ref name="berthels">{{Cita novas|url=https://www.laopinioncoruna.es/deportes/2018/07/19/serge-berthels-esperaba-expectacion/1311369.html |título=Serge Berthels: "No me esperaba tanta expectación conmigo" |xornal=[[La Opinión (A Coruña)|La Opinión]] |data=19 de xullo de 2018 |dataacceso=31 de agosto de 2018 |lingua=es}}</ref> Un feito que chamou a atención foi a presenza de Serge Berthels no equipo belga, un xogador que compite na liga de veteranos. Cos seus 52 anos, Berthels foi o xogador máis vello en disputar o EuroHockey da Coruña, e o xogador de máis idade na historia do campionato. A presenza de Berthels puxo de manifesto o, segundo el mesmo, "pobre nivel" do hóckey a patíns no país, onde a modalidade podería desaparecer "en menos dunha década". Berthels explicaba a súa presenza no combinado belga:<ref name="berthels"/><ref>{{Cita noticia |url=http://www.marca.com/otros-deportes/2018/07/19/5b50941e268e3e3a558b4643.html |título=El 'abuelo' del Europeo: ¡Berthels, compite a sus 52 años! |xornal=[[Marca (xornal)|Marca]] |data=19 de xullo de 2018 |dataacceso=1 de setembro de 2018 |lingua=es}}</ref> {{Cita centrada|Eu xogo porque me encanta o hóckey a patíns. É o deporte que amo. Mais tamén porque non hai ninguén máis.}} == Notas == {{listaref|group=lower-alpha}} ;Referencias ;;Fichas dos partidos {{listaref|group=R|3|taille=20}} ;;Outras fontes {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://www.eurohockey2018.gal Sitio web oficial]{{Ligazón morta|data=abril de 2019 }} {{es}} {{gl}} {{en}} * [http://www.wseurope-rinkhockey.org/eurom/ O EuroHockey 2018 no sitio web de World Skate Europe] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180717074616/http://www.wseurope-rinkhockey.org/eurom/ |date=17 de xullo de 2018 }} {{en}} {{Barra portal|Hóckey a patíns|A Coruña}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Campionato de Europa de hóckey a patíns masculino]] [[Categoría:Hóckey a patíns en 2018]] l84q8y5a01ogxfrgtbzygj1bqumv1e3 4 416782 7105155 7099786 2025-06-24T00:19:12Z ListeriaBot 65707 Wikidata list updated [V2] 7105155 wikitext text/x-wiki <!---- P19 = lugar de nacemento p131 = situado na unidade administrativa; Q3908 = Galicia P21 = sexo ; Q6581097= home P4459 = identificador do Diccionario Biográfico Español P31 = é un/unha ; Q5 =ser humano ----> Esta é unha '''lista de homes galegos con entrada no Diccionario Biográfico Español''' da [[Real Academia de la Historia]], segundo os datos que constan en [[Wikidata]]: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?id ?yob ?yod ?_image WHERE { ?item wdt:P19 ?pob . ?pob wdt:P131* wd:Q3908 . ?item wdt:P21 wd:Q6581097 . ?item wdt:P4459 ?id. ?item wdt:P31 wd:Q5. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } OPTIONAL { ?item wdt:P18 ?_image. } OPTIONAL { ?item wdt:P27 ?_country_of_citizenship. } } ORDER BY ?date LIMIT 2000 |sort=569 |links=red |columns=number:#,item:elemento,p4459:Id_DBE,label:Nome,p19,p569,p20,p570,P18 }} {| class='wikitable sortable' ! # ! elemento ! Id_DBE ! Nome ! lugar de nacemento ! data de nacemento ! lugar de falecemento ! data de falecemento ! imaxe |- | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q29179|Q29179]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9565/francisco-franco-bahamonde 9565/francisco-franco-bahamonde] | [[Francisco Franco]] | [[Ferrol]] | 1892-12-04 | [[Madrid]] | 1975-11-20 | [[Ficheiro:RETRATO DEL GRAL. FRANCISCO FRANCO BAHAMONDE (adjusted levels).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q71992|Q71992]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9253/jenaro-perez-villaamil-dughet 9253/jenaro-perez-villaamil-dughet] | [[Jenaro Pérez Villaamil]] | [[Ferrol]] | 1807-02-03 | [[Madrid]] | 1854-06-05 | [[Ficheiro:Jenaro Pérez Villaamil.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q106743|Q106743]] | [https://dbe.rah.es/biografias/46213/fernando-casado-arambillet-veiga-rey 46213/fernando-casado-arambillet-veiga-rey] | [[Fernando Rey]] | [[A Coruña]] | 1917-09-20 | [[Madrid]] | 1994-03-09 | [[Ficheiro:Fernando Rey.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q132589|Q132589]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11916/camilo-jose-cela-trulock 11916/camilo-jose-cela-trulock] | [[Camilo José Cela]] | [[Iria Flavia, Padrón|Iria Flavia]] | 1916-05-11 | [[Madrid]] | 2002-01-17 | [[Ficheiro:Camilo José Cela. Fototeca. Biblioteca Virtual del Patrimonio Bibliográfico.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q186666|Q186666]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11123/santiago-casares-quiroga 11123/santiago-casares-quiroga] | [[Santiago Casares Quiroga]] | [[A Coruña]] | 1884-05-08 | [[París]] | 1950-02-17 | [[Ficheiro:Santiago Casares Quiroga, Gran Enciclopedia Galega.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q195921|Q195921]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9304/gregorio-fernandez 9304/gregorio-fernandez] | [[Gregorio Fernández]] | [[Sarria]] | 1576-04 | [[Valladolid]] | 1636-01-22 | [[Ficheiro:Retrato de Gregorio Fernandez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q205303|Q205303]] | [https://dbe.rah.es/biografias/7707/pedro-sarmiento-de-gamboa 7707/pedro-sarmiento-de-gamboa] | [[Pedro Sarmiento de Gamboa]] | [[Pontevedra]]<br/>[[Alcalá de Henares]] | 1530-08-18 | [[Lisboa]] | 1592 | [[Ficheiro:Pedro Sarmiento de Gamboa (RPS 16-11-2014) Alcalá de Henares.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q221465|Q221465]] | [https://dbe.rah.es/biografias/16466/hidacio 16466/hidacio] | [[Hidacio]] | [[Xinzo de Limia]] | 400 | | 469 | |- | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q235080|Q235080]] | [https://dbe.rah.es/biografias/6373/alfonso-vi 6373/alfonso-vi] | [[Afonso VI de León]] | [[Santiago de Compostela]] | 1040-06 | [[Toledo]] | 1109-07-01 | [[Ficheiro:AlfonsoVI of Castile.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q261749|Q261749]] | [https://dbe.rah.es/biografias/13746/diego-osorio-de-escobar-y-llamas 13746/diego-osorio-de-escobar-y-llamas] | [[Diego Osorio de Escobar]] | [[A Coruña]] | 1608 | [[Puebla de Zaragoza]] | 1673-10-17 | [[Ficheiro:DiegoOsoriodeEscobaryLlamas.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q270367|Q270367]] | [https://dbe.rah.es/biografias/52787-luis-suarez-miramontes 52787-luis-suarez-miramontes] | [[Luis Suárez Miramontes|Luis Suárez]] | [[A Coruña]] | 1935-05-02 | [[Milán]] | 2023-07-09 | [[Ficheiro:Luis Suárez Miramontes.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q276043|Q276043]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9843/manuel-fraga-iribarne 9843/manuel-fraga-iribarne] | [[Manuel Fraga]] | [[Vilalba]] | 1922-11-23 | [[Madrid]] | 2012-01-15 | [[Ficheiro:Mr. Manuel Fraga Iribarne (Spaanse minister), Bestanddeelnr 914-8477 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q290415|Q290415]] | [https://dbe.rah.es/biografias/10572/fernando-quiroga-palacios 10572/fernando-quiroga-palacios] | [[Fernando Quiroga Palacios]] | [[Maceda]] | 1900-01-21 | [[Madrid]] | 1971-12-07 | |- | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q311001|Q311001]] | [https://dbe.rah.es/biografias/4894/ramon-jose-simon-del-valle-y-pena 4894/ramon-jose-simon-del-valle-y-pena] | [[Ramón María del Valle-Inclán]] | [[Vilanova de Arousa]] | 1866-10-28 | [[Santiago de Compostela]] | 1936-01-05 | [[Ficheiro:Ramón María del Valle Inclán, de Audouard.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q311138|Q311138]] | [https://dbe.rah.es/biografias/6360/alfonso-iii 6360/alfonso-iii] | [[Afonso III de Oviedo]] | [[Lugo]] | 852 | [[Zamora]] | 910-12-20 | [[Ficheiro:Afonso III o Magno (Tumbo A), r.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q312767|Q312767]] | [https://dbe.rah.es/biografias/6376/alfonso-vii 6376/alfonso-vii] | [[Afonso VII]] | [[Caldas de Reis]] | 1105-03-01 | [[Despeñaperros]] | 1157-08-21 | [[Ficheiro:Alfonso VII.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q365162|Q365162]] | [https://dbe.rah.es/biografias/5782/eduardo-dato-iradier 5782/eduardo-dato-iradier] | [[Eduardo Dato|Eduardo Dato Iradier]] | [[A Coruña]] | 1856-08-12 | [[Madrid]] | 1921-03-08 | [[Ficheiro:EDato.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q365309|Q365309]] | [https://dbe.rah.es/biografias/10333/jose-canalejas-mendez 10333/jose-canalejas-mendez] | [[José Canalejas|José Canalejas Méndez]] | [[Ferrol]] | 1854-07-31 | [[Madrid]] | 1912-11-12 | [[Ficheiro:José Canalejas M.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q378509|Q378509]] | [https://dbe.rah.es/biografias/24930/gerardo-abad-conde 24930/gerardo-abad-conde] | [[Xerardo Abad Conde|Gerardo Abad Conde]] | [[Ordes]] | 1881-08-08 | [[Madrid]] | 1936-09-10 | [[Ficheiro:Gerardo Abad Conde 1909.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q379753|Q379753]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9243/benito-jeronimo-feijoo-y-montenegro-puga 9243/benito-jeronimo-feijoo-y-montenegro-puga] | [[Benito Xerónimo Feijoo|Benito Xerónimo Feijoo e Montenegro]] | [[Casdemiro, Melias, O Pereiro de Aguiar|Casdemiro]] | 1677-10-08 | [[Oviedo]] | 1764-09-26 | [[Ficheiro:Retrato póstumo del padre Benito Jerónimo Feijoo (Mariano Salvador Maella).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q379988|Q379988]] | [https://dbe.rah.es/biografias/8184/valentin-paz-andrade 8184/valentin-paz-andrade] | [[Valentín Paz-Andrade]] | [[Pontevedra]] | 1898-04-23 | [[Vigo]] | 1987-05-19<br/>1987-04-19 | [[Ficheiro:Valentín Paz Andrade.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q381953|Q381953]] | [https://dbe.rah.es/biografias/12638/ramon-menendez-pidal 12638/ramon-menendez-pidal] | [[Ramón Menéndez Pidal]] | [[A Coruña]] | 1869-03-13 | [[Madrid]] | 1968-11-14 | [[Ficheiro:Ramón Menéndez Pidal 01.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q386566|Q386566]] | [https://dbe.rah.es/biografias/15013/antonio-blanco-freijeiro 15013/antonio-blanco-freijeiro] | [[Antonio Blanco Freijeiro]] | [[Marín]] | 1923-09-06 | [[Las Rozas de Madrid]] | 1991-01-06 | |- | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q387663|Q387663]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9379/pedro-fernandez-de-castro 9379/pedro-fernandez-de-castro] | [[Pedro Fernández de Castro y Andrade]] | [[Monforte de Lemos]] | 1576 | [[Madrid]] | 1622-10-19 | [[Ficheiro:Pedro Fernandez de Castro, VII Count of Lemos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q434283|Q434283]] | [https://dbe.rah.es/biografias/23427/lope-ulloa-y-lemos 23427/lope-ulloa-y-lemos] | [[Lope de Ulloa y Lemos]] | [[Galicia]]<br/>[[Ferreira de Pantón, Pantón|Ferreira de Pantón]] | 1572<br/>1560s | [[Concepción, Chile|Concepción]] | 1620-12-08 | [[Ficheiro:Lope de Ulloa.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q435882|Q435882]] | [https://dbe.rah.es/biografias/52262/juan-da-nova 52262/juan-da-nova] | [[Joan de Novoa]] | [[Maceda]] | 1450 | [[Cochin]] | 1509-07-10 | [[Ficheiro:Joao da Nova.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q447701|Q447701]] | [https://dbe.rah.es/biografias/10569/manuel-quiroga-losada 10569/manuel-quiroga-losada] | [[Manuel Quiroga Losada]] | [[Pontevedra]] | 1892-04-15 | [[Pontevedra]] | 1961-04-19 | [[Ficheiro:Manuel Quiroga Losada en Céltica 112, 1929.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q448557|Q448557]] | [https://dbe.rah.es/biografias/24828/alvaro-pelagio 24828/alvaro-pelagio] | [[Álvaro Pais]] | [[Comarca do Salnés|O Salnés]] | 13rd century | [[Sevilla]] | 1349-12 | [[Ficheiro:D. Fr. Alvaro Pelagio, Bispo de Coron, e de Silves.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q450299|Q450299]] | [https://dbe.rah.es/biografias/12730/pablo-iglesias-posse 12730/pablo-iglesias-posse] | [[Pablo Iglesias Posse]] | [[Ferrol]] | 1850-10-18 | [[Madrid]] | 1925-12-09 | [[Ficheiro:Pablo Iglesias Posse, fundador del PSOE.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q453653|Q453653]] | [https://dbe.rah.es/biografias/52647-amancio-amaro-varela 52647-amancio-amaro-varela]<br/>[https://dbe.rah.es/biografias/amancio-amaro-varela amancio-amaro-varela] | [[Amancio Amaro]] | [[A Coruña]] | 1939-10-16 | [[Madrid]] | 2023-02-21 | [[Ficheiro:Real Madrid tegen Partizan 2-1 te Brussel, elftal Real Madrid, Bestanddeelnr 919-1283 (Amancio).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q460529|Q460529]] | [https://dbe.rah.es/biografias/12096/jesus-liste-forjan 12096/jesus-liste-forjan] | [[Enrique Líster]] | [[Ameneiro, Calo, Teo|Ameneiro]] | 1907-04-21 | [[Madrid]] | 1994-12-08 | [[Ficheiro:ListerUnionradio.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q500546|Q500546]] | [https://dbe.rah.es/biografias/8881/gonzalo-torrente-ballester 8881/gonzalo-torrente-ballester] | [[Gonzalo Torrente Ballester]] | [[Serantes, Ferrol|Serantes]] | 1910-06-13 | [[Salamanca]] | 1999-01-27 | [[Ficheiro:Gonzalo Torrente Ballester 1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q534846|Q534846]] | [https://dbe.rah.es/biografias/14329/benigno-quiroga-lopez-ballesteros 14329/benigno-quiroga-lopez-ballesteros] | [[Benigno Quiroga Ballesteros]] | [[Santiago de Compostela]] | 1848 | [[Madrid]] | 1908-03-09 | [[Ficheiro:Benigno Quiroga (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q538075|Q538075]] | [https://dbe.rah.es/biografias/72036/jose-santiago-crespo-pozo 72036/jose-santiago-crespo-pozo] | [[José Santiago Crespo Pozo]] | [[Redondela]] | 1909-07-08 | [[Xunqueira de Ambía]] | 1978-11-10 | |- | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q539845|Q539845]] | [https://dbe.rah.es/biografias/10031/jose-calvo-sotelo 10031/jose-calvo-sotelo] | [[José Calvo Sotelo]] | [[Tui]] | 1893-05-06 | [[Madrid]] | 1936-07-13 | [[Ficheiro:José Calvo Sotelo, retrato en Vida Gallega 1936.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q543857|Q543857]] | [https://dbe.rah.es/biografias/12456/urbano-lugris-gonzalez 12456/urbano-lugris-gonzalez] | [[Urbano Lugrís González]] | [[A Coruña]] | 1908-01-28 | [[Vigo]] | 1973-12-23 | |- | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q562474|Q562474]] | [https://dbe.rah.es/biografias/10028/manuel-portela-valladares 10028/manuel-portela-valladares] | [[Manuel Portela Valladares]] | [[Pontevedra]] | 1867-01-31 | [[Bandol]] | 1952-04-29 | [[Ficheiro:Portela1935.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 38 | [[:d:Q583654|Q583654]] | [https://dbe.rah.es/biografias/12787/jose-millan-astray-y-terreros 12787/jose-millan-astray-y-terreros] | [[José Millán-Astray]] | [[A Coruña]] | 1879-07-05 | [[Madrid]] | 1954-01-01 | [[Ficheiro:Millan.jpeg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 39 | [[:d:Q590579|Q590579]] | [https://dbe.rah.es/biografias/65384/alfredo-deano-gamallo 65384/alfredo-deano-gamallo] | [[Alfredo Deaño]] | [[Ribadeo]] | 1944-03-06 | [[Madrid]] | 1978-01-24 | [[Ficheiro:Fotografía Alfredo Deaño.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 40 | [[:d:Q593405|Q593405]] | [https://dbe.rah.es/biografias/10103/julio-camba-andreu 10103/julio-camba-andreu] | [[Julio Camba]] | [[Vilanova de Arousa]] | 1884-12-16 | [[Madrid]] | 1962-02-28 | [[Ficheiro:Julio Camba.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 41 | [[:d:Q601351|Q601351]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11126/antonio-casas-barros 11126/antonio-casas-barros] | [[Antonio Casas|Antonio Casas Barros]] | [[A Coruña]] | 1911-11-11 | [[Madrid]] | 1982-02-14 | |- | style='text-align:right'| 42 | [[:d:Q602214|Q602214]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9578/ramon-cabanillas-enriquez 9578/ramon-cabanillas-enriquez] | [[Ramón Cabanillas]] | [[Fefiñáns, Cambados, Cambados|Fefiñáns]] | 1876-06-03 | [[Cambados]] | 1959-11-09 | [[Ficheiro:Ramón Cabanillas, 20 de abril de 1913.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 43 | [[:d:Q658446|Q658446]] | [https://dbe.rah.es/biografias/15339/diego-rodriguez 15339/diego-rodriguez] | [[Diego Rodríguez Porcelos]] | [[Porcelo, Pígara, Guitiriz|Porcelo]] | 850s | [[Cornudilla]] | 885-01-31 | [[Ficheiro:Diego Porcelos 2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 44 | [[:d:Q662588|Q662588]] | [https://dbe.rah.es/biografias/13080/eugenio-maria-montero-rios 13080/eugenio-maria-montero-rios] | [[Eugenio Montero Ríos]] | [[Santiago de Compostela]] | 1832-11-13 | [[Madrid]] | 1914-05-12 | [[Ficheiro:Eugenio Montero Ríos 1914.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 45 | [[:d:Q673586|Q673586]] | [https://dbe.rah.es/biografias/7335/juan-bautista-aznar-y-cabanas 7335/juan-bautista-aznar-y-cabanas] | [[Juan Bautista Aznar-Cabañas]] | [[A Coruña]] | 1860-09-05 | [[rúa Serrano]] | 1933-02-19 | [[Ficheiro:Juan Bautista Aznar-Cabañas.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 46 | [[:d:Q702468|Q702468]] | [https://dbe.rah.es/biografias/12552/salvador-de-madariaga-rojo 12552/salvador-de-madariaga-rojo] | [[Salvador de Madariaga]] | [[A Coruña]] | 1886-07-23 | [[Locarno]] | 1978-12-14 | [[Ficheiro:Salvador de Madariaga.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 47 | [[:d:Q704616|Q704616]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9248/ramon-franco-bahamonde 9248/ramon-franco-bahamonde] | [[Ramón Franco]] | [[Ferrol]] | 1896-02-02 | [[Mar Mediterráneo]] | 1938-10-28 | [[Ficheiro:RAMON FRANCO AÑO 1926.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 48 | [[:d:Q707514|Q707514]] | [https://dbe.rah.es/biografias/10332/bartolome-garcia-de-nodal 10332/bartolome-garcia-de-nodal] | [[Bartolomeu García de Nodal]] | [[Pontevedra]] | 1574 | [[Mar Caribe]] | 1622 | |- | style='text-align:right'| 49 | [[:d:Q707959|Q707959]] | [https://dbe.rah.es/biografias/18056/rodrigo-de-quiroga 18056/rodrigo-de-quiroga] | [[Rodrigo de Quiroga]] | [[O Saviñao]] | 1512 | [[Santiago de Chile]] | 1580-02-25 | [[Ficheiro:Rodrigo de Quiroga.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 50 | [[:d:Q713968|Q713968]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32586/gabino-segundo-rey-santiago 32586/gabino-segundo-rey-santiago] | [[Gabino Rey Santiago]] | [[Marín]] | 1928-01-08 | [[Barcelona]] | 2006-04-30 | |- | style='text-align:right'| 51 | [[:d:Q723885|Q723885]] | [https://dbe.rah.es/biografias/115024/delio-rodriguez-barros 115024/delio-rodriguez-barros] | [[Delio Rodríguez]] | [[Ponteareas]] | 1916-04-19 | [[Vigo]] | 1994-01-14 | |- | style='text-align:right'| 52 | [[:d:Q732281|Q732281]] | [https://dbe.rah.es/biografias/45405/johan-soarez 45405/johan-soarez] | [[Johan Soairez Somesso]] | [[Galicia]] | No/unknown value | No/unknown value | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 53 | [[:d:Q733204|Q733204]] | [https://dbe.rah.es/biografias/13583/gonzalo-garcia-de-nodal 13583/gonzalo-garcia-de-nodal] | [[Gonzalo García de Nodal]] | [[Pontevedra]] | 1569 | [[Océano Atlántico]] | 1622 | |- | style='text-align:right'| 54 | [[:d:Q735252|Q735252]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9259/gabino-bugallal-araujo 9259/gabino-bugallal-araujo] | [[Gabino Bugallal]] | [[Ponteareas]] | 1861-02-19 | [[París]] | 1932-05-31 | [[Ficheiro:Gabino Bugallal.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 55 | [[:d:Q736924|Q736924]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11386/alfonso-daniel-rodriguez-castelao 11386/alfonso-daniel-rodriguez-castelao] | [[Alfonso Daniel Rodríguez Castelao]] | [[Rianxo, Rianxo|Rianxo]] | 1886-01-29 | [[Buenos Aires]] | 1950-01-07 | [[Ficheiro:Á Irmandade Galega Curros Enríquez de Rosario, no día da miña partida. Castelao, 1946.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 56 | [[:d:Q783595|Q783595]] | [https://dbe.rah.es/biografias/10647/diego-de-gelmirez 10647/diego-de-gelmirez]<br/>[https://dbe.rah.es/biografias/10647/diego-gelmirez 10647/diego-gelmirez] | [[Diego Xelmírez]] | [[Santiago de Compostela]] | 1069<br/>1070 | | 1140-01-15 | [[Ficheiro:Diego Xelmírez (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 57 | [[:d:Q805558|Q805558]] | [https://dbe.rah.es/biografias/16573/baltasar-moscoso-y-sandoval 16573/baltasar-moscoso-y-sandoval] | [[Baltasar Moscoso Sandoval]] | [[Galicia]] | 1589-03-09 | [[Madrid]] | 1665-09-17 | [[Ficheiro:Baltasar Moscoso y Sandoval (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 58 | [[:d:Q817784|Q817784]] | [https://dbe.rah.es/biografias/8065/benjamin-de-arriba-y-castro 8065/benjamin-de-arriba-y-castro] | [[Benjamín de Arriba Castro]] | [[Penamaior, Becerreá|Penamaior]] | 1886-04-08 | [[Barcelona]] | 1973-03-08 | [[Ficheiro:D. Benjamín de Arriba y Castro (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 59 | [[:d:Q867025|Q867025]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9978/eduardo-pondal-abente 9978/eduardo-pondal-abente] | [[Eduardo Pondal]] | [[Ponteceso]] | 1835-02-06 | [[A Coruña]] | 1917-03-08 | [[Ficheiro:Eduardopondal.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 60 | [[:d:Q876748|Q876748]] | [https://dbe.rah.es/biografias/44163/jose-maria-alonso-y-trelles 44163/jose-maria-alonso-y-trelles] | [[Xosé María Alonso Trelles]] | [[Ribadeo]] | 1857-05-07 | [[Montevideo]] | 1924-07-28 | [[Ficheiro:José Alonso y Trelles.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 61 | [[:d:Q925289|Q925289]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11136/luis-gonzalez-seara 11136/luis-gonzalez-seara] | [[Luis González Seara]] | [[A Mezquita, A Merca|A Mezquita]] | 1936-06-07 | [[Madrid]] | 2016-04-23 | [[Ficheiro:(Luis González Seara) Adolfo Suárez participa en una reunión con los comités locales y provincial de UCD de Pontevedra en la campaña electoral. Pool Moncloa. 11 de febrero de 1979 (cropped).jpeg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 62 | [[:d:Q932238|Q932238]] | [https://dbe.rah.es/biografias/13757/gaspar-de-zuniga-y-acevedo 13757/gaspar-de-zuniga-y-acevedo] | [[Gaspar de Zúñiga Acevedo e Velasco|Gaspar de Zúñiga y Azevedo]] | [[Monterrei]] | 1560 | [[Lima]] | 1606-03-16 | [[Ficheiro:GaspardeZugnigayAcevedo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 63 | [[:d:Q932363|Q932363]] | [https://dbe.rah.es/biografias/16988/francisco-de-moure 16988/francisco-de-moure] | [[Francisco de Moure]] | [[Santiago de Compostela]] | 1576 | | 1636 | |- | style='text-align:right'| 64 | [[:d:Q934143|Q934143]] | [https://dbe.rah.es/biografias/4643/manuel-colmeiro-y-penido 4643/manuel-colmeiro-y-penido] | [[Manuel Colmeiro Penido]] | [[Santiago de Compostela]] | 1818-01-01 | [[Madrid]] | 1894-08-11 | [[Ficheiro:Manuel Colmeiro y Penido.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 65 | [[:d:Q944434|Q944434]] | [https://dbe.rah.es/biografias/47011/ramon-suarez-picallo 47011/ramon-suarez-picallo] | [[Ramón Suárez Picallo]] | [[Veloi, Sada, Sada|Veloi]] | 1894-11-04 | [[Buenos Aires]] | 1964-10-14 | [[Ficheiro:Ramón Suárez Picallo 1932.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 66 | [[:d:Q952673|Q952673]] | [https://dbe.rah.es/biografias/71714/pascual-ruiz-huidobro 71714/pascual-ruiz-huidobro] | [[Pascual Ruiz Huidobro]] | [[Ourense]] | 1752 | [[Mendoza, Arxentina|Mendoza]] | 1813-03 | [[Ficheiro:Pascual Ruiz Huidobro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 67 | [[:d:Q958570|Q958570]] | [https://dbe.rah.es/biografias/8395/reveriano-soutullo-otero 8395/reveriano-soutullo-otero] | [[Reveriano Soutullo]] | [[Ponteareas]] | 1880-07-11 | [[Madrid]] | 1932-10-28 | [[Ficheiro:Reveriano Soutullo, retrato.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 68 | [[:d:Q964746|Q964746]] | [https://dbe.rah.es/biografias/43772/martin-codax 43772/martin-codax] | [[Martin Codax|Martín Codax]] | [[Vigo]] | 13rd century | | 14th century | [[Ficheiro:Martim Codax Cantigas de Amigo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 69 | [[:d:Q965263|Q965263]] | [https://dbe.rah.es/biografias/7618/ramon-otero-pedrayo 7618/ramon-otero-pedrayo] | [[Ramón Otero Pedrayo]] | [[Ourense]] | 1888-03-05 | [[Ourense]] | 1976-04-10 | [[Ficheiro:Otero Pedrayo falando na Universidade Nacional de Cuyo, Mendoza, 21 de agosto de 1947.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 70 | [[:d:Q968215|Q968215]] | [https://dbe.rah.es/biografias/73012/juan-farias-diaz-noriega 73012/juan-farias-diaz-noriega] | [[Juan Farias]] | [[Serantes, Ferrol|Serantes]] | 1935-03-31 | [[Villaviciosa de Odón]] | 2011-06-11 | |- | style='text-align:right'| 71 | [[:d:Q973196|Q973196]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53183/francisco-sanchez 53183/francisco-sanchez] | [[Francisco Sánchez]] | [[Tui]] | 1550 | [[Tolosa, Francia|Tolosa]] | 1623-11-16 | [[Ficheiro:Francisco Sanches2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 72 | [[:d:Q984111|Q984111]] | [https://dbe.rah.es/biografias/42366/san-pelayo 42366/san-pelayo] | [[Paio, mártir|Paio de Albeos]] | [[Albeos, Crecente|Albeos]] | 912 | [[Córdoba, España|Córdoba]] | 926 | [[Ficheiro:Maestro de becerril-san pelayo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 73 | [[:d:Q1047424|Q1047424]] | [https://dbe.rah.es/biografias/14328/casiano-del-prado-y-vallo 14328/casiano-del-prado-y-vallo] | [[Casiano de Prado]] | [[Santiago de Compostela]] | 1797-08-13 | [[Madrid]] | 1866-07-04 | [[Ficheiro:Casiano de Prado.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 74 | [[:d:Q1047558|Q1047558]] | [https://dbe.rah.es/biografias/12947/francisco-casimiro-marco-del-pont 12947/francisco-casimiro-marco-del-pont] | [[Francisco Casimiro Marcó del Pont]] | [[Vigo]] | 1765-10-04 | [[Renca]] | 1821-05-11 | [[Ficheiro:CasimiroMarcoDelPont.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 75 | [[:d:Q1053162|Q1053162]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9591/celso-emilio-ferreiro-miguez 9591/celso-emilio-ferreiro-miguez] | [[Celso Emilio Ferreiro]] | [[Celanova]] | 1912-01-06 | [[Vigo]] | 1979-08-30 | [[Ficheiro:Sculpture of the Celso Emilio Ferreiro head in Celanova, Ourense, Galicia.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 76 | [[:d:Q1185766|Q1185766]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9803/jose-manuel-pita-andrade 9803/jose-manuel-pita-andrade] | [[José Manuel Pita Andrade]] | [[A Coruña]] | 1922-11-01 | [[Granada]] | 2009-09-07 | |- | style='text-align:right'| 77 | [[:d:Q1249856|Q1249856]] | [https://dbe.rah.es/biografias/7249/lauro-olmo-gallego 7249/lauro-olmo-gallego] | [[Lauro Olmo Gallego]] | [[O Barco de Valdeorras]] | 1922-11-09 | [[Madrid]] | 1994-06-19 | [[Ficheiro:2016. Imaxe de Lauro Olmo nunha rúa do Barco de Valdeorras. Galiza 2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 78 | [[:d:Q1340316|Q1340316]] | [https://dbe.rah.es/biografias/4574/jose-ramon-rodil-y-galloso 4574/jose-ramon-rodil-y-galloso] | [[José Ramón Rodil]] | [[A Fonsagrada]] | 1789-02-05 | [[Madrid]] | 1853-02-20 | [[Ficheiro:Retrato del general Rodil (Dionisio Fierros Álvarez).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 79 | [[:d:Q1340775|Q1340775]] | [https://dbe.rah.es/biografias/57723/alejandro-campos-ramirez 57723/alejandro-campos-ramirez] | [[Alexandre de Fisterra]] | [[Fisterra]] | No/unknown value | [[Zamora]] | 2007-02-09 | [[Ficheiro:Alexandre Campos Ramírez (MUNCYT, Eulogia Merle).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 80 | [[:d:Q1350662|Q1350662]] | [https://dbe.rah.es/biografias/47982/pedro-marino-de-lobera 47982/pedro-marino-de-lobera] | [[Pedro Mariño de Lobeira]] | [[Pontevedra]] | 1528 | [[Lima]] | 1594 | |- | style='text-align:right'| 81 | [[:d:Q1373332|Q1373332]] | [https://dbe.rah.es/biografias/108910/eugenio-romero-pose 108910/eugenio-romero-pose] | [[Uxío Romero Pose]] | [[Zas]] | 1949-03-15 | | 2007-03-25 | |- | style='text-align:right'| 82 | [[:d:Q1376755|Q1376755]] | [https://dbe.rah.es/biografias/7152/sebastian-de-ocampo 7152/sebastian-de-ocampo] | [[Sebastián de Ocampo]] | [[Noia]] | 1460 | [[Sevilla]] | 1514 | |- | style='text-align:right'| 83 | [[:d:Q1377191|Q1377191]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9439/wenceslao-fernandez-florez 9439/wenceslao-fernandez-florez] | [[Wenceslao Fernández Flórez]] | [[A Coruña]] | 1885-01-12 | [[Madrid]] | 1964-04-29 | [[Ficheiro:Wenceslao Fernández Florez por Antonio Portela Paradela.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 84 | [[:d:Q1378117|Q1378117]] | [https://dbe.rah.es/biografias/6974/fernando-alvarez-de-sotomayor-y-zaragoza 6974/fernando-alvarez-de-sotomayor-y-zaragoza] | [[Fernando Álvarez de Sotomayor]] | [[Ferrol]] | 1875-09-25 | [[Madrid]] | 1960-03-17 | [[Ficheiro:Fernando Alvarez de Sotomayor.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 85 | [[:d:Q1408716|Q1408716]] | [https://dbe.rah.es/biografias/5160/antonio-romero-ortiz-garcia 5160/antonio-romero-ortiz-garcia] | [[Antonio Romero Ortiz]] | [[Santiago de Compostela]] | 1822-03-24 | [[Madrid]] | 1884-01-18 | [[Ficheiro:Antonio Romero Ortiz, ministro de Ultramar (Museo del Prado).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 86 | [[:d:Q1410559|Q1410559]] | [https://dbe.rah.es/biografias/5599/manuel-villacampa-del-castillo 5599/manuel-villacampa-del-castillo] | [[Manuel Villacampa del Castillo]] | [[Betanzos]] | 1827-02-17 | [[Melilla]] | 1889-02-12 | [[Ficheiro:Macipe-Retrato de Manuel Villacampa del Castillo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 87 | [[:d:Q1506714|Q1506714]] | [https://dbe.rah.es/biografias/13155/patricio-javier-montojo-y-pasaron 13155/patricio-javier-montojo-y-pasaron] | [[Patricio Montojo]] | [[Ferrol]] | 1839-09-07 | [[Madrid]] | 1917-09-30 | [[Ficheiro:Patricio Montojo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 88 | [[:d:Q1710457|Q1710457]] | [https://dbe.rah.es/biografias/61550/juan-fernandez-de-boan 61550/juan-fernandez-de-boan] | [[Xoán Fernández de Boán]] | [[Amoeiro]] | 1549 | [[Sevilla]] | 1615-10-09 | |- | style='text-align:right'| 89 | [[:d:Q1779226|Q1779226]] | [https://dbe.rah.es/biografias/48834/pedr-amigo-de-sevilha 48834/pedr-amigo-de-sevilha] | [[Pedro Amigo|Pedro Amigo de Sevilha]] | [[Betanzos]] | 13rd century | | 14th century | |- | style='text-align:right'| 90 | [[:d:Q1779292|Q1779292]] | [https://dbe.rah.es/biografias/48833/pero-da-ponte 48833/pero-da-ponte] | [[Pero da Ponte]] | [[Galicia]] | 13rd century | | 13rd century | |- | style='text-align:right'| 91 | [[:d:Q1846044|Q1846044]] | [https://dbe.rah.es/biografias/4644/manuel-colmeiro-guimaras 4644/manuel-colmeiro-guimaras] | [[Manuel Colmeiro Guimarás]] | [[Silleda]] | 1901-08-07 | [[Salvaterra de Miño]] | 1999-10-01 | [[Ficheiro:Manuel Colmeiro Guimarás 1932.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 92 | [[:d:Q1891538|Q1891538]] | [https://dbe.rah.es/biografias/25795/manuel-garcia-gil 25795/manuel-garcia-gil] | [[Manuel García Gil]] | [[San Salvador de Camba, Rodeiro|San Salvador de Camba]] | 1802-03-14 | [[Zaragoza]] | 1881-04-28 | [[Ficheiro:Manuel García Gil.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 93 | [[:d:Q2071894|Q2071894]] | [https://dbe.rah.es/biografias/14729/domingo-antonio-lopez-de-andrade 14729/domingo-antonio-lopez-de-andrade] | [[Domingo de Andrade]] | [[Cee]] | 1639 | [[Santiago de Compostela]] | 1712-11-12 | |- | style='text-align:right'| 94 | [[:d:Q2242172|Q2242172]] | [https://dbe.rah.es/biografias/5659/manuel-curros-enriquez 5659/manuel-curros-enriquez] | [[Manuel Curros Enríquez]] | [[Celanova]] | 1851-09-15 | [[A Habana]] | 1908-03-07 | [[Ficheiro:Curros - henriquez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 95 | [[:d:Q2317782|Q2317782]] | [https://dbe.rah.es/biografias/6471/francisco-antonio-mourelle-de-la-rua 6471/francisco-antonio-mourelle-de-la-rua] | [[Francisco Mourelle de la Rúa]] | [[Gondomil, Corme Aldea, Ponteceso|Gondomil]] | 1750-07-17 | [[Cádiz]] | 1820-05-24 | [[Ficheiro:Francisco Antonio Mourelle de la Rúa.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 96 | [[:d:Q2354898|Q2354898]] | [https://dbe.rah.es/biografias/7714/jose-sarmiento-valladares 7714/jose-sarmiento-valladares] | [[José Sarmiento Valladares]] | [[Saxamonde, Redondela|Saxamonde]] | 1643-05-04 | [[Madrid]] | 1708-09-10 | [[Ficheiro:JoseSarmientoyValladares,condedeMoctezuma.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 97 | [[:d:Q2438896|Q2438896]] | [https://dbe.rah.es/biografias/14551/pai-gomez-charinho 14551/pai-gomez-charinho] | [[Paio Gómez Chariño]] | [[Galicia]] | 1225 | [[Ciudad Rodrigo]] | 1295 | [[Ficheiro:Paio Gomes Charinho.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 98 | [[:d:Q2438904|Q2438904]] | [https://dbe.rah.es/biografias/48799/bernal-de-bonaval 48799/bernal-de-bonaval] | [[Bernal de Bonaval]] | [[Galicia]] | 12nd century | | 13rd century | |- | style='text-align:right'| 99 | [[:d:Q2440613|Q2440613]] | [https://dbe.rah.es/biografias/42136/jose-maria-varela-silvari 42136/jose-maria-varela-silvari] | [[José María Varela Silvari]] | [[A Coruña]] | 1848-02-01 | [[Madrid]] | 1926-05-10 | [[Ficheiro:José María Varela Silvari, GEG.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 100 | [[:d:Q2486114|Q2486114]] | [https://dbe.rah.es/biografias/7811/beato-sebastian-aparicio-de-prado 7811/beato-sebastian-aparicio-de-prado] | [[Sebastián de Aparicio]] | [[A Gudiña]] | 1502-01-20 | [[Puebla de Zaragoza]] | 1600-02-25 | [[Ficheiro:Gudiña10.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 101 | [[:d:Q2566217|Q2566217]] | [https://dbe.rah.es/biografias/13675/pedro-antonio-fernandez-de-castro-portugal-y-andrade 13675/pedro-antonio-fernandez-de-castro-portugal-y-andrade] | [[Pedro Antonio Fernández de Castro]] | [[Monforte de Lemos]] | 1632-10-20 | [[Lima]] | 1672-12-06 | [[Ficheiro:Pedro Antonio Fernandez de Castro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 102 | [[:d:Q2566879|Q2566879]] | [https://dbe.rah.es/biografias/94206/diego-alvarez-correa 94206/diego-alvarez-correa] | [[Caramuru]] | [[Viana do Castelo]]<br/>[[A Coruña]] | 1470s | [[Mata de São João]] | 1557-10-05 | [[Ficheiro:Anônimo - Episódios da vida de Diogo Álvares Correia, o Caramuru (II).JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 103 | [[:d:Q2621397|Q2621397]] | [https://dbe.rah.es/biografias/5658/alvaro-cunqueiro-mora 5658/alvaro-cunqueiro-mora] | [[Álvaro Cunqueiro]] | [[Mondoñedo]] | 1911-12-22 | [[Vigo]] | 1981-02-28 | [[Ficheiro:Álvaro Cunqueiro 1928.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 104 | [[:d:Q2627285|Q2627285]] | [https://dbe.rah.es/biografias/12537/macias 12537/macias] | [[Macías o Namorado]] | [[Galicia]] | 15th century | [[Arjonilla]] | 15th century | [[Ficheiro:Macías o namorado. Padrón. Galiza.PA10.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 105 | [[:d:Q2664244|Q2664244]] | [https://dbe.rah.es/biografias/14380/francisco-gil-de-taboada-y-lemus 14380/francisco-gil-de-taboada-y-lemus] | [[Francisco Gil Taboada]] | [[Des, Soutolongo, Lalín|Des]] | 1733-09-24 | [[Madrid]] | 1810 | [[Ficheiro:3 Virrey Francisco Gil de Taboada, Lemus y Villamarín.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 106 | [[:d:Q2708343|Q2708343]] | [https://dbe.rah.es/biografias/65975/eduardo-gonzalez-valino 65975/eduardo-gonzalez-valino] | [[Chacho|Eduardo González Valiño]] | [[A Coruña]] | 1911-04-14 | [[A Coruña]] | 1979-10-21 | [[Ficheiro:Monumentochacho.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 107 | [[:d:Q2735153|Q2735153]] | [https://dbe.rah.es/biografias/14822/garcia-sarmiento-de-sotomayor-y-enriquez-de-luna 14822/garcia-sarmiento-de-sotomayor-y-enriquez-de-luna] | [[García Sarmiento de Sotomayor|García Sarmiento de Soutomaior]] | [[A Cañiza]] | 1595<br/>1590 | [[Lima]] | 1659 | [[Ficheiro:GarciaSarmientodeSotomayor.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 108 | [[:d:Q2742156|Q2742156]] | [https://dbe.rah.es/biografias/69730/ricardo-dorado-janeiro 69730/ricardo-dorado-janeiro] | [[Ricardo Dorado Janeiro]] | [[A Coruña]] | 1907-02-07 | [[Madrid]] | 1988-10-28 | |- | style='text-align:right'| 109 | [[:d:Q2749500|Q2749500]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9331/gerardo-fernandez-albor 9331/gerardo-fernandez-albor] | [[Xerardo Fernández Albor]] | [[Santiago de Compostela]] | 1917-09-07 | [[Santiago de Compostela]] | 2018-07-12 | [[Ficheiro:(Gerardo Fernández Arbor) Mariano Rajoy impone la Gran Cruz de Isabel la Católica a Gerardo Fernández Albor. Pool Moncloa. 4 de enero de 2013 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 110 | [[:d:Q2778481|Q2778481]] | [https://dbe.rah.es/biografias/13262/alfredo-branas-menendez 13262/alfredo-branas-menendez] | [[Alfredo Brañas]] | [[Carballo]] | 1859-01-11 | [[Santiago de Compostela]] | 1900-02-21 | [[Ficheiro:Alfredo Branas Menendez (1859-1900). Writer and ideologue of Galician regionalism. Engraving by Thomas Pijoliu in The Catalan Illustration, 1882.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 111 | [[:d:Q2788204|Q2788204]] | [https://dbe.rah.es/biografias/49537/antonio-martinez-risco-fernandez 49537/antonio-martinez-risco-fernandez] | [[Antón Risco]] | [[Allariz]] | 1926-05-30 | [[Vigo]] | 1998-02-07 | |- | style='text-align:right'| 112 | [[:d:Q2790369|Q2790369]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11625/juan-de-langara-y-huarte 11625/juan-de-langara-y-huarte] | [[Juan de Lángara]] | [[A Coruña]] | 1736 | [[Madrid]] | 1806-01-18 | [[Ficheiro:Juan de Lángara Huarte.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 113 | [[:d:Q2803707|Q2803707]] | [https://dbe.rah.es/biografias/46231/manuel-maria-fernandez-teijeiro 46231/manuel-maria-fernandez-teijeiro]<br/>[https://dbe.rah.es/biografias/46231/manuel-maria-fernandez-teixeiro 46231/manuel-maria-fernandez-teixeiro] | [[Manuel María]] | [[Outeiro de Rei]] | 1929-10-06 | [[A Coruña, A Coruña, A Coruña|A Coruña]] | 2004-09-08 | [[Ficheiro:Manuel María na Praza Maior de Lugo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 114 | [[:d:Q2837316|Q2837316]] | [https://dbe.rah.es/biografias/12699/emiliano-iglesias-ambrosio 12699/emiliano-iglesias-ambrosio] | [[Emiliano Iglesias]] | [[Ponteareas]] | 1878-07-28 | [[Madrid]] | 1941-10-03 | [[Ficheiro:Emiliano Iglesias Ambrosio 1934.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 115 | [[:d:Q2837917|Q2837917]] | [https://dbe.rah.es/biografias/18354/casimiro-vigodet-y-garnica 18354/casimiro-vigodet-y-garnica] | [[Casimiro Vigodet]] | [[Ferrol]] | 1787-12-06 | | 1872-01-02 | [[Ficheiro:Capuz-casimiro vigodet.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 116 | [[:d:Q2838964|Q2838964]] | [https://dbe.rah.es/biografias/25533/francisco-mendez-aspe 25533/francisco-mendez-aspe] | [[Francisco Méndez Aspe]] | [[Pantón]] | 1892 | [[Cidade de México]] | 1958 | |- | style='text-align:right'| 117 | [[:d:Q2842877|Q2842877]] | [https://dbe.rah.es/biografias/15359/alfonso-jofre-tenorio 15359/alfonso-jofre-tenorio] | [[Alonso Jofre Tenorio]] | [[Tenorio, Cerdedo-Cotobade|Tenorio]] | 1292 | [[Estreito de Xibraltar]] | 1340-04-04 | |- | style='text-align:right'| 118 | [[:d:Q2857391|Q2857391]] | [https://dbe.rah.es/biografias/17268/antonio-palacios-ramilo 17268/antonio-palacios-ramilo] | [[Antonio Palacios|Antonio Palacios Ramilo]] | [[O Porriño]] | 1874-01-08 | [[Aravaca (Q26203094)|Aravaca]] | 1945-10-27 | [[Ficheiro:Antonio Palacios Ramilo 1929.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 119 | [[:d:Q2857417|Q2857417]] | [https://dbe.rah.es/biografias/14327/antonio-quiroga-hermida 14327/antonio-quiroga-hermida] | [[Antonio Quiroga]] | [[Betanzos]] | 1784-04-20 | [[Santiago de Compostela]] | 1841-03-26 | [[Ficheiro:Guibert y renard-Retrato de Antonio Quiroga (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 120 | [[:d:Q2860225|Q2860225]] | [https://dbe.rah.es/biografias/24818/pedro-payo-pineiro 24818/pedro-payo-pineiro] | [[Pedro Payo Piñeiro]] | [[A Coruña]] | 1814-09-15<br/>1814-11-15 | [[Manila]] | 1889-01-01<br/>1899-01-01 | [[Ficheiro:Pedro Payo , O.P. (1876 - 1889 ).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 121 | [[:d:Q2876980|Q2876980]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53451/jose-maria-silva-fernandez 53451/jose-maria-silva-fernandez] | [[José María Silva Fernández]] | [[A Estrada]] | 1897-09-29 | [[Montevideo]] | 2000-01-02 | |- | style='text-align:right'| 122 | [[:d:Q2879614|Q2879614]] | [https://dbe.rah.es/biografias/15757/luis-espada-y-guntin 15757/luis-espada-y-guntin] | [[Luís Espada Guntín|Luis Espada Guntín]] | [[Ourense]] | 1858-12-04 | [[Madrid]] | 1937 | [[Ficheiro:Luis Espada, de Manuel Compañy.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 123 | [[:d:Q2890075|Q2890075]] | [https://dbe.rah.es/biografias/7007/candido-nocedal-y-rodriguez-de-la-flor 7007/candido-nocedal-y-rodriguez-de-la-flor] | [[Cándido Nocedal]] | [[A Coruña]] | 1821-03-11 | [[Madrid]] | 1885-07-18 | [[Ficheiro:Cándido Nocedal.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 124 | [[:d:Q2895340|Q2895340]] | [https://dbe.rah.es/biografias/8489/luis-berenguer-moreno-de-guerra 8489/luis-berenguer-moreno-de-guerra] | [[Luis Berenguer]] | [[Ferrol]] | 1923-12-11 | [[San Fernando, Cádiz|San Fernando]] | 1979-09-14 | |- | style='text-align:right'| 125 | [[:d:Q2935149|Q2935149]] | [https://dbe.rah.es/biografias/6732/camilo-alonso-vega 6732/camilo-alonso-vega] | [[Camilo Alonso Vega]] | [[Ferrol]] | 1889-05-29 | [[Madrid]] | 1971-07-01 | [[Ficheiro:Visita de personalidades al Castillo dentro de los actos conmemorativos del Tricentenario de la Paz de los Pirineos (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 126 | [[:d:Q2997430|Q2997430]] | [https://dbe.rah.es/biografias/4782/jose-angel-valente-docasar 4782/jose-angel-valente-docasar] | [[José Ángel Valente]] | [[Ourense]] | 1929-04-25 | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 2000-07-18 | [[Ficheiro:Jose Angel Valente.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 127 | [[:d:Q3026812|Q3026812]] | [https://dbe.rah.es/biografias/5227/juan-jose-roson-perez 5227/juan-jose-roson-perez] | [[Juan José Rosón|Q3026812]] | [[Becerreá]] | 1932-09-25 | [[Madrid]] | 1986-08-18 | [[Ficheiro:(Rosón) Rosa Posada ofrece la rueda de prensa posterior al Consejo de Ministros junto al ministro del Interior (cropped).jpeg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 128 | [[:d:Q3032159|Q3032159]] | [https://dbe.rah.es/biografias/8055/nicomedes-pastor-diaz-corbelle 8055/nicomedes-pastor-diaz-corbelle] | [[Nicomedes Pastor Díaz]] | [[Viveiro]] | 1811-09-15 | [[Madrid]] | 1863-03-22 | [[Ficheiro:Nicomedes Pastor Díaz (Museo del Prado).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 129 | [[:d:Q3047707|Q3047707]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11938/vicente-martinez-risco-y-aguero 11938/vicente-martinez-risco-y-aguero] | [[Vicente Risco]] | [[Ourense]] | 1884-09-30 | [[Ourense]] | 1963-04-30 | [[Ficheiro:Vicente Risco.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 130 | [[:d:Q3047766|Q3047766]] | [https://dbe.rah.es/biografias/10653/ricardo-carvalho-calero 10653/ricardo-carvalho-calero] | [[Ricardo Carballo Calero]] | [[Ferrol]] | 1910-10-30 | [[Santiago de Compostela]] | 1990-03-25 | [[Ficheiro:Carballo Calero, dunha foto con Cunqueiro e Fernández del Riego en Santiago de Compostela.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 131 | [[:d:Q3049391|Q3049391]] | [https://dbe.rah.es/biografias/13656/ricardo-mella-cea 13656/ricardo-mella-cea] | [[Ricardo Mella]] | [[Vigo]] | 1861-11-23 | [[Vigo]] | 1925-08-06 | [[Ficheiro:Ricardo Mella.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 132 | [[:d:Q3052784|Q3052784]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53952/uxio-novoneyra 53952/uxio-novoneyra] | [[Uxío Novoneyra]] | [[Parada, Seoane do Courel, Folgoso do Courel|Parada]] | 1930-01-19 | [[Santiago de Compostela]] | 1999-10-30 | [[Ficheiro:Uxío Novoneyra (Praza Maior de Lugo).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 133 | [[:d:Q3055400|Q3055400]] | [https://dbe.rah.es/biografias/27159/manuel-antonio-martinez-murguia 27159/manuel-antonio-martinez-murguia] | [[Manuel Murguía]] | [[Arteixo, Arteixo, Arteixo|Arteixo]] | 1833-05-17 | [[A Coruña]] | 1923-02-02 | [[Ficheiro:Manuel Murguía, Faro de Vigo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 134 | [[:d:Q3059615|Q3059615]] | [https://dbe.rah.es/biografias/13088/eugenio-montes-dominguez 13088/eugenio-montes-dominguez] | [[Eugenio Montes]] | [[Vigo]] | 1897-11-23 | [[Madrid]] | 1982-10-27 | [[Ficheiro:Eugenio Montes 1935.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 135 | [[:d:Q3059616|Q3059616]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11254/eugenio-fernandez-granell 11254/eugenio-fernandez-granell] | [[Eugenio Granell]] | [[A Coruña]] | 1912-11-28 | [[Madrid]] | 2001-10-24 | |- | style='text-align:right'| 136 | [[:d:Q3062511|Q3062511]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32766/joaquin-urzaiz-cadaval-y-cuesta-munoz-del-monte 32766/joaquin-urzaiz-cadaval-y-cuesta-munoz-del-monte] | [[Joaquín Urzáiz Cadaval]] | [[Nigrán]] | 1887-09-15 | [[Madrid]] | 1957-10-11 | [[Ficheiro:Joaquín Urzaiz Cadaval 2nd Government of Manuel Portela Valladares (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 137 | [[:d:Q3062520|Q3062520]] | [https://dbe.rah.es/biografias/4731/juan-rodriguez-de-la-camara 4731/juan-rodriguez-de-la-camara] | [[Xoán Rodríguez de Padrón]] | [[Padrón]] | 1390 | [[Herbón, Padrón|Herbón]] | 1450 | |- | style='text-align:right'| 138 | [[:d:Q3063890|Q3063890]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11120/jose-casares-gil 11120/jose-casares-gil] | [[José Casares Gil|Xosé Casares Gil]] | [[Santiago de Compostela]] | 1866-03-10 | [[Santiago de Compostela]] | 1961-03-21 | [[Ficheiro:José-Casares-Gil.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 139 | [[:d:Q3074161|Q3074161]] | [https://dbe.rah.es/biografias/27615/florentino-lopez-alonso-cuevillas 27615/florentino-lopez-alonso-cuevillas] | [[Florentino López Cuevillas]] | [[Ourense]] | 1886-11-14 | [[Ourense]] | 1958-07-30 | [[Ficheiro:Florentino López Cuevillas.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 140 | [[:d:Q3090399|Q3090399]] | [https://dbe.rah.es/biografias/33374/jeronimo-bermudez 33374/jeronimo-bermudez] | [[Jerónimo Bermúdez de Castro]] | [[Ourense]] | 1530 | [[Tui]] | 1599 | |- | style='text-align:right'| 141 | [[:d:Q3098932|Q3098932]] | [https://dbe.rah.es/biografias/36322/marcial-francisco-juan-bartolome-del-adalid-y-gurrea 36322/marcial-francisco-juan-bartolome-del-adalid-y-gurrea] | [[Marcial del Adalid]] | [[A Coruña]] | 1826-08-24 | [[Lóngora, Liáns, Oleiros|Lóngora]] | 1881-10-16 | [[Ficheiro:Marcial-del-Adalid.tif|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 142 | [[:d:Q3148024|Q3148024]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9386/pedro-alvarez-de-sotomayor 9386/pedro-alvarez-de-sotomayor] | [[Pedro Madruga]] | [[Pontevedra]] | 1430 | [[Alba de Tormes]] | 1486-10-16 | [[Ficheiro:Castelosoutomaior.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 143 | [[:d:Q3186535|Q3186535]] | [https://dbe.rah.es/biografias/14338/jose-quiroga-mendez 14338/jose-quiroga-mendez] | [[José Quiroga Méndez]] | [[O Fabal, Vilasante, Cervantes|O Fabal]] | 1707-05-14 | [[Boloña]] | 1784-10-23 | |- | style='text-align:right'| 144 | [[:d:Q3219944|Q3219944]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11810/jose-otero-abeledo 11810/jose-otero-abeledo] | [[Laxeiro]] | [[Donramiro, Lalín|Donramiro]] | 1908-02-23 | [[Vigo]] | 1996-07-21 | [[Ficheiro:Busto de Laxeiro en Vigo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 145 | [[:d:Q3293857|Q3293857]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11002/augusto-gonzalez-besada-y-mein 11002/augusto-gonzalez-besada-y-mein] | [[Augusto González Besada]] | [[Tui]] | 1865-06-24 | [[Madrid]] | 1919-06-04 | [[Ficheiro:Augusto González Besada, de Kaulak.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 146 | [[:d:Q3296700|Q3296700]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9434/francisco-fernandez-del-riego 9434/francisco-fernandez-del-riego] | [[Francisco Fernández del Riego]] | [[Vilanova, Lourenzá, Lourenzá|Vilanova]] | 1913-01-07 | [[Vigo]] | 2010-11-26 | [[Ficheiro:Francisco Fernández del Riego homenaxe ante a tumba de Castelao. Cementerio de la Chacarita. Buenos Aires 1954.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 147 | [[:d:Q3307004|Q3307004]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11583/valentin-lamas-carvajal 11583/valentin-lamas-carvajal] | [[Valentín Lamas Carvajal]] | [[Ourense]] | 1849-11-01 | [[Ourense]] | 1906-09-04 | [[Ficheiro:Valentín Lamas Carvajal.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 148 | [[:d:Q3310967|Q3310967]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53826/eduardo-modesto-blanco-amor 53826/eduardo-modesto-blanco-amor] | [[Eduardo Blanco Amor]] | [[Ourense]] | 1897-09-14 | [[Vigo]] | 1979-12-01 | [[Ficheiro:Eduardo Blanco Amor.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 149 | [[:d:Q3317108|Q3317108]] | [https://dbe.rah.es/biografias/5395/gomez-perez-das-marinas-rivadeneira 5395/gomez-perez-das-marinas-rivadeneira] | [[Gómez Pérez das Mariñas e Ribadeneira]] | [[Viveiro]] | 1519-01-01 | [[Filipinas]] | 1593-10-25 | |- | style='text-align:right'| 150 | [[:d:Q3319847|Q3319847]] | [https://dbe.rah.es/biografias/27236/anton-villar-ponte 27236/anton-villar-ponte] | [[Antón Villar Ponte]] | [[Viveiro]] | 1881-10-02 | [[A Coruña]] | 1936-03-04 | [[Ficheiro:Detalle do Billete quilométrico de Villar Ponte co garimbo Cortes Generales. Arquivo RAG.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 151 | [[:d:Q3320419|Q3320419]] | [https://dbe.rah.es/biografias/46551/jose-quiroga-suarez 46551/jose-quiroga-suarez] | [[Xosé Quiroga Suárez]] | [[Petín]] | 1920-07-04 | [[A Rúa]] | 2006-10-18 | [[Ficheiro:(José Quiroga Suárez) Adolfo Suárez durante la campaña electoral en Orense. Pool Moncloa. 11 de febrero de 1979 (cropped).jpeg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 152 | [[:d:Q3320905|Q3320905]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9753/alonso-iii-de-fonseca-y-acevedo 9753/alonso-iii-de-fonseca-y-acevedo] | [[Alonso III de Fonseca]] | [[Santiago de Compostela]] | 1475 | [[Alcalá de Henares]] | 1534-02-04 | [[Ficheiro:Arzobispo Alonso III de Fonseca (2).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 153 | [[:d:Q3320983|Q3320983]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53970/marcial-valladares-nunez 53970/marcial-valladares-nunez] | [[Marcial Valladares]] | [[Vilancosta, Berres, A Estrada|Vilancosta]] | 1821-06-14 | [[Vilancosta, Berres, A Estrada|Vilancosta]] | 1903-05-20 | [[Ficheiro:Marcial Valladares Núñez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 154 | [[:d:Q3320987|Q3320987]] | [https://dbe.rah.es/biografias/24761/antonio-lopez-ferreiro 24761/antonio-lopez-ferreiro] | [[Antonio López Ferreiro]] | [[Santiago de Compostela]] | 1837-11-09 | [[Vedra]] | 1910-03-20 | [[Ficheiro:Antonio López Ferreiro (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 155 | [[:d:Q3321013|Q3321013]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53963/juan-manuel-pintos-villar 53963/juan-manuel-pintos-villar] | [[Xoán Manuel Pintos|Xoán Manuel Pintos Villar]] | [[O Burgo, Pontevedra|O Burgo]] | 1811-12-16 | [[Vigo]] | 1876 | [[Ficheiro:Xoan-Manuel-Pintos-Villar.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 156 | [[:d:Q3321054|Q3321054]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9747/anxel-fole-sanchez 9747/anxel-fole-sanchez] | [[Ánxel Fole]] | [[Lugo]] | 1903-08-11 | [[Lugo]] | 1986-05-09 | [[Ficheiro:Fole-estatuaenLugo.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 157 | [[:d:Q3321064|Q3321064]] | [https://dbe.rah.es/biografias/8387/alejandro-de-la-sota-martinez 8387/alejandro-de-la-sota-martinez] | [[Alejandro de la Sota|Alejandro de la Sota Martínez]] | [[Pontevedra]] | 1913-10-20 | [[Madrid]] | 1996-02-14 | |- | style='text-align:right'| 158 | [[:d:Q3322486|Q3322486]] | [https://dbe.rah.es/biografias/6951/xose-neira-vilas 6951/xose-neira-vilas] | [[Xosé Neira Vilas]] | [[Gres, Vila de Cruces|Gres]] | 1928-11-03 | [[Gres, Vila de Cruces|Gres]] | 2015-11-27 | [[Ficheiro:Xosé Neira Vilas (AELG)-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 159 | [[:d:Q3322973|Q3322973]] | [https://dbe.rah.es/biografias/6913/jose-asensio-torrado 6913/jose-asensio-torrado] | [[José Asensio]] | [[A Coruña]] | 1892-05-18 | [[Nova York]] | 1961-02-24 | |- | style='text-align:right'| 160 | [[:d:Q3324613|Q3324613]] | [https://dbe.rah.es/biografias/109471/francisco-gonzalez-cerecedo 109471/francisco-gonzalez-cerecedo] | [[Francisco Cerecedo]] | [[Vigo]] | 1940-07-20 | [[Bogotá]] | 1977-09-04 | |- | style='text-align:right'| 161 | [[:d:Q3324888|Q3324888]] | [https://dbe.rah.es/biografias/6466/leopoldo-eijo-y-garay 6466/leopoldo-eijo-y-garay] | [[Leopoldo Eijo Garay|Leopoldo Eijo y Garay]] | [[Vigo]] | 1878-04-11 | [[Vigo]] | 1963-08-31 | [[Ficheiro:Leopoldo Eijo y Garay 01.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 162 | [[:d:Q3326271|Q3326271]] | [https://dbe.rah.es/biografias/47012/benito-vicetto-perez 47012/benito-vicetto-perez] | [[Benito Vicetto]] | [[Ferrol]] | 1824-05-21 | [[Ferrol]] | 1878-05-28 | [[Ficheiro:Benito Vicetto.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 163 | [[:d:Q3326816|Q3326816]] | [https://dbe.rah.es/biografias/46549/antonio-roson-perez 46549/antonio-roson-perez] | [[Antonio Rosón]] | [[Becerreá]] | 1911-06-08 | [[Santiago de Compostela]] | 1986-04-24 | [[Ficheiro:Antonio Rosón Pérez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 164 | [[:d:Q3327107|Q3327107]] | [https://dbe.rah.es/biografias/6332/francisco-javier-sanchez-canton 6332/francisco-javier-sanchez-canton] | [[Francisco Javier Sánchez Cantón]] | [[Pontevedra]] | 1891-07-14 | [[Lourizán, Pontevedra|Lourizán]] | 1971-11-27 | |- | style='text-align:right'| 165 | [[:d:Q3327119|Q3327119]] | [https://dbe.rah.es/biografias/28894/juan-barcia-caballero 28894/juan-barcia-caballero] | [[Juan Barcia Caballero]] | [[Santiago de Compostela]] | 1852 | [[Santiago de Compostela]] | 1926-10-10 | [[Ficheiro:Juan Barcia Caballero 1910.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 166 | [[:d:Q3327207|Q3327207]] | [https://dbe.rah.es/biografias/13501/fernando-perez-de-traba 13501/fernando-perez-de-traba] | [[Fernán Pérez de Traba]] | [[Galicia]] | 1090 | [[Galicia]] | 1155-11-01 | [[Ficheiro:Fernão Peres de Trava - História de Portugal, popular e ilustrada.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 167 | [[:d:Q3327256|Q3327256]] | [https://dbe.rah.es/biografias/27266/xose-fernando-filgueira-valverde 27266/xose-fernando-filgueira-valverde] | [[Xosé Filgueira Valverde]] | [[Pontevedra]] | 1906<br/>1906-10-28 | [[Pontevedra]] | 1996-09-13<br/>1996 | [[Ficheiro:Xosé Filgueira Valverde, 1931.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 168 | [[:d:Q3327435|Q3327435]] | [https://dbe.rah.es/biografias/5977/rafael-dieste-gonzalez 5977/rafael-dieste-gonzalez] | [[Rafael Dieste]] | [[Rianxo, Rianxo|Rianxo]] | 1899-01-29<br/>1899 | [[Santiago de Compostela]] | 1981-10-15 | [[Ficheiro:Rafael Dieste 1926.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 169 | [[:d:Q3327534|Q3327534]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9576/pio-cabanillas-gallas 9576/pio-cabanillas-gallas] | [[Pío Cabanillas Gallas]] | [[Pontevedra]] | 1923-11-13 | [[Madrid]] | 1991-10-10 | [[Ficheiro:(Cabanillas) Adolfo Suárez junto a Pío Cabanillas, ministro de Cultura, en una tasca de Orense durante la campaña de UCD en las elecciones generales de 1 de marzo de 1979 (cropped).jpeg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 170 | [[:d:Q3327596|Q3327596]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53904/aquilino-iglesia-alvarino 53904/aquilino-iglesia-alvarino] | [[Aquilino Iglesia Alvariño]] | [[A Pedrosa, Seivane de Vilarente, Abadín|A Pedrosa]] | 1909-06-11 | [[Santiago de Compostela]] | 1961-07-29 | [[Ficheiro:Aquilino Iglesia Alvariño 1929.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 171 | [[:d:Q3327621|Q3327621]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53843/uxio-carre-aldao 53843/uxio-carre-aldao] | [[Uxío Carré Aldao]] | [[A Coruña]] | 1859-11-05 | [[A Coruña]] | 1932-12-18 | [[Ficheiro:Uxío Carré Aldao.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 172 | [[:d:Q3327684|Q3327684]] | [https://dbe.rah.es/biografias/15009/fermin-bouza-brey-trillo-de-figueroa 15009/fermin-bouza-brey-trillo-de-figueroa] | [[Fermín Bouza-Brey]] | [[Ponteareas, Ponteareas|Ponteareas]] | 1901-03-31 | [[Santiago de Compostela]] | 1973-06-11 | [[Ficheiro:Bouza Brey.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 173 | [[:d:Q3327779|Q3327779]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53972/roberto-vidal-bolano 53972/roberto-vidal-bolano] | [[Roberto Vidal Bolaño]] | [[Santiago de Compostela]] | 1950-07-31 | [[Santiago de Compostela]] | 2002-09-11 | [[Ficheiro:Roberto Vidal Bolaño - Escultura - Brion - 01.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 174 | [[:d:Q3327800|Q3327800]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53820/francisco-anon-paz 53820/francisco-anon-paz] | [[Francisco Añón]] | [[Boel, Outes, Outes|Boel]] | 1812-10-09 | [[Madrid]] | 1878-04-20 | [[Ficheiro:Francisco Añón, en La Ilustración de Galicia y Asturias 1880.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 175 | [[:d:Q3327989|Q3327989]] | [https://dbe.rah.es/biografias/7273/manuel-aguirre-de-tejada-y-oneale 7273/manuel-aguirre-de-tejada-y-oneale] | [[Manuel Aguirre de Tejada]] | [[Ferrol]] | 1827-12-28 | [[Madrid]] | 1911-04-09 | [[Ficheiro:Manuel Aguirre de Tejada, conde de Tejada de Valdeosera (Palacio del Senado de España).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 176 | [[:d:Q3328529|Q3328529]] | [https://dbe.rah.es/biografias/16572/jose-maria-moscoso-de-altamira-quiroga 16572/jose-maria-moscoso-de-altamira-quiroga] | [[José María Moscoso de Altamira]] | [[Mondoñedo]] | 1788-05-25 | [[Madrid]] | 1854-03-01 | [[Ficheiro:José María Moscoso de Altamira, conde de Fontao (Palacio del Senado de España).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 177 | [[:d:Q3328921|Q3328921]] | [https://dbe.rah.es/biografias/52548/carlos-velo-cobelas 52548/carlos-velo-cobelas] | [[Carlos Velo]] | [[Cartelle]] | 1909-11-15 | [[Cidade de México]] | 1988-03-01 | [[Ficheiro:Carlos Velo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 178 | [[:d:Q3328982|Q3328982]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11071/cesareo-gonzalez-rodriguez 11071/cesareo-gonzalez-rodriguez] | [[Cesáreo González]] | [[Vigo]] | 1903-05-29 | [[Madrid]] | 1968-03-20 | |- | style='text-align:right'| 179 | [[:d:Q3329070|Q3329070]] | [https://dbe.rah.es/biografias/14139/andres-garcia-camba-y-de-las-heras 14139/andres-garcia-camba-y-de-las-heras] | [[Andrés García Camba]] | [[Monforte de Lemos]] | 1791-10-20 | [[Madrid]] | 1861-10-06 | [[Ficheiro:GarcíaCamba.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 180 | [[:d:Q3329263|Q3329263]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53920/manuel-leiras-pulpeiro 53920/manuel-leiras-pulpeiro] | [[Manuel Leiras Pulpeiro]] | [[Mondoñedo]] | 1854-10-25 | [[Mondoñedo]] | 1912-11-09 | [[Ficheiro:Manuel Leiras Pulpeiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 181 | [[:d:Q3330201|Q3330201]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9624/gregorio-ferro-requijo 9624/gregorio-ferro-requijo] | [[Gregorio Ferro]] | [[Lamas, Boqueixón|Lamas]] | 1742-12-24 | [[Madrid]] | 1812-01-23 | |- | style='text-align:right'| 182 | [[:d:Q3330336|Q3330336]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11853/severiano-martinez-anido 11853/severiano-martinez-anido] | [[Severiano Martínez Anido]] | [[Ferrol]] | 1862-05-21 | [[Valladolid]] | 1938-12-24 | [[Ficheiro:MartAnDic1925.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 183 | [[:d:Q3330424|Q3330424]] | [https://dbe.rah.es/biografias/4372/miguel-colmeiro-y-penido 4372/miguel-colmeiro-y-penido] | [[Miguel Colmeiro|Miguel Colmeiro Penido]] | [[Santiago de Compostela]] | 1816-10-22 | [[Madrid]] | 1901-06-21 | [[Ficheiro:Miguel Colmeiro y Penido (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 184 | [[:d:Q3330784|Q3330784]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11668/felipe-de-castro 11668/felipe-de-castro] | [[Felipe de Castro]] | [[Noia]] | 1711 | [[Madrid]] | 1775-08-25 | [[Ficheiro:Felipe de Castro.Noia 060828.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 185 | [[:d:Q3331070|Q3331070]] | [https://dbe.rah.es/biografias/56599/ventura-miguel-marco-del-pont 56599/ventura-miguel-marco-del-pont] | [[Ventura Miguel Marcó del Pont]] | [[Vigo]] | 1768-11-15 | | 1836-12-28 | |- | style='text-align:right'| 186 | [[:d:Q3331308|Q3331308]] | [https://dbe.rah.es/biografias/6935/francisco-asorey-gonzalez 6935/francisco-asorey-gonzalez] | [[Francisco Asorey]] | [[Fefiñáns, Cambados, Cambados|Fefiñáns]] | 1889-03-04 | [[Santiago de Compostela]] | 1961-07-02 | [[Ficheiro:Francisco Asorey 1914.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 187 | [[:d:Q3375530|Q3375530]] | [https://dbe.rah.es/biografias/7982/pedro-pardo-de-cela 7982/pedro-pardo-de-cela] | [[Pardo de Cela]] | [[Betanzos]] | 1420 | [[Mondoñedo]] | 1483-08-03 | [[Ficheiro:Pedro Pardo de Cela.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 188 | [[:d:Q3390154|Q3390154]] | [https://dbe.rah.es/biografias/70031/heli-rolando-de-tella-y-cantos 70031/heli-rolando-de-tella-y-cantos] | [[Helí Rolando Tella Cantos]] | [[Gomeán, O Corgo|Gomeán]] | 1888-09-14 | [[Adai, O Corgo|Adai]] | 1967-10-09 | [[Ficheiro:1929-03-01, El Adelanto, Helí Rolando Tella Cantos (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 189 | [[:d:Q3390630|Q3390630]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9376/saturnino-alvarez-bugallal 9376/saturnino-alvarez-bugallal] | [[Saturnino Álvarez Bugallal]] | [[Areas, Ponteareas|Areas]] | 1834-02-11 | [[Lisboa]] | 1885-05-30 | [[Ficheiro:Saturnino Álvarez Bugallal.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 190 | [[:d:Q3390665|Q3390665]] | [https://dbe.rah.es/biografias/4737/luis-rodriguez-de-viguri-y-seoane 4737/luis-rodriguez-de-viguri-y-seoane] | [[Luis Rodríguez de Viguri|Luis Rodríguez de Viguri Seoane]] | [[Santiago de Compostela]] | 1881-10-16 | [[Madrid]] | 1945-10-12 | [[Ficheiro:Luis Rodríguez de Viguri 1922.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 191 | [[:d:Q3390697|Q3390697]] | [https://dbe.rah.es/biografias/18140/manuel-martinez-risco-macias 18140/manuel-martinez-risco-macias] | [[Manuel Martínez-Risco]] | [[Ourense]] | 1888-12-01 | [[París]] | 1954-05-03 | [[Ficheiro:1928-02-18, La Esfera, Manuel Martínez-Risco (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 192 | [[:d:Q3390843|Q3390843]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53950/antonio-neira-de-mosquera 53950/antonio-neira-de-mosquera] | [[Antonio Neira de Mosquera]] | [[Santiago de Compostela]] | 1823-03-19 | [[A Coruña]] | 1854-07-09 | [[Ficheiro:Antonio Neira de Mosquera.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 193 | [[:d:Q3390906|Q3390906]] | [https://dbe.rah.es/biografias/38521/alejandro-jose-otero-fernandez 38521/alejandro-jose-otero-fernandez] | [[Alejandro Otero|Alejandro Otero Fernández]] | [[Redondela]] | 1888-12-14 | [[Cidade de México]] | 1953-06-26 | [[Ficheiro:Alejandro Otero Fernández circa 1931.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 194 | [[:d:Q3390931|Q3390931]] | [https://dbe.rah.es/biografias/25339/laureano-gomez-paratcha 25339/laureano-gomez-paratcha] | [[Laureano Gómez Paratcha]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1884-08-30 | [[Barcelona]] | 1968-04-09 | |- | style='text-align:right'| 195 | [[:d:Q3391088|Q3391088]] | [https://dbe.rah.es/biografias/60793/enrique-heraclio-botana-perez 60793/enrique-heraclio-botana-perez] | [[Enrique Heraclio Botana]] | [[Mourente, Pontevedra|Mourente]] | 1871-12-04 | [[Cemiterio de Pereiró]] | 1936-08-27 | [[Ficheiro:Enrique Heraclio Botana.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 196 | [[:d:Q3391104|Q3391104]] | [https://dbe.rah.es/biografias/60262/francisco-javier-elola-y-diaz-varela 60262/francisco-javier-elola-y-diaz-varela] | [[Francisco Javier Elola]] | [[Monforte de Lemos]] | 1877-09-22 | [[Barcelona]] | 1939-05-12 | |- | style='text-align:right'| 197 | [[:d:Q3391468|Q3391468]] | [https://dbe.rah.es/biografias/8849/ramon-torrado-estrada 8849/ramon-torrado-estrada] | [[Ramón Torrado]] | [[A Coruña]] | 1905-04-05 | [[Madrid]] | 1990-01 | |- | style='text-align:right'| 198 | [[:d:Q3391721|Q3391721]] | [https://dbe.rah.es/biografias/13076/santiago-montero-diaz 13076/santiago-montero-diaz] | [[Santiago Montero Díaz]] | [[Ferrol]] | 1911-01-21 | [[Madrid]] | 1985-07-24 | [[Ficheiro:Santiago Montero Díaz 1911 1985.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 199 | [[:d:Q3392150|Q3392150]] | [https://dbe.rah.es/biografias/4916/antonio-fernandez-roman-garcia-de-quevedo 4916/antonio-fernandez-roman-garcia-de-quevedo] | [[Antonio Román]] | [[Ourense]] | 1911-11-09 | [[Madrid]] | 1989-06-16 | [[Ficheiro:Antonio Román 1935.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 200 | [[:d:Q3392152|Q3392152]] | [https://dbe.rah.es/biografias/72023/xose-luis-de-dios-martinez 72023/xose-luis-de-dios-martinez] | [[Xosé Luís de Dios|Xosé Luís de Dios Martínez]] | [[Ourense]] | 1943-02-03 | [[Tui]] | 2010-08-02 | |- | style='text-align:right'| 201 | [[:d:Q3392403|Q3392403]] | [https://dbe.rah.es/biografias/14653/alejandro-de-castro-casal 14653/alejandro-de-castro-casal] | [[Alejandro de Castro Casal]] | [[A Coruña]] | 1812-04-23 | | 1881-07-06 | [[Ficheiro:Alejandro de Castro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 202 | [[:d:Q3392622|Q3392622]] | [https://dbe.rah.es/biografias/20601/santiago-castroviejo-bolibar 20601/santiago-castroviejo-bolibar] | [[Santiago Castroviejo]] | [[Tirán, Moaña|Tirán]] | 1946-08-27 | [[Madrid]] | 2009-09-30 | [[Ficheiro:Santiago Castroviejo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 203 | [[:d:Q3392810|Q3392810]] | [https://dbe.rah.es/biografias/12522/antonio-machado-y-alvarez 12522/antonio-machado-y-alvarez] | [[Antonio Machado Álvarez]] | [[Santiago de Compostela]] | 1846-04-06 | [[Sevilla]] | 1893-02-04 | [[Ficheiro:DemofiloyAnaRuiz (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 204 | [[:d:Q3393354|Q3393354]] | [https://dbe.rah.es/biografias/12890/manuel-becerra-y-bermudez 12890/manuel-becerra-y-bermudez] | [[Manuel Becerra Bermúdez]] | [[Castro de Rei]] | 1820-10-20 | [[Madrid]] | 1896-12-19 | [[Ficheiro:Manuel Becerra y Bermúdez (Museo del Prado).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 205 | [[:d:Q3393376|Q3393376]] | [https://dbe.rah.es/biografias/25687/leandro-pita-romero 25687/leandro-pita-romero] | [[Leandro Pita Romero]] | [[Ortigueira]] | 1898-11-22<br/>1898-11-28 | [[Buenos Aires]] | 1985-06-25<br/>1965-06-25 | [[Ficheiro:Leandro Pita Romero 1933.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 206 | [[:d:Q3393707|Q3393707]] | [https://dbe.rah.es/biografias/25014/san-pedro-de-mezonzo 25014/san-pedro-de-mezonzo] | [[Pedro de Mezonzo]] | [[Chacente, Curtis, Curtis|Chacente]] | 930 | [[Santiago de Compostela]] | 1003 | [[Ficheiro:Pedro-de-mezonzo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 207 | [[:d:Q3393935|Q3393935]] | [https://dbe.rah.es/biografias/15856/juan-francisco-de-castro 15856/juan-francisco-de-castro] | [[Juan Francisco de Castro Fernández]] | [[Lugo]] | 1721-02-25 | [[Lugo]] | 1790-12-24 | [[Ficheiro:1881-08-28, La Ilustración Gallega y Asturiana, Juan Francisco de Castro (cropped).tiff|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 208 | [[:d:Q3393948|Q3393948]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9943/san-froilan 9943/san-froilan] | [[Froilán]] | [[Lugo]] | 833 | | 904 | [[Ficheiro:San Froilán. Catedral de Lugo (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 209 | [[:d:Q3394289|Q3394289]] | [https://dbe.rah.es/biografias/46418/eloy-luis-andre 46418/eloy-luis-andre] | [[Eloy Luís André]] | [[Mourazos, Verín|Mourazos]] | 1876-07-19 | [[Madrid]] | 1935-05-24 | [[Ficheiro:Outro filósofo galeguista. Eloy Luís André.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 210 | [[:d:Q3394324|Q3394324]] | [https://dbe.rah.es/biografias/6175/rosendo-salvado 6175/rosendo-salvado] | [[Rosendo Salvado]] | [[Tui]] | 1814-03-01 | [[Roma]]<br/>[[Abbey of Saint Paul Outside the Walls]] | 1900-12-29 | [[Ficheiro:1880-08-18, La Ilustración Gallega y Asturiana, El reverendo padre fray Rosendo Salvado.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 211 | [[:d:Q3394337|Q3394337]] | [https://dbe.rah.es/biografias/12606/casto-mendez-nunez 12606/casto-mendez-nunez] | [[Casto Méndez Núñez]] | [[Vigo]] | 1824-07-01 | [[Pontevedra]] | 1869-08-21 | [[Ficheiro:Casto Méndez Núñez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 212 | [[:d:Q3394407|Q3394407]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9724/ramon-pineiro-lopez 9724/ramon-pineiro-lopez] | [[Ramón Piñeiro]] | [[Armea de Abaixo, Lama, Láncara|Armea de Abaixo]] | 1915-05-31 | [[Santiago de Compostela]] | 1990-08-27 | |- | style='text-align:right'| 213 | [[:d:Q3394442|Q3394442]] | [https://dbe.rah.es/biografias/4803/juan-rof-carballo 4803/juan-rof-carballo] | [[Xoán Rof Carballo]] | [[Lugo]] | 1905-06-11 | [[Madrid]] | 1994-10-11 | [[Ficheiro:Juan Rof Carballo (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 214 | [[:d:Q3394913|Q3394913]] | [https://dbe.rah.es/biografias/29086/serafin-joaquin-avendano-martinez 29086/serafin-joaquin-avendano-martinez] | [[Serafín Avendaño]] | [[Vigo]] | 1837-08-02 | [[Valladolid]] | 1916-08-23 | [[Ficheiro:Serafín de Avendaño.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 215 | [[:d:Q3394919|Q3394919]] | [https://dbe.rah.es/biografias/62181/froila-bermudez 62181/froila-bermudez] | [[Froila Bermúdez]] | [[Traba, Laxe|Traba]] | 1045 | [[Cospeito]] | 1091-03-27 | |- | style='text-align:right'| 216 | [[:d:Q3394931|Q3394931]] | [https://dbe.rah.es/biografias/71937/manuel-iglesias-corral 71937/manuel-iglesias-corral] | [[Manuel Iglesias Corral]] | [[A Coruña]] | 1901-01-01 | [[A Coruña]] | 1989-09-08 | |- | style='text-align:right'| 217 | [[:d:Q3395095|Q3395095]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11142/fernando-de-casas-novoa 11142/fernando-de-casas-novoa] | [[Fernando de Casas Novoa]] | [[Santiago de Compostela]] | 1670 | [[Santiago de Compostela]] | 1749-11-25 | |- | style='text-align:right'| 218 | [[:d:Q3395106|Q3395106]] | [https://dbe.rah.es/biografias/56586/bernardo-lecocq 56586/bernardo-lecocq] | [[Bernardo Lecocq]] | [[A Coruña]] | 1734-02-10 | [[Montevideo]] | 1820-12-07 | |- | style='text-align:right'| 219 | [[:d:Q3395137|Q3395137]] | [https://dbe.rah.es/biografias/28073/antolin-faraldo-asorey 28073/antolin-faraldo-asorey] | [[Antolín Faraldo]] | [[Betanzos]] | 1822-09-02 | [[Granada]] | 1853-06-20 | [[Ficheiro:Antolín Faraldo por Francisco Sobrino.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 220 | [[:d:Q3395173|Q3395173]] | [https://dbe.rah.es/biografias/10422/domingo-garcia-sabell-rivas 10422/domingo-garcia-sabell-rivas] | [[Domingo García-Sabell]] | [[Santiago de Compostela]] | 1909-10-09 | [[A Coruña]] | 2003-08-05 | |- | style='text-align:right'| 221 | [[:d:Q3395176|Q3395176]] | [https://dbe.rah.es/biografias/4704/jose-rodriguez-carracido 4704/jose-rodriguez-carracido] | [[José Rodríguez Carracido]] | [[Santiago de Compostela]] | 1856-05-21 | [[Madrid]] | 1928-01-03 | [[Ficheiro:José Rodríguez Carracido.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 222 | [[:d:Q3395307|Q3395307]] | [https://dbe.rah.es/biografias/25701/pedro-barrie-de-la-maza 25701/pedro-barrie-de-la-maza] | [[Pedro Barrié de la Maza]] | [[A Coruña]] | 1888-12-17 | [[A Coruña]] | 1971-03-14 | |- | style='text-align:right'| 223 | [[:d:Q3396401|Q3396401]] | [https://dbe.rah.es/biografias/35053/victor-lopez-seoane 35053/victor-lopez-seoane] | [[Víctor López Seoane]] | [[Ferrol]] | 1832-09-28 | [[A Coruña]] | 1900-07-14 | [[Ficheiro:LopezSeoane1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 224 | [[:d:Q3397168|Q3397168]] | [https://dbe.rah.es/biografias/25982/eulogio-gomez-franqueira 25982/eulogio-gomez-franqueira] | [[Eulogio Gómez Franqueira]] | [[Cenlle]] | 1917-07-06 | [[Ourense]] | 1988-04-20 | [[Ficheiro:(Eulogio Gómez Franqueira) Adolfo Suárez durante la campaña electoral en Orense. Pool Moncloa. 11 de febrero de 1979 (cropped).jpeg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 225 | [[:d:Q3397750|Q3397750]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53808/xose-maria-alvarez-blazquez 53808/xose-maria-alvarez-blazquez] | [[Xosé María Álvarez Blázquez]] | [[Tui]] | 1915-02-05 | [[Vigo]] | 1985-03-02 | [[Ficheiro:Xosé María Álvarez Blázquez 1935 Arquivo Histórico Universitario de Santiago de Compostela.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 226 | [[:d:Q3397940|Q3397940]] | [https://dbe.rah.es/biografias/84171/jesus-ferro-couselo 84171/jesus-ferro-couselo] | [[Xesús Ferro Couselo]] | [[Cordeiro, Valga|Cordeiro]] | 1906-07-30 | [[Ourense]] | 1975-04-23 | [[Ficheiro:Ferro couselo 2-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 227 | [[:d:Q3398179|Q3398179]] | [https://dbe.rah.es/biografias/18265/jose-cornide-de-folgueira-y-saavedra 18265/jose-cornide-de-folgueira-y-saavedra] | [[José Cornide Saavedra]] | [[A Coruña]] | 1734-04-25 | [[Madrid]] | 1803-02-22 | [[Ficheiro:José Cornide Saavedra, Cuevas.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 228 | [[:d:Q3398317|Q3398317]] | [https://dbe.rah.es/biografias/31616/jesus-bal-y-gay 31616/jesus-bal-y-gay] | [[Jesús Bal y Gay]] | [[Lugo]] | 1905-06-23 | [[Torrelaguna]] | 1993-03-03 | |- | style='text-align:right'| 229 | [[:d:Q3398533|Q3398533]] | [https://dbe.rah.es/biografias/5030/vicente-vazquez-quiroga-y-queipo-de-llano 5030/vicente-vazquez-quiroga-y-queipo-de-llano] | [[Vicente Vázquez Queipo]] | [[San Cristovo do Real, Samos|San Cristovo do Real]] | 1804-02-17 | [[Madrid]] | 1893-03-11 | [[Ficheiro:Vicente Vázquez Queipo de Llano.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 230 | [[:d:Q3398675|Q3398675]] | [https://dbe.rah.es/biografias/47001/carlos-casares-mourino 47001/carlos-casares-mourino] | [[Carlos Casares]] | [[Ourense]] | 1941-08-24 | [[Nigrán]] | 2002-03-09 | [[Ficheiro:Carlos Casares 2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 231 | [[:d:Q3398680|Q3398680]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34202/anxel-casal-gosenje 34202/anxel-casal-gosenje] | [[Ánxel Casal]] | [[A Coruña]] | 1895-12-17 | [[Cacheiras, Teo|Cacheiras]] | 1936-08-19 | [[Ficheiro:Ánxel Casal Gosenxe.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 232 | [[:d:Q3398823|Q3398823]] | [https://dbe.rah.es/biografias/27054/bibiano-fernandez-osorio-tafall 27054/bibiano-fernandez-osorio-tafall] | [[Bibiano Fernández Osorio-Tafall]] | [[Salcedo, Pontevedra|Salcedo]] | 1902-12-03 | [[Cidade de México]] | 1990-08-13 | [[Ficheiro:Bibiano Fernández Osorio-Tafall rah.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 233 | [[:d:Q3398870|Q3398870]] | [https://dbe.rah.es/biografias/7024/roberto-novoa-santos 7024/roberto-novoa-santos] | [[Roberto Nóvoa|Roberto Nóvoa Santos]] | [[A Coruña]] | 1885-07-06 | [[Santiago de Compostela]] | 1933-12-09 | [[Ficheiro:Roberto Nóvoa Santos 1927.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 234 | [[:d:Q3398968|Q3398968]] | [https://dbe.rah.es/biografias/48772/alfonso-eanes-do-coton 48772/alfonso-eanes-do-coton] | [[Afonso Eanes do Coton]] | [[Negreira]] | 12nd century | [[Cidade Real]] | 1266 | |- | style='text-align:right'| 235 | [[:d:Q3551558|Q3551558]] | [https://dbe.rah.es/biografias/16183/luis-perez-das-marinas-y-sotomayor 16183/luis-perez-das-marinas-y-sotomayor] | [[Luis Pérez das Mariñas]] | [[Viveiro]] | | [[Filipinas]] | 1603 | |- | style='text-align:right'| 236 | [[:d:Q3565268|Q3565268]] | [https://dbe.rah.es/biografias/28886/andres-garcia-de-quinones 28886/andres-garcia-de-quinones] | [[Andrés García de Quiñones]] | [[Santiago de Compostela]] | 1709-08-09 | [[Salamanca]] | 1784-11-15 | [[Ficheiro:Salamanca - Clerecia 03.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 237 | [[:d:Q3651583|Q3651583]] | [https://dbe.rah.es/biografias/56732/camilo-bargiela 56732/camilo-bargiela] | [[Camilo Bargiela]] | [[Tui]] | 1864-12-25 | [[Casablanca]] | 1910-07-02 | [[Ficheiro:Camilo Bargiela.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 238 | [[:d:Q3701650|Q3701650]] | [https://dbe.rah.es/biografias/31419/joaquin-vaamonde-cornide 31419/joaquin-vaamonde-cornide] | [[Joaquín Vaamonde Cornide]] | [[A Coruña]] | 1872-01-27 | [[Pazo de Meirás]] | 1900-08-18 | [[Ficheiro:Joaquín Vaamonde Cornide, 1897. foto Antonio Portela Paradela.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 239 | [[:d:Q3740324|Q3740324]] | [https://dbe.rah.es/biografias/22679/san-faustino-miguez 22679/san-faustino-miguez] | [[Faustino Míguez|Faustino Míguez González]] | [[Xamirás, Acevedo do Río, Celanova|Xamirás]] | 1831-03-24 | [[Xetafe]] | 1925-03-08 | [[Ficheiro:FAUSTINOMiguez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 240 | [[:d:Q3742842|Q3742842]] | [https://dbe.rah.es/biografias/45289/fernando-paez-de-tamallancos 45289/fernando-paez-de-tamallancos] | [[Fernán Páez de Talamancos]] | [[Tamallancos, Vilamarín|Tamallancos]] | 13rd century | No/unknown value | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 241 | [[:d:Q3742904|Q3742904]] | [https://dbe.rah.es/biografias/48775/fernando-esquio 48775/fernando-esquio] | [[Fernand´ Esquio|Fernando Esquío]] | [[Neda]] | 13rd century | | 14th century | |- | style='text-align:right'| 242 | [[:d:Q3754421|Q3754421]] | [https://dbe.rah.es/biografias/42187/fernando-de-andrade-y-sotomayor 42187/fernando-de-andrade-y-sotomayor] | [[Fernando de Andrade e Soutomaior|Fernando de Andrade Soutomaior]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1570s | [[Santiago de Compostela]] | 1655-01-22 | [[Ficheiro:Fernando de Andrade e Soutomaior.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 243 | [[:d:Q3808784|Q3808784]] | [https://dbe.rah.es/biografias/45393/johan-airas-de-santiago 45393/johan-airas-de-santiago] | [[Xoán Airas|Johan Airas]] | [[Santiago de Compostela]] | 13rd century | No/unknown value | 14th century | |- | style='text-align:right'| 244 | [[:d:Q3815392|Q3815392]] | [https://dbe.rah.es/biografias/25522/carlos-masquelet-lacaci 25522/carlos-masquelet-lacaci] | [[Carlos Masquelet]] | [[Ferrol]] | 1871-07-14 | [[La Jonquera]] | 1948 | |- | style='text-align:right'| 245 | [[:d:Q3879464|Q3879464]] | [https://dbe.rah.es/biografias/45649/nuno-eanes-de-cerceo-o-serceo 45649/nuno-eanes-de-cerceo-o-serceo] | [[Nuno Eanes Cérzeo|Nuno Eanes Cerzeo]] | [[Cercio, Lalín|Cercio]] | 1190s | No/unknown value | 1260s | |- | style='text-align:right'| 246 | [[:d:Q3900028|Q3900028]] | [https://dbe.rah.es/biografias/68086/pedro-garcia-de-ambroa 68086/pedro-garcia-de-ambroa] | [[Pero García de Ambroa|Pero Garcia de Ambroa]] | [[Ambroa, Irixoa|Ambroa]] | No/unknown value | No/unknown value | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 247 | [[:d:Q4068505|Q4068505]] | [https://dbe.rah.es/biografias/10030/jose-aranalde-gorbieta 10030/jose-aranalde-gorbieta] | [[José Aranalde Gorbieta]] | [[A Coruña]] | 1792 | [[Madrid]] | 1855-01-12 | |- | style='text-align:right'| 248 | [[:d:Q4206892|Q4206892]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11837/antonio-cavanilles-y-centi 11837/antonio-cavanilles-y-centi] | [[Antonio Cavanilles y Centi]] | [[A Coruña]] | 1805-01-31 | [[Madrid]] | 1864-01-02 | [[Ficheiro:Martínez aparici-cavanilles.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 249 | [[:d:Q4302082|Q4302082]] | [https://dbe.rah.es/biografias/68263/carlos-montenegro 68263/carlos-montenegro] | [[Carlos Montenegro Rodríguez]] | [[A Pobra do Caramiñal]] | 1900-02-27 | [[Miami]] | 1981-04-05 | |- | style='text-align:right'| 250 | [[:d:Q4321880|Q4321880]] | [https://dbe.rah.es/biografias/68264/lino-novas-calvo 68264/lino-novas-calvo] | [[Lino Novás Calvo]] | [[As Grañas do Sor, Mañón|As Grañas do Sor]] | 1903-09-24 | [[Nova York]] | 1983-03-24 | |- | style='text-align:right'| 251 | [[:d:Q4734486|Q4734486]] | [https://dbe.rah.es/biografias/86750/alonso-pita-da-veiga 86750/alonso-pita-da-veiga] | [[Afonso Pita da Veiga]] | [[Ferrol]] | 1480 | [[Pontedeume]] | 1554 | |- | style='text-align:right'| 252 | [[:d:Q4760204|Q4760204]] | [https://dbe.rah.es/biografias/19276/andres-gonzalez-de-barcia-carballido-y-zuniga 19276/andres-gonzalez-de-barcia-carballido-y-zuniga] | [[Andrés González de Barcia]] | [[Galicia]] | 1673 | [[Madrid]] | 1743-11-04 | |- | style='text-align:right'| 253 | [[:d:Q4776440|Q4776440]] | [https://dbe.rah.es/biografias/8102/antonio-barroso-sanchez-guerra 8102/antonio-barroso-sanchez-guerra] | [[Antonio Barroso y Sánchez-Guerra]] | [[Marín]] | 1893-07-31 | [[Madrid]] | 1982-08-12 | [[Ficheiro:Antonio Barroso y Sánchez Guerra.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 254 | [[:d:Q4776513|Q4776513]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11095/antonio-casal-rivadulla 11095/antonio-casal-rivadulla] | [[Antonio Casal|Antonio Casal Rivadulla]] | [[Santiago de Compostela]] | 1910-06-10 | [[Madrid]] | 1974-02-11 | [[Ficheiro:Antonio Casal.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 255 | [[:d:Q4777017|Q4777017]] | [https://dbe.rah.es/biografias/4845/antonio-valladares-de-sotomayor 4845/antonio-valladares-de-sotomayor] | [[Antonio Valladares de Sotomayor]] | [[Rianxo]] | 1737-07-30 | [[Madrid]] | 1820 | |- | style='text-align:right'| 256 | [[:d:Q4777074|Q4777074]] | [https://dbe.rah.es/biografias/20934/antonio-de-sotomayor 20934/antonio-de-sotomayor] | [[Antonio de Soutomaior]] | [[Freixeiro, Vigo|Freixeiro]] | 1557-09-07 | [[Madrid]] | 1648-09-03 | |- | style='text-align:right'| 257 | [[:d:Q5222827|Q5222827]] | [https://dbe.rah.es/biografias/36229/dario-cabanelas-rodriguez 36229/dario-cabanelas-rodriguez] | [[Darío Cabanelas|Darío Cabanelas Rodríguez]] | [[Trasalba, Ourense|Trasalba]] | 1916-12-20 | [[Ourense]] | 1992-09-18 | |- | style='text-align:right'| 258 | [[:d:Q5392074|Q5392074]] | [https://dbe.rah.es/biografias/57183/placido-angel-rey-lemos 57183/placido-angel-rey-lemos] | [[Plácido Ángel Rey Lemos]] | [[Lugo]] | 1867-10-30 | [[Éibar|Eibar]] | 1941-02-12 | |- | style='text-align:right'| 259 | [[:d:Q5404324|Q5404324]] | [https://dbe.rah.es/biografias/26381/diego-de-muros-ii 26381/diego-de-muros-ii] | [[Diego de Muros II]] | [[Santiago de Compostela]] | | [[Las Palmas de Gran Canaria]] | 1506 | |- | style='text-align:right'| 260 | [[:d:Q5405876|Q5405876]] | [https://dbe.rah.es/biografias/5366/alfredo-vicenti-y-rey 5366/alfredo-vicenti-y-rey] | [[Alfredo Vicenti]] | [[Santiago de Compostela]] | 1850-11-20 | | 1916-09-30 | [[Ficheiro:Alfredo Vicenti.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 261 | [[:d:Q5411413|Q5411413]] | [https://dbe.rah.es/biografias/14136/manuel-de-pezuela-y-ceballos 14136/manuel-de-pezuela-y-ceballos] | [[Manuel de la Pezuela y Ceballos]] | [[A Coruña]] | 1797-01-08 | [[Madrid]] | 1872-10-20 | [[Ficheiro:Manuel de la Pezuela y Ceballos (Federico de Madrazo).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 262 | [[:d:Q5444427|Q5444427]] | [https://dbe.rah.es/biografias/54417/fermin-jaudenes-y-alvarez 54417/fermin-jaudenes-y-alvarez] | [[Fermín Jáudenes]] | [[A Coruña]] | 1836-07-07 | [[Logroño]] | 1915-02-11 | [[Ficheiro:Fermín Jáudenes.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 263 | [[:d:Q5474328|Q5474328]] | [https://dbe.rah.es/biografias/79069/jose-mariano-de-quindos-y-tejada 79069/jose-mariano-de-quindos-y-tejada] | [[José Mariano Quindós Tejada]] | [[Ferrol]] | 1822-01-29 | | 1900-01-03 | [[Ficheiro:José Mariano Quindós.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 264 | [[:d:Q5483981|Q5483981]] | [https://dbe.rah.es/biografias/45652/francisco-taboada-y-gil 45652/francisco-taboada-y-gil] | [[Francisco Taboada y Gil]] | [[Prado, Lalín|Prado]] | 1750s | [[Santiago de Compostela]] | 1831-05-13 | |- | style='text-align:right'| 265 | [[:d:Q5484195|Q5484195]] | [https://dbe.rah.es/biografias/8979/francisco-de-trillo-y-figueroa 8979/francisco-de-trillo-y-figueroa] | [[Francisco de Trillo y Figueroa]] | [[Cervás, Ares|Cervás]] | 1618 | [[Granada]] | 1680 | |- | style='text-align:right'| 266 | [[:d:Q5495624|Q5495624]] | [https://dbe.rah.es/biografias/10231/jose-arias-uria 10231/jose-arias-uria] | [[José Arias Uría]] | [[Ferrol]] | 1799 | [[A Coruña]] | 1873-01-03 | [[Ficheiro:Retrato de José Arias Uría (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 267 | [[:d:Q5551834|Q5551834]] | [https://dbe.rah.es/biografias/6987/pedro-nieto-antunez 6987/pedro-nieto-antunez] | [[Pedro Nieto Antúnez]] | [[Ferrol]] | 1898-08-18 | [[Madrid]] | 1978 | |- | style='text-align:right'| 268 | [[:d:Q5557749|Q5557749]] | [https://dbe.rah.es/biografias/16486/juan-antonio-monet-del-barrio 16486/juan-antonio-monet-del-barrio] | [[Juan Antonio Monet]] | [[Vigo]] | 1781-06-02 | [[Madrid]] | 1837-04-03 | |- | style='text-align:right'| 269 | [[:d:Q5639632|Q5639632]] | [https://dbe.rah.es/biografias/14640/francisco-salgado-de-somoza 14640/francisco-salgado-de-somoza] | [[Francisco Salgado de Somoza]] | [[A Coruña]] | 1595 | | 1665 | [[Ficheiro:Salgado de Somoza - Labyrintus creditorum concurrentium, 1686 - 359.tif|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 270 | [[:d:Q5643948|Q5643948]] | [https://dbe.rah.es/biografias/33866/sebastian-malvar-y-pinto 33866/sebastian-malvar-y-pinto] | [[Sebastián Malvar Pinto]] | [[Salcedo, Pontevedra|Salcedo]] | 1730 | [[Santiago de Compostela]] | 1795-09-25 | [[Ficheiro:Arzobispo Sebastián Malvar y Pinto. Por Manuel Fernández. 1888.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 271 | [[:d:Q5657851|Q5657851]] | [https://dbe.rah.es/biografias/45938/san-ero-de-armenteira 45938/san-ero-de-armenteira] | [[Ero da Armenteira|Ero de Armenteira]] | [[Comarca do Salnés|O Salnés]] | 12nd century | | 1176-08-30 | [[Ficheiro:Armenteira san ero 1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 272 | [[:d:Q5667878|Q5667878]] | [https://dbe.rah.es/biografias/130203/alfredo-moreno-osorio 130203/alfredo-moreno-osorio] | [[Alfredo Moreno Osorio]] | [[A Coruña]] | 1871 | [[Madrid]] | 1933-11 | |- | style='text-align:right'| 273 | [[:d:Q5675457|Q5675457]] | [https://dbe.rah.es/biografias/25674/pascual-pery-junquera 25674/pascual-pery-junquera] | [[Pascual Pery Junquera]] | [[Ferrol]] | 1911-10-17 | [[Madrid]] | 1989-06-20 | |- | style='text-align:right'| 274 | [[:d:Q5676223|Q5676223]] | [https://dbe.rah.es/biografias/42817/andres-de-cereceda 42817/andres-de-cereceda] | [[Andrés de Cereceda]] | [[Cerceda]] | 1490 | [[Province of Comayagua]] | 1540 | |- | style='text-align:right'| 275 | [[:d:Q5697813|Q5697813]] | [https://dbe.rah.es/biografias/8044/antonio-barrera-de-irimo 8044/antonio-barrera-de-irimo] | [[Antonio Barrera de Irimo]] | [[Ribadeo]] | 1929-01-04 | [[Madrid]] | 2014-09-24 | |- | style='text-align:right'| 276 | [[:d:Q5698339|Q5698339]] | [https://dbe.rah.es/biografias/17252/antonio-florez-urdapilleta 17252/antonio-florez-urdapilleta] | [[Antonio Flórez Urdapilleta]] | [[Vigo]] | 1877-09-29 | [[Madrid]] | 1941-10-27 | |- | style='text-align:right'| 277 | [[:d:Q5700275|Q5700275]] | [https://dbe.rah.es/biografias/10351/antonio-de-puga 10351/antonio-de-puga] | [[Antonio de Puga]] | [[Ourense]] | 1602 | [[Madrid]] | 1648-03-10 | |- | style='text-align:right'| 278 | [[:d:Q5700289|Q5700289]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11150/antonio-de-remesal 11150/antonio-de-remesal] | [[Antonio de Remesal]] | [[Allariz]] | 1570 | | 1619 | |- | style='text-align:right'| 279 | [[:d:Q5725919|Q5725919]] | [https://dbe.rah.es/biografias/15062/benito-ramon-hermida-maldonado 15062/benito-ramon-hermida-maldonado] | [[Benito Ramón Hermida Maldonado]] | [[Santiago de Compostela]] | 1736-10-01 | [[Madrid]] | 1814-02-01 | [[Ficheiro:Benito Ramón Hermida Maldonado.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 280 | [[:d:Q5725926|Q5725926]] | [https://dbe.rah.es/biografias/56576/benito-gonzalez-rivadavia 56576/benito-gonzalez-rivadavia] | [[Benito Rivadavia]] | [[Monforte de Lemos]] | 1747-02-07 | [[Buenos Aires]] | 1816-09-28 | |- | style='text-align:right'| 281 | [[:d:Q5750378|Q5750378]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9875/carlos-franco-iribarnegaray 9875/carlos-franco-iribarnegaray] | [[Carlos Franco Iribarnegaray]] | [[Ferrol]] | 1912-08-30 | [[Madrid]] | 1982-12-11 | |- | style='text-align:right'| 282 | [[:d:Q5751160|Q5751160]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32409/carlos-luis-odonnell-y-joris 32409/carlos-luis-odonnell-y-joris] | [[Carlos O'Donnell]] | [[Ferrol]] | 1801-11-22 | [[Etxauri]] | 1835-05-17 | |- | style='text-align:right'| 283 | [[:d:Q5751472|Q5751472]] | [https://dbe.rah.es/biografias/24766/carlos-ramon-fort-y-pazos 24766/carlos-ramon-fort-y-pazos] | [[Carlos Ramón Fort y Pazos]] | [[A Coruña]] | 1807-11-24 | [[Madrid]] | 1878-04-09 | [[Ficheiro:Carlos Ramón Fort, en La Ilustración de Galicia y Asturias.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 284 | [[:d:Q5791473|Q5791473]] | [https://dbe.rah.es/biografias/17619/domingo-fontan-rodriguez 17619/domingo-fontan-rodriguez] | [[Domingo Fontán]] | [[Porta do Conde, Portas, Portas|Porta do Conde]] | 1788-04-17 | [[Cuntis]] | 1866-10-24 | [[Ficheiro:Domingo Fontán (1852), por Antonio María Esquivel.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 285 | [[:d:Q5833518|Q5833518]] | [https://dbe.rah.es/biografias/65779/enrique-macdonnell-y-de-gonde 65779/enrique-macdonnell-y-de-gonde] | [[Enrique MacDonnell]] | [[Pontevedra]] | 1748<br/>1753 | [[Cádiz]] | 1823-11-23 | [[Ficheiro:Mac Don.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 286 | [[:d:Q5850471|Q5850471]] | [https://dbe.rah.es/biografias/27708/leandro-de-saralegui-y-medina 27708/leandro-de-saralegui-y-medina] | [[Leandro de Saralegui Medina]] | [[Tui]] | 1839-06-30 | [[Ferrol]] | 1910-10-05 | [[Ficheiro:Leandro de Saralegui Medina 1909.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 287 | [[:d:Q5850491|Q5850491]] | [https://dbe.rah.es/biografias/25258/eugenio-indalecio-de-gaminde-y-lafont 25258/eugenio-indalecio-de-gaminde-y-lafont] | [[Eugenio Gaminde]] | [[A Coruña]] | 1812-04-30 | [[Madrid]] | 1878-10-29 | [[Ficheiro:Paris-eugenio gaminde.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 288 | [[:d:Q5858083|Q5858083]] | [https://dbe.rah.es/biografias/19982/felipe-antonio-gil-de-taboada-y-lemus 19982/felipe-antonio-gil-de-taboada-y-lemus] | [[Felipe Antonio Gil de Taboada]] | [[Bergazos, Donsión, Lalín|Bergazos]] | 1668-05-01 | [[Sevilla]] | 1722-04-29 | [[Ficheiro:Felipe Antonio Gil de Taboada (1668-1722), arzobispo de Sevilla.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 289 | [[:d:Q5863076|Q5863076]] | [https://dbe.rah.es/biografias/16514/florencio-montojo-trillo 16514/florencio-montojo-trillo] | [[Florencio Montojo]] | [[Ferrol]] | 1824-06-20 | [[Madrid]] | 1896 | [[Ficheiro:Florencio Montojo y Trillo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 290 | [[:d:Q5865244|Q5865244]] | [https://dbe.rah.es/biografias/56533/francisco-bermudez 56533/francisco-bermudez] | [[Francisco Bermúdez]] | [[Ferrol]] | 1787 | | 1826 | |- | style='text-align:right'| 291 | [[:d:Q5865736|Q5865736]] | [https://dbe.rah.es/biografias/69813/francisco-franco-salgado-araujo 69813/francisco-franco-salgado-araujo] | [[Francisco Franco Salgado-Araujo]] | [[Ferrol]] | 1890-07-16 | [[Madrid]] | 1975-04-21 | [[Ficheiro:Francisco Franco Salgado-Araújo (Pacón).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 292 | [[:d:Q5865752|Q5865752]] | [https://dbe.rah.es/biografias/69838/francisco-fulgosio-villavicencio 69838/francisco-fulgosio-villavicencio] | [[Francisco Fulgosio]] | [[Ferrol]] | 1799-08-12 | [[Burgos]] | 1848-09-21 | |- | style='text-align:right'| 293 | [[:d:Q5867234|Q5867234]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11091/francisco-regalado-rodriguez 11091/francisco-regalado-rodriguez] | [[Francisco Regalado Rodríguez]] | [[Ferrol]] | 1881-05-01 | [[Madrid]] | 1958-12-30 | |- | style='text-align:right'| 294 | [[:d:Q5867834|Q5867834]] | [https://dbe.rah.es/biografias/80134/francisco-de-araujo 80134/francisco-de-araujo] | [[Francisco Araújo]] | [[Verín]] | 1580 | [[Madrid]] | 1664-03-19 | |- | style='text-align:right'| 295 | [[:d:Q5873501|Q5873501]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9808/gabriel-pita-da-veiga-y-sanz 9808/gabriel-pita-da-veiga-y-sanz] | [[Gabriel Pita da Veiga|Gabriel Pita da Veiga y Sanz]] | [[Ferrol]] | 1909-01-31 | [[Madrid]] | 1993-05-08 | |- | style='text-align:right'| 296 | [[:d:Q5889597|Q5889597]] | [https://dbe.rah.es/biografias/38868/gustavo-fernandez-balbuena 38868/gustavo-fernandez-balbuena] | [[Gustavo Fernández Balbuena]] | [[Ribadavia]] | 1888-03-05 | [[Mar Mediterráneo]] | 1931-11-14 | |- | style='text-align:right'| 297 | [[:d:Q5924257|Q5924257]] | [https://dbe.rah.es/biografias/6064/jacinto-de-salas-y-quiroga 6064/jacinto-de-salas-y-quiroga] | [[Jacinto de Salas y Quiroga]] | [[A Coruña]] | 1813-02-14 | [[Madrid]] | 1849 | [[Ficheiro:Jacinto de Salas y Quiroga.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 298 | [[:d:Q5931929|Q5931929]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9142/joaquin-ezquerra-del-bayo 9142/joaquin-ezquerra-del-bayo] | [[Joaquín Ezquerra del Bayo]] | [[Ferrol]] | 1793-09-11 | [[Tudela]] | 1859-08-14 | [[Ficheiro:Joaquín Ezquerra del Bayo (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 299 | [[:d:Q5938321|Q5938321]] | [https://dbe.rah.es/biografias/28148/jose-arias-teijeiro 28148/jose-arias-teijeiro] | [[José Arias Teijeiro]] | [[Pontevedra]] | 1799 | [[Santa Cristina da Ramallosa, Baiona|Santa Cristina da Ramallosa]] | 1867-09-29 | [[Ficheiro:José Arias Teijeiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 300 | [[:d:Q5938508|Q5938508]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53926/jose-bernaldes-polledo 53926/jose-bernaldes-polledo] | [[José Bernaldes Polledo]] | [[Galicia]] | 1772 | [[Valparaíso]] | 1820-03 | |- | style='text-align:right'| 301 | [[:d:Q5938844|Q5938844]] | [https://dbe.rah.es/biografias/26413/jose-de-casado-y-ferreiro 26413/jose-de-casado-y-ferreiro] | [[José Casado Ferreiro]] | [[Mugardos]] | 1867-11-15 | [[Ferrol]] | 1915-07-21 | [[Ficheiro:MNF 021c (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 302 | [[:d:Q5939693|Q5939693]] | [https://dbe.rah.es/biografias/71653/jose-ferrer-de-couto 71653/jose-ferrer-de-couto] | [[José Ferrer de Couto]] | [[Ferrol]] | 1820-07-14 | [[Nova York]] | 1877-07-03 | [[Ficheiro:José ferrer couto.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 303 | [[:d:Q5939849|Q5939849]] | [https://dbe.rah.es/biografias/38296/jose-franco-montes 38296/jose-franco-montes] | [[Xosé Franco Montes|José Franco Montes]] | [[Vigo]] | 1879-01-21 | [[Vigo]] | 1939-07-31 | |- | style='text-align:right'| 304 | [[:d:Q5940227|Q5940227]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11045/jose-guerra-campos 11045/jose-guerra-campos] | [[José Guerra Campos]] | [[Seares de Abaixo, Ames, Ames|Seares de Abaixo]] | 1920-09-13 | [[Sentmenat]] | 1997-07-15 | [[Ficheiro:José-Guerra-Campos-1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 305 | [[:d:Q5940961|Q5940961]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32717/laureano-sanz-y-soto-de-alfeiran 32717/laureano-sanz-y-soto-de-alfeiran] | [[José Laureano Sanz]] | [[Tui]] | 1793-07-05 | [[Elorrio]] | 1868-09-05 | [[Ficheiro:Martínez aparici-Retrato de Laureano Sanz Alfeirán.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 306 | [[:d:Q5941025|Q5941025]] | [https://dbe.rah.es/biografias/44253/jose-lino-vaamonde-valencia 44253/jose-lino-vaamonde-valencia] | [[José Lino Vaamonde]] | [[Alongos, Toén|Alongos]] | 1900-04-20 | [[Caracas]] | 1986-10-03 | [[Ficheiro:José Lino Vaamonde in 1937.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 307 | [[:d:Q5941613|Q5941613]] | [https://dbe.rah.es/biografias/24135/jose-luis-puente-dominguez 24135/jose-luis-puente-dominguez] | [[José Luis Puente Domínguez]] | [[Santiago de Compostela]] | 1918-03-31 | [[Santiago de Compostela]] | 2006-02-12 | [[Ficheiro:Jose Luis Puente Domínguez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 308 | [[:d:Q5941864|Q5941864]] | [https://dbe.rah.es/biografias/63644/jose-lopez-crespo 63644/jose-lopez-crespo] | [[José López Crespo]] | [[Cornazo, Vilagarcía de Arousa|Cornazo]] | 1797-08-30 | [[Santander]] | 1875-03-21 | |- | style='text-align:right'| 309 | [[:d:Q5944174|Q5944174]] | [https://dbe.rah.es/biografias/79066/jose-moreno-osorio 79066/jose-moreno-osorio] | [[José Moreno Osorio]] | [[A Coruña]] | 1869-01-23 | [[Madrid]] | 1963-03-24 | [[Ficheiro:FOTO JOSÉ MORENO OSORIO.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 310 | [[:d:Q5945261|Q5945261]] | [https://dbe.rah.es/biografias/74784/jose-ruibal 74784/jose-ruibal] | [[José Ruibal]] | [[Xeve, Pontevedra|Xeve]] | 1925 | [[Buendía]] | 1999-02-16 | |- | style='text-align:right'| 311 | [[:d:Q5950157|Q5950157]] | [https://dbe.rah.es/biografias/7852/juan-jose-de-barcia-goyanes 7852/juan-jose-de-barcia-goyanes] | [[Juan José Barcia Goyanes]] | [[Santiago de Compostela]] | 1901-12-26 | [[Valencia]] | 2003-07-13 | [[Ficheiro:Doctor Barcia Goyanes.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 312 | [[:d:Q5950345|Q5950345]] | [https://dbe.rah.es/biografias/28240/juan-jose-marco-del-pont 28240/juan-jose-marco-del-pont] | [[Juan José Marcó del Pont y Ángel]] | [[Vigo]] | 1766 | | 1848 | |- | style='text-align:right'| 313 | [[:d:Q5950716|Q5950716]] | [https://dbe.rah.es/biografias/77883/juan-loriga-y-reguera 77883/juan-loriga-y-reguera] | [[Juan Loriga]] | [[Cambre]] | 1788 | | 1829-08-09 | |- | style='text-align:right'| 314 | [[:d:Q5950988|Q5950988]] | [https://dbe.rah.es/biografias/56565/juan-manuel-fernandez-de-aguero 56565/juan-manuel-fernandez-de-aguero] | [[Juan Manuel Fernández de Agüero]] | [[Cantabria]]<br/>[[Tui]] | 1772 | [[Buenos Aires]] | 1840-10-19 | |- | style='text-align:right'| 315 | [[:d:Q5952484|Q5952484]] | [https://dbe.rah.es/biografias/52911/juan-sanmartin-y-serna 52911/juan-sanmartin-y-serna] | [[Juan Sanmartín Serna]] | [[Santiago de Compostela]] | 1830-04-21 | [[Santiago de Compostela]] | 1898-10-11 | |- | style='text-align:right'| 316 | [[:d:Q5953159|Q5953159]] | [https://dbe.rah.es/biografias/15549/juan-de-dios-sotelo-y-machin 15549/juan-de-dios-sotelo-y-machin] | [[Juan de Dios Sotelo Machín]] | [[Ferrol]] | 1793-07-09 | [[Madrid]] | 1860-05-15 | |- | style='text-align:right'| 317 | [[:d:Q5953251|Q5953251]] | [https://dbe.rah.es/biografias/80778/juan-de-lara-e-irigoyen 80778/juan-de-lara-e-irigoyen] | [[Juan de Lara]] | [[Vigo]] | 1809-05-16 | [[Madrid]] | 1869-10-04 | [[Ficheiro:Bernardo blanco-Retrato de Juan de Lara Irigoyen.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 318 | [[:d:Q5958905|Q5958905]] | [https://dbe.rah.es/biografias/134911/miguel-oliveros-tovar 134911/miguel-oliveros-tovar] | [[Miguel Oliveros]] | [[A Coruña]] | 1924-03-17 | [[Madrid]] | 1971-11-16 | |- | style='text-align:right'| 319 | [[:d:Q5977481|Q5977481]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32526/jose-maria-acuna-lopez 32526/jose-maria-acuna-lopez] | [[José María Acuña López]] | [[Salcedo, Pontevedra|Salcedo]] | 1903-04-04 | [[Vigo]] | 1991-06-04 | [[Ficheiro:José María Acuña 1927.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 320 | [[:d:Q5992273|Q5992273]] | [https://dbe.rah.es/biografias/83167/manuel-arias-paz-y-guitian 83167/manuel-arias-paz-y-guitian] | [[Manuel Arias-Paz]] | [[A Coruña]] | 1899-05-17 | [[Madrid]] | 1965 | |- | style='text-align:right'| 321 | [[:d:Q5992620|Q5992620]] | [https://dbe.rah.es/biografias/33849/manuel-de-castro-y-castro 33849/manuel-de-castro-y-castro] | [[Manuel Castro y Castro]] | [[Caldas de Reis]] | 1918 | [[Santiago de Compostela]] | 2002-10-13 | |- | style='text-align:right'| 322 | [[:d:Q5993546|Q5993546]] | [https://dbe.rah.es/biografias/15895/manuel-francisco-lopez-araujo 15895/manuel-francisco-lopez-araujo] | [[Manuel López Araujo]] | [[Vigo]] | 1759-10-23 | | 1824-05-19 | |- | style='text-align:right'| 323 | [[:d:Q5993629|Q5993629]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11794/manuel-martin-ferrand 11794/manuel-martin-ferrand] | [[Manuel Martín Ferrand]] | [[A Coruña]] | 1940-12-11 | [[Madrid]] | 2013-08-30 | |- | style='text-align:right'| 324 | [[:d:Q5993793|Q5993793]] | [https://dbe.rah.es/biografias/55628/manuel-missa-y-bertemati 55628/manuel-missa-y-bertemati]<br/>[https://dbe.rah.es/biografias/55628/manuel-misa-y-bertemati 55628/manuel-misa-y-bertemati] | [[Manuel Misa Bertemati]] | [[Baiona]] | 1815-05-10 | [[Londres]] | 1904-01-10 | [[Ficheiro:Manuel Misa y Bertemati.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 325 | [[:d:Q5997764|Q5997764]] | [https://dbe.rah.es/biografias/10954/mariano-gomez-ulla 10954/mariano-gomez-ulla] | [[Mariano Gómez Ulla]] | [[Santiago de Compostela]] | 1877-11-06 | [[Madrid]] | 1945-11-24 | [[Ficheiro:Gomez ulla.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 326 | [[:d:Q6005944|Q6005944]] | [https://dbe.rah.es/biografias/126063/mateo-segade-bugueiro 126063/mateo-segade-bugueiro] | [[Mateo Segade Bugueiro]] | [[San Román, Santiso|San Román]] | 1605-10-20 | [[Cartaxena]] | 1672-08-28 | |- | style='text-align:right'| 327 | [[:d:Q6014221|Q6014221]] | [https://dbe.rah.es/biografias/36390/miguel-duran-loriga-y-salgado 36390/miguel-duran-loriga-y-salgado] | [[Miguel Durán Salgado]] | [[A Coruña]] | 1886-11-04 | [[Madrid]] | 1950-05-25 | |- | style='text-align:right'| 328 | [[:d:Q6049749|Q6049749]] | [https://dbe.rah.es/biografias/15168/olegario-de-los-cuetos-castro 15168/olegario-de-los-cuetos-castro] | [[Olegario de los Cuetos]] | [[Ferrol]] | 1795-03-06 | [[Madrid]] | 1844-12-28 | |- | style='text-align:right'| 329 | [[:d:Q6056188|Q6056188]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11753/pablo-martin-alonso 11753/pablo-martin-alonso] | [[Pablo Martín Alonso]] | [[Ferrol]] | 1896-06-10 | [[Madrid]] | 1964-02-11 | |- | style='text-align:right'| 330 | [[:d:Q6068770|Q6068770]] | [https://dbe.rah.es/biografias/43640/pedro-fernandez-de-castro 43640/pedro-fernandez-de-castro] | [[Pedro Fernández de Castro Andrade e Portugal]] | [[A Coruña]] | 1524-06-19 | [[Madrid]] | 1590-08-21 | |- | style='text-align:right'| 331 | [[:d:Q6070120|Q6070120]] | [https://dbe.rah.es/biografias/130522/pedro-sanjurjo-perez 130522/pedro-sanjurjo-perez] | [[Pedro Sanjurjo]] | [[Ourense]] | 1812-02-14 | [[A Coruña]] | 1879 | |- | style='text-align:right'| 332 | [[:d:Q6070628|Q6070628]] | [https://dbe.rah.es/biografias/24058/pedro-sanchez-varela-y-ulloa 24058/pedro-sanchez-varela-y-ulloa] | [[Pedro Varela Ulloa|Pedro de Varela Ulloa]] | [[Vilareda, Palas de Rei|Vilareda]] | 1737-01-09 | [[Aranjuez]] | 1797-06-10 | |- | style='text-align:right'| 333 | [[:d:Q6097178|Q6097178]] | [https://dbe.rah.es/biografias/12147/rafael-cid-palacios 12147/rafael-cid-palacios] | [[Rafael Cid Palacios]] | [[Vigo]] | 1918-10-22 | [[Zaragoza]] | 2004-03-07 | |- | style='text-align:right'| 334 | [[:d:Q6097379|Q6097379]] | [https://dbe.rah.es/biografias/36271/rafael-gonzalez-villar 36271/rafael-gonzalez-villar] | [[Rafael González Villar]] | [[A Coruña]] | 1887-10-06 | [[A Coruña]] | 1941-03-11 | [[Ficheiro:González Villar.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 335 | [[:d:Q6099921|Q6099921]] | [https://dbe.rah.es/biografias/7976/ramon-pardinas-villardefrancos-y-taboada 7976/ramon-pardinas-villardefrancos-y-taboada] | [[Ramón Pardiñas]] | [[Santiago de Compostela]] | 1802-05-27 | [[Maella]] | 1838-10-01 | [[Ficheiro:Pardiñas-detalle.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 336 | [[:d:Q6110858|Q6110858]] | [https://dbe.rah.es/biografias/75907/rodrigo-de-mandia-y-parga 75907/rodrigo-de-mandia-y-parga] | [[Rodrigo de Mandiá Parga]] | [[Ferrol]] | 1607<br/>1606<br/>1603 | [[Astorga]] | 1674-10-20 | |- | style='text-align:right'| 337 | [[:d:Q6117608|Q6117608]] | [https://dbe.rah.es/biografias/6870/salustio-alvarado-fernandez 6870/salustio-alvarado-fernandez] | [[Salustio Alvarado Fernández]] | [[A Coruña]] | 1897-02-02 | [[Madrid]] | 1981-09-23 | |- | style='text-align:right'| 338 | [[:d:Q6117739|Q6117739]] | [https://dbe.rah.es/biografias/13283/salvador-moreno-fernandez 13283/salvador-moreno-fernandez] | [[Salvador Moreno]] | [[Ferrol]] | 1886-10-14 | [[Madrid]] | 1966-05-02 | [[Ficheiro:Salvador Moreno Fernández durante una conferencia, Buenos Aires, 1947.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 339 | [[:d:Q6140475|Q6140475]] | [https://dbe.rah.es/biografias/29012/ovidio-murguia-de-castro 29012/ovidio-murguia-de-castro] | [[Ovidio Murguía]] | [[Lestrobe, Dodro, Dodro|Lestrobe]] | 1871-07-02 | [[A Coruña]] | 1900-01-01 | [[Ficheiro:Ovidio Murguía Castro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 340 | [[:d:Q6300140|Q6300140]] | [https://dbe.rah.es/biografias/56986/juan-jose-mantecon-molins 56986/juan-jose-mantecon-molins] | [[Juan José Mantecón]] | [[Vigo]] | 1895-07-29 | [[Madrid]] | 1964-03-24 | [[Ficheiro:1928-04-04, El Sol, J. J. Mantecón, Bagaría.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 341 | [[:d:Q6452928|Q6452928]] | [https://dbe.rah.es/biografias/5949/joaquin-vizcaino-martinez 5949/joaquin-vizcaino-martinez] | [[Joaquín Vizcaíno]] | [[A Coruña]] | 1790-08-21 | [[Madrid]] | 1840-09-30 | [[Ficheiro:Joaquín Vizcaíno, marqués de Pontejos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 342 | [[:d:Q6681333|Q6681333]] | [https://dbe.rah.es/biografias/65993/ramon-encinas-dios 65993/ramon-encinas-dios] | [[Ramón Encinas Dios]] | [[Pontevedra]] | 1893-05-19 | [[Madrid]] | 1967-03-21 | |- | style='text-align:right'| 343 | [[:d:Q7401326|Q7401326]] | [https://dbe.rah.es/biografias/62183/gonzalo-froilaz 62183/gonzalo-froilaz] | [[Gonzalo de Mondoñedo|Gonzalo Froilaz de Traba]] | [[Galicia]] | 1040 | | 1112 | |- | style='text-align:right'| 344 | [[:d:Q8195146|Q8195146]] | [https://dbe.rah.es/biografias/93621/ildefonso-grana-cortizo 93621/ildefonso-grana-cortizo] | [[Alfonso Graña]] | [[Amiudal, Avión|Amiudal]] | 1878-03-05 | [[Iquitos]] | 1934 | [[Ficheiro:Graña junto a Mariano el Brujo y un grupo de técnicos occidentales cropped.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 345 | [[:d:Q8196308|Q8196308]] | [https://dbe.rah.es/biografias/62246/alonso-de-acevedo-y-zuniga 62246/alonso-de-acevedo-y-zuniga] | [[Alonso de Zúñiga e Acevedo Fonseca]] | [[Monterrei]] | 1495 | | 1559 | |- | style='text-align:right'| 346 | [[:d:Q8199434|Q8199434]] | [https://dbe.rah.es/biografias/14262/andres-de-prada-y-gomez-de-santalla 14262/andres-de-prada-y-gomez-de-santalla] | [[Andrés de Prada e Gómez de Santalla]] | [[Outarelo, O Castro de Valdeorras, O Barco de Valdeorras|Outarelo]] | 1545 | [[Madrid]] | 1611-06-13 | |- | style='text-align:right'| 347 | [[:d:Q8201162|Q8201162]] | [https://dbe.rah.es/biografias/antonio-bonet-correa antonio-bonet-correa] | [[Antonio Bonet Correa]] | [[A Coruña]] | 1925-10-20 | [[Madrid]] | 2020-05-22 | |- | style='text-align:right'| 348 | [[:d:Q8201174|Q8201174]] | [https://dbe.rah.es/biografias/18543/antonio-casares-rodriguez 18543/antonio-casares-rodriguez] | [[Antonio Casares Rodríguez]] | [[Monforte de Lemos]] | 1812-04-28 | [[Santiago de Compostela]] | 1888-04-12 | [[Ficheiro:Antonio Casares.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 349 | [[:d:Q8201426|Q8201426]] | [https://dbe.rah.es/biografias/36286/antonio-lopez-hernandez 36286/antonio-lopez-hernandez] | [[Antonio López Hernández]] | [[A Coruña]] | 1879 | [[Madrid]] | 1950-07-16 | |- | style='text-align:right'| 350 | [[:d:Q8201736|Q8201736]] | [https://dbe.rah.es/biografias/36273/antonio-tenreiro-rodriguez 36273/antonio-tenreiro-rodriguez] | [[Antonio Tenreiro Rodríguez]] | [[A Coruña]] | 1893-01-05 | [[A Coruña]] | 1972-05-31 | [[Ficheiro:1925-09, La Ilvstración Vniversal, Antonio Tenreiro (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 351 | [[:d:Q8201865|Q8201865]] | [https://dbe.rah.es/biografias/19787/antonio-mauricio-rodriguez-de-pazos-y-figueroa 19787/antonio-mauricio-rodriguez-de-pazos-y-figueroa] | [[Antonio Pazos Figueroa]] | [[Pontevedra]] | 1524 | [[Córdoba, España|Córdoba]] | 1586-06-28 | |- | style='text-align:right'| 352 | [[:d:Q8243153|Q8243153]] | [https://dbe.rah.es/biografias/26383/bartolome-rajoy-y-losada 26383/bartolome-rajoy-y-losada] | [[Bartolomé de Raxoi]] | [[Pontedeume]] | 1690-08-25 | [[Santiago de Compostela]] | 1772-07-17 | [[Ficheiro:Vázquez-Retrato de Bartolomé Rejoi y Lossada.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 353 | [[:d:Q8246366|Q8246366]] | [https://dbe.rah.es/biografias/84169/benito-fernandez-alonso 84169/benito-fernandez-alonso] | [[Benito Fernández Alonso]] | [[Asperelo, Galez, Entrimo|Asperelo]] | 1848-03-31 | [[Ourense]] | 1922-05-08 | [[Ficheiro:Benito Fernández Alonso.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 354 | [[:d:Q8246396|Q8246396]] | [https://dbe.rah.es/biografias/65907/benito-villamarin-prieto 65907/benito-villamarin-prieto] | [[Benito Villamarín]] | [[Puga, Toén|Puga]] | 1917 | [[Sevilla]] | 1966-08-16 | |- | style='text-align:right'| 355 | [[:d:Q8264058|Q8264058]] | [https://dbe.rah.es/biografias/74086/carlos-martinez-barbeito-y-moras 74086/carlos-martinez-barbeito-y-moras] | [[Carlos Martínez-Barbeito]] | [[A Coruña]] | 1913 | [[A Coruña]] | 1997-04-10 | |- | style='text-align:right'| 356 | [[:d:Q8344358|Q8344358]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34998/cesareo-fernandez-fernandez-losada 34998/cesareo-fernandez-fernandez-losada] | [[Cesáreo Fernández Losada]] | [[Celanova]] | 1831-06-26<br/>1837 | [[Barcelona]] | 1911-04-11 | [[Ficheiro:La Ilustración Gallega y Asturiana 1880 05 08 Cesáreo Fernández Losada.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 357 | [[:d:Q8353082|Q8353082]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32525/candido-fernandez-mazas 32525/candido-fernandez-mazas] | [[Cándido Fernández Mazas]] | [[Ourense]] | 1902-12-18 | [[Pedrouzos, Castro Caldelas|Pedrouzos]] | 1942-11-15 | [[Ficheiro:Cándido Fernández Mazas, Ourense, 1927.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 358 | [[:d:Q8353139|Q8353139]] | [https://dbe.rah.es/biografias/56542/cesar-cisneros-luces 56542/cesar-cisneros-luces] | [[César Cisneros]] | [[Muros]] | 1849-09-22 | [[Buenos Aires]] | 1897-01-04 | [[Ficheiro:César Cisneros Luces.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 359 | [[:d:Q8353702|Q8353702]] | [https://dbe.rah.es/biografias/36244/daniel-vazquez-gulias-martinez 36244/daniel-vazquez-gulias-martinez] | [[Daniel Vázquez-Gulías Martínez]] | [[Beariz]] | 1869-08-30 | [[A Coruña]] | 1937-02-03 | [[Ficheiro:Daniel Vázquez-Gulías Martínez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 360 | [[:d:Q8471018|Q8471018]] | [https://dbe.rah.es/biografias/26379/diego-de-muros-i 26379/diego-de-muros-i] | [[Diego de Muros I]] | [[Muros]]<br/>[[Santiago de Compostela]] | 1405 | [[Ciudad Rodrigo]] | 1492 | |- | style='text-align:right'| 361 | [[:d:Q8768096|Q8768096]] | [https://dbe.rah.es/biografias/26378/diego-de-muros-iii 26378/diego-de-muros-iii] | [[Diego de Muros III]] | [[Cee]] | 1450 | [[Oviedo]] | 1525-08-18 | [[Ficheiro:Diego de Muros III (2).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 362 | [[:d:Q8772263|Q8772263]] | [https://dbe.rah.es/biografias/15222/eduardo-chao-fernandez 15222/eduardo-chao-fernandez] | [[Eduardo Chao]] | [[Ribadavia]] | 1822-11-06 | [[Madrid]] | 1887-12-21 | [[Ficheiro:Eduardo Chao Fernández.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 363 | [[:d:Q8772289|Q8772289]] | [https://dbe.rah.es/biografias/10600/eduardo-gasset-artime 10600/eduardo-gasset-artime] | [[Eduardo Gasset Artime]] | [[Pontecesures]]<br/>[[Pontevedra]] | 1832-06-12<br/>1832-06-13 | [[Madrid]] | 1884-05-20 | [[Ficheiro:Eduardo Gasset Artime.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 364 | [[:d:Q8846895|Q8846895]] | [https://dbe.rah.es/biografias/5100/evaristo-correa-calderon 5100/evaristo-correa-calderon] | [[Evaristo Correa Calderón]] | [[Baralla]] | 1899-02-11 | [[A Pobra de Trives]] | 1986-07-11 | |- | style='text-align:right'| 365 | [[:d:Q8961847|Q8961847]] | [https://dbe.rah.es/biografias/14608/florencio-rodriguez-vaamonde 14608/florencio-rodriguez-vaamonde] | [[Florencio Rodríguez Vaamonde]] | [[Tui]] | 1807-02-22 | [[Madrid]] | 1886-06-10 | [[Ficheiro:Laurent-florencio rodríguez vaamonde.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 366 | [[:d:Q8962394|Q8962394]] | [https://dbe.rah.es/biografias/12672/francisco-iglesias-brage 12672/francisco-iglesias-brage] | [[Francisco Iglesias Brage]] | [[Ferrol]] | 1900-05-21 | [[Madrid]] | 1973-03-14 | [[Ficheiro:Francisco Iglesias Brage 1929.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 367 | [[:d:Q8962458|Q8962458]] | [https://dbe.rah.es/biografias/77742/francisco-presedo-velo 77742/francisco-presedo-velo] | [[Francisco José Presedo Velo]] | [[Cos, Abegondo|Cos]] | 1923 | [[Sevilla]] | 2000 | |- | style='text-align:right'| 368 | [[:d:Q8962521|Q8962521]] | [https://dbe.rah.es/biografias/86474/francisco-nunez-rodriguez 86474/francisco-nunez-rodriguez] | [[Francisco Núñez Rodríguez]] | [[Ferrol]] | 1902-04-06 | [[Madrid]] | 1972-01-23 | |- | style='text-align:right'| 369 | [[:d:Q8962582|Q8962582]] | [https://dbe.rah.es/biografias/47261/francisco-zagala 47261/francisco-zagala] | [[Francisco Zagala]] | [[Verín]] | 1842 | [[Pontevedra]] | 1908 | |- | style='text-align:right'| 370 | [[:d:Q8962589|Q8962589]] | [https://dbe.rah.es/biografias/52270/francisco-de-aguiar-seijas-y-ulloa 52270/francisco-de-aguiar-seijas-y-ulloa] | [[Francisco de Aguiar Seijas e Ulloa|Francisco de Aguiar Seixas e Ulloa]] | [[Betanzos]] | 1632-02-11 | [[Cidade de México]] | 1698-08-14 | [[Ficheiro:Francisco de Aguiar (cropped).JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 371 | [[:d:Q9009496|Q9009496]] | [https://dbe.rah.es/biografias/25693/isidro-parga-pondal 25693/isidro-parga-pondal] | [[Isidro Parga Pondal]] | [[Laxe]] | 1900-12-17 | [[París]] | 1986-05-04 | [[Ficheiro:Isidro Parga Pondal, 1928, Ruínas de San Domingos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 372 | [[:d:Q9011593|Q9011593]] | [https://dbe.rah.es/biografias/10659/jesus-carballo-garcia-taboada 10659/jesus-carballo-garcia-taboada] | [[Jesús Carballo Taboada|Jesús Carballo García]] | [[Santiago de Compostela]] | 1874-03-15 | [[Santander]] | 1961-11-30 | [[Ficheiro:Busto de bronce de Jesús Carballo García (1874-1961).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 373 | [[:d:Q9012217|Q9012217]] | [https://dbe.rah.es/biografias/10025/joaquin-calvo-sotelo 10025/joaquin-calvo-sotelo] | [[Joaquín Calvo Sotelo]] | [[A Coruña]] | 1905-03-05 | [[Madrid]] | 1993-04-07 | |- | style='text-align:right'| 374 | [[:d:Q9012256|Q9012256]] | [https://dbe.rah.es/biografias/26528/joaquin-loriga-taboada 26528/joaquin-loriga-taboada] | [[Joaquín Loriga]] | [[Prado, Lalín|Prado]] | 1895-09-23 | [[Aeroporto de Madrid-Cuatro Vientos]] | 1927-07-18 | [[Ficheiro:Joaquín Loriga 1927.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 375 | [[:d:Q9013854|Q9013854]] | [https://dbe.rah.es/biografias/71377/jose-francisco-pedrosa 71377/jose-francisco-pedrosa] | [[José Francisco Pedrosa Montenegro y Aguiar]] | [[Galdo, Viveiro|Galdo]] | 1762 | [[Illas Canarias]] | 1811 | |- | style='text-align:right'| 376 | [[:d:Q9014203|Q9014203]] | [https://dbe.rah.es/biografias/16071/jose-mac-crohom-y-blake 16071/jose-mac-crohom-y-blake] | [[José MacCrohon y Blake]] | [[Ferrol]] | 1803-05-13 | [[Mar Vermello]] | 1860-08-21 | [[Ficheiro:José de MacCrohon.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 377 | [[:d:Q9014376|Q9014376]] | [https://dbe.rah.es/biografias/47691/xose-maria-cao-luaces 47691/xose-maria-cao-luaces] | [[Xosé María Cao Luaces]] | [[Cervo]] | 1862-12-13 | [[Lanús]] | 1918-01-27 | [[Ficheiro:Almanaque Gallego, 1898, p. 40, José M. Cao.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 378 | [[:d:Q9014763|Q9014763]] | [https://dbe.rah.es/biografias/25713/jose-rodriguez-mourelo 25713/jose-rodriguez-mourelo] | [[José Rodríguez Mourelo]] | [[Lugo]] | 1857 | [[Madrid]] | 1932-11-21 | [[Ficheiro:José Rodríguez Mourelo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 379 | [[:d:Q9014884|Q9014884]] | [https://dbe.rah.es/biografias/46534/jose-vazquez-vigo 46534/jose-vazquez-vigo] | [[José Vázquez Vigo]] | [[Ferrol]] | 1898-04-22 | [[Villa Ballester]] | 1955-11-26 | |- | style='text-align:right'| 380 | [[:d:Q9015179|Q9015179]] | [https://dbe.rah.es/biografias/8413/juan-antonio-suanzes-fernandez 8413/juan-antonio-suanzes-fernandez] | [[Juan Antonio Suances]] | [[Ferrol]] | 1891-05-20 | [[Madrid]] | 1977-12-06 | |- | style='text-align:right'| 381 | [[:d:Q9016573|Q9016573]] | [https://dbe.rah.es/biografias/25602/julio-wais-sanmartin 25602/julio-wais-sanmartin] | [[Julio Wais Sanmartín]] | [[A Coruña]] | 1878-08-29 | [[Madrid]] | 1954-04-16 | [[Ficheiro:Julio Wais Sanmartín 1920.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 382 | [[:d:Q9016851|Q9016851]] | [https://dbe.rah.es/biografias/14051/justo-pelayo-de-la-cuesta-nunez 14051/justo-pelayo-de-la-cuesta-nunez] | [[Justo Pelayo de la Cuesta Núñez]] | [[Marín]] | 1823-11-01 | [[Madrid]] | 1889-04-15 | [[Ficheiro:Justo Pelayo Cuesta (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 383 | [[:d:Q9022788|Q9022788]] | [https://dbe.rah.es/biografias/10400/lino-gomez-canedo 10400/lino-gomez-canedo] | [[Lino Gómez Canedo]] | [[Coiro, A Laracha|Coiro]] | 1908-06-24 | [[Cidade de México]] | 1990-12-24 | |- | style='text-align:right'| 384 | [[:d:Q9025173|Q9025173]] | [https://dbe.rah.es/biografias/12271/luis-lopez-ballesteros 12271/luis-lopez-ballesteros] | [[Luís López Ballesteros]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1782-06-21 | [[Madrid]] | 1853-10-13 | [[Ficheiro:Luis Lopez Ballesteros.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 385 | [[:d:Q9027737|Q9027737]] | [https://dbe.rah.es/biografias/72613/manuel-dominguez-benavides 72613/manuel-dominguez-benavides] | [[Manuel Domínguez Benavides]] | [[Ponteareas]] | 1895-04-19 | [[Cidade de México]] | 1947-10-19 | [[Ficheiro:Manuel Domínguez Benavides por Tomé 1928.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 386 | [[:d:Q9027788|Q9027788]] | [https://dbe.rah.es/biografias/22675/manuel-ferrol-fernandez 22675/manuel-ferrol-fernandez] | [[Manuel Ferrol]] | [[O Cabo Vilán, Camariñas, Camariñas|O Cabo Vilán]] | 1923-12-28 | [[A Coruña]] | 2003-02-28 | |- | style='text-align:right'| 387 | [[:d:Q9027845|Q9027845]] | [https://dbe.rah.es/biografias/38293/manuel-gomez-roman 38293/manuel-gomez-roman] | [[Manuel Gómez Román]] | [[Vigo]] | 1875 | [[Vigo]] | 1964 | [[Ficheiro:Manuel Gómez Román, 1910.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 388 | [[:d:Q9027891|Q9027891]] | [https://dbe.rah.es/biografias/12073/manuel-linares-rivas-y-astray 12073/manuel-linares-rivas-y-astray] | [[Manuel Linares Rivas]] | [[Santiago de Compostela]] | 1866-02-08 | [[A Coruña]] | 1938-02-03 | [[Ficheiro:Manuel Linares-Rivas y Astray-Caneda (ANC-1-402-N-7426).jpeg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 389 | [[:d:Q9027940|Q9027940]] | [https://dbe.rah.es/biografias/97203/manuel-maria-puga-y-parga 97203/manuel-maria-puga-y-parga] | [[Manuel María Puga Parga|Manuel María Puga y Parga]] | [[Santiago de Compostela]] | 1874 | [[A Coruña]] | 1918-09-30 | [[Ficheiro:Manuel María Puga y Parga.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 390 | [[:d:Q9028028|Q9028028]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53956/manuel-pardo-de-andrade 53956/manuel-pardo-de-andrade] | [[Manuel Pardo de Andrade]] | [[Xaz, Dorneda, Oleiros|Xaz]] | 1760-11-21 | [[Francia]] | 1823-05-05 | |- | style='text-align:right'| 391 | [[:d:Q9028197|Q9028197]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32798/manuel-varela-y-limia 32798/manuel-varela-y-limia] | [[Manuel Varela Limia]] | [[Malpica de Bergantiños]] | 1796-08-17 | [[Madrid]] | 1853-11-09 | [[Ficheiro:Retrato BMVL.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 392 | [[:d:Q9028204|Q9028204]] | [https://dbe.rah.es/biografias/16162/manuel-ventura-figueroa-barreiro 16162/manuel-ventura-figueroa-barreiro] | [[Manuel Ventura Figueroa]] | [[Santiago de Compostela]] | 1708-12-21 | [[Madrid]] | 1783-04-03 | [[Ficheiro:Escultura de Manuel Vázquez Figueroa - Santiago de Compostela-2.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 393 | [[:d:Q9028212|Q9028212]] | [https://dbe.rah.es/biografias/86492/manuel-de-vierna-y-belando 86492/manuel-de-vierna-y-belando] | [[Manuel Vierna Belando]] | [[Ferrol]] | 1884 | [[Cabo de Palos]] | 1938-03-06 | [[Ficheiro:Manuel Vierna Belando.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 394 | [[:d:Q9030479|Q9030479]] | [https://dbe.rah.es/biografias/29045/mateo-de-prado 29045/mateo-de-prado] | [[Mateo de Prado]] | [[Cumbraos, Sobrado|Cumbraos]] | 1614 | [[Santiago de Compostela]] | 1677 | |- | style='text-align:right'| 395 | [[:d:Q9057400|Q9057400]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11986/pedro-antonio-cervino-nunez 11986/pedro-antonio-cervino-nunez] | [[Pedro Antonio Cerviño]] | [[Moimenta, Campo Lameiro|Moimenta]] | 1757-09-06 | [[Buenos Aires]] | 1816-05-29 | [[Ficheiro:Cerviño.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 396 | [[:d:Q9058451|Q9058451]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53238/perfecto-feijoo-poncet 53238/perfecto-feijoo-poncet] | [[Perfecto Feijoo]] | [[Pontevedra]] | 1858-08-25 | [[Pontevedra]] | 1935-06-10 | [[Ficheiro:Perfecto Feijoo Poncet 1909.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 397 | [[:d:Q9066365|Q9066365]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53440/ramon-caamano-bentin 53440/ramon-caamano-bentin] | [[Ramón Caamaño]] | [[Muxía]] | 1908-11-09 | [[Muxía]] | 2007-05-13 | |- | style='text-align:right'| 398 | [[:d:Q9066439|Q9066439]] | [https://dbe.rah.es/biografias/80069/ramon-martinez-lopez 80069/ramon-martinez-lopez] | [[Ramón Martínez López]] | [[Boiro]] | 1907-04-04 | [[Pontevedra]] | 1989-09-12 | [[Ficheiro:Ramón Martínez López 1933.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 399 | [[:d:Q9066442|Q9066442]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34931/ramon-maria-aller-ulloa 34931/ramon-maria-aller-ulloa] | [[Ramón María Aller|Ramón María Aller Ulloa]] | [[Donramiro, Lalín|Donramiro]] | 1878-02-03 | [[Lalín]] | 1966-03-28 | [[Ficheiro:Ramón María Aller Ulloa (MUNCYT, Eulogia Merle).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 400 | [[:d:Q9066475|Q9066475]] | [https://dbe.rah.es/biografias/31420/ramon-parada-justel 31420/ramon-parada-justel] | [[Ramón Parada Justel]] | [[Esgos]] | 1871 | [[Ourense]] | 1902 | [[Ficheiro:Ramón Parada Justel.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 401 | [[:d:Q9066558|Q9066558]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34183/ramon-de-carranza-y-fernandez-de-la-reguera 34183/ramon-de-carranza-y-fernandez-de-la-reguera] | [[Ramón de Carranza|Ramón de Carranza y Fernández de la Reguera]] | [[Ferrol]] | 1863-04-16 | [[Cádiz]] | 1936-09-13<br/>1937 | [[Ficheiro:Ramon de carranza photo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 402 | [[:d:Q9073255|Q9073255]] | [https://dbe.rah.es/biografias/36962/samuel-eijan-lorenzo 36962/samuel-eijan-lorenzo] | [[Samuel Eiján]] | [[San Clodio, Leiro|San Clodio]] | 1876-05-10 | [[Santiago de Compostela]] | 1945-12-14 | [[Ficheiro:Samuel Eiján 1918.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 403 | [[:d:Q9088285|Q9088285]] | [https://dbe.rah.es/biografias/16574/tomas-maria-mosquera-y-garcia 16574/tomas-maria-mosquera-y-garcia] | [[Tomás María Mosquera García]] | [[San Cristovo de Cea]] | 1823-11-10 | [[Madrid]] | 1890-04-30 | [[Ficheiro:Retrato de Tomás María Mosquera García.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 404 | [[:d:Q9091108|Q9091108]] | [https://dbe.rah.es/biografias/66291/ubaldo-pasaron-y-lastra 66291/ubaldo-pasaron-y-lastra] | [[Ubaldo Pasarón]] | [[Ribadeo]] | 1827-08-16 | [[Santo Domingo de Guzmán|Santo Domingo]] | 1864-03-21 | [[Ficheiro:Obras completas de Ubaldo Pasarón y Lastra.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 405 | [[:d:Q9093327|Q9093327]] | [https://dbe.rah.es/biografias/4905/vicente-maria-acevedo-y-pola 4905/vicente-maria-acevedo-y-pola] | [[Vicente María de Acevedo]] | [[Vigo]] | 1726 | [[Las Quintanillas]] | 1808 | |- | style='text-align:right'| 406 | [[:d:Q9093474|Q9093474]] | [https://dbe.rah.es/biografias/6323/victoriano-sanchez-barcaiztegui 6323/victoriano-sanchez-barcaiztegui] | [[Victoriano Sánchez Barcáiztegui]] | [[Ferrol]] | 1826-04-23 | | 1875-05-26 | [[Ficheiro:Sanchez Barcaiztegui.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 407 | [[:d:Q9096499|Q9096499]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32593/xaime-quesada-porto 32593/xaime-quesada-porto] | [[Xaime Quessada]] | [[Ourense]] | 1937-07-14 | [[Vilar de Astrés, Ourense|Vilar de Astrés]] | 2007-12-30 | |- | style='text-align:right'| 408 | [[:d:Q9096733|Q9096733]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53873/xose-maria-diaz-castro 53873/xose-maria-diaz-castro] | [[Xosé María Díaz Castro]] | [[Guitiriz]] | 1914-02-19 | [[Lugo]] | 1990-10-02 | [[Ficheiro:Os Vilares, X. M. Díaz Castro.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 409 | [[:d:Q9098239|Q9098239]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11125/alvaro-de-las-casas-blanco 11125/alvaro-de-las-casas-blanco] | [[Álvaro das Casas]] | [[Ourense]] | 1901-07-02 | [[Barcelona]] | 1950-03-08 | [[Ficheiro:Álvaro M. de las Casas 1925.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 410 | [[:d:Q9262258|Q9262258]] | [https://dbe.rah.es/biografias/76097/san-francisco-blanco 76097/san-francisco-blanco] | [[Francisco Blanco]] | [[O Tameirón, A Gudiña|O Tameirón]] | 1570-09-18 | [[Nagasaki]] | 1597-02-05 | [[Ficheiro:Ceramic-Saint-Francisco-Blanco-1638.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 411 | [[:d:Q9609452|Q9609452]] | [https://dbe.rah.es/biografias/41403/amadeo-gonzalez-ferreiros 41403/amadeo-gonzalez-ferreiros] | [[Amadeo González Ferreiros]] | [[Monforte de Lemos]] | 1911-07-23 | [[Madrid]] | 1995-03-20 | |- | style='text-align:right'| 412 | [[:d:Q10274066|Q10274066]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53901/ernesto-perez-guerra 53901/ernesto-perez-guerra] | [[Ernesto Guerra da Cal]] | [[Ferrol]] | 1911-12-19 | [[Lisboa]] | 1994-07-28 | [[Ficheiro:Federico García Lorca y Ernesto Pérez Güerra, Madrid, 1934.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 413 | [[:d:Q10280787|Q10280787]] | [https://dbe.rah.es/biografias/18301/federico-macineira-y-pardo-de-lama 18301/federico-macineira-y-pardo-de-lama] | [[Federico Maciñeira]] | [[O Porto do Barqueiro, Mogor, Mañón|O Porto do Barqueiro]] | 1870-09-03 | [[Ortigueira]] | 1943-01-25 | [[Ficheiro:Federico Maciñeira Pardo de Lama.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 414 | [[:d:Q10311463|Q10311463]] | [https://dbe.rah.es/biografias/17535/juan-fernandez-de-andeiro 17535/juan-fernandez-de-andeiro] | [[Xoán Fernández de Andeiro]] | [[provincia da Coruña]] | 1320 | [[Lisboa]] | 1383-12-06 | [[Ficheiro:Morte do Conde Andeiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 415 | [[:d:Q10331431|Q10331431]] | [https://dbe.rah.es/biografias/28924/modesto-brocos-gomez 28924/modesto-brocos-gomez] | [[Modesto Brocos]] | [[Santiago de Compostela]] | 1852-02-09 | [[Río de Xaneiro]] | 1936-11-28 | [[Ficheiro:Retrato de Modesto Brocos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 416 | [[:d:Q11032757|Q11032757]] | [https://dbe.rah.es/biografias/134814/jose-antonio-pardines-arcay 134814/jose-antonio-pardines-arcay] | [[José Pardines Arcay]] | [[Malpica de Bergantiños]] | 1943 | [[Villabona-Amasa]] | 1968-06-07 | |- | style='text-align:right'| 417 | [[:d:Q11040026|Q11040026]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53975/juan-antonio-saco-y-arce 53975/juan-antonio-saco-y-arce] | [[Juan Antonio Saco y Arce]] | [[O Outeiro, Alongos, Toén|O Outeiro]] | 1835-03-08 | [[Ourense]] | 1881-09-14 | [[Ficheiro:Juan Antonio Saco y Arce.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 418 | [[:d:Q11079552|Q11079552]] | [https://dbe.rah.es/biografias/19623/jose-maria-azcarate-ristori 19623/jose-maria-azcarate-ristori] | [[José María de Azcárate Ristori]] | [[Vigo]] | 1919-04-18 | [[Madrid]] | 2001-08-22 | |- | style='text-align:right'| 419 | [[:d:Q11679767|Q11679767]] | [https://dbe.rah.es/biografias/77117/alfonso-cela-villeito 77117/alfonso-cela-villeito] | [[Alfonso Cela Vieito]] | [[Carracedo, Láncara|Carracedo]] | 1885-07-11 | [[Madrid]] | 1932-02-26 | [[Ficheiro:Alfonso Cela Vieito.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 420 | [[:d:Q11680056|Q11680056]] | [https://dbe.rah.es/biografias/24682/augusto-de-ulloa-y-castanon 24682/augusto-de-ulloa-y-castanon] | [[Augusto Ulloa Castañón]] | [[Santiago de Compostela]] | 1823-04-22 | [[Madrid]] | 1879-03-26 | [[Ficheiro:Augusto Ulloa, en La Ilustración Española y Americana.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 421 | [[:d:Q11681283|Q11681283]] | [https://dbe.rah.es/biografias/8004/eduardo-barreiros-rodriguez 8004/eduardo-barreiros-rodriguez] | [[Eduardo Barreiros]] | [[Gundiás, Queiroás, Allariz|Gundiás]] | 1919-10-24 | [[A Habana]] | 1992-02-19 | |- | style='text-align:right'| 422 | [[:d:Q11681285|Q11681285]] | [https://dbe.rah.es/biografias/4476/eduardo-cobian-y-roffignac 4476/eduardo-cobian-y-roffignac] | [[Eduardo Cobián Roffignac]] | [[Pontevedra]] | 1857-03-19 | [[Madrid]] | 1918-04-20 | [[Ficheiro:Eduardo Cobián y Rofiñac (Francisco Maura).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 423 | [[:d:Q11686197|Q11686197]] | [https://dbe.rah.es/biografias/6326/jose-sanchez-bregua 6326/jose-sanchez-bregua] | [[José Sánchez Bregua]] | [[A Coruña]] | 1818-09-15 | [[A Coruña]] | 1897-06-19 | [[Ficheiro:José Sánchez Bregua (cropped).JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 424 | [[:d:Q11689422|Q11689422]] | [https://dbe.rah.es/biografias/80081/lois-tobio-fernandez 80081/lois-tobio-fernandez] | [[Lois Tobío Fernández]] | [[Viveiro]] | 1906-06-13 | [[Madrid]] | 2003-03-13 | [[Ficheiro:Luis Tobío Fernández, 1940.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 425 | [[:d:Q11689716|Q11689716]] | [https://dbe.rah.es/biografias/22751/lucas-jose-de-los-dolores-labrada-romero 22751/lucas-jose-de-los-dolores-labrada-romero] | [[Lucas Labrada]] | [[Ferrol]] | 1761-10-18 | [[A Coruña]] | 1842-08 | |- | style='text-align:right'| 426 | [[:d:Q11689825|Q11689825]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9727/luis-cadarso-y-rey 9727/luis-cadarso-y-rey] | [[Luis Cadarso Rey]] | [[Noia]] | 1843-11-24 | [[Cavite City]] | 1898-05-01 | [[Ficheiro:Luis Cadarso Rey.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 427 | [[:d:Q11690626|Q11690626]] | [https://dbe.rah.es/biografias/41911/manuel-lago-gonzalez 41911/manuel-lago-gonzalez] | [[Manuel Lago González]] | [[Randufe, Tui|Randufe]] | 1865-10-25 | [[Santiago de Compostela]] | 1925-03-18 | [[Ficheiro:Manuel Lago González.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 428 | [[:d:Q11690670|Q11690670]] | [https://dbe.rah.es/biografias/6709/manuel-mur-oti 6709/manuel-mur-oti] | [[Manuel Mur Oti]] | [[Vigo]] | 1908-10-25 | [[Madrid]] | 2003-08-05 | |- | style='text-align:right'| 429 | [[:d:Q11702082|Q11702082]] | [https://dbe.rah.es/biografias/4980/ramon-romay-y-jimenez-de-cisneros 4980/ramon-romay-y-jimenez-de-cisneros] | [[Ramón Romay]] | [[Betanzos]] | 1764-08-09 | | 1849-05-23 | [[Ficheiro:Retrato del capitán general de la Armada Ramón Romay y Jiménez de Cisneros (1763- 1849) Firmado por J.M.Romero en... (1841) - Romero López, José María, 1815-1880.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 430 | [[:d:Q11702095|Q11702095]] | [https://dbe.rah.es/biografias/17290/ramon-vazquez-molezun 17290/ramon-vazquez-molezun] | [[Ramón Vázquez Molezún]] | [[A Coruña]] | 1922-09-02 | [[Madrid]] | 1993-10-01 | |- | style='text-align:right'| 431 | [[:d:Q11703277|Q11703277]] | [https://dbe.rah.es/biografias/121070/roberto-blanco-torres 121070/roberto-blanco-torres] | [[Roberto Blanco Torres]] | [[Cuntis]] | 1891-03-18 | [[Galez, Entrimo|Galez]] | 1936-10-03 | [[Ficheiro:Día das Letras Galegas 1999, Roberto Blanco Torres.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 432 | [[:d:Q11703626|Q11703626]] | [https://dbe.rah.es/biografias/13147/saturnino-montojo-y-diaz 13147/saturnino-montojo-y-diaz] | [[Saturnino Montojo]] | [[Ferrol]] | 1796-02-06 | [[San Fernando, Cádiz|San Fernando]] | 1856-06-13 | [[Ficheiro:SatMonDiaz3.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 433 | [[:d:Q11705394|Q11705394]] | [https://dbe.rah.es/biografias/28930/jenaro-carrero-fernandez 28930/jenaro-carrero-fernandez] | [[Xenaro Carrero]] | [[Noia]] | 1874-03-30 | [[Santiago de Compostela]] | 1902-06-30 | [[Ficheiro:Jenaro Carrero 1874-1902, Autoretrato.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 434 | [[:d:Q11705519|Q11705519]] | [https://dbe.rah.es/biografias/16694/angel-amor-ruibal 16694/angel-amor-ruibal] | [[Ángel Amor Ruibal]] | [[Cangrallo, Barro, Barro|Cangrallo]] | 1869-03-11 | [[Santiago de Compostela]] | 1930-11-04 | [[Ficheiro:Angel Amor Ruibal - Vida Gallega.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 435 | [[:d:Q11730916|Q11730916]] | [https://dbe.rah.es/biografias/13408/san-jose-maria-diaz-sanjurjo 13408/san-jose-maria-diaz-sanjurjo] | [[Xosé María Díaz Sanxurxo]] | [[Suegos, Pol|Suegos]] | 1818-10-25 | [[Nam Dinh]] | 1857-07-20 | |- | style='text-align:right'| 436 | [[:d:Q11916567|Q11916567]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53851/daniel-cortezon-alvarez 53851/daniel-cortezon-alvarez] | [[Daniel Cortezón]] | [[Ribadeo]] | 1927-02-06 | [[Lugo]] | 2009-10-04 | |- | style='text-align:right'| 437 | [[:d:Q11917145|Q11917145]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53668/diego-antonio-de-zernadas-y-castro 53668/diego-antonio-de-zernadas-y-castro] | [[Diego Antonio Cernadas Castro|Diego Antonio Cernadas de Castro]] | [[Santiago de Compostela]] | 1702-03-18 | [[Fruíme, Lousame|Fruíme]] | 1777-03-30 | [[Ficheiro:O cura de Fruíme.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 438 | [[:d:Q11935027|Q11935027]] | [https://dbe.rah.es/biografias/35098/manuel-varela-radio 35098/manuel-varela-radio] | [[Manuel Varela Radío]] | [[Pontevedra]] | 1873-12-15 | [[Madrid]] | 1962-12-13 | [[Ficheiro:1926-11-16, El Liberal, Arriba el Sr. Cossío, Abajo el doctor Varela Radio (cropped) Varela Radio.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 439 | [[:d:Q11955425|Q11955425]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11725/xose-maria-castroviejo-y-blanco-ciceron 11725/xose-maria-castroviejo-y-blanco-ciceron] | [[Xosé María Castroviejo]] | [[Santiago de Compostela]] | 1909-03-04 | [[Tirán, Moaña|Tirán]] | 1983-03-23 | [[Ficheiro:José María Castroviejo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 440 | [[:d:Q12255659|Q12255659]] | [https://dbe.rah.es/biografias/42287/carlos-garcia-alcolea 42287/carlos-garcia-alcolea] | [[Carlos Alcolea]] | [[A Coruña]] | 1949 | [[Madrid]] | 1992-09-20 | |- | style='text-align:right'| 441 | [[:d:Q12382779|Q12382779]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53552/alfonso-vilar-lamelas 53552/alfonso-vilar-lamelas] | [[Alfonso Vilar Lamelas]] | [[Rouxique, Vilalonga, Sanxenxo|Rouxique]] | 1927-09-15 | [[Pontevedra]] | 2011-01-24 | |- | style='text-align:right'| 442 | [[:d:Q12382829|Q12382829]] | [https://dbe.rah.es/biografias/24837/alonso-de-la-pena-montenegro 24837/alonso-de-la-pena-montenegro] | [[Alonso de la Peña Montenegro]] | [[Padrón]] | 1596-04-27<br/>1596-04-29 | [[Quito]] | 1688-05-12<br/>1687 | [[Ficheiro:Alonso de la Peña Montenegro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 443 | [[:d:Q12382876|Q12382876]] | [https://dbe.rah.es/biografias/66174/amador-montenegro-saavedra 66174/amador-montenegro-saavedra] | [[Amador Montenegro]] | [[Santiago de Compostela]] | 1864-04-30 | [[Lugo]] | 1932-09-22 | [[Ficheiro:Amador Montenegro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 444 | [[:d:Q12382888|Q12382888]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32533/amando-suarez-couto 32533/amando-suarez-couto] | [[Amando Suárez Couto]] | [[Ribadeo]] | 1894-05-04 | | 1981-10-14 | |- | style='text-align:right'| 445 | [[:d:Q12382986|Q12382986]] | [https://dbe.rah.es/biografias/79936/andres-muruais-rodriguez 79936/andres-muruais-rodriguez] | [[Andrés Muruais]] | [[Pontevedra]] | 1851-11-30 | | 1882-10-21 | [[Ficheiro:Andres Muruais.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 446 | [[:d:Q12383062|Q12383062]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53872/antonio-couceiro-freijomil 53872/antonio-couceiro-freijomil] | [[Antonio Couceiro Freijomil]] | [[Pontedeume]] | 1888-06-02 | [[Santiago de Compostela]] | 1955-05-09 | [[Ficheiro:Antonio Couceiro Freijomil en 1918.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 447 | [[:d:Q12383071|Q12383071]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9360/antonio-fernandez-cid-de-temes 9360/antonio-fernandez-cid-de-temes] | [[Antonio Fernández-Cid]] | [[Ourense]] | 1916-11-01 | [[Bilbao]] | 1995-03-03 | |- | style='text-align:right'| 448 | [[:d:Q12383087|Q12383087]] | [https://dbe.rah.es/biografias/19285/antonio-iglesias-alvarez 19285/antonio-iglesias-alvarez] | [[Antonio Iglesias Álvarez|Antonio Iglesias]] | [[Ourense]] | 1918-10-01 | [[Madrid]] | 2011-10-08 | |- | style='text-align:right'| 449 | [[:d:Q12383353|Q12383353]] | [https://dbe.rah.es/biografias/84165/arturo-vazquez-nunez 84165/arturo-vazquez-nunez] | [[Arturo Vázquez Núñez]] | [[Ourense]] | 1852-11-15 | [[Ourense]] | 1907-03-02 | [[Ficheiro:Arturovazqueznuñez 1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 450 | [[:d:Q12383946|Q12383946]] | [https://dbe.rah.es/biografias/26396/aureliano-pardo-villar 26396/aureliano-pardo-villar] | [[Aureliano Pardo Villar]] | [[Arzúa]] | 1882-01-18 | [[Padrón]] | 1957-01-13 | [[Ficheiro:Arzúa 06-02, Aureliano Pardo Villar.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 451 | [[:d:Q12383958|Q12383958]] | [https://dbe.rah.es/biografias/74816/avelino-gomez-ledo 74816/avelino-gomez-ledo] | [[Avelino Gómez Ledo]] | [[Chantada]] | 1893-07-31 | [[Chantada]] | 1977-06-29 | [[Ficheiro:Avelino Gómez Ledo Céltiga 1927.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 452 | [[:d:Q12384244|Q12384244]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9618/basilio-alvarez-rodriguez 9618/basilio-alvarez-rodriguez] | [[Basilio Álvarez]] | [[Ourense]] | 1877-08-10<br/>1877 | [[Tampa]] | 1943-11-15 | [[Ficheiro:Basilio Álvarez, en Mundo Gráfico.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 453 | [[:d:Q12384368|Q12384368]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53328/benito-pardo-de-figueroa-y-valladares 53328/benito-pardo-de-figueroa-y-valladares] | [[Benito Pardo de Figueroa]] | [[pazo de Fefiñáns]] | 1755-11-25 | [[Riga]] | 1812-10-20 | |- | style='text-align:right'| 454 | [[:d:Q12384406|Q12384406]] | [https://dbe.rah.es/biografias/20868/bernardo-mateo-sagasta-y-echeverria 20868/bernardo-mateo-sagasta-y-echeverria] | [[Bernardo Mateo Sagasta]] | [[Pontevedra]] | 1866-09-21 | | 1937-11-02 | [[Ficheiro:Bernardo Sagasta Echevarría, de Kaulak (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 455 | [[:d:Q12385368|Q12385368]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32496/carlos-sobrino-buhigas 32496/carlos-sobrino-buhigas] | [[Carlos Sobrino Buhigas]] | [[Pontevedra]] | 1885-03-18 | [[Vigo]] | 1978-12-04 | [[Ficheiro:Carlos Sobrino 1929.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 456 | [[:d:Q12385596|Q12385596]] | [https://dbe.rah.es/biografias/67196/casiano-perez-batallon-y-losada 67196/casiano-perez-batallon-y-losada] | [[Casiano Pérez Batallón]] | [[Sarria]] | 1839-08-12 | [[Sarria]] | 1903-07-01 | [[Ficheiro:Casiano Pérez Batallón.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 457 | [[:d:Q12385661|Q12385661]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53247/casto-sampedro-folgar 53247/casto-sampedro-folgar] | [[Casto Sampedro|Casto Sampedro Folgar]] | [[Redondela]] | 1848-11-15 | [[Pontevedra]] | 1937-04-08 | [[Ficheiro:Casto Sampedro Folgar.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 458 | [[:d:Q12385847|Q12385847]] | [https://dbe.rah.es/biografias/118292/cayetano-gil-taboada 118292/cayetano-gil-taboada] | [[Cayetano Gil Taboada]] | [[Barcia, Lalín|Barcia]] | 1688-08-07 | [[Santiago de Compostela]] | 1751-05-12 | |- | style='text-align:right'| 459 | [[:d:Q12386225|Q12386225]] | [https://dbe.rah.es/biografias/79878/claudio-gonzalez-zuniga 79878/claudio-gonzalez-zuniga] | [[Claudio González Zúñiga]] | [[Pontevedra]] | 1784-08-03 | [[Pontevedra]] | 1857-11-03 | |- | style='text-align:right'| 460 | [[:d:Q12386960|Q12386960]] | [https://dbe.rah.es/biografias/85684/david-ferrer-garrido 85684/david-ferrer-garrido] | [[David Ferrer Garrido]] | [[Ourense]] | 1926-04-24 | [[Ourense]] | 1998-10-07 | |- | style='text-align:right'| 461 | [[:d:Q12387297|Q12387297]] | [https://dbe.rah.es/biografias/36263/eduardo-rodriguez-losada-rebellon 36263/eduardo-rodriguez-losada-rebellon] | [[Eduardo Rodríguez-Losada Rebellón]] | [[A Coruña]] | 1886-03-02 | | 1973-11-02 | [[Ficheiro:Eduardo Rodríguez Losada en 1935 a la edad de 49 años.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 462 | [[:d:Q12387798|Q12387798]] | [https://dbe.rah.es/biografias/41835/emilio-duro-pena 41835/emilio-duro-pena] | [[Emilio Duro Peña]] | [[Froufe, O Irixo|Froufe]] | 1919-06-06 | [[Ourense]] | 1995 | |- | style='text-align:right'| 463 | [[:d:Q12387846|Q12387846]] | [https://dbe.rah.es/biografias/31417/enrique-campo-sobrino 31417/enrique-campo-sobrino] | [[Enrique Campo]] | [[Pontevedra]] | 1890-09-21 | [[Pontevedra]] | 1911-06-02 | [[Ficheiro:Autorretrato de Henrique Campo. Acuarela 1908.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 464 | [[:d:Q12387853|Q12387853]] | [https://dbe.rah.es/biografias/51541/enrique-labarta-pose 51541/enrique-labarta-pose] | [[Enrique Labarta Pose]] | [[Baio, Zas|Baio]] | 1863-07-22 | [[Barcelona]] | 1925-05-13 | [[Ficheiro:Enrique Labarta sobre 1925.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 465 | [[:d:Q12387855|Q12387855]] | [https://dbe.rah.es/biografias/31432/enrique-mayer-castro 31432/enrique-mayer-castro] | [[Enrique Mayer|Enrique Mayer Castro]] | [[Santiago de Compostela]] | 1861-04-13 | [[Santiago de Compostela]] | 1931-11-15 | [[Ficheiro:EnriqueMayer.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 466 | [[:d:Q12387857|Q12387857]] | [https://dbe.rah.es/biografias/21748/enrique-otero-aenlle 21748/enrique-otero-aenlle] | [[Enrique Otero Aenlle]] | [[Ribadeo]] | 1913-10-20 | [[Madrid]] | 1992-03-31 | |- | style='text-align:right'| 467 | [[:d:Q12388917|Q12388917]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34929/francisco-fernandez-anciles 34929/francisco-fernandez-anciles] | [[Francisco Fernández Anciles]] | [[Pontevedra]] | 1810 | [[Pontevedra]] | 1880-12 | |- | style='text-align:right'| 468 | [[:d:Q12388936|Q12388936]] | [https://dbe.rah.es/biografias/66115/francisco-lanza-alvarez 66115/francisco-lanza-alvarez] | [[Francisco Lanza]] | [[Ove, Ribadeo|Ove]] | 1892-03-26 | [[Buenos Aires]] | 1951-01-14 | [[Ficheiro:Francisco Lanza Álvarez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 469 | [[:d:Q12388941|Q12388941]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32596/francisco-mantecon-rodriguez 32596/francisco-mantecon-rodriguez] | [[Francisco Mantecón]] | [[Vigo]] | 1948 | [[Vigo]] | 2001 | |- | style='text-align:right'| 470 | [[:d:Q12388959|Q12388959]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34501/francisco-romero-blanco 34501/francisco-romero-blanco] | [[Francisco Romero Blanco]] | [[Lousame]] | 1838-10-21 | [[Noia]] | 1918-11-21 | |- | style='text-align:right'| 471 | [[:d:Q12389012|Q12389012]] | [https://dbe.rah.es/biografias/35450/felipe-gandara-y-ulloa 35450/felipe-gandara-y-ulloa] | [[Felipe de la Gándara]] | [[Allariz]] | 1596 | [[Madrid]] | 1676-10-18 | |- | style='text-align:right'| 472 | [[:d:Q12389073|Q12389073]] | [https://dbe.rah.es/biografias/20032/frutos-saavedra-meneses 20032/frutos-saavedra-meneses] | [[Frutos Saavedra Meneses]] | [[Ferrol]] | 1823-10-25 | [[Madrid]] | 1868-10-23 | [[Ficheiro:Foto da obra do retratista J. Moreno y Moreno, realizada por encargo do claustro do Instituto de A Coruña no ano 1866.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 473 | [[:d:Q12390294|Q12390294]] | [https://dbe.rah.es/biografias/87086/gumersindo-placer-lopez 87086/gumersindo-placer-lopez] | [[Gumersindo Placer]] | [[Pontedeume]] | 1904-12-23 | [[Madrid]] | 1993-07-18 | |- | style='text-align:right'| 474 | [[:d:Q12390297|Q12390297]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34576/gumersindo-sanchez-guisande 34576/gumersindo-sanchez-guisande] | [[Gumersindo Sánchez Guisande]] | [[Santiago de Compostela]] | 1892-08-02 | [[Mendoza, Arxentina|Mendoza]] | 1976-09-09 | [[Ficheiro:Gumersindo Sánchez Guisande 1926.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 475 | [[:d:Q12390379|Q12390379]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53960/heraclio-perez-placer 53960/heraclio-perez-placer] | [[Heraclio Pérez Placer]] | [[Ourense]] | 1866-11-08 | [[Calatayud]] | 1926-10-21 | [[Ficheiro:Debuxo perezplacer (cropped).JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 476 | [[:d:Q12390414|Q12390414]] | [https://dbe.rah.es/biografias/79002/hipolito-de-sa-bravo 79002/hipolito-de-sa-bravo] | [[Hipólito de Sa|Hipólito de Sa Bravo]] | [[Pontevedra]] | 1907-01-30 | [[Vigo]] | 2001-08-16 | |- | style='text-align:right'| 477 | [[:d:Q12390595|Q12390595]] | [https://dbe.rah.es/biografias/47696/ignacio-vidales-tome 47696/ignacio-vidales-tome] | [[Ignacio Vidales Tomé]] | [[Ponteareas]] | 1896-03-30 | [[Ponteareas]] | 1963-08-11 | [[Ficheiro:Ignacio Vidales Tomé, Vida gallega 30-01-1919.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 478 | [[:d:Q12390805|Q12390805]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11371/jaime-guasp-delgado 11371/jaime-guasp-delgado] | [[Jaime Guasp]] | [[Vigo]] | 1913-07-26 | [[Hondarribia]] | 1986-07-30 | |- | style='text-align:right'| 479 | [[:d:Q12390836|Q12390836]] | [https://dbe.rah.es/biografias/24583/francisco-javier-vales-y-failde 24583/francisco-javier-vales-y-failde] | [[Javier Vales Faílde]] | [[Fornas, San Salvador de Camba, Rodeiro|Fornas]] | 1872-12-07 | [[Madrid]] | 1923-03-30 | [[Ficheiro:Javier Vales Faílde 1910.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 480 | [[:d:Q12390846|Q12390846]] | [https://dbe.rah.es/biografias/38297/jenaro-fuente-alvarez 38297/jenaro-fuente-alvarez] | [[Jenaro de la Fuente Álvarez]] | [[Vigo]] | 1891-04-30 | [[Vigo]] | 1963-01-04 | |- | style='text-align:right'| 481 | [[:d:Q12390869|Q12390869]] | [https://dbe.rah.es/biografias/79940/jesus-muruais-rodriguez 79940/jesus-muruais-rodriguez] | [[Jesús Muruais]] | [[Pontevedra]] | 1852-12-23 | [[Pontevedra]] | 1903-07-01 | [[Ficheiro:Muruaisjesus.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 482 | [[:d:Q12390895|Q12390895]] | [https://dbe.rah.es/biografias/46086/joaquin-antonio-diaz-de-rabago-y-diez-de-mier 46086/joaquin-antonio-diaz-de-rabago-y-diez-de-mier] | [[Joaquín Díaz de Rábago]] | [[Muros]] | 1837-05-06 | [[A Pobra do Caramiñal]] | 1898-07-29 | [[Ficheiro:Joaquin Diaz de Rabago.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 483 | [[:d:Q12390979|Q12390979]] | [https://dbe.rah.es/biografias/46999/jose-barreras-masso 46999/jose-barreras-masso] | [[José Barreras Massó]] | [[Vigo]] | 1867-02-28 | [[Vigo]] | 1950-06-29 | [[Ficheiro:José Barreras Massó 1922.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 484 | [[:d:Q12391107|Q12391107]] | [https://dbe.rah.es/biografias/65380/jose-ramon-crecente-vega 65380/jose-ramon-crecente-vega] | [[Xosé Crecente Vega]] | [[Castro de Rei]] | 1896-07-03 | [[Segovia]] | 1948-03-21 | |- | style='text-align:right'| 485 | [[:d:Q12391139|Q12391139]] | [https://dbe.rah.es/biografias/92859/jose-pimentel-y-lemos-montenegro 92859/jose-pimentel-y-lemos-montenegro] | [[José Pimentel Montenegro]] | [[Pontevedra]] | 1786-05-30 | | 1838-01-30 | [[Ficheiro:José Pimentel Montenegro, marqués de Bóveda de Limia.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 486 | [[:d:Q12391182|Q12391182]] | [https://dbe.rah.es/biografias/4955/jose-varela-y-ulloa 4955/jose-varela-y-ulloa] | [[José Varela Ulloa]] | [[Vilareda, Palas de Rei|Vilareda]] | 1739-07-07 | [[A Habana]] | 1794-07-23 | |- | style='text-align:right'| 487 | [[:d:Q12391183|Q12391183]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34094/jose-varela-de-montes 34094/jose-varela-de-montes] | [[José Varela de Montes]] | [[Santiago de Compostela]] | 1796 | [[Santiago de Compostela]] | 1868-03-30 | [[Ficheiro:Retrato de D. José Varela Montes 1855 Dionisio Fierros.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 488 | [[:d:Q12391205|Q12391205]] | [https://dbe.rah.es/biografias/73663/juan-antonio-posse-varela 73663/juan-antonio-posse-varela] | [[Juan Antonio Posse]] | [[Soesto, Laxe|Soesto]] | 1766-12-26 | [[San Andrés del Rabanedo]] | 1854-05-13 | |- | style='text-align:right'| 489 | [[:d:Q12391209|Q12391209]] | [https://dbe.rah.es/biografias/85037/juan-bautista-alonso-espanol 85037/juan-bautista-alonso-espanol] | [[Juan Bautista Alonso]] | [[Salcidos, A Guarda|Salcidos]] | 1801-09-14 | [[Madrid]] | 1879-12-05 | [[Ficheiro:Juan Bautista Alonso por Manuel Ángel Álvarez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 490 | [[:d:Q12391242|Q12391242]] | [https://dbe.rah.es/biografias/33478/juan-jacobo-duran-loriga 33478/juan-jacobo-duran-loriga] | [[Juan Jacobo Durán Loriga]] | [[A Coruña]] | 1854-06-17 | [[A Coruña]] | 1911-12-03 | [[Ficheiro:Durán Loriga, Juan Jacobo.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 491 | [[:d:Q12391255|Q12391255]] | [https://dbe.rah.es/biografias/47005/jose-manuel-paz-novoa 47005/jose-manuel-paz-novoa] | [[Juan Manuel Paz Novoa]] | [[Ourense]] | 1839-05-04 | [[Ourense]] | 1895-09-26 | [[Ficheiro:Juan Manuel Paz Novoa.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 492 | [[:d:Q12391277|Q12391277]] | [https://dbe.rah.es/biografias/83865/juan-sieiro-gonzalez 83865/juan-sieiro-gonzalez] | [[Juan Sieiro]] | [[Maside]] | 1835-02-02 | [[Ourense]] | 1893-10-30 | |- | style='text-align:right'| 493 | [[:d:Q12391326|Q12391326]] | [https://dbe.rah.es/biografias/71111/justo-martinez-y-martinez 71111/justo-martinez-y-martinez] | [[Justo Martínez Martínez]] | [[Santiago de Compostela]] | 1842-08-06 | [[Oleiros]] | 1930-08-27 | [[Ficheiro:Justo Martínez Martínez 1910.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 494 | [[:d:Q12391636|Q12391636]] | [https://dbe.rah.es/biografias/91582/laureano-prieto-rodriguez 91582/laureano-prieto-rodriguez] | [[Laureano Prieto]] | [[Carracedo da Serra, A Gudiña|Carracedo da Serra]] | 1907-09-09 | [[Ourense]] | 1977-07-23 | |- | style='text-align:right'| 495 | [[:d:Q12391768|Q12391768]] | [https://dbe.rah.es/biografias/78979/leopoldo-duran-justo 78979/leopoldo-duran-justo] | [[Leopoldo Durán]] | [[Penedo, Couso, Avión|Penedo]] | 1917 | [[Vigo]] | 2008-04-10 | |- | style='text-align:right'| 496 | [[:d:Q12391910|Q12391910]] | [https://dbe.rah.es/biografias/26110/lisardo-rodriguez-barreiro 26110/lisardo-rodriguez-barreiro] | [[Lisardo Barreiro]] | [[Noia]] | 1862-01-07 | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1943-05-14 | [[Ficheiro:Lisardo Barreiro 1930.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 497 | [[:d:Q12392095|Q12392095]] | [https://dbe.rah.es/biografias/54956/lope-gomez-de-marzoa 54956/lope-gomez-de-marzoa] | [[Lope Gómez de Marzoa]] | [[Oroso]] | 15th century | [[Santiago de Compostela]] | 1501-09 | [[Ficheiro:Lope Gómez de Marzoa.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 498 | [[:d:Q12392510|Q12392510]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34912/luis-iglesias-iglesias 34912/luis-iglesias-iglesias] | [[Luís Iglesias Iglesias]] | [[Teis, Vigo|Teis]] | 1895-07-02 | [[Pontevedra]] | 1976-12-29 | [[Ficheiro:Luís Iglesias Iglesias 1934.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 499 | [[:d:Q12392689|Q12392689]] | [https://dbe.rah.es/biografias/54031/manuel-castro-lopez 54031/manuel-castro-lopez] | [[Manuel Castro López]] | [[Lugo]] | 1860-07-22 | | 1926-06-25 | [[Ficheiro:Manuel Castro López, director de El Eco de Galicia.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 500 | [[:d:Q12392694|Q12392694]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32590/manuel-coia-franco 32590/manuel-coia-franco] | [[Manuel Coia]] | [[O Hío, Cangas|O Hío]] | 1940 | [[Vigo]] | 2017-06-05 | |- | style='text-align:right'| 501 | [[:d:Q12392763|Q12392763]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53948/manuel-lueiro-rey 53948/manuel-lueiro-rey] | [[Manuel Lueiro Rey]] | [[Fornelos de Montes]] | 1916-04-09 | [[O Grove]] | 1990-10-11 | |- | style='text-align:right'| 502 | [[:d:Q12392829|Q12392829]] | [https://dbe.rah.es/biografias/67201/manuel-soto-freire 67201/manuel-soto-freire] | [[Manuel Soto Freire]] | [[Lugo]] | 1826-01-26 | [[Pantón]] | 1897-03-27 | [[Ficheiro:Manuel Soto y Freire.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 503 | [[:d:Q12392834|Q12392834]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32519/manuel-torres-martinez 32519/manuel-torres-martinez] | [[Manuel Torres]] | [[Marín]] | 1901-06-17 | [[Marín]] | 1995-05-10 | |- | style='text-align:right'| 504 | [[:d:Q12392847|Q12392847]] | [https://dbe.rah.es/biografias/66481/manuel-vazquez-de-parga-y-somoza 66481/manuel-vazquez-de-parga-y-somoza] | [[Manuel Vázquez de Parga]] | [[Vilalba]] | 1828-06-13 | [[Madrid]] | 1908-11-11 | [[Ficheiro:1877-11-15, La Ilustración Española y Americana, Conde de Pallarés, senador del reino.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 505 | [[:d:Q12392849|Q12392849]] | [https://dbe.rah.es/biografias/65927/manuel-castro-gonzalez 65927/manuel-castro-gonzalez] | [[Manuel de Castro González]] | [[Vigo]] | 1885-08-09 | [[Vigo]] | 1944-08-27 | [[Ficheiro:Manuel de Castro González.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 506 | [[:d:Q12392892|Q12392892]] | [https://dbe.rah.es/biografias/90195/marcial-gamboa-y-sanchez-barcaiztegui 90195/marcial-gamboa-y-sanchez-barcaiztegui] | [[Marcial Gamboa Sánchez-Barcáiztegui]] | [[Ferrol]] | 1906-10-11 | [[Madrid]] | 1986-06-05 | |- | style='text-align:right'| 507 | [[:d:Q12392895|Q12392895]] | [https://dbe.rah.es/biografias/24706/marcial-taboada-y-de-la-riva 24706/marcial-taboada-y-de-la-riva] | [[Marcial Taboada de la Riva]] | [[Ourense]] | 1837-03-15 | [[Pinto, Madrid|Pinto]] | 1913-04-23 | [[Ficheiro:1900-06-10, España, El doctor Taboada (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 508 | [[:d:Q12393096|Q12393096]] | [https://dbe.rah.es/biografias/66125/matias-lopez-y-lopez 66125/matias-lopez-y-lopez] | [[Matías López López]] | [[Sarria]] | 1825-05-17 | [[Madrid]] | 1891-06-18 | [[Ficheiro:Retrato de Matías López.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 509 | [[:d:Q12393112|Q12393112]] | [https://dbe.rah.es/biografias/54656/maximino-teijeiro-y-fernandez 54656/maximino-teijeiro-y-fernandez] | [[Maximino Teijeiro Fernández]] | [[Monforte de Lemos]] | 1827-09-30 | [[Santiago de Compostela]] | 1900-06-05 | [[Ficheiro:Maximino Teijeiro Fernández.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 510 | [[:d:Q12393428|Q12393428]] | [https://dbe.rah.es/biografias/33980/modesto-dominguez-hervella 33980/modesto-dominguez-hervella] | [[Modesto Domínguez Hervella]] | [[Verín]] | 1827-02-24 | [[Madrid]] | 1913-04-08 | |- | style='text-align:right'| 511 | [[:d:Q12393909|Q12393909]] | [https://dbe.rah.es/biografias/33481/nicolas-taboada-leal 33481/nicolas-taboada-leal] | [[Nicolás Taboada Leal]] | [[Viveiro]] | 1798 | [[Vigo]] | 1883-12-04 | [[Ficheiro:Nicolás Taboada Leal.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 512 | [[:d:Q12397386|Q12397386]] | [https://dbe.rah.es/biografias/22756/pedro-antonio-sanchez-vaamonde 22756/pedro-antonio-sanchez-vaamonde] | [[Pedro Antonio Sánchez Vaamonde]] | [[Curtis]] | 1749-04-10 | [[Santiago de Compostela]] | 1806-10-04 | [[Ficheiro:Pedro Antonio Sánchez Vaamonde.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 513 | [[:d:Q12397387|Q12397387]] | [https://dbe.rah.es/biografias/77750/pedro-pablo-bazan-de-mendoza 77750/pedro-pablo-bazan-de-mendoza] | [[Pedro Bazán de Mendoza]] | [[Cambados]] | 1758-01-22 | [[París]] | 1835 | |- | style='text-align:right'| 514 | [[:d:Q12398277|Q12398277]] | [https://dbe.rah.es/biografias/72690/prudencio-canitrot-marino 72690/prudencio-canitrot-marino] | [[Prudencio Canitrot]] | [[Pontevedra]] | 1883-01 | [[Madrid]] | 1913-01-24 | [[Ficheiro:Prudencio Canitrot.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 515 | [[:d:Q12398570|Q12398570]] | [https://dbe.rah.es/biografias/59896/ramiro-paz-carbajal 59896/ramiro-paz-carbajal] | [[Ramiro Paz Carbajal]] | [[Pontevedra]] | 1891-06-29 | [[Pontevedra]] | 1936-11-12 | [[Ficheiro:Unha das poucas imaxes que se conservan de Ramiro Paz Carbajal.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 516 | [[:d:Q12398604|Q12398604]] | [https://dbe.rah.es/biografias/88036/ramon-iglesia-parga 88036/ramon-iglesia-parga] | [[Ramón Iglesia Parga]] | [[Santiago de Compostela]] | 1905-07-03 | [[Madison, Wisconsin|Madison]] | 1948-05-05 | [[Ficheiro:Ramón Iglesia Parga.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 517 | [[:d:Q12398624|Q12398624]] | [https://dbe.rah.es/biografias/19987/ramon-rua-figueroa 19987/ramon-rua-figueroa] | [[Ramón Rúa Figueroa]] | [[Santiago de Compostela]] | 1825-04-25 | [[Madrid]] | 1874-12-17 | |- | style='text-align:right'| 518 | [[:d:Q12398629|Q12398629]] | [https://dbe.rah.es/biografias/8298/ramon-sobrino-buhigas 8298/ramon-sobrino-buhigas] | [[Ramón Sobrino Buhigas]] | [[Pontevedra]] | 1888 | [[Valladolid]] | 1946-06-06 | [[Ficheiro:Retrato de Ramon Sobrino por Henrique Campo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 519 | [[:d:Q12398636|Q12398636]] | [https://dbe.rah.es/biografias/47013/ramon-villar-ponte 47013/ramon-villar-ponte] | [[Ramón Villar Ponte]] | [[Viveiro]] | 1890-07-10 | [[A Coruña]] | 1953-09-14 | [[Ficheiro:RamonVillarPonte foto de-mozo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 520 | [[:d:Q12399054|Q12399054]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34783/ricardo-nunez-rodriguez 34783/ricardo-nunez-rodriguez] | [[Ricardo Núñez Rodríguez]] | [[San Fiz de Vilapedre, Sarria|San Fiz de Vilapedre]] | 1862-07-31 | [[San Fiz de Vilapedre, Sarria|San Fiz de Vilapedre]] | 1958-06-16 | |- | style='text-align:right'| 521 | [[:d:Q12399122|Q12399122]] | [https://dbe.rah.es/biografias/47690/roberto-eduardo-padin-rodriguez 47690/roberto-eduardo-padin-rodriguez] | [[Eduardo Padín|Roberto Padín Rodríguez]] | [[Tui]] | 1886-10-13<br/>1886 | [[Vigo]] | 1979-01-06 | |- | style='text-align:right'| 522 | [[:d:Q12399235|Q12399235]] | [https://dbe.rah.es/biografias/44236/roman-navarro-garcia-vinuesa 44236/roman-navarro-garcia-vinuesa] | [[Román Navarro]] | [[A Coruña]] | 1854-02-28 | [[A Coruña]] | 1928-09-10 | [[Ficheiro:Román Navarro García de Vinuesa.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 523 | [[:d:Q12399501|Q12399501]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53839/salvador-cabeza-de-leon 53839/salvador-cabeza-de-leon] | [[Salvador Cabeza de León]] | [[Betanzos]] | 1864-02-04 | [[Santiago de Compostela]] | 1934-05-20 | [[Ficheiro:Excmo. Sr. D. Salvador Cabeza de León.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 524 | [[:d:Q12399508|Q12399508]] | [https://dbe.rah.es/biografias/54748/salvador-parga-torreiro 54748/salvador-parga-torreiro] | [[Salvador Parga Torreiro]] | [[Santiago de Compostela]] | 1838-09-24 | [[Santiago de Compostela]] | 1901-04-28 | [[Ficheiro:Salvador Parga Torreiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 525 | [[:d:Q12399509|Q12399509]] | [https://dbe.rah.es/biografias/22310/salvador-velayos-hermida 22310/salvador-velayos-hermida] | [[Salvador Velayos Hermida]] | [[Lugo]] | 1908 | [[Madrid]] | 1997-06-03 | [[Ficheiro:Salvador Velayos Hermida no seu cuarto da Residencia de Estudiantes. 1928.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 526 | [[:d:Q12400275|Q12400275]] | [https://dbe.rah.es/biografias/50658/senen-canido-y-pardo 50658/senen-canido-y-pardo] | [[Senén Canido Pardo]] | [[Pontevedra]] | 1858 | [[Pontevedra]] | 1929-08-27 | [[Ficheiro:Senen Canido y Pardo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 527 | [[:d:Q12400312|Q12400312]] | [https://dbe.rah.es/biografias/29185/sergio-rabade-romeo 29185/sergio-rabade-romeo] | [[Sergio Rábade]] | [[Saavedra, Begonte|Saavedra]] | 1925-01-28 | [[Madrid]] | 2018-03-26 | |- | style='text-align:right'| 528 | [[:d:Q12400427|Q12400427]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34204/severino-chacon-bergueiro 34204/severino-chacon-bergueiro] | [[Severino Chacón]] | [[Parada, A Estrada|Parada]] | 1884-11-14 | [[Madrid]] | 1978-07-31 | [[Ficheiro:Severino Chacón Bergueiro, secretario general de la Federación Tabaquera Española. Mundo Gráfico, 15.5.1929.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 529 | [[:d:Q12400483|Q12400483]] | [https://dbe.rah.es/biografias/17534/simon-rodriguez-de-castro 17534/simon-rodriguez-de-castro] | [[Simón Rodríguez]] | [[Santiago de Compostela]] | 1679 | [[Santiago de Compostela]] | 1751 | |- | style='text-align:right'| 530 | [[:d:Q12400975|Q12400975]] | [https://dbe.rah.es/biografias/66233/telesforo-ojea-y-somoza 66233/telesforo-ojea-y-somoza] | [[Telesforo Ojea Somoza]] | [[Lama de Rei, O Mosteiro, Cervantes|Lama de Rei]] | 1858-01-05 | [[Lugo]]<br/>[[Fontei, A Rúa de Valdeorras, A Rúa|Fontei]] | 1890-07-22 | [[Ficheiro:Monumento a Telesforo Ojea Somoza en Fontei (cropped).JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 531 | [[:d:Q12401613|Q12401613]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32527/uxio-souto-campos 32527/uxio-souto-campos] | [[Uxío Souto]] | [[Xinzo, Cuntis, Cuntis|Xinzo]] | 1905-07-09 | [[México]] | 1990-11-28 | |- | style='text-align:right'| 532 | [[:d:Q12401829|Q12401829]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34002/vicente-goyanes-cedron 34002/vicente-goyanes-cedron] | [[Vicente Goyanes Cedrón]] | [[Ourense]] | 1865 | [[Santiago de Compostela]] | 1954-01-30 | |- | style='text-align:right'| 533 | [[:d:Q12402638|Q12402638]] | [https://dbe.rah.es/biografias/68147/gerardo-alvarez-gallego 68147/gerardo-alvarez-gallego] | [[Xerardo Álvarez Gallego]] | [[Ourense]] | 1899-11-29 | [[Miami]] | 1986-04-04 | [[Ficheiro:Gerardo Álvarez Gallego e Juan Antonio Prieto Rivas en Pías, Ponteareas, en decembro de 1930.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 534 | [[:d:Q12402687|Q12402687]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34851/jesus-rodriguez-lopez 34851/jesus-rodriguez-lopez] | [[Xesús Rodríguez López]] | [[Lugo]] | 1859-07-28 | [[Lugo]] | 1917-03-24 | [[Ficheiro:Jesús Rodríguez López 1917.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 535 | [[:d:Q12402769|Q12402769]] | [https://dbe.rah.es/biografias/38305/xose-bar-boo 38305/xose-bar-boo] | [[Xosé Bar Boo]] | [[Vigo]] | 1922-09-25 | [[Santiago de Compostela]] | 1994-02-21 | |- | style='text-align:right'| 536 | [[:d:Q12402791|Q12402791]] | [https://dbe.rah.es/biografias/28946/gabriel-xose-eiroa-barral 28946/gabriel-xose-eiroa-barral] | [[Xosé Eiroa]] | [[Santiago de Compostela]] | 1892-11-30 | [[Santiago de Compostela]] | 1935-02-21 | [[Ficheiro:Gabriel xose eiroa barral.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 537 | [[:d:Q12402793|Q12402793]] | [https://dbe.rah.es/biografias/25968/jose-antonio-fernandez-lopez 25968/jose-antonio-fernandez-lopez] | [[Xosé Fernández López]] | [[Lugo]] | 1904-09-08 | [[Madrid]] | 1986-12-21 | |- | style='text-align:right'| 538 | [[:d:Q12402796|Q12402796]] | [https://dbe.rah.es/biografias/51539/jose-gil-y-gil 51539/jose-gil-y-gil] | [[Xosé Gil Gil|Xosé Gil y Gil]] | [[Barxa, Rubiós, As Neves|Barxa]] | 1870-04-03 | [[Vigo]] | 1937-01-01 | [[Ficheiro:José Gil y Gil, 1870-1937.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 539 | [[:d:Q12402872|Q12402872]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53958/jose-perez-ballesteros 53958/jose-perez-ballesteros] | [[Xosé Pérez Ballesteros]] | [[Santiago de Compostela]] | 1833-06-30 | [[A Coruña]] | 1918-10-30 | [[Ficheiro:José Pérez Ballesteros GEG.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 540 | [[:d:Q12402876|Q12402876]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53878/jose-ramon-fernandez-oxea 53878/jose-ramon-fernandez-oxea] | [[Xosé Ramón Fernández-Oxea]] | [[Ourense]] | 1896-04-05 | [[Madrid]] | 1988-05-02 | [[Ficheiro:Ben-Cho-Shey, en la casa familiar de Ourense, en 1936.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 541 | [[:d:Q12403074|Q12403074]] | [https://dbe.rah.es/biografias/44113/angel-lazaro-machado 44113/angel-lazaro-machado] | [[Ángel Lázaro|Ángel Lázaro Machado]] | [[Velle, Ourense|Velle]] | 1900-01-27 | [[Madrid]] | 1985-02-22 | [[Ficheiro:Ángel Lázaro Machado 1931.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 542 | [[:d:Q12901739|Q12901739]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9108/rafael-estrada-y-arnaiz 9108/rafael-estrada-y-arnaiz] | [[Rafael Estrada Arnáiz]] | [[Ferrol]] | 1884-10-24<br/>1885-10-24 | [[Madrid]] | 1956-10-18 | |- | style='text-align:right'| 543 | [[:d:Q13418010|Q13418010]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32528/camilo-nogueira-martinez 32528/camilo-nogueira-martinez] | [[Camilo Nogueira Martínez|Camilo Nogueira]] | [[Concello de Lavadores|Lavadores]] | 1904-07-22 | [[Lavadores, Vigo|Lavadores]] | 1982-03-02 | |- | style='text-align:right'| 544 | [[:d:Q14572568|Q14572568]] | [https://dbe.rah.es/biografias/69425/raimundo-patino-mancebo 69425/raimundo-patino-mancebo] | [[Reimundo Patiño]] | [[A Coruña]] | 1936-03-08 | [[A Coruña]] | 1985-08-20 | |- | style='text-align:right'| 545 | [[:d:Q14701415|Q14701415]] | [https://dbe.rah.es/biografias/77014/juan-de-kindelan-y-oreagan 77014/juan-de-kindelan-y-oreagan] | [[Jean de Kindelan]] | [[Pontevedra]] | 1759-12-07 | [[París]] | 1822-11-13 | |- | style='text-align:right'| 546 | [[:d:Q15102650|Q15102650]] | [https://dbe.rah.es/biografias/12756/manuel-mampaso-bueno 12756/manuel-mampaso-bueno] | [[Manuel Mampaso]] | [[A Coruña]] | 1924 | [[Madrid]] | 2001-06-07 | |- | style='text-align:right'| 547 | [[:d:Q15453050|Q15453050]] | [https://dbe.rah.es/biografias/19492/luis-de-losada 19492/luis-de-losada] | [[Luis de Lossada]] | [[Quiroga]] | 1681-02-20 | [[Salamanca]] | 1748-02-27 | |- | style='text-align:right'| 548 | [[:d:Q15831623|Q15831623]] | [https://dbe.rah.es/biografias/72908/maximino-romero-de-lema 72908/maximino-romero-de-lema] | [[Maximino Romero de Lema]] | [[Baio, Zas|Baio]] | 1911-11-15 | | 1996-10-29 | [[Ficheiro:Maximino Romero de Lema 1932.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 549 | [[:d:Q15982477|Q15982477]] | [https://dbe.rah.es/biografias/41236/arturo-carretero-y-sanchez 41236/arturo-carretero-y-sanchez] | [[Arturo Carretero]] | [[Santiago de Compostela]] | 1852 | [[Madrid]] | 1903-11-04 | [[Ficheiro:Arturo Carretero, de Nicolás Megía.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 550 | [[:d:Q16164089|Q16164089]] | [https://dbe.rah.es/biografias/75134/jose-avila-y-lamas 75134/jose-avila-y-lamas] | [[José Ávila Lamas]] | [[Tui]] | 1803-11-13<br/>1803-11-12 | [[Ourense]] | 1866-01-02 | |- | style='text-align:right'| 551 | [[:d:Q16493999|Q16493999]] | [https://dbe.rah.es/biografias/26530/manuel-barreiro-alvarez 26530/manuel-barreiro-alvarez] | [[Manuel Barreiro Álvarez]] | [[Baiona]] | 1880-10-23 | [[Baiona]] | 1940-07-13 | [[Ficheiro:Manuel Barreiro Álvarez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 552 | [[:d:Q16527132|Q16527132]] | [https://dbe.rah.es/biografias/50937/anselmo-de-la-pena 50937/anselmo-de-la-pena] | [[Anselmo de la Peña]] | [[Cabanelas, O Carballiño|Cabanelas]] | 1645-04 | [[Agrigento]] | 1729-08-04 | |- | style='text-align:right'| 553 | [[:d:Q16529187|Q16529187]] | [https://dbe.rah.es/biografias/38878/alonso-perez-de-vivero 38878/alonso-perez-de-vivero] | [[Alonso Pérez de Vivero]] | [[O Vicedo]] | No/unknown value | [[Burgos]] | 1453 | |- | style='text-align:right'| 554 | [[:d:Q16573384|Q16573384]] | [https://dbe.rah.es/biografias/113697/guillermo-quintana-lacaci 113697/guillermo-quintana-lacaci] | [[Guillermo Quintana Lacaci]] | [[Ferrol]] | 1916-07-06 | [[Madrid]] | 1984-01-29 | [[Ficheiro:(Guillermo Quintana Lacaci) Manuel Gutiérrez Mellado conversa con el teniente general, Guillermo Quintana Lacaci (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 555 | [[:d:Q16582953|Q16582953]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11205/jose-goyanes-capdevila 11205/jose-goyanes-capdevila] | [[José Goyanes Capdevila]] | [[Monforte de Lemos]] | 1876-06-16 | [[Santa Cruz de Tenerife]] | 1964 | [[Ficheiro:1926-01-14, El Liberal, El doctor Goyanes (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 556 | [[:d:Q16598183|Q16598183]] | [https://dbe.rah.es/biografias/manuel-maria-carreira-verez manuel-maria-carreira-verez] | [[Manuel Carreira Vérez|Manuel Carreira]] | [[Vilarrube, Valdoviño|Vilarrube]] | 1931-05-31 | [[Salamanca]] | 2020-02-03 | |- | style='text-align:right'| 557 | [[:d:Q16607435|Q16607435]] | [https://dbe.rah.es/biografias/17139/miguel-de-romay 17139/miguel-de-romay] | [[Miguel de Romay]] | [[Forcarei]] | 1670 | | 1740 | |- | style='text-align:right'| 558 | [[:d:Q16624300|Q16624300]] | [https://dbe.rah.es/biografias/35171/ramon-maria-lopez-vazquez 35171/ramon-maria-lopez-vazquez] | [[Ramón López Vázquez]] | [[Redondela]] | 1807-09-29 | | 1868 | |- | style='text-align:right'| 559 | [[:d:Q16625406|Q16625406]] | [https://dbe.rah.es/biografias/77614/ricardo-de-la-puente-baamonde 77614/ricardo-de-la-puente-baamonde] | [[Ricardo de la Puente Bahamonde]] | [[Ferrol]] | 1895-06-05 | [[Ceuta]] | 1936-08-04 | [[Ficheiro:Ricardo de la Puente Bahamonde.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 560 | [[:d:Q16628061|Q16628061]] | [https://dbe.rah.es/biografias/27873/salvador-lissarrague-novoa 27873/salvador-lissarrague-novoa] | [[Salvador Lissarrague Novoa]] | [[Santiago de Compostela]] | 1910-01-25 | [[Madrid]] | 1967-03-14 | [[Ficheiro:Salvador Lissarrague.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 561 | [[:d:Q16658279|Q16658279]] | [https://dbe.rah.es/biografias/70252/jose-luis-torres-fernandez 70252/jose-luis-torres-fernandez] | [[Xosé Ibáñez Fernández|José Ibáñez Fernández]] | [[Monforte de Lemos]] | 1901 | [[Madrid]] | 1966-12-04 | |- | style='text-align:right'| 562 | [[:d:Q16947522|Q16947522]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11688/manuel-castro-gil 11688/manuel-castro-gil] | [[Manuel Castro Gil]] | [[Lugo]] | 1891-01-20 | [[Madrid]] | 1963-04-03<br/>1963 | [[Ficheiro:Manuel Castro Gil 1910.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 563 | [[:d:Q17413202|Q17413202]] | [https://dbe.rah.es/biografias/35302/baldomero-lois-asorey 35302/baldomero-lois-asorey] | [[Baldomero Lois Asorey]] | [[Santiago de Compostela]] | 1900 | [[Santiago de Compostela]] | 1977-12-12 | |- | style='text-align:right'| 564 | [[:d:Q17413220|Q17413220]] | [https://dbe.rah.es/biografias/47695/alvaro-cebreiro-martinez 47695/alvaro-cebreiro-martinez] | [[Álvaro Cebreiro]] | [[A Coruña]] | 1903-05-26 | [[A Coruña]] | 1956-11-09 | [[Ficheiro:Álvaro Cebreiro Martínez na súa xuventude.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 565 | [[:d:Q17413244|Q17413244]] | [https://dbe.rah.es/biografias/24871/manuel-taboada-roca 24871/manuel-taboada-roca] | [[Manuel Taboada Roca]] | [[Melide]] | 1904-01-17 | [[Madrid]] | 2006-03-03 | |- | style='text-align:right'| 566 | [[:d:Q17413246|Q17413246]] | [https://dbe.rah.es/biografias/38301/francisco-castro-represas 38301/francisco-castro-represas] | [[Francisco Castro Represas]] | [[Vigo]] | 1905-06-11 | [[Vigo]] | 1997-04-23 | |- | style='text-align:right'| 567 | [[:d:Q17413348|Q17413348]] | [https://dbe.rah.es/biografias/36275/jose-caridad-mateo 36275/jose-caridad-mateo] | [[Xosé Caridad Mateo]] | [[Betanzos]] | 1906-06-24 | [[México]] | 1996 | |- | style='text-align:right'| 568 | [[:d:Q17413357|Q17413357]] | [https://dbe.rah.es/biografias/52908/rafael-ochoa-carrasco 52908/rafael-ochoa-carrasco] | [[Rafael Ochoa Carrasco]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1907-10-16 | [[Francia]] | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 569 | [[:d:Q17413358|Q17413358]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32520/luis-pintos-fonseca 32520/luis-pintos-fonseca] | [[Luís Pintos Fonseca]] | [[Pontevedra]] | 1906-01-26 | [[Pontevedra]] | 1959-07-25 | [[Ficheiro:Luís Pintos Fonseca 1929.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 570 | [[:d:Q17413373|Q17413373]] | [https://dbe.rah.es/biografias/33990/fermin-fernandez-garcia-armesto 33990/fermin-fernandez-garcia-armesto] | [[Fermín Fernández Armesto]] | [[A Mezquita]] | 1907-11-11 | [[A Coruña]] | 1979-05-07 | |- | style='text-align:right'| 571 | [[:d:Q17413403|Q17413403]] | [https://dbe.rah.es/biografias/47756/jose-sesto-lopez 47756/jose-sesto-lopez] | [[Xosé Sesto]] | [[Pontevedra]] | 1909-10-06 | [[Caracas]] | 1998-10-20 | |- | style='text-align:right'| 572 | [[:d:Q17413418|Q17413418]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53347/alvaro-paradela-criado 53347/alvaro-paradela-criado] | [[Álvaro Paradela]] | [[A Coruña]] | 1911-03-24 | [[Narón]] | 1979-12-13 | |- | style='text-align:right'| 573 | [[:d:Q17413419|Q17413419]] | [https://dbe.rah.es/biografias/65480/jose-pardo-babarro 65480/jose-pardo-babarro] | [[José Pardo Babarro]] | [[Ourense]] | 1911-06-10 | | 1938-07-21 | |- | style='text-align:right'| 574 | [[:d:Q17413429|Q17413429]] | [https://dbe.rah.es/biografias/75883/antonio-rodriguez-fraiz 75883/antonio-rodriguez-fraiz] | [[Antonio Rodríguez Fraiz]] | [[Tomonde, Cerdedo-Cotobade|Tomonde]] | 1912-11-30 | [[Pontevedra]] | 1995-06-09 | |- | style='text-align:right'| 575 | [[:d:Q17413477|Q17413477]] | [https://dbe.rah.es/biografias/21428/luciano-yordi-de-carricarte 21428/luciano-yordi-de-carricarte] | [[Luciano Yordi de Carricarte]] | [[A Coruña]] | 1917-04-02 | [[A Coruña]] | 1978-03-28 | |- | style='text-align:right'| 576 | [[:d:Q17414099|Q17414099]] | [https://dbe.rah.es/biografias/47588/agustin-perez-bellas 47588/agustin-perez-bellas] | [[Agustín Pérez Bellas]] | [[Vigo]] | 1927 | | 1982 | |- | style='text-align:right'| 577 | [[:d:Q17415196|Q17415196]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32544/xavier-pousa-carrera 32544/xavier-pousa-carrera] | [[Xavier Pousa Carrera]] | [[Goián, Tomiño|Goián]] | 1931-04-13 | [[Vigo]] | 2000-12-08 | |- | style='text-align:right'| 578 | [[:d:Q17909109|Q17909109]] | [https://dbe.rah.es/biografias/133602/carlos-abella-y-ramallo 133602/carlos-abella-y-ramallo] | [[Carlos Abella y Ramallo]] | [[A Coruña]] | 1934-04-13 | [[Madrid]] | 2014-08-12 | |- | style='text-align:right'| 579 | [[:d:Q18244919|Q18244919]] | [https://dbe.rah.es/biografias/38976/antonio-pedro-nolasco-de-lanzos-y-taboada 38976/antonio-pedro-nolasco-de-lanzos-y-taboada] | [[Antonio Pedro Nolasco de Lanzós y Taboada]] | [[Vilaxoán, Sobrán (San Martiño), Vilagarcía de Arousa|Vilaxoán]]<br/>[[Sobrán (San Martiño), Vilagarcía de Arousa|Sobrán (San Martiño)]] | 1688 | [[Madrid]] | 1754-02-16 | |- | style='text-align:right'| 580 | [[:d:Q18711752|Q18711752]] | [https://dbe.rah.es/biografias/4837/dalmiro-de-la-valgoma-y-diaz-varela 4837/dalmiro-de-la-valgoma-y-diaz-varela] | [[Dalmiro de la Válgoma y Díaz-Varela]] | [[Monforte de Lemos]] | 1904-05-07 | [[Madrid]] | 1990-05-09 | |- | style='text-align:right'| 581 | [[:d:Q19003928|Q19003928]] | [https://dbe.rah.es/biografias/80054/teodosio-vesteiro-torres 80054/teodosio-vesteiro-torres] | [[Teodosio Vesteiro Torres]] | [[Vigo]] | 1847-06-11 | [[Madrid]] | 1876-06-12 | [[Ficheiro:Vesteiro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 582 | [[:d:Q19291063|Q19291063]] | [https://dbe.rah.es/biografias/50932/gregorio-parcero-de-castro 50932/gregorio-parcero-de-castro] | [[Gregorio Parcero]] | [[Tui]] | 1563<br/>1566-03-12 | [[Tortosa]] | 1663-12-17 | |- | style='text-align:right'| 583 | [[:d:Q19799815|Q19799815]] | [https://dbe.rah.es/biografias/7292/luis-aizpuru-mondejar 7292/luis-aizpuru-mondejar] | [[Luis Aizpuru y Mondéjar]] | [[Ferrol]] | 1857-02-05 | [[Madrid]] | 1939-03-31 | [[Ficheiro:Luis Aizpuru y Mondéjar.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 584 | [[:d:Q19801588|Q19801588]] | [https://dbe.rah.es/biografias/46524/victor-solino-seminario 46524/victor-solino-seminario] | [[Víctor Soliño]] | [[Baiona]] | 1897-09-10 | [[Montevideo]] | 1983-10-13 | |- | style='text-align:right'| 585 | [[:d:Q20002023|Q20002023]] | [https://dbe.rah.es/biografias/70442/gabriel-anton-iboleon 70442/gabriel-anton-iboleon] | [[Gabriel Antón Iboleón]] | [[Ferrol]] | 1854-09-02 | [[Madrid]] | 1924-02-02 | |- | style='text-align:right'| 586 | [[:d:Q20004405|Q20004405]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11515/jose-maria-de-labra-suazo 11515/jose-maria-de-labra-suazo] | [[José María de Labra Suazo]] | [[A Coruña]] | 1925 | [[Palma]] | 1994-10-18 | [[Ficheiro:Esculptura Acer inoxidable JM de Labra 1.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 587 | [[:d:Q20004824|Q20004824]] | [https://dbe.rah.es/biografias/92621/juan-alfonso-varela-de-losada 92621/juan-alfonso-varela-de-losada] | [[Juan Alfonso Varela de Losada]] | [[Chantada]] | 1723-12-11 | | 1769-05-24 | [[Ficheiro:JuanVarelaLosada.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 588 | [[:d:Q20532749|Q20532749]] | [https://dbe.rah.es/biografias/38298/antonio-cominges-tapias 38298/antonio-cominges-tapias] | [[Antonio Cominges]] | [[Vigo]] | 1897-07-24 | [[Vigo]] | 1987-01-27 | |- | style='text-align:right'| 589 | [[:d:Q20532778|Q20532778]] | [https://dbe.rah.es/biografias/65339/jose-maria-castro-bolano 65339/jose-maria-castro-bolano] | [[José María Castro Bolaño]] | [[Vilalba]] | 1803 | [[Lugo]] | 1876 | |- | style='text-align:right'| 590 | [[:d:Q20532822|Q20532822]] | [https://dbe.rah.es/biografias/135047/jose-antonio-ferreiro-gonzalez 135047/jose-antonio-ferreiro-gonzalez] | [[José Antonio Ferreiro González (policía)|José Antonio Ferreiro González]] | [[O Valadouro]] | 1952 | [[Vitoria]] | 1978-09-23 | |- | style='text-align:right'| 591 | [[:d:Q20532839|Q20532839]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9594/jose-antonio-mauro-ferreiro-suarez 9594/jose-antonio-mauro-ferreiro-suarez] | [[Xosé Ferreiro]] | [[Noia]] | 1738 | [[Hermisende]] | 1830 | |- | style='text-align:right'| 592 | [[:d:Q20532861|Q20532861]] | [https://dbe.rah.es/biografias/28893/manuel-abelenda-zapata 28893/manuel-abelenda-zapata] | [[Manuel Abelenda Zapata]] | [[A Coruña]] | 1889-11-02 | [[Perillo, Perillo, Oleiros|Perillo]] | 1957-02-20 | [[Ficheiro:Manuel Abelenda Zapata.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 593 | [[:d:Q20532952|Q20532952]] | [https://dbe.rah.es/biografias/4751/jose-rodriguez-gonzalez 4751/jose-rodriguez-gonzalez] | [[Xosé Rodríguez González]] | [[Bermés, Bermés, Lalín|Bermés]] | 1770-10-25 | [[Santiago de Compostela]] | 1824-09-30 | [[Ficheiro:Xosé Rodríguez González Bermés 3.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 594 | [[:d:Q20533001|Q20533001]] | [https://dbe.rah.es/biografias/33979/jose-maria-chao-rodriguez 33979/jose-maria-chao-rodriguez] | [[José María Chao Rodríguez]] | [[Lebosende, Leiro|Lebosende]] | 1790-03-30 | [[Vigo]] | 1858-11-01 | [[Ficheiro:José María Chao Rodríguez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 595 | [[:d:Q20533162|Q20533162]] | [https://dbe.rah.es/biografias/131415/primitivo-elio-rodriguez-sanjurjo 131415/primitivo-elio-rodriguez-sanjurjo] | [[Primitivo Rodríguez Sanjurjo]] | [[Ourense]] | 1880 | [[Lugo]] | 1947-12-20 | [[Ficheiro:Primitivo Rodríguez Sanjurjo 1932.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 596 | [[:d:Q20533204|Q20533204]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34909/angel-cobian-areal 34909/angel-cobian-areal] | [[Ángel Cobián Areal]] | [[Romai, Portas|Romai]] | 1854 | [[Pontevedra]] | 1901-05-14 | [[Ficheiro:Ángel Cobián Areal.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 597 | [[:d:Q20533207|Q20533207]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53237/luis-rodriguez-seoane 53237/luis-rodriguez-seoane] | [[Luís Rodríguez Seoane]] | [[Pontevedra]] | 1836-04-05 | [[Santiago de Compostela]] | 1902-08-12 | [[Ficheiro:Excmo. e Ilmo. Sr. D. Luis Rodríguez Seoane (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 598 | [[:d:Q20533209|Q20533209]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9926/jose-frau 9926/jose-frau] | [[José Frau]] | [[Vigo]] | 1898-05-15 | [[Madrid]] | 1976-03-24 | |- | style='text-align:right'| 599 | [[:d:Q20533330|Q20533330]] | [https://dbe.rah.es/biografias/47004/jose-pardo-bazan-y-mosquera 47004/jose-pardo-bazan-y-mosquera] | [[José Pardo Bazán]] | [[A Coruña]] | 1827-06-20 | [[A Coruña]] | 1890-03-23 | [[Ficheiro:Los diputados pintados por sus hechos, José Pardo Bazán (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 600 | [[:d:Q20533349|Q20533349]] | [https://dbe.rah.es/biografias/79279/manuel-pardo-de-guevara-y-de-la-vega 79279/manuel-pardo-de-guevara-y-de-la-vega] | [[Manuel Pardo de la Vega]] | [[Outeiro de Rei]] | 1832 | [[Lugo]] | 1907-02-04 | |- | style='text-align:right'| 601 | [[:d:Q20533386|Q20533386]] | [https://dbe.rah.es/biografias/66281/jose-maria-pardo-montenegro-y-cordal 66281/jose-maria-pardo-montenegro-y-cordal] | [[José María Pardo Montenegro Cordal]] | [[Vilalba]] | 1824-03-01 | | 1899-12 | |- | style='text-align:right'| 602 | [[:d:Q20533418|Q20533418]] | [https://dbe.rah.es/biografias/137416/benigno-alvarez-bugallal 137416/benigno-alvarez-bugallal] | [[Benigno Álvarez Bugallal]] | [[Ponteareas]] | 1837-09-05 | [[Alacant]] | 1894-01-01 | |- | style='text-align:right'| 603 | [[:d:Q20533423|Q20533423]] | [https://dbe.rah.es/biografias/35057/francisco-romero-molezun 35057/francisco-romero-molezun] | [[Francisco Romero Molezún]] | [[Santiago de Compostela]] | 1872-03-14 | [[Santiago de Compostela]] | 1938-08-19 | [[Ficheiro:Romero-molezun-web.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 604 | [[:d:Q20533450|Q20533450]] | [https://dbe.rah.es/biografias/15921/manuel-cordero-perez 15921/manuel-cordero-perez] | [[Manuel Cordero Pérez]] | [[Riomol, Castroverde|Riomol]] | 1885-08-19 | [[Buenos Aires]] | 1941-04-25 | |- | style='text-align:right'| 605 | [[:d:Q20533514|Q20533514]] | [https://dbe.rah.es/biografias/83712/jose-pastor-horta 83712/jose-pastor-horta] | [[José Pastor Horta]] | [[A Coruña]] | 1820-11-21 | [[Vichy]] | 1877-05-27 | |- | style='text-align:right'| 606 | [[:d:Q20533526|Q20533526]] | [https://dbe.rah.es/biografias/36265/jesus-lopez-de-rego-y-labarta 36265/jesus-lopez-de-rego-y-labarta] | [[Jesús López de Rego]] | [[Santiago de Compostela]] | 1876-12-05 | [[Santiago de Compostela]]<br/>[[Padrón]] | 1972-11-15 | |- | style='text-align:right'| 607 | [[:d:Q20533528|Q20533528]] | [https://dbe.rah.es/biografias/28938/imeldo-corral-gonzalez 28938/imeldo-corral-gonzalez] | [[Imeldo Corral]] | [[Ferrol]] | 1889-07-07 | [[Ferrol]] | 1976-09-08 | |- | style='text-align:right'| 608 | [[:d:Q20533535|Q20533535]] | [https://dbe.rah.es/biografias/67138/felix-alvarez-villamil 67138/felix-alvarez-villamil] | [[Félix Álvarez Villaamil]] | [[Recaré, O Valadouro|Recaré]] | 1820 | [[Lourenzá]] | 1881-04-26 | |- | style='text-align:right'| 609 | [[:d:Q20533589|Q20533589]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32495/jesus-rodriguez-corredoyra 32495/jesus-rodriguez-corredoyra] | [[Xesús Corredoyra]] | [[Lugo]] | 1889-04-05 | [[Santiago de Compostela]] | 1939-12 | [[Ficheiro:Jesus-Rodriguez-Corredoyra.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 610 | [[:d:Q20533594|Q20533594]] | [https://dbe.rah.es/biografias/17103/jose-gambino 17103/jose-gambino] | [[Xosé Gambino]] | [[pazo do Faramello]] | 1719-05-14 | [[Santiago de Compostela]] | 1775-08-24 | |- | style='text-align:right'| 611 | [[:d:Q20533632|Q20533632]] | [https://dbe.rah.es/biografias/45522/jose-pazo-montes 45522/jose-pazo-montes] | [[José Pazó Montes]] | [[Pontevedra]] | 1902-08-16 | | 1978 | |- | style='text-align:right'| 612 | [[:d:Q20533726|Q20533726]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34779/juan-lopez-suarez 34779/juan-lopez-suarez] | [[Juan López Suárez]] | [[Vilacaíz, O Saviñao|Vilacaíz]] | 1884 | [[Madrid]] | 1970-08-12 | |- | style='text-align:right'| 613 | [[:d:Q20534274|Q20534274]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34469/angel-baltar-cortes 34469/angel-baltar-cortes] | [[Ángel Baltar Cortés]] | [[Padrón]] | 1868-03-12 | [[Santiago de Compostela]] | 1934-03-30 | [[Ficheiro:Ángel Baltar Cortés 1934.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 614 | [[:d:Q20534336|Q20534336]] | [https://dbe.rah.es/biografias/26233/manuel-maria-manso-quijano 26233/manuel-maria-manso-quijano] | [[Manuel María Manso Quijano]] | [[Ferrol]] | 1918-10-05 | | 2006-08-04 | |- | style='text-align:right'| 615 | [[:d:Q20534368|Q20534368]] | [https://dbe.rah.es/biografias/64790/claro-jose-sendon 64790/claro-jose-sendon] | [[Claro José Sendón]] | [[Muros]] | 1897-04-18 | [[Nova York]] | 1937-11 | |- | style='text-align:right'| 616 | [[:d:Q20534480|Q20534480]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53793/bernardo-barreiro-y-vazquez-varela 53793/bernardo-barreiro-y-vazquez-varela] | [[Bernardo Barreiro]] | [[Santiago de Compostela]] | 1850-01-21 | [[A Coruña]] | 1904-11-27 | [[Ficheiro:Bernardo Barreiro de Vázquez Varela.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 617 | [[:d:Q20534528|Q20534528]] | [https://dbe.rah.es/biografias/83713/pedro-barrie-pastor 83713/pedro-barrie-pastor] | [[Pedro Barrié Pastor]] | [[A Coruña]] | 1843-07-30 | [[A Coruña]] | 1919-01-27 | |- | style='text-align:right'| 618 | [[:d:Q20534658|Q20534658]] | [https://dbe.rah.es/biografias/66153/rafael-martinez-cortina 66153/rafael-martinez-cortina] | [[Rafael Martínez Cortiña]] | [[Lugo]] | 1937-04-11 | | 2007-02-06 | |- | style='text-align:right'| 619 | [[:d:Q20534768|Q20534768]] | [https://dbe.rah.es/biografias/67319/jose-bermudez-y-fernandez-de-la-puente 67319/jose-bermudez-y-fernandez-de-la-puente] | [[José Bermúdez de la Puente]] | [[A Coruña]] | 1849-07-22 | [[Palencia]] | 1905-08-16 | |- | style='text-align:right'| 620 | [[:d:Q20534807|Q20534807]] | [https://dbe.rah.es/biografias/51544/joaquin-pintos-amado 51544/joaquin-pintos-amado] | [[Joaquín Pintos]] | [[Vigo]] | 1881-03-04 | [[Pontevedra]] | 1967-10-16 | [[Ficheiro:Joaquín Pintos 1930.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 621 | [[:d:Q20534832|Q20534832]] | [https://dbe.rah.es/biografias/95384/rafael-gonzalez-besada-vidal 95384/rafael-gonzalez-besada-vidal] | [[Rafael González Besada]] | [[Tui]] | 1822-09-09 | [[Guillarei, Tui|Guillarei]] | 1893-05 | |- | style='text-align:right'| 622 | [[:d:Q20534879|Q20534879]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32522/lino-jose-martinez-villafinez 32522/lino-jose-martinez-villafinez] | [[Lino Martínez Villafínez]] | [[Marín]] | 1892-09-23 | [[Santiago de Compostela]] | 1970-02-09 | |- | style='text-align:right'| 623 | [[:d:Q20534915|Q20534915]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34500/francisco-ponte-y-blanco 34500/francisco-ponte-y-blanco] | [[Francisco Ponte Blanco]] | [[A Coruña]] | 1853-07-08 | [[A Coruña]] | 1926-08-23 | [[Ficheiro:Francisco Ponte Blanco. Revista de Casa América-Galicia. Julio de 1923. n. 31.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 624 | [[:d:Q20534969|Q20534969]] | [https://dbe.rah.es/biografias/56572/juan-gonzalez-montenegro 56572/juan-gonzalez-montenegro] | [[Juan González Montenegro]] | [[Noia]] | 1861-02-17 | [[Arxentina]] | 20th century | [[Ficheiro:Juan G Montenegro.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 625 | [[:d:Q20534982|Q20534982]] | [https://dbe.rah.es/biografias/71938/gaspar-masso-garcia 71938/gaspar-masso-garcia] | [[Gaspar Massó García]] | [[Bueu]] | 1893-06-09 | [[Vigo]] | 1991-02-18 | |- | style='text-align:right'| 626 | [[:d:Q20534983|Q20534983]] | [https://dbe.rah.es/biografias/33983/aurelio-victor-francisco-enriquez-gonzalez 33983/aurelio-victor-francisco-enriquez-gonzalez] | [[Aurelio Enríquez González]] | [[O Barco de Valdeorras]] | 1845-07-18 | [[Baños de Montemayor]] | 1910-07-30 | |- | style='text-align:right'| 627 | [[:d:Q20535011|Q20535011]] | [https://dbe.rah.es/biografias/56770/xavier-boveda-perez 56770/xavier-boveda-perez] | [[Xavier Bóveda]] | [[Gomesende]] | 1898-01-31 | [[Madrid]] | 1963-10-31 | [[Ficheiro:Javier Bóveda Pérez 1916.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 628 | [[:d:Q20535016|Q20535016]] | [https://dbe.rah.es/biografias/45790/paulino-suarez-suarez 45790/paulino-suarez-suarez] | [[Paulino Suárez|Paulino Suárez Suárez]] | [[Cicillón, Taboada|Cicillón]] | 1884 | | 1970 | |- | style='text-align:right'| 629 | [[:d:Q20535072|Q20535072]] | [https://dbe.rah.es/biografias/28921/isidoro-brocos-gomez 28921/isidoro-brocos-gomez] | [[Isidoro Brocos]] | [[Santiago de Compostela]] | 1841-04-04 | [[Santiago de Compostela]] | 1914-11-26 | [[Ficheiro:Isidoro Brocos por Luis Sellier Loup.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 630 | [[:d:Q20535123|Q20535123]] | [https://dbe.rah.es/biografias/29044/manuel-prado-marino 29044/manuel-prado-marino] | [[Manuel de Prado Mariño]] | [[Santiago de Compostela]] | 1772-09-27 | | 1822-01-19 | |- | style='text-align:right'| 631 | [[:d:Q20535203|Q20535203]] | [https://dbe.rah.es/biografias/8551/luciano-de-taxonera-y-vivanco 8551/luciano-de-taxonera-y-vivanco] | [[Luciano Taxonera Vivanco]] | [[Ferrol]] | 1890-04-04 | [[Caracas]] | 1967-04-30 | [[Ficheiro:Luciano Taxonera Vivanco 1919.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 632 | [[:d:Q20535295|Q20535295]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34966/pablo-manuel-cachon-villar 34966/pablo-manuel-cachon-villar] | [[Pablo Cachón]] | [[Malpica de Bergantiños]] | 1935 | | 2016-08-07 | |- | style='text-align:right'| 633 | [[:d:Q20535445|Q20535445]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34959/enrique-hervada-garcia-sampedro 34959/enrique-hervada-garcia-sampedro] | [[Enrique Hervada]] | [[A Coruña]] | 1883 | [[A Coruña]] | 1953-04-04 | [[Ficheiro:Enrique Hervada 1920 (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 634 | [[:d:Q20535446|Q20535446]] | [https://dbe.rah.es/biografias/95634/juan-bernardo-quiroga-y-uria 95634/juan-bernardo-quiroga-y-uria] | [[Juan Bernardo Quiroga Uría]] | [[O Hospital, Quiroga|O Hospital]] | 18th century | No/unknown value | 19th century | |- | style='text-align:right'| 635 | [[:d:Q20535451|Q20535451]] | [https://dbe.rah.es/biografias/24687/nicolas-lopez 24687/nicolas-lopez] | [[Siro Montenegro López]] | [[Moaña]] | 1818-06-25 | [[Lugo]] | 1889-04-06 | |- | style='text-align:right'| 636 | [[:d:Q20535457|Q20535457]] | [https://dbe.rah.es/biografias/61404/david-fernandez-dieguez 61404/david-fernandez-dieguez] | [[David Fernández Diéguez]] | [[A Coruña]] | 1875-10-11 | [[A Coruña]] | 1936-12-24 | [[Ficheiro:David Fernández Diéguez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 637 | [[:d:Q20535524|Q20535524]] | [https://dbe.rah.es/biografias/29019/serafin-moralejo-alvarez 29019/serafin-moralejo-alvarez] | [[Serafín Moralejo]] | [[Santiago de Compostela]] | 1946-10-31 | [[Santiago de Compostela]] | 2011-08-10 | |- | style='text-align:right'| 638 | [[:d:Q20535557|Q20535557]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53905/antonio-maria-de-la-iglesia-gonzalez 53905/antonio-maria-de-la-iglesia-gonzalez] | [[Antonio de la Iglesia|Antonio María de la Iglesia]] | [[Santiago de Compostela]] | 1822-01-13 | [[A Coruña]] | 1892 | [[Ficheiro:Antonio M de la Iglesia. Fotografía de Carlos García, Santiago.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 639 | [[:d:Q20535605|Q20535605]] | [https://dbe.rah.es/biografias/90374/jose-ramon-ulloa-pimentel 90374/jose-ramon-ulloa-pimentel] | [[José Ulloa Pimentel]] | [[Lalín]] | 1805-04-07 | [[Santiago de Compostela]] | 1876 | |- | style='text-align:right'| 640 | [[:d:Q20535780|Q20535780]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53845/lois-galo-vicente-carre-alvarellos 53845/lois-galo-vicente-carre-alvarellos] | [[Lois Carré Alvarellos]] | [[A Coruña]] | 1898-01-22 | [[A Coruña]] | 1965-04-26 | [[Ficheiro:Lois Carré Alvarellos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 641 | [[:d:Q20535801|Q20535801]] | [https://dbe.rah.es/biografias/36276/santiago-rey-pedreira 36276/santiago-rey-pedreira] | [[Santiago Rey Pedreira]] | [[A Coruña]] | 1902-02-06 | [[A Coruña]] | 1977-07-10 | |- | style='text-align:right'| 642 | [[:d:Q20535817|Q20535817]] | [https://dbe.rah.es/biografias/4157/antonio-rey-soto 4157/antonio-rey-soto] | [[Antonio Rey Soto]] | [[Ourense]] | 1879-02-18 | [[Madrid]] | 1966-02-20 | [[Ficheiro:Antonio Rey Soto 1931.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 643 | [[:d:Q20535825|Q20535825]] | [https://dbe.rah.es/biografias/28997/juan-luis-lopez-garcia 28997/juan-luis-lopez-garcia] | [[Juan Luis]] | [[Santiago de Compostela]] | 1894 | [[Madrid]] | 1979 | [[Ficheiro:Juan Luis López García 1922.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 644 | [[:d:Q20535841|Q20535841]] | [https://dbe.rah.es/biografias/68873/ricardo-caruncho-crosa 68873/ricardo-caruncho-crosa] | [[Ricardo Caruncho]] | [[A Coruña]] | 1848-06-12 | [[A Coruña]] | 1902-02-02 | |- | style='text-align:right'| 645 | [[:d:Q20535866|Q20535866]] | [https://dbe.rah.es/biografias/29079/francisco-vazquez-diaz 29079/francisco-vazquez-diaz] | [[Francisco Vázquez Díaz]] | [[Santiago de Compostela]] | 1898-09-07 | [[San Xoán, Porto Rico|San Xoán]] | 1988-02-21 | [[Ficheiro:Francisco Vázquez Díaz Compostela 1933.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 646 | [[:d:Q20535887|Q20535887]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53236/jose-casal-y-lois 53236/jose-casal-y-lois] | [[Xosé Casal Lois]] | [[Pontevedra]] | 1845-02-16 | [[Pontevedra]] | 1912-04-17 | |- | style='text-align:right'| 647 | [[:d:Q20535938|Q20535938]] | [https://dbe.rah.es/biografias/47825/victor-maria-vazquez-rodriguez 47825/victor-maria-vazquez-rodriguez] | [[Víctor María Vázquez Rodríguez]] | [[Vigo]] | 1856-04-26 | | 1884-09-27 | |- | style='text-align:right'| 648 | [[:d:Q20535980|Q20535980]] | [https://dbe.rah.es/biografias/7023/emilio-novoa-gonzalez 7023/emilio-novoa-gonzalez] | [[Emilio Novoa González]] | [[Ourense]] | 1895-02-10 | [[Madrid]] | 1972-02-03 | [[Ficheiro:Emilio Novoa González 1935.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 649 | [[:d:Q20536047|Q20536047]] | [https://dbe.rah.es/biografias/78346/jose-verea-y-aguiar 78346/jose-verea-y-aguiar] | [[José Verea Aguiar]] | [[Santiago de Compostela]] | 1775 | [[Santiago de Compostela]] | 1849-04-17 | |- | style='text-align:right'| 650 | [[:d:Q20640431|Q20640431]] | [https://dbe.rah.es/biografias/25758/juan-romero-moreno 25758/juan-romero-moreno] | [[Juan Romero y Moreno]] | [[Ferrol]] | 1827-05-06 | [[Madrid]] | 1893-04-21 | [[Ficheiro:Juan Romero y Moreno, La ilustración Española y Americana.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 651 | [[:d:Q20898217|Q20898217]] | [https://dbe.rah.es/biografias/33807/jeronimo-fernandez-de-castro-delgado 33807/jeronimo-fernandez-de-castro-delgado] | [[Jerónimo de San Félix]] | [[Baltar]] | 1758-04-07 | [[Albarracín]] | 1828-10-05 | |- | style='text-align:right'| 652 | [[:d:Q20987120|Q20987120]] | [https://dbe.rah.es/biografias/36284/leoncio-bescansa-casares 36284/leoncio-bescansa-casares] | [[Leoncio Bescansa]] | [[A Coruña]] | 1879-09-12 | [[A Coruña]] | 1957-05-15 | |- | style='text-align:right'| 653 | [[:d:Q20987121|Q20987121]] | [https://dbe.rah.es/biografias/36214/faustino-dominguez-coumes-gay 36214/faustino-dominguez-coumes-gay] | [[Faustino Domínguez Coumes-Gay]] | [[A Coruña]] | 1845-08-31 | [[A Coruña]] | 1900-07-17 | [[Ficheiro:Faustino Domínguez Coumes-Gay.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 654 | [[:d:Q20995071|Q20995071]] | [https://dbe.rah.es/biografias/73307/juan-aboal-y-aboal 73307/juan-aboal-y-aboal] | [[Juan Aboal Aboal]] | [[Pontevedra]] | 1893-09-24 | | 1966-08-14 | |- | style='text-align:right'| 655 | [[:d:Q21604091|Q21604091]] | [https://dbe.rah.es/biografias/14947/joaquin-gutierrez-de-rubalcava-y-casal 14947/joaquin-gutierrez-de-rubalcava-y-casal] | [[Joaquín Gutiérrez de Rubalcaba Casal]] | [[Ferrol]] | 1803-03-19 | [[Madrid]] | 1881-04-13 | [[Ficheiro:Retrato del capitán general de la Armada Joaquín Gutiérrez de Rubalcava (1803-1881) (1882) - Martínez Cubells, Salvador, 1845-1914.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 656 | [[:d:Q21656401|Q21656401]] | [https://dbe.rah.es/biografias/52275/bartolome-jose-crespo-y-borbon 52275/bartolome-jose-crespo-y-borbon] | [[Bartolomé José Crespo y Borbón]] | [[Ferrol]] | 1811 | [[A Habana]] | 1871 | |- | style='text-align:right'| 657 | [[:d:Q21782637|Q21782637]] | [https://dbe.rah.es/biografias/23967/antonio-mendez-casal 23967/antonio-mendez-casal] | [[Antonio Méndez Casal]] | [[Monforte de Lemos]] | 1883 | [[Madrid]] | 1940-01-13 | |- | style='text-align:right'| 658 | [[:d:Q23213966|Q23213966]] | [https://dbe.rah.es/biografias/4184/federico-ribas-montenegro 4184/federico-ribas-montenegro] | [[Federico Ribas]] | [[Bouzas, Vigo|Bouzas]] | 1890-10-26 | [[Madrid]] | 1952-09-11 | [[Ficheiro:Federico Ribas 1928.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 659 | [[:d:Q23306587|Q23306587]] | [https://dbe.rah.es/biografias/25044/luis-garcia-arias 25044/luis-garcia-arias] | [[Luis García Arias]] | [[Chantada]] | 1921-04-24 | [[Madrid]] | 1973-01-18 | |- | style='text-align:right'| 660 | [[:d:Q23309987|Q23309987]] | [https://dbe.rah.es/biografias/7670/manuel-de-saralegui-y-medina 7670/manuel-de-saralegui-y-medina] | [[Manuel de Saralegui y Medina]] | [[Ferrol]] | 1851-06-04<br/>1851 | [[Madrid]] | 1926-08-20 | [[Ficheiro:Manuel de Saralegui y Medina.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 661 | [[:d:Q24013653|Q24013653]] | [https://dbe.rah.es/biografias/33994/heliodoro-gallego-armesto 33994/heliodoro-gallego-armesto] | [[Heliodoro Gallego Armesto]] | [[A Pobra de Trives]] | 1872-12-18 | [[Santiago de Compostela]] | 1934-03-19 | [[Ficheiro:Heliodoro Gallego Armesto 1932.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 662 | [[:d:Q24013678|Q24013678]] | [https://dbe.rah.es/biografias/35301/ramon-rodriguez-somoza 35301/ramon-rodriguez-somoza] | [[Ramón Rodríguez Somoza]] | [[Vilanova, Lourenzá, Lourenzá|Vilanova]] | 1899 | [[Santiago de Compostela]] | 1994-10-22 | |- | style='text-align:right'| 663 | [[:d:Q24013711|Q24013711]] | [https://dbe.rah.es/biografias/55879/urbano-gonzalez-varela 55879/urbano-gonzalez-varela] | [[Urbano González]] | [[Santiago de Compostela]] | 1868-03-03 | [[Santiago de Compostela]] | 1906-04-24 | [[Ficheiro:Urbano González Varela.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 664 | [[:d:Q24248090|Q24248090]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32542/rafael-alonso-fernandez 32542/rafael-alonso-fernandez] | [[Rafael Alonso]] | [[Pontevedra]] | 1924 | | 1995 | |- | style='text-align:right'| 665 | [[:d:Q24255949|Q24255949]] | [https://dbe.rah.es/biografias/65227/victor-pruneda-soriano 65227/victor-pruneda-soriano] | [[Víctor Pruneda]] | [[Ferrol]] | 1809-11-01 | [[Teruel]] | 1882-07-15 | [[Ficheiro:Los diputados pintados por sus hechos, Víctor Pruneda (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 666 | [[:d:Q24279110|Q24279110]] | [https://dbe.rah.es/biografias/69989/mariano-gomez-zamalloa-y-quirce 69989/mariano-gomez-zamalloa-y-quirce] | [[Mariano Gómez-Zamalloa|Mariano Gómez-Zamalloa y Quirce]] | [[A Coruña]] | 1897-03-26 | [[Madrid]] | 1973-09-04 | [[Ficheiro:Mariano Gómez Zamalloa (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 667 | [[:d:Q24287646|Q24287646]] | [https://dbe.rah.es/biografias/35089/manuel-cabaleiro-goas 35089/manuel-cabaleiro-goas] | [[Manuel Cabaleiro Goás]] | [[A Coruña]] | 1918-01-06 | [[Santiago de Compostela]] | 1977-02-01 | |- | style='text-align:right'| 668 | [[:d:Q24941931|Q24941931]] | [https://dbe.rah.es/biografias/57447/verardo-garcia-rey 57447/verardo-garcia-rey] | [[Verardo García Rey]] | [[A Coruña]] | 1872 | [[Molinaseca]] | 1931 | |- | style='text-align:right'| 669 | [[:d:Q25422503|Q25422503]] | [https://dbe.rah.es/biografias/18340/jacobo-maria-parga-y-puga 18340/jacobo-maria-parga-y-puga] | [[Jacobo María de Parga y Puga]] | [[Vilacova, Abegondo|Vilacova]] | 1774-05-17 | | 1850-04-17 | [[Ficheiro:Jacobo María de Parga.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 670 | [[:d:Q25422685|Q25422685]] | [https://dbe.rah.es/biografias/25345/armando-duran-miranda 25345/armando-duran-miranda] | [[Armando Durán Miranda]] | [[Lugo]] | 1913-07-10 | | 2001-01-13 | |- | style='text-align:right'| 671 | [[:d:Q25422735|Q25422735]] | [https://dbe.rah.es/biografias/31418/alfredo-souto-cuero 31418/alfredo-souto-cuero] | [[Alfredo Souto Cuero]] | [[A Coruña]] | 1862-05-14 | [[A Coruña]] | 1940-09-06 | [[Ficheiro:Alfredo Souto Cuero.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 672 | [[:d:Q25422765|Q25422765]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32500/maximo-ramos-lopez 32500/maximo-ramos-lopez] | [[Máximo Ramos]] | [[A Graña, Ferrol|A Graña]] | 1880-09-04 | [[Madrid]] | 1944-02-25 | [[Ficheiro:Máximo Ramos autorretrato.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 673 | [[:d:Q25423437|Q25423437]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34999/gustavo-fernandez-y-rodriguez-bastos 34999/gustavo-fernandez-y-rodriguez-bastos] | [[Gustavo Fernández y Rodríguez Bastos]] | [[Ribadavia]] | 1841-08-24 | [[Madrid]] | 1929-01-20 | |- | style='text-align:right'| 674 | [[:d:Q25424027|Q25424027]] | [https://dbe.rah.es/biografias/25556/antonio-garcia-varela 25556/antonio-garcia-varela] | [[Antonio García Varela]] | [[O Carballiño]] | 1875-08-08 | [[Madrid]] | 1942-08-30 | |- | style='text-align:right'| 675 | [[:d:Q25509797|Q25509797]] | [https://dbe.rah.es/biografias/7193/pedro-antonio-acuna-y-malvar 7193/pedro-antonio-acuna-y-malvar] | [[Pedro Acuña Malvar]] | [[Salcedo, Pontevedra|Salcedo]] | 1755-04-12 | | 1814-11-22 | |- | style='text-align:right'| 676 | [[:d:Q25510342|Q25510342]] | [https://dbe.rah.es/biografias/95187/manuel-freyre-de-castrillon 95187/manuel-freyre-de-castrillon] | [[Manuel Freire Castrillón]] | [[Santiago de Compostela]] | 1751 | | 1820s | |- | style='text-align:right'| 677 | [[:d:Q25510366|Q25510366]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34482/juan-bautista-caamina 34482/juan-bautista-caamina] | [[Juan Bautista Caamiña]] | [[Santiago de Compostela]] | 1774 | [[Portugal]] | 1827 | |- | style='text-align:right'| 678 | [[:d:Q25510429|Q25510429]] | [https://dbe.rah.es/biografias/42165/francisco-prieto-losada 42165/francisco-prieto-losada] | [[Francisco Prieto Losada]] | [[Manzaneda]] | 1853 | | | |- | style='text-align:right'| 679 | [[:d:Q26223013|Q26223013]] | [https://dbe.rah.es/biografias/54953/pedro-elias 54953/pedro-elias] | [[Pedro Helías]] | [[Galicia]] | | | 1149-11-28 | |- | style='text-align:right'| 680 | [[:d:Q27145657|Q27145657]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32595/luis-maria-caruncho-amat 32595/luis-maria-caruncho-amat] | [[Luis Caruncho]] | [[A Coruña]] | 1929-01-15 | [[Madrid]] | 2016-10-07 | [[Ficheiro:Alcalá de Henares - Madrid - 229 Luis Caruncho.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 681 | [[:d:Q28113992|Q28113992]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32560/manuel-constantino-ramon-grandio-lopez 32560/manuel-constantino-ramon-grandio-lopez] | [[Tino Grandío]] | [[Guntín]] | 1924-12-31 | [[Lugo]] | 1977-04-23 | |- | style='text-align:right'| 682 | [[:d:Q28113994|Q28113994]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32538/manuel-prego-de-oliver 32538/manuel-prego-de-oliver] | [[Manuel Prego de Oliver]] | [[Ourense]] | 1915-04-01 | [[Ourense]] | 1986-04-28 | |- | style='text-align:right'| 683 | [[:d:Q28165509|Q28165509]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32506/german-taibo-gonzalez 32506/german-taibo-gonzalez] | [[Germán Taibo]] | [[A Coruña]] | 1889-01-27 | [[París]] | 1919 | [[Ficheiro:Autorretrato German Taibo.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 684 | [[:d:Q28355652|Q28355652]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53621/ramon-pena-gil 53621/ramon-pena-gil] | [[Ramón Peña]] | [[Santiago de Compostela]] | 1892-09-08 | [[Pontevedra]] | 1967-09-26 | [[Ficheiro:Ramón Peña Gil 1932.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 685 | [[:d:Q28502982|Q28502982]] | [https://dbe.rah.es/biografias/31416/manuel-angel-alvarez 31416/manuel-angel-alvarez] | [[Manuel Ángel Álvarez]] | [[A Guarda]] | 1855-02-15 | [[Madrid]] | 1921-09-01 | [[Ficheiro:Manuel Ángel Álvarez 1855-1921.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 686 | [[:d:Q28653714|Q28653714]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34899/evaristo-antonio-mosquera-quiroga 34899/evaristo-antonio-mosquera-quiroga] | [[Evaristo Antonio Mosquera]] | [[Monforte de Lemos]] | 1834 | [[Pontevedra]] | 1894 | |- | style='text-align:right'| 687 | [[:d:Q28663022|Q28663022]] | [https://dbe.rah.es/biografias/83589/melchor-manuel-nunez-taboada 83589/melchor-manuel-nunez-taboada] | [[Melchor Manuel Núñez de Taboada]] | [[Bendoiro, Lalín|Bendoiro]] | 1778-09-05 | [[París]] | 1840-03-12 | |- | style='text-align:right'| 688 | [[:d:Q28950257|Q28950257]] | [https://dbe.rah.es/biografias/18157/miguel-gil-casares 18157/miguel-gil-casares] | [[Miguel Gil Casares]] | [[Santiago de Compostela]] | 1871-09-22 | [[Santiago de Compostela]] | 1931-04-12 | [[Ficheiro:Miguel Gil Casares 1922.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 689 | [[:d:Q29346398|Q29346398]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53978/jose-bouchet 53978/jose-bouchet] | [[José Bouchet]] | [[Xanza, Valga|Xanza]] | 1848 | [[Buenos Aires]] | 1919 | [[Ficheiro:José Bouchet.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 690 | [[:d:Q29571536|Q29571536]] | [https://dbe.rah.es/biografias/42371/jose-maria-de-arce-y-calderon-de-la-barca 42371/jose-maria-de-arce-y-calderon-de-la-barca] | [[José María de Arce Calderón de la Barca]] | [[A Coruña]] | 1762 | [[A Coruña]] | 1830 | [[Ficheiro:Intendente José María de Arce.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 691 | [[:d:Q30068891|Q30068891]] | [https://dbe.rah.es/biografias/41466/jose-miguelez-pampin 41466/jose-miguelez-pampin] | [[José Miguélez Pampín]] | [[Barazón, Santiso|Barazón]] | 1891-01-15 | [[Madrid]] | 1944-07-10 | |- | style='text-align:right'| 692 | [[:d:Q30077144|Q30077144]] | [https://dbe.rah.es/biografias/19206/manuel-antonio-fernandez-varela 19206/manuel-antonio-fernandez-varela] | [[Manuel Fernández Varela]] | [[Ferrol]] | 1772-09-21 | [[Madrid]] | 1834-09-28 | [[Ficheiro:Retrato del canónigo Manuel Fernández Varela (Vicente López).JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 693 | [[:d:Q30077153|Q30077153]] | [https://dbe.rah.es/biografias/76734/jose-brana-muinos 76734/jose-brana-muinos] | [[José Braña Muíños]] | [[A Coruña]] | 1836 | | 1904-06-28 | |- | style='text-align:right'| 694 | [[:d:Q30077941|Q30077941]] | [https://dbe.rah.es/biografias/136656/manuel-rivera-y-sempere 136656/manuel-rivera-y-sempere] | [[Manuel Rivera y Sempere]] | [[Vigo]] | 1834 | [[Vigo]] | 1918 | [[Ficheiro:Manuel Rivera y Sempere .tif|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 695 | [[:d:Q30653270|Q30653270]] | [https://dbe.rah.es/biografias/46519/antonio-rodriguez-lesende 46519/antonio-rodriguez-lesende] | [[Antonio Rodríguez Lesende]] | [[Vigo]] | 1905 | [[Buenos Aires]] | 1979-10-02 | |- | style='text-align:right'| 696 | [[:d:Q33132134|Q33132134]] | [https://dbe.rah.es/biografias/73480/ramon-goy-de-silva 73480/ramon-goy-de-silva] | [[Ramón Goy de Silva]] | [[Ferrol]] | 1883<br/>1888 | [[Madrid]] | 1962-10-10 | [[Ficheiro:1913-03-07, El Liberal, Ramón Goy de Silva (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 697 | [[:d:Q36908351|Q36908351]] | [https://dbe.rah.es/biografias/66280/juan-manuel-pardo-gayoso 66280/juan-manuel-pardo-gayoso] | [[Juan Manuel Pardo Gayoso]] | [[Lugo]] | 1918-07-06 | [[Santa Mariña, Outeiro de Rei|Santa Mariña]] | 1995-09-08 | |- | style='text-align:right'| 698 | [[:d:Q39080877|Q39080877]] | [https://dbe.rah.es/biografias/56630/juan-pardo-de-zela-y-vidal 56630/juan-pardo-de-zela-y-vidal] | [[Juan Pardo de Zela y Vidal]] | [[Ferrol]] | 1788 | | 1868-08-06 | |- | style='text-align:right'| 699 | [[:d:Q40685187|Q40685187]] | [https://dbe.rah.es/biografias/76754/benito-de-novoa-y-salgado 76754/benito-de-novoa-y-salgado] | [[Benito de Novoa Salgado]] | [[Galicia]] | 1620s | [[Cidade de México]] | 1692-11-02 | |- | style='text-align:right'| 700 | [[:d:Q40686943|Q40686943]] | [https://dbe.rah.es/biografias/56639/antonio-del-pino 56639/antonio-del-pino] | [[Antonio del Pino]] | [[Ferrol]] | 1783 | | 1849-06-23 | |- | style='text-align:right'| 701 | [[:d:Q42909563|Q42909563]] | [https://dbe.rah.es/biografias/47631/constantino-candeira-y-perez 47631/constantino-candeira-y-perez] | [[Constantino Candeira Pérez]] | [[A Guarda]] | 1892-03-12 | [[Valladolid]] | 1962-03-06 | |- | style='text-align:right'| 702 | [[:d:Q42909626|Q42909626]] | [https://dbe.rah.es/biografias/68993/manuel-lois-garcia 68993/manuel-lois-garcia] | [[Manuel Lois García]] | [[Ordes]] | 1912-05-22 | | 1937-09-07 | |- | style='text-align:right'| 703 | [[:d:Q43803947|Q43803947]] | [https://dbe.rah.es/biografias/73780/prudencio-iglesias-hermida 73780/prudencio-iglesias-hermida] | [[Prudencio Iglesias Hermida]] | [[A Coruña]]<br/>[[Lugo]] | 1884<br/>1883 | [[Madrid]] | 1919-04-17 | [[Ficheiro:1916-08-16, Mundo Gráfico, Prudencio Iglesias Hermida (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 704 | [[:d:Q45845616|Q45845616]] | [https://dbe.rah.es/biografias/73071/emilio-fernandez-vaamonde 73071/emilio-fernandez-vaamonde] | [[Emilio Fernández Vaamonde]] | [[A Coruña]] | 1867 | [[Madrid]] | 1913 | |- | style='text-align:right'| 705 | [[:d:Q47258160|Q47258160]] | [https://dbe.rah.es/biografias/26418/manuel-deschamps-martinez 26418/manuel-deschamps-martinez] | [[Manuel Deschamps]] | [[Sigrás, Cambre|Sigrás]] | 1853 | [[Canet de Mar]] | 1923 | [[Ficheiro:Deschamps.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 706 | [[:d:Q47509239|Q47509239]] | [https://dbe.rah.es/biografias/29020/camilo-otero-martin 29020/camilo-otero-martin] | [[Camilo Otero]] | [[Santiago de Compostela]] | 1932-05-12 | [[Santiago de Compostela]] | 2003-08-26 | |- | style='text-align:right'| 707 | [[:d:Q47804915|Q47804915]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53547/rogelio-lorenzo-rodriguez 53547/rogelio-lorenzo-rodriguez] | [[Rogelio Lorenzo]] | [[Ponteareas]] | 1921 | [[Pontevedra]] | 2003 | |- | style='text-align:right'| 708 | [[:d:Q48351543|Q48351543]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32499/fernando-campo-sobrino 32499/fernando-campo-sobrino] | [[Fernando Campo Sobrino]] | [[Pontevedra]] | 1886-06-27 | [[Madrid]] | 1956-10-24 | |- | style='text-align:right'| 709 | [[:d:Q48878111|Q48878111]] | [https://dbe.rah.es/biografias/85579/gonzalo-hevia-alvarez-quinones 85579/gonzalo-hevia-alvarez-quinones] | [[Gonzalo Hevia Álvarez-Quiñones]] | [[Pontevedra]] | 1916-09-11 | [[Palma]] | 1991-01-04 | |- | style='text-align:right'| 710 | [[:d:Q49709898|Q49709898]] | [https://dbe.rah.es/biografias/51567/rafael-rodriguez-baixeras 51567/rafael-rodriguez-baixeras] | [[Rafael Baixeras]] | [[A Pobra do Caramiñal]] | 1947-11-19 | [[Segovia]] | 1989 | |- | style='text-align:right'| 711 | [[:d:Q50339078|Q50339078]] | [https://dbe.rah.es/biografias/31412/silvio-fernandez-y-rodriguez-bastos 31412/silvio-fernandez-y-rodriguez-bastos] | [[Silvio Fernández y Rodríguez-Bastos]] | [[Ribadavia]] | 1859 | [[Ourense]] | 1937-11-10 | |- | style='text-align:right'| 712 | [[:d:Q51386280|Q51386280]] | [https://dbe.rah.es/biografias/82029/francisco-caldas-pereira-y-castro 82029/francisco-caldas-pereira-y-castro] | [[Francisco de Caldas Pereira y Castro]] | [[Tui]] | 1543 | | 1597 | |- | style='text-align:right'| 713 | [[:d:Q51467956|Q51467956]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53446/pedro-inocencio-ferrer-sanz 53446/pedro-inocencio-ferrer-sanz] | [[Pedro Ferrer]] | [[A Coruña]] | 1870-04-05 | [[A Coruña]] | 1939-06-09 | [[Ficheiro:Pedro Ferrer y Sans.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 714 | [[:d:Q51883246|Q51883246]] | [https://dbe.rah.es/biografias/92305/florencio-caula-villar 92305/florencio-caula-villar] | [[Florencio Caula y Villar]] | [[A Coruña]] | 1844-11-07 | [[Madrid]] | 1919-08-09 | |- | style='text-align:right'| 715 | [[:d:Q52152431|Q52152431]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9625/miguel-ferro-caaveiro 9625/miguel-ferro-caaveiro] | [[Miguel Ferro Caaveiro]] | [[Santiago de Compostela]] | 1740 | [[Santiago de Compostela]] | 1807-07-01 | |- | style='text-align:right'| 716 | [[:d:Q52156182|Q52156182]] | [https://dbe.rah.es/biografias/22021/domingo-antonio-lois-monteagudo 22021/domingo-antonio-lois-monteagudo] | [[Domingo Lois Monteagudo]] | [[Vilalén, Tomonde, Cerdedo-Cotobade|Vilalén]] | 1722-04-08 | [[Granada]] | 1785-12-13 | |- | style='text-align:right'| 717 | [[:d:Q52160098|Q52160098]] | [https://dbe.rah.es/biografias/22373/melchor-prado-marino 22373/melchor-prado-marino] | [[Melchor de Prado y Mariño]] | [[Santiago de Compostela]] | 1770s | [[A Coruña]] | 1834 | |- | style='text-align:right'| 718 | [[:d:Q53146342|Q53146342]] | [https://dbe.rah.es/biografias/75136/miguel-ares-de-canabal 75136/miguel-ares-de-canabal] | [[Miguel Ares Canaval]] | [[Présaras, Vilasantar|Présaras]] | 1565 | [[Ourense]] | 1611-01-01 | |- | style='text-align:right'| 719 | [[:d:Q55229096|Q55229096]] | [https://dbe.rah.es/biografias/69650/pio-pazos-y-vela-hidalgo 69650/pio-pazos-y-vela-hidalgo] | [[Pío Pazos y Vela-Hidalgo]] | [[Ferrol]] | 1841-09-09 | [[Burgos]] | 1913-01-14 | |- | style='text-align:right'| 720 | [[:d:Q55688812|Q55688812]] | [https://dbe.rah.es/biografias/43665/juan-manuel-castro-rial-canosa 43665/juan-manuel-castro-rial-canosa] | [[Juan Manuel Castro-Rial Canosa]] | [[Cee]] | 1915-02-09 | [[Madrid]] | 2005<br/>2005-11-07 | |- | style='text-align:right'| 721 | [[:d:Q55769407|Q55769407]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32557/antonio-tenreiro-brochon 32557/antonio-tenreiro-brochon] | [[Antonio Tenreiro Brochón]] | [[A Coruña]] | 1923 | | 2006 | |- | style='text-align:right'| 722 | [[:d:Q55769507|Q55769507]] | [https://dbe.rah.es/biografias/42168/antonio-davila-cons 42168/antonio-davila-cons] | [[Antonio Dávila Cons]] | [[Vigo]] | 1934 | | 1993 | |- | style='text-align:right'| 723 | [[:d:Q55769543|Q55769543]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32518/virgilio-blanco-garrido 32518/virgilio-blanco-garrido] | [[Virxilio Blanco|Virxilio Blanco Garrido]] | [[Guisande, San Miguel de Presqueiras, Forcarei|Guisande]] | 1896-11-24 | [[Guisande, San Miguel de Presqueiras, Forcarei|Guisande]] | 1948-06-25 | [[Ficheiro:Virxilio Blanco 1929.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 724 | [[:d:Q55769558|Q55769558]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32530/narciso-perez-rey 32530/narciso-perez-rey] | [[Narciso Pérez Rey]] | [[Cambados]] | 1904 | | 1930 | |- | style='text-align:right'| 725 | [[:d:Q55769602|Q55769602]] | [https://dbe.rah.es/biografias/31404/ramon-gil-rey 31404/ramon-gil-rey] | [[Ramón Gil Rey]] | [[Santiago de Compostela]] | 1818 | [[Madrid]] | 1844 | |- | style='text-align:right'| 726 | [[:d:Q55769629|Q55769629]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34847/gumersindo-pardo-reguera 34847/gumersindo-pardo-reguera] | [[Gumersindo Pardo Reguera]] | [[Valgos, A Ribeira, Cervantes|Valgos]] | 1847-01-24 | [[A Coruña]] | 1916-04-28 | [[Ficheiro:Gumersindo Pardo Reguera GEG.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 727 | [[:d:Q55769649|Q55769649]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32537/manuel-lopez-garabal 32537/manuel-lopez-garabal] | [[Manuel López Garabal]] | [[Santiago de Compostela]] | 1907-03-20 | | 1981-09-09 | |- | style='text-align:right'| 728 | [[:d:Q55769680|Q55769680]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32521/antonio-medal-carrera 32521/antonio-medal-carrera] | [[Antonio Medal Carrera]] | [[Ponteareas]]<br/>[[Santiago de Compostela]] | 1902-03-12 | [[Vigo]] | 1985-10-19 | |- | style='text-align:right'| 729 | [[:d:Q55769736|Q55769736]] | [https://dbe.rah.es/biografias/28950/placido-antonio-fernandez-arosa 28950/placido-antonio-fernandez-arosa] | [[Plácido Fernández|Plácido Fernández de Arosa]] | [[Santiago de Compostela]] | 1760-01-15 | | 1838-12-03 | |- | style='text-align:right'| 730 | [[:d:Q55769742|Q55769742]] | [https://dbe.rah.es/biografias/52897/martin-echegaray-garcia 52897/martin-echegaray-garcia] | [[Martín Echegaray García]] | [[Vigo]] | 1901-04-16 | [[París]] | 1957-03-01 | |- | style='text-align:right'| 731 | [[:d:Q55769745|Q55769745]] | [https://dbe.rah.es/biografias/44237/agustin-diaz-robles-y-quiroga 44237/agustin-diaz-robles-y-quiroga] | [[Agustín Díaz Robles y Quiroga]] | [[Leiro, Miño|Leiro]] | 1758 | [[Ferrol]] | 1841 | |- | style='text-align:right'| 732 | [[:d:Q55769773|Q55769773]] | [https://dbe.rah.es/biografias/31425/mariano-cousino-vazquez 31425/mariano-cousino-vazquez] | [[Mariano Cousiño Vázquez]] | [[Pontevedra]] | 1828-06-23 | | 1914-03-12 | |- | style='text-align:right'| 733 | [[:d:Q55769776|Q55769776]] | [https://dbe.rah.es/biografias/28928/juan-jose-cancela-del-rio 28928/juan-jose-cancela-del-rio] | [[Juan José Cancela del Río]] | [[Santiago de Compostela]] | 1803-10-20 | | 1886-01-31 | [[Ficheiro:Juan José Cancela del Río 1803 1886.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 734 | [[:d:Q55836404|Q55836404]] | [https://dbe.rah.es/biografias/28834/veremundo-arias-teixeiro 28834/veremundo-arias-teixeiro] | [[Veremundo Arias y Teixeiro]] | [[Cabanelas, O Carballiño|Cabanelas]] | 1742-10-21 | [[Villar del Arzobispo]] | 1824-02-15 | |- | style='text-align:right'| 735 | [[:d:Q55836591|Q55836591]] | [https://dbe.rah.es/biografias/109357/joaquin-maria-pery-guzman 109357/joaquin-maria-pery-guzman] | [[Joaquín María Pery y Guzmán]] | [[A Coruña]] | 1776-08-04 | | 1835-10-26 | |- | style='text-align:right'| 736 | [[:d:Q55836798|Q55836798]] | [https://dbe.rah.es/biografias/41847/pascual-enciso-y-arriola 41847/pascual-enciso-y-arriola] | [[Pascual Enciso Arriola]] | [[Mondoñedo]] | 1805-07-16 | [[Ourense]] | 1873-12-09 | |- | style='text-align:right'| 737 | [[:d:Q55836992|Q55836992]] | [https://dbe.rah.es/biografias/4796/antonio-valenzuela-y-ozores 4796/antonio-valenzuela-y-ozores] | [[Antonio de Valenzuela Ozores]] | [[Santiago de Compostela]] | 1819 | [[Pontevedra]] | 1866 | |- | style='text-align:right'| 738 | [[:d:Q55837135|Q55837135]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34933/francisco-javier-brabo 34933/francisco-javier-brabo] | [[Francisco Javier Brabo]] | [[Pontevedra]] | 1825 | [[Buenos Aires]] | 1913 | |- | style='text-align:right'| 739 | [[:d:Q55837834|Q55837834]] | [https://dbe.rah.es/biografias/19405/vicente-alonso-salgado 19405/vicente-alonso-salgado] | [[Vicente Alonso Salgado]] | [[Queirugás, Verín|Queirugás]] | 1845-01-22 | [[Santo Ángel]] | 1931-10-06 | [[Ficheiro:Vicente Alonso Salgado (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 740 | [[:d:Q55838381|Q55838381]] | [https://dbe.rah.es/biografias/18219/jacobo-lopez-elizagaray 18219/jacobo-lopez-elizagaray] | [[Jacobo López Elizagaray]] | [[Santiago de Compostela]] | 1860-03-13 | [[Madrid]] | 1934-10-01 | |- | style='text-align:right'| 741 | [[:d:Q55838395|Q55838395]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34951/jose-boado-y-castro 34951/jose-boado-y-castro] | [[José Boado Castro]] | [[A Coruña]] | 1857 | [[Oviedo]] | 1900 | |- | style='text-align:right'| 742 | [[:d:Q55943890|Q55943890]] | [https://dbe.rah.es/biografias/90932/nicolas-chicarro-y-leguinechea 90932/nicolas-chicarro-y-leguinechea] | [[Nicolás Chicarro]] | [[Viveiro]] | 1812-07-06 | [[Ferrol]] | 1889-07-06 | |- | style='text-align:right'| 743 | [[:d:Q55946577|Q55946577]] | [https://dbe.rah.es/biografias/41003/jose-gaite-sancho 41003/jose-gaite-sancho] | [[Pedro Nolasco Gaite Sancho|José María Gaite Sancho]] | [[Pontevedra]] | 1879-10-16 | [[convento de San Xoán de Poio]] | 1949-01-12 | |- | style='text-align:right'| 744 | [[:d:Q55949365|Q55949365]] | [https://dbe.rah.es/biografias/76016/ignacio-de-otto-y-pardo 76016/ignacio-de-otto-y-pardo] | [[Ignacio de Otto]] | [[Lugo]] | 1945 | [[Oviedo]] | 1988 | |- | style='text-align:right'| 745 | [[:d:Q55991518|Q55991518]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34852/antonio-rodriguez-lopez 34852/antonio-rodriguez-lopez] | [[Antonio Rodríguez López (Q55991518)|Antonio Rodríguez López]] | [[Escairón, Vilasante, O Saviñao|Escairón]] | 1933-03-13 | [[Santiago de Compostela]] | 2002-09-27 | |- | style='text-align:right'| 746 | [[:d:Q55996213|Q55996213]] | [https://dbe.rah.es/biografias/22582/francisco-quiroga-arias 22582/francisco-quiroga-arias] | [[Francisco Quiroga Arias]] | [[Castro Caldelas]] | 1562 | [[Cuenca, España|Cuenca]] | 1629 | |- | style='text-align:right'| 747 | [[:d:Q56000535|Q56000535]] | [https://dbe.rah.es/biografias/21536/angel-jorge-echeverri 21536/angel-jorge-echeverri] | [[Ángel Jorge Echeverri]] | [[Santiago de Compostela]] | 1904-07-29 | [[Santiago de Compostela]] | 1984-06-28 | [[Ficheiro:Ángel Jorge Echeverri 1935.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 748 | [[:d:Q56402014|Q56402014]] | [https://dbe.rah.es/biografias/69946/jose-garcia-de-paredes-y-losada 69946/jose-garcia-de-paredes-y-losada] | [[José García de Paredes y Losada]] | [[A Coruña]] | 1810-03-18 | | 1876 | |- | style='text-align:right'| 749 | [[:d:Q56844299|Q56844299]] | [https://dbe.rah.es/biografias/72911/garcia-de-caamano-de-mendoza 72911/garcia-de-caamano-de-mendoza] | [[García de Caamaño de Mendoza]] | [[Galicia]] | 15th century | [[Rubiáns, Vilagarcía de Arousa|Rubiáns]] | 1540-01 | |- | style='text-align:right'| 750 | [[:d:Q57236413|Q57236413]] | [https://dbe.rah.es/biografias/25021/santiago-basanta-y-silva 25021/santiago-basanta-y-silva] | [[Santiago Basanta Silva]] | [[Vilalba]] | 1899-01-10 | [[Madrid]] | 1974-12-30 | |- | style='text-align:right'| 751 | [[:d:Q57559529|Q57559529]] | [https://dbe.rah.es/biografias/29342/jose-gonzalez-campo 29342/jose-gonzalez-campo] | [[José González Campo]] | [[Lugo]] | 1869-06-27 | [[Madrid]] | 1960-04-25 | |- | style='text-align:right'| 752 | [[:d:Q57830758|Q57830758]] | [https://dbe.rah.es/biografias/18168/manuel-gomez-duran 18168/manuel-gomez-duran] | [[Manuel Gómez Durán]] | [[Antas, A Lama|Antas]] | 1898-03-27 | [[Madrid]] | 1984-02-23 | |- | style='text-align:right'| 753 | [[:d:Q57942519|Q57942519]] | [https://dbe.rah.es/biografias/11270/manuel-grana-gonzalez 11270/manuel-grana-gonzalez] | [[Manuel Graña González]] | [[Cangas]] | 1878-12-13 | [[Madrid]] | 1963-11-28 | [[Ficheiro:Monumento a Manuel Graña González 02.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 754 | [[:d:Q58040989|Q58040989]] | [https://dbe.rah.es/biografias/23888/santiago-carro-y-garcia 23888/santiago-carro-y-garcia] | [[Santiago Carro García]] | [[Santiago de Compostela]] | 1889 | [[Madrid]] | 1966-11-24 | [[Ficheiro:Santiago Carro García - Vida Gallega, 1909.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 755 | [[:d:Q58223839|Q58223839]] | [https://dbe.rah.es/biografias/125979/florencio-cervino-gonzalez 125979/florencio-cervino-gonzalez] | [[Florencio Cerviño González]] | [[Areas, Tui|Areas]] | 1857-11-07 | [[Ourense]] | 1941-01-31 | |- | style='text-align:right'| 756 | [[:d:Q58463510|Q58463510]] | [https://dbe.rah.es/biografias/33522/ramon-joaquin-dominguez-hervella 33522/ramon-joaquin-dominguez-hervella] | [[Ramón Joaquín Domínguez]] | [[Verín]] | 1811-01-13 | [[Madrid]] | 1848-05-07 | [[Ficheiro:1892-1893, Historia del partido republicano español (cropped) Ramón J. Domínguez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 757 | [[:d:Q58804362|Q58804362]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34855/jeronimo-sal-lence 34855/jeronimo-sal-lence] | [[Jerónimo Sal Lence]] | [[Castroverde]] | 1884 | [[A Coruña]] | 1960-06-19 | |- | style='text-align:right'| 758 | [[:d:Q59186269|Q59186269]] | [https://dbe.rah.es/biografias/76027/antonio-polo-diez 76027/antonio-polo-diez] | [[Antonio Polo Díez]] | [[Corcubión]] | 1907 | [[Barcelona]] | 1992-03-01 | |- | style='text-align:right'| 759 | [[:d:Q59532984|Q59532984]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53424/jose-tomas-veiga-roel 53424/jose-tomas-veiga-roel] | [[Xosé Veiga Roel|José Veiga Roel]] | [[Betanzos]] | 1894-11-09 | [[Betanzos]] | 1976-02-09 | |- | style='text-align:right'| 760 | [[:d:Q59784001|Q59784001]] | [https://dbe.rah.es/biografias/55163/jose-antonio-rivadeneyra-villaguisada 55163/jose-antonio-rivadeneyra-villaguisada] | [[José Antonio Rivadeneira|José Antonio Ribadeneira]] | [[Buciños, Carballedo|Buciños]] | 1774-04-09 | [[Valladolid]] | 1856-06-26 | |- | style='text-align:right'| 761 | [[:d:Q59784349|Q59784349]] | [https://dbe.rah.es/biografias/52902/benigno-lopez-sanmartin 52902/benigno-lopez-sanmartin] | [[Benigno López Sanmartín]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1861 | [[Pontevedra]] | 1928-03-26 | [[Ficheiro:Benigno López Sanmartín, Galicia, revista ilustrada Año III, Núm. 24 15-XII-1908.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 762 | [[:d:Q60170028|Q60170028]] | [https://dbe.rah.es/biografias/35586/jose-antonio-lamelas-gonzalez 35586/jose-antonio-lamelas-gonzalez] | [[José Antonio Lamelas González]] | [[Forcas, Forcas, Parada de Sil|Forcas]] | 1901-04-07 | | 1981-10-01 | |- | style='text-align:right'| 763 | [[:d:Q60193850|Q60193850]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34778/manuel-lopez-enriquez 34778/manuel-lopez-enriquez] | [[Manuel López Enríquez]] | [[Monforte de Lemos]] | 1890-08-07 | | 1968-09-17 | |- | style='text-align:right'| 764 | [[:d:Q60418130|Q60418130]] | [https://dbe.rah.es/biografias/61347/manuel-maria-acevedo-y-pola 61347/manuel-maria-acevedo-y-pola] | [[Manuel María Acevedo y Pola]] | [[Vigo]] | 1769 | | 1840 | |- | style='text-align:right'| 765 | [[:d:Q60475645|Q60475645]] | [https://dbe.rah.es/biografias/22236/jose-rodriguez-diaz 22236/jose-rodriguez-diaz] | [[José Rodríguez Díaz]] | [[Sixirei, Baralla|Sixirei]] | 1746 | [[Arsenal de la Carraca]] | 1817-09-21 | |- | style='text-align:right'| 766 | [[:d:Q60502123|Q60502123]] | [https://dbe.rah.es/biografias/35099/santiago-de-la-iglesia-santos 35099/santiago-de-la-iglesia-santos] | [[Santiago de la Iglesia Santos]] | [[Santiago de Compostela]] | 1851-10-12 | [[Ferrol]] | 1931-11-09 | |- | style='text-align:right'| 767 | [[:d:Q60644933|Q60644933]] | [https://dbe.rah.es/biografias/79102/luis-campo-fernandez 79102/luis-campo-fernandez] | [[Luís Campo Fernández]] | [[Chantada]] | 1907 | [[Lugo]] | 1985-09-11 | |- | style='text-align:right'| 768 | [[:d:Q60649756|Q60649756]] | [https://dbe.rah.es/biografias/67195/diego-pazos-garcia 67195/diego-pazos-garcia] | [[Diego Pazos|Diego Pazos García]] | [[Sarria]] | 1857 | [[Sarria]] | 1920 | [[Ficheiro:Diego Pazos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 769 | [[:d:Q60690758|Q60690758]] | [https://dbe.rah.es/biografias/28895/timoteo-sanchez-freire 28895/timoteo-sanchez-freire] | [[Timoteo Sánchez Freire]] | [[Roade, Sobrado|Roade]] | 1838-08-22 | [[Santiago de Compostela]] | 1912-04-24 | [[Ficheiro:Timoteo Sánchez Freire.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 770 | [[:d:Q60826884|Q60826884]] | [https://dbe.rah.es/biografias/13380/juan-fernandez-de-limia 13380/juan-fernandez-de-limia] | [[Juan Fernández de Limia]] | [[Galicia]] | 13rd century | | No/unknown value | |- | style='text-align:right'| 771 | [[:d:Q60827828|Q60827828]] | [https://dbe.rah.es/biografias/10206/adolfo-prego-de-oliver-y-dominguez 10206/adolfo-prego-de-oliver-y-dominguez] | [[Adolfo Prego de Oliver Domínguez|Adolfo Prego]] | [[Ourense]] | 1913-01-01 | [[Madrid]] | 2000-10-15 | |- | style='text-align:right'| 772 | [[:d:Q60884714|Q60884714]] | [https://dbe.rah.es/biografias/84447/antonio-maria-montenegro-carantona 84447/antonio-maria-montenegro-carantona] | [[Antonio María Montenegro Carantoña]] | [[Pontevedra]] | 1787 | | 1857 | [[Ficheiro:1852, Estado Mayor General del Ejército Español, Antonio María Montenegro y Carantoña (cropped).jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 773 | [[:d:Q61060337|Q61060337]] | [https://dbe.rah.es/biografias/112702/baltasar-pardal-vidal 112702/baltasar-pardal-vidal] | [[Baltasar Pardal Vidal]] | [[Santa Cristina de Fecha, Santiago de Compostela|Santa Cristina de Fecha]] | 1886-08-18 | [[A Coruña]] | 1963-03-03 | [[Ficheiro:A Coruña - Monumento a Baltasar Pardal.JPG|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 774 | [[:d:Q61061212|Q61061212]] | [https://dbe.rah.es/biografias/51548/miguel-de-los-santos-salvado-rotea 51548/miguel-de-los-santos-salvado-rotea] | [[Santos Salvado]] | [[Tui]] | 1811 | | 1894-04-17 | |- | style='text-align:right'| 775 | [[:d:Q61453162|Q61453162]] | [https://dbe.rah.es/biografias/51538/manuel-chicharro-bisi 51538/manuel-chicharro-bisi] | [[Manuel Chicharro|Manuel Chicharro Bisi]] | [[A Coruña]] | 1849-08-29 | [[Santiago de Compostela]] | 1924-01-13 | [[Ficheiro:Manuel Chicharro Bisi.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 776 | [[:d:Q62390724|Q62390724]] | [https://dbe.rah.es/biografias/40852/benito-paradela-novoa 40852/benito-paradela-novoa] | [[Benito Paradela Nóvoa]] | [[Amoeiro]] | 1887-10-22 | [[Vallecas]] | 1936-10-23 | |- | style='text-align:right'| 777 | [[:d:Q62975660|Q62975660]] | [https://dbe.rah.es/biografias/24537/garcia-pardinas-villar-de-francos 24537/garcia-pardinas-villar-de-francos] | [[García Pardiñas Vilar de Francos|García Pardiñas Villar de Francos]] | [[Cícere, Santa Comba|Cícere]] | 1672-01-12 | [[Tarazona]] | 1741-03-29 | [[Ficheiro:Frei García Pardiñas.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 778 | [[:d:Q63093401|Q63093401]] | [https://dbe.rah.es/biografias/65260/antonio-abadin-y-guerra 65260/antonio-abadin-y-guerra] | [[Antonio Abadín Guerra]] | [[Viveiro]] | 1774-10-20 | [[Reis, Teo|Reis]] | 1813 | |- | style='text-align:right'| 779 | [[:d:Q63645247|Q63645247]] | [https://dbe.rah.es/biografias/55840/antonio-urzaiz-de-guzman 55840/antonio-urzaiz-de-guzman] | [[Antonio Urzaiz de Guzmán]] | [[Vigo]] | 1895-06-17 | [[Madrid]] | 1974-08-14 | |- | style='text-align:right'| 780 | [[:d:Q63974278|Q63974278]] | [https://dbe.rah.es/biografias/47712/manuel-prieto-marcos 47712/manuel-prieto-marcos] | [[Manuel Prieto Marcos]] | [[Tui]] | 1905-06-06 | [[Buenos Aires]] | 1945-06-23 | [[Ficheiro:Manoel Prieto mestre direitor da coral Os Rumorosos.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 781 | [[:d:Q64415959|Q64415959]] | [https://dbe.rah.es/biografias/95916/luis-rodriguez-del-monte-y-del-prado 95916/luis-rodriguez-del-monte-y-del-prado] | [[Luis Rodríguez del Monte]] | [[Serantes, Ferrol|Serantes]] | 1765 | [[Serantes, Ferrol|Serantes]] | 1813-02-24 | |- | style='text-align:right'| 782 | [[:d:Q64735164|Q64735164]] | [https://dbe.rah.es/biografias/76108/jose-francisco-bermudez-y-mandia 76108/jose-francisco-bermudez-y-mandia] | [[José Francisco Bermúdez Mandiá]] | [[A Coruña]] | 1673-08-28 | [[Astorga]] | 1736-03-03 | |- | style='text-align:right'| 783 | [[:d:Q64735630|Q64735630]] | [https://dbe.rah.es/biografias/95932/manuel-ros-y-medrano 95932/manuel-ros-y-medrano] | [[Manuel Ros de Medrano]] | [[Ourense]] | 1756-09-12 | [[Tortosa]] | 1821-09-23 | |- | style='text-align:right'| 784 | [[:d:Q64745648|Q64745648]] | [https://dbe.rah.es/biografias/57091/valentin-garcia-barrios 57091/valentin-garcia-barrios] | [[Valentín García Barrios]] | [[Ponte Caldelas]] | 1839-08-17 | [[Santiago de Compostela]] | 1916-08-26 | |- | style='text-align:right'| 785 | [[:d:Q64746047|Q64746047]] | [https://dbe.rah.es/biografias/39891/francisco-landeira-sevilla 39891/francisco-landeira-sevilla] | [[Francisco Landeira y Sevilla]] | [[Ribeira]] | 1804-05-23 | [[Lorca]] | 1876-09-15 | |- | style='text-align:right'| 786 | [[:d:Q64747542|Q64747542]] | [https://dbe.rah.es/biografias/55477/andres-cid-fernandez 55477/andres-cid-fernandez] | [[Andrés Cid de San Pedro Fernández]] | [[Xunqueira de Ambía]] | 1664-12-05 | | 1734-06-08 | |- | style='text-align:right'| 787 | [[:d:Q64750873|Q64750873]] | [https://dbe.rah.es/biografias/51120/antonio-sarmiento-de-sotomayor 51120/antonio-sarmiento-de-sotomayor] | [[Antonio Sarmiento de Soutomaior]] | [[Ribadetea, Ponteareas|Ribadetea]] | 1683-04-26<br/>1683-04 | [[Mondoñedo]] | 1751-10-18 | |- | style='text-align:right'| 788 | [[:d:Q64762894|Q64762894]] | [https://dbe.rah.es/biografias/40874/manuel-martinez-ferro 40874/manuel-martinez-ferro] | [[Manuel Martínez Ferro]] | [[Caldas de Reis]] | 1774-02-27<br/>1774-02-28 | [[Écija]] | 1827-06-03 | [[Ficheiro:Retrato de Fr. Manuel Martínez.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 789 | [[:d:Q64781269|Q64781269]] | [https://dbe.rah.es/biografias/25226/pedro-lopez-de-aguiar 25226/pedro-lopez-de-aguiar] | [[Pedro López de Aguiar]] | [[Taboi, Outeiro de Rei|Taboi]] | 1310s | [[Lugo]] | 1400s | |- | style='text-align:right'| 790 | [[:d:Q64785306|Q64785306]] | [https://dbe.rah.es/biografias/22649/alejo-andrade-yanez 22649/alejo-andrade-yanez] | [[Alejo Andrade Yáñez]] | [[Monforte de Lemos]] | 1793 | | 1844 | |- | style='text-align:right'| 791 | [[:d:Q66425291|Q66425291]] | [https://dbe.rah.es/biografias/94913/juan-antonio-simont-guillen 94913/juan-antonio-simont-guillen] | [[Juan Antonio Simont Guillén]] | [[A Coruña]] | 1897-09-09 | [[Madrid]] | 1976-12-23 | |- | style='text-align:right'| 792 | [[:d:Q66656985|Q66656985]] | [https://dbe.rah.es/biografias/52896/alejandro-cabanelas-araujo 52896/alejandro-cabanelas-araujo] | [[Alejandro Cabanelas Araujo]] | [[Leiro]] | 1895-03-03 | [[Covelo, Covelo|Covelo]] | 1965-07-01 | |- | style='text-align:right'| 793 | [[:d:Q66725344|Q66725344]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34498/antonio-novo-campelo 34498/antonio-novo-campelo] | [[Antonio Novo Campelo]] | [[Muros]] | 1878-07-06 | [[Santiago de Compostela]] | 1948-01-13 | |- | style='text-align:right'| 794 | [[:d:Q67255574|Q67255574]] | [https://dbe.rah.es/biografias/78375/antonio-rioboo-y-seixas-y-vilardefrancos 78375/antonio-rioboo-y-seixas-y-vilardefrancos] | [[Antonio Riobóo y Seixas Vilardefrancos]] | [[Santiago de Compostela]] | 1685-06-14 | [[Santiago de Compostela]] | | |- | style='text-align:right'| 795 | [[:d:Q67610546|Q67610546]] | [https://dbe.rah.es/biografias/71554/ramon-barros-sibelo 71554/ramon-barros-sibelo] | [[Ramón Barros Sivelo|Ramón Barros Sibelo]] | [[Santiago de Compostela]] | 1828 | [[Romelle, Loroño, Zas|Romelle]] | 1903 | |- | style='text-align:right'| 796 | [[:d:Q68906578|Q68906578]] | [https://dbe.rah.es/biografias/71116/alonso-enriquez-de-lemos 71116/alonso-enriquez-de-lemos] | [[Alonso Enríquez de Lemos]] | [[Monforte de Lemos]] | 15th century | [[Lugo]] | 1495 | |- | style='text-align:right'| 797 | [[:d:Q68908954|Q68908954]] | [https://dbe.rah.es/biografias/17496/alvaro-nunez-de-isorna 17496/alvaro-nunez-de-isorna] | [[Álvaro de Isorna]] | [[Quintáns, Isorna, Rianxo|Quintáns]] | 1370 | [[Santiago de Compostela]] | 1448-02-09 | |- | style='text-align:right'| 798 | [[:d:Q70343067|Q70343067]] | [https://dbe.rah.es/biografias/86506/angel-jaudenes-barcena 86506/angel-jaudenes-barcena] | [[Ángel Jáudenes Bárcena]] | [[Vigo]] | 1887-01-21 | [[Madrid]] | 1963-07-24 | |- | style='text-align:right'| 799 | [[:d:Q70578313|Q70578313]] | [https://dbe.rah.es/biografias/65394/eugenio-diaz-eimil 65394/eugenio-diaz-eimil] | [[Eugenio Díaz Eimil]] | [[Lugo]] | 1924-10-05 | | 1997-05-24 | |- | style='text-align:right'| 800 | [[:d:Q70755300|Q70755300]] | [https://dbe.rah.es/biografias/19814/juan-de-beira 19814/juan-de-beira] | [[Juan de Beira]] | [[Pontevedra]] | 1512 | [[Estado da India|India portuguesa]] | 1564-04-25 | |- | style='text-align:right'| 801 | [[:d:Q70771142|Q70771142]] | [https://dbe.rah.es/biografias/117123/julio-iglesias-abelaira 117123/julio-iglesias-abelaira] | [[Julio Iglesias Abelaira]] | [[Ferrol]] | 1879-12-13 | [[Madrid]] | 1936-08 | |- | style='text-align:right'| 802 | [[:d:Q70771348|Q70771348]] | [https://dbe.rah.es/biografias/52075/ramon-antonio-iglesias-abeleira 52075/ramon-antonio-iglesias-abeleira] | [[Ramón Antonio Iglesias Abeleira]] | [[Santiago de Compostela]] | 1820-08-13 | [[Santiago de Compostela]] | 1877-11-04 | |- | style='text-align:right'| 803 | [[:d:Q71669598|Q71669598]] | [https://dbe.rah.es/biografias/46955/benito-camba 46955/benito-camba] | [[Benito Camba]] | [[Monforte de Lemos]] | 1725-02-22 | [[Madrid]] | 1804-01-08 | |- | style='text-align:right'| 804 | [[:d:Q71671445|Q71671445]] | [https://dbe.rah.es/biografias/72326/francisco-carantona-dubert 72326/francisco-carantona-dubert] | [[Francisco Carantoña Dubert]] | [[Muros]] | 1926-04-04 | [[Xixón]] | 1997-12-08 | |- | style='text-align:right'| 805 | [[:d:Q71675845|Q71675845]] | [https://dbe.rah.es/biografias/86452/casimiro-carre-chicarro 86452/casimiro-carre-chicarro] | [[Casimiro Carre Chicarro]] | [[Ferrol]] | 1888-11-28 | [[Málaga]] | 1936-09-16 | |- | style='text-align:right'| 806 | [[:d:Q71677961|Q71677961]] | [https://dbe.rah.es/biografias/94975/vicente-jose-castro-labandeira 94975/vicente-jose-castro-labandeira] | [[Vicente José Castro Lavandeira]] | [[Cuntis]] | 18th century | | 19th century | |- | style='text-align:right'| 807 | [[:d:Q71680165|Q71680165]] | [https://dbe.rah.es/biografias/52283/benito-fernando-correa-de-sotomayor-y-yebra 52283/benito-fernando-correa-de-sotomayor-y-yebra] | [[Benito Fernando Correa de Sotomayor y Yebra]] | [[Mos]] | 1743-07-19 | | 1816-01-05 | |- | style='text-align:right'| 808 | [[:d:Q71682658|Q71682658]] | [https://dbe.rah.es/biografias/35614/joaquin-diaz-de-rabago-perez 35614/joaquin-diaz-de-rabago-perez] | [[Joaquín Díaz de Rabago Pérez]] | [[Santiago de Compostela]] | 1911-05-01 | [[Santander]] | 2006-04-28 | |- | style='text-align:right'| 809 | [[:d:Q71739791|Q71739791]] | [https://dbe.rah.es/biografias/75871/eladio-leiros-fernandez 75871/eladio-leiros-fernandez] | [[Eladio Leirós Fernández]] | [[Redondela]] | 1891-09-14 | [[Santiago de Compostela]] | 1977-12-04 | |- | style='text-align:right'| 810 | [[:d:Q71740392|Q71740392]] | [https://dbe.rah.es/biografias/28981/manuel-de-leis 28981/manuel-de-leis] | [[Manuel de Leis]] | [[Santiago de Compostela]] | 1690 | | 1765 | |- | style='text-align:right'| 811 | [[:d:Q71741763|Q71741763]] | [https://dbe.rah.es/biografias/23997/francisco-javier-de-lanzos-y-taboada 23997/francisco-javier-de-lanzos-y-taboada] | [[Francisco Javier de Lanzós y Taboada]] | [[Sobrán (San Martiño), Vilagarcía de Arousa|Sobrán (San Martiño)]] | 1699-12-07 | [[Madrid]] | 1765-09-29 | |- | style='text-align:right'| 812 | [[:d:Q71748031|Q71748031]] | [https://dbe.rah.es/biografias/86368/fernando-miranda-caamano 86368/fernando-miranda-caamano] | [[Fernando Miranda Caamaño]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 19th century | | 1872 | |- | style='text-align:right'| 813 | [[:d:Q71749248|Q71749248]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53626/alberto-celestino-montes-barcia 53626/alberto-celestino-montes-barcia] | [[Alberto Celestino Montes Barcia]] | [[Pontevedra]] | 1924-07-09 | | 1977-03-18 | |- | style='text-align:right'| 814 | [[:d:Q71821009|Q71821009]] | [https://dbe.rah.es/biografias/86339/nicolas-otero-de-figueroa-y-de-cea 86339/nicolas-otero-de-figueroa-y-de-cea] | [[Nicolás Otero de Figueroa y de Cea]] | [[Santiago de Compostela]] | 1771 | [[A Española]] | 1811-06-26 | |- | style='text-align:right'| 815 | [[:d:Q71821860|Q71821860]] | [https://dbe.rah.es/biografias/86471/jose-maria-otero-goyanes 86471/jose-maria-otero-goyanes] | [[José María Otero Goyanes]] | [[Santiago de Compostela]] | 1906-05-07 | [[Madrid]] | 1957-07-20 | |- | style='text-align:right'| 816 | [[:d:Q71822655|Q71822655]] | [https://dbe.rah.es/biografias/85986/jose-ramon-de-ozores-romero 85986/jose-ramon-de-ozores-romero] | [[José Ramón de Ozores Romero]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1785-11-29 | [[Santiago de Compostela]] | 1849-02-06 | |- | style='text-align:right'| 817 | [[:d:Q71823962|Q71823962]] | [https://dbe.rah.es/biografias/55153/jose-de-paramo-y-neira 55153/jose-de-paramo-y-neira] | [[José de Páramo Neira]] | [[Lugo]] | 18th century | | 18th century | |- | style='text-align:right'| 818 | [[:d:Q71824742|Q71824742]] | [https://dbe.rah.es/biografias/86754/vicente-pardo-de-aguiar-y-banales-de-borbon 86754/vicente-pardo-de-aguiar-y-banales-de-borbon] | [[Vicente Pardo de Aguiar y Bañales de Borbón]] | [[pazo de Aranza]] | 1771-02-19 | | 1830-08-12 | |- | style='text-align:right'| 819 | [[:d:Q71830311|Q71830311]] | [https://dbe.rah.es/biografias/38757/ambrosio-delgado-balboa 38757/ambrosio-delgado-balboa] | [[Ambrosio Delgado Balboa]] | [[Ambía, Baños de Molgas|Ambía]] | 1815 | [[San Miguel de las Dueñas]] | 1865-05-24 | |- | style='text-align:right'| 820 | [[:d:Q71992988|Q71992988]] | [https://dbe.rah.es/biografias/86463/guillermo-diaz-del-rio-y-arias-salgado 86463/guillermo-diaz-del-rio-y-arias-salgado] | [[Guillermo Díaz del Río y Arias-Salgado]] | [[Ferrol]] | 1875-12-15 | [[Madrid]] | 1955-01-30 | |- | style='text-align:right'| 821 | [[:d:Q71993486|Q71993486]] | [https://dbe.rah.es/biografias/86493/guillermo-diaz-del-rio-y-pita-da-veiga 86493/guillermo-diaz-del-rio-y-pita-da-veiga] | [[Guillermo Díaz del Río y Pita da Veiga]] | [[Ferrol]] | 1889-12-07 | | 1974-07-31 | |- | style='text-align:right'| 822 | [[:d:Q72115164|Q72115164]] | [https://dbe.rah.es/biografias/15599/tomas-maria-vizmanos-quintela 15599/tomas-maria-vizmanos-quintela] | [[Tomás María Vizmanos Quintela]] | [[Ribadavia]] | 1809-09-21 | [[Madrid]] | 1859-01-16 | |- | style='text-align:right'| 823 | [[:d:Q72261883|Q72261883]] | [https://dbe.rah.es/biografias/68215/pedro-de-aldao-barbeito 68215/pedro-de-aldao-barbeito] | [[Pedro de Aldao Barbeito]] | [[Pontevedra]] | 1618-12-30 | [[Palermo]] | 1682-08-06 | |- | style='text-align:right'| 824 | [[:d:Q72263114|Q72263114]] | [https://dbe.rah.es/biografias/52895/angel-alen-buceta 52895/angel-alen-buceta] | [[Ángel Alén Buceta]] | [[Pontevedra]] | 1907-09-11 | [[Buenos Aires]] | 1970-05-10 | |- | style='text-align:right'| 825 | [[:d:Q72270295|Q72270295]] | [https://dbe.rah.es/biografias/99178/antonio-herbon-garcia 99178/antonio-herbon-garcia] | [[Antonio Herbón García]] | [[provincia de Lugo]] | 1874 | [[Madrid]] | 1950 | |- | style='text-align:right'| 826 | [[:d:Q72363584|Q72363584]] | [https://dbe.rah.es/biografias/74518/ricardo-sanles-martinez 74518/ricardo-sanles-martinez] | [[Ricardo Sanlés Martínez]] | [[Palmeira, Ribeira|Palmeira]] | 1916-12-01 | [[convento de San Xoán de Poio]] | 1989-02-09 | |- | style='text-align:right'| 827 | [[:d:Q72395636|Q72395636]] | [https://dbe.rah.es/biografias/56157/fulgencio-campo 56157/fulgencio-campo] | [[Fulgencio del Campo]] | [[provincia de Ourense]] | 1762-10-24 | [[Saelices]] | 1832-04-03 | |- | style='text-align:right'| 828 | [[:d:Q72401473|Q72401473]] | [https://dbe.rah.es/biografias/86445/francisco-navarrete-ceniza 86445/francisco-navarrete-ceniza] | [[Francisco Navarrete Ceniza]] | [[Ferrol]] | 1889-12-13 | [[Ortigueira]] | 1954-05-14 | |- | style='text-align:right'| 829 | [[:d:Q72595663|Q72595663]] | [https://dbe.rah.es/biografias/31423/francisco-antonio-maria-rodeiro-permuy 31423/francisco-antonio-maria-rodeiro-permuy] | [[Francisco Antonio María Rodeiro Permuy]] | [[Santiago de Compostela]] | 1813-08-14 | [[Santiago de Compostela]] | 1873-11-07 | |- | style='text-align:right'| 830 | [[:d:Q73122439|Q73122439]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34945/bernardo-jose-alonso-lopez-y-nobal 34945/bernardo-jose-alonso-lopez-y-nobal] | [[José Alonso López Nobal|José Alonso López y Nobal]] | [[Ferrol]] | 1763-11-02 | [[Ferrol]] | 1824-12-26 | |- | style='text-align:right'| 831 | [[:d:Q73126697|Q73126697]] | [https://dbe.rah.es/biografias/35111/juan-donapetry-iribarnegaray 35111/juan-donapetry-iribarnegaray] | [[Juan Donapetry Iribarnegaray]] | [[Viveiro]] | 1882-10-26 | [[Oviedo]] | 1961-02-23 | |- | style='text-align:right'| 832 | [[:d:Q73127541|Q73127541]] | [https://dbe.rah.es/biografias/35108/fermin-bescansa-casares 35108/fermin-bescansa-casares] | [[Fermín Bescansa Casares]] | [[A Coruña]] | 1874-07-17 | [[A Coruña]] | 1957-11-08 | |- | style='text-align:right'| 833 | [[:d:Q73129114|Q73129114]] | [https://dbe.rah.es/biografias/35001/pio-garcia-novoa 35001/pio-garcia-novoa] | [[Pío García Novoa]] | [[Pontedeume]] | 1883 | | 1932 | |- | style='text-align:right'| 834 | [[:d:Q73278789|Q73278789]] | [https://dbe.rah.es/biografias/69632/juan-lopez-soler 69632/juan-lopez-soler] | [[Juan López Soler]] | [[Ferrol]] | 1871-03-16 | [[Madrid]] | 1954-11-10 | |- | style='text-align:right'| 835 | [[:d:Q73283362|Q73283362]] | [https://dbe.rah.es/biografias/8003/francisco-de-seijas-y-lobera 8003/francisco-de-seijas-y-lobera] | [[Francisco de Seijas y Lobera]] | [[Mondoñedo]] | 1650 | [[París]] | 1705 | |- | style='text-align:right'| 836 | [[:d:Q73284288|Q73284288]] | [https://dbe.rah.es/biografias/35110/antonio-martinez-de-la-riva 35110/antonio-martinez-de-la-riva] | [[Antonio Martínez de la Riva]] | [[Santiago de Compostela]] | 1882 | | 1958 | |- | style='text-align:right'| 837 | [[:d:Q73285760|Q73285760]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34003/francisco-guitian-ojea 34003/francisco-guitian-ojea] | [[Francisco Guitián Ojea]] | [[A Teixeira]] | 1921 | [[Santiago de Compostela]] | 2009-04-21 | |- | style='text-align:right'| 838 | [[:d:Q73288406|Q73288406]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34952/manuel-baraja-fernandez 34952/manuel-baraja-fernandez] | [[Manuel Baraja Fernández]] | [[Laxe]] | 1851 | | 1933 | |- | style='text-align:right'| 839 | [[:d:Q76159138|Q76159138]] | [https://dbe.rah.es/biografias/62085/fernando-ferreiro-rodriguez-lago 62085/fernando-ferreiro-rodriguez-lago] | [[Fernando Ferreiro Rodríguez-Lago]] | [[Ribadavia]] | 1896-02-22 | [[Durango, Biscaia|Durango]] | 1985-07-29 | |- | style='text-align:right'| 840 | [[:d:Q81619041|Q81619041]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34850/francisco-rodriguez-del-busto 34850/francisco-rodriguez-del-busto] | [[Francisco Rodríguez del Busto]] | [[Ribadeo]] | 1863-03-05 | [[Buenos Aires]] | 1913-10-07 | |- | style='text-align:right'| 841 | [[:d:Q81620429|Q81620429]] | [https://dbe.rah.es/biografias/47701/felipe-paz-carbajal 47701/felipe-paz-carbajal] | [[Felipe Paz Carbajal]] | [[Noia]] | 1850 | | 1918 | |- | style='text-align:right'| 842 | [[:d:Q83982852|Q83982852]] | [https://dbe.rah.es/biografias/71160/carlos-de-alcedo-y-sotomayor 71160/carlos-de-alcedo-y-sotomayor] | [[Carlos de Alcedo y Sotomayor]] | [[Láncara, Láncara|Láncara]] | 1656-08 | [[Galicia]] | 1711 | |- | style='text-align:right'| 843 | [[:d:Q84031384|Q84031384]] | [https://dbe.rah.es/biografias/101381/teodoro-aleman-y-gonzalez 101381/teodoro-aleman-y-gonzalez] | [[Teodoro Alemán y González]] | [[Ferrol]] | 1819-11-09 | [[Palma]] | 1889-03-02 | |- | style='text-align:right'| 844 | [[:d:Q84032770|Q84032770]] | [https://dbe.rah.es/biografias/33617/ambrosio-alonso 33617/ambrosio-alonso] | [[Ambrosio Alonso]] | [[Beade]] | 1706 | | 1775-04-05 | |- | style='text-align:right'| 845 | [[:d:Q84565790|Q84565790]] | [https://dbe.rah.es/biografias/76711/diego-jose-del-barco-y-de-la-cendeja 76711/diego-jose-del-barco-y-de-la-cendeja] | [[Diego José del Barco y de la Cendeja]] | [[A Coruña]] | 1779-11-12 | | 1814-02-26 | |- | style='text-align:right'| 846 | [[:d:Q84571877|Q84571877]] | [https://dbe.rah.es/biografias/94760/francisco-bermudez-de-sangro 94760/francisco-bermudez-de-sangro] | [[Francisco Bermúdez de Sangro]] | [[Caamouco, Ares|Caamouco]] | 1768-12-30 | [[A Coruña]] | 1818-03-24 | [[Ficheiro:Francisco de Sangro.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 847 | [[:d:Q84709168|Q84709168]] | [https://dbe.rah.es/biografias/71126/manuel-moreu-figueroa 71126/manuel-moreu-figueroa] | [[Manuel Moreu Figueroa]] | [[Santiago de Compostela]] | 1882-04-03 | [[Guadarrama]] | 1963-08-18 | |- | style='text-align:right'| 848 | [[:d:Q84938635|Q84938635]] | [https://dbe.rah.es/biografias/58585/pedro-brey-guerra 58585/pedro-brey-guerra] | [[Pedro Brey Guerra]] | [[Oca, A Estrada|Oca]] | 1889-09-07 | [[Oca, A Estrada|Oca]] | 1967-05-29 | |- | style='text-align:right'| 849 | [[:d:Q84938763|Q84938763]] | [https://dbe.rah.es/biografias/35949/manuel-buceta-nunez 35949/manuel-buceta-nunez] | [[Manuel Buceta Núñez]] | [[Vinseiro, A Estrada|Vinseiro]] | 1808-11-21 | | 1891 | |- | style='text-align:right'| 850 | [[:d:Q85510958|Q85510958]] | [https://dbe.rah.es/biografias/54007/jose-maria-calaza-couso 54007/jose-maria-calaza-couso] | [[José María Calaza Couso]] | [[A Coruña]] | 1852-10-15 | [[Buenos Aires]] | 1913-07-28 | [[Ficheiro:José María Calaza.png|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 851 | [[:d:Q85850555|Q85850555]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53624/jose-benito-otero-baena 53624/jose-benito-otero-baena] | [[José Benito Otero Baena]] | [[Bueu]] | 1925-06-27 | [[Pontevedra]] | 2017-02-06 | |- | style='text-align:right'| 852 | [[:d:Q85874144|Q85874144]] | [https://dbe.rah.es/biografias/64563/mariano-granados-y-campos 64563/mariano-granados-y-campos] | [[Mariano Granados Campos]] | [[Lugo]] | 1866-11-12 | [[Soria]] | 1914-05-05 | [[Ficheiro:Soria 036.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 853 | [[:d:Q87470777|Q87470777]] | [https://dbe.rah.es/biografias/69430/ricardo-quiroga-perez 69430/ricardo-quiroga-perez] | [[Ricardo Quiroga Pérez]] | [[Monforte de Lemos]] | 1901-04-01 | [[Marrocos]] | 1924-09-18 | |- | style='text-align:right'| 854 | [[:d:Q87575253|Q87575253]] | [https://dbe.rah.es/biografias/47733/bernaldo-del-rio-parada 47733/bernaldo-del-rio-parada] | [[Bernardo del Río Parada|Bernaldo del Río Parada]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1893-02-05 | [[Santiago de Compostela]] | 1952-11-05 | |- | style='text-align:right'| 855 | [[:d:Q87584813|Q87584813]] | [https://dbe.rah.es/biografias/55882/demetrio-duran-hermida 55882/demetrio-duran-hermida] | [[Demetrio Durán Hermida]] | [[Pontevedra]] | 19th century | [[Buenos Aires]] | 1942-10-08 | |- | style='text-align:right'| 856 | [[:d:Q87588876|Q87588876]] | [https://dbe.rah.es/biografias/50966/antonio-alfonsin 50966/antonio-alfonsin] | [[Antonio Alfonsín]] | [[Santiago de Compostela]] | 17th century | | 1730 | |- | style='text-align:right'| 857 | [[:d:Q87596374|Q87596374]] | [https://dbe.rah.es/biografias/76098/diego-bugallo-pita 76098/diego-bugallo-pita] | [[Diego Bugallo Pita]] | [[Ares]] | 1894-11-14 | [[Madrid]] | 1977-04-25 | |- | style='text-align:right'| 858 | [[:d:Q87647467|Q87647467]] | [https://dbe.rah.es/biografias/75874/manuel-sanchez-arteaga 75874/manuel-sanchez-arteaga] | [[Manuel Sánchez Arteaga]] | [[Chaián, Trazo|Chaián]] | 1827-08-27 | [[Ourense]] | 1891-03-13 | |- | style='text-align:right'| 859 | [[:d:Q87647633|Q87647633]] | [https://dbe.rah.es/biografias/50581/jose-gonzalez-cid 50581/jose-gonzalez-cid] | [[José González Cid]] | [[Allariz]] | 1727-06-05 | [[mosteiro de San Pedro de Arlanza]] | 1763-04-17 | |- | style='text-align:right'| 860 | [[:d:Q87648449|Q87648449]] | [https://dbe.rah.es/biografias/24913/pablo-fuenteseca-diaz 24913/pablo-fuenteseca-diaz] | [[Pablo Fuenteseca Díaz]] | [[Cospeito]] | 1922-07-31 | [[Madrid]] | 2009-10-29 | |- | style='text-align:right'| 861 | [[:d:Q87648466|Q87648466]] | [https://dbe.rah.es/biografias/50567/benito-garcia-guntin 50567/benito-garcia-guntin] | [[Benito García Guntín]] | [[A Arnoia]] | 1782 | [[Santiago de Compostela]] | 1839-07-28 | |- | style='text-align:right'| 862 | [[:d:Q87655500|Q87655500]] | [https://dbe.rah.es/biografias/33984/juan-manuel-espada-montaos 33984/juan-manuel-espada-montaos] | [[Juan Manuel Espada Montaos]] | [[Vilaza, Monterrei|Vilaza]] | 1843-10-17 | [[Verín]] | 1913-11-15 | |- | style='text-align:right'| 863 | [[:d:Q87686826|Q87686826]] | [https://dbe.rah.es/biografias/45536/genaro-olivie-hermida 45536/genaro-olivie-hermida] | [[Genaro Olivié Hermida]] | [[Vigo]] | 1889-08-11 | [[Paracuellos de Jarama]] | 1936-11-08 | |- | style='text-align:right'| 864 | [[:d:Q87758139|Q87758139]] | [https://dbe.rah.es/biografias/75882/manuel-rodriguez-rodriguez 75882/manuel-rodriguez-rodriguez] | [[Manuel Rodríguez Rodríguez (relixioso)|Manuel Rodríguez Rodríguez]] | [[Ribadavia]] | 1898-11-16 | [[Santiago de Compostela]] | 1975-09-28 | |- | style='text-align:right'| 865 | [[:d:Q87759221|Q87759221]] | [https://dbe.rah.es/biografias/129533/jacinto-de-ribera 129533/jacinto-de-ribera] | [[Jacinto de Ribera]] | [[Ribadavia]] | 1694 | [[Bantay]] | 1745-12-24 | |- | style='text-align:right'| 866 | [[:d:Q87778584|Q87778584]] | [https://dbe.rah.es/biografias/79150/jose-moreira-moreira 79150/jose-moreira-moreira] | [[José Moreira Moreira]] | [[O Porriño]] | 1888-05-08 | [[O Porriño]] | 1967-09-15 | |- | style='text-align:right'| 867 | [[:d:Q87878317|Q87878317]] | [https://dbe.rah.es/biografias/67488/santiago-castelo-cortes 67488/santiago-castelo-cortes] | [[Santiago Castelo Cortés]] | [[A Coruña]] | 1903-07-23 | [[Madrid]] | 1986-06-18 | |- | style='text-align:right'| 868 | [[:d:Q87879387|Q87879387]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34776/salvador-jorge-aurelio-castro-soto-freire 34776/salvador-jorge-aurelio-castro-soto-freire] | [[Salvador Soto Freire]] | [[Lugo]] | 1869-04-22 | [[Lugo]] | 1952-03-29 | |- | style='text-align:right'| 869 | [[:d:Q87880886|Q87880886]] | [https://dbe.rah.es/biografias/50420/juan-manuel-castuera-alonso 50420/juan-manuel-castuera-alonso] | [[Juan Manuel Castuera Alonso]] | [[Gondomar]] | 1921-12-31 | [[Santiago de Compostela]] | 1990-04-08 | |- | style='text-align:right'| 870 | [[:d:Q87883214|Q87883214]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53445/andres-marcelino-cisneros-pereiro 53445/andres-marcelino-cisneros-pereiro] | [[Andrés Cisneros Pereiro|Andrés Marcelino Cisneros Pereiro]] | [[Santiago de Compostela]] | 1820-04-26 | [[A Coruña]] | 1895 | |- | style='text-align:right'| 871 | [[:d:Q87885210|Q87885210]] | [https://dbe.rah.es/biografias/85302/oswaldo-codina-zapico 85302/oswaldo-codina-zapico] | [[Oswaldo Codina Zapico]] | [[Mondoñedo]] | 1861-12-01 | | 1901-06-01 | |- | style='text-align:right'| 872 | [[:d:Q87893507|Q87893507]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32566/xose-conde-corbal 32566/xose-conde-corbal] | [[Xosé Conde Corbal]] | [[Pontevedra]] | 1923-04-05 | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1999-03-05 | |- | style='text-align:right'| 873 | [[:d:Q87894237|Q87894237]] | [https://dbe.rah.es/biografias/33977/francisco-conde-valvis-fernandez 33977/francisco-conde-valvis-fernandez] | [[Francisco Conde-Valvís Fernández]] | [[Valverde, Requeixo de Valverde, Allariz|Valverde]] | 1899 | [[Vigo]] | 1985-03-28 | |- | style='text-align:right'| 874 | [[:d:Q87898056|Q87898056]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53646/manuel-cortes-galinanes 53646/manuel-cortes-galinanes] | [[Manuel Cortés Galiñanes]] | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1930-01-09 | | 1975-12-20 | |- | style='text-align:right'| 875 | [[:d:Q87899024|Q87899024]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34745/fernando-maria-de-los-llanos-cutoli-y-lagoanere 34745/fernando-maria-de-los-llanos-cutoli-y-lagoanere] | [[Fernando María de los Llanos Cútoli y Lagoanere]] | [[Ribadeo]] | 1808-11-13 | [[Torrejón de Ardoz]] | 1877-08-12 | |- | style='text-align:right'| 876 | [[:d:Q87909285|Q87909285]] | [https://dbe.rah.es/biografias/65709/segundo-diaz-de-herrera-y-mella 65709/segundo-diaz-de-herrera-y-mella] | [[Segundo Díaz de Herrera Mella]] | [[Ferrol]] | 1799-06-01 | [[Puerto Real]] | 1872-11-07 | |- | style='text-align:right'| 877 | [[:d:Q87910322|Q87910322]] | [https://dbe.rah.es/biografias/46695/manuel-dominguez-barros 46695/manuel-dominguez-barros] | [[Manuel Domínguez Barros]] | [[Vigo]] | 1877-09-04 | [[O Escorial, Madrid|O Escorial]] | 1914-08-21 | |- | style='text-align:right'| 878 | [[:d:Q87911147|Q87911147]] | [https://dbe.rah.es/biografias/71372/pedro-duran-morales 71372/pedro-duran-morales] | [[Pedro Durán Morales]] | [[Santiago de Compostela]] | 1860-10-27 | [[Madrid]] | 1938-04-29 | |- | style='text-align:right'| 879 | [[:d:Q87920756|Q87920756]] | [https://dbe.rah.es/biografias/35096/antonio-jose-ignacio-ramon-eleizegui-lopez 35096/antonio-jose-ignacio-ramon-eleizegui-lopez] | [[Antonio Eleizegui López]] | [[Santiago de Compostela]] | 1871-01-14 | [[Santiago de Compostela]] | 1962-02-05 | |- | style='text-align:right'| 880 | [[:d:Q87928658|Q87928658]] | [https://dbe.rah.es/biografias/56126/federico-landrove-moino 56126/federico-landrove-moino] | [[Federico Landrove Moíño]] | [[Ferrol]] | 1883-07-31 | [[Segovia]] | 1938-06-06 | |- | style='text-align:right'| 881 | [[:d:Q87950329|Q87950329]] | [https://dbe.rah.es/biografias/38299/jacobo-estens-romero 38299/jacobo-estens-romero] | [[Jacobo Esténs Romero]] | [[Vigo]] | 1880-01-24 | | 1959-03-26 | |- | style='text-align:right'| 882 | [[:d:Q87955992|Q87955992]] | [https://dbe.rah.es/biografias/84228/emilio-eyre-lamas 84228/emilio-eyre-lamas] | [[Emilio Eyré Lamas]] | [[Abral, O Mato, Chantada|Abral]] | 1905-06-27 | [[Abral, O Mato, Chantada|Abral]] | 2002-07-05 | |- | style='text-align:right'| 883 | [[:d:Q87957634|Q87957634]] | [https://dbe.rah.es/biografias/65413/benito-farina-y-cisneros 65413/benito-farina-y-cisneros] | [[Benito Fariña Cisneros]] | [[Monforte de Lemos]] | 1833 | [[Madrid]] | 1903-01-10 | |- | style='text-align:right'| 884 | [[:d:Q87963450|Q87963450]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53453/raniero-fernandez-calvo 53453/raniero-fernandez-calvo] | [[Raniero Fernández]] | [[Vigo]] | 1909-12-27 | [[Vigo]] | 1999-10-07 | |- | style='text-align:right'| 885 | [[:d:Q87968352|Q87968352]] | [https://dbe.rah.es/biografias/33992/gabriel-fernandez-taboada 33992/gabriel-fernandez-taboada] | [[Gabriel Fernández Taboada]] | [[Ourense]] | 1776-01-13 | [[Santiago de Compostela]] | 1841-09-26 | |- | style='text-align:right'| 886 | [[:d:Q87988682|Q87988682]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9985/eduardo-fungairino-de-la-pena 9985/eduardo-fungairino-de-la-pena] | [[Eduardo Fungairiño de la Peña]] | [[Lugo]] | 1838 | [[Madrid]] | 1916 | |- | style='text-align:right'| 887 | [[:d:Q87988940|Q87988940]] | [https://dbe.rah.es/biografias/63277/luis-funoll-y-mauro 63277/luis-funoll-y-mauro] | [[Luis Funoll y Mauro]] | [[Pontevedra]] | 1870-11-10 | [[Fuentesaúco]] | 1957-02-18 | |- | style='text-align:right'| 888 | [[:d:Q88041014|Q88041014]] | [https://dbe.rah.es/biografias/32539/pedro-garcia-lema 32539/pedro-garcia-lema] | [[Pedro García Lema]] | [[Chacín, Mazaricos|Chacín]] | 1906-03-23 | [[Noia]] | 1989-04-04 | |- | style='text-align:right'| 889 | [[:d:Q88043053|Q88043053]] | [https://dbe.rah.es/biografias/41401/german-garcia-suarez 41401/german-garcia-suarez] | [[Germán García Suárez]] | [[Marcelle, A Baña|Marcelle]] | 1916-06-23 | [[convento de San Xoán de Poio]] | 1992-06-18 | |- | style='text-align:right'| 890 | [[:d:Q88066666|Q88066666]] | [https://dbe.rah.es/biografias/50145/jose-rafael-goberna-costas 50145/jose-rafael-goberna-costas] | [[José Rafael Goberna Costas]] | [[Navia, Vigo|Navia]] | 1903-02-13 | [[A Paz]] | 1985-12-16 | |- | style='text-align:right'| 891 | [[:d:Q88068135|Q88068135]] | [https://dbe.rah.es/biografias/52617/evangelino-taboada-vazquez 52617/evangelino-taboada-vazquez] | [[Evangelino Taboada Vázquez]] | [[Vilanova, Lalín|Vilanova]] | 1897-02-14 | [[Concello de Cotobade|Cotobade]] | 1954-08-01 | |- | style='text-align:right'| 892 | [[:d:Q88068773|Q88068773]] | [https://dbe.rah.es/biografias/74716/pablo-gomez-moure 74716/pablo-gomez-moure] | [[Pablo Gómez Moure]] | [[Ribadavia]] | 1833-04-30 | [[Tarifa]] | 1897-02-09 | |- | style='text-align:right'| 893 | [[:d:Q88166523|Q88166523]] | [https://dbe.rah.es/biografias/56577/joaquin-gundin 56577/joaquin-gundin] | [[Joaquín Gundín]] | [[Melide]] | 1745-08-18 | | 1826 | |- | style='text-align:right'| 894 | [[:d:Q88387364|Q88387364]] | [https://dbe.rah.es/biografias/115824/domingo-villar-vazquez 115824/domingo-villar-vazquez] | [[Domingo Villar Vázquez]] | [[Santiago de Compostela]] | 1843-10-27 | [[A Coruña]] | 1912-01-04 | |- | style='text-align:right'| 895 | [[:d:Q91737576|Q91737576]] | [https://dbe.rah.es/biografias/137245/jose-maria-cadaval-y-correa 137245/jose-maria-cadaval-y-correa] | [[José María Cadaval Correa]] | [[Goián, Tomiño|Goián]] | 1787-10-28 | [[A Habana]] | 1854-05-31 | |- | style='text-align:right'| 896 | [[:d:Q96625351|Q96625351]] | [https://dbe.rah.es/biografias/95579/antonio-maria-parga-y-puga 95579/antonio-maria-parga-y-puga] | [[Antonio María de Parga y Puga]] | [[Vilacova, Abegondo|Vilacova]] | 1780-06-14 | | 1825-10-25 | |- | style='text-align:right'| 897 | [[:d:Q96631802|Q96631802]] | [https://dbe.rah.es/biografias/9133/antonio-eulate-y-fery 9133/antonio-eulate-y-fery] | [[Antonio Eulate Ferry]] | [[Ferrol]] | 1845-06-05 | [[Barcelona]] | 1932-02-19 | |- | style='text-align:right'| 898 | [[:d:Q100276481|Q100276481]] | [https://dbe.rah.es/biografias/juan-maria-garcia-naveira juan-maria-garcia-naveira] | [[Juan García Naveira (Q100276481)|Juan García Naveira]] | [[Betanzos]] | 1849 | | 1933 | |- | style='text-align:right'| 899 | [[:d:Q101001006|Q101001006]] | [https://dbe.rah.es/biografias/72227/juan-gabriel-tenreyro-montenegro 72227/juan-gabriel-tenreyro-montenegro] | [[Juan Gabriel Tenreyro Montenegro]] | [[Bañobre, Castro, Miño|Bañobre]] | 1726 | [[Oviedo]] | 1790-11-27 | |- | style='text-align:right'| 900 | [[:d:Q103963518|Q103963518]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53443/constantino-sarabia-gonzalez 53443/constantino-sarabia-gonzalez] | [[Constantino Sarabia González]] | [[Sabugueiro de Arriba, Castrelo, San Xoán de Río|Sabugueiro de Arriba]] | 1875 | [[Vigo]] | 1966 | |- | style='text-align:right'| 901 | [[:d:Q104582720|Q104582720]] | [https://dbe.rah.es/biografias/56957/benito-sanchez-alonso 56957/benito-sanchez-alonso] | [[Benito Sánchez Alonso]] | [[Santiago de Compostela]] | 1884-10-01 | [[Madrid]] | 1967-03-13 | |- | style='text-align:right'| 902 | [[:d:Q105748058|Q105748058]] | [https://dbe.rah.es/biografias/77369/salustiano-sanz-y-posse 77369/salustiano-sanz-y-posse] | [[Salustiano Sanz y Posse]] | [[Sada]] | 1822 | [[Madrid]] | 1901 | |- | style='text-align:right'| 903 | [[:d:Q105840008|Q105840008]] | [https://dbe.rah.es/biografias/43705/manuel-rodriguez-carrajo 43705/manuel-rodriguez-carrajo] | [[Manuel Rodríguez Carrajo]] | [[Queirugás, Verín|Queirugás]] | 1926-02-17 | [[Salamanca]] | 2008-05-13 | |- | style='text-align:right'| 904 | [[:d:Q106844015|Q106844015]] | [https://dbe.rah.es/biografias/33978/dimas-corral-aller 33978/dimas-corral-aller] | [[Dimas Corral y Aller]] | [[Ourense]] | 1850-11-17 | [[Mondariz]] | 1904-08-16 | |- | style='text-align:right'| 905 | [[:d:Q107193687|Q107193687]] | [https://dbe.rah.es/biografias/69434/manuel-rapela-rodriguez 69434/manuel-rapela-rodriguez] | [[Manuel Rapela Rodríguez]] | [[Sobral, Gustei, Coles|Sobral]] | 1901-12-24 | [[Ourense]] | 1945-08-27 | |- | style='text-align:right'| 906 | [[:d:Q107978507|Q107978507]] | [https://dbe.rah.es/biografias/39256/carlos-suances-y-campos 39256/carlos-suances-y-campos] | [[Carlos Suances Campos]] | [[Ferrol]] | 1818-07-29 | [[Ferrol]] | 1891-01-17 | |- | style='text-align:right'| 907 | [[:d:Q108463439|Q108463439]] | [https://dbe.rah.es/biografias/75140/vasco-perez-marino 75140/vasco-perez-marino] | [[Vasco Pérez Mariño]] | [[Fisterra]] | 1275 | [[Ourense]] | 1343-01-14 | |- | style='text-align:right'| 908 | [[:d:Q108870064|Q108870064]] | [https://dbe.rah.es/biografias/21992/pedro-pan-gomez 21992/pedro-pan-gomez] | [[Pedro Pan Gómez]] | [[A Coruña]] | 1876-08-28 | [[Madrid]] | 1952 | |- | style='text-align:right'| 909 | [[:d:Q109328118|Q109328118]] | [https://dbe.rah.es/biografias/135479/manuel-fuentes-pedreira 135479/manuel-fuentes-pedreira] | [[Manuel Fuentes Pedreira]] | [[Brántega, Agolada|Brántega]] | 1957 | [[Arrigorriaga]] | 1986-05-20 | |- | style='text-align:right'| 910 | [[:d:Q109336586|Q109336586]] | [https://dbe.rah.es/biografias/21907/andres-santiago-suarez-suarez 21907/andres-santiago-suarez-suarez] | [[Andrés Santiago Suárez Suárez]] | [[Luaña, Brión|Luaña]] | 1939-10-06 | [[Madrid]] | 2005-10-22 | |- | style='text-align:right'| 911 | [[:d:Q110380326|Q110380326]] | [https://dbe.rah.es/biografias/71342/agustin-rodriguez-vaamonde 71342/agustin-rodriguez-vaamonde] | [[Agustín Rodríguez Vaamonde]] | [[Ponteareas]] | 1769-06-10 | | 1845-03-06 | |- | style='text-align:right'| 912 | [[:d:Q110994409|Q110994409]] | [https://dbe.rah.es/biografias/84362/leoncio-rubin-de-celis-y-orona 84362/leoncio-rubin-de-celis-y-orona] | [[Leoncio Rubín de Celis|Leoncio Rubín de Celis Oroña]] | [[Redondela]] | 1810-09-12 | [[Madrid]] | 1875-09-23 | |- | style='text-align:right'| 913 | [[:d:Q111197014|Q111197014]] | [https://dbe.rah.es/biografias/victor-antonio-rodriguez-toubes-garcia victor-antonio-rodriguez-toubes-garcia] | [[Víctor Antonio Rodríguez-Toubes García]] | [[Verín]] | 1872-07-13 | [[Madrid]] | 1932-05-05 | |- | style='text-align:right'| 914 | [[:d:Q111659996|Q111659996]] | [https://dbe.rah.es/biografias/34010/jose-mendoza-sarmiento 34010/jose-mendoza-sarmiento] | [[José Mendoza Sarmiento]] | [[Ourense]] | 1936-08-27 | [[Toledo]] | 2012-07-21 | |- | style='text-align:right'| 915 | [[:d:Q114719539|Q114719539]] | [https://dbe.rah.es/biografias/77297/antonio-ponte-anido 77297/antonio-ponte-anido] | [[Antonio Ponte Anido]] | [[A Ponte do Porco, Miño, Miño|A Ponte do Porco]] | 1920-10-08 | [[Krasny Bor]] | 1943-02-10 | [[Ficheiro:Forografía del soldado Antonio Ponte Anido.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 916 | [[:d:Q117255275|Q117255275]] | [https://dbe.rah.es/biografias/24993/martin-de-la-coruna 24993/martin-de-la-coruna] | [[Martin de Coruña]] | [[A Coruña]] | 1484 | [[Pátzcuaro]] | 1558 | |- | style='text-align:right'| 917 | [[:d:Q117318784|Q117318784]] | [https://dbe.rah.es/biografias/69662/federico-de-la-cruz-y-lacaci 69662/federico-de-la-cruz-y-lacaci] | [[Federico de la Cruz y Lacaci]] | [[Ferrol]] | 1900-07-09 | [[Protectorado Español de Marrocos]] | 1926-06-20 | |- | style='text-align:right'| 918 | [[:d:Q118215004|Q118215004]] | [https://dbe.rah.es/biografias/53566/angel-sevillano-estremera 53566/angel-sevillano-estremera]<br/>[https://dbe.rah.es/biografias/53566 53566] | [[Ángel Sevillano Estremera]] | [[Vigo]] | 1942-01-31 | [[Vilagarcía de Arousa]] | 1994-07-28 | [[Ficheiro:Ángel Sevillano Estremera.jpg|center|128px]] |- | style='text-align:right'| 919 | [[:d:Q118396875|Q118396875]] | [https://dbe.rah.es/biografias/52085/francisco-javier-mendez-y-neira-de-saavedra 52085/francisco-javier-mendez-y-neira-de-saavedra]<br/>[https://dbe.rah.es/biografias/52085 52085] | [[Francisco Javier Méndez Neira de Saavedra]] | [[Ramil, Castro de Rei|Ramil]] | 1744 | [[Ladrido, Ortigueira|Ladrido]] | 1803-07-03 | |- | style='text-align:right'| 920 | [[:d:Q123120959|Q123120959]] | [https://dbe.rah.es/biografias/137263/pedro-de-cuenca-y-diaz-de-rabago 137263/pedro-de-cuenca-y-diaz-de-rabago] | [[Pedro de Cuenca y Díaz de Rábago]] | [[Tui]] | 1829-07-02 | [[Madrid]] | 1896-02-10 | |- | style='text-align:right'| 921 | [[:d:Q123407516|Q123407516]] | [https://dbe.rah.es/biografias/84363/luis-garcia-y-miguel-de-la-calle 84363/luis-garcia-y-miguel-de-la-calle] | [[Luis García y Miguel de la Calle]] | [[Ferrol]] | 1802-03-10 | [[Barcelona]] | 1863-02-15 | |- | style='text-align:right'| 922 | [[:d:Q124347612|Q124347612]] | [https://dbe.rah.es/biografias/73484/pedro-de-gracia-dei 73484/pedro-de-gracia-dei] | [[Pedro de Gracia Dei]] | [[Comarca de Betanzos|Betanzos]] | 1465 | [[Zafra]] | 1530 | |- | style='text-align:right'| 923 | [[:d:Q124873447|Q124873447]] | [https://dbe.rah.es/biografias/36966/luis-iglesias-gonzalez 36966/luis-iglesias-gonzalez] | [[Luis Iglesias González]] | [[Asados, Rianxo|Asados]] | 1767-05-08 | [[Aranjuez]] | 1834-08-10 | |- | style='text-align:right'| 924 | [[:d:Q131926677|Q131926677]] | [https://dbe.rah.es/biografias/45492/carlos-pombo-somoza 45492/carlos-pombo-somoza] | [[Carlos Pombo Somoza]] | [[Sarria]] | 1905 | [[Madrid]] | 1970 | |- | style='text-align:right'| 925 | [[:d:Q132166591|Q132166591]] | [https://dbe.rah.es/biografias/18185-jose-cayetano-garcia-de-armesto 18185-jose-cayetano-garcia-de-armesto] | [[José Cayetano García de Armesto]] | [[Fradelo, Fradelo, Viana do Bolo|Fradelo]] | 1881-10-08 | [[Madrid]] | 1966-03-01 | |- | style='text-align:right'| 926 | [[:d:Q133155558|Q133155558]] | [https://dbe.rah.es/biografias/37156-teodoro-de-quiros 37156-teodoro-de-quiros] | [[Teodoro de Quirós]] | [[Viveiro]] | 1599 | | 1662-12-04 | |- | style='text-align:right'| 927 | [[:d:Q134992442|Q134992442]] | [https://dbe.rah.es/biografias/136986/agustin-ibanez-y-bojons 136986/agustin-ibanez-y-bojons] | [[Agustín Ibáñez y Bojons]] | [[Gondomar]] | 1771-09 | [[Ceuta]] | 1805-05 | |} {{Wikidata list end}} == Véxase tamén == * [[Wikipedia:Lista de mulleres de Galicia con entrada no Diccionario Biográfico Español]] [[Categoría:Wikipedia:Listas de homes de Galicia con datos de Wikidata]] 3io8sv4lcltge2cm9g9n58oogafd83x 1 418356 7105376 4842057 2025-06-24T11:41:23Z MAGHOI 15490 7105376 wikitext text/x-wiki {{visitas}} == Ligazóns externas modificadas (agosto 2018) == Ola compañeiros editores, Acabo de modificar 2 ligazóns externas en [[(307261) 2002 MS4]]. Por favor tomádevos un momento para revisar [https://gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=4842056 a miña edición]. Se tedes calquera pregunta, ou precisades que o bot ignore ben estas ligazóns ou ben a páxina por completo, por favor visitade [[:m:InternetArchiveBot/FAQ|este FAQ]] para máis información. Fixen os seguintes cambios: *Engadiuse o arquivo https://web.archive.org/web/20110604033434/http://www.boulder.swri.edu/~buie/kbo/astrom/02MS4.html á ligazón http://www.boulder.swri.edu/~buie/kbo/astrom/02MS4.html *Engadiuse o arquivo https://web.archive.org/web/20060901063349/http://www.physics.nau.edu/~tegler/research/survey.htm á ligazón http://www.physics.nau.edu/~tegler/research/survey.htm Por favor revisade o FAQ para máis información sobre cómo correxir erros do bot. Saúdos.—[[:en:User:InternetArchiveBot|'''<span style="color:darkgrey;font-family:monospace">InternetArchiveBot</span>''']] <span style="color:green;font-family:Rockwell">([[:en:User talk:InternetArchiveBot|Informar de erros]])</span> 21 de agosto de 2018 ás 17:29 (UTC) fnzzijvj5fdvm5jzg4ixpxo6evlqtd6 0 429936 7104391 6439093 2025-06-23T12:05:42Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104391 wikitext text/x-wiki {{Federación deportiva |nome = Asociación Europea de Atletismo |escudo = |nomecompleto = European Athletic Association |ámbito = [[Europa]] |fundación = [[24 de setembro]] de [[1933]] |deporte = [[Atletismo]] |socios = 51 federacións nacionais |presidente = {{NOR}} [[Svein Arne Hansen]] |secretario = |sede = {{SUI}} |web = http://www.european-athletics.org/ }} [[Ficheiro:European Athletic Association logo.svg|miniatura|320px|Logo da AEA]] A '''Asociación Europea de Atletismo''' ('''AEA'''), en [[idioma inglés|inglés]], ''European Athletic Association'' (EAA), é a institución que organiza e rexe o [[atletismo]] en [[Europa]].<ref name="european-athletics.org">{{cita web | url=http://www.european-athletics.org/about-us/structure.html | título=Structure | publicación=European Athletics | autor= | lingua=inglés | dataacceso=28 de agosto de 2018 | urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131031044051/http://www.european-athletics.org/about-us/structure.html | dataarquivo=31 de outubro de 2013 | urlmorta=yes }}</ref> == Funcións == A AEA representa ás federacións nacionais [[Europa|europeas]] de [[atletismo]] a nivel competitivo perante a [[Asociación Internacional de Federacións de Atletismo]] (IAAF).<ref name="european-athletics.org"/> Así mesmo, é a responsábel de organizar periodicamente as [[competición]]s atléticas continentais. == Sede e presidencia == Ten a súa sede na cidade de [[Lausana]] ([[Suíza]]). O seu presidente na actualidade é o [[Noruega|noruegués]] [[Svein Arne Hansen]]. == Federaciós nacionais asociadas == A AEA conta coa afiliación de 50 federacións nacionais do [[continente europeo]]. == Historia == Foi fundada o [[24 de setembro]] de [[1933]] en [[Berlín]], baixo o nome de ''Comité Europeo de Atletismo''. O [[1 de novembro]] de [[1969]], nun congreso celebrado en [[Bucarest]] ([[Romanía]]), acordouse facer unha reestruturación da organización, cambiando a súa denominación pola actual. Posteriormente, en [[2003]], foi reconstituída de novo.<ref name=H/> En [[1934]] realizouse o primeiro [[Campionato de Europa de Atletismo]] na cidade de [[Turín]] ([[Italia]]). O primeiro [[Campionato de Europa de Atletismo en Pista Cuberta]] levouse a cabo en [[1970]] en [[Viena]] ([[Austria]]), e o primeiro [[Campionato de Europa de Campo a Través]] en [[1994]] na localidade [[Inglaterra|inglesa]] de [[Alnwick]].<ref name=H>{{cita web | url=http://www.european-athletics.org/about-us/history.html | título=History | publicación=European Athletics | autor= | lingua=inglés | dataacceso=28 de agosto de 2018 | urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131031074447/http://www.european-athletics.org/about-us/history.html | dataarquivo=31 de outubro de 2013 | urlmorta=yes }}</ref> == Eventos == A AEA organiza anualmente numerosas competicións internacionais, das que as máis importantes son as seguintes: * [[Campionato de Europa de Atletismo]] * [[Campionato de Europa de Atletismo Sub-23]] * [[Campionato de Europa de Atletismo Sub-20]] * [[Campionato de Europa de Atletismo Sub-18]] * [[Campionato de Europa de Atletismo en Pista Cuberta]] * [[Campionato de Europ de Campo a Través]] * [[Copa de Europa de Clubs]] == Organización == A estrutura xerárquica da Asociación está formada polo Presidente e os Vicepresidentes, o Congreso (que se reúne cada dous anos), o Comité Executivo, o Consello e os Comités Técnicos. === Presidentes === Desde a súa constitución como AEA en 1969: <center> {| class="wikitable" width="90%" |- bgcolor="lightsteelblue" ! align=center|Nº ! align=center|Mandato ! align=center|Nome ! align=center|País |- | <center>1</center> || [[1969]] – [[1976]] || [[Adriaan Paulen]] || {{NLD}} |-bgcolor="efefef" | <center>2</center> || [[1976]] – [[1987]] || [[Arthur Gold]] || {{GBR}} |- | <center>3</center> || [[1987]] – [[1999]] || [[Carl-Olaf Homen]] || {{FIN}} |-bgcolor="efefef" | <center>4</center> || [[1999]] – [[2015]] || [[Hansjörg Wirz]] || {{SUI}} |-bgcolor="efefef" | <center>5</center> || [[2015]] - [[actualidade]] || [[Svein Arne Hansen]] || {{NOR}} |} </center> == Federacións nacionais == As federacións afiliadas á Asociación Europea de Atletismo son: <center> {| class=wikitable !País !Federación !Páxina web |- |{{ALB}} |[[Federata Shqiptarë e Atletikes]] | |- |{{AND}} |[[Federació Andorrana d'Atletisme]] |[http://www.faa.ad/] |- |{{ARM}} |[[Armenian Athletic Federation]] | |- |{{AUT}} |[[Österreichischer Leichtathletik-Verband]] |[http://www.oelv.at/] |- |{{AZE}} |[[Azerbaijan Athletics Federation]] | |- |{{BEL}} |[[Ligue royale belge d'athlétisme]] |[http://www.val.be/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110902085040/http://www.val.be/ |date=02 de setembro de 2011 }} |- |{{BLR}} |[[Belarus Athletic Federation]] | [http://www.bfla.eu] |- |{{BIH}} |[[Athletic Federation of Bosnia & Herzegovina]] | |- |{{BUL}} |[[Bulgarian Athletic Federation]] |[https://web.archive.org/web/20120517081949/http://athletics.netbg.com/] |- |{{CYP}} |[[The Amateur Athletic Association of Cyprus]] | |- |{{CRO}} |[[Hrvatski Atletski Savez]] |[http://www.has.hr/] |- |{{DIN}} |[[Federação Dinamarquesa de Atletismo|Dansk Atletik Forbund]] |[http://www.dansk-atletik.dk/] |- |{{EST}} |[[Estonian Athletic Association]] |[http://www.ekjl.ee/uudised] |- |{{FIN}} |[[Federação Finlandesa de Atletismo|Suomen Urheiluliitto]] |[http://www.sul.fi/] |- |{{FRA}} |[[Fédération française d'athlétisme]] |[http://www.athle.com/] |- |{{GEO}} |[[Athletic Federation of Georgia]] | |- |{{DEU}} |[[Deutscher Leichtathletik-Verband]] |[http://www.leichtathletik.de/] |- |{{GIB}} |[[Gibraltar Amateur Athletic Association]] |[https://web.archive.org/web/20171124082515/http://www.gaaa.gi/] |- |{{GRE}} |[[Association hellénique d'athlétisme amateur]] (SEGAS) |[https://web.archive.org/web/20130808124929/http://www.segas.gr/%28S%28arrmdc3rpjilfg450rd5p3m3%29%29/segas/fmain.aspx] |- |{{IRL}} |[[Athletics Ireland]] |[http://www.athleticsireland.ie/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171024083241/http://www.athleticsireland.ie/ |date=24 de outubro de 2017 }} |- |{{ISL}} |[[Federação Islandesa de Atletismo|Frjálsíþróttasamband Íslands]] (FRI) |[http://www.fri.is/] |- |{{ISR}} |[[Israeli Athletic Association]] | |- |{{ITA}} |[[Federazione Italiana di Atletica Leggera]] |[http://www.fidal.it] |- |{{LVA}} |[[Latvian Athletics Association]] |[https://web.archive.org/web/20160323172020/http://lat-athletics.lv/] |- |{{LIE}} |[[Liechtensteiner Turn-und Leichtathletik-Verband]] | |- |{{LTU}} |[[Athletic Federation of Lithuania]] |[http://www.laf.lt/] |- |{{LUX}} |[[Fédération luxembourgeoise d'athlétisme]] |[http://www.fla.lu/] |- |{{MKD}} |[[Atletska Federacija na Makedonija]] | |- |{{MLT}} |[[Malta Amateur Athletic Association]] |[https://web.archive.org/web/20090507190150/http://www.global.net.mt/maaa/] |- |{{MDA}} |[[Federatia de Atletism din Republica Moldova]] | |- |{{MCO}} |[[Fédération monégasque d'athlétisme]] | |- |{{MNE}} |[[Athletic Federation of Montenegro]] | |- |{{NOR}} |[[Federação Norueguesa de Atletismo|Norges Fri-Idrettsforbund]] |[http://www.friidrett.no/] |- |{{NLD}} |[[Royal Dutch Athletics Federation]] |[http://www.knau.nl/] |- |{{POL}} |[[Polski Zwiazek Lekkiej Atletyki]] |[http://www.pzla.pl/] |- |{{POR}} |[[Federação Portuguesa de Atletismo]] |[http://www.fpatletismo.pt/] |- |{{GBR}} |[[UK Athletics]] |[https://web.archive.org/web/20110424115849/http://www.ukathletics.net/] |- |{{CZE}} |[[Český atletický svaz]] |[http://www.atletika.cz/] |- |{{ROU}} |[[Federatia Romana de Atletism]] |[http://www.fra.ro/] |- |{{RUS}} |[[Russia Athletic Federation]] |[http://www.rusathletics.ru/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210725003922/http://rusathletics.ru/ |date=25 de xullo de 2021 }} |- |{{SMR}} |[[Federazione Sammarinese Atletica Leggera]] | |- |{{SRB}} |[[Athletic Federation of Serbia]] | |- |{{SVK}} |[[Slovak Athletic Federation]] | |- |{{SVN}} |[[Atletska Zveza Slovenije]] |[http://www.atletska-zveza.si/] |- |{{ESP}} |[[Real Federación Española de Atletismo]] |[http://www.rfea.es/] |- |{{SWE}} |[[Federação Sueca de Atletismo|Svenska Friidrottsförbundet]] |[http://www.friidrott.se/] |- |{{SUI}} |[[Schweizerischer Leichtathletik-Verband]] |[http://www.swiss-athletics.ch/] |- |{{TUR}} |[[Turkiye Atletizm Federasyonu]] |[http://www.taf.org.tr/] |- |{{UKR}} |[[Ukrainian Athletic Federation]] | |- |{{HUN}} |[[Magyar Atletikai Szovetseg]] |[http://www.masz.hu/] |} </center> == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Asociación Internacional de Federacións de Atletismo]] === Ligazóns externas === * [http://www.european-athletics.org Páxina oficial] {{en}}. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Atletismo en Europa]] [[Categoría:Federacións deportivas de Europa]] 8zk1tbaeah32a5hgptgml9kyah0li4g 0 432007 7105356 7069718 2025-06-24T10:48:52Z MAGHOI 15490 7105356 wikitext text/x-wiki {{Organización}} A '''Universidade de Cantabria (UC)''', fundada como '''Universidade de Santander''', é unha universidade pública situada na [[comunidade autónoma]] de [[Cantabria]] ([[España]]). Ten quince centros distribuídos en tres [[campus]], un localizado en [[Santander]], outro situado en [[Torrelavega]] e un terceiro en [[Comillas]]. No curso 2015-2016 contaba con 13 454 alumnos, 1 273 profesores e 1 088 persoas en administración e servizos.<ref>[http://web.unican.es/transparencia-informativa/ Portal de Transparencia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160815222416/http://web.unican.es/transparencia-informativa |date=15 de agosto de 2016 }} da [[UC]].</ref> O seu [[orzamento]] para o ano [[2016]] ascendía a 105 974 462 €.<ref>[https://web.unican.es/consejo-direccion/gerencia/Documents/Presupuesto-2016.pdf UC. Presupuesto 2016].</ref> A Universidade de Cantabria obtivo a cualificación definitiva como Campus de Excelencia Internacional polo [[Goberno de España]] en decembro de [[2014]].<ref name="cei">{{Cita web |url=http://web.unican.es/noticias/Paginas/2014/diciembre/La-Universidad-de-Cantabria-obtiene-el-sello-definitivo-de-Campus-de-Excelencia-con-la-m%C3%A1xima-calificaci%C3%B3n.aspx |autor=Ministerio de Educación del Gobierno de España |título=Resuelta la Convocatoria Campus de Excelencia Internacional |ano=2009 |dataacceso=2 de setembro de 2018 }}</ref> Forma parte como membro fundador do [[Grupo 9 de Universidades]] (G9) españolas, creado en [[1997]] co obxectivo de promover a colaboración entre as institucións universitarias que o integran, tanto no que respecta ás actividades docentes e investigadoras como ás de xestión e servizos. Anualmente a UC publica a súa memoria de actividades.<ref>[http://web.unican.es/unidades/serviciodecomunicacion/publicaciones-institucionales Publicaciones Institucionales (Memorias de la Universidad)].</ref> == Historia == [[Ficheiro:Santander.Universidad.Pabellon.de.Gobierno.jpg|miniatura|260px|Pavillón de Goberno da Universidade.]] [[Ficheiro:Hospital Valdecilla.PNG|miniatura|260px|Hospital Universitario Marqués de Valdecilla, en Santander (Cantabria).]] A institución creouse como tal o [[18 de agosto]] de [[1972]] por [[decreto]] do [[Goberno de España|Consello de Ministros]] co nome de Universidade de Santander. Trece anos despois pasaría a denominarse Universidade de Cantabria. Con anterioridade a esta data xa existían diversas escolas independentes que posteriormente conformarían ou se irían integrando no que sería a Universidade de Cantabria: * En [[1829]] créase a Escola de Comercio e Náutica, na actualidade Escola Técnica Superior de Náutica. * En [[1901]] fúndase a Escola de Industrias, xerme do que serían a Escola Politécnica de Enxeñaría Industrial e de Telecomunicacións. * En [[1915]] institúese a Escola Normal de Mestres, orixe do que sería a vixente Facultade de Educación. * En [[1929]] fúndase a Escola de Enfermeiras do Hospital Marqués de Valdecilla, actualmente Escola Universitaria de Enfermaría. * Na década de [[1950]] Torrelavega acolle a Escola de Facultativos de Minas e Fábricas Mineiro-Metalúrxicas e Mineiro-Químicas, o que se convertería na actual Escola Universitaria de Enxeñaría Técnica Mineira. * En [[1969]] fúndase a Escola de Graduado Sociais, daquela dependente da [[Universidade de Oviedo]] e xerme da Diplomatura en Relacións Laborais dependente da Facultade de Dereito. * No ano [[1966]] instáuarse a E.T.S.I. de Camiños, Canais e Portos de Santander, dependente da [[Universidade de Valladolid]]. * En [[1969]] tócalle a quenda á Facultade de Ciencias, inicialmente só coa especialidade de Físicas, e tamén dependente da Universidade de Valladolid, incorporando despis a sección de Matemáticas e, en [[2005]], Enxeñaría Informática. * En [[1970]] o Concello e a Deputación Provincial de Santander ceden os terreos de Las Llamas na cidade de Santander co fin de crear un campus de 600 000 m². * Ao ano seguinte, [[1971]], créase o distrito universitario de Santander. * En [[1973]] inicia a súa andaina a Facultade de Medicina. * Coa creación en [[1978]] da Facultade de Filosofía e Letras consolídase a autonomía universitaria da UC. En anos sucesivos iríanse integrando na Universidade as antigas Escolas da Mariña Civil e de Enfermaría, comezándose a impartir novas titulacións e a construción de modernos edificios. Posteriormente, en decembro de [[1999]], adscríbese a Escola Universitaria de Turismo Altamira á UC, impartíndose desde o [[2000]] a [[diplomatura]] de [[Turismo]] e, xa desde [[2009]], o [[Grao académico|grao]] de Turismo. En [[2005]] créase o segundo centro adscrito á Universidade, a Escola de Fisioterapia Gimbernat-Cantabria impartindo a diplomatura en [[Fisioterapia]] e, desde [[2009]] o grao. En [[2011]] incorpora á súa oferta o grado de [[Logopedia]]. Esta Escuoa encóntras situada en [[Torrelavega]], primeiro compartindo edificio coa Politécnica de Minas, e desde [[2010]] cun propio. Tamén en [[2011]] ponse en marcha un novo centro adscrito, o Centro Internacional de Estudos Superiores do Español de [[Comillas]], no que se imparte o grao de Estudos Hispánicos e o [[máster]] de Ensinanza de Español para Estranxeiros. Na actualidade un dos sinais de identidade máis importantes da Universidade de Cantabria é o seu potencial en actividades de [[investigación]], [[desenvolvemento]] e [[innovación]]. A pesar do seu reducido tamaño en comparación con outras universidades, encóntrase entre os primeiros postos do ránking das universidades españolas, tanto por calidade como por capacidade investigadora, cunha alta produción científica por profesor. Tamén é destácabel que a Biblioteca da Universidade de Cantabria (BUC) é unha das doce mellores bibliotecas universitarias de [[España]].<ref>[http://www.eldiariomontanes.es/prensa/20070207/cantabria/biblioteca-destaca_20070207.html ''Diario montañés''].</ref> Cómpre engadir que a UC elaborou proxectos e estudos demandados por institucións e a administración pública, como exemplo pódese citar o Atlas Dixital da España Universitaria.<ref>[http://www.eldiariomontanes.es/prensa/20070110/cantabria/presenta-madrid-atlas-digital_20070110.html Noticia sobre el Atlas Digital] ''Diario Montañés''.</ref> En [[2007]] a Universidade entrou a formar parte da [[Rede Española de Supercomputación]]. Froito desta relación, instalouse o supercomputador [[Altamira (supercomputador)|Altamira]]. En novembro de [[2009]] a UC recibiu a cualificación ''Campus de Excelencia Internacional CEI 2009 de ámbito rexional'' na Estratexia Universidade 2015 do [[Ministerio de Educación de España]].<ref name=cei/> En [[2013]] a Universidade de Cantabria aparecur por primeira vez no ''Ránking de [[Shanghai]]'', situada no intervalo das 151-200 mellores universidades do mundo na área de Física.<ref>{{Cita web |url=http://www.shanghairanking.com/World-University-Rankings/University-of-Cantabria.html |autor=Universidade Jiao Tong de Shanghai |título=2013 Academic Ranking of World Universities (ARWU) |ano=2013 |dataacceso=2 de setembro de 2018 |idioma=inglés/chinés |data-arquivo=03 de setembro de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180903013523/http://www.shanghairanking.com/World-University-Rankings/University-of-Cantabria.html |url-morta=yes }}</ref> == Emblemas == Os emblemas da Universidade de Cantabria veñen descritos no Título I, artigo 6, dos seus estatutos.<ref>[http://www.crue.org/export/sites/Crue/legislacion/documentos/estatutosuniversidades/Cantabria.pdf Estatutos Universidad de Cantabria. Aprobados por Decreto 169/2003, de 25 de septiembre (''Boletín Oficial de Cantabria'' de 10 de octubre)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120712085057/http://www.crue.org/export/sites/Crue/legislacion/documentos/estatutosuniversidades/Cantabria.pdf |date=12 de xullo de 2012 }}.</ref> *O [[Escudo (heráldica)|escudo]] é de forma cuadrilátera arredondada na súa parte inferior, nas proporcións 5 por 6, partido e amplamente entado, na parte esquerda, nun campo de [[prata]], un [[carballo]] arrancado de [[sinople]]; na parte dereita, nun campo de [[azur]], [[nao]] de prata sobre tres ondas de prata e azur; entado de [[Ouro (heráldica)|ouro]] co [[bison]]te de [[Cova de Altamira|Altamira]] na súa cor. Bordadura de [[goles]] cargada de catro castelos de ouro mazonados de [[sable]], surmontando o escudo unha cartela coa inscrición: ''Cantabriae Universitas''. *O selo reproduce o seu escudo. *A [[bandeira]] é rectangular (proporcións 2:3), [[verde]] ([[Pantone]] 326), co escudo da Universidade no centro. == Centros docentes == [[Ficheiro:Santander.Universidad.Edificio.Interfacultativo.jpg|miniatura|Edificio Interfacultativo.]] [[Ficheiro:Santander.Universidad.Ingenieros.de.Caminos.Canales.y.Puertos.jpg|miniatura|Escola Técnica Superior de Enxeñeiros de Camiños, Canais e Portos.]] [[Ficheiro:Universidad Cantabria Telecomunicaciones.jpg|miniatura|E.T.S.I. de Industriais e Telecomunicacións vista desde o Parque Atlántico de Las Llamas.]] [[Ficheiro:Santander.Universidad.Facultad.de.Ciencias.jpg|miniatura|Facultade de Ciencias.]] [[Ficheiro:Santander.Universidad.Economicas.y.Derecho.jpg|miniatura|Facultade de Ciencias Empresariais e Dereito.]] A Universidade de Cantabria conta cos seguintes centros docentes:<ref>[http://web.unican.es/Centros/Paginas/default.aspx Catálogo de centros].</ref> === Campus de Las Llamas (Santander) === *Escola Técnica Superior de Eneñeiros de Camiños, Canais e Portos *Escola Técnica Superior de Enxeñeiros Industriais e de Telecomunicacións *Facultade de Ciencias *Facultade de Ciencias Económicas e Empresariais *Facultade de Dereito *Facultade de Educación *Facultade de Filosofía e Letras *Unidade docente de Enxeñaría Ambiental === Facultades e escolas dispersas por Santander === *Escola Técnica Superior de Náutica *Facultade de Medicina *Escola Universitaria de Enfermaría "Casa de Salud Valdecilla" *Escola Universitaria de Turismo "Altamira" (centro adscrito) === Campus de Tanos (Torrelavega) === *Escola Politécnica de Enxeñaría de Minas e Enerxía. *Escola Universitaria de Fisioterapia Gimbernat-Cantabria (centro adscrito) === Campus de Comillas === *Centro de Estudos do Español (centro adscrito) == Reitores == * [[Guillermo Gómez Láa]] - 1977-1980. * [[José Miguel Ortiz Melón]] - 1980-1984. * [[Francisco González de Posada]] - 1984-1986. * [[José María Ureña Francés]] - 1986-1992. * [[Jaime Vinuesa Tejedor]] - 1992-2001. * [[Juan José Jordá Catalá]] - 2001-2002. * [[Federico Gutiérrez-Solana Salcedo]] - 2002-2012. * [[José Carlos Gómez Sal]] - 2012-2016. * [[Ángel Pazos Carro]] - 2016-actualidade.<ref>[https://web.unican.es/consejo-direccion/rector UC. Rector] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220628121335/https://web.unican.es/consejo-direccion/rector |date=28 de xuño de 2022 }}.</ref> == Profesores destacados == * [[Juan José Arenas de Pablo]], enxeñeiro de camiños e fundador do gabinete Apia XXI. * [[Juan Casares Long]], [[Cátedra universitaria|catedrátco]] de [[Enxeñaría química|Enxeñería Química]] que, posteriormente, foi [[reitor]] da [[Universidade de Santiago de Compostela]]. * [[Enrique Castillo Ron]], enxeñaría civil e estatística. * [[Paz de la Cuesta|Paz M. de la Cuesta Aguado]], especialista en Dereito Penal. * [[Rafael Domingo Oslé]], profesor de Dereito Romano. * [[José Ángel García de Cortázar]], medievalista. * [[Santiago López-Vázquez|Santiago J. López-Vázquez Navarro]], regatista olímpico. * [[Cristóbal Montoro|Cristóbal Montoro Romero]], ministro de Facenda e Administracións Públicas. * [[Miguel Ángel Revilla Roiz]], presidente de Cantabria 2003-2011. * [[Emilio Santos Corchero]], físico teórico. == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat|University of Cantabria}} === Ligazóns externss === * [http://web.unican.es Web da Universidade de Cantabria] * [http://web.unican.es/conoce-la-uc/la-uc-en-cifras A UC en cifras (actualizado en 2015)] * [http://www.cantabriacampusinternacional.com/ Cantabria Campus Internacional] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111010003908/http://www.cantabriacampusinternacional.com/ |date=10 de outubro de 2011 }} {{control de autoridades}} {{ORDENAR:Cantabria, Universidade de}} [[Categoría:Universidade de Cantabria| ]] je1ayyekjrzadj8wmi4dfmemf0h2f87 0 435585 7105003 6941449 2025-06-23T21:49:05Z O Breixo 127505 7105003 wikitext text/x-wiki :''Para o conflito do ano 2020 véxase [[Segunda guerra de Nagorno-Karabakh]]''. {{Acontecemento |imaxe = Karabakhwar01.jpg |descrición_imaxe = Fotografías do conflito |resultado = Vitoria militar armenia e cesamento do fuego tralo tratado de [[1994]], asinado polos representantes de [[Armenia]], [[Azerbaidján]] e a [[República de Artsakh]]. |casus = Disputa territorial entre [[Armenia]] e [[Azerbaidján]]. |combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of Nagorno-Karabakh.svg|20px|border]] '''[[República de Artsakh]]'''<br />Apoiado por:<br />{{ARM}}<br />{{ARMb}} [[Diáspora armenia]]<br/>[[Ficheiro:Flag of the CIS.svg|20px|border]] [[Mercenario]]s da [[Comunidade de Estados Independentes|CEI]]<br/>{{OSS}} [[Osetia do Sur|Voluntarios osetios]]<br/>[[Ficheiro:Yezidi flag in Armenia.jpg|20px|bordo]] [[Iazidismo|Voluntarios iazidís]]<br/>Axuda armamentística:<br/>{{RUS}}<br/>{{GRC}} |combatentes2 = [[Ficheiro:Flag of the Azerbaijan Soviet Socialist Republic (1956–1991).svg|border|20px]] [[República Socialista Soviética de Azerbaidján]] ([[OMON]])<ref>As forzas especiais da policía soviética foron as que inicialmente enfrontaron a revolta dos armenios. Pasaron a chamarse ''OPON'' tras conserguir Azerbaidján a súa independencia, desmobilizáronse en [[1995]].</ref> (ata 1991)<br />[[Ficheiro:Flag of Azerbaijan.svg|20px|Bandeira de Azerbaidján]] '''[[Azerbaidján]]'''<br />{{TURb}} [[Turquía]]<ref>{{Cita libro |apelidos=Balayev |nome=Bahruz |título=The Right to Self-Determination in the South Caucasus: Nagorno Karabakh in Context |ano=2013 |editor=Lexington Books |isbn=9780739178287 |páxinas=70|cita=Turkey took the Azerbaijani position, showing special activity. It rendered active military help to Azerbaijan. In the Azerbaijani army there were Turkish officers-instructors and a group of the Azerbaijani men started training in Turkey.}}</ref><br />Apoiado por:<br />[[Ficheiro:Flag of Afghanistan (1992–2001).svg|20px]] [[Muxahidin]] [[Afganistán|afgáns]]<br />[[Ficheiro:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|20px]] [[Chechenia|Voluntarios chechenos]]<br />[[Ficheiro:Flag of the CIS.svg|20px]] [[Mercenario]]s da [[Comunidade de Estados Independentes|CEI]]<br/>Axuda armamentística:<br/>{{RUS}}<br/>{{UKR}}<br/>{{IRN}}<br/>{{ISR}} |comandante1 = [[Ficheiro:Flag of Nagorno-Karabakh.svg|20px|border]] [[Samvel Babayan]]<br />[[Ficheiro:Flag of Nagorno-Karabakh.svg|20px|border]] [[Hemayag Haroyan]] †<br />[[Ficheiro:Flag of Armenia.svg|20px|border]] [[Monte Melkonian]]<br />[[Ficheiro:Flag of Armenia.svg|20px|border]] [[Vazgen Sargsyan]]<br />[[Ficheiro:Flag of Nagorno-Karabakh.svg|20px]] [[Arkady Ter-Tatevosyan]]<br />[[Ficheiro:Flag of Nagorno-Karabakh.svg|20px|border]] [[Anatoly Zinevich]] |comandante2 = [[Ficheiro:Flag of Azerbaijan.svg|20px|border]] [[Isgandar Hamidov]]<br />[[Ficheiro:Flag of Azerbaijan.svg|20px|border]] [[Surət Hüseynov]]<br />[[Ficheiro:Flag of Azerbaijan.svg|20px|border]] [[Rahim Gaziev]]<br />[[Ficheiro:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|20px|border]] [[Shamil Basáyev]]<br />[[Ficheiro:Flag of Afghanistan (1992–2001).svg|20px|border]] [[Gulbuddin Hekmatyar]] |soldados1 = [[Ficheiro:Flag of Armenia.svg|20px|border]][[Ficheiro:Flag of Nagorno-Karabakh.svg|20px|border]] 1.000 (1988)<ref name= Zucher6.1 >Zücher, 2007: 179, tabla 6.1</ref><br />[[Ficheiro:Flag of Armenia.svg|20px|border]][[Ficheiro:Flag of Nagorno-Karabakh.svg|20px|border]] 7.275 (1989)<ref name= Zucher6.1 /><br />[[Ficheiro:Flag of Armenia.svg|20px|border]][[Ficheiro:Flag of Nagorno-Karabakh.svg|20px|border]] 10.000 (1990)<ref name= Zucher6.1 /><br />[[Ficheiro:Flag of Armenia.svg|20px|border]][[Ficheiro:Flag of Nagorno-Karabakh.svg|20px|border]] 12.000 (1991)<ref name= Zucher6.1 /><br />[[Ficheiro:Flag of Armenia.svg|20px|border]][[Ficheiro:Flag of Nagorno-Karabakh.svg|20px|border]] 20.930 (1992)<ref name= Zucher6.1 /><br />[[Ficheiro:Flag of Armenia.svg|20px|border]][[Ficheiro:Flag of Nagorno-Karabakh.svg|20px|border]] 20.000<ref name= Mutafian >Chorbajian, Levon; Patrick Donabedian, Claude Mutafian (1994). ''The Caucasian Knot: The History and Geopolitics of Nagorno-Karabagh''. Londres: Zed Books. pp. 13–18. ISBN 1-85649-288-5. As estatísticas foron compiladas polo ''International Institute for Strategic Studies'' de Londres no informe ''The Military Balance, 1993–1994''. A cifra de 20.000 da República de Nagorno-Karabakh, incluídos 8.000 voluntarios da propia Armenia, militares de Armenia no informe fíxose exclusivamente por membros do exército, as estatísticas de Azerbaidján que se refiren a 38.000 membros do seu exército e 1.600 na súa forza aérea. A referencia a estas estatísticas poden atoparse nas páxinas 68-69 e 71-73 do informe.</ref>-30.930 (1993-94)<ref name= Zucher6.1 /><br />[[Ficheiro:Flag of Armenia.svg|20px|border]] 25.000 (1993)<ref name= Drezner5.3 >Drezner, 1999: 138, tabla 5.3</ref><br />[[Ficheiro:Flag of Armenia.svg|20px|border]] 20.000 (1993-94)<ref name= Mutafian /><br />[[Ficheiro:Flag of Armenia.svg|20px|border]] 20.000 (1994)<ref name= Ref1 /><br />[[Ficheiro:Flag of Armenia.svg|20px|border]] 10.000-15.000 activos e 30.000-35.000 reservas (finais de 1994)<ref>Brzeziński & Sullivan, 1997: 462</ref><br />[[Ficheiro:Flag of Nagorno-Karabakh.svg|20px|border]] 1.000 (1988)<ref name= Bank >World Bank Publications: Paul Collier, V. L. Elliot, Håvard Hegre, Anke Hoeffler, Marta Reynal-Querol & Nicholas Sambanis (2003). ''Breaking the Conflict Trap: Civil War and Development Policy''. Washington DC: [[Oxford University Press]]. ISBN 978-0-8213-8641-5.</ref><br />[[Ficheiro:Flag of Nagorno-Karabakh.svg|20px|border]] 5.000-7.000 (1992)<ref>Kaldor, 2000</ref><br />[[Ficheiro:Flag of Nagorno-Karabakh.svg|20px|border]] 21.000 (1994)<ref name= Bank /><br />[[Ficheiro:Flag of Nagorno-Karabakh.svg|20px|border]] 18.500-20.000 activos e 30.000 reservas (finais de 1994)<ref>Ana Catalina Joya Ibarra (2011). ''[http://repository.urosario.edu.co/bitstream/10336/2393/1/1136879569-2011.pdf Análisis de la influencia del conflicto por Nagorno-Karabaj en la construcción de un complejo regional de seguridad entre Irán, Rusia y Turquía en el sur del Cáucaso (periodo 1988-2008)]''. Bogotá: Universidad del Rosario, pp. 20.</ref> |soldados2 = [[Ficheiro:Flag of the Soviet Union.svg|border|20px]] 15.000 (1988-90)<ref name= Zucher6.1 /><br />[[Ficheiro:Flag of the Soviet Union.svg|border|20px]] 21.000 (1991)<ref name= Zucher6.1 /><br />[[Ficheiro:Flag of the Soviet Union.svg|border|20px]] 2.000 (1992)<ref name= Zucher6.1 /><br />[[Ficheiro:Flag of Azerbaijan.svg|20px|Bandeira de Azerbaidján]] 3.300 (1990)<ref name= Zucher6.1 /><br />[[Ficheiro:Flag of Azerbaijan.svg|20px|Bandeira de Azerbaidján]] 5.000 (1991)<ref name= Zucher6.1 /><br />[[Ficheiro:Flag of Azerbaijan.svg|20px|Bandeira de Azerbaidján]] 20.000 (1991-92)<ref>Patrick Gorman. [http://www.zerbaijan.com/azeri/azarmy.htm "The emerging army in Azerbaijan"]. ''Central Asia Monitor'', No. 1, 1993.</ref><br />[[Ficheiro:Flag of Azerbaijan.svg|20px|Bandeira de Azerbaidján]] 27.900 (1992)<ref name= Zucher6.1 /><br />[[Ficheiro:Flag of Azerbaijan.svg|20px|Bandeira de Azerbaidján]] 20.000<ref name= Drezner5.3 />-40.000 (1993)<ref name= Zucher6.1 /><br />[[Ficheiro:Flag of Azerbaijan.svg|20px|Bandeira de Azerbaidján]] 42.000 (1993-94)<ref name= Mutafian /><br />[[Ficheiro:Flag of Azerbaijan.svg|20px|Bandeira de Azerbaidján]] 45.000<ref name= Zucher6.1 />-74.000 (1994)<ref name= Ref1 /><br />[[Ficheiro:Flag of Azerbaijan.svg|20px|Bandeira de Azerbaidján]] 49.000 (finais de 1994)<ref>Zücher, 2007: 179</ref><br />[[Ficheiro:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|20px|border]] 2.000-3.000<ref name= Ref1 >DeRouen, Karl and Uk Heo (eds.) ''Civil Wars of the World: Major Conflicts since World War II''. Santa Bárbara, California: ABC-CLIO, 2007, p. 148. ISBN 978-1-85109-919-1.</ref><br />[[Ficheiro:Flag of Afghanistan (1992–2001).svg|20px|border]] 1.000-3.000<ref>Taarnby, Michael. [http://es.scribd.com/doc/21698244/The-Mujahedin-in-Nagorno-Karabakh-A-Case-Study-in-the-Evolution-of-Global-Jihad "The Mujaheddin in Nagorno-Karabakh: A Case Study in the Evolution of Global Jihad".] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140728183909/http://es.scribd.com/doc/21698244/The-Mujahedin-in-Nagorno-Karabakh-A-Case-Study-in-the-Evolution-of-Global-Jihad |date=28 de xullo de 2014 }} ''Real Institute Elcano''. 5 de septiembre de 2008.</ref><br />[[Ficheiro:Flag of the CIS.svg|20px|border]] 1.500 (1992)<ref>Zucher, 2007: 178</ref> |baixas1 = 4.592<ref name="AMS">(en ruso) Melik-Shahnazarov, Arsen. ''[http://www.sumgait.info/caucasus-conflicts/nagorno-karabakh-facts/nagorno-karabakh-facts-14.htm Нагорный Карабах: факты против лжи]''.</ref>-5.856<ref>[http://www.sumgait.info/caucasus-conflicts/nagorno-karabakh-facts/nagorno-karabakh-facts-14.htm Сумгаїт інфо] (en ruso)</ref> mortos<br />~25.000 feridos<br />196 desaparecidos<ref name="AMS" /><br />300.000 refuxiados<ref name= Global1 >[http://www.globalsecurity.org/military/world/war/nagorno-karabakh.htm Global security - Nagorno-Karabakh]</ref> |baixas2 = 25.000<ref>"[http://www.euronews.net/2009/11/28/winds-of-change-in-nagorno-karabakh/ Winds of Change in Nagorno Karabakh ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111206040424/http://www.euronews.net/2009/11/28/winds-of-change-in-nagorno-karabakh/ |date=06 de decembro de 2011 }}." ''[[Euronews]]''. 28 November 2009.</ref><ref name="dewaal">De Waal, Thomas (2003). Black Garden: ''Armenia and Azerbaijan Through Peace and War''. New York: New York University Press. pp. passim. ISBN 0-8147-1945-7.</ref>-30.000 mortos<ref name="AMS" /><ref name= Ref2 >[http://escolapau.uab.cat/img/programas/procesos/06anuarie.pdf ECP. Annuario 2006 de procesos de paz. Vicenç Fisas] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304022857/http://escolapau.uab.cat/img/programas/procesos/06anuarie.pdf |date=04 de marzo de 2016 }} pág. 83.</ref><br />60.000 feridos<ref name= Ref1 /><ref name="dewaal" /><br />4.210 desaparecidos<ref>{{cita novas |apelidos1= Ohanyan |nome1= Karine |apelidos2= Velikhanova |nome2= Zarema |título= Investigation: Karabakh: Missing in Action - Alive or Dead? |editor= Institute for War and Peace Reporting |data= 12 de maio de 2004 |url= http://iwpr.gn.apc.org/?s=f&o=160728&apc_state=henicrs2004 |dataacceso= 05 de setembro de 2018 |urlarquivo= https://web.archive.org/web/20090205005201/http://iwpr.gn.apc.org/?s=f&o=160728&apc_state=henicrs2004 |dataarquivo= 05 de febreiro de 2009 |urlmorta= yes }}</ref><br />800.000<ref name= Global1 />-1.000.000 desprazados<ref name= Ref2 /> }} A '''primeira guerra de Nagorno-Karabakh''' refírese ao [[Guerra|conflito armado]] que ocorreu entre [[febreiro]] de [[1988]] e [[maio]] de [[1994]] no pequeno enclave armenio de [[Nagorno-Karabakh]], na rexión sueste do [[Cáucaso]], unha antiga provincia [[Unión Soviética|soviética]] poboada por unha minoría azerí e unha maioría de armenios, rodeada completamente pola [[Azerbaidján|República de Azerbaidján]]. O parlamento do enclave votou a favor da unión con [[Armenia]], o cal foi ratificado nun [[Referendo|plebiscito]] que contou cunha esmagadora maioría da poboación favorable á [[independencia]]. As demandas de unificación con [[Iereván]], as cales proliferaron ao longo da [[década de 1980]], desenvolvéronse nun comezo de maneira pacífica, aínda que a presión autonomista xerada ante o [[Historia da Unión Soviética|colapso da Unión Soviética]] a finais da década levaron aparellados un incremento da violencia na rexión entre ambos os grupos étnicos, o que finalmente derivou en sucesos de [[limpeza étnica]] por ambas as partes. Ao longo do conflito, tanto [[Armenia]] como Azerbaidján víronse envolvidos nunha progresiva guerra non declarada nas zonas montañosas de Karabakh pola intención de [[Azerbaidján]] de reprimir aos [[Secesión (política)|secesionistas]] e [[Irredentismo|irredentistas]] do antigo [[óblast]] autónomo. Este conflito transformouse no máis grave de todos aqueles que se deron tras a desintegración da [[Unión Soviética|URSS]] en [[decembro]] de [[1991]]. Os combates interétnicos iniciáronse pouco despois de que o Parlamento local votase a favor da unión coa [[República Socialista Soviética de Armenia|RSS de Armenia]] o [[20 de febreiro]] de [[1988]]. Esta declaración de secesión da [[República Socialista Soviética de Azerbaidján|RSS de Azerbaidján]] foi considerada como o resulta''do'' de «un resentimento de longa duración na comunidade ''[[Pobo armenio|armenia]]'' de ''[[Nagorno-Karabakh]]'' ''contra as serias limitacións á súa cultura e liberdade relixiosa polas autoridades centrais soviéticas e azerís»''. Xunto cos movementos secesionistas das repúblicas bálticas de [[Estonia]], [[Letonia]] e [[Lituania]], o conflito significou un dos máis importantes elementos na [[Disolución da Unión Soviética|desintegración da Unión Soviética]]. A proclamación de independencia de [[Azerbaidján]], seguida da persecución masiva e asasinatos de armenios, coñecidos como "''[[Xaneiro Negro]]''", significaron a cooptación dos poderes exercidos polo goberno central en mans da administración de [[Bakú]]. Unha das primeiras medidas tomadas pola nacente república foi a de eliminar o goberno provincial autónomo de Nagorno-Karabakh, o que provocou como reacción que a maioría [[armenia]] da provincia votase masivamente en favor da creación da [[República de Artsakh]]. A escalada da violencia acentuouse ao longo do [[inverno]] de [[1992]] a pesar dos intentos de mediación internacional patrocinados pola [[Organización para a Seguridade e a Cooperación en Europa|OSCE]], os cales fallaron nunha resolución do conflito e unha solución concordada das partes. Na primavera de [[1993]] as forzas armenias ocuparon rexións fose do enclave, nun intento de involucrar a outros países da zona como [[Rusia]] ou [[Xeorxia]]. Para [[1994]] os armenios de [[Nagorno-Karabakh]] non só controlaban o territorio propio da República, senón tamén preto dun 14% do territorio nacional de [[Azerbaidján]]. Un [[alto o fogo]] acordado en [[1994]] baixo o auspicio de [[Rusia]] puxo termo á parte armada do conflito, mentres que un organismo chamado Grupo de Minsk, supeditado á OSCE, foi establecido para poder realizar as respectivas negociacións de paz. == Antecedentes == {{Sen referencias|data=outubro de 2020}} === Independencia do Imperio ruso === A soberanía sobre o territorio de [[Nagorno-Karabakh]] foi obxecto dunha longa disputa entre [[Armenia]] e [[Azerbaidján]], tanto que pervive até os nosos días. A rexión, coñecida como ''Artsakh'' polos armenios, é un territorio poboado por armenios desde os tempos prehistóricos, sendo ás veces practicamente a última fortaleza da identidade e cultura armenia durante repetidas conquistas. Os problemas respecto da soberanía, con todo, son relativamente recentes. Pouco despois da capitulación do [[Imperio Otomán]] na [[Primeira guerra mundial]] produciuse a [[Revolución de Outubro]], por medio da cal os [[bolxevique]]s accederon ao poder nun colapsado [[Imperio Ruso]] en [[1917]]. Tres nacións do [[Cáucaso]]: [[Xeorxia]], [[Armenia]] e [[Azerbaidján]] proclamaron a súa independencia de [[Rusia]] e organizáronse na República Democrática Federal de Transcaucasia, a cal tivo unha curta vida ([[10 de febreiro]] a [[28 de maio]] de [[1918]]). === Guerra entre Armenia e Azerbaidján (1918-1920) === Pouco despois de que se disolvese a Federación transcaucásica, graves disputas territoriais e étnicas entre armenios e [[pobo azerí|azerís]] desembocaron nunha guerra aberta entre as recentemente formadas repúblicas democráticas de Armenia e [[República Democrática de Azerbaidján|Azerbaidján]]. A guerra estendeuse aos distritos de Qazaj, Syunik, [[Nakhichevan]] e o propio Karabakh. A disputa centrouse no establecemento da [[fronteira]] entre ambos os países nas mencionadas provincias. Os armenios de Karabakh tentaron proclamarse nunha república independente, pero fallaron ao non poder contactarse con [[Armenia]]. Despois da derrota otomá na [[Primeira guerra mundial]], tropas británicas ocuparon a zona de Transcaucasia en 1919, colocando á zona de Karabakh e Zangezur baixo o mandato de Khosrov bey Sultanov, mentres que a decisión definitiva achega do futuro da rexión era tomada pola Conferencia de París de [[1919]]. === Intervención soviética === [[Ficheiro:Nagorno_Karabakh03.png|dereita|miniatura|359x359px|Mapa de Nagorno-Karabakh como provincia autónoma.]] A pesar de estar a decisión pendente, unha nova [[Unión Soviética]] interveu no [[Cáucaso]] e no prazo de tres anos organizou aos diferentes países na [[República Socialista Soviética Federativa Transcaucásica]], integrándoos no seu territorio. Inspirándose na organización do Estado soviético, os bolxeviques crearon entón un Buró Caucásico conformado por sete membros, supervisados polo entón Comisario do Pobo para as Nacionalidades, que era [[Iosif Stalin|Stalin]]. A pesar de que o Buró votou 4 a 3 a favor de colocar [[Nagorno-Karabakh]] baixo a autoridade da recentemente creada [[República Socialista Soviética de Armenia]], as protestas dos líderes do [[Partido Comunista de Azerbaidján]], incluíndo ao seu líder Nariman Narimanov, e un alzamento antisoviético en [[Iereván]] en [[1921]] complicaron as relacións entre [[Armenia]] e [[Moscova]]. Eses factores conduciron a que o Comité revisase a súa decisión, para que en definitiva resolvésese incorporar ao recentemente creado Óblast Autónomo de Nagorno-Karabakh dentro da [[República Socialista Soviética de Azerbaidján|RSS de Azerbaidján]] en [[1923]], deixando á súa poboación - composta nun 94% de armenios - baixo o goberno doutra nacionalidade. A capital foi trasladada de Shusha a [[Stepanakert|Khankendi]] (rebautizada como ''[[Stepanakert]]'' ao pouco tempo). Historiadores armenios e azerís especularon durante longo tempo sobre as razóns desta decisión, manexándose como probable motivo a aplicación da regra "divide e vencerás". Isto pode observase, por exemplo, pola estraña localización do enclave de [[Nakhichevan]] (terra tamén pertencente a Armenia até a [[década de 1940]]), o cal está rodeado por [[Armenia]] ao norte e [[Irán]] ao sur, pero pertence a [[Azerbaidján]]. Outro posible motivo desta decisión é o intento de realizar un xesto político de boa vontade por parte da URSS cara á [[Turquía]] de [[Mustafa Kemal Atatürk|Atatürk]], un goberno central que descortizou Armenia anexionándose 12 provincias armenias, entre elas Erzurum e [[Provincia de Van|Van]], dous centros culturais de vital importancia para o pobo armenio. [[Armenia]], pola súa banda, sempre se negou a recoñecer a legalidade de tal decisión, e continuou ao longo do tempo protestando dentro do sistema soviético por iso. === O resurgimiento da cuestión de Nagorno-Karabakh === A elección de [[Mikhail Gorbachev]] como [[Secretario xeral]] do [[Partido Comunista da Unión Soviética|PCUS]] en [[1985]] trouxo consigo a posta en funcionamento dos seus dous grandes plans de reforma, coñecidos como ''[[perestroika]]'' e ''[[glasnost]]''. Mentres que os fins da reforma económica cristalizábanse na perestroika, a glásnost permitiu que os cidadáns soviéticos gozasen dunha relativa [[liberdade de prensa]], especialmente en canto púidose por primeira vez criticar abertamente aos gobernantes. Dentro deste marco, os líderes soviéticos de Karabakh capitalizaron tal apertura conseguindo obter un voto do parlamento rexional a favor da unión do OAAK coa [[República Socialista Soviética de Armenia|RSS de Armenia]] o [[20 de febreiro]] de [[1988]]. Os dirixentes armenios do [[óblast]] queixábanse porque a rexión non contaba con textos escolares nin canles de [[televisión]] que transmitisen en armenio. No mesmo sentido que o [[Secretario xeral]] do [[Partido Comunista de Azerbaidján]], [[Heydər Əliyev|Heidar Aliev]], tentara realizar unha "azerificación" da zona, incrementando a presenza, número e influencia dos azerís que vivían en Nagorno-Karabakh , ao mesmo tempo que a poboación [[Pobo armenio|armenia]] estaba en declive. Para [[1988]] a poboación [[armenia]] que vivía na rexión diminuíra a preto das tres cuartas partes. O movemento [[Autogoberno|autonomista]] fora liderado por diversas figuras populares armenias, do mesmo xeito que por membros da "''[[intelligentsia]]''", como o coñecido disidente e [[premio Nobel da Paz]] [[Andrei Sakharov]]. Antes da declaración do [[20 de febreiro]], os armenios comezaran a protestar, nun conxunto de folgas por parte dos traballadores de [[Iereván]] que demandaban a unificación co enclave. Estas protestas foron contestadas en termos similares en manifestacións realizadas en [[Bakú]]. Como reacción ás protestas, Gorbachov afirmou que as fronteiras entre as repúblicas soviéticas non serían modificadas, de acordo co disposto no artigo 78 da Constitución da URSS. O líder soviético afirmou tamén que outras nacionalidades e pobos da URSS estaban a solicitar cambios territoriais, e que unha nova fixación de límites en [[Nagorno-Karabakh]] constituiría "un perigoso precedente". Os armenios vían con desdén a decisión de [[1921]], considerando á súa vez que os seus esforzos estaban destinados a corrixir un erro histórico baixo o principio da [[Dereito de autodeterminación|autodeterminación]], un dereito así mesmo contemplado na Constitución soviética para as súas repúblicas conformantes. Os azerís, doutra banda, cualificaban talles demandas, que implicaban o abandono dunha importante rexión da República, como inaceptables e aliñáronse coa postura de Gorbachov. === O pogrom de Sumgait === Os conflitos étnicos entre membros das comunidades que vivían en [[Nagorno-Karabakh]] estalaron ao pouco tempo. O [[22 de febreiro]] de [[1988]], unha confrontación directa preto de Askerán (en Nagorno-Karabakh, na estrada entre Agdam e [[Stepanakert]]), entre un grupo militar azerí e grupos de cidadáns armenios terminou en violentos incidentes que deixaron como saldo preto de 10 armenios mortos e feridos. Durante os combates, un axente local da Policía, supostamente armenio, matou a dous mozos azerís. O [[27 de febreiro|27]] do mesmo mes, mentres falaba na televisión central de [[Bakú]], o fiscal soviético Alexander Katusev mencionou a nacionalidade dos feridos. Poucas horas despois da intervención, estalou un [[pogrom]] dirixido contra os residentes armenios na cidade de Sumgait, situada a 25 quilómetros ao norte de Bakú, que contaba cunha alta poboación de refuxiados azerís. O resultado destes feitos foi de 32 armenios mortos, de acordo coas estatísticas oficiais soviéticas, aínda que varios anos despois, a principios da [[década de 1990]], os mandatarios da [[KGB]] recoñeceron que tiñan ordes directas do gabinete de Gorbachov de ocultar notablemente o número dos armenios mortos. Os armenios foron golpeados e asasinados; as mulleres armenias violadas, queimadas vivas e asasinadas, tanto nas súas casas como en plena rúa, durante tres días de violencia que só cesaron cando o [[Exército Vermello]] sufocou a rebelión entrando na cidade o [[1 de marzo]] de [[1988]]. A forma en que os armenios foron asasinados provocou unha grande indignación entre os seus compatriotas, que consideraron que o pogrom fora avalado por parte das autoridades soviéticas co fin de intimidar aos membros do movemento de Nagorno-Karabakh. A violencia aumentou aos poucos despois dos feitos de Sumgait, ata que Gorbachov decidiu finalmente intervir militarmente en [[Armenia]] en [[setembro]] de [[1988]]. Para ese tempo estimábase que máis de 100 persoas perderan a vida tanto en [[Armenia]] como en [[Azerbaidján]]. A todo isto agregáronse as consecuencias dun gran terremoto que arrasou a cidade de Leninakan, en [[Armenia]], o 7 de decembro de 1988, provocando a morte de máis de 25.000 persoas. Os intentos de Gorbachov para estabilizar a rexión foron infrutuosos, xa que se enfrontaba á intransigencia de ambos os bandos. Os armenios, por unha banda, non se conformaron coa promesa de [[Moscova]] de destinar 400 millóns de [[Rublo soviético|rublos]] co fin de revitalizar o [[Lingua armenia|idioma armenio]], destinándoos a textos escolares e a unha canle de televisión para Karabakh. Pola súa banda, [[Azerbaidján]] non estaba disposto en ningún caso a ceder territorio a [[Armenia]]. Outro feito que complicou a situación foi a detención por ordes do [[Kremlin]] de 11 membros dun recentemente formado ''Comité de Karabakh'' (entre os que se atopaba Levon Ter-Petrosian) durante o caos que seguiu ao terremoto. Estas accións polarizaron as relacións entre [[Moscova]] e os armenios, xa que estes últimos perderon a confianza en Gorbachov, desprezándoo pola mala xestión da axuda para as vítimas do terremoto e pola súa falta tanto de comprensión como de garantías na xestión da crise. === ''Xaneiro Negro'' === A crecente violencia interétnica comezou a cobrar cada vez máis vítimas, o que obrigou á maioría da poboación azerí residente en Armenia a refuxiarse no seu país, ao mesmo tempo que os [[pobo armenio|armenios]] de [[Azerbaidján]] fuxían ao seu. A escalada do conflito parecía escapárselle das mans ao Goberno da URSS, polo que a decisión dos líderes soviéticos de tomar o control directo da rexión en [[xaneiro]] de [[1989]] foi recibida de bo grado por moitos armenios. No [[verán]] de [[1989]] os dirixentes da Fronte Popular de Azerbaidján e os seus seguidores lograron que a [[República Socialista Soviética de Azerbaidján|RSS de Azerbaidján]] iniciase un bloqueo aéreo e ferroviario contra Armenia, logrando estrangular a economía do país ao evitar que o 85% da carga e os bens que chegaban por vía férrea arribasen á República. Esta medida tivo outro efecto, o de que a rexión de [[Nakhichevan]] quedase separada totalmente do resto da [[Unión Soviética|URSS]]. A interrupción do tráfico ferroviario a [[Armenia]] estivo motivado en parte polos ataques de militantes dese país contra traballadores acerbaixanos que entraban no seu territorio, os cales empezaron a rexeitar a cumprir eses servizos. En [[xaneiro]] de [[1990]] produciuse outro pogrom contra armenios en Bakú, o que obrigou ao Goberno soviético a declarar o estado de emerxencia e a enviar tropas da MVD a restablecer a orde. A cidade de [[Bakú]], capital de [[Azerbaidján]], contaba por aquel entón cunha poboación armenia superior a 250.000 habitantes. Estableceuse un toque de queda (cousa que non sucedía na URSS desde a [[segunda guerra mundial]]) ao mesmo tempo que se producían fortes combates entre as forzas soviéticas e os nacionalistas azerís. Estes incidentes deixaron como saldo máis de 120 azerís e 8 soldados da MVD mortos. Con todo, durante este tempo o [[Partido Comunista de Azerbaidján]] caera, transformándose a orde nun velado mantemento dos comunistas no poder, antes que protexer á poboación [[armenia]] do país. Estes eventos, coñecidos como "''[[Xaneiro Negro]]''", delinearon a relación futura entre [[Azerbaidján]] e [[Rusia]]. Despois destes feitos, a poboación armenia en [[Bakú]] viuse visiblemente reducida, quedándose en 36.000 habitantes. === Operación Anel === Na primavera de [[1991]] o Goberno da URSS organizou un [[referendo]] especial ao longo de todo o país, chamado [[Tratado de Maastricht|Tratado da Unión]], co fin de decidir se as repúblicas soviéticas manteríanse unidas ou optarían pola independencia. Como resultado, novos gobernos non comunistas chegaron ao poder nas repúblicas, destacándose o de [[Boris Eltsin]] en [[Rusia]], Levon Ter-Petrosian en [[Armenia]] e Ayaz Mütallibov en [[Azerbaidján]], mentres que Gorbachov mantíñase a cargo do goberno central como Presidente da URSS. [[Azerbaidján]] votou en cumprimento do tratado, en tanto que varias repúblicas boicotearon o referendo, como [[Armenia]], que realizou un referendo paralelo acerca da independencia o [[21 de setembro]] de [[1991]]. Ante as perspectivas da situación, moitos armenios e azerís comezaron a adquirir [[arma]]s localizadas en depósitos en Nagorno-Karabakh, co fin de defenderse. Fronte a isto Mütallibov conseguiu o apoio de Gorbachov para realizar unha operación militar conxunta con forzas do [[Exército Vermello]] e o nacente Exército azerí, co obxecto de desarmar á milicia armenia. Esta medida, coñecida como "''Operación Anel''", significou a deportación forzada dos armenios que poboaban as vilas da rexión de Shahumian. Estes actos foron considerados, tanto polos oficiais soviéticos do [[Kremlin]] como polo Goberno armenio, como un método de intimidación contra quen sostiñan as demandas de unificación. Os resultados da operación foron contraproducentes, xa que a situación empuxou, mesmo aos armenios máis reticentes ao conflito, a considerar que a única solución para a crise de [[Nagorno-Karabakh]] era recorrer á forza armada. O guerrilleiro armenio-estadounidense Monte Melkonian (quen se convertería nun dos máis eficaces xefes militares da guerra) sostivo que Karabakh debía ser "liberado". Sinalaba que se isto non se facía, a zona de Syunik sería pronto anexionada por [[Azerbaidján]], ao que lle seguiría toda [[Armenia]], concluíndo que "a perda de Artsakh significaría a perda de toda Armenia". Velayat Kuliev, un escritor e director adxunto do Instituto de Literatura de Azerbaidján, contradixo estas apreciacións, afirmando que "ultimamente os nacionalistas armenios, incluíndo algúns influentes personaxes, empezaron a falar acerca da ''Grande Armenia.'' ''Non era só Azerbaidján. Eles querían anexar partes de'' ''[[Xeorxia]]'', ''[[Irán]]'' e ''[[Turquía]]''". == O baleiro de poder armado == {{Sen referencias|data=outubro de 2020}} Cando a desintegración da URSS converteuse en realidade para os cidadáns soviéticos no [[outono]] de [[1991]], ambas as partes comezaron a buscar a forma e a tomar as medidas necesarias para facerse coas armas localizadas en depósitos ao longo do territorio do Karabakh. Durante a [[Guerra fría]] o alto mando soviético establecera plans para o caso dunha eventual invasión do [[Cáucaso]] por parte da [[OTAN]] desde Turquía, membro de tal organismo. En devanditos plans considerouse que a zona de [[Armenia]] sería o teatro de operacións, polo que se destinaron alí tres divisións do Exército Vermello, pero non construíu ningún [[aeroporto]] militar; a diferenza da RSS de Azerbaidján, que contaba con cinco divisións e cinco bases aéreas. É máis, [[Armenia]] apenas dispuña de 500 vagóns ferroviarios de municións, en comparación cos 10.000 que se mantiñan na zona azerí. [[Azerbaidján]] gozaba, pois, dunha gran vantaxe estratéxica. Ao retirarse as forzas do Ministerio do Interior Soviético (MVD), deixaron como legado a ambos os bandos grandes arsenais de municións e unha boa cantidade de vehículos armados. As forzas enviadas por Gorbachov tres anos antes proviñan de diferentes rexións da URSS e non tiñan intencións de quedar na rexión moito tempo. A maior parte destas unidades estaba composta por mozas conscriptos, moitos dos cales simplemente venderon as súas armas a cambio de [[diñeiro]] ou mesmo as intercambiaron por [[vodka]], mentres que outros chegaron mesmo a tentar vender [[Carro de combate|tanques]] ou transportes blindados de persoal (APC). A existencia de depósitos tan pobremente protexidos, que facilitaron o aprovisionamento de armas por parte de ambos os bandos, levou a culpar á política de Gorbachov como a causa última do conflito. Os azerís adquiriron unha boa cantidade dese equipamento, segundo informou o Ministro de Relacións Exteriores azerí en [[novembro]] de [[1993]], cando sinalou que se compraron 286 tanques, 842 vehículos armados e 386 pezas de [[artillaría]] a causa do baleiro de poder. Ante tal situación reportouse que empezaron a funcionar varios mercados negros onde se traficaban con armas, incluídas algunhas provenientes de [[Occidente]]. Evidencias posteriores demostraron que [[Azerbaidján]] contou cun substancial apoio militar por parte de [[Irán]], [[Israel]] e [[Turquía]], ademais de numerosos países árabes. A gran maioría do armamento consistía en armas de orixe rusa ou de países do bloque oriental, con algunha cantidade de armas de manufactura local. Doutra banda, a diáspora armenia conseguiu doar unha gran cantidade de diñeiro a Armenia, ademais de lograr que o [[Congreso dos Estados Unidos de América|Congreso dos Estados Unidos]] aprobase unha resolución que condenaba o bloqueo azerí a [[Armenia]] e prohibía toda axuda militar a [[Azerbaidján]] en [[1992]]. Mentres que [[Azerbaidján]] sostivo que Rusia apoiou militarmente a [[Armenia]] nos inicios, sinalouse que "''os soldados azerís na rexión estaban moito mellor equipados con pertrechos soviéticos que os seus opoñentes''". A renuncia de Gorbachov á presidencia da URSS, sucedida o [[26 de decembro]] de [[1991]], empuxou ás restantes repúblicas da Unión ([[Belarús]], [[Ucraína]] e Rusia) a proclamar a independencia, o que significou a desaparición definitiva da Unión Soviética como Estado o [[31 de decembro]] do mesmo ano. Este feito suprimía o último muro que evitaba que [[Armenia]] e [[Azerbaidján]] entrasen nunha guerra total. Un mes antes, o [[21 de novembro]], o Parlamento azerí revogou a autonomía de Nagorno-Karabakh, rebautizando a rexión como "Xankandi". En resposta a isto, o [[10 de decembro]] e baixo os auspicios do liderado armenio da rexión realizouse un referendo, boicoteado polos azerís da zona, que obtivo como resultado unha esmagadora maioría de votos a favor da independencia. O [[6 de xaneiro]] de [[1992]], a rexión declarouse independente de [[Azerbaidján]]. A retirada das forzas soviéticas de [[Nagorno-Karabakh]] foi só momentánea, posto que en [[febreiro]] de [[1992]] as xa desaparecidas repúblicas soviéticas conformaron a [[Comunidade de Estados Independentes]] (CEI). Mentres que [[Azerbaidján]] abstívose de participar, [[Armenia]], baixo o temor dunha posible invasión turca ante a escalada do conflito, ingresou na CEI co fin de porse baixo a protección do "paraugas de seguridade colectiva". En xaneiro do mesmo ano forzas da CEI desprazáronse cara á zona, establecendo os seus cuarteis e centro de mando en [[Stepanakert]], co que adquiriron un rol máis activo no mantemento da paz e incorporaron antigas unidades do [[Exército Vermello]], como o 366º Rexemento motorizado de Fusileros e o 4º exército. == A creación dos exércitos == [[Ficheiro:Republic_of_Artsakh_map.png|dereita|miniatura|334x334px|Mapa da República de Nagorno-Karabakh.]] Os esporádicos combates entre [[pobo armenio|armenios]] e [[pobo azerí|azerís]], acrecentados desde a posta en marcha da Operación Anel, conduciron rapidamente á creación de tropas de voluntarios tanto en Armenia como en [[Azerbaidján]]. Entre os armenios foi común apelar a figuras históricas de [[Loita de guerrillas|guerrilleiros]] da causa nacionalista, como Andranik Ozanian e Garegin Njdeh, quen combateron ao [[Imperio Otomán]] entre finais do [[século XIX]] e comezos do XX. Fóra das levas realizadas entre a poboación masculina de 18 a 45 anos de idade, moitos armenios alistáronse voluntarios en unidades coñecidas como ''tchokats'', as cales eran uns destacamentos de preto de 40 homes, que xeralmente estaban ao mando dun tenente coronel. Inicialmente, moitos deses voluntarios actuaban á maneira dos partisanos, cuxo comportamento durante as operacións de combate apenas foi controlado. Isto provocou unha masiva insubordinación, onde era común a [[deserción]] dos soldados, do mesmo xeito que o saqueo das pertenzas dos soldados mortos e o roubo de diversos bens (por exemplo, o gasóleo) para ser vendidos no mercado negro. Moitas mulleres alistáronse nas milicias armenias, aínda que a súa participación en combates foi escasa, pois se dedicaron especialmente á atención dos feridos e a evacuación dos enfermos dos campos de batalla. As forzas azerís funcionaban de modo similar, aínda que a súa organización era mellor ao comezo do conflito. O Goberno azerí tamén realizou levas e recrutamentos masivos de cidadáns que se enrolaban con entusiasmo durante os primeiros meses tras o colapso soviético. O Exército Nacional de Azerbaidján estaba composto por preto de 30.000 soldados, ademais de 10.000 efectivos pertencentes ás forzas paramilitares OMON e varios centenares de integrantes da Fronte Popular de Azerbaidján. Suret Huseynov, un adiñeirado home de negocios de Azerbaidján, organizou persoalmente unha brigada do exército azerí (a 709), comprando moitas das súas armas e vehículos do arsenal da desaparecida 23ª División Motorizada do [[Exército Vermello]]. A organización terrorista turca ''Lobos Grises'', de ideoloxía nacionalista e liderada por İsgandar Hamidov (responsable do atentado contra o papa [[Xoán Paulo II, papa|Xoán Paulo II]] en [[1981]], foi tamén mobilizada para a contenda. O Goberno azerí contratou así mesmo os servizos de distintos [[mercenario]]s da zona, utilizando para iso os ingresos [[Petróleo|petroleiros]] dos xacementos do [[Mar Caspio]]. Igualmente ofrecéronse para combater por ambos os bandos distintas unidades disoltas do [[Exército Vermello]], que quedaran nas pavías que seguiu á desintegración da URSS. Por exemplo, un dos máis destacados integrantes das forzas armenias foi o xeneral soviético Anatoly Zinevich, quen estivera en [[Nagorno-Karabakh]] entre 1992 e [[1997]] prestando servizo e organizando operacións para as forzas armenias. A finais do conflito Zinevich detentaba o cargo de Xefe do Estado Maior das forzas de Nagorno-Karabakh. Estímase que o persoal militar, así como os distintos bens utilizados no conflito no período entre 1993 e 1994, eran os seguintes:{{cómpre referencia}} {| class="wikitable" style="margin-bottom: 10px;" ! width="30%" |País ! width="10%" |[[Soldado]]s ! width="10%" |[[Artillaría]] ! width="10%" |[[Carro de combate|Tanques]] ! width="10%" |APC ! width="10%" |AFV ! width="10%" |[[Caza (avión)|Cazas]] |- |[[República de Artsakh]] |20.000 |16 |13 |120 |N/D |N/D |- |[[Armenia|República de Armenia]] |20.000 |170 |160 |240 |200 |N/D |- |[[Azerbaidján|República de Azerbaidján]] |42.000 |330 |280 |360 |480 |170 |} == Primeiras ofensivas armenias == {{Sen referencias|data=outubro de 2020}} === Masacre de Khojali === [[Ficheiro:18 xojali ilgar.jpg|miniatura|Home ferido en Khojali.]] [[Ficheiro:10 xojali ilgar.jpg|miniatura|Refuxiados en Khojali.]] O 2 de xaneiro de 1992, Ayaz Mutalibov asumiu a presidencia de Azerbaidján. A recentemente creada [[Armenia|República de Armenia]] negou oficialmente calquera participación para apoiar a secesión de Nagorno-Karabakh baixo a forma de apoio loxístico, [[Alimento|comida]], [[combustible]] ou outro. Con todo, o presidente armenio Levon Ter-Petrosian admitiu posteriormente o apoio loxístico e o pago de salarios aos separatistas, pero negou o envío das súas tropas para o combate. Armenia enfrontábase a un débil bloqueo por parte de Azerbaidján máis aló das presións da veciña Turquía, que decidiu aliñarse á beira de Azerbaidján e establecer lazos estreitos con este. O único enlace terrestre de Armenia con Karabakh era a través do estreito e montañoso corredor de Lachin que apenas podía ser alcanzado por un [[helicóptero]]. O único [[aeroporto]] da rexión estaba na pequena cidade de Khojali, a sete quilómetros ao norte [[Stepanakert]] e cunha poboación estimada de 6.000 a 10.000 persoas. Hai que engadir que Khojali servía como base de artillaría desde o 23 de febreiro. A fins de febreiro Khojali estaba bastante illada, e as forzas armenias desataron unha ofensiva o 26 de febreiro apoiadas por [[Carro de combate|carros de combate]] da unidade 366 para capturar a localidade. De acordo co lado azerí ou outras fontes como Human Rights Watch e tomando por base o memorial de Moscova e a biografía do líder armenio Monte Melkonian (documentada e publicada polo seu irmán), despois da captura de Khojali procedeuse ao asasinato de varios centenares de civís que fuxían da cidade. As forzas armenias declararan previamente que ían atacar a cidade, pero que deixarían un corredor terrestre para que os civís puidesen fuxir da cidade. Con todo, cando comezou o ataque, as tropas armenias, que superaban en número aos azerís, reduciron facilmente aos defensores que tentaban retirarse xunto cos civís cara ao norte, á cidade de Agdam, controlada por Azerbaidján non sen antes destruír intencionadamente a pista do aeroporto, deixándoa temporalmente inútil para os armenios. Ao ver isto, as forzas atacantes perseguiron as persoas que escapaban e abriron fogo contra elas, matando moitos civís. Ao seren acusados por grupos internacionais de ter masacrado civís adrede, os oficiais armenios negaron cometer tal matanza e declararon que o obxectivo era só silenciar o fogo de artillaría proveniente de Khojali. Nunca se fixo un cálculo exacto do número de mortos, mais as estimacións máis conservadoras apuntan a 485, mentres que o cálculo oficial das autoridades azerís para os caídos durante os acontecementos do 25 ao 26 de febreiro apunta a 613 civís, dos cales 106 serían mulleres e 83 nenos. O 3 de marzo de 1992, [[The Boston Globe]] reportou que máis de mil persoas foron asasinadas nos máis de catro anos de conflito, citando ao alcalde de Khojali, Elmar Mamedov, e que tamén había aínda 200 desaparecidos, 300 reféns e 200 feridos nos combates. Un informe publicado en 1992 pola organización de dereitos humanos Helsinqui Watch expuña na súa investigación que atopou que a OMON azerí e "membros da milicia, aínda en uniforme e algúns aínda con armas, estaban tamén xuntos aos civís masacrados" e que pode ser a razón dos disparos das tropas armenias contra eles. === Ocupación de Shusha === [[Ficheiro:Ridge_Shushi_battle.JPG|esquerda|miniatura|O camiño que conduce a Shusha foi o escenario dunha famosa batalla entre os vehículos blindados de Armenia e Azerbaidján.]] Logo do [[Masacre de Khojali]], o presidente azerí Ayaz Mutallibov foi forzado a renunciar o 6 de marzo de 1992 debido á presión da opinión pública por fracasar na protección e evacuación da poboación de Khojali. Nos meses seguintes á captura de Khojali, os comandantes azerís, que aguantaban no último bastión da rexión, a cidade de Shusha (onde moitos azerís fuxiran cando lanzaron unha das súas primeiras ofensivas a Stepanakert o 13 de febreiro de 1988), comezaron un bombardeo de artillaría a grande escala con lanzacohetes GRAD contra [[Stepanakert]]. En abril, estes ataques obrigaran a moitas das 50.000 persoas que vivían en Stepanakert a refuxiarse en [[búnker]]es subterráneos e sotos. Cando se produciron incursións terrestres azerís nas zonas limítrofes da cidade, os xefes militares de Nagorno-Karabakh organizaron unha ofensiva para tomar a cidade de Shusha, orixe do bombardeo de Stepanakert. O 8 de maio, unha forza armenia composta por varias centenas de soldados acompañados de tanques e [[helicóptero]]s atacou a fortaleza de Shusha. Sanguentos combates libráronse nas rúas da cidade e centos de homes morreron en ambos os bandos. Esmagado pola forza de combate máis numerosa dos armenios, o comandante azerí en Shusha ordenou a retirada, terminando os combates ao día seguinte do inicio da ofensiva. A conquista de Shusha tivo grande impacto na veciña Turquía, cuxas relacións con Armenia melloraran despois de declarar a independencia da Unión Soviética, pero se viu un novo retroceso a medida que Armenia ía conquistando territorios na rexión de Nagorno-Karabakh. O gran resentimento con Turquía databa aínda de antes da era soviética, e esta inimizade proviña en parte do [[xenocidio armenio]]. Moitos armenios referíanse aos azerís como "turcos" por consideralos de etnias próximas. O [[Primeiro ministro de Turquía|primeiro ministro turco]] Süleyman Demirel afirmou ser intensamente coaccionado polo seu pobo para que Turquía interviñese e axudase a Azerbaidján. Con todo, Demirel opúxose a tal intervención, referindo que a entrada de Turquía na guerra iría a espolear un conflito aínda maior entre [[musulmán]]s e [[Cristianismo|cristiáns]], xa que Turquía posúe unha poboación de maioría musulmá. Turquía nunca enviou tropas a Azerbaidján, pero mandou conselleiros e unha cantidade importante de axuda militar. En maio de 1992, o comandante militar das Forzas da [[Comunidade de Estados Independentes|CEI]], [[Mariscal]] Yevgeny Shaposhnikov, emitiu un aviso aos países occidentais, especialmente aos Estados Unidos, para que non interferisen no conflito do Cáucaso, afirmando que iso iría colocalos ao bordo dunha Terceira Guerra Mundial e iso non pode ser permitido". Un continxente [[pobo checheno|checheno]] ao mando de Shamil Basáyev foi unha das unidades que tomaron parte no conflito. De acordo co Coronel Azer Rustamov de Azerbaidján, en 1992, "centos de voluntarios chechenos déronnos unha axuda difícil de avaliar nas batallas lideradas por Basáyev e Salman Raduev". Dise que Basáyev foi un dos últimos guerreiros en abandonar Shusha. Basáyev confirmou posteriormente que durante a súa carreira el e a súa tropa só foron derrotados unha vez e que a derrota ocorreu en Karabakh en enfrontamentos co "Batallón Dashnak", afirmando tamén que sacou aos seus ''[[muxahidin]]'' do conflito cando a guerra parecía ser máis por nacionalismo que por relixión. === Selando Lachin === A captura de Lachin permitiu a Armenia enviar trens de abastecemento para axudar aos separatistas de Karabakh, ao mesmo tempo que abría un camiño para evacuar aos refuxiados armenios. O parlamento azerí culpou ao presidente azerí Yaqub Mammadov pola perda de Shusha, destituíndoo do poder e exculpando a Mutalibov de calquera responsabilidade despois da perda de Khojali, restituíndolle os poderes de Presidente o 15 de maio de 1992. Moitos azerís cualificaron esta acción como un [[golpe de estado]], ao que se uniu a cancelación das eleccións parlamentarias fixadas para xuño dese ano. O Parlamento de Azerbaidján estaba composto por antigos líderes do país durante o réxime comunista, e as perdas de Khojali e Shusha só aumentaron a vontade de proceder á votación. Contribuíndo a esta confusión, as forzas armenias lanzaron unha ofensiva o 18 de maio para apoderarse da cidade de Laçın, situada no estreito corredor que separa Armenia de Nagorno-Karabakh. A cidade estaba mal protexida e ao día seguinte os armenios tomaron o control da localidade eliminando aos azerís restantes, para abrir a estrada que unía a rexión con Armenia. A perda de Lachin foi o golpe final para o réxime de Mutallibov. A pesar de estar prohibidas, producíronse manifestacións e activistas da Fronte Popular tentaron dar un golpe armado. Os enfrontamentos entre as forzas gobernamentais e os activistas escalaron até a ocupación do Parlamento, o aeroporto de Bakú e a oficina presidencial pola oposición. O 16 de xuño de 1992, Abulfaz Elchibey foi elixido presidente de Azerbaidján, ao mesmo tempo que líderes políticos da Fronte Popular de Azerbaidján gañaron escanos no parlamento. Os críticos caracterizaron a Mutalibov como un dirixente débil e pouco implicado na guerra de Karabakh. Elchibey estaba completamente en contra de aceptar axuda dos rusos, favorecendo lazos máis estreitos con Turquía. Os combates tamén salpicaron as proximidades de [[Nakhichevan]], que foi bombardeada polas tropas armenias en maio de 1992. == Escalada do conflito == {{Sen referencias|data=outubro de 2020}} === Operación Goranboy === O 12 de xuño de 1992, o exército de Azerbaidján, xunto coa brigada de Huseynove, reuniu unha gran cantidade de tanques, vehículos blindados e [[helicóptero]]s lanzando a Operación Goranboy, unha grande ofensiva tres días sobre a rexión, relativamente desprotexida, de Shahumyan, ao norte de Nagorno-Karabakh logrando recuperar algunhas decenas de localidades anteriormente baixo o control das forzas armenias. Outra razón das rápidas conquistas azerís foi o feito de que moitos dos integrantes dos batallóns eran voluntarios armenios que aproveitaran a captura armenia de Lachin para abandonar as liñas e retornar ao seu país. A ofensiva provocou que o goberno de Armenia ameazase abertamente a Azerbaidján con intervir e axudar aos separatistas que loitaban en Karabakh. A ofensiva fixo que as tropas armenias retirásense ao sur en dirección a Stepanakert onde os comandantes de Karabakh planeaban destruír unha [[central hidroeléctrica]] na rexión de Martakert no caso de que a ofensiva non fose detida. Estímase en 30.000 os refuxiados que foron forzados a fuxir á capital mentres os atacantes recuperaban aproximadamente a metade de Nagorno-Karabakh. Con todo, o avance dos azerís se estancó cando foron atacados por [[helicóptero]]s de combate rusos provenientes de 104° División de Forzas Aerotransportadas (VDV, Vozdushno-Desantnye Vojska) con sede fóra de Ganja e que, ironicamente, detiveron a unidades terrestres da mesma división. De acordo cunha fonte oficial do goberno de Armenia, conseguiron persuadir ás unidades militares rusas para levar a cabo bombardeos e, finalmente, deter o avance nuns días. Con isto, os armenios restablecéronse das baixas e organizaron unha contraofensiva para recuperar as fronteiras anteriores. === Tentativas de mediacións de paz === No verán de 1992, a CSCE (posteriormente denominada [[Organización para a Seguridade e a Cooperación en Europa]], OSCE) creou o Grupo de Minsk en [[Helsinqui]] que incorporaba elementos de once nacións, sendo co-presidido por [[Francia]], [[Rusia]] e os [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] e tendo como propósito mediar o establecemento dun acordo de paz entre as partes do conflito. Con todo, na súa reunión anual de 1992, a organización non conseguiu abordar e resolver os moitos novos problemas aparecidos desde o colapso da Unión Soviética, menos aínda o conflito de Karabakh. A [[Guerras iugoslavas|guerra de Iugoslavia]], a guerra de Transnistria en Moldavia e a crecente ambición da independencia de Rusia polos separatistas chechenos, e as novas disputas de Xeorxia con Rusia por Abjasia e [[Osetia]] constituían prioridades na axenda para resolver disputas étnicas. A CSCE propuxo o recurso a tropas de mantemento da paz da [[OTAN]] e a [[Comunidade de Estados Independentes|CEI]] para monitorizar os acordos de [[alto o fogo]] e protexer os cargamentos de axuda humanitaria enviados aos refuxiados. Diversos acordos de paz foron postos en práctica despois da ofensiva de xuño, pero a colocación dunha forza de paz europea, apoiada por Armenia, nunca chegou a suceder. A idea de enviar cen observadores internacionais a Karabakh chegou a ser elevada, pero as conversacións entre os líderes armenios e azerís romperon completamente en xullo. Rusia estaba especialmente en contra da presenza dunha forza multinacional no Cáucaso, considerándoa como unha intrusión na súa porta traseira. === Ofensivas de Mardakert e Martuni === A fins de xuño, unha nova e menor ofensiva azerí foi planeada, tendo esta vez como obxectivo Martudi, na metade sueste de Karabakh. A forza de ataque estaba composta por varias decenas de tanques e vehículos de combate complementados por diversas compañías de [[infantaría]] integradas nas frontes de Majgalashen e Jardar, próximas de Martuni e Krasnyi Bazar. Con todo, o comandante do rexemento de Martuni, Monte Melkonian, tratado por "Avo" polos seus homes, aínda que desprovisto de equipamento pesado, conseguiu desbaratar as repetidas arremetidas das forzas azerís. A fins de agosto de 1992 o goberno de Nagorno-Karabakh atopábase desorganizado, habendo os seus membros renunciado o 17 de agosto. O poder foi logo asumido por un concello denominado Comité de Defensa do Estado, presidido por [[Robert Kotcharian]], quen iría gobernar temporalmente o enclave ata que terminase o conflito. Ao mesmo tempo, Azerbaidján lanzou ataques aéreos, bombardeando obxectivos civís con frecuencia. Kocharyan condenou aquilo que el cría eran tentativas intencionales dos azerís para matar civís, e tamén a alegada pasividade de Rusia e a súa actitude despreocupada sobre a venda e transferencia de material de guerra a Azerbaidján. === Descanso de inverno === Ao aproximarse o inverno de 1992, ambos os bandos abstivéronse de lanzar ofensivas en grande escala, para preservar recursos como gas e electricidade para uso doméstico. A pesar da apertura dunha pasaxe de saída aos residentes de Karabakh, que Armenia e o enclave sufrisen cos bloqueos económicos impostos por Azerbaidján, que, a pesar de non ter pechado completamente a pasaxe, acabou por facer que a axuda enviada a través de Turquía chegase esporadicamente. Experimentando escaseza de enerxía e alimentos, despois do peche da Central nuclear Metsamor, as perspectivas económicas de Armenia eran sombrías: en Xeorxia, novos enfrontamentos cos separatistas de Abjasia e Osetia comezaron, habendo estes pasado a atacar os convois de mercadería e destruír repetidas veces o único oleoduto que unía Rusia a Armenia. Similar ao inverno de 1991-1992, tamén o de 1992-1993 foi especialmente frío, habendo bastantes familias en Armenia e Karabakh sen abastecemento de calor e auga quente. Outros bens, como cereais eran máis difíciles de atopar. A diáspora armenia recadou diñeiro e doou subministracións a Armenia. En decembro, dous cargamentos de 33.000 toneladas de cereais e 150 toneladas de leite para bebés chegaron dos Estados Unidos a través do [[mar Negro]] ao porto de [[Batumi]], en Xeorxia. En febreiro de 1993, a [[Unión Europea|Comunidade Europea]] deu 4,5 millóns de euros a Armenia, mentres que o veciño Irán tamén auxiliou a Azerbaidján economicamente provendo enerxía e electricidade. A postura de Elchibey contra Irán e as súas declaracións sobre a unificación coa minoría azerí en Irán romperon as relacións entre ambos os países. Os azerís desprazados internamente e os [[refuxiado]]s internacionais foron forzados en campos provisorios creados polos gobernos de Azerbaidján e Irán. A [[Movemento Internacional da Cruz Vermella e da Media Lúa Vermella|Cruz Vermella Internacional]] tamén distribuíu [[Cobertor|mantas]] aos azerís e notou que en decembro, os refuxiados xa tiñan comida suficiente para a súa alimentación. Azerbaidján tamén loitou pola rehabilitación da súa industria petroleira, a principal exportación do país. A súa refinaría non estaban en funcionamento á capacidade máxima e as cotas de produción estaban moi por baixo das estimacións. En 1965, os campos petroleiros de [[Bakú]] producían 21,5 millóns de toneladas de petróleo anualmente, mentres que en 1988 o número reduciuse a case 3,3 millóns. O equipamento anticuado das refinarías soviéticas e a renuencia das compañías occidentais en investir nunha zona de guerra onde os oleodutos eran destruídos rutineiramente impedían a Azerbaidján explorar ao máximo a súa riqueza. == Verán de 1993 == {{Sen referencias|data=outubro de 2020}} === Conflitos internos === A pesar do duro inverno que ambos os países viviron, o ano novo foi acollido por ambos os bandos con entusiasmo. O presidente Elchibey expresou o seu optimismo tendo en vista unha solución por mutuo acordo co seu homólogo Ter-Petrossian, pero en xaneiro de 1993 albísquelos desta esperanza se esfumaron por completo a pesar dos chamamentos de cesamento ao lume feitos por [[Boris Eltsin]] e [[George W. Bush]], así que as hostilidades na rexión se reencendieron unha vez máis. As forzas armenias comezaron novas ofensivas que conseguiron recuperar asentamentos no norte de Karabakh ocupadas polos azerís desde o outono anterior. A frustración por estas derrotas militares saíu cara á fronte interno en Azerbaidján. Os militares azerís caeron máis na desesperación e o ministro de Defensa Gaziev e a brigada de Huseynov pediron axuda rusa, unha medida que ía en contra das políticas de Elchibey clasificadas como insubordinación. Os enfrontamentos e discusións políticas entre o ministro do Interior, Isgandar Hamidov, e Gaziev sobre a que zona debían ser enviadas as forzas militares levaron á renuncia deste último o 20 de febreiro. Tamén en Armenia aconteceu unha reorganización política, cando Ter-Petrossian dimitiu e o primeiro ministro, Khosrov Arutyunyan, e o seu gabinete fallaron na posta en funcionamento dun plan económico viable para o país, que xerou protestas dos armenios contra o liderado de Ter-Petrossian que foron reprimidas e silenciadas. === Batalla de Kelbajar === Na zona oeste do norte de Karabakh, fóra dos límites da ''[[Raion|rexión]]'', estaba o raión de Kelbajar, que era adxacente a Armenia. Cunha poboación de aproximadamente 45 mil persoas, composta por azerís e [[Pobo kurdo|kurdos]] vivindo en varias decenas de aldeas. En marzo de 1993, houbo noticias que áreas baixo dominio armenio cerca ao Reservatorio de Sarsang e Mardakert estaban a ser atacadas por azerís. Despois da exitosa defensa de Martuni, as tropas de Melkonian foron encargadas de tomar a rexión de Kelbajar, de onde as incursións e a artillaría eran enviadas segundo as informacións dispoñibles. A escasa oposición militar dos azerís permitiu aos combatentes de Melkonian gañar rapidamente un punto de apoio na rexión e tamén capturou varios vehículos blindados abandonados e tanques. Ás 2:45 pm do 2 de abril, as forzas armenias en dúas direccións avanzaron cara a Kelbajar nun ataque que rapidamente golpeou contra a forza blindada azerí e as tropas atrincheiradas preto da intersección Ganje-Kelbajar. As forzas azerís foron incapaces de deter os avances realizados por forzas blindadas armenias e case todos morreron defendendo a zona. O segundo ataque cara a Kelbajar tamén rapidamente superou aos defensores. O 3 de abril, as forzas armenias capturaran Kelbajar. O presidente Elchibey impuxo o estado de emerxencia por un período de dous meses e introduciu a conscripción universal. A ofensiva provocou rexeitamento internacional contra o goberno de Armenia, pois por primeira vez as forzas armenias cruzaran os límites do enclave ao interior do territorio de Azerbaidján. O 30 de abril, o [[Consello de Seguridade das Nacións Unidas]] (CSNU) aprobou a Resolución 822, proposta por Turquía e Paquistán, afirmando que Nagorno-Karabakh formaba parte de territorio azerí, debendo as forzas armenias retirarse de Kelbajar. A Human Rights Watch concluíu que durante a ofensiva armenia a Kelbajar cometeuse numerosas violacións das leis de guerra, incluíndo desprazamentos forzosos, incendios indiscriminados e toma de reféns. As repercusións políticas fixéronse sentir tamén en Azerbaidján cando Huseynov embarcouse na súa "marcha a Bakú" desde Ganje. Frustrado polo que el sentía como incompetencia de Elchibey para tratar co conflito, e degradado do seu rango de coronel, a súa brigada avanzou cara a Bakú para derrocar ao presidente a principios de xuño. Elchibey dimitiu do seu cargo o 18 de xuño e o poder foi asumido polo entón parlamentario Heydar Aliyev. O 1 de xullo, Huseynov foi nomeado primeiro ministro de Azerbaidján. Como presidente interino, Aliyev disolveu 33 batallóns de voluntarios da Fronte Popular, que el consideraba politicamente pouco fiables. Aliyev converteuse en presidente de Azerbaidján o 10 de outubro de 1993. === Agdam, Füzuli, Cəbrayıl e Zangilan === [[Ficheiro:Agdam-nagorno-karabakh-3.jpg|miniatura|300x300px|Ruínas de Agdam (2009)]] Mentres o pobo de Azerbaidján ía axustándose á nova paisaxe política, moitos armenios enfrontábanse á morte de Melkonian que morreu antes do 12 de xuño nunha escaramuza preto da cidade de Merzuli e a súa morte foi chorada publicamente a nivel nacional en Yerevan. As forzas armenias explotaron a crise política en Bakú, que deixara a fronte Karabakh case indefenso. Os seguintes catro meses de inestabilidade política en Azerbaidján levaron á perda do control sobre preto de cinco distritos, así como o norte de Nagorno-Karabakh. As forzas militares de Azerbaidján non puideron presentar moita resistencia aos avances de Armenia e deixou a maioría das áreas sen ningún enfrontamento grave. A finais de xuño, foron expulsados de Martakert, perdendo o seu último punto de apoio no enclave. En xullo, as forzas armenias preparábanse para atacar e capturar a ''rexión'' de Agdam, outro raión situado fóra de Nagorno-Karabakh, alegando que estaban a tratar de impulsar unha maior barreira para manter fose do alcance á artillaría azerí. O 4 de xullo, un bombardeo da artillaría foi iniciada polas forzas armenias contra a capital da rexión de Agdam, destruíndo moitas partes da cidade. Os soldados, xunto cos civís comezaron a evacuar Agdam. Fronte a un colapso militar, Aliev tratou de mediar co goberno de facto de Karabakh e os funcionarios do Grupo de Minsk. A mediados de agosto, os armenios congregaron unha forza para tomar as rexións azerís de Füzuli e Cəbrayıl, ao sur de Nagorno-Karabakh. Á luz dos avances dos armenios en Azerbaidján, o primeiro ministro turco [[Tansu Çiller]], advertiu ao goberno de Armenia non atacar Najicheván e esixiu aos armenios retirarse dos territorios de Azerbaidján. Miles de soldados turcos foron enviados á fronteira entre Turquía e Armenia a principios de setembro. Forzas da Federación Rusa en Armenia contrarrestaron estes movementos para evitar a posibilidade dalgunha participación turca no conflito. A principios de setembro, as forzas azerís estaban case nunha completa desorde. Moitas das armas pesadas que recibiran e comprado aos rusos foran sacados de acción ou abandonadas durante as batallas. Desde a ofensiva de xuño de 1992, as forzas armenias capturaran a decenas de tanques, blindados e pezas de artillaría lixeira de Azerbaidján. Por exemplo, de acordo a unha entrevista televisiva a Monte Melkonian en marzo de 1993, as súas forzas en Martuni só capturaran ou destruído un total de 55 T-72, 24 BMP-2, 15 APC e 25 pezas de artillaría pesada desde a ofensiva de Goranboy de xuño de 1992. "A maioría das nosas armas", afirmou, "[eran] capturados de Azerbaidján". Serzh Sargsyan, o entón líder militar das forzas armadas de Karabakh afirmou que capturaron un total de 156 tanques ao longo da totalidade da guerra. Outros signos de desesperación de Azerbaidján incluíron o recrutamento por parte de Aliyev de entre 1.000 e 1.500 combatentes [[muxahidin]] afgáns e árabes de Afganistán. Aínda que o goberno de Azerbaidján negou esta afirmación, correspondencia e fotografías capturadas polas forzas armenias indicaban o contrario. Outras fontes de axuda exterior foron Paquistán e Chechenia, mediante a guerrilla de Shamil Basáyev. A compañía petroleira Mega Oil, con sede en EE. UU., tamén contratou a varios adestradores militares estadounidenses como requisito previo para adquirir os dereitos de perforación de xacementos petrolíferos en Azerbaidján. == Enfrontamentos de 1993-1994 == {{Sen referencias|data=outubro de 2020}} [[Ficheiro:Location_Artsakh_en.png|miniatura|300x300px|As fronteiras finais do conflito despois do cesamento ao lume de 1994 foron asinadas. As forzas armenias de Nagorno-Karabakh controlan na actualidade case o 9% do territorio de Azerbaidján fose do ex Oblast Autónomo de Nagorno-Karabakh. As forzas de Azerbaidján, por outra banda, controlan Shahumian e as zonas orientais de Martakert e Martuni.]] En outubro de 1993, Aliev foi elixido formalmente como presidente e prometeu traer orde social para o país, ademais de recuperar as rexións perdidas. Ao mesmo mes, Azerbaidján uniuse á CEI. A tempada de inverno caracterizouse por condicións similares ás do ano anterior, con ambos os lados procurando alimentos e colleitando leña con meses de antelación. As resolucións 874 e 884 do Consello de Seguridade sobre o conflito de Nagorno-Karabakh foron aprobadas en outubro e novembro e, a pesar de volver insistir nos mesmos puntos que os dous anteriores, recoñeceron a Nagorno-Karabakh como parte no conflito. A inicios de xaneiro, as forzas azerís e as guerrillas afgás recapturaron parte do distrito de Füzuli, incluíndo a intersección ferroviaria de Horadiz na fronteira con Irán, pero non conseguiron reconquistar a localidade de Füzuli. O 10 de xaneiro de 1994, as forzas azerís atacaron a rexión de Mardakert nunha tentativa de reconqistar a zona norte do enclave. Esta ofensiva conseguiu avanzar e recuperar diversas partes de Karabakh ao norte e ao sur, pero foi detida rapidamente. A República de Armenia comezou a enviar recrutas do Exército regular e do Ministerio do Interior para deter o avance azerí no Karabakh. Para reforzar as filas do seu exército, o goberno armenio emitiu un decreto convocando homes de até 45 anos por tres meses, e recorreron á presión de cuadrillas para enlistar recrutas. Varios soldados en servizo activo do Exército armenio foron capturados polas forzas azerís. As ofensivas azerís volvéronse cada vez máis desesperadas: mozos de 16 anos practicamente sen adestramento foron recrutados e tomaron parte en ineficaces "ondas humanas", unha táctica aplicada por Irán durante a Guerra Irán-Iraq. Dúas ofensivas deste tipo ocorreron no inverno causando a morte de 5 mil azerís, ademais de centos de armenios. A principal ofensiva azerí tentaba recapturar o distrito de Kelbajar, para ameazar o corredor de Lachin, conseguindo ao principio vencer a pouca resistencia inicial e capturar o paso de Omar, pero cando as forzas armenias reaccionaron, os azerís foron derrotados, naqueles que foron os combates máis sanguentos de toda a guerra. Varias brigadas azerís foron abandonadas cando os armenios reconquistaron o paso de Omar, sendo despois cercadas e abatidas. A base política de Azerbaidján alterouse moitas veces, con varios soldados armenios que relataban que os azerís estaban desmoralizados, non tendo claras as razóns da guerra e non estando empeñados en detela. Un profesor ruso tamén apoia este punto de vista, afirmando que "Karabakh non interesa tanto aos azerís como aos armenios. Probablemente, é por iso que os mozos voluntarios de Armenia teñen moita máis vontade de loitar e morrer por Karabakh que os de Azerbaidján." Esta realidade foi descrita por un xornalista que notou que "En Stepanakert, é imposible atopar un home capaz - sexa voluntario armenio ou residente local - sen uniforme. [Mentres que] en Azerbaidján, homes con idade para ser recrutados frecuentan cafés." Andrei Sakharov tamén concordaba con esta visión indicando a famosa declaración: "Para Azerbaidján o asunto de Karabakh é unha cuestión de ambición, para os armenios de Karabakh, é unha cuestión de vida ou morte." === Cesamento ao lume de 1994 === [[Ficheiro:Gravestones_of_Azeri_soldiers_died_in_Karabakh_war.jpg|miniatura|250x250px|As tumbas de soldados azerís en Bakú]] Despois de seis anos de intensos combates, ambos os bandos estaban listos para un cesamento do fogo, e as vías diplomáticas intensificaron as súas accións no mes de maio. Azerbaidján tiña esgotado practicamente todo o seu poderío e confiaba que un cesamento do fogo fose proposto, fose pola CSCE ou por Rusia, unha vez que os comandantes armenios afirmasen ter o camiño aberto até Bakú. As batallas finais do conflito ocorreron preto de Shahumyan, e consistiron nunha serie de breves loitas en Gulustan. O 16 de maio, os líderes de Armenia, Azerbaidján, Nagorno-Karabakh e Rusia atopáronse en Moscova para asinar unha tregua, que iría efectivamente a resultar nunha interrupción das hostilidades. En Azerbaidján, moitos saudaron o fin dos combates, mentres outros querían que o continxente de tropas de mantemento da paz a permanecer temporalmente na área non debía ser de orixe rusa. Enfrontamentos esporádicos continuaron nalgunhas partes da rexión, pero ambos os bandos afirmáronse comprometidos en respectar o cesamento do fogo. == Violencia e mediación despois de cesamento ao lume == {{Sen referencias|data=outubro de 2020}} Actualmente, o conflito de Nagorno-Karabakh é un dos conflitos orixinados despois do [[Disolución da Unión Soviética|colapso da Unión Soviética]] e actualmente interrompido, xunto coas rexións separatistas Abjasia e [[Osetia do Sur]] en Xeorxia, e os problemas entre Moldavia e [[Transnistria]]. Nagorno-Karabakh permanece baixo xurisdición do goberno da non recoñecida, pero independente [[de facto]], [[República de Artsakh]], e mantén o seu propio exército: O Exército de Defensa de Nagorno-Karabakh. Contrariamente aos relatos de comunicación social, que permanentemente mencionaban as relixións de ambos os pobos, os aspectos relixiosos nunca tiveron significado, nin como ''[[casus belli]]'' adicional, e permaneceu primariamente como unha disputa de territorio e dereitos humanos dos armenios no Karabakh. Desde 1995, os membros do Grupo de Minsk mediaron as discusións entre os gobernos de Armenia e Azerbaidján para que se chegue a unha nova solución. Numerosas propostas foron feitas, tendo como base a existencia de cesións de ambos os lados. Unha das propostas estipulaba que as forzas armenias retirásense das sete rexións que rodean o Karabakh, e Azerbaidján comparta algúns dos seus beneficios económicos, incluíndo os beneficios dun oleoduto que uniría Bakú con Turquía a través de Armenia. Outras propostas tamén se referían á concesión de maior autonomía por Azerbaidján ao enclave, xa moi próxima da independencia. Armenia foi branco de presión, ao ser excluída dos grandes proxectos económicos en curso na rexión, incluíndo o Oleoduto Bakú-Tiflis-Ceyhan e o ferrocarril Kars-Tiflis-Bakú. A maioría das propostas de autonomía foron rexeitadas polos propios armenios, que consideran que este punto non é negociable. Da mesma forma, os azerís negáronse a deixar pasar o asunto e regularmente ameazan con renovar as hostilidades. O 30 de marzo de 1998, [[Robert Kotcharian]] foi electo presidente e continuou rexeitando os pedidos para acordar un fin para o conflito. En 2001, Kocharyan e Aliyev atopáronse en Key West, Florida, para discutir os problemas en cuestión e, a pesar de que varios diplomáticos occidentais expresasen optimismo, a oposición crecente en ambos os países contra a cesión de territorio ao opoñente diluíu as esperanzas dunha solución pacífica. En total o conflito xerou case un millón de refuxiados, con 400.000 habitantes armenios de Azerbaidján desprazáronse a Armenia ou Rusia, e outros 30.000 chegaron do Karabakh. Moitos dos que deixaron Karabakh regresaron despois do fin da guerra. Estímanse en 800.000 os azerís desprazados debido aos combates, incluídos os oriúndos de Armenia e do enclave. Varios outros grupos étnicos que vivían en Karabakh foron tamén forzados a habitar en campos de refuxiados construídos polos gobernos azerí e iraniano. A pesar que se afirma frecuentemente que os armenios controlan o 20 ou até o 40% do territorio azerí, os números estimados, contabilizando o enclave de [[Nakhichevan]], varían entre 13,62 e 14% (reducíndose a 9% se Nagorno-Karabakh fose excluído). As consecuencias da guerra dise que xogaron un papel no asasinato de febreiro de 2004 do tenente armenio Gurgen Markaryan que foi asasinado a machetazos cun machada polo seu homólogo acerbaixano, Ramil Safarov nun seminario de adestramento da OTAN en [[Budapest]], Hungría. A inimizade de Azerbaidján contra todo o armenio levou á destrución de miles de lápidas medievais armenias, coñecidos como ''jachkars'', en cemiterios en Julfa, Najicheván. Esta destrución detívose temporalmente cando se revelou por primeira vez en 1998, pero logo continuou até a súa finalización en 2005. Azerbaidján comparou o control de Armenia da rexión á ocupación nazi da Unión Soviética durante a segunda guerra mundial. == Situación posterior == [[Ficheiro:Встреча с Президентом Азербайджана Ильхамом Алиевым (слева) и Президентом Армении Сержем Саргсяном.jpeg|miniatura|dereita|220px|[[Ilham Aliyev]], [[Serzh Sargsyan]] e [[Vladimir Putin]] reunidos o [[10 de agosto]] de [[2014]].]] Ao comezo de 2008, as tensións entre Armenia, a República de Artsakh e Azerbaidján deterioráronse aínda máis. Na fronte diplomática, o presidente azerí [[İlham Əliyev|Ilham Aliyev]] repetiu unha vez máis declaracións belicosas, como que Azerbaidján volvería usar a forza, se for necesario, para volver controlar o territorio; coincidentemente os tiroteos ao longo da fronteira aumentaron. A violación máis flagrante de cesamento de lume ocorreu ao día seguinte das declaracións de Aliyev, con dezaseis soldados mortos e ambos os bandos acusáronse de iniciar os combates. Ademais, o uso de artillaría nas confrontacións máis recentes marca un aumento da violencia, que até entón involucraban apenas tiros de [[francotirador]]es ou refachos de [[metralladora]]s. En 2008, a revista en inglés Moscow Defense Brief opinou que debido ao aumento dos gastos de Azerbaidján, que se reflectiu nun forte rearmamento das forzas armadas azerís, o equilibrio militar parece estar a cambiar en favor de Azerbaidján. "... A tendencia xeral é claramente a favor de Azerbaidján, e parece que Armenia non será capaz de soster unha carreira armamentista coa economía petroleira de Azerbaidján. Isto pode conducir á desestabilización do conflito latente entre eses dous estados", escribiu o xornal. En abril de 2016 Armenia e Azerbaidján volveron ter unha conflagración armada cuxo resultado foi un cesamento ao lume declarado pouco tempo despois de iniciados os combates.<ref name="Guerra 4 dias">{{Cita web|título= Nagorno Karabaj: La guerra de cuatro días| url=http://mundo.sputniknews.com/foto/20160406/1058418528/nagorno-karabaj-guerra.html|dataacceso =5 de setembro de 2018}}</ref> === Os enfrontamentos armados en Nagorno-Karabakh (2016) === Os graves enfrontamentos (tamén denominados ''A Guerra de 4 días'') rexistrados na liña de contacto entre as forzas armadas de Azerbaidján e Armenia no territorio da república non recoñecida de Artsakh comezaron na noite do 2 de abril de 2016 e duraron catro días. ==== O desenvolvemento do conflito ==== Na noite do 31 de marzo ao 1 de abril [[Nagorno-Karabakh]] e [[Azerbaidján]] acusáronse mutuamente en bombardeo dos seus territorios. O 1 de abril, ás 9:00 en posicións de combate en Provincia de ''Tavush'' de Armenia foi atopado un soldado cunha ferida de morte na cabeza. Neste mesmo día, ás 12:20 na dirección cara ao norte da posición militar de Armenia por parte de Azerbaidján foi asasinado un soldado armenio. Os primeiros enfrontamentos iniciáronse na noite do 2 de abril de 2016. Antes do amencer as tropas de Azerbaidján comezaron ataque. Segundo a prensa do Ministerio de Defensa da República de Artsakh, as forzas armadas de Azerbaidján na noite do 2 de abril atacaron as áreas da zona do conflito de Karabakh, mediante a aplicación da artillaría pesada, vehículos blindados, e a aviación. Tamén levaron a cabo ataques a asentamentos Humanos. Despois o Ministerio de Defensa de Azerbaidján declarou sobre ocupación de varias cimas estratéxicas de Karabakh, incluíndo a aldea Seysulan, as alturas ao redor da aldea Talysh, tamén a altura de ''Leletepe.'' Сomo afirmou o Ministerio de Defensa de Azerbaidján de altura ao redor da aldea ''Talysh'' poidan crear un perigo para a rexión Goranboy do país e a cidade ''Naftalan'', e a altura de ''Leletepe'' foi ocupada para garantir a seguridade da cidade ''Goradiz.'' Máis tarde foi confirmada a ocupación do outeiro ''Leletepe'' polo exército de Azerbaidján. O 2 de abril pola tarde ambas as partes informaron o número de mortos e feridos. O 5 de abril, o Ministerio de Defensa de Azerbaidján informou que o 4 de abril foi atacado a base militar do inimigo en Madagiz. O mesmo día, o Ministerio de Defensa de Armenia difundiu a información de que Azerbaidján por primeira vez aplicou na rexión de Nagorno-Karabakh o sistema "BM-30". Pola súa banda, o Ministerio de Defensa de Azerbaidján declarou que nunca utilizaban devandito sistema. ==== O cesamento do fogo ==== O 5 de abril anunciouse polas ambas partes a cesación do lume. O acordo bilateral sobre o cesamento das operacións de combate foi logrado na reunión dos Comandantes de Estado Maior de Azerbaidján e Armenia en Moscova.<ref>{{cita web|título = Договоренность о прекращении огня в Карабахе была достигнута в Москве | url= http://www.rbc.ru/politics/06/04/2016/5704cb8f9a79470eb2af58fb |dataacceso = 5 de setembro de 2018}}</ref> O 6 de abril, o Ministerio de Defensa de Azerbaidján declarou que desde o mediodía do 5 de abril ao mediodía do 6 de abril Armenia bombardeou territorio de Azerbaidján, a fronteira de Azerbaidján e Armenia en Ordubad, Shajbuz e Babek; A parte de Armenia desmentiu as acusacións dos disparos e declararon que na fronteira en Najchiván a situación mantíñase estable e tranquila. Segundo o Ministerio de Defensa de Azerbaidján, o 8 de abril, coa mediación de representantes da [[Organización para a Seguridade e a Cooperación en Europa|OSCE]] e do Comité Internacional da Cruz Vermella até as 8 de tárdea estaba previsto a realización do proceso de recollida dos cadáveres dos militares de ambos os partes no campo de batalla. Ao final do día informouse que o proceso de procura e recollida de cadáveres foi terminado. Segundo o representante do presidente de Nagorno-Karabakh, o 10 de abril Azerbaidján entregou a Armenia 21 corpos de soldados, e a Azerbaidján foi entregado ao redor de 13 corpos. Armenia entregou a Azerbaidján corpos de tres membros da tripulación helicóptero derrubado O meu-24.<ref>{{cita web| título =Тела членов экипажа МИ-24 переданы азербайджанской стороне - ФОТО |url = http://musavat.com/news/novosti-iz-karabakha/tela-clenov-ekipazha-mi-24-peredani-azerbaydzhanskoy-storone-foto_338866.html}} Armenia entregou a Azerbaidján corpos de membros da tripulación do helicóptero.</ref> O 19 de abril de Azerbaidján levou da liña de contacto o último corpo do seu soldado.<ref>{{cita web| título = Dördgünlük müharibənin sonuncu şəhidi torpağa tapşırıldı | url = http://oxu.az/war/128206}} Azerbaidján retirou o último corpo dos seus soldados.</ref> {{Véxase tamén|Segunda guerra de Nagorno-Karabakh}} == Mala conduta == {{Sen referencias|data=outubro de 2020}} {{Véxase tamén|Masacre de Maraghar}} Ao saír do colapso da Unión Soviética como estados nacentes e debido aos combates case inmediatos, non foi senón até mediados de 1993 que Armenia e Azerbaidján convertéronse signatarios dos acordos de dereito internacional, incluídos os [[Convencións de Xenebra|Convenios de Xenebra]]. As denuncias dos tres gobernos (incluídos Nagorno-Karabakh) regularmente acusaron alén de cometer atrocidades que eran ás veces confirmadas por fontes de medios de terceiras partes ou organizacións de dereitos humanos. O [[masacre de Khojali]], por exemplo, foi confirmado tanto pola Human Rights Watch e Memorial, mentres que o coñecido como masacre de Maraghar foi alegado por un grupo da organización con sede en Gran Bretaña Christian Solidarity Worlwide en 1992. Azerbaidján foi condenada por HRW para o uso de bombardeos aéreos en zonas civís densamente poboadas e que ambas as partes foron criticadas por lume indiscriminado, toma de reféns e o desprazamento forzado de civís. A falta de leis internacionais dun e outro lado para acatar actividade practicamente sancionado na guerra, podería considerarse [[Crime de guerra|crimes de guerra]]. O saqueo e a mutilación (partes do corpo como as orellas, traídos desde a fronte como recordos atesourados de guerra) de soldados mortos notificáronse con frecuencia e mesmo se jactó de entre os soldados. Outra práctica que tomou forma, pero non por soldados regulares por parte de civís durante a guerra, foi o troco de prisioneiros entre armenios e azerís. A miúdo, cando se perdeu o contacto entre familiares e un soldado ou un miliciano que servía na fronte, encargáronse de organizar un intercambio por capturar persoalmente a un soldado das liñas de batalla e mantelos nos confíns dos seus propios fogares. Do ''[[The New York Times|New York Times]]'', o xornalista Yoav Karny sinalou que esta práctica era tan "vella como a xente que ocupa [a] terra". Cando terminou a guerra, ambos os bandos acusaron aos seus rivais de seguir mantendo cativos; Azerbaidján afirmou que Armenia seguía mantendo case 5.000 prisioneiros azerís, mentres que armenios reclamaban que Azerbaidján levaba 600 prisioneiros. O grupo sen fins de lucro, Helsinqui Initiative 92, investigou dous cárceres de Shusha e Stepanakert despois de terminada a guerra, pero concluíu que non había prisioneiros de guerra alí. Unha investigación similar chegou á mesma conclusión durante a procura de armenios supostamente traballando nas canteiras de Azerbaidján. == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === * Brzeziński, Zbigniew e Sullivan, Paige. Center for Strategic and International Studies (1997). Russia and the Commonwealth of Independent States: Documents, Data, and Analysis. Washington DC: M.E. Sharpe. ISBN 978-1-56324-637-1. * {{cita libro|apelidos=Charalampidis|nome=Ioannis|título=Sponsored To Kill: Mercenaries and Terrorist Networks in Azerbaijan|ano=2013|editor="MIA" Publishers|lugar=Moscova|isbn=978-5-9986-0115-6|url=http://karabakhfacts.com/wp-content/uploads/2013/02/Ioannis-Charalampidis-Sponsored-to-Kill-ENG.pdf|ref=harv}} * {{cita libro|apelidos=Cheterian|nome=Vicken|título=War and Peace in the Caucasus: Russia's Troubled Frontier|ano=2011|editor=Columbia University Press|lugar=Nova York|isbn=9780231700658}} * Chrysanthopolous, Leonidas T (2002). ''Caucasus Chronicles: Nation-building and Diplomacy in Armenia, 1993–1994''. Princeton: Gomidas Institute. * [[Caroline Cox, Baroness Cox|Cox, Caroline]] e John Eibner (1993). ''Ethnic Cleansing in Progress: War in Nagorno Karabakh''. Zürich; Washington: Institute for Religious Minorities in the Islamic World. * {{cita libro|apelidos=Croissant|nome=Michael P.|título=The Armenia-Azerbaijan Conflict: Causes and Implications|url=https://archive.org/details/armeniaazerbaija00croi|ano=1998|editor=Greenwood Publishing Group|lugar=Westport, Connecticut|isbn=9780275962418}} * Curtis, Glenn E (1995). ''Armenia, Azerbaijan and Georgia Country Studies''. Washington, D.C.: Federal Research Division Library of Congress. * {{cita libro|apelidos=de Waal|nome=Thomas|título=Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War|ano=2003|editor=New York University Press|lugar=Nova York|isbn=9780814719459|ref=harv}} * Drezner, Daniel W. (1999). The Sanctions Paradox: Economic Statecraft and International Relations. Cambridge: [[Cambridge University Press]]. ISBN 978-0-521-64415-0. * Freire, Maria Raquel (2003). ''Conflict and Security in the Former Soviet Union: The Role of the OSCE''. Burlington, VT: Ashgate. * [[Thomas Goltz|Goltz, Thomas]] (1998). ''Azerbaijan Diary: A Rogue Reporter's Adventures in an Oil-Rich, War-Torn, Post-Soviet Republic''. Nova York: M.E. Sharpe {{ISBN|0-7656-0244-X}} * Griffin, Nicholas (2004). ''Caucasus: A Journey to the Land Between Christianity and Islam''. Chicago: University of Chicago Press. * {{cita libro|apelidos=Hakobyan|nome=Tatul|título=Կանաչ ու Սև: Արցախյան օրագիր [Green and Black: An Artsakh Diary]|lugar=Iereván-Stepanakert|ano=2008|language=hy}} * [[Richard G. Hovannisian|Hovannisian, Richard G]]. "The Armeno-Azerbaijani Conflict Over Mountainous Karabagh." ''[[Armenian Review]]'', XXIV, Summer 1971. * Hovannisian, Richard G. "Mountainous Karabagh in 1920: An Unresolved Contest." ''Armenian Review'', XLVI, 1993, 1996. * Kaldor, Mary & World Institute for Development Economics Research (2000). ''Global insecurity.'' Tomo III. Londres: Pinter. ISBN 978-1-85567-645-9. * Karny, Yo'av (2000). ''Highlanders: A Journey to the Caucasus in Quest of Memory.'' Nova York: Douglas & McIntyre. * Kaufman, Stuart (2001.). ''Modern Hatreds: The Symbolic Politics of Ethnic War''. Nova York: Cornell Studies in Security Affairs. * [[Gerard Libaridian|Libaridian, Gerard]] (1988). ''The Karabagh file: Documents and facts on the region of Mountainous Karabagh, 1918–1988''. Cambridge, Mass: [[Zoryan Institute]]; 1st ed. * Malkasian, Mark (1996). ''Gha-Ra-Bagh!: The Emergence of the National Democratic Movement in Armenia''. [[Wayne State University Press]]. * Rost, Yuri (1990). ''The Armenian Tragedy: An Eye-Witness Account of Human Conflict and Natural Disaster in Armenia and Azerbaijan''. Nova York: St. Martin's Press. * Shahmuratian, Samvel (ed.) (1990). ''The Sumgait Tragedy: Pogroms Against Armenians in Soviet Azerbaijan''. Nova York: Zoryan Institute. *{{cita libro|apelidos=Taarnby|nome=Michael|título=The Mujahedin in Nagorno-Karabakh: A Case Study in the Evolution of Global Jihad|ano=2008|editor=Real Instituto Elcano|url=https://www.scribd.com/doc/21698244/The-Mujahedin-in-Nagorno-Karabakh-A-Case-Study-in-the-Evolution-of-Global-Jihad|data-acceso=05 de setembro de 2018|data-arquivo=05 de marzo de 2016|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160305152902/https://www.scribd.com/doc/21698244/The-Mujahedin-in-Nagorno-Karabakh-A-Case-Study-in-the-Evolution-of-Global-Jihad|url-morta=unfit}} * Widmer, André (2013). ''The Forgotten Conflict – Two Decades after the Nagorno-Karabakh war''. {{ISBN|978-3-033-03809-7}}. * Zürcher, Christoph (2007). The Post-Soviet Wars: Rebellion, Ethnic Conflict, and Nationhood in the Caucasus. Nova York: New York University Press. ISBN 978-0-8147-9709-9. * {{cita libro|título=Azerbaijan: Seven Years of Conflict in Nagorno-Karabakh|url=https://www.hrw.org/sites/default/files/reports/AZER%20Conflict%20in%20N-K%20Dec94.pdf|ano=1994|lugar=Nova York|isbn=1-56432-142-8}} === Ligazóns externas === * [https://artsakh.org.uk/category/war-and-its-legacy/ Fotografías e artigos sobre Artsakh/Nagorno-Karabakh do fotoxornalista Russell Pollard] {{en}} * [http://www.mountainous-karabakh.org/ Información sobre Nagorno-Karabakh, historia e contexto, mapas e resolucións do conflito] {{en}} * [http://www.epcomunicacion.com.ar/blog/sumgait/ Resumo do pogrom de Sumgait]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180905175741/http://www.epcomunicacion.com.ar/blog/sumgait/ |date=05 de setembro de 2018 }} {{es}} * [http://www.epcomunicacion.com.ar/blog/nagornokarabakh Resumo do conflito de Nagorno Karabakh]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180821223143/http://www.epcomunicacion.com.ar/blog/nagornokarabakh/ |date=21 de agosto de 2018 }} {{es}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Conflito de Nagorno-Karabakh]] [[Categoría:Guerras nas que participou Armenia]] [[Categoría:Guerras nas que participou Azerbaidján]] [[Categoría:Guerras do século XX]] [[Categoría:Relacións Armenia-Azerbaidján]] n6z98c3rl3bz577ez2sx1pxuox7qlul 0 439781 7105273 6118702 2025-06-24T09:26:22Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105273 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Carmen López-Cortón''' nada en [[Vixoi, Bergondo|Vixoi]] ([[Bergondo]]) o [[9 de xullo]] de [[1866]] e finada en [[Madrid]] o [[19 de marzo]] de [[1938]], foi unha mestra galega. == Traxectoria == Filla de [[José Pascual López Cortón]] e Julia Viqueira Flores-Calderón, estudou en Madrid na [[Institución Libre de Enseñanza]]. Viaxou a [[Inglaterra]] para ampliar coñecementos da educación británica, e alí decidiuse cara aos temas pedagóxicos, educativos e sociais. Publicou no Boletín da Institución Libre de Enseñanza algúns artigos en que expuña como se produciu o acceso das mulleres á [[educación superior]] nalgúns países europeos.<ref>{{Cita web |nome=Aurora |apelidos={{Versaleta|Marco}} |ligazónautor=Aurora Marco |url=http://culturagalega.gal/albumdajae/detalle.php?id=120 |título=Carmen López-Cortón |páxina-web=[[Álbum da JAE]] |editorial=[[Consello da Cultura Galega]] }}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> ==Vida persoal== Casou con [[Manuel Bartolomé Cossio]] o [[9 de agosto]] de [[1893]] no [[Santuario do Bom Jesus do Monte]], en [[Braga]] ([[Portugal]]). Tiveron dúas fillas: Natalia (1894) e Julia (1900).<ref>{{Cita publicación periódica |título=Unha ducia de cartas de Manuel B. Cossío a Francisco Giner dende San Victorio (Bergondo). Nadal de 1895 |nome=Eugenio |apelidos={{Versaleta|Otero Urtaza}} |url=https://docplayer.es/9479016-Unha-ducia-de-cartas-de-manuel-b-cossio-a-francisco-giner-dende-san-victorio-bergondo-nadal-de-1895.html |ano=2010 |número=14 |páxinas=135-156 |revista=Sarmiento: anuario galego de historia da educación |editorial=[[Universidade de Vigo]] |issn=1138-5863}}</ref> == Notas == {{Listaref|02}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{Cita libro |artigo=López-Cortón Viquiera, Carme |título=[[Dicionario biográfico de Galicia]] |ano=2010-2011 |volume=2 |páxina=253 |editorial=[[Ir Indo|Ir Indo Edicións]] }} * {{Cita libro |apelidos={{Versaleta|Marco}} |nome=Aurora |ligazónautor=Aurora Marco |ano=2007 |título=[[Wikipedia:Entradas do Dicionario de mulleres galegas|Dicionario de Mulleres Galegas [Das orixes a 1975]]] |páxina= |editorial=[[Edicións A Nosa Terra]] |isbn=978-84-8341-146-9 }} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Lopez-Corton, Carmen}} [[Categoría:Nados en 1866]] [[Categoría:Finados en 1938]] [[Categoría:Nados en Bergondo]] [[Categoría:Mestres de Galicia]] 19cxfgf32yfjq5aubmudzr1clex0777 0 441243 7105145 6298142 2025-06-24T00:04:50Z O Breixo 127505 7105145 wikitext text/x-wiki {{Xeografía física}}[[Ficheiro:Moroccan-Quarter-Western-Wall-Jerusalem-Old.jpg|dereita|miniatura|300x300px|O Barrio Marroquí nalgún momento entre 1898 e 1946.]] O '''Barrio marroquí''' <ref name="jq7">T. Abowd, ''The Moroccan Quarter: A History of the Present'', in: Jerusalem Quarterly File (Institute of Jerusalem Studies), no. 7 (2000), pp. 6–16 [http://www.jerusalemquarterly.org/images/ArticlesPdf/7_the%20moroccan.pdf] (consultado o 16 de outubro de 2012)</ref> ou '''Barrio mughrabi'''<ref>{{Cita libro|url=https://books.google.com/books?id=QMv7SUHQ5VUC&pg=PA155&dq=%22mughrabi+quarter%22 | title=The Legacy of Solomon|accessdate=28 de novembro de 2012}}<br/>{{·}}{{Cita libro | url=https://books.google.com/books?id=LQcOAAAAQAAJ&pg=PA256&dq=%22mughrabi+quarter%22 | title=The Palestine Question | accessdate=28 de novembro de 2012|author=Henry Cattan}}<br/>{{·}}{{Cita libro | url=https://books.google.com/books?id=FsjgmSPiWvsC&pg=PA55&dq=%22mughrabi+quarter%22 | title=Discourse and Palestine: Power, Text and Context |accessdate=28 de novembro de 2012 | author=Annelies Moors}}</ref> ({{lang-ar|حارَة المَغارِبة}} ''Hārat al-Maghāriba'', {{lang-he|שכונת המוגרבים}}, ''Sh'khunat HaMughrabim'') foi un barrio de 800 anos de antigüidade que formaba parte da [[Cidade vella de Xerusalén]]. Chegaba até o muro occidental do [[Monte do Templo]] ao leste (incluíndo o [[Muro das Lamentacións]]), e até os muros da Cidade Vella ao sur. Lindaba co [[Barrio xudeu de Xerusalén|barrio xudeu]] ao oeste e co barrio musulmán ao norte. Tiña varias escolas e institucións relixiosas. Era o quinto e máis pequeno barrio da antiga Xerusalén, e foi demolido por completo en 1967 polo goberno israelí a fin de facilitar o acceso público ao Muro das Lamentacións. No século XXI, a maior parte da súa superficie foi absorbida polo barrio xudeu e non queda practicamente ningunha pegada da súa existencia. == Orixes == Segundo relata o historiador do século XV, Mujir al-Din al-'Ulaymi, o Barrio Marroquí foi creado en [[1193]] polo fillo de [[Saladino]], al-Malik al-Afdal, como un ''[[waqf]]'' dedicado aos [[Marrocos|marroquís]]; alí fundou unha escola, a ''Afdaliyyah.'' Máis adiante, varios doantes marroquís estendérono grazas a varios ''waqfs'': en 1303, Umar ibn Abdullah ibn Abdun-Nabi al-Masmudi al-Mujarrad achegou unha doazón para crear unha ''[[Madrasa|zaouia]]'' (escola relixiosa) en beneficio dos marroquís que residían no barrio, e en 1320 Shuayb ibn Muhammad ibn Shuayb, neto do sufí andalusí [[Abu Madyan]], doou fondos procedentes das súas terras de Ein Karem, nos arredores de Xerusalén. En 1352, o mesmo rei [[Dinastía merínida|marínida]] [[Uthman ibn Abd al-Haqq|Uthman I]] estableceu un waqf máis pequeno, un [[Corán]] doado á [[mesquita de Al-Aqsa]], cun representante seu que debía asegurarse de que fose lido con certa frecuencia.<ref>Abdul Latif Tibawi, ''The Islamic Pious Foundations in Jerusalem'', The Islamic Cultural Centre, Londres, 1978.</ref> == Historia == [[Ficheiro:1900s_Jerusalem_old_city.jpg|dereita|miniatura|O [[Barrio xudeu de Xerusalén|barrio xudeu]] e o barrio marroquí nos primeiros anos do século XX.]] [[Ficheiro:Jews'_wailing_place_between_1898_and_1914.jpg|dereita|miniatura|O canellón que separaba o barrio marroquí do Muro das Lamentacións, entre 1898 e 1914.]] O barrio foi dotado e habitado maioritariamente por persoas de ascendencia ''mugrabí'' que perpetraban a súa cultura a través da súa gastronomía, a súa vestimenta e as súas tradicións. Co paso dos séculos, perderon as súas particularidades para integrarse na sociedade palestina, sen que se puidese diferenciarlles no século XX. Só uníalles as súas remotas orixes magrebís. Co tempo, un pequeno número de escolas, institucións científicas e mesquitas foron establecidas, e alí aloxábanse sacerdotes musulmáns que servían na [[Mesquita de Al-Aqsa]].<ref>[http://www.thisweekinpalestine.com/details.php?id=2213&ed=144&edid=144 ''The Moroccan Community in Palestine''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070822111357/http://www.thisweekinpalestine.com/details.php?id=2213&ed=144&edid=144 |date=22 de agosto de 2007 }}, Noura al-Tijani, ''This Week In Palestine'', nº 112, agosto de 2007. Acceso 22-07-2012 (en inglés).</ref> As oficinas do Gran muftí de Xerusalén atopábanse no Barrio Marroquí.<ref name="Report 1930">[http://unispal.un.org/unispal.nsf/9a798adbf322aff38525617b006d88d7/59a92104ed00dc468525625b00527fea?OpenDocument&Highlight=0,Report,from,the,International,Commission,for,the,Wailing,Wall Informe de la Comisión internacional sobre derechos de judíos y musulmanes sobre el Muro de las Lamentaciones, diciembre de 1930.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190307000650/https://unispal.un.org/UNISPAL.NSF/9a798adbf322aff38525617b006d88d7/59a92104ed00dc468525625b00527fea?OpenDocument|date=07 de marzo de 2019}}([//es.wikipedia.org/wiki/Ayuda:C%C3%B3mo_recuperar_un_enlace_roto enlace roto] disponible en [//es.wikipedia.org/wiki/Internet_Archive Internet Archive]; véase el [//web.archive.org/web/*/http://unispal.un.org/unispal.nsf/9a798adbf322aff38525617b006d88d7/59a92104ed00dc468525625b00527fea?OpenDocument&Highlight=0,Report,from,the,International,Commission,for,the,Wailing,Wall]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190307000650/https://unispal.un.org/UNISPAL.NSF/9a798adbf322aff38525617b006d88d7/59a92104ed00dc468525625b00527fea?OpenDocument|date=07 de marzo de 2019}}<span> historial</span> y la [//web.archive.org/web/2/http://unispal.un.org/unispal.nsf/9a798adbf322aff38525617b006d88d7/59a92104ed00dc468525625b00527fea?OpenDocument&Highlight=0,Report,from,the,International,Commission,for,the,Wailing,Wallúltimaversión] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190307000650/https://unispal.un.org/UNISPAL.NSF/9a798adbf322aff38525617b006d88d7/59a92104ed00dc468525625b00527fea?OpenDocument|date=07 de marzo de 2019}}).{{Enlace roto|1=[http://unispal.un.org/unispal.nsf/9a798adbf322aff38525617b006d88d7/59a92104ed00dc468525625b00527fea?OpenDocument&Highlight=0,Report,from,the,International,Commission,for,the,Wailing,Wall Informe de la Comisión internacional sobre derechos de judíos y musulmanes sobre el Muro de las Lamentaciones, diciembre de 1930.]|2=http://unispal.un.org/unispal.nsf/9a798adbf322aff38525617b006d88d7/59a92104ed00dc468525625b00527fea?OpenDocument&Highlight=0,Report,from,the,International,Commission,for,the,Wailing,Wall|bot=InternetArchiveBot}} En UNISPAL. Acceso 22-07-2012 (en inglés).</ref> Yasser Arafat viviu no barrio de 1933 a 1936.<ref>Danny Rubenstein, ''The Mystery of Arafat'', Steerforth Press', Vermont, 1995, págs. 21-22, citado en la revista ''Jerusalem Quarterly'' (Verano 2005/24). Acceso 22-07-2012 (en inglés).</ref> Pero o que ía determinar o futuro do barrio marroquí era o seu lugar. As súas casas chegaban a só catro metros do Muro das Lamentacións, un resto do [[Templo de Xerusalén|Segundo Templo]] e importante destino de peregrinacións dos xudeus. O acceso ao Muro facíase por un canellón desde a rúa King David, o que creaba ás veces tensións entre os residentes e os visitantes xudeus, que reclamaban un acceso máis espazoso e que se queixaban dos cantos dos almuecíns e do ruído dos ritos musulmáns que se organizaban nun patio próximo. Co auxe do [[sionismo]] moderno, esas tensións agudizáronse. En [[1887]], o barón Edmond James de [[Rothschild]] planeou comprar o barrio marroquí para demolelo "en honra e mérito do pobo xudeu".<ref name="WHTE">David Rossof, ''Where Heaven Touches Earth'', '''Beyond the Walls: 1870–1900''', Guardian Press, Jerusalén, 1998, pág. 331, [//es.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/0873068793 ISBN 0-87306-879-3]</ref> Cómpraa-venda foi valorada e aprobada polo gobernador otomán de Xerusalén, Rauf Pasha, e o gran muftí de Xerusalén, Mohammed Tahir Husseini. Aínda que a operación gozase xa da autorización das máis altas autoridades civís e relixiosas, o proxecto foi apartado porque non se autorizou a construción de edificios na área despexada polas demolicións, só plantar árbores. Ademais, os xudeus non terían pleno control, polo que non poderían prohibir as actividades dos habitantes da zona que molestarían aos fieis, como transitar con mulas. Outros autores atribúen o fracaso do proxecto a disensións internas entre os xudeus sobre as posibles reaccións adversas que a operación suscitaría entre os árabes.<ref>Israel Stockman-Shomron, ''Israel, the Middle East and the Great Powers'', '''Jerusalem in Islam: Faith and Politics''', Transaction Publishers, 1984, pág. 43, [//es.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/9652870005 ISBN 965-287-000-5].</ref> Nos dous primeiros meses que seguiron a entrada do [[Imperio Otomán]] na [[primeira guerra mundial]], o gobernador turco de Xerusalén, Zakey Bey, propuxo vender o Barrio Marroquí, que constaba de 25 casas, aos xudeus para ampliar a área onde rezaban. Pediu unha suma de 20.000 £ que se utilizaría para reacoller ás familias musulmás e crear un xardín público diante do muro. Pero os xudeus non tiñan fondos suficientes.<ref>Martin Gilbert, ''Jerusalem in the Twentieth Century'', '''War, 1914–1917''', Chatto & Windus, Londres, 1996, pág. 42, [//es.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/0701130709 ISBN 0-7011-3070-9]</ref> En [[1918]], o líder xudeu [[Chaim Weizmann]] enviou unha carta ao ministerio de Exteriores británico, pedindo que se eliminase o barrio e que o muro se convertese nunha propiedade xudía. Pero os británicos mantiveron o ''statu quo ante'', e o muro e o Barrio Marroquí seguiron sendo unha propiedade waqf, á vez que os xudeus mantiñan o seu dereito a visitalo. Despois dos [[Revoltas de Palestina de 1929|disturbios palestinos de 1929]], o Reino Unido nomeou unha comisión, co consentimento das Nacións Unidas, para solucionar o problema. A comisión reafirmou o statu quo, aínda que puxo algunhas restricións ás actividades que podían desenvolverse na área: prohibir aos xudeus os rezos do [[Yom Kippur]], que implicaban tocar o [[shofar]], e aos musulmáns realizar a cerimonia do [[Dhikr]] cerca do Muro ou causar molestias aos xudeus. Durante a [[guerra árabe-israelí de 1948]], as forzas árabes e israelís loitaron na zona ata que estes últimos foron vencidos e expulsados xunto con 1.500 civís xudeus que residían no veciño [[Barrio xudeu de Xerusalén|barrio xudeu.]]<ref name="Quaterly">[http://www.jerusalemquarterly.org/ViewArticle.aspx?id=239 ''The Moroccan Quarter: A History of the Present''], Thomas Abowd, Jerusalem Quaterly, nº7, 2000. Acceso 22-07-2012 (en inglés).</ref> Despois de sufrir severas desfeitas polos combates, o barrio, do mesmo xeito que toda a Cidade Vella, pasou a depender de Xordania que a anexionou xunto con [[Cisxordania]] en 1950. == Demolición == [[Ficheiro:Kotel_1967.jpg|miniatura|250x250px|Despexando a praza do [[Muro das Lamentacións]] en xullo de 1967.]] Tres días despois de que Israel capturase a Cidade Vella durante a [[Guerra dos Seis Días]], na tarde do [[10 de xuño]] de [[1967]], os 650 habitantes do Barrio Marroquí foron obrigados a abandonar as súas casas con só tres horas de antelación. Os obreiros empezaron aquela mesma noite a derrubar o barrio que consistía en 135 casas, a mesquita al-Buraq, a zaouia Bou Medyan e outros edificios, con excepción dunha mesquita e unha [[Madrasa|zaouia]] que foron destruídas dous anos máis tarde.<ref name="Kollek">[https://web.archive.org/web/19981201090448/http://www.merip.org/joost.htm ''In Pursuit of Herzl's Broom: A Deconstruction of Teddy Kollek's Jerusalem''], Joost R. Hiltermann, conferencia sobre Palestina en la Universidad de Amsterdam, abril de 1992. Middle East Research and Information Project, merip.org. Acceso 21-07-2012 (en inglés).</ref> A mesquita Sheikh Eid, unha das poucas mesquitas existentes da época de [[Saladino]], foi tamén destruída.<ref>[http://www.haaretz.com/news/national/rare-photograph-reveals-ancient-jerusalem-mosque-destroyed-in-1967.premium-1.436593 ''Rare photograph reveals ancient Jerusalem mosque destroyed in 1967''], Nit Hasson, Haaretz, 15 de junio 2012. Acceso 22-07-2012 (en inglés).</ref> Algúns habitantes negáronse a marchar ata que as súas casas empezaron a ser derrubadas, e unha anciá morreu sepultada baixo os cascallos da súa casa.<ref>Tom Segev, ''1967'', Metropolitan Books, 2007, págs. 400-401.</ref> As demolicións foron ordenadas polo alcalde de Xerusalén, Teddy Kollek, que relatou os acontecementos na súa autobiografía en 1978. Nunha carta dirixida ás Nacións Unidas, o goberno israelí afirmou que os motivos polos que se destruíu o barrio era que o goberno xordano había convertido a zona nun barrio de chabolas ("slum area").<ref>{{Cita web |url=http://unispal.un.org/UNISPAL.NSF/85255a0a0010ae82852555340060479d/a8138ad15b0fcac385256b920059debf?OpenDocument |título=Letter to the Secretary General |data-acceso=24 de setembro de 2018 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20100301005737/http://unispal.un.org/UNISPAL.NSF/85255a0a0010ae82852555340060479d/a8138ad15b0fcac385256b920059debf?OpenDocument |dataarquivo=01 de marzo de 2010 |urlmorta=yes }}</ref> A prema coa que se procedeu a arrasar o barrio explicouse polo alto número de peregrinos xudeus que se esperaban, os cales ían poder rezar no Muro por primeira vez en 19 anos. Case un ano máis tarde, o [[18 de abril]] de [[1968]], o ministerio israelí do Tesouro expropiou oficialmente a área xunto co barrio xudeu, para destinala a uso público, e ofreceu 200 dinares a cada familia desprazada.<ref name="jq24">[http://www.jerusalemquarterly.org/ViewArticle.aspx?id=104 ''Simone Ricca: Heritage, Nationalism and the Shifting Symbolism of the Wailing Wall''], Jerusalem Quarterly, Verano 2005, nº 24, Institute of Jerusalem Studies. (17 de agosto de 2007)</ref> Tras a demolición do Barrio Marroquí, a parte do [[Muro das Lamentacións]] dedicada a rezos foi estendida cara ao sur, dobrándose a súa lonxitude de 28 a 60 metros, mentres que o espazo orixinal fronte ao muro ampliábase de 4 a 40 metros: a área pequena de 120 m² diante do Muro converteuse nunha chaira (a ''Western Wall Praza'') que cobre os 20.000 m² do desaparecido barrio marroquí, cuxa localización é utilizada como [[sinagoga]] ao aire libre. == Notas == {{listaref|30em}} {{Cidade Vella de Xerusalén}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Barrios da cidade vella de Xerusalén]] ckawdu4gvgcp5gm2cseco024ngkuvw3 0 441981 7105004 7089712 2025-06-23T21:49:35Z O Breixo 127505 7105004 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |resultado = Decisiva vitoria dos revolucionarios. |combatentes1=[[Imperio Español]]|combatentes2=[[Provincias Unidas da Nova Granada]]<br/> [[Terceira República de Venezuela]]|imaxe=Batalla del Pantano de Vargas (1819) - por Luis Rengifo (1969).jpg|descrición_imaxe=Batalla do Pantano de Vargas (1819) - [[Luis Rengifo]]}} A '''batalla do Pantano de Vargas''' foi un enfrontamento armado que ocorreu no hoxe chamado Pantano de Vargas, no concello colombiano de [[Paipa]], o [[25 de xullo]] de [[1819]]. Enfrontou as tropas patriotas e as tropas realistas na campaña libertadora pola independencia de [[Vicerreinado de Nova Granada|Nova Granada]], hoxe [[Colombia]], [[Panamá]], [[Venezuela]] e [[Ecuador]].<ref>{{Cita novas|título=Se libró la Batalla del pantano de Vargas|url=https://ar.tuhistory.com/hoy-en-la-historia/se-libro-la-batalla-del-pantano-de-vargas|data-acceso=27 de setembro de 2018|data-arquivo=29 de xullo de 2018|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180729081451/https://ar.tuhistory.com/hoy-en-la-historia/se-libro-la-batalla-del-pantano-de-vargas|url-morta=yes}}</ref> Nela, o exército neogranadino-venezolano ó mando de [[Simón Bolívar]]<ref name=":0">{{Cita novas|título=Hace 198 años Bolívar libró la Batalla del Pantano de Vargas - El Carabobeño|url=https://www.el-carabobeno.com/198-anos-bolivar-libro-la-batalla-del-pantano-vargas/|data=25 de xullo de 2017|dataacceso=29 de xullo de 2018|xornal=El Carabobeño|lingua=castelán|data-arquivo=29 de xullo de 2018|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180729081530/https://www.el-carabobeno.com/198-anos-bolivar-libro-la-batalla-del-pantano-vargas/|url-morta=yes}}</ref> pretendía pechar o paso ás forzas de apoio de [[José María Barreiro Manjón|José María Barreiro]] que se dirixía á cidade de [[Bogotá]]. Esta batalla resultou moi difícil para os homes ó mando de Bolívar, que estiveron preto da derrota xa que o exército atopábase esgotado e desorganizado tralo difícil ascenso ao páramo de Pisba. == Monumento == {{Artigo principal|Lanceiros do Pantano de Vargas}} Para a celebración dos 150 anos da independencia, [[Rodrigo Arenas Betancourt]] esculpiu os cabalos e xinetes en bronce, mentres que a estrutura de concreto, aceiro e bronce foi deseñada polo enxeñeiro [[Guillermo González Zuleta]]. Mide 100 metros de longo, 30 metros de ancho e 33 metros de alto. Os 15 cabalos son de bronce e pesan cada un case 2 toneladas, sendo o monumento máis grande de Colombia. {{Clear}} == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Independencia de Colombia]] {{Barra portal|Colombia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Colombia]] [[Categoría:Batallas do século XIX]] [[Categoría:1819]] [[Categoría:Historia de Venezuela]] q2ydmyie0fh43rwca5jqdmuwzcpdpj2 0 442172 7105138 6823879 2025-06-23T23:55:56Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105138 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Bojan Dubljević''', nado o [[24 de outubro]] de [[1991]] en [[Nikšić]], é un xogador profesional de baloncesto [[Montenegro|montenegrino]] que xoga para o [[Valencia Basket]] da [[Liga ACB]]. Cunha altura de 2,05 [[metro]]s pode xogar nas posicións de [[Ala-pivote (baloncesto)|ala-pivote]] e [[Pivote (baloncesto)|pivote]]. == Traxectoria == O [[20 de xuño]] de [[2012]], Dubljević asinou un contrato por tres anos co [[Valencia Basket]] da [[Liga ACB]].<ref>[http://www.acb.com/redaccion.php?id=85631 Valencia Basket llega a un acuerdo con el pívot Bojan Dubljevic por 3 años.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180528214645/http://www.acb.com/redaccion.php?id=85631 |date=28 de maio de 2018 }} ACB.com, 20 de xuño de 2012</ref> Na [[Liga ACB 2016-17|tempada 2016-17]], conseguiu o título da ACB co Valencia e foi nomeado mellor xogador das Finais da ACB.<ref>{{Cita web |url=http://www.acb.com/redaccion.php?id=132703 |título=Bojan Dubljevic, MVP Movistar del Playoff Final de la Liga Endesa |data-acceso=28 de setembro de 2018 |data-arquivo=19 de setembro de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180919170309/http://www.acb.com/redaccion.php?id=132703 |url-morta=yes }}</ref> O [[27 de xuño]] de [[2013]], foi elixido na 59ª posición do [[Draft da NBA]] de 2013 polos [[Minnesota Timberwolves]].<ref>{{Cita novas|url=http://www.startribune.com/sports/wolves/213438221.html|title=Timberwolves draft Montenegrin F Bojan Dubljevic at pick No. 59|date=27 de xuño de 2013|work=Minneapolis Star Tribune|accessdate=30 de xuño de 2013|data-arquivo=01 de xullo de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130701064505/http://www.startribune.com/sports/wolves/213438221.html|url-morta=yes}}</ref> == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20160120000718/http://acb.com/jugador.php?id=217 Perfil en ACB.es] {{es}} * [http://basketball.eurobasket.com/player/Bojan_Dubljevic/Valencia_Basket/154668 Perfil en Eurobasket.com] {{en}} {{Draft da NBA 2013}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Dubljevic, Bojan}} [[Categoría:Nados en 1991]] [[Categoría:Nados en Nikšić]] [[Categoría:Xogadores de baloncesto de Montenegro]] [[Categoría:Xogadores de baloncesto da ACB]] [[Categoría:Eleccións no Draft da NBA dos Minnesota Timberwolves]] [[Categoría:Ala-pivotes de baloncesto]] [[Categoría:Pivotes de baloncesto]] [[Categoría:Xogadores do KK Budućnost Podgorica]] [[Categoría:Xogadores do Valencia BC]] 0r5mhhukhqib831epim5woukau05sd1 0 442842 7105005 6950091 2025-06-23T21:49:49Z O Breixo 127505 7105005 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} A '''primeira guerra dos Baróns''' (1215-17) foi unha guerra civil entre o [[Reino de Inglaterra]] na que un grupo de baróns rebelados, liderados por [[Robert Fitzwalter]] e apoiados polo exército francés baixo o mando do futuro [[Lois VIII de Francia]], declaráronse en guerra contra o [[Xoán I de Inglaterra|rei Xoán de Inglaterra.]] A guerra debeuse á negativa do rei a aceptar e acatar a ''[[Carta Magna]]'' que selara o 15 de xuño de 1215, e das ambicións do príncipe francés, que desatou a guerra despois de que moitos dos baróns rebeldes houbesen asinado a paz co rei Xoán. == Antecedentes == O rei Xoán viuse obrigado en xuño de 1215 a pór o seu selo de "Os Artigos dos Baróns" por un grupo de baróns poderosos que xa non podían soportar o liderado errado e despótico de Xoán. Concedéuselles o Gran Selo Real o 15 de xuño de 1215. En troques, os baróns renovaron o seu xuramento de fidelidade ó rei Xoán o 19 de xullo de 1215. Creouse un documento para rexistrar a acta do acordo, levado a cabo pola chancelería real o 15 de xullo: tratábase da [[Carta Magna]] orixinal. "A lei da terra" é unha das grandes consignas da Carta Magna, que opón á omnipotencia e vontade absoluta do rei. A Carta Magna de 1215 contiña cláusulas que, en teoría, reducían notablemente o poder do rei, como a cláusula 61, a "cláusula de seguridade". Nesta cláusula permitiuse a un grupo de 25 baróns anular o rei en calquera momento por medio da forza, un proceso legal medieval de prema que era normal nas relacións feudais, pero que nunca se aplicou a un rei. Despois duns meses de intentos pouco entusiastas de negociar, no verán de 1215, a guerra aberta tivo lugar entre os baróns rebeldes e o rei, apoiado polos seus partidarios. == Véxase tamén == === Bibliografía === *Salter, Mike (2000). ''The Castles of Kent''. Folly Publications, Malvern. {{ISBN|1-871731-43-7}} *Warren, W. Lewis. (1991) ''[https://books.google.com/books?id=Vt5HPgAACAAJ&dq=0413455203&hl=en&ei=fP0tTZfkJce7hAe69ZDwCA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCgQ6AEwAA King John.]'' Londres: Methuen. {{ISBN|0-413-45520-3}}. * {{cita libro|apelido1=Turner|nome1=Ralph|título= King John: England's Evil King?|data=2009|editorial=History Press|localización=Stroud, UK|isbn=978-0-7524-4850-3|ref=harv}} * {{cita libro|apelido1=Danziger|nome1=Danny|apelido2=Gillingham|nome2=John|título=1215: The Year of Magna Carta|url=https://books.google.com/?id=av1pjnpVRNAC&pg=PA271&lpg=PA271&dq=Cromwell+Magna+Carta#v=onepage&q=Cromwell%20Magna%20Carta&f=false|data=2004|editorial=Hodder Paperbacks|isbn=978-0340824757|ref=harv}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Inglaterra]] [[Categoría:Guerras do século XIII]] 30tvuay3mi1opoyr6f2a39qso6g9k6g 0 443459 7105006 7080588 2025-06-23T21:50:20Z O Breixo 127505 7105006 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Cruzada}} {{Acontecemento |imaxe = Ninth Crusade-es.svg |descrición_imaxe = Operacións da campaña |resultado = Vitoria musulmá <br/> Estancamento.<br />Fin das Cruzadas no Oriente Próximo.<br />Inicio do fin dos estados cristiáns no [[Levante mediterráneo|Levante]]. |combatentes1 = '''[[Cruzados]]''' * [[Ficheiro:Image-Blason Sicile Péninsulaire.svg|15px]] [[Casa de Anjou|Anjou]] * [[Ficheiro:Armoiries Chypre.svg|15px]] [[Reino de Chipre]] ** [[Ficheiro:Blason Royaume de Jérusalem.svg|15px]] [[Reino de Xerusalén|Xerusalén]] * [[Ficheiro:Armoiries Bohémond VI d'Antioche.svg|15px]] [[Principado de Antioquía]] ** [[Ficheiro:Armoiries Tripoli.svg|15px]] [[Condado de Trípoli|Trípoli]] * [[Ficheiro:England COA.svg|15px]] [[Reino de Inglaterra]] '''[[Imperio mongol]]''' * [[Ficheiro:Flag of Ilkhanate.svg|20px]] [[Ilkanato]] ** [[Ficheiro:Armoiries Héthoumides.svg|15px]] [[Reino armenio de Cilicia|Armenia Menor]] |combatentes2 ='''[[Sarraceno]]s''' * [[Ficheiro:Mameluke Flag.svg|20px]] [[Sultanato mameluco de Exipto]] |comandante1 =[[Ficheiro:Image-Blason Sicile Péninsulaire.svg|15px]] [[Carlos de Anjou]]<br />[[Ficheiro:Armoiries Chypre.svg|15px]] [[Hugo III de Chipre|Hugo III]]<br />[[Ficheiro:England COA.svg|15px]] [[Eduardo I de Inglaterra|Príncipe Eduardo]]<br />[[Ficheiro:Armoiries Bohémond VI d'Antioche.svg|15px]] [[Bohemundo VI de Antioquía|Bohemundo VI]]<br />[[Ficheiro:Flag of Ilkhanate.svg|20px]] [[Abaqa Kan]]<br />[[Ficheiro:Armoiries Héthoumides.svg|15px]] [[León II de Armenia|León II]] |comandante2 = [[Ficheiro:Mameluke Flag.svg|20px]] [[Baibars]] |soldados1 = 60&nbsp;000 homes<ref>Methodist Episcopal Church Missionary Society, Methodist Episcopal Church (1881). ''The Gospel in All Lands''. Publicado polo propietario A.D.F. Randolph, pp. 262</ref> |soldados2 = Descoñecido }} A '''novena cruzada''' considérase en moitas ocasións como parte da [[oitava cruzada]]. O príncipe Eduardo de [[Inglaterra]], despois [[Eduardo I de Inglaterra|Eduardo I]], uniuse á cruzada de [[Lois IX de Francia]] contra [[Tunisia]], pero chegou ao campamento francés tras a morte do rei. Tras pasar o inverno en [[Sicilia]], decidiu continuar coa cruzada e comandou os seus seguidores, entre mil e dous mil, até [[Acre, Israel|Acre]], onde chegou 9 de maio de 1271. Tamén lle acompañaban un pequeno destacamento de bretóns e outro de flamengos, mandados polo bispo de [[Liexa]], que abandonaría a campaña no inverno ante a noticia da súa elección como novo papa ([[Gregorio X, papa|Gregorio X]]). == Antecedentes == En 1268 Baybars, o sultán [[mameluco]] de [[Exipto]], conquistara o [[Principado de Antioquía]],{{harvnp|Runciman|1994|p=271}} e xa reducira o [[Reino de Xerusalén]], a unha pequena franxa de terra entre [[Sidón]] e Acre. O rei de Inglaterra, [[Henrique III de Inglaterra|Henrique III]], fixera votos había tempo de participar nun cruzada pero, xa ancián, permitiu que o fixese o seu fillo e herdeiro, e vital e desapiadado príncipe Eduardo, veterano das guerras cos vasalos do seu pai.{{harvnp|Runciman|1994|p=279}} A caída de [[Antioquía]] decidiulle a emprender os preparativos necesarios.{{harvnp|Runciman|1994|p=279}} Aínda que ao principio numerosos nobres ingleses prometeron acompañalo, aos poucos uns e outros atoparon escusas para non facelo, polo que o príncipe partiu no verán de 1271 cara a [[Terra Santa]] con apenas un milleiro de homes.{{harvnp|Runciman|1994|p=279}} Acompañouno na viaxe a súa esposa, [[Lionor de Castela (raíña de Inglaterra)|Lionor de Castela]].{{harvnp|Runciman|1994|p=279}} Ás forzas de Eduardo uníronse meses máis tarde algunhas tropas máis, que chegaron mandadas polo seu irmán Edmundo de Lancaster.{{harvnp|Runciman|1994|p=279}} Como complemento dos soldados ingleses viaxan tamén un continxente bretón acaudillado polo seu conde e outro dos [[Países Baixos]], mandado polo bispo de Liexa == Fracaso en Tunisia e travesía a Terra Santa == O plan inicial de Eduardo fora o de unirse a [[Lois IX de Francia]] en [[Tunisia]] e seguir con el até Terra Santa.{{harvnp|Runciman|1994|p=279}} Con todo, para cando chegou alí, o monarca francés morrera e as hostes francesas alistábanse para volver á súa [[Terra Santa|terra]], o que desbaratou o plan.{{harvnp|Runciman|1994|p=279}} Eduardo pasou coas súas forzas a Sicilia, onde pasou o inverno antes de cruzar o resto do [[Mar Mediterráneo|Mediterráneo]] na primavera de 1279.{{harvnp|Runciman|1994|p=279}} Tras facer escala en Chipre, arribou a [[Acre, Israel|Acre]] o 9 de maio.{{harvnp|Runciman|1994|p=279}} Alí uníronselle [[Bohemundo VI de Antioquía]] e [[Hugo III de Chipre]].{{harvnp|Runciman|1994|p=279}} == Debilidade militar e rifas cruzadas == Eduardo era consciente da debilidade das súas propias forzas para acometer por si só ao sultán exipcio, polo que contaba con reunir ao redor de si aos cristiáns de Levante e aliarse cos mongois do Ilkanato para facelo.{{harvnp|Runciman|1994|pp=279-280}} Ao chegar a Levante, atopouse coas rifas que dividían aos distintos señores da rexión, aos vasalos do rei de Chipre co seu soberano e co florecente comercio que venecianos e xenoveses mantiñan co sultán —os primeiros fornecíanlle madeira e ferro, crucial para armarse, e os segundos, escravos—.{{harvnp|Runciman|1994|p=280}} A cooperación mongol tamén foi escasa para o que esperaba o príncipe inglés: cando a embaixada que enviou a Abaqa Kan chegou ante el, o groso das forzas o Ilkanato estaban enfrascadas en campañas no Turquestán.{{harvnp|Runciman|1994|p=280}} A pesar de todo, o ilkán prometeu enviar forzas para colaborar cos cruzados.{{harvnp|Runciman|1994|p=280}} No inverno de 1271-1272, o bispo de Liexa abandonou a campaña e regresou a Europa, xa que se lle elixiu papa —escolleu o nome de [[Gregorio X, papa|Gregorio]] X—.{{harvnp|Runciman|1994|p=282}} Os seus posteriores esforzos para organizar novas cruzadas resultaron infrutuosos.{{harvnp|Runciman|1994|p=282}} == Combates == Mentres estas chegaban, Eduardo limitouse a realizar algunhas correrías fronteirizas.{{harvnp|Runciman|1994|p=280}} En outubro por fin cruzaron a fronteira dez mil xinetes mongois das forzas que o ilkán tiña en Anatolia.{{harvnp|Runciman|1994|p=280}} Esta hoste rodeou Aintab e derrotou ás tropas turcomás de [[Alepo]], cuxa gornición fuxiu a Hama.{{harvnp|Runciman|1994|p=280}} As forzas mongois continuaron avanzando cara a Apamea.{{harvnp|Runciman|1994|p=280}} Con todo, cando Baibars, que se achaba en [[Damasco]], reuniu un grande exército, con reforzos vindos de Exipto, e marchou cara ao norte a enfrontarse aos invasores, estes, incapaces de facer fronte ás enormes forzas do sultán, repregáronse ao norte e cruzaron a fronteira do Éufrates.{{harvnp|Runciman|1994|p=281}} Mentres isto sucedía, Eduardo tratou de tallar a chaira de Sharon e conquistar a pequena fortaleza inimiga de Qaqun, que lle cortaba o camiño.{{harvnp|Runciman|1994|p=281}} A cabalgada, escasa de forzas mesmo para esta pequena empresa, resultou un fracaso.{{harvnp|Runciman|1994|p=281}} == Fin da cruzada == Finalmente, tras un ano de conflito, o príncipe Eduardo comprendeu que con tan exiguas forzas estaba a perder o tempo.{{harvnp|Runciman|1994|p=281}} A cruzada acabou coa firma dunha tregua por dez anos e dez meses o 22 de maio de 1272 en Cesarea.{{harvnp|Runciman|1994|p=281}} O pacto viuse favorecido pola actitude das partes: Eduardo estaba convencido da inutilidade de continuar no Levante sen reforzos; o sultán, de poder acabar cos restos dos Estados cruzados en canto desvanecésese a ameaza mongol; e o rei [[Carlos de Anjou]], que serviu de mediador, da conveniencia de manter o Levante en mans cruzadas, pero sen reforzar demasiado ao seu posible rival futuro, o rei Hugo.{{harvnp|Runciman|1994|p=281}} O armisticio debía protexer o reino, reducido á zona costeira entre Acre e [[Sidón]], dos asaltos do sultán.{{harvnp|Runciman|1994|p=281}} O outro territorio cruzado de terra firme, o condado de Trípoli, asinara xa un pacto similar en 1271.{{harvnp|Runciman|1994|p=281}} Porén, era coñecida por todos a intención de Eduardo de volver no futuro á fronte dunha cruzada maior e máis organizada, polo que Baibars tentou asasinalo mediante os hashshashin, un dos cales apuñalou ao príncipe cunha daga envelenada o 16 de xuño de 1272.{{harvnp|Runciman|1994|p=282}} A ferida non resultou mortal, pero Eduardo estivo enfermo varios meses, ata que a súa saúde permitiulle partir de volta a Inglaterra o 22 de setembro de 1272.{{harvnp|Runciman|1994|p=282}} Para entón o seu ancián pai falecera e Eduardo ocupou o seu posto.{{harvnp|Runciman|1994|p=282}} == Notas == {{listaref|2}} == Véxase tamén == {{commonscat}} === Outros artigos === * [[Cruzadas]] * [[Oitava cruzada]] * [[Cerco de Acre de 1291]] === Bibliografía === *[[Runciman, Steven]], ''Historia de las Cruzadas. 3: El Reino de Acre y las Últimas Cruzadas''. Madrid: Alianza Editorial, 1973. * {{cita libro|apelido = Runciman|nome = Steven|título = A history of the Crusades, volume III : the kingdom of Acre and the later Crusades|lingua = inglés|ano = 1994|editorial = Folio Society|id = {{OCLC|933889320}}|páxinas = 448|url=|ref=harv}} {{cruzadas}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Cruzadas]] [[Categoría:Historia de Israel]] [[Categoría:Historia do Líbano]] [[Categoría:Historia de Siria]] [[Categoría:Historia de Chipre]] nb67ekqsxkin95d5bp4xs2w542tfp16 0 444166 7104507 6946313 2025-06-23T14:33:44Z Autopistero20502020 127649 Mellora do formato 7104507 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|restreba}} O termo '''Restreba''' pode referirse a: *En agricultura, a '''[[Restreba (agricultura)|restreba]]''' (restroballo ou restrollo) é o conxunto de talos de cereal que quedan en terra despois de recollida a colleita. Como [[topónimo]], pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Restreba, Perlío, Fene|Restreba]]''', lugar da parroquia de [[Perlío, Fene|Perlío]], no concello de [[Fene]]; *'''[[A Restreba, Curtis, Curtis|A Restreba]]''', lugar da parroquia de [[Curtis, Curtis|Curtis]], no concello de [[Curtis]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== *'''[[As Restrebas, O Val de Xestoso, Monfero|As Restrebas]]''', lugar da parroquia do [[O Val de Xestoso, Monfero|Val de Xestoso]], no concello de [[Monfero]]; *'''[[A Restrebada, O Viveiró, Muras|A Restrebada]]''', lugar da parroquia do [[O Viveiró, Muras|Viveiró]], no concello de [[Muras]]. {{Control de autoridades}} l6hz2r20o1r41vlra537tenxdm1871l 0 444702 7105008 6963804 2025-06-23T21:50:50Z O Breixo 127505 7105008 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |nome = Asedio de Larache |imaxe = {{Mapa de localización |Marrocos |label=Larache |position=right |lat_deg=35 | lat_min= 11 | lat_seg= | latNS = N | lon_deg = -6 | lon_min = -9 | lon_seg = |longEW=W |float=none |caption= |width=300 }} |resultado = Vitoria marroquí |combatentes1 = [[Ficheiro:Drapeau du Maroc pré-1915.svg|20px]] [[Dinastía alauí]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Flag of the Tercios Morados Viejos.svg|20px]] [[Imperio español]] |comandante1 = [[Ismaíl de Marrocos]]<br/>• Ali Ben Abdallah<br/>• Ahmed Ben Haddou |comandante2 = Fernāndo Villorias y Medrano [[Ficheiro:White flag icon.svg|10px]] |soldados1 = 30&nbsp;000 homes.{{harvnp|de Castries|texto=''Castries''|p= 352}} |soldados2 = 1500 a 2000 homes e 200 canóns.{{harvnp|de Castries|texto=''Castries''|p= 352}} |baixas1 = 10&nbsp;000 mortos |baixas2 = 400 mortos, 1600 prisioneiros e 40 canóns capturados.{{harvnp|de Castries|texto=''Castries''|p= 352}} }} O '''asedio de Larache''' foi unha operación militar lanzada en 1689 polas forzas do Imperio de Marrocos comandadas polo [[sultán]] Ismaíl contra as forzas españolas do rei [[Carlos II de España]] na cidade de [[Larache]], baixo o control de España durante 80 anos. Despois de tres meses de [[asedio]], a gornición española de Larache viuse obrigada a capitular como resultado das negociacións. == Contexto == As primeiras expedicións cristiás realizadas por varios países europeos datan da época do [[Dinastía merínida|sultanato benimerín.]] Un dos máis antigos que tivo lugar durante a Reconquista enfrontou aos benimerines cos cristiáns de Castela. O [[reino de Castela]] lanzou un ataque militar na cidade de Salguei, masacrou á poboación musulmá da cidade, e un tres mil habitantes na Gran Mesquita de Salguei foron levados a [[Sevilla]] para converterse en escravos mentres que o exército cristián matou a moitos habitantes. A resposta dos benimerines permitiu [[reconquista]]r a cidade fose e as forzas cristiás fosen masacradas despois de dúas semanas de asedio.{{harvnp|Mrini et Alaoui|texto=''Mrini et Alaoui''|p= 46}} Outro feito que tivo lugar en 1415 e con respecto á primeira expedición do [[Reino de Portugal]] termina coa captura de Ceuta por parte dos portugueses que comezaron unha campaña colonial contra Marrocos tomando o control de varias outras cidades marroquís. Pero os portugueses finalmente foron vencidos na [[batalla de Alcazarquivir]] cuxo resultado foi a abafadora vitoria de Marrocos naquel entón gobernada o [[sultanato saadí]] en 1578.<ref name="L'économiste">{{cita web|url=http://www.leconomiste.com/article/il-y-400-ans-larache-etait-livree-aux-espagnols-bripar-mouna-hachimi|título=Il y a 400 ans, Larache était livrée aux Espagnols…|publicación=L'économiste|idioma=francés|dataacceso=1 de agosto de 2018}}</ref> O tres reis presentes na batalla morreron. Antes desta batalla, os saadíes apoderáronse de varias cidades controladas polos portugueses, incluída [[Agadir]] en 1541, e lograron apoderarse de [[Marrakech]] en 1524 e finalmente de [[Fez|Fes]] a partir de 1554, o que significou o final do poder do [[sultanato wattásida]]. Despois da súa morte na batalla do Tres Reyes do gobernante saadí [[Abu Marwan Abd al-Malik I]], o seu irmán Ahmad al-Mansur sucedeuno no medio do campo de batalla e tomou o mando en plena batalla. Durante o seu reinado lanzou unha expedición ao [[Imperio Songai|Imperio Songhai]] que se coroou con éxito na Batalla de Tondibi e a captura de [[Tombouctou|Tombuctú]] e Gao. [[Ficheiro:Ville_de_Larache_en_1670.jpg|miniatura|Vista do porto de Larache ao redor de 1670.]] A morte de [[Ahmed al-Mansur]] significou o declive do sultanato saadí porque despois da súa morte produciuse unha guerra civil en Marrocos que se opuña aos fillos do sultán Ahmed al-Mansur Saadi, momento en que os alauitas aproveitárono para tomar o poder. Antes de controlar Marrocos, os alauitas eran os príncipes da rexión de Tafilalet. O primeiro sultán alauita foi Mulay Muhammad al-Rashid bin Sharif, que foi príncipe de Tafilalet entre 1664 e 1666. A súa toma do poder tivo lugar o [[27 de maio]] de [[1666]] cando tomou o control da cidade de Fes, despois da fuxida dos últimos resistentes e do seu xefe o [[Al-Andalus|andalusí]] Ibn Salah. Al-Rashid tentou recuperar o control de Marrakesh e nomeou o seu irmán gobernador de Fes, mentres que, desde o 17 de setembro de 1670, as armas do [[Pachalik de Tombuctú]] xuraron lealdade ao sultán alauita.{{harvnp|Ogot|1992|p= 315}} Finalmente morreu en 1672 e o sucedeu o seu irmán Moulay Ismaíl.{{harvnp|Maziane|2007|p= 15}} Coa chegada de Moulay Ismaíl ao trono, Marrocos vivirá o seu apoxeo porque logrou centralizar o poder e reprimir as rebelións das tribos rebeldes Tamén combateu contra os [[Imperio Otomán|otománs]] de [[Alxer]]. Mentres que varias cidades costeiras de Marrocos estaban baixo o control dos cristiáns de España e Portugal, Moulay Ismaíl, en [[1681]] recuperou [[Mehdía]], que estaba baixo o control do Reino español desde [[1614]] e tamén reconquistou [[Tánxer]] en 1684: Así mesmo decidiu recupera a cidade de Larache pola forza.{{harvnp|de Castries|texto=''Castries''|p= 352}} Esta estivo desde 1610 baixo o control dos españois que estableceron unha gornición moi fortificada.<ref name="Ulaval">{{Cita web|url=http://www.tlfq.ulaval.ca/axl/europe/Espagne-empire.htm|título=Anciennes possessions et colonies de l'Empire espagnol|data-acceso=17 de outubro de 2018|data-arquivo=05 de febreiro de 2012|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20120205101217/http://www.tlfq.ulaval.ca/axl/europe/Espagne-empire.htm|url-morta=yes}}</ref> == Desenvolvemento == [[Ficheiro:Moulay_Ismail.jpg|miniatura|O sultán Ismaíl.]] Ismaíl recrutou en 1689 un exército de 30 000 homes para reconquistar Larache, mentres que no lado español, unha gornición que constaba de 1500 a 2000 soldados armados con 200 armas de fogo estaba presente para protexer a cidade. A captura da cidade foi moi difícil porque os españois estaban preparados para este ataque que era predicible e fortificara fortemente a cidade, porque desde 1688, o sultán marroquí dixéralles directamente as súas intencións.{{harvnp|de Castries|texto=''Castries''|p= 352}} Pero segundo o libro ''Larache. Datos para su historia en el siglo XVII'', os españois coñecían as intencións dos marroquís desde 1687. Así, este ano, os españois comezaron a abastecer e fortalecer a cidade. Antes da véspera día anterior ao combate, mil homes estaban na cidade.{{harvnp|Figueras et Joulia Saint-Cyr|texto=''Figueras et Joulia Saint-Cyr''|p= 195}} As operacións militares comezaron o 14 de xullo de 1689, e un mes despois, ao redor de agosto de 1689, o exército marroquí rodeou por completo a cidade. Mentres que unha fonte calcula o número de combatentes marroquís en 30 000,{{harvnp|de Castries|texto=''Castries''|p= 352}} outras fontes estímana a unha forza de 50 000 homes. Estaba dirixido polo caíd Ali ben Abdallah Er-Riffi.{{harvnp|Figueras et Joulia Saint-Cyr|texto=''Figueras et Joulia Saint-Cyr''|p= 195}} O cónsul francés en Salguei, Périllié mantivo informado o marqués de Seignelay sobre a evolución deste asedio. Por exemplo, o 10 de outubro de 1689, afirmou que os mouros teñen "dúas minas listas para xogar" e que dous mil españois estaban alí, incluídos douscentos voluntarios. Despois dixo o 6 de novembro que os mouros lanzaron un asalto final e que lograron superar as murallas da cidade que estaba protexida por varios centos de canóns grazas á explosión de dúas minas que abriron brechas nas murallas da cidade. O asalto tivo lugar oito días antes, cando un catro mil marroquís foron asasinados mentres as forzas españolas retirábanse á cidadela da cidade.{{harvnp|de Castries|texto=''Castries''|p= 352}} O asedio custaría aos marroquís máis de dez mil homes, incluídos catro mil no asalto final que permitiu a irrupción na cidade, mentres que no lado español case 400 soldados foron asasinados, e un mil seiscentos homes foron feitos prisioneiros ademais da captura dunhas corenta pistolas. Estes canóns foron enviados segundo Jean Baptiste Estelle á cidade imperial de [[Meknès]] Outra fonte afirma que 1700 homes foron tomados prisioneiros.{{harvnp|Figueras et Joulia Saint-Cyr|texto=''Figueras et Joulia Saint-Cyr''|p= 195}} == Negociación == A capitulación foi negociada en Meknès ante Ismaíl por Gaspar González. Segundo o acordo, o gobernador e os 100 oficiais podían irse en completa liberdade cara a España, mentres que o resto da gornición, cun total de 1600 homes, sería levado a Meknès. Pero Ismaíl non respectou este acordo de ningunha maneira, polo que o gobernador e os cen oficiais tamén foron levados a [[Meknès]]. O seu rescate foi realmente moi complicado xa que en ambos os lados fixéronse varias solicitudes.{{harvnp|de Castries|texto=''Castries''|p= 352}} Primeiro, un sacerdote español chamado Manuel de Vaira Lobo foi enviado a negociar a liberación dos oficiais e o gobernador. Pero o sultán marroquí Ismaíl pediu a liberación de mil mouros a cambio do centenar de oficiais,é dicir un oficial por cada dez marroquís. Nun primeiro tratado acordouse que 500 mouros, así como 5000 libros árabes da biblioteca do Escorial, deberían intercambiarse polos oficiais.{{harvnp|de Castries|texto=''Castries''|p= 352}} Ismaíl enviou a un home chamado Mohammed El-Ouazir al-Hassani a examinar os seus libros; permaneceu en España desde novembro de 1690 até xullo de 1691, pero cando chegou, as autoridades relixiosas mentíronlle ao erudito enviado por Ismaíl, dicindo que todo ardera despois do incendio da biblioteca do Escorial en 1671.{{harvnp|de Castries|text0=''Castries''|p= 353}} Así, España viuse obrigada a aceptar a primeira solicitude de Moulay Ismail para a liberación de 1000 a cambio de 100 oficiais. O cónsul francés en Salguei, Jean-Baptiste Estelle, despois da confirmación deste intercambio afirmou que era «un fermoso acordo concluído» cara a febreiro de 1691. Mentres os oficiais españois dirixíanse cara a Ceuta e que mil mouriscos estaban alí esperando o intercambio, o sultán afirmou que o rei de España só cambiáballe por vellos mouros enfermos e que os bos se gardaban nas galeras. Ex soldados das gornicións españolas que tiñan a súa base en cidades costeiras tomadas por marroquís convertéronse ao islam por centos. O intercambio finalmente tivo lugar en [[Ceuta]] en setembro de 1691, pero segundo o cónsul francés en Tánxer Pierre Estelle, a operación foi moi custosa, á parte dos mouros intercambiados por España.{{harvnp|de Castries|text0=''Castries''|p= 353}} == Consecuencias == Despois de tomar a cidade de Larache, Ismaíl tentou por todos os medios entregar a cidade de [[El-Yadida]] aos portugueses.{{harvnp|de Castries|texto=''Castries''|p= 352}} Pero desafortunadamente non tivo tempo de facelo, xa que morreu en 1727 en [[Meknès]] á idade de 82 anos.{{harvnp|Maziane|2007|p= 15}} Pero El-Yadida finalmente caeu baixo o control de Marrocos ao redor de 1765. Larache sería atacada novamente, pero esta vez pola mariña francesa bombardeará a cidade en xuño de 1765 con 16 buques de guerra, pero permanecerá baixo control marroquí até 1911, cando os españois ocuparon a cidade e instauraron un [[Protectorado Español de Marrocos|protectorado no norte de Marrocos]].<ref name="Rif Planête">{{Cita web|url=http://www.rifplanete.com/?p=1221&lang=fr|título=Rif Planête}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{cita libro|lingua=fr|id=Castries|nome1=lugartenant colonel H.|apelidos1=de Castries|título=Les Sources inédites de l'Histoire du Maroc|editor=|colección=Archives de la Bibliothèque de France|lugar=Paris|ano=1927|páxinas =587|isbn=|ref=harv}} * {{cita libro|lingua=fr|id=Ogot|nome1=B. A.|apelidos1=Ogot|título=General history of Africa V: Africa from the sixteenth to the eighteenth century|editor=Ed. UNESCO|colección=|lugar=|ano=1992|páxinas =1045|isbn=9789231017117|ref=harv}} * {{cita libro|lingua=fr|id=Mrini et Alaoui|nome1=Ismaïl|apelidos1=Alaoui|nome2=Driss|apelidos2=Mrini|título=Salé. Cité millénaire|editor=Éclat|colección=Trésors d'une ville|lugar=Rabat|ano=1997|páxinas =199|isbn=9981-9995-0-4|ref=harv}} * {{cita libro |id=Maziane| nome1 = Leïla| apelidos1 = Maziane| título = Salé et ses corsaires, 1666-1727: un port de course marocain au siecle XVIII | editor = Publication Université de Rouen Havre | ano = 2007 | isbn = 978-2-84133-282-3 | url =http://books.google.fr/books?hl=fr&lr=&id=yhuv9waKc_MC&oi=fnd&pg=PA7&dq=hornacheros&ots=yoHQrsMBlW&sig=hbnHWN9ZZP-UGQvTZ90CQ1v3UjY#v=onepage&q=hornacheros&f=false|ref=harv}} * {{cita libro|lingua=es|id=Figueras et Joulia Saint-Cyr|nome1=Tomás García |apelidos1=Figueras|nome2=Carlos Rodríguez |apelidos2=Joulia Saint-Cyr|título=Larache : datos para su historia en el siglo XVII|editor=Instituto de Estudios Africanos, Consejo Superior de Investigaciones Científicas|lien editor=|colección=|lugar=Paris|ano=1973|páxinas =499|isbn=|ref=harv}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Marrocos]] [[Categoría:Cercos]] 1brbo03yt8isl6s43031l9gi8fljtjf 0 446148 7105152 7103969 2025-06-24T00:17:05Z Jembot 33958 Bot: Actualizando datos 7105152 wikitext text/x-wiki [[Ficheiro:Www.wikipedia.org screenshot 2018.png|miniatura|Pantalla do portal de Wikipedia amosando as diferentes linguas clasificadas por número de artigos.|367x367px]] [[Wikipedia]] é unha enciclopedia en liña baseada nun [[wiki]] [[Multilingüismo|multilingüe]] e de [[contido libre]] editado e mantido por unha comunidade de editores, a cal comezou o 15 de xaneiro de 2001 coa [[Wikipedia en inglés|versión en lingua inglesa]]. Pouco despois, creáronse edicións en linguas diferentes do inglés: as edicións en [[Wikipedia en alemán|alemán]] e o [[Wikipedia en catalán|catalán]] foron creadas o 16 de marzo,<ref>{{Cite mailing list|url=https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikipedia-l/2001-March/000048.html|title=Alternative language wikipedias |date=16 de marzo de 2001 |mailing-list=Wikipedia-L|last=Wales|first=Jimmy|access-date=21 de decembro de 2020 |archive-date=20 de xuño de 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140620120728/http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikipedia-l/2001-March/000048.html|urlmorta=non}}</ref> a edición en [[Wikipedia en francés|francés]] o 23 de marzo,<ref>{{Cite web|last=Noisette|first=Thierry|date=24 de setembro de 2010 |title=Wikipédia en français dépasse le million d'articles|trans-title=French Wikipedia exceeds one million articles|url=https://www.zdnet.fr/blogs/l-esprit-libre/wikipedia-en-francais-depasse-le-million-d-articles-39754828.htm|urlmorta=non|archive-url=https://web.archive.org/web/20161107220853/http://www.zdnet.fr/actualites/wikipedia-en-francais-depasse-le-million-d-articles-39754828.htm|archive-date=7 de novembro de 2016|access-date=21 de decembro de 2020 |website=[[ZDNet]] France|publisher=[[Red Ventures]]|language=fr|quote=Wikipédia, l'encyclopédie collaborative libre, fêtera ses dix ans en janvier 2011, et a débuté le 23 mars 2001 en version française, mais dès ce jeudi 23 septembre, à neuf ans et demi exactement, la Wikipédia francophone a enregistré officiellement le cap du million d'articles.}}</ref> e a [[Wikipedia en sueco|sueca]] creouse o 23 de maio.<ref>{{Cite web|title=History of HomePage|url=http://sv.wikipedia.com/wiki.cgi?action=history&id=HomePage|urlmorta=si|archive-url=https://web.archive.org/web/20010608192645/http://sv.wikipedia.com/wiki.cgi?action=history&id=HomePage|archive-date=8 de outubro de 2001 |access-date=21 de decembro de 2020 |website=[[Wikipedia en sueco]]}}</ref> == Táboa == Esta é unha táboa con todas as '''[[Wikipedia]]s''', presentables en orde decrecente de páxinas de contido ou outros ordenamentos.<ref name="pdc">As páxinas de contido son as páxinas pertencentes ós [[Axuda:Espazo de nomes|espazos de nomes]] que cada comunidade considera que constitúen a propia enciclopedia —a máis do principal ou de artigos, nalgunhas edicións engádense outros complementarios, como os anexos da Wikipedia en español—, e que a máis non son redireccións e conteñen ao menos unha ligazón interna.</ref> Os datos actualízanse de xeito automático a diario. {| class="wikitable sortable col2izq col3izq col4izq" style="text-align:right;" |- style="font-size: 85%" ! !! Lingua !! lingua (local) !! {{abreviatura|Cód.|Código segundo ISO 639-1}}<ref>A dirección ([[Localizador uniforme de recursos|URL]]) de cada Wikipedia ten a estrutura <code>http(s)://'''xx'''.wikipedia.org/wiki/</code>, onde '''xx''' é a identificación da lingua desa Wikipedia, segundo o código de letras da norma [[ISO 639]]-1. Para as linguas que non teñen representación nese código, úsase un de tres letras, de [[ISO 639]]-2. En casos excepcionais non cubertos polo ISO, adóptase un código propio.</ref> ! {{abreviatura|P. de cont.|Páxinas de contido}}<ref name="pdc" /> !! Páxinas !! Edicións !! {{abreviatura|Admins.|Administradores}} !! Usuarios !! {{abreviatura|U. activos|Usuarios activos}}<ref>Considéranse activos ós usuarios que realizaron algunha acción no proxecto nos últimos 30 días.</ref> !! Ficheiros !! {{abreviatura|Prof.|Profundidade}}<ref>A profundidade é unha estima da actividade nunha Wikipedia que amosa con que frecuencia se poñen ó día as páxinas de contido. Profundidades meirandes que 200 ou menores que 10 poden descartarse por irrelevantes. <center><math>Profundidade=\frac{Edici\acute{o}ns}{P\acute{a}xinas}\cdot \left( \frac{P\acute{a}xinas - Artigos}{Artigos} \right)^{2}</math></center></ref> |- | <span id="en">1</span> | [[Lingua inglesa|Inglés]] | English | [[:en:|en]] | [[:en:Special:Statistics|7&nbsp;022&nbsp;550]] | [[:en:Special:Statistics|63&nbsp;384&nbsp;570]] | [[:en:Special:Statistics|1&nbsp;292&nbsp;310&nbsp;021]] | [[:en:Special:ListUsers/sysop|839]] | [[:en:Special:ListUsers|49&nbsp;313&nbsp;467]] | [[:en:Special:ActiveUsers|110&nbsp;144]] | [[:en:Special:ListFiles|939&nbsp;326]] | 1313 |- | <span id="ceb">2</span> | [[Lingua cebuana|Cebuano]] | Sinugboanon | [[:ceb:|ceb]] | [[:ceb:Special:Statistics|6&nbsp;116&nbsp;531]] | [[:ceb:Special:Statistics|11&nbsp;229&nbsp;980]] | [[:ceb:Special:Statistics|35&nbsp;407&nbsp;177]] | [[:ceb:Special:ListUsers/sysop|7]] | [[:ceb:Special:ListUsers|128&nbsp;679]] | [[:ceb:Special:ActiveUsers|166]] | [[:ceb:Special:ListFiles|3]] | 2 |- | <span id="de">3</span> | [[Lingua alemá|Alemán]] | Deutsch | [[:de:|de]] | [[:de:Special:Statistics|3&nbsp;026&nbsp;532]] | [[:de:Special:Statistics|8&nbsp;316&nbsp;484]] | [[:de:Special:Statistics|255&nbsp;510&nbsp;924]] | [[:de:Special:ListUsers/sysop|172]] | [[:de:Special:ListUsers|4&nbsp;598&nbsp;415]] | [[:de:Special:ActiveUsers|16&nbsp;503]] | [[:de:Special:ListFiles|129&nbsp;801]] | 93 |- | <span id="fr">4</span> | [[Lingua francesa|Francés]] | Français | [[:fr:|fr]] | [[:fr:Special:Statistics|2&nbsp;692&nbsp;380]] | [[:fr:Special:Statistics|13&nbsp;534&nbsp;332]] | [[:fr:Special:Statistics|226&nbsp;269&nbsp;018]] | [[:fr:Special:ListUsers/sysop|141]] | [[:fr:Special:ListUsers|5&nbsp;204&nbsp;485]] | [[:fr:Special:ActiveUsers|16&nbsp;203]] | [[:fr:Special:ListFiles|76&nbsp;078]] | 271 |- | <span id="sv">5</span> | [[Lingua sueca|Sueco]] | Svenska | [[:sv:|sv]] | [[:sv:Special:Statistics|2&nbsp;611&nbsp;821]] | [[:sv:Special:Statistics|6&nbsp;315&nbsp;275]] | [[:sv:Special:Statistics|57&nbsp;545&nbsp;306]] | [[:sv:Special:ListUsers/sysop|65]] | [[:sv:Special:ListUsers|954&nbsp;599]] | [[:sv:Special:ActiveUsers|1887]] | [[:sv:Special:ListFiles|0]] | 18 |- | <span id="nl">6</span> | [[Lingua neerlandesa|Neerlandés]] | Nederlands | [[:nl:|nl]] | [[:nl:Special:Statistics|2&nbsp;190&nbsp;462]] | [[:nl:Special:Statistics|4&nbsp;712&nbsp;794]] | [[:nl:Special:Statistics|69&nbsp;350&nbsp;202]] | [[:nl:Special:ListUsers/sysop|29]] | [[:nl:Special:ListUsers|1&nbsp;411&nbsp;464]] | [[:nl:Special:ActiveUsers|3591]] | [[:nl:Special:ListFiles|20]] | 19 |- | <span id="ru">7</span> | [[Lingua rusa|Ruso]] | Русский | [[:ru:|ru]] | [[:ru:Special:Statistics|2&nbsp;051&nbsp;469]] | [[:ru:Special:Statistics|8&nbsp;303&nbsp;630]] | [[:ru:Special:Statistics|145&nbsp;504&nbsp;633]] | [[:ru:Special:ListUsers/sysop|62]] | [[:ru:Special:ListUsers|3&nbsp;767&nbsp;276]] | [[:ru:Special:ActiveUsers|8268]] | [[:ru:Special:ListFiles|260&nbsp;431]] | 162 |- | <span id="es">8</span> | [[Lingua castelá|Castelán]] | Español | [[:es:|es]] | [[:es:Special:Statistics|2&nbsp;043&nbsp;331]] | [[:es:Special:Statistics|8&nbsp;441&nbsp;730]] | [[:es:Special:Statistics|167&nbsp;652&nbsp;454]] | [[:es:Special:ListUsers/sysop|52]] | [[:es:Special:ListUsers|7&nbsp;438&nbsp;409]] | [[:es:Special:ActiveUsers|12&nbsp;786]] | [[:es:Special:ListFiles|0]] | 194 |- | <span id="it">9</span> | [[Lingua italiana|Italiano]] | Italiano | [[:it:|it]] | [[:it:Special:Statistics|1&nbsp;923&nbsp;675]] | [[:it:Special:Statistics|8&nbsp;319&nbsp;775]] | [[:it:Special:Statistics|145&nbsp;265&nbsp;869]] | [[:it:Special:ListUsers/sysop|114]] | [[:it:Special:ListUsers|2&nbsp;652&nbsp;590]] | [[:it:Special:ActiveUsers|7049]] | [[:it:Special:ListFiles|122&nbsp;113]] | 193 |- | <span id="pl">10</span> | [[Lingua polaca|Polaco]] | Polski | [[:pl:|pl]] | [[:pl:Special:Statistics|1&nbsp;661&nbsp;501]] | [[:pl:Special:Statistics|3&nbsp;892&nbsp;574]] | [[:pl:Special:Statistics|76&nbsp;858&nbsp;458]] | [[:pl:Special:ListUsers/sysop|96]] | [[:pl:Special:ListUsers|1&nbsp;381&nbsp;085]] | [[:pl:Special:ActiveUsers|4303]] | [[:pl:Special:ListFiles|265]] | 35 |- | <span id="arz">11</span> | [[Árabe exipcio]] | مصرى (Maṣrī) | [[:arz:|arz]] | [[:arz:Special:Statistics|1&nbsp;627&nbsp;801]] | [[:arz:Special:Statistics|2&nbsp;157&nbsp;650]] | [[:arz:Special:Statistics|12&nbsp;095&nbsp;049]] | [[:arz:Special:ListUsers/sysop|7]] | [[:arz:Special:ListUsers|263&nbsp;567]] | [[:arz:Special:ActiveUsers|177]] | [[:arz:Special:ListFiles|1315]] | 0 |- | <span id="zh">12</span> | [[Lingua chinesa|Chinés]] | 中文 | [[:zh:|zh]] | [[:zh:Special:Statistics|1&nbsp;484&nbsp;523]] | [[:zh:Special:Statistics|8&nbsp;058&nbsp;924]] | [[:zh:Special:Statistics|87&nbsp;582&nbsp;537]] | [[:zh:Special:ListUsers/sysop|63]] | [[:zh:Special:ListUsers|3&nbsp;740&nbsp;476]] | [[:zh:Special:ActiveUsers|6734]] | [[:zh:Special:ListFiles|68&nbsp;698]] | 213 |- | <span id="ja">13</span> | [[Lingua xaponesa|Xaponés]] | 日本語 | [[:ja:|ja]] | [[:ja:Special:Statistics|1&nbsp;463&nbsp;172]] | [[:ja:Special:Statistics|4&nbsp;301&nbsp;593]] | [[:ja:Special:Statistics|105&nbsp;131&nbsp;106]] | [[:ja:Special:ListUsers/sysop|41]] | [[:ja:Special:ListUsers|2&nbsp;328&nbsp;602]] | [[:ja:Special:ActiveUsers|12&nbsp;268]] | [[:ja:Special:ListFiles|5425]] | 91 |- | <span id="uk">14</span> | [[Lingua ucraína|Ucraíno]] | Українська | [[:uk:|uk]] | [[:uk:Special:Statistics|1&nbsp;381&nbsp;544]] | [[:uk:Special:Statistics|4&nbsp;918&nbsp;668]] | [[:uk:Special:Statistics|45&nbsp;483&nbsp;443]] | [[:uk:Special:ListUsers/sysop|47]] | [[:uk:Special:ListUsers|806&nbsp;615]] | [[:uk:Special:ActiveUsers|2976]] | [[:uk:Special:ListFiles|113&nbsp;981]] | 60 |- | <span id="vi">15</span> | [[Lingua_vietnamita|Vietnamita]] | Tiếng Việt | [[:vi:|vi]] | [[:vi:Special:Statistics|1&nbsp;295&nbsp;164]] | [[:vi:Special:Statistics|19&nbsp;507&nbsp;921]] | [[:vi:Special:Statistics|73&nbsp;564&nbsp;712]] | [[:vi:Special:ListUsers/sysop|15]] | [[:vi:Special:ListUsers|991&nbsp;403]] | [[:vi:Special:ActiveUsers|1199]] | [[:vi:Special:ListFiles|26&nbsp;875]] | 745 |- | <span id="ar">16</span> | [[Lingua árabe|Árabe]] | العربية | [[:ar:|ar]] | [[:ar:Special:Statistics|1&nbsp;268&nbsp;116]] | [[:ar:Special:Statistics|8&nbsp;804&nbsp;277]] | [[:ar:Special:Statistics|71&nbsp;062&nbsp;352]] | [[:ar:Special:ListUsers/sysop|26]] | [[:ar:Special:ListUsers|2&nbsp;728&nbsp;884]] | [[:ar:Special:ActiveUsers|3451]] | [[:ar:Special:ListFiles|55&nbsp;371]] | 285 |- | <span id="war">17</span> | [[Lingua waray-waray|Waray-waray]] | Winaray | [[:war:|war]] | [[:war:Special:Statistics|1&nbsp;266&nbsp;709]] | [[:war:Special:Statistics|2&nbsp;870&nbsp;442]] | [[:war:Special:Statistics|7&nbsp;719&nbsp;044]] | [[:war:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:war:Special:ListUsers|63&nbsp;130]] | [[:war:Special:ActiveUsers|69]] | [[:war:Special:ListFiles|42]] | 4 |- | <span id="pt">18</span> | [[Lingua portuguesa|Portugués]] | Português | [[:pt:|pt]] | [[:pt:Special:Statistics|1&nbsp;149&nbsp;191]] | [[:pt:Special:Statistics|5&nbsp;920&nbsp;819]] | [[:pt:Special:Statistics|70&nbsp;157&nbsp;732]] | [[:pt:Special:ListUsers/sysop|52]] | [[:pt:Special:ListUsers|3&nbsp;243&nbsp;300]] | [[:pt:Special:ActiveUsers|8117]] | [[:pt:Special:ListFiles|65&nbsp;278]] | 204 |- | <span id="fa">19</span> | [[Lingua persa|Persa]] | فارسی | [[:fa:|fa]] | [[:fa:Special:Statistics|1&nbsp;044&nbsp;027]] | [[:fa:Special:Statistics|5&nbsp;918&nbsp;032]] | [[:fa:Special:Statistics|42&nbsp;061&nbsp;033]] | [[:fa:Special:ListUsers/sysop|36]] | [[:fa:Special:ListUsers|1&nbsp;397&nbsp;085]] | [[:fa:Special:ActiveUsers|4078]] | [[:fa:Special:ListFiles|94&nbsp;938]] | 154 |- | <span id="ca">20</span> | [[Lingua catalá|Catalán]] | Català | [[:ca:|ca]] | [[:ca:Special:Statistics|776&nbsp;477]] | [[:ca:Special:Statistics|1&nbsp;945&nbsp;241]] | [[:ca:Special:Statistics|35&nbsp;195&nbsp;838]] | [[:ca:Special:ListUsers/sysop|26]] | [[:ca:Special:ListUsers|516&nbsp;857]] | [[:ca:Special:ActiveUsers|1154]] | [[:ca:Special:ListFiles|11&nbsp;401]] | 40 |- | <span id="id">21</span> | [[Lingua indonesia|Indonesio]] | Bahasa Indonesia | [[:id:|id]] | [[:id:Special:Statistics|733&nbsp;399]] | [[:id:Special:Statistics|4&nbsp;002&nbsp;170]] | [[:id:Special:Statistics|27&nbsp;424&nbsp;921]] | [[:id:Special:ListUsers/sysop|46]] | [[:id:Special:ListUsers|1&nbsp;552&nbsp;902]] | [[:id:Special:ActiveUsers|2890]] | [[:id:Special:ListFiles|62&nbsp;012]] | 136 |- | <span id="sr">22</span> | [[Lingua serbia|Serbio]] | Српски / Srpski | [[:sr:|sr]] | [[:sr:Special:Statistics|708&nbsp;174]] | [[:sr:Special:Statistics|4&nbsp;202&nbsp;534]] | [[:sr:Special:Statistics|30&nbsp;061&nbsp;145]] | [[:sr:Special:ListUsers/sysop|14]] | [[:sr:Special:ListUsers|443&nbsp;041]] | [[:sr:Special:ActiveUsers|2164]] | [[:sr:Special:ListFiles|39&nbsp;378]] | 174 |- | <span id="ko">23</span> | [[Lingua coreana|Coreano]] | 한국어 | [[:ko:|ko]] | [[:ko:Special:Statistics|707&nbsp;828]] | [[:ko:Special:Statistics|3&nbsp;413&nbsp;994]] | [[:ko:Special:Statistics|40&nbsp;046&nbsp;552]] | [[:ko:Special:ListUsers/sysop|30]] | [[:ko:Special:ListUsers|898&nbsp;587]] | [[:ko:Special:ActiveUsers|3180]] | [[:ko:Special:ListFiles|14&nbsp;417]] | 171 |- | <span id="no">24</span> | [[Lingua norueguesa|Noruegués]] | Norsk (Bokmål) | [[:no:|no]] | [[:no:Special:Statistics|649&nbsp;718]] | [[:no:Special:Statistics|1&nbsp;864&nbsp;666]] | [[:no:Special:Statistics|25&nbsp;150&nbsp;294]] | [[:no:Special:ListUsers/sysop|40]] | [[:no:Special:ListUsers|657&nbsp;471]] | [[:no:Special:ActiveUsers|2358]] | [[:no:Special:ListFiles|4]] | 47 |- | <span id="tr">25</span> | [[Lingua turca|Turco]] | Türkçe | [[:tr:|tr]] | [[:tr:Special:Statistics|640&nbsp;273]] | [[:tr:Special:Statistics|3&nbsp;338&nbsp;523]] | [[:tr:Special:Statistics|35&nbsp;496&nbsp;278]] | [[:tr:Special:ListUsers/sysop|23]] | [[:tr:Special:ListUsers|1&nbsp;687&nbsp;649]] | [[:tr:Special:ActiveUsers|3035]] | [[:tr:Special:ListFiles|43&nbsp;404]] | 188 |- | <span id="ce">26</span> | [[Lingua chechena|Checheno]] | Нохчийн | [[:ce:|ce]] | [[:ce:Special:Statistics|601&nbsp;573]] | [[:ce:Special:Statistics|1&nbsp;191&nbsp;483]] | [[:ce:Special:Statistics|10&nbsp;514&nbsp;233]] | [[:ce:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:ce:Special:ListUsers|41&nbsp;929]] | [[:ce:Special:ActiveUsers|42]] | [[:ce:Special:ListFiles|331]] | 8 |- | <span id="fi">27</span> | [[Lingua finesa|Finés]] | Suomi | [[:fi:|fi]] | [[:fi:Special:Statistics|596&nbsp;296]] | [[:fi:Special:Statistics|1&nbsp;541&nbsp;087]] | [[:fi:Special:Statistics|23&nbsp;323&nbsp;248]] | [[:fi:Special:ListUsers/sysop|35]] | [[:fi:Special:ListUsers|605&nbsp;982]] | [[:fi:Special:ActiveUsers|1404]] | [[:fi:Special:ListFiles|78&nbsp;501]] | 37 |- | <span id="cs">28</span> | [[Lingua checa|Checo]] | Čeština | [[:cs:|cs]] | [[:cs:Special:Statistics|571&nbsp;501]] | [[:cs:Special:Statistics|1&nbsp;596&nbsp;046]] | [[:cs:Special:Statistics|24&nbsp;968&nbsp;466]] | [[:cs:Special:ListUsers/sysop|33]] | [[:cs:Special:ListUsers|702&nbsp;778]] | [[:cs:Special:ActiveUsers|2562]] | [[:cs:Special:ListFiles|1]] | 50 |- | <span id="hu">29</span> | [[Lingua húngara|Húngaro]] | Magyar | [[:hu:|hu]] | [[:hu:Special:Statistics|558&nbsp;655]] | [[:hu:Special:Statistics|1&nbsp;589&nbsp;518]] | [[:hu:Special:Statistics|28&nbsp;155&nbsp;201]] | [[:hu:Special:ListUsers/sysop|26]] | [[:hu:Special:ListUsers|591&nbsp;792]] | [[:hu:Special:ActiveUsers|1355]] | [[:hu:Special:ListFiles|9308]] | 60 |- | <span id="ro">30</span> | [[Lingua romanesa|Romanés]] | Română | [[:ro:|ro]] | [[:ro:Special:Statistics|514&nbsp;141]] | [[:ro:Special:Statistics|2&nbsp;906&nbsp;096]] | [[:ro:Special:Statistics|16&nbsp;990&nbsp;471]] | [[:ro:Special:ListUsers/sysop|16]] | [[:ro:Special:ListUsers|699&nbsp;860]] | [[:ro:Special:ActiveUsers|2730]] | [[:ro:Special:ListFiles|118&nbsp;022]] | 126 |- | <span id="tt">31</span> | [[Lingua tártara|Tártaro]] | Tatarça (Татарча) | [[:tt:|tt]] | [[:tt:Special:Statistics|502&nbsp;910]] | [[:tt:Special:Statistics|832&nbsp;406]] | [[:tt:Special:Statistics|4&nbsp;446&nbsp;564]] | [[:tt:Special:ListUsers/sysop|6]] | [[:tt:Special:ListUsers|55&nbsp;907]] | [[:tt:Special:ActiveUsers|73]] | [[:tt:Special:ListFiles|6836]] | 2 |- | <span id="eu">32</span> | [[Lingua éuscara|Éuscaro]] | Euskara | [[:eu:|eu]] | [[:eu:Special:Statistics|466&nbsp;135]] | [[:eu:Special:Statistics|1&nbsp;005&nbsp;166]] | [[:eu:Special:Statistics|10&nbsp;315&nbsp;721]] | [[:eu:Special:ListUsers/sysop|12]] | [[:eu:Special:ListUsers|174&nbsp;880]] | [[:eu:Special:ActiveUsers|364]] | [[:eu:Special:ListFiles|0]] | 13 |- | <span id="sh">33</span> | [[Lingua serbocroata|Serbocroata]] | Srpskohrvatski | [[:sh:|sh]] | [[:sh:Special:Statistics|460&nbsp;886]] | [[:sh:Special:Statistics|4&nbsp;626&nbsp;059]] | [[:sh:Special:Statistics|42&nbsp;456&nbsp;572]] | [[:sh:Special:ListUsers/sysop|8]] | [[:sh:Special:ListUsers|262&nbsp;803]] | [[:sh:Special:ActiveUsers|467]] | [[:sh:Special:ListFiles|9927]] | 749 |- | <span id="zh-min-nan">34</span> | [[Lingua min nam|Min nam]] | Bân-lâm-gú | [[:zh-min-nan:|zh-min-nan]] | [[:zh-min-nan:Special:Statistics|433&nbsp;736]] | [[:zh-min-nan:Special:Statistics|1&nbsp;073&nbsp;813]] | [[:zh-min-nan:Special:Statistics|3&nbsp;239&nbsp;221]] | [[:zh-min-nan:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:zh-min-nan:Special:ListUsers|68&nbsp;045]] | [[:zh-min-nan:Special:ActiveUsers|88]] | [[:zh-min-nan:Special:ListFiles|292]] | 6 |- | <span id="ms">35</span> | [[Lingua malaia|Malaio]] | Bahasa Melayu | [[:ms:|ms]] | [[:ms:Special:Statistics|428&nbsp;730]] | [[:ms:Special:Statistics|1&nbsp;158&nbsp;278]] | [[:ms:Special:Statistics|6&nbsp;558&nbsp;477]] | [[:ms:Special:ListUsers/sysop|13]] | [[:ms:Special:ListUsers|355&nbsp;846]] | [[:ms:Special:ActiveUsers|581]] | [[:ms:Special:ListFiles|18&nbsp;409]] | 16 |- | <span id="he">36</span> | [[Lingua hebrea|Hebreo]] | עברית | [[:he:|he]] | [[:he:Special:Statistics|377&nbsp;779]] | [[:he:Special:Statistics|1&nbsp;595&nbsp;233]] | [[:he:Special:Statistics|41&nbsp;222&nbsp;840]] | [[:he:Special:ListUsers/sysop|28]] | [[:he:Special:ListUsers|1&nbsp;208&nbsp;544]] | [[:he:Special:ActiveUsers|2892]] | [[:he:Special:ListFiles|84&nbsp;982]] | 268 |- | <span id="eo">37</span> | [[Esperanto]] | Esperanto | [[:eo:|eo]] | [[:eo:Special:Statistics|371&nbsp;830]] | [[:eo:Special:Statistics|834&nbsp;566]] | [[:eo:Special:Statistics|9&nbsp;104&nbsp;123]] | [[:eo:Special:ListUsers/sysop|12]] | [[:eo:Special:ListUsers|238&nbsp;229]] | [[:eo:Special:ActiveUsers|309]] | [[:eo:Special:ListFiles|18&nbsp;986]] | 16 |- | <span id="hy">38</span> | [[Lingua armenia|Armenio]] | Հայերեն | [[:hy:|hy]] | [[:hy:Special:Statistics|319&nbsp;856]] | [[:hy:Special:Statistics|1&nbsp;175&nbsp;852]] | [[:hy:Special:Statistics|10&nbsp;353&nbsp;470]] | [[:hy:Special:ListUsers/sysop|10]] | [[:hy:Special:ListUsers|155&nbsp;212]] | [[:hy:Special:ActiveUsers|436]] | [[:hy:Special:ListFiles|12&nbsp;302]] | 63 |- | <span id="da">39</span> | [[Lingua dinamarquesa|Dinamarqués]] | Dansk | [[:da:|da]] | [[:da:Special:Statistics|309&nbsp;283]] | [[:da:Special:Statistics|969&nbsp;956]] | [[:da:Special:Statistics|12&nbsp;029&nbsp;901]] | [[:da:Special:ListUsers/sysop|26]] | [[:da:Special:ListUsers|519&nbsp;121]] | [[:da:Special:ActiveUsers|1684]] | [[:da:Special:ListFiles|3]] | 56 |- | <span id="bg">40</span> | [[Lingua búlgara|Búlgaro]] | Български | [[:bg:|bg]] | [[:bg:Special:Statistics|304&nbsp;627]] | [[:bg:Special:Statistics|687&nbsp;682]] | [[:bg:Special:Statistics|12&nbsp;587&nbsp;227]] | [[:bg:Special:ListUsers/sysop|20]] | [[:bg:Special:ListUsers|361&nbsp;037]] | [[:bg:Special:ActiveUsers|605]] | [[:bg:Special:ListFiles|13]] | 28 |- | <span id="uz">41</span> | [[Lingua uzbeka|Uzbeko]] | O‘zbek | [[:uz:|uz]] | [[:uz:Special:Statistics|293&nbsp;715]] | [[:uz:Special:Statistics|1&nbsp;103&nbsp;887]] | [[:uz:Special:Statistics|5&nbsp;474&nbsp;865]] | [[:uz:Special:ListUsers/sysop|10]] | [[:uz:Special:ListUsers|179&nbsp;092]] | [[:uz:Special:ActiveUsers|361]] | [[:uz:Special:ListFiles|3940]] | 37 |- | <span id="cy">42</span> | [[Lingua galesa|Galés]] | Cymraeg | [[:cy:|cy]] | [[:cy:Special:Statistics|282&nbsp;177]] | [[:cy:Special:Statistics|522&nbsp;935]] | [[:cy:Special:Statistics|13&nbsp;770&nbsp;763]] | [[:cy:Special:ListUsers/sysop|11]] | [[:cy:Special:ListUsers|98&nbsp;275]] | [[:cy:Special:ActiveUsers|116]] | [[:cy:Special:ListFiles|11&nbsp;704]] | 19 |- | <span id="simple">43</span> | [[Inglés simple]] | Simple English | [[:simple:|simple]] | [[:simple:Special:Statistics|270&nbsp;553]] | [[:simple:Special:Statistics|887&nbsp;828]] | [[:simple:Special:Statistics|10&nbsp;326&nbsp;433]] | [[:simple:Special:ListUsers/sysop|22]] | [[:simple:Special:ListUsers|1&nbsp;609&nbsp;877]] | [[:simple:Special:ActiveUsers|1478]] | [[:simple:Special:ListFiles|36]] | 60 |- | <span id="be">44</span> | [[Lingua belarusa|Belaruso]] | Беларуская | [[:be:|be]] | [[:be:Special:Statistics|254&nbsp;646]] | [[:be:Special:Statistics|714&nbsp;346]] | [[:be:Special:Statistics|5&nbsp;001&nbsp;632]] | [[:be:Special:ListUsers/sysop|9]] | [[:be:Special:ListUsers|153&nbsp;342]] | [[:be:Special:ActiveUsers|252]] | [[:be:Special:ListFiles|3492]] | 22 |- | <span id="el">45</span> | [[Lingua grega|Grego]] | Ελληνικά | [[:el:|el]] | [[:el:Special:Statistics|254&nbsp;534]] | [[:el:Special:Statistics|723&nbsp;321]] | [[:el:Special:Statistics|11&nbsp;140&nbsp;766]] | [[:el:Special:ListUsers/sysop|22]] | [[:el:Special:ListUsers|454&nbsp;828]] | [[:el:Special:ActiveUsers|854]] | [[:el:Special:ListFiles|19&nbsp;218]] | 52 |- | <span id="sk">46</span> | [[Lingua eslovaca|Eslovaco]] | Slovenčina | [[:sk:|sk]] | [[:sk:Special:Statistics|254&nbsp;363]] | [[:sk:Special:Statistics|588&nbsp;920]] | [[:sk:Special:Statistics|8&nbsp;027&nbsp;340]] | [[:sk:Special:ListUsers/sysop|11]] | [[:sk:Special:ListUsers|265&nbsp;154]] | [[:sk:Special:ActiveUsers|486]] | [[:sk:Special:ListFiles|0]] | 23 |- | <span id="et">47</span> | [[Lingua estoniana|Estoniano]] | Eesti | [[:et:|et]] | [[:et:Special:Statistics|253&nbsp;077]] | [[:et:Special:Statistics|596&nbsp;030]] | [[:et:Special:Statistics|6&nbsp;902&nbsp;720]] | [[:et:Special:ListUsers/sysop|34]] | [[:et:Special:ListUsers|206&nbsp;801]] | [[:et:Special:ActiveUsers|565]] | [[:et:Special:ListFiles|664]] | 21 |- | <span id="azb">48</span> | [[Azarí do sur]] | تۆرکجه | [[:azb:|azb]] | [[:azb:Special:Statistics|244&nbsp;146]] | [[:azb:Special:Statistics|579&nbsp;047]] | [[:azb:Special:Statistics|1&nbsp;574&nbsp;394]] | [[:azb:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:azb:Special:ListUsers|56&nbsp;195]] | [[:azb:Special:ActiveUsers|91]] | [[:azb:Special:ListFiles|466]] | 5 |- | <span id="kk">49</span> | [[Lingua casaca|Casaco]] | Қазақша | [[:kk:|kk]] | [[:kk:Special:Statistics|239&nbsp;563]] | [[:kk:Special:Statistics|650&nbsp;101]] | [[:kk:Special:Statistics|3&nbsp;478&nbsp;994]] | [[:kk:Special:ListUsers/sysop|14]] | [[:kk:Special:ListUsers|166&nbsp;483]] | [[:kk:Special:ActiveUsers|229]] | [[:kk:Special:ListFiles|8453]] | 15 |- | <span id="min">50</span> | [[Lingua minangkabau|Minangkabau]] | Minangkabau | [[:min:|min]] | [[:min:Special:Statistics|228&nbsp;429]] | [[:min:Special:Statistics|473&nbsp;112]] | [[:min:Special:Statistics|3&nbsp;174&nbsp;420]] | [[:min:Special:ListUsers/sysop|5]] | [[:min:Special:ListUsers|21&nbsp;271]] | [[:min:Special:ActiveUsers|32]] | [[:min:Special:ListFiles|180]] | 7 |- | <span id="ur">51</span> | [[Lingua urdú|Urdú]] | اردو | [[:ur:|ur]] | [[:ur:Special:Statistics|227&nbsp;958]] | [[:ur:Special:Statistics|2&nbsp;227&nbsp;974]] | [[:ur:Special:Statistics|8&nbsp;844&nbsp;970]] | [[:ur:Special:ListUsers/sysop|8]] | [[:ur:Special:ListUsers|195&nbsp;383]] | [[:ur:Special:ActiveUsers|236]] | [[:ur:Special:ListFiles|7857]] | 305 |- | <span id="hr">52</span> | [[Lingua croata|Croata]] | Hrvatski | [[:hr:|hr]] | [[:hr:Special:Statistics|226&nbsp;555]] | [[:hr:Special:Statistics|486&nbsp;512]] | [[:hr:Special:Statistics|7&nbsp;227&nbsp;710]] | [[:hr:Special:ListUsers/sysop|15]] | [[:hr:Special:ListUsers|329&nbsp;961]] | [[:hr:Special:ActiveUsers|468]] | [[:hr:Special:ListFiles|21&nbsp;408]] | 19 |- | <span id="lt">53</span> | [[Lingua lituana|Lituano]] | Lietuvių | [[:lt:|lt]] | [[:lt:Special:Statistics|222&nbsp;680]] | [[:lt:Special:Statistics|554&nbsp;219]] | [[:lt:Special:Statistics|7&nbsp;569&nbsp;806]] | [[:lt:Special:ListUsers/sysop|9]] | [[:lt:Special:ListUsers|198&nbsp;905]] | [[:lt:Special:ActiveUsers|299]] | [[:lt:Special:ListFiles|26&nbsp;564]] | 30 |- | <span id="gl">54</span> | [[Lingua galega|Galego]] | Galego | [[:gl:|gl]] | [[:gl:Special:Statistics|222&nbsp;496]] | [[:gl:Special:Statistics|547&nbsp;460]] | [[:gl:Special:Statistics|7&nbsp;095&nbsp;678]] | [[:gl:Special:ListUsers/sysop|6]] | [[:gl:Special:ListUsers|155&nbsp;583]] | [[:gl:Special:ActiveUsers|291]] | [[:gl:Special:ListFiles|31]] | 27 |- | <span id="az">55</span> | [[Lingua azarí|Azarí]] | Azərbaycan | [[:az:|az]] | [[:az:Special:Statistics|205&nbsp;397]] | [[:az:Special:Statistics|618&nbsp;218]] | [[:az:Special:Statistics|8&nbsp;198&nbsp;023]] | [[:az:Special:ListUsers/sysop|12]] | [[:az:Special:ListUsers|311&nbsp;480]] | [[:az:Special:ActiveUsers|560]] | [[:az:Special:ListFiles|14&nbsp;823]] | 53 |- | <span id="sl">56</span> | [[Lingua eslovena|Esloveno]] | Slovenščina | [[:sl:|sl]] | [[:sl:Special:Statistics|193&nbsp;446]] | [[:sl:Special:Statistics|492&nbsp;000]] | [[:sl:Special:Statistics|6&nbsp;446&nbsp;698]] | [[:sl:Special:ListUsers/sysop|22]] | [[:sl:Special:ListUsers|242&nbsp;754]] | [[:sl:Special:ActiveUsers|300]] | [[:sl:Special:ListFiles|8690]] | 31 |- | <span id="ka">57</span> | [[Lingua xeorxiana|Xeorxiano]] | ქართული | [[:ka:|ka]] | [[:ka:Special:Statistics|183&nbsp;726]] | [[:ka:Special:Statistics|506&nbsp;586]] | [[:ka:Special:Statistics|4&nbsp;807&nbsp;745]] | [[:ka:Special:ListUsers/sysop|6]] | [[:ka:Special:ListUsers|169&nbsp;904]] | [[:ka:Special:ActiveUsers|294]] | [[:ka:Special:ListFiles|15&nbsp;891]] | 29 |- | <span id="lld">58</span> | [[Lingua ladina|Ladino]] | Ladin | [[:lld:|lld]] | [[:lld:Special:Statistics|180&nbsp;790]] | [[:lld:Special:Statistics|187&nbsp;764]] | [[:lld:Special:Statistics|242&nbsp;371]] | [[:lld:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:lld:Special:ListUsers|10&nbsp;115]] | [[:lld:Special:ActiveUsers|26]] | [[:lld:Special:ListFiles|4]] | 0 |- | <span id="nn">59</span> | [[Nynorsk|Noruegués (Nynorsk)]] | Nynorsk | [[:nn:|nn]] | [[:nn:Special:Statistics|174&nbsp;945]] | [[:nn:Special:Statistics|395&nbsp;406]] | [[:nn:Special:Statistics|3&nbsp;602&nbsp;509]] | [[:nn:Special:ListUsers/sysop|14]] | [[:nn:Special:ListUsers|143&nbsp;803]] | [[:nn:Special:ActiveUsers|131]] | [[:nn:Special:ListFiles|10]] | 14 |- | <span id="ta">60</span> | [[Lingua támil|Támil]] | தமிழ் | [[:ta:|ta]] | [[:ta:Special:Statistics|174&nbsp;709]] | [[:ta:Special:Statistics|597&nbsp;785]] | [[:ta:Special:Statistics|4&nbsp;286&nbsp;622]] | [[:ta:Special:ListUsers/sysop|32]] | [[:ta:Special:ListUsers|244&nbsp;409]] | [[:ta:Special:ActiveUsers|255]] | [[:ta:Special:ListFiles|9366]] | 42 |- | <span id="th">61</span> | [[Lingua tailandesa|Tailandés]] | ไทย | [[:th:|th]] | [[:th:Special:Statistics|174&nbsp;625]] | [[:th:Special:Statistics|1&nbsp;144&nbsp;775]] | [[:th:Special:Statistics|12&nbsp;364&nbsp;207]] | [[:th:Special:ListUsers/sysop|18]] | [[:th:Special:ListUsers|502&nbsp;760]] | [[:th:Special:ActiveUsers|1151]] | [[:th:Special:ListFiles|5808]] | 333 |- | <span id="bn">62</span> | [[Lingua bengalí|Bengalí]] | বাংলা | [[:bn:|bn]] | [[:bn:Special:Statistics|171&nbsp;591]] | [[:bn:Special:Statistics|1&nbsp;338&nbsp;634]] | [[:bn:Special:Statistics|8&nbsp;258&nbsp;352]] | [[:bn:Special:ListUsers/sysop|15]] | [[:bn:Special:ListUsers|495&nbsp;018]] | [[:bn:Special:ActiveUsers|889]] | [[:bn:Special:ListFiles|20&nbsp;444]] | 285 |- | <span id="hi">63</span> | [[Lingua hindi|Hindi]] | हिन्दी | [[:hi:|hi]] | [[:hi:Special:Statistics|165&nbsp;725]] | [[:hi:Special:Statistics|1&nbsp;372&nbsp;876]] | [[:hi:Special:Statistics|6&nbsp;420&nbsp;182]] | [[:hi:Special:ListUsers/sysop|7]] | [[:hi:Special:ListUsers|856&nbsp;734]] | [[:hi:Special:ActiveUsers|484]] | [[:hi:Special:ListFiles|4607]] | 248 |- | <span id="mk">64</span> | [[Lingua macedonia|Macedonio]] | Македонски | [[:mk:|mk]] | [[:mk:Special:Statistics|153&nbsp;363]] | [[:mk:Special:Statistics|583&nbsp;988]] | [[:mk:Special:Statistics|5&nbsp;371&nbsp;003]] | [[:mk:Special:ListUsers/sysop|12]] | [[:mk:Special:ListUsers|123&nbsp;638]] | [[:mk:Special:ActiveUsers|222]] | [[:mk:Special:ListFiles|9646]] | 72 |- | <span id="zh-yue">65</span> | [[Lingua cantonesa|Cantonés]] | 粵語 | [[:zh-yue:|zh-yue]] | [[:zh-yue:Special:Statistics|145&nbsp;220]] | [[:zh-yue:Special:Statistics|327&nbsp;366]] | [[:zh-yue:Special:Statistics|2&nbsp;283&nbsp;185]] | [[:zh-yue:Special:ListUsers/sysop|11]] | [[:zh-yue:Special:ListUsers|296&nbsp;929]] | [[:zh-yue:Special:ActiveUsers|963]] | [[:zh-yue:Special:ListFiles|2962]] | 10 |- | <span id="la">66</span> | [[Lingua latina|Latín]] | Latina | [[:la:|la]] | [[:la:Special:Statistics|140&nbsp;292]] | [[:la:Special:Statistics|287&nbsp;712]] | [[:la:Special:Statistics|3&nbsp;888&nbsp;294]] | [[:la:Special:ListUsers/sysop|21]] | [[:la:Special:ListUsers|193&nbsp;677]] | [[:la:Special:ActiveUsers|156]] | [[:la:Special:ListFiles|0]] | 14 |- | <span id="ast">67</span> | [[Lingua asturiana|Asturiano]] | Asturianu | [[:ast:|ast]] | [[:ast:Special:Statistics|137&nbsp;336]] | [[:ast:Special:Statistics|244&nbsp;191]] | [[:ast:Special:Statistics|4&nbsp;373&nbsp;488]] | [[:ast:Special:ListUsers/sysop|7]] | [[:ast:Special:ListUsers|134&nbsp;840]] | [[:ast:Special:ActiveUsers|96]] | [[:ast:Special:ListFiles|0]] | 10 |- | <span id="lv">68</span> | [[Lingua letoa|Letón]] | Latviešu | [[:lv:|lv]] | [[:lv:Special:Statistics|135&nbsp;948]] | [[:lv:Special:Statistics|545&nbsp;074]] | [[:lv:Special:Statistics|4&nbsp;290&nbsp;989]] | [[:lv:Special:ListUsers/sysop|14]] | [[:lv:Special:ListUsers|131&nbsp;419]] | [[:lv:Special:ActiveUsers|254]] | [[:lv:Special:ListFiles|27&nbsp;508]] | 71 |- | <span id="af">69</span> | [[Lingua afrikaans|Afrikaans]] | Afrikaans | [[:af:|af]] | [[:af:Special:Statistics|124&nbsp;756]] | [[:af:Special:Statistics|428&nbsp;292]] | [[:af:Special:Statistics|2&nbsp;810&nbsp;466]] | [[:af:Special:ListUsers/sysop|14]] | [[:af:Special:ListUsers|189&nbsp;441]] | [[:af:Special:ActiveUsers|183]] | [[:af:Special:ListFiles|9798]] | 38 |- | <span id="tg">70</span> | [[Lingua taxica|Taxico]] | Тоҷикӣ | [[:tg:|tg]] | [[:tg:Special:Statistics|115&nbsp;506]] | [[:tg:Special:Statistics|282&nbsp;549]] | [[:tg:Special:Statistics|1&nbsp;436&nbsp;242]] | [[:tg:Special:ListUsers/sysop|6]] | [[:tg:Special:ListUsers|70&nbsp;875]] | [[:tg:Special:ActiveUsers|70]] | [[:tg:Special:ListFiles|530]] | 10 |- | <span id="te">71</span> | [[Lingua telugu|Telugu]] | తెలుగు | [[:te:|te]] | [[:te:Special:Statistics|113&nbsp;877]] | [[:te:Special:Statistics|393&nbsp;103]] | [[:te:Special:Statistics|4&nbsp;500&nbsp;232]] | [[:te:Special:ListUsers/sysop|11]] | [[:te:Special:ListUsers|137&nbsp;362]] | [[:te:Special:ActiveUsers|174]] | [[:te:Special:ListFiles|14&nbsp;377]] | 68 |- | <span id="my">72</span> | [[Lingua birmana|Birmano]] | မ္ရန္‌မာစာ | [[:my:|my]] | [[:my:Special:Statistics|109&nbsp;285]] | [[:my:Special:Statistics|254&nbsp;696]] | [[:my:Special:Statistics|878&nbsp;585]] | [[:my:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:my:Special:ListUsers|129&nbsp;620]] | [[:my:Special:ActiveUsers|147]] | [[:my:Special:ListFiles|2913]] | 6 |- | <span id="sq">73</span> | [[Lingua albanesa|Albanés]] | Shqip | [[:sq:|sq]] | [[:sq:Special:Statistics|103&nbsp;581]] | [[:sq:Special:Statistics|314&nbsp;277]] | [[:sq:Special:Statistics|2&nbsp;808&nbsp;002]] | [[:sq:Special:ListUsers/sysop|9]] | [[:sq:Special:ListUsers|173&nbsp;081]] | [[:sq:Special:ActiveUsers|268]] | [[:sq:Special:ListFiles|3700]] | 36 |- | <span id="mg">74</span> | [[Lingua malgaxe|Malgaxe]] | Malagasy | [[:mg:|mg]] | [[:mg:Special:Statistics|100&nbsp;195]] | [[:mg:Special:Statistics|256&nbsp;569]] | [[:mg:Special:Statistics|1&nbsp;108&nbsp;202]] | [[:mg:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:mg:Special:ListUsers|35&nbsp;877]] | [[:mg:Special:ActiveUsers|78]] | [[:mg:Special:ListFiles|3]] | 10 |- | <span id="sw">75</span> | [[Lingua suahili|Suahili]] | Kiswahili | [[:sw:|sw]] | [[:sw:Special:Statistics|100&nbsp;002]] | [[:sw:Special:Statistics|198&nbsp;635]] | [[:sw:Special:Statistics|1&nbsp;430&nbsp;981]] | [[:sw:Special:ListUsers/sysop|15]] | [[:sw:Special:ListUsers|78&nbsp;640]] | [[:sw:Special:ActiveUsers|474]] | [[:sw:Special:ListFiles|1188]] | 7 |- | <span id="mr">76</span> | [[Lingua marathi|Marathi]] | मराठी | [[:mr:|mr]] | [[:mr:Special:Statistics|99&nbsp;983]] | [[:mr:Special:Statistics|321&nbsp;250]] | [[:mr:Special:Statistics|2&nbsp;577&nbsp;494]] | [[:mr:Special:ListUsers/sysop|10]] | [[:mr:Special:ListUsers|170&nbsp;806]] | [[:mr:Special:ActiveUsers|156]] | [[:mr:Special:ListFiles|4099]] | 39 |- | <span id="bs">77</span> | [[Lingua bosníaca|Bosníaco]] | Bosanski | [[:bs:|bs]] | [[:bs:Special:Statistics|95&nbsp;305]] | [[:bs:Special:Statistics|376&nbsp;545]] | [[:bs:Special:Statistics|3&nbsp;716&nbsp;934]] | [[:bs:Special:ListUsers/sysop|9]] | [[:bs:Special:ListUsers|169&nbsp;567]] | [[:bs:Special:ActiveUsers|185]] | [[:bs:Special:ListFiles|5276]] | 85 |- | <span id="ku">78</span> | [[Lingua kurda|Kurdo]] | Kurdî / كوردی | [[:ku:|ku]] | [[:ku:Special:Statistics|90&nbsp;433]] | [[:ku:Special:Statistics|286&nbsp;661]] | [[:ku:Special:Statistics|1&nbsp;942&nbsp;113]] | [[:ku:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:ku:Special:ListUsers|94&nbsp;245]] | [[:ku:Special:ActiveUsers|84]] | [[:ku:Special:ListFiles|555]] | 31 |- | <span id="oc">79</span> | [[Lingua occitana|Occitano]] | Occitan | [[:oc:|oc]] | [[:oc:Special:Statistics|89&nbsp;876]] | [[:oc:Special:Statistics|165&nbsp;688]] | [[:oc:Special:Statistics|2&nbsp;463&nbsp;343]] | [[:oc:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:oc:Special:ListUsers|58&nbsp;584]] | [[:oc:Special:ActiveUsers|86]] | [[:oc:Special:ListFiles|305]] | 10 |- | <span id="be-tarask">80</span> | [[Lingua belarusa|Belaruso (Taraškievica)]] | Беларуская (тарашкевіца) | [[:be-tarask:|be-tarask]] | [[:be-tarask:Special:Statistics|89&nbsp;195]] | [[:be-tarask:Special:Statistics|261&nbsp;263]] | [[:be-tarask:Special:Statistics|2&nbsp;614&nbsp;191]] | [[:be-tarask:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:be-tarask:Special:ListUsers|90&nbsp;812]] | [[:be-tarask:Special:ActiveUsers|97]] | [[:be-tarask:Special:ListFiles|2150]] | 37 |- | <span id="br">81</span> | [[Lingua bretoa|Bretón]] | Brezhoneg | [[:br:|br]] | [[:br:Special:Statistics|88&nbsp;727]] | [[:br:Special:Statistics|157&nbsp;984]] | [[:br:Special:Statistics|2&nbsp;145&nbsp;356]] | [[:br:Special:ListUsers/sysop|5]] | [[:br:Special:ListUsers|84&nbsp;832]] | [[:br:Special:ActiveUsers|90]] | [[:br:Special:ListFiles|520]] | 8 |- | <span id="ml">82</span> | [[Lingua malayalam|Malayalam]] | മലയാളം | [[:ml:|ml]] | [[:ml:Special:Statistics|86&nbsp;845]] | [[:ml:Special:Statistics|543&nbsp;555]] | [[:ml:Special:Statistics|4&nbsp;285&nbsp;521]] | [[:ml:Special:ListUsers/sysop|14]] | [[:ml:Special:ListUsers|192&nbsp;840]] | [[:ml:Special:ActiveUsers|206]] | [[:ml:Special:ListFiles|7365]] | 218 |- | <span id="nds">83</span> | [[Lingua baixo saxoa|Baixo saxón]] | Plattdüütsch | [[:nds:|nds]] | [[:nds:Special:Statistics|85&nbsp;504]] | [[:nds:Special:Statistics|182&nbsp;399]] | [[:nds:Special:Statistics|1&nbsp;038&nbsp;040]] | [[:nds:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:nds:Special:ListUsers|57&nbsp;891]] | [[:nds:Special:ActiveUsers|39]] | [[:nds:Special:ListFiles|0]] | 7 |- | <span id="lmo">84</span> | [[Lingua lombarda|Lombardo]] | Lumbaart | [[:lmo:|lmo]] | [[:lmo:Special:Statistics|77&nbsp;449]] | [[:lmo:Special:Statistics|149&nbsp;640]] | [[:lmo:Special:Statistics|1&nbsp;309&nbsp;781]] | [[:lmo:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:lmo:Special:ListUsers|47&nbsp;706]] | [[:lmo:Special:ActiveUsers|44]] | [[:lmo:Special:ListFiles|795]] | 7 |- | <span id="ckb">85</span> | [[Lingua kurda central|Kurdo central]] | کوردی | [[:ckb:|ckb]] | [[:ckb:Special:Statistics|77&nbsp;137]] | [[:ckb:Special:Statistics|247&nbsp;410]] | [[:ckb:Special:Statistics|1&nbsp;453&nbsp;612]] | [[:ckb:Special:ListUsers/sysop|7]] | [[:ckb:Special:ListUsers|69&nbsp;064]] | [[:ckb:Special:ActiveUsers|134]] | [[:ckb:Special:ListFiles|2969]] | 28 |- | <span id="ky">86</span> | [[Lingua kirguiz|Kirguiz]] | Кыргызча (Kyrgyzça) | [[:ky:|ky]] | [[:ky:Special:Statistics|75&nbsp;998]] | [[:ky:Special:Statistics|109&nbsp;510]] | [[:ky:Special:Statistics|515&nbsp;034]] | [[:ky:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:ky:Special:ListUsers|43&nbsp;697]] | [[:ky:Special:ActiveUsers|69]] | [[:ky:Special:ListFiles|2680]] | 0 |- | <span id="jv">87</span> | [[Lingua xavanesa|Xavanés]] | Basa Jawa | [[:jv:|jv]] | [[:jv:Special:Statistics|74&nbsp;589]] | [[:jv:Special:Statistics|185&nbsp;161]] | [[:jv:Special:Statistics|1&nbsp;728&nbsp;751]] | [[:jv:Special:ListUsers/sysop|5]] | [[:jv:Special:ListUsers|66&nbsp;889]] | [[:jv:Special:ActiveUsers|137]] | [[:jv:Special:ListFiles|4343]] | 20 |- | <span id="pnb">88</span> | [[Lingua punjabi|Punjabi occidental]] | شاہ مکھی پنجابی | [[:pnb:|pnb]] | [[:pnb:Special:Statistics|74&nbsp;299]] | [[:pnb:Special:Statistics|138&nbsp;333]] | [[:pnb:Special:Statistics|687&nbsp;536]] | [[:pnb:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:pnb:Special:ListUsers|41&nbsp;099]] | [[:pnb:Special:ActiveUsers|56]] | [[:pnb:Special:ListFiles|31]] | 3 |- | <span id="new">89</span> | [[Lingua newari|Nepal bhasa]] | नेपाल भाषा | [[:new:|new]] | [[:new:Special:Statistics|72&nbsp;509]] | [[:new:Special:Statistics|166&nbsp;269]] | [[:new:Special:Statistics|871&nbsp;840]] | [[:new:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:new:Special:ListUsers|29&nbsp;652]] | [[:new:Special:ActiveUsers|24]] | [[:new:Special:ListFiles|0]] | 8 |- | <span id="ht">90</span> | [[Crioulo haitiano|Haitiano]] | Krèyol ayisyen | [[:ht:|ht]] | [[:ht:Special:Statistics|71&nbsp;045]] | [[:ht:Special:Statistics|92&nbsp;123]] | [[:ht:Special:Statistics|866&nbsp;590]] | [[:ht:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:ht:Special:ListUsers|35&nbsp;796]] | [[:ht:Special:ActiveUsers|45]] | [[:ht:Special:ListFiles|0]] | 0 |- | <span id="pms">91</span> | [[Lingua piemontesa|Piemontés]] | Piemontèis | [[:pms:|pms]] | [[:pms:Special:Statistics|70&nbsp;429]] | [[:pms:Special:Statistics|106&nbsp;394]] | [[:pms:Special:Statistics|877&nbsp;510]] | [[:pms:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:pms:Special:ListUsers|29&nbsp;680]] | [[:pms:Special:ActiveUsers|34]] | [[:pms:Special:ListFiles|1893]] | 2 |- | <span id="vec">92</span> | [[Lingua véneta|Véneto]] | Vèneto | [[:vec:|vec]] | [[:vec:Special:Statistics|69&nbsp;436]] | [[:vec:Special:Statistics|143&nbsp;196]] | [[:vec:Special:Statistics|1&nbsp;218&nbsp;602]] | [[:vec:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:vec:Special:ListUsers|38&nbsp;831]] | [[:vec:Special:ActiveUsers|41]] | [[:vec:Special:ListFiles|724]] | 9 |- | <span id="lb">93</span> | [[Lingua luxemburguesa|Luxemburgués]] | Lëtzebuergesch | [[:lb:|lb]] | [[:lb:Special:Statistics|65&nbsp;249]] | [[:lb:Special:Statistics|142&nbsp;231]] | [[:lb:Special:Statistics|2&nbsp;622&nbsp;012]] | [[:lb:Special:ListUsers/sysop|7]] | [[:lb:Special:ListUsers|65&nbsp;872]] | [[:lb:Special:ActiveUsers|71]] | [[:lb:Special:ListFiles|2559]] | 25 |- | <span id="mzn">94</span> | [[Lingua mazanderani|Mazanderani]] | مَزِروني | [[:mzn:|mzn]] | [[:mzn:Special:Statistics|64&nbsp;090]] | [[:mzn:Special:Statistics|106&nbsp;295]] | [[:mzn:Special:Statistics|322&nbsp;550]] | [[:mzn:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:mzn:Special:ListUsers|41&nbsp;867]] | [[:mzn:Special:ActiveUsers|34]] | [[:mzn:Special:ListFiles|382]] | 1 |- | <span id="ba">95</span> | [[Lingua baskir|Bashkir]] | Башҡорт | [[:ba:|ba]] | [[:ba:Special:Statistics|63&nbsp;890]] | [[:ba:Special:Statistics|183&nbsp;744]] | [[:ba:Special:Statistics|1&nbsp;284&nbsp;056]] | [[:ba:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:ba:Special:ListUsers|44&nbsp;500]] | [[:ba:Special:ActiveUsers|62]] | [[:ba:Special:ListFiles|1430]] | 24 |- | <span id="su">96</span> | [[Lingua sundanesa|Sundanés]] | Basa Sunda | [[:su:|su]] | [[:su:Special:Statistics|62&nbsp;004]] | [[:su:Special:Statistics|99&nbsp;344]] | [[:su:Special:Statistics|678&nbsp;581]] | [[:su:Special:ListUsers/sysop|7]] | [[:su:Special:ListUsers|33&nbsp;783]] | [[:su:Special:ActiveUsers|61]] | [[:su:Special:ListFiles|420]] | 2 |- | <span id="ga">97</span> | [[Lingua irlandesa|Irlándes]] | Gaeilge | [[:ga:|ga]] | [[:ga:Special:Statistics|61&nbsp;924]] | [[:ga:Special:Statistics|110&nbsp;365]] | [[:ga:Special:Statistics|1&nbsp;268&nbsp;770]] | [[:ga:Special:ListUsers/sysop|7]] | [[:ga:Special:ListUsers|66&nbsp;673]] | [[:ga:Special:ActiveUsers|91]] | [[:ga:Special:ListFiles|1006]] | 7 |- | <span id="is">98</span> | [[Lingua islandesa|Islandés]] | Íslenska | [[:is:|is]] | [[:is:Special:Statistics|60&nbsp;267]] | [[:is:Special:Statistics|157&nbsp;093]] | [[:is:Special:Statistics|1&nbsp;916&nbsp;526]] | [[:is:Special:ListUsers/sysop|12]] | [[:is:Special:ListUsers|105&nbsp;664]] | [[:is:Special:ActiveUsers|137]] | [[:is:Special:ListFiles|3261]] | 31 |- | <span id="ha">99</span> | [[Lingua hausa|Hausa]] | هَوُسَ | [[:ha:|ha]] | [[:ha:Special:Statistics|59&nbsp;484]] | [[:ha:Special:Statistics|92&nbsp;989]] | [[:ha:Special:Statistics|645&nbsp;932]] | [[:ha:Special:ListUsers/sysop|10]] | [[:ha:Special:ListUsers|35&nbsp;807]] | [[:ha:Special:ActiveUsers|177]] | [[:ha:Special:ListFiles|0]] | 2 |- | <span id="szl">100</span> | [[Lingua silesiana|Silesiano]] | Ślůnski | [[:szl:|szl]] | [[:szl:Special:Statistics|58&nbsp;994]] | [[:szl:Special:Statistics|75&nbsp;228]] | [[:szl:Special:Statistics|377&nbsp;225]] | [[:szl:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:szl:Special:ListUsers|27&nbsp;313]] | [[:szl:Special:ActiveUsers|40]] | [[:szl:Special:ListFiles|0]] | 0 |- | <span id="pa">101</span> | [[Lingua punjabi|Punjabí]] | ਪੰਜਾਬੀ | [[:pa:|pa]] | [[:pa:Special:Statistics|58&nbsp;801]] | [[:pa:Special:Statistics|187&nbsp;463]] | [[:pa:Special:Statistics|809&nbsp;790]] | [[:pa:Special:ListUsers/sysop|10]] | [[:pa:Special:ListUsers|54&nbsp;326]] | [[:pa:Special:ActiveUsers|114]] | [[:pa:Special:ListFiles|1852]] | 20 |- | <span id="cv">102</span> | [[Lingua chuvaxa|Chuvaxo]] | Чăваш | [[:cv:|cv]] | [[:cv:Special:Statistics|57&nbsp;737]] | [[:cv:Special:Statistics|119&nbsp;295]] | [[:cv:Special:Statistics|855&nbsp;484]] | [[:cv:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:cv:Special:ListUsers|37&nbsp;616]] | [[:cv:Special:ActiveUsers|38]] | [[:cv:Special:ListFiles|530]] | 8 |- | <span id="fy">103</span> | [[Lingua frisoa occidental|Frisón occidental]] | Frysk | [[:fy:|fy]] | [[:fy:Special:Statistics|57&nbsp;144]] | [[:fy:Special:Statistics|171&nbsp;834]] | [[:fy:Special:Statistics|1&nbsp;196&nbsp;094]] | [[:fy:Special:ListUsers/sysop|7]] | [[:fy:Special:ListUsers|53&nbsp;575]] | [[:fy:Special:ActiveUsers|79]] | [[:fy:Special:ListFiles|7494]] | 28 |- | <span id="io">104</span> | [[Ido]] | Ido | [[:io:|io]] | [[:io:Special:Statistics|56&nbsp;638]] | [[:io:Special:Statistics|78&nbsp;481]] | [[:io:Special:Statistics|1&nbsp;072&nbsp;891]] | [[:io:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:io:Special:ListUsers|41&nbsp;961]] | [[:io:Special:ActiveUsers|46]] | [[:io:Special:ListFiles|0]] | 2 |- | <span id="an">105</span> | [[Lingua aragonesa|Aragonés]] | Aragonés | [[:an:|an]] | [[:an:Special:Statistics|49&nbsp;255]] | [[:an:Special:Statistics|175&nbsp;237]] | [[:an:Special:Statistics|2&nbsp;296&nbsp;160]] | [[:an:Special:ListUsers/sysop|9]] | [[:an:Special:ListUsers|82&nbsp;729]] | [[:an:Special:ActiveUsers|65]] | [[:an:Special:ListFiles|1636]] | 85 |- | <span id="tl">106</span> | [[Lingua tagala|Tagalo]] | Tagalog | [[:tl:|tl]] | [[:tl:Special:Statistics|48&nbsp;685]] | [[:tl:Special:Statistics|246&nbsp;560]] | [[:tl:Special:Statistics|2&nbsp;159&nbsp;571]] | [[:tl:Special:ListUsers/sysop|10]] | [[:tl:Special:ListUsers|150&nbsp;428]] | [[:tl:Special:ActiveUsers|154]] | [[:tl:Special:ListFiles|1825]] | 144 |- | <span id="glk">107</span> | [[Lingua gilaki|Gilaki]] | گیلکی | [[:glk:|glk]] | [[:glk:Special:Statistics|48&nbsp;151]] | [[:glk:Special:Statistics|57&nbsp;210]] | [[:glk:Special:Statistics|153&nbsp;148]] | [[:glk:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:glk:Special:ListUsers|17&nbsp;380]] | [[:glk:Special:ActiveUsers|12]] | [[:glk:Special:ListFiles|810]] | 0 |- | <span id="wuu">108</span> | [[Lingua wu|Wu]] | 吴语 | [[:wuu:|wuu]] | [[:wuu:Special:Statistics|46&nbsp;004]] | [[:wuu:Special:Statistics|67&nbsp;808]] | [[:wuu:Special:Statistics|367&nbsp;420]] | [[:wuu:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:wuu:Special:ListUsers|139&nbsp;410]] | [[:wuu:Special:ActiveUsers|69]] | [[:wuu:Special:ListFiles|7]] | 1 |- | <span id="vo">109</span> | [[Volapük]] | Volapük | [[:vo:|vo]] | [[:vo:Special:Statistics|42&nbsp;884]] | [[:vo:Special:Statistics|160&nbsp;117]] | [[:vo:Special:Statistics|3&nbsp;313&nbsp;900]] | [[:vo:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:vo:Special:ListUsers|38&nbsp;285]] | [[:vo:Special:ActiveUsers|23]] | [[:vo:Special:ListFiles|0]] | 154 |- | <span id="ig">110</span> | [[Lingua ibo|Ibo]] | Igbo | [[:ig:|ig]] | [[:ig:Special:Statistics|42&nbsp;804]] | [[:ig:Special:Statistics|57&nbsp;048]] | [[:ig:Special:Statistics|225&nbsp;704]] | [[:ig:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:ig:Special:ListUsers|25&nbsp;627]] | [[:ig:Special:ActiveUsers|100]] | [[:ig:Special:ListFiles|0]] | 0 |- | <span id="diq">111</span> | [[Lingua zazaki|Zazaki]] | Zazaki | [[:diq:|diq]] | [[:diq:Special:Statistics|42&nbsp;319]] | [[:diq:Special:Statistics|63&nbsp;801]] | [[:diq:Special:Statistics|536&nbsp;150]] | [[:diq:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:diq:Special:ListUsers|31&nbsp;111]] | [[:diq:Special:ActiveUsers|20]] | [[:diq:Special:ListFiles|193]] | 2 |- | <span id="yo">112</span> | [[Lingua yoruba|Yoruba]] | Yorùbá | [[:yo:|yo]] | [[:yo:Special:Statistics|35&nbsp;316]] | [[:yo:Special:Statistics|59&nbsp;863]] | [[:yo:Special:Statistics|596&nbsp;569]] | [[:yo:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:yo:Special:ListUsers|31&nbsp;282]] | [[:yo:Special:ActiveUsers|63]] | [[:yo:Special:ListFiles|160]] | 4 |- | <span id="sco">113</span> | [[Lingua scots|Scots]] | Scots | [[:sco:|sco]] | [[:sco:Special:Statistics|34&nbsp;377]] | [[:sco:Special:Statistics|138&nbsp;265]] | [[:sco:Special:Statistics|898&nbsp;715]] | [[:sco:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:sco:Special:ListUsers|117&nbsp;938]] | [[:sco:Special:ActiveUsers|69]] | [[:sco:Special:ListFiles|429]] | 59 |- | <span id="kn">114</span> | [[Lingua kanaresa|Kanarés]] | ಕನ್ನಡ | [[:kn:|kn]] | [[:kn:Special:Statistics|33&nbsp;833]] | [[:kn:Special:Statistics|155&nbsp;781]] | [[:kn:Special:Statistics|1&nbsp;302&nbsp;167]] | [[:kn:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:kn:Special:ListUsers|92&nbsp;089]] | [[:kn:Special:ActiveUsers|98]] | [[:kn:Special:ListFiles|2352]] | 108 |- | <span id="als">115</span> | [[Alemánico]] | Alemannisch | [[:als:|als]] | [[:als:Special:Statistics|31&nbsp;209]] | [[:als:Special:Statistics|74&nbsp;425]] | [[:als:Special:Statistics|1&nbsp;067&nbsp;994]] | [[:als:Special:ListUsers/sysop|7]] | [[:als:Special:ListUsers|111&nbsp;733]] | [[:als:Special:ActiveUsers|92]] | [[:als:Special:ListFiles|600]] | 27 |- | <span id="gu">116</span> | [[Lingua gujarati|Gujaratí]] | ગુજરાતી | [[:gu:|gu]] | [[:gu:Special:Statistics|30&nbsp;599]] | [[:gu:Special:Statistics|132&nbsp;919]] | [[:gu:Special:Statistics|885&nbsp;112]] | [[:gu:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:gu:Special:ListUsers|81&nbsp;998]] | [[:gu:Special:ActiveUsers|50]] | [[:gu:Special:ListFiles|0]] | 74 |- | <span id="ban">117</span> | [[Lingua balinesa|Balinés]] | Bhāṣa Bali | [[:ban:|ban]] | [[:ban:Special:Statistics|30&nbsp;444]] | [[:ban:Special:Statistics|61&nbsp;799]] | [[:ban:Special:Statistics|224&nbsp;928]] | [[:ban:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:ban:Special:ListUsers|47&nbsp;707]] | [[:ban:Special:ActiveUsers|61]] | [[:ban:Special:ListFiles|143]] | 3 |- | <span id="ia">118</span> | [[Interlingua (lingua artificial)|Interlingua]] | Interlingua | [[:ia:|ia]] | [[:ia:Special:Statistics|29&nbsp;945]] | [[:ia:Special:Statistics|45&nbsp;435]] | [[:ia:Special:Statistics|676&nbsp;471]] | [[:ia:Special:ListUsers/sysop|6]] | [[:ia:Special:ListUsers|54&nbsp;938]] | [[:ia:Special:ActiveUsers|38]] | [[:ia:Special:ListFiles|4]] | 3 |- | <span id="avk">119</span> | [[Kotava]] | Kotava | [[:avk:|avk]] | [[:avk:Special:Statistics|29&nbsp;893]] | [[:avk:Special:Statistics|36&nbsp;330]] | [[:avk:Special:Statistics|146&nbsp;044]] | [[:avk:Special:ListUsers/sysop|6]] | [[:avk:Special:ListUsers|7045]] | [[:avk:Special:ActiveUsers|16]] | [[:avk:Special:ListFiles|0]] | 0 |- | <span id="ne">120</span> | [[Lingua nepalesa|Nepalés]] | नेपाली | [[:ne:|ne]] | [[:ne:Special:Statistics|29&nbsp;855]] | [[:ne:Special:Statistics|111&nbsp;312]] | [[:ne:Special:Statistics|1&nbsp;291&nbsp;226]] | [[:ne:Special:ListUsers/sysop|5]] | [[:ne:Special:ListUsers|71&nbsp;903]] | [[:ne:Special:ActiveUsers|102]] | [[:ne:Special:ListFiles|1448]] | 86 |- | <span id="crh">121</span> | [[Lingua tártara de Crimea|Tártaro de Crimea]] | Qırımtatarca | [[:crh:|crh]] | [[:crh:Special:Statistics|29&nbsp;578]] | [[:crh:Special:Statistics|56&nbsp;987]] | [[:crh:Special:Statistics|235&nbsp;728]] | [[:crh:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:crh:Special:ListUsers|41&nbsp;236]] | [[:crh:Special:ActiveUsers|32]] | [[:crh:Special:ListFiles|0]] | 3 |- | <span id="bar">122</span> | [[Lingua bávara|Bávaro]] | Boarisch | [[:bar:|bar]] | [[:bar:Special:Statistics|27&nbsp;184]] | [[:bar:Special:Statistics|110&nbsp;408]] | [[:bar:Special:Statistics|847&nbsp;763]] | [[:bar:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:bar:Special:ListUsers|75&nbsp;188]] | [[:bar:Special:ActiveUsers|50]] | [[:bar:Special:ListFiles|1153]] | 71 |- | <span id="scn">123</span> | [[Lingua siciliana|Siciliano]] | Sicilianu | [[:scn:|scn]] | [[:scn:Special:Statistics|26&nbsp;272]] | [[:scn:Special:Statistics|55&nbsp;856]] | [[:scn:Special:Statistics|766&nbsp;418]] | [[:scn:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:scn:Special:ListUsers|47&nbsp;802]] | [[:scn:Special:ActiveUsers|30]] | [[:scn:Special:ListFiles|1085]] | 17 |- | <span id="mn">124</span> | [[Lingua mongol|Mongol]] | Монгол | [[:mn:|mn]] | [[:mn:Special:Statistics|25&nbsp;737]] | [[:mn:Special:Statistics|111&nbsp;128]] | [[:mn:Special:Statistics|821&nbsp;432]] | [[:mn:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:mn:Special:ListUsers|96&nbsp;827]] | [[:mn:Special:ActiveUsers|123]] | [[:mn:Special:ListFiles|1336]] | 81 |- | <span id="bpy">125</span> | [[Lingua bishnupriya manipuri|Bishnupriya Manipuri]] | ইমার ঠার/বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী | [[:bpy:|bpy]] | [[:bpy:Special:Statistics|25&nbsp;089]] | [[:bpy:Special:Statistics|63&nbsp;456]] | [[:bpy:Special:Statistics|894&nbsp;933]] | [[:bpy:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:bpy:Special:ListUsers|27&nbsp;057]] | [[:bpy:Special:ActiveUsers|15]] | [[:bpy:Special:ListFiles|35]] | 32 |- | <span id="skr">126</span> | [[Lingua saraiki|Saraiki]] | سرائیکی | [[:skr:|skr]] | [[:skr:Special:Statistics|24&nbsp;190]] | [[:skr:Special:Statistics|28&nbsp;135]] | [[:skr:Special:Statistics|63&nbsp;432]] | [[:skr:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:skr:Special:ListUsers|3430]] | [[:skr:Special:ActiveUsers|19]] | [[:skr:Special:ListFiles|0]] | 0 |- | <span id="qu">127</span> | [[Linguas quechuas|Quechua]] | Runa Simi | [[:qu:|qu]] | [[:qu:Special:Statistics|24&nbsp;146]] | [[:qu:Special:Statistics|58&nbsp;082]] | [[:qu:Special:Statistics|677&nbsp;141]] | [[:qu:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:qu:Special:ListUsers|32&nbsp;374]] | [[:qu:Special:ActiveUsers|42]] | [[:qu:Special:ListFiles|0]] | 23 |- | <span id="si">128</span> | [[Lingua cingalesa|Cingalés]] | සිංහල | [[:si:|si]] | [[:si:Special:Statistics|23&nbsp;317]] | [[:si:Special:Statistics|163&nbsp;064]] | [[:si:Special:Statistics|749&nbsp;576]] | [[:si:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:si:Special:ListUsers|72&nbsp;802]] | [[:si:Special:ActiveUsers|80]] | [[:si:Special:ListFiles|2924]] | 165 |- | <span id="nv">129</span> | [[Lingua navajo|Navajo]] | Diné bizaad | [[:nv:|nv]] | [[:nv:Special:Statistics|22&nbsp;662]] | [[:nv:Special:Statistics|37&nbsp;314]] | [[:nv:Special:Statistics|308&nbsp;242]] | [[:nv:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:nv:Special:ListUsers|19&nbsp;305]] | [[:nv:Special:ActiveUsers|16]] | [[:nv:Special:ListFiles|736]] | 3 |- | <span id="xmf">130</span> | [[Lingua mingreliana|Mingreliano]] | მარგალურ ნინა (Margalur nina) | [[:xmf:|xmf]] | [[:xmf:Special:Statistics|21&nbsp;831]] | [[:xmf:Special:Statistics|41&nbsp;116]] | [[:xmf:Special:Statistics|240&nbsp;053]] | [[:xmf:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:xmf:Special:ListUsers|21&nbsp;457]] | [[:xmf:Special:ActiveUsers|42]] | [[:xmf:Special:ListFiles|0]] | 4 |- | <span id="os">131</span> | [[Lingua oseta|Oseto]] | Иронау | [[:os:|os]] | [[:os:Special:Statistics|20&nbsp;646]] | [[:os:Special:Statistics|74&nbsp;842]] | [[:os:Special:Statistics|585&nbsp;082]] | [[:os:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:os:Special:ListUsers|26&nbsp;569]] | [[:os:Special:ActiveUsers|28]] | [[:os:Special:ListFiles|149]] | 53 |- | <span id="ps">132</span> | [[Lingua paxta|Paxto]] | پښتو | [[:ps:|ps]] | [[:ps:Special:Statistics|20&nbsp;535]] | [[:ps:Special:Statistics|73&nbsp;582]] | [[:ps:Special:Statistics|352&nbsp;290]] | [[:ps:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:ps:Special:ListUsers|36&nbsp;076]] | [[:ps:Special:ActiveUsers|41]] | [[:ps:Special:ListFiles|1815]] | 31 |- | <span id="frr">133</span> | [[Lingua frisoa setentrional|Frisón setentrional]] | Frasch | [[:frr:|frr]] | [[:frr:Special:Statistics|20&nbsp;313]] | [[:frr:Special:Statistics|50&nbsp;619]] | [[:frr:Special:Statistics|272&nbsp;271]] | [[:frr:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:frr:Special:ListUsers|22&nbsp;462]] | [[:frr:Special:ActiveUsers|26]] | [[:frr:Special:ListFiles|1477]] | 11 |- | <span id="bcl">134</span> | [[Lingua bikol central|Bikol central]] | Bikol | [[:bcl:|bcl]] | [[:bcl:Special:Statistics|19&nbsp;921]] | [[:bcl:Special:Statistics|48&nbsp;182]] | [[:bcl:Special:Statistics|289&nbsp;461]] | [[:bcl:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:bcl:Special:ListUsers|27&nbsp;631]] | [[:bcl:Special:ActiveUsers|91]] | [[:bcl:Special:ListFiles|798]] | 12 |- | <span id="or">135</span> | [[Lingua oriya|Oriya]] | ଓଡ଼ିଆ | [[:or:|or]] | [[:or:Special:Statistics|19&nbsp;625]] | [[:or:Special:Statistics|84&nbsp;020]] | [[:or:Special:Statistics|561&nbsp;788]] | [[:or:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:or:Special:ListUsers|39&nbsp;022]] | [[:or:Special:ActiveUsers|48]] | [[:or:Special:ListFiles|170]] | 71 |- | <span id="sd">136</span> | [[Lingua sindhi|Sindhi]] | سنڌي، سندھی ، सिन्ध | [[:sd:|sd]] | [[:sd:Special:Statistics|19&nbsp;183]] | [[:sd:Special:Statistics|66&nbsp;824]] | [[:sd:Special:Statistics|320&nbsp;292]] | [[:sd:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:sd:Special:ListUsers|20&nbsp;295]] | [[:sd:Special:ActiveUsers|31]] | [[:sd:Special:ListFiles|158]] | 29 |- | <span id="as">137</span> | [[Lingua assamesa|Assamés]] | অসমীয়া | [[:as:|as]] | [[:as:Special:Statistics|18&nbsp;838]] | [[:as:Special:Statistics|111&nbsp;302]] | [[:as:Special:Statistics|520&nbsp;091]] | [[:as:Special:ListUsers/sysop|6]] | [[:as:Special:ListUsers|45&nbsp;168]] | [[:as:Special:ActiveUsers|95]] | [[:as:Special:ListFiles|2290]] | 112 |- | <span id="tum">138</span> | [[Lingua tumbuka|Tumbuka]] | chiTumbuka | [[:tum:|tum]] | [[:tum:Special:Statistics|18&nbsp;741]] | [[:tum:Special:Statistics|38&nbsp;938]] | [[:tum:Special:Statistics|104&nbsp;213]] | [[:tum:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:tum:Special:ListUsers|9845]] | [[:tum:Special:ActiveUsers|20]] | [[:tum:Special:ListFiles|140]] | 3 |- | <span id="sah">139</span> | [[Lingua iacut|Iacut]] | Саха тыла | [[:sah:|sah]] | [[:sah:Special:Statistics|17&nbsp;626]] | [[:sah:Special:Statistics|53&nbsp;164]] | [[:sah:Special:Statistics|417&nbsp;933]] | [[:sah:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:sah:Special:ListUsers|27&nbsp;122]] | [[:sah:Special:ActiveUsers|33]] | [[:sah:Special:ListFiles|1765]] | 31 |- | <span id="bat-smg">140</span> | [[Samoxiciano]] | Žemaitėška | [[:bat-smg:|bat-smg]] | [[:bat-smg:Special:Statistics|17&nbsp;273]] | [[:bat-smg:Special:Statistics|30&nbsp;042]] | [[:bat-smg:Special:Statistics|362&nbsp;052]] | [[:bat-smg:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:bat-smg:Special:ListUsers|27&nbsp;741]] | [[:bat-smg:Special:ActiveUsers|22]] | [[:bat-smg:Special:ListFiles|109]] | 6 |- | <span id="cdo">141</span> | [[Lingua min dong|Min oriental]] | Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ | [[:cdo:|cdo]] | [[:cdo:Special:Statistics|16&nbsp;660]] | [[:cdo:Special:Statistics|33&nbsp;504]] | [[:cdo:Special:Statistics|103&nbsp;506]] | [[:cdo:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:cdo:Special:ListUsers|23&nbsp;492]] | [[:cdo:Special:ActiveUsers|18]] | [[:cdo:Special:ListFiles|0]] | 3 |- | <span id="gd">142</span> | [[Lingua escocesa|Escocés]] | Gàidhlig | [[:gd:|gd]] | [[:gd:Special:Statistics|15&nbsp;993]] | [[:gd:Special:Statistics|32&nbsp;443]] | [[:gd:Special:Statistics|578&nbsp;459]] | [[:gd:Special:ListUsers/sysop|5]] | [[:gd:Special:ListUsers|30&nbsp;362]] | [[:gd:Special:ActiveUsers|18]] | [[:gd:Special:ListFiles|290]] | 18 |- | <span id="bug">143</span> | [[Lingua bugi|Bugi]] | Basa Ugi | [[:bug:|bug]] | [[:bug:Special:Statistics|15&nbsp;954]] | [[:bug:Special:Statistics|20&nbsp;475]] | [[:bug:Special:Statistics|205&nbsp;479]] | [[:bug:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:bug:Special:ListUsers|14&nbsp;469]] | [[:bug:Special:ActiveUsers|14]] | [[:bug:Special:ListFiles|0]] | 0 |- | <span id="yi">144</span> | [[Lingua yiddish|Yiddish]] | ייִדיש | [[:yi:|yi]] | [[:yi:Special:Statistics|15&nbsp;527]] | [[:yi:Special:Statistics|44&nbsp;252]] | [[:yi:Special:Statistics|595&nbsp;848]] | [[:yi:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:yi:Special:ListUsers|56&nbsp;634]] | [[:yi:Special:ActiveUsers|34]] | [[:yi:Special:ListFiles|985]] | 46 |- | <span id="am">145</span> | [[Lingua amhárica|Amhárico]] | አማርኛ | [[:am:|am]] | [[:am:Special:Statistics|15&nbsp;432]] | [[:am:Special:Statistics|46&nbsp;359]] | [[:am:Special:Statistics|385&nbsp;188]] | [[:am:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:am:Special:ListUsers|51&nbsp;481]] | [[:am:Special:ActiveUsers|42]] | [[:am:Special:ListFiles|1357]] | 33 |- | <span id="ilo">146</span> | [[Lingua ilocana|Ilocano]] | Ilokano | [[:ilo:|ilo]] | [[:ilo:Special:Statistics|15&nbsp;417]] | [[:ilo:Special:Statistics|70&nbsp;472]] | [[:ilo:Special:Statistics|403&nbsp;459]] | [[:ilo:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:ilo:Special:ListUsers|18&nbsp;801]] | [[:ilo:Special:ActiveUsers|27]] | [[:ilo:Special:ListFiles|0]] | 73 |- | <span id="li">147</span> | [[Lingua limburguesa|Limburgués]] | Limburgs | [[:li:|li]] | [[:li:Special:Statistics|15&nbsp;107]] | [[:li:Special:Statistics|68&nbsp;536]] | [[:li:Special:Statistics|482&nbsp;167]] | [[:li:Special:ListUsers/sysop|7]] | [[:li:Special:ListUsers|31&nbsp;409]] | [[:li:Special:ActiveUsers|23]] | [[:li:Special:ListFiles|622]] | 87 |- | <span id="nap">148</span> | [[Lingua napolitana|Napolitano]] | Nnapulitano | [[:nap:|nap]] | [[:nap:Special:Statistics|14&nbsp;926]] | [[:nap:Special:Statistics|24&nbsp;130]] | [[:nap:Special:Statistics|670&nbsp;115]] | [[:nap:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:nap:Special:ListUsers|32&nbsp;497]] | [[:nap:Special:ActiveUsers|29]] | [[:nap:Special:ListFiles|287]] | 10 |- | <span id="gor">149</span> | [[Lingua gorontalo|Gorontalo]] | Bahasa Hulontalo | [[:gor:|gor]] | [[:gor:Special:Statistics|14&nbsp;827]] | [[:gor:Special:Statistics|23&nbsp;205]] | [[:gor:Special:Statistics|58&nbsp;821]] | [[:gor:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:gor:Special:ListUsers|7146]] | [[:gor:Special:ActiveUsers|24]] | [[:gor:Special:ListFiles|0]] | 0 |- | <span id="mai">150</span> | [[Lingua maithili|Maithili]] | मैथिली | [[:mai:|mai]] | [[:mai:Special:Statistics|14&nbsp;209]] | [[:mai:Special:Statistics|44&nbsp;526]] | [[:mai:Special:Statistics|267&nbsp;704]] | [[:mai:Special:ListUsers/sysop|5]] | [[:mai:Special:ListUsers|15&nbsp;670]] | [[:mai:Special:ActiveUsers|26]] | [[:mai:Special:ListFiles|125]] | 27 |- | <span id="fo">151</span> | [[Lingua feroesa|Feroés]] | Føroyskt | [[:fo:|fo]] | [[:fo:Special:Statistics|14&nbsp;167]] | [[:fo:Special:Statistics|41&nbsp;081]] | [[:fo:Special:Statistics|384&nbsp;480]] | [[:fo:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:fo:Special:ListUsers|32&nbsp;526]] | [[:fo:Special:ActiveUsers|37]] | [[:fo:Special:ListFiles|0]] | 33 |- | <span id="hsb">152</span> | [[Alto sorabo]] | Hornjoserbsce | [[:hsb:|hsb]] | [[:hsb:Special:Statistics|14&nbsp;022]] | [[:hsb:Special:Statistics|36&nbsp;025]] | [[:hsb:Special:Statistics|386&nbsp;028]] | [[:hsb:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:hsb:Special:ListUsers|26&nbsp;792]] | [[:hsb:Special:ActiveUsers|33]] | [[:hsb:Special:ListFiles|126]] | 26 |- | <span id="map-bms">153</span> | [[Banyumasan]] | Basa Banyumasan | [[:map-bms:|map-bms]] | [[:map-bms:Special:Statistics|13&nbsp;930]] | [[:map-bms:Special:Statistics|30&nbsp;419]] | [[:map-bms:Special:Statistics|221&nbsp;172]] | [[:map-bms:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:map-bms:Special:ListUsers|18&nbsp;696]] | [[:map-bms:Special:ActiveUsers|13]] | [[:map-bms:Special:ListFiles|452]] | 10 |- | <span id="shn">154</span> | [[Lingua shan|Shan]] | လိၵ်ႈတႆး | [[:shn:|shn]] | [[:shn:Special:Statistics|13&nbsp;838]] | [[:shn:Special:Statistics|32&nbsp;911]] | [[:shn:Special:Statistics|112&nbsp;289]] | [[:shn:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:shn:Special:ListUsers|5365]] | [[:shn:Special:ActiveUsers|14]] | [[:shn:Special:ListFiles|72]] | 6 |- | <span id="zh-classical">155</span> | [[Chinés clásico]] | 古文 / 文言文 | [[:zh-classical:|zh-classical]] | [[:zh-classical:Special:Statistics|13&nbsp;639]] | [[:zh-classical:Special:Statistics|113&nbsp;777]] | [[:zh-classical:Special:Statistics|417&nbsp;956]] | [[:zh-classical:Special:ListUsers/sysop|6]] | [[:zh-classical:Special:ListUsers|108&nbsp;186]] | [[:zh-classical:Special:ActiveUsers|64]] | [[:zh-classical:Special:ListFiles|0]] | 198 |- | <span id="sat">156</span> | [[Lingua santali|Santali]] | Santhali | [[:sat:|sat]] | [[:sat:Special:Statistics|13&nbsp;404]] | [[:sat:Special:Statistics|28&nbsp;435]] | [[:sat:Special:Statistics|171&nbsp;873]] | [[:sat:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:sat:Special:ListUsers|9458]] | [[:sat:Special:ActiveUsers|31]] | [[:sat:Special:ListFiles|0]] | 7 |- | <span id="eml">157</span> | [[Lingua emiliano-romañola|Emiliano-romañolo]] | Emiliàn e rumagnòl | [[:eml:|eml]] | [[:eml:Special:Statistics|13&nbsp;303]] | [[:eml:Special:Statistics|35&nbsp;951]] | [[:eml:Special:Statistics|160&nbsp;342]] | [[:eml:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:eml:Special:ListUsers|28&nbsp;717]] | [[:eml:Special:ActiveUsers|22]] | [[:eml:Special:ListFiles|2772]] | 12 |- | <span id="ie">158</span> | [[Lingua occidental|Occidental]] | Interlingue | [[:ie:|ie]] | [[:ie:Special:Statistics|13&nbsp;199]] | [[:ie:Special:Statistics|17&nbsp;455]] | [[:ie:Special:Statistics|164&nbsp;735]] | [[:ie:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:ie:Special:ListUsers|22&nbsp;219]] | [[:ie:Special:ActiveUsers|32]] | [[:ie:Special:ListFiles|0]] | 0 |- | <span id="dag">159</span> | [[Lingua dagbani|Dagbani]] | Dagbanli | [[:dag:|dag]] | [[:dag:Special:Statistics|13&nbsp;104]] | [[:dag:Special:Statistics|24&nbsp;019]] | [[:dag:Special:Statistics|115&nbsp;854]] | [[:dag:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:dag:Special:ListUsers|5934]] | [[:dag:Special:ActiveUsers|76]] | [[:dag:Special:ListFiles|0]] | 3 |- | <span id="ace">160</span> | [[Lingua achinesa|Aceh]] | Bahsa Acèh | [[:ace:|ace]] | [[:ace:Special:Statistics|12&nbsp;988]] | [[:ace:Special:Statistics|27&nbsp;896]] | [[:ace:Special:Statistics|153&nbsp;323]] | [[:ace:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:ace:Special:ListUsers|30&nbsp;683]] | [[:ace:Special:ActiveUsers|29]] | [[:ace:Special:ListFiles|0]] | 7 |- | <span id="wa">161</span> | [[Lingua valoa|Valón]] | Walon | [[:wa:|wa]] | [[:wa:Special:Statistics|12&nbsp;645]] | [[:wa:Special:Statistics|30&nbsp;236]] | [[:wa:Special:Statistics|415&nbsp;699]] | [[:wa:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:wa:Special:ListUsers|26&nbsp;699]] | [[:wa:Special:ActiveUsers|24]] | [[:wa:Special:ListFiles|716]] | 26 |- | <span id="hyw">162</span> | [[Armenio occidental]] | արեւմտահայերէն | [[:hyw:|hyw]] | [[:hyw:Special:Statistics|12&nbsp;447]] | [[:hyw:Special:Statistics|27&nbsp;370]] | [[:hyw:Special:Statistics|229&nbsp;742]] | [[:hyw:Special:ListUsers/sysop|5]] | [[:hyw:Special:ListUsers|12&nbsp;577]] | [[:hyw:Special:ActiveUsers|34]] | [[:hyw:Special:ListFiles|0]] | 12 |- | <span id="sa">163</span> | [[Lingua sánscrita|Sánscrito]] | संस्कृतम् | [[:sa:|sa]] | [[:sa:Special:Statistics|12&nbsp;291]] | [[:sa:Special:Statistics|79&nbsp;828]] | [[:sa:Special:Statistics|493&nbsp;346]] | [[:sa:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:sa:Special:ListUsers|43&nbsp;140]] | [[:sa:Special:ActiveUsers|31]] | [[:sa:Special:ListFiles|445]] | 186 |- | <span id="zgh">164</span> | [[Amazigh estándar marroquí]] | ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ | [[:zgh:|zgh]] | [[:zgh:Special:Statistics|11&nbsp;749]] | [[:zgh:Special:Statistics|25&nbsp;669]] | [[:zgh:Special:Statistics|108&nbsp;733]] | [[:zgh:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:zgh:Special:ListUsers|10&nbsp;104]] | [[:zgh:Special:ActiveUsers|70]] | [[:zgh:Special:ListFiles|0]] | 5 |- | <span id="hif">165</span> | [[Hindi de Fidxi]] | Fiji Hindi | [[:hif:|hif]] | [[:hif:Special:Statistics|11&nbsp;681]] | [[:hif:Special:Statistics|52&nbsp;812]] | [[:hif:Special:Statistics|323&nbsp;546]] | [[:hif:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:hif:Special:ListUsers|36&nbsp;489]] | [[:hif:Special:ActiveUsers|44]] | [[:hif:Special:ListFiles|187]] | 75 |- | <span id="zu">166</span> | [[Lingua zulú|Zulú]] | isiZulu | [[:zu:|zu]] | [[:zu:Special:Statistics|11&nbsp;654]] | [[:zu:Special:Statistics|25&nbsp;832]] | [[:zu:Special:Statistics|113&nbsp;954]] | [[:zu:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:zu:Special:ListUsers|23&nbsp;412]] | [[:zu:Special:ActiveUsers|42]] | [[:zu:Special:ListFiles|0]] | 6 |- | <span id="km">167</span> | [[Lingua khmer|Khmer]] | ភាសាខ្មែរ | [[:km:|km]] | [[:km:Special:Statistics|11&nbsp;499]] | [[:km:Special:Statistics|36&nbsp;274]] | [[:km:Special:Statistics|322&nbsp;038]] | [[:km:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:km:Special:ListUsers|46&nbsp;161]] | [[:km:Special:ActiveUsers|54]] | [[:km:Special:ListFiles|808]] | 41 |- | <span id="sn">168</span> | [[Lingua shona|Shona]] | chiShona | [[:sn:|sn]] | [[:sn:Special:Statistics|11&nbsp;490]] | [[:sn:Special:Statistics|20&nbsp;483]] | [[:sn:Special:Statistics|112&nbsp;190]] | [[:sn:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:sn:Special:ListUsers|19&nbsp;277]] | [[:sn:Special:ActiveUsers|21]] | [[:sn:Special:ListFiles|0]] | 3 |- | <span id="lij">169</span> | [[Lingua lígur (románica)|Lígur]] | Lìgure | [[:lij:|lij]] | [[:lij:Special:Statistics|11&nbsp;405]] | [[:lij:Special:Statistics|27&nbsp;935]] | [[:lij:Special:Statistics|258&nbsp;278]] | [[:lij:Special:ListUsers/sysop|7]] | [[:lij:Special:ListUsers|18&nbsp;167]] | [[:lij:Special:ActiveUsers|24]] | [[:lij:Special:ListFiles|20]] | 19 |- | <span id="mhr">170</span> | [[Lingua mari das pradeiras|Mari das pradeiras]] | Олык Марий (Olyk Marij) | [[:mhr:|mhr]] | [[:mhr:Special:Statistics|11&nbsp;340]] | [[:mhr:Special:Statistics|30&nbsp;944]] | [[:mhr:Special:Statistics|200&nbsp;472]] | [[:mhr:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:mhr:Special:ListUsers|15&nbsp;712]] | [[:mhr:Special:ActiveUsers|16]] | [[:mhr:Special:ListFiles|0]] | 19 |- | <span id="bjn">171</span> | [[Lingua banjar|Banjarí]] | Bahasa Banjar | [[:bjn:|bjn]] | [[:bjn:Special:Statistics|11&nbsp;322]] | [[:bjn:Special:Statistics|34&nbsp;154]] | [[:bjn:Special:Statistics|103&nbsp;809]] | [[:bjn:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:bjn:Special:ListUsers|16&nbsp;047]] | [[:bjn:Special:ActiveUsers|24]] | [[:bjn:Special:ListFiles|2]] | 12 |- | <span id="shi">172</span> | [[Lingua shilha|Shilha]] | Taclḥit | [[:shi:|shi]] | [[:shi:Special:Statistics|10&nbsp;868]] | [[:shi:Special:Statistics|14&nbsp;929]] | [[:shi:Special:Statistics|77&nbsp;182]] | [[:shi:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:shi:Special:ListUsers|11&nbsp;097]] | [[:shi:Special:ActiveUsers|22]] | [[:shi:Special:ListFiles|0]] | 0 |- | <span id="ary">173</span> | [[Árabe marroquí]] | اللهجة المغربية | [[:ary:|ary]] | [[:ary:Special:Statistics|10&nbsp;645]] | [[:ary:Special:Statistics|86&nbsp;062]] | [[:ary:Special:Statistics|433&nbsp;950]] | [[:ary:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:ary:Special:ListUsers|16&nbsp;497]] | [[:ary:Special:ActiveUsers|37]] | [[:ary:Special:ListFiles|308]] | 253 |- | <span id="mni">174</span> | [[Lingua meithei|Meithei]] | ꯃꯤꯇꯩꯂꯣꯟ | [[:mni:|mni]] | [[:mni:Special:Statistics|10&nbsp;443]] | [[:mni:Special:Statistics|17&nbsp;341]] | [[:mni:Special:Statistics|59&nbsp;084]] | [[:mni:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:mni:Special:ListUsers|13&nbsp;233]] | [[:mni:Special:ActiveUsers|20]] | [[:mni:Special:ListFiles|0]] | 1 |- | <span id="mrj">175</span> | [[Lingua mari das montañas|Mari das montañas]] | Кырык Мары (Kyryk Mary) | [[:mrj:|mrj]] | [[:mrj:Special:Statistics|10&nbsp;431]] | [[:mrj:Special:Statistics|20&nbsp;847]] | [[:mrj:Special:Statistics|107&nbsp;003]] | [[:mrj:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:mrj:Special:ListUsers|11&nbsp;711]] | [[:mrj:Special:ActiveUsers|9]] | [[:mrj:Special:ListFiles|0]] | 5 |- | <span id="hak">176</span> | [[Lingua hakka|Hakka]] | Hak-kâ-fa / 客家話 | [[:hak:|hak]] | [[:hak:Special:Statistics|10&nbsp;356]] | [[:hak:Special:Statistics|19&nbsp;869]] | [[:hak:Special:Statistics|131&nbsp;327]] | [[:hak:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:hak:Special:ListUsers|34&nbsp;937]] | [[:hak:Special:ActiveUsers|28]] | [[:hak:Special:ListFiles|0]] | 5 |- | <span id="kaa">177</span> | [[Lingua karakalpak|Karakalpak]] | Qaraqalpaqsha | [[:kaa:|kaa]] | [[:kaa:Special:Statistics|10&nbsp;212]] | [[:kaa:Special:Statistics|22&nbsp;130]] | [[:kaa:Special:Statistics|122&nbsp;098]] | [[:kaa:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:kaa:Special:ListUsers|13&nbsp;995]] | [[:kaa:Special:ActiveUsers|36]] | [[:kaa:Special:ListFiles|69]] | 7 |- | <span id="pam">178</span> | [[Lingua kapampangan|Kapampangan]] | Kapampangan | [[:pam:|pam]] | [[:pam:Special:Statistics|10&nbsp;127]] | [[:pam:Special:Statistics|23&nbsp;200]] | [[:pam:Special:Statistics|309&nbsp;122]] | [[:pam:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:pam:Special:ListUsers|23&nbsp;218]] | [[:pam:Special:ActiveUsers|28]] | [[:pam:Special:ListFiles|394]] | 22 |- | <span id="rue">179</span> | [[Lingua rutena|Ruteno]] | Русинська (Rusins'ka) | [[:rue:|rue]] | [[:rue:Special:Statistics|10&nbsp;091]] | [[:rue:Special:Statistics|22&nbsp;048]] | [[:rue:Special:Statistics|157&nbsp;889]] | [[:rue:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:rue:Special:ListUsers|33&nbsp;144]] | [[:rue:Special:ActiveUsers|35]] | [[:rue:Special:ListFiles|87]] | 10 |- | <span id="ug">180</span> | [[Lingua uigur|Uigur]] | Oyghurque | [[:ug:|ug]] | [[:ug:Special:Statistics|9583]] | [[:ug:Special:Statistics|16&nbsp;897]] | [[:ug:Special:Statistics|172&nbsp;109]] | [[:ug:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:ug:Special:ListUsers|24&nbsp;079]] | [[:ug:Special:ActiveUsers|25]] | [[:ug:Special:ListFiles|0]] | 5 |- | <span id="roa-tara">181</span> | [[Tarentino]] | Tarandíne | [[:roa-tara:|roa-tara]] | [[:roa-tara:Special:Statistics|9493]] | [[:roa-tara:Special:Statistics|18&nbsp;897]] | [[:roa-tara:Special:Statistics|150&nbsp;462]] | [[:roa-tara:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:roa-tara:Special:ListUsers|12&nbsp;526]] | [[:roa-tara:Special:ActiveUsers|11]] | [[:roa-tara:Special:ListFiles|148]] | 7 |- | <span id="ff">182</span> | [[Lingua fula|Fula]] | Fulfulde | [[:ff:|ff]] | [[:ff:Special:Statistics|9472]] | [[:ff:Special:Statistics|23&nbsp;526]] | [[:ff:Special:Statistics|113&nbsp;457]] | [[:ff:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:ff:Special:ListUsers|11&nbsp;329]] | [[:ff:Special:ActiveUsers|47]] | [[:ff:Special:ListFiles|0]] | 10 |- | <span id="tly">183</span> | [[Lingua talysh|Talysh]] | Tolışi | [[:tly:|tly]] | [[:tly:Special:Statistics|9187]] | [[:tly:Special:Statistics|12&nbsp;872]] | [[:tly:Special:Statistics|120&nbsp;810]] | [[:tly:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:tly:Special:ListUsers|11&nbsp;107]] | [[:tly:Special:ActiveUsers|23]] | [[:tly:Special:ListFiles|1]] | 1 |- | <span id="bh">184</span> | [[Linguas bihari|Bihari]] | भोजपुरी | [[:bh:|bh]] | [[:bh:Special:Statistics|8823]] | [[:bh:Special:Statistics|79&nbsp;679]] | [[:bh:Special:Statistics|783&nbsp;098]] | [[:bh:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:bh:Special:ListUsers|37&nbsp;885]] | [[:bh:Special:ActiveUsers|34]] | [[:bh:Special:ListFiles|54]] | 633 |- | <span id="nso">185</span> | [[Lingua sotho do norte|Sotho do norte]] | Sesotho sa leboa | [[:nso:|nso]] | [[:nso:Special:Statistics|8768]] | [[:nso:Special:Statistics|11&nbsp;397]] | [[:nso:Special:Statistics|52&nbsp;555]] | [[:nso:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:nso:Special:ListUsers|7692]] | [[:nso:Special:ActiveUsers|12]] | [[:nso:Special:ListFiles|0]] | 0 |- | <span id="co">186</span> | [[Lingua corsa|Corso]] | Corsu | [[:co:|co]] | [[:co:Special:Statistics|8523]] | [[:co:Special:Statistics|17&nbsp;884]] | [[:co:Special:Statistics|396&nbsp;574]] | [[:co:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:co:Special:ListUsers|25&nbsp;203]] | [[:co:Special:ActiveUsers|32]] | [[:co:Special:ListFiles|0]] | 26 |- | <span id="so">187</span> | [[Lingua somalí|Somalí]] | Soomaali | [[:so:|so]] | [[:so:Special:Statistics|8352]] | [[:so:Special:Statistics|26&nbsp;030]] | [[:so:Special:Statistics|275&nbsp;815]] | [[:so:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:so:Special:ListUsers|41&nbsp;071]] | [[:so:Special:ActiveUsers|51]] | [[:so:Special:ListFiles|0]] | 47 |- | <span id="vls">188</span> | [[Flamengo occidental]] | West-Vlams | [[:vls:|vls]] | [[:vls:Special:Statistics|8128]] | [[:vls:Special:Statistics|22&nbsp;232]] | [[:vls:Special:Statistics|321&nbsp;680]] | [[:vls:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:vls:Special:ListUsers|29&nbsp;065]] | [[:vls:Special:ActiveUsers|19]] | [[:vls:Special:ListFiles|348]] | 43 |- | <span id="rw">189</span> | [[Lingua ruanda|Kinyarwanda]] | Kinyarwanda | [[:rw:|rw]] | [[:rw:Special:Statistics|8054]] | [[:rw:Special:Statistics|16&nbsp;497]] | [[:rw:Special:Statistics|122&nbsp;653]] | [[:rw:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:rw:Special:ListUsers|15&nbsp;913]] | [[:rw:Special:ActiveUsers|43]] | [[:rw:Special:ListFiles|0]] | 8 |- | <span id="nds-nl">190</span> | [[Baixo saxón neerlandés]] | Nedersaksisch | [[:nds-nl:|nds-nl]] | [[:nds-nl:Special:Statistics|8020]] | [[:nds-nl:Special:Statistics|21&nbsp;852]] | [[:nds-nl:Special:Statistics|330&nbsp;739]] | [[:nds-nl:Special:ListUsers/sysop|6]] | [[:nds-nl:Special:ListUsers|32&nbsp;124]] | [[:nds-nl:Special:ActiveUsers|19]] | [[:nds-nl:Special:ListFiles|561]] | 45 |- | <span id="mi">191</span> | [[Lingua maorí|Maorí]] | Māori | [[:mi:|mi]] | [[:mi:Special:Statistics|7996]] | [[:mi:Special:Statistics|15&nbsp;384]] | [[:mi:Special:Statistics|166&nbsp;002]] | [[:mi:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:mi:Special:ListUsers|21&nbsp;155]] | [[:mi:Special:ActiveUsers|15]] | [[:mi:Special:ListFiles|0]] | 9 |- | <span id="se">192</span> | [[Lingua saami setentrional|Saami setentrional]] | Sámegiella | [[:se:|se]] | [[:se:Special:Statistics|7906]] | [[:se:Special:Statistics|21&nbsp;008]] | [[:se:Special:Statistics|304&nbsp;449]] | [[:se:Special:ListUsers/sysop|5]] | [[:se:Special:ListUsers|31&nbsp;720]] | [[:se:Special:ActiveUsers|16]] | [[:se:Special:ListFiles|0]] | 39 |- | <span id="myv">193</span> | [[Lingua erzya|Erzya]] | Эрзянь (Erzjanj Kelj) | [[:myv:|myv]] | [[:myv:Special:Statistics|7870]] | [[:myv:Special:Statistics|31&nbsp;235]] | [[:myv:Special:Statistics|152&nbsp;481]] | [[:myv:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:myv:Special:ListUsers|14&nbsp;222]] | [[:myv:Special:ActiveUsers|12]] | [[:myv:Special:ListFiles|0]] | 43 |- | <span id="sc">194</span> | [[Lingua sarda|Sardo]] | Sardu | [[:sc:|sc]] | [[:sc:Special:Statistics|7697]] | [[:sc:Special:Statistics|17&nbsp;432]] | [[:sc:Special:Statistics|186&nbsp;167]] | [[:sc:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:sc:Special:ListUsers|27&nbsp;170]] | [[:sc:Special:ActiveUsers|27]] | [[:sc:Special:ListFiles|157]] | 17 |- | <span id="mdf">195</span> | [[Lingua moksha|Moksha]] | Мокшень (Mokshanj Kälj) | [[:mdf:|mdf]] | [[:mdf:Special:Statistics|7522]] | [[:mdf:Special:Statistics|23&nbsp;152]] | [[:mdf:Special:Statistics|99&nbsp;285]] | [[:mdf:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:mdf:Special:ListUsers|10&nbsp;894]] | [[:mdf:Special:ActiveUsers|16]] | [[:mdf:Special:ListFiles|0]] | 18 |- | <span id="mt">196</span> | [[Lingua maltesa|Maltés]] | Malti | [[:mt:|mt]] | [[:mt:Special:Statistics|7400]] | [[:mt:Special:Statistics|23&nbsp;195]] | [[:mt:Special:Statistics|322&nbsp;946]] | [[:mt:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:mt:Special:ListUsers|25&nbsp;480]] | [[:mt:Special:ActiveUsers|34]] | [[:mt:Special:ListFiles|697]] | 63 |- | <span id="ks">197</span> | [[Lingua caxemiresa|Caxemir]] | कश्मीरी / كشميري | [[:ks:|ks]] | [[:ks:Special:Statistics|7126]] | [[:ks:Special:Statistics|17&nbsp;751]] | [[:ks:Special:Statistics|110&nbsp;862]] | [[:ks:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:ks:Special:ListUsers|12&nbsp;536]] | [[:ks:Special:ActiveUsers|17]] | [[:ks:Special:ListFiles|56]] | 13 |- | <span id="kw">198</span> | [[Lingua córnica|Córnico]] | Kernewek/Karnuack | [[:kw:|kw]] | [[:kw:Special:Statistics|7091]] | [[:kw:Special:Statistics|14&nbsp;737]] | [[:kw:Special:Statistics|221&nbsp;399]] | [[:kw:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:kw:Special:ListUsers|17&nbsp;336]] | [[:kw:Special:ActiveUsers|15]] | [[:kw:Special:ListFiles|6]] | 17 |- | <span id="bo">199</span> | [[Lingua tibetana|Tibetano]] | བོད་སྐད | [[:bo:|bo]] | [[:bo:Special:Statistics|7029]] | [[:bo:Special:Statistics|19&nbsp;895]] | [[:bo:Special:Statistics|147&nbsp;714]] | [[:bo:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:bo:Special:ListUsers|32&nbsp;584]] | [[:bo:Special:ActiveUsers|48]] | [[:bo:Special:ListFiles|0]] | 24 |- | <span id="vep">200</span> | [[Lingua vepsia|Vepsio]] | Vepsän kel' | [[:vep:|vep]] | [[:vep:Special:Statistics|7001]] | [[:vep:Special:Statistics|37&nbsp;341]] | [[:vep:Special:Statistics|178&nbsp;911]] | [[:vep:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:vep:Special:ListUsers|17&nbsp;285]] | [[:vep:Special:ActiveUsers|19]] | [[:vep:Special:ListFiles|0]] | 89 |- | <span id="tk">201</span> | [[Lingua turcomá|Turcomán]] | تركمن / Туркмен | [[:tk:|tk]] | [[:tk:Special:Statistics|6952]] | [[:tk:Special:Statistics|17&nbsp;249]] | [[:tk:Special:Statistics|263&nbsp;111]] | [[:tk:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:tk:Special:ListUsers|31&nbsp;273]] | [[:tk:Special:ActiveUsers|44]] | [[:tk:Special:ListFiles|332]] | 33 |- | <span id="kab">202</span> | [[Lingua cabila|Cabilo]] | Taqbaylit | [[:kab:|kab]] | [[:kab:Special:Statistics|6918]] | [[:kab:Special:Statistics|17&nbsp;878]] | [[:kab:Special:Statistics|113&nbsp;220]] | [[:kab:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:kab:Special:ListUsers|15&nbsp;273]] | [[:kab:Special:ActiveUsers|16]] | [[:kab:Special:ListFiles|0]] | 15 |- | <span id="gv">203</span> | [[Lingua manx|Manx]] | Gaelg | [[:gv:|gv]] | [[:gv:Special:Statistics|6861]] | [[:gv:Special:Statistics|35&nbsp;616]] | [[:gv:Special:Statistics|358&nbsp;301]] | [[:gv:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:gv:Special:ListUsers|21&nbsp;869]] | [[:gv:Special:ActiveUsers|21]] | [[:gv:Special:ListFiles|121]] | 176 |- | <span id="fiu-vro">204</span> | [[Lingua võro|Võro]] | Võro | [[:fiu-vro:|fiu-vro]] | [[:fiu-vro:Special:Statistics|6817]] | [[:fiu-vro:Special:Statistics|12&nbsp;940]] | [[:fiu-vro:Special:Statistics|182&nbsp;760]] | [[:fiu-vro:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:fiu-vro:Special:ListUsers|15&nbsp;634]] | [[:fiu-vro:Special:ActiveUsers|17]] | [[:fiu-vro:Special:ListFiles|50]] | 11 |- | <span id="zea">205</span> | [[Lingua zelandesa|Zelandés]] | Zeêuws | [[:zea:|zea]] | [[:zea:Special:Statistics|6781]] | [[:zea:Special:Statistics|12&nbsp;940]] | [[:zea:Special:Statistics|160&nbsp;316]] | [[:zea:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:zea:Special:ListUsers|14&nbsp;718]] | [[:zea:Special:ActiveUsers|24]] | [[:zea:Special:ListFiles|1]] | 10 |- | <span id="gan">206</span> | [[Lingua gan|Gan]] | 贛語 | [[:gan:|gan]] | [[:gan:Special:Statistics|6766]] | [[:gan:Special:Statistics|34&nbsp;399]] | [[:gan:Special:Statistics|400&nbsp;074]] | [[:gan:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:gan:Special:ListUsers|56&nbsp;205]] | [[:gan:Special:ActiveUsers|24]] | [[:gan:Special:ListFiles|40]] | 193 |- | <span id="ab">207</span> | [[Lingua abkhaza|Abkhazo]] | Аҧсуа | [[:ab:|ab]] | [[:ab:Special:Statistics|6451]] | [[:ab:Special:Statistics|31&nbsp;557]] | [[:ab:Special:Statistics|153&nbsp;470]] | [[:ab:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:ab:Special:ListUsers|22&nbsp;897]] | [[:ab:Special:ActiveUsers|18]] | [[:ab:Special:ListFiles|9]] | 73 |- | <span id="smn">208</span> | [[Lingua saami de Inari|Saami de Inari]] | Anarâškielâ | [[:smn:|smn]] | [[:smn:Special:Statistics|6278]] | [[:smn:Special:Statistics|26&nbsp;573]] | [[:smn:Special:Statistics|130&nbsp;599]] | [[:smn:Special:ListUsers/sysop|5]] | [[:smn:Special:ListUsers|5728]] | [[:smn:Special:ActiveUsers|21]] | [[:smn:Special:ListFiles|0]] | 51 |- | <span id="pcd">209</span> | [[Lingua picarda|Picardo]] | Picard | [[:pcd:|pcd]] | [[:pcd:Special:Statistics|5964]] | [[:pcd:Special:Statistics|11&nbsp;909]] | [[:pcd:Special:Statistics|77&nbsp;242]] | [[:pcd:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:pcd:Special:ListUsers|19&nbsp;776]] | [[:pcd:Special:ActiveUsers|23]] | [[:pcd:Special:ListFiles|50]] | 6 |- | <span id="gn">210</span> | [[Lingua guaraní|Guaraní]] | Avañe'ẽ | [[:gn:|gn]] | [[:gn:Special:Statistics|5916]] | [[:gn:Special:Statistics|13&nbsp;950]] | [[:gn:Special:Statistics|133&nbsp;947]] | [[:gn:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:gn:Special:ListUsers|20&nbsp;997]] | [[:gn:Special:ActiveUsers|25]] | [[:gn:Special:ListFiles|0]] | 17 |- | <span id="frp">211</span> | [[Lingua francoprovenzal|Francoprovenzal]] | Arpitan | [[:frp:|frp]] | [[:frp:Special:Statistics|5805]] | [[:frp:Special:Statistics|17&nbsp;854]] | [[:frp:Special:Statistics|228&nbsp;970]] | [[:frp:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:frp:Special:ListUsers|18&nbsp;233]] | [[:frp:Special:ActiveUsers|21]] | [[:frp:Special:ListFiles|0]] | 55 |- | <span id="udm">212</span> | [[Lingua udmurta|Udmurto]] | Удмурт кыл | [[:udm:|udm]] | [[:udm:Special:Statistics|5707]] | [[:udm:Special:Statistics|19&nbsp;868]] | [[:udm:Special:Statistics|128&nbsp;602]] | [[:udm:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:udm:Special:ListUsers|16&nbsp;494]] | [[:udm:Special:ActiveUsers|11]] | [[:udm:Special:ListFiles|8]] | 39 |- | <span id="kv">213</span> | [[Lingua komi|Komi]] | Коми | [[:kv:|kv]] | [[:kv:Special:Statistics|5700]] | [[:kv:Special:Statistics|19&nbsp;419]] | [[:kv:Special:Statistics|146&nbsp;561]] | [[:kv:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:kv:Special:ListUsers|15&nbsp;902]] | [[:kv:Special:ActiveUsers|13]] | [[:kv:Special:ListFiles|0]] | 43 |- | <span id="csb">214</span> | [[Lingua caxubia|Caxubio]] | Kaszëbsczi | [[:csb:|csb]] | [[:csb:Special:Statistics|5479]] | [[:csb:Special:Statistics|8865]] | [[:csb:Special:Statistics|189&nbsp;622]] | [[:csb:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:csb:Special:ListUsers|18&nbsp;342]] | [[:csb:Special:ActiveUsers|16]] | [[:csb:Special:ListFiles|0]] | 8 |- | <span id="ay">215</span> | [[Lingua aimará|Aimará]] | Aymar aru | [[:ay:|ay]] | [[:ay:Special:Statistics|5173]] | [[:ay:Special:Statistics|8886]] | [[:ay:Special:Statistics|101&nbsp;245]] | [[:ay:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:ay:Special:ListUsers|18&nbsp;240]] | [[:ay:Special:ActiveUsers|20]] | [[:ay:Special:ListFiles|0]] | 5 |- | <span id="nrm">216</span> | [[Lingua normanda|Normando]] | Nouormand/Normaund | [[:nrm:|nrm]] | [[:nrm:Special:Statistics|5053]] | [[:nrm:Special:Statistics|10&nbsp;680]] | [[:nrm:Special:Statistics|220&nbsp;911]] | [[:nrm:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:nrm:Special:ListUsers|14&nbsp;456]] | [[:nrm:Special:ActiveUsers|9]] | [[:nrm:Special:ListFiles|0]] | 25 |- | <span id="lo">217</span> | [[Lingua laosiana|Laosiano]] | ລາວ | [[:lo:|lo]] | [[:lo:Special:Statistics|5024]] | [[:lo:Special:Statistics|15&nbsp;212]] | [[:lo:Special:Statistics|118&nbsp;944]] | [[:lo:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:lo:Special:ListUsers|21&nbsp;006]] | [[:lo:Special:ActiveUsers|34]] | [[:lo:Special:ListFiles|25]] | 32 |- | <span id="ang">218</span> | [[Lingua anglosaxoa|Anglosaxón]] | Englisc | [[:ang:|ang]] | [[:ang:Special:Statistics|4834]] | [[:ang:Special:Statistics|20&nbsp;051]] | [[:ang:Special:Statistics|221&nbsp;507]] | [[:ang:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:ang:Special:ListUsers|133&nbsp;015]] | [[:ang:Special:ActiveUsers|40]] | [[:ang:Special:ListFiles|264]] | 109 |- | <span id="fur">219</span> | [[Lingua friulana|Friulano]] | Furlan | [[:fur:|fur]] | [[:fur:Special:Statistics|4780]] | [[:fur:Special:Statistics|10&nbsp;921]] | [[:fur:Special:Statistics|180&nbsp;443]] | [[:fur:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:fur:Special:ListUsers|15&nbsp;756]] | [[:fur:Special:ActiveUsers|19]] | [[:fur:Special:ListFiles|296]] | 27 |- | <span id="ln">220</span> | [[Lingua lingala|Lingala]] | Lingala | [[:ln:|ln]] | [[:ln:Special:Statistics|4779]] | [[:ln:Special:Statistics|11&nbsp;362]] | [[:ln:Special:Statistics|132&nbsp;774]] | [[:ln:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:ln:Special:ListUsers|14&nbsp;589]] | [[:ln:Special:ActiveUsers|46]] | [[:ln:Special:ListFiles|34]] | 22 |- | <span id="pap">221</span> | [[Papiamento]] | Papiamentu | [[:pap:|pap]] | [[:pap:Special:Statistics|4740]] | [[:pap:Special:Statistics|9967]] | [[:pap:Special:Statistics|163&nbsp;814]] | [[:pap:Special:ListUsers/sysop|5]] | [[:pap:Special:ListUsers|16&nbsp;653]] | [[:pap:Special:ActiveUsers|22]] | [[:pap:Special:ListFiles|0]] | 19 |- | <span id="olo">222</span> | [[Lingua carelia|Carelio]] | Livvinкarjala | [[:olo:|olo]] | [[:olo:Special:Statistics|4585]] | [[:olo:Special:Statistics|13&nbsp;575]] | [[:olo:Special:Statistics|37&nbsp;992]] | [[:olo:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:olo:Special:ListUsers|7958]] | [[:olo:Special:ActiveUsers|20]] | [[:olo:Special:ListFiles|0]] | 10 |- | <span id="lfn">223</span> | [[Lingua Franca Nova]] | Lingua Franca Nova | [[:lfn:|lfn]] | [[:lfn:Special:Statistics|4462]] | [[:lfn:Special:Statistics|7141]] | [[:lfn:Special:Statistics|41&nbsp;715]] | [[:lfn:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:lfn:Special:ListUsers|14&nbsp;954]] | [[:lfn:Special:ActiveUsers|21]] | [[:lfn:Special:ListFiles|0]] | 2 |- | <span id="lez">224</span> | [[Lingua lezguia|Lezguio]] | Лезги чІал (Lezgi č’al) | [[:lez:|lez]] | [[:lez:Special:Statistics|4436]] | [[:lez:Special:Statistics|14&nbsp;711]] | [[:lez:Special:Statistics|96&nbsp;943]] | [[:lez:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:lez:Special:ListUsers|12&nbsp;016]] | [[:lez:Special:ActiveUsers|13]] | [[:lez:Special:ListFiles|11]] | 35 |- | <span id="tw">225</span> | [[Lingua twi|Twi]] | Twi | [[:tw:|tw]] | [[:tw:Special:Statistics|4332]] | [[:tw:Special:Statistics|8114]] | [[:tw:Special:Statistics|130&nbsp;859]] | [[:tw:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:tw:Special:ListUsers|17&nbsp;216]] | [[:tw:Special:ActiveUsers|61]] | [[:tw:Special:ListFiles|0]] | 12 |- | <span id="mwl">226</span> | [[Lingua mirandesa|Mirandés]] | Mirandés | [[:mwl:|mwl]] | [[:mwl:Special:Statistics|4279]] | [[:mwl:Special:Statistics|10&nbsp;735]] | [[:mwl:Special:Statistics|105&nbsp;559]] | [[:mwl:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:mwl:Special:ListUsers|14&nbsp;425]] | [[:mwl:Special:ActiveUsers|10]] | [[:mwl:Special:ListFiles|0]] | 22 |- | <span id="nah">227</span> | [[Lingua náhuatl|Náhuatl]] | Nāhuatl | [[:nah:|nah]] | [[:nah:Special:Statistics|4272]] | [[:nah:Special:Statistics|13&nbsp;331]] | [[:nah:Special:Statistics|521&nbsp;625]] | [[:nah:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:nah:Special:ListUsers|23&nbsp;636]] | [[:nah:Special:ActiveUsers|13]] | [[:nah:Special:ListFiles|168]] | 175 |- | <span id="stq">228</span> | [[Lingua frisoa oriental|Frisón oriental]] | Seeltersk | [[:stq:|stq]] | [[:stq:Special:Statistics|4129]] | [[:stq:Special:Statistics|10&nbsp;816]] | [[:stq:Special:Statistics|123&nbsp;593]] | [[:stq:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:stq:Special:ListUsers|14&nbsp;457]] | [[:stq:Special:ActiveUsers|24]] | [[:stq:Special:ListFiles|381]] | 29 |- | <span id="ext">229</span> | [[Lingua estremeña|Estremeño]] | Estremeñu | [[:ext:|ext]] | [[:ext:Special:Statistics|3922]] | [[:ext:Special:Statistics|8900]] | [[:ext:Special:Statistics|136&nbsp;182]] | [[:ext:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:ext:Special:ListUsers|19&nbsp;038]] | [[:ext:Special:ActiveUsers|23]] | [[:ext:Special:ListFiles|0]] | 24 |- | <span id="lad">230</span> | [[Lingua xudeoespañola|Xudeoespañol]] | Dzhudezmo | [[:lad:|lad]] | [[:lad:Special:Statistics|3848]] | [[:lad:Special:Statistics|13&nbsp;533]] | [[:lad:Special:Statistics|214&nbsp;651]] | [[:lad:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:lad:Special:ListUsers|23&nbsp;254]] | [[:lad:Special:ActiveUsers|20]] | [[:lad:Special:ListFiles|21]] | 100 |- | <span id="rm">231</span> | [[Lingua romanche|Romanche]] | Rumantsch | [[:rm:|rm]] | [[:rm:Special:Statistics|3792]] | [[:rm:Special:Statistics|9738]] | [[:rm:Special:Statistics|167&nbsp;325]] | [[:rm:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:rm:Special:ListUsers|22&nbsp;048]] | [[:rm:Special:ActiveUsers|19]] | [[:rm:Special:ListFiles|48]] | 42 |- | <span id="tyv">232</span> | [[Lingua tuva|Tuva]] | Тыва дыл | [[:tyv:|tyv]] | [[:tyv:Special:Statistics|3643]] | [[:tyv:Special:Statistics|13&nbsp;686]] | [[:tyv:Special:Statistics|49&nbsp;721]] | [[:tyv:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:tyv:Special:ListUsers|10&nbsp;253]] | [[:tyv:Special:ActiveUsers|12]] | [[:tyv:Special:ListFiles|0]] | 27 |- | <span id="av">233</span> | [[Lingua ávara|Avaro]] | Авар | [[:av:|av]] | [[:av:Special:Statistics|3631]] | [[:av:Special:Statistics|18&nbsp;010]] | [[:av:Special:Statistics|94&nbsp;569]] | [[:av:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:av:Special:ListUsers|16&nbsp;477]] | [[:av:Special:ActiveUsers|18]] | [[:av:Special:ListFiles|0]] | 82 |- | <span id="gom">234</span> | [[Lingua konkani|Konkani]] | कोंकणी | [[:gom:|gom]] | [[:gom:Special:Statistics|3630]] | [[:gom:Special:Statistics|8874]] | [[:gom:Special:Statistics|213&nbsp;709]] | [[:gom:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:gom:Special:ListUsers|11&nbsp;099]] | [[:gom:Special:ActiveUsers|31]] | [[:gom:Special:ListFiles|0]] | 50 |- | <span id="dty">235</span> | [[Lingua doteli|Doteli]] | डोटेली | [[:dty:|dty]] | [[:dty:Special:Statistics|3595]] | [[:dty:Special:Statistics|21&nbsp;725]] | [[:dty:Special:Statistics|243&nbsp;290]] | [[:dty:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:dty:Special:ListUsers|7521]] | [[:dty:Special:ActiveUsers|13]] | [[:dty:Special:ListFiles|3]] | 284 |- | <span id="koi">236</span> | [[Lingua komi permiano|Komi permiano]] | Перем Коми (Perem Komi) | [[:koi:|koi]] | [[:koi:Special:Statistics|3470]] | [[:koi:Special:Statistics|13&nbsp;117]] | [[:koi:Special:Statistics|63&nbsp;080]] | [[:koi:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:koi:Special:ListUsers|9393]] | [[:koi:Special:ActiveUsers|9]] | [[:koi:Special:ListFiles|0]] | 37 |- | <span id="dsb">237</span> | [[Baixo sorabo]] | Dolnoserbski (dolnoserbšćina) | [[:dsb:|dsb]] | [[:dsb:Special:Statistics|3426]] | [[:dsb:Special:Statistics|11&nbsp;622]] | [[:dsb:Special:Statistics|146&nbsp;371]] | [[:dsb:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:dsb:Special:ListUsers|20&nbsp;047]] | [[:dsb:Special:ActiveUsers|23]] | [[:dsb:Special:ListFiles|0]] | 72 |- | <span id="lg">238</span> | [[Lingua luganda|Luganda]] | Luganda | [[:lg:|lg]] | [[:lg:Special:Statistics|3424]] | [[:lg:Special:Statistics|7518]] | [[:lg:Special:Statistics|37&nbsp;650]] | [[:lg:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:lg:Special:ListUsers|9800]] | [[:lg:Special:ActiveUsers|19]] | [[:lg:Special:ListFiles|0]] | 7 |- | <span id="cbk-zam">239</span> | [[Chavacano]] | Chavacano | [[:cbk-zam:|cbk-zam]] | [[:cbk-zam:Special:Statistics|3227]] | [[:cbk-zam:Special:Statistics|8896]] | [[:cbk-zam:Special:Statistics|116&nbsp;446]] | [[:cbk-zam:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:cbk-zam:Special:ListUsers|15&nbsp;664]] | [[:cbk-zam:Special:ActiveUsers|16]] | [[:cbk-zam:Special:ListFiles|0]] | 40 |- | <span id="gpe">240</span> | [[Pidgin ghanés]] | Kroo brofo | [[:gpe:|gpe]] | [[:gpe:Special:Statistics|3205]] | [[:gpe:Special:Statistics|17&nbsp;412]] | [[:gpe:Special:Statistics|65&nbsp;704]] | [[:gpe:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:gpe:Special:ListUsers|3235]] | [[:gpe:Special:ActiveUsers|64]] | [[:gpe:Special:ListFiles|0]] | 74 |- | <span id="dv">241</span> | [[Lingua maldivana|Maldiviano]] | ދިވެހިބަސް | [[:dv:|dv]] | [[:dv:Special:Statistics|3147]] | [[:dv:Special:Statistics|12&nbsp;497]] | [[:dv:Special:Statistics|136&nbsp;127]] | [[:dv:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:dv:Special:ListUsers|26&nbsp;932]] | [[:dv:Special:ActiveUsers|19]] | [[:dv:Special:ListFiles|931]] | 96 |- | <span id="gag">242</span> | [[Lingua gagauza|Gagauzo]] | Gagauz | [[:gag:|gag]] | [[:gag:Special:Statistics|3018]] | [[:gag:Special:Statistics|7817]] | [[:gag:Special:Statistics|74&nbsp;551]] | [[:gag:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:gag:Special:ListUsers|15&nbsp;720]] | [[:gag:Special:ActiveUsers|19]] | [[:gag:Special:ListFiles|0]] | 24 |- | <span id="bew">243</span> | [[Lingua betawi|Betawi]] | Betawi | [[:bew:|bew]] | [[:bew:Special:Statistics|3006]] | [[:bew:Special:Statistics|7222]] | [[:bew:Special:Statistics|31&nbsp;311]] | [[:bew:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:bew:Special:ListUsers|2043]] | [[:bew:Special:ActiveUsers|27]] | [[:bew:Special:ListFiles|0]] | 8 |- | <span id="za">244</span> | [[Linguas zhuang|Zhuang]] | Cuengh | [[:za:|za]] | [[:za:Special:Statistics|3004]] | [[:za:Special:Statistics|5565]] | [[:za:Special:Statistics|42&nbsp;640]] | [[:za:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:za:Special:ListUsers|11&nbsp;817]] | [[:za:Special:ActiveUsers|9]] | [[:za:Special:ListFiles|0]] | 5 |- | <span id="ksh">245</span> | [[Fráncico ripuario]] | Ripoarisch | [[:ksh:|ksh]] | [[:ksh:Special:Statistics|3002]] | [[:ksh:Special:Statistics|10&nbsp;731]] | [[:ksh:Special:Statistics|1&nbsp;609&nbsp;260]] | [[:ksh:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:ksh:Special:ListUsers|24&nbsp;221]] | [[:ksh:Special:ActiveUsers|17]] | [[:ksh:Special:ListFiles|0]] | 994 |- | <span id="haw">246</span> | [[Lingua hawaiana|Hawaiano]] | Hawai'i | [[:haw:|haw]] | [[:haw:Special:Statistics|2916]] | [[:haw:Special:Statistics|6120]] | [[:haw:Special:Statistics|99&nbsp;852]] | [[:haw:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:haw:Special:ListUsers|19&nbsp;381]] | [[:haw:Special:ActiveUsers|22]] | [[:haw:Special:ListFiles|0]] | 19 |- | <span id="bxr">247</span> | [[Lingua buriata|Buriato]] | Буряад | [[:bxr:|bxr]] | [[:bxr:Special:Statistics|2872]] | [[:bxr:Special:Statistics|11&nbsp;275]] | [[:bxr:Special:Statistics|73&nbsp;727]] | [[:bxr:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:bxr:Special:ListUsers|16&nbsp;731]] | [[:bxr:Special:ActiveUsers|12]] | [[:bxr:Special:ListFiles|8]] | 55 |- | <span id="blk">248</span> | [[Lingua pa'o|Pa'o]] | Pa'O (ပအိုဝ်ႏ)) | [[:blk:|blk]] | [[:blk:Special:Statistics|2858]] | [[:blk:Special:Statistics|8181]] | [[:blk:Special:Statistics|31&nbsp;476]] | [[:blk:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:blk:Special:ListUsers|2337]] | [[:blk:Special:ActiveUsers|12]] | [[:blk:Special:ListFiles|0]] | 13 |- | <span id="tcy">249</span> | [[Lingua tulu|Tulu]] | ತುಳು ಬಾಸೆ / tūlū | [[:tcy:|tcy]] | [[:tcy:Special:Statistics|2834]] | [[:tcy:Special:Statistics|15&nbsp;415]] | [[:tcy:Special:Statistics|166&nbsp;216]] | [[:tcy:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:tcy:Special:ListUsers|7546]] | [[:tcy:Special:ActiveUsers|19]] | [[:tcy:Special:ListFiles|13]] | 212 |- | <span id="pfl">250</span> | [[Alemán do Palatinado]] | Pfälzisch | [[:pfl:|pfl]] | [[:pfl:Special:Statistics|2814]] | [[:pfl:Special:Statistics|7044]] | [[:pfl:Special:Statistics|92&nbsp;348]] | [[:pfl:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:pfl:Special:ListUsers|13&nbsp;075]] | [[:pfl:Special:ActiveUsers|8]] | [[:pfl:Special:ListFiles|0]] | 29 |- | <span id="szy">251</span> | [[Lingua sakizaya|Sakizaya]] | Sakizaya | [[:szy:|szy]] | [[:szy:Special:Statistics|2737]] | [[:szy:Special:Statistics|6191]] | [[:szy:Special:Statistics|138&nbsp;863]] | [[:szy:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:szy:Special:ListUsers|3745]] | [[:szy:Special:ActiveUsers|11]] | [[:szy:Special:ListFiles|0]] | 35 |- | <span id="pag">252</span> | [[Lingua pangasinesa|Pangasinés]] | Pangasinan | [[:pag:|pag]] | [[:pag:Special:Statistics|2616]] | [[:pag:Special:Statistics|6718]] | [[:pag:Special:Statistics|78&nbsp;911]] | [[:pag:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:pag:Special:ListUsers|9192]] | [[:pag:Special:ActiveUsers|10]] | [[:pag:Special:ListFiles|0]] | 28 |- | <span id="tay">253</span> | [[Lingua atayal|Atayal]] | Tayal | [[:tay:|tay]] | [[:tay:Special:Statistics|2584]] | [[:tay:Special:Statistics|3243]] | [[:tay:Special:Statistics|61&nbsp;453]] | [[:tay:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:tay:Special:ListUsers|2357]] | [[:tay:Special:ActiveUsers|10]] | [[:tay:Special:ListFiles|0]] | 1 |- | <span id="kge">254</span> | [[Lingua komering|Komering]] | Basa Kumoring | [[:kge:|kge]] | [[:kge:Special:Statistics|2580]] | [[:kge:Special:Statistics|4176]] | [[:kge:Special:Statistics|30&nbsp;416]] | [[:kge:Special:ListUsers/sysop|0]] | [[:kge:Special:ListUsers|836]] | [[:kge:Special:ActiveUsers|14]] | [[:kge:Special:ListFiles|0]] | 2 |- | <span id="pi">255</span> | [[Lingua pali|Pali]] | पाऴि | [[:pi:|pi]] | [[:pi:Special:Statistics|2546]] | [[:pi:Special:Statistics|4494]] | [[:pi:Special:Statistics|102&nbsp;641]] | [[:pi:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:pi:Special:ListUsers|8029]] | [[:pi:Special:ActiveUsers|5]] | [[:pi:Special:ListFiles|1]] | 13 |- | <span id="fon">256</span> | [[Lingua fon|Fon]] | Fɔ̀ngbè | [[:fon:|fon]] | [[:fon:Special:Statistics|2541]] | [[:fon:Special:Statistics|4075]] | [[:fon:Special:Statistics|25&nbsp;989]] | [[:fon:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:fon:Special:ListUsers|1623]] | [[:fon:Special:ActiveUsers|11]] | [[:fon:Special:ListFiles|0]] | 2 |- | <span id="awa">257</span> | [[Lingua awadhi|Awadhi]] | अवधी | [[:awa:|awa]] | [[:awa:Special:Statistics|2507]] | [[:awa:Special:Statistics|5808]] | [[:awa:Special:Statistics|27&nbsp;695]] | [[:awa:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:awa:Special:ListUsers|4183]] | [[:awa:Special:ActiveUsers|15]] | [[:awa:Special:ListFiles|0]] | 8 |- | <span id="krc">258</span> | [[Lingua karachai-balkar|Karachai-balkar]] | къарачай-малкъар (qaraçay-malqar) | [[:krc:|krc]] | [[:krc:Special:Statistics|2488]] | [[:krc:Special:Statistics|16&nbsp;251]] | [[:krc:Special:Statistics|117&nbsp;733]] | [[:krc:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:krc:Special:ListUsers|11&nbsp;384]] | [[:krc:Special:ActiveUsers|12]] | [[:krc:Special:ListFiles|0]] | 221 |- | <span id="inh">259</span> | [[Lingua inguxa|Inguxo]] | ГӀалгӀай | [[:inh:|inh]] | [[:inh:Special:Statistics|2405]] | [[:inh:Special:Statistics|15&nbsp;682]] | [[:inh:Special:Statistics|70&nbsp;148]] | [[:inh:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:inh:Special:ListUsers|5434]] | [[:inh:Special:ActiveUsers|11]] | [[:inh:Special:ListFiles|37]] | 136 |- | <span id="xh">260</span> | [[Lingua xosa|Xosa]] | isiXhosa | [[:xh:|xh]] | [[:xh:Special:Statistics|2267]] | [[:xh:Special:Statistics|5486]] | [[:xh:Special:Statistics|39&nbsp;346]] | [[:xh:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:xh:Special:ListUsers|14&nbsp;761]] | [[:xh:Special:ActiveUsers|31]] | [[:xh:Special:ListFiles|0]] | 14 |- | <span id="dga">261</span> | [[Lingua dagaare|Dagaare]] | Dagaare | [[:dga:|dga]] | [[:dga:Special:Statistics|2224]] | [[:dga:Special:Statistics|5548]] | [[:dga:Special:Statistics|51&nbsp;004]] | [[:dga:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:dga:Special:ListUsers|1146]] | [[:dga:Special:ActiveUsers|19]] | [[:dga:Special:ListFiles|0]] | 20 |- | <span id="tn">262</span> | [[Lingua tswana|Tswana]] | Setswana | [[:tn:|tn]] | [[:tn:Special:Statistics|2211]] | [[:tn:Special:Statistics|6243]] | [[:tn:Special:Statistics|40&nbsp;675]] | [[:tn:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:tn:Special:ListUsers|11&nbsp;580]] | [[:tn:Special:ActiveUsers|24]] | [[:tn:Special:ListFiles|4]] | 21 |- | <span id="atj">263</span> | [[Lingua atikamekw|Atikamekw]] | Atikamekw | [[:atj:|atj]] | [[:atj:Special:Statistics|2075]] | [[:atj:Special:Statistics|3277]] | [[:atj:Special:Statistics|16&nbsp;602]] | [[:atj:Special:ListUsers/sysop|9]] | [[:atj:Special:ListUsers|5466]] | [[:atj:Special:ActiveUsers|15]] | [[:atj:Special:ListFiles|0]] | 1 |- | <span id="pdc">264</span> | [[Alemán de Pensilvania]] | Deitsch | [[:pdc:|pdc]] | [[:pdc:Special:Statistics|2040]] | [[:pdc:Special:Statistics|6024]] | [[:pdc:Special:Statistics|106&nbsp;889]] | [[:pdc:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:pdc:Special:ListUsers|36&nbsp;489]] | [[:pdc:Special:ActiveUsers|18]] | [[:pdc:Special:ListFiles|0]] | 67 |- | <span id="to">265</span> | [[Lingua tongana|Tongano]] | faka Tonga | [[:to:|to]] | [[:to:Special:Statistics|2023]] | [[:to:Special:Statistics|5511]] | [[:to:Special:Statistics|43&nbsp;723]] | [[:to:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:to:Special:ListUsers|11&nbsp;958]] | [[:to:Special:ActiveUsers|11]] | [[:to:Special:ListFiles|12]] | 23 |- | <span id="mnw">266</span> | [[Lingua mon|Mon]] | ဘာသာ မန် (pPʰesa mɑn) | [[:mnw:|mnw]] | [[:mnw:Special:Statistics|1955]] | [[:mnw:Special:Statistics|6733]] | [[:mnw:Special:Statistics|45&nbsp;674]] | [[:mnw:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:mnw:Special:ListUsers|4620]] | [[:mnw:Special:ActiveUsers|16]] | [[:mnw:Special:ListFiles|0]] | 40 |- | <span id="om">267</span> | [[Lingua oromo|Oromo]] | Oromoo | [[:om:|om]] | [[:om:Special:Statistics|1927]] | [[:om:Special:Statistics|5363]] | [[:om:Special:Statistics|44&nbsp;608]] | [[:om:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:om:Special:ListUsers|12&nbsp;378]] | [[:om:Special:ActiveUsers|13]] | [[:om:Special:ListFiles|0]] | 26 |- | <span id="arc">268</span> | [[Lingua aramea|Arameo]] | ܐܪܡܝܐ | [[:arc:|arc]] | [[:arc:Special:Statistics|1915]] | [[:arc:Special:Statistics|6564]] | [[:arc:Special:Statistics|96&nbsp;979]] | [[:arc:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:arc:Special:ListUsers|22&nbsp;534]] | [[:arc:Special:ActiveUsers|17]] | [[:arc:Special:ListFiles|0]] | 87 |- | <span id="ki">269</span> | [[Lingua kikuyu|Kikuyu]] | Gĩkũyũ | [[:ki:|ki]] | [[:ki:Special:Statistics|1875]] | [[:ki:Special:Statistics|3759]] | [[:ki:Special:Statistics|22&nbsp;456]] | [[:ki:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:ki:Special:ListUsers|9739]] | [[:ki:Special:ActiveUsers|11]] | [[:ki:Special:ListFiles|0]] | 6 |- | <span id="nov">270</span> | [[Novial]] | Novial | [[:nov:|nov]] | [[:nov:Special:Statistics|1874]] | [[:nov:Special:Statistics|4805]] | [[:nov:Special:Statistics|180&nbsp;135]] | [[:nov:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:nov:Special:ListUsers|12&nbsp;965]] | [[:nov:Special:ActiveUsers|14]] | [[:nov:Special:ListFiles|0]] | 91 |- | <span id="mad">271</span> | [[:en:Madurese language|Madurés]] | Madhurâ | [[:mad:|mad]] | [[:mad:Special:Statistics|1804]] | [[:mad:Special:Statistics|10&nbsp;845]] | [[:mad:Special:Statistics|37&nbsp;975]] | [[:mad:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:mad:Special:ListUsers|3693]] | [[:mad:Special:ActiveUsers|33]] | [[:mad:Special:ListFiles|0]] | 87 |- | <span id="nia">272</span> | [[:en:Nias language|Nías]] | Li Niha | [[:nia:|nia]] | [[:nia:Special:Statistics|1757]] | [[:nia:Special:Statistics|4436]] | [[:nia:Special:Statistics|25&nbsp;516]] | [[:nia:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:nia:Special:ListUsers|2452]] | [[:nia:Special:ActiveUsers|12]] | [[:nia:Special:ListFiles|0]] | 13 |- | <span id="wo">273</span> | [[Lingua wolof|Wolof]] | Wolof | [[:wo:|wo]] | [[:wo:Special:Statistics|1735]] | [[:wo:Special:Statistics|5546]] | [[:wo:Special:Statistics|106&nbsp;882]] | [[:wo:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:wo:Special:ListUsers|16&nbsp;609]] | [[:wo:Special:ActiveUsers|18]] | [[:wo:Special:ListFiles|0]] | 92 |- | <span id="jam">274</span> | [[Patois xamaicano]] | Patois | [[:jam:|jam]] | [[:jam:Special:Statistics|1729]] | [[:jam:Special:Statistics|3131]] | [[:jam:Special:Statistics|22&nbsp;518]] | [[:jam:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:jam:Special:ListUsers|10&nbsp;910]] | [[:jam:Special:ActiveUsers|19]] | [[:jam:Special:ListFiles|0]] | 4 |- | <span id="kbp">275</span> | [[Lingua kabye|Kabye]] | Kabɩyɛ | [[:kbp:|kbp]] | [[:kbp:Special:Statistics|1714]] | [[:kbp:Special:Statistics|3446]] | [[:kbp:Special:Statistics|18&nbsp;525]] | [[:kbp:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:kbp:Special:ListUsers|5376]] | [[:kbp:Special:ActiveUsers|10]] | [[:kbp:Special:ListFiles|0]] | 5 |- | <span id="xal">276</span> | [[Lingua calmuca|Calmuco]] | Kaлмук (Kalmuk) | [[:xal:|xal]] | [[:xal:Special:Statistics|1656]] | [[:xal:Special:Statistics|12&nbsp;286]] | [[:xal:Special:Statistics|91&nbsp;671]] | [[:xal:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:xal:Special:ListUsers|10&nbsp;821]] | [[:xal:Special:ActiveUsers|16]] | [[:xal:Special:ListFiles|0]] | 307 |- | <span id="kbd">277</span> | [[Lingua kabardina|Kabardino]] | адыгэбзэ | [[:kbd:|kbd]] | [[:kbd:Special:Statistics|1648]] | [[:kbd:Special:Statistics|7109]] | [[:kbd:Special:Statistics|48&nbsp;217]] | [[:kbd:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:kbd:Special:ListUsers|10&nbsp;935]] | [[:kbd:Special:ActiveUsers|16]] | [[:kbd:Special:ListFiles|0]] | 74 |- | <span id="anp">278</span> | [[Lingua angika|Angika]] | अंगिका | [[:anp:|anp]] | [[:anp:Special:Statistics|1646]] | [[:anp:Special:Statistics|5087]] | [[:anp:Special:Statistics|21&nbsp;911]] | [[:anp:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:anp:Special:ListUsers|2948]] | [[:anp:Special:ActiveUsers|13]] | [[:anp:Special:ListFiles|0]] | 18 |- | <span id="dtp">279</span> | [[Lingua dusun|Dusun cental]] | Boros Dusun | [[:dtp:|dtp]] | [[:dtp:Special:Statistics|1624]] | [[:dtp:Special:Statistics|6877]] | [[:dtp:Special:Statistics|22&nbsp;201]] | [[:dtp:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:dtp:Special:ListUsers|1684]] | [[:dtp:Special:ActiveUsers|27]] | [[:dtp:Special:ListFiles|0]] | 33 |- | <span id="fj">280</span> | [[Lingua fidxiana|Fidxiano]] | Na Vosa Vaka-Viti | [[:fj:|fj]] | [[:fj:Special:Statistics|1581]] | [[:fj:Special:Statistics|4267]] | [[:fj:Special:Statistics|37&nbsp;646]] | [[:fj:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:fj:Special:ListUsers|10&nbsp;129]] | [[:fj:Special:ActiveUsers|12]] | [[:fj:Special:ListFiles|0]] | 25 |- | <span id="kg">281</span> | [[Lingua congo|Congo]] | KiKongo | [[:kg:|kg]] | [[:kg:Special:Statistics|1562]] | [[:kg:Special:Statistics|4001]] | [[:kg:Special:Statistics|48&nbsp;019]] | [[:kg:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:kg:Special:ListUsers|12&nbsp;107]] | [[:kg:Special:ActiveUsers|15]] | [[:kg:Special:ListFiles|0]] | 29 |- | <span id="nqo">282</span> | [[Lingua n'ko|N'ko]] | ߒߞߏ | [[:nqo:|nqo]] | [[:nqo:Special:Statistics|1543]] | [[:nqo:Special:Statistics|3358]] | [[:nqo:Special:Statistics|12&nbsp;325]] | [[:nqo:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:nqo:Special:ListUsers|5133]] | [[:nqo:Special:ActiveUsers|11]] | [[:nqo:Special:ListFiles|0]] | 5 |- | <span id="guw">283</span> | [[Lingua gun|Gun]] | Gungbe | [[:guw:|guw]] | [[:guw:Special:Statistics|1529]] | [[:guw:Special:Statistics|2726]] | [[:guw:Special:Statistics|42&nbsp;012]] | [[:guw:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:guw:Special:ListUsers|2027]] | [[:guw:Special:ActiveUsers|14]] | [[:guw:Special:ListFiles|0]] | 9 |- | <span id="iba">284</span> | [[Lingua iban|Iban]] | Jaku Iban | [[:iba:|iba]] | [[:iba:Special:Statistics|1521]] | [[:iba:Special:Statistics|3831]] | [[:iba:Special:Statistics|13&nbsp;063]] | [[:iba:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:iba:Special:ListUsers|974]] | [[:iba:Special:ActiveUsers|13]] | [[:iba:Special:ListFiles|0]] | 7 |- | <span id="pcm">285</span> | [[Pidgin nixeriano]] | Naija | [[:pcm:|pcm]] | [[:pcm:Special:Statistics|1488]] | [[:pcm:Special:Statistics|2722]] | [[:pcm:Special:Statistics|29&nbsp;247]] | [[:pcm:Special:ListUsers/sysop|4]] | [[:pcm:Special:ListUsers|2654]] | [[:pcm:Special:ActiveUsers|29]] | [[:pcm:Special:ListFiles|0]] | 7 |- | <span id="bi">286</span> | [[Bislama]] | Bislama | [[:bi:|bi]] | [[:bi:Special:Statistics|1470]] | [[:bi:Special:Statistics|3443]] | [[:bi:Special:Statistics|43&nbsp;720]] | [[:bi:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:bi:Special:ListUsers|14&nbsp;456]] | [[:bi:Special:ActiveUsers|9]] | [[:bi:Special:ListFiles|0]] | 22 |- | <span id="st">287</span> | [[Lingua sotho|Sotho]] | Sesotho | [[:st:|st]] | [[:st:Special:Statistics|1422]] | [[:st:Special:Statistics|5219]] | [[:st:Special:Statistics|33&nbsp;438]] | [[:st:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:st:Special:ListUsers|11&nbsp;760]] | [[:st:Special:ActiveUsers|18]] | [[:st:Special:ListFiles|0]] | 45 |- | <span id="tpi">288</span> | [[Tok pisin]] | Tok Pisin | [[:tpi:|tpi]] | [[:tpi:Special:Statistics|1394]] | [[:tpi:Special:Statistics|5781]] | [[:tpi:Special:Statistics|88&nbsp;131]] | [[:tpi:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:tpi:Special:ListUsers|15&nbsp;017]] | [[:tpi:Special:ActiveUsers|20]] | [[:tpi:Special:ListFiles|0]] | 150 |- | <span id="roa-rup">289</span> | [[Lingua arromanesa|Arromanés]] | Armãneashce | [[:roa-rup:|roa-rup]] | [[:roa-rup:Special:Statistics|1389]] | [[:roa-rup:Special:Statistics|4616]] | [[:roa-rup:Special:Statistics|209&nbsp;050]] | [[:roa-rup:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:roa-rup:Special:ListUsers|15&nbsp;154]] | [[:roa-rup:Special:ActiveUsers|13]] | [[:roa-rup:Special:ListFiles|0]] | 244 |- | <span id="tet">290</span> | [[Lingua tetum|Tetum]] | Tetun | [[:tet:|tet]] | [[:tet:Special:Statistics|1376]] | [[:tet:Special:Statistics|3944]] | [[:tet:Special:Statistics|69&nbsp;450]] | [[:tet:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:tet:Special:ListUsers|10&nbsp;711]] | [[:tet:Special:ActiveUsers|14]] | [[:tet:Special:ListFiles|0]] | 61 |- | <span id="kcg">291</span> | [[Lingua tyap|Tyap]] | A̱lyem Tyap | [[:kcg:|kcg]] | [[:kcg:Special:Statistics|1350]] | [[:kcg:Special:Statistics|6117]] | [[:kcg:Special:Statistics|37&nbsp;119]] | [[:kcg:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:kcg:Special:ListUsers|2283]] | [[:kcg:Special:ActiveUsers|9]] | [[:kcg:Special:ListFiles|1]] | 75 |- | <span id="knc">292</span> | [[Lingua kanuri central|Kanuri central]] | Yerwá Kànùrí | [[:knc:|knc]] | [[:knc:Special:Statistics|1344]] | [[:knc:Special:Statistics|2109]] | [[:knc:Special:Statistics|24&nbsp;926]] | [[:knc:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:knc:Special:ListUsers|665]] | [[:knc:Special:ActiveUsers|11]] | [[:knc:Special:ListFiles|0]] | 3 |- | <span id="jbo">293</span> | [[Lojban]] | Lojban | [[:jbo:|jbo]] | [[:jbo:Special:Statistics|1340]] | [[:jbo:Special:Statistics|5797]] | [[:jbo:Special:Statistics|113&nbsp;470]] | [[:jbo:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:jbo:Special:ListUsers|18&nbsp;339]] | [[:jbo:Special:ActiveUsers|16]] | [[:jbo:Special:ListFiles|0]] | 216 |- | <span id="cu">294</span> | [[Antigo eslavo eclesiástico]] | ѩзъікъ словѣньскъіи | [[:cu:|cu]] | [[:cu:Special:Statistics|1301]] | [[:cu:Special:Statistics|5865]] | [[:cu:Special:Statistics|86&nbsp;396]] | [[:cu:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:cu:Special:ListUsers|27&nbsp;799]] | [[:cu:Special:ActiveUsers|17]] | [[:cu:Special:ListFiles|0]] | 181 |- | <span id="lbe">295</span> | [[Lingua_lak|Lak]] | Лакку | [[:lbe:|lbe]] | [[:lbe:Special:Statistics|1264]] | [[:lbe:Special:Statistics|16&nbsp;028]] | [[:lbe:Special:Statistics|53&nbsp;397]] | [[:lbe:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:lbe:Special:ListUsers|9220]] | [[:lbe:Special:ActiveUsers|10]] | [[:lbe:Special:ListFiles|0]] | 454 |- | <span id="ty">296</span> | [[Lingua tahitiana|Tahitiano]] | Reo Mā`ohi | [[:ty:|ty]] | [[:ty:Special:Statistics|1225]] | [[:ty:Special:Statistics|3031]] | [[:ty:Special:Statistics|53&nbsp;742]] | [[:ty:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:ty:Special:ListUsers|8219]] | [[:ty:Special:ActiveUsers|4]] | [[:ty:Special:ListFiles|0]] | 38 |- | <span id="ee">297</span> | [[Lingua ewe|Ewe]] | Eʋegbe | [[:ee:|ee]] | [[:ee:Special:Statistics|1215]] | [[:ee:Special:Statistics|4169]] | [[:ee:Special:Statistics|59&nbsp;003]] | [[:ee:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:ee:Special:ListUsers|16&nbsp;139]] | [[:ee:Special:ActiveUsers|25]] | [[:ee:Special:ListFiles|0]] | 83 |- | <span id="trv">298</span> | [[Lingua seediq|Seediq]] | Kari Seediq | [[:trv:|trv]] | [[:trv:Special:Statistics|1201]] | [[:trv:Special:Statistics|2206]] | [[:trv:Special:Statistics|103&nbsp;490]] | [[:trv:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:trv:Special:ListUsers|2554]] | [[:trv:Special:ActiveUsers|7]] | [[:trv:Special:ListFiles|0]] | 32 |- | <span id="sm">299</span> | [[Lingua samoana|Samoano]] | Gagana Samoa | [[:sm:|sm]] | [[:sm:Special:Statistics|1176]] | [[:sm:Special:Statistics|6137]] | [[:sm:Special:Statistics|47&nbsp;479]] | [[:sm:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:sm:Special:ListUsers|11&nbsp;510]] | [[:sm:Special:ActiveUsers|7]] | [[:sm:Special:ListFiles|0]] | 137 |- | <span id="btm">300</span> | [[Lingua mandailing|Mandailing]] | Saro Mandailing | [[:btm:|btm]] | [[:btm:Special:Statistics|1164]] | [[:btm:Special:Statistics|2625]] | [[:btm:Special:Statistics|11&nbsp;636]] | [[:btm:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:btm:Special:ListUsers|1010]] | [[:btm:Special:ActiveUsers|14]] | [[:btm:Special:ListFiles|0]] | 6 |- | <span id="syl">301</span> | [[Lingua sylheti|Sylheti]] | ꠍꠤꠟꠐꠤ | [[:syl:|syl]] | [[:syl:Special:Statistics|1163]] | [[:syl:Special:Statistics|4847]] | [[:syl:Special:Statistics|27&nbsp;585]] | [[:syl:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:syl:Special:ListUsers|877]] | [[:syl:Special:ActiveUsers|16]] | [[:syl:Special:ListFiles|0]] | 57 |- | <span id="kus">302</span> | [[Lingua kusaal|Kusaal]] | Kusaal | [[:kus:|kus]] | [[:kus:Special:Statistics|1148]] | [[:kus:Special:Statistics|1716]] | [[:kus:Special:Statistics|13&nbsp;718]] | [[:kus:Special:ListUsers/sysop|0]] | [[:kus:Special:ListUsers|797]] | [[:kus:Special:ActiveUsers|17]] | [[:kus:Special:ListFiles|0]] | 1 |- | <span id="ami">303</span> | [[Lingua amis|Amis]] | Pangcah | [[:ami:|ami]] | [[:ami:Special:Statistics|1145]] | [[:ami:Special:Statistics|2222]] | [[:ami:Special:Statistics|46&nbsp;823]] | [[:ami:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:ami:Special:ListUsers|3064]] | [[:ami:Special:ActiveUsers|12]] | [[:ami:Special:ListFiles|0]] | 18 |- | <span id="srn">304</span> | [[Sranan tongo]] | Sranantongo | [[:srn:|srn]] | [[:srn:Special:Statistics|1131]] | [[:srn:Special:Statistics|2732]] | [[:srn:Special:Statistics|39&nbsp;958]] | [[:srn:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:srn:Special:ListUsers|8524]] | [[:srn:Special:ActiveUsers|9]] | [[:srn:Special:ListFiles|0]] | 29 |- | <span id="ss">305</span> | [[Lingua swazi|Suazi]] | SiSwati | [[:ss:|ss]] | [[:ss:Special:Statistics|1113]] | [[:ss:Special:Statistics|3440]] | [[:ss:Special:Statistics|42&nbsp;024]] | [[:ss:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:ss:Special:ListUsers|9730]] | [[:ss:Special:ActiveUsers|19]] | [[:ss:Special:ListFiles|0]] | 53 |- | <span id="alt">306</span> | [[Lingua altai|Altai]] | алтай тил | [[:alt:|alt]] | [[:alt:Special:Statistics|1104]] | [[:alt:Special:Statistics|6843]] | [[:alt:Special:Statistics|47&nbsp;769]] | [[:alt:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:alt:Special:ListUsers|3846]] | [[:alt:Special:ActiveUsers|6]] | [[:alt:Special:ListFiles|0]] | 188 |- | <span id="ltg">307</span> | [[Lingua latgaliá|Latgalio]] | Latgaļu | [[:ltg:|ltg]] | [[:ltg:Special:Statistics|1093]] | [[:ltg:Special:Statistics|3388]] | [[:ltg:Special:Statistics|36&nbsp;995]] | [[:ltg:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:ltg:Special:ListUsers|8227]] | [[:ltg:Special:ActiveUsers|9]] | [[:ltg:Special:ListFiles|0]] | 48 |- | <span id="ny">308</span> | [[Lingua chichewa|Chichewa]] | Chi-Chewa | [[:ny:|ny]] | [[:ny:Special:Statistics|1077]] | [[:ny:Special:Statistics|5269]] | [[:ny:Special:Statistics|45&nbsp;700]] | [[:ny:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:ny:Special:ListUsers|11&nbsp;817]] | [[:ny:Special:ActiveUsers|10]] | [[:ny:Special:ListFiles|0]] | 131 |- | <span id="gcr">309</span> | [[Crioulo da Güiana Francesa]] | Kriyòl gwiyannen | [[:gcr:|gcr]] | [[:gcr:Special:Statistics|1074]] | [[:gcr:Special:Statistics|2667]] | [[:gcr:Special:Statistics|17&nbsp;535]] | [[:gcr:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:gcr:Special:ListUsers|3878]] | [[:gcr:Special:ActiveUsers|10]] | [[:gcr:Special:ListFiles|0]] | 14 |- | <span id="bbc">310</span> | [[Lingua toba batak|Toba batak]] | Toba Batak | [[:bbc:|bbc]] | [[:bbc:Special:Statistics|1074]] | [[:bbc:Special:Statistics|2041]] | [[:bbc:Special:Statistics|12&nbsp;978]] | [[:bbc:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:bbc:Special:ListUsers|1797]] | [[:bbc:Special:ActiveUsers|26]] | [[:bbc:Special:ListFiles|0]] | 5 |- | <span id="mos">311</span> | [[Lingua mossi|Mossi]] | Mòoré | [[:mos:|mos]] | [[:mos:Special:Statistics|1052]] | [[:mos:Special:Statistics|1735]] | [[:mos:Special:Statistics|27&nbsp;758]] | [[:mos:Special:ListUsers/sysop|0]] | [[:mos:Special:ListUsers|940]] | [[:mos:Special:ActiveUsers|11]] | [[:mos:Special:ListFiles|0]] | 6 |- | <span id="chr">312</span> | [[Lingua cherokee|Cherokee]] | ᏣᎳᎩ | [[:chr:|chr]] | [[:chr:Special:Statistics|986]] | [[:chr:Special:Statistics|4041]] | [[:chr:Special:Statistics|50&nbsp;882]] | [[:chr:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:chr:Special:ListUsers|28&nbsp;910]] | [[:chr:Special:ActiveUsers|27]] | [[:chr:Special:ListFiles|0]] | 120 |- | <span id="gur">313</span> | [[Lingua frafra|Frafra]] | Gurenɛ | [[:gur:|gur]] | [[:gur:Special:Statistics|960]] | [[:gur:Special:Statistics|2462]] | [[:gur:Special:Statistics|17&nbsp;840]] | [[:gur:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:gur:Special:ListUsers|1718]] | [[:gur:Special:ActiveUsers|14]] | [[:gur:Special:ListFiles|0]] | 17 |- | <span id="ts">314</span> | [[Lingua tsonga|Tsonga]] | Xitsonga | [[:ts:|ts]] | [[:ts:Special:Statistics|944]] | [[:ts:Special:Statistics|4191]] | [[:ts:Special:Statistics|39&nbsp;457]] | [[:ts:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:ts:Special:ListUsers|11&nbsp;587]] | [[:ts:Special:ActiveUsers|10]] | [[:ts:Special:ListFiles|0]] | 111 |- | <span id="got">315</span> | [[Lingua gótica|Gótico]] | 𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺 | [[:got:|got]] | [[:got:Special:Statistics|943]] | [[:got:Special:Statistics|3847]] | [[:got:Special:Statistics|47&nbsp;724]] | [[:got:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:got:Special:ListUsers|21&nbsp;570]] | [[:got:Special:ActiveUsers|17]] | [[:got:Special:ListFiles|0]] | 117 |- | <span id="igl">316</span> | [[Lingua igala|Igala]] | Igala | [[:igl:|igl]] | [[:igl:Special:Statistics|909]] | [[:igl:Special:Statistics|1289]] | [[:igl:Special:Statistics|32&nbsp;383]] | [[:igl:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:igl:Special:ListUsers|970]] | [[:igl:Special:ActiveUsers|22]] | [[:igl:Special:ListFiles|0]] | 4 |- | <span id="bm">317</span> | [[Lingua bambara|Bambara]] | Bamanankan | [[:bm:|bm]] | [[:bm:Special:Statistics|896]] | [[:bm:Special:Statistics|3327]] | [[:bm:Special:Statistics|41&nbsp;731]] | [[:bm:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:bm:Special:ListUsers|12&nbsp;050]] | [[:bm:Special:ActiveUsers|9]] | [[:bm:Special:ListFiles|0]] | 92 |- | <span id="fat">318</span> | [[Lingua fante|Fante]] | Mfantse | [[:fat:|fat]] | [[:fat:Special:Statistics|893]] | [[:fat:Special:Statistics|4327]] | [[:fat:Special:Statistics|22&nbsp;262]] | [[:fat:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:fat:Special:ListUsers|1993]] | [[:fat:Special:ActiveUsers|5]] | [[:fat:Special:ListFiles|0]] | 76 |- | <span id="ve">319</span> | [[Lingua venda|Venda]] | Tshivenda | [[:ve:|ve]] | [[:ve:Special:Statistics|819]] | [[:ve:Special:Statistics|2396]] | [[:ve:Special:Statistics|21&nbsp;091]] | [[:ve:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:ve:Special:ListUsers|8840]] | [[:ve:Special:ActiveUsers|12]] | [[:ve:Special:ListFiles|0]] | 32 |- | <span id="rmy">320</span> | [[Lingua romaní|Romaní]] | romani - रोमानी | [[:rmy:|rmy]] | [[:rmy:Special:Statistics|760]] | [[:rmy:Special:Statistics|2844]] | [[:rmy:Special:Statistics|56&nbsp;941]] | [[:rmy:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:rmy:Special:ListUsers|18&nbsp;851]] | [[:rmy:Special:ActiveUsers|10]] | [[:rmy:Special:ListFiles|0]] | 150 |- | <span id="rsk">321</span> | [[Lingua rutena panónica|Ruteno panónico]] | Руски язик | [[:rsk:|rsk]] | [[:rsk:Special:Statistics|737]] | [[:rsk:Special:Statistics|1404]] | [[:rsk:Special:Statistics|10&nbsp;582]] | [[:rsk:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:rsk:Special:ListUsers|1100]] | [[:rsk:Special:ActiveUsers|12]] | [[:rsk:Special:ListFiles|0]] | 6 |- | <span id="chy">322</span> | [[Lingua cheyenne|Cheyenne]] | Tsetsêhestâhese | [[:chy:|chy]] | [[:chy:Special:Statistics|724]] | [[:chy:Special:Statistics|2285]] | [[:chy:Special:Statistics|25&nbsp;294]] | [[:chy:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:chy:Special:ListUsers|13&nbsp;047]] | [[:chy:Special:ActiveUsers|14]] | [[:chy:Special:ListFiles|0]] | 51 |- | <span id="rn">323</span> | [[Lingua kirundi|Kirundi]] | Kirundi | [[:rn:|rn]] | [[:rn:Special:Statistics|702]] | [[:rn:Special:Statistics|2702]] | [[:rn:Special:Statistics|25&nbsp;257]] | [[:rn:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:rn:Special:ListUsers|10&nbsp;775]] | [[:rn:Special:ActiveUsers|10]] | [[:rn:Special:ListFiles|0]] | 75 |- | <span id="guc">324</span> | [[Lingua wayuu|Wayuu]] | Wayuunaiki | [[:guc:|guc]] | [[:guc:Special:Statistics|683]] | [[:guc:Special:Statistics|1309]] | [[:guc:Special:Statistics|17&nbsp;123]] | [[:guc:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:guc:Special:ListUsers|2100]] | [[:guc:Special:ActiveUsers|27]] | [[:guc:Special:ListFiles|0]] | 10 |- | <span id="ik">325</span> | [[Lingua inupiaq|Inupiak]] | Iñupiak | [[:ik:|ik]] | [[:ik:Special:Statistics|600]] | [[:ik:Special:Statistics|2871]] | [[:ik:Special:Statistics|40&nbsp;163]] | [[:ik:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:ik:Special:ListUsers|9733]] | [[:ik:Special:ActiveUsers|6]] | [[:ik:Special:ListFiles|0]] | 200 |- | <span id="ady">326</span> | [[Lingua adiguea|Adigueo]] | адыгабзэ | [[:ady:|ady]] | [[:ady:Special:Statistics|573]] | [[:ady:Special:Statistics|4432]] | [[:ady:Special:Statistics|15&nbsp;612]] | [[:ady:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:ady:Special:ListUsers|8805]] | [[:ady:Special:ActiveUsers|17]] | [[:ady:Special:ListFiles|0]] | 159 |- | <span id="ch">327</span> | [[Lingua chamorra|Chamorro]] | Chamoru | [[:ch:|ch]] | [[:ch:Special:Statistics|558]] | [[:ch:Special:Statistics|2583]] | [[:ch:Special:Statistics|24&nbsp;391]] | [[:ch:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:ch:Special:ListUsers|17&nbsp;413]] | [[:ch:Special:ActiveUsers|12]] | [[:ch:Special:ListFiles|0]] | 124 |- | <span id="pnt">328</span> | [[Grego póntico|Póntico]] | Ποντιακά | [[:pnt:|pnt]] | [[:pnt:Special:Statistics|491]] | [[:pnt:Special:Statistics|2107]] | [[:pnt:Special:Statistics|36&nbsp;198]] | [[:pnt:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:pnt:Special:ListUsers|11&nbsp;715]] | [[:pnt:Special:ActiveUsers|9]] | [[:pnt:Special:ListFiles|0]] | 186 |- | <span id="ann">329</span> | [[Lingua obolo|Obolo]] | Obolo | [[:ann:|ann]] | [[:ann:Special:Statistics|426]] | [[:ann:Special:Statistics|886]] | [[:ann:Special:Statistics|4758]] | [[:ann:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:ann:Special:ListUsers|684]] | [[:ann:Special:ActiveUsers|10]] | [[:ann:Special:ListFiles|0]] | 6 |- | <span id="iu">330</span> | [[Lingua inuktitut|Inuktitut]] | ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ | [[:iu:|iu]] | [[:iu:Special:Statistics|417]] | [[:iu:Special:Statistics|2979]] | [[:iu:Special:Statistics|48&nbsp;316]] | [[:iu:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:iu:Special:ListUsers|26&nbsp;455]] | [[:iu:Special:ActiveUsers|27]] | [[:iu:Special:ListFiles|0]] | 612 |- | <span id="dz">331</span> | [[Lingua dzongkha|Dzongkha]] | ཇོང་ཁ | [[:dz:|dz]] | [[:dz:Special:Statistics|390]] | [[:dz:Special:Statistics|4680]] | [[:dz:Special:Statistics|36&nbsp;196]] | [[:dz:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:dz:Special:ListUsers|12&nbsp;137]] | [[:dz:Special:ActiveUsers|16]] | [[:dz:Special:ListFiles|0]] | 935 |- | <span id="nup">332</span> | [[Lingua nupe|Nupe]] | Nupe | [[:nup:|nup]] | [[:nup:Special:Statistics|374]] | [[:nup:Special:Statistics|867]] | [[:nup:Special:Statistics|14&nbsp;169]] | [[:nup:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:nup:Special:ListUsers|406]] | [[:nup:Special:ActiveUsers|15]] | [[:nup:Special:ListFiles|0]] | 28 |- | <span id="pwn">333</span> | [[Lingua paiwan|Paiwan]] | Pinayuanan | [[:pwn:|pwn]] | [[:pwn:Special:Statistics|373]] | [[:pwn:Special:Statistics|632]] | [[:pwn:Special:Statistics|12&nbsp;931]] | [[:pwn:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:pwn:Special:ListUsers|2259]] | [[:pwn:Special:ActiveUsers|8]] | [[:pwn:Special:ListFiles|0]] | 9 |- | <span id="sg">334</span> | [[Lingua sango|Sango]] | Sängö | [[:sg:|sg]] | [[:sg:Special:Statistics|353]] | [[:sg:Special:Statistics|2063]] | [[:sg:Special:Statistics|21&nbsp;466]] | [[:sg:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:sg:Special:ListUsers|7381]] | [[:sg:Special:ActiveUsers|6]] | [[:sg:Special:ListFiles|0]] | 244 |- | <span id="tdd">335</span> | [[Lingua tai nuea|Tai nuea]] | Tai Nüa | [[:tdd:|tdd]] | [[:tdd:Special:Statistics|339]] | [[:tdd:Special:Statistics|1581]] | [[:tdd:Special:Statistics|6209]] | [[:tdd:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:tdd:Special:ListUsers|606]] | [[:tdd:Special:ActiveUsers|8]] | [[:tdd:Special:ListFiles|0]] | 52 |- | <span id="din">336</span> | [[Lingua dinka|Dinka]] | Thuɔŋjäŋ | [[:din:|din]] | [[:din:Special:Statistics|339]] | [[:din:Special:Statistics|1124]] | [[:din:Special:Statistics|8978]] | [[:din:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:din:Special:ListUsers|7114]] | [[:din:Special:ActiveUsers|7]] | [[:din:Special:ListFiles|0]] | 42 |- | <span id="ti">337</span> | [[Lingua tigriña|Tigriña]] | ትግርኛ | [[:ti:|ti]] | [[:ti:Special:Statistics|337]] | [[:ti:Special:Statistics|3064]] | [[:ti:Special:Statistics|25&nbsp;461]] | [[:ti:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:ti:Special:ListUsers|10&nbsp;637]] | [[:ti:Special:ActiveUsers|13]] | [[:ti:Special:ListFiles|0]] | 544 |- | <span id="kl">338</span> | [[Lingua groenlandesa|Groenlandés]] | Kalaallisut | [[:kl:|kl]] | [[:kl:Special:Statistics|249]] | [[:kl:Special:Statistics|2281]] | [[:kl:Special:Statistics|76&nbsp;238]] | [[:kl:Special:ListUsers/sysop|3]] | [[:kl:Special:ListUsers|15&nbsp;066]] | [[:kl:Special:ActiveUsers|18]] | [[:kl:Special:ListFiles|0]] | 2225 |- | <span id="bdr">339</span> | [[:en:Sama–Bajaw languages|Bajau Sama]] | Bajau Sama | [[:bdr:|bdr]] | [[:bdr:Special:Statistics|234]] | [[:bdr:Special:Statistics|1354]] | [[:bdr:Special:Statistics|5439]] | [[:bdr:Special:ListUsers/sysop|0]] | [[:bdr:Special:ListUsers|907]] | [[:bdr:Special:ActiveUsers|11]] | [[:bdr:Special:ListFiles|0]] | 92 |- | <span id="nr">340</span> | [[Lingua ndebele meridional|Ndebele meridional]] | isiNdebele seSewula | [[:nr:|nr]] | [[:nr:Special:Statistics|185]] | [[:nr:Special:Statistics|542]] | [[:nr:Special:Statistics|2976]] | [[:nr:Special:ListUsers/sysop|0]] | [[:nr:Special:ListUsers|722]] | [[:nr:Special:ActiveUsers|15]] | [[:nr:Special:ListFiles|0]] | 20 |- | <span id="tig">341</span> | [[Lingua tigré|Tigré]] | ትግሬ | [[:tig:|tig]] | [[:tig:Special:Statistics|39]] | [[:tig:Special:Statistics|486]] | [[:tig:Special:Statistics|6257]] | [[:tig:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:tig:Special:ListUsers|754]] | [[:tig:Special:ActiveUsers|7]] | [[:tig:Special:ListFiles|0]] | 1691 |- | <span id="cr">342</span> | [[Lingua cree|Cree]] | Nehiyaw | [[:cr:|cr]] | [[:cr:Special:Statistics|13]] | [[:cr:Special:Statistics|2332]] | [[:cr:Special:Statistics|40&nbsp;866]] | [[:cr:Special:ListUsers/sysop|2]] | [[:cr:Special:ListUsers|21&nbsp;767]] | [[:cr:Special:ActiveUsers|17]] | [[:cr:Special:ListFiles|0]] | 557&nbsp;632 |- style="background-color:#d0d0d0;" | <span id="ng">343</span> | [[Lingua ndonga|Ndonga]] | Ndonga | [[:ng:|ng]]<ref name="incubator">Este proxecto atópase cerrado, e unha copia foi importada pola [[incubator:Incubator:Wikis#Wikipedia|incubadora de proxectos Wikimedia]] á espera da súa posible reactivación.</ref> | [[:ng:Special:Statistics|8]] | [[:ng:Special:Statistics|442]] | [[:ng:Special:Statistics|5928]] | [[:ng:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:ng:Special:ListUsers|2438]] | [[:ng:Special:ActiveUsers|0]] | [[:ng:Special:ListFiles|0]] | 39&nbsp;471 |- style="background-color:#d0d0d0;" | <span id="cho">344</span> | [[Lingua choctaw|Choctaw]] | Choctaw | [[:cho:|cho]]<ref name="incubator" /> | [[:cho:Special:Statistics|6]] | [[:cho:Special:Statistics|201]] | [[:cho:Special:Statistics|4221]] | [[:cho:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:cho:Special:ListUsers|1881]] | [[:cho:Special:ActiveUsers|0]] | [[:cho:Special:ListFiles|0]] | 22&nbsp;181 |- style="background-color:#d0d0d0;" | <span id="mh">345</span> | [[Lingua marshalesa|Marshalés]] | Kajin M̧ajeļ (Ebon) | [[:mh:|mh]]<ref name="incubator" /> | [[:mh:Special:Statistics|4]] | [[:mh:Special:Statistics|206]] | [[:mh:Special:Statistics|4213]] | [[:mh:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:mh:Special:ListUsers|2190]] | [[:mh:Special:ActiveUsers|0]] | [[:mh:Special:ListFiles|0]] | 52&nbsp;156 |- style="background-color:#d0d0d0;" | <span id="kj">346</span> | [[Lingua kwanyama|Kuanyama]] | Kuanyama | [[:kj:|kj]]<ref name="incubator" /> | [[:kj:Special:Statistics|4]] | [[:kj:Special:Statistics|114]] | [[:kj:Special:Statistics|3549]] | [[:kj:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:kj:Special:ListUsers|1412]] | [[:kj:Special:ActiveUsers|0]] | [[:kj:Special:ListFiles|0]] | 23&nbsp;543 |- style="background-color:#d0d0d0;" | <span id="ii">347</span> | [[Lingua nuosu|Yi]] | ꆇꉙ | [[:ii:|ii]]<ref name="incubator" /> | [[:ii:Special:Statistics|3]] | [[:ii:Special:Statistics|187]] | [[:ii:Special:Statistics|11&nbsp;654]] | [[:ii:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:ii:Special:ListUsers|2082]] | [[:ii:Special:ActiveUsers|2]] | [[:ii:Special:ListFiles|0]] | 234&nbsp;437 |- style="background-color:#d0d0d0;" | <span id="ho">348</span> | [[Hiri motu]] | Hiri motu | [[:ho:|ho]]<ref name="incubator" /> | [[:ho:Special:Statistics|3]] | [[:ho:Special:Statistics|129]] | [[:ho:Special:Statistics|3787]] | [[:ho:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:ho:Special:ListUsers|1664]] | [[:ho:Special:ActiveUsers|0]] | [[:ho:Special:ListFiles|0]] | 51&nbsp;785 |- style="background-color:#d0d0d0;" | <span id="lrc">349</span> | [[Lingua luri|Luri]] | لۊری شومالی | [[:lrc:|lrc]]<ref name="incubator" /> | [[:lrc:Special:Statistics|1]] | [[:lrc:Special:Statistics|240]] | [[:lrc:Special:Statistics|140&nbsp;074]] | [[:lrc:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:lrc:Special:ListUsers|5113]] | [[:lrc:Special:ActiveUsers|2]] | [[:lrc:Special:ListFiles|0]] | 33&nbsp;338&nbsp;195 |- style="background-color:#d0d0d0;" | <span id="mus">350</span> | [[Lingua muskogee|Muscogee]] | Mvskoke | [[:mus:|mus]]<ref name="incubator" /> | [[:mus:Special:Statistics|1]] | [[:mus:Special:Statistics|115]] | [[:mus:Special:Statistics|3604]] | [[:mus:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:mus:Special:ListUsers|2405]] | [[:mus:Special:ActiveUsers|0]] | [[:mus:Special:ListFiles|0]] | 407&nbsp;283 |- style="background-color:#d0d0d0;" | <span id="na">351</span> | [[Lingua nauruana|Nauruano]] | dorerin Naoero | [[:na:|na]]<ref name="incubator" /> | [[:na:Special:Statistics|0]] | [[:na:Special:Statistics|1813]] | [[:na:Special:Statistics|90&nbsp;004]] | [[:na:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:na:Special:ListUsers|12&nbsp;160]] | [[:na:Special:ActiveUsers|2]] | [[:na:Special:ListFiles|0]] | 0 |- style="background-color:#d0d0d0;" | <span id="ak">352</span> | [[Lingua akan|Akan]] | Akana | [[:ak:|ak]]<ref name="incubator" /> | [[:ak:Special:Statistics|0]] | [[:ak:Special:Statistics|1714]] | [[:ak:Special:Statistics|29&nbsp;897]] | [[:ak:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:ak:Special:ListUsers|13&nbsp;801]] | [[:ak:Special:ActiveUsers|3]] | [[:ak:Special:ListFiles|0]] | 0 |- | <span id="pih">353</span> | [[Pitcairnés]] | Norfuk | [[:pih:|pih]] | [[:pih:Special:Statistics|0]] | [[:pih:Special:Statistics|1034]] | [[:pih:Special:Statistics|45&nbsp;566]] | [[:pih:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:pih:Special:ListUsers|12&nbsp;920]] | [[:pih:Special:ActiveUsers|4]] | [[:pih:Special:ListFiles|0]] | 0 |- style="background-color:#d0d0d0;" | <span id="aa">354</span> | [[Lingua afar|Afar]] | Qafara | [[:aa:|aa]]<ref name="incubator" /> | [[:aa:Special:Statistics|0]] | [[:aa:Special:Statistics|510]] | [[:aa:Special:Statistics|4692]] | [[:aa:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:aa:Special:ListUsers|4224]] | [[:aa:Special:ActiveUsers|1]] | [[:aa:Special:ListFiles|0]] | 0 |- style="background-color:#d0d0d0;" | <span id="hz">355</span> | [[Lingua herero|Herero]] | Otjiherero | [[:hz:|hz]]<ref name="incubator" /> | [[:hz:Special:Statistics|0]] | [[:hz:Special:Statistics|175]] | [[:hz:Special:Statistics|4484]] | [[:hz:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:hz:Special:ListUsers|3808]] | [[:hz:Special:ActiveUsers|0]] | [[:hz:Special:ListFiles|0]] | 0 |- style="background-color:#d0d0d0;" | <span id="kr">356</span> | [[Lingua kanuri|Kanuri]] | Kanuri | [[:kr:|kr]]<ref name="incubator" /> | [[:kr:Special:Statistics|0]] | [[:kr:Special:Statistics|162]] | [[:kr:Special:Statistics|4642]] | [[:kr:Special:ListUsers/sysop|1]] | [[:kr:Special:ListUsers|5588]] | [[:kr:Special:ActiveUsers|1]] | [[:kr:Special:ListFiles|0]] | 0 |- class="sortbottom" ! Total !! !! !! !! 65&nbsp;114&nbsp;722 !! 273&nbsp;038&nbsp;821 !! 3&nbsp;722&nbsp;606&nbsp;148 !! 3458<ref name="rep">Esta suma non corresponde co total de persoas, pois o mesmo usuario (con ou sen [[Axuda:Login unificado|conta global nos proxectos]]) cóntase tantas veces como apareza en distintas Wikipedias para esa estatística.</ref> !! 119&nbsp;988&nbsp;331<ref name="rep" /> !! 271&nbsp;796<ref name="rep" /> !! 2&nbsp;838&nbsp;177 !! 139 |} Fonte: [http://wikistats.wmflabs.org/display.php?t=wp Wikistats 2.0 - Wikipedias] == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == === Outras páxinas === * [[Especial:Wikis da Wikimedia|Lista dos wikis da Wikimedia]] === Ligazóns externas === * [[m:List of Wikipedias/gl|Lista de Wikipedias]] en [[Meta-Wiki]] [[Categoría:Wikipedia| ]] [[Categoría:Listas]] 657z606vxesziadus2a2rlpsoemy09e 0 446306 7105255 6308349 2025-06-24T08:05:38Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105255 wikitext text/x-wiki {{biografía}} '''Carl Philipp Gottlieb von Clausewitz''', nado en [[Burg, Magdeburgo|Burg]] ([[ducado de Magdeburgo]]) o [[1 de xuño]] de [[1780]]<ref>{{Cita web|url=http://www.clausewitz.com/readings/Bassford/Cworks/Works.htm|título=''Clausewitz and his Works''}}</ref> e finado en [[Wrocław|Breslau]] ([[Silesia]]) [[16 de novembro]] de [[1831]], foi un militar [[Reino de Prusia|prusiano]], un dos máis influentes historiadores e teóricos da [[ciencia militar]] moderna. É coñecido principalmente polo seu tratado ''[[Von Kriege]]'' (''Da Guerra'', primeira edición: 1832)<ref>{{Cita web|título=Los mandamientos para la guerra según Clausewitz|url=https://www.lavanguardia.com/historiayvida/historia-contemporanea/20190929/47682162765/los-mandamientos-para-la-guerra-segun-clausewitz.html|páxina-web=La Vanguardia|data=2019-09-29|data-acceso=2023-02-10|lingua=es}}</ref> no que aborda ao longo de oito volumes unha análise sobre os conflitos armados, dende a súa formulación e motivacións ata a súa execución, abranguendo comentarios sobre [[táctica]], [[Estratexia militar|estratexia]] e mesmo [[filosofía]]. As súas obras influíron de forma decisiva no desenvolvemento da ciencia militar occidental, e continúan a ensinarse tanto na maioría das [[Academia militar|academias militares]] do mundo como en cursos avanzados de [[xestión empresarial]] e [[mercadotecnia]]. == Traxectoria == === Primeiros anos === Clausewitz naceu na localidade de Burg (Magdeburgo), [[reino de Prusia]], no seo dunha familia de clase media non moi ben situada economicamente. O avó paterno, Gottlob Benedict Clausewitz, quen á súa vez era fillo dun pastor [[Luteranismo|luterano]], fora profesor de [[teoloxía]]. O pai de Clausewitz, Friedrich Gabriel Clausewitz, serviu como [[tenente]] no [[exército prusiano]] baixo as ordes de [[Frederico II de Prusia|Frederico II o Grande]], ata que foi retirado forzosamente trala [[guerra dos Sete Anos]] (1756-1763) cando o rei ordenou a desmobilización inmediata de todos os oficiais que non fosen de ascendencia nobre. Carl foi o cuarto e último fillo. Clausewitz e dous dos seus irmáns (tamén oficiais) foron os primeiros en levar a mención honorífica de ''von'', polo que existe unha certa controversia sobre se se lles concedeu o título como recompensa polos seus servizos, ou se é que a orixe nobre da familia foi posteriormente recoñecida. Alistouse para o servizo no Exército Prusiano a principios do verán de 1792, aos 12 anos, como [[cabo (exército)|cabo]] do 34.º [[rexemento]] de infantaría, xa baixo o nome de «von Clausewitz». A súa familia falsificou a súa data de nacemento ao 1 de xuño co fin de aparentar que xa tiña 13 anos. Participou no seu primeiro combate durante as [[primeira Coalición|campañas do Rin]] (1793-1794). Logo serviu durante o asedio de [[Maguncia]] e a invasión prusiana de [[Francia]] durante a [[Revolución Francesa]]. Ao retirarse Prusia da guerra en 1795, pasou os cinco anos seguintes en servizos de gornición en [[Neuruppin]]. Investiu ese tempo en educarse a si mesmo, mesmo máis aló dos temas estritamente militares: mostrou interese na [[arte]], a [[ciencia]], a [[educación]], a [[filosofía]] e a [[ética]], sentando as que foron as bases da súa posterior produción literaria, na que mostrou influencias de todos estes elementos. A súa autoformación tivo tal éxito que logrou ser aceptado na recentemente fundada ''[[Academia Militar Prusiana|Kriegsakademie]]'' de [[Berlín]] en 1801, aos 21 anos de idade. Ademais dos temas propiamente militares, estudou a fondo as obras de [[Immanuel Kant|Kant]], quen exerceu unha grande influencia, e converteuse nun dos alumnos favoritos do [[xeneral]] [[Gerhard von Scharnhorst]], director da Academia e futuro primeiro Xefe de [[Estado Maior]] do novo [[exército de Prusia]] xurdido en 1809. Clausewitz, xunto cos seus íntimos amigos [[Hermann von Boyen|Hermann von Aboien]] (1771–1848) e [[Karl von Grolman]] (1777–1843), foi un dos principais aliados de Scharnhorst nos seus esforzos por reformar o exército prusiano entre 1807 e 1814. Membro da Militärische Gesellschaft, en 1804 graduouse como o primeiro da súa promoción e foi nomeado inmediatamente axudante de campo do [[príncipe]] [[Augusto Fernando de Prusia]], iniciando así o seu contacto coa casa real prusiana e a alta sociedade. Ao ano seguinte publicouse a súa primeira obra, un artigo inicialmente anónimo aparecido na revista ''[[Neue Bellona]]'' no que criticaba algúns dos conceptos sobre [[Estratexia militar|estratexia]] desenvolvidos por [[Heinrich von Bülow]]. === As guerras napoleónicas === [[Ficheiro:Marievonclausewitz.jpg|miniatura|esquerda|175px|Marie von Clausewitz, condesa von Brühl]] Ao estalar as [[guerras napoleónicas]], tanto Clausewitz como von Aboien serviron co exército prusiano durante a [[Cuarta Coalición]]. Cando [[Napoleón I de Francia|Napoleón Bonaparte]] invadiu Prusia en outubro de 1806, enfrontóuselle un masivo exército prusiano-saxón liderado por [[Carlos Guillerme Fernando de Brunswick|Carlos Guillerme Fernando]], [[Ducado de Brunswick|duque de Brunswick]]. Clausewitz, que ocupaba o posto de axudante, participou na [[batalla de Jena]] (14 de outubro de 1806), que, do mesmo xeito que a librada paralelamente en [[Batalla de Auerstädt|Auerstädt]], acabou cunha esmagadora vitoria francesa e a desintegración completa do exército prusiano. Carlos Guillerme resultou gravemente ferido, morrendo varios días despois, Prusia converteuse nun [[estado satélite]] de Francia e Clausewitz pasou a ser un dos 25000 prisioneiros capturados aquel día. Tiña entón 26 anos, e permaneceu cativo en Francia ata 1808. A tremenda derrota producida actuou, tanto en Clausewitz como na maioría das mellores mentes militares prusianas, en forma de revulsivo. A forza militar da monarquía alemá fora esmagada sen remisión por un exército de base popular e orixe revolucionaria. Tras volver da súa catividade, uniuse definitivamente ao movemento reformador impulsado por Scharnhorst e [[August Neidhardt von Gneisenau]], con quen tamén trabou amizade en breve. Ensinou na Academia na que se formou e contraeu matrimonio co amor da súa vida, a condesa Marie von Brühl, pasando a relacionarse coas elites literarias e intelectuais de Berlín. En 1810 foi nomeado titor militar do príncipe da coroa, Frederico Guillerme (que máis tarde sería o rei [[Frederico Guillerme IV de Prusia|Frederico Guillerme IV]]), para quen escribiu o ensaio titulado «Os máis importantes principios da arte da Guerra para completar o meu curso de instrución para a súa Alteza Real o Príncipe da Coroa», máis comunmente coñecido como ''Principios da Guerra'', texto no que asentaba as bases, aínda que de forma rudimentaria, da que sería a súa obra posterior. Con todo, non todas as súas ideas posteriores estaban aquí completadas ou mesmo presentes, especialmente no que respecta á profundidade filosófica de ''[[Von Kriege]]''. De modo que a interpretación popular (totalmente errónea) que se fixo posteriormente deste ensaio, como unha especie de resumo da súa obra máis extensa, xerou unha gran cantidade de confusións e malentendidos ao longo dos anos. En 1812, durante a preparación da [[invasión napoleónica de Rusia]], opúxose, como moitos outros, á postura oficial prusiana de apoio a Francia. Gran cantidade de oficiais prusianos (entre os que se contaban Gneisenau, Aboien e o propio Clausewitz) solicitaron a baixa voluntaria do exército e dirixíronse de forma clandestina a [[Imperio Ruso|Rusia]], onde se puxeron ao servizo do [[tsar]] [[Alexandre I de Rusia|Alexandre I]], coa esperanza de que o [[Exército Imperial Ruso|exército ruso]] liberase os prusianos da dominación francesa. Aínda que adscritos todos eles á [[Lexión Alemá]], Clausewitz serviu, debido ao seu historial e formación, como axudante de campo e xefe de [[Estado Maior]] en diversas unidades. No entanto, o seu total descoñecemento da [[lingua rusa]] e a falta de confianza xeneralizada cara aos prusianos (cuxo estado declarara a guerra a Rusia) impediron que recibise o mando de tropas. Con todo, non permaneceu inactivo: participou na retirada rusa, combateu no baño de sangue da [[batalla de Borodino]] e, como xefe do Estado Maior dun corpo de exército ruso, foi testemuña directa da retirada francesa dende [[Moscova]], incluíndo o desastroso [[batalla do Beresina|cruzamento do Beresina]]. Tamén participou na redacción da Convención de Tauroggen, que ocasionou o paso do corpo prusiano ás filas rusas, e acabou provocando a alianza forzosa de Prusia con Rusia e o [[Reino de Gran Bretaña|Reino Unido de Gran Bretaña]], dando paso á Sexta (e definitiva) Coalición que finalmente logrou derrotar a Bonaparte e os seus aliados. [[Ficheiro:Husaren_Völkerschlacht_bei_Leipzig.jpg|miniatura|[[Húsar]]es prusianos na [[batalla de Leipzig]] (1813).]] Cando en 1813 Rusia devolveu o control da Lexión Alemá a Prusia, Clausewitz e o resto dos prusianos volveron entrar en servizo no seu exército de orixe. Con todo, a posición de Clausewitz a ollos da Corte (e especialmente do rei) quedara moi danada pola súa defección, a súa postura contraria á oficial e o seu papel na redacción e aceptación da Convención que forzara o rei a cambiar a súa política. De modo que, a pesar de ser ascendido a [[coronel]], non logrou ningún destino. Afortunadamente, o seu amigo Gneisenau, ascendido a [[xeneral]] e nomeado Xefe de Estado Maior do [[Mariscal de Campo]] [[Gebhard Leberecht von Blücher]], reclamouno como axudante, posición na que tivo un papel destacado nas batallas posteriores. Participou na mastodóntica [[batalla de Leipzig]] e distinguiuse na de [[Batalla de Lützen (1813)|Lützen]], na que resultou ferido tras liderar persoalmente varias cargas de [[cabalaría]]. Na mesma batalla resultou mortalmente ferido o seu mentor, Scharnhorst, que faleceu uns días despois. En 1815 Clausewitz foi nomeado Xefe de Estado Maior do III [[corpo de exército]] prusiano, baixo o mando do [[xeneral]] [[Johann von Thielmann]]. Ocupando devandito posto durante a [[Imperio dos Cen Días|campaña de Waterloo]], participou na [[batalla de Ligny]], na que a súa unidade logrou escapar relativamente indemne da derrota xeral prusiana o 16 de xuño de 1815 a mans das tropas dirixidas persoalmente por Napoleón. Este, con todo, non logrou destruír totalmente as forzas prusianas. O seu segundo intento levou á [[batalla de Wavre]] os días 18 e 19 de xuño, na que o corpo de exército de Thielmann, superado en proporción de máis de dous a un, logrou protexer a retagarda do resto do continxente prusiano. A pesar de ser finalmente derrotado, o esforzo da unidade na que servía Clausewitz permitiu tanto a chegada providencial das forzas de Blücher á crucial [[batalla de Waterloo]] como o bloqueo da forza francesa lanzada para destruílos (dous corpos de infantaría e un de cabalaría), que poderían cambiar o signo da batalla en caso de lograr chegar á mesma. En 1818 foi ascendido a [[Xeneral|maior xeneral]] e nomeado director da Academia Militar Prusiana en Berlín. A pesar de que sufría aínda o desprezo da corte, e con Prusia dominada por unha corrente cada vez maior de conservadorismo oposto frontalmente ás reformas sociais e militares das que fora tan fervente defensor, Clausewitz mantívose en devandito posto ata 1830, ignorado por todos nunha especie de retiro dourado''.'' A pesar de ser o director (ou seguramente por esa causa), non podía dedicarse directamente ao ensino nin aplicar as súas teorías [[Pedagoxía|pedagóxicas]], polo que ocupou o seu tempo en preparar diversos libros e ensaios sobre campañas militares, especialmente o que posteriormente foi a súa obra magna, ''[[Von Kriege]]''. === Posguerra e morte === En 1830, o estalido de diversos movementos revolucionarios por toda [[Europa]] e unha crise política en [[Polonia]] parecían presaxiar unha nova guerra a nivel continental. Clausewitz volveu ao servizo activo como Xefe de Estado Maior do único exército que Prusia podía mobilizar nese momento, liderado polo seu bo amigo o agora [[mariscal de campo]] [[August Neidhardt von Gneisenau|Gneisenau]]. Mentres permaneceron estacionados na fronteira, un estalido de [[cólera]] iniciado en Polonia decimou o exército prusiano. Gneisenau enfermou o 23 de agosto de 1831. Tras uns meses, Clausewitz regresou ao seu fogar en Breslau, aparentemente san, mais en pouco tempo comezou a mostrar síntomas da mesma enfermidade. Faleceu o 16 de novembro de 1831, aos 51 anos de idade. A súa viúva publicou en 1832 os manuscritos inacabados que Clausewitz deixara antes de partir cara á fronteira polaca, co xa coñecido título de ''[[Von Kriege]]''. == Pensamento == A miúdo adoita citarse o concepto máis provocador da súa obra: «a guerra é a continuación da política por outros medios». Con todo, esta idea non tiña o menor matiz de cinismo no contexto do libro. Clausewitz pensaba que a guerra moderna é un «acto político», e esta manifestación puña en xogo o que el consideraba o único elemento racional da guerra. Na súa concepción, os outros dous elementos da guerra son por unha banda o odio, a inimizade e a violencia primitiva, e por outra o xogo do azar e as probabilidades. Na teoría de Clausewitz, os elementos do odio, o cálculo e a intelixencia (dito doutro xeito, a paixón, o xogo e a política) forman unha trindade inseparable. Así pois, Alemaña baseouse en Clausewitz para unificar a condución militar e a política durante as dúas guerras mundiais do século XX. Observada con rigor, a súa filosofía indica que o cálculo dos militares (a [[Estratexia militar|estratexia]]) e a condución política tratan de dirixir e instrumentar unha tendencia á violencia e a hostilidade preexistente. Sostiña que, aínda cando un conflito se iniciase sen esa base emocional, o seu desenvolvemento necesariamente influiría neste plano. Clausewitz concibía a guerra como unha empresa política de alto voo, sen descoñecer o sangue e a brutalidade que implica. Por iso, consideraba que todos os recursos dunha nación deben porse ao servizo da guerra cando se decide a súa execución. E pensaba que a guerra, unha vez iniciada, non debe deterse ata desarmar e abater o inimigo. A súa definición da guerra é: {{cita|Constitúe un acto de forza que se leva a cabo para obrigar o adversario a acatar a nosa vontade.}} == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === * Carl von Clausewitz: [http://www.tusbuenoslibros.com/resumenes/de_la_guerra_von_clausewitz.pdf ''De la Guerra'' (resumo)]{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }} * Carl von Clausewitz. [http://www.elartedelaestrategia.com/clausewitz.html Frases escollidas] * Gerhard Muhm, ''[https://web.archive.org/web/20120904205914/http://www.larchivio.org/xoom/gerhardmuhm.htm La tattica tedesca nella campagna d'Italia, in Línea gotica avamposto dei Balcani, a cura di Amedeo Montemaggi]'' - Edizioni Civitas. Roma, 1993 * Gerhard Muhm: [https://web.archive.org/web/20070927070658/http://www.larchivio.org/xoom/gerhardmuhm2.htm German Tactics in the Italian Campaign] * Gómez Miguel, Raúl (2008). ''Política. El poder de las palabras, las ideas y el ingenio''. México: Trillas. ISBN 978-968-24-8319-6 * {{cita libro| título = Clausewitz en los extremos|nome=René|apelidos= Girard| editorial = Katz Editores|ano= 2010| isbn = 9788492946044| url =http://books.google.com/books?id=KE9UIuv-ly8C}} * {{cita libro | nome= Paul |apelidos=Roques| título = Le général de Clausewitz. Sa vie et sa théorie de la guerre Paris| editorial = Editions Astrée|ano= 201| isbn = 979-10-91815-01-7|url = http://www.editions-astree.fr/BC/Bon_de_commande_Roques.pdf}} === Ligazóns externas === * [https://www.mindmeister.com/609061126/on-war Mind Map of ''On War''] * [http://www.clausewitz.com/index.htm Clausewitz homepage], large amounts of information. * Corn, Tony. [http://www.hoover.org/publications/policy-review/article/6795 "Clausewitz in Wonderland"], ''Policy Review'', setembro de 2006. This is an article hostile to "Clausewitz and the Clausewitzians." See also [http://www.clausewitz.com/readings/Bassford/OnCornyIdeas.htm reply by Clausewitz Homepage], "Clausewitz's self-appointed PR Flack." * [https://web.archive.org/web/20070926204024/http://www.homepage.bluewin.ch/abegglen/papers/clausewitz_influence_on_jomini.pdf The Influence of Clausewitz on Jomini's Le Précis de l'Art de la Guerre] * [http://www.clausewitz.com/readings/TwoLetters/TwoLetters.htm ''Two Letters On Strategy''], addressed to the Prussian general-staff officer, Major von Roeder, respectively of 22 and 24 de decembro de 1827. * [https://www.academia.edu/attachments/35927726/download_file?st=MTQxODQ3NjcxNCwxMDguMjYuMTIzLjE2MSwxMzMzMjk5MA%3D%3D&s=swp-toolbar Erfourth M. & Bazin, A. (2014). Clausewitz’s Military Genius and the #Human Dimension. The Bridge.] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Clausewitz, Carl von}} [[Categoría:Nados en Saxonia-Anhalt]] [[Categoría:Nados en 1780]] [[Categoría:Finados en 1831]] [[Categoría:Militares de Prusia]] [[Categoría:Escritores en lingua alemá]] [[Categoría:Escritores de Alemaña]] gaoc64ba3f3w7d1te6kbt6a0ngo6j3d 0 446322 7105009 6963731 2025-06-23T21:51:48Z O Breixo 127505 7105009 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Chosin.jpg |resultado = Vitoria do bando chinés |combatentes1 = {{ONU}} <br /> * {{USA}} * {{KOR}} * {{GBR}} |combatentes2 = {{bandeira|China}} [[República Popular da China]]<br />{{bandeira|Corea do Norte}} |comandante1 = {{bandeira|Estados Unidos|1912}} [[Douglas MacArthur]] <br /> {{bandeira|Estados Unidos|1912}} [[Edward Almond]] <br /> {{bandeira|Estados Unidos|1912}} [[Oliver P. Smith]] |comandante2 = {{bandeira|China}} [[Mao Zedong]] <br /> {{bandeira|China}} [[Peng Dehuai]] <br /> {{bandeira|China}} [[Song Shi-Lun]] |soldados1 = '''Nominais''': 103&nbsp;520{{sfn|Appleman|1990|p=37}} <br /> '''Combatentes''': ~30&nbsp;000{{sfn|Appleman|1990|p=24}} |soldados2 = '''Nominais''': 150&nbsp;000{{sfn|Xue & Li Part One|2000}} <br /> '''Combatentes''': ~67&nbsp;000{{sfn|Appleman|1990|p=361}} |baixas1 = '''Fontes de EE.&nbsp;UU.''': <br /> 1029 mortos e 4894 desaparecidos <br /> 4582 feridos <br /> 7338 baixas fóra de combate{{sfn|Appleman|1990|pp=345, 347}}<ref group = nota>A 1ª división de marines reportou 604 mortos, 114 mortos por ferida, 192 desaparecidos, 3485 feridos e 7338 baixas fora de combate. Porén, o corpo X de EE.&nbsp;UU. discrepa no número con só 393 mortos, 2152 feridos e 76 desaparecidos para a 1ª división de marines. Esta cifra se calcula engadindo as baixas da 1ª división nas baixas totais reportadas polo corpo X. Véxase {{harvnb|Appleman|1990|pp=345-347}} e {{harvnb|Montross|Canzona|1992|pp=381-382}}.</ref><br /> 15 tanques perdidos{{sfn|Appleman|1990|p=348}} <br /> '''Estimación de China''': <br /> 13900{{sfn|Xue & Li Part Four|2000}} |baixas2='''Fontes da China''': <br /> 19&nbsp;202 baixas de combate <br /> 28&nbsp;954 baixas fóra de combate{{sfn|Xue & Li Part Four|2000}} <br /> '''Estimación non oficial''': ~60&nbsp;000{{sfn|Roe|p=394|2000}}<ref group = nota>Esta cantidade é o total das substitucións solicitadas polo 9º exército para reorganizarse, que inclúe unidades que non estiveron involucradas no combate. Véxase {{harvnb|Roe|2000|p=394}}.</ref><br /> '''Estimación da ONU''': <br /> 29&nbsp;800 baixas de combate <br /> 20&nbsp;000+ baixas fóra de combate{{sfn|Appleman|1990|p=352}}}} A '''batalla do encoro de Chosin''', tamén coñecida como a '''campaña do lago de Changjin''' (en [[Simplificación da escritura chinesa|chinés]]: 长 津 湖 战役, [[pinyin]]: ''Cháng Jīn Hú Zhànyì''), foi unha batalla decisiva da [[guerra de Corea]].<ref group="nota">A fontes oficiais chinesas se refiren á batalla como campaña de segunda fase no sector oriental (第二次战役东线).</ref> Pouco despois de que a [[República Popular da China]] entrase no conflito, o Noveno [[Exército Popular de Voluntarios]] (EPV) chineses penetrou no nordés de [[Corea do Norte]] e sorprendeu ao corpo X de marines dos [[Estados Unidos de América]]. na área do encoro de Chosin.<ref group="nota">Na nomenclatura militar chinesa, o termo "exército" (军) significa corpo, mentres que o termo "grupo de exército" (集团军) significa [[Exército (unidade)|exército]].</ref> Ao pouco librouse unha brutal batalla de 17 días con temperaturas baixo cero. No período comprendido entre o [[27 de novembro]] e [[13 de decembro]] de [[1950]], os 30&nbsp;000 soldados das [[Organización das Nacións Unidas|Nacións Unidas]] (EE. UU. e os seus aliados), baixo o mando do xeneral maior Edward Almond, foron rodeados por uns 67&nbsp;000 soldados chineses ao mando de Song Shi-Lun.{{sfn|Appleman|1990|p=24}}{{sfn|Appleman|1990|p=361}} Aínda que as tropas chinesas eran superiores en número, as forzas da ONU conseguiron romper o cerco e retirarse, inflixindo grandes perdas no bando chinés. A evacuación das tropas estadounidenses polo porto de Hungnam supuxo a retirada total e definitiva das tropas da ONU de [[Corea do Norte]]. == Notas == <references group="nota" /> {{listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} === Bibliografía === * {{Cita libro | last = Appleman | first = Roy | year = 1990 | title = Escaping the Trap: The US Army X Corps in Northeast Korea, 1950 | publisher = Texas A&M University Military History Series | volume = 14 | location = College Station, Texas | ISBN = 1400169356|ref= harv}} * {{Cita libro | last = Xue | first = Yan (徐焰) | last2 = Li | first2 = Jian (李健), et al. | language = chino | title = Korean War&nbsp;— Battle of Changjin Lake Part Four(朝鲜战争——长津湖之战四) | url = http://www.cass.net.cn/zhuanti/y_kmyc/kangmei/2/changjingd.htm | archiveurl = https://web.archive.org/web/20110717151959/http://www.cass.net.cn/zhuanti/y_kmyc/kangmei/2/changjingd.htm | archivedate = 17 de xullo de 2011 | publisher = Academia china de ciencias sociales | year = 2000 | location = Pekín | accessdate = 11 de agosto de 2009 | ref = {{sfnRef|Xue & Li Part Four|2000}} | urlmorta = yes }} === Outros artigos === * [[Jesse L. Brown]] {{control de autoridades}} {{historia en progreso}} [[Categoría:Guerra de Corea]] [[Categoría:Batallas do século XX]] 2ie8oc3dm548lnda9r62v4keeosutz7 0 446560 7105098 7086874 2025-06-23T23:15:41Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105098 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} '''''Black is Beltza'''''&nbsp;é un filme [[País Vasco|vasco]] de [[2018]] dirixido, producido e escrito por [[Fermin Muguruza]]. Estreouse no [[Festival Internacional de Cine de Donostia]] o [[28 de setembro]] de [[2018]]. Baséase na [[Black is Beltza|novela gráfica homónima]] de Muguruza e [[Harkaitz Cano]]. A banda sonora foi creada polo propio Muguruza e [[Refree]].<ref>{{Cita web |url=https://www.mondosonoro.com/noticias-actualidad-musical/muguruza-refree-bso-black-is-beltza/ |dataacceso = 4 de febreiro de 2019 |título=Fermin Muguruza y Refree firman la BSO de “Black Is Beltza” |editor=Mondo Sonoro |data=18 de setembro de 2018}}</ref> == Sinopse == Ambientada no ano [[1965]], conta a historia de Manex Unanue, membro dunha comparsa de xigantes de [[Pamplona]] que é convidada a desfilar na Quinta Avenida de Nova York. Porén, por mor da discriminación, as autoridades locais prohiben a participación dos dous xigantes negros. Abocado a unha longa e inesperada viaxe, Manex será testemuña de acontecementos claves da historia: os disturbios raciais derivados do asasinato de [[Malcolm X]], as excentricidades dos personaxes de The Factory, a alianza entre os servizos secretos cubanos e os [[Panteras Negras|Black Panthers]], e a psicodelia proto-hippie dos primeiros festivais de música.<ref>{{Cita web|url=https://www.revistacactus.com/black-is-beltza-un-paseo-por-los-movimientos-sociales-de-los-60/|título=Black is Beltza: un paseo por los movimientos sociales de los 60|dataacceso=2 de febreiro de 2019|lingua=castelán|data=13 de novembro de 2014|data-arquivo=02 de febreiro de 2019|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190202154240/https://www.revistacactus.com/black-is-beltza-un-paseo-por-los-movimientos-sociales-de-los-60/|url-morta=yes}}</ref><ref name=":0">{{Cita web|url=https://www.fotogramas.es/peliculas-criticas/a23546968/black-is-beltza-pelicula-critica/|título=Black is Beltza|dataacceso=2 de febreiro de 2019|lingua=castelán|data=4 de outubro de 2018}}</ref> == Personaxes == {{Div col}} * [[Unax Ugalde]] como Manex Unanue * [[Ramon Agirre]] como Xebero * [[Sergio Arau]] como Juan Rulfo * [[Ramón Barea]] como Ramiro * [[Josean Bengoetxea]] como Juanpe * [[Lenval Brown]] como Jimmy * [[Isaach De Bankolé]] como Wilson Clever * [[Maria de Medeiros]] como Amira * [[Jorge Ferrera]] coomo Eliseo * Iseo como Amanda Tamayo * [[Hamid Krim]] como Yassim * [[Sergi López Ayats|Sergi López]] como Warren Phillips * [[Valeria Maldonado]] como Esperanza * [[Angelo Moore]] como Rudy * [[Jorge Perugorría]] como Sarxento Bravo * [[Emma Suárez]] como Laia * [[Guillermo Toledo]] como Tenente Muñoz * [[Ray Fernández]] como Antonovich komandantea * [[Josean Bengoetxea]] como [[Pancho Villa]] * [[Marieder Iriart]] como Iman {{Div col end}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://www.blackisbeltza.eus/ Páxina oficial]{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }} {{eu}}{{IMDb título|8512986}} {{Barra portal|Cine|País Vasco}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Filmes de 2018]] [[Categoría:Filmes en lingua éuscara]] [[Categoría:Filmes do País Vasco]] [[Categoría:Filmes dirixidos por Fermin Muguruza]] rcdnixagq6w3a1pmo9d7qy8lsjvb4kl 0 446985 7104389 6774853 2025-06-23T12:03:23Z Xanetas 88215 Actualizo 7104389 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Adrián Sieiro Barreiro''', nado en [[Pontevedra]] o [[7 de decembro]] de [[1992]], é un deportista [[pobo galego|galego]] que compite en [[piragüismo]] na modalidade de [[Piragüismo en augas tranquilas|augas tranquilas]]. Foi dúas veces [[Campionato Mundial de Piragüismo en Augas Tranquilas|campión do mundo]] no C4 500 metros (2022 e 2023) e dúas veces [[Campionato Europeo de Piragüismo en Augas Tranquilas|campión de Europa]] (2023 e 2025). == Traxectoria == Membro do Piragüismo Poio Pescamar, en 2018 sumou xunto ao poiés [[Sergio Vallejo Esperón|Sergio Vallejo]] a súa primeira gran medalla internacional, o bronce do [[Campionato Europeo de Piragüismo en Augas Tranquilas|Campionato de Europa]] celebrado en [[Belgrado]], na proba de C2 1000 metros.<ref>[http://www.canoeresults.eu/medals?year=&name=Sieiro+Adrian «Adrián Sieiro»] en CanoeResults.eu {{En}}.</ref> A pesar de gañar todos os selectivos nacionais entre 2017 e 2020 os problemas físicos de Vallejo deixaron á parella sen poder acudir aos [[Xogos Olímpicos de 2020]] en [[Toquio]].<ref>{{Cita novas|data=26 de abril de 2021|título=El virus de Epstein-Barr, un enemigo silencioso que ha dejado a Sergio Vallejo y Adrián Sieiro sin Juegos Olímpicos|url=https://pontevedraviva.com/deportes/74289/virus-epstein-barr-enemigo-silencioso-dejado-sergio-vallejo-adrian-sieiro-sin-juegos-olimpicos/|data-acceso=1 de xaneiro de 2024|lingua=es|xornal=[[Pontevedra Viva]]}}</ref> En 2022 proclamouse campión do mundo na proba de C4 500 m, xunto aos tamén galegos [[Manuel Fontán]] e [[Pablo Graña]] e o balear [[Joan Moreno]], dúas semanas antes de proclamarse tamén campión europeo xunto a Joan Moreno no C2 500, no certame celebrado en [[Múnic]].<ref>{{Cita novas|data=8 de agosto de 2022|título=Manuel Fontán y Pablo Graña logran el oro en el Campeonato del Mundo de Sprint|url=https://www.diariodosalnes.es/articulo/deportes/oro-toda-pontevedra/20220808111742002973.html|data-acceso=1 de xaneiro de 2024|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita novas|data=26 de agosto de 2022|título=O ano da redención de Adrián Sieiro, ouro mundial e europeo en 14 días: "Penso en París 2024, mais non me obsesiona"|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/deportes/adrian-sieiro-piraguismo-paris-2024/20220826081234150858.html|data-acceso=1 de xaneiro de 2024|lingua=es|xornal=[[Nós Diario]]|apelidos=Carrazoni|nome=Yuri}}</ref> En [[2023]] xa nas filas do Nautico O Muíño de Ribadumia revalidou o ouro mundial no C4 500 metros, co mesmo equipo que na edición anterior sendo compañeiro de Manuel no mesmo club.<ref>{{Cita novas|data=27 de agosto de 2023|título=El cangués Pablo Graña, campeón del mundo dentro del C4 500|url=https://www.atlantico.net/articulo/deporte-local/cangues-grana-campeon-mundo-dentro-c4-500/20230827025158997147.html|data-acceso=1 de xaneiro de 2024|lingua=es}}</ref> En 2024 disputou o [[Campionato Europeo de Piragüismo en Augas Tranquilas|Campionato de Europa]] na localidade húngara de [[Szeged]], conseguindo o bronce no C2 200 metros, xunto a Manuel Fontán.<ref>{{Cita novas|data=16 de xuño de 2024|título=Manuel Fontán y Adrián Sieiro logran la medalla de bronce en el C2 200 metros|url=https://www.diariodearousa.com/articulo/deportes/manuel-fontan-adrian-sieiro-logran-medalla-bronce-c2-200-metros-4871266|data-acceso=28 de xuño de 2024|lingua=es|apelidos=Caldas|nome=María}}</ref> == Palmarés internacional == <center> {| class="wikitable" ! colspan="4" |[[Campionato Mundial de Piragüismo en Augas Tranquilas|Campionato Mundial]] |- !Ano !Lugar !Medalla !Competición |- |[[2022]] |{{CANb}} [[Dartmouth, Canadá|Dartmouth]] |{{Ouro}} [[Medalla de ouro|Ouro]] |C4 500 m |- |[[2023]] |{{DEUb}} [[Duisburgo]] |{{Ouro}} [[Medalla de ouro|Ouro]] |C4 500 m |- |[[2024]] |{{UZBb}} [[Samarcanda]] |{{Bronce}} [[Medalla de bronce|Bronce]] |C4 500 m mixto |- ! colspan="4" |[[Campionato Europeo de Piragüismo en Augas Tranquilas|Campionato Europeo]] |- !Ano !Lugar !Medalla !Competición |- |[[2018]] |{{SRBb}} [[Belgrado]] |{{Bronce}} [[Medalla de bronce|Bronce]] |C2 1000 m |- |[[2022]] |{{DEUb}} [[Múnic]] |{{Ouro}} [[Medalla de ouro|Ouro]] |C2 500 m |- |[[2024]] |{{HUNb}} [[Szeged]] |{{Bronce}} [[Medalla de bronce|Bronce]] |C2 200 m |- |[[2025]] |{{CZEb}} [[Račice]] |{{Ouro}} [[Medalla de ouro|Ouro]] |C4 500 m mixto |- |[[2025]] |{{CZEb}} [[Račice]] |{{Prata}} [[Medalla de prata|Prata]] |C2 500 m |} </center> == Notas == {{listaref}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Sieiro, Adrian}} [[Categoría:Nados en 1992]] [[Categoría:Nados en Pontevedra]] [[Categoría:Piragüistas de Galicia]] [[Categoría:Personalidades de Galicia sen imaxes]] g650gbg16vjqmh3zsa5tnwozc2yyxnl 0 447133 7105189 6820430 2025-06-24T02:39:22Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105189 wikitext text/x-wiki {{Aeronave|nome=CAIC Z-10|imaxe=PLAAF Changhe WZ-10 - Jordan.jpg|pé de foto=|tipo=helicóptero de ataque|fabricante=[[Changhe Aircraft Industries Corporation]] (CAIC)|deseñador=|primeiro voo=[[29 de abril]] de [[2003]]|introducido=decembro de [[2012]]|retirado=|estado=|usuario=|produción=2003-presente|unidades construídas=116 (2016)|custo unitario=|variantes co seu propio artigo=}} O '''CAIC Z-10''', tamén chamado '''WZ-10''', é un [[helicóptero]] de ataque desenvolvido pola [[República Popular da China|China]]. Está deseñado principalmente para misións anti-carro pero tamén ten capacidades aire-aire. Foi codeseñado pola oficina de deseño rusa [[Kamov]] baixo un contrato co goberno chinés e é fabricado por [[Changhe Aircraft Industries Corporation]] (CAIC).<ref>{{Cita web|url=https://www.flightglobal.com/news/articles/heli-expo-chinese-wz-10-attack-helicopter-based-on-kamov-383147/|páxina-web=FlightGlobal|título=Chinese WZ-10 attack helicopter based on Kamov design|data-acceso=7 de novembro de 2018}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.ainonline.com/aviation-news/defense/2013-03-15/kamov-reveals-involvement-chinas-z-10-attack-helicopter|páxina-web=AINonline|título=Kamov Reveals Involvement in China’s Z-10 Attack Helicopter|data-acceso=7 de novembro de 2018}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://aviationweek.com/defense/russian-roots-revealed-chinas-z-10|páxina-web=Aviation Week Network|título=Russian Roots Revealed In China's Z-10|data-acceso=7 de novembro de 2018}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.businessinsider.in/Chinas-Cutting-Edge-Attack-Helicopter-Is-Actually-A-Russian-Design/articleshow/21282170.cms|páxina-web=Business Insider|título=China's Cutting-Edge Attack Helicopter Is Actually A Russian Design|data-acceso=7 de novembro de 2018|data-arquivo=25 de maio de 2019|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190525110531/https://www.businessinsider.in/chinas-cutting-edge-attack-helicopter-is-actually-a-russian-design/articleshow/21282170.cms|url-morta=yes}}</ref> En setembro de [[2016]] China anunciou que as súas unidades de aviación da forza terrestre foran equipadas co WZ-10.<ref>{{Cita web|url=http://www.airrecognition.com/index.php/archive-world-worldwide-news-air-force-aviation-aerospace-air-military-defence-industry/global-defense-security-news/global-news-2016/september/2908-wz-10-attack-helicopter-now-deployed-in-all-pla-aviation-units.html|páxina-web=Air Recognition|título=WZ-10 attack helicopter now deployed in all PLA aviation units|data-acceso=7 de novembro de 2018|data-arquivo=20 de decembro de 2016|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20161220063745/http://www.airrecognition.com/index.php/archive-world-worldwide-news-air-force-aviation-aerospace-air-military-defence-industry/global-defense-security-news/global-news-2016/september/2908-wz-10-attack-helicopter-now-deployed-in-all-pla-aviation-units.html|url-morta=yes}}</ref> == Desenvolvemento == === Exploración temperá === En [[1979]] os militares chineses estudaron o problema de contrarrestar grandes formacións blindadas. Concluíron que a mellor solución convencional era o uso de helicópteros de ataque e mercaron oito [[Aérospatiale Gazelle]] aramados con Euromissile HOT para ser avaliados. A mediados dos 80 os chineses decidiron que requirían un helicóptero de ataque dedicado. Na época usaban helicópteros civís convertidos para usos militares; eses aparellos non eran axeitados para o rol de ataque, séndoo só como exploradores. Tras isto [[China]] avaliou o [[Agusta A129 Mangusta]], e en [[1988]] aseguraron un acordo cos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] para mercar [[AH-1 Cobra]] e unha licenza para fabricar [[mísil]]es BGM-71 TOW; este último foi cancelado tras as [[Protestas da Praza Tian'anmen]] e o embargo de armas posterior. As [[revolucións de cores]] evitaron a compra de helicópteros de ataque do leste de Europa en [[1990]] e [[1991]]; [[Bulgaria]] e [[Rusia]] rexeitaron as ofertas chinesas para mercar o [[Mil Mi-24]]. Mentres que os intentos de importar deseños estranxeiros fallaban, os xogos de guerra determinaron que os helicópteros de ataque tiñan que estar comandados polo exército en vez da forza aérea. Isto levou á creación da aviación das Forzas Terrestres do Exército Popular de Liberación, cunha forza inicial de nove [[Harbin Z-9]]. Esta unidade realizou experimentos tácticos que axudarían a definir os requisitos do futuro Z-10. A investigación tamén decidiu que mísiles anti-carro como o BGM-71 TOW non eran axeitados e favoreceu a un análogo ao AGM-114 Hellfire. Estes achados aseguraban que o Z-10 estaría baseado no novo mísil. == Notas == {{Listaref}} [[Categoría:Helicópteros]] [[Categoría:Aeronaves de Changhe]] [[Categoría:Aeronaves co primeiro voo en 2003]] 2l736gsavq5ytjy1o1bn55w02faojh7 0 447144 7105178 6832893 2025-06-24T01:39:51Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105178 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Brígida Muñiz Suárez''', nada en [[Triñáns, Abanqueiro, Boiro|Triñáns]] ([[Boiro]]) cara a 1880, foi unha labrega e política [[Pobo galego|galega]]. == Traxectoria == Labrega e taberneira, membro da Sociedade La Fraternidad de Boiro. Logo do triunfo da [[Fronte Popular]], foi nomeada concelleira da corporación municipal de Boiro en marzo de 1936, en representación de [[Izquierda Republicana]].<ref>{{cita novas|url=http://biblioteca.galiciana.gal/gl/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1251062&posicion=10&presentacion=pagina|título=Nuevo Ayuntamiento|xornal=EL Pueblo Gallego|data=20 de marzo de 1936|páxina=10}}</ref> Co [[golpe de Estado do 18 de xullo de 1936]] foi paseada por Boiro coa cabeza rapada e as siglas UHP pintadas na fronte, tamén lle embargaron as vacas e estivo detida no Concello case un mes. == Vida persoal == Nai de catro fillos. == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{Cita libro |título= A Segunda República en Boiro (1931-1936) |nome= Antón|apelidos= Rodríguez Gallardo|ligazónautor= |ano= 2022|editorial= Deputación da Coruña|lugar= |isbn= 978-84-9812-394-4|páxinas= |url= https://www.dacoruna.gal/files/9216/6304/8818/2022_0184_Libro_A_Segunda_Republica_Boiro_FIN_WEB1.pdf}} * {{Cita libro |título= Xeración perdida. Coruña 36|nome= |apelidos= |ligazónautor= |ano= 2018|editorial= Deputación da Coruña|lugar= |isbn= 9788498123319|páxina= 143|url= https://www.dacoruna.gal/files/5815/3960/5201/Libro_xeracion_perdida_Coruna36.pdf}} === Ligazóns externas === * {{cita web|autor=[[Aurora Marco|Marco, Aurora]]|url=http://culturagalega.gal/album/mulleres_e_a_memoria_historica.php|título=Mulleres e memoria histórica|páxina-web=Consello da Cultura Galega}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Munniz Suarez, Brigida}} [[Categoría:Concelleiros de Boiro]] [[Categoría:Concelleiros de Galicia durante a II República]] [[Categoría:Concelleiros de Galicia polo PSOE]] [[Categoría:Nados en Boiro]] [[Categoría:Nados en 1880]] [[Categoría:Finados en ano descoñecido]] [[Categoría:Personalidades de Galicia sen imaxes]] 70q3wvxc5fcnrgv57pn1oek9eq3hwfx 0 447148 7105011 6682335 2025-06-23T21:52:27Z O Breixo 127505 7105011 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |resultado = • Numerosas baixas civís.<br />• Importantes danos na poboación. |combatentes1 = {{flagicon|España|1938}} [[Bando nacional]] |combatentes2 = {{flagicon|España|1931}} [[Segunda República española|República Española]] |soldados1 = - |soldados2 = '''Forzas Aéreas da República Española'''<br />• 3 [[Tupolev SB|Tupolev SB-2]] |baixas1 = 109 mortos<br />c. 200 feridos |baixas2 = Ningunha }} O '''bombardeo de Cabra''' foi un ataque aéreo realizado pola aviación [[Exército Popular Republicano|republicana]] sobre a localidade de [[Cabra, Córdoba|Cabra]], en poder do [[bando nacional]] o [[7 de novembro]] de [[1938]]. O bombardeo estivo dirixido contra a poboación civil por parte do bando republicano e saldouse con 109 mortos e máis de 200 feridos.<ref name="ABC">{{cita xornal|url=https://sevilla.abc.es/andalucia/cordoba/sevi-80-anos-bombardeo-cabra-aviacion-republicana-escupio-metralla-y-muerte-201811070613_noticia.html|título=80 años del bombardeo de Cabra: el día en que la aviación republicana escupió metralla y muerte|xornal=ABC de Córdoba|data=7 de novembro de 2018|dataacceso=7 de novembro de 2018|lingua=castelán}}</ref> A poboación de Cabra estaba situada a bastante distancia das liñas da fronte de interese militar.<ref name="ABC"/> Algúns historiadores falan deste suceso como o ''[[Bombardeo de Gernika|Gernika]] andaluz''.<ref name="ABC"/> == Contexto == De acordo cos partes de guerra{{Harvnp|Vidal|2004}} as accións bélicas anteriores sitúanse o [[22 de outubro]] en [[Villafranca de Córdoba]] por parte franquista, e o 24 en [[Cabeza del Buey]] por parte republicana. O [[30 de outubro]] a Primeira División do exército sublevado, ao mando de [[Mohammed ben Mizzian|El Mizzian]], rompe a fronte ocupando a [[serra de Cavalls]]. A veciña localidade de [[Baena]] xa fora bombardeada pola aviación republicana o [[28 de outubro]] de [[1938]]. Desde unha semana antes dos bombardeos a aviación republicana fixo un recoñecemento da zona, inspeccionando as zonas ás que atacar.<ref name="ABC"/> == O bombardeo == Cabra roldaba os 20.000 habitantes en 1938.<ref name="ABC"/> O día [[7 de novembro]], cara ás 7:31 horas, tres avións soviéticos [[Tupolev SB|Katiuska SB-2]],<ref name="ABC"/> con tripulación totalmente española{{Harvnp|Saiz Cidoncha|2006|loc=«Desde la batalla del Ebro hasta el final de la guerra»}} e procedentes do Campo de Aviación de "Los Guerreros" en [[Fuente Álamo de Murcia]], atacaron a localidade.<ref name="ABC"/> Os Katiuska, uns bombardeiros lixeiros e rápidos, empregábanse para o [[bombardeo estratéxico]] sobre a retagarda inimiga. De acordo coas testemuñas dun dos observadores dos Katiuska SB-2 que participaron no ataque, o servizo de información da unidade á que pertencían os Katiuska foi advertido da presenza en Cabra dunha unidade italiana de paso.<ref name="ABC2">{{cita xornal|url=https://www.abc.es/historia/abci-80-anos-guernica-andaluz-bombardeo-republicano-sobre-mujeres-y-ninos-dejo-109-muertos-pueblo-carmen-calvo-201811070431_noticia.html|título=El bombardeo republicano sobre mujeres y niños que dejó 109 muertos en el pueblo de Carmen Calvo|xornal=ABC|data=7 de novembro de 2018|lingua=castelán}}</ref> Pilotos e observadores esperaban atopar un campamento de tendas nas inmediacións da localidade e vehículos militares aos seus arredores. Ao chegar, puideron ver fugazmente un gran número de tendas na praza central de Cabra que resultaron ser o mercado de abastos e non un campamento militar, e atacaron sen confirmar o obxectivo que bombardeaban.{{Harvnp|Saiz Cidoncha|2006|loc=«Desde la batalla del Ebro hasta el final de la guerra»}} A pesar de que Cabra dispoñía dunha significativa dotación antiaérea, esta non reaccionou coa suficiente rapidez e non puido dificultar o ataque.{{Harvnp|Saiz Cidoncha|2006|loc=«Desde la batalla del Ebro hasta el final de la guerra»}} Os avións deixaron caer unha vintena de [[Bomba (explosivo)|bombas]], que provocaron a perda de 109 vidas humanas (96 no acto) e máis de 200 feridos. O bombardeo afectou fundamentalmente a zonas do centro de Cabra, incluída a praza do mercado, e en especial ao barrio obreiro da vila.<ref name="ABC2"/> Segundo se calcula, cada aparato levaba nas súas adegas unhas dúas toneladas de bombas de diverso tamaño. A maior delas, que pesaba 200 quilogramos, caeu sobre o mercado de abastos provocando un gran número de vítimas entre mulleres, nenos e xornaleiros.<ref name="ABC2"/> Unha bomba similar detonou na esquina das rúas Platerías e Juan de Silva. De todas as [[explosión]]s, a do mercado foi a máis potente, resultando mortas no acto 36 persoas, máis outras 14 posteriores a consecuencia das feridas causadas. Seguindo a traxectoria de voo efectuada polos aparellos, apréciase unha diagonal en dirección nordeste-sueste respecto á caída das bombas. Isto significa o acceso dos bombardeiros á localidade polas antigas trincheiras da liña de ferrocarril e a súa saída polo Mirador de la Paz no barrio de la Villa (por aquel entón antigo cemiterio). A continuación, descargaron outro artefacto xunto ao Molino El Fondón, rumbo a [[Lucena, Córdoba|Lucena]], onde produciuse unha viraxe e a volta en dirección norte, chegando a [[Castro del Río]] e xirando de novo por [[Valenzuela, Córdoba|Valenzuela]]. == Instrumentalización == O bombardeo carecía de utilidade militar e causou un alto número de baixas civís, polo que foi aproveitado pola propaganda dos [[Bando sublevado|sublevados]] para lexitimar a súa causa.<ref name=elespañol>{{cita xornal|url=https://www.elespanol.com/reportajes/20181106/ochenta-guernica-andaluz-kilos-bombas-republicanas-cabra/350994906_3.html#img_14|título=80 años del ‘Guernica andaluz’: 2.000 kilos de bombas republicanas sobre Cabra, el pueblo de Carmen Calvo|dataacceso=7 de novembro de 2018|lingua=castelán}}</ref> O feito de que unha das bombas caese no mercado de abastos implicou que resultasen afectados numerosos campesiños da rexión. Entre os mortos, pertencentes todos a poboación civil, achábanse tamén mulleres e nenos. O resultado dos bombardeos e a magnitude do masacre foron recollidos polo ''[[NO-DO]]''<ref name=elespañol/>, instrumentalizándoo con fins propagandísticos. Recolléronse imaxes e vídeos da poboación afectada polo bombardeo, así como do amontoamento dos cadáveres.<ref name=elespañol/> O parte de guerra do [[9 de novembro]] de [[1938]] recollía a versión sublevada dos sucesos, cuns datos aínda erróneos do número de avións e de baixas: {{cita|A aviación vermella, fuxindo dos encontros aéreos que tantas perdas cústanlle e afastándose de todo obxectivo militar, leva varios días dedicada a bater pobos civís da zona nacional, o máis afastados posible das actividades militares e desde os que lles é fácil a fuxida. Hoxe correspondeu a covarde e inhumana agresión ao pobo de Cabra, onde, na madrugada, nove avións vermellos sorprenderon á poboación civil bombardeándoa e causaron 86 mortos e 117 feridos, na súa totalidade acodes civís e en gran número mulleres e nenos. A España Nacional, xenerosa e xusta cos que enganados combatérona sen crueldades, non deixará, con todo, sen sanción nin debida resposta crimes desta natureza.}} == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{ cita libro | apelidos = Arrabal Maíz| nome = Antonio | ano = 2012| url = http://bombardeodecabra.org/ | título = El bombardeo de Cabra. El Guernica de la Subbética| lugar = Málaga| editorial = Sarriá| isbn = 978-84-96799-68-4}} * {{ cita libro | apelidos = Calvo Poyato| nome = José | ano = 2000| título = Breve historia de Cabra| lugar = Córdoba| editorial = Sarriá| isbn = 84-95129-39-6 | páxinas = 109}} * {{ cita libro | apelidos = Casas Sánchez| nome = José Luis | ano = 1999| título = Guía histórica de Cabra| lugar = Córdoba| editorial = Ilmo. Ayuntamiento de Cabra| isbn = 84-921552-5-6| pp = 157-158}} * {{ cita libro | apelidos = Moreno Gómez| nome = Francisco | ano = 1986| título = La guerra civil en Córdoba, 1936-1939| lugar = Córdoba| editorial = Alpuerto| isbn = 84-381-0091-0| páxinas = 64 ''seqq''}} * {{ cita libro | ligazónautor = Carlos Saiz Cidoncha| apelidos = Saiz Cidoncha| nome = Carlos| título = Aviación republicana: historia de las Fuerzas Aéreas de la República Espanola (1931-1939)| volume = III | capítulo = Desde la batalla del Ebro hasta el final de la guerra| lugar = Madrid| ano = 2006| isbn = 84-96170-23-3}} * {{ cita libro | apelidos = Thomas| nome = Hugh| ligazónautor = Hugh Thomas | título = The Spanish Civil War| url = https://archive.org/details/spanishcivilwar00thom_0| lugar = Londres| editorial = Penguin Books| ano = 2001| páxina = [https://archive.org/details/spanishcivilwar00thom_0/page/773 773]}} * {{ cita libro | apelidos = Vidal | nome = César | ligazónautor = César Vidal | título = Memoria de la Guerra Civil Espanola, Partes de guerra nacionales y republicanos| isbn = 84-96326-10-1 | editorial = Belacqvua| lugar = Barcelona | ano = 2004}} === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20181108025700/http://cabrainformacion.com/ver.php?categoria=104&id_noticia=3127 “El bombardeo de Cabra” do profesor Antonio Arrabal.] {{control de autoridades}} [[Categoría:Guerra civil española]] [[Categoría:1938]] [[Categoría:Historia de Andalucía]] kp1ymtb8ywjr35v89bundwkxeghayox 0 447522 7105012 6790589 2025-06-23T21:53:16Z O Breixo 127505 7105012 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento|imaxe=Guerra Colonial Portuguesa.jpg|resultado=[[Revolución dos Caraveis]]: fin do réxime do [[Estado Novo]] e posterior independencia de [[Angola]], [[Cabo Verde]], [[Guinea-Bissau]], [[Mozambique]] e [[San Tomé e Príncipe]]|combatentes1={{POR}}|combatentes2={{plainlist| *[[Imaxe:Movimento_Popular_de_Libertação_de_Angola_(bandeira).svg|20px]] [[MPLA]] *[[Imaxe:Bandeira da FNLA.svg|20px]] [[Fronte Nacional para a Liberación de Angola|FNLA]] *[[Imaxe:Flag of UNITA.svg|20px]] [[UNITA]] *[[Imaxe:Flag of Cabinda (FLEC propose).svg|20px]] [[Frente para a Libertação do Enclave de Cabinda|FLEC]] *[[Imaxe:Flag of PAIGC.svg|20px]] [[PAIGC]] *{{flagicon|Mozambique|1974}} [[FRELIMO]]}}}} A '''guerra colonial portuguesa''', tamén coñecida en [[Portugal]] como a '''guerra do ultramar''' ou nas antigas colonias como a '''guerra de liberación''', foi loitada entre o exército portugués e os e os movementos nacionalistas emerxentes nas colonias africanas de [[Portugal]] entre [[1961]] e [[1974]]. O réxime portugués foi derrocado por un golpe militar en 1974 e o cambio no goberno levou ao conflito ao seu fin. A guerra foi unha loita ideolóxica decisiva na África lusófona, nas nacións circundantes e no Portugal continental. O enfoque histórico preexistente portugués e internacional considera a guerra colonial portuguesa como se percibía naquel momento: un único conflito loitado en tres teatros de operacións separados: [[Angola]], [[Guinea-Bissau]] e [[Mozambique]] (ás veces incluíndo a anexión india de [[Goa]] de [[1961]]). A diferenza doutras nacións europeas durante os anos 50 e 60, o réxime portugués do [[Estado Novo]] non se retirou das súas colonias africanas, ou das provincias de ultramar (''províncias ultramarinas''), xa que eses territorios chamábanse oficialmente así dende [[1951]]. Durante os anos 60 varios movementos independentistas armados fixéronse activos: o [[Movemento Popular de Liberación de Angola]], a [[Fronte Nacional para a Liberación de Angola]], a [[Unión Nacional para a Independencia Total de Angola]], o [[Partido Africano para a Independencia de Guinea e Cabo Verde]] e a [[Fronte de Liberación de Mozambique]]. Durante o conflito resultante, foron cometidas atrocidades por todas as forzas involucradas. Ao longo do período, Portugal enfrontouse a unha disidencia crecente, embargos de armas e outras sancións punitivas impostas pola comunidade internacional. En [[1973]], a guerra fixérase cada vez máis impopular debido á súa duración e custo financeiro, ao empeoramento das relacións diplomáticas con outros membros das [[Nacións Unidas]], e ao papel que sempre desempeñou como un factor de perpetuación do estado de Estado Novo e do status quo non democrático. O final da guerra chegou coa [[Revolución dos Caraveis]] de abril de [[1974]]. A retirada deu como resultado o éxodo de centos de miles de cidadáns portugueses<ref>{{Cita web|url=https://www.nationsencyclopedia.com/Europe/Portugal-MIGRATION.html|páxina-web=Nations Encyclopedia|título=Portugal - Migration|data-acceso=12 de novembro de 2018}}</ref> e de persoal militar de etnia europea, africana e mixta dos antigos territorios portugueses e novas nacións africanas independentes.<ref>{{Cita web|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/1975/08/16/flight-from-angola|páxina-web=The Economist|título=Flight from Angola|data-acceso=12 de novembro de 2018}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,913229-1,00.html|páxina-web=Time|título=Mozambique: Dismantling the Portuguese Empire|data-acceso=12 de novembro de 2018|data-arquivo=12 de xullo de 2018|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180712235423/http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,913229-1,00.html|url-morta=yes}}</ref> Esta migración é considerada como unha das maiores migracións pacíficas da historia do mundo. As antigas colonias enfrontáronse a graves problemas tras a súa independencia. Guerras civís devastadoras e violentas seguiron en Angola e Mozambique, que duraron varias décadas, cobráronse millóns de vidas e deron por resultado un gran número de refuxiados desprazados. A recesión económica e social, o autoritarismo, a falta de democracia e outros dereitos civís e políticos elementais, a corrupción, a pobreza, a desigualdade e a planificación central fracasada erosionaron o celo revolucionario inicial.<ref>{{Cita web|url=http://www.frontpagemag.com/readArticle.aspx?ARTID=34355|páxina-web=FrontPageMag|título=Praying for Marxism in Africa|data-acceso=12 de novembro de 2018|data-arquivo=30 de xullo de 2012|url-arquivo=https://archive.today/20120730152215/http://www.frontpagemag.com/readArticle.aspx?ARTID=34355|url-morta=unfit}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/angola/1403050/As-guerrilla-war-ends-corruption-now-bleeds-Angola-to-death.html|páxina-web=The Telegraph|título=As guerrilla war ends, corruption now bleeds Angola to death|data-acceso=12 de novembro de 2018}}</ref> Un nivel de orde social e desenvolvemento económico comparable ao que existía baixo o dominio portugués, incluído durante o período da guerra colonial, converteuse no obxectivo dos territorios independentes. Os antigos territorios portugueses convertéronse en estados soberanos, con [[Agostinho Neto]] en [[Angola]], [[Samora Machel]] en [[Mozambique]], [[Luís Cabral]] en [[Guinea-Bissau]], [[Manuel Pinto da Costa]] en [[San Tomé e Príncipe]], e [[Aristides Pereira]] en [[Cabo Verde]] como cabezas de estado. == Notas == {{Listaref}} [[Categoría:Guerras nas que participou Portugal]] [[Categoría:Guerras do século XX]] 3ca8oqp05xu3qzlvmkvxxsu9nitco14 0 448235 7105013 6963732 2025-06-23T21:53:55Z O Breixo 127505 7105013 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe =Cuartel_de_san_gil.jpg |descrición_imaxe =Ataque e defensa dos artilleiros pronunciados no cuartel de San Gil o día 22 de xuño de 1866. Gravado de Marcelo París por debuxo de Alfredo Perea: Carlos Rubio, ''Historia filosófica da revolución española de 1868'', Madrid, 1868. |resultado =Vitoria gobernamental e fracaso do motín |combatentes1 =Goberno de España ([[Unión Liberal (1858)|Unión Liberal]]) |combatentes2 =[[Partido Progresista]] e [[Partido Democrático (España)|Partido Democrático]] |comandante1 =[[Isabel II de España|Isabel II]] <br/> [[Leopoldo O'Donnell]] <br/> [[Francisco Serrano]] <br/> [[Ramón María Narváez]] |comandante2 =[[Joan Prim i Prats|Joan Prim]] <br/> [[Blas Pierrad Alcedar]] <br/> [[Juan Contreras]] }} A '''sublevación do cuartel de artillaría de San Gil''' foi un motín contra a [[Monarca|raíña]] [[Isabel II de España]] que se produciu o [[22 de xuño]] de [[1866]] en [[Madrid]] baixo os auspicios dos partidos [[Partido Progresista|progresista]] e [[Partido Democrático (España)|democrático]] coa intención de derrubar a [[monarquía]]. Segundo Jorge Vilches, a novidade que presentou a sublevación do cuartel de San Gil foi que "os movementos revolucionarios ata 1866 non puxeran en dúbida a lexitimidade de Isabel II, limitándose a pedir unha política ou un texto máis liberais, outra Rexencia, ou un cambio de goberno", e en cambio "a partir daquela data a revolución engadía ás súas aspiracións o destronamento dos [[Casa de Borbón|Borbóns]]".{{sfn|Vilches|2001|p=70}} == Antecedentes == En xuño de 1865, tras os sucesos da [[Noite de San Daniel]], o xeneral [[Unión Liberal (1858)|unionista]] [[Leopoldo O'Donnell]] substituíu o [[Partido Moderado|moderado]] [[Ramón María Narváez|xeneral Narváez]] á fronte do goberno. O'Donnell ofreceu ao [[Joan Prim i Prats|xeneral Prim]] un amplo grupo parlamentario para os [[Partido Progresista|progresistas]] nas futuras eleccións se conseguía que abandonasen o [[retraemento]], pero na xunta xeral do partido que se celebrou en novembro de 1865 a súa proposta de participación nas eleccións volveu saír derrotada pois só conseguiu 12 votos dos 83 emitidos.{{sfn|Vilches|2001|p=68}} Ao non conseguir que o seu partido apoiase a volta ás institucións, o [[Joan Prim i Prats|xeneral Prim]] optou pola vía do pronunciamento para que a raíña o nomease presidente do goberno, emulando a experiencia da [[Revolución de 1854 en España|Vicalvarada]] de [[1854]]. Así o [[3 de xaneiro]] de [[1866]] Prim encabezou o [[pronunciamento]] de Villarejo de Salvanés que resultou un rotundo fracaso.{{sfn|Fontana|2007|p=325}} Isto fixo que Prim apoiase a partir de entón a liña maioritaria do seu partido baseada no retraemento e na alianza cos [[Partido Democrático (España)|demócratas]], e que se dedicase en corpo e alma a preparar unha insurrección que derrubase á Monarquía de Isabel II.{{sfn|Fuentes|2007|p=226}} [[Ficheiro:Isabel_II_of_Spain.jpg|dereita|miniatura|150px|[[Isabel II de España]]]] == Os preparativos == Así as cousas, organizouse desde a primavera un movemento cívico-militar cuxo obxectivo era destronar á Raíña. Á fronte da organización militar e desde o [[exilio]] atopábase o xeneral [[Joan Prim i Prats|Prim]], fuxido e condenado á morte desde o fracasado [[Sublevación de Villarejo de Salvanés|pronunciamento de Villarejo de Salvanés]]. Os partidarios de derrocar á Coroa designaron a Ricardo Muñiz como o responsable de axitar aos barrios obreiros e pobres de Madrid para acompañar o [[golpe de estado]] cunha reacción popular. Entre os civís atopábase tamén [[Práxedes Mateo Sagasta|Sagasta]]. Fixouse a data do [[26 de xuño]] para a sublevación, nomeándose como xenerais ao mando a [[Blas Pierrard]] e [[Juan Contreras]], dirixidos por Prim, que debía entrar pola fronteira francesa para facer unha proclama en [[Guipúscoa]] e axudar así ao levantamento de distintas unidades en todo o territorio nacional. A primeira unidade en sublevarse ese día debía ser o [[Cuartel de San Gil|cuartel de artillaría de San Gil]] —situado no interior de Madrid, onde hoxe atópase a [[Plaza de España de Madrid|praza de España]], moi próximo ao [[Palacio Real de Madrid|Palacio Real]]– que ao parecer, xunto con unidades de Infantaría, debía tomar o [[Palacio Real de Madrid|Palacio Real]]. == Os acontecementos == Os suboficiais [[sarxento]]s do cuartel de San Gil eran os que debían reducir aos oficiais o día 26, pero os feitos precipitáronse. Medorentos de ser descubertos, xa que O'Donnell e o goberno estaban informados de certos movementos militares en torno ao acuartelamento, subleváronse catro días antes, o 22, co [[capitán]] [[Baltasar Hidalgo de Quintana]] á fronte conseguindo o seu primeiro obxectivo. Os sarxentos de artillaría tiñan motivos de queixa contra o goberno porue este, a diferenzas do resto de armas do exército, non lles permitía promocionar máis aló do emprego de capitán, ao non saír da Academia de Artillaría de [[Segovia]]. Isto foi causa de conflito en [[1864]], cando o xeneral [[Fernando Fernández de Córdova|Córdova]] ocupou o posto de director de artillaría e ofreceu esta posibilidade de ascenso coa que non estaban de acordo os facultativos, ao considerar que os prácticos non tiñan a preparación científica para ocupar estes cargos de responsabilidade. A cambio ofrecíanlles retiros máis vantaxosos que noutras armas segundo os seus anos de servizo.{{sfn|Vigón |1930|}} Sobre o ocorrido no interior do cuartel de San Gil de Madrid o [[22 de xuño]] de [[1866]] as contradicións de detalle abundan nas distintas fontes{{sfn|Anguera |2003|}} e mesmo hai versións de conspiradores que difiren totalmente entre si, como a "carta de xustificación" de Baltasar Hidalgo de Quintana. Nos días inmediatos aos sucesos publicáronse en prensa versións contraditorias, das que algúns historiadores adoptaron a que consideraron máis verosímil. Así, [[Josep Fontana|Fontana]] indica que: {{Cita|"O caso é que os artilleiros do cuartel de San Gil, que planearan sorprender aos seus oficiais de garda para encerrarlles, atopáronse con que uno deles resistíase e disparáballes, o que deu lugar a unha carnicería e desconcertou os plans de actuación previstos. Saíndo en desorde do cuartel, uns 1.200 homes vagaron polas rúas de Madrid con 30 pezas de artillaría, mentres o dous mil paisanos [progresistas e demócratas] que se sublevaron loitaban con heroísmo nas barricadas".{{sfn|Fontana|2007|p=326}}}} Mentres, outros historiadores como [[Modesto Lafuente|Lafuente]]{{sfn|Lafuente |1887-1890|}} ou Salcedo Ruiz{{sfn|Salcedo Ruiz |1914|}} describen a morte do tenente Martorell, a quen lle correspondía estar de garda no cuarto de bandeiras, sen citar máis detalles non constatados. Os datos obtidos en documentación oficial non coinciden na hora de inicio e escenario onde morren os oficiais{{sfn|Michavila |2015|}}. Os tres rexementos de artillaría dirixíronse cara ao interior da cidade camiño da [[Porta do Sol (Madrid)|Porta do Sol]] á vez que animaban a sublevarse ao cuartel de infantaría da Montaña. Durante o traxecto enfrontáronse vitoriosos con unidades da [[Garda Civil]]. Ao mesmo tempo, O'Donnell, [[Ramón María Narváez|Narváez]], [[Francisco Serrano Domínguez|Serrano]], [[Isidoro de Hoyos]] e Zabala, ademais de boa parte do resto dos xenerais destinados en Madrid distribuíronse pola capital ocupando as unidades de artillaría que non se sublevaron para que permanecesen fieis, así como posicións defensivas no [[Palacio Real de Madrid|Palacio Real]]. Na Porta do Sol estaba previsto que se unisen os milicianos mobilizados polos homes de Ricardo Muñiz, pero as forzas leais ao goberno mantiveron a posición con duros combates durante a noite. Ao mesmo tempo, as unidades sublevadas trataron de entrar no Palacio Real xunto con máis de mil milicianos sen conseguilo, ao ser detidos por unidades leais á raíña, que lles dispararon desde o interior da praza e do propio edificio. Unha vez os sublevados non puideron seguir o seu avance, as tropas de Serrano e O'Donnell efectuaron un plan para ir reducindo as barricadas que se instalaron en varias rúas da cidade até cercar aos sublevados no propio cuartel do que partiran. O día 23 o edificio artilleiro estaba cercado e combateuse piso por piso até tomalo por completo nesa tarde. As últimas barricadas rueiras foron asaltadas polas unidades que dirixía o xeneral Francisco Serrano, dando por concluída a sublevación. == Consecuencias == [[Ficheiro:Fusilamientos_del_25_de_Junio_de_1866_(Segunda_parte_de_la_Guerra_Civil._Anales_desde_1843_hasta_el_fallecimiento_de_don_Alfonso_XII).jpg|miniatura|350x350px|Os fusilamentos do 25 de xuño de 1866, por Juan de Alaminos (1892).]] A sublevación fracasou pero O'Donnell atopouse nunha difícil situación pois varios oficiais habían resultado mortos polos insurrectos —a versión oficial foi que os sarxentos sublevados «asasinaran os seus xefes»—, o que lle obrigaba a aplicar unha dura represión.{{sfn|Vilches|2001|p=70}} O'Donnell resaltou o feito de que os sarxentos repartiran «fusís aos paisanos proletarios que acudían a recibilos», o que a el lle pareceu o inicio dunha [[revolución social]] polo que chegou a afirmar nas [[Cortes Xerais|Cortes]] aos poucos días: «os horrores da revolución francesa non se pareceron en nada ao que pasaría aquí... aquí non existían máis principios nin outro obxecto que o saqueo, o asasinato e a desaparición dos fundamentos sociais». E concluíu a súa intervención instando os deputados a esquecer «as nosas disensións pequenas... para facer fronte á revolución social». Opinión que era compartida por Narváez quen afirmou que este era o primeiro movemento que se produciu en España que tiña «un carácter social verdadeiro».{{sfn|Fontana|2007|pp=326-327}}{{efn|"Era un pánico disparatado, xa que se trataba dun levantamento de progresistas e demócratas, non moi distinto en esencia do de 1854, que se propoñía instalar un goberno formado polos Prim, Sagasta, Ruiz Zorilla ou Rivero".{{sfn|Fontana|2007|pp=326-327}}}} A represión do levantamento foi moi dura. Foron fusiladas 66 persoas, na súa inmensa maioría sarxentos de artillaría, e tamén algúns soldados. O [[7 de xullo]] producíronse os últimos fusilamentos, entre os que se inclúe o do xeneral [[Carlismo|carlista]] Juan Ordóñez de Lara, o de quen asasinara ao coronel D. Federico Puig e o dun paisano que dera morte a un garda civil na rúa de [[Toledo]], segundo publicou ''A Gaceta.'' A pesar diso, a raíña insistiu perante O'Donnell para que fosen fusilados inmediatamente todos os detidos, ao redor dun milleiro, ao que o xefe do goberno negouse e díxose que comentou: «Pois non ve esa señora que, se se fusila a todos os soldados colleitos, vai derramarse tanto sangue que chegará até a súa alcoba e se afogará nela?».{{sfn|Fontana|2007|p=327}} Os condenados á morte foron fusilados xunto aos muros exteriores da praza de touros, que entón estaba situada a un centenar escaso de metros da [[Porta de Alcalá]]. Doutra banda, a sublevación deixou claro que os progresistas se puxeran fóra do sistema e optaran pola "vía revolucionaria" polo que fracasara a estratexia da [[Unión Liberal (1858)|Unión Liberal]] e do propio O'Donnell de integralos mediante unha política moi liberal, asumindo moitas das súas propostas, co fin último de formar con eles o partido liberal do réxime isabelino que se alternaría co partido conservador, que representaban os moderados. Así que a raíña destituíu a O'Donnell e chamou de novo a Narváez para que formase goberno.{{sfn|Vilches|2001|p=70}} Segundo [[Josep Fontana]], a razón da substitución de O'Donnell foi que a raíña considerou que fora demasiado brando na represión da sublevación.{{sfn|Fontana|2007|p=328}} Segundo Juan Francisco Fuentes, «o carácter errático da Monarquía demostrouse unha vez máis tras o fracaso do levantamento do cuartel de San Gil. O'Donnell podía quedar aos ollos da raíña como o home que a salvou dun transo moi apurado. No canto diso, Isabel II aproveitou a primeira ocasión para forzar a caída do goberno: o [[10 de xullo]], o xeneral presentou un decreto nomeando novos senadores e a raíña negouse a pór a súa firma. A crise estaba servida, e a solución tamén. [[Isabel II de España|Isabel II]] recorreu de novo, por última vez, a Narváez. Díxose que aquela foi a peor decisión política tomada pola raíña ao longo do seu reinado, tras a cal moitos viron a influencia da súa confesor, o [[Antonio María Claret|pai Claret]], decidido partidario dunha política autoritaria e ultramontana... (e que nunca perdoou) a O'Donnell o [[Cuestión romana|recoñecemento do reino de Italia]]».{{sfn|Fuentes|2007|p=227}} == Notas == <references group="lower-alpha"/> {{listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === *{{cita libro |apelido=Anguera |nome=Pere |ligazónautor=Pere Anguera |título= El general Prim. Biografía de un conspirador|ano=2003 |editorial=Edhasa |lugar=Barcelona |isbn=84-350-2625-6| capítulo=|páxinas= |cita=|ref=harv}} * Espantaleón, Antonio e Pordomingo, Isabel. ''De San Daniel a San Gil''. Revista Historia 16. núm. 53. Madrid, setembro de 1980. *{{cita libro |apelido=Fontana |nome=Josep |apelido2= |nome2= |ligazónautor=Josep Fontana |título=La época del liberalismo. Vol. 6 de la Historia de España, dirigida por Josep Fontana y Ramón Villares |url= |dataacceso= |idioma= |outros= |edición= |ano=2007 |editor= |editorial=Crítica/Marcial Pons |lugar=Barcelona |isbn=978-84-8432-876-6|capítulo= |páxinas=|cita=|ref=harv }} *{{cita libro |apelido=Fuentes |nome=Juan Francisco |ligazónautor= |título=El fin del Antiguo Régimen (1808-1868). Política y sociedad |ano=2007 |editorial=Síntesis |lugar=Madrid |isbn=978-84-975651-5-8| capítulo=|páxinas= |cita=|ref=harv}} *{{cita libro |apelido=Lafuente |nome=Modesto |ligazónautor= Modesto Lafuente|título= Historia de España desde los tiempos primitivos hasta la muerte de Fernando VII / por Modesto Lafuente; continuada desde dicha época hasta nuestros días por Juan Valera, 25 vols. |ano=1887-1890|editorial=Montaner y Simón |lugar=Barcelona |isbn=| capítulo=|páxinas= |cita=|ref=harv}} *{{cita libro |apelido=Michavila Gómez |nome=María Nieves |ligazónautor= |título= Voces desde el más allá de la historia|ano=2015 |editorial=Incipit Editores |lugar=Madrid |isbn=978-84-8198-931-1| capítulo=|páxinas= |cita=|ref=harv}} *{{cita libro |apelido=Salcedo Ruiz |nome=Ángel |ligazónautor= Ángel Salcedo Ruiz |título= Historia de España. Resumen crítico por Ángel Salcedo Ruiz Académico de número de la Real de Ciencias Morales y Políticas e Historia gráfica de la civilización española (ilustración y notas explicativas de la misma) por [[Manuel Ángel y Álvarez]]|ano=1914 |editorial=Saturnino Calleja |lugar=Madrid |isbn=| capítulo=|páxinas= |cita=|ref=harv}} *{{cita libro |apelido=Vigón |nome=Jorge |ligazónautor=Jorge Vigón |título= Un personaje español del siglo XIX: “el cuerpo de artillería” |ano=1930 |editorial=C.I.A.P. |lugar=Madrid |isbn=| capítulo=|páxinas= |cita=|ref=harv}} *{{cita libro |apelido=Vilches |nome=Jorge |apelido2= |nome2= |ligazónautor=Jorge Vilches |título=Progreso y Libertad. El Partido Progresista en la Revolución Liberal Española |url= |dataacceso= |idioma= |otros= |edición= |ano=2001 |editor= |editorial=Alianza Editorial|lugar=Madrid |isbn=84-206-6768-4 |capítulo= |páxinas= |cita=|ref=harv}} *VV.AA. ''Historia Contemporánea de España. Siglo XIX''. Edit. Ariel. Madrid, 2004. === Outros artigos === * [[Crise final do reinado de Isabel II]] {{control de autoridades}} [[Categoría:Reinado de Isabel II]] [[Categoría:Golpes de Estado]] [[Categoría:1866]] 9dilqb64frmg0ehxow4twfkacl0azew 0 448239 7105015 6589154 2025-06-23T21:57:22Z O Breixo 127505 7105015 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe=La bataille de Palikiao.jpg |descrición_imaxe= A ponte de Pa-Li-Kiao na noite da [[Batalla de Palikiao|batalla]] que tivo lugar o [[21 de setembro]] de 1860. A vitoria anglo-francesa abriu un camiño cara a Pequín para os exércitos occidentais. |resultado= Vitoria anglo-francesa {{UKb}} {{FRAb}}<br/> * [[Tratado de Tianjin]] * [[Tratado de Aigun]] * [[Convención de Pekín]] |combatentes1=[[Ficheiro:Flag of China (1889–1912).svg|20px]] [[Dinastía Qing|Imperio do Gran Qing]] |combatentes2={{UKb}} [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>{{FRAb}} [[Segundo Imperio Francés|Imperio francés]]<br/>{{EUA}} |comandante1='''[[Dinastía Qing]]'''<br/> *[[Ficheiro:Flag of China (1889–1912).svg|20px]] [[Yixin, Príncipe Gong]] *[[Ficheiro:Flag of China (1889–1912).svg|20px]] [[Ye Mingchen]] *[[Ficheiro:Flag of China (1889–1912).svg|20px]] [[Sengge Rinchen]] |comandante2='''[[Imperio Británico]]'''<br/> *{{UKb}} [[Michael Seymour]] *{{UKb}} [[James Bruce, 8º Conde de Elgin|James Bruce]]<br/>'''[[Segundo Imperio Francés|Francia]]''' *{{FRAb}} [[Jean Baptiste Louis Gros]] *{{FRAb}} [[Auguste Léopold Protet]] |soldados1=[[Ficheiro:Flag of China (1889–1912).svg|20px]] 200.000 soldados|soldados2={{UKb}} {{FRAb}} Entre 16.700 e 50.000 soldados e 173 barcos |causa=''[[Incidente do Arrow]]''}} A '''Segunda Guerra do Opio''' (''Second Opium War'', ''Second Anglo-Chinese War'', ''Second China War'', ''Arrow War'' ou ''Anglo-French expedition to China'' en [[Lingua inglesa|inglés]], ''Seconde guerre de l'opium'' en [[Lingua francesa|francés]] e 第二次鴉片戰爭, 英法联军之役, 亞羅號戰爭, 英法對華遠征 ou 第二次英中战争 en [[Lingua chinesa|chinés]]) foi un conflito armado, que tivo lugar entre os anos [[1856]] e [[1860]], entre, por unha banda, o [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]] e [[Segundo Imperio Francés|Francia]] e, por outra, a [[dinastía Qing]] de [[República Popular da China|China]].<ref>Michel Vié, Histoire du Japon des origines a Meiji, PUF, p.99. [//es.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/2130528937 ISBN 2-13-052893-7]</ref><ref>Jack Beeching, The Chinese Opium Wars (1975), [//es.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/0156170949 ISBN 0-15-617094-9]</ref> == Contexto histórico == Na [[década de 1850]] viuse un rápido crecemento do [[imperialismo]].<ref>Bonner-Smith and E. Lumley, The Second China War, 1944.</ref> Algúns obxectivos compartidos entre as potencias occidentais incluían expandir os seus mercados ultramarinos e estabelecer novos [[Porto (comunicacións)|portos]] de escala. Tanto o acordo francés coñecido como [[Tratado de Huangpu]], como o pacto estadounidense chamado Tratado de Wangxia contiñan cláusulas que permitían a renegociación de devanditos tratados despois de doce anos. Nun esforzo de expandir os seus territorios na China, o Reino Unido pediu ás autoridades da dinastía Qing renegociar o acordado no [[Tratado de Nankín]], en [[1854|1842.]] As demandas británicas incluían que puidesen exercer o libre comercio en toda China, legalizar a comercialización do [[opio]], abolir os [[impostos]] a estranxeiros para o tránsito interno, suprimir a [[pirataría]], regular o tráfico de [[culíes]] (traballadores semiescravos) e permitir ao [[embaixador]] británico residir en [[Pequín]], entre outras cousas. A corte dos Qing rexeitou as demandas presentadas polo Reino Unido, Francia e os [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]]. == Desenvolvemento bélico == O [[8 de outubro]] de [[1856]], os oficiais dos Qing abordaron o ''Arrow'', un barco de donos chineses que fora rexistrado en [[Hong Kong británico|Hong Kong]] (en posesión dos [[británicos]]) e era sospeitoso de pirataría e [[contrabando]]. Doce suxeitos chineses foron arrestados e apresados. Este feito foi coñecido como o «''[[Incidente do Arrow]]''». Os oficiais británicos en [[Cantón, China|Cantón]] pediron a liberación dos navegantes afirmando que como o barco fora recentemente supervisado por británicos estaba protexido baixo o [[Tratado de Nankín]]. Só cando foi demostrado que aquel era un argumento débil, os británicos insistiron en que o ''Arrow'' tivera unha insignia británica e que os soldados dos Qing insultaran a [[bandeira]]. Estando en guerra cos insurxentes da [[Rebelión Taiping]], os Qing non estaban en condicións de recibir un ataque de [[Occidente]]. Aínda que os británicos foron atrasados pola [[Rebelión da India de 1857|Rebelión da India]], responderon o ''Incidente do <span>Arrow</span>'' en [[1857]] atacando [[Guangzhou]] desde o [[Río das Perlas]]. Ye Mingchen, quen se convertería en gobernador das provincias de [[Guangdong]] e [[Guangxi]], alertou aos soldados chineses nos fortes. Despois de tomar os fortes próximos a [[Cantón, China|Cantón]] sen moito esforzo, a [[Armada Británica]] atacou a cidade. O [[Parlamento do Reino Unido|Parlamento Británico]] decidiu tomar compensación da China baseándose no informe do ''Incidente do <span>Arrow</span>'' presentado por Harry Parkes, o cónsul británico en Guangzhou. Francia, os Estados Unidos e [[Rusia]] recibiron invitacións para adherirse ao Reino Unido nunha alianza. Francia uniuse á acción británica en contra da China, provocada pola execución do misionario francés Pai [[Auguste Chapdelaine]], no chamado «''Incidente de Auguste Chapdelaine''», por parte de autoridades locais na provincia de Guangxi. O [[Imperio Ruso]] e os Estados Unidos convidaron a [[Hong Kong británico|Hong Kong]] a unirse á causa anglo-francesa, pero nunca achegou axuda militar. Os británicos e os franceses uniron forzas baixo o mando do [[almirante]] Michael Seymour. A armada británica, liderada por [[James Bruce, 8º Duque de Elgin|Lord Elgin]], e a francesa, encabezada por [[Jean Baptiste Louis Gros|Gros]], atacou e ocupou Guangzhou a fins de 1857. Ye Mingchen foi capturado, e Bo-gui, o gobernador de Guangdong, rendeuse. Formouse un comité conxunto da alianza. Bo-gui permaneceu no seu posto orixinal para manter a orde en nome dos agresores. A alianza anglo-francesa mantivo o control de Guangzhou por case catro anos. Ye Mingchen foi exiliado a [[Calcuta]], [[Raj Británico|India británica]], onde morreu de [[inanición]]. A coalición dirixiuse logo cara ao norte para asaltar os [[fortes de Taku]], preto de Tientsin ([[Tianjin]]) en [[maio]] de [[1858]]. === Tratado de Tianjin === En [[xuño]] de 1858, a primeira parte da guerra concluíu co [[Tratado de Tianjin]], no cal Francia, Rusia e os Estados Unidos tomaron parte. Os chineses inicialmente negáronse a asinar o tratado. Os puntos máis importantes do tratado foron: # O Reino Unido, Francia, Rusia e os Estados Unidos terían o dereito de estabelecer [[legación]]<nowiki/>s diplomáticas (pequenas embaixadas) en [[Pequín]], unha cidade pechada naquel tempo; # Dez novos portos serían abertos ao comercio internacional, incluíndo [[Yingkou|Niuzhuang]], Danshui, [[Hankou]] e [[Nanjing]]; # O dereito de todos os buques estranxeiros incluíndo barcos comerciais a navegar libremente polo río [[Río Yangtzé|Yangtzé]]; # O dereito aos estranxeiros de viaxar a rexións internas da China, o cal antes estaba restrinxido; # A China debería pagar unha indemnización ao Reino Unido e a Francia de 2 millóns de [[tael]]es de [[prata]] respectivamente; # A China debería pagar unha compensación aos comerciantes británicos de 2 millóns de taeles de prata pola destrución das súas propiedades. === Tratado de Aigun === O [[28 de maio]] de 1858, o [[Tratado de Aigun]] foi asinado con Rusia para revisar a [[fronteira]] entre aquela nación e a China, segundo determinábase no [[Tratado de Nerchinsk]] de [[1689]]. Rusia gañou a beira esquerda do río [[Río Amur|Amur]]. O tratado tamén lle deu control sobre a área costeira do [[océano Pacífico]] que non se conxelaba, onde a cidade de [[Vladivostok]] foi fundada en [[1860]]. == Continuación da guerra == [[Ficheiro:Upper_North_Taku_Fort.jpg|miniatura|Interior do Forte Norte de Taku inmediatamente despois da súa captura, o [[21 de agosto]] de [[1860]]. Fotografía de [[Felice Beato]].]] En [[1859]], despois de que a China se negase a permitir o estabelecemento de embaixadas en Pequín como se acordou no Tratado de Tientsin, unha forza naval baixo o mando do almirante Sir James Hope Grant bombardeou os fortes situados na boca do río [[Hai He]]. Un escuadrón naval comandado polo [[comodoro]] [[Josiah Tattnall]] danounos gravemente. En 1860, unha forza anglo-francesa reuniuse en Hong Kong e logo levou a cabo un desembarco en Pei Tang o [[3 de agosto]], e un exitoso ataque aos fortes de Taku o [[21 de agosto]]. O [[20 de setembro]], as tropas chinesas foron derrotadas na [[Batalla de Palikao]], facendo que para o [[26 de setembro]], a forza chegue a Pequín, tomando a cidade o [[6 de outubro]]. Nomeando ao seu irmán, o [[Yixin, Príncipe Gong|príncipe Gong]], como o seu representante, o [[emperador Xianfeng]] escapou ao [[Residencia de montaña de Chengde|palacio de Chengde]], situado na cidade de [[Chengde]]. As tropas anglo-francesas incendiaron o [[Antigo Palacio de Verán]] (residencia principal da corte a pesar do seu nome) despois de varios días de saqueo. Pequín xa non estaba tomada, pero as tropas permaneceron nos arredores da cidade. Os motivos da destrución do Antigo Palacio de Verán son un tema de debate. As razóns oficiais declaradas por [[James Bruce, 8º Duque de Elgin|Elgin]] eran as de desalentar aos chineses de usar o secuestro como unha ferramenta de negociación e vingarse do emperador pola súa violación á bandeira de tregua. Outras opinións, como execucións, son discutibles. Elgin cualificou este feito como o «menos desagradable», ao danar o goberno despótico pero sen alterar a vida cotiá dos chineses inocentes. Historiadores occidentais afirman que o accionar de Elgin ao autorizar a destrución do Palacio de Verán foi motivado pola tortura e asasinato de case vinte prisioneiros occidentais, incluíndo dous enviados británicos e un [[xornalista]] do xornal da mesma nacionalidade ''[[The Times]].'' Os [[Pobo manchú|manchú]] desa época converteran a tortura nunha arte cruel que incluía a morte por medio de miles de cortes mentres se estaba no que podería chamarse unha chaqueta de [[arame]], e [[morte]] por mortificación, na cal os membros eran quitados do corpo un por un. Neste contexto, Elgin foi moi criticado pola completa destrución do Antigo Palacio de Verán. Historiadores chineses argumentaron que esta destrución foi un encubrimento para os xa moi estendidos saqueos. == Convención de Pequín == O Tratado de Tianjin, asinado en xuño de 1858, foi finalmente estendido e ratificado polo irmán do emperador, o príncipe Gong, na [[Convención de Pequín]] do [[18 de outubro]] de [[1860]], asinada mentres as potencias occidentais ocupaban Pequín e incendiábase o Antigo Palacio de Verán.<ref>Hsu (2000), p. 219</ref> Así se puxo final á Segunda Guerra do Opio. O comercio do opio foi legalizado e aos [[Cristianismo|cristiáns]] fóronselles concedidos todos os [[Dereito civil|dereitos civís]], incluíndo o dereito da [[Propiedade|propiedade privada]] e o dereito de [[Evanxelización|evanxelizar]].<ref>A History of Christian Missions in China p.273 by Kenneth Scott Latourette: "A casus belli was found in an unfortunate incident which had occurred before the Arrow affair, the judicial murder of a French priest, Auguste Chapdelaine". Tradución ao [[Lingua galega|galego]]: "Un motivo de guerra foi atopado nun desafortunado incidente que ocorrera antes do caso de ''Arrow,'' o asasinato xudicial do sacerdote francés Auguste Chapdelaine".</ref> O contido da Convención de Pequín inclúe: # O recoñecemento da China sobre a validez do Tratado de Tientsin. # A apertura de Tianjin como un porto comercial. # A cesión do Distrito Nº 1 de [[Kowloon]] (ao sur da actual Boundary Street) ao Reino Unido. # A autorización aos barcos británicos de levar aos chineses feridos a [[EEUU]] # A indemnización ao Reino Unido e Francia por 8 millóns de teals de prata a cada un. # A legalización do comercio de opio. == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === * G. F. Bartle, ''Sir John Bowring and the Arrow war in China'', Bulletin of the John Rylands Library, Manchester, 43:2 ([[1961]]), 293-316, {{en}}. *{{Cita libro|título=The Chinese Opium Wars|url=https://archive.org/details/chineseopiumwars00beec|apelidos=Beeching|nome=Jack|editorial=Harcourt Brace & co|ano=1975|ISBN=0-15-617094-9|serie=Col. Harvest Book, nº 350|lugar=San Diego, CA|lingua=en|ref=}} *{{Cita libro|título=The Second China War|url=https://archive.org/details/secondchinawar180000bonn|apelidos=Bonner-Smith|nome=D.|editorial=|ano=1954|ISBN=|apelidos2=Lumby|nome2=E.W.R.|lingua=en|ASIN=B0010ZA004|ref=}} * W. Travis Hanes III e Frank Sanello, ''The Opium Wars'', [[2002]], ISBN 0-7607-7638-5 *{{Cita libro|título=The Rise of Modern China|apelidos=Hsu|nome=Immanuel C.Y.|editorial=Oxford University Press Inc|ano=2000|ISBN=978-0195125047|edición=6ª|lugar=Oxford|lingua=en|ref=}} * Henry Loch, ''Personal narrative of occurrences during Lord Elgin's second embassy to China 1860'', [[1869]], {{en}}. * Erik Ringmar, ''Fury of the Europeans: Liberal Barbarism and the Destruction of the Emperor's Summer Palace'', {{en}}. *{{Cita libro|título=Deadly Dreams: Opium, Imperialism, and the Arrow War (1856-1860) in China|url=https://archive.org/details/deadlydreamsopiu0000wong|apelidos=Wong|nome=J.W.|editorial=[[Cambridge University Press]]|ano=1998|ISBN=|lugar=Cambridge|lingua=en|ref=}} === Outros artigos === * [[Levantamento dos bóxers]] * [[Primeira Guerra do Opio]] * [[Diplomacia de canoneiro]] <br /> {{sucesión |título=Segunda Guerra do Opio |período=[[1856]] - [[1860]] |predecesor=[[Primeira Guerra do Opio]]<br /><small>([[1839]] - [[1842]])</small> |sucesor=Ningunha }} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerras do século XIX]] [[Categoría:Guerras nas que participou a China]] [[Categoría:Guerras nas que participou Francia]] [[Categoría:Guerras nas que participou o Reino Unido]] [[Categoría:Guerras nas que participaron os Estados Unidos de América]] [[Categoría:1856]] [[Categoría:1857]] [[Categoría:1858]] [[Categoría:1859]] [[Categoría:1860]] f6w0asaojlg0e6ypjgr5bnpc7fkqrlt 0 448493 7105017 6963303 2025-06-23T21:58:21Z O Breixo 127505 7105017 wikitext text/x-wiki {{Non confundir|Guerra hispano-estadounidense|Guerra de independencia de Cuba}} {{outros homónimos|guerra de Cuba}} {{Acontecemento |nome = Guerra dos Dez Anos |imaxe = Embarcament dels voluntaris catalans al port de Barcelona.jpg |descrición_imaxe = Voluntarios españois embarcándose para a guerra en Cuba, Barcelona, 1870 |resultado = Vitoria española<br/>[[Pacto de Zanjón]] |combatentes1 = {{bandeira|Cuba}} |combatentes2 = {{bandeira|España|1785}} |comandante1 = [[Ficheiro:Flag of Cuba.svg|border|20px|link=]] [[Carlos Manuel de Céspedes|Carlos M. de Céspedes]] {{MEC}}<br />[[Ficheiro:Flag of Cuba.svg|border|20px|link=]] [[Manuel de Quesada]]<br />[[Ficheiro:Flag of the United States.svg|25px]] [[Thomas Jordan (xeneral estadounidense)|Thomas Jordan]]<br />[[Ficheiro:Flag of Cuba.svg|border|20px|link=]] [[Ignacio Agramonte]] {{MEC}}<br />{{bandeira|República Dominicana}} [[Máximo Gómez]]<br />{{bandeira|República Dominicana}} [[Luis Marcano]] {{MEC}}<br />{{bandeira|República Dominicana}} [[Modesto Díaz]]<br />[[Ficheiro:Flag of Cuba.svg|border|20px|link=]] [[Vicente García González|Vicente García]]<br />[[Ficheiro:Flag of Cuba.svg|border|20px|link=]] [[Ángel del Castillo]] {{MEC}}<br />[[Ficheiro:Flag of Cuba.svg|border|20px|link=]] [[Honorato del Castillo]] {{MEC}}<br />[[Ficheiro:Flag of Cuba.svg|border|20px|link=]] [[Miguel Jerónimo Gutiérrez|Miguel J. Gutiérrez]] {{MEC}}<br />[[Ficheiro:Flag of Cuba.svg|border|20px|link=]] [[Calixto García]]([[Prisioneiro de guerra|P.D.G.]])<br />[[Ficheiro:Flag of Cuba.svg|border|20px]] [[Antonio Maceo]]<br />[[Ficheiro:Flag of Cuba.svg|border|20px|link=]] [[Perucho Figueredo]] {{MEC}}<br />[[Ficheiro:Flag of Cuba.svg|border|20px|link=]] [[Francisco Vicente Aguilera|Francisco V. Aguilera]] {{MEC}}<br />[[Ficheiro:Flag of Cuba.svg|border|20px|link=]] [[Donato Mármol]] {{MEC}}<br />[[Ficheiro:Flag of the United States.svg|25px]] [[Henry Reeve]] {{MEC}} |comandante2 = [[Ficheiro:Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg|border|20px]] [[Francisco Lersundi Hormaechea]]<br />[[Ficheiro:Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg|border|20px]] [[Domingo Dulce]]<br />[[Ficheiro:Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg|border|20px|link=]] [[Blas Villate]]<br />[[Ficheiro:Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg|border|20px]] [[Felipe Ginovés del Espinar]]<br />[[Ficheiro:Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg|border|20px]] [[Antonio Caballero y Fernández de Rodas]]<br />[[Ficheiro:Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg|border|20px]] [[Francisco de Ceballos y Vargas]]<br />[[Ficheiro:Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg|border|20px]] [[Cándido Pieltaín y Jové Huervo]]<br />[[Ficheiro:Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg|border|20px|link=]] [[Joaquín Jovellar]]<br />[[Ficheiro:Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg|border|20px|link=]] [[José Gutiérrez de la Concha]]<br />[[Ficheiro:Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg|border|20px|link=]] [[Camilo Polavieja]]<br />[[Ficheiro:Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg|border|20px|link=]] [[Arsenio Martínez Campos]]<br />[[Ficheiro:Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg|border|20px|link=]] [[Valeriano Weyler]]<br /> |soldados1 = 10.000-20.000 en 1869<ref name= Thomas337 >Thomas, Hugh Swynnerton (1973). ''De la dominación española a la dominación norteamericana, 1762-1909''. Tomo I de ''Cuba: la lucha por la libertad, 1762-1970''. Barcelona; México: Grijalbo, pp. 337. Edición de Neri Daurella. ISBN 9788425302916.</ref><br /> 10.000-12.000 en 1873<ref>Thomas, 1973: 345. 1.500 a 2.000 rebeldes huyeron a Jamaica.</ref><br /> +8.000 en 1878 |soldados2 = 181.000 <small>(movidos en toda a guerra)</small><ref name= Guerra377 >Ramiro Guerra Sánchez (1972). ''Guerra de los 10[i.e. Diez] años''. Tomo II. La Habana: Editorial De Ciencias Sociales, pp. 377</ref><br />30.000 (1868)<ref>Florencio León Gutiérrez (1895). ''Conferencia sobre la insurrección cubana''. La Habana: Imprenta del Cuerpo de Artillería, pp. 25</ref><br /> 40.000 (finais de 1869)<ref name= Thomas337 /><br />55.000 (1870)<ref>José Andrés-Gallego (1981). ''Historia General de España y América : Revolución y Restauración: (1868-1931)''. Madrid: Ediciones Rialp, pp. 271. ISBN 978-8-43212-114-2. 20.000 españois e 35.000 cubanos.</ref><br />30.000 (1875)<ref>Nicolás María Serrano & Melchor Pardo (1875). ''Anales de la guerra civil: España desde 1868 à 1876''. Tomo I. Madrid: Astort Hermanos, pp. 1263</ref> |baixas1 = ~50.000 mortos<ref>segundo estimación de José Martí en su obra "La revolución de 1868" citado por Samuel Silva Gotay en "Catolicismo y política en Puerto Rico: bajo España y Estados Unidos" pág. 39</ref> |baixas2 = 81.248 mortos<ref name= Guerra377 /> |outras_perdas=Probablemente arredor de 200.000 mortos e 100.000 exiliados.<ref>R. W. McColl & Gerhard Robbers (2005). ''Encyclopedia of World Geography''. Tomo I. Nueva York: Infobase Publishing, pp. 222. ISBN 978-0-81607-229-3.</ref>}} [[Ficheiro:Carlos Manuel de Cespedes.jpg|miniatura|200px|Carlos Manuel de Céspedes.]] A '''Guerra dos Dez Anos''',<ref name=":0">Marimon (1998), p. 10</ref> '''Guerra do 68''' ou '''Guerra Grande''' ([[1868]] - [[1878]]), tamén coñecida en España como '''Guerra de Cuba''', foi a primeira das tres guerras [[cuba]]nas de independencia contra as forzas coloniais [[España|españolas]]. A guerra comezou coa primeira declaración de independencia, o [[Manifesto da Xunta Revolucionaria de Cuba]], máis coñecido como o [[Grito de Yara]], na noite do [[9 de outubro|9]] ao [[10 de outubro]] de [[1868]],<ref>Andres-Gallego (1981), p. 270</ref> na herdade ''[[La Demajagua]]'', en [[Manzanillo (Cuba)|Manzanillo]], que pertencía a [[Carlos Manuel de Céspedes]].<ref name=":0" /> Rematou dez anos máis tarde coa [[Paz de Zanjón]] ou Pacto de Zanjón ([[10 de febreiro]] de [[1878]]),<ref>Marimon (1998), p. 11</ref> onde se estableceu a capitulación do [[Exército Mambí|Exército Independentista Cubano]] fronte ás tropas españolas. Este acordo non garantira ningún dos dous obxectivos fundamentais da guerra: a [[independencia de Cuba]] e a abolición da [[escravitude]]. Por dicha razón, grupos dispersos de patriotas cubanos continuaron loitando durante a maior parte do ano 1878 e intentarían reiniciar a loita durante a chamada [[Guerra Chiquita]] (1879 - 1880). == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} === Bibliografía === * {{Cita libro|título=Historia General de España y América (volume XVI-2: Revolución y Restauración)|apelidos=Andres-Gallego|nome=José|editorial=Ediciones Rialp|ano=1981|ISBN=8432121142|ref=harv|lugar=Madrid|lingua=es}} * {{Cita libro|título=La crisis de 1898|url=https://archive.org/details/lacrisisde18980000mari|apelidos=Marimon|nome=Antoni|editorial=Ariel|ano=1998|ISBN=84-344-2822-9|ref=harv|lugar=Barcelona|lingua=es|edición=1ª}} === Outros artigos === * [[Guerra Chiquita]] * Guerra da Independencia de Cuba * [[Guerra hispano-estadounidense]] [[Categoría:Historia de Cuba]] [[Categoría:Sexenio Democrático]] [[Categoría:Guerras do século XIX]] [[Categoría:Guerras de independencia]] 02vb1z7i62aigl7uct0z8t8qljg1e5e 0 449014 7105369 6996683 2025-06-24T11:17:47Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105369 wikitext text/x-wiki {{Redirección|Ceca||Ceca (homónimos)|e|Casa de moeda (homónimos)}} [[Ficheiro:Mittelalterliche Werkstatt.jpg|miniatura|Xilografía do [[século XVI]], na que [[Maximiliano I de Habsburgo|Maximiliano I]] aprende a [[cuñaxe]] nunha '''casa de moeda'''<ref>Treitzsaurwein, M. ''Der Weisskunig. Eine Erzehlung von den Thaten Kaiser Maximilians des Ersten''. Leipzig, 1775. Reedición 2006. ISBN 3361006015</ref>]] Unha '''casa de moeda''', coñecida tamén como '''ceca '''(do [[Lingua árabe|árabe]]: ''sikkah'', "casa de moeda") ou '''obradoiro monetario''', entre outros, é un [[Fábrica|establecemento fabril]] dedicado á fabricación de [[moeda]], habitualmente polo método da [[cuñaxe]], ben dun xeito [[Artesanía|artesanal]] ou ben de maneira [[Industria]]l, en función da época.<ref>[https://digalego.xunta.gal/gl/termo/13586/ceca "Ceca"] en ''Digalego.com''. Consultado o 9 de agosto de 2019.</ref><ref>"[https://books.google.es/books?id=lSePaXCzaw4C&pg=PA893&lpg=PA893&dq=2casa+de+moeda%22&source=bl&ots=77FMAV_zLG&sig=6hHHSxsyymBxQ7SoIE7cwsbqixw&hl=gl&sa=X&ved=2ahUKEwi8_rmatoPfAhUrI8AKHWqlBTwQ6AEwBHoECAUQAQ#v=onepage&q=2casa%20de%20moeda%22&f=false Casa da moeda]". En ''Gran dicionario Século 21 da lingua galega''. Galaxia e Cumio. Vigo. 2006. Páxina 271. ISBN 84-8289-341-6</ref> == Historia == === Evolución da actividade nas casas de moeda === {{Artigo principal|Cuñaxe}} [[Ficheiro:Muenzschlaeger 228364963.jpg|esquerda|miniatura|[[Baixorrelevo]] en [[Rostock]], [[Alemaña]], que reproduce a cuñaxe a martelo nunha '''casa de moeda''']] A fabricación de moeda nos seus inicios foi un proceso [[Artesanía|artesán]], a golpe de [[Cuñaxe ao martelo|martelo]] sobre discos [[Metal|metálicos]] recortados á man con [[tesoira]]s.<ref>"[http://sceco.univ-poitiers.fr/hfranc/index.htm La frappe au marteau]". ''Université de Poitiers''.</ref> En épocas [[Moeda da Antiga Grecia|grega]] e [[Moeda da Antiga Roma|romana]] as técnicas avanzaron en certa medida, aínda que eran substancialmente as mesmas, e non foi ata o [[século XVI]], coa instalación nas casas de moeda da primeira maquinaria, cando o proceso de cuñaxe coñeceu un verdadeiro avance.<ref>Wickens, J. "[http://www2.lawrence.edu/dept/art/BUERGER/ESSAYS/PRODUCTION.HTML The production of ancient coins]". Lawrence University. 1996</ref> A cuñaxe de moeda foi habitualmente un privilexio dos [[monarca]]s. As casas reais posuían as súas propias cecas, que inicialmente consistían en pequenos obradoiros de [[gravado]]res e [[ferreiro]]s, en ocasións de carácter itinerante, que viaxaban coa corte.<ref>De Francisco Olmos, J. M. (2002). Páxina 328: ''"en reconocimiento del señorío real, como regalía que era la acuñación monetaria, lo que justificaba su renovación al subir al trono cada nuevo rey, así como su carácter imprescriptible e inalienable"''.</ref> Na [[Península Ibérica]], os [[Al-Andalus|musulmáns]] utilizaban nas súas casas de moeda técnicas máis avanzadas durante a [[Idade Media]], sobre todo nas súas cecas principais de [[Córdoba, España|Córdoba]] e [[Madīnat al-Zahrā|Medina Azahra]], e influíron moi notablemente no desenvolvemento da actividade, particularmente cando [[Reconquista|os reis cristiáns retomaron o poder]].<ref>"[https://historiadelasmonedas.wordpress.com/moneda-medieval/la-moneda-en-al-andalus/ La moneda en al-Ándalus]". En ''Historia de las monedas''.</ref> [[Ficheiro:1831 coining press (M.A.N. 1873-22-19) 01.jpg|miniatura|Prensa de cuñaxe utilizada nunha '''casa de moeda''']] O rei [[Coroa de Castela|castelán-leonés]] [[Afonso VI de León|Afonso VI]] deu un paso importante na modernización do proceso de cuñaxe, coa creación de dúas casas de moeda estables, en [[Toledo]] e en [[León]], onde cuñou ao seu nome moedas con valor dun [[Diñeiro (moeda)|diñeiro]] nunha [[Metais e aliaxes de cuñaxe|aliaxe]] pouco común ata a época, denominada [[Billón (aliaxe)|billón]], á base de [[prata]] e [[cobre]], que foi moi utilizada nas emisións de moeda miúda dos reinos cristiáns.<ref>Fronchoso Sánchez, R. "[https://realacademiatoledo.es/wp-content/uploads/2013/12/files_toletum_0056_11.pdf Alfonso VI y las primeras monedas castellanas]". En ''Toletum''. Nº 56. Real Academia de Bellas Artes y Ciencias Históricas de Toledo. 2009.</ref> As cecas eran adoito estables á fin do [[Idade Media|período medieval]], mais, así e todo, seguían a semellar máis obradoiros artesanais que importantes [[fábrica]]s de [[diñeiro]]. En [[1553]], o [[Calcografía|calcógrafo]] [[Francia|francés]] Antoine Brucher inventou o laminador, unha máquina accionada por un [[muíño]] que fabricaba láminas de [[Metais e aliaxes de cuñaxe|metal]] dun grosor constante facendo pasar lingotes varias veces entre dous [[cilindro]]s ou rolos de metal duro. Esta innovación, xunto coa da chamada prensa de volante, coa que se lograba inicialmente o recorte de discos uniformes e, nun segundo momento, a cuñaxe dos discos grazas á [[Volante de inercia|inercia provocada por un gran volante]], supuxeron o abandono da cuñaxe a martelo nas casas de moeda e o inicio do proceso industrial de produción de moeda.<ref>"[https://web.archive.org/web/20080511193902/http://www.monnaiedeparis.com/jeunes/frappee.htm Coining by hammer, from the origins to the XVI century]". ''Monnaie de Paris''.</ref> Esas primeiras máquinas, de considerables dimensións, tiñan que ser instaladas en instalacións máis grandes que os tradicionais obradoiros.<ref>"[http://sceco.univ-poitiers.fr/hfranc/frappresse.htm La frappe à la presse]". ''Université de Poitiers''.</ref><ref>"[http://sceco.univ-poitiers.fr/hfranc/index.htm La frappe au balancier]". ''Université de Poitiers''.</ref> [[Ficheiro:Pincerno Hamburg-Meiendorf 011.jpg|miniatura|A '''casa de moeda''' de [[Hamburgo]]]] A partir destas invencións e, particularmente, cos avances achegados pola [[Revolución Industrial]], comezaron a sucederse a melloras no proceso. Cara a [[1790]], os industriais ingleses [[Matthew Boulton]] e [[James Watt]] inventaron unha nova prensa [[Máquina de vapor|movida por vapor]] na súa [[Ceca de Soho|fábrica de Soho]], en [[Birmingham]], que daba un rendemento de 50 pezas por minuto.<ref>Gall, C. "[https://www.bbc.com/news/uk-england-birmingham-29462839 Matthew Boulton: The grandfather of modern coinage]". En ''BBC''. 20 de outubro de 2014.</ref> Probada inicialmente polos [[Comercio|comerciantes]] [[Francia|franceses]] [[Monneron|irmáns Monneron]], o uso da nova prensa xeneralizouse na ''[[Royal Mint]]'' de [[Inglaterra]], a partir de [[1805]].<ref>"La machine à vapeur". En "[http://classes.bnf.fr/franc/nav/index_rep.htm Technique de fabrication des monnaies]". ''Classes. Ressources Pédagogiques en Ligne''. [[Bibliothèque nationale de France|Biblioteca Nacional de Francia]].</ref> En [[1817]], o [[Alemaña|alemán]] Uhlhorn perfeccionou o modelo ata chegar a lograr un rendemento de 100 moedas cuñadas por minuto.<ref>"[https://books.google.es/books?id=xjxYDwAAQBAJ&pg=PT70&lpg=PT70&dq=%22Uhlhorn%22+%221817%22&source=bl&ots=a0WYVRJW32&sig=Q5RMp4_ojx2-DvOj4W_qxsAQork&hl=gl&sa=X&ved=2ahUKEwi6l7a4voPfAhUS66QKHcJNCVUQ6AEwBHoECAUQAQ#v=onepage&q=%22Uhlhorn%22%20%221817%22&f=false Fabrication et production. 1. Les tecniques]". En [[Cécile Morrisson|Morrisson, C]]. (1992).</ref> E un novo paso deuno en [[1830]] o [[Enxeñaría|enxeñeiro]] [[Suíza|suízo]] [[Jean Pierre Droz]], quen introduciu no sistema a posibilidade de cuñar tamén o canto da moeda, de xeito simultáneo ao do [[anverso]] e o [[Reverso (moedas)|reverso]].<ref>[[Leonard Forrer|Forrer, Leonard]]. "Droz, Jean-Pierre". En [[iarchive:ForrerVol1/page/n9|''Biographical Dictionary of Medallists''. Vol. I]]. Spink & Son Ltd. Londres. 1904.</ref><ref>Tungate, S. "[http://sohomint.info/drozcollar.html Droz's Collar. An Innovation in Minting] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190907150712/http://sohomint.info/drozcollar.html |date=07 de setembro de 2019 }}". ''Soho Mint''.</ref> O avance máis recente na evolución dos métodos utilizados nas casas de moeda produciuse no inicio do [[século XX]], cando a [[electricidade]] substituíu o vapor como sistema para mover as prensas. Ademais, os avances da [[electrónica]] e da [[informática]], o [[CAD|deseño asistido por computador]] e o [[control numérico computerizado]] aplicado á elaboración dos cuños, así como a incorporación de novos materiais, fixeron que a produtividade chegase a cantidades como as 800 pezas por minuto nas factorías máis modernas, como a fábrica da ''[[Monnaie de Paris]]'' en Pessac ou a ''[[Fábrica Nacional de Moneda y Timbre]]'' de España.<ref>"[https://www.fleur-de-coin.com/articles/modern-minting Modern design and minting]". En ''Fleur-de-coin.com''.</ref><ref>"[https://www.mintageworld.com/blog/modern-coin-minting-process/# Coin Minting Process of Modern Coins]". En ''Mintage World''.</ref><ref>"[http://www.fnmt.es/gl/coins Moeda circulante. Proceso de acuñamento]". ''Real Casa de la Moneda. FNMT''.</ref> [[Ficheiro:Cuartel de San Domingos.jpg|miniatura|[[Cuartel]] de San Domingos, sede da [[Real Casa da Moeda da Coruña]]]] === Casas de moeda de Galicia ao longo da historia === {{Artigo principal|Moeda cuñada en Galicia}} [[Ficheiro:Ceca Xubia 00 08 SMALL.jpg|esquerda|miniatura|Instalacións da [[Real Casa da Moeda de Xuvia]] (á dereita), ao pé do [[Río Grande de Xuvia|Río Xuvia]]]] [[Ficheiro:Rúa da Moeda Vella. Santiago de Compostela. Galiza.jpg|miniatura|''Rúa da Moeda Vella'', onde é probable que estivese a antiga [[Ceca de Santiago de Compostela|'''casa de moeda''' de Santiago de Compostela]]|alt=]] O primeiro obradoiro monetario que funcionou en [[Galicia|territorio galego]] tivo carácter itinerante [[Ceca de Lucus Augusti|na contorna da cidade de Lugo]], e nel cuñáronse [[Ás|ases]], [[dupondio]]s e outros valores de [[bronce]] do [[Moeda da Antiga Roma|sistema monetario romano]] durante as [[Guerras Cántabras]], a nome de [[Octavio Augusto]], en torno ao ano [[-25|25]] [[Antes de Cristo|a. de C]].<ref>Pita Fernández (1999). "A ceca móbil de Lugo. Cuñacións galego-romanas". Páxinas 39-46.</ref><ref>[[Pere Pau Ripollès Alegre|Ripollès, P. P]]. “Ceca del Noroeste”. En ''Las acuñaciones provinciales romanas de Hispania.'' Madrid. 2010. Páxinas 43-45.</ref><ref>[[Leandre Villaronga i Garriga|Villaronga, L]]. “Emisión monetaria augustea con escudo atribuible a P. Carisio y la zona norte de Hispania”. ''XI Congreso Nacional de Arqueología.'' Zaragoza. 1970. Páxinas 591-600.</ref> Xa en época da dominación [[Galicia na monarquía visigoda|visigoda]], establecéronse en Galicia pequenos establecementos monetarios de carácter artesanal onde se cuñaron [[Moeda visigoda|moedas]] de [[ouro]] chamadas [[tremissis]]. Algúns dos coñecidos estaban situados en localidades como ''Arros'' ([[Arón, San Román de Montoxo, Cedeira|Arón]], [[Cedeira]]), ''Aurense'' ([[Ourense]]), ''Aviono'' ([[Avión]]), ''Bergancia'' ([[Betanzos]]), ''Catora'' ([[Catoira]]), ''Giorres'' ([[Valdeorras]]), ''Inceio'' ([[O Incio]]), ''Iria'' ([[Santiago de Compostela]]), ''Lucu'' ([[Lugo]]), ''Pincia'' ([[Pinza, Viana do Bolo|Pinza]]), ''Tornio'' ([[Torroña, Burgueira, Oia|Torroña]]), ''Tude'' ([[Tui]]), ''Fraucello'' e outras de atribución incerta.<ref>Pita Fernández, Ricardo Luís (1999). "Numismática galego-xermana", páxinas 20-24. "Cecas galegas da época xermana", Páxinas 47-60.</ref><ref>[[Felip Mateu i Llopis|Mateu y Llopis, F]]. "[http://studylib.es/doc/6421877/los-nombres-de-lugar-en-el-numerari%C3%B2-su%C3%A9v%C3%B3 Los nombres de lugar en el numerario suevo y visigodo de Gallaecia y Lusitania]". En ''Analecta Sacra Tarraconensia''. 15. 1942.</ref> Durante a Idade Media foi moi salientable a actividade da [[ceca de Santiago de Compostela]], que se establece no reinado de [[Afonso VI de León|Afonso VI]] a finais do [[século XI]], e, particularmente, a [[Real Casa da Moeda da Coruña]], que estendeu a súa actividade ata o [[século XVII]], durante o reinado de [[Carlos II de España|Carlos II]].<ref>Muro Carvajal, J. (1883)</ref><ref>Muro Carvajal, J. (1888)</ref> En tanto que a localización da ceca compostelá se descoñece (aínda que dá algunha pista a existencia da "rúa da Moeda Vella"), o derradeiro edificio ocupado polo establecemento coruñés foi o do posterior Cuartel de San Domingos.<ref>"[https://elmaravedi.wordpress.com/2016/12/21/la-rua-da-moeda-vella-de-santiago/ La rúa da Moeda Vella de Santiago]". En ''El Maravedí. Notas de Numismática''.</ref><ref>Malvido, G. "[https://www.laopinioncoruna.es/coruna/2014/10/17/huellas-casa-moneda/889536.html Las huellas de la Casa de la Moneda]". En ''La Opinión de A Coruña''. 17 de outubro de 2014.</ref> Aínda que con carácter máis excepcional, na Idade Media cuñáronse tamén moedas en casas de moeda establecidas en [[Lugo]] ([[Século XI|séculos XI]] e [[Século XII|XII]]), en [[Tui]] e en [[Milmanda, Celanova|Milmanda]], a nome do [[Lista de reis de Portugal|rei portugués]] [[Fernando I de Portugal|Fernando I]] ([[século XIV]]), e tamén probablemente en [[Ourense]] (século XII).<ref>Roma Valdés, A. "[https://www.academia.edu/3892892/La_ubicaci%C3%B3n_de_las_casas_de_moneda_en_la_Europa_medieval._El_caso_del_reino_de_Le%C3%B3n La ubicación de las casas de moneda en la Europa medieval. El caso del reino de León]". En ''XIV International Numismatic Congress, Glasgow 2009''. 2011.</ref><ref>Pita Fernández (1999). "A Real Casa da Moeda de Santiago"; "As casas de moeda de Lugo, Ourense, Tui e Milmanda"; "A Real Casa da Moeda da Coruña".</ref><ref>[[Jaime Paz Bernardo|Paz Bernardo, Jaime]] (1991).</ref> Xunto co taller coruñés, cuñou tamén moeda en [[Galicia na Idade Moderna|Galicia durante a Idade Moderna]] a [[Real Casa da Moeda de Xuvia]], situada nunha fábrica de cobrería entre os concellos de [[Neda]] e [[Narón]]. Nesta casa de moeda, a derradeira das existentes en Galicia, cuñáronse moedas de [[cobre]] durante os reinados de [[Fernando VII]] e de [[Isabel II de España|Isabel II]], entre [[1811]] e [[1868]].<ref>Pita Fernández, Ricardo Luís (1996).</ref><ref>Pita Fernández, Ricardo Luís (1999). "A Real Casa da Moeda de Xubia"</ref><ref>Bello Platas, Ana Isabel (2006).</ref><ref>Bello Platas, Isabel (2014).</ref> == A ceca na cultura popular == A palabra "ceca" deu lugar a unha frase feita que, con variantes, se estende por todas as linguas románicas peninsulares: "da ceca para a Meca" ou "de ceca en Meca" (en [[Lingua galega|galego]]), "''de la ceca a la Meca''" ou "''de ceca en meca''" (en [[Lingua castelá|castelán]]), "''ir de seca a Meca''" (en [[Lingua portuguesa|portugués]]) e "''córrer la seca, la Meca i la vall d'Andorra''" (en [[Lingua catalá|catalán]]). En todos os casos, o sentido é o de ir dun sitio para o outro, de aquí para aló.<ref>"[http://sli.uvigo.es/ddd/ddd_pescuda.php?pescuda=ceca&tipo_busca=lema Da Ceca prá Meca]". En Rodríguez González, E. ''Diccionario enciclopédico gallego-castellano''. Galaxia.</ref><ref>"[https://academia.gal/dicionario/-/termo/meca Da Ceca para a Meca]". En ''Dicionario da Real Academia Galega''.</ref><ref>"[http://dle.rae.es/?id=85K9dTq De la ceca a la meca]". En ''Diccionario de la Real Academia Española.''</ref><ref>Valls, À.; Carol, R. "Córrer la Seca, la Meca i la vall d'Andorra: uns llocs que no se sap on són". En ''Llegendes d'Andorra''. ''Vol 1.'' ''Contes i llegendes''. L'Abadia de Montserrat, 2010. Páxinas 26 e seguintes. ISBN 9788498833409</ref><ref>"[https://www.dicionarioinformal.com.br/ir+de+seca+a+meca/ Ir de seca a meca]". En ''Dicionarioinformal.com.br''</ref> == Casas de moeda oficiais en funcionamento no mundo == {| class="wikitable sortable" !<small>País</small> !<small>Nome</small> !<small>Fundación</small> !<small>Notas</small> |- | rowspan="6" |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Germany.svg|25x25px]]''' '''[[Alemaña]]'''</small> |<small>''[[Casas da Moeda Estatais de Baden-Württemberg|Staatliche Münzen Baden-Württemberg]]'' ("[[Casas da Moeda Estatais de Baden-Württemberg]]")</small> |<small>[[1998]]</small> |<small><ref name=":0">{{Cita web|url=https://www.mintbw.de/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Staatliche Münzen Baden-Württemberg''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>''[[Casa da Moeda de Baviera|Bayerisches Hauptmünzamt]]'' ("[[Casa da Moeda de Baviera]]")</small> |<small>[[1158]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://hauptmuenzamt.bayern/en/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Bayerisches Hauptmünzamt''|data-acceso=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20190126195012/https://hauptmuenzamt.bayern/en/|dataarquivo=26 de xaneiro de 2019|urlmorta=yes}}</ref></small> |- |<small>''[[Casa da Moeda de Berlín|Staatliche Münze Berlin]]'' ("[[Casa da Moeda de Berlín]]")</small> |<small>[[1750]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.muenze-berlin.de/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Staatliche Münze Berlin''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>''[[Casa da Moeda de Hamburgo|Hamburgische Münze]]'' ("[[Casa da Moeda de Hamburgo]]")</small> |<small>[[834]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://muenze.hamburg.de/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Hamburgische Münze''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>''[[Casa da Moeda de Karlsruhe|Staatliche Münze Karlsruhe]]'' ("[[Casa da Moeda de Karlsruhe]]")</small> |<small>[[1827]]</small> |<small><ref name=":0" /></small> |- |<small>''[[Casa da Moeda de Stuttgart|Staatliche Münze Stuttgart]]'' ("[[Casa da Moeda de Stuttgart]]")</small> |<small>[[1374]]</small> |<small><ref name=":0" /></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Argentina.svg|25x25px]]''' '''[[Arxentina]]'''</small> |<small>''[[Casa de Moeda da República Arxentina|Sociedad Estatal Casa de Moneda]]'' ("[[Casa de Moeda da República Arxentina]]")</small> |<small>[[1875]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.argentina.gob.ar/casademoneda|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Casa de Moneda de la República Argentina''|data-acceso=}}</ref></small> |- | rowspan="2" |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Australia.svg|25x25px]]''' '''[[Australia]]'''</small> |<small>''[[Casa da Moeda de Perth|Perth Mint]]'' ("[[Casa da Moeda de Perth]]")</small> |<small>[[1899]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.perthmint.com/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Perth Mint''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>''[[Real Casa da Moeda de Australia|Royal Australian Mint]]'' ("[[Real Casa da Moeda de Australia]]")</small> |<small>[[1965]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.ramint.gov.au//|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Royal Australian Mint''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Austria.svg|25x25px]]''' '''[[Austria]]'''</small> |<small>''[[Casa da Moeda de Austria|Münze Österreich]]'' ("[[Casa da Moeda de Austria]]")</small> |<small>[[1194]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.muenzeoesterreich.at/eng|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Münze Österreich''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Belgium.svg|25x25px]]''' '''[[Bélxica]]'''</small> |<small>''[[Casa da Moeda Real de Bélxica|Monnaie Royale de Belgique]]'' / ''[[Casa da Moeda Real de Bélxica|Koninklijke Munt van België]]'' ("[[Casa da Moeda Real de Bélxica|Real Casa da Moeda de Bélxica]]")</small> |<small>[[1291]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://finances.belgium.be/fr/monnaie-royale|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Monnaie Royale de Belgique'' / ''Koninklijke Munt van België''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Brazil.svg|25x25px]]''' '''[[Brasil]]'''</small> |''[[Casa da Moeda do Brasil|<small>Casa da Moeda do Brasil</small>]]'' |<small>[[1694]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=http://www.casadamoeda.gov.br/portal/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Casa da Moeda do Brasil''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Bulgaria.svg|25x25px]]''' '''[[Bulgaria]]'''</small> |<small>''Монетен двор'' ("Casa da Moeda")</small> |<small>[[1952]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://mint.bg/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da "Casa da Moeda de Bulgaria"|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Canada.svg|25x25px]]''' '''[[Canadá]]'''</small> |<small>''[[Real Casa da Moeda do Canadá|Royal Canadian Mint]]'' / ''[[Real Casa da Moeda do Canadá|Monnaie royale canadienne]]'' ("[[Real Casa da Moeda do Canadá]]")</small> |<small>[[1908]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.mint.ca/store/template/home.jsp/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Royal Canadian Mint'' / ''Monnaie royale canadienne''|data-acceso=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20181207004441/https://www.mint.ca/store/template/home.jsp|dataarquivo=07 de decembro de 2018|urlmorta=yes}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Kazakhstan.svg|25x25px]]''' '''[[Kazakhstán]]'''</small> |<small>''Қазақстан теңге сарайы'' ("Casa da Moeda de Kazakhstán")</small> |<small>[[1992]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=http://www.kmd.kz/eng/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da Ceca de Kazakhstán|data-acceso=|data-arquivo=06 de decembro de 2018|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20181206165313/http://kmd.kz/eng/|url-morta=yes}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of the Czech Republic.svg|25x25px]]''' '''[[Chequia]]'''</small> |<small>''[[Casa da Moeda da República Checa|Česká mincovna]]'' ("[[Casa da Moeda da República Checa|Casa da Moeda de Chequia]]")</small> |<small>[[1993]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://ceskamincovna.cz/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Česká mincovna''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Chile.svg|25x25px]]''' '''[[Chile]]'''</small> |''<small>Casa de Moneda de Chile</small>'' |<small>[[1743]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.cmoneda.cl/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Casa de Moneda de Chile''|data-acceso=|data-arquivo=04 de decembro de 2018|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20181204151600/https://www.cmoneda.cl/|url-morta=yes}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of the People's Republic of China.svg|25x25px]]''' '''[[China]]'''</small> |<small>''Zhōngguó Yìnchāo Zàobì Zǒnggōngs'' ("Corporación Chinesa de Impresión e Cuñaxe de Moeda")</small> |<small>[[1949]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=http://www.cbpm.cn/home/en/index/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da "Corporación Chinesa de Impresión e Cuñaxe de Moeda"|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Zimbabwe.svg|25x25px]]''' '''[[Zimbabwe]]'''</small> |''<small>Fidelity Printers and Refiners</small>'' |<small>[[1966]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.fpr.co.zw/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web común de ''Fidelity Printers and Refinery'', Zimbabue|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Colombia.svg|25x25px]]''' '''[[Colombia]]'''</small> |''[[Casa de Moeda de Colombia|<small>Casa de Moneda de Colombia</small>]]'' |<small>[[1621]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=http://www.banrep.gov.co/es/billetes-y-monedas/historia-fabrica-moneda|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Casa de Moneda de Colombia''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of South Korea.svg|25x25px]]''' '''[[Corea do Sur]]'''</small> |<small>''[[KOMSCO|한국조폐공사 - KOMSCO]]'' ("[[KOMSCO|Corporación de Cuñaxe e Impresión de Seguridade de Corea]]")</small> |<small>[[1951]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=http://english.komsco.com/contents/main/main.do|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Corporación de Cuñaxe e Impresión de Seguridade de Corea''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Costa Rica.svg|25x25px]]''' '''[[Costa Rica]]'''</small> |''<small>Casa de Moneda de Costa Rica</small>'' |<small>[[1936]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://es-la.facebook.com/coleccionesdebilletesymonedas/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Perfil en Facebook da ''Casa de Moneda de Costa Rica''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Croatia.svg|25x25px]]''' '''[[Croacia]]'''</small> |<small>''[[Casa da Moeda de Croacia|Hrvatska kovnica novca]]'' ("[[Casa da Moeda de Croacia]]")</small> |<small>[[1993]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://croatianmint.hr/en|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da Casa da Moeda de Croacia.|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Cuba.svg|25x25px]]''' '''[[Cuba]]'''</small> |''<small>Empresa Cubana de Acuñaciones</small>'' | |<small><ref>{{Cita web|url=http://www.bc.gob.cu/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web do ''Banco Central de Cuba|data-acceso=|data-arquivo=20 de outubro de 2018|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20181020004159/http://www.bc.gob.cu/|url-morta=yes}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Denmark.svg|25x25px]]''' '''[[Dinamarca]]'''</small> |<small>''[[Real Casa da Moeda de Dinamarca|Den Kongelige Mønt]]'' ("[[Real Casa da Moeda de Dinamarca|Real Casa da Moeda]]")</small> |<small>[[1739]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://royalmint.dk/shop/frontpage.html|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Den Kongelige Mønt''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Slovakia.svg|25x25px]]''' '''[[Eslovaquia]]'''</small> |<small>''[[Casa da Moeda de Kremnica|Mincovňa Kremnica]]'' ("[[Casa da Moeda de Kremnica]]")</small> |<small>[[1328]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.mint.sk/onas.php|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Mincovňa Kremnica''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Spain.svg|25x25px]]''' '''[[España]]'''</small> |''[[Fábrica Nacional de Moneda y Timbre|<small>Fábrica Nacional de Moneda y Timbre - Real Casa de la Moneda</small>]]'' |<small>[[1893]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=http://www.fnmt.es/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Fábrica Nacional de Moneda y Timbre - Real Casa de la Moneda''|data-acceso=}}</ref></small> |- | rowspan="5" |<small>'''[[Ficheiro:Flag of the United States.svg|25x25px]]''' '''[[Estados Unidos de América|Estados Unidos]]'''</small> |<small>''[[Casa da Moeda dos Estados Unidos|United States Mint]]'' - [[Washington, D.C.|Washington]] ("[[Casa da Moeda dos Estados Unidos|Casa da Moeda dos EEUU]]")</small> |<small>[[1792]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.usmint.gov//|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web común de ''United States Mint'', ''Philadelphia Mint'', ''Denver Mint'', ''San Francisco Mint'' e ''West Poin Mint''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>''[[Casa da Moeda de Filadelfia|Philadelphia Mint]]'' ("[[Casa da Moeda de Filadelfia]]")</small> |<small>[[1792]]</small> | |- |<small>''[[Casa da Moeda de Denver|Denver Mint]]'' ("[[Casa da Moeda de Denver]]")</small> |<small>[[1906]]</small> | |- |<small>''[[Casa da Moeda de San Francisco|San Francisco Mint]]'' ("[[Casa da Moeda de San Francisco]]")</small> |<small>[[1854]]</small> | |- |<small>''[[Casa da Moeda de West Point|West Point Mint]]'' ("[[Casa da Moeda de West Point]]")</small> |<small>[[1974]]</small> | |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Philippines.svg|25x25px]]''' '''[[Filipinas]]'''</small> |<small>''Bangko Sentral ng Pilipinas'' ("Banco Central de Filipinas")</small> |<small>[[1993]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=http://www.bsp.gov.ph/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web do ''Bangko Sentral ng Pilipinas''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Finland.svg|25x25px]]''' '''[[Finlandia]]'''</small> |<small>''[[Casa da Moeda de Finlandia|Suomen Rahapaja]]'' ("[[Casa da Moeda de Finlandia|Casa da Moeda Finlandesa]]")</small> |<small>[[1860]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.rahapaja.fi/en/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Suomen Rahapaja''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of France.svg|25x25px]]''' '''[[Francia]]'''</small> |<small>''[[Monnaie de Paris]]'' ("Casa da Moeda de París")</small> |<small>[[864]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.monnaiedeparis.fr/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Monnaie de Paris''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Greece.svg|25x25px]]''' '''[[Grecia]]'''</small> |<small>''Bank of Greece'' ("Banco de Grecia")</small> |<small>[[1927]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.bankofgreece.gr/Pages/en/default.aspx|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web do ''Bank of Greece''|data-acceso=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20181222020822/https://www.bankofgreece.gr/Pages/en/default.aspx|dataarquivo=22 de decembro de 2018|urlmorta=yes}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Hungary.svg|25x25px]]''' '''[[Hungría]]'''</small> |<small>''[[Casa da Moeda de Hungría|Magyar Pénzverő]]'' ("[[Casa da Moeda de Hungría]]")</small> |<small>[[1328]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://penzvero.hu/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Magyar Pénzverő''|data-acceso=}}</ref></small> |- | rowspan="4" |<small>'''[[Ficheiro:Flag of India.svg|25x25px]]''' '''[[India]]'''</small> |<small>''India Government Mint'' -[[Bombai]]- ("Casa da Moeda do Goberno da India")</small> |<small>[[1829]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=http://www.spmcil.com/Interface/Home.aspx|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''India Government Mint'', común para os establecementos de Bombai, Calcuta, Hyderabad e Noida|data-acceso=|data-arquivo=24 de novembro de 2018|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20181124021518/http://www.spmcil.com/Interface/home.aspx|url-morta=yes}}</ref></small> |- |<small>''India Government Mint'' -[[Calcuta]]- ("Casa da Moeda do Goberno da India")</small> |<small>[[1757]]</small> | |- |<small>''India Government Mint'' -[[Hyderabad]]- ("Casa da Moeda do Goberno da India")</small> |<small>[[1803]]</small> | |- |<small>''India Government Mint'' -[[Noida]]- ("Casa da Moeda do Goberno da India")</small> |<small>[[1988]]</small> | |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Indonesia.svg|25x25px]]''' '''[[Indonesia]]'''</small> |<small>''Perum Percetakan Uang Republik Indonesia'' ("Compañía de Impresión e Cuñaxe da República de Indonesia")</small> |<small>[[1971]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.peruri.co.id/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Perum Percetakan Uang Republik Indonesia''|data-acceso=}}{{Ligazón morta|data=febreiro de 2025 }}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Iran.svg|25x25px]]''' '''[[Irán]]'''</small> |<small>''سازمان تولید اسکناس و مسکوک'' ("Organización de Impresión e Cuñaxe de Moeda")</small> |<small>[[1877]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.cbi.ir/page/15734.aspx|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Organización de Impresión e Cuñaxe de Moeda''|data-acceso=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20190102005622/http://www.cbi.ir/page/15734.aspx|dataarquivo=02 de xaneiro de 2019|urlmorta=yes}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Iraq.svg|25x25px]]''' '''[[Iraq]]'''</small> |<small>''البنك المركزي العراقي'' ("Banco Central de Irak")</small> | |<small><ref>{{Cita web|url=https://cbi.iq/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web do Banco Central de Iraq|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Ireland.svg|25x25px]]''' '''[[Irlanda]]'''</small> |<small>''Currency Centre - Irish Mint'' ("Centro de Moeda - Casa da Moeda Irlandesa")</small> |<small>[[1978]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.centralbank.ie/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Irish Mint''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Iceland.svg|25x25px]]''' '''[[Islandia]]'''</small> |<small>''Seðlabanki Íslands'' ("Banco Central de Islandia")</small> |<small>[[1961]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.cb.is/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web do ''Seðlabanki Íslands''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Italy.svg|25x25px]]''' '''[[Italia]]'''</small> |<small>''[[Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato]]'' ("[[Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato|Instituto Poligráfico e Ceca do Estado]]")</small> |<small>[[1928]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.ipzs.it/ext/index.html|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web do ''Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Lesotho.svg|25x25px]]''' '''[[Lesotho]]'''</small> |<small>''Central Bank of Lesotho'' ("Banco Central de Lesotho")</small> |<small>[[1978]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.centralbank.org.ls/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web do ''Central Bank of Lesotho''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Lithuania.svg|25x25px]]''' '''[[Lituania]]'''</small> |<small>''[[Casa da Moeda de Lituania|Lietuvos monetų kalykla]]'' ("[[Casa da Moeda de Lituania]]")</small> |<small>[[1990]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=http://www.kalykla.lt/index.php?route=common/home|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Lietuvos monetų kalykla''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Luxembourg.svg|25x25px]]''' '''[[Luxemburgo]]'''</small> |<small>''La Banque et Caisse d'Epargne de L'Etat'' ("Banca e Caixa de Aforros do Estado")</small> | |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.bcee.lu/fr/particuliers/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web de ''La Banque et Caisse d'Epargne de L'Etat''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Macau.svg|25x25px]]''' '''[[Macau]]'''</small> |''<small>Imprensa Oficial de Macau</small>'' | |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.io.gov.mo/pt/home/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Imprensa Oficial de Macau''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Malaysia.svg|25x25px]]''' '''[[Malaisia]]'''</small> |''<small>Real Casa de Moeda de Malaisia</small>'' |<small>[[2000]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=http://www.bnm.gov.my/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Real Casa da Moeda de Malaisia''|data-acceso=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20071215234648/http://www.bnm.gov.my/|dataarquivo=15 de decembro de 2007|urlmorta=yes}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Mexico.svg|25x25px]]''' '''[[México]]'''</small> |''[[Casa da Moeda de México|<small>Casa da Moneda de México</small>]]'' |<small>[[1535]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.gob.mx/cmm|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Casa de Moneda de México''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Nigeria.svg|25x25px]]''' '''[[Nixeria]]'''</small> |<small>''Nigerian Security Printing and Minting Company Limited'' ("Compañía Nixeriana de Impresión e Cuñaxe")</small> |<small>[[1963]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=http://www.mintnigeria.com/index.htm/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Nigerian Security Printing and Minting Company Limited''|data-acceso=|data-arquivo=29 de xaneiro de 2008|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20080129143401/http://www.mintnigeria.com/index.htm/|url-morta=unfit}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Norway.svg|25x25px]]''' '''[[Noruega]]'''</small> |<small>''[[Real Casa da Moeda de Noruega|Den Kongelige Mynt]]'' ("[[Real Casa da Moeda de Noruega]]")</small> |<small>[[1686]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.myntverket.no/sider/tekst.asp?side=8|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Kongelige Mynt''|data-acceso=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20170704040641/http://www.myntverket.no/sider/tekst.asp?side=8|dataarquivo=04 de xullo de 2017|urlmorta=yes}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of New Zealand.svg|25x25px]]''' '''[[Nova Zelandia]]'''</small> |<small>''New Zealand Mint'' ("Casa da Moeda de Nova Zelandia")</small> |<small>[[1967]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.nzmint.com/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''New Zealand Mint''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of the Netherlands.svg|25x25px]]''' '''[[Países Baixos]]'''</small> |<small>''[[Real Casa da Moeda dos Países Baixos|Koninklijke Nederlandse Munt]]'' ("[[Real Casa da Moeda dos Países Baixos]]")</small> |<small>[[1567]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.gob.mx/cmm|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Koninklijke Nederlandse Munt''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Pakistan.svg|25x25px]]''' '''[[Paquistán]]'''</small> |<small>''[[Casa da Moeda de Paquistán|Pakistan Mint]]'' ("[[Casa da Moeda de Paquistán]]")</small> |<small>[[1942]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.facebook.com/pages/Pakistan-Mint/245681192205638|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Perfil en Facebook da ''Pakistan Mint''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Peru.svg|25x25px]]''' '''[[Perú]]'''</small> |''<small>Casa Nacional de Moneda</small>'' |<small>[[1565]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=http://www.bcrp.gob.pe/billetes-y-monedas/casa-nacional-de-moneda/historia.html|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Casa Nacional de Moneda'' de Perú|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Poland.svg|25x25px]]''' '''[[Polonia]]'''</small> |<small>''[[Casa da Moeda de Polonia|Mennica Polska]]'' ("[[Casa da Moeda de Polonia]]")</small> |<small>[[1766]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.mennica.com.pl/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Mennica Polska''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Portugal.svg|25x25px]]''' '''[[Portugal]]'''</small> |''[[Imprensa Nacional-Casa da Moeda|<small>Imprensa Nacional-Casa da Moeda</small>]]'' |[[Século XIII|<small>Século XIII</small>]] |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.incm.pt/portal/index.jsp|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Imprensa Nacional-Casa da Moeda'' de Portugal|data-acceso=}}</ref></small> |- | rowspan="2" |<small>'''[[Ficheiro:Flag of the United Kingdom.svg|25x25px]]''' '''[[Reino Unido]]'''</small> |<small>''[[Royal Mint]]'' ("[[Royal Mint|Real Casa da Moeda]]")</small> |<small>[[886]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.royalmint.com/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Royal Mint''|data-acceso=}}</ref></small> |- |''<small>[[Pobjoy Mint]]</small>'' |<small>[[1965]]</small> |<small><ref>"[https://www.pobjoy.com/ Sitio web da ''Pobjoy Mint'']".</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Romania.svg|25x25px]]''' '''[[Romanía]]'''</small> |<small>''Monetăria Statului'' ("Ceca do Estado")</small> |<small>[[1870]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=http://monetariastatului.ro/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Monetăria Statului'' de Romanía|data-acceso=|data-arquivo=07 de xullo de 2017|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20170707155941/http://monetariastatului.ro/|url-morta=yes}}</ref></small> |- | rowspan="2" |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Russia.svg|25x25px]]''' '''[[Rusia]]'''</small> |<small>''Московский монетный двор'' ("Casa da Moeda de [[Moscova]]")</small> |<small>[[1942]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=http://mmint.ru/sitemap/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da Casa da Moeda de Moscova|data-acceso=|data-arquivo=23 de xaneiro de 2017|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20170123055934/http://www.mmint.ru/sitemap/|url-morta=yes}}</ref></small> |- |<small>''[[Casa da Moeda de San Petersburgo|Санкт-Петербу́ргский моне́тный двор]]'' ("[[Casa da Moeda de San Petersburgo]]")</small> |<small>[[1724]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=http://spmd.goznak.ru/en/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da Casa da Moeda de San Petersburgo|data-acceso=}}{{Ligazón morta|data=outubro de 2022 }}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Serbia.svg|25x25px]]''' '''[[Serbia]]'''</small> |<small>''Zavod za izradu novčanica i kovanog novca Topčider'' ("Instituto para a Fabricación de Moedas e Billetes")</small> |<small>[[1929]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://zin.rs/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ceca de Serbia|data-acceso=14 de novembro de 2022|data-arquivo=14 de novembro de 2022|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20221114090746/https://zin.rs/|url-morta=yes}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Sierra Leone.svg|25x25px]]''' '''[[Serra Leoa]]'''</small> |<small>''Bank of Sierra Leone'' ("Banco de Serra Leoa")</small> |<small>[[1963]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=http://www.bsl.gov.sl/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web do ''Bank of Sierra Leone''|data-acceso=|data-arquivo=06 de maio de 2022|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20220506124756/https://www.bsl.gov.sl/|url-morta=yes}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Singapore.svg|25x25px]]''' '''[[Singapur]]'''</small> |<small>''[[Casa da Moeda de Singapur|Singapore Mint]]'' ("[[Casa da Moeda de Singapur]]")</small> |<small>[[1968]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.singaporemint.com/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Singapore Mint''|data-acceso=|data-arquivo=03 de agosto de 2019|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190803014141/https://www.singaporemint.com/|url-morta=yes}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Switzerland.svg|25x25px]]''' '''[[Suíza]]'''</small> |<small>''[[Casa da Moeda de Suíza|Swissmint]]'' ("[[Casa da Moeda de Suíza]]")</small> |<small>[[1848]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=http://www.swissmint.ch/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Swissmint''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of South Africa.svg|25x25px]]''' '''[[Suráfrica]]'''</small> |<small>''[[Casa da Moeda de Suráfrica|South African Mint]]'' ("[[Casa da Moeda de Suráfrica]]")</small> |<small>[[1890]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=http://www.samint.co.za/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''South African Mint''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Thailand.svg|25x25px]]''' '''[[Tailandia]]'''</small> |<small>''สำนักกษาปณ์'' ("Real Casa da Moeda")</small> |<small>[[1860]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=http://www.royalthaimint.net/ewtadmin/ewt/mint_web/main.php?filename=index3|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Real Casa da Moeda de Tailandia''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Taiwan.svg|25x25px]]''' '''[[Taiwán]]'''</small> |<small>''Central Mint'' ("Casa Central de Moeda")</small> |<small>[[1920]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.cmc.gov.tw/en|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Central Mint''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Turkey.svg|25x25px]]''' '''[[Turquía]]'''</small> |<small>''[[Casa da Moeda de Turquía|Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü]]'' ("[[Casa da Moeda de Turquía|Dirección Xeral da Casa de Moeda e Timbre]]")</small> |<small>[[1467]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=http://www.darphane.gov.tr/tr/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da ''Casa de Moeda e Timbre de Turquía''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Ukraine.svg|25x25px]]''' '''[[Ucraína]]'''</small> |<small>''Національний банк України'' ("Banco Central de Ucraína")</small> |<small>[[1998]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://bank.gov.ua/control/en/publish/article?art_id=74761&cat_id=37433|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web do ''Banco Central de Ucraína''|data-acceso=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20181204200618/https://bank.gov.ua/control/en/publish/article?art_id=74761&cat_id=37433|dataarquivo=04 de decembro de 2018|urlmorta=yes}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of the Vatican City - 2001 version.svg|25x25px]]''' '''[[Vaticano]]'''</small> |<small>''[[Oficina Filatélica e Numismática da Cidade do Vaticano|Ufficio Filatelico e Numismatico]]'' ("[[Oficina Filatélica e Numismática da Cidade do Vaticano|Oficina Filatélica e Numismática]]")</small> |<small>[[1322]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=http://www.vaticanstate.va/content/vaticanstate/es/servizi/ufficio-filatelico-e-numismatico.html|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web común do ''Ufficio Filatelico e Numismatico'' do Vaticano|data-acceso=|data-arquivo=09 de decembro de 2018|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20181209175020/http://www.vaticanstate.va/content/vaticanstate/es/servizi/ufficio-filatelico-e-numismatico.html|url-morta=yes}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Venezuela.svg|25x25px]]''' '''[[Venezuela]]'''</small> |''<small>[[Casa da Moeda de Venezuela|Casa de la Moneda de Venezuela]]</small>'' |<small>[[1802]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=http://www.bcv.org.ve/bcv/casa-de-la-moneda-de-venezuela|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web común da ''Casa de la Moneda de Venezuela''|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Japan.svg|25x25px]]''' '''[[Xapón]]'''</small> |<small>''[[Casa da Moeda do Xapón|独立行政法人造幣局 - Dokuritsu Gyōsei Hōjin Zōheikyoku]]'' ("[[Casa da Moeda do Xapón|Ceca do Xapón]]")</small> |<small>[[1871]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=https://www.mint.go.jp/category/eng|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web da Ceca de Xapón|data-acceso=}}</ref></small> |- |<small>'''[[Ficheiro:Flag of Jordan.svg|25x25px]]''' '''[[Xordania]]'''</small> |<small>''البنك المركزي الاردني'' ("Banco Central de Xordania").</small> |<small>[[1964]]</small> |<small><ref>{{Cita web|url=http://www.cbj.gov.jo/|apelidos=|nome=|data-publicación=|páxina-web=|título=Sitio web do Banco Central de Xordania|data-acceso=|data-arquivo=16 de xaneiro de 2013|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20130116061440/http://www.cbj.gov.jo/|url-morta=yes}}</ref></small> |} == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Outros artigos === * [[Ceca de Lucus Augusti]] * [[Ceca de Santiago de Compostela]] *[[Ceca de Soho]] *[[Cecas bizantinas]] *[[Cecas da Antiga Roma]] * [[Cuñaxe]] * [[Marca de ceca]] * [[Moeda cuñada en Galicia]] * [[Real Casa da Moeda da Coruña]] * [[Real Casa da Moeda de Xuvia]] *[[Real Casa da Moeda de Segovia]] === Bibliografía === * Bello Platas, Ana Isabel. ''A ceca de Xuvia. A derradeira fábrica de moeda de Galicia''. Ed. Embora. Ferrol. 2006. ISBN 84-95460-55-6 * Bello Platas, Ana Isabel. "[http://www.man.es/man/dms/man/actividades/congresos-reuniones/2014/congreso-numismatica/actas/2016_XVCNN_Bello.pdf Las monedas de Juvia en el Museo Arqueológico e Histórico de A Coruña". En ''XV Congreso Nacional de Numismática (Madrid, 28-30 octubre 2014)'']{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181204151609/http://www.man.es/man/dms/man/actividades/congresos-reuniones/2014/congreso-numismatica/actas/2016_XVCNN_Bello.pdf |date=04 de decembro de 2018 }}''".'' Páxinas 565-578. * De Francisco Olmos, J. M. "[https://www.ucm.es/data/cont/docs/446-2013-08-22-13%20moneda.pdf El nacimiento de la moneda en Castilla. De la moneda prestada a la moneda propia]". En ''I Jornadas Científica sobre Documentación jurídico-administrativa, económico-financiera y judicial del reino castellano-leonés, siglos X-XIII''. Madrid. 2002. Páxinas 303-346. ISBN 84-699-9442-5. *[[Cécile Morrisson|Morrisson, C]]. ''La Numismatique''. Presses Universitaires de France. 1992. ISBN 978-2130442615 * Muro Carvajal, J. [https://web.archive.org/web/20190306045033/http://biblioteca.galiciana.gal/gl/catalogo_imagenes/grupo.cmd?path=1158900 ''Casa Real de Moneda de La Coruña''. ''Noticias acerca de este antiguo establecimiento y de sus acuñaciones'']. Madrid. 1888 (hai unha edición facsímile da Libraría Arenas; A Coruña, 1989. ISBN 978-84-404-5238-2). * Muro Carvajal, J. ''[https://web.archive.org/web/20181204151915/http://biblioteca.galiciana.gal/es/consulta/busqueda_referencia.cmd?campo=editorlist&idValor=34265 Monedas de Santiago]''. Madrid. 1883. *[[Jaime Paz Bernardo|Paz Bernardo. Jaime]]. ''Las monedas acuñadas en Galicia''. Filabo. Barcelona. 1991 ISBN 84-4043158-9 * Pita Fernández, Ricardo Luís. ''A Real Casa da Moeda de Xubia: breve historia e catálogo das súas cuñacións''. Tórculo. Santiago. 1996. ISBN 84-89641-37-4 * Pita Fernández, Ricardo Luís. ''[[Numismática galega. A moeda en Galicia e Galicia na moeda]]''. Santiago de Compostela, 1999. ISBN 84-605-9958-2. === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20071007150505/http://www.archaeologystudent.com/coinarch/ Cuñaxe de moeda na Antiga Roma] * [http://casamonedasegovia.es/ Real Casa da Moeda de Segovia] * [https://urbancidades.wordpress.com/2008/08/25/la-casa-de-moneda-de-xubia-a-coruna/ Real Casa da Moeda de Xubia] * [http://www.mintsoftheworld.com/mints.html Listaxe de casas de moeda do mundo con enderezos postais] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Casas de moeda]] [[Categoría:Terminoloxía numismática]] [[Categoría:Metalurxia]] lvolho1vrbcatbzrysihl6wmor5uv1j 0 449464 7105019 7051334 2025-06-23T21:59:44Z O Breixo 127505 7105019 wikitext text/x-wiki {{outros homónimos|Cerco de Xerusalén}} {{Acontecemento |nome = Batalla de Xerusalén |parte_de = [[Primeira guerra mundial]]<br />[[Fronte de Oriente Medio (Primeira Guerra Mundial)|Fronte de Oriente Medio]] |imaxe = [[Ficheiro:Allenby enters Jerusalem 1917.jpg|300px]] |descrición_imaxe = O xeneral [[Edmund Allenby]] entrando en Xerusalén<br />([[11 de decembro]] de [[1917]]) |resultado = Vitoria do [[Imperio Británico]] |combatentes1 = {{flagicon|GBR}} [[Imperio Británico]]<br />{{·}} {{flagicon|GBR}} [[Reino Unido]]<br />{{·}} {{bandeira|Australia}}<br />{{·}} {{bandeira|Nova Zelandia}}<br />{{·}} {{flagicon|India|British}} [[Raj Británico|India británica]] |combatentes2 = {{flagicon|Alemaña|empire}} [[Imperio Alemán]]<br />[[Ficheiro:Ottoman Flag.svg|20px|bordo]] [[Imperio Otomán]] |comandante1 = {{flagicon|GBR}} [[Edmund Allenby]]<br />{{flagicon|GBR}} [[Edward Bulfin]]<br />{{flagicon|GBR}} [[Philip Chetwode]]<br />{{flagicon|Australia}} [[Harry Chauvel]] |comandante2 = {{flagicon|Alemaña|empire}} [[Erich von Falkenhayn]]<br />{{flagicon|Alemaña|empire}} [[Friedrich Kress von Kressenstein]]<br />[[Ficheiro:Ottoman Flag.svg|20px|bordo]] [[Cevat Çobanlı|Djevad Pasha]]<br />[[Ficheiro:Ottoman Flag.svg|20px|bordo]] [[Ali Fuat Cebesoy|Ali Fuad Pasha]] |baixas1 = 18 000 |baixas2 = 25 000 |soldados1=Forza Expedicionaria Exipcia|soldados2=Sétimo Exército<br />Oitavo Exército}} A '''batalla de Xerusalén''', tamén coñecida como '''Operacións de Xerusalén''', foi un conxunto de enfrontamentos entre o [[Imperio británico]] e o [[Imperio Otomán]], durante a campaña homónima. A loita desenvolveuse desde o [[17 de novembro]] ata o [[30 de decembro]] de [[1917]], cando a cidade se rendeu. Xerusalén era o obxectivo final da [[ofensiva do sur de Palestina]], durante a [[Campaña do Sinaí e Palestina|campaña do Sinaí]], na [[primeira guerra mundial]]. Nas operacións, os británicos obtiveron a vitoria en dous enfrontamentos nos [[montes de Xudea]], ao norte e ao leste da liña [[Hebrón]]-Junction Station. Estas foron a [[batalla de Nebi Samwill]] (17-24 de novembro) e a defensa de Xerusalén (26-30 de decembro). Tamén tivo lugar con éxito o segundo intento de avance a través do [[Nahr el-Auja]] (21-22 de decembro), como na [[Batalla de Iafa (1917)|batalla de Iafa]], aínda que esa cidade xa fora ocupada como consecuencia da [[batalla de Mughar Ridge]] o [[16 de novembro]] de [[1917]].<ref name="Battles Nomenclature Committee32">Battles Nomenclature Committee 1922, p. 32</ref> Esta serie de enfrontamentos sucedéronse entre as forzas británicas do XX Corpo, o XXI Corpo e o Corpo Montado do Deserto en contra do Grupo de Exércitos Yildirim ou Sétimo Exército nos [[montes de Xudea]] e o Oitavo exército ao norte de [[Iafa]], ao longo da costa mediterránea. A derrota otomá en Iafa e Xerusalén, así como a perda de 80 quilómetros de terreo durante o avance da Forza Expedicionaria Exipcia cara Gaza, coa ocupación de [[Batalla de Beerseba (1917)|Beerseba]], Gaza, Hareira e Sheria, Tel el Khuweilfe e a batalla de Mughar Ridge, constituíron un grave revés para o Imperio Otomán.<ref>{{cita web|url=http://www.firstworldwar.com/battles/jerusalem.htm|título=The Fall of Jerusalem, 1917|dataacceso=14 de xaneiro de 2015|autor=Duffy, Michael|editorial=First World War.com|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110604094652/http://www.firstworldwar.com/battles/jerusalem.htm|dataarquivo=04 de xuño de 2011|deadurl=yes}}</ref> Como resultado destas vitorias, as forzas do Imperio británico capturaron Xerusalén e estableceron unha nova liña fortificada, cunha posición estratéxica. Esta liña ía desde o norte de Iafa na chaira marítima, a través dos montes de Xudea cara a [[Bireh]], ao norte de Xerusalén e seguía cara ao leste do [[monte das Oliveiras]]. Coa captura da estrada de Beerseba a Xerusalén a través de [[Hebrón]] e [[Belén]], xunto a un territorio otomán substancial ao sur de Xerusalén, o dominio da cidade quedou asegurado. O [[11 de decembro]], o xeneral [[Edmund Allenby]] entrou humildemente na [[Cidade vella de Xerusalén|cidade vella]] a través da [[porta de Iafa]] a pé, en lugar de a cabalo ou en vehículos, como unha forma de mostrar respecto á cidade santa. Foi o primeiro cristián en moitos séculos que tivo o control de Xerusalén, lugar de grande importancia para as tres grandes relixións monoteístas. O [[primeiro ministro do Reino Unido]], [[David Lloyd George]], describiu a captura como «un agasallo de [[Nadal]] para o [[pobo británico]]». A batalla supuxo unha grande inxección de moral para o [[Imperio británico]].<ref>{{cita web|url=http://www.1914-1918.net/palestine.htm|título=The Long, Long Trail: British forces involved in Egypt and Palestine|dataacceso=14 de xaneiro de 2014|autor=Baker, Chris|editorial=1914-1918.net|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110611135353/http://www.1914-1918.net/palestine.htm|dataarquivo=11 de xuño de 2011|deadurl=yes}}</ref> == Antecedentes == [[Ficheiro:Powles pp.160-1 16.11.17.jpg|miniatura|Situación ás 18:00 horas (16 de novembro de 1917)]] O xeneral británico [[Edmund Allenby]], [[comandante en xefe]] da Forza Expedicionaria Exipcia (EEF), obtivera unha vitoria decisiva contra o comandante alemán [[Erich von Falkenhayn]], comandante das forzas otomás en Palestina, na [[batalla de Mughar Ridge]], o [[13 de novembro]].{{sfn|Wavell|1968|pp=149-151}}{{sfn|Wavell|1968|pp=156}}{{sfn|Falls|1930|pp=146-147}}{{sfn|Falls|1930|pp=151-154}}{{sfn|Falls|1930|pp=177-178}}{{sfn|Bruce|2002|pp=148-153}} A vitoria do [[Imperio británico]] obrigou a von Falkenhayn a retirar os seus Sétimo e Oitavo Exércitos (comandados por [[Fevzi Çakmak|Fevzi Pasha]] e [[Friedrich Kress von Kressenstein|Kress von Kressenstein]], respectivamente) e trasladar a súa sede desde [[Xerusalén]] a [[Nablus]] o [[14 de novembro]]. A medida que o III Corpo otomán (Sétimo Exército) chegou a Xerusalén polo camiño de [[Hebrón]] despois da súa derrota en [[Beerseba]], ordenouse a construción de defensas arredor de Xerusalén. Este corpo mantívose na cidade, mentres o XX Corpo retirouse desde Junction Station nos [[montes de Xudea]] a Xerusalén, deixando unha sólida retagarda para deter ou frear o avance británico. Precisábase tempo para construír as defensas e para a reorganización do Sétimo exército, esgotado e desorganizado. Cando chegou á cidade, o XX Corpo asumiu a responsabilidade das defensas, mentres que o III Corpo continuou movéndose cara ao norte de Xerusalén, ao longo da estrada de Nablus.{{sfn|Keogh|1955|p=178}}{{sfn|Keogh|1955|p=180}} O [[Gabinete de Guerra Imperial|Gabinete de Guerra británico]] advertira a Allenby de non comprometerse a calquera operación que non puidera ser sostible a longo prazo se o avance das tropas británicas non se podía manter.{{sfn|Keogh|1955|p=177}} As súas preocupacións estaban vinculadas á publicación de parte do [[revolución de outubro|novo goberno bolxevique]] ruso dunha [[Tratado de Brest-Litovsk|proposta de paz]] o [[8 de novembro]], entre [[República Soviética Federativa Socialista de Rusia|Rusia]] e o [[Imperio alemán]]. O documento, programado para ser asinado o [[3 de marzo]] de [[1918]], constituíu un tratado de paz por separado e deu lugar á retirada de todas as tropas rusas da guerra. Todas as forzas alemás na [[Fronte Oriental (primeira guerra mundial)|fronte oriental]] puideron entón prestar a súa atención na loita contra as forzas británicas e francesas noutros lugares.<ref>{{cita web|url=http://www.bbc.co.uk/history/worldwars/wwone/war_end_01.shtml|título=World Wars in-depth The Ending of World War One, and the Legacy of Peace; Russia's exit|dataacceso=18 de xaneiro de 2015|data=15 de outubro de 2010|editorial=BBC History UK}}</ref> [[Ficheiro:Bundesarchiv Bild 146-1977-101-36, Deutsche Soldaten in Jerusalem.jpg|miniatura|esquerda|Soldados alemáns en [[Xerusalén]] en 1914.]] Allenby era consciente da falta de mapas precisos dos [[montes de Xudea]], e que a historia das campañas anteriores na rexión deron claras advertencias en contra de asaltos apresurados ou pouco apoiados nas sólidas [[murallas de Xerusalén|murallas occidentais]] de Xerusalén. As súas forzas de primeira liña estiveran loitando e avanzando por un longo período de tempo, a moitos quilómetros das súas bases, e estaban cansados e esgotados.{{sfn|Moore|1920|p=95}}{{sfn|Bruce|2002|pp=152, 155}} A 56 quilómetros da cabeza de carril en Deir al-Balah, as tropas de Allenby non tiñan unha liña de trincheiras defensivas detrás da cal puideran deter un esforzo concertado dos dous exércitos otománs. Este contraataque que podería facerlles retroceder cara a [[Franxa de Gaza|Gaza]] e [[Beerseba]].{{sfn|Bruce|2002|pp=155}}{{efn|Este problema comezou a tratarse o [[24 de novembro]], a medida que avanzaban polo terreo dos montes de Xudea, ata deterse fronte a Nebi Samwil. Ese día, a primeira etapa das operacións oficialmente coñecidas polos británicos como a [[Batalla de Iafa (1917)|batalla de Iafa]] (aínda que Iafa xa fora capturada varios días antes, o [[16 de novembro]] de [[1917]]) iniciouse cando a división montada da [[ANZAC]] (comandada polo maior xeneral E. W. C. Chaytor) e a 54.ª (East Anglian) División (comandada polo maior xeneral S. W. Hare) foron enviadas ao norte de Iafa para atacar e facer retroceder a [[Friedrich Kress von Kressenstein|Kress von Kressenstein]] e o seu Oitavo Exército otomán. Estas forzas foron empuxadas de novo ao norte, detrás de [[Río Yarkon|Nahr el-Auja]], o que permitiu o establecemento dunha nova liña de defensa da EEF, que comenzaba na costa do [[mar Mediterráneo]].{{sfn|Bruce|2002|pp=155}}}} Porén, Allenby revisou a ameaza de contraataque e a situación dos recursos e concluíu que unha forza o suficientemente grande para atacar os montes de Xudea e outra forza para accionar na chaira marítima poderían manterse lonxe da base. Decidiu atacar rapidamente ao Sétimo exército otomán de Fevzi Pasha nos montes de Xudea, coa esperanza de capturar Xerusalén.{{sfn|Keogh|1955|p=177}}{{sfn|Wavell|1968|p=157}} Isto mantería a presión sobre este exército, coa esperanza de que non disporía de tempo para completar a súa reorganización, cavar trincheiras profundas ou, no peor dos casos, a contraatacar.{{sfn|Moore|1920|p=95}}{{sfn|Bruce|2002|pp=152, 155}} == Preludio == === As liñas de subministración do Imperio británico === O avance previsto nos [[montes de Xudea]] basearíase en gran medida na capacidade das liñas de comunicación para manter as tropas de primeira liña subministradas con alimentos, auga e municións. Porén, tratábase de operar a distancias considerables das áreas de cabeza de carril e a base, e como resultado, o avance viuse obrigado a deterse o [[17 de novembro]] para que os recursos se adiantaran nas áreas controladas polas columnas, que foran enviadas de novo á cabeza de carril para aprovisionarse de racións e outros recursos.{{sfn|Bruce|2002|p=127}}{{sfn|Falls|1930|p=142}} [[Ficheiro:Jaffa 1918, water fantasies being filled.jpg|miniatura|Carga de recursos nos [[camelo]]s preto de Iafa.]] O transporte dos recursos desde a estación terminal era unha operación lenta pero continua de 24 horas ao día, xa que o exército otomán destruíra como puido gran parte da súa infraestrutura durante a súa retirada. Só os camións do Servizo do Exército Británico (ASC) e os camelos do Corpo de Transporte de Camelos Exipcio poderían utilizar o único camiño, estreito e mal asfaltado, desde Gaza ata Junction Station. Entre Gaza e [[Beit Hanun]], o camiño estaba sen asfaltar e profundo na area, facendo moi difícil o avance dos camións, ata cunha carga lixeira dunha tonelada. Os recursos tamén foron enviados por mar, desembarcando en Wadi Sukhrir e máis tarde en [[Iafa]]. A falta de infraestrutura en Iafa significaba que todos as subministracións traídas por barco tiveron que ser cargados de xeito transversal en botes, que desembarcaban as racións nas praias. Tales operacións dependían en gran medida das condicións meteorolóxicas, polo que a cantidade de recursos transportados por mar era limitada. Pero a alimentación dos cabalos do exército era unha tarefa enorme: a ración de marcha dun cabalo era de 4,2&nbsp;kg de gran ao día. Incluso esta pequena cantidade, que carecía de alimentos a granel, multiplicábase cos 25&nbsp;000 cabalos do Corpo Montado do Deserto, resultaba en máis de 100 toneladas de gran ao día. Serían necesarios cen camións para os cabalos, así como o transporte das racións requiridas polas tropas na fronte.{{sfn|Preston|1921|p=62}}{{sfn|Lindsay|1992|p=214}} Todos os camións e camelos organizáronse en convois que se dirixiron cara ao norte desde a cabeza de carril, ao longo da estrada de Gaza a Junction Station, de [[Dier el Belah]] a [[El Mejdel]] e despois a Julius, onde as unidades 26 e 27 do Depósito de Subministracións (DUS) estableceu almacéns avanzados de alimentos, para que serviran á División Montada Australiana e a División Montada ANZAC.{{sfn|Lindsay|1992|p=216}} A partir destes depósitos, as seccións da 5.ª Compañía (Corpo de Servizo do Exército de Nova Zelandia) e as 32.ª, 33.ª e 34.ª Compañías (Corpo de Servizo do Exército de Australia) serviron á División Montada ANZAC e as 35.ª, 36.ª, 37.ª Compañías serviron á División Montada Australiana. Estas compañías; que operaban con vagóns, cabalos e mulas, servían ás súas brigadas durante as operacións e, cando foi necesario, formábanse nos trens durante as accións da división. Un camión estableceuse en Ramleh, onde descargou os recursos e as Compañías de Transporte distribuíronos entre as unidades de vangarda. Os membros do Corpo Exipcio de Traballo, como apoio, traballaron xunto ao Cuerpo de Servizo do Exército de Australia transportando, cargando e descargando os vagóns de subministracións do ''General Service Limber'' solicitados polas brigadas. O enorme esforzo das seccións de subministración foi similar ao das columnas de municións, quen tamén traballaron para subministrar cartuchos ás unidades de combate, nunha operación continua parecida.{{sfn|Falls|1930|p=200}}{{sfn|Lindsay|1992|p=37, 214, 216}} === Continúa o avance do Corpo Montado do Deserto === O [[15 de novembro]], o comandante do Corpo Montado do Deserto, o tenente xeneral [[Harry Chauvel]] emitiu ordes para a División Montada de Cabalería, dirixida polo maior xeneral G. de S. Barrow, e a División Montada ANZAC, dirixida polo maior xeneral Edward Chaytor, para continuar o avance en [[Ramala|Ramleh]] e [[Lod]], situadas a 8&nbsp;km da Junction Station.{{sfn|Falls|1930|p=178}} Ese día, a División Montada de Cabalería chegou á estrada de Xerusalén despois dun ataque realizado pola Sexta Brigada Montada, dirixida polo xeneral de brigada C. Godwin, en [[Abu Shusheh]]. Esta carga de cabalería describiuse posteriormente como moito de moito maior risco que a de Mughar Ridge, debido á natureza rochosa do terreo onde os xinetes atacaron.{{sfn|Bruce|2002|p=152}} A Brigada Montada de Rifles de Nova Zelandia, dirixida polo brigadier xeneral W. Meldrum, asegurou o flanco esquerdo do EEF ao ocupar [[Iafa]] o [[16 de novembro]]. Esta cidade foi capturada como resultado da vitoria en [[Rishon LeZion|Ayun Kara]] dous días antes, o que obrigou ao Oitavo exército otomán a retirarse a [[Río Yarkon|Nahr el Auja]], que desemboca no mar a 6,4&nbsp;km ao nordeste de Iafa.{{sfn|Powles|1922|p=155}}{{sfn|Falls|1930|p=184}} A retirada do Sétimo exército otomán colocounos ao norte da posición do Oitavo exército, o que abriu o flanco dereito dese exército para atacar. Como resultado, o Sétimo exército viuse obrigado a afastarse máis aínda do sector costeiro, dentro dos [[montes de Xudea]]. Alí, fronte a [[Xerusalén]], as unidades da infantaría otomá crearon unha cobertura defensiva.{{sfn|Erickson|2001|p=173}} == A batalla == === Comezo do avance nos montes de Xudea === A pesar da continua presión da EEF, as dúas forzas opostas operaron en terreos que favorecían a defensa. Ademais da retagarda deixada polo XX Corpo do Sétimo exército otomán, que se retirou ás montañas, o Sétimo exército lograra establecer unha liña de trincheiras principalmente individuais que corrían de sur a suroeste en alturas, ata 6,4&nbsp;km de Xerusalén, co apoio de redutos ben situados.{{sfn|Bruce|2002|p=127}} O recoñecemento aéreo do [[17 de novembro]] descubriu que a estrada ao norte de Xerusalén a [[Nablus]] estaba atestada de refuxiados.{{sfn|Cutlack|1941|p=86}} [[Ficheiro:4th_Light_Horse_Regiment_entering_the_Judean_Hills_1918.jpg|miniatura|O 4.º Rexemento de Cabalería Lixeira entrando nun desfiladeiro preto de Latrún.]] O [[18 de novembro]], cando Allenby estaba no cuartel do XXI Corpo británico en [[Kastine]], tomou a decisión de seguir de cerca ao Sétimo exército otomán nos montes de Xudea.{{sfn|Falls|1930|pp=188-9}}. Esta decisión ideouse coa certeza de que o exército otomán tiña pouco tempo para reagruparse ou para construír defensas que, con máis tempo, poderían resultar inexpugnables.{{sfn|Bruce|2002|p=154}} O plan de Allenby consistía en evitar enfrontamentos en ou preto de Xerusalén, pretendendo cortar todos os accesos por estrada á cidade e obrigar ao exército otomán a evacuala.{{sfn|Preston|1921|pp=101-103}} Ordenou a dúas divisións de infantaría: a 52.ª Lowland, dirixida polo maior xeneral J. Hill, e a 75.ª División, dirixida polo maior xeral P. C. Palin, e dúas divisións montadas: a división de Cabalería e as Divisións Montadas Australianas, para comezar o avance.{{efn|Os nomes das divisións de infantaría, brigadas e batallóns, e algunhas outras unidades foron, en moitos casos, modificadas, de xeito que xa non reflicten os nomes destas unidades tal e como aparecen na maioría das fontes citadas.}} Estas deberían moverse cara ao leste desde [[Latrún]], que fora capturado o [[16 de novembro]], na mesma dirección que a estrada de Iafa a Xerusalén.{{sfn|Falls|1930|pp=188-9}}{{sfn|Carver|2003|p=222}} A infantaría da 75.ª División tiña que ascender pola estrada principal, a pesar das varias demolicións levadas a cabo polos otománs, que se retiraban pola estrada asfaltada que corría de leste a oeste a través de [[Amwas]].{{sfn|Carver|2003|p=222}}{{sfn|Paget|1994|p=206-207}} Á esquerda e ao norte da 75.ª se encontraba a 52.ª División Lowland, que se abría paso a través de estradas secundarias ou vías de [[Lod]] a [[Xerusalén]]. Máis ao norte, á esquerda da 52.ª Lowland, a División Montada de Cabalería tiña que moverse ao norte e ao noroeste. O seu obxectivo era cortar as liñas de comunicación do Sétimo exército otomán en Bireh, a 13&nbsp;km ao norte de Xerusalén, no camiño da estrada de Xerusalén a [[Nablús]].{{sfn|Carver|2003|p=222}}{{sfn|Paget|1994|p=206-207}} As brigadas 6.ª, 8.ª e 22.ª da División Montada de Cabalería, xunto á 20.ª Brigada e a Real Artillaría Montada, movéronse cara ao norte a través da antiga calzada [[Imperio romano|romana]] de [[Lod]] a [[Ramala|Ramleh]], a través de [[Berfilya]] e [[Beit Ur el Tahta]], cara [[Bireh]].{{sfn|Paget|1994|p=206-207}} Ao mesmo tempo, a 53.ª División Galesa, dirixida polo maior xeneral S. F. Mott, avanzaba cara ao norte, ao longo da estrada de Beerseba a Xerusalén, para tomar [[Hebrón]] e [[Belén]] antes de moverse cara ao leste para asegurar o camiño de Xerusalén a [[Xericó]].{{sfn|Preston|1921|pp=101-103}} A 75.ª División, xunto ás Divisións Montadas Australianas e de Cabalería, comezou a súa incursión nos montes de Xudea, o [[18 de novembro]]:{{sfn|Falls|1930|pp=188-9}}{{efn|Mentres que a maioría dos combates realizados polas divisións montadas nesta rexión realizáronse a pé, un cuarto da cabalería e cabalería lixeira mantiñan aos cabalos; unha brigada equivalía á forza de fusileiros dun batallón de infantaría.{{sfn|Preston|1921|pp=168}}}} {{cita|Todos os exércitos que trataron de tomar Xerusalén pasaron por aquí, salvo o de [[Xosué]]. Filisteos e hititas, babilonios e asirios, exipcios e romanos e gregos, cabaleiros cruzados francos, todos pasaron por aquí, e todos regaron o outeiro de Amwas co seu sangue.|R.M.P. Preston}} O primeiro obxectivo era capturar e asegurar as alturas a ambos os dous lados da estrada de Iafa a Xerusalén en [[Amwas]], polo que a 75.ª División podería avanzar polo camiño e os montes de Xudea. Ascendendo pola liña de ferrocarril no Wadi Surar, á dereita da infantaría da 75.ª estaba a 2.ª Brigada de Cabalería Lixeira da División Montada ANZAC, que se uniu temporalmente á División Montada Australiana. O 9.º Rexemento de Cabalería Lixeira levou a cabo un movemento de xiro ata o Wadi es Selman, ao norte de Amwas, para chegar ao pobo de Ialo, a 3,2&nbsp;km ao leste. Logo do éxito desta operación, a División Montada Australiana moveu o resto do seu campamento á desembocadura do [[Nahr Sukereir]]. Continuando o avance na mañá do [[19 de novembro]], a infantaría da 75.ª División atopou a Amwas evacuada, pero a vangarda do 8.º Rexemento Montado da División Montada de Cabalaría e a 3.ª Cabalaría do Condado de Londres loitaron a 3,2&nbsp;km de [[Beit Ur el Tahta]] esa noite, mentres que a 22.ª Brigada Montada alcanzou [[Shilta]].{{sfn|Falls|1930|pp=188-9}}{{sfn|Preston|1921|pp=101-103}} ==== A 75.ª División ==== [[Ficheiro:Wavell p.158.jpeg|miniatura|Mapa 14 das operacións de Xerusalén – 18 de novembro ao 9 de decembro de 1917.]] A tan só 3,2&nbsp;km tras a entrada da estrada cara Xerusalén nos montes de Xudea, a 75.ª División cruzou a través do paso Bab al-Wad.{{sfn|Keogh|1995|p=177}} O [[19 de novembro]], a infantaría da 75.ª División avanzou pola estrada; a súa 232.ª Brigada deixara [[Abu Shusheh]] ás 07:30 horas para ocupar a cidade deserta de [[Amwas]] e ata as 11:00 horas, o rexemento 58.º Fusileros de Vaughan da 234.ª Brigada loitara na estrada ata chegar á altura de [[Bab el Wad]].{{sfn|Falls|1930|pp=190-191}} Tras Bab el Wad, a estrada a Xerusalén continuaba a través de vales profundos e estreitos, sobre os escarpados ramais, e arredor dos desniveis dos outeiros rochosos. A pesar de que había outras formas de pasar polos outeiros, as outras rutas supoñían un conxunto de vías sen asfaltar, ásperos e rochosos camiños —a miúdo, pouco máis que camiños para transitar en burro— que fixeron que o movemento de infantaría, cabalería desmontada e artillaría fora moi difícil.{{sfn|Keogh|1995|p=177}} A áspera pista estendíase a través de estreitos vales e apoiábase sobre deformadas arestas afiadas, que eran rotas por outeiros cónicos e sucesivas capas de rochas que sobresaían das súas ladeiras, a uns poucos metros.{{sfn|Gullett|1941|p=488}} Era virtualmente imposible enviar avanzadas apoiadas pola artillaría ao norte ou ao sur da estrada principal.{{sfn|Gullett|1941|p=488}} Ademais, as fortes choivas e as condicións frías, húmidas e lodazais, constataron que era imposible despregar o armamento da 75.ª División fora da estrada. Ese armamento chegara o día anterior traído por equipos de ata 8 cabalos por arma.{{sfn|Hamilton|1996|p=85}} Todas as actividades militares fixéronse aínda máis difíciles polas condicións invernais. O terreo esvaraba e as negras e densas néboas reducían a visibilidade. Non era posible avanzar despois das 17:00 horas, momento no cal o principal posto miliar se situaba a menos de dous quilómetros da aldea de [[Saris]]. As unidades de infantaría da 75.ª División avanzaran 16&nbsp;km desde a mañá e tiveron que acampar na estrada, baixo os disparos dos francotiradores otománs.{{sfn|Falls|1930|pp=190-191}}{{sfn|Keogh|1995|p=177, 180}} [[Ficheiro:Judean_Hills._1917.jpg|miniatura|Típico paisaxe dos montes de Xudea en 1917.]] Durante a noite do [[19 de novembro]], unha tormenta eléctrica seguida de choiva torrencial caeu sobre ambos exércitos. En poucas horas, cada leito nos vales e na chaira estaba inundado. O chan negro, duro e firme do verán, nas condicións invernais converteuse en pegañoso e pesado para a marcha e case intransitable con vehículos con rodas. A temperatura, que fora quente durante o día e agradable pola noite, baixou rapidamente ata converterse nun frío penetrante. Os soldados da infantaría estiveran marchando co seu uniforme de verán lixeiro, con pantalóns curtos de tela cruzada e túnicas. Co só unha manta e/ou un abrigo, esa roupa tan só daba unha pouca protección fronte a choiva e o intenso frío.{{sfn|Gullett|1941|p=491}} Nestas condicións, as forzas otomás encontradas no camiño foron as retagardas que von Falkenhayn ordenara establecer ao XX Corpo, xa que se retirou de novo a defender Xerusalén. Estaban establecidas sobre os cumes montañosos, estas retagardas compostas por grupos pequenos situados nos outeiros. Cada unha desas posicións foron atacadas por tropas indias e nepalís, que derrotaron aos defensores.{{sfn|Falls|1930|pp=190-191}} ==== As posicións dos exércitos otománs ==== [[Ficheiro:Falls sketch 12.jpeg|miniatura|Operacións en Xerusalén. Situación ás 18:00 horas (19 de novembro de 1917).]] En adición á liña de Nahr Sukrerir, estendíase a Beit Jibrin xunto con [[Summeil]] e [[El Tineh]], onde se librou a [[batalla de Mughar Ridge]], as posicións da EEF e os exércitos otománs na noite do [[19 de novembro]] de [[1917]], como se observa no mapa esquemático. Coa súa sede en [[Nablus]], o Sétimo exército otomán foi despregado para defender Xerusalén; o seu flanco esquerdo estaba cuberto pola 3.ª División de Cabalería do III Corpo. A infantaría da 27.ª División estaba ao carricho sobre a estrada de [[Hebrón]] a Xerusalén. A infantaría da 53.ª División Galesa do XX Corpo sostivo unha liña diante de [[Nebi Samwil]], coa infantaría da 26.ª División en reserva. A infantaría que defendía [[Bireh]] no camiño de Xerusalén a Nablus eran da 24.ª División, coa infantaría da 19.ª División na metade de camiño entre Bireh e Nablus. O Oitavo exército otomán, con sede en [[Tulkarem]], despregou a súa XXII Corpo no campamento de [[Nahr el Auja]]. Estendíanse desde a costa as 3.ª, 7.ª e 16.ª Divisións, practicamente en liña coa infantaría británica de 54.ª División no interior.{{sfn|Falls|1930|p=mapa esquemático Nº. 12.}} ==== Intentos de cortar a estrada de Nablus ==== A brigada líder da infantaría da 52.ª División Lowland, que chegara a [[Beit Likia]] o [[19 de novembro]] avanzando a través dunha pista ao norte da estrada principal, foi detida preto de [[Abu Ghosh|Kuryet el Enab]] por unha retagarda otomá armada con metralladoras en [[Kustal]] e [[Beit Duqqu|Beit Dukka]].{{sfn|Preston|1921|pp=106-107}} As posicións otomás estaban fortemente defendidas e a 52.ª División Lowland non puido avanzar ata que baixou a néboa pouco antes do solpor o día [[21 de novembro]], dando á 75.ª División a oportunidade de despregarse rapidamente, subir a crista da montaña e derrotar ás forzas otomás coas baionetas.{{sfn|Keogh|1955|p=180}} Esa noite, as tropas británicas tomaron as súas racións de ferro (transportadas polos homes como racións de emerxencia), e algúns atoparon refuxio en condicións miserables nun gran mosteiro e sanatorio. O frío e choivas da noite resultaron especialmente duras para aqueles que non lograron atopar refuxio. Non chegaron novos recursos ata o mediodía do día seguinte debido á conxestión dos estreitos camiños.{{sfn|Falls|1930|pp=193-197}}{{sfn|Bruce|2002|pp=156-157}} A infantaría da 52.ª División Lowland colocouse en posición entre 75.ª División a súa dereita e a División Montada de Cabalería a súa esquerda. A División Montada de Cabalería, avanzando cara [[Beit Ur el Foqa]] e [[Bireh]] na estrada de [[Nablus]], a 16&nbsp;km ao norte de Xerusalén, debía unirse coa infantaría da 75.ª División en Bireh e cortar a estrada de Nablus a Xerusalén. Aínda que a resistencia en Saris parecía debilitarse, ás 11:00 horas o progreso seguía sendo lento.{{sfn|Falls|1930|pp=193-197}}{{sfn|Bruce|2002|pp=155-156}} Saris foi finalmente conquistada na tarde do [[21 de novembro]].{{sfn|Keogh|1955|p=180}} Operando nos outeiros, ao norte das divisións de infantaría, a División Montada de Cabalería seguía loitando para avanzar. Moveuse a través das zonas máis difíciles e inhóspitas dos montes de Xudea cara Beit Ur el Tahta nunha columna de fila india de case 9,7&nbsp;km de lonxitude{{sfn|Falls|1930|pp=192-193}} Ás 11:30 horas do 21 de novembro, o rexemento líder da Cabalería Dorset descendeu dos montes sobre os que descansa Beit Ur al-Fauqa e encontrouse coas unidades otomás que defendían o bordo occidental do Zeitun Ridge fronte eles.{{sfn|Falls|1930|pp=193-197}} Nesta cordilleira, ao oeste de Bireh, permanecían 3000 tropas otomás (a totalidade da 3.ª División Otomá de Cabalería e a metade da 24.ª División) con varias baterías de artillaría. Aínda que os británicos foron capaces de tomar brevemente a crista da montaña, axiña se viron obrigados a abandonala.{{sfn|Bruce|2002|pp=157-158}} As fortes choivas e o tempo frío supuxeron unha dura proba, tanto para homes como animais, mentres fixeron varios intentos infrutuosos para forzar o seu camiño ata as empinadas ladeiras rochosas da cordilleira. Nas primeiras horas da tarde chegaron desde o norte máis reforzos otománs, que contraatacaron con forza. Obrigaron á División Montada de Cabalería a regresar ao profundo barranco, ao lado oeste da ladeira.{{sfn|Blenkinsop|1925|pp=206-207}} Esa noite, a Cabalería Berkshire enfrontouse ás unidades otomás no fondo do val en medio dunha choiva torrencial.{{sfn|Falls|1930|pp=193-197}} A situación tornouse seria e se deron ordes para as tres brigadas de separarse e retirarse a [[Beit Ur el Foqa]], acción que se levou a cabo na escuridade.{{sfn|Preston|1921|pp=106}} Non houbo apoio aéreo, posiblemente polo mal clima, ata que os días [[22 de novembro|22]] e [[24 de novembro]] o escuadrón N°1 do Corpo Aéreo Australiano puido levar a cabo bombardeos aéreos en Bireh.{{sfn|Cutlack|1941|p=86}} === 21-24 de novembro: Batalla de Nebi Samwil === {{AP|Batalla de Nebi Samwil}} [[Ficheiro:Summit of Nebi Samwil..jpg|miniatura|O cume de Nebi Samwil]] A batalla de [[Nabi Samwil|Nebi Samuel]] identificouse oficialmente polos británicos como iniciada o [[17 de novembro]] e rematada o [[24 de novembro]].<ref name="Battles Nomenclature Committee32"/> Porén, ata o [[21 de novembro]] a infantaría da 75.ª División aínda continuaba co seu avance ata Bireh. Ese día, mentres que a división de infantaría xirou cara ao nordeste atallando a través da fronte da 52.ª División Lowland, o seu avance quedou bloqueado en Biddu polas forzas otomás atrincheiradas no cume de Nebi Samuel, controlando así Xerusalén e as súas defensas.{{sfn|Bruce|2002|p=157}}{{sfn|Woodward|2006|p=143}} Este outeiro, onde segundo a tradición está a tumba do profeta [[Samuel]], foi conquistado nas últimas horas da tarde pola 234.ª Brigada da 75.ª División, tras unha longa batalla.{{sfn|Keogh|1955|p=180}}{{sfn|Bruce|2002|p=157}} A 52.ª División Lowland tomara o camiño máis difícil, mentres que a 75.ª División dirixiuse directa cara ás aproximacións do suroeste.{{sfn|Keogh|1955|p=180}} Ao día seguinte, sucedéronse varios contraataques infrutuosos por parte das tropas otomás.{{sfn|Keogh|1955|p=182}} Na loita pechada, os soldados otománs contraatacaron con forza, chegando ata as portas da mesquita antes de que a infantaría Gurkha os combatera.{{sfn|Woodward|2006|pp=142-143}} O Sétimo Exército de Fevzi loitou contra as dúas divisións de infantaría de Allenby ata chegar a un punto morto.{{sfn|Erickson|2001|pp=173-174}} Os ataques das tres divisións británicas foron contidos por tres divisións otomás. Os británicos sufriron máis de 2&nbsp;000 baixas, pola contra, non hai estimación sobre o número de baixas otomás.{{sfn|Grainger|2006|p=193}} Un mapa esquemático que mostra as posicións dos exércitos o [[28 de novembro]] indica que a área de Nebi Samwil aínda permanecía preto do terreo disputado pola 60.ª División London dos británicos e a 53.ª División otomá. Pola súa banda, o importante enlace por estrada entre Xerusalén e Nablus aínda permanecía baixo o control otomán.{{sfn|Falls|1930|Mapa 14}}{{efn|Grainger afirma que esta batalla foi unha custosa derrota británica: «Cando un exército conta coas súas propias baixas e ignora as do seu inimigo, isto é un claro sinal da súa derrota. Os turcos obtiveran unha vitoria defensiva máis convincente».{{sfn|Grainger|2006|p=193}}}} O [[24 de novembro]] Allenby ordenou o retroceso das tres divisións da EEF do XXI Corpo e o Corpo Montado do Deserto.{{sfn|Woodward|2006|p=144}} Co fin de mobilizar esas grandes formacións unha pausa era inevitable, polo que o ataque suspendeuse, pero von Falkenhayn e o seu exército otomán decatáronse do cesamento temporal das hostilidades.{{sfn|Bruce|2002|p=158}}{{sfn|Falls|1930|p=218}} === 24 de novembro: Primeiro ataque a través do Nahr el Auja === {{VT|Batalla de Iafa de 1917}} O avance de dúas divisións de infantaría e unha montada polos [[montes de Xudea]] ata [[Xerusalén]] suspendeuse na área de [[Nebi Samwil]] o [[24 de novembro]]. Ese mesmo día, a infantaría da 54.ª División East Anglian e a División Montada ANZAC comezaron o seu ataque a través de Nahr el Auja na costa mediterránea, ao norte de [[Iafa]].{{sfn|Grainger|2006|p=193}}{{sfn|Woodward|2006|p=144}} A única brigada montada dispoñible era a Brigada Montada de Rifles de Nova Zelandia, que estivera en servizo de gornición na cidade ocupara de Iafa desde o [[16 de novembro]].{{sfn|Kinloch|2007|pp=229-231}} A beira norte do río estaba sendo defendida polas 3.ª e 7.ª Divisións do Oitavo exército otomán.{{sfn|Erickson|2001|p=173}} A Brigada Montada de Rifles de Nova Zelandia avanzou a través do río e estableceu dúas cabezas de ponte. A primeira foi a través da ponte na estrada principal preto de Khirbet Hadrah (tamén denominado Khurbet Hadra) e a segunda foi en Sheik Muanis, preto da desembocadura do río. Estas operacións tiveron dous obxectivos: gañar territorio e desalentar ao Oitavo exército otomán de levar tropas aos [[montes de Xudea]] para reforzar ao Sétimo exército. Despois do éxito das accións da Brigada Montada de Rifles de Nova Zelandia, dous batallóns de infantaría da 54.ª (East Anglian) División mantiveron as dúas cabeceiras da ponte na beira norte, ata que se viron superados en número nun ataque o día [[25 de novembro]],{{sfn|Moore|1920|p=95}}{{sfn|Bruce|2002|pp=158-159}} polas 3.ª e 7.ª Divisións do Oitavo exército otomán que os expulsaron das cabeceiras da ponte e restauraron a situación táctica.{{sfn|Erickson|2001|p=173}} === Contraataques otománs === Von Falkenhayn e o Exército otomán buscaron beneficiarse da situación de debilidade e fatiga das divisións do Imperio británico, que estiveran loitando e avanzando desde os primeiros días do mes.{{sfn|Bruce|2002|p=159}} Debido aos problemas de abastecemento durante o avance de Beerseba, Allenby mantivo ao XX Corpo de [[Philip W. Chetwode]] cubrindo a parte traseira das liñas de comunicación. Estas tropas gozaron de 10 días de descanso na retagarda, onde foron facilmente abastecidos e recompostos. Foron estas tropas frescas do XX Corpo as que recibiron as ordes de facerse cargo das operacións de primeira liña nos [[montes de Xudea]] contra as defensas otomás do Sétimo exército. A 60.ª División London, comandada polo xeneral John Shea, chegou a [[Latrún]] o [[23 de novembro]] desde [[Huj]] e o [[28 de novembro]] relevaron á seriamente debilitada infantaría das 52.ª e 75.ª Divisións, sen gran capacidade de loita. Ese mesmo día, a 74.ª División Yeomanry, comandada polo xeneral de división E. S. Girdwood, chegou a Latrún desde [[Karm]]. Dous días despois, a 10.ª División Irish, comandada polo xeneral J.R. Longley, tamén chegou a Latrún desde Karm. A 53.ª División Welsh, co Rexemento do Corpo de Cabalería e unha batería pesada, mantívose na estrada de Hebrón, ao norte de [[Beerseba]], seguindo as ordes directas do Cuartel Xeral (GHQ); máis adiante foron coñecidos como o Destacamento de Mott.{{sfn|Keogh|1955|p=182}} Na semana do [[27 de novembro]], o Exército otomán lanzou unha serie de ataques de infantaría, empregando tácticas de choque, coa esperanza de romper as liñas británicas, durante o período de desestabilización creado pola recomposición e retroceso das tropas.{{sfn|Bruce|2002|p=159}} Os contraataques foron lanzados polas 16.ª e 19.ª Divisións nos montes de Xudea, en Nebi Samwil e na meseta de Zeitun. Os ataques tamén se lanzaron contra as liñas de comunicación británicas, a través dunha brecha entre as forzas británicas na chaira marítima e nos montes de Xudea, e tamén contra varias unidades británicas esparexidas na chaira marítima.{{sfn|Grainger|2006|pp= 195-6 e 199}} ==== Contraataque do 1 de decembro en Nebi Samwil ==== Os seguintes ataques a Nebi Samwill tiveron lugar o [[1 de decembro]] e foron rexeitados polo Sétimo exército otomán, que sufriu un gran número de perdas.{{sfn|Keogh|1955|p=183}} === Captura de Xerusalén === {{Cadro de citas|O 4 de decembro Allenby escribiu: Quero chegar a Bire[h], e consolidalo cuanto antes, xa que cobre todos os camiños e a todos os comandos (...) Se consigo Bire[h] e os outeiros que cobren a boca do río Auja ao N. de Iafa vou estar nunha boa posición forte; para a ofensa ou para a defensa. De todos modos teño que consolidar o lugar, e esperar ata que se amplíen as liñas de ferrocarril. Estou operando lonxe dos meus oficiais e algúns dos meus puntos fortes se están debilitando. (...) Non teño unidades de reserva.|Carta do xeneral Allenby a William Robertson, xefe do Estado Maior Xeral Imperial ([[4 de decembro]] de [[1917]]).{{sfn|Hughes|2004|pp=101-102}}|largo=24%|aliñamento=dereita}} Para o [[1 de decembro]], a loita por Xerusalén estaba a piques de terminar. O exército otomán non puidera gañar ningún terreo como resultado dos seus contraataques, e as tropas británicas que avanzaban foron sendo substituídas con éxito polos seus compañeiros exhaustos que estaban ben atrincheirados preto de Xerusalén.{{sfn|Grainger|2006|p=200}} O [[2 de decembro]], completouse o relevo do XXI Corpo polo XX Corpo cando a 10.ª División Irish substiutíu á 52.ª División Lowland.{{sfn|Wavell|1968|pp=163-164}}{{sfn|Keogh|1955|p=183}} Ambos bandos comezaron a axustar e mellorar as súas liñas, abandonando lugares inseguros ou difíciles de defender. Os británicos incrementaron o número de soldados na súa liña para crear unha concentración de grande alcance. Durante catro días, a 10.ª División e a 74.ª División estenderon as súas posicións, mentres que a posición estendida a cargo da 60.ª División acurtouse.{{sfn|Grainger|2006|p=200}}{{sfn|Wavell|1968|p=162}} O [[3 de decembro]], o 16.º Batallón do Rexemento de Devonshire, a 229.ª Brigada e a 74.ª División Yeomanry capturaron de novo [[Beit Ur el Foqa]]. Este ataque da infantaría lanzouse desde a cabeceira de Wadi Zeit ás 01:00 horas, e para as 03:30 horas a aldea xa fora capturada, xunto con 17 prisioneiros e tres metralladoras.{{sfn|Falls11930|p=235}} Porén, a posición era imposible de soster, xa que estaba dominada polas posicións otomás, en terreo máis alto. Os bombardeos e combates corpo a corpo continuaron durante toda a mañá, e o batallón acabou por retirarse, sufrindo 300 baixas.{{sfn|Wavell|1968|pp=163-164}} Afirmouse que para o 3 de decembro o exército otomán xa detivera os seus contraataques e que a loita nos [[montes de Xudea]] xa rematara.{{sfn|Bruce|2002|p=159}}{{sfn|Wavell|1968|pp=163-164}} ==== Destacamento de Mott ==== Mentres, na estrada de Hebrón ata Belén, ao sur de Xerusalén, a 53.ª Welsh División (coñecida como o Destacamento de Mott) continuara co seu avance para chegar ata os 7,2&nbsp;km ao sur de Hebrón o [[4 de decembro]]. Despois de que dous vehículos blindados lixeiros australianos da Batería Lixeira de Motor Blindado (LAMB) que avanzaban desde o norte non reportaron unidades otomás en Hebrón, continuaron ata o val de Dilbe esa noite.{{sfn|Falls|1930|p=239}}{{sfn|Grainger|2006|p=205}}{{efn|Unha Patrulla Lixeira de Carros asaltou Beit Jibrin e Beit Netief, e en [[Valle de Ela|Wadi es Sunt]] pasou por diante dunha compañía de soldados otománs e atacou coas súas metralladoras, conducindo a toda velocidade a través das liñas otomás. Incapaz de retirarse, dirixiuse en dirección ás Piscinas de Salomón e ao sur ata Hebrón, que se encontraba abandonado polo exército otomán. Do mesmo modo, avanzaron as liñas británicas un pouco máis ao sur.</ref> [[Ficheiro:Australian light car patrol.jpg|miniatura|Un [[Ford Motor Company|Ford]] [[Ford T|Modelo T]] tripulado por soldados australianos e armado cunha metralladora Vickers .303 montada nun trípode.]] Chetwode ordenou entón a Mott avanzar o máis rápido posible para chegar a unha posición a 4,8&nbsp;km ao sur de Xerusalén na mañá do 8 de decembro. A vangarda de Mott moveuse de novo, tentativamente, durante a noite do [[5 de decembro]] a 4,8&nbsp;km ao norte de Hebrón.{{sfn|Falls|1930|p=239-241}}. Para o [[7 de decembro]], o destacamento de Mott entrara en contacto coa posición defensiva otomá de Belén, situada a 6,4&nbsp;km do seu obxectivo, pero o mal tempo impediu o avance.{{sfn|Falls|1930|p=242-3}} O destacamento de Mott avanzou cara ao norte a tempo para cubrir o franco dereito da 60.ª División e para cortar o camiño de [[Xerusalén]] a [[Xericó]].{{sfn|Bruce|2002|p=160}} A pesar de estar baixo as ordes directas do Cuartel General, o Destacamento de Mott aínda estaba na carreta ao sur de Hebrón a Belén, o 7 de decembro, aínda que Mott logrou capturar as Piscinas de Salomón, situadas ao sur de Belén na tarde dese día.{{sfn|Falls|1930|p= 250}} ==== Rendición de Xerusalén ==== [[Ficheiro:Ottoman surrender of Jerusalem restored.jpg|miniatura|A rendición de Xerusalén ante os británicos, 9 de decembro de 1917.]] Durante as case continuas choivas do [[8 de decembro]], Xerusalén deixou de estar protexida polo [[Imperio Otomán]].{{sfn|Hill|1978|p=136}}{{sfn|Powles|1922|p=167}} Chetwode (comandante do XX Corpo), que relevara a Bulfin (comandante do XXI Corpo), puxo en marcha o avance final para tomar as alturas ao oeste de Xerusalén ese mesmo día.{{sfn|Hill|1978|p=136}} O Sétimo exército otomán retirouse durante a noite e a cidade rendeuse ao día seguinte.{{sfn|Bruce|2002|p=162}} [[Ficheiro:Capture and occupation of Palestine by British.jpg|miniatura|As tropas británicas nun desfile na [[Porta de Iafa]] en decembro de 1917, despois da captura de Xerusalén e a ocupación do sur de Palestina.]] O alcalde de Xerusalén, [[Hussein Salim al-Husseini]], intentou entregar o escrito do gobernador otomán da rendición daa cidade aos sarxentos James Sedgewick e Frederick Hurcomb, dos 2/19.º Batallóns do Rexento de Londres, que se encontraban nas aforas dos límites occidentais de Xerusalén na mañá do [[9 de decembro]] de 1917. Os dous sarxentos, que exploraban por diante da forza principal de Allenby, se negaron a tomar o escrito. Finalmente foi aceptado polo xeneral de brigada C.F. Watson, comandante da 180.ª Brigada.<ref>{{cita web|url=http://www.nzhistory.net.nz/media/photo/jerusalem-surrender-party|título=Jerusalem surrender party|dataacceso=27 de febreiro de 2015|editorial=NZ History Online|data-arquivo=02 de abril de 2015|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20150402144220/http://www.nzhistory.net.nz/media/photo/jerusalem-surrender-party|url-morta=yes}}</ref> Xerusalén estaba case rodeada pola EEF, aínda que mantivo brevemente algunhas unidades do Exército otomán no [[Monte das Oliveiras]], o 9 de decembro. Estas tropas se viron superadas pola 60.ª División na tarde do día seguinte.{{sfn|Bruce|2002|p=163}} ==== Texto da Rendición ==== [[Ficheiro:Allenby's Entry into Jerusalem, The Times, 11 Dec 1917.png|150px|miniatura|Diagrama da entrada de Allenby a Xerusalén o 11 de decembro de 1917, en ''The Times''.]] {{Cita|Debido á gravidade do asedio da cidade e o sufrimento que este país pacífico soportou das súas armas pesadas, e por temor a que estas bombas mortais cheguen aos lugares santos, vémonos obrigados a entregarlle a cidade a través de [[Hussein al-Husseini]], o alcalde de Xerusalén, coa esperanza de que vai a protexer a Xerusalén da forma na que nos a protexemos durante máis de quiñentos anos. Firmado. Izzat, Mutasarrif de Xerusalén.<ref>{{cita web|url=http://www.firstworldwar.com/source/jerusalemdecree.htm|título=Text of the Decree of the Surrender of Jerusalem into British Control|dataacceso=22 de xaneiro de 2015|editorial=First World War.com|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110614214531/http://www.firstworldwar.com/source/jerusalemdecree.htm|dataarquivo=14 de xuño de 2011|deadurl=yes}}</ref>}} == Notas == <references group="lower-alpha"/> {{listaref|20em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} {{portal|Israel}} === Bibliografía === {{refbegin}} * {{Cita libro|title=Jerusalem Memorial Bearing the Names of Soldiers of the Forces of the British Empire Who Fell in Egypt and Palestine During the Great War and Have No Known Graves|year=1928|volume=Part 1 A-L|publisher=Imperial War Graves Commission|location=Londres|oclc=221064848|ref=harv}} * {{Cita libro|title=The Official Names of the Battles and Other Engagements Fought by the Military Forces of the British Empire during the Great War, 1914–1919, and the third Afghan War, 1919: Report of the Battles Nomenclature Committee as Approved by The Army Council Presented to Parliament by Command of His Majesty|year=1922|publisher=Government Printer|location=Londres|oclc=29078007|ref=harv}} * {{Cita libro|title=History of the Great War Based on Official Documents Veterinary Services|editor-last1=Blenkinsop|editor-first1= Layton John|editor-last2=Rainey|editor-first2=John Wakefield|year=1925|publisher=H.M. Stationers|location= Londres|oclc=460717714|ref=harv}} * {{Cita libro|title=The Great Ride: The Diary of a Light Horse Brigade Scout, World War 1|last=Bostock|first=Harry P.|year=1982|publisher=Artlook Books|location=Perth|oclc=12024100|ref=harv}} * {{Cita libro |title=The Last Crusade: The Palestine Campaign in the First World War |url=https://archive.org/details/lastcrusadepales0000bruc |last=Bruce |first=Anthony |year=2002 |publisher=John Murray|location=Londres|isbn=978-0-7195-5432-2|ref=harv}} * {{Cita libro |title=The National Army Museum Book of The Turkish Front 1914–1918: The Campaigns at Gallipoli, in Mesopotamia and in Palestine |last=Carver |first=Michael, Field Marshal Lord |year=2003 |publisher=Pan Macmillan |location=Londres|isbn=978-0-283-07347-2|ref=harv}} * {{Cita libro|last=Cutlack | first=F.M.| year=1941| series= Official History of Australia in the War of 1914–1918 | volume=Volume VIII|title= The Australian Flying Corps in the Western and Eastern Theatres of War, 1914–1918 | location=Sydney| publisher=Angus & Robertson|oclc=220900299|ref=harv}} * {{Cita libro |title=Ordered to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War: Forward by General Hüseyiln Kivrikoglu |url=https://archive.org/details/orderedtodiehist0000eric |last=Erickson|first= Edward J.|series= No. 201 Contributions in Military Studies |year=2001| publisher=Greenwood Press|location=Westport Connecticut|oclc=43481698|ref=harv}} * {{Cita libro |title=Ottoman Army Effectiveness in World War I: A Comparative Study |url=https://archive.org/details/ottomanarmyeffec0000eric |last=Erickson |first=Edward J. |series=No. 26 Military History and Policy|editor-last1=Gooch|editor-first1=John|editor-last2=Reid|editor-first2=Brian Holden |year=2007 |publisher=Routledge |location=Milton Park, Abingdon, Oxon|isbn=978-0-203-96456-9|ref=harv}} * {{Cita libro |title=Military Operations Egypt & Palestine from June 1917 to the End of the War |last=Falls |first=Cyril |series=Official History of the Great War Based on Official Documents by Direction of the Historical Section of the Committee of Imperial Defence |author2=G. MacMunn |author3=A.F. Beck |year=1930 |volume=II |others=Part 1 |publisher=HM Stationery Office |location=Londres|oclc=644354483|ref=harv}} * {{Cita libro |title=The Battle for Palestine, 1917 |url=https://archive.org/details/battleforpalesti0000grai |last=Grainger |first=John D. |year= 2006 |publisher=Boydell Press |location=Woodbridge|isbn=978-1-84383-263-8|ref=harv}} * {{Cita libro| title= The Australian Imperial Force in Sinai and Palestine, 1914–1918 | author= Gullett, H.S.| year= 1941| series= Official History of Australia in the War of 1914–1918|volume=Volume VII| publisher= Australian War Memorial| location= Canberra|oclc=220900153|ref=harv}} * {{Cita libro |title=Riders of Destiny The 4th Australian Light Horse Field Ambulance 1917–18: An Autobiography and History |last=Hamilton |first=Patrick M. |year= 1996 |publisher=Mostly Unsung Military History |location=Gardenvale, Melbourne|isbn=978-1-876179-01-4|ref=harv}} * {{Cita libro |editor1-first=Matthew |editor1-last=Hughes |title=Allenby in Palestine: The Middle East Correspondence of Field Marshal Viscount Allenby June 1917&nbsp;– October 1919 |series=Army Records Society|volume=22 |year=2004 |origyear= |publisher=Sutton Publishing|location=Phoenix Mill, Thrupp, Stroud, Gloucestershire|isbn=978-0-7509-3841-9|ref=harv}} * {{Cita libro |title=Suez to Aleppo |last=Keogh |first=E. G. |author2=Joan Graham|year=1955 |publisher=Directorate of Military Training by Wilkie & Co. |location=Melbourne|oclc=220029983|ref=harv}} * {{Cita libro|title=Devils on Horses in the Words of the Anzacs in the Middle East,1916–19 |last=Kinloch |first=Terry |year=2007|publisher=Exisle Publishing|location=Auckland|isbn=978-0-908988-94-5|ref=harv}} * {{Cita libro |title=Equal to the Task: The Royal Australian Army Service Corps|volume=Volume 1| last= Lindsay |first=Neville | year=1992|publisher= Historia Productions|location= Kenmore|oclc=28994468|ref=harv}} * {{Cita libro |title=The Mounted Riflemen in Sinai & Palestine The Story of New Zealand's Crusaders|last=Moore |first=A. Briscoe |year=1920 |publisher=Whitcombe & Tombs|location=Christchurch|oclc=561949575|ref=harv}} * {{Cita libro | title=Egypt, Palestine and Syria 1914 to 1919 |series=A History of the British Cavalry 1816–1919|volume=Volume 5|last=Paget|first=G.C.H.V Marquess of Anglesey |year=1994|publisher= Leo Cooper |location= Londres|isbn=978-0-85052-395-9|ref=harv}} * {{Cita libro |title=The New Zealanders in Sinai and Palestine |last=Powles |first=C. Guy |author2=A. Wilkie|series=Official History New Zealand's Effort in the Great War|volume=Volume III|year=1922|publisher=Whitcombe & Tombs|location=Auckland|oclc=2959465|ref=harv}} * {{Cita libro |title=The Desert Mounted Corps: An Account of the Cavalry Operations in Palestine and Syria 1917–1918 |url=https://archive.org/details/desertmountedco00presgoog |last=Preston |first=R. M. P. |year=1921 |publisher=Constable & Co. |location=Londres|oclc=3900439|ref=harv}} * {{Cita libro |last=Sondhaus |first=Lawrence |title=World War One: The Global Revolution |year=2011 |publisher=Cambridge University Press |location=Cambridge |isbn=978-0-521-73626-8|ref=harv}} * {{Cita libro |last=Tucker |first=Spencer |title=The Great War: 1914–18 |year=1998 |publisher=UCL Press |location=Londres |isbn= 978-1-85728-391-4}} * {{Cita libro |chapter=The Palestine Campaigns |last=Wavell |first=Field Marshal Earl|authorlink=Archibald Wavell, 1st Earl Wavell|editor-last=Sheppard|editor-first=Eric William |edition=4th |title=A Short History of the British Army |year=1968|origyear=1933|publisher=Constable & Co. |location=Londres|oclc=35621223|ref=harv}} * {{Cita libro |title=Hell in the Holy Land: World War I in the Middle East |url=https://archive.org/details/hellinholylandwo0000wood |last=Woodward |first=David R. |year=2006 |publisher=The University Press of Kentucky |location=Lexington |isbn=978-0-8131-2383-7|ref=harv}} {{refend}} === Outros artigos === * [[Mandato británico de Palestina]] * [[Declaración Balfour]] {{control de autoridades}} [[Categoría:Xerusalén]] [[Categoría:Historia de Israel]] [[Categoría:Batallas da primeira guerra mundial]] [[Categoría:Batallas do século XX]] didkhc0sumtdhbj4v636vss6deng931 7105020 7105019 2025-06-23T22:00:22Z O Breixo 127505 7105020 wikitext text/x-wiki {{outros homónimos|Cerco de Xerusalén}} {{Acontecemento |nome = Batalla de Xerusalén |imaxe = [[Ficheiro:Allenby enters Jerusalem 1917.jpg|300px]] |descrición_imaxe = O xeneral [[Edmund Allenby]] entrando en Xerusalén<br />([[11 de decembro]] de [[1917]]) |resultado = Vitoria do [[Imperio Británico]] |combatentes1 = {{flagicon|GBR}} [[Imperio Británico]]<br />{{·}} {{flagicon|GBR}} [[Reino Unido]]<br />{{·}} {{bandeira|Australia}}<br />{{·}} {{bandeira|Nova Zelandia}}<br />{{·}} {{flagicon|India|British}} [[Raj Británico|India británica]] |combatentes2 = {{flagicon|Alemaña|empire}} [[Imperio Alemán]]<br />[[Ficheiro:Ottoman Flag.svg|20px|bordo]] [[Imperio Otomán]] |comandante1 = {{flagicon|GBR}} [[Edmund Allenby]]<br />{{flagicon|GBR}} [[Edward Bulfin]]<br />{{flagicon|GBR}} [[Philip Chetwode]]<br />{{flagicon|Australia}} [[Harry Chauvel]] |comandante2 = {{flagicon|Alemaña|empire}} [[Erich von Falkenhayn]]<br />{{flagicon|Alemaña|empire}} [[Friedrich Kress von Kressenstein]]<br />[[Ficheiro:Ottoman Flag.svg|20px|bordo]] [[Cevat Çobanlı|Djevad Pasha]]<br />[[Ficheiro:Ottoman Flag.svg|20px|bordo]] [[Ali Fuat Cebesoy|Ali Fuad Pasha]] |baixas1 = 18 000 |baixas2 = 25 000 |soldados1=Forza Expedicionaria Exipcia|soldados2=Sétimo Exército<br />Oitavo Exército}} A '''batalla de Xerusalén''', tamén coñecida como '''Operacións de Xerusalén''', foi un conxunto de enfrontamentos entre o [[Imperio británico]] e o [[Imperio Otomán]], durante a campaña homónima. A loita desenvolveuse desde o [[17 de novembro]] ata o [[30 de decembro]] de [[1917]], cando a cidade se rendeu. Xerusalén era o obxectivo final da [[ofensiva do sur de Palestina]], durante a [[Campaña do Sinaí e Palestina|campaña do Sinaí]], na [[primeira guerra mundial]]. Nas operacións, os británicos obtiveron a vitoria en dous enfrontamentos nos [[montes de Xudea]], ao norte e ao leste da liña [[Hebrón]]-Junction Station. Estas foron a [[batalla de Nebi Samwill]] (17-24 de novembro) e a defensa de Xerusalén (26-30 de decembro). Tamén tivo lugar con éxito o segundo intento de avance a través do [[Nahr el-Auja]] (21-22 de decembro), como na [[Batalla de Iafa (1917)|batalla de Iafa]], aínda que esa cidade xa fora ocupada como consecuencia da [[batalla de Mughar Ridge]] o [[16 de novembro]] de [[1917]].<ref name="Battles Nomenclature Committee32">Battles Nomenclature Committee 1922, p. 32</ref> Esta serie de enfrontamentos sucedéronse entre as forzas británicas do XX Corpo, o XXI Corpo e o Corpo Montado do Deserto en contra do Grupo de Exércitos Yildirim ou Sétimo Exército nos [[montes de Xudea]] e o Oitavo exército ao norte de [[Iafa]], ao longo da costa mediterránea. A derrota otomá en Iafa e Xerusalén, así como a perda de 80 quilómetros de terreo durante o avance da Forza Expedicionaria Exipcia cara Gaza, coa ocupación de [[Batalla de Beerseba (1917)|Beerseba]], Gaza, Hareira e Sheria, Tel el Khuweilfe e a batalla de Mughar Ridge, constituíron un grave revés para o Imperio Otomán.<ref>{{cita web|url=http://www.firstworldwar.com/battles/jerusalem.htm|título=The Fall of Jerusalem, 1917|dataacceso=14 de xaneiro de 2015|autor=Duffy, Michael|editorial=First World War.com|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110604094652/http://www.firstworldwar.com/battles/jerusalem.htm|dataarquivo=04 de xuño de 2011|deadurl=yes}}</ref> Como resultado destas vitorias, as forzas do Imperio británico capturaron Xerusalén e estableceron unha nova liña fortificada, cunha posición estratéxica. Esta liña ía desde o norte de Iafa na chaira marítima, a través dos montes de Xudea cara a [[Bireh]], ao norte de Xerusalén e seguía cara ao leste do [[monte das Oliveiras]]. Coa captura da estrada de Beerseba a Xerusalén a través de [[Hebrón]] e [[Belén]], xunto a un territorio otomán substancial ao sur de Xerusalén, o dominio da cidade quedou asegurado. O [[11 de decembro]], o xeneral [[Edmund Allenby]] entrou humildemente na [[Cidade vella de Xerusalén|cidade vella]] a través da [[porta de Iafa]] a pé, en lugar de a cabalo ou en vehículos, como unha forma de mostrar respecto á cidade santa. Foi o primeiro cristián en moitos séculos que tivo o control de Xerusalén, lugar de grande importancia para as tres grandes relixións monoteístas. O [[primeiro ministro do Reino Unido]], [[David Lloyd George]], describiu a captura como «un agasallo de [[Nadal]] para o [[pobo británico]]». A batalla supuxo unha grande inxección de moral para o [[Imperio británico]].<ref>{{cita web|url=http://www.1914-1918.net/palestine.htm|título=The Long, Long Trail: British forces involved in Egypt and Palestine|dataacceso=14 de xaneiro de 2014|autor=Baker, Chris|editorial=1914-1918.net|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110611135353/http://www.1914-1918.net/palestine.htm|dataarquivo=11 de xuño de 2011|deadurl=yes}}</ref> == Antecedentes == [[Ficheiro:Powles pp.160-1 16.11.17.jpg|miniatura|Situación ás 18:00 horas (16 de novembro de 1917)]] O xeneral británico [[Edmund Allenby]], [[comandante en xefe]] da Forza Expedicionaria Exipcia (EEF), obtivera unha vitoria decisiva contra o comandante alemán [[Erich von Falkenhayn]], comandante das forzas otomás en Palestina, na [[batalla de Mughar Ridge]], o [[13 de novembro]].{{sfn|Wavell|1968|pp=149-151}}{{sfn|Wavell|1968|pp=156}}{{sfn|Falls|1930|pp=146-147}}{{sfn|Falls|1930|pp=151-154}}{{sfn|Falls|1930|pp=177-178}}{{sfn|Bruce|2002|pp=148-153}} A vitoria do [[Imperio británico]] obrigou a von Falkenhayn a retirar os seus Sétimo e Oitavo Exércitos (comandados por [[Fevzi Çakmak|Fevzi Pasha]] e [[Friedrich Kress von Kressenstein|Kress von Kressenstein]], respectivamente) e trasladar a súa sede desde [[Xerusalén]] a [[Nablus]] o [[14 de novembro]]. A medida que o III Corpo otomán (Sétimo Exército) chegou a Xerusalén polo camiño de [[Hebrón]] despois da súa derrota en [[Beerseba]], ordenouse a construción de defensas arredor de Xerusalén. Este corpo mantívose na cidade, mentres o XX Corpo retirouse desde Junction Station nos [[montes de Xudea]] a Xerusalén, deixando unha sólida retagarda para deter ou frear o avance británico. Precisábase tempo para construír as defensas e para a reorganización do Sétimo exército, esgotado e desorganizado. Cando chegou á cidade, o XX Corpo asumiu a responsabilidade das defensas, mentres que o III Corpo continuou movéndose cara ao norte de Xerusalén, ao longo da estrada de Nablus.{{sfn|Keogh|1955|p=178}}{{sfn|Keogh|1955|p=180}} O [[Gabinete de Guerra Imperial|Gabinete de Guerra británico]] advertira a Allenby de non comprometerse a calquera operación que non puidera ser sostible a longo prazo se o avance das tropas británicas non se podía manter.{{sfn|Keogh|1955|p=177}} As súas preocupacións estaban vinculadas á publicación de parte do [[revolución de outubro|novo goberno bolxevique]] ruso dunha [[Tratado de Brest-Litovsk|proposta de paz]] o [[8 de novembro]], entre [[República Soviética Federativa Socialista de Rusia|Rusia]] e o [[Imperio alemán]]. O documento, programado para ser asinado o [[3 de marzo]] de [[1918]], constituíu un tratado de paz por separado e deu lugar á retirada de todas as tropas rusas da guerra. Todas as forzas alemás na [[Fronte Oriental (primeira guerra mundial)|fronte oriental]] puideron entón prestar a súa atención na loita contra as forzas británicas e francesas noutros lugares.<ref>{{cita web|url=http://www.bbc.co.uk/history/worldwars/wwone/war_end_01.shtml|título=World Wars in-depth The Ending of World War One, and the Legacy of Peace; Russia's exit|dataacceso=18 de xaneiro de 2015|data=15 de outubro de 2010|editorial=BBC History UK}}</ref> [[Ficheiro:Bundesarchiv Bild 146-1977-101-36, Deutsche Soldaten in Jerusalem.jpg|miniatura|esquerda|Soldados alemáns en [[Xerusalén]] en 1914.]] Allenby era consciente da falta de mapas precisos dos [[montes de Xudea]], e que a historia das campañas anteriores na rexión deron claras advertencias en contra de asaltos apresurados ou pouco apoiados nas sólidas [[murallas de Xerusalén|murallas occidentais]] de Xerusalén. As súas forzas de primeira liña estiveran loitando e avanzando por un longo período de tempo, a moitos quilómetros das súas bases, e estaban cansados e esgotados.{{sfn|Moore|1920|p=95}}{{sfn|Bruce|2002|pp=152, 155}} A 56 quilómetros da cabeza de carril en Deir al-Balah, as tropas de Allenby non tiñan unha liña de trincheiras defensivas detrás da cal puideran deter un esforzo concertado dos dous exércitos otománs. Este contraataque que podería facerlles retroceder cara a [[Franxa de Gaza|Gaza]] e [[Beerseba]].{{sfn|Bruce|2002|pp=155}}{{efn|Este problema comezou a tratarse o [[24 de novembro]], a medida que avanzaban polo terreo dos montes de Xudea, ata deterse fronte a Nebi Samwil. Ese día, a primeira etapa das operacións oficialmente coñecidas polos británicos como a [[Batalla de Iafa (1917)|batalla de Iafa]] (aínda que Iafa xa fora capturada varios días antes, o [[16 de novembro]] de [[1917]]) iniciouse cando a división montada da [[ANZAC]] (comandada polo maior xeneral E. W. C. Chaytor) e a 54.ª (East Anglian) División (comandada polo maior xeneral S. W. Hare) foron enviadas ao norte de Iafa para atacar e facer retroceder a [[Friedrich Kress von Kressenstein|Kress von Kressenstein]] e o seu Oitavo Exército otomán. Estas forzas foron empuxadas de novo ao norte, detrás de [[Río Yarkon|Nahr el-Auja]], o que permitiu o establecemento dunha nova liña de defensa da EEF, que comenzaba na costa do [[mar Mediterráneo]].{{sfn|Bruce|2002|pp=155}}}} Porén, Allenby revisou a ameaza de contraataque e a situación dos recursos e concluíu que unha forza o suficientemente grande para atacar os montes de Xudea e outra forza para accionar na chaira marítima poderían manterse lonxe da base. Decidiu atacar rapidamente ao Sétimo exército otomán de Fevzi Pasha nos montes de Xudea, coa esperanza de capturar Xerusalén.{{sfn|Keogh|1955|p=177}}{{sfn|Wavell|1968|p=157}} Isto mantería a presión sobre este exército, coa esperanza de que non disporía de tempo para completar a súa reorganización, cavar trincheiras profundas ou, no peor dos casos, a contraatacar.{{sfn|Moore|1920|p=95}}{{sfn|Bruce|2002|pp=152, 155}} == Preludio == === As liñas de subministración do Imperio británico === O avance previsto nos [[montes de Xudea]] basearíase en gran medida na capacidade das liñas de comunicación para manter as tropas de primeira liña subministradas con alimentos, auga e municións. Porén, tratábase de operar a distancias considerables das áreas de cabeza de carril e a base, e como resultado, o avance viuse obrigado a deterse o [[17 de novembro]] para que os recursos se adiantaran nas áreas controladas polas columnas, que foran enviadas de novo á cabeza de carril para aprovisionarse de racións e outros recursos.{{sfn|Bruce|2002|p=127}}{{sfn|Falls|1930|p=142}} [[Ficheiro:Jaffa 1918, water fantasies being filled.jpg|miniatura|Carga de recursos nos [[camelo]]s preto de Iafa.]] O transporte dos recursos desde a estación terminal era unha operación lenta pero continua de 24 horas ao día, xa que o exército otomán destruíra como puido gran parte da súa infraestrutura durante a súa retirada. Só os camións do Servizo do Exército Británico (ASC) e os camelos do Corpo de Transporte de Camelos Exipcio poderían utilizar o único camiño, estreito e mal asfaltado, desde Gaza ata Junction Station. Entre Gaza e [[Beit Hanun]], o camiño estaba sen asfaltar e profundo na area, facendo moi difícil o avance dos camións, ata cunha carga lixeira dunha tonelada. Os recursos tamén foron enviados por mar, desembarcando en Wadi Sukhrir e máis tarde en [[Iafa]]. A falta de infraestrutura en Iafa significaba que todos as subministracións traídas por barco tiveron que ser cargados de xeito transversal en botes, que desembarcaban as racións nas praias. Tales operacións dependían en gran medida das condicións meteorolóxicas, polo que a cantidade de recursos transportados por mar era limitada. Pero a alimentación dos cabalos do exército era unha tarefa enorme: a ración de marcha dun cabalo era de 4,2&nbsp;kg de gran ao día. Incluso esta pequena cantidade, que carecía de alimentos a granel, multiplicábase cos 25&nbsp;000 cabalos do Corpo Montado do Deserto, resultaba en máis de 100 toneladas de gran ao día. Serían necesarios cen camións para os cabalos, así como o transporte das racións requiridas polas tropas na fronte.{{sfn|Preston|1921|p=62}}{{sfn|Lindsay|1992|p=214}} Todos os camións e camelos organizáronse en convois que se dirixiron cara ao norte desde a cabeza de carril, ao longo da estrada de Gaza a Junction Station, de [[Dier el Belah]] a [[El Mejdel]] e despois a Julius, onde as unidades 26 e 27 do Depósito de Subministracións (DUS) estableceu almacéns avanzados de alimentos, para que serviran á División Montada Australiana e a División Montada ANZAC.{{sfn|Lindsay|1992|p=216}} A partir destes depósitos, as seccións da 5.ª Compañía (Corpo de Servizo do Exército de Nova Zelandia) e as 32.ª, 33.ª e 34.ª Compañías (Corpo de Servizo do Exército de Australia) serviron á División Montada ANZAC e as 35.ª, 36.ª, 37.ª Compañías serviron á División Montada Australiana. Estas compañías; que operaban con vagóns, cabalos e mulas, servían ás súas brigadas durante as operacións e, cando foi necesario, formábanse nos trens durante as accións da división. Un camión estableceuse en Ramleh, onde descargou os recursos e as Compañías de Transporte distribuíronos entre as unidades de vangarda. Os membros do Corpo Exipcio de Traballo, como apoio, traballaron xunto ao Cuerpo de Servizo do Exército de Australia transportando, cargando e descargando os vagóns de subministracións do ''General Service Limber'' solicitados polas brigadas. O enorme esforzo das seccións de subministración foi similar ao das columnas de municións, quen tamén traballaron para subministrar cartuchos ás unidades de combate, nunha operación continua parecida.{{sfn|Falls|1930|p=200}}{{sfn|Lindsay|1992|p=37, 214, 216}} === Continúa o avance do Corpo Montado do Deserto === O [[15 de novembro]], o comandante do Corpo Montado do Deserto, o tenente xeneral [[Harry Chauvel]] emitiu ordes para a División Montada de Cabalería, dirixida polo maior xeneral G. de S. Barrow, e a División Montada ANZAC, dirixida polo maior xeneral Edward Chaytor, para continuar o avance en [[Ramala|Ramleh]] e [[Lod]], situadas a 8&nbsp;km da Junction Station.{{sfn|Falls|1930|p=178}} Ese día, a División Montada de Cabalería chegou á estrada de Xerusalén despois dun ataque realizado pola Sexta Brigada Montada, dirixida polo xeneral de brigada C. Godwin, en [[Abu Shusheh]]. Esta carga de cabalería describiuse posteriormente como moito de moito maior risco que a de Mughar Ridge, debido á natureza rochosa do terreo onde os xinetes atacaron.{{sfn|Bruce|2002|p=152}} A Brigada Montada de Rifles de Nova Zelandia, dirixida polo brigadier xeneral W. Meldrum, asegurou o flanco esquerdo do EEF ao ocupar [[Iafa]] o [[16 de novembro]]. Esta cidade foi capturada como resultado da vitoria en [[Rishon LeZion|Ayun Kara]] dous días antes, o que obrigou ao Oitavo exército otomán a retirarse a [[Río Yarkon|Nahr el Auja]], que desemboca no mar a 6,4&nbsp;km ao nordeste de Iafa.{{sfn|Powles|1922|p=155}}{{sfn|Falls|1930|p=184}} A retirada do Sétimo exército otomán colocounos ao norte da posición do Oitavo exército, o que abriu o flanco dereito dese exército para atacar. Como resultado, o Sétimo exército viuse obrigado a afastarse máis aínda do sector costeiro, dentro dos [[montes de Xudea]]. Alí, fronte a [[Xerusalén]], as unidades da infantaría otomá crearon unha cobertura defensiva.{{sfn|Erickson|2001|p=173}} == A batalla == === Comezo do avance nos montes de Xudea === A pesar da continua presión da EEF, as dúas forzas opostas operaron en terreos que favorecían a defensa. Ademais da retagarda deixada polo XX Corpo do Sétimo exército otomán, que se retirou ás montañas, o Sétimo exército lograra establecer unha liña de trincheiras principalmente individuais que corrían de sur a suroeste en alturas, ata 6,4&nbsp;km de Xerusalén, co apoio de redutos ben situados.{{sfn|Bruce|2002|p=127}} O recoñecemento aéreo do [[17 de novembro]] descubriu que a estrada ao norte de Xerusalén a [[Nablus]] estaba atestada de refuxiados.{{sfn|Cutlack|1941|p=86}} [[Ficheiro:4th_Light_Horse_Regiment_entering_the_Judean_Hills_1918.jpg|miniatura|O 4.º Rexemento de Cabalería Lixeira entrando nun desfiladeiro preto de Latrún.]] O [[18 de novembro]], cando Allenby estaba no cuartel do XXI Corpo británico en [[Kastine]], tomou a decisión de seguir de cerca ao Sétimo exército otomán nos montes de Xudea.{{sfn|Falls|1930|pp=188-9}}. Esta decisión ideouse coa certeza de que o exército otomán tiña pouco tempo para reagruparse ou para construír defensas que, con máis tempo, poderían resultar inexpugnables.{{sfn|Bruce|2002|p=154}} O plan de Allenby consistía en evitar enfrontamentos en ou preto de Xerusalén, pretendendo cortar todos os accesos por estrada á cidade e obrigar ao exército otomán a evacuala.{{sfn|Preston|1921|pp=101-103}} Ordenou a dúas divisións de infantaría: a 52.ª Lowland, dirixida polo maior xeneral J. Hill, e a 75.ª División, dirixida polo maior xeral P. C. Palin, e dúas divisións montadas: a división de Cabalería e as Divisións Montadas Australianas, para comezar o avance.{{efn|Os nomes das divisións de infantaría, brigadas e batallóns, e algunhas outras unidades foron, en moitos casos, modificadas, de xeito que xa non reflicten os nomes destas unidades tal e como aparecen na maioría das fontes citadas.}} Estas deberían moverse cara ao leste desde [[Latrún]], que fora capturado o [[16 de novembro]], na mesma dirección que a estrada de Iafa a Xerusalén.{{sfn|Falls|1930|pp=188-9}}{{sfn|Carver|2003|p=222}} A infantaría da 75.ª División tiña que ascender pola estrada principal, a pesar das varias demolicións levadas a cabo polos otománs, que se retiraban pola estrada asfaltada que corría de leste a oeste a través de [[Amwas]].{{sfn|Carver|2003|p=222}}{{sfn|Paget|1994|p=206-207}} Á esquerda e ao norte da 75.ª se encontraba a 52.ª División Lowland, que se abría paso a través de estradas secundarias ou vías de [[Lod]] a [[Xerusalén]]. Máis ao norte, á esquerda da 52.ª Lowland, a División Montada de Cabalería tiña que moverse ao norte e ao noroeste. O seu obxectivo era cortar as liñas de comunicación do Sétimo exército otomán en Bireh, a 13&nbsp;km ao norte de Xerusalén, no camiño da estrada de Xerusalén a [[Nablús]].{{sfn|Carver|2003|p=222}}{{sfn|Paget|1994|p=206-207}} As brigadas 6.ª, 8.ª e 22.ª da División Montada de Cabalería, xunto á 20.ª Brigada e a Real Artillaría Montada, movéronse cara ao norte a través da antiga calzada [[Imperio romano|romana]] de [[Lod]] a [[Ramala|Ramleh]], a través de [[Berfilya]] e [[Beit Ur el Tahta]], cara [[Bireh]].{{sfn|Paget|1994|p=206-207}} Ao mesmo tempo, a 53.ª División Galesa, dirixida polo maior xeneral S. F. Mott, avanzaba cara ao norte, ao longo da estrada de Beerseba a Xerusalén, para tomar [[Hebrón]] e [[Belén]] antes de moverse cara ao leste para asegurar o camiño de Xerusalén a [[Xericó]].{{sfn|Preston|1921|pp=101-103}} A 75.ª División, xunto ás Divisións Montadas Australianas e de Cabalería, comezou a súa incursión nos montes de Xudea, o [[18 de novembro]]:{{sfn|Falls|1930|pp=188-9}}{{efn|Mentres que a maioría dos combates realizados polas divisións montadas nesta rexión realizáronse a pé, un cuarto da cabalería e cabalería lixeira mantiñan aos cabalos; unha brigada equivalía á forza de fusileiros dun batallón de infantaría.{{sfn|Preston|1921|pp=168}}}} {{cita|Todos os exércitos que trataron de tomar Xerusalén pasaron por aquí, salvo o de [[Xosué]]. Filisteos e hititas, babilonios e asirios, exipcios e romanos e gregos, cabaleiros cruzados francos, todos pasaron por aquí, e todos regaron o outeiro de Amwas co seu sangue.|R.M.P. Preston}} O primeiro obxectivo era capturar e asegurar as alturas a ambos os dous lados da estrada de Iafa a Xerusalén en [[Amwas]], polo que a 75.ª División podería avanzar polo camiño e os montes de Xudea. Ascendendo pola liña de ferrocarril no Wadi Surar, á dereita da infantaría da 75.ª estaba a 2.ª Brigada de Cabalería Lixeira da División Montada ANZAC, que se uniu temporalmente á División Montada Australiana. O 9.º Rexemento de Cabalería Lixeira levou a cabo un movemento de xiro ata o Wadi es Selman, ao norte de Amwas, para chegar ao pobo de Ialo, a 3,2&nbsp;km ao leste. Logo do éxito desta operación, a División Montada Australiana moveu o resto do seu campamento á desembocadura do [[Nahr Sukereir]]. Continuando o avance na mañá do [[19 de novembro]], a infantaría da 75.ª División atopou a Amwas evacuada, pero a vangarda do 8.º Rexemento Montado da División Montada de Cabalaría e a 3.ª Cabalaría do Condado de Londres loitaron a 3,2&nbsp;km de [[Beit Ur el Tahta]] esa noite, mentres que a 22.ª Brigada Montada alcanzou [[Shilta]].{{sfn|Falls|1930|pp=188-9}}{{sfn|Preston|1921|pp=101-103}} ==== A 75.ª División ==== [[Ficheiro:Wavell p.158.jpeg|miniatura|Mapa 14 das operacións de Xerusalén – 18 de novembro ao 9 de decembro de 1917.]] A tan só 3,2&nbsp;km tras a entrada da estrada cara Xerusalén nos montes de Xudea, a 75.ª División cruzou a través do paso Bab al-Wad.{{sfn|Keogh|1995|p=177}} O [[19 de novembro]], a infantaría da 75.ª División avanzou pola estrada; a súa 232.ª Brigada deixara [[Abu Shusheh]] ás 07:30 horas para ocupar a cidade deserta de [[Amwas]] e ata as 11:00 horas, o rexemento 58.º Fusileros de Vaughan da 234.ª Brigada loitara na estrada ata chegar á altura de [[Bab el Wad]].{{sfn|Falls|1930|pp=190-191}} Tras Bab el Wad, a estrada a Xerusalén continuaba a través de vales profundos e estreitos, sobre os escarpados ramais, e arredor dos desniveis dos outeiros rochosos. A pesar de que había outras formas de pasar polos outeiros, as outras rutas supoñían un conxunto de vías sen asfaltar, ásperos e rochosos camiños —a miúdo, pouco máis que camiños para transitar en burro— que fixeron que o movemento de infantaría, cabalería desmontada e artillaría fora moi difícil.{{sfn|Keogh|1995|p=177}} A áspera pista estendíase a través de estreitos vales e apoiábase sobre deformadas arestas afiadas, que eran rotas por outeiros cónicos e sucesivas capas de rochas que sobresaían das súas ladeiras, a uns poucos metros.{{sfn|Gullett|1941|p=488}} Era virtualmente imposible enviar avanzadas apoiadas pola artillaría ao norte ou ao sur da estrada principal.{{sfn|Gullett|1941|p=488}} Ademais, as fortes choivas e as condicións frías, húmidas e lodazais, constataron que era imposible despregar o armamento da 75.ª División fora da estrada. Ese armamento chegara o día anterior traído por equipos de ata 8 cabalos por arma.{{sfn|Hamilton|1996|p=85}} Todas as actividades militares fixéronse aínda máis difíciles polas condicións invernais. O terreo esvaraba e as negras e densas néboas reducían a visibilidade. Non era posible avanzar despois das 17:00 horas, momento no cal o principal posto miliar se situaba a menos de dous quilómetros da aldea de [[Saris]]. As unidades de infantaría da 75.ª División avanzaran 16&nbsp;km desde a mañá e tiveron que acampar na estrada, baixo os disparos dos francotiradores otománs.{{sfn|Falls|1930|pp=190-191}}{{sfn|Keogh|1995|p=177, 180}} [[Ficheiro:Judean_Hills._1917.jpg|miniatura|Típico paisaxe dos montes de Xudea en 1917.]] Durante a noite do [[19 de novembro]], unha tormenta eléctrica seguida de choiva torrencial caeu sobre ambos exércitos. En poucas horas, cada leito nos vales e na chaira estaba inundado. O chan negro, duro e firme do verán, nas condicións invernais converteuse en pegañoso e pesado para a marcha e case intransitable con vehículos con rodas. A temperatura, que fora quente durante o día e agradable pola noite, baixou rapidamente ata converterse nun frío penetrante. Os soldados da infantaría estiveran marchando co seu uniforme de verán lixeiro, con pantalóns curtos de tela cruzada e túnicas. Co só unha manta e/ou un abrigo, esa roupa tan só daba unha pouca protección fronte a choiva e o intenso frío.{{sfn|Gullett|1941|p=491}} Nestas condicións, as forzas otomás encontradas no camiño foron as retagardas que von Falkenhayn ordenara establecer ao XX Corpo, xa que se retirou de novo a defender Xerusalén. Estaban establecidas sobre os cumes montañosos, estas retagardas compostas por grupos pequenos situados nos outeiros. Cada unha desas posicións foron atacadas por tropas indias e nepalís, que derrotaron aos defensores.{{sfn|Falls|1930|pp=190-191}} ==== As posicións dos exércitos otománs ==== [[Ficheiro:Falls sketch 12.jpeg|miniatura|Operacións en Xerusalén. Situación ás 18:00 horas (19 de novembro de 1917).]] En adición á liña de Nahr Sukrerir, estendíase a Beit Jibrin xunto con [[Summeil]] e [[El Tineh]], onde se librou a [[batalla de Mughar Ridge]], as posicións da EEF e os exércitos otománs na noite do [[19 de novembro]] de [[1917]], como se observa no mapa esquemático. Coa súa sede en [[Nablus]], o Sétimo exército otomán foi despregado para defender Xerusalén; o seu flanco esquerdo estaba cuberto pola 3.ª División de Cabalería do III Corpo. A infantaría da 27.ª División estaba ao carricho sobre a estrada de [[Hebrón]] a Xerusalén. A infantaría da 53.ª División Galesa do XX Corpo sostivo unha liña diante de [[Nebi Samwil]], coa infantaría da 26.ª División en reserva. A infantaría que defendía [[Bireh]] no camiño de Xerusalén a Nablus eran da 24.ª División, coa infantaría da 19.ª División na metade de camiño entre Bireh e Nablus. O Oitavo exército otomán, con sede en [[Tulkarem]], despregou a súa XXII Corpo no campamento de [[Nahr el Auja]]. Estendíanse desde a costa as 3.ª, 7.ª e 16.ª Divisións, practicamente en liña coa infantaría británica de 54.ª División no interior.{{sfn|Falls|1930|p=mapa esquemático Nº. 12.}} ==== Intentos de cortar a estrada de Nablus ==== A brigada líder da infantaría da 52.ª División Lowland, que chegara a [[Beit Likia]] o [[19 de novembro]] avanzando a través dunha pista ao norte da estrada principal, foi detida preto de [[Abu Ghosh|Kuryet el Enab]] por unha retagarda otomá armada con metralladoras en [[Kustal]] e [[Beit Duqqu|Beit Dukka]].{{sfn|Preston|1921|pp=106-107}} As posicións otomás estaban fortemente defendidas e a 52.ª División Lowland non puido avanzar ata que baixou a néboa pouco antes do solpor o día [[21 de novembro]], dando á 75.ª División a oportunidade de despregarse rapidamente, subir a crista da montaña e derrotar ás forzas otomás coas baionetas.{{sfn|Keogh|1955|p=180}} Esa noite, as tropas británicas tomaron as súas racións de ferro (transportadas polos homes como racións de emerxencia), e algúns atoparon refuxio en condicións miserables nun gran mosteiro e sanatorio. O frío e choivas da noite resultaron especialmente duras para aqueles que non lograron atopar refuxio. Non chegaron novos recursos ata o mediodía do día seguinte debido á conxestión dos estreitos camiños.{{sfn|Falls|1930|pp=193-197}}{{sfn|Bruce|2002|pp=156-157}} A infantaría da 52.ª División Lowland colocouse en posición entre 75.ª División a súa dereita e a División Montada de Cabalería a súa esquerda. A División Montada de Cabalería, avanzando cara [[Beit Ur el Foqa]] e [[Bireh]] na estrada de [[Nablus]], a 16&nbsp;km ao norte de Xerusalén, debía unirse coa infantaría da 75.ª División en Bireh e cortar a estrada de Nablus a Xerusalén. Aínda que a resistencia en Saris parecía debilitarse, ás 11:00 horas o progreso seguía sendo lento.{{sfn|Falls|1930|pp=193-197}}{{sfn|Bruce|2002|pp=155-156}} Saris foi finalmente conquistada na tarde do [[21 de novembro]].{{sfn|Keogh|1955|p=180}} Operando nos outeiros, ao norte das divisións de infantaría, a División Montada de Cabalería seguía loitando para avanzar. Moveuse a través das zonas máis difíciles e inhóspitas dos montes de Xudea cara Beit Ur el Tahta nunha columna de fila india de case 9,7&nbsp;km de lonxitude{{sfn|Falls|1930|pp=192-193}} Ás 11:30 horas do 21 de novembro, o rexemento líder da Cabalería Dorset descendeu dos montes sobre os que descansa Beit Ur al-Fauqa e encontrouse coas unidades otomás que defendían o bordo occidental do Zeitun Ridge fronte eles.{{sfn|Falls|1930|pp=193-197}} Nesta cordilleira, ao oeste de Bireh, permanecían 3000 tropas otomás (a totalidade da 3.ª División Otomá de Cabalería e a metade da 24.ª División) con varias baterías de artillaría. Aínda que os británicos foron capaces de tomar brevemente a crista da montaña, axiña se viron obrigados a abandonala.{{sfn|Bruce|2002|pp=157-158}} As fortes choivas e o tempo frío supuxeron unha dura proba, tanto para homes como animais, mentres fixeron varios intentos infrutuosos para forzar o seu camiño ata as empinadas ladeiras rochosas da cordilleira. Nas primeiras horas da tarde chegaron desde o norte máis reforzos otománs, que contraatacaron con forza. Obrigaron á División Montada de Cabalería a regresar ao profundo barranco, ao lado oeste da ladeira.{{sfn|Blenkinsop|1925|pp=206-207}} Esa noite, a Cabalería Berkshire enfrontouse ás unidades otomás no fondo do val en medio dunha choiva torrencial.{{sfn|Falls|1930|pp=193-197}} A situación tornouse seria e se deron ordes para as tres brigadas de separarse e retirarse a [[Beit Ur el Foqa]], acción que se levou a cabo na escuridade.{{sfn|Preston|1921|pp=106}} Non houbo apoio aéreo, posiblemente polo mal clima, ata que os días [[22 de novembro|22]] e [[24 de novembro]] o escuadrón N°1 do Corpo Aéreo Australiano puido levar a cabo bombardeos aéreos en Bireh.{{sfn|Cutlack|1941|p=86}} === 21-24 de novembro: Batalla de Nebi Samwil === {{AP|Batalla de Nebi Samwil}} [[Ficheiro:Summit of Nebi Samwil..jpg|miniatura|O cume de Nebi Samwil]] A batalla de [[Nabi Samwil|Nebi Samuel]] identificouse oficialmente polos británicos como iniciada o [[17 de novembro]] e rematada o [[24 de novembro]].<ref name="Battles Nomenclature Committee32"/> Porén, ata o [[21 de novembro]] a infantaría da 75.ª División aínda continuaba co seu avance ata Bireh. Ese día, mentres que a división de infantaría xirou cara ao nordeste atallando a través da fronte da 52.ª División Lowland, o seu avance quedou bloqueado en Biddu polas forzas otomás atrincheiradas no cume de Nebi Samuel, controlando así Xerusalén e as súas defensas.{{sfn|Bruce|2002|p=157}}{{sfn|Woodward|2006|p=143}} Este outeiro, onde segundo a tradición está a tumba do profeta [[Samuel]], foi conquistado nas últimas horas da tarde pola 234.ª Brigada da 75.ª División, tras unha longa batalla.{{sfn|Keogh|1955|p=180}}{{sfn|Bruce|2002|p=157}} A 52.ª División Lowland tomara o camiño máis difícil, mentres que a 75.ª División dirixiuse directa cara ás aproximacións do suroeste.{{sfn|Keogh|1955|p=180}} Ao día seguinte, sucedéronse varios contraataques infrutuosos por parte das tropas otomás.{{sfn|Keogh|1955|p=182}} Na loita pechada, os soldados otománs contraatacaron con forza, chegando ata as portas da mesquita antes de que a infantaría Gurkha os combatera.{{sfn|Woodward|2006|pp=142-143}} O Sétimo Exército de Fevzi loitou contra as dúas divisións de infantaría de Allenby ata chegar a un punto morto.{{sfn|Erickson|2001|pp=173-174}} Os ataques das tres divisións británicas foron contidos por tres divisións otomás. Os británicos sufriron máis de 2&nbsp;000 baixas, pola contra, non hai estimación sobre o número de baixas otomás.{{sfn|Grainger|2006|p=193}} Un mapa esquemático que mostra as posicións dos exércitos o [[28 de novembro]] indica que a área de Nebi Samwil aínda permanecía preto do terreo disputado pola 60.ª División London dos británicos e a 53.ª División otomá. Pola súa banda, o importante enlace por estrada entre Xerusalén e Nablus aínda permanecía baixo o control otomán.{{sfn|Falls|1930|Mapa 14}}{{efn|Grainger afirma que esta batalla foi unha custosa derrota británica: «Cando un exército conta coas súas propias baixas e ignora as do seu inimigo, isto é un claro sinal da súa derrota. Os turcos obtiveran unha vitoria defensiva máis convincente».{{sfn|Grainger|2006|p=193}}}} O [[24 de novembro]] Allenby ordenou o retroceso das tres divisións da EEF do XXI Corpo e o Corpo Montado do Deserto.{{sfn|Woodward|2006|p=144}} Co fin de mobilizar esas grandes formacións unha pausa era inevitable, polo que o ataque suspendeuse, pero von Falkenhayn e o seu exército otomán decatáronse do cesamento temporal das hostilidades.{{sfn|Bruce|2002|p=158}}{{sfn|Falls|1930|p=218}} === 24 de novembro: Primeiro ataque a través do Nahr el Auja === {{VT|Batalla de Iafa de 1917}} O avance de dúas divisións de infantaría e unha montada polos [[montes de Xudea]] ata [[Xerusalén]] suspendeuse na área de [[Nebi Samwil]] o [[24 de novembro]]. Ese mesmo día, a infantaría da 54.ª División East Anglian e a División Montada ANZAC comezaron o seu ataque a través de Nahr el Auja na costa mediterránea, ao norte de [[Iafa]].{{sfn|Grainger|2006|p=193}}{{sfn|Woodward|2006|p=144}} A única brigada montada dispoñible era a Brigada Montada de Rifles de Nova Zelandia, que estivera en servizo de gornición na cidade ocupara de Iafa desde o [[16 de novembro]].{{sfn|Kinloch|2007|pp=229-231}} A beira norte do río estaba sendo defendida polas 3.ª e 7.ª Divisións do Oitavo exército otomán.{{sfn|Erickson|2001|p=173}} A Brigada Montada de Rifles de Nova Zelandia avanzou a través do río e estableceu dúas cabezas de ponte. A primeira foi a través da ponte na estrada principal preto de Khirbet Hadrah (tamén denominado Khurbet Hadra) e a segunda foi en Sheik Muanis, preto da desembocadura do río. Estas operacións tiveron dous obxectivos: gañar territorio e desalentar ao Oitavo exército otomán de levar tropas aos [[montes de Xudea]] para reforzar ao Sétimo exército. Despois do éxito das accións da Brigada Montada de Rifles de Nova Zelandia, dous batallóns de infantaría da 54.ª (East Anglian) División mantiveron as dúas cabeceiras da ponte na beira norte, ata que se viron superados en número nun ataque o día [[25 de novembro]],{{sfn|Moore|1920|p=95}}{{sfn|Bruce|2002|pp=158-159}} polas 3.ª e 7.ª Divisións do Oitavo exército otomán que os expulsaron das cabeceiras da ponte e restauraron a situación táctica.{{sfn|Erickson|2001|p=173}} === Contraataques otománs === Von Falkenhayn e o Exército otomán buscaron beneficiarse da situación de debilidade e fatiga das divisións do Imperio británico, que estiveran loitando e avanzando desde os primeiros días do mes.{{sfn|Bruce|2002|p=159}} Debido aos problemas de abastecemento durante o avance de Beerseba, Allenby mantivo ao XX Corpo de [[Philip W. Chetwode]] cubrindo a parte traseira das liñas de comunicación. Estas tropas gozaron de 10 días de descanso na retagarda, onde foron facilmente abastecidos e recompostos. Foron estas tropas frescas do XX Corpo as que recibiron as ordes de facerse cargo das operacións de primeira liña nos [[montes de Xudea]] contra as defensas otomás do Sétimo exército. A 60.ª División London, comandada polo xeneral John Shea, chegou a [[Latrún]] o [[23 de novembro]] desde [[Huj]] e o [[28 de novembro]] relevaron á seriamente debilitada infantaría das 52.ª e 75.ª Divisións, sen gran capacidade de loita. Ese mesmo día, a 74.ª División Yeomanry, comandada polo xeneral de división E. S. Girdwood, chegou a Latrún desde [[Karm]]. Dous días despois, a 10.ª División Irish, comandada polo xeneral J.R. Longley, tamén chegou a Latrún desde Karm. A 53.ª División Welsh, co Rexemento do Corpo de Cabalería e unha batería pesada, mantívose na estrada de Hebrón, ao norte de [[Beerseba]], seguindo as ordes directas do Cuartel Xeral (GHQ); máis adiante foron coñecidos como o Destacamento de Mott.{{sfn|Keogh|1955|p=182}} Na semana do [[27 de novembro]], o Exército otomán lanzou unha serie de ataques de infantaría, empregando tácticas de choque, coa esperanza de romper as liñas británicas, durante o período de desestabilización creado pola recomposición e retroceso das tropas.{{sfn|Bruce|2002|p=159}} Os contraataques foron lanzados polas 16.ª e 19.ª Divisións nos montes de Xudea, en Nebi Samwil e na meseta de Zeitun. Os ataques tamén se lanzaron contra as liñas de comunicación británicas, a través dunha brecha entre as forzas británicas na chaira marítima e nos montes de Xudea, e tamén contra varias unidades británicas esparexidas na chaira marítima.{{sfn|Grainger|2006|pp= 195-6 e 199}} ==== Contraataque do 1 de decembro en Nebi Samwil ==== Os seguintes ataques a Nebi Samwill tiveron lugar o [[1 de decembro]] e foron rexeitados polo Sétimo exército otomán, que sufriu un gran número de perdas.{{sfn|Keogh|1955|p=183}} === Captura de Xerusalén === {{Cadro de citas|O 4 de decembro Allenby escribiu: Quero chegar a Bire[h], e consolidalo cuanto antes, xa que cobre todos os camiños e a todos os comandos (...) Se consigo Bire[h] e os outeiros que cobren a boca do río Auja ao N. de Iafa vou estar nunha boa posición forte; para a ofensa ou para a defensa. De todos modos teño que consolidar o lugar, e esperar ata que se amplíen as liñas de ferrocarril. Estou operando lonxe dos meus oficiais e algúns dos meus puntos fortes se están debilitando. (...) Non teño unidades de reserva.|Carta do xeneral Allenby a William Robertson, xefe do Estado Maior Xeral Imperial ([[4 de decembro]] de [[1917]]).{{sfn|Hughes|2004|pp=101-102}}|largo=24%|aliñamento=dereita}} Para o [[1 de decembro]], a loita por Xerusalén estaba a piques de terminar. O exército otomán non puidera gañar ningún terreo como resultado dos seus contraataques, e as tropas británicas que avanzaban foron sendo substituídas con éxito polos seus compañeiros exhaustos que estaban ben atrincheirados preto de Xerusalén.{{sfn|Grainger|2006|p=200}} O [[2 de decembro]], completouse o relevo do XXI Corpo polo XX Corpo cando a 10.ª División Irish substiutíu á 52.ª División Lowland.{{sfn|Wavell|1968|pp=163-164}}{{sfn|Keogh|1955|p=183}} Ambos bandos comezaron a axustar e mellorar as súas liñas, abandonando lugares inseguros ou difíciles de defender. Os británicos incrementaron o número de soldados na súa liña para crear unha concentración de grande alcance. Durante catro días, a 10.ª División e a 74.ª División estenderon as súas posicións, mentres que a posición estendida a cargo da 60.ª División acurtouse.{{sfn|Grainger|2006|p=200}}{{sfn|Wavell|1968|p=162}} O [[3 de decembro]], o 16.º Batallón do Rexemento de Devonshire, a 229.ª Brigada e a 74.ª División Yeomanry capturaron de novo [[Beit Ur el Foqa]]. Este ataque da infantaría lanzouse desde a cabeceira de Wadi Zeit ás 01:00 horas, e para as 03:30 horas a aldea xa fora capturada, xunto con 17 prisioneiros e tres metralladoras.{{sfn|Falls11930|p=235}} Porén, a posición era imposible de soster, xa que estaba dominada polas posicións otomás, en terreo máis alto. Os bombardeos e combates corpo a corpo continuaron durante toda a mañá, e o batallón acabou por retirarse, sufrindo 300 baixas.{{sfn|Wavell|1968|pp=163-164}} Afirmouse que para o 3 de decembro o exército otomán xa detivera os seus contraataques e que a loita nos [[montes de Xudea]] xa rematara.{{sfn|Bruce|2002|p=159}}{{sfn|Wavell|1968|pp=163-164}} ==== Destacamento de Mott ==== Mentres, na estrada de Hebrón ata Belén, ao sur de Xerusalén, a 53.ª Welsh División (coñecida como o Destacamento de Mott) continuara co seu avance para chegar ata os 7,2&nbsp;km ao sur de Hebrón o [[4 de decembro]]. Despois de que dous vehículos blindados lixeiros australianos da Batería Lixeira de Motor Blindado (LAMB) que avanzaban desde o norte non reportaron unidades otomás en Hebrón, continuaron ata o val de Dilbe esa noite.{{sfn|Falls|1930|p=239}}{{sfn|Grainger|2006|p=205}}{{efn|Unha Patrulla Lixeira de Carros asaltou Beit Jibrin e Beit Netief, e en [[Valle de Ela|Wadi es Sunt]] pasou por diante dunha compañía de soldados otománs e atacou coas súas metralladoras, conducindo a toda velocidade a través das liñas otomás. Incapaz de retirarse, dirixiuse en dirección ás Piscinas de Salomón e ao sur ata Hebrón, que se encontraba abandonado polo exército otomán. Do mesmo modo, avanzaron as liñas británicas un pouco máis ao sur.</ref> [[Ficheiro:Australian light car patrol.jpg|miniatura|Un [[Ford Motor Company|Ford]] [[Ford T|Modelo T]] tripulado por soldados australianos e armado cunha metralladora Vickers .303 montada nun trípode.]] Chetwode ordenou entón a Mott avanzar o máis rápido posible para chegar a unha posición a 4,8&nbsp;km ao sur de Xerusalén na mañá do 8 de decembro. A vangarda de Mott moveuse de novo, tentativamente, durante a noite do [[5 de decembro]] a 4,8&nbsp;km ao norte de Hebrón.{{sfn|Falls|1930|p=239-241}}. Para o [[7 de decembro]], o destacamento de Mott entrara en contacto coa posición defensiva otomá de Belén, situada a 6,4&nbsp;km do seu obxectivo, pero o mal tempo impediu o avance.{{sfn|Falls|1930|p=242-3}} O destacamento de Mott avanzou cara ao norte a tempo para cubrir o franco dereito da 60.ª División e para cortar o camiño de [[Xerusalén]] a [[Xericó]].{{sfn|Bruce|2002|p=160}} A pesar de estar baixo as ordes directas do Cuartel General, o Destacamento de Mott aínda estaba na carreta ao sur de Hebrón a Belén, o 7 de decembro, aínda que Mott logrou capturar as Piscinas de Salomón, situadas ao sur de Belén na tarde dese día.{{sfn|Falls|1930|p= 250}} ==== Rendición de Xerusalén ==== [[Ficheiro:Ottoman surrender of Jerusalem restored.jpg|miniatura|A rendición de Xerusalén ante os británicos, 9 de decembro de 1917.]] Durante as case continuas choivas do [[8 de decembro]], Xerusalén deixou de estar protexida polo [[Imperio Otomán]].{{sfn|Hill|1978|p=136}}{{sfn|Powles|1922|p=167}} Chetwode (comandante do XX Corpo), que relevara a Bulfin (comandante do XXI Corpo), puxo en marcha o avance final para tomar as alturas ao oeste de Xerusalén ese mesmo día.{{sfn|Hill|1978|p=136}} O Sétimo exército otomán retirouse durante a noite e a cidade rendeuse ao día seguinte.{{sfn|Bruce|2002|p=162}} [[Ficheiro:Capture and occupation of Palestine by British.jpg|miniatura|As tropas británicas nun desfile na [[Porta de Iafa]] en decembro de 1917, despois da captura de Xerusalén e a ocupación do sur de Palestina.]] O alcalde de Xerusalén, [[Hussein Salim al-Husseini]], intentou entregar o escrito do gobernador otomán da rendición daa cidade aos sarxentos James Sedgewick e Frederick Hurcomb, dos 2/19.º Batallóns do Rexento de Londres, que se encontraban nas aforas dos límites occidentais de Xerusalén na mañá do [[9 de decembro]] de 1917. Os dous sarxentos, que exploraban por diante da forza principal de Allenby, se negaron a tomar o escrito. Finalmente foi aceptado polo xeneral de brigada C.F. Watson, comandante da 180.ª Brigada.<ref>{{cita web|url=http://www.nzhistory.net.nz/media/photo/jerusalem-surrender-party|título=Jerusalem surrender party|dataacceso=27 de febreiro de 2015|editorial=NZ History Online|data-arquivo=02 de abril de 2015|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20150402144220/http://www.nzhistory.net.nz/media/photo/jerusalem-surrender-party|url-morta=yes}}</ref> Xerusalén estaba case rodeada pola EEF, aínda que mantivo brevemente algunhas unidades do Exército otomán no [[Monte das Oliveiras]], o 9 de decembro. Estas tropas se viron superadas pola 60.ª División na tarde do día seguinte.{{sfn|Bruce|2002|p=163}} ==== Texto da Rendición ==== [[Ficheiro:Allenby's Entry into Jerusalem, The Times, 11 Dec 1917.png|150px|miniatura|Diagrama da entrada de Allenby a Xerusalén o 11 de decembro de 1917, en ''The Times''.]] {{Cita|Debido á gravidade do asedio da cidade e o sufrimento que este país pacífico soportou das súas armas pesadas, e por temor a que estas bombas mortais cheguen aos lugares santos, vémonos obrigados a entregarlle a cidade a través de [[Hussein al-Husseini]], o alcalde de Xerusalén, coa esperanza de que vai a protexer a Xerusalén da forma na que nos a protexemos durante máis de quiñentos anos. Firmado. Izzat, Mutasarrif de Xerusalén.<ref>{{cita web|url=http://www.firstworldwar.com/source/jerusalemdecree.htm|título=Text of the Decree of the Surrender of Jerusalem into British Control|dataacceso=22 de xaneiro de 2015|editorial=First World War.com|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110614214531/http://www.firstworldwar.com/source/jerusalemdecree.htm|dataarquivo=14 de xuño de 2011|deadurl=yes}}</ref>}} == Notas == <references group="lower-alpha"/> {{listaref|20em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} {{portal|Israel}} === Bibliografía === {{refbegin}} * {{Cita libro|title=Jerusalem Memorial Bearing the Names of Soldiers of the Forces of the British Empire Who Fell in Egypt and Palestine During the Great War and Have No Known Graves|year=1928|volume=Part 1 A-L|publisher=Imperial War Graves Commission|location=Londres|oclc=221064848|ref=harv}} * {{Cita libro|title=The Official Names of the Battles and Other Engagements Fought by the Military Forces of the British Empire during the Great War, 1914–1919, and the third Afghan War, 1919: Report of the Battles Nomenclature Committee as Approved by The Army Council Presented to Parliament by Command of His Majesty|year=1922|publisher=Government Printer|location=Londres|oclc=29078007|ref=harv}} * {{Cita libro|title=History of the Great War Based on Official Documents Veterinary Services|editor-last1=Blenkinsop|editor-first1= Layton John|editor-last2=Rainey|editor-first2=John Wakefield|year=1925|publisher=H.M. Stationers|location= Londres|oclc=460717714|ref=harv}} * {{Cita libro|title=The Great Ride: The Diary of a Light Horse Brigade Scout, World War 1|last=Bostock|first=Harry P.|year=1982|publisher=Artlook Books|location=Perth|oclc=12024100|ref=harv}} * {{Cita libro |title=The Last Crusade: The Palestine Campaign in the First World War |url=https://archive.org/details/lastcrusadepales0000bruc |last=Bruce |first=Anthony |year=2002 |publisher=John Murray|location=Londres|isbn=978-0-7195-5432-2|ref=harv}} * {{Cita libro |title=The National Army Museum Book of The Turkish Front 1914–1918: The Campaigns at Gallipoli, in Mesopotamia and in Palestine |last=Carver |first=Michael, Field Marshal Lord |year=2003 |publisher=Pan Macmillan |location=Londres|isbn=978-0-283-07347-2|ref=harv}} * {{Cita libro|last=Cutlack | first=F.M.| year=1941| series= Official History of Australia in the War of 1914–1918 | volume=Volume VIII|title= The Australian Flying Corps in the Western and Eastern Theatres of War, 1914–1918 | location=Sydney| publisher=Angus & Robertson|oclc=220900299|ref=harv}} * {{Cita libro |title=Ordered to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War: Forward by General Hüseyiln Kivrikoglu |url=https://archive.org/details/orderedtodiehist0000eric |last=Erickson|first= Edward J.|series= No. 201 Contributions in Military Studies |year=2001| publisher=Greenwood Press|location=Westport Connecticut|oclc=43481698|ref=harv}} * {{Cita libro |title=Ottoman Army Effectiveness in World War I: A Comparative Study |url=https://archive.org/details/ottomanarmyeffec0000eric |last=Erickson |first=Edward J. |series=No. 26 Military History and Policy|editor-last1=Gooch|editor-first1=John|editor-last2=Reid|editor-first2=Brian Holden |year=2007 |publisher=Routledge |location=Milton Park, Abingdon, Oxon|isbn=978-0-203-96456-9|ref=harv}} * {{Cita libro |title=Military Operations Egypt & Palestine from June 1917 to the End of the War |last=Falls |first=Cyril |series=Official History of the Great War Based on Official Documents by Direction of the Historical Section of the Committee of Imperial Defence |author2=G. MacMunn |author3=A.F. Beck |year=1930 |volume=II |others=Part 1 |publisher=HM Stationery Office |location=Londres|oclc=644354483|ref=harv}} * {{Cita libro |title=The Battle for Palestine, 1917 |url=https://archive.org/details/battleforpalesti0000grai |last=Grainger |first=John D. |year= 2006 |publisher=Boydell Press |location=Woodbridge|isbn=978-1-84383-263-8|ref=harv}} * {{Cita libro| title= The Australian Imperial Force in Sinai and Palestine, 1914–1918 | author= Gullett, H.S.| year= 1941| series= Official History of Australia in the War of 1914–1918|volume=Volume VII| publisher= Australian War Memorial| location= Canberra|oclc=220900153|ref=harv}} * {{Cita libro |title=Riders of Destiny The 4th Australian Light Horse Field Ambulance 1917–18: An Autobiography and History |last=Hamilton |first=Patrick M. |year= 1996 |publisher=Mostly Unsung Military History |location=Gardenvale, Melbourne|isbn=978-1-876179-01-4|ref=harv}} * {{Cita libro |editor1-first=Matthew |editor1-last=Hughes |title=Allenby in Palestine: The Middle East Correspondence of Field Marshal Viscount Allenby June 1917&nbsp;– October 1919 |series=Army Records Society|volume=22 |year=2004 |origyear= |publisher=Sutton Publishing|location=Phoenix Mill, Thrupp, Stroud, Gloucestershire|isbn=978-0-7509-3841-9|ref=harv}} * {{Cita libro |title=Suez to Aleppo |last=Keogh |first=E. G. |author2=Joan Graham|year=1955 |publisher=Directorate of Military Training by Wilkie & Co. |location=Melbourne|oclc=220029983|ref=harv}} * {{Cita libro|title=Devils on Horses in the Words of the Anzacs in the Middle East,1916–19 |last=Kinloch |first=Terry |year=2007|publisher=Exisle Publishing|location=Auckland|isbn=978-0-908988-94-5|ref=harv}} * {{Cita libro |title=Equal to the Task: The Royal Australian Army Service Corps|volume=Volume 1| last= Lindsay |first=Neville | year=1992|publisher= Historia Productions|location= Kenmore|oclc=28994468|ref=harv}} * {{Cita libro |title=The Mounted Riflemen in Sinai & Palestine The Story of New Zealand's Crusaders|last=Moore |first=A. Briscoe |year=1920 |publisher=Whitcombe & Tombs|location=Christchurch|oclc=561949575|ref=harv}} * {{Cita libro | title=Egypt, Palestine and Syria 1914 to 1919 |series=A History of the British Cavalry 1816–1919|volume=Volume 5|last=Paget|first=G.C.H.V Marquess of Anglesey |year=1994|publisher= Leo Cooper |location= Londres|isbn=978-0-85052-395-9|ref=harv}} * {{Cita libro |title=The New Zealanders in Sinai and Palestine |last=Powles |first=C. Guy |author2=A. Wilkie|series=Official History New Zealand's Effort in the Great War|volume=Volume III|year=1922|publisher=Whitcombe & Tombs|location=Auckland|oclc=2959465|ref=harv}} * {{Cita libro |title=The Desert Mounted Corps: An Account of the Cavalry Operations in Palestine and Syria 1917–1918 |url=https://archive.org/details/desertmountedco00presgoog |last=Preston |first=R. M. P. |year=1921 |publisher=Constable & Co. |location=Londres|oclc=3900439|ref=harv}} * {{Cita libro |last=Sondhaus |first=Lawrence |title=World War One: The Global Revolution |year=2011 |publisher=Cambridge University Press |location=Cambridge |isbn=978-0-521-73626-8|ref=harv}} * {{Cita libro |last=Tucker |first=Spencer |title=The Great War: 1914–18 |year=1998 |publisher=UCL Press |location=Londres |isbn= 978-1-85728-391-4}} * {{Cita libro |chapter=The Palestine Campaigns |last=Wavell |first=Field Marshal Earl|authorlink=Archibald Wavell, 1st Earl Wavell|editor-last=Sheppard|editor-first=Eric William |edition=4th |title=A Short History of the British Army |year=1968|origyear=1933|publisher=Constable & Co. |location=Londres|oclc=35621223|ref=harv}} * {{Cita libro |title=Hell in the Holy Land: World War I in the Middle East |url=https://archive.org/details/hellinholylandwo0000wood |last=Woodward |first=David R. |year=2006 |publisher=The University Press of Kentucky |location=Lexington |isbn=978-0-8131-2383-7|ref=harv}} {{refend}} === Outros artigos === * [[Mandato británico de Palestina]] * [[Declaración Balfour]] {{control de autoridades}} [[Categoría:Xerusalén]] [[Categoría:Historia de Israel]] [[Categoría:Batallas da primeira guerra mundial]] [[Categoría:Batallas do século XX]] ciyje096mbhs8sxsiehwih30czyt9iy 0 450189 7105022 7095455 2025-06-23T22:01:18Z O Breixo 127505 7105022 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Folkets hus brinner.jpg |descrición_imaxe = Queima da ''Casa dos Traballadores'' da Garda Vermella durante o ataque do exército alemán e a Garda Branca a [[Helsinqui]] |resultado = {{flagicon|Finlandia|1918}} Vitoria branca.<br /> Rusia se retira militarmente de Finlandia.<ref>Upton, 1981: 59-62</ref><br /> Hexemonía alemá ata decembro de 1918.<br /> Profunda fenda entre os finlandeses, que se pecharía paulatinamente. |combatentes1 = {{flagicon|Finlandia|1918}} [[Garda Branca (Finlandia)|Garda Branca]]<br /> {{flagicon|Finlandia|1918}} [[Jägers finlandeses]]<br /> {{flagicon|Alemaña|empire}} [[Imperio alemán]]<ref>Incluída a cooperación conspirativa entre Alemaña e os bolxeviques rusos 1914–1918, {{Harvnb|Pipes|1996|pp=113–149}}, {{Harvnb|Lackman|2009|pp=48–57}}, {{Harvnb|McMeekin|2017|pp=125–136}}</ref><br />[[Ficheiro:Flag of the Swedish Brigade (Ruotsalainen prikaati).svg|22px]] [[Brigada sueca]]<br /> Voluntarios [[estonia]]nos<ref>{{Harvnb|Ylikangas|1993|pp=55–63}}</ref> e [[Polonia|polacos]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Socialist red flag.svg|20px]] [[Garda Vermella (Finlandia)|Garda Vermella]] <br />{{flagicon|Rusia|1918}} [[República Socialista Federativa Soviética de Rusia]] |comandante1 = {{flagicon|Finlandia|1918}} [[Carl Gustaf Emil Mannerheim|C.G.E. Mannerheim]]<br /> {{flagicon|Finlandia|1918}} [[Ernst Linder]]<br /> {{flagicon|Finlandia|1918}} [[Karl Fredrik Wilkama]]<br /> {{flagicon|Finlandia|1918}} [[Hjalmar Frisell]]<br /> {{flagicon|Finlandia|1918}} [[Hannes Ignatius]]<br />{{flagicon|Finlandia|1918}} Harald Hjalmarson<br />{{flagicon|Finlandia|1918}} [[Hans Kalm]]<br />{{flagicon|Finlandia|1918}} Stanislaw Prus-Boguslawski <br /> {{flagicon|Alemaña|empire}} [[Rüdiger von der Goltz]]<br /> {{flagicon|Alemaña|empire}} [[Hugo Meurer]]<br />{{flagicon|Alemaña|empire}} Hans von Tschirsky und von Bögendorff<br />{{flagicon|Alemaña|empire}} Konrad Wolf<br />{{flagicon|Alemaña|empire}} [[Otto von Brandenstein]]<br /> |comandante2 = [[Ficheiro:Socialist red flag.svg|20px]] [[Ali Aaltonen]]<br /> [[Ficheiro:Socialist red flag.svg|20px]] [[Eero Haapalainen]]<br /> [[Ficheiro:Socialist red flag.svg|20px]] [[Eino Rahja]]<br /> [[Ficheiro:Socialist red flag.svg|20px]] [[Kullervo Manner]]<br /> [[Ficheiro:Socialist red flag.svg|20px]] [[Adolf Taimi]]<br /> [[Ficheiro:Socialist red flag.svg|20px]] [[Evert Eloranta]]<br /> [[Ficheiro:Socialist red flag.svg|20px]] [[Kullervo Manner]]<br /> [[Ficheiro:Socialist red flag.svg|20px]] [[Verner Lehtimäki]]<br />[[Ficheiro:Socialist red flag.svg|20px]] [[August Wesley]]<br />[[Ficheiro:Socialist red flag.svg|20px]] [[Hugo Salmela]]<br />[[Ficheiro:Socialist red flag.svg|20px]] Heikki Kaljunen<br />[[Ficheiro:Socialist red flag.svg|20px]] Fredrik Johansson<br />[[Ficheiro:Socialist red flag.svg|20px]] Matti Autio<br />[[Ficheiro:Flag of the Russian Soviet Federative Socialist Republic (1918–1937).svg|20px]] Konstantin Yeremejev<br />[[Ficheiro:Flag of the Russian Soviet Federative Socialist Republic (1918–1937).svg|20px]] [[Mikhail Svechnikov]]<br />[[Ficheiro:Flag of the Russian Soviet Federative Socialist Republic (1918–1937).svg|20px]] [[Georgij Bulatsel]] |soldados1 = 80&nbsp;000-90&nbsp;000 gardas brancos,<ref name="soldados">{{Harvnb|Arimo|1991|pp=19–24}}, {{Harvnb|Manninen|1993a|pp=24–93}}, {{Harvnb|Manninen|1993b|pp=96–177}}, {{Harvnb|Upton|1981|pp=107, 267–273, 377–391}}, {{Harvnb|Hoppu|2017|pp=269–274}}</ref><br />1&nbsp;450 Jägers<br />14&nbsp;000 soldados imperiais alemáns<ref name="soldados" /><br />1&nbsp;000 Brigada Sueca<ref name="soldados" /><br />Voluntarios estonios<ref>{{Harvnb|Ylikangas|1993a|pp=55–63}}</ref><br />1&nbsp;737 [[Lexión Polaca en Finlandia|''Lexión Polaca'']]<ref>{{Harvnb|Muilu|2010|pp=87–90}}, {{Harvnb|Westerlund|2004c|pp=233-236}}</ref> |soldados2 = 80&nbsp;000-90&nbsp;000 gardas vermellos (2&nbsp;000 mulleres cunha idade media de 20 anos)<ref name="soldados" /><br />7&nbsp;000-10&nbsp;000 soldados do desaparecido [[Exército Imperial ruso]]<ref name="soldados"/> |baixas1 = '''Brancos'''<br />3&nbsp;500 mortos en combate<br />1&nbsp;650 executados<br />46 desaparecidos<br />4 mortos nos campos de concentración<br />'''Alemáns'''<br />450-500 mortos en combate<ref name="Casualties">{{Harvnb|Paavolainen|1966|pp=}}, {{Harvnb|Paavolainen|1967|pp=}}, {{Harvnb|Paavolainen|1971|pp=}}, {{Harvnb|Upton|1981|pp=191–200, 453–460}}, {{Harvnb|Eerola|Eerola|1998|}}, [http://vesta.narc.fi/cgi-bin/db2www/sotasurmaetusivu/stat2 National Archive of Finland 2004] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150310022523/http://vesta.narc.fi/cgi-bin/db2www/sotasurmaetusivu/stat2 |date=10 March 2015 }}, {{Harvnb|Roselius|2004|pp=165–176}}, {{Harvnb|Westerlund|Kalleinen|2004|pp=267–271}}, {{Harvnb|Westerlund|2004a|pp=53–72}}, {{Harvnb|Tikka|2014|pp=90–118}}</ref><br />'''Suecos'''<br />55 mortos en combate<br />'''Total'''<br />5&nbsp;700–5&nbsp;800 baixas (100–200 neutrais/civís "brancos") |baixas2 = '''Vermellos''' <br />5&nbsp;700 mortos en combate<br />10&nbsp;000 executados<br />1&nbsp;150 desaparecidos<br />12&nbsp;500 mortos nos campos de concentración, 700 mortes agudas despois da liberación<br />'''Rusos'''<br />800–900 mortos en combate<br />1&nbsp;600 executados<ref name="Casualties"/><br />'''Total'''<br />32&nbsp;500 baixas (100–200 neutrais/civís "vermellos") }} A '''guerra civil finlandesa'''{{refn|{{Lang-fi|Suomen sisällissota}}; {{Lang-sv|Finska inbördeskriget}}; {{lang-ru|Гражданская война в Финляндии|}}; {{Lang-de|Finnischer Bürgerkrieg}}. Outros nomes: '''Guerra de Brethren''', '''Guerra Cidadá''', '''Guerra de clases''', '''Guerra da liberdade''', '''Rebelión Vermella''' e '''Revolución'''<ref>{{Harvnb|Tepora|Roselius|2014b|pp=1–16}}</ref>. Segundo 1.005 entrevistas realizadas polo xornal ''[[Aamulehti]]'', os nomes máis populares son os seguintes: Guerra Civil 29%, Guerra Cidadá 25%, Guerra de clases 13%, Guerra da liberdade 11%, Rebelión Vermella 5%, Revolución 1%, outro nome 2% e sen resposta 14%,<ref>{{Harvnb|Aamulehti|2008|p=16}}</ref>|group=nb}} foi un conflito polo liderado e control de [[Finlandia]] durante o período de transición que viviu o país desde que deixou de ser un [[Gran Ducado de Finlandia|Gran Ducado]] do [[Imperio ruso]] para converterse nun estado independente. O enfrontamento tivo lugar no contexto da [[Consecuencias da primeira guerra mundial|axitación nacional, política e social]] causada pola [[primeira guerra mundial]] e a [[revolución rusa de 1917]]. Dun lado se encontraban as forzas [[Partido Socialdemócrata de Finlandia|socialdemócratas]], dirixidas pola [[delegación popular de Finlandia]], comunmente coñecidos como «vermellos» (''punaiset''). Doutro lado se encontraban as forzas do [[Senado de Finlandia|senado]], controladas desde o outono anterior polos [[conservadores]] —que pretendían manter o ''[[statu quo]]''; é dicir, conservar a independencia e a [[monarquía constitucional]] sen [[parlamentarismo]]—, popularmente coñecidos como «brancos» (''valkoiset''). As forzas [[paramilitares]] dos [[Gardas Vermellos (Finlandia)|Gardas Vermellos]], compostas por traballadores industriais e agrarios, controlaron as cidades e os centros industriais do sur de Finlandia. Pola súa banda, as forzas dos [[Gardas Brancos (Finlandia)|Gardas Brancos]], compostas por granxeiros e outros membros das clases sociais media e alta, controlaban o rural no centro e norte do país. Nos anos anteriores ao conflito, a sociedade finlandesa experimentara un gran crecemento da poboación, unido a [[industrialización]], pre-urbanización e o incremento dun exhaustivo [[movemento obreiro]]. Os sistemas políticos e gobernamentais do país estaban aínda nunha fase inestable de modernización e democratización. As condicións socioeconómicas e de educación na poboación melloraban de xeito gradual, así como o pensamento nacional e a vida cultural espertaron. A [[primeira guerra mundial]] deu lugar ao [[Revolución rusa de 1917|colapso do Imperio ruso]], provocando un [[baleiro de poder]] no [[Gran Ducado de Finlandia]]. A subsecuente loita polo poder levou á militarización e escalada da crise entre o [[movemento obreiro]] de esquerdas e os conservadores. Os Vermellos levaron a cabo sen éxito unha ofensiva en febreiro de 1918, co apoio da [[RSFS de Rusia|Rusia soviética]]. A contraofensiva dos Brancos comezou en marzo, recibindo o apoio militar do [[imperio alemán]] desde abril. Os enfrontamentos decisivos foron as [[batalla de Tampere|batallas de Tampere]] e [[Batalla de Viborg|Viborg]] ({{Lang-fi|Viipuri}}; {{Lang-sv|Viborg}}), gañadas polos Brancos, e as [[batalla de Helsinqui|batallas de Helsinqui]] e [[batalla de Lahti|Lahti]], gañada polas tropas alemás, o que deu lugar a vitoria dos Brancos e as forzas alemás na contenda. A [[violencia política]] tamén formou parte do enfrontamento. Arredor de 12&nbsp;500 [[prisioneiro de guerra|prisioneiros de guerra]] Vermellos morreron de desnutrición e enfermidades nos [[campos de prisioneiros na guerra civil finlandesa|campos de prisioneiros]]. Arredor de 39&nbsp;000 persoas, das cales 36&nbsp;000 eran finlandeses, morreron no conflito. Finlandia pasou de estar na esfera de influencia rusa á alemá. O senado conservador intentou establecer unha [[Reino de Finlandia (1918)|monarquía finlandesa]], cun [[Monarca|rei]] alemán: o [[príncipe]] [[Frederico Carlos de Hesse-Kassel]], pero, tras a derrota alemá na Gran Guerra, Finlandia emerxeu como unha [[república]] [[Democracia|democrática]] independente.<ref>{{Harvnb|Upton|1980|pp=434-435}}, {{Harvnb|Ylikangas|1986|pp=163-172}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=223-225, 237-243}}, {{Harvnb|Vares|1998|pp=56-137}}, {{Harvnb|Jussila|2007|pp=264-291}}</ref> A guerra civil segue sendo o evento máis controvertido e emocional na [[Historia de Finlandia|historia da Finlandia moderna]], e existiron disputas sobre o nome que debía dárselle ao conflito.<ref>{{Harvnb|Manninen|1993}}, {{Harvnb|Ylikangas|1993b}}, {{Harvnb|Lackman|2000}}</ref> Desarticulou a [[Economía de Finlandia|economía finlandesa]] e dividiu o aparato político e á nación finlandesa durante moitos anos, aínda que finalmente se logrou chegar á cohesión a través de compromisos sociais baseados na moderación política e relixiosa, así como grazas á recuperación económica que viviu o país tras a posguerra.<ref>{{Harvnb|Haapala|1995|pp=241-256}}</ref> == Antecedentes == [[Ficheiro:General Map of the Grand Duchy of Finland. Indicating Postal Roads, Stations and the Distance in Versts Between Them- According to the Latest Verified Data in St. Petersburg in 1825 WDL353.png|esquerda|miniatura|Un mapa do [[Gran Ducado de Finlandia]] en 1825. Os textos están en ruso e sueco.]] === Políticas internacionais === O principal factor detrás da guerra civil finlandesa foi a crise xurdida como consecuencia da [[primeira guerra mundial]]. Baixo a presión da Gran Guerra, o [[imperio ruso]] [[revolución rusa de 1917|colapsou]], dando lugar ás [[revolución de Febreiro|Revolucións de Febreiro]] e [[revolución de outubro|Outubro]] de [[1917]]. Isto provocou un [[baleiro de poder]] e a subsecuente loita polo poder na [[Europa Oriental]]. O [[Gran Ducado de Finlandia]], que pertencera ao [[Imperio ruso]] entre [[1809]] e [[1917]], quedou inmerso nese caos. Con menor importancia xeopolítica que a ruta [[Moscova]]-[[Varsovia]], Finlandia, illada polo [[mar Báltico]] foi un lugar relativamente tranquilo ata comezos de 1918. A guerra entre o imperio alemán e Rusia tan só tivera efectos indirectos sobre o [[pobo finlandés]]. Desde finais do [[século XIX]], o [[Gran Ducado de Finlandia|Gran Ducado]] convertérase nunha importante fonte de [[materia prima|materias primas]], produtos industriais, comida e man de obra para a crecente capital imperial rusa, [[San Petersburgo]], e a [[primeira guerra mundial]] resaltou ese papel. Estratexicamente, o territorio finlandés era a parte de menor importancia da entrada estoniano-finlandesa e zona de amortecemento para e de San Petersburgo a través da área de [[Narva]], o [[golfo de Finlandia]] e o [[istmo de Carelia]].<ref>{{Harvnb|Upton|1980|pp=62–144}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=11–13, 152–156}}, {{Harvnb|Klinge|1997|pp=483–524}}, {{Harvnb|Meinander|2012|pp=7–47}}, {{Harvnb|Haapala|2014|pp=21–50}}</ref> O [[imperio alemán]] vía a [[Europa oriental]], e principalmente a Rusia, como unha gran fonte de materias primas e produtos vitais, tanto durante a [[primeira guerra mundial]] como no futuro. Alemaña estaba explotando os seus recursos ao máximo nunha guerra con dúas frontes, e tratou de dividir a Rusia dando apoio financeiro aos grupos revolucionarios, como os [[bolxevique]]s e o [[Partido Social-Revolucionario]], e as faccións radicais e separatistas, como o movemento activista nacional finlandés de tendencia pro-xermánica. Empregáronse entre 30 e 40 millóns de [[marco alemán|marcos]] neste obxectivo. O control da área finlandesa permitiría ao [[exército imperial alemán]] penetrar en Rusia ata [[Petrogrado]] e a [[península de Kola]], unha rexión rica en materias primas para a industria mineira. Finlandia posuía grandes reservas de minerais e unha industria forestal ben desenvolvida.<ref>{{Harvnb|Upton|1980|pp=62–144}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=11–13, 152–156}}, {{Harvnb|Pipes|1996|pp=113–149}}, {{Harvnb|Klinge|1997|pp=483–524}}, {{Harvnb|Lackman|2000|pp=54–64}}, {{Harvnb|Lackman|2009|pp=48–57}}, {{Harvnb|Meinander|2012|pp=7–47}}, {{Harvnb|Haapala|2014|pp=21–50}}, {{Harvnb|Hentilä|Hentilä|2016|pp=15–40}}</ref> Entre [[1809]] e [[1898]], no período coñecido como ''Pax Russica'', a autoridade periférica dos finlandeses aumentou gradualmente, e as relacións ruso-finlandesas foron excepcionalmente pacíficas en comparación con outras partes do [[Imperio ruso]]. A derrota de Rusia na [[guerra de Crimea]] na [[década de 1850]], deu lugar a varios intentos de acelerar a modernización do país. Isto causou máis de 50 anos de progreso económico, industrial, cultural e educativo no [[Gran Ducado de Finlandia]], incluíndo unha mellora no status da [[lingua finesa]]. Todo isto estimulou o nacionalismo finlandés e a unidade cultural a través da creación do [[movemento Fennoman]], que limitaba aos finlandeses á administración local e deu lugar á idea de que o Gran Ducado era un estado cada vez máis autónomo no Imperio ruso.<ref>{{Harvnb|Upton|1980|pp=13–15, 30–32}}, {{Harvnb|Alapuro|1988|pp=110–114, 150–196}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=49–73}}, {{Harvnb|Lackman|2000}}, {{Harvnb|Jutikkala|Pirinen|2003|p=397}}, {{Harvnb|Jussila|2007|pp=81–148, 264–282}}, {{Harvnb|Meinander|2010|pp=108–165}}, {{Harvnb|Haapala|2014|pp=21–50}}</ref> En 1899, o [[Imperio ruso]] comezou unha política de integración a través da [[rusificación de Finlandia]]. O fortalecido poder central [[pan-eslavismo|pan-eslavista]] tratou de unificar a "Unión Dinástica Multinacional rusa" a medida que a situación estratéxica e militar de Rusia se vía en maior perigo debido ao crecemento de Alemaña e o [[Xapón]]. Os finlandeses chamaron a este período de maior control militar e administrativo como "o primeiro período da opresión" e, por primeira vez, os políticos finlandeses deseñaron plantes para a desconexión con Rusia ou a soberanía para Finlandia. Na loita en contra da integración, activistas de varias seccións da clase obreira e a ''intelligentsia'' [[lingua sueca|sueco]]-falante levaron a cabo varios actos terroristas. Durante a [[primeira guerra mundial]] e o aumento do xermanismo, os pro-suecos, coñecidos como [[movemento Svecoman|Svecomans]], comezaron a súa colaboración encuberta coa Alemaña imperial e, desde 1915 ata 1917, un batallón [[movemento Jäger|Jäger]] formado por 1&nbsp;900 voluntarios finlandeses recibiu adestramento en Alemaña.<ref>{{Harvnb|Klinge|1997|pp=483–524}}, {{Harvnb|Jussila|Hentilä|Nevakivi|1999|pp=}}, {{Harvnb|Lackman|2000|pp=13–85}}, {{Harvnb|Jutikkala|Pirinen|2003|p=397}}, {{Harvnb|Jussila|2007|pp=81–150, 264–282}}, {{Harvnb|Soikkanen|2008|pp=45–94}}, {{Harvnb|Lackman|2009|pp=48–57}}, {{Harvnb|Ahlbäck|2014|pp=254–293}}, {{Harvnb|Haapala|2014|pp=21–50}}, {{Harvnb|Lackman|2014|pp=216–250}}</ref> === Políticas domésticas === Entre as principais razóns do incremento das tensións políticas entre os finlandeses estaban o goberno autocrático do [[tsar|tsar de Rusia]] e o sistema de clases non democrático dos [[estamento]]s. O sistema estamental orixinouse baixo o réxime do [[imperio sueco]] que gobernou sobre Finlandia antes da conquista por parte de Rusia e dividía á poboación economicamente, socialmente e politicamente. A poboación finlandesa creceu rapidamente durante o [[século XIX]] (dos 860&nbsp;000 habitantes en [[1810]] aos 3&nbsp;130&nbsp;000 en [[1917]]), e xurdiu unha nova clase de traballadores agrarios e industriais, así como de pequenos granxeiros, durante este período. A [[revolución industrial]] foi rápida en Finlandia, a pesar de comezar despois que no resto da [[Europa Occidental]]. A industrialización financiouse polo estado e diminuíronse algúns dos problemas asociados co proceso industrial con accións administrativas. Entre os traballadores urbanos, os problemas socio-económicos incrementaron durante os períodos de depresión industrial. A posición dos traballadores rurais empeorou tras o final do [[século XIX]], a medida que as granxas eran máis eficientes e orientadas ao mercado e o desenvolvemento da industria non tiña a suficiente forza para utilizar o rápido crecemento de poboación do campo.<ref>Durante séculos, a área xeográfica dos finlandeses foi unha parte firme do desenvolvemento sueco como un gran imperio nórdico. Coa excepción da lingua (o territorio finlandés pasou a ser bilingüe), a cultura da xente non difería substancialmente entre as partes orientais e occidentais de Suecia, dominadas pola administración sueca e a común [[Igrexa Luterana]].{{Harvnb|Alapuro|1988|pp=29–35, 40–51}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=49–69, 90–97}},{{Harvnb|Kalela|2008a|pp=15–30}}, {{Harvnb|Kalela|2008b|pp=31–44}}, {{Harvnb|Engman|2009|pp=9–43}}, {{Harvnb|Haapala|2014|pp=21–50}}</ref> A diferenza entre as culturas escandinavo-finlandesa, propia dos [[pobo fino-úgricos|pobos fino-úgricos]], e a [[pobo ruso|ruso]]-[[pobo eslavo|eslava]] afectou á natureza da integración nacional finlandesa. Os estratos sociais máis altos tomaron o liderado e obtiveron autoridade nos asuntos domésticos de mans do [[tsar]] de [[Imperio ruso|Rusia]] en [[1809]]. Os estamentos planificaron a construción dun estado finlandés cada vez máis autónomo, dirixido pola elite e a intelligentsia. O movemento Fennoman aspiraba a incluír as persoas comúns nun papel non político; o movemento obreiro, as asociacións xuvenís e o movemento de temperanza estaban dirixidos inicialmente "desde arriba".<ref>En contraste cos desenvolvementos na Europa central e Rusia, as políticas do réxime sueco non resultaron nunha autoridade económica, política e social das clases altas baseadas nas propiedades feudais e no capital. O campesiñado gozou dunha relativa liberdade, sen tradición de servidume, e o poderío dos estamentos preeminentes estaba delimitado pola interacción entre a formación do estado e a industrialización. A industria forestal foi un sector vital para Finlandia e os campesiños posuían a maior parte dos terreos forestais. Estas consideracións económicas deron lugar ao nacemento da Fennomania entre as clases altas [[lingua sueca|sueco]] falantes.{{Harvnb|Alapuro|1988|pp=19–39, 85–100}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=40–46}}, {{Harvnb|Kalela|2008a|pp=15–30}}, {{Harvnb|Kalela|2008b|pp=31–44}}, {{Harvnb|Haapala|2014|pp=21–50}}</ref> Entre 1870 e 1916 a industrialización mellorou gradualmente as condicións sociais e a confianza dos traballadores. Porén, mentres que o nivel de vida da maioría da poboación mellorou en termos absolutos, a brecha entre ricos e pobres aumentou considerablemente. Os estratos sociais máis baixos comezaron a preocuparse pola situación socio-económica e as cuestións políticas, comezando a interactuar coas ideas do [[socialismo]], o [[socioliberalismo]] e o [[nacionalismo]]. As iniciativas dos traballadores e as respostas das autoridades intensificaron o conflito social en Finlandia.<ref>{{Harvnb|Apunen|1987|pp=73–133}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=49–69, 245–250}}, {{Harvnb|Klinge|1997|pp=250–288, 416–449}}, {{Harvnb|Kalela|2008a|pp=15–30}}, {{Harvnb|Kalela|2008b|pp=31–44}}, {{Harvnb|Haapala|2014|pp=21–50}}</ref> [[Ficheiro:Tammerkoski (22286032958).jpg|miniatura|esquerda|250px|Tampere en 2015. A cidade foi un dos centros ideolóxicos da folga xeral 1905 e un dos baluartes estratéxicos da guerra civil finlandesa.]] O movemento laborista finlandés, que xurdira a finais do [[século XIX]] da [[Movemento pola Temperanza|temperanza]], os movementos relixiosos e a Fennomania, tiña un carácter nacionalista e de clase traballadora. Entre [[1899]] e&nbsp;[[1906]], o movemento fíxose independente, afastándose do pensamento paternalista dos Fennonman, e que foi representado polo [[Partido Socialdemócrata de Finlandia]] establecido en 1899. O activismo dos traballadores foi unha forma de opoñerse directamente á [[Rusificación de Finlandia|rusificación]] e ao desenvolvemento de políticas que arranxaran os problemas domésticos e responderan ás demandas de [[democracia]]. Isto foi unha reacción á disputa doméstica, comezada na [[década de 1880]], entre a nobreza burguesa finlandesa e o movemento obreiro acerca do dereito de sufraxio universal.<ref>A loita polo dereito ao voto tivo dúas vertentes. Había unha disputa acerca do dominio da lingua finesa ou sueca entre a alianza do clero campesiño e a nobreza burguesa, e unha loita pola democracia parlamentaria entre o movemento obreiro e as elites dominantes. O clero campesiño apoiou o dereito de sufraxio universal no sistema de clases, para así aumentar a influencia da poboación de fala finesa entre os estamentos sociais do país. Porén, a a nobreza detivo os seus plans. {{Harvnb|Upton|1980b|pp=3–25}}, {{Harvnb|Apunen|1987|pp=242–250}}, {{Harvnb|Alapuro|1988|pp=85–127, 150–151}}, {{Harvnb|Haapala|1992|pp=227–249}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=218–225}}, {{Harvnb|Klinge|1997|pp=289–309, 416–449}}, {{Harvnb|Vares|1998|pp=38–55}}, {{Harvnb|Olkkonen|2003|pp=517–521}}, {{Harvnb|Kalela|2008a|pp=15–30}}, {{Harvnb|Kalela|2008b|pp=31–44}}, {{Harvnb|Tikka|2009|pp=12–75}}, {{Harvnb|Haapala|Tikka|2013|pp=72–84}}, {{Harvnb|Haapala|2014|pp=21–50}}.</ref> A pesar das súas obrigas como habitantes obedientes, pacíficos e apolíticos no [[Gran Ducado de Finlandia|Gran Ducado]] –quen tan só unhas décadas antes, aceptaron o sistema de clases como orde natural das súas vidas–, os plebeos comezaron a exixir os seus dereitos civís e de cidadanía na sociedade finlandesa. A loita de poder entre os estamentos finlandeses e a administración imperial rusa deixou lugar a un modelo concreto e espazo libre para o movemento obreiro. Por outra banda, debido a centenaria tradición e experiencia da autoridade administrativa, os membros elite finlandesa víanse a si mesmos como os líderes naturais da nación.<ref>{{Harvnb|Haapala|1992|pp=227–249}}{{Harvnb|Haapala|1995|pp=218–225}}{{Harvnb|Kalela|2008a|pp=15–30}} {{Harvnb|Kalela|2008b|pp=31–44}}{{Harvnb|Haapala|2014|pp=21–50}}</ref> O conflito político pola democracia resolveuse fóra de Finlandia, a través da política internacional: o [[Imperio Ruso]] fracasou na súa [[Guerra ruso-xaponesa|guerra contra o Xapón]] que desembocou na [[Revolución Rusa de 1905]] e a unha folga xeral en Finlandia. Nun intento de calmar o malestar xeral entre a poboación, o sistema de estamentos foi abolido en polo [[Parlamento de Finlandia]], por medio da [[Reforma parlamentaria finlandesa de 1906|reforma parlamentaria de 1906]]. A folga xeral aumentou o apoio aos socialdemócratas dun xeito considerable. O partido abarcou un porcentaxe de poboación maior que calquera outro movemento socialista no mundo.<ref>O aumento do poder político da esquerda atraeu a parte da intelligentsia finlandesa cara eles, principalmente aos Fennomans do partido vello finlandés: Julius Ailio, Edvard Gylling, Martti Kovero, Otto-Ville Kuusinen, Kullervo Manner, Hilja Pärssinen, Hannes Ryömä, Yrjö Sirola, Väinö Tanner, Karl H. Wiik, Elvira Willman, Väinö Voionmaa, Sulo Wuolijoki, Wäinö Wuolijoki –chamados os ''socialistas de novembro de 1905''–.{{Harvnb|Haapala|1995|pp=62–69, 90–97}}, {{Harvnb|Klinge|1997|pp=250–288, 428–439}}, {{Harvnb|Nygård|2003|pp=553–565}}, {{Harvnb|Kalela|2008a|pp=15–30}}, {{Harvnb|Payne|2011|pp=25–32}}, {{Harvnb|Haapala|2014|pp=21–50}}</ref> A reforma de 1906 supuxo un gran salto cara a liberalización social e política da maioría dos finlandeses, a pesar de que a dinastía rusa dos [[casa dos Romanov|Romanov]] era a máis autocrática e conservadora de Europa. Os finlandeses adoptaron un sistema parlamentario unicameral, o [[Parlamento de Finlandia]] (en {{Lang-fi|eduskunta}}, en {{Lang-sv|riksdag}}) con [[sufraxio universal]]. O número de votantes aumentou dos 126&nbsp;000 aos 1&nbsp;273&nbsp;000, incluíndo ás mulleres. A reforma deu lugar a que os socialdemócratas obtiveran arredor do 50% do voto popular. A pesar destes avances, o [[tsar]] [[Nicolao II de Rusia]] logrou a súa autoridade tras finalizar a crise de [[1905]] e implantou no [[Gran Ducado de Finlandia|Gran Ducado]] o programa de [[Rusificación de Finlandia#Segundo período de rusificación (1908-1917)|rusificación]] a partir de [[1908]]. Os finlandeses chamaron a esta etapa ''o segundo período de opresión'', pois o tsar neutralizou o poder do parlamento finlandés ata 1917. As autoridades rusas disolveron a asemblea, ordenaron a celebración de eleccións parlamentarias case anualmente, e determinaron a composición do [[Senado de Finlandia|Senado]], que non mantivo correlación do Parlamento.<ref>{{Harvnb|Apunen|1987|pp=242–250}}, {{Harvnb|Alapuro|1988|pp=85–100, 101–127, 150–151}}, {{Harvnb|Alapuro|1992|pp=251–267}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=230–232}}, {{Harvnb|Klinge|1997|pp=450–482}}, {{Harvnb|Vares|1998|pp=62–78}}, {{Harvnb|Jutikkala|Pirinen|2003|pp=372–373, 377}}, {{Harvnb|Jussila|2007|pp=244–263}}, {{Harvnb|Haapala|2014|pp=21–50}}</ref> A capacidade do parlamento finlandés de resolver os problemas socio-económicos viuse frustrada pola confrontación entre os case analfabetos plebeos e os antigos estamentos. Outro conflito avivouse cando os patróns denegaron as [[Negociación colectiva|negociacións colectivas]] e o dereito dos sindicatos a representar aos traballadores. O proceso parlamentario decepcionou ao movemento obreiro, pero debido a que o dominio sobre o parlamento e a lexislación era a forma máis doada para os traballadores de obter unha sociedade máis equitativa, identificáronse a si mesmos como o [[Estado]]. O conxunto das políticas domésticas deron lugar a unha loita polo liderado do estado finlandés durante dez anos ata o colapso do [[Imperio Ruso]].<ref>{{Harvnb|Apunen|1987|pp=242–250}}, {{Harvnb|Alapuro|1988|pp=85–100, 101–127, 150–151}}, {{Harvnb|Alapuro|1992|pp=251–267}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=230–232}}, {{Harvnb|Vares|1998|pp=62–78}}, {{Harvnb|Jussila|2007|pp=244–263}}, {{Harvnb|Kalela|2008b|pp=31–44}}, {{Harvnb|Haapala|2014|pp=21–50}}</ref> == Revolución de Febreiro == {{AP|Revolución de Febreiro}} [[Ficheiro:Demonstration at Helsinki Senate Square.jpg|miniatura|Manifestación na [[Praza do Senado, Helsinqui|praza do Senado]] de [[Helsinqui]]. Os encontros masivos e as folgas locais de comezos de 1917 deron lugar a unha [[folga xeral]] en apoio da loita polo poder do estado finlandés e polo aumento a dispoñibilidade de alimentos.]] O segundo período de [[rusificación de Finlandia|rusificación]] finalizou o [[15 de marzo]] de [[1917]] co estoupido da [[Revolución de Febreiro]], que acabou destronando ao tsar [[Nicolao II de Rusia|Nicolao II]]. O colapso do sistema imperial debeuse, entre outros motivos, ás derrotas militares, o abafamento pola duración e dificultades da [[primeira guerra mundial|Gran Guerra]], a colisión entre o réxime máis conservador de Europa e os desexos da poboación rusa de modernización. O poder do tsar foi transferido á [[Duma Imperial de Rusia|Duma Estatal]] e ao novo [[goberno provisional ruso|goberno provisional]]. Porén, a autoridade do novo goberno viuse ameazada pola influencia do [[Soviet de Petrogrado]], o que deu lugar a un poder dobre no país.<ref>{{Harvnb|Upton|1980|pp=51–54}}, {{Harvnb|Ylikangas|1986|pp=163–164}}, {{Harvnb|Pipes|1996|pp=75–97}}, {{Harvnb|Jussila|2007|pp=230–243}}</ref> En marzo de [[1917]] devolveuse aos finlandeses o seu status autónomo de 1809–1899, a través dun manifesto do novo [[goberno provisional ruso|goberno ruso]]. Por primeira vez na historia do país, o poder político estaba ''de facto'' nas mans do [[Parlamento de Finlandia]]. A esquerda política, formada principalmente por socialdemócratas, ocupaba un amplo espectro desde os moderados aos socialistas revolucionarios. A dereita política era incluso máis diversa, desde os social liberais e conservadores moderados ata os movementos máis conservadores. Os catro partidos principais nese momento eran: * O conservador [[Partido finlandés]]; * o [[Partido Fennoman Constitucional]], que incluía tanto a liberais (divididos entre [[socioliberalismo|liberais progresistas]] e [[Liberalismo económico|liberais económicos]]; * os reformistas sociais, a centrista [[Partido do Centro (Finlandia)|Liga Agraria]], que obtiña o apoio principalmente de campesiños propietarios de granxas pequenas e medianas e; * o conservador [[Partido Popular Sueco (Finlandia)|Partido Popular Sueco]], que pretendía manter os dereitos da antiga nobreza e a minoría [[lingua sueca|suecofalante]] no país.<ref>Tamén había algúns [[bolxevique]]s en Finlandia. O bolxevismo fíxose popular entre os traballadores industriais que emigraron a [[Petrogrado]] a finais do [[século XIX]]. O partido finlandés e o Partido Fennoman Constitucional eran descendentes dos antigos partidos Fennoman.{{Harvnb|Alapuro|1988|pp=85–132}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=56–59, 142–147}}, {{Harvnb|Nygård|2003|pp=553–565}}</ref> Os finlandeses enfrontábanse a unha nociva combinación entre a loita polo poder e fracaso social en 1917. O colapso de Rusia induciu unha reacción en cadea de desintegración, comezando polo goberno, o exército e a economía, e estendéndose a todos os campos da sociedade, como a administración local, os lugares de traballo e a cidadanía. A comezos do [[século XX]], os finlandeses se mantiñan nunha encrucillada entre o antigo réxime dos estamentos e a evolución cara a unha sociedade nova, moderna e democrática. A dirección e o obxectivo deste período de cambio convertéronse nun problema froito das intensas disputas políticas, que finalmente acabaron provocando un conflito armado por mor da debilidade do Estado finlandés. Os socialdemócratas pretendían manter os dereitos políticos conseguidos e incrementar a súa influencia sobre a poboación. Os conservadores, pola súa banda, temían perder o seu poder socioeconómico, que ostentaran ata entón. Ambas faccións colaboraron cos seus equivalentes en Rusia, profundando a división na nación.<ref>{{Harvnb|Upton|1980|pp=109, 195–263}}, {{Harvnb|Alapuro|1988|pp=143–149}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=11–14}}, {{Harvnb|Haapala|2008|pp=255–261}}, {{Harvnb|Haapala|Tikka|2013|pp=72–84}}, {{Harvnb|Haapala|2014|pp=21–50}}</ref> O Partido Socialdemócrata gañou as [[Eleccións ao Parlamento de Finlandia de 1916|eleccións parlamentarias de 1916]] con [[maioría absoluta]]. En marzo de 1917 [[Oskari Tokoi]] formou un novo Senado, mais este non reflectiu a ampla maioría socialista: estaba composto por seis socialdemócratas e seis non socialistas. En teoría, o senado consistía nunha ampla coalición nacional, mais na práctica (cos principais grupos políticos reticentes a comprometerse e as principais figuras políticas fóra do senado), mostrouse incapaz de resolver ningún problema importante de Finlandia. Despois da Revolución de Febreiro, a autoridade política descendeu ao nivel das rúas: reunións masivas, organización de folgas e consellos obreiros e militares des esquerdas, e organizacións activas de empregadores na dereita, todos eles minando pouco a pouco a autoridade do estado.<ref>{{Harvnb|Haapala|1995|pp=221, 232–235}}, {{Harvnb|Kirby|2006|p=150}}, {{Harvnb|Haapala|2008|pp=255–261}}, {{Harvnb|Haapala|2014|pp=21–50}}</ref> A Revolución de Febreiro detivo o auxe económico finlandés causado pola economía de guerra rusa durante a [[primeira guerra mundial]]. O colapso nos negocios levou ao desemprego e a unha alta [[inflación]], mais as persoas empregadas tiveron a oportunidade de resolver problemas nos lugares de traballo. A clase obreira reclamou unha [[xornada de oito horas|xornada laboral de oito horas]], mellores condicións laborais e salarios máis altos, que levaron a manifestacións e grandes folgas na industria e na agricultura.<ref>{{Harvnb|Upton|1980|pp=95–98, 109–114}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=155–159, 197, 203–225}}, {{Harvnb|Haapala|2014|pp=21–50}}</ref> Mentres Finlandia se especializara na produción de [[leite]] e [[manteiga]], a maior parte da subministración de alimentos do país dependía dos cereais producidos no sur de Rusia. O cesamento das importacións de cereais da Rusia desintegrada conduciu a unha escaseza de alimentos en Finlandia. O Senado respondeu introducindo [[racianamento]]s e [[control de presos]]. Os granxeiros resistíronse ao control do estado e o [[mercado negro]], acompañado por un forte aumento dos prezos dos alimentos formado e exportado ao mercado libre da área de Petrogrado. A subministración de alimentos, os presos e, finalmente, o medo á [[inanición]] convertéronse en problemas políticos emocionais entre os granxeiros e os traballadores urbanos, especialmente aqueles que estaban sen emprego. A xente común, os seus medos explotados polos políticos e uns medios de comunicación incendiarios e polarizados, tomou as rúas. A pesar da escaseza de alimentos, ningunha fame a grande escala afectou ao sur de Finlandia antes da guerra civil e o mercado de alimentos seguiu a ser un estimulador secundario na loita polo poder no estado finlandés.<ref>En 1917–1918, o [[pobo finlandés]] aínda estaba baixo a sombra do trauma da fame de 1867–1868 famine, na cal arredor de 200&nbsp;000 persoas morreron por malnutrición e enfermidades epidémicas, causadas por un cambio climático repentino cunha diminución da temperatura do aire durante a tempada de crecemento.{{Harvnb|Upton|1980|pp=95–98, 109–114}}, {{Harvnb|Ylikangas|1986|pp=163–172}}, {{Harvnb|Alapuro|1988|pp=163–164, 192}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=155–159, 203–225}}, {{Harvnb|Haapala|2014|pp=21–50}}, {{Harvnb|Häggman|2017|pp=157–217}}, {{Harvnb|Keskisarja|2017|pp=13–74}}, {{Harvnb|Voutilainen|2017|pp=25–44}}</ref> ==== Batalla polo liderado ==== [[Ficheiro:Russian sailors celebrating February Revolution in Helsinki.jpg|miniatura|esquerda|Soldados rusos en Helsinqui. Antes de 1917 mantiñan a estabilidade en Finlandia, logo da [[Revolución de Febreiro]], as tropas rusas convertéronse nunha fonte de malestar social.]] A aprobación do proxecto de lei do Senado de Tokoi chamada "Lei do Poder Supremo" ({{Lang-fi|laki Suomen korkeimman valtiovallan käyttämisestä}}, máis comunmente coñecida como ''valtalaki''; {{Lang-sv|maktlagen}}) en xullo de 1917, desencadeou na crise clave na loita polo poder entre socialdemócratas e conservadores. A caída do Imperio Ruso abriu a cuestión de quen terra a autoridade política soberana no antigo Gran Ducado. Logo de décadas de decepcións políticas, a Revolución de Febreiro ofreceulles aos socialdemócratas finlandeses unha oportunidade para gobernar; tiñan a maioría absoluta do [[Parlamento de Finlandia|Parlamento]]. Os conservadores estaban alarmados polo continuo aumento da influencia dos socialistas dende [[1899]], que chegou ao seu punto máximo en 1917.<ref>{{Harvnb|Upton|1980|pp=163–194}}, {{Harvnb|Alapuro|1988|pp=158–162, 195–196}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=35, 37, 39, 40, 50, 52}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=229–245}}, {{Harvnb|Klinge|1997|pp=487–524}}, {{Harvnb|Kalela|2008b|pp=31–44}}, {{Harvnb|Kalela|2008c|pp=95–109}}, {{Harvnb|Haapala|2014|pp=21–50}}, {{Harvnb|Siltala|2014|pp=51–89}}</ref> A "Lei do Poder Supremo" incorporou un plano dos socialistas para aumentar substancialmente o poder do Parlamento, como reacción ao liderado non parlamentario e conservador do Senado de Finlandia entre 1906 e 1916. O proxecto de lei promoveu a autonomía finlandesa nos asuntos internos: o Goberno Provisional Ruso só lle permitiu o dereito a controlar as políticas exteriores e militares de Finlandia. A Acta foi adoptada co apoio do Partido Socialdemócrata, a Liga Agraria, parte do Partido Xove Finlandés e algúns activistas ansiosos pola soberanía finlandesa. Os conservadores opuxéronse ao proxecto de lei e algúns dos representantes máis dereitistas renunciaron ao Parlamento.<ref>{{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|p=50}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=229–245}}, {{Harvnb|Klinge|1997|pp=502–524}}, {{Harvnb|Kalela|2008b|pp=31–44}}, {{Harvnb|Kalela|2008c|pp=95–109}}, {{Harvnb|Haapala|2014|pp=21–50}}, {{Harvnb|Jyränki|2014|pp=18–38}}</ref> En Petrogrado, o plan socialdemócrata tiña o apoio dos bolxeviques. Estiveran plantexando unha revolta en contra do Goberno Provisional desde abril de 1917, e as manifestacións prosoviéticas durante as [[Xornadas de Xullo]] fixeron que os asuntos se puxeran de manifesto. O Soviet de Helsinqui e o Comité Rexional dos Soviets de Finlandeses, liderado polo bolxevique [[Ivar Smilga]], ambos comprometidos coa defensa do Parlamento de Finlandia se este era ameazado cun ataque.<ref>{{Cita libro |apelidos1=Trotsky |nome1=Leon |título=History of the Russian Revolution |data=1934 |editorial=The Camelot Press ltd |lugar=Londres |páxina=785 |lingua=en}}</ref> Con todo, o Goberno Provisional continuou tendo apoio suficiente no exército ruso para sobrevivir e a medida que o movemento na rúa diminuía, [[Vladimir Lenin]] fuxiu a [[Carelia]]. A raíz destes eventos, a "Lei do Poder Supremo" foi anulada e os socialdemócratas finalmente botáronse atrás; enviáronse máis tropas rusas a Finlandia e, coa cooperación e insistencia dos conservadores finlandeses, disolveuse o Parlamento e anunciáronse novas eleccións.<ref>A debilidade de Rusia enfatizou a importancia da área finlandesa como zona de amortiguamento que protexía [[Petrogrado]].{{Harvnb|Upton|1980|pp=163–194}}, {{Harvnb|Alapuro|1988|pp=158–162, 195–196}}, {{Harvnb|Alapuro|1992|pp=251–267}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=35, 37, 39, 40, 50, 52}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=229–245}}, {{Harvnb|Klinge|1997|pp=502–524}}, {{Harvnb|Haapala|2008|pp=255–261}}, {{Harvnb|Kalela|2008c|pp=95–109}}, {{Harvnb|Siltala|2014|pp=51–89}}, {{Harvnb|Haapala|2014|pp=21–50}}</ref> Nas [[Eleccións ao Parlamento de Finlandia de 1917|eleccións de outubro de 1917]], os socialdemócratas perderon a súa maioría absoluta, o que radicalizou o [[movemento obreiro]] e unha diminución do apoio á política moderada. A crise de xullo de 1917 non provocou a Revolución Vermella de xaneiro de 1918 por si soa, mais xunto cos desenvolvementos políticos baseados na interpretación dos comunistas das ideas do [[movemento Fennoman]] e o socialismo, os eventos favoreceron unha revolución finlandesa. Para gañar o poder, os socialistas tiñan que gañar o Parlamento.<ref>{{Harvnb|Upton|1980|pp=163–194}}, {{Harvnb|Kettunen|1986|pp=9–89}}, {{Harvnb|Alapuro|1988|pp=158–162, 195–196}}, {{Harvnb|Alapuro|1992|pp=251–267}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=35, 37, 39, 40, 50, 52}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=229–245}}, {{Harvnb|Klinge|1997|pp=502–524}}, {{Harvnb|Haapala|2008|pp=255–261}}, {{Harvnb|Kalela|2008b|pp=31–44}}, {{Harvnb|Kalela|2008c|pp=95–109}}, {{Harvnb|Siltala|2014|pp=51–89}}</ref> A Revolución de Febreiro provocou a perda da autoridade institucional en Finlandia e a disolución da forza [[policía|policial]], creando medo e incerteza. En resposta, tanto a dereita como a esquerda reuniron os seus propios grupos de seguridade, que inicialmente eran locais e en boa medida desarmados. A finais de 1917, logo da disolución do Parlamento, en ausencia dun goberno forte e forzas nacionais armadas, os grupos de seguridade comezaron a asumir un carácter máis amplo e paramilitar. As Gardas Civís ({{Lang-fi|suojeluskunnat}}; {{Lang-sv|skyddskåren}}; literalmente "corpos de protección") e as Gardas Brancas posteriores ({{Lang-fi|valkokaartit}}; {{Lang-sv|vita gardet}}) foron organizadas por homes de influencia locais: académicos conservadores; industriais; terratenentes, e activistas. A Garda de Orde dos Traballadores ({{Lang-fi|työväen järjestyskaartit}}; {{Lang-sv|arbetarnas ordningsgardet}}) e a Garda Vermella ({{Lang-fi|punakaartit}}; {{Lang-sv|röda gardet}}) foron recrutadas a través das seccións locais do partido socialdemócrata e dos sindicatos de traballadores.<ref>O papel da clase alta de fala sueca foi significativo, debido á súa longa traxectoria de influencia sobre a economía, a industria, a administración e o exército. Xurdiu unha batalla polo poder entre os socialistas máis á esquerda e os elementos máis á dereita dos conservadores de fala sueca. O problema lingüístico non era tan fundamental como as diferencias sociais, xa que moitos traballadores de fala sueca uníronse aos Vermellos.{{Harvnb|Upton|1980|pp=195–230}}, {{Harvnb|Ylikangas|1986|pp=166–167}}, {{Harvnb|Alapuro|1988|pp=151–167}}, {{Harvnb|Manninen|1993c}}, {{Harvnb|Manninen*|1993a|pp=324–343}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=123–127, 237–243}}, {{Harvnb|Hoppu|2009b|pp=112–143}}, {{Harvnb|Haapala|Tikka|2013|pp=72–84}}, {{Harvnb|Haapala|2014|pp=21–50}}</ref> == Revolución de Outubro == {{VT|Revolución de Outubro}} A Revolución de Outubro do 7 de novembro de 1917 levada a cabo polos bolxeviques e Vladimir Lenin transferiu o poder político de Petrogrado aos socialistas radicais de esquerda. A decisión do goberno alemán de conceder un salvoconduto a Lenin e os seus compañeiros dende o seu exilio en [[Suíza]] ata Petrogrado en abril de 1917 foi un éxito. Un [[Armisticio entre Rusia e as Potencias Centrais|armisticio entre Alemaña e o réxime bolxevique]] entrou en vigor o 6 de decembro e as negociacións de paz comezaron o 22 de decembro de 1917 en [[Brest, Belarús|Brest-Litovsk]].<ref>Os bolxeviques recibiron 15 millóns de marcos de Berlín logo da Revolución de Outubro, mais a autoridade de Lenin era feble e Rusia viuse envolta nunca guerra civil que centrou todas as actividades militares, políticas e económicas do país. {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|p=36}}, {{Harvnb|Pipes|1996|pp=113–149}}, {{Harvnb|Lackman|2000|pp=86–95}}, {{Harvnb|Lackman|2009|pp=48–57}}, {{Harvnb|McMeekin|2017|pp=125–136}}</ref> Novembro de 1917 converteuse noutra liña divisoria na rivalidade de 1917-1918 polo liderado en Finlandia. Logo da disolución do Parlamento de Finlandia, a [[Polarización política|polarización]] entre os socialdemócratas e os conservadores incrementouse notablemente e o período foi testemuña da aparición da violencia política. Un traballador agrícola recibiu un disparo durante unha folga local o 9 de agosto de 1917 en [[Ypäjä]], e un membro da Garda Civil foi asasinado nunha crise política en Malmi o 24 de setembro.<ref>{{Harvnb|Upton|1980|pp=195–263}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=52, 59}}</ref> A Revolución de Outubro interrompeu a tregua informal entre os finlandeses non socialistas e o Goberno Provisional Ruso. Logo dunha discusión política sobre como reaccionar ante a revolta, a maioría dos políticos aceptaron unha proposta de compromiso de [[Santeri Alkio]], o líder da Liga Agraria. O Parlamento tomou o poder soberano en Finlandia o 15 de novembro de 1917 baseándose na "Lei do Poder Supremo" dos socialistas e ratificou as súas propostas dunha [[xornada de oito horas|xornada laboral de oito horas]] e o [[sufraxio universal]] nas eleccións locais, a partir de xullo de 1917.<ref>{{Harvnb|Upton|1980|pp=264–342}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=67, 70}}, {{Harvnb|Jyränki|2014|pp=18–38}}</ref> [[Ficheiro:Valkoisten konekiväärikomppania Leinolassa Tampereen valtauksen jälkeen 19.4.1918 (26970230675).jpg|miniatura|esquerda|Soldados da paramilitar [[Garda Branca (Finlandia)|Garda Branca]] en Leinola, un suburbio de [[Tampere]]]] O 27 de novembro designouse o goberno puramente non socialista liderado polos conservadores de [[Pehr Evind Svinhufvud]]. Este nomeamento foi tanto unha meta a longo prazo dos conservadores como unha resposta aos desafíos do movemento obreiro durante novembro de 1917. As principais aspiracións de Svinhufvud eran separar Finlandia de Rusia, fortalecer os Gardas Civís, e devolver unha parte da nova autoridade do Parlamento ao Senado.<ref>{{Harvnb|Upton|1980|pp=264–342}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|p=70}}, {{Harvnb|Jyränki|2014|pp=18–38}}</ref> O 31 de agosto de 1917 había 149 Gardas Civís en Finlandia, contando as unidades locais e Gardas Brancos subsidiarios nas cidades e comunas rurais; 251 o 30 de setembro; 315 o 31 de outubro; 380 o 30 de novembro e 408 o 26 de xaneiro de 1918. O primeiro intento de adestramento militar serio das Gardas foi o estabelecemento dunha escola de cabalaría de 200 efectivos na propiedade rústica de Saksanniemi, nas proximidades da cidade de [[Porvoo]], en setembro de 1917. A [[Vangarda (exército)|vangarda]] dos [[Jägers finlandeses]] e o armamento alemán chegaron a Finlandia durante os meses de outubro e novembro de 1917 no cargueiro ''[[SS Equity|Equity]]'' e o submarino alemán ''[[SM UC-57|UC-57]]''; en torno a 50 Jägers regresaran a Finlandia a finais de 1917.<ref>A pesar das negociacións de paz entre Rusia e Alemaña, os alemáns acordaron vender 70&nbsp;000 [[rifle]]s e 70 [[metralladora]]s, así como artillaría aos Brancos e asegurar o regreso seguro do batallón Jäger a Finlandia. As armas alemás foron transportadas a Finlandia entre febreiro e marzo de 1918, {{Harvnb|Upton|1980|pp=195–263}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=59, 63, 66, 68, 98}}, {{Harvnb|Manninen|1993b|pp=96–177}}, {{Harvnb|Manninen*|1993b|pp=393–395}}</ref> Logo das derrotas políticas en xullo e outubro de 1917, os socialdemócratas presentaron un programa intransixente chamado "Demandamos" ({{Lang-fi|Me vaadimme}}; {{Lang-sv|Vi kräver}}) o 1 de novembro, para premer polas concesións políticas. Insistiron nun regreso ao status político anterior á disolución do Parlamento en xullo de 1917, a disolución das Gardas Civís e eleccións para crear unha Asemblea Constituínte Finlandesa. O programa fracasou e os socialistas iniciaron unha folga xeral entre o 14 e o 19 de novembro para incrementar a presión política sobre os conservadores, que se opuxeran á "Lei do Poder Supremo" e a proclamación parlamentaria do poder soberano o 15 de novembro.<ref>Os socialistas planearon solicitar aos bolxeviques que aceptaran a soberanía de Finlandia cun manifesto, mais a situación incerta en Petrogrado dativo o plano. {{Harvnb|Upton|1980|pp=256–342}}, {{Harvnb|Ketola|1987|pp=368–384}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|p=66}}, {{Harvnb|Jyränki|2014|pp=18–38}}</ref> A [[revolución]] converteuse no obxectivo dos socialistas radicalizados logo de perder o control político, e os acontecementos de novembro de 1917 deron pulo a un levantamento socialista. Nesta fase, [[Lenin]] e [[Iosif Stalin|Stalin]], ameazados en [[Petrogrado]], instaron aos socialdemócratas a tomar o poder en Finlandia. A maioría dos socialistas finlandeses eran moderados e preferían métodos parlamentarios, o que levou aos bolxeviques a etiquetalos como "revolucionarios reticentes". A reticencia diminuíu a medida que a folga xeral semellaba ofrecer unha importante canle de influencia para os traballadores do sur de Finlandia. O liderado da folga votou por unha maioría estreita comezar unha revolución o 16 de novembro, mais o levantamento tivo que ser cancelado o mesmo día debido á falta de revolucionarios activos para executalo.<ref>{{Harvnb|Upton|1980|pp=264–342}}, {{Harvnb|Ketola|1987|pp=368–384}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=64}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=152–156}}, {{Harvnb|Siltala|2014|pp=51–89}}</ref> [[Ficheiro:Tampereen punakaartin komppania rintamalla (26936605946).jpg|miniatura|Tropas da compañía paramilitar da [[Garda Vermella (Finlandia)|Garda Vermella]] de Tampere en 1918.]] A finais de novembro de 1917, os socialistas moderados entre os socialdemócratas gañaron unha segunda votación sobre os radicais nun debate sobre medios revolucionarios fronte a parlamentarios, mais cando trataron de aprobar unha resolución para abandonar por completo a idea dunha revolución socialista, os representantes e algúns líderes influentes do partido rexeitárono. O movemento obreiro finlandés quería manter a súa propia forza militar e manter aberta a vía revolucionaria. Os vacilantes socialistas finlandeses decepcionaron a V. I. Lenin e ao mesmo tempo, el comezou a alentar aos bolxeviques finlandeses en Petrogrado.<ref>Ao principio da Revolución de Outubro, o Comité de Distrito Ruso en Finlandia foi o primeiro en rexeitar a autoridade do [[Goberno provisional ruso|Goberno Provisional]]. O comentario pesimista de Lenin do 27 de xaneiro de 1918 ao bolxevique finlandés Eino Rahja é ben coñecido: "Non camarada Rahja, desta vez non gañará a túa campaña, porque tes o poder dos Socialdemócratas en Finlandia". {{Harvnb|Upton|1980|pp=264–342}}, {{Harvnb|Ketola|1987|pp=368–384}}, {{Harvnb|Rinta-Tassi|1989|pp=83–161}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|p=70}}, {{Harvnb|Siltala|2014|pp=51–89}}</ref> Entre o movemento obreiro, unha consecuencia máis marcada dos acontecementos de 1917 foi o ascenso das Gardas de Orde dos Traballadores. Había entre 20 e 60 gardas separadas entre o 31 de agosto e o 30 de setembro de 1917, mais en outubro, logo da derrota nas eleccións parlamentarias, o movemento obreiro finlandés proclamou a necesidade de crear máis unidades de traballadores. O anuncio deu lugar a unha vaga de recrutamentos: o 31 de outubro o número de gardas era de entre 100 e 150; 342 o 30 de novembro de 1917 e 375 o 26 de xaneiro de 1918. Desde maio de 1917, as organizacións paramilitares de esquerda medraran en dúas fases, a maior parte delas como Gardas da Orde de Traballadores. A minoría eran Gardas Vermellas, estas eran en parte grupos clandestinos formados in cidades industrializadas e centros industriais, como [[Helsinqui]], [[Kotka]] e Tampere, baseados nas Gardas Vermellas orixinais que se formaran entre 1905 e 1906 en Finlandia.<ref>{{Harvnb|Manninen*|1993a|pp=324–343}}, {{Harvnb|Manninen*|1993b|pp=393–395}}, {{Harvnb|Jussila|2007|pp=282–291}}</ref> A presenza de dúas forzas armadas opostas creou un estado cun poder dual e soberanía dividida na sociedade finlandesa. A ruptura definitiva entre as gardas estalou durante a folga xeral: os Vermellos executaron varios opoñentes políticos no sur de Finlandia e tiveron lugar os primeiros enfrontamentos armados entre Brancos e Vermellos. En total, contabilizáronse 34 vítimas. Co tempo, as rivalidades políticas de 1917 conduciron a unha [[carreira armamentística]] e a unha escalada cara á guerra civil.<ref>{{Harvnb|Upton|1980|pp=317–342}}, {{Harvnb|Lappalainen|1981a|pp=15–65}}, {{Harvnb|Alapuro|1988|pp=151–171}}</ref> == Independencia de Finlandia == A desintegración de Rusia ofreceulle ao pobo finlandés unha oportunidade histórica para conseguir a súa independencia. Logo da Revolución de Outubro, os conservadores estaban ansiosos pola secesión de Rusia para controlar a esquerda e minimizar a súa influencia por parte dos bolxeviques. Os socialistas eran escépticos sobre a soberanía baixo un goberno conservador, mais temían perder apoio entre os traballadores nacionalistas, especialmente despois de ter prometido unha maior liberdade nacional a través da "Lei do Poder Supremo". Finalmente, ambas faccións políticas apoiaron unha Finlandia independente, a pesar do forte desacordo sobre a composición do liderado da nación.<ref>{{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=67, 70}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=235–237}}</ref> O nacionalismo convertérase nunca "relixión cívica" en Finlandia a finais do século XIX, mais o obxectivo durante a folga xeral de 1905 era o regreso á autonomía de 1809–1898, non a independencia total. En comparación co réxime unitario sueco, o poder doméstico dos finlandeses aumentara baixo o dominio do menos uniforme dominio ruso. Economicamente, o Gran Ducado de Finlandia beneficiouse de ter un orzamento nacional independente, un banco central con moeda nacional, o [[marco finlandés]] (emitido por primeira vez en 1860), e a organización aduaneira e o progreso industrial de 1860–1916. A economía dependía do enorme mercado ruso e a separación podería interromper a rendible zona financeira finlandesa. O colapso económico de Rusia e a loita polo poder do estado finlandés en 1917 foron algúns dos factores que puxeron a soberanía de Finlandia no primeiro plano.<ref>Os activistas apuntaban tamén a un Gran Ducado Finlandés gobernado por Alemaña ou Suecia. Ata 1914, Finlandia exportaba produtos forestais e metálicos refinados a Rusia e serradoiros e produtos de madeira en xeral a Europa Occidental. A primeira guerra mundial cortou as exportacións a occidente e dirixiu a maior parte do comercio de guerra a Rusia. En 1917, as exportacións a Rusia colapsaron e, logo de 1919, os finlandeses reorientáronse cara o mercado occidental debido á gran demanda de produtos que seguiu á Gran Guerra. {{Harvnb|Alapuro|1988|pp=89–100}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=49–73, 156–159, 243–245}}, {{Harvnb|Klinge|1997|pp=483–524}}, {{Harvnb|Jussila|2007|pp=9–10, 181–182, 203–204, 264–276}}, {{Harvnb|Kalela|2008a|pp=15–30}}, {{Harvnb|Kuisma|2010|pp=13–81}}, {{Harvnb|Meinander|2010|pp=108–173}}, {{Harvnb|Ahlbäck|2014|pp=254–293}}, {{Harvnb|Haapala|2014|pp=21–50}}, {{Harvnb|Lackman|2014|pp=216–250}}, {{Harvnb|Siltala|2014|pp=51–89}}, {{Harvnb|Hentilä|Hentilä|2016|pp=15–40}}, {{Harvnb|Keskisarja|2017|pp=13–74}}</ref> [[Ficheiro:Ven tunnustaa Suomen itsenisyyden.png|miniatura|O recoñecemento da independencia finlandesa por parte dos bolxeviques. Uns minutos antes da medianoite do 31 de decembro de 1917, dous homes con dúas visións do mundo opostas, [[Pehr Evind Svinhufvud|Svinhufvud]] e [[Vladimir Lenin|Lenin]] estrecharon as súas mans.<ref>{{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|p=79}}</ref>]] O Senado presidido Svinhufvud propuxo a [[declaración de independencia de Finlandia]] o 4 de decembro de 1917 e o Parlamento aprobouna o 6 de decembro. Os socialdemócratas votaron en contra da proposta do Senado, menores presentaban unha declaración alternativa de soberanía. O establecemento dun estado independente non era unha conclusión garantida para a pequena nación finlandesa. O recoñecemento de Rusia e outras [[Potencia mundial|potencias mundiais]] foi esencial; Svinhufvud aceptou que tiña que negociar con Lenin para obter o recoñecemento. Os socialistas, téndose mostrado reticentes a entrar en negociacións cos dirixentes rusos en xullo de 1917, enviaron dúas delegacións a Petrogrado para solicitar que Lenin aprobara a soberanía finlandesa.<ref>A visión inicial de Svinhufvud era que o Senado lideraría a Finlandia e o proceso de independencia cunha chamada a un [[rexente]]; non habería conversas cos bolxeviques, xa que crían que estes non liberarían a unha Finlandia non socialista. A visión dos socialistas era que o Parlamento debía liderar a Finlandia e que a independencia se conseguiría dun xeito máis sinxelo a través de negociacións cun goberno bolxevique feble que con outros partidos da [[Asemblea Constituínte Rusa]], {{Harvnb|Upton|1980|pp=343–382}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=73, 78}}, {{Harvnb|Manninen|1993c}}, {{Harvnb|Jutikkala|1995|pp=11–20}}, {{Harvnb|Haapala|2014|pp=21–50}}, {{Harvnb|Jyränki|2014|pp=18–38}}</ref> En decembro de 1917, Lenin estaba sometido a unha intensa presión para concluír as [[Tratado de Brest-Litovsk|negociacións de paz en Brest-Litovsk]] con [[Alemaña]] e o goberno bolxevique estaba en crise, cunha administración inexperta e o exército desmoralizado, que facían fronte a poderosos opoñentes políticos e militares. Lenin calculou que os bolxeviques poderían loitar polas partes centrais de Rusia, pero tiveron que renunciar a algúns territorios periféricos, incluída Finlandia na esquina xeopolítica menos importante do noroeste. Como resultado, a delegación de Svinhufvud conseguiu a concesión de soberanía de Lenin o 4 de xaneiro de 1918.<ref>O [[Consello de Comisarios do Pobo]] [[bolxevique]] ratificou o recoñecemento o 4 de xaneiro de 1918. {{Harvnb|Upton|1980|pp=343–382}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=79, 81}}, {{Harvnb|Keskisarja|2017|pp=13–74}}</ref> A comezos da guerra civil, [[Austria-Hungría]], Dinamarca, Francia, Alemaña, Noruega, Suecia e Suíza recoñeceran a independencia de Finlandia. O [[Reino Unido]] e os [[Estados Unidos de América]] non a aprobaron; esperaron e vixiaron as relacións entre Finlandia e Alemaña (o principal inimigo dos [[Aliados da primeira guerra mundial|Aliados]]), coa esperanza de anular o réxime de Lenin e devolver a Rusia á Guerra contra o [[Imperio Alemán]]. Ao mesmo tempo, os alemáns aceleraron a separación de Finlandia e Rusia para mover ao país á súa esfera de influencia.<ref>Francia rompeu relacións diplomáticas co goberno Branco a finais de 1918, debido a cooperación dos brancos con Alemaña, {{Harvnb|Upton|1980|pp=343–382}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=80, 81}}, {{Harvnb|Pietiäinen|1992|pp=252–403}}</ref> == A guerra == [[Ficheiro:Kenraali C. G. E. Mannerheim (26936604946).jpg|miniatura|esquerda|O xeneral [[Carl Gustaf Emil Mannerheim|C. G. E. Mannerheim]] en 1918, cun brazalete no que se aprecia o [[escudo de Finlandia]]]] === Escalada === A escalada final cara á guerra comezou a principios de xaneiro de [[1919]], cando cada acción política ou militar dos Vermellos ou os Brancos resultaba nun contraataque do outro bando. Ambas partes xustificaban as súas accións como medidas defensivas, particularmente para os seus propios partidarios. Á esquerda, a vangarda do movemento eran as Gardas Vermellas de [[Helsinqui]], [[Kotka]] e [[Turku]]; estas lideraron aos Vermellos rurais e convenceron aos líderes socialistas que se debatían entre a paz e a guerra para apoiar a revolución. Á dereita, a vangarda era o corpo dos Jägers, que se trasladaran a Finlandia, e os Gardas Civís voluntarios do suroeste de Finlandia, o sur de [[Ostrobotnia]] e a [[provincia de Viipuri]] na esquina sueste de Finlandia. As primeiras batallas locais tiveron lugar entre o 9 e o 21 de xaneiro de 1918 no sur e sueste de Finlandia, principalmente para gañar a carreira armamentística e para controlar [[Viipuri]] ({{Lang-sv|Viborg}}, actualmente en {{Lang-ru|Vyborg}}).<ref>{{Harvnb|Upton|1980|pp=390–515}}, {{Harvnb|Lappalainen|1981a|pp=15–65, 177–182}}, {{Harvnb|Manninen*|1993c|pp=398–432}}, {{Harvnb|Hoppu|2009a|pp=92–111}}, {{Harvnb|Siltala|2014|pp=51–89}}, {{Harvnb|Tikka|2014|pp=90–118}}</ref> [[Ficheiro:Kullervo Manner.jpg|miniatura|[[Kullervo Manner]], presidente da [[Delegación do Lobo Finlandés]] e último comandante en xefe dos [[Finlandia Vermella|Vermellos]], retratado {{circa|1913–1915}}.]] O 12 de xaneiro de 1918, o Parlamento autorizou o Senado de Svinhufvud a establecer a orde interna e a disciplina no nome do estado. O 15 de xaneiro, Carl Gustaf Emil Mannerheim, un antigo xeneral finlandés no [[Exército Imperial Ruso]], foi nomeado comandante en xefe das Gardas Civís. O senado designou os Gardas, dende entón chamados Gardas Brancos, como Exército Branco de Finlandia. Mannerheim situou o seu cuartel xeral do Exército Branco na área de [[Vaasa]]-[[Seinäjoki]]. A onde branca para participar emitiuse o 25 de xaneiro. Os Brancos conseguiron armamento desarmando gornicións rusas entre o 21 e o 28 de xaneiro, en particular no sur de Ostrobotnia.<ref>{{Harvnb|Upton|1980|pp=390–515}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=80–89}}, {{Harvnb|Manninen|1993b|pp=96–177}}, {{Harvnb|Manninen*|1993c|pp=398–432}}, {{Harvnb|Westerlund|2004b|pp=175–188}}, {{Harvnb|Tikka|2014|pp=90–118}}</ref> Os Gardas Vermellos, liderados por [[Alia Aaltonen]], negáronse a recoñecer a hexemonía dos Brancos e crearon unha autoridade militar propia. Aaltonen instalou o seu cuartel xeral en [[Helsinqui]] e púxolle o alcume de [[Smolna, Helsinqui|Smolna]] facéndose eco do [[Instituto Smolnyi]], a sede dos bolxeviques en [[Petrogrado]]. A ordenar vermella de revolución emitiuse o 26 de xaneiro, e prendeuse unha lanterna vermella, un indicador simbólico do levantamento, na torre da [[Paasitorni|Casa dos Traballadores]]. Unha gran mobilización dos Vermellos comezou a última hora da tarde do 27 de xaneiro, coa Garda Vermella de Helsinqui e algúns dos gardas situados ao longo da liña ferroviaria Tampere-Viipuri que se mobilizaran entre o 23 e o 26 de xaneiro, para salvagardar posicións vitais e escoltar un importante cargamento ferroviario de armas bolxeviques desde Petrogrado a Finlandia. As tropas Brancas tentaron capturar o envío: 20–30 finlandeses, Vermellos e Brancos, morreron na [[Batalla de Kämärä]] no [[istmo de Carelia]] o 27 de xaneiro de 1918.<ref>Os Vermellos gañaron a batalla e conseguiron 20&nbsp;000 rifles, 30 metralladoras, 10 canóns e 2 vehículos blindados. En total, os rusos entregaron 20&nbsp;000 rifles dende os depósitos de Helsinqui e Tampere aos Vermellos. Os Brancos capturaron 14&nbsp;500 rifles, 90 metralladoras, 40 canóns e 4 morteiros das gornicións rusas. Algúns oficiais do exército ruso venderon as armas da súa unidade tanto aos Vermellos como aos Brancos.{{Harvnb|Upton|1980|pp=390–515}}, {{Harvnb|Lappalainen|1981a|pp=15–65, 177–182}}, {{Harvnb|Klemettilä|1989|pp=163–203}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=80–89}}, {{Harvnb|Manninen|1993b|pp=96–177}}, {{Harvnb|Manninen*|1993c|pp=398–432}}, {{Harvnb|Tikka|2014|pp=90–118}}</ref> A rivalidade polo poder en Finlandia culminara.<ref>Realizáronse intentos por manter a paz e a neutralidade en xaneiro de 1918 mediante acordos a nivel local, por exemplo en [[Muurame]], [[Savonlinna]] e [[Teuva]], {{Harvnb|Kallioinen|2009|pp=1–146}}</ref> === Bandos === ==== Finlandia Branca e Finlandia Vermella ==== [[Ficheiro:FinnishCivilWarMapBegin.svg|miniatura|A fronte e as ofensivas iniciais no principio da guerra.{{legend|royalblue|Areas controladas polos Brancos}}{{legend|white|Ofensiva Branca}}{{legend|tomato|Areas controladas polos Vermellos}}{{legend|maroon|Ofensiva Vermella}}{{Liña de lenda|black solid 2px|Liña ferroviaria}}]] No principio da guerra, unha [[liña de fronte]] descontinua atravesaba o sur de Finlandia de oeste a leste, dividindo o país na [[Finlandia Branca]] e a [[Finlandia Vermella]]. As Gardas Vermellas controlaban a área cara ao sur, incluíndo case todas as grandes cidades e centros industriais, amais dos maiores terreos e granxas co maior número de arrendatarios e [[agricultor arrendatario|agricultores arrendatarios]]. A Finlandia Branca controlaba a zona norte, que era principalmente agraria e onde se atopaban granxas pequenas ou medianas e agricultores arrendatarios. O número de arrendatarios era menor e tiñan un status social mellor que os do sur. Con todo, existían enclaves da forza opositora a ambos lados da fronte: dentro da área Branca encontrábanse as cidades industriais de [[Varkaus]], [[Kuopio]], [[Oulu]], [[Raahe]], [[Kemi]] e [[Tornio]]; dentro da Finlandia Vermella encontrábanse [[Porvoo]], [[Kirkkonummi]] e [[Uusikaupunki]]. A eliminación destes territorios foi unha prioridade para ambos exércitos en febreiro de 1918.<ref>{{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=91–101}}</ref> A Finlandia Vermella estaba liderada pola Delegación do Pobo ({{Lang-fi|kansanvaltuuskunta}}; {{Lang-sv|folkdelegationen}}), creada o 28 de xaneiro de 1918 en Helsinqui. A delegación buscou o socialismo democrático baseado no espírito do Partido Socialdemócrata Finlandés; as súas visións diferían da [[ditadura do proletariado]] de Lenin. [[Otto Ville Kuusinen]] formulou unha provost para unha nova constitución, influenciada polas de [[Suíza]] e os [[Estados Unidos de América]]. Con era, o poder político estaría concentrado no Parlamento, cun papel menor para un goberno. A proposta incluía un sistema multipartidista; liberdade de reunión, expresión e prensa; e o uso de [[referendo]]s na toma de decisións políticas. Para garantir a autoridade do movemento obreiro, a xente común tería dereito a unha [[revolución permanente]]. Os socialistas planeaban transferir unha parte substancial dos [[dereitos de propiedade]] ás administracións estatais e locais.<ref>O "pai ideolóxico" dos socialistas, [[Karl Kautsky]], desaprobou a Revolución Vermella Finlandesa. Kautsky, opoñente de Lenin, apoiou unha política reformista. {{Harvnb|Rinta-Tassi|1986|pp=417–429}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=88, 102}}, {{Harvnb|Piilonen|1993|pp=486–627}}, {{Harvnb|Jussila|Hentilä|Nevakivi|1999|pp=108}}, {{Harvnb|Suodenjoki|2009a|pp=246–269}}, {{Harvnb|Payne|2011|pp=25–32}}, {{Harvnb|Siltala|2014|pp=51–89}}</ref> Na política exterior, a Finlandia Vermella apoiou-se na [[República Soviética Federativa Socialista de Rusia|Rusia bolxevique]]. O 1 de marzo de 1918 asinouse un tratado e acordo de paz entre Finlandia e Rusia, no que a Finlandia Vermella era chamada [[República Socialista dos Traballadores de Finlandia]] ({{Lang-fi|Suomen sosialistinen työväentasavalta}}; {{Lang-sv|Finlands socialistiska arbetarrepublik}}). As negociacións para o tratado implicaron que –como na primeira guerra mundial en xeral– o nacionalismo era máis importante para ambas partes que os principios do [[socialismo internacional]]. Os finlandeses vermellos non aceptaron simplemente unha alianza cos bolxeviques e xurdiron importantes disputas, por exemplo, sobre a demarcación da fronteira entre a Finlandia Vermella e a Rusia Soviética. A importancia do tratado ruso-finés evaporouse axiña debido á sinatura do [[Tratado de Brest-Litovsk]] entre os bolxeviques e o [[Imperio Alemán]] o 3 de marzo de 1918.<ref>{{Harvnb|Upton|1981|pp=262–265}}, {{Harvnb|Pietiäinen|1992|pp=252–403}}, {{Harvnb|Manninen|1995|pp=21–32}}</ref> A política de Lenin sobre o dereito das nacións á [[autodeterminación]] pretendía prever a desintegración de Rusia durante o período de debilidade militar. Supuso que nunha Europa devastada pola guerra, o [[proletariado]] das nacións libres levaría a cabo revolucións socialistas e uniríase á Rusia soviética máis tarde. A maior parte do movemento obreiro finlandés apoiaba a independencia de Finlandia. Os bolxeviques finlandeses, influentes, mais escasos en número, mostrábanse favorables á integración de Finlandia en Rusia.<ref>Logo da [[guerra civil rusa]], unha Rusia que rexurdiu gradualmente anexionou de novo moitas das nacións que se independizaran en 1918. {{Harvnb|Upton|1981|pp=255–278}}, {{Harvnb|Klemettilä|1989|pp=163–203}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=94, 106}}, {{Harvnb|Pietiäinen|1992|pp=252–403}}, {{Harvnb|Manninen|1993c}}, {{Harvnb|Manninen|1995|pp=21–32}}, {{Harvnb|Jussila|2007|pp=276–282}}</ref> O goberno da Finlandia Branca, o [[primeiro senado de Pehr Evind Svinhufvud]], foi chamado [[Senado de Vaasa]] polo seu traslado a [[Vaasa]], unha cidade cunha localización máis segura na costa occidental, que actuou como capital do bando Branco dende o 29 de xaneiro ata o 3 de maio de 1918. Na política nacional, o principal obxectivo do Senado Branco era devolver a dereita política ao poder en Finlandia. Os conservadores planearon un sistema político monárquico, cun papel menor do Parlamento. Unha parte dos conservadores sempre apoiara a [[monarquía]] e opúxose á democracia; outros aceptaran o [[parlamentarismo]] dende a reforma revolucionaria de 1906, mais logo da crise de 1917–1918, concluíron que darlle o poder á xente común non funcionaría. Os social liberais e reformistas non socialistas opuxéronse a calquera restrición do parlamentarismo. Inicialmente resistíronse á axuda militar alemá, mais a guerra prolongada mudou a súa postura.<ref>{{Harvnb|Upton|1981|pp=62–68}}, {{Harvnb|Vares|1998|pp=38–46, 56–115}}, {{Harvnb|Vares|2009|pp=376–394}}, {{Harvnb|Haapala|2014|pp=21–50}}</ref> Na política exterior, o Senado de Vaasa dependía do Imperio Alemán para obter axuda militar e política. O seu obxectivo era derrotar aos Vermellos; acabar coa influencia da Rusia bolxevique en Finlandia e expandir o territorio finlandés á [[Carelia Oriental]], un fogar xeopoliticamente significativo para as persoas falantes de [[linguas ugrofinesas]]. A debilidade de Rusia inspirou unha idea da [[Gran Finlandia]] entre as faccións expansionistas tanto de dereitas como de esquerdas: os Vermellos tiñan reclamacións sobre as mesmas áreas. O Xeneral Mannerheim concordou na necesidades de facerse cargo de Carelia Oriental e de solicitar armas alemás, mais opúxose á intervención real alemá en Finlandia. Mannerheim recoñeceu a falta de habilidade da Garda Vermella en combate e confiou was habilidades dos Jägers finlandeses adestrados en Alemaña. Como antigo oficial do exército ruso, Mannerheim era moi consciente da desmoralización deste. Cooperou cos oficiais rusos aliados cos Brancos en Finlandia e Rusia.<ref>A caída do Imperio Ruso, a Revolución de Outubro e o xermanismo finlandés colocaran a Gustaf Mannerheim nunha posición controversa. Opúñase aos Vermellos finlandeses e rusos, así como a Alemaña, a través dunha alianza cos oficiais Brancos rusos que, ao mesmo tempo, non apoiaban a independencia de Finlandia. {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=102, 142}}, {{Harvnb|Manninen|1995|pp=21–32}}, {{Harvnb|Klinge|1997|pp=516–524}}, {{Harvnb|Lackman|2000}}, {{Harvnb|Westerlund|2004b|pp=175–188}}, {{Harvnb|Meinander|2012|pp=7–47}}, {{Harvnb|Roselius|2014|pp=119–155}}</ref> [[Ficheiro:FinnishCivilWarMapMiddle.svg|miniatura|As principais ofensivas ata o 6 de abril. Os Brancos tomaron [[Tampere]] e derrotaron aos Vermellos finlandeses e rusos na [[Batalla de Rautu (1918)|Batalla de Rautu]], nos [[istmo de Carelia]].{{legend|royalblue|Areas controladas polos Francos}}{{legend|white|Ofensiva Branca}}{{legend|tomato|Areas controladas polos Vermellos}}{{legend|maroon|Ofensiva Vermella}}{{Liña de lenda|black solid 2px|Liña ferroviaria}}]] ==== Soldados e armas ==== [[Ficheiro:Red_Guard_armoured_train.jpg|miniatura|esquerda|Un [[tren blindado]] soviético, ''Partizan'', que axudou ao esforzo do bando Vermello na área de [[Viipuri]].<ref>{{Harvnb|Eerola|2010|pp=123–165}}</ref>]] O número de tropas finlandesas en cada bando variaba dende 70&nbsp;000 a 90&nbsp;000 e ambos tiñan en torno a 100&nbsp;000 rifles, 300-400 metralladoras e uns poucos centos de canóns. Mentres que a Garda Vermella estaba integrada principalmente por [[Voluntario militar|voluntarios]], con salarios pagados ao principio da guerra, o Exército Branco consistía predominantemente en [[recrutamento|recrutas]] con 11&nbsp;000-15&nbsp;000 voluntarios. Os principais motivos do voluntariado eran os factores socioeconómicos, como o salario e a comida, así como o idealismo e a presión social. A Garda Vermella incluía a 2&nbsp;600 mulleres, a maioría rapazas recrutadas nos centros industriais e as cidades do sur de Finlandia. Os traballadores urbanos e agrícolas constituían a maior parte da Garda Vermella, Mentres que os granxeiros propietarios de terras e persoas de educación tradicional formaron a columna vertebral do Exército Branco.<ref>As mulleres simpatizantes do bando Branco demandaron a creación dunha Garda Branca feminina. Mannerheim detivo o plano, mais algunhas mulleres foro recrutadas como soldados. {{Harvnb|Lappalainen|1981a|pp=154–176}}, {{Harvnb|Haapala|1993|pp=}}, {{Harvnb|Manninen|1993b|pp=96–177}}, {{Harvnb|Manninen|1995|pp=21–32}}, {{Harvnb|Vares|1998|pp=85–106}}, {{Harvnb|Lintunen|2014|pp=201–229}}, {{Harvnb|Tikka|2014|pp=90–118}}, {{Harvnb|Hoppu|2017|pp=269–274}}</ref> Ambos exércitos empregaron [[nenos soldado]], principalmente entre os 14 e os 17 anos de idade. A utilización destes soldados xuvenís non era rara na primeira guerra mundial; os nenos da época estaban baixo a autoridade absoluta dos adultos e non estaban protexidos contra a explotación.<ref>{{Harvnb|Tikka|2006|pp=25–30, 141–152}}</ref> Os rifles e as metralladoras da Rusia imperial foron o armamento principal tanto dos Vermellos como dos Brancos. O rifle máis comunmente usado foi o [[Mosin–Nagant]] ruso de 7,62&nbsp;mm de 1891. En total estiveron en servizo en torno a dez modelos de rifle diferentes, o que provocou problemas na subministración de municións. A [[metralladora Maxim]] foi a metralladora máis empregada, xunto coa [[Metralladora M1895 Colt-Browning|M1895 Colt–Browning]], [[Metralladora Lewis|Lewis]] e [[Metralladora Madsen|Madsen]], menos empregadas. As metralladoras causaron unha parte substancial das baixas en combate. Os [[canón de campo|canóns de campo]] rusos empregáronse principalmente como [[fogo directo]].<ref>{{Harvnb|Lappalainen|1981a|pp=182}}</ref> A guerra civil finlandesa loitouse principalmente ao longo dos [[ferrocarril|ferrocarrís]]; medios vitais para transportar tropas e subministracións, así como para empregar trens blindados, equipados con canóns lixeiros [[Metralladora pesada|metralladoras pesadas]]. O cruzamento ferroviario máis importante dende o punto de vista estratéxico era [[Haapamäki]], aproximadamente a 100&nbsp;km ao nordés de Tampere, que conectaba o leste e o oeste de Finlandia, así como o sur e o norte do país. Outros cruzamentos críticos incluían [[Kouvola]], [[Riihimäki]], Tampere, [[Toijala]] e Viipuri. Os Brancos capturaron Haapamäki a fins de xaneiro de 1918, o que conduce á [[batalla de Vilppula]].<ref>{{Harvnb|Lappalainen|1981a|pp=177–205}}, {{Harvnb|Ylikangas|1993a|pp=15–21}}, {{Harvnb|Manninen|1995|pp=21–32}}, {{Harvnb|Tikka|2014|pp=90–118}}</ref> [[Ficheiro:FinnishCivilWarMapEnd.svg|miniatura|Os desembarcos alemáns na costa meridional e as súas operación. As ofensivas decisivas dos Brancos en Carelia.{{legend|royalblue|Areas controladas polos Brancos ou alemáns}}{{legend|white|Ofensiva Branca}}{{legend|grey|Ofensiva alemá}}{{legend|tomato|Areas controladas polos Vermellos}}{{Liña de lenda|black solid 2px|Liña ferroviaria}}]] ==== Garda Vermella e tropas soviéticas ==== [[Ficheiro:Turku Female Red Guards.jpg|miniatura|esquerda|Unha membro da [[Mulleres na Garda Vermella na Guerra Civil Finlandesa|Garda Vermella Feminina de Turku]] de 19 anos (esquerda) e outra de 27. Foron as últimas executadas en [[Lahti]] en maio de 1918.]] As Gardas Vermellas finlandesas tomaron axiña a iniciativa na guerra tomando o control de Helsinqui o 28 de xaneiro de 1918 e emprendendo unha ofensiva xeral que durou dende febreiro ata principios de marzo de 1918. Os Vermellos estaban relativamente ben armados, mais unha falta crónica de líderes cualificados, tanto a nivel estratéxico como táctico, impediu que consolidaran os seus triunfos, e a maioría das ofensivas terminaron en nada. A [[cadea de mando]] militar funcionou relativamente ben ao nivel de compañía e pelotón, mais o liderado e a autoridade permaneceron febles, xa que a maioría dos comandantes de campo foron elixidos polo das tropas. As tropas comúns eran civís máis ou menos armados, cuxo adestramento militar, disciplina e moral de combate eran desaxeitadas e baixas.<ref>{{Harvnb|Lappalainen|1981a|pp=177–205}}, {{Harvnb|Upton|1981|pp=227–255}}, {{Harvnb|Tikka|2014|pp=90–118}}</ref> Ali Aaltonen foi substituído o 28 de xaneiro de 1918 por [[Eero Haapalainen]] como comandante en xefe. El, en cambio, foi substituído polo triunvirato bolxevique de [[Eino Rahja]], [[Adolf Taimi]] e [[Evert Eloranta]] o 20 de marzo. O último comandante en xefe da Garda Vermella foi Kullervo Manner, dende o 10 de abril ata o último período da guerra canto os Vermellos xa non tiñan un líder nomeado. Algúns comandantes locais con talento, como [[Hugo Salmela]] na batalle de Tampere, proporcionaron un liderado xeitoso, mais non puideron mudar o curso da guerra. Os Vermellos conseguiron algunhas vitorias locais ao retirarse do sur de Finlandia cara a Rusia, como fronte ás tropas alemás na [[batalla de Syrjäntaka]] o 28–29 de abril en [[Tuulos]].<ref>Algúns pelotóns da [[Mulleres na Garda Vermella na Guerra Civil Finlandesa|Garda Vermella Feminina]] estiveron activos en combate ao longo da liña Alvettula–[[Hauho]]–Syrjäntaka–[[Lahti]]. {{Harvnb|Upton|1981|pp=227–255}}, {{Harvnb|Lappalainen|1981a|pp=130–135}} {{Harvnb|Lappalainen|1981b|pp=233–236}}, {{Harvnb|Arimo|1991|pp=70–81}}, {{Harvnb|Hoppu|2017|pp=181–202}}</ref> [[Ficheiro:Punapäällikkö Verner Lehtimäki (26901643321).jpg|miniatura|esquerda|O comandante de cabalería da Garda Vermella [[Verner Lehtimäki]] no see cabal en 1918.]] En torno a 50&nbsp;000 das tropas do antigo tsar estaban estacionadas en Finlandia en xaneiro de 1918. Os soldados estaban desmoralizados e cansos da guerra, e os seus antigos [[Servidume|servos]] tiñan sede de terras de cultivo liberadas polas revolucións. A maioría das tropas regresaron a Rusia ao finais de marzo de 1918. En total, de 7&nbsp;000 a 10&nbsp;000 soldados Vermellos rusos apoiaron aos Vermellos finlandeses, mais só ao redor de 3&nbsp;000, en unidades pequenas separadas de 100 a 1&nbsp;000 soldados, puideron ser persuadidos para loitar na primeira liña da fronte.<ref>{{Harvnb|Upton|1980b|pp=415–422}}, {{Harvnb|Lappalainen|1981a|pp=154–176}}, {{Harvnb|Upton|1981|pp=265–278}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|p=89}}, {{Harvnb|Manninen|1995|pp=21–32}}, {{Harvnb|Westerlund|2004b|pp=175–188}}, {{Harvnb|Jussila|2007|pp=276–291}}, {{Harvnb|Hoppu|2009b|pp=112–143}},{{Harvnb|Tikka|2014|pp=90–118}}</ref> As revolucións en Rusia dividiron politicamente os oficiais do exército soviético e as súas actitudes cara a guerra civil finlandesa variaron. [[Mikhail Svechnikov]] liderou tropas Vermellas finlandesas en Finlandia Occidental en febreiro e [[Konstantin Yeremejev]] tropas soviéticas no istmo de Carelia, mentres que outros oficiais desconfiaron dos seus pares revolucionarios e cooperaron co Xeneral Mannerheim no see lugar, desarmando as gornicións soviéticas en Finlandia. O 30 de xaneiro de 1918, Mannerheim proclamou aos soldados rusos en Finlandia que o Exército Branco non loitaba contra Rusia, pero que o obxectivo da campaña Branca era derrotar aos Vermellos finlandeses e ás tropas soviéticas que os apoiaban.<ref>Mannerheim prometeu aos oficiais que cooperaron a súa liberdade persoal, mentres que moitos dos que se opuxeron aos Brancos foron executados. Algúns oficiais Vermellos rusos foron executados polos Vermellos finlandeses logo da amarga derrota na batalla de Tampere. {{Harvnb|Lappalainen|1981a|pp=154–176}}, {{Harvnb|Upton|1981|pp=265–278}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|p=89}}, {{Harvnb|Manninen|1995|pp=21–32}}, {{Harvnb|Westerlund|2004b|pp=175–188}}, {{Harvnb|Hoppu|2008a|pp=188–199}}, {{Harvnb|Hoppu|2009b|pp=112–143}}, {{Harvnb|Muilu|2010|pp=9–86}}, {{Harvnb|Tikka|2014|pp=90–118}}</ref> O número de soldados soviéticos activos na guerra civil finlandesa decaeu considerablemente unha vez que Alemaña atacou a Rusia o 18 de febreiro de 1918. O tratado xermano-soviético de Brest-Litovsk do 3 de marzo restrinxía o apoio bolxevique aos Vermellos finlandeses co envío de armas e subministracións. Os soviéticos permaneceron activos na fronte sueste, principalmente na batalla de Rautu no istmo de Carelia entre febreiro de abril de 1918, onde defenderon as aproximacións a Petrogrado.<ref>Os bolxeviques rusos declararon a guerra contra a Finlandia Branca logo de que os Brancos atacaran as gornicións soviéticas en Finlandia. {{Harvnb|Upton|1981|pp=259–262}}, {{Harvnb|Manninen|1993c|pp=}}, {{Harvnb|Aunesluoma|Häikiö|1995|p=98}}, {{Harvnb|Manninen|1995|pp=21–32}}, {{Harvnb|Tikka|2014|pp=90–118}}</ref> ==== Garda Branca e o papel de Suecia ==== [[Ficheiro:Jääkärien paraati Vaasan torilla 26.2.1918 (26970229625).jpg|miniatura|[[Jägers finlandeses]] en Vaasa, Finlandia, o 26 de febreiro de 1918. O batallón está a ser inspeccionado polo Comandante en Xefe Branco [[Carl Gustaf Emil Mannerheim|C. G. E. Mannerheim]].]] Aínda que o conflito foi chamado por algúns, "A guerra dos afeccionados", o Exército Branco tiña dúas grandes vantaxes sobre a Garda Vermella: o liderado militar profesional de Gustaf Mannerheim e o seu persoal, que incluía a 84 oficiais voluntarios suecos e antigos oficiais finlandeses do exército do tsar; e 1&nbsp;450 soldados do batallón Jäger de 1&nbsp;900 efectivos. A maioría das unidades chegaron a Vaasa 25 de ferreiro de 1918.<ref name="Upton 1981 62–144">{{Harvnb|Upton|1981|pp=62–144}}, {{Harvnb|Roselius|2006|pp=151–160}}, {{Harvnb|Lackman|2009|pp=48–57}}, {{Harvnb|Tikka|2014|pp=90–118}}</ref> No campo de batalla, os Jägers, endurecidos na batalla na Fronte Oriental, proporcionaron un forte liderado que fixo posible o combate disciplinado dos soldados Brancos comúns. Os soldados eran similares aos Vermellos neste aspecto, xa que tiñan pouco e inaxeitado adestramento. Ao principio da guerra, o liderado superior da Garda Branca tiña pouca autoridade sobre as unidades Brancas voluntarias, que só obedecían aos seus líderes locais. A finais de febreiro, os Jägers comezaron un adestramento rápido a seis rexementos de recrutas.<ref name="Upton 1981 62–144" /> O batallón Jäger estaba tamén politicamente dividido. 450 Jägers –na súa maioría socialistas– permaneceron estacionados en Alemaña, xa que temíase que puideran poñerse do lado dos Vermellos. Os líderes da Garda Branca enfrontáronse a un problema similar cando recrutaron homes novos en febreiro de 1918: 30&nbsp;000 partidarios obvios do movemento obreiro finlandés nunca se presentaron. Tamén se descoñecía se as tropas comúns recrutadas nas granxas pequenas e pobres do centro e norte de Finlandia tiñan unha motivación suficiente para loitar contra os Vermellos finlandeses. A propaganda Branca promovía a idea de que libraban unha guerra defensiva fronte aos bolxeviques rusos, e menosprezaba o papel dos finlandeses Vermellos entre os seus inimigos.<ref>{{Harvnb|Upton|1980|pp=9–50}}, {{Harvnb|Alapuro|1988|pp=40–51, 74–77}}, {{Harvnb|Haapala|1993|pp=}}, {{Harvnb|Ylikangas|1993b|pp=}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=90–92}}, {{Harvnb|Jussila|2007|pp=264–291}}, {{Harvnb|Lackman|2009|pp=48–57}}</ref> As divisións sociais apareceron entre o sur e o norte de Finlandia e dentro da Finlandia rural. A economía e a sociedade do norte modernizárase dun xeito moito máis lento que o sur. Había un conflito moito máis pronunciado entre o [[Cristianismo]] e o [[socialismo]] no norte, e a propiedade das terras de cultivo confería un [[status social]], motivando aos agricultores a loitar contra os Vermellos.<ref>A economía de Ostrobotnia diminuíu, debido á feble industrialización logo do final da produción comercial de [[alcatrán]] e as exportacións de gran a Suecia. A caída conduciu ao conservadorismo político e relixioso, e a emigración aos Estados Unidos a raíz do rápido crecemento da poboación. {{Harvnb|Upton|1980|pp=9–50}}, {{Harvnb|Alapuro|1988|pp=40–51, 74–77}}, {{Harvnb|Haapala|1993|pp=}}, {{Harvnb|Ylikangas|1993b|pp=}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=90–92}}</ref> [[Suecia]] declarouse neutral tanto durante a primeira guerra mundial como na guerra civil finlandesa. A opinión xeral, en particular entre a elite sueca, estaba dividida entre os partidarios dos Aliados e das [[Potencias Centrais]], sendo o xermanismo algo máis popular. Tres prioridades en tempos de guerra determinaron a política pragmática do goberno liberal socialdemócrata sueco: economía sólida, con exportación de [[mineral de ferro]] e alimentos a Alemaña; mantemento da tranquilidade da sociedade sueca; e xeopolítica. O goberno aceptou a participación de oficiais e soldados sueco voluntarios no Exército Branco finlandés para bloquear a expansión dos disturbios revolucionarios a [[Escandinavia]].<ref>O xermanismo sueco incluíu a idea da "Gran Suecia", con planos para facerse cargo da área finlandesa. {{Harvnb|Klinge|1997|pp=483–524}}, {{Harvnb|Lindqvist|2003|pp=705–719}}, {{Harvnb|Lackman|2014|pp=216–250}}</ref> Unha [[brigada sueca]] paramilitar de 1&nbsp;000 efectivos, liderada por [[Hjalmar Frisell]], participou na batalla de Tampere e nos combates ao sur da cidade. En ferreiro de 1918, a [[Armada de Suecia]] escoltou o escuadrón naval alemán que transportaba os Jägers finlandeses e armas alemás e permitiulle pasar por augas territoriais suecas. Os socialistas suecos tentaron iniciar negociacións de paz entre os Brancos e os Vermellos. A debilidade de Finlandia ofreceu a Suecia a posibilidade de facerse cargo das xeopoliticamente vitais [[illas Åland]] finlandesas, ao leste de [[Estocolmo]], mais a operación do exército alemán en Finlandia paralizou este plano.<ref>O 31 de decembro de 1917, a poboación de Åland proclamou por unha maioría do 57% a súa vontade de integrar as illas no [[Reino de Suecia]]. A cuestión do control das Åland converteuse nunha disputa entre Suecia e Finlandia logo da primeira guerra mundial. {{Harvnb|Upton|1981|pp=990–120}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=79, 97}}, {{Harvnb|Klinge|1997|pp=483–524}}, {{Harvnb|Lindqvist|2003|pp=705–719}}, {{Harvnb|Hoppu|2009b|p=130}}, {{Harvnb|Lackman|2014|pp=216–250}}</ref> ==== Intervención alemá ==== [[Ficheiro:SaksalaisiaHelsingissa.jpg|miniatura|esquerda|Soldados alemáns cunha metralladora [[MG 08]] en Helsinqui logo da rendición do cuartel da Garda Vermella en [[Smolna, Helsinqui|Smolna]].]] En marzo de 1918, o [[Imperio Alemán]] interveu na guerra civil finlandesa do lado do Exército Branco. Os activistas finlandeses que se apoiaban no xermanismo estiveran procurando a axuda alemá para liberar a Finlandia da hexemonía soviética dende finais de 1917, mais debido á presión á que se enfrontaban na [[Fronte oriental (primeira guerra mundial)|Fronte Oriental]], os alemáns non querían poñer en perigo o seu armisticio e as [[Tratado de Brest-Litovsk|negociacións de paz]] coa Unión Soviética. A postura alemá mudou logo do 10 de febreiro, cando [[Lev Trotski]], a pesar da debilidade da posición dos bolxeviques, interrompeu as negociacións, coa esperanza de que estalaran revolucións no Imperio Alemán e cambiara todo. O 13 de febreiro o liderado alemán decidiu tomar represalias e enviar destacamentos militares tamén a Finlandia. Como pretexto para a agresión, os alemáns atenderon as "peticións de axuda" dos países occidentais veciños de Rusia. Os representantes da Finlandia Branca en [[Berlín]] solicitaron axuda o 14 de febreiro.<ref>O 7 de marzo, os representantes E. Hjelt e R. Erich asinaron acordos desfavorables entre Alemaña e Finlandia e prometeron pagar os custos da asistencia militar alemá. {{Harvnb|Arimo|1991|pp=8–18, 87–92}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|p=108}}, {{Harvnb|Jussila|Hentilä|Nevakivi|1999|p=117}}, {{Harvnb|Meinander|2012|pp=7–47}}, {{Harvnb|Hentilä|Hentilä|2016|pp=41–70}}</ref> O [[Exército Imperial Alemán]] atacou Rusia o 18 de febreiro. [[Operación Faustschlag|A ofensiva]] conduciu a un rápido colapso das forzas soviéticas e á sinatura do primeiro Tratado de Brest-Litovsk polos bolxeviques o 3 de marzo de 1918. Finlandia, os países bálticos, [[Polonia]] e [[Ucraína]] foron transferidos á esfera de influencia alemá. A guerra civil finlandesa abriu unha rota de acceso de baixo custo a [[Fenoscandia]], onde o status [[xeopolítico]] alterouse cando un escuadrón naval británico [[Campaña do norte de Rusia|invadiu]] o porto soviético de [[Murmansk]] polo [[océano Ártico]] o 9 de marzo de 1918. O líder do esforzo de guerra alemán, o Xeneral [[Erich Ludendorff]], quería manter a Petrogrado baixo ameaza de ataque a través da área Viipuri-Narva e instalar unha monarquía liderada polos alemáns en Finlandia.<ref>O [[ferrocarril Kirov]] entre Murmansk–Petrograd desenvolveuse en 1916. {{Harvnb|Upton|1981|pp=62–144}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|p=108}}, {{Harvnb|Lackman|2009|pp=48–57}}, {{Harvnb|Roselius|2014|pp=119–155}}, {{Harvnb|Hentilä|Hentilä|2016|pp=41–70}}</ref> O 5 de marzo de 1918, un escuadrón naval alemán desembarcou nas [[illas Åland]] (a mediados de febreiro de 1918, as illas foran ocupadas por unha expedición militar sueca, que as abandonou en maio). O 3 de abril de 1918, a [[División do Mar Báltico]] ({{Lang-de|Ostsee-Division}}) de 10&nbsp;000 efectivos, liderada polo Xeneral [[Rüdiger von der Goltz]], lanzou a ataque principal contra [[Hanko, Finlandia|Hanko]], ao oeste de Helsinqui. Este foi seguido o 7 de abril polo [[Destacamento Brandenstein]] ({{Lang-de|Abteilung-Brandenstein}}) do Coronel [[Otto von Brandenstein]], duns 3&nbsp;000 efectivos, que tomou a cidade de [[Loviisa]] ao leste de Helsinqui. As formacións alemás máis grandes avanzaron cara ao leste dende Hanko e tomaron Helsinqui o 12-13 de abril, mentres que o Destacamento Brandenstein invadiu a cidade de [[Lahti]] o 19 de abril. O principal destacamento alemán avanzou cara ao norte da capital e tomou [[Hyvinkää]] e [[Riihimäki]] o 21–22 de abril, seguidas por [[Hämeenlinna]] o 26 de abril. O golpe final á causa da Finlandia Vermella deuse cando os bolxeviques interromperon as negociacións de paz en Brest-Litovsk, o que levou á ofensiva oriental alemá en febreiro de 1918.<ref>{{Harvnb|Upton|1981|pp=369–424}}, {{Harvnb|Arimo|1991|pp=41–44}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|p=97}}, {{Harvnb|Ahto|1993|pp=180–445}}, {{Harvnb|Jussila|Hentilä|Nevakivi|1999|p=117}}, {{Harvnb|Lackman|2009|pp=48–57}}, {{Harvnb|Hentilä|Hentilä|2016|pp=117–196}}</ref> === Enfrontamentos decisivos === ==== Batalla de Tampere ==== {{AP|Batalla de Tampere}} [[Ficheiro:Tampereen taistelun aikana tuhoutunutta Tammelan kaupunginosaa (26696844330).jpg|miniatura|Edificios civís de [[Tampere]] en ruínas logo da Batalla de Tampere.]] En febreiro de 1918, o Xeneral Mannerheim deliberou sobre onde poñer o foco da ofensiva xeral dos Brancos. Había dúas fortalezas inimigas estratéxicas vitais: Tampere, a maior cidade industrial de Finlandia no suroeste, e Viipuri, a principal cidade de Carelia. Aínda que apoderarse de Viipuri ofrecía moitas vantaxes, o seu exército falto de habilidades de combate e o potencial dun gran contraataque polos Vermellos na área ou no suroeste facíano demasiado arriscado.<ref>{{Harvnb|Ahto|1993|pp=180–445}}</ref> Mannerheim decidiu atacar primeiro Tampere. Lanzou o principal asalto o 16 de marzo de 1918, en [[Längelmäki]], a 65&nbsp;km ao nordeste da cidade, a través do flanco dereito da defensa dos Vermellos. Ao mesmo tempo, os Brancos atacaron a través da primeira liña da fronte norte de [[Vilppula]]–[[Kuru, Finlandia|Kuru]]–Kyröskoski–[[Suodenniemi]]. Aínda que os Brancos non estaban afeitos á guerra ofensiva, algunhas unidades da Garda Vermella colapsaron e retrocederon en pánico baixo o peso da ofensiva, mentres que outros destacamentos Vermellos defenderon as súas posicións ata o final e foron capaces de frear o avance das tropas Brancas. Finalmente, os Brancos sitiaron Tampere. Cortaron a conexión dos Vermellos cara ao sur en [[Lempäälä]] o 24 de marzo e cara ao oeste en Siuro, [[Nokia, Finlandia|Nokia]], e [[Ylöjärvi]] o 25 de marzo.<ref>{{Harvnb|Ahto|1993|pp=180–445}}, {{Harvnb|Ylikangas|1993a|pp=103–295, 429–443}}, {{Harvnb|Aunesluoma|Häikiö|1995|pp=92–97}}</ref> Na Batalla de Tampere loitaron entre 16&nbsp;000 soldados Brancos e 14&nbsp;000 Vermellos. Foi a primeira [[Guerra urbana|batalla urbana]] a grande escala de Finlandia e un dos catro enfrontamentos militares máis decisivos da guerra. A loita pola área de Tampere comezou o 28 de marzo, na véspera da Pascua de 1918, posteriormente chamado "[[Xoves Santo]] sanguento", no cemiterio de Kalevankangas. O Exército Branco non conseguiu unha vitoria decisiva no feroz combate e sufriu máis do 50% de perdas nalgunhas das súas unidades. Os Brancos tiveron que reorganizar as súas tropas e plans de batalla, logrando atacar o centro da cidade nas primeiras horas do 3 de abril.<ref name="Ahto 1993 180–445">{{Harvnb|Lappalainen|1981b|pp=144–148, 156–170}}, {{Harvnb|Ahto|1993|pp=180–445}}, {{Harvnb|Ylikangas|1993a|pp=103–295, 429–443}}, {{Harvnb|Aunesluoma|Häikiö|1995|pp=92–97}}, {{Harvnb|Hoppu|2008b|pp=96–161}}, {{Harvnb|Tikka|2014|pp=90–118}}</ref> Logo dun bombardeo de artillaría pesado e concentrado, as Gardas Brancas avanzaron de casa en casa e de rúa a rúa, mentres que as Gardas Vermellas retirábanse. Na tardiña do 3 de abril, os Brancos chegaron á beira oriental dos rápidos do [[Tammerkoski]]. Os intentos dos Vermellos de romper o asedio de Tampere dende o exterior a través da liña ferroviaria Helsinqui-Tampere fracasaron. As Gardas Vermellas perderon as partes occidentais entre o 4 e o 5 de abril. A [[casa do concello de Tampere]] estaba entre os últimos bastións Vermellos. A batalla finalizou o 6 de abril de 1918 coa rendición das forzas Vermellas nas sección de [[Pyynikki]] e [[Pispala]] en Tampere.<ref name="Ahto 1993 180–445"/> Os Vermellos, agora á defensiva, amosaron unha motivación maior para loitar durante a batalla. O Xeneral Mannerheim viuse obrigado a despregar algúns dos destacamentos Jäger, inicialmente destinados a ser conservados para o seu uso posterior na área de Viipuri. A Batalla de Tampere foi a acción máis sanguenta da guerra civil. A Exército Branco perdeu de 700 a 900 combatentes, incluídos 50 Jägers, o maior número de mortes que sufriu o batallón Jäger nunha soa batalla da guerra de 1918. As Gardas Vermellas perderon de 1&nbsp;000 a 1&nbsp;500 combatentes, con outros 11&nbsp;000–12,000 capturados. 71 civís morreron, principalmente a causa do fogo de artillaría. As partes orientais da cidade, que consistían principalmente en edificios de madeira, foron destruídas por completo.<ref>{{Harvnb|Upton|1981|pp=317–368}}, {{Harvnb|Ahto|1993|pp=180–445}}, {{Harvnb|Ylikangas|1993a|pp=103–295, 429–443}}, {{Harvnb|Aunesluoma|Häikiö|1995|pp=92–97}}, {{Harvnb|Hoppu|2008b|pp=96–161}}, {{Harvnb|Tikka|2014|pp=90–118}}</ref> ==== Batalla de Helsinqui ==== {{AP|Batalla de Helsinqui}} Logo de que as conversas de paz entre alemáns e Vermellos finlandeses se interromperan o 11 de abril de 1918, comezou a batalla polo capital de Finlandia. Ás 5:00 do 12 de abril en torno a 2&nbsp;000-3&nbsp;000 soldados alemáns da División do Mar Báltico, liderados polo coronel Hans von Tschirsky und von Bögendorff, atacaron a cidade dende o noroeste, apoiados polo [[Rantarata|ferrocarril Helsinqui-Turku]]. Os alemáns irromperon na área entre [[Munkkiniemi]] e [[Pasila]], e avanzaron sobre as partes centro-occidentais da cidade. O escuadrón naval alemán dirixido polo vicealmirante [[Hugo Meurer]] bloqueou o porto da cidade, bombardeou a zona sur da cidade e desembarcou marines ''[[Seebataillon]]'' en [[Katajanokka]].<ref>A Armada Rusa no porto de Helsinqui permaneceu neutral durante a batalla e a frota navegou a [[Kronstadt]] entre o 10 e o 13 de abril como consecuencia do acordo de Hanko entre Alemaña e Rusia o 5 de abril. Inicialmente, os Vermellos concordaron con renderse e o coronel von Tshirsky tiña a intención de enviar unha unidade menor cunha banda de música e un equipo de filmación a Helsinqui. {{Harvnb|Lappalainen|1981b|pp=174–184}}, {{Harvnb|Arimo|1991|pp=44–61}}, {{Harvnb|Pietiäinen|1992|pp=252–403}}, {{Harvnb|Ahto|1993|pp=384–399}}, {{Harvnb|Meinander|2012|pp=7–47}}, {{Harvnb|Hoppu|2013|pp=124–392}}</ref> Ao redor de 7&nbsp;000 Vermellos finlandeses defenderon Helsinqui, mais as súas mellores tropas loitaron noutras frontes da guerra. As principais fortalezas da defensa Vermella eran a [[Paasitorni|Casa dos Traballadores]], a [[Estación Central de Helsinqui]], o cuartel xeral Vermellos en [[Smolna, Helsinqui|Smolna]], a área do [[Palacio de Goberno (Finlandia)|Palacio do Senado]]–[[Universidade de Helsinqui]] e os antigas gornicións rusas. Na tardiña do 12 de abril, a maioría das partes do sur e todas as da zona occidental da cidade foran ocupadas polos alemáns. Gardas Brancos locais de Helsinqui, logo de terse agochado na cidade durante a guerra, uníronse á batalla mentres os alemáns avanzaban pola cidade.<ref>{{Harvnb|Lappalainen|1981b|pp=174–184}}, {{Harvnb|Arimo|1991|pp=44–61}}, {{Harvnb|Ahto|1993|pp=384–399}}, {{Harvnb|Aunesluoma|Häikiö|1995|pp=100–102}}, {{Harvnb|Hoppu|2013|pp=124–392}}</ref> O 13 de abril, as tropas alemás tomaron a [[Praza do Mercado, Helsinqui|Praza do Mercado]], Smolna, o Palacio Presidencial e a área do Senado-[[Ritarihuone]]. Cara ao final, unha brigada alemá con 2&nbsp;000–3&nbsp;000 soldados, dirixidos polo coronel Kondrad Wolf uníronse á batalla. A unidade apresurouse dende o norte cara ás partes orientais de Helsinqui, entrando nos barrios obreiros de [[Hermanni (Helsinqui)|Hermanni]], [[Kallio]] e [[Sörnäinen]]. A artillaría alemá bombardeou e destruíu a Casa dos Traballadores e apagou a lanterna vermella da revolución finlandesa. As partes orientais da cidade rendéronse en torno ás 14:00 do 13 de abril, cando unha se izou unha bandeira branca na torre da [[Igrexa de Kallio]]. A loita esporádica durou ata a tarde. En total, 60 alemáns, 300-400 Vermellos e 23 combatentes da Garda Branca morreron na batalla. Os redor de 7&nbsp;000 Vermellos foran capturados. O exército alemán celebrou a vitoria cun desfile militar no centro de Helsinqui o 14 de abril de 1918.<ref>{{Harvnb|Lappalainen|1981b|pp=174–184}}, {{Harvnb|Arimo|1991|pp=44–61}},{{Harvnb|Ahto|1993|pp=384–399}}, {{Harvnb|Aunesluoma|Häikiö|1995|pp=100–102}}, {{Harvnb|Kolbe|Nyström|2008|pp=76–94}}, {{Harvnb|Hoppu|2013|pp=124–392}}</ref> ==== Batalla de Lahti ==== {{AP|Batalla de Lahti}} O 19 de abril de 1918, o Destacamento Brandenstein fíxose cargo da cidade de Lahti. As tropas alemás avanzaron dende o leste-sueste vía [[Nastola]], a través do cemiterio de Mustankallio en [[Salpausselkä]] e as gornicións rusas en [[Hennala]]. A batalla for menor pero estratexicamente importante porque curtou a conexión entre os Gardas Vermellos occidentais e orientais. Os enfrontamentos locais estalaron na cidade e os seus arredores entre o 22 de abril e o 1 de maio de 1918 cando varios milleiros de Gardas Vermellos occidentais e civís vermellos refuxiados tentaron avanzar no seu camiño cara a Rusia. As tropas alemás puideron reter reter partes importantes da cidade e deter o avance vermello. En total, 600 combatentes Vermellos e 80 alemáns morreron, e 30&nbsp;000 Vermellos foron capturados en Lahti e os seus arredores.<ref>{{Harvnb|Lappalainen|1981b|pp=194–201}}, {{Harvnb|Arimo|1991|pp=61–70}}, {{Harvnb|Ahto|1993|pp=399–410}}, {{Harvnb|Aunesluoma|Häikiö|1995|pp=104–105}}, {{Harvnb|Roselius|2004|pp=165–176}}, {{Harvnb|Roselius|2006|pp=89–91}}</ref> ==== Batalla de Viipuri ==== {{AP|Batalla de Viipuri}} Logo da derrota en Tampere, a Garda Vermella comezou unha lenta retirada cara ao leste. Cando o Exército Alemán tomou Helsinqui, o Exército Branco mudou o enfoque militar cara á área de Viipuri, onde 18&nbsp;000 Brancos avanzaban contra unha defensa de 15&nbsp;000 Vermellos. O plano de guerra Xeneral Mannerheim fora revisado como resultado da Batalla de Tampere, unha cidade civil e industrial. O seu obxectivo era evitar novos e complexos combates na cidade de Viipuri, unha antiga fortaleza militar. Os destacamentos Jäger tentaron atar e destruír a forza Vermella fora da cidade. Os Brancos puideron curtar a conexión dos Vermellos cara a Petrogrado e debilitar as tropas no istmo de Carelia do 20 ao 26 de abril, mais o golpe decisivo aínda non se dera en Viipuri. O ataque final comezou ao final do 27 de abril cunha forte descarga da artillaría Jäger. A defensa Vermella colapsou gradualmente, e finalmente os Brancos conquistaron [[Patterinmäki]] —a última posición simbólica dos Vermellos no levantamento de 1918— nas primeiras horas do 29 de abril de 1918. En total, 400 Brancos morreron, e entre 500 e 600 Vermellos morreron e 12&nbsp;000 e 15&nbsp;000 foron capturados.<ref>{{Harvnb|Upton|1980b|pp=486–512}}, {{Harvnb|Lappalainen|1981b|pp=201–226}}, {{Harvnb|Upton|1981|pp=391–400, 424–442}}, {{Harvnb|Ahto|1993|pp=411–437}}, {{Harvnb|Aunesluoma|Häikiö|1995|p=112}}, {{Harvnb|Roselius|2006|pp=139–147}}, {{Harvnb|Hoppu|2009c|pp=199–223}}, {{Harvnb|Keskisarja|2013|pp=232–309}}, {{Harvnb|Tikka|2014|pp=90–118}}</ref> === Terror Branco e Vermello === [[Ficheiro:Kaksi punaista teloitetaan Kiviniemessä Karjalan kannaksella 11.4.1918 (26364614704).jpg|miniatura|esquerda|Un pelotón de fusilamento Branco executando a dous soldados Vermellos en [[Losevo, óblast de Leningrado|Kiviniemi]], no istmo de Carelia.]] Tanto o bando Branco como o Vermello levaron a cabo actos de violencia política mediante execucións, denominados respectivamente Terror Branco ({{Lang-fi|valkoinen terrori}}; {{Lang-sv|vit terror}}) e Terror Vermello ({{Lang-fi|punainen terrori}}; {{Lang-sv|röd terror}}). Os activistas finlandeses cruzaran o límite da violencia política durante o primeiro período da [[Rusificación de Finlandia|rusificación]]. As operacións de terror a grande escala naceran e reproducíranse en Europa durante a [[primeira guerra mundial]], a primeira [[guerra total]]. As Revolucións de Febreiro e Outubro iniciaran unha violencia similar en Finlandia: primeiro polas tropas do exército ruso que executaban os seus oficiais, posteriormente entre os finlandeses Brancos e Vermellos.<ref>{{Harvnb|Upton|1980|pp=219–243}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|p=52}}, {{Harvnb|Uola|1998|pp=11–30}}, {{Harvnb|Haapala|Tikka|2013|pp=72–84}}, {{Harvnb|Tikka|2014|pp=90–118}}</ref> O terror consistía nun aspecto calculado da guerra xeral e, por outra banda, os asasinatos locais, persoais e os actos de vinganza correspondentes. No primeiro, o persoal de mando planeaba e organizaba as accións e daba ordes aos rangos inferiores. Canto menos un terzo do terror Vermello e a maioría do terror Branco foi articulado dende o alto mando. En febreiro de 1918, o persoal de máis alto rango do bando Branco puxo en funcionamento un ''Escritorio de Seguridade das Áreas Ocupadas'', e déronselle ás tropas Brancas ''Instrucións para a Xudicatura en Tempos de Guerra'', posteriormente chamadas [[Declaración de Disparar no Acto]]. Esta orde autorizaba os comandantes de campo a executar esencialmente a calquera que consideraran axeitado. Non se encontrou ningunha orde por parte do liderado menos organizado e máis alto da Garda Vermella autorizando o Terror Vermello. O papel foi "queimado" ou a orde foi oral.<ref>{{Harvnb|Tikka|2006|pp=69–138}}, {{Harvnb|Tikka|2014|pp=90–118}}</ref> Os principais obxectivos do terror eran destruír a estrutura de mando do inimigo; para limpar e asegurar as áreas gobernadas e ocupadas polos exércitos; e para crear conmoción e medo entre a poboación civil e os soldados inimigos. Ademais, a natureza paramilitar das tropas comúns e a súa falta de habilidades leváronas a empregar a violencia política como unha arma militar. A maioría das execucións foron levadas a cabo por unidades de cabalería chamadas "Patrullas Voantes", que constaban de 10 a 80 soldados de entre 15 e 20 anos e dirixidos por un líder adulto e con experiencia con autoridade absoluta. As patrullas, especializadas en operacións de [[procurar e destruír]] e tácticas de [[escuadrón da morte]], eran similares aos Sturmbattalions alemáns e ás unidades de asalto rusas organizadas durante a primeira guerra mundial. O terror logrou algúns dos seus obxectivos, mais tamén deu unha motivación adicional para loitar contra un inimigo considerado inhumano e cruel. Tanto a propaganda Vermella como a Branca fixeron unha utilización efectiva das accións dos seus opoñentes, aumentando a espiral de vinganza.<ref>{{Harvnb|Tikka|2006|pp=19–38, 69–138, 141–158}}, {{Harvnb|Haapala|Tikka|2013|pp=72–84}}, {{Harvnb|Tikka|2014|pp=90–118}}</ref> [[Ficheiro:Viipurin lääninvankila 1918.jpg|miniatura|Terror Vermello en abril de 1918: o masacre do cárcere do condado de Viipuri, onde 30 prisioneiros Brancos foron assassinados.<ref>{{Harvnb|Keskisarja|2013|pp=290–301}}</ref>]] A Garda Vermella executou a Brancos influentes, incluídos políticos, grandes terrateñentes, industriais, policías, funcionarios e profesores, así como Gardas Brancos. Dez sacerdotes da [[Igrexa Evanxélica Luterana de Finlandia|Igrexa Evanxélica Luterana]] e 90 socialistas moderados foron asasinados. O número de execucións variou durante os meses de guerra, acadando o seu punto máximo en febreiro cando os Vermellos aseguraron o seu poder, mais en marzo rexistráronse poucos porque os Vermellos non puideron tomar novas áreas fora da fronte orixinal. As cifras incrementáronse de novo en abril, cando os Vermellos tentaron abandonar Finlandia. Os dous maiores centros do Terror Vermello foron Toijala e Kouvola, onde se executaron a 300–350 Brancos entre ferreiro e abril de 1918.<ref>{{Harvnb|Paavolainen|1966|pp=183–208}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|p=105}}, {{Harvnb|Eerola|Eerola|1998|pp=59, 91}}, {{Harvnb|Westerlund|2004a|p=15}}, {{Harvnb|Tikka|2006|pp=25–32, 69–100, 141–146, 157–158}}, {{Harvnb|Huhta|2009|pp=7–14}}, {{Harvnb|Tikka|2014|pp=90–118}}</ref> A Garda Branca executou a Gardas Vermellos e líderes políticos, as tropas Vermellas, membros socialistas do Parlamento de Finlandia e os administradores Vermellos locais, e aqueles activos na posta en funcionamento do Terror Vermello. Os números varían ao longo dos meses cando os Brancos conquistaron o sur de Finlandia. O Terror Branco exhaustivo comezou coa súa ofensiva xeral en marzo de 1918 e incrementouse constantemente. Todo o seu punto máximo ao final da contenda e diminuíu e cesou logo de que as tropas inimigas foran transferidas a campos de prisioneiros. Durante o punto álgido das execucións, entre finais de abril e principios de maio, 200 Vermellos eran executados cada día. O Terror Branco foi decisivo fronte os soldados rusos que axudaban aos Vermellos finlandeses, e varios civís rusos non socialistas foron asasinados no [[masacre de Viipuri]], a consecuencia da Batalla de Viipuri.<ref>Ao redor de 350 mulleres Vermellas – principalmente tropas – foron executadas, 200 delas en Lahti. A [[violencia sexual]] contra as mulleres, as Vermellas en particular, é un tema [[tabú]] a longo prazo. O número de fontes literarias fiables é insignificante, mentres que o número de fontes orais non fiables é alto. {{Harvnb|Paavolainen|1967|pp=}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=121, 138}}, {{Harvnb|Eerola|Eerola|1998|pp=59, 91}}, {{Harvnb|Westerlund|2004a|p=15}}, {{Harvnb|Tikka|2006|pp=25–32, 69–81, 103–138, 141–146, 157–158}}, {{Harvnb|Haapala|Tikka|2013|pp=72–84}}, {{Harvnb|Keskisarja|2013|pp=312–386}}, {{Harvnb|Lintunen|2014|pp=201–229}}, {{Harvnb|Tikka|2014|pp=90–118}}, {{Harvnb|Hoppu|2017|pp=269–274}}</ref> En total, 1&nbsp;650 Brancos morreron como resultado do Terror Vermello, mentres que en torno a 10&nbsp;000 Vermellos perderon a vida polo Terror Branco, que se converteu nunha limpeza política. As vítimas Brancas foron registradas exactamente, mentres que o número de tropas Vermellas executadas inmediatamente despois das batallas segue sen estar claro. Xunto co duro trato dos Vermellos nos campos de prisioneiros durante 1918, as execucións inflixiron as máis profundas cicatrices mantais aos finlandeses, independentemente da súa filiación política. Algúns dos que levaron a cabo os asasinatos quedaron traumatizados, un fenómeno que logo foi documentado.<ref>56 nenos "Vermellos", incluídas once nenas, e sete nenos "Brancos" (incluídas dúas nenas), foron executados fora das batallas. Logo de 1918, creouse un mito histórico: os actos xerais dos vencedores eran legais, menners que aqueles realizados pola facción derrotada eran ilegais. Historiadores modernos afirman que o intento da xustificación legal e moral na guerra civil, por ambas partes, conduce a prexuízos, distorsión e decadencia da sociedade.{{Harvnb|Paavolainen|1966|pp=183–208}}, {{Harvnb|Paavolainen|1967|pp=}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=121, 138}}, {{Harvnb|Eerola|Eerola|1998|pp=59, 91}}, {{Harvnb|Westerlund|2004a|p=15}}, {{Harvnb|Tikka|2006|pp=19–30}}, {{Harvnb|Jyränki|2014|pp=150–188}}, {{Harvnb|Pekkalainen|2014|pp=49–68}}, {{Harvnb|Tikka|2014|pp=90–118}}, {{Harvnb|Kekkonen|2016|pp=106–166, 287–356}}</ref> === Final === O 8 de abril de 1918, logo da derrota en Tampere e a intervención do Exército Alemán, Delegación do Pobo retirouse de Helsinqui a Viipuri. A perda de Helsinqui empurrounos a Petrogrado o 25 de abril. A fuga dos líderes amargou a moitos Vermellos, e milleiros deles tentaron fuxir a Rusia, mais a maior parte dos refuxiados eran rodeados polas tropas Brancas e alemás. Na zona de Lahti rendéronse o 1–2 de maio.<ref name="Keränen et al. 1992 123–137">{{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=123–137}}</ref> As longas caravanas Vermellas incluían a mulleres e nenos, que experimentaron unha fuxida desesperada e caótica con severas perdas debido aos ataques Brancos. A escena foi descrita como un "camiño de bágoas" para os Vermellos, mais para os Brancos, a visión de longas caravanas inimigas dirixíndose cara ao leste foi un momento vitorioso. As últimas fortalezas da Garda Vermella entre a área de [[Kouvola]] e [[Kotka]] caeron o 5 de maio, logo da [[Batalla de Ahvenkoski]]. A guerra de 1918 finalizou o 15 de maio de 1918, cando os Brancos tomaron o [[forte Ino]], unha base de [[artillaría costeira]] rusa no istmo de Carelia, das tropas rusas. A Finlandia Branca e o Xeneral Mannerheim celebraron a vitoria cun gran desfile militar en Helsinqui o 16 de maio de 1918.<ref name="Keränen et al. 1992 123–137" /> A Garda Vermella fora derrotada. O movemento obreiro finlandés inicialmente [[Pacifismo|pacifista]] perdera a Guerra Civil, varios líderes militares suicidáronse e a maioría dos Vermellos foron levados a campos de prisioneiros. O Senado de Vaasa regresou a Helsinqui o 4 de maio de 1918, mais a capital estaba baixo o control do Exército Alemán. A Finlandia Branca convertérase nun protectorado do Imperio Alemán e o xeneral Rüdiger von der Goltz foi chamado "o auténtico Rexente de Finlandia". Non se levaron a cabo negociacións de paz ou armisticio entre Brancos e Vermellos e nunca se asinou un tratado de paz oficial para poñer fin á guerra civil finlandesa.<ref>{{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=123–137}}, {{Harvnb|Jussila|2007|pp=190–191}}, {{Harvnb|Kolbe|Nyström|2008|pp=144–155}}, {{Harvnb|Hentilä|Hentilä|2016|pp=11–14, 197–203}}</ref> == Consecuencias e impacto == === Campos de prisioneiros === {{AP|Campos de prisioneiros da guerra civil finlandesa}} [[Ficheiro:Civil War Prison Camp in Helsinki.png|miniatura|esquerda|Un campo de prisioneiros para prisioneiros de guerra Vermellos en [[Suomenlinna]], Helsinqui. Ao redor de 12&nbsp;500 prisioneiros de guerra Vermellos morreron en campos como este vítimas de malnutrición e enfermidades]] O Exército Branco e as tropas alemás capturaron en torno a 80&nbsp;000 prisioneiros de guerra Vermellos, incluídas 5&nbsp;000 mulleres, 1&nbsp;500 nenas e menos, e 8&nbsp;000 rusos. Os maiores campos de prisioneiros foron os de Suomenlinna (unha illa fronte a Helsinqui), Hämeenlinna, Lahti, Riihimäki [[Ekenäs|Tammisaari]], Tampere e Viipuri. O Senado decidiu manter detidos os prisioneiros de guerra ata que se investigara o papel de cada un na guerra civil. O 29 de maio de 1918 promulgouse a lexislación para un tribunal de traizón ({{Lang-fi|valtiorikosoikeus}}; {{Lang-sv|domstolen för statsförbrytelser}}). A xudicatura dos 145 tribunais inferiores dirixidos polo Tribunal Supremo de Traizón ({{Lang-fi|valtiorikosylioikeus}}; {{Lang-sv|överdomstolen för statsförbrytelser}}) non cumpriu cos estándares de [[imparcialidade]], debido á atmosfera condenatoria da Finlandia Branca. En total 76&nbsp;000 casos foron examinados e 68&nbsp;000 Vermellos foron condenados, principalmente por [[traizón]]; 39&nbsp;000 foron postos en [[liberdade condicional]], mentres que o tempo medio de reclusión para o resto foi de dous a catro anos na cadea. 555 persoas foron condenadas a morte, das cales 113 foron executadas. Os xuízos revelaron que algúns adultos inocentes foran encarcerados.<ref>Algunhas das persons inocentes eran partidarios dos Brancos ou finlandeses neutrais, tomados pola forza para servir na Garda Vermella, mais non puideron demostrar de inmediato as súas motivacións no conflito. {{Harvnb|Paavolainen|1971}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=140, 142}}, {{Harvnb|Jussila|Hentilä|Nevakivi|1999|pp=112}}, {{Harvnb|Tikka|2006|pp=161–178}}, {{Harvnb|Suodenjoki|2009b|pp=335–355}}, {{Harvnb|Haapala|Tikka|2013|pp=72–84}}, {{Harvnb|Jyränki|2014|pp=177–188}}, {{Harvnb|Pekkalainen|2014|pp=84–244}}, {{Harvnb|Tikka|2014|pp=90–118}}</ref> Combinado coa grave escaseza de alimentos causada pola guerra civil, o encarceramento masivo levou a unha alta taxa de mortalidade nos campos de prisioneiros, e a catástrofe viuse agravada pola mentalidade anoxada, punitiva e indiferente do bando gañador. Moitos prisioneiros sentiron que foran abandonados polos seus propios líderes, que fuxiran a Rusia. A condición física e mental dos prisioneiros de guerra diminuíu en maio de 1918. Moitos prisioneiros foran enviados aos campos de Tampere e Helsinqui na primeira metade de abril e as subministración de alimentos foi interrompida durante a retirada dos Vermellos cara ao leste. En consecuencia, en xuño 2&nbsp;900 prisioneiros morreron de fame, ou a causa de enfermidades causadas pola malnutrición ou da [[gripe española]]: 5&nbsp;000 en xullo; 2&nbsp;200 en agosto; e 1&nbsp;000 en setembro. A taxa de mortalidade foi máis alta no [[Campo de prisioneiros de Tammisaari]], cun 34%, mentres que a taxa variou entre o 5% e o 20% nos demais. En total, en torno a 12&nbsp;500 finlandeses pereceron (3&nbsp;000–4&nbsp;000 debido á gripe española) mentres estaban detidos. Os mortos foron enterrados en fosas comúns próximas aos campos. Ademais, 700 prisioneiros severamente debilitados morreron pouco despois de ser liberados dos campos.<ref>{{Harvnb|Paavolainen|1971}}, {{Harvnb|Eerola|Eerola|1998|pp=114, 121, 123}}, {{Harvnb|Westerlund|2004a|pp=115–150}}, {{Harvnb|Suodenjoki|2009b|pp=335–355}}, {{Harvnb|Tikka|2014|pp=90–118}}</ref> A maioría dos prisioneiros de guerra foron postos en liberdade condicional ou indultados a finais de 1918, logo dunha mudanza na situación política. Ao final do ano quedaban 6&nbsp;100 prisioneiros Vermellos e ao final de 1919 4&nbsp;000. En xaneiro de 1920, 3&nbsp;000 foron indultados e devolvéronselles os dereitos civís a 40&nbsp;000 antigos Vermellos. En 1927, O Partido Socialdemócrata liderado por [[Väinö Tanner]] indultou os últimos 50 prisioneiros. O goberno finlandés pagou [[Reparación (dereito)|reparacións]] a 11&nbsp;600 prisioneiros de guerra en 1973. As dificultades traumáticas dos campos de prisioneiros aumentaron o apoio ao comunismo en Finlandia.<ref>{{Harvnb|Upton|1973|pp=105–142}}, {{Harvnb|Upton|1981|pp=447–481}}, {{Harvnb|Jussila|Hentilä|Nevakivi|1999|p=112}}, {{Harvnb|Suodenjoki|2009b|pp=335–355}}, {{Harvnb|Saarela|2014|pp=331–363}}</ref> === Nación devastada pola guerra === A guerra civil foi unha catástrofe para Finlandia: ao redor de 36&nbsp;000 persoas – o 1,2% da poboación – morreu. A guerra deixou a aproximadamente 15&nbsp;000 nenos orfos. A maioría de perdas foron fora dos campos de batalla: nos campos de prisioneiros e as campañas de terror. Moitos Vermellos fuxiron a Rusia ao final da guerra e durante o período que a seguiu. O medo, a amargura e o trauma causados pola guerra afondaron as divisións dentro da sociedade finlandesa e moitos finlandeses moderados identificáronse a si mesmos como "cidadáns de dúas nacións".<ref>{{Harvnb|Upton|1981|pp=447–481}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=9–13, 212–217}}, {{Harvnb|Peltonen|2003|pp=9–24, 214–220, 307–325}}, {{Cita web |url=http://vesta.narc.fi/cgi-bin/db2www/sotasurmaetusivu/stat2 |título=Vuoden 1918 sodan sotasurmat kuolintavan ja osapuolen mukaan |dataacceso=19 de setembro de 2019 |lingua=fi |editorial=Arquivo Nacional de Finlandia |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20150310022523/http://vesta.narc.fi/cgi-bin/db2www/sotasurmaetusivu/stat2 |dataarquivo=9 de abril de 2002}}, {{Harvnb|Tikka|2006|pp=32–38, 209–223}}, {{Harvnb|Haapala|Tikka|2013|pp=72–84}}, {{Harvnb|Tikka|2014|pp=90–118}}</ref> O conflito causou a desintegración das faccións socialistas e non socialistas. A mudanza de poder cara á dereita provocou unha disputa entre conservadores e liberais sobre o mellor sistema de goberno que debía adoptar Finlandia: a primeira demandaba unha monarquía e o parlamentarismo restrinxido; os segundos demandaban unha república democrática. Ambas partes xustificaban os seus puntos de vista sobre bases políticas e legais. Os monárquicos apoiáronse na constitución monárquica do réxime sueco de [[1772]] (aceptado por Rusia en [[1809]]), menosprezaban a Declaración de Independencia de 1917, e propuxeron unha constitución monárquica modernizada para Finlandia. Os republicanos argumentaron que a lei de 1772 perdera validez na Revolución de Febreiro, que a autoridade do tsar ruso fora asumida polo Parlamento de Finlandia o 15 de novembro de 1917, e que a República de Finlandia fora adoptada o 6 de decembro dese ano. Os republicanos puideron deter a aprobación da proposta dos monárquicos no Parlamento. Os realistas responderon aplicando a lei de 1772 para seleccionar un novo monarca para o país sen facer referencia ao Parlamento.<ref>{{Harvnb|Vares|1998|pp=38–115, 199–261}}, {{Harvnb|Vares|2009|pp=376–394}}</ref> O movemento obreiro finlandés dividiuse en tres partes: os socialdemócratas moderados en Finlandia; os socialistas radicais en Finlandia; e os comunistas na Rusia Soviética. O [[Partido Socialdemócrata (Finlandia)|Partido Socialdemócrata]] tivo a súa primeira reunión oficial logo da guerra civil o 25 de decembro de 1918, na que o partido proclamou un compromiso cos medios parlamentarios e rexeitou o bolxevismo e o comunismo. Os líderes da Finlandia Vermella, que fuxiran a Rusia, crearon o [[Partido Comunista de Finlandia]] en [[Moscova]] o 29 de agosto de 1918. Antes da loita polo poder en 1917 e a sanguenta guerra civil posterior, os antigos Fennomans e os socialdemócratas que apoiaran medios "ultrademocráticos" na Finlandia Vermella declararon un compromiso co bolxevismo-comunismo revolucionario e coa ditadura do proletariado, baixo o control de [[Lenin]].<ref>{{Harvnb|Upton|1973|pp=105–142}}, {{Harvnb|Upton|1981|pp=447–481}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=136, 149, 152, 159}}, {{Harvnb|Saarela|2014|pp=331–363}}</ref> [[Ficheiro:Rump Parliament.jpg|miniatura|O Parlamento Rump de Finlandia, Helsinqui 1918. Oficiais do exército alemán permanecen de pé na esquina esquerda. O socialdemócrata [[Matti Paasivuori]] está á dereita, representando só os socialistas finlandeses.]] En maio de 1918, [[Juho Kusti Paasikivi|J. K. Paasikivi]] formou un Senado conservador-monárquico, e o Senado pediu ás tropas alemás que permaneceran en Finlandia. O tratado de Brest-Litovsk do 3 de marzo e os [[tratado de paz fino-alemán|acordos fino-alemáns]] do 7 de marzo vincularon á Finlandia Branca á esfera de influencia do Imperio Alemán. O xeneral Mannerheim renunciou ao seu cargo o 25 de maio despois de desacordos co Senado sobre a hexemonía alemá en Finlandia, e sobre o seu plano de atacar Petrogrado para rexeitar os bolxeviques e capturar a Carelia rusa. Os alemáns opuxéronse a estes planos debido cos seus tratados de paz con Lenin. A guerra civil debilitou o Parlamento Finlandés; converteuse nun Parlamento Rump que incluía só a tres representantes socialistas.<ref>O 27 de agosto asinouse un tratado adicional xermano-ruso: os alemáns prometeron manter as tropas finlandesas fora de Petrogrado e a Carelia rusa, pero planeaban un ataque conxunto dunha formación militar da Finlandia Branca e bolxeviques contra tropas británicas. Ao mesmo tempo, o colapso anticipado dos bolxevique debilitados na guerra civil rusa levou ao plano ''Schlussstein'' alemán a apoderarse de Petrogrado. {{Harvnb|Rautkallio|1977|pp=377–390}}, {{Harvnb|Upton|1981|pp=460–481}}, {{Harvnb|Arimo|1991|pp=8–18, 87–92}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=136}}, {{Harvnb|Vares|1998|pp=122–129}}, {{Harvnb|Jussila|Hentilä|Nevakivi|1999|pp=121}}, {{Harvnb|Jussila|2007|pp=190–191}}, {{Harvnb|Kolbe|Nyström|2008|pp=144–147}}, {{Harvnb|Roselius|2014|pp=119–155}}, {{Harvnb|Hentilä|Hentilä|2016|pp=210–215, 300–310}}</ref> O 9 de outubro de 1918, baixo a presión de Alemaña, o Senado e o Parlamento elixiron a un príncipe alemán, [[Frederico Carlos de Hesse-Kassel|Friedrich Karl]], o cuñado do emperador alemán [[Guillerme II de Alemaña|Guillerme II]], para converterse no rei de Finlandia. O liderado alemán tamén puido empregar o colapso de Rusia para o beneficio xeopolítico do Imperio Alemán en [[Fenoscandia]]. A guerra civil e as secuelas diminuíron a independencia de Finlandia, en comparación co status que tiña finais do ano 1917–1918.<ref>{{Harvnb|Rautkallio|1977|pp=377–390}}, {{Harvnb|Arimo|1991|pp=8–18, 87–92}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=152}}, {{Harvnb|Vares|1998|pp=199–261}}, {{Harvnb|Jussila|2007|pp=190–191, 276–291}}, {{Harvnb|Hentilä|Hentilä|2016|pp=197–203, 287–300}}</ref> A situación económica de Finlandia deteriorouse drasticamente dende 1918; a recuperación dos niveis previos ao conflito logrouse só en 1925. A crise máis aguda foi a subministración de alimentos, que xa era deficiente en 1917, aínda que ese ano evitárase a fame a grande escala. A guerra civil causou unha fame marcada no sur do país. A finais de 1918, o político finlandés [[Rudolf Holsti]] pediu axuda a [[Herbert Hoover]], o presidente americano do [[Comité de Axuda en Bélxica]]. Hoover organizou a entrega de envíos de alimentos e persuadiu os Aliados para que relaxaran o seu bloqueo do [[Mar Báltico]], que obstruíra a subministración de alimentos a Finlandia, e para permitir a entrada de alimentos no país.<ref>A economía finlandesa medrou exponencialmente entre 1924 e 1939 a pesar dunha desaceleración durante a depresión de 1929–1931, mellorando substancialmente o nivel de vida da maioría da poboación finlandesa, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|p=157}}, {{Harvnb|Pietiäinen|1992|pp=252–403}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=9–13, 212–217}}, {{Harvnb|Saarikoski|2008|pp=115–131}}, {{Harvnb|Siltala|2014|pp=51–89}}</ref> === Compromiso === O 15 de marzo de 1917, o destino do pobo finlandés decidírase fóra de Finlandia, en Petrogrado. O 11 de novembro de 1918, o futuro da nación determinouse en [[Berlín]], como resultado da rendición de Alemaña para poñer fin á primeira guerra mundial. O Imperio Alemán derrubouse coa [[Revolución de Novembro|Revolución Alemá de 1918–19]], motivada pola falta de alimentos, o cansazo Pola guerra e a derrota nas batallas da Fronte Occidental. O xeneral Rüdiger von der Goltz e a súa división deixaron Helsinqui o 16 de decembro de 1918, e o Príncipe Friedrich Karl, que aínda non fora coroado, abandonou o seu papel catro días despois. O status de Finlandia paso de ser un protectorado monárquico do Imperio Alemán a unha república independente. O novo sistema de goberno foi confirmado pola [[Constitución de Finlandia|Constitución]] ({{Lang-fi|Suomen hallitusmuoto}}; {{Lang-sv|regeringsform för Finland}}) o 17 de xullo de 1919.<ref>En termos de datas na historia, a independencia finlandesa formou simbólicamente un triángulo composto polo 15 de novembro de 1917, o 6 de decembro de 1917 e o 11 de novembro de 1918.{{Harvnb|Upton|1981|pp=447–481}}, {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=67, 73, 154, 171}}, {{Harvnb|Jyränki|2014|pp=18–38}}, {{Harvnb|Hentilä|Hentilä|2016|pp=11–14, 323–344}}</ref> [[Ficheiro:Finnish Civil War Memorial Antrea.jpg|miniatura|esquerda|O memorial dos Brancos na guerra civil en Antrea (agora [[Kamennogorsk]], Rusia)]] As primeiras eleccións locais baseadas no sufraxio universal celebráronse do 17 ao 28 de decembro de 1918, e as primeiras eleccións parlamentarias libres tiveron lugar logo da guerra civil o 3 de marzo de 1919. Os Estados Unidos e o Reino Unido recoñeceron a soberanía finlandesa os días 6 e 7 de maio de 1919. As potencias occidentais demandaron o estabelecemento de repúblicas democráticas na Europa de posguerra, para afastar ás masas lonxe dos movementos revolucionarios xeneralizados. O [[Tratado de Tartu (Finlandia-Rusia)|Tratado de Tartu]] ruso-finlandés asinouse o 14 de outubro de 1920, co obxectivo de estabilizar as relacións políticas entre Finlandia e Rusia e resolver a cuestión fronteiriza.<ref>A partir da década de 1920, Finlandia converteuse gradualmente nun suxeito da política internacional, en lugar dun mero obxecto. {{Harvnb|Keränen|Tiainen|Ahola|Ahola|1992|pp=154, 171}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=243–256}}, {{Harvnb|Kalela|2008c|pp=95–109}}, {{Harvnb|Kuisma|2010|pp=231–250}}</ref> En abril de 1918, o principal social liberal finlandés e o eventual primeiro presidente de Finlandia, [[Kaarlo Juho Ståhlberg]] escribiu: "É urxente que a vida e o desenvolvemento neste país volvan ao camiño que xa acadaramos en 1906 e do que a axitación da guerra nos afastou". O socialdemócrata moderado [[Väinö Voionmaa]] sinalou en 1919: "Aqueles que aínda confían no futuro desta deben ter unha fe excepcionalmente forte. Este novo e independente país perdeu case todo a causa da guerra". Voionmaa foi un compañeiro vital para o líder do reformado Partido Socialdemócrata, Väinö Tanner.<ref>{{Harvnb|Haapala|1995|pp=223–225, 243, 249}}</ref> Santeri Alkio apoiou as políticas moderadas. O seu compañeiro de partido, [[Kyösti Kallio]] instou no seu discurso de Nivala o 5 de maio de 1918: "Debemos reconstruír unha nación finlandesa, que non está dividida entre Vermellos e Brancos. Temos que crear unha república democrática finlandesa, onde todos os finlandeses poidan sentir que somos verdadeiros cidadáns e membros desta sociedade". seguiron o pensamentos do membro do [[Partido de Coalición Nacional (Finlandia)|Partido de Coalición Nacional]] [[Lauri Ingman]], que escribiu a principios de 1918: "Un xiro político máis cara á dereita non nos axudará agora, senón que fortalecerá o apoio ao socialismo neste país".<ref>Ståhlberg, Ingman, Tokoi e [[Heikki Ritavuori]], así como [[Miina Sillanpää]], xunto con outras mulleres políticas moderadas, trataran de evitar a guerra civil en xaneiro de 1918, cunha proposta para un novo Senado, incluíndo tanto membros non socialistas como socialistas, mais foi anulado. {{Harvnb|Hokkanen|1986}}, {{Harvnb|Rinta-Tassi|1986|pp=121–141}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=223–225, 243, 249}}, {{Harvnb|Vares|1998|pp=58, 96–99}}, {{Harvnb|Korppi-Tommola|2016|pp=99–102}}</ref> Xunto con outros finlandeses de mentalidade aberta, a nova asociación construíu un compromiso finlandés que finalmente entregou unha democracia parlamentaria estable e ampla. O compromiso estaba baseado tanto na derrota dos Vermellos na guerra civil como no feito de que a maior parte dos obxectivos políticos dos Brancos non se lograran. Logo de que as forzas estranxeiras abandonaran Finlandia, as faccións militantes dos Vermellos e os Brancos perderon o seu apoio, mentres que a integridade nacional e cultural anterior a 1918 e o legado Fennoman destacáronse entre os finlandeses.<ref>{{Harvnb|Upton|1981|pp=480–481}}, {{Harvnb|Piilonen|1992|pp=228–249}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=97–99, 243–256}}, {{Harvnb|Haapala|2008|pp=255–261}},{{Harvnb|Haapala|2009a|pp=395–404}}, {{Harvnb|Haapala|2009b|pp=17–23}}, {{Harvnb|Vares|2009|pp=376–394}}, {{Harvnb|Meinander|2010|pp=174–182}}, {{Harvnb|Haapala|2014|pp=21–50}}</ref> A debilidade tanto de Alemaña como de Rusia logo da primeira guerra mundial favoreceu a Finlandia e fixo posible un arranxo social e político finlandés pacífico e doméstico. Un proceso de reconciliación conduciu a unha unificación nacional lenta e dolorosa, pero firme. Ao final, o baleiro de poder do [[interregno]] de 1917–1919 deu paso ao compromiso finlandés. Dende 1919 ata 1991, a democracia e a soberanía dos finlandeses resistiron os desafíos do radicalismo político de dereita e esquerda, a crise da segunda guerra mundial e a [[Finlandización|presión da Unión Soviética]] durante a [[guerra fría]].<ref>A guerra civil ralentizou e interferiu co proceso de modernización finlandés, que estivera en curso dende o final do século XIX como unha interacción entre a industrialización, a formación do [[estado de dereito]] e a democratización, así como a formación da sociedade civil e a independencia nacional. O proceso non segue ningún gran plano a longo prazo feito polos finlandeses. En lugar disto, foi o resultado de reaccións e solucións a curto prazo a cuestións e problemas económicos, políticos e sociais nacionais e internacionais, no contexto da historia a longo prazo, a estrutura e o modo de vida da sociedade do norte formada entre Occidente e Europa Oriental. {{Harvnb|Piilonen|1992|pp=228–249}}, {{Harvnb|Haapala|1995|pp=97–99, 243–256}}, {{Harvnb|Haapala|2008|pp=255–261}}, {{Harvnb|Saarikoski|2008|pp=115–131}}, {{Harvnb|Haapala|2009a|pp=395–404}}, {{Harvnb|Haapala|2009b|pp=17–23}}, {{Harvnb|Vares|2009|pp=376–394}}, {{Harvnb|Haapala|2014|pp=21–50}}</ref> == Na cultura popular == [[Ficheiro:Pohjois-Haagan veljeshauta.jpg|miniatura|Unha fosa común para soldados e civís Vermellos en [[Pohjois-Haaga]], Helsinqui.<ref>Segundo unha historia que probablemente sea incorrecta, o viceprimeiro ministro estoniano [[Jüri Vilms]] foi executado polos alemáns en Helsinqui e enterrado na tumba. {{Harvnb|Kuusela|2015|pp=42–43}}</ref>]] Entre 1918 e a década de 1950, a literatura e a poesía dominantes presentaban a guerra de 1918 dende o punto de vista dos vencedores Brancos, con obras como ''Tykkien virsi'' (traducible como ''Salmo dos canóns'') de [[Arvi Järventaus]] en 1918. En poesía, [[Bertel Gripenberg]], que se ofrecera como voluntario do Exército Branco celebrou a súa causa na "Den stora tiden" (traducible como "A idade gloriosa") en 1928, e [[V. A. Koskenniemi]] en "Nuori Anssi" (traducible como "Mozo Anssi") en 1918. As historias da guerra do bando Vermello mantivéronse en silencio.<ref>{{Harvnb|Varpio|2009|pp=441–463}}, {{Harvnb|Tepora|2014|pp=390–400}}</ref> Os primeiros libros neutrais forros escritos pouco despois da guerra, en particular, "Hurskas kurjuus" (traducible como "Mal piadoso") escrito polo [[Premio Nobel de Literatura|galardoado co Premio Nobel]] [[Frans Emil Sillanpää]] en 1919; "Kuolleet omenapuut" (traducible como "Maceiras mortas") por [[Joel Lehtonen]] en 1918; e "Hemkomsten" (traducible como "Regreso á casa") de [[Runar Schildt]] en 1919. A estes seguiulles [[Jarl Hemmer]] en 1931 co libro "En man och hans samvete" (traducible como "Un home e a súa conciencia") e [[Oiva Paloheimo]] en 1942 con "Levoton lapsuus" (traducible como "Infancia inqueda"). O libro de [[Lauri Viita]] "Moreeni" de 1950 presentaba a vida e a experiencia dunha familia traballadora na Tampere de 1918, incluíndo un punto de vista de persoas alleas á guerra civil.<ref>Runar Schildt suicidouse en 1925, en parte debido á guerra civil. En 1920 escribiu: "A corneta non nos chamará a min nin á xente da miña clase para reunirnos. Non temos un lugar nas gardas Branca e Vermella desta vida. Non hai berros de guerra fantásticos, non hai lugar na columna, non hai un lugar permanente para ficar, non hai tranquilidade. Non para nos", {{Harvnb|von Bagh|2007|pp=15–55}}, {{Harvnb|Varpio|2009|pp=441–463}}, {{Harvnb|Tepora|2014|pp=390–400}}, {{Harvnb|Häggman|2017|pp=157–217}}</ref> Entre 1959 e 1962, [[Väinö Linna]] na súa triloxía "Täällä Pohjantähden alla" (traducible como "Baixo a estrela do norte") describiu a guerra civil e a segunda guerra mundial dende o punto de vista da xente común. A segunda parte da obre de Linna abriu unha visión máis ampla destes acontecementos e incluíu historias dos Vermellos na guerra de 1918. Ao mesmo tempo, o libro "Yksityisiä asioita" (traducible como "Asuntos privados") de [[Paavo Haavikko]] abriu unha nova perspectiva da guerra, "Vuoden 1918 tapahtumat" (traducible como "Os eventos de 1918") de [[Veijo Meri]] e "Mummoni ja Mannerheim" (traducible como "Miña avoa e Mannerheim"), todos publicados en 1960. En poesía, [[Viljo Kajava]], que viviu a batalla de Tampere aos nove anos, presentou unha visión pacifista da guerra civil nos seus "Tampereen runot" (traducible como "poemas de Tampere") en 1966. A mesma batalla é descrita na novela "Kylmien kyytimies" (traducible como "Portador de cadáveres") por [[Antti Tuuri]] en 2007. A obra de [[Jenni Linturi]] "Malmi 1917" (2013) describe emocións e actitudes contraditorias nunha aldea que se dirixe cara a guerra civil.<ref>A triloxía de Väinö Linna influiu na investigación histórica. Mentres moitos finlandeses aceptaron a segunda parte como a "verdade histórica" para os eventos de 1918, os historiadores identificaron as distorsións do libro: o papel dos arrendatarios enfatizouse demasiado e descoidouse o papel dos dos social liberais e outros non socialistas moderados, mais isto non diminuiu o alto valor da triloxía na literatura finlandesa. {{Harvnb|von Bagh|2007|pp=15–55}}, {{Harvnb|Varpio|2009|pp=441–463}}, {{Harvnb|Tepora|2014|pp=390–400}}, {{Harvnb|Helsingin Sanomat|2017|p=B6}}, {{Harvnb|Häggman|2017|pp=157–217}}</ref> A triloxía de Väinö Linna mudou rumbo xeral, e logo disto, escribíronse varios libros principalmente dende o punto de vista Vermello: a triloxía de Tampere de [[Erkki Lepokorpi]] en 1977; "Juho 18" de [[Juhani Syrjä]] en 1998; "Käsky" (traducible como "O Comando") de [[Leena Lander]] en 2003; e "Sandra" de [[Heidi Köngäs]] en 2017. A novela épica de [[Kjell Westö]] "[[Lang-sv|Där vi en gång gått]]" (traducible como "Onde unha vez camiñamos"), publicada en 2006, trata sobre o período de 1915 a 1930 tanto dende o lado Vermello como do Branco. O libro de Westö "Hägring 38" (traducible como "Espellismo 38") de 2013, describe os traumas de posguerra da guerra de 1918 e a mentalidade finlandesa na década de 1930. Moitas das historias foron empregadas en filmes e no teatro.<ref>{{Harvnb|von Bagh|2007|pp=15–55}}, {{Harvnb|Varpio|2009|pp=441–463}}, {{Harvnb|Tepora|2014|pp=390–400}}, {{Harvnb|Helsingin Sanomat|2017|p=B6}}</ref> == Notas == <references group="nb"/> ;Referencias {{listaref|20em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} === Bibliografía === {{Refbegin|colwidth=30em}} ;En inglés * {{Cita libro |apelidos=Ahlbäck |nome=Anders |ano=2014 |título=Masculinities and the Ideal Warrior: Images of the Jäger Movement |editor=Tepora, T. |editor2=Roselius, A. |obra=The Finnish Civil War 1918: History, Memory, Legacy |páxinas=254–293 |lugar=Leiden |editorial=Brill |isbn=978-90-04-24366-8}} * {{Cita libro |apelidos=Alapuro |nome=Risto |ano=1988 |título=State and Revolution in Finland |url=https://archive.org/details/staterevolutioni0000alap |lugar=Berkeley |editorial=University of California Press |isbn=0-520-05813-5}} * {{Cita libro |apelidos1=Haapala |nome1=Pertti |apelidos2=Tikka |nome2=Marko |ano=2013 |título=Revolution, Civil War and Terror in Finland in 1918 |editor=Gerwarth Robert |editor2=Horne John |obra=War in Peace: Paramilitary Violence in Europe after the Great War |páxinas=72–84 |lugar=Oxford |editorial=Oxford University Press |isbn=978-0-19-968605-6}} * {{Cita libro |apelidos=Haapala |nome=Pertti |ano=2014 |título=The Expected and Non-Expected Roots of Chaos: Preconditions of the Finnish Civil War |editor=Tepora, T. |editor2=Roselius, A. |obra=The Finnish Civil War 1918: History, Memory, Legacy |páxinas=21–50 |lugar=Leiden |editorial=Brill |isbn=978-90-04-24366-8}} * {{Cita libro |apelidos1=Jussila |nome1=Osmo |apelidos2=Hentilä |nome2=Seppo |apelidos3=Nevakivi |nome3=Jukka |ano=1999 |título=From Grand Duchy to a Modern State: A Political History of Finland since 1809 |editorial=C. Hurst & Co |isbn=1-85065-528-6 |url=https://archive.org/details/fromgrandduchyto0000juss}} * {{Cita libro |apelidos1=Jutikkala |nome1=Eino |apelidos2=Pirinen |nome2=Kauko |ano=2003 |título=A History of Finland |editorial=[[Werner Söderström Osakeyhtiö]] (WSOY) |isbn=951-0-27911-0}} * {{Cita libro |apelidos=Kuusinen |nome=Otto Wille |ano=1919 |título=The Finnish Revolution: A Self-Criticism |editorial=THE WORKERS' SOCIALlST FEDERATION |url=https://helda.helsinki.fi/bitstream/handle/10138/144446/1803217_a.pdf?sequence=1}} * {{Cita libro |apelidos=Kirby |nome=David |ano=2006 |título=A Concise History of Finland |editorial=Cambridge University Press |isbn=0-521-83225-X |url=https://archive.org/details/concisehistoryof00davi_0}} * {{Cita libro |apelidos=Lintunen |nome=Tiina |ano=2014 |título=Women at War |editor=Tepora, T. |editor2=Roselius, A. |obra=The Finnish Civil War 1918: History, Memory, Legacy |páxinas=201–229 |lugar=Leiden |editorial=Brill |isbn=978-90-04-24366-8}} * {{Cita libro |apelidos=McMeekin |nome=Sean |ano=2017 |título=The Russian Revolution – a new history |lugar=Londres |editorial=Profile Books |isbn=978-1-78125-902-3}} * {{Cita libro |apelidos=Payne |nome=Stanley G. |ano=2011 |título=Civil War in Europe, 1905–1949 |lugar=Nova York |editorial=Cambridge University Press |isbn=978-1-107-64815-9}} * {{Cita libro |apelidos=Pipes |nome=Richard |ano=1996 |título=A Concise History of the Russian Revolution |lugar=Nova York |editorial=Vintage |isbn=0-679-74544-0}} * {{Cita libro |apelidos=Roselius |nome=Aapo |ano=2014 |título=Holy War: Finnish Irredentist Campaigns in the aftermath of the Civil War |editor=Tepora, T. |editor2=Roselius, A. |obra=The Finnish Civil War 1918: History, Memory, Legacy |páxinas=119–155 |lugar=Leiden |editorial=Brill |isbn=978-90-04-24366-8}} * {{Cita libro |apelidos=Saarela |nome=Tauno |ano=2014 |título=To Commemorate or Not: The Finnish Labor Movement and the Memory of the Civil War in the Interwar Period |editor=Tepora, T. |editor2=Roselius, A. |obra=The Finnish Civil War 1918: History, Memory, Legacy |páxinas=331–363 |lugar=Leiden |editorial=Brill |isbn=978-90-04-24366-8}} * {{Cita libro |apelidos=Siltala |nome=Juha |ano=2014 |título=Being absorded into an Unintended War |editor=Tepora, T. |editor2=Roselius, A. |obra=The Finnish Civil War 1918: History, Memory, Legacy |páxinas=51–89 |lugar=Leiden |editorial=Brill |isbn=978-90-04-24366-8}} * {{Cita libro |apelidos=Tepora |nome=Tuomas |ano=2014 |título=Changing Perceptions of 1918: World War II and the Post-War Rise of the Left |editor=Tepora, T. |editor2=Roselius, A. |obra=The Finnish Civil War 1918: History, Memory, Legacy |páxinas=364–400 |lugar=Leiden |editorial=Brill |isbn=978-90-04-24366-8}} * {{Cita libro |apelidos1=Tepora |nome1=Tuomas |apelidos2=Roselius |nome2=Aapo |ano=2014a |título=The Finnish Civil War 1918: History, Memory, Legacy |lugar=Leiden |editorial=Brill |isbn=978-90-04-24366-8}} * {{Cita libro |apelidos1=Tepora |nome1=Tuomas |apelidos2=Roselius |nome2=Aapo |ano=2014b |título=The Finnish Civil War, Revolution and Scholarship |editor=Tepora, T. |editor2=Roselius, A. |obra=The Finnish Civil War 1918: History, Memory, Legacy |páxinas=1–16 |lugar=Leiden |editorial=Brill |isbn=978-90-04-24366-8}} * {{Cita libro |apelidos=Tikka |nome=Marko |ano=2014 |título=Warfare & Terror in 1918 |editor=Tepora, T. |editor2=Roselius, A. |obra=The Finnish Civil War 1918: History, Memory, Legacy |páxinas=90–118 |lugar=Leiden |editorial=Brill |isbn=978-90-04-24366-8}} * {{Cita libro |apelidos=Upton |nome=Anthony F. |ano=1973 |título=The Communist Parties of Scandinavia and Finland |url=https://archive.org/details/communistparties0000upto |lugar=London |editorial=Weidenfeld & Nicolson |isbn=0-297-99542-1}} * {{Cita libro |apelidos=Upton |nome=Anthony F. |ano=1980b |título=The Finnish Revolution 1917–1918 |lugar=Minneapolis |editorial=University of Minnesota Press |isbn=0-8166-0905-5}} ;En finés * {{Cita novas |xornal=Aamulehti |data=30 March 2008 |título=Suomalaisten valinnat vuoden 1918 sodan nimestä |series=Su Asiat}} * {{Cita libro |apelidos=Ahto |nome=Sampo |ano=1993 |título=Sotaretkillä. In: Manninen, O. (ed.) Itsenäistymisen vuodet 1917–1920, II Taistelu vallasta |páxinas=180–445 |lugar=Helsinqui |editorial=Valtion painatuskeskus |isbn=951-37-0728-8}} * {{Cita libro |apelidos=Alapuro |nome=Risto |ano=1992 |título=Valta ja valtio – miksi vallasta tuli ongelma 1900-luvun vaihteessa. In: Haapala, P. (ed.): Talous, valta ja valtio. Tutkimuksia 1800-luvun Suomesta |páxinas=251–267 |lugar=Tampere |editorial=Vastapaino |isbn=951-9066-53-5}} * {{Cita libro |apelidos=Apunen |nome=Osmo |ano=1987 |título=Rajamaasta tasavallaksi. In: Avikainen, P., Hetemäki, I. & Pärssinen, E. (eds.) Suomen historia 6, Sortokaudet ja itsenäistyminen |páxinas=47–404 |lugar=Espoo |editorial=Weilin & Göös |isbn=951-35-2495-7}} * {{Cita libro |apelidos=Arimo |nome=Reino |ano=1991 |título=Saksalaisten sotilaallinen toiminta Suomessa 1918 |lugar=Jyväskylä |editorial=Gummerus |isbn=978-951-96-1744-2}} * {{Cita libro |apelidos1=Aunesluoma |nome1=Juhana |apelidos2=Häikiö |nome2=Martti |ano=1995 |título=Suomen vapaussota 1918. Kartasto ja tutkimusopas |url=https://archive.org/details/suomenvapaussota0000unse |lugar=Porvoo |editorial=WSOY |isbn=951-0-20174-X}} * {{Cita libro |apelidos1=Eerola |nome1=Jari |apelidos2=Eerola |nome2=Jouni |ano=1998 |título=Henkilötappiot Suomen sisällissodassa 1918 |lugar=Turenki |editorial=Jaarli |isbn=978-952-91-0001-9}} * {{Cita publicación |apelidos=Eerola |nome=Jouni |ano=2010 |título=Punaisen Suomen panssarijunat. In: Perko, T. (ed.) Sotahistoriallinen Aikakauskirja 29 |páxinas=123–165 |lugar=Helsinqui |editorial=Suomen Sotahistoriallinen seura |issn=0357-816X}} * {{Cita libro |apelidos=Engman |nome=Max |ano=2009 |título=Pitkät jäähyväiset. Suomi Ruotsin ja Venäjän välissä vuoden 1809 jälkeen |lugar=Helsinqui |editorial=WSOY |isbn=978-951-0-34880-2}} * {{Cita libro |apelidos=Haapala |nome=Pertti |ano=1992 |título=Työväenluokan synty. In: Haapala, P. (ed.): Talous, valta ja valtio. Tutkimuksia 1800-luvun Suomesta |páxinas=227–249 |lugar=Tampere |editorial=Vastapaino |isbn=951-9066-53-5}} * {{Cita web |apelidos=Haapala |nome=Pertti |ano=1993 |título=Luokkasota, Historiallinen Aikakauskirja 2/1993 |url=http://www.uta.fi/koskivoimaa/valta/1918-40/luokkasota.htm |data-acceso=17 de setembro de 2019 |data-arquivo=28 de novembro de 2007 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20071128061700/http://www.uta.fi/koskivoimaa/valta/1918-40/luokkasota.htm |url-morta=yes }} * {{Cita libro |apelidos=Haapala |nome=Pertti |ano=1995 |título=Kun yhteiskunta hajosi, Suomi 1914–1920 |lugar=Helsiniqui |editorial=Edita |isbn=951-37-1532-9}} * {{Cita libro |apelidos=Haapala |nome=Pertti |ano=2008 |título=Monta totuutta. In: Hoppu, T., Haapala, P., Antila, K., Honkasalo, M., Lind, M., Liuttunen, A., Saloniemi, M-R. (eds.): Tampere 1918 |páxinas=255–261 |lugar=Tampere |editorial=Tampereen museot |isbn=978-951-609-369-0}} * {{Cita libro |apelidos=Haapala |nome=Pertti |ano=2009a |título=Yhteiskunnallinen kompromissi. In: Haapala, P. & Hoppu, T. (eds.) Sisällissodan pikkujättiläinen |páxinas=395–404 |lugar=Helsinqui |editorial=WSOY|isbn=978-951-0-35452-0}} * {{Cita libro |apelidos=Haapala |nome=Pertti |ano=2009b |título=Kun kansankirkko hajosi. In: Huhta, I. (ed.) Sisällissota 1918 ja kirkko |páxinas=17–23 |lugar=Helsinqui |editorial=Suomen Kirkkohistoriallinen seura |isbn=978-952-5031-55-3}} * {{Cita novas |xornal=Helsingin Sanomat |data=19 October 2017 |título=Kirja-arvostelu: Heidi Köngäs, Sandra |series=Kulttuuri}} * {{Cita libro |apelidos1=Hentilä |nome1=Marjaliisa |apelidos2=Hentilä |nome2=Seppo |ano=2016 |título=Saksalainen Suomi 1918 |lugar=Helsinqui |editorial=Siltala |isbn=978-952-234-384-0}} * {{Cita libro |apelidos=Hokkanen |nome=Kari |ano=1986 |título=Kyösti Kallio I (1873–1929) |lugar=Porvoo |editorial=WSOY |isbn=951-0-13876-2}} * {{Cita libro |apelidos=Hoppu |nome=Tuomas |ano=2008a |título=Venäläisten upseerien kohtalo. In: Hoppu, T. et al. (eds.) Tampere 1918 |páxinas=188–199 |lugar=Tampere |editorial=Tampereen museot |isbn=978-951-609-369-0}} * {{Cita libro |apelidos=Hoppu |nome=Tuomas |ano=2008b |título=Tampere – sodan katkerin taistelu. In: Hoppu, T. et al. (eds.) Tampere 1918 |páxinas=96–161 |lugar=Tampere |editorial=Tampereen museot |isbn=978-951-609-369-0}} * {{Cita libro |apelidos=Hoppu |nome=Tuomas |ano=2009a |título=Sisällissodan puhkeaminen. In: Haapala, P. & Hoppu, T. (eds.) Sisällissodan pikkujättiläinen |páxinas=92–111 |lugar=Helsinqui |editorial=WSOY |isbn=978-951-0-35452-0}} * {{Cita libro |apelidos=Hoppu |nome=Tuomas |ano=2009b |título=Taistelevat osapuolet ja johtajat. In: Haapala, P. & Hoppu, T. (eds.) Sisällissodan pikkujättiläinen |páxinas=112–143 |lugar=Helsinqui |editorial=WSOY |isbn=978-951-0-35452-0}} * {{Cita libro |apelidos=Hoppu |nome=Tuomas |ano=2009c |título=Valkoisten voitto. In: Haapala, P. & Hoppu, T. (eds.) Sisällissodan pikkujättiläinen |páxinas=199–223 |lugar=Helsinqui |editorial=WSOY |isbn=978-951-0-35452-0}} * {{Cita libro |apelidos=Hoppu |nome=Tuomas |ano=2013 |título=Vallatkaa Helsinki. Saksan hyökkäys punaiseen pääkaupunkiin 1918 |lugar=Juva |editorial=Gummerus |isbn=978-951-20-9130-0}} * {{Cita libro |apelidos=Hoppu |nome=Tuomas |ano=2017 |título=Sisällissodan naiskaartit. Suomalaiset naiset aseissa 1918 |lugar=Juva |editorial=Gummerus |isbn=978-951-24-0559-6}} * {{Cita libro |apelidos=Huhta |nome=Ilkka |ano=2009 |título=Sisällissota 1918 ja kirkko |lugar=Helsinqui |editorial=Suomen Kirkkohistoriallinen seura |isbn=978-952-5031-55-3}} * {{Cita libro |apelidos=Häggman |nome=Kai |ano=2017 |título=Kynällä ja kiväärillä. In: Häggman, K., Keskisarja, T., Kuisma, M. & Kukkonen, J. 1917. Suomen ihmisten vuosi |páxinas=157–217 |lugar=Helsinqui |editorial=WSOY |isbn=978-951-0-42701-9}} * {{Cita libro |apelidos=Jussila |nome=Osmo |ano=2007 |título=Suomen historian suuret myytit |lugar=Helsinqui |editorial=WSOY |isbn=978-951-0-33103-3}} * {{Cita libro |apelidos=Jutikkala |nome=Eino |ano=1995 |título=Maaliskuun vallankumouksesta toukokuun paraatiin 1918. In: Aunesluoma, J. & Häikiö, M. (eds.) Suomen vapaussota 1918. Kartasto ja tutkimusopas |url=https://archive.org/details/suomenvapaussota0000unse |páxinas=[https://archive.org/details/suomenvapaussota0000unse/page/11 11]–20 |lugar=Porvoo |editorial=WSOY |isbn=951-0-20174-X}} * {{Cita libro |apelidos=Jyränki |nome=Antero |ano=2014 |título=Kansa kahtia, henki halpaa. Oikeus sisällissodan Suomessa? |lugar=Helsinqui |editorial=Art House |isbn=978-951-884-520-4}} * {{Cita libro |apelidos=Kalela |nome=Jorma |ano=2008a |título=Miten Suomi syntyi?. In: Pernaa, V. & Niemi, K. Mari (eds.) Suomalaisen yhteiskunnan poliittinen historia |páxinas=15–30 |lugar=Helsinqui |editorial=Edita |isbn=978-951-37-5321-4}} * {{Cita libro |apelidos=Kalela |nome=Jorma |ano=2008b |título=Yhteiskunnallinen kysymys ja porvarillinen reformismi. In: Pernaa, V. & Niemi, K. Mari (eds.) Suomalaisen yhteiskunnan poliittinen historia |páxinas=31–44 |lugar=Helsinqui |editorial=Edita |isbn=978-951-37-5321-4}} * {{Cita libro |apelidos=Kalela |nome=Jorma |ano=2008c |título=Suomi ja eurooppalainen vallankumousvaihe. In: Pernaa, V. & Niemi, K. Mari (eds.) Suomalaisen yhteiskunnan poliittinen historia |páxinas=95–109 |lugar=Helsinqui |editorial=Edita |isbn=978-951-37-5321-4}} * {{Cita libro |apelidos=Kallioinen |nome=Sami |ano=2009 |título=Kestämättömät sopimukset. Muuramen, Savonlinnan ja Teuvan rauhallisuuteen vaikuttaneiden tekijöiden vertailua kesästä 1917 sisällissotaan 1918 |lugar=Jyväskylä |editorial=Jyväskylän yliopisto, Historian ja etnologian laitos, Pro gradu-tutkielma.}} * {{Cita libro |apelidos=Kekkonen |nome=Jukka |ano=2016 |título=Kun aseet puhuvat. Poliittinen väkivalta Espanjan ja Suomen sisällissodissa |lugar=Helsinqui |editorial=Art House |isbn=978-951-884-586-0}} * {{Cita libro |apelidos=Keränen |nome=Jorma |apelidos2=Tiainen |nome2=Jorma |apelidos3=Ahola |nome3=Matti |apelidos4=Ahola |nome4=Veikko |apelidos5=Frey |nome5=Stina |apelidos6=Lempinen |nome6=Jorma |apelidos7=Ojanen |nome7=Eero |apelidos8=Paakkonen |nome8=Jari |apelidos9=Talja |nome9=Virpi |apelidos10=Väänänen |nome10=Juha |ano=1992 |título=Suomen itsenäistymisen kronikka |lugar=Jyväskylä |apelidos=Gummerus |isbn=951-20-3800-5}} * {{Cita libro |apelidos=Keskisarja |nome=Teemu |ano=2013 |título=Viipuri 1918 |lugar=Helsinqui |editorial=Siltala |isbn=978-952-234-187-7}} * {{Cita libro |apelidos=Keskisarja |nome=Teemu |ano=2017 |título=Vapauden ja vihan vuosi. In: Häggman, K., Keskisarja, T., Kuisma, M. & Kukkonen, J. 1917. Suomen ihmisten vuosi |páxinas=13–74 |lugar=Helsinqui |editorial=WSOY |isbn=978-951-0-42701-9}} * {{Cita libro |apelidos=Ketola |nome=Eino |ano=1987 |título=Kansalliseen kansanvaltaan. Suomen itsenäisyys, sosiaalidemokraatit ja Venäjän vallankumous 1917 |url=https://archive.org/details/kansalliseenkans0000keto |lugar=Helsinqui |editorial=Tammi |isbn=978-951-30-6728-1}} * {{Cita libro |apelidos=Kettunen |nome=Pauli |ano=1986 |título=Poliittinen liike ja sosiaalinen kollektiivisuus: tutkimus sosialidemokratiasta ja ammattiyhdistysliikkeestä Suomessa 1918–1930. Historiallisia tutkimuksia 138 |url=https://archive.org/details/poliittinenliike0000kett |lugar=Jyväskylä |editorial=Gummerus |isbn=951-9254-86-2}} * {{Cita libro |apelidos=Klemettilä |nome=Aimo |ano=1989 |título=Lenin ja Suomen kansalaissota. In: Numminen J., Apunen O., von Gerich-Porkkala C., Jungar S., Paloposki T., Kallio V., Kuusi H., Jokela P. & Veilahti V. (eds.) Lenin ja Suomi II |páxinas=163–203 |lugar=Helsinqui |editorial=Valtion painatuskeskus |isbn=951-860-402-9}} * {{Cita libro |apelidos=Klinge |nome=Matti |ano=1997 |título=Keisarin Suomi |lugar=Helsinqui |editorial=Schildts |isbn=951-50-0682-1}} * {{Cita libro |apelidos1=Kolbe |nome1=Laura |apelidos2=Nyström |nome2=Samu |ano=2008 |título=Helsinki 1918. Pääkaupunki ja sota |lugar=Helsinqui |editorial=Minerva |isbn=978-952-492-138-1}} * {{Cita libro |apelidos=Korppi-Tommola |nome=Aura |ano=2016 |título=Miina Sillanpää - edelläkävijä |lugar=Helsinqui |editorial=Suomen kirjallisuuden seura |isbn=978-952-222-724-9}} * {{Cita libro |apelidos=Kuisma |nome=Markku |ano=2010 |título=Sodasta syntynyt. Itsenäisen Suomen synty Sarajevon laukauksista Tarton rauhaan 1914–1920 |lugar=Helsinqui |editorial=WSOY |isbn=978-951-0-36340-9}} * {{Cita libro |apelidos=Kuusela |nome=Kari |ano=2015 |título=Jüri Vilmsin mysteeri. In: Nieminen, J. (ed.) Helsinki ensimmäisessä maailmansodassa |páxinas=42–43 |lugar=Helsinqui |editorial=Gummerus Kustannus Oy |isbn=978-951-24-0086-7}} * {{Cita libro |apelidos=Lackman |nome=Matti |ano=2000 |título=Suomen vai Saksan puolesta? Jääkäreiden tuntematon historia |lugar=Helsinki |editorial=Otava |isbn=951-1-16158-X}} * {{Cita libro |apelidos=Lackman |nome=Matti |ano=2009 |título=Jääkäriliike. In: Haapala, P. & Hoppu, T. (eds.) Sisällissodan pikkujättiläinen |páxinas=48–57 |lugar=Helsinqui |editorial=WSOY |isbn=978-951-0-35452-0}} * {{Cita libro |apelidos=Lackman |nome=Matti |ano=2014 |título=Suur-Ruotsi vai itsenäinen Suomi? Puntarointia ja kevään 1918 lopputulos. In: Blomgren, R., Karjalainen, M., Manninen, O., Saloranta, P. & Tuunainen, P. (eds.) Sotahistoriallinen Aikakauskirja 34 |páxinas=216–250 |lugar=Helsinqui |editorial=Suomen Sotahistoriallinen seura |issn=0357-816X}} * {{Cita libro |apelidos=Lappalainen |nome=Jussi T. |ano=1981a |título=Punakaartin sota I |lugar=Helsinqui |editorial=Valtion painatuskeskus |isbn=951-859-071-0}} * {{Cita libro |apelidos=Lappalainen |nome=Jussi T. |ano=1981b |título=Punakaartin sota II |lugar=Helsinqui |editorial=Valtion painatuskeskus |isbn=951-859-072-9}} * {{Cita libro |apelidos=Lindqvist |nome=Herman |ano=2003 |título=Ruotsin historia, jääkaudesta tulevaisuuteen |lugar=Helsinqui |editorial=WSOY |isbn=951-0-28329-0}} * {{Cita libro |apelidos=Manninen |nome=Ohto |ano=1993a |título=Sodanjohto ja strategia. In: Manninen, O. (ed.) Itsenäistymisen vuodet 1917–1920, II Taistelu vallasta |páxinas=24–93 |lugar=Helsinqui |editorial=Valtion painatuskeskus |isbn=951-37-0728-8}} * {{Cita libro |apelidos=Manninen |nome=Ohto |ano=1993b |título=Taistelevat osapuolet. In: Manninen, O. (ed.) Itsenäistymisen vuodet 1917–1920, II Taistelu vallasta |páxinas=96–177 |lugar=Helsinqui |editorial=Valtion painatuskeskus |isbn=951-37-0728-8}} * {{Cita web |apelidos=Manninen |nome=Ohto |ano=1993c |título=Vapaussota, Historiallinen Aikakauskirja 2/1993 |url=http://www.uta.fi/koskivoimaa/valta/1918-40/vapaussota.htm |data-acceso=17 de setembro de 2019 |data-arquivo=28 de novembro de 2007 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20071128061816/http://www.uta.fi/koskivoimaa/valta/1918-40/vapaussota.htm |url-morta=yes }} * {{Cita libro |apelidos=Manninen |nome=Ohto |ano=1995 |título=Vapaussota – osana suursotaa ja Venäjän imperiumin hajoamista. In: Aunesluoma, J. & Häikiö, M. (eds.) Suomen vapaussota 1918. Kartasto ja tutkimusopas |url=https://archive.org/details/suomenvapaussota0000unse |páxinas=[https://archive.org/details/suomenvapaussota0000unse/page/21 21]–32 |lugar=Porvoo |editorial=WSOY |isbn=951-0-20174-X}} * {{Cita libro |apelidos=Manninen* |nome=Turo |ano=1993a |título=Työväenkaartien kehitys maaliskuusta marraskuuhun 1917. In: Manninen, O. (ed.) Itsenäistymisen vuodet 1917–1920, I Irti Venäjästä |páxinas=324–343 |lugar=Helsinqui |editorial=Valtion painatuskeskus |isbn=951-37-0727-X}} * {{Cita libro |apelidos=Manninen* |nome=Turo |ano=1993b |título=Kaartit vastakkain. In: Manninen, O. (ed.) Itsenäistymisen vuodet 1917–1920, I Irti Venäjästä |páxinas=346–395 |lugar=Helsinqui |editorial=Valtion painatuskeskus |isbn=951-37-0727-X}} * {{Cita libro |apelidos=Manninen* |nome=Turo |ano=1993c |título=Tie sotaan. In: Manninen, O. (ed.) Itsenäistymisen vuodet 1917–1920, I Irti Venäjästä |páxinas=398–432 |lugar=Helsinqui |editorial=Valtion painatuskeskus |isbn=951-37-0727-X}} * {{Cita libro |apelidos=Meinander |nome=Henrik |ano=2010 |título=Suomen historia. Linjat, rakenteet, käännekohdat |lugar=Helsinqui |editorial=WSOY |isbn=978-951-0-37863-2}} * {{Cita libro |apelidos=Meinander |nome=Henrik |ano=2012 |título=Tasavallan tiellä, Suomi kansalaissodasta 2010-luvulle |lugar=Helsinqui |editorial=Schildts & Söderströms |isbn=978-951-52-2957-1}} * {{Cita libro |apelidos=Muilu |nome=Heikki |ano=2010 |título=Venäjän sotilaat valkoisessa Suomessa |lugar=Jyväskylä |editorial=Atena |isbn=978-951-796-624-5}} * {{Cita libro |apelidos=Nygård |nome=Toivo |ano=2003 |título=Uhkan väliaikainen väistyminen. In: Zetterberg, S. (ed.) Suomen historian pikkujättiläinen |páxinas=553–65 |lugar=Porvoo |editorial=WSOY |isbn=951-0-27365-1}} * {{Cita libro |apelidos=Olkkonen |nome=Tuomo |ano=2003 |título=Modernisoituva suuriruhtinaskunta. In: Zetterberg, S. (ed.) Suomen historian pikkujättiläinen |páxinas=465–533 |lugar=Porvoo |editorial=WSOY |isbn=951-0-27365-1}} * {{Cita libro |apelidos=Paavolainen |nome=Jaakko |ano=1966 |título=Poliittiset väkivaltaisuudet Suomessa 1918, I Punainen terrori |lugar=Helsinqui |editorial=Tammi}} * {{Cita libro |apelidos=Paavolainen |nome=Jaakko |ano=1967|título=Poliittiset väkivaltaisuudet Suomessa 1918, II Valkoinen terrori |lugar=Helsinqui |editorial=Tammi}} * {{Cita libro |apelidos=Paavolainen |nome=Jaakko |ano=1971 |título=Vankileirit Suomessa 1918 |lugar=Helsinqui |editorial=Tammi |isbn=951-30-1015-5}} * {{Cita libro |apelidos=Pekkalainen |nome=Tuulikki |ano=2014 |título=Lapset sodasssa 1918 |url=https://archive.org/details/lapsetsodassa1910000unse |lugar=Helsinqui |editorial=Tammi |isbn=978-951-31-6939-8}} * {{Cita libro |apelidos=Peltonen |nome=Ulla-Maija |ano=2003 |título=Muistin paikat. Vuoden 1918 sisällissodan muistamisesta ja unohtamisesta |lugar=Helsinqui |editorial=Suomen Kirjallisuuden seura |isbn=978-951-74-6468-0}} * {{Cita libro |apelidos=Pietiäinen |nome=Jukka-Pekka |ano=1992 |título=Suomen ulkopolitiikan alku. In: Manninen, O. (ed.) Itsenäistymisen vuodet 1917–1920, III Katse tulevaisuuteen |páxinas=252–403 |lugar=Helsinqui |editorial=Valtion painatuskeskus |isbn=951-37-0729-6}} * {{Cita libro |apelidos=Piilonen |nome=Juhani |ano=1992 |título=Kansallisen eheytyksen ensi askeleet. In: Manninen, O. (ed.) Itsenäistymisen vuodet 1917–1920, III Katse tulevaisuuteen |páxinas=228–249 |lugar=Helsinqui |editorial=Valtion painatuskeskus |isbn=951-37-0729-6}} * {{Cita libro |apelidos=Piilonen |nome=Juhani |ano=1993 |título=Rintamien selustassa. In: Manninen, O. (ed.) Itsenäistymisen vuodet 1917–1920, II Taistelu vallasta |páxinas=486–627 |lugar=Helsinqui |editorial=Valtion painatuskeskus |isbn=951-37-0728-8}} * {{Cita libro |apelidos=Rautkallio |nome=Hannu |ano=1977 |título=Kaupantekoa Suomen itsenäisyydellä. Saksan sodan päämäärät Suomessa 1917–1918 |lugar=Helsinqui |editorial=WSOY |isbn=978-951-0-08492-2}} * {{Cita libro |apelidos=Rinta-Tassi |nome=Osmo |ano=1986 |título=Kansanvaltuuskunta Punaisen Suomen hallituksena |lugar=Helsinqui |editorial=Valtion painatuskeskus |isbn=951-860-079-1}} * {{Cita libro |apelidos=Rinta-Tassi |nome=Osmo |ano=1989 |título=Lokakuun vallankumous ja Suomen itsenäistyminen. In: Numminen J. et al. (eds.) Lenin ja Suomi II |páxinas=83–161 |lugar=Helsinqui |editorial=Valtion painatuskeskus |isbn=951-860-402-9}} * {{Cita libro |apelidos=Roselius |nome=Aapo |ano=2004 |título=Saksalaisten henkilötappiot Suomessa vuonna 1918. In: Westerlund, L. (ed.) Sotaoloissa vuosina 1914–1922 surmansa saaneet |páxinas=165–176 |lugar=Helsinqui |editorial=VNKJ 10/2004, Edita |isbn=952-5354-52-0}} * {{Cita libro |apelidos=Roselius |nome=Aapo |ano=2006 |título=Amatöörien sota. Rintamataisteluiden henkilötappiot Suomen sisällissodassa 1918 |lugar=Helsinqui |editorial=VNKJ 1/2006, Edita |isbn=952-5354-92-X}} * {{Cita libro |apelidos=Saarikoski |nome=Vesa |ano=2008 |título=Yhteiskunnan modernisoituminen. In: Pernaa, V. & Niemi, K. Mari (eds.) Suomalaisen yhteiskunnan poliittinen historia |páxinas=113–131 |lugar=Helsinqui |editorial=Edita |isbn=978-951-37-5321-4}} * {{Cita libro |apelidos=Soikkanen |nome=Timo |ano=2008 |título=Taistelu autonomiasta. In: Pernaa, V. & Niemi, K. Mari (eds.) Suomalaisen yhteiskunnan poliittinen historia |páxinas=45–94 |lugar=Helsinqui |editorial=Edita |isbn=978-951-37-5321-4}} * {{Cita libro |apelidos=Suodenjoki |nome=Sami |ano=2009a |título=Siviilihallinto. In: Haapala, P. & Hoppu, T. (eds.) Sisällissodan pikkujättiläinen |páxinas=246–269 |lugar=Helsinqui |editorial=WSOY |isbn=978-951-0-35452-0}} * {{Cita libro |apelidos=Suodenjoki |nome=Sami |ano=2009b |título=Vankileirit. In: Haapala, P. & Hoppu, T. (eds.) Sisällissodan pikkujättiläinen |páxinas=335–355 |lugar=Helsinqui |editorial=WSOY |isbn=978-951-0-35452-0}} * {{Cita libro |apelidos=Tikka |nome=Marko |ano=2006 |título=Terrorin aika. Suomen levottomat vuodet 1917–1921 |lugar=Jyväskylä |editorial=Gummerus |isbn=951-20-7051-0}} * {{Cita libro |apelidos=Tikka |nome=Marko |ano=2009 |título=Kun kansa leikki kuningasta. Suomen suuri lakko 1905 |lugar=Helsinqui |editorial=Suomen kirjallisuuden seura |isbn=978-952-222-141-4}} * {{Cita libro |apelidos=Uola |nome=Mikko |ano=1998 |título=Seinää vasten vain; poliittisen väkivallan motiivit Suomessa 1917–1918 |lugar=Helsinqui |editorial=Otava |isbn=978-951-11-5440-2}} * {{Cita libro |apelidos=Upton |nome=Anthony F. |ano=1980 |título=Vallankumous Suomessa 1917–1918, I |lugar=Jyväskylä |editorial=Gummerus |isbn=951-26-1828-1}} * {{Cita libro |apelidos=Upton |nome=Anthony F. |ano=1981 |título=Vallankumous Suomessa 1917–1918, II |lugar=Jyväskylä |editorial=Gummerus |isbn=951-26-2022-7}} * {{Cita libro |apelidos=Vares |nome=Vesa |ano=1998 |título=Kuninkaantekijät. Suomalainen monarkia 1917–1919, myytti ja todellisuus |lugar=Juva |editorial=WSOY |isbn=951-0-23228-9}} * {{Cita libro |apelidos=Vares |nome=Vesa |ano=2009 |título=Kuningashankkeesta tasavallan syntyyn. In: Haapala, P. & Hoppu, T. (eds.) Sisällissodan pikkujättiläinen |páxinas=376–394 |lugar=Helsinqui |editorial=WSOY|isbn=978-951-0-35452-0}} * {{Cita libro |apelidos=Varpio |nome=Yrjö |ano=2009 |título=Vuosi 1918 kaunokirjallisuudessa. In: Haapala, P. & Hoppu, T. (eds.) Sisällissodan pikkujättiläinen |páxinas=441–463 |lugar=Helsinqui |editorial=WSOY |isbn=978-951-0-35452-0}} * {{Cita libro |apelidos=von Bagh |nome=Peter |ano=2007 |título=Sininen laulu. Itsenäisen Suomen taiteen tarina |lugar=Helsinqui |editorial=WSOY |isbn=978-951-0-32895-8}} * {{Cita libro |apelidos=Voutilainen |nome=Miikka |ano=2017 |título=Nälän vuodet. Nälänhädän historia|place=Jyväskylä |editorial=Atena |isbn=978-952-30035-14}} * {{Cita libro |apelidos=Westerlund |nome=Lars |ano=2004a |título=Sotaoloissa vuosina 1914–1922 surmansa saaneet |lugar=Helsinqui |editorial=VNKJ 10/2004, Edita |isbn=952-5354-52-0}} * {{Cita libro |apelidos=Westerlund |nome=Lars |ano=2004b |título=Venäläissurmat Suomessa 1914–1922, 2.1. Sotatapahtumat 1918–1922 |lugar=Helsinqui |editorial=VNKJ 2/2004, Edita |isbn=952-5354-44-X}} * {{Cita libro |apelidos1=Westerlund |nome1=Lars |apelidos2=Kalleinen |nome2=Kristiina |ano=2004 |título=Loppuarvio surmansa saaneista venäläisistä. In: Westerlund, L. (ed.) Venäläissurmat Suomessa 1914–1922, 2.2. Sotatapahtumat 1918–1922 |páxinas=267–271 |lugar=Helsinqui |editorial=VNKJ 3/2004c, Edita |isbn=952-5354-45-8}} * {{Cita libro |apelidos=Ylikangas |nome=Heikki |ano=1986 |título=Käännekohdat Suomen historiassa |url=https://archive.org/details/kaannekohdatsuom0000ylik |lugar=Juva |editorial=WSOY |isbn=951-0-13745-6}} * {{Cita libro |apelidos=Ylikangas |nome=Heikki |ano=1993a |título=Tie Tampereelle |lugar=Porvoo |editorial=WSOY |isbn=951-0-18897-2}} * {{Cita web |apelidos=Ylikangas |nome=Heikki |ano=1993b |título=Sisällissota, Historiallinen Aikakauskirja 2/1993 |url=http://www.uta.fi/koskivoimaa/valta/1918-40/sisallissota.htm |data-acceso=17 de setembro de 2019 |data-arquivo=17 de xaneiro de 2014 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20140117053339/http://www15.uta.fi/koskivoimaa/valta/1918-40/sisallissota.htm |url-morta=yes }} {{Refend}} === Outros artigos === * [[Historia de Finlandia]] * [[Gran Ducado de Finlandia]] * [[Lotta Svärd]] * [[Reino de Finlandia (1918)|Reino de Finlandia]] === Ligazóns externas === *Tepora, Tuomas: [https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/finnish_civil_war_1918 A guerra civil finlandesa de 1918], en: [https://encyclopedia.1914-1918-online.net/home/ 1914-1918-online. Enciclopedia Internacional da primeira guerra mundial] {{en}} *Jalonen, Jussi: [https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/tampere_battle_of Tampere, Batalla de], en: [https://encyclopedia.1914-1918-online.net/home/ 1914-1918-online. Enciclopedia Internacional da primeira guerra mundial] {{en}} * [https://www.flickr.com/photos/vapriikki/albums/72157668009883972 1918] (imaxes da guerra civil en [[Flickr]] subidas polo centro museístico Vapriikki baixo licenza [[CC-BY 2.0]]) {{fi}} * [https://finna.fi/?lng=en-gb Finna.fi] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201021125732/https://finna.fi/?lng=en-gb |date=21 de outubro de 2020 }} (servizo de procura de información para arquivos finlandeses, bibliotecas e museos) {{en}} {{fi}} {{sv}} * [http://www.ethesis.net/finland/swf/start_here.html The Representation of Violence in the Finnish (press-) Photography of the Civil War] {{en}} * [http://vesta.narc.fi/cgi-bin/db2www/sotasurmaetusivu/main?lang=en Vítimas de guerra en Finlandia, 1914–1922] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171020110741/http://vesta.narc.fi/cgi-bin/db2www/sotasurmaetusivu/main?lang=en |date=20 de outubro de 2017 }} (organizado polos [[Arquivos Nacionais de Finlandia]]) {{en}} * [https://www.flickr.com/photos/vapriikki/albums/72157668009883972 1918] (imaxes da guerra civil finlandesa en [[Flickr]] subidas polo [[Centro Museístico Vapriikki]] baixo licenza [[CC-BY 2.0]]) * [https://theworthyhouse.com/2020/11/30/on-the-finnish-civil-war/ "On the Finnish Civil War"] en The Worthy House {{en}} {{Revolución Rusa de 1917}} {{Revolucións de 1917-1923}} {{Barra portal|Finlandia|Historia}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Guerra civil finlandesa]] [[Categoría:Guerras do século XX]] huiw47demrxoa0t87r7yv7p1qma6jf1 0 450219 7105023 6963733 2025-06-23T22:01:34Z O Breixo 127505 7105023 wikitext text/x-wiki {{1000 artigos icona título|materia=Xeografía e historia}} {{Acontecemento}} As '''revolucións de 1917-1923''' foron un período de descontento político e revoltas arredor do mundo inspirado polo éxito da [[revolución rusa de 1917]] e as desordes xurdidas como [[consecuencias da primeira guerra mundial]]. Os levantamentos foron principalmente de natureza [[socialismo|socialista]] ou [[anticolonialismo|anticolonialista]] e na súa maioría tiveron pouca repercusión, non logrando un impacto duradeiro.<ref>{{Cita web |url=http://www.historytoday.com/david-motadel/waves-revolution |title=Waves of Revolution |last1=Motadel |first1=David |last2= |first2= |date=4 de abril de 2011 |website=History Today |publisher= |access-date=5 de maio de 2015 |quote=}}</ref> De toda a actividade revolucionaria deste período, a [[vaga revolucionaria]] de [[1917]]-[[1923]] refírese principalmente ao descontento causado pola [[primeira guerra mundial]] en [[Europa]].<ref>{{Cita web |url=https://books.google.com/books?id=pnLI8ooHHPgC&pg=PA238&lpg=PA238&dq=1917%E2%80%9323+wave&source=bl&ots=3tb3I4H5ZA&sig=j8d0sgDCa3o0D0fK8fPGymAhdlM&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjW0Mr-q8TMAhULKh4KHfsFDlAQ6AEIKjAC#v=onepage&q=1917%E2%80%9323%20wave&f=false |title=Neutral Europe Between War and Revolution, 1917-23 |last1=Schmitt |first1=Hans |publisher= |access-date=5 de maio de 2016}}</ref> == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Revolucións de 1917-1923}} {{historia en progreso}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Revolucións]] [[Categoría:Socialismo]] [[Categoría:Comunismo]] [[Categoría:Antifascismo]] [[Categoría:Década de 1920]] [[Categoría:Década de 1910]] [[Categoría:Revolución Rusa de 1917]] [[Categoría:Primeira guerra mundial]] nyfj46eqnenpj8d2syublj6gfj44dhm 0 452218 7105024 6953904 2025-06-23T22:02:14Z O Breixo 127505 7105024 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe= ByzantinischesReich1265-pt.svg |descrición_imaxe= Mapa do Imperio bizantino e os estados veciños en 1265. |data= 1272/1273 ou 1274/1275 |resultado=Derrota bizantina |combatentes1=[[Ficheiro:Byzantine imperial flag, 14th century, square.svg|20px]] [[Imperio Bizantino]] |combatentes2=[[Tesalia]]<br/>[[Ficheiro:Blason fam fr de La Roche (Ducs d'Athènes).svg|20px]] [[Ducado de Atenas]] |comandante1=[[Xoán Paleólogo]]<br/>[[Aleixo Cabalario]]{{MEC}} |comandante2=[[Xoán I Ducas de Tesalia|Xoán de Tesalia]]<br/>[[Xoán I de la Roche]] |soldados1=~30.000 soldados |soldados2=300-500 soldados}} A '''batalla de Neopatras''' librouse a principios de [[1270]] entre o exército bizantino que estaba a cercar a cidade de [[Ypati|Neopatras]] (actual Ypati, [[Grecia]]) e as forzas de [[Xoán I Ducas]], o gobernante de [[Tesalia]]. Xoán Ducas foi tomado por sorpresa na súa capital polas tropas bizantinas, pero conseguiu escapar ao disfrazarse como un cabaleiro, e dirixiuse cara ao [[Ducado de Atenas]]. Aí, aliouse con [[Xoán I de la Roche]], e regresou cun exército latino, atacando por sorpresa o campamento bizantino. A pesar de que o seu exército era numericamente inferior, Xoán I Ducas obtivo unha esmagadora vitoria sobre o desorganizado exército bizantino. == Antecedentes == En 1259, o [[Imperio de Nicea]], dirixido por [[Miguel VIII Paleólogo]], conseguira unha gran vitoria na [[Batalla de Pelagonia]] contra unha coalición dos seus principais adversarios europeos, o [[Despotado de Epiro]], o [[Reino de Sicilia]] e o [[Principado de Acaia]]. Esta vitoria logrouse en gran parte debido á deserción de Xoán Ducas, o fillo ilexítimo de [[Miguel II Comneno Ducas|Miguel II de]] Epiro{{sfn|Geanakoplos|1959|pp=62–72}} {{sfn|Fine|1994|pp=162–163}}. Esta vitoria permitiu que Miguel Paleólogo consolidase o seu territorio en Europa, ademais, o debilitamento de Epiro e dos estados latinos permitiu ao Imperio realizar a reconquista de [[Constantinopla]] en 1261 e restablecer o [[Imperio Bizantino|Imperio bizantino]], e tendo a Miguel como emperador{{sfn|Geanakoplos|1959|pp=73–74}}. As forzas nicenas fallaron, con todo, en subxugar a Epiro: Xoán Ducas volveu rapidamente a xurar lealdade ao seu pai, e a poboación local permaneceu leal a Miguel II. Os nicenos foron expulsados da zona en 1259, e logo foron derrotados e expulsados de [[Tesalia]] en [[1260]]{{sfn|Fine|1994|pp=163–164}}. En 1266 ou 1268, Miguel II de Epiro morreu, e as súas posesións foron divididas entre os seus fillos: o seu fillo lexítimo maior, [[Nicéforo I Comneno Ducas|Nicéforo I]], herdou o que restaba de Epiro, mentres que Xoán, que casou coa filla dun líder valaco tesalio («Gran Valaquia»), recibiu Tesalia coa súa capital Neopatras{{sfn|Nicol|1993|p=58}} {{sfn|Kazhdan|1991|p=1044}} {{sfn|Fine|1994|p=169}}. Ambos os irmáns eran hostís co restaurado Imperio bizantino, que pretendía recuperar os seus territorios, e mantiveron estreitas relacións cos estados latinos do sur de [[Grecia]]. Con todo, Miguel VIII tratou de anexalos a través de matrimonios dinásticos: Nicéforo casou coa súa sobriña [[Ana Paleóloga Cantacucena]], mentres que un dos seus sobriños, [[Andrónico Tarcaniotes]], casou coa filla de Xoán Ducas, que recibiu o título de [[sebastocrátor]]{{sfn|Kazhdan|1991|p=1044}} {{sfn|Nicol|1993|pp=58–59}} {{sfn|Setton|1976|p=423}}. Miguel fracasou no seu obxectivo xa que ambos os irmáns seguíronlle a ser hostís. Despois da unión profundamente impopular das Igrexas en 1274, Nicéforo e Xoán ofreceron refuxio para os disidentes e críticos das políticas relixiosas de Miguel{{sfn|Nicol|1993|p=59}} . A través destas negociacións con respecto á Acta de Unión e submisión da [[Igrexa ortodoxa|Igrexa ortodoxa grega]] á [[Santa Sé|Sede de Roma]], Miguel evitou o perigo dun ataque latino concentrado no seu Estado, e estaba libre para actuar contra os seus inimigos. Inmediatamente, lanzou ofensivas contra as posesións sicilianas en [[Albania]], e contra Xoán Ducas en Tesalia{{sfn|Geanakoplos|1959|pp=277–279}}{{sfn|Fine|1994|pp=186–188}}. == A batalla == Para a campaña contra Tesalia (a data é incerta, pero recentes académicos colócano entre 1272/1273 ou 1274/1275){{#tag:ref|A data da '''batalla de Neopatras''' e, polo tanto, tamén a subsecuente [[batalla de Demetrias]], é disputada entre os estudosos. Os historiadores máis antigos seguiron ao académico [[Compañía de Xesús|xesuíta]] [[Pierre Poussines]] do século XVII, que colocou o suceso en 1271{{sfn|Setton|1976|p=423}}. A. Failler dátao en 1272-1273{{sfn|Failler|1984|pp=189–192}}, unha data tamén adoptada por outros autores como Alice-Mary Talbot no ''Oxford Dictionary of Byzantium''. {{sfn|Kazhdan|1991|p=1044}}. Deno J. Geanakoplos datou a campaña en [[Tesalia]] despois do [[Concilio de Lyon II|Concilio de Lyon]], a finais de 1274 ou principios de 1275{{sfn|Geanakoplos|1959|pp=279–282}}, e a súa datación foi adoptada por certos estudosos modernos como Donald Nicol e John Van Antwerp Fine{{sfn|Fine|1994|p=188}}{{sfn|Setton|2006|p=257}}.|group=nota}} Miguel reuniu unha enorme forza, na súa gran maioría mercenarios, que as fontes contemporáneas colocaron, certamente esaxerando, en 30.000 ([[Paquimeres]] fala de 40.000 homes, incluíndo as forzas navais). Estes estiveron baixo o mando do seu propio irmán, o ''déspota'' Xoán Paleólogo, e o xeneral [[Aleixo Cabalario]]. Esta forza foi enviada contra Tesalia, e estaba apoiada pola armada bizantina baixo o ''protostrator'' [[Aleixo Ducas Filantropeno]], que atacaría os principados latinos e impediría que axudasen a Xoán Ducas{{sfn|Nicol|1993|p=59}} {{sfn|Geanakoplos|1959|p=282}} {{sfn|Fine|1994|p=188}} {{sfn|Bartusis|1997|pp=60–61, 264}}. Ducas foi tomado completamente por sorpresa polo rápido avance das forzas bizantinas, e encerrouse con algúns homes na sa capital, Neopatras, que os bizantinos procederon a cercar. Ducas, con todo, recorreu a unha estrataxema: escalou os muros da fortaleza cunha corda e, disfrazado como un cabaleiro, conseguiu atravesar o cerco bizantino. Despois de tres días, chegou a [[Tebas, Grecia|Tebas]], onde pediu a axuda de Xoán I de la Roche, o [[Ducado de Atenas|duque de Atenas]]{{sfn|Setton|1976|p=423}} {{sfn|Geanakoplos|1959|p=283}}. Os dous gobernantes asinaron un tratado de alianza, polo cal o irmán de Xoán de la Roche e herdeiro, [[Guillerme I de la Roche|Guillerme I]], casaría coa filla de Xoán Ducas, [[Helena Comnena Ducaina|Helena]] e recibiría as fortalezas de [[Gravia]], [[Siderocastro]], [[Gardiki]] e [[Zituni]] como dote{{sfn|Fine|1994|p=188}}. Á súa vez, de la Roche deu a Ducas 300 ou 500 cabaleiros (dependendo da fonte) cos que regresou rapidamente a Neopatras. As forzas bizantinas debilitáronse considerabelmente, con varios destacamentos enviados a capturar outros fortes ou saquear a rexión e, ademais, eran difíciles de controlar e non estaban moi cohesionadas, dados os moitos grupos étnicos que servían na mesma{{sfn|Fine|1994|p=188}} {{sfn|Geanakoplos|1959|p=283}}. Segundo o historiador veneciano [[Marino Sanuto]], cando Xoán Ducas e Xoán de la Roche subiron un outeiro e avistaron o enorme campamento bizantino, de la Roche proferiu, en grego, unha frase de [[Heródoto]]: «hai moitas persoas aquí, pero poucos homes». De feito, as tropas bizantinas entraron en pánico baixo o rápido ataque do pequeno pero disciplinado exército latino, e desmembráronse completamente cando un continxente [[Cumanos|cumano]] cambiou abruptamente de bando. A pesar dos intentos de Xoán Paleólogo para reorganizar as súas forzas, estas fuxiron e dispersáronse{{sfn|Setton|1976|p=423}} {{sfn|Fine|1994|p=188}} {{sfn|Geanakoplos|1959|p=283}}. == Consecuencias == {{Artigo principal|Batalla de Demetrias}}Coa noticia deste éxito, os latinos animáronse e reuniron unha armada para atacar a armada bizantina, que estaba ancorada en Demetrias (preto da moderna [[Volos]]). Inicialmente, os latinos fixeron bos progresos, causando moitas baixas na tripulación bizantina. Con todo, xusto cando a vitoria parecía inminente, Xoán Paleólogo chegou con reforzos e cambiou o rumbo da batalla. A pesar desta vitoria, con todo, o ''déspota'' desprestixiado polo desastre de Neopatras: renunciou ao seu cargo e morreu despois ese mesmo ano{{sfn|Nicol|1993|p=59}} {{sfn|Geanakoplos|1959|pp=283–284}} {{sfn|Fine|1994|p=190}} {{sfn|Bartusis|1997|p=61}}. == Notas == <references group="nota"/> {{Listaref|30em}} == Véxase tamén== ===Bibliografía=== * {{cita libro|apelidos=Bartusis|nome=Mark C.|título=The Late Byzantine Army: Arms and Society, 1204–1453|lugar=Philadelphia, Pennsylvania|editorial=University of Pennsylvania Press|ano=1997|isbn=0812216202|url=http://books.google.com/books?id=rUs-hHd89xAC}} * {{cita libro|nome=A.|apelidos=Failler|título=Georges Pachymérès, Relations historiques|volume=I|ano=1984|editorial=Corpus Fontium Historiae Byzantinae|lugar=Paris|lingua=francés}} * {{cita libro|apelidos=Fine|nome=John Van Antwerp|título=The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest|lugar=Ann Arbor, Michigan|editorial=University of Michigan Press|ano=1994|isbn=0472082604|url=http://books.google.com/books?id=Hh0Bu8C66TsC}} * {{cita libro|apelidos=Geanakoplos|nome=Deno John|título=Emperor Michael Palaeologus and the West, 1258–1282 - A Study in Byzantine-Latin Relations|lugar=Cambridge, United Kingdom|editorial=[[Harvard University Press]]|ano=1959|url=http://books.google.com/books?id=MPscAAAAYAAJ}} * {{cita libro|apelidos=Kazhdan|nome=Alexander Petrovich|ligazónautor=Alexander Kazhdan|título=Oxford Dictionary of Byzantium|lugar=New York, New York and Oxford, United Kingdom|editorial=[[Oxford University Press]]|ano=1991|isbn=0195046528|url=https://books.google.com.pe/books?id=u-GtQwAACAAJ&dq=Oxford+Dictionary+of+Byzantium&hl=es&sa=X&ei=5cH4VKb4E7OKsQSPkoLoBg&ved=0CB8Q6AEwAA}} * {{cita libro|apelidos=Nicol|nome=Donald MacGillivray|título=The Last Centuries of Byzantium, 1261–1453|lugar=Cambridge, United Kingdom|editorial=[[Cambridge University Press]]|ano=1993|isbn=0521439914|url=http://books.google.com/books?id=y2d6OHLqwEsC}} * {{cita libro|apelidos=Setton|nome=Kenneth Meyer|título=The Papacy and the Levant, 1204–1571: Volume I. The Thirteenth and Fourteenth Centuries|lugar=Independence Hall, Philadelphia, Pennsylvania|editorial=The American Philosophical Society|ano=1976|isbn=0871691140|url=http://books.google.com/books?id=i4OPORrVeXQC}} * {{cita libro|apelidos1=Setton|apelidos2=Wolff|apelidos3=Hazard|nome1=Kenneth Meyer|nome2=Robert Lee|nome3=Harry W.|título=A History of the Crusades, Volume II: The Later Crusades, 1189–1311|lugar=Madison, Wisconsin|editorial=University of Wisconsin Press|ano=2006|url=http://books.google.com/books?id=2dsycrclykIC|isbn=0299048446}} [[Categoría:Batallas das Cruzadas]] [[Categoría:Historia medieval de Grecia]] [[Categoría:Batallas do século XIII]] eirqm10t295r2jnscpbrarotvrsz5hs 0 452236 7105025 7080545 2025-06-23T22:03:06Z O Breixo 127505 7105025 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Cruzada}} {{Acontecemento |imaxe = Robert de Normandie at the Siege of Antioch 1097-1098.JPG |descrición_imaxe = [[Roberto II de Normandía]] loita contra os musulmáns durante o [[cerco de Antioquía (1097-1098)|cerco de Antioquía]] ([[1097]]-[[1098]]). |resultado = Vitoria [[cristianismo|cristiá]]<br/> *Debilitamento e división do [[Imperio selxúcida]] *Fundación das [[Orde militar|Ordes de Cabalaría]] [[Orde do Temple|Templaria]], [[Orde Hospitalaria de San Xoán de Xerusalén|Hospitalaria]] e do [[Orde do Santo Sepulcro de Xerusalén|Sepulcro]] |casus = *Chamada do [[Papa]] [[Urbano II, papa|Urbano II]] tras o [[Concilio de Clermont]] á [[Guerra Santa]] *Aspiracións da [[igrexa católica]] e o [[Imperio Bizantino]] polo control de [[Anatolia]] e do [[levante mediterráneo]] baixo control musulmán |combatentes1 = '''Entidades [[Cruzados|cristiás]]:''' [[Ficheiro:Arms of the Kings of France (France Ancien).svg|15px]] [[Reino de Francia]] * [[Ficheiro:Blason comté Champagne ancien.svg|15px]] [[Condado de Blois|Blois]] * [[Ficheiro:Blason Courtenay.svg|15px]] [[Condado de Boulogne|Boulogne]] * [[Ficheiro:Blason Nord-Pas-De-Calais.svg|15px]] [[Condado de Flandres|Flandres]] * [[Ficheiro:Armoiries Provence.svg|15px]] [[Condado da Provenza|Provenza]] * [[Ficheiro:Blason ville fr PuyVelay (HauteLoire).svg|15px]] [[Le Puy-en-Velay]] * [[Ficheiro:Armoiries Vermandois.svg|15px]] [[Vermandois]] * [[Ficheiro:Blason duche fr Normandie.svg|15px]] [[Ducado de Normandía|Normandía]] [[Ficheiro:Holy Roman Empire Arms-single head.svg|15px]] [[Sacro Imperio Romano Xermánico]] * [[Ficheiro:Milano-Stemma_2.svg|15px]] [[República de Xénova]] * [[Ficheiro:Blason Lorraine.svg|15px]] [[Lotarinxia]] * [[Ficheiro:Royal_Arms_of_England_(1198-1340).svg|15px]] [[Reino de Inglaterra]] * [[Ficheiro:Coat of Arms of the House of Hauteville (according to Agostino Inveges).svg|15px]] [[Ducado de Apulia e Calabria|Ducado de Apulia]] * [[Ficheiro:Coat of Arms of the House of Hauteville (according to Agostino Inveges).svg|15px]] [[Principado de Tarento|Tarento]] [[Ficheiro:Komnenos-Isaac-Arms.svg|15px|border|link=|alt=]] [[Imperio bizantino]] * [[Ficheiro:Armoiries Héthoumides.svg|15px]] [[Reino armenio de Cilicia|Reino de Cilicia]] |combatentes2 = '''Entidades [[musulmán|musulmás]]''': [[Dinastía Selxúcida]]<br /> [[Danisméndidas]]<br /> [[Ficheiro:Fatimid flag.svg|22px]] [[Califato fatimí]]<br /> [[Ficheiro:Flag of Almohad Dynasty.svg|22px]] [[Almorávide|Dinastía Almorábide]]<br /> [[Ficheiro:Flag of Afghanistan pre-1901.svg|22px]] [[Califato Abasida]] |comandante1 = [[Ficheiro:Blason ville fr PuyVelay (HauteLoire).svg|15px]] [[Ademar de Monteil]]<br /> [[Ficheiro:Blason Lorraine.svg|15px]] [[Godofredo de Bouillon]]<br /> [[Ficheiro:Armoiries Provence.svg|15px]] [[Raimundo IV de Tolosa]]<br /> [[Ficheiro:Blason duche fr Normandie.svg|15px]] [[Roberto II de Normandía]]<br /> [[Ficheiro:Blason Nord-Pas-De-Calais.svg|15px]] [[Roberto II de Flandres]]<br /> [[Ficheiro:Coat of Arms of the House of Hauteville (according to Agostino Inveges).svg|15px]] [[Bohemundo I de Antioquía|Bohemundo de Tarento]]<br /> [[Ficheiro:Blason Courtenay.svg|15px]] [[Balduíno I de Xerusalén]]<br /> [[Ficheiro:Coat of Arms of the House of Hauteville (according to Agostino Inveges).svg|15px]] [[Tancredo de Galilea]]<br /> [[Ficheiro:Blason Courtenay.svg|15px]] [[Eustaquio III de Boloña]]<br /> [[Ficheiro:Blason comté Champagne ancien.svg|15px]] [[Estevo II de Blois]]<br /> [[Ficheiro:Armoiries Vermandois.svg|15px]] [[Hugo I de Vermandois]]<br /> [[Ficheiro:CoA civ ITA genova.png|15px]] [[Guglielmo Embriaco]]<br /> [[Ficheiro:Komnenos-Isaac-Arms.svg|15px|border|link=|alt=]] [[Aleixo I Comneno]]<br /> [[Ficheiro:Komnenos-Isaac-Arms.svg|15px|border|link=|alt=]] [[Tatikios]] |comandante2 = [[Kilij Arslan I]]<br /> [[Yaghi-Siyan]]<br /> [[Kerbogha]]<br /> [[Duqaq]]<br /> [[Fakhr al-Mulk Radwan]]<br /> [[Ghazi ibn Danishmend]]<br /> [[Ficheiro:Fatimid flag.svg|22px]] [[Iftikhar ad-Daula]]<br /> [[Ficheiro:Fatimid flag.svg|22px]] [[Al-Afdal Shahanshah]] |soldados1 = Cruzados: * 30&nbsp;000 infantes<ref name="carmy">Nicolle, D. ''The First Crusade 1096-99: Conquest of the Holy Land'', p. 21.</ref> * 5000 cabaleiros<ref name="forces">Nicolle, D. ''The First Crusade 1096-99: Conquest of the Holy Land'', p. 32.</ref> Bizantinos: * 2000 infantes<ref name="forces" /> |soldados2 = <center>Indefinidas</center> }} A '''primeira cruzada''' ([[1096]]–[[1099]]) iniciou o complexo fenómeno histórico de campañas militares, peregrinacións armadas e expansión colonial en Oriente Próximo, que convulsionou esta rexión entre os séculos XI e [[Século XIII|XIII]] e que é denominado pola historiografía como as [[cruzadas]]. Aproveitando a chamada de auxilio do [[Lista de emperadores bizantinos|emperador bizantino]] [[Aleixo I Comneno]], enfrontado cos [[Dinastía selxúcida|turcos selxúcidas]], o [[papa]] [[Urbano II, papa|Urbano II]] predicou en [[1095]] nos diferentes países [[Cristianismo|cristiáns]] da [[Europa Occidental]] a conquista da chamada [[Terra Santa]]. Ao intento errado de Pedro o Ermitán, seguiu a mobilización dun exército organizado, inspirado polo ideal da guerra santa e liderado por nobres principalmente provenientes do reino de Francia e do [[Sacro Imperio Romano Xermánico]], que foi nutríndose no seu avance de cabaleiros, soldados e numerosa poboación, até transformarse nun fenómeno de migración masiva. Os cruzados penetraron no chamado [[Sultanato do Rum|Sultanato de Rüm]] e avanzando cara ao sur, foron apoderándose de diversas cidades e rexeitando as forzas enviadas na súa contra polos gobernadores divididos nas súas disputas internas, ata que penetrando nos territorios da dinastía fatimí, conquistaron o [[15 de xullo]] de [[1099]] a cidade de Xerusalén, formando o Reino de [[Xerusalén]]. A primeira cruzada supuxo politicamente a constitución dos [[Estados cruzados|Estados Latinos de Oriente]] e a recuperación para o [[Imperio Bizantino|Imperio bizantino]] dalgúns territorios, á vez que significou un punto de inflexión na historia das relacións entre as sociedades da [[Mar Mediterráneo|área mediterránea]], marcado por un período de expansión do poder do mundo occidental e polo uso do fervor relixioso para a guerra. Tamén permitiron aumentar o prestixio do papado e o rexurdir, tras a caída do [[Imperio Romano de Occidente|Imperio romano]], do [[comercio internacional]] e do incremento dos intercambios que favoreceron a revitalización económica e cultural do mundo medieval. == Contexto histórico == As orixes das [[cruzadas]] en xeral, especialmente a primeira cruzada, proveñen dos acontecementos máis temperáns da [[Idade Media]]. A consolidación do [[Feudalismo|sistema feudal]] en Europa occidental tras a caída do [[Imperio Carolinxio|Imperio carolinxio]], combinada coa relativa estabilidade das fronteiras europeas tras a cristianización dos [[viquingo]]s e [[Pobo maxiar|maxiares]], supuxera o nacemento dunha nova clase de guerreiros alfa (a [[cabalaría]] feudal) que se atopaban en continuas loitas internas, suscitadas pola violencia estrutural inherente ao propio sistema económico, social e político. Por outra banda, a comezos do [[século VIII]], o [[califato]] dos [[Dinastía Omeia|Omeias]] lograra conquistar de forma moi rápida Exipto e Siria de mans do cristián Imperio bizantino, así como o norte de África. As conquistas estendéronse até a [[Invasión musulmá da Península Ibérica|Península Ibérica]], acabando co [[reino visigodo]]. Desde o mesmo século VIII ponse freo en Occidente a esa expansión, coas batallas de [[Batalla de Covadonga|Covadonga]] (722) e de Poitiers (732), e o establecemento dos reinos cristiáns do norte peninsular e do Imperio carolinxio, no que supuxeron os primeiros esforzos dos caudillos cristiáns por capturar territorios perdidos fronte aos gobernantes musulmáns, e que se expresarían ideoloxicamente a partir do [[Crónica|corpus cronístico asturleonés]] no que máis tarde se denominou [[Reconquista|Reconquista Española.]] A partir do [[século XII]] tivo factores comúns coas cruzadas orientais ([[bula]]s papais, [[Orde militar|ordes militares]], presenza de cruzados europeos). O factor causante máis visible que contribuíu ao cambio da actitude occidental fronte aos musulmáns de oriente ocorreu no ano [[1009]], cando o [[califa]] fatimí Husein al-Hakim Bi-Amrillah ordenou destruír a [[Santo Sepulcro|igrexa do Santo Sepulcro]]. Outros reinos musulmáns que emerxeron tras o colapso dos Omeias, como a [[dinastía aglabí]], invadiran [[Italia]] no [[Século IX|século]] IX. O estado que xurdiu nesa rexión, debilitado polas loitas dinásticas internas, converteuse nunha presa fácil para os [[normandos]] que capturaron [[Sicilia]] en [[1091]]. [[Pisa]], [[Xénova]] e o [[Reino de Aragón]] comezaron a loitar contra os reinos musulmáns na procura do control do [[mar Mediterráneo]], exemplos do cal podemos atopar na campaña Mahdia e nas batallas que tiveron lugar en [[Mallorca]] e en [[Sardeña]]. A idea da guerra santa contra os musulmáns finalmente calou na poboación e resultou unha idea atractiva para os poderes tanto relixiosos como seculares da Idade Media europea, así como para o público en xeral. En parte, esta situación viuse favorecida polos éxitos militares dos reinos europeos no Mediterráneo. Á vez, xurdiu unha nova concepción política que englobaba á [[Cristianismo|cristiandade]] no seu conxunto, o cal supuña a unión dos distintos reinos cristiáns por primeira vez e baixo a guía espiritual do [[papa]]do e a creación dun exército cristián que loitase contra os musulmáns. Moitas das terras islámicas foran anteriormente cristiás, e sobre todo aquelas que formaran parte do Imperio romano tanto de oriente como de occidente: [[Siria]], [[Exipto]], o resto do norte de África, [[Hispania]], [[Chipre]] e [[Xudea]]. Por último, a cidade de [[Xerusalén]], xunto co resto de terras que a rodeaban e que incluían os lugares nos cales [[Cristo]] vivira e morrera, eran especialmente sacras para os cristiáns. En calquera caso, é importante aclarar que a primeira cruzada non supuxo o primeiro caso de guerra santa entre cristiáns e musulmáns inspirada polo papado. Xa durante o papado de [[Alexandre II, papa|Alexandre II]], este predicou a guerra contra o infiel musulmán en dúas ocasións. A primeira ocasión foi durante a guerra dos [[Normandía|normandos]] na súa conquista de [[Sicilia]], en [[1061]], e o segundo caso enmarcouse dentro das guerras da [[Reconquista|Reconquista española]], na cruzada de Barbastro de [[1064]]. En ambos os casos o papa ofreceu a [[Indulxencia]] aos cristiáns que participasen<ref>{{Cita web |url=http://www.artehistoria.jcyl.es/histesp/personajes/3792.htm |título=Biografía de Alejandro II en www.artehistoria.com |data-acceso=08 de xaneiro de 2009 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090108063202/http://www.artehistoria.jcyl.es/histesp/personajes/3792.htm |dataarquivo=08 de xaneiro de 2009 |urlmorta=yes }}</ref>. En [[1074]], o papa [[Gregorio VII, papa|Gregorio VII]] chamou aos ''milites Christi'' («soldados de Cristo») para que fosen en axuda do [[Imperio Bizantino|Imperio bizantino.]] Este sufrira unha dura derrota na batalla de Mantzikert ([[1071]]) a mans dos turcos [[Dinastía selxúcida|selxúcidas]]<ref name="Runciman39">Runciman, ''The First Crusade'', p. 39.</ref> que abriu as portas de [[Anatolia]] aos [[Pobos turcos|turcos]], que estableceron varios [[Sultán|sultanatos]] na península. A conquista de Anatolia pechara as rutas terrestres aos peregrinos que se dirixían a Xerusalén. A súa chamada, aínda que foi amplamente ignorada e mesmo recibiu bastante oposición, xunto co gran número de [[peregrino]]s que viaxaban a [[Terra Santa]] durante o [[século XI]], serviu para enfocar gran parte da atención de occidente nos acontecementos de oriente<ref>Asbridge, Thomas. The First Crusade: A New History, the Roots of Conflict Between Christiniaty and Islam. Oxford: [[Oxford University Press]], 2004, pp. 15-20.</ref>. Algúns monxes como Pedro de Amiens o Ermitán ou Walter o indixente, que se dedicaron a predicar os abusos musulmáns fronte aos peregrinos que viaxaban a Xerusalén e outros lugares sacros de oriente, encirraron aínda máis o lume das cruzadas. [[Aleixo I Comneno|Aleixo Comneno]], que xa empregara anteriormente a mercenarios normandos e doutros países de occidente, escribiu unha carta ao [[Urbano II, papa|papa Urbano II]], solicitándolle o seu apoio e o envío de novos [[mercenario]]s que loitasen por Bizancio contra os turcos. Finalmente, sería o propio Urbano II quen estendeu entre o público a primeira idea dunha cruzada para capturar a Terra Santa. Tras o seu famoso discurso no [[concilio de Clermont]] ([[1095]]), no que predicou a primeira cruzada, os nobres e o clero presente comezaron a gritar as famosas palabras, ''Deus vult''! (en [[Lingua latina|latín]], «Deus quéreo!»)<ref name="ref_duplicada_3">Runciman, ''The First Crusade'', p. 62.</ref>. A predicación de Urbano II provocou un estalido de fervor relixioso tanto no pobo como na pequena nobreza (non así nos reis, que non participaron nesta primeira expedición). === Oriente a finais do século XI === [[Ficheiro:Conquête_de_l'Islam_à_la_chute_des_Omeyyades-es.svg|esquerda|miniatura|350x350px|Mapa do Califato omeia no momento da súa máxima extensión.]] Cara ao leste, o veciño máis próximo da [[cristiandade occidental]] era a [[cristiandade oriental]]: o Imperio bizantino, un imperio cristián que desde o [[Gran Cisma|Cisma de Oriente]] de [[1054]] rompera explicitamente os seus vínculos co papa de Roma, cuxa autoridade deixou de recoñecerse (de feito, nunca se aceptou máis que como a dunha ''primum inter pares'' xunto aos patriarcas). Sutís diferenzas dogmáticas (a [[cláusula Filioque]] e a [[eucaristía]] ''acimita'' ou ''procimita'') permitiron definir a oposición entre a [[Igrexa católica]] occidental e a [[Igrexa ortodoxa]] oriental. As últimas derrotas militares do Imperio bizantino fronte aos seus veciños provocaran unha profunda inestabilidade que só se solucionaría co ascenso ao poder do xeneral [[Aleixo I Comneno]] como ''basileus'' (emperador). Baixo o seu reinado, o imperio estaba confinado en Europa e a costa oeste de [[Anatolia]] e enfrontábase a moitos inimigos, cos normandos ao oeste e os selxúcidas ao leste. Máis cara ao leste, Anatolia, [[Siria]], [[Palestina (rexión)|Palestina]] e [[Exipto]] atopábanse baixo o control musulmán, aínda que até certo punto fragmentadas por cuestións culturais na época da primeira cruzada. Este feito contribuíu ao éxito desta campaña. Anatolia e Siria achábanse baixo dominio dos selxúcidas [[Sunnismo|sunnitas]], que antigamente formaran un grande imperio, pero que nese momento estaban divididos en Estados máis pequenos. O sultán Alp Arslan derrotara ao Imperio bizantino na [[batalla de Manzikert]], en [[1071]], e lograra incorporar gran parte de Anatolia ao imperio.<ref name="Runciman39"/> Con todo, o imperio dividiuse tras a súa morte ao ano seguinte. [[Malik Shah I]] sucedeu a Alp Arslan e continuaría reinando até [[1092]], período no que o imperio selxúcida se enfrontaría á rebelión interna. No [[Sultanato do Rum|Sultanato de Rüm]], en Anatolia, Malik Shah I sería sucedido por [[Kilij Arslan I]], e en Siria polo seu irmán [[Tutush I]], que morreu en [[1095]]. Os fillos deste último, [[Fakhr al-Mulk Radwan|Radwan]] e [[Duqaq]], herdaron [[Alepo]] e [[Damasco]], respectivamente, dividindo Siria aínda máis entre distintos [[emir]]es enfrontados entre eles e enfrontados tamén con [[Kerbogha]], o ''[[atabeg]]'' de [[Mosul]].<ref name="Runciman45">Runciman, ''The First Crusade'', p. 45.</ref> Todos estes Estados estaban máis preocupados en manter os seus propios territorios e en controlar os dos seus veciños que en cooperar entre eles para facer fronte á ameaza cruzada. Noutros lugares do que nominalmente era territorio selxúcida consolidouse tamén a [[dinastía artúquida]]. En particular, esta nova dinastía dominaba o noroeste de Siria e o norte de [[Mesopotamia]], e tamén controlou Xerusalén até [[1098]]. Ao leste de Anatolia e ao norte de Siria fundouse un novo Estado, gobernado pola que se coñecería como a dinastía dos [[danisméndidas]] por ser fundada por un mercenario selxúcida coñecido como [[Danishmend]]. Os cruzados non chegaron a ter ningún contacto significativo con estes grupos até despois da cruzada. Por último, tamén hai que ter en conta aos [[Nizaríes|nizarís]], que por entón estaban a comezar a ter certa relevancia nos asuntos sirios.<ref name="Runciman40">Runciman, ''The First Crusade'', p. 40.</ref> Mentres a rexión de [[Palestina (rexión)|Palestina]] estivo baixo dominio persa e durante a primeira época [[Islamismo|islámica]], os peregrinos cristiáns foron, en xeral, tratados correctamente. Un dos primeiros gobernantes islámicos, o [[califa]] [[Umar ibn al-Khattab|Umar ibn al-Jattab]], permitía aos cristiáns levar a cabo todos os seus rituais salvo calquera tipo de celebración en público.<ref name="Runciman9">Runciman, ''The First Crusade'', p. 9.</ref> No entanto, a comezos do [[século XI]], o califa fatimí [[Huséin al-Hakim Bi-Amrillah|Husein al-Hakim Bi-Amrillah]] empezou a perseguir os cristiáns en Palestina, persecución que levaría, en [[1009]], á destrución do templo máis sacro para eles, a [[Santo Sepulcro|igrexa do Santo Sepulcro]]. Máis adiante suavizou as medidas contra os cristiáns e, en lugar de perseguilos, creou un imposto para todos os peregrinos desa confesión que quixesen entrar en Xerusalén. Con todo, o peor estaba aínda por chegar: Un grupo de turcos musulmáns, os selxúcidas, moi poderosos, agresivos e [[Fundamentalismo islámico|fundamentalistas]] en canto á interpretación e cumprimento dos preceptos do [[islam]], comezou o seu ascenso ao poder. Os selxúcidas vían aos peregrinos cristiáns como contaminadores da fe, polo que decidiron terminar con eles. Nese momento empezaron a xurdir historias cheas de barbarie sobre o trato aos peregrinos, que foron pasando na fala da xente até a cristiandade occidental. Estas historias, no entanto, en lugar de disuadir aos peregrinos, fixeron que a viaxe a Terra Santa se tinguise dunha aura moito máis sacra da que xa tiña con anterioridade. Exipto e boa parte de Palestina Sur atopábanse baixo o control do califato fatimí, de orixe [[Árabes|árabe]] e da rama [[Xiísmo|xiíta]] do islam. O seu imperio era significativamente máis pequeno desde a chegada dos selxúcidas, e Aleixo I chegou mesmo a aconsellar aos cruzados que traballasen conxuntamente cos fatimís para enfrontarse ao seu inimigo común, os selxúcidas. Por entón, o califato fatimí era gobernado polo califa [[al-Musta'li]] (aínda que o poder real estaba en mans do [[visir]] [[al-Afdal Shahanshah]]), e tras perder a cidade de Xerusalén fronte aos selxúcidas en [[1076]], recuperárana de mans dos artúquidas en [[1098]], cando os cruzados xa estaban en marcha. Os fatimís, nun principio, non consideraron aos cruzados como unha ameaza, posto que pensaron que foran enviados polos bizantinos, e que se contentarían coa captura de Siria, e deixarían Palestina tranquila. Non enviaron un exército contra os cruzados ata que estes non chegaron a Xerusalén.<ref name="Runciman40"/> == Convocatoria e inicio da primeira cruzada. A cruzada dos pobres == === Concilio de Clermont === {{Artigo principal|Concilio de Clermont}} [[Ficheiro:Passages_d'outremer_Fr5594,_fol._19r,_Concile_de_Clermont.jpg|miniatura|O papa [[Urbano II, papa|Urbano II]] no [[Concilio de Clermont]]. Ilustración do ''Livre des Passages d'Outre-mer'', de ao redor de 1490 ([[Bibliothèque nationale de France|Biblioteca Nacional de Francia]])]] En marzo de [[1095]], [[Aleixo I Comneno]] enviou mensaxeiros ao Concilio de Piacenza para solicitar ao [[Urbano II, papa|papa Urbano II]] axuda fronte aos turcos. A solicitude do emperador atopouse cunha resposta favorable de Urbano, que esperaba reparar o [[Gran Cisma|Cisma de Oriente e Occidente]], que ocorrera corenta anos antes, e reunificar á Igrexa baixo o mando do papado como «bispo xefe e prelado en todo o mundo» (segundo as súas palabras en Clermont), mediante a axuda ás igrexas orientais nun momento de necesidade.<ref name="fulcher">Fulcher of Chartres, "[http://www.fordham.edu/halsall/source/urban2-5vers.html#Fulcher Speech of Urban] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/19981201070315/http://www.fordham.edu/halsall/source/urban2-5vers.html#Fulcher |date=01 de decembro de 1998 }}", ''Gesta Francorum Jerusalem Expugnantium''.</ref> Ao Concilio de Piacenza, que permitiu asentar a autoridade papal en Italia nun período de crise, asistiron uns 3.000 [[Clero|clérigos]] e aproximadamente trinta mil laicos, así como embaixadores bizantinos que imploraban toda «a axuda da cristiandade contra os non crentes». Asegurando a súa autoridade en Italia, o papa atopábase libre para concentrarse na preparación da cruzada que lle pediron os embaixadores orientais. Urbano tamén sabía que Italia non ía ser a terra que «se espertase a unha explosión de entusiasmo relixioso» ás convocatorias dun papa que, ademais, tiña un título discutido. As súas intencións de persuadir «a moitos para prometer, mediante xuramento, axudar ao emperador o máis fielmente posíbel e tan lonxe como puidesen contra os pagáns» non chegaron a moitos. A invitación a unha cruzada masiva contra os turcos arribaría en forma de embaixadas francesas e inglesas ás cortes dos reinos medievais máis importantes: [[Francia]], [[Inglaterra]], [[Alemaña]] e [[Hungría]], que non podería alistarse nas primeiras cruzadas polo loito que se gardaba tras a morte do rei san [[Ladislau I de Hungría]] (1046-1095), que duraría preto de tres anos.<ref>Bertényi, I., Diószegi, I., Horváth, J., Kalmár, J. e Szabó, P. (2004). Királyok Könyve. Magyarország és Erdély királyai, királynői, fejedelmei és kormányzói. Budapest, Hungría: Helikon Kiadó.</ref> O papa Urbano II eventualmente considerou a Ladislau I como un candidato apropiado para comandar a primeira cruzada, posto que o rei húngaro era amplamente coñecido polo seu porte cabaleiresco e as súas loitas contra os invasores [[cumanos]], con todo, este faleceu escasos meses antes, mentres levaba a cabo unha campaña militar contra o reino de [[Bohemia]] en [[1095]].<ref>Szalay, J. e Baróti, L. (1896). ''A Magyar Nemzet Története.'' Budapest, Hungría: Udvari Könyvkereskedés Kiadó.</ref> O anuncio formal sería no [[Concilio de Clermont]], que se reuniu no corazón de [[Francia]] o [[27 de novembro]] de [[1095]]; o papa Urbano pronunciou un inspirado sermón fronte a unha gran audiencia de nobres e clérigos franceses. Fixo un chamamento á súa audiencia para que arrebatasen o control de Xerusalén das mans dos musulmáns e, para salientar o seu chamamento, explicou que Francia sufría [[Superpoboación|sobrepoboación]], e que a terra de [[Canaán]] se atopaba á súa disposición rebosante de leite e de mel. Falou dos problemas da violencia entre os nobres e que a solución era virarse para ofrecer a espada ao servizo de Deus: «Facede que os ladróns se volvan cabaleiros».<ref name="fulcher"/> Falou das recompensas tanto terreais como espirituais, ofrecendo o perdón dos [[pecado]]s a todo aquel que morrese na misión divina. Urbano fixo esta promesa investido da lexitimidade espiritual que lle daba o cargo papal, e a multitude deixouse levar no frenesí relixioso e no entusiasmo pola misión interrompendo o seu discurso con berros de ''Deus vult''! («Deus quéreo!») que habería de converterse no lema da primeira cruzada. O sermón pronunciado por Urbano atópase entre os discursos máis importantes da historia europea. Existen cinco versións do seu discurso en distintos escritos, pero é difícil saber con exactitude as súas verdadeiras palabras posto que todos eses escritos proceden de épocas nas que Xerusalén xa fora capturada. Por ese motivo, non é posíbel distinguir con claridade entre os feitos verídicos e aqueles que foron recreados á luz do resultado satisfactorio da cruzada. En calquera caso, o que si está claro é que a resposta ao discurso foi moito máis ampla da que se esperaba. Durante os anos 1095 e 1096, Urbano estendeu a mensaxe ao longo e ancho de Francia, mentres que urxía aos seus bispos e legados para que estendesen as súas palabras por calquera outro recuncho de Francia, así como de Alemaña e de Italia. Urbano tentou prohibir a certas persoas (incluíndo a mulleres, monxes e enfermos) que se unisen á cruzada, pero atopouse con que isto era imposíbel. Para entender o éxito da convocatoria á primeira cruzada, debe terse en conta tamén a situación na que se atopaban por aquel entón os membros da nobreza europea. O seu estilo de vida, guerreando continuamente uns contra outros, e enfrontados de forma máis ou menos habitual con diversas institucións eclesiásticas (coas que por outra banda estaban estreitamente vinculados, dada a común condición [[Privilexio|privilexiada]] de ambos os [[estamento]]s e a identidade familiar entre alto [[clero]] e [[nobreza]]), supuña para eles unha ameaza espiritual moi seria, pois todos víanse en maior ou menor medida incursos en comportamentos que a Igrexa cualificaba de pecados castigados coas penas eternas do inferno, e que en ocasións carrexaban a máis inmediata e visible pena terreal da [[excomuñón]], equivalente á [[Muerte civil|morte civil]]. A cruzada significaba para eles unha vía de salvación a través dunha actividade que coñecían e dominaban: a guerra. Nese sentido, o historiador Pierre Tucoo-Chala escribe o seguinte:{{Cita|Que algúns señores tiveron o pensamento de á vez asegurárense a salvación no máis alá e de obteren nestas terras afastadas unha sorte máis envidiábel que a que tiñan antes de partiren é unha evidencia. Non foi seguramente o caso do vizconde de Bearn. (...) É probábel que a súa fe profunda fose confortada pola ocasión que se presentaba por fin por vez primeira aos ''milites'' (cabaleiros) de poñeren o seu estilo de vida ao servizo das súas conviccións relixiosas.(...) Os eclesiásticos non tiñan palabras suficientemente fortes para condenaren a vida practicada por estes guerreiros. Para eles ''milites'', ''militia'', implicaba ''malitia'', maldade.(...)<br /> A mediados do século XV, os potentes (poderosos) convertéronse en donos de castelos especializados no combate a cabalo e perseguen asegurarse os ingresos necesarios para dedicarse unicamente á arte da guerra. Para iso oprimen aos seus campesiños e acaparan os bens do clero, que denuncia a súa violencia incontrolada. Para intentar limitala, a igrexa desenvolvera a Paz de Deus e despois a Tregua de Deus. (...) Malia estas iniciativas o clérigo manifestaba aínda unha gran desconfianza cara ao seu estilo de vida.|Pierre Tucoo-Chala<ref>Tucoo-Chala, Pierre. ''Quand l'Islam était aux portes des Pyrénées'', capítulo 2.</ref>}}Finalmente, a maioría dos que contestaron á súa chamada non eran cabaleiros, senón campesiños sen riquezas e con moi pouca preparación militar. Por outra banda, era neste público no que máis calaba unha mensaxe que non só lles ofrecía a redención dos seus pecados, senón que tamén lles achegaba unha forma de escapar a unha vida chea de privacións, no que acabaría sendo unha explosión de fe que non foi facilmente manexable para a aristocracia<ref>Asbridge. ''The First Crusade'', pp. 31-39.</ref>. De resultas desta explosión de fe, moitos abandonaron as súas posesións e puxéronse en marcha cara a Oriente. Aos nobres, a Igrexa prometíalles que os seus bens serían respectados até a súa volta, aínda que, para armar un exército, moitos dos [[cruz]]<nowiki/>ados poderosos (así chamados pola cruz que se tecían nas súas vestiduras) tiveron efectivamente que liquidar os seus bens e prepararse para unha viaxe sen retorno. Moita xente humilde, en cambio, limitouse a porse en marcha, levando consigo ás súas familias e todas as súas escasas posesións. Estes foron os primeiros en partir. === A cruzada dos pobres === {{Artigo principal|Cruzada de Pedro o Ermitán}} [[Ficheiro:PeoplesCrusadeMassacre.jpg|miniatura|366x366px|A derrota da cruzada dos pobres.]] ==== A convocatoria ==== Simultaneamente a Urbano II, varios predicadores, entre os que destaca Pedro o Ermitán, conseguiron inflamar a unha gran multitude de xente humilde, «entre eles campesiños e artesáns, ademais de servos» que, aínda que o papa Urbano planeara a partida da cruzada para o [[15 de agosto]] de [[1096]] coincidindo coa festividade da [[Asunción de María]], púxose en marcha antes de dita data formando un exército desorganizado e mal provisto formado por campesiños e pequenos nobres, baixo a dirección de Pedro o Ermitán, coa intención de conquistar Xerusalén pola súa conta. Dirixidos polos predicadores, a resposta da poboación superou todas as expectativas: Aínda que Urbano contara coa adhesión á cruzada duns poucos miles de cabaleiros, atopouse cunha verdadeira migración dun corenta mil cruzados, aínda que ditas cifras estaban compostas na súa maior parte por soldados sen experiencia, mulleres e nenos<ref name="AD-1096">Norwich, John Julius. Byzantium: The Decline and Fall. New York: Alfred Knopf, 1995, p. 33 ISBN 0-679-41650-1.</ref>. ==== O paso a través do Reino de Hungría ==== [[Ficheiro:Peter_the_Hermit.jpg|esquerda|miniatura|Pedro de Amiens e os seus exércitos]] [[Ficheiro:Konyves_Kalman.jpg|miniatura|Coroación do rei Colomán de Hungría]] Sen ter ningún tipo de disciplina militar, e cando se atopaban no que aos cruzados probablemente lles parecía unha terra estraña ([[Europa Oriental|Europa do Leste]]), pronto se viron en problemas, aínda en territorio cristián. O problema principal era o do aprovisionamento, así como unha gran cantidade de xente sen escrúpulos que viu na cruzada unha oportunidade para saquear outros territorios. Desta forma, os exércitos cruzados cometeron numerosos roubos e matanzas a mediados do [[1096]] cando entraron no [[Reino de Hungría]]. Primeiramente, en marzo de [[1096]] penetraron os cabaleiros franceses de [[Valter Gauthier]], quen azoutaron a rexión de [[Zimony]], e rapidamente foron repelidos polas forzas do rei [[Colomán de Hungría]] (sobriño do falecido san [[Ladislau I de Hungría]], quen aceptara o chamamento ás cruzadas antes de morrer en xuño de 1095). Hungría gardou un loito de tres anos por san Ladislau; isto, ademais da débil posición inicial do recentemente coroado rei Colomán, foi o que impediu que o reino húngaro se sumase ás primeiras cruzadas (foi na quinta cruzada cando [[André II de Hungría]] levaría o exército máis grande da historia dos cruzados). Tras os estragos dos cabaleiros franceses de Gauthier entraría o exército de [[Pedro de Amiens]], o cal sería escoltado a través do reino polas forzas húngaras de Colomán. Con todo, despois que os cruzados de Amiens atacasen aos soldados escoltas e matasen a preto de catro mil húngaros, o rei Colomán mantivo unha posición hostil contra os cruzados que atravesasen o reino en dirección a Constantinopla. Por outra banda, considerando a situación, o rei húngaro Colomán permitiu a entrada aos exércitos cruzados de [[Volkmar]] e [[Gottschalk]], a quen eventualmente tamén tivo que enfrontarse e derrotalos preto de [[Nitra]] e Zimony, xa que igual que os outros grupos anteriores causaron incalculables estragos e asasinatos en Hungría. Seguidamente, os húngaros detiveron as forzas do [[Conde Emiko]] preto da cidade de [[Mosony]], e ao pouco tempo, o rei húngaro forzou a [[Godofredo de Bouillon|Godofredo de Bouillón]] a asinar un tratado na [[abadía de Pannonhalma]], onde os cruzados comprometíanse a pasar polo territorio húngaro cun bo comportamento. Tras isto, as forzas saíron dos territorios húngaros escoltadas polos exércitos de Colomán e continuaron cara a Constantinopla. ==== Arribo a Asia Menor ==== No difícil traxecto morreron unhas dez mil persoas, preto dun cuarto das tropas iniciais de Pedro, aínda que o resto chegou a [[Constantinopla]] en agosto en relativas boas condicións. Unha vez aí volveron xurdir tensións debidas ás diferenzas culturais e relixiosas e ás reticencias a repartir provisións entre un número tan grande de persoas. Para complicar aínda máis as cousas, os seguidores de Pedro uníronse a outros cruzados provenientes de Francia e Italia. Finalmente, o emperador [[Aleixo I Comneno|Aleixo Comneno]] decidiu embarcar rapidamente aos trinta mil cruzados para que cruzasen o [[Bósforo]], quitándose canto antes ese problema de encima<ref name="ref_duplicada_2">Norwich, J. Byzantium: The Decline and Fall, 33.</ref>. Tras cruzar a [[Anatolia|Asia Menor]], os cruzados comezaron a discutir entre eles e o exército dividiuse en dúas partidas separadas. Desde alí, a multitude internouse en territorio turco, conseguindo unha vitoria inicial, pero descoidando absolutamente a retagarda. A experiencia militar dos turcos era demasiado para o inexperto exército cruzado, sen coñecementos prácticos na arte da guerra. Finalmente, foron masacrados e escravizados facilmente pouco despois de haberse internado en territorio selxúcida<ref name="ref_duplicada_1">Norwich, J. Byzantium: The Decline and Fall, 35.</ref>. Pedro o Ermitán conseguiu volver a Bizancio e unirse á cruzada dos príncipes. Outro exército de [[Bohemia|bohemios]] e [[Saxonia|saxóns]] non logrou atravesar Hungría antes de desbandarse. ==== Persecución dos xudeus ==== {{Artigo principal|Persecución dos xudeus durante a Primeira Cruzada}}A primeira cruzada foi a faísca que iniciou unha tradición de violencia organizada contra o [[pobo xudeu]] en [[Europa]]. Aínda que o [[antisemitismo]] existira en Europa desde había séculos, a primeira cruzada supuxo o primeiro caso de violencia en masa e organizada contra as comunidades xudías. En Alemaña, certos líderes interpretaron que esta loita contra o infiel debía ser levada non só contra os musulmáns situados en Terra Santa, senón tamén contra os xudeus que habitaban nas súas propias terras. Os sermóns que predicaban a cruzada inspiraron un antisemitismo aínda maior. Segundo algúns predicadores, os xudeus e os musulmáns eran inimigos de Cristo, e era deber da cristiandade enfrontarse a eses inimigos ou convertelos á fe cristiá. O público en xeral entendeu que o «enfrontamento» ao que facían mención os predicadores era [[Sinonimia|sinónimo]] de loitar a matar ou darlles morte. A conquista cristiá de Xerusalén e o establecemento dun imperio cristián supostamente instigaría o «Fin dos Tempos», durante o cal os xudeus deberían supostamente converterse ao cristianismo. Doutra banda, nalgúns lugares de Francia e de Alemaña considerouse aos xudeus como culpábeis da [[crucifixión de Xesús]], e tratábase dun colectivo moito máis visible e próximo que o dos musulmáns. Moitas persoas preguntáronse por que debían viaxar miles de quilómetros para loitar contra os infieis se xa había non crentes preto das súas casas. Partindo a comezos do verán de 1096, un exército alemán composto por uns dez mil cruzados e dirixido polos nobres [[Gottschalk]], [[Volkmar]], e [[Emicho]] dirixiuse cara ao norte, seguindo o [[Río Rin|Rin]], en dirección oposta a Xerusalén, para comezar unha serie de [[pogrom]]os que algúns historiadores chegaron a chamar «o primeiro [[Holocausto|holocausto»]]<ref>Riley-Smith, Jonathan, ''The First Crusade and the Idea of Crusading'', 1986, p. 50.</ref>. Os cruzados viaxaron ao norte a través do [[Río Rin|val do Rin]] en busca das comunidades xudías máis coñecidas como [[Colonia, Alemaña|Colonia]], para logo dirixirse ao sur. Ás comunidades xudías dábaselles a opción de converterse ou ser masacradas. Moitas se negaron á conversión e, a medida que se estendían as noticias dos masacres, déronse algúns casos de suicidios en masa. Esta interpretación da cruzada como guerra contra todo tipo de infiel, con todo, non foi algo universal, e existe constancia de que os xudeus atoparon refuxio nalgúns santuarios cristiáns. Un deses casos foi o do [[arcebispo]] de [[Colonia, Alemaña|Colonia]], que se esforzou por protexer aos xudeus da cidade da matanza levada a cabo pola propia poboación. En calquera caso, miles de xudeus foron asasinados a pesar dos intentos dalgunhas autoridades eclesiásticas e seculares de os protexer. Todos estes masacres xustificáronse a través do argumento de que os discursos do papa Urbano prometeran a recompensa divina aos que matasen a infieis, sen importar que tipo de non cristiáns fosen. Nese sentido, o chamamento non se dirixía exclusivamente á guerra santa contra os musulmáns. Aínda que o papado aborreceu e predicou en contra destas accións locais contra xudeus e musulmáns, estes actos repetíronse en todos os movementos cruzados posteriores. == A primeira cruzada == [[Ficheiro:Carte de la premiere croisade.jpg|miniatura|400px|Rutas dos líderes da [[Primeira Cruzada]]. Hugo de Vermandois seguiu o traxecto marcado en [[lila]] até [[Dirraquio]], despois a [[laranxa (cor)|laranxa]] até [[Constantinopla]], e por fin a [[vermello|vermella]] até [[Antioquía]]]] === Cruzada dos baróns === O fracaso da cruzada dos pobres non sería máis que o preámbulo do que se identifica habitualmente como primeira cruzada, que é coñecida tamén como a ''cruzada dos baróns'' ou ''cruzada dos príncipes.'' Moito máis organizada que a anterior, a cruzada dos baróns estaba composta por membros da nobreza feudal e dividíronse en catro grupos principais segundo a súa orixe que utilizaron distintas rutas para chegar a Constantinopla. * O primeiro grupo, composto por cabaleiros de orixe [[Lorena|lorenesa]] e [[Flandres|flamenga]], estaba comandado por [[Godofredo de Bouillon|Godofredo de Bouillón]] xunto cos seus irmáns [[Balduíno I de Xerusalén|Balduíno]] e [[Eustaquio III de Boloña|Eustaquio]] e dirixiuse a Constantinopla a través de [[Alemaña]] e [[Hungría]]. * O segundo grupo estaba composto por cabaleiros [[normandos]] setentrionais comandados por [[Hugo de Vermandois]], irmán do rei [[Filipe I de Francia]] e que levaba o estandarte papal, [[Estevo II de Blois]], cuñado do rei [[Guillerme II de Inglaterra]], polo conde [[Roberto II de Flandres]] e por [[Roberto II de Normandía]] e dirixiuse a Constantinopla vía marítima partindo desde [[Bari]]. * O terceiro grupo compúñano os cabaleiros normandos meridionais a cuxo fronte se atopaba [[Bohemundo I de Antioquía|Bohemundo de Tarento]] xunto co seu sobriño [[Tancredo de Galilea|Tancredo]] que tras reunirse cos normandos setentrionais partiron xuntos cara a Constantinopla. * O cuarto grupo estaba composto por cabaleiros [[Occitania|occitanos]] dirixidos por [[Raimundo de Tolosa]] e a quen acompañaba [[Ademar de Le Puy]], [[legado pontificio]] e xefe espiritual da expedición. Este continxente dirixiuse a Constantinopla atravesando [[Eslovenia]] e [[Dalmacia]]<ref>Tyerman, Christopher. God's War: A New History of the Crusades. Cambridge, Mass.: Belknap Press, 2006, ISBN 0-674-02387-0.</ref>. En total, o exército cruzado estaba composto por entre trinta e trinta e cinco mil cruzados, incluíndo a uns cinco mil cabaleiros<ref name="army">Nicolle, D. The First Crusade 1096-99: Conquest of the Holy Land, pp. 21 & 32.</ref>. Raimundo de Tolosa era o líder do continxente máis numeroso, composto por un oito mil cincocentos homes de infantaría e mil douscentos de cabalaría<ref name="crusadearmy">Konstam, A. ''Historical Atlas of the Crusades'', p. 133.</ref>. === Marcha cara a Xerusalén === Tras a exitosa convocatoria papal e a avalancha de participantes non foi posíbel idear unha expedición unitaria, polo que partiron de Europa distintas expedicións que haberían de confluír por diferentes rutas en [[Constantinopla]] entre novembro de [[1096]] e maio de [[1097]]. Acompañando aos cabaleiros cristiáns había moitos homes pobres (''pauperes'') que só se podían permitir comprar as roupas máis básicas e, quizais, algunha arma vella. [[Pedro o Ermitán]], que se uniu á cruzada dos príncipes en Constantinopla, era considerado o responsábel de coidar a estas persoas, a quen se lles permitía organizarse en pequenos grupos, posibelmente compañías militares afíns, e que a miúdo ían dirixidos por algún cabaleiro empobrecido. Os distintos grupos de cruzados chegaron a Constantinopla con poucas provisións, esperando recibir axuda de Aleixo I. Aleixo, pola súa banda, atopábase nunha situación difícil. Tras a dubidosa experiencia vivida coa anterior cruzada dos pobres, e tendo en conta que o normando Bohemundo de Tarento era un antigo inimigo seu, non sabía até que punto podía fiarse dos supostos aliados cristiáns vindos de occidente. Doutra banda, Aleixo seguía tendo esperanzas de conseguir controlar a este grupo de cruzados, e parece que mesmo contemplaba a posibilidade de utilizalos como axentes do imperio bizantino para recuperar terras perdidas. Dada a situación, Aleixo chegou a un acordo cos cruzados: en intercambio pola comida e as subministracións, Aleixo esixía que os cruzados lle xurasen lealdade, e que prometesen devolver ao [[Imperio Bizantino|Imperio bizantino]] todo o terreo que recuperasen dos turcos. Os cruzados, sen auga nin comida, non tiveron outra opción que aceptar tomar o xuramento, aínda que non sen antes asumir todas as partes unha serie de compromisos, e despois de que case se desatou un conflito militar na propia cidade nun combate aberto cos ''[[akritai]]'' do emperador. Só o príncipe Raimundo evitou o xuramento, ofrecendo a Aleixo que liderase a cruzada en persoa. Aleixo rexeitou a oferta, aínda que os dous personaxes convertéronse en aliados por mor da desconfianza que ambos tiñan en Bohemundo.{{Imaxe múltiple|dirección=vertical|ancho=350|título=Cambios territoriais|posición_título=center|fondo_de_título=|texto=|posición_texto=left/right/center|fondo_de_texto=|foto1=Anatoliabeforecrusade-es.svg|texto1=[[Anatolia]] e [[Levante mediterráneo|Levante]] antes da cruzada, dominados case totalmente polos turcos.|foto2=Byzantium1st-crusade-es.svg|texto2=Os resultados da cruzada: o [[Imperio bizantino]] recuperou parte de Anatolia e xurdiron os [[Estados cruzados]] na costa levantina.}}Aleixo chegou ao acordo cos cruzados de enviar un continxente militar baixo o mando do xeneral [[Tatikios]] (de orixe turca, curiosamente) para acompañar aos cruzados ao longo de Asia Menor. O seu primeiro obxectivo sería [[Nicea]], unha antiga cidade do Imperio bizantino que agora era a capital do [[Sultanato do Rum|Sultanato de Rüm]], gobernado nese momento por [[Kilij Arslan I|Kilij Arslan]] I. Nese momento, Arslan estaba en plena campaña militar contra os [[danisméndidas]], en [[Anatolia]] central, e deixara atrás tanto o seu tesouro como á súa familia, infravalorando a capacidade militar dos cruzados<ref name="Runciman121">Runciman, ''The First Crusade'', p. 121.</ref>. A cidade sufriu un [[Sitio de Nicea (1097)|longo cerco]] que non tivo grandes resultados, posto que os cruzados non foron quen de bloquear o lago no que estaba situada a cidade, e a través deste podía recibir provisións. Cando Kilij Arslan recibiu noticias do [[cerco]] apresurouse a volver á súa capital, e atacou o exército cruzado o [[23 de maio]] dese ano. Con todo, nesta ocasión os turcos foron derrotados, aínda que ambos os bandos sufriron duras perdas<ref name="Runciman131">Runciman, ''The First Crusade'', p. 131.</ref>. Vendo que non sería capaz de liberar a cidade, aconsellou á gornición que se rendese se a situación chegaba a ser insustentábel. Aleixo, temendo que os cruzados saqueasen a cidade e destruísen a súa riqueza, chegou a un acordo secreto de rendición coa cidade, e preparouse para tomala pola noite. O [[19 de xuño]] de [[1097]], os cruzados espertaron e advertiron que os estandartes bizantinos ondeaban nos muros da cidade. Non lles prohibiron saquear a cidade, senón que os cruzados tiñan prohibido entrar na cidade salvo en pequenos grupos, o que causou un gran malestar no exército cruzado, e supuxo un engadido máis á tensión xa existente entre cristiáns orientais e occidentais. Finalmente, os cruzados partiron en dirección a Xerusalén. Estevo de Blois escribiu á súa muller Adela estimando unha viaxe de cinco semanas máis até alcanzar a cidade santa. De feito, esa viaxe levaríalles dous anos<ref name="Runciman123">Runciman, ''The First Crusade'', p. 123.</ref>. Os cruzados, aínda acompañados por algunhas tropas bizantinas comandadas por Tatikios, marcharon cara a [[Dorilea]], onde Bohemundo sufriu un ataque por sorpresa de Kilij Arslan, na batalla de [[Dorilea]]; o [[1 de xullo]] dese ano, Godofredo foi capaz de atravesar as liñas inimigas e, con axuda das tropas do legado Ademar (que atacou os turcos desde a retagarda) derrotou aos turcos e saqueou o seu campamento<ref name="Runciman131"/>. Kilij Arslan bateuse en retirada, e os cruzados marcharon case sen oposición ao longo de Asia Menor até chegar a [[Antioquía]], salvo por unha batalla en setembro na que tamén derrotaron aos turcos. Ao longo do camiño, os cruzados foron capaces de capturar varias cidades, como [[Sozopol]]is, [[Konya]] e [[Kayseri]], aínda que a maioría destas cidades perdéronse de novo fronte aos turcos en [[1101]]<ref name="S135-R">Runciman, Steven. ''The First Crusade'', p. 135.Parker, Geoffrey. ''Compact History of the World'', 48-9.<br /><br /></ref>. En xeral, a marcha a través de Asia foi moi penosa para o exército cruzado. Atopábanse a mediados do verán, e os cruzados tiñan moi pouca auga e comida, polo que moitos homes e animais morreron durante a marcha. Do mesmo xeito que ocorrera en Europa, os cristiáns de Asia en ocasións regalábanlles comida ou diñeiro, pero na maioría das ocasións os cruzados dedicábanse ao saqueo e á pillaxe se se lles presentaba a oportunidade. Pola súa banda, os distintos líderes da cruzada continuaban disputándose o liderado absoluto da mesma, aínda que ningún era o suficientemente poderoso para tomar o mando, aínda que [[Ademar de Monteil|Ademar de Le Puy]] sempre foi recoñecido como líder espiritual. Tras atravesar as [[Portas de Cilicia|Portas Cilicias]] [[Balduíno I de Xerusalén|Balduíno]] separouse do resto de cruzados, e puxo rumbo cara ás terras [[armenia]]s de ao redor do [[Río Éufrates|Éufrates]]. Chegou á cidade de [[Edesa]] (hoxe [[Sanliurfa|Urfa]], en [[Turquía]]), que estaba en mans de cristiáns armenios, e foi adoptado como herdeiro polo rei [[Thoros]] de Edesa, un armenio pertencente á [[Igrexa de Grecia|Igrexa ortodoxa de Grecia]] e que non contaba co favor dos seus súbditos por culpa da súa relixión. Thoros foi asasinado, e Balduíno converteuse no novo gobernante, creando o [[condado de Edesa]], que á súa vez sería o primeiro dos [[estados cruzados]]<ref name="Runciman149">Runciman, ''The First Crusade'', p. 149.</ref>.{{Véxase tamén|Cerco de Nicea (1097)|Batalla de Dorilea}} === Cerco de Antioquía === {{Artigo principal|cerco de Antioquía (1097-1098)}} [[Ficheiro:Adhémar_de_Monteil_à_Antioche.jpeg|miniatura|300x300px|Miniatura medieval de [[Ademar de Monteil]] (coa mitra) empuñando a [[Lanza do Destino]] nunha batalla da primeira cruzada.|alt=]] O exército cruzado, mentres tanto, marchou cara a [[Antioquía]], cidade situada a metade de camiño entre Constantinopla e Xerusalén e cun gran valor relixioso tamén para a cristiandade. O [[20 de outubro]] de [[1097]], os cruzados cercaron a cidade, comezando un cerco que duraría case oito meses<ref name="asbridge.1">Asbridge. ''The First Crusade'', pp. 163-187.</ref>. Durante ese tempo, os cristiáns tiveron que someterse a terribles penalidades, e víronse obrigados a enfrontarse a dous importantes exércitos de apoio aos asediados enviados por [[Damasco]] e [[Alepo]]. Antioquía era unha cidade tan grande que os cruzados non tiñan suficientes tropas como para rodeala completamente, polo que tivo a posibilidade de manter un certo nivel de subministracións durante todo ese tempo. Por outra banda, a medida que o cerco se alongaba foi quedando cada vez máis claro que Bohemundo pretendía conquistar a cidade para quedar como gobernador. [[Yaghi-Siyan]], o gobernador de Antioquía, só podía contar co seu propio exército persoal para se defender. Para prepararse para o [[Asedio|cerco]], exiliou a moitos dos cristiáns pertencentes á [[Igrexa ortodoxa|Igrexa Ortodoxa Grega]] e [[Igrexa apostólica armenia|Armenia]], aos que consideraba pouco fiables. Tamén encerrou en prisión a [[Xoán de Oxite, patriarca de Antioquía]] da Igrexa ortodoxa grega, e converteu a catedral de San Pedro nun [[Corte (do gando)|cortello.]] Os cristiáns [[Igrexa ortodoxa siríaca|ortodoxos sirianos]] foron polo xeral respectados, posto que Yaghi-Siyan os consideraba máis leais a el que os outros debido a que tamén eran inimigos dos gregos e dos armenios. Yaghi-Siyan e o seu fillo [[Shams ad-Dawla]] solicitaron axuda a [[Duqaq]] (gobernador de Damasco). Mentres tanto lanzaba ataques contra o campamento cristián e acosaba as partidas de forraxeadores do exército invasor. Yaghi-Siyan sabía grazas aos seus informadores que existían divisións entre os cristiáns debido a que tanto [[Raimundo IV de Tolosa]] como [[Bohemundo I de Antioquía|Bohemundo de Tarento]] querían a cidade para eles. Nunha ocasión, mentres Bohemundo estaba a buscar alimento, Raimundo atacou a cidade en solitario, pero foi repelido polas tropas de Yaghi-Siyan. O [[30 de decembro]] chegaron os esperados reforzos de [[Duqaq]], pero foron derrotados pola partida de aprovisionamento de Bohemundo, polo que se retiraron a [[Homs]]. Yaghi-Siyan acudiu entón a [[Radwan]] (gobernador de Alepo) en busca de axuda. Con todo, en febreiro dese ano, o exército enviado por Radwan foi tamén derrotado e Yaghi-Siyan aproveitou a marcha temporal do exército invasor para facer unha saída contra o seu campamento, pero tamén tivo que se retirar cando os cruzados retornaron vitoriosos. En marzo, Yaghi-Siyan logrou emboscar a unha partida de cruzados que traían madeira e outros materiais desde o porto de San Simeón. Chegaron noticias ao campamento cruzado de que Raimundo e Bohemundo morreran nesa batalla, e produciuse unha gran confusión que Yaghi-Siyan aproveitou para atacar o exército comandado por [[Godofredo de Bouillon|Godofredo de Bouillón.]] Con todo, Yaghi-Siyan volveu ser repelido cando Bohemundo e Raimundo volveron ao campamento.[[Ficheiro:Gustave_dore_crusades_bohemond_alone_mounts_the_rampart_of_antioch.jpg|esquerda|miniatura|''Bohemundo de Tarento'' ''escala só os muros de Antioquía'', nun gravado de [[Gustave Doré]].]]Nesta ocasión o gobernador acudiu a [[Kerbogha]], ''[[atabeg]]'' de [[Mosul]], en busca de axuda. Os cruzados sabían que debían tomar a cidade antes de que chegasen os reforzos de Kerbogha, e Bohemundo negociou en segredo cun dos gardas de Yaghi-Siyan, un [[Armenia|armenio]] chamado Firuz, que accedeu a traizoar á cidade. O [[2 de xuño]] de [[1098]] os cruzados entraron na cidade matando a case todos os seus habitantes antes de que Kerbogha puidese acudir no seu auxilio<ref>Runciman. ''History of the Crusades'', p. 231.</ref>. A gornición repregouse ao interior da [[cidadela]]. Só uns poucos días máis tarde chegou o exército musulmán de 200 000 combatentes, que iniciou un novo cerco, esta vez cos cristiáns (soamente uns 20 000 persoas incluído os non combatentes) no interior da cidade<ref>{{Cita libro|título=The History of the Decline and Fall of the Roman Empire|ano=1862|apelidos=Gibbon|editorial=|ISBN=|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.533456|apelidos-editor=|lugar=|lingua=en|capítulo=}}</ref><ref>{{Cita libro|título=The Crusades: The War for the Holy Land|apelidos=Asbridge|editorial=|ISBN=|url=https://books.google.at/books?id=rK8nA9U0OE4C&pg=PT78&dq=asbridge+crusades+20000+antiochia&hl=de&sa=X&ved=0ahUKEwjXmLqM1cDXAhXLYVAKHUIgCiUQ6AEINzAC#v=onepage&q=asbridge%20crusades%2020000%20antiochia&f=false|apelidos-editor=|lugar=|lingua=en|capítulo=}}</ref>. Xusto entón, un monxe chamado [[Pedro Bartolomé|Pedro Bartolomeu]] asegurou descubrir a [[Lanza Sagrada|Lanza Sacra]] na cidade e, aínda que algúns eran escépticos en canto ao achado, o acontecemento considerouse un [[milagre]] que presaxiaba que obterían a vitoria fronte aos infieis<ref name="asbridge.1" />. O [[28 de xuño]] os cruzados derrotaron a Kerbogha en batalla campal, vitoria que en parte se atribúe ao feito de que Kerbogha non foi capaz de organizar ás distintas faccións que compuñan o seu exército. Mentres que os cruzados marchaban contra os musulmáns, a sección fatimí desertou do continxente turco temendo que Kerbogha se volvese demasiado poderoso se lograba derrotar aos cruzados. Por outra banda, e segundo a lenda cristiá asociada ao descubrimento da Lanza Sacra, un exército de santos cristiáns acudiría en axuda dos cruzados na batalla, esnaquizando o exército de Kerbogha. Bohemundo de Tarento, tras a retirada dos exércitos bizantinos que os acompañaron na expedición, alegou deserción por parte destes, e argumentou que dita [[deserción]] invalidaba todos os xuramentos que fixeran fronte a Aleixo I. Bohemundo, grazas á ruptura do xuramento, retivo a cidade para si, aínda que non todos os cruzados estaban de acordo, e en especial Raimundo de Tolosa. As discusións entre os líderes supuxeron un novo atraso na marcha da cruzada, que quedou estancada durante todo o resto do ano. Doutra banda, a toma de Antioquía implicou o nacemento do segundo [[Estados cruzados|Estado cruzado]]. Mentres tanto, irrompeu en escena o estalido dunha praga (posibelmente [[tifo]]), que matou a moitos dos cruzados, incluíndo ao legado pontificio [[Ademar de Le Puy]]. Os soldados contaban cada vez con menos cabalos, e os campesiños musulmáns negábanse a os prover de comida. En decembro dese ano, a cidade de [[Ma'arrat al-Numan]] foi capturada tras un cerco no que, ademais de finalizar co asasinato de toda a poboación, se chegaron a producir casos de [[canibalismo]] entre os cruzados<ref>Runciman. ''History of the Crusades'', p. 261.</ref><ref>Amin Maalouf. ''As cruzadas vistas polos árabes''.</ref>. Os cabaleiros de menor rango fóronse impacientando, e ameazaron con continuar cara a Xerusalén deixando atrás aos seus líderes e as súas disputas internas. Finalmente, a comezos de 1099, renovouse a marcha cara á Cidade Santa, deixando a Bohemundo atrás como novo Príncipe de Antioquía. === Cerco e conquista de Xerusalén === {{Artigo principal|Cerco de Xerusalén (1099)}} [[Ficheiro:Godfrey_of_Bouillon,_holding_a_pollaxe._(Manta_Castle,_Cuneo,_Italy.jpg|miniatura|[[Godofredo de Bouillon|Godofredo de Bouillón]] como protector de Xerusalén. O seu título oficial era ''Advocatus Sancti Sepulchri'', «protector do Santo Sepulcro».]] Desde Antioquía os cruzados marcharon cara a Xerusalén. A cidade naquel momento atopábase disputada entre os fatimís de [[Exipto]] e os turcos de Siria. Polo camiño, conquistaron diversas prazas árabes (entre elas o futuro castelo [[Krak des Chevaliers]], que foi abandonado), e asinaron acordos con outras, desexosas de manter a súa independencia e de facilitar que os cruzados atacasen aos turcos. A medida que se dirixían ao sur pola costa do [[mar Mediterráneo]] os cruzados non se atoparon demasiada resistencia, posto que os líderes locais preferían chegar a acordos de paz con eles e darlles subministracións sen chegar ao conflito armado. Xerusalén, mentres tanto, cambiara de mans varias veces, nos últimos tempos e desde [[1098]] atopábase en mans dos fatimís de [[Exipto]]. Os cruzados chegaron ante as murallas da cidade en xuño de [[1099]] e, do mesmo xeito que fixeron con Antioquía, despregaron as súas tropas para sometela a un longo cerco, durante o cal os cruzados sufriron tamén un gran número de baixas por culpa da falta de comida e auga nos arredores de Xerusalén. Cando o exército cruzado chegou a Xerusalén, do exército inicial só quedaban doce mil homes, incluíndo mil cincocentos soldados de cabalaría<ref name="crusadearmy"/>. Enfrontados ao que parecía unha tarefa imposíbel, os cruzados levaron a cabo diversos ataques contra as murallas da cidade, pero todos foron repelidos. Os relatos da época indican que a moral do exército viuse mellorada cando un sacerdote chamado [[Pedro Desiderio]] asegurou ter unha visión divina na cal se lles daba instrucións de marcharen descalzos en procesión ao redor das murallas da cidade, tras o cal a cidade caería en nove días, seguindo o exemplo [[Biblia|bíblico]] da caída de [[Xericó]]. O [[8 de xullo]] os cruzados realizaron esa procesión. Finalmente a cidade caería en mans cristiás o [[15 de xullo]] de [[1099]], grazas a unha axuda inesperada. As tropas [[Xénova|xenovesas]] dirixidas por [[Guillerme Embriaco]] dirixíronse a Terra Santa nunha expedición privada. Dirixíanse en primeiro lugar a [[Ascalón]], pero un exército [[Dinastía fatimí|fatimí]] de [[Exipto]] obrigounos a marchar terra dentro cara a Xerusalén, cidade que se atopaba nese momento cercada polos cruzados. Os xenoveses desmantelaran previamente as naves nas cales navegaran até Terra Santa, e utilizaron esa madeira para construír [[Torre de cerco|torres de cerco]]. Estas torres foron enviadas cara ás murallas da cidade a noite do 14 de xullo entre a sorpresa e a preocupación da gornición defensora. Á mañá do día 15, a torre de Godofredo chegou á súa sección das murallas próxima á esquina nordés da cidade e, segundo a ''Gesta'', dous cabaleiros procedentes de [[Tournai]] chamados Letaldo e Enxelberto foron os primeiros en acceder á cidade, seguidos por Godofredo, o seu irmán Eustaquio, Tancredo e os seus homes. A torre de Raimundo quedou freada por unha gabia pero, dado que os cruzados xa entraran pola outra vía, os gardas rendéronse a Raimundo. Ao longo desa mesma tarde, a noite e a mañá do día seguinte, os cruzados desencadearon unha terrible matanza de homes, mulleres e nenos, musulmáns, xudeus e mesmo os escasos cristiáns do leste que permaneceran na cidade<ref>Ibid., pp. 286-287.</ref>. Aínda que moitos musulmáns buscaron acubillo na [[mesquita de al-Aqsa]] e os xudeus nas súas [[sinagoga]]s próximas ao [[muro das Lamentacións]], poucos cruzados se apiadaron das vidas dos habitantes. Segundo a obra anónima ''[[Gesta Francorum]]'', «... a carnicería foi tan grande que os nosos homes andaban co sangue á altura dos seus nocellos...» Outros relatos que falan do sangue chegando á altura das rédeas dos cabalos son reminiscencias de pasaxes do ''[[Apocalipse]]'' (14:20)<ref name="fulcher_fall">Fulcher of Chartres, "[http://www.fordham.edu/halsall/source/cde-jlem.html#gesta2 The Fall of Jerusalem] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140814175951/http://www.fordham.edu/halsall/source/cde-jlem.html%7C%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE#gesta2 |date=14 de agosto de 2014 }}", ''Gesta Francorum Jerusalem Expugnantium''.</ref>. Dous mil xudeus foron encerrados na [[sinagoga]] principal, á que se prendeu lume. Un dos homes que participou naquela carnizaría, [[Raimundo de Aguilers]], cóengo de Puy, deixou unha descrición para a posteridade que fala por si soa:{{Cita|Marabillosos espectáculos alegraban a nosa vista. Algúns de nós, os máis piadosos, cortaron as cabezas dos musulmáns; outros fixéronnos brancos das súas frechas; outros foron máis lonxe e os arrastraron ás fogueiras. Nas rúas e prazas de Xerusalén non se vían máis que moreas de cabezas, mans e pés. Derramouse tanto sangue na mesquita edificada sobre o [[templo de Salomón]] que os cadáveres flotaban nel e en moitos lugares o sangue nos chegaba ata o xeonllo. Cando non houbo máis musulmáns que matar, os xefes do exército se dirixiron en procesión á igrexa do [[Santo Sepulcro]] para a cerimonia de [[acción de grazas]].<ref>[http://www.arte-romanico.com/cruzadas.htm Introducción a las cruzadas] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160306012422/http://arte-romanico.com/cruzadas.htm |date=06 de marzo de 2016 }}, en [http://www.arte-romanico.com/ Arte-romanico.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180929060148/http://www.arte-romanico.com/ |date=29 de setembro de 2018 }} {{es}}.</ref>|}}Tancredo pola súa banda, reclamou o control do [[templo de Xerusalén]] e ofreceu protección a algúns dos musulmáns que se refuxiaron aí con axuda de Sexismundo Gozzer, un tridentino a cargo da cruzada lombarda. Con todo, foron incapaces de evitar a súa morte a mans dos seus compañeiros cruzados.{{Cita|En verdade, se tivésedes estado aí veriades os nosos pés coloreados ata os nocellos co sangue do masacre. Pero, que máis vos podo contar? Ningún foi deixado con vida; non houbo piedade nin de mulleres nin de nenos.|[[Fulquerio de Chartres]].<ref name=fulcher_siege>Fulquerio de Chartres, ''[http://www.fordham.edu/halsall/source/cde-jlem.html#fulcher1 Gesta Francorum Jerusalem Expugnantium] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140814175951/http://www.fordham.edu/halsall/source/cde-jlem.html%7C%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE#fulcher1 |date=14 de agosto de 2014 }}''.</ref>}}Algúns xefes cruzados, por exemplo [[Gastón IV de Bearn|Gastón de Bearn]], tratou de protexer aos civís refuxiados no [[Templo de Xerusalén|Templo]] dándolles os seus estandartes, pero foi en balde, porque ao día seguinte un grupo de cabaleiros exaltados asasinounos tamén. Só se salvou unha parte da gornición, protexida polo xuramento de Raimundo de Tolosa. Por outra banda, a ''[[Gesta Francorum]]'' establece que algunhas persoas lograron escapar á toma de Xerusalén vivas. O seu autor escribiu: «Cando os pagáns foran vencidos, os nosos homes capturaron a moitos, tanto mulleres como homes, e ou ben lles daban morte ou os mantiñan cativos»<ref>{{Cita web |url=http://www.fordham.edu/halsall/source/gesta-cde.html#jerusalem2 |título=Gesta Francorum |data-acceso=17 de xaneiro de 2019 |data-arquivo=14 de agosto de 2014 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20140814175953/http://www.fordham.edu/halsall/source/gesta-cde.html#jerusalem2 |url-morta=yes }}</ref>. Máis tarde dise: «Os nosos xefes tamén ordenaron que todos os sarracenos mortos fosen enviados fóra da cidade debido ao fedor, posto que toda a cidade estaba chea de cadáveres; e por iso os sarracenos vivos arrastraron aos mortos até as saídas das murallas e colocáronos en piras, coma se fosen casas. Nunca ninguén puido ver ou ouvir dunha matanza como esa de pagáns, posto que as piras funerarias se alzaban como pirámides, e ninguén sabe o seu número salvo o mesmo Deus»<ref>{{Cita web |url=http://www.fordham.edu/halsall/source/gesta-cde.html#jerusalem3 |título=Gesta Francorum |data-acceso=17 de xaneiro de 2019 |data-arquivo=14 de agosto de 2014 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20140814175953/http://www.fordham.edu/halsall/source/gesta-cde.html#jerusalem3 |url-morta=yes }}</ref>. === Fin da cruzada === En primeiro lugar os cruzados ofreceron a Raimundo de Tolosa o título de rei de Xerusalén, pero o rexeitou. Despois ofrecéuselle a Godofredo de Buillón, que aceptou gobernar a cidade pero rexeitou ser coroado como rei, dicindo que non levaría unha «coroa de ouro» no lugar no que Cristo portara «unha coroa de espiñas»<ref>William of Tyre, Book 9, Chapter 9.</ref>. No seu lugar, tomou o título de ''Advocatus Sancti Sepulchri'' («protector do Santo Sepulcro») ou, simplemente, o de «príncipe». Na última acción da cruzada encabezou un exército que derrotou a un exército fatimí invasor na [[batalla de Ascalón]]. Godofredo morreu en xullo de [[1100]] e foi sucedido polo seu irmán, entón Balduíno de Edesa, que si que aceptaría o título de [[Reyes de Xerusalén|rei de Xerusalén]] e sería coroado baixo o nome de [[Balduíno I de Xerusalén]]. Con esta conquista finalizou a primeira cruzada, a única exitosa. Tras a toma de Xerusalén, moitos cruzados volveron aos seus lugares de orixe, aínda que outros quedaron a defender as terras recentemente conquistadas. Entre eles, Raimundo de Tolosa, desgustado por non ser o rei de Xerusalén, independizouse e dirixiuse a [[Trípoli, Líbano|Trípoli]] (no actual [[Líbano]]), onde fundou o [[Condado de Trípoli|condado]] do mesmo nome. === As expedicións de 1101 e o establecemento dun novo reino === [[Ficheiro:Crusade_of_1101_v1_es.svg|dereita|miniatura|225x225px|Mapa da parte occidental de [[Anatolia]] no que aparecen as rutas tomadas polos exércitos cristiáns durante a cruzada de 1101.]] {{Artigo principal|Cruzada de 1101}}Capturando Xerusalén e a igrexa do Santo Sepulcro, o xuramento cruzado quedara cumprido. Con todo, había moitos cabaleiros que volveran a casa antes de alcanzar Xerusalén, así como outros moitos que non chegaran a abandonar Europa. Cando chegaron noticias do éxito da cruzada, estes homes foron ridiculizados polas súas familias e recibiron ameazas de excomuñón por parte do clero. Doutra banda, outros moitos cruzados que permaneceran na cruzada até o seu final tamén volveron ás súas casas, polo que, segundo [[Fulquerio de Chartres]], no ano 1100 xa só quedaban uns poucos centos de cabaleiros no novo reino. En 1101 comezou unha nova cruzada, á que se sumaron Estevo de Blois e Hugo de Vermandois, que regresaran a casa antes de alcanzar Xerusalén. Esta cruzada foi case aniquilada en Asia Menor polos [[Dinastía selxúcida|turcos selxúcidas]], pero os sobreviventes serviron para reforzar o novo reino á súa chegada a Xerusalén. Nos anos seguintes, o reino tamén recibiu axuda dos mercadores italianos que se estableceron en portos sirios e das ordes relixiosas e militares dos [[Orde do Temple|Cabaleiros Templarios]] e os [[Caballeros Hospitalarios|Cabaleiros Hospitalarios]], que foron creadas durante o reinado de Balduíno I. == Participantes na primeira cruzada == === Peregrinación armada === Aínda que se denomina primeira cruzada, en realidade ningún dos que participaron nela víase a si mesmo como «cruzado», que é un termo de cuñación posterior aos feitos. A referencia aos cruzados apareceu a comezos do [[século XIII]], máis de 100 anos despois da primeira cruzada. Tampouco os cruzados non se vían a si mesmos como os primeiros, posto que non sabían que habería cruzadas posteriores á súa. En realidade, víanse como meros peregrinos (''peregrinatores'') nunha viaxe (''iter''), coa particularidade de que ían armados, e é a esa condición, a de participantes nunha peregrinación armada, á que se fai referencia nos relatos contemporáneos. Os participantes na peregrinación debían prestar xuramento ante a Igrexa de que completarían a viaxe, e enfrontábanse ao castigo da excomuñón se fallaban no intento, o cal dotaba á cruzada dun carácter oficial. Os cruzados debían xurar que a súa viaxe non estaría completa ata que puxesen o pé dentro do Santo Sepulcro de Xerusalén. Por outra banda, e dado que as peregrinacións eran eventos abertos a calquera que quixese participar nelas, tamén se podían unir candidatos non desexables para unha [[expedición militar]]. Mulleres, vellos e enfermos, a pesar de que se lles desaconsellaba a participación, podíanse unir sen que ninguén puidese prohibirllo. === Popularidade da cruzada === A primeira cruzada atraeu ao maior número de campesiños, o cal supuxo que o que comezou como unha chamada menor para asistencia de carácter militar se convertese nunha migración de poboación de grande envergadura. A chamada para acudir á cruzada era moi popular, entre outras cousas, porque era capaz de fundir nun só as figuras do guerreiro medieval e do peregrino. Do mesmo xeito que un guerreiro santo nunha guerra santa, o participante na cruzada portaba a súa arma para loitar pola [[Igrexa católica|Igrexa]], obtendo a cambio todos os beneficios espirituais como a [[Indulxencia]] ou o [[Mártir|martirio]] se o participante morría en batalla. Do mesmo xeito que un peregrino na súa peregrinación, un cruzado tería o dereito a recibir hospitalidade e protección persoal da Igrexa, protección que abarcaba tanto á súa persoa como dos seus bens. Os beneficios da indulxencia tiñan unha dobre fonte, tanto participando como guerreiros sagrados da Igrexa como peregrinos, polo que lles sería concedida tanto se morrían en batalla coma se sobrevivían á cruzada. Doutra banda, non se trataba dunha indulxencia no sentido medieval, pois as indulxencias daquel entón eran obxecto de compravenda, senón que se baseaba máis nun sistema de penitencia autoimposta de forma voluntaria para conseguir a absolución. Esta diferenza crucial é o que separa a indulxencia medieval da idea orixinal da cruzada. Por último, existían participantes que acudían obrigados polo seu [[Feudalismo|señor feudal.]] As clases máis pobres acudían á nobreza local para que lles servisen de guía, e iso facía que un aristócrata o suficientemente poderoso puidese motivar a outros para unirse á causa tamén. A conexión cun líder adiñeirado permitía ao campesiño medio poder contribuír á cruzada baixo unha certa protección na viaxe, ao contrario dos que acudían pola súa conta. Tamén había obrigacións familiares, que facían que algúns soldados acudisen para apoiar a algún familiar que tamén xurara participar na cruzada. Todos estes factores motivaron a distintas persoas por distintos motivos a participar na cruzada. Algúns nobres, como certos reis e algúns dos seus herdeiros, tiñan prohibido participar por culpa da súa posición dinástica. === Recompensas espirituais e terreais === A chamada á cruzada tivo lugar nunha época na que, tras unha serie de anos de boas colleitas, incrementouse a poboación de Europa occidental, incrementando tamén con iso o tamaño dos exércitos da cristiandade. Isto permitiu asumir unha serie de campañas como a [[Reconquista]] e a cruzada. Ademais, o atractivo de comezar unha nova vida nun Oriente máis rico e próspero incentivou a moitas persoas para deixar as súas terras. A expansión da poboación supuxo unha diminución das oportunidades de enriquecemento en Europa, e as posíbeis recompensas espirituais, políticas e económicas da cruzada tentaban a numerosos participantes. A visión tradicional sobre os motivos dos cruzados para participar na expedición explican que a maior parte dos participantes eran novos fillos de nobres que non tiñan posibilidade de herdar terras debido á práctica do [[morgado]] e á [[Primogenitura|primoxenitura]] e nobres desposuídos que partían en busca dunha nova vida no rico oriente. Os rumores sobre tesouros descubertos en terras musulmás da al-Andalus eran moi atractivos, e facían que a xente avaliase que se houbo eses tesouros en Hispania, debería haber moitos máis en Xerusalén. En calquera caso, e aínda que estes motivos foron reais até certo punto, non foron a única motivación para a maioría. Pola contra, estudos máis recentes suxiren que aínda que o papa Urbano prometese aos cruzados tantas ganancias espirituais como materiais, o obxectivo principal dos cruzados era máis espiritual que material. Nese sentido, os estudos realizados por Jonathan Riley-Smith mostran que a cruzada era unha campaña inmensamente custosa, que só estaba ao alcance daqueles cabaleiros que xa tiñan unha considerable riqueza, como Hugo I de Vermandois ou Roberto II de Normandía, que eran parentes das familias reais francesa e inglesa, ou Raimundo IV de Tolosa, que gobernaba gran parte do sur de Francia. Mesmo neses casos, estes cabaleiros debían vender gran parte das súas terras a familiares ou á Igrexa antes de poder participar na cruzada, e os seus parentes tamén tiveron que achegar en moitas ocasións parte do diñeiro necesario para a campaña. Riley-Smith afirma, por tanto, que non hai evidencia real que apoie a suposición de que a cruzada fose unha oportunidade para que os fillos pequenos buscasen a riqueza que, á súa vez, deixasen de ser unha carga para as súas familias<ref>Riley-Smith, Jonathan. ''The First Crusade and the Idea of Crusading'', p. 47.</ref>. Como exemplo de motivación espiritual por encima da terreal, [[Godofredo de Bouillon|Godofredo de Bouillón]] e o seu irmán Balduíno deixaron pechadas unha serie de disputas coa Igrexa legando a súa terra ao clero local. Os documentos que recollen estas transaccións foron escritos polos clérigos, e non polos cabaleiros, e parecen idealizar a estes nobres e presentalos como homes píos que só buscaban cumprir cun voto de peregrinación. Doutra banda, os cabaleiros máis pobres (''minores'') só podían exporse acudir á cruzada se esperaban sobrevivir mediante [[Limosna|esmolas]], ou se eran capaces de entrar ao servizo dun nobre adiñeirado. Este último caso era, por exemplo, o de Tancredo de Galilea, que aceptou servir ás ordes do seu tío Bohemundo. As cruzadas posteriores serían organizadas por reis ou emperadores, e estarían financiadas con impostos especiais. == Feitos posteriores == O resultado da primeira cruzada tivo un grande impacto na historia dos dous bandos en conflito. A nova estabilidade adquirida no oeste creou unha aristocracia guerreira en busca de novas conquistas e patrimonio, e a prosperidade das principais cidades significou a capacidade económica para equipar as expedicións. As cidades estado marítimas italianas, en particular [[República de Venecia|Venecia]] e [[República de Xénova|Xénova]], estaban tamén interesadas en estender o comercio. Pola súa banda, o papado viu as [[cruzadas]] como a súa forma de impor a influencia católica como forza de unificación, convertendo a guerra nunha misión relixiosa. Isto supuxo unha nova actitude fronte á relixión que fixo posíbel que a disciplina relixiosa, antes aplicable soamente aos monxes, se estendese tamén ao campo de batalla, coa creación do concepto do guerreiro relixioso e do sentimento de cabalaría. A primeira cruzada tivo éxito na creación, en territorio de [[Palestina (rexión)|Palestina]] e [[Siria]], dos chamados [[Estados Cruzados]]: O [[Condado de Edesa]], o [[Principado de Antioquía]], o [[Reino de Xerusalén]] e o [[Condado de Trípoli]]. Tamén creou aliados ao longo da ruta dos cruzados, como o [[Reino armenio de Cilicia]]. De volta en Europa occidental, os que lograran sobrevivir até alcanzar [[Xerusalén]] foron recibidos como heroes. Roberto II de Flandres, por exemplo, recibiu o sobrenome de ''Hierosolymitanus'' grazas aos seus logros. A vida de [[Godofredo de Bouillon|Godofredo de Bouillón]], pola súa banda, converteuse en obxecto de lendas aos poucos anos da súa morte. Con todo, nalgúns casos a situación política nos lugares de orixe viuse moi afectada as ausencias dos cruzados. Mentres [[Roberto II de Normandía]] estaba ausente, o control de [[Inglaterra]] pasou ao seu irmán, [[Henrique I de Inglaterra|Henrique I]], e o conflito á súa volta terminou desencadeando a [[batalla de Tinchebray]] en [[1106]]. Mentres tanto, a creación dos [[Estados Cruzados]] supuxo un alivio para o [[Imperio bizantino]], ao que axudou a conter a presión dos [[Dinastía selxúcida|selxúcidas]], e ao que permitiu recuperar varios dos seus territorios en [[Anatolia]]. O Imperio atravesou posteriormente, ao longo do [[século XII]], un período de relativa paz e prosperidade. No entanto, aínda que esta primeira cruzada pode considerarse como un apoio, ao facer fronte á crecente ameaza selxúcida e establecendo pequenos reinos fronteirizos; as cruzadas posteriores, moi pouco eficaces contra os musulmáns, só conseguiron debilitar cada vez máis ao Imperio bizantino, en cuxos asuntos internos interviñeron. O efecto nas dinastías musulmás orientais foi máis gradual, pero importante. A inestabilidade política e a división do Grande Imperio selxúcida tras a morte de [[Malik Shah I]] impediu unha defensa coherente ante a invasión dos estados latinos. Esa mesma cooperación continuou sendo difícil durante moitas décadas, aínda que desde [[Exipto]] até [[Siria]] e [[Bagdad]] comezaron a haber chamamentos para a expulsión dos cruzados. Finalmente isto culminaría coa reconquista de [[Xerusalén]] por [[Saladino]], despois de que a [[dinastía axubí]] lograse unificar as áreas circundantes. O [[papa]] [[Urbano II, papa|Urbano II]], ao facer un chamamento para organizar unha cruzada a [[Terra Santa]], buscaba reforzar a súa autoridade espiritual suprema sobre a cristiandade latina á vez que expandía a súa área de poder. Non tivo éxito en unir de novo o cisma existente entre o leste e o oeste e, sen darse conta, contribuíu a solidificar o cisma, sobre todo tras o saqueo de [[Constantinopla]] das últimas cruzadas. == Impacto da primeira cruzada na arte e a literatura == O éxito da cruzada inspirou aos poetas de Francia que, no século XII, dedicáronse a compor varios [[Cantar de xesta|cantares de xesta]] que enxalzaban e celebraban os logros de Godofredo de Bouillon e dos demais cruzados. Algúns destes, como o ''Cantar de Antioquía'', un dos máis famosos, son semi-históricos, mentres que outros son completamente fantasiosos e chegan a describir batallas con dragns ou conectan aos devanceiros de Godofredo coa lenda do ''[[Cabaleiro do Cisne]].'' En xeral, a este grupo de cantares denomínaselles o ''[[Ciclo das Cruzadas]]''. A cruzada tamén serviu de inspiración a artistas posteriores. En [[1580]], [[Torquato Tasso]] escribiu o poema épico ''Xerusalén liberada.'' [[Georg Friedrich Händel]] compuxo música baseada nese poema para a súa ópera ''[[Rinaldo]].'' Pola súa banda, [[Tommaso Grossi]], poeta do século XIX, escribiu outro poema épico que sería a base da ópera de [[Giuseppe Verdi]] titulada ''[[I Lombardi alla prima crociata]]''. [[Gustave Doré]], pola súa banda, fixo unha serie de [[gravado]]s baseados en episodios da primeira cruzada. == As cruzadas vistas polos árabes == O fenómeno militar coñecido como as cruzadas foron percibidas desde o mundo musulmán como unha invasión bárbara protagonizada por uns fanáticos relixiosos (denominados ''rum'' e ''frany'' polos musulmáns) cun nivel cultural moi inferior ao que nese momento se gozaba no mundo árabe. Nese sentido, [[Amin Maalouf]] describe na súa obra ''[[As cruzadas vistas polos árabes]]''<ref>Obra publicada en francés en 1983. Editada por Alianza Editorial en español: Maalouf, Amin. ''As Cruzadas Vistas Polos Árabes'' (Alianza Editorial) ISBN 84-206-5686-0.</ref> o punto de vista do bando musulmán, baseándose para iso nos testemuños dos historiadores e cronistas árabes da época. Desde este punto de vista, Amin Maalouf presenta a primeira cruzada como o inicio de dous séculos de guerra nos que os habitantes de poboacións como Xerusalén, Antioquía, Trípoli ou Tiro sufriron cercos, masacres e atrocidades de todo tipo, e cuxo recordo quedou na cultura popular musulmá acentuando as diferenzas culturais entre as civilizacións cristiá e islámica, marcando a historia da rexión até a actualidade. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === ==== Fontes primarias ==== *[[Alberte de Aquisgrán]], ''Historia Hierosolymitana'' * [[Ana Comnena]], ''Alexiad'' *[[Guiberto de Nogent]], ''Dei Gesta per Francos'' *[[Fulquerio de Chartres,]] ''Historia Hierosolymitana'' * ''Gesta Francorum et aliorum Hierosolimitanorum'' (anónimo) *[[Peter Tudebode]], ''Historia de Hierosolymitano itinere'' *[[Raimundo de Aguilers]], ''Historia Francorum qui ceperunt Iherusalem'' *[[Ibn al-Qalanisi]], ''Dhail ou Mudhayyal Ta'rikh Dimashq'' (''A crónica de Damasco das cruzadas'') ==== Ligazóns externas a fontes primarias ==== * Cartas seleccionadas dos cruzados (textos en inglés): ** [https://web.archive.org/web/20041213174036/http://history.hanover.edu/texts/1stCrusade1.htm Anselmo de Ribemont], Anselmo de Ribemont, Carta a Manasses II, Arcebispo de Reims (1098) ** Estevo, conde de Blois e Chartres, Carta á súa muller, Adela (1098) ** Daimberto, Godofredo e Raimundo, [http://history.hanover.edu/texts/1stcru3.html Carta ao Papa], (1099) * [http://www.fordham.edu/halsall/sbook1k.html#The%20First%20Crusade Fontes primarias] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110110144040/http://www.fordham.edu/halsall/sbook1k.html#The%20First%20Crusade |date=10 de xaneiro de 2011 }} do proxecto ''Internet Medieval Sourcebook'' ** Pedro o Ermitán e a cruzada dos pobres: [http://www.fordham.edu/halsall/source/peterhermit.html Relatos] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110430130514/http://www.fordham.edu/halsall/source/peterhermit.html |date=30 de abril de 2011 }}. ** The Crusaders Journey to Constantinople: [http://www.fordham.edu/halsall/source/cde-tocp.html Relatos] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121002120854/http://www.fordham.edu/halsall/source/cde-tocp.html |date=02 de outubro de 2012 }}. ** Os Cruzados en Constantinopla: [http://www.fordham.edu/halsall/source/cde-atcp.html Relatos] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120929191656/http://www.fordham.edu/halsall/source/cde-atcp.html |date=29 de setembro de 2012 }}. ** Cerco e captura de Nicea: [http://www.fordham.edu/halsall/source/cde-nicea.html Relatos] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121004131553/http://www.fordham.edu/halsall/source/cde-nicea.html |date=04 de outubro de 2012 }}. ** Cerco e captura de Antioquía: [http://www.fordham.edu/halsall/source/cde-antioch.html Relatos] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120728072709/http://www.fordham.edu/halsall/source/cde-antioch.html |date=28 de xullo de 2012 }}. ** Cerco e captura de Xerusalén: [http://www.fordham.edu/halsall/source/cde-jlem.html Relatos] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140814175951/http://www.fordham.edu/halsall/source/cde-jlem.html%7C%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE |date=14 de agosto de 2014 }}. * Fulquerio de Chartres: [http://www.fordham.edu/halsall/source/fulk2.html A Captura de Xerusalén] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120726134734/http://www.fordham.edu/halsall/source/fulk2.html |date=26 de xullo de 2012 }}, 1099. *[[Ekkehardo de Aura]]: [http://www.fordham.edu/halsall/source/ekkehard-aur1.html Sobre o comezo da primeira cruzada] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120726132802/http://www.fordham.edu/halsall/source/ekkehard-aur1.html |date=26 de xullo de 2012 }}. *[[Alberte de Aquisgrán]] e Ekkehardo de Aura: [http://www.fordham.edu/halsall/source/1096jews.html Emico e a matanza dos xudeus de Rhineland] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120805121449/http://www.fordham.edu/halsall/source/1096jews.html |date=05 de agosto de 2012 }}. *[[Soloman bar Samson]]: [http://www.fordham.edu/halsall/source/1096jews-mainz.html Os cruzados en Mainz] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120818075012/http://www.fordham.edu/halsall/source/1096jews-mainz.html |date=18 de agosto de 2012 }}, ataques aos xudeus en Rhineland. *[[Ali ibn Tahir al-Sulami]] (m. [[1106]]): [http://www.arts.cornell.edu/prh3/447/texts/Sulami.html Kitab al-Jihad] (extractos). Primeira discusión coñecida do concepto de ''[[Xihad|jihad]]'', escrito tras os eventos da primeira cruzada. ==== Fontes secundarias ==== * Airaldi, Gabriella. ''Blu come il mare: Guglielmo e la saga degli Embriaci''. Xénova: ed. Fratelli Frilli. 2006. ISBN 88-7563-174-3. * Asbridge, Thomas. ''The First Crusade: A New History''. [[Oxford]]: 2004. ISBN 0-19-517823-8. * Bartlett, Robert. ''The Making of Europe: Conquest, Colonization and Cultural Exchange, 950–1350''. [[Princeton (Nueva Jersey)|Princeton]]: 1994. ISBN 0-691-03780-9. * Chazan, Robert. ''In the Year 1096: The First Crusade and the Jews''. Jewish Publication Society, 1997. ISBN 0-8276-0575-7. * Costa, Ricardo da. “Então os cruzados começaram a profanar em nome do pendurado”. Maio sangrento: os pogroms perpetrados em 1096 pelo conde Emich II von Leiningen (†c. 1138) contra os judeus renanos, segundo as Crônicas Hebraicas e cristãs. In: LAUAND, Jean (org.). Filosofia e Educação – Estudos 8. Edição Especial VIII Seminário Internacional CEMOrOc: Filosofia e Educação. São Paulo: Editora SEMOrOc (Centro de Estudos Medievais Oriente & Ocidente da Faculdade de Educação da USP) – Factash Editora, 2008, p.&nbsp;35-61. Internet: http://www.ricardocosta.com/pub/emich.htm * Geoffrey Hindley, "Las Cruzadas - Peregrinaje Armado y Guerra Santa" (cap 2 pag 71) Barcelona: Ediciones B, S.A. ISBN 84-666-1985-2 * Hillenbrand, Carole. ''The Crusades: Islamic Perspectives''. Routledge, 2000. ISBN 0-415-92914-8. * Holt, P. M. ''The Age of the Crusades: The Near East from the Eleventh Century to 1517''. Longman, 1989. ISBN 0-582-49302-1. * {{Cita libro|título=Las Cruzadas vistas por los árabes|apelidos=Maalouf|nome=Amin|editorial=Alianza Editorial|ano=2003|ISBN=84-206-5686-0|ref=harv|lingua=es|ligazónautor=Amin Maalouf}} * Madden, Thomas. ''New Concise History of the Crusades''. Rowman & Littlefield, 2005. ISBN 0-7425-3822-2. * Mayer, Hans Eberhard. ''The Crusades''. [[John Gillingham]], translator. Oxford: 1988. ISBN 0-19-873097-7. * Oldenbourg Zoe, ''Las cruzadas'' (caps 1 a 4), Edhasa ISBN 84-350-2620-5 * Riley-Smith, Jonathan. ''The First Crusade and the Idea of Crusading''. Universidade de [[Pensilvania]]: 1991. ISBN 0-8122-1363-7. * Riley-Smith, Jonathan, editor. ''The Oxford History of the Crusades''. Oxford: 2002. ISBN 0-19-280312-3. * Riley-Smith, Jonathan. ''The First Crusaders, 1095–1131''. [[Cambridge]]: 1998. ISBN 0-521-64603-0. * [[Steven Runciman|Runciman, Steven]]. ''A History of the Crusades: Volume 1, The First Crusade and the Foundation of the Kingdom of Jerusalem''. Cambridge: 1987 ISBN 0-521-34770-X * Runciman, Steven. ''The First Crusade''. Cambridge: 1980. ISBN 0-521-23255-4. * {{cita libro | autor = Runciman, Steven | título = Historia de las Cruzadas, tomo I | ano = 2002 | editorial = Tradución a cargo de Germán Bleiberg. [[Madrid]]: [[Alianza Editorial]], colección Alianza Universidad | id = ISBN 978-84-206-2059-6 |lingua=es}} * {{cita libro | autor = Runciman, Steven | título = Historia de las Cruzadas, tomo II | ano = 2002 | editorial = Tradución a cargo de Germán Bleiberg. Madrid: Alianza Editorial, colección Alianza Universidad | id = ISBN 978-84-206-2060-2 |lingua=es}} * Setton, Kenneth, editor. ''A History of the Crusades.'' Madison: 1969–1989 ([http://libtext.library.wisc.edu/HistCrusades/ online] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20030401233647/http://libtext.library.wisc.edu/HistCrusades/ |date=01 de abril de 2003 }}). * Tucoo-Chala, Pierre. ''Quand l'Islam était aux portes des Pyrénées'' (2004). * [[Paul Magdalino|Magdalino, Paul]], "The Byzantine Background to the First Crusade" ([https://web.archive.org/web/20070813150036/http://www.deremilitari.org/RESOURCES/ARTICLES/magdalino.htm online]) ==== Bibliografías completas ==== * [https://web.archive.org/web/20050208052341/http://www.deremilitari.org/biblio/firstcrusade.htm Bibliografía da Primeira Cruzada (1095–1099)] compilada por Alan V. Murray, ''Institute for Medieval Studies'', Universidade de Leeds. Posta ao día até 2004. === Ligazóns externas === * Fulquerio de Chartres: ''Historia das Cruzadas.'' [http://remacle.org/bloodwolf/historiens/foulcher/table.htm Texto bilingüe] [[Lingua latina|latín]] - francés, con introdución e anotacións neste idioma, no [http://remacle.org/ sitio] de Philippe Remacle (1944 - 2011): trad. de [[François Guizot]] extraída do seu libro Colección de memorias relativas á historia de [[Lingua francesa|Francia]] (''Collection des mémoires relatifs à l'histoire de France''); ed. en París. {{cruzadas}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Cruzadas]] ke3h1kovu4wavu707v2c21vgrs5ajv9 0 452901 7105026 6890855 2025-06-23T22:04:10Z O Breixo 127505 7105026 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento|imaxe=Viadangos.png|conflito=Sucesión de Afonso VI|descrición_imaxe=Situación de viadangos na rede de calzadas romanas, principais vías de comunicación no período medieval.|resultado=Vitoria de [[Afonso I de Aragón]]|combatentes1=Mesnadas feudais da nobreza galega|combatentes2=Exército de Afonso I de Aragon e Navarra|comandante1=[[Pedro Froilaz de Traba]]<br />[[Diego Xelmírez]]|comandante2=[[Afonso I de Aragón]]|soldados1=246 cabaleiros|soldados2=660 cabaleiros <br />2000 infantes}} A '''batalla de Viadangos''' ou '''Fontedangos''' tivo lugar no outono do ano [[1111]] no lugar de Viadangos ([[Villadangos del Páramo]]) entre unha columna de cabaleiros galegos comandada por [[Pedro Froilaz de Traba]] e [[Diego Xelmírez]], e o exército de [[Afonso I de Aragón]]. Após coroaren o infante Afonso Reimúndez ([[Afonso VII de León|Afonso VII]]) como [[Lista de monarcas de Galicia|rei de Galiza]] en Compostela, os nobres galegos pretenderon coroalo tamén en León, a carón da súa nai [[Urraca de León|Urraca]]. Afonso "o batallador", cónxuxe de Urraca en guerra aberta con ela polo control dos seus reinos, interpuxo o seu exército no camiño sorprendendo e derrotando a hoste galega. == Precedentes == [[Ficheiro:Anfus_Rex.png|alt=|miniatura|303x303px|O [[Santiago o Maior|apóstolo Santiago]] na [[fachada das pratarías]] da [[Catedral de Santiago de Compostela|Catedral de Compostela]]. Apreciase á súa esquerda a inscrición "'''ANFUS REX'''", realizada para sinalar a coroación no [[1111]] de [[Afonso VII de León|Afonso VII]] como rei de Galiza<ref>{{Cita libro|título=Las portadas del crucero de la catedral de Santiago (1101-1111)|apelidos=Castiñeiras|nome=Manuel|editorial=Diputación de León|ano=2012|ISBN=978-84-89410-22-0|url=https://www.academia.edu/3400303/LAS_PORTADAS_DEL_CRUCERO_DE_LA_CATEDRAL_DE_SANTIAGO_1101-1111_|publicación=Alfonso VI y su legado. Actas del Congreso Internacional, Sahagún, 29 de octubre al 1 de noviembre de 2009 : IX Centenario de Alfonso VI (1109-2009)|páxina=217|en=|ref=}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Williams|nome=John|data=2015|título=¿España o Toulouse? Observaciones medio siglo después|url=http://www.redalyc.org/pdf/653/65349338019.pdf#page=17&zoom=auto,-331,594|PMC=|revista=Quintana. Revista de Estudos do Departamento de Historia da Arte|editorial=|edición=Universidade de Santiago de Compostela|doi=|ISSN=1579-7414|PMID=|volume=|páxinas=284|número=14}}</ref><ref name=":1">{{Cita libro|título=O reino medieval de Galicia|apelidos=López Carreira|nome=Anselmo|editorial=A Nosa Terra|ano=2008|ISBN=978-84-8341-293-0|ref=|páxina=370}}</ref>.]] Tralo pasamento do conde [[Raimundo de Borgoña]]<ref name=":0">{{Cita web|url=http://www.xenealoxiasdoortegal.net/ortegal/tenenciagalicia.htm|páxina-web=www.xenealoxiasdoortegal.net|título=Tenentes de Galiza baixo a monarquía galaico-leonesa|data-acceso=2019-01-21|data-arquivo=11 de outubro de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20201011175746/http://www.xenealoxiasdoortegal.net/ortegal/tenenciagalicia.htm|url-morta=yes}}</ref> no ano [[1107]], o rei [[Afonso VI de León|Afonso VI]] reuniu en León a alta nobreza galega. Nesta xuntanza, alén de conceder a rexencia do [[Reino de Galicia|reino de Galiza]] á súa filla Urraca<ref name=":0" /><ref>LÓPEZ TEIXEIRA 2013. p. 55</ref>, viúva de Raimundo, e sinalar como futuro rei o fillo de ambos, Afonso Raimúndez, fixo xurar aos nobres convocados que defenderían os dereitos do infante ao trono se a súa nai Urraca casaba de novo<ref>{{Cita libro|título=Historia Compostelana|apelidos=|nome=|editorial=Akal|ano=1994|ISBN=|url=https://books.google.es/books?id=XVybJYbv27AC&lpg=PP1&hl=pt-PT&pg=PA152#v=onepage&q&f=false|apelidos-editor=Falque Rey|nome-editor=Emma|páxinas=152-154|ref=}}</ref>. Dous anos despois, logo da morte de Afonso VI, Urraca casou con [[Afonso o Batallador|Afonso "o Batallador"]], rei de [[Reino de Navarra|Navarra]] e [[Reino de Aragón|Aragón]], relegando o seu fillo Afonso Raimúndez a un lugar secundario na liña sucesoria, por debaixo do rei consorte e dos fillos que puidesen nacer do matrimonio. O casamento da raíña Urraca motivou a inmediata reacción do conde Pedro Froilaz de Traba, titor do infante Afonso, que para preservar os dereitos do seu protexido levantou a bandeira da rebelión proclamándoo rei de Galiza<ref name=":5">{{Cita libro|título=Historia de la Santa a.m. iglesia de Santiago de Compostela|apelidos=López Ferreiro|nome=Antonio|editorial=|ano=1900|ISBN=|url=https://archive.org/stream/historiadelasant03lpez#page/330/mode/2up/|volume=3|páxina=330|ref=}}</ref>. Diante deste feito, Afonso de Aragón, secundado por Urraca, iniciou a invasión do territorio galego<ref>{{Cita libro|título=Historia de la Santa a.m. iglesia de Santiago de Compostela|apelidos=López Ferreiro|nome=Antonio|editorial=|ano=1900|ISBN=|url=https://archive.org/stream/historiadelasant03lpez#page/332/mode/2up|volume=3|páxina=332|ref=}}</ref>. Urraca afirmaría mais tarde que a intención do rei aragonés non era outra que a de asasinar o seu fillo<ref>{{Cita libro|título=Historia Compostelana|apelidos=|nome=|editorial=Akal|ano=1994|ISBN=|ref=|url=https://books.google.es/books?id=XVybJYbv27AC&lpg=PP1&hl=pt-PT&pg=PA171#v=onepage&q&f=false|páxina=171|apelidos-editor=Falque Rey|nome-editor=Emma}}</ref>. Unha parte das forzas sociais galegas tomaron inicialmente partido pola raíña Urraca e o seu home, como o mesmo Xelmírez, bispo de Compostela, ou os burgueses de [[Lugo]], que seducidos pola liña política do rei aragonés, abriron as [[Muralla de Lugo|murallas]] da súa cidade. Outra parte enfrontou militarmente á invasión, chegándose ao asalto do [[castelo de Monterroso]], fortaleza na que Afonso de Aragón exerceu tan brutal represión que motivou as primeiras desavinzas con Urraca e o seu séquito nobiliario. Urraca regresou a León deixando só en campaña ao "batallador" e o seu exército que continuaron asolando o territorio<ref>{{Cita libro|título=Historia de la Santa a.m. iglesia de Santiago de Compostela|apelidos=López Ferreiro|nome=Antonio|editorial=|ano=1900|ISBN=|url=https://archive.org/stream/historiadelasant03lpez#page/336/mode/2up|volume=3|páxinas=336-338|ref=}}</ref><ref>{{Cita libro|título=Las crónicas anónimas de Sahagún|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ISBN=|ref=|url=https://bibliotecadigital.jcyl.es/es/catalogo_imagenes/grupo.cmd?path=10072801#page=45&zoom=auto,-373,586|páxina=37|edición=1920|apelidos-editor=Puyol y Alonso|nome2=|nome-editor=Julio}}</ref>. Malia as iniciais derrotas, a poderosa [[casa de Traba]] conseguiu manter oculto o infante no recóndito [[mosteiro de Moraime]] e, após unha campaña de tres meses, expulsar o rei de Aragón e Navarra "con grande deshonra"<ref>{{Cita libro|título=Historia de la Santa a.m. iglesia de Santiago de Compostela|apelidos=López Ferreiro|nome=Antonio|editorial=|ano=1900|ISBN=|url=https://archive.org/stream/historiadelasant03lpez#page/338/mode/2up|volume=3|páxina=338|ref=}}</ref>. No ano 1111, Pedro Froilaz en alianza co bispo Xelmírez, coroou como rei de Galiza o infante de 6 anos Afonso Reimúndez na [[Catedral de Santiago de Compostela|Catedral de Compostela]]<ref>{{Cita libro|título=Historia Compostelana|apelidos=|nome=|editorial=Akal|ano=1994|ISBN=|ref=|url=https://books.google.es/books?id=XVybJYbv27AC&lpg=PP1&dq=historia%20compostelana&hl=pt-PT&pg=PA174#v=onepage&q&f=false|páxina=174|apelidos-editor=Falque Rey|nome-editor=Emma}}</ref>. Esta coroación contou co beneplácito da raíña Urraca que libraba agora unha guerra civil co seu esposo aragonés na que precisaba imperiosamente da axuda das mesnadas galegas. Seguindo o acordo establecido, unha vez finalizada a cerimonia compostelá, os nobres galegos iniciaron camiño cara a corte leonesa para coroar tamén alí a Afonso VII. A percepción territorial da época concibía aínda a proxección de Galiza polo [[Reino de León#Orixe e problemática historiográfica|espazo leonés]]<ref name=":2">LÓPEZ TEIXEIRA 2013. p. 74.</ref><ref name=":1" />, por iso a secuencia lóxica era coroar a Afonso tamén na cidade galega de León<ref>{{Cita libro|título=Historia de la dominación de los árabes en España|apelidos=Conde|nome=Jose Antonio|editorial=|ano=1844|ISBN=|url=https://books.google.es/books?id=Bx3C73t4eR0C&dq=medina%20leionis&pg=PA406#v=onepage&q=medina%20leionis&f=false|páxina=406|cita=Medina Leionis capital de Galicia|ref=}}</ref><ref>{{Cita libro|título=Colección documental del Archivo de la Catedral de león (775-1230):I (785-952)|apelidos=Sáez|nome=Emilio|editorial=Centro de Estudios e Investigación "San Isidoro"|ano=1969|ISBN=|url=https://books.google.es/books?id=ncwpAQAAMAAJ&q=%22legione+de+Galletia%22&dq=%22legione+de+Galletia%22&hl=pt-PT&sa=X&ved=0ahUKEwiysL6dgszbAhVLXBQKHeFsAB4Q6AEILzAB|cita=in Legione de Galletia|ref=}}</ref><ref>{{Cita libro|título=España Sagrada|apelidos=Risco|nome=Manuel|editorial=|ano=1784|ISBN=|url=https://books.google.es/books?id=aUfcrTHc4M8C&pg=PA429&dq=espa%C3%B1a+sagrada+in+civitate+legio&hl=pt-PT&sa=X&ved=0ahUKEwj5t4iTgMzbAhVlLsAKHWZhAsUQ6AEIMTAB#v=onepage&q=legio%20territorio%20Gallecie&f=false|páxina=429|cita=in civitate quae vocatur Legio, territorio Gallecie|ref=}}</ref>, como viñan facendo os monarcas do reino desde o [[século X]]<ref name=":2" />. == A Batalla == [[Ficheiro:Alfonso_I_de_Aragón_por_Pradilla_(1879).jpg|alt=|esquerda|miniatura|393x393px|Representación pictórica do rei [[Afonso I de Aragón|Afonso I de Aragón e Navarra]], vencedor na [[batalla de Viadangos]].]] Antes de levar a León o rei someteuse a cidade de Lugo, aínda baixo o dominio dos burgueses partidarios de Afonso de Aragón<ref>{{Cita libro|título=Historia Compostelana|apelidos=|nome=|editorial=Akal|ano=1994|ISBN=|ref=|url=https://books.google.es/books?id=XVybJYbv27AC&lpg=PP1&dq=historia%20compostelana&hl=pt-PT&pg=PA175#v=onepage&q&f=false|páxina=175|apelidos-editor=Falque Rey|nome-editor=Emma}}</ref>, deixando probabelmente na cidade parte das forzas procedentes de Compostela. A columna galega que escoltaba o neno-rei Afonso estaba composta por 246 cabaleiros das [[Mesnada|mesnadas]] nobiliarias baixo o mando do conde, agora [[Mordomo de palacio|mordomo real]], Pedro Froilaz. É lóxica tamén a presenza na expedición, malia que as fontes históricas non o indican, doutros membros da parentela dos Froilaz, cando menos de [[Rodrigo Froilaz|Rodrigo]], irmán do conde Pedro, que ocupaba o cargo de alférez (''armiger regis'') do novo monarca{{Efn|A [[Historia Compostelá]] atribúe tal función a [[Rodrigo Pérez de Traba|Rodrigo Pérez]], fillo de Pedro Froilaz e Maior Rodríguez. O conde Pedro e dona Maior casaron no [[6 de maio]] do ano [[1105]] polo que Rodrigo Pérez non podía ter na altura mais de 6 anos, idade na que carecería dunha relevancia suficiente para ocupar tan importante papel e na que ademais resulta imposíbel que fose quen de soster a espada, o escudo e a lanza do rei.}}. Na hoste viaxaba tamén o bispo Xelmírez e [[Fernando García de Hita|Fernando García]], principal conselleiro de Urraca<ref>{{Cita libro|título=Historia Compostelana|apelidos=|nome=|editorial=Akal|ano=1994|ISBN=|ref=|url=https://books.google.es/books?id=XVybJYbv27AC&lpg=PP1&hl=pt-PT&pg=PA170#v=onepage&q&f=false|páxinas=170-174|nome-editor=Emma|apelidos-editor=Falque Rey}}</ref>, xenearca da [[Familia Castro|casa de Castro]] e, para algúns autores, fillo do rei [[García II de Galicia|García II]]<ref>{{Cita libro|título=The Kingdom of León-Castilla under King Alfonso VI, 1065-1109|apelidos=Reilly|nome=Bernard F.|editorial=Princeton University Press|ano=1988|ISBN=|ref=|url=https://libro.uca.edu/alfonso6/alfonso12.pdf#page=9&zoom=auto,-266,589|apelidos2=|lingua=Inglés|páxina=248}}</ref><ref name=":3">{{Cita libro|título=Galicia Feudal|apelidos=Armesto|nome=Victoria|editorial=Galaxia|ano=1969|ISBN=|ref=|url=https://books.google.es/books?id=LBGZ-m7FGJcC&lpg=PP1&hl=pt-PT&pg=PA293#v=onepage&q&f=false|páxinas=293-294|apelidos2=}}</ref>. Marchando pola antiga [[Vía XIX|vía romana XIX]], a columna baixou dos ''alpes de Galicia''<ref>{{Cita libro|título=Historia Compostelana|apelidos=|nome=|editorial=Akal|ano=1994|ISBN=|ref=|url=https://books.google.es/books?id=XVybJYbv27AC&lpg=PP1&hl=pt-PT&pg=PA183#v=onepage&q&f=false|páxina=183 (c.479)|apelidos-editor=Falque Rey|nome-editor=Emma}}</ref> e saíu á ''terra de foris,'' nome co que se daba na época aos páramos de León e ás chairas de Castela<ref>{{Cita libro|título=Ante a Historia Compostelá|apelidos=Sánchez Albornoz|nome=Claudio|editorial=Trifolium|ano=2010|ISBN=|ref=|url=https://books.google.es/books?id=QPENcQe80WAC&lpg=PT9&dq=%22terra%20de%20foris%22&pg=PT9#v=onepage&q&f=false|nome2=}}</ref>. Desde Astorga, seguiuse camiño cara a León pola antiga vía romana que unía Asturica e Legio<ref>{{Cita web|url=http://www.traianvs.net/asturica_imgs/astur0105.htm|páxina-web=www.traianvs.net|título=Restos de la Vía Romana entre Asturica Augusta y Legio VII Gemina.|data-acceso=2019-01-23}}</ref>. Coa confianza de que os exércitos aragoneses se encontraban lonxe, a columna detívose a pasar a noite a vinte quilómetros do destino, no lugar de Viadangos, nas proximidades do [[río Órbigo]]<ref>{{Cita web|url=http://www.traianvs.net/asturica_imgs/astur0105.htm|páxina-web=www.traianvs.net|título=Restos de la Vía Romana entre Asturica Augusta y Legio VII Gemina.|data-acceso=2019-01-23}}</ref>. Na mañá seguínte, os galegos acordaron en perigo de ser rodeados por un exército listo para a batalla e netamente superior nos seus números. O exército aragonés contaba con 660 cabaleiros con armadura e 2000 infantes provistos de arcos, espadas, paus e outras armas<ref>{{Cita libro|título=Historia Compostelana|apelidos=|nome=|editorial=Akal|ano=1994|ISBN=|ref=|url=https://books.google.es/books?id=XVybJYbv27AC&lpg=PP1&hl=pt-PT&pg=PA175#v=onepage&q&f=false|páxinas=175-177|apelidos-editor=Falque Rey|nome-editor=Emma}}</ref>. Estas tropas a servizo do rei de Aragón son presentadas nas crónicas coetáneas como unha amálgama de soldados de diferentes nacionalidades: aragoneses, navarros, francos, normandos e mercenarios musulmáns<ref>{{Cita libro|título=Historia de la Santa a.m. iglesia de Santiago de Compostela|apelidos=López Ferreiro|nome=Antonio|editorial=|ano=1900|ISBN=|ref=|url=https://archive.org/stream/historiadelasant03lpez#page/334/mode/2up|volume=3|páxinas=334, 342}}</ref>. Seguindo a narración, baseada na [[Historia Compostelá]], que fai da batalla o historiador [[Antonio López Ferreiro]], os galegos sen mais opción que loitar equipáronse ás présas e cargaron contra as liñas aragonesas conseguindo romper a primeira e a segunda liña para ficar despois atoados na masa inimiga. O conde de Traba, vendo os seus extenuados e a punto de ser cercados, cargou de novo para permitir a fuxida do bispo Xelmírez e do infante Afonso, caendo el mesmo prisioneiro (sería liberado no ano seguinte após o pagamento dun rescate). O conde Fernando García que cabalgaba ao seu lado, pereceu neste último asalto<ref>{{Cita libro|título=Historia de la Santa a.m. iglesia de Santiago de Compostela|apelidos=López Ferreiro|nome=Antonio|editorial=|ano=1900|ISBN=|ref=|url=https://archive.org/stream/historiadelasant03lpez#page/364/mode/2up|páxinas=365-367|volume=3}}</ref>. Malia que Afonso de Aragón tiña comisionados dez dos seus mellores homes coa misión de capturalo<ref>{{Cita libro|título=Historia Compostelana|apelidos=|nome=|editorial=Akal|ano=1994|ISBN=|ref=|url=https://books.google.es/books?id=XVybJYbv27AC&lpg=PP1&hl=pt-PT&pg=PA395#v=onepage&q&f=false|páxinas=395-396|apelidos-editor=Falque Rey|nome-editor=Emma}}</ref>, o bispo Xelmírez conseguiu escapar levando consigo o rei Afonso, ao que puxo a salvo no [[castelo de Orcellón]], en Ourense<ref>LÓPEZ TEIXEIRA 2013. pp. 75-76</ref>, fortaleza no que se encontraba refuxiada a raíña Urraca<ref>LÓPEZ TEIXEIRA 2003 p. 72</ref><ref>{{Cita libro|título=The Kingdom of León-Castilla under Queen Urraca, 1109-1126|apelidos=Reilly|nome=Bernard|editorial=Princeton University Press|ano=1982|ISBN=|ref=|url=https://libro.uca.edu/urraca/urraca2.pdf#page=11&zoom=auto,-266,342|páxinas=76-77}}</ref> en compañía, segundo López Ferreiro, de dous fillos do conde Fernando García, [[Guterre Fernandez de Castro|Guterre Fernández de Castro]] e [[Rodrigo Fernández de Castro]]<ref name=":4">{{Cita libro|título=Don Afonso VII, rei de Galiza, e o seu aio o conde de Traba|apelidos=López Ferreiro|nome=Antonio|editorial=Toxos Outos|ano=1884|ISBN=|ref=|edición=2006|páxina=61}}</ref>. Unha vez confiado á súa nai o rei, Xelmírez regresou a Astorga, cidade na que se estaban a reorganizar os superviventes para regresar a Compostela. == Resultado == A derrota de Viadangos fixo fracasar a segunda parte da operación política ideada por Xelmírez e Pedro Froilaz. Despois de ter coroado o infante Afonso en Compostela, pretendían facer o propio na corte leonesa e sentar o seu protexido a carón da súa nai Urraca para gobernar, a través do infante, o conxunto dos reinos herdados de Afonso VI. Esta coroación leonesa, fora acordada<ref name=":7">{{Cita libro|título=Historia Compostelana|apelidos=|nome=|editorial=Akal|ano=1994|ISBN=|ref=|url=https://books.google.es/books?id=XVybJYbv27AC&lpg=PP1&hl=pt-PT&pg=PA169#v=onepage&q&f=false|páxina=169|apelidos-editor=Falque Rey|nome-editor=Emma}}</ref> e aceptada por unha raíña Urraca forzada polas circunstancias<ref>{{Cita libro|título=La reina Urraca|apelidos=Pallares|nome=Mª del Carmen|editorial=Nerea|ano=2006|ISBN=|ref=|url=https://books.google.es/books?id=uqp7mHCeen0C&lpg=PP1&hl=pt-PT&pg=PA112#v=onepage&q&f=false|páxina=113}}</ref> pois naquela altura perdera o control da meirande parte dos seus dominios a mans do seu esposo e precisaba do apoio dos nobres galegos<ref name=":6">LÓPEZ TEIXEIRA 2003 p. 77</ref>. Na realidade o desexo da raíña foi sempre o de gobernar en solitario<ref name=":5" />, algo impensábel nesa etapa histórica<ref>{{Cita libro|título=Las crónicas anónimas de Sahagún|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ISBN=|ref=|apelidos-editor=Puyol y Alonso|nome-editor=Julio|edición=1920|páxina=35|url=https://bibliotecadigital.jcyl.es/es/catalogo_imagenes/grupo.cmd?path=10072801#page=43&zoom=auto,-371,245}}</ref>. Para Afonso de Aragón, vencedor no campo de batalla, supuxo unha oportunidade perdida pois non conseguiu o que debeu ser o seu principal obxectivo, a captura ou morte do infante Afonso, pois pola mentalidade da época nunca sería aceptado como gobernante mentres existise un herdeiro lexítimo. No ano seguinte á derrota de Viadangos, Urraca convocou unha curia en Compostela cos magnates galegos e iniciou unha intensa actividade diplomática co fin de recadar o apoio económico e militar dos seus aliados<ref name=":6" />. Desde entón Galiza converteuse no punto de partida de todas as expedicións destinadas a recuperar os territorios perdidos, entre o ano [[1112]] e o [[1118]] practicamente unha por ano<ref name=":6" />, e nos documentos históricos comeza a figurar ao carón da súa nai Afonso Reimúndez xa co título de rei, desde o 1117 mesmo en solitario. Con todo Urraca nunca volveu a consentir a coroación leonesa do seu fillo, esta non se producirá até a súa morte no ano 1126<ref name=":7" />. == Notas == {{listaref|group=lower-alpha}} ;Referencias {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * Falque Rey, Emma (1994)(Ed.): [[Historia Compostelá|Historia Compostelana]]. Edición de Emma Falque Rey. Akal. Clásicos latinos medievales. ISBN 84-460-0417-8 * [[Antonio López Ferreiro|López Ferreiro, Antonio]] (1900). [https://archive.org/stream/historiadelasant03lpez#page/n5/mode/2up Historia de la Santa a. m. iglesia de Santiago de Compostela]. Seminario conciliar central. Tomo III. * [[Xosé Antonio López Teixeira|López Teixeira, Xosé Antonio]] (2013). Rex et Regina. Urraca, Afonso Raimúndez e a monarquía galega. [[Editorial Toxosoutos|Editorial Toxos Outos]]. ISBN 978-84-15400-78-3 * [[Carmen Pallares Méndez|Pallares Méndez, Carmen]]; [[Ermelindo Portela Silva|Portela Silva, Ermelindo]]. (2006). [https://books.google.es/books?id=uqp7mHCeen0C&lpg=PP1&hl=pt-PT&pg=PP1#v=onepage&q&f=false La reina Urraca]. Editorial Nerea. ISBN 84-96431-18-5 * Puyol y Alonso, Julio (1920). [https://bibliotecadigital.jcyl.es/es/catalogo_imagenes/grupo.cmd?path=10072801#page=7&zoom=auto,-373,559 Las crónicas anónimas de Sahagún]. Real Academia de la Historia. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas do século XII]] [[Categoría:Historia medieval de Galicia]] [[Categoría:Batallas do Reino de Galicia]] [[Categoría:Batallas do Reino de León]] fuhqqglrkeofp9psc36aohweiai8nhy 0 453326 7105027 7020590 2025-06-23T22:05:27Z O Breixo 127505 7105027 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |nome = Revolución de Asturias |imaxe = Arrested workers during the Asturian Revolution, 1934.jpg |resultado=Fracaso da insurrección obreira. |combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of Spain 1931 1939.svg|25px]] '''[[Segunda República Española|República Española]]''' |combatentes2 = '''[[Alianza Obreira]]''' * [[Ficheiro:Bahnmarke bleibt an Backbord liegen.svg|20px]] [[PSOE]] * [[Ficheiro:Bahnmarke bleibt an Backbord liegen.svg|20px]] [[UXT]] * [[Ficheiro:Bandera CNT-FAI.svg|20px]] [[Confederación Nacional do Traballo|CNT]] |comandante1=[[Ficheiro:Flag of Spain 1931 1939.svg|25px]] '''[[Francisco Franco]]'''<br />[[Ficheiro:Flag of Spain 1931 1939.svg|25px]] '''[[Manuel Goded]]'''<br />[[Ficheiro:Flag of Spain 1931 1939.svg|25px]] [[Eduardo López Ochoa]]<br />[[Ficheiro:Flag of Spain 1931 1939.svg|25px]] [[Pedro de la Cerda]]<br />[[Ficheiro:Flag of Spain 1931 1939.svg|25px]] [[Carlos Bosch Bosch|Carlos Bosch]]<br />[[Ficheiro:Flag of Spain 1931 1939.svg|25px]] [[Juan Yagüe]]<br />[[Ficheiro:Flag of Spain 1931 1939.svg|25px]] [[Lisardo Doval]] |comandante2=[[Ficheiro:Bahnmarke bleibt an Backbord liegen.svg|20px]] [[Belarmino Tomás]]<br />[[Ficheiro:Bahnmarke bleibt an Backbord liegen.svg|20px]] [[Francisco Martínez Dutor|F. Martínez Dutor]]<br />[[Ficheiro:Bahnmarke bleibt an Backbord liegen.svg|20px]] [[Ramón González Peña]]<br />[[Ficheiro:Bahnmarke bleibt an Backbord liegen.svg|20px]] [[Teodomiro Menéndez]] |baixas1=1.500 - 2.000 15.000 - 30.000|baixas2=mortos detidos}} A '''Revolución de Asturias''' foi unha insurrección obreira ocorrida en [[Principado de Asturias|Asturias]] no mes de [[outubro de 1934]] que formaba parte da ''[[folga xeral revolucionaria]]'' e o movemento armado organizado polos [[Partido Socialista Obrero Español|socialistas]] en toda [[España]] coñecido co nome de [[Folga xeral revolucionaria de 1934|Revolución de Outubro de 1934]] e que só arraigou en Asturias,<ref>{{cita libro|apelido=Claudín|nome=Fernando|ligazón-autor=Fernando Claudín|título=Octubre 1934. Cincuenta años para la reflexión|ano=1985|editor=Gabriel Jackson y otros|capítulo=Algunas reflexiones sobre Octubre 1934|páxinas=43-44|cita=O feito de que a insurrección só se materializase en Asturias, non debe facer esquecer que o plan era nacional. Os mineiros e metalúrxicos asturianos lanzáronse ao combate convencidos de que o mesmo facían nese momento os outros sectores do proletariado español}}</ref> debido fundamentalmente a que alí a anarquista CNT si que se integrou na Alianza Obreira proposta polos socialistas da [[Unión General de Trabajadores|UXT]] e o [[Partido Socialista Obrero Español|PSOE]], a diferenza do sucedido no resto de [[España]]. Por iso é polo que a forma de organización social e política da '''Comuna Asturiana''' —nome co que tamén se coñece a Revolución de Asturias, polas súas similitudes coa [[Comuna de París]] de 1871—<ref>{{cita libro|apelido=Bayerlein|nome=Bernhard|título=Octubre 1934. Cincuenta años para la reflexión|ano=1985|editor=Gabriel Jackson y otros|capítulo=El significado internacional de octubre de 1934 en Asturias. La Comuna Asturiana y el Komintern|páxinas=19-40}}</ref> fose a instauración dun réxime [[Socialismo|socialista]] nas localidades onde predominaban os [[Partido Socialista Obrero Español|socialistas]]<ref name="payne 642">{{cita publicación |apelido=Payne |nome=Stanley G. |url=http://libro.uca.edu/payne2/payne25.htm |título=A History of Spain and Portugal (Print Edition) |volume=Vol. 2, Ch. 25 |páxina=637 |work=University of Wisconsin Press |ano=1973 |editorial= |data-acceso= 10 de abril de 2012}}</ref> (ou os [[Partido Comunista de España|comunistas]]), como [[Mieres, Asturias|Mieres]], onde se proclamou a República Socialista, ou como [[Sama de Langreo]]; ou o [[Comunismo libertario|comunista libertario]] onde predominaran os [[Anarcosindicalismo|anarcosindicalistas]] da [[Confederación Nacional do Traballo|CNT]], como en [[Xixón]] e sobre todo en [[La Felguera]].{{Harvnp|Ruiz|1988|pp=«Comunismo libertario fronte a ditadura do proletariado, espontaneidade fronte a socialismo integral, foron os termos máis socorridos polos cronistas para subliñar a influencia ideolóxica nas experiencias de La Felguera e Sama de Langreo»}} Foi duramente reprimida polo goberno [[Partido Republicano Radical|radical]]-[[Confederación Española de Derechas Autónomas|cedista]] de [[Alejandro Lerroux]], contra o que se lanzou a insurrección por dar entrada no goberno a tres ministros do partido non republicano [[Confederación Española de Derechas Autónomas|CEDA]], recorrendo, por decisión do [[Francisco Franco|xeneral Franco]] que dirixiu as operacións militares desde Madrid, ás tropas coloniais marroquís —os ''[[regulares]]'' do [[Exército Español de África|Exército de África]]— e á [[Lexión española|Lexión]] procedentes do [[Protectorado Español de Marrocos|Marrocos español.]]<ref>''The Splintering of Spain'', páx. 54; CUP, 2005 </ref> A pesar de ser derrotada, a Revolución de Asturias converteuse en case un [[mito]] para a [[Esquerda política|esquerda]] obreira española e europea, á altura da [[Comuna de París]] ou o [[Soviet de Petrogrado]] de [[1917]],<ref>{{cita libro|apelido=Jackson|nome=Gabriel|ligazón-autor=Gabriel Jackson|título=Octubre 1934. Cincuenta años para la reflexión|ano=1985|editor=Gabriel Jackson y otros|capítulo=Fascismo y antifascismo, 1922-1939|páxinas=7}}</ref> xa que foi a «última revolución social, aínda que fracasada, do occidente europeo».<ref>{{Cita libro|apelido=Pérez Ledesma|nome=Manuel|ligazón-autor=Manuel Pérez Ledesma|título=Octubre 1934. Cincuenta años para la reflexión|ano=1985|editor=Gabriel Jackson y otros|capítulo=El movimiento obrero antes de Octubre: De la moderación a la violencia revolucionaria|páxinas=229}}</ref> == Antecedentes == === Clima político === {{Artigo principal|Revolución de outubro de 1934}}Entre decembro de 1933 e outubro de [[1933|1934]], a incipiente inestabilidade política entre os [[Partido Republicano Radical|Radicais]] de Lerroux e a actividade da CEDA viñan axitando os temores da esquerda e dos sectores obreiros.{{Harvnp|Tamames Gómez|1974|pp=228-229}} [[José María Gil Robles|Gil-Robles]], líder [[Confederación Española de Derechas Autónomas|cedista]], era visto como o "[[Engelbert Dollfuß|Dollfuß]] español"<ref group="nota">[[Engelbert Dollfuß]], [[Canciller de Austria|Canciller austríaco]] e principal expoñente do fascismo en [[Austria]], era un líder cuxo perfil político se asemellaba entón ao de Gil-Robles. O temor da esquerda baseábase en que aquel mesmo ano instaurara unha dictadura fascista desde o sistema democrático tras esmagar o movemento obreiro. A isto hai que sumar o caso de [[Alemaña]] e o ascenso de [[Adolf Hitler]] ao poder en [[1933]], que se sumaba á crecente onda dos movementos fascistas en [[Europa]].</ref> e os temores sobre un golpe fascista acrecentáronse tras unha concentración que a [[Confederación Española de Derechas Autónomas|CEDA]] celebrou en [[Covadonga]] o [[9 de setembro]] de 1934.{{Harvnp|Tamames Gómez|1974|p=229}} A estes feitos uniuse a confiscación do vapor "Turquesa", que levaba un alixo de armas por encargo do socialista [[Indalecio Prieto]].{{Harvnp|Tamames Gómez|1974|p=229}} Tras aquel axitado verán, as [[Cortes Xerais]] reuníronse o 1 de outubro e ese mesmo día a CEDA retirou o seu apoio ao goberno presidido por [[Ricardo Samper]] exixindo a entrada neste, cousa que conseguiu tres días despois, cando o [[4 de outubro]] se anunciou a formación do Goberno Radical-cedista presidido por [[Alejandro Lerroux]]. Era o sinal esperado polas Alianzas Obreiras. "O día [[5 de outubro]], a [[Unión General de Trabajadores|UXT]] declarou a folga xeral e Lerroux reaccionou proclamando o [[Lei marcial|estado de]] guerra".{{Harvnp|Tamames Gómez|1974|p=230}} Así pois, o [[5 de outubro|día 5]] comezou o movemento folguista e insurreccional decretado polo Comité Revolucionario socialista presidido por [[Francisco Largo Caballero]], aínda que na maior parte do país fracasou. En [[Madrid]] destacou a inactividade, do mesmo xeito que ocorreu en [[Estremadura]], [[Andalucía]] e [[Aragón]].{{Harvnp|Tamames Gómez|1974|p=230}}<ref group="nota">Nestas rexións xa que produciran unha serie de folgas nos meses anteriores, as cales deixaran un mal sabor de boca e iso reflectiuse na falta de entusiasmo.</ref> No [[País Vasco]] houbo algunha outra actividade destacada que foi rapidamente sufocada, como tamén ocorreu en [[Barcelona]] e [[Cataluña]]. Así pois, só quedaba [[Principado de Asturias|Asturias]], onde a alianza obreira triunfou.<ref>[[José Peirats]], ''La CNT en la Revolución Española'', pax. 79 e ss.</ref> === A Alianza Obreira en Asturias === A Alianza Obreira, unha idea xurdida en Cataluña por iniciativa do pequeno partido [[Comunismo|comunista]] [[antiestalinista]] [[Bloc Obrer i Camperol]] (Bloque Obreiro e Campesiño), foi estendida ao resto de España polos socialistas (UXT-PSOE-[[Xuventudes Socialistas de España|XXSS]]) cando o sector encabezado por [[Francisco Largo Caballero]] se fai coa dirección de UXT en xaneiro de [[1934]] (o PSOE e as XXSS xa estaban baixo o seu control) e impulsa a idea da Alianza Obreira, ao considerala un bo instrumento para sumar apoios á súa nova estratexia insurreccional para alcanzar o [[socialismo]] (abandonando a "vía parlamentaria"). A formación dunha "alianza por arriba" tamén foi ofrecida á CNT mais negouse a integrarse nela, como xa sucedera en Cataluña, porque a dirección confederal afirmou que a CNT por si soa "''se bastaba para esnaquizar o fascismo''".{{Harvnp|Ruiz|1988|p=13. A executiva socialista non descartaba unha aproximación cenetista a fins de 1933, ao verse aqueles e estes afectados pola derrota electoral e o fracaso insurreccional respectivamente. Pola confluencia de ambos os factores, xunto á perceptíbel radicalización das bases e o impulso unitario que estas poñían de manifesto, non parecía desatinado que a CNT fixese táboa rasa do inmediato pasado, caracterizado polo trato discriminatorio de que fora obxecto na represión, na planificación dos da política social e na aplicación desta nas relacións laborais, cos [[xurados mixtos]] no centro das discrepancias»}} Con todo non todos os cenetistas estaban de acordo co rexeitamento á Alianza Obreira, como o cenetista valisoletano [[Valeriano Orobón Fernández]] que nun artigo publicado no diario confederal [[La Tierra (1930)|La Tierra]] fixo un chamamento á unidade entre socialistas e cenetistas (e comunistas) para alcanzar a "democracia obreira revolucionaria". Este cambio de actitude de certos sectores cenetistas só se concretou en Asturias, onde o [[31 de marzo]] de [[1934]] a Federación Rexional da CNT asinou en [[Xixón]] o pacto con UXT-PSOE, que era a forza obreira hexemónica en Asturias, manténdoo a pesar da ameaza de expulsión que lle lanzou a dirección confederal.{{Harvnp|Ruiz|1988|pp=13-14}} O acordo asinado na trastenda dunha taberna xixonesa o 31 de marzo de 1934 por dous dirixentes socialistas e dous cenetistas, que non se considerou oportuno facelo público entón, constaba de dez puntos e un preámbulo no que se recoñecía a necesidade de "''a acción mancomunada de todos os sectores obreiros co exclusivo obxecto de promover e levar a efecto a revolución social''" en España.{{Harvnp|Ruiz|1988|pp=13-14}} As discrepancias xurdiron cando se tentou definir o réxime que ía substituír o capitalismo, pois os socialistas defendían a formación dun Estado socialista (unha "República Socialista") e os cenetistas non estaban dispostos a renunciar a un dos seus principios fundamentais (a negativa a construír calquera tipo de Estado) e propuxeron a fórmula “Réxime de igualdade económica, política e social fundado sobre principios federalistas”. A solución que se atopou finalmente foi cancelar o pacto inicial no momento que triunfase a revolución social, dando liberdade a cada organización para que defendese os seus proxectos sociais e políticos respectivos. Isto quedou plasmado nos puntos 1 e 8 do acordo:<ref>{{Cita libro|apelidos=Taibo|título=El Pacto de la Alianza Obrera|url=http://elcieluporasaltu.blogspot.com/2006/04/pacto-de-alianza-obrera.html}}</ref> {{Cita|1) As organizacións asinantes traballarán de común acordo até conseguir o triunfo da revolución social en España e chegar á conquista do poder político e económico para a clase traballadora, cuxa concreción inmediata será a República Socialista Federal.<br/> 8) O compromiso contraído polas organizacións que subscriben terminará no momento no cal a República Socialista Federal quede constituída cos seus órganos propios, elixidos voluntariamente pola clase traballadora e polo procedemento que preceptuase a obra revolucionaria dimanante do presente pacto.}} Só dúas semanas antes de iniciarse a insurrección en Asturias incorporouse á Alianza Obreira o entón pequeno [[Partido Comunista de España]], que até esa data a considerara un órgano da "[[Contrarrevolucionario|contrarrevolución]]" (e aos seus integrantes comparáraos cos "cans" que se disputan os ósos cos dentes").<ref>{{Cita libro|apelido=Bayerlein|nome=Bernhard|título=Octubre 1934. Cincuenta años para la reflexión|ano=1985|editor=Gabriel Jackson y otros|editorial=Siglo XXI|localización=Madrid|isbn=84-323-0515-4|capítulo=El significado internacional de octubre de 1934 en Asturias. La Comuna asturiana y el Komintern|páxinas=22}}</ref> Nos meses anteriores incorporáronse ao pacto dous reducidos grupos comunistas disidentes: o Bloque Obreiro e Campesiño e [[Izquierda Comunista de España|Esquerda Comunista]]. Cando se produciu a insurrección asturiana, os revolucionarios tomaron como consigna a sigla UHP, que foi interpretada de diversas formas: [[Ramón Tamames]] afirmou no seu libro publicado en 1974: "a CNT e a UXT participaron unidas baixo a sigla [[Uníos Hermanos Proletarios|UHP]] (Unión Hermanos Proletarios; en [[Lingua galega|galego]] Unión Irmáns Proletarios)".{{Harvnp|Tamames Gómez|1974|p=231}} Uns anos despois [[Hugh Thomas]], con todo, traduciuna" como "Uníos, Hermanos Proletarios" (Unídevos, Irmáns Proletarios).{{Harvnp|Thomas|1976|p=252}} === A preparación da insurrección === Segundo o historiador [[Paco Ignacio Taibo II]] a explicación do porqué de que a [[Folga xeral revolucionaria de 1934|Revolución de 1934]] triunfase durante dúas semanas en Asturias mentres foi arrasada sen maiores problemas no resto de España, hai que buscala, ademais de no feito de que Asturias foi o único lugar onde a Alianza Obreira logrou integrar a [[Confederación Nacional do Traballo|CNT]], na minuciosa preparación da insurrección que fixeron as organizacións obreiras asturianas, e singularmente a forza obreira hexemónica, os socialistas (UXT-PSOE-XXSS), o que non sucedeu no resto de España.{{Harvnp|Taibo II|1985|p=232. «Labor previo que permitiu que o movemento a partir da noite do 4 de outubro, derrotase militarmente as forzas da [[Garda Civil]] e de [[Garda de Asalto|Asalto]], rompendo a primeira liña de defensa gobernamental, puxese o exército á defensiva en Xixón e Oviedo, fose aos poucos derrotándoo militarmente, e sostivese a Comuna asturiana durante catorce días, a pesar de que se concentraron para reprimila milleiros de soldados traídos doutros puntos de España onde a revolución fracasara»}} Os socialistas asturianos non eran máis esquerdistas que os do resto de España (a maioría dos dirixentes do PSOE e do [[Sindicato Mineiro Asturiano]] estaban aliñados co sector “moderado” encabezado por [[Indalecio Prieto]]; só as XXSS eran “[[Francisco Largo Caballero|caballeristas]]”). No primeiro que se diferenciaron foi en que non reprimiron as mobilizacións obreiras que se produciron ao longo de [[1934]], ao contrario da dirección nacional que repetía continuamente a consigna “Nada de organizar folgas” porque iso “debilitaría” a preparación da insurrección. Así de febreiro a outubro de 1934 houbo seis folgas xerais na rexión que afectaron fundamentalmente ás concas mineiras. Algunhas delas foron "políticas", como a que organizaron en solidariedade cos socialistas austríacos esmagados pola ditadura do social-cristián [[Engelbert Dollfuß|Dolfuss]] e a que fixeron para protestar contra a concentración que a [[Confederación Española de Derechas Autónomas|CEDA]] celebrou en [[Covadonga]] o [[9 de setembro]] e que presidiu o seu líder [[José María Gil Robles]], quen para boa parte da esquerda obreira era o “Dolfuss español”.{{Harvnp|Taibo II|1985|pp=233; 235. «Foi 1934 un ano de loita de clases constante, estabelecido sobre a base de pequenos enfrontamentos e folgas xerais curtas, que permitiron que o movemento chegase ás vésperas de outubro na plenitude da súa forza, con gran confianza e extraordinariamente unido»}} Un elemento clave na preparación da insurrección eran as armas e parte delas os obreiros conseguíronas roubándoas pacientemente unha a unha das fábricas de armas de Oviedo e de [[Trubia]]. Outras compráronnas a contrabandistas ou trouxéronas desde [[Éibar]] a través dunha rede creada polas Xuventudes Socialistas e o sindicato do Transporte da UXT de [[Oviedo]]. A dinamita obtivérona das minas. Todas as armas (1300 fusís e catro metralladoras) e explosivos (milleiros de cartuchos de dinamita) escondéronse en catorce depósitos clandestinos (dez dos socialistas, dous da CNT e dous dos comunistas) que a Garda Civil non logrou descubrir (varios milleiros de pistolas estaban gardadas nas casas dos obreiros comprometidos na sublevación).{{Harvnp|Taibo II|1985|pp=236-237}} En canto ao famoso alixo de armas do “Turquesa” en [[Muros, Asturias|Muros de Nalón]], ao que a prensa de dereitas atribuíu unha importancia excepcional para explicar o éxito relativo da Comuna asturiana, ademais de que non tiña como destino final o movemento socialista asturiano (este interveu na operación para colaborar con Prieto), non achegou máis que algunha munición aos revolucionarios asturianos xa que as armas que transportaba ou foron capturadas pola [[Garda Civil]] ou non chegaron a desembarcarse.{{Harvnp|Taibo II|1985|p=233}} Outro elemento crucial na insurrección foi a organización das forzas paramilitares que encabezasen o movemento. Así membros das [[Xuventudes Socialistas de España|Xuventudes Socialistas]] e das [[Federación Ibérica de Xuventudes Libertarias|Xuventudes Libertarias]] foron adestrados por exsarxentos coa cobertura de grupos de excursionismo, clubs culturais, merendas campestres ou mesmo romarías, polo que en outubro de 1934 os socialistas contaban cuns 2500 combatentes, os cenetistas con preto dun milleiro e os comunistas cuns centos, o que supón que os revolucionarios asturianos contaban cunha forza organizada de máis de 3000 homes cando iniciaron a insurrección.{{Harvnp|Taibo II|1985|pp=237-238}} Finalmente os revolucionarios asturianos puideron contar co diario socialista [[Avance (xornal)|Avance]], que grazas ao xiro que lle deu o seu novo director [[Javier Bueno]], converteuse no órgano de prensa da revolución que se estaba preparando. Por iso foi obxecto de numerosas represalias por parte das autoridades (foi suspendido 62 días e o seu director foi encarcerado tres veces), mais iso non o amedrentou, e a súa tiraxe aumentou (chegou a imprimir 50.000 exemplares nun número extraordinario o 1 de maio e mantivo unha media de 25.000 exemplares), conquistando gran número de lectores fóra do ámbito socialista, entre cenetistas e comunistas. Mesmo se produciu unha folga nas minas cando o goberno tentou impedir a circulación do diario.{{Harvnp|Taibo II|1985|pp=238-240}} En conclusión, segundo o historiador Paco Ignacio Taibo II:{{Harvnp|Taibo II|1985|pp=240-241. «Máis que polas súas virtudes en positivo, o gran valor da [[Alianza Obreira]] asturiana pode atoparse no que impediu coa súa pura existencia… O fin das guerras intestinas, a desaparición dos eternos enfrontamentos, permitiron que o movemento se concentrase e concentrase as súas forzas nunha acción en positivo e de crecente poder, que o levou ao estalido revolucionario no máis alto nivel alcanzado en anos»}} {{Cita|En Asturias logrouse unificar o ritmo de desenvolvemento dun movemento insureccional clandestino, extraordinariamente preparado, cunha estrutura unitaria que concentrou esforzos e impediu o desgaste en loitas internas, xunto co desenvolvemento dun movemento social que foi en aumento ao longo do ano e que chegou ao momento insurreccional en plenitude das súas forzas.}} == Desenvolvemento == === Estalido da Revolución === Como no resto de España, en terras asturianas a folga xeral revolucionaria iniciouse na madrugada do [[5 de outubro]]{{Harvnp|Ruiz|1988|p=110}} e os mineiros pasaron rapidamente á acción, facéndose co control de toda a conca mineira.{{Harvnp|Tamames Gómez|1974|p=231}} Os centros de operacións situáronse en Mieres ([[Comarca do Caudal|conca do Caudal]]), e en [[Sama de Langreo]] (conca do [[Río Nalón|Nalón]]), e desde ambas as localidades coordináronse as accións dos mineiros que levaron á rendición de 23 cuarteis da Garda Civil nas primeiras horas —o resto serían ocupados tras a fuxida dos seus defensores no día seguinte—. A este éxito sen precedentes "na historia do antagonismo obreiro e campesiño contra a Garda Civil, desde a fundación do instituto armado a mediados do século XIX", sumouse o triunfo das milicias obreiras nas inmediacións de [[Oviedo]], en La Manzaneda, sobre un batallón de infantaría e unha sección de [[Gardas de Asalto]] enviados desde a capital do Principado tras declararse o [[Lei marcial|estado de guerra.]] [[Manuel Grossi]], membro do comité revolucionario asturiano, anotou eufórico no seu diario:{{Harvnp|Ruiz|1988|p=110}} {{Cita|Os soldados vermellos aplicaron [en La Manzaneda] os métodos estratéxicos da insurrección, souberon despregarse en guerrilla por todas as frontes con toda a ciencia moderna. A disciplina observada foi de todo punto admirábel}} En cambio na capital Oviedo o movemento insurreccional non triunfou na madrugada do 5 de outubro porque un erro técnico impediu que se producise un apagamento na cidade, que era o sinal convido para a mobilización e para que entrase na cidade unha columna mineira do Caudal encabezada polo secretario xeral do sindicato mineiro, o socialista [[Ramón González Peña]], que pronto se convertería no "generalísimo" da revolución. Así o exército e a Garda Civil tiveron tempo de prepararse para defenderse concentrándose nos cuarteis e os puntos estratéxicos da cidade.{{Harvnp|Ruiz|1988|pp=110-111}} Isto non impediu que as columnas dos mineiros penetrasen na cidade ocupando o concello o día 6, o cuartel de carabineros e a [[Estación de Oviedo|estación de ferrocarril]] o día 7, o cuartel da Garda Civil o día 8 e a fábrica de armas na madrugada do día 9.{{Harvnp|Ruiz|1988|p=111}} Con todo, os mineiros non puideron tomar os cuarteis de Pelayo e Santa Clara que quedaron cercados.{{Harvnp|Thomas|1976|p=160}} A gornición da cidade, composta por uns 1.000 efectivos, pouco puido facer fronte a este cerco e limitouse a resistir os ataques dos obreiros, á espera de que chegase unha columna de socorro.{{Harvnp|Tamames Gómez|1974|p=231}} Fóra da capital tamén se produciron importantes accións nas cidades da conca mineira, especialmente en [[Mieres, Asturias|Mieres]] e Sama de Langreo.{{Harvnp|Thomas|1976|p=160}} Noutras partes da provincia foron atacados os postos da [[Garda Civil]], e tamén algunhas Igrexas e concellos etc.<ref>Gabriel Jackson, pp. 154-155</ref> En Xixón o movemento insurreccional viuse condicionado pola falta de armas e de municións. Houbo algúns "paqueos" (disparos desde azoteas ou xanelas) ata que o Comité Revolucionario optou por distribuír as poucas armas e municións de que dispuña entre catro grupos dunha quincena de homes cada un, que se parapetaron tras as barricadas levantadas nos tres barrios obreiros da cidade. Cando o día 7 de outubro chegou ao porto o [[Cruceiro Galicia|cruceiro]] [[Cruceiro Galicia|''Libertad'']] desembarcando un primeiro batallón de soldados das forzas militares enviadas polo goberno para sufocar a rebelión, os grupos armados xixoneses -co apoio dun grupo chegado desde Sama de Langreo e dun camión blindado enviado desde [[La Felguera|La Felguera-]] fustrigaron as forzas gobernamentais que tentaban abrirse paso cara a Oviedo.{{Harvnp|Ruiz|1988|pp=111-112}} Fóra das concas mineiras e das dúas grandes capitais asturianas, houbo insurreccións no concello da [[A Pola de Siero|Pola de Siero]], onde os comités revolucionarios de maioría socialista atacaron e renderon os cuarteis da Garda Civil, e a continuación distribuíronse armas e organizouse a defensa; en [[Trubia]], os obreiros da fábrica de armas actuaron con rapidez e contundencia rendendo a Garda Civil e a gornición militar que custodiaba a factoría; en [[Grau]], o comité de maioría comunista fíxose co control da poboación e izou a bandeira vermella no Concello; en [[Avilés]], a revolta iniciouse cun día de atraso pola falta de efectivos e de armas, e a acción máis notábel que conseguiron os insurrectos antes da chegada á cidade da columna do xeneral López Ochoa foi afundir o buque ''Agadir'' na bocana do porto para impedir a arribada de unidades da frota. En [[Luarca]], a localidade máis poboada do oeste de Asturias, non houbo insurrección porque a Garda Civil detivo o comité revolucionario antes de iniciarse o movemento.{{Harvnp|Ruiz|1988|pp=134-136}} Aos tres días de iniciada a insurrección boa parte de Asturias xa se atopaba nas mans dos mineiros, incluídas as fábricas de armas de [[Trubia]] e La Vega que se puxeron a traballar día e noite.{{Harvnp|Thomas|1976|p=162}} En toda a provincia organizouse un ''Exército Vermello'', que ao cabo de dez días chegou a alcanzar uns 30.000 efectivos, na súa maioría obreiros e mineiros.{{Harvnp|Thomas|1976|p=162}} Ademais dos principais líderes sindicais e obreiros, destacou Francisco Martínez Dutor. Martínez Dutor, antigo sarxento que participara na [[Guerra do Rif|Guerra de África]] e membro da UXT, converteuse no asesor militar da dirección revolucionaria,{{Sfn|Bravo Morata|1977|p=52}} aínda que a súa participación non é tan lembrada como a doutros líderes.{{Sfn|Díaz Nosty|1974|p=151}} === Resposta gobernamental === [[Ficheiro:Column of Guardias Civiles during the 1934 Asturian Revolution, Brañosera.jpg|dereita|miniatura|250x250px|Unha das imaxes icónicas da Revolución mineira, que curiosamente non foi tomada en Asturias: unha columna de [[Garda Civil|Gardas Civís]] con mineiros capturados en [[Brañosera]] ([[Provincia de Palencia|Palencia]]), o [[8 de outubro]] de [[1934]].]] Desde o goberno consideran que a revolta asturiana é unha guerra civil verdadeira, aínda descoñecendo que os mineiros empezan a considerar en [[Mieres, Asturias|Mieres]] a posibilidade dunha marcha sobre Madrid.{{Harvnp|Thomas|1976|p=163}} O goberno adopta unha serie de medidas enérxicas. Ante a petición de [[José María Gil Robles|Gil-Robles]] comunicando a Lerroux que non se fía do xefe de Estado Maior, xeneral [[Carlos Masquelet|Masquelet]], os xenerais [[Manuel Goded|Goded]] e [[Francisco Franco|Franco]] (que tiñan experiencia ao participar na represión da folga xeral de [[1917]] en Asturias) son chamados para que dirixan a represión da rebelión desde o Estado Maior en [[Madrid|Madrid.]] Estes recomendan que se traian tropas da Lexión e de Regulares desde Marrocos. Tamén foron enviados o [[Cruceiro Almirante Cervera|cruceiro]] [[Cruceiro Almirante Cervera|''Almirante Cervera'']]<ref>{{Cita web|url=http://www.museonavalmadrid.com/museo/info_sala15.asp|apelidos=Museo Naval de Madrid|título=La Segunda República y la Guerra Civil (1931-1939)}}</ref> e o [[Acoirazado Jaime I|acoirazado]] [[Acoirazado Jaime I|''Jaime'']] I., que participaron no bombardeo dalgúns núcleos costeiros.<ref>[http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/1934/10/19/040.html Hemeroteca ABC]: 19 de outubro de 1934.</ref> O goberno acepta a proposta dos xenerais Franco e Goded e o [[Partido Republicano Radical|radical]] Diego Hidalgo, ministro da Guerra, xustifica formalmente o emprego destas forzas profesionais, pois eran as únicas forzas militares españolas que entraran en combate en África, e ademais, ao goberno tamén lle preocupaban que as mortes fosen de mozos peninsulares, que poderían divulgar máis tarde os feitos, creando problemas ao goberno, polo que a solución adoptada parécelle moi aceptábel. Tamén se debeu ao factor medo do uso dos regulares, formados por soldados marroquís, que gozaron de grande autonomía dos seus mandos para poder asasinar, violar e saquear a poboación sometida.{{Harvnp|Thomas|1976|p=166}} A despregadura das tropas para sufocar a sublevación fíxose por catro frontes. A primeira en abrirse foi a fronte sur co avance, o mesmo día 5 de outubro á tarde, de varias unidades militares a través do [[porto de Payares]] procedentes de León e comandadas primeiro polo xeneral Bosch e finalmente polo xeneral Balmes. Para deter o seu avance os insurrectos despregaron unha forza composta por uns 3.000 mineiros e metalúrxicos organizados e armados desde Mieres, que teoricamente tiñan que terse dirixido a Oviedo, xa que os asturianos esperaban que a insurrección triunfase na zona mineira de León, impedindo así o paso das tropas gobernamentais desde a Meseta cara a Asturias. Estes milicianos, ben organizados e coñecedores da orografía da zona, logran cercar as tropas de Bosch en Vega del Rey, quedando inmobilizadas até o 10 de outubro. Só ao día seguinte e tras duros combates, nos que os insurrectos utilizaron pezas de artillaría grazas á colaboración dun tenente da Garda Civil feito prisioneiro, as tropas gobernamentais lograron abrirse paso cara á conca do Caudal e cara á súa capital, Mieres.{{Harvnp|Ruiz|1988|pp=112-113}} A segunda fronte foi a norte aberta co desembarco en Xixón a partir do 7 de outubro de lexionarios e regulares do Exército de África ao mando do tenente coronel Yagüe, cuxa chegada provocou a fuxida da cidade á busca de refuxio dun importante sector da poboación. Tras vencer a resistencia que atoparon —aínda que a folga xeral en Xixón aínda se prolongaría até o 16 de outubro— iniciaron o seu avance en dirección a Oviedo o 10 de outubro. A terceira fronte foi a oeste aberta polo avance da columna comandada polo xeneral López Ochoa procedente de Galicia que ocupou a fábrica de armas de Trubia.{{Harvnp|Ruiz|1988|pp=112-113}} Algo máis tarde abriuse unha cuarta fronte polo leste co avance a través de Santander dunha columna procedente de Bilbao ao mando do tenente coronel Solchaga que foi detida polos vehículos blindados de La Felguera no Berrón, non moi lonxe de Oviedo.{{Harvnp|Ruiz|1988|p=114}} {| class="toccolours" cellspacing="5" style="float: right; margin-left: 2em; margin-bottom: 2em; font-size: 74%; background:#c6dbf7; color:black; width:30em; max-width: 40%;" | style="text-align: left;" |«Rebeldes de Asturias, rendédevos. É a única maneira de salvar as vosas vidas: a rendición sen condicións, a entrega das armas antes de vinte e catro horas. España enteira, con todas as súas forzas, vai contra vós, disposta a esmagarvos sen piedade, como xusto castigo á vosa criminal tolemia. A Generalitat de Cataluña rendeuse ás tropas españolas na madrugada do domingo. Companys e os seus homes esperan no cárcere o fallo da Xustiza. Non queda unha folga en toda España. Estades sos e ides ser as vítimas da revolución vencida e fracasada. O dano que vos fixeron os bombardeos e as armas das tropas non son máis nada que un triste aviso do que recibiredes implacabelmente se antes de porse o sol non depuxestes a rebeldía e entregado as armas. Despois iremos contra vós até destruírvos sen tregua nin perdón. Rendédeos ao goberno de España! Viva a República!» |- | style="text-align: left;" |(Follas anónimas lanzadas sobre Mieres.). |} Cando se coñeceu en Oviedo o avance das tropas gobernamentais polas catro frontes, unido ás noticias que chegaban sobre o fracaso do movemento revolucionario no resto de España, rendeu o desánimo e na noite do 11 de outubro o Comité Revolucionario Provincial ordenou a retirada da capital e disolveuse, cando aínda continuaba a batalla no centro urbano e as tropas de López Ochoa entraban na cidade. Con todo, a desbandada non se xeneralizou e en poucas horas formouse un novo Comité Revolucionario Provincial, composto maioritariamente por mozos socialistas e comunistas, disposto a continuar a loita, cando ás tropas de López Ochoa xa se uniron os lexionarios e regulares de Yagüe, que comezaron alí os primeiros actos de violencia e pillaxe. Os combates continuaron durante os dous días seguintes, nos que as milicias obreiras atacaron o inimigo desde posicións elevadas ([[Monte Naranco|Naranco]], San Esteban de las Cruces) e desde barrios obreiros, mentres que os panfletos lanzados desde avións instábanos á rendición nos que se dicía que a resistencia era inútil porque o movemento revolucionario fracasara xa en toda España, o que os resistentes se negaban a crer, aínda dispostos a "''dar o último empuxón ao capitalismo moribundo''", como se dicía nun manifesto redactado por comunistas. Finalmente, o día 13 de outubro Oviedo foi totalmente ocupada polas tropas gobernamentais.{{Harvnp|Ruiz|1988|pp=111; 113}} Tras a caída de Oviedo os obreiros retiráronse ás concas mineiras, onde se formou o terceiro e último Comité Revolucionario Provincial baixo a presidencia do socialista Belarmino Tomás, con sede en Sama de Langreo, a capital da conca do Nalón. O día 15 as tropas do xeneral Balmes na fronte sur lograban vencer a última resistencia que lles impedía o paso cara a Mieres, na conca do Caudal. Entón o Comité Revolucionario Provincial decidiu negociar a rendición e enviou o tenente da Garda Civil Torrens, que fora feito prisioneiro polos insurrectos, para que se entrevistase co xeneral López Ochoa, comandante en xefe dos 18.000 homes que despregara o goberno para esmagar a sublevación. Nunha segunda reunión, desta vez entre o xeneral López Ochoa e o propio Belarmino Tomás fixáronse os termos da rendición dos insurrectos.{{Harvnp|Ruiz|1988|p=114}} A entrevista tivo lugar en [[Mieres, Asturias|Mieres]], precisamente a localidade da que partiran os insurxentes o 5 de outubro, e nela o xeneral López Ochoa aceptou os termos propostos por Belarmino Tomás: que os marroquís dos regulares e os lexionarios non fosen en vangarda das tropas que ocupasen as concas mineiras,{{Harvnp|Jackson|1976|p=152. «O xeneral estaba ansioso por evitar máis derramamento de sangue e comprendeu que se os mineiros habían de loitar forzados por unha desesperación suicida, farían falta semanas e meses para pacificar Asturias»}} porque entón xa se coñecían "os masacres dos africanos sobre insurrectos e poboación civil dos barrios obreiros de Oviedo".{{Harvnp|Ruiz|1988|p=114}} A cambio o dirixente mineiro garantiu ao xeneral López Ochoa a entrega das armas e prisioneiros, aínda que non a dos membros do Comité Revolucionario.{{Harvnp|Ruiz|1988|p=114}} O acordo alcanzado entre o xeneral López Ochoa e o líder dos mineiros Belarmino Tomás, puxo furioso ao tenente coronel Yagüe, e ao xeneral [[Francisco Franco]] que dirixía as operacións desde Madrid, e tamén ao líder da CEDA, [[José María Gil Robles]], partidarios os tres de que a represión fose brutal. <ref>{{Cita libro|apelidos=Preston|título=El holocausto español. Odio y exterminio en la Guerra Civil y después|ano=2011|url=https://archive.org/details/elholocaustoespa0000pres|editorial=Debate|lugar=Barcelona|ISBN=978-84-8306-852-6|cita=Aínda que López Ochoa consentiu o uso de camións cargados de prisioneiros para cubrir o avance das tropas, en xeral dirixiu as súas operacións con comedemento. Yagüe enviou un emisario a Madrid para queixarse ante Franco e Gil Robles polo trato humanitario que se lles daba aos mineiros. Os tres estaban furiosos polo pacto ao que chegara López Ochoa co líder dos mineiros, Belarmino Tomás, que permitiu unha rendición ordenada e pacífica a cambio de retirar os lexionarios e os Regulares. A desconfianza de Franco cara a López Ochoa era tan grande como a súa confianza en Yagüe e a súa aprobación das execucións sumarias dos detenidos en Oviedo e Gijón. Nunha ocasión, Yagüe ameazou a López Ochoa cunha pistola}}</ref> En chamamento que fixo aos obreiros e mineiros para pór fin á loita, Belarmino Tomás dixo: {{Cita|Camaradas! Soldados vermellos! Diante de vós, convencidos de que fomos fieis á confianza que depositastes en nós, vimos falarvos da triste situación á que se ve reducido o noso glorioso movemento de insurrección. Temos que confesar as nosas conversas de paz co xeneral do Exército inimigo. Mais fomos derrotados só por un tempo. Todo o que podemos dicir é que no resto das provincias de España, os traballadores non souberon cumprir co seu deber e non nos axudaron. Por mor diso, o goberno puido dominar a insurrección de Asturias. Ademais, aínda que temos fusís, metralladoras, e canóns, carecemos de munición. Todo canto podemos facer é concertar a paz. Mais isto non significa que abandonemos a loita de clases. A nosa rendición de hoxe non será máis que un alto no camiño, que nos servirá para corrixir os nosos erros e para prepararnos para a próxima batalla, que haberá de terminar na vitoria final dos explotados.{{Harvnp|Thomas|1976|p=166}}<ref>[[José Peirats]], ''Los Anarquistas en la Guerra civil española'', pág. 85</ref>}} Os termos do acordo, non sen resistencias minoritarias, foron aceptados polas asembleas dos mineiros, aínda que algúns optaron por ocultar as armas e non entregalas e outros por fuxir a través das montañas.{{Harvnp|Ruiz|1988|p=114}} O [[18 de outubro]], dúas semanas despois de comezar a insurrección, rendíase o último reduto{{Harvnp|Tamames Gómez|1974|p=231}} e as tropas gobernamentais ocupaban as concas mineiras. "Uns días despois a represión incontrolada daba paso á represión oficial. Mais unha e outra experiencia xa non revestían novidade para a clase obreira asturiana; represión sanguenta e ''fuxida ao monte'' sufríraas en [[1906]] por mor da ''huelgona'' de Mieres e, despois, en agosto de 1917. Outubro de 1934 convertéraa en parte integrante das súas tradicións...".{{Harvnp|Ruiz|1988|p=115}} == A Comuna Asturiana: a actuación do poder revolucionario == A experiencia asturiana dunha revolución unitaria da clase obreira organizada "desde abaixo" só tiña o afastado precedente da [[Comuna de París]] de [[1871]] polo que a "Revolución de Asturias" tamén foi coñecida como a "Comuna Obreira" de Asturias ou simplemente como a "Comuna Asturiana". Durante as dúas semanas que durou os insurrectos puxeron en práctica, aínda que con diferenzas segundo as zonas, o obxectivo da Alianza Obreira: "''traballar de común acordo até conseguir a revolución social en'' España".{{Harvnp|Ruiz|1988|p=121}} Os comités revolucionarios formáronse espontaneamente en cada localidade nos primeiros días de outubro en canto se coñeceu a intención da CEDA de entrar no goberno. Estes comités formados "desde abaixo" eran o resultado da acción sindical e política unitaria levada a cabo nos meses anteriores, incluído a provisión de armas, que se plasmou nas folgas xerais que se convocaron, especialmente as "políticas", como a que se celebrou en solidariedade cos obreiros de Viena ou como a do 8 de setembro, en protesta pola concentración da CEDA en [[Covadonga]]. Para coordinalos creouse o Comité Revolucionario Provincial, organismo con sede en Oviedo integrado polas organizacións da Alianza Obreira e presidido polo socialista Ramón González Peña. Este comité será o que tome a decisión de requisar os nove millóns de pesetas depositados na sucursal ovetense do [[Banco de España]] (algo que non fixeron os ''communards'' parisienses de 1871 o que constituíu, segundo algúns analistas, unha das razóns do seu fracaso) e que levantará unha gran polémica cando o 11 de outubro ante a inminencia da entrada das tropas de socorro na capital os membros do comité foxen precipitadamente levando o diñeiro —un informe comunista mostrará a súa indignación cara aos que os abandonaron "forrándose de millóns—, aínda que o diñeiro foi utilizado para axudar os evadidos e exiliados, para abrir de novo o diario Avance tras o incendio e destrución das súas instalacións, e tamén foi repartido entre centenares de obreiros sen distinguir a que organización pertencían. Unha última parte será utilizada para financiar a campaña da coalición da [[Fronte Popular]] nas eleccións de febreiro de 1936 e para sufragar os gastos do Goberno republicano na guerra civil. {{Harvnp|Ruiz|1988|pp=«A súa distribución e emprego [do diñeiro do Banco de España] revelarase como unha nova práctica solidaria de clase por encima das diferenzas ideolóxicas»}} A embrionaria estrutura político-administrativa creada polo Comité Revolucionario Provincial —un cronista da época cualificouna exaxeradamente de "Estado socialista"— deu prioridade á organización militar e ao aprovisionamento dos combatentes mais tamén se ocupou do abastecemento da retagarda seguindo os principios revolucionarios que buscaban construír unha sociedade sen clases —segundo os modelos correspondentes se se trataba de socialistas, de anarquistas ou de comunistas, que os aplicaron naquelas localidades onde tiñan maior influencia—. Os servizos sanitarios contaron coa colaboración semiforzada de médicos e de auxiliares civís e relixiosos, e ademais dos centros sanitarios existentes instaláronse outros provisionais preto das frontes —en Oviedo funcionaron dous quirófanos que efectuaban entre corenta e cincuenta intervencións diarias—. Para o transporte, ademais do control que tiñan de toda a rede ferroviaria, incautaron medio centenar de automóbiles e camións, unha ducia dos cales foron blindados na fábrica metalúrxica de La Felguera. En canto ás municións nunha factoría de Mieres producíronse bombas e en Oviedo cartuchos de fusil. Doutra banda non se descoidaron as minas e, como recoñeceu despois un observador oposto ao movemento, "os equipos de conservación foron mantidos e funcionaron perfectamente... o que demostra que contaron cunha organización formidábel".{{Harvnp|Ruiz|1988|pp=125-126}} === As variantes locais === En Mieres, foco inicial e principal bastión da insurrección —"base da revolución", "eixo do movemento insurreccional", "primeira fortaleza obreira", dixeron os cronistas da época—, proclamouse a República Socialista na mañá do 5 de outubro tras render durante a madrugada todos os cuarteis da Garda Civil e ocupar o Concello defendido por gardas de asalto. Na cidade, que contaba entón cuns 40&nbsp;000 habitantes —entre eles case oito mil mineiros e máis de mil metalúrxicos—, predominaban os socialistas e os comunistas, o que se viu reflectido na composición do seu comité revolucionario e na forma como se organizou alí a revolución. Así cada familia da localidade foi provista dun caderno de consumo e a cada persoa asignóuselle unha peseta para a adquisición de comestíbeis, mentres que os vales" asinados polo Comité se reservaban para os fins exclusivamente militares. Ademais organizouse un servizo de seguridade de "gardas vermellos" que conseguiron, como sinalou despois un xornal conservador, que '''[[Mieres, Asturias|Mieres]]''' fose o lugar "onde máis tranquilidade reinou durante os quince días e onde máis humanamente se tratou os presos".{{Harvnp|Ruiz|1988|pp=130-131}} [[Ficheiro:Duro 1920.jpg|miniatura|320x320px|Instalacións da Fábrica de La Felguera ([[Principado de Asturias|Asturias]]) na década de 1920.]] En La Felguera, onde predominaba a [[Confederación Nacional do Traballo|CNT]], proclamouse o [[comunismo libertario]] como "sistema de convivencia" tras a rendición da Garda Civil, a ocupación do Concello, dos colexios relixiosos e da factoría metalúrxica. Así os abastecementos foron organizados mediante vales, "''quedando abolido o diñeiro ao quedar o mesmo a propiedade privada''" (aínda que o diñeiro se reservou, nun sinal de [[puritanismo]], para a carne -o luxo-, o viño e o tabaco —o vicio—).{{Harvnp|Álvarez Junco|1985|p=298}} Con todo, despois da primeira semana tivo que estabelecerse un sistema de racionamento estrito ante a escaseza dos produtos alimenticios produto dos acaparamentos que o Comité achacou "aos poucos escrúpulos dalgunhas xentes". Pola súa banda os obreiros metalúrxicos da fábrica de Duro-Felguera contribuíron á insurrección coa blindaxe de camións que serían utilizados polas milicias rebeldes.{{Harvnp|Ruiz|1988|p=133}} En '''[[Xixón]]''', onde tamén predominaba a CNT, a revolución libertaria foi moito máis limitada debido á debilidade da insurrección pola falta de armas e a que a cidade foi rapidamente ocupada polas tropas coloniais desembarcadas no seu porto. Con todo na retagarda das barricadas dos barrios obreiros, como El Llano, organizouse un servizo de abastecemento da poboación, "destacando a fabricación de pan por medio dun centenar de traballadores do ramo en tres tafonas incautadas".<ref>Hugh Thomas (2001), páx. 131</ref> Mais o comité de El Llano tamén tivo que ocuparse de acabar cos saqueos de comercios por parte de elementos marxinais (lumpen) "''chegando mesmo ao fusilamento dos que fosen collidos in'' fraganti"{{Harvnp|Ruiz|1988|pp=132-133}} Así describe estas experiencias de "comunismo libertario" o historiador Manuel Villar no seu libro ''El anarquismo en la insurrección de Asturias: la CNT y la FAI en octubre de 1934'': {{Cita|Na barriada de El Llano procedeuse a regularizar a vida de acordo cos postulados da CNT: socialización da riqueza, abolición da autoridade e o capitalismo. Foi unha breve experiencia chea de interese, xa que os revolucionarios non dominaron a cidade. [...] Seguiuse un procedemento parecido ao de La Felguera. Para a organización do consumo creouse un Comité de Abastos, con delegados por rúas, estabelecidos nas tendas de comestíbeis, que controlaban o número de veciños de cada rúa e procedían á distribución dos alimentos. Este control por rúa permitía estabelecer con facilidade a cantidade de pan e doutros produtos que se necesitaban. O Comité de Abastos levaba o control xeral das existencias dispoñíbeis, particularmente da fariña}} En '''Sama de Langreo''', a resistencia durante vinte e catro horas de sesenta gardas civís ao mando do capitán Nart, reforzados por dúas compañías de gardas de asalto enviadas desde Oviedo, deu lugar á batalla máis encarnizada da retagarda, con máis de setenta mortos. Isto acentuou a necesidade de dar prioridade ao triunfo militar polo que aquí, a pesar do predominio socialista, non houbo incautacións de empresas. Aos comerciantes e industriais ordenóuselles o mantemento do horario de apertura e peche habituais e comunicouse aos veciños que "a vida do comercio farase como de ordinario, con caderno, diñeiro, ou vales debidamente autorizados".{{Harvnp|Ruiz|1988|p=134}} En '''[[Trubia]]''', de preponderancia comunista, tamén houbo "normalidade" porque os obreiros que rapidamente se fixeron co control da localidade e da fábrica de armas, continuaron traballando na factoría, salvo uns poucos artilleiros que foron enviados ás frontes e a "garda vermella" que custodiou os prisioneiros, ata que chegaron as tropas gobernamentais do xeneral López Ochoa.{{Harvnp|Ruiz|1988|p=134}} En [[Grau]], a capital dunha comarca agrícola afastada de Oviedo e das concas mineiras, tamén triunfou a revolución e a bandeira vermella foi izada no balcón do Concello. Alí, de predominio comunista, non se aboliu o diñeiro nin a propiedade privada, mais si que se fixeron algunhas incautacións e se repartiron vales entre as familias pobres. Nun informe interno posterior do [[Partido Comunista de España|PCE]] díxose: "''Foi en Grau un dos sitios onde máis acusados estaban no movemento os trazos do réxime soviético e onde mellor funcionaban os servizos de aprovisionamento''".{{Harvnp|Ruiz|1988|p=134}} === A violencia na retagarda === {{Véxase tamén|Violencia anticlerical na Revolución de Asturias}}O Comité Revolucionario Provincial no seu primeiro bando constituíu unha ''garda vermella'' con voluntarios de todas as organizacións obreiras para conseguir o "cesamento de todo acto de pillaxe, previndo que todo individuo que sexa collido nun acto desta natureza será pasado polas armas". Desta forma pretendíanse atallar os saqueos de comercios que se produciron tras o avance das columnas mineiras nos primeiros días en Oviedo —e tamén en Mieres e Xixón—, levados a cabo por elementos marxinais (cualificados como lumpen por algúns historiadores) que "xunto á masa rebelde, trataban de pescar en río revolto", como se dicía nun comunicado.{{Harvnp|Ruiz|1988|pp=127-128}} Así pois, os actos de pillaxe e violencia non eran achacábeis á organización revolucionaria, aínda que alá onde os revolucionarios atoparon resistencia a loita foi moi dura.{{Harvnp|Thomas|1976|p=163}} A "garda vermella" conseguiu pór fin aos saqueos e manter a orde{{Harvnp|Thomas|1976|p=163}} mais non en todas as ocasións puido controlar os excesos da "xustiza revolucionaria" levada a cabo por individuos ou pequenos grupos que actuaron á marxe do Comité Revolucionario Provincial e da inmensa maioría dos comités revolucionarios comarcais e locais. Así, "xunto ao trato correcto recibido pola inmensa maioría dos encarcerados —gardas civís, técnicos de minas e fábricas, capataces, comerciantes e rendeiros, membros do clero—, a represión sanguenta tamén fixo acto de presenza".{{Harvnp|Ruiz|1988|pp=128-129}} Foron asasinados algúns detidos, como en Sama de Langreo en represalia pola resistencia ofrecida por gardas civís e gardas de asalto á insurrección obreira, aínda que en ocasións, como no barrio de El Llano de Xixón, a actuación da "garda vermella" logrou impedir as execucións, ou como en Grau, onde se respectaron escrupulosamente as persoas e os edificios relixiosos.{{Harvnp|Ruiz|1988|pp=133-135}} Chegou a haber casos de obreiros que salvaron a vida a membros da burguesía que viron as súas vidas ameazadas.{{Harvnp|Thomas|1976|p=163}} Mais o que máis estremeceu a opinión pública española foi o asasinato indiscriminado de 34 membros do [[clero]], un feito que non se producía en España desde había cen anos. Segundo o historiador José Álvarez Junco, estas mortes non obedeceron a un plan previo senón que foron máis o resultado da "exaltación momentánea e case accidental",{{Harvnp|Álvarez Junco|1985|p=299}} e, doutra banda, a inmensa maioría de sacerdotes e relixiosos detidos ou obrigados a realizar determinadas tarefas recibiron un trato correcto por parte dos comités revolucionarios.{{Harvnp|Ruiz|1988|pp=128-129}} O historiador David Ruiz relaciona os asasinatos con "o progresivo distanciamento que se produciu entre a xerarquía eclesiástica e as organizacións obreiras" por mor da súa aposta en favor do "sindicalismo amarelo", en contra do sindicalismo católico independente das patronais defendido polo cóengo da catedral de Oviedo Maximiliano Arboleya, o que propiciou o crecemento do [[anticlericalismo]] no seo da clase obreira.{{Harvnp|Ruiz|1988|pp=128-129}} Pode ser ilustrativo desta tese o que sucedeu en [[Bembibre, León|Bembibre]] ([[provincia de León]]) onde un crucifixo foi salvado do incendio da igrexa e exhibido cun cartel que dicía: “Cristo vermello, a ti non te queimamos porque es dos nosos”.{{Harvnp|Álvarez Junco|1985|pp=292-294}} Doutra banda, un cóengo da catedral ovetense sorprendeuse da animadversión popular que suscitaba o clero:{{Harvnp|Ruiz|1988|pp=128-129}} {{Cita|Chegamos ao Campo de los Patos e alí había un xentío, sobre todo de mulleres e nenos, que armaron un barullo infernal. Non é doado dar unha idea do que alí nos dixeron: aquel xentío berraba e berraba contra nós, e máis que ninguén as mulleres}}Foron asasinados párrocos, significados no pasado por supostamente ser contrarios aos "intereses obreiros", ou grupos de relixiosos, como os oito seminaristas de Oviedo, baixo o pretexto de colaborar co inimigo na batalla da capital.{{Harvnp|Ruiz|1988|pp=129}} O feito máis brutal e de maior resonancia produciuse no val do Turón, o principal bastión comunista en Asturias onde foi proclamada a "República Obreira e Campesiña" baseada na [[ditadura do proletariado]]. Alí os ánimos estaban exacerbados pola dura resistencia ofrecida polo oito gardas civís do cuartel da zona que durante sete horas de asedio non se renderon, ata que os insurrectos voaron o cuartel con dinamita. Neste clima foron asasinados sete frades da Doutrina Cristiá —coñecidos despois como os mártires de Turón— e o enxeñeiro-director e dous empregados da súa confianza da empresa Hullera propietaria das minas, e da que tamén dependía a escola onde ensinaban os relixiosos.{{Harvnp|Ruiz|1988|pp=131-132}} O asasinato do enxeñeiro-director da sociedade hulleira e dos dous empregados produciuse o 14 de outubro, cando a revolución se atopaba no seu final, e "correu a cargo de operarios da empresa, sendo despois explicada como froito da indignación producida ao coñecer a intención do director de proceder a despedimentos por razóns extralaborais dun grupo de obreiros entre os que eles mesmos se atopaban".{{Harvnp|Ruiz|1988|p=128}} Os relixiosos, pola súa banda, foron asasinados por consideralos aliados da empresa, segundo o historiador David Ruiz, aínda que o tamén historiador José Álvarez Junco, afirma que "o que desbordou os límites da tolerancia que se tivo con outros clérigos foron os rumores de prácticas homosexuais cos seus alumnos".{{Harvnp|Álvarez Junco|1985|pp=299-300}} Nun informe comunista posterior chegouse a "xustificar" a matanza aducindo que así se acurtaba aos frades "''o prazo aquí na Terra''" para "''ir gozar de mellor vida á destra de Deus Pai''".{{Harvnp|Ruiz|1988|pp=129}} == Consecuencias == === As vítimas === A día de hoxe, a cuestión sobre as baixas que se produciron segue sendo controvertida: Segundo o historiador [[Julián Casanova]] durante os combates que seguiron ao levantamento armado morreron 1100 persoas entre as que apoiaron a insurrección, ademais duns 2000 feridos, e houbo uns 300 mortos entre as forzas de seguridade e o exército; 34 sacerdotes e relixiosos foron asasinados.{{Harvnp|Casanova|2007|pp=131-133}} Casanova coincide case completamente coas cifras dadas hai tempo por [[Hugh Thomas]] que situou o número de vítimas mortais en 2000 persoas: 230-260 membros das forzas armadas (incluíndo [[Garda Civil|Gardas civís]] e Gardas de Asalto), 33 sacerdotes, 1500 mineiros nos combates e outros 200 durante a represión (entre eles o xornalista [[Luis de Sirval]], quen sinalou as torturas e as execucións habidas durante a represión, motivo polo que sería asasinado por tres oficiais da Lexión).<ref name="Thomas, Hugh 2001. p.136"/><ref group="nota">Na cuestión da guerra de cifras sobre o saldo de mortos, feridos e detidos, [[Hugh Thomas]] apunta que resulta imposíbel dar unha cifra exacta. Certamente, aclara que moitos ficheiros policiais contiñan numerosa información respecto diso mais tras a [[Guerra Civil Española|Guerra Civil]] e a [[Ditadura de Francisco Franco|Ditadura Franquista]] apenas saíron a luz algúns documentos policiais.</ref> En toda España foron encarceradas entre 30&nbsp;000<ref name="Thomas, Hugh 2001. p.136">Thomas, Hugh. ''The Spanish Civil War.'' (2001), páx. 136</ref> e 40&nbsp;000 persoas.{{Harvnp|Jackson|1976|p=154. «En toda España, de 30 a 40.000 persoas presos políticos esperaban o seu proceso»}} Miles de obreiros perderon os seus empregos.{{Harvnp|Beevor|2005|p=32}} === As destrucións === Durante a revolución de 1934 a cidade de [[Oviedo]] quedou arrasada en boa parte. Resultan incendiados, entre outros edificios, o da [[Universidade de Oviedo|Universidade]], cuxa biblioteca gardaba fondos bibliográficos de extraordinario valor que non se puideron recuperar, ou o [[teatro Campoamor]].{{Harvnp|Thomas|1976|p=163}} Tamén foi dinamitada A [[Cámara Santa]] na [[Catedral de Oviedo|Catedral]], onde desapareceron importantes reliquias levadas a Oviedo, cando era corte, desde o Sur de España. Como resultado dos combates ou por destrucións intencionadas, tamén foron destruídos algúns edificios relixiosos en Xixón, La Felguera ou Sama. === A represión === A represión da sublevación levada a cabo polas [[Exército Español de África|tropas coloniais]] foi moi dura e mesmo se deron casos saqueos, violacións e execucións sumarias.{{Harvnp|Beevor|2005|pp=31-32}}<ref>Gabriel Jackson, pp. 159-160</ref> Á fronte da represión rapidamente destacou pola súa brutalidade un oficial da [[Garda Civil]], [[Lisardo Doval Bravo]], que desde entón se converteu nunha das bestas negras do movemento obreiro.{{Harvnp|Thomas|1976|p=166}} Outros militares que destacaron foron o [[Juan Yagüe|tenente coronel Yagüe]] (comandante das sanguinarias tropas africanas) e o [[Eduardo López Ochoa|xeneral López Ochoa]], que desde entón recibiría o sobrenome do ''Carniceiro de Asturias''.{{Harvnp|Thomas|1976|p=166}}<ref group="nota">Curiosamente, o xeneral López Ochoa denunciou ante o Consello de Ministros as atrocidades que os militares africanistas estaban a cometer tras o final da campaña. Como comandante en xefe que era, esforzouse en pór orde e terminar coas execucións arbitarias entre os prisioneiros esquerdistas. Cando a [[Guerra Civil Española|Guerra Civil]] estalou dous anos máis tarde, aínda era lembrado por isto e acabaría sendo asasinado.</ref> Porén, o historiador [[Gabriel Jackson]] distingue claramente entre a actuación do xeneral López Ochoa que "fixo o que puido para evitar os asasinatos e as violaciónss, incluíndo o fusilamento de catro mouros culpábeis de atrocidades", e a do tenente coronel Yagüe, da Lexión, "que preferiu empregar un saudábel terror como arma e non contivo as súas tropas".<ref> {{cita libro|apelido=Jackson|nome=Gabriel|ligazón-autor=Gabriel Jackson|título=Ibid.|ano=1976|páxinas=152}}</ref> Meses despois dos feitos, o xeneral López Ochoa falou co socialista [[Juan Simeón Vidarte]] sobre algúns dos episodios do acontecido en Asturias:<ref name="Preston1"> {{Cita libro|apelido=Preston|nome=Paul|ligazón-autor=Paul Preston|título=Ibid.|ano=2011|páxinas=133-134}}</ref> {{Cita|Unha noite, os lexionarios levaron nunha camioneta a vinte e sete traballadores, sacados do cárcere de [[Sama de Langreo|Sama]]. Só fusilaron a tres ou catro porque, como resoaban os tiros na montaña, pensaron que ian saír [[guerrilla|guerrilleiros]] de todos aquelas paraxes e eles correrían perigo. Entón procederon máis cruelmente, decapitaron ou aforcaron os presos, e cortáronlles os pés, mans, orellas, linguas, até os órganos xenitais! Aos poucos días, un dos meus oficiais, home de toda a miña confianza, comunicoume que uns lexionarios paseaban lucindo orellas ensartadas en arames, a maneira de colar, que serían das vítimas de [[Carbayín]]. Inmediatamente mandeinos que detivese e fusilase aqueles lexionarios, e el fíxoo así. Este foi o motivo do meu altercado con Yagüe. Ordeneille, ademais, que sacase os seus homes da conca mineira e os concentrase en Oviedo, baixo a miña vixilancia, e fíxeno responsábel de calquera crime que puidese ocorrer. Para xulgar os rebeldes estaban os tribunais de xustiza. Tamén me chegaron as fazañas dos Regulares do [[Tabor (batallón)|tabor]] de [[Ceuta]]: violacións, asasinatos, saqueos. Mandei fusilar a seis moros. Tiven problemas, o Ministro da Guerra pediume explicacións, moi exaltado: "Como se atreve vostede a mandar fusilar a ninguén sen a formación dun Consello de Guerra?". Eu contesteille: "Sometinos ao mesmo Consello de Guerra ao que eles someteron as súas vítimas"<ref name="Preston1" />}} A raíz do asasinato en plena rúa do xornalista liberal Luis Sirval por un oficial da Lexión, o tenente Dimitri I. Ivanov,{{Harvnp|Casanova|2007|p=133}} e dado que o Goberno impuxera a censura sobre as noticias procedentes de Asturias que falasen dos métodos que se estaban utilizando na represión, un grupo parlamentario de investigación, integrado polos deputados [[Partido Socialista Obrero Español|socialistas]] [[Julio Álvarez del Vayo|Álvarez del Vayo]] e Fernando de los Ríos e os [[Partido Republicano Radical|republicanos radicais]] [[Clara Campoamor]] e Félix Gordón Ordás, foron a Asturias. Unha das súas conclusións foi a falsidade das noticias difundidas pola prensa de dereitas de que se produciron violacións de monxas e de que a algúns nenos se lles arrincaran os ollos. Ademais recolleron testemuños sobre tortura aos prisioneiros. Un dos membros da comisión parlamentaria, [[Félix Gordón Ordás]], elaborou un informe sobre as "torturas sádicas" que utilizaba o comandante Lisardo Doval e enviouno ao presidente do goberno Alejandro Lerroux, que en principio ordenou aos seus superiores que contivesen as actividades do comandante, e finalmente ordenou o seu inmediato traslado por insubordinación ao entregar copia das ordes recibidas a destacados dirixentes monárquicos.{{Harvnp|Jackson|1976|pp=153-154. «Doval empregou, entre outras técnicas, presións sobre os órganos sexuais ou o cravar alfinetes ou achas baixo as uñas. Tamén tiña un enxeñoso método para atar os pulsos e as pernas da vítima ao canón e mango dun fusil e levantala logo do chan por medio dunha polea. (...) Lerroux buscou o pretexto da insubordinación de Doval, para non ter que encararse co problema da tortura policíaca»}} Tamén foi a Asturias un grupo de parlamentarios de [[Gran Bretaña]] que chegou ás mesmas conclusións que os seus colegas españois. O seu informe, a pesar das protestas do goberno español, desatou unha onda internacional de simpatía cara aos mineiros asturianos.{{Harvnp|Jackson|1976|pp=Ibid.}} Os dous consellos de guerra contra os deputados socialistas implicados na revolución, Teodomiro Menéndez e Ramón González Peña, celebrados en febreiro de 1935, tiveron un enorme impacto entre a opinión pública, mesmo no ámbito internacional. O Partido Socialista Francés recolleu miles de sinaturas para pedir a [[amnistía]] de todos os procesados e o deputado socialista francés [[Vincent Auriol]] visitou o presidente do goberno [[Alejandro Lerroux]] en nome da Liga dos Dereitos do Home. Os tribunais militares ditaron sentenza de morte o día [[16 de febreiro]] de 1935 para Menéndez e González Peña, seguidas nos poucos días da mesma condena para outros dezasete membros dos "comités revolucionarios". A decisión do presidente do goberno Lerroux de recomendar ao presidente da República [[Niceto Alcalá-Zamora|Niceto Alcalá Zamora]] a conmutación das sentenzas abriu unha grave crise no goberno de coalición radical-cedista, xa que tanto [[José María Gil Robles]] da CEDA como [[Melquíades Álvarez]] do [[Partido Liberal Demócrata|Partido Republicano Liberal Demócrata]] se opuxeron e anunciaron que deixaban de apoiar o goberno. Alcalá-Zamora, grazas ao apoio de Lerroux, conmutó todas as sentenzas de morte.{{Harvnp|Jackson|1976|p=157}} O goberno suspendeu as Garantías constitucionais, boa parte dos xornais de esquerda foron clausurados, numerosas corporacións municipais de partidos de esquerda foron disoltas e os xurados mixtos (recentemente instaurados durante o Bienio Reformista) foron suspendidos.<ref>[[Helen Graham]], ''The Spanish Civil War. A very short introduction.'' (2005). páx. 16</ref><ref>[[Gabriel Jackson]], páx. 160</ref> Das 23 penas de morte inicialmente proclamadas como consecuencia desta revolución, o presidente [[Niceto Alcalá-Zamora|Niceto Alcalá Zamora]] conmutó 21: só foron executados o sarxento Vázquez (entre outras cousas, voara un camión con 32 gardas civís) e Jesús Argüelles Fernández «Pichalatu». === A interpretación da dereita === Na descrición dos feitos de Asturias os partidos e os diarios da dereita (como [[ABC (xornal)|''ABC'']], portavoz da dereita antirrepublicana e antidemocrática de [[Renovación Española]]; ou ''[[El Debate]]'', vinculado á dereita católica "accidentalista" da CEDA) tenden a utilizar esquemas “mítico-simbólicos” ao cualificar os revolucionarios como “feras”, como uns seres cuxo único instinto é só matar e destruír, polo que o seu destino final é estar mortos ou presos.<ref name="cal">{{Cita libro|apelidos=Calero|título=Octubre 1934. Cincuenta años para la reflexión|apelidos-editor=Gabriel Jackson y otros|editorial=Siglo XXI|lugar=Madrid|ISBN=84-323-0515-4|capítulo=Octubre visto por la derecha}}</ref> Esta expresión foi utilizada mesmo polo diario liberal “[[El Sol (1917)|El Sol]]”, que pedía clemencia para aqueles que actuasen como homes, e “para as feras capaces de feitos monstruosos que nin un dexenerado é capaz de imaxinar El Sol non pide senón castigo tremendo, implacábel, definitivo”.<ref name="cal" /> Honorio Maura no diario ABC do [[16 de outubro]] cualificaba os insurrectos asturianos como “escoura, podremia e lixo” que roe as entrañas da Patria; son “chacais repugnantes que non merecen ser nin españois nin seres humanos”.<ref name="cal" /> En canto aos feitos a dereita viunos na súa dimensión puramente negativa, como mero afán de destruír, especialmente o máis santo da tradición española, relixión e cultura —en alusión á Catedral de Oviedo e á Universidade—, e finalmente España mesma. ABC nas súas edicións dos días 10 e 17 de outubro cualificounos como unha “empresa brutal, sanguinaria e devastadora”, cuxos autores estaban posuídos de “instintos viles do máis repugnante materialismo”, e foron autores de “vandálicos delitos” que constitúen unha “macabra explosión marxista”.{{Harvnp|Calero|1985|p=164}} En cambio a acción represiva das tropas que sufocaron a sublevación é apenas mencionada. As destrucións en “Asturias, a mártir”, e sobre todo en “Oviedo, a mártir” atribuíanse exclusivamente aos revolucionarios.{{Harvnp|Calero|1985|p=169}} === A interpretación do cóengo da catedral de Oviedo Maximiliano Arboleya === Cando estala a Revolución de Asturias en outubro de [[1934]] Maximiliano Arboleya está en [[Zaragoza]] polo que non presenciou os acontecementos, que con todo producíronlle unha profunda dor (foron asasinados varios compañeiros seus do cabido da catedral, entre eles Aurelio Gago, que era tamén prefecto de Estudos do Seminario diocesano) e tamén lle suscitaron unha fonda reflexión sobre o fracaso da [[Igrexa católica]] na penetración nos medios obreiros.{{Harvnp|Benavides|1985|pp=257-258}} [[Ficheiro:Frontal exterior de la cámara santa.JPG|miniatura|375x375px|Imaxe exterior da cámara santa e a cripta de santa Leocadia. Podemos ver as dúas celosías, a superior correspondente á cámara santa ou capela de san Miguel e a inferior pertencente á cripta de santa Leocadia.]] Nunha especie de "manifesto" que preparou para o Grupo da Democracia Cristiá que servise de orientación aos católicos españois conmocionados especialmente pola morte de 40 relixiosos e polos máis de cincuenta edificios relixiosos incendiados ou saqueados (entre eles o Palacio Episcopal, o Seminario Diocesano, no que ardeu a súa biblioteca, a Cámara Santa da [[Catedral de Oviedo]], da que Arboleya era o deán do seu cabido) durante a "Comuna Obreira" asturiana, Arboleya fixo un diagnóstico sobre a situación do mundo obreiro en relación coa Igrexa e as súas organizacións sociais no que concluíu: "''ben podemos afirmar que hoxe o odio feroz á Igrexa é moi superior ao que inspira o Capitalismo''"{{Harvnp|Benavides|1985|pp=265-266}} A razón disto radicaba, segundo Arboleya, nos erros cometidos pola Igrexa católica, porque el estaba convencido de que se seguisen o sindicalismo católico "puro" que el levaba anos defendendo (uns sindicatos obreiros católicos sen inxerencias da patronal e da xerarquía eclesiástica) a traxedia asturiana poderíase evitar, polo que pensaba que os católicos tamén tiñan algunha responsabilidade no sucedido. Mais nin a Igrexa católica nin a dereita católica en absoluto o entenderon así e, como se pode comprobar no apartado anterior, só pensaban na represión como remedio contra a revolución{{Harvnp|Benavides|1985|p=262. «Represión que debía comezar polo castigo exemplar dos xefes da insurrección, moitos dos cales se atopaban entón en prisión; mais que debía continuar pola censura drástica da expresión da súa ideoloxía revolucionaria. Tanto na prensa como no Parlamento criticouse con dureza a debilidade das autoridades nestes terreos»}} Tras a ''Revolución de Asturias'' a Igrexa non rectificou a súa política social e seguiu insistindo na vía do sindicato católico vinculado aos patróns. Ángel Herrera, presidente de [[Acción Católica]], iniciou unha campaña por toda España para presentar como modelo de "obreiro católico e patriótico" a Vicente Madera, líder do fracasado sindicato católico da Hullera Asturiana, un exemplo típico do sindicalismo católico que raiaba co amarelismo, e que o día 5 de outubro defendera coas armas, xunto con 25 compañeiros, a sede social do sindicato na vila de Moreda cando os revolucionarios tentaron tomala, e ao final conseguira escapar aproveitando a noite (catro resistentes morreron no intercambio de disparos).{{Harvnp|Benavides|1985|pp=264-265. «Os acontecementos de Moreda, por moi heroicos que fosen, non deixaban de ser un capítulo triste na máis recente historia do proletariado asturiano. Un puñado de homes que, acurralados polos seus compañeiros de traballo, vense obrigados a disparar sobre eles... Iso era todo. Por outra banda, aquilo nada tiña que ver co sindicalismo. Ao contrario; ao pór ao descuberto que o suposto sindicato estaba convertido nun pequeno arsenal e o defenderse durante un bo intre a "tiro limpo", non era precisamente unha carta de recomendación para converter tales homes en apóstolos sindicalistas»}}{{Harvnp|Shubert|1985|pp=243-244. «O [[11 de decembro]] de 1934 a Confederación Nacional de Sindicatos Obreiros Católicos organizou en Madrid unha representación teatral para render honras aos obreiros de Moreda; dous meses despois, o [[3 de febreiro]] de [[1935]], rendeuse homenaxe a Madera nun acontecemento celebrado no [[Teatro da Zarzuela]], no curso do cal foi presentado como un "caudillo" e ofrecéronselle 35.000 pesetas, recadadas por subscrición popular»}} Nunha carta dirixida ao seu amigo Severino Aznar Arboleya critica esta forma de reaccionar da Igrexa católica:{{Harvnp|Benavides|1985|p=262}} {{Cita|Crerá vostede, acaso, que ante tal desastre se oen voces sensatas pedindo o abandono do camiño que nos conduciu a el... Pois se equivoca. Unhas cantas solucións simplistas —cortar algunhas cabezas, castigar os rebeldes, proceder a un completo desarme... material etc.— e pare vostede de contar. Todos se aprestan a moverse, mais para camiñar máis a présa polo mencionado camiño. Xa temos de novo a [[Vicente Madera Peña]] feito un heroe e un salvador, xa temos a política na Federación Agraria e un fantástico Secretariado Social que se funda sen plan e sen ningunha preparación.<br/> Ninguén, absolutamente ninguén, se para a preguntar se este atroz movemento criminal revolucionario de cerca de 50.000 homes non ten máis explicación que a consabida malsá propaganda socialista; ninguén pensa en que tamén pode haber tremendas responsabilidades pola nosa parte.}} Outros católicos acordáronse de Arboleya, dos seus fracasos e das súas predicións. Don Luigi Sturzo, líder exiliado do Partito Popolare Italiano escribiu nun xornal de [[Rexión de Friburgo|Friburgo]] unha homenaxe aos "demócrata cristiáns" españois Severino Aznar, Ángel Ossorio y Gallardo e o "cóengo Arboleya":{{Harvnp|Benavides|1985|p=260}} {{Cita|De telos escoitado, os católicos españois non pasarían hoxe, aos ollos dos obreiros, como defensores dos patróns mesmo dos inxustos}} Na mesma liña expresouse o cóengo da [[catedral de Valladolid]], Alberto Onaindía, que publicou un artigo o [[23 de outubro]] de [[1934]] no diario [[País Vasco|Euskadi]], de [[Bilbao]], no que afirmaba que Arboleya para as clases conservadoras nunca fora outra cousa que o "cura socialista e o cóengo vermello". Así mesmo José de Artetxe escribiu a finais de outubro un artigo no Día, de [[Donostia]], no que afirmaba: {{Cita|Os dolorosos sucesos de Asturias están previstos claramente, e para vergoña dos católicos daquela rexión, nas obras escritas pola pluma ardorosa dun gran propagandista católico social — Arboleya Martínez, cóengo da Catedral de Oviedo— que desde hai máis de trinta anos clamaba no deserto da incomprensión profetizando claramente isto de agora, que os xordos ou cousa peor que o rodeaban empeñábanse en non querer albiscar}} == Valoracións == Con posterioridade a 1934, houbo numerosas opinións e valoracións dos feitos; o político republicano liberal [[Salvador de Madariaga]], varias veces embaixador e ministro en dous dos gobernos do [[Partido Republicano Radical]] presididos por [[Alejandro Lerroux]] e apoiados nas Cortes pola CEDA, valorou así a Revolución de [[1934]]:{{Cita|O alzamento de 1934 é imperdoábel. A decisión presidencial de chamar ao poder á CEDA era inatacábel, inevitábel e até debida desde había xa tempo. O argumento de que [[José María Gil Robles]] tentaba destruír a Constitución para instaurar o fascismo era á vez hipócrita e falsa. Hipócrita, porque todo o mundo sabía que os socialistas de Largo Caballero estaban a arrastrar os demais a unha rebelión contra a Constitución de 1931 sen ningunha consideración para o que se propoñía ou non Gil-Robles; e, por outra banda, á vista está que o presidente Companys e a Generalitat enteira violaron tamén a Constitución. Con que fe imos aceptar como heroicos defensores da República de 1931, contra os seus inimigos máis ou menos ilusorios da dereita, a aqueles que para defendela a destruían? Mais o argumento era, ademais, falso, porque se Gil-Robles tivese a menor intención de destruír a Constitución do 31 pola violencia, que mellor ocasión que a que lle proporcionaron os seus adversarios políticos alzándose contra a mesma Constitución en outubro de 1934, precisamente cando el, desde o poder, puido, como reacción, declararse en ditadura? Lonxe de demostrar nos feitos apego ao fascismo e desapego ao parlamentarismo, Gil-Robles saíu desta crise convicto e confeso parlamentario, a punto que deixou de ser, se xamais o era, persoa grata para os fascistas (...) Coa rebelión de 1934, a esquerda española perdeu até a sombra de autoridade moral para condenar a rebelión de 1936.|''España. Ensayo de historia contemporánea''. Espasa-Calpe, Madrid, 1979, pág. 362}}Doutra banda, o historiador británico [[Paul Preston]] ofrece unha reflexión moi distinta:{{Cita|As intencións dos [[PSOE|socialistas]] cos sucesos que comezaron a mañá do [[4 de outubro]] de [[1934]] eran limitadas e defensivas. O seu obxectivo era defender [[Primeiro bienio da Segunda República Española|o concepto de República desenvolto entre 1931 e 1933]] fronte ao que percibían como ambicións [[corporativismo| corporativistas]] da [[CEDA]]. A entrada da CEDA no goberno foi seguida dunha proclamación de República independente en Cataluña que durou dez horas, dunha desganada folga xeral en Madrid e do estabelecemento dunha comuna obreira en Asturias. Coa excepción da revolta asturiana, que resistiu por espazo de dúas semanas os violentos combates coas Forzas Armadas grazas ao terreo montañoso e á pericia dos mineiros, a tónica dominante do «Outubro» español foi a súa falta de entusiasmo. Ningún dos feitos ocorridos ao longo dese mes, nin sequera os de Asturias, indicaba que a esquerda estivese a preparar unha sublevación a conciencia. O certo é que, en tanto se lograba resolver a crise, os líderes socialistas esforzáronse por conter o ardor revolucionario dos seus seguidores|''El holocausto español. Odio y exterminio en la Guerra Civil y después''. Barcelona, Ed. Debate, 2011, páx. 128}} == Revolucionarios destacados == * [[Aida Lafuente]] * [[Belarmino Tomás]] — Presidente do Terceiro Comité Revolucionario * [[Graciano Antuña]] * [[Segundo Blanco]] * [[Ramón González Peña]] — Presidente do Primeiro Comité Revolucionario * [[Teodomiro Menéndez]] — Presidente do Segundo Comité Revolucionario * Jesús Argüelles "[[Pichilatu]]" — Único civil executado tras a represión do movemento revolucionario. == Notas == <references group="nota" /> ;Referencias {{listaref|2}} == Véxase tamén == {{Portal|Asturias}} === Bibliografía === *{{Cita libro|apelido={{Versaleta|Álvarez Junco}}|nome=José|ligazón-autor=José Álvarez Junco|título=Octubre 1934. Cincuenta años para la reflexión|ano=1985|editor=Gabriel Jackson y otros|editorial=Siglo XXI|lugar=Madrid|isbn=84-323-0515-4|capítulo=El anticlericalismo en el movimiento obrero}} *{{cita libro|ligazón-autor=Antony Beevor|nome=Antony|apelidos={{Versaleta|Beevor}}|título=La Guerra Civil Española|ano=2005|editorial=Barcelona: Crítica|isbn=978-8408103851}} *{{cita libro|apelido={{Versaleta|Benavides}}|nome=Domingo|ligazón-autor=Domingo Benavides|título=Octubre 1934. Cincuenta años para la reflexión|ano=1985|editor=Gabriel Jackson y otros|editorial=Siglo XXI|lugar=Madrid|isbn=84-323-0515-4|capítulo=Maximiliano Arboleya y su interpretación de la Revolución de Octubre}} *{{cita libro|nome=Federico|apelidos={{Versaleta|Bravo Morata}}|título=Historia de la República: 1934-1936|ano=1977|editorial=Daimon|isbn=}} *{{cita libro|apelido={{Versaleta|Calero}}|nome=Antonio Mª|título=Octubre 1934. Cincuenta años para la reflexión|ano=1985|editor=Gabriel Jackson y otros|editorial=Siglo XXI|lugar=Madrid|isbn=84-323-0515-4|capítulo=Octubre visto por la derecha}} *{{cita libro|ligazón-autor=Julián Casanova|nome=Julián|apelidos={{Versaleta|Casanova}}|título=República y Guerra Civil. Vol. 8 de la Historia de España, dirigida por Josep Fontana y Ramón Villares.|ano=2007|editorial=Barcelona: Crítica/Marcial Pons|isbn=978-84-8432-878-0}} *{{Cita libro|nome=Bernardo|apelidos={{Versaleta|Díaz Nosty}}|título=La Comuna asturiana: revolución de octubre de 1934|ano=1974|editorial=Zero|isbn=}} *[[Emilio García Gómez|{{Versaleta|García Gómez}}, Emilio]]. (2010), ''Asturias 1934. Historia de una tragedia''. Libros Pórtico. 2ª edición. Zaragoza, <small>ISBN 978-84-7956-065-2.</small> *{{Cita libro|apelido={{Versaleta|Jackson}}|nome=Gabriel|ligazón-autor=Gabriel Jackson|título=La República Española y la Guerra Civil, 1931-1939|outros=(The Spanish Republic and the Civil War, 1931-1939. Princeton, 1965)|edición=2ª|ano=1976|editorial=Crítica|localización=Barcelona|isbn=84-7423-006-3}} *{{Cita libro|apelido={{Versaleta|Jackson}}|nome=Gabriel y otros|título=Octubre 1934. Cincuenta años para la reflexión|ano=1985|editorial=Siglo XXI|localización=Madrid|isbn=84-323-0515-4}} *[[Ángel Palomino Jiménez|{{Versaleta|Palomino Jiménez}}, Ángel]]. (1998), ''1934. La Guerra Civil empezó en Asturias''. Colección Documento. [[Editorial Planeta]], Barcelona. *{{Cita libro|apelido={{Versaleta|Ruiz}}|nome=David|título=Insurrección defensiva y revolución obrera. El octubre español de 1934|ano=1988|editorial=Labor|localización=Barcelona|isbn=84-335-9406-0}} *[[Juan Antonio Sánchez García-Saúco|{{Versaleta|Sánchez García-Saúco}}, J.A.]]. (1974), ''La revolución de 1934 en Asturias''. Editora Nacional. Madrid. <small>ISBN 84-276-1217-6.</small> *[[Adrian Shubert|{{Versaleta|Schubert}}, Adrian]]; ''Hacia la Revolución. Orígenes sociales del movimiento obrero en Asturias, 1860–1934''. Editorial Grijalbo. *{{Cita libro|apelido={{Versaleta|Taibo II}}|nome=Paco Ignacio|título=Octubre 1934. Cincuenta años para la reflexión|ano=1985|editor=Gabriel Jackson y otros|editorial=Siglo XXI|localización=Madrid|isbn=84-323-0515-4|capítulo=Las diferencias asturianas}} *{{Cita libro|apelido={{Versaleta|Tamames Gómez}}|nome=Ramón|ligazón-autor=Ramón Tamames|título=Historia de España Alfaguara VII. La República. La Era de Franco|data-acceso=10 de abril de 2012|ano=1974|editorial=Alianza Editorial|localización=Madrid}} *[[Hugh Thomas|{{Versaleta|Thomas}}, Hugh]]; (1976), ''La Guerra Civil Española''. Ed. Grijalbo (Barcelona). <small>ISBN 84-253-2767-9</small> *[[Manuel Villar|{{Versaleta|Villar}}, Manuel]]; (1994) ''Anarquismo en la insurrección de Asturias: La CNT y la FAI en octubre de 1934''. Fundación Anselmo Lorenzo, Madrid. <small>ISBN 84-86864-15-1.</small> === Outros artigos === * [[Folga xeral revolucionaria de 1934]] * [[Persecución contra a Igrexa católica durante os sucesos revolucionarios de 1934 en España]] * [[Mártires de Turón]] === Ligazóns externas === En castelán * [http://www.asturiasrepublicana.com/critica3.html El proceso de formación de la Alianza Obrera Revolucionaria en Asturias en octubre de 1934.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090226091934/http://www.asturiasrepublicana.com/critica3.html |date=26 de febreiro de 2009 }} * [http://lordo.wordpress.com/2010/03/26/informacion-y-propaganda-en-la-revolucion-de-asturias-de-1934/ Información y propaganda en la Revolución de Asturias de 1934] * [https://web.archive.org/web/20120229114033/http://www.artehistoria.jcyl.es/histesp/contextos/7207.htm ArteHistoria: La Revolución de Octubre (España)] * [http://elpais.com/diario/2005/10/16/domingo/1129434757_850215.html "Prieto, tras la revolución de Asturias" en "ElPais.com"] * [http://elcieluporasaltu.blogspot.com/2006/04/pacto-de-alianza-obrera.html Texto completo del pacto de la Alianza Obrera en Asturias] {{control de autoridades}} [[Categoría:Segunda República Española]] [[Categoría:Anarquismo en España]] [[Categoría:Partido Comunista de España]] [[Categoría:Socialismo]] [[Categoría:Asturias]] [[Categoría:Revolucións]] 7lgeub59aqf84qztrr6dwt82vrn2gze 0 454218 7104445 7034172 2025-06-23T13:47:15Z Autopistero20502020 127649 7104445 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|monte}} {{Galizionario|real}} O [[topónimo]] '''O Monte Real''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[O Monte Real, Peitieiros, Gondomar|O Monte Real]]''', lugar da parroquia de [[Peitieiros, Gondomar|Peitieiros]], no concello de [[Gondomar]]; *'''[[O Monte Real, As Eiras, O Rosal|O Monte Real]]''', lugar da parroquia das [[As Eiras, O Rosal|Eiras]], no concello do [[O Rosal|Rosal]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Monte|Real}} {{control de autoridades}} e79ncxiyd3qoncjrmocoxcmrn53kpdj 0 454268 7105029 7080549 2025-06-23T22:06:01Z O Breixo 127505 7105029 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Cruzada}} {{Acontecemento |resultado=Creación do [[Imperio latino]] |comandante1=[[Ficheiro:Blason marquisat it Montferrat 1.svg|15px]] [[Bonifacio de Montferrato]]<br/>[[Ficheiro:Blason comté Champagne ancien.svg|15px]] [[Lois de Blois]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Most Serene Republic of Venice.svg|20px]] [[Enrico Dandolo]]<br/>[[Ficheiro:Komnenos-Isaac-Arms.svg|15px]] [[Isaac II Anxo]]|comandante2=[[Ficheiro:Komnenos-Isaac-Arms.svg|15px]] [[Aleixo III Anxo]]<br/>[[Ficheiro:Komnenos-Isaac-Arms.svg|15px]] [[Aleixo V Ducas]]<br/>[[Ficheiro:Coat of Arms of the Emperor of Bulgaria (by Conrad Grünenberg).png|15px]] [[Kaloyan (emperador)|Kaloyan de Bulgaria]]<br/>[[Ficheiro:Alex K Kingdom of Hungary.svg|15px]] [[Emerico de Hungría (rei)|Emerico de Hungría]]|soldados1='''Tropas''': * 10&nbsp;000 cruzados{{Harvnp|Phillips|2004|p=269}} * 10&nbsp;000 venecianos{{Harvnp|Phillips|2004|p=269}} '''Frota''' * 210 navíos venecianos{{Harvnp|Phillips|2004|p=106}}|soldados2='''Tropas''': * 16&nbsp;000 bizantinos{{Harvnp|Queller|Madden|1999|p=185}} '''Frota''': * 20 navíos bizantinos{{Harvnp|Phillips|2004|p=157}}}} A '''cuarta cruzada''' ([[1202]]-[[1204]]) foi unha expedición militar organizada como unha [[Cruzadas|cruzada]] para reconquistar [[Terra Santa]], pero que variou o seu rumbo, terminando coa conquista e o saqueo de [[Constantinopla]], capital do [[Imperio Bizantino|Imperio bizantino]], que pasou a chamarse entón ''[[Imperio Latino|Imperium Romaniae]]''. == Antecedentes == A [[terceira cruzada]] non lograra o seu obxectivo de recuperar [[Xerusalén]], que continuaba baixo dominio musulmán. O tratado que [[Ricardo I de Inglaterra|Ricardo]] «Corazón de León» e [[Saladino]] asinaran en [[1192]] deixaba en poder dos cristiáns tan só unha estreita franxa costeira desde [[Tiro]] até [[Jaffa]], aínda que garantía a seguridade dos peregrinos cristiáns que viaxasen a Xerusalén<ref>{{Cita libro|título="Fourth Crusade" in War and Religion|editorial=ABC–CLIO|lugar=Santa Barbara, California|url=https://www.academia.edu/32284510/Fourth_Crusade_in_War_and_Religion}}</ref>. O papa [[Inocencio III, papa|Inocencio III]], desexoso de establecer a autoridade da [[Santa Sé]] en todo o orbe cristián, tiña un grande interese polos asuntos dos [[Estados cruzados|Estados cristiáns de Oriente]]. Doutra banda, na última década do [[século XII]] fora intensificándose a rivalidade entre [[Henrique VI, emperador do Sacro Imperio Romano Xermánico|Henrique VI de Alemaña]] e o emperador bizantino [[Isaac II Anxo]]. A anterior expedición alemá, guiada por [[Frederico I do Sacro Imperio Romano Xermánico|Frederico I Barbarroxa]], desfíxose por mor da morte do emperador. Henrique, o seu fillo e sucesor, esixía de Bizancio a entrega da rexión dos [[Balcáns]] e o pago dos danos sufridos pola expedición de Barbarroxa. A súa política en Oriente, aceptando os xuramentos de vasalaxe dos reis de [[Armenia]] e de [[Chipre]], era de deliberada hostilidade contra Bizancio. É posíbel que Henrique tivese xa en mente a posibilidade de dirixir unha nova cruzada contra Constantinopla. Con todo, faleceu en [[1197]] en [[Messina|Mesina]], á idade de 32 anos. O seu sucesor no trono alemán, [[Filipe de Suabia]], tiña ademais intereses persoais en Bizancio, xa que estaba casado con [[Irene Anxelina]], filla do emperador [[Isaac II Anxo]], que fora deposto en 1195 polo seu irmán. A cidade-estado de [[República de Venecia|Venecia]], principal potencia marítima no Mediterráneo oriental, tiña fortes intereses comerciais nos territorios bizantinos, e moi especialmente na capital, Constantinopla. Desde finais do [[século XII]] gozaban de privilexios especiais para comerciar no Imperio bizantino, pero en [[1171]] o emperador [[Manuel I Comneno]] ordenou a detención dos comerciantes venecianos e a confiscación dos seus bens, o cal provocou unha suspensión da actividade comercial entre Venecia e Bizancio que se prolongou por espazo de quince anos. En [[1185]], Venecia acordou renovar as relacións comerciais co emperador [[Andrónico I Comneno]], así como aboar unha cantidade en concepto de compensación polas propiedades confiscadas en 1171, que nunca chegou a facerse efectiva. Bizancio, ademais, explotaba en beneficio propio a rivalidade comercial de Venecia con outras cidades-estado italianas, como [[República de Xénova|Xénova]] e [[Pisa]]. O obxectivo de Venecia, por tanto, era asegurarse a supremacía comercial en Oriente, desprazando definitivamente aos seus rivais. == Preparativos == [[Ficheiro:Quatrième_croisade.JPG|miniatura|300px|Mapa da cruzada]] En [[1198]], o novo papa [[Inocencio III, papa|Inocencio III]] comezou a predicar unha nova cruzada. O seu chamamento, con todo, tivo pouco éxito entre os monarcas europeos. Os alemáns estaban enfrontados ao poder papal, en tanto que Francia e Inglaterra atopábanse combatendo unha contra a outra. Con todo, grazas ás acesas prédicas de [[Fulco de Neuilly]], organizouse finalmente un exército cruzado nun torneo organizado en [[Ecry]]<ref>A localidade de [[Asfeld]], ver: {{Cita libro|lingua=fr|apelidos=Louis Paris|apelidos2=Henri Fleury|url=http://books.google.com/books?id=uA9MAAAAMAAJ&pg=PA349&dq=Tournoi+ecry#PPA349,M1|título=La chronique de Champagne|editorial=Techener}}</ref> polo conde Teobaldo de Champaña en novembro de [[1199]]. Teobaldo foi nomeado xefe deste exército, do que tamén formaban parte Balduno VI de Hainaut, conde de Flandres, e seu irmán Henrique; [[Lois de Blois|Lois]], [[Condado de Blois|conde de Blois]], [[Godofredo III de la Perche]], [[Simón IV de Montfort]], [[Enguerrando de Boves]], [[Reinaldo de Dampierre]] e [[Godofredo de Villehardouin]], entre outros moitos señores do norte de Francia e dos [[Países Baixos]]. Máis tarde engadíronse á empresa algúns cabaleiros alemáns e varios nobres do norte de Italia, como [[Bonifacio de Montferrato|Bonifacio]], [[Marquesado de Monferrato|marqués de Monferrato]]. A expedición atopouse co problema de transporte, pois carecía dunha frota para trasladarse a Oriente, e a ruta terrestre era pouco menos que imposíbel por mor da decadencia do poder bizantino nos [[Balcáns]]. Decidiuse que se faría un desembarco en [[Exipto]], desde onde se avanzaría por terra até Xerusalén. En [[1201]] morreu [[Teobaldo de Champaña]], e os cruzados elixiron como novo xefe da expedición a [[Bonifacio de Montferrato|Bonifacio de Monferrato]]. Este, firme partidario dos [[Dinastía Hohenstaufen|Hohenstaufen]], coñeceu na corte de Filipe de Suabia a [[Aleixo IV Anxo|Aleixo]], fillo do deposto emperador [[Isaac II Anxo]], quen desexaba contar coa axuda dos cruzados para recuperar o trono imperial que lle correspondía por herdanza. Namentres, os cruzados enviaron mensaxeiros a [[Venecia]], [[Xénova]] e outras cidades para contratar o transporte da expedición. Un dos enviados foi o historiador [[Godofredo de Villehardouin]]. Finalmente chegouse a un acordo con Venecia en abril de 1201, polo cal a República se encargaba do transporte até Exipto dun exército de 33 500 cruzados (xunto con 4500 cabalos), a cambio de 85 000 marcos de prata. Cando chegou o momento de embarcar, en xuño de [[1202]], os cruzados, cuxo exército era sensibelmente menos numeroso do que previran, non puideron reunir a cantidade acordada. Venecia negouse a transportar o exército a menos que se pagase íntegra a cantidade acordada. Os cruzados pasaron o verán acampados na [[illa de San Nicolao de Lido]], sen poder partir, ata que finalmente Bonifacio de Monferrato puido chegar a un acordo con Venecia. == Toma de Zara == {{Artigo principal|cerco de Zara}}Os venecianos estaban postos a mal co rei [[Emerico de Hungría]] pola posesión de [[Dalmacia]]. O [[Reino de Hungría|reino húngaro]] herdara en [[1091]] os territorios de [[Croacia]] e Dalmacia tras a morte do rei [[Dmitar Zvonimir]] de [[Croacia]], xa que a raíña viúva [[Helena de Hungría]] chamou ao seu irmán o rei [[Ladislau I de Hungría]], a quen lle outorgou ditas rexións. Considerándoo un punto estratéxico, a República de Venecia sempre tentou estender a súa influencia sobre esa rexión. [[Zadar|Zara]] era unha cidade debatida que pasara dunhas mans a outras nun período relativamente curto. No curso desta guerra, Venecia perdéraa recentemente a mans húngaras. A súa proposta foi permitir o adiamento do pago da cantidade que se lles debía a cambio de que os cruzados os axudasen a conquistar esta cidade. Bonifacio de Monferrato e o ''dux'' [[Enrico Dandolo]] puxéronse de acordo. A pesar do desagrado do papa, que desautorizou esta expedición, a frota partiu de Venecia o [[8 de novembro]] de [[1202]], e dous días despois os cruzados atacaban Zara, que foi conquistada o día 15 do mesmo mes. O papa optou por [[Excomuñón|excomungar]] a todos os expedicionarios, aínda que máis adiante rectificou e perdoou aos cruzados, mantendo a excomuñón só para os venecianos. Mentres o exército cruzado invernaba en Zara, chegou un mensaxeiro de Filipe de Suabia portando unha oferta do pretendente ao trono bizantino, Aleixo. Se o exército cruzado se desviaba até Constantinopla e o axudaba a reconquistar o seu trono, Aleixo non só estaba disposto a garantir o pago da débeda que os cruzados contraeran con Venecia, senón que ademais comprometíase a achegar á cruzada un continxente de 10 000 soldados, así como fondos e provisións para emprender a conquista de Exipto. Tanto Monferrato como Dandolo aceptaron o cambio de plans. Algúns cruzados opuxéronse, argüíndo que se emprenderan a cruzada era para loitar contra os musulmáns; abandonaron o exército e embarcáronse cara a [[Siria]]. A maioría, con todo, optou por continuar. En abril chegou Aleixo a Zara e poucos días despois a frota partiu de novo. O [[24 de xuño]] de [[1203]], o exército cruzado atopábase ante Constantinopla. == Os cruzados en Constantinopla == {{Artigo principal|cerco de Constantinopla (1203)}}Tras atacar sen éxito as cidades de [[Calcedonia]] e [[Crisópole]], na costa asiática do [[Bósforo]], o exército cruzado desembarcou en [[Gálata, Istambul|Gálata]], alén do [[Corno de Ouro]]. Os seus primeiros intentos de conquistar Constantinopla non tiveron froito, pero o [[17 de xullo]] os venecianos lograron abrir unha brecha nas murallas. Crendo inminente a caída da cidade, o emperador [[Aleixo III Anxo|Aleixo III]] decidiu fuxir, levándose consigo á súa filla favorita e unha bolsa chea de pedras preciosas, e refuxiouse na cidade [[tracia]] de [[Mosinópole]]. Os dignitarios imperiais, para resolver a situación, sacaron do cárcere ao deposto emperador Isaac II Anxo, pai de Aleixo, e restaurárono no trono. Tras uns días de negociacións, chegaron a un acordo cos cruzados polo cal Isaac e Aleixo serían nomeados coemperadores. Aleixo IV foi coroado o [[1 de agosto]] de 1203 na igrexa de [[Igrexa de Santa Sofía|Santa Sofía]]. Para tentar cumprir as promesas que fixera a venecianos e cruzados, Aleixo viuse obrigado a recadar novos impostos. Comprometeuse tamén a conseguir que o clero [[Igrexa ortodoxa|ortodoxo]] aceptase a supremacía de [[Roma]] e adoptase o rito latino, pero se atopou cunha forte resistencia. Confiscou algúns obxectos eclesiásticos de prata para pagar aos venecianos, pero non era suficiente. Durante o resto do ano 1203, a situación foi volvéndose máis e máis tensa: por unha banda, os cruzados estaban impacientes por ver cumpridas as promesas de Aleixo; por outro, os seus súbditos estaban cada vez máis descontentos co novo emperador. A isto uníanse os frecuentes enfrontamentos na rúa entre cruzados e bizantinos. O xenro de Aleixo III, tamén chamado [[Aleixo V Ducas|Aleixo]], converteuse no xefe dos descontentos e organizou, en xaneiro de [[1204]], un tumulto que non tivo consecuencias. En febreiro, os cruzados deron un ultimato a Aleixo IV, quen se confesou impotente para cumprir as súas promesas. Estalou unha sublevación que, tras algunhas vicisitudes, entronizou a [[Aleixo V Ducas]]. Aleixo IV foi esganado nunha cela, e o seu pai Isaac II morreu pouco despois en prisión. == Conquista da cidade == [[Ficheiro:Eugène_Ferdinand_Victor_Delacroix_012.jpg|miniatura|300px|''Os cruzados entran en Constantinopla'', por [[Eugène Delacroix|Delacroix]]]] {{Artigo principal|cerco de Constantinopla (1204)}}En marzo, os cruzados deliberaron sobre o que conviña facer. Decididos a recuperar a cidade pola forza e a colocar no trono a un emperador latino, non lograban, con todo, pórse de acordo acerca de quen sería o mellor candidato de entre eles a ocupar o trono imperial. Bonifacio, o xefe da expedición, non estaba ben visto polos venecianos. Finalmente decidiuse que se formaría un comité electoral, composto de seis delegados francos e seis venecianos, que elixiría ao emperador. Atacaron por primeira vez a cidade o [[6 de abril]] de 1204, pero foron rexeitados cun gran número de baixas. Seis días despois renovaron o ataque. Os cruzados lograron abrir unha brecha na muralla no barrio de [[Blanquerna, Istambul|Blanquerna]]. Ao mesmo tempo, produciuse un incendio na cidade, e a defensa bizantina esborrallouse. Os cruzados e os venecianos entraron na cidade. Aleixo V fuxiu a Mosinópole, onde un ano antes se refuxiara o seu sogro, Aleixo III. Os nobres ofreceron a coroa a [[Teodoro I Láscaris|Teodoro Láscaris]], xenro tamén de Aleixo III, pero este rexeitouna e fuxiu a [[Asia]] coa súa familia, o patriarca de Constantinopla e varios membros da nobreza bizantina. Estableceuse en [[Nicea]], onde fundou o [[Imperio de Nicea]], depositario da lexitimidade bizantina. A cidade foi saqueada durante varios días<ref>{{Cita libro|título="Fourth Crusade" in War & Religion, Vol. 2|editorial=ABC–CLIO|lugar=Santa Barbara, California|url=https://www.academia.edu/32284510/Fourth_Crusade_in_War_and_Religion}}</ref>. Os cronistas fanse eco das atrocidades perpetradas polos conquistadores. Do saqueo non se libraron as igrexas nin os mosteiros, e na mesma [[Igrexa de Santa Sofía|Santa Sofía]] foron destruídos o [[iconostasio]] de prata e varios libros e obxectos de culto. Segundo relata [[Nicetas Coniates]]:{{Cita|Esnaquizaron as santas imaxes e guindaron as sagradas reliquias dos mártires a lugares que me dá vergoña mencionar, esparexendo por todas partes o corpo e o sangue do Salvador [...] En canto á profanación da Gran Igrexa, destruíron o altar maior e repartiron os anacos entre eles [...] E introduciron cabalos e mulas na igrexa para poder levarse mellor os recipientes sagrados, o púlpito, as portas e todo o mobiliario que atopaban; e cando algunhas destas bestas escorregaban e caían, atravesábanas coas súas espadas, luxando a igrexa co seu sangue e excrementos. Unha vulgar rameira foi entronizada na cadeira do patriarca para lanzar insultos a Xesucristo e cantaba cancións obscenas e bailaba inmodestamente no lugar sagrado [...] Tampouco non mostraron misericordia coas matronas virtuosas, as doncelas inocentes e mesmo as virxes consagradas a Deus.|Citado en {{Harvtxt|Norwich|2000|p=290}}.}}Finalmente, restableceuse a orde e procedeuse a unha repartición ordenada do botín segundo o que se pactou previamente: tres oitavas partes para os cruzados, outro tres oitavas para os venecianos e un cuarto para o futuro emperador. A pesar das pretensións de Bonifacio de Montferrato, o comité elixiu emperador a [[Balduíno I de Constantinopla|Balduíno IX de Flandres]], primeiro monarca do [[Imperio Latino|Imperio latino.]] Os cruzados chamaron a este acontecemento ''[[Partitio terrarum imperii Romaniae]]'' (partición do [[Imperio Bizantino|Imperio romano de Oriente]]). == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === * {{Cita libro|apelidos=Maalouf|título=Las cruzadas vistas por los árabes|lugar=Barcelona|editorial=Altaya|ISBN=84-487-0636-6}} * {{Cita libro|apelidos=Miller Botero|título="Fourth Crusade (1202–1204) in War and Religion, Vol. 2|lugar=Santa Barbara, California|editorial=ABC–CLIO}} * {{Cita libro|apelidos=Norwich|título=Breve historia de Bizancio|lugar=Madrid|editorial=Cátedra|ISBN=84-376-1819-3}} * {{Cita libro|apelidos=Phillips|título=The Fourth Crusade and the Sack of Constantinople|ano=2004|url=https://archive.org/details/fourthcrusadesac00phil_0|lugar=New York|editorial=Viking|ISBN=978-0-14-303590-9}} * {{Cita libro|ISBN=978-88-209-8063-4|título=Fourth Crusade Revisited|apelidos=Piatti, Pierantonio|editorial=Libreria Editrice Vaticana}} * {{Cita libro|apelidos=Queller|título=The Latin Conquest of Constantinople|ano=1971|url=https://archive.org/details/latinconquestofc0000quel|lugar=Nueva York; Londres; [[Sídney]]; Toronto|editorial=John Wiley and Sons}} * {{Cita libro|apelidos=Queller|título=The Fourth Crusade The Conquest of Constantinople|url=https://books.google.es/books?id=0NpWFGvA5VQC&hl=es&source=gbs_navlinks_s|editorial=University of Pennsylvania Press|ISBN=9780812217131|apelidos2=Madden}} * {{Cita libro|apelidos=Runciman|título=Historia de las Cruzadas|volume=Tomo 3|lugar=Madrid|editorial=Alianza Editorial|ISBN=84-206-2061-0}} * {{Cita libro|apelidos=Tyerman|título=Las guerras de Dios|editorial=Crítica|lugar=Barcelona|ISBN=978-84-8432-921-3}} * {{Cita libro|apelidos=Zaborov|título=Historia de las Cruzadas|lugar=Madrid|editorial=Akal|ISBN=84-7600-254-8}} === Ligazóns externas === *[https://web.archive.org/web/20081012224611/http://www.zenit.org/article-27800?l=spanish La Santa Sede publica las actas de un congreso sobre la Cuarta Cruzada] === Outros artigos === *[[Cerco de Constantinopla (717-718)]] *[[Cerco de Constantinopla (1235)]] {{Cruzadas}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Cruzadas]] amoyly3zte1auc9gf9x0igwug9v188f 0 454682 7104587 7034226 2025-06-23T15:25:16Z Autopistero20502020 127649 7104587 wikitext text/x-wiki {{homónimos}} O [[topónimo]] '''Moredo''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Moredo, Palas de Rei|Moredo]]''', parroquia do concello de [[Palas de Rei]]; **'''[[Moredo, Moredo, Palas de Rei|Moredo]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[Moredo, Pombeiro, Pantón|Moredo]]''', lugar da parroquia de [[Pombeiro, Pantón|Pombeiro]], no concello de [[Pantón]]; *'''[[Moredo, Soutordei, Ribas de Sil|Moredo]]''', lugar da parroquia de [[Soutordei, Ribas de Sil|Soutordei]], no concello de [[Ribas de Sil]]; *'''[[O Moredo, Tuimil, Bóveda|O Moredo]]''', lugar da parroquia de [[Tuimil, Bóveda|Tuimil]], no concello de [[Bóveda]]; *'''[[O Moredo, Sindrán, Monforte de Lemos|O Moredo]]''', lugar da parroquia de [[Sindrán, Monforte de Lemos|Sindrán]], no concello de [[Monforte de Lemos]]; *'''[[O Moredo, Coucieiro, Paderne de Allariz|O Moredo]]''', lugar da parroquia de [[Coucieiro, Paderne de Allariz|Coucieiro]], no concello de [[Paderne de Allariz]]; ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Mor|Redo|Moreda}} {{control de autoridades}} 6vzx52b0uvsq5hmz6avp0e0kmxpxsk0 0 460987 7105034 6928148 2025-06-23T22:24:10Z O Breixo 127505 7105034 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Polish-soviet war montage.jpg |resultado=Vitoria de Polonia<br/>Paz de Riga |baixas1=Máis de 48&nbsp;000 mortos<ref name="Norman Davies 1972 pp. 247">Norman Davies (1972). ''White eagle, red star: the Polish-Soviet war, 1919–20''. Macdonald and Co., pp. 247. En inglés.</ref> |baixas2=Máis de 48&nbsp;000 mortos<ref name="Norman Davies 1972 pp. 247">Norman Davies (1972). ''White eagle, red star: the Polish-Soviet war, 1919–20''. Macdonald and Co., pp. 247. En inglés.</ref> |comandante1=[[Ficheiro:Flag of Poland.svg|20px|border]] [[Józef Piłsudski]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Poland.svg|20px|border]] [[Edward Rydz-Śmigły]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Poland.svg|20px|border]] [[Władysław Sikorski]]<br/> [[Ficheiro:Flag of Ukrainian People's Republic (non-official, 1917).svg|20px|border]] [[Simon Petliura]] |comandante2=[[Ficheiro:Flag RSFSR 1918.svg|20px|border]] [[Mikhail Tukhachevsky]]<br/>[[Ficheiro:Flag RSFSR 1918.svg|20px|border]] [[Semyon Budyonny]]<br/>[[Ficheiro:Flag RSFSR 1918.svg|20px|border]] [[Iósif Stalin]]<br/>[[Ficheiro:Flag RSFSR 1918.svg|20px|border]] [[Alexander Yegorov]]<br/>[[Ficheiro:Flag RSFSR 1918.svg|20px|border]] [[Lev Trotski]] |combatentes1=[[Ficheiro:Flag of Poland.svg|20px|border]] [[Segunda República Polaca]]<br/> [[Ficheiro:Flag of Ukrainian People's Republic (non-official, 1917).svg|20px|border]] [[República Popular de Ucraína]] (<small>dende 21 de abril de 1920</small>) |combatentes2=[[Ficheiro:Flag RSFSR 1918.svg|20px|border]] [[República Socialista Federativa Soviética de Rusia]]<br/> [[Ficheiro:Flag of Ukrainian SSR (1919-1929).svg|20px|border]] [[República Socialista Soviética de Ucraína]] |soldados1='''[[Exército de Polonia]]''':<br/> 50&nbsp;000 <small>(comezos de 1919)</small><ref>Davies, 2003: 41</ref><ref>Kotkin, Stephen (2014). ''Stalin: Paradoxes of Power, 1878-1928''. Tomo I. Penguin, en inglés. ISBN 9780698170100. Os nacionalistas polacos eran inimigos temibles. A maioría dos seus soldados eran veteranos da [[Primeira Guerra Mundial]], dous millóns de polacos étnicos loitaran nas filas do [[Exército Imperial Ruso]] e quizais catro veces máis para os [[Imperios Centrais]].</ref><br/> 738&nbsp;000 <small>(agosto de 1920)</small><ref>Davies, 2003: 162, 202 (edición polaca)</ref><ref>[[Evan Mawdsley|Mawdsley, Evan]] (2011). ''The Russian Civil War''. Birlinn, en inglés. ISBN 9780857901231. Numéricamente falando, os exércitos polacos eran inimigos moito máis temibles para os bolxeviques que os brancos, podendo mobilizar sete veces máis homes ca [[Antón Denikin]] no seu mellor momento.<br/> A guerra deixou como consecuencias a división de grupos étnicos a ámbolos dous lados das fronteiras. Trinta millóns de ucraínos na URSS e de catro a cinco en Polonia, catro millóns de [[Pobo belaruso|belarusos]] baixo a tutela soviética e outro millón baixo a de Varsovia.</ref> |soldados2='''[[Exército Vermello]]''':<br/> 50&nbsp;000 <small>(comezos de 1919)</small><ref>Davies, Norman Richard (2003) [1972]. ''White Eagle, Red Star: the Polish-Soviet War, 1919–20''. Nova Iork: Pimlico/Random House Inc., pp. 39. En inglés. ISBN 978-0-7126-0694-3.</ref><br/> 800&nbsp;000 <small>(verán de 1920)</small><ref>Davies, 2003: 142</ref> }} A '''guerra polaco-soviética''' foi un [[Guerra|conflito armado]] que tivo lugar entre o [[14 de febreiro]] de [[1919]] ao [[18 de marzo]] de [[1921]] e que enfrontou a [[República Soviética Federativa Socialista de Rusia|Rusia Soviética]] e a [[Segunda República Polaca]]. Finalizou co [[Tratado de Riga]]. A guerra foi o resultado das tentativas de expansión por parte de ámbolos dous bandos: Polonia pretendía recuperar os territorios perdidos a finais do [[século XVIII]], e os soviéticos, aqueles que pertenceran ao [[Imperio Ruso|Imperio ruso]] antes da [[primeira guerra mundial]]. As fronteiras entre Polonia e a Rusia soviética non foran definidas no [[Tratado de Versalles]], e posteriormente tornáronse máis caóticas tras a retirada das [[Potencias Centrais]] na fronte oriental, a [[Revolución Rusa de 1917|Revolución rusa de 1917]], a [[Guerra civil rusa|Guerra Civil Rusa]], as desintegracións do Imperio ruso, do [[Imperio Alemán|Imperio alemán]] e do [[Imperio Austrohúngaro]], así como as ambicións de [[Ucraína]] e [[Belarús]] para establecer a súa [[independencia]]. [[Józef Piłsudski]], o líder polaco, decidira ampliar as fronteiras de Polonia cara ao leste, ao mesmo tempo que consideraba a idea de crear unha «Federación Polaca» (Międzymorze) que aunase o resto dos Estados da Europa centro-oriental, coma un bando contra a potencial aparición do movemento [[Imperialismo|imperialista]] soviético.<ref>Nome proposto por Józef Piłsudski para a federación formada polos países de Polonia, Lituania, [[Belarús]] e [[Ucraína]]</ref> En 1919, as forzas polacas controlaban a maior parte da Ucraína occidental, gañando o conflito coa [[República Nacional de Ucraína Occidental|República Popular de Ucraína Occidental]] que tentou crear un Estado ucraíno nos territorios que reclamaban tantos polacos como ucraínos. Namentres, os soviéticos comezaban a gañar a [[Guerra civil rusa|Guerra Civil Rusa]] e avanzaban cara ao oeste, cara aos territorios disputados, e a finais de 1919 formouse unha clara fronte bélica. Os enfrontamentos fronteirizos desembocaron entón nunha guerra aberta tras o [[Ofensiva de Kíiv|avance cara ó leste da Ucraína de Piłsudski]] (abril de 1920), o cal foi detido por un contraataque do [[Exército Vermello]], inicialmente exitoso. A operación soviética empuxou os polacos de volta para o oeste, para a capital polaca, [[Varsovia]]. Entre tanto, [[Occidente]] temía que as tropas soviéticas chegasen á fronteira alemá, e [[Misión interaliada a Polonia|incrementouse o interese das Potencias Occidentais]] na guerra. A mediados do verán, a caída de Varsovia parecía próxima, pero a mediados de agosto a situación cambiou de novo cando as forzas polacas alcanzaron unha inesperada e decisiva vitoria na [[Batalla de Varsovia (1920)|batalla de Varsovia]]. Ante o temor dun avance polaco cara ao leste, os soviéticos pediron a paz e a guerra terminou cun [[Alto o fogo|cesamento do fogo]] en outubro de 1920. Un [[tratado de paz]], o [[Tratado de Riga]], foi asinado o [[18 de marzo]] de [[1921]], repartindo os territorios en disputa entre Polonia e a Rusia Soviética. Así, esta guerra de 1919-1920 delimitou a fronteira polaco-soviética durante o [[período de entreguerras]]. == Nomes e datas dos combates == A guerra é coñecida con varios nomes. "Guerra polaco-soviética" é posiblemente o máis coñecido. Un nome alternativo é "Guerra Polaco-Bolxevique".<ref name="EB">Ver por exemplo [https://web.archive.org/web/20071224112430/http://www.britannica.com/eb/article-9064493 Russo-Polish War] na [[Enciclopedia Británica|Enciclopedia]]<br/><br/> Británica…military conflict between Soviet Russia and Poland, which sought to seize Ukraine… Although there had been hostilities between the two countries during 1919, the conflict began when the Polish head of state Józef Pilsudski formed an alliance with the Ukrainian nationalist leader Symon Petlura (21 de abril de 1920) and their combined forces began to overrun Ukraine, occupying Kiev on May 7.</ref><ref name="PWN:wojna">(en polaco) [http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3997498 Wojna polsko-bolszewicka.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131111103019/http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3997498|date=11 de novembro de 2013}} Entrada na [[Internetowa encyklopedia PWN|Internetowa encyklopedia]] PWN. Último acceso o 27 de outubro de 2006.</ref> Esta segunda denominación (ou simplemente "Guerra Bolxevique" (en [[Lingua polaca|polaco]]: ''Wojna bolszewicka'') é máis común nas fontes polacas. Nalgunhas fontes polacas tamén vén como a "Guerra de 1920" (en polaco: ''Wojna 1920 roku''<ref name="Wojna1920roku">Por exemplo:<br/><br/> 1) {{Cita libro|apelidos=Cisek, Janusz|título=Sąsiedzi wobec wojny 1920 roku. Wybór dokumentów. (''Neighbours Attitude Towards the War of 1920. A collection of documents.'' - English summary)|editorial=Polish Cultural Foundation Ltd|localización=Londres|ID=0-85065-212-X}}<br/><br/> 2) {{Cita libro|apelidos=Szczepanski, Janusz|título=Wojna 1920 roku na Mazowszu i Podlasiu (War of 1920 in Mazowsze and Podlasie)|editorial=Descoñecido: Wyższa Szkoła Humanistyczna|ID=8386643307}}<br/><br/> 3) {{Cita libro|apelidos=Sikorski, Władysław|título=Nad Wisłą i Wkrą. Studium do polsko - radzieckiej wojny 1920 roku, (At the Vistula and the Wkra [Rivers]: a Contribution to the Study of the Polish-Soviet War of 1920)|editorial=Warsaw: Agencja Omnipress|ID=83-85028-15-3}} </ref>) mentres que os historiadores soviéticos a miúdo refírense a ela como a "Guerra contra a Polonia Branca" ou considérana parte da ''Intervención Aliada na Guerra Civil Rusa'' ou da [[Guerra civil rusa|Guerra Civil Rusa]] en si mesma. Existe tamén certa controversia sobre a data do comezo da guerra. A [[Encyclopædia Britannica|Enciclopedia Británica]] considera a [[Ofensiva de Kíiv|intrusión polaca en Ucraína]] de 1920 como o punto de partida do conflito, namentres que a súa contraparte polaca, a [[Internetowa encyklopedia PWN]]<ref name="PWN:wojna"/> e algúns historiadores (coma [[Norman Davies|Norman Davies)]] <ref name="Davies_WERS">{{Cita libro|apelidos=Davies, Norman|título=White Eagle, Red Star: the Polish-Soviet War, 1919–20|editorial=St. Martin's Press, inc.|localización=Nova York|ID=0-7126-0694-7}}</ref> outorgan ao ano 1919 a data do comezo.<ref name="EB"/> Finalmente, adóitanse fixar coma datas de finalización tanto 1920 coma 1921. Esta dúbida vén do feito de que mentres o [[alto o fogo]] entrou en vigor no outono de 1920, o Tratado de Riga, que puña fin de forma oficial á guerra, foi asinado meses despois, en 1921. Os acontecementos de 1919 poden ser descritos como un enfrontamento fronteirizo. E non é até principios de 1920 que ámbolos dous bandos aceptaron a realidade de estaren nunha guerra total, as escaramuzas que tiveron lugar en 1919 están intimamente relacionadas coa guerra que empezou ao ano seguinte.<ref name="Davies_WERS"/><ref name="Davies_WERS" /> Finalmente, os sucesos de 1920 foron só unha consecuencia natural, aínda que non buscada, do que comenzara en 1919.<ref name="Davies_WERS" /> == Causas do enfrontamento == [[Ficheiro:ReparticionesDePolonia.svg|esquerda|miniatura|As tres [[Particións de Polonia]]. Os territorios coloreados representan á [[República das Dúas Nacións]].<br/> '''En cor azul''': soberanía do [[Reino de Prusia]].<br/> '''En cor amarela''': dominio do [[Imperio Austrohúngaro]].<br/> '''En cor verde''': tomado polo [[Imperio Ruso]].]] En 1919, co final da primeira guerra mundial, o mapa da maior parte do mundo, e en particular o da Europa Central e Occidental, cambiara drasticamente.<ref name="FDH">[[Thomas Grant Fraser]], [[Seamus Dunn]], [[Otto von Habsburg]], Europe and Ethnicity: the First World War and contemporary ethnic conflict, Routledge, 1996, ISBN 0-415-11995-2, Google Print, p.2</ref> A derrota de Alemaña frustrou os seus proxectos para a creación dun [[Estado monicreque|goberno monicreque]] nos países orientais de Europa ([[Mitteleuropa]]<ref>'''''Mittel''''' - europa; Metade ou centro de '''''Europa''''', inclúe Alemaña, [[Austria]], [[Suíza]], [[Liechtenstein]], Polonia, [[República Checa]], [[Eslovaquia]] e [[Eslovenia]]</ref>), e como a [[República Soviética Federativa Socialista de Rusia|Rusia soviética]] estaba en plena guerra civil, moitas nacións daquela rexión viron unha oportunidade única para obter a independencia que non podían desperdiciar. Ao mesmo tempo, os soviéticos consideraban estes territorios como provincias rusas rebeldes, vitais para a seguridade rusa, pero foron incapaces de reaccionar rapidamente, posto que aínda seguía presente o esgotamento producido pola primeira guerra mundial, a revolución e a guerra civil. Mentres tanto, co éxito da [[sublevación de Polonia]] iniciada en [[1918]], Polonia restablecera o seu Estado por primeira vez dende a última partición de 1795, que causou os 123 anos nos que Polonia foi gobernada polo seu tres veciños imperiais. O país rexurdiu baixo o nome de [[Segunda República Polaca]] e procedeu a recuperar e restablecer as fronteiras que posuía no pasado. Porén, Polonia non estaba soa nas súas oportunidades e apuros, xa que practicamente todos os países veciños que obtiveran recentemente a súa independencia comezaron loitas polas súas fronteiras: [[Romanía]] loitou contra [[Hungría]] en [[Transilvania]], [[Iugoslavia]] con [[Italia]] en [[Rijeka]], Polonia con [[Checoslovaquia]] en Cieszyn/Těšín, con Alemaña en [[Poznan]] e con Ucraína en [[Galicia (Europa Central)|Galitzia]]. Os [[Pobo ucraíno|ucraínos]], [[Pobo belaruso|belarusos]], [[Pobo lituano|lituanos]], [[Pobo estoniano|estonianos]] e [[Pobo letón|letóns]] loitaron entre si e contra os rusos, que estaban divididos debido á guerra civil.<ref name="Davies_WERS"/> A influencia do [[comunismo]] tamén se agregou a esta mestura, dando por resultado revolucións dos comunistas en [[Múnic]], [[Berlín]], [[Budapest]] e [[Prešov]]. [[Winston Churchill]] comentou respecto desta situación:{{Cita|''A guerra de xigantes rematou, a guerra dos ananos comeza.''</small>.<ref name="AHP"> {{cita libro|apelidos =Hyde-Price |nome =Adrian |ligazónautor =Adrian Hyde-Price |editor =Manchester University Press |título =Germany and European Order |ano =2001 |localización =Manchester, Inglaterra |isbn =0-7190-5428-1 |páxinas =75 |url =http://books.google.com/books?id=M-2Obqk-VZUC&pg=PA75&lpg=PA75&sig=DUUDt60sddDtfNR-_h3dt41z5x4}}</ref>}}Churchill estaba no correcto se temos en conta que todos os demais conflitos, coa única excepción da guerra polaco-soviética, serían conflitos de breve duración e insignificantes na maioría dos casos. A guerra polaco-soviética, como a maioría doutros conflitos na Europa Oriental daquel tempo, foi máis un accidente que un conflito planificado. Durante o caos que prevaleceu nos primeiros meses de 1919, era improbable que algún comunista ou algún cidadán da Segunda República Polaca planease unha guerra de tal importancia. Polonia foi unha importante fronte na primeira guerra mundial, xa que nos seus territorios libráronse varias batallas. === Motivos de Piłsudski === [[Ficheiro:Jozef_Pilsudski1.jpg|dereita|miniatura|Józef Piłsudski.]] [[Ficheiro:Lenin.WWI.JPG|dereita|miniatura|[[Lenin|Vladimir Lenin]].]] A política polaca estaba baixo a forte influencia do [[estadista]] Józef Piłsudski, quen prevía formar unha federación (a "Federación da Międzymorze") que abarcaba Polonia, Lituania, Ucraína e outros países da Europa central e oriental, os cales viñan emerxendo afastados dos imperios da primeira guerra mundial. A nova unión tería fronteiras similares ás da [[República de las Dos Naciones|República das Dúas Nacións]] [[Século XV|século]] XV-XVII e debía ser un contrapeso que contivese as intencións imperialistas de Rusia ou Alemaña. Con este fin, as forzas polacas aseguraron os extensos territorios no leste. No entanto, ao plan da federación de Piłsudski opúxose outro influente político polaco, [[Roman Dmowski]], que favoreceu a idea de crear un "Estado Polaco" máis grande. Debido á negativa dos rusos brancos a recoñecer a independencia de Polonia, as forzas polacas baixo as ordes de Piłsudski atrasaron ou pararon as súas propias [[Defensiva y ofensiva|ofensivas]] varias veces, aliviando a presión contra as forzas do [[Exército Vermello]] ruso e contribuíndo así á derrota do [[Movemento Branco|Exército Branco]] ruso. A finais de 1919, o líder do [[Consello de Comisarios do Pobo|novo goberno]] [[bolxevique]] da [[República Soviética Federativa Socialista de Rusia|Rusia soviética]], [[Lenin|Vladimir Lenin]], inspirado polas vitorias da guerra civil do [[Exército Vermello]] sobre as forzas Brancas rusas anticomunistas e os seus aliados occidentais, comezou a ver futuro na Revolución. Os bolxeviques actuaron baixo a convicción de que os procesos históricos axiña conducirían á [[ditadura do proletariado]] en todas as nacións, e que isto traería o final dos [[Estado]]s [[Nación|nacionais]], levando á instauración dunha comunidade comunista mundial. Lenin sentíase cada vez máis confiado en que a revolución sobreviviría e axiña varrería triunfante Europa e o resto do mundo. O motivo principal para a guerra con Polonia subxace no intento dos comunistas de enlazar a súa revolución en Rusia cunha revolución prevista en Alemaña. Ademais viu Polonia como a ponte que o Exército Vermello tería que cruzar para unir as dúas revolucións e axudar a outros movementos comunistas na Europa Occidental. Este curso era explícito na [[ideoloxía]] comunista, e era necesario se os soviéticos tentaban levar a Rusia á liña do [[marxismo]]. Isto non ocorreu até os éxitos soviéticos a mediados de [[1920]], momento en que esta idea se fixo dominante na política comunista. Alemaña entre os anos 1918 e 1920 fervía co descontento social e o caos político. Nos dezaoito meses dende a [[abdicación]] do [[Káiser]], viviuse unha revolución comunista, dúas repúblicas soviéticas (de [[Soviet|sóviet]]) locais (por exemplo, a República Soviética de Baviera), tres golpes de estado reaccionarios, polo menos catro [[Folga xeral|folgas xerais]] e cinco [[chanceler]]es. En xullo de 1920, a [[Constitución de Weimar]] (constitución do Estado Alemán) estivera vixente durante só doce meses, e a humillante [[Tratado de Versalles|Paz de Versalles]] por só seis. O goberno central foi acosado polo [[separatismo]], pola vixilancia próxima dos poderes dos ''Aliados'' e polos constantes combates nas rúas entre a [[liga Espartaquista]] e o [[Partido Comunista de Alemaña]]. O avance dende o leste do Exército Vermello ameazou con anular o Tratado de Versalles e así, independentemente doutras consecuencias, liberar Alemaña das humillantes condicións postas nela. Moitos alemáns pensaron que outra revolución sería o preludio necesario para escapar do apertón dos [[Aliados da primeira guerra mundial|Aliados]]. En abril de 1920 Lenin terminaría de escribir O "izquierdismo", a enfermidade infantil do comunismo, que significou dirixir a Revolución durante os poucos meses restantes antes das súas etapas finais, e era cada vez menos probable oporse a unha guerra máis grave con Polonia. Segundo unha teoría frecuente entre os partidarios de Lenin, a revolución en Rusia falecería a menos que estivese unida ás revolucións en Lituania, Polonia e, a máis esencial, Alemaña. O debate en Rusia non era, por tanto, se a ponte polaca (Polonia) debería ser cruzada, senón como e cando. Lenin formulou a nova doutrina da "revolución do exterior". A [[Defensiva y ofensiva|ofensiva]] soviética en Polonia sería unha oportunidade "de sondar Europa coas [[baioneta]]s do Exército Vermello". Esta sería a primeira penetración da Rusia Soviética en Europa, a primeira tentativa de exportar a revolución [[bolxevique]] pola forza. Nun [[telegrama]], Lenin proclamou:{{Cita|“Debemos dirixir toda a nosa atención a preparar e consolidar a fronte occidental. O novo lema debe ser enunciado: prepararse para a guerra contra Polonia.”</small><ref>Lincoln, Red Victory: a History of the Russian Civil War.</ref>}} == Desenvolvemento da guerra == === 1919 === {{Artigo principal|Guerra polaco-soviética en 1919}} [[Ficheiro:Polish-soviet_propaganda_poster_1920.jpg|miniatura|200x200px|Póster de '''propaganda soviética.''' O texto traducido di: "Así é como acaban as ideas dos terratenentes."]] [[Ficheiro:Bij_Bolszewika.jpg|miniatura|268x268px|Póster de '''propaganda polaca''' mostrando a [[Caballería polaca|cabalaría polaca]] e un soldado bolxevique cunha gorra coa estrela vermella. O texto di: "Combate ao bolxevique".]] En 1918 o exército alemán oriental comezou a retirarse cara ao oeste. As zonas abandonadas polas [[Potencias Centrais]] convertéronse en lugar de conflito entre os gobernos locais creados por Alemaña, outros gobernos locais que xurdiron tras a retirada alemá e os [[bolxevique]]s, que esperaban incorporar esas zonas á Rusia Soviética. O [[18 de novembro]] de 1918, o [[Comando Supremo Soviético]] enviou ordes ao [[Exército do Oeste (Rusia)|Exército do Oeste]] do Exército Vermello para asegurar todo o territorio posible cos poucos recursos dispoñibles nesa fronte; porén, como a operación foi denominada 'Obxectivo Vístula' isto causou moita preocupación entre os polacos. A comezos de 1919, a loita comezou case por accidente e sen ningunha orde dos respectivos gobernos, cando improvisadas unidades militares polacas organizadas en [[Vilnius|Vilna]] (Wilno) chocaron con forzas da [[República Socialista Soviética Lituano-Belarusa]], cada unha tentando asegurar os territorios para os seus propios gobernos. Finalmente, as forzas soviéticas (mellor organizadas) acabaron coa maioría da resistencia e empuxaron ás restantes forzas polacas cara ao oeste. Ao mesmo tempo, máis e máis unidades polacas de autodefensa dispersábanse a través da Belarús occidental e Lituania, e unha serie de escaramuzas a nivel local estalaron entre estas e grupos procomunistas operantes na zona. O recentemente organizado [[Exército Polaco]] comezou a enviar as primeiras das súas unidades ao leste para asistir ás forzas de autodefensa, mentres que os rusos trasladaban as súas propias unidades ao oeste. Na primavera de 1919, o Exército Vermello estaba metido plenamente na guerra civil, de maneira que poucos efectivos foron enviados ao oeste. En febreiro de 1919, o exército polaco sumaba 110 000 homes e en setembro chegaba a 540 000 homes en armas, 230 000 deles na [[Fronte (guerra)|fronte]] soviética. Ao mesmo tempo as forzas polacas avanzaran cara ao leste. O [[14 de febreiro]] as primeiras unidades organizadas polacas estableceron contacto coas unidades avanzadas do Exército Vermello; as unidades soviéticas retiráronse sen disparar un só tiro. Unha liña fronteiriza comezou a formarse amodo dende Lituania a través de Belarús até Ucraína. A principios de marzo de 1919, unidades polacas lanzaron unha ofensiva cruzando o río [[Río Niemen|Niemen]], tomaron [[Pinsk]] e alcanzaron as aforas de [[Lida]]. Ambos os contendentes empezaron a avanzar ao mesmo tempo en abril, desembocando nun aumento do número de tropas na zona. O Exército Vermello, incapaz de alcanzar os seus obxectivos e encarando poderosas ofensivas das forzas Brancas, retirouse das súas posicións e foi reorganizado. As forzas polacas expulsaron o goberno da República Socialista Soviética Lituano-Belarusa da súa capital, Vilna (Wilno), o [[19 de abril]]. O [[8 de agosto]] ocuparon [[Minsk]]. Cara ao [[2 de outubro]], alcanzaran o [[río Daugava]] e asegurado a rexión dende o [[Río Desná|Desná]] até [[Daugavpils]] (Dyneburg). Até comezos de 1920, a [[Defensiva y ofensiva|ofensiva]] polaca foi bastante exitosa e, ao mesmo tempo, a guerra civil rusa endurecíase, o que daba maior vantaxe aínda aos polacos. A principios do verán de 1919, o [[Movemento Branco]] tomou a iniciativa, e as súas forzas avanzaron cara a [[Moscova]]. Piłsudski viu os soviéticos menos perigosos para Polonia que os seus adversarios e rexeitou unirse ao ataque contra o goberno de Lenin, ignorando as fortes presións da [[Tripla Entente]]. Ao mesmo tempo Lenin ofreceu aos polacos os territorios de Minsk, [[Zhitómir|Zhytómyr]], [[Jmelnitsky]], no que foi descrito como un "miniBrest", e o xefe militar polaco [[Kazimierz Sosnkowski]] escribiu que as ofertas territoriais rusas eran moito mellores do que os polacos desexaban. Varias tentativas de negociacións de paz foron feitas por diversas faccións polaco-rusas, pero todas resultaron inútiles: as relacións polaco-lituanas empeoraran e os negociadores polacos fixeron progresos co Goberno provisional [[Letonia|letón]]. O principal éxito diplomático polaco foi o acordo co exiliado líder nacionalista ucraíno [[Symon Petlyura]], un [[Tratado de Varsovia (1920)|Tratado de Varsovia]] que foi asinado o [[21 de abril]] de 1920. Petlyura, quen formalmente representaba ao goberno da [[República Popular de Ucraína|República Popular Ucraína]], que para entón xa fora derrotada de facto polos soviéticos, fuxiu a Polonia xunto con algunhas forzas ucraínas, onde atopou [[Asilo político|asilo]]. Para Piłsudski, esta alianza foi un importante paso na súa campaña para a lexitimación da federación Międzymorze como un esforzo conxunto internacional, asegurando parte da fronteira oriental polaca e facilitando o camiño cara a un Estado ucraíno, entre Rusia e Polonia. para Petlyura, isto constituíu outra oportunidade de preservar o Estado e, polo menos, a independencia formal do territorio nacional ucraíno, incluso aceptando a perda de territorios da Ucraína Occidental en favor de Polonia. A alianza con Petlyura achegou 15 000 soldados aliados ucraínos ao comezo da campaña, que sumados ao recrutamento e a deserción ao lado soviético, aumentaron a 35 000 o número de efectivos ucraínos aliados. === 1920 === {{Artigo principal|Guerra polaco-soviética en 1920}} A comezos de 1920, as forzas soviéticas conseguiran bastantes triunfos contra os [[Movemento Branco|exércitos Brancos]].<ref name="Dparker">{{Cita libro|apelidos=Parker|apelidos2=|apelidos-editor=W. W. Norton & Company|título=The Tragedy of Great Power Politics|ISBN=0-393-02025-8|url=http://books.google.com/books?vid=ISBN0393020258&id=9kg3geTnQ0wC&pg=PA194&lpg=PA194&dq=Whites+%22early+1920%22&sig=Qde1h5U-2x8qaCoVbX8iQSo7fcE}}</ref> A fronte polaca converteuse no seu teatro de operacións máis importante, e a maioría dos recursos e forzas soviéticas foron desviados cara a el. Os comandantes soviéticos da inminente ofensiva do Exército Vermello incluían [[Mikhail Tukhachevsky]] (novo comandante da fronte Occidental), [[Lev Trotski]], o futuro líder soviético [[Iosif Stalin|Iósif Stalin]] e o futuro fundador da policía secreta [[Cheka]], [[Félix Dzerzhinski]]. O Exército polaco estaba composto por soldados que antigamente serviran en varios imperios desaparecidos, apoiados por algúns voluntarios internacionais. O [[20 de agosto]] de 1920, o exército polaco alcanzara un total de 737 000 homes, contra 950 000 ao lado soviético, co que había máis ou menos igualdade numérica entre ambos os exércitos. O alto mando soviético planeou unha nova [[Defensiva y ofensiva|ofensiva]] para finais de abril ou maio. Dende marzo de 1919, a [[Inteligencia militar|intelixencia militar]] polaca estaba advertida de que os soviéticos se estaban preparando para unha nova ofensiva, e o Alto Mando polaco decidiu lanzar a súa propia antes de que o fixesen os seus opoñentes.<ref name="Cienciala">[http://www.ku.edu/~eceurope/hist557/lect11.htm THE REBIRTH OF POLAND.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120205175847/http://web.ku.edu/~eceurope/hist557/lect11.htm|date=05 de febreiro de 2012}} University of Kansas, lecture notes by professor [[Anna M. Cienciala]], 2004. Consultado o 2 de xuño de 2006.</ref><ref name="Davies_GP_292">{{Cita libro|apelidos=Davies|apelidos2=|editor=[[Columbia University Press]]|título=God's Playground. Vol. 2: 1795 to the Present|ISBN=0-231-12819-3|url=http://books.google.com/books?vid=ISBN0231128193&id=EBpghdZeIwAC&pg=PA292&lpg=PA292&dq=Red+Army+700000+1920&sig=rNCo_p1U8PTiLAkJg9fL4vSMk7w}}</ref> O plan para a [[ofensiva de Kíiv]] era esnaquizar o Exército Vermello no flanco sur polaco e instalar un goberno de Petlura amigable cos polacos en Ucraína.<ref name="Cienciala" /> [[Ficheiro:PBW_June_1920-es.svg|dereita|miniatura|200x200px|A ofensiva polaca de Kíiv no seu máximo avance, en xuño de 1920.]] Até abril, as forzas polacas avanzaran lenta pero constantemente cara ao leste. En marzo, as forzas polacas estableceran unha cuña entre as forzas soviéticas do norte (Belarús) e o sur (Ucraína). O [[24 de abril]], Polonia comezou o seu principal ofensiva, a [[Defensiva e ofensiva|ofensiva de Kíiv]]. O seu obxectivo era a creación dunha Ucraína independente que puidese chegar a formar parte do proxecto de Piłsudski dunha federación Międzymorze.<ref name="Cienciala"/> Os 65 000 soldados polacos foron apoiados por 15 000 ucraínos baixo o mando de [[Simon Petliura]], representando a [[República Popular de Ucraína]]. Porén, moitos ucraínos eran tan antipolacos como antirrusos, e obstaculizaron o avance polaco,que moitos viron como unha nova forma de ocupación.<ref name="Cienciala" /><ref name="Suny">{{Cita libro|apelidos=Suny|apelidos2=|apelidos-editor=[[Oxford University Press]]|título=The Soviet Experiment: Russia, the USSR, and the Successor States|edición=|publicación=|lugar=|ISBN=0-19-508105-6|capítulo=|url=http://books.google.com/books?vid=ISBN0195081056&id=8RPJuAW9dQYC&pg=PA106&lpg=PA106&sig=0ds1fD09iqtWe0hH94B0sOtjzs4|cita=}}</ref> Aínda así os ucraínos tamén loitaron activamente contra a invasión polaca en formacións ucraínas do Exército Vermello.<ref name="Abbot">{{Cita libro|apelidos=Abbot, Peter|capítulo=Ukrainian Soviet Socialist Republic, 1917-21|título=Ukrainian Armies 1914-55|editorial=: Osprey|ID=1-84176-668-2}}</ref> As forzas combinadas polaco-ucraínas entraron nunha Kíiv evacuada o [[7 de maio]], atopando só unha resistencia illada.<ref name="Cienciala" /> O pulo militar polaco foi cortado por contraataques do Exército Vermello o [[29 de maio]].<ref name="PWN:wojna"/> No norte, o 1.er Exército polaco foi derrotado e obrigado a retirarse, perseguido polo 15.º Exército ruso. As forzas polacas tentaron sacar vantaxe dos expostos flancos dos atacantes, pero as forzas rodeadas non puideron deter o avance soviético. A finais de maio, a fronte estableceuse cerca do pequeno [[río Auta]], e as forzas soviéticas comezaron a prepararse para o seguinte pulo. O [[24 de maio]] de 1920, as forzas polacas no sur estableceron combate por primeira vez co famoso [[Primeiro Exército de Cabalaría (Unión Soviética)|Primeiro Exército de Cabalaría]] ruso (''Konarmia'') de [[Semyon Budyonny]], que rompeu a fronte polaco-ucraína o [[5 de xuño]].<ref name="PWN:wojna"/><ref>[[Isaak Bábel]] describe a súa participación nestas batallas no libro ''Cabalaría Vermella''.</ref> O [[10 de xuño]], os exércitos polacos atopábanse en retirada ao longo de toda a fronte. O [[13 de xuño]], o exército polaco, xunto coas tropas ucraínas de Petlyura, abandonaban Kíiv ao Exército Vermello. [[Ficheiro:PBW_August_1920-es.svg|dereita|miniatura|200x200px|A ofensiva soviética ten éxito. Principios de agosto de 1920.]] O comandante do 3.er Exército Polaco en Ucraína decidiu atravesar a liña soviética cara ao noroeste. As forzas polacas en Ucraína conseguiron retirarse relativamente indemnes, pero foron incapaces de apoiar a fronte norte e reforzar as defensas no río Auta para a decisiva batalla que axiña tería lugar alí.<ref name="Lawrynowicz">{{Cita web|1=|título=Battle Of Warsaw 1920|url=http://www.hetmanusa.org/engarticle1.html|data-acceso=5 de novembro de 2006|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120118065334/http://www.hetmanusa.org/engarticle1.html|dataarquivo=18 de xaneiro de 2012|urlmorta=yes}}</ref> [[Ficheiro:Polish_troops_in_Kiev.jpg|miniatura|Soldados polacos entran en Kíiv o 7-5-1920.]] Debido aos insuficientes efectivos, a fronte polaca de 322 [[Quilómetro|km]] de longo era defendida por unha fina liña de cento vinte mil homes apoiados por unhas catrocentas sesenta pezas de [[artillaría]], sen reservas estratéxicas. A fronte oriental polaca estaba debilmente establecida, protexida por artillaría inadecuada e case sen fortificacións.<ref name="Lawrynowicz"/> O Exército Vermello agrupou a súa Fronte Noroeste, ao mando do mozo xeneral Tukhachevsky, contra a liña polaca. Dispuña de máis de 108 000 soldados de infantaría e 11 000 de cabalaría, apoiados por 722 pezas de artillaría e 2913 metralladoras. Os rusos avantaxaban os polacos nalgúns puntos cruciais en proporcións de até catro contra un.<ref name="Lawrynowicz"/> [[Mikhail Tukhachevsky]] lanzou a súa [[Defensiva y ofensiva|ofensiva]] o [[4 de xullo]], ao longo do eixo Smolensk-Brest-Litovsk, cruzando os ríos Auta e [[Río Berézina|Berézina]].<ref name="PWN:wojna"/> O 3.er Corpo de Cabalaría situado ao norte e ao mando de [[Gayk Bzhishkyán]] (Gaya Dmítrievich Gai, Gaj-Chan) cercou as forzas polacas dende o norte, movéndose preto da fronteira lituana e prusiana. Os Exércitos 4.º, 15.º e 3.º avanzaron decididamente cara ao oeste, apoiados dende o sur polo 16.º Exército e o Grupo Mozyrska. Por tres días o resultado da batalla pendeu dunha balanza, pero a superioridade numérica rusa demostrou ser decisiva e o [[7 de xullo]] as forzas polacas estaban en completa retirada ao longo de toda a fronte. No entanto, fracasou o plan de Tukhachevsky de romper a fronte e empuxar os defensores até os [[pantanos de Pinsk]].<ref name="Lawrynowicz"/> A resistencia polaca formouse de novo sobre a base dunha liña de "trincheiras alemás", unha sólida liña de fortificacións de campaña da primeira guerra mundial, que presentaba unha oportunidade de frear a ofensiva rusa. Porén, as tropas polacas eran numericamente insuficientes. As forzas soviéticas elixiron unha parte debilmente defendida da fronte e penetraron por ela. A principios de xullo, resultáballes evidente aos polacos que os obxectivos rusos non se limitaban a empuxar a fronteira para o oeste. A independencia de Polonia estaba en xogo.<ref name="Lukowski">[[Jerzy Lukowski]], [[Hubert Zawadzki]], ''A Concise History of Poland'', [[Cambridge University Press]], ISBN 0-521-55917-0, Google Print, p.203</ref> As forzas rusas avanzaron á destacable velocidade de trinta quilómetros ao día. Tras cruzar o [[río Narew]] o 2 de agosto, a Fronte Noroeste ruso estaba só a uns cen quilómetros de Varsovia.<ref name="PWN:wojna"/> A [[fortaleza de Brest-Litovsk]], que ía ser o cuartel xeral da planeada contraofensiva polaca, caeu nas mans do 16.º Exército ao primeiro ataque. A Fronte Suroeste ruso desaloxara as forzas polacas de Ucraína e achegábase a Zamość e [[Lviv]], a maior cidade do sueste de Polonia e un importante centro industrial, defendida polo 6.º Exército polaco. O camiño á capital polaca parecía aberto. Lviv foi axiña [[Batalla de Lviv|asediada]], e cinco exércitos rusos aproximábanse a Varsovia. Mentres tanto, os políticos polacos clamaban por asegurar unha paz con Moscova baixo calquera condición, pero os soviéticos rexeitaron.<ref name="Pidluts">Oleksa Pidlutskyi, ''Postati XX stolittia'', (Figures of the 20th century), Kíiv, 2004, ISBN 966-8290-01-1, Chapter "Józef Piłsudski: The Chief who Created Himself a State" reprinted in [[Zerkalo Nedeli]] (''the Mirror Weekly''), [[Kíiv]], 3–9 de febreiro de [[2001]], [https://web.archive.org/web/20051126150005/http://www.zerkalo-nedeli.com/nn/show/329/29435/ in Russian] and [https://web.archive.org/web/20051107051914/http://www.zn.kiev.ua/ie/show/329/29435/ in Ukrainian].</ref> Doutra banda, as forzas polacas en [[Galicia]] preto de Lviv lanzaron con éxito unha contraofensiva cara deter os soviéticos, o que permitiu que cesase a retirada das forzas polacas da fronte sur. Porén, a preocupante situación preto de Varsovia evitou que os polacos continuasen a súa contraofensiva no sur e avanzasen para o leste. Tras a captura soviética de [[Brest, Belarús|Brest]], a [[Defensiva e ofensiva|ofensiva]] polaca no sur foi detida, e todas as forzas dispoñibles foron desprazadas ao norte cara tomar parte na inminente batalla por Varsovia. Coa situación volvéndose contra Polonia, o poder político de Piłsudski debilitouse, mentres que crecía o dos seus opoñentes, incluíndo o de [[Roman Dmowski]]. Na escena política polaca comezara a render o pánico: o Goberno de [[Leopold Skulski]] dimitiu a principios de xuño. Mentres, a confianza dos líderes soviéticos aumentaba.<ref name="LeninSpeach">Nunha reunión a porta pechada do Noveno Congreso do Partido Comunista Ruso o [[22 de septiembre|22 de setembro]] de 1920 Lenin dixo: </ref> Por orde do [[Partido Comunista da Unión Soviética|Partido Comunista Soviético]], un [[Estado monicreque|goberno monicreque]] polaco, o [[Comité Provisional Revolucionario Polaco|Comité Revolucionario Polaco Provisional]] (en polaco: ''Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski'', TKRP), formouse o 28 de xullo en Białystok para organizar a administración dos territorios polacos capturados polo Exército Vermello.<ref name="Cienciala"/> O TKRPP tiña moi pouco apoio da poboación polaca e recrutaba os seus apoios maiormente entre os [[Pobo xudeu|xudeus]].<ref name="Suny"/> Adicionalmente, as intrigas políticas entre os comandantes soviéticos creceron de face á súa inminente vitoria. Finalmente a falta de cooperación entre os comandantes de alto mando sairíalles caro na decisiva batalla de Varsovia. [[Ficheiro:Jeneral Haller przysiega na wiernosc Sztandarowi. (81937553) (cropped).jpg|dereita|miniatura|200x200px|O xeneral [[Józef Haller]] (tocando a bandeira) e o seu Exército Azul.]] A opinión pública occidental era fortemente prosoviética. O [[primeiro ministro]] británico apertou a Polonia para asinar a paz nos termos soviéticos e rexeitou dar ningunha axuda a Polonia que puidese favorecer os Brancos na guerra civil rusa. O [[11 de xullo]] de 1920, o goberno do Reino Unido enviou un [[ultimato]] ''de facto'' aos soviéticos.<ref name="ultim">''The Military History of the Soviet Union'', Palgrave, 2002, ISBN 0-312-29398-4, Google Print, p.41</ref> Instábaselles ao cesamento de hostilidades con Polonia e o Exército Branco Ruso (o Exército Branco en Rusia Meridional liderado polo barón [[Wrangel]]) e a aceptar o que máis tarde sería chamada a [[liña Curzon]] como fronteira temporal con Polonia, ata que unha fronteira permanente puidese ser establecida mediante negociacións.<ref name="Cienciala"/> En caso de rexeitamento soviético, os británicos ameazaban con axudar a Polonia de todas as formas posibles, as cales, en realidade, estaban limitadas pola situación política interna do Reino Unido. O [[17 de xullo]], os soviéticos rexeitaron e fixeron unha contraoferta para negociar un tratado de paz directamente con Polonia.<ref name="Cienciala" /> Os británicos responderon ameazando con cortar as negociacións comerciais se os soviéticos lanzaban máis ofensivas contra Polonia, pero as súas ameazas foron ignoradas. O [[6 de agosto]] de 1920, o [[Partido Laborista (Reino Unido)|Partido Laborista]] británico publicou un panfleto afirmando que os traballadores británicos nunca tomarían parte na guerra como aliados de Polonia, e os sindicatos bloquearon as subministracións á forza expedicionaria británica que axudaba aos Rusos Brancos en Arkángel. A postura de [[Lituania]] era maiormente antipolaca, e o país uniuse ao bando soviético en xullo de 1919. A decisión foi ditada polo desexo de incorporar a cidade de Vilna (en lituano, Vilnius) e as áreas próximas en Lituania e, en menor grao, pola presión diplomática soviética, soportada pola ameaza do Exército Vermello estacionado ante a fronteira lituana.<ref name="Lawrynowicz"/> [[Ficheiro:Polish-soviet_war_1920_Polish_defences_near_Milosna,_August.jpg|miniatura|200x200px|Defensas polacas na miñałosna, preto de [[Varsovia]], [[1920]].]] Os aliados de Polonia eran escasos. [[Francia]] enviou catrocentos [[Misión Militar Francesa a Polonia|conselleiros militares cara apoiar a Polonia]] en 1919, maiormente oficiais franceses, aínda que tamén incluía uns poucos [[Misión Militar Británica a Polonia|conselleiros británicos]] ao mando do [[tenente xeneral]] Sir [[Adrian Carton De Wiart]]. O esforzo francés era vital para mellorar a organización e loxística do Exército Polaco, o cal, até 1919, usara diversos manuais, estruturas organizativas e equipamento tomado sobre todo dos exércitos dos antigos particionistas de Polonia. Adicionalmente aos conselleiros, Francia tamén facilitou o tránsito a Polonia dende Francia do "[[Exército Azul]]" en 1919: tropas maioritariamente de orixe polaca, xunto a algúns voluntarios internacionais, antigamente baixo mando francés na primeira guerra mundial. Hungría ofreceuse a enviar un corpo de cabalaría de 30 000 homes como axuda a Polonia, pero o goberno checoeslovaco negouse a permitirlles o paso; algúns trens con subministracións militares de [[Hungría]] chegaron, malia todo, a Polonia. A mediados de 1920, a [[Misión Interaliada a Polonia|misión]] aliada aumentou con algúns conselleiros (converténdose na Misión Interaliada a Polonia). Os novos membros da misión serviron de pouco; de feito, comezou a crucial Batalla de Varsovia e foi gañada pola parte polaca antes de que a misión puidese retornar e facer o seu informe. Porén, durante moitos anos persistiu o mito de que foi a oportuna chegada das forzas aliadas as que salvaron Polonia, un mito no que Weygand ocupaba o papel central.<ref name="Cienciala"/><ref name="Szczep">(en polaco)Janusz Szczepański, [https://web.archive.org/web/20071202074444/http://www.mowiawieki.pl/artykul.html?id_artykul=404 KONTROWERSJE WOKÓŁ BITWY WARSZAWSKIEJ 1920 ROKU] (Controversias ao redor da Batalla de Varsovia en 1920). ''Mówią Wieki'', versión online.</ref> No entanto, a cooperación polaco-francesa continuou. Finalmente, o [[21 de febreiro]] de 1921, Francia e Polonia formaron unha [[Alianza Militar Franco-Polaca|alianza militar formal]], que chegaría a ser un factor importante durante as subseguintes negociacións soviético-polacas.<ref>{{Cita web|título=The Secret Treaties of History|url=http://www.xlibris.com/en-gb/bookstore/bookdetails/573097-the-secret-treaties-of-history|páxina-web=XlibrisUS|data-acceso=2022-03-13|lingua=en}}</ref> [[Ficheiro:Polish-soviet_war_1920_Aftermath_of_Battle_of_Warsaw.jpg|miniatura|200x200px|Soldados polacos mostrando bandeiras de guerra soviéticas capturadas tras a batalla de Varsovia.]] O [[10 de agosto]] de 1920, as unidades [[Cosacos|cosacas]] rusas cruzaron o [[río Vístula]] co obxectivo de apoderarse de Varsovia dende o oeste, mentres que o ataque principal viña do leste. O [[13 de agosto]], un primeiro ataque ruso foi rexeitado. O I Exército polaco resistiu un [[Batalla de Varsovia (1920)|asalto sobre Varsovia]] á vez que detiña o [[Batalla de Radzymin|asalto a Radzymin]].<ref name="PWN:wojna"/> O [[comandante en xefe]] soviético, Mikhail Tukhachevsky, estaba seguro de que todo estaba a ir de acordo ao seu plan. Porén, a intelixencia militar polaca descifrara as mensaxes de radio do Exército Vermello, e Tukhachevsky estaba a ir directamente cara a unha trampa tendida por Piłsudski e o seu xefe de [[Estado Maior]] [[Tadeusz Rozwadowski]].<ref name="Cienciala"/><ref name="Ścieżyński">(en polaco) {{Cita libro|apelidos=Ścieżyński, Mieczysław|título=Radjotelegrafja jako źrodło wiadomości o nieprzyjacielu (La radiotelegrafía como una fuente de Inteligencia sobre el enemigo)|editorial=Przemyśl: Printing and Binding Establishment of (Military) Corps District No. X HQ}}</ref><ref name="Wroński">(en polaco) [[Paweł Wroński]], "Sensacyjne odkrycie: Nie byłou cudu nad Wisłą" ("Un remarcable descubrimento: Non houbo milagre no Vístula), ''[[Gazeta Wyborcza]]'', [http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,53600,2855976.html online].</ref><ref name="Bury">[[Jan Bury]], POLISH CODEBREAKING DURING THE RUSSO-POLISH WAR OF 1919-1920, [http://www.findarticles.com/p/articles/mi_qa3926/is_200407/ai_n9458625 online] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071203024948/http://www.findarticles.com/p/articles/mi_qa3926/is_200407/ai_n9458625|date=03 de decembro de 2007}}</ref> O avance ruso a través do Vístula no norte estaba a moverse entre un baleiro operacional, ao non haber forzas polacas de consideración na área, mentres que, por outra banda, ao sur de Varsovia, onde o destino da guerra estaba a decidirse, Tukhachevsky deixara só forzas simbólicas para gornecer o vínculo vital entre as frontes rusas noroeste e suroeste. Outro factor que influíu no resultado da guerra foi a neutralización efectiva do 1.er Exército de cabalaría de Budyonny, nas batallas ao redor de Lviv. O alto mando soviético, ante a insistencia de Tukhachevsky, ordenara ao 1.er Exército de cabalaría avanzar ao norte cara a Varsovia e [[Lublin]], pero Budyonny desobedeceu a orde debido ás diferenzas entre Tukhachevsky e [[Alexander Yegorov|Yegorov]], comandante da fronte suroeste. Ademais, os xogos políticos de Iósif Stalin, comisario político xefe da fronte suroeste, influíron na desobediencia de Yegorov e Budyonny.<ref name="Adam Bruno Ulam">{{Cita libro|apelidos=Ulam|apelidos2=|editor=Beacon Press|título=Stalin: The Man and His Era|edición=|publicación=|lugar=|ISBN=0-8070-7005-X|url=http://books.google.com/books?id=A1eYKftgwgYC&pg=PA188&lpg=PA188&sig=_e0xasWyvPEw8iaZgY9EL8v_6yg}}</ref> Stalin, buscando un triunfo persoal, concentrouse en capturar [[Lviv]] —lonxe ao sueste de Varsovia— que estaba a ser asediada por forzas soviéticas, pero que aínda resistía os seus asaltos.<ref name="Lawrynowicz"/> O 5.º Exército polaco contraatacou o [[14 de agosto]] dende a área da [[fortaleza de Modlin]], cruzando o [[río Wkra]]. Enfrontouse ás forzas combinadas dos numérica e materialmente superiores 3.er e 15.º exércitos soviéticos. Nun día, o avance soviético cara a Varsovia e [[Modlin]] fora freado e axiña se converteu nunha retirada. O 5.º Exército polaco empuxou as exhaustas formacións soviéticas lonxe de Varsovia nunha operación lóstrego. As forzas polacas avanzaron a unha velocidade de 30&nbsp;km diarios, destruíndo calquera esperanza soviética de completar a súa manobra envolvente no norte. O [[16 de agosto]], a contraofensiva polaca completouse coa unión do "Exército de Reserva" do mariscal Piłsudski. Executando o seu plan, a forza polaca que avanzaba dende o sur, atopou un oco na fronte rusa e explotou a debilidade do "Grupo Mozyr" soviético, que se supuña debía protexer o fráxil vínculo entre as frontes soviéticas. Os polacos continuaron a súa ofensiva cara ao norte con dous exércitos, perseguindo e destruíndo o sorprendido inimigo. Alcanzaron a retagarda das forzas de Tukhachevsky, a maioría das cales estaban cercadas para o [[18 de agosto]]. Só ese mesmo día Tukhachevsky, no seu cuartel xeral en Minsk 480 [[Quilómetro|km]] ao leste de Varsovia, deuse conta das proporcións da derrota soviética e ordenou aos restos das súas forzas retirarse e reagruparse. Esperaba reforzar a súa liña de fronte, freando o ataque polaco e recuperando a iniciativa, pero as súas ordes chegaban demasiado tarde ou simplemente non chegaban.<ref name="Lawrynowicz"/> Os exércitos soviéticos no centro da fronte precipitáronse no caos. Tukhachevsky ordenou unha retirada xeral cara ao [[Bug Occidental|río Bug]], pero para entón perdera contacto coa maior parte das súas forzas preto de Varsovia, e todos os plans soviéticos fóronse a pique debido a fallos de comunicación.<ref name="Lawrynowicz"/> Os exércitos soviéticos retiráronse nunha completa desorganización; divisións enteiras presas do pánico e desintegrándose. A derrota do Exército Vermello foi tan grande e inesperada que, a instigación dos detractores de Piłsudski, a [[Batalla de Varsovia (1920)|batalla de Varsovia]] é a miúdo referida como o «Milagre no Vístula». Por outra banda, investigacións actuais en Polonia concluíron que o "Milagre no Vístula" foi causado por unha gran rede de espías polacos no Exército Vermello, que permitiron a Piłsudski saber de todos os movementos do Exército Vermello, mentres que os soviéticos quedaban nunha profunda escuridade informativa. O avance do 1.er [[Primeiro Exército de Cabalaría (Unión Soviética)|Exército de Cabalaría]] de [[Semyon Budyonny|Budyonny]] cara a [[Lviv]] foi detido, primeiro na [[batalla de Brody]] ([[29 de xullo|29 de xullo-2]] de agosto), e posteriormente o [[17 de agosto]] na [[batalla de Zadwórze]].<ref name="PWN:wojna"/> Movéndose a través de zonas debilmente defendidas, a cabalaría de Budyonni alcanzou a cidade de Zamość o [[29 de agosto]] e tentou tomala na batalla de [[Zamość]]; porén, axiña se viu fronte a un incesante número de unidades polacas desviadas da exitosa contraofensiva de Varsovia.<ref name="PWN:wojna" /> O 31 de agosto, a cabalaría de Budyonny levantou finalmente o seu sitio a Lviv e tentou acudir en axuda das forzas rusas en retirada de Varsovia. Os soviéticos foron interceptados e aniquilados pola [[Caballería polaca|cabalaría polaca]] na [[Batalla de Komarów]] preto de Zamość. Aínda que o exército de Budyonny conseguiu evitar o cerco, sufriu fortes baixas e a súa moral afundiuse.<ref name="PWN:wojna" /> Os restos do 1.er Exército de Cabalaría de Budyonny retiráronse para [[Volodímir-Volinski]] o [[6 de setembro]]<ref name="PWN:wojna" /> e foron derrotados pouco despois na [[batalla de Hrubieszów]]. Tukhachevsky logrou reorganizar as súas forzas en retirada cara ao leste e en setembro estableceu unha nova liña defensiva dende a fronteira polaco-lituana no norte á área de [[Polesie]], co seu punto central na cidade de [[Hrodna]] en Belarús. Para romper a súa fronte, o exército polaco tivo que librar a [[batalla do Río Niemen]]. Forzas polacas cruzaron o Niemen e flanquearon as forzas soviéticas, que foron forzadas a retirarse de novo.<ref name="PWN:wojna"/> As tropas polacas continuaron avanzando cara ao leste en todas as frontes, repetindo os seus éxitos do ano anterior.<ref name="PWN:wojna" /> Despois da [[Batalla del Río Szczara|Batalla do Río Szczara]] de principios de outubro, o exército polaco alcanzou a liña Ternópil-Dubno-Minsk-Drisa. [[Ficheiro:Battle_of_Niemen.jpg|esquerda|miniatura|250x250px|Trincheira da [[batalla do Río Niemen]].]] No sur, as forzas ucraínas de Petlyura derrotaron o XIV Exército soviético e o [[18 de setembro]] tomaron posesión da beira esquerda do [[río Zbruch]]. Durante o seguinte mes movéronse cara ao leste á liña Yaruha no Dniéster-Sharharod-Bar-Lityn.<ref name="Encyclopedia">{{Cita libro|apelidos=Kubijovic, V.|título=Ukraine: A Consice Encyclopedia|editorial=Toronto: [[University of Toronto Press]]}}</ref> Inmediatamente despois da batalla de Varsovia, os soviéticos solicitaron unha paz e os polacos, exhaustos, estaban favorables a negociar. Os soviéticos fixeron dúas ofertas: unha o 21 e outra o [[28 de setembro]]. A delegación polaca fixo unha contraoferta o [[2 de outubro]]. O día 5, os soviéticos propuxeron correccións á oferta polaca, que Polonia aceptou. O [[armisticio]] entre Polonia, por unha banda, e a Ucraína soviética e a Rusia soviética, por outra, foi asinado o [[12 de outubro]] e fíxose efectivo o 18 do mesmo mes.<ref name="PWN:wojna"/> A continuación seguiron unhas longas negociacións para un tratado de paz. Mentres tanto, as forzas ucraínas de Petlyura planeaban unha [[Defensiva y ofensiva|ofensiva]] dentro de Ucraína para o [[11 de novembro]], pero foron atacadas polos soviéticos o día anterior. O [[21 de novembro]], despois de varios combates, foron expulsados para territorio controlado polos polacos.<ref name="Encyclopedia"/> == Resultado == Segundo o historiador británico [[A.J.P. Taylor]], a guerra polaco-soviética «determinou en gran medida o curso da historia europea durante os próximos vinte anos ou máis. […] Indeclarada e case inconscientemente, os líderes soviéticos abandonaron a causa da revolución internacional.» Pasarían vinte anos antes de que os rusos enviasen os seus exércitos ao estranxeiro para «facer a revolución».<ref name="Suny"/><ref name="Davies_WERS-ix">Davies, Norman, White Eagle, Rede Star: the Polish-Soviet War, 1919–20, Pimlico, 2003, BookSources/0712606947. ISBN 0-7126-0694-7. (Primeira edición: Nova York, St. Martin's Press, inc., 1972.) Page ix.</ref> Segundo o sociólogo estadounidense [[Alexander Gella]] «a vitoria polaca gañara vinte anos de independencia non só para Polonia, senón tamén para unha gran parte da Europa central».<ref name="Gella">[[Aleksander Gella]], Development of Class Structure in Eastern Europe: Poland and Her Southern Neighbors, SUNY Press, 1988, ISBN 0-88706-833-2, Google Print, p. 23</ref> Despois das negociacións de paz, Polonia non conservou todos os territorios que chegara a controlar ao finalizar as hostilidades. Debido ás súas perdas durante e despois da batalla de Varsovia, os soviéticos ofreceron aos polacos a concesión pacífica de grandes territorios nas áreas fronteirizas disputadas, quedando a fronteira entre a [[Imperio Ruso|Rusia Imperial]] e a [[República das Dúas Nacións|Mancomunidade de Polonia-Lituania]] moi similar a como era antes da primeira [[Particións de Polonia|partición]] de 1772.<ref name="Davies_GP_2">[[Norman Davies]], ''[[God's Playground]].'' Vol. 2: 1795 to the Present. Columbia University Press, 1982. BookSources/0231053525. ISBN 0-231-05352-5. Google Print, p.504</ref> Os polacos esgotaran os seus recursos, e a opinión pública opúñase á prolongación da guerra.<ref name="Cienciala"/> Pola súa banda, o goberno tamén estaba coaccionado pola [[Sociedade de Nacións]], e as negociacións eran controladas polos [[Endecja|Demócratas Nacionais]] de Dmowski. Piłsudski puido controlar o ámbito militar, pero o Parlamento ([[Sejm]]) estaba controlado por Dmowski, e as negociacións de paz foron de natureza política. Aos Demócratas Nacionais, como [[Stanisław Grabski]], quen anteriormente renunciara ao seu traballo en protesta pola alianza polaco-ucraína, e agora tiña moita influencia sobre os negociadores polacos, importáballes pouco o Międzymorze de Piłsudski.<ref name="Davies_GP_2" /><ref name="Snyder">[[Timothy Snyder]], The Reconstruction of Nations: Poland, Ukraine, Lithuania, Belarus, 1569-1999, [[Yale University Press]], [[Especial:Fontes bibliográficas/030010586X|ISBN]] 0-300-10586-XGoogle Books, p.139</ref> Esta situación de posguerra deu un golpe mortal ao soño de Piłsudski de revivir a multicultural Mancomunidade de Polonia-Lituania en forma da Międzymorze.<ref name="Cienciala" /> Os Demócratas Nacionais a cargo do Estado tamén tiñan certas preocupacións sobre o destino dos ucraínos, e pouco lles importaba que o seu opoñente político, Piłsudski, se sentise obrigado aos acordos referentes ao tratado.<ref name="PolSize">"The newly found Polish state cared much more about the expansion of its borders to the east and south-east ("between the sexas") that about helping the agoniz [https://web.archive.org/web/20070310220124/http://www.zn.kiev.ua/ie/show/495/46522/ in] g [Ukrainian] state of which Petlura was a de-facto dictator. ("A Belated Idealist." ''[[Zerkalo Nedeli]]'' (Mirror Weekly), 22-28 de maio de 2004. Available online [https://web.archive.org/web/20060116140351/http://www.zerkalo-nedeli.com/nn/show/495/46522/ in Russian] and in Ukrainian.)Piłsudski is quoted to have said: "After the Polish independence we will see about Poland's size". (ibid)<br /><br /></ref><ref name="Davies_GP">[[Norman Davies]], ''[[God's Playground]].'' Vol. 2: 1795 to the Present. Columbia University Press, 1982. BookSources/0231053525. ISBN 0-231-05352-5. Google Print, p. 399)</ref> Os Demócratas Nacionais só desexaban aqueles territorios que consideraban «étnica ou historicamente polacos» ou posibles de ''[[Polonización|polonizar]]'.'<ref name="BFG">[[Manfred F. Boemeke]], [[Gerald D. Feldman]], [[Elisabeth Glaser]], The Treaty of Versailles: A Reassessment After 75 Years, Cambridge University Press, 1998, ISBN 0-521-62132-1, Google Print, p.314</ref> Por iso, e a pesar da esmagadora derrota do Exército Vermello en Varsovia e a boa vontade do principal negociador ruso [[Adolf Joffe]] para conceder case todo o territorio en disputa, a ideoloxía dos Demócratas Nacionais permitiu aos soviéticos recuperar certos territorios.<ref name="Davies_GP_2"/><ref name="Davies_GP_2" /> A [[Paz de Riga]] foi asinada o [[18 de marzo]] de 1921, dividindo os territorios disputados en Belarús e Ucraína entre Polonia e Rusia.<ref name="PWN:wojna"/><ref name="Snyder140">Snyder, [[op cit]], Google Print, p. 140</ref> O tratado, que Piłsudski chamou un ''acto de covardía'', e polo cal se desculpou cos ucraínos, violaba os termos da alianza militar entre Polonia e Ucraína, que explicitamente prohibía unha paz por separado.<ref name="Cienciala"/><ref name="Davies_GP" /><ref name="Debo210">"Although the [UNR] was unable to contribute real strength to the Polish offensive, it could offer a certain camouflage for the naked aggression involved. Warsaw had non difficulty in convincing the powerless Petlura to sign a treaty of alliance. In it hei abandoned his claim of all territories [...] demanded by Pilsudki. In exchange the Poles recognized the sovereignty of the UNR on all territories which it claimed, including those within the Polish frontiers of 1772 - in other words, much of the area Poland demanded from Soviet Russia. Petlura also pledged not to conclude any international agreements against Poland and guaranteed full cultural rights to the Polish residents in Ukraine. Supplementary military and economic agreements subordinated the Ukrainian army and economy to the control of Warsaw."Richard K Debo, Survival and Consolidation: The Foreign Policy of Soviet Russia, 1918-1921, [http://books.google.com/books?id=gQfUB0CXBO4C&pg=PA210&lpg=PA210&sig=h6VOdNEyN1vXvCG5O-UctzERPNc pp. 210-211], McGill-Queen's Press, 1992, ISBN 0-7735-0828-7.<br /><br /></ref> Os aliados ucraínos de Polonia víronse subitamente [[Campo de concentración|internados]] polas autoridades polacas.<ref name="Snyder140" /> O internamento empeorou as relacións entre Polonia e a súa minoría ucraína: aqueles que apoiaban a Petlyura sentiron que Ucraína fora traizoada polo seu aliado polaco, un sentimento que se fixo máis forte debido ás políticas de asimilación da Polonia nacionalista de entreguerras fronte ás súas minorías. En gran parte, isto inspirou as tensións cada vez maiores e a violencia ([[Masacre de polacos en Volinia]]) contra polacos nas décadas de 1930 e 1940.<ref name="Snyder144">Snyder, [[op cit]], Google Books, p.144</ref>'' [[Ficheiro:Powazki_1920.JPG|dereita|miniatura|200x200px|Tumbas de soldados polacos caídos na batalla de Varsovia, cemiterio de Powązki, [[Varsovia]].]] A guerra e as súas consecuencias deron orixe a outras controversias sobre temas como a situación dos prisioneiros de guerra, o tratamento da poboación civil e o comportamento dalgúns comandantes, como [[Stanisław Bułak-Bałachowicz]]<ref name="Bulak">(en ruso) [http://rovs.atropos.spb.ru/index.php?view=person&mode=text&id=42 Станислав Никодимович Булак-Балахович] at modern Russian prol-White movement [[All-Russian military Union]] site.</ref> ou [[Vadim Yákovlev]].<ref name="Karpus_jency">(en polaco) Karpus, Zbigniew, ''Jeńcy i internowani rosyjscy i ukraińscy na terenie Polski w latach 1918-1924'' (Russian and Ukrainian Prisoners of War and Internees in Poland, 1918-1924), Toruń 1997, Fontes_bibliográficas/8371740204. ISBN 83-7174-020-4. [https://web.archive.org/web/20050222222239/http://www.ksiegarnia.uni.torun.pl/karpus.html Polish table of contents online.] English translation available: Russian and Ukrainian Prisoners of War and Internees in Poland, 1918-1924, Wydawn. Adam Marszałek, 2001, ISBN 83-7174-956-2;</ref><ref name="Karpus_zwyciezcy">(en polaco) Karpus, Zbigniew, [[Alexandrowicz Stanisław]], [[Waldemar Rezmer]], Zwycięzcy za drutami. Jeńcy polscy w niewoli (1919-1922). Dokumenty i materiałe (Victors Behind Barbed Wire: Polish Prisoners of War, 1919-1922: Documents and materials), Toruń, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, 1995, ISBN 83-231-0627-4.</ref><ref name="Melt">{{Cita libro|apelidos=Мельтюхов, Михаил Иванович ([[Mikhail Meltyukhov]])|título=Советско-польские войны. Военно-политическое противостояние 1918—1939 гг. (Soviet-Polish Wars. Political and Military standoff of 1918-1939)|lugar=Moscow|editorial=Вече (Veche)|ID=ISBN 5-699-07637-9|url=http://militera.lib.ru/research/meltyukhov2/index.html}} (in Russian).</ref><ref name="WattQuote">‘Having burst through the front, Budyonny's cavalry would devastate the enemy's rear - burning, killing and looting as they went. These Rede cavalrymen inspired an almost numbing sense of fear in their opponents [...] the very names Budyonny and Cossack terrified the Ukrainian population, and they movede into a state of neutrality or even hostility toward Petliura and the Poles..."’from Richard Watt, 1979. Bitter Glory: Poland and its fate 1918-1939. New York: Simon & Shuster. ISBN 0-671-22625-8<br /><br /></ref><ref name="BlackBook">Courtois, Stephane; Werth, Nicolas; Panne, Jean-Louis; Paczkowki, Andrzej; Bartosek, Karel; Margolin, Jean-Louis (1999). ''The Black Book of Communism.'' Cambridge, Massachusetts: [[Harvard University Press]]. ISBN 0-674-07608-7</ref><ref name="Babel">Rumor of atrocities. I walk into town. Indescribable terror and despair. They tell me all about it. Privately, indoors, they’re afraid the Poles may come back. Captain Yakovev’s Cossacks were here yesterday. A pogrom. The family of David Zyz, in people’s homes, a naked, barely breathing prophet of an old man, and old woman butchered, a child with fingers chopped off, many people still breathing, stench of blood, everything turned upside down, chaos, a mother sitting over her sobered son, an old woman lying twisted up like a pretzel, four people in one hovel, filth, blood under a black beard, just lying there in their blood. Isaac Babel, ''1920 Diary'', [http://books.google.com/books?id=ZFKtD0ahKW0C&pg=PA84&lpg=PA84&printsec=8&vq=yakovlev&sig=t97ff37ax8TOgMH6Pa6qPOc0gLE p. 84], Yale, 2002, ISBN 0-300-09313-6<br /><br /></ref> A [[Guerra Polaco-Lituana|vitoria militar polaca]] no outono de 1920 permitiu a Polonia apoderarse da rexión de Vilna, onde se formou un comité de goberno de [[República de Lituania Central|Lituania Central]] dominado por polacos (Komisja Rządząca Litwy Środkowej). Celebrouse un [[Referendo|plebiscito]], e o [[Sejm]] de Vilna votou, o [[20 de febreiro]] de [[1922]], a prol da incorporación en Polonia. Isto empeorou as relacións polaco-lituanas nas décadas seguintes.<ref name="Goldstein">[[Erik Goldstein]], ''Wars and Peace Treaties'', Routledge, 1992, ISBN 0-415-07822-9, Google Print, p.51</ref> A estratexia militar na guerra polaco-soviética influenciou a [[Charles de Gaulle]], quen entón era un instrutor do exército polaco que loitara en varias das batallas. El e [[Władysław Sikorski]] foron os únicos oficiais militares que, baseándose na experiencia adquirida nesta guerra, puideron predicir correctamente como se loitaría na próxima. Aínda que fallaron no [[período de entreguerras]] en convencer os seus respectivos exércitos de que aprendesen esas leccións, na [[segunda guerra mundial]] levantáronse axiña para comandar as súas forzas armadas no exilio. A guerra polaco-soviética tamén influíu a doutrina militar polaca, que polos seguintes 20 anos poría énfase na mobilidade de unidades elite de cabalaría.<ref name="Cienciala"/> Até 1989, mentres os comunistas mantiveron o poder na [[República Popular de Polonia]], a guerra polaco-soviética foi omitida ou minimizada nos libros de historia polacos e doutros países do [[Bloque do leste|bloque soviético]], ou foi presentada como intervención estranxeira durante a [[Guerra Civil Rusa]] para encaixar coa ideoloxía comunista.<ref name="Ferro">[[Marc Ferro]], The Use and Abuse of History: Or How the Past Is Taught to Children, Routledge, 2004, ISBN 0-415-28592-5, Google Print, p.262</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} === Outros artigos === *[[Guerra polaco-soviética en 1919]] *[[Guerra polaco-soviética en 1920]] === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20160304235232/http://electronicmuseum.ca/soviet-polish-war/spw.html Museo electrónico da Guerra Polaco-Soviética] {{en}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerras nas que participou a Unión Soviética]] [[Categoría:Guerras nas que participou Polonia]] [[Categoría:Guerras do século XX]] 4dghghhgk7p4iukikpfjg4qa2u1ww0h 4 462233 7105165 7103975 2025-06-24T00:49:31Z ListeriaBot 65707 Wikidata list updated [V2] 7105165 wikitext text/x-wiki Esta é unha '''lista de blogueiras''', segundo os datos que constan en [[Wikidata]]: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?date ?yob ?yod (COUNT(distinct ?sitelink) as ?count) WHERE { ?item wdt:P21 wd:Q6581072 . ?item wdt:P106 wd:Q8246794 . ?item wdt:P31 wd:Q5 . ?sitelink schema:about ?item . OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob . BIND(YEAR(?dob) as ?yob) } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod . BIND(YEAR(?dod) as ?yod) } } GROUP BY ?item ?date ?yob ?yod ORDER BY ?date |sort=569 |columns=number:#,item:elemento,label:Nome,p19,p569,p27,p570,P18 |thumb=150 |links=red }} {| class='wikitable sortable' ! # ! elemento ! Nome ! lugar de nacemento ! data de nacemento ! país de nacionalidade ! data de falecemento ! imaxe |- | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q11470|Q11470]] | [[Sue Black]] | [[Fareham]] | 1962 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Sue Black.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q11486|Q11486]] | [[Suw Charman-Anderson]] | [[Bournemouth]] | 1971-04-15 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Suw Charman-Anderson, May 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q11529|Q11529]] | [[Leah Culver]] | | 1982-11-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:LeahCulver3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q19810|Q19810]] | [[Victoria Beckham]] | [[Harlow]] | 1974-04-17 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:VictoriaBeckham2018-2-Crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q29241|Q29241]] | [[Azita Ghahreman]] | [[Mashhad]] | 1962 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Poesimässan 2019 22 mars 16.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q29315|Q29315]] | [[Marina Weisband]] | [[Kíiv]] | 1987-10-04 | [[Alemaña]]<br/>[[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Hart aber fair - 2020-02-10-4289.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q30628|Q30628]] | [[Tera Patrick]] | [[Great Falls]] | 1976-07-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tera Patrick 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q32732|Q32732]] | [[Malala Yousafzai|Malala Yousafzi]] | [[Mingora]] | 1997-07-12 | [[Paquistán]] | | [[Ficheiro:Malala Yousafzai at the 2024 Toronto International Film Festival 5.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q40102|Q40102]] | [[Danielle Fong]] | [[Halifax, Nova Escocia|Halifax]] | 1987-10-30 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Danielle-fong.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q49275|Q49275]] | [[Ory Okolloh]] | [[Kenya]] | 1977 | [[Kenya]] | | [[Ficheiro:Ory Okolloh, Sept. 2006.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q52826|Q52826]] | [[Mena Grabowski Trott]] | | 1977-09-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mena Trott from The Sew Weekly.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q59441|Q59441]] | [[Sylvia Day]] | [[Os Ánxeles]] | 1973-03-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Paris - Salon du livre 2013 - Sylvia Day - 001.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q117194|Q117194]] | [[Xenia Tchoumitcheva]] | [[Lugano]] | 1987-08-05 | [[Suíza]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Xenia Tchoumitcheva.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q117970|Q117970]] | [[Grimes]] | [[Vancouver]] | 1988-03-17 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Grimes Governors Ball 2014 03 (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q127471|Q127471]] | [[Ashley Tisdale]] | [[Ocean Township]] | 1985-07-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ashley Tisdale crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q128867|Q128867]] | [[Kylie Ireland]] | [[Longmont]] | 1970-05-26 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:AN Kylie Ireland 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q144181|Q144181]] | [[Zahra Eshraghi]] | [[Teherán]] | 1964-01-01 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Zahra Eshraghi at Hassan Rouhani's campaign women rally in Tehran, 29 April 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q176455|Q176455]] | [[Melanie Griffith]] | [[Manhattan]]<br/>[[Nova York]] | 1957-08-09 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Melanie Griffith 2016 crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q186304|Q186304]] | [[Kim Kardashian]] | [[Os Ánxeles]] | 1980-10-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:President Trump Meets with Sentencing Commutation Recipients (49624188912) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q193923|Q193923]] | [[Harriet A. Hall]] | [[St. Louis]] | 1945-07-02 | [[Estados Unidos de América]] | 2023-01-11 | [[Ficheiro:Harriet Hall Alaska Cruise.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q214677|Q214677]] | [[Nora Ephron]] | [[Upper West Side]] | 1941-05-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2012-06-26 | [[Ficheiro:Nora Ephron.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q228792|Q228792]] | [[Dianna Agron]] | [[Savannah]] | 1986-04-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Dianna Agron (38573320982) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q229104|Q229104]] | [[Kimiko Date]] | [[Kamigyō-ku]] | 1970-09-28 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Kimiko Date Krumm 2010 Toray Pan Pacific Open (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q230795|Q230795]] | [[Diablo Cody]] | [[Lemont]] | 1978-06-14 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Suecia]] | | [[Ficheiro:2024-03-08 SXSW-2024 Variety-comedy-awards 05109.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q231228|Q231228]] | [[Solange Knowles]] | [[Houston, Texas|Houston]] | 1986-06-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Solange (220707).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q231815|Q231815]] | [[Pauley Perrette]] | [[Nova Orleáns]] | 1969-03-27 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Pauley Perrette at the Hollywood Walk of Fame star ceremony for Mark Harmon, Oct. 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q232301|Q232301]] | [[Roseanne Barr]] | [[Salt Lake City, Utah|Salt Lake City]] | 1952-11-03 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Roseanne Hard Rock Cafe modified.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q232941|Q232941]] | [[Christine Lahti]] | [[Birmingham (Q593324)|Birmingham]] | 1950-04-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Christine Lahti 2025 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q233295|Q233295]] | [[Tila Tequila]] | [[Singapur]] | 1981-10-24 | [[Singapur]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tila Tequila 2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q233397|Q233397]] | [[Arianna Huffington]] | [[Atenas]] | 1950-07-15 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Grecia]] | | [[Ficheiro:Arianna Huffington 2011 Shankbone 2.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q233911|Q233911]] | [[Jessica Jung]] | [[San Francisco]] | 1989-04-18 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Corea do Sur]] | | [[Ficheiro:Jessica Jung W Korea October 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q234598|Q234598]] | [[Hikaru Utada]] | [[Manhattan]] | 1983-01-19 | [[Xapón]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Utada Hikaru.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q234606|Q234606]] | [[Martha Stewart]] | [[Jersey City]] | 1941-08-03 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Polonia]] | | [[Ficheiro:Martha Stewart 2011 Shankbone.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q235394|Q235394]] | [[Kayden Kross]] | [[Sacramento, California|Sacramento]] | 1985-09-15 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kayden Kross AEE 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q236832|Q236832]] | [[Autumn Reeser]] | [[La Jolla]] | 1980-09-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Autumn Reeser 2019 by Violeta Meyners.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q237270|Q237270]] | [[Mara Wilson]] | [[Burbank]] | 1987-07-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mara Wilson Photo Op GalaxyCon Raleigh 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q238585|Q238585]] | [[Taylor Rain]] | [[Long Beach]] | 1981-08-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Taylor Rain DSC 0110.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 38 | [[:d:Q238712|Q238712]] | [[Sasha Pieterse]] | [[Xohanesburgo]] | 1996-02-17 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Sasha Pieterse PaleyFest 2014 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 39 | [[:d:Q240377|Q240377]] | [[Amanda Palmer]] | [[Nova York]] | 1976-04-30 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Amanda Palmer Open Piano for Refugees Vienna 2019 36.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 40 | [[:d:Q241106|Q241106]] | [[Yoani Sánchez]] | [[A Habana]] | 1975-09-04 | [[Cuba]] | | [[Ficheiro:Yoani Sánchez 2013 (8718982854) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 41 | [[:d:Q242300|Q242300]] | [[Kyary Pamyu Pamyu]] | [[Nishitōkyō]] | 1993-01-29<br/>1993-01-01 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Kyary Pamyu Pamyu--2023 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 42 | [[:d:Q248575|Q248575]] | [[Gina Dirawi]] | [[Sundsvall]] | 1990-12-11 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Kristallen-vinnaren Gina Dirawi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 43 | [[:d:Q253183|Q253183]] | [[Shenae Grimes]] | [[Toronto]] | 1989-10-24 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Shenae Grimes (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 44 | [[:d:Q254510|Q254510]] | [[Melissa Auf der Maur]] | [[Montreal]] | 1972-03-17 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Melissa Auf der Maur.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 45 | [[:d:Q255788|Q255788]] | [[Fiamma Nirenstein]] | [[Florencia]] | 1945-12-18 | [[Italia]]<br/>[[Israel]] | | [[Ficheiro:FiammaNirenstein.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 46 | [[:d:Q258586|Q258586]] | [[Nadine Dorries]] | [[Liverpool]] | 1957-05-21 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Official portrait of Ms Nadine Dorries crop 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 47 | [[:d:Q260184|Q260184]] | [[Eva Amurri]] | [[Nova York]] | 1985-03-15 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Eva Amurri at Mercedes-Benz Fashion Week.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 48 | [[:d:Q264596|Q264596]] | [[Mamie Van Doren]] | [[Rowena]] | 1931-02-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Mamie Van Doren in 1957 for ((Teacher's Pet)).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 49 | [[:d:Q265090|Q265090]] | [[Jessica Watson]] | [[Gold Coast]] | 1993-05-18 | [[Australia]]<br/>[[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Jessica Watson Ddf 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 50 | [[:d:Q267010|Q267010]] | [[Tomoko Kawase]] | [[Kyoto]] | 1975-02-06 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 51 | [[:d:Q269859|Q269859]] | [[Åsa Westlund]] | [[Anderstorp parish]] | 1976-05-19 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Åsa Westlund 02.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 52 | [[:d:Q270774|Q270774]] | [[Julia Sweeney]] | [[Spokane]] | 1959-10-10 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sweeney julia.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 53 | [[:d:Q272053|Q272053]] | [[Brigitte Lahaie]] | [[Tourcoing]] | 1955-10-12 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Brigitte Lahaie, 2014 (cropped).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 54 | [[:d:Q272929|Q272929]] | [[Rosie O'Donnell]] | [[Commack]] | 1962-03-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Rosie O'Donnell 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 55 | [[:d:Q274005|Q274005]] | [[Riverbend]] | [[Iraq]] | 1979 | [[Iraq]] | | |- | style='text-align:right'| 56 | [[:d:Q274321|Q274321]] | [[Katja Kean]] | [[Frederiksberg]] | 1968-02-07 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | [[Ficheiro:Katja K foto..jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 57 | [[:d:Q274802|Q274802]] | [[Violet Blue]] | [[Bremen]] | 1977-03-27 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Violet Blue April 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 58 | [[:d:Q276492|Q276492]] | [[Annika Billström]] | [[Härnösands domkyrkoförsamling]] | 1956-04-07 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Annika Billström 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 59 | [[:d:Q287805|Q287805]] | [[Soleil Moon Frye]] | [[Glendora]] | 1976-08-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Soleilmoonfrye.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 60 | [[:d:Q292552|Q292552]] | [[Julie Powell]] | [[Austin, Texas|Austin]] | 1973-04-20 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-10-26 | [[Ficheiro:Julie Powell.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 61 | [[:d:Q297058|Q297058]] | [[Xu Jinglei]] | [[Pequín]] | 1974-04-16 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 62 | [[:d:Q304302|Q304302]] | [[Lynne Featherstone]] | [[London Borough of Haringey]] | 1951-12-20 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Official portrait of Baroness Featherstone crop 2, 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 63 | [[:d:Q373420|Q373420]] | [[Bruna Surfistinha]] | [[Sorocaba]] | 1984-10-28 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Parx e Bruna Surfistinha.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 64 | [[:d:Q428467|Q428467]] | [[Anna Troberg]] | [[Landskrona]] | 1974-04-09 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Anna Troberg-IMG 4608.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 65 | [[:d:Q429001|Q429001]] | [[Birgitta Ohlsson]] | [[Linköping Cathedral Congregation]] | 1975-07-20 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Birgitta Ohlsson.EU-dagen2011 1c379 6285.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 66 | [[:d:Q432921|Q432921]] | [[Jennifer Ketcham]] | [[Aurora, Colorado|Aurora]] | 1983-02-22 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Penny Flame at LA Direct Party 1 adjusted.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 67 | [[:d:Q438330|Q438330]] | [[Jo Walton]] | [[Aberdare]] | 1964-12-01 | [[Canadá]]<br/>[[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Jo Walton (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 68 | [[:d:Q441608|Q441608]] | [[Anna Hedh]] | [[Uppsala]] | 1967-03-18 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Hedh, Anna-1950.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 69 | [[:d:Q444747|Q444747]] | [[Maria Wetterstrand]] | [[Eskilstuna Fors församling]] | 1973-10-02 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Maria Wetterstrand 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 70 | [[:d:Q444798|Q444798]] | [[Anne Abernathy]] | [[San Tomé, Illas Virxes]] | 1953-04-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Anne Abernathy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 71 | [[:d:Q445930|Q445930]] | [[Diane Duane]] | [[Nova York]] | 1952-05-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:DianeDuaneCharlesStross.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 72 | [[:d:Q454388|Q454388]] | [[Michelle Malkin]] | [[Filadelfia]] | 1970-10-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Michelle Malkin 12-13-16 IMG 5746 (30801898184).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 73 | [[:d:Q455930|Q455930]] | [[Mieko Kawakami]] | [[Jōtō-ku]]<br/>[[Osaca]] | 1976-08-29 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Mieko Kawakami.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 74 | [[:d:Q456220|Q456220]] | [[Quinn Cummings]] | [[Os Ánxeles]] | 1967-08-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Quinn Cummings 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 75 | [[:d:Q456658|Q456658]] | [[Taryn Southern]] | [[Wichita]] | 1986-07-16 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Taryn Southern Streamys 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 76 | [[:d:Q457562|Q457562]] | [[Kathleen Kinmont]] | [[Os Ánxeles]] | 1965-02-03<br/>1965-02-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 77 | [[:d:Q458614|Q458614]] | [[Silvana De Mari]] | [[Santa Maria Capua Vetere]] | 1953-05-28 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Silvana De Mari - Lucca Comics & Games 2016.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 78 | [[:d:Q460226|Q460226]] | [[Shiva Nazar Ahari]] | [[Teherán]] | 1984-06-10 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:ShivaNazarahari1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 79 | [[:d:Q461712|Q461712]] | [[Tammy Lynn Michaels]] | [[Lafayette]] | 1974-11-26 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 80 | [[:d:Q461879|Q461879]] | [[Izabela Trojanowska]] | [[Olsztyn]] | 1955-04-22 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Izabela Trojanowska 3 (36480987243) (cropped 2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 81 | [[:d:Q462146|Q462146]] | [[Brooke Magnanti]] | [[New Port Richey]] | 1975-11-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Brooke Magnanti 4.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 82 | [[:d:Q462282|Q462282]] | [[Farnaz Ghazizadeh]] | [[Teherán]] | 1974-12-03 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Farnaz Ghazizadeh.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 83 | [[:d:Q466983|Q466983]] | [[Selena Silver]] | [[Sydney]] | 1979-08-18 | [[Australia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Selena Silver DSC 0780 adjusted.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 84 | [[:d:Q468864|Q468864]] | [[Lina Ben Mhenni]] | [[Tunes]] | 1983-05-22 | [[Tunisia]] | 2020-01-27 | [[Ficheiro:Lina Ben Mhenni, Tunis 16 juin 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 85 | [[:d:Q510653|Q510653]] | [[Anita Sarkeesian]] | [[Toronto]] | 1983-08-15 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Anita Sarkeesian headshot.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 86 | [[:d:Q510971|Q510971]] | [[Muzi Mei]] | [[Cantón, China]] | 1978 | [[República Popular da China]] | | [[Ficheiro:Muzimei.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 87 | [[:d:Q512681|Q512681]] | [[Joan McAlpine]] | [[Gourock]] | 1962-01-28 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:JoanMcAlpineMSP20120529.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 88 | [[:d:Q535342|Q535342]] | [[Lena Ek]] | [[Mönsterås]] | 1958-01-16 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Almedalen 2014 (17552525215).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 89 | [[:d:Q540597|Q540597]] | [[Asia Carrera]] | [[Nova York]] | 1973-08-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Asia Carrera law school graduation day selfie.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 90 | [[:d:Q540631|Q540631]] | [[Céline Tran]] | [[Lión]] | 1979-04-09<br/>1978-05-13 | [[Francia]]<br/>[[República Popular da China]] | | [[Ficheiro:Katsuni, 2009 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 91 | [[:d:Q542246|Q542246]] | [[Israa Abdel Fattah]] | [[Benha]] | 1978 | [[Exipto]] | | [[Ficheiro:Israa Abdel Fattah.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 92 | [[:d:Q544101|Q544101]] | [[Sandra Gidley]] | [[Rossett]] | 1957-03-26 | [[Reino Unido]]<br/>[[Gales]] | | [[Ficheiro:Sandra Gidley, September 2009 1 rotated and cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 93 | [[:d:Q556767|Q556767]] | [[Jessica Valenti]] | [[Nova York]] | 1978-11-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jessica Valenti in 2007.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 94 | [[:d:Q567052|Q567052]] | [[Annie Tomlin]] | [[Míchigan]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 95 | [[:d:Q583783|Q583783]] | [[Louise Mensch]] | [[Londres]] | 1971-06-28 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Louise Mensch, May 2015 (1).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 96 | [[:d:Q584860|Q584860]] | [[Antje Schrupp]] | [[Weilburg]] | 1964-09-22 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Antje Schrupp.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 97 | [[:d:Q600500|Q600500]] | [[Tara Hunt]] | [[Saskatoon]] | 1973-07-15 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Tarahunt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 98 | [[:d:Q685028|Q685028]] | [[Shoko Nakagawa]] | [[Toquio (Q7473516)|Toquio]] | 1985-05-05 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Rogue One- A Star Wars Story Japan Premiere Red Carpet- Nakagawa Shoko (35629525582).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 99 | [[:d:Q729951|Q729951]] | [[Faith Hunter]] | [[Luisiana]] | 1956 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Faith Hunter at Athens-Clarke County Library.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 100 | [[:d:Q738196|Q738196]] | [[Masoumeh Ebtekar]] | [[Teherán]] | 1960-09-21 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Portrait of Masoumeh Ebtekar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 101 | [[:d:Q844891|Q844891]] | [[Yuna Kagesaki]] | | 1973-03-03 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 102 | [[:d:Q907547|Q907547]] | [[Kaori Manabe]] | [[Saijō]] | 1980-05-31 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Kaori Manabe - 38th The Queen Elizabeth II Cup (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 103 | [[:d:Q943746|Q943746]] | [[Laura Malmivaara]] | [[Kajaani]] | 1973-10-26 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Laura Malmivaara (2012).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 104 | [[:d:Q1043621|Q1043621]] | [[Carmen Blazejewski]] | [[Grimma]] | 1954-01-14 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | | |- | style='text-align:right'| 105 | [[:d:Q1073435|Q1073435]] | [[Sufiah Yusof]] | [[Reino Unido]] | 1984 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 106 | [[:d:Q1092037|Q1092037]] | [[Ai Kanade]] | [[Toquio]] | 1982-11-22 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 107 | [[:d:Q1097370|Q1097370]] | [[Claudia Cadelo]] | [[A Habana]] | 1983-07-08 | [[Cuba]] | | |- | style='text-align:right'| 108 | [[:d:Q1138923|Q1138923]] | [[Ashley Madekwe]] | [[Mile End]] | 1981-12-06 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Ashley Madekwe PaleyFest 12.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 109 | [[:d:Q1142135|Q1142135]] | [[Aoi Nanase]] | [[Prefectura de Yamaguchi]] | 1972-06-12 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 110 | [[:d:Q1179560|Q1179560]] | [[Fernanda Pivano]] | [[Xénova]] | 1917-07-18 | [[Italia]]<br/>[[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]] | 2009-08-18 | [[Ficheiro:Fernanda Pivano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 111 | [[:d:Q1192080|Q1192080]] | [[Tomoko Kaneda]] | [[Iocoama]] | 1973-05-29 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 112 | [[:d:Q1247449|Q1247449]] | [[Marisa Laurito]] | [[Nápoles]] | 1951-04-19 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Marisa Laurito (1987-12-19).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 113 | [[:d:Q1342823|Q1342823]] | [[Kaela Kimura]] | [[Adachi, Toquio|Adachi]] | 1984-10-24 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Kaela Kimura MTV VMAJ 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 114 | [[:d:Q1370758|Q1370758]] | [[Ayumi Fujimura]] | [[Toquio (Q7473516)|Toquio]] | 1982-09-03 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 115 | [[:d:Q1451460|Q1451460]] | [[Frau Freitag]] | | 1968 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 116 | [[:d:Q1454486|Q1454486]] | [[Alya Kudryasheva]] | [[San Petersburgo]] | 1987-11-10 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Выступление Али Кудряшевой в Театральном центре «На Страстном» (4).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 117 | [[:d:Q1498437|Q1498437]] | [[Julie Zeilinger]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | 1993-02-24 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 118 | [[:d:Q1682727|Q1682727]] | [[Janice Jakait]] | [[Lengefeld]] | 1977 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Janice Jakait (2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 119 | [[:d:Q1734693|Q1734693]] | [[Milena Moser]] | [[Zürich]] | 1963-07-13 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Milena Moser - Buch Wien 2023.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 120 | [[:d:Q1740370|Q1740370]] | [[Kezia Dugdale]] | [[Aberdeen, Escocia|Aberdeen]] | 1981-08-28 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Kezia Dugdale.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 121 | [[:d:Q1769792|Q1769792]] | [[Alexandra Tobor]] | | 1981-01-10 | [[Alemaña]]<br/>[[República Popular de Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 122 | [[:d:Q1781103|Q1781103]] | [[Susie Bright]] | [[Condado de Arlington]] | 1958-03-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susie Bright at Come As You Are Co-operative.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 123 | [[:d:Q2084822|Q2084822]] | [[Jayden Jaymes]] | [[Upland]] | 1986-02-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jayden Jaymes 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 124 | [[:d:Q2233935|Q2233935]] | [[Emilie Benes Brzezinski]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | 1932-01-21 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Suíza]] | 2022-07-22 | |- | style='text-align:right'| 125 | [[:d:Q2262391|Q2262391]] | [[Cathy Young]] | [[Moscova]] | 1963-02-10 | [[Rusia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Cathy Young.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 126 | [[:d:Q2280205|Q2280205]] | [[Carolina Gynning]] | [[Helsingborgs Maria church parish]] | 1978-10-06 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Carolina Gynning, 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 127 | [[:d:Q2348055|Q2348055]] | [[Katarzyna Grochola]] | [[Krotoszyn]] | 1957-07-18 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Katarzyna Grochola.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 128 | [[:d:Q2391170|Q2391170]] | [[Tamara Baroni]] | [[Parma]] | 1947-01-03 | [[Italia]] | 2022-12-28 | [[Ficheiro:Boccaccio (1972) - Tamara Baroni (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 129 | [[:d:Q2471592|Q2471592]] | [[Victoria Lopyreva]] | [[Rostov do Don]] | 1983-07-26 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Victoria Lopyreva 2 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 130 | [[:d:Q2532879|Q2532879]] | [[Clementine Ford]] | [[Memphis, Tennessee|Memphis]] | 1979-06-29 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:ClementineFordMay10.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 131 | [[:d:Q2541295|Q2541295]] | [[Deborah Harkness]] | [[Filadelfia]] | 1965-04-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:2018-us-nationalbookfestival-deborah-harkness.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 132 | [[:d:Q2552684|Q2552684]] | [[Nanase Ohkawa]] | [[Osaca]] | 1967-05-02 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Nanase Ohkawa at Anime Expo 2006.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 133 | [[:d:Q2559962|Q2559962]] | [[Vera Kichanova]] | [[Moscova]] | 1991-05-24 | [[Rusia]]<br/>[[Unión Soviética]] | | [[Ficheiro:Vera Kichanova (16368804929).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 134 | [[:d:Q2612124|Q2612124]] | [[Carla Gozzi]] | [[Módena]] | 1962-10-21 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 135 | [[:d:Q2621338|Q2621338]] | [[June Cohen]] | | | | | [[Ficheiro:June Cohen accepts the Peabody Award, May 2012 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 136 | [[:d:Q2624737|Q2624737]] | [[Hotaru Akane]] | [[Osaca]] | 1983-10-25 | [[Xapón]] | 2016-08-15 | |- | style='text-align:right'| 137 | [[:d:Q2630396|Q2630396]] | [[Sakura Sena]] | [[Chigasaki]] | 1975-01-31<br/>1975-07-31 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 138 | [[:d:Q2649422|Q2649422]] | [[Ionica Smeets]] | [[Delft]] | 1979-10-08 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Ionica-Smeets-door-Ype-Driessen-1 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 139 | [[:d:Q2850407|Q2850407]] | [[An Nanba]] | [[Toquio (Q7473516)|Toquio]] | 1984-03-07 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 140 | [[:d:Q2868553|Q2868553]] | [[Astrid Thors]] | [[Helsinqui]] | 1957-11-06 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Astridthors2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 141 | [[:d:Q2883516|Q2883516]] | [[America Vera Zavala]] | [[Romanía]] | 1976-01-16 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:America Vera-Zavala 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 142 | [[:d:Q2940239|Q2940239]] | [[Carrie Brownstein]] | [[Seattle]] | 1974-09-27 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Carrie Brownstein closeup Coachella 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 143 | [[:d:Q2941931|Q2941931]] | [[Catherine Girard-Audet]] | [[Quebec (cidade)|Quebec]] | 1981-04-05 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Cath25.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 144 | [[:d:Q3020854|Q3020854]] | [[Deborah Blum]] | [[Urbana]] | 1954-10-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Deborah Blum (2012).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 145 | [[:d:Q3037200|Q3037200]] | [[Dorothée Blanck]] | [[Aichach]] | 1934-02-24 | [[Francia]] | 2016-01-16 | |- | style='text-align:right'| 146 | [[:d:Q3052446|Q3052446]] | [[Emma Bull]] | [[Torrance]] | 1954-12-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Emmabisbee.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 147 | [[:d:Q3057335|Q3057335]] | [[Sakura Sakurada]] | [[Prefectura de Kanagawa]] | 1982-01-14 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 148 | [[:d:Q3082416|Q3082416]] | [[Françoise Kayler]] | [[Bois-Colombes]] | 1929-02-28 | [[Francia]]<br/>[[Canadá]] | 2010-04-19 | |- | style='text-align:right'| 149 | [[:d:Q3094724|Q3094724]] | [[Galia Ackerman]] | [[Moscova]] | 1948-06-24 | [[Francia]]<br/>[[Israel]] | | [[Ficheiro:Galia Ackerman 2009 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 150 | [[:d:Q3114984|Q3114984]] | [[Ella Dvornik]] | [[Zagreb]] | 1990-12-23 | [[Croacia]] | | |- | style='text-align:right'| 151 | [[:d:Q3149763|Q3149763]] | [[Ina Mihalache]] | [[Montreal]] | 1985-05-14 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Ina Mihalache.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 152 | [[:d:Q3200626|Q3200626]] | [[Kurumi Morishita]] | [[Akita]] | 1979-07-29 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 153 | [[:d:Q3246642|Q3246642]] | [[Taylor Horn]] | [[Kentwood]] | 1992-10-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 154 | [[:d:Q3276827|Q3276827]] | [[Fuko]] | [[Prefectura de Okinawa]] | 1988-02-10 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 155 | [[:d:Q3292493|Q3292493]] | [[Marie Doležalová]] | [[Karviná]] | 1987-01-24 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Olats-otesoc1b-Marie Dolezalova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 156 | [[:d:Q3293655|Q3293655]] | [[Marion Montaigne]] | [[Saint-Denis, Reunión|Saint-Denis]] | 1980-04-08 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:FIBD2018RemisePrix 17.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 157 | [[:d:Q3303386|Q3303386]] | [[Maïa Mazaurette]] | [[París]] | 1978-07-22 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:MaiaMazaurette-juin2009 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 158 | [[:d:Q3306382|Q3306382]] | [[Mercotte]] | [[Aix-les-Bains]] | 1942 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Salon chocolat Paris 2017 Mercotte 3116c.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 159 | [[:d:Q3311411|Q3311411]] | [[Michelle Dawson]] | | 1961 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 160 | [[:d:Q3336611|Q3336611]] | [[Nathalie Jomard]] | | 20th century | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 161 | [[:d:Q3337382|Q3337382]] | [[Nazaré Pereira]] | [[Xapuri]] | 1940-12-10 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 162 | [[:d:Q3345475|Q3345475]] | [[Sheryl Rubio]] | [[Caracas]] | 1992-12-28 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 163 | [[:d:Q3358763|Q3358763]] | [[Monica Green]] | | 1959 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Monica Green, Bokmässan 2013 1 (crop).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 164 | [[:d:Q3392836|Q3392836]] | [[María Amelia]] | [[Corcubión]] | 1911-12-23 | [[España]] | 2009-05-20 | |- | style='text-align:right'| 165 | [[:d:Q3490937|Q3490937]] | [[Sophie Fontanel]] | [[París]] | 1962-08-24 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Sophie Fontanel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 166 | [[:d:Q3514407|Q3514407]] | [[Tal al-Mallohi]] | [[Homs]] | 1991-01-04 | [[Siria]] | | |- | style='text-align:right'| 167 | [[:d:Q3543480|Q3543480]] | [[Risa Kudō]] | [[Kawasaki, Kanagawa|Kawasaki]] | 1983-10-04 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 168 | [[:d:Q3544599|Q3544599]] | [[Kaori Shimamura]] | [[Prefectura de Yamaguchi]] | 1971-01-27 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 169 | [[:d:Q3548223|Q3548223]] | [[Miki Sawaguchi]] | [[Iocoama]] | 1975-09-01 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 170 | [[:d:Q3554301|Q3554301]] | [[Valérie Pineau-Valencienne]] | [[Francia]] | 1965-01-10 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Valérie Pineau-Valencienne.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 171 | [[:d:Q3617780|Q3617780]] | [[Anna Masera]] | [[Milán]] | 1960-01-19 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Anna Masera by Paolo Visone - International Journalism Festival 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 172 | [[:d:Q3645559|Q3645559]] | [[Bruna Lombardi]] | [[São Paulo]] | 1952-08-01 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:TEDxSaoPaulo 10.12.2018 (32422546818).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 173 | [[:d:Q3697566|Q3697566]] | [[Cristina Zagaria]] | [[Carpi]] | 1975 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 174 | [[:d:Q3769272|Q3769272]] | [[Giulia Innocenzi]] | [[Rimini]] | 1984-02-13 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Giulia Innocenzi - International Journalism Festival 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 175 | [[:d:Q3783993|Q3783993]] | [[Heather Parisi]] | [[Os Ánxeles]] | 1960-01-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 176 | [[:d:Q3808136|Q3808136]] | [[Jessica Clark]] | [[Londres]] | 1985-04-21 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Jessica Clark on Between the Sheets podcast.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 177 | [[:d:Q3814080|Q3814080]] | [[Kay Rush]] | [[Milwaukee]] | 1961-01-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Presentatori Festival di Sanremo 1988.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 178 | [[:d:Q3827096|Q3827096]] | [[Michela Murgia]] | [[Cabras]] | 1972-06-03 | [[Italia]] | 2023-08-10 | [[Ficheiro:Michela Murgia.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 179 | [[:d:Q3827111|Q3827111]] | [[Larona Kgabo]] | [[Gaborone]] | 1986-07-13 | [[Botswana]] | | |- | style='text-align:right'| 180 | [[:d:Q3831510|Q3831510]] | [[Lia Celi]] | [[Parma]] | 1965-10-16 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 181 | [[:d:Q3836811|Q3836811]] | [[Loredana Lipperini]] | [[Roma]] | 1956-11-14 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:LoredanaLipperini.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 182 | [[:d:Q3847350|Q3847350]] | [[Maria Latella]] | [[Reggio de Calabria]] | 1957-06-13 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Maria Latella - International Journalism Festival 2015.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 183 | [[:d:Q3848064|Q3848064]] | [[Marina Perzy]] | [[Milán]] | 1955-08-30 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Marina Perzy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 184 | [[:d:Q3885030|Q3885030]] | [[Orchidea De Santis]] | [[Bari]] | 1948-12-20 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Il vizio di famiglia 03.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 185 | [[:d:Q3893644|Q3893644]] | [[Paola Zannoner]] | [[Grosseto]] | 1958-11-08 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 186 | [[:d:Q3901028|Q3901028]] | [[Petra Scharbach]] | [[Frankfurt]] | 1962-10-21 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 187 | [[:d:Q3954946|Q3954946]] | [[Selvaggia Lucarelli]] | [[Civitavecchia]] | 1974-07-30 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Selvaggia Lucarelli - International Journalism Festival 2015.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 188 | [[:d:Q3964772|Q3964772]] | [[Sonia Peronaci]] | [[Milán]] | 1967-08-10 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Sonia Peronaci.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 189 | [[:d:Q3979214|Q3979214]] | [[Syusy Blady]] | [[Boloña]] | 1952-02-07 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Syusy Blady - 2 Dicembre 2011 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 190 | [[:d:Q3984992|Q3984992]] | [[Tessa Gelisio]] | [[L'Alguer]] | 1977-05-06 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Tessa Gelisio, 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 191 | [[:d:Q4022799|Q4022799]] | [[Yocci]] | [[Osaca]] | 1980-12-31 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 192 | [[:d:Q4027207|Q4027207]] | [[Jillian York]] | [[Dover]] | 1982-05-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:-rp17 - Tag 2 (33740384543) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 193 | [[:d:Q4054424|Q4054424]] | [[Narine Abgaryan]] | [[Berd]] | 1971-01-14 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Armenia]] | | [[Ficheiro:Narine Abgaryan 04.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 194 | [[:d:Q4082917|Q4082917]] | [[Veronika Belotserkovskaya]] | [[San Petersburgo]] | 1970-06-25 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 195 | [[:d:Q4318791|Q4318791]] | [[Kathy Shaidle]] | [[Hamilton, Canadá|Hamilton]] | 1964-05-07 | [[Canadá]] | 2021-01-09 | |- | style='text-align:right'| 196 | [[:d:Q4321382|Q4321382]] | [[Stephanie Nielson]] | | 1981-06-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 197 | [[:d:Q4354522|Q4354522]] | [[Ella Bohlin]] | [[Jönköpings Kristina församling]] | 1979-01-17 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Ella Bohlin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 198 | [[:d:Q4354723|Q4354723]] | [[Rebecca Quick]] | [[Indiana]] | 1972-07-18<br/>1971 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Becky Quick 2-3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 199 | [[:d:Q4357843|Q4357843]] | [[Olive Riley]] | [[Broken Hill]] | 1899-10-20 | [[Australia]] | 2008-07-12 | |- | style='text-align:right'| 200 | [[:d:Q4374973|Q4374973]] | [[Kristina Potupchik]] | [[Murom]] | 1986-01-19 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Kristina Andreyevna Potupchik (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 201 | [[:d:Q4409097|Q4409097]] | [[Isabella Löwengrip]] | [[Järfälla församling]] | 1990-10-21 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Isabella Löwengrip (Blondinbella) 2012-09-28 001.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 202 | [[:d:Q4413200|Q4413200]] | [[Rebecca Watson]] | [[Estados Unidos de América]] | 1980-10-18 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Aust Skeptic Con 2014 Randi SGU Hrab1 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 203 | [[:d:Q4571427|Q4571427]] | [[Linni Meister]] | [[Bærum]] | 1985-12-04 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 204 | [[:d:Q4667889|Q4667889]] | [[Abiola Abrams]] | | 1976-07-29 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Abiola Abrams 1.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 205 | [[:d:Q4682004|Q4682004]] | [[Adelle Stripe]] | [[York]] | 1976-09-14 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 206 | [[:d:Q4717628|Q4717628]] | [[Alex Pierson]] | | 1971-10-17 | | | |- | style='text-align:right'| 207 | [[:d:Q4733401|Q4733401]] | [[Ally Carter]] | [[Oklahoma]] | 1974-01-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ally Carter (46953762134).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 208 | [[:d:Q4739586|Q4739586]] | [[Amanda Carpenter]] | | 1982-11-20 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Amanda Carpenter.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 209 | [[:d:Q4739686|Q4739686]] | [[Amanda Marcotte]] | [[El Paso, Texas|El Paso]] | 1977-09-02 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Amanda Marcotte at WIS2 5-18-2013.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 210 | [[:d:Q4741276|Q4741276]] | [[Amber MacArthur]] | [[Charlottetown]] | 1976-06-27 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Amber MacArthur.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 211 | [[:d:Q4741458|Q4741458]] | [[Ambika Anand]] | [[Nova Deli]] | 1980-09-15 | [[India]] | | [[Ficheiro:Ambika Anand Europe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 212 | [[:d:Q4749070|Q4749070]] | [[Amy Anderson]] | [[Seúl]] | 1972-09-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:AmyAndersonComedyStore.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 213 | [[:d:Q4750418|Q4750418]] | [[Ana Marie Cox]] | [[San Xoán, Porto Rico|San Xoán]] | 1972-09-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:MTV's Ana Marie Cox @ SXSW 2017 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 214 | [[:d:Q4751874|Q4751874]] | [[Anastasia M. Ashman]] | [[Berkeley, California|Berkeley]] | 1964-08-08 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 215 | [[:d:Q4765219|Q4765219]] | [[Anina]] | | | | | [[Ficheiro:Anina 2008.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 216 | [[:d:Q4766210|Q4766210]] | [[Ann Althouse]] | [[Wilmington, Delaware|Wilmington]] | 1951-01-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ann Althouse 2005.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 217 | [[:d:Q4766269|Q4766269]] | [[Ann Birstein]] | | 1927-05-27 | [[Estados Unidos de América]] | 2017-05-24 | |- | style='text-align:right'| 218 | [[:d:Q4766729|Q4766729]] | [[Ann Voskamp]] | [[Listowel]] | 1973-08-10 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 219 | [[:d:Q4822308|Q4822308]] | [[Aureta Thomollari]] | | 1980-08-16 | [[Albania]] | | [[Ficheiro:Aureta Thomollari.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 220 | [[:d:Q4842449|Q4842449]] | [[Bahareh Rahnama]] | [[Arak|Arak - ساوه]] | 1971-12-01 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Bahareh Rahnama.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 221 | [[:d:Q4878883|Q4878883]] | [[Becky Worley]] | | 1971-02-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:BeckyWorley 004.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 222 | [[:d:Q4897688|Q4897688]] | [[Bethan Jenkins]] | [[Aberdare]] | 1981-12-09 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Bethan Jenkins 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 223 | [[:d:Q4898223|Q4898223]] | [[Betsan Powys]] | [[Cardiff]] | 1965-08 | [[Gales]] | | [[Ficheiro:Betsan Powys 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 224 | [[:d:Q4934317|Q4934317]] | [[Mana Aghaee]] | [[Bushehr]] | 1973 | [[Irán]]<br/>[[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 225 | [[:d:Q4934404|Q4934404]] | [[Laura María Agustín]] | | 1945-08-29 | | | [[Ficheiro:Laura Agustín 2013, Dublin Anarchist Bookfair - 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 226 | [[:d:Q4939033|Q4939033]] | [[Elsa Billgren]] | [[Masthuggs församling]] | 1986-02-01 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Elsa Billgren 2013-10-07 001 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 227 | [[:d:Q4948947|Q4948947]] | [[Hanna Fridén]] | [[Estocolmo]] | 1986-03-18 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 228 | [[:d:Q4950328|Q4950328]] | [[Janey Godley]] | [[Glasgow]] | 1961-01-20 | [[Reino Unido]] | 2024-11-02 | [[Ficheiro:Janey Godley (9435792725).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 229 | [[:d:Q4958926|Q4958926]] | [[Kissie]] | [[Vantörs parish]] | 1991-04-18 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Alexandra Kissie Nilsson By Daniel Åhs.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 230 | [[:d:Q4959068|Q4959068]] | [[Helle Klein]] | [[Estocolmo]] | 1966-07-09 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Helle Klein Almedalen 2013 (9222070672) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 231 | [[:d:Q4959117|Q4959117]] | [[Elin Kling]] | [[paróiste Leksbergs]] | 1983-02-17 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Elin Kling 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 232 | [[:d:Q4961223|Q4961223]] | [[Karolina Lassbo]] | | 1980-03-31 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Karolina Lassbo 2005.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 233 | [[:d:Q4961768|Q4961768]] | [[Annika Leone]] | | 1974-11-26 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Annika Leone 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 234 | [[:d:Q4963993|Q4963993]] | [[Zandra Lundberg]] | | 1987-08-29 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 235 | [[:d:Q4967132|Q4967132]] | [[Frida Johansson Metso]] | [[Gotemburgo]] | 1984-09-05 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Frida Johansson Metso at the UNF congress 2007-07-07.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 236 | [[:d:Q4978507|Q4978507]] | [[Jan Siegel]] | | 1955-09-16 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 237 | [[:d:Q4981507|Q4981507]] | [[Gun Svensson]] | [[Stensele]] | 1937-07-10 | [[Suecia]] | 2025-05-20 | [[Ficheiro:Gun svensson 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 238 | [[:d:Q4989709|Q4989709]] | [[Rebecca Stella Dion]] | [[Angered parish]] | 1985-09-29 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Rebecca Stella Simonsson 2014 -2.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 239 | [[:d:Q4990062|Q4990062]] | [[Hanna Wagenius]] | [[Tännäs parish]] | 1988-11-02 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Hanna Wagenius (beskuren).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 240 | [[:d:Q4990961|Q4990961]] | [[Kenza Zouiten]] | [[Estocolmo]] | 1991-04-21 | [[Suecia]]<br/>[[Marrocos]] | | [[Ficheiro:Kenza Zouiten 2c651 9590.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 241 | [[:d:Q4990976|Q4990976]] | [[Katrin Zytomierska]] | [[Råsunda church parish]] | 1977-09-17 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 242 | [[:d:Q5026571|Q5026571]] | [[Camilla Gervide]] | [[Småland]] | 1980-11-17 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 243 | [[:d:Q5043110|Q5043110]] | [[Carly Milne]] | | 20th century | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 244 | [[:d:Q5044817|Q5044817]] | [[Carolina Engman]] | | 1987-03-05 | | | |- | style='text-align:right'| 245 | [[:d:Q5051004|Q5051004]] | [[Cat Bauer]] | [[Greenville]] | 1955-07-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 246 | [[:d:Q5071282|Q5071282]] | [[Chandra K. Clarke]] | | 1972-07-01 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 247 | [[:d:Q5092716|Q5092716]] | [[Cheryl Contee]] | [[Estados Unidos de América]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Cheryl Contee 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 248 | [[:d:Q5092768|Q5092768]] | [[Cheryl Rainfield]] | [[Toronto]] | 1972-08-19 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 249 | [[:d:Q5092780|Q5092780]] | [[Cheryl Strayed]] | [[Spangler]] | 1968-09-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Cheryl Strayed 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 250 | [[:d:Q5110911|Q5110911]] | [[Christine Axsmith]] | | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Christine Axsmith.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 251 | [[:d:Q5110977|Q5110977]] | [[Christine Coppa]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 252 | [[:d:Q5126243|Q5126243]] | [[Clare Rewcastle Brown]] | [[Crown Colony of Sarawak]] | 1959 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Il più grande caso di cleptocrazia nella storia degli Stati Uniti - The largest kleptocracy case in US history- my inside story -ijf17 (33224227254).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 253 | [[:d:Q5214897|Q5214897]] | [[danah boyd]] | [[Altoona]] | 1977-11-24 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Danah boyd crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 254 | [[:d:Q5216224|Q5216224]] | [[Dani Daniels]] | [[Orange]] | 1989-09-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Dani Daniels 2016 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 255 | [[:d:Q5248025|Q5248025]] | [[Debby Herbenick]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Debbie Herbenick by Bernard Gordillo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 256 | [[:d:Q5264515|Q5264515]] | [[Desiree Schell]] | | 20th century | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Desiree Schell-TAM 9.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 257 | [[:d:Q5271548|Q5271548]] | [[Diane Ravitch]] | [[Houston, Texas|Houston]] | 1938-07-01 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Diane Ravitch (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 258 | [[:d:Q5275570|Q5275570]] | [[Digby]] | [[Estados Unidos de América]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 259 | [[:d:Q5296385|Q5296385]] | [[Donna Laframboise]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 260 | [[:d:Q5308795|Q5308795]] | [[Drue Kataoka]] | [[Toquio]] | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Drue Kataoka - World Economic Forum Annual Meeting 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 261 | [[:d:Q5350343|Q5350343]] | [[Ekaterina Sedia]] | [[Moscova]] | 1970-07-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 262 | [[:d:Q5353245|Q5353245]] | [[Elaine Lui]] | [[Toronto]] | 1973-09-26 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Lainey from CTV etalk.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 263 | [[:d:Q5353400|Q5353400]] | [[Elana Amsterdam]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Elana amsterdam.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 264 | [[:d:Q5353675|Q5353675]] | [[Wan Wan]] | [[Taiwán]] | 1981-08-16 | [[Taiwán]] | | [[Ficheiro:Wanwan's book signing in Kaohsiung 20110109.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 265 | [[:d:Q5358953|Q5358953]] | [[Elena Wolay]] | | 1987<br/>1986 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 266 | [[:d:Q5362549|Q5362549]] | [[Elizabeth Castro]] | [[San Leandro]] | 1965-05-12 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Liz Castro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 267 | [[:d:Q5368974|Q5368974]] | [[Eman al-Nafjan]] | [[Arabia Saudita]] | 20th century | [[Arabia Saudita]] | | [[Ficheiro:Eman al-Nafjan EFF.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 268 | [[:d:Q5371655|Q5371655]] | [[Emilia di Girolamo]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 269 | [[:d:Q5372102|Q5372102]] | [[Emily Chang]] | [[Fairfax]] | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Emily Chang 2005.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 270 | [[:d:Q5385909|Q5385909]] | [[Eri Nobuchika]] | [[Munakata]] | 1985-08-03 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 271 | [[:d:Q5389132|Q5389132]] | [[Erin Davis]] | [[Edmonton]] | 1962-09-26 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Erin Davis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 272 | [[:d:Q5392178|Q5392178]] | [[Daniela Farnese]] | [[Nápoles]] | 1978-01-09 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 273 | [[:d:Q5403048|Q5403048]] | [[Ethar El-Katatney]] | [[Arabia Saudita]] | 20th century | [[Exipto]] | | |- | style='text-align:right'| 274 | [[:d:Q5415119|Q5415119]] | [[Eva Markvoort]] | [[New Westminster]] | 1984-03-31 | [[Canadá]] | 2010-03-27 | |- | style='text-align:right'| 275 | [[:d:Q5431219|Q5431219]] | [[Faith Popcorn]] | [[Nova York]] | 1947 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 276 | [[:d:Q5444075|Q5444075]] | [[Fereshteh Ghazi]] | | | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 277 | [[:d:Q5548239|Q5548239]] | [[Georgina Cook]] | [[Streatham]] | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 278 | [[:d:Q5555256|Q5555256]] | [[Débora Campos]] | [[Buenos Aires]] | 1973 | [[Arxentina]]<br/>[[España]] | | |- | style='text-align:right'| 279 | [[:d:Q5591208|Q5591208]] | [[Grace Helbig]] | [[Woodbury]] | 1985-09-27 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Grace Helbig.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 280 | [[:d:Q5607716|Q5607716]] | [[Gretchen Rubin]] | [[Kansas City, Missouri|Kansas City]] | 1965-12-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:9.21.14GretchenRubinByLuigiNovi1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 281 | [[:d:Q5693728|Q5693728]] | [[Heather B. Armstrong]] | [[Bartlett]] | 1975-07-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2023-05-09 | [[Ficheiro:Heather Armstrong in 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 282 | [[:d:Q5698080|Q5698080]] | [[Heera Rajagopal]] | [[Chennai]] | 1971-12-29 | [[India]] | | [[Ficheiro:Heera-rajagopal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 283 | [[:d:Q5703555|Q5703555]] | [[Helena Cobban]] | [[Abingdon-on-Thames]] | 1952 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 284 | [[:d:Q5714240|Q5714240]] | [[Hengameh Shahidi]] | [[Mashhad]] | 1975-05-14 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 285 | [[:d:Q5752615|Q5752615]] | [[Carmen Pacheco]] | [[Almería]] | 1980-09-21 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 286 | [[:d:Q5760902|Q5760902]] | [[Hilary Bok]] | | 1959 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 287 | [[:d:Q5929249|Q5929249]] | [[Huen Su Yin]] | [[Ipoh]] | 1985-09-12 | [[Malaisia]] | | |- | style='text-align:right'| 288 | [[:d:Q5954972|Q5954972]] | [[پرستو دوکوهکی]] | [[Irán]] | 1980 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 289 | [[:d:Q5957695|Q5957695]] | [[مهدیه گلرو]] | [[Teherán]] | 1986 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 290 | [[:d:Q5960779|Q5960779]] | [[مریم بهرمن]] | | | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 291 | [[:d:Q5997060|Q5997060]] | [[Ilana Mercer]] | [[Suráfrica]] | | [[Suráfrica]] | | [[Ficheiro:Ilana Mercer.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 292 | [[:d:Q6019369|Q6019369]] | [[India Knight]] | [[Rexión de Bruxelas-Capital]]<br/>[[Bruxelas]]<br/>[[Bruxelas (Q111901161)|Bruxelas]] | 1965-12-14 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 293 | [[:d:Q6027187|Q6027187]] | [[Indu Menon]] | [[Kozhikode]] | 1980-06-13 | [[India]] | | [[Ficheiro:Indu Menon (2).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 294 | [[:d:Q6066626|Q6066626]] | [[Patricia de Souza]] | [[Coracora]] | 1964-04-09 | [[Perú]] | 2019-10-24 | |- | style='text-align:right'| 295 | [[:d:Q6069744|Q6069744]] | [[Irin Carmon]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Irin Carmon 2015 headshot.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 296 | [[:d:Q6123532|Q6123532]] | [[Vivibear]] | [[Ningbo]] | 1977-11-26 | [[República Popular da China]] | | |- | style='text-align:right'| 297 | [[:d:Q6152407|Q6152407]] | [[Jane I. Wells]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 298 | [[:d:Q6177688|Q6177688]] | [[Jenn Ashworth]] | [[Preston]] | 1982 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:JennAshworth.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 299 | [[:d:Q6178181|Q6178181]] | [[Jennifer Caron Hall]] | [[Londres]] | 1958-02-09 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 300 | [[:d:Q6178769|Q6178769]] | [[Jennifer Rubin]] | [[Nova Jersey]] | 1962-06-11 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jennifer Rubin (53565634279).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 301 | [[:d:Q6186041|Q6186041]] | [[Jessa Crispin]] | [[Lincoln Center]] | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jessa Crispin.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 302 | [[:d:Q6186043|Q6186043]] | [[Jessa Gamble]] | [[Oxford]] | 1979-04-25 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 303 | [[:d:Q6187227|Q6187227]] | [[Jessica Gottlieb]] | | 1970-03-28 | | | |- | style='text-align:right'| 304 | [[:d:Q6192850|Q6192850]] | [[Jill Golick]] | [[Montreal]] | 1956 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Jill Golick.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 305 | [[:d:Q6304516|Q6304516]] | [[Judy MacDonald]] | | 1964 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 306 | [[:d:Q6306166|Q6306166]] | [[Julia Allison]] | [[Wilmette]] | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Juliaallisonheadshot1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 307 | [[:d:Q6306597|Q6306597]] | [[Julia Moulden]] | | 1956 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 308 | [[:d:Q6324100|Q6324100]] | [[K. Tempest Bradford]] | [[Cincinnati]] | 1978-04-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:K Tempest Bradford.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 309 | [[:d:Q6345820|Q6345820]] | [[Kady O'Malley]] | [[Guelph]] | 20th century | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Kady O'Malley 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 310 | [[:d:Q6356396|Q6356396]] | [[Kambri Crews]] | [[Tulsa, Oklahoma|Tulsa]] | 1971-06-22 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kambri crews 2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 311 | [[:d:Q6358696|Q6358696]] | [[Kamla Bhatt]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 312 | [[:d:Q6376041|Q6376041]] | [[Kateřina Winterová]] | [[Benešov]] | 1976-02-12<br/>1976-05-12 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 313 | [[:d:Q6376898|Q6376898]] | [[Kathleen Seidel]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 314 | [[:d:Q6377016|Q6377016]] | [[Kathryn Casey]] | [[Wauwatosa]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kathryn casey 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 315 | [[:d:Q6377021|Q6377021]] | [[Kathryn Cramer]] | [[Bloomington]] | 1962-04-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 316 | [[:d:Q6381786|Q6381786]] | [[Kazuyo Katsuma]] | [[Katsushika]] | 1968-12-14 | [[Xapón]] | | [[Ficheiro:Kazuyo Katsuma cropped 1 Kenichiro Mogi and Kazuyo Katsuma 20091129.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 317 | [[:d:Q6385596|Q6385596]] | [[Keli Carender]] | | 1981 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 318 | [[:d:Q6461549|Q6461549]] | [[La Carmina]] | [[Vancouver]] | | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:LaCarmina1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 319 | [[:d:Q6473907|Q6473907]] | [[Laila el-Haddad]] | [[Kuwait]] | 1978 | [[Estado de Palestina]] | | [[Ficheiro:Laila El Haddad.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 320 | [[:d:Q6489422|Q6489422]] | [[Larisa Alexandrovna]] | [[Odesa]] | 1971-12-07 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 321 | [[:d:Q6509558|Q6509558]] | [[Leandra Medine]] | [[Nova York]] | 1988-12-22 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Leandra Medine cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 322 | [[:d:Q6522083|Q6522083]] | [[Lena Chen]] | [[San Francisco]] | 1987-08-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Re publica 18 - Day 3 (40986938405).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 323 | [[:d:Q6523104|Q6523104]] | [[Lenore Skenazy]] | [[Chicago]] | 1959-11-27 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Lenore-Skenazy 2008-07-24.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 324 | [[:d:Q6558347|Q6558347]] | [[Lisa R. Cohen]] | [[Winnipeg]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 325 | [[:d:Q6688655|Q6688655]] | [[Louise Burfitt-Dons]] | [[Wiseman Magwa]] | 1953-10-22 | | | [[Ficheiro:Louise Burfitt-Dons, 2011 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 326 | [[:d:Q6704553|Q6704553]] | [[Luo Yufeng]] | [[República Popular da China]] | 1985 | [[República Popular da China]] | | [[Ficheiro:Luo Yufeng at VOA interview, 2016.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 327 | [[:d:Q6707866|Q6707866]] | [[Lylah M. Alphonse]] | [[Princeton, Nova Jersey|Princeton]] | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:LMA Headshot hirez 102017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 328 | [[:d:Q6736888|Q6736888]] | [[Maira Kalman]] | [[Tel Aviv]]<br/>[[Jaffa]] | 1949 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Maira kalman 2010.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 329 | [[:d:Q6753594|Q6753594]] | [[Mao Kobayashi]] | [[Ojiya]] | 1982-07-21 | [[Xapón]] | 2017-06-22 | |- | style='text-align:right'| 330 | [[:d:Q6759194|Q6759194]] | [[Margaret Blair Young]] | | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 331 | [[:d:Q6760688|Q6760688]] | [[Margot Mifflin]] | [[Swarthmore]] | 1960-09-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 332 | [[:d:Q6781089|Q6781089]] | [[Maryam Palizban]] | [[Urmia]] | 1981-10-06 | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Maryam Palizban.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 333 | [[:d:Q6783266|Q6783266]] | [[Masih Alinejad]] | [[Qomi Kola]] | 1976-09-11 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Reino Unido]]<br/>[[Irán]] | | [[Ficheiro:Masih Alinejad (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 334 | [[:d:Q6787977|Q6787977]] | [[Matse Uwatse]] | [[Warri]] | 1981-05-10 | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:Matse Uwatse.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 335 | [[:d:Q6796709|Q6796709]] | [[Maya Keyes]] | [[Nova Jersey]] | 1985-05-23 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 336 | [[:d:Q6807612|Q6807612]] | [[Meenakshi Reddy Madhavan]] | [[Kerala]] | | [[India]] | | [[Ficheiro:Meenakshi Reddy Madhavan.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 337 | [[:d:Q6808703|Q6808703]] | [[Megan McArdle]] | [[Nova York]] | 1973-01-29 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Megan McArdle in March 2013 (12952050325) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 338 | [[:d:Q6812516|Q6812516]] | [[Melinda Tankard Reist]] | [[Mildura]] | 1963-09-23 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 339 | [[:d:Q6812649|Q6812649]] | [[Melissa Bradshaw]] | [[Norwich (Q130191)|Norwich]] | 20th century | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 340 | [[:d:Q6862579|Q6862579]] | [[Min Reyes]] | | 20th century | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 341 | [[:d:Q6880452|Q6880452]] | [[Mistress Matisse]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 342 | [[:d:Q6896677|Q6896677]] | [[Molly Scott Cato]] | [[Stroud]] | 1963-05-21 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Molly Scott Cato, 2016 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 343 | [[:d:Q6929973|Q6929973]] | [[Mrs Stephen Fry]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 344 | [[:d:Q6957793|Q6957793]] | [[Nadine Haobsh]] | [[Nova York]] | 1980-08-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nadine Jolie Courtney.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 345 | [[:d:Q6968062|Q6968062]] | [[Natalia Pelevine]] | [[Moscova]] | 1976-11-02 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Natalia Pelevine.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 346 | [[:d:Q6968263|Q6968263]] | [[Natalie Wexler]] | | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 347 | [[:d:Q7035228|Q7035228]] | [[Nikki Gordon-Bloomfield]] | | 1979-11-01 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:A waterfall on Nevis and I.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 348 | [[:d:Q7097894|Q7097894]] | [[Ophelia Benson]] | [[Estados Unidos de América]] | 1948 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ophelia Benson at CFI WIS-May 18 2012.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 349 | [[:d:Q7123500|Q7123500]] | [[Paddy Johnson]] | | 20th century | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 350 | [[:d:Q7129243|Q7129243]] | [[Pamela Ribon]] | [[Bloomsburg]] | 1975-04-04 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Pamela Ribon.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 351 | [[:d:Q7143247|Q7143247]] | [[Pat Brown]] | [[Nova Jersey]] | 1955 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 352 | [[:d:Q7148735|Q7148735]] | [[Patty Sullivan]] | [[Burlington]] | 1968-03-17 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 353 | [[:d:Q7178395|Q7178395]] | [[Petite Anglaise]] | | 20th century | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 354 | [[:d:Q7279076|Q7279076]] | [[Rachael Bland]] | [[Cardiff]] | 1978-01-21 | [[Reino Unido]] | 2018-09-05 | |- | style='text-align:right'| 355 | [[:d:Q7279144|Q7279144]] | [[Rachel Barenblat]] | | 1975-03-21 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 356 | [[:d:Q7279405|Q7279405]] | [[Rachel Sklar]] | [[Toronto]] | 1972-12-08 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Rachel Sklar 2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 357 | [[:d:Q7279441|Q7279441]] | [[Rachel Wahba]] | [[Bombai]] | 1946-03-19 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 358 | [[:d:Q7367093|Q7367093]] | [[Rosa Meriläinen]] | [[Tampere]] | 1975-12-31 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Rosamerilainen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 359 | [[:d:Q7367627|Q7367627]] | [[Rose Aguilar]] | | 1972 | | | [[Ficheiro:Rose Aguilar.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 360 | [[:d:Q7368903|Q7368903]] | [[Rosie Millard]] | | 1965-04-17 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 361 | [[:d:Q7382990|Q7382990]] | [[Ruth Fowler]] | [[Reino Unido]] | 1979-03-28 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Ruth Fowler.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 362 | [[:d:Q7409414|Q7409414]] | [[Samia Khan]] | [[Fresno]] | 1985-04-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 363 | [[:d:Q7409590|Q7409590]] | [[Somayeh Tohidlou]] | | 1979 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 364 | [[:d:Q7421565|Q7421565]] | [[Sara Benincasa]] | | 1980-10-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:9.21.14SaraBenincasaByLuigiNovi5.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 365 | [[:d:Q7422229|Q7422229]] | [[Sarah D. Bunting]] | | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sarah Bunting 2009.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 366 | [[:d:Q7441567|Q7441567]] | [[Seaneen Molloy]] | [[Belfast]] | 1985-09-04 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 367 | [[:d:Q7493623|Q7493623]] | [[Shelina Zahra Janmohamed]] | | 1974 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 368 | [[:d:Q7608203|Q7608203]] | [[Stephania Bell]] | | 1966-05-20 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 369 | [[:d:Q7608279|Q7608279]] | [[Stephanie Flanders]] | | 1968-08-05 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Stephanie Flanders - Chatham House 2011.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 370 | [[:d:Q7608308|Q7608308]] | [[Stephanie Kaplan]] | | 1988-12-05 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 371 | [[:d:Q7608361|Q7608361]] | [[Stephanie Pakrul]] | | 1982-09-09 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Stepherrorwear114.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 372 | [[:d:Q7608365|Q7608365]] | [[Stephanie Payne]] | | 1980-01-23 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 373 | [[:d:Q7608367|Q7608367]] | [[Stephanie Pearl-McPhee]] | | 1968-06-14 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Yarnharlot.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 374 | [[:d:Q7634257|Q7634257]] | [[Sue Richards]] | [[Canadá]] | 1958 | [[Canadá]] | 2014-08-02 | [[Ficheiro:SueRichards.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 375 | [[:d:Q7647588|Q7647588]] | [[Susan Block]] | [[Filadelfia]] | 1955-06-10 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Dr. susan block m.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 376 | [[:d:Q7647946|Q7647946]] | [[Susan Henking]] | | 1955 | | | [[Ficheiro:Henking 1a.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 377 | [[:d:Q7648710|Q7648710]] | [[Susannah Breslin]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 378 | [[:d:Q7649001|Q7649001]] | [[Susie Amy]] | [[Londres]] | 1981-04-17 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 379 | [[:d:Q7651069|Q7651069]] | [[Suzi Brent]] | [[Londres]] | 1977-04-28 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 380 | [[:d:Q7672776|Q7672776]] | [[Ta Phong Tan]] | [[Vĩnh Lợi]] | 1968-09-15 | [[Vietnam]] | | |- | style='text-align:right'| 381 | [[:d:Q7683982|Q7683982]] | [[Tanya Burr]] | [[Norwich (Q130191)|Norwich]] | 1989-06-09 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Tanya Burr 2020.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 382 | [[:d:Q7782859|Q7782859]] | [[Theresa Duncan]] | [[Lapeer]] | 1966-10-26 | [[Estados Unidos de América]] | 2007-07-10 | |- | style='text-align:right'| 383 | [[:d:Q7918074|Q7918074]] | [[Veena Goel]] | [[Laguna Hills]] | 1981-09-23 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 384 | [[:d:Q7926629|Q7926629]] | [[Victoria Chang]] | | 1970-12-03 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Victoria Chang by Pat Cray.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 385 | [[:d:Q7967213|Q7967213]] | [[Wandering Scribe]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 386 | [[:d:Q7982623|Q7982623]] | [[Wendy Coakley-Thompson]] | [[Brooklyn]] | 1966-12-27 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 387 | [[:d:Q8043471|Q8043471]] | [[Xeni Jardin]] | [[Richmond, Virxinia|Richmond]] | 1970-08-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Xeni Jardin self-portrait, June 2017 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 388 | [[:d:Q8044334|Q8044334]] | [[Xiaxue]] | [[Singapur]] | 1984-04-28 | [[Singapur]] | | [[Ficheiro:Xiaxue.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 389 | [[:d:Q8072889|Q8072889]] | [[Ziya Tong]] | [[Londres]] | 1980 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:ZiyaTong DailyPlanet2012.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 390 | [[:d:Q8915317|Q8915317]] | [[Marta Grande]] | [[Civitavecchia]] | 1987-11-22 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Marta Grande daticamera 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 391 | [[:d:Q8933801|Q8933801]] | [[Chiara Ferragni]] | [[Cremona]] | 1987-05-07 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Goyas 2025 - Chiara Ferragni (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 392 | [[:d:Q9169144|Q9169144]] | [[Bernadetta Darska]] | [[Bartoszyce]] | 1978 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 393 | [[:d:Q9178411|Q9178411]] | [[Mirosława Dołęgowska-Wysocka]] | [[Kielce]] | 1955-07-09 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Bozenawysocka.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 394 | [[:d:Q9256765|Q9256765]] | [[Ewa Maria Slaska]] | [[Sopot]] | 1949-09-02 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 395 | [[:d:Q9384663|Q9384663]] | [[Mehrnoush Najafi Ragheb]] | | 1979-02-03 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 396 | [[:d:Q9662376|Q9662376]] | [[Ana Maria Bahiana]] | [[Río de Xaneiro]] | 1950-12-15 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 397 | [[:d:Q9696741|Q9696741]] | [[Carla Vilhena]] | [[Río de Xaneiro]] | 1967-06-11 | [[Brasil]] | | |- | style='text-align:right'| 398 | [[:d:Q10269365|Q10269365]] | [[Dóris Giesse]] | [[Valença]] | 1960-05-18 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Doris Giesse.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 399 | [[:d:Q10318441|Q10318441]] | [[Linda Mastandrea]] | | | | | [[Ficheiro:Linda Mastandrea (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 400 | [[:d:Q10508872|Q10508872]] | [[Šárka Razýmová]] | [[Jablonec nad Nisou]] | 1986-01-23 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 401 | [[:d:Q10577275|Q10577275]] | [[Marie Andersson]] | | | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:@MikuMaria och @Opassande IMG 7570 crop.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 402 | [[:d:Q11249727|Q11249727]] | [[Tokyo Panda]] | [[Toquio]] | 1984-01-05 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 403 | [[:d:Q11268670|Q11268670]] | [[Zawachin]] | [[Ōta, Gunma]] | 1992-08-16 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 404 | [[:d:Q11484019|Q11484019]] | [[Yumeha Kōda]] | [[Toquio]] | 1992-04-18 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 405 | [[:d:Q11640917|Q11640917]] | [[Amina Tyler]] | [[Tunes]] | 1994-12-07 | [[Tunisia]] | | [[Ficheiro:Amina Tyler.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 406 | [[:d:Q11737022|Q11737022]] | [[Katarzyna Michalak]] | [[Varsovia]] | 1969 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Katarzyna Michalak.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 407 | [[:d:Q11769196|Q11769196]] | [[Maria Teresa Kiszczak]] | [[Kozy]] | 1934-08-20 | [[Polonia]] | 2023-04-17 | |- | style='text-align:right'| 408 | [[:d:Q11779495|Q11779495]] | [[Michelle Goldberg]] | [[Buffalo, Nova York|Buffalo]] | 1975 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Michelle Goldberg at 2012 Brooklyn Book Festival panel (8024128755).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 409 | [[:d:Q11949662|Q11949662]] | [[Shaudin Melgar-Foraster]] | [[Barcelona]] | 20th century | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 410 | [[:d:Q11961184|Q11961184]] | [[Bitterfissen Bethany]] | | 1972-12-05 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 411 | [[:d:Q11984121|Q11984121]] | [[Line Victoria Husby]] | [[Bamble]] | 1983-04-05 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 412 | [[:d:Q11988190|Q11988190]] | [[Maria Grøntjernet]] | | 1995-10-09 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 413 | [[:d:Q11988452|Q11988452]] | [[Marlene A. Eilers Koenig]] | | 1954 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 414 | [[:d:Q11997361|Q11997361]] | [[Regine Stokke]] | [[Kristiansund Municipality]] | 1991-06-06 | [[Noruega]] | 2009-12-03 | |- | style='text-align:right'| 415 | [[:d:Q12023412|Q12023412]] | [[Jana Zwyrtek Hamplová]] | | 1965-05-18 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 416 | [[:d:Q12040926|Q12040926]] | [[Nikol Moravcová]] | [[Most]] | 1987-07-08 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Nikol Moravcova 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 417 | [[:d:Q12058696|Q12058696]] | [[Tereza Boehmová]] | [[Praga]] | 1976-10-09 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Tereza Boehmová 2016-08-22.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 418 | [[:d:Q12058880|Q12058880]] | [[Emily Gould]] | [[Silver Spring]] | 1981-10-13 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:9.13.09EmilyGouldByLuigiNovi1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 419 | [[:d:Q12061496|Q12061496]] | [[Heather Marsh]] | | 20th century | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Heather Marsh at CubaConf 2016.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 420 | [[:d:Q12124444|Q12124444]] | [[Tetiana Montian]] | [[Kerch]] | 1972-08-29 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Монтян Тетяна Миколаївна.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 421 | [[:d:Q12167863|Q12167863]] | [[Khrystyna Lukashchuk]] | [[Lviv]] | 1972 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Forum vydavtsiv 2014 (15).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 422 | [[:d:Q12287785|Q12287785]] | [[Natalia Nikolaeva]] | [[Shumen]] | 1971-01-28 | | | |- | style='text-align:right'| 423 | [[:d:Q12301861|Q12301861]] | [[Anne Sophia Hermansen]] | [[Aarhus]] | 1972-07-19 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | [[Ficheiro:Anne Sophia Hermansen, 2018-10-28.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 424 | [[:d:Q12308862|Q12308862]] | [[Dorte Toft]] | | 1944 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | [[Ficheiro:Dortetoft 2015-03-08.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 425 | [[:d:Q12321586|Q12321586]] | [[Katrine Winkel Holm]] | [[Seem]] | 1970-03-21 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | [[Ficheiro:Katrine Winkel Holm in 2014.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 426 | [[:d:Q12326349|Q12326349]] | [[Mascha Vang]] | [[Byrsted]] | 1979-07-31 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 427 | [[:d:Q12628228|Q12628228]] | [[Bozica Brkan]] | [[Okešinec]] | 1955-02-10<br/>1955 | [[Croacia]]<br/>[[República Federal Socialista de Iugoslavia]] | | |- | style='text-align:right'| 428 | [[:d:Q12956722|Q12956722]] | [[Danijela Dvornik]] | | | [[Croacia]] | | |- | style='text-align:right'| 429 | [[:d:Q13056788|Q13056788]] | [[Sonja Kovač]] | [[Bjelovar]] | 1984-06-19 | [[Croacia]] | | |- | style='text-align:right'| 430 | [[:d:Q13099543|Q13099543]] | [[Katharina Nocun]] | [[Tychy]] | 1986 | [[Polonia]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Katharina Nocun 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 431 | [[:d:Q13560883|Q13560883]] | [[Lily Burana]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:LilyBuranaBookParty.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 432 | [[:d:Q13563121|Q13563121]] | [[Lela E. Buis]] | [[Middlesboro]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 433 | [[:d:Q14177844|Q14177844]] | [[Alessandra Farkas]] | [[Roma]] | 1954-08-09 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 434 | [[:d:Q14565467|Q14565467]] | [[Misha Janette]] | [[Spokane]] | 1983 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 435 | [[:d:Q15020877|Q15020877]] | [[Valentina Nappi]] | [[Scafati]] | 1990-11-06 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Valentina Nappi, 2017 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 436 | [[:d:Q15109569|Q15109569]] | [[Laura Grace Ford]] | [[Halifax]] | 1973 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 437 | [[:d:Q15427586|Q15427586]] | [[Kelly Oxford]] | [[Edmonton]] | 1977-11-29 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 438 | [[:d:Q15429919|Q15429919]] | [[Cheryl B]] | [[Staten Island]] | 1972-09-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2011-06-18 | |- | style='text-align:right'| 439 | [[:d:Q15441122|Q15441122]] | [[Garance Doré]] | [[Ajaccio]]<br/>[[Córsega]] | 1975-05-01 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 440 | [[:d:Q15685688|Q15685688]] | [[Keren Pevzner]] | [[Bakú]] | 1961-05-08 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Israel]] | | [[Ficheiro:Keren Pevzner - 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 441 | [[:d:Q15720630|Q15720630]] | [[Vanessa Rudjord]] | [[Stavanger]] | 1976-03-08 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 442 | [[:d:Q15859809|Q15859809]] | [[Kübra Gümüşay]] | [[Hamburgo]] | 1988-06-28 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Re-publica 23 - Tag 2 (52956291385).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 443 | [[:d:Q15901046|Q15901046]] | [[Zoella]] | [[Wiltshire]] | 1990-03-28 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Zoe Sugg by Gage Skidmore.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 444 | [[:d:Q15927540|Q15927540]] | [[Lisa Bettany]] | [[Victoria]] | 1981-11-03 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Lisa Bettany.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 445 | [[:d:Q15973196|Q15973196]] | [[Sophie Adriansen]] | [[Orleáns]] | 1982-07 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Sophie Adriansen, Montreuil, 2018 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 446 | [[:d:Q16058187|Q16058187]] | [[Malini Agarwal]] | [[Prayagraj]] | 1977-05-26 | [[India]] | | [[Ficheiro:Photo of Malini Agarwal.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 447 | [[:d:Q16139244|Q16139244]] | [[Napassorn Buranasiri]] | | 1980-12-29 | [[Tailandia]] | | [[Ficheiro:Momay 90s.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 448 | [[:d:Q16148087|Q16148087]] | [[AJ Odudu]] | [[Blackburn]] | 1988-02-12 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Aj odudu 2015 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 449 | [[:d:Q16148711|Q16148711]] | [[Atiaf Alwazir]] | [[Saná]] | | [[Iemen]] | | [[Ficheiro:Atiaf Alwazir (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 450 | [[:d:Q16149202|Q16149202]] | [[Sharmi Albrechtsen]] | [[Canadá]] | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 451 | [[:d:Q16150512|Q16150512]] | [[Elise Andrew]] | [[Reino Unido]] | 1989-07 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Elise Andrew - 27 September 2013 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 452 | [[:d:Q16185339|Q16185339]] | [[Nikki Finke]] | [[Manhattan]] | 1953-12-16 | [[Estados Unidos de América]] | 2022-10-09 | |- | style='text-align:right'| 453 | [[:d:Q16204527|Q16204527]] | [[Rejina Sabur-Cross]] | [[Londres]] | 1974-02-18 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 454 | [[:d:Q16209770|Q16209770]] | [[Kim Moritsugu]] | [[Toronto]] | 1954 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 455 | [[:d:Q16211433|Q16211433]] | [[Sharon A. Hill]] | | 1970-08-23 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:SH vignette.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 456 | [[:d:Q16231540|Q16231540]] | [[Esra'a Al Shafei]] | | 1986-07-23 | [[Bahrain]] | | [[Ficheiro:Esra'a Al Shafei avatar.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 457 | [[:d:Q16232172|Q16232172]] | [[Felicity Jones]] | [[Newton]] | 1988-07-20 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 458 | [[:d:Q16232342|Q16232342]] | [[Katie Pavlich]] | [[Estados Unidos de América]] | 1988-07-10 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Katie Pavlich Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 459 | [[:d:Q16235151|Q16235151]] | [[Suki Waterhouse]] | [[Londres]] | 1992-01-05 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Suki Waterhouse 2015 (crop).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 460 | [[:d:Q16339898|Q16339898]] | [[Tal Schneider]] | [[Ramat HaSharon]] | 1971-08-12 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Tal Schneider - Israeli Journalist - June 2024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 461 | [[:d:Q16481614|Q16481614]] | [[Jackie Ferm]] | [[Falun]] | 1990-09-09 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 462 | [[:d:Q16499729|Q16499729]] | [[Cathy O'Neil]] | [[Estados Unidos de América]] | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Cathy O'Neil at Google Cambridge.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 463 | [[:d:Q16520479|Q16520479]] | [[Hozleiter Fanny]] | [[Budapest]] | 1988-11-17 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 464 | [[:d:Q16529698|Q16529698]] | [[Antonina Kostrzewa]] | [[Wrocław]] | 1973-03-25 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 465 | [[:d:Q16537250|Q16537250]] | [[Carlotta Nobile]] | [[Roma]] | 1988-12-20 | [[Italia]] | 2013-07-16 | [[Ficheiro:Carlotta Nobile, fotografata da Manuela Morgia nel 2008.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 466 | [[:d:Q16545413|Q16545413]] | [[Costanza Miriano]] | [[Perugia]] | 1970-10-26 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Costanza-miriano-varese-novembre-2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 467 | [[:d:Q16595142|Q16595142]] | [[Clara Henry]] | [[Partille]] | 1994-04-09 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Clara Henry Hedemora bokhandel 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 468 | [[:d:Q16596634|Q16596634]] | [[Maren Uthaug]] | [[Kautokeino Municipality]] | 1972-10-07 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Maren Uthaug.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 469 | [[:d:Q16627289|Q16627289]] | [[Bozhena Rynska]] | [[San Petersburgo]] | 1975-01-20 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Bozhena Rynska, October 2017-1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 470 | [[:d:Q16728306|Q16728306]] | [[Margaret Cuomo]] | [[Queens]] | 1959-03-29 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 471 | [[:d:Q16738991|Q16738991]] | [[Susanna Lau]] | [[Brent]] | 1983-12 | | | [[Ficheiro:Susie Bubble (Susanna Lau) in 2007.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 472 | [[:d:Q16739246|Q16739246]] | [[Gesine Schulz]] | [[Baixa Saxonia]] | 1952-03-09 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 473 | [[:d:Q16748873|Q16748873]] | [[Ella Catliff]] | | 1991-06-19 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Ella Catliff 2013.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 474 | [[:d:Q16913508|Q16913508]] | [[Anna Lewandowska]] | [[Łódź]] | 1988-09-07 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Ania Lewandowska 2024 (crop).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 475 | [[:d:Q16913530|Q16913530]] | [[Julia Kuczyńska]] | [[Złotów]] | 1987-09-22 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Julia Kuczyńska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 476 | [[:d:Q16975599|Q16975599]] | [[Lisa Fain]] | [[Houston, Texas|Houston]] | | | | [[Ficheiro:Lisa fain 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 477 | [[:d:Q16975892|Q16975892]] | [[Elly Schlein]] | [[Lugano]] | 1985-05-04 | [[Italia]]<br/>[[Estados Unidos de América]]<br/>[[Suíza]] | | [[Ficheiro:Elly Schlein 2023 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 478 | [[:d:Q16990667|Q16990667]] | [[Hanna Sumari]] | [[Helsinqui]] | 1958-05-09 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 479 | [[:d:Q17032235|Q17032235]] | [[María Lapiedra]] | [[Mollerussa]] | 1984-07-19 | [[España]] | | [[Ficheiro:Maria Lapiedra (2) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 480 | [[:d:Q17057969|Q17057969]] | [[Caroline Berg Eriksen]] | [[Sarpsborg]] | 1987-01-28 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 481 | [[:d:Q17064091|Q17064091]] | [[Maria Gjerpe]] | [[Oslo]] | 1968-01-27 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Kristin Maria Gjerpe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 482 | [[:d:Q17105457|Q17105457]] | [[Linnéa Myhre]] | [[Molde]] | 1990-04-16 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Linnéa Myhre (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 483 | [[:d:Q17142408|Q17142408]] | [[Sherri L. Smith]] | [[Chicago]] | 1971-03-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sherri L Smith Author Photo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 484 | [[:d:Q17198304|Q17198304]] | [[Louise Pentland]] | [[Northampton]] | 1985-04-28 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Louise Pentland by Gage Skidmore.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 485 | [[:d:Q17278150|Q17278150]] | [[Katarzyna Tusk]] | [[Sopot]] | 1987-10-16 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Katarzyna Tusk (27118543471).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 486 | [[:d:Q17284899|Q17284899]] | [[Marina Cepeda]] | [[Sevilla]] | 1946 | [[España]]<br/>[[Italia]] | 2014-06-21 | |- | style='text-align:right'| 487 | [[:d:Q17305922|Q17305922]] | [[Faye Flam]] | [[Estados Unidos de América]] | 1964 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Zero g NASA flight.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 488 | [[:d:Q17336267|Q17336267]] | [[Marzieh Rasouli]] | | 20th century | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 489 | [[:d:Q17377888|Q17377888]] | [[Tamara Eidelman]] | [[Moscova]] | 1959-12-15 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Tamara Eidelman (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 490 | [[:d:Q17403226|Q17403226]] | [[Lilly Singh]] | [[Scarborough]] | 1988-09-26 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:2024-03-08 SXSW-2024 Variety-comedy-awards 04707 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 491 | [[:d:Q17478332|Q17478332]] | [[Xiskya Valladares]] | [[León]] | 20th century | [[Nicaragua]] | | |- | style='text-align:right'| 492 | [[:d:Q17485910|Q17485910]] | [[Coralie Delaume]] | [[Romans-sur-Isère]] | 1976-08-26 | [[Francia]] | 2020-12-15 | |- | style='text-align:right'| 493 | [[:d:Q17521295|Q17521295]] | [[Anne Roth]] | | 20th century | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Anne-roth-2013-cropped.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 494 | [[:d:Q18042780|Q18042780]] | [[Beáta Matyášová]] | [[Děčín]] | 1979-04-12 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 495 | [[:d:Q18126169|Q18126169]] | [[Smita Nair Jain]] | [[Pune]] | 1969-11-20 | [[India]] | | [[Ficheiro:Smita Nair Jain speaking at Nasscom.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 496 | [[:d:Q18149464|Q18149464]] | [[Caitlin Doughty]] | [[Oahu]] | 1984-08-19 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Caitlin Doughty in red evergreen background.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 497 | [[:d:Q18224858|Q18224858]] | [[Teresa Roig]] | [[Igualada]] | 1975 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 498 | [[:d:Q18244627|Q18244627]] | [[Desirée Nilsson]] | [[Enskede-Årsta parish]] | 1994-08-02 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 499 | [[:d:Q18343504|Q18343504]] | [[Care Johnson]] | [[Dewsbury]] | 1993-08-17 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Care Johnson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 500 | [[:d:Q18345671|Q18345671]] | [[Grace Neutral]] | [[Dubai]] | 1989-03-29 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 501 | [[:d:Q18345839|Q18345839]] | [[Leigh Alexander]] | [[Massachusetts]] | 1981-10-22 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Leigh Alexander at 1ReasonToBe panel, 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 502 | [[:d:Q18347428|Q18347428]] | [[Chloé Valdary]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Chloe Valdary.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 503 | [[:d:Q18359192|Q18359192]] | [[Jean Jennings]] | [[Detroit]] | 1954-02-03 | | 2024-12-16 | |- | style='text-align:right'| 504 | [[:d:Q18359296|Q18359296]] | [[Jenny Levine]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 505 | [[:d:Q18536484|Q18536484]] | [[Nazafryn Mirza Khalil]] | [[Teherán]] | 1972 | [[Irán]] | | |- | style='text-align:right'| 506 | [[:d:Q18632032|Q18632032]] | [[Adele Enersen]] | [[Kuopio]] | 20th century<br/>1978 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 507 | [[:d:Q18688048|Q18688048]] | [[Eliza Joenck]] | [[Florianópolis]] | 1982-01-01 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Eliza Joenck with red glasses.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 508 | [[:d:Q18763939|Q18763939]] | [[Lisa Charleyboy]] | | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 509 | [[:d:Q18812069|Q18812069]] | [[Antonella Landi]] | [[San Giovanni Valdarno]] | 1966-02-01 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 510 | [[:d:Q19518341|Q19518341]] | [[Tjaša Kokalj]] | [[Liubliana]] | 1986-01-20 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 511 | [[:d:Q19568915|Q19568915]] | [[Amelia Greenhall]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 512 | [[:d:Q19586532|Q19586532]] | [[Lisa Bonchek Adams]] | | 1969-07-29 | [[Estados Unidos de América]] | 2015-03-06 | |- | style='text-align:right'| 513 | [[:d:Q19601958|Q19601958]] | [[Jana Hochmannová]] | [[Ostrava]] | 1962-12-26 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Jana Hochmannová, 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 514 | [[:d:Q19631086|Q19631086]] | [[Stéphanie Zwicky]] | | | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Stéphanie Zwicky.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 515 | [[:d:Q19646809|Q19646809]] | [[Daphne Caruana Galizia]] | [[Sliema]] | 1964-08-26 | [[Malta]] | 2017-10-16 | |- | style='text-align:right'| 516 | [[:d:Q19665096|Q19665096]] | [[Saasa]] | [[Sakai, Osaka|Sakai]] | 1984-11-12 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 517 | [[:d:Q19667872|Q19667872]] | [[Linda Ikeji]] | [[Nkwerre]] | 1980-09-19 | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:Linda-ikeji.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 518 | [[:d:Q19697945|Q19697945]] | [[Justyna Napiórkowska]] | [[Varsovia]] | 1977 | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 519 | [[:d:Q19758212|Q19758212]] | [[Ela Sidi]] | [[Lubin]] | 1965-08-27 | [[Israel]]<br/>[[Polonia]] | | [[Ficheiro:Elasidi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 520 | [[:d:Q19760301|Q19760301]] | [[Nikita Klæstrup]] | [[Guldborgsund Municipality]] | 1994-11-08 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 521 | [[:d:Q19818564|Q19818564]] | [[Caroline Calloway]] | [[Falls Church]] | 1991-12-05 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Calloway Polaroid (cropped, retouched).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 522 | [[:d:Q19862139|Q19862139]] | [[Sophie Elise]] | [[Harstad]] | 1994-12-18 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Sophie Elise (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 523 | [[:d:Q19872111|Q19872111]] | [[Saima Chowdhury]] | [[Chester]] | 1993-10-05 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 524 | [[:d:Q19873687|Q19873687]] | [[Belle Gibson]] | [[Launceston]] | 1991-10-08 | [[Australia]] | | |- | style='text-align:right'| 525 | [[:d:Q19874934|Q19874934]] | [[Amber Kirk-Ford]] | | 1998-10-28 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Amberkirk-ford.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 526 | [[:d:Q19898900|Q19898900]] | [[Martine de Jong]] | [[Avenhorn]] | 1975 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 527 | [[:d:Q19941893|Q19941893]] | [[Teri Blitzen]] | | 2000-03-30 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Teri Blitzen 2015 (1).JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 528 | [[:d:Q19944956|Q19944956]] | [[Solange Bied-Charreton]] | [[15º distrito de París]] | 1982-04-16 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 529 | [[:d:Q19946724|Q19946724]] | [[Chiara Bertoglio]] | [[Turín]] | 1983-01-31 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 530 | [[:d:Q20006912|Q20006912]] | [[Reva Seth]] | [[Toronto]] | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 531 | [[:d:Q20090592|Q20090592]] | [[Nikki Dinki]] | [[Clarence]] | 1983-05-11 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 532 | [[:d:Q20165013|Q20165013]] | [[Stéphanie Bodet]] | [[Gap]] | 1976-03-14 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 533 | [[:d:Q20243130|Q20243130]] | [[Tanja Salkowski]] | [[Zürich]] | 1977-11-25 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Tanja Salkowski.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 534 | [[:d:Q20437268|Q20437268]] | [[Éva Gerle]] | [[Budapest]] | 1976-05-13 | [[Hungría]] | | [[Ficheiro:Gerle Éva a fán.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 535 | [[:d:Q20500337|Q20500337]] | [[Peti͡a Khaĭnrikh]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | 1973-10-04 | [[Bulgaria]] | | |- | style='text-align:right'| 536 | [[:d:Q20502094|Q20502094]] | [[Linda Menuhin]] | [[Bagdad]] | 1950-04-08 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Shadow in Baghdad - English poster.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 537 | [[:d:Q20528962|Q20528962]] | [[Anna Ovsjankina]] | | 1986 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 538 | [[:d:Q20534583|Q20534583]] | [[Milagros Bará]] | [[Pontevedra]] | 1962-11-06 | [[España]] | | [[Ficheiro:Milagros Bará.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 539 | [[:d:Q20605281|Q20605281]] | [[Kafi Freitag]] | | 1975 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Kafi Freitag .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 540 | [[:d:Q20630858|Q20630858]] | [[Louise Cooper]] | | 20th century | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Louise Cooper profile 2018 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 541 | [[:d:Q20638835|Q20638835]] | [[Jacinta Nandi]] | [[Londres]] | 1980-04-04 | | | |- | style='text-align:right'| 542 | [[:d:Q20639692|Q20639692]] | [[Maangchi]] | | 1957 | | | |- | style='text-align:right'| 543 | [[:d:Q20679792|Q20679792]] | [[Uche Eze]] | [[Maiduguri]] | 1984-07-26 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 544 | [[:d:Q20683601|Q20683601]] | [[Teske de Schepper]] | [[Reeuwijk]] | 1995-08-26 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Teske de schepper-1441317230.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 545 | [[:d:Q20684917|Q20684917]] | [[Yuri Nakagawa]] | [[Kanazawa]] | | | | |- | style='text-align:right'| 546 | [[:d:Q20685210|Q20685210]] | [[Rachelle Friedman]] | [[Norfolk, Virxinia|Norfolk]] | 1985-10-02 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 547 | [[:d:Q20687393|Q20687393]] | [[Tina Roth-Eisenberg]] | [[Speicher]] | | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Tina Roth Eisenberg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 548 | [[:d:Q20744445|Q20744445]] | [[Momtaz Begum-Hussain]] | | 1981-12-08 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 549 | [[:d:Q20751705|Q20751705]] | [[Titiou Lecoq]] | [[París]] | 1980-01-22 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Titiou Lecoq.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 550 | [[:d:Q20798790|Q20798790]] | [[Simone Janson]] | [[Ludwigshafen am Rhein]] | 1976 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 551 | [[:d:Q20876634|Q20876634]] | [[Zion Lights]] | [[Midlands do Oeste|Midlands do Oeste - West Midlands]] | 1984 | | | [[Ficheiro:Zion Lights 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 552 | [[:d:Q20971374|Q20971374]] | [[Cali Rezo]] | [[Vendée]] | 1969-05-18 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:CALI-Rezo Autoportrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 553 | [[:d:Q21062663|Q21062663]] | [[Nikki DuBose]] | [[Charleston, Carolina do Sur|Charleston]] | 1985-03-21 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Nikki-DuBose-SI-Swimsuit-Swimfluence-Event-2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 554 | [[:d:Q21064305|Q21064305]] | [[Glennon Doyle]] | [[Burke]] | 1976-03-25 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Glennon-Doyle-Melton.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 555 | [[:d:Q21065118|Q21065118]] | [[Annika Smith]] | [[Glostrup]] | 1976-07-11 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 556 | [[:d:Q21127164|Q21127164]] | [[Siska Yuniati]] | [[Bantul]] | 1980-06-26 | [[Indonesia]] | | [[Ficheiro:Siska Yuniati at Tembi Rumah Budaya, 2012-05-07.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 557 | [[:d:Q21266376|Q21266376]] | [[Lisa Congdon]] | | 1968 | | | [[Ficheiro:Lisa Congdon (13954084991).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 558 | [[:d:Q21285289|Q21285289]] | [[Maria Kang]] | [[San Francisco]] | 1980 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Maria Kang.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 559 | [[:d:Q21290333|Q21290333]] | [[Kelly Piquet]] | [[Homburg]] | 1988-12-07 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Kelly Tamsma Piquet, 2014 New York Fashion Week (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 560 | [[:d:Q21498303|Q21498303]] | [[Lindsay Mills]] | [[Estados Unidos de América]] | 1985-02-20 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 561 | [[:d:Q21743226|Q21743226]] | [[Suzanne Aabel]] | | 1981 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 562 | [[:d:Q21849774|Q21849774]] | [[Marie Vareille]] | [[Montbard]] | 1985-02-27 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:MV St Louis.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 563 | [[:d:Q21994139|Q21994139]] | [[Geeti Amiri]] | [[Cabul]] | 1989 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 564 | [[:d:Q22004511|Q22004511]] | [[Deborah Hyde]] | [[Londres]] | 1965 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Deborah Hyde CSICon 2018 Interview with the Vampire Expert.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 565 | [[:d:Q22006192|Q22006192]] | [[Lauren Wildbolz]] | [[Zürich]] | 1981-03-17 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Lauren Wildbolz .jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 566 | [[:d:Q22073671|Q22073671]] | [[AnnMarie Thomas]] | | | | | [[Ficheiro:AnnMarie Thomas (17598060293) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 567 | [[:d:Q22086932|Q22086932]] | [[Eman Abou Taleb]] | [[O Cairo]] | 1980-02-01 | [[Exipto]] | | |- | style='text-align:right'| 568 | [[:d:Q22276689|Q22276689]] | [[Nadia Aboulhosn]] | [[Orlando, Florida|Orlando]] | 1988-09-13 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Líbano]] | | |- | style='text-align:right'| 569 | [[:d:Q22277247|Q22277247]] | [[Sheila Cameron]] | | | | | [[Ficheiro:Sheila Cameron at The Center for The Arts-cropped.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 570 | [[:d:Q22345926|Q22345926]] | [[Tereza Matoušková]] | [[Staré Město]] | 1990-07-06 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Tereza Matoušková (2024).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 571 | [[:d:Q22677900|Q22677900]] | [[Mariell Øyre]] | | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 572 | [[:d:Q22690495|Q22690495]] | [[Hayla Ghazal]] | [[Dubai]] | 1995-07-24 | [[Siria]] | | |- | style='text-align:right'| 573 | [[:d:Q22814407|Q22814407]] | [[Lola Aronovich]] | [[Buenos Aires]] | 1967-06-06 | [[Arxentina]]<br/>[[Brasil]] | | [[Ficheiro:Lola Aronovich.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 574 | [[:d:Q22909192|Q22909192]] | [[Maram Susli]] | [[Damasco]] | 1987 | [[Siria]]<br/>[[Australia]] | | [[Ficheiro:Maram Susli-2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 575 | [[:d:Q22909403|Q22909403]] | [[Jan Thornhill]] | [[Greater Sudbury]] | 1955 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 576 | [[:d:Q22957987|Q22957987]] | [[Kathryn Morgan]] | [[Fayetteville]] | 1989-08-17 | | | |- | style='text-align:right'| 577 | [[:d:Q23008452|Q23008452]] | [[Ronja von Rönne]] | [[Berlín]] | 1992-01-16 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ronja von Rönne Leipziger Buchmesse 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 578 | [[:d:Q23040410|Q23040410]] | [[Suvi Auvinen]] | | 1984 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 579 | [[:d:Q23042627|Q23042627]] | [[Camilla Pihl]] | | 1978-06-15 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 580 | [[:d:Q23059289|Q23059289]] | [[Stefanie Sargnagel]] | [[Viena]] | 1986-01-14 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Stefanie Sargnagel, 2024-10-16.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 581 | [[:d:Q23409829|Q23409829]] | [[Alice Wong]] | [[Indianapolis, Indiana|Indianapolis]] | 1974 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Alice Wong via robot (cropped again).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 582 | [[:d:Q23542673|Q23542673]] | [[Tanesha Awasthi]] | | 1980s | | | |- | style='text-align:right'| 583 | [[:d:Q23663952|Q23663952]] | [[Fran Wilde]] | [[Filadelfia]] | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Portrait photoshoot at Worldcon 75, Helsini, before the Hugo Awards – Fran Wilde.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 584 | [[:d:Q23673619|Q23673619]] | [[Anna Nooshin]] | [[Irán]] | 1986-12-18 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:AnnaNooshin2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 585 | [[:d:Q23698869|Q23698869]] | [[Elina Innanen]] | [[Iitti]] | 1986 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 586 | [[:d:Q23759544|Q23759544]] | [[Meera Vijayann]] | | | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 587 | [[:d:Q23770514|Q23770514]] | [[Ella Mills]] | [[Rugby]] | 1991-05-31 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 588 | [[:d:Q23772449|Q23772449]] | [[Feminista Jones]] | | 1979-04-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Feminista Jones at Sexuality Conference Widener University.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 589 | [[:d:Q23772468|Q23772468]] | [[Victoria Coates]] | [[Lancaster]] | | | | |- | style='text-align:right'| 590 | [[:d:Q23788289|Q23788289]] | [[Stefanie Grauer-Stojanovic]] | [[Tubinga]] | 1969-04-26 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 591 | [[:d:Q23894463|Q23894463]] | [[Claudia de Lillo]] | [[Milán]] | 1970-04-17 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Claudia de Lillo aka Elasti Emons Edizioni.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 592 | [[:d:Q23902756|Q23902756]] | [[Laura Pacheco]] | [[Almería]] | 1984 | [[España]] | | [[Ficheiro:Premis AACE. 37 Comic Barcelona 2019 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 593 | [[:d:Q23907939|Q23907939]] | [[Fatma Riahi]] | | 1975 | [[Tunisia]] | | |- | style='text-align:right'| 594 | [[:d:Q23924683|Q23924683]] | [[Michelle McNamara]] | [[Oak Park]] | 1970-04-14 | [[Estados Unidos de América]] | 2016-04-21 | |- | style='text-align:right'| 595 | [[:d:Q23926177|Q23926177]] | [[Hélène Delprat]] | [[Amiens]] | 1957 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 596 | [[:d:Q24018789|Q24018789]] | [[Dagny Carlsson]] | [[Kristianstads parish]] | 1912-05-08 | [[Suecia]] | 2022-03-24 | [[Ficheiro:DagnyCarlsson2013-07-04.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 597 | [[:d:Q24033536|Q24033536]] | [[Sylvie Coyaud]] | [[París]] | 1944 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 598 | [[:d:Q24207190|Q24207190]] | [[Ayesha Curry]] | [[Toronto]] | 1989-03-23 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Canadá]] | | [[Ficheiro:Ayesha Curry (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 599 | [[:d:Q24255653|Q24255653]] | [[Aida Domènech]] | [[Badalona]] | 1989-10-23 | [[España]] | | [[Ficheiro:Malaga Film Festival 2025 - Dulceida (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 600 | [[:d:Q24276380|Q24276380]] | [[Stephanie Salvarli]] | | 1990-04-14 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 601 | [[:d:Q24577399|Q24577399]] | [[Julie Sondra Decker]] | [[Tampa]] | 1978 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 602 | [[:d:Q24650435|Q24650435]] | [[Margaud Quartenoud]] | [[Suíza]] | 1990-07-23 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Margaud Quartenoud.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 603 | [[:d:Q24661975|Q24661975]] | [[Whitney Gracia Williams]] | [[Memphis, Tennessee|Memphis]] | 1988-10-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 604 | [[:d:Q24763778|Q24763778]] | [[Lisa McInerney]] | [[Illa de Irlanda]] | 1981 | [[Irlanda]] | | |- | style='text-align:right'| 605 | [[:d:Q24930132|Q24930132]] | [[Kate Clapp]] | [[Moscova]] | 1993-05-19 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Kate Clapp на Видфест 2016 в СПб.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 606 | [[:d:Q25378779|Q25378779]] | [[Geneviève Pettersen]] | [[Wendake]] | 1982 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Geneviève Pettersen.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 607 | [[:d:Q25429955|Q25429955]] | [[Ulrikke Lund]] | | | | | [[Ficheiro:Bloggdebatt - NMD UNG 2011 (5712853398) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 608 | [[:d:Q25513829|Q25513829]] | [[Marusya Bociurkiw]] | [[Edmonton]] | 1958-05-25 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 609 | [[:d:Q25935863|Q25935863]] | [[Do Thu Trang]] | [[Nam Dinh]] | 1989-10-09 | | | [[Ficheiro:Do Thu Trang.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 610 | [[:d:Q25999449|Q25999449]] | [[Laura Bingham]] | [[Inglaterra]] | 1993 | | | [[Ficheiro:Laura Bingham (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 611 | [[:d:Q26208443|Q26208443]] | [[Deborah Feldman]] | [[Nova York]] | 1986-08-17 | [[Estados Unidos de América]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:DeborahFeldmanP1060065.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 612 | [[:d:Q26238337|Q26238337]] | [[Snežana Radojčić]] | [[Belgrado]] | 1967-11-10 | [[Serbia]] | | [[Ficheiro:Snežana nomad.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 613 | [[:d:Q26255655|Q26255655]] | [[Aleksandra Petrukhina]] | [[Uzlovaya]] | 1985-06-02 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Александра Петрухина.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 614 | [[:d:Q26436135|Q26436135]] | [[Tosin Ajibade]] | [[Nixeria]] | 1987-02-17 | [[Nixeria]] | | |- | style='text-align:right'| 615 | [[:d:Q26723933|Q26723933]] | [[Ilona Korhonen]] | [[Vantaa]] | 1972 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 616 | [[:d:Q26776728|Q26776728]] | [[Tatiana Nikonova]] | [[Pechora]] | 1978-02-04 | [[Rusia]] | 2021-05-12 | [[Ficheiro:Tatiana Nikonova.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 617 | [[:d:Q26887243|Q26887243]] | [[Judith Arlt]] | [[Liestal]] | 1957-10-04 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Judith Arlt 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 618 | [[:d:Q26924771|Q26924771]] | [[Amanda Alcantara]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 619 | [[:d:Q26944996|Q26944996]] | [[Kitty Xu Ting]] | [[Anhui]] | 1990-10-03 | [[República Popular da China]] | 2016-09-07 | |- | style='text-align:right'| 620 | [[:d:Q27062992|Q27062992]] | [[Isabelle Lesens]] | [[París]] | 1952-11-19 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 621 | [[:d:Q27068036|Q27068036]] | [[Nathalia Ashba]] | [[Pereira, Colombia|Pereira]] | 1991-10-05 | [[Colombia]] | | |- | style='text-align:right'| 622 | [[:d:Q27075227|Q27075227]] | [[Caroline Receveur]] | [[Épinal]] | 1987-11-10 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 623 | [[:d:Q27225160|Q27225160]] | [[Mother Mushroom]] | [[Khánh Hòa]] | 1979 | [[Vietnam]] | | [[Ficheiro:Nguyen Ngoc Nhu Quynh IWOC.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 624 | [[:d:Q27494203|Q27494203]] | [[Luvvie Ajayi]] | [[Nixeria]] | 1985-01-05 | [[Nixeria]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 625 | [[:d:Q27654741|Q27654741]] | [[Smilla Luuk]] | | 1997 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 626 | [[:d:Q27663524|Q27663524]] | [[Amani Al-Khatahtbeh]] | [[Nova Jersey]] | 1992-05-06 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Amani Al-Khatahtbeh (81805) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 627 | [[:d:Q27663761|Q27663761]] | [[Lalita Iyer]] | [[Bombai]] | 20th century | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 628 | [[:d:Q27679413|Q27679413]] | [[Kiran Manral]] | [[Bombai]] | 1971-06-22 | [[India]] | | |- | style='text-align:right'| 629 | [[:d:Q27686411|Q27686411]] | [[Amber McNaught]] | | | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Amber McNaught.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 630 | [[:d:Q27750236|Q27750236]] | [[Flora Wiström]] | | 1994-09-20 | | | [[Ficheiro:Flora-wiström.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 631 | [[:d:Q27808166|Q27808166]] | [[Anne Faber]] | | 20th century | [[Luxemburgo]] | | [[Ficheiro:Anne Faber (2021).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 632 | [[:d:Q27942932|Q27942932]] | [[Bui Thi Minh Hang]] | | 20th century | [[Vietnam]] | | |- | style='text-align:right'| 633 | [[:d:Q27956230|Q27956230]] | [[Teresa Enke]] | | 1976-02-18 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:2019 Teresa Enke - by 2eight - DSC6879.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 634 | [[:d:Q27978783|Q27978783]] | [[Scorpia]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 635 | [[:d:Q27979282|Q27979282]] | [[Sandra Abd'Allah-Alvarez Ramírez]] | [[A Habana]] | 1973-09-12 | [[Cuba]] | | |- | style='text-align:right'| 636 | [[:d:Q27996592|Q27996592]] | [[Giovanna Fletcher]] | [[Essex]] | 1985-01-29 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Giovanna Fletcher 20171207 04.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 637 | [[:d:Q28054064|Q28054064]] | [[Betsy Freese]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 638 | [[:d:Q28070936|Q28070936]] | [[Eva Frantz]] | [[Helsinqui]] | 1980-11-05 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Eva Frantz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 639 | [[:d:Q28091224|Q28091224]] | [[Nadja Hermann]] | | 20th century | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 640 | [[:d:Q28168224|Q28168224]] | [[Olena Stepova]] | [[Dovzhansk]] | 1971-04-10 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Olena Stepova 550.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 641 | [[:d:Q28494684|Q28494684]] | [[Clarence Edgard-Rosa]] | | 1989 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 642 | [[:d:Q28542243|Q28542243]] | [[Cat Frazier]] | | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 643 | [[:d:Q28673677|Q28673677]] | [[Chriselle Lim]] | [[Texas]] | 1985-04-10 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:2010 Chriselle Lim's MakeMeOver Event (4809843163) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 644 | [[:d:Q28718219|Q28718219]] | [[Eva Bartlett]] | | 1977-06-14 | [[Canadá]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Eva Bartlett in 2014.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 645 | [[:d:Q28722168|Q28722168]] | [[Szabados Ágnes]] | [[Kiskunhalas]] | 1988-06-27 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 646 | [[:d:Q28740059|Q28740059]] | [[Kajsa Hallberg Adu]] | [[Suecia]] | 1981-02-07 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Re publica Accra 18 – Day 2 (46351508481) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 647 | [[:d:Q28779341|Q28779341]] | [[Afrah Nasser]] | | | [[Iemen]] | | |- | style='text-align:right'| 648 | [[:d:Q28784678|Q28784678]] | [[Ascia Al Faraj]] | [[Kuwait]] | 1989-10-19 | [[Kuwait]] | | |- | style='text-align:right'| 649 | [[:d:Q28839671|Q28839671]] | [[Chelsea Vowel]] | [[Lac Ste. Anne]] | | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 650 | [[:d:Q28866070|Q28866070]] | [[Pamela Reif]] | [[Karlsruhe]] | 1996-07-09 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Pamela Reif.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 651 | [[:d:Q28867378|Q28867378]] | [[Ianire Estébanez]] | [[Santurtzi]] | 1979 | [[España]] | | [[Ficheiro:Ianire Estébanez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 652 | [[:d:Q28971419|Q28971419]] | [[Alice Gray]] | | 1992-02 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 653 | [[:d:Q29098570|Q29098570]] | [[Irina Terehova]] | [[Chișinău]] | 1989-04-13 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Irina Terehova in Montreal.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 654 | [[:d:Q29358554|Q29358554]] | [[Elizaveta Aleksandrova-Zorina]] | [[San Petersburgo]] | 1984-03-22 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Elizaveta Alexandrova-Zorina - MIBF 2018 - 2101.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 655 | [[:d:Q29477872|Q29477872]] | [[Adrianne Keene]] | | 1981-10-20 | | | [[Ficheiro:Adrienne Keene on US National Archives.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 656 | [[:d:Q29483824|Q29483824]] | [[Laura Gehlhaar]] | [[Düsseldorf]] | 1983-01-08 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Laura Gehlhaar (15280396620).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 657 | [[:d:Q29516243|Q29516243]] | [[Gaia Padovan]] | [[Padua]] | 1980-02-13 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 658 | [[:d:Q29521472|Q29521472]] | [[Arantza Portabales]] | [[Donostia]] | 1973-01-27 | [[España]] | | [[Ficheiro:Arantza Portabales.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 659 | [[:d:Q29563202|Q29563202]] | [[Ritu Lalit]] | [[Delhi]] | 1964 | | | [[Ficheiro:Ritu.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 660 | [[:d:Q29829977|Q29829977]] | [[Nadia Terranova]] | [[Messina]] | 1978-01-01 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Nadia Terranova 2021.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 661 | [[:d:Q29905085|Q29905085]] | [[Tamara De Anda]] | [[Cidade de México]] | 1983-08-06 | [[México]] | | [[Ficheiro:Tamara De Anda (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 662 | [[:d:Q29952477|Q29952477]] | [[Shopaholic Nicol]] | [[Praga]] | 1989-12-06 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Nikola Čechová - Show Jana Krause 11. 10. 2017.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 663 | [[:d:Q30244378|Q30244378]] | [[Isabela Figueiredo]] | [[Maputo]] | 1963 | [[Portugal]] | | [[Ficheiro:Isabela Figueiredo-FIG 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 664 | [[:d:Q30325676|Q30325676]] | [[Silje Josten Kjosbakken]] | | 1981-01-20 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Silje Josten Kjosbakken.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 665 | [[:d:Q30333016|Q30333016]] | [[Fiore Manni]] | [[Roma]] | 1988-10-07 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Fiore Manni - Lucca Comics & Games 2018 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 666 | [[:d:Q30364070|Q30364070]] | [[Béa Johnson]] | [[Besançon]] | 1974 | [[Francia]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Béa Johnson, 2017 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 667 | [[:d:Q30392897|Q30392897]] | [[Susann Klossek]] | [[Leipzig]] | 1966-12-14 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 668 | [[:d:Q30932535|Q30932535]] | [[Julia Tolezano]] | [[Niterói]] | 1991-03-14 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:Palestrante Julia Tolezano (JoutJout Pazer) - TEDx Parque das Nações Woman - 29-05-2015 (17781644603).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 669 | [[:d:Q32905235|Q32905235]] | [[Sophia Thiel]] | [[Rosenheim]] | 1995-03-13 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Sophia Thiel.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 670 | [[:d:Q33111045|Q33111045]] | [[Renata Šindelářová]] | [[Ostrov]] | 1973-03-06 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 671 | [[:d:Q33199200|Q33199200]] | [[Fakhrossadat Mohtashamipour]] | | | [[Irán]] | | [[Ficheiro:Fakhrossadat Mohtashamipour.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 672 | [[:d:Q33628665|Q33628665]] | [[Venus O'Hara]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 673 | [[:d:Q34662332|Q34662332]] | [[Dominika Myslivcová]] | [[Ostrava]] | 1994-09-06 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 674 | [[:d:Q35311422|Q35311422]] | [[Hilah Johnson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 675 | [[:d:Q35569245|Q35569245]] | [[Stefanie Reeb]] | [[Karlsruhe]] | 1977-04-15 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 676 | [[:d:Q36329598|Q36329598]] | [[Abigail Nussbaum]] | [[Petah Tikva]] | 1981-01-10 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Portrait photoshoot at Worldcon 75, Helsini, before the Hugo Awards – Abigail Nussbaum.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 677 | [[:d:Q36457134|Q36457134]] | [[Melania Capitán]] | [[Badalona]] | 1990 | [[España]] | 2017-07-19 | |- | style='text-align:right'| 678 | [[:d:Q37180062|Q37180062]] | [[Therese Charlotte Margrethe Nielsen]] | [[Tromsø]] | 1994-09-20 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 679 | [[:d:Q37420933|Q37420933]] | [[Vidyut Gore]] | [[Bombai]] | 1976-12-06<br/>1975-12-06 | [[India]] | | [[Ficheiro:Vidyut-old.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 680 | [[:d:Q37469748|Q37469748]] | [[Rannveig Heitmann]] | [[Alta]] | 1993-04-13 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 681 | [[:d:Q40434862|Q40434862]] | [[Jemila Abdulai]] | | 1986 | [[Ghana]] | | |- | style='text-align:right'| 682 | [[:d:Q41658016|Q41658016]] | [[Alison Van Eenennaam]] | [[Melbourne]] | 20th century | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Alison Van Eenennaam.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 683 | [[:d:Q41835793|Q41835793]] | [[Stina Bakken]] | [[Drammen]] | 1993-02-05 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 684 | [[:d:Q42295856|Q42295856]] | [[Milana Korolyova]] | [[Bikin]] | 1981-09-12 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 685 | [[:d:Q42357727|Q42357727]] | [[Ninia Binias]] | [[Hannover]] | 1983 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Ninia Binias 2015 - 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 686 | [[:d:Q42665728|Q42665728]] | [[Harlina Sodhi]] | | | [[India]] | | [[Ficheiro:Harlina Sodhi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 687 | [[:d:Q42760915|Q42760915]] | [[Fatima Al-Banawi]] | [[Jeddah]] | 1988-10-10 | [[Arabia Saudita]] | | [[Ficheiro:Fatima Al-Banawi (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 688 | [[:d:Q42775804|Q42775804]] | [[Elisabeth Bik]] | [[Países Baixos]] | 1966 | [[Reino dos Países Baixos]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Square Headshot Elisabeth Bik.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 689 | [[:d:Q42907797|Q42907797]] | [[Nana Darkoa Sekyiamah]] | [[Ghana]] | 1978-01-06 | [[Ghana]] | | [[Ficheiro:Nana Darkoa Sekyiamah.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 690 | [[:d:Q42975347|Q42975347]] | [[Susan J. Fowler]] | | 1991-04-17 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Susan Fowler.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 691 | [[:d:Q43624940|Q43624940]] | [[Alice Naylor-Leyland]] | [[Suíza]] | 1986-03 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 692 | [[:d:Q44059715|Q44059715]] | [[Zoya Kazanzhy]] | [[Lyman]] | 1968-05-30 | [[Ucraína]]<br/>[[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 693 | [[:d:Q44155688|Q44155688]] | [[Maria Minogarova]] | [[Krasnodar]] | 1989-03-15 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Миногарова.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 694 | [[:d:Q45296689|Q45296689]] | [[Madeleine Puljic]] | [[Steyr]] | 1986-03-17 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 695 | [[:d:Q45310490|Q45310490]] | [[Sinéad Burke]] | | 1990 | [[Irlanda]] | | [[Ficheiro:DAAWG-SI Sinead Burke Visit (KSC-20221130-PH-CSH01 0043) (cropped).jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 696 | [[:d:Q45323191|Q45323191]] | [[Yonni Meyer]] | [[Winterthur]] | 1982-01-25 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Yonni Meyer (2017).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 697 | [[:d:Q46474382|Q46474382]] | [[Marie-Hélène Lahaye]] | | | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 698 | [[:d:Q46610693|Q46610693]] | [[Leslie Plée]] | [[París]] | 1980-10-08 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 699 | [[:d:Q46999254|Q46999254]] | [[Ingrid van Willenswaard]] | | No/unknown value | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 700 | [[:d:Q47035385|Q47035385]] | [[Gill Sims]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 701 | [[:d:Q47395103|Q47395103]] | [[Vanessa Beeley]] | | 1964-06-17 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 702 | [[:d:Q47443191|Q47443191]] | [[Sofia Bagdasarova]] | [[Moscova]] | | [[Rusia]]<br/>[[Unión Soviética]] | | [[Ficheiro:Sofia Bagdasarova (2020-12).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 703 | [[:d:Q47485562|Q47485562]] | [[Amena Khan]] | [[Leicester]] | 1983-11-17 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 704 | [[:d:Q47516300|Q47516300]] | [[Mylène Flicka]] | [[Benín]] | 1996-07-22 | [[Benín]] | | [[Ficheiro:Mylène Flicka IRAWO.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 705 | [[:d:Q48019687|Q48019687]] | [[Anna-Maria Damm]] | [[Neuenbürg]] | 1996-04-11 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 706 | [[:d:Q48304866|Q48304866]] | [[Kiki Bandy]] | [[Jakiri]] | 1991-02-20 | [[Camerún]] | | |- | style='text-align:right'| 707 | [[:d:Q48641974|Q48641974]] | [[Anastasia Vashukevich]] | [[Babrujsk]] | 1990-02-27 | [[Belarús]] | | |- | style='text-align:right'| 708 | [[:d:Q48843872|Q48843872]] | [[Katarzyna Kluczwajd]] | [[Toruń]] | 1962 | | | |- | style='text-align:right'| 709 | [[:d:Q49159355|Q49159355]] | [[Pippa Goldschmidt]] | [[Londres]] | 1972 | [[Reino Unido]]<br/>[[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Pippa Goldschmidt.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 710 | [[:d:Q50073227|Q50073227]] | [[Leonie Hanne]] | [[Hamburgo]] | 1988-07-31 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Leonie Hanne - 2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 711 | [[:d:Q50191025|Q50191025]] | [[Lindsey Fitzharris]] | | 1982 | | | [[Ficheiro:Lindsey Fitzharris (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 712 | [[:d:Q50288975|Q50288975]] | [[Yelyzaveta Vasylenko]] | [[Dnipro]] | 1998-06-30 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Лиза Василенко на шоу "Стенка" 2021-05 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 713 | [[:d:Q50376474|Q50376474]] | [[Katja Berlin]] | [[Berlín]] | 1980-02-27 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Re-publica 23 - Tag 2 (52955251869).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 714 | [[:d:Q50377154|Q50377154]] | [[Tereza Salte]] | | 1988-05-21 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 715 | [[:d:Q50390161|Q50390161]] | [[Desirée Bela-Lobedde]] | [[Barcelona]] | 1978-11-24 | [[España]] | | [[Ficheiro:Negra Flor.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 716 | [[:d:Q50552138|Q50552138]] | [[Monika Borková]] | [[Zlín]] | 20th century | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 717 | [[:d:Q50808532|Q50808532]] | [[Stefanie Hiekmann]] | [[Georgsmarienhütte]] | 1990-03-14 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Stefanie Hiekmann (2017).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 718 | [[:d:Q51120734|Q51120734]] | [[Phạm Đoan Trang]] | [[Hanoi]] | 1978 | [[Vietnam]] | | |- | style='text-align:right'| 719 | [[:d:Q51786549|Q51786549]] | [[Melissa Bell]] | | 1970s | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Melissa Bell, Vox Media, September 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 720 | [[:d:Q51886234|Q51886234]] | [[Madeleina Kay]] | | 1994-03-29 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Neue Liberale und Madeleina Kay in Düsseldorf 36.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 721 | [[:d:Q52418559|Q52418559]] | [[Marna Haugen]] | [[Ørsta Municipality]] | 1981-03-20 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 722 | [[:d:Q52730274|Q52730274]] | [[Annamarie Tendler]] | [[Connecticut]] | 1985-06-09 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Ricky Van Veen and Annamarie Tendler (2411346485) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 723 | [[:d:Q52818603|Q52818603]] | [[Kristina Carrillo-Bucaram]] | [[Estados Unidos de América]] | 1987-03-11 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 724 | [[:d:Q53091316|Q53091316]] | [[Caitlyn Chase]] | [[Os Ánxeles]] | 1987-07-08 | | | |- | style='text-align:right'| 725 | [[:d:Q53913673|Q53913673]] | [[Lisa Jonsson]] | | 2001-03-23 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 726 | [[:d:Q54438064|Q54438064]] | [[Tana Lea]] | [[Caldwell]] | 1988-03-09 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 727 | [[:d:Q54444011|Q54444011]] | [[Marta Botet]] | [[Barcelona]] | 2000-05-28 | [[España]] | | [[Ficheiro:Marta Botet Borràs.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 728 | [[:d:Q54829239|Q54829239]] | [[Julie Montagu, Viscountess Hinchingbrooke]] | [[Sugar Grove]] | 1972-02-17 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 729 | [[:d:Q54855608|Q54855608]] | [[Teresa Bücker]] | [[Meschede]] | 1984-03-13 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:2018-05-02-Teresa Bücker-Maischberger-8760.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 730 | [[:d:Q54860505|Q54860505]] | [[Ana Goitia]] | [[Lekeitio]] | 1981-10-12 | [[España]] | | [[Ficheiro:Ana Goitia (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 731 | [[:d:Q54933626|Q54933626]] | [[Cecilie Ågotnes]] | | 1973 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 732 | [[:d:Q55019009|Q55019009]] | [[Mari Hult]] | [[Stavanger]] | 1981-11-18 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 733 | [[:d:Q55080955|Q55080955]] | [[Kauthar Bouchallikht]] | [[Ámsterdam]] | 1994-05-16 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Kauthar Bouchallikht 2020 (3).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 734 | [[:d:Q55081088|Q55081088]] | [[Meghan Murphy]] | | 1970s | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Meghan Murphy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 735 | [[:d:Q55236636|Q55236636]] | [[Nina Brochmann]] | | 1987-12-02 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 736 | [[:d:Q55238033|Q55238033]] | [[Joanne Wilson]] | [[Os Ánxeles]] | 1961 | | | [[Ficheiro:TechCrunch Disrupt NY 2016 - Day 1 (26827147972).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 737 | [[:d:Q55290272|Q55290272]] | [[Orla Wolf]] | | 1971-02-17 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Lesung mit Orla Wolf im Literaturhaus.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 738 | [[:d:Q55394655|Q55394655]] | [[Izabela Kisio-Skorupa]] | [[Szczecin]] | 1958-09-11 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Izabela Kisio - Skorupa.jpeg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 739 | [[:d:Q55502205|Q55502205]] | [[Susanne Mierau]] | [[Berlín]] | 1980 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Susanne Mierau - re-publica 2014.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 740 | [[:d:Q55569243|Q55569243]] | [[Kateryna Yaresko]] | [[Khárkiv]] | 1967-04-01 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Wikimarathon 2019 in Kharkiv by Kharkivian 2019-01-30 09.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 741 | [[:d:Q55632557|Q55632557]] | [[Sarah Cooper]] | [[Xamaica]] | 1977 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Sarah Cooper.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 742 | [[:d:Q55646639|Q55646639]] | [[Avivit Bar Zohar]] | [[Mazkeret Batya]] | 1982-05-11 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:אביבית בר זוהר (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 743 | [[:d:Q55715609|Q55715609]] | [[Grace Bonney]] | | 1981-06-09 | | | |- | style='text-align:right'| 744 | [[:d:Q55894817|Q55894817]] | [[Amaia Castorene]] | [[Saint-Étienne-de-Baïgorry]] | 1988-08-12 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 745 | [[:d:Q56033168|Q56033168]] | [[Monika Török]] | [[Budapest]] | 1965-01-29 | [[Hungría]] | 2018-07-12 | |- | style='text-align:right'| 746 | [[:d:Q56036988|Q56036988]] | [[Julia Probst]] | [[Neu-Ulm]] | 1981-11-02 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Julia Probst.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 747 | [[:d:Q56073649|Q56073649]] | [[Linda Holmes]] | [[Wilmington]] | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Linda holmes 1050909.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 748 | [[:d:Q56087017|Q56087017]] | [[Jamie Chua]] | [[Singapur]] | 1973-10-24 | [[Singapur]] | | [[Ficheiro:Jamie at 14 Feb2017.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 749 | [[:d:Q56088182|Q56088182]] | [[Sara Bäckmo]] | | 1978-08-10 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 750 | [[:d:Q56167006|Q56167006]] | [[Nina Beeh]] | [[Karlsruhe]] | 1982-10-02 | | | |- | style='text-align:right'| 751 | [[:d:Q56231254|Q56231254]] | [[Marine Leleu]] | [[Nantes, Francia|Nantes]] | 1991-10-18 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:JFD19 journée de la femme digitale Paris 2019 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 752 | [[:d:Q56249836|Q56249836]] | [[Maria Motuznaya]] | [[Barnaul]] | 1994-08-26 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Мария Мотузная в сентябре 2018 года на Телеканале Толк.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 753 | [[:d:Q56273509|Q56273509]] | [[Elena Sazhina]] | [[Sebastopol]] | 1994-09-06 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 754 | [[:d:Q56317723|Q56317723]] | [[Aimee Song]] | [[Os Ánxeles]] | 20th century | | | |- | style='text-align:right'| 755 | [[:d:Q56320483|Q56320483]] | [[Daria Marx]] | | 1980 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Daria Marx.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 756 | [[:d:Q56339440|Q56339440]] | [[Tarryn Fisher]] | [[Xohanesburgo]] | 1983 | | | [[Ficheiro:Tarryn Fisher at BookExpo (05357).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 757 | [[:d:Q56355534|Q56355534]] | [[Antonia Pellegrino]] | [[Río de Xaneiro]] | 1979 | [[Brasil]] | | [[Ficheiro:MG 3467 (52376036017) (cropped 2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 758 | [[:d:Q56405994|Q56405994]] | [[June Holm]] | | 1991 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:June Holm.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 759 | [[:d:Q56415217|Q56415217]] | [[Yola Mamani]] | | 1984 | [[Bolivia]] | | [[Ficheiro:Yola Mamani.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 760 | [[:d:Q56476258|Q56476258]] | [[Mareike Fallwickl]] | [[Hallein]] | 1983 | [[Austria]] | | [[Ficheiro:Mareike Fallwickl - Buchmesse Wien 2022.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 761 | [[:d:Q56476345|Q56476345]] | [[Leire Narbaiza Arizmendi]] | [[Éibar|Eibar]] | 1968-04-05 | [[España]] | | [[Ficheiro:Leire Narbaiza (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 762 | [[:d:Q56558090|Q56558090]] | [[Aude Mermilliod]] | [[Lión]] | 1986-12-03 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Aude MermillioD livre sur la place 30024.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 763 | [[:d:Q56600027|Q56600027]] | [[Rachel Hollis]] | [[Weedpatch]] | 1983 | | | |- | style='text-align:right'| 764 | [[:d:Q56754135|Q56754135]] | [[Lauren Riihimaki]] | [[St. Catharines]] | 1993-08-11 | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 765 | [[:d:Q56948894|Q56948894]] | [[E. K. Johnston]] | [[Canadá]] | 20th century | [[Canadá]] | | |- | style='text-align:right'| 766 | [[:d:Q57079551|Q57079551]] | [[Eleni Tsolaki]] | [[Tesalónica]] | 1986-04-10 | [[Grecia]] | | |- | style='text-align:right'| 767 | [[:d:Q57583914|Q57583914]] | [[Emma]] | [[Aube]] | 1981 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 768 | [[:d:Q57951806|Q57951806]] | [[Sigrid Herrmann-Marschall]] | [[Frankfurt]] | 1964-01-14 | | | |- | style='text-align:right'| 769 | [[:d:Q58023313|Q58023313]] | [[Jana Poncarová]] | [[Rokycany]] | 1983-09-28 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 770 | [[:d:Q58292896|Q58292896]] | [[Jonna Jinton]] | [[Falun]] | 1989-06-29 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 771 | [[:d:Q58301908|Q58301908]] | [[Tatiana Mountbatten]] | [[Portland Hospital]] | 1990-04-16 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 772 | [[:d:Q58339159|Q58339159]] | [[Carolina Setterwall]] | | 1978-09-27 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 773 | [[:d:Q58416607|Q58416607]] | [[Clare Pooley]] | | 1970 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 774 | [[:d:Q58441717|Q58441717]] | [[Virginie Grimaldi]] | [[Xironda, Francia|Xironda]] | 1977 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Virginie Grimaldi - 2018 (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 775 | [[:d:Q58915901|Q58915901]] | [[Chidera Eggerue]] | | 1994-12 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Chidera Eggerue November 2017.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 776 | [[:d:Q59249508|Q59249508]] | [[Radka Třeštíková]] | [[Zlín]]<br/>[[Veselí nad Moravou]] | 1981-05-13 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Radka Třeštíková (2022) IV.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 777 | [[:d:Q59327694|Q59327694]] | [[Rachel Heng]] | [[Singapur]] | 1988 | | | [[Ficheiro:Rachel heng 126584.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 778 | [[:d:Q59489747|Q59489747]] | [[Nina Hjerpset-Østlie]] | | 1969 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Driver norske journalister selvsensur - NMD 2016 (26363866774) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 779 | [[:d:Q59587839|Q59587839]] | [[Laura Nsafou]] | [[Orleáns]] | 1992-07-21 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Laura Nsafou 3.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 780 | [[:d:Q59677162|Q59677162]] | [[Patricia Cammarata]] | | 1975 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Patricia Cammarata at Republica 2024 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 781 | [[:d:Q59678512|Q59678512]] | [[Catharina Nes]] | | | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Datakappløpet- Nå er det personlig - NMD 2017 (33779477463).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 782 | [[:d:Q59693066|Q59693066]] | [[Kelly McCausey]] | | | | | [[Ficheiro:WordCamp US 2018 - Kelly McCausey (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 783 | [[:d:Q59772934|Q59772934]] | [[Victoria Gjerløw]] | | 1999 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Victoria Gjerløv - Utenriksrepportaren - NMD UNG 2017 (34512467336) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 784 | [[:d:Q60055666|Q60055666]] | [[Kim Van Oncen]] | [[Kapellen]] | | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Kim Isabell Van Oncen.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 785 | [[:d:Q60173722|Q60173722]] | [[Mirellativegal]] | [[Nürnberg|Núremberg]] | 1993-06-30 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Mirella Precek (2023).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 786 | [[:d:Q60503598|Q60503598]] | [[Noor de Groot]] | [[Leiden]] | 1987-05-13 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 787 | [[:d:Q60613470|Q60613470]] | [[Marta Dymek]] | [[Wrocław]] | 1990-07-03 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Zielona rewolucja-6 copy.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 788 | [[:d:Q60808631|Q60808631]] | [[Abby Franquemont]] | [[Massachusetts]] | 1972 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Abby Franquemont Machu Picchu (2).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 789 | [[:d:Q60840964|Q60840964]] | [[Fiamma Satta]] | [[Roma]] | 1958-08-26 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 790 | [[:d:Q61045283|Q61045283]] | [[Agnes Mizere]] | [[Malawi]] | | [[Malawi]] | | |- | style='text-align:right'| 791 | [[:d:Q61080852|Q61080852]] | [[Jørgine Massa Vasstrand]] | [[Ålesund]] | 1989-07-04 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 792 | [[:d:Q61111081|Q61111081]] | [[Katrin Lust]] | [[Tartu]] | 1982 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Lust, Katrin.IMG 20211003 134542.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 793 | [[:d:Q61368221|Q61368221]] | [[Bérénice Hebenstreit]] | [[Viena]] | 1987 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 794 | [[:d:Q61483363|Q61483363]] | [[Frenze Huth]] | | 2001 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Netzfest 2018 (41191411104).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 795 | [[:d:Q61596608|Q61596608]] | [[Julie Dachez]] | | 1985-02-05 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Julie Dachez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 796 | [[:d:Q61625543|Q61625543]] | [[Luisa Neubauer]] | [[Hamburgo]] | 1996-04-21 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:2025-04-29-Luisa Neubauer-Maischberger-2989.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 797 | [[:d:Q61649966|Q61649966]] | [[Patricia Peristeri]] | [[Atenas]] | 1988-08-14 | | | |- | style='text-align:right'| 798 | [[:d:Q61695692|Q61695692]] | [[Sonya Esman]] | [[San Petersburgo]] | 1995-06-06<br/>1995 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Sonya Esman 2013.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 799 | [[:d:Q61732069|Q61732069]] | [[Simona Votyová]] | | 1971-12-13 | [[Checoslovaquia]]<br/>[[República Checa]] | | [[Ficheiro:Simona Votyová (2023) II.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 800 | [[:d:Q61795308|Q61795308]] | [[Maris Kreizman]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 801 | [[:d:Q61806007|Q61806007]] | [[Elena Blinovskaya]] | [[Oparino]] | 1981-08-25 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Elena Blinovskaya (better crop).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 802 | [[:d:Q61831267|Q61831267]] | [[Ellen Sheidlin]] | [[Saratov]] | 1994-06-30 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Ellen with sky.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 803 | [[:d:Q61831308|Q61831308]] | [[Nathalie Meier-Hottua]] | [[Esch-sur-Alzette]] | 1970-11-25 | [[Luxemburgo]] | | |- | style='text-align:right'| 804 | [[:d:Q61840634|Q61840634]] | [[Stefanie Hasse]] | | 20th century<br/>1980 | | | [[Ficheiro:Stefanie Hasse.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 805 | [[:d:Q61890328|Q61890328]] | [[Bettina Meiselbach]] | [[Erbach]] | 1969-04-26 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Autorin Bettina Meiselbach 2015.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 806 | [[:d:Q61982622|Q61982622]] | [[Christina von Dreien]] | | 2001-01-15 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 807 | [[:d:Q62010311|Q62010311]] | [[Kiyémis]] | [[París]] | 1993 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Kiyémis à Genève - 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 808 | [[:d:Q62032774|Q62032774]] | [[Cariatydes]] | | 1996 | [[España]] | | [[Ficheiro:Cariatydes (32386566117).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 809 | [[:d:Q62051332|Q62051332]] | [[Theresa Hannig]] | [[Múnic]] | 1984 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Theresa Hannig Portraet 2020.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 810 | [[:d:Q62128038|Q62128038]] | [[Valérie Rey-Robert]] | [[Lión]] | 1975-12-16 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Valerie-Rey-Robert.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 811 | [[:d:Q62515598|Q62515598]] | [[Anne Helen Petersen]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 812 | [[:d:Q62515963|Q62515963]] | [[Arielle Charnas]] | [[Old Westbury]] | 1987-06-13 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 813 | [[:d:Q62566740|Q62566740]] | [[Sandrine Naguertiga]] | [[Xamena]] | 1991-05-04 | [[Chad]] | | [[Ficheiro:Sandrine Naguertiga.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 814 | [[:d:Q62592342|Q62592342]] | [[Julia Lahme]] | | 1977-03-19 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 815 | [[:d:Q62593948|Q62593948]] | [[Maria Vasilevitch]] | [[Minsk]] | 1997-05-28<br/>1997-04-09 | [[Belarús]] | | |- | style='text-align:right'| 816 | [[:d:Q62725614|Q62725614]] | [[Sandra Bauknecht]] | [[Alemaña]] | 1975 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 817 | [[:d:Q63057968|Q63057968]] | [[Irina Olsen]] | [[Ucraína]] | 1987-05-02 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 818 | [[:d:Q63243487|Q63243487]] | [[Syune Sevada]] | [[Sarapul]] | 1995-01-16<br/>1995 | [[Armenia]] | | [[Ficheiro:Syune Sevada.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 819 | [[:d:Q63283980|Q63283980]] | [[Marta Fierro]] | [[Monforte de Lemos]] | 1982-08-15 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 820 | [[:d:Q63312734|Q63312734]] | [[Sydney Magruder Washington]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 821 | [[:d:Q63345338|Q63345338]] | [[Jenni Rotonen]] | [[Oulu]] | 1984 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 822 | [[:d:Q63347509|Q63347509]] | [[Hélène Becquelin]] | [[Saint-Maurice]] | 1963-03-18 | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Hélène Becquelin IMG 3497.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 823 | [[:d:Q63385151|Q63385151]] | [[Jane Manchun Wong]] | [[Hong-Kong británico]] | 1994-04-13 | [[British National (Overseas)]] | | [[Ficheiro:Selfie of Jane Manchun Wong.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 824 | [[:d:Q63441763|Q63441763]] | [[Anna Pernice]] | [[Nápoles]] | 1981-04-28 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Anna Pernice, 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 825 | [[:d:Q63640005|Q63640005]] | [[Lucie Konečná]] | [[Písek]] | 1992-09-10 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 826 | [[:d:Q63790018|Q63790018]] | [[Anne-Luise Kitzerow]] | [[Prenzlauer Berg]] | 1982 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Netzfest 2019 DSF3199 (46993474874).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 827 | [[:d:Q63790028|Q63790028]] | [[Inés Gutiérrez]] | [[Baviera]] | 1967 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Re publica 19 - Day 2 (32855086457) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 828 | [[:d:Q64018761|Q64018761]] | [[Christine Finke]] | [[Hamburgo]] | 1966 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 829 | [[:d:Q64139031|Q64139031]] | [[Mihaela Margan Kocbek]] | | 1979-05-23 | [[Eslovenia]] | | [[Ficheiro:Mihaela Margan Kocbek.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 830 | [[:d:Q64224965|Q64224965]] | [[Marie Sophie Hingst]] | [[Lutherstadt Wittenberg]] | 1987-10-20 | [[Alemaña]]<br/>[[República Democrática Alemá]] | 2019-07-17 | [[Ficheiro:Marie Sophie Hingst speaking at IIEA & McCann FitzGerald conference in Dublin (cropped).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 831 | [[:d:Q64279496|Q64279496]] | [[Mina Ghabel Lunde]] | [[Asker]] | 1982 | [[Noruega]] | | [[Ficheiro:Nordiske Mediedager 2019 (46901695705) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 832 | [[:d:Q64392228|Q64392228]] | [[Natálie Kotková]] | [[Ústí nad Labem]] | 1994-02-11 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 833 | [[:d:Q64431257|Q64431257]] | [[Nunu Kaller]] | [[Baixa Austria]] | 1981 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 834 | [[:d:Q64732886|Q64732886]] | [[Becky Wragg Sykes]] | | | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Wragg Sykes.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 835 | [[:d:Q64761756|Q64761756]] | [[Zeina Mourtada]] | [[Serra Leoa]] | 1982-04-04 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Zeina Mourtada, April 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 836 | [[:d:Q64821403|Q64821403]] | [[Izabella Nilsson Jarvandi]] | [[Gotemburgo]] | 2003-01-06 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 837 | [[:d:Q64901031|Q64901031]] | [[Kate Lister]] | [[Ulverston]] | 1981 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 838 | [[:d:Q64936259|Q64936259]] | [[Sinéad Gleeson]] | | | [[Irlanda]] | | |- | style='text-align:right'| 839 | [[:d:Q65032900|Q65032900]] | [[Randi Love]] | [[Spokane Valley]] | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Randi 661-073 (46925866191).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 840 | [[:d:Q65055519|Q65055519]] | [[Mareice Kaiser]] | | 1981 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Mareice Kaiser, 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 841 | [[:d:Q65137192|Q65137192]] | [[Liza Anokhina]] | [[Balashikha]] | 2007-04-30 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Лиза Анохина на Видфест 2018 в Москве.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 842 | [[:d:Q65164264|Q65164264]] | [[Ana Garcia Martins]] | [[Lisboa]] | 1981-01-06 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 843 | [[:d:Q65165450|Q65165450]] | [[Amal al-Harbi]] | | | [[Arabia Saudita]] | | |- | style='text-align:right'| 844 | [[:d:Q65169572|Q65169572]] | [[Malwina Bakalarz]] | [[Varsovia]] | 1987-09-10 | | | |- | style='text-align:right'| 845 | [[:d:Q65195165|Q65195165]] | [[Linn Ahlborg]] | [[Gävle]] | 1999-09-04 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 846 | [[:d:Q65235213|Q65235213]] | [[Janiina Kauppinen]] | | | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Vuorenvalloitus-blogin Janiina Kauppinen Mont Blancin huipulla.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 847 | [[:d:Q65258742|Q65258742]] | [[Dagmar Lamp]] | [[Tartu]] | 1984-02-11 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 848 | [[:d:Q65260573|Q65260573]] | [[Kerli Paaslepp]] | [[Talín]] | 2002-05-24 | [[Estonia]] | | [[Ficheiro:Kerli Paaslepp.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 849 | [[:d:Q65327072|Q65327072]] | [[Ciara Ní É]] | [[Clontarf]] | | [[Irlanda]] | | |- | style='text-align:right'| 850 | [[:d:Q65419928|Q65419928]] | [[Ida Warg]] | [[Åmåls församling]] | 1986-11-27 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Ida Warg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 851 | [[:d:Q65562139|Q65562139]] | [[Dejana Erić]] | [[Belgrado]] | 1990-03-23 | [[Serbia]] | | |- | style='text-align:right'| 852 | [[:d:Q65972166|Q65972166]] | [[Gali Bat Horin]] | | 1963-12-01 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:GaliBatHorin (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 853 | [[:d:Q66095812|Q66095812]] | [[Paige Hathaway]] | [[Minnesota]] | 1988 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 854 | [[:d:Q66382794|Q66382794]] | [[Barbora Rektorová]] | [[Praga]] | 1981-01-11 | [[República Checa]] | 2019-08-11 | |- | style='text-align:right'| 855 | [[:d:Q66459001|Q66459001]] | [[Alexandra Mitroshina]] | [[Petrozavodsk]] | 1994-06-27 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:AlexandraAlexandrovnaMitroshina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 856 | [[:d:Q66490616|Q66490616]] | [[Mari Stull]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 857 | [[:d:Q66686030|Q66686030]] | [[Stefania Auci]] | [[Trapani]] | 1974-11-21 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Stefania Auci (2022).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 858 | [[:d:Q66712085|Q66712085]] | [[Karelle Vignon Vullierme]] | [[París]] | 1987-03-21 | [[Benín]]<br/>[[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 859 | [[:d:Q66812251|Q66812251]] | [[Vicki Psarias]] | [[Leeds]] | 1980 | [[Inglaterra]] | | |- | style='text-align:right'| 860 | [[:d:Q67934720|Q67934720]] | [[Hailey Jane Richards]] | | 1996-11-29 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 861 | [[:d:Q68024801|Q68024801]] | [[Nevena Bridgen]] | | | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 862 | [[:d:Q68429916|Q68429916]] | [[Martina Viktorie Kopecká]] | [[Louny]] | 1986-07-04 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Martina Viktorie Kopecká SJK.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 863 | [[:d:Q69368610|Q69368610]] | [[May Zune Win]] | [[Pyinmana Township]] | 1983-06-21 | [[Myanmar]] | | [[Ficheiro:May Zune Win.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 864 | [[:d:Q69496637|Q69496637]] | [[Julie Zickefoose]] | [[Sioux Falls]] | 1958-07-24 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 865 | [[:d:Q70129972|Q70129972]] | [[Scarlett Curtis]] | [[Londres]] | 1995-06-21 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Scarlett Curtis (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 866 | [[:d:Q70206501|Q70206501]] | [[Henriikka Rönkkönen]] | | 1984 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 867 | [[:d:Q70617092|Q70617092]] | [[Диана Алексеевна Шурыгина]] | [[Ulianovsk]] | 1999-06-12 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 868 | [[:d:Q70762337|Q70762337]] | [[Navie]] | [[París]] | 1982 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Navie.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 869 | [[:d:Q70906511|Q70906511]] | [[Melisa Erkurt]] | [[Saraxevo]] | 1991-02-19 | [[Bosnia e Hercegovina]]<br/>[[Austria]] | | [[Ficheiro:Melisa Erkurt - Buch Wien 2023.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 870 | [[:d:Q71222896|Q71222896]] | [[Paulina Matysiak]] | [[Kutno]] | 1984-10-02 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Paulina Matysiak.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 871 | [[:d:Q71236413|Q71236413]] | [[Hayfa Sdiri]] | | 1997 | [[Tunisia]] | | [[Ficheiro:Portrait Hayfa Sdiri2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 872 | [[:d:Q71709125|Q71709125]] | [[Tami Fischer]] | | 1996 | | | [[Ficheiro:Tami Fischer präsentiert 'Burning Bridges' auf der Frankfurter Buchmesse 2019, 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 873 | [[:d:Q72073029|Q72073029]] | [[Dzvinka Torokhtushko]] | [[Kremenets]] | 1972-02-02 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Літературний променад в Етно-центрі.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 874 | [[:d:Q72941023|Q72941023]] | [[Natalka Didenko]] | [[Kopaihorod]] | 1961-04-15 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Наталка Діденко 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 875 | [[:d:Q73545914|Q73545914]] | [[Sophie Lambda]] | [[Besançon]] | 1986-01-14 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Sophie Lambda Portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 876 | [[:d:Q73855427|Q73855427]] | [[Malan Wilkinson]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 877 | [[:d:Q75732869|Q75732869]] | [[Keah Brown]] | | 1990s | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 878 | [[:d:Q76592233|Q76592233]] | [[Alice Stenlöf]] | | 1996-06-17 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 879 | [[:d:Q76829677|Q76829677]] | [[Маруся Степановна Зверобой-Беленькая]] | [[Kalynivka]] | 1978-03-25 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 880 | [[:d:Q76831266|Q76831266]] | [[Tetiana Mykytenko]] | [[Kíiv]] | 1981-08-28 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 881 | [[:d:Q78906351|Q78906351]] | [[Ellen Støkken Dahl]] | [[Stavanger (Q26772333)|Stavanger]] | 1991 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 882 | [[:d:Q80142574|Q80142574]] | [[Laura Overdeck]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 883 | [[:d:Q80284090|Q80284090]] | [[Jackie Navarro]] | | 1986-12-18 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 884 | [[:d:Q80284716|Q80284716]] | [[Sarah Louise Christiansen]] | [[Aalborg]] | 1982-03-22 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 885 | [[:d:Q80978813|Q80978813]] | [[Natalia Cattelani]] | [[Sassuolo]] | 1964-08-27 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 886 | [[:d:Q81750221|Q81750221]] | [[Desi Perkins]] | [[Os Ánxeles]] | 1987-03-03 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 887 | [[:d:Q81911822|Q81911822]] | [[Sophia Hoffmann]] | [[Múnic]] | 1980 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Sophia Hoffmann.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 888 | [[:d:Q82685365|Q82685365]] | [[Šárka Šteinochrová]] | [[Tábor]] | 1993-01-25 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:S-161.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 889 | [[:d:Q84133674|Q84133674]] | [[Fanny Vaucher]] | | 1980 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 890 | [[:d:Q84361844|Q84361844]] | [[Kristin Gjelsvik]] | [[Bergen]] | 1986-08-22 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 891 | [[:d:Q84600881|Q84600881]] | [[Temi Otedola]] | | 1996-04-20 | [[Nixeria]] | | [[Ficheiro:Temo Otedola 37.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 892 | [[:d:Q84607929|Q84607929]] | [[Danielle Jones]] | [[Texas]] | 1986-08-12 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 893 | [[:d:Q84751599|Q84751599]] | [[Lucie Minářová]] | | 1993-07-04 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Lucie Minářová v roce 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 894 | [[:d:Q85714639|Q85714639]] | [[Anne-Catherine Gerets]] | [[Antwerpen]] | 1989-06-06 | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Annecatherine gerets-1581884117.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 895 | [[:d:Q85717413|Q85717413]] | [[Mya-Rose Craig]] | [[Bristol]] | 2002-05-07 | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Mya-Rose Craig (May 26th 2022).png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 896 | [[:d:Q85836600|Q85836600]] | [[Anna Kowalczyk]] | | | [[Polonia]] | | |- | style='text-align:right'| 897 | [[:d:Q85855914|Q85855914]] | [[Leila Sheikh]] | | | [[Tanzania]] | 2023-06-11 | |- | style='text-align:right'| 898 | [[:d:Q85941785|Q85941785]] | [[Taous Merakchi]] | [[París]] | 1987-08-24 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Taous Merakchi.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 899 | [[:d:Q86039279|Q86039279]] | [[Tamara Ivanova]] | [[San Petersburgo]] | | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Tamara Ivanova 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 900 | [[:d:Q86594999|Q86594999]] | [[Yavi Hameister]] | [[Duisburgo]] | 1986-07-11 | | | |- | style='text-align:right'| 901 | [[:d:Q86598518|Q86598518]] | [[Laia Arriols]] | [[Reus]] | 1976 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 902 | [[:d:Q86672869|Q86672869]] | [[Gami]] | | | | | [[Ficheiro:Cab et Gami.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 903 | [[:d:Q86915795|Q86915795]] | [[Cab]] | | 1973-02-16 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Cab Chroniques mauves.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 904 | [[:d:Q87063502|Q87063502]] | [[Jasmin Schreiber]] | [[Frankfurt]] | 1988 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Jasmin-Schreiber-Autorin.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 905 | [[:d:Q87144347|Q87144347]] | [[Lana Lux]] | [[Dnipro]] | 1986-11-22 | | | [[Ficheiro:Lana Lux.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 906 | [[:d:Q87275767|Q87275767]] | [[Ava Reed]] | [[Saarbrücken]] | 1987-06-16 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 907 | [[:d:Q87396703|Q87396703]] | [[Frances Coppola]] | | | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Frances Coppola - 2019.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 908 | [[:d:Q87488031|Q87488031]] | [[Hanna Hres]] | [[Kíiv]] | 1990-11-11 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Анна Гресь.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 909 | [[:d:Q87828818|Q87828818]] | [[Antje Wessels]] | [[Hamburgo]] | 1991-01-07 | | | |- | style='text-align:right'| 910 | [[:d:Q88400719|Q88400719]] | [[Kimberly N. Foster]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 911 | [[:d:Q88884946|Q88884946]] | [[Olalla Castro Hernández]] | [[Granada]] | 1979 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 912 | [[:d:Q89861136|Q89861136]] | [[Mar Lard]] | | 1991 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 913 | [[:d:Q92032073|Q92032073]] | [[Caroline Petersen]] | [[Frederikssund]] | 1997-05-28 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 914 | [[:d:Q92588555|Q92588555]] | [[Eva Miller]] | [[Moscova]] | 2003-07-02 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:XO Life Tour SPb (05).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 915 | [[:d:Q92621945|Q92621945]] | [[Hanna Boiko]] | [[Iaglush]] | 1935-09-19 | [[Ucraína]] | 2021-03-22 | [[Ficheiro:Анна Бойко 2007 рік.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 916 | [[:d:Q92682606|Q92682606]] | [[Mameko Mamekichi]] | [[Nagoia]] | 1989-12-25 | [[Xapón]] | | |- | style='text-align:right'| 917 | [[:d:Q93549102|Q93549102]] | [[Léna Situations]] | [[17º distrito de París]] | 1997-11-19 | [[Francia]]<br/>[[Alxeria]] | | [[Ficheiro:Léna Situations 2021.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 918 | [[:d:Q93677427|Q93677427]] | [[Tanya Tuzova]] | [[Moscova]] | 1993-12-12 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 919 | [[:d:Q94968065|Q94968065]] | [[Liesbeth Rasker]] | | 1988-06-18 | [[Reino dos Países Baixos]] | | |- | style='text-align:right'| 920 | [[:d:Q95077496|Q95077496]] | [[Romy Hausmann]] | [[Arnstadt]] | 1981 | [[República Democrática Alemá]]<br/>[[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 921 | [[:d:Q95227246|Q95227246]] | [[Dagmar Heřtová]] | | 1961-03-01 | | | |- | style='text-align:right'| 922 | [[:d:Q95377354|Q95377354]] | [[Šárka Rosová Váňová]] | [[Most]] | 1967-02-14 | | | [[Ficheiro:Šárka Rosová Váňová.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 923 | [[:d:Q95446719|Q95446719]] | [[Jenny Dorsey]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 924 | [[:d:Q96121495|Q96121495]] | [[Susan Niebur]] | | 1973 | [[Estados Unidos de América]] | 2012 | |- | style='text-align:right'| 925 | [[:d:Q96145004|Q96145004]] | [[Stacey Milbern]] | [[Seúl]] | 1987-05-19 | [[Estados Unidos de América]] | 2020-05-19 | |- | style='text-align:right'| 926 | [[:d:Q96146332|Q96146332]] | [[Cynthia D Ritchie]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 927 | [[:d:Q96184319|Q96184319]] | [[Mariana Cabral]] | [[Lisboa]] | 1986-12-22 | [[Portugal]] | | |- | style='text-align:right'| 928 | [[:d:Q96318811|Q96318811]] | [[Jamie Evans]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Jamie Evans, Author of Cannabis Drinks.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 929 | [[:d:Q96473912|Q96473912]] | [[Carène Ponte]] | | 1980-07-24 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Carene ponte 2017 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 930 | [[:d:Q96796411|Q96796411]] | [[Aurora Gude]] | [[Bærum]] | 1992-06-14 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 931 | [[:d:Q97158878|Q97158878]] | [[Julie Yip-Williams]] | [[Tam Kỳ]] | 1976-01-06 | | 2018-03-19 | |- | style='text-align:right'| 932 | [[:d:Q97194740|Q97194740]] | [[Sofie Caroline Nilsen]] | | 1995-03-30 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 933 | [[:d:Q97195086|Q97195086]] | [[Miranda Makaroff]] | | 1984-08-11 | | | |- | style='text-align:right'| 934 | [[:d:Q97384523|Q97384523]] | [[Stéphanie Versteeg]] | | 1988 | [[Reino dos Países Baixos]] | | [[Ficheiro:Stephanie Versteeg, voorzitter VIP, bij de NVJ Nacht van de Journalistiek (15188254410) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 935 | [[:d:Q97610527|Q97610527]] | [[Emna Chargui]] | | 20th century | [[Tunisia]] | | |- | style='text-align:right'| 936 | [[:d:Q97660322|Q97660322]] | [[Evgenika Kostennikova]] | [[Samara]] | 1987-01-23 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Евгеника Костенникова.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 937 | [[:d:Q97897216|Q97897216]] | [[Emiko Davies]] | [[Australia]] | | | | |- | style='text-align:right'| 938 | [[:d:Q97965515|Q97965515]] | [[Stella Menna]] | | 1988-02-18 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Stella Menna.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 939 | [[:d:Q98103127|Q98103127]] | [[Zinaida Pronchenko]] | [[San Petersburgo]] | 1981-09-11 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Zinaida Pronchenko.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 940 | [[:d:Q98117716|Q98117716]] | [[Wilma Westenberg]] | | 1994-06-29 | | | [[Ficheiro:Wilma Westenberg.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 941 | [[:d:Q98122377|Q98122377]] | [[Helen Kõpp]] | | 1991-10-23 | [[Estonia]] | | |- | style='text-align:right'| 942 | [[:d:Q98546004|Q98546004]] | [[Yuliya Chernyavskaya]] | [[Minsk]] | 1962-08-05 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Belarús]] | | |- | style='text-align:right'| 943 | [[:d:Q98593387|Q98593387]] | [[Adèle Bréau]] | [[Francia]] | 1978 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Adèle Bréau.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 944 | [[:d:Q98768394|Q98768394]] | [[Emily Writes]] | | | [[Nova Zelandia]] | | [[Ficheiro:Emily Writes (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 945 | [[:d:Q98773126|Q98773126]] | [[Adrian H. Wood]] | [[Rocky Mount]] | | | | |- | style='text-align:right'| 946 | [[:d:Q98855066|Q98855066]] | [[Michele Hutchison]] | | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 947 | [[:d:Q98923566|Q98923566]] | [[Yana Zavatskaya]] | [[San Petersburgo]] | 1970-03-11 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 948 | [[:d:Q99027599|Q99027599]] | [[Sabina Poulsen]] | [[Krotoszyn]] | 1983-10-23 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Sabina Faroe.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 949 | [[:d:Q99340052|Q99340052]] | [[Natalie Kane]] | | | [[Reino Unido]] | | [[Ficheiro:Natalie Kane (24700855749) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 950 | [[:d:Q100148202|Q100148202]] | [[Nasty Sozonik]] | [[Kemerovo]] | 1994-08-31 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 951 | [[:d:Q100272813|Q100272813]] | [[Jamie Peck]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 952 | [[:d:Q100327216|Q100327216]] | [[Lena Miro]] | [[Stary Oskol]] | 1981-06-24 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 953 | [[:d:Q100720644|Q100720644]] | [[Noria Nalli]] | [[Montagnana]] | 1965 | [[Italia]] | 2020 | |- | style='text-align:right'| 954 | [[:d:Q100780192|Q100780192]] | [[Irene Naakka]] | [[Harjavalta]] | 1985 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 955 | [[:d:Q100799961|Q100799961]] | [[Eeva Kolu]] | | 1987 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 956 | [[:d:Q100945367|Q100945367]] | [[Pavlína Lubojatzky]] | | 1994-09-02 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Pavlína Lubojatzky SJK 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 957 | [[:d:Q101405566|Q101405566]] | [[Ivy Love Getty]] | | 1994 | | | |- | style='text-align:right'| 958 | [[:d:Q101870312|Q101870312]] | [[Polina Dibrova]] | [[Rostov do Don]] | 1989-07-16 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 959 | [[:d:Q102233671|Q102233671]] | [[Mary Gu]] | [[Pokhvistnevo]] | 1993-08-17 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Mary Gu (Белые ночи Санкт-Петербурга — 2021. Звёзды хайпа) (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 960 | [[:d:Q102252739|Q102252739]] | [[Jen Glantz]] | [[Deerfield Beach]] | 1988-04-01 | | | [[Ficheiro:Jen Glantz.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 961 | [[:d:Q102292573|Q102292573]] | [[Elin Williams]] | | 2000 | [[Gales]] | | [[Ficheiro:Elinwilliams (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 962 | [[:d:Q102330089|Q102330089]] | [[Lucile Gomez]] | [[Poitiers]] | 1980 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 963 | [[:d:Q102348918|Q102348918]] | [[Helena Dahlgren]] | [[concello de Solna]] | 1980 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Bokmässan 2024 436 – Helena Dahlgren.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 964 | [[:d:Q102423977|Q102423977]] | [[Dagmara Bożek]] | [[Cracovia]] | 1986-12-08 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Dagmara Bożek.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 965 | [[:d:Q102522093|Q102522093]] | [[Anna Codina]] | [[Xirona]] | 1983 | [[España]] | | [[Ficheiro:Com construir la teva marca a Internet 11.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 966 | [[:d:Q103467552|Q103467552]] | [[Alena Doláková]] | [[Vyškov]] | 1989-09-17 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Alena Doláková.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 967 | [[:d:Q104247071|Q104247071]] | [[Cornelia Glèlè]] | [[Cotonou]] | 1997-07-14 | [[Benín]] | | [[Ficheiro:Cornélia Glèlè.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 968 | [[:d:Q104500663|Q104500663]] | [[Anita Šumer]] | [[Ptuj]] | 1984-07-15 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 969 | [[:d:Q104519271|Q104519271]] | [[Энгелина Борисовна Тареева]] | [[Dnipro]] | 1925-05-30 | | | |- | style='text-align:right'| 970 | [[:d:Q104520606|Q104520606]] | [[Angela Davis]] | | 1981 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 971 | [[:d:Q104520733|Q104520733]] | [[Oksana Samoylova]] | [[Ukhta]] | 1988-04-27 | | | |- | style='text-align:right'| 972 | [[:d:Q104532392|Q104532392]] | [[Tereza Poljanič]] | | 1990-09-17 | [[Nova Zelandia]]<br/>[[Eslovenia]]<br/>[[República Federal Socialista de Iugoslavia]] | | |- | style='text-align:right'| 973 | [[:d:Q104628479|Q104628479]] | [[Юля Коваль]] | [[Donetsk]] | 1993-10-05 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 974 | [[:d:Q104716464|Q104716464]] | [[Luiza Rasulova]] | [[Tashkent]] | 1995-04-24 | [[Uzbekistán]] | | |- | style='text-align:right'| 975 | [[:d:Q104717597|Q104717597]] | [[Charlotte Cederbom]] | [[Skänninge]] | 1982-08-09 | | | |- | style='text-align:right'| 976 | [[:d:Q104731095|Q104731095]] | [[Ana Estrada]] | [[Lima]] | 1976-11-20 | [[Perú]] | 2024-04-21 | [[Ficheiro:Ana Estrada (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 977 | [[:d:Q104783332|Q104783332]] | [[Natalie Dedreux]] | [[Colonia, Alemaña|Colonia]] | 1998 | | | |- | style='text-align:right'| 978 | [[:d:Q104784695|Q104784695]] | [[Paulina Danielsson]] | [[Farsta church parish]] | 1993-10-14 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Paulina Danielsson.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 979 | [[:d:Q105004638|Q105004638]] | [[Trina Milan]] | [[Alcolea, Almería|Alcolea]] | 1960-03-08 | [[España]] | 2021-01-22 | [[Ficheiro:08-Catosfera-Trina Milan (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 980 | [[:d:Q105045673|Q105045673]] | [[Camille Aumont Carnel]] | [[Níxer]] | 1996-12-06 | [[Níxer]] | | |- | style='text-align:right'| 981 | [[:d:Q105089899|Q105089899]] | [[Elin Härkönen]] | | 1994-06-26 | | | |- | style='text-align:right'| 982 | [[:d:Q105418864|Q105418864]] | [[Diana Panchenko]] | [[Mykolaiv]] | 1988-05-21 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Diana Panchenko infobox.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 983 | [[:d:Q105695954|Q105695954]] | [[Jessica Enerberg]] | | 1998-06-07 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 984 | [[:d:Q105794498|Q105794498]] | [[Katarzyna Czajka-Kominiarczuk]] | [[Varsovia]] | 1986-10-09 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Katarzyna Czajka-Kominiarczuk.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 985 | [[:d:Q105794794|Q105794794]] | [[Kristina Miteva]] | [[Sofía, Bulgaria|Sofía]] | 1981-12-04 | [[Bulgaria]] | | [[Ficheiro:K-Miteva.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 986 | [[:d:Q105887716|Q105887716]] | [[Houayheuang Xayabouly]] | [[Phonthong District]] | 1988 | [[Laos]] | | |- | style='text-align:right'| 987 | [[:d:Q105975333|Q105975333]] | [[Una Ulme]] | [[Cēsis]] | 1973-01-07<br/>1973 | [[Letonia]] | | |- | style='text-align:right'| 988 | [[:d:Q105975433|Q105975433]] | [[Mireille Vallette]] | [[Xenebra, Suíza|Xenebra]] | | [[Suíza]] | | [[Ficheiro:Mireille Vallette.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 989 | [[:d:Q106415275|Q106415275]] | [[Sandra Hagelstam]] | | 1987 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 990 | [[:d:Q106447702|Q106447702]] | [[Caroline Franc]] | | 1971 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 991 | [[:d:Q106512717|Q106512717]] | [[Raquel Rivas Rojas]] | [[Guanare]] | 1962 | [[Venezuela]] | | |- | style='text-align:right'| 992 | [[:d:Q106706004|Q106706004]] | [[Joanne Lee Molinaro]] | [[Chicago]] | 1979-04-24 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 993 | [[:d:Q106729266|Q106729266]] | [[Kara Jesella]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Kara Jesella 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 994 | [[:d:Q106777983|Q106777983]] | [[Yasunnim]] | | | [[Corea do Sur]] | | |- | style='text-align:right'| 995 | [[:d:Q106786370|Q106786370]] | [[Алина Николаевна Мамаева]] | [[Kaliningrado]] | 1987-09-07 | | | |- | style='text-align:right'| 996 | [[:d:Q106939329|Q106939329]] | [[Mariam Barghouti]] | | 1993-06-23 | | | |- | style='text-align:right'| 997 | [[:d:Q106975276|Q106975276]] | [[Anna Staroselski]] | [[Stuttgart]] | 1996 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 998 | [[:d:Q107043381|Q107043381]] | [[Elizaveta Rozova]] | [[San Petersburgo]] | 2003-03-03 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 999 | [[:d:Q107182509|Q107182509]] | [[Darya Navalnaya]] | [[Moscova]] | 2001-09-06 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:P20240222AS-0099 (53556136889).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1000 | [[:d:Q107264643|Q107264643]] | [[Juliana Mbengono]] | [[Ebibeyin]] | 1996-05-18 | [[Guinea Ecuatorial]] | | [[Ficheiro:Juliana Mbengono.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1001 | [[:d:Q107294119|Q107294119]] | [[Heidi Ferrer]] | [[Salina]] | 1970-05-28 | [[Estados Unidos de América]] | 2021-05-26 | |- | style='text-align:right'| 1002 | [[:d:Q107301245|Q107301245]] | [[Win Min Than]] | | 1983 | [[Myanmar]] | | |- | style='text-align:right'| 1003 | [[:d:Q107359574|Q107359574]] | [[Hagit Bilia]] | [[Haifa]] | 1966-12-09 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:838912501000100980980no.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1004 | [[:d:Q107419918|Q107419918]] | [[Hanne Valtari]] | | 1983 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1005 | [[:d:Q107524084|Q107524084]] | [[Salwa Kisswani]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1006 | [[:d:Q107609076|Q107609076]] | [[Begona M. Rueda]] | [[Xaén]] | 1992 | [[España]] | | [[Ficheiro:Begoña M. Rueda.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1007 | [[:d:Q107640188|Q107640188]] | [[Nessreen Al-Naqouzi]] | [[Sidón]] | 1987 | [[Líbano]] | | |- | style='text-align:right'| 1008 | [[:d:Q107644714|Q107644714]] | [[Lobna Al-Saraj]] | | | [[Marrocos]] | | |- | style='text-align:right'| 1009 | [[:d:Q107691497|Q107691497]] | [[Erin Elizabeth]] | | 1980 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Erin Elizabeth Selfie.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1010 | [[:d:Q107695705|Q107695705]] | [[Camilla Hamid]] | [[Katarina church parish]] | 1992-03-31 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Camilla Hamid 2022, P1110911.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1011 | [[:d:Q108060262|Q108060262]] | [[Alexandra Beliakova]] | [[Rybinsk]] | 1994-11-15 | | | |- | style='text-align:right'| 1012 | [[:d:Q108138510|Q108138510]] | [[Candy Khohliwe]] | [[Francistown]] | | [[Botswana]] | | [[Ficheiro:Faces from Wiki Indaba 2019 38.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1013 | [[:d:Q108160143|Q108160143]] | [[Margaret Zhang]] | [[Sydney]] | 1993-05-27 | [[Australia]] | | [[Ficheiro:Margaret Zhang (3) (14403141634).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1014 | [[:d:Q108203322|Q108203322]] | [[Josephine Kirsch]] | [[Berlín]] | 1990-05-27 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Josephine Kirsch von Yeah Handmade.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1015 | [[:d:Q108238405|Q108238405]] | [[Laura Imai Messina]] | [[Roma]] | 1981-08-16 | [[Italia]] | | [[Ficheiro:Laura Imai Messina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1016 | [[:d:Q108258226|Q108258226]] | [[Agnieszka Jankowiak-Maik]] | | 1984 | [[Polonia]] | | [[Ficheiro:Agnieszka Jankowiak-Maik.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1017 | [[:d:Q108456581|Q108456581]] | [[Maria Samarina]] | [[Ust-Abakan]] | 1986-04-16 | | | |- | style='text-align:right'| 1018 | [[:d:Q108485938|Q108485938]] | [[Jover Laurio]] | | 1979-08-28 | [[Filipinas]] | | |- | style='text-align:right'| 1019 | [[:d:Q108576651|Q108576651]] | [[Tia Williams]] | | 1975-08-15 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Tia Williams.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1020 | [[:d:Q108602449|Q108602449]] | [[Zeinab Harake]] | [[Filipinas]] | 1998-12-11 | [[Filipinas]] | | |- | style='text-align:right'| 1021 | [[:d:Q108648417|Q108648417]] | [[Catherine Voyer-Léger]] | | 1979 | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Catherine Voyer-Léger.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1022 | [[:d:Q108667709|Q108667709]] | [[Krista Baumane]] | | 1973-01-22 | [[Letonia]] | | [[Ficheiro:Saeimas 11.jūnija attālinātā ārkārtas sēde (49994386892).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1023 | [[:d:Q108692510|Q108692510]] | [[Vered Singer]] | [[Petah Tikva]] | 1969-05-19 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:ורד זינגר.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1024 | [[:d:Q108984868|Q108984868]] | [[Hagar Chemali]] | | 1981-09-04 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1025 | [[:d:Q109020327|Q109020327]] | [[Dieretou Diallo]] | [[Kamsar]] | 1993-02 | [[Guinea]] | | [[Ficheiro:Dieretou Diallo.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1026 | [[:d:Q109266546|Q109266546]] | [[Barbora Št̕astná]] | | 1973-11-20 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:2020-06-08 Barbora Šťastná.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1027 | [[:d:Q109338093|Q109338093]] | [[Hanna Topìlìna]] | | 1988 | | | |- | style='text-align:right'| 1028 | [[:d:Q109428168|Q109428168]] | [[Anastasiya Gavrylchenko]] | [[Samar]] | 1989-07-04 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Anastasiia Gavrylchenko.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1029 | [[:d:Q109563621|Q109563621]] | [[Nicole Seifert]] | | 1972 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Nicole Seifert-0471.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1030 | [[:d:Q109595681|Q109595681]] | [[Therese G. Eide]] | | 1978-08-05 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1031 | [[:d:Q109878023|Q109878023]] | [[Benedetta Rossi]] | [[Porto San Giorgio]] | 1972-11-13 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1032 | [[:d:Q109997644|Q109997644]] | [[Dora Moutot]] | | 1987-05-23 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Dora Moutot en 2024.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1033 | [[:d:Q110456858|Q110456858]] | [[Petra Lovelyhair]] | [[Praga]] | 1980-07-03 | [[República Checa]] | | [[Ficheiro:Petra Vancurova 2022 1.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1034 | [[:d:Q110489209|Q110489209]] | [[Heidi Mäkinen]] | | 1956-04-28 | [[Finlandia]] | | [[Ficheiro:Heidi Mäkinen (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1035 | [[:d:Q110556273|Q110556273]] | [[Sylvie Droulans]] | | | [[Bélxica]] | | |- | style='text-align:right'| 1036 | [[:d:Q110614772|Q110614772]] | [[Sara Soueidan]] | | 1986-06-15 | [[Líbano]] | | |- | style='text-align:right'| 1037 | [[:d:Q110665930|Q110665930]] | [[Felicia Kingsley]] | [[Carpi]] | 1987-10-13 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1038 | [[:d:Q110738296|Q110738296]] | [[Anna Alboth]] | [[Varsovia]] | 1984 | | | [[Ficheiro:Portrait- Anna Alboth (2019).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1039 | [[:d:Q110761413|Q110761413]] | [[Laura Dzhugeliya]] | [[Distrito de Sukhumi]] | 1985-06-18 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1040 | [[:d:Q110821798|Q110821798]] | [[Eileen]] | [[Rivne]] | 1988-09-30 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Олена Андросова (Eileen) на Comic Con Ukraine, вересень 2021 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1041 | [[:d:Q110855989|Q110855989]] | [[Amanda Stanton]] | | 1990 | | | |- | style='text-align:right'| 1042 | [[:d:Q111337043|Q111337043]] | [[Nancy Raabe]] | | 1954-06-30 | | | [[Ficheiro:Nmr 22-2b.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1043 | [[:d:Q111369577|Q111369577]] | [[Luxury Girl]] | [[San Petersburgo]] | 1993-07-10 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Luxury Girl 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1044 | [[:d:Q111613271|Q111613271]] | [[Virginie Chaloux-Gendron]] | [[Saint-Jérôme]] | | [[Canadá]] | | [[Ficheiro:Virginie Chaloux-Gendron.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1045 | [[:d:Q111780258|Q111780258]] | [[Eva Biringer]] | [[Ebingen]] | 1989 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Eva Biringer - Buch Wien 2023.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1046 | [[:d:Q111793104|Q111793104]] | [[Alina Lipp]] | [[Hamburgo]] | 1993-09-17 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Алина Липп (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1047 | [[:d:Q111836239|Q111836239]] | [[Franziska Bluhm]] | | | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Franziska Bluhm - 2018.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1048 | [[:d:Q111955342|Q111955342]] | [[Uksana Gaidar]] | [[Kíiv]] | | [[Ucraína]] | 2022-03 | |- | style='text-align:right'| 1049 | [[:d:Q112113130|Q112113130]] | [[Vera Kurian]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Vera Kurian 5187842.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1050 | [[:d:Q112537176|Q112537176]] | [[Lucie Kutrová]] | [[Havířov]] | 1992-12-12 | | | |- | style='text-align:right'| 1051 | [[:d:Q112537324|Q112537324]] | [[Laura Vanderkam]] | | 1978 | | | [[Ficheiro:Laura Vanderkam at Bullish Conference 2013 (cropped).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1052 | [[:d:Q112547553|Q112547553]] | [[Serena Giuliano Laktaf]] | [[Salerno]] | 1982 | | | [[Ficheiro:Serena Giuliano.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1053 | [[:d:Q112554088|Q112554088]] | [[Ruth Kvarnström-Jones]] | | 1962-04-26 | | | |- | style='text-align:right'| 1054 | [[:d:Q112565201|Q112565201]] | [[Anabelle Stehl]] | [[Bad Kreuznach]] | 1993 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:2024-03-22 Event, Leipziger Buchmesse und Manga-Comic-Con 2024 STP 8359 by Stepro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1055 | [[:d:Q112622233|Q112622233]] | [[Boel Harning]] | [[Gotemburgo]] | 1973 | [[Dinamarca (Q756617)|Dinamarca]] | | |- | style='text-align:right'| 1056 | [[:d:Q112994250|Q112994250]] | [[Nadezhda Strelez]] | [[Voronezh]] | 1980-05-16 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Надежда Стрелец.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1057 | [[:d:Q113015074|Q113015074]] | [[Zoë Ligon]] | | | | | [[Ficheiro:Vibrator.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1058 | [[:d:Q113027262|Q113027262]] | [[Юлия Михайловна Витязева]] | [[Odesa]] | 1981-06-25 | [[Rusia]]<br/>[[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 1059 | [[:d:Q113341362|Q113341362]] | [[Carmel Vaisman]] | [[Botoșani]] | 1972-07-31 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Carmel Vaisman 1.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1060 | [[:d:Q113401870|Q113401870]] | [[Ruby Dhal]] | [[India]] | 1994-10-19 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1061 | [[:d:Q113470382|Q113470382]] | [[Jessica Jurassica]] | | 1993 | [[Suíza]] | | |- | style='text-align:right'| 1062 | [[:d:Q113662181|Q113662181]] | [[Dorli Rainey]] | | 1926-12-26 | | 2022-08-12 | [[Ficheiro:Dorli Rainey on KODX Seattle.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1063 | [[:d:Q113788883|Q113788883]] | [[Anna Pardos i Ripoll]] | [[Barcelona]] | 1998-08-25 | [[España]] | | [[Ficheiro:2021 Setmana del Llibre en Català September 18 65.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1064 | [[:d:Q114873888|Q114873888]] | [[Victoria Gok]] | [[Pyt-Yakh]] | 1994-06-15 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1065 | [[:d:Q114888011|Q114888011]] | [[Oksana Moroz]] | [[Novovolynsk]] | 1982-05-08 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Oksana Moroz Arsenal Book festival 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1066 | [[:d:Q114929807|Q114929807]] | [[Patrizia Varela]] | [[Mondragón, Guipúscoa|Mondragón]] | 1990 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1067 | [[:d:Q114958347|Q114958347]] | [[Gigi Griffis]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1068 | [[:d:Q115216894|Q115216894]] | [[Shahnaz Kamelzadeh]] | [[Dushanbe]] | 1982-01-01<br/>1981-12-29 | [[Tadjiikistán]] | | |- | style='text-align:right'| 1069 | [[:d:Q115218142|Q115218142]] | [[Fatouma Harber]] | [[Tombouctou]] | 1978 | [[Malí]] | | [[Ficheiro:Fatouma Herber et Cheikh Fall lors de la remise du prix Anna Gueye.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1070 | [[:d:Q115406645|Q115406645]] | [[Lucía Galán Bertrand]] | [[Oviedo]] | 1978-02-13 | [[España]] | | |- | style='text-align:right'| 1071 | [[:d:Q115782486|Q115782486]] | [[FIЇNKA]] | [[Nadvirna]] | 1993-10-09 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Fiїnka Feb 2023.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1072 | [[:d:Q115943841|Q115943841]] | [[Malin Karim]] | | 1977-08-09 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Malin Karim at Göteborg Book Fair 2022 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1073 | [[:d:Q115944506|Q115944506]] | [[Fiamma Luzzati]] | [[Roma]] | 1964-06-29 | [[Italia]] | | |- | style='text-align:right'| 1074 | [[:d:Q116207508|Q116207508]] | [[Olivia Kiernan]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1075 | [[:d:Q116215745|Q116215745]] | [[Régine Debatty]] | | | [[Bélxica]] | | [[Ficheiro:Régine Debatty.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1076 | [[:d:Q116268250|Q116268250]] | [[Yulya Finess]] | [[Krutets]] | 2004-08-23 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1077 | [[:d:Q116272346|Q116272346]] | [[Gytha Lodge]] | | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 1078 | [[:d:Q116457595|Q116457595]] | [[Sazan Hendrix]] | [[Nashville, Tennessee|Nashville]]<br/>[[Estados Unidos de América]] | 1989-10-02 | | | |- | style='text-align:right'| 1079 | [[:d:Q116609285|Q116609285]] | [[Rachel Roddy]] | | 1972 | | | |- | style='text-align:right'| 1080 | [[:d:Q116659497|Q116659497]] | [[Kate Davies]] | | 1983-01-06 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1081 | [[:d:Q116826845|Q116826845]] | [[Shelly Zohar]] | [[Nahariya]] | 1994-06-20 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Shelly Zohar, January 2021.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1082 | [[:d:Q116870224|Q116870224]] | [[Lidiia Boikiv]] | [[Zubrets]] | 2000-01-15 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 1083 | [[:d:Q117101696|Q117101696]] | [[Karina Komil]] | [[Rusia]] | 1991-03-05 | | | [[Ficheiro:Карина Комил.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1084 | [[:d:Q117218443|Q117218443]] | [[Maybelle Boma]] | | | [[Camerún]] | | [[Ficheiro:Maybelle Boma.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1085 | [[:d:Q117242977|Q117242977]] | [[Jessica Gómez Álvarez]] | [[Langreu (Q102312393)|Langreu]] | 1983-11-26 | [[España]] | | [[Ficheiro:Jessica Gomez Alvarez.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1086 | [[:d:Q117258623|Q117258623]] | [[Matilda Djerf]] | [[Borås Gustav Adolfs church parish]] | 1997-04-08 | [[Suecia]] | | [[Ficheiro:Matilda Djerf in 2022.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1087 | [[:d:Q117477135|Q117477135]] | [[Anna Pastak]] | | 1988-08-28 | [[Finlandia]] | | |- | style='text-align:right'| 1088 | [[:d:Q117629472|Q117629472]] | [[Lee Tilghman]] | | 1990-02-16 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1089 | [[:d:Q117706824|Q117706824]] | [[Galina Totorina]] | [[Borodino]] | 1983-08-25 | [[Unión Soviética]]<br/>[[Rusia]] | | [[Ficheiro:Galina Totorina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1090 | [[:d:Q117707944|Q117707944]] | [[Ann Corcoran]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1091 | [[:d:Q117808691|Q117808691]] | [[Лилия Абрамова]] | [[Tashkent]] | 1969-12-17 | | | |- | style='text-align:right'| 1092 | [[:d:Q118095442|Q118095442]] | [[Dina Knorr]] | [[Oberhausen]] | 1977-03-11 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1093 | [[:d:Q118105765|Q118105765]] | [[Angela Murinai]] | [[Kiskunmajsa]] | 1970-05-07 | [[Hungría]] | | |- | style='text-align:right'| 1094 | [[:d:Q118154389|Q118154389]] | [[Karolína Hubková]] | [[Šternberk]] | 1990-02-05 | [[República Checa]] | | |- | style='text-align:right'| 1095 | [[:d:Q118591521|Q118591521]] | [[Virgie Tovar]] | | 1982-05-19 | | | [[Ficheiro:Sundance Film Festival 2024 - Virgie Tovar-104A3385.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1096 | [[:d:Q118945575|Q118945575]] | [[Anastasiya Lvova]] | [[San Petersburgo]] | 1988-03-29 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Lvova Anastasiya, slavic face selfie.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1097 | [[:d:Q119085034|Q119085034]] | [[Marianna Vyshemirskaya]] | [[Makiivka]] | 1992-07-25 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 1098 | [[:d:Q119439818|Q119439818]] | [[Jordan Daphne Rondel]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1099 | [[:d:Q119794453|Q119794453]] | [[Elin Vatnar Nilsen]] | | 1971 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1100 | [[:d:Q119849962|Q119849962]] | [[Christine Michel Carter]] | | 1986 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Christine Michel Carter author.png|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1101 | [[:d:Q120548770|Q120548770]] | [[Tany Solovey]] | [[San Petersburgo]] | 1987-12-09 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Тревел-блоггер Татьяна Соловьёва на арктической станции на Байкале.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1102 | [[:d:Q120599776|Q120599776]] | [[Kristina Cho]] | [[Cleveland, Ohio|Cleveland]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1103 | [[:d:Q120610019|Q120610019]] | [[Veronika Opatřilová]] | | 1986-05-15 | | | |- | style='text-align:right'| 1104 | [[:d:Q120616318|Q120616318]] | [[Lisa Barr]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1105 | [[:d:Q121091992|Q121091992]] | [[Rebecca Yarros]] | [[Washington, D.C.]] | 1981-04-14 | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:NBF2024-rebecca-yarros.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1106 | [[:d:Q121819209|Q121819209]] | [[Marta Goikoetxea Luquin]] | [[Lizarra]] | 1984-07-06 | | | |- | style='text-align:right'| 1107 | [[:d:Q121843251|Q121843251]] | [[Anne-Marie Dworaczek Bendome]] | [[Libreville]] | 1962-10-22 | [[Gabón]]<br/>[[Francia]] | | [[Ficheiro:Amdb-avatar-wikipedia-2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1108 | [[:d:Q122441629|Q122441629]] | [[Jenny Böhme]] | | 1983-07-05 | [[Alemaña]] | | |- | style='text-align:right'| 1109 | [[:d:Q122983110|Q122983110]] | [[Samira Sabou]] | [[Niamey]] | 1981 | [[Níxer]] | | [[Ficheiro:Samira Sabou VOA.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1110 | [[:d:Q123007334|Q123007334]] | [[Adeline Gressin]] | | | | | [[Ficheiro:Mon apprentie masseuse a d'abord voulu... (8777706811).jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1111 | [[:d:Q123013527|Q123013527]] | [[Emma Brink Rask]] | | 1980-02-25 | [[Suecia]] | | |- | style='text-align:right'| 1112 | [[:d:Q123014159|Q123014159]] | [[Daria Piskozub]] | [[Lviv]] | 1997-06-06 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Daria Piskozub.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1113 | [[:d:Q123015481|Q123015481]] | [[Iryna Grabovska]] | [[Snizhne]] | 1987-05-28 | [[Ucraína]] | | [[Ficheiro:Iryna Grabovska.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1114 | [[:d:Q123093260|Q123093260]] | [[Коряк Тетяна]] | | 1989-06-09 | | | [[Ficheiro:Koriack.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1115 | [[:d:Q123162957|Q123162957]] | [[Marianna Pintér]] | [[Budapest]] | 1978 | | | |- | style='text-align:right'| 1116 | [[:d:Q123301219|Q123301219]] | [[Ann Denty]] | | 1961-01-22 | | | |- | style='text-align:right'| 1117 | [[:d:Q123413927|Q123413927]] | [[Margarita Grachova]] | [[Serpukhov]] | 1992-11-12 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1118 | [[:d:Q123977235|Q123977235]] | [[Magdalena Mikołajczyk]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1119 | [[:d:Q124333445|Q124333445]] | [[Морозюк София Юрьевна]] | [[Khárkiv]] | 1998-08-22 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 1120 | [[:d:Q124500188|Q124500188]] | [[Cathy Hinners]] | | 1960 | | | |- | style='text-align:right'| 1121 | [[:d:Q124512979|Q124512979]] | [[Kassiane Asasumasu]] | | 1982 | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1122 | [[:d:Q124662570|Q124662570]] | [[Наумова Олена В'ячеславівна]] | [[Nova Maiachka]] | 1965-06-25 | [[Ucraína]] | | |- | style='text-align:right'| 1123 | [[:d:Q124678597|Q124678597]] | [[Laura Melina Berling]] | | | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:Laura M. Berling, Frankfurter Buchmesse 2023.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1124 | [[:d:Q124719864|Q124719864]] | [[Wendy Mitchell]] | [[Wakefield]] | 1956-01-31 | [[Reino Unido]] | 2024-02-22 | |- | style='text-align:right'| 1125 | [[:d:Q124751955|Q124751955]] | [[Valerija Perger]] | [[Okoslavci]] | 1959-05-19 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 1126 | [[:d:Q124765089|Q124765089]] | [[Lyubov Moskvina]] | [[San Petersburgo]] | | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Master class by Lyubov Moskvina 01.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1127 | [[:d:Q124767964|Q124767964]] | [[Chawadee Nualkhair]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1128 | [[:d:Q124799073|Q124799073]] | [[Ella Kenan]] | [[Israel]] | 1988-03-29 | [[Israel]] | | [[Ficheiro:Ella Kenan.JPG|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1129 | [[:d:Q125418245|Q125418245]] | [[Milana Tyulpanova]] | [[San Petersburgo]] | 1993-08-19 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1130 | [[:d:Q125453044|Q125453044]] | [[Léane Alestra]] | | 1998 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1131 | [[:d:Q126176499|Q126176499]] | [[Sophie Gourion]] | | 1973-07-15 | [[Francia]] | | [[Ficheiro:Sophie-gourion-portrait.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1132 | [[:d:Q126180793|Q126180793]] | [[Nadia Aboulhosn]] | | 1988-09-13 | | | |- | style='text-align:right'| 1133 | [[:d:Q126478358|Q126478358]] | [[Kristina vom Dorf]] | [[Werdau]] | 1987-01-07 | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:2024-03-22 Event, Leipziger Buchmesse und Manga-Comic-Con 2024 STP 8190 by Stepro.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1134 | [[:d:Q126951527|Q126951527]] | [[Christina Hillesheim]] | [[Múnic]] | | | | |- | style='text-align:right'| 1135 | [[:d:Q127275147|Q127275147]] | [[Kyla Scanlon]] | [[Louisville, Kentucky|Louisville]] | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1136 | [[:d:Q130400752|Q130400752]] | [[Lucy Jane Wood]] | [[Birkenhead]] | 1991-04-23 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1137 | [[:d:Q130640428|Q130640428]] | [[Ana Žontar Kristanc]] | | 1989-10-24 | [[Eslovenia]] | | |- | style='text-align:right'| 1138 | [[:d:Q130902903|Q130902903]] | [[Élodie Shanta]] | | 1987-09-13 | [[Francia]] | | |- | style='text-align:right'| 1139 | [[:d:Q131288219|Q131288219]] | [[Frieda Vizel]] | | 1984 | | | |- | style='text-align:right'| 1140 | [[:d:Q131295743|Q131295743]] | [[Eva Hermans-Kroot]] | [[Tilburg]] | 1998-05-11 | [[Reino dos Países Baixos]] | 2024-11-30 | |- | style='text-align:right'| 1141 | [[:d:Q131301234|Q131301234]] | [[Bianca Jankovska]] | [[Viena]] | 1991 | [[Austria]] | | |- | style='text-align:right'| 1142 | [[:d:Q131387628|Q131387628]] | [[Sara Emilie Tandberg]] | [[Oslo]] | 1992-09-28 | [[Noruega]] | | |- | style='text-align:right'| 1143 | [[:d:Q131540309|Q131540309]] | [[Betsy]] | | 2013-01-27 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1144 | [[:d:Q131674611|Q131674611]] | [[Maria Iankovskaia]] | [[Moscova]] | 2012-09-21 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1145 | [[:d:Q131830920|Q131830920]] | [[Мээрим Толепберген]] | [[Talas Region]] | 1992-02-08 | [[Kirguizistán]] | | |- | style='text-align:right'| 1146 | [[:d:Q132776914|Q132776914]] | [[Кажанна]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 1147 | [[:d:Q133189275|Q133189275]] | [[Juliet Angus]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |- | style='text-align:right'| 1148 | [[:d:Q133834600|Q133834600]] | [[Kira Borchers]] | | | [[Alemaña]] | | [[Ficheiro:2025-03-27 Event, Leipziger Buchmesse und Manga-Comic-Con 2025 STP 1853-2.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1149 | [[:d:Q133927810|Q133927810]] | [[Daria Blokhina]] | [[Moscova]] | 1993-10-06 | [[Rusia]] | | [[Ficheiro:Daria Blokhina.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1150 | [[:d:Q133958143|Q133958143]] | [[Maggie McNeill]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | [[Ficheiro:Maggie McNeill, 2019 02.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1151 | [[:d:Q134451213|Q134451213]] | [[Maria Pogrebnyak]] | [[Moscova]] | 1987-11-17 | [[Rusia]] | | |- | style='text-align:right'| 1152 | [[:d:Q134876126|Q134876126]] | [[Chrissie Wunna]] | [[Doncaster]] | 1980-12-19 | [[Reino Unido]] | | |- | style='text-align:right'| 1153 | [[:d:Q134986868|Q134986868]] | [[Алина Геннадьевна Левда]] | [[Voronezh]] | 1990-12-17 | [[Rusia]]<br/>[[Unión Soviética]] | | |- | style='text-align:right'| 1154 | [[:d:Q134999856|Q134999856]] | [[Niu Yu]] | [[Mianyang]] | 1997 | [[República Popular da China]] | | [[Ficheiro:Niu Yu (2024) 03.jpg|center|150px]] |- | style='text-align:right'| 1155 | [[:d:Q135004771|Q135004771]] | [[Kelly Jensen]] | | | [[Estados Unidos de América]] | | |} {{Wikidata list end}} [[Categoría:Wikipedia:Listas de mulleres con datos de Wikidata]] 0cj71akg1wagjm1qh5ar97dyrp9k2g9 0 463472 7105164 7097565 2025-06-24T00:49:04Z O Breixo 127505 7105164 wikitext text/x-wiki {{Edificio}} O '''dolmen da Casa dos Mouros'''<ref>{{Cita web|título=A Casa dos Mouros - 276445|url=https://galicianomeada.xunta.gal/sixtop/toponimos/fichapublica/276445|páxina-web=galicianomeada.xunta.gal|data-acceso=2023-10-06}}</ref> é un [[monumento megalítico]] situado no [[monte da Madroa]], en [[Candeán, Vigo|Candeán]], no concello de [[Vigo]], moi próximo aos campos de adestramento do [[R.C. Celta]] e moi preto tamén do [[Parque Zoolóxico da Madroa]]. Foi construído entre fins do [[V milenio a.C.]] e o fin do [[III milenio a.C.]] Son restos do [[neolítico]], ligados á [[cultura megalítica]] que se desenvolveu en [[Galicia]] tres ou catro milenios antes do [[ano 0]]. Este dolmen catalógase como un dos mellor conservados e de maiores dimensións. É o monumento megalítico máis grande da zona e ten a consideración de [[Ben de Interese Cultural]]. == Descrición == O topónimo ''A Casa dos Mouros'', provén dun ser [[Mitoloxía galega|mitolóxico galego]] (o [[Mouro (mitoloxía)|mouro]]), cuxa existencia está case sempre ligada aos [[Dolmen|dolmens]] e [[Mámoa|mámoas]] e a outros lugares históricos e lendarios de toda Galicia. O dolmen está composto por cinco [[Ortóstato|ortostatos]] (lousas verticais) que forman as paredes do monumento e a cuberta, que se atopa apoiada sobre unha das lousas. Estas pedras forman o polígono, pesan toneladas e chegan a roldar os 2 metros de altura. A cámara mide arredor de tres metros de longo por dous de ancho. == Historia == Son os restos descubertos dunha [[tumba]] dun enterramento neolítico, xa que no seu orixe e no pasado, as pedras estaban cubertas por un pequeno montículo de terra, que é o que recibe o nome galego de “[[mámoa]]”. Aínda así, a voracidade dos buscadores de tesouros que chegaban ao lugar guiados polas historias e [[Lenda|lendas]] que contaban a aparición de grandes riquezas, propiciou que as mámoas foran “profanadas” e saqueadas, levando consigo o pouco que atopaban de valor e esnaquizando as posíbeis evidencias de enterramento que puideran chegar ata os nosos días. Ademais, todos estes descubrimentos dan boa conta da ocupación humana destas zonas dende épocas remotas. === Actualidade === En setembro de [[1990]], o concello de [[Vigo]] tivo que mercarlle a un particular a leira onde se sitúa o dolmen, dado que este pretendía construír unha casa nas inmediacións e na que ademais, existen outros monumentos megalíticos como [[Túmulo|túmulos]] que no pasado sufriron diversos ataques de vándalos. Despois de tantos anos en mans do concello, o lugar non se atopa debidamente acondicionado, a pesar de que é unha das maiores xoias históricas do municipio de Vigo. En [[2016]] sufriu un acto de [[vandalismo]],<ref>{{Cita novas|data=9 de novembro de 2016|título=Un dolmen de Vigo víctima del vandalismo|url=https://portalclasico.com/un-dolmen-de-vigo-victima-del-vandalismo|data-acceso=29 de novembro de 2019|lingua=es|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20190819214039/https://portalclasico.com/un-dolmen-de-vigo-victima-del-vandalismo|dataarquivo=19 de agosto de 2019|urlmorta=yes}}</ref> sendo restaurado pouco despois.<ref>{{Cita novas|data=7 de abril de 2017|título=El Concello limpia en Candeán la mámoa "Casa dos Mouros" tras las pintadas de noviembre|url=https://www.farodevigo.es/gran-vigo/2017/04/07/concello-limpia-candean-mamoa-casa/1656487.html|data-acceso=29 de novembro de 2019|lingua=es|xornal=[[Faro de Vigo]]}}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lista de megálitos de Galicia]] === Ligazóns externas === * [http://galiciapuebloapueblo.blogspot.com/2015/05/dolmen-casa-dos-mouros-vigo.html Imaxes do dolmen] {{Es}}. * [https://www.galiciamaxica.eu/galicia/pontevedra/comarca-de-vigo/vigo/casadosmouros/ O dolmen Casa dos Mouros en Galicia Máxica] {{Es}} * [http://www.turismoenxebre.com/2010/02/casa-dos-mouros-mamoas-del-parque-de.html Fotos e información] {{es}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Vigo]] [[Categoría:Bens de Interese Cultural de Vigo]] [[Categoría:Dolmens de Galicia|Casa dos Mouros]] r2j4cu0bc4ilpyy7yu0ofsboqsivzjj 0 466880 7105035 6775698 2025-06-23T22:24:57Z O Breixo 127505 7105035 wikitext text/x-wiki {{Sen referencias|data=xullo de 2019}} {{Acontecemento |imaxe = Joao IV proclaimed king.jpg |descrición_imaxe = <small>Proclamación de [[Xoán IV de Portugal|Xoán IV]] como [[Lista de reis de Portugal|rei de Portugal]], pintado por [[Veloso Salgado]] ([[Museu Militar de Lisboa]])</small>. |resultado = Vitoria portuguesa:<br/>* España recoñece a soberanía de Portugal e das súas posesións coloniais.<br/>* [[Tratado de Lisboa (1668)]]<br/>* Portugal cede Ceuta a España.<br/>* Portugal cede a vila de [[Ermesende]]. |combatentes1 =[[Ficheiro:Flag of Portugal (1640).svg|border|22px]] [[Reino de Portugal]]<br />[[Ficheiro:Pavillon royal de France.svg|borda|22px]] [[Reino de Francia]]<br />(1641-59)<br />[[Ficheiro:Flag of England.svg|border|22px]] [[Reino de Inglaterra]]<br />(1662-68) |combatentes2 =[[Ficheiro:Flag of New Spain.svg|border|22px]] [[Casa de Habsburgo|España]] |comandante1 =[[Ficheiro:Flag of Portugal (1640).svg|border|22px]] [[Xoán IV de Portugal]]<br />[[Ficheiro:Flag of Portugal (1640).svg|border|22px]] [[Afonso VI de Portugal]]<br />[[Ficheiro:Flag of Portugal (1640).svg|22px]] [[Pedro II de Portugal]]<br /> [[Ficheiro:Flag of Portugal (1640).svg|border|22px]] [[António Luís de Meneses, 1.º Marqués de Marialva|Marqués de Marialva]]<br /> [[Ficheiro:Flag of Portugal (1640).svg|border|22px]] [[Sancho Manuel de Vilhena|Conde de Vila Flor]]<br /> [[Ficheiro:Flag of Portugal (1640).svg|border|22px]] [[Frederico Armando de Schomberg|Conde de Mértola]]<br /> [[Ficheiro:Flag of Portugal (1640).svg|border|22px]] [[Matias de Albuquerque, Conde de Alegrete|Matias de Albuquerque]]<br /> |comandante2 =[[Ficheiro:Flag of New Spain.svg|border|22px]] [[Filipe IV de España]]<br /> [[Ficheiro:Flag of New Spain.svg|border|22px]] [[Carlos II de España]]<br /> [[Ficheiro:Flag of New Spain.svg|border|22px]] [[Luis de Haro y Guzmán|Luis de Haro]]<br /> [[Ficheiro:Flag of New Spain.svg|border|22px]] [[Xoán Xosé de Austria]]<br /> }} A '''Guerra de Restauración''' (en portugués: ''Guerra da Restauração'') foi unha serie de enfrontamentos armados entre o [[reino de Portugal]] e o [[Reino de Castela]]. Este conflito comezou o [[1 de decembro]] de [[1640]] e rematou co [[Tratado de Lisboa de 1668]], asinado por [[Afonso VI de Portugal]] e [[Carlos II de España]], no que se recoñeceu a independencia total de Portugal. A sublevación de 1640 e a longa guerra que desatou puxeron fin a un período de sesenta anos de goberno pola [[Casa de Austria]] en [[Portugal]]. O período de 1640 a [[1668]] caracterizouse por enfrontamentos periódicos entre Portugal e España, tanto pequenas batallas como graves conflitos armados, moitos dos cales foron causados ​​por conflitos en España e Portugal con poderes non ibéricos. España participou na [[Guerra dos Trinta Anos]] ata [[1648]] e na Guerra franco-española ata a [[1659]], mentres que Portugal participou na [[Guerra Portuguesa-Holandesa|Guerra portuguesa-holandesa]] ata [[1663]]. A fronte mantívose estática e, no lado español, principalmente na defensiva ata 1660, dada a prioridade que a Corte de Madrid concedeu para sufocar o Levantamento de Cataluña. Por outro lado a guerra tivo frecuentes treguas debido ao cansazo e pouca preparación dos exércitos de ambas as partes, xa que ambos os reinos estaban en guerra contra outras potencias. A guerra estableceu a [[Casa de Bragança]] como a nova dinastía reinante de Portugal, substituíndo a [[Habsburgo|Casa dos Habsburgo]]. == Antecedentes == Ante a desaparición do anterior monarca, as Cortes tiveron que decidir cal dos varios reclamantes debería ocupar o trono portugués, pero antes de que se fixesen as eleccións, [[Filipe II de España]] anticipouse cunha invasión militar do reino. Nos anos previos o [[Conde-duque de Olivares]] impuxera a [[Unión de Armas]], á que se opuxeran Cataluña e Portugal.<ref>{{Cita libro|nome=Xavier|título=La Guerra dels Segadors (en catalán)|url=https://www.casadellibro.com/libro-la-guerra-dels-segadors/9788497661928/1121448|data=2007|editorial=EUMO|páxina=304|apelidos=Torres}}</ref> == O levantamento de 1640 == Debido ao descontento de todas as clases sociais do reino contra a nova política do conde-duque (quen pretendía castelanizar toda a monarquía hispánica) os nobres deron un golpe de estado en Lisboa mentres un movemento insurreccional partía dende diferentes lugares. Estes movementos estendéronse a través doutras rexións estalando insurreccións e motíns en localidades como Portel, Sousel, [[Campo de Ourique]], [[Vila Viçosa]], [[Faro, Portugal|Faro]], [[Loulé]], [[Tavira]], [[Albufeira]], [[Coruche]], [[Montargil]], [[Abrantes]], Sardoal, [[Setúbal]], [[Porto, Portugal|Oporto]], [[Vila Real]] e [[Viana do Castelo]] e nas rexións do [[Alentexo]] e [[Algarve]]. A causa inmediata destes disturbios foi a imposición de novos impostos e as difíciles condicións de vida da poboación baixo o dominio castelán. O movemento insurreccional non conseguiu retirar o goberno establecido en Lisboa, sucumbindo ao reforzo das tropas castelás que foron á súa axuda para reprimir a revolta. === Frontes === Militarmente a Guerra de Restauración portuguesa consistiu principalmente en escaramuzas fronteirizas e redadas de cabalería contra cidades fronteirizas, combinadas con invasións e contra-invasións ocasionais, moitas delas tímidas e insuficientemente financiadas. Houbo só cinco grandes batallas preparadas coidadosamente durante os vinte e oito anos de hostilidades. A fronte principal do conflito foi [[Estremadura]], seguida da [[Reino de Galicia|galega]], que só gañou importancia nos últimos anos da guerra, a partir de [[1665]]. En Estremadura, o clima limitou os principais combates a dous curtos períodos de campaña: unha primavera, de marzo ou abril a mediados de xuño, e outro outono, de mediados de setembro a finais de novembro. Durante o verán houbo pouca auga e forraxes para as bestas e durante o inverno a inundación de ríos e arroios e a falta de pontes e boas estradas impediron os movementos dos exércitos. Precisamente a falta de forraxe no verán fixo imposible a realización de valas durante o outono, xa que o exército tivo que moverse para obter pastos para as súas monturas e animais de embalar. Varias dificultades loxísticas limitaron o radio de acción dos exércitos e reduciron o tempo de campaña a preto de dúas semanas. == A guerra == Pódese considerar que a guerra tivo tres períodos: * Primeiro, unha fase inicial (1640-1646) cando se viu que os portugueses non podían ser devoltos facilmente ao sometemento dos españois; * Segundo, un longo período (1646-1660) de enfrontamentos militares, caracterizado por pequenas incursións, mentres que España concentrou os seus compromisos militares noutras partes de Europa; * Terceiro, un último período (1660-1668) durante o cal o rei español Filipe IV buscou sen éxito unha vitoria decisiva que acabase coas hostilidades. ==== Primeira fase ==== Na fronte galega, que non era moi activa, nos primeiros anos da guerra destacou a destrución do [[mosteiro beneditino de Fiaes]] (situado entre o Douro e o Miño) en [[1641]], a vitoria galega na [[Batalla de Vilaza]] fronte á perda española da fortaleza de Salvaterra de Miño en [[1642]], praza que non foi recuperada ata [[1659]]. Os combates limitáronse a algunhas incursións mutuas e aos intentos españois sen éxito de recuperar [[Salvaterra de Miño]]. Coa esperanza dunha vitoria rápida sobre Portugal, España destinou sete rexementos á fronteira portuguesa, pero os atrasos causados ​​polo [[Conde de Monterrei]], un xefe con máis interese nas comodidades da Corte que na batalla, malgastou calquera vantaxe inmediata. Fracasou unha contraofensiva portuguesa a finais de 1641 e deixouse o conflito nun impasse. A primeira batalla da guerra levouse a cabo o 26 de maio de 1644 nas chairas de [[Montijo, Portugal|Montijo]]. Aquel día, unha gran columna de soldados españois e [[mercenarios]], comandado por Carlo Andrea Caracciolo, marqués de Torrecusa, nativo de [[Nápoles]], foi arrestado polas forzas portuguesas na Batalla de Montijo, liderado por Matías de Albuquerque, un dos experimentados oficiais coloniais portugueses que se fixeron famosos durante a guerra. Aínda que os portugueses os derrotaron, nunca máis intentaron unha profunda penetración no territorio castelán. Pouco despois, en novembro de 1644, Torrecusa cruzou as fronteiras de [[Badaxoz]], atravesando a cidade. O marqués ordenou un recoñecemento de [[Olivenza]], entón dominio portugués, pero desistiu de atacalo porque o consideraba de pouco interese. O exército español chegou a Elvas establecendo un asedio de oito días á cidade. O Marqués de Alegrete reforzou a gornición e puido superar os ataques dos españois, que foron forzados a regresar e atravesar a fronteira logo de sufrir grandes perdas. En 1645 seguiron as incursións mutuas en territorio inimigo. Os portugueses fracasaron no seu intento de apoderarse de [[Valencia de Alcántara]] e os españois ao tratar de expugnar Salvaterra do Extremo. A indisciplina e o desexo de saqueos minaron a eficacia das tropas de Estremadura. Os intentos de reforma militar fracasaron. En 1648 os portugueses redobraron as súas incursións en Estremadura, aproveitando o caos militar que prevalecía nas filas inimigas. En 1648 os españois contraatacaron, limitando as incursións portuguesas e defendendo victoriosamente Alcántara. En 1649 e 1650 con todo, retomaron os ataques, xeralmente con fortuna, inflixindo varias derrotas ás forzas españolas. Para recuperar Portugal, os españois organizaron dous exércitos: un en Estremadura e outro en Galicia. En Galicia recrutáronse uns dezaseis mil homes, aínda que moitos menos serviron na fronte, en malas condicións e con salarios baixos, unha situación que favoreceu a propagación de epidemias e as desercións. Para mellorar a situación, decidiuse reducir o número de soldados, pero ter un continxente pseudo-profesional mellor pagado e tratado. A primeira redución feita en parte para permitir que parte dos soldados volvese ás tarefas agrícolas levouse a cabo en 1644. En 1649 servían na fronte galega catro mil soldados de infantaría e oitocentos cabaleiros. Os portugueses instalaron a súa sede en Elvas, mentres os españois o fixeron na veciña Badaxoz, trasladándoo de [[Mérida, España|Mérida]], onde estuvera os primeiros meses da guerra. A zona, intensamente militarizada logo da entronización de Xoán IV en Lisboa, era o principal teatro da guerra. En 1641, dada a falta de medios dos adversarios, ambos se abstiveron de acometerse. As dúas partes se concentraron en mellorar as defensas dos seus territorios. Os enfrontamentos, determinadas polas ordes de Madrid e Lisboa, limitáronse a escaramuzas. As dúas partes tentaron atraerse ás cidades fronteirizas. En 1642 reviviu a guerra: os portugueses realizaron unha incursión na [[Serra de Gata]]. Aproveitándose dos desacordos entre os comandantes militares de Cáceres e Salamanca. O resto do ano sucedéronse as escaramuzas, de incerto resultado. Durante os anos 1643 e 1644, os portugueses cortaron a fronteira cacereña, con notable éxito. Asaltaron tamén Badaxoz en van. Tamén atacaron Galicia, onde tomaron Salvaterra. O exército real estacionado en Estremadura, privado das mellores tropas e carente de financiamento, tivo que completar a súa dotación con veciños da zona, sen experiencia na carreira militar. A falta de práctica marcial favoreceu a indisciplina, que se uniu á falta de calidade dos oficiais. A falta de fondos para afrontar os gastos do exército fixo que o exército tivese que vivir dos pobos de Estremadura, aos que os desertores, numerosos debido ás malas condicións nas que vivían os soldados, acosaban. A poboación civil padecía ataques portugueses e o abuso de soldados españois. Como resultado, formáronse unidades voluntarias de Estremadura, dedicadas á defensa das súas terras e aos ataques a través de Portugal e malia as actividades ilegais destas bandas, foron fundamentais para a defensa da fronteira, dada a ineficacia do exército regular. === Segunda fase === En 1646, a imposibilidade de alcanzar un acordo estable cos holandeses e o temor a perder a alianza con Francia preocupaba ao goberno portugués. Nese período, os diplomáticos portugueses procuraban a colaboración de [[Francia]], [[Provincias Unidas]] e [[República de Venecia|Venecia]] para tratar de conseguir que [[Filipe IV de España|Filipe IV]] asinase unha tregua de polo menos cinco anos, propósito que non se alcanzou. Ao final de 1648, o goberno portugués estaba a piques de dar [[Pernambuco]] e [[Angola]] aos holandeses para gañar a súa axuda, aínda que as vitorias sobre estes nos territorios finalmente fixeron que o plan desaparecese. A guerra tamén foi cara. Na década de 1650, había máis de 20 000 soldados españois en Estremadura, fronte aos 27 000 en [[Flandres]]. Entre 1649 e 1654, preto do 29 por cento (máis de seis millóns de [[Ducado (moeda)|ducados]]) de gastos de defensa en España asignáronse á guerra contra Portugal, número que aumentou durante as principais campañas da década de 1660. Portugal conseguiu financiar os seus gastos militares grazas á súa capacidade para gravar o comercio de especias con Asia e co comercio de azucre brasileiro, aínda que tamén recibiu algún apoio de rivais europeos de España, especialmente Holanda, Francia e [[Inglaterra]]. En 1651 os portugueses asaltaron as terras de [[Coria]] e [[Valencia de Alcántara]], pero non puideron apoderarse das vilas. En 1653 e 1654 as incursións reducíronse, pero multiplicáronse de novo en 1656 ata que en 1657 os españois tomaron [[Olivenza]]. A década de 1650 foi indecisa militarmente, pero importante nas frontes política e diplomática. A morte do rei [[Xoán IV de Portugal|Xoán IV]] de Portugal en 1656 marcou o comezo da rexencia da súa esposa, que foi seguida por unha crise pola sucesión e o golpe de palacio de 1662. Parte da nobreza portuguesa desafiou a sucesión. Estes problemas internos, a expulsión dos holandeses do [[Brasil]] (1654) e a sinatura dun tratado con Inglaterra (tamén en 1654) melloraron temporalmente a posición diplomática e financeira de Portugal e outorgoulle a protección necesaria contra un ataque naval contra Lisboa. Con todo, Portugal seguiu sen conseguir o obxectivo principal: un pacto formal con Francia. A debilidade e illamento portugueses provocaron a virtual exclusión das negociacións do principal pacto europeo do momento, a [[Paz de Westfalia]] en 1648, o triunfo da nova [[Real Politik|''real politik'']]. Grazas á sinatura deste tratado e ao fin das hostilidades en Cataluña en 1652, España volveu concentrar a súa atención en Portugal, aínda que sufriu unha falta de homes, recursos e, sobre todo, bos líderes militares para asumir a subxugación do territorio. A partir de 1658 a fronte galega gañou importancia e actividade. Os galegos conquistaron [[Lapela, A Arnoia, A Arnoia|Lapela]] ese ano e reconquistaron [[Salvaterra de Miño]] ao seguinte. === Terceira fase === O fin da fronte catalá fixo que a Corte de Madrid enviase máis exércitos a Estremadura pero non conseguiron tomar Valencia de Alcántara. Debido ás paces entre España e Francia, Filipe IV decidiu mover varios terzos de flandres á fronte portuguesa, debido ao fracaso do embaixador portugués en Francia ao menos obtivo permiso para contratar mercenarios, entre eles veu [[Friedrich von Schönberg]], I duque de Schönberg, como conselleiro militar a Lisboa, por recomendación do militar francés Turenne, xunto con outros empregados estranxeiros e máis de dous mil soldados ingleses para reforzar as forzas portuguesas, o consentimento tácito de [[Carlos II de Inglaterra]]. [[Lois XIV de Francia]], para evitar infrinxir o tratado asinado con España, Von Schönberg privados dos seus oficiais franceses. En 1661, [[Xoán Xosé de Austria]] tomou Arronches, que debilitou a posición portuguesa en Elvas. A partir de aí os casteláns podían acosar as comunicacións portuguesas deste e avanzar máis aló do río Caia. Como consecuencia da perda de Arronches, os portugueses retiraron o exército do Alentejo a Estremoz, lonxe da fronteira. En 1662, España realizou importantes esforzos para acabar coa rebelión en Portugal. Tres exércitos preparáronse para el: o de Badaxoz, composto por dezaseis mil soldados de infantaría e seis mil cabaleiros, comandados por Juan José de Austria, fillo natural de Filipe IV; o de Galicia, con dezanove mil homes, e o de [[Ciudad Rodrigo]]. En xuño de 1663, o de Austria conquistou Juromenha. O cabaleiro real levou aos catorce mil homes que entraron no Alentejo e o ano seguinte conseguiron someter [[Évora]], a principal cidade da rexión, pero os portugueses, baixo o mando de Don António Luís de Meneses, primeiro marqués de Marialva e von Schönberg, puideron reverter a situación. Ao evitar as principais prazas fronteirizas (Elvas e Estremoz) para chegar a Évora, os españois aceleraron a marcha, pero a costa de estar illados da fronteira. Tanto en Évora como noutros pobos do Alentejo, Juan José fora recibido como un liberador que aboliu os tributos máis odiados dos Braganza, unha situación que indignou ao goberno portugués. O 8 de xuño de 1663, Don Juan José sufriu unha rotunda derrota por parte dos portugueses na batalla de Ameixial, cando se dirixía a Arronches para atopar comida para as súas tropas. Os exércitos portugueses, xunto cos reforzos, finalmente derrotaron aos españois na batalla de Ameixial o 8 de xuño de 1663, forzando a Xoán de Austria a abandonar Évora e de volta á fronteira, despois de sufrir derrotas.. O 24 de xuño de 1664, logo de soportar un duro asedio, Valencia de Alcántara finalmente caeu en mans dos portugueses, que a mantiveron ata febreiro de 1668. Foi o único lugar importante conquistado polos portugueses na fronteira con Estremadura, a pesar dos repetidos intentos de aproveitar non só isto, senón tamén Alburquerque e Badaxoz. Ese mesmo ano de 1665, os portugueses desataron unha ofensiva en [[Galicia]] para aproveitar o porto de [[Vigo]], que os franceses querían obter. Este ataque puxo fin á serie de vitorias galegas na fronte norte e permitiu aos portugueses ocupar o val de Ronsal e renderse á Guardia. Tras este ataque, case non houbo batallas de importancia na fronte galega, que permaneceron inalteradas. Á morte de Filipe IV, a falta de medios para emprender novas ofensivas e o estancamento da fronte uniuse en 1667 pola Guerra de Desvinculación que, a pesar dos avisos do goberno flamengo, sorprendeu á corte de Madrid. Aínda non renunciou a perder Portugal, a pesar do pesimismo dos ministros. Malia isto, a nova guerra con Francia acelerou o fin da loita portuguesa. Para poder defender a Flandres, a Coroa tivo que facer a paz cos portugueses, á que finalmente renunciou a rexencia. As dúas partes volveron a campañas de escaramuzas. Portugal, coa intercesión do seu aliado inglés, solicitou unha tregua, pero a decisiva vitoria portuguesa en Montes Claros e a sinatura do [[Tratado de Lisboa de 1667]] entre Francia e Portugal precipitaron o fin do conflito: os Habsburgo españois finalmente aceptaron recoñecer a Independencia portuguesa e a Casa de Braganza como a nova dinastía reinante de Portugal o 13 de febreiro de 1668. A paz foi asinada ese día no convento de San Eloy de Lisboa. == A guerra de restauración portuguesa en Galicia == A fronte galega foi un teatro secundario da guerra. Debido a estar lonxe da Corte de ambos os reinos e contar cunha orografía brusca non se prestaba para as manobras militares. Nos primeiros anos da guerra destacou a destrución do mosteiro beneditino de Fiaes en 1641 mais a vitoria galega na [[Batalla de Vilaza]] fronte á perda española da fortaleza de [[Salvaterra de Miño]] en 1642, praza que foi recuperada en 1659. O combate limitouse a algunhas incursións mutuas e aos intentos españois sen éxito de recuperar [[Salvaterra de Miño]]. As dúas prazas fortes da fronte galega foron [[Tui]] e [[Monterrei]]. Nelas concentráronse as milicias da Galicia Oriental mais a da Occidental. Cada unha delas tiña subsidiadas outras fortalezas mais pequenas repartidas a cada lado da fronteira do Miño, así o [[Castelo de Fornelos]] pertencía á xurisdición guerreira tudense e o [[Alcázar de Milmanda]] á de Monterrei, ambas as divisións subordinadas ao mando do [[Capitán xeneral de Galicia|Capitán Xeneral de Galicia]], título que pasou por varias mans. * [[Marqués de Valparaíso]]: Estableceu o cuartel en [[Pontevedra]]. Nos primeiros meses permaneceu inactivo e os portugueses tiveron tempo para arranxar e modificar as súas prazas de Valença, Vilanova, Monçao e [[Chaves, Portugal|Chaves]]. O exército austracista foi completamente galego, composto por milicias recrutadas nas sete provincias galegas e compuñan ata 16 terzos repartidos entre ambasas xurisdicións fronteirizas que nestas datas se concentran en Ourense (Monterrei, Verín, Milmanada, Celanova, Vilanova dos Infantes) e na de Tui (Salvaterra de Miño, Tui, Goián e A Garda). En 1641 o capitán xeneral de Galicia ataca Portugal para distraer forzas portuguesas e que non puideran ser enviadas a Estremadura. Así cruzou o Miño en Porto dos cabaleiros con 2 000 milicianos e infantaría e 300 de cabalaría, só queimando un pouco o mosteiro de Fiaes. * [[Martín de Redín]], prior de Navarra e [[Orde de Malta|Gran Maestre de Malta]]: Debido á febleza do ataque galego a Portugal o marqués de Valparaíso foi cesado no cargo en 1642 e nomeado o prior de Navarra como novo capitán xeneral de Galicia. Participou na Batalla de [[Vilaza, Monterrei|Vilaza]] rexeitando un ataque portugués provente de Chaves. Nese mesmo ano o casteleiro de Salvaterra entrega a fortaleza aos portugueses en segredo, debido a isto Martín de Redín foi cesado no seu cargo. * [[Agustín de Spínola]]: Na altura fora nomeado [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|arcebispo de Santiago]] pero nunca estivera en Galicia, veu ao seu dominio coa obriga de recuperar Salvaterra e xuntou un exército que tras varios ataques non conseguiu bater da posición ao inimigo polo que foi cesado no cargo. * [[Marqués de Távora]]: Nobre portugués leal á coroa española, durante parte da guerra houbo frecuentres treguas promovidas polos sectores da sociedade que lle conviñan, xa que na guerra só quería estar a nobreza para conseguir títulos e obter favores reais. O marqués de Távora trasladou o cuartel xeral de Pontevedra a Tui, ante a concentración de tropas o gobernador portugués de [[Tras Os Montes]] efectuou outra manobra de divertimento no val de Monterrei e así os reforzos desta comarca non fosen á de Tui ao mesmo tempo que avanzaba cara [[Pobra de Sanabria]] polo que Távora retirouse do cerco a Salvaterra. Debido á falta de agresividade das tropas galegas os portugueses atacaron Goián en 1644 e saquearon [[Freixo (homónimos)|Freixo]] e Panzeques. O capitán xeneral de Galicia como castigo atacou Lañela, Seixas e Gondarém e queimou as barcas de [[Caminha]]. * [[Conde de San Esteban]]: Este novo capitán xeneral proseguiu a liña do seu antecesor e Tui seguiu como cuartel xeral, dende onde lanzou outra ofensiva contra [[Salvaterra de Miño]] en 1647 sen conseguir ocupala. Volvería atacala en [[1649]] sen éxito, enviou unha ofensiva contra [[Chaves, Portugal|Chaves]] mentres no escenario internacional España firmaba a paz con Francia. Así que se impuxeron outra vez as treguas ata que en 1652 a gornición de Monterrei saquea a bisbarra portuguesa de Barreiros polo que o gobernador de Tras Os Montes saquea [[A Mezquita]]. * [[Vicente Gonzaga Doria|Vicente Gonzaga]]: Durante o seu mandato mantívose unha serie de treguas que fixeron desta fronte da guerra a máis pasiva da coroa austracista mais debido a morte do rei portugués [[Xoán IV de Portugal]] decidiuse unha ofensiva contra oq ue se pensaba será un inimigo débil e coordinado co exército español de Estremadura atacou [[Valença do Minho]] pero sen homes suficientes como para tomala rematou por ir a San Pedro da Torre onde ergueu o forte de San Luis Gonzaga en pleno territorio portugués. Para neutralizalo os portugueses construíron noves atalaias arredor e un forte. * [[Marqués de Viana do Bolo]]: Rodrigo Pimenetal como Capitán xeneral de Galicia dende [[1658]] tivo que manter o forte de San Lusi Gonzaga contra todas as ofensivas do inimigo tendo así unha inestimable cabeza de ponte, por outra banda e para distraer ao inimigo da fronte estremeña atacou Monçao e Lapela e conseguiu tomar por fin Salvaterra de Miño. A pesar dos seus éxitos e debido a desfeita das forzas españolas na fronte de Estremadura e receosa das treguas na fronte galega finalmente cesárono para substituílo polo [[Marqués de Caracena]] e mentres este non chegaba o arcebispo de Compostela capitaneou as forzas. * [[Pedro Carrillo de Acuña]]: Colocou o seu cuartel xeral en [[Redondela]]. Aínda que fracasou fronte a [[Valença do Minho]] conseguiu chegar ata [[Arcos de Valdevez]] en 1662 e queimala ata que o exército galego ao mando de Baltasar de Rojas deu media volta e puxo seu cuartel de inverno na conquistada Monçao. En 1663 mentres o exército galego miraba cara á invasión portuguesa fronte a Monterrei os portugueses cruzaron o Miño e tomaron [[Goián, Tomiño]] e atacaron as aldeas do arredor, o capitán xeneral atacounos sen moito éxito. * [[Luis de Poderico]]: Foi mestre de campo xeneral de [[Xoán Xosé de Austria]] e nomeado Capitán Xeneral de Galicia; tentou reconquistar [[Goián, Tomiño|Goián]] pero fracasou ante a artillaría portuguesa. Mentres para distraer a atención o gobernador de [[Tras os Montes]] atacou [[Vilaza, Monterrei]]. En 1665 e aproveitando a morte do rei español e posterior desorganización Schomberg lanzou unha ofensiva para conquistar [[Vigo]] e [[Baiona]], avanzaron dende Goián polo [[O Rosal|Rosal]] saqueando o [[Val Miñor]] e [[Gondomar]] e incendiaron [[O Porriño|Porriño]] e tomaron [[A Guarda]]. debido a esta incompetencia e outros motivos a baixa nobreza de Galicia reuniuse en [[Padrenda|Pexegueiro de Abaixo]] para protestar ante prexuízos aos seus foros de nobres. * [[Condestable de Castela]]: Ante a incompetencia de Poderico foi nomeado Iñigo Fernández de Velasco en [[1666]] e aínda que tomara o canto inferior da fronte, os galegos atacaron a fronte oriental galega paseándose polo [[Támega]], saqueando [[Vinhais]] e achegándose á capital de [[Chaves, Portugal|Chaves]] mentres voltaban os portugueses atacar [[A Mezquita]]. Foron as últimas correrías xa que os ataques logo comezaron a ser [[Diplomacia|diplomáticos]] mentres a [[tregua]] se daba nas frontes. Mentres Francia quería que Portugal seguise a guerrear, Inglaterra quería a paz entre Portugal e España. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{commonscat}} * [[Unión de Armas]] * [[Guerra dos Segadores]] {{control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Portugal]] [[Categoría:Guerras nas que participou Portugal]] [[Categoría:Guerras nas que participou España]] [[Categoría:Guerras nas que participou Francia]] [[Categoría:Guerras nas que participou Inglaterra]] [[Categoría:Guerras do século XVII]] hsc48zym231wrxtzuosambpyq243938 0 471332 7105057 6969370 2025-06-23T22:46:42Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105057 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Lesser Yellowlegs.jpg | image_width=250px | status = LC | status_system = iucn3.1 | status_ref = <ref>{{IUCN|id=22693235 |title=''Tringa flavipes'' |assessor=BirdLife International |assessor-link=BirdLife International |version=2013.2 |year=2012 |accessdate=26 November 2013}}</ref> | regnum = [[Animalia]] | phylum= [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | ordo= [[Charadriiformes]] | familia= [[Scolopacidae]] | genus= [[Tringa]] | species = '''Tringa flavipes''' | species_authority = ([[Johann Friedrich Gmelin|Gmelin]], 1789) | synonyms = ''Totanus flavipes'' | range_map = Tringa flavipes map.svg | range_map_width=250px }} O '''bilurico patiamarelo pequeno'''<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Conde Teira|nome=M. A.|ano=1999|título=Nomes galegos para as aves ibéricas: lista completa e comentada|revista=Chioglossa|volume=1|páxinas=121-138|lugar=A Coruña|url=http://www.chioglossa.com/fotos/1220434369_CgO2.pdf|ref=harv|data=|data-acceso=28 de setembro de 2016|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160315234435/http://www.chioglossa.com/fotos/1220434369_CgO2.pdf|dataarquivo=15 de marzo de 2016|urlmorta=yes}}</ref><ref name=Penas>Penas Patiño, Xosé M.; Pedreira López, Carlos (setembro de 2004). [[Guía das aves de Galicia]]. Ilustrado por Calros Silvar (2ª ed.). A Coruña: Baía Edicións. ISBN 84-96128-69-5.</ref> (''Tringa flavipes'') é unha ave [[limícola]] de tamaño medio da familia [[Scolopacidae]]. O nome do xénero ''Tringa'' procede do nome neolatino que lle deu [[Ulisse Aldrovandi|Aldrovandus]] en 1599 ao [[bilurico alinegro]], que derivou do termo grego usado por [[Aristóteles]] ''trungas'', referido a unha ave non perfectamente identificada. O nome específico ''flavipes'' procede do [[Lingua latina|latín]] ''flavus'', 'amarelo' e ''pes'', `pés'.<ref name=job>{{Cita libro | last= Jobling | first= James A | year= 2010| title= The Helm Dictionary of Scientific Bird Names | url= https://archive.org/details/Helm_Dictionary_of_Scientific_Bird_Names_by_James_A._Jobling | publisher=Christopher Helm | location = London | isbn = 978-1-4081-2501-4 | pages= [https://archive.org/details/Helm_Dictionary_of_Scientific_Bird_Names_by_James_A._Jobling/page/n161 161], 390}}</ref> Esta especie é de aparencia similar á especie de maior tamaño [[bilurico patiamarelo grande]] (''Tringa melanoleuca''), aínda que está máis emparentado co moito máis grande ''[[Tringa semipalmata]]'';<ref>{{Cita publicación periódica |author1=Pereira, Sérgio Luiz |author2=Baker, Alan J. |year=2005 |title=Multiple gene evidence for parallel evolution and retention of ancestral morphological states in the shanks (Charadriiformes: Scolopacidae) |journal=[[The Condor (journal)|The Condor]] |volume=107 |issue=3 |pages=514–526 |doi=10.1650/0010-5422(2005)107[0514:MGEFPE]2.0.CO;2 |url=http://www.bioone.org/perlserv/?request=get-abstract&issn=0010-5422&volume=107&issue=03&page=0514}}</ref> o padrón denso, claro e fino do seu pescozo en plumaxe reprodutora indica o parentesco entre estas especies. [[Ficheiro:Lesser Yellowlegs chicks.JPG|miniatura|esquerda|Polos de ''T. flavipes'']] É un limícola de medio tamaño que mide uns 27&nbsp;cm de lonxitude. As patas son amarelas. Comparado co bilurico patiamarelo grande, o bico é máis curto (visualmente de aproximadamente o mesmo tamaño que a cabeza), delgado e recto de cor uniformemente escuro. O peito ten manchas e os flancos están finamente marcados con barras curtas.<ref name=NGSBirds>{{Cita libro |editor1-last=Scott |editor1-first=Shirley L. |year=1994 |title=Field Guide to the Birds of North America |publisher=The National Geographic Society |isbn=0-87044-692-4 |edition=2nd |pages=114–115, 137}}</ref> O seu hábitat de reprodución son os claros preto de lagoas na rexión do [[taiga|bosque boreal]] desde [[Alasca]] a [[Quebec]]. Aniñan no chan, xeralmente en sitios secos abertos. [[Migración das aves|Migran]] ás costas do [[golfo de México]] dos [[Estados Unidos]] e ao sur de [[Suramérica]]. Esta especie é unha ave errante regular no oeste de Europa e a Galicia só chegan algunhas aves accidentais<ref name=Penas/> ou, por exemplo, en [[Gran Bretaña]] só se rexistran uns cinco exemplares cada ano, principalmente entre agosto e outubro.<ref>[https://app.bto.org/birdfacts/results/bob5510.htm "Leser Yellowlegs (species profile)"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230216115314/https://app.bto.org/birdfacts/results/bob5510.htm |date=16 de febreiro de 2023 }} at the Natural Lizard website (retrieved 5 April 2019)</ref> Aliméntanse en augas pouco profundas, ás veces usando o bico para remexer na auga. Comen principalmente insectos, pequenos peixes e crustáceos. A chamada desta ave é máis suave que a do [[bilurico patiamarelo grande]], moito máis áspera. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{Commonscat|Tringa flavipes|Lesser yellowlegs}} {{Wikispecies|Tringa flavipes}} === Ligazóns externas === * [http://www.birds.cornell.edu/AllAboutBirds/BirdGuide/Lesser_Yellowlegs.html Informe sobre a especie] - Cornell Lab of Ornithology * [http://www.mbr-pwrc.usgs.gov/id/framlst/i2550id.html ''Tringa flavipes''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110831212738/http://www.mbr-pwrc.usgs.gov/id/framlst/i2550id.html |date=31 de agosto de 2011 }} - USGS Patuxent Bird Identification InfoCenter * {{Avibase|name=Tringa flavipes}} * {{InternetBirdCollection|lesser-yellowlegs-tringa-flavipes|Lesser yellowlegs}} * {{VIREO|Lesser+Yellowlegs|Lesser yellowlegs}} * {{IUCN_Map|22693235|Tringa flavipes}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Escolopácidos]] [[Categoría:Animais descritos en 1789]] nedkqaz49entf7zmm9pua6o87n0xnp9 0 471334 7105056 6533742 2025-06-23T22:45:09Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105056 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Greater Yellowlegs2.jpg | image_width=250px | status = LC | status_system = iucn3.1 | status_ref = <ref name=IUCN>{{IUCN|id=22693231 |title=''Tringa melanoleuca'' |assessor=BirdLife International |assessor-link=BirdLife International |version=2013.2 |year=2012 |accessdate=26 November 2013}}</ref> | regnum= [[Animalia]] | phylum=[[Chordata]] | classis= [[Aves]] | ordo=[[Charadriiformes]] | familia= [[Scolopacidae]] | genus= [[Tringa]] | species = '''Tringa melanoleuca''' | species_authority = ([[Johann Friedrich Gmelin|Gmelin]], 1789) | synonyms = ''Totanus melanoleucus'' | range_map = Tringa melanoleuca map.svg | range_map_width=250px }} O '''bilurico patiamarelo grande'''<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Conde Teira|nome=M. A.|ano=1999|título=Nomes galegos para as aves ibéricas: lista completa e comentada|revista=Chioglossa|volume=1|páxinas=121-138|lugar=A Coruña|url=http://www.chioglossa.com/fotos/1220434369_CgO2.pdf|ref=harv|data=|data-acceso=28 de setembro de 2016|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160315234435/http://www.chioglossa.com/fotos/1220434369_CgO2.pdf|dataarquivo=15 de marzo de 2016|urlmorta=yes}}</ref><ref name=Penas>Penas Patiño, Xosé M.; Pedreira López, Carlos (setembro de 2004). [[Guía das aves de Galicia]]. Ilustrado por Calros Silvar (2ª ed.). A Coruña: Baía Edicións. ISBN 84-96128-69-5.</ref> ('''''Tringa melanoleuca''''') é unha ave limícola grande de [[Norteamérica]]. O nome do xénero, ''Tringa'', é o nome neolatino que lle deu ao [[bilurico alinegro]] [[Ulisse Aldrovandi|Aldrovandus]] en 1599, baseándose na palabra grega ''trungas'' utilizada por Aristóteles para referirse a unha ave mal definida. O nome específico '' melanoleuca'' procede do grego ''melas'', 'negro' e ''leukos'' 'branco'.<ref name=job>{{Cita libro | last= Jobling | first= James A | year= 2010| title= The Helm Dictionary of Scientific Bird Names | url= https://archive.org/details/Helm_Dictionary_of_Scientific_Bird_Names_by_James_A._Jobling | publisher=Christopher Helm | location = London | isbn = 978-1-4081-2501-4 | pages= [https://archive.org/details/Helm_Dictionary_of_Scientific_Bird_Names_by_James_A._Jobling/page/n247 247], 390}}</ref> O bilurico patiamarelo grande é similar en aparencia á especie de menor tamaño [[bilurico patiamarelo pequeno]]. Porén, o seu parente máis próximo é o [[bilurico claro]], que xunto co [[bilurico escuro]] forman un grupo estreitamente unido. Todas estas tres especies mostran as cores básicas de patas e pés dos ''[[Tringa]]'', o que demostra que este carácter é [[parafilético]].<ref name=Pereira2005/> Son os biluricos deste tipo máis grandes agás o ''[[Tringa semipalmata]]'', que ten unha constitución corporal máis robusta. O bilurico patiamarelo grande e o bilurico claro teñen ambos un debuxo do peito bastante nítido, escuro e áspero así como moita cor negra nos ombreiros en plumaxe reprodutora. Os adultos teñen unhas patas amarelas longas e un bico escuro longo e delgado, que fai unha lixeira curva cara a arriba e é máis longo que a cabeza. O corpo é marrón cincento pola parte superior e branco na parte ventral; o pescozo e o peito están manchados de marrón escuro. A rabadilla é branca. A súa lonxitude vai dos 29 aos 40&nbsp;cm e en peso de 111 a 250&nbsp;g. [[Ficheiro:Yellowlegs - natures pics edit.jpg|miniatura|esquerda|Exemplar xuvenil.]] O seu hábitat de reprodución son os pantanos e marismas da rexión do [[Taiga|bosque boreal]] do [[Canadá]] e [[Alasca]]. Fan o niño no chan, xeralmente en lugares ben agochados preto da auga. Como media poñen de tres a catro ovos duns 50&nbsp;mm de longo e 33&nbsp;mm de largo, que pesan uns 28&nbsp;g, cuxa [[incubación dos ovos|incubación]] dura 23 días. As crías abandonan o niño 24 hotas despois da eclosión e dous días despoois marchan definitivamente lonxe do niño. Son [[migración das aves|aves migratorias]] que parten cara ao sur ás costas do Atlántico e Pacífico dos [[Estados Unidos]] e sur de [[América do Sur]] para invernar. Son raras aves errantes no oeste de Europa, algunhas das cales chegan accidentalmente a Galicia<ref name=Penas/>. Aliméntanse en augas pouco profundas, ás veces usando os seus bicos para remexer na auga e comen principalmente insectos e pequenos peixes, e tamén crustáceos e vermes mariños. Adoitan camiñar pola area e o barro das ribeiras deixando pegadas ben visibles; pode oberse información sobre a especie examinando estas pegadas. A súa chamada é máis áspera que a do [[bilurico patiamarelo pequeno]]. Os biluricos das especies grandes eran antes cazados e comidos en resturantes como un manxar, o que levou a algunhas especies ao bordo da extinción no século XIX e principios do XX. Actualmente contan con protección legal. Os cazadores observaron que os biluricos patiamarelos eran as primeiras aves en dar a alarma cando se achegaban cazadores.<ref name=Sherr2015/> == Notas == {{Listaref|refs= * <ref name=Pereira2005>{{Cita publicación periódica |last1=Pereira |first1=S.L. |last2=Baker |first2=A.J. |year=2005 |title=Multiple Gene Evidence for Parallel Evolution and Retention of Ancestral Morphological States in the Shanks (Charadriiformes: Scolopacidae) |journal=[[Condor (journal)|Condor]] |volume=107 |issue=3 |pages=514–526 |doi=10.1650/0010-5422(2005)107[0514:MGEFPE]2.0.CO;2 |url=http://www.bioone.org/perlserv/?request=get-abstract&issn=0010-5422&volume=107&issue=03&page=0514}}</ref> <ref name=Sherr2015>{{Cita libro |last=Sherr |first=Evelyn B. |title=Marsh Mud and Mummichogs: An Intimate Natural History of Coastal Georgia |year=2015 |publisher=University of Georgia Press |page=154 |url=http://www.ugapress.org/index.php/books/index/marsh_mud_and_mummichogs |data-acceso=12 de agosto de 2019 |data-arquivo=23 de xullo de 2015 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20150723091856/http://www.ugapress.org/index.php/books/index/marsh_mud_and_mummichogs |url-morta=yes }}</ref> }} == Véxase tamén == {{Commonscat|Tringa melanoleuca}} {{Wikispecies|Tringa melanoleuca}} === Ligazóns externas === * [http://www.birds.cornell.edu/AllAboutBirds/BirdGuide/Greater_Yellowlegs.html Informe sobre a especie] - Cornell Lab of Ornithology * [http://www.mbr-pwrc.usgs.gov/id/framlst/i2540id.html Greater yellowlegs - ''Tringa melanoleuca'']{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }} - USGS Patuxent Bird Identification InfoCenter * {{BirdLife|22693231|Tringa melanoleuca}} * {{Avibase|name=Tringa melanoleuca}} * {{InternetBirdCollection|greater-yellowlegs-tringa-melanoleuca}} * {{VIREO|greater+yellowlegs}} * {{IUCN_Map|22693231|Tringa melanoleuca}} * {{Xeno-canto species|Tringa|melanoleuca|Greater yellowlegs}} * {{field guide birds of the world|Tringa melanoleuca}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Escolopácidos]] [[Categoría:Animais descritos en 1789]] d19l6ka0lsrp28yohl77loxatfennz2 0 471518 7105101 5223033 2025-06-23T23:18:55Z O Breixo 127505 7105101 wikitext text/x-wiki {{sen referencias}}{{Organización}} '''Son de Trives''' é unha coalición política local do concello da [[A Pobra de Trives|Pobra de Trives]], creada en [[2015]] ligada a [[En Marea]]. Partindo dunha ideoloxía de esquerdas, aglutina un espectro ideolóxico que inclúe nacionalismo, galeguismo, republicanismo e socialismo. Nas [[eleccións municipais de 2019 en Galicia|eleccións municipais de 2019]] acadou dúas concellarías, e pasou a formar parte da coalición de goberno xunto ao [[PSdeG]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== *[[Eleccións municipais na Pobra de Trives]] {{control de autoridades}} [[Categoría:A Pobra de Trives]] [[Categoría:Forzas políticas de Galicia]] [[Categoría:Artigos de Galicia sen imaxes]] 3ibsso4gd0oz9eb6b6qh5rmjj1b1ews 0 472174 7105194 6898576 2025-06-24T04:00:54Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105194 wikitext text/x-wiki {{biografía |descrición=Adzuba en 2010}} '''Caddy Adzuba''', nada en [[Bukavu]] o [[5 de abril]] de [[1981]] é unha avogada, xornalista e activista polos [[dereitos das mulleres]] [[República Democrática do Congo|congolesa]]. O seu foco principal é a loita contra a violencia sexual na República Democrática do Congo.<ref>{{Cita novas|url=http://www.euronews.com/2014/11/05/caddy-adzuba-fighting-sexual-atrocity-in-africa|title=Caddy Adzuba: Asturias laureate|date=5 de novembro de 2014|work=euronews|access-date=20 de agosto de 2018|language=en}}</ref> == Traxectoria == Caddy Adzuba é a máis vella de oito irmáns nados nun barrio adiñeirado de Bukavu. Graduouse en dereito pola [[Universidade de Bukavu]] en 2005. Segundo a rede IFEX, grupo de organizacións que defenden a [[liberdade de expresión]] no mundo, Adzuba decidiu traballar na promoción dos [[dereitos humanos]] cando a guerra a botou do seu fogar con dezaseis anos.<ref name=":0">{{Cita web|url=https://www.ifex.org/democratic_republic_of_congo/2016/10/04/profile_caddy_adzuba/|title=Turning stigma into strength: Caddy Adzuba - IFEX|website=IFEX|language=en|access-date=20 de agosto de 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180820172536/https://www.ifex.org/democratic_republic_of_congo/2016/10/04/profile_caddy_adzuba/|archive-date=20 de agosto de 2018|urlmorta=yes}}</ref> Despois de ser separada da súa familia e ser testemuña do sufrimento das persoas, "decidiu facer algo polos dereitos humanos".<ref name=":0" /> Axudou a fundar a rede Un Altavoz para el Silencio, dando conta da violencia sexual contra as mulleres no seu país. Tamén é membro da Asociación de Mulleres dos Medios do Congo Oriental.<ref>{{Cita web|title = Congolese journalist to receive Prince of Asturias Concord Prize|url = http://elpais.com/elpais/2014/09/03/inenglish/1409751837_687893.html|website = EL PAÍS|date =4 de setembro de 2014|access-date =21 de xaneiro de 2016|first = Ediciones El|last = País|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|title = Caddy Adzuba {{!}} Casa África|url = http://www.casafrica.es/en/detalle-who-is-who.jsp?DS7.PROID=57030|website = www.casafrica.es|access-date =21 de xaneiro de 2016}}</ref> Caddy Adzuba tamén foi unha das fundadoras da [[Women's Alliance for the Promotion of Human Rights]].<ref name=":0" /> Traballa como xornalista en [[Radio Okapi]], canal de radio oficial da misión das [[Organización das Nacións Unidas|Nacións Unidas]] na República Democrática do Bongo. A loita contra a tortura e a violación continúa a ser unha das súas prioridades, motivo polo que recibiu ameazas de morte.<ref name=":0" /><ref>{{Cita novas|url=https://ifex.org//democratic_republic_of_congo/2009/09/15/death_threats/|title=JED demands investigation into anonymous death threats against three journalists - IFEX|work=IFEX|access-date=20 de agosto de 2018|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180820141134/https://ifex.org//democratic_republic_of_congo/2009/09/15/death_threats/|archive-date=20 de agosto de 2018|urlmorta=yes}}</ref> == Premios == * Premio Internacional de Xornalismo Julio Anguita Parrado (2009).<ref>{{Cita web|url=http://www.elmundo.es/elmundo/2009/03/05/comunicacion/1236268321.html|title=La congoleña Caddy Adzuba gana el Premio Julio Anguita Parrado {{!}} Comunicación {{!}} elmundo.es|last=Internet|first=Unidad Editorial|website=www.elmundo.es|access-date=20 de agosto d e2018|lingua=es}}</ref> * Premio Internacional á "Muller do Ano", premiado con 35&nbsp;000 euros polo Consello Rexional do Val de Aosta (2012).<ref>{{cita web|url=http://www.consiglio.vda.it/info_conseil/dettaglio_comunicato_i.asp?pk_comunicato=50344|title=Comunicato stampa|website=Consiglio Regionale della Valle d'Aosta|data-acceso=23 de agosto de 2019|data-arquivo=12 de marzo de 2021|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20210312060516/http://www.consiglio.vda.it/app/comunicatistampa/dettaglio?id=50344|url-morta=yes}}</ref><ref>{{Cita web |url=http://www.consiglio.vda.it/donna_dell_anno/documenti/2012/regolamento.pdf# |title=Archived copy |access-date=21 de xaneiro de 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140103220142/http://www.consiglio.vda.it/donna_dell_anno/documenti/2012/regolamento.pdf |archive-date=03 de xaneiro de 2014 |df= |urlmorta=yes }}</ref> * [[Premio Princesa de Asturias da Concordia|Premio Príncipe de Asturias da Concordia]] (2014).<ref>{{Cita web|title = LiveLeak.com - Congolese journalist Caddy Adzuba wins Asturias peace award|url = http://www.liveleak.com/view?i=530_1409746501|access-date =21 de xaneiro de 2016}}</ref><ref>{{Cita web|title = Caddy Adzuba, Prince of Asturias Award for Concord - Communication - The Princess of Asturias Foundation|url = http://www.fpa.es/en/communication/caddy-adzuba-prince-of-asturias-award-for-concord.html?idCategoria=14&especifica=0|website = The Princess of Asturias Foundation|access-date = 21 de xaneiro de 2016|first = Developed with webControl CMS by Intermark|last = Tecnologías|data-arquivo = 12 de marzo de 2021|url-arquivo = https://web.archive.org/web/20210312072151/https://www.fpa.es/en/communication/caddy-adzuba-prince-of-asturias-award-for-concord.html?idCategoria=14&especifica=0|url-morta = yes}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Portal|Muller}} === Ligazóns externas === *[http://www.euronews.com/2014/11/05/caddy-adzuba-fighting-sexual-atrocity-in-africa/ Caddy Adzuba Fighting Sexual Atrocity in Africa] {{Galardoados co Premio Princesa de Asturias da Concordia}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Adzuba, Caddy}} [[Categoría:Nados na República Democrática do Congo]] [[Categoría:Nados en 1981]] [[Categoría:Xornalistas da República Democrática do Congo]] [[Categoría:Activistas da República Democrática do Congo]] [[Categoría:Avogados]] [[Categoría:Premios Princesa de Asturias da Concordia]] oukg0bxhg49v6a0m9p4wneoevouphua 0 473708 7104418 7071113 2025-06-23T12:42:57Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104418 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Libro | nome = Astérix en Britania | título orixinal = ''Astérix chez les Bretons'' | tradutor = [[Antonio Pichel]] (1997)<br/>[[Xavier Senín]] e [[Isabel Soto]] (2019) | imaxe = | descrición da imaxe = | autor = [[René Goscinny]] | ilustrador = [[Albert Uderzo]] | artista cuberta = Albert Uderzo | país = {{FRA}} | lingua = [[Lingua francesa|francés]] | colección = [[Astérix]] | tema = | xénero = [[Banda deseñada]] | editorial = {{FRAb}} [[Dargaud]]<br/>{{GALb}} [[Editorial Galaxia]] | data publicación = {{FRAb}} [[1966]]<br/>{{GALb}} [[1997]] | formato = Tapas duras | páxinas = 48 | id = ISBN 84-8288-145-0 | precedido por = ''[[O combate dos xefes]]'' | seguido por = ''[[Astérix e os normandos]]'' }} '''''Astérix en Britania'''''<ref name="Britania"/> (en {{lang-fr|Astérix chez les Bretons}}) é o oitavo volume da serie de [[banda deseñada]] [[Astérix]], creada por [[René Goscinny]] (historia) e [[Albert Uderzo]] (ilustración).<ref>{{Cita web|url=https://www.asterix.com/la-collection/les-albums/asterix-chez-les-bretons/|título=Astérix chez les Bretons - Astérix - Le site officiel|páxina-web=www.asterix.com|lingua=francés|dataacceso=3 de outubro de 2018|data-arquivo=12 de abril de 2023|url-arquivo=https://archive.wikiwix.com/cache/20230412123242/https://www.asterix.com/la-collection/les-albums/asterix-chez-les-bretons/|url-morta=yes}}</ref> Foi publicada de forma serializada na revista ''[[Pilote]]'', nos números 307-334, en 1965, e en álbum en 1966. Conta a historia da viaxe de Astérix e Obélix na [[Britania|Britania ocupada por Roma]].<ref>{{Cita web|url=https://www.asterix.com/en/the-collection/albums/asterix-in-britain/|título=Asterix in Britain - Asterix - The official website|páxina-web=www.asterix.com|lingua=inglés|dataacceso=3 de outubro de 2018|data-arquivo=03 de outubro de 2018|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20181003102003/https://www.asterix.com/en/the-collection/albums/asterix-in-britain/|url-morta=yes}}</ref> Foi traducido ó galego por [[Antonio Pichel]] e publicado pola [[Editorial Galaxia]] en [[1997]] baixo o título ''Astérix na terra dos bretóns''.<ref name="Bitraga1">{{bitraga trad|4022|título=Astérix na terra dos bretóns|tradutor=[[Antonio Pichel]]|editorial=[[Editorial Galaxia]]|ano=1997|lugar=Vigo|ISBN=84-8288-145-0|edición=1ª}}</ref> En abril de 2019, publicouse unha nova tradución de [[Xavier Senín]] e [[Isabel Soto]] para [[Edicións Xerais]] co título ''Astérix en Britania''.<ref name="Britania">{{Cita web|título=Ficha de ''Astérix en Britania''|url=https://www.xerais.gal/libro.php?id=5618152|editorial=Edicións Xerais|dataacceso=6 de setembro de 2019}}</ref><ref>{{Cita novas|título=Astérix fala galego desde 1976|url=https://www.sermosgaliza.gal/articulo/cultura/asterix-fala-galego-1976/20190523163438079995.html|xornal=Sermos Galiza|data=31 de maio de 2019|dataacceso=11 de setembro de 2019|data-arquivo=25 de setembro de 2019|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190925042211/https://www.sermosgaliza.gal/articulo/cultura/asterix-fala-galego-1976/20190523163438079995.html|url-morta=yes}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * ''[[Astérix en Bretaña (filme)|Astérix en Bretaña]]'', filme de animación de 1986 baseado no álbum. {{Astérix}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Álbums de Astérix]] [[Categoría:Obras literarias de 1966]] [[Categoría:Obras literarias en francés]] [[Categoría:Obras traducidas do francés ao galego]] 4b48ld2oh2jnsns8qa3vqh0wl32c7ky 0 473880 7104421 6194132 2025-06-23T12:45:44Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104421 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Libro | nome = Astérix na terra dos belgas | título orixinal = ''Astérix chez les Belges'' | tradutor = [[Antonio Pichel]] (1998) | imaxe = | descrición da imaxe = | autor = [[René Goscinny]] | ilustrador = [[Albert Uderzo]] | artista cuberta = Albert Uderzo | país = {{FRA}} | lingua = [[Lingua francesa|francés]] | colección = [[Astérix]] | tema = | xénero = [[Banda deseñada]] | editorial = {{FRAb}} [[Dargaud]]<br/>{{GALb}} [[Editorial Galaxia]] | data publicación = {{FRAb}} [[1979]]<br/>{{GALb}} [[1998]] | formato = Tapas duras | páxinas = 50 | id = ISBN 84-8288-185-X | precedido por = ''[[Obélix et Compagnie]]'' | seguido por = ''[[O gran foxo]]'' }} '''''Astérix na terra dos belgas'''''<ref name="Bitraga1"/> (en {{Lang-fr|Astérix chez les Belges}}) é o vixésimo cuarto volume da serie de [[banda deseñada]] [[Astérix]], creada por [[René Goscinny]] (historia) e [[Albert Uderzo]] (ilustración),<ref>{{Cita web|url=https://www.asterix.com/la-collection/les-albums/asterix-chez-les-belges/|título=Astérix chez les Belges - Astérix - Le site officiel|páxina-web=www.asterix.com|lingua=francés|dataacceso=4 de outubro de 2018|data-arquivo=29 de setembro de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200929011827/https://www.asterix.com/la-collection/les-albums/asterix-chez-les-belges/|url-morta=yes}}</ref> publicado orixinalmente en [[1979]]. Foi a derradeira historia de Astérix escrita por Goscinny, quen morreu durante a súa produción.<ref>{{Cita libro|url=https://www.hachettechildrens.co.uk/Books/detail.page?isbn=9780752866499|título=René Goscinny - Asterix in Belgium - Hachette Children's Group|lingua=inglés}}</ref> Foi traducido ó galego por [[Antonio Pichel]] e publicado pola [[Editorial Galaxia]] en [[1998]].<ref name="Bitraga1">{{bitraga trad|654|título=Astérix na terra dos belgas|tradutor=[[Antonio Pichel]]|editorial=[[Editorial Galaxia]]|ano=1998|lugar=Vigo|ISBN=84-8288-185-X|edición=1ª}}</ref><ref>{{Cita novas|título=Astérix fala galego desde 1976|url=https://www.sermosgaliza.gal/articulo/cultura/asterix-fala-galego-1976/20190523163438079995.html|xornal=Sermos Galiza|data=31 de maio de 2019|dataacceso=11 de setembro de 2019|data-arquivo=25 de setembro de 2019|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190925042211/https://www.sermosgaliza.gal/articulo/cultura/asterix-fala-galego-1976/20190523163438079995.html|url-morta=yes}}</ref> == Sinopse == Os romanos do campo fortificado de Laudanum quedan traumatizados despois dunha campaña en [[Bélxica]], motivo polo que até o propio [[Xulio César]] describe ós belgas como os máis valentes de tódolos pobos da Galia. [[Abaracúrcix]], ultraxado, decide ir el mesmo para defender a reputación dos galos celtas, e Astérix e Obélix acompáñano con pouco entusiasmo. Unha vez en Bélxica, os galos coñecen unha tribo belga e deciden organizar un concurso arbitrado polo mesmo [[Xulio César]] para que sexa el quen diga quen son os máis valentes, mais César ten outros plans. == Notas == {{Listaref|30em}} {{Astérix}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Álbums de Astérix]] [[Categoría:Obras literarias de 1979]] [[Categoría:Obras literarias en francés]] [[Categoría:Obras traducidas do francés ao galego]] bt6q6nbinaegbxbid5qn4tpsjupmztl 0 473882 7104417 6194124 2025-06-23T12:40:59Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104417 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Libro | nome = Astérix e os pictos | título orixinal = ''Astérix chez les Pictes'' | tradutor = [[Xavier Senín]] e [[Isabel Soto]] | imaxe = | descrición da imaxe = | autor = [[Jean-Yves Ferri]] | ilustrador = [[Didier Conrad]] | artista cuberta = Didier Conrad | país = {{FRA}} | lingua = [[Lingua francesa|francés]] | colección = [[Astérix]] | tema = | xénero = [[Banda deseñada]] | editorial = {{FRAb}} [[Les Éditions Albert René]]<br/>{{GALb}} [[Edicións Xerais]] | data publicación = {{FRAb}} [[2013]]<br/>{{GALb}} [[2013]] | formato = Tapas duras | páxinas = 48 | id = ISBN 978-2-86497-266-2 (fr)<br/>ISBN 978-84-9914-534-1 (gl) | precedido por = ''[[O aniversario de Astérix e Obélix. O libro de ouro]]'' | seguido por = ''[[O papiro do César]]'' }} '''''Astérix e os pictos'''''<ref name="Bitraga1"/> (en {{lang-fr|Astérix chez les Pictes}}) é o trixésimo quinto volume da serie de [[banda deseñada]] [[Astérix]], sendo o primeiro libro da serie que non foi creado nin por [[René Goscinny]] nin por [[Albert Uderzo]].<ref>{{Cita web|url=https://www.asterix.com/en/the-collection/albums/asterix-and-the-picts/|título=Asterix and the Picts - Asterix - The official website|páxina-web=www.asterix.com|lingua=inglés|dataacceso=4 de xaneiro de 2018|data-arquivo=03 de outubro de 2018|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20181003102552/https://www.asterix.com/en/the-collection/albums/asterix-and-the-picts/|url-morta=yes}}</ref><ref>{{Cita libro|url=https://www.hachettechildrens.co.uk/books/detail.page?isbn=9781444011692|título=Jean-Yves Ferri - Asterix and the Picts - Hachette Children's Group|lingua=inglés}}</ref> Foi escrito por [[Jean-Yves Ferri]] e ilustrado por [[Didier Conrad]]. A historia leva a [[Astérix]] e a [[Obélix]] alén do [[Canal da Mancha]] até [[Escocia]], onde coñecen os [[pictos]]. Esta é a segunda viaxe do dúo ás [[illas Británicas]], despois de visitar os [[britanos]] en ''[[Astérix en Britania]]'' (1965). Foi publicado simultaneamente en todo o mundo en vinte e tres [[lingua]]s o [[24 de outubro]] de [[2013]], entre elas o [[Lingua escocesa|escocés]] e, por primeira vez, o [[Lingua scots|scots]].<ref>[http://www.digitalspy.co.uk/comics/news/a525996/asterix-and-the-picts-released-takes-place-in-scotland.html ''Digital Spy''] '''Asterix and the Picts' released, takes place in Scotland'' {{en}}</ref> Foi traducido ó galego por [[Xavier Senín]] e [[Isabel Soto]] e publicado por [[Edicións Xerais]] en [[2013]].<ref name="Bitraga1">{{bitraga trad|5731|título=Astérix e os pictos|tradutor=[[Xavier Senín]] e [[Isabel Soto]]|editorial=[[Edicións Xerais de Galicia]]|ano=2013|lugar=Vigo|ISBN=978-84-9914-534-1|edición=1ª}}</ref><ref>{{Cita novas|título=Astérix fala galego desde 1976|url=https://www.sermosgaliza.gal/articulo/cultura/asterix-fala-galego-1976/20190523163438079995.html|xornal=Sermos Galiza|data=31 de maio de 2019|dataacceso=11 de setembro de 2019|data-arquivo=25 de setembro de 2019|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190925042211/https://www.sermosgaliza.gal/articulo/cultura/asterix-fala-galego-1976/20190523163438079995.html|url-morta=yes}}</ref> == Sinopse == A historia ten lugar no mes de [[febreiro]], coa aldea gala nevada: Astérix e Obélix atopan un [[iceberg]] cun home encadeado dentro do [[xeo]] (en homenaxe ó filme ''[[Hibernatus]]'', con [[Louis de Funès]]). Despois de desconxelalo, o forasteiro —de nome Mac Oloch e semellante a outro personaxe de Uderzo e Goscinny, [[Oumpah-Pah]]–<ref>[http://www.lemonde.fr/livres/article/2013/08/17/asterix-du-oumpah-pah-dans-l-air_3462822_3260.html ''Le Monde''] ''Astérix : du Oumpah-Pah dans l'air...'' {{fr}}</ref> cóntalles ós galos do seu [[clan]] Loch and Loll e de como o ruín Mac Abeh secuestrou a súa muller, Camomilla.<ref>[http://www.lefigaro.fr/bd/2013/10/22/03014-20131022ARTFIG00497--asterix-chez-les-pictes-l-ecossais-redonne-le-sourire-au-gaulois.php ''Le Figaro''] ''Astérix chez les Pictes : la potion écossaise'' {{fr}}</ref> Por mor diso, os galos acompáñano a [[Caledonia]] para axudar ós clans [[pictos]] contra o [[exército romano]] de [[Xulio César]]. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [https://www.xerais.gal/libro.php?id=3557150 Ficha do libro en Edicións Xerais] {{Astérix}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Álbums de Astérix]] [[Categoría:Obras literarias de 2013]] [[Categoría:Obras literarias en francés]] [[Categoría:Obras traducidas do francés ao galego]] 5k8vsa2oehxvh7bruxsj0f1g0dftifc 0 475399 7105036 6950080 2025-06-23T22:25:19Z O Breixo 127505 7105036 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}}[[Ficheiro:Angola unita.png|miniatura|300px|Situación do conflito antes da intervención [[cuba]]na a mediados dos setenta. Durante ese período, a [[UNITA]] logrou controlar a maior parte do territorio, pero o goberno do [[MPLA]] sempre mantivo [[Luanda]] baixo o seu control.]] A '''guerra civil angolana''', iniciada o [[11 de novembro]] de [[1975]] e rematada o [[4 de abril]] de [[2002]], foi o conflito armado máis longo de [[África]], e un dos máis longos condicionados polo contexto da [[guerra fría]]. Librouse como unha escalada da [[guerra da Independencia de Angola]], de [[1961]] a [[1974]], que enfrontou a varios movementos angolanos antagonistas, e aos sus respectivos aliados, pero acabou de maneira inmediata no proceso de [[descolonización]], de [[1974]] a [[1975]], que agudizou e amplificou o conflito. O conflito de Angola enfrontou ao goberno do [[MPLA]] e aos seus aliados, [[Cuba]] e a [[SWAPO]], que loitaba pola independencia de [[Namibia]], contra a [[UNITA]], a [[FNLA]], [[Suráfrica]] e [[Zaire]]. Os primeiros recibiron apoio de asesores e material [[URSS|soviético]], e os segundos asesores e material dos [[Estados Unidos]] e de [[Israel]], ademais de [[mercenario]]s occidentais. A contenda comezou polo rexeitamento do MPLA e da FNLA a compartiren o poder, arrastrando logo á UNITA, pero perpetuouse polo apoio internacional a cada un de ambos os bandos, e retomou na súa segunda fase —despois da retirada [[cuba]]na— pola negativa de [[Jonás Savimbi]] a aceptar os resultados electorais de [[1992]]. A guerra terminou só tras da morte deste, deixando polo menos 3 500 mortos, catro millóns de refuxiados e uns 100&nbsp;000 mutilados, especialmente polas [[Mina (arma)|minas antipersoa]].<ref name="aventura44">Caranci, Carlos (xuño de 2002): "Angola: termina la guerra de Savimbi el irreductible", nº 44 de La aventura de la Historia, Arlanza Ediciones, [[Madrid]]. ISSN 1579-427X.</ref> == Antecedentes: a codiciada Angola == O territorio hoxe ocupado por Angola comezou a ser unha posesión valiosa para os europeos cando os [[Imperio portugués|portugueses]] asentáronse nas súas costas para utilizalas como bases na súa circunvalación de [[África]] cara á [[India]] e ás illas das [[especias]]. Especialmente cando os [[Países Baixos|neerlandeses]] comezaron a poboar a súa [[Colonia do Cabo]]. === O repartimento de África: a Conferencia de Berlín === {{AP|Repartimento de África|Conferencia de Berlín}} Aqueles asentamentos dos navegantes portugueses foron esgrimidos por [[Lisboa]] durante a [[Conferencia de Berlín]] (1884-1885) para obter as colonias de [[Angola]] e [[Mozambique]] máis outras posesións menores. Inicialmente, a pretensión lusitana consistía en unir ambas as dúas [[Colonialismo|colonias]] por terra; intención nada novedosa porque o mesmo trataban de realizaren a [[Gran Bretaña]] —co seu proxectado [[ferrocarril]] de [[O Cairo]] ao [[Cidade do Cabo|Cabo]]—, ou [[Francia]], coa súa tamén proxectada liña [[Dakar]]-[[Djibuti]]. Pero todos estas iniciativas foron impedidas pool [[chanceler]] [[Alemaña|alemán]] [[Otto von Bismarck]] que perseguía, como segunda meta da Conferencia, dividir o máis posíbel as colonias, para facelas máis difíciles de defenderen. Deste xeito obrigaría ás potencias europeas a movilizaren máis soldados, especialmente aos países que se prevía que despois serían inimigos do [[Imperio alemán]] na chamada [[Gran Guerra]].<ref name="aventura73">Vilar, Juan (novembro de 2004): "Berlín 1884, el reparto", nº 73 de La aventura de la Historia, Arlanza Ediciones, Madrid, ISSN 1579-427X.</ref> === A ''Entente Cordiale'', a Tripla Entente e a I Guerra Mundiial === {{AP|Entente Cordiale|Tripla Entente|Primeira guerra mundial|Tratado de Versalles}} Antes incluso de comezar a [[primeira guerra mundial]] alemáns e británicos tiñan un plan secreto para repartir entre eles Angola e outras posesións portuguesas e [[Bélxica|belgas]] sen recorreren á forza. Deste modo ambas as nacións sairían beneficiadas e non sería necesario levar a guerra ao [[Europa|Continente europeo]], e que os [[Raza negra|negros]] [[África|africanos]] puideran darse de conta de que os [[Raza branca|brancos]] estaban tan desunidos e se mataban entre eles coa mesma saña que calquera outra raza.<ref name="aventura99">Caranci, Carlos (xaneiro de 2007): "La guerra del amo blanco, epopeya alemana en Camerún", nº 99 de La aventura de la Historia, Arlanza Ediciones, Madrid, ISSN 1579-427X.</ref> Pero [[Portugal]] entrou no conflito ao lado da [[Tripla Entente]] e conservou as súas posesións en África. Ao contrario que [[Alemaña]], despoxada de todas as súas tras o [[Tratado de Versalles]]. Entre elas, a [[África do Suroeste alemá]], ocupada pola [[Unión Surafricana]] de forma temporal, pero que sempre intentou que fose permanente e, o que foi unha das causas da guerra. == Os movementos independentistas == == A guerra da Independencia == == Forzas en conflito == == O comezo do conflito == == Comeza a maior guerra da África subsahariana == == Contra Suráfrica e a UNITA == == A UNITA reanuda a guerra unilateralmente == == Conclusións da guerra == == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * Stockwell, John (1990): ''The Praetorian Guard: The US Role In The New World Order''. South End Press. ISBN 0-8960-8395-0. * Stockwell, John (1984): ''In Search of Enemies: A CIA Story''. W. W. Norton & Co Inc. ISBN 0-3930-0926-2. * Schmid, Alex & Jongman, Albert (2005): ''Political Terrorism: A new guide to actors, authors, concepts, data bases, theories and literature''. Transaction Books. ISBN 978-1-4128-0469-1. * Mutua, Makau (2002): ''Human Rights: A Political and Cultural Critique''. Filadelfia: University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-8122-3653-8. * Alexander Mayer-Rieckh & Pablo de Greiff (2007): ''Justice as Prevention: Vetting Public Employees in Transitional Societies''. Nova York: SSRC. ISBN 978-0-9790-7721-0. * Schraeder, Peter J. (2004): ''African politics and society: a mosaic in transformation''. Belmont: Thomson/Wadsworth. ISBN 978-0-5345-6769-9. * Roger Kibasomba (2003). "A Falling State: The Democratic Republic of Congo". ''Governing Insecurity: Democratic Control of Military and Security. Establishments in Transitional Democracies''. Londres: Zed Books. Edición: Gavin Cawthra & Robin Luckham. ISBN 978-1-84277-149-5. === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20101208060334/http://laultimaguerra.com/cronologia/ Cronología: La Última Guerra – Testimonios de la intervención de Cuba en Angola]. * [https://web.archive.org/web/20060923141259/http://www.iss.co.za/pubs/ASR/12No1/SecB.pdf Security Brief de Gladwell Otieno]. * [http://www.fireandfury.com/orbats/modunita.pdf UNITA forces in the "Border War" (Angola & South West Africa) por R. Mark Davies]. * [https://www.webcitation.org/query?id=1256528332093370&url=www.geocities.com/urrib2000/ Sitio no oficial de las Fuerzas Armadas cubanas con artículos sobre esta guerra]. * [https://www.webcitation.org/query?id=1256607344772547&url=www.geocities.com/urrib2000/EqMiG23a.html Los cazas MiG-23 cubanos en la guerra de Angola. Misiones de apoyo aéreo]. * [https://www.webcitation.org/query?id=1256607357608746&url=www.geocities.com/urrib2000/EqMiG23aa.html Los cazas MiG-23 cubanos en la guerra de Angola. Misiones aire-aire]. * [https://www.webcitation.org/query?id=1256607318176705&url=www.geocities.com/urrib2000/EqMiG21a.html Los cazas MiG-21 cubanos en la guerra de Angola] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Guerra civil angolana}} [[Categoría:Guerras do século XX|Civil Angolenzza]] [[Categoría:Guerras civís|Angola]] [[Categoría:Guerra Fría]] [[Categoría:Historia de Angola]] [[Categoría:Historia de Suráfrica]] [[Categoría:Namibia]] [[Categoría:Guerras do século XXI]] ahrgxksqt4r38ss7jnqbnt1cmt9sasz 0 476798 7105038 6948489 2025-06-23T22:26:28Z O Breixo 127505 7105038 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Tampere destroyed in Civil War.jpg |descrición_imaxe = Barrio de Tammela logo da batalla |resultado = Vitoria decisiva Branca |combatentes1 = {{flagicon|Finlandia|1918}} [[Garda Branca (Finlandia)|Garda Branca]]<br/> [[Ficheiro:Flag of the Swedish Brigade (Ruotsalainen prikaati).svg|22px]] [[Brigada sueca]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Socialist red flag.svg|20px]] [[Garda Vermella (Finlandia)|Garda Vermella]] |comandante1 = {{flagicon|Finlandia|1918}} [[Carl Gustaf Emil Mannerheim|C. G. E. Mannerheim]] <br/> [[Ficheiro:Flag of the Swedish Brigade (Ruotsalainen prikaati).svg|22px]] [[Hjalmar Frisell]] |comandante2 = [[Ficheiro:Socialist red flag.svg|20px]] [[Hugo Salmela]]{{KIA}} <br/> [[Ficheiro:Socialist red flag.svg|20px]] [[Georgy Bulatsel]] ([[prisioneiro de guerra]]) [[Ficheiro:Skull and Crossbones.svg|14px]]<br/>[[Ficheiro:Socialist red flag.svg|20px]] [[Ali Aaltonen]]<br/>[[Ficheiro:Socialist red flag.svg|20px]] [[Verner Lehtimäki]] |soldados1 = 16&nbsp;000<br/>400 voluntarios suecos |soldados2 = 14&nbsp;000 |baixas1 = 820 mortos |baixas2 = 2&nbsp;000 mortos<ref name="Jaques2007">{{Cita libro |apelidos=Jaques |nome=Tony |título=Dictionary of Battles and Sieges: P-Z |url=https://books.google.com/books?id=tW_eEVbVxpEC&pg=PA993 |ano=2007 |editorial=Greenwood Publishing Group |isbn=978-0-313-33539-6 |páxina=993 |lingua=en}}</ref> <br/> 10&nbsp;000 - 11&nbsp;000 capturados<ref name="Jaques2007"/> }} A '''batalla de Tampere''' tivo lugar entre o 15 de marzo e o 6 de abril de [[1918]] na cidade [[Finlandia|finlandesa]] de [[Tampere]] no marco da [[guerra civil finlandesa]]. A batalla, na que se enfrontaron [[Finlandia Branca|Brancos]] e [[Finlandia Vermella|Vermellos]], é a máis coñecida e a máis dura das libradas durante a contenda. Na batalla participaron máis de 30&nbsp;000 combatentes, o que a converteu nunha das maiores batallas da historia dos [[países nórdicos]]. Hoxe é lembrada especialmente polas súas sanguentas consecuencias, xa que os Brancos executaron centos de Vermellos capitulados e tomaron 11&nbsp;000 prisioneiros no [[campo de Kalevankangas]].<ref name=jalonen>{{Cita web |título=Battle of Tampere |url=http://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/tampere_battle_of |apelidos=Jalonen |nome=Jussi |editorial=International Encyclopedia of the First World War |data=8 de outubro de 2014 |dataacceso=2 de outubro de 2019 |lingua=en}}</ref> A caída de Tampere, o maior centro industrial de Finlandia, marcou o principio da fin da [[República Socialista dos Traballadores de Finlandia]], establecida no sur do país, e a guerra tornouse mesmo máis violenta con episodios de terror por parte de ambos os bandos, con masacres dunha parte e represalias como resposta pola outra.<ref>{{Cita libro |url=https://books.google.fi/books?id=lao-AAAAQBAJ&pg=PA78&dq=battle+of+tampere&hl=es&sa=X&ved=0ahUKEwibj7e2jeHnAhUnyKYKHYehDlsQ6AEILDAA#v=onepage&q=battle%20of%20tampere&f=false |título=War in Peace |capítulo=Revolution, Civil War and Terror in Finland in 1918 |apelidos1=Haapala |nome1=Pertti |apelidos2=Tikka |nome2=Marko |editorial=Oxford University Press |páxinas=78-79 |data=2012 |lingua=en |isbn=978-0-19-965491-8}}</ref> == Antecedentes == Na década de 1910, Tampere era a terceira cidade máis grande de Finlandia cunha poboación de aproximadamente 60&nbsp;000 habitantes, incluídos os suburbios. Era a cidade máis industrializada en Finlandia e era considerada a capital do movemento obreiro finlandés. Tampere xogara un papel central na [[Folga xeral de 1905 en Finlandia|folga xeral]] de [[1905]], e a cidade era unha fortaleza para os sindicatos e o [[Partido Socialdemócrata de Finlandia|Partido Socialdemócrata]].<ref name=roselius>{{Cita libro |apelidos=Roselius |nome=Aapo |data=2006 |título=Amatöörien sota. Rintamataisteluiden henkilötappiot Suomen sisällissodassa 1918 |lugar=Helsinqui |editorial=Oficina do Primeiro Ministro de Finlandia |páxinas=31–51 |isbn=978-952-53549-2-8 |lingua=fi}}</ref> En Tampere a Garda Vermella fíxose co poder a máis tardar a finais de xaneiro de 1918.{{Harvnp|Ytlikangas|1993|p=30-33}} Xa en decembro a Casa dos Traballadores de Tampere acolleu unha reunión á que asistiron os líderes das Gardas Vermellas de todo o sur de Finlandia, na que e se encontraban entre os presentes [[Hugo Salmela]] e [[Viktor Ripatti]] da Garda Vermella de [[Lappeenranta]]. Durante os dous meses e medio de milicia as tropas de Tampere loitaron nas frontes de [[Batalla de Vilppula|Vilppula]] e [[Ikaalinen]]. A poboación simpatizante co bando Branco foi sometida a inspeccións de vivendas e rexistros de armas en Tampere. Na cidade houbo pouco terror Vermello, mais producíronse algúns asasinatos cometidos por gardas de fóra da cidade. Con todo os ánimos, acendéronse principalmente polo [[masacre de Sinula]] o 28 de xaneiro.{{Harvnp|Hoppu|Haapala|2008|p=58}} Tamén en Tampere o industrial Kaarlo Granat foi asasinado pola Garda Vermella de Turku.{{Harvnp|Ylikangas|1993|p=40}} Ao mesmo tempo disparáronlle ao deputado [[Ernst Saari]] en [[Pyynikki|Pyynikillä]] e ao propietario dunha vila en [[Pispala]] en nome dos Brancos o 29 de marzo.{{Harvnp|Hoppu|Haapala|2008|p=60}} Cando comezou a guerra civil a finais de xaneiro de 1918, os Vermellos atacaron o importante nó ferroviario de [[Haapamäki]], situado 100&nbsp;km ao norte de Tampere. A fronte axiña se estableceu a 50–60&nbsp;km ao norte de Tampere e a [[fronte de Tavastia]] converteuse no principal escenario da guerra. A gran poboación de clase traballadora e as conexións ferroviarias fixeron de Tampere a principal base da Garda Vermella, anda que o [[Delegación do Pobo de Finlandia|goberno vermello]] traballaba en [[Helsinqui]]. A [[Garda Vermella de Tampere]] tiña máis de 6&nbsp;000 membros, incluídas 300 mulleres.<ref name=roselius/> En febreiro de 1918, o xeneral Mannerheim deliberou sobre onde poñer o foco da ofensiva xeral dos Brancos. Había dúas fortalezas inimigas estratéxicas vitais: Tampere, a maior cidade industrial de Finlandia no suroeste, e Viipuri, a principal cidade de Carelia. Aínda que apoderarse de Viipuri ofrecía moitas vantaxes, o seu exército falto de habilidades de combate e o potencial dun gran contraataque polos Vermellos na área ou no suroeste facíano demasiado arriscado.{{Harvnp|Ahto|1993|pp=180–445}} == A batalla == Mannerheim decidiu atacar primeiro Tampere. Lanzou o principal asalto o 16 de marzo de 1918, en [[Längelmäki]], a 65&nbsp;km ao nordeste da cidade, a través do flanco dereito da defensa dos Vermellos. Ao mesmo tempo, os Brancos atacaron a través da primeira liña da fronte norte de [[Vilppula]]–[[Kuru, Finlandia|Kuru]]–Kyröskoski–[[Suodenniemi]]. Aínda que os Brancos non estaban afeitos á guerra ofensiva, algunhas unidades da Garda Vermella colapsaron e retrocederon en pánico baixo o peso da ofensiva, mentres que outros destacamentos Vermellos defenderon as súas posicións ata o final e foron capaces de frear o avance das tropas Brancas. Finalmente, os Brancos sitiaron Tampere. Cortaron a conexión dos Vermellos cara ao sur en [[Lempäälä]] o 24 de marzo e cara ao oeste en Siuro, [[Nokia, Finlandia|Nokia]], e [[Ylöjärvi]] o 25 de marzo.{{Harvnp|Ahto|1993|pp=180–445}}{{Harvnp|Ylikangas|1993|pp=103–295, 429–443}}{{Harvnp|Aunesluoma|Häikiö|1995|pp=92–97}} Na batalla de Tampere loitaron entre 16&nbsp;000 soldados Brancos e 14&nbsp;000 Vermellos. Foi a primeira [[Guerra urbana|batalla urbana]] a grande escala de Finlandia e un dos catro enfrontamentos militares máis decisivos da guerra. A loita pola área de Tampere comezou o 28 de marzo, na véspera da Pascua de 1918, posteriormente chamado "[[Xoves Santo]] sanguento", no cemiterio de Kalevankangas. O Exército Branco non conseguiu unha vitoria decisiva no feroz combate e sufriu máis do 50 % de perdas nalgunhas das súas unidades. Os Brancos tiveron que reorganizar as súas tropas e plans de batalla, logrando atacar o centro da cidade nas primeiras horas do 3 de abril.{{Harvnp|Lappalainen|1981|pp=144–148, 156–170}}{{Harvnp|Ahto|1993|pp=180–445}}{{Harvnp|Ylikangas|1993|pp=103–295, 429–443}}{{Harvnp|Aunesluoma|Häikiö|1995|pp=92–97}}{{Harvnp|Hoppu|2008b|pp=96–161}}{{Harvnp|Tikka|2014|pp=90–118}} Logo dun bombardeo de artillaría pesado e concentrado, as Gardas Brancas avanzaron de casa en casa e de rúa a rúa, mentres que as Gardas Vermellas se retiraban. Na tardiña do 3 de abril os Brancos chegaron á beira oriental dos rápidos do [[Tammerkoski]]. Os intentos dos Vermellos de romper o asedio de Tampere dende o exterior a través da liña ferroviaria Helsinqui-Tampere fracasaron. As Gardas Vermellas perderon as partes occidentais entre o 4 e o 5 de abril. A [[casa do concello de Tampere]] estaba entre os últimos bastións Vermellos. A batalla finalizou o 6 de abril de 1918 coa rendición das forzas Vermellas nas sección de [[Pyynikki]] e [[Pispala]] en Tampere.{{Harvnp|Lappalainen|1981|pp=144–148, 156–170}}{{Harvnp|Ahto|1993|pp=180–445}}{{Harvnp|Ylikangas|1993|pp=103–295, 429–443}}{{Harvnp|Aunesluoma|Häikiö|1995|pp=92–97}}{{Harvnp|Hoppu|2008b|pp=96–161}}{{Harvnp|Tikka|2014|pp=90–118}} Os Vermellos, agora á defensiva, amosaron unha motivación maior para loitar durante a batalla. O xeneral Mannerheim viuse obrigado a despregar algúns dos destacamentos Jäger, inicialmente destinados a ser conservados para o seu uso posterior na área de Viipuri. A batalla de Tampere foi a acción máis sanguenta da guerra civil. O Exército Branco perdeu de 700 a 900 combatentes, incluídos 50 Jägers, o maior número de mortes que sufriu o batallón Jäger nunha soa batalla da guerra de 1918. As Gardas Vermellas perderon de 1&nbsp;000 a 1&nbsp;500 combatentes, con outros 11&nbsp;000–12&nbsp;000 capturados. 71 civís morreron, principalmente a causa do fogo de artillaría. As partes orientais da cidade, que consistían principalmente en edificios de madeira, foron destruídas por completo.<ref>{{Cita libro |apelidos=Upton |nome=Anthony F. |ano=1981 |título=Vallankumous Suomessa 1917–1918, II |lugar=Jyväskylä |editorial=Gummerus |páxinas=317–368 |isbn=951-26-2022-7 |lingua=fi}}</ref>{{Harvnp|Ahto|1993|pp=180–445}}{{Harvnp|Ylikangas|1993|pp=103–295, 429–443}}{{Harvnp|Aunesluoma|Häikiö|1995|pp=92–97}}{{Harvnp|Hoppu|2008b|pp=96–161}}{{Harvnp|Tikka|2014|pp=90–118}} == Sitio de Tampere == Como as ofensivas vermellas fracasaron a finais de febreiro e principios de marzo, os brancos lanzaron a súa operación contra Tampere o 15 de marzo. O obxectivo era rodear as tropas vermellas na fronte de Tavastia e logo invadir Tampere. Producíronse intensos combates en [[Jämsä]], [[Orivesi]], [[Ruovesi]] e [[Vilppula]]. Os máis feroces foron a [[batalla de Länkipohja]] en Jämsä o 16 de marzo e a [[batalla de Orivesi]] dous días despois. A fronte vermella colapsou e as tropas retiráronse a Tampere, Onde os Vermellos contaban entón cuns 15&nbsp;000 combatentes. En lugar de capitular, os Vermellos decidiron defender a cidade o maior tempo posible. Os Brancos chegaron a Tampere o 23 de marzo e sitiaron a cidade con 17&nbsp;000 homes na maior operación militar da guerra. Libráronse batallas relacionadas nas áreas de [[Ylöjärvi]], [[Pirkkala]], [[Messukylä]], [[Aitolahti]], [[Lempäälä]], [[Vesilahti]] e [[Tottijärvi]], así como máis ao oeste na [[Fronte de Satakunta]] en [[Karkku]] e [[Hämeenkyrö]].<ref name=roselius/> O 23 de marzo os Brancos aproximáronse a Tampere dende o nordés e enfrontáronse coa defensa Vermella en [[Vehmainen]], 10 [[quilómetro]]s ao leste da cidade. Durante os seguintes dous días, os Brancos atacaron tamén o suburbio de [[Messukylä]] no sueste e a vila de [[Lempäälä]], situada 15 quilómetros ao sur de Tampere, mais foron repelidos. A artillaría Branca comezou a disparar sobre a cidade e os Vermellos foron obrigados a evacuar o distrito traballador de [[Tammela, Tampere|Tammela]], ao leste da cidade. Os brancos capturaron a vila de [[Kangasala]], a 15 quilómetros ao leste de Tampere, mais empregando un tren blindado 300 Vermellos conseguiron abrirse paso entre as tropas Brancas que avanzaban e fuxiron a Messukylä. A noite do 24 de marzo os Vermellos perderon finalmente Lempäälä. Os Brancos agora podían cortar a liña ferroviaria Riihimäki–Tampere, a principal liña de subministración Vermella.<ref name=jalonen/> Os Brancos completaron o asedio o 26 de marzo tomando a estación ferroviaria de [[Siuro]] na liña ferroviaria a [[Pori]], 20 quilómetros ao oeste de Tampere.<ref name=jalonen/> O mesmo día, os Vermellos deixaron os seus postos defensivos en Messukylä, formando unha nova liña defensiva ao lado do distrito de [[Kaleva, Tampere|Kaleva]]. Os Brancos tamén lograron capturar [[Ylöjärvi]], situado 10 quilómetros ao noroeste de Tampere. Logo de tomar Ylöjärvi, os Brancos inmediatamente continuaron o ataque no lado occidental da cidade en [[Epilä]] e no sur en [[Hatanpää]], mais sufriron fortes pierdas e foron rexeitados. Pola súa banda, os Vermellos lanzaron un contraataque de 3&nbsp;000 homes en Lemäälä, baixo o mando de [[Eino Rahja]]. As Gardas Vermellas de [[Turku]] e [[Yläne]] tentaron un avance simultáneo ao longo da liña ferroviaria que se dirixía a Helsinqui polo sur. Morreron máis de 30 combatentes e o tren blindado tivo que retroceder. O 27 de marzo, a loita continuou na área de Messukylä–Kaleva, así como en Epilä e Lempäälä.<ref name=roselius/> [[Ficheiro:Punaisten ensiapuosaston sairaala Aleksanterin kansakoululla (26901643941).jpg|miniatura|Soldados vermellos feridos nun hospital.]] == Xoves Santo Sanguento: 28 de marzo == O 28 de marzo, os Brancos sufriron o maior número de Baixas nun día na guerra ata o momento, no que posteriormente foi coñecido como "Xoves Santo Sanguento". Os Brancos completaron unha grande ofensiva para finalmente entrar na cidade. A loita concentrouse nas áreas do [[Cemiterio de Kalevankangas]] e o Hipódromo ás aforas do leste de Tampere. O ataque iniciouse ás 9:00 am. Logo de sete horas de loita, os Brancos conseguiron repeler as Vermellos do distrito de Kaleva, mais non puideron chegar á cidade.<ref name=roselius/> En lugar da Garda Branca paramilitar, o Exército Branco agora empregada tropas compostas por recrutas e lideradas por [[Movemento Jäger|oficiais Jäger]]. Os recrutas eran máis doados de comandar e enviar a unha dura batalla que os Gardas Brancos voluntarios. En lugar da desobediencia, o problema agora era a falta de experiencia no campo de batalla que á vez significaba grandes perdas. Tres batallóns Brancos tiveron canto menos 200 baixas, as baixas totais foron superiores ao 50% das súas forzas en mortos ou feridos. Tamén a voluntaria [[Brigada Sueca]] e as tropas Jäger adestradas en Alemaña sufriron fortes baixas. Os suecos estaban vestidos con trajes brancos de camuflaxe para a neve, o que os convertía nun branco doado, xa que apenas había neve. Os Jägers levaban uniformes verdes que destacaban facilmente entre os soldados vestidos de gris. Como resultado, a forza de 400 efectivos da Brigada Sueca perdeu 20 integrantes e as tropas Jäger 27 oficiais.<ref name=roselius/> Ao longo do día, os Vermellos mataron a entre 50 e 70 combatentes. O líder Vermello [[Hugo Salmela]] morreu logo de que unha [[granada (arma)|granada de man]] estoupara accidentalmente no seu cuartel xeral.<ref name=jalonen/> Foi sucedido por [[Verner Lehtimäki]]. Segundo o xornalista francés Henry Laporte, Lehtimäki conduciu no seu coche dun lado a outro ao longo das liñas Vermellas para alentar aos seus homes.<ref>{{Cita web |título=Verner Lehtimäen elämästä |url=http://www.migrationinstitute.fi/files/pdf/exhibition/verner-lehtimaki-nayttelyesite.pdf |apelidos=Lehtimäki |nome=Kimmo |editorial=migrationinstitute.fi |dataacceso=20 de febreiro de 2020 |lingua=fi |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160304195908/http://www.migrationinstitute.fi/files/pdf/exhibition/verner-lehtimaki-nayttelyesite.pdf |dataarquivo=04 de marzo de 2016 |urlmorta=yes }}</ref> Laporte era un oficial retirado que regresaba dunha misión oficial en Rusia. Máis tarde describiu as súas experiencias na batalla de Tampere no libro de 1929 ''Le Premier Échec des Rouges''.<ref>{{Cita libro |apelidos=Derry |nome=T. K. |data=2000 |título=History of Scandinavia: Norway, Sweden, Denmark, Finland, and Iceland |url=https://books.google.fi/books?id=eDh5z2_K_S0C&printsec=frontcover&hl=fi&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false |lugar=Minneapolis |editorial=University Of Minnesota Press |páxina=423 |isbn=978-081-66379-9-7 |lingua=en}}</ref> Logo do ataque frustrado, os Brancos detiveron a súa ofensiva durante os seguintes cinco días. Só a artillaría golpeaba a cidade. O fogo de artillaría matou canto menos a 20 civís, algúns deles neutrais ou simpatizantes dos Brancos, e destruíu os barrios de clase trabalhadora de Tammela e [[Kyttälä]] case por completo. Durante este período de cinco días, a loita continuou en Lempäälä, onde os Vermellos aínda tentaban desesperadamente abrirse camiño.<ref name=roselius/> [[Ficheiro:Svenska brigadenin miehiä ja lähettipoika Tampereella (26936600136).jpg|miniatura|Voluntarios suecos.]] == A batalla na cidade == Os Brancos lanzaron a súa ofensiva decisiva o 3 de abril ás 2:30 am. Durante o primeiro día conseguiron controlar os distritos obreiros orientais de Tammela e Kyttälä a pesar da forte resistencia. A loita librouse bloque por bloque e casa por casa. Finalmente os Brancos chegaron aos rápidos de [[Tammerkoski]] que dividen a cidade en dúas partes. Durante o día os Brancos sufriron 207 baixas e os Vermellos entre 115 e 170. Ademais, case 20 civís perderon a vida.<ref name=roselius/> Como saír da cidade era imposible, a xente dos suburbios refuxiouse no centro. As igrexas e edificios públicos estaban ateigados de refuxiados, e as persoas que vivían no centro refuxiáronse nos seus sotos.<ref name=junila>{{Cita libro |apelidos=Junila |nome=Marianne |data=2014 |título=The Finnish Civil War 1918: History, Memory, Legacy |capítulo=War through the Children's Eyes |url=https://books.google.fi/books?id=2xCJBAAAQBAJ&printsec=frontcover&hl=fi&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|location=Leiden–Boston |editorial=Brill Publishing |páxinas=231, 245–246 |isbn=978-900-42436-6-8 |lingua=en}}</ref> 1&nbsp;700 refuxiáronse na [[catedral de Tampere]].<ref name=jalonen/> [[Ficheiro:Teloitettuja ja kaatuneita Näsilinnan itäpäädyssä (26364614164).jpg|miniatura|esquerda|Vermellos mortos no Palacio de Näsilinna.]] Unha das operacións máis famosas da batalla lebouse a cabo o mesmo día. Unha unidade Branca dirixida polo jäger [[Gunnar Melin]] tomou o [[Palacio de Näsilinna]] no outeiro de [[Näsinkallio]], só para perdelo de novo esa mesma noite, xa que as forzas principais estaban atrapadas na beira oriental do Tammerkoski. As tropas de Melin executaron a 20 Vermellos que se remdiran no patio do Palacio de Näsinlinna Palace a peasar dos panfletos asinados polo comandante Branco C. G. E. Mannerheim afirmando que os Brancos non dispararían os prisioneiros.<ref name=roselius/> Ás 4:00 da mañá seguinte os Brancos cruzaron o Tammerkoski en varios puntos, incluídos a ponte ferroviaria, e as pontes [[Satakunnansilta]] e [[Hämeensilta]]. Pola noite cegaron a [[Hämeenpuisto]], na lado oeste da cidade. O 5 de abril, os Brancos lograron tomar o resto da cidade. O último reduto Vermello era a [[Casa do Concello de Tampere|Casa do Concello]], defendido conxuntamente por combatentes mulleres e homes. Segundo a lenda, a Casa do Concello durou tanto tempo como a [[Mulleres na Garda Vermella na guerra civil finlandesa|Garda Vermella feminina]] de Tampere negouse a capitular. Os últimos defensores da Casa do Concello rendéronse finalmente ás 5:30 pm. Os Vermellos restantes retiráronse aos suburbios de [[Pyynikki]] e [[Pispala]]. Pola noite un gran número de Vermellos logrou fuxir a través do xeo dos lagos [[Pyhäjärvi (Tampere)|Pyhäjärvi]] e [[Näsujärvi]]. Entre eles estaban os líderes Vermellos [[Verner Lehtimäki]], [[Ali Aaltonen]] e [[K. M. Evä]].<ref name=roselius/> O 6 de abril os Brancos estaban a piques de atacar os suburbios occidentais, mais ás 8:30 am izouse unha bandeira branca no alto da [[Torre de Pyynikki]] e a batalla finalizou. Con todo, aínda houbo algúns francotiradores Vermellos solitarios durante un par de días.<ref name=roselius/> [[Ficheiro:Punavankeja Tampereen Keskustorilla 6.4.1918 (26936605336).jpg|miniatura|Vermellos capturados na Praza Central de Tampere.]] == Consecuencias == === Perdas === O número de vítimas non está claro. Xeralmente estímase o número de Brancos asasinados entre 600 e 820, e o de vermellos entre os 600 e os 1&nbsp;000. Un milleiro de Vermellos e os 200 rusos que se encontraban na cidade tamén foron executados xusto despois de que os Vermellos se rendiran. A maior parte dos rusos eran soldados. As execucións incluíron a mulleres e nenos, aínda que as mulleres combatentes capturadas non foron fusiladas sistematicamente polos Brancos como ocorreu posteriormente en [[Lahti]] e [[Viipuri]].<ref name=roselius/> Mesmo persoas que non estiveran involucradas na batalla nin pertencían á Garda Vermella foron feitas prisioneiras e asasinadas.<ref name=junila/> De acordo con algunhas fontes, unha fosa común no Cemiterio de Kalevankangas contén 2&nbsp;751 Vermellos dos cales 1&nbsp;208 morreron en combate. A base de datos de [[Vítimas de Guerra en Finlandia 1914–1922]] contén o nome de 824 Brancos, 1&nbsp;087 Vermellos e 67 descoñecidos ou neutrais.<ref name=roselius/> Algunhas personalidades salientables que morreron na batalla de Tampere foron o historiador sueco [[Olof Palme (historiador)|Olof Palme]],<ref>{{Cita web |título=Olof Palme (1884 -1918). Mannen som kunde ha blivit en svensk fascistledare |url=http://www.dn.se/arkiv/sondag/olof-palme-1884-1918-mannen-som-kunde-ha-blivit-en/ |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20170305001629/http://www.dn.se/arkiv/sondag/olof-palme-1884-1918-mannen-som-kunde-ha-blivit-en/ |apelidos=Palme |nome=Christian |editorial=Dagens Nyheter |data=26 de novembro de 1995 |dataacceso=18 de outubro de 2019 |dataarquivo=20 de decembro de 2016 |lingua=sv}}</ref> os membros do Parlamento [[Ernst Saari]]<ref>{{Cita web |url=http://62.148.204.4/html/index.php?iContentID=80 |título=Ernst Saari (1882–1918) |apelidos=Ylitalo |nome=Teppo |editorial=HELEMI – Lapuan historiallinen tietokanta |data=5 de xuño 2012 |dataacceso=18 de outubro de 2019 |lingua=fi |data-arquivo=18 de setembro de 2020 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200918171105/http://62.148.204.4/html/index.php?iContentID=80 |url-morta=yes }}</ref> e [[Juho Lehmus]],<ref>{{Cita web |título=Juho Lehmus |url=https://www.eduskunta.fi/FI/kansanedustajat/Sivut/910911.aspx |editorial=[[Parlamento de Finlandia]] |dataacceso=18 de outubro de 2019 |lingua=fi}}</ref> o editor e tradutor [[Matti Kivekäs]],<ref>{{Cita web |título=Viimeinen kesä |url=http://suomenkuvalehti.fi/jutut/kulttuuri/viimeinen-kesa/ |apelidos=Lindstedt |nome=Risto |editorial=Suomen Kuvalehti |data=3 de maio de 2007 |dataacceso=18 de outubro de 2019 |lingua=fi}}</ref> o poeta [[Juhani Siljo]],<ref>{{Cita libro |apelidos=Ahokas |nome=Jaakko |data=1997 |título=A History of Finnish Literature |url=https://books.google.fi/books?id=UoVDEup2yDgC&printsec=frontcover&hl=fi#v=onepage&q&f=false |lugar=Milton Park |editorial=Taylor & Francis Group |páxina=274 |isbn=978-070-07087-2-7 |lingua=en}}</ref> o oficial ruso [[Georgij Bulatsel]]<ref>{{Cita libro |apelidos1=Haapala |nome1=Pertti |apelidos2=Hoppu |nome2=Tuomas |data=2009 |título=Sisällissodan pikkujättiläinen |lugar=Porvoo |editorial=WSOY |páxina=174 |isbn=978-951-03545-2-0 |lingua=fi}}</ref> e os atletas olímpicos [[David Kolehmainen]]<ref>{{Cita web |título=Vuoden 1918 kahinoissa kuoli viisi suomalaista olympiaurheilijaa |url=http://www.saunalahti.fi/~sut/kesa2013/1918.html |apelidos=Arponen |nome=Antti O. |editorial=Suomen Urheilutietäjät |data=2013 |dataacceso=18 de outubro de 2019 |lingua=fi |data-arquivo=05 de marzo de 2017 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20170305001104/http://www.saunalahti.fi/~sut/kesa2013/1918.html |url-morta=yes }}</ref> e [[Kalle Viljamaa]].<ref>{{Cita web |título=Viljamaa, Kalle Albinus |url=http://vesta.narc.fi/cgi-bin/db2www/sotasurmahaku/input?hakuid=16583 |editorial=Base de datos das Vítimas de Guerra en Finlandia 1914–1922 |dataacceso=18 de outubro de 2019 |lingua=fi |data-arquivo=18 de outubro de 2019 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20191018002305/http://vesta.narc.fi/cgi-bin/db2www/sotasurmahaku/input%3Fhakuid%3D16583 |url-morta=yes }}</ref> === Prisioneiros de guerra === {{VT|Campo de Kalevankangas}} Como o número de capitulados fíxose demasiado grande, era imposible fusilalos a todos. Os Brancos reuniron a máis de 10&nbsp;000 Vermellos na [[Praza Central de Tampere|Praza Central]] (en [[Lingua finesa|finés]] ''Keskustori''), onde tiveron que estar durante case 24 horas. Entón os prisioneiros foron transferidos a un campo de prisioneiros creado no distrito de Kaleva, a dous quilómetros ao leste da cidade, a onde tiveron que marchar andando. Algúns dos prisioneiros foron inicialmente confinados en escolas locais e outros edificios públicos, para ser transferidos a finais de maio ao [[campo de Kalevankangas]].<ref name=roselius/><ref>{{Cita web |título=Sota ja vankileirit Tampereella |url=http://www15.uta.fi/koskivoimaa/vuodet/1918b3.htm |apelidos1=Viitanen |nome1=Jani |apelidos2=Suodenjoki |nome2=Sami |editorial=University of Tampere |dataacceso=7 de decembro de 2019 |lingua=fi |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20100201035107/http://www.uta.fi/koskivoimaa/vuodet/1918b3.htm |dataarquivo=01 de febreiro de 2010 |urlmorta=yes }}</ref> Durante os seguintes cinco meses 1&nbsp;228 Vermellos morreron no campo de prisioneiros de Tampere vítimas das execucións, as enfermidades ou a fame.<ref name=roselius/> O campo de prisioneiros estaba formado por 21 barracóns militares e outros varios edificios que pertenceran ao exército ruso. A área estaba rodeada por arame de espiñas e custodiada por metralladoras.<ref name=pekkalainen>{{Cita libro |apelidos=Pekkalainen |nome=Tuulikki |data=2014 |título=Lapset sodassa 1918 |lugar=Helsinki |editorial=Tammi |isbn=978-951-31693-9-8 |lingua=fi}}</ref><ref>{{Cita web |url=http://vanha.verkkouutiset.fi/arkisto/Arkisto_1998/8.toukokuu/TRE1898.HTM |título=Tampereen vankileiriä muistetaan |editorial=vanha.verkkouutiset.fi |data=8 de maio de 1998 |dataacceso=7 de decembro de 2019 |lingua=fi}}</ref> O campo estivo en funcionamento ata principios de [[1919]].<ref>{{Cita novas |url=https://www.aamulehti.fi/a/200692141 |título=Tampereen pahamaineinen vankileiri sijaitsi sata vuotta sitten täällä – Nyt paikalla on tavallisia kerrostaloja ja suosittu puisto |nome=Anu Leena |apelidos=Koskinen |xornal=[[Aamulehti]] |data=22 de abril de 2018 |dataacceso=7 de decembro de 2019 |lingua=fi |data-arquivo=06 de decembro de 2019 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20191206232922/https://www.aamulehti.fi/a/200692141 |url-morta=yes }}</ref> == Memoriais == A estatua do comandante do Exército Branco C. G. E. Mannerheim permanece no lugar no que observou a batalla. Inicialmente suxeriuse que a controversa estatua se situara no parque [[Koskipuisto]] en 1939, mais finalmente foi erixida nun outeiro a oito quilómetros do centro de Tampere en 1956.<ref>{{Cita web |título=Evert Porila |url=http://www.tampere.fi/ekstrat/taidemuseo/patsaat/porila.htm |editor=Cidade de Tampere |data=2006 |dataacceso=28 de marzo de 2020 |lingua=fi}}</ref> Debido á súa remota localización, a estatua foi frecuentemente vandalizada ao longo dos anos por parte de grupos locals de [[Anarquismo|anarquistas]] e radicais de [[Esquerda política|esquerda]].<ref>{{Cita novas |título=Mannerheimin patsas töhrittiin Tampereella jälleen - puhtaaksi itsenäisyyspäivään mennessä |url=http://yle.fi/uutiset/3-6951324 |xornal=[[Yle]] |data=25 de novembro de 2013 |dataacceso=28 de marzo de 2020|lingua=fi}}</ref> ''Vapaudenpatsas'' (en [[Lingua galega|galego]] "Estatua da Liberdade"), do escultor [[Viktor Jansson]], é outrace estatua conmemorativa da conquista de Tampere polo Exército Branco. Foi situada en [[Hämeenpuisto]] en 1921. O modelo da figura foi o clérigo de extrema dereita [[Elias Simojoki]]. A estatua sostén unha espada apuntando cara á [[Casa dos Traballadores de Tampere]] no outro lado do bulevar.<ref>{{Cita web |título=Viktor Jansson |url=http://www.tampere.fi/ekstrat/taidemuseo/patsaat/jansson.htm |editorial=Cidade de Tampere |data=2006 |dataacceso=28 de marzo de 2020 |lingua=fi}}</ref> A estatua é chamada con frecuencia ''Rummin-Jussi'', polo alcume do verdugo Branco [[Johannes From]], responsable do asasinato de máis de 70 Vermellos.<ref>{{Cita novas |título=Vapaudenpatsas töhrittiin anarkistien A:lla Tampereella |url=http://yle.fi/uutiset/3-7965196 |xornal=[[Yle]] |data=30 de abril de 2015 |dataacceso=28 de marzo de 2020 |lingua=fi}}</ref> A placa conmemorativa da Brigada Sueca está situada preto do Cemiterio de Kalevankangas e é obra do escultor [[Gunnar Finne]].<ref>{{Cita web |título=RUOTSALAISEN PRIKAATIN MUISTOKIVI 1918 |url=http://www.tampere.fi/ekstrat/taidemuseo/muistomerkit/prikaati.html |editorial=Cidade de Tampere |data=2006 |dataacceso=28 de marzo de 2020 |lingua=fi}}</ref> O memorial Vermello foi erixido no Cemiterio de Kalevankangas en 1941. Foi deseñado polo escultor [[Jussi Hietanen]], quen se encontraba no Campo de Prisioneiros de Kalevankangas en 1918, cando tiña 15 anos. Outro memorial se encontra en [[Pispala]], no lugar no que se renderon as últimas forzas Vermellas.<ref>{{Cita web |título=Vakaumuksensa puolesta kuolleiden muistomerkki |url=http://www.tkm.fi/punamuisto2.cgi?sij_kunta=%27Tampere%27 |editorial=Työväenmuseo Werstas |data=2006 |dataacceso=28 de marzo de 2020 |lingua=fi |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20170305035712/http://www.tkm.fi/punamuisto2.cgi?sij_kunta=%27Tampere%27 |dataarquivo=05 de marzo de 2017 |urlmorta=yes }}</ref> En abril de 2008 inaugurouse a exposición "Tampere 1918" no centro museístico [[Vapriikki]] de Tampere, creada en colaboración co Departamento de Historia da [[Universidade de Tampere]]. Nela podía achegarse aos eventos tiveron lugar na cidade na primavera de 1918 a través de diferentes obxectos, imaxes e recreacións de escenarios. Inicialmente a exposición duraría dous anos, mais posteriormente ampliouse o período.<ref>{{Cita web |url=http://vapriikki.fi/en/nayttelyt/tampere1918/ |título=Tampere 1918 |editorial=[[Vapriikki]] |dataacceso=28 de marzo de 2020 |lingua=en |data-arquivo=19 de febreiro de 2020 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200219082627/http://vapriikki.fi/en/nayttelyt/tampere1918/ |url-morta=yes }}</ref><ref>{{Cita web |url=http://vapriikki.fi/blog/tampere-1918/ |título=Tampere 1918 |editorial=[[Vapriikki]] |dataacceso=28 de marzo de 2020 |lingua=fi}}</ref> A principios de setembro de [[2023]] a exposición pechou as súas portas logo de máis de 15 anos. Co peche da exposición, o centro museístico creou unha páxina web onde se achega información sobre os feitos a través de experiencias e xogos virtuais en 3D, artigos, fotografías e vídeos, e permite facer unha visita á exposición, que foi filmada e se encontra no sitio web de Vapriikki.<ref>{{Cita web |url=https://www.vapriikki.fi/uutinen/vapriikki-avasi-tampere-1918-sisallissotamuseo-sivuston/ |título=VAPRIIKKI AVASI TAMPERE 1918 SISÄLLISSOTAMUSEO -SIVUSTON |editorial=Vapriikki.fi |data=11 de setembro de 2023 |dataacceso=2 de outubro de 2023 |lingua=fi}}</ref> == Notas == {{listaref|20em}} == Véxase tamén == {{Commonscat|Battle of Tampere}} === Bibliografía === * {{Cita libro |apelidos=Ahto |nome=Sampo |ano=1993 |título=Sotaretkillä. In: Manninen, O. (ed.) Itsenäistymisen vuodet 1917–1920, II Taistelu vallasta |páxinas=180–445 |lugar=Helsinqui |editorial=Valtion painatuskeskus |isbn=951-37-0728-8 |lingua=fi}} * {{Cita libro |apelidos1=Aunesluoma |nome1=Juhana |apelidos2=Häikiö |nome2=Martti |ano=1995 |título=Suomen vapaussota 1918. Kartasto ja tutkimusopas |url=https://archive.org/details/suomenvapaussota0000unse |lugar=Porvoo |editorial=WSOY |isbn=951-0-20174-X}} * {{Cita libro |apelidos=Hoppu |nome=Tuomas |ano=2008 |título=Tampere – sodan katkerin taistelu. In: Hoppu, T. et al. (eds.) Tampere 1918 |páxinas=96–161 |lugar=Tampere |editorial=Tampereen museot |isbn=978-951-609-369-0 |lingua=fi}} * {{Cita libro |apelidos=Lappalainen |nome=Jussi T. |ano=1981 |título=Punakaartin sota II |lugar=Helsinqui |editorial=Valtion painatuskeskus |isbn=951-859-072-9 |lingua=fi}} * {{Cita libro |apelidos1=Malmi |nome1=Timo |apelidos2=Järvelä |nome2=Ari |título=[[Tampere tulessa 1918]] |lugar=Jyväskylä |editorial=Atena |data=2008 |isbn=978-951-796-520-0 |lingua=fi}} * {{Cita libro |apelidos=Tikka |nome=Marko |ano=2014 |título=Warfare & Terror in 1918 |editor=Tepora, T. |editor2=Roselius, A. |obra=The Finnish Civil War 1918: History, Memory, Legacy |páxinas=90–118 |lugar=Leiden |editorial=Brill |isbn=978-90-04-24366-8 |lingua=en}} * {{Cita libro |apelidos=Ylikangas |nome=Heikki |ano=1993 |título=Tie Tampereelle |lugar=Porvoo |editorial=WSOY |isbn=951-0-18897-2 |lingua=fi}} === Ligazóns externas === * {{Cita web |url=https://tampere1918.fi |título=Tampere 1928 sisällissotamuseo |editorial=[[Museokeskus Vapriikki]]}} {{fi}} {{en}} {{Barra portal|Tampere|Finlandia}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Tampere}} [[Categoría:Batallas da guerra civil finlandesa]] [[Categoría:Tampere]] 0vf0ka5ru5vqaenr4pbd3qq9ztqqwuc 0 476829 7105040 7073566 2025-06-23T22:27:26Z O Breixo 127505 7105040 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Mapa guerra suevo-vándala (419-420).svg |descrición_imaxe = Campañas de [[suevos]], [[vándalos]] e [[Imperio romano de Occidente]] durante a guerra suevo-vándala. |resultado = Vitoria sueva e romana. |combatentes1 = [[Reino Suevo]]<br/>[[Imperio Romano de Occidente|Imperio Romano]] |combatentes2 = [[Vándalos]]<br/>[[Alanos]] |comandante1 = [[Hermerico]]<br/>[[Asterio (comes Hispaniarum)|Asterio]] |comandante2 = [[Gunderico]] }} A '''batalla dos montes Nervasos''' foi un [[Batalla|enfrontamento militar]] ocorrido no ano [[419]] entre os [[suevos]], dirixidos polo seu rei [[Hermerico]] e auxiliados polos [[Imperio Romano de Occidente|romanos]] do ''comes Hispaniarum'' [[Asterio (comes Hispaniarum)|Asterio]], e os [[vándalos]], liderados polo seu propio rei [[Gunderico]] e auxiliados polos [[alanos]], no contexto das invasións xermánicas na Península Ibérica. O encontro, que tivo lugar na actual [[provincia de León]] ([[España]]), saldouse cunha vitoria sueva. == Antecedentes == Entre os anos [[409]] e [[411]], os [[pobos xermánicos]] dos [[vándalos]] e [[suevos]], así como os iranios [[alanos]], penetraron na [[Península Ibérica]] a través dos [[Pireneos|Pireneos occidentais]], despois de someter a [[Galia]] [[Imperio Romano de Occidente|romana]] a un réxime de saqueo e pillaxe durante tres anos.<ref name="nubeluz"/><ref name="celtiberia">{{Cita web|url=http://www.celtiberia.net/articulo.asp?id=1671|título=Breve historia del reino suevo de Gallaecia (1)|data-acceso=11 de agosto de 2010|apelidos=Cossue|data=28 de novembro de 2005|editorial=Celtiberia.net}}</ref> Os romanos non poden dar unha resposta eficaz debido ás sublevacións locais de Xeroncio e Máximo, e con isto ábrese o período das invasións xermánicas na Península Ibérica.<ref name="interclassica">{{Cita web|url=http://web.archive.org/web/http://interclassica.um.es/var/plain/storage/original/application/89c07bf0a02bd28b70c6e377ef7b0bf4.pdf|título=Los años 408 a 433|data-acceso=11 de agosto de 2010|data=3 de marzo de 2007|formato=pdf|editorial=InterClassica}}</ref> Os pobos pactaron entre si, e a sortes, a repartición dos [[Hispania|territorios de Hispania]]: atravesando sen deterse a [[Tarraconense]], que permanece na súa maior parte en mans romanas, os vándalos [[silingos]] aséntanse na [[provincia romana]] da [[Bética]], os [[alanos]] en [[Lusitania]] e a Cartaginensis, mentres que suevos e vándalos [[asdingos]] chegan a un acordo sobre a [[Gallaecia]]. Os suevos quedarían cos [[Conventus iuridicus|conventos]] Lucense (con capital en Lucus Augusti, [[Lugo]]) e Bracarense (con capital en [[Bracara Augusta]], [[Braga]]), e os asdingos o [[Convento Asturicense]] (con capital en [[Asturica Augusta]], [[Astorga]]). [[Ficheiro:Iberia 409-429 es.svg|esquerda|miniatura|165x165px|Hispania en 409-429.]] En [[416]], [[Walia]], rei dos [[visigodos]] de [[Reino visigodo de Tolosa|Tolosa]], entra na Península como aliado dos romanos para combater os invasores bárbaros. Estes prefiren non unirse para enfrontarse á ameaza común, e contra o ano [[418]] aniquilou case por completo ós silingos e dispersou os alanos, logo de matar o seu monarca [[Ataces|Atax]], que se refuxian entre os asdingos (motivo polo que en diante os reis vándalos nomeásense «reis dos vándalos e os alanos»).<ref name="nubeluz"/><ref name="celtiberia"/> O rei suevo [[Hermerico]], pola súa banda, conseguiu asinar un tratado co emperador [[Flavio Honorio|Honorio]] para que concedese á súa tribo o estado legal de [[Foedus|''foederati'']] (do que gozaban tamén os visigodos), polo que os galaicoromanos debían cederlles terras. Estabelecéronse gornicións nas cidades e Braga empezou a ser considerada o centro de poder. O desagrado dos galaicoromanos por ter que dar parte das súas terras ós suevos mostrouse, no futuro, como fonte de conflitos entre nativos e colonos, dándose varios tratados de paz incumpridos e o envío dunha embaixada indíxena ó xeneral [[Aecio]] na Galia, encabezada polo [[bispo]] [[Hidacio]], que non conseguirá os seus propósitos.<ref name="interclassica"/> En alianza cos romanos, Hermerico deixouse levar polos desexos expansionistas do seu reino e entrou en conflito cos seus veciños vándalos, os máis achegados.<ref>Arce (2007), páx. 111</ref> == A batalla == Os detalles do enfrontamento entre os dous pobos non están claros, pero pódese deducir que foron os [[suevos]] os que levaron a iniciativa ó romper as hostilidades, xa que os montes Nervasos (chamados así ou ben polo antigo pobo galaico dos [[narbasos]] ou polo [[xeneral]] [[Imperio Romano de Occidente|romano]] Erbasio), a pesar da súa localización incerta, puideron estar situados na [[comarca]] [[Provincia de León|leonesa]] d[[o Bierzo]], entón o [[Convento Asturicense]], que en virtude do pacto de 409–411 pertencía ós [[vándalos]] [[asdingos]] de [[Gunderico]].<ref>{{Cita web|url=http://www.ayuntamientovillamanin.com/arbas.html|título=Ayuntamiento de Villamanín: Arbas del Puerto|data-acceso=11 de agosto de 2010|formato=html|editorial=Concello de Villamanín|cita=Arbas deriva, segundo coinciden os máis informados autores, do seu enclave nos 'Montes Erbasos', quen, á súa vez, o tomaría dun xeneral romano de nome Erbasio|data-arquivo=09 de setembro de 2011|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110909075947/http://www.ayuntamientovillamanin.com/arbas.html|url-morta=yes}}</ref> A interpretación tradicional da batalla explica que durante a invasión do territorio inimigo, [[Hermerico]] e o seu exército foron acurralados nos montes Nervasos polas tropas de Gunderico, e só a intervención romana salvou os suevos dunha grave derrota.<ref name="nubeluz">{{Cita web|url=http://www.nubeluz.es/godos.html|título=Invasión de los bárbaros y dominación de los visigodos|data-acceso=11 de agosto de 2010|formato=html|editorial=Nubeluz.es|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110103162335/http://www.nubeluz.es/godos.html|dataarquivo=03 de xaneiro de 2011|urlmorta=yes}}</ref><ref name="celtiberia"/> Foi o ''comes Hispanorum'' [[Asterio (comes Hispaniarum)|Asterio]] quen á fronte dun poderoso [[exército romano]] levantou o asedio das posicións suevas e obrigou ó exército vándalo a se retirar. Non rematou aquí a campaña romana, pois Asterio acosou os vándalos até obrigalos a replegárense no sur, cara a [[Bracara Augusta]] onde esperaba o seu ''vicarius'' Maurocelo, quen comandaba outro exército para a ocasión, para interceptar aos [[asdingos]] e derrotalos. Esta explicación dos acontecementos deriva do parágrafo XXV da crónica de Hidacio:{{cita|Iníciase a guerra entre Gunderico, rei dos vándalos, e Hermerico, rei dos suevos. No entanto, estes son cercados polos vándalos, nos montes Nervasos.<ref>{{Cita libro|título=Hydatii Episcopi Chronicon|apelidos=de Chaves|nome=Hidacio|editorial=|ano=|ISBN=|ref=|cita=Inter Gundericum Vandalorum, et Hermericum Suevorum reges certamine orto, Suevi in Nervasi [Ms., Nerbasis] montibus obsidentur a Wandalis.|páxina=XXV|url=http://www.thelatinlibrary.com/hydatiuschronicon.html|dataacceso=29 de outubro de 2019|urlarquivo=https://www.webcitation.org/643ih4zsa?url=http://www.thelatinlibrary.com/hydatiuschronicon.html|dataarquivo=19 de decembro de 2011|urlmorta=yes}}</ref>}}Porén, o autor contradise no parágrafo XXVI, onde afirma seren os vándalos os que se achaban baixo cerco do suevos ("''suevorum obsidione''"):{{cita|O suevos, despois dos suevos levantaren o cerco a pedido de Asterio, conde de Hispania, abandonaron a Gallaecia e pasaron á Bética.<ref>{{Cita libro|título=Hydatii Episcopi Chronicon|apelidos=de Chaves|nome=Hidacio|editorial=|ano=|ISBN=|ref=|url=http://www.thelatinlibrary.com/hydatiuschronicon.html|cita=Wandali Suevorum obsidione dimissa, instante Asterio Hispaniarum comite, sub vicario Maurocello, aliquantis Bracarae in exitu suo occisis, relicta Gallaecia ad Baeticam transierunt.|páxina=XXVI|dataacceso=29 de outubro de 2019|urlarquivo=https://www.webcitation.org/643ih4zsa?url=http://www.thelatinlibrary.com/hydatiuschronicon.html|dataarquivo=19 de decembro de 2011|urlmorta=yes}}</ref>}}Algúns autores inclínanse a consideran como correcto o segundo dos parágrafos por semellar improbábel que o imperio romano rescatase a un grupo de bárbaros para entregarlles posteriormente unha das súas provincias.<ref>{{Cita libro|título=40 datas que fizeram a história da Galiza|apelidos=Lago Villaverde|nome=Alberte|editorial=Através editora|ano=2019|ISBN=978-84-16545-32-2|ref=|páxina=48|apelidos2=Egea Lapina|nome2=Henrique}}</ref> == Consecuencias == [[Ficheiro:Peine de hueso.jpg|miniatura|Peite de óso da época sueva, probable intercambio comercial. Pertencente á cultura de Cherniajov, foi achado en [[Castro Bergidum]].]]Forzado pola derrota, o rei [[Gunderico]] guiará ó seu pobo a buscar o asentamento na [[Bética]]. Entre [[421]] e [[422]] derrotan ó [[Exército romano|exército imperial]] de Flavio Castino enviado contra eles para recuperar o perdido, e constrúen unha gran frota coa que logran o predominio naval da rexión e conquistar boa parte do sueste de Hispania, chegando a saquear cidades como [[Hispania|Hispalis]] ([[Sevilla]]) e Carthago Nova ([[Cartaxena]]), entre outras localidades.<ref name="nubeluz"/> En [[428]] morre Gunderico e sucédeo no trono o seu medio irmán [[Xenserico]], que decide que o novo fogar dos vándalos está no [[África do Norte|norte de África]], no que as disputas internas impedirán a resistencia romana.<ref name="interclassica"/> Pero mentres Xenserico se atopa ocupado cos preparativos que farán que 80.000 persoas, 15.000 delas guerreiros, crucen o [[estreito de Xibraltar]], as bandas suevas de [[Heremigario]] atácano pola retagarda tras saquear a [[Lusitania]].<ref name="celtiberia"/> Os incursores serán derrotados preto de [[Mérida, España|Mérida]] e o seu líder afoga no [[Río Guadiana|Guadiana]] mentres tentaba fuxir. O ano seguinte, os vándalos desembarcan en [[Ceuta]], dende onde en poucos anos se farán con toda a África occidental romana para ser despois varridos e derrotados [[Belisario]], xeneral de [[Xustiniano I]]. Respecto dos suevos, permanecerían en [[Gallaecia]] até a conquista [[Visigodos|visigoda]] de [[Leovixildo]] do seu reino no ano [[585]], compartindo a mesma sorte que os seus inimigos vándalos. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{cita libro |apelidos = Arce |nome = Javier |título = Bárbaros y romanos en Hispania |ano = 2007 |editorial = Marcial Pons Historia |isbn = 84-96467-57-0}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:419]] [[Categoría:Historia medieval de Galicia]] [[Categoría:Batallas do Reino Suevo]] [[Categoría:Imperio Romano de Occidente]] [[Categoría:Vándalos]] [[Categoría:Alanos]] iqkg2xb7dkgtdbcrw7b0ib1c315f57q 0 477242 7105127 6323520 2025-06-23T23:43:21Z O Breixo 127505 7105127 wikitext text/x-wiki {{Organización}} O '''Deportivo Centro Gallego''' foi unha institución deportiva da [[A Habana|Habana]] de principios do [[século XX]], cuxa actividade principal era o fútbol. Participou no [[Campionato Nacional de Fútbol de Cuba]], saíndo campión del en oito ocasións, o que o converte no segundo club máis laureado da historia do fútbol cubano, só por detrás do [[FC Villa Clara]].<ref>{{Cita web|título=Cuba - Lista de campións|url=http://www.rsssf.com/tablesc/cubachamp.html|páxina-web=www.rsssf.com|data-acceso=9 de outubro de 2019|lingua=en}}</ref> Eran alcumados os "alacráns".<ref name=":0">{{Cita novas|data=22 de maio de 1939|título=Campeones los alacranes del Centro Gallego al perder el Hispano con el Iberia, 3x1|url=https://prensahistorica.mcu.es/es/consulta/registro.do?id=11000402908|data-acceso=10 de outubro de 2019|lingua=es|xornal=[[Diario de la Marina]]|páxina=10}}</ref> == Historia == A institución ten a súa orixe nos [[Diáspora galega|inmigrantes galegos]] que crearon a ''Sociedad de Beneficencia de Naturales de Galicia'' o 21 de xaneiro de 1872 na [[A Habana|Habana]], dando lugar a diversas institucións culturais e deportivas, como a creación en 1878 do [[Centro Galego da Habana]], unha escola en 1880, un centro de idiomas, unha biblioteca e a institución deportiva. O equipo gañou o [[Campionato Nacional de Fútbol de Cuba]] en oito ocasións (1931, 1932, 1937, 1938, 1939,<ref name=":0" /> 1940, 1945 e 1947).<ref>{{Cita web|url=http://www.inder.gob.cu/futbolm2019/Docs/HISTORIA%20CAMPEONATOS%20NACIONALES%20DE%20FUTBOL.pdf|páxina-web=www.inder.gob.cu|título=Palmarés do Campionato Nacional cubano|data-acceso=9 de outubro de 2019|lingua=es|data-arquivo=13 de novembro de 2019|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20191113234803/http://www.inder.gob.cu/futbolm2019/Docs/HISTORIA%20CAMPEONATOS%20NACIONALES%20DE%20FUTBOL.pdf|url-morta=yes}}</ref> Ademais en 1951 e 1954 gañou o [[Campionato Cubano Profesional]], un campionato paralelo do que se celebraron 7 edicións. Foi un dos mellores equipos de toda América na súa época, chegando a realizar xiras internacionais como a que fixeron por [[Suramérica]] e [[Centroamérica]] en [[1937]], que durou catro meses,<ref>{{Cita novas|data=3 de novembro de 1937|título=Tópicos Futbolísticos|url=https://prensahistorica.mcu.es/es/consulta/registro.do?id=11000402299|data-acceso=10 de outubro de 2019|lingua=es|xornal=[[Diario de la Marina]]|páxina=15}}</ref> e na que xogaron contra os mellores equipos de países como Colombia<ref>{{Cita novas|data=2 de setembro de 1937|título=Llegaron a Barranquilla los miembros del equipo|url=https://prensahistorica.mcu.es/es/consulta/registro.do?id=11000402251|data-acceso=10 de outubro de 2019|lingua=es|páxina=15|xornal=[[Diario de la Marina]]}}</ref> ou Costa Rica.<ref>{{Cita novas|data=15 de outubro de 1937|título=Tópicos futbolísticos|url=https://prensahistorica.mcu.es/es/consulta/registro.do?id=11000402280|data-acceso=10 de outubro de 2019|lingua=es|páxina=13|xornal=[[Diario de la Marina]]}}</ref> Ademais participaron no Torneo Internacional de Cali, organizado como conmemoración polo 4º centenario da fundación de [[Cali]], xunto ao [[Independiente Rivadavia]], da [[Arxentina]], o [[Deportivo Cali]], de [[Colombia]], a [[Selección Jalisco]], de [[México]] e [[Ambato]], de [[Ecuador]] entre outros. O Centro Gallego saíu campión, aínda que no partido fronte aos mexicanos, un dos xogadores "galaicos", Sergio Alonso, recibiu unha patada que o mandou ao hospital, onde faleceu pouco despois.<ref>{{Cita novas|data=26 de setembro de 2014|título=Los Panamericanos de 1937|url=https://medium.com/@viejocasale/los-panamericanos-de-1937-bcbfa1ba856a|data-acceso=10 de outubro de 2019|lingua=es}}</ref> En [[1938]] venceron á [[Selección de fútbol de Euskadi|selección de Euskadi]] por 3 a 0 nun partido disputado na [[A Habana|Habana]].<ref>{{Cita novas|data=24 de xaneiro de 1938|título=Sufrió la selección vasca su primera derrota a manos del Centro Gallego|url=https://prensahistorica.mcu.es/es/consulta/registro.do?id=11000402385|data-acceso=10 de outubro de 2019|lingua=es|xornal=[[Diario de la Marina]]|páxina=10}}</ref> Entre os xogadores destacados no club atopábanse o costarriqueño [[Alejandro Morera Soto]], quen foi o primeiro costarriqueño en xogar no exterior, o colombiano [[Roberto Meléndez]] e o arxentino [[Amadeo Colángelo]]. Destacou tamén [[Mario López (Cuba)|Mario López]], notable figura da [[selección de fútbol de Cuba]] na [[década de 1930]]. Pero o xogador máis afamado do equipo foi [[Juan Tuñas]], tres veces máximo goleador do Campionato Nacional co Centro Gallego e considerado por moitos como o mellor futbolista cubano de todos os tempos.<ref>{{Cita novas|data=|título=El once ideal de futbolistas del Caribe|url=https://panamericanworld.com/revista/deportes/el-once-ideal-de-futbolistas-del-caribe/|data-acceso=10 de outubro de 2019|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita novas|data=12 de xaneiro de 2019|título=Los cubanos en el Real Madrid|url=https://www.lagalerna.com/los-cubanos-real-madrid/|data-acceso=10 de outubro de 2019|lingua=es}}</ref> Algúns dos futbolistas que integraron a selección cubana que disputou a [[Mundial de Fútbol de 1938|Copa Mundial de Fútbol de 1938]] pertencían ao Centro Gallego, como o propio Tuñas ou o coruñés [[Manuel Chorens]]. Mantiña unha gran rivalidade co tamén habaneiro [[Juventud Asturiana]]. == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Campionato Nacional de Fútbol de Cuba]] == Notas == {{Listaref|30em}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Equipos de fútbol de Cuba]] 6spxb18i3jua56g5io0l3mmqcwvovut 0 482299 7105367 7081024 2025-06-24T11:09:18Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105367 wikitext text/x-wiki {{Compañía |fondo= |letra=black |nome_compañía=Casa da Moeda dos Estados Unidos<br/>–''United States Mint (US Mint)''–<br/><br/> |logo_compañía=[[Ficheiro:New US Mint Logo Black.svg|220px]]|miniatura|30px |imaxe=[[Ficheiro:Seal of the United States Mint.svg|180px]] |pé_imaxe=Selo da<br/>'''Casa da Moeda dos Estados Unidos'''<br/><br/> |pé=Logotipo da <br/>'''Casa da Moeda dos Estados Unidos'''<br/><br/> |tipo_compañía=Unidade do Departamento do Tesouro |fundación=[[2 de abril]] de [[1792]] |matriz= |localización=[[Ficheiro:Seal of the District of Columbia.svg|15px]] [[Washington, D.C.]]<br/>{{EUA}}. |fundador=Goberno dos Estados Unidos. |persoas_clave='''[[Director da Casa da Moeda dos Estados Unidos|Director]]''': [[David J. Ryder]]. |industria=[[Cuñaxe]]. |produtos=[[Moeda]]s e [[medalla]]s. |beneficio= |beneficio_operativo= |beneficio_neto= |núm_empregados=1.845 ([[2006]]) |páxina_web=https://www.usmint.gov/|Sitio web |notas= Sucursais en: [[Casa da Moeda de Denver|Denver]], [[Casa da Moeda de Filadelfia|Filadelfia]], [[Casa da Moeda de San Francisco|San Francisco]], [[Casa da Moeda de West Point|West Point]] e [[Depósito de Metais Preciosos dos Estados Unidos|Fort Knox]].}} A '''Casa da Moeda dos Estados Unidos''' (en [[Lingua inglesa|inglés]]: ''United States Mint'' ou ''US Mint'') é unha unidade do Departamento do [[Departamento do Tesouro dos Estados Unidos|Tesouro]] dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] responsable da [[Cuñaxe|produción]] da [[moeda]] do país, da dirección do seu [[comercio]] e do control dos movementos dos metais preciosos en [[lingote]]s ou [[Metais e aliaxes de cuñaxe|amoedados]].<ref>"[https://definitions.uslegal.com/u/united-states-mint/ United States Mint Law and Legal Definition]". En ''US Legal''.</ref><ref name=":1">"[https://www.usmint.gov/about?action=mint_facilities About the United States Mint]". ''United States Mint''.</ref> A ''US Mint'' non produce [[Papel moeda|billetes]], xa que a produción do [[papel moeda]] está encomendada á Oficina de Gravado e Impresión.<ref name=":0">[https://www.moneyfactory.gov/ Sitio web da Oficina de Gravado e Impresión]. ''Departamento do Tesouro dos EEUU''.</ref> A institución creouse en [[Filadelfia|Fialdelfia]] en [[1792]] e de camiño se uniron a ela outros centros de [[cuñaxe]], cuxas moedas se identifican con [[Marca de ceca|marcas de ceca]] propias. A Casa da Moeda dos Estados Unidos componse na actualidade de catro [[Casa de moeda|cecas]]: [[Casa da Moeda de Filadelfia|Filadelfia]], [[Casa da Moeda de Denver|Denver]], [[Casa da Moeda de San Francisco|San Francisco]] e [[Casa da Moeda de West Point|West Point]].<ref name=":1" /><ref>"[https://www.usmint.gov/about/mint-tours-facilities Tours & Facilities] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190202042304/https://www.usmint.gov/about/mint-tours-facilities |date=02 de febreiro de 2019 }}". ''United States Mint''.</ref> == Historia == [[Ficheiro:Site of 1st US branch mint plaque, SF.JPG|esquerda|miniatura|Placa no [[edificio]] da primeira [[Casa de moeda|ceca]] sucursal da '''''US Mint''''' en [[San Francisco]], [[California]], aberta en [[1854]]. Hoxe é sede do Museo de Patrimonio do Pacífico.]] === Primeira época === A primeira autorización para o establecemento dunha [[casa de moeda]] nos Estados Unidos produciuse mediante unha resolución do [[Congreso da Confederación]] do [[21 de febreiro]] de [[1782]], e en [[1787]] cuñouse a primeira moeda de circulación xeral dos Estados Unidos, un centavo de cobre (coñecido como ''[[Centavo de dólar Fugio|Fugio cent]]'') divisionario do [[dólar Continental]].<ref>[https://memory.loc.gov/cgi-bin/ampage?collId=lljc&fileName=022/lljc022.db&recNum=95&itemLink=r%3Fammem%2Fhlaw%3A%40field%28DOCID%2B%40lit%28jc0221%29%29%230220001&linkText=1 ''Journals of the Continental Congress''. ''Vol. 22. 1782'']''.'' Washington. Gobernment Printing Office. 1914. Páxinas 86-87.</ref> A actual institución foi creada polo [[Congreso dos Estados Unidos de América|Congreso dos Estados Unidos]] a través da [[Lei da Moeda de 1792 (Estados Unidos)|Lei da Moeda de 1792]], e ao principio estaba adscrita ao Departamento de Estado, aínda que en [[1799]] se constituíu en axencia independente e, coa [[Lei da Moeda de 1873 (Estados Unidos)|Lei da Moeda de 1873]], pasou a depender do Departamento do Tesouro.<ref>"[https://www.usmint.gov/learn/history/historical-documents/coinage-act-of-april-2-1792 Coinage Act of April 2, 1792]". ''United States Mint''.</ref><ref>"[https://www.treasury.gov/about/history/Pages/usmint.aspx United States Mint]". ''U.S. Department of the Treasury''.</ref> En virtude da Lei de 1792, construíuse o primeiro edificio da [[Casa da Moeda de Filadelfia|ceca en Filadelfia]], que daquela era a [[capital]] dos Estados Unidos; foi o primeiro edificio da República levantado baixo os auspicios da [[Constitución dos Estados Unidos de América|Constitución]]. No entanto, a sede da actual ''US Mint'' (só administrativa, non de produción) radica en [[Washington, D.C.|Washington]] como capital federal.<ref>"[https://www.usmint.gov/about/mint-tours-facilities/washington-dc United States Mint Headquarters]". ''United States Mint''.</ref> Ademais das actuais plantas produtivas de [[Casa da Moeda de Filadelfia|Filadelfia]], [[Casa da Moeda de Denver|Denver]], [[Casa da Moeda de San Francisco|San Francisco]] e [[Casa da Moeda de West Point|West Point]] (e un [[Depósito de Metais Preciosos dos Estados Unidos|depósito de metais preciosos en Fort Knox]], [[Kentucky]]), ao longo da historia tivo outras cecas adscritas nas localidades de [[Casa da Moeda de Carson City|Carson City]], [[Casa da Moeda de Charlotte|Charlotte]], [[Casa da Moeda de Dahlonega|Dahlonega]], [[Casa da Moeda de Nova Orleáns|Nova Orleáns]] e [[Manila]], en [[Filipinas]].<ref name=":2">"[https://www.usmint.gov/learn/history History]". ''United Satates Mint''.</ref> Inicialmente, na casa da moeda calquera cidadán podía transformar en moeda o seu [[ouro]] e a súa [[prata]] sen máis custo engadido que o da refinaxe.<ref name=":2" /> [[Ficheiro:PhiladelphiaMintEngravers.JPG|miniatura|Os [[Gravado|gravadores]] da [[Casa de moeda|ceca]] de [[Filadelfia]] en [[1910]]. Arriba (esquerda a dereita): Charles Greth, John Beally, Harry Blythe, Charles Conway e James Blythe. Abaixo: William Key, [[Charles E. Barber]], [[George T. Morgan]] e descoñecido.]] O primeiro [[director da Casa da Moeda dos Estados Unidos]] foi o reputado [[científico]] [[David Rittenhouse]], entre [[1792]] e [[1795]], e o primeiro xefe de cuñaxe foi [[Henry Voigt]], a quen se lle atribúen os deseños das primeiras moedas estadounidenses. Outro posto salientable dentro da casa da moeda foi o de [[Gravador xefe da Casa da Moeda dos Estados Unidos|gravador xefe]], que estivo ocupado por figuras tan salientables como [[William Barber]], [[Charles E. Barber]] ou [[George T. Morgan]].<ref name=":2" /><ref>Taylor, S. (2008). "[https://scvhistory.com/scvhistory/signal/coins/soltaylor010508.html Chief Engravers of the U.S. Mint, Part 1: 1793-1917]". ''SCV Historical Society''.</ref> === Expansión e cecas sucursais === {{Artigo principal|Casa da Moeda de Charlotte}} {{Artigo principal|Casa da Moeda de Dahlonega}} {{Artigo principal|Casa da Moeda de Carson City}} {{Artigo principal|Casa da Moeda de Nova Orleáns}} {{Artigo principal|Casa da Moeda de The Dalles}} Coa progresiva apertura de novas cecas sucursais durante o [[século XIX]] a partir da orixinaria de Filadelfia en 1792, produciuse a necesidade de incluír nas moedas [[Marca de ceca|marcas de ceca]], co fin de identificar a súa procedencia. As primeiras destas cecas foron as establecidas en [[Casa da Moeda de Charlotte|Charlotte]], [[Carolina do Norte]] ([[1838]]-[[1861]]), [[Casa da Moeda de Dahlonega|Dahlonega]], [[Xeorxia, Estados Unidos de América|Xeorxia]] ([[1838]]-[[1861]]), e [[Casa da Moeda de Nova Orleáns|Nova Orleáns]], en [[Luisiana]] ([[1838]]-[[1909]]). As dúas primeiras, con marcas "C" e "D", respectivamente, foron establecidas para a conversión en moeda dos importantes depósitos de ouro local, e cuñaron unicamente moedas deste metal. A [[Guerra civil estadounidense|Guerra Civil]] supuxo o pechamento definitivo de ambas as cecas.<ref name=":2" /> A ceca de Nova Orleáns, con marca de ceca "O", estableceuse en 1838 e pechou tamén ao principio da Guerra Civil (1861), aínda que foi reaberta en [[1879]], logo do período de reconstrución posterior á guerra, ata que cesou a súa actividade en [[1909]]. Durante os seus dous períodos de actividade, produciu moedas de ouro e de prata con once [[Valor facial|valores faciais]] diferentes, dez dos cales foron cuñados simultaneamente, en [[1851]]: en prata, moedas de tres, cinco e dez céntimos, así como de cuarto, medio e [[Moeda dun dólar estadounidense|un dólar]]; e en ouro moedas de cinco, dez e [[Moeda de 20 dólares Liberty Head|vinte dólares]].<ref name=":2" /> En [[1864]] proxectouse o establecemento dunha nova casa de moeda sucursal da ''US Mint'' en [[Casa da Moeda de The Dalles|The Dalles]], [[Oregón]]. Aínda que chegou a iniciarse a construción do edificio que albergaría as súas instalacións, esta detívose en [[1870]] e a ceca non chegou a producir moeda.<ref name=":2" /><ref>[[Paul A. Gilkes|Gilkes, P.]] (2014). "[https://www.coinworld.com/numismatic/the-dalles-mint-never-finished-for-u-s-mint.html Collector Basics: The Dalles Mint never finished for U.S. Mint]". En ''[[Coin World]]''. 19 de decembro.</ref> En 1870 inaugurouse unha nova [[Casa da Moeda de Carson City|ceca satélite en Carson City]], [[Nevada]], con marca de ceca "CC", que se mantivo operativa ata [[1893]], con tres anos de inactividade entre [[1886]] e [[1888]]. Do mesmo xeito que as cecas de [[Casa da Moeda de Charlotte|Charlotte]] e [[Casa da Moeda de Dahlonega|Dahlonega]], a de Carson City abriuse para aproveitar a produción dunha grande [[Vea (xeoloxía)|vea]] de metal, neste caso de [[prata]], atopada preto daquela localidade, o cal non foi óbice para cuñar tamén moedas de ouro.<ref name=":2" /><ref>"[https://www.usmint.gov/news/inside-the-mint/history-of-carson-city-mint The History of the Carson City Mint] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240705054134/https://www.usmint.gov/news/inside-the-mint/history-of-carson-city-mint |date=05 de xullo de 2024 }}". ''United States Mint''.</ref> En [[1911]] a Casa da Moeda dos Estados Unidos tivo unha muller como directora interina, Margaret Kelly, que se converteu na muller co maior soldo das que estaban na nómina do Goberno. No seu breve peíodo estableceu que as mulleres gañasen o mesmo que os homes no seo da institución.<ref name=":2" /><ref>"[http://www.sundaymagazine.org/wp-content/uploads/19110806-2-a.pdf A Talk with Miss Margaret Kelly, Director of the U. S. Mint] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220221102031/http://www.sundaymagazine.org/wp-content/uploads/19110806-2-a.pdf |date=21 de febreiro de 2022 }}". En ''The New York Times''. 6 de agosto de 1911.</ref> En [[1920]] abriuse a primeira ceca da ''US Mint'' fóra do [[América do Norte|territorio continental]] dos Estados Unidos, en Manila, en Filipinas, que daquela estaba baixo administración estadounidense. Esta ceca estivo activa ata [[1941]] (cunha pausa nos anos [[1923]] e [[1924]]) e nela producíronse moedas con valores de un, cinco, dez, vinte e cincuenta centavos. As moedas norteamericanas cuñadas en Manila poden carecer de marca de ceca ou amosar a letra "M".<ref name=":2" /> Ademais das moedas para a súa circulación xeral nas illas Filipinas, a ceca de Manila ocupouse, a partir do seu establecemento en 1920, da cuñaxe de [[Moeda de leprosaría|moedas de leprosaría]] para o seu uso no [[lazareto]] da illa Culión, que xa se viñan producindo desde [[1913]] por unha compañía privada.<ref name=":2" /><ref name=":10">"[http://papercoinage.weebly.com/culion-leper-colony-coinage.html Culion leper colony coinage - Palawan]". En ''History of the Philippine Coinage''.</ref> <center> <gallery> Ficheiro:Ye Olde Mint,1792.jpg|Primeira sede da [[Casa da Moeda de Filadelfia|Ceca de Filadelfia]].<br/>(foto: [[1908]]). Ficheiro:PH(1897) p14 UNITED STATES MINT.jpg|Segunda sede da Ceca de Filadelfia.<br/>(foto: [[1897]]). Ficheiro:Philadelphia; a guide, made for the convenience of people interested in the city's notable history and present achievements (1917) (14757562396).jpg|Terceira sede da Ceca de Filadelfia.<br/>(foto: [[1917]]). Ficheiro:Carson City Mint (1866).jpg|[[Casa da Moeda de Carson City|Ceca de Carson City]].<br/>(foto: [[1866]]). Ficheiro:1936 Mint Museum of Art Building Charlotte, NC.jpg|[[Casa da Moeda de Charlotte|Ceca de Charlotte]].<br/>(foto: [[1936]]). Ficheiro:Dahlonega-Mint-1877.jpg|[[Casa da Moeda de Dahlonega|Ceca de Dahlonega]].<br/>(foto: [[1877]]). Ficheiro:1907 NOMintpostcard.jpg|[[Casa da Moeda de Nova Orleáns|Ceca de Nova Orleáns]].<br/>(foto: [[1907]]). Ficheiro:Old San Francisco Mint.jpg|Antiga sede da [[Casa da Moeda de San Francisco|ceca de San Francisco]].<br/>(foto: [[Circa|ca.]] [[1882]]). Ficheiro:Manila Mint Ruins.jpg|Ceca de [[Manila]].<br/>(foto: [[2019]]). </gallery> </center> == Instalacións actuais == A Casa da Moeda dos Estados Unidos conta con catro cecas activas: Filadelfia, Denver, San Francisco e West Point. Ademais, forma parte tamén da institución un depósito de metais preciosos en Fort Knox, Kentucky. [[Ficheiro:United_States_Mint_Philadelphia.jpg|miniatura|Edificio da [[Casa da Moeda de Filadelfia|ceca de Filadelfia]]]] === Filadelfia === {{Artigo principal|Casa da Moeda de Filadelfia}} A planta fabril máis grande da ceca estadounidense é a de Filadelfia, a cuarta das existentes nesta localidade ao longo da historia, que opera nunhas instalacións inauguradas en [[1969]]. A primeira [[Casa da Moeda de Filadelfia|ceca de Filadelfia]] establecérase en 1792, cando Filadelfia era aínda a capital dos EEUU, e comezou a cuñar en [[1793]]. Ata 1980, as moedas procedentes desta cidade carecían de marcas de ceca (con só dúas excepcións), e nese ano asignóuselle a esta ceca a marca "P", excepto para as moedas dun céntimo. Ata [[1968]], a ceca de Filadelfia foi a responsable da cuñaxe da práctica totalidade das probas numismáticas e das moedas especiais para [[Coleccionismo de moedas|coleccionistas]]. Así mesmo, nestas instalacións é onde se producen as matrices dos cuños para as moedas estadounidenses e alberga os departamentos de gravado de cuños e de deseño da Casa da Moeda dos Estados Unidos.<ref>"[https://www.usmint.gov/about/mint-tours-facilities/philadelphia U.S. Mint Philadelphia Facility]". ''United States Mint''.</ref> [[Ficheiro:Denver_mint.jpg|miniatura|Edificio da [[Casa da Moeda de Denver|ceca de Denver]]]] === Denver === {{Artigo principal|Casa da Moeda de Denver}} A [[Casa da Moeda de Denver|ceca de Denver]] comezou a súa actividade en [[1863]] como oficina local de ensaio de metais, só cinco anos despois da descuberta de veas de ouro naquela zona. A comezos do [[século XX]] este establecemento xa obtiña uns ingresos de cinco millóns de dólares en depósitos de ouro e prata, e en [[1906]] converteuse nunha nova ceca da rede da Casa da Moeda dos Estados Unidos. Denver cuña fundamentalmente moedas para a súa circulación xeral, aínda que no pasado elaborou tamén algunha moeda conmemorativa, como a de 10 dólares en ouro dos [[Xogos Olímpicos de 1984|Xogos Olímpicos dos Ánxeles]] de [[1984]]. Esta ceca tamén produce os seus propios cuños, así como outros para outras ramas da ''US Mint''. A pesar de que as cecas de Denver e de Dahlonega comparten a letra "D" como marca de ceca, en ningún momento chegaron a estar en actividade ao mesmo tempo, polo que non se produce ningunha ambigüidade neste aspecto.<ref>"[https://www.usmint.gov/about/mint-tours-facilities/denver U.S. Mint Denver Facility]{{Ligazón morta|data=maio de 2025 }}". ''United States Mint''.</ref> [[Ficheiro:San Francisco Mint 2007.jpg|miniatura|Edificio da ceca de [[San Francisco]]]] === San Francisco === {{Artigo principal|Casa da Moeda de San Francisco}} A [[Casa da Moeda de San Francisco|ceca de San Francisco]] abriu en [[1854]] para operar co ouro achado durante a [[Febre do ouro de California|Febre do Ouro de California]], e utiliza un "S" como marca de ceca. En 1874 trasladouse a un segundo edificio, un dos poucos que sobreviviron tras o gran [[terremoto]] e o [[incendio]] de [[1906]], onde mantivo a súa actividade ata [[1937]], cando se trasladou á planta que ocupa agora. Aínda que a ceca pechou en [[1955]], reabriu unha década máis tarde durante a escaseza de moeda circulante de mediados da [[década de 1960]]. En [[1968]], a ceca de San Francisco fíxose cargo da maioría das moedas de proba de Filadelfia.<ref>McMorrow-Hernandez, J. (2017). "[https://coinweek.com/modern-coins/us-coins-50-years-of-modern-proof-sets/ US Coins: 50 Years of Modern Proof Sets]". En ''Coin News''. 25 de abril.</ref> A partir de [[1975]], produce unicamente moedas de proba para [[Coleccionismo de moedas|coleccionistas]], coa excepción da [[Moeda dun dólar estadounidense|moeda circulante dun dólar]] e unha parte da cuñaxe de [[Moeda dun centavo de dólar Lincoln|moedas dun centavo]] a principios dos [[Década de 1980|anos 80]] (estes centavos son indistinguibles dos cuñados en Filadelfia).<ref>"[https://www.usmint.gov/learn/history/historical-documents/first-production-strike-of-susan-b-anthony-dollar-announced First Production Strike of Susan B. Anthony Dollar Coin Announced by Mint Director Stella B. Hackel]". ''United Satates Mint''.</ref><ref>"[https://www.usmint.gov/about/mint-tours-facilities/san-francisco U.S. Mint San Francisco Facility]{{Ligazón morta|data=maio de 2025 }}". ''United States Mint''.</ref> [[Ficheiro:West Point Mint.jpg|miniatura|Edificio da [[Casa da Moeda de West Point|ceca de West Point]]]] === West Point === {{Artigo principal|Casa da Moeda de West Point}} A [[Casa da Moeda de West Point|ceca sucursal de West Point]] foi a de implantación máis recente, xa que obtivo tal consideración oficial en [[1988]]. Ten os seus antecedentes nun anterior depósito de metais preciosos amoedados e en lingotes aberto en [[1937]], onde tamén se cuñaran moedas dun céntimo entre [[1973]] e [[1986]], absolutamente indiferenciables dos de Filadelfia.<ref>Sieber, A. (2010). ''Warman's Modern US Coins Field Guide: Values and Identification''. [[Krause Publications|Krause Pub]]. Páxina 66. ISBN 978-1440213809</ref> Na ceca de West Point cuñouse un bo número de moedas conmemorativas e en condición de proba numismática para coleccionistas, identificables pola súa marca de ceca "W". En [[1996]], West Point produciu [[Moeda de 10 centavos de dólar Roosevelt|moedas de dez centavos]] (''dimes''), aínda que tamén para o coleccionismo, non para circulación.<ref>"[https://www.ngccoin.com/coin-explorer/roosevelt-dimes-pscid-32/1996-w-10c-ms-coinid-15192 Roosvelt Dimes 1996]". ''[[Numismatic Guaranty Corporation]]''.</ref> Esta sucursal da Casa da Moeda dos Estados Unidos en West Point aínda conserva en parte a súa misión inicial de depósito reservas de metais preciosos amoedados e en lingotes, e nas súas instalacións prodúcense todas as moedas de colección e investimento en [[Metais e aliaxes de cuñaxe|metais]] como a prata, o ouro, o [[platino]] e o [[paladio]] da serie ''American Eagle''.<ref>"[https://www.usmint.gov/about/mint-tours-facilities/west-point U.S. Mint West Point Facility] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210512002155/https://www.usmint.gov/about/mint-tours-facilities/west-point |date=12 de maio de 2021 }}". ''United States Mint''.</ref> [[Ficheiro:U.S. Bullion Depository-adjust2.jpg|miniatura|Edificio do [[Depósito de Metais Preciosos dos Estados Unidos|depósito de Fort Knox]]]] === Fort Knox === {{Artigo principal|Depósito de Metais Preciosos dos Estados Unidos}} Aínda que non se encargue propiamente da cuñaxe de moeda, o depósito de metais preciosos amoedados e en lingotes de Fort Knox, en Kentucky, é outra das sucursais da Casa da Moeda dos Estados Unidos. O seu propósito principal é o almacenamento das reservas destes metais existentes nos Estados Unidos.<ref>"[https://www.usmint.gov/about/mint-tours-facilities/fort-knox Fort Knox Bullion Depository] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230701104607/https://www.usmint.gov/about/mint-tours-facilities/fort-knox |date=01 de xullo de 2023 }}". ''United States Mint''.</ref> == Funcións == A Casa de Moeda dos Estados Unidos leva a cabo uns amplos programas de [[mercadotecnia]] comercial. A liña de produtos da entidade abrangue, ademais das moedas circulantes no país, outras series especiais de [[Coleccionismo de moedas|moedas de colección]], medallas nacionais, ouro cuñado da serie ''American Eagle'', outras moedas de investimento e colección en prata e platino, e tamén moedas conmemorativas de acontecementos nacionais como o [[Moedas do bicentenario dos Estados Unidos|Bicentenario da Constitución]]. As funcións da ceca son: * Produción de moeda circulante para os Estados Unidos e para diversos países. * Produción e comercialización de medallas conmemorativas nacionais. * Deseño e produción da Medalla de Ouro do Congreso, un premio outorgado polo Congreso dos EEUU. * Deseño, produción, comercialización e mercadotecnia de cuñaxes especiais non circulantes. * Salvagarda e control dos movementos dos metais preciosos amoedados e en lingotes. * Subministración de ouro e prata para fins autorizados. * Distribución de moedas desde as súas cecas sucursais aos bancos da Reserva Federal. É de destacar, xa que logo, que a Casa da Moeda dos Estados Unidos non ten a encomenda de producir papel moeda, xa que esta é unha responsabilidade da Oficina de Gravado e Impresión.<ref name=":0" /> A produción e venda de moedas circulantes e as restantes funcións da casa de moeda fináncianse a través do Fondo da Empresa Pública da Casa da Moeda dos Estados Unidos, estabelecido en [[1995]]. Todos os beneficios que poida obter este fondo que excedan os requiridos para o funcionamento da casa da moeda deberán ser devoltos ao Tesouro.<ref>"[https://www.law.cornell.edu/uscode/text/31/5136 31 U.S. Code § 5136. United States Mint Public Enterprise Fund]". ''Legal Information Institute''.</ref> Da [[seguridade]] dos [[Activo|activos]] do Tesouro e outros do Goberno, así como da dos visitantes e das persoas [[Traballador, traballadora|traballadoras]] en todas as instalacións da ''US Mint'', encárgase un corpo especial de [[policía]] denominado [[Policía da Casa da Moeda dos Estados Unidos]].<ref name=":12">Bryn, B. (2006). "[https://www.policemag.com/339657/united-states-mint-police United States Mint Police]". En ''Police. The Law Enforcement Magazine''. 1 de decembro de 2006.</ref> == Marcas de ceca == [[Ficheiro:OMINTMARK.jpg|miniatura|130px|[[Marca de ceca]] O ([[Nova Orleáns]]) nunha antiga moeda de 10 dólares.]] [[Ficheiro:1918-7-S Standing Liberty quarter obverse crop.jpg|130px|miniatura|Marca de ceca S ([[San Francisco]]) nunha antiga moeda de cuarto dólar.]] [[Ficheiro:Franklin-Half-Dollar-Mint-Mark-Closeup.jpg|miniatura|130px|[[Marca de ceca]] D ([[Denver]]) nunha antiga moeda de medio dólar.]] {| class="wikitable" border="1" |+Marcas de ceca nas moedas de ''US Mint''<ref name=":3">"[https://www.usmint.gov/learn/collecting-basics/mint-marks Mint Marks]". ''United States Mint''.</ref> !Marca !Cidade !Imaxe ! rowspan="6" | !Marca !Cidade !Imaxe |- | align="center" |<small>Sen</small> <small>marca</small> |[[Casa da Moeda de Filadelfia|Filadelfia]] | align="center" |[[File:2013penny.jpg|90px]] | align="center" |M |[[Casa da Moeda de Manila|Manila]] | align="center" |[[File:Phil1928fivecentrev.jpg|90px]] |- | align="center" |C |[[Casa da Moeda de Charlotte|Charlotte]] | align="center" |[[File:1839-C $5 Gold Coin.jpg|90px]] | align="center" |O |[[Casa da Moeda de Nova Orleáns|Nova Orleáns]] | align="center" |[[File:1859-O half dollar reverse.jpg|90px]] |- | align="center" |CC |[[Casa da Moeda de Carson City|Carson City]] | align="center" |[[File:1875-CC double eagle reverse.jpg|90px]] | align="center" |P |Filadelfia | align="center" |[[File:2017-P Lincoln Shield cent obverse.jpg|90px]] |- | align="center" |D |[[Casa da Moeda de Dahlonega|Dahlonega]] | align="center" |[[File:1854-D G$1 (Variety 6-H) (rev).jpg|90px]] | align="center" |S |[[Casa da Moeda de San Francisco|San Francisco]] | align="center" |[[File:US One Cent Obv.png|90px]] |- | align="center" |D |[[Casa da Moeda de Denver|Denver]] | align="center" |[[File:2005 Penny Obv Unc D.png|90px]] | align="center" |W |[[Casa da Moeda de West Point|West Point]] | align="center" |[[File:2015-W proof Roosevelt dime obverse.jpg|90px]] |} === Series anteriores === As moedas cuñadas nas cecas sucursais da Casa dea Moeda dos Estados Unidos con anterioridade a [[1908]] amosan a súa [[marca de ceca]] nos seus [[Reverso (moedas)|reversos]]. A única excepción produciuse nun período breve en [[1838]] e [[1839]], cando as de [[Valor facial|valores faciais]] máis grandes, cuñadas en ouro e en prata, amosan as marcas de ceca de Dahlonega, Charlotte e Nova Orleáns (D, C e O, respectivamente) nos seus [[anverso]]s, por riba da data. Entre [[1965]] e [[1967]], cando a Casa da Moeda dos Estados Unidos se dedicou á substitución das moedas de prata en circulación por outras en metais básicos, prescindiuse temporalmente do uso das marcas de ceca, co gallo de disuadir os coleccionistas do acaparamento de moedas correspondentes a cada unha das cecas. Logo desa pausa, a partir de [[1968]] as marcas de ceca trasladáronse aos anversos das moedas de cinco e de dez centavos, e de cuarto e de medio dólar, e desapareceron nas moedas dun dólar na súa reintrodución na circulación en [[1971]].<ref name=":3" /> === Serie circulante actual === [[Ficheiro:2019 US Mint proof set.jpg|miniatura|300px|Serie anual de [[2019]] da '''''US Mint''''' ([[Casa de moeda|ceca]] de [[San Francisco]])]] Nas actuais moedas en circulación, a situación das marcas de ceca difire considerablemente en cada tipo de moeda:<ref name=":3" /> * '''1 centavo''' ([[Moeda dun centavo de dólar Lincoln|centavo Lincoln]]): de xeito diferente ás demais moedas, o centavo co busto de [[Abraham Lincoln|Lincoln]] sempre tivo a súa marca de ceca no anverso, baixo a data, á dereita do busto, desde a introdución desta moeda en [[1909]]. * '''5 centavos''' ([[Moeda de 5 centavos de dólar Jefferson|5 centavos Jefferson]]): a marca de ceca atopábase no anverso preto da [[grafila]], entre [[1968]] e [[2005]], á dereita do busto de [[Thomas Jefferson]]. Co redeseño desta moeda en [[2006]], a marca pasou a estar baixo a data, na esquina inferior dereita. * '''10 centavos''' ou ''dime'' ([[Moeda de 10 centavos de dólar Roosevelt|10 centavos Roosevelt]]): a marca de ceca sitúase no anverso por riba da data, á dereita do busto de [[Franklin D. Roosevelt]]. * '''<small>1/4</small> dólar''' [[Cuarto de dólar Washington|(1/4 de dólar Washington)]]: á dereita do busto de [[George Washington]]. * '''<small>1/2</small> dólar''' ([[Medio dólar Kennedy|1/2 dólar Kennedy]]): centrada baixo o busto de [[John F. Kennedy]], por riba da data. * '''1 dólar'''. ** [[Dólar Eisenhower|Serie Eisenhower]] (1971-[[1978]]): centrada baixo o busto de [[Dwight D. Eisenhower]], por riba da data. ** [[Dólar Susan B. Anthony|Serie Susan B. Anthony]] ([[1979]]-[[1981]] e [[1999]]): á esquerda do busto de [[Susan B. Anthony]]. ** [[Dólar Sacagawea|Serie Sacagawea]] (desde [[2000]]): nas moedas cuñadas ata [[2008]], a marca está xusto debaixo da data; a partir de [[2009]], a data, a marca de ceca e o lema ''[[E pluribus unum]]'' foron trasladados ao [[Canto (moeda)|canto]] da moeda. ** [[Dólar presidencial|Serie presidencial]] ([[2007]]-[[2016]]): no canto da moeda, xunto coa data. ** Serie "innovación americana" (desde [[2018]]): no canto da moeda, xunto coa data. === O caso do "P" de Filadelfia === [[Ficheiro:1945-P-Jefferson-War-Nickel-Reverse.JPG|dereita|miniatura|120x120px|[[Reverso (moedas)|Reverso]] dos [[Moeda de 5 centavos de dólar Jefferson|cinco centavos]] do tempo da [[Segunda guerra mundial|guerra]], co P sobre a cúpula do edificio.]] Por mor da escaseza de [[níquel]] durante a [[Segunda guerra mundial|II de guerra mundial]], a composición da moeda de cinco céntimos, dese metal, cambiouse para lle engadir [[prata]]. Para marcar este cambio, as moedas de cinco centavos cuñadas na ceca de Filadelfia, que ata entón nunca levaran marca de ceca, pasaron a amosar a inicial "P" por riba da cúpula do edificio do reverso. O mesmo cambio sucedeu tamén nas moedas de cinco centavos emitidas polas cecas de San Francisco e Denver. Esta situación excepcional mantívose ata [[1946]], cando, acabada a guerra, a moeda de cinco centavos regresou á súa composición habitual.<ref name=":3" /> A marca de ceca P para Filadelfia reapareceu en [[1979]] nas moedas dun [[Dólar Susan B. Anthony|dólar da serie Susan B. Anthony]]. Posteriormente, en [[1982]] apareceu en todas as moedas de circulación xeral excepto a dun céntimo, a cal, coa excepción de [[2017]], continúa sen amosar a marca de ceca nas moedas cuñadas en Filadelfia. Do mesmo xeito, os centavos cuñados na [[Década de 1980|década de]] [[Década de 1980|1980]] en San Francisco e en West Point tampouco levan marca ningunha, xa que a produción desta moeda neses anos se considerou como suplementaria da de Filadelfia (as moedas procedentes das tres cecas neses anos son indistinguibles).<ref name=":3" /> En [[2017]], en conmemoración do 225º aniversario da Casa da Moeda dos Estados Unidos, a marca de ceca P de Filadelfia colocouse extraordinariamente nos anversos das moedas dun centavo co busto de Lincoln por primeira vez en máis dun século de vida desta moeda.<ref>McMorrow-Hernandez, J. (2017). "[https://coinweek.com/us-mint-news/philadelphia-mint-quietly-releases-2017-p-lincoln-cent/ Philadelphia Mint Quietly Releases 2017-P Lincoln Cent]". En ''Coin News''. 16 de xaneiro.</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Outros artigos === * [[Casa de moeda]] * [[Cuñaxe]] *[[Gravador xefe da Casa da Moeda dos Estados Unidos]] *[[Director da Casa da Moeda dos Estados Unidos]] *[[Policía da Casa da Moeda dos Estados Unidos]] === Bibliografía === * [[Q. David Bowers|Bowers, Q. D.]] (2016). ''A Guide Book of the United States Mint''. Whitman Publishing. ISBN 978-0794843977 *Evans, G. G. (1885). ''[[iarchive:illustratedhisto00evan/page/n2|Illustrated History of the United States Mint with a Complete Description of American Coinage]]''. George G. Evans. Filadelfia. * [[David W. Lange|Lange, D. W.]] (2006). ''History of the United States Mint and its Coinage.'' Atlanta. Whitman Publishing. ISBN 079481972-9 * [[Don Taxay|Taxay, D.]] (1966). ''The United States Mint and coinage''. Arco Publishing. === Ligazóns externas === * [https://www.usmint.gov/ Sitio web da Casa de Moeda dos EEUU (''US Mint'')] {{Casas de moeda dos Estados Unidos}} {{Barra portal|Estados Unidos de América}} {{ORDENAR:Estados Unidos, Casa da Moeda dos}} [[Categoría:Casa da Moeda dos Estados Unidos]] 2dkfcjqcgnkjqhiq2uxyrmjsrges9w5 0 482577 7105041 6963359 2025-06-23T22:28:39Z O Breixo 127505 7105041 wikitext text/x-wiki {{Sen referencias|data=decembro de 2019}} {{Acontecemento |resultado = Vitoria española<ref name="el">Elliott p.333</ref><ref name="Morris, Terence Alan 1998 p. 335">Morris, Terence Alan (1998). ''Europe and England in the sixteenth century''. Routledge, p. 335. {{ISBN|0-415-15041-8}}</ref>. A frota española mantén as súas capacidades de loita<ref name="el" /><ref name="Morris, Terence Alan 1998 p. 335"/><ref>[[Rowse, A. L.]] (1969). ''Tudor Cornwall: portrait of a society''. C. Scribner, p. 400</ref><ref>"Unha acción decisiva [inglesa] obrigaría a Filipe II a negociar e evitaría 14 anos de guerra continua. Pola contra o rei aproveitou este descanso para reconstruír a súa armada e para finais de 1589 España tiña de novo unha frota atlántica capaz de escoltar as frotas do tesouro das Américas." The Mariner's mirror, Volumes 76–77. Society for Nautical Research., 1990</ref> Retirada inglesa tras as grandes perdas sufridas en Lisboa<ref name="el">Elliott p.333</ref> |combatentes1={{flagicon|Inglaterra}} [[Reino de Inglaterra]]<br />[[Ficheiro:Statenvlag.svg|25px]] [[Provincias Unidas]]|combatentes2=[[Ficheiro:Estandarte Real de Felipe II.svg|25px]] [[Unión Ibérica]] * {{flagicon|Spain|1506}} [[Imperio Español]] * {{flagicon|Portugal|1578}} [[Reino de Portugal]]<ref>Oliveira Martins, (1972) ''História de Portugal'' p,442</ref>|comandante1={{flagicon|Inglaterra}} [[Isabel I de Inglaterra]]<br />{{flagicon|Inglaterra}} [[Robert Devereux, 2º Earl de Essex|Robert Devereux]]<br />{{flagicon|Inglaterra}} [[Francis Drake]]<br />{{flagicon|Inglaterra}} [[John Norreys]]<br />{{flagicon|Inglaterra}} [[Edward Norreys]]|comandante2=[[Ficheiro:Estandarte Real de Felipe II.svg|25px]] [[Filipe II de España]] {{flagicon|Spain|1506}} [[Juan Pacheco de Toledo, 2º Marqués de Cerralbo|Marqués de Cerralbo]]<br />{{flagicon|Spain|1506}} [[Álvaro Troncoso]]<br />{{flagicon|Spain|1506}} [[María Pita]]|soldados1=Seis [[galeón]]s<br />60 barcos mercantes armados<br />60 barcos lixeiros holandeses<br />20 [[Pinaza|pinazas]]<br />23.375 men<br />Total: 150 barcos|soldados2=1 [[galeón]]<br />1500 homes|baixas1=1300 soldados.<br>3 grandes navíos afundidos ou capturados.<br />1000 desertaron en pequenos barcos.|baixas2=1000 mortos, na maioría civís.<br/>Cidade baixa destruída.}} O '''asedio da Coruña''', tamén coñecido como a '''defensa da Coruña''', foron unha serie de encontros militares entre a [[Armada Inglesa]], tamén coñecida coma Contra Armada ou a expedición [[Francis Drake|Drake]]-[[John Norreys|Norris]], unha expedición inglesa de vinganza situada dentro da [[Guerra anglo-española de 1585-1604|guerra anglo-española]]; e os defensores da cidade da [[A Coruña|Coruña]] en [[Galicia|Galiza]] en maio de [[1589]]. Representou a primeira interacción entre a expedición Drake-Norris e as tropas españolas e marcou o ton para o resto da campaña. Drake e Norreys tiñan o encargo de atacar [[Santander]], onde estaban atracados a maioría dos galeóns superviventes da [[Armada Invencible|armada española]], e destruír a frota española. Drake escolleu ignorar esa orde, alegando ventos desfavorábeis e moito perigo de quedaren atrapados polos españois no [[golfo de Biscaia]]. Drake decidiu virar o rumbo e atacar [[A Coruña]] no seu lugar.<ref name=vanguardia/> Non está completamente claro por que fixo isto, xa que os ventos como escusa era pobre. O seu comportamento suxire que o obxectivo de tomar a cidade era conseguir botín ou unha base naval. Tamén podería estar reunindo subministracións para unha longa loita en Santander. Ou tamén podería ser que Drake fose outro dos piratas que confundiron a [[Torre de Hércules]], o faro romano da cidade da Coruña, cunha torre feita ou chea de ouro. Dise que na Idade Media o viquingo [[Biorno Costado de Ferro|Bjorn Ragnarsson]] desembarcou na pequena aldea da Coruña (chamada entón Faro) moi emocionado porque pensaba que vira unha torre feita de ouro dende o seu barco. No século XVI circulaban varios rumores (completamente falsos) ao longo da costa atlántica de Europa sobre unha torre na Coruña chea de ouro americano, probabelmente baseado nas historias de viaxeiros que viron a Torre de Hércules e fixeron a mesma equivocación que (din) fixo Ragnarsson. == Combatentes == A Armada Inglesa chegou fresca para o seu primeiro encontro na costa española. A frota mandada por [[Francis Drake|Drake]] constaba de 150 barcos, 200 se se inclúen na conta as barcas auxiliares e navíos similares, considerabelmente máis grande que a Armada Española, formada por 130 barcos. Esta estaba composta de seis galeóns reais, 60 [[Cruceiro (buque de guerra)|cruceiros]] auxiliares ingleses, 60 barcos lixeiros holandeses e sobre 20 [[pinaza]]s. Transportaban 23&nbsp;375 soldados. Alén das tropas, había 4000 mariñeiros e 1500 oficiais. Drake dividiu as súas forzas en cinco escuadróns, ''Vinganza'', ''Nonpareil'', ''Foresight'', ''Dreadnought'' e ''Swiftsure''; comandados respectivamente por Drake en persoa, John Norreys, o seu irmán Edward, Thomas Fenner e Roger Williams. Tamén navegando con eles, en contra de ordes directas da raíña, ía o conde de Essex e o [[Antonio I de Portugal|pretendente ao trono portugués]] apoiado por Inglaterra. Cando a expedición chegou ata [[A Coruña]] esta era unha pequena cidade de pescadores cun importante comercio debido á frecuencia coa cal os barcos ancoraban no seu porto, mais non moitos habitantes permanentes. Neses momentos o exército estaba concentrado en Santander, onde se esperaba o ataque, deixando o resto da rexión sen defensas. Para afrontar o ataque inglés a cidade só contaba co galeón ''San Juan'' con 50 canóns, o galeón pequeno ''San Bernardo'' que non podía navegar, as galeras ''Diana'' e ''Princesa'', con 20 canóns cada unha; e outros dous barcos máis pequenos, a nao ''San Bartolomé'', con 20 canóns, e o [[urca]] ''Sansón'' con ningún. Con respecto a infantaría, unha combinación de milicia, fidalgos e os poucos soldados dispoñíbeis sumaban 1500 homes, moito deles cun cuestionable nivel de adestramento militar, excepto as sete compañías de [[Terzo|terzos vellos]] que descansaban na cidade após o seu regreso da guerra. Naturalmente, tamén contaban coas [[muralla da Coruña|murallas]] da cidade medieval, construídas no século XIII, e un par de fortificacións medievais construídas ao redor do río no mesmo período.<ref name="gorrocha">Gorrochategui Santos, Luis (2011). ''The English Armada: The Greatest Naval Disaster in English History''. Oxford: Bloomsbury.</ref> Os soldados españois estaban liderados por José Pacheco, Marqués de Cerralbo e Capitán Xeneral de Galicia,<ref name=cerralbo>[https://www.elespanol.com/quincemil/articulos/cultura/el-marques-de-cerralbo-el-desconocido-heroe-que-vencio-al-pirata-drake-en-a-coruna El Marques de Cerralbo, el desconocido héroe que venció al pirata Drake en A Coruña]</ref> Gregorio Rocamonde, marido de [[María Pita]], tamén unha dirixente e heroína da defensa,{{Sfn|Barreiro|1986|p=270}} e Álvaro Troncoso.<ref name="gorrocha"/> == Desembarque == A Armada Inglesa chegou o 4 de maio. Inicialmente, 8000 soldados dirixidos por Norreys desembarcaron na costa de [[Oza, A Coruña|Santa María de Oza]].{{Sfn|Barreiro|1986|p=268}} Álvaro de Troncoso y Ulloa saíu para defender a praia cos 150 arcabuceiros do terzo que tiña. Estendéronse para dar a impresión de contar cun maior número de soldados e abriron fogo sobre os ingleses. Troncoso coñecía a xeografía local, mesmo se os arcabuceiros non, e baixo a súa orde os españois movéronse rápido, desconcertando os atacantes e obrigándoos a retirarse de volta aos barcos. Isto deulles bastante tempo para acender o lume do faro e alertar a rexión enteira.<ref name=cerralbo/> Os homes de Norreys sufriron varias perdas; moitos estaban feridos e os soldados menos experimentados entraron en pánico durante o desconcerto inicial. Cando os invasores se decataron de cantos inimigos estaban afrontando realmente, Norreys obrigou a que os seus homes rodeasen os españois, que inmediatamente se retiraron cara ao pequeno [[forte de Malvecín]], preto da parede da [[A Pescaría, A Coruña|Pescadería]]. Repeler o primeiro ataque inglés aumentou moito a moral dos defensores. As tropas inglesas desembarcaron e exploraron a praia. Atoparon e capturaron o ''San Bernardo'', o cal estaba en reparacións. Capturaron os canóns do barco, e durante a noite desembarcaron a artillaría dende os seus barcos. Supuxeron correctamente do encontro anterior que na cidade había unha presenza militar significativa e apuntaron a artillaría aos [[muralla da Coruña|muros]] da Pescadería para abrir unha brecha. Puidérono facer sen interrupcións até que de súpeto comezaron a botar lume pesado dende o [[castelo de Santo Antón]] e dende os barcos ''San Juan'' e ''San Bartolomé''. A loita entre os dous barcos e as baterías de artillaría inglesas foi feroz. Aos dous barcos uníronselles máis tarde o ''Princesa'' e o ''Diana'', mais apenas participaron. Os homes de Norrey sufriron grandes perdas, chegando a abordar os barcos dende terra, sen éxito. Despois dunha loita longa, Norreys gradualmente conseguiu a vantaxe. Un grupo de ao redor de catorce soldados conseguiron abordar o ''San Juan''. Dado o estado do barco os españois reuniron a pólvora e fixeron estoupar do barco tras saltar del. 14 soldados morreron e algúns foron feridos. O ''San Bartolomé'' continuou a loita contra toda a artillaría inimiga durante un tempo e finalmente foi afundido polos seus mariñeiros nun xeito similar para evitar a súa captura, antes de retirarse ás defensas. As dúas galeras retiráronse ao río. O factor sorpresa foi moi eficaz, posto que os defensores se centraban nos soldados e non nos barcos. As tropas inglesas comezaron a padecer algunhas desercións.<ref name="gorrocha"/><ref name="saavedra">{{cita libro|título=María Pita Y La Defensa De La Coruña En 1589|apelidos=Saavedra|nome=Carmen|editorial=Galicia Editorial|data=1989|lingua=es}} (Este libro é unha dramatización para o público e pode ter erros)</ref><ref name=vanguardia>[https://www.lavanguardia.com/participacion/las-fotos-de-los-lectores/20200920/483560244362/historia-pirata-francis-drake-invasion-la-coruna-maria-pita.html Cuando el pirata Francis Drake quiso invadir La Coruña]</ref> == Asedio == [[Ficheiro:Parrote_11121TM.jpg|miniatura|Paredes do muro da cidade]] Os defensores que non participaran na loita estaban detrás das murallas da cidade e non podían asistir aos do exterior. Sen os barcos, os habitantes da cidade baixa, fóra das paredes medievais, non poderían facer nada para evitar que 1500 soldados rodeasen a praia e desembarcasen detrás da antiga igrexa de San Xurxo, aos pés da [[Cidade Vella da Coruña|cidade alta]], o núcleo medieval da vila, creando un cerco eficaz. Algúns optaron por buscar refuxio no [[Castelo de San Martín]], mentres outros decidiron armarse e atravesar as liñas inglesas cara á cidade alta. As tropas inglesas tomaron os barrios pobres da cidade baixa sen moita dificultade na noite do 5 e comezaron represalias sobre os habitantes da cidade baixa polas grandes baixas sufridas durante os dous días anteriores e arrasaron cada casa fóra das murallas. 400 españois morreron esa noite, mulleres e nenos incluídos, sumándose aos 100 que morreron loitando durante o día. A reacción veu a mañá seguinte cando un grupo de 1400 voluntarios das aldeas veciñas, baixo o mando do capitán [[Juan de Varela]], veterano de Flandres, quen tras cruzar as liñas inglesas sen ser detectado atacou as tropas acampadas na cidade baixa. Cando a historia dos acontecementos da noite do 5 se estendeu, uníronse voluntarios de Santiago e dos montes próximos até reunirse 2400 homes fóra das paredes de cidade acosando os homes de [[Francis Drake|Drake]] mentres estes tentaban preparar o asedio. Non eran moitos contra os máis de 23&nbsp;000 ingleses na praia, mais as estratexias guerrilleiras eran particularmente eficaces nos boscosos montes da Coruña. Misteriosamente o asedio non tiña efecto, e non había sinais de escaseza na cidade. A razón disto era que as galeras ''Diana'' e ''Princesa'' regularmente conseguían romper o bloqueo da frota inglesa para reunir subministracións e regresaban á cidade sen ser detectadas. A pesar do gran número de ingleses que asediaban, os coruñeses a miúdo conseguían romper o asedio e entrar e saír. Probabelmente tivesen un mellor sistema de subministración ca os ingleses , xa que a área é pobre en auga doce e alimento e estaba pouco poboada. Para tentar evitar as constantes saídas e entradas, os capitáns ordenaron estreitar o cerco, reunindo moitas máis persoas e máis preto das murallas. Máis tarde na campaña gromos de enfermidades estendéronse pola frota. É razoábel pensar que se orixinaron aquí. Norreys decidiu estreitar as liñas e centrarse en abrir unha brecha, mentres desde o interior os defensores mantiñan un ataque constante. Dise que durante días a cidade enteira comía e durmía por quendas, usando o resto do tempo para defender as murallas e arranxar os danos. Dous asaltos ás murallas foron rexeitados polos habitantes da cidade, mentres a tensión causada polas estratexias de emboscadas e guerrillas levadas a cabo por Valera comezaron a afectar a moral dos homes de Drake. No 12 fíxose estoupar unha mina,{{Sfn|Barreiro|1986|pp=268-269}} pero a muralla resistiu. ==== Brecha na muralla ==== [[Ficheiro:Lugar da defensa de María Pita (1).jpg|miniatura|esquerda|Lugar onde se situou María Pita na defensa da Coruña.]] Despois de días de traballo e varias minas, abriuse unha greta na muralla o 14. [[Pedro Ponce]] e os soldados que estaban con el repeleron os ingleses. Máis tarde na noite aparece unha segunda e maior greta na muralla. Este lado da muralla estaba cuberto por Troncoso e os seus homes, que repeleron o ataque inicial. Norrys mandou que dez compañías cargasen a través da greta, con el e os seus mellores soldados en primeira liña. Conseguiron acabar coa resistencia inicial e foron seguidos polo groso do exército inglés. As mulleres da cidade, moitas das cales sobreviviran a noite do 5, foron axudar a Troncoso e os seus homes armadas con picas e coitelos e lideradas por [[María Pita]], cargando contra Norreys e os seus soldados. Na outra apertura da muralla [[Inés de Ben]], unha tendeira da [[A Pescaría, A Coruña|cidade baixa]], liderou outra carga contra os soldados que entraban polo seu lado. A pesar de ser máis numeroso, o exército inglés fallou en tomar a cidade. As tentativas por mar tamén fracasaron, repelidas por artillaría improvisada. No 18 chegou noticia de reforzos que viñan desde [[Santander]] cara á cidade e levantaron o asedio.<ref name="gorrocha"/><ref name="saavedra" /> == Consecuencias == O [[exército inglés]] perdeu ao redor de 1300 homes no asedio, tres barcos grandes e moitos pequenos tiveron que marchar sen subministracións e levando centos de feridos. Perderon tres barcos grandes e varias barcas. O maior dano probabelmente foi o producido na moral dos homes. Despois de ser derrotado varias veces por civís e mulleres estaba perigosamente baixo. Aumentou o descontento e a indisciplina. Cando [[Francis Drake]] mandou dirixir a frota para ir a [[Lisboa]] 1000 dos seus homes, en dez barcos pequenos, desertaron e regresaron a Inglaterra. As perdas humanas na cidade foron preto de 1000 persoas, contando homes, mulleres, e nenos,<ref>[https://historiadegalicia.gal/2021/02/o-ataque-de-drake-a-coruna-que-e-lenda-e-que-e-realidade/ O ataque de Drake á Coruña… que é lenda e que é realidade?]</ref> mais a destrución da [[A Pescaría, A Coruña|cidade baixa]]. Cando chegou, [[Filipe II de España|Filipe II]] deulle a [[María Pita]] o rango de "alférez da cidade", co salario correspondente para ela e para outros dirixentes da defensa popular.<ref name="gorrocha"/> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * J. H. Elliott ''La Europa dividida (1559–1598)'' (Editorial Critica, 2002). {{ISBN|978-84-8432-669-4}} * {{cita libro|título=Historia de la ciudad de La Coruña|nome=José Ramón|apelidos=Barreiro Fernández|lingua=es|colección=Biblioteca Gallega (Serie Nova)|ligazón-autor=Xosé Ramón Barreiro|isbn=84-85287-56-8|lugar=A Coruña|data=1986|editorial=La Voz de Galicia|ref=harv}} === Outros artigos === * [[Historia da Coruña]] {{Barra portal|A Coruña|Historia}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Historia da Coruña]] [[Categoría:Guerra anglo-española (1585-1604)]] [[Categoría:Historia militar en Galicia en 1589]] [[Categoría:Cercos]] qxqxwp265sr9fr65y39m859ivby3c9l 0 485928 7104393 6809834 2025-06-23T12:07:07Z Xanetas 88215 Actualizo 7104393 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Carlos Arévalo López''', nado en [[Betanzos]] o [[6 de decembro]] de [[1993]], é un [[militar]] e [[deportista]] [[Pobo galego|galego]] que compite en [[piragüismo]] na modalidade de [[Piragüismo en augas tranquilas|augas tranquilas]]. Foi dúas veces [[Campionato Mundial de Piragüismo en Augas Tranquilas|campión do mundo]] e unha vez [[Campionato Europeo de Piragüismo en Augas Tranquilas|campión europeo]], e gañou dúas medallas nos [[Xogos Olímpicos]] (unha prata en [[Xogos Olímpicos de 2020|Toquio 2020]] e un bronce en [[Xogos Olímpicos de 2024|París 2024]]). == Traxectoria == Despois de gañar varias medallas internacionais en categorías inferiores,<ref>{{Cita novas|data=16 de xullo de 2012|título=Dos bronces para Arévalo en el Europeo sub-23, uno en el K-2 con Isaac Toro|data-acceso=|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|páxina=42}}</ref> participou en [[2013]] e [[2014]] tanto no [[Campionato Europeo de Piragüismo en Augas Tranquilas|Campionato Europeo]] como [[Campionato Mundial de Piragüismo en Augas Tranquilas|Campionato Mundial]] absolutos, alternando o K2 200 metros cos relevos do K1 4x200 m. En 2015 competiu nos primeiros [[Xogos Europeos de 2015|Xogos Europeos]], en [[Bakú]], quedando ás portas das medallas ao rematar cuarto na final de K2 200, con [[Cristian Toro]] como compañeiro.<ref>{{Cita web|url=http://www.baku2015.com/canoe-sprint/event/kayak-double-200m-men/index.html?intcmp=sr-bysport-gridview|título=Resultados Baku 2015|data-acceso=7 de xaneiro de 2020|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20190624163552/http://www.baku2015.com/canoe-sprint/event/kayak-double-200m-men/index.html?intcmp=sr-bysport-gridview|dataarquivo=24 de xuño de 2019|urlmorta=yes}}</ref> Ao ano seguinte disputou o Mundial sub-23 en [[Minsk]], conquistando a medalla de bronce no C1 200 m.<ref>{{Cita novas|data=31 de xullo de 2016|título=El coruñés Carlos Arévalo, bronce en el Mundial sub 23|url=https://www.laopinioncoruna.es/deportes/2016/07/31/corunes-carlos-arevalo-bronce-mundial-24451363.html|data-acceso=29 de xullo de 2021|lingua=es|xornal=[[La Opinión A Coruña]]}}</ref> Tras non conseguir unha praza para os [[Xogos Olímpicos de 2016]] no [[Río de Xaneiro]], pensou en deixar a competición de máximo nivel. Centrouse entón en entrar no [[Exército de Terra de España|Exército]] e tras unha longa paréntese comezou a prepararse para loitar por un posto nos [[Xogos Olímpicos de 2020]].<ref name=":0">{{Cita novas|data=3 de setembro de 2022|título=El remo de Carlos Arévalo hace historia en Canadá|url=https://elpais.com/deportes/2022-08-07/el-remo-de-carlos-arevalo-hace-historia-en-canada.html|data-acceso=3 de setembro de 2022|lingua=es|xornal=[[El País]]}}</ref> En [[2019]], en [[Szeged]], proclamouse subcampión do mundo na proba de K4 500 metros, formando equipo con [[Saúl Craviotto]], [[Rodrigo Germade]] e [[Marcus Walz]]. Acabaron a medio segundo da embarcación alemán de [[Max Rendschmidt]], [[Ronald Rauhe]], [[Tom Liebscher]] e [[Max Lemke]].<ref>{{Cita web|url=https://www.canoeicf.com/sites/default/files/2019_icf_canoe_sprint_and_paracanoe_world_championships_-_final_results.pdf|páxina-web=CanoeICF|título=Resultados de Szeged 2019|data-acceso=7 de xaneiro de 2020|lingua=en}}</ref> Con este mesmo equipo logrou en marzo de 2021 clasificarse para a proba de K4 500 m dos [[Xogos Olímpicos de 2020|Xogos Olímpicos de Toquio 2020]], só uns días despois de lograr unha praza tamén para o K1 200 m.<ref>{{Cita novas|data=23 de marzo de 2021|título=Arévalo se confirma también en el K4|url=https://www.laopinioncoruna.es/deportes/deporte-corunes/2021/03/23/arevalo-confirma-k4-45115816.html|data-acceso=29 de xullo de 2021|lingua=es|xornal=[[La Opinión A Coruña]]|apelidos=Varela|nome=María}}</ref><ref>{{Cita novas|data=5 de marzo de 2021|título=Carlos Arévalo, de Betanzos a Tokio|url=https://www.dxtcampeon.com/texto-diario/mostrar/2771652/carlos-arevalo-betanzos-tokio|data-acceso=29 de xullo de 2021|lingua=es|xornal=[[DxT Campeón]]}}</ref> Comezou a súa participación olímpica en Toquio no K1 200, quedando segundo na primeira serie e terceiro nas semifinais, e meténdose así nunha final na que conseguiu un [[diploma olímpico]] ao acabar na quinta posición, a menos de dúas décimas das medallas.<ref>{{Cita novas|data=5 de agosto de 2021|título=Carlos Arévalo, quinto en la final de K1 200 de Tokio, a una décima del podio|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/deportes/2021/08/05/carlos-arevalo-quinto-final-k1-200-tokio-decima-podio/00031628131507395116111.htm|data-acceso=5 de agosto de 2021|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|apelidos=Alonso|nome=Paulo}}</ref> Na proba de K4 500m, de novo con Germade, Walz e Craviotto, clasificáronse para as semifinais como primeiros da súa serie e metéronse na final ao acabar as semifinais tamén na primeira posición.<ref>{{Cita novas|data=7 de agosto de 2021|título=Galicia luce como potencia mundial con la plata del K4 500 en Tokio|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/deportes/2021/08/07/galicia-luce-potencia-mundial-plata-k4-500-tokio/00031628304570037750514.htm|data-acceso=8 de agosto de 2021|apelidos=Alonso|nome=Paulo|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]}}</ref> Xa na regata final, colocáronse na primeira posición dende a saída, pero foron adiantados nos metros finais pola piragua alemá, formada polos mesmos piragüistas contra os que perderan o Mundial de 2019, obtendo deste xeito a medalla de prata.<ref>{{Cita novas|data=7 de agosto de 2021|título=El K4 500 liderado por Craviotto es de... ¡Plata!|url=https://www.estadiodeportivo.com/juegos-olimpicos-tokio-2021/2021/08/07/k4-500-liderado-craviotto-plata/349705.html|data-acceso=8 de agosto de 2021|lingua=es}}</ref> A súa consagración chegou no [[Campionato Mundial de Piragüismo en Augas Tranquilas|Campionato Mundial]] de 2022 celebrado na cidade canadense de [[Dartmouth, Canadá|Dartmouth]], de onde regresou con dúas [[Medalla de ouro|medallas de ouro]],<ref name=":1">{{Cita novas|data=8 de agosto de 2022|título=Histórico ‘doblete de oro’ de Carlos Arévalo en el Mundial de Piragüismo|url=https://www.elcorreogallego.es/deportes/historico-doblete-de-oro-de-carlos-arevalo-en-el-mundial-de-piraguismo-JK11821901|data-acceso=3 de setembro de 2022|lingua=es|xornal=[[El Correo Gallego]]}}</ref> converténdose no primeiro español en logralo.<ref name=":0" /> Competiu primeiro no K-4 500m, xunto ao seu equipo habitual, conseguindo a vitoria na final por diante do cuarteto alemán.<ref>{{Cita novas|data=6 de agosto de 2022|título=Arévalo y Germade, campeones del mundo; Portela, plata|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/deportes/2022/08/06/carlos-arevalo-rodrigo-germade-campeones-mundo-piraguismo-esprint/00031659796294181100396.htm|data-acceso=3 de setembro de 2022|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]}}</ref> Un día despois disputou a final do K-1 100m, onde obtivo o seu segundo ouro, ao impoñerse na meta ao sueco [[Petter Menning]] e ao húngaro [[Kolos Csizmadia]].<ref name=":1" /> En 2023 participou co mesmo equipo de K4 500 nos [[Xogos Europeos]] en [[Cracovia]], que no referente ao piragüismo funcionaron como un Campionato Europeo, e conseguiron o ouro por diante dos ucraínos e os serbios.<ref>{{Cita novas|data=23 de xuño de 2023|título=Los gallegos Rodrigo Germade y Carlos Arévalo, oro en el K4 500 de los Juegos Europeos de Cracovia|url=https://www.farodevigo.es/deportes/2023/06/23/gallegos-rodrigo-germade-carlos-arevalo-oro-juegos-europeos-89067851.html|data-acceso=1 de xaneiro de 2024|lingua=es|xornal=[[Faro de Vigo]]}}</ref> == Palmarés internacional == <center> {| class="wikitable" ! colspan="4" |[[Xogos Olímpicos]] |- !Ano !Lugar !Medalla !Competición |- align=center |[[Xogos Olímpicos de 2020|2021]] |{{JPNb}} [[Toquio]] |{{Prata}} [[Medalla de prata|Prata]] |K4 500 m |- align="center" |[[Xogos Olímpicos de 2024|2024]] |{{FRAb}} [[París]] |{{Bronce}} [[Medalla de bronce|Bronce]] |K4 500 m |- ! colspan=4| [[Campionato Mundial de Piragüismo en Augas Tranquilas|Campionato Mundial]] |- ! Ano ! Lugar ! Medalla ! Competición |- align=center | [[2019]] |align=left| {{HUNb}} [[Szeged]] | {{Prata}} [[Medalla de prata|Prata]] | K4 500 m |- align=center |align=left rowspan="2" |[[2022]] |align=left rowspan="2" |{{CANb}} [[Dartmouth, Canadá|Dartmouth]] | {{Ouro}} [[Medalla de ouro|Ouro]] |K4 500 m |- align=center | {{Ouro}} [[Medalla de ouro|Ouro]] |K1 100 m |- ! colspan="4" |[[Campionato Europeo de Piragüismo en Augas Tranquilas|Campionato Europeo]] |- align=center |[[2023]] |{{POLb}} [[Cracovia]] |{{Ouro}} [[Medalla de ouro|Ouro]] |K4 500 m |- align="center" |[[2025]] |{{CZEb}} [[Račice]] |{{Bronce}} [[Medalla de bronce|Bronce]] |K1 200 m |} </center> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Cristian Toro]] * [[Rodrigo Germade]] * [[Marcus Walz]] === Ligazóns externas === *[https://www.coe.es/COE/bd_perso.nsf/2012FDeportistaN3?OpenForm&query=11441*&DEPORTISTA=8276* Ficha do deportista]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200527232800/https://www.coe.es/COE/bd_perso.nsf/2012FDeportistaN3?OpenForm=&query=11441%2A&DEPORTISTA=8276%2A |date=27 de maio de 2020 }} na páxina do [[Comité Olímpico Español]] {{Es}}. *[http://www.canoeresults.eu/search-in-results?year=&name=arevalo+carlos Carlos Arévalo] en CanoeResults.eu {{En}}. {{control de autoridades}} {{ORDENAR:Arevalo, Carlos}} [[Categoría:Nados en Betanzos]] [[Categoría:Nados en 1993]] [[Categoría:Piragüistas de Galicia]] [[Categoría:Piragüistas olímpicos de Galicia]] [[Categoría:Piragüistas olímpicos de España]] [[Categoría:Piragüistas nos Xogos Olímpicos de 2020]] [[Categoría:Piragüistas nos Xogos Olímpicos de 2024]] [[Categoría:Medallistas olímpicos de Galicia]] [[Categoría:Medallistas olímpicos de prata por España]] [[Categoría:Medallistas olímpicos en piragüismo]] [[Categoría:Medallistas nos Xogos Olímpicos de 2020]] [[Categoría:Medallistas nos Xogos Olímpicos de 2024]] qfvubikatiib4wjp5yjollb5yg0z576 0 486482 7104532 6534062 2025-06-23T14:50:25Z Autopistero20502020 127649 7104532 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|A Rectoral}} {{Lugar |nome = A Rectoral |imaxe = |lenda = |parroquia = Bascós |concello = Monforte de Lemos |ano = 2018 |poboación = 0 }} '''A Rectoral''' é un lugar da parroquia de [[Bascós, Monforte de Lemos|Bascós]], no concello de [[Monforte de Lemos]]. En [[2018]] estaba deshabitado. O lugar sitúase a 364 m de altitude, ao norte da estrada [[N-120]]. Neste lugar atópanse a igrexa parroquial de San Martiño e o cemiterio parroquial. ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Bascós=== {{Lp Bascós}} ===Parroquias de Monforte de Lemos=== {{Monforte de Lemos}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Lugares de Monforte de Lemos|Rectoral]] cbb6p7olpotf8up9kngx3vtg3ddeqgk 0 487158 7105177 7093056 2025-06-24T01:35:42Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105177 wikitext text/x-wiki {{biografía}} '''Bruno Latour''', nado en [[Beaune]] o [[22 de xuño]] de [[1947]] e finado o [[9 de outubro]] de [[2022]],<ref>{{cita novas|title=Mort de Bruno Latour, le philosophe qui a déconstruit la science |url=https://www.liberation.fr/idees-et-debats/mort-de-bruno-latour-le-philosophe-qui-a-deconstruit-la-science-20221009_QROBJOVGSVHYZFDNVRGO7YTX24/ |access-date=9 de outubro de 2022 |publisher=Liberation |date=9 de outubro de 2022}}</ref> foi un [[filosofía da ciencia|filósofo da ciencia]], [[antropoloxía|antropólogo]] e [[socioloxía|sociólogo]] [[Francia|francés]].<ref name="Wheeler, Will 2010, p. 189">Wheeler, Will. ''Bruno Latour: Documenting Human and Nonhuman Associations'' Critical Theory for Library and Information Science. Libraries Unlimited, 2010, p. 189.</ref> Foi recoñecido especialmente polo seu traballo no campo dos [[Ciencia, tecnoloxía e socidade|estudos da ciencia e da tecnoloxía]] (STS).<ref>[[Steve Fuller (sociólogo)|Steve Fuller]], "Science and Technology Studies", en ''The Knowledge book. Key concepts in philosophy, science and culture'', Acumen (UK) e McGill-Queens University Press (NA), 2007, p. 153.</ref> Tras dar clases na [[École des Mines de París]] ([[Centre de Sociologie de l'Innovation]]) entre 1982 e 2006, converteuse en profesor do [[Institut d'études politiques de París]] (2006–2017), onde foi o director científico do Sciences Po Medialab. Retirouse de varias actividades da universidade en 2017.<ref>"Biography" [http://www.bruno-latour.fr/biography Bruno Latour's official website]</ref> Foi tamén ''Centennial Professor'' na [[Escola de Economía de Londres]].<ref>{{cita web|url=https://www.coursera.org/instructor/brunolatour|title=Bruno Latour, Instructor - Coursera|website=Coursera|accessdate=17 de maio de 2018}}</ref><ref>{{cita web|url=https://english.nd.edu/events/2016/11/03/bruno-latour/|title=Bruno Latour // Events // Department of English // University of Notre Dame|first=ENR/PAZ // Marketing Communications: Web // University of Notre|last=Dame|website=english.nd.edu|accessdate=17 de maio de 2018|data-arquivo=01 de novembro de 2016|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20161101143859/http://english.nd.edu/events/2016/11/03/bruno-latour/|url-morta=yes}}</ref> Latour foi máis coñecido polos seus libros ''[[Nous n'avons jamais été modernes : Essai d'anthropologie symétrique]]'' (1991), ''[[Laboratory Life]]'' (con [[Steve Woolgar]], 1979) e ''[[Science in Action (libro)|Science in Action]]'' (1987).<ref name = "Anthropolists-Bio">Heather Vidmar-McEwen,[http://www.indiana.edu/~wanthro/theory_pages/Latour.htm "Anthropologists biographies: Bruno Latour"], "Anthropologists biographies: Bruno Latour", Indiana University Anthropology Department</ref> Aínda que os seus estudos sobre a práctica científica estiveron nun momento asociados coas achegas do [[construcionismo social]]<ref name="Anthropolists-Bio"/> á filosofía da ciencia, Latour diverxeu significativamente destas achegas. É coñecido por renunciar á división subxectivo/obxectivo e redesenvolver a contribución do traballo práctico.<ref name="Wheeler, Will 2010, p. 189"/> Latour dixo en 2017 que estaba interesado en axudar a reconstruír a confianza na ciencia e que algunhas das autoridades da ciencia necesitaban ser reconquistadas.<ref>{{cita publicación periódica|last1=Frazier |first1=Kendrick |title='Science Wars' Veteran Latour Now Wants to Help Rebuild Trust in Science |journal=[[Skeptical Inquirer]] |date=2018 |volume=42 |issue=1 |page=7}}</ref> Xunto con [[Michel Callon]] e [[John Law (sociólogo)|John Law]], Latour foi un dos principais desenvolvedores da [[teoría do actor-rede]] (ANT), unha achega construcionista influída pola [[etnometodoloxía]] de [[Harold Garfinkel]], a [[semiótica]] xenerativa de [[Algirdas Julien Greimas]], e a socioloxía do rival de [[Émile Durkheim]], [[Gabriel Tarde]]. As monografías de Latour valéronlle o décimo posto entre os autores máis citados nas humanidades e as ciencias sociais en 2007.<ref>{{cite web|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/story.asp?storyCode=405956&sectioncode=26 |title=The most cited authors of books in the humanities |publisher=timeshighereducation.co.uk |date=26 de marzo de 2009 |accessdate=16 de novembro de 2009}}</ref> Latour esforzouse en anticipar os retos e problemas do [[clima]], afirmando que "Necesitaríanse cinco planetas para seguir vivindo como nós"<ref>{{Cita web|título=Por qué es urgente que la ecología seduzca al público: el legado de Bruno Latour|url=https://elpais.com/ideas/2022-12-31/el-legado-de-bruno-latour-por-que-es-urgente-que-la-ecologia-seduzca-al-publico.html|páxina-web=El País|data=2022-12-31|data-acceso=2023-01-01|lingua=es|nome=Máriam|apelidos=Martínez-Bascuñán}}</ref>. A seguinte frase é atribuída por [[Eliane Brum]] a este filósofo<blockquote>O negacionismo é a maneira que as elites atoparon para que os pobres paguen a factura climática<ref>{{Cita web|título=Por qué es urgente que la ecología seduzca al público: el legado de Bruno Latour|url=https://elpais.com/ideas/2022-12-31/el-legado-de-bruno-latour-por-que-es-urgente-que-la-ecologia-seduzca-al-publico.html|páxina-web=El País|data=2022-12-31|data-acceso=2024-01-06|lingua=es|nome=Máriam|apelidos=Martínez-Bascuñán}}</ref></blockquote> == Traxectoria == Bruno Latour naceu en [[Beaune]], Francia, en 1947. Estudou [[filosofía]] baixo a influencia de [[Michel Serres]]. Interesado pola [[antropoloxía]], ingresou no Institut de Recherche pour le Développement e realizou o seu traballo de campo en [[Abidjan]] ([[Costa do Marfil]]). Despois amosou interese pola actividade científica.<ref name=":0">Biografía de Bruno Latour na súa [http://www.bruno-latour.fr/biography páxina web oficial].</ref> Como resultado dunha investigación etnográfica no [[Instituto Salk]] ([[La Jolla]], [[California]]), publicou en 1979 ''Laboratory Life'', que coescribiu con [[Steve Woolgar]]. En 1984 publicou ''Les Microbes: Guerre Et Paix'', un repaso da vida e a obra de [[Louis Pasteur]] e o seu descubrimento dos [[microbio]]s. En adiante, os seus libros foron fundamentalmente teóricos (''Science in Action'', ''Pandora's Hope: An Essay on the Reality of Science Studies'', onde expón o fenómeno da [[caixanegrizar|caixanegrización]]), sendo un pensador clave da [[teoría do actor-rede]]. Latour foi tamén organizador de exposición de arte de éxito no [[Zentrum für Kunst und Medientechnologie]] en [[Karlsruhe]], [[Alemaña]], incluídas "Iconoclash" (2002) e "Making Things Public" (2005). En 2005 recibiu a cátedra Spinoza de Filosofía da [[Universidade de Ámsterdam]].<ref>{{cita web|url=http://www.uva.nl/en/disciplines/philosophy/home/components-centrecolumn/the-spinoza-chair.html|title=The Spinoza Chair - Philosophy - University of Amsterdam|first=Universiteit van|last=Amsterdam|website=www.uva.nl|accessdate=17 de maio de 2018}}</ref> == Premios e honras == Foi nomeado doutor ''honoris causa'' polas universidades de [[Universidade de Lund|Lund]], [[Universidade de Lausanne|Lausanne]] e [[Universidade de Montreal|Montreal]] e recibiu a medalla de honor do Instituto de Estudos Avanzados da [[Universidade de Boloña]].<ref name=":0" /> En 2013 foille concedido o [[Premio Holberg]].<ref name=":0" /> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} === Outros artigos === * [[Teoría actor-rede]] === Ligazóns externas === * [http://www.bruno-latour.fr/ Páxina web oficial] * [http://www.filosofitis.com.ar/2002/10/13/bruno-latour-etnografista/ ''Bruno Latour, etnografista'', por Alejandro Piscitelli] {{es}} * [http://galileo.fcien.edu.uy/marzo-abril_2001.htm Comentario sobre ''La esperanza de Pandora'', por Lucía Lewowicz] {{es}} * [http://figureground.org/interview-with-bruno-latour/ Interview with Bruno Latour. Figure/Ground. 24 de setembro de 2013] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131005101221/http://figureground.org/interview-with-bruno-latour/ |date=05 de outubro de 2013 }} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Latour, Bruno}} [[Categoría:Nados no departamento de Côte-d'Or]] [[Categoría:Nados en 1947]] [[Categoría:Finados en 2022]] [[Categoría:Filósofos de Francia]] [[Categoría:Antropólogos de Francia]] [[Categoría:Sociólogos de Francia]] [[Categoría:Ensaístas]] 9mu7k8itltrm1i8c5zcm1capf8y5o7s 2 488766 7104994 7099596 2025-06-23T21:45:48Z ListeriaBot 65707 Wikidata list updated [V2] 7104994 wikitext text/x-wiki Esta é unha lista de artigos con entrada en '''[[Patrimonio Galego]]''' ('''[[:d:Property:P13567]]'''), segundo os datos que constan en Wikidata: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?yob ?yod (COUNT(distinct ?sitelink) as ?count) WHERE { ?item wdt:P13567 ?id. } GROUP BY ?item ?yob ?yod |sort=600 |columns=number:#,item:elemento,label:Nome,P18 |thumb=220 |links=red }} {| class='wikitable sortable' ! # ! elemento ! Nome ! imaxe |- | style='text-align:right'| 1 | [[:d:Q35644|Q35644]] | [[monte Pindo]] | [[Ficheiro:Carnota - Monte Pindo (A Coruña, Galicia, España) 06.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 2 | [[:d:Q54380|Q54380]] | [[torres de Altamira]] | [[Ficheiro:Torres de Altamira-Brión-Galicia 03.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 3 | [[:d:Q155443|Q155443]] | [[Hospital Real de Santiago de Compostela]] | [[Ficheiro:Hostal dos Reis Católicos. Praza do obradoiro. Santiago de Compostela.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 4 | [[:d:Q177353|Q177353]] | [[mosteiro de Santa María da Armenteira]] | [[Ficheiro:Mosteiro de Santa María de Armenteira.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 5 | [[:d:Q205136|Q205136]] | [[catedral de Santiago de Compostela]] | [[Ficheiro:Santiago cathedral 2021.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 6 | [[:d:Q239106|Q239106]] | [[igrexa de Santa Comba de Bande]] | [[Ficheiro:Church of Santa Comba de Bande. 2011.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 7 | [[:d:Q245151|Q245151]] | [[Torre de Hércules]] | [[Ficheiro:Torre de Hércules 2023.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 8 | [[:d:Q385474|Q385474]] | [[igrexa de San Salvador de Camanzo]] | [[Ficheiro:Absida igrexa de San Salvador de Camanzo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 9 | [[:d:Q387097|Q387097]] | [[capela de Ánimas]] | [[Ficheiro:Santiago, Chapel of Souls.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 10 | [[:d:Q389930|Q389930]] | [[castro de Elviña]] | [[Ficheiro:CastroElviñaV.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 11 | [[:d:Q597955|Q597955]] | [[capela e necrópole de San Vítor de Barxacova]] | [[Ficheiro:Necrópole Barxacova.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 12 | [[:d:Q680292|Q680292]] | [[mosteiro de Santa María de Sobrado dos Monxes]] | [[Ficheiro:Monasterio de Santa María de Sobrado dos Monxes (187457316).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 13 | [[:d:Q778705|Q778705]] | [[mosteiro de Santa María de Meira]] | [[Ficheiro:Mosteiro de Sta María de Meira - panoramio.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 14 | [[:d:Q821621|Q821621]] | [[castelo de Pambre]] | [[Ficheiro:Castillo de Pambre, en Palas de Rey (Lugo, España).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 15 | [[:d:Q948719|Q948719]] | [[igrexa de Santo Antoniño de Toques]] | [[Ficheiro:Iglesia de San Antoniño de Toques1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 16 | [[:d:Q954696|Q954696]] | [[edificio Simeón]] | [[Ficheiro:Edificio Simeón.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 17 | [[:d:Q961083|Q961083]] | [[castelo de Moeche]] | [[Ficheiro:Castelo e Val de Moeche.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 18 | [[:d:Q961912|Q961912]] | [[castelo de Santo Antón]] | [[Ficheiro:Castelo de Santo Antón na Coruña 14.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 19 | [[:d:Q1049903|Q1049903]] | [[castro de Baroña]] | [[Ficheiro:Castro de Baroña y playa de Arealonga-Complexo Húmido de Corrubedo-Coruña-Spain.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 20 | [[:d:Q1132288|Q1132288]] | [[capela de San Xes de Francelos]] | [[Ficheiro:San Xes de Francelos vista xeral.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 21 | [[:d:Q1137960|Q1137960]] | [[Cova da Bruxa]] | [[Ficheiro:Cova da bruxa, Muros (4855760229).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 22 | [[:d:Q1235932|Q1235932]] | [[dolmen de Dombate]] | [[Ficheiro:Dombate frontal 2013.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 23 | [[:d:Q1249989|Q1249989]] | [[mosteiro de Santo Estevo de Ribas de Sil]] | [[Ficheiro:Santo Estevo de Ribas de Sil, fachada principal.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 24 | [[:d:Q1361548|Q1361548]] | [[catedral de Ourense]] | [[Ficheiro:Ourense cathedral 2021 - west façade.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 25 | [[:d:Q1368996|Q1368996]] | [[Estaca de Bares]] | [[Ficheiro:Cap de la Estaca de Bares - Vue aérienne 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 26 | [[:d:Q1387914|Q1387914]] | [[igrexa de San Miguel de Eiré]] | [[Ficheiro:Absida igrexa de San Miguel de Eiré, Eiré, Pantón.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 27 | [[:d:Q1424832|Q1424832]] | [[IES Santa Irene|Instituto Santa Irene]] | [[Ficheiro:Instituto Santa Irene, Antonio Cominges Tapias.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 28 | [[:d:Q1442199|Q1442199]] | [[Vila romana de Cambre]] | [[Ficheiro:Balneum da Vila romana de Cambre.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 29 | [[:d:Q1466868|Q1466868]] | [[mosteiro de Santa María de Oseira]] | [[Ficheiro:Mosteiro de Oseira, exterior.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 30 | [[:d:Q1506827|Q1506827]] | [[mosteiro de Santa María de Aciveiro]] | [[Ficheiro:Mosteiro de Santa María de Acibeiro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 31 | [[:d:Q1506850|Q1506850]] | [[mosteiro de Santa María de Monfero]] | [[Ficheiro:Mosteiro de Santa María de Monfero 1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 32 | [[:d:Q1517058|Q1517058]] | [[mosteiro de San Salvador de Celanova]] | [[Ficheiro:Fachada San Salvador de Celanova.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 33 | [[:d:Q1575647|Q1575647]] | [[Catedral de Tui|catedral de Santa María de Tui]] | [[Ficheiro:Cathedral of Tui 2021 - exterior.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 34 | [[:d:Q1724494|Q1724494]] | [[mosteiro de Santa María de Penamaior]] | [[Ficheiro:Mosteiro de Penamaior.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 35 | [[:d:Q1775661|Q1775661]] | [[mosteiro de Santa María de Melón]] | [[Ficheiro:Igrexa do mosteiro de Santa María de Melón.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 36 | [[:d:Q1775768|Q1775768]] | [[mosteiro de Santa María de Oia]] | [[Ficheiro:Monasterio Oia Aérea.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 37 | [[:d:Q2019175|Q2019175]] | [[Torreón dos Andrade]] | [[Ficheiro:Pontedeume. Torreón de Andrade.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 38 | [[:d:Q2219901|Q2219901]] | [[igrexa de San Pedro de Vilanova de Dozón]] | [[Ficheiro:Iglesia de San Pedro de Dozón.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 39 | [[:d:Q2219924|Q2219924]] | [[pazo episcopal de Diomondi]] | [[Ficheiro:San Paio de Diomondi.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 40 | [[:d:Q2222906|Q2222906]] | [[capela de Santa Eufemia de Ambía]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Eufemia de Ambía, Ambía, Baños de Molgas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 41 | [[:d:Q2223189|Q2223189]] | [[igrexa de Santa María de Mixós]] | [[Ficheiro:Igrexa prerrománica de Santa María de Mixós - Monterrei - Ourense.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 42 | [[:d:Q2411979|Q2411979]] | [[castro de Santa Trega]] | [[Ficheiro:Castro de Santa Trega (Galicia, España).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 43 | [[:d:Q2511318|Q2511318]] | [[igrexa de Santa María das Areas de Fisterra]] | [[Ficheiro:Iglesia de Santa María das Areas de Fisterra (5335542140).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 44 | [[:d:Q2511328|Q2511328]] | [[ponte do Pedrido]] | [[Ficheiro:Puente del Pedrido.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 45 | [[:d:Q2511338|Q2511338]] | [[mosteiro de Santiago de Mens]] | [[Ficheiro:Iglesia de Santiago de Mens (fachada principal).JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 46 | [[:d:Q2511354|Q2511354]] | [[Pazo de Meirás]] | [[Ficheiro:Pazo de Meirás - Fachada principal.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 47 | [[:d:Q2511415|Q2511415]] | [[Casa do Cabido]] | [[Ficheiro:Casa do Cabido (8471609144).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 48 | [[:d:Q2511554|Q2511554]] | [[igrexa de San Xurxo da Coruña]] | [[Ficheiro:A Coruña - Iglesia de San Jorge 01.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 49 | [[:d:Q2512443|Q2512443]] | [[faro da Estaca de Bares]] | [[Ficheiro:Ga-Estacadebares-faro 144.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 50 | [[:d:Q2513098|Q2513098]] | [[Pazo de Montecelo]] | [[Ficheiro:Pazo de Montecelo.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 51 | [[:d:Q2513105|Q2513105]] | [[igrexa de Santiago da Coruña]] | [[Ficheiro:2165-Igrexa de Santiago na Cidade Vella da Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 52 | [[:d:Q2513122|Q2513122]] | [[castro de Borneiro]] | [[Ficheiro:Castro de borneiro 01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 53 | [[:d:Q2513127|Q2513127]] | [[Pazo de Raxoi]] | [[Ficheiro:Ayuntamiento de Santiago de Compostela.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 54 | [[:d:Q2513704|Q2513704]] | [[castro do Porto de Baixo]] | [[Ficheiro:Castro Porto de Baixo 3.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 55 | [[:d:Q2561808|Q2561808]] | [[Praia de Augas Santas|Augas Santas]] | [[Ficheiro:As Catedrais - Mariña luguesa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 56 | [[:d:Q2733427|Q2733427]] | [[muralla de Lugo]] | [[Ficheiro:Lugo 2023 - Roman Walls.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 57 | [[:d:Q2781943|Q2781943]] | [[ponte do Bibei]] | [[Ficheiro:Bibeyromanbridge.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 58 | [[:d:Q2838507|Q2838507]] | [[castelo da Palma]] | [[Ficheiro:Castillo de La palma (desde La Bailadora).JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 59 | [[:d:Q2880713|Q2880713]] | [[pazo de Tovar]] | [[Ficheiro:Pazo de Tovar.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 60 | [[:d:Q2881838|Q2881838]] | [[torre de Caldaloba]] | [[Ficheiro:Torre da Caldaloba (Pino, Cospeito) 01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 61 | [[:d:Q2889253|Q2889253]] | [[convento de San Domingos de Bonaval]] | [[Ficheiro:San domingos de bonaval fachada principal.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 62 | [[:d:Q2941521|Q2941521]] | [[Castro de Viladonga]] | [[Ficheiro:Castro de Viladonga-vista aerea.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 63 | [[:d:Q2941522|Q2941522]] | [[castro dos Prados]] | [[Ficheiro:Monumento con Forno 2 retouched.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 64 | [[:d:Q2942662|Q2942662]] | [[concatedral de San Xiao de Ferrol]] | [[Ficheiro:Concatedral Ferrol 2023 - West Façade.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 65 | [[:d:Q2942708|Q2942708]] | [[catedral de Lugo]] | [[Ficheiro:Lugo Cathedral 2023 - West Façade.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 66 | [[:d:Q2942729|Q2942729]] | [[catedral de Mondoñedo]] | [[Ficheiro:Mondoñedo Cathedral 2023 - West Façade.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 67 | [[:d:Q2942858|Q2942858]] | [[concatedral de Santa María de Vigo]] | [[Ficheiro:Co-cathedral of Vigo 2021 - exterior 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 68 | [[:d:Q2970717|Q2970717]] | [[castelo de Sobroso]] | [[Ficheiro:Sobroso Castle.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 69 | [[:d:Q3284580|Q3284580]] | [[templo de Santalla de Bóveda]] | [[Ficheiro:Templo romano de Santalla de Bóveda.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 70 | [[:d:Q3293833|Q3293833]] | [[mosteiro de Santa Catarina de Montefaro]] | [[Ficheiro:Mosteiro de Santa Catalina de Montefaro, Ares.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 71 | [[:d:Q3326333|Q3326333]] | [[castelo de Maceda]] | [[Ficheiro:Castelo de Maceda 2.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 72 | [[:d:Q3326441|Q3326441]] | [[igrexa de Santa María de Cambre]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María en Cambre. Galiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 73 | [[:d:Q3326478|Q3326478]] | [[mosteiro de San Vicente do Pino]] | [[Ficheiro:Monforte vista san vicente.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 74 | [[:d:Q3327219|Q3327219]] | [[mosteiro de San Xoán de Caaveiro]] | [[Ficheiro:Caaveiro absida.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 75 | [[:d:Q3327268|Q3327268]] | [[castelo do Castro de Ouro]] | [[Ficheiro:CasteloPardodeCela.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 76 | [[:d:Q3327316|Q3327316]] | [[fortaleza de San Paio de Narla]] | [[Ficheiro:San Paio de Narla en Friol (Provincia de Lugo).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 77 | [[:d:Q3327474|Q3327474]] | [[convento de San Paio de Antealtares]] | [[Ficheiro:Monasterio de San Paio de Antealtares. Portada de la Iglesia.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 78 | [[:d:Q3327561|Q3327561]] | [[mosteiro de San Xulián de Samos]] | [[Ficheiro:Mosteiro de San Xulián de Samos 1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 79 | [[:d:Q3328059|Q3328059]] | [[Illa de San Simón]] | [[Ficheiro:Arquipélago de San Simón 2.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 80 | [[:d:Q3329088|Q3329088]] | [[Estación da Coruña|Estación da Coruña - San Cristovo]] | [[Ficheiro:Estaçom da Crunha (1).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 81 | [[:d:Q3329199|Q3329199]] | [[Illa Coelleira]] | [[Ficheiro:Illa Coelleira 4IX2015 (cropped).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 82 | [[:d:Q3391291|Q3391291]] | [[torre da Candaira]] | [[Ficheiro:Torre da Candaira - O Saviñao - 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 83 | [[:d:Q3392398|Q3392398]] | [[mosteiro de Santa Cristina de Ribas de Sil]] | [[Ficheiro:Mas Ribeira Sacra.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 84 | [[:d:Q3392415|Q3392415]] | [[mosteiro de San Salvador de Lérez]] | [[Ficheiro:Mosteiro de San Salvador de Lérez.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 85 | [[:d:Q3392505|Q3392505]] | [[Ponte Maior de Ourense]] | [[Ficheiro:Roman bridge, Ourense (Spain).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 86 | [[:d:Q3392517|Q3392517]] | [[Ponte Vella Internacional Tui-Valença]] | [[Ficheiro:Puente internacional.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 87 | [[:d:Q3392543|Q3392543]] | [[castelo da Peroxa]] | [[Ficheiro:Castelo da Peroxa.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 88 | [[:d:Q3393544|Q3393544]] | [[torre de Marce]] | [[Ficheiro:Torre de Marce.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 89 | [[:d:Q3393690|Q3393690]] | [[castelo de Monterrei]] | [[Ficheiro:Castelo de Monterrei, Monterrei, Ourense, vista sur.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 90 | [[:d:Q3394183|Q3394183]] | [[castelo de Naraío]] | [[Ficheiro:Castillo de Naraío II.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 91 | [[:d:Q3394340|Q3394340]] | [[mosteiro de San Paio de Abeleda]] | [[Ficheiro:Monasterio de San Paio de Abeleda (8413605735).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 92 | [[:d:Q3394342|Q3394342]] | [[torre de Celas de Peiro]] | [[Ficheiro:Torre de Celas de Peiro, Culleredo (Galiza).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 93 | [[:d:Q3394452|Q3394452]] | [[torre de Doncos]] | [[Ficheiro:Doncos 90037TM.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 94 | [[:d:Q3394481|Q3394481]] | [[Aquis Querquennis]] | [[Ficheiro:Aquis Querquennis, Bande 01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 95 | [[:d:Q3394501|Q3394501]] | [[Castelo de Vilalba]] | [[Ficheiro:Parador de Vilalba 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 96 | [[:d:Q3394519|Q3394519]] | [[castelo de Castroverde]] | [[Ficheiro:TorredeCastroverde.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 97 | [[:d:Q3394959|Q3394959]] | [[mosteiro de San Lourenzo de Carboeiro]] | [[Ficheiro:San Lourenzo de Carboeiro.Silleda.Galicia1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 98 | [[:d:Q3394962|Q3394962]] | [[castelo de Soutomaior]] | [[Ficheiro:Castelo de Soutomaior 2011.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 99 | [[:d:Q3395068|Q3395068]] | [[castelo de San Filipe]] | [[Ficheiro:1557-San Felipe.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 100 | [[:d:Q3395078|Q3395078]] | [[castelo da Rocha Forte]] | [[Ficheiro:Reconstrución-fortaleza a rocha.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 101 | [[:d:Q3395314|Q3395314]] | [[castelo de Vimianzo]] | [[Ficheiro:Castelo de Vimianzo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 102 | [[:d:Q3395342|Q3395342]] | [[Torres de Oeste]] | [[Ficheiro:Torres de Catoira 1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 103 | [[:d:Q3395365|Q3395365]] | [[castelo de Tebra]] | [[Ficheiro:Castillo de Tebra.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 104 | [[:d:Q3395380|Q3395380]] | [[castelo de Salvaterra]] | [[Ficheiro:Murallas de salvaterra.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 105 | [[:d:Q3397856|Q3397856]] | [[castelo de Sandiás]] | [[Ficheiro:Sandias 05 by-dpc.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 106 | [[:d:Q3397899|Q3397899]] | [[castelo da Frouxeira]] | [[Ficheiro:Panorámica pico do frouxeira foz rubengherrera v2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 107 | [[:d:Q3398340|Q3398340]] | [[mosteiro de San Martiño Pinario]] | [[Ficheiro:Exterior of the Monastery of Saint Martin Pinero 2021.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 108 | [[:d:Q3399022|Q3399022]] | [[Illa de San Clemente]] | [[Ficheiro:Marin Illa Santo-do-Mar.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 109 | [[:d:Q3399144|Q3399144]] | [[convento de San Francisco do Val de Deus]] | [[Ficheiro:Monasterio de San Francisco, Santiago de Compostela, España, 2015-09-22, DD 03.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 110 | [[:d:Q3644071|Q3644071]] | [[O Chan da Ferradura]] | [[Ficheiro:Petróglifos do Chan da Ferradura - Amoeiro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 111 | [[:d:Q3644182|Q3644182]] | [[castro de Ancos]] | [[Ficheiro:Castro de Ancos Neda monte de Ancos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 112 | [[:d:Q3957962|Q3957962]] | [[Serra da Capelada]] | [[Ficheiro:Serra da capelada por Herbeira.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 113 | [[:d:Q4267528|Q4267528]] | [[dolmen de Axeitos]] | [[Ficheiro:Dolmen de Axeitos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 114 | [[:d:Q5117106|Q5117106]] | [[igrexa de San Nicolao de Portomarín]] | [[Ficheiro:S. Xoán de Portomarín.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 115 | [[:d:Q5117139|Q5117139]] | [[igrexa de San Xulián de Moraime]] | [[Ficheiro:20240124131250SanJulianMoraime.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 116 | [[:d:Q5117170|Q5117170]] | [[Colexiata de Santa María a Real do Sar|colexiata de Santa María de Sar]] | [[Ficheiro:Colexiata Santa María a Maior e Real do Sar, Santiago de Compostela.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 117 | [[:d:Q5166342|Q5166342]] | [[convento de San Francisco de Pontevedra]] | [[Ficheiro:San-Francisco-Convent-2021.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 118 | [[:d:Q5392835|Q5392835]] | [[Edificio Bonín]] | [[Ficheiro:Edifcio Bonín fachada.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 119 | [[:d:Q5410477|Q5410477]] | [[igrexa de San Salvador de Vilar de Donas]] | [[Ficheiro:Vilar de Donas Panorámica def.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 120 | [[:d:Q5413653|Q5413653]] | [[capela da Misericordia de Viveiro]] | [[Ficheiro:Capilla de la Misericordia @ Viveiro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 121 | [[:d:Q5470369|Q5470369]] | [[castelo de Fornelos]] | |- | style='text-align:right'| 122 | [[:d:Q5477768|Q5477768]] | [[Casa das Ciencias]] | [[Ficheiro:Casa das Ciencias.001 - A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 123 | [[:d:Q5560274|Q5560274]] | [[Estación de Ponte Ambía]] | |- | style='text-align:right'| 124 | [[:d:Q5652854|Q5652854]] | [[casa consistorial de Lugo]] | [[Ficheiro:Ayuntamiento, Lugo, España, 2015-09-19, DD 01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 125 | [[:d:Q5672573|Q5672573]] | [[ponte da Ramallosa]] | [[Ficheiro:Puente romanico.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 126 | [[:d:Q5754665|Q5754665]] | [[casa consistorial do Porriño]] | [[Ficheiro:Casa Consistorial do Porriño.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 127 | [[:d:Q5754829|Q5754829]] | [[casa de Estanislao Durán]] | [[Ficheiro:Casa de Estanislao Durán, Manuel Felipe Quintana.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 128 | [[:d:Q5754972|Q5754972]] | [[Casa de Pedro Román]] | [[Ficheiro:Casa de Pedro Román (2).JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 129 | [[:d:Q5776801|Q5776801]] | [[Colexiata de Santiago Cangas|colexiata de Santiago de Cangas]] | [[Ficheiro:Excolexiata cangas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 130 | [[:d:Q5789988|Q5789988]] | [[mosteiro da Nosa Señora de Valdeflores]] | [[Ficheiro:Convento de Valdeflores Viveiro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 131 | [[:d:Q5817986|Q5817986]] | [[edificio Albo]] | [[Ficheiro:Edificio Albo 02.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 132 | [[:d:Q5818240|Q5818240]] | [[edificio Pardo Labarta]] | [[Ficheiro:Edificio Pardo Labarta, Jenaro de la Fuente.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 133 | [[:d:Q5911135|Q5911135]] | [[igrexa de San Pedro de Viveiro]] | [[Ficheiro:3398-San Pedro de Viveiro (Romanico S.X) (9854159893).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 134 | [[:d:Q5911192|Q5911192]] | [[igrexa de San Pedro Fiz do Hospital]] | [[Ficheiro:Incio 97011.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 135 | [[:d:Q5912570|Q5912570]] | [[igrexa da Soidade de Vigo]] | [[Ficheiro:Vigo - Iglesia de Nuestra Señora de la Soledad 06.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 136 | [[:d:Q5912583|Q5912583]] | [[Igrexa da Veracruz|templo da Vera Cruz do Carballiño]] | [[Ficheiro:2016 Templo da Vera Cruz. Carballiño 02.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 137 | [[:d:Q5940264|Q5940264]] | [[Estación de Caldelas de Tui]] | [[Ficheiro:Estación de tren de Caldelas de Tui, Tui.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 138 | [[:d:Q6021376|Q6021376]] | [[mosteiro de San Salvador de Lourenzá]] | [[Ficheiro:Lorenzana Lugo monasterio e iglesia lou.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 139 | [[:d:Q6121540|Q6121540]] | [[Santuario da Nosa Señora dos Milagres do Medo|santuario de Nosa Señora dos Milagres do Medo]] | [[Ficheiro:Santuario da Nosa Señora dos Milagres 19.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 140 | [[:d:Q6150520|Q6150520]] | [[Torre de Xunqueiras]] | [[Ficheiro:Torre do Pazo de Xunqueiras - A Pobra do Caramiñal.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 141 | [[:d:Q6150601|Q6150601]] | [[Torre dos Moreno]] | [[Ficheiro:Cantonmoreno050207peq2.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 142 | [[:d:Q8124415|Q8124415]] | [[santuario de Santa María a Real do Cebreiro]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María a Real, Pedrafita do Cebreiro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 143 | [[:d:Q8243797|Q8243797]] | [[basílica de San Martiño de Mondoñedo]] | [[Ficheiro:San Martiño de Mondoñedo, Foz.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 144 | [[:d:Q8341654|Q8341654]] | [[Casa Mülder]] | [[Ficheiro:Edificio Mülder, arquitecto Manuel Gómez Román, 1910.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 145 | [[:d:Q8341693|Q8341693]] | [[Casa Torre de Pazos Figueroa]] | [[Ficheiro:Palacete Urbano da Familia Pazos Figueroa, s. XVI, Praza de Almeida 4, Vigo.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 146 | [[:d:Q8342716|Q8342716]] | [[Castro de Fazouro]] | [[Ficheiro:Castro de Fazouro.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 147 | [[:d:Q8347677|Q8347677]] | [[colexiata de Santa María do Campo]] | [[Ficheiro:Colegiata de Santa Maria6.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 148 | [[:d:Q8464522|Q8464522]] | [[cruceiro do Hío]] | [[Ficheiro:Cruceiro do Hío.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 149 | [[:d:Q8772009|Q8772009]] | [[edificio El Moderno]] | [[Ficheiro:Vigo - Edificio El Moderno 1.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 150 | [[:d:Q8779363|Q8779363]] | [[estación de Baños de Molgas]] | [[Ficheiro:Estación de ferrocarril de Baños de Molgas 04.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 151 | [[:d:Q8841715|Q8841715]] | [[Estación de San Clodio-Quiroga|Estación de San Clodio - Quiroga]] | [[Ficheiro:Estación de San Clodio - Quiroga (3).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 152 | [[:d:Q9007141|Q9007141]] | [[igrexa de San Xulián de Astureses]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Xulián de Astureses.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 153 | [[:d:Q9007645|Q9007645]] | [[capela da Virxe Peregrina de Pontevedra]] | [[Ficheiro:Capilla de la Virgen Peregrina 2021.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 154 | [[:d:Q9010996|Q9010996]] | [[xardín de San Carlos]] | [[Ficheiro:Jardín de San Carlos, La Coruña, España, 2015-09-25, DD 76.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 155 | [[:d:Q9034379|Q9034379]] | [[mosteiro de San Pedro de Tenorio]] | [[Ficheiro:Tenorio4.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 156 | [[:d:Q9054435|Q9054435]] | [[pazo de Cadro]] | [[Ficheiro:Pazo de Cadro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 157 | [[:d:Q9055873|Q9055873]] | [[Parque Arqueolóxico da Arte Rupestre]] | [[Ficheiro:Laxe dos carballos 01.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 158 | [[:d:Q9055940|Q9055940]] | [[parque do Pasatempo]] | [[Ficheiro:Estanque del Retiro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 159 | [[:d:Q9057186|Q9057186]] | [[Pazo de Cadaval]] | [[Ficheiro:Pazo Urzáiz Cadaval.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 160 | [[:d:Q9057188|Q9057188]] | [[pazo de Fefiñáns]] | [[Ficheiro:Palacio de Fefiñanes, Cambados, Pontevedra, España, 2015-09-23, DD 23.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 161 | [[:d:Q9057194|Q9057194]] | [[Pazo de Mariñán]] | [[Ficheiro:Escalinata posterior Pazo Mariñán II.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 162 | [[:d:Q9064357|Q9064357]] | [[Ponte Lubiáns]] | [[Ficheiro:Puente Lubians.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 163 | [[:d:Q9064467|Q9064467]] | [[ponte da Misericordia]] | [[Ficheiro:Ponte da Misericordia, ría de Viveiro, Lugo, España.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 164 | [[:d:Q9074414|Q9074414]] | [[Santuario de Nosa Señora das Ermidas]] | [[Ficheiro:Santuario das Ermidas, O Bolo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 165 | [[:d:Q9085729|Q9085729]] | [[templo Votivo do Mar]] | [[Ficheiro:Templo Palacios 1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 166 | [[:d:Q9627574|Q9627574]] | [[Arca da Piosa|A Arca da Piosa]] | [[Ficheiro:Arca da Piosa0.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 167 | [[:d:Q9705152|Q9705152]] | [[castelo de Doiras]] | [[Ficheiro:Castillo de Doiras (Lugo).JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 168 | [[:d:Q9705443|Q9705443]] | [[castelo de Lobeira]] | [[Ficheiro:Cruz Lobeira.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 169 | [[:d:Q9705448|Q9705448]] | [[castelo de Mesía]] | [[Ficheiro:Castelo de Mesia (51).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 170 | [[:d:Q9705663|Q9705663]] | [[castelo de Ribadavia]] | [[Ficheiro:Castelo dos condes de Ribadavia.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 171 | [[:d:Q10269361|Q10269361]] | [[dolmen de Pedra Cuberta]] | [[Ficheiro:Dolmen Pedra Cuberta.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 172 | [[:d:Q10283611|Q10283611]] | [[pazo de Borraxeiros]] | [[Ficheiro:Pazo de Borraxeiros, vista posterior.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 173 | [[:d:Q10283618|Q10283618]] | [[pazo do Conde de Gondomar]] | [[Ficheiro:Pazo do Conde de Gondomar, porta.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 174 | [[:d:Q10283884|Q10283884]] | [[Forte de San Damián]] | [[Ficheiro:Fuerte de San Damián (N).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 175 | [[:d:Q10283886|Q10283886]] | [[forte de San Lourenzo]] | [[Ficheiro:Forte de San Lourenzo; entrada.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 176 | [[:d:Q10283898|Q10283898]] | [[castelo de Santa Cruz]] | [[Ficheiro:Castillo de Santa Cruz2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 177 | [[:d:Q10300592|Q10300592]] | [[igrexa de San Martiño de Sobrán]] | [[Ficheiro:Iglesia de San Martiño de Sobrán.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 178 | [[:d:Q10300836|Q10300836]] | [[igrexa de San Pedro de Ansemil]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Pedro de Ansemil.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 179 | [[:d:Q10315734|Q10315734]] | [[lagoa da Frouxeira]] | [[Ficheiro:Lagoa da Frouxeira.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 180 | [[:d:Q10316068|Q10316068]] | [[Laxe das Rodas]] | [[Ficheiro:Laxe das Rodas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 181 | [[:d:Q10330196|Q10330196]] | [[Mina da Parxubeira]] | [[Ficheiro:Dolmen Mina da Perxubeira.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 182 | [[:d:Q10331535|Q10331535]] | [[muíños do Folón e do Picón]] | [[Ficheiro:Folón.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 183 | [[:d:Q10332630|Q10332630]] | [[mosteiro de Santa María de Montederramo]] | [[Ficheiro:Fachada igrexa mosteiro de montederramo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 184 | [[:d:Q10351452|Q10351452]] | [[ponte do Burgo]] | [[Ficheiro:Pontevedra Capital Puente Burgo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 185 | [[:d:Q10383730|Q10383730]] | [[torre de Fírbeda]] | [[Ficheiro:Torre da Forxa en Porqueira (Ourense) (8058878721).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 186 | [[:d:Q10383734|Q10383734]] | [[Torre da Penela]] | [[Ficheiro:Torre da Penela.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 187 | [[:d:Q10383739|Q10383739]] | [[torre de Cillobre]] | [[Ficheiro:Torre de Cillobre A Laracha.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 188 | [[:d:Q10383745|Q10383745]] | [[torre de San Sadurniño]] | [[Ficheiro:Cambados Galicia 85.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 189 | [[:d:Q10383747|Q10383747]] | [[Torre de Sande]] | [[Ficheiro:Torre de Sande.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 190 | [[:d:Q10383755|Q10383755]] | [[torre de Vilanova dos Infantes]] | [[Ficheiro:Torre de Vilanova dos Infantes - Celanova - Ourense.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 191 | [[:d:Q10383761|Q10383761]] | [[torre do Bolo]] | [[Ficheiro:O bolo.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 192 | [[:d:Q10383785|Q10383785]] | [[torres de Mens]] | [[Ficheiro:Torres de Mens, Malpica.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 193 | [[:d:Q11680611|Q11680611]] | [[castro de Troña]] | [[Ficheiro:Castro de Troña e capela, Pías, Ponteareas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 194 | [[:d:Q11682819|Q11682819]] | [[mosteiro de San Pedro de Rocas]] | [[Ficheiro:San Pedro de Rocas (Esgos, Galiza).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 195 | [[:d:Q11682895|Q11682895]] | [[igrexa de Santa María de Adina]] | [[Ficheiro:Adina, Sanxenxo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 196 | [[:d:Q11682920|Q11682920]] | [[igrexa de Santa María a Real de Entrimo]] | [[Ficheiro:Iglesia de entrimo.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 197 | [[:d:Q11687776|Q11687776]] | [[A Terraza]] | [[Ficheiro:A Terraza, Sada, fachada dianteira.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 198 | [[:d:Q11693584|Q11693584]] | [[Monumento á mariña universal|Monumento á Mariña Universal]] | [[Ficheiro:Monumento á Mariña Universal, Monteferro, Panxón.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 199 | [[:d:Q11704641|Q11704641]] | [[torre de Bermúdez]] | [[Ficheiro:Museo-valle.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 200 | [[:d:Q12268090|Q12268090]] | [[faro de cabo Touriñán]] | [[Ficheiro:Cabo Touriñán - Faro -BT- 02.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 201 | [[:d:Q12333143|Q12333143]] | [[Fervenza do Ézaro]] | [[Ficheiro:Carnota - Monte Pindo (A Coruña, Galicia, España) 02 - Cascada del Ézaro.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 202 | [[:d:Q12380438|Q12380438]] | [[Chousa Nova|A Chousa Nova]] | [[Ficheiro:Chousa-nova-lousa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 203 | [[:d:Q12380459|Q12380459]] | [[Copa do Castro]] | |- | style='text-align:right'| 204 | [[:d:Q12381333|Q12381333]] | [[A Marola]] | [[Ficheiro:A Marola - panoramio.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 205 | [[:d:Q12382506|Q12382506]] | [[Adro Vello]] | [[Ficheiro:Archaeological excavations in Adro Vello, O Grove, Galicia, Spain 17-01-2012 15-42-05.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 206 | [[:d:Q12383187|Q12383187]] | [[Aquis Originis]] | [[Ficheiro:Ancient Roman thermae in Lobios, Ourense, Galicia, Spain-2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 207 | [[:d:Q12383922|Q12383922]] | [[Auditorio de Galicia]] | [[Ficheiro:Auditorio de Galicia - Santiago de Compostela.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 208 | [[:d:Q12384021|Q12384021]] | [[Baldaquino de San Breixo de Arcos de Furco|baldaquino de San Breixo de Arcos]] | [[Ficheiro:Cuntis, Arcos, Furco 02-02.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 209 | [[:d:Q12384022|Q12384022]] | [[baldaquino de San Salvador de Meis]] | [[Ficheiro:Meis San Salvador 02-08.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 210 | [[:d:Q12384277|Q12384277]] | [[Baños de Cortegada]] | [[Ficheiro:Balneario de Cortegada.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 211 | [[:d:Q12385033|Q12385033]] | [[campamento romano da Ciadella]] | [[Ficheiro:2017 Campamento romano da Ciadella. Sobrado. Galiza-5.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 212 | [[:d:Q12385200|Q12385200]] | [[capela de San Miguel de Ribadeo]] | [[Ficheiro:Capilla de San Miguel, Ribadeo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 213 | [[:d:Q12385201|Q12385201]] | [[capela do Ciprés]] | [[Ficheiro:CapillaCiprésSamos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 214 | [[:d:Q12385248|Q12385248]] | [[carballeira de San Lourenzo]] | [[Ficheiro:Carballeira de san lourenzo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 215 | [[:d:Q12385483|Q12385483]] | [[Casa da Axudantía]] | [[Ficheiro:CasaAxudantía.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 216 | [[:d:Q12385489|Q12385489]] | [[Casa das Campás]] | [[Ficheiro:Pontevedra capital Casa de las Campanas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 217 | [[:d:Q12385491|Q12385491]] | [[Casa de Don Inocencio]] | [[Ficheiro:Casa de indianos de Rinlo, Ribadeo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 218 | [[:d:Q12385497|Q12385497]] | [[Casa de Sela]] | [[Ficheiro:Casa de Sela.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 219 | [[:d:Q12385502|Q12385502]] | [[Casa do Óptico]] | [[Ficheiro:Casa do óptico. Fachada (Fronte SSO) 20220203 121027.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 220 | [[:d:Q12385634|Q12385634]] | [[castelo de Andrade]] | [[Ficheiro:Pontedeume-Andracast-04.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 221 | [[:d:Q12385635|Q12385635]] | [[castelo de Castro Caldelas]] | [[Ficheiro:Castelo de Castro Caldelas.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 222 | [[:d:Q12385638|Q12385638]] | [[castelo de Navia]] | [[Ficheiro:Navia 03064.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 223 | [[:d:Q12385657|Q12385657]] | [[castiñeiro de Pumbariños]] | [[Ficheiro:Castiñeiro de Pumbariños.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 224 | [[:d:Q12385711|Q12385711]] | [[Castro da Graña, Toques|castro da Graña]] | |- | style='text-align:right'| 225 | [[:d:Q12385713|Q12385713]] | [[castro da Lanzada]] | [[Ficheiro:2017 Castro da Lanzada. Noalla. Sanxenxo. Galiza-2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 226 | [[:d:Q12385714|Q12385714]] | [[castro da Subidá]] | [[Ficheiro:Castro da Subidá 2014.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 227 | [[:d:Q12385721|Q12385721]] | [[castro de Bordelle]] | |- | style='text-align:right'| 228 | [[:d:Q12385726|Q12385726]] | [[Castro de Castromao, Celanova|Castro de Castromao]] | [[Ficheiro:Castro de Castromao, 2014. PNOA cedido por © Instituto Geográfico Nacional.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 229 | [[:d:Q12385730|Q12385730]] | [[Castro de Cos]] | |- | style='text-align:right'| 230 | [[:d:Q12385735|Q12385735]] | [[castro de Ferrol]] | |- | style='text-align:right'| 231 | [[:d:Q12385738|Q12385738]] | [[castro de Leiro]] | |- | style='text-align:right'| 232 | [[:d:Q12385741|Q12385741]] | [[castro de Mabegondo]] | |- | style='text-align:right'| 233 | [[:d:Q12385745|Q12385745]] | [[castro de Montouto]] | [[Ficheiro:Castro de Montouto Figeroa Abegondo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 234 | [[:d:Q12385750|Q12385750]] | [[Castro de Nostián]] | [[Ficheiro:Castro de Nostián 02.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 235 | [[:d:Q12385751|Q12385751]] | [[castro de Nós]] | |- | style='text-align:right'| 236 | [[:d:Q12385752|Q12385752]] | [[castro de Pastoriza]] | [[Ficheiro:Castro da Pastoriza Arteixo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 237 | [[:d:Q12385753|Q12385753]] | [[castro de Pena Lopesa]] | [[Ficheiro:Castro pena lopesa o val1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 238 | [[:d:Q12385758|Q12385758]] | [[castro de Quintá]] | [[Ficheiro:Castro de quintá narón a coruña wikigl.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 239 | [[:d:Q12385763|Q12385763]] | [[castro de San Millao]] | [[Ficheiro:Castro de San Millao, Cualedro 11.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 240 | [[:d:Q12385764|Q12385764]] | [[Castro de San Román, A Laracha|castro de San Román]] | |- | style='text-align:right'| 241 | [[:d:Q12385767|Q12385767]] | [[castro de Santa Cristina]] | [[Ficheiro:Castro de Santa Cristina Oleiros A Coruña Galiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 242 | [[:d:Q12385768|Q12385768]] | [[castro de Santa Mariña]] | [[Ficheiro:Castro de santa mariña parapetos Ferrol wGL.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 243 | [[:d:Q12385770|Q12385770]] | [[castro de Sequeiro]] | [[Ficheiro:Vista de San Xiao dende o Castro de Sequeiro Narón A Coruañ Galiza wikigl.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 244 | [[:d:Q12385772|Q12385772]] | [[castro de Subiña]] | [[Ficheiro:Castro Vixía Subidiña Oleiros A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 245 | [[:d:Q12385773|Q12385773]] | [[castro de Toiriz]] | [[Ficheiro:Toiriz1.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 246 | [[:d:Q12385776|Q12385776]] | [[castro de Xaz]] | [[Ficheiro:Castro de Xaz Dorneda Oleiros Galiza A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 247 | [[:d:Q12385777|Q12385777]] | [[castro de Vizoño]] | [[Ficheiro:Castro de Vizoño Abegondo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 248 | [[:d:Q12385784|Q12385784]] | [[castro do Petouzal]] | [[Ficheiro:Castro do Petouzal O Couto Narón A Coruña Galiza Spain.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 249 | [[:d:Q12385909|Q12385909]] | [[cemiterio de Boisaca]] | [[Ficheiro:Rúa principal do cemiterio de Boisaca.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 250 | [[:d:Q12385927|Q12385927]] | [[Centro Arqueolóxico do Barbanza]] | [[Ficheiro:Boiro, Cespón, Centro Arqueolóxico do Barbanza 02-08.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 251 | [[:d:Q12385940|Q12385940]] | [[Centro de Interpretación da Muralla]] | [[Ficheiro:Centro de Interpretación da Muralla de Lugo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 252 | [[:d:Q12386327|Q12386327]] | [[Colexio de San Clemente]] | [[Ficheiro:Santiago Instituto Rosalía GDFL.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 253 | [[:d:Q12386447|Q12386447]] | [[convento de San Domingos da Coruña]] | [[Ficheiro:San Domingos A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 254 | [[:d:Q12386449|Q12386449]] | [[convento de San Xoán de Poio]] | [[Ficheiro:Mosteiro de San Xoán de Poio.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 255 | [[:d:Q12386451|Q12386451]] | [[convento da Nosa Señora da Purificación de Vilavella]] | [[Ficheiro:Convento de Vilavella, Redondela.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 256 | [[:d:Q12386452|Q12386452]] | [[convento do Rosario de San Sadurniño]] | [[Ficheiro:Igrexa e convento do Rosario.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 257 | [[:d:Q12386750|Q12386750]] | [[Cruceiro do Barrio da Costa|Cruceiro da Costa]] | [[Ficheiro:Cruceiro da Costa - Castrelos -Vigo.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 258 | [[:d:Q12386751|Q12386751]] | [[Cruceiro da Laxe de Taragoña]] | |- | style='text-align:right'| 259 | [[:d:Q12386752|Q12386752]] | [[cruceiro das Brañas]] | |- | style='text-align:right'| 260 | [[:d:Q12386754|Q12386754]] | [[cruceiro de Campos de Pazos]] | |- | style='text-align:right'| 261 | [[:d:Q12386756|Q12386756]] | [[Cruceiro de Cartomil]] | |- | style='text-align:right'| 262 | [[:d:Q12386761|Q12386761]] | [[cruceiro do Adro de Taragoña]] | |- | style='text-align:right'| 263 | [[:d:Q12386764|Q12386764]] | [[cruceiro dos Maios]] | [[Ficheiro:O Rosal, Tabagón, cruceiro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 264 | [[:d:Q12386771|Q12386771]] | [[Cruz de Avelán|A Cruz do Abelán]] | [[Ficheiro:Cruz de Avelán cropped.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 265 | [[:d:Q12387163|Q12387163]] | [[Pedra da Arca (Dumbría)|Dolmen da Pedra da Arca]] | [[Ficheiro:Dolmen da Pedra da Arca, Olveira, Dumbría.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 266 | [[:d:Q12387164|Q12387164]] | [[dolmen de Pedra Moura]] | [[Ficheiro:Carballo, Aldemunde, Pedra Moura 01-03a.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 267 | [[:d:Q12387932|Q12387932]] | [[ermida das Virtudes de Pontedeume]] | [[Ficheiro:Igrexa das Virtudes.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 268 | [[:d:Q12388282|Q12388282]] | [[faro de Monte Louro]] | [[Ficheiro:Faro Monte Louro (4063760194).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 269 | [[:d:Q12388284|Q12388284]] | [[faro de Punta Nariga]] | [[Ficheiro:FaroNariga 2014-09.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 270 | [[:d:Q12388464|Q12388464]] | [[fervenza do Belelle]] | [[Ficheiro:A Fervenza-Río Belelle.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 271 | [[:d:Q12388820|Q12388820]] | [[fortaleza de Cira]] | [[Ficheiro:Torre de Cira - Silleda.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 272 | [[:d:Q12390499|Q12390499]] | [[Hospital Nicolás Peña]] | [[Ficheiro:Hospital Nicolas Peña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 273 | [[:d:Q12390598|Q12390598]] | [[Santuario da Nosa Señora da Escravitude|igrexa da Nosa Señora da Escravitude]] | [[Ficheiro:Image-A Escravitude.Padron.Galiza1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 274 | [[:d:Q12390600|Q12390600]] | [[igrexa de San Bieito de Fefiñáns]] | [[Ficheiro:Vista xeral da igrexa de San Bieito, Fefiñáns, Cambados.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 275 | [[:d:Q12390601|Q12390601]] | [[igrexa de San Fiz de Solovio]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Fiz de Solovio, Santiago de Compostela.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 276 | [[:d:Q12390602|Q12390602]] | [[igrexa de San Froitoso de Santiago de Compostela]] | [[Ficheiro:Church of San Frutuoso, Santiago de Compostela-08-3 4.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 277 | [[:d:Q12390603|Q12390603]] | [[igrexa de San Mamede de Carnota]] | [[Ficheiro:San Mamede de Carnota.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 278 | [[:d:Q12390607|Q12390607]] | [[igrexa de San Martiño de Noia]] | [[Ficheiro:Noia Igrexa principal.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 279 | [[:d:Q12390609|Q12390609]] | [[igrexa de San Miguel de Breamo]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Miguel de Breamo, Pontedeume.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 280 | [[:d:Q12390610|Q12390610]] | [[igrexa de San Miguel de Osmo]] | [[Ficheiro:IgrexaOsmo2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 281 | [[:d:Q12390611|Q12390611]] | [[igrexa de San Pedro de Angoares]] | [[Ficheiro:Iglesia de San Pedro de Angoares - Ponteareas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 282 | [[:d:Q12390612|Q12390612]] | [[igrexa de San Pedro de Rebón]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Pedro de Rebón, Moraña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 283 | [[:d:Q12390613|Q12390613]] | [[igrexa de San Salvador de Escuadro]] | [[Ficheiro:IglesiadeEscuadro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 284 | [[:d:Q12390614|Q12390614]] | [[igrexa de San Salvador de Padróns]] | [[Ficheiro:Iglesia de San Salvador de Padróns, Ponteareas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 285 | [[:d:Q12390615|Q12390615]] | [[Igrexa de San Salvador de Taragoña|igrexa do Divino Salvador de Taragoña]] | [[Ficheiro:Taragoña igrexa Galicia.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 286 | [[:d:Q12390616|Q12390616]] | [[igrexa de San Tomé de Serantes]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santo Tomé de Serantes.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 287 | [[:d:Q12390617|Q12390617]] | [[igrexa de Santa Mariña Dozo]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Mariña Dozo - Cambados-CA32.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 288 | [[:d:Q12390618|Q12390618]] | [[igrexa de San Xurxo de Sacos]] | [[Ficheiro:IgrexaSanXurxo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 289 | [[:d:Q12390620|Q12390620]] | [[igrexa de Santa María de Gomariz]] | [[Ficheiro:Fachada igrexa de gomariz.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 290 | [[:d:Q12390622|Q12390622]] | [[igrexa de Santa María de Abadín]] | [[Ficheiro:4 Abadín (1).JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 291 | [[:d:Q12390623|Q12390623]] | [[igrexa de Santa María de Sacos]] | [[Ficheiro:IgrexaSacos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 292 | [[:d:Q12390624|Q12390624]] | [[igrexa de Santa María de Vilaselán]] | [[Ficheiro:Vilaselanlateral.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 293 | [[:d:Q12390626|Q12390626]] | [[igrexa de Santiago de Breixa]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santiago de Breixa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 294 | [[:d:Q12390627|Q12390627]] | [[igrexa de Santiago de Taboada]] | [[Ficheiro:Iglesia de Santiago de Taboada.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 295 | [[:d:Q12390628|Q12390628]] | [[igrexa de Santo Estevo de Cumiar]] | [[Ficheiro:Iglesia de Santo Estevo de Cumiar, Ponteareas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 296 | [[:d:Q12390629|Q12390629]] | [[igrexa de Santo Estevo de Ribas de Miño]] | [[Ficheiro:Iglesia de Santo Estevo de Ribas de Miño.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 297 | [[:d:Q12390630|Q12390630]] | [[igrexa de Santo Estevo do Vicedo]] | |- | style='text-align:right'| 298 | [[:d:Q12390631|Q12390631]] | [[igrexa vella de Santa Comba de Louro]] | [[Ficheiro:Igrexa Vella de Santa Comba de Louro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 299 | [[:d:Q12391346|Q12391346]] | [[Quiosco Alfonso|Kiosco Alfonso]] | [[Ficheiro:Kiosko Alfonso, A Coruña (5482919562).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 300 | [[:d:Q12393648|Q12393648]] | [[mosteiro de San Vicenzo de Pombeiro]] | [[Ficheiro:Lateral Pombeiro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 301 | [[:d:Q12393756|Q12393756]] | [[Museo Arqueolóxico Provincial de Ourense]] | [[Ficheiro:Ourense museo arqueolóxico 1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 302 | [[:d:Q12393765|Q12393765]] | [[Museo Massó]] | [[Ficheiro:Bueu, Nuseo Massó.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 303 | [[:d:Q12393793|Q12393793]] | [[Mámoas de Montemuíño]] | |- | style='text-align:right'| 304 | [[:d:Q12396251|Q12396251]] | [[Obelisco dos Cantóns]] | [[Ficheiro:Obelisco.001 - A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 305 | [[:d:Q12397054|Q12397054]] | [[Panificadora de Vigo]] | [[Ficheiro:A antigua panadería.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 306 | [[:d:Q12397268|Q12397268]] | [[Pazo Baión]] | [[Ficheiro:Pazobaion1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 307 | [[:d:Q12397275|Q12397275]] | [[pazo de Anzuxao]] | |- | style='text-align:right'| 308 | [[:d:Q12397277|Q12397277]] | [[pazo de Bendoiro de Abaixo]] | |- | style='text-align:right'| 309 | [[:d:Q12397278|Q12397278]] | [[pazo de Cardexía]] | [[Ficheiro:Pazo de Cardexía en Filgueira, Lalín.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 310 | [[:d:Q12397279|Q12397279]] | [[pazo de Cascaxide]] | [[Ficheiro:Pazo de Cascaxide en Escuadro (Silleda).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 311 | [[:d:Q12397280|Q12397280]] | [[Pazo de Castrelos]] | [[Ficheiro:Pazo Quiñones de León, Castrelos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 312 | [[:d:Q12397281|Q12397281]] | [[pazo de Chirleu]] | [[Ficheiro:Marin Monumental Pazo Chirleus.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 313 | [[:d:Q12397285|Q12397285]] | [[Pazo de Ibáñez]] | [[Ficheiro:Ribadeo, Pazo de Ibáñez, Casa do Concello.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 314 | [[:d:Q12397286|Q12397286]] | [[pazo de Liñares]] | [[Ficheiro:Pazo de Liñares, Prado.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 315 | [[:d:Q12397287|Q12397287]] | [[Pazo de Lourizán]] | [[Ficheiro:Pontevedra-Pazo de Montero Ríos en Lourizán (18780770493).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 316 | [[:d:Q12397290|Q12397290]] | [[pazo de San Lourenzo de Trasouto]] | [[Ficheiro:Pazo de San Lorenzo - Santiago de Compostela - 04 - Panorama.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 317 | [[:d:Q12397294|Q12397294]] | [[pazo de Vilar de Francos]] | [[Ficheiro:Fachada Pazo Vilardefrancos 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 318 | [[:d:Q12397295|Q12397295]] | [[pazo do Espiño]] | [[Ficheiro:Pazo da Finca do Espiño, López de Rego (Carme de Abaixo, Santiago de Compostela).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 319 | [[:d:Q12397339|Q12397339]] | [[Pedra das Cabras]] | [[Ficheiro:Pedra Cabras.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 320 | [[:d:Q12397371|Q12397371]] | [[Pedregal de Irimia]] | [[Ficheiro:Meira Pedregal de Irimia 06.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 321 | [[:d:Q12397515|Q12397515]] | [[pendellos da feira de Agolada]] | [[Ficheiro:Pendellos de Agolada.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 322 | [[:d:Q12397632|Q12397632]] | [[petróglifos da Borna]] | [[Ficheiro:Moaña grabados de A Borna.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 323 | [[:d:Q12397633|Q12397633]] | [[Petróglifos de Mogor]] | [[Ficheiro:Marin Mogor Petroglifo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 324 | [[:d:Q12397834|Q12397834]] | [[Policlínico Cíes]] | [[Ficheiro:Policlínico Cíes (3).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 325 | [[:d:Q12397859|Q12397859]] | [[Ponte Nafonso]] | [[Ficheiro:Noia A Ponte Nafonso 10.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 326 | [[:d:Q12397861|Q12397861]] | [[Ponte Vella de Lugo|ponte vella de Lugo]] | [[Ficheiro:Ponte Romana de Lugo 12X2013.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 327 | [[:d:Q12397866|Q12397866]] | [[Ponte Vella de Monforte de Lemos]] | [[Ficheiro:Río Cabe DSC 0781.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 328 | [[:d:Q12397869|Q12397869]] | [[Ponte das Partidas]] | [[Ficheiro:Ponte Das Partidas (3).JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 329 | [[:d:Q12397870|Q12397870]] | [[ponte de Bermaña]] | [[Ficheiro:Caldas, ponte romana 01-04.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 330 | [[:d:Q12397873|Q12397873]] | [[ponte de San Xurxo]] | [[Ficheiro:RíoLérez.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 331 | [[:d:Q12397876|Q12397876]] | [[ponte do Pozo Negro]] | [[Ficheiro:Ponte Poozo Negro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 332 | [[:d:Q12397934|Q12397934]] | [[Portela da Laxe]] | [[Ficheiro:Portela da Laxe.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 333 | [[:d:Q12398108|Q12398108]] | [[praza de touros de Pontevedra]] | [[Ficheiro:Pontevedra capital Plaza de Toros.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 334 | [[:d:Q12399328|Q12399328]] | [[Ruínas de San Domingos]] | [[Ficheiro:Pontevedra - Convento de Santo Domingo 01.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 335 | [[:d:Q12400104|Q12400104]] | [[santuario de Santo André de Teixido]] | [[Ficheiro:2014. Igrexa de Santo André de Teixido. Cedeira. Galiza. Tx10.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 336 | [[:d:Q12400946|Q12400946]] | [[Teatro Rosalía de Castro]] | [[Ficheiro:Teatro Rosalía de Castro A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 337 | [[:d:Q12401042|Q12401042]] | [[termas romanas de Lugo]] | [[Ficheiro:Termas romanas de Lugo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 338 | [[:d:Q12401204|Q12401204]] | [[torre da Lanzada]] | [[Ficheiro:2017 Restos da Torre da Lanzada. 02.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 339 | [[:d:Q12401816|Q12401816]] | [[Viaduto de Madrid (Redondela)]] | [[Ficheiro:Redondela Viadukt.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 340 | [[:d:Q12401817|Q12401817]] | [[Viaduto de Pontevedra (Redondela)]] | [[Ficheiro:Viaduto de Pontevedra, Redondela.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 341 | [[:d:Q12402365|Q12402365]] | [[Vila romana de Toralla|villa galaico-romana de Toralla]] | [[Ficheiro:Vila romana e salinas de Toralla - Vigo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 342 | [[:d:Q12402385|Q12402385]] | [[Virxe da Rocha]] | [[Ficheiro:Virxe da Rocha, Antonio Palacios.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 343 | [[:d:Q13582018|Q13582018]] | [[castelo da Lúa]] | [[Ficheiro:Castelo-da-Lúa-ruínas.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 344 | [[:d:Q13582021|Q13582021]] | [[castro de Torroso]] | |- | style='text-align:right'| 345 | [[:d:Q14568091|Q14568091]] | [[pazo de Oca]] | [[Ficheiro:Pazo de Oca.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 346 | [[:d:Q14826246|Q14826246]] | [[dolmen de Cabaleiros]] | [[Ficheiro:Dolmen de Cabaleiros, Tordoia.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 347 | [[:d:Q15410456|Q15410456]] | [[santuario da Virxe da Barca]] | [[Ficheiro:Santuario da Virxe da Barca, Muxía.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 348 | [[:d:Q15701659|Q15701659]] | [[igrexa de Santa María do Azougue]] | [[Ficheiro:Betanzos, Santa Maria do Azogue, fachada.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 349 | [[:d:Q16214320|Q16214320]] | [[Lapa de Gargantáns]] | [[Ficheiro:Lapa de Gargantans 01-04.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 350 | [[:d:Q16577676|Q16577676]] | [[igrexa de San Francisco de Ourense]] | [[Ficheiro:Iglesia de los Franciscanos - Parque de San Lazaro - Ourense 8.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 351 | [[:d:Q16628988|Q16628988]] | [[Santuario de San Campio de Figueiró|santuario de San Martiño e San Campio de Figueiró]] | [[Ficheiro:S. Martiño e S. Campio de Figueiró, fachada.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 352 | [[:d:Q17279813|Q17279813]] | [[Xardín botánico de Padrón]] | [[Ficheiro:Padrón Galicia Xullo 2006 01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 353 | [[:d:Q17631250|Q17631250]] | [[estación de Labacengos]] | [[Ficheiro:FEVE Labacengos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 354 | [[:d:Q18220881|Q18220881]] | [[igrexa de San Francisco de Betanzos]] | [[Ficheiro:Betanzos, San Francisco 01-01a.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 355 | [[:d:Q18229255|Q18229255]] | [[Torre de Nogueira]] | [[Ficheiro:Torres de Nogueira, San Roque, Coristanco.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 356 | [[:d:Q18247370|Q18247370]] | [[pazo de Hermida]] | [[Ficheiro:Torres de Lestrobe - Pazo de Hermida 001.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 357 | [[:d:Q18325225|Q18325225]] | [[capela de San Miguel de Celanova]] | [[Ficheiro:Capilla de San Miguel Arcángel de Celanova.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 358 | [[:d:Q18327586|Q18327586]] | [[Casas de Paredes]] | [[Ficheiro:Casa Paredes 11032.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 359 | [[:d:Q18327920|Q18327920]] | [[Torre de Figueiroa]] | [[Ficheiro:Figueroa 11163.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 360 | [[:d:Q18395817|Q18395817]] | [[Basílica de Santa María a Maior de Pontevedra|basílica de Santa María a Maior]] | [[Ficheiro:Main facade of the Basílica de Santa María a Maior de Pontevedra.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 361 | [[:d:Q18464866|Q18464866]] | [[capela da Nosa Señora do Pilar]] | [[Ficheiro:Santiago de Compostela. Parroquia do Pilar.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 362 | [[:d:Q18464888|Q18464888]] | [[igrexa de Santa María Salomé de Santiago de Compostela]] | [[Ficheiro:Iglesia de Santa María Salomé de Santiago de Compostela (3679047850).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 363 | [[:d:Q18464897|Q18464897]] | [[igrexa de Santa María do Camiño]] | [[Ficheiro:Santiago-21ago-18-smaria-camino.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 364 | [[:d:Q18464907|Q18464907]] | [[igrexa de Santa Susana de Santiago de Compostela]] | [[Ficheiro:Santiago Santa Susana 4.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 365 | [[:d:Q18482667|Q18482667]] | [[convento de Santa Clara de Santiago de Compostela]] | [[Ficheiro:Convento de Santa Clara en Santiago de Compostela 3XI2013 1.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 366 | [[:d:Q18482709|Q18482709]] | [[convento do Carme de Arriba]] | [[Ficheiro:Santiago zona vella GDFL050914 019.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 367 | [[:d:Q18619978|Q18619978]] | [[cemiterio dos Ingleses]] | [[Ficheiro:CementerioIngleses 2014-09a.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 368 | [[:d:Q18688359|Q18688359]] | [[igrexa de Santa María de Cabanas]] | [[Ficheiro:Iglesia de Santa María de Cabanas.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 369 | [[:d:Q18748054|Q18748054]] | [[mosteiro de Santa María de Mezonzo]] | [[Ficheiro:Santa Maria de Mezonzo. Vilasantar.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 370 | [[:d:Q19627223|Q19627223]] | [[Castelo Ramiro]] | |- | style='text-align:right'| 371 | [[:d:Q20021884|Q20021884]] | [[área arqueolóxica da Caeira]] | [[Ficheiro:Pedra grande de Montecelo, Boa Vista, A Caeira, Poio.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 372 | [[:d:Q20021885|Q20021885]] | [[área arqueolóxica de Tourón]] | [[Ficheiro:Coto da siribela.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 373 | [[:d:Q20052787|Q20052787]] | [[igrexa de San Bieito do Campo]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Bieito. Santiago de Compostela.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 374 | [[:d:Q20056027|Q20056027]] | [[Hospital de San Roque de Santiago de Compostela|Antigo Hospital de San Roque]] | [[Ficheiro:Cloister of Hospital de San Roque, Santiago de Compostela.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 375 | [[:d:Q20160171|Q20160171]] | [[Forno dos Mouros (Toques)|Forno dos Mouros]] | [[Ficheiro:Forno dos Mouros.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 376 | [[:d:Q20182113|Q20182113]] | [[Dolmen do Meixoeiro|dolmen de Meixoeiro]] | [[Ficheiro:Dolmen de Meixoeiro - Mos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 377 | [[:d:Q20535517|Q20535517]] | [[Hotel Universal]] | [[Ficheiro:Hotel AC Palacio Universal, Vigo, 2016.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 378 | [[:d:Q20535668|Q20535668]] | [[carballeira de Santa Susana]] | [[Ficheiro:Carballeira de Santa Susana1.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 379 | [[:d:Q20535857|Q20535857]] | [[Casa Yáñez]] | [[Ficheiro:Casa Yañez, Vigo, 2016.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 380 | [[:d:Q20535929|Q20535929]] | [[Casas de Oya]] | [[Ficheiro:MPacewick1904, AIglesias-MJMaldonado1998.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 381 | [[:d:Q20541047|Q20541047]] | [[Chan da Arquiña]] | [[Ficheiro:Dolmen de Chan da Arquiña (5666454416).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 382 | [[:d:Q20541170|Q20541170]] | [[Mámoa do Rei (Redondela)|Mámoa do Rei]] | [[Ficheiro:Mámoa do Rei, Monte Penide, Redondela.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 383 | [[:d:Q20541234|Q20541234]] | [[ponte dos Remedios]] | [[Ficheiro:Ponteareas, Ponte dos Remedios.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 384 | [[:d:Q20541427|Q20541427]] | [[ponte Taboada]] | [[Ficheiro:Ponte Taboada, río Deza 3.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 385 | [[:d:Q20541831|Q20541831]] | [[Santuario da Nosa Señora dos Remedios de Mondoñedo|santuario da Nosa Señora dos Remedios]] | [[Ficheiro:Mondonedo08.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 386 | [[:d:Q20542073|Q20542073]] | [[Torre de Alarma de Barciela]] | [[Ficheiro:Torre de Barciela.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 387 | [[:d:Q20542194|Q20542194]] | [[Zona especial de conservación A Ramallosa|A Ramallosa]] | [[Ficheiro:Esteiro do Miñor 1.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 388 | [[:d:Q20542582|Q20542582]] | [[castro da Revolta]] | [[Ficheiro:Croa Castro da Revolta Narón A Coruña Galiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 389 | [[:d:Q20542720|Q20542720]] | [[castro de Tralocastro]] | [[Ficheiro:Castro de Tralocastro Esmelle Ferrol A Coruña Spain.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 390 | [[:d:Q20543114|Q20543114]] | [[pazo do Pousadouro]] | [[Ficheiro:Pazo de Pousadouro.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 391 | [[:d:Q20543119|Q20543119]] | [[Castro de Traxeito]] | |- | style='text-align:right'| 392 | [[:d:Q20543324|Q20543324]] | [[Castro de Bexo]] | |- | style='text-align:right'| 393 | [[:d:Q20543448|Q20543448]] | [[Petróglifo de Bouza Abadín|petróglifos de Bouza Abadín]] | [[Ficheiro:Círculos do petróglifo de Bouza Abadín, Imo, San Xoán de Laíño, Dodro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 394 | [[:d:Q20543460|Q20543460]] | [[pazo de Petán]] | [[Ficheiro:Pazo de Petán, Redondela.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 395 | [[:d:Q20543758|Q20543758]] | [[convento de San Bieito da Guarda]] | [[Ficheiro:Convento de San Bieito, A Guarda.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 396 | [[:d:Q20543771|Q20543771]] | [[convento de San Francisco de Tui]] | [[Ficheiro:Tuy - Iglesia de San Francisco 03.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 397 | [[:d:Q20543959|Q20543959]] | [[faro de Oza]] | [[Ficheiro:Faro de Oza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 398 | [[:d:Q20544197|Q20544197]] | [[santuario da Nosa Señora do Corpiño]] | [[Ficheiro:Santuario de O Corpiño - panoramio.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 399 | [[:d:Q20544313|Q20544313]] | [[Centro de Interpretación da Batalla e o Patrimonio Cultural de Rande]] | [[Ficheiro:Centro de Interpretación da Batalla e o Patrimonio Cultural de Rande.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 400 | [[:d:Q20544460|Q20544460]] | [[castro de Bouzalonga]] | |- | style='text-align:right'| 401 | [[:d:Q20544738|Q20544738]] | [[Pazo de Ortigueira]] | [[Ficheiro:Fonte do pazo de Santa Cruz de Ribadulla, Vedra.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 402 | [[:d:Q20545003|Q20545003]] | [[castelo dos Novais]] | [[Ficheiro:Castelo dos Novais.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 403 | [[:d:Q20545185|Q20545185]] | [[IES Virxe do Mar]] | |- | style='text-align:right'| 404 | [[:d:Q20545312|Q20545312]] | [[igrexa de San Miguel de Ponte]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Miguel de Ponte, Silleda.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 405 | [[:d:Q20545452|Q20545452]] | [[igrexa de Santa María de Castrelos]] | [[Ficheiro:Santa María de Castrelos, Vigo.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 406 | [[:d:Q20545460|Q20545460]] | [[ponte de Cernadela]] | [[Ficheiro:Mondariz 01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 407 | [[:d:Q20545475|Q20545475]] | [[igrexa de San Pedro da Mezquita]] | [[Ficheiro:San Pedro de A Mezquita (50529009878).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 408 | [[:d:Q20545484|Q20545484]] | [[igrexa de San Pedro de Bembibre]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Pedro de Bembibre - Taboada (Lugo) - Fachada.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 409 | [[:d:Q20545500|Q20545500]] | [[igrexa de San Salvador de Coruxo]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Salvador de Coruxo, Vigo, Galiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 410 | [[:d:Q20545513|Q20545513]] | [[igrexa de San Xián de Veiga]] | [[Ficheiro:Igrexa San Xián de Veiga.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 411 | [[:d:Q20545521|Q20545521]] | [[igrexa de San Xoán de Sadurnín]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Xoán de Sadurnín, Cenlle.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 412 | [[:d:Q20545532|Q20545532]] | [[igrexa de Santa María de Baiona]] | [[Ficheiro:Ex-Colexiata de Santa María de Baiona.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 413 | [[:d:Q20545543|Q20545543]] | [[igrexa de Santa María de Darbo]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Darbo, Cangas do Morrazo.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 414 | [[:d:Q20545566|Q20545566]] | [[igrexa de San Martiño de Fiestras]] | [[Ficheiro:Iglesia de San Martiño de Fiestras.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 415 | [[:d:Q20545567|Q20545567]] | [[igrexa de Santiago de Redondela]] | [[Ficheiro:Igrexa Parroquial Santiago Redondela.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 416 | [[:d:Q20545578|Q20545578]] | [[igrexa de Santiago de Vigo]] | [[Ficheiro:Santiago de Vigo, do arquitecto Manuel Felipe Quintana.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 417 | [[:d:Q20545590|Q20545590]] | [[igrexa de Santo Estevo de Sandiás]] | [[Ficheiro:Igrexa Santo Estevo de Sandiás.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 418 | [[:d:Q20545660|Q20545660]] | [[castro dos Bicás]] | [[Ficheiro:Castro de Vicás San Xiao Naron Galiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 419 | [[:d:Q20545755|Q20545755]] | [[Cruceiro de Bustelo]] | [[Ficheiro:Cruceiro de Bustelo.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 420 | [[:d:Q20545849|Q20545849]] | [[pazo de Fillaboa]] | |- | style='text-align:right'| 421 | [[:d:Q20545860|Q20545860]] | [[ponte de Fillaboa]] | [[Ficheiro:Ponte medieval Tea Salvaterra.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 422 | [[:d:Q20546098|Q20546098]] | [[Monte do Castro, Ribadumia|Monte do Castro]] | [[Ficheiro:Monte do Castro 02-26.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 423 | [[:d:Q20546130|Q20546130]] | [[igrexa de San Martiño de Ozón]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Martiño de Ozón, Muxía.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 424 | [[:d:Q20546239|Q20546239]] | [[Sálvora, Aguiño, Ribeira|Sálvora]] | [[Ficheiro:Illa de Sálvora - aldea.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 425 | [[:d:Q20546705|Q20546705]] | [[Pazo de Reboreda (Redondela)|pazo de Reboreda]] | [[Ficheiro:Pazo e igrexa de Reboreda, Redondela.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 426 | [[:d:Q20546770|Q20546770]] | [[castro de Morro Canide]] | [[Ficheiro:Castro de Morro Canide Oleiros A Coruña Galiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 427 | [[:d:Q20546896|Q20546896]] | [[mosteiro de San Cibrao de Montecubeiro]] | [[Ficheiro:San Cibrao, Montecubeiro, Galiza.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 428 | [[:d:Q20546900|Q20546900]] | [[Cruceiro da Santísima Trindade]] | [[Ficheiro:Cruceiro da Santísima Trinidade, Baiona (4).JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 429 | [[:d:Q20546907|Q20546907]] | [[mosteiro de San Pedro de Soandres]] | [[Ficheiro:Igrexa Soandres.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 430 | [[:d:Q20546916|Q20546916]] | [[Mosteiro de San Nicolao de Cis|mosteiro de San Salvador de Cis]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Nicolao de Cis, Oza dos Ríos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 431 | [[:d:Q20546930|Q20546930]] | [[mosteiro de Santa María de Ferreira de Pallares]] | [[Ficheiro:FerreiraPallaresFrontal.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 432 | [[:d:Q20546938|Q20546938]] | [[mosteiro de Santa María de Ferreira de Pantón]] | [[Ficheiro:Ferreira de Pantón Santa María 162.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 433 | [[:d:Q20546947|Q20546947]] | [[mosteiro de Santo Estevo de Atán]] | [[Ficheiro:Iglesia de Santo Estevo de Atan 1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 434 | [[:d:Q20546958|Q20546958]] | [[mosteiro dos Santos Xusto e Pastor de Toxos Outos]] | [[Ficheiro:San Xusto. Lousame. Galicia 1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 435 | [[:d:Q20547002|Q20547002]] | [[castro do Vilar]] | [[Ficheiro:Castro do Vilar Trasancos Narón.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 436 | [[:d:Q20547029|Q20547029]] | [[igrexa de Santa María de Caleiro]] | [[Ficheiro:Iglesia de Santa María de Caleiro2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 437 | [[:d:Q20547444|Q20547444]] | [[Lagoa Sacra de Olives]] | [[Ficheiro:Lagoadexestoso7.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 438 | [[:d:Q20547725|Q20547725]] | [[igrexa de Santa María de Muxía]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María, Muxía (6989721903).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 439 | [[:d:Q20547822|Q20547822]] | [[fortaleza de Castro de Amarante]] | [[Ficheiro:Castelo de Amarante.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 440 | [[:d:Q20548067|Q20548067]] | [[fraga de Catasós]] | [[Ficheiro:2 Fraga de Catasós 1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 441 | [[:d:Q20548119|Q20548119]] | [[Pazo da Pastora]] | |- | style='text-align:right'| 442 | [[:d:Q20548150|Q20548150]] | [[Pazo de Armuño]] | [[Ficheiro:Pazo de Armuño Bergondo A Coruña Galiza Spain.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 443 | [[:d:Q20548168|Q20548168]] | [[ermida da Nosa Señora da Lanzada]] | [[Ficheiro:Lateral view of A Lanzada Chapel, Sanxenxo, Galicia (Spain).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 444 | [[:d:Q20548185|Q20548185]] | [[ponte do Demo]] | [[Ficheiro:Ponte do Demo, Silleda.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 445 | [[:d:Q20548206|Q20548206]] | [[pazo de Montes Claros]] | [[Ficheiro:Pazo Montesclaros A Laracha.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 446 | [[:d:Q20548309|Q20548309]] | [[castro de Vilasanche]] | [[Ficheiro:Castro de Vilasanche croa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 447 | [[:d:Q20548406|Q20548406]] | [[castro de Vilasuso]] | [[Ficheiro:Castro de Vilasuso O val Narón.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 448 | [[:d:Q20548434|Q20548434]] | [[castro de Santa María de Cervantes]] | [[Ficheiro:Castro de Santa María de Cervantes 1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 449 | [[:d:Q20548647|Q20548647]] | [[Castro Candaz]] | [[Ficheiro:Castro Candaz.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 450 | [[:d:Q20548893|Q20548893]] | [[castelo de Cans]] | [[Ficheiro:O Porriño, Castelo de Cans, 358 m.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 451 | [[:d:Q20548938|Q20548938]] | [[pazo de Lestrobe]] | [[Ficheiro:Pazo de Lestrobe, Dodro, Dodro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 452 | [[:d:Q20549052|Q20549052]] | [[capela da Virxe das Neves]] | [[Ficheiro:Capela da Virxe das Neves no Monte da Peneda.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 453 | [[:d:Q20549058|Q20549058]] | [[capela de Santa María de Oza]] | [[Ficheiro:Capela de Santa María de Oza (A Coruña).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 454 | [[:d:Q20549804|Q20549804]] | [[estación de Silleda]] | [[Ficheiro:Estación de Silleda.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 455 | [[:d:Q20549850|Q20549850]] | [[ponte vella de Xuño]] | [[Ficheiro:Ponte vello de Xuño Ou Ponte Río Sieira (Porto do Son).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 456 | [[:d:Q20549898|Q20549898]] | [[Casa da Alfóndega]] | [[Ficheiro:Casa da Alfóndiga, Redondela.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 457 | [[:d:Q20549907|Q20549907]] | [[Casa da Torre (Redondela)|Casa da Torre]] | [[Ficheiro:Casa da Torre, Redondela.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 458 | [[:d:Q20549919|Q20549919]] | [[Casa de Boado]] | |- | style='text-align:right'| 459 | [[:d:Q20550197|Q20550197]] | [[pazo de Soutoxuste]] | |- | style='text-align:right'| 460 | [[:d:Q20550285|Q20550285]] | [[castelo do Carbedo]] | [[Ficheiro:Carbedo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 461 | [[:d:Q20550300|Q20550300]] | [[igrexa de Santa María de Taboada dos Freires]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Taboada dos Freires, Galiza 5.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 462 | [[:d:Q20550390|Q20550390]] | [[fortaleza de Castrizán]] | [[Ficheiro:Muralla no Monte da Peneda.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 463 | [[:d:Q20550396|Q20550396]] | [[Teatro Cine Fraga]] | [[Ficheiro:Fraga, Luis Gutiérrez Soto, César Portela.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 464 | [[:d:Q20550409|Q20550409]] | [[igrexa de San Mamede do Castro]] | [[Ficheiro:Iglesia de San Mamede do Castro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 465 | [[:d:Q20550435|Q20550435]] | [[teixo dos Tenreiro]] | [[Ficheiro:Teixo dos Tenreiro, xullo 2015.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 466 | [[:d:Q20550494|Q20550494]] | [[castro da Croa de Leixa]] | [[Ficheiro:Castro Croa de Leixa Ferrol.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 467 | [[:d:Q20550503|Q20550503]] | [[castro das Croas]] | |- | style='text-align:right'| 468 | [[:d:Q20550506|Q20550506]] | [[Castro das Travesas]] | [[Ficheiro:Castro das Travesas Carral.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 469 | [[:d:Q20550511|Q20550511]] | [[Castro de Altamira, Taboexa|castro de Altamira]] | [[Ficheiro:Petróglifo no Castro de Taboexa, As Neves, Pontevedra.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 470 | [[:d:Q20550517|Q20550517]] | [[Castro de Areosa-Xuanzos]] | |- | style='text-align:right'| 471 | [[:d:Q20550533|Q20550533]] | [[Castro de Castromaior]] | [[Ficheiro:Castromaior 2014.png|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 472 | [[:d:Q20550536|Q20550536]] | [[castro de Cerneda]] | [[Ficheiro:Castro de Cerneda Cambre.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 473 | [[:d:Q20550553|Q20550553]] | [[Castro de Mallou]] | |- | style='text-align:right'| 474 | [[:d:Q20550560|Q20550560]] | [[Castro de Montealegre]] | |- | style='text-align:right'| 475 | [[:d:Q20550568|Q20550568]] | [[castro de Montes Claros]] | [[Ficheiro:Castro de Montesclaros A Laracha.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 476 | [[:d:Q20550657|Q20550657]] | [[Castromiñán]] | [[Ficheiro:Castromiñán.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 477 | [[:d:Q20551300|Q20551300]] | [[Centro Arqueolóxico de Salinae]] | [[Ficheiro:Salinas do Areal - Vigo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 478 | [[:d:Q20551362|Q20551362]] | [[castro de Centroña]] | [[Ficheiro:Castro de Castrelo.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 479 | [[:d:Q20925487|Q20925487]] | [[Cemiterio de Pereiró]] | [[Ficheiro:Pereiró, a José García Barbón, 1831 - 1909.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 480 | [[:d:Q20925491|Q20925491]] | [[igrexa de Santiago de Bembrive]] | [[Ficheiro:Iglesia de Santiago de Bembrive 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 481 | [[:d:Q21006157|Q21006157]] | [[igrexa de San Pedro de Lugo]] | [[Ficheiro:Igrexa parroquial de San Pedro, Lugo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 482 | [[:d:Q21031178|Q21031178]] | [[castelo da Pena]] | [[Ficheiro:Castelo da Pena, Xinzo de Limia 01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 483 | [[:d:Q21031179|Q21031179]] | [[torre do Castro]] | [[Ficheiro:Torre do Castro, O Castro de Valdeorras - 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 484 | [[:d:Q21155908|Q21155908]] | [[castelo de Monforte de Lemos]] | [[Ficheiro:Castelo (Monforte de Lemos).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 485 | [[:d:Q21155953|Q21155953]] | [[castro de Castrolandín]] | [[Ficheiro:Archaeological excavations in Castrolandin, Cuntis, Galicia, Spain (19-08-2012) 19-08-2012 18-47-27.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 486 | [[:d:Q21680701|Q21680701]] | [[castelo do Casón]] | [[Ficheiro:Castelo do Casón.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 487 | [[:d:Q23905886|Q23905886]] | [[Casa do Consulado]] | [[Ficheiro:Casa d Consulado (A Coruña).jpeg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 488 | [[:d:Q23993486|Q23993486]] | [[Illa da Creba|A Creba]] | [[Ficheiro:Esteiro.jpeg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 489 | [[:d:Q23995326|Q23995326]] | [[monte Louro]] | [[Ficheiro:Monte Louro (1).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 490 | [[:d:Q24003830|Q24003830]] | [[Punta Santa Comba]] | |- | style='text-align:right'| 491 | [[:d:Q24013690|Q24013690]] | [[edificio Banca Viñas-Aranda]] | [[Ficheiro:Banca Viñas Aranda, Antonio Palacios, 1941.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 492 | [[:d:Q24023111|Q24023111]] | [[parque da Palma]] | [[Ficheiro:Palco con decoración navideña (4197926851).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 493 | [[:d:Q24023118|Q24023118]] | [[pozo da Aguada]] | [[Ficheiro:Pozo da Aguada.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 494 | [[:d:Q24023122|Q24023122]] | [[cruceiro do Loureiro]] | |- | style='text-align:right'| 495 | [[:d:Q24024667|Q24024667]] | [[Atalaya Park (parke sa Espanya)]] | [[Ficheiro:Q24024667.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 496 | [[:d:Q24050379|Q24050379]] | [[Casa das Artes]] | [[Ficheiro:Fundación Laxeiro (10).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 497 | [[:d:Q24934149|Q24934149]] | [[torre de Escuredo]] | [[Ficheiro:Torre de Escudero, O Grove (Bien de Interés Cultural).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 498 | [[:d:Q24943653|Q24943653]] | [[pazo do Faramello]] | [[Ficheiro:Palace of Faramello, Rois, Galicia (Spain).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 499 | [[:d:Q25379584|Q25379584]] | [[dolmen de Pedra Moura de Monte Carneo]] | [[Ficheiro:Vimianzo, Treos, Pedra Moura 01-02b.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 500 | [[:d:Q25508906|Q25508906]] | [[Pazo de San Pedro de Bembibre]] | [[Ficheiro:Pazo de San Pedro de Bembibre (detalle 1), Taboada, Galiza.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 501 | [[:d:Q25509149|Q25509149]] | [[Poza da Moura]] | [[Ficheiro:Fervenza da Poza da Moura, Domaio.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 502 | [[:d:Q25509185|Q25509185]] | [[igrexa de San Miguel de Bouzas]] | [[Ficheiro:S. Miguel de Bouzas, igrexa parroquial.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 503 | [[:d:Q25509197|Q25509197]] | [[arco visigótico de Panxón]] | [[Ficheiro:Los tiempos cambian.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 504 | [[:d:Q25509208|Q25509208]] | [[Convento de Santo Agostiño de Pontedeume]] | [[Ficheiro:Pontedeume.Galiza.041.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 505 | [[:d:Q25509221|Q25509221]] | [[castelo de Aranga]] | |- | style='text-align:right'| 506 | [[:d:Q25509222|Q25509222]] | [[Castelo de Vitres]] | |- | style='text-align:right'| 507 | [[:d:Q25509238|Q25509238]] | [[castelo de Brandufe]] | |- | style='text-align:right'| 508 | [[:d:Q25509257|Q25509257]] | [[fortaleza de Barcala]] | |- | style='text-align:right'| 509 | [[:d:Q25509258|Q25509258]] | [[torre de Broño]] | |- | style='text-align:right'| 510 | [[:d:Q25509263|Q25509263]] | [[pazo do Cotón]] | [[Ficheiro:Pazo do Cotón 29VII2012 2.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 511 | [[:d:Q25509264|Q25509264]] | [[castelo de Luania]] | |- | style='text-align:right'| 512 | [[:d:Q25509506|Q25509506]] | [[Devesa da Rogueira]] | [[Ficheiro:Ancares – Courel Devesa da Rogueira01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 513 | [[:d:Q25509517|Q25509517]] | [[castelo de Cedofeita]] | |- | style='text-align:right'| 514 | [[:d:Q25509639|Q25509639]] | [[Pedrafita do Casal]] | [[Ficheiro:Pedrafita do Casal.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 515 | [[:d:Q25509702|Q25509702]] | [[pazo de Rubiáns]] | [[Ficheiro:Vilagarcía de Arousa-Pazo de Rubians-Fachada principal (7008680485).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 516 | [[:d:Q25509705|Q25509705]] | [[Torres do Allo]] | [[Ficheiro:Torres do Allo, Zas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 517 | [[:d:Q25509802|Q25509802]] | [[castelo de Eirís]] | [[Ficheiro:Castelo de Eirís.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 518 | [[:d:Q25509950|Q25509950]] | [[Igrexa de San Francisco da Coruña|igrexa de San Francisco de Asís da Coruña]] | [[Ficheiro:Iglesia de los Franciscanos.001 - A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 519 | [[:d:Q25509954|Q25509954]] | [[igrexa de San Xoán de Vilanova]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Xoán de Vilanova, Miño.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 520 | [[:d:Q25509999|Q25509999]] | [[acueduto do Paseo das Pontes]] | [[Ficheiro:Acueduto do Paseo das Pontes (2).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 521 | [[:d:Q25510031|Q25510031]] | [[igrexa de San Vicenzo de Elviña]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Vicenzo de Elviña(Elviña, A Coruña).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 522 | [[:d:Q25510037|Q25510037]] | [[igrexa de Santa María de Oza]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Oza (Oza, A Coruña).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 523 | [[:d:Q25510044|Q25510044]] | [[igrexa de San Cristovo das Viñas]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Cristovo das Viñas.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 524 | [[:d:Q25510052|Q25510052]] | [[igrexa de San Pedro de Visma]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Pedro de Visma (Visma, A Coruña) 02.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 525 | [[:d:Q25510075|Q25510075]] | [[igrexa das Capuchinas da Coruña]] | [[Ficheiro:A Coruña - Antiguo Convento de las Capuchinas 02.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 526 | [[:d:Q25510080|Q25510080]] | [[Palacio de Capitanía]] | [[Ficheiro:A Coruña - Palacio de Capitanía General 1.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 527 | [[:d:Q25510094|Q25510094]] | [[igrexa de San Nicolao da Coruña]] | [[Ficheiro:Igrexa San Nicolao da Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 528 | [[:d:Q25510213|Q25510213]] | [[convento de San Diego de Canedo]] | [[Ficheiro:Convento de San Diego de Canedo (1816318161).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 529 | [[:d:Q25510442|Q25510442]] | [[ponte de Sárdoma]] | [[Ficheiro:Ponte de Sárdoma, río Lagares.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 530 | [[:d:Q25510445|Q25510445]] | [[Edificio da Equitativa]] | [[Ficheiro:La Equitativa, 1948, Vigo.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 531 | [[:d:Q25510448|Q25510448]] | [[Pazo de San Roque]] | [[Ficheiro:San Roque puerta de entrada - panoramio.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 532 | [[:d:Q25510879|Q25510879]] | [[Illote do Castelo]] | [[Ficheiro:Illote do Castelo 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 533 | [[:d:Q25511323|Q25511323]] | [[igrexa de Santo André da Coruña]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santo André.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 534 | [[:d:Q25511359|Q25511359]] | [[Capela da Venerable Orde Terceira|capela da Venerable Orde Terceira de San Francisco]] | [[Ficheiro:A Coruña - Ex Convento de San Francisco 1.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 535 | [[:d:Q25512158|Q25512158]] | [[fervenza de Entrecruces]] | [[Ficheiro:Fervenza de Entrecruces, Carballo (4467017047).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 536 | [[:d:Q25512871|Q25512871]] | [[convento de Santa Bárbara da Coruña]] | [[Ficheiro:Convento de Santa Bárbara, La Coruña, España, 2015-09-25, DD 86.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 537 | [[:d:Q27885520|Q27885520]] | [[pazo da Touza]] | [[Ficheiro:Pazo-da-Touza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 538 | [[:d:Q27885550|Q27885550]] | [[Pazo de Lamelas]] | [[Ficheiro:Pazo de Lamelas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 539 | [[:d:Q27885573|Q27885573]] | [[Pazo de Pías]] | [[Ficheiro:Pazo de Pías.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 540 | [[:d:Q28056054|Q28056054]] | [[cargadoiro da Minero Siderúrgica de Ponferrada]] | [[Ficheiro:Cargadoiro Coto Wagner, Minero Siderúrgica de Ponferrada.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 541 | [[:d:Q28121690|Q28121690]] | [[Moreira (Q28121690)|Moreira]] | |- | style='text-align:right'| 542 | [[:d:Q28355679|Q28355679]] | [[Edificio Aurora Polar]] | [[Ficheiro:Edificio Aurora Polar 1959 Jenaro de la Fuente Álvarez.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 543 | [[:d:Q28355683|Q28355683]] | [[edificio Curbera]] | [[Ficheiro:Edificio Rascacielos en García Barbón 30, siniestro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 544 | [[:d:Q28375228|Q28375228]] | [[faro da illa de Ons]] | [[Ficheiro:Faro da Illa de Ons.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 545 | [[:d:Q28375603|Q28375603]] | [[faro de Corrubedo]] | [[Ficheiro:Faro Corrubedo (4063782760).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 546 | [[:d:Q28376070|Q28376070]] | [[faro de Rebordiño]] | [[Ficheiro:Faro Rebordiño, Muros.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 547 | [[:d:Q28746111|Q28746111]] | [[Pazo de Brito]] | [[Ficheiro:Pazo de Brito portalón.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 548 | [[:d:Q29954477|Q29954477]] | [[faro de cabo Silleiro]] | [[Ficheiro:Faro de Cabo Silleiro (8117621122).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 549 | [[:d:Q30899426|Q30899426]] | [[batería J-3]] | |- | style='text-align:right'| 550 | [[:d:Q31280761|Q31280761]] | [[pazo de Lira]] | [[Ficheiro:Salvaterra de M., Pazo de Lira.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 551 | [[:d:Q31280815|Q31280815]] | [[castro de Loios]] | [[Ficheiro:Castro Loios Miño A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 552 | [[:d:Q31280824|Q31280824]] | [[castro de Figueiroa]] | [[Ficheiro:Castro de Figueiroa Arteixo A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 553 | [[:d:Q31280835|Q31280835]] | [[castro das Barreiras]] | [[Ficheiro:Castro das Barreiras 2020 08.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 554 | [[:d:Q31280846|Q31280846]] | [[pazo de Trasariz]] | [[Ficheiro:Pazo de Trasariz, Vimianzo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 555 | [[:d:Q31280851|Q31280851]] | [[Casota de Freáns]] | [[Ficheiro:Casota de Freáns (II).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 556 | [[:d:Q31280864|Q31280864]] | [[ponte de Mourentán]] | [[Ficheiro:Ponte Romana de San Xoan (1).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 557 | [[:d:Q31280865|Q31280865]] | [[pazo das Torres de Cereixo]] | [[Ficheiro:Torres de Cereixo, Cereixo, Vimianzo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 558 | [[:d:Q31280877|Q31280877]] | [[castro do Sino]] | |- | style='text-align:right'| 559 | [[:d:Q31280892|Q31280892]] | [[Penedos de Pasarela e Traba]] | [[Ficheiro:LAxePraiaTraba.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 560 | [[:d:Q31280923|Q31280923]] | [[castro do Croado]] | |- | style='text-align:right'| 561 | [[:d:Q31280991|Q31280991]] | [[dolmen de Pedra da Lebre]] | [[Ficheiro:Dolmen Pedra da lebre.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 562 | [[:d:Q31281015|Q31281015]] | [[Fornela dos Mouros]] | [[Ficheiro:Dolmen da Fornela dos Mouros.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 563 | [[:d:Q31281017|Q31281017]] | [[Mina de Recesindes]] | |- | style='text-align:right'| 564 | [[:d:Q31281019|Q31281019]] | [[Arca do Rabós]] | [[Ficheiro:Arca de Rabós (29746000160).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 565 | [[:d:Q31281024|Q31281024]] | [[Pedra Vixía]] | |- | style='text-align:right'| 566 | [[:d:Q31281025|Q31281025]] | [[Arquiña de Vilaseco]] | [[Ficheiro:Vimianzo, Castrelo, Arquiña de Vilaseco 01-01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 567 | [[:d:Q31281051|Q31281051]] | [[capela de Santa Liberata de Baiona]] | [[Ficheiro:Baiona - 11 - Igrexa de Santa Liberata.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 568 | [[:d:Q31281188|Q31281188]] | [[torre de Guimarei]] | [[Ficheiro:Torre de Guimarei.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 569 | [[:d:Q31281601|Q31281601]] | [[Montes de Brión]] | [[Ficheiro:Monte Brión Ferrol.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 570 | [[:d:Q31281705|Q31281705]] | [[capela dos Santos Reis do Valado]] | [[Ficheiro:Capela dos Santos Reis.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 571 | [[:d:Q31281728|Q31281728]] | [[castro de Lavacerido]] | [[Ficheiro:Castro de Lavacerido 1 Valdoviño A Coruña Galiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 572 | [[:d:Q31281773|Q31281773]] | [[Castro dos Castros]] | [[Ficheiro:Castro dos Castros Catabois Ferrol A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 573 | [[:d:Q31281774|Q31281774]] | [[Castro dos Gafos]] | [[Ficheiro:Catro dos Gafos Valón Ferrol A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 574 | [[:d:Q31281779|Q31281779]] | [[castro do Rodo]] | [[Ficheiro:Castro do Rodo Pantín Valdoviño.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 575 | [[:d:Q31281780|Q31281780]] | [[castro de Lago]] | [[Ficheiro:Castro de Lago Meirás Valdoviño A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 576 | [[:d:Q31281835|Q31281835]] | [[castro de Lodeiro]] | [[Ficheiro:Castro de Lodeiro Valdoviño A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 577 | [[:d:Q31281866|Q31281866]] | [[castro de Crecente]] | [[Ficheiro:Castro de Crecente Valdoviño.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 578 | [[:d:Q31281869|Q31281869]] | [[castro da Lagoa]] | [[Ficheiro:Castro da Lagoa Valdoviño.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 579 | [[:d:Q31282827|Q31282827]] | [[igrexa de San Fiz de Cangas]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Fiz de Cangas, Pantón.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 580 | [[:d:Q31282831|Q31282831]] | [[casa da Fonte]] | [[Ficheiro:Casa da Fonte.jpeg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 581 | [[:d:Q31282894|Q31282894]] | [[pazo das Torres do Comareiro]] | |- | style='text-align:right'| 582 | [[:d:Q31282895|Q31282895]] | [[igrexa de Santo Antoíño de Baíñas]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santo Antoíño de Baíñas, Vimianzo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 583 | [[:d:Q31282896|Q31282896]] | [[Anta de Prado Garrido]] | |- | style='text-align:right'| 584 | [[:d:Q31283162|Q31283162]] | [[henge de Roda]] | [[Ficheiro:A Roda Barreiros Henge Lugo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 585 | [[:d:Q32044716|Q32044716]] | [[igrexa de Santa María de Vilabade]] | [[Ficheiro:Iglesiadevilabade.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 586 | [[:d:Q33105345|Q33105345]] | [[castelo de Santa Cruz]] | [[Ficheiro:Atalaya de La Guardia-08.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 587 | [[:d:Q33120456|Q33120456]] | [[Museo do Mar da Guarda]] | [[Ficheiro:Forte de defensa da Guarda. Galiza G39.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 588 | [[:d:Q43087819|Q43087819]] | [[igrexa de San Martiño de Pazó]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Martiño de Pazó, Allariz.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 589 | [[:d:Q43087871|Q43087871]] | [[igrexa de Santiago de Allariz]] | [[Ficheiro:Allariz, Igrexa de Santiago, ábsida.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 590 | [[:d:Q43087881|Q43087881]] | [[colexiata de Santa María de Xunqueira de Ambía]] | [[Ficheiro:Mosteiro de Santa María de Xunqueira de Ambía, Galiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 591 | [[:d:Q43089868|Q43089868]] | [[igrexa e convento de San Francisco da Coruña]] | [[Ficheiro:Ruinas San Francisco 11038TM.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 592 | [[:d:Q43090727|Q43090727]] | [[igrexa de San Mamede de Moldes]] | [[Ficheiro:Iglesia de San Mamede de Moldes (2148688712).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 593 | [[:d:Q43111307|Q43111307]] | [[Pazo de Martelo]] | [[Ficheiro:Pazomartelo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 594 | [[:d:Q43111434|Q43111434]] | [[igrexa de San Salvador de Bergondo]] | [[Ficheiro:Bergondo-ar-01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 595 | [[:d:Q43111790|Q43111790]] | [[Laxe da Rotea de Mendo]] | [[Ficheiro:Laxe da Rotea do Mendo - Campo Lameiro - macho na berrea.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 596 | [[:d:Q43112056|Q43112056]] | [[petróglifo do Monte do Facho]] | |- | style='text-align:right'| 597 | [[:d:Q43112191|Q43112191]] | [[Laxe dos Cebros]] | |- | style='text-align:right'| 598 | [[:d:Q43112200|Q43112200]] | [[Laxe do Cuco]] | |- | style='text-align:right'| 599 | [[:d:Q43112229|Q43112229]] | [[Pedra das Ferraduras (Q43112229)|Pedra das Ferraduras]] | |- | style='text-align:right'| 600 | [[:d:Q43112279|Q43112279]] | [[Pedra do Lombo da Costa]] | [[Ficheiro:Petróglifos Lombo da Costa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 601 | [[:d:Q43112376|Q43112376]] | [[Laxe das Coutadas]] | [[Ficheiro:Laxe das Coutadas, Viascón, Cotobade.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 602 | [[:d:Q43112457|Q43112457]] | [[Pedra das Procesións]] | [[Ficheiro:Panel nº 1 de Auga da Laxe - Gondomar.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 603 | [[:d:Q43112897|Q43112897]] | [[Casa da Rapadoira]] | |- | style='text-align:right'| 604 | [[:d:Q43112938|Q43112938]] | [[gravado rupestre do castro de Troña]] | [[Ficheiro:Castro de Troña 07.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 605 | [[:d:Q43113156|Q43113156]] | [[Pedra das Rodiñas]] | [[Ficheiro:Pedra das Rodiñas, A Nogueira, O Viso, Redondela.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 606 | [[:d:Q43113204|Q43113204]] | [[Penoucos de Campo Redondo]] | |- | style='text-align:right'| 607 | [[:d:Q43113328|Q43113328]] | [[Laxe dos Homes]] | [[Ficheiro:Laxe dos Homes - Cequeril - Cuntis.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 608 | [[:d:Q43113340|Q43113340]] | [[Outeiro dos Campiños]] | |- | style='text-align:right'| 609 | [[:d:Q43113358|Q43113358]] | [[Outeiro do Galiñeiro]] | |- | style='text-align:right'| 610 | [[:d:Q43113487|Q43113487]] | [[igrexa de Santa María de Iria Flavia]] | [[Ficheiro:Lateral view of Saint Mary Church in Iria Flavia, Padrón, Galicia, Spain.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 611 | [[:d:Q43113668|Q43113668]] | [[pazo do Cuadrante]] | [[Ficheiro:Casa do Cuadrante. Villanueva de Arosa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 612 | [[:d:Q43115131|Q43115131]] | [[igrexa de Santiago de Barbadelo]] | [[Ficheiro:Iglesia de Santiago de Barbadelo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 613 | [[:d:Q43115249|Q43115249]] | [[Mosteiro de Santa María de Xunqueira de Espadanedo]] | [[Ficheiro:Monasterio de Santa María - panoramio.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 614 | [[:d:Q43115259|Q43115259]] | [[igrexa de San Facundo de Ribas do Miño]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Facundo de Ribas de Miño, Paradela, Galiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 615 | [[:d:Q43115395|Q43115395]] | [[torre-pazo da Xunqueira]] | [[Ficheiro:Torre do Pazo de Xunqueiras - A Pobra do Caramiñal.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 616 | [[:d:Q43115547|Q43115547]] | [[Pazo do Forno do Rato]] | [[Ficheiro:Vista xeral do Pazo do Forno do Rato.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 617 | [[:d:Q43115923|Q43115923]] | [[igrexa de Santiago de Meilán]] | [[Ficheiro:Igrexa Parroquial de Santiago de Meilán, Lugo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 618 | [[:d:Q43116098|Q43116098]] | [[igrexa de Santa María de Herbón]] | [[Ficheiro:Church of Santa María de Herbón, 1909.png|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 619 | [[:d:Q43144264|Q43144264]] | [[castelo de Porcas]] | |- | style='text-align:right'| 620 | [[:d:Q43144283|Q43144283]] | [[torre de Cerca]] | |- | style='text-align:right'| 621 | [[:d:Q43144307|Q43144307]] | [[Torre de Peito Bordel]] | [[Ficheiro:Torre Peito Bordel (Sarandóns - A Coruña).JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 622 | [[:d:Q43144322|Q43144322]] | [[Torre de Teodomiro]] | |- | style='text-align:right'| 623 | [[:d:Q43144339|Q43144339]] | [[Muralla de Betanzos]] | [[Ficheiro:Betanzos 11162TM.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 624 | [[:d:Q43144410|Q43144410]] | [[Castelo do Príncipe]] | [[Ficheiro:Castelo do Príncipe desde el mar.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 625 | [[:d:Q43144424|Q43144424]] | [[castelo do Cardeal]] | [[Ficheiro:Castelo do Cardenal, Corcubión.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 626 | [[:d:Q43144457|Q43144457]] | [[castelo de San Cristovo]] | [[Ficheiro:Interior do castelo de San Cristobal.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 627 | [[:d:Q43144481|Q43144481]] | [[batería de Viñas]] | [[Ficheiro:Punta Viñas 11023TM.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 628 | [[:d:Q43144539|Q43144539]] | [[Muralla de Noia]] | [[Ficheiro:Parte muralla medieval de Noia.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 629 | [[:d:Q43144552|Q43144552]] | [[torre de Lorbé]] | [[Ficheiro:Lorbe 11130.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 630 | [[:d:Q43144819|Q43144819]] | [[castelo de Pobra]] | [[Ficheiro:Torre de Parga.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 631 | [[:d:Q43144863|Q43144863]] | [[torre de Riazón]] | [[Ficheiro:Torre de Riazón, Ombreiro, Lugo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 632 | [[:d:Q43144984|Q43144984]] | [[castelo de Maside]] | [[Ficheiro:Castelo de Masid, Pantón, Lugo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 633 | [[:d:Q43145219|Q43145219]] | [[castelo da Saínza]] | [[Ficheiro:Torre da Sainza Rairiz De Veiga.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 634 | [[:d:Q43145230|Q43145230]] | [[torre de Torán]] | [[Ficheiro:Torre Toran-1b.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 635 | [[:d:Q43145238|Q43145238]] | [[castelo de Viana do Bolo]] | [[Ficheiro:Torre da homenaxe de Viana do Bolo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 636 | [[:d:Q43145326|Q43145326]] | [[Torre de Méndez]] | |- | style='text-align:right'| 637 | [[:d:Q43145438|Q43145438]] | [[fortaleza do Monte Aloia]] | |- | style='text-align:right'| 638 | [[:d:Q43156300|Q43156300]] | [[Cemiterio de San Francisco de Ourense]] | [[Ficheiro:RI-51-0010443.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 639 | [[:d:Q48894869|Q48894869]] | [[Monumento a Curros Enríquez]] | [[Ficheiro:Monumento a Curros Enriquez.001 - A Coruña.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 640 | [[:d:Q49794208|Q49794208]] | [[Monumento á tertulia]] | [[Ficheiro:Statues, Saint Joseph Square, Pontevedra, Galicia.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 641 | [[:d:Q50689112|Q50689112]] | [[Roza das Modias]] | [[Ficheiro:ROZA DAS MODIAS.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 642 | [[:d:Q50689201|Q50689201]] | [[Mámoa do Rei (Vilaboa)|mámoa do Rei]] | [[Ficheiro:Chan de Castiñeiras I.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 643 | [[:d:Q51002168|Q51002168]] | [[esteiro do Tambre]] | [[Ficheiro:Ponte Nafonso - Outes - Noia - 01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 644 | [[:d:Q51143816|Q51143816]] | [[ponte da Cigarrosa]] | [[Ficheiro:Ponte da Cigarrosa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 645 | [[:d:Q51885643|Q51885643]] | [[Pazo de Vista Alegre]] | [[Ficheiro:Pazo de Vista Alegre. Fachada principal.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 646 | [[:d:Q52720383|Q52720383]] | [[Mamoa do Alto da Portela do Pau 5]] | |- | style='text-align:right'| 647 | [[:d:Q52855596|Q52855596]] | [[mosteiro do Bon Xesús de Trandeiras]] | [[Ficheiro:Bon Xesus de Trandeiras 1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 648 | [[:d:Q52863342|Q52863342]] | [[igrexa de Santa Baia de Palio]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Baia de Palio, Lalín.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 649 | [[:d:Q52865770|Q52865770]] | [[mosteiro de Santa Comba de Naves]] | [[Ficheiro:Santa Comba de Naves 1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 650 | [[:d:Q52868713|Q52868713]] | [[Pazo de Bergazos]] | |- | style='text-align:right'| 651 | [[:d:Q52868804|Q52868804]] | [[pazo do Casal]] | |- | style='text-align:right'| 652 | [[:d:Q52871444|Q52871444]] | [[Torre de Taboi]] | [[Ficheiro:Torre de Taboi, Outeiro de Rei 4.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 653 | [[:d:Q54825779|Q54825779]] | [[castro de Vigo]] | [[Ficheiro:O Castro de Vigo (10).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 654 | [[:d:Q55758932|Q55758932]] | [[arco de Mazarelos]] | [[Ficheiro:Arco de Mazarelos.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 655 | [[:d:Q56042575|Q56042575]] | [[A Naiciña]] | [[Ficheiro:Naiciña 01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 656 | [[:d:Q56302321|Q56302321]] | [[pedra chantada do Carrizo]] | |- | style='text-align:right'| 657 | [[:d:Q56322374|Q56322374]] | [[igrexa de Santiago de Betanzos]] | [[Ficheiro:Betanzos-igrexas-013-San.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 658 | [[:d:Q57946512|Q57946512]] | [[Monumento a Manuel Graña González]] | [[Ficheiro:Monumento a Manuel Graña González 01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 659 | [[:d:Q57950408|Q57950408]] | [[Monumento a José Félix Soage Villarino]] | [[Ficheiro:Escultura a F. Soage Villarino de Francisco Asorey en Cangas. 1925. Galiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 660 | [[:d:Q59313669|Q59313669]] | [[castro do Coto de Mosteiro]] | [[Ficheiro:Castro do Coto de Mosteiro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 661 | [[:d:Q59865118|Q59865118]] | [[igrexa de San Pedro de Oza]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Pedro de Oza, Oza dos Ríos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 662 | [[:d:Q61060442|Q61060442]] | [[IES Otero Pedrayo de Ourense|IES Otero Pedrayo]] | [[Ficheiro:Ourense, instituto Otero Pedrayo 01-02.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 663 | [[:d:Q61060873|Q61060873]] | [[Paseo da Alameda de Santiago de Compostela]] | [[Ficheiro:Santiago GDFL Alameda24.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 664 | [[:d:Q61060929|Q61060929]] | [[Facultade de Medicina e Odontoloxía de Santiago de Compostela]] | |- | style='text-align:right'| 665 | [[:d:Q61061391|Q61061391]] | [[apeadoiro do Casal]] | [[Ficheiro:Estación de ferrocarril do Casal (Laraño, Santiago de Compostela) 04.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 666 | [[:d:Q61380412|Q61380412]] | [[ponte de Brandomil]] | [[Ficheiro:Brandomil (Ponte medieval sobre o Xallas) - panoramio.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 667 | [[:d:Q61382858|Q61382858]] | [[Pórtico real da Catedral de Tui]] | [[Ficheiro:Tui, catedral, pórtico.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 668 | [[:d:Q61383719|Q61383719]] | [[Castro da Roda de Dentro]] | [[Ficheiro:Castro da Roda dos Godulfes, croa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 669 | [[:d:Q61385623|Q61385623]] | [[Ara de Eiras]] | [[Ficheiro:Ara de Bandua de Eiras 1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 670 | [[:d:Q61385859|Q61385859]] | [[Castro das Merelas]] | [[Ficheiro:Castro das Merelas croa Curtis.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 671 | [[:d:Q61385879|Q61385879]] | [[castro das Escadas]] | [[Ficheiro:Castro das Escadas Mugardos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 672 | [[:d:Q61385891|Q61385891]] | [[castro de Meá]] | [[Ficheiro:Castro de Meá Mugardos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 673 | [[:d:Q61385908|Q61385908]] | [[Castro de Ares, Ares|castro de Ares]] | |- | style='text-align:right'| 674 | [[:d:Q61388067|Q61388067]] | [[castro de Cervás]] | [[Ficheiro:Castro de Cervás Ares A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 675 | [[:d:Q61388068|Q61388068]] | [[castro da Punta de Santa Mariña]] | [[Ficheiro:Castro Santa Mariña Ares A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 676 | [[:d:Q61388070|Q61388070]] | [[castro de Lubre]] | [[Ficheiro:Castro de Lubre Ares A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 677 | [[:d:Q61388076|Q61388076]] | [[A Roda do Castro]] | [[Ficheiro:Castro de Piñeiro Ares acceso.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 678 | [[:d:Q61388079|Q61388079]] | [[castro de Mugardos]] | [[Ficheiro:Castro de Mugardos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 679 | [[:d:Q61388096|Q61388096]] | [[Castro de Pico do Castro]] | [[Ficheiro:Castro de Pico do Castro Salto Cabanas A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 680 | [[:d:Q61388098|Q61388098]] | [[Castro de Piñeiros]] | [[Ficheiro:Castro de Piñeiros Cabanas A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 681 | [[:d:Q61388108|Q61388108]] | [[castro do Eixo]] | [[Ficheiro:Castro do Eixo Mugardos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 682 | [[:d:Q61388111|Q61388111]] | [[castro de San Victorio]] | [[Ficheiro:Castro de Sanvictorio Mugardos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 683 | [[:d:Q61388131|Q61388131]] | [[Castro de Cambre]] | [[Ficheiro:Castro de cambre en Festa Galaicoi.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 684 | [[:d:Q61388144|Q61388144]] | [[castro de Sedes]] | [[Ficheiro:Castro de Eiravedra Sedes Narón A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 685 | [[:d:Q61388179|Q61388179]] | [[Castro do Porto]] | [[Ficheiro:Castro do Porto Fisteus Curtis A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 686 | [[:d:Q61388184|Q61388184]] | [[Castro de Esmorís]] | |- | style='text-align:right'| 687 | [[:d:Q61388197|Q61388197]] | [[Castro de Balter]] | [[Ficheiro:Castro de Balter Curtis.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 688 | [[:d:Q61388202|Q61388202]] | [[Castro de Penedo]] | [[Ficheiro:Castro do Penedo Curtis A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 689 | [[:d:Q61388204|Q61388204]] | [[Castro de Frádegas]] | [[Ficheiro:Castro de Frádegas Curtis A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 690 | [[:d:Q61388216|Q61388216]] | [[Castro de Vilardois]] | [[Ficheiro:Castro de Vilardois Curtis A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 691 | [[:d:Q61388223|Q61388223]] | [[castro de Lousada]] | [[Ficheiro:Castro de Lousada Valdoviño.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 692 | [[:d:Q61388238|Q61388238]] | [[castro de Muruxeses]] | [[Ficheiro:Castro dos Muruxeses Rodeiro Oza-Cesuras.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 693 | [[:d:Q61388240|Q61388240]] | [[castro de Pereirales]] | [[Ficheiro:Castro de Pereirales Belén Oza Cesuras.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 694 | [[:d:Q61388272|Q61388272]] | [[castro de Rupiallo]] | [[Ficheiro:Castro de Rupiallo San Sadurniño A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 695 | [[:d:Q61388275|Q61388275]] | [[castro do Valló]] | [[Ficheiro:Castro do Valló Aranga.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 696 | [[:d:Q61388293|Q61388293]] | [[Castro de Belelle]] | [[Ficheiro:Castro de Belelle Sillobre Fene.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 697 | [[:d:Q61388415|Q61388415]] | [[castro de Ril]] | [[Ficheiro:Castro de Ril Vilasantar A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 698 | [[:d:Q61388426|Q61388426]] | [[castro de Parramo]] | [[Ficheiro:Castro de Parramo Vilasantar.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 699 | [[:d:Q61388553|Q61388553]] | [[castro de Punta Castrelo]] | [[Ficheiro:Castro de Punta Castelo Cedeira A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 700 | [[:d:Q61388555|Q61388555]] | [[castro de Loiravella]] | [[Ficheiro:Castro de Loiravella Valdoviño A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 701 | [[:d:Q61388559|Q61388559]] | [[castro de Prismos]] | [[Ficheiro:Castro de Prismos Maniños Fene.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 702 | [[:d:Q61388572|Q61388572]] | [[Campo do Castro]] | [[Ficheiro:Campo do Castro Cedeira A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 703 | [[:d:Q61388590|Q61388590]] | [[Castro de Magalofes]] | [[Ficheiro:Castro de Magalofes Fene A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 704 | [[:d:Q61388593|Q61388593]] | [[Castro de Río Castro]] | [[Ficheiro:Castro de Río do Castro Fene A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 705 | [[:d:Q61388980|Q61388980]] | [[igrexa de San Martiño de Valongo]] | [[Ficheiro:Valongoigre.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 706 | [[:d:Q61390028|Q61390028]] | [[xacemento romano de Caldoval]] | [[Ficheiro:Xacemento Romano de Caldoval Mugardos A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 707 | [[:d:Q61390151|Q61390151]] | [[Cruceiro do adro de San Roque de Melide|Cruceiro de Melide]] | [[Ficheiro:Cruceiro de Melide.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 708 | [[:d:Q61390436|Q61390436]] | [[Castro da Trinidade]] | [[Ficheiro:Castro Trinidade Mondoñedo Lugo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 709 | [[:d:Q61390912|Q61390912]] | [[Santuario da Nosa Señora das Virtudes da Ponte]] | [[Ficheiro:IgrexaVirtudesAPonte050516peq.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 710 | [[:d:Q61391081|Q61391081]] | [[igrexa de San Martiño de Tribás]] | [[Ficheiro:Igrexa parroquial de Tribás.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 711 | [[:d:Q61391084|Q61391084]] | [[castro de Angrois]] | [[Ficheiro:Castro de Angrois.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 712 | [[:d:Q61397239|Q61397239]] | [[Castro das Croas (Cedeira)|Castro das Croas]] | [[Ficheiro:As Croas de San Miguel Cedeira.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 713 | [[:d:Q62018640|Q62018640]] | [[A Troita]] | [[Ficheiro:A Troita 01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 714 | [[:d:Q63246945|Q63246945]] | [[Xardíns do Pazo Quiñones de León]] | [[Ficheiro:Museo Quiñones de León Foto Miguel Angel Otero Soliño.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 715 | [[:d:Q64373470|Q64373470]] | [[Ponte Nova da Castellana]] | [[Ficheiro:Ponte Nova da Castelhana (2).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 716 | [[:d:Q64373754|Q64373754]] | [[Ponte Vella da Castellana]] | [[Ficheiro:Ponte da Castelhana (4).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 717 | [[:d:Q64373904|Q64373904]] | [[Ponte dos Carneiros]] | [[Ficheiro:Ponte dos Carneiros (3).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 718 | [[:d:Q64442467|Q64442467]] | [[Hospital Abente y Lago]] | [[Ficheiro:Hospital Abente y Lago, La Coruña, España, 2015-09-25, DD 63.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 719 | [[:d:Q64900676|Q64900676]] | [[Ponte Marzá]] | [[Ficheiro:Ponte Marzá (1).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 720 | [[:d:Q64917877|Q64917877]] | [[Ponte de Aranga]] | [[Ficheiro:Ponte Aranga 17IV2016 01.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 721 | [[:d:Q65275049|Q65275049]] | [[Prisión Provincial de Ourense]] | [[Ficheiro:Cárcere de Ourense 02.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 722 | [[:d:Q65275242|Q65275242]] | [[Igrexa de San Tomé O Novo de Maside|igrexa de San Tomé de Maside o Novo]] | [[Ficheiro:Cruceiro - Maside.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 723 | [[:d:Q65275440|Q65275440]] | [[Parque de San Lázaro|Parque de San Lázaro, Ourense]] | [[Ficheiro:Orense - Parque de San Lázaro 1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 724 | [[:d:Q65275457|Q65275457]] | [[ponte Navea]] | [[Ficheiro:Ponte Navea (7348627342).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 725 | [[:d:Q66605006|Q66605006]] | [[santuario da Nosa Señora das Ermidas]] | |- | style='text-align:right'| 726 | [[:d:Q66982278|Q66982278]] | [[Cruceiro do lugar de Alcabre]] | [[Ficheiro:Cruceiro de Alcabre 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 727 | [[:d:Q66993640|Q66993640]] | [[cruceiro do adro da igrexa de Bembrive]] | [[Ficheiro:Bembrive Cruceiro 41.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 728 | [[:d:Q66994126|Q66994126]] | [[cruceiro do Cacheno]] | [[Ficheiro:Cruceiro do Cacheno - panoramio.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 729 | [[:d:Q66994495|Q66994495]] | [[Cruceiro Vello de Bouzas]] | [[Ficheiro:Cruceiro Vello de Bouzas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 730 | [[:d:Q67077402|Q67077402]] | [[Cruceiro do Aeroporto de Peinador]] | |- | style='text-align:right'| 731 | [[:d:Q67078310|Q67078310]] | [[Cruceiro da Praza da Pedra]] | [[Ficheiro:Q67078310.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 732 | [[:d:Q67085966|Q67085966]] | [[cruceiro do Berbés]] | [[Ficheiro:Vigo 02, O Berbés 02-01b.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 733 | [[:d:Q67088568|Q67088568]] | [[Cruceiro da Igrexa de Coruxo]] | [[Ficheiro:Cruceiro da Igrexa de San Salvador de Coruxo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 734 | [[:d:Q67102700|Q67102700]] | [[Cruceiro da Fontaíña]] | [[Ficheiro:Cruceiro da Fontaíña, Coruxo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 735 | [[:d:Q67131121|Q67131121]] | [[Cruceiro da Fortaleza do Castro de Vigo]] | [[Ficheiro:Vigo - Parque do Castro, Fortaleza do Castro 12.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 736 | [[:d:Q67141933|Q67141933]] | [[Cruceiro de ánimas da Rúa Poboadores]] | [[Ficheiro:Cruceiro de ánimas da Rúa Poboadores, en Vigo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 737 | [[:d:Q67182847|Q67182847]] | [[Cruceiro do Castelo de San Sebastián]] | [[Ficheiro:Cruceiro (Castelo de San Sebastián de Vigo).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 738 | [[:d:Q67185461|Q67185461]] | [[igrexa de San Salvador de Sarria]] | [[Ficheiro:Sarria - Iglesia de San Salvador.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 739 | [[:d:Q67186673|Q67186673]] | [[Cruceiro da Taberna]] | |- | style='text-align:right'| 740 | [[:d:Q67201545|Q67201545]] | [[Cruceiro do cemiterio de Santa Cristina de Cobres]] | [[Ficheiro:Cruceiro do cemiterio de Santa Cristina de Cobres (2).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 741 | [[:d:Q67250781|Q67250781]] | [[cruceiro da capela de Santa Marta de Bértola]] | |- | style='text-align:right'| 742 | [[:d:Q67401485|Q67401485]] | [[cruceiro do Cristo do Outeiro de Comesaña]] | |- | style='text-align:right'| 743 | [[:d:Q67911983|Q67911983]] | [[pazo de Goiáns]] | [[Ficheiro:Pazo de Goiáns, Boiro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 744 | [[:d:Q67913633|Q67913633]] | [[fonte de Troncoso]] | |- | style='text-align:right'| 745 | [[:d:Q74022902|Q74022902]] | [[igrexa de Santa Eufemia de Ourense]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Eufemia.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 746 | [[:d:Q74224381|Q74224381]] | [[Dolmen da Casa dos Mouros|A Casa dos Mouros]] | [[Ficheiro:A Casa dos Mouros - Candeán - Vigo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 747 | [[:d:Q76748247|Q76748247]] | [[Chan do Cereixo]] | |- | style='text-align:right'| 748 | [[:d:Q85725217|Q85725217]] | [[casa habanera de Guitiriz]] | [[Ficheiro:Casa Habaneira de Guitiriz.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 749 | [[:d:Q85819494|Q85819494]] | [[Biblioteca Pública Municipal de Dodro]] | [[Ficheiro:Praza Casa da Cultura de Dodro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 750 | [[:d:Q86102025|Q86102025]] | [[igrexa de Santa María Nai de Ourense]] | [[Ficheiro:Iglesia de Santa María Madre (Ourense).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 751 | [[:d:Q87110931|Q87110931]] | [[Monumento a Curros Enríquez (Q87110931)|Monumento a Curros Enríquez]] | [[Ficheiro:La ciudad de Vigo a Curros Enriquez, 1911.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 752 | [[:d:Q88626174|Q88626174]] | [[santuario da Virxe dos Milagres de Amil]] | [[Ficheiro:Santuario da Virxe dos Milagres de Amil.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 753 | [[:d:Q94397615|Q94397615]] | [[castro da Torre]] | [[Ficheiro:Folgoso do Courel castro da Torre de Sobredo 21.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 754 | [[:d:Q94477069|Q94477069]] | [[pazo da Escola]] | [[Ficheiro:Pazo-Escola-Moreira-fronte.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 755 | [[:d:Q95402399|Q95402399]] | [[ponte de Mañufe]] | [[Ficheiro:Ponte-manhufe-oeste.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 756 | [[:d:Q95832751|Q95832751]] | [[cruceiro de Mañufe]] | [[Ficheiro:Cruceiro do Lugar do Acordo na Texosa, Mañufe, Gondomar.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 757 | [[:d:Q96097385|Q96097385]] | [[santuario da Virxe do Carme de Porto Nadelas]] | [[Ficheiro:2014 Santuario da Virxe do Carme. Queiruga. Porto do Son. Galiza Q4.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 758 | [[:d:Q96314937|Q96314937]] | [[igrexa de San Bartolomeu de Pontevedra]] | [[Ficheiro:Pontevedra-PM 34409.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 759 | [[:d:Q96483008|Q96483008]] | [[ponte de Ricovanca]] | [[Ficheiro:Puente de Ricovanca.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 760 | [[:d:Q96582818|Q96582818]] | [[dolmen das Pedras Dereitas]] | [[Ficheiro:Dolmen de Montouto 02.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 761 | [[:d:Q96621832|Q96621832]] | [[capela da Nosa Señora dos Remedios de Ourense]] | [[Ficheiro:Capilla de los Remedios, Ourense.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 762 | [[:d:Q96741807|Q96741807]] | [[convento de Santa Clara de Pontevedra]] | [[Ficheiro:Pontevedra - Convento de Santa Clara 18.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 763 | [[:d:Q96759353|Q96759353]] | [[pazo de Mugartegui]] | [[Ficheiro:Pontevedra - Pazo de Mugartegui 1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 764 | [[:d:Q97011403|Q97011403]] | [[burga de Xermeade]] | [[Ficheiro:Burga xermeade 1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 765 | [[:d:Q97104150|Q97104150]] | [[Villa Pilar]] | [[Ficheiro:Pontevedra - Jardines de Vicenti 5.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 766 | [[:d:Q97155937|Q97155937]] | [[Pazo da Deputación de Pontevedra]] | [[Ficheiro:Pazo Deputación de Pontevedra.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 767 | [[:d:Q97216309|Q97216309]] | [[Casa de Dona María]] | [[Ficheiro:Cristillon-Casa-Dona-Maria.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 768 | [[:d:Q97216359|Q97216359]] | [[cruceiro de Piquetes]] | [[Ficheiro:Cruceiro de Piquetes, Mañufe, Gondomar.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 769 | [[:d:Q97216660|Q97216660]] | [[igrexa de San Vicente de Mañufe]] | [[Ficheiro:San Vicente de Mañufe, igrexa e cruz de pedra.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 770 | [[:d:Q97220137|Q97220137]] | [[Ponte Freixo]] | [[Ficheiro:10-2011. Ponte Freixo - Río Arnoia - Cartelle - Galiza PF02.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 771 | [[:d:Q98108824|Q98108824]] | [[igrexa de San Martiño de Tiobre]] | [[Ficheiro:Betanzos Tiobre Igrexa de San Martiño 28.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 772 | [[:d:Q98221430|Q98221430]] | [[igrexa vella de San Xenxo de Padriñán]] | [[Ficheiro:Iglesia de San Ginés de Padriñán (Sanxenxo, Pontevedra).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 773 | [[:d:Q98551715|Q98551715]] | [[Hórreo da reitoral de San Martiño de Vilaboa|hórrea do Toural]] | [[Ficheiro:Hórreo Vilaboa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 774 | [[:d:Q98582296|Q98582296]] | [[capela dos Santos Xusto e Pastor de San Xurxo de Sacos]] | [[Ficheiro:Capela San Xusto.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 775 | [[:d:Q98665911|Q98665911]] | [[peto de ánimas do Toural]] | [[Ficheiro:Peto de ánimas do Toural.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 776 | [[:d:Q100257409|Q100257409]] | [[ponte Ledesma]] | [[Ficheiro:Ponte Ledesma (Boqueixón) (3260430034).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 777 | [[:d:Q100257525|Q100257525]] | [[ponte de Pontevea]] | [[Ficheiro:Teo Reis Ponte de Pontevea 05.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 778 | [[:d:Q100587408|Q100587408]] | [[ponte de Augapesada]] | [[Ficheiro:Augapesada - Ponte - Puente - Bridge - 01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 779 | [[:d:Q100596412|Q100596412]] | [[ponte medieval de Rábade]] | [[Ficheiro:Ponte Vella de Rábade.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 780 | [[:d:Q100786560|Q100786560]] | [[mosteiro de San Miguel de Xagoaza]] | [[Ficheiro:Monasterio de San Miguel de Xagoaza Vista xeral.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 781 | [[:d:Q100964038|Q100964038]] | [[capela de San Sebastián do Pico Sacro]] | [[Ficheiro:Capela de San Sebastián do Pico Sacro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 782 | [[:d:Q100966971|Q100966971]] | [[ponte Vella de Navia de Suarna]] | [[Ficheiro:Castillo y puente romano - Navia de Suarna - panoramio.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 783 | [[:d:Q100988062|Q100988062]] | [[igrexa de San Xulián de Bastavales]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Xulián de Bastavales, Brión, Galiza 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 784 | [[:d:Q101500204|Q101500204]] | [[fábrica azucreira de Portas]] | [[Ficheiro:Azucreira de Portas (5790760852).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 785 | [[:d:Q102064197|Q102064197]] | [[convento de San Francisco de Louro]] | [[Ficheiro:Louro-04-San Francisco-Convent-1996-gje.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 786 | [[:d:Q104039406|Q104039406]] | [[capela de San Roque de Pontevedra]] | [[Ficheiro:Pontevedra - Capilla de San Roque 1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 787 | [[:d:Q104141258|Q104141258]] | [[baldaquino de San Xulián de Ventosa]] | [[Ficheiro:Agolada, Ventosa 01-01b.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 788 | [[:d:Q104207268|Q104207268]] | [[capela de Santo André do Mesón do Vento]] | [[Ficheiro:Ardemil Igrexa do Mesón do Bento 1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 789 | [[:d:Q104531505|Q104531505]] | [[capela de San Caralampio e San Sebastián da Toxa]] | [[Ficheiro:Ermida de San Sebastián na Toxa, O Grove.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 790 | [[:d:Q104535940|Q104535940]] | [[mosteiro de San Salvador de Asma]] | [[Ficheiro:Fachada San Salvador de Asma (Chantada).JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 791 | [[:d:Q104542781|Q104542781]] | [[convento de Santa Clara de Monforte de Lemos]] | [[Ficheiro:Convento Clarisas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 792 | [[:d:Q104553982|Q104553982]] | [[Casa da Viúva]] | [[Ficheiro:Casa da Viúva.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 793 | [[:d:Q104641240|Q104641240]] | [[Capela das Ánimas de Pontevedra|capela das Ánimas]] | [[Ficheiro:Pontevedra capital Capilla de las Ánimas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 794 | [[:d:Q104641382|Q104641382]] | [[capela do Nazareno]] | [[Ficheiro:Pontevedra Capital Capilla del Nazareno.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 795 | [[:d:Q104659435|Q104659435]] | [[Monte da Lagoa, Narón|Monte da Lagoa]] | [[Ficheiro:Castro de Pena Grande O Val Narón.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 796 | [[:d:Q104733474|Q104733474]] | [[igrexa de San Martiño de Gargantáns]] | [[Ficheiro:Igrexa de Gargantáns, Moraña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 797 | [[:d:Q105072226|Q105072226]] | [[igrexa de San Pedro da Gudiña]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Pedro da Gudiña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 798 | [[:d:Q105072336|Q105072336]] | [[igrexa de San Martiño da Gudiña]] | [[Ficheiro:Gudiña02.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 799 | [[:d:Q105598994|Q105598994]] | [[igrexa de San Mamede de Pentes]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Mamede de Pentes.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 800 | [[:d:Q105606206|Q105606206]] | [[casa reitoral de Pentes]] | [[Ficheiro:Casa reitoral de Pentes.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 801 | [[:d:Q105611630|Q105611630]] | [[capela de San Xoán de Barxa]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Xoán de Barxa, A Gudiña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 802 | [[:d:Q106364369|Q106364369]] | [[pazo do Seixo]] | [[Ficheiro:Pazo do Seixo 06.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 803 | [[:d:Q106364522|Q106364522]] | [[capela do Seixo]] | [[Ficheiro:Capela do Seixo - lateral.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 804 | [[:d:Q106602719|Q106602719]] | [[igrexa de Santiago de Triacastela]] | [[Ficheiro:Iglesia de Santiago de Triacastela..jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 805 | [[:d:Q106602795|Q106602795]] | [[igrexa de Santalla de Alfoz]] | |- | style='text-align:right'| 806 | [[:d:Q106603113|Q106603113]] | [[igrexa de Santa María do Monte]] | |- | style='text-align:right'| 807 | [[:d:Q106603493|Q106603493]] | [[igrexa de San Salvador de Toldaos]] | |- | style='text-align:right'| 808 | [[:d:Q106627334|Q106627334]] | [[igrexa de San Martiño do Real]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Martiño do Real.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 809 | [[:d:Q106627791|Q106627791]] | [[igrexa de San Xosé de Santalla]] | |- | style='text-align:right'| 810 | [[:d:Q106634877|Q106634877]] | [[igrexa de Santo Estevo de Calvor]] | |- | style='text-align:right'| 811 | [[:d:Q106675881|Q106675881]] | [[igrexa de Santa María de Castro de Rei de Lemos]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Castro de Rei de Lemos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 812 | [[:d:Q106676005|Q106676005]] | [[capela do mosteiro de Santa María de Loio]] | [[Ficheiro:Restos del monasterio de Sta. María de Loio (Cortes) Paradela.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 813 | [[:d:Q106681523|Q106681523]] | [[igrexa de San Pedro de Seteventos]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Pedro de Seteventos, Sarria.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 814 | [[:d:Q106685191|Q106685191]] | [[Cruz dos Lameiros]] | [[Ficheiro:Ligonde LameirosAbaixo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 815 | [[:d:Q106685342|Q106685342]] | [[igrexa nova de San Miguel de Esporiz]] | [[Ficheiro:Monterroso, igrexa e cruceiro.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 816 | [[:d:Q106685496|Q106685496]] | [[igrexa de San Miguel de Esporiz]] | [[Ficheiro:EsporizIgrexa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 817 | [[:d:Q106686026|Q106686026]] | [[igrexa de San Fiz de Vilapedre]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Fiz de Vilapedre, Sarria.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 818 | [[:d:Q106727292|Q106727292]] | [[igrexa de Santiago de Albá]] | [[Ficheiro:Muro sur da igrexa de Santiago de Albá, Palas de Rei.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 819 | [[:d:Q106729760|Q106729760]] | [[capela de San Lourenzo de Pedraza]] | [[Ficheiro:Iglesia de San Lourenzo de Pedraza (2565524682).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 820 | [[:d:Q106729809|Q106729809]] | [[igrexa de San Miguel de Penas]] | [[Ficheiro:SanMiguelPenas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 821 | [[:d:Q106729975|Q106729975]] | [[torre de Penas]] | [[Ficheiro:San Miguel das Penas Pazo e Torre.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 822 | [[:d:Q106753737|Q106753737]] | [[igrexa de San Salvador de San Breixo]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Salvador de San Breixo, Monterroso.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 823 | [[:d:Q106754827|Q106754827]] | [[igrexa de Santa María de Tarrío]] | [[Ficheiro:TarríoIgrexaCruceiro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 824 | [[:d:Q106755036|Q106755036]] | [[igrexa de San Cristovo de Viloíde]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Cristovo de Viloíde, Monterroso.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 825 | [[:d:Q106759343|Q106759343]] | [[igrexa de San Martiño de Fente]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Martiño de Fente, Monterroso 5.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 826 | [[:d:Q106759499|Q106759499]] | [[igrexa de San Cibrao dos Ferreiros]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Cibrao dos Ferreiros, Monterroso.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 827 | [[:d:Q106766586|Q106766586]] | [[igrexa de Santa María de Marzá]] | [[Ficheiro:Marzá Igrexa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 828 | [[:d:Q106767063|Q106767063]] | [[ponte de Furelos]] | [[Ficheiro:Ponte di furelos.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 829 | [[:d:Q106767280|Q106767280]] | [[Hospital de peregrinos de Leboreiro]] | |- | style='text-align:right'| 830 | [[:d:Q106771257|Q106771257]] | [[igrexa de Santo Xusto da Repostería]] | [[Ficheiro:SantoXustoReposteria.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 831 | [[:d:Q106774275|Q106774275]] | [[capela de San Roque de Melide]] | [[Ficheiro:Melide 1-3b.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 832 | [[:d:Q106774422|Q106774422]] | [[igrexa de Santa María de Melide]] | [[Ficheiro:Melide, Santa Maria de Melide Camiño 01-04a.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 833 | [[:d:Q106840233|Q106840233]] | [[ermida da Nosa Señora das Angustias de Agualada]] | [[Ficheiro:Ermida da Nosa Señora das Angustias de Agualada 18.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 834 | [[:d:Q106869655|Q106869655]] | [[igrexa de Santa María da Peregrina]] | [[Ficheiro:Iglesia A Peregrina.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 835 | [[:d:Q106872242|Q106872242]] | [[capela de Santa Lucía do Valado]] | [[Ficheiro:Ermida de Santa Lucía, O Valado, Eixo 01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 836 | [[:d:Q106888015|Q106888015]] | [[cruceiro da rúa Vista Alegre]] | |- | style='text-align:right'| 837 | [[:d:Q106888777|Q106888777]] | [[igrexa de San Paio de Sabugueira]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Paio de Sabugueira.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 838 | [[:d:Q106898201|Q106898201]] | [[igrexa de Santa María de Figueiras]] | [[Ficheiro:Santa María de Figueiras (Santiago de Compostela) (4084797595).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 839 | [[:d:Q106898202|Q106898202]] | [[igrexa de San Martiño de Laraño]] | |- | style='text-align:right'| 840 | [[:d:Q106899689|Q106899689]] | [[ermida de Lamascal]] | |- | style='text-align:right'| 841 | [[:d:Q106900416|Q106900416]] | [[ermida da Nosa Señora de Belén]] | |- | style='text-align:right'| 842 | [[:d:Q106916523|Q106916523]] | [[igrexa de San Pedro de Busto]] | [[Ficheiro:Igrexa de Busto, Santiago de Compostela.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 843 | [[:d:Q106916913|Q106916913]] | [[cruceiro de Aríns]] | |- | style='text-align:right'| 844 | [[:d:Q106936971|Q106936971]] | [[igrexa de San Miguel dos Agros]] | [[Ficheiro:Santiago, San Miguel dos Agros.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 845 | [[:d:Q107368591|Q107368591]] | [[Parque do Gafos]] | [[Ficheiro:Pontevedra capital Parque del río Gafos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 846 | [[:d:Q107689200|Q107689200]] | [[Casa do Correo Vello]] | [[Ficheiro:Casa del Correo Viejo - Pontevedra capital.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 847 | [[:d:Q107689620|Q107689620]] | [[Casa dos Vaamonde]] | [[Ficheiro:Casa de los Vaamonde en Pontevedra capital.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 848 | [[:d:Q108114851|Q108114851]] | [[Edificio Castelao|Edificio Castelao do Museo de Pontevedra]] | [[Ficheiro:Pontevedra capital Museo de Pontevedra Sexto Edificio.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 849 | [[:d:Q108167802|Q108167802]] | [[capela de San Roque de Mende]] | [[Ficheiro:Capilla de San Roque de Mende (Ourense).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 850 | [[:d:Q109331281|Q109331281]] | [[castro da Saceda]] | [[Ficheiro:Castro da Saceda - vista.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 851 | [[:d:Q109331424|Q109331424]] | [[Ponte de Ponte Sampaio]] | [[Ficheiro:Pontevedra, Ponte Sampaio 01-05.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 852 | [[:d:Q109331459|Q109331459]] | [[castro da Croa]] | [[Ficheiro:Castro da Croa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 853 | [[:d:Q109664389|Q109664389]] | [[igrexa de San Salvador de Manín]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Salvador de Manín - frontal.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 854 | [[:d:Q109786345|Q109786345]] | [[pedrafita de Rebordiño]] | |- | style='text-align:right'| 855 | [[:d:Q109947577|Q109947577]] | [[Castro dos Mouros (Laza)|castro dos Mouros]] | |- | style='text-align:right'| 856 | [[:d:Q110485465|Q110485465]] | [[casa consistorial de Betanzos]] | [[Ficheiro:Casa consistorial de Betanzos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 857 | [[:d:Q110707366|Q110707366]] | [[mosteiro de San Cibrán de Cálago]] | [[Ficheiro:Vilanova 04-05b Torre de Calogo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 858 | [[:d:Q110821235|Q110821235]] | [[ponte de Portomourisco]] | [[Ficheiro:Ponte sobre o Xares en Portomourisco.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 859 | [[:d:Q110834871|Q110834871]] | [[igrexa de San Vitoiro da Mezquita]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Vitoiro da Mezquita - norte.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 860 | [[:d:Q110953265|Q110953265]] | [[necrópole de San Mamede]] | |- | style='text-align:right'| 861 | [[:d:Q110962549|Q110962549]] | [[Casa Museo de Víctor Corral Castro]] | [[Ficheiro:Casa Museo de Víctor Corral Castro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 862 | [[:d:Q110972985|Q110972985]] | [[petróglifos de Ghorghalado]] | [[Ficheiro:Petroglifo-01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 863 | [[:d:Q111008526|Q111008526]] | [[cárcere da Coruña]] | [[Ficheiro:Prisión Provincial de A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 864 | [[:d:Q111650543|Q111650543]] | [[Parador de Santo Estevo]] | |- | style='text-align:right'| 865 | [[:d:Q111655409|Q111655409]] | [[pazo de Camba]] | [[Ficheiro:Pazo de Camba, Rodeiro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 866 | [[:d:Q111872142|Q111872142]] | [[Hotel Ciudad de Vigo]] | [[Ficheiro:Hotel Ciudad de Vigo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 867 | [[:d:Q111872309|Q111872309]] | [[Casa da Balea]] | [[Ficheiro:Casa da Balea.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 868 | [[:d:Q112011939|Q112011939]] | [[Hotel Boutique Loriente]] | |- | style='text-align:right'| 869 | [[:d:Q112130451|Q112130451]] | [[touro de Osborne de Zos]] | [[Ficheiro:Osborne-bull A-52 Xinzo de Lima.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 870 | [[:d:Q112660503|Q112660503]] | [[igrexa de Santa Lucía da Coruña]] | [[Ficheiro:Igrexa parroquial Santa Lucia na Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 871 | [[:d:Q113003243|Q113003243]] | [[igrexa de Santo André das Nogais]] | [[Ficheiro:Igrexa Santo André, As Nogais.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 872 | [[:d:Q113130505|Q113130505]] | [[convento de Santa Clara de Ribadeo]] | [[Ficheiro:Convento de Santa Clara en Ribadeo. As dúas fachadas exteriores.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 873 | [[:d:Q113282965|Q113282965]] | [[igrexa de San Pedro de Domaio]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Pedro de Domaio.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 874 | [[:d:Q113385988|Q113385988]] | [[igrexa de Santa Margarida da Coruña]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Margarida da Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 875 | [[:d:Q113450829|Q113450829]] | [[Ponte Nova de Sobradelo]] | [[Ficheiro:Ponte de Sobradelo, Carballeda de Valdeorras 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 876 | [[:d:Q113633330|Q113633330]] | [[castro da Peneda]] | [[Ficheiro:Monte da Peneda, Redondela.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 877 | [[:d:Q113633452|Q113633452]] | [[ermida de Santa Trega da Guarda]] | [[Ficheiro:Ermita de Santa Tecla, La Guardia (Pontevedra).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 878 | [[:d:Q113990697|Q113990697]] | [[praza do Peirao]] | [[Ficheiro:Pontevedra-Praza do peirao02 (3751792724).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 879 | [[:d:Q114232412|Q114232412]] | [[igrexa de San Miguel de Montefurado]] | [[Ficheiro:Montefurado, Quiroga - igrexa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 880 | [[:d:Q114257062|Q114257062]] | [[convento do Carme de Padrón]] | [[Ficheiro:Convento do Carme - Padrón - Galiza - PA29.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 881 | [[:d:Q114826967|Q114826967]] | [[Gran Hotel de Mondariz-Balneario]] | [[Ficheiro:Balneariovello.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 882 | [[:d:Q115233529|Q115233529]] | [[igrexa de Santiago de Rubiás dos Mixtos]] | [[Ficheiro:Couto Mixto IMG 9065 (9287920222).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 883 | [[:d:Q115476854|Q115476854]] | [[igrexa de San Miguel de Marcón]] | [[Ficheiro:Pontevedra, Marcón (San Miguel) 02-01b.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 884 | [[:d:Q115861916|Q115861916]] | [[pazo de Pegullal]] | |- | style='text-align:right'| 885 | [[:d:Q116056918|Q116056918]] | [[Praza do Bispo Cesáreo]] | [[Ficheiro:Fonte en Ourense. Galiza. Eue-2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 886 | [[:d:Q116197404|Q116197404]] | [[Escolas Labaca]] | [[Ficheiro:Fundación Labaca.005 - A Coruña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 887 | [[:d:Q116200966|Q116200966]] | [[Cuartel da Mestranza da Coruña|Cuartel da Mestranza]] | [[Ficheiro:A Coruña - Universidade da Coruña.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 888 | [[:d:Q116200983|Q116200983]] | [[igrexa de San Pedro de Mezonzo da Coruña]] | [[Ficheiro:A Coruña - Iglesia de San Pedro de Mezonzo 01.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 889 | [[:d:Q116235715|Q116235715]] | [[Chan do Cerqueiro]] | |- | style='text-align:right'| 890 | [[:d:Q116746086|Q116746086]] | [[convento de San Francisco de Vigo]] | [[Ficheiro:Vigo - Antiguo Convento de San Francisco 01.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 891 | [[:d:Q117457185|Q117457185]] | [[Edificio Fernández López do Museo de Pontevedra]] | [[Ficheiro:EdificioFernándezLópez.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 892 | [[:d:Q117474180|Q117474180]] | [[foxo do lobo de Pedroso]] | [[Ficheiro:Foxo do lobo de Pedroso 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 893 | [[:d:Q117750868|Q117750868]] | [[foxo das Brañeiras]] | [[Ficheiro:Foxo de lobo das Brañeiras en Viascón, Cotobade.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 894 | [[:d:Q117750909|Q117750909]] | [[foxo de lobo de Gargamala]] | [[Ficheiro:Foxo do Lobo de Gargamala, Mondariz.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 895 | [[:d:Q117828569|Q117828569]] | [[capela da Misericordia de Baiona]] | [[Ficheiro:Baiona Misericordia 115.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 896 | [[:d:Q118062872|Q118062872]] | [[santuario dos Remedios de Verín]] | [[Ficheiro:Santuario dos Remedios de Verín 02.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 897 | [[:d:Q120000640|Q120000640]] | [[San Roque, Ponteareas, Ponteareas|San Roque]] | [[Ficheiro:Ponteareas, Capela de San Roque.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 898 | [[:d:Q120073617|Q120073617]] | [[torre de Sobrada de Aguiar]] | [[Ficheiro:Torre de Sobrada de Aguiar 4.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 899 | [[:d:Q121010420|Q121010420]] | [[igrexa de Santa María de Paraños]] | [[Ficheiro:Igrexa de Paraños, Covelo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 900 | [[:d:Q121029371|Q121029371]] | [[igrexa de San Miguel de Couselo]] | [[Ficheiro:Lateral da igrexa de San Miguel de Couselo, Cuntis.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 901 | [[:d:Q121029453|Q121029453]] | [[igrexa de San Fiz de Estacas]] | [[Ficheiro:Igrexa de Estacas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 902 | [[:d:Q121336859|Q121336859]] | [[Mosteiro de Santa María da Franqueira|igrexa de Santa María da Franqueira]] | [[Ficheiro:Igrexa da Franqueira.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 903 | [[:d:Q121358756|Q121358756]] | [[igrexa de Santa Teresa da Cañiza]] | [[Ficheiro:Igrexa da Cañiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 904 | [[:d:Q122375485|Q122375485]] | [[igrexa de San Mamede de Zamáns]] | |- | style='text-align:right'| 905 | [[:d:Q122441226|Q122441226]] | [[igrexa de Santa María de Caritel]] | [[Ficheiro:Igrexa Caritel.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 906 | [[:d:Q122441380|Q122441380]] | [[igrexa de Santa Comba de Bértola]] | [[Ficheiro:Igrexa bértola.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 907 | [[:d:Q122441389|Q122441389]] | [[igrexa de Santa Cristina de Cobres]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Cristina de Cobres.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 908 | [[:d:Q122441404|Q122441404]] | [[igrexa de Santo Adrán de Cobres]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santo Adrán de Cobres.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 909 | [[:d:Q122441415|Q122441415]] | [[igrexa de Santo André de Figueirido]] | [[Ficheiro:Iglesia de Santo André de Figueirido - Vilaboa - Pontevedra.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 910 | [[:d:Q122441434|Q122441434]] | [[capela de Santa Marta de Bértola]] | [[Ficheiro:Capela de Santa Marta, en Santa Comba de Bértola (Vilaboa).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 911 | [[:d:Q122441447|Q122441447]] | [[igrexa de San Martiño de Vilaboa]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Martiño de Vilaboa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 912 | [[:d:Q122841020|Q122841020]] | [[convento de San Bieito de Pereira]] | |- | style='text-align:right'| 913 | [[:d:Q122956598|Q122956598]] | [[igrexa de San Miguel de Goiás]] | [[Ficheiro:Lalín, Goiás 01-01.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 914 | [[:d:Q123020206|Q123020206]] | [[igrexa de Santa María de Abades]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Abades.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 915 | [[:d:Q123020252|Q123020252]] | [[santuario da Nosa Señora dos Desamparados de Abades]] | [[Ficheiro:Santuario de Abades, Silleda.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 916 | [[:d:Q123084553|Q123084553]] | [[batería militar de Baredo]] | [[Ficheiro:Batería J-4 Cabo Silleiro (3339816998).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 917 | [[:d:Q123186945|Q123186945]] | [[muíño das Maquías]] | [[Ficheiro:Casa Muiño das Maquías, Zamáns, Vigo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 918 | [[:d:Q123684775|Q123684775]] | [[igrexa de San Pedro de Cadoalla]] | [[Ficheiro:Cadoalla (2).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 919 | [[:d:Q123848534|Q123848534]] | [[Ponte Maceira|A Ponte Maceira]] | [[Ficheiro:Ponte Maceira2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 920 | [[:d:Q124072152|Q124072152]] | [[capela de Carballido]] | |- | style='text-align:right'| 921 | [[:d:Q124073080|Q124073080]] | [[igrexa de San Xoán de Baldomar]] | [[Ficheiro:Igrexa de Baldomar.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 922 | [[:d:Q124083855|Q124083855]] | [[igrexa de San Xiao de Gaibor]] | |- | style='text-align:right'| 923 | [[:d:Q124249020|Q124249020]] | [[Marco da Pena Verde]] | [[Ficheiro:Marco da pena verde.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 924 | [[:d:Q124299912|Q124299912]] | [[ponte dos Brozos]] | [[Ficheiro:Ponte dos Brozos 2.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 925 | [[:d:Q124618183|Q124618183]] | [[capela de Santa Filomena do Cadramón]] | [[Ficheiro:Capela de Santa Filomena do Cadramón, O Cadramón, O Valadouro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 926 | [[:d:Q124619183|Q124619183]] | [[castro de Ortoño]] | |- | style='text-align:right'| 927 | [[:d:Q124657664|Q124657664]] | [[igrexa de Santa Locaia de Perillo]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Locaia de Perillo, Oleiros - 1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 928 | [[:d:Q124660943|Q124660943]] | [[Ponte de ferro de Pontedeume]] | [[Ficheiro:Ponte de ferro de Pontedeume.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 929 | [[:d:Q124685328|Q124685328]] | [[pazo de Antequeira]] | [[Ficheiro:Pazo de antequeira.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 930 | [[:d:Q124789307|Q124789307]] | [[igrexa de Santiago de Requián]] | [[Ficheiro:Betanzos Requián 5.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 931 | [[:d:Q125078477|Q125078477]] | [[casa de Honorata]] | |- | style='text-align:right'| 932 | [[:d:Q125391203|Q125391203]] | [[balneario de Mondón]] | |- | style='text-align:right'| 933 | [[:d:Q125417724|Q125417724]] | [[Escolas Jesús García Naveira]] | [[Ficheiro:Betanzos Escola Xesús García Naveira.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 934 | [[:d:Q125419549|Q125419549]] | [[capela de Santa Baia da Espenuca]] | [[Ficheiro:Capela da Espenuca Coirós 3.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 935 | [[:d:Q125422639|Q125422639]] | [[cruceiro da Cruz Verde]] | [[Ficheiro:Cruceiro da Cruz Verde, Betanzos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 936 | [[:d:Q125523570|Q125523570]] | [[miliario de Santiaguiño de Antas]] | [[Ficheiro:Miliario de Redondela.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 937 | [[:d:Q125820061|Q125820061]] | [[capela de San Romao]] | [[Ficheiro:Capela de San Romao en Santo André de Castro, Lugo 04.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 938 | [[:d:Q125887205|Q125887205]] | [[Colección Fernando Blanco de Lema]] | |- | style='text-align:right'| 939 | [[:d:Q125887220|Q125887220]] | [[Palloza Casa do Sesto]] | |- | style='text-align:right'| 940 | [[:d:Q125887235|Q125887235]] | [[parque etnográfico do río Arnoia]] | |- | style='text-align:right'| 941 | [[:d:Q125986227|Q125986227]] | [[fábrica de conservas e factoría baleeira Massó]] | [[Ficheiro:Planta de Massó Cangas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 942 | [[:d:Q126058412|Q126058412]] | [[Pazo de Leis, A Baña|pazo de Leis]] | |- | style='text-align:right'| 943 | [[:d:Q126617373|Q126617373]] | [[igrexa de San Xoán de Barcala]] | [[Ficheiro:A Banha Barcala 1.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 944 | [[:d:Q126739498|Q126739498]] | [[igrexa de Santa Baia de Lañas]] | [[Ficheiro:Igrexa de Lañas, A Baña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 945 | [[:d:Q126829503|Q126829503]] | [[casa consistorial de Carnota]] | [[Ficheiro:Casa consistorial de Carnota.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 946 | [[:d:Q126829584|Q126829584]] | [[casa consistorial da Pobra do Caramiñal]] | [[Ficheiro:Casa concello A Pobra.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 947 | [[:d:Q126829656|Q126829656]] | [[casa consistorial de Castroverde]] | [[Ficheiro:CastroverdeFonteConcello.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 948 | [[:d:Q126829676|Q126829676]] | [[casa consistorial de Guitiriz]] | [[Ficheiro:Guitiriz, Casa do Concello.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 949 | [[:d:Q126829683|Q126829683]] | [[casa consistorial de Meira]] | [[Ficheiro:KlosterMeira01.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 950 | [[:d:Q126829686|Q126829686]] | [[casa consistorial de Mondoñedo]] | [[Ficheiro:Mondonedo10.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 951 | [[:d:Q126829799|Q126829799]] | [[casa consistorial de Castro Caldelas]] | [[Ficheiro:Concello de Castro Caldelas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 952 | [[:d:Q126829809|Q126829809]] | [[casa consistorial de Cortegada]] | [[Ficheiro:Concello de Cortegada.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 953 | [[:d:Q126829824|Q126829824]] | [[casa consistorial de Leiro]] | [[Ficheiro:Casa do concello de Leiro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 954 | [[:d:Q126829891|Q126829891]] | [[casa consistorial de San Cristovo de Cea]] | [[Ficheiro:Casa do concello de San Cristovo de Cea.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 955 | [[:d:Q126829906|Q126829906]] | [[casa consistorial da Veiga]] | [[Ficheiro:Concello da Veiga.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 956 | [[:d:Q126829910|Q126829910]] | [[casa consistorial de Verín]] | [[Ficheiro:Casa do Concello de Verín.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 957 | [[:d:Q126829932|Q126829932]] | [[casa consistorial de Arbo]] | [[Ficheiro:Concello de Arbo.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 958 | [[:d:Q126829954|Q126829954]] | [[casa consistorial da Estrada]] | [[Ficheiro:Casa consistorial da Estrada.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 959 | [[:d:Q126829971|Q126829971]] | [[casa consistorial de Mondariz]] | [[Ficheiro:Casa do Concello de Mondariz.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 960 | [[:d:Q126829973|Q126829973]] | [[casa consistorial de Mondariz-Balneario]] | [[Ficheiro:Casa do Concello de Mondariz-Balneario.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 961 | [[:d:Q127224922|Q127224922]] | [[Baños de San Xusto]] | [[Ficheiro:Baños de San Xusto, San Xurxo de Sacos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 962 | [[:d:Q127262042|Q127262042]] | [[igrexario da Grela]] | [[Ficheiro:Agrela Centro de Negocios 98anvaozwGL.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 963 | [[:d:Q127442475|Q127442475]] | [[igrexa de Santaia de Leiro]] | [[Ficheiro:Santaia de Leiro 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 964 | [[:d:Q127500772|Q127500772]] | [[igrexa de San Miguel de Taborda]] | [[Ficheiro:Tomiño, Taborda, igrexa.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 965 | [[:d:Q128576188|Q128576188]] | [[cruceiro do Home Santo]] | [[Ficheiro:Santiago 01, Home Santo 06-02e.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 966 | [[:d:Q128822214|Q128822214]] | [[igrexa de San Pedro de Cereixa]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Pedro de Cereixa, A Pobra do Brollón.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 967 | [[:d:Q129811539|Q129811539]] | [[cemiterio dos Eidos]] | |- | style='text-align:right'| 968 | [[:d:Q130079109|Q130079109]] | [[cemiterio de Ouces]] | [[Ficheiro:Cemiterio de Ouces, Bergondo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 969 | [[:d:Q130136659|Q130136659]] | [[O Castro de Orosa]] | |- | style='text-align:right'| 970 | [[:d:Q130210450|Q130210450]] | [[Castro dos Penedos]] | |- | style='text-align:right'| 971 | [[:d:Q130210584|Q130210584]] | [[castro de Vixil]] | |- | style='text-align:right'| 972 | [[:d:Q130212815|Q130212815]] | [[igrexa de Santa María da Atalaia]] | [[Ficheiro:A Coruña (provincia) 1992 11.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 973 | [[:d:Q130214554|Q130214554]] | [[castro de Codesido]] | |- | style='text-align:right'| 974 | [[:d:Q130218550|Q130218550]] | [[pazo de Cedofeita]] | [[Ficheiro:Pazo de Cedofeita á noitiña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 975 | [[:d:Q130219868|Q130219868]] | [[Castro de Lodeiro (Vilalba)|castro de Lodeiro]] | |- | style='text-align:right'| 976 | [[:d:Q130236025|Q130236025]] | [[Castro de San Simón da Costa]] | |- | style='text-align:right'| 977 | [[:d:Q130241442|Q130241442]] | [[Castro de Cuceiro]] | |- | style='text-align:right'| 978 | [[:d:Q130317831|Q130317831]] | [[igrexa de Santa Uxía de Ribeira]] | |- | style='text-align:right'| 979 | [[:d:Q130323240|Q130323240]] | [[Castro de San Vicente]] | |- | style='text-align:right'| 980 | [[:d:Q130639203|Q130639203]] | [[castelo de Torés]] | [[Ficheiro:Torre de Torés.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 981 | [[:d:Q133269223|Q133269223]] | [[capela de Santo Amaro da Coruña]] | [[Ficheiro:Capela do cemiterio de Santo Amaro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 982 | [[:d:Q133286623|Q133286623]] | [[fortaleza da Mota de Ois]] | |- | style='text-align:right'| 983 | [[:d:Q133288342|Q133288342]] | [[igrexa do pazo de San Lourenzo]] | [[Ficheiro:Pazo de San Lourenzo de Trasouto 01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 984 | [[:d:Q133288425|Q133288425]] | [[igrexa de San Lázaro de Santiago de Compostela]] | [[Ficheiro:Iglesia de San Lázaro, Santiago de Compostela 03.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 985 | [[:d:Q133454779|Q133454779]] | [[capela de Santa Comba de Baroncelle]] | |- | style='text-align:right'| 986 | [[:d:Q133455699|Q133455699]] | [[igrexa de Santiago de Moncelos]] | [[Ficheiro:Igrexa de Moncelos, Abadín.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 987 | [[:d:Q133465732|Q133465732]] | [[igrexa de Santa María de Montouto]] | [[Ficheiro:Igrexa de Montouto, Santa Comba.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 988 | [[:d:Q133465905|Q133465905]] | [[igrexa de Santaia de Abegondo]] | [[Ficheiro:Santaia de Abegondo 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 989 | [[:d:Q133466084|Q133466084]] | [[capela de San Marco de Abegondo]] | [[Ficheiro:Capela de San Marco de Abegondo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 990 | [[:d:Q133466170|Q133466170]] | [[cruceiro Bonito de Abegondo]] | [[Ficheiro:Cruceiros Bonitos Abegondo 3.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 991 | [[:d:Q133467598|Q133467598]] | [[igrexa de San Salvador de Cerneda]] | [[Ficheiro:Igrexa de Cerneda.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 992 | [[:d:Q133467626|Q133467626]] | [[igrexa de Santo Estevo de Cos]] | [[Ficheiro:Igrexa de Cos (Abegondo).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 993 | [[:d:Q133467651|Q133467651]] | [[igrexa de San Pedro de Crendes]] | [[Ficheiro:Igrexa de Crendes.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 994 | [[:d:Q133467674|Q133467674]] | [[igrexa de Santa María de Cullergondo]] | |- | style='text-align:right'| 995 | [[:d:Q133467685|Q133467685]] | [[capela de San Caetano da Cerca]] | [[Ficheiro:Cullergondo Pazo da Cerca capela.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 996 | [[:d:Q133483990|Q133483990]] | [[igrexa de San Salvador de Limiñón]] | [[Ficheiro:Igrexa de Limiñón (Abegondo).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 997 | [[:d:Q133485593|Q133485593]] | [[igrexa de San Tirso de Mabegondo]] | [[Ficheiro:Santirso de Mabegondo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 998 | [[:d:Q133501786|Q133501786]] | [[igrexa de Santiago de Meangos]] | [[Ficheiro:Igrexa de Meangos (Abegondo).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 999 | [[:d:Q133501795|Q133501795]] | [[igrexa de Santa Cristina de Montouto]] | [[Ficheiro:Santa Cristina de Montouto.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1000 | [[:d:Q133501870|Q133501870]] | [[igrexa de San Martiño de Orto]] | [[Ficheiro:San Martiño do Orto, Abegondo (Galiza).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1001 | [[:d:Q133501877|Q133501877]] | [[santuario da Nosa Señora da Saleta de Presedo]] | [[Ficheiro:Santa María de Presedo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1002 | [[:d:Q133501930|Q133501930]] | [[igrexa de Santa María de Sarandós]] | [[Ficheiro:Santa Maria de Sarandos 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1003 | [[:d:Q133501945|Q133501945]] | [[pazo de Barral]] | [[Ficheiro:Pazo de Barral Sarandos 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1004 | [[:d:Q133501976|Q133501976]] | [[capela de San Paio de Vilacova]] | [[Ficheiro:Igrexa de Vilacova 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1005 | [[:d:Q133501988|Q133501988]] | [[igrexa de San Tomé e santuario de San Paio de Vilacova]] | [[Ficheiro:Santuario de San Paio Vilacoba 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1006 | [[:d:Q133502113|Q133502113]] | [[igrexa de San Pedro de Vizoño]] | [[Ficheiro:San Pedro de Vizoño 1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1007 | [[:d:Q133502677|Q133502677]] | [[igrexa de San Cristovo de Borraxeiros]] | [[Ficheiro:Borraxeiros Igrexa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1008 | [[:d:Q133514796|Q133514796]] | [[capela de San Caetano de Alba]] | [[Ficheiro:Capela de San Caetano en Alba.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1009 | [[:d:Q133520424|Q133520424]] | [[igrexa de Santa María do Canizo]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María do Canizo, A Gudiña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1010 | [[:d:Q133520461|Q133520461]] | [[igrexa de San Lucas de Parada da Serra]] | [[Ficheiro:Parada da Serra igrexa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1011 | [[:d:Q133537942|Q133537942]] | [[ermida de San Xoán de Pousada]] | [[Ficheiro:Ermida de San Xoán de Pousada, Ames, Ames.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1012 | [[:d:Q133539037|Q133539037]] | [[capela de Santa Lucía de Rairo]] | [[Ficheiro:Parroquia Santa Lucía de Rairo, Ourense.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1013 | [[:d:Q133541809|Q133541809]] | [[igrexa de Santa María de Baredo]] | [[Ficheiro:Igrexa parroquial de Santa María de Baredo, Baiona.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1014 | [[:d:Q133574535|Q133574535]] | [[pazo da Peregrina]] | [[Ficheiro:Pazo da Peregrina - Bertamirans - Ames - 02.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1015 | [[:d:Q133575017|Q133575017]] | [[igrexa de Santa Euxenia de Setados]] | [[Ficheiro:Igrexa Setados, As Neves.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1016 | [[:d:Q133575448|Q133575448]] | [[igrexa de San Xurxo da Touza]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Xurxo da Touza, Taboadela.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1017 | [[:d:Q133731237|Q133731237]] | [[porto de Palmeira]] | [[Ficheiro:2017. Porto de Palmeira. Ribeira. Galiza-2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1018 | [[:d:Q133747922|Q133747922]] | [[igrexa de Santa María Madanela de Montemaior]] | [[Ficheiro:Igrexa parroquial (Montemaior, A Laracha).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1019 | [[:d:Q133854054|Q133854054]] | [[igrexa de San Xoán de Camba]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Xoán de Camba, Rodeiro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1020 | [[:d:Q133864323|Q133864323]] | [[igrexa de San Pedro de Buxantes]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Pedro de Buxantes - Dumbría - Galiza-4.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1021 | [[:d:Q133866189|Q133866189]] | [[ponte Albar]] | [[Ficheiro:Ponte Albar desde o lado norte 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1022 | [[:d:Q133868871|Q133868871]] | [[capela da Nosa Señora das Neves de Buxantes]] | [[Ficheiro:As Neves6.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1023 | [[:d:Q133874772|Q133874772]] | [[Arca do Barbanza]] | [[Ficheiro:Arca do Barbanza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1024 | [[:d:Q133876066|Q133876066]] | [[Casarota do Fusiño]] | [[Ficheiro:Casarota do Fusiño.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1025 | [[:d:Q133876778|Q133876778]] | [[Casota do Páramo]] | [[Ficheiro:CasotaDoParamo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1026 | [[:d:Q133883636|Q133883636]] | [[capela de San Cibrán de Tomeza]] | [[Ficheiro:Capela de San Cibrán en Tomeza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1027 | [[:d:Q133895963|Q133895963]] | [[Chan da Armada]] | [[Ficheiro:Chan da Armada 1.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1028 | [[:d:Q134054377|Q134054377]] | [[ponte de Pontecesures]] | [[Ficheiro:Ponte romana de Pontecesures (século I).JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1029 | [[:d:Q134061378|Q134061378]] | [[capela de Santo Alberte de Parga]] | [[Ficheiro:Sambreixo de Parga, S. Alberte, 2.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1030 | [[:d:Q134063047|Q134063047]] | [[dolmen de Argalo]] | [[Ficheiro:Cova da Moura Argalo Noia.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1031 | [[:d:Q134100284|Q134100284]] | [[igrexa de San Paio de Carreira]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Paio de Carreira.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1032 | [[:d:Q134100295|Q134100295]] | [[capela de San Roque da Granxa]] | [[Ficheiro:Capela de San Roque da Granxa. Ribeira. Galiza R28.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1033 | [[:d:Q134100300|Q134100300]] | [[capela da Nosa Señora da Guía de Carreira]] | [[Ficheiro:Capela da Guia.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1034 | [[:d:Q134100318|Q134100318]] | [[ermida da Nosa Señora da Guía de Teis]] | [[Ficheiro:Hermitage of Nosa Señora da Guía, Vigo, Galicia, Spain (PPL3-Altered) 2 julesvernex2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1035 | [[:d:Q134100402|Q134100402]] | [[capela de Santo Alberte de Artes]] | [[Ficheiro:Ermita de San Alberto de Artes (8393513256).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1036 | [[:d:Q134100450|Q134100450]] | [[igrexa de San Xián de Artes]] | [[Ficheiro:Artes, Ribeira.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1037 | [[:d:Q134100765|Q134100765]] | [[igrexa do Bo Xesús de Ceboliño]] | [[Ficheiro:Iglesia do Bon Xesús de Ceboliño.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1038 | [[:d:Q134129684|Q134129684]] | [[igrexa de Santo Ourente de Entíns]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santo Ourente de Entíns 05.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1039 | [[:d:Q134129974|Q134129974]] | [[capela da Nosa Señora do Rial]] | [[Ficheiro:Capela da Nosa Señora do Rial (Santo Ourente de Entíns, Outes).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1040 | [[:d:Q134132038|Q134132038]] | [[igrexa de Santa María de Entíns]] | [[Ficheiro:Cemiterio, campanario e igrexa de Santa María de Entíns.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1041 | [[:d:Q134139359|Q134139359]] | [[igrexa de San Martiño de Oleiros]] | [[Ficheiro:Oleiros, Ribeira.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1042 | [[:d:Q134220060|Q134220060]] | [[igrexa de Santa María da Guarda]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María da Guarda. Galiza G58.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1043 | [[:d:Q134220077|Q134220077]] | [[igrexa de San Lourenzo de Salcidos]] | [[Ficheiro:A Guarda, S. Lourenzo de Salcidos, igrexa parroquial.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1044 | [[:d:Q134220153|Q134220153]] | [[capela de San Roque de Salcidos]] | [[Ficheiro:A Guarda, Salcidos, capela de S. Roque.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1045 | [[:d:Q134220344|Q134220344]] | [[capela de Santa Trega da Guarda]] | [[Ficheiro:Capela e cruceiro en Santa Tegra, A Guarda.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1046 | [[:d:Q134221044|Q134221044]] | [[capela da Nosa Señora das Mercedes da Gándara]] | |- | style='text-align:right'| 1047 | [[:d:Q134225900|Q134225900]] | [[igrexa de San Bartolomeu das Eiras]] | [[Ficheiro:As Eiras, O Rosal.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1048 | [[:d:Q134226216|Q134226216]] | [[igrexa de San Xoán de Tabagón]] | [[Ficheiro:Church San Juan de Tabagón. El Rosal . Pontevedra. España.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1049 | [[:d:Q134226746|Q134226746]] | [[igrexa de San Miguel de Tabagón]] | [[Ficheiro:O Rosal, S. Miguel de Tabagón, igrexa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1050 | [[:d:Q134227537|Q134227537]] | [[capela de Santa María Madalena das Eiras]] | [[Ficheiro:Fachada ermida As Eiras, O Rosal.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1051 | [[:d:Q134230961|Q134230961]] | [[igrexa de San Pedro de Burgueira]] | [[Ficheiro:San Pedro de Burgueira, Oia, igrexa parroquial.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1052 | [[:d:Q134231202|Q134231202]] | [[igrexa de San Mamede de Loureza]] | [[Ficheiro:San Mamede de Loureza, Oia.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1053 | [[:d:Q134231231|Q134231231]] | [[igrexa de Santa Uxía de Mougás]] | [[Ficheiro:Mougás, igrexa, fachada.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1054 | [[:d:Q134231567|Q134231567]] | [[igrexa de San Miguel de Viladesuso]] | [[Ficheiro:Viladesuso, igrexa.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1055 | [[:d:Q134232051|Q134232051]] | [[capela de San Sebastián de Oia]] | [[Ficheiro:Ermida de S. Sebastián, O Arrabal, Oia.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1056 | [[:d:Q134267853|Q134267853]] | [[igrexa de San Xoán de Amorín]] | [[Ficheiro:Amorín, Tomiño.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1057 | [[:d:Q134268280|Q134268280]] | [[igrexa de San Vicente de Barrantes]] | [[Ficheiro:Cruceiro no atrio da igrexa de San Vicente de Barrantes, Tomiño.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1058 | [[:d:Q134268400|Q134268400]] | [[igrexa de San Martiño de Currás]] | [[Ficheiro:Currás, Tomiño.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1059 | [[:d:Q134268483|Q134268483]] | [[igrexa de Santiago de Estás]] | [[Ficheiro:Tomiño 04.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1060 | [[:d:Q134268537|Q134268537]] | [[capela de San Sebastián de Estás]] | [[Ficheiro:Estás, Tomiño, capela.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1061 | [[:d:Q134268697|Q134268697]] | [[igrexa de San Pedro de Forcadela]] | [[Ficheiro:Forcadela, Tomiño.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1062 | [[:d:Q134268798|Q134268798]] | [[igrexa de San Cristovo de Goián]] | [[Ficheiro:Igrexia de Goian.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1063 | [[:d:Q134268807|Q134268807]] | [[igrexa de San Bieito de Vilameán]] | [[Ficheiro:San Bieito de Vilameán, Tomiño.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1064 | [[:d:Q134268861|Q134268861]] | [[igrexa de Santa María de Pinzás]] | [[Ficheiro:Santa María de Pinzás, Tomiño, igrexa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1065 | [[:d:Q134268886|Q134268886]] | [[igrexa de San Salvador de Piñeiro]] | [[Ficheiro:Tomiño, Piñeiro, igrexa.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1066 | [[:d:Q134269743|Q134269743]] | [[igrexa de San Salvador de Tebra]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Salvador de Tebra, Tomiño.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1067 | [[:d:Q134269762|Q134269762]] | [[igrexa de San Salvador de Sobrada]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Salvador de Sobrada, Tomiño.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1068 | [[:d:Q134269792|Q134269792]] | [[capela de San Roque de Goián]] | [[Ficheiro:Capela de San Roque.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1069 | [[:d:Q134284027|Q134284027]] | [[igrexa da Visitación de Camposancos]] | |- | style='text-align:right'| 1070 | [[:d:Q134284176|Q134284176]] | [[igrexa de Santa Mariña de Baíña]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Mariña de Baíña, Baiona.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1071 | [[:d:Q134284266|Q134284266]] | [[igrexa de San Lourenzo de Belesar]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Lourenzo de Belesar, Baiona.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1072 | [[:d:Q134284273|Q134284273]] | [[igrexa de Santa Cristina da Ramallosa]] | [[Ficheiro:Igreja de Santa Cristina da Ramalhosa 1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1073 | [[:d:Q134285544|Q134285544]] | [[igrexa de Santa Mariña de Areas]] | [[Ficheiro:Areas, Tui.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1074 | [[:d:Q134285570|Q134285570]] | [[igrexa de Santiago de Baldráns]] | |- | style='text-align:right'| 1075 | [[:d:Q134285598|Q134285598]] | [[igrexa de San Martiño de Caldelas de Tui]] | |- | style='text-align:right'| 1076 | [[:d:Q134285696|Q134285696]] | [[capela da Virxe do Camiño de Rebordáns]] | [[Ficheiro:Porrino-07-sta-maria-camino.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1077 | [[:d:Q134288831|Q134288831]] | [[capela de San Caetano da Guarda]] | |- | style='text-align:right'| 1078 | [[:d:Q134288897|Q134288897]] | [[capela da Nosa Señora da Graza da Pasaxe]] | |- | style='text-align:right'| 1079 | [[:d:Q134288910|Q134288910]] | [[capela de San Xosé da Pasaxe]] | |- | style='text-align:right'| 1080 | [[:d:Q134291475|Q134291475]] | [[igrexa de Santiago do Burgo]] | [[Ficheiro:O Burgo 090710 Galiza 09.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1081 | [[:d:Q134291515|Q134291515]] | [[ponte do Burgo]] | [[Ficheiro:Cambre Galiza 070330 01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1082 | [[:d:Q134291813|Q134291813]] | [[igrexa de Santiago de Castelo]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santiago de Castelo, Culleredo 01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1083 | [[:d:Q134291821|Q134291821]] | [[igrexa de Santa María de Celas]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Celas.001 - Culleredo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1084 | [[:d:Q134291834|Q134291834]] | [[igrexa de Santo Estevo de Culleredo]] | [[Ficheiro:Iglesia de Santo Estevo de Culleredo (6879949708).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1085 | [[:d:Q134296441|Q134296441]] | [[capela de San Ramón de Castelo]] | [[Ficheiro:Capela de San Ramón de Castelo, Culleredo 04.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1086 | [[:d:Q134300208|Q134300208]] | [[igrexa de San Mamede de Guillarei]] | |- | style='text-align:right'| 1087 | [[:d:Q134300220|Q134300220]] | [[igrexa de Santiago de Malvas]] | [[Ficheiro:Santiago de Malvas, Tui.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1088 | [[:d:Q134300227|Q134300227]] | [[igrexa de San Xoán de Paramos]] | [[Ficheiro:Tui, Paramos, fachada.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1089 | [[:d:Q134300250|Q134300250]] | [[igrexa da Nosa Señora das Dores de Frinxo]] | |- | style='text-align:right'| 1090 | [[:d:Q134300274|Q134300274]] | [[capela do Anxo da Garda de Pazos de Reis]] | |- | style='text-align:right'| 1091 | [[:d:Q134300288|Q134300288]] | [[igrexa de Santa María da Guía de Randufe]] | [[Ficheiro:Tui, Randufe, igrexa e cruceiro.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1092 | [[:d:Q134300292|Q134300292]] | [[igrexa de San Bartolomeu de Rebordáns]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Bartoloméu de Rebordáns, Tui, Galiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1093 | [[:d:Q134300309|Q134300309]] | [[igrexa de Santa Comba de Ribadelouro]] | |- | style='text-align:right'| 1094 | [[:d:Q134308294|Q134308294]] | [[igrexa de San Cibrán de Bribes]] | [[Ficheiro:Igrexa parroquial de San Ciprián de Bribes, Cambre, Coruña.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1095 | [[:d:Q134308587|Q134308587]] | [[igrexa de San Salvador de Cecebre]] | |- | style='text-align:right'| 1096 | [[:d:Q134308751|Q134308751]] | [[igrexa de Santa María do Temple]] | [[Ficheiro:Iglesia de Santa María do Temple (1732571344).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1097 | [[:d:Q134308838|Q134308838]] | [[igrexa de Santa María de Vigo]] | [[Ficheiro:Igrexa de Vigo, Cambre.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1098 | [[:d:Q134310374|Q134310374]] | [[igrexa de Santa Mariña de Beira]] | [[Ficheiro:Carral Beira igrexa 02.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1099 | [[:d:Q134310400|Q134310400]] | [[igrexa de Santa Baia de Cañás]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santaia de Cañás 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1100 | [[:d:Q134310420|Q134310420]] | [[igrexa de Santo Estevo de Paleo]] | [[Ficheiro:Igrexa de Paleo.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1101 | [[:d:Q134310933|Q134310933]] | [[igrexa de San Pedro de Quembre]] | [[Ficheiro:Carral Quembre Igrexa 01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1102 | [[:d:Q134310964|Q134310964]] | [[igrexa de San Xián de Sergude]] | [[Ficheiro:Carral Sergude 03.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1103 | [[:d:Q134310980|Q134310980]] | [[igrexa de Santiago de Sumio]] | [[Ficheiro:Carral Sumio Igrexa 04.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1104 | [[:d:Q134311011|Q134311011]] | [[igrexa de San Martiño de Tabeaio]] | [[Ficheiro:Igrexa de Tabeaio, Carral.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1105 | [[:d:Q134311048|Q134311048]] | [[igrexa de San Vicente de Vigo]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Vicente de Vigo.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1106 | [[:d:Q134311108|Q134311108]] | [[ermida de San Roque das Travesas]] | [[Ficheiro:Ermida de San Roque nas Travesas, Carral.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1107 | [[:d:Q134312390|Q134312390]] | [[igrexa de San Vicente do Grove]] | [[Ficheiro:Grove 15, Espadeñal 04-01b.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1108 | [[:d:Q134316947|Q134316947]] | [[capela de Santo Antón Abade do Grove]] | [[Ficheiro:O Grove, capela san Antonio 03-02a.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1109 | [[:d:Q134316998|Q134316998]] | [[igrexa de San Martiño de Borreiros]] | [[Ficheiro:San Martiño de Borreiros, Gondomar.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1110 | [[:d:Q134317048|Q134317048]] | [[igrexa de Santa María de Chaín]] | [[Ficheiro:Santa María de Chaín.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1111 | [[:d:Q134317109|Q134317109]] | [[ermida de San Mamede de Malvas]] | [[Ficheiro:Ermida de San Mamede de Malvas, Tui.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1112 | [[:d:Q134317139|Q134317139]] | [[igrexa de San Cristovo de Couso]] | |- | style='text-align:right'| 1113 | [[:d:Q134317146|Q134317146]] | [[igrexa de Santa Baia de Donas]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Baia de Donas, Gondomar.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1114 | [[:d:Q134317209|Q134317209]] | [[igrexa de San Bieito de Gondomar]] | [[Ficheiro:Iglesia de San Benito de Gondomar-12.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1115 | [[:d:Q134317259|Q134317259]] | [[capela do cemiterio de Cristillón]] | [[Ficheiro:Cristillon-Cemiterio-capela-nichos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1116 | [[:d:Q134319057|Q134319057]] | [[capela da Virxe da Luz da Xunqueira]] | [[Ficheiro:A Xunqueira, Borreiros, Gondomar.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1117 | [[:d:Q134319436|Q134319436]] | [[igrexa de Santiago de Morgadáns]] | [[Ficheiro:Santiago de Morgadáns, igrexa parroquial.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1118 | [[:d:Q134319917|Q134319917]] | [[igrexa de San Miguel de Peitieiros]] | [[Ficheiro:Iglesia de San Miguel de Peitieiros - Gondomar (Pontevedra).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1119 | [[:d:Q134320385|Q134320385]] | [[igrexa de Santa María de Vilaza]] | [[Ficheiro:Santa María de Vilaza, Gondomar, Galicia.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1120 | [[:d:Q134321269|Q134321269]] | [[igrexa de Santa Mariña de Vincios]] | [[Ficheiro:Iglesia de Santa Mariña de Vincios (11233765343).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1121 | [[:d:Q134350497|Q134350497]] | [[igrexa de San Vicenzo de Vimianzo]] | [[Ficheiro:A igrexa parroquial de San Vicenzo de Vimianzo. Vimianzo. Galiza-V6.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1122 | [[:d:Q134385204|Q134385204]] | [[santuario da Virxe de Guadalupe de Rianxo]] | [[Ficheiro:Santuario de Guadalupe. Rianxo. Galiza 2013.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1123 | [[:d:Q134385454|Q134385454]] | [[capela de Santa Cristiña de Berdoias]] | |- | style='text-align:right'| 1124 | [[:d:Q134385745|Q134385745]] | [[igrexa de San Salvador de Toirán]] | [[Ficheiro:Igrexa de Toirán, Láncara.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1125 | [[:d:Q134385810|Q134385810]] | [[capela da Nosa Señora do Rosario de Bravos]] | [[Ficheiro:CapelaRosario 02.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1126 | [[:d:Q134408158|Q134408158]] | [[igrexa de Santa María de Dornelas]] | [[Ficheiro:Dornelas, Mos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1127 | [[:d:Q134425234|Q134425234]] | [[hórreos da Lavandeira]] | [[Ficheiro:Hórreos da Lavandeira en Imo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1128 | [[:d:Q134425333|Q134425333]] | [[hórreo do arco de Castro]] | [[Ficheiro:Hórreo con arco de medio punto en Castro, Dodro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1129 | [[:d:Q134425443|Q134425443]] | [[muíño da Devesa]] | |- | style='text-align:right'| 1130 | [[:d:Q134426270|Q134426270]] | [[capela da Virxe do Bo Parto e do Leite de Laíño]] | [[Ficheiro:Capela da Virxe do Leite, Laíño (Dodro).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1131 | [[:d:Q134427492|Q134427492]] | [[capela de Santo Amaro de Bexo]] | [[Ficheiro:Ermida de Santo Amaro, Bexo, Dodro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1132 | [[:d:Q134427657|Q134427657]] | [[muíño de vento de Chenlo]] | [[Ficheiro:Muíño de vento de Chenlo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1133 | [[:d:Q134427835|Q134427835]] | [[brañas de Laíño]] | [[Ficheiro:Panorámica de Laíño.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1134 | [[:d:Q134429654|Q134429654]] | [[pozo do Conxeiro]] | [[Ficheiro:Pozo do Conxeiro, Eiró.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1135 | [[:d:Q134435320|Q134435320]] | [[igrexa de San Pedro de Cesantes]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Pedro de Cesantes, Redondela 01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1136 | [[:d:Q134435354|Q134435354]] | [[capela de San Vicente de Soutoxuste]] | [[Ficheiro:Capela de San Vicente de Soutoxuste (O Viso, Redondela).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1137 | [[:d:Q134435551|Q134435551]] | [[santuario de Santa Eufemia e San Mateo de Vilouchada]] | [[Ficheiro:Santuario de Santa Eufemia e San Mateo de Vilouchada, Trazo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1138 | [[:d:Q134441149|Q134441149]] | [[igrexa de San Xoán de Campo]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Xoán de Campo, Trazo 04.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1139 | [[:d:Q134442653|Q134442653]] | [[igrexa de San Xulián de Ventosa]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Ventosa, Agolada.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1140 | [[:d:Q134443585|Q134443585]] | [[capela de San Sebastián de Rebordechán]] | |- | style='text-align:right'| 1141 | [[:d:Q134443706|Q134443706]] | [[capela de San Sebastián do Formigueiro]] | [[Ficheiro:Capela de Formigueiro 2 - Amoeiro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1142 | [[:d:Q134443737|Q134443737]] | [[capela de San Sebastián de Loxo]] | |- | style='text-align:right'| 1143 | [[:d:Q134443776|Q134443776]] | [[capela de San Sebastián do Rosal]] | |- | style='text-align:right'| 1144 | [[:d:Q134443786|Q134443786]] | [[capela de Santa Ana de Mera]] | |- | style='text-align:right'| 1145 | [[:d:Q134443806|Q134443806]] | [[capela de San Sebastián de Sandrenzo]] | |- | style='text-align:right'| 1146 | [[:d:Q134443813|Q134443813]] | [[pazo de Sandrenzo]] | |- | style='text-align:right'| 1147 | [[:d:Q134443838|Q134443838]] | [[capela de San Sebastián de Xinzo]] | [[Ficheiro:O Souto, Capela de San Sebastián.png|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1148 | [[:d:Q134443917|Q134443917]] | [[capela de San Sebastián de Lira]] | |- | style='text-align:right'| 1149 | [[:d:Q134443940|Q134443940]] | [[capela de Santo Amaro da Arnoia]] | |- | style='text-align:right'| 1150 | [[:d:Q134443950|Q134443950]] | [[capela de Santo Amaro de Lira]] | |- | style='text-align:right'| 1151 | [[:d:Q134443959|Q134443959]] | [[capela de San Sebastián de Taboexa]] | |- | style='text-align:right'| 1152 | [[:d:Q134459843|Q134459843]] | [[capela de San Roque de Quilmelas]] | |- | style='text-align:right'| 1153 | [[:d:Q134459930|Q134459930]] | [[igrexa de San Tomé de Piñeiro]] | [[Ficheiro:Iglesia de San Tomé de Piñeiro (622226150).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1154 | [[:d:Q134460242|Q134460242]] | [[capela de San Campio da Ramallosa]] | [[Ficheiro:A Ramallosa cruceiro y capilla de San Campio - panoramio.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1155 | [[:d:Q134460255|Q134460255]] | [[capela de San Campio de Pontellas]] | |- | style='text-align:right'| 1156 | [[:d:Q134461035|Q134461035]] | [[capela de San Lourenzo de Goián]] | |- | style='text-align:right'| 1157 | [[:d:Q134462681|Q134462681]] | [[igrexa de Santiago de Pontellas]] | [[Ficheiro:O Porriño, Santiago de Pontellas, igrexa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1158 | [[:d:Q134462694|Q134462694]] | [[igrexa de San Xurxo de Mosende]] | [[Ficheiro:O Porriño, Mosende, S. Xurxo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1159 | [[:d:Q134462721|Q134462721]] | [[igrexa de San Xoán o Bautista de Chenlo]] | [[Ficheiro:O Porriño, S. Xoán Bautista de Chenlo, igrexa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1160 | [[:d:Q134462726|Q134462726]] | [[igrexa de San Salvador de Budiño]] | [[Ficheiro:Fachada da Igrexa de San Salvador de Budiño.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1161 | [[:d:Q134463515|Q134463515]] | [[igrexa de Santa Eulalia de Atios]] | [[Ficheiro:Igrexa Atios.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1162 | [[:d:Q134463666|Q134463666]] | [[capela da Nosa Señora da Guía do Porriño]] | [[Ficheiro:Capela da Virxe da Guía.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1163 | [[:d:Q134463840|Q134463840]] | [[igrexa de Santo Estevo de Cans]] | [[Ficheiro:O Porriño, Santo Estevo de Cans.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1164 | [[:d:Q134463924|Q134463924]] | [[igrexa de San Salvador de Torneiros]] | |- | style='text-align:right'| 1165 | [[:d:Q134464344|Q134464344]] | [[capela de San Sebastián do Porriño]] | [[Ficheiro:Capela de San Sebastián.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1166 | [[:d:Q134464355|Q134464355]] | [[capela de San Bieito do Porriño]] | [[Ficheiro:Capela de San Bieito, O Porriño.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1167 | [[:d:Q134464458|Q134464458]] | [[igrexa de Santa María do Porriño]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María do Porriño.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1168 | [[:d:Q134464478|Q134464478]] | [[capela da Virxe dos Milagres de Carracido]] | [[Ficheiro:Capela da Virxe dos Milagres.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1169 | [[:d:Q134466302|Q134466302]] | [[igrexa de Santa Baia de Camos]] | [[Ficheiro:Santa Baia de Camos, Nigrán.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1170 | [[:d:Q134466340|Q134466340]] | [[igrexa de San Xosé de Chandebrito]] | [[Ficheiro:San Xosé de Chandebrito, Nigrán 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1171 | [[:d:Q134466370|Q134466370]] | [[igrexa de San Fiz de Nigrán]] | [[Ficheiro:San Fiz de Nigrán.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1172 | [[:d:Q134466442|Q134466442]] | [[igrexa de Santiago de Parada]] | [[Ficheiro:Santiago de Parada, Nigrán, Galicia.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1173 | [[:d:Q134466457|Q134466457]] | [[igrexa de San Mamede de Priegue]] | [[Ficheiro:San Mamede de Priegue, Nigrán.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1174 | [[:d:Q134466490|Q134466490]] | [[igrexa de San Pedro da Ramallosa]] | [[Ficheiro:San Pedro da Ramallosa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1175 | [[:d:Q134466528|Q134466528]] | [[capela da Virxe das Angustias de Nigrán]] | [[Ficheiro:Nigran church.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1176 | [[:d:Q134467945|Q134467945]] | [[capela da Nosa Señora do Monte Alba]] | [[Ficheiro:Monte Alba, Serra do Galiñeiro, Vigo 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1177 | [[:d:Q134467990|Q134467990]] | [[igrexa vella de Santa Baia de Alcabre]] | [[Ficheiro:Santa Baia de Alcabre, igrexa vella.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1178 | [[:d:Q134467999|Q134467999]] | [[igrexa nova de Santa Baia de Alcabre]] | [[Ficheiro:Igrexa Nova de Santa Baia de Alcabre, Vigo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1179 | [[:d:Q134468059|Q134468059]] | [[igrexa de Santo Estevo de Beade]] | [[Ficheiro:Iglesia de beade - panoramio.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1180 | [[:d:Q134468080|Q134468080]] | [[igrexa de Santa Mariña de Cabral]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Marina de Cabral.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1181 | [[:d:Q134468281|Q134468281]] | [[igrexa de San Cristovo de Candeán]] | |- | style='text-align:right'| 1182 | [[:d:Q134468593|Q134468593]] | [[capela da Nosa Señora do Carme do Vao]] | [[Ficheiro:Capela Nosa Señora do Carme, no Vao, Coruxo.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1183 | [[:d:Q134468662|Q134468662]] | [[igrexa da Inmaculada Concepción de María do Calvario]] | [[Ficheiro:Igrexa parroquial da Inmaculada Concepción do arquitecto Antonio Román Conde, 1968, Vigo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1184 | [[:d:Q134468711|Q134468711]] | [[capela da Nosa Señora das Dores]] | |- | style='text-align:right'| 1185 | [[:d:Q134468759|Q134468759]] | [[igrexa de San Tomé de Freixeiro]] | [[Ficheiro:Freixeiro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1186 | [[:d:Q134468913|Q134468913]] | [[igrexa de Santa Cristina de Lavadores]] | [[Ficheiro:Vigo iglesia de Santa Cristina de Lavadores - panoramio.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1187 | [[:d:Q134468964|Q134468964]] | [[igrexa de San Pedro de Matamá]] | [[Ficheiro:Iglesia de San Pedro de Matamá.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1188 | [[:d:Q134468979|Q134468979]] | [[capela de Santo Amaro de Matamá]] | |- | style='text-align:right'| 1189 | [[:d:Q134469096|Q134469096]] | [[capela de San Xián do Rosal]] | |- | style='text-align:right'| 1190 | [[:d:Q134469268|Q134469268]] | [[igrexa nova de San Paio de Navia]] | [[Ficheiro:Igrexa de Navia, Vigo (1969).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1191 | [[:d:Q134469286|Q134469286]] | [[igrexa vella de San Paio de Navia]] | [[Ficheiro:Igrexa de Navia, vella, Vigo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1192 | [[:d:Q134470433|Q134470433]] | [[capela de Santa Catarina de Parada]] | |- | style='text-align:right'| 1193 | [[:d:Q134470502|Q134470502]] | [[igrexa de Santa Mariña de Castro de Amarante]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Mariña do Castro de Amarante.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1194 | [[:d:Q134474467|Q134474467]] | [[igrexa da Nosa Señora das Neves de Teis]] | [[Ficheiro:Igrexa parroquial de Nosa Señora das Neves, Vigo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1195 | [[:d:Q134474699|Q134474699]] | [[igrexa de San Xurxo de Saiáns]] | [[Ficheiro:San Xurxo de Saiáns, Vigo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1196 | [[:d:Q134474732|Q134474732]] | [[igrexa de Santo André de Comesaña]] | [[Ficheiro:Santo André de Comesaña, Vigo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1197 | [[:d:Q134474736|Q134474736]] | [[igrexa de San Pedro de Sárdoma]] | [[Ficheiro:San Pedro de Sárdoma, Vigo.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1198 | [[:d:Q134474743|Q134474743]] | [[igrexa de San Salvador de Teis]] | [[Ficheiro:Igrexa parroquial de San Salvador de Teis.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1199 | [[:d:Q134474795|Q134474795]] | [[igrexa de María Auxiliadora de Vigo]] | [[Ficheiro:María Auxiliadora, Vigo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1200 | [[:d:Q134474820|Q134474820]] | [[capela de María Auxiliadora de Camos]] | |- | style='text-align:right'| 1201 | [[:d:Q134474903|Q134474903]] | [[fonte da ermida de Flariz]] | [[Ficheiro:A fonte da Praza da Ermita no 2001. - panoramio.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1202 | [[:d:Q134474945|Q134474945]] | [[capela de Santo Antón de Lañas]] | |- | style='text-align:right'| 1203 | [[:d:Q134475191|Q134475191]] | [[capela da Nosa Señora do Carme de Bouzas]] | [[Ficheiro:Capela da N. S. do Carme, rúa Ferreiros, Bouzas, Vigo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1204 | [[:d:Q134475209|Q134475209]] | [[igrexa da Nosa Señora do Carme de Vigo]] | [[Ficheiro:Virgen del Carmen - panoramio.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1205 | [[:d:Q134475335|Q134475335]] | [[igrexa de San Martiño de Coia]] | [[Ficheiro:Parroquia de San Martiño, Coia, Vigo.jpeg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1206 | [[:d:Q134475542|Q134475542]] | [[capela de San Miguel da Arnoia]] | |- | style='text-align:right'| 1207 | [[:d:Q134475544|Q134475544]] | [[cruceiro de San Miguel]] | |- | style='text-align:right'| 1208 | [[:d:Q134475547|Q134475547]] | [[fonte do Santiaguiño]] | [[Ficheiro:Fuente de Santiaguiño - Vilanova - Vedra.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1209 | [[:d:Q134475650|Q134475650]] | [[igrexa de San Lourenzo de Covelo]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Lourenzo de Covelo, Viana do Bolo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1210 | [[:d:Q134475700|Q134475700]] | [[igrexa da Nosa Señora de Fátima de Vigo]] | [[Ficheiro:Igrexa de Fátima, Vigo (arquitecto Antonio Cominges Tapia, 1959).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1211 | [[:d:Q134475869|Q134475869]] | [[igrexa de San Xosé Obreiro e Santa Rita de Vigo]] | [[Ficheiro:Parroquía San Xosé Obreiro e Santa Rita e Hospital Xeral.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1212 | [[:d:Q134475926|Q134475926]] | [[igrexa de San Francisco de Cambados]] | [[Ficheiro:Igrexa parroquial de Santa Mariña de Cambados. Galiza 2015-2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1213 | [[:d:Q134476096|Q134476096]] | [[igrexa de San Xoán do Monte]] | [[Ficheiro:Igrexa parroquial de San Xoán Bautista ou San Xoán do Monte, rúa San Xoán, Vigo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1214 | [[:d:Q134476248|Q134476248]] | [[cruceiro no adro da igrexa de San Pedro da Gudiña]] | [[Ficheiro:Cruceiro de San Pedro da Gudiña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1215 | [[:d:Q134476262|Q134476262]] | [[peto de ánimas de Cuspedriños]] | [[Ficheiro:Peto de ánimas en Cuspedriños.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1216 | [[:d:Q134476313|Q134476313]] | [[capela de San Pedro do Rubieiro]] | [[Ficheiro:Carral Sumio Capela 06.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1217 | [[:d:Q134476684|Q134476684]] | [[pombal da reitoral de Santa María de Río Caldo]] | [[Ficheiro:Pombal de Padrendo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1218 | [[:d:Q134476694|Q134476694]] | [[necrópole de Soutelo Verde]] | |- | style='text-align:right'| 1219 | [[:d:Q134476710|Q134476710]] | [[igrexa de Santa Cruz da Retorta]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Cruz da Retorta, Guntín.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1220 | [[:d:Q134476760|Q134476760]] | [[capela da Virxe das Dores de Guillarei]] | |- | style='text-align:right'| 1221 | [[:d:Q134476769|Q134476769]] | [[igrexa de Santa María de Soutochao]] | [[Ficheiro:Igesia de Santa Maria.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1222 | [[:d:Q134476840|Q134476840]] | [[igrexa de Santa María de Lucenza]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Lucenza, Cualedro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1223 | [[:d:Q134476880|Q134476880]] | [[cruceiro do Liñar]] | |- | style='text-align:right'| 1224 | [[:d:Q134476881|Q134476881]] | [[capela de San Roque de Torneiros]] | |- | style='text-align:right'| 1225 | [[:d:Q134476883|Q134476883]] | [[capela da Ascensión de Entenza]] | [[Ficheiro:Coro de Entenza 2008.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1226 | [[:d:Q134476898|Q134476898]] | [[ponte de Vilardevós]] | |- | style='text-align:right'| 1227 | [[:d:Q134476912|Q134476912]] | [[capela de San Roque de Vilalba]] | [[Ficheiro:Vilalba Capela de San Roque 03.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1228 | [[:d:Q134477074|Q134477074]] | [[capela de San Lourenzo e San Bieito de Liñares]] | |- | style='text-align:right'| 1229 | [[:d:Q134477091|Q134477091]] | [[peto de ánimas de Sordos]] | [[Ficheiro:Peto de ánimas de Sordos (Bande).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1230 | [[:d:Q134478879|Q134478879]] | [[cruceiro da praza de Matamá]] | [[Ficheiro:Praza Matamá, Matamá, Laza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1231 | [[:d:Q134479306|Q134479306]] | [[capela de San Roque de Vigo]] | |- | style='text-align:right'| 1232 | [[:d:Q134479307|Q134479307]] | [[pazo de Santa María de Vigo]] | |- | style='text-align:right'| 1233 | [[:d:Q134479325|Q134479325]] | [[igrexa de San Martiño de Fruíme]] | [[Ficheiro:Igrexa parroquial de Fruime, Lousame.png|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1234 | [[:d:Q134479327|Q134479327]] | [[igrexa de San Xoán de Mandaio]] | |- | style='text-align:right'| 1235 | [[:d:Q134479351|Q134479351]] | [[capela de Traseirexa]] | |- | style='text-align:right'| 1236 | [[:d:Q134487439|Q134487439]] | [[cruceiro de Maíndo]] | [[Ficheiro:Estrada 07, Couso, Sequeiró 01-01b.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1237 | [[:d:Q134487444|Q134487444]] | [[pombal de Triacastela]] | |- | style='text-align:right'| 1238 | [[:d:Q134487445|Q134487445]] | [[cruceiro de Triacastela]] | |- | style='text-align:right'| 1239 | [[:d:Q134487447|Q134487447]] | [[capela de San Bartolomeu do Burgo]] | |- | style='text-align:right'| 1240 | [[:d:Q134487448|Q134487448]] | [[igrexa de San Martiño de Cerceda]] | [[Ficheiro:Cerceda Cerceda igrexa de San Martinho 03.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1241 | [[:d:Q134487462|Q134487462]] | [[igrexa de San Salvador de Moreda]] | [[Ficheiro:Igrexa de Moreda Monforte de Lemos Lugo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1242 | [[:d:Q134487469|Q134487469]] | [[igrexa de San Salvador de Cabreiroá]] | [[Ficheiro:Igrexa Cabreiroá.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1243 | [[:d:Q134487477|Q134487477]] | [[cruceiro e fonte de Cabreiroá]] | [[Ficheiro:Cruceiro e fonte en Cabreiroá.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1244 | [[:d:Q134488591|Q134488591]] | [[cruceiro da Rúa]] | [[Ficheiro:Cruz en Mos 01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1245 | [[:d:Q134488613|Q134488613]] | [[pazo dos Marqueses de Mos]] | [[Ficheiro:Pazo de Mos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1246 | [[:d:Q134488622|Q134488622]] | [[igrexa de Santa Baia de Mos]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Baia de Mos 01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1247 | [[:d:Q134488672|Q134488672]] | [[igrexa de San Xoán de Rubiós]] | [[Ficheiro:Igrexa de Rubiós, As Neves.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1248 | [[:d:Q134488677|Q134488677]] | [[capela de San Xosé Obreiro de Cristelos]] | |- | style='text-align:right'| 1249 | [[:d:Q134488689|Q134488689]] | [[torre de Miraz]] | [[Ficheiro:Torre de Miraz. Friol, Galiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1250 | [[:d:Q134489061|Q134489061]] | [[igrexa de San Martiño de Salcedo]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Martiño de Salcedo, Pontevedra.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1251 | [[:d:Q134489064|Q134489064]] | [[igrexa da Nosa Señora do Rocío de Coia]] | [[Ficheiro:Nosa Señora do Rocío, Coia.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1252 | [[:d:Q134496950|Q134496950]] | [[igrexa do Perpetuo Socorro de Coia]] | [[Ficheiro:Igrexa parroquial do Perpetuo Socorro, Vigo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1253 | [[:d:Q134497094|Q134497094]] | [[capela da Soidade de Beirán]] | |- | style='text-align:right'| 1254 | [[:d:Q134497108|Q134497108]] | [[capela da Virxe da Soidade da Mourisca]] | |- | style='text-align:right'| 1255 | [[:d:Q134497127|Q134497127]] | [[igrexa do Cristo da Vitoria de Coia]] | [[Ficheiro:Parroquia do Cristo da Victoria, Coia, Vigo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1256 | [[:d:Q134497153|Q134497153]] | [[capela de Santa Lucía de Asados]] | |- | style='text-align:right'| 1257 | [[:d:Q134497156|Q134497156]] | [[pombal de Serres]] | |- | style='text-align:right'| 1258 | [[:d:Q134497158|Q134497158]] | [[ermida de Santa Marta de Castelaus]] | |- | style='text-align:right'| 1259 | [[:d:Q134497221|Q134497221]] | [[capela da Nosa Señora da Vitoria da Armada]] | [[Ficheiro:Capela da Armada (Cumbraos).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1260 | [[:d:Q134497954|Q134497954]] | [[ermida de San Vicente de Parada]] | [[Ficheiro:Ermida de San Vicenzo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1261 | [[:d:Q134498139|Q134498139]] | [[igrexa dos Santos Xusto e Pastor de Entenza]] | [[Ficheiro:Salceda de Caselas, Entenza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1262 | [[:d:Q134498169|Q134498169]] | [[igrexa de San Tomé de Parderrubias]] | [[Ficheiro:Igrexa Parderrubias.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1263 | [[:d:Q134498204|Q134498204]] | [[capela de Santa Bárbara de Mariña]] | [[Ficheiro:Salceda de Caselas, capela de S. Bárbara.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1264 | [[:d:Q134498365|Q134498365]] | [[igrexa de Santa María de Salceda]] | [[Ficheiro:Salceda-SMaria.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1265 | [[:d:Q134498383|Q134498383]] | [[igrexa de Santo Estevo de Budiño]] | [[Ficheiro:Salceda de Caselas, Budiño, fachada.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1266 | [[:d:Q134498400|Q134498400]] | [[igrexa de San Vicente de Soutelo]] | [[Ficheiro:San Vicente de Soutelo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1267 | [[:d:Q134498423|Q134498423]] | [[igrexa de San Vicente de Oitavén]] | [[Ficheiro:San Vicente de Oitavén, Fornelos de Montes.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1268 | [[:d:Q134498425|Q134498425]] | [[igrexa da Nosa Señora das Marabillas]] | [[Ficheiro:Igrexa parroquial As Marabillas, Cartelle.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1269 | [[:d:Q134498439|Q134498439]] | [[igrexa de San Martiño de Moaña]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Martiño de Moaña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1270 | [[:d:Q134498453|Q134498453]] | [[capela de Santa Ana de Veiga do Seixo]] | [[Ficheiro:Capela de Santa Ana, A Veiga do Seixo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1271 | [[:d:Q134498465|Q134498465]] | [[cruceiro da Lama]] | [[Ficheiro:Cruceiro da Lama, cristo, Camos, Nigrán.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1272 | [[:d:Q134498486|Q134498486]] | [[cruceiro de Loureda]] | [[Ficheiro:Cruceiro de Loureda.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1273 | [[:d:Q134498487|Q134498487]] | [[igrexa de Santa María de Loureda]] | [[Ficheiro:Igrexa Loureda.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1274 | [[:d:Q134498576|Q134498576]] | [[hórreo da Fontaneira]] | |- | style='text-align:right'| 1275 | [[:d:Q134498577|Q134498577]] | [[igrexa de San Martiño de Dorneda]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Martiño de Dorneda.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1276 | [[:d:Q134498621|Q134498621]] | [[ponte colgante de Leiro]] | [[Ficheiro:Leiro 03-13b.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1277 | [[:d:Q134506818|Q134506818]] | [[capela de San Gregorio de Tabagón]] | |- | style='text-align:right'| 1278 | [[:d:Q134506832|Q134506832]] | [[ponte da Tamuxe]] | [[Ficheiro:Ponte da Tamuxe en San Miguel de Tabagón, O Rosal 05.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1279 | [[:d:Q134509661|Q134509661]] | [[igrexa de San Pedro de Cela]] | |- | style='text-align:right'| 1280 | [[:d:Q134509667|Q134509667]] | [[igrexa de Santa María de Guizán]] | [[Ficheiro:Santa Maria de Guizan 1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1281 | [[:d:Q134509683|Q134509683]] | [[igrexa de San Salvador de Louredo]] | [[Ficheiro:Mos, Louredo 01-01d.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1282 | [[:d:Q134509696|Q134509696]] | [[igrexa de Santa Eulalia de Mos]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Baia de Mos 01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1283 | [[:d:Q134509706|Q134509706]] | [[igrexa de San Miguel de Pereiras]] | [[Ficheiro:San Miguel de Pereiras, Mos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1284 | [[:d:Q134509736|Q134509736]] | [[capela de Santo Amaro da Estibada]] | |- | style='text-align:right'| 1285 | [[:d:Q134509741|Q134509741]] | [[igrexa de Santa María de Sanguiñeda]] | [[Ficheiro:Sanguiñeda.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1286 | [[:d:Q134509745|Q134509745]] | [[igrexa de San Martiño de Tameiga]] | [[Ficheiro:Lateral igrexa Tameiga.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1287 | [[:d:Q134509754|Q134509754]] | [[igrexa de San Mamede de Torroso]] | [[Ficheiro:Torroso.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1288 | [[:d:Q134509774|Q134509774]] | [[capela da Nosa Señora das Angustias de Sanguiñeda]] | [[Ficheiro:Capela das Angustias de Sanguiñeda.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1289 | [[:d:Q134509781|Q134509781]] | [[capela do Santiaguiño de Anta]] | [[Ficheiro:Guizán, Mos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1290 | [[:d:Q134509792|Q134509792]] | [[capela de Santo Eleuterio de Tameiga]] | [[Ficheiro:Ermida de san Eleuterio.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1291 | [[:d:Q134509799|Q134509799]] | [[capela da Nosa Señora da Pena de Francia de Dornelas]] | [[Ficheiro:Ermida da Pena - Nosa Señora de Francia, Dornelas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1292 | [[:d:Q134509904|Q134509904]] | [[peto de ánimas de Martiñán]] | |- | style='text-align:right'| 1293 | [[:d:Q134509905|Q134509905]] | [[igrexa de San Xoán de Piñeira]] | [[Ficheiro:IgrexaPinheiraRibadeo.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1294 | [[:d:Q134509906|Q134509906]] | [[igrexa de Santa María de Temes]] | [[Ficheiro:Igrexa de Temes.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1295 | [[:d:Q134509909|Q134509909]] | [[legoeiro de Laxosa]] | [[Ficheiro:Leguario.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1296 | [[:d:Q134510094|Q134510094]] | [[capela de San Gregorio de Louredo]] | |- | style='text-align:right'| 1297 | [[:d:Q134510132|Q134510132]] | [[igrexa de Santo André da Barciela]] | [[Ficheiro:Igrexa da Barciela, Santiago.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1298 | [[:d:Q134510141|Q134510141]] | [[cruceiro da Laxa]] | [[Ficheiro:Criceiro en Caroi, Cerdedo-Cotobade.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1299 | [[:d:Q134510155|Q134510155]] | [[capela de Santo Antón da Barca]] | [[Ficheiro:Capela do Santo Antón da Barca.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1300 | [[:d:Q134510156|Q134510156]] | [[cruceiro de Chamín]] | [[Ficheiro:Cruceiro de Chamin.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1301 | [[:d:Q134510183|Q134510183]] | [[igrexa de San Martiño de Vilasobroso]] | [[Ficheiro:San Martiño de Vilasobroso, Mondariz. Igrexa parroquial.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1302 | [[:d:Q134510188|Q134510188]] | [[cruceiro da igrexa de Santa Mariña de Presqueiras]] | [[Ficheiro:Cruceiro no Igrexario (Santa Mariña de Presqueiras, Forcarei) 1.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1303 | [[:d:Q134510193|Q134510193]] | [[igrexa de Santa Mariña de Presqueiras]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Mariña de Presqueiras, Forcarei.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1304 | [[:d:Q134510194|Q134510194]] | [[legoeiro de Cerponzóns]] | [[Ficheiro:Leguario Cerponzóns.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1305 | [[:d:Q134510204|Q134510204]] | [[igrexa de San Salvador do Castro]] | [[Ficheiro:O Castro (Dozón) 03.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1306 | [[:d:Q134510215|Q134510215]] | [[igrexa de Santo André de Cedeira]] | [[Ficheiro:Cedeira, Redondela (19618237532).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1307 | [[:d:Q134510228|Q134510228]] | [[igrexa de Santa María de Lestedo]] | [[Ficheiro:Igrexa parroquial de Santa Maria de Lestedo - Iglesia parroquial de Santa Maria de Lestedo - Parochial church of Santa Maria de Lestedo - 09.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1308 | [[:d:Q134510487|Q134510487]] | [[igrexa de Santa Isabel do Castro de Caldelas]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Isabel de Castro Caldelas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1309 | [[:d:Q134510489|Q134510489]] | [[igrexa de Santa María de Valonga]] | [[Ficheiro:Valongaigrexa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1310 | [[:d:Q134510499|Q134510499]] | [[peto de ánimas de Vide]] | [[Ficheiro:Neves 03-06b, Santa María de Vide.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1311 | [[:d:Q134510501|Q134510501]] | [[calvario de Vide]] | [[Ficheiro:Neves 03-03c, Santa María de Vide.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1312 | [[:d:Q134510508|Q134510508]] | [[capela de Santa Lucía de Vide]] | |- | style='text-align:right'| 1313 | [[:d:Q134510509|Q134510509]] | [[igrexa de Santa María de Vide]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Vide.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1314 | [[:d:Q134510743|Q134510743]] | [[igrexa vella de San Fausto de Chapela]] | [[Ficheiro:Chapela-vieja-parroquia-de-san-fausto.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1315 | [[:d:Q134510815|Q134510815]] | [[igrexa de Santo Estevo de Negros]] | [[Ficheiro:Santo Estevo de Negros, Redondela, igrexa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1316 | [[:d:Q134510854|Q134510854]] | [[pazo de Pousadouro]] | [[Ficheiro:Pazo de Pousadouro.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1317 | [[:d:Q134519358|Q134519358]] | [[igrexa de Santa María de Reboreda]] | [[Ficheiro:Igrexa parroquial de Santa María de Reboreda, Redondela, século XVIII.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1318 | [[:d:Q134519578|Q134519578]] | [[igrexa de San Martiño de Ventosela]] | [[Ficheiro:San Martiño de Ventosela, Redondela, Galicia.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1319 | [[:d:Q134519601|Q134519601]] | [[igrexa de Santa María do Viso]] | [[Ficheiro:Igrexa parroquial de Santa María do Viso.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1320 | [[:d:Q134519854|Q134519854]] | [[igrexa de San Paio de Alxén]] | [[Ficheiro:San Paio de Alxén, Salvaterra de Miño.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1321 | [[:d:Q134519870|Q134519870]] | [[igrexa de San Pedro de Arantei]] | [[Ficheiro:Arantei, Salvaterra de Miño.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1322 | [[:d:Q134519892|Q134519892]] | [[ermida da Nosa Señora da Asunción do monte Castelo]] | [[Ficheiro:Capela da Nosa Señora da Asunción (Pesqueiras, Salvaterra de Miño).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1323 | [[:d:Q134519951|Q134519951]] | [[igrexa de San Miguel de Cabreira]] | [[Ficheiro:Igrexa de Cabreira.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1324 | [[:d:Q134519967|Q134519967]] | [[capela de San Roque de Cabreira]] | [[Ficheiro:Cabreira, S. Roque, Salvaterra de Miño.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1325 | [[:d:Q134519999|Q134519999]] | [[igrexa de San Miguel de Corzáns]] | [[Ficheiro:Corzáns, Salvaterra de Miño.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1326 | [[:d:Q134520352|Q134520352]] | [[igrexa de San Paio de Fiolledo]] | [[Ficheiro:Fiolledo, Salvaterra de Miño.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1327 | [[:d:Q134520400|Q134520400]] | [[igrexa de San Xoán de Fornelos]] | [[Ficheiro:Fornelos, Salvaterra de Minho.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1328 | [[:d:Q134520446|Q134520446]] | [[igrexa de San Salvador de Leirado]] | [[Ficheiro:Salvaterra de M., Leirado.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1329 | [[:d:Q134520454|Q134520454]] | [[capela de San Roque de Leirado]] | |- | style='text-align:right'| 1330 | [[:d:Q134520468|Q134520468]] | [[igrexa de San Simón de Lira]] | [[Ficheiro:Salvaterra de M., San Simón de Lira.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1331 | [[:d:Q134520479|Q134520479]] | [[igrexa de Santo André de Lourido]] | [[Ficheiro:Salvaterra de Miño, Lourido.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1332 | [[:d:Q134520582|Q134520582]] | [[igrexa de Santo Adrián de Meder]] | [[Ficheiro:Salvaterra de Miño, Meder.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1333 | [[:d:Q134520595|Q134520595]] | [[capela da Virxe da Luz de Meder]] | |- | style='text-align:right'| 1334 | [[:d:Q134520652|Q134520652]] | [[igrexa de Santa María de Oleiros]] | [[Ficheiro:Oleiros, Salvaterra de Miño.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1335 | [[:d:Q134520668|Q134520668]] | [[igrexa de Santa Mariña de Pesqueiras]] | [[Ficheiro:Pesqueiras '1930', Salvaterra de Miño.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1336 | [[:d:Q134520676|Q134520676]] | [[igrexa de San Paulo de Porto]] | [[Ficheiro:Porto, Salvaterra de Miño, torre.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1337 | [[:d:Q134527582|Q134527582]] | [[igrexa de San Lourenzo de Salvaterra]] | [[Ficheiro:St Lawrence church in Salvaterra de Mino 06.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1338 | [[:d:Q134527799|Q134527799]] | [[igrexa de Santa Comba de Soutolobre]] | [[Ficheiro:Salvaterra de Miño, Soutolobre.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1339 | [[:d:Q134527814|Q134527814]] | [[igrexa de Santo André de Uma]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santo André de Uma.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1340 | [[:d:Q134527847|Q134527847]] | [[igrexa de San Xoán de Vilacova]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Xoán de Vilacova.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1341 | [[:d:Q134527920|Q134527920]] | [[igrexa de San Breixo de Arcos]] | [[Ficheiro:Igrexa parroquial de San Breixo de Arcos, Ponteareas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1342 | [[:d:Q134527976|Q134527976]] | [[igrexa de Santa María de Areas]] | [[Ficheiro:Areas, Ponteareas, SE HIZO EL AÑO DE 1779.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1343 | [[:d:Q134528001|Q134528001]] | [[igrexa de San Lourenzo de Arnoso]] | [[Ficheiro:S. Lourenzo de Arnoso, Ponteareas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1344 | [[:d:Q134528037|Q134528037]] | [[igrexa de Santa Cristina de Bugarín]] | [[Ficheiro:Santa Cristina de Bugarín, Ponteareas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1345 | [[:d:Q134528135|Q134528135]] | [[torre-tulla de Fafián]] | [[Ficheiro:Torre-tulla de Fafián 27.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1346 | [[:d:Q134528509|Q134528509]] | [[igrexa de San Salvador de Cristiñade]] | [[Ficheiro:Cristiñade, Ponteareas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1347 | [[:d:Q134528660|Q134528660]] | [[igrexa de San Mamede de Fontenla]] | [[Ficheiro:San Mamede de Fontenla, Ponteareas, igrexa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1348 | [[:d:Q134528698|Q134528698]] | [[igrexa de San Bartolomeu de Fozara]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Bartolomeu de Fozara.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1349 | [[:d:Q134528920|Q134528920]] | [[capela de San Gregorio de Guillade]] | [[Ficheiro:Guillade, Ponteareas, capela S. Gregorio.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1350 | [[:d:Q134528932|Q134528932]] | [[igrexa de San Miguel de Guillade]] | [[Ficheiro:Guillade, Ponteareas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1351 | [[:d:Q134528956|Q134528956]] | [[igrexa de San Xulián de Guláns]] | [[Ficheiro:Guláns, Ponteareas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1352 | [[:d:Q134529034|Q134529034]] | [[igrexa de San Martiño de Moreira]] | [[Ficheiro:Igrexa San Martiño.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1353 | [[:d:Q134533015|Q134533015]] | [[igrexa de San Salvador de Nogueira]] | [[Ficheiro:Nogueira, Ponteareas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1354 | [[:d:Q134533134|Q134533134]] | [[capela da Virxe da Oliveira]] | [[Ficheiro:Altar en las murallas - panoramio.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1355 | [[:d:Q134533207|Q134533207]] | [[igrexa de Santiago de Oliveira]] | [[Ficheiro:Santiago de Oliveira, Ponteareas.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1356 | [[:d:Q134533228|Q134533228]] | [[igrexa de San Mateo de Oliveira]] | [[Ficheiro:San Mateo de Oliveira, Ponteareas, igrexa parroquial.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1357 | [[:d:Q134533336|Q134533336]] | [[capela de San Ciríaco de Paredes]] | [[Ficheiro:Capela de San Ciríaco de Paredes (San Pedro de Laroá, Xinzo de Limia) 01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1358 | [[:d:Q134533390|Q134533390]] | [[capela de San Ciríaco de Fradelo]] | [[Ficheiro:Fradelo, Viana do Bolo - capela de San Ciríaco 01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1359 | [[:d:Q134533444|Q134533444]] | [[capela de San Ciríaco de Sanguñedo]] | [[Ficheiro:Sanguñedo, Campobecerros, Castrelo do Val - capela.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1360 | [[:d:Q134533546|Q134533546]] | [[capela de San Ciríaco da Pedrosa]] | |- | style='text-align:right'| 1361 | [[:d:Q134539273|Q134539273]] | [[igrexa de Santa Mariña de Pías]] | [[Ficheiro:Iglesiapias.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1362 | [[:d:Q134539326|Q134539326]] | [[igrexa de San Miguel de Ponteareas]] | [[Ficheiro:Ponteareas, igrexa.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1363 | [[:d:Q134539335|Q134539335]] | [[igrexa de San Nicolao de Prado]] | [[Ficheiro:S. Nicolao de Prado, Ponteareas, igrexa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1364 | [[:d:Q134539351|Q134539351]] | [[igrexa de San Xurxo de Ribadetea]] | [[Ficheiro:Igrexa parroquial de San Xurxo de Ribadetea, Ponteareas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1365 | [[:d:Q134539359|Q134539359]] | [[capela do Doce Nome de Xesús]] | [[Ficheiro:Troña, Pias, Ponteareas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1366 | [[:d:Q134539375|Q134539375]] | [[igrexa de Santa Mariña de Xinzo]] | [[Ficheiro:Ponteareas, Xinzo.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1367 | [[:d:Q134539487|Q134539487]] | [[capela de San Caetano de Bustelos]] | [[Ficheiro:Capela de San Caetano de Bustelos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1368 | [[:d:Q134539538|Q134539538]] | [[igrexa de Santo Adrián de Calvos]] | [[Ficheiro:Fornelos de Montes, Santo Adrián de Calvos, igrexa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1369 | [[:d:Q134539553|Q134539553]] | [[capela de Santo Amaro de Traspielas]] | |- | style='text-align:right'| 1370 | [[:d:Q134539559|Q134539559]] | [[igrexa de Santa María das Estacas]] | [[Ficheiro:Fornelos de Montes, Santa María das Estacas, igrexa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1371 | [[:d:Q134539565|Q134539565]] | [[igrexa de San Lourenzo de Fornelos de Montes]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Lourenzo de Fornelos de Montes.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1372 | [[:d:Q134539789|Q134539789]] | [[igrexa de Santa María de Traspielas]] | [[Ficheiro:Fornelos de Montes, Traspielas, igrexa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1373 | [[:d:Q134539852|Q134539852]] | [[igrexa de San Miguel de Ventín]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Miguel de Ventín.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1374 | [[:d:Q134540183|Q134540183]] | [[igrexa de San Sadurniño de Amoedo]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Sadurniño de Amoedo, Pazos de Borbén.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1375 | [[:d:Q134540240|Q134540240]] | [[igrexa de Santiago de Bornén]] | [[Ficheiro:Igrexa parroquial de Santiago de Borbén, Pazos de Borbén.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1376 | [[:d:Q134540260|Q134540260]] | [[igrexa de San Pedro de Cepeda]] | [[Ficheiro:Pazos de Borbén, Cepeda.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1377 | [[:d:Q134540289|Q134540289]] | [[igrexa de San Paio de Moscoso]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Paio de Moscoso.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1378 | [[:d:Q134540321|Q134540321]] | [[igrexa de San Martiño de Nespereira]] | [[Ficheiro:Nespereira, Pazos de Borbén.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1379 | [[:d:Q134540350|Q134540350]] | [[igrexa de Santa María de Pazos]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Pazos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1380 | [[:d:Q134540362|Q134540362]] | [[igrexa de San Salvador de Xunqueiras]] | [[Ficheiro:Pazos de Borbén, Xunqueiras.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1381 | [[:d:Q134540381|Q134540381]] | [[igrexa de Santiago de Arcade]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santiago de Arcade, Soutomaior.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1382 | [[:d:Q134540408|Q134540408]] | [[igrexa de San Salvador de Soutomaior]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Salvador de Soutomaior.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1383 | [[:d:Q134543396|Q134543396]] | [[igrexa de San Martiño de Frades]] | [[Ficheiro:Mondariz, Frades, igrexa.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1384 | [[:d:Q134543453|Q134543453]] | [[igrexa de Santa María de Gargamala]] | [[Ficheiro:Mondariz, Gargamala, igrexa.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1385 | [[:d:Q134543497|Q134543497]] | [[igrexa de San Fiz de Lougares]] | [[Ficheiro:Mondariz, Lougares, igrexa.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1386 | [[:d:Q134543579|Q134543579]] | [[igrexa de Santo André de Meirol]] | [[Ficheiro:Mondariz, Meirol, fachada.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1387 | [[:d:Q134543585|Q134543585]] | [[igrexa de Santa Baia de Mondariz]] | [[Ficheiro:Mondariz, igrexa.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1388 | [[:d:Q134543595|Q134543595]] | [[igrexa de Santa María de Queimadelos]] | [[Ficheiro:Igrexa de Queimadelos, Mondariz.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1389 | [[:d:Q134543636|Q134543636]] | [[igrexa de San Miguel de Riofrío]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Miguel de Riofrío, Mondariz.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1390 | [[:d:Q134546147|Q134546147]] | [[igrexa de San Mamede de Sabaxáns]] | [[Ficheiro:Iglesia de San Mamede de Sabaxáns.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1391 | [[:d:Q134546157|Q134546157]] | [[igrexa de San Mateo de Toutón]] | [[Ficheiro:Toutón, 'AÑO 1713'.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1392 | [[:d:Q134546164|Q134546164]] | [[igrexa de San Mamede de Vilar]] | [[Ficheiro:Mondariz, Vilar, 'ano de 1797'.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1393 | [[:d:Q134546690|Q134546690]] | [[igrexa da Nosa Señora de Lourdes de Mondariz-Balneario]] | [[Ficheiro:Igrexa da Nosa Señora de Lurdes de Mondariz-Balneario.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1394 | [[:d:Q134546699|Q134546699]] | [[capela de San Pedro de Mondariz-Balneario]] | [[Ficheiro:Saint Peter Church Mondariz.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1395 | [[:d:Q134546709|Q134546709]] | [[capela da Nosa Señora do Carme de Mondariz-Balneario]] | [[Ficheiro:Mondariz-Balneario - 02 - Capilla Nuestra Señora del Carmen.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1396 | [[:d:Q134546719|Q134546719]] | [[igrexa de San Pedro de Batalláns]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Pedro de Batalláns.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1397 | [[:d:Q134546724|Q134546724]] | [[igrexa de Santa Eulalia de Batalláns]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Eulalia de Batalláns.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1398 | [[:d:Q134546746|Q134546746]] | [[igrexa de San Xoán de Cerdeira]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Xoán de Cerdeira.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1399 | [[:d:Q134546751|Q134546751]] | [[igrexa de Santa María de Liñares]] | [[Ficheiro:Igrexa de Liñares, As Neves.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1400 | [[:d:Q134546884|Q134546884]] | [[igrexa de Santa María das Neves]] | [[Ficheiro:Iglesia das Neves III.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1401 | [[:d:Q134546915|Q134546915]] | [[igrexa de San Cibrán de Ribarteme]] | [[Ficheiro:Igrexa San Cibrán de Ribarteme, As Neves.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1402 | [[:d:Q134546948|Q134546948]] | [[igrexa de San Xosé de Ribarteme]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Xosé de Ribarteme.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1403 | [[:d:Q134546977|Q134546977]] | [[igrexa de Santiago de Ribarteme]] | [[Ficheiro:Igrexa Santiago de Ribarteme, As Neves.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1404 | [[:d:Q134547089|Q134547089]] | [[capela de San Nomedio de Taboexa]] | [[Ficheiro:Ermita de San Nomedio (16284583103).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1405 | [[:d:Q134547119|Q134547119]] | [[capela de Sanomedio de Tomiño]] | |- | style='text-align:right'| 1406 | [[:d:Q134547125|Q134547125]] | [[igrexa de Santa María de Taboexa]] | |- | style='text-align:right'| 1407 | [[:d:Q134547130|Q134547130]] | [[igrexa de Santiago de Tortoreos]] | |- | style='text-align:right'| 1408 | [[:d:Q134547908|Q134547908]] | [[igrexa de Santa María de Arbo]] | [[Ficheiro:Igrexa de Arbo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1409 | [[:d:Q134547931|Q134547931]] | [[igrexa de San Xoán o Bautista de Barcela]] | |- | style='text-align:right'| 1410 | [[:d:Q134547992|Q134547992]] | [[igrexa de San Sebastián de Cabeiras]] | [[Ficheiro:Igrexa Cabeiras, Arbo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1411 | [[:d:Q134548110|Q134548110]] | [[igrexa de San Cristovo de Mourentán]] | [[Ficheiro:Igrexa Mourentan, Arbo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1412 | [[:d:Q134548347|Q134548347]] | [[capela de San Pedro de Arbo]] | [[Ficheiro:Capela de San Pedro, Arbo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1413 | [[:d:Q134550675|Q134550675]] | [[igrexa de San Xoán de Albeos]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Xoán de Albeos, Crecente.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1414 | [[:d:Q134550715|Q134550715]] | [[igrexa de San Bernabeu da Ameixeira]] | [[Ficheiro:Igrexa da Ameixeira, Crecente.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1415 | [[:d:Q134550729|Q134550729]] | [[igrexa de San Xoán de Angudes]] | [[Ficheiro:Igrexa Angudes, Crecente.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1416 | [[:d:Q134555626|Q134555626]] | [[igrexa de San Pedro de Crecente]] | [[Ficheiro:Iglesia de San Pedro de Crecente.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1417 | [[:d:Q134555642|Q134555642]] | [[igrexa de San Pedro de Filgueira]] | [[Ficheiro:Igrexa de Filgueira, Crecente.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1418 | [[:d:Q134555876|Q134555876]] | [[igrexa de San Roque do Freixo]] | [[Ficheiro:Igrexa O Freixo, Crecente.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1419 | [[:d:Q134556122|Q134556122]] | [[igrexa de San Caetano de Quintela]] | [[Ficheiro:Igrexa Quintela, Crecente.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1420 | [[:d:Q134556145|Q134556145]] | [[igrexa de Santa María de Rebordechán]] | [[Ficheiro:Igrexa Rebordechán, Crecente.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1421 | [[:d:Q134556171|Q134556171]] | [[igrexa de Santa Mariña de Ribeira]] | [[Ficheiro:Igrexa Ribeira, Crecente.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1422 | [[:d:Q134556194|Q134556194]] | [[igrexa de Santa Cruz de Sendelle]] | [[Ficheiro:Igrexa Sendelle, Crecente.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1423 | [[:d:Q134556214|Q134556214]] | [[igrexa de San Xorxe de Vilar]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Xurxo de Vilar, Crecente.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1424 | [[:d:Q134579885|Q134579885]] | [[igrexa de San Martiño de Barcia de Mera]] | [[Ficheiro:Igrexa de Barcia de Mera, Covelo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1425 | [[:d:Q134579932|Q134579932]] | [[igrexa de Santa María de Campo]] | [[Ficheiro:Igrexa de Campo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1426 | [[:d:Q134579946|Q134579946]] | [[igrexa de Santo Estevo de Casteláns]] | |- | style='text-align:right'| 1427 | [[:d:Q134579986|Q134579986]] | [[convento de Santa María de Casteláns]] | [[Ficheiro:Ruinas de la iglesia monacal de Santa María de Casteláns (5517783300).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1428 | [[:d:Q134580012|Q134580012]] | [[igrexa de Santiago de Covelo]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santiago de Covelo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1429 | [[:d:Q134580021|Q134580021]] | [[capela de San Bieito de Covelo]] | [[Ficheiro:Igrexa de Covelo (Quins, Melón).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1430 | [[:d:Q134580161|Q134580161]] | [[capela de San Miguel de Corzós]] | [[Ficheiro:Capela de San Miguel en Corzós, Covelo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1431 | [[:d:Q134580250|Q134580250]] | [[igrexa de San Sebastián das Achas]] | [[Ficheiro:Igrexa das Achas, A Cañiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1432 | [[:d:Q134580264|Q134580264]] | [[igrexa de Santa María de Luneda]] | [[Ficheiro:Igrexa Luneda, A Cañiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1433 | [[:d:Q134580347|Q134580347]] | [[igrexa de San Bartolomeu do Couto]] | [[Ficheiro:Igrexa O Couto, A Cañiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1434 | [[:d:Q134580373|Q134580373]] | [[igrexa de Santa María de Oroso]] | [[Ficheiro:Igrexa de Oroso, A Cañiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1435 | [[:d:Q134580380|Q134580380]] | [[igrexa de Santiago de Parada das Achas]] | |- | style='text-align:right'| 1436 | [[:d:Q134580392|Q134580392]] | [[igrexa de San Xián de Petán]] | [[Ficheiro:Igrexa de Petán, A Cañiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1437 | [[:d:Q134580398|Q134580398]] | [[igrexa de Santa Cristina de Valeixe]] | [[Ficheiro:Igrexa Valeixe, A Cañiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1438 | [[:d:Q134580430|Q134580430]] | [[capela do Santo Cristo da Miranda]] | [[Ficheiro:Capela dos Arredores na Cañiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1439 | [[:d:Q134587102|Q134587102]] | [[capela da Virxe de Gundián]] | [[Ficheiro:Capela de Gundián, A Cañiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1440 | [[:d:Q134587139|Q134587139]] | [[capela de San Roque de Luneda]] | [[Ficheiro:Capela San Roque Luneda, A Cañiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1441 | [[:d:Q134587412|Q134587412]] | [[igrexa de San Salvador da Lama]] | [[Ficheiro:Igrexa da Lama.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1442 | [[:d:Q134587436|Q134587436]] | [[igrexa de San Sebastián de Covelo]] | [[Ficheiro:Laxedo a Lama Pontevedra 16-08-2019.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1443 | [[:d:Q134587442|Q134587442]] | [[igrexa de Santa Ana da Barcia do Seixo]] | |- | style='text-align:right'| 1444 | [[:d:Q134587467|Q134587467]] | [[igrexa de San Pedro de Gaxate]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Pedro de Gaxate.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1445 | [[:d:Q134587488|Q134587488]] | [[capela do Sagrado Corazón de Xesús da Lama]] | [[Ficheiro:Capela do Sagrado Corazón de Xesús da Lama 02.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1446 | [[:d:Q134587520|Q134587520]] | [[igrexa de San Martiño de Verducido]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Martiño de Verducido, A Lama.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1447 | [[:d:Q134587563|Q134587563]] | [[capela de Santo Antonio da Regueira]] | |- | style='text-align:right'| 1448 | [[:d:Q134587591|Q134587591]] | [[igrexa de San Paulo de Xende]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Paulo de Xende.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1449 | [[:d:Q134587672|Q134587672]] | [[cruceiro con baldaquino de Xende]] | [[Ficheiro:Lama 03, Santa Cruz de Xende 01-06r.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1450 | [[:d:Q134587694|Q134587694]] | [[igrexa de San Bartolomeu de Xesta]] | |- | style='text-align:right'| 1451 | [[:d:Q134587703|Q134587703]] | [[igrexa de Santo André de Anceu]] | [[Ficheiro:Anceu, igrexa.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1452 | [[:d:Q134587724|Q134587724]] | [[igrexa de Santa María de Castro Barbudo]] | [[Ficheiro:Castro Barbudo, igrexa.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1453 | [[:d:Q134587736|Q134587736]] | [[igrexa de San Fiz de Forzáns]] | [[Ficheiro:Forzáns, igrexa.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1454 | [[:d:Q134587744|Q134587744]] | [[igrexa de Santa Mariña da Insua]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Mariña da Insua.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1455 | [[:d:Q134588586|Q134588586]] | [[capela de San Miguel de Contixe]] | [[Ficheiro:Ponte Caldelas, Touron, Vilarchan Igrexa San Miguel 01-01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1456 | [[:d:Q134588626|Q134588626]] | [[capela de Santa Ana de Buchabade]] | [[Ficheiro:SantaAna retocada.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1457 | [[:d:Q134588846|Q134588846]] | [[capela do Calvario de Anceu]] | [[Ficheiro:Anceu, calvario e capela.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1458 | [[:d:Q134588861|Q134588861]] | [[capela da Virxe de Guadalupe de Anceu]] | [[Ficheiro:Capela Guadalupe.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1459 | [[:d:Q134588883|Q134588883]] | [[capela de Santa Comba de Rebordelo]] | [[Ficheiro:Capela de Santa Comba de Rebordelo (Santuario da virxe da saúde) 02.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1460 | [[:d:Q134594240|Q134594240]] | [[capela de Cristo Rei de Xustáns]] | [[Ficheiro:Santuario de Cristo Rei de Xustáns.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1461 | [[:d:Q134594524|Q134594524]] | [[igrexa de Santa Eulalia de Ponte Caldelas]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Eulalia de Ponte Caldelas 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1462 | [[:d:Q134595012|Q134595012]] | [[capela do Sagrado Corazón de Caldelas]] | [[Ficheiro:Capela do Sagrado Corazón en Ponte Caldelas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1463 | [[:d:Q134595023|Q134595023]] | [[igrexa de Santiago de Taboadelo]] | [[Ficheiro:Igrexa de Taboadelo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1464 | [[:d:Q134595059|Q134595059]] | [[igrexa de Santa María de Tourón]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Tourón.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1465 | [[:d:Q134595100|Q134595100]] | [[igrexa de San Martiño de Xustáns]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Martiño de Xustáns.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1466 | [[:d:Q134595203|Q134595203]] | [[capela de San Bartolomeu de Meira]] | [[Ficheiro:Ermida San Bartolomeu Meira.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1467 | [[:d:Q134595278|Q134595278]] | [[igrexa de Santa Eulalia de Meira]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Eulalia de Meira.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1468 | [[:d:Q134595469|Q134595469]] | [[capela da Virxe Peregrina de Meira]] | [[Ficheiro:Moaña, capilla de la virgen Pelegrina en O Latón, Meira.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1469 | [[:d:Q134595484|Q134595484]] | [[igrexa de San Xoán de Tirán]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Xoán de Tirán, Moaña.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1470 | [[:d:Q134595863|Q134595863]] | [[igrexa de San Cibrán de Aldán]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Cibrán de Aldán.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1471 | [[:d:Q134595946|Q134595946]] | [[capela do Hospital de Cangas]] | [[Ficheiro:Capela do Hospital. Cangas. Galiza-38.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1472 | [[:d:Q134596053|Q134596053]] | [[capela de San Brais da Madalena]] | [[Ficheiro:Ermita de San Blas de Darbo (749317006).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1473 | [[:d:Q134596066|Q134596066]] | [[igrexa de Santo André do Hío]] | [[Ficheiro:Igrexa do Hío.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1474 | [[:d:Q134596086|Q134596086]] | [[capela de San Roque do Monte]] | |- | style='text-align:right'| 1475 | [[:d:Q134596637|Q134596637]] | [[igrexa de Santa María de Beluso]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Beluso.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1476 | [[:d:Q134596855|Q134596855]] | [[igrexa de San Martiño de Bueu]] | [[Ficheiro:Igrexa parroquial San Martiño de Bueu 07.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1477 | [[:d:Q134596871|Q134596871]] | [[igrexa de Santa María de Cela]] | [[Ficheiro:Igrexa de Cela, Bueu 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1478 | [[:d:Q134596886|Q134596886]] | [[igrexa de Santiago de Ermelo]] | [[Ficheiro:Igrexa de Ermelo, Bueu.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1479 | [[:d:Q134597485|Q134597485]] | [[igrexa de Santa María de Ardán]] | [[Ficheiro:Igrexa de Ardán, Marín 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1480 | [[:d:Q134597763|Q134597763]] | [[igrexa de Santa María do Campo]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María do Campo, Marín.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1481 | [[:d:Q134605035|Q134605035]] | [[igrexa de San Xián de Marín]] | [[Ficheiro:Igrexa San Xián, Marín.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1482 | [[:d:Q134605177|Q134605177]] | [[igrexa vella de Santa María do Porto]] | [[Ficheiro:Igrexa Vella de Marín.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1483 | [[:d:Q134605573|Q134605573]] | [[igrexa de Santa María de Alba]] | [[Ficheiro:Igrexa Alba.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1484 | [[:d:Q134605596|Q134605596]] | [[capela de Santo Amaro de Mourente]] | [[Ficheiro:Capela santo Amaro, Pontevedra.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1485 | [[:d:Q134605644|Q134605644]] | [[igrexa de Santa Mariña de Bora]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Mariña de Bora.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1486 | [[:d:Q134605706|Q134605706]] | [[igrexa de Santo Estevo da Canicouva]] | [[Ficheiro:Igrexa da Canicouva.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1487 | [[:d:Q134605728|Q134605728]] | [[igrexa de San Vicente de Cerponzóns]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Vicente de Cerponzóns - fachada.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1488 | [[:d:Q134606054|Q134606054]] | [[ermida de Santa Margarida de Mourente]] | [[Ficheiro:Pontevedra-Santa Margarita y el roble. (14074203564).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1489 | [[:d:Q134606385|Q134606385]] | [[igrexa de Santa María de Ponte Sampaio]] | [[Ficheiro:Igrexa parroquial de Santa María de Ponte Sampaio.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1490 | [[:d:Q134606427|Q134606427]] | [[igrexa de San Pedro de Tomeza]] | [[Ficheiro:Igrexa de Tomeza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1491 | [[:d:Q134611464|Q134611464]] | [[igrexa de San Roque de Combarro]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Roque de Combarro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1492 | [[:d:Q134611610|Q134611610]] | [[capela da Virxe da Renda]] | [[Ficheiro:Capela da Virxe da Renda en Combarro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1493 | [[:d:Q134611684|Q134611684]] | [[igrexa de San Xoán de Dorrón]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Xoán de Dorrón.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1494 | [[:d:Q134611701|Q134611701]] | [[igrexa de San Pedro de Bordóns]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Pedro de Bordóns.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1495 | [[:d:Q134611896|Q134611896]] | [[igrexa de Santo Estevo de Noalla]] | [[Ficheiro:Noalla, Sanxenxo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1496 | [[:d:Q134611919|Q134611919]] | [[igrexa de San Pedro de Vilalonga]] | [[Ficheiro:Vilalonga, Sanxenxo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1497 | [[:d:Q134611938|Q134611938]] | [[capela de San Tomé de Gondar]] | [[Ficheiro:Sanxenxo, Gondar, San Tomé 03-01b.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1498 | [[:d:Q134611975|Q134611975]] | [[capela do pazo dos Pardo]] | [[Ficheiro:Capela do Rebel, Vilalonga, Sanxenxo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1499 | [[:d:Q134611992|Q134611992]] | [[pazo do Rebel]] | [[Ficheiro:Sanxenxo, Vilalonga, Pazo Rebel 02-01b.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1500 | [[:d:Q134612025|Q134612025]] | [[igrexa de Santa Baia de Nantes]] | [[Ficheiro:Nantes, Sanxenxo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1501 | [[:d:Q134612074|Q134612074]] | [[capela do Santo de Nantes]] | [[Ficheiro:Sanxenxo, Nantes, O Santo 02-01b.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1502 | [[:d:Q134612230|Q134612230]] | [[igrexa de Santa María de Simes]] | [[Ficheiro:Simes, igrexa Santa María 01-02.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1503 | [[:d:Q134612246|Q134612246]] | [[igrexa de San Miguel de Lores]] | [[Ficheiro:Lores, Meaño.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1504 | [[:d:Q134612258|Q134612258]] | [[capela de San Bieito de Lores]] | [[Ficheiro:Capela de san Bieito, Lores, Meaño.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1505 | [[:d:Q134612268|Q134612268]] | [[igrexa de San Xoán de Meaño]] | [[Ficheiro:Meaño, San Xoán 06-01c.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1506 | [[:d:Q134612294|Q134612294]] | [[igrexa de Santa Eulalia de Xil]] | [[Ficheiro:Meaño, Xil, Santa Eulalia 05-02b.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1507 | [[:d:Q134612304|Q134612304]] | [[capela da Nosa Señora das Angustias de Broullón]] | [[Ficheiro:Capela das Angustias de Broullón, Xil.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1508 | [[:d:Q134612317|Q134612317]] | [[igrexa de Santa Cristina de Covas]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Cristina de Covas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1509 | [[:d:Q134621516|Q134621516]] | [[capela de Santo Antonio Abade da Armenteira]] | [[Ficheiro:San anton abade san mamede 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1510 | [[:d:Q134621538|Q134621538]] | [[igrexa de San Salvador de Meis]] | [[Ficheiro:Iglesia de San Salvador de Meis (1987433413).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1511 | [[:d:Q134621609|Q134621609]] | [[igrexa de San Martiño de Meis]] | [[Ficheiro:Iglesia de San Martiño de Meis (2022940630).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1512 | [[:d:Q134622065|Q134622065]] | [[igrexa de San Vicente de Nogueira]] | [[Ficheiro:Igrexa de de San Vicente de Nogueira.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1513 | [[:d:Q134622081|Q134622081]] | [[igrexa de Santa María do Mosteiro]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María do Mosteiro, Nogueira, Meis.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1514 | [[:d:Q134622118|Q134622118]] | [[igrexa de Santa María de Paradela]] | [[Ficheiro:Meis, Paradela 01-02.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1515 | [[:d:Q134622125|Q134622125]] | [[igrexa de San Tomé de Nogueira]] | [[Ficheiro:Meis, San Tomé de Nogueira 02-03.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1516 | [[:d:Q134623749|Q134623749]] | [[ponte do Almofrei]] | [[Ficheiro:PAlmofrei.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1517 | [[:d:Q134625721|Q134625721]] | [[igrexa de Santa María de Aguasantas]] | [[Ficheiro:Igrexa de Augasantas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1518 | [[:d:Q134625755|Q134625755]] | [[igrexa de San Salvador de Coiro]] | [[Ficheiro:Igrexa de Coiro, Cangas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1519 | [[:d:Q134625829|Q134625829]] | [[ponte de Comboa]] | [[Ficheiro:PComboa.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1520 | [[:d:Q134625888|Q134625888]] | [[ponte Borela]] | [[Ficheiro:Ponte en Borela.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1521 | [[:d:Q134625910|Q134625910]] | [[igrexa de San Martiño de Borela]] | [[Ficheiro:Borela2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1522 | [[:d:Q134626274|Q134626274]] | [[capela da Virxe dos Remedios de Filgueira]] | [[Ficheiro:Capela Remedios.png|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1523 | [[:d:Q134626558|Q134626558]] | [[igrexa de San Xoán de Cerdedo]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Xoán de Cerdedo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1524 | [[:d:Q134627312|Q134627312]] | [[ponte de Santo Antón]] | [[Ficheiro:Ponte de Santo Antón.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1525 | [[:d:Q134648402|Q134648402]] | [[igrexa de San Lourenzo de Nogueira]] | [[Ficheiro:Meis, San Lourenzo de Nogueira 03-02.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1526 | [[:d:Q134689742|Q134689742]] | [[capela da Nosa Señora do Socorro de Balea]] | [[Ficheiro:Balea, capela da Virxe do Socorro 01-02a.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1527 | [[:d:Q134689774|Q134689774]] | [[capela da Nosa Señora do Pego]] | [[Ficheiro:Ermida do Pego en Folgoso (Cerdedo-Cotobade).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1528 | [[:d:Q134690496|Q134690496]] | [[igrexa de Santo Estevo de Pedre]] | [[Ficheiro:Igrexa de Pedre.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1529 | [[:d:Q134690499|Q134690499]] | [[capela de San Lourenzo de Serrapio]] | [[Ficheiro:Capela de San Lourenzo de Serrapio.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1530 | [[:d:Q134690765|Q134690765]] | [[capela do Santo Anxo da Guarda de Loureza]] | |- | style='text-align:right'| 1531 | [[:d:Q134690873|Q134690873]] | [[capela da Nosa Señora de Lixó]] | [[Ficheiro:CapelaLixo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1532 | [[:d:Q134691626|Q134691626]] | [[capela do pazo da Crega]] | [[Ficheiro:San Antoniño.Barro.Galiza 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1533 | [[:d:Q134691672|Q134691672]] | [[igrexa de Santo André de Valiñas]] | [[Ficheiro:Barro, Valiñas 01-01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1534 | [[:d:Q134697790|Q134697790]] | [[capela do Hospital de Cambados]] | [[Ficheiro:2013. Capela do Hospital. Cambados. Galiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1535 | [[:d:Q134698219|Q134698219]] | [[igrexa de San Xulián da Illa de Arousa]] | [[Ficheiro:IgrexaIlla4.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1536 | [[:d:Q134698295|Q134698295]] | [[capela de San Simón de Baión]] | [[Ficheiro:CSSBaión.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1537 | [[:d:Q134698597|Q134698597]] | [[igrexa de San Cibrán de Vilanova de Arousa]] | [[Ficheiro:Vilanova de Arousa.Galicia.02.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1538 | [[:d:Q134698606|Q134698606]] | [[capela de Santo Amaro de Vilanova de Arousa]] | [[Ficheiro:Vilanova 03-03a Capela de san Amaro.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1539 | [[:d:Q134698632|Q134698632]] | [[capela da Pastoriza de Vilanova de Arousa]] | [[Ficheiro:Vilanova de Arousa.Galicia.32.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1540 | [[:d:Q134698958|Q134698958]] | [[igrexa de San Cristovo de Abanqueiro]] | [[Ficheiro:Iglesia de San Cristovo de Abanqueiro (8509516645).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1541 | [[:d:Q134699257|Q134699257]] | [[capela de San Cibrán de Sobradelo]] | |- | style='text-align:right'| 1542 | [[:d:Q134699261|Q134699261]] | [[capela da Virxe dos Milagres de Cortegada]] | |- | style='text-align:right'| 1543 | [[:d:Q134703341|Q134703341]] | [[igrexa de San Cristovo de Briallos]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Cristovo de Briallos.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1544 | [[:d:Q134703361|Q134703361]] | [[igrexa de Santa María de Portas]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Portas, Portas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1545 | [[:d:Q134703387|Q134703387]] | [[capela de San Xoán de Portas]] | [[Ficheiro:Capela de San Xoán nos Fontáns.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1546 | [[:d:Q134703403|Q134703403]] | [[capela de San Roque de Briallos]] | |- | style='text-align:right'| 1547 | [[:d:Q134703654|Q134703654]] | [[igrexa de San Mamede de Amil]] | [[Ficheiro:Moraña, Amil, San Mamede 01-04a.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1548 | [[:d:Q134704231|Q134704231]] | [[capela de Santa Lucía de Arcos da Condesa]] | [[Ficheiro:Capela Santa Lucía, Caldas de Reis.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1549 | [[:d:Q134704261|Q134704261]] | [[igrexa de San Tomé de Caldas de Reis]] | [[Ficheiro:Caldas de Reyes - panoramio.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1550 | [[:d:Q134704287|Q134704287]] | [[igrexa de Santa María de Caldas de Reis]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Caldas de Reis.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1551 | [[:d:Q134704312|Q134704312]] | [[capela de San Roque de Caldas de Reis]] | [[Ficheiro:Caldas, capela San Roque 01-01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1552 | [[:d:Q134704336|Q134704336]] | [[igrexa de Santa Mariña de Carracedo]] | [[Ficheiro:Igrexa de Carracedo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1553 | [[:d:Q134704418|Q134704418]] | [[oratorio dos Camiñantes de Carracedo]] | |- | style='text-align:right'| 1554 | [[:d:Q134704556|Q134704556]] | [[capela de Santa Rita de Campelo]] | |- | style='text-align:right'| 1555 | [[:d:Q134704603|Q134704603]] | [[muíños de vento de Pedras Miúdas]] | [[Ficheiro:Muíños en Abalo, Catoira.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1556 | [[:d:Q134704659|Q134704659]] | [[capela de San Cibrán de Dimo]] | |- | style='text-align:right'| 1557 | [[:d:Q134711218|Q134711218]] | [[capela da Virxe da Saúde de Casal de Eirigo]] | [[Ficheiro:Capela da Virxe da Saúde, Valga.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1558 | [[:d:Q134711228|Q134711228]] | [[capela de San Mamede dos Martores]] | [[Ficheiro:Capela dos Martores, Valga, Valga.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1559 | [[:d:Q134711237|Q134711237]] | [[igrexa de San Miguel de Valga]] | |- | style='text-align:right'| 1560 | [[:d:Q134711307|Q134711307]] | [[igrexa de San Xulián de Requeixo]] | [[Ficheiro:Pontecesures (San Xulián).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1561 | [[:d:Q134711444|Q134711444]] | [[capela da Nosa Señora das Neves de Arnois]] | |- | style='text-align:right'| 1562 | [[:d:Q134712473|Q134712473]] | [[igrexa de San Xurxo de Cereixo]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Xurxo de Cereixo, A Estrada.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1563 | [[:d:Q134713536|Q134713536]] | [[capela dos Milagres de Requián]] | |- | style='text-align:right'| 1564 | [[:d:Q134713681|Q134713681]] | [[igrexa de Santa María de Loimil]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Loimil, A Estrada.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1565 | [[:d:Q134713700|Q134713700]] | [[capela da Virxe da Saleta de Loimil]] | |- | style='text-align:right'| 1566 | [[:d:Q134719557|Q134719557]] | [[igrexa de Santo Estevo de Oca]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santo Estevo de Oca.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1567 | [[:d:Q134719572|Q134719572]] | [[igrexa de San Pedro de Orazo]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Pedro de Orazo, A Estrada.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1568 | [[:d:Q134719585|Q134719585]] | [[castro de Castrovite]] | [[Ficheiro:Castrovite - Flickr - Noel Feans.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1569 | [[:d:Q134720060|Q134720060]] | [[capela da Virxe da Regra do Foxo]] | |- | style='text-align:right'| 1570 | [[:d:Q134720230|Q134720230]] | [[igrexa de San Pedro de Ancorados]] | [[Ficheiro:Iglesia de San Pedro de Ancorados (10221389253).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1571 | [[:d:Q134720240|Q134720240]] | [[igrexa de San Tomé de Ancorados]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Tomé de Ancorados 2.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1572 | [[:d:Q134720510|Q134720510]] | [[ponte vella de Andón]] | [[Ficheiro:Ponte Vella de Andón, Forcarei, Río Lérez.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1573 | [[:d:Q134810710|Q134810710]] | [[igrexa de San Martiño de Forcarei]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Martiño de Forcarei.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1574 | [[:d:Q134811519|Q134811519]] | [[igrexa de Santo Amedio de Millarada]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Amedio de Millarada, Forcarei.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1575 | [[:d:Q134812454|Q134812454]] | [[igrexa de Santiago de Pardesoa]] | [[Ficheiro:Igrexa de Pardesoa, Forcarei.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1576 | [[:d:Q134812841|Q134812841]] | [[capela de San Xoán do Freixo]] | |- | style='text-align:right'| 1577 | [[:d:Q134813092|Q134813092]] | [[capela de San Marcos de Pardesoa]] | |- | style='text-align:right'| 1578 | [[:d:Q134814715|Q134814715]] | [[ermida dos Castros]] | |- | style='text-align:right'| 1579 | [[:d:Q134822554|Q134822554]] | [[igrexa de Santa María de Dozón]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Dozón, Dozón 2.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1580 | [[:d:Q134880104|Q134880104]] | [[capela de San Brais de Chapa]] | [[Ficheiro:Capela de San Brais, Chapa, Silleda.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1581 | [[:d:Q134880749|Q134880749]] | [[igrexa de San Martiño de Rellas]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Martiño de Rellas, Silleda.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1582 | [[:d:Q134881126|Q134881126]] | [[igrexa de San Xoán de Anzo]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Xoán de Anzo, Lalín.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1583 | [[:d:Q134881142|Q134881142]] | [[capela da Virxe das Mercedes de Anzo]] | |- | style='text-align:right'| 1584 | [[:d:Q134881182|Q134881182]] | [[igrexa de San Miguel de Bendoiro]] | [[Ficheiro:Igrexa de Bendoiro.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1585 | [[:d:Q134881225|Q134881225]] | [[igrexa de Santa María de Bermés]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Bermés, Lalín.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1586 | [[:d:Q134881239|Q134881239]] | [[igrexa de San Facundo de Busto]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Facundo de Busto, Lalín.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1587 | [[:d:Q134885419|Q134885419]] | [[igrexa de San Cristovo de Camposancos]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Cristovo de Camposancos, Lalín.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1588 | [[:d:Q134885438|Q134885438]] | [[igrexa de Santa Mariña de Cangas]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Mariña de Cangas. Muro sur da nave y presbiterio moderno.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1589 | [[:d:Q134885464|Q134885464]] | [[capela de San Domingos de Cangas]] | |- | style='text-align:right'| 1590 | [[:d:Q134885507|Q134885507]] | [[igrexa de San Martiño do Cello]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Martiño do Cello, Lalín.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1591 | [[:d:Q134885527|Q134885527]] | [[igrexa de Santiago de Cercio]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santiago de Cercio, Lalín.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1592 | [[:d:Q134885533|Q134885533]] | [[capela de Santa Baia de Palio]] | |- | style='text-align:right'| 1593 | [[:d:Q134885675|Q134885675]] | [[igrexa de Santa Baia de Donsión]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Baia de Donsión, Lalín.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1594 | [[:d:Q134885703|Q134885703]] | [[igrexa de Santa María de Filgueira]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Filgueira, Lalín.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1595 | [[:d:Q134885739|Q134885739]] | [[igrexa de San Miguel de Galegos]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Miguel de Galegos, Lalín.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1596 | [[:d:Q134885759|Q134885759]] | [[capela da Virxe das Angustias de Pareizo]] | |- | style='text-align:right'| 1597 | [[:d:Q134886745|Q134886745]] | [[igrexa de Santa Baia de Losón]] | |- | style='text-align:right'| 1598 | [[:d:Q134886865|Q134886865]] | [[capela da Nosa Señora das Dores de Montouto]] | |- | style='text-align:right'| 1599 | [[:d:Q134887512|Q134887512]] | [[igrexa de Santo Adrao de Madriñán]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santo Adrao de Madriñán, Lalín.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1600 | [[:d:Q134887543|Q134887543]] | [[igrexa de Santiago de Méixome]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santiago de Méixome, Lalín.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1601 | [[:d:Q134888213|Q134888213]] | [[igrexa de San Lourenzo de Moimenta]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Lourenzo de Moimenta, Lalín.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1602 | [[:d:Q134888266|Q134888266]] | [[igrexa de Santo Adrao de Moneixas]] | [[Ficheiro:Igrexa de Moneixas, Lalín.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1603 | [[:d:Q134888301|Q134888301]] | [[igrexa de Santa María de Noceda]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Noceda, Lalín.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1604 | [[:d:Q134888317|Q134888317]] | [[capela da Virxe dos Remedios de Noceda]] | [[Ficheiro:Capela da Virxe dos Remedios en Lamas, Noceda, Lalín.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1605 | [[:d:Q134888365|Q134888365]] | [[ermida de Santa Lucía de Noceda]] | |- | style='text-align:right'| 1606 | [[:d:Q134888396|Q134888396]] | [[igrexa de San Xoán de Palmou]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Xoán de Palmou, Lalín.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1607 | [[:d:Q134888410|Q134888410]] | [[igrexa de San Pedro de Erbo]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Pedro de Erbo, Lalín.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1608 | [[:d:Q134888426|Q134888426]] | [[igrexa de Santa María de Parada]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Parada, Lalín.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1609 | [[:d:Q134888437|Q134888437]] | [[igrexa de San Pedro de Alperiz]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Pedro de Alperiz, Lalín.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1610 | [[:d:Q134953859|Q134953859]] | [[igrexa de San Xiao de Rodís]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Xiao de Rodís, Lalín.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1611 | [[:d:Q134953870|Q134953870]] | [[igrexa de San Román de Santiso]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Román de Santiso, Lalín.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1612 | [[:d:Q134953876|Q134953876]] | [[capela de San Brais de Santiso]] | |- | style='text-align:right'| 1613 | [[:d:Q134953973|Q134953973]] | [[igrexa de Santiago de Sello]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santiago de Sello, Lalín.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1614 | [[:d:Q134953983|Q134953983]] | [[igrexa de Santa María de Soutolongo]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Soutolongo, Lalín 2.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1615 | [[:d:Q134954016|Q134954016]] | [[capela de San Caetano de Soutolongo]] | |- | style='text-align:right'| 1616 | [[:d:Q134954025|Q134954025]] | [[igrexa de Santo André de Val do Carrio]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santo André de Val do Carrio, Lalín.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1617 | [[:d:Q134954087|Q134954087]] | [[igrexa de San Lourenzo de Vilatuxe]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Lourenzo de Vilatuxe, Lalín.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1618 | [[:d:Q134954099|Q134954099]] | [[capela de San Bieito de Vilatuxe]] | [[Ficheiro:Capela de San Bieito en Castro de Arriba, Vilatuxe, Lalín.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1619 | [[:d:Q134954111|Q134954111]] | [[capela de Santo Antonio de Vilatuxe]] | |- | style='text-align:right'| 1620 | [[:d:Q134954117|Q134954117]] | [[capela de San Bartolomeu de Vilatuxe]] | |- | style='text-align:right'| 1621 | [[:d:Q134954125|Q134954125]] | [[igrexa de Santa María da Saleta de Xaxán]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María da Saleta de Xaxán, Lalín.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1622 | [[:d:Q134954132|Q134954132]] | [[capela de San Bieito de Xaxán]] | [[Ficheiro:Capela de San Bieito de Xaxán, Lalín.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1623 | [[:d:Q134963029|Q134963029]] | [[igrexa de San Cibrao de Esperante]] | [[Ficheiro:Fachada da igrexa de San Cibrao de Esperante, Agolada.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1624 | [[:d:Q134963052|Q134963052]] | [[castro de Esperante]] | [[Ficheiro:Castro Esperante 2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1625 | [[:d:Q134963065|Q134963065]] | [[igrexa de San Pedro de Ferreiroa]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Pedro de Ferreiroa, Agolada.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1626 | [[:d:Q134963145|Q134963145]] | [[igrexa de Santo André de Órrea]] | [[Ficheiro:Santo Andre de Orrea 01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1627 | [[:d:Q134963168|Q134963168]] | [[igrexa de San Martiño de Ramil]] | [[Ficheiro:San Martiño de Ramil, Agolada. Galiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1628 | [[:d:Q134963328|Q134963328]] | [[capela do Anxo da Garda de Axiaz]] | |- | style='text-align:right'| 1629 | [[:d:Q134972061|Q134972061]] | [[Ponte Pedroso]] | [[Ficheiro:Ponte Pedroso, sobre o río Arnego.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1630 | [[:d:Q134972303|Q134972303]] | [[igrexa de San Xiao de Pedroso]] | [[Ficheiro:Igrexa de San Xiao de Pedroso, Rodeiro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1631 | [[:d:Q134980754|Q134980754]] | [[capela da Nosa Señora das Mercedes de Camanzo]] | |- | style='text-align:right'| 1632 | [[:d:Q134981403|Q134981403]] | [[igrexa de Santiago de Gres]] | |- | style='text-align:right'| 1633 | [[:d:Q134981460|Q134981460]] | [[capela de San Paio de Merza]] | |- | style='text-align:right'| 1634 | [[:d:Q134982604|Q134982604]] | [[igrexa de San Salvador de Portodemouros]] | |- | style='text-align:right'| 1635 | [[:d:Q134983079|Q134983079]] | [[igrexa de Santa María de Corrubedo]] | [[Ficheiro:Corrubedo, Ribeira.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1636 | [[:d:Q134983136|Q134983136]] | [[igrexa nova de Santa María de Olveira]] | [[Ficheiro:Olveira, Ribeira.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1637 | [[:d:Q134983157|Q134983157]] | [[capela da Sagrada Familia de Campelos]] | [[Ficheiro:Capela de Campelos, Olveira, Ribeira.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1638 | [[:d:Q134983171|Q134983171]] | [[capela da Virxe das Angustias de Bretal]] | |- | style='text-align:right'| 1639 | [[:d:Q134983193|Q134983193]] | [[igrexa vella de Santa María de Olveira]] | |- | style='text-align:right'| 1640 | [[:d:Q134983212|Q134983212]] | [[igrexa de San Pedro de Palmeira]] | [[Ficheiro:Palmeira (1).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1641 | [[:d:Q134985464|Q134985464]] | [[igrexa de San Vicente de Trasmañó]] | |- | style='text-align:right'| 1642 | [[:d:Q134985486|Q134985486]] | [[igrexa de San Miguel de Oia]] | |- | style='text-align:right'| 1643 | [[:d:Q134985847|Q134985847]] | [[igrexa de Santa María a Antiga do Caramiñal]] | |- | style='text-align:right'| 1644 | [[:d:Q134985893|Q134985893]] | [[capela da Virxe do Monte de Lesón]] | |- | style='text-align:right'| 1645 | [[:d:Q134985912|Q134985912]] | [[igrexa de Santo Isidro de Posmarcos]] | |- | style='text-align:right'| 1646 | [[:d:Q134985925|Q134985925]] | [[capela da Virxe de Guadalupe de Posmarcos]] | |- | style='text-align:right'| 1647 | [[:d:Q134985948|Q134985948]] | [[igrexa de Santiago do Deán]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santiago da Pobra do Deán, A Pobra do Caramiñal 3.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1648 | [[:d:Q134985962|Q134985962]] | [[igrexa de Santa María do Xobre]] | [[Ficheiro:Puebla del Caramiñal - panoramio (1).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1649 | [[:d:Q134986960|Q134986960]] | [[igrexa de San Breixo de Arcos]] | [[Ficheiro:Igrexa e cruceiro de San Breixo de Arcos de Furcos, Cuntis.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1650 | [[:d:Q134986979|Q134986979]] | [[capela de San Ramón da Anllada]] | |- | style='text-align:right'| 1651 | [[:d:Q134987006|Q134987006]] | [[igrexa de Santa María de Cequeril]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Cequeril.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1652 | [[:d:Q134987100|Q134987100]] | [[igrexa de Santa María de Baños de Cuntis]] | [[Ficheiro:Igrexa parroquial de Santa Mª dos Baños de Cuntis. Galiza eue-2.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1653 | [[:d:Q134987120|Q134987120]] | [[capela de Santiago da Ermida]] | |- | style='text-align:right'| 1654 | [[:d:Q134987140|Q134987140]] | [[capela de San Ramón de Mesego]] | |- | style='text-align:right'| 1655 | [[:d:Q134987165|Q134987165]] | [[capela de Santa Lucía de Magán]] | |- | style='text-align:right'| 1656 | [[:d:Q134987174|Q134987174]] | [[igrexa de San Mamede de Piñeiro]] | [[Ficheiro:Campanario da igrexa de San Mamede de Piñeiro, Cuntis.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1657 | [[:d:Q134987191|Q134987191]] | [[igrexa de Santa Eulalia de Portela]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Eulalia de Portela, Cuntis.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1658 | [[:d:Q134987258|Q134987258]] | [[ermida da Nosa Señora de Loreto do Castro Loureiro]] | |- | style='text-align:right'| 1659 | [[:d:Q134987265|Q134987265]] | [[igrexa de Santa María de Troáns]] | [[Ficheiro:Caídos na Igrexa de Troáns.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1660 | [[:d:Q134987275|Q134987275]] | [[capela de Santo Ildefonso de Troáns]] | [[Ficheiro:Capela de San Ildefonso en Troáns, Cuntis.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1661 | [[:d:Q134987292|Q134987292]] | [[igrexa de Santo Ildefonso de San Cibrao das Viñas]] | [[Ficheiro:Fachada igrexa San Cibrao das Viñas, San Cibrao das Viñas, San Cibrao das Viñas.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1662 | [[:d:Q134987612|Q134987612]] | [[igrexa de San Pedro de Baroña]] | [[Ficheiro:Iglesia de San Pedro de Baroña (8374899423).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1663 | [[:d:Q134988007|Q134988007]] | [[igrexa de Santa María de Caamaño]] | [[Ficheiro:Caamaño, Porto do Son.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1664 | [[:d:Q134988196|Q134988196]] | [[capela da Virxe da Pedra Furada]] | [[Ficheiro:Capela da Pedra Furada, Caamaño, Porto do Son.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1665 | [[:d:Q134988322|Q134988322]] | [[igrexa de San Sadurniño de Goiáns]] | [[Ficheiro:Goiáns, Porto do Son.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1666 | [[:d:Q134988369|Q134988369]] | [[capela de San Caetano de Goiáns]] | |- | style='text-align:right'| 1667 | [[:d:Q134988417|Q134988417]] | [[igrexa de San Martiño de Miñortos]] | [[Ficheiro:Igrexa parroquial de Miñortos, Porto do Son.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1668 | [[:d:Q134988441|Q134988441]] | [[capela da Virxe dos Desamparados das Pardiñas]] | [[Ficheiro:Capela das Pardiñas, Miñortos, Porto do Son.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1669 | [[:d:Q134988473|Q134988473]] | [[igrexa de Santa María de Nebra]] | [[Ficheiro:Nebra, Porto do Son.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1670 | [[:d:Q134988594|Q134988594]] | [[igrexa de San Vicente de Noal]] | [[Ficheiro:Noal, Porto do Son.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1671 | [[:d:Q134988637|Q134988637]] | [[capela da Nosa Señora de Loreto de Noal]] | [[Ficheiro:Capela de Loreto, Noal, Porto do Son.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1672 | [[:d:Q134988680|Q134988680]] | [[igrexa de Santo Estevo de Queiruga]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santo Estevo de Queiruga. Galiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1673 | [[:d:Q134988714|Q134988714]] | [[capela de Santa Lucía de Queiruga]] | [[Ficheiro:Capela de Santa Lucía, Queiruga, Porto do Son.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1674 | [[:d:Q134988822|Q134988822]] | [[igrexa de San Fins de Ribasieira]] | [[Ficheiro:Ribasieira, Porto do Son.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1675 | [[:d:Q134989495|Q134989495]] | [[igrexa de Santa Mariña de Xuño]] | [[Ficheiro:Iglesia de Santa Mariña de Xuño (8188611728).jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1676 | [[:d:Q134989512|Q134989512]] | [[capela da Purísima Concepción de Ventoso]] | |- | style='text-align:right'| 1677 | [[:d:Q134989522|Q134989522]] | [[capela da Nosa Señora de Loreto de Meilide]] | |- | style='text-align:right'| 1678 | [[:d:Q134989532|Q134989532]] | [[capela da Nosa Señora de Loreto de Cespón]] | [[Ficheiro:Boiro Capela Loreto.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1679 | [[:d:Q134989535|Q134989535]] | [[Capela da Nosa Señora de Loreto do Pereiro]] | [[Ficheiro:Capilla del Loreto.JPG|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1680 | [[:d:Q135016583|Q135016583]] | [[capela de San Martiño de Abanqueiro]] | [[Ficheiro:Capela de San Martiño, Boiro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1681 | [[:d:Q135016611|Q135016611]] | [[capela de San Ramón de Bealo]] | [[Ficheiro:Ermida de San Ramón de Bealo, Boiro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1682 | [[:d:Q135016677|Q135016677]] | [[capela da Virxe do Carme do Chazo]] | |- | style='text-align:right'| 1683 | [[:d:Q135016691|Q135016691]] | [[capela da Nosa Señora de Exipto]] | |- | style='text-align:right'| 1684 | [[:d:Q135016754|Q135016754]] | [[capela da Virxe das Angustias da Ponte Beluso]] | |- | style='text-align:right'| 1685 | [[:d:Q135016794|Q135016794]] | [[igrexa de Santa Baia de Boiro]] | [[Ficheiro:Igrexa Santa Baia de Boiro.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1686 | [[:d:Q135016814|Q135016814]] | [[capela do Divino Salvador de Comoxo]] | |- | style='text-align:right'| 1687 | [[:d:Q135016828|Q135016828]] | [[igrexa de Santa María de Castro]] | |- | style='text-align:right'| 1688 | [[:d:Q135016852|Q135016852]] | [[capela da Nosa Señora do Carme de Cabo de Cruz]] | |- | style='text-align:right'| 1689 | [[:d:Q135016877|Q135016877]] | [[igrexa de San Vicenzo de Cespón]] | [[Ficheiro:Cespón, Boiro San Vicenzo 01-01.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1690 | [[:d:Q135017161|Q135017161]] | [[capela de San Roque de Cespón]] | |- | style='text-align:right'| 1691 | [[:d:Q135017720|Q135017720]] | [[igrexa de Santo André de Cures]] | [[Ficheiro:Cures, Santo André de Cures, Boiro, igrexa parroquial.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1692 | [[:d:Q135019350|Q135019350]] | [[igrexa de Santiago de Lampón]] | |- | style='text-align:right'| 1693 | [[:d:Q135019529|Q135019529]] | [[igrexa de San Xoán de Macenda]] | |- | style='text-align:right'| 1694 | [[:d:Q135022506|Q135022506]] | [[capela de San Xoán da Badía]] | |- | style='text-align:right'| 1695 | [[:d:Q135022870|Q135022870]] | [[igrexa de Santa María de Asados]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Asados.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1696 | [[:d:Q135023615|Q135023615]] | [[igrexa de Santa María de Isorna]] | |- | style='text-align:right'| 1697 | [[:d:Q135023807|Q135023807]] | [[igrexa de Santa María de Leiro]] | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Leiro, Rianxo.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1698 | [[:d:Q135024783|Q135024783]] | [[igrexa de Santa Comba de Rianxo]] | [[Ficheiro:Igrexa. Parque de Rianxo - Galiza.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1699 | [[:d:Q135024924|Q135024924]] | [[capela de San Xosé da Floresta]] | |- | style='text-align:right'| 1700 | [[:d:Q135025129|Q135025129]] | [[capela de San Bartolomeu de Rianxo]] | [[Ficheiro:Capela de San Bartolomeu. Rianxo. Galicia.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1701 | [[:d:Q135025163|Q135025163]] | [[cruceiro de capela de San Bartolomeu de Rianxo]] | [[Ficheiro:Cruceiro da capela de San Bartolomeu. Porto de Rianxo. Galiza-3.jpg|center|220px]] |- | style='text-align:right'| 1702 | [[:d:Q135025248|Q135025248]] | [[capela de San Xoán Bautista de Vista Real]] | |} {{Wikidata list end}} [[Categoría:Wikipedia:Listas con datos de Wikidata]] kqfiq7u8outdhy7luzuarz0m9toe559 0 489958 7105175 6755473 2025-06-24T01:23:43Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105175 wikitext text/x-wiki {{Biografía|nome=Brita Malmer<br><small>Brita Ingrid Maria Malmer</small>|relixión=|sinatura=|premios=- ([[1986]]) [[Medalla da Royal Numismatic Society|Medalla da ''Royal Numismatic Society'']].<br>- ([[1988]]): [[Medalla Huntington]], da ''[[American Numismatic Society|ANS]]''<br>- ([[2002]]): [[Medalla Gunnar Holst]].|influíu=|influído=|coñecido=Estudos de [[Moeda viquinga|numismática viquinga]].|alumnos_tese=[[Kenneth Jonsson]]|director_tese=|alma_máter=[[Universidade de Lund]]|campo=[[Numismática]]|cónxuxe=Mats P. Malmer|imaxe=|etnia=|nacionalidade=[[Suecia|Sueca]].|residencia=|lugar_morte=[[Ficheiro:Lidingö vapen.svg|12px]] Lindigö.<br>[[Ficheiro:Stockholms län vapenflagga.svg|12px]] [[Condado de Estocolmo|Estocolmo]]|morte=[[8 de maio]] de [[2013]]|lugar_nacemento=[[Ficheiro:Malmö fulla vapen.svg|12px]] [[Malmö]].<br>[[Ficheiro:Skåne län vapen.svg|12px]] [[Condado de Escania]].<br>{{SWE}}|nacemento=[[1 de xuño]] de [[1925]]|texto_imaxe=|ancho_imaxe=|notas=}} '''Brita Ingrid Maria Malmer''', nada en [[Malmö]], [[Condado de Escania|Escania]], o 1 de [[xuño]] de [[1925]] e finada en Lidingö, [[Condado de Estocolmo|Estocolmo]], o [[8 de maio]] de [[2013]], foi unha [[Numismático|numismática]] [[Suecia|sueca]] especializada nas [[Moeda viquinga|cuñaxes do pobo viquingo]]. Foi a primeira persoa que exerceu como [[Docente|profesora]] de [[numismática]] en Suecia.<ref name=":0">Myrberg Burström, N. "[https://www.skbl.se/sv/artikel/BritaMalmer Brita Ingrid Maria Malmer]". ''Svenskt kvinnobiografiskt lexikon''.</ref><ref>"[http://www.vitterhetsakad.se/ledamoter/matrikel/98?akademi_id=2&ledamots_typ_id=2 Brita Ingrid Maria Malmer] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200222181135/http://www.vitterhetsakad.se/ledamoter/matrikel/98%3Fakademi_id%3D2%26ledamots_typ_id%3D2 |date=22 de febreiro de 2020 }}". ''Kungl. Vitterhetsakademien''.</ref> == Traxectoria == Malmer naceu en Malmö, onde o seu pai, Svante Alenstam, estaba destinado como [[Docente|mestre]] [[Educación primaria|de escola]]. Logo de concluír a [[educación secundaria]] en [[1945]], cursou [[Ensino superior|estudos superiores]] de [[historia]], [[arqueoloxía]], estudos clásicos, [[historia da arte]], [[pedagoxía]] e Antigüidade nórdica na [[Universidade de Lund]], onde se [[Grao académico|graduou]] en [[1953]]. Entre ese ano e [[1966]] exerceu nesta mesma [[universidade]] como profesora asociada en tanto que cursaba o [[doutoramento]], ao que acceden en [[1966]] cunha [[Tese de doutoramento|tese]] sobre as primitivas [[moeda]]s do asentamento comercial de Hedeby na [[era viquinga]], titulada ''Nordiska mynt före år 1000'' ("Moedas nórdicas antes do ano 1000")''.''<ref>Véxase (1966) en "Bibliografía".</ref>''<ref name=":0" />'' En [[1959]], Brita Malmer instalouse en [[Estocolmo]] e comezou a traballar no [[Gabinete Real de Moedas de Estocolmo|Gabinete Numismático Real]], onde se dedicou por igual á organización de exposicións e á [[investigación]]. Implicouse especialmente no proxecto ''Corpus nummorum saeculorum IX-XI qui in Suecia reperti sunt'', un catálogo de todas as [[Moeda viquinga|moedas da era viquinga]] atopadas en territorio sueco, que dirixiu durante vinte anos.<ref>"[https://www.archaeology.su.se/english/stockholm-numismatic-institute/publications-nfg/cns About CNS]". ''Department of Archaeology and Classical Studies''. Stockholm University</ref> Malmer comezou no [[Gabinete Real de Moedas de Estocolmo|Gabinete]] a media xornada e en [[1962]] pasou a estar contratada a tempo completo. Posteriormente, en [[1971]], foi ascendidda a xerente do Gabinete Numismático Real, posto que ocupou ata [[1979]], cando foi nomeada profesora de Numismática e Historia do Diñeiro. Brita Malmer xubilouse en [[1992]].<ref name=":0" /> En [[1972]], Malmer foi a encargada de pronunciar a conferencia en memoria de Dorothea Coke, para a Sociedade Viquinga para as Investigacións do Norte, con sede en [[Londres]], co título "As cuñaxes do [[Canuto o Grande|rei Canuto]] nos países do norte".<ref>Véxase (1974) en "Bibliografía".</ref> Brita Malmer estaba casada co profesor de Arqueoloxía Mats P. Malmer. A filla de ambos, Elin Malmer, é unha recoñecida historiadora. Brita faleceu en 2013 e o seu corpo foi soterrado, xunto co do seu marido, no [[cemiterio]] de Lidingö.<ref name=":0" /><ref>"[http://www.finngraven.se/(S(ad253l2cqhfye3vznil14pvf))/DisplayInfo.aspx?id=2160188 Brita Ingrid Maria Malmer]". ''FinnGraven.es''</ref> == Recoñecementos == * [[1977]]: Medalla Gustav VI Adolf da [[Sociedade Numismática Sueca|Sociedade Numismática de Suecia]].<ref>"[https://numismatik.se/2om_oss/beloning-GustavVI.php SNF:s Gustav VI Adolf-medalj för framstående numismatisk forskning]". ''Svenska Numismatiska Föreningen''.</ref> * [[1981]]: Membro da Real Academia Sueca das Letras, a Historia e as Antigüidades.''<ref name=":0" />'' * [[1986]]: Membro da Academia Norueguesa de Ciencia e Letras.''<ref name=":0" />'' * 1986: [[Medalla da Royal Numismatic Society|Medalla da ''Royal Numismatic Society'']], de [[Londres]].<ref>"[https://numismatics.org.uk/honours-and-awards/the-societys-medal/ The Society's Medal]". ''The Royal Numismatic Society''.</ref> * [[1988]]: [[Medalla Huntington]], da ''[[American Numismatic Society]]'', de [[Nova York]].<ref>"[http://numismatics.org/huntingtonwinners/ Recipients of the Huntington Medal Award] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181002214929/http://numismatics.org/huntingtonwinners/ |date=02 de outubro de 2018 }}". No sitio web da ''[[American Numismatic Society]]''.</ref> * [[1995]]: Membro de honra da [[Sociedade Numismática Sueca|Sociedade Numismática de Suecia]].<ref>"[https://numismatik.se/2om_oss/beloning-hedersledamot.php SNF:s hedersledamöter]". ''Svenska Numismatiska Föreningen''.</ref> * [[1998]]: Membro Honorario da ''[[Royal Numismatic Society]]''.<ref>"[https://www.jstor.org/stable/42668594?seq=1 Honorary Fellows of the Royal Numismatic Society]". En ''The Numismatic Chronicle''. [[Royal Numismatic Society]]. Vol. 158. Páxina xi.</ref><ref>"[https://numismatics.org.uk/honours-and-awards/honorary-fellowship/ Honorary Fellowship]". ''[[Royal Numismatic Society|The Royal Numismatic Society]]''.</ref> * [[2002]]: [[Medalla Gunnar Holst]], de [[Gotemburgo]], [[Suecia]].<ref>"[https://numismatik.se/pdf/snt72002.pdf Gunnar Holsts pris år 2002]". En ''Svensk'' ''Numismatisk Tidskrift''. [[Sociedade Numismática Sueca]]. Novembro de 2002. Páxina 165.</ref> Ao longo da súa traxectoria, Brita Malmer exerceu tamén a presidencia de diversas entidades e [[fundación]]s, entre elas a Fundación para a Numismática Sven Svensson ([[1971]]-[[1979]] e 1988-[[1993]]), a Sociedade Arqueolóxica Sueca ([[1974]]-[[1976]]), a [[Sociedade Numismática Sueca]] (1974-1976) e a Fundación Gunnar Ekström para a Investigación Numismática (1974-1979).''<ref name=":0" />'' == Escolma de publicacións == * ([[1966]]): ''Nordiska mynt före år 1000''. Acta Archaeologica Lundesina. S. 8º. Nº 4. Gleerup. Lund. * (1968): ''Mynt och människor. Vikingatidens silverskatter berättar''. Rabén & Sjögren. Estocolmo. * ([[1974|1974)]]: [http://vsnrweb-publications.org.uk/King%20Canutes%20coinage.pdf ''King Canute's oinage in the Northern Countries'']. Viking Society for Northern Research for the College. Londres. ISBN 978-0-903521-03-1 * ([[1980]]): ''Den'' ''Senmedeltida penningen i Sverige&nbsp;= late medieval pennies in Sweden''. Almqvist & Wiksell. Estocolmo. ISBN 978-91-7402-097-7 * (1982). ''Myntfynd från Östergötland'' (con [[Ian Wiséhn]]). [[Gabinete Real de Moedas de Estocolmo|Kungliga Myntkabinettet]], Estocolmo. ISBN 9789171925145 * ([[1989]] ): ''The Sigtuna coinage c.995-1005. Commentationes de nummis saeculorum IX-XI in Suecia repertis'' , Nova ser. 4. Kungliga Vitterhets Historie och Antikvitetsakademien u. a. Estocolmo. ISBN 91-7192-766-2 *(1993). ''Myntfynd från Ångermanland'' (con [[Ian Wiséhn]]). [[Gabinete Real de Moedas de Estocolmo|Kungliga Myntkabinettet]], Estocolmo. ISBN 9789171925497 * ([[1997]] ): ''The Anglo-Scandinavian Coinage C. 995-1020'' . ''Commentationes de nummis saeculorum IX–XI in Suecia repertis.'' Nova Ser. 9). Kungl. Vitterhetsakademien. Estocolmo. ISBN 978-91-7402-271-1 === ''Corpus nummorum saeculorum IX-XI qui in Suecia reperti sunt'' === * Participación na obra colectiva ([[1975]]-[[2010]]): ''Corpus nummorum saeculorum IX-XI qui in Suecia reperti sunt''. Almqvist & Wiksell International. Estocolmo ** (1975): [[Condado de Gotland|Gotland]] (1): Akebäck-Atlingbo. ISBN 9789174020007 ** ([[1977]]): Gotland (2): Bäl-Buttle. ISBN 9789174020687 ** ([[1979]]): [[Condado de Dalarna|Dalarna]]: Falun-Rättvik. ISBN 9789174020830 ** ([[1982]]): Gotland (3): Dalhem-Etelhem. ISBN 9789174021400 ** (1982): Gotland (4): Fardhem-Fröjel. ISBN 9789171925404 ** ([[1983]]): [[Condado de Östergötland|Östergötland]]: Älvestad-Viby. ISBN 9789171925848 ** ([[1985]]): [[Condado de Escania|Skåne]] (1): Åhus-Grönby. ISBN 9789171926395 ** ([[1987]]): Skåne (2): Maglarp-Ystad. ISBN 9789171926784 ** ([[2010]]): [[Condado de Blekinge|Blekinge]]: Bräkne-Hoby - Sölvesborg. ISBN 9789174023930 == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * [[Kenneth Jonsson|Jonsson, K.]] (2013). "[https://es.scribd.com/document/337074911/Brita-Malmer-1925-2013-Kenneth-Jonsson Brita Malmer (1925-2013)]". En ''Compte Rendu 60''. [[Consello Internacional de Numismática|International Numismatic Council]]. Páxinas 38-42 {{Medalla da Royal Numismatic Society}} {{Medalla Huntington}} {{control de autoridades}} {{ORDENAR:Malmer, Brita}} [[Categoría:Nados en 1925]] [[Categoría:Finados en 2013]] [[Categoría:Nados no condado de Escania]] [[Categoría:Numismáticos de Suecia]] [[Categoría:Galardoados coa medalla da Royal Numismatic Society]] [[Categoría:Galardoados coa medalla Huntington]] [[Categoría:Galardoados coa medalla Gunnar Holst]] [[Categoría:Alumnos da Universidade de Lund]] [[Categoría:Profesores da Universidade de Lund]] [[Categoría:Arqueólogos de Suecia]] [[Categoría:Personalidades sen imaxes]] r2w880ufs9smzokrkxnz4rwyqw0gl1c 0 490676 7105283 6558352 2025-06-24T09:52:23Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105283 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Caroline Emma Criado Perez''', nada no [[Brasil]] en [[1984]], é unha [[xornalista]] e activista [[Feminismo|feminista]] [[Reino Unido|británica]]. A súa primeira campaña nacional, o proxecto Women's Room, buscaba que as mulleres expertas estivesen mellor representadas nos medios de comunicación. Opúxose á eliminación da única muller nos billetes británicos, o que levou ao rápido anuncio do [[Banco de Inglaterra]] de que a imaxe de [[Jane Austen]] aparecería no billete de 10 [[Libra esterlina|libras esterlinas]] en 2017.<ref name="BBC240713">{{Cita novas|url=https://www.bbc.co.uk/news/business-23424289|title=Jane Austen to be face of the Bank of England £10 note|publisher=[[BBC News]]|date=24 de xullo de 2013}}</ref> Esa campaña xeroulle un acoso sostido na súa conta de [[Twitter]] e doutras mulleres, polo que a rede social anunciou plans para mellorar os seus procedementos de denuncia. A súa campaña máis recente foi promover a colocación da estatua da [[Suffragette|sufraxista]] [[Millicent Fawcett]] no [[Parliament Square]], inaugurada en abril de 2018, como parte das celebracións do centenario da obtención do [[sufraxio feminino]] no Reino Unido. == Traxectoria == === Infancia e educación === Nada no [[Brasil]], a súa nai é unha enfermeira inglesa que traballou con [[Médicos Sen Fronteiras]] en varias misións de axuda humanitaria, e o seu pai é un empresario [[Arxentina|arxentino]] e director xeral da cadea de supermercados Safeway no Reino Unido.<ref>{{Cita web|url=https://blogs.msf.org/bloggers/alison-criado-perez|título=Alison Criado-Perez|data=|páxina-web=|data-acceso=25 de xuño de 2018|data-arquivo=05 de marzo de 2021|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20210305032221/https://blogs.msf.org/bloggers/alison-criado-perez|url-morta=yes}}</ref><ref name="Hattenstone"/> A familia viviu en varios países durante a súa infancia, incluíndo [[España]], [[Portugal]] e [[Taiwán]], así como o Reino Unido.<ref name="Hattenstone" /> Cando tiña 11 anos, o seu pai trasladouse aos [[Países Baixos]] e ela foi a un internado, a Escola Oundle, onde sufriu [[acoso escolar]].<ref name="Hattenstone" /><ref>{{Cita web|url=https://www.oundlechronicle.co.uk/?p=912|título=Speaking Up For Women|data-acceso=20 de maio de 2021|data=decembro 2014|last=Ing|first=Lucy|data-arquivo=20 de maio de 2021|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20210520081430/https://www.oundlechronicle.co.uk/?p=912|url-morta=yes}}</ref> Criado pasou un ano na universidade en [[Londres]], e logo abandonou un curso de historia.<ref name="Thompson">{{Cita novas|last=Thompson|first=Jennifer|url=https://www.ft.com/content/1d250ebe-bf1b-11e7-b8a3-38a6e068f464?segmentid=acee4131-99c2-09d3-a635-873e61754ec6|title='Who expects death threats for asking for a woman on a banknote?'|newspaper=[[Financial Times]]|date=10 de novembro de 2017|accessdate=10 de novembro de 2017}}</ref> Tendo desenvolvido paixón pola ópera durante a súa adolescencia, quixo converterse en cantante de ópera,<ref name="LLSP">{{Cita novas|url=http://www.londonlibrarystudentprize.com/wp-content/uploads/2012/03/StudentPrizeIssue16.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20121029105954/http://www.londonlibrarystudentprize.com/wp-content/uploads/2012/03/StudentPrizeIssue16.pdf|archive-date=29 de outubro de 2012|title=The London Library Student Prize Winner and Runners Up 2012|work=The London Library Magazine|date==March 2012|page=22|dataacceso=17 de xaneiro de 2020|urlmorta=yes}}</ref> e varios traballos sufragaron as súas clases de canto.<ref name="Hattenstone" /> Traballou en mercadotecnia dixital durante algúns anos, e logo estudou para obter un título en Literatura Inglesa. Conseguiu un posto para estudar Lingua e Literatura Inglesa en [[Keble College]], [[Oxford]],<ref name="LLSP" /> e graduouse na [[Universidade de Oxford]] en 2012.<ref name="Hattenstone" /> O estudo da lingua e o xénero e un libro da lingüista [[Deborah Cameron]] sobre a relación do xénero cos pronomes, levou a Criado a converterse en feminista.<ref name="Thompson" /> Foi subcampioa no concurso de escritura para estudantes da Biblioteca de Londres en 2012.<ref>{{Cita web|url=http://www.londonlibrarystudentprize.com/winner-announced/|título=Winner announced|data=30 de marzo de 2012|data-acceso=17 de xaneiro de 2020|páxina-web=|urlarquivo=https://archive.today/20130629173717/http://www.londonlibrarystudentprize.com/winner-announced/|dataarquivo=29 de xuño de 2013|urlmorta=yes}}</ref> Dende entón, traballou como editora dun portal de información e redes da industria farmacéutica, e en 2013 cursou un máster en [[Estudos de xénero]] da [[London School of Economics]].<ref name="Hattenstone">{{Cita novas|url=https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2013/aug/04/caroline-criado-perez-twitter-rape-threats|título=Caroline Criado Perez: 'Twitter has enabled people to behave in a way they wouldn't face to face'|data=4 de agosto de 2013|data-acceso=20 de abril de 2015}}</ref><ref name="EyePharma">{{Cita web|url=http://social.eyeforpharma.com/users/caroline-criado-perez|título=Caroline Criado Perez|data-acceso=15 de abril de 2018|editorial=Eye for Pharma|data-arquivo=12 de febreiro de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200212233948/http://social.eyeforpharma.com/users/caroline-criado-perez|url-morta=yes}}</ref> Nun perfil de xuño de 2013 da xornalista Cathy Newman para o seu blog no xornal ''[[The Daily Telegraph]]'', Criado comentou: "a cultura na que vivimos está feita de pequenos actos sexistas que podes ignorar, pero cando pensas neles colectivamente empezas a ver un patrón".<ref name="Telegraph-2013-Newman">{{Cita web|url=https://www.telegraph.co.uk/women/womens-life/10101757/Meet-the-woman-fighting-the-Bank-to-keep-females-on-fivers.html|título=Meet the woman fighting the Bank to keep females on fivers|data-acceso=9 de xuño de 2019|apelidos=[[Cathy Newman]]|data=6 de xuño de 2013|editorial=[[The Daily Telegraph]]|páxina-web=}}</ref> === Campaña === ==== Representación feminina nos medios de comunicación ==== En novembro de 2012, xunto con Catherine Smith, fundou o sitio web Women's Room, cuxo obxectivo é recoller suxestións para as mulleres profesionais e transmitilas aos xornalistas para aumentar a proporción de mulleres nos medios de comunicación.<ref>{{Cita novas|last=Driscoll|first=Brogan|url=http://www.huffingtonpost.co.uk/2013/03/15/co-founder-of-the-womens-room-caroline-criado-perez_n_2882480.html|título=Caroline Criado Perez, The Women's Room Co-Founder, On Female Experts, Feminism And Media|data=15 de marzo de 2013}}</ref><ref name="Szalai">{{Cita novas|last=Szalai|first=Georg|url=http://www.hollywoodreporter.com/news/uk-web-site-female-experts-bbc-386333|título=U.K. Web Site to Help BBC Get More Female Experts on Air|data=5 de novembro de 2012|data-acceso=}}</ref> O detonante deste proxecto foron dúas reportaxes no programa ''Today'' de [[BBC Radio 4|''BBC'']] [[BBC Radio 4|''Radio 4'']], emitidas en outubro de 2012, sobre a prevención dos embarazos en adolescentes e o [[cancro de mama]], nos que non se entrevistou a ningunha experta e os entrevistadores tamén eran homes.<ref>{{Cita web|url=http://www.thewomensroom.org.uk/aboutus|título=About Us|data-acceso=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20200212233951/https://www.thewomensroom.org.uk/aboutus|dataarquivo=12 de febreiro de 2020|urlmorta=yes}}</ref> O presentador John Humphrys tivo que preguntar sobre o último tema: "Se foses muller, non dubidarías en facer unha revisión médica?"<ref name="CCP051112">{{Cita novas|last=Criado-Perez|first=Caroline|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/nov/05/female-experts-bbc-interviews|title=Female experts for BBC interviews wanted. Your suggestions please|newspaper=The Guardian|date=5 de novembro de 2012}}</ref> Un dos entrevistados no tema dos embarazos adolescentes foi Anthony Seldon, director do Wellington College, unha escola pública. Criado escribiu que Seldon podería ser unha autoridade na historia política británica contemporánea, pero non no tema que estaba a tratarse.<ref>{{Cita novas|last=Criado-Perez|first=Caroline|url=http://www.newstatesman.com/lifestyle/2012/11/finding-female-experts-doing-bbcs-job-them|title=Finding female experts – doing the BBC's job for them|newspaper=[[New Statesman]]|date=5 de noviembre de 2012}}</ref> Comentou a selección bastante estreita de voces, tanto nas líñas sociais como nas de xénero, nos debates emitidos a principios de novembro de 2012: "Estas voces están a dar forma ao debate, e por tanto exercen unha enorme influencia sobre as nosas políticas públicas, actualmente populistas. Se a política pública vai ser tan sensible aos medios de comunicación, fagamos que os medios de comunicación sexan verdadeiramente representativos do público".<ref name="CCP051112" /> Sobre a controversia de Wikipedia de abril de 2013 sobre a creación dunha subcategoría para as novelistas estadounidenses, Criado dixo: "Perpetúa a idea de que os homes son os predeterminados e non necesitan ser marcados de ningunha maneira, mentres que as mulleres seguen sendo vistas como os valores atípicos."<ref>{{Cita novas|url=https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/wikipedia-in-sexism-row-after-labelling-harper-lee-and-others-women-novelists-while-men-are-american-novelists-8590632.html|título=Wikipedia in sexism row after labelling Harper Lee and others 'women novelists' while men are 'American novelists'|data=26 de abril de 2013|last=Rawlinson|first=Kevin}}</ref> ==== As mulleres nos billetes ==== Noutra campaña, criticou a decisión do Banco de Inglaterra de substituír a [[Elizabeth Fry]] por [[Winston Churchill]] no billete de 5 libras, co que non quedou ningunha muller no reverso dos billetes.<ref name="CCP040713">{{Cita novas|last=Criado-Perez|first=Caroline|url=https://www.theguardian.com/lifeandstyle/the-womens-blog-with-jane-martinson/2013/jul/04/women-bank-notes-bank-england|título=Women on bank notes: is the Bank of England finally listening?|data=4 de xullo de 2013|data-acceso=}}</ref> A [[Isabel II do Reino Unido|raíña Isabel II]] está representada na fronte dos billetes, con persoas historicamente prominentes no reverso. Desestimando a Churchill como "outro home branco", Criado sinalou que a Lei de Igualdade de 2010 compromete ás institucións públicas a "eliminar a discriminación", mentres que a proba de que o Banco actuara coa "debida consideración" requirida estaba ausente porque os detalles do proceso de toma de decisións non se fixeron públicos.<ref>{{Cita novas|last=Hinge|first=Daniel|url=http://www.centralbanking.com/central-banking/news/2274214/bank-of-england-faces-legal-challenge-over-allmale-banknote-roster|título=Bank of England faces legal challenge over all-male banknote roster|data=11 de xuño de 2013|data-acceso=}}</ref> Criado reuniuse coa xefa de billetes Vitoria Cleland e o xefe de caixa Chris Salmon no Banco para discutilo.<ref name="CCP040713" /><ref name="Allen">{{Cita novas|last1=Allen|first1=Katie|last2=Stewart|first2=Heather|url=https://www.theguardian.com/business/2013/jul/24/jane-austen-appear-10-note|título=Jane Austen to appear on £10 note|data=24 de xullo de 2013|data-acceso=}}</ref> A campaña, secundada por 35.000 persoas, e co apoio financeiro para unha potencial batalla legal,<ref name="CCP040713" /><ref name="Bennhold">{{Cita novas|last=Bennhold|first=Karin|url=https://www.nytimes.com/2013/08/05/world/europe/bid-to-honor-austen-is-not-universally-acknowledged.html?pagewanted=all&_r=0|title=Bid to Honor Austen Is Not Universally Acknowledged|newspaper=[[The New York Times]]|date=4 de agosto de 2013}}</ref> obrigou ao gobernador do [[Banco de Inglaterra]], a anunciar que a imaxe de [[Jane Austen]] aparecería nun novo billete de 10 libras, substituíndo a de [[Winston Churchill]].<ref name="BBC240713" /><ref name="Allen" /> "A xente dixo que isto non era algo tan importante para abordar, pero non escollín por un motivo especial os billetes", comentou Criado a Vanessa Thorpe de ''[[The Observer]]''. "Acababa de ver o novo billete [proposto] e pensei: 'Non vou a ter isto'. E o Banco de Inglaterra non é unha institución pequena".<ref name="Thorpe">{{Cita novas|last=Thorpe|first=Vanessa|url=https://www.theguardian.com/world/2013/jul/27/new-generation-of-feminists-set-agenda|title=What now for Britain's new-wave feminists – after page 3 and £10 notes?|newspaper=[[The Observer]]|date=27 de xullo de 2013}}</ref> Jane Austen non era a súa figura histórica feminina preferida, pero aínda así Criado aprobou a elección: "Ela empregou o seu tempo burlándose do sistema. Todos os seus libros tratan de como as mulleres están atrapadas e mal representadas. É moi triste que dixese iso fai 200 anos e que aínda hoxe eu teña que dicilo".<ref name="Allen" /> Nun artigo publicado no ''London Evening Standard'' en setembro de 2017, Criado escribiu que doaría o seu primeiro "billete de 10 libras de Austen" ao refuxio de mulleres da súa localidade: "Parece a forma correcta de terminar este capítulo da miña vida".<ref>{{Cita novas|last=Criado-Perez|first=Caroline|url=https://www.standard.co.uk/lifestyle/london-life/caroline-criadoperez-on-her-fight-to-bring-jane-austen-onto-the-new-10-note-a3633996.html|título=Caroline Criado-Perez on her fight to bring a woman onto the new £10 note|data=13 de setembro de 2017|data-acceso=14 de setembro de 2017}}</ref> Outros seguiron o exemplo, doando os seus billetes a diferentes organizacións de beneficencia.<ref>{{Cita web|url=https://www.swansealabourcouncillors.org/swansea-labour/councillor-donates-jane-austen-tenner-to-help-vulnerable-women-at-homeless-centre/|título=Councillor donates Jane Austen tenner to help vulnerable women at homeless centre|data-acceso=28 de abril de 2018|editorial=[[Labour Party (UK)|Labour Party]]|data-arquivo=25 de novembro de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20201125022113/https://www.swansealabourcouncillors.org/swansea-labour/councillor-donates-jane-austen-tenner-to-help-vulnerable-women-at-homeless-centre/|url-morta=yes}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.bloodygoodperiod.com/blog-list/2017/12/30/a-bloody-good-2017|título=A Bloody Good Year|data-acceso=28 de abril de 2018|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20180429025436/https://www.bloodygoodperiod.com/blog-list/2017/12/30/a-bloody-good-2017|dataarquivo=29 de abril de 2018|urlmorta=yes}}</ref> ==== Acoso en Twitter ==== A decisión do Banco de Inglaterra con respecto aos billetes en xullo de 2013 xerou unha onda de ameazas en Twitter, incluíndo ameazas de violación e asasinato, contra Criado e outras mulleres.<ref>{{Cita novas|url=http://www.newstatesman.com/media/2013/07/after-jane-austen-announcement-i-suffered-rape-threats-48-hours-im-still-confident-tro|título=After the Jane Austen announcement I suffered rape threats for 48 hours, but I'm still confident the trolls won't win|data=27 de xullo de 2013|data-acceso=}}</ref> Nese momento, Criado denunciou que estaba a recibir unhas 50 ameazas deste tipo cada hora, e atopou algo inadecuada a suxestión de encher un formulario para Twitter detallando o que sufrira.<ref name="LSS">{{Cita novas|url=http://edition.cnn.com/2013/08/01/world/europe/uk-twitter-threats/index.html|título=Calls for action as female journalists get bomb threats on Twitter|data=2 de agosto de 2013}}</ref><ref name="Battersby">{{Cita novas|url=http://www.theage.com.au/digital-life/digital-life-news/twitter-criticised-for-failing-to-respond-to-caroline-criadoperez-rape-threats-20130729-2qu8d.html|título=Twitter criticised for failing to respond to Caroline Criado-Perez rape threats|data=29 de xullo de 2013|data-acceso=}}</ref> No punto máis álxido do ataque, Criado explicou que non podía nin comer nin durmir: "Non sei se tiven unha especie de crise nerviosa. Fun incapaz de funcionar, incapaz de ter interaccións normais".<ref>{{Cita novas|url=https://www.theguardian.com/society/2013/dec/08/caroline-criado-perez-jane-austen-review-2013|título=Caroline Criado Perez: 'I don't know if I had a kind of breakdown'|data=8 de decembro de 2013|data-acceso=}}</ref> ==== Estatua de Millicent Fawcett ==== O 8 de marzo de 2016, [[Día Internacional da Muller]], Criado notou a ausencia dunha estatua de muller no Parliament Square en Westminster. As once estatuas, incluíndo a Winston Churchill e [[Nelson Mandela]], conmemoraban a homes.<ref name="CCP0316">{{Cita novas|last=Criado-Perez|first=Caroline|url=http://www.newstatesman.com/politics/feminism/2016/03/i-sorted-uk-s-statues-gender-mere-27-cent-are-historical-non-royal-women|título=I sorted the UK’s statues by gender – a mere 2.7 per cent are of historical, non-royal women|data=26 de marzo de 2016|data-acceso=14 de setembro de 2017}}</ref><ref name="CCPCNN">{{Cita novas|last=Criado-Perez|first=Caroline|url=https://edition.cnn.com/2018/04/24/opinions/millicent-fawcett-statue-caroline-criado-perez-intl/index.html|título=Despite a barrage of hate, I put a statue of a woman where only men stand|editorial=[[CNN]]|data=24 de abril de 2018|data-acceso=24 de abril de 2018}}</ref> Lanzou unha campaña para que se erixise unha estatua dunha [[Suffragette|sufraxista]] en Parliament Square con motivo do centenario do [[Representation of the People Act 1918]]. "Se vivísemos nun mundo xusto, as mulleres históricas e que non pertencen á realeza non constituirían un mísero 2,7% de todas as estatuas do Reino Unido", escribiu no ''New Statesman''. "Pero non vivimos nun mundo xusto. E son realista sobre o ritmo do cambio".<ref name="CCP0316" /> A súa carta aberta ao recentemente elixido alcalde de Londres, Sadiq Khan, publicada por ''[[The Daily Telegraph]]'' en maio seguinte, foi asinada por varias mulleres relevantes.<ref>{{Cita novas|last1=Criado-Perez|first1=Caroline|last2=Cohen|first2=Claire|url=https://www.telegraph.co.uk/women/politics/emma-watson-is-calling-on-sadiq-khan-to-put-a-suffragette-outsid/|título=Emma Watson is calling on Sadiq Khan to put a suffragette outside Parliament - and you can too|data=10 maio 2016|data-acceso=14 de setembro de 2017}}</ref> Khan declarou deseguido estar de acordo pero non se comprometeu co lugar que ela desexaba, o Parliament Square.<ref>{{Cita novas|last=Cohen|first=Claire|url=https://www.telegraph.co.uk/women/life/victory-mayor-of-london-sadiq-khan-agrees-to-suffragette-statue/|título=Victory! Mayor of London Sadiq Khan agrees to suffragette statue|data=12 maio 2016|data-acceso=14 de setembro de 2017}}</ref> Unha petición asinada por 74.000 persoas foi presentada por Criado en xuño nun evento nas Salas de Estado da Casa do Presidente da Cámara de Representantes, auspiciado pola Fawcett Society suxerindo agora a [[Millicent Fawcett]] como a figura a representar. Criado estivo de acordo.<ref>{{Cita novas|last=Cohen|first=Claire|url=https://www.telegraph.co.uk/women/politics/suffragette-statue-campaign-calls-on-parliament-to-honour-millic/|título=Suffragette statue campaign calls on Parliament to honour Millicent Fawcett|data=7 de xuño de 2016|data-acceso=14 de setembro de 2017}}</ref> En abril de 2017, Sadiq Khan anunciou que se encargara á artista [[Gillian Wearing]] a creación dunha estatua da sufraxista Millicent Fawcett. A primeira ministra [[Theresa May]] tamén deu a súa aprobación.<ref>{{Cita novas|last=Chandler|first=Mark|url=https://www.standard.co.uk/news/politics/millicent-fawcett-suffragette-to-be-first-woman-with-statue-at-parliament-square-after-jk-a3505056.html|title=Millicent Fawcett: Suffragist to be first woman with Parliament Square statue after JK Rowling-backed campaign|newspaper=London Evening Standard|date=2 de abril de 2016|accessdate=14 de setembro de 2017}}</ref> Fawcett é a primeira muller que aparece nunha estatua na praza, e Wearing é a primeira muller escultora que ten unha estatua situada alí.<ref name="Brown">{{Cita novas|last=Brown|first=Mark|url=https://www.theguardian.com/artanddesign/2017/apr/13/statue-of-suffragist-to-break-male-monopoly-on-parliament-square|title=Statue of suffragist to break male monopoly on Parliament Square|newspaper=The Guardian|date=13 de abril de 2017|accessdate=14 de setembro de 2017}}</ref> Ao anunciar o plan para a estatua de Fawcett, Khan dixo: "Simplemente non está ben que case un século despois do sufraxio feminino, a Praza do Parlamento siga sendo unha zona só para homes, e estou encantado de que isto cambie pronto grazas á inspirada campaña de Caroline".<ref name="Brown" /> A estatua foi inaugurada o 24 de abril de 2018 para a conmemoración da extensión do dereito de voto ás mulleres en 1918, aínda que esta extensión foi nun principio en termos desiguais para os homes.<ref>{{Cita novas|url=https://www.theguardian.com/politics/2018/apr/24/first-statue-of-a-woman-in-parliament-square-millicent-fawcett|title=First statue of a woman in Parliament Square unveiled|newspaper=The Guardian|agency=Press Association|date=24 de abril de 2018|accessdate=24 de abril de 2018}}</ref> No zócolo da estatua atópanse os nomes e as fotos de 55 mulleres (e 4 homes) que loitaron polo dereito ao voto feminino.<ref>{{Cita novas|last=Topping|first=Alexandra|url=https://www.theguardian.com/politics/2018/apr/24/first-statue-of-a-woman-in-parliament-square-millicent-fawcett|title=First statue of a woman in Parliament Square unveiled|newspaper=The Guardian|date=24 de abril de 2018|accessdate=24 de abril de 2018}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://inews.co.uk/inews-lifestyle/women/millicent-fawcett-statue-parliament-square-london-caroline-criado-perez/|title=Millicent Fawcett statue unveiling: the women and men whose names will be on the plinth|accessdate=25 de abril de 2018|date=|publisher=iNews}}</ref> == Recoñecementos == Debido ao éxito da súa campaña sobre a falta de representación de mulleres nos billetes, Criado gañou o premio á defensora dos dereitos humanos do ano do grupo de presión Liberty en novembro de 2013.<ref>{{Cita novas|last=Bowcott|first=Owen|url=https://www.theguardian.com/media/2013/nov/25/guardian-wins-liberty-award-nsa|título=Guardian wins Liberty award for articles about GCHQ and NSA spying|data=25 de novembro de 2013|data-acceso=}}</ref> Ese mesmo ano, tamén foi nomeada unha das [[Anexo:100 Mulleres (BBC)|100 mulleres]] da ''[[British Broadcasting Corporation|BBC]]''.<ref>{{Cita novas|url=https://www.bbc.com/news/world-24579511|título=100 Women: Who took part?|editorial=BBC News|data=22 de novembro de 2013|data-acceso=15 de abril de 2018}}</ref> En 2015, durante a celebración dos aniversarios da raíña Isabel II, Criado foi nomeada Oficial da [[Orde do Imperio Británico]] (OBE) polos seus servizos á igualdade e a diversidade, particularmente nos medios de comunicación. En 2019, foi tamén galardoada co Royal Society Insight Investment Science Books Prize e o Financial Times Business Book of the Year polo seu libro ''Invisible Women'' (en galego, ''A muller invisible'').<ref>{{Cita web|url=https://royalsociety.org/grants-schemes-awards/book-prizes/science-book-prize/2019/|título=2019 Royal Society Insight Investment Science Book Prize {{!}} Royal Society}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://ig.ft.com/sites/business-book-award/books/2019/winner/invisible-women-by-caroline-criado-perez/|last=Graphics|first=FT Interactive|título=Invisible Women by Caroline Criado Perez}}</ref>' == Obra == * 2015 – ''Do It Like a Woman''. Portobello. ISBN 9781846275814.<ref>{{Cita novas|url=https://www.theguardian.com/books/2015/may/09/do-it-like-a-woman-and-change-the-world-caroline-criado-perez-review|título='Do It Like a Woman … and Change the World' by Caroline Criado Perez – review|data=9 de maio de 2015}}</ref><ref>{{Cita novas|url=https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/books/reviews/do-it-like-a-woman-by-caroline-criadoperez-book-review-fuel-to-feminist-fire-but-little-more-10215663.html|título=Do It Like a Woman by Caroline Criado Perez, book review: Fuel to feminist fire, but little more|data=30 de abril de 2015}}</ref> * 2020 – ''La mujer invisible. Descubre cómo los datos configuran un mundo hecho por y para los hombres''. Editorial Seix Barral. ISBN 978-84-322-3613-6.<ref>{{Cita web|url=https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2019/feb/23/truth-world-built-for-men-car-crashes|título=The deadly truth about a world built for men – from stab vests to car crashes|data=23 de febreiro de 2019|editorial=}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [https://www.carolinecriadoperez.com/ Páxina oficial de Caroline Criado Perez] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Criado-Perez, Caroline}} [[Categoría:Xornalistas de Inglaterra]] [[Categoría:Nados no Brasil]] [[Categoría:Nados en 1984]] [[Categoría:Feministas do Reino Unido]] 0yoera7w9zcy3chk75pzxh38ewdwy1v 0 491878 7105347 7032270 2025-06-24T10:42:25Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105347 wikitext text/x-wiki {{Coordenadas|60|18|23,8|N|24|53|24|W|display=title}}{{Organización}} A '''Casa da Moeda de Finlandia''' (en [[Lingua finesa|finés]]: ''Suomen Rahapaja''; en [[Lingua sueca|sueco]]: ''Myntverket i Finland'') é a [[Casa de moeda|ceca]] nacional de [[Finlandia]]. == Historia == A Casa da Moeda foi establecida por decisión de [[Alexandre II de Rusia|Alexandre II]] de [[Rusia]] o [[19 de abril]] de [[1860]] cando o [[Marco finlandés|marco]] (''markka'') se converteu na moeda oficial do [[Gran Ducado de Finlandia]], e a produción das [[moeda]]s do novo sistema comezou o [[15 de outubro]] de [[1864]].<ref name=":0">"[https://www.rahapaja.fi/en/mint-of-finland/mint-of-finlands-story/ Mint of Finland’s story]{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}". ''Mint of Finland''.</ref> A ceca situouse inicialmente no distrito Katajanokka, en [[Helsinqui]], e en [[1988]] abríronse unhas novas instalacións en [[Vantaa]].<ref name=":1">"[https://web.archive.org/web/20150822235432/http://www.suomenrahapaja.fi/eng/mint_of_finland/the_history_of_mint_of_finland#1 The History of Mint of Finland]". ''Mint of Finland''.</ref> En [[1878]] cuñáronse as primeiras moedas de [[ouro]], con [[Valor facial|valores faciais]] de 10 e de 20 marcos, logo de que Finlandia asumira o padrón ouro.<ref name=":1" /> [[Ficheiro:FINLANDE, pièce de 20 Markaa frappée en 1912 à Helsinki durant l'administration Russe.jpg|esquerda|miniatura|190px|20 [[Marco finlandés|marcos]] de ouro de [[1912]] coa aguia imperial rusa]] En [[1918]], ao acadar o país a súa [[independencia]] da [[República Soviética Federativa Socialista de Rusia|Rusia bolxevique]], substituíu a tradicional [[aguia]] bicéfala que caracterizaba as súas moedas pola figura dun [[león]], símbolo do novo estado, e as [[folla]]s de [[carballo]] deron paso ás [[espiga]]s de [[millo]] e ás [[póla]]s de [[abeto]], como representación da [[Economía de Finlandia|economía finlandesa]].<ref name=":1" /> En [[1951]], a Casa da Moeda de Finlandia [[Cuñaxe|cuñou]] a súa primeira moeda conmemorativa, con motivo dos [[Xogos Olímpicos de 1952]] en [[Helsinqui]]; esta foi a primeira moeda de tema olímpico emitida no mundo e abriu a porta a unha gran cantidade de emisións conmemorativas posteriores na ceca finlandesa.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref>"[https://en.numista.com/catalogue/pieces10394.html 500 Markkaa Olympic Games]". ''Numista''.</ref> Un cambio significativo na produción da ceca veu dado en [[1998]], ao se incorporar á produción da nova moeda europea: o [[euro]]. Os traballos comezaron ese mesmo ano e as primeiras moedas cuñáronse con data de [[1999]], aínda que, como no resto da [[Eurozona]], non se puxeron en circulación ata [[2002]].<ref name=":1" /> [[Ficheiro:1 euro finlande.gif|miniatura|90px|Euro de Finlandia]] A Casa da Moeda de Finlandia foi un establecemento dependente directamente do estado ata [[1993]], cando pasou a constituírse nunha [[Sociedade de responsabilidade limitada|sociedade pública de responsabilidade limitada]]. En [[2001]] adquiriulle a [[Real Casa da Moeda de Suecia]] ao Banco Central de Suecia e en [[2003]] adquiriu a metade das accións da [[Real Casa da Moeda de Noruega]], aínda que, finalmente, en [[2015]] a compañía Samlerhuset adquiriulle á ceca finlandesa a súa participación na [[Noruega|norueguesa]].<ref name=":1" /> Ademais das moedas de curso legal no seu país, a Casa da Moeda de Finlandia produce tamén moedas para diversos países como [[Estonia]], [[Grecia]], [[Luxemburgo]], [[Eslovenia]], [[Chipre]], [[Irlanda]], [[Nicaragua]], [[Honduras]] e [[Colombia]], así como todas as moedas [[Suecia|suecas]] con [[valor facial]] en [[Coroa sueca|coroas]] a partir de [[2008]].<ref name=":0" /><ref>"[https://yle.fi/uutiset/osasto/news/minting_of_estonias_euro_coins_begins_in_finland/5600121 Minting of Estonia’s Euro Coins Begins in Finland]". En ''Yle''. 20 de xullo de 2010.</ref><ref>"[https://www.dn.se/ekonomi/finskt-myntverk-ska-satta-pragel-pa-svenska-kronan/ Finskt myntverk ska sätta prägel på svenska kronan]". En Dagens ''Nyheter''. 2 de novembro de 2007</ref> De feito, as exportacións supoñen o 95 % da facturación da compañía en [[2017]].<ref name=":0" /> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} === Outros artigos === * [[Casa de moeda]] * [[Cuñaxe]] * [[Economía de Finlandia]] === Ligazóns externas === * [https://www.rahapaja.fi/ Sitio web da Casa de Moeda de Finlandia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190822193053/https://www.rahapaja.fi/ |date=22 de agosto de 2019 }} {{ORDENAR:Finlandia, Casa de Moeda de}} [[Categoría:Casas de moeda]] [[Categoría:Moedas de Finlandia]] [[Categoría:Moedas de Suecia]] [[Categoría:Empresas de Finlandia]] [[Categoría:Historia de Finlandia]] imi57fmnbgy5a6yetv259jbpu3k7z02 0 491953 7104416 7071107 2025-06-23T12:36:17Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104416 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Astrid Kirchherr''', nada en [[Hamburgo]], [[Alemaña]], o [[20 de maio]] de [[1938]] e finada na mesma cidade o [[13 de maio]] de [[2020]], foi unha [[fotógrafo|fotógrafa]] e [[artista]] alemá coñecida pola súa relación coa banda [[The Beatles]] (xunto cos seus amigos [[Klaus Voormann]] e [[Jürgen Vollmer]]) e as súas fotografías do grupo cando este se atopaba en [[Hamburgo]]. Kirchherr coñeceu a [[Stuart Sutcliffe]] na discoteca [[Kaiserkeller]] de Hamburgo en 1960, onde el estaba a tocar o [[Baixo eléctrico|baixo]] cos Beatles, e máis tarde estivo comprometida con el antes da súa morte en [[1962]]. Aínda que Kirchherr admitiu realizar pouco traballo fotográfico desde 1967, a súa obra foi exhibida en Hamburgo, [[Bremen]], [[Londres]], [[Liverpool]], [[Nova York]], [[Washington, D.C.|Washington D.C]]., [[Toquio|Tokio]], [[Viena]] e no [[Salón da Fama do Rock]]. Tamén publicou tres libros de edición limitada de fotografías. == Primeiros anos == Astrid Kirchherr naceu en 1938 en Hamburgo (Alemaña), filla dun antigo executivo da sección alemá de [[Ford Motor Company]]. Durante a [[Segunda guerra mundial]], a súa familia foi evacuada ao [[mar Báltico]], onde lembra ver cadáveres na praia despois de que as naves ''[[Cap Arcona]]'' e ''[[SS Deutschland (1923)|SS Deutschland]]'' fosen bombardeadas e naufragasen. Tamén foi testemuña do ruinoso estado no que quedara a cidade de Hamburgo cando a súa familia regresou á cidade.<ref name="retro">{{Cita web|url=http://www.retrosellers.com/features10.htm|título=An interview with Astrid Kirchherr|data-acceso=12 de abril de 2008|editorial=Retro Sellers|urlarquivo=https://www.webcitation.org/6AP2qWkny?url=http://www.retrosellers.com/features10.htm|dataarquivo=03 de setembro de 2012|urlmorta=yes}}</ref> Trala morte do seu pai Astrid foi criada pola súa nai, Nielsa Kirchherr, no suburbio de [[Altona]], en Hamburgo. Despois da súa gradación, Kirchherr matriculouse no Meisterschule für Mode, Téxtil, Graphik und Werbung —unha escola de arte de Hamburgo— para estudar [[deseño de moda]]. Con todo, demostrou ter talento para a [[fotografía en branco e negro]]. Reinhard Wolf, o profesor principal de fotografía, convenceuna para que cambiase de carreira e prometeulle que a contrataría como a súa asistente cando se graduara.<ref>{{Cita libro|apelidos=Harry, Bill|título=The Encyclopedia of Beatles People|editorial=Blandford Press|lugar=Londres|ISBN=978-0713726060|url=https://archive.org/details/encyclopediaofbe00harr}}</ref> Kirchherr traballou para Wolf desde [[1959]] até [[1963]].<ref name="Milesp64">Miles, p. 64.</ref><ref name="Astridwebpage">{{Cita web|url=http://center-of-beat.com/en_ak.php|título=Astrid Kirchherr|editorial=K & K|data-acceso=5 de maio de 2007|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20070507043031/http://center-of-beat.com/en_ak.php|dataarquivo=07 de maio de 2007|urlmorta=yes}}</ref> A finais dos anos 1950 e principios dos [[Década de 1950|anos 1960]], Kirchherr e os seus amigos da escola de arte estiveron envoltos no movemento [[Existencialismo|existencialista]] europeo, cuxos seguidores foron alcumados Exis por [[John Lennon]].<ref name="Spitzp222">Spitz, p. 222.</ref> En [[1995]], ela declarou á BBC Radio Merseyside:   {{Cita|A nosa [[filosofía]] entón —porque eramos só nenos pequenos— era vestirnos de negro e parecer deprimidos. Por suposto, nós sabíamos quen era [[Jean-Paul Sartre]]. Fomos inspirados por todos os escritores e artistas [[franceses]] porque era o máis preto que podiamos chegar. [[Inglaterra]] estaba tan lonxe e [[Estados Unidos]] estaba fóra do noso alcance, polo que Francia era o lugar máis achegado. Sacamos toda a información posible sobre Francia e tratamos de vestirnos como existencialistas franceses... Queriamos ser libres, queriamos ser diferentes e tratar de ser ''cool'', como se chama agora.<ref name="InterviewBBCLiverpool">{{cita web|url=http://www.members.aol.com/scottwheelerband/astrid.htm|título=Spencer Leigh interviews Astrid Kirchherr|dataacceso=11 de abril de 2008|apelido=Leigh|nome=Spencer|data=6 de agosto de 1995|lingua=inglés|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20080119172203/http://members.aol.com/scottwheelerband/astrid.htm|dataarquivo=19 de xaneiro de 2008|urlmorta=yes}}</ref>}} == Os Beatles == Kirchherr, Voormann e Vollmer asistiron xuntos ao Meisterschule e tiveron as mesmas ideas acerca da moda, a cultura e a música. En 1960, despois de que Kirchherr e Vollmer discutisen con Voormann, este vagou pola rúa [[Reeperbahn]] no distrito de St. Pauli e escoitou a música que saía da discoteca Kaiserkeller. Voormann entrou ao lugar e observou a presentación dun grupo chamado 'The Silver Beatles'.<ref>{{Cita web|url=http://www.beatlemaniashoppe.com/voormann_bio.html|título=Klaus Voormann Biography|data-acceso=12 de abril de 2008|editorial=The Beatlemania Shoppe|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20080611170614/http://www.beatlemaniashoppe.com/voormann_bio.html|dataarquivo=11 de xuño de 2008|urlmorta=yes}}</ref> Voormann pediu a Kirchherr e Vollmer que escoitasen esta nova música e, tras visitar o Kaiserkeller ao día seguinte, Kirchherr decidiu que quería estar tan preto dos Beatles como lle fose posible.<ref>Miles, p. 61.</ref> Eles descoñecían que ese xénero era chamado [[Rock and roll]] e con anterioridade só escoitaran [[Trad jazz]] mesturado cun pouco de [[Nat King Cole]] e [[The Platters]].<ref name="Spitzp222">Spitz, p. 222.</ref><ref name="Milesp62">Miles, p. 62.</ref> O trío continuou visitando o Kaiserkeller case todas as noites, chegando ás 9 p. m. e sentando en fronte do escenario.<ref name="Spitzp221">Spitz, p. 221.</ref> Kirchherr dixo máis tarde: {{Cita|Era como un carrusel na miña cabeza. Eles eran absolutamente impactantes... Toda a miña vida cambiou nun par de minutos. Todo o que quería era estar con eles e coñecelos.<ref name="Spitzp223">Spitz, p. 223.</ref>}} Kirchherr dixo que ela, Voormann e Vollmer sentíanse culpables de ser alemáns e da historia recente de Alemaña. Coñecer ós Beatles foi algo moi especial para ela, aínda que sabía que os ingleses pensarían que ela comía [[chucrut]] e que falarían do seu forte acento alemán.<ref>{{Cita web|url=http://astridkirchherr.piczo.com/?g=15644505&cr=3|título=Astrid Kirchherr|data-acceso=12 de abril de 2008|data-arquivo=11 de agosto de 2011|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110811231106/http://astridkirchherr.piczo.com/?g=15644505|url-morta=yes}}</ref> [[Stuart Sutcliffe]], o baixista do grupo, estaba fascinado co trío, especialmente Kirchherr, a pesar de que parecían «verdadeiros [[Bohemia (cultura)|bohemios»]]. [[Bill Harry]] comentou que cando Kirchherr entraba a algún lugar, todas as cabezas volvíanse cara a ela e que sempre cativaba a toda a habitación.<ref name="Spitzp222">Spitz, p. 222.</ref> Sutcliffe escribiulle a un amigo que non podía quitarlle os ollos de encima e que tratara de falar con Kirchherr durante un receso, pero ela xa abandonara o club. Isto debeuse á estrita lei alemá que prohibía aos mozos frecuentar bares pasadas as 10 da noite.<ref name="Spitzp221">Spitz, p. 221.</ref> Sutcliffe argallou as cousas para coñecelos e descubriu que os tres asistiran ao Meisterschule, que era o mesmo tipo de escola de arte á que John Lennon e el asistiran en [[Liverpool]].<ref name="Spitzp222">Spitz, p. 222.</ref> Kirchherr preguntoulle ós Beatles se lles importaría que lles fixese unha sesión fotográfica, o que lles impresionou, xa que outros grupos só tiñan fotografías instantáneas tomadas por amigos. Á mañá seguinte, Kirchherr fotografounos nun parque municipal chamado "der Dom", preto da Reeperbahn, e pola tarde levounos a todos (excepto a [[Pete Best]], quen decidiu non ir) a casa da súa nai en Altona. A habitación de Kirchherr (que era completamente negra, incluíndo os mobles, e con papel de aluminio nas paredes e a rama dunha árbore suspendida no ceo raso) estaba decorada especialmente por Voormann, con quen ela tiña unha relación, aínda que tralas súas visitas ao Kaiserkeller volveuse puramente platónica. Kirchherr empezou a saír con Sutcliffe, aínda que seguiu sendo amiga próxima de Voormann.<ref name="Milesp64">Miles, p. 64.</ref><ref name="Spitzp224">Spitz, p. 224.</ref> Kirchherr deu a Sutcliffe e ao resto de Beatles [[Anfetamina|Preludin]], a cal, se se tomaba xunto con cervexa, facíaos sentir eufóricos e axudábaos a manterse espertos até a madrugada. Os Beatles usaran Preludin anteriormente, aínda que só era posible obtela cunha [[prescrición médica]], polo que a nai de Kirchherr conseguiríaa dun farmacéutico local, que lla entregaba sen preguntarlle nada.<ref name="Milesp66">Miles, p. 66.</ref> Despois de coñecer a Kirchherr, [[John Lennon]] enchía as súas cartas a Cynthia Powell con «Astrid dixo isto, Astrid fixo aquilo», o que fixo que Powell se sentise ciumenta ata que se deu conta de que Sutcliffe mantiña unha relación con Kirchherr.<ref name="lennonp78">Lennon, p. 78.</ref> Cando Powell visitou Hamburgo xunto a Dot Rhone (a noiva de [[Paul McCartney]] por aquel entón) en abril de [[1961]], quedaron en casa de Kirchherr.<ref name="lennonp91">Lennon, p. 91.</ref> En agosto de [[1963]], Kirchherr reuniuse con Lennon e Cynthia en [[París]] mentres eles estaban nunha [[lúa de mel]] tardía e Kirchherr viaxou alí cunha amiga durante unhas vacacións. Os catro foron de bar en bar e finalmente terminaron indo ao hotel onde Kirchherr se hospedaba e remataron durmindo todos xuntos na cama individual de Kirchherr.<ref name="lennonp162-163">Lennon, pp. 162-163.</ref> Os Be''a''tles atopáronse de novo con Kirchherr durante a rodaxe de [[A Hard Day's Night]] en 1964 e en Hamburgo en [[1966]], mentres realizaban unha xira por Alemaña. Kirchherr deulle a Lennon as cartas que el escribira a Sutcliffe durante 1961 e 1962, o cal foi considerado por Lennon como "o mellor agasallo que tiven en anos."<ref name="Spitzp614">Spitz, p. 614.</ref> === Corte de cabelo dos Beatles === Kirchherr foi acreditada como a inventora do corte de pelo ''[[moptop]]'' dos Beatles. Porén, ela negouno e é citada por Keith Badman en ''The Beatles Off The Record'': {{Cita|Toda esa tontería que a xente dixo, que eu creei o seu corte de pelo, Iso é lixo! Moitos rapaces alemáns tiñan o mesmo estilo. Stuart levouno por un tempo e os outros copiárono. Eu creo que a cousa máis importante coa que contribuín a eles foi a nosa amizade.<ref name="Badmanp61">Badman, p. 61.</ref><ref name="Spitzp245">Spitz, p. 245.</ref>}} En 1995, Kirchherr declarou á BBC Radio Merseyside: {{Cita|Todos os meus amigos na escola de arte usaban este tipo de... o que vostedes chaman 'corte de pelo Beatle'. O meu mozo de entón, Klaus Voormann, tiña ese mesmo corte e a Stuart gustoulle moitísimo. El foi o primeiro que realmente tivo o valor de quitar a [[Brylcreem]] do pelo e pedirme que llo cortara.<ref name="InterviewBBCLiverpool"/>}} == Stuart Sutcliffe == {{Artigo principal|Stuart Sutcliffe}}Stuart Sutcliffe escribiu aos seus amigos que estaba namorado de Kirchherr e preguntoulle aos amigos dela que cores, películas, libros e pintores lle gustaban e quen lle gustaba. Pete Best comentou que ó inicio da relación foi como "un deses contos de fadas."<ref name="Spitzp225">Spitz, p. 225.</ref> Kirchherr e Sutcliffe comprometéronse en novembro de 1960 e intercambiaron aneis seguindo a tradición alemá.<ref name="Milesp65">Miles, p. 65.</ref> Sutcliffe escribiulles aos seus pais contándolles o seu compromiso, o cal lles impactou, xa que pensaban que el abandonaría a súa carreira como artista.<ref name="Spitzp235">Spitz, p. 235.</ref> Kirchherr prestou diñeiro a Sutcliffe para que viaxase a Liverpool en febreiro de 1961, aínda que regresou a Hamburgo en marzo.<ref name="Spitzp230">Spitz, p. 230.</ref><ref name="Spitzp242">Spitz, p. 242.</ref> A parella viaxou a Liverpool no verán de 1961, xa que Kirchherr quería coñecer a familia de Sutcliffe e a cidade antes do seu matrimonio. Todos esperaban unha estraña artista ''[[beatnik]]'' de Hamburgo, pero Kirchherr chegou á casa da familia en [[Aigburth]] levando unha [[orquídea]] como agasallo e vestida cun xersei de caxemira e unha saia de xastre.<ref name="Spitzp278">Spitz, p. 278.</ref> En 1962, Sutcliffe tivo un colapso no medio dunha clase de arte en Hamburgo. El sufría de fortes dores de cabeza e a nai de Kirchherr fixo que varios doutores alemáns o examinaran, aínda que ningún foi capaz de determinar a causa das dores. Mentres vivía na casa dos Kirchherr, a súa condición empeorou. O [[10 de abril]] de 1962, Sutcliffe foi levado ao hospital e Kirchherr acompañouno na ambulancia, pero morreu antes de chegar ao hospital.<ref name="lennonp110">Lennon, p. 110.</ref> Tres días máis tarde, Kirchherr recibiu ós Beatles no [[Aeroporto de Hamburgo]] onde lles dixo que Sutcliffe morrera dunha hemorraxia cerebral, noticia que devastou aos membros da banda, sobre todo a [[John Lennon]] xa que era o seu amigo íntimo.<ref name="Spitzp305">Spitz, p. 305.</ref> == Fotografía == [[Ficheiro:Rolleicord 1955.jpg|miniatura|200px|Cámara Rolleicord (1955), como a que usaba Kirchherr.]] En [[1964]] Kirchherr converteuse nunha fotógr''a''fa ''[[Traballador independente|freelance]]'' e xunto ao seu colega Max Scheler tomou fotografías dos Beatles durante a rodaxe de ''A Hard Day's Night'' como un encargo para a revista alemá ''[[Stern (revista)|Stern]]''.<ref>{{Cita web|url=http://www.rockstore.net/Merchant/subpages/astrid.html|título=Astrid Kirchherr|data-acceso=14 de abril de 2008|editorial=Rockstore|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20080424014155/http://www.rockstore.net/Merchant/subpages/astrid.html|dataarquivo=24 de abril de 2008|urlmorta=yes}}</ref> Máis tarde, [[George Harrison]] pediríalle a Kirchherr que realizase a cuberta do seu álbum ''[[Wonderwall Music]]'' en [[1969]].<ref name="AstridonLife"/> Kirchherr e Scheler publicaron un aviso no ''[[Liverpool Boto|Liverpool Echo]]'' en 1964 dicindo que a calquera grupo que quixese unha fotografía en fronte do [[St. George's Hall]] pagaríaselle unha [[libra esterlina]] por cada músico, pero máis de 200 grupos apareceron e Kirchherr e Scheler quedaron sen diñeiro rapidamente.<ref>{{Cita web|url=http://www.genesis-publications.com/fame/liverpool.html|título=''Liverpool Days'': The Photographs of Max Scheler and Astrid Kirchherr|data-acceso=14 de abril de 2008|editorial=Genesis Publications|data-arquivo=08 de xuño de 2009|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20090608035440/http://www.genesis-publications.com/fame/liverpool.html|url-morta=yes}}</ref> Kirchherr publicou as súas fotografías en 1995, nun libro chamado ''Liverpool Days'', é unha colección, edición limitada, de fotografías en branco e negro. En [[1999]], publicouse outro libro chamado ''Hamburg Days'' (dous volumes de edición limitada) con fotografías tomadas por Kirchherr e debuxos realizados por Voormann. Os debuxos son representacións de lugares e situacións que Voormann lembraba claramente, pero que nunca foran fotografados por Kirchherr ou cuxas fotografías se extraviaran.<ref>{{Cita web|url=http://www.genesis-publications.com/books/ham/index.html|título=''Hamburg Days''|data-acceso=14 de abril de 2008|editorial=Genesis Publications}}</ref> Kirchherr describiu o difícil que era ser aceptada como fotógrafa nos anos 1960: {{Cita|Cada revista e xornal quería que fotografara ós Beatles de novo. Ou querían as miñas fotos vellas, sen importar se estaban fóra de foco ou se eran bonitas ou non. Eles non verían os meus outros traballos. Era moi difícil ser aceptada como rapaza fotógrafa nos sesentas. Ó final deixeino. Case non fixen máis fotos desde 1967.<ref name="AstridonLife"/>}} Kirchherr dixo que ''When We Was Fab'', publicado por Genesis Publications en [[2007]], sería o seu último libro de fotografía: {{Cita|Decidín que é tempo de crear un libro no cal estea totalmente envolta para que conteña as fotos que máis me gustan, impresas da maneira en que eu o faría, incluso o texto e deseño... Este libro son eu e é por iso que será o último.<ref>{{Cita web|url=http://www.genesis-publications.com/books/fab/index.html|título=''When We Was Fab''|dataacceso=14 de abril de 2008|editorial=Genesis Publications|lingua=inglés}}</ref>}} Kirchherr expresou a súa admiración por outros fotógrafos, tales como [[Annie Leibovitz]], [[Irving Penn]], [[Richard Avedon]], [[Jim Rakete]] e [[Reinhard Wolf]], e polos cineastas franceses [[François Truffaut]] e [[Jean Cocteau]].<ref name="retro"/> Kirchherr dixo que as súas fotografías favoritas son as que lle tomou a Sutcliffe no [[mar Báltico]] e as de Lennon e Harrison no seu ático no 45a Eimsbütteler Strasse. Ela expresou as súas reservas cara á fotografía dixital, dicindo que un fotógrafo debería concentrarse na arte da fotografía e non nos resultados técnicos, aínda que admitiu ter poucos coñecementos de computación e estar «asustada de [[Internet|Internet»]]. Kirchherr admite que non é boa nos negocios e que non é abondo organizada, xa que nunca se preocupou dos negativos das súas fotografías para poder probar a súa autoría.<ref name="AstridonLife"/> O seu socio Ulf Krüger, un compositor e produtor discográfico, atopou exitosamente moitos dos negativos de Astrid así como varias fotografías, ás cales reservou os [[Dereito de autoría|dereitos de autor]], aínda que el cre que Kirchherr perdeu 500 000 libras esterlinas debido á xente que usou as súas fotografías sen permiso. En xullo de 2001, Kirchherr visitou Liverpool para a inauguración dunha exposición do seu traballo na galería de arte de [[Mathew Street]], preto da antiga localización do [[Cavern Club]]. Tamén apareceu como convidada na Semana do Festival dos Beatles da cidade durante o ''[[bank holiday]]'' de agosto.<ref>{{Cita publicación periódica|título=Fab Four photographer's display|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/1435450.stm|editorial=[[BBC News]]|data-acceso=15 de abril de 2008}}</ref> O traballo de Kirchherr foi exhibido internacionalmente en lugares como Hamburgo, Bremen, Londres, Liverpool, Nova York, Washington D.C., Tokio, Viena e no Salón da Fama do Rock.<ref name="Astridwebpage"/> == Últimos anos == En 1967, Kirchherr casou co batería inglés Gibson Kemp, quen substituíra a [[Ringo Starr]] no grupo [[Rory Storm and the Hurricanes]]. O matrimonio rematou en divorcio sete anos máis tarde.<ref name="Spitzp222">Spitz, p. 222.</ref> Kirchherr uniuse en segundas nupcias a un home de negocios alemán, pero volveu divorciarse en [[1985]]. Kirchherr traballou como conselleira no filme ''[[Backbeat]]'', o cal mostraba a Kirchherr, Sutcliffe e os Beatles cando estiveron en Hamburgo. O actor [[Stephen Dorff]] (quen interpretou a Sutcliffe na película) impresionou a Kirchherr, quen comentou que el tiña a idade axeitada (19 anos daquela) e a maneira en que fumaba, falaba e se movía eran tan similares ás de Sutcliffe que lle puxeron a [[pel de galiña]]. O papel de Kirchherr foi interpretado por [[Sheryl Le]].<ref name="AstridonLife">{{Cita web|url=http://www.geocities.com/SunsetStrip/Lounge/3117/astrid.html|título=Astrd Kirchherr|data-acceso=14 de abril de 2008|data=xaneiro de 2001|editorial=Geocities|urlarquivo=https://web.archive.org/web/19991007224834/http://www.geocities.com/SunsetStrip/Lounge/3117/astrid.html|dataarquivo=07 de outubro de 1999|urlmorta=yes}}</ref> Desde mediados dos [[Década de 1990|anos 1990]], Kirchherr e Krüger rexentaron a tenda fotográfica K&K en Hamburgo, a cal ofrece fotografías personalizadas, libros e obras de arte. K&K axuda a organizar, nalgunhas ocasións, convencións dos Beatles e outros eventos relacionados coa banda na área de Hamburgo.<ref name="Astridwebpage"/> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{Cita libro|apelidos=Badman|título=The Beatles Off The Record|ano=2002|url=https://archive.org/details/beatlesoffrecord0000badm|editorial=[[Omnibus Press]]|ID=ISBN 0-7119-7985-5}}{{cando}} * {{Cita libro|apelidos=Lennon|título=John|ano=2005|url=https://archive.org/details/john0len20lenn|editorial=[[Hodder & Stoughton]]|ID=ISBN 0-340-89828-3}}{{cando}} * {{Cita libro|apelidos=Miles|título=[[Paul McCartney: Many Years from Now]]|editorial=[[Vintage Books]]-[[Random House]]|ID=ISBN 0-7493-8658-4}}{{cando}} * {{Cita libro|apelidos=Spitz|título=The Beatles: The Biography|ano=2005|url=https://archive.org/details/beatlesbiography00spit|editorial=[[Little, Brown and Company]]|lugar=[[Nova York]]|ID=ISBN 1-84513-160-6}}{{cando}} === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20120204101432/http://www.retrosellers.com/features10.htm Entrevista] * [https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=18112532 Interviews: Photographer Astrid Kirchherr], ''[[Fresh Air]]'', 15 de xaneiro de 2008 * [https://web.archive.org/web/20080229143951/http://www.center-of-beat.com/bildarchiv/img/pics_big/astrid_kirchherr.jpg Autorretrato de Astrid Kirchherr]  {{control de autoridades}} {{ORDENAR:Kirchherr, Astrid}} [[Categoría:The Beatles]] [[Categoría:Nados en Hamburgo]] [[Categoría:Nados en 1938]] [[Categoría:Finados en 2020]] [[Categoría:Fotógrafos de Alemaña]] 84yid1i7o5omgmjizbmxunqacqqtxgt 0 491960 7105364 6937229 2025-06-24T11:04:26Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105364 wikitext text/x-wiki {{Coordenadas|25|54|27|S|28|9|22|E|display=title}} {{Compañía|fondo=#cc0000|fundador=[[Paul Kruger]]|páxina_web=[https://www.samint.co.za/ Sitio web da entidade]|núm_empregados=|beneficio_neto=|beneficio_operativo=|beneficio=|produtos=[[Moeda]]s, [[medalla]]s, [[lingote]]s, etc.|industria=Metal ([[cuñaxe]]).|persoas_clave=|localización=Centurion<br/>{{ZAF}}.|letra=white|matriz=|fundación=- [[1890]]: 1ª ceca nacional.<br/>- [[1923]]: Sucrursal da ''[[Royal Mint]]''.<br/>- [[1941]]: Casa da Moeda de Suráfrica.|tipo_compañía=Compañía privada.|pé=|pé_imaxe=|imaxe=|logo_compañía=|nome_compañía=Casa da Moeda de Suráfrica<br/><small>–'''''South African Mint Mint'''''–</small><br/><small>–'''''Suid-Afrikaanse Munt'''''–</small>|notas=}} A '''Casa da Moeda de Suráfrica''' (en [[Lingua afrikaans|afrikaans]]: ''Suid-Afrikaanse Munt''; en [[Lingua inglesa|inglés]]: ''South African Mint'') é a [[Empresa|compañía]] da [[Suráfrica|República Surafricana]] responsable da [[cuñaxe]] de todas as [[moeda]]s dese país, correspondentes ao sistema do [[rand surafricano]], en nome do Banco da Reserva de Suráfrica. Ademais, produce discos sen cuñar e moedas completas para outros países. A [[Casa de moeda|ceca]] surafricana está na localidade de Centurion, preto da [[Capital|capital administrativa]] de Suráfrica, [[Pretoria]]. == Historia == [[Ficheiro:Numismatic postcard from the early 1900's - Transvaal 01.jpg|miniatura|300px|Primeira serie completa cuñada na Casa da Moeda de Suráfrica.]] [[Ficheiro:1 oz Krugerrand 2017 Wertseite.png|miniatura|120px|[[Krugerrand]], a máis popular das moedas de [[investimento]] da Casa da Moeda de Suráfrica.]] A partir da descuberta de [[ouro]] en Suráfrica, que deu orixe á [[febre do ouro]] de Witwatersrand en [[1886]], o daquela presidente do país, [[Paul Kruger]], decidiu o establecemento dunha ceca nacional.<ref>"[http://www.southcapecoins.co.za/news/gold-discovery-and-production-in-south-africa/ Gold Discovery and Production in South Africa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200420135417/http://www.southcapecoins.co.za/news/gold-discovery-and-production-in-south-africa/ |date=20 de abril de 2020 }}". ''South Cape Coins''.</ref> A ceca surafricana inaugouse en [[1890]] e comezou a súa produción o [[6 de xullo]] de [[1892]] en Pretoria.<ref name=":0">"[https://www.providentmetals.com/knowledge-center/collectible-coins/south-african-mint-history.html A History of the South African Mint]". En ''Provident Metals''.</ref><ref name=":1">"[http://www.southcapecoins.co.za/news/the-history-of-the-south-african-mint/ The History of the South African Mint] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191215182755/http://www.southcapecoins.co.za/news/the-history-of-the-south-african-mint/ |date=15 de decembro de 2019 }}". ''South Cape Coins''.</ref> Despois da segunda [[Guerra anglo-bóer|guerra dos bóers]] en [[1902]], o país foi anexionado polo [[Imperio Británico]] e pasou a constituírse como a colonia de [[Transvaal]], o que provocou o pechamento da Casa da Moeda, ao asumir como propia a [[libra esterlina]]. Consonte a Lei da moeda de [[1919]], os [[Gran Bretaña|británicos]] fundaron na colonia unha filial da ''[[Royal Mint]]'' o [[1 de xaneiro]] de [[1923]], na que se produciron 83.114.575 [[Soberano (moeda)|soberanos de ouro]] en tanto que estivo en activo. Cando a República de Suráfrica cortou os lazos que a unían á antiga metrópole, a sucursal da ''Royal Mint'' pechou o 30 de xuño de [[1941]] e máis tarde reabriu reconvertida na Casa da Moeda de Suráfrica.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> Durante dúas décadas, a moeda do [[Reino Unido]] seguiu a circular polo territorio surafricano, ata que en [[1961]] se constituíu formalmente a República Surafricana e se introduciu no país un novo sistema monetario, baseado no [[Rand surafricano|rand]]. A Casa da Moeda de Suráfrica emitiu moedas do novo sistema con [[Valor facial|valores faciais]] desde medio centavo ata dous rands.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> Na [[década de 1980]], a ceca foi [[Privatización|privatizada]] polo Banco da Reserva de Suráfrica e en [[1988]] pasou a denominarse formalmente como ''South African Mint Company Ltd''.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> A Casa da Moeda de Suráfrica atópase na localización actual de Centurion desde outubro de [[1992]], e as súas instalacións albergan unha tecnoloxía das máis avanzadas do mundo para a produción de moeda, tanto para Suráfrica como para outros países.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> == Produtos == [[Ficheiro:ZimbabweUSD1.jpg|miniatura|120px|Moeda-bono dun [[Dólar cimbabuense|dólar de Zimbabwe]], cuñada na Casa da Moeda de Suráfrica.]] Os produtos máis significativos producidos pola ceca surafricana son os seguintes: * Moedas circulantes en Suráfrica, do sistema do rand.<ref>"[https://www.samint.co.za/circulation-coins/south-african-circulation-coins/ South African Circulation Coins]". ''South African Mint''.</ref> * Moedas conmemorativas e de investimento en [[prata]] e en ouro.<ref>"[https://www.samint.co.za/collectable-coins/bullion/ Bullion]". ''South African Mint''.</ref> * Pezas de [[aceiro]] bañado en [[bronce]] e de bronce [[Níquel|niquelado]].<ref>"[https://www.samint.co.za/circulation-coins/international-services/ International services] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200318223717/https://www.samint.co.za/circulation-coins/international-services/ |date=18 de marzo de 2020 }}". ''South African Mint''.</ref> * Moedas-bono (''bond coins'') por encarga do Banco da Reserva de [[Zimbabwe]].<ref>Serie de [https://en.numista.com/catalogue/pieces68981.html 1 cent], [https://en.numista.com/catalogue/pieces68982.html 5 cents], [https://en.numista.com/catalogue/pieces68983.html 10 cents], [https://en.numista.com/catalogue/pieces68984.html 25 cents], [https://en.numista.com/catalogue/pieces73208.html 50 cents], [https://en.numista.com/catalogue/pieces97295.html 1 dólar] e [https://en.numista.com/catalogue/pieces184676.html 2 dólares]. ''Numista''.</ref><ref>"[https://www.timeslive.co.za/news/africa/2014-12-22-zimbabweans-suspicious-of-new-bond-coins/ Zimbabweans suspicious of new 'bond coins]'". En ''Times Live''. 22 de decembro de 2014.</ref> * Moedas do sistema da [[Libra sursudanesa]] con valores de 10, 20 e 50 piastras, e 1 e 2 libras.<ref>Serie de [https://en.numista.com/catalogue/pieces75281.html 10 piastras], [https://en.numista.com/catalogue/pieces75282.html 20 piastras] e [https://en.numista.com/catalogue/pieces75283.html 50 piastras], [https://en.numista.com/catalogue/pieces75284.html 1 libra] e [https://en.numista.com/catalogue/pieces75286.html 2 libras]. ''Numista''.</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Casa de moeda]] * [[Cuñaxe]] * [[Rand surafricano]] === Ligazóns externas === * [https://www.samint.co.za/ Sitio web da Casa da Moeda de Suráfrica] * [https://www.facebook.com/SouthAfricanMint/ Perfil en Facebook] * [https://twitter.com/samint Perfil en Twitter] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR: Surafrica, Casa da Moeda de}} [[Categoría:Casas de moeda]] [[Categoría:Empresas de Suráfrica]] [[Categoría:Historia de Suráfrica]] [[Categoría:Moedas de Suráfrica]] so000uox703va8waomjhoiienl4wcip 0 492255 7105042 7044186 2025-06-23T22:29:18Z O Breixo 127505 7105042 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|para = a invasión soviética de Polonia|Invasión soviética de Polonia}} {{Acontecemento |imaxe = Battle of Poland.png |descrición_imaxe = De esquerda a dereita: a [[Luftwaffe]] prepárase para bombardear Wielun, o SMS Schleswig-Holstein ataca ao Westerplatte, os soldados das Wehrmacht destrúen o posto fronteirizo polaco-alemán, tanques alemáns e a formación de vehículos blindados, as tropas alemás e soviéticas danse a man tras a invasión. |resultado = Vitoria alemá |casus = * Aspiración alemá de crear un [[Lebensraum]] * Aspiración a recuperar os territorios perdidos tras a [[primeira guerra mundial]] * Tratados secretos do [[Pacto Ribbentrop-Molotov]] |combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of Germany (1935–1945).svg|20px|bordo]] [[Alemaña nazi]]<br/> [[Ficheiro:Flag_of_First_Slovak_Republic_1939-1945.svg|20px|bordo]] [[República Eslovaca (1939-1945)|República Eslovaca]] |combatentes2 = {{POLb}} [[Segunda República Polaca|Polonia]] |comandante1 = [[Ficheiro:Flag of Germany (1935–1945).svg|20px|bordo]] [[Fedor von Bock]]<br/>[[Ficheiro:Flag of Germany (1935–1945).svg|20px|bordo]] [[Gerd von Rundstedt]]<br/> [[Ficheiro:Flag of First Slovak Republic 1939-1945.svg|21px|border]] [[Ferdinand Catloš]] |comandante2 = {{POLb}} [[Edward Rydz-Smigly]]<br/>{{POLb}} [[Tadeusz Kutrzeba]] |soldados1 = '''Forzas alemás'''<br/>• 1&nbsp;500&nbsp;000 soldados<br/>• 2750 tanques<br/>• 9000 canóns<br/>• 2315 avións<br/>'''Exército eslovaco'''<br/>• 51&nbsp;306 soldados |soldados2 = '''Forzas polacas'''<br/>• 950&nbsp;000 soldados<br/>• 880 tanques<br/>• 4300 canóns<br/>• 400 avións |baixas1 = • 16&nbsp;343 mortos<br/>• 30&nbsp;322 feridos<br/>• 3404 desaparecidos |baixas2 = • 66&nbsp;300 muertos<br/>• 133&nbsp;700 heridos<br/>• 694&nbsp;000 [[prisioneiro de guerra|prisioneiros]] }} A '''invasión de Polonia''' foi unha acción militar da [[Alemaña nazi]] encamiñada a anexarse o territorio polaco. A operación técnica, coñecida como ''[[Fall Weiss]]'' (en galego, ''Caso Branco''), iniciouse o [[1 de setembro]] de [[1939]] e as últimas unidades do exército polaco rendéronse o [[6 de outubro]] dese mesmo ano. Foi o detonante da [[segunda guerra mundial]] en [[Europa]] e acabou coa [[Segunda República Polaca]].<ref>{{Cita libro |título=A World in Flames: A Short History of the Second World War in Europe and Asia, 1939–1945 |apelido=Kitchen |nome=Martin |ligazón-autor=Martin Kitchen |ano=1990 |editorial=Longman |lugar=Nova York |isbn=0-582-03407-8 |páxina=[https://archive.org/details/worldinflamessho0000kitc/page/12 12] |url=https://archive.org/details/worldinflamessho0000kitc|dataacceso= 2|lingua= en}}</ref> A invasión de Polonia foi a primeira das agresións bélicas que a Alemaña de [[Adolf Hitler|Hitler]] emprendería. O exército polaco foi facilmente derrotado, ao non poder facer fronte ás superiores tropas xermanas que estaban a usar a súa famosa técnica chamada ''[[blitzkrieg]]'' (‘guerra lóstrego’), baseada no movemento rápido dos blindados e a máxima potencia do fogo brutalmente aplicada. Con todo, a caída de [[Polonia]] sería acelerada pola posterior [[Invasión soviética de Polonia|invasión por parte da Unión Soviética]] o [[17 de setembro]] e a ausencia de axuda dos seus aliados [[Reino Unido]] e [[Terceira República Francesa|Francia]]. A caída de Polonia significaría a caída abrupta dos estándares de vida dos seus cidadáns, especialmente dos polacos xudeus, morrendo un 20&nbsp;% da poboación polaca existente antes da invasión durante a ocupación. == Antecedentes == {{Artigo principal|Crise dos Sudetes}} Unha vez finalizada a [[primeira guerra mundial]], Alemaña é forzada a renunciar a calquera tipo de pretensión sobre territorios polacos, aínda que os artigos 87 a 104 do [[tratado de Versalles]] establecen excepcións sobre os territorios de [[Gdańsk|Dánzig]] (que queda como [[Cidade Libre de Danzig]] amparada pola [[Sociedade de Nacións]]), o [[Territorio de Memel]] e [[Prusia Oriental]] (pendente dun plebiscito sobre a súa adhesión a Alemaña ou a Polonia). Tras o abandono da [[Conferencia de desarmamento]] e a Sociedade de Nacións, o seguinte paso da política exterior de [[Adolf Hitler]] foi a firma dun [[Pacto de non agresión xermano-polaco|pacto de non agresión]] entre Polonia e Alemaña, que tivo lugar en 1934. Tratábase dunha manobra política que debilitaba as relacións franco-polacas a favor dos intereses alemáns. O 5 de novembro de 1937 celebrouse unha reunión de Hitler co Ministro de Exteriores [[Konstantin von Neurath]], o Ministro de Guerra [[Werner von Blomberg]] e os principais xefes militares. Nela, Hitler establece as liñas para seguir na política exterior alemá destinadas a asegurar o espazo vital ([[Lebensraum]]) necesario para a supervivencia alemá.<ref>Allan Bullock & Stephen Trombley, ed. "Lebensraum." ''The New Fontana Dictionary of Modern Thought'' (1999), p.&nbsp;473.</ref> Na devandita reunión, Hitler insta á resolución do problema das poboacións xermanas fora do territorio alemán, declarando a [[Austria]] e [[Checoslovaquia]] como obxectivos inmediatos. O 12 de marzo de 1938, Alemaña [[Anschluss|anexiona Austria]]. Hitler fixa a súa atención en [[Checoslovaquia#Historia|Checoslovaquia]] e consegue parte do seu territorio mercé ao [[Pacto de Múnic]] en setembro. O 24 de novembro de 1938, o xefe do Alto Mando Alemán, [[Wilhelm Keitel]], engade un apéndice a unha orde anterior de Hitler sobre a reconstrución do [[Lebensraum]]. {{cita|O Führer ordenou que ademais das tres eventualidades mencionadas na directiva anterior, faranse tamén preparativos para a ocupación por sorpresa por tropas alemás do Estado Libre de Danzig. Para a preparación teranse en conta os seguintes principios: A primeira suposición é a captura inmediata de Danzig aproveitando unha situación política favorable, e non unha guerra con Polonia. As tropas que se usen para este obxectivo non deben reservarse ao mesmo tempo para facerse coa rexión de Memel para que ambas as operacións poidan levar a cabo simultaneamente se xorde a necesidade.|[[Wilhelm Keitel]], ''Primeiro Apéndice á Orde do 21 de outubro de 1938''}} [[Ficheiro:Second World War Europe 08 1939 es.svg|miniatura|esquerda|Situación europea no final de agosto de 1939, en vésperas da invasión.]] En marzo de 1939 prodúcese a ocupación de [[Bohemia]], [[Moravia]] e o desmembramento do resto de Checoslovaquia, así como a recuperación do [[Territorio de Memel]] (cedida polo Goberno lituano). Reino Unido e Francia anuncian a súa intención de socorrer a Polonia no caso de que sexa invadida por Alemaña. Con todo, en abril o Goberno nazi segue oficialmente buscando unha paz negociada con Polonia. As actas do [[Xuízos de Núremberg|proceso de Núremberg]] mostran que, en segredo, os plans para a invasión do país veciño, bautizados como ''Fall Weiss'' ('[[Caso Branco]]') están a se ultimar. Así, o 3 de abril, o Alto Mando das Forzas Armadas alemás emite a ''Directiva para as Forzas Armadas 1939/40''. Neste documento lese a orde de Hitler «Faranse os preparativos de tal forma que se poida levar a cabo a operación (Fall Weiss)». O 11 de abril, Hitler asina unha nova orde dirixida aos Estados Maiores na que se mencionan «os preparativos que teñen que facer […] para levar a cabo a guerra». Obxectivos: defender as fronteiras alemás, ''Fall Weiss'' e a anexión da [[Cidade Libre de Danzig]]. O 28 de abril, Hitler comina a restitución de Danzig nun discurso no [[Reichstag (parlamento alemán)|Reichstag]], así como nun [[memorando]] dirixido ao goberno polaco. Ademais esixe a construción dunha estrada e unha liña de ferrocarril extraterritoriais que a unisen co territorio alemán. O goberno polaco acepta a construción da estrada, pero non o ferrocarril nin a cesión de Danzig. A tensión diplomática aumenta. [[Ficheiro:MolotovRibbentropStalin.jpg|miniatura|[[Pacto Ribbentrop-Mólotov]] Alemaña nazi coa Unión Soviética.]] O 23 de abril Hitler manifesta o seu desexo de «atacar Polonia en canto sexa posible», ordenando a Keitel que remita os plans ''Fall Weiss'' ao Estado Maior non máis tarde do 1 de maio. Dita reunión na chancelaría do Reich está reflectida nas ''Actas Schmundt''. Na mesma reunión, Hitler ordena que os plans de invasión sexan secretos mesmo para os seus aliados italianos e xaponeses. O 15 de xuño, o Estado Maior alemán ten listo o plan de invasión. Prográmanse para o mes seguinte unhas manobras de verán para concentrar tropas na fronteira polaca sen levantar sospeitas, mentres que algunhas unidades envíanse a [[Prusia Oriental]] coa escusa de preparar o 25º aniversario da [[Batalla de Tannenberg (1914)|batalla de Tanneberg]]. O 23 de agosto asinouse o [[Pacto Ribbentrop-Molotov|Pacto de non agresión]] xermano-soviético. Este acordo foi recibido con hostilidade por parte de Francia e o Reino Unido. Este último asinou á súa vez o ''Pacto de Axuda Mutua'' con Polonia o 25 de agosto para o caso no que calquera dos dous países sufrise unha agresión. Hitler, que dera ordes para que Polonia fose atacada o 26 de agosto, encaixou mal a resposta británica. A contraorden do ataque chegou tarde para algunhas unidades, que xa establecera combate cos polacos. Goebbels difundiu a versión dunhas escaramuzas fronteirizas en [[Operación Himmler|Gleiwitz]] das que responsabilizou a Polonia. O 31 de agosto Hitler asinou a [[Directivas de Adolf Hitler|Directiva de guerra 1]] na que se detallan as ordes de ataque contra Polonia, así como a data e hora previstas do ataque. As ordes entréganse en man aos seus destinatarios, que as reciben con doce horas de antelación ao ataque. ==Notas== {{Listaref}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Segunda guerra mundial]] [[Categoría:Historia de Polonia]] [[Categoría:Invasións]] pump0uj1686pps2vwvdnym4x9e0psgy 0 492474 7105380 7001439 2025-06-24T11:47:45Z 83.37.46.207 Añadidas dos obras y un premio 7105380 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Elba Pedrosa Rodríguez''', nada en [[Santa Cruz de Tenerife]] en [[1973]], é unha escritora galega en [[Lingua galega|galego]] e [[Lingua castelá|castelán]]. == Traxectoria == É licenciada en [[Ciencia da información|Ciencias da Información]] pola [[Universidade Complutense de Madrid]]. Traballou como consultora e formadora en creatividade e oratoria para institucións públicas e privadas<ref>{{Cita web|título=Elba Pedrosa. Autores|url=https://edicionescarena.com/autores/autor/elba-pedrosa/|páxina-web=Ediciones Carena|data-acceso=2020-03-23|lingua=es-ES|nome=|apelidos=|nome2=|apelidos2=|nome3=|apelidos3=|nome4=|apelidos4=}}</ref>. Colaborou coa Fundación Botín a través do programa Educación Responsable, como formadora de docentes en Creatividades (Galicia). Ademais impartiu formación ao profesorado desde o CAFI (Centro autonómico de formación e innovación de Galicia).<ref name=":0">{{Cita web|título=Elba Pedrosa - Faro Educa|url=http://www.faroeduca.es/foro-educacion-2019/elba-pedrosa.html |data-acceso=2020-03-23|lingua=es|xornal=Faro de Vigo}}</ref> Colabora con distintos medios de comunicación.<ref>{{Cita web|título=autor/a. Editorial Xerais|url=https://www.xerais.gal/autores.php?tipo=autores&id=100143592|páxina-web=www.xerais.gal|data-acceso=2020-03-23}}</ref> É tamén actriz, bailarina, presentadora de televisión e xornalista.<ref>{{Cita web|título=Elba Pedrosa|url=http://aaag.gal/catalogo/elba-pedrosa?locale=es_ES|páxina-web=aaag.gal|data-acceso=2020-03-23}}</ref> Participou na serie TV ''El punto frío''. Participou na Dirección Creativa de compañías de publicidade e comunicación durante máis de 15 anos.<ref name=":0" /> == Obra == === En galego === * ''O que non sabías'' ([[2020]]). [[Edicións Xerais de Galicia|Xerais]]. 160 páxs. ISBN 978-84-9121-652-0.<ref>{{Cita web|título=Ficha do libro. Editorial Xerais|url=https://www.xerais.gal/libro.php?id=6167708|páxina-web=www.xerais.gal|data-acceso=2020-03-23}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.elcorreogallego.es/tendencias/ecg/16-publica-libro-elba-pedrosa-no-sabias/idEdicion-2020-03-13/idNoticia-1235286|páxina-web=www.elcorreogallego.es|data-acceso=2020-03-23|título=El 16 se publica el libro de Elba Pedrosa: 'Lo que no sabías O que non sabías'|data-arquivo=23 de marzo de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200323182449/https://www.elcorreogallego.es/tendencias/ecg/16-publica-libro-elba-pedrosa-no-sabias/idEdicion-2020-03-13/idNoticia-1235286|url-morta=yes}}</ref> ePub: ISBN 978-84-9121-657-5. * ''Agora que cala a noite'' ([[2022]]). [[Aira Editorial]]. 157 páxs. EAN9788412559347 * DES A MAR ultrasónico ([[2024]]). [[Edicións Embora|Ediciones Embora]]. 32 paxs. ISBN 978-84-19853-03-5 ==== Libros colectivos ==== * ''Relatos na Rúa II'' ([[2015]]). Editorial Elvira. 240 páxs. ISBN 978-84-943145-5-1. Son vinte e sete textos seleccionados no Segundo Certame de relatos Vigo Histórico. === En castelán === * ''Despertando la creatividad. Un desafío para tu bella durmiente'' ([[2018]]). Editorial Profit. 128 páxs. ISBN 978-8416904921.<ref>{{Cita web|título=Despertando la creatividad durmiente|url=https://www.magisnet.com/biblioteca/despertando-la-creatividad-durmiente/|páxina-web=Magisnet|data-acceso=2020-03-23|lingua=es}}</ref> * ''Lo que no sabías'' (2020). Ed. Carena. 174 páxs. ISBN 9788417852313.<ref>{{Cita web|url=https://www.eldia.es/cultura/2020/03/18/escritora-tinerfena-elba-pedrosa-publica/1061853.html|páxina-web=www.eldia.es|data-acceso=2020-03-23|título=La escritora tinerfeña Elba Pedrosa publica 'Lo que no sabías'}}</ref> == Premios == [[ARitmar|Premio Mellor Poesía de Galicia 2024 Aritmar]] por "Onde imos agora?" == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * Otero, Selina. [https://www.farodevigo.es/sociedad/2018/11/18/elba-pedrosa-creatividad-necesaria-dia/2000818.html "Elba Pedrosa: La creatividad es necesaria en el día a día y en muchas personas está dormida"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200323182653/https://www.farodevigo.es/sociedad/2018/11/18/elba-pedrosa-creatividad-necesaria-dia/2000818.html |date=23 de marzo de 2020 }} ''Faro de Vigo''. 18/11/2018 {{Es}} * [https://www.elbapedrosa.com/sobre-mi/ Páxina persoal en Nobok Creativity] * Premio Mellor Poesiía de Galicia 2024 Aritmar. https://aritmar.gal/elba-pedrosa-vence-o-premio-aritmar-a-mellor-poesia-do-ano-2024-na-galiza-co-seu-poema-onde-imos-agora/ {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Pedrosa, Elba}} [[Categoría:Escritores de Galicia en lingua castelá]] [[Categoría:Escritores de Galicia en lingua galega]] [[Categoría:Nados en 1973]] [[Categoría:Alumnos da Universidade Complutense de Madrid]] qpzbi74qhqkiimjfnv9xdh52u8964t7 7105385 7105380 2025-06-24T11:49:17Z 83.37.46.207 7105385 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Elba Pedrosa Rodríguez''', nada en [[Santa Cruz de Tenerife]] en [[1973]], é unha escritora galega en [[Lingua galega|galego]] e [[Lingua castelá|castelán]]. == Traxectoria == É licenciada en [[Ciencia da información|Ciencias da Información]] pola [[Universidade Complutense de Madrid]]. Traballou como consultora e formadora en creatividade e oratoria para institucións públicas e privadas<ref>{{Cita web|título=Elba Pedrosa. Autores|url=https://edicionescarena.com/autores/autor/elba-pedrosa/|páxina-web=Ediciones Carena|data-acceso=2020-03-23|lingua=es-ES|nome=|apelidos=|nome2=|apelidos2=|nome3=|apelidos3=|nome4=|apelidos4=}}</ref>. Colaborou coa Fundación Botín a través do programa Educación Responsable, como formadora de docentes en Creatividades (Galicia). Ademais impartiu formación ao profesorado desde o CAFI (Centro autonómico de formación e innovación de Galicia).<ref name=":0">{{Cita web|título=Elba Pedrosa - Faro Educa|url=http://www.faroeduca.es/foro-educacion-2019/elba-pedrosa.html |data-acceso=2020-03-23|lingua=es|xornal=Faro de Vigo}}</ref> Colabora con distintos medios de comunicación.<ref>{{Cita web|título=autor/a. Editorial Xerais|url=https://www.xerais.gal/autores.php?tipo=autores&id=100143592|páxina-web=www.xerais.gal|data-acceso=2020-03-23}}</ref> É tamén actriz, bailarina, presentadora de televisión e xornalista.<ref>{{Cita web|título=Elba Pedrosa|url=http://aaag.gal/catalogo/elba-pedrosa?locale=es_ES|páxina-web=aaag.gal|data-acceso=2020-03-23}}</ref> Participou na serie TV ''El punto frío''. Participou na Dirección Creativa de compañías de publicidade e comunicación durante máis de 15 anos.<ref name=":0" /> == Obra == === En galego === * ''O que non sabías'' ([[2020]]). [[Edicións Xerais de Galicia|Xerais]]. 160 páxs. ISBN 978-84-9121-652-0.<ref>{{Cita web|título=Ficha do libro. Editorial Xerais|url=https://www.xerais.gal/libro.php?id=6167708|páxina-web=www.xerais.gal|data-acceso=2020-03-23}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.elcorreogallego.es/tendencias/ecg/16-publica-libro-elba-pedrosa-no-sabias/idEdicion-2020-03-13/idNoticia-1235286|páxina-web=www.elcorreogallego.es|data-acceso=2020-03-23|título=El 16 se publica el libro de Elba Pedrosa: 'Lo que no sabías O que non sabías'|data-arquivo=23 de marzo de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200323182449/https://www.elcorreogallego.es/tendencias/ecg/16-publica-libro-elba-pedrosa-no-sabias/idEdicion-2020-03-13/idNoticia-1235286|url-morta=yes}}</ref> ePub: ISBN 978-84-9121-657-5. * ''Agora que cala a noite'' ([[2022]]). [[Aira Editorial]]. 157 páxs. EAN9788412559347 * ''DES A MAR ultrasónico'' ([[2024]]). [[Edicións Embora|Ediciones Embora]]. 32 paxs. ISBN 978-84-19853-03-5 ==== Libros colectivos ==== * ''Relatos na Rúa II'' ([[2015]]). Editorial Elvira. 240 páxs. ISBN 978-84-943145-5-1. Son vinte e sete textos seleccionados no Segundo Certame de relatos Vigo Histórico. === En castelán === * ''Despertando la creatividad. Un desafío para tu bella durmiente'' ([[2018]]). Editorial Profit. 128 páxs. ISBN 978-8416904921.<ref>{{Cita web|título=Despertando la creatividad durmiente|url=https://www.magisnet.com/biblioteca/despertando-la-creatividad-durmiente/|páxina-web=Magisnet|data-acceso=2020-03-23|lingua=es}}</ref> * ''Lo que no sabías'' (2020). Ed. Carena. 174 páxs. ISBN 9788417852313.<ref>{{Cita web|url=https://www.eldia.es/cultura/2020/03/18/escritora-tinerfena-elba-pedrosa-publica/1061853.html|páxina-web=www.eldia.es|data-acceso=2020-03-23|título=La escritora tinerfeña Elba Pedrosa publica 'Lo que no sabías'}}</ref> == Premios == [[ARitmar|Premio Mellor Poesía de Galicia 2024 Aritmar]] por "Onde imos agora?" == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * Otero, Selina. [https://www.farodevigo.es/sociedad/2018/11/18/elba-pedrosa-creatividad-necesaria-dia/2000818.html "Elba Pedrosa: La creatividad es necesaria en el día a día y en muchas personas está dormida"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200323182653/https://www.farodevigo.es/sociedad/2018/11/18/elba-pedrosa-creatividad-necesaria-dia/2000818.html |date=23 de marzo de 2020 }} ''Faro de Vigo''. 18/11/2018 {{Es}} * [https://www.elbapedrosa.com/sobre-mi/ Páxina persoal en Nobok Creativity] * Premio Mellor Poesiía de Galicia 2024 Aritmar. https://aritmar.gal/elba-pedrosa-vence-o-premio-aritmar-a-mellor-poesia-do-ano-2024-na-galiza-co-seu-poema-onde-imos-agora/ {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Pedrosa, Elba}} [[Categoría:Escritores de Galicia en lingua castelá]] [[Categoría:Escritores de Galicia en lingua galega]] [[Categoría:Nados en 1973]] [[Categoría:Alumnos da Universidade Complutense de Madrid]] fvsdvcfmkh3itcqldzqvua86yqin5vh 7105386 7105385 2025-06-24T11:49:57Z 83.37.46.207 7105386 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Elba Pedrosa Rodríguez''', nada en [[Santa Cruz de Tenerife]] en [[1973]], é unha escritora galega en [[Lingua galega|galego]] e [[Lingua castelá|castelán]]. == Traxectoria == É licenciada en [[Ciencia da información|Ciencias da Información]] pola [[Universidade Complutense de Madrid]]. Traballou como consultora e formadora en creatividade e oratoria para institucións públicas e privadas<ref>{{Cita web|título=Elba Pedrosa. Autores|url=https://edicionescarena.com/autores/autor/elba-pedrosa/|páxina-web=Ediciones Carena|data-acceso=2020-03-23|lingua=es-ES|nome=|apelidos=|nome2=|apelidos2=|nome3=|apelidos3=|nome4=|apelidos4=}}</ref>. Colaborou coa Fundación Botín a través do programa Educación Responsable, como formadora de docentes en Creatividades (Galicia). Ademais impartiu formación ao profesorado desde o CAFI (Centro autonómico de formación e innovación de Galicia).<ref name=":0">{{Cita web|título=Elba Pedrosa - Faro Educa|url=http://www.faroeduca.es/foro-educacion-2019/elba-pedrosa.html |data-acceso=2020-03-23|lingua=es|xornal=Faro de Vigo}}</ref> Colabora con distintos medios de comunicación.<ref>{{Cita web|título=autor/a. Editorial Xerais|url=https://www.xerais.gal/autores.php?tipo=autores&id=100143592|páxina-web=www.xerais.gal|data-acceso=2020-03-23}}</ref> É tamén actriz, bailarina, presentadora de televisión e xornalista.<ref>{{Cita web|título=Elba Pedrosa|url=http://aaag.gal/catalogo/elba-pedrosa?locale=es_ES|páxina-web=aaag.gal|data-acceso=2020-03-23}}</ref> Participou na serie TV ''El punto frío''. Participou na Dirección Creativa de compañías de publicidade e comunicación durante máis de 15 anos.<ref name=":0" /> == Obra == === En galego === * ''O que non sabías'' ([[2020]]). [[Edicións Xerais de Galicia|Xerais]]. 160 páxs. ISBN 978-84-9121-652-0.<ref>{{Cita web|título=Ficha do libro. Editorial Xerais|url=https://www.xerais.gal/libro.php?id=6167708|páxina-web=www.xerais.gal|data-acceso=2020-03-23}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.elcorreogallego.es/tendencias/ecg/16-publica-libro-elba-pedrosa-no-sabias/idEdicion-2020-03-13/idNoticia-1235286|páxina-web=www.elcorreogallego.es|data-acceso=2020-03-23|título=El 16 se publica el libro de Elba Pedrosa: 'Lo que no sabías O que non sabías'|data-arquivo=23 de marzo de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200323182449/https://www.elcorreogallego.es/tendencias/ecg/16-publica-libro-elba-pedrosa-no-sabias/idEdicion-2020-03-13/idNoticia-1235286|url-morta=yes}}</ref> ePub: ISBN 978-84-9121-657-5. * ''Agora que cala a noite'' ([[2022]]). [[Aira Editorial]]. 157 páxs. EAN 9788412559347. * ''DES A MAR ultrasónico'' ([[2024]]). [[Edicións Embora|Ediciones Embora]]. 32 páxs. ISBN 978-84-19853-03-5. ==== Libros colectivos ==== * ''Relatos na Rúa II'' ([[2015]]). Editorial Elvira. 240 páxs. ISBN 978-84-943145-5-1. Son vinte e sete textos seleccionados no Segundo Certame de relatos Vigo Histórico. === En castelán === * ''Despertando la creatividad. Un desafío para tu bella durmiente'' ([[2018]]). Editorial Profit. 128 páxs. ISBN 978-8416904921.<ref>{{Cita web|título=Despertando la creatividad durmiente|url=https://www.magisnet.com/biblioteca/despertando-la-creatividad-durmiente/|páxina-web=Magisnet|data-acceso=2020-03-23|lingua=es}}</ref> * ''Lo que no sabías'' (2020). Ed. Carena. 174 páxs. ISBN 9788417852313.<ref>{{Cita web|url=https://www.eldia.es/cultura/2020/03/18/escritora-tinerfena-elba-pedrosa-publica/1061853.html|páxina-web=www.eldia.es|data-acceso=2020-03-23|título=La escritora tinerfeña Elba Pedrosa publica 'Lo que no sabías'}}</ref> == Premios == [[ARitmar|Premio Mellor Poesía de Galicia 2024 Aritmar]] por "Onde imos agora?" == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * Otero, Selina. [https://www.farodevigo.es/sociedad/2018/11/18/elba-pedrosa-creatividad-necesaria-dia/2000818.html "Elba Pedrosa: La creatividad es necesaria en el día a día y en muchas personas está dormida"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200323182653/https://www.farodevigo.es/sociedad/2018/11/18/elba-pedrosa-creatividad-necesaria-dia/2000818.html |date=23 de marzo de 2020 }} ''Faro de Vigo''. 18/11/2018 {{Es}} * [https://www.elbapedrosa.com/sobre-mi/ Páxina persoal en Nobok Creativity] * Premio Mellor Poesiía de Galicia 2024 Aritmar. https://aritmar.gal/elba-pedrosa-vence-o-premio-aritmar-a-mellor-poesia-do-ano-2024-na-galiza-co-seu-poema-onde-imos-agora/ {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Pedrosa, Elba}} [[Categoría:Escritores de Galicia en lingua castelá]] [[Categoría:Escritores de Galicia en lingua galega]] [[Categoría:Nados en 1973]] [[Categoría:Alumnos da Universidade Complutense de Madrid]] bjie64ca7uulcm9ftbfwm4fhyiv1iqg 0 492476 7105274 6598982 2025-06-24T09:31:44Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105274 wikitext text/x-wiki {{biografía}} '''María del Carmen Mondragón Valseca''', nada en [[Tacubaya]] (hoxe [[Cidade de México]]) o [[8 de xullo]] de [[1893]] e finada na mesma cidade o [[23 de xaneiro]] de [[1978]], foi unha [[pintor]]a, modelo de artistas e poeta [[México|mexicana]], tamén coñecida como '''Nahui Olin'''. Rubí de María Gómez sinala que puido achegarse ás ideas [[Feminismo|feministas]] e mesmo se menciona a influencia da ideoloxía de [[Mary Wollstonecraft]].<ref name=":2">{{Cita libro|apelidos=Arratia Sandoval|título=El arte feminista: factor de expresión e identidad|url=|editorial=Tesis para obtener el grado de licenciatura en artes visuales. Universidad Nacional Autónoma de México|nome=Ana Laura|data=2011}}</ref> A filósofa María Cecilia Rosales mesmo sinala que o feito de que se autorrepresentase na súa pintura corresponde co seu coñecemento do feminismo mexicano e anglosaxón que a impulsou a explorar a súa creatividade.<ref name=":5">{{Cita publicación periódica|url=|título=Cyborgs, ángeles y quimeras: La representación del cuerpo femenino en la plástica mexicana|apelidos=Rosales|nome=María Cecila|data-acceso=|doi=|PMID=}}</ref> == Traxectoria == === Infancia e mocidade === Quinta filla do xeneral [[Porfiriato|porfiriano]] [[Manuel Mondragón]] e de Mercedes Valseca, pertenceu á burguesía de fins do século XIX. A súa nai ensinoulle a tocar o [[piano]] e a escribir dende moi curta idade.<ref name=":0">{{Cita libro|apelidos=Matos Pérez|título=La rotonda de las mujeres no ilustres. Una mujer de tantas: Nahui Olin|url=|editorial=Tesis para obtener la licenciatura en historia. Instituto Cultural Helénico|lugar=México|lingua=es|nome=María Valeria|data=2006}}</ref> Por comisión do seu pai, quen deseñaba armas, toda a familia mudouse a [[París]] cando ela tiña catro anos e aí habitou durante oito anos. Nesa cidade estudou nun internado onde tamén aprendeu sobre diversas artes, como a danza clásica, a pintura, a literatura e o teatro. Ao pasar á adolescencia, Carmen Mondragón regresou á [[Cidade de México]] e aos poucos anos coñeceu a [[Manuel Rodríguez Lozano]], quen era cadete nese momento, e con quen contraeu matrimonio en 1913. Xuntos foron vivir a París onde conviviron con artistas como [[Diego Rivera]], [[Georges Braque]], [[Henri Matisse]] e [[Pablo Picasso]]. Ao iniciarse a [[primeira guerra mundial]], a familia Mondragón refuxiouse en [[Donostia]], onde a parella comezou a pintar.<ref name=":1">{{Cita libro|apelidos=Malvido Arriaga|título=Nahui Olin: la mujer del sol|url=|editorial=Circe|nome=Adriana|data=2002}}</ref> Foi nese mesmo lugar onde se cre naceu o seu único fillo, que ao parecer morreu por asfixia ou morte de berce. A relación non prosperou cando regresaron a México en 1921. Separáronse despois de que ela coñecese a Doctor Atl e a [[homosexualidade]] do seu esposo (quen despois mantivo unha relación con [[Antonieta Rivas Mercado]]), de quen se divorciou en 1922. === Retorno a México === En 1921 volveu á Cidade de México e mergullouse na vida artística do país, onde resaltou polas súas ideas avanzadas e pola súa actitude provocadora. Conviviu con personaxes como [[José Vasconcelos]], [[Frida Kahlo]], [[Xavier Villaurrutia González|Xavier Villaurrutia]], [[Dores do Río|Dolores del Río]], [[Guadalupe Marín]], [[María Tereza Montoya|Tereza Montoya]], [[Tina Modotti]], [[María Izquierdo (pintora)|María Izquierdo]], [[José Clemente Orozco]], [[David Alfaro Siqueiros]], [[Lupe Vélez]] e [[Salvador Novo]]. Tamén fixo de modelo para pinturas de [[Rosario Cabrera]], para o mural "A creación" de [[Diego Rivera]], onde aparece como [[Erato]], a musa da poesía erótica; tamén posou para [[Jean Charlot]] e realizou espidos para os fotógrafos [[Edward Weston]] e [[Antonio Garduño]]. Mondragón formou parte do grupo de mulleres que durante as décadas de 1920 e 1930 produciron un dos períodos máis activos da cultura e a arte en México, e ás que [[Elena Poniatowska]] bautizou como "Las siete cabritas" (as sete cabriñas). Ese mesmo ano iniciou unha relación de cinco anos co artista plástico [[Gerardo Murillo]], máis coñecido como Doctor Atl, con quen viviu no ex convento da Mercé. Consérvanse máis de duascentas cartas escritas por ela e múltiples retratos que el lle fixo. Foi nesa etapa cando ela tomou o nome de ''Nahui Olin'' (cuarto movemento ou perpetuo movemento en [[Lingua náhuatl|náhuatl]]), en relación á renovación cíclica do [[calendario mexica]]. Ese período foi o máis prolífico na produción poética e pictórica na vida da artista.<ref name=":3">{{Cita web|url=http://www.museoblaisten.com/v2008/indexESP.asp|título=Nahui Olin|data-acceso=27 de febreiro de 2016|apelidos=Museo Blaisten|data=|lingua=|editorial=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120630062036/http://www.museoblaisten.com/v2008/indexESP.asp|dataarquivo=30 de xuño de 2012|urlmorta=yes}}</ref> No filme ''La fabulosa vida de Diego Rivera'' menciónase a Carmen Mondragón como unha das dúas únicas mulleres integrantes da Unión Revolucionaria de Obreiros, Técnicos, Pintores, Escultores e Similares difundida en 1924 por “El Machete”, xunto con [[Carmen Foncerrada]].<ref name=":2"/> En 1935 tamén fundou a Liga Feminista de Loita contra as Toxicomanías, que buscaba erradicar os vicios que, ao seu xuízo, non permitían o progreso do país; con ela uníronse axiña outros grupos que buscaban o [[voto feminino]], a igualdade de dereitos fronte aos homes, acceso ao traballo con apoios á maternidade, dereito a posuír terras, a integración das mulleres indíxenas e o acceso á educación para todas as mulleres.<ref name=":5"/> Tras rematar coa súa relación con Doctor Atl, Mondragón coñeceu o caricaturista [[Matías Santoyo]], con quen viaxou a [[Hollywood]]. Aí o director [[Rex Ingram (director)|Rex Ingram]] ofreceulle aparecer nun filme, mais ela non aceptou porque considera que quería explotar a súa imaxe como [[símbolo sexual]], argumentando que co espido ela buscaba máis unha existencia estética que rompese [[tabú]]s en canto ao espido na arte.<ref name=":2"/> Ao corenta anos coñeceu o capitán Eugenio Agacino, quen apareceu nalgúns dos seus cadros. Con el viaxou a [[Cuba]], España e [[Francia]], onde participou nunha exposición e deu concertos de piano.<ref name=":4">{{Cita web|url=http://www.jornada.unam.mx/2003/07/20/21an1esp.php?origen=espectaculos.php&fly=|título=Tiempo de Blues. Nahui Olin|data-acceso=29 de febreiro de 2016|apelidos=de la Rosa|nome=Raúl|data=|lingua=es|editorial=La Jornada}}</ref> Cando el morreu, ao parecer de inxesta de marisco en mal estado ou de [[choque anafiláctico]] (non está claro), Carmen Mondragón retirouse da vida pública, dedicando máis tempo á escritura que á pintura. Foi entón cando compuxo a súa diatriba contra a [[teoría da relatividade]] de [[Albert Einstein|Einstein]] que titulou ''Energía Cósmica'', un libro onde mestura poemas, reflexións e asertos científicos. === Últimos anos === Durante os últimos anos da súa vida, Carmen Mondragón viviu no centro da Cidade de México. Mantíñase traballando como mestra de pintura nunha escola primaria e cunha bolsa proporcionada por Belas Artes.<ref name=":3"/> Morreu na súa casa da infancia en [[Tacubaya]] o 23 de xaneiro de 1978.<ref name=":4"/> Os restos mortais de Carmen Mondragón descansan no Panteón Español na Cidade de México. No cuartel "E" fosa 503, xunto co seu irmán e a súa sobriña. == Obra == === Pintura === A súa obra pictórica inscríbese dentro do [[Arte naíf|naíf]], que se distingue pola espontaneidade e a inxenuidade. Ademais de facer múltiples [[autorretrato]]s, cos seus característicos ollos verdes, Carmen Mondragón recreou imaxes típicas de México, como os seus parques, os seus mercados ou as pulquerías.<ref name=":3"/> Outras das súas obras caracterízanse polo seu erotismo e a súa exploración da sexualidade. Participou nunha exposición colectiva en Belas Artes en 1945, xunto con pintores como [[Pablo Ou'Higgins|Pablo O’Higgins]] e [[José Clemente Orozco]]. Con todo, aos poucos desapareceu da escena artística.<ref name=":4"/> En 1993, con motivo do centenario do seu nacemento, organizouse a exposición "Nahui Olin, una mujer de los tiempos modernos" no Museo-Estudio Diego Rivera na Cidade de México.<ref name=":0"/> A súa seguinte exposición individual exhibiuse de xuño a setembro do 2018 no [[Museo Nacional de Arte (México)|Museo Nacional de Arte]] (Munal) na Cidade de México, e titulouse "Nahui Olin. La mirada infinita", onde se mostrou pintura, fotografía, caricaturas e publicacións da artista.<ref>{{Cita web|url=http://www.munal.mx/es/exposicion/nahui-olin|título=Nahui Olin|data-acceso=16 de outubro de 2018|data-arquivo=16 de outubro de 2018|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20181016164851/http://www.munal.mx/es/exposicion/nahui-olin|url-morta=yes}}</ref> === Poesía === Un dos temas máis recorrentes na poesía de Carmen Mondragón é a liberdade corporal das mulleres, polo cal resultou revolucionaria para a súa época. Entre as súas obras publicadas en vida están: ''Óptica cerebral, poemas dinámicos'' (1922), ''Câlinement je suis dedans'' (1923), ''À dix ans sur mon pupitre'' (1924), ''Nahui Olin'' (1927) e ''Energía cósmica'' (1937).<ref name=":4"/> No ano 2012 a [[Universidade Autónoma de Nuevo León]] fixo unha compilación das súas obras baixo o título ''Nahui Olin: sin principio ni fin.'' ''Vida, obra y varia invención'', en que non obstante non se publicaron as obras inéditas: ''Una molécula de amor'' e ''Totalidad sexual del cosmos'', ademais dun poemario derivado da morte de Eugenio Agacino.<ref>{{Cita web|url=http://www.jornada.unam.mx/2012/03/04/cultura/a04n1cul|título=Reditan la antes inconseguible obra poética y ensayística de Nahui Olin|data-acceso=29 de febreiro de 2016|apelidos=Carlos Paul|data=|lingua=es|editorial=La Jornada}}</ref> == Na cultura popular == No ano 2017 rodouse o filme ''[[Nahui, La musa olvidada]]'' sobre a vida de Carmen Mondragón, dirixida por Gerardo Tort cun guión escrito por el mesmo e [[Marina Stavenhagen]]. O filme rodouse no porto de [[Veracruz]] e na [[Cidade de México]]. A personaxe de Carmen Mondragón está interpretada por [[Tessa Ia]], [[Irene Azuela]] e [[Delia Casanova]] e o de Doctor Atl polo actor [[Xullo Bracho Castelo|Julio Bracho]].<ref>{{Cita web|url=https://elpais.com/cultura/2017/07/01/actualidad/1498890618_387974.html|título=Nahui Olin, la musa olvidada}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.eluniversal.com.mx/articulo/espectaculos/cine/2017/06/27/tessa-ia-e-irene-azuela-interpretaran-nahui-ollin|título=Tessa Ia e Irene Azuela interpretarán a Nahui Olin}}</ref> En 2019 a editorial Seix Barral publicou a novela ''Totalidad sexual del Cosmos'' de [[Juan Bonilla]], relato que segue de preto a vida de Nahui Olin dende a súa infancia ata o seu redescubrimento en 1978. En 2019, Sandra Frid publicou coa [[editorial Planeta]] a novela ''La mujer que nació tres veces'', que narra a vida da artista. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * Zurián, Tomás (1992) ''Una mujer de los tiempos modernos''. Casa Museo Diego Rivera * {{cita libro |apelidos= Malvido|nome=Adriana |título=Nahui Olin: la mujer del sol |url= |dataacceso=25 de xaneiro de 2011 |ano=1999 |editor= |editorial=Edivisión |lugar=México |isbn= 978-968-890-373-5|lingua=es}} * Sánchez, Felipe (2015) Totalmente desnuda. Vida de Nahui Olin. (Instituto Veracruzano de Cultura) * Arratia Sandoval, Ana Laura, ''El arte feminista: factor de expresión e identidad'', tesis para el grado de licenciatura en Artes Visuales, Universidade Nacional Autónoma de México, Escola Nacional de Artes Plásticas, México, 2011. * Malvido Arriaga, Adriana, ''Nahui Olin: la mujer del sol'', Barcelona, Editorial Circe, 2002. * Matos Pérez, María Valeria, “La rotonda de las mujeres no ilustres. Una mujer de tantas: Nahui Olin”, tesis para obtener el grado de licenciada en Historia, Instituto Cultural Helénico, México, 2006. === Ligazóns externas === *[https://web.archive.org/web/20090820001435/http://viewmorepics.myspace.com/index.cfm?fuseaction=user.viewPicture Fotografías e pinturas de Nahui Olin] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Mondragon, Carmen}} [[Categoría:Nados na Cidade de México]] [[Categoría:Nados en 1893]] [[Categoría:Finados en 1978]] [[Categoría:Pintores de México]] [[Categoría:Poetas de México]] 7wt7f217nmehp0m20e3f8lyun7pudn9 0 496681 7105043 7086230 2025-06-23T22:30:36Z O Breixo 127505 7105043 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Seton blockade.jpg |descrición_imaxe = Membros da banda de Seton Lake bloqueando a liña BC Rail en apoio de Oka, mentres un oficial da Real Policía Montada do Canadá observa. |resultado = Vitoria estratéxica menor dos mohawk, vitoria táctica canadense. A maioría dos militantes escapou antes de que a infantaría mecanizada comenzase a desmantelar as barricadas. O desenvolvemento posterior do campo de golf cesou. Rexurdimento da identidade indíxena. |combatentes1 = {{CAN}} |combatentes2 = [[Ficheiro:Flag of Mohawk Warrior Society.svg|25px]] [[Pobo mohawk]] |comandante1 = [[John de Chastelain]] |comandante2 = [[Ellen Gabriel]] |soldados1 = FAC: *• 4500 soldados *• +1000 vehículos<ref name="wordpress.com">{{cita web|url=https://warriorpublications.wordpress.com/2014/06/11/oka-crisis-1990/|título=Oka Crisis, 1990|obra=Warrior Publications|lingua=inglés}}</ref> RPMC: *• Pequeno número situado en varias barricadas e patrullas SQ: *• 10-100 operativos do Groupe d'Intervention *• 2000 policías *• Ducias de vehículos |soldados2 = Activistas non locais: *• +2500 activistas/guerreiros<ref>{{cita vídeo|url=https://www.youtube.com/watch?v=7yP3srFvhKs|título=Kanehsatake: 270 Years of Resistance|data=20 de setembro de 2011|obra=YouTube|lingua=inglés}}</ref> Activistas locais: *• 75-600 [[Sociedade Guerreira Mohawk|guerreiros armados]] (en varios momentos, incluídos os non locais) *• Ducias de activistas locais desarmados |baixas1 = Máis de 20 soldados das FAC feridos<ref>{{cita vídeo|url=https://www.youtube.com/watch?v=5MBtAKFUgMo|título=La Crise d'Oka - 11 juillet 1990|data=22 de novembro de 2013|obra=YouTube|lingua=francés}}</ref><br/>10 axentes feridos da RPMC<ref name="prezi.com"/><br/>Un operativo do Groupe d'Intervention da SQ morto |baixas2 = 75+ feridos<ref name="wordpress.com"/> }} A '''crise de Oka'''<ref>{{cita web|apelido1=Campbell|nome1=Lindsey|título=(Re)covering Oka: Alanis Obomsawin's Representation of the Crisis at Oka|url=http://offscreen.com/view/recovering_oka|páxina-web=Off Screen|dataacceso=20 de marzo de 2017}}</ref><ref>{{cita web|título=Resisting, reclaiming and reconnecting to culture|url=http://www.cbc.ca/radio/unreserved/resisting-reclaiming-and-reconnecting-to-culture-1.3577136|páxina-web=CBC Unreserved|editor=CBC|dataacceso=20 de marzo de 2017|data=15 de maio de 2016}}</ref><ref>{{cita libro|apelido1=Barrett|nome1=Paul|título=Blackening Canada: Diaspora, Race, Multiculturalism|data=2015|editor=University of Toronto Press|localización=Toronto|páxina=165}}</ref> (en {{Lang-fr|Crise d'Oka}}), tamén coñecida coomo '''resistencia de Kanehsatà:ke''' (en {{Lang-fr|résistance de Kanehsatà:ke}}),<ref name=Marshall>{{harvnb|Marshall|2013a}}</ref><ref>{{harvnb|Baird|2020a}}</ref><ref>{{harvnb|Ladner|Simpson|2010}}</ref> ou '''crise mohawk''', foi unha disputa territorial entre un grupo de [[Pobo mohawk|mohawk]] e a cidade de Oka, no [[Quebec]], o [[Canadá]], a cal empezou o 11 de xullo de 1990. Durou 78 días, até o 26 de setembro de 1990, e finalmente dúas persoas resultaron mortas. A disputa foi o primeiro conflito violento ben documentado entre as [[Primeiras Nacións]] e o goberno canadense a finais do século XX. == Antecedentes históricos == Os [[Pobo mohawk|mohawk]] estabelecéronse por primeira vez na área de [[Montreal]] a comezos do século XVIII, trasladándose cara ó norte dende a súa terra natal no val do [[río Hudson]].<ref name="rumrill">Donald A. RUMRILL, "An Interpretation and Analysis of the Seventeenth Century Mohawk Nation: Its Chronology and Movements," ''The Bulletin and Journal of Archaeology for New York State,'' 1985, vol. 90, pp. 1-39. {{en}}</ref> Desprazaron ós [[Pobo hurón|huróns]], nativos da zona, con quen os [[Pobos iroqueses|iroqueses]] (dos cales os mohawk son unha tribo) estiveran en conflito durante moito tempo, e que foran debilitados polo contacto prolongado cos colonos franceses. O asentamento mohawk no val do [[río San Lourenzo]] foi influenciado en gran medida polos [[Compañía de Xesús|misioneiros xesuítas]] franceses que buscaban conversos entre os mohawk e que estabeleceron reducións misioneiras xesuítas para eles en [[Kahnawake]] e [[Kahnesatake]]. En 1717, o gobernador de [[Nova Francia]] outorgou as terras que abranguían "os piñeiros" e o cemiterio de Pine Hill, onde foran enterrados os devanceiros locais dos mohawk<ref name="Revisiting">{{cita novas|apelido=Scott|nome=Marian|título=Revisiting the Pines: Oka's legacy|url=https://montrealgazette.com/news/local-news/revisiting-the-pines-okas-legacy|dataacceso=3 de setembro de 2019|lingua=inglés|xornal=Montreal Gazette|data=10 de xullo de 2015}}</ref> (quen consideraban o cemiterio como sagrado)<ref name="JMSS">{{cita publicación periódica|apelido=Lackenbauer|nome=P. Whitney|título=Carrying the Burden of Peace: the Mohawks, the Canadian Forces, and the Oka Crisis|editorial=Journal of Military and Strategic Studies|ano=2008|volume=10|issue=2|url=http://jmss.org/jmss/index.php/jmss/article/viewFile/89/99|dataacceso=3 de setembro de 2019|lingua=inglés|publicación=|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20171226090626/http://jmss.org/jmss/index.php/jmss/article/viewFile/89/99|dataarquivo=26 de decembro de 2017|apelidos=|data=|revista=|urlmorta=yes}}</ref> á [[Compañía de Sacerdotes de San Sulpicio]], unha orde [[Igrexa católica|católica]] con sé en [[París]], [[Francia]]. En 1868, un ano despois da formación da [[Confederación Canadense|Confederación]], o xefe do pobo mohawk en Oka, [[Joseph Onasakenrat]], escribiu unha carta ó seminario alegando que a súa concesión incluía preto de nove millas cadradas reservadas para o uso dos mohawk en confianza do seminario, e que o seminario descoidara esta confianza outorgándose a si mesmos (o seminario) dereitos de propiedade únicos.<ref>{{cita libro|apelido1=Katlatont Gabriel-Doxtater|nome1=Brenda|apelido2=Kawanatatie Van den Hende|nome2=Arlette|título=At the Woods' Edge: An Anthology of the History of the People of Kanehsatà:ke|ano=1995|editorial=Kanehsatake Education Center|lingua=inglés}}</ref><ref name="CBC timeline">{{cita web|título=The Oka Legacy: Oka Timeline: An Unresolved Land Claim Hundreds of Years in the Making|url=http://www.cbc.ca/firsthand/features/oka-timeline-an-unresolved-land-claim-hundreds-of-years-in-the-making|páxina-web=Firsthand|editorial=Canadian Broadcasting Company|dataacceso=3 de setembro de 2019|lingua=inglés}}</ref> En 1869, Onasakenrat atacou o seminario cunha pequena forza armada despois de darlles ós misioneiros oito días para entregar a terra. As autoridades locais puxeron fin a este enfrontamento co uso da forza.<ref>{{cita libro|apelido1=York|nome1=Geoffrey|apelido2=Pindera|nome2=Loreen|apelido3=David|nome3=Dan|título=People of the Pines: The Warriors and the legacy of Oka|url=https://archive.org/details/peopleofpineswar0000york|ano=1991|editorial=Little, Brown Publishers|lingua=inglés}}</ref><ref name="Peace & Enviro News">{{cita novas|apelido=Tekastiaks|título=Mohawk territory at Oka under dispute|url=http://www.perc.ca/PEN/1990-09/tekastiaks.html|dataacceso=3 de setembro de 2019|lingua=inglés|editorial=Peace and Environment News|data=setembro de 1990|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090207040852/http://www.perc.ca/PEN/1990-09/tekastiaks.html|dataarquivo=07 de febreiro de 2009|urlmorta=yes}}</ref> == Crise == [[Ficheiro:Crise d'Oka - SQ et forces canadiennes.jpg|miniatura|esquerda|250px|Forzas canadenses e Sûreté du Québec na zona de disputa, o 3 de setembro de 1990.]] Como protesta contra a decisión da corte de permitir que proseguise a expansión do campo de golf, algúns membros da comunidade [[Pobo mohawk|mohawk]] erixiron unha [[barricada]] que bloqueaba o acceso á área. O alcalde Ouellette esixiu o cumprimento da orde xudicial, mais os manifestantes negáronse. O Ministro de Asuntos Nativos do Quebec, [[John Ciaccia]], escribiu unha carta de apoio para os nativos, declarando que «estas persoas viron desaparecer as súas terras sen ser consultadas ou compensadas, e iso, na miña opinión, é inxusto e de mala fe, especialmente para ser un campo de golf.»<ref>[http://www.nfb.ca/film/kanehsatake_270_years_of_resistance/ Alanis Obomsawin, ''Kanehsatake: 270 Years of Resistance''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191024104053/http://www.nfb.ca/film/kanehsatake_270_years_of_resistance/ |date=24 de outubro de 2019 }} {{en}}, National Film Board of Canada, 1993, consultado o 3 de setembro de 2019.</ref> O 11 de xullo, o alcalde pediu á [[Sûreté du Québec]] (SQ), a forza policial provincial do Quebec, que intervise na protesta dos mohawk, citando unha presunta actividade criminal na barricada. O pobo mohawk, de acordo coa [[Gran Lei da Paz|Constitución da Confederación Iroquesa]], preguntou ás mulleres, as coidadoras da terra e as "proxenitoras da nación", se o arsenal que os [[Sociedade Guerreira Mohawk|guerreiros]] acumularan debía ser utilizado ou non. O SQ despregou unha unidade de resposta de emerxencia, o Groupe d'intervention (grupo de intervención), que respondeu á barricada despregando botes de [[gas lacrimóxeno]] e granadas de conmoción<ref name="Revisiting" /><ref name="JMSS" /> nun intento de obrigar ós mohawk a dispersarse. En resposta, producíronse disparos dende ambos lados,<ref name="Revisiting" /> e despois dun tiroteo de 15 minutos, a policía retrocedeu, abandonando seis patrulleiros e unha escavadora. Aínda que unha conta inicial informou que o cabo da SQ, Marcel Lemay, de 31 anos, recibira un disparo na cara durante o tiroteo,<ref>Associated Press (1990). [https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9C0CE1DB1431F931A25754C0A966958260 "Officer Dies as Mohawks and Police Clash"], ''New York Times'', 12 de xullo de 1990. {{en}}</ref> unha investigación posterior determinou que a bala que o alcanzou e finalmente o matou golpeou o seu «lado esquerdo debaixo da axila, unha área non cuberta polo [seu] chaleco antibalas.»<ref>[https://pqasb.pqarchiver.com/thestar/access/511089261.html?dids=511089261:511089261&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT&type=current&date=Aug+14%2C+1995&author=&pub=The+Spectator&desc=Officer+shot+from+Mohawk+gunmen%27s+location+in+pines&pqatl=google "Officer shot from Mohawk gunmen's location in pines"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120112213802/http://pqasb.pqarchiver.com/thestar/access/511089261.html?dids=511089261%3A511089261&FMT=ABS&FMTS=ABS%3AFT&type=current&date=Aug+14%2C+1995&author=&pub=The+Spectator&desc=Officer+shot+from+Mohawk+gunmen%27s+location+in+pines&pqatl=google |date=12 de xaneiro de 2012 }}, ''The Hamilton Spectator'', 14 de agosto de 1995. {{en}}</ref> Antes da incursión había arredor de [[Sociedade Guerreira Mohawk|30 guerreiros]] armados dentro e arredor da barricada. Despois do tiroteo, este número aumentou a 60-70 e logo aumentaría a 600.<ref name="wordpress.com"/> Os mohawk confiscaron seis vehículos, incluídos catro coches de policía, e apoderáronse do cargador frontal para esmagar os vehículos e usalos para formar unha barricada na autoestrada principal.<ref>{{cita novas|título=Officer Dies as Mohawks and Quebec Police Clash|url=https://www.nytimes.com/1990/07/12/world/officer-dies-as-mohawks-and-quebec-police-clash.html|dataacceso=3 de setembro de 2019|lingua=inglés|xornal=New York Times|data=12 de xullo de 1990}}</ref> Os guerreiros estabeleceron unha rede de comunicacións entre as aldeas mohawk de [[Akwesasne]], Kanesatake e Kahnawake, empregando radios portátiles, teléfonos móbiles, sereas antiaéreas e campás de bombeiros, así como estacións de radio locais e patrullas humanas.<ref name="JMSS" /> A situación intensificouse a medida que os mohawk locais se uniron ós nativos de todo o país e dos [[Estados Unidos de América]]. Malia a presión para desmantelar a barricada, esta mantívose firme.<ref name="JMSS" /> O Sûreté du Québec estabeleceu os seus propios bloqueos na estrada 344 para restrinxir o acceso a Oka e Kanesatake. Outro grupo de mohawk nunha localización achegada de Kahnawake, en solidariedade con Kanesatake, bloquearon a [[Ponte Honoré Mercier|ponte Mercier]] no punto onde pasaba polo seu territorio, selando así un importante punto de acceso entre a [[illa de Montreal]] e os moi poboados suburbios de [[South Shore]]. No cumio da crise, a ponte Mercier e as rutas 132, 138 e 207 foron bloqueados, creando unha interrupción substancial do tráfico e o aumento da ira a medida que a crise se prolongaba. Un grupo de residentes frustrados de [[Châteauguay]] comezou a construír unha estrada non autorizada e non planificada que eludía a reserva de Kahnawake. Moito despois da crise, esta estrada inacabada finalmente foi incorporada á autoestrada 30 do Quebec. A frustración pola conxestión e o desvío do tráfico debido ó bloqueo da ponte e das estradas foron expresadas publicamente. Os residentes de Châteauguay queimaron unha efixie dun guerreiro mohawk mentres cantaban "''sauvages''" (salvaxes).<ref>''[[Kanehsatake: 270 Years of Resistance]]'' (filme de 1993), dirixido por [[Alanis Obomsawin]].</ref> O locutor de radio [[Gilles Proulx]] aumentou as tensións con comentarios como que os mohawk «nin sequera podían falar francés». Estes comentarios inflamaron os ánimos que estiveran especialmente elevados polas reaccións que precederon a esta crise, incluídos os do membro federal do Parlamento de Châteauguay, [[Ricardo López (político)|Ricardo López]].<ref name="Voir">{{Cita libro| apelido = Hamilton | nome= Graeme |título= Dion ranks a distant second in Quebec Liberal leader haunted by Clarity Act | xornal= National Post | data= 13 de setembro de 2008 |cita = Ricardo Lopez, a former Tory MP and Canadian Alliance candidate running for the Liberals in Salaberry-Beauharnois, had recommended in 1988 that all Indians be shipped to Labrador|dataacceso=3 de setembro de 2019|lingua=inglés}}</ref> O 8 de agosto, o [[primeiro ministro do Quebec]], [[Robert Bourassa]], anunciou nunha conferencia de prensa que, segundo a Sección 275 da Lei de Defensa Nacional, solicitaran apoio militar en "axuda do poder civil". O [[Primeiro ministro do Canadá|primeiro ministro]] [[Brian Mulroney]] era remiso a que o goberno federal e, en particular, as forzas canadenses estivesen tan involucradas. Porén, segundo a lei o Procurador Xeral do Quebec, baixo a dirección do Primeiro Ministro do Quebec, tiña o dereito de requisar as forzas armadas para manter a lei e a orde como responsabilidade provincial. Este movemento tivo un precedente no Canadá, incluíndo dúas décadas antes durante a [[crise de outubro]] que Robert Bourassa solicitara tamén nese momento. Foi por volta desta época cando o SQ aparentemente perdera o control da situación, e a Real Policía Montada do Canadá despregouse o 14 de agosto. Prohibíuselles usar a forza e ​​axiña se viron abrumados polos disturbios causados ​​polos mohawk e as turbas creadas polo tráfico bloqueado, durante o curso dos cales, dez axentes foron hospitalizados.<ref name="prezi.com">{{cita web|url=https://prezi.com/eet-fwelw-_h/canadas-aboriginal-people-the-oka-crisis-sovereignty-rec/|título=Canada's Aboriginal People: The Oka Crisis, Sovereignty, Rec|páxina-web=prezi.com|lingua=inglés}}</ref> O Xefe do Estado Maior de Defensa, o xeneral [[John de Chastelain]], colocou ás tropas con sede no Quebec en apoio das autoridades provinciais. Uns 2&nbsp;500 soldados regulares e de reserva dos 34° e 35° Grupos de Brigadas Canadenses e o 5° Grupo de Brigadas Mecanizadas Canadenses foron notificados. O 20 de agosto, unha compañía do 22° Rexemento Real, dirixida polo maior Alain Tremblay, fíxose cargo de tres barricadas e chegou ó bloqueo final que conducía á área en disputa. Alí, reduciron o tramo de terra de ninguén, creada orixinalmente polo Sûreté du Québec antes da barricada nos piñeiros, de 1,5 quilómetros a 5 metros. Tropas adicionais e equipo mecanizado foron mobilizados nas áreas de concentración arredor de Montreal, mentres que os avións de recoñecemento organizaron misións fotográficas aéreas sobre o territorio mohawk para reunir intelixencia. Malia as altas tensións entre as dúas partes, non se intercambiaron disparos. == Resolución e secuelas == O 29 de agosto, os mohawk da ponte Mercier negociaron a fin do bloqueo co tenente coronel Robin Gagnon, o comandante "Van Doo" que era responsable da beira sur do [[río San Lourenzo]] durante a crise. Esta retirada eventualmente contribuíu á resolución do asedio que sufrían na reserva de Kahnawake, e o 26 de setembro, os mohawk que aínda se atopaban alí desmantelaron e destruíron algunhas das súas armas e regresaron á reserva despois de queimar cerimonialmente [[tabaco]].<ref name="rcinet">{{cita web|apelido=Montgomery|nome=Mark|título=History: Oka Crisis Ends|url=http://www.rcinet.ca/en/2016/09/26/history-oka-crisis-ends/|páxina-web=Radio Canada International|editorial=RCI|dataacceso=3 de setembro de 2019|lingua=inglés}}</ref> Porén, os mohawk en Oka sentíronse traizoados pola perda da súa ficha de negociación máis efectiva da ponte Mercier: unha vez que o tráfico comezou a fluír de novo, o goberno do Quebec rexeitou novas negociacións de conformidade coa súa disputa orixinal sobre a expansión do campo de golf de Oka.<ref name="rcinet" /> O 25 de setembro foi testemuña do enfrontamento final da crise: un guerreiro mohawk camiñou arredor do perímetro da área de bloqueo cun pau longo, encendendo bengalas que foran instaladas orixinalmente polas Forzas Canadenses para alertalos sobre as persoas que fuxían da área. Os soldados quixeron disuadir a este home cunha mangueira de auga, mais faltáballe presión abonda para dispersar a multitude que o arrodeaba. Esta multitude burlouse dos soldados e comezou a lanzarlles globos de auga, mais o incidente non se intensificou en maior medida.<ref name="Canada History">{{cita web|título=Oka|url=http://www.canadahistory.com/sections/eras/pcs%20in%20power/Oka.html|páxina-web=Canada History|dataacceso=3 de setembro de 2019|lingua=inglés|data-arquivo=02 de abril de 2018|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180402220424/http://www.canadahistory.com/sections/eras/pcs%20in%20power/Oka.html|url-morta=yes}}</ref> Entre os acusados e condenados pola súa participación estaban Ronaldo Casalpro (quen usou o alias Ronald "Lasagna" Cross durante o conflito). Casalpro foi mallado por oficiais da Sûreté du Québec despois do seu arresto, e mentres tres foron suspendidos sen paga, o caso tardou tanto en procesarse dado que xa abandonaran a forza.<ref name="Ha">{{cita novas|url=https://www.theglobeandmail.com/news/national/crisis-inspired-many-native-people/article4165629/?page=all|título=Crisis inspired many native people - The Globe and Mail|apelido=Ha|nome=Tu Thanh|data=11 de xullo de 2000|obra=[[The Globe and Mail]]|dataacceso=4 de setembro de 2019|lingua=inglés}}</ref> Dous oficiais da SQ foron suspendidos e investigados por presuntamente mallar a Casalpro mentres estaba detido, mais non foron acusados posteriormente.<ref name="Ha"/> Cross cumpriu unha condena de seis anos por cargos de asalto e armas relacionados co seu papel na crise e morreu dun ataque ó corazón en novembro de 1999.<ref name="Ha"/> O irmán de Casalpro, Tracy Cross, máis tarde foi padriño na voda da irmá do cabo asasinado da SQ Marcel Lemay, Francine, que se reconciliara coa comunidade despois de ler ''At the Woods' Edge'', unha historia de Kanesatake.<ref name="Scott">{{cita novas|url=https://montrealgazette.com/news/local-news/oka-crisis-sister-of-slain-corporal-builds-bridges|título=Oka Crisis: Sister of slain corporal builds bridges|apelido=Scott|nome=Marian|data=10 de xullo de 2011|obra=[[Montreal Gazette]]|dataacceso=4 de setembro de 2019|lingua=inglés}}</ref> A expansión do campo de golf que orixinalmente desencadeou a crise foi cancelada e o goberno federal mercou os terreos en disputa ós propietarios por 5,3 millóns de dólares, vinte veces o valor anterior ó enfrontamento.<ref>{{cita web|url=https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/oka-crisis|data=28 de xaneiro de 2019|título=Oka Crisis|páxina-web=[[The Canadian Encyclopedia]]|dataacceso=4 de setembro de 2019|lingua=inglés}}</ref> A crise custoulle, estimativamente, 60 millóns de dólares ás forzas canadenses e 150 millóns de dólares ó goberno do Quebec.<ref>{{cita novas|nome=Danny|apelido=Braün|url=https://ici.radio-canada.ca/nouvelle/728220/crise-oka-images-retour|título=Retour sur la crise d'Oka en 17 photos|xornal=[[CBC/Radio-Canada|Radio-Canada]]|data=3 de xullo de 2015|dataacceso=30 de marzo de 2020|lingua=francés}}</ref> A crise de Oka motivou o desenvolvemento dunha política nacional de vixilancia das Primeiras Nacións para tratar de previr futuros incidentes,e puxo os temas indíxenas en primeira plana no Canadá.<ref name="Canada History" /> En 1991, Ouellette foi reelixido alcalde de Oka por aclamación. Máis tarde dixo da crise que as súas responsabilidades como alcalde obligárono a actuar como o fixo.<ref>{{cita vídeo |autor=Ouellette, Jean (invitado); Medina, Ann (entrevistadora); Maitland, Alan (anfitrión)|data=11 de xullo de 1991 |título=Oka: A year later |url=http://www.cbc.ca/archives/categories/politics/civil-unrest/the-oka-crisis-1/oka-a-year-later.html|formato=clip de son |editorial=The CBC Digital Archives |dataacceso=4 de setembro de 2019|lingua=inglés}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Outros artigos === * [[Sociedade Guerreira Mohawk]] * [[Beans (filme de 2020)]] === Bibliografía === *{{cite book | author=Gerald R. Alfred | title=Heeding the Voices of Our Ancestors: Kahnawake Mohawk Politics and the Rise of Native Nationalism | publisher=Oxford University Press | year=1995 | isbn=0-19-541138-2 | url=https://archive.org/details/heedingvoiceofou0000alfr }} *{{cite book| last =Hornung| first =Rick| year =1992| title =One Nation Under the Gun: Inside the Mohawk Civil War| url =https://archive.org/details/onenationundergu0000horn_p9n0| publisher =Pantheon| location =| isbn =0-679-41265-4}} *{{cite book | author=Craig MacLaine, Michael S. Boxendale | title=This Land Is Our Land: The Mohawk Revolt at Oka | url=https://archive.org/details/thislandisourlan0000macl | publisher=Optimum Publishing International Inc. | year=1991 | isbn=0-88890-229-8}} *Alec G. MacLeod (1992). [https://www.nfb.ca/film/acts_of_defiance ''Acts of Defiance'']. [[National Film Board of Canada]]. [https://www.imdb.com/title/tt0103618/combined IMDb] *Alanis Obomsawin (1993). [http://www.nfb.ca/film/kanehsatake_270_years_of_resistance/ ''Kanehsatake: 270 Years of Resistance''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191024104053/http://www.nfb.ca/film/kanehsatake_270_years_of_resistance/ |date=24 de outubro de 2019 }}. National Film Board of Canada. [https://www.imdb.com/title/tt0107305/combined IMDb] *Alanis Obomsawin (2000). [https://www.nfb.ca/film/rocks_at_whiskey_trench ''Rocks at Whiskey Trench'']. National Film Board of Canada. [https://www.imdb.com/title/tt0276458/combined IMDb] *{{cite book | author=Geoffrey York & Loreen Pindera | title=People of the pines: The warriors and the legacy of Oka | publisher=Little, Brown | year=1991 | isbn=0-316-96916-8 | url=https://archive.org/details/peopleofpineswar0000york }} {{Barra portal|Pobos indíxenas de América|Canadá}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:1990]] [[Categoría:Movementos polos dereitos da terra]] [[Categoría:Pobo mohawk]] [[Categoría:Historia do Canadá]] j6kisae3zqumwbt7kjts6o7hzfyg8bu 0 501181 7105388 6140343 2025-06-24T11:56:35Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105388 wikitext text/x-wiki {{título en cursiva}} {{Taxobox | name = ''Castanopsis cuspidata'' | status = LC | status_ref = <ref name=U>Barstow, M. (2018): [https://www.iucnredlist.org/species/62004530/62004533 ''Castanopsis cuspidata''] na ''[[UICN|Lista vermella]]'' da [[UICN]]. Versión 2020-1. Consultada o 2 de xullo de 2020.</ref> | image = Castanopsis cuspidata SZ2.png | image_width = 250px | image_caption = Lámina de '''''Castanopsis cuspidata''''' | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Magnoliopsida]] | ordo = [[Fagales]] | familia = [[Fagaceae]] | genus = [[Castanopsis]] | species = '''C. cuspidata''' | binomial = '''Castanopsis cuspidata''' | binomial_authority = ([[Carl Peter Thunberg|Thunb.]]) [[Ernst Max Schottky|Schottky]], [[1863]] | synonyms= |:''Véxase o texto'' | subdivision_ranks = [[Variedade (bioloxía)|Variedades]] e [[Forma (botánica)|Formas]] | subdivision = :''Véxase o texto'' }} '''''Castanopsis cuspidata''''' é unha [[especie]] da [[Familia (bioloxía)|familia]] das [[fagáceas]] pertencente ao [[genus|xénero]] ''[[Castanopsis]]''. É orixinaria do sur do [[Xapón]] (illas [[Kyūshū]] e [[Shikoku]]) e do sur da [[Corea|península coreana]]. == Hábitat e distribución == Crece en [[bosque]]s e [[barranco]]s, particularmente cerca do mar, no [[Xapón]] e [[Corea do Sur]]. Ademais das illas anteriormente citadas, no Xapón encóntrase tamén noutras illas menores achegadas, pero non nas [[illas Ryukyu|Ryukyu]].<ref>Hiroki, S. & Ichino, K. (1998): "Comparison of growth habits under various light conditions between two climax species, ''Castanopsis sieboldii'' and ''Castanopsis cuspidata'', with special reference to their shade tolerance". ''Ecological Research'' '''13''' (1): 65-72.</ref> En Corea del Sur a especie non está tan estendida, e só se encontra nas partes máis meridionais da península e na [[illa Jeju]].<ref>Chang, C. S. & Kim, H. (2015): [http://florakorea.myspecies.info/en ''The Woody Plants of Korea''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220120133028/https://florakorea.myspecies.info/en |date=20 de xaneiro de 2022 }}.</ref> Segundo as localizacións rexistradas no Xapón, e as estimacións en Corea do Sur, a [[área de distribución]] da especie é duns 397 513 km².<ref name=U/> O [[hábitat]] de ''Castanopsis cuspidata'' está actualmente en declive nalgunhas partes da súa área de distribución. No Xapón, as [[laurisilva]]s están diminuíndo en calidade debido á explotación humana descontrolada, o que levou á fragmentación e á contracción destes bosques.<ref name=U/> == Características == As principais características desta especie son:{{sfn|Ōi, Jisaburō ''et al''.|1965|p= 380}} * É unha [[árbore]] [[perennifolia]] de tamaño medio, de 20 a 30 m de altura, semallente á dos [[carballo]]s e as [[faia]]s. * A súa codia lisa leva [[lenticela]]s. * As [[folla]]s, simples e de disposición alterna, teñen forma de lanceolada a ovalada. Cunha textura bastante resistente, lisa e sen pilosidade, son persistentes e teñen unha aparencia de coiro brillante. O seu bordo, ás veces moi lixeiramente ondulado, ten dentes. O [[pecíolo]] mide de 5 a 10 mm e a folla completa, mide de 5 a 10 cm de longo e de 2 a 3 cm de largo. A súa cara superior face) é de cor verde escuraa, e a inferior (revés) ten escamas pequenas que a fan máis parda ou gris apardazada. * Os [[amento]]s masculinos miden de 5 a 10 cm de longo. * Os [[froito]], tipo [[Noz (froito)|noz]], teñen un diámetro medio de 8 a 10 mm e unha lonxitude de 14 mm. == Taxonomía== === Descrición === A especie foi descrita en [[1863]] por ([[Carl Peter Thunberg|Thunb.]]) [[Ernst Max Schottky|Schottky]] e publicada en ''Journal of Botany, British and Foreign'' '''1''' (6): 137, 182. 1863.<ref name = Trop>{{cita web |url=http://www.tropicos.org/Name/13100674 |título= ''Castanopsis cuspidata''|dataacceso=2 de xullo de 2020 |obra= Tropicos.org. [[Missouri Botanical Garden]]}}</ref> === Nota taxonómica === Inicialmente denominada ''Quercus cuspidata'' por [[Carl Peter Thunberg]] en [[1784]] na súaa ''Flora japonica'', foi renomeada en [[1912]] por [[Ernst Max Schottky]] na súa obra ''Botanische Jahrbücher für Systematik, Pflanzengeschichte und Pflanzengeographie''.<ref name = Trop/> === Sinónimos === Ademais de polo nome actualmente válido, a especie coñeceuse tamén polos [[sinónimo]]s: <ref name = Kew>{{cita web |url=http://apps.kew.org/wcsp/synonomy.do?accepted_id=35146&repSynonym_id=172391&name_id=35146&status=true |título= ''Castanopsis cuspidata''|dataacceso=2 de xullo de 2020 |obra= [[Royal Botanic Gardens, Kew]]: World Checklist of Selected Plant Families}}</ref> {{Div col|cols=2}} * ''Quercus cuspidata'' Thunb. in A.Murray ([[protónimo]]) * ''Pasania cuspidata'' (Thunb.) Oerst * ''Lithocarpus cuspidatus'' (Thunb.) Nakai * ''Synaedrys cuspidata'' (Thunb.) Koidz. * ''Pasaniopsis cuspidata'' (Thunb.) Kudô * ''Shiia cuspidata'' (Thunb.) Makino * ''Quercus cuspidata'' Thunb. in A.Murray * ''Pasania cuspidata'' (Thunb.) Oerst. * ''Lithocarpus cuspidatus'' (Thunb.) Nakai * ''Synaedrys cuspidata'' (Thunb.) Koidz * ''Pasaniopsis cuspidata'' (Thunb.) Kudô. * ''Shiia cuspidata'' (Thunb.) Makino * ''Quercus cuspidata'' Thunb. in A.Murray * ''Pasania cuspidata'' (Thunb.) Oerst. * ''Lithocarpus cuspidatus'' (Thunb.) Nakai * ''Synaedrys cuspidata'' (Thunb.) Koidz. * ''Pasaniopsis cuspidata'' (Thunb.) Kudô * ''Shiia cuspidata'' (Thunb.) Makino {{Fin div col}} === Variedades e formas === Definíronse as seguines [[Variedade (bioloxía)|variedades]] e [[Forma (botánica)|formas]] da especie:<ref name = Kew/> {{Div col|cols=2}} *''Castanopsis cuspidata'' f. ''angustifolia'' (G.Nicholson) *''Castanopsis cuspidata'' f. ''angustifolia'' Nakai. *''Castanopsis cuspidata'' f. ''aurescens'' Nakai *''Castanopsis cuspidata'' f. ''awanoi'' (Yanagita) Nakai *''Castanopsis cuspidata'' var. ''carlesii'' (Hemsl.) T.Yamaz. *''Castanopsis cuspidata'' f. ''latifolia'' (G.Nicholson) Rehder & E.H.Wilson in C.S.Sargent *''Castanopsis cuspidata'' f. ''ligustrifolia'' (Koidz.) Nakai *''Castanopsis cuspidata'' var. ''longicaudata'' (Hayata) S.S.Ying *''Castanopsis cuspidata'' var. ''lutchuensis'' (Koidz.) Masam *''Castanopsis cuspidata'' f. ''pluricarpa'' Nakai *''Castanopsis cuspidata'' f. ''pusilla'' (Blume) Nakai *''Castanopsis cuspidata'' f. ''serratifolia'' (Makino) *''Castanopsis cuspidata'' var. ''sieboldii'' (Makino) *''Castanopsis cuspidata'' var. ''thunbergii'' (Makino) *''Castanopsis cuspidata'' f. ''variegata (G.Nicholson)'' {{Fin div col}} == Usos == Esta especie úsase para a revexetación, e para obter zonas de sombra e refuxio para as aves, e tamén se planta como árbore ornamental. A súa [[madeira]] úsae para obter [[Carbón|carbón vexetal]] e [[Papel|polpa de papel]].<ref>Centre for Agriculture and Bioscience International (2017): ''Invasive Species Compendium''.</ref> == Ameazas == A especie está ameazada pola perda de hábitat no Xapón, como resultado da explotación humana dos bosques.<ref>Yamada, H.; Yamaguci, K. & Miyaura, T. (2002): "Effect of Japan Sea climate on geographic distribution of ''Castanopsis sieboldii'' and ''C. cuspidata''". ''Journal of Forest Research'' '''7''': 67–71. ([https://link.springer.com/article/10.1007/BF02762510 Resume]).</ref> Descoñécese a magnitude desta ameaza. Noutras áreas, sábese que a especie está indo ben.<ref>Hirayama, K.; Kawamura, S.; Nishimura, T. & Takahara, H. (2010): "Establishment of the evergreen broad-leaved tree species ''Castanopsis cuspidata'' in an abandoned secondary forest in western Japan". ''Journal of Plant Research'' '''123''' (5): 655-63.</ref> A especie non está ameazada en Corea.<ref name=U/> == Estado de conservación == A [[Unión Internacional para a Conservación da Natureza e dos Recursos Naturais]] (UICN), tendo en conta que a especie está moi estendioda no Xapón, e é unha árbore de sucesión tardía que a miúdo forma parte da [[Sucesión ecolóxica|vexetación clímax]] da [[laurisilva]], e de que nalgunhas áreas mostra un aumento na súa área de distribución, aínda que noutras o seu hábitat, e polo tanto a área da especie está experimentando unha diminución como resultado da explotación humana, aínda que a importancia desta ameaza non se coñece actualmente, non se espera que cause unha diminución que a faga chegar a unha categoría de ameaza importante nos próximos 100 anos, polo que avalía o seu status como ''LC'' (pouco preocupante).<ref name=U/> == Galería de imaxes == <gallery mode="packed"> File:Mt Kinka Driveway2008-1.jpg|Bosque File:Shinomura-Hachiman-gû Shintô Shrine - Castanopsis cuspidata.jpg|Árbore no seu hábitat File:Castanopsis cuspidata.JPG|Follaxe File:Castanopsis cuspidata1.jpg|Codia File:Castanopsis cuspidata kz02.jpg|[[Amento]] masculino File:Castanopsis cuspidata nuts, by Omar Hoftun.jpg|froitos </gallery> == Notas == {{listaref|2}} == Véxase tamén == {{commonscat|Castanopsis cuspidata}} {{wikispecies|Castanopsis cuspidata}} === Bibliografía === * Ōi, Jisaburō; Meyer, Frederick G. & Walker, Egbert H. (1965): [https://library.si.edu/digital-library/book/floraofjapaninen00oiji ''Flora of Japan'']. [[Washington, D.C.]]: [[Smithsonian Institution]]. ISBN 0-8747-4708-2. === Outros artigos === * [[Fagáceas]] * ''[[Castanopsis]]'' {{control de autoridades}} [[Categoría:Castanopsis]] cpf2zzrw91ar50dmfkax89c5tjw8e2a 0 501984 7105044 6953748 2025-06-23T22:31:15Z O Breixo 127505 7105044 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento|imaxe= Thutmose III at Karnak.jpg |descrición_imaxe=[[Thutmose III]] representado en [[Karnak]] |resultado=Vitoria exipcia decisiva |combatentes1=[[Imperio Novo de Exipto]] |combatentes2=[[Canaán]]<br />[[Qadesh]]<br />[[Megido]]<br />[[Mitani]] |comandante1=[[Thutmose III]] |comandante2= [[Durusha]], rei de [[Kadesh]]<ref>[http://www.absoluteastronomy.com/topics/Battle_of_Megiddo_(15th_century_BC) Battle Of Megiddo]</ref> |soldados1=10&nbsp;000-30&nbsp;000<ref>''[http://books.google.es/books?id=SWBkx0UlgMAC&pg=PA3&dq=battle+of+megiddo+10,000&hl=es&ei=y35iTpm-Muna0QHOzZSlCg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CC8Q6AEwAQ#v=onepage&q=battle%20of%20megiddo%2010%2C000&f=false Battles That Changed History: An Encyclopedia of World Conflict]''. Spencer Tucker, pp. 3, ABC-CLIO, 2010.</ref><br /><small>(posiblemente 10&nbsp;000-15&nbsp;000)</small><ref>''[http://books.google.es/books?id=FXlcvNDUTzcC&pg=PA279&dq=battle+of+megiddo+10,000&hl=es&ei=GYBiTr-8McfK0AGMgL3wCQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CDQQ6AEwAg#v=onepage&q=battle%20of%20megiddo%2010%2C000&f=false The Secular and the Sacred Harmonized]''. Eloise T. Choice, pp. 279, AuthorHouse, 2005</ref><ref>''[http://books.google.es/books?id=LtILenUPa1sC&pg=PR19&dq=battle+of+megiddo+10,000&hl=es&ei=_YBiTriPMYP20gGr6riSCg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=6&ved=0CEIQ6AEwBQ#v=onepage&q=battle%20of%20megiddo%2010%2C000&f=false Siegecraft - No Fortress Impregnable]''. Harold A. Skaarup, pp. xix, iUniverse, 2003.</ref><ref name= Ref1 >''[http://books.google.es/books?id=jCKU6fA8nZIC&pg=PT103&dq=battle+of+megiddo+10,000&hl=es&ei=coFiTt_fDsHV0QGntuSeCg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CD0Q6AEwAw#v=onepage&q=battle%20of%20megiddo%2010%2C000&f=false Thutmose III: a military biography of Egypt's greatest warrior king]''. Richard A. Gabriel, pp. 92, Potomac Books, Inc., 2009.</ref><ref name= Ref2 >''[http://books.google.es/books?id=2uDdg8bDVzMC&pg=PA205&dq=battle+of+megiddo+10,000&hl=es&ei=dYBiTqfuNYrv0gHEhbnwCQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=10&ved=0CFcQ6AEwCQ#v=onepage&q=battle%20of%20megiddo%2010%2C000&f=false The wars in Syria and Palestine of Thutmose III]''. Donald B. Redford, pp. 205, BRILL, 2003.</ref><ref name= Ref3 >''[http://books.google.es/books?id=-L9mAAAAMAAJ&q=battle+of+megiddo+10,000&dq=battle+of+megiddo+10,000&hl=es&ei=NYNiTvXGJ4Hw0gHU9omPCg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7&ved=0CEsQ6AEwBg The great battles of antiquity: a strategic and tactical guide to great battles that shaped the development of war]''. Richard A. Gabriel & Donald W. Boose, pp. 51, Greenwood Press, 1994.</ref><br />2000 cabalos<ref name= Ref2 /><ref name=Ref4>[https://web.archive.org/web/20120110111140/http://www.militaryphotos.net/forums/archive/index.php/t-34898.html The Battle of Megiddo the first battle recorded in history (Archive) - Military Photos]</ref><br /><small>(~1000 [[Carro de guerra|carros de guerra]])</small><ref name= Ref4 /> |soldados2=10&nbsp;000<ref name= Ref1 /><ref>[http://www.youtube.com/watch?v=x7UAsO1hn9c Ancient Egyptians: The Battle of Megiddo (2003). Part 1 of 5 (en inglés)]</ref>-20&nbsp;000<ref name= Ref1 /><br /><small>(posiblemente 10&nbsp;000-15&nbsp;000)</small><ref name= Ref1 /><ref name= Ref3 /><br />2000 cabalos<ref name= Ref4 /><br /><small>(~1000 carros de guerra)</small><ref name= Ref4 /> |baixas1= Descoñecidas, pero moi altas. |baixas2= 83 mortos, 340 prisioneiros, 924 carros e 200 armaduras<ref name= Ref1 /> }} A '''batalla de Megido''' ([[Século -XV|século XV]] a. [[Século -XV|C]].) librouse entre as forzas [[Exipto|exipcias]] baixo o mando do [[faraón]] [[Thutmose III]] contra unha coalición [[Canaán|cananea]] comandada polo rei de [[Qadesh|Kadesh]], para dirimir a soberanía sobre Retenu. A data máis comunmente aceptada do feito é o [[16 de abril]] de 1457 a. C (conforme á [[Cronoloxía do Antigo Oriente Próximo]]), aínda que algúns autores sitúana no 1482 a. C. ou no 1479 a. C. Terminou cunha vitoria exipcia, que obrigou aos cananeos a retirarse á cidade de Megido, onde posteriormente foron asediados e vencidos. Co restablecemento da dominación exipcia en [[Canaán]], [[Thutmose III]] comezou un reinado no que o imperio exipcio alcanzou a súa época de maior expansión. É a primeira batalla da historia da que existe unha relación histórica detallada. Nela rexístrase por vez primeira a utilización do arco composto e dáse o primeiro reconto de baixas.<ref>Trevor N. Dupuy, ''Evolution of Weapons and Warfare''.</ref> Todos os detalles da batalla proceden de fontes exipcias, principalmente das escrituras [[Xeróglifo exipcio|xeroglíficas]] do templo de [[Amón]] en Karnak, [[Tebas, Exipto|Tebas]] (actual [[Luxor]]) feitas polo escriba militar Tjaneni; tamén na estela de Gebel Barkal, nunha estela do templo de [[Ptah]] de Karnak e nunha [[Estela (monumento)|estela]] de Armant. == Revolta cananea == Ao final da rexencia de raíña-faraón [[Hatshepsut]], os gobernantes da antiga Retenu tentaron liberarse do xugo da hexemonía exipcia. [[Thutmose III]], sucesor da súa madrasta Hatshepsut, tivo que lidar desde o primeiro momento do seu reinado con estes levantamentos. Retenu aliouse co reino de [[Mitanni|Mitani]] nas beiras do [[Río Éufrates|Éufrates]], e co de [[Qadesh|Kadesh]], cunha fortaleza que lles servía de refuxio. A esta alianza uniuse tamén Megido, cidade de importancia estratéxica pola súa situación xeográfica no val de Jezreel, tras o monte Carmelo e o [[Mar Mediterráneo|Mediterráneo]], desde onde se podía controlar a ruta principal entre [[Exipto]] e [[Mesopotamia]]. O rei de Kadesh asumiu o mando desta coalición. [[Ficheiro:Amarna.JPG|esquerda|miniatura|293x293px|O [[Crecente Fértil]] na época dourada do [[Imperio Novo de Exipto|Imperio Novo]]. Principais cidades.]] == Campaña exipcia == [[Thutmose III]] reuniu un grande exército de carros de guerra e [[infantaría]] que sumaba 10.000 homes.<ref>Cline: op. cit., páx. 17.</ref> Este alto número é coherente coa lonxitude da liña de marcha descrita, de varios quilómetros de lonxitude. Seguindo o Camiño de Horus, este exército reuniuse na fortaleza fronteiriza de Tharu (chamada Sile en grego) e chegou dez días despois á cidade leal de [[Gaza, Palestina|Gaza]]. Tras un día de descanso, marchou cara a Yehem, onde chegou tras outros once días. Desde aquí deberían seguir cara ao norte, e pasar polo monte Carmelo, tras o cal se atopaba a cidade de Megido, onde se reuniran as forzas alzadas. Había tres posibles rutas desde Yehem a Megido. Tanto a do norte, vía Zefti (ou Dyefti), como a do sur, vía Taanach, daban acceso seguro ao val de Jezreel.<ref name="Tomac Petar 1959. p.21">Tomac Petar, Vojna Istorija, 1959. páx. 21.</ref> A ruta do medio, pasando por Aruna, era perigosa: seguía un canón estreito, e as tropas só poderían viaxar en fila. Se o inimigo esperaba ao final do canón os exipcios poderían ser facilmente divididos e atacados. Contra a opinión dos líderes do seu exército de tomar calquera dos camiños máis seguros, Thutmose III decidiu marchar polo camiño máis estreito pero máis curto cara a Megido.<ref>Cline: op. cit., páx. 18.</ref> O propio Thutmose III conduciu os seus homes cara a Aruna. A cidade estaba debilmente protexida: un rápido asalto exipcio dispersou á gornición rebelde. Estes, pensando que os exipcios marcharían polo camiño máis seguro, dispuxeran destacamentos axexando as rutas norte e sur, deixando descuberto o val polo que o exército exipcio avanzou sen oposición. == Batalla e asedio == [[Ficheiro:Megiddo Model 0661 (520316241).jpg|miniatura|300x300px|Maqueta de [[Megido]].]] [[Thutmose III|Thutmose]] ordenou acampar e durante a noite despregou as súas forzas cerca do inimigo. Á mañá seguinte atacou. Os rebeldes estaban nas alturas xunto á fortaleza. A liña exipcia dispúxose nunha formación cóncava que ameazaba os dous flancos rebeldes, con Thutmose no centro dirixindo o ataque. A disposición dos exipcios, xunto co seu número e a sorpresa do ataque desfixeron a formación dos rebeldes, que se retiraron á cidade, pechando as portas tras eles. As forzas rebeldes dispersas, incluíndo aos reis de Megido e [[Qadesh|Kadesh]], conseguiron reorganizarse dentro da cidade, e axudaron aos que quedaran fóra a subir a muralla. Os exipcios, entretidos saqueando o campamento rebelde, perderon a oportunidade dunha rápida conquista véndose obrigados a cercar Megido durante sete meses, tras os cales a cidade se rendeu, aínda que o rei de Kadesh fuxiu.<ref>Cline: op. cit., páx. 21.</ref> O botín conseguido polos exipcios quedou anotado en Karnak:<ref>Cline: op. cit., páx. 22.</ref> {{cita|340 prisioneiros vivos e 83 mans. 2.041 eguas, 191 poldros, 6 sementais. Un carro traballado en ouro, a súa vara de ouro, deste vil inimigo; un fermoso carro traballado en ouro do príncipe de Megido, 892 carros do seu miserable exército; en total, 924 carros. Unha fermosa armadura de bronce pertencente ao príncipe de Megido, 200 armaduras do seu vil exército, 502 arcos, 7 varas de madeira do inimigo, traballadas en prata. Ademais 1.929 cabezas de gando grande, 2.000 de gando pequeno, 20.500 ovellas.<ref>Traducido por Henry Breasted James en 1906 ao inglés</ref>}} Posteriormente en Yenoam, Nuges, Herenkeru e outras cidades rendidas nesta mesma campaña tomaríase máis botín, incluíndo reféns e escravos. == Consecuencias == Seguindo o costume da época, [[Thutmose III]] tomou como reféns os fillos de cada un dos reis derrotados. Despois de ser educados na corte exipcia, foron devoltos aos seus lugares de orixe, onde gobernaron co consentimento de Exipto. A vitoria de Megido foi só o comezo da pacificación de Canaán e Siria. A esta batalla seguirían unha serie de campañas, con periodicidade case anual, que suporían a expansión do poder de Exipto até o norte de Mesopotamia.<ref>Paul K. Davis, ''100 Decisive Battles from Ancient Times to the Present: The World’s Major Battles and How They Shaped History'' ([[Oxford University Press]], 1999), pp. 1.</ref> == Notas == {{Listaref|2}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * Cline, Eric (2000) The Battles of Armageddon:Meggido and the Jezreel Valley from the Bronze Age to the Nuclear Age University of Michigan Press. ISBN 0-472-097393-3 * {{Cita web|apelidos=Dollinger|nome=André|ano=2000|url=http://www.reshafim.org.il/ad/egypt/megiddobattle.htm|título=Thutmose III: The Battle of Megiddo|obra=|data-acceso=26 de setembro de 2009|lingua=inglés}} * Dupuy, Trevor Nesbit. ''The Evolution of Weapons and Warfare''. DaCapo, 1990. ISBN 0-306-80384-4 * Dupuy, Richard Ernest, and Dupuy, Trevor Nesbit. The encyclopedia of military history from 3500 B.C. to the present. * Redford, Donald B. ''Wars in Syria and Palestine of Thutmose III''. E J Brill, 2003. ISBN 90-04-12989-8 === Ligazóns externas === {{Commonscat|Battle of Megiddo (15th century BC)}} * [https://www.youtube.com/watch?v=voSfYHbZJtk Youtube - Documental: ''La batalla de Megiddo''] {{es}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas]] [[Categoría:Historia antiga de Exipto‎]] [[Categoría:Batallas do século -XV]] ihfm9f4u8heuvtxuiyyvz6qo6fpbxip 0 504056 7105045 6631997 2025-06-23T22:32:02Z O Breixo 127505 7105045 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |combatentes1 = [[Anglosaxóns]] |combatentes2 = Viquingos daneses |comandante1 =[[Æthelwulf]] |comandante2 =Descoñecido }} A '''batalla de Aclea''' foi un acontecemento bélico que tivo lugar no 851 (aínda que para outras fontes foi non 852)<ref name=":0">{{Cita web|url=https://archaeologydataservice.ac.uk/archiveDS/archiveDownload?t=arch-379-1/dissemination/pdf/vol_25/surreyac025_136-138_anon.pdf|páxina-web=archaeologydataservice.ac.uk|título=THE BATTLE OF OCKLEY, A.D. 852.|data-acceso=5-8-2020|lingua=en}}</ref> entre [[anglosaxóns]] e [[Viquingo|viquingos]] daneses nalgún lugar de [[Ockley (Surrey)|Ockley]], [[Surrey]].<ref> ''[[Crónica anglosaxoa]]: [[Manuscrito de Winchester]] (''Traducido por M. Swanton (2000), Phoenix Press)</ref><ref>Williams, Ann (1991) ''A Biographical Dictionary of Dark Age Britain'', Seaby</ref> == Contexto == Os saxóns de [[Aethelwulf de Wessex|Aethelwulf]], rei de [[Wessex]], tiveron que facer fronte a outra onda de invasores [[daneses]]. Aínda que non existen moitos detalles sobre a batalla, a maior parte da información procede da ''[[Crónica anglosaxoa]]'' na que se mencionan, ese ano, 5 ataques viquingos no sur de [[Inglaterra]]: {{Cita|''350 Naves [viquingas] asucaron o [[Río Támese|Támese]] arrasando [[Canterbury]] e [[Londres]], obrigando a [[Beorhtwulf de Mercia|Beorhtwulf]], rei de [[Mercia]], fuxir co seu exército cara ao sur do Támese en Surrey, e o rei Aethelwulf e o seu fillo [[Aethelbald de Wessex|Aethelbald]] co exército de Wessex loitaron contra eles en Oak Field [Aclea], e fixeron a maior matanza de invasores pagáns que ouvimos até o día de hoxe,<ref> "até o diía de hoxe" refírese a corenta anos máis tarde, cando principiou a escrita da [[Crónica anglosaxoa|Cronica anglosaxoa]].</ref>obtendo a vitoria.''<ref>Swanton (2000), p. 64</ref><ref>Baker (1995), p. 28</ref>}} Nun período de constantes enfrontamentos cons viquingos, a partir do 793, a batalla de Aclea foi unha excepcional vitoria dos anglosaxóns pois as invasións fóronse intensificando até a chegada do [[Grande exército pagán]] no 865. Daquela, a batalla de Aclea quedara reducida a unha simple anécdota histórica. == Localización == A localización exacta da batalla aínda non se identificou con certeza. A proposta con máis partidarios é a de Oakley en Surrey mais tamén se teñen considerado Oakley Wood,<ref name=":0" /> preto de [[Merstham]] (Surrey) ou Oakley en [[Hampshire]].<ref>Asser (2013), nota 38, <abbr>p.</abbr> 12</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{Cita libro|título=Histoire du roi Alfred|apelidos=Asser (traducido por Alban Gautier)|editorial=Les Belles Lettres|ano=2013|ISBN=978-2-251-34063-0|ref=|lugar=París|lingua=fr}} * {{Cita libro|título=England in the Early Middle Ages|apelidos=Baker|nome=Derek|editorial=Academia|ano=1993|ISBN=978-0-85115-647-7|ref=|lugar=Dallas|lingua=en}} * {{Cita libro|título=Alfred the Great: Asser's Life of King Alfred & Other Contemporary Sources|url=https://archive.org/details/alfredgreatasser0000asse|editorial=Penguin Classics|ano=1983|ISBN=978-0-14-044409-4|ref=|lugar=Londres|apelidos-editor=Keynes|nome-editor=Simon|apelidos-editor2=Lapidge|nome-editor2=Michael|lingua=en}} * {{Cita libro|título=The Anglo-Saxon Chronicles|url=https://archive.org/details/anglosaxonchroni0000unse_o1n1|apelidos=Swanton|nome=Michael, ed.|editorial=Phoenix Press|ano=2000|ISBN=978-1-84212-003-3|ref=|lugar=Londres|lingua=en}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Surrey]] [[Categoría:851]] [[Categoría:Historia de Inglaterra]] [[Categoría:Batallas do século IX]] t6exv04b43dyfv12mqx3vlnpciuhl0h 0 507982 7104960 7071837 2025-06-23T21:15:14Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104960 wikitext text/x-wiki {{Biografía|nome=Bernd Kluge|relixión=|sinatura=|premios=- ([[2002]]): [[Premio da Sociedade de Historia Monetaria Internacional|Premio da SHMI]].<br/>- ([[2009]]): [[Medalla Huntington]] (''[[American Numismatic Society|ANS]]''). <br/>- ([[2013]]): [[Medalla Eckhel]] ([[Sociedade Numismática Austríaca|ÖNG]]).<br/>- ([[2015]]): [[Medalla da Royal Numismatic Society|Medalla da ''RNS'']].|influíu=|influído=|coñecido=Estudos de [[numismática]] [[Idade Media|medieval]].|alumnos_tese=|director_tese=Bernhard Töpfer.|alma_máter=[[Ficheiro:Huberlin-logo.svg|border|15px]] [[Universidade Humboldt de Berlín]].|campo=[[Numismática]].|cónxuxe=|imaxe=Bernd Kluge Numismatiker.jpg|etnia=|nacionalidade=[[Alemá]]|residencia=|lugar_morte=|morte=|lugar_nacemento=[[Ficheiro:Wappen Cottbus.svg|border|15px]] Cottbus.<br/>[[Ficheiro:Flag of Brandenburg.svg|border|20px]] [[Brandeburgo]]<br/>{{ALE}}|nacemento=[[18 de xuño]] de [[1949]]|texto_imaxe=<small>'''Bernd Kluge''' en [[2017]]</small>|ancho_imaxe=220px|notas=}} '''Bernd Kluge''', nado o [[18 de xuño]] de [[1949]] en Cottbus, [[Brandeburgo]], é un [[numismático]] [[Alemaña|alemán]] especializado na [[moeda]] [[Idade Media|medieval]].<ref name=":1">[[Ursula Kampmann|Kampmann, U.]] (2014). "[https://coinsweekly.com/the-era-kluge-draws-to-an-end/ The era Kluge draws to an end]". En ''Coins Weekly''. 8 de outubro.</ref> == Traxectoria == Bernd Kluge estudou Historia Medieval na [[Universidade Humboldt de Berlín]].<ref name=":1" /> Desde de [[1972]] exerceu o seu labor no [[Gabinete Numismático de Berlín|Gabinete Numismático (''Münzkabinett'') de Berlín]], sito no [[Museo Bode]], primeiramente como colaborador [[científico]], a partir de [[1982]] como conservador, desde [[1988]] en condición de vicedirector, e entre [[1992]] e [[2014]] como director da institución.<ref>"Direktoren und Kustoden". En Kluge, B. (2004). ''[https://www.yumpu.com/de/document/read/11205815/bernd-kluge-das-munzkabinett-museum-und-wissenschaftsinstitut Das Münzkabinett - Museum und Wissenschaftsinstitut]''. [[Gabinete Numismático de Berlín|Münzkabinett]]. Berlín. Páxinas 101-106. ISBN [[Especial:Fontes_bibliográficas/9783886094943|978-3886094943]]</ref> Durante a súa dirección, o ''Münkabinett'' organizou en [[Berlín]], en setembro de [[1997]], o XII [[Congreso Internacional de Numismática]], do [[Consello Internacional de Numismática]].<ref name=":1" /><ref>Kluge, Bern; Weiiser, B. (2000). ''Akten = Proceedings = Actes. XII. Internationaler Numismatischer Kongress, Berlin 1997''. Münzkabinett . ISBN 9783786123736</ref> Ademais, Bernd Kluge foi profesor de [[Numismática]] medieval na [[Universidade Humboldt de Berlín|Universitdade Humboldt de Berlín]].<ref name=":2" /> Kluge xubilouse en outubro de [[2014]].<ref name=":1" /> Entre os anos [[1993]] e [[1999]] foi membro da [[Comisión Numismática dos Estados da República Federal de Alemaña]].<ref name=":1" /><ref name=":2" /> == Recoñecementos == * ([[2002]]): [[Premio da Sociedade de Historia Monetaria Internacional]].<ref>{{Cita web|título=Gesellschaft für Internationale Geldgeschichte|url=http://www.gig-geldgeschichte.de/pages/Ehrenpreise.htm|páxina-web=www.gig-geldgeschichte.de|data-acceso=2021-05-28}}</ref> * ([[2009]]): [[Medalla Huntington]], da ''[[American Numismatic Society]]'', de [[Nova York]].<ref>"[http://numismatics.org/huntingtonwinners/ Recipients of the Huntington Medal Award] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181002214929/http://numismatics.org/huntingtonwinners/ |date=02 de outubro de 2018 }}". ''American Numismatic Society''.</ref><ref name=":2">"[https://www.coinsweekly.com/en/ANS-confers-Huntington-Medal-Award-to-Bernd-Kluge/4?&id=473 ANS confers Huntington Medal Award to Bernd Kluge]". ''Coins Weekly''.</ref> * ([[2013]]): [[Medalla Eckhel]], da [[Sociedade Numismática Austríaca]], de [[Viena]].<ref>"[https://oeng.at/wp/ehrungen/eckhel-medaille-2 Die Eckhel Medaille] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211008213801/https://oeng.at/wp/ehrungen/eckhel-medaille-2 |date=08 de outubro de 2021 }}". Sitio web da OENG.</ref> * ([[2015]]): [[Medalla da Royal Numismatic Society|Medalla da ''Royal Numismatic Society'']], de [[Londres]].<ref>"[https://numismatics.org.uk/honours-and-awards/the-societys-medal/ The Society’s Medal]". ''Royal Numismatic Society''.</ref> * Membro de honra da [[Sociedade Numismática Austríaca]].<ref>"[https://oeng.at/wp/ehrungen/ehrenmitglieder Ehrenmitglieder]{{Ligazón morta|data=maio de 2025 }}". Sitio web da OENG.</ref> == Publicacións == Esta é unha escolma das [[monografía]]s máis salientables publicadas ao longo da traxectoria académica de Bernd Kluge:<ref>"[https://sites.google.com/site/digitallibrarynumis/03-index/k/kluge-bernd-1949 Kluge, Bernd 1949-] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210728131514/https://sites.google.com/site/digitallibrarynumis/03-index/k/kluge-bernd-1949 |date=28 de xullo de 2021 }}". ''Digital Library Numis''.</ref><ref>"[https://www.worldcat.org/search?q=au%3AKluge%2C+Bernd%2C&qt=hot_author Kluge, Bernd]". ''WorldCat''.</ref> * ([[1976]]). ''Brakteaten. Deutsche Münzen des Hochmittelalters'', Berlín. * ([[1984]]). ''Brakteaten. Mitteldeutsche Brakteaten aus dem Münzkabinett der staatlichen Museen zu Berlin. Einführungen und Erläuterungen''. Prisma-Verl. Zenner und Gürchott. * ([[1991]]). ''Deutsche Münzgeschichte von der späten Karolingerzeit bis zum Ende der Salier (ca. 900 bis 1125)''. Thorbecke, Sigmaringen. ISBN 9783799541398 * ([[1993]]). ''Fernhandel und Geldwirtschaft. Beiträge zum Münzwesen in sächsischer und salischer Zeit'' (editor)''.'' Thorbecke, Sigmaringen. ISBN 9783799541442 * ([[1997]]): ''A Survey of Numismatic Research 1990-1995'' (con [[Cécile Morrisson]]). [[Consello Internacional de Numismática|International Numismatic Commission]]. Berlín. ISBN 9788885873001 * ''(''[[2004]]). ''[https://www.yumpu.com/de/document/read/11205815/bernd-kluge-das-munzkabinett-museum-und-wissenschaftsinstitut Das Münzkabinett - Museum und Wissenschaftsinstitut]''. [[Gabinete Numismático de Berlín|Münzkabinett]]. Berlín. ISBN [[Especial:Fontes_bibliográficas/9783886094943|978-3886094943]] * ([[2006]]). ''Münzen und Medaillen. Die Ausstellung des Münzkabinetts im Bode-Museum''. Prestel Verlag. Berlín. ISBN 978-3791337463 * ([[2007]]). ''Numismatik des Mittelalters''. Vol. 1: ''Handbuch und Thesaurus Nummorum Medii Aevi''. Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Viena. ISBN 978-3-88609-603-9 * ([[2014]]). "Gold gab ich für Eisen" (con [[Bernhard Weisser|B. Weisser]]). En ''Das Kabinett.'' Nº 14. [[Gabinete Numismático de Berlín|Münzkabinett]], Berlín. ISBN 978-3-88609-748-7 == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Outros artigos === * [[Gabinete Numismático de Berlín]] {{Medalla da Royal Numismatic Society}} {{Medalla Huntington}} {{Premio da Sociedade de Historia Monetaria Internacional}} {{Medalla Eckhel}} {{control de autoridades}} {{ORDENAR:Kluge, Bernd}} [[Categoría:Nados en 1949]] [[Categoría:Nados en Brandeburgo]] [[Categoría:Numismáticos de Alemaña]] [[Categoría:Galardoados coa medalla Huntington]] [[Categoría:Galardoados coa medalla da Royal Numismatic Society]] [[Categoría:Galardoados co premio da Sociedade de Historia Monetaria Internacional]] [[Categoría:Galardoados coa medalla Eckhel]] [[Categoría:Persoas relacionadas co Gabinete Numismático de Berlín]] [[Categoría:Membros da Comisión Numismática dos Estados da República Federal de Alemaña]] [[Categoría:Directores de museos]] [[Categoría:Alumnos da Universidade Humboldt de Berlín]] [[Categoría:Profesores da Universidade Humboldt de Berlín]] 9ev57tyypuxjjtcnezz4jbehj08tsaz 0 508114 7105046 6950110 2025-06-23T22:32:30Z O Breixo 127505 7105046 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} [[Ficheiro:QarabaghWarMap(2020).svg|miniatura|250px|{{legend|#ff8071ff|Armenia}} {{legend|#fdae7bff|Territorio do antigo [[Óblast autónomo de Nagorno-Karabakh]] controlado pola [[República de Artsakh]]}} {{legend|#ffd078ff|Territorios que rodean o antigo óblast de Nagorno-Karabakh controlados pola [[República de Artsakh]]}} {{legend|#7fd281ff|Territorio [[Provincia de Shahumyan|reclamado]] pola República de Artsakh mais controlado por [[Azerbaidján]]}}{{legend|#59c45bff|Territorio sen disputa de Azerbaidján}}{{legend|#81ffceff|Territorio en disputa capturado por Azerbaidján}}.]] A '''segunda guerra de Nagorno-Karabakh''' foi un conflito de [[2020]] armado entre as forzas armadas de [[Azerbaidján]] e a autoproclamada [[República de Artsakh]], xunto con [[Armenia]], na rexión de Nagorno-Karabakh, sendo a máis recente escalada de hostilidades no conflito sen resolver de [[Nagorno-Karabakh]]. As hostilidades comezaron a mañá do [[27 de setembro]] de [[2020]] ao longo da [[liña de contacto de Nagorno-Karabakh]]. Ámbolos dous bandos informaron de baixas militares e civís.<ref name="aljaz">{{cita web |url=https://www.aljazeera.com/news/2020/9/27/heavy-fighting-erupts-in-disputed-nagorno-karabakh-region |título=Fighting erupts between Armenia, Azerbaijan over disputed region|editor=[[Al Jazeera]]|data=27 de setembro de 2020|dataacceso=27 de setembro de 2020}}</ref> En resposta aos ataques, Armenia e Artsakh introduciron a [[lei marcial]] e a [[mobilización militar]] total,<ref name="bbc_270920">{{Cita novas|date=27 de setembro de 2020|título=Armenia and Azerbaijan erupt into fighting over disputed Nagorno-Karabakh|lingua=inglés|editor=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-54314341|dataacceso=27 de setembro de 2020}}</ref><ref name="auto">{{cita web|url=https://in.reuters.com/article/armenia-azerbaijan-martial-law/nagorno-karabakh-announces-martial-law-and-total-mobilization-idINKBN26I086?il=0|título=Nagorno-Karabakh announces martial law and total mobilization|editor=[[Reuters]]|data=27 de setembro de 2020|dataacceso=27 de setembro de 2020|data-arquivo=11 de outubro de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20201011141606/https://in.reuters.com/article/armenia-azerbaijan-martial-law/nagorno-karabakh-announces-martial-law-and-total-mobilization-idINKBN26I086?il=0|url-morta=yes}}</ref> mentres que Azerbaidján introduciu a lei marcial e un [[toque de queda]].<ref>{{cita web |url=https://www.reuters.com/article/armenia-azerbaijan-curfew/azerbaijans-parliament-approves-martial-law-curfews-presidents-aide-idINKBN26I0OU |título=Azerbaijan's parliament approves martial law, curfews – president's aide|editor=[[Reuters]]| data=27 de setembro de 2020|dataacceso =27 de setembro de 2020}}</ref> O 28 de setembro, Azerbaidján declarou unha mobilización militar parcial.<ref>{{cita web |url=https://apa.az/en/azerbaijan-army-azerbaijani-armed-forces/Partial-mobilization-announced-in-Azerbaijan-331385 |título=Partial mobilization announced in Azerbaijan|editor=[[Azeri Press Agency]]|data=28 de setembro de 2020|dataacceso =28 de setembro de 2020}}</ref> Numerosos países e as [[Nacións Unidas]] expresaron a súa forte condena do conflito e pediron a ámbolos dous bandos unha desescalada nas tensións e o comezo inmediato de negociacións significativas,<ref name="f24_300920">{{Cita web|data=30 de setembr de 2020|título=UN Security Council calls for immediate end to fighting in Nagorno-Karabakh|url=https://www.france24.com/en/20200930-un-security-council-calls-for-immediate-end-to-fighting-in-nagorno-karabakh|dataacceso=30 de setembro de 2020|axencia=Associated Press|páxina-web=France 24|lingua=inglés}}</ref> mentres que [[Afganistán]], [[Paquistán]], [[Israel]] e [[Turquía]] expresaron o seu apoio a Azerbaidján. Turquía proporcionou apoio militar a Azerbaidján, aínda que o alcance deste apoio non está claro.<ref name="russiamatters01">{{cite web |last1=Kofman |first1=Michael |title=Armenia–Azerbaijan War: Military Dimensions of the Conflict |url=https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict |website=Russia Matters |publisher=[[Belfer Center for Science and International Affairs]] |archiveurl=https://archive.today/20201003115234/https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict |archivedate=03 de outubro de 2020 |date=2 de outubro de 2020 |quote=Turkey has publicly, and militarily, backed Azerbaijan in this conflict.... |data-acceso=08 de outubro de 2020 |url-morta=non }}</ref> [[Francia]] expresou o seu apoio a Armenia, e [[Irán]] foi acusado de apoiar a Armenia a pesar das súas peticións de paz na rexión.<ref>{{cita web|url=https://www.trtworld.com/magazine/what-s-iran-s-role-in-the-armenia-azerbaijan-clash-40114|título=What's Iran's role in the Armenia–Azerbaijan clash?|páxina-web=TRT World|apelido1=Sofuoglo|nome1=Murat|data=28 de setembro de 2020|dataacceso=7 de outubro de 2020}}</ref><ref name=alaraby>{{cita web|url=https://english.alaraby.co.uk/english/indepth/2020/10/6/could-the-armenia-azerbaijan-conflict-spark-a-proxy-war|título=How the Armenia–Azerbaijan conflict could spiral into a proxy war|páxina-web=The New Arab|apelido1=Fenton-Harvey|nome1=Jonathan|data=6 de outubro de 2020|dataacceso=7 de outubro de 2020}}</ref> Crese que [[Arabia Saudita]] e os [[Emiratos Árabes Unidos]] tamén apoiaron a Armenia neste conflito.<ref name=alaraby /> Os analistas internacionais consideran que o conflito foi iniciado por Azerbaidján,<ref name="russiamatters01" /><ref name="eurasianet_290920">{{Cita web|apelido1=Kucera|nome1=Joshua|data=29 de setembro de 2020|título=As fighting rages, what is Azerbaijan's goal?|url=https://eurasianet.org/as-fighting-rages-what-is-azerbaijans-goal|dataacceso=29 de setembro de 2020|páxina-web=EurasiaNet|language=en}}</ref> e os principais obxectivos desta ofensiva serían capturar distritos do sur Nagorno-Karabakh, que son menos montañosos e máis doados de tomar que a rexión do interior fortemente fortificada.<ref name="fp_280920">{{cite news |last=Palmer |first=James |date=28 de setembro de 2020 |title=Why Are Armenia and Azerbaijan Heading to War? |url=https://foreignpolicy.com/2020/09/28/why-are-armenia-azerbaijan-heading-to-war-nagorno-karabakh/ |work=[[Foreign Policy]] |access-date=29 de setembro de 2020}}</ref><ref name="eadaily_021020">{{cite web|last=|first=|date=2 de outubro de 2020|title='Забуксовала, заглохла': эксперт о военной операции Азербайджана в Карабахе|url=https://eadaily.com/ru/news/2020/10/02/zabuksovala-zaglohla-ekspert-o-voennoy-operacii-azerbaydzhana-v-karabahe|website=|publisher=EurAsia Daily|lingua=ruso|quote=Азербайджанская армия не выполнила за 5 дней ни одной задачи первого дня. Михаил Ходарёнок}}</ref> O apoio de Turquía a Azerbaidján crese que é un intento por estender a súa área de influencia ao aumentar as posicións de Azerbaidján no conflito ao tempo que marxina a influencia de Rusia na rexión.<ref name="russiamatters01" /><ref name="nyt_011020">{{Cite news|last=Gall|first=Carlotta|date=2020-10-01|title=Turkey Jumps Into Another Foreign Conflict, This Time in the Caucasus|language=inglés|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2020/10/01/world/middleeast/turkey-azerbaijan-armenia-war.html|access-date=2020-10-04|issn=0362-4331}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Primeira guerra de Nagorno-Karabakh]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:2020]] [[Categoría:Conflito de Nagorno-Karabakh]] [[Categoría:Guerras nas que participou Armenia]] [[Categoría:Guerras nas que participou Azerbaidján]] [[Categoría:2020 en Azerbaidján]] [[Categoría:Guerras do século XXI]] 29kmkpavpkjxdrbq7s6elek9csvmpih 0 510094 7105270 7085465 2025-06-24T09:15:19Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105270 wikitext text/x-wiki {{Biografía|Q101246843}} '''Carme Vidal Laxe''', nada en [[Fornelos de Montes]] en 1966, é unha [[Ensaio (literatura)|ensaísta]] e [[xornalista]] [[Pobo galego|galega]]. == Traxectoria == Estudou secundaria no [[IES Valle Inclán]] de [[Pontevedra]]. É licenciada en [[Filosofía]] e Ciencias da Educación e [[Xornalismo en Santiago de Compostela|Xornalismo]] na [[Universidade de Santiago de Compostela]]. Foi redactora no semanario ''[[A Nosa Terra (1977)|A Nosa Terra]]'' e formou parte do equipo de redacción de ''[[Sermos Galiza]]''.<ref>{{Cita web|título=Carme Vidal|url=http://consellodacultura.gal/noticia.php?id=4126&tipo=|páxina-web=CONSELLO DA CULTURA GALEGA|data-acceso=2020-11-06|lingua=en-US|nome=Consello da Cultura|apelidos=Galega}}</ref> Tamén colabora en [[Nós Diario]]. Formou parte Comisión de Igualdade do [[Consello da Cultura Galega]] e presentou ''[[Álbum de Mulleres]]''.<ref>{{Cita web|título=especial. Álbum de mulleres. culturagalega.org|url=http://culturagalega.gal/album/detalle_especial.php?id=129|páxina-web=culturagalega.gal|data-acceso=2020-11-06}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> Tamén foi secretaria da plataforma Galiza Cultura.<ref>{{Cita web|título=Galiza Cultura|url=http://galizacultura.gal/|páxina-web=Galiza Cultura|data-acceso=2020-11-06|lingua=gl-ES}}</ref> == Obras == Autora de tres biografías: * ''[[Maruxa Mallo]]'' ([[1999]]). A Nosa Terra. 125 páxs. ISBN 84-89976-89-9. * ''[[Syra Alonso]]. Diarios'' ([[2000]]). A Nosa Terra, Mulleres 3. Tradución Anxos García Sumai. 286 páxs. ISBN 84-95350-10-6 * ''[[Mercedes Núñez]]. Cárcere de Ventas'' ([[2005]]). A Nosa Terra, Mulleres. 180 páxs. ISBN 978-8496403338.<ref>{{Cita web|título=Un libro repasa la vida de Mercedes Núñez, presa en Ravensbruck, en el 60 aniversario de su liberación|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/vigo/2005/04/12/libro-repasa-vida-mercedes-nunez-presa-ravensbruck-60-aniversario-liberacion/0003_3630145.htm|páxina-web=La Voz de Galicia|data=2005-04-12|data-acceso=2020-11-06|lingua=es}}</ref> === Libros colectivos === * ''Voces de Atlántica'' (2005). [[Editorial Galaxia|Galaxia]]. Carme Vidal e David Barro conversan con varios artistas. ISBN 978-84-8288-812-5. * ''Xornalistas con opinión. Escolma de textos'' ([[2007]]). Galaxia. Artigo: Mª Luz Morales, a grande dama do xornalismo. ISBN 978-84-9865-043-3. * ''O triángulo vermello'' (2024)''.'' Vigo: Xerais. 40 páxs.<ref>{{Cita web|título=O triángulo vermello - Editorial Xerais|url=https://www.xerais.gal/libro/pequena-memoria/o-triangulo-vermello-carme-vidal-9788411102087/|páxina-web=www.xerais.gal|data-acceso=2024-09-20|lingua=gl}}</ref> Con Pablo Iglesias Núñez e Belén Diz. Sobre [[Mercedes Núñez]]. == Recoñecementos == En [[2014]] foi premio da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega ([[Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega|AELG]]) á mellor traxectoria no xornalismo cultural.<ref>{{Cita web|título=Carme Vidal: “O apoio social é imprescindíbel para manter medios en galego”|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/comunidade-sermos/carme-vidal-apoio-social-imprescindibel-manter-medios-galego/20140506024505026944.html|páxina-web=Nós Diario|data-acceso=2020-11-07|lingua=gl|nome=Nós|apelidos=Diario}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Vidal Laxe, Carme}} [[Categoría:Nados en Fornelos de Montes]] [[Categoría:Escritores de Galicia en lingua galega]] [[Categoría:Xornalistas de Galicia]] [[Categoría:Nados en 1966]] [[Categoría:Alumnos da Universidade de Santiago de Compostela]] 898h8zofm7nffpvwyhtafl2nb2n4xhe 0 510942 7105379 7049702 2025-06-24T11:44:43Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105379 wikitext text/x-wiki {{Atención|1=:[[Conversa:Caso Asunta Basterra]]|data=maio de 2024}} {{Acontecemento}} '''Asunta Yong Fang Basterra Porto''', nada como '''Fang Yong''' o [[30 de setembro]] de [[2000]] e finada o [[21 de setembro]] de [[2013]],<ref name="lavozdegalicia2017">{{cita novas|last1=Mahía |first1=Alberto |title=Caso Asunta: Los padres la asesinaron; pero ¿por qué lo hicieron? |url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2015/10/31/asunta-padres-mataron-hicieron/0003_201510G31P4996.htm |accessdate=22 de febreiro de 2019 |work=[[La Voz de Galicia]] |date=7 de xuño de 2017 |language=es}}</ref> era unha nena galega de orixe chinesa cuxo cadáver apareceu nunha pista forestal do [[municipio|concello]] de [[Teo]] o 22 de setembro de 2013,<ref name="crono20m"/> pouco antes de que cumprise trece anos. O forense determinou que morreu por [[asfixia]] e que lle deran 27 pílulas de [[Loracepam|Lorazepam]] o día da morte, máis de nove veces a dose máis alta para un adulto.<ref name="theguardian2016">{{cita novas|url=https://www.theguardian.com/world/2016/feb/02/why-did-two-parents-murder-their-adopted-child-asunta-fong-yang|data=2 de febreiro de 2016|título=Why did two parents murder their adopted child?|data-acceso=22 de febreiro de 2019|lingua=en|apelidos=Tremlett|nome=Gilles|xornal=theguardian.com}}</ref> A investigación sobre o seu asasinato coñeceuse como '''Caso Asunta Basterra''', ou simplemente '''Caso Asunta'''.<ref name="crono20m">{{cita web|url=http://www.20minutos.es/noticia/1929900/0/cronologia-caso-asunta/nina-muerta/santiago/ |título=Cronología del 'caso Asunta', la niña hallada muerta en Teo|editor=20minutos}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.lavozdegalicia.es/temas/caso-asunta|título=La Voz de Galicia. Temas|dataacceso=19 de novembro de 2018|páxinaweb=[[La Voz de Galicia]]}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://elpais.com/tag/caso_asunta/a/|título=Caso Asunta|dataacceso=19 de novembro de 2018|apelido=PAÍS|nome=Ediciones EL|páxinaweb=[[El País]]}}</ref><ref>{{cita novas|title=Adopted child's death grips Spain |url=https://www.iol.co.za/news/world/adopted-childs-death-grips-spain-1583228 |accessdate=22 de febreiro de 2019 |work=IOL News |agency=Axencia France-Presse |date=26 de setembro de 2013 |language=en}}</ref><ref>{{cita novas|title=为夺遗产？西班牙夫妇疑杀害中国养女 |url=http://news.sina.com.cn/w/2013-09-28/071028322344.shtml |accessdate=22 de febreiro de 2019 |work=Sina.com.cn |date=28 de setembro de 2013|language=zh}}</ref><ref name="elpais24052017">{{cite news |last1=de Pedro Amatria |first1=Gonzalo |title=Elías León Siminiani, director de 'El caso Asunta': "Rosario habla de su hija con un nivel de dolor y amor que estremece" |url=https://elpais.com/elpais/2017/05/17/tentaciones/1495015093_466655.html |accessdate=23 de febreiro de 2019 |work=El País |date=24 de maio de 2017 |language=es}}</ref> O caso atraeu un grande interese dos medios en España e no mundo, así como unha "declaración de preocupación" por parte do Ministerio de Asuntos Exteriores da [[República Popular da China]]. No xuízo, os pais adoptivos de Asunta, [[Alfonso Basterra Camporro]] e [[Rosario Porto Ortega]], foron declarados culpables da súa morte o [[30 de outubro]] de [[2015]]. Segundo os documentos do tribunal, a parella drogou a súa filla con Lorazepam durante tres meses e finalmente asfixiouna antes de desfacerse do corpo.<ref name="theguardian2016" /><ref name="straights">{{cita novas|title=Spanish woman tells court she did not kill adopted Chinese girl |url=https://www.straitstimes.com/world/europe/spanish-woman-tells-court-she-did-not-kill-adopted-chinese-girl |accessdate=22 de febreiro de 2019 |work=The Straits Times |agency=Axencia France-Presse |date=1 de outubro de 2015 |language=en}}</ref> Os pais, que mantiveron a súa inocencia, foron sentenciados a 18 anos de prisión.<ref name="theguardian2016" /> O 18 de novembro de 2020, a nai de Asunta, Rosario, foi atopada [[Enforcamento|aforcada]] na súa cela do cárcere de [[Brieva, Ávila|Brieva]] ([[provincia de Ávila]]), onde cumpría condena por asasinato. == Antecedentes == [[Asunta Basterra Porto]] naceu como Fang Yong en 2000 en [[Yongzhou]] ([[Hunan]]).<ref>{{cita web|url=http://ccaa.elpais.com/ccaa/2013/09/27/galicia/1380307110_373643.html|título= Asunta, una niña estudiosa y apegada a sus padres|editor=El País|nome1= Sonia|apelidos1=Vizoso|nome2=Xosé|apelidos2=Hermida |data=27 de setembro de 2013|dataacceso=19 de novembro de 2014}}</ref> Aos nove meses, foi adoptada por unha parella acomodada de [[Santiago de Compostela]], a avogada [[Rosario Porto Ortega|María del Rosario Porto Ortega]] (18-12-1969—18-11-2020)<ref>{{Cita novas|apelido=Vizoso|nome=Sonia|título=Una mujer ilustrada y cosmopolita|url=https://elpais.com/ccaa/2013/09/27/galicia/1380307859_239762.html|data=27 de setembro de 2013|dataacceso=19 de novembro de 2020|xornal=[[El País]]}}</ref> e o xornalista [[Alfonso Basterra Camporro]] (02-08-1964).<ref name="crono20m"/><ref>{{Cita novas|apelido=Vizoso|nome=Sonia|título=Un 'freelance' especializado en turismo|url=https://elpais.com/ccaa/2013/09/25/galicia/1380138797_490390.html|data=26 de setembro de 2013|dataacceso=19 de novembro de 2020|xornal=El País}}</ref><ref name="lavoz31102015">{{cita novas|last1=Capeáns |first1=Juan |last2=Mahía |first2=Alberto |title=Rosario y Alfonso sedaron y asfixiaron a Asunta |url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2015/10/31/rosario-alfonso-sedaron-asfixiaron-asunta/0003_201510G31P2996.htm |accessdate=23 de febreiro de 2019 |work=La Voz de Galicia |date=31 de outubro de 2015 |language=es}}</ref> Asunta foi a primeira nena chinesa adoptada na cidade de Compostela e unha das primeiras de Galicia. Asunta era unha nena con talento. Saltara un curso no colexio e facía [[ballet]], ademais de tocar o [[violín]] e o [[piano]].<ref name="theguardian2016"/> Estaba moi achegada aos seus avós maternos, que faleceran o ano antes da súa morte.<ref name="elmundo26092013">{{cita novas|last1=Lázaro |first1=Fernando |last2=Sueiro |first2=Marcos |title=La Guardia Civil quiere investigar la muerte de los abuelos de Asunta |url=https://www.elmundo.es/elmundo/2013/09/26/espana/1380191049.html |work=El Mundo |date=26 de setembro de 2013 |language=es}}</ref> A nai adoptiva de Asunta, Rosario Porto, proviña dunha destacada familia galega. O pai de Rosario, o avogado [[Francisco Porto Mella]] (finado en 2012), fora cónsul honorario de Francia. A súa nai [[María do Socorro Ortega Romero]] (finada en 2011) era unha reputada historiadora da arte e profesora universitaria.<ref name="theguardian2016" /><ref name="elpais23082017">{{cita novas|title=Rosario Porto: "Nadie lloró como yo por Asunta" |url=https://elpais.com/elpais/2017/08/23/eps/1503439528_150343.html |accessdate=22 de febreiro de 2019 |work=El País |date=23 de agosto de 2017 |language=es}}</ref><ref name="revistavanityfair">{{cite news |last1=Guerra |first1=Andrés |title=Así era la familia de Asunta a ojos de sus compañeros de colegio |url=https://www.revistavanityfair.es/poder/articulos/el-juez-vazquez-a-vanity-fair-esto-es-un-partida-de-ajedrez-y-estamos-haciendo-un-encaje-de-bolillos/18067 |accessdate=22 de febreiro de 2019 |work=Vanity Fair |date=27 de setembro de 2013 |language=es}}</ref> Porto estudou dereito na [[Universidade de Santiago de Compostela]] e exerceu no despacho do seu pai despois de se licenciar. Alfonso Basterra (1964), era un xornalista orixinario de [[Bilbao]], afincado en Santiago de Compostela dende hai 20 anos e especializado en temas económicos. Porto coñeceuno en 1990. Tras perder unha posición estable, dedicouse a colaboracións puntuais con algúns medios e a xestionar o gabinete de comunicación dalgunhas empresas turísticas.<ref>{{Cita web|url=https://www.20minutos.es/noticia/4478443/0/quien-era-rosario-oporto-condenada-muerte-hija-asunta/|título=Alfonso Basterra, periodista de origen bilbaíno y vida discreta}}</ref> Casaron en 1996 e vivían nun gran piso que os pais de Porto deran á súa filla. Rosario sufriu brotes de [[Lupus eritematoso sistémico|lupus eritematoso]], que levou aos médicos a desaconsellar o embarazo; por iso decidiron iniciar un proceso de adopción na China.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Melchor|nome=Xurxo|data=27 de setembro de 2013|título=La detenida padecía lupus y el pasado verano sufrió episodios de ansiedad.|revista=https://www.lavozdegalicia.es|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2013/09/27/detenida-padece-lupus-pasado-verano-sufrio-episodios-ansiedad/0003_201309G27P6993.htm|lugar=Santiago de Compostela|lingua=castelán|PMC=201309}}</ref> En 2001, viaxaron á China e adoptaron a Yong Fang, de nove meses e á que chamaron Asunta, no Instituto do Benestar de Guiyang. === Ruptura matrimonial === O 6 de xaneiro de 2013, Alfonso descubriu a infidelidade da súa muller ao revisar os seus [[Correo electrónico|correos electrónicos]]. O día 8 discutiron e produciuse a separación. Nun principio houbo escenas desagradables, Rosario sentíase acosada pois Alfonso enviáballe constantes mensaxes con reproches e acusacións. A sentenza de [[divorcio]] chegou o 14 de febreiro de común acordo. Alfonso Basterra acudiu a un [[Psicoloxía|psicólogo]] e co paso do tempo a parella chegou a un equilibrio: Alfonso coidaba da nena e de Rosario, que ademais da súa enfermidade, lupus, sufría episodios depresivos, e a cambio Rosario axudábao economicamente. Tamén vivía nunha casa próxima e podía estar coa súa filla cando quixer.<ref name="elpais23082017" /><ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=30 de maio de 2014|título=Los padres de Asunta pleitearon por la custodia de su hija en el proceso de divorcio.|revista=El Faro de Vigo|url=https://www.farodevigo.es/sucesos/2014/05/30/padres-asunta-pleitearon-custodia-hija-17202275.html}}</ref><ref>{{Cita libro|título=El crimen de Asunta|apelidos=Morcillo|nome=Cruz|editorial=La Esfera de los Libros|ano=2014|ISBN=978-84-9060-239-3|páxinas=73-83}}</ref> O 26 de xuño, Rosario ingresou no servizo de [[Neuroloxía]] no [[Hospital Clínico de Santiago]] por un empeoramento da súa enfermidade, con mareos, inestabilidade ao camiñar e [[pálpebra]] caída. Permaneceu ingresada ata o 1 de xullo. O seu ex-marido chegou a un acordo con ela: el coidará dela e da filla, pero impón a condición de que tiña que cortar a relación co seu amante o que foi aceptado por ela.<ref>{{Cita web|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2014/03/08/asunta-basterra-quiso-vengarse-ver-exmujer-seguia-siendo-infiel/0003_201403G8P2991.htm|páxina-web=lavozdegalicia.es|título=Caso Asunta: Basterra quiso vengarse al ver que su exmujer le seguia siendo infiel|data-acceso=8 de marzo de 2014}}</ref><ref>{{Cita libro|título=El crimen de Asunta|apelidos=Morcillo|nome=Cruz|editorial=La Esfera de los Libros|ano=2014|ISBN=978-84-9060-239-3|páxinas=88-99|lingua=español}}</ref> === Asalto no domicilio === Na noite do 4 ao 5 de xullo, ocorreu un estraño suceso que non se puido explicar. Entre as 02:30 e as 04:30 un home tentou estrangular a Asunta no seu cuarto. Rosario asegurou que deixara as chaves na porta por descoido e que, mentres durmía, escoitara ruídos polo que se levantou e se dirixiu ao cuarto da súa filla, onde un home forte e baixo que levaba [[Luva|luvas]] de [[látex]] tiña as mans no seu pescozo. Este home foi descrito pola prensa como "o home de negro". Rosario agarrouno, o home deulle un empurrón e fuxiu. Porén, Rosario non chamou a ninguén para que as axudase.<ref>{{Cita novas|data=22 de novembro de 2013|título=Caso Asunta: ¿Quién es el hombre de los guantes?|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2013/11/22/hombre-guantessecreto-sumario-secreto-familia/0003_201311G22P3995.htm|data-acceso=22 de novembro de 2013|apelidos=Pan|nome=José Manuel|data-publicación=22 de novembro de 2013|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita libro|título=El crimen de Asunta|apelidos=Morcillo|nome=Cruz|editorial=La Esfera de los Libros|ano=2014|ISBN=978-84-9060-239-3|páxinas=95-102}}</ref> Hai diferentes interpretacións deste incidente. Uns cren que foi un invento puro da nai, outros que foi un primeiro intento de asasinato realizado pola nai ou os pais, ou que foi unha escusa para lle dar orfidal. No xuízo, a veciña do terceiro piso de Rosario asegurou que esa noite ninguén entrou na casa porque os seus cans non ladraron.<ref>{{Cita novas|data=23 de xullo de 2014|título=Un crimen que comenzó una madrugada de julio|url=https://www.laopinioncoruna.es/sucesos/2014/07/23/crimen-comenzo-madrugada-julio-24740689.html|data-acceso=23 de xullo de 2014}}</ref><ref>{{Cita novas|data=23 de xullo de 2014|título=La vecina de Rosario Porto pone en duda el incidente del desconocido que entró en casa|url=https://www.laopinioncoruna.es/sucesos/2014/07/23/crimen-comenzo-madrugada-julio-24740689.html|data-acceso=23 de xullo de 2014}}</ref> A nai non presentou denuncia. Asunta díxolle á súa mellor amiga a través de [[WhatsApp]] que alguén intentara matala esa noite, pero entón non volveu falar con ela. Nunha excursión con outra amiga, Asunta contou a historia con sinais de angustia e a nai da amiga púxose en contacto con Rosario e instouna a denuncialo. Rosario foi preguntar á comisaría de Santiago pero finalmente decidiu non presentar denuncia, aínda que lle comunicou á nai da amiga que a presentara.<ref>{{Cita novas|data=18 de novembro de 2020|título=¿Mataron Rosario Porto y Alfonso Basterra a Asunta porque les molestaba?|url=https://www.elmundo.es/cronica/2020/11/18/5fb4ee0efc6c83cf048b45e8.html|data-acceso=18 de novembro de 2020|apelidos=Ortiz|nome=Ana María}}</ref><ref>{{Cita novas|data=12 de decembro de 2013|título=Asunta: "No hables de esto a nadie"|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2013/12/12/asunta-hables-intentado-matar/0003_201312G12P2991.htm|data-acceso=12 de decembro de 2013|apelidos=Melchor|nome=Xurxo}}</ref> En xullo, Asunta asistiu a clases de música. O 9 de xullo o pai levou a súa filla con signos de [[somnolencia]] ou mareo. O pai afirma que a filla tiña unha [[alerxia]] e que lle deran un [[antihistamínico]] que provocou esa reacción. O día 22 volveu ocorrer un incidente semellante: a nena non era capaz de xogar ben, estaba medio durmida, tiña problemas para camiñar. Ante as preguntas da directora da academia de música, Asunta afirmou que lle estaban a dar un po branco que sabía moi mal e que a deixaba durmida durante horas. Preguntada pola directora, a moza afirmou que era a súa nai quen lle facía tomar o po; e que fora unha amiga da súa nai a que llos proporcionara á súa nai.<ref>{{Cita novas|data=8 de outubro de 2015|título=Asunta a sus profesoras: "No tengo alergia, no sé lo que me dan pero nadie me dice la verdad"|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2015/10/08/asunta-profesoras-alergia-se-me-dan-me-dice-verdad/0003_201510G8P6991.htm|data-acceso=8 de outubro de 2015|apelidos=Capéans|nome=Juan}}</ref><ref>Morcillo (2014), pp. 110-113</ref> No mes de agosto Rosario sofre unha [[Depresión (psicoloxía)|depresión]] acompañada de [[ansiedade]], e Alfonso coidou dela. Asunta pasou o mes lonxe dos seus pais, primeiro coa súa madriña, do 30 de xullo ao 22 de agosto, en [[Vilanova de Arousa|Vilanova]], e despois, o 28 de agosto, marchou ao campo coa súa coidadora, a muller que axudaba a Rosario nas tarefas domésticas. Durante a súa ausencia, os seus pais chamárona a diario, mais non a visitaron. A rapaza semellaba alegre, feliz e despreocupada.<ref>{{Cita novas|data=5 de outubro de 2015|título=La madrina de Asunta tiene la clave|url=https://www.elcorreo.com/bizkaia/sociedad/sucesos/201510/05/asunta-hubiese-estado-alli-20151005112434-rc.html|data-acceso=5 de outubro de 2015|apelidos=Balín|nome=Mateo|xornal=www.elcorreo.com/}}</ref><ref>Morcillo (2014), pp. 114-117</ref> == Asasinato e investigación == O [[21 de setembro]] de [[2013]], ás 22:17, os pais adoptivos de Asunta denunciaron a súa desaparición.<ref name=":9" /> Asunta xantara na casa paterna ese mediodía. Na madrugada do día seguinte, dúas persoas descubriron un cadáver nunha pista forestal da [[Parroquia eclesiástica|parroquia]] de de [[Cacheiras, Teo|Cacheiras]], no municipio de [[Teo]] (a só 5 km da casa de campo de Rosario Porto en [[Montouto, Cacheiras, Teo|Montouto]], tamén en Cacheiras), alertando aos Servizos de Emerxencia, que identificaron o corpo da nena desaparecida.<ref name="西班牙被领养中国女孩遭奸杀 案件调查出人意料-中新网">{{cita novas|title=西班牙被领养中国女孩遭奸杀 案件调查出人意料-中新网 |url=http://www.chinanews.com/hr/2013/09-27/5329792.shtml |work=www.chinanews.com|date=27 de setembro de 2013}}</ref> A investigación sobre a morte de Asunta foi chamada ''Operación Nenúfar'' polos detectives, que pensaron nunha flor cando ao luar viron o corpo cunha camisa branca.<ref>''Lo que la verdad esconde: Caso Asunta'', parte 3</ref> Asunta foi gravada pola cámara de seguridade dun banco ás 14:00 camiñando cara á casa do seu pai, e apareceu de novo na mesma cámara ás 17:21 volvendo á casa materna. Rosario Porto foi vista na mesma cámara camiñando cara á casa ás 17:28.<ref name=":9">{{cita web|url=https://www.elespanol.com/blog_del_suscriptor/opinion/20170522/218048208_7.html|páxina-web=elespanol.com|título=Asunta Basterra, lo que la verdad esconde|data-acceso=27 de marzo de 2024|nome=Nora|apelidos=Vázquez Martínez|lingua=es}}</ref> Porto inicialmente dixo aos investigadores que saíra da casa arredor das 19:00, deixando a Asunta facendo os deberes. Dixo que conducira soa á casa familiar de [[Teo]], situada a vinte minutos do centro de Compostela, e que cando volveu ao piso ás 21:30 Asunta desaparecera. Porto dixo que chamou ao pai de Asunta e a moitos dos seus amigos, mais ningún a vira.<ref name="theguardian2016"/> Os investigadores posteriormente recuperaron o vídeo doutra cámara de seguridade en que se vía a Porto e Asunta nunha gasolineira de camiño a [[Teo]] ás 18:20, contradicindo a cronoloxía e a historia de Porto de que deixara a Asunta na casa pola tarde. Tras saber do vídeo, Porto cambiou a historia, dicindo que Asunta fora con ela á casa de Teo, mais leváraa de volta a [[Santiago de Compostela|Compostela]] porque a nena quería facer os deberes. Dixo que tras deixar a Asunta na casa foi a unha tenda de deportes para comprar cousas para a clase de ballet da súa filla, mais finalmente non foi ao darse de conta de que deixara a carteira en Teo. Dixo que entón volveu aló para buscala, despois foi a botar gasolina, mais non o fixo porque non levaba a tarxeta de desconto.<ref name=murder /> A policía examinou os vídeos de 33 cámaras de seguridade nos arredores de [[Santiago de Compostela|Compostela]], sen atopar vídeos do coche de Porto en ningunha das estradas polas que dixo que pasou esa tarde. Os investigadores pasaron a pensar que Porto e Asunta chegaran á casa de Teo pouco despois das 18:00 e que Porto deixou a casa arredor das 21:00.<ref name=murder>{{cita novas |last=Pontevedra |first=Silvia R |date=7 Oct 2015 |title=Surveillance cameras debunk story offered by Asunta's mother |url=https://elpais.com/elpais/2015/10/07/inenglish/1444216072_741362.html?rel=mas |work=El Pais |data-acceso=30 de novembro de 2020 |data-arquivo=04 de marzo de 2021 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20210304024442/https://english.elpais.com/elpais/2015/10/07/inenglish/1444216072_741362.html?rel=mas |url-morta=yes }}</ref> A policía comezou a sospeitar de Porto por un incidente que tivo lugar nas horas seguintes ao descubrimento do corpo de Asunta. Porto e os investigadores foron xuntos á casa de [[Teo]]. A policía dixo a Porto que non tocase nada, xa que a casa podía ser o escenario do crime. Porto dixo á policía que precisaba ir ao baño, polo que un oficial a seguiu arriba, onde en lugar de ir ao baño entrou no dormitorio e intentou recuperar o contido dunha papeleira. O policía puido interceptala e coller a papeleira antes ca ela. Contiña unha sección do mesmo tipo de corda laranxa coa que foran atadas as extremidades de Asunta, mais os forenses non foron quen de determinar se procedían ou non do mesmo rolo.<ref name=murder /> O día [[24 de setembro]] a nai, Rosario Porto, foi detida e investigada por un presunto delito de [[homicidio]]. Un día despois tamén o pai, Alfonso Basterra, foi detido e investigado.<ref name="crono20m"/> De acordo cos datos recollidos durante a investigación, a mesma xirou en torno a unha serie de pistas, entre as que se atopan:<ref name="pistas">{{cita web|url=https://elpais.com/ccaa/2014/03/21/galicia/1395427229_627144.html|título=Asunta: medio año y cabos sueltos|data=23 de marzo de 2014|dataacceso=19 de novembro de 2020|páxina-web=elpais.com|apelidos=Pontevedra|nome=Silvia R.|apelidos2=Seijo|nome2=Pepe|lingua=es}}</ref> * Unhas cordas atopadas na propiedade da nai semellantes ás empregadas para atar o cadáver da menor;<ref name="pistas"/><ref>{{cita web|url=http://ccaa.elpais.com/ccaa/2013/11/01/galicia/1383319157_229233.html|título=La cuerda con la que fue atada Asunta era parte de la bobina encontrada en su casa|data=2 de novembro de 2013|dataacceso=19 de novembro de 2020|editor= El País}}</ref> * A presenza do [[Fármaco|medicamento]] [[Tranquilizante|ansiolítico]] lorazepam en cantidades [[Toxicoloxía|tóxicas]] no sangue da nena;<ref name="pistas"/><ref>{{cita web|url=http://ccaa.elpais.com/ccaa/2013/10/03/galicia/1380801782_040702.html|título=Los análisis demuestran que Asunta recibió una dosis letal de ansiolítico|data=4 de outubro de 2013|dataacceso=19 de novembro de 2014|editor= El País}}</ref> * O [[Portátil|ordenador portátil]] e o segundo [[teléfono móbil]] do pai desapareceron ao iniciarse a investigación, pero alguén colocounos no seu piso máis tarde, despois de manipular o [[Disco ríxido|disco duro]].<ref name="pistas"/><ref>{{cita web|url=http://ccaa.elpais.com/ccaa/2013/12/31/galicia/1388451674_088244.html|título=El ordenador y el móvil del padre de Asunta aparecen donde no estaban|data=31 de decembro de 2013|dataacceso=19 de novenmbro de 2020|editor= El País}}</ref> == Reconstrución == Grazas a testemuños, as [[Circuíto pechado de televisión|cámaras de vixilancia]] e aos rexistros dos teléfonos e dispositivos dixitais, puideron reconstruírse as actividades dos pais nas horas próximas á desaparición e morte da súa filla:<ref name="pistas" /><ref>{{Cita web|título=El último día de Asunta Basterra|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2015/09/27/ultimo-dia-asunta-basterra/0003_201509G27P3991.htm|páxina-web=lavozdegalicia.es|data=27 de setembro de 2015|data-acceso=27 de marzo de 2024|lingua=es|nome=Xurxo|apelidos=Melchor}}</ref> :13:55 Asunta deixa a súa casa. :14:00 Pasa diante da cámara dunha sucursal bancaria, camiño do piso de seu pai, con quen xanta; :16:59 O primeiro móbil do pai rexistra unha chamada desde o seu piso; :17:21 Asunta pasa diante da mesma cámara, de volta ao piso da súa nai; :17:28 Pasa camiñando tamén de volta Rosario Porto cara ao seu piso; :17:38 O móbil de Asunta, situado no piso da súa nai en Santiago, rexistra unha conexión; :18:12 Rosario Porto volve a aparecer noutro foco entrando no garaxe da súa vivenda; :18:18 A nena é vista por unha coñecida en compañía de seu pai nas proximidades da vivenda de Porto;<ref>{{cita web|url=https://elpais.com/ccaa/2014/03/14/galicia/1394826251_403645.html|título=Asunta, envenenada gota a gota|data=16 de marzo de 2014|dataacceso=19 de novembro de 2020|páxina-web=elpais.com|nome=Silvia R.|apelidos=Pontevedra|nome2=Pepe|apelidos2=Seijo|lingua=es}}</ref> :18:22 O coche conducido por Porto rodea unha rotonda camiño de [[Teo]]. A bordo vense as figuras dela e da súa filla; :18:35 A alarma da casa de Teo desconéctase; :'''19:00-20:00''' Hora estimada da morte de Asunta segundo os forenses; a estimación é aproximada, xa que non se tomou a temperatura corporal. :20:29 A nai fai unha conexión de datos de Internet; :20:47 O primeiro móbil do pai rexistra unha conexión; :20:53 A alarma da casa de Teo vólvese a conectar. A esa hora (aprox.) un veciño saúda a Porto, no coche, pero non ve a nena; :21:00 O pai aparece nas cámaras pasando unha e outra vez, até en nove ocasións, por diante do obxectivo da sucursal bancaria; :21:05 O móbil de Asunta rexistra unha conexión, á que seguen arredor dunha vintena a varios teléfonos, feitas polo pai;<ref name="pistas" /> :22:30 Os pais denuncian a desaparición de Asunta na comisaría central de [[Santiago de Compostela]];<ref name="cuerpo">{{cita web|url=http://politica.elpais.com/politica/2013/09/22/actualidad/1379845124_924418.html|título=Hallado en Santiago el cadáver de una niña de 12 años con signos de violencia|data=22 de setembro de 2020|dataacceso=19 de novembro de 2020|páxina-web=elpais.com|lingua=es|nome=Sonia|apelidos=Vizoso}}</ref> :00:39 (aprox.) Un veciño pasa cerca do lugar onde máis tarde foi encontrado o cadáver, sen ver nada estraño;<ref name="cuerpo" /> :01:30 (aprox.) Unha parella de mozos que se dirixen á [[Oza, Teo|parroquia de Santa Baia de Oza]] atopan o corpo da nena;<ref name="cuerpo" /> :01:39 A [[Garda Civil]] recibe o aviso de que dúas persoas afirman que encontraron un cadáver;<ref name="cuerpo" /> :07:00 Procédese ao levantamento do corpo;<ref name="cuerpo" /> Durante a retirada do cadáver, os forenses non tomaron a temperatura por vía rectal por temor a destruír ou contaminar probas, posto que se sospeitaba de agresión sexual. Tampouco tomaron a temperatura doutro xeito, por exemplo, no oído ou na cavidade nasal, nin a temperatura ambiente, polo que non se puido establecer con rigor o momento da morte.<ref>{{Cita web|url=https://www.larazon.es/sociedad/asunta-ingirio-27-pastillas-de-orfidal-de-un-miligramo-el-dia-de-su-muerte-IO10963038/|páxina-web=larazon.es|título=Un cálculo improvisado: 27 pastillas de Orfidal para Asunta|data-acceso=27 de marzo de 2024|nome=Nacho|apelidos=Abad|data-publicación=14 de outubro de 2015|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://elpais.com/politica/2015/10/14/actualidad/1444809279_135706.html|páxina-web=elpais.com|título=Asunta había ingerido al menos 27 pastillas de Orfidal el día de su muerte|data-acceso=27 de marzo de 2024|nome=Silvia R.|apelidos=Pontevedra|data-publicación=14 de outubro de 2015|lingua=es}}</ref> O cadáver estivo tendido no talude da pista forestal durante case catro horas, e doce horas no interior dunha cámara frigorífica, antes de extraerse o [[humor vítreo]] do ollo, outro procedemento para calcular a hora da morte, que impedía un cálculo rigoroso.<ref>{{Cita web|url=https://www.larazon.es/sociedad/y-si-asunta-murio-despues-de-las-nueve-de-la-noche-NK10839073/|páxina-web=larazon.es|título=¿Y si Asunta murió después de las nueve de la noche?|data-acceso=27 de marzo de 2024|nome=Nacho|apelidos=Abad|data-publicación=29 de setembro|lingua=es}}</ref> Os dous peritos forenses, catedráticos de medicina xurídica, convocados pola defensa de Rosario Porto, manifestaron que "o intervalo establecido no informe da autopsia non está claramente xustificado".<ref>{{Cita web|url=https://www.abc.es/local-galicia/20141203/abci-autopsia-asunta-defensa-porta-201412031324.html|páxina-web=abc.es|título=Dos forenses dudan de la autopsia de Asunta y de la hora de su muerte|data-acceso=27 de marzo de 2024|nome=P.|apelidos=Abet|data-publicación=3 de decembro de 2014|lingua=es}}</ref> Nunha primeira versión dos feitos, Rosario Porto declarara que deixou a Asunta sobre as 19:00 horas na súa casa de [[Santiago de Compostela]], e que cando regresou un par de horas despois, a nena xa non estaba. Modificou o seu testemuño cando coñeceu a existencia de imaxes de cámaras de seguridade nas que se vía no coche xunto á menor en dirección a [[Teo]].<ref name="cuento">{{cita web|url=https://elpais.com/ccaa/2013/12/19/galicia/1387471535_074684.html|título=Rosario Porto reconstruye ante el juez las últimas horas de Asunta en Santiago|data=20 de decembro de 2013|dataacceso=19 de novembro de 2020|páxina-web=elpais.com|lingua=es|apelidos=Redacción/Axencias}}</ref> Segundo a nova versión, Porto regresou a Santiago de Compostela contra as 17:50, deixando a Asunta cerca da casa do pai, e volveu á súa casa de Montouto.<ref name="cuento" /> O martes 24 de setembro, tras a incineración do cadáver da súa filla, Rosario foi detida e imputada polas incoherencias, contradicións e cambios de versión nas súas declaracións.<ref>{{Cita web|url=https://www.elconfidencial.com/sucesos/2020-11-18/cronologia-caso-asunta-basterra_2837632/|título=Cronología del 'caso Asunta Basterra': de la desaparición de Asunta al suicidio de Rosario|data-acceso=27 de marzo de 2024|apelidos=Redacción/Axencia EFE|data-publicación=18 de novembro de 2020|lingua=es|páxina-web=elconfidencial.com}}</ref> Tamén o testemuño subministrado por Alfonso Basterra espertou sospeitas.<ref name="padre">{{cita web|url=http://ccaa.elpais.com/ccaa/2014/06/19/galicia/1403203652_945424.html|título=El juez cree que Alfonso Basterra "participó en la asfixia" de Asunta|data=20 de xuño de 2014|dataacceso=19 de novembro de 2020|editor=El País}}</ref> Ao día seguinte tamén é detido e imputado Alfonso Basterra. Tras coñecer os resultados do informe de toxicoloxía, os investigadores sospeitan del polas compras de [[Loracepam|orfidais]] que fixo para a súa ex-muller.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Balín|nome=Mateo|data=3 de outobro de 2015|título="No sedé a Asunta. Era lo que más quería."|revista=www.elcorreo.com|url=https://www.elcorreo.com/bizkaia/sociedad/201510/03/sede-asunta-queria-20151003000155.html}}</ref><ref>Morcillo (2014), pp.&nbsp;44–45</ref> Durante tres días, os pais permanecen en dúas celas próximas nas celas da [[Garda Civil]], onde se gravan todas as súas conversacións sen o seu consentimento por orde do xuíz instrutor. Posteriormente a [[Audiencia provincial]] da [[A Coruña|Coruña]] anulará a vixencia destas gravacións e prohibirá o seu uso no xuízo.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=22 de outubro de 2014|título=La Audiencia anula por ilegales las escuchas a los padres de Asunta en los calabozos|revista=El Faro de Vigo|url=https://www.farodevigo.es/sucesos/2014/10/22/audiencia-anula-ilegales-escuchas-padres-17092599.html}}</ref> Unha análise do cabelo de Asunta revela que consumira altas doses de [[Loracepam|orfidal]] tres meses antes da súa morte, o que se asocia cos testemuños de mareos e somnolencia proporcionados polos profesores da academia de música. A acusación pasa de homicidio a asasinato, xa que se trata de agravantes de aleivosía e parentesco.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Agencia EFE|data=18 de outubro de 2013|título=El pelo de Asunta Basterra revela altas dosis de sedante en julio y antes de su muerte|revista=El Mundo|url=https://www.elmundo.es/elmundo/2013/10/18/espana/1382132549.html}}</ref><ref>Morcillo (2014)</ref> Unha curmá do pai de Rosario Porto dixo aos xornalistas que había un motivo económico no crime porque a filla era a herdeira universal dos avós e sinalou que Rosario puido matar aos seus pais.<ref>{{Cita web|url=https://www.lne.es/espana/2013/09/26/prima-rosario-porto-apunta-movil-20567978.html|páxina-web=lne.es|título=Una prima de Rosario Porto apunta a un móvil económico|data-acceso=27 de marzo de 2024|data-publicación=26 de setembro de 2013|lingua=es|apelidos=EFE}}</ref> A investigación da [[Garda Civil]] descartou o motivo económico: Rosario era a única herdeira e os seus pais non fixeran ningunha doazón vital á súa neta.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=2 de outubro de 2013|título=Asunta no recibió donaciones en vida de sus abuelos|revista=La Razón|url=https://www.larazon.es/sociedad/asunta-no-recibio-donaciones-en-vida-de-sus-ab-JL3827847/}}</ref> Un ano antes da morte de Asunta, a súa avoa morrera na cama aos 77 anos. O pai, sete meses despois, con 88 anos, tamén na cama, ambos por causas naturais. As actas de defunción asináronse sen problemas e non xurdiu ningunha sospeita sobre estas dúas mortes. A [[Garda Civil]] non puido seguir investigando pola incineración dos cadáveres. O xuíz instrutor negou que se investigasen esas dúas mortes.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Reboyras|nome=Arturo|data=20 de setembro de 2023|título=La Guardia Civil quiso investigar la muerte de los padres de Rosario Porto pero la cremación lo impidió|revista=El faro de Vigo|url=https://www.farodevigo.es/galicia/2023/09/20/caso-asunta-muerte-padres-rosario-porto-92306413.html}}</ref><ref>{{Cita libro|título=Lo que nunca te han contado sobre el caso Asunta|apelidos=Guscin|nome=Mark Zbigniew|editorial=Arenas|ano=2024|ISBN=978-84-127723-8-8|páxinas=255-256}}</ref><ref>Morcillo (2014), pp.&nbsp;262–263</ref> A principios de outubro, o laboratorio central de criminalidade da [[Garda Civil]] identificou en dúas manchas de seme na camiseta de Asunta o perfil [[Xenética|xenético]] dun varón, un mozo [[Colombia|colombiano]] residente en [[Madrid]]. O mozo fora acusado de violar a unha menor nunha festa na súa casa, pero posteriormente será absolto. Por iso un preservativo con mostras do seu seme estaba no mesmo laboratorio e na mesma cámara frigorífica onde se analizou a camiseta de Asunta. O mozo tiña unha sólida coartada, desde que ceara esa noite en Madrid, coa súa moza, a súa irmá e unha amiga da súa irmá, colgaran en [[Facebook]] as fotos da cea desa mesma noite e o tícket para a cea desa noite. coincidiu Tamén co que se vía nas fotos. Aínda así, as defensas de Rosario Porto e Alfonso Basterra tentarán dirixir as sospeitas cara a ese terceiro home, ao que a prensa alcumou "o home do seme".<ref>{{Cita libro|título=El crimen de Asunta|apelidos=Morcillo|nome=Cruz|editorial=La Esfera de los Libros|ano=2014|ISBN=978-8490602393|páxinas=131-158}}</ref> O pasado 30 de outubro o programa [[Espejo público|Espejo Público]] de [[Antena 3]] filtraba as primeiras gravacións dos pais de Asunta nos calabozos. Dous [[Actor, actriz|actores]] reproducen as palabras dos detidos. Rosario: "Tú y tus jueguecitos... ¿Te ha dado tiempo a deshacerte de eso?" Alfonso: "Calla, que a lo mejor nos escuchan". (-"Ti e os teus pequenos xogos. Tiveches tempo de desfacerte diso? -"Cala, quizais nos escoiten.")<ref>{{Cita web|url=https://www.antena3.com/programas/espejo-publico/noticias/primera-conversacion-padres-asunta-ser-detenidos_20131030571c3de74beb287a291894a5.html|páxina-web=Antena3|título=Primeras conversaciones de los padres de Asunta tras ser detenidos}}</ref> Estas frases non aparecen no expediente oficial policial nin se escoitan en ningunha outra parte das conversacións que non foron transcritas, porén foron aceptadas e repetidas durante anos, antes e despois do xuízo, por case todos os medios españois, incluídos os públicos.<ref>{{Cita libro|título=The murder of Asunta Yong Fang|apelidos=Guscin|nome=Mark|editorial=Cambridge Scholars|ano=2018|ISBN=978-1-5275-1150-7|páxina=124}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Abad|nome=Nacho|data=8 de xuño|título=¿Quién hizo las fotos de Asunta?|PMC=|revista=La Razón|url=https://www.larazon.es/sociedad/quien-hizo-las-fotos-de-asunta-HI6596966/}}</ref> {{Cita| "Probably the most serious episode in the whole matter of the conversations in the prison cells is how one television station quite literally invented some sentences; if they had been used in the trial they would have been exceedingly incriminating, although if the conversations had been used in trial it would immedaitly have become obvious that this part was an invention. The programme in question was broadcast in October 2013; they used actors to recreate the conversations and quite simply added the following dialogue on, wich does not appear in either the oficial transcription or in any other part of the conversations that they did not transcribe. Rosario and Alfonso supposedly said: R: You and your little games. Did you have time to get rid of that? A: Shut up, they might be listening to us. The first and last of these three sentences are purely ficticious, while the second one is an adaptation of what Rosario did say: "You didn´t have time to do that, did you?" The problem is tht these sentences were then taken as an accepted truth and repeated ''ad infinitum'' in the newspapers and magazines and on the ''televisión'' (even on the National News on [[La 1|TVE]]-1, on 30 October 2013)."<ref>{{Cita libro|título=The murder of Asunta Yong Fang|apelidos=Guscin|nome=Mark|editorial=Cambridge Scholars|ano=2018|ISBN=978-1-5275-1150-7|páxinas=133-134}}</ref> _________________________________________________________________________________ "Probablemente o episodio máis grave de todo o asunto das conversas nas celas do cárcere sexa como unha televisión inventou literalmente algunhas sentenzas; se foran usadas no xuízo serían sumamente incriminatorias, aínda que se as conversacións se utilizaran. no xuízo teríase feito de inmediato obvio que esta parte era un invento. O programa en cuestión foi emitido en outubro de 2013; utilizaron [[Actor, actriz|actores]] para recrear as conversas e simplemente engadiron o seguinte diálogo, que non aparece nin na transcrición oficial nin en ningunha outra parte das conversas que non transcribisen. Rosario e Alfonso supostamente dixeron: R: Ti e os teus pequenos xogos. Tiveches tempo de desfacerte diso? A: Cala, quizais nos escoiten. A primeira e a última destas tres frases son puramente ficticias, mentres que a segunda é unha adaptación do que si dixo Rosario: "Non tiveches tempo para facelo, non?" O problema é que entón estas frases foron tomadas como unha verdade aceptada e repetidas ata o infinito nos xornais e revistas e na televisión (mesmo no Informativo Nacional de [[La 1|TVE]]-1, o 30 de outubro de 2013)."}} A finais de decembro apareceron na súa casa de Santigo o [[portátil]] e o [[Teléfono móbil|móbil]] de Alfonso Basterra. O avogado de Alfonso comunica por escrito ao xulgado que Basterra vai deixar o alugamento e que "o ordenador do acusado e o seu teléfono sempre estiveron nese piso". De inmediato aparecen os dous obxectos que a policía buscaba, aínda que o pequeno piso xa fora rexistrado exhaustivamente polos axentes tres meses antes, mesmo que non buscaban un ordenador senón probas do crime como tranquilizantes ou drogas.<ref>{{Cita libro|título=El crimen de Asunta|apelidos=Morcillo|nome=Cruz|editorial=La Esfera de los Libros|ano=2014|ISBN=978-8490602393|páxina=202}}</ref> En xuño de 2014 filtrouse que Alfonso Basterra visitara moitas páxinas [[Pornografía|pornográficas]] e destacaban "vídeos e imaxes pornográficos con mulleres con trazos [[Asia|asiáticos]]". Isto provocou numerosos rumores sobre as tendencias sexuais do pai. Nunca se publicou canta proporción de vídeos ou imaxes pertencían a mulleres asiáticas.<ref>{{Cita libro|título=El crimen de Asunta|apelidos=Morcillo|nome=Cruz|editorial=La Esfera de los Libros|ano=2014|ISBN=978-8490602393|páxinas=274-275}}</ref><ref name=":10" /> O informe dos axentes sobre o contido do portátil concluíu que o acusado consultaba todo tipo de páxinas eróticas e contidos sexuais, non só referidos a mulleres asiáticas.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=6 de xuño de 2014|título=El abogado de Porto considera "normales e irrelevantes" las fotografías de Asunta|revista=El Faro de Vigo|url=https://www.farodevigo.es/sucesos/2014/06/06/abogado-porto-considera-normales-irrelevantes-17195656.html}}</ref> A páxina de [[Facebook]] do investigado tamén foi comentada en diversos medios de comunicación. Entre os 264 engadidos á súa páxina, había amigos relacionados co seu traballo, [[Balneario|balnearios]] e [[turismo]], amigos persoais e traballadores da prensa ou televisión galegas, pero tamén varias mozas asiáticas estranxeiras. Cantas nunca se especificaron. Estas mozas compartiron fotos en poses eróticas en Facebook pero ningunha destas fotos apareceu na páxina de [[Facebook]] do acusado.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=22 de xaneiro de 2014|título=Descubren amistades extrañas en el facebook de Alfonso Basterra|revista=El Corrego Gallego|url=https://www.elcorreogallego.es/hemeroteca/descubren-amistades-extranas-facebook-alfonso-basterra-KICG848705}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.antena3.com/programas/espejo-publico/noticias/sospechosas-amistades-alfonso-basterra-internet_20140122571c10366584a8abb581352b.html|páxina-web=Antena3|título=Las sospechosas amistades de Alfonso Basterra en Internet|data-publicación=22 de xaneiro de 2014}}</ref><ref name=":10">{{Cita libro|título=Lo que nunca te han contado sobre el caso Asunta|apelidos=Guscin|nome=Mark Zbigniew|editorial=Arenas|ano=2024|ISBN=978-84-127723-8-8|páxina=241}}</ref> Tamén en xuño, o Grupo de Delitos contra as Persoas recuperou no móbil de Asunta unhas fotografías borradas, que antes era propiedade da súa nai, que se consideraban comprometedoras. Hai imaxes da nena durmindo, cos ollos pechados, envolta nun edredón. Algunhas fotografías tomadas despois da festa de [[ballet]] de fin de curso da rapaza son especialmente comprometedoras. Asunta, de 9 anos, aparece vestida de [[cabaré]], con [[xustillo]] e medias de rede. Foi a roupa escollida pola profesora para todo o alumnado. Os pais fixeron varias fotografías e en dúas delas aparece Asunta deitada de lado nunha cadeira de brazos coas pernas espalladas sobre un repousabrazos e con aspecto canso.<ref>{{Cita libro|título=El crimen de Asunta|apelidos=Morcillo|nome=Cruz|editorial=La Esfera de los Libros|ano=2014|ISBN=978-8490602393|páxina=272}}</ref><ref>{{Cita libro|título=Lo que nunca te han contado sobre el caso Asunta|apelidos=Guscin|nome=Mark Zbigniew|editorial=Arenas|ano=2024|ISBN=978-84-127723-8-8|páxinas=244-247}}</ref> En numerosos artigos e programas dos medios españois confúndese a aparición das fotografías da nena no vello móbil da nai con pornografía e imaxes de mulleres asiáticas atopadas no ordenador do pai. Algunhas veces afirmábase que as fotografías estaban no ordenador do pai,<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=5 de xuño de 2014|título=El padre de Asunta tenia fotos intimas de la menor en su ordenador|revista=Libertad Digital|url=https://www.libertaddigital.com/espana/2014-06-05/el-padre-de-asunta-tenia-fotos-intimas-de-la-menor-en-su-ordenador-1276520587/}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=5 de xuño de 2014|título=El padre de Asunta tenia imagenes macabras de su hija en el ordenador|revista=La información|url=https://www.lainformacion.com/espana/el-padre-de-asunta-tenia-imagenes-macabras-de-su-hija-en-el-ordenador_FdVTKidpRllrFwQie9Df83/|data-acceso=23 de marzo de 2024|data-arquivo=11 de novembro de 2023|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20231111105250/https://www.lainformacion.com/espana/el-padre-de-asunta-tenia-imagenes-macabras-de-su-hija-en-el-ordenador_FdVTKidpRllrFwQie9Df83/|url-morta=yes}}</ref> outras simplemente publicaban as dúas informacións xuntas sen distinguir claramente que se trataba de dous feitos distintos.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Melchor|nome=Xorxe|data=4 de xuño de 2014|título=Alfonso Basterra tenía fotos íntimas de Asunta y material pornográfico de mujeres asiáticas|revista=La Voz de Galicia|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/santiago/2014/06/04/alfonso-basterra-borro-fotos-asunta-dormida-material-pornografico-ninas-asiaticas/0003_2014062014060421354417.htm}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Abad|nome=Nacho|data=8 de xuño de 2014|título=¿Quién hizo las fotos de Asunta?|revista=La Razón|url=https://www.larazon.es/sociedad/quien-hizo-las-fotos-de-asunta-HI6596966/}}</ref> Créase así unha opinión xeral de Alfonso Basterra como [[Pedofilia|pederasta]] ou dos pais como pervertidos ou depravados. O avogado de Rosario Porto considerou as fotografías "normais e irrelevantes" e denunciou que a [[Garda Civil]] levaba nove meses en posesión do móbil de Asunta pero que as deixou filtrar á prensa no momento oportuno para crear un ambiente hostil cos pais e así tentar influír no ditame do xurado.<ref>{{Cita libro|título=Lo que nunca te han contado sobre el caso Asunta|apelidos=Guscin|nome=Mark Zbigniew|editorial=Arenas|ano=2024|ISBN=978-84-127723-8-8|páxina=245}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=6 de xuño de 2014|título=El abogado de Porto considera "normales e irrelevantes" las fotografías de Asunta|revista=El Faro de Vigo|url=https://www.farodevigo.es/sucesos/2014/06/06/abogado-porto-considera-normales-irrelevantes-17195656.html}}</ref> == Xuízo == En xuño de [[2014]] o xuíz [[José Antonio Vázquez Taín]] puxo fin á instrución do caso, dando paso ao proceso de apertura de [[xuízo]] oral.<ref name="padre" /> Vázquez Taín era coñecido pola súa actuación anterior e recente na recuperación do [[Códice Calixtino]] (2012) e no caso do [[Accidente de Angrois|accidente ferroviario de Angrois]] (2013). O caso motivou grande interese e foi obxecto de numerosas reportaxes nos principais medios televisivos españois. En outubro de 2014, a Sección Sexta da [[Audiencia provincial]] da [[provincia da Coruña|Coruña]] con sede en [[Santiago de Compostela|Santiago]] terminou cos últimos trámites xudiciais.<ref>{{cita web|url=http://ccaa.elpais.com/ccaa/2014/10/21/galicia/1413886546_746837.html|título=La Audiencia anula las conversaciones de los padres de Asunta en el calabozo|data=19 de outubro de 2014|dataacceso=19 de novembro de 2020|editor=El País}}</ref> A selección do [[Xurado|xurado popular]] iniciouse en maio de [[2015]],<ref>{{cita web|url=http://ccaa.elpais.com/ccaa/2015/05/11/galicia/1431365747_997699.html|título=Seleccionadas las 36 personas de las que saldrá el jurado del caso Asunta|data=11 de maio de 2015|dataacceso=19 de outubro de 2020|editor=El País}}</ref> estando previsto o comezo do xuízo para entre o 23 de xuño e o 17 de xullo do mesmo ano, pero producíronse algúns atrasos.<ref>{{cita web|url=http://ccaa.elpais.com/ccaa/2015/06/19/galicia/1434713518_408485.html|título=Seleccionados 20 nuevos candidatos para el jurado del 'caso Asunta'|data=19 de xuño de 2015|dataacceso=19 de novembro de 2020|xornal=El País}}</ref> O xuízo aprazouse debido ás dificultades para seleccionar aos [[Xurado|xurados]]. Dos 36 candidatos elixidos por sorteo para formar o xurado, un falecera, outro non puido ser localizado, tres foron impugnados polos avogados defensores ao detectar erros no cuestionario que tiñan que cubrir previamente, e dezaseis expuxeron diversas escusas que estimou o presidente do tribunal, polo que faltaban 4 para o mínimo de 20 candidatos.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Melchor|nome=Xorxe|data=13 de xuño de 2015|título=Los problemas para formar el jurado retrasan el inicio del juicio de Asunta|revista=La Voz de Galicia|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2015/06/13/problemas-formar-jurado-retrasan-inicio-juicio-asuntadetenido-vecino-muros-acusado-homicidio-grado-tentativa/0003_201506G13P8995.htm}}</ref> O xuízo que ía comezar o 13 de xuño aprázase ata finais de setembro. O pasado 29 de setembro, no primeiro acto da vista oral, elixíronse ao cabo de máis de catro horas os catro candidatos restantes necesarios para formar o xurado. Tres candidatos foron descartados polos avogados defensores e un pola fiscalía.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Agencia EFE|data=29 de setembro|título=Seleccionados los miembros del jurado para el juicio del 'caso Asunta'|xornal=El correo|url=https://www.elcorreo.com/bizkaia/politica/201509/29/comienza-juicio-caso-asunta-20150928231525-rc.html}}</ref> Foi finalmente a principios de outubro de [[2015]] cando se iniciou o xuízo na [[Audiencia provincial|Audiencia Provincial]] da [[A Coruña|Coruña]], con 84 testemuñas e 60 peritos.<ref>{{cita web|url=http://www.elmundo.es/cronica/2015/09/27/5605961f46163f04218b4598.html|título=¿Mataron a Asunta porque les molestaba?|data=28 de setembro de 2015|dataacceso=19 de novembro de 2020|xornal=El Mundo}}</ref> Tras o fallo do xurado e a condena, o avogado de Rosario Porto, José Luis Gutiérrez Aranguren, considerará que o xurado estivo contaminado polos medios de comunicación<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Xurxo|nome=Melchor|data=5 de decembro de 2025|título=Caso Asunta: las seis razones por las que el abogado de Rosario Porto pide su absolución|xornal=La Voz de Galicia|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2015/12/05/asunta-seis-razones-abogado-rosario-porto-pide-absolucion/0003_201512G5P15993.htm}}</ref> e así o manifestará nos recursos que presentará ante o [[Tribunal Superior de Xustiza de Galicia]] e o [[Tribunal Supremo de España|Tribunal Supremo]]: <blockquote>"Na causa que nos ocupa, é evidente o impacto dos medios de comunicación na conformación da preferencia pola tese acusatoria na opinión pública. Un exemplo é que o 20 de novembro de 2013 o [[xornalista]] don José Manuel Pan publicou na [[páxina web]] o seguinte titular do xornal ''[[La Voz de Galicia]]'': "Rosario Porto matou a Asunta en [[Teo]] e ela soa dispuxo do cadáver" ".<ref>{{Cita web|url=https://ep00.epimg.net/descargables/2015/12/04/a57aeb60ad0f0b479f6768e90cc81ec8.pdf|páxina-web=elpais.com|título=AL TRIBUNAL DEL JURADO SECCIÓN 6ª DE LA ILTMA. AUDIENCIA PROVINCIAL|data=4 de decembro de 2015}}</ref></blockquote> == Veredicto == O [[30 de outubro]] de [[2015]], ao remate do xuízo, que durou máis de catro semanas e polo que se citaron 135 testemuñas,<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=23 de outubro de 2015|título=Termina el juicio por la muerte de Asunta Basterra|revista=La Voz de Galicia|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/santiago/2015/10/23/termina-juicio-muerte-asunta-basterra/00031445612460115590933.htm}}</ref> e tras catro días de deliberación, o xurado popular designado polo Xulgado de [[Santiago de Compostela]] determinou, por unanimidade, como culpábeis tanto a Alfonso Basterra como a Rosario Porto do asasinato de Asunta Basterra,<ref>{{cita web|url=http://www.elmundo.es/sociedad/2015/10/30/56332c4422601d37688b459c.html|título=Los padres de Asunta, culpables|data=30 de outubro de 2015|dataacceso=19 de novembro de 2020|editor=El Mundo}}</ref> o que resolveu algunhas das principais cuestións do caso, pero tamén deixou dúbidas. O xurado considerou (no apartado 9 dos feitos probados) que a hora do falecemento foi entre as 18 e as 20 horas, para o que deu máis peso ao informe de [[toxicoloxía]] do proceso de [[dixestión]] que á proba realizada na [[autopsia]] con análise do [[humor vítreo]]. Concretamente entre as 18.33 e as 20.00 horas.<ref name=":0">{{Cita publicación periódica|apelidos=Puga|nome=Natalia|data=30 de outubro de 2015|título=Las respuestas del jurado a las 21 preguntas del caso Asunta|revista=El Mundo|url=https://www.elmundo.es/sociedad/2015/10/30/56335e6822601d9f708b4606.html}}</ref><ref name=":1">{{Cita web|url=https://addi.ehu.es/bitstream/handle/10810/18963/MARIN%20ARRIZABALAGA%2C%20ANDREA.pdf?sequence=1&isAllowed=y|páxina-web=|título=El "caso Asunta" ante el tribunal del jurado: perfiles problemáticos de un veredicto|data-acceso=31 de marzo de 2024}}</ref> O xurado considerou probado (no apartado 1 de feitos probados) que ambos os dous proxenitores subministraron "de forma reiterada" e "de común acordo" á súa filla o [[Loracepam|lorazepam]], un medicamento vendido como orfidal, que Alfonso Basterra foi o encargado de adquirir. Administrórono polo menos tres meses antes da morte, tres veces en xullo e unha o 18 de setembro.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> Así mesmo, considerou probado (no apartado 4 de feitos probados) que o día da súa morte os pais comeron coa filla na casa do pai e que alí lle deron unha cantidade necesariamente tóxica de [[Loracepam|lorazepam]] para asfixila máis tarde, cando tardou efecto.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> O lorazepam fai efecto nos primeiros 45 minutos despois da inxestión oral, pero a cámara dun banco mostra que Asunta camiñaba “dereita, orientada e rápida” cando pasaba da casa do seu pai á casa da súa nai, ás 17.21 horas.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Abad|nome=Nacho|data=2 de marzo de 2015|título=Asunta Basterra no fue drogada durante su última comida|revista=La Razón|url=https://www.larazon.es/sociedad/asunta-basterra-no-fue-drogada-durante-su-ultima-comida-AD5720525/}}</ref> A avogada de Alfonso Basterra argumentou na súa alegación final que non era coherente deixar que a moza saíse soa ás cinco da tarde se despois de inxerir [[Loracepam|lorazepam]] con alimentos se atopaba en estado de semicomatía e calquera podía vela ou detela no rúa.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Capeáns|nome=Juan|data=23 de outubro de 2015|título=La abogada de Basterra dice que no hay pruebas contra él.|revista=La Voz de Galicia|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/santiago/2015/10/23/asunta-abogada-basterra-sotiene-pastillas-compro-alfonso-consumio-porto/00031445603097201781612.htm}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Capeáns|nome=Juan|data=24 de outubro de 2015|título=Hospido cree que solo acusaron a Basterra para encajar el relato|revista=La Voz de Galicia|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2015/10/24/hospido-cree-solo-acusaron-basterra-encajar-relato/0003_201510G24P4993.htm}}</ref> E a testemuña que asegurou ver a Asunta na rúa co seu pai, sobre as 18.22 horas, non observou nada anormal na súa forma de andar.<ref name=":4">{{Cita web|url=https://www.antena3.com/programas/lo-que-la-verdad-esconde-caso-asunta/capitulo-3/analizamos-las-incognitas-que-dejo-el-testimonio-de-clara-baltar-asunta-camino-drogada-salio-alfonso-de-casa_20170607593872740cf22592e2fd24fd.html|páxina-web=www.antena3.com|título=Analizamos las incognitas que dejó el testimonio de Clara Baltar: ¿Asunta caminó drogada?, ¿Salió Alfonso de casa?|data-acceso=}}</ref> O xurado deu credibilidade ao testemuño dunha moza, tres anos maior que Asunta e a súa compañeira nas clases de [[Lingua francesa|francés]] na Alliance Française durante tres anos, que asegurou vela co seu pai na rúa na tarde do 21 de setembro. A moza fora co seu mozo comprar unhas zapatillas deportivas a unha tenda de deportes da rúa Xeneral Pardiñas. Cando saíu viu a Asunta e Alfonso Basterra subindo pola avenida do Salvador e parando nun paso de cebra. Coñecía ben os dous, pero non os saudou. O amigo da testemuña non os coñecía e non lles fixo caso.<ref>{{Cita libro|título=Lo que nunca te han contado sobre el caso Asunta|apelidos=Guscin|nome=Mark Zbigniew|editorial=Arenas|ano=2024|ISBN=978-84-127723-8-8|páxinas=150-152}}</ref><ref name=":2">{{Cita web|url=https://www.antena3.com/programas/lo-que-la-verdad-esconde-caso-asunta/capitulo-3/el-testimonio-inesperado-de-clara-baltar-que-desmontaba-la-coartada-de-alfonso-basterra_20170607593871950cf26e79ab9f06d9.html|páxina-web=www.antena3.com|título=El testimonio inesperado de Clara Baltar que desmontaba la coartada de Alfonso Basterra}}</ref> Ao día seguinte, ao saber en [[Twitter]] que Asunta Basterra fora atopada morta, declarou aos seus familiares que a vira co seu pai a tarde anterior.<ref>{{Cita libro|título=El crimen de Asunta|apelidos=Morcillo|nome=Cruz|editorial=La Esfera de los Libros|ano=2014|ISBN=978-84-9060-239-3|páxina=233}}</ref> Despois de dous meses, dado que se falou moito nos medios da implicación do pai no crime e das súas actividades aquela tarde, os pais decidiron que a filla declarase ante o xuíz instrutor. Ata entón preferiran afastala dun trámite tan destacado e evitar que se dea a coñecer o seu nome.<ref name=":3">{{Cita libro|título=Lo que nunca te han contado sobre el caso Asunta|apelidos=Guscin|nome=Mark Zbigniew|editorial=Arenas|ano=2024|ISBN=978-84-127723-8-8|páxina=152}}</ref><ref name=":2" /> O recibo de compra e unha gravación da cámara do banco de Sabadell na rúa Xeneral Pardiñas demostraban que, de feito, alí estivera ese día. O recibo de compra da testemuña, mostrado no xuízo, indicaba as 18:21 como o momento no que se leu o código de barras, e as 18:22:23 cando se abriu a caixa.<ref name=":3" /> A testemuña afirmou que en canto pagaron marcharon inmediatamente e viu pasar por diante dela a Asunta co seu pai.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Abad|nome=Nacho|data=5 de outubro de 2015|título=Una testigo desmonta a Basterra|revista=La Razón|url=https://www.larazon.es/sociedad/el-extrano-comportamiento-de-los-padres-de-asunta-llamo-la-atencion-a-los-investigadores-DA10893220/}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.antena3.com/programas/lo-que-la-verdad-esconde-caso-asunta/capitulo-3/analizamos-las-incognitas-que-dejo-el-testimonio-de-clara-baltar-asunta-camino-drogada-salio-alfonso-de-casa_20170607593872740cf22592e2fd24fd.html|páxina-web=www.antena3.com|título=Analizamos las incógnitas que dejó el testimonio de Clara Baltar: ¿Asunta caminó drogada?, ¿Salió Alfonso de casa?}}</ref> Isto suporía unha incoherencia temporal coa cámara da gasolineira Galuresa, en cuxas imaxes Rosario e Asunta están no seu coche camiño de [[Teo]] ás 18:21:24. Tamén coa cámara do Parlamente Gallego que grava o Mercedes Benz ás 18:20:21.<ref>{{Cita libro|título=El crimen de Asunta|apelidos=Morcillo|nome=Cruz|editorial=La Esfera de los Libros|ano=2014|ISBN=978-84-9060-239-3|páxina=65}}</ref><ref name=":5">{{Cita libro|título=Lo que nunca te han contado sobre el caso Asunta|apelidos=Guscin|nome=Mark Zbigniew|editorial=Arenas|ano=2024|ISBN=978-84-127723-8-8|páxina=155}}</ref> A caixa rexistradora da tenda non foi auditada porque pasaran dous meses, pero o testemuño da testemuña de ter recoñecido a Asunta e o seu pai o día da súa morte foi creído por o Xurado, aínda que non se coñecía a hora con total certeza. Ademais, o xuíz instrutor opinou que o importante non era a hora, que podería estar equivocada na caixa rexistradora, senón que a testemuña recoñeceu claramente a Alfonso e á súa filla na tarde do asasinato, o que indicaría que Alfonso mentira cando declarou que se quedou na casa toda a tarde lendo.<ref name=":5" /><ref name=":4" /> Porén, a cámara do [[Banc Sabadell|banco Sabadell]] que se expón no documental [[Bambú Producciones]] amosa ese mesmo día ás 18:24:54 á testemuña co seu acompañante. Iso suxire que o tempo da caixa rexistradora pode non estar mal. Pero, xa que era imposible que Asunta estivese en dous lugares ao mesmo tempo, e que a vise no coche da súa nai camiño de Montouto a cámara da gasolineira ás 18:21:24 e lonxe de onde di a testemuña que viu a Asunta co seu pai, o que parece indicar que a testemuña non a viu realmente.<ref>{{Cita libro|título=Lo que nunca te han contado sobre el caso Asunta|apelidos=Guscin|nome=Mark Zbigniew|editorial=Arenas|ano=2024|ISBN=978-84-127723-8-8|páxinas=153-154}}</ref><ref name=":6">{{Cita web|url=https://www.antena3.com/programas/lo-que-la-verdad-esconde-caso-asunta/capitulo-3/descubrimos-una-nueva-camara-que-corrobora-el-testimonio-de-clara-baltar-por-que-no-se-uso_20170607593875880cf22592e2fd2ae2.html|páxina-web=www.antena3.com|título=La prueba que no se aportó en el juicio y podría dar un giro al caso Asunta}}</ref> De ser certo o que di a testemuña, Asunta agardou no [[semáforo]], camiñou unha cuadra ata a rúa Doutor Teixero e subiu ao coche, que pasa por unha sala do [[Parlamento de Galicia]] ás 18:20:21 e á gasolineira ás 18:21:24 horas, pero a testemuña, sen parar en ningún semáforo, chega ata a ribeira do [[Banc Sabadell|banco Sabadell]], a uns 50 ou 60 metros ás 18.24.54 horas, catro minutos e trinta e tres segundos despois.<ref>{{Cita libro|título=Lo que nunca te han contado sobre el caso Asunta|apelidos=Guscin|nome=Mark Zbigniew|editorial=Arenas|ano=2024|ISBN=978-84-127723-8-8|páxina=154}}</ref> No xuízo determinouse que a testemuña puido ver a Asunta e o seu pai na rúa ás 18.23 horas.<ref name=":2" /> No apartado 7 de feitos probados, o [[xurado]] sinala que a cámara da estación de servizo de Galuresa sufriu un desfase horario: “na cámara de Galuresa ás 18:21 tendo en conta un desfase horario por non sincronización de cámaras, Rosario e Asunta van no [[Mercedes-Benz|Mercedes]] Benz". <ref name=":1" /> Porén, en ningún momento se falara dun desfase temporal para esa cámara; pola contra, ao reconstruír o trazado de Rosario Porto e Asunta esa tarde, os axentes da policía xudicial comprobaran a exactitude dos tempos:<blockquote>“Non obstante, nas cámaras que se rexistraron e gravaron e obtiveron fotogramas da ruta que si aparece, do parlamento e da estación de servizo de Galuresa, fíxose unha especificación moi detallada de ‘Esta vez aparece aquí pero comparado co tempo real, hai un diferenza de segundos' e non houbo ningún problema en indicalo". José Luis Gutiérrez Aranguren, avogado de Rosario Porto<ref name=":4" /> "Desde que Doña Charo sae do garaxe, ás 18.14 horas, ata que chega a Galuresa ás 18.21 horas, se verifica e cotexa todo este itinerario". Belén Hospido, avogada de Alfonso Basterra<ref name=":4" /></blockquote>O xuíz instrutor, ao interrogar a Rosario Porto sobre os movementos daquela tarde, díxolle: "Ata o cronometramos".<ref>{{Cita libro|título=El crimen de Asunta|apelidos=Morcillo|nome=Cruz|editorial=La Esfera de los Libros|ano=2018|ISBN=978-8490602393|páxina=63}}</ref> A cámara do [[Banc Sabadell|banco Sabadell]] non foi exposta no xuízo nin polo fiscal nin por ningunha das defensas.<ref>{{Cita libro|título=The murder of Asunta Yong Fang|apelidos=Guscin|nome=Mark|editorial=Cambridge Scholars|ano=2018|ISBN=978-1527511507|páxina=83}}</ref> Esa mesma cámara gravara a Rosario camiñando dous meses antes cando ía ao garaxe buscar o coche, e a hora daquela. cámara si fora inspeccionada. A caixa registradora, non. O avogado de Rosario Porto: "Esa caixa (a caixa rexistradora para a compra das zapatillas) nunca foi inspeccionada para ver se foi a tempo ou non, algo que se fixo en todos os demais rexistros e gravacións de cámaras".<ref name=":6" /> A defensa de Alfonso Basterra indicou que a testemuña viu a Asunta co seu pai pero outro día, xa que, de feito, Asunta e o seu pai pasaran outro día por esa mesma rúa. Se Asunta tomou o orfidal na casa do seu pai, a inxestión oral do orfidal tarda unha hora en ter o seu máximo efecto, pero segundo a testemuña, que a ve camiñando arredor das 18:23 horas, Asunta camiñaba con normalidade.<ref>{{Cita libro|título=Lo que nunca te han contado sobre el caso Asunta|apelidos=Guscin|nome=Mark Zbigniew|editorial=Arenas|ano=2024|ISBN=978-84-127723-8-8|páxinas=163-167}}</ref> A explicación dada polos toxicólogos e o forense que realizou a autopsia é que o lorazepam é unha das benzodiazepinas que menos efecto ten como relaxante muscular.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Rodríguez Pontevedra|nome=Silvia|data=14 de outubro de 2015|título=Asunta había ingerido al menos 27 pastillas de Orfidal el día de su muerte|revista=El País|url=https://elpais.com/politica/2015/10/14/actualidad/1444809279_135706.html}}</ref> Asunta podía sentir unha forte somnolencia, pero sen falta de coordinación dos movementos nin dificultade para camiñar. Os avogados defensores destacaron que, con tal inxesta de lorazepam, Asunta estaría nese momento en coma e que a cantidade inxerida era, segundo os forenses, "necesariamente tóxica".<ref>{{Cita libro|título=Lo que nunca te han contado sobre el caso Asunta|apelidos=Guscin|nome=Mark Zbigniew|editorial=Arenas|ano=2024|ISBN=978-84-127723-8-8|páxina=164}}</ref> Preguntada pola defensa, a testemuña confirmou que Asunta camiñaba con normalidade e que se andara estrañamente o notaría.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Abad|nome=Nacho|data=5 de outubro de 2015|título=Una testigo desmonta a Basterra|revista=La Razón|url=https://www.larazon.es/sociedad/el-extrano-comportamiento-de-los-padres-de-asunta-llamo-la-atencion-a-los-investigadores-DA10893220/}}</ref> Outro problema que deixou o testemuño da moza compañeira de Asunta e que só se abordou de pasada no documental de Atresmedia é de onde viña Alfonso con Asunta, por que abandonara a súa casa e a rúa pola que pasa o Mercedes de Rosario para volver despois a esa mesma rúa. Se Alfonso Basterra intentou evitar as cámaras e só acompañou a Asunta para metela no coche da súa nai o máis discretamente posible, non ten sentido.<ref>{{Cita libro|título=Lo que nunca te han contado sobre el caso Asunta|apelidos=Guscin|nome=Mark Zbigniew|editorial=Arenas|ano=2024|ISBN=978-84-127723-8-8|páxinas=161-163}}</ref> Na denuncia pola desaparición de Asunta, Rosario afirma que a deixou na casa, pero ás poucas horas da investigación achega un detalle máis: ao saír no seu Mercedes cara á leira, parara en dobre fila diante do portal da súa casa para levar unha bolsa para gardar os bañadores que ía recoller a Teo á casa de campo.<ref>{{Cita libro|título=El crimen de Asunta|apelidos=Morcillo|nome=Cruz|editorial=La Esfera de los Libros|ano=2014|ISBN=978-84-9060-239-3|páxina=26}}</ref> Na súa declaración final, uns días despois, recoñece que parou en dobre fila, subiu a buscar un bolso e Asunta saíu con ela. Durante dous meses, antes do testemuño da compañeira de estudos, os axentes de instrución e o xuíz instrutor asumiron que Rosario se detivo en dobre cola para recoller á nena,<ref>{{Cita libro|título=El crimen de Asunta|apelidos=Morcillo|nome=Cruz|editorial=La Esfera de los Libros|ano=2014|ISBN=978-84-9060-239-3|páxina=21}}</ref> ademais de que Alfonso Basterra axudara a Rosario Porto a baixar a nena, porque estaba drogada.<blockquote>"Cando subiu á súa filla baixou ao coche, quen a axudou a subirla ao coche? Porque a súa filla estaba tan drogada que lle foi imposible subir soa". Xuíz instrutor, José Antonio Vázquez Taín.<ref>{{Cita libro|título=El crimen de Asunta|apelidos=Morcillo|nome=Cruz|editorial=La Esfera de los Libros|ano=2014|ISBN=978-84-9060-239-3|páxina=49}}</ref></blockquote>A formulación da pregunta indica a túa crenza de que a nena non andaba pola rúa. Nas conversas rexistradas durante o seu confinamento nos calabozos, a nai pregúntalle a Alfonso dúas veces se saíu da casa na tarde da desaparición de Asunta, indicando que non se atoparon na rúa porque a pregunta non tería sentido se o houbese visto. Estas conversacións non foron utilizadas no xuízo porque foron consideradas gravacións ilegais.<ref>{{Cita libro|título=Lo que nunca te contaron del caso Asunta|apelidos=Guscin|nome=Mark Zbigniew|editorial=Arenas|ano=2024|ISBN=978-84-127723-8-8|capítulo=Las conversaciones en los calabozos|páxina=223}}</ref><blockquote>Rosario: Non saíches da casa en toda a tarde? Alfonso: Non, de ningún xeito, tranquila. Rosario: Estás seguro, non, Alfonso? Alfonso: Douche a miña palabra de honra, bebé. Douche a miña palabra de honra, Charo, de que non saín da casa. (Gravación da terceira noite nas celas da Comandancia da Garda Civil na Coruña, 26 de setembro de 2013.)<ref>{{Cita web|url=http://www.antena3.com/programas/lo-que-la-verdad-esconde-caso-asunta/|título=LO QUE LA VERDAD ESCONDE: CASO ASUNTA, episodio 1|data=24 de maio de 2017}}</ref></blockquote>O xurado considerou probado (no apartado 9 de feitos probados), pola declaración da testemuña que colocou a Alfonso con Asunta sobre as 18.22 horas na rúa Xeneral Pardiñas, que Rosario non parou a coller unha bolsa e marchou coa moza, como ela finalmente declarara, senón que Rosario parou a recollelos aos dous porque xa estaban na rúa. Nada indicaba que Alfonso volvese á súa casa e aínda que "as cámaras deixan claro que polo menos Rosario e Asunta están no coche, non obstante, ningunha cámara pode descartar a presenza de Alfonso nel".<ref name=":0" /><ref name=":1" /> Dado que ningunha cámara captou a parte traseira do Mercedes Benz de Rosario, non se podía descartar que o pai estivese escondido alí.<ref name=":0" /> O Tribunal Superior de Xustiza de Galicia corrixiu esta afirmación. Na casa de Montouto onde se produciu o asasinatos só se podía localizar a nai, non o pai.<ref name=":7">{{Cita web|url=https://www.poderjudicial.es/cgpj/es/Poder-Judicial/Sala-de-Prensa/Archivo-de-notas-de-prensa/El-Tribunal-Supremo-confirma-la-sentencia-del--caso-Asunta--|páxina-web=www.poderjudicial.es|título=El Tribunal Supremo confirma la sentencia del 'caso Asunta'}}</ref> O argumento do xurado considerouse "un razoamento pouco racional" e "incompatible cos criterios lóxicos de indución baseados en feitos probados".<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Vizoso|nome=Sonia|data=16 de marzo de 2016|título=El Tribunal Superior confirma la condena a los padres de Asunta|revista=El País|url=https://elpais.com/politica/2016/03/16/actualidad/1458128289_146625.html}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://josemariadepablo.com/2015/11/01/el-veredicto-del-caso-asunta-se-tambalea/|páxina-web=josemariadepablo.com|título=Sobre el veredicto del caso Asunta}}</ref> Aínda así, tanto o Tribunal Superior de Xustiza de Galicia como o Tribunal Supremo entenderon que o pai era igualmente culpable do mesmo delito e foi condenado á mesma pena porque o planificaran conxuntamente e interviñeran con actos esenciais na execución do plan.<ref name=":7" /><ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=11 de outubro de 2016|título=El Supremo confirma la condena de 18 años a cada uno de los padres de Asunta|revista=El Faro de Vigo|url=https://www.farodevigo.es/galicia/2016/10/11/supremo-confirma-condena-18-anos-16492280.html}}</ref> O xurado declarou por unanimidade a Rosario Porto e Alfonso Basterra culpables da morte da súa filla Asunta. Concluíu que a sedaron durante meses e a asfixiaron por sufocación. Tras non encontrar «feitos non probados», mostráronse non favorábeis ao indulto nin á suspensión da pena. O xurado foi, incluso, máis alá que o fiscal, ao non rexeitar a posibilidade de que Basterra fose tamén no coche até Teo coa nena e a nai. Durante a lectura do veredicto, Alfonso Basterra negou varias veces con movementos da cabeza. Rosario Porto permaneceu inmóbil ata o final e despois comezou a chorar.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Redacción|data=30 de outubro de 2015|título=Así reaccionan Porto y Basterra al escuchar el veredicto|revista=La Vanguardia|url=https://www.lavanguardia.com/sucesos/20151030/54437568103/reaccion-porto-basterra-veredicto.html}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=30 de outubro de 2015|título=Así reaccionaron los padres de Asunta cuando les comunicaron el veredicto|revista=La Información|url=https://www.lainformacion.com/asuntos-sociales/asi-reaccionaron-los-padres-de-asunta-cuando-les-comunicaron-el-veredicto_bknn8v1poprjttg2s6j0j/|data-acceso=26 de marzo de 2024|data-arquivo=26 de marzo de 2024|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20240326082511/https://www.lainformacion.com/asuntos-sociales/asi-reaccionaron-los-padres-de-asunta-cuando-les-comunicaron-el-veredicto_bknn8v1poprjttg2s6j0j/|url-morta=yes}}</ref> O fiscal solicitou 18 anos de prisión por asasinato con aleivosía. A acusación popular pediu a «pena máxima» para os pais, de 20 anos de prisión. No veredicto non se discutiu o posible motivo do asasinato, que tampouco conseguiu esclarecer satisfactoriamente a investigación, <ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=18 de novembro de 2015|título=¿Por qué mataron a Asunta Basterra? Todo lo que se sabe (y lo que no) del caso de la menor|revista=El Confidencial|url=https://www.elconfidencial.com/sucesos/2020-11-18/movil-caso-asunta-basterra_2838012/}}</ref> o que deu lugar a numerosas hipóteses e conxecturas con pouco fundamento real na prensa e nas redes sociais. == Sentenza e prisión == En novembro de [[2015]], apenas dúas semanas despois de coñecerse o veredicto, a sección sexta da Audiencia Provincial da Coruña condenou definitivamente aos pais por un delito de [[asasinato]] coa concorrencia da agravante de parentesco a 18 anos de prisión con especial prohibición para o exercicio da patria potestade durante este período de tempo e pago das custas.<ref name=":1" /><ref>{{Cita web|url=https://www.elconfidencial.com/espana/galicia/2015-11-12/condena-18-anos-carcel-padres-asunta-basterra_1094097/|páxina-web=elconfidencial.com|título=Ya hay condena: 18 años de cárcel para los padres de Asunta Basterra|data-acceso=7 de maio de 2024|data-publicación=12 de novembro de 2015|lingua=es|apelidos=Redacción}}</ref> Posteriormente, o 16 de marzo de 2016, o [[Tribunal Superior de Xustiza de Galicia]] desestimou os recursos dos avogados de ambos e confirmou a condena de 18 anos, aínda que recoñeceu que foi Rosario a que asfixiou á súa filla.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Vizoso|nome=Sonia|data=16 de marzo de 2016|título=El Tribunal Superior confirma la condena a los padres de Asunta|revista=El País|url=https://elpais.com/politica/2016/03/16/actualidad/1458128289_146625.html}}</ref> O 22 de novembro do mesmo ano, o [[Tribunal Supremo de España|Supremo]] tamén desestimou os recursos das defensas, recoñecendo que non había constancia da presenza de Alfonso Basterra na casa onde supostamente se producira o asasinato, pero condenándoo de todos os xeitos “xa que participou en igualdade de condicións con Rosario Porto. e interveu en actos esenciais que conduciron á execución do feito delituoso", "sen a intervención do recorrente [Alfonso Basterra] non se puido levar a cabo o macabro desenlace".<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Redacción|data=26 de novembro de 2016|título=El Supremo emite sentencia final ratificando la culpabilidad de los padres en el asesinato de la pequeña Asunta|revista=Confilegal|url=https://confilegal.com/20161123-supremo-emite-sentencia-final/}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://confilegal.com/20161123-supremo-emite-sentencia-final/|páxina-web=confilegal.com|título=El Supremo emite sentencia final ratificando la culpabilidad de los padres en el asesinato de la pequeña Asunta|data-acceso=27 de marzo de 2024|data-publicación=23 de novembro de 2016|lingua=es|apelidos=Redacción}}</ref> En xuño de 2017, o [[Tribunal Constitucional de España|Constitucional]] non admitiu a trámite o [[recurso de amparo]] interposto pola defensa de Rosario Porto,<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Europa Press|data=22 de xuño de 2017|título=El Constitucional cierra la puerta al recurso de Rosario Porto por el asesinato de Asunta|revista=Europapress.es|url=https://www.europapress.es/galicia/noticia-tribunal-constitucional-cierra-puerta-recurso-rosario-porto-asesinato-asunta-20170622183253.html|data-acceso=7 de maio de 2024|lingua=es}}</ref> así como tampouco admitiu a trámite o recurso de Alfonso Basterra, presentado por unha letrada adscrita de oficio, tras a dimisión da súa avogada Belén Hospido.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Redacción|data=22 de xuño de 2017|título=Portazo del TC a Porto y Basterra al inadmitir los recursos de amparo|revista=El Correo Gallego|url=https://www.elcorreogallego.es/hemeroteca/portazo-tc-porto-basterra-inadmitir-recursos-amparo-FMCG1061411|lingua=es|data-acceso=27 de maio de 2024}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Redacción|data=22 de xuño de 2017|título=Manzano: No sé por qué Hospido renunció|revista=El Correo Gallego|url=https://www.elcorreogallego.es/hemeroteca/manzano-no-hospido-renuncio-KMCG1061478|lingua=es|data-acceso=7 de maio de 2024}}</ref> Desde o seu encarceramento, os pais de Asunta, a pesar de estar no mesmo cárcere, nunca se volveron a atopar, salvo no xulgado. Non mantiveron ningunha relación despois da sentenza.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=30 de outubro de 2013|título=Respuesta a una petición de 'visita' de su ex: "No lo quiero ver ni en pintura"|revista=El Correo Gallego|url=https://www.elcorreogallego.es/hemeroteca/respuesta-peticion-visita-ex-no-quiero-ver-pintura-EPCG834725}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Melchor|nome=Xurxo|data=23 de setembro de 2015|título=La esquela de Asunta evidencia la nula relación entre los padres|revista=La Voz de Galicia|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2015/09/23/esquela-asunta-evidencia-nula-relacion-padres/0003_201509G23P4991.htm}}</ref> Rosario Porto intentou suicidarse en prisión en dúas ocasións. O 24 de febreiro de 2017, tras anunciarse que ía ser trasladada ao [[centro penitenciario da Lama]], atopárona inconsciente por inxerir [[somníferos]] que viña acumulando e tivo que ser ingresada nun centro hospitalario. Posteriormente foi trasladada, e o 12 de novembro de 2018, no seu novo cárcere, intentou quitarse a vida aforcándose nas duchas cun cordón do [[suadoiro]] no pescozo, pero a aparición repentina doutra interna salvouna. O 12 de novembro, foi ingresada na enfermería da prisión debido a unha profunda depresión.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Rodríguez|nome=Paco|data=18 de novembro de 2020|título=Los otros intentos de suicidio de la madre de Asunta|revista=La Razón|url=https://www.larazon.es/sociedad/20201118/4uc7yins3bgy5hxiugowwrlc4i.html}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=12 de decembro de 2020|título=La madre de Asunta, ingresada en la enfermería de la cárcel por «depresión profunda»|revista=ABC.es|url=https://www.abc.es/espana/galicia/abci-madre-asunta-ingresada-enfermeria-carcel-depresion-profunda-201912121239_noticia.html}}</ref> O 22 de marzo de 2020 foi trasladada ao cárcere de mulleres de Brieva, en Ávila, unha decisión que non aceptou de boa gana. Nun primeiro momento aplicóuselle o protocolo antisuicidio,<ref name=":8">{{Cita publicación periódica|apelidos=Agencia EFE|data=18 de novembro de 2020|título=Cronología del 'caso Asunta Basterra': de la desaparición de Asunta al suicidio de Rosario|revista=www.elconfidencial.com|url=https://www.elconfidencial.com/sucesos/2020-11-18/cronologia-caso-asunta-basterra_2837632/}}</ref> que en total se aplicou seis veces durante a súa condena.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=18 de novembro de 2020|título=Prisiones aplicó 6 veces el protocolo antisuicidios a Rosario Porto|revista=Noticias de Navarra|url=https://www.noticiasdenavarra.com/sucesos/2020/11/18/prisiones-aplico-6-veces-protocolo-2214319.html}}</ref> Por ser avogada, Rosario Porto podía axudar aos seus compañeiros de prisión a preparar recursos xudiciais ou a coñecer mellor a súa situación procesual.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Ruiz Ballesteros|nome=Roberto|data=19 de novembro de 2019|título=Los últimos meses de Rosario Porto en prisión|revista=El confidencial|url=https://www.elconfidencial.com/espana/2020-11-19/ultimos-meses-rosario-porto-prision-suicidio_2838475/}}</ref> Enviara cartas a Institucións Penitenciarias e ao Valedor do Pobo.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Lozano|nome=Vanesa|data=19 de novembro de 2020|título=Rosario Porto, días antes de suicidarse: "No tengo a nadie cuando salga de aquí"|revista=www.diariocordoba.com|url=https://www.diariocordoba.com/sociedad/2020/11/19/rosario-porto-dias-suicidarse-nadie-35902685.html}}</ref> Rosario Porto, que sempre mantivo firmemente a súa inocencia, quitouse a vida o [[18 de novembro]] de [[2020]], colgándose dunha fiestra cun cinto feito de tea de folla na súa cela do [[centro penitenciario]] de [[Brieva, Ávila|Brieva]] ([[provincia de Ávila]]), onde cumpría a súa condena.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Foces|nome=Ujué|data=19 de novembro de 2020|título=Rosario Porto se ahorca en la cárcel de Brieva a los dos meses de que le denegaran un permiso|revista=El Faro de Vigo|url=https://www.farodevigo.es/sociedad/2020/11/19/madre-asunta-ahorca-carcel-brieva-23328944.html}}</ref> Deixoulle toda a súa propiedade, con bens inmobles valiosos, a Marta, unha amiga da familia, que a visitaba con frecuencia, e nada ao seu exmarido.<ref>{{Cita web|url=https://www.mujerhoy.com/actualidad/202012/29/reparto-herencia-rosario-porto-venganza-exmarido-alfonso-basterra-20201229123450.html?ref=https%3A%2F%2Fgl.wikipedia.org%2F|páxina-web=mujerhoy.com|título=La venganza final de Rosario Porto: una herencia que deja a su exmarido prácticamente en la ruina|data-acceso=27 de marzo de 2024|nome=Anita|apelidos=Guerra|data-publicación=29 de decembro de 2020|lingua=es}}</ref> == Publicacións e medios == A desaparición e morte de Asunta Basterra foi un feito criminal de enorme repercusión nos medios na súa época. O [[Colexio Profesional de Xornalistas de Galicia]] e a [[Facultade de Ciencias da Comunicación de Santiago de Compostela|Facultade de Xornalismo da Universidade de Santiago de Compostela]] criticaron nun comunicado o tratamento informativo dado ao caso Asunta.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=3 de outubro de 2013|título=Facultade de Xornalismo e CPXG apelan á "responsabilidade" dos editores na cobertura do 'caso Asunta'|revista=Praza.gal|url=https://praza.gal/movementos-sociais/facultade-de-xornalismo-e-cpxg-apelan-a-responsabilidade-dos-editores-na-cobertura-do-caso-asunta}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://fesperiodistas.org/a-mas-precariedad-peor-informacion/|páxina-web=Federación de Sindicato de Periodistas|título=A más precariedad, peor información|data-acceso=8 de outubro de 2013}}</ref> O BNG levou esta crítica ao parlamento e pediu á Xunta que promovese o cumprimento por parte dos medios, públicos e privados, dos códigos éticos sobre casos de violencia que afecten a menores.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=3 de outubro de 2013|título=O asasinato de Asunta chega ao Parlamento|revista=Galicia Confidencial|url=http://www.galiciaconfidencial.com/noticia/16013-asasinato-asunta-chega-parlamento}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.bng.gal/articulo/novas/adan-pide-aplicar-codigo-deontoloxico-nos-casos-violencia-menores/20131002210605010877.html|páxina-web=www.bng.gal|título=Adán pide aplicar o código deontolóxico nos casos de violencia contra menores|data-acceso=2 de outubro de 2013}}</ref> A finais de 2014 a xornalista criminal Cruz Morcillo publicou "El crimen de Asunta"<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Redacción|data=30 de decembro de 2014|título=Cruz Morcillo: «El asesinato de Asunta pudo haber sido el crimen perfecto»|revista=Confilegal.com|url=https://confilegal.com/20141230-cruz-morcillo-asesinato-asunta-dejado-cicatrices-emocionales-30122014-2033/}}</ref>, onde recollía unha gran cantidade de datos sobre a investigación e as dilixencias do caso, que cubrira para ''[[ABC (xornal)|ABC]]'' e ''[[El programa de Ana Rosa]]''. O 6 de outubro de 2016 [[Euskal Telebista|ETB]] publicou un documental titulado ''El caso Asunta'', dentro do programa ''El lector de huesos'', no que o antropólogo [[Medicina forense|forense]] Paco Etxeberria comentou os detalles da [[autopsia]]. O [[24 de maio]] de [[2017]] estreouse un [[programa de televisión]] en catro partes sobre o caso, denominado ''Lo que la verdad esconde: Caso Asunta'',<ref>{{cita web |url=http://www.antena3.com/programas/lo-que-la-verdad-esconde-caso-asunta/ |título=Lo que la verdad esconde: Caso Asunta |dataacceso=19 de novembro de 2020 |autor=Antena 3 TV |data=24 de maio de 2017 }}</ref><ref name="elpais22052017">{{cita novas|last1=Marcos |first1=Natalia |title=Tras el rastro del 'caso Asunta' |url=https://elpais.com/cultura/2017/05/22/television/1495474791_837336.html |accessdate=22 de febreiro de 2019 |work=El País |date=22 de maio de 2017 |language=es}}</ref> dirixido por [[Elías León Siminiani]]. Pasou a estar dispoñible internacionalmente en [[Netflix]] en febreiro de 2019.<ref>{{cita novas |last1=Santonja |first1=María |title=Las series españolas que vienen en 2019: Netflix |url=https://fueradeseries.com/las-series-espanolas-que-vienen-en-2019-netflix-8675d8943b0d |accessdate=22 de febreiro de 2019 |work=Fuera de Series |date=8 de febreiro de 2019 |lingua=es }}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> En 2018, o tradutor [[Pobo inglés|inglés]] afincado en [[Santiago de Compostela]] Mark Guscin publicou "The murder of Asunta Yong Fang" para o público angloparlante.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=28 de xullo de 2018|título=Mucha gente cree que Rosario Porto es un monstruo, pero es una mujer frágil|revista=El Correo Gallego|url=https://www.elcorreogallego.es/hemeroteca/mucha-gente-cree-rosario-porto-es-un-monstruo-es-mujer-fragil-DRCG1129192}}</ref> ''[[El caso Asunta]]'', unha miniserie de seis capítulos, estreouse o [[26 de abril]] de [[2024]] en [[Netflix]].<ref name="today">{{cita novas |título='The Asunta Case' true story: The real events behind Netflix’s true crime show |url=https://www.today.com/popculture/tv/asunta-case-true-story-rcna149495 |data-acceso=26 de abril de 2024 |páxina-web=TODAY.com |data=26 de abril de 2024}}</ref> == Notas == {{listaref|2}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{Cita libro|título=The murder of Asunta Yong Fang|apelidos=Guscin|nome=Mark|editorial=Cambridge Scholars|ano=2018|ISBN=978-1-5275-1150-7|lingua=en|lugar=Cambridge}} * {{Cita libro|título=El crimen de Asunta|apelidos=Morcillo|nome=Cruz|editorial=La Esfera de los Libros|ano=2014|ISBN=9788490602393|ref=harv|lugar=Madrid|lingua=es}} === Outros artigos === * [[Rosario Porto Ortega]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Casos xudiciais]] [[Categoría:Asasinatos en Galicia| ]] [[Categoría:Desaparición forzada de persoas]] [[Categoría:2013 en Galicia]] mvx8f54g2oh5o5q9g3zpc1s0zdq028n 0 512404 7104517 7048032 2025-06-23T14:40:16Z Autopistero20502020 127649 7104517 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Rececende''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Rececende, A Pontenova|Rececende]]''', parroquia do concello da [[A Pontenova|Pontenova]]; **'''[[Rececende, Rececende, A Pontenova|Rececende]]''', lugar de dita parroquia; *'''[[Santo Estevo de Rececende, A Pontenova|Santo Estevo de Rececende]]''', parroquia do concello da [[A Pontenova|Pontenova]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Rececendes|Recesende}} *'''[[Rececinde, San Xusto, Coristanco|Rececinde]]''', lugar da parroquia de [[San Xusto, Coristanco|San Xusto]], no concello de [[Coristanco]]. {{Control de autoridades}} 30cw6sehp75shws6sx2w7hp9lakuixg 0 514415 7104488 5765158 2025-06-23T14:24:56Z Autopistero20502020 127649 7104488 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|A Rebolada}} {{Lugar |nome = A Rebolada |imaxe = |lenda = |parroquia = San Martiño de Corvelle |concello = A Pastoriza |ano = 2019 |poboación = 23 }} '''A Rebolada''' é un lugar da parroquia de [[San Martiño de Corvelle, A Pastoriza|San Martiño de Corvelle]] no concello [[provincia de Lugo|lugués]] da [[A Pastoriza|Pastoriza]] na [[comarca da Terra Chá]]. Segundo o [[Instituto Galego de Estatística|IGE]],<ref>{{Cita web |url= http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp |título= IGE - Nomenclátor de Galicia |editor= IGE |data-acceso= 29 de abril de 2021 |data-arquivo= 30 de decembro de 2020 |url-arquivo= https://web.archive.org/web/20201230124345/https://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator%2Fnomenclator.jsp |url-morta= yes }}</ref> en [[2019]] tiña 23 habitantes (10 homes e 13 mulleres). == Lugares e parroquias == === Lugares de San Martiño de Corvelle === {{Lp San Martiño de Corvelle}} === Parroquias da Pastoriza === {{A Pastoriza}} == Notas == {{Listaref}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Rebolada, A}} [[Categoría:Lugares da Pastoriza]] j28ismf1beaokytdg71703g9u4ukgr7 7104502 7104488 2025-06-23T14:30:51Z Chairego apc 25871 actualizo datos de poboación 7104502 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|A Rebolada}} {{Lugar |nome = A Rebolada |imaxe = |lenda = |parroquia = San Martiño de Corvelle |concello = A Pastoriza |ano = 2024 |poboación = 20 }} '''A Rebolada''' é un lugar da parroquia de [[San Martiño de Corvelle, A Pastoriza|San Martiño de Corvelle]] no concello [[provincia de Lugo|lugués]] da [[A Pastoriza|Pastoriza]] na [[comarca da Terra Chá]]. Segundo o [[Instituto Galego de Estatística|IGE]],<ref name="IGE">{{Cita web|url= https://www.ige.gal/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp |título= IGE - Nomenclátor estatístico de Galicia |editor= IGE|lingua= [[Lingua galega|galego]]|data-acceso= 23 de xuño de 2025}}</ref> en [[2024]] tiña 20 habitantes (10 homes e 10 mulleres). == Lugares e parroquias == === Lugares de San Martiño de Corvelle === {{Lp San Martiño de Corvelle}} === Parroquias da Pastoriza === {{A Pastoriza}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares da Pastoriza]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Rebolada, A}} [[Categoría:Lugares da Pastoriza]] luj6xhm3ribj9388td1yx5ezvrvdzmo 0 514417 7104485 5655668 2025-06-23T14:24:41Z Autopistero20502020 127649 Mellora do formato 7104485 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''A Rebolada''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[A Rebolada, Adelán, Alfoz|A Rebolada]]''', lugar da parroquia de [[Adelán, Alfoz|Adelán]], no concello de [[Alfoz]]; *'''[[A Rebolada, San Martiño de Corvelle, A Pastoriza|A Rebolada]]''', lugar da parroquia de [[San Martiño de Corvelle, A Pastoriza|San Martiño de Corvelle]], no concello da [[A Pastoriza|Pastoriza]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Rebola}} {{Control de autoridades}} o73f9rhc5mu2yoyj2bjh8i8reruov3r 0 515272 7105048 7032416 2025-06-23T22:33:45Z O Breixo 127505 7105048 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento|resultado=Derrota do [[potencias do Eixe|Eixe]]|combatentes1={{NAZ}}<br>{{RRO}}<br>{{FIN}}<br>{{flagicon|Reino de Italia}} [[Reino de Italia (1861-1946)|Reino de Italia]]<br>{{bandeira|Reino de Hungría}}<br>{{flagicon|Eslovaquia|1938}} [[República Eslovaca]]|combatentes2={{URS}}|comandante1={{NAZb}} '''[[Adolf Hitler]]'''<br>{{NAZb}} [[Walther von Brauchitsch]]<br>{{NAZb}} [[Hermann Göring]]<br>{{NAZb}} [[Franz Halder]]<br>{{NAZb}} [[Fedor von Bock]]<br>{{NAZb}} [[Gerd von Rundstedt]]<br>{{NAZb}} [[W. Ritter von Leeb]]<br>{{RROb}} [[Ion Antonescu]]<br>{{FINb}} [[C.G.E. Mannerheim]]|comandante2={{URSb}} '''[[Iosif Stalin]]'''<br>{{URSb}} [[Georgii Zhukov]]<br>{{URSb}} [[Aleksandr Vasilevsky]]<br>{{URSb}} [[Semyon Budyonny]]<br>{{URSb}} [[Kliment Voroshilov]]<br>{{URSb}} [[Semyon Timoshenko]]<br>{{URSb}} [[Markian Popov]]<br>{{URSb}} [[Fyodor Kuznetsov]]<br>{{URSb}} [[Dmitry Pavlov]]<br>{{URSb}} [[Ivan Tyulenev]]<br>{{URSb}} [[Mikhail Kirponos]]}} A '''Operación Barbarossa''' (alemán: ''Unternehmen Barbarossa'') foi o nome en código da invasión da [[Unión Soviética]] por parte das [[potencias do Eixe]], que comezou o domingo [[22 de xuño]] de [[1941]] durante a [[segunda guerra mundial]]. A operación puxo en acción o obxectivo ideolóxico da Alemaña nazi de conquistar o oeste da Unión Soviética e repoboalo con alemáns. O ''[[Generalplan Ost]]'' alemán tiña como obxectivo o uso de man de obra escrava para o esforzo de guerra do Eixe mentres adquiría as reservas de petróleo do Cáucaso e os recursos agrícolas de varios territorios da Unión Soviética. O obxectivo final incluía o eventual exterminio, escravización, xermanización e deportación masiva a Siberia dos pobos eslavos para crear máis espazo vital (''[[Lebensraum]]'') para Alemaña.{{Sfn|Rich|1973|pp=204-221}}{{Sfn|Snyder|2010|p=416}} Nos dous anos previos á invasión, Alemaña e a Unións Soviética asinaran pactos políticos e económicos para propósitos estratéxicos. Porén, o Alto Mando Alemán comezou a planear unha invasión da Unión Soviética en xullo de 1940 (baixo o nome en código de Operación Otto), que [[Adolf Hitler]] autorizou o 18 de decembro de 1940. Durante o curso da operación uns 3 millóns de soldados do Eixe (a maior forza de invasión da historia) invadiron o oeste da Unión Soviética nunha fronte de 2 900 km de longo, con 600 000 vehículos a motor e máis de 600 000 para operacións en retagarda. A ofensiva marcou unha escalada na segunda guerra mundial, tanto xeograficamente como na formación da Coalición Aliada onde se incluía á Unión Soviética. A operación abriu a fronte oriental, na cal combateron máis forzas que en calquera teatro bélico da historia. A zona foi testemuña dalgunhas das batallas máis grandes nunca vistas, de terroríficas atrocidades, e dunha gran cantidade de baixas nos dous bandos. Todos estes factores influenciaron o curso da segunda guerra mundial e da posterior historia do século XX. Os exércitos alemáns capturaron uns 5 millóns de soldados soviéticos,{{Sfn|Chapoutot|2018|p=272}} morrendo a meirande parte deles durante o seu cativerio. Os nazis deixaron morrer de fame ou mataron a 3,3 millóns de prisioneiros de guerra e a un gran número de civís, xa que o Plan da Fame (Hungerplan) traballaba para solucionar os problemas da escaseza de alimentos alemá e para exterminar a poboación eslava por fame.{{Sfn|Snyder|2010|pp=175-186}} Os alemáns, xunto con colaboracionistas, tamén levaron a cabo execucións masivas e operacións de gaseado matando ao redor dun millón de xudeus soviéticos como parte do Holocausto.<ref>United States Holocaust Memorial Museum 1996, pp. 50-51.</ref> O fracaso da Operación Barbarossa reverteu a sorte do Terceiro Reich.{{Sfn|Rees|2010}} Operacionalmente, as forzas alemás acadaron vitorias significativas e ocuparon algunhas das áreas económicas máis importantes da Unión Soviética (principalmente Ucraína) e causaron fortes baixas. A pesar deses éxitos iniciais, a ofensiva alemá estancouse na batalla de Moscova a finais de 1941, e a posterior contraofensiva soviética no inverno fixo que os alemáns tivesen que retroceder. Os alemáns estaban seguros dun rápido colapso da resistencia soviética como ocorrera en Polonia, pero o Exército Vermello absorbeu os golpes máis fortes da Wehrmacht e atascouna nunha guerra de desgaste para a cal os alemáns non estaban preparados. As diminuídas forzas da Wehrmacht non puideron atacar mais ao longo de toda a fronte do leste, e as operacións posteriores para recuperar a iniciativa e afondar en territorio soviético, como a Fall Blau en 1942 e a Zitadelle en 1943, finalmente fallaron, resultando na retirada e colapso da Wehrmacht. == Antecedentes == === Políticas raciais da Alemaña nazi === Xa en 1925, [[Adolf Hitler]] declarou vagamente no seu manifesto político e autobiografía ''[[Mein Kampf]]'' que invadiría a Unión Soviética, afirmando que o pobo alemán necesitaba asegurar ''Lebensraum'' (espazo vital) para garantir a supervivencia de Alemaña nas seguintes xeracións.<ref>Stackelberg 2002, p. 188</ref> O 10 de febreiro de 1939 Hitler díxolle aos comandantes do seu exército que a próxima guerra sería "puramente unha guerra de ''Weltanschauungen'' [visión do mundo] ... totalmente unha guerra do pobo, unha guerra racial". O 23 de novembro, coa [[segunda guerra mundial]] xa empezada, Hitler declarou que "estalou a guerra racial e esta guerra determinará quen gobernará Europa, e con ela, o mundo".<ref name=":0">Förster 1988, p. 21</ref> A política racial da Alemaña nazi retratou a Unión Soviética (e a todo o leste de Europa) como poboada por sub-humanos (''Untermenschen'') non arios non-Aryan, gobernados por conspiradores xudeus bolxeviques.<ref>Hillgruber 1972, p. 140</ref> Hitler afirmaba en ''Mein Kampf'' que o destino de Alemaña era "virar cara o leste" como fixo "hai seiscentos anos" (ver ''[[Ostsiedlung]]'').<ref>Shirer 1990, p. 716</ref> En consecuencia, afirmouse a política nazi de matar, deportar ou escravizar á maioría dos rusos e outras poboacións eslavas e repoboar a terra con xentes xermanas baixo o ''[[Generalplan Ost]]''. A crenza nazi na súa superioridade étnica impregna os rexistros oficiais e os artigos pseudocientíficos das publicacións alemás.<ref>Fahlbusch 1999, pp. 241-264</ref> Aínda que as historias máis antigas tendían a salientar a noción dunha "Wehrmacht limpa" que defendía a súa honra fronte ao fanatismo de Hitler, o historiador Jürgen Förster destaca que "de feito, os mandos militares estaban atrapados no carácter ideolóxico do conflito, e involucráronse na súa implementación como participantes dispostos".<ref name=":0" /> Antes e durante a invasión da Unión Soviética, as tropas alemás foran fortemente adoutrinadas con ideoloxía anti-bolxevique, anti-semítica, e anti-eslava a través de películas, radio, conferencias, libros e panfletos.<ref>Evans 1989, p. 59</ref> Comparando aos soviéticos coas forzas de [[Xenxis Khan]], Hitler díxolle ao líder militar croata [[Slavko Kvaternik]] que a "raza mongola" ameazaba Europa.<ref>Breitman 1990, pp. 340-341</ref> Tras a invasión os oficiais da Wehrmacht dixeron aos seus soldados que atacasen a persoas descritas como "subhumanos xudeus bolxeviques", "hordas mongolas", "fluxo asiático", e "besta vermella".<ref>Evans 1989, pp. 59-60</ref> Apropaganda nazi describía a guerra contra a Unión Soviética tanto como unha guerra ideolóxica entre o nacionalsocialismo alemán e o bolxevismo xudeu, como unha guerra racial entre os disciplinados alemáns e os subhumanos xitanos, xudeus e eslavos.<ref>Burleigh 2000, p. 512</ref> Unha 'orde do Führer' afirmaba que o ''Einsatzgruppen'' debía executar a todos os funcionarios soviéticos que eran "asiáticos, xitanos e xudeus menos valiosos".<ref>Burleigh & Wippermann 1991, p. 100</ref> Aos seus meses da invasión os ''Einsatzgruppe'' xa asasinara a máis de 500 000 xudeus soviéticos, unha cifra superior ao número de soldados do [[Exército Vermello]] mortos en combate nese tempo.<ref>Lewy 2017, p. 24</ref> Os mandos do exército alemán consideraban aos xudeus como a principal causa tras a "loita partisana".<ref>Kershaw 2001, p. 466</ref> A pauta principal para as tropas alemás era "Onde hai un partisano hai un xudeu, e onde hai un xudeu hai un partisano", ou "O partisano está onde está o xudeu".<ref>Kershaw 2001, p. 467</ref><ref>Förster 1988, p. 28</ref> Moitos soldados alemáns vían a guerra en termos nazis e consideraban os seus inimigos soviéticos como subhumanos.<ref>Förster 2005, p. 127</ref> Despois de comezar a guerra os nazis prohibiron as relacións sexuais entre alemáns e traballadores estranxeiros eslavos.<ref>Majer 2003, p. 180</ref> Había regulacións promulgadas contra os ''Ost-Arbeiter'' (traballadores do leste) que incluían a pena de morte por relacións sexuais cun alemán.<ref>Gellately 1990, p. 224</ref> [[Heinrich Himmler]], no seu memorando segredo ''Reflexións sobre o tratamento dos pobos das razas forasteiras no Leste'' (datado o [[25 de maio]] de 1940), esbozou os plans nazis para as poboacións non xermanas do leste.<ref>Himmler 1940, pp. 147-150</ref> Himmler cría que o proceso de xermanización na Europa do leste estaría completo cando "no leste só habiten homes con sangue xermánico verdadeiramente alemán".<ref>Mazower 2009, p. 181</ref> [[Ficheiro:Bundesarchiv Bild 183-B01718, Ausstellung "Planung und Aufbau im Osten".jpg|miniatura|260x260px|Heinrich Himmler, Rudolf Hess e Reinhard Heydrich escoitando a Konrad Meyer nunha exposición do Generalplan Ost, o 20 de marzo de 1941]] O plan segredo nazi ''[[Generalplan Ost]]'' (Plan Xeral para o Leste), preparado en 1941 e confirmado en 1942, pedía unha "nova orde de relacións etnográficas" nos territorios ocupados pola Alemaña nazi no leste de Europa. Conteplaba limpeza étnica, execucións e escravitude para as poboacións de países conquistados, cunha pequena porcentaxe sendo xermanizados, expulsados cara zonas interiores de Rusia, ou sufrindo outros destinos, mentres que os territorios conquistados serían xermanizados. O plan tiña dúas partes: o ''Kleine Planung'' (pequeno plan), que cubría accións a realizar durante a guerra, e o ''Große Planung'' (gran plan), con políticas a implementar tras gañar a guerra durante 25-30 anos.<ref>Rössler & Schleiermacher 1996, pp. 270-274</ref> Un discurso pronunciado polo xeneral [[Erich Hoepner]] demostra a diseminación do plan racial nazi, xa que informaba ao 4º Grupo Panzer que a guerra contra a Unión Soviética era "unha parte esencial da loita do pobo alemán pola existencia" (''Daseinskampf''), referíndose tamén á inminente batalla como a "vella loita de xermanos contra eslavos" e incluso dicindo, "a loita debe ter como obxectivo a aniquilación da Rusia actual e debe, polo tanto, levarse a cabo cunha dureza sen igual".<ref>Ingrao 2013, p. 140</ref> Hoepner tamén engadiu que os alemáns estaban loitando "pola defensa da cultura europea contra a inundación moscovita-asiática, e a repulsa do xudeu bolxevismo... Ningún partidario do presente sistema ruso-bolxevique debe salvarse". [[Walther von Brauchitsch]] tamén dixo aos seus subordinados que as tropas deberían ver a guerra como unha "loita entre dúas razas diferentes e actuar coa severidade necesaria".<ref>Förster 1988, p. 23</ref> As motivacións raciais foron fundamentais para a ideoloxía nazi e xogaron un papel clave na planificación da Operación Barbarossa xa que tanto xudeus como comunistas eran considerados inimigos equivalentes aos estado nazi. As ambicións imperialistas nazis rexeitaban a humanidade común de ambos grupos, declarando que a loita suprema polo ''Lebensraum'' sería unha ''Vernichtungskrieg'' (guerra de aniquilación).<ref name=":0" /> === Relacións xermano-soviéticas de 1939-1940 === En agosto de [[1939]] Alemaña e a Unión Soviética asinaron un pacto de non agresión en Moscova coñecido como o [[Pacto Ribbentrop-Molotov]]. Un protocolo secreto do pacto esbozaba un acordo entre os dous países na división dos estados fronteirizos do leste de Europa entre as súas respectivas "esferas de influencia": a Unións Soviética e Alemaña dividirían [[Polonia]] no caso dunha invasión alemá, e os soviéticos poderían invadir os [[países bálticos]] e [[Finlandia]].<ref>Kirby 1980, p. 120</ref> O [[23 de agosto]] de 1939 o resto do mundo soubo deste pacto pero descoñecía as disposicións para dividir Polonia.<ref>Hildebrand 1973, p. 89</ref> O pacto sorprendeu ao mundo debido á hostilidade mutua das dúas partes e ás súas ideoloxías contrarias.<ref>Roberts 2006, p. 30</ref> A conclusión deste pacto foi seguida pola [[Invasión de Polonia|invasión alemá de Polonia]] o [[1 de setembro]] que provocou o inicio da segunda guerra mundial en Europa, e posteriormente pola invasión soviética de Polonia que levou á anexión da parte leste do país.<ref>Bellamy 2007, pp. 56-59</ref> Como resultado do pacto, Alemaña e a Unión Soviética mantiveron unhas razoablemente fortes relacións diplomáticas durante dous anos e fomentaron unha importante relación económica. Os países iniciaron un pacto comercial en 1940 polo cal os soviéticos recibían equipamento militar e mercadorías a cambio de materias primas, como petróleo e trigo, para axudar aos nazis a eludir o bloqueo británico a Alemaña.<ref>Shirer 1990, pp. 668-669</ref> A pesar das relacións aparentemente cordiais entre as partes, cada bando desconfiaba moito das intencións do outro. Por exemplo, a invasión soviética de [[Bucovina]] en xuño de 1940 foi máis aló da súa esfera de influencia acordada con Alemaña.<ref>Brackman 2001, p. 341</ref> Despois de que Alemaña entrase no [[Pacto Tripartito|Pacto do Eixe]] co [[Xapón]] e [[Italia]], iniciáronse negociacións sobre unha posible entrada dos soviéticos no pacto.<ref name=":1">Roberts 2006, p. 57.</ref> Tras dous días de negociacións en Berlín entre o 12 e o 14 de novembro de 1940, Alemaña presentou unha proposta por escrito para a entrada da Unión Soviética no Eixe. O 25 de novembro a Unión Soviética ofreceu unha contra-proposta para unirse se os alemáns aceptaban non interferir na esfera de influencia soviética, pero Alemaña non respondeu.<ref name=":1" /> Cando as dúas partes comezaron a chocar entre elas no leste de Europa o conflito pareceu máis probable, aínda que asinaron un acordo fronteirizo e comercial que abordou varias cuestións abertas en xaneiro de 1941. Segundo o historiador Robert Service, [[Iosif Stalin]] estaba convencido de que a forza militar da URSS era tal que non tiña nada que temer e anticipaba unha doada vitoria no caso de que Alemaña atacase; ademais Stalin cría que como os alemáns aínda estaban loitando contra o [[Reino Unido]] no oeste, era improbable que Hitler abrise unha segunda fronte e atrasou a construción de fortificacións defensivas nas rexións fronteirizas.<ref>Service 2005, p. 259</ref> Cando soldados alemáns nadaron a través do [[río Bug]] para avisar ao [[Exército Vermello]] dun ataque inminente, estes foron tratados como axente inimigos e foron fusilados.<ref>Service 2005, pp. 259-260</ref> Algúns historiadores cren que Stalin, a pesar de proporcionarlle unha fronte amigable a Hitler, non quería seguir sendo aliado de Alemaña. Pola contra, Stalin podería ter intencións de romper con Alemaña e continuar coa súa propia campaña contra os alemáns para ser seguida por outra contra o resto de Europa.<ref>Weeks 2002, p. 98</ref> === Plans de invasión alemáns === [[Ficheiro:Marcks Plan for Operation Barbarossa.jpg|miniatura|260x260px|O Plan Marcks foi o plan orixinal de ataque alemán para a Operación Barbarossa]] A reputación de Stalin como un ditador brutal contribuíu tanto á xustificación dos nazis do seu asalto como á súa fe no éxito; moitos oficiais militares competentes e experimentados foran asasinados na [[Gran Purga]] dos anos 30, deixando ao Exército Vermello cun liderado relativamente inexperto en comparación co do alemán. Os nazis adoitaban subliñar a brutalidade do réxime soviético cando atacaban aos eslavos con propaganda.<ref name=":2">Hartmann 2013, pp. 9-24</ref> Tamén afirmaban que o Exército Vermello estaba preparándose para atacar os alemáns, e así a súa propia invasión presentábase como un ataque preventivo.<ref name=":2" /> A mediados de 1940, tras a escalada das tensións entre a Unión Soviética e Alemaña polos territorios nos [[Balcáns]], unha eventual invasión da Unión Soviética parecía a única solución para Hitler.<ref>Ericson 1999, p. 127</ref> Aínda que non se fixeran plans concretos, Hitler dixo a un dos seus xenerais en xuño que as vitorias en Europa occidental liberaran finalmente as súas mans para un enfrontamento co bolxevismo.<ref>Ericson 1999, pp. 129-130</ref> Co exitoso final da campaña en Francia, ao xeneral Erich Marcks asignóuselle a tarefa de elaborar os plans iniciais da invasión da Unión Soviética. Os primeiros plans de batalla foron chamados ''Operación Borrador do Leste'' (e coloquialmente coñecidos como o ''Plan Marcks'').<ref name=":3">Kay 2006, p. 31</ref> O seu informe defendía a [[liña A-A]] como o obxectivo operativo de calquera invasión da Unión Soviética. Este asalto estenderíase dende a cidade do norte de [[Arkhangelsk]], no [[Ártico]], a través de [[Nizhnii Novgorod|Gorkii]] e [[Rostov do Don|Rostov]] ata a cidade portuaria de [[Astrakán]], na desembocadura do [[Río Volga|Volga]] no [[mar Caspio]]. O informe concluía que, unha vez establecida, esta fronteira militar reduciría a ameaza a Alemaña dos ataques de bombardeiros inimigos.<ref name=":3" /> Aínda que Hitler foi advertido polo seu alto mando de que ocupar o oeste de Rusia podería crear "máis perdas que alivio á situación económica de Alemaña", anticipou beneficios compensatorios, como a desmobilización de divisións enteiras para aliviar a aguda escaseza de man de obra na industria alemá; a explotación de Ucraína como unha fonte fiable e inmensa de produtos agrícolas; o uso de man de obra forzada para estimular a economía alemá; e a expansión do territorio para mellorar os esforzos de Alemaña de illar o Reino Unido.<ref>Roberts 2011, pp. 147-148</ref> Hitler estaba convencido de que os británicos demandarían a paz unha vez que os alemáns vencesen á Unión Soviética,<ref>Hildebrand 1973, p. 105</ref> e de non facelo usaría os recursos dispoñibles no leste para derrotar ao [[Imperio Británico]].<ref>Overy 1996, p. 60</ref> O 5 de decembro de 1940 Hitler recibiu o plan militar final para a invasión no cal traballara o Alto Mando Alemán dende xullo de 1940 baixo o nome en código "Operación Otto". Hitler, porén, non estaba satisfeito con eses plans e o [[18 de decembro]] publicou a Directiva Führer 21, que solicitaba un novo plan de batalla, agora baixo o nome en código "Operación Barbarossa".<ref>Fritz 2011, p. 51</ref> A operación chamouse así polo emperador medieval [[Frederico I do Sacro Imperio Romano Xermánico|Frederico Barbarroxa]] do [[Sacro Imperio Romano Xermánico]], un líder da [[terceira cruzada]] no [[século XII]].<ref>Stackelberg 2007, p. 258</ref> O 30 de marzo de 1941 o decreto Barbarossa declarou que a guerra sería de exterminio e promulgaba a erradicación de todas as elites políticas e intelectuais.<ref>Chickering, Förster & Greiner 2005, pp. 328-330</ref> A invasión estableceuse para o 15 de maio de 1941, aínda que foi adiada por máis dun mes para permitir máis preparativos e posiblemente unha mellor meteoroloxía.<ref name=":7">Bradley & Buell 2002, p. 101</ref> Segundo un ensaio de 1978 do historiador alemán Andreas Hillgruber, os plans de invasión elaborados pola elite militar alemá estaban tinguidos pola arrogancia derivada da rápida derrota de Francia a mans da "invencible" Wehrmacht e polos tradicionais estereotipos alemáns de Rusia como un país "asiático" primitivo e atrasado. Os soldados do Exército Vermello eran considerados valentes e duros, pero o corpo de oficiais era desprezado. O liderado da Wehrmacht prestou pouca atención á política, cultura e á considerable capacidade industrial da Unión Soviética, en favor dunha visión militar moi estreita.<ref name=":4">Wette 2007, pp. 21-22</ref> Hillgruber argumentou que debido a que esas suposicións eran compartidas por toda a elite militar, Hitler foi capaz de levar adiante unha "guerra de aniquilación" que se libraría do xeito máis inhumano posible coa complicidade de "varios líderes militares", aínda que estaba bastante claro que isto estaría a violar todas as normas de guerra aceptadas.<ref name=":4" /> No outono de 1940, oficiais de alto rango alemáns elaboraron un memorando sobre os perigos dunha invasión da Unión Soviética. Dixeron que [[Ucraína]], [[Belarús]] e os [[países bálticos]] acabarían só como unha carga económica adicional para Alemaña.<ref name=":5">Gorodetsky 2001, pp. 69-70</ref> Argumentaron que os soviéticos na súa actual forma burocrática eran inofensivos e que a ocupación non beneficiaría a Alemaña.<ref name=":5" /> Hitler non estivo de acordo cos economistas e díxolle á súa man dereita [[Hermann Göring]], o comandante da [[Luftwaffe]], que xa non escoitaría os receos sobre os perigos económicos dunha guerra con Rusia.<ref name=":6">Ericson 1999, p. 162</ref> Especúlase que isto se transmitiu ao xeneral [[Georg Thomas]], que realizara informes que predicían un drenaxe económico neto para Alemaña no caso dunha invasión da Unión Soviética a menos que a súa economía fose capturada intacta e os pozos petrolíferos do Caucaso fosen incautados no primeiro golpe; Thomas revisou o seu futuro informe para que encaixase cos desexos de Hitler.<ref name=":6" /> A ineptitude do Exército Vermello na [[guerra de Inverno]] contra [[Finlandia]] en 1939-40 convenceu a Hitler dunha rápida vitoria en poucos meses. Nin Hitler nin o Estado Maior anticiparon unha campaña longa que durase ata o inverno, e polo tanto non se fixeron preparativos axeitados, como a distribución de roupa de abrigo e a preparación para o inverno de vehículos e lubricantes.<ref>Palmer 2010, pp. 187-188</ref> A partir de marzo de 1941, a [[Carpeta Verde de Göring]] expuxo detalles sobre a economía soviética despois da conquista. O [[Plan da Fame]] describía como se tiña que deixar morrer de fame a poboacións urbanas enteiras de territorios conquistados, creando así un excedente agrícola para alimentar a Alemaña e espazo urbano para as clases superiores alemás.<ref>Patterson 2003, p. 562</ref> A política nazi tiña como obxectivo destruír a Unión Soviética como entidade política de acordo cos ideais xeopolíticos do ''Lebensraum'' para o beneficio das futuras xeracións da "raza mestra nórdica".<ref name=":2" /> En 1941 o ideólogo nazi [[Alfred Rosenberg]], despois nomeado Ministro do Reich dos Territorios Ocupados do Leste, suxeriu que o territorio soviético conquistado debería ser administrado nos seguintes ''Reichskommissariate'' ("Comisionados do Reich"): {| class="wikitable collapsible" width="100%" ! colspan="3" |Subdivisións administrativas do territorio soviético conquistado segundo o previsto, e posteriormente realizado parcialmente, por Alfred Rosenberg<ref>Handrack 1981, p. 40</ref><ref>Klemann & Kudryashov 2012, p. 33</ref> |- ! style="width:34%;" |Nome !Nota ! style="width:11%;" |Mapa |- ! scope="row" |Reichskommissariat Ostland |[[Países bálticos]] e [[Belarús]]. |{{center|[[Ficheiro:Reichskommissariat Ostland (1942).svg|65px]]}} |- ! scope="row" |Reichskommissariat Ukraine |[[Ucraína]], ampliada cara ao leste ata o [[Río Volga|Volga]]. |{{center|[[Ficheiro:Reichskommissariat Ukraine (1942).svg|65px]]}} |- ! scope="row" |Reichskommissariat Kaukasus |Sur de Rusia e rexión do [[Cáucaso]]. |Non realizado |- ! scope="row" |Reichskommissariat Moskowien |Área metropolitana de [[Moscova]] e resto da Rusia europea. |Non realizado |- ! scope="row" |Reichskommissariat Turkestan |Repúblicas e territorios en [[Asia Central]]. |Non realizado |- |} Os planificadores militares alemáns tamén investigaron a fallada invasión de Rusia de Napoleón. Cos seus cálculos concluíron que había pouco perigo dunha retirada a grande escala do Exército Vermello cara ao interior de Rusia, xa que non podía permitirse o luxo de renunciar aos países bálticos, Ucraína, ou as rexións de Moscova e Leningrado, xa que todas eran vitais para o Exército Vermello por cuestións de subministracións e polo tanto deberían ser defendidas.<ref>Rich 1973, p. 212</ref> Hitler e os seus xenerais non estaban de acordo onde Alemaña debería centrar as súas enerxías.<ref>Megargee 2000, pp. 131-134</ref><ref>Seaton 1972, pp. 59-63</ref> Hitler, e moitas discusións cos seus xenerais, repetía a súa orde de "[[Leningrado]] primeiro, o [[Donbass]] segundo, [[Moscova]] terceiro";<ref name=":11">Higgins 1966, pp. 11-59</ref> pero sempre fixo fincapé na destrución do Exército Vermello por riba de acadar obxectivos específicos no terreo.<ref name=":9">Glantz 2010a, p. 18</ref> Hitler cría que Moscova non tiña "grande importancia" na derrota da Unión Soviética e no seu lugar pensaba que a vitoria chegaría coa destrución do Exército Vermello ao oeste da capital, especialmente aos oeste dos ríos [[Río Dviná Occidental|Dviná Occidental]] e [[Río Dniéper|Dniéper]], e isto impregnou o plan para Barbarossa.<ref>Glantz 2010b, pp. 19, 60</ref><ref>Clark 2012, p. 72</ref> Esta crenza levou máis tarde a disputas entre Hitler a varios oficiais de alto rango alemáns, como [[Heinz Guderian]], [[Gerhard Engel]], [[Fedor von Bock]] e [[Franz Halder]], que crían que a vitoria decisiva só podía lograrse en Moscova.<ref>Glantz 2010b, pp. 55-60</ref> Non puideron influír sobre Hitler, que se volvera demasiado confiado no seu xuízo militar tras o resultado dos rápidos éxitos en Europa occidental.<ref>Seaton 1972, pp. 32-36</ref> === Petróleo === [[Albert Speer]] dixo que o petróleo fora un factor principal na decisión de invadir a Unión Soviética. Hitler cría que os recursos petrolíferos de Baku eran esenciais para a supervivencia do Terceiro Reich, xa que a escaseza deses recursos era unha vulnerabilidade do exército alemán.<ref>Hayward 1995, pp. 94-95</ref><ref>Price-Smith 2015, p. 12</ref> == Preparación de Alemaña == [[Ficheiro:Wehrmacht Panzergruppe 3 пад Пружанай 1941.gif|miniatura|260x260px|Elementos do 3º Exército Pancer na estrada preto de Pruzhanyen xuño de 1941]] Os alemáns comezaran a agrupar tropas preto da fronteira soviética xa antes de que rematase a campaña nos [[Balcáns]]. No terceira semana de febreiro de 1941 680 000 soldados alemáns atopábanse en áreas de reunión na fronteira entre [[Romanía]] e a [[Unión Soviética]].<ref>Shirer 1990, p. 822</ref> Como preparación para o ataque, Hitler trasladou en segredo máis de 3 millóns de soldados alemáns e uns 690 000 do Eixe ás rexións fronteirizas.<ref>Müller 2016, p. 175</ref> As operacións adicionais da [[Luftwaffe]] incluíron numerosas misións de vixilancia aérea sobre territorio soviético varios meses antes do ataque.<ref>Bergström 2007, p. 12</ref> Aínda que o Alto Mando Soviético estaba alarmado por isto, a crenza de Stalin de que era improbable que o Terceiro Reich atacase tan só dous anos despois de asinar o Pacto Ribbentrop-Molotov resultou nunha lenta preparación soviética.<ref name=":33">Hastings 2012, p. 141</ref> Á parte deste feito, os soviéticos non esqueceron por completo a ameaza dos seus veciños alemáns. Bastante antes da invasión alemá, o mariscal [[Semyon Timoshenko]] referiuse aos alemán como os "inimigos máis importantes e fortes" da Unión Soviética, e xa en xullo de 1940 o Xefe do Estado Maior do Exército Vermello, [[Boris Shaposhnikov]], elaborou un plan preliminar de ataque de tres frontes sobre como podería ser unha invasión alemá, notablemente semellante ao ataque real.<ref>Overy 2006, pp. 490-491</ref> Dende abril de 1941 os alemáns comezaran a establecer a [[Operación Haifisch]] e a [[Operación Harpune]] para fundamentar as súas afirmacións de que o Reino Unido era o seu obxectivo real. Esas preparacións simuladas en [[Noruega]] e na costa da [[Canal da Mancha|canle da Mancha]] incluían accións como concentracións de barcos, voos de recoñecemento e exercicios de adestramento.<ref>Ziemke 1959, p. 138</ref> As razóns para adiar a Operación Barbarossa dende a data inicialmente planeada do 15 de maio ata o día real da invasión do 22 de xuño (38 día) son debatidas. A razón máis común citada é imprevista continxencia de invadir Iugoslavia en abril de 1941.<ref>Middleton, ''New York Times'' (21 de xuño de 1981)</ref> O historiador Thomas B. Buell indican que Finlandia e Romanía, que non estaban implicadas no plan alemán inicial, necesitaban tempo adicional para prepararse para participar na invasión. Buell engade que un pouco común inverno húmido mantivo os ríos cheos ata finais da primavera.<ref name=":7" /> As inundacións puideron desaconsellar un ataque antes, incluso se ocorrían antes do final da campaña dos Balcáns.<ref name=":8">Bradley & Buell 2002, pp. 35-40</ref> Aínda se debate a importancia do atraso. William Shirer argumentou que a campaña dos Balcáns de Hitler adiara o comezo de Barbarossa durante varias semanas e polo tanto púxoa en perigo.<ref>Shirer 1990, pp. 829-830</ref> Moitos historiadores posteriores afirman que a data inicial do 22 de xuño era suficiente para que a ofensiva alemá chegase a Moscova en setembro.<ref name=":8" /><ref>Forczyk 2006, p. 44</ref><ref>Stockings & Hancock 2013, pp. 581-84</ref><ref>Hooker 1999</ref> Antony Beevor escribiu en 2012 sobre o atraso causado polos ataques alemáns nos Balcáns que "a meirande parte [dos historiadores] aceptan que fixo pouca diferenza" no resultado final de Barbarossa.<ref>Beevor 2012, p. 158</ref> Os alemáns despregaron un rexemento independente, unha brigada motorizada de adestramento separada e 153 divisións para Barbarossa, que incluía a 104 de infantaría, 19 panzer e 15 división de infantaría motorizada en tres grupos de exército, nove divisións de seguridade para operar en territorios conquistados, catro divisións en Finlandia e dúas divisións como reserva baixo control directo do ''[[Oberkommando des Heeres]]'' (OKH).<ref>Glantz 2010a, pp. 20, 34</ref> Estas estaban equipadas con 6 867 vehículos blindados, dos cales 3 350-3 795 eran carros de combate, 2 770-4 389 avións (o 65% da Luftwaffe), 7 200-23 435 pezas de artillaría, 17 081 morteiros, uns 600 000 vehículos a motor e 625 000-700 000 cabalos.<ref>Glantz 2010a, pp. 20, 25</ref><ref>Clark 2012, pp. 73-74</ref><ref>Liedtke 2016, p. 220</ref><ref>Bergström 2007, p. 129</ref><ref>Askey 2014, p. 80</ref> Finlandia programou 14 divisións para a invasión, e Romanía ofreceu 13 divisións e oito brigadas no curso da operación.<ref name=":10">Glantz 2010a, p. 20</ref> Todas as forzas do Eixe, uns 3,8 millóns de efectivos,<ref name=":15">Glantz 2001, p. 9</ref> despregáronse ao longo dunha fronte que se estendía dende o [[Ártico]] ata o [[mar Negro]],<ref name=":9" /> estaban controladas polo OKH e organizadas no Exército de Noruega, [[Grupo de Exércitos Norte]], [[Grupo de Exércitos Centro]] e Grupo do Exército Sur, xunto con tres ''Luftflotten'' (frotas aéreas) que apoiaron aos grupos do exército: Luftflotte 1 para o Norte, Luftflotte 2 para o Centro e Luftflotte 4 para o Sur.<ref name=":10" /> O Exército de Noruega operaría no extremo norte de [[Escandinavia]] e na fronteira dos territorios soviéticos.<ref name=":10" /> O Grupo de Exércitos Norte marcharía a través dos países bálticos cara ao norte de Rusia, tomaría ou destruiría a cidade de Leningrado e uniríase coas forzas finesas.<ref>Glantz 2012, p. 36</ref><ref name=":12">Baker 2013, pp. 26-27</ref><ref name=":11" /> O Grupo de Exércitos Centro, o grupo equipado con máis blindados e avións,<ref>Glantz 2012, p. 14</ref> debería golpear dende Polonia cara Belarús e as rexións occidentais e centrais de Rusia, e avanzar cara [[Smolensk]] e despois cara a Moscova.<ref name=":12" /><ref name=":11" /> O Grupo de Exércitos Sur tería que atacar o poboado corazón de Ucraína, rico en recursos agrícolas, tomando Kíiv antes de continuar cara ao leste sobre as estepas do sur da URSS co obxectivo de tomar o control do petróleo do Caucaso.<ref name=":12" /><ref name=":11" /> O Grupo de Exércitos Sur despregouse en dúas seccións separadas por un espazo de 319 km. A sección norte, que tiña a único grupo panzer do exército, estaba no sur de Polonia xusto ao lado do Grupo de Exércitos Centro, e a sección sur estaba en Romanía.<ref>Glantz 2012, p. 40</ref> As forzas alemás na retagarda (principalmente unidades ''Waffen-SS'' e ''Einsatzgruppen'') operarían nos territorios conquistados para contrarrestar calquera actividade partisana en zonas que controlaban, ademais de executar a comisarios políticos soviéticos e xudeus.<ref name=":2" /> O 17 de xuño, o xefe da Oficina de Seguridade do Reich (RSHA), [[Reinhard Heydrich]], informou a uns de trinta a cincuenta mandos de ''Einsatzgruppen'' sobre "a política de eliminar xudeus en territorios soviéticos, polo menos en termos xerais".<ref>Breitman 1991, p. 434</ref> Aínda que os ''Einsatzgruppen'' asignáronse a unidades da Wehrmacht, que lles proporcionaban subministracións como gasolina e comida, estaban controlados pola RSHA.<ref>Hilberg 1961, pp. 177-183</ref> O plan oficial para Barbarossa asumía que os grupos de exército deberían ser capaces de avanzar libremente aos seus principais obxectivos de xeito simultáneo, sen dispersarse, unha vez que gañaran as batallas fronteirizas e destruíran as forzas do Exército Vermello na zona fronteiriza.<ref name=":16">Glantz 2010a, p. 21</ref> == Preparación da Unión Soviética == En 1930 [[Mikhail Tukhachevsky]], un prominente teórico militar en guerra de carros de combate do período de entreguerras e posteriormente Mariscal da Unión Soviética, enviou un memorando ao [[Kremlin]] no que presionaba para que se investise enormemente en recursos necesarios para a produción en masa de armas, falando de "40 000 avións e 50 000 carros de combate".<ref>Clark 2012, p. 56</ref> A principios dos anos 30 desenvolveuse unha moderna doutrina operacional para o Exército Vermello e promulgouse nas Regulacións de Campo de 1936 na forma do Concepto de Batalla Profunda. Os gastos en defensa tamén medraron rapidamente pasando do 12% do produto interior bruto en 1933 ao 18 en 1940.<ref>Clark 2012, p. 55</ref> Durante a [[Gran Purga]] de Stalin a finais dos nos 30, que aínda non rematara cando comezou a invasión alemá o 22 de xuño de 1941, gran parte do corpo de oficiais do Exército Vermello fora executado ou encarcerado e os seus substitutos, designados por Stalin por razóns políticas, polo xeral carecían de competencias militares.<ref>Glantz 1998, p. 26</ref><ref>Glantz 2012, p. 55</ref><ref name=":13">Clark 2012, p. 57</ref> Dos cinco mariscais da Unión Soviética designados en 1935, só [[Kliment Voroshilov]] e [[Semyon Budyonny]] sobreviviron á purga de Stalin. Tukhachevsky fora asasinado en 1937. 15 dos 16 comandantes do exército, 50 dos 57 comandantes do corpo, 154 dos 186 comandantes de división, e 401 dos 456 coroneis foran executados, e moitos outros oficiais foran destituídos.<ref name=":13" /> En total, un 30 000 efectivos do Exército Vermello foron executados.<ref name=":19">Rayfield 2004, p. 315</ref> Stalin destacou aínda máis o seu control reafirmando o papel dos comisarios políticos a nivel divisional e inferior para supervisar a lealdade política do exército ao réxime. Os comisarios tiñan unha posición igual á do mando da unidade que supervisaban.<ref name=":13" /> Pero a pesar dos esforzos de asegurar a vixilancia política das forzas armadas, tras o baixo rendemento do Exército Vermello en Polonia e na guerra de Inverno, un 80% dos oficiais destituídos durante a Gran Purga foron restituídos en 1941. Ademais, entre xaneiro de 1939 e maio de 1941 activáronse 161 novas divisións.<ref name=":20">Glantz 2012, p. 22</ref><ref name=":14">Clark 2012, p. 58</ref> Polo tanto, aínda que un 75% dos oficiais levaban no seu posto menos dun ano no inicio da invasión alemá de 1941, moitos dos curtos mandatos poden atribuírse non só á purga, senón tamén á creación de moitas unidades militares.<ref name=":14" /> [[Ficheiro:Жуков и Тимошенко, 1940 год.jpg|miniatura|[[Semyon Timoshenko]] e [[Georgii Zhukov|Georgy Zhukov]] en 1940]] Falando cos seus xenerais en decembro de 1940, Stalin mencionou as referencias de Hitler a un ataque na Unión Soviética en ''Mein Kampf'' e á súa crenza de que o Exército Vermello necesitaría catro anos para estar preparado. Stalin declarou, "debemos estar listos moito antes" e "intentaremos atrasar a guerra outros dous anos".<ref>Berthon & Potts 2007, p. 47</ref> Xa en agosto de 1940, a intelixencia británica recibira indicios de plans alemáns para atacar os soviéticos só unha semana despois de que Hitler aprobara informalmente os plans para ''Barbarossa'' e avisou á Unión Soviética.<ref>Waller 1996, p. 192</ref> Pero a desconfianza de Stalin cara aos británicos fixérono ignorar as advertencias na crenza de que era un truco deseñado para levar á Unións Soviética á guerra no seu lado.<ref>Waller 1996, p. 192</ref><ref>Roberts 1995, p. 1293</ref> A principios de 1941, os propios servizos de intelixencia de Stalin e a intelixencia estadounidense deron avisos de forma regular dun inminente ataque alemán.<ref>Waller 1996, pp. 196-198</ref> O espía soviético [[Richard Sorge]] tamén lle deu a Stalin a data exacta do ataque alemán, pero Sorge e outros informantes deran antes diferentes datas da invasión que pasaran pacificamente antes do ataque real.<ref>Roberts 2011, p. 155</ref><ref>Hastings 2016, pp. 110-113</ref> Stalin recoñeceu a posibilidade dun ataque en xeral e polo tanto realizou preparacións significativas, pero decidiu non correr o risco de provocar a Hitler.<ref>Waller 1996, p. 202</ref> A partir de xullo de 1940 o Estado Maior do Exército Vermello desenvolveu plans de guerra que identificaban á Wehrmacht como a ameaza máis perigosa para a Unión Soviética, e que no caso dunha guerra con Alemaña, o principal ataque da Wehrmacht viría a través da rexión norte das marismas de Pripyat en Belarús,<ref name=":17">Glantz 2012, p. 15</ref><ref name=":16" /> o que despois demostrouse correcto. Stalin non estivo de acordo, e en outubro autorizou o desenvolvemento de novos plans que asumían que un ataque alemán centraríase na rexión sur das marismas cara ás vitais rexións económicas en Ucraína. Isto converteuse na base de todos os plans de guerra soviéticos posteriores e da despregadura das forzas armadas preparándose para a invasión alemá.<ref name=":17" /><ref name=":18">Glantz 2010a, pp. 21-22</ref> A principios de 1941 Stalin autorizou o Plan de Defensa do Estado 1941, que xunto co Plan de Mobilización 1941, solicitaba a despregadura de 186 divisións, como primeiro anel estratéxico, nos catro distritos militares do oeste da Unión Soviética con fronteira con territorios do Eixe; e a despregadura doutras 51 divisións ao longo dos ríos Dvina e Dnieper como segundo anel estratéxico baixo o control da [[Stavka]], que no caso dunha invasión alemá tiña a tarefa de liderar unha contraofensiva xunto coas tropas restantes do primeiro anel.<ref name=":18" /> Pero o 22 de xuño de 1941 a primeira liña só tiña 171 divisións, cuns 2,6-2,9 millóns de efectivos;<ref name=":15" /><ref>Glantz 1998, pp. 10-11, 101, 293</ref><ref>Taylor 1974, p. 98</ref> e a segunda tiña 57 divisións que aínda estaban mobilizándose, a meirande parte delas con efectivos insuficientes.<ref>Glantz 2010a, pp. 22-23, 51</ref> O segundo anel non foi detectado pola intelixencia alemá ata días despois do inicio da invasión, na meirande parte dos casos só cando as forzas alemás chocaron contra el.<ref>Glantz 2010a, pp. 22-23, 51</ref> Ao comezo da invasión, a man de obra militar mobilizada polos soviéticos era de 5,3-5,5 millóns de efectivos,<ref name=":15" /><ref>Glantz 1998, p. 293</ref> e aínda estaba aumentando xa que as reservas eran duns 14 millóns de efectivos con adestramento militar básico que continuaban mobilizándose.<ref>Glantz 1998, p. 107</ref><ref>Glantz & House 1995, p. 68</ref> O Exército Vermello estaba disperso e aínda estaba preparándose cando a invasión comezou. As súas unidades adoitaban a estar separadas e carecían de transporte axeitado.<ref name=":21">Sakwa 2005, pp. 225-227</ref> Aínda que o transporte era insuficiente para as forzas do Exército Vermello, cando arrincou a Operación Barbarossa tiñan unhas 33 000 pezas de artillaría, un número moi superior ao que os alemáns tiñan á súa disposición.<ref>Hanson 2017, p. 386</ref> A Unión Soviética tiña uns 23 000 carros de combate dispoñibles dos cales só 14 700 estaban listos para o combate.<ref>Kirshin 1997, p. 385</ref> Uns 11 000 carros estaban nos distritos militares occidentais que encaraban á forza invasora alemá.<ref name=":22">Mercatante 2012, p. 64</ref> Hitler posteriormente declarou a algúns dos seus xenerais, "se soubese da forza de carros de combate rusa en 1941 non atacaría".<ref>Macksey 1989, p. 456</ref> Porén, os estándares de mantemento e preparación eran moi pobres; había poucas subministracións de munición e radios, e moitas unidades blindadas carecían de camións para ser aprovisionadas.<ref>Seaton 1972, pp. 91-93</ref><ref>Hastings 2012, p. 140</ref> O modelos de carros soviéticos máis avanzados, o [[KV-1]] e o [[T-34]], que eran superiores a todos os carros alemáns, así como todos os deseños aínda en desenvolvemento no verán de 1941,<ref>Glantz 2012, p. 23</ref> non estaban dispoñibles en grandes cantidades cando comezou a invasión.<ref>Seaton 1972, p. 93</ref> Ademais, no outono de 1939, os soviéticos disolveran os seus corpos mecanizados e dispersaran parcialmente os seus carros de combate en divisións de infantaría;<ref>Glantz 1998, p. 109</ref> pero tras observar a campaña alemá en Francia, a finais de 1940 comezaron a reorganizar a meirande parte dos seus activos blindados de volta a corpos mecanizados cunha forza obxectiva de 1 031 carros cada un.<ref name=":20" /> Pero estas grandes formacións blindadas eran difíciles de manexar e, ademais, estaban repartidas en guarnicións espalladas, coas súas divisións subordinadas separadas ata 100 km.<ref name=":20" /> A reorganizacións aínda estaba en progreso e incompleta cando Barbarossa comezou.<ref>Dunnigan 1978, p. 82</ref><ref>Glantz 1998, p. 109</ref> As unidades de carros soviéticas estaban raramente ben equipadas, e carecían de adestramento e de apoio loxístico. As unidades enviábanse ao combate sen plans para recargar, reabastecer munición ou substituír o persoal. Acotío, tras un único enfrontamento, as unidades eran destruídas ou deixaban de ser efectivas.<ref name=":21" /> A vantaxe numérica soviética en equipamento pesado compensouse polo mellor adestramento e organización da Wehrmacht.<ref name=":19" /> A [[Forza Aérea Soviética]] (VVS) mantivo a vantaxe numérica cun total de 19 533 avións, sendo a maior forza aérea do mundo en verán de 1941. Deses aparellos, uns 7 133-9 100 estaban despregados nos cinco distritos militares occidentais,<ref>Glantz 2010a, p. 28</ref><ref name=":22" /><ref>Clark 2012, p. 76</ref> e outros 1 445 estaban baixo control naval.<ref>Glantz 1998, p. 13</ref> Os historiadores debateron sobre se Stalin estaba planeando unha invasión do territorio alemán no verán de 1941. O debate comezou a finais dos anos 80 cando Viktor Suvorov publicou un artigo e despois o libro ''Ledokol'' no cal afirma que Stalin vira o estoupido da guerra en Europa occidental como unha oportunidade para espallar revolucións comunistas por todo o continente, e que os militares soviéticos estaban sendo despregados para un inminente ataque no tempo da invasión alemá.<ref>Uldricks 1999, pp. 626-627</ref> Esta visión tamén fora avanzada por antigos xenerais alemáns tras a guerra. A tese de Suvorov foi total ou parcialmente aceptada por un limitado número de historiadores, incluídos Valeri Danilov, Joachim Hoffmann, Mikhail Meltyukhov e Vladimir Nevezhin, e atraeu a atención do público en [[Alemaña]], [[Israel]] e [[Rusia]].<ref>Uldricks 1999, pp. 631, 633, 636</ref><ref>Bar-Joseph & Levy 2009, p. 476</ref> A teoría foi rexeitada fortemente pola meirande parte dos historiadores,<ref>Uldricks 1999, p. 630</ref><ref>Humpert 2005, p. 72</ref> e ''Ledokol'' adoita a ser considerado un "tratado anti-soviético" nos países occidentais.<ref>Roberts 1995, p. 1326</ref> David Glantz e Gabriel Gorodetsky escribiron libros para rebater os argumentos de Suvorov.<ref>Mawdsley 2003, pp. 819-820</ref> A maioría dos historiadores cren que Stalin estaba buscando evitar a guerra en 1941, xa que cría que o seu exército non estaba preparado para loitar contra as forzas alemás.<ref>Bar-Joseph & Levy 2009, p. 477</ref> == Orde de batalla == {| class="wikitable" ! colspan="2" |'''Orde de batalla - xuño de 1941'''<ref>Kirchubel 2005, p. 26,29</ref><ref name=":23">Kirchubel 2003, p. 31</ref><ref name=":24">Kirchubel 2007, p. 31</ref><ref name=":25">Glantz 2012, pp. 290-303</ref> |- ! scope="col" |Forzas do Eixo ! scope="col" |Forzas soviéticas |- | valign="top" |'''Teatro Norte<ref name=":25" />'''<ref name=":26">Kirchubel 2005, p. 26</ref> * Exército de Noruega * Exército de Finlandia ** Exército de Karelia '''[[Army Group North|Grupo de Exércitos Norte]]<ref name=":26" /><ref name=":25" />''' * 18º Exército * 4º Grupo Panzer * 16º Exército * ''Luftflotte'' 1 '''[[Grupo de Exércitos Centro]]<ref name=":24" /><ref name=":25" />''' * 3º Grupo Panzer * 9º Exército * 4º Exército * 2º Grupo Panzer * ''Luftflotte'' 2 '''[[Grupo de Exércitos Sur]]<ref name=":23" /><ref name=":25" />''' * 6º Exército * 1º Grupo Panzer * 17º Exército ** Forza Expedicionaria Eslovaca ** Corpo Móbil do Exército Húngaro * 11º Exército ** Corpo Expedicionario Italiano en Rusia * 3º Exército de Romanía * 4º Exército de Romanía * ''Luftflotte'' 4 | width="55%" |'''Fronte Norte'''<ref>Kirchubel 2005, p. 29</ref>'''<ref name=":25" />''' * 7º Exército * 14º Exército * 23º Exército ** 10º Corpo Mecanizado * 1º Corpo Mecanizado * Forza de Defensa Aérea Norte '''Fronte Noroeste'''<ref>Kirchubel 2007, p. 30</ref>'''<ref name=":25" />''' * 27º Exército * 8º Exército ** 12º Corpo Mecanizado * 11º Exército ** 3º Corpo Mecanizado * 5º Corpo Aerotransortado * Forza Aérea do Báltico * Frota Norte * Frota do Báltico '''Fronte Occidental'''<ref>Kirchubel 2005, p. 31</ref>'''<ref name=":25" />''' * 3º Exército ** 11º Corpo Mecanizado * 10º Exército ** 6º Corpo Mecanizado ** 13º Corpo Mecanizado * 4º Exército ** 14º Corpo Mecanizado * 13º Exército * 17º e 20º Corpos Mecanizados * 2º, 21º, 44º, 47º e 50º Corpos de Fusileiros e 4º Corpo Aerotransportado * Forza Aérea do Oeste '''Fronte Suroeste<ref name=":23" /><ref name=":25" />''' * 5º Exército ** 9º Corpo Mecanizado ** 22º Corpo Mecanizado * 6º Exército ** 4º Corpo Mecanizado ** 15º Corpo Mecanizado * 26º Exército ** 8º Corpo Mecanizado * 12º Exército ** 16º Corpo Mecanizado * 31º, 36º, 49º e 55º Corpos de Fusileiros e 1º Corpo Aerotransportado * Forza Aérea de Kíiv '''Fronte Sur<ref name=":23" /><ref name=":25" />''' * 9º Exército Independente ** 2º Corpo Mecanizado ** 18º Corpo Mecanizado * 7º e 9º Corpos de Fusileiros e 3º Corpo Aerotransportado * Forza Aérea de Odesa * [[Frota do Mar Negro]] ----'''Exércitos de reserva ''Stavka'' (segundo anel estratéxico)'''<ref>Glantz 2012, pp. 302-303</ref> * 16º Exército ** 5º Corpo Mecanizado * 19º Exército ** 26º Corpo Mecanizado * 20º Exército ** 7º Corpo Mecanizado * 21º Exército ** 25º Corpo Mecanizado * 22º Exército * 24º Exército * 20º, 45º e 67º Corpos de Fusileiros e 21º Corpo Aerotransportado |- |'''Número total de divisións (22 de xuño)''' |'''Número total de divisións (22 de xuño)''' |- |Número total de divisións alemás: 152<ref>Glantz & House 2015, p. Composition of Opposing Forces, 22 June 1941.</ref> Número total de divisións romanesas: 14<ref>Glantz & House 2015, p. Appendix: Table A. Composition of Opposing Forces, 22 June 1941.</ref> |Número total de divisións soviéticas: 220<ref>Glantz & House 2015, p. Table A. Composition of Opposing Forces, 22 June 1941.</ref> |} == Invasión == [[Ficheiro:German troops crossing the Soviet border.jpg|miniatura|Tropas alemás cruzando a fronteira o primeiro día da invasión]] Ao redor da 01:00 do 22 de xuño de 1941, os distritos militares soviéticos na fronteira foron alertados pola Directiva nº1 do Ministerio de Defensa, publicada a últimas horas do día anterior.<ref name=":27">Clark 2012, p. 81</ref> A directiva solicitaba preparar todas as tropas para o combate, pero evitando accións provocativas de calquera tipo.<ref name=":28">Glantz 2012, p. 287</ref> Moitas unidades da fronte tardaron ata dúas horas en recibir as ordes da directiva,<ref name=":28" /> e a meirande parte delas non as chegaron a recibir antes de que comezase a invasión.<ref name=":27" /> O 21 de xuño ás 13:00 o Grupo de Exércitos Norte recibiu a palabra clave Düsseldorf, indicando que Barbarossa comezaría a mañá seguinte, e pasou a súa propia palabra clave, Dortmund.<ref>Kirchubel 2013, p. 136</ref> Ao redor das 03:15 do 22 de xuño, as forzas do Eixe comezaron a invasión da Unión Soviética co bombardeo de grandes cidades na Polonia ocupada polos soviéticos,<ref name=":29">Kirchubel 2007, pp. 33-34</ref> e cun ataque de artillaría sobre as defensas do Exército Vermello ao longo de toda a fronte.<ref name=":27" /> Leváronse a cabo ataques aéreos ata [[Kronstadt]], preto de [[Leningrado]], [[Ismail]] en [[Besarabia]], e [[Sebastopol]] en [[Crimea]]. Mentres tanto, tropas de terra cruzaron a fronteira acompañadas nalgúns lugares por quintacolumnistas lituanos e ucraínos.<ref>Seaton 1972, p. 98</ref> Ao redor de tres millóns de soldados da Wehrmacht entraron en acción e enfrontáronse a unha cantidade un pouco menor de tropas soviéticas na fronteira.<ref name=":29" /> Acompañando ás forzas alemás durante a invasión inicial estaban tamén unidades finesas e romanesas.<ref>Pohl 2018, p. 246</ref> Ao redor do mediodía, o ministro soviético de exteriores [[Vyacheslav Molotov]] transmitiu á poboación a noticia da invasión: "... Sen unha declaración de guerra, forzas alemás caeron sobre o noso país, atacaron as nosas fronteiras e moitos lugares ... O Exército Vermello e toda a nación librará unha vitoriosa guerra patriótica polo noso querido país, pola honra, pola liberdade ... A nosa causa é xusta. O inimigo será golpeado, A vitoria será nosa!"<ref name=":30">Clark 2012, p. 70</ref><ref>Braithwaite 2010, p. 74</ref> Ao chamar á devoción da poboación polo seu país en vez de polo Partido, Molotov tocou unha corda patriótica que axudou a ao atónico pobo a asumir a devastadora noticia.<ref name=":30" /> Nos primeiros poucos días de invasión, o Alto Mando Soviético e o Exército Vermello reorganizáronse extensamente para colocarse no camiño axeitado.<ref>Seaton 1972, p. 99</ref> Stalin non se dirixiu á nación para falar do ataque ata o 3 de xullo, cando tamén falou dunha "Guerra Patriótica ... de todo o pobo soviético".<ref>Clark 2012, p. 92</ref> En Alemaña, na mañá do 22 de xuño, o ministro de propaganda nazi [[Joseph Goebbels]] anunciou a invasión nunha emisión de radio con palabras de Hitler: "Nestes momentos estse a producir unha marcha que, pola súa extensión, compárase coa máis grande que o mundo nunca viu. Hoxe decidín poñer o destino e o futuro do Reich e da nosa xente en mans dos nosos soldados. Que Deus nos axude, especialmente nesta loita!"<ref name=":31">Clark 2012, p. 82</ref> Posteriormente nesa mesma mañá, Hitler proclamou aos seus colegas, "Antes de que pasen tres meses seremos testemuñas dun colapso de Rusia que nunca se viu na historia".<ref name=":31" /> Hitler tamén se dirixiu ao pobo alemán a través da radio, presentándose a el mesmo como un home de paz, que de mala gaña tivo que atacar á Unión Soviética.<ref>{{Cita web|título=Hitler’s Proclamation of 22 June 1941|url=https://research.calvin.edu/german-propaganda-archive/hitler4.htm|páxina-web=research.calvin.edu|data-acceso=2021-01-12}}</ref> Tras a invasión, Goebbels instruíu que a propaganda nazi usase o eslogan "Cruzada europea contra o Bolxevismo" para describir a guerra; posteriormente milleiros de voluntarios e recrutas uníronse ás [[Arma SS|Waffen-SS]].<ref>Ueberschär & Müller 2008, p. 244</ref> == Ataques iniciais == O impulso inicial do ataque por terra e aire alemán destruíu completamente o mando e control organizativo soviético nas primeiras poucas horas, paralizando cada nivel de mando dende o pelotón de infantaría ata o Alto Mando.<ref>Glantz 2012, pp. 31-33</ref> Moscova non só fallou en comprender a magnitude da catástrofe á que se enfrontaban as tropas soviéticas na fronteira, senón que a primeira reacción de Stalin tamén foi de incredulidade.<ref>Roberts 2011, p. 156</ref> Ao redor das 07:15, Stalin publicou a Directiva NKO Nº 2, que anunciaba a invasión ás Forzas Armadas Soviéticas, e pedíalles que atacasen ás forzas do Eixo alí onde violasen as fronteiras e lanzasen ataques aéreos en territorio alemán nas rexións fronteirizas.<ref>Clark 2012, p. 83</ref> Sobre as 09:15 Stalin publicou a Directiva NKO Nº 3, asinada polo Mariscal [[Semyon Timoshenko]], que agora solicitaba unha contraofensiva xeral en toda a fronte "sen respecto polas fronteiras" que ambos os homes esperaban que arrasase co inimigo no territorio soviético.<ref name=":32">Glantz 2010a, p. 31</ref><ref name=":28" /> A orde de Stalin, que Timoshenko autorizou, non estaba baseada nunha avaliación realista da situación militar, pero os comandantes autorizárona por temor a represalias se non obedecían; pasaron varios días antes de que o liderado soviético tomase conciencia da enormidade da derrota inicial.<ref name=":32" /> === Guerra no aire === As unidades de recoñecemento da Luftwaffe trazaron a concentración de tropas soviéticas, os depósitos de subministracións e os aeródromos, e marcáronos para a súa destrución.<ref>Askey 2014, p. 253</ref> Lanzáronse ataques adicionais da Luftwaffe contra centros de mando e control soviéticos co obxectivo de interromper a mobilización e organización das forzas soviéticas.<ref>Fritz 2011, p. 85</ref><ref>Glantz 2012, p. 51</ref> En contraste, os observadores de artillaría soviéticos baseados nas zonas fronteirizos recibiron instrucións estritas de non abrir fogo contra avións alemáns antes da invasión.<ref name=":33" /> Unha posible razón para a vacilación soviética de devolver o fogo pode ser a crenza inicial de Stalin de que o asalto fora lanzado sen a autorización de Hitler. Como resultado perdeuse unha significativa cantidade de territorio soviético xunto con forzas do Exército Vermello; pasaron varios días antes de que Stalin entendese a magnitude da calamidade.<ref>Fritz 2011, pp. 85-86</ref> A Luftwaffe informou da destrución de 1 489 avións no primeiro día da invasión<ref name=":34">Bergström 2007, p. 20</ref> e uns 3 100 durante os tres primeiros días.<ref>Bergström 2007, p. 23</ref> [[Hermann Göring]], Ministro de Aviación e Comandante en Xefe da Luftwaffe, desconfiaba dos informes e ordenou que se comprobasen esas cifras. Persoal da Luftwaffe examinou os restos nos aeródromos soviéticos, e as súas cifras orixinais demostraron ser conservadoras, xa que estimouse que máis de 2 000 avións soviéticos foron destruídos no primeiro día da invasión.<ref name=":34" /> En realidade, as perdas soviéticas foron moi superiores; un documento soviético rexistrou a perda de 3 922 avións nos primeiros tres días contra 78 aparellos alemáns perdidos.<ref name=":35">Bergström 2007, p. 23</ref><ref name=":36">Hardesty 2012, p. 9</ref> A Luftwaffe informou da perda de tan só 35 avións o primeiro día de combate.<ref name=":35" /> Un documento do Arquivo Federal de Alemaña cifra a perda da Luftwaffe en 63 avións a primeira xornada.<ref>Hardesty 2012, p. 8, 390</ref> Ao final da primeira semana a Luftwaffe conseguira a supremacía aérea sobre os campos de batalla de todos os grupos de exército,<ref name=":36" /> pero foi incapaz de exercer este dominio sobre a vasta extensión do occidente da Unión Soviética.<ref>Glantz 2012, p. 19</ref><ref>Hardesty 2012, p. 54</ref> Segundo os diarios de guerra do Alto Mando Alemán, o día 5 de xullo a Luftwaffe levaba perdidos 491 avións e 316 máis estaban danados, quedando con só un 70% da forza que tiña no inicio da invasión.<ref>Glantz 2010a, p. 54</ref> === Países bálticos === [[Ficheiro:Bundesarchiv Bild 101I-009-0882-04, Russland-Nord, Vormarsch durch Lettland.jpg|miniatura|Forzas alemás avanzando sobre Letonia]] O 22 de xuño o [[Grupo de Exércitos Norte]] atacou a Fronte Noroeste soviética e abriuse paso a través dos 8º e 11º Exércitos.<ref name=":37">Glantz 2012, p. 37</ref> Os soviéticos lanzaron inmediatamente un potente contraataque contra o 4º Grupo Panzer alemán cos 3º e 12º Corpos Mecanizados, pero foron derrotados.<ref name=":37" /> O 25 de xuño os 8º e 11º Exércitos recibiron as ordes de retirarse ao [[río Dviná Occidental]], onde tiñas previsto reunirse co 21º Corpo Mecanizado e os 22º e 27º Exércitos. Porén, o 26 de xuño o LVI Corpo Panzer de [[Erich von Manstein]] chegou ao río primeiro e asegurou unha cabeza de ponte a través del.<ref name=":38">Glantz 2012, p. 38</ref> A Fronte Noroeste viuse obrigada a abandonar as defensas do río, e o 29 de xuño a Stavka ordenou que a Fronte se retirase á Liña Stalin nos accesos a [[Leningrado]]. O 2 de xullo o Grupo de Exércitos Norte comezou os seus ataques sobre a Liña Stalin co 4º Grupo Panzer, e o 8 de xullo capturou [[Pskov]], devastando as defensas da Liña Stalin e acadando o óblast de Leningrado.<ref name=":38" /> O 4º Grupo Panzer avanzara uns 450 quilómetros dende o inicio da invasión e agora estaba a tan só 250 km do seu obxectivo principal, Leningrado. O 9 de xullo comezaron os seus ataques contra as defensas soviéticas ao longo do [[río Luga]] no óblast de Leningrado.<ref>Glantz 2012, p. 93</ref> === Ucraína e Moldova === [[Ficheiro:Bundesarchiv Bild 183-2005-1017-521, Ostfront, -Generaloberst von Kleist besichtigt ein Hüttenwerk in der Ukraine.jpg|miniatura|O xeneral Ewald von Kleist (esquerda), comandante do 1º Grupo Panzer, inspecciona unha grande instalación de ferro en Ucraína en 1941.]] A sección norte do Grupo de Exércitos Sur enfrontouse á Fronte Suroeste, que tiña a concentración de forzas soviéticas máis grande, e a sección sur enfrontouse á Fronte Sur. Ademais, as marismas de Pripyat e os [[montes Cárpatos]] supoñían un serio desafío para as dúas seccións do exército.<ref name=":39">Fritz 2011, pp. 89, 140</ref> O 22 de xuño só a sección norte do Grupo de Exércitos Sur atacou, pero o terreo impediu o seu asalto dándolle aos defensores soviéticos moito tempo para reaccionar.<ref name=":39" /> O 1º Grupo Panzer e o 6º Exército alemán atacaron e atravesaron o 5º Exército soviético.<ref>Glantz 2012, p. 41</ref> A partir da noite do 23 de xuño os 22º e 15º Corpos Mecanizados soviéticos atacron os flancos do 1º Grupo Panzer dende o norte e o sur respectivamente. Aínda que pretendían concentrarse, as unidades de tanques soviéticas foron enviadas aos poucos debido á mala cordinación. O 22º Corpo Mecanizado atopouse co III Corpo Motorizado do 1º Grupo Panzer e foi decimado, morrendo tamén o seu comandante. O 1º Grupo Panzer superou a gran parte do 15º Corpo Mecanizado, que se enfrontou á 297º División de Infantaría do 6º Exército alemán, sendo derrotado por fogo anticarro e ataques da Luftwaffe.<ref>Glantz 2012, p. 42</ref> O 26 de xuño os soviéticos lanzaron outro contraataque sobre o 1º Grupo Panzer dende o norte e o sur simultaneamente cos 9º, 19º e 8º Corpos Mecanizados, que xuntos tiñan 1 649 carros de combate, apoiados polos restos do 15º Corpo Mecanizado. A batalla durou catro días, rematando coa derrota das unidades de carros soviéticas.<ref>Glantz 2012, pp. 43-44, 225</ref> O 30 de xuño a Stavka ordenou ás forzas restantes da Fronte Suroeste retirarse á Liña Stalin, onde defenderían os accesos a Kíiv.<ref>Glantz 2012, pp. 21, 43-44</ref> O 2 de xullo a sección sur do Grupo de Exércitos Sur (formado polos 3º e 4º Exécitos de Romanía e o 11º Exército alemán) invadiron [[República Socialista Soviética de Moldova|Moldova]], que estaba defendida pola Fronte Sur.<ref>Glantz 2012, p. 45</ref> Os contraataques do 2º Corpo Mecanizado e o 9º Exército foron un fracaso, pero o 9 de xullo o avance do Eixo detívose ao longo das defensas do 18º Exército soviético entre os ríos [[Río Prut|Prut]] e [[Río Dnister|Dnister]].<ref>Glantz 2012, pp. 45, 112</ref> === Belarús === Nas primeiras horas da invasión a Luftwaffe destruíu a forza aérea da Fronte Occidental no chan, e coa axuda do Abwehr e os seus quintacolumnistas de apoio que operaban na retagarda soviética paralizaron as liñas de comunicación da Fronte, cortando particularmente as do cuartel xeral do 4º Exército soviético.<ref name=":40">Glantz 2010a, pp. 29-33</ref> O mesmo día, o 2º Grupo Panzer cruzou o río Bug, atravesou o 4º Exército, superou a fortaleza de Brest, e continuou cara [[Minsk]], mentres que o 3º Grupo Panzer superou á meirande parte do 3º Exército e continuou cara [[Vilnius]].<ref name=":40" /> Simultaneamente, os 4º e 9º Exércitos alemáns enfrontáronse ás forzas da Fronte Occidental nos arredores de [[Białystok]].<ref>Seaton 1972, pp. 119-125</ref> Baixo as ordes de Dmitry Pavlov, o comandante da Fronte Occidental, os 6º e 11º Corpos Mecanizados e o 6º Corpo de Cabalaría lanzaron un gran contraataque contra [[Grodno]] o 24-25 de xuño coa esperanza de destruír o 3º Grupo Panzer. Porén, o 3º Grupo Panzer xa avanzara, chegando as súas primeiras unidades a Vilnius na tarde do 23 de xuño, e o contraataque blindado da Fronte Occidental atopouse con fogo de infantaría e anticarro do V Corpo de Exército do 9º Exército alemán, apoiado por ataques aéreos da Luftwaffe.<ref name=":40" /> Na noite do 25 de xuño o contraataque soviético fora derrotado, e o comandante do 6º Corpo de Cabalaría fora capturado. Esa mesma noite Pavlov ordenou a todas as unidades restantes da Fronte Occidental que se retirasen a Slonim, cara Minsk.<ref name=":40" /> Lanzáronse contraataques posteriores contra as forzas alemás para gañar tempo na retirada, pero todo eles fallaron.<ref name=":40" /> O 27 de xuño os 2º e 3º Grupos Panzer reuníronse preto de Minsk e capturaron a cidade o seguinte día, completando o cerco de case toda a Fronte Occidental en dúas bolsas: unha ao redor de Białystok e a outra ao oeste de Minsk.<ref>Glantz 2010a, pp. 29-33, 56</ref> Os alemáns destruíton os 3º e 10º Exércitos soviéticos e inflixiron serias perdas aos 4º, 11º e 13º Exércitos, e informaron de que capturaran 324 000 soldados soviéticos, 3 300 carros de combate e 1 800 pezas de artillaría.<ref>Murray & Millett 2000, pp. 122-123</ref><ref>Fritz 2011, pp. 88, 509</ref> O 29 de xuño publicouse unha directiva soviética para combater o pánico masivo desenfreado entre os civís e o persoal das forzas armadas. A orde estipulaba medidas rápidas e severas contra calquera que incitase ao pánico ou amosase covardía. O [[NKVD]] traballou con comisarios e mandos militares para rastrexar posibles rutas de retirada de soldados que fuxían sen ningunha autorización militar. Establecéronse tribunais de campo para tratar con civís que difundían rumores e con desertores.<ref>Seaton 1972, p. 111</ref> O 30 de xuño Stalin relevou a Pavlov do seu mando, e o 22 de xullo xulgouno e executouno xunto con moitos membros do seu persoal por cargos de "covardía" e "incompetencia criminal".<ref>Glantz 2010a, pp. 56-57</ref><ref>Forczyk 2014, p. 253</ref> O 29 de xuño Hitler, a través do Comandante en Xefe do Exército alemán [[Walther von Brauchitsch]], ordenou ao comandante do Grupo de Ecércitos Centro [[Fedor von Bock]] deter o avance dos seus panzers ata que as formacións de infantaría liquidasen as bolsas formadas.<ref>Glantz 2010a, pp. 54-56</ref> Pero o comandante do 2º Grupo Panzer [[Heinz Guderian]], co apoio tácito de Fedor von Bock e do xefe do OKH [[Franz Halder]], ignorou as ordes e atacou cara ao leste, cara a Bobruisk, aínda que informou do avance como un recoñecemento en forza. Guderian tamén realizou persoalmente unha inspección aérea da bolsa de Minsk-Białystok o 30 de xuño e concluíu que o seu grupo panzer non era necesario para contela, xa que o 3º Grupo Panzer de [[Hermann Hoth]] xa estaba traballando na bolsa de Minsk.<ref name=":41">Glantz 2010a, pp. 60-62</ref> Ese mesmo día algúns dos corpos de infantaría dos 9º e 4º Exércitos, tras liquidar o suficiente a bolsa de Białystok, continuaron a súa marcha para alcanzar os grupos panzer.<ref name=":41" /> O 1 de xullo Fedor von Bock ordenou aos grupos panzer continuar coa ofensiva cara ao leste a partir da mañá do 3 de xullo. Pero Brauchitsch, respectando as instrucións de Hitler, e Halder, que a seguiu de mala gaña, opuxéronse ás ordes de Bock. Porén, Bock insistiu afirmando que sería irresponsable reverter as ordes xa enviadas. Os grupos panzer reiniciaron a súa ofensiva o 2 de xullo antes de que as alcanzasen as suficientes formacións de infantaría.<ref name=":41" /> === Noroeste de Rusia === Durante as negociacións entre [[Alemaña]] e [[Finlandia]], este último país demandou permanecer neutral a menos que a [[Unión Soviética]] a atacase primeiro. Polo tanto Alemaña buscou provocar á Unión Soviética para que atacase Finlandia. Despois de que Alemaña lanzase Barbarossa o 22 de xuño, avións alemáns usaron bases aéreas finesas para atacar posicións soviéticas. O mesmo día os alemáns lanzaron a Operación Rentier e ocuparon a provincia de Petsamo na fronteira entre Finlandia e a Unión Soviética. Simultaneamente Finlandia procedeu a remilitarizar as neutrais [[Åland|illas Åland]]. A pesar desas accións o goberno finés insistiu a través de canles diplomáticas en que seguia sendo un país neutral, pero o liderado soviético xa vía a Finlandia como un aliado de Alemaña. Posteriormente os soviéticos procederon a lanzar un bombardeo masivo o 25 de xuño contra todas as grandes cidades e centros industriais fineses como [[Helsinqui]], [[Turku]] e [[Lahti]]. Durante unha sesión nocturna ese mesmo día o parlamento finés decidiu ir á guerra contra a Unión Soviética.<ref>Nenye et al. (2016), pp. 36, 39-41</ref><ref>Mann & Jörgensen (2002), pp. 74-76</ref> Finlandia dividiuse en dúas zonas operativas. O norte de Finlandia foi o escenario de operacións do Exército de Noruega. O seu obxectivo era executar un movemento de pinza no porto estratéxico de [[Murmansk]], co nome de Operación Silberfuchs. O sur de Finlandia estaba aínda baixo a responsabilidade do exército finés. O obxectivo das forzas finesas foi, nun principio, recapturar a [[Carelia]] finesa no [[lago Ladoga]] e o [[istmo de Carelia]], que incluía a segunda cidade máis grande de Finlandia, [[Viipuri]].<ref>Ueberschär (1998), pp. 941-944; 974-980</ref><ref>Nenye et al. (2016), pp. 38-41</ref> == Máis avances alemáns == [[Ficheiro:OperationBarbarossa.PNG|miniatura|260x260px|Avances alemáns durante as primeiras fases da Operación]] O 2 de xullo e durante os seguintes seis días, unha tormeta de chuvia típica dos verán de Belarús retardou o progreso dos carros de combate do Grupo de Exércitos Centro, e as defensas soviéticas reforzáronse.<ref>Glantz 2010a, p. 63</ref> Os atrasos permitiron aos soviéticos organizar un contraataque masivo contra o Grupo de Exércitos Centro. O obxectivo final do grupo de exércitos era [[Smolensk]], que dominaba o camiño a Moscova. En fronte dos alemáns estaba unha vella liña de defensa soviética mantida por seis exércitos. O 6 de xullo os soviéticos lanzaron un masivo contraataque usando os V e VII Corpos Mecanizados do 20º Exército,<ref>Glantz & House 2015, p. 70</ref> que chocou contra os 39º e 47º Corpos Panzer nunha batalla onde o Exército Vermello perdeu 832 carros de combate dos 2 000 empregados durante unha loita de cinco días.<ref name=":42">Bellamy 2007, p. 240</ref> Os alemáns derrotaron este contraataque principalmente grazas á presenza casual do único escuadrón da Luftwaffe con avións caza-carro.<ref name=":42" /> O 2º Grupo Panzer cruzou o [[río Dniéper]] e achegouse a Smolensk dende o sur, mentres que o 3º Grupo Panzer, tras derrotar o contraataque soviético, achegouse á cidade dende o norte. Atrapados entre as súas pinzas había tres exércitos soviéticos. A 29º División Motorizada capturou Smolensk o 16 de xullo pero aínda quedaba unha fenda entre o Grupo de Exércitos Centro. O 18 de xullo os grupos panzer estaban a menos de 10 quilómetros de pechar a fenda, pero non a pecharían ata o 5 de agosto, cando se capturaron máis de 300 000 soldados soviéticos e 3 205 foron destruídos. Unha gran cantidade de efectivos do Exército Vermello escapou e colocouse entre os alemáns e Moscova para continuar coa defensa.<ref>Murray & Millett 2000, pp. 123-124</ref> Tras catro semanas de campaña os alemáns decatáronse de que subestimaran enormemente a forza soviética.<ref>Dear & Foot 1995, p. 88</ref> As tropas alemás usaran as súas provisións iniciais e o xeneral Bock chegou rapidamente á conclusión de que non só o Exército Vermello ofrecía unha dura oposición, senón que tamén as dificultades alemás debíanse aos problemas loxísticos con reforzos e provisións.<ref>Keegan 1989, p. 189</ref> As operacións ralentizáronse para permitir o reabastecemento; o atraso foi usado para adaptar a estratexia á nova situación.<ref name=":43">{{Cita audiovisual|título=The Battle for Russia|autor=PBS|url=https://www.youtube.com/watch?v=hAfcOYKMPP4|data=1996|medio=YouTube}}</ref> Hitler xa perdera a fe nas batallas de cerco xa que un gran número de soldados soviéticos conseguira escapar das pinzas.<ref name=":43" /> Agora cría que podía derrotar á Unión Soviética por medios económicos, privándoos da capacidade industrial para continuar a guerra. Iso significaba apoderarse do centro industrial de [[Khárkiv]], do [[Donbass]] e dos campos petrolíferos do [[Cáucaso]] no sur, e apurar a captura de [[Leningrado]], un gran centro de produción militar no norte.<ref>Keegan 1989, p. 195</ref> O xefe da OKH, o xeneral [[Franz Halder]], [[Fedor von Bock]], o comandante do Grupo de Exércitos Centro, e case todos os xenerais alemáns involucrados na Operación Barbarossa argumentaron con vehemencia a favor de continuar o avance total cara Moscova.<ref>Keegan 1989, pp. 192-194</ref><ref>Wright 1968, p. 38</ref> Ademais da importancia psicolóxica de capturar a capital soviética, os xenerais sinalaron que Moscova era un gran centro de produción de armas, ocentro do sistema de comunicacións soviético, e un importante centro de conexións de transporte. Os informes de intelixencia indicaban que a maior parte do Exército Vermello estaba despregada preto de Moscova para a defensa da capital baixo o mando de [[Semyon Timoshenko]].<ref name=":43" /> Bock e Halder enviaron ao comandante de panzers [[Heinz Guderian]] para que convencese a Hitler e continuar o asalto contra Moscova, pero Hitler emitiu unha orde a través de Guderian (ignorando a Bock e a Halder) para enviar aos carros de combate do Grupo de Exércitos Centro ao norte e ao sur, detendo temporalmente o avance cara a capital.<ref>Seaton 1982, pp. 177-178</ref> Convencido polos argumentos de Hitler, Guderian regresou como un converso ao plan do Führer, o que lle valeu o desprezo dos oficiais ao mando.<ref>Seaton 1982, p. 178</ref> === Norte de Finlandia === O 29 de xuño o Exército de Noruega lanzou un ataque para capturar Murmansk nun movemento en pinza. A pinza norte, dirixida polos Corpos de Montaña de Noruega, aproximouse a Murmansk directanmente cruzando a fronteira en Petsamo. Porén, a mediados de xullo tras asegurar o paso da península Rybachy e avanzar ata o río Litsa o avance alemán parou pola forte resistencia do 41º Exército soviético. Novos ataques non levaron a nada, e esta fronte converteuse nun punto morto durante o resto de Barbarossa.<ref>Mann & Jörgensen (2002), pp. 81-87</ref><ref>Ueberschär (1998), pp. 941-944</ref> O segundo ataque da pinza comezou o 1 de xullo co XXXVI Corpo alemán e o III Corpo finés tendo como obxectivo recapturar a rexión de Salla para Finlandia e despois continuar cara ao leste para cortar o ferrocarril de Murmansk preto de Kandalaksha. As unidades alemás tiveron grandes dificultades para afrontar as condicións do Ártico. Tras duros combates, Salla foi capturada o 8 de xullo. Para manter o impulso as forzas xermano-finesas avanzaron cara ao leste, ata que foron paradas na vila de Kayraly pola resistencia soviética. Máis ao sur o III Corpo finés fixo un esforzo independente para chegar ao ferrocarril de Murmansk a través do terreo ártico. Enfrontándose tan só a unha división do 7º Exército soviético foi capaz de avanzar rapidamente. O 7 de agosto capturou Kestenga mentres chegaba ás aforas de Ukhta. Unha gran cantidade de reforzos do Exército Vermello evitou máis avances nas dúas frontes, e a forza xermano-finesa tivo que poñerse á defensiva.<ref>Ueberschär (1998), pp. 941-951</ref><ref>Mann & Jörgensen (2002), pp. 87-93</ref> === Carelia === [[Ficheiro:Finnish troops advancing near Rautjärvi.jpg|miniatura|260x260px|Forzas finesas avanzando preto de Rautjärvi]] O plan finés no sur en Carelia era avanzar o máis rápido posible ata o lago Ladoga, cortando ás forzas soviéticas pola metade. Despois os territorios fineses, incluído Viipuri, ao leste do Ladoga serían recapturados antes de avanzar ao longo do [[istmo de Carelia]]. O ataque finés lanzouse o 11 de xullo. O Exército de Carelia tiña vantaxe numérica sobre os 7º e 23º Exércitos soviéticos, polo que puido avanzar rapidamente. O importante cruzamento de estradas de [[Loimola]] capturouse o 14 de xullo. O día 16 as primeiras unidades finesas chegaron ao lago Ladoga en [[Koirinoja]], conseguindo o obxectivo de dividir as forzas soviéticas. Durante o resto de xullo o Exército de Carelia avanzou aínda máis cara ao sueste, parando na antiga fronteira ruso-finesa en [[Mansila]].<ref>Nenye et al. (2016), pp. 67-86</ref><ref name=":44">Ueberschär (1998), pp. 970-974</ref> Coas forzas soviéticas partidas pola metade, o ataque no istmo de Carelia podía comezar. O exército finés intentou rodear grandes formacións soviéticas en Sortavala e Hiitola avanzando cara ás ribeiras occidentais do Ladoga. A mediados de agosto este movemento tivo éxito e as dúas poboacións foron tomadas, aínda que moitas formacións soviéticas puideron evacuar por mar. Máis ao oeste lanzouse o ataque sobre Viipuri. Coa resistencia soviética derrumbada, os fineses foron capaces de rodear a cidade avanzando ata o río Vuoksi. Viipuri foi capturada o 30 de agosto os fineses tamén realizaron un gran avance no resto do istmo. A principios de setembro Finlandia recuperara as fronteiras anteriores á [[guerra de Inverno]].<ref>Nenye et al. (2016), pp. 87-109</ref><ref name=":44" /> === Ofensiva cara a Rusia central === A mediados de xullo as forzas alemás avanzaran poucos quilómetros de Kíiv por debaixo das marismas de Pripyat. O 1º Grupo Panzer entón dirixiuse cara ao sur, mentres o 17º Exército atacou o leste e atrapou tres exércitos soviéticos preto de Uman.<ref>Thomas 2012, p. 13</ref> Cando os alemáns eliminaron a bolsa os carros de combate xiraron cara ao norte e cruzaron o [[Río Dniéper|Dniéper]]. Mentres tanto, o 2º Grupo Panzer, desviado do Grupo de Exércitos Centro, cruzou o río Desna co 2º Exército no seu flanco dereito. Os dous exércitos panzer atraparon entón a catro exércitos soviéticos e a parte de dous máis.<ref name=":47">Thomas 2012, pp. 12-14</ref> En agosto, como a capacidade de servizo e a cantidade de inventario da Luftwaffe disminuíran constantemente debido aos combates, a demanda de apoio aéreo aumentou cando a [[Forza Aérea Soviética]] (VVS) se recuperaba. A Luftwaffe atopouse loitando por manter a superioridade aérea local.<ref>Hardesty 2012, p. 84</ref> Coa chegada do mal tempo en outubro, a Luftwaffe viuse en varias ocasións forzada a suspender case todas as operacións aéreas. A VVS, aínda que se enfrontaba ás mesmas dificultades meteorolóxicas, tiña unha clara vantaxe grazas á experiencia de preguerra con voos a baixas temperaturas, e ao feito de que estaba operando dende bases e aeroportos intactos.<ref>Hardesty 2012, p. 83-85</ref> En decembro a VVS igualara á Luftwaffe e incluso comezara a apertar para conseguir a superioridade aérea sobre o campo de batalla.<ref>Hardesty 2012, p. 103</ref> === Leningrado === {{AP|Sitio de Leningrado}} [[Ficheiro:Bundesarchiv Bild 183-L19885, Russland, Heinz Guderian vor Gefechtsstand.jpg|miniatura|260x260px|Heinz Guderian (centro) o 21 de agosto de 1941.]] Para o seu ataque final en Leningrado, o 4º Grupo Panzer reforzouse con carros de combate do Grupo de Exércitos Centro. O 8 de agosto os panzers romperon as defensas soviéticas. A finais de agosto o 4º Grupo Panzer penetrara a 48 quilómetros de Leningrado. Os fineses empuxaron cara ao sueste a ambos lados do lago Ladoga para alcanzar a vella fronteira ruso-finesa.<ref>Klink 1998, pp. 631-641</ref> Os alemáns atacaron Leningrado en agosto; nos seguintes tres meses 400 000 residentes da cidade traballaron para construír fortificacións mentres continuaban os combates, mentres que outros 160 000 uníronse ás filas do Exército Vermello. En ningún outro lugar houbo un espítitu de ''levée en masse'' máis grande para resistir aos alemáns que en Leningrado, onde as tropas de reserva e as unidades improvisadas ''Narodnoe Opolcheniye'', formadas por batallóns de traballadores e incluso formacións de escolares, uníronse para cavar trincheiras mentres se preparaban para defender a cidade.<ref>Werth 1964, p. 199</ref> O 7 de setembro a 20º División Motorizada alemá tomou [[Shlisselburg]], cortando todas as rutas por terra a Leningrado. Os alemáns cortaron os ferrocarrís a Moscova e capturaron o ferrocarril a Murmansk con axuda finesa para iniciar un sitio que duraría máis de dous anos.<ref>Miller & Commager 2001, pp. 68-69</ref><ref name=":48">Beevor 2012, p. 204</ref> Nesta fase Hitler ordenou a destrución final de Leningrado sen coller prisioneiros, e o 9 de setembro o Grupo de Exércitos Norte iniciou o impulso final. En dez días avanzou 10 quilómetros cara a cidade.<ref>''Hitler Strikes East'', 2009</ref> Porén, o avance dos derradeiros 10 km resultou ser moi lento e as baixas amontoábanse. Hitler, agora falto de paciencia, ordenou que Leningrado non sería asaltado, senón que a deixaría morrer de fame ata que se rendise. Nese sentido, o OKH publicou a Directiva Núm. Ia 1601/41 o 22 de setembro de 1941, que acordaba os plans de Hitler.<ref>Forczyk 2009, p. 11</ref> Privado das súas forzas Panzer, o Grupo de Exércitos Centro permaneceu estático e foi obxecto de varios contraataques soviéticos, en particular da [[ofensiva Yelnya]], na cal os alemáns sufriron a súa primeira gran derrota táctica dende o inicio da invasión; esta vitoria do Exército Vermello tamén fixo que a moral soviética subise.<ref>Werth 1964, pp. 189-190, 195-197.</ref> Eses ataques fixeron que Hitler centrase a súa atención novamente no Grupo de Exércitos Centro e no seu camiño cara a Moscova. Os alemáns ordenaron aos 3º e 4º Exércitos Panzer deixar o sitio de Leningrado e apoiar ao Grupo de Exércitos Centro no seu ataque a Moscova.<ref>Müller 2016, p. 180</ref><ref>Cooper 1984, pp. 328-330</ref> === Kíiv === Antes de que comezase o ataque sobre Moscova, o exército alemán necesitaba rematar as operacións en Kíiv. A metade do Grupo de Exércitos Centro virara cara ao sur na parte de atrás da posición de Kíiv, mentres que o Grupo de Exércitos Sur movérase cara ao norte dende a súa cabeza de ponte no Dniéper.<ref name=":45">Glantz & House 1995, p. 77</ref> O cerco das forzas soviéticas en Kíiv conseguiuse o 16 de setembro. Seguiu unha batalla na que os soviéticos foron golpeados con carros de combate, artillaría e bombardeos aéreos. Tras dez días de combate os alemáns afirmaron de que capturaran 665 000 soldados soviéticos, aínda que as cifras reais rondaban os 220 000 prisioneiros.<ref>Glantz & House 2015, p. 94</ref> As perdas soviéticas foron de 452 720 homes, 3 867 pezas de artillaría e morteiros de 43 divisións dos 5º, 21º, 26º e 37º Exércitos soviéticos.<ref name=":45" /> A pesar do esgotamento e as perdas dalgunhas unidades alemás (de máis do 75% dos seus homes) polos intensos combates, a masiva derrota soviética en Kíiv e as perdas do Exército Vermello durante os tres primeiros meses do asalto contribuíron á suposición alemá de que o ataque a Moscova aínda podería ter éxito.<ref>Fritz 2011, p. 145</ref> === Mar de Azov === Despois de que as operacións en Kíiv rematasen con éxito o Grupo de Exércitos Sur avanzou ao leste e ao sur para capturar a rexión industrial do [[Donbass]] e [[Crimea]]. A Fronte Sur soviética lanzou un ataque o 26 de setembro con dous exércitos nas ribeiras norte do [[mar de Azov]] contra elementos de 11º Exército alemán, que avanzaban simultaneamente cara a Crimea. O 1 de outubro o 1º Grupo Panzer baixo ao de [[Ewald von Kleist]] dirixiuse ao sur para rodear os dous exércitos soviéticos que estaban atacando. O 7 de outubro os 7º e 18º Exércitos soviéticos estaban illados e catro días despois foran aniquilados. A derrota soviética foi total; 106 332 homes capturados, 212 carros de combate destruídos ou capturados nunha única bolsa, así como 766 pezas de artillaría de todos os tipos.<ref name=":46">Liedtke 2016, p. 149</ref> A morte ou captura de dous terzos de todos os soldados da Fronte Sur en catro días fixo que o flanco esquerdo da fronte se afundise, permitindo aos alemáns capturar Kharkov o 24 de outubro. O 1º Grupo Panzer de Kleist tomou a rexión do Donbass ese mesmo mes.<ref name=":46" /> === Centro e norte de Finlandia === [[Ficheiro:Continuation War December 1941 English.jpg|miniatura|Fronte de Finlandia]] No centro de Finlandia o avance xermano-finés no ferrocarril de Murmansk reiniciárase en Kayraly. Un gran cerco dende o norte e o sur atrapou aos corpos defensivos soviéticos en permitiu ao XXXVI Corpo avanzar aínda máis cara ao leste.<ref>Ziemke 1959, pp. 170-172</ref> A principios de setembro chegou ás fortificacións da antiga fronteira de 1939. O 6 de setembro rompeuse a primeira liña de defensa no [[río Voyta]], pero os ataques contra a liña principal no [[río Verman]] fracasaron.<ref>Ziemke 1959, pp. 174-178</ref> Co Exército de Noruega centrándose agora máis no sur, a fronte estancouse neste sector. Máis ao sur, o III Corpo finés lanzou unha nova ofensiva contra o ferrocarril de Murmansk o 30 de outubro, reforzado con elementos do Exército de Noruega. Os fineses puideron achegarse a 30 km do ferrocarril cando o Alto Mando ordenaron parar todas as operacións ofensivas no sector o 17 de novembro. Os Estados Unidos meteron presión diplomaticamente a Finlandia para que non interrompese os envíos de axuda aliada á Unión Soviética, o que causou que o goberno finés parase o avance cara ao ferrocarril de Murmansk. Coa negativa finesa de continuar atacando e a incapacidade alemá de facelo só, os esforzos xermano-fineses no centro e norte de Finlandia chegaron ao seu fin.<ref>Ueberschär (1998), pp. 941-953</ref><ref>Mann & Jörgensen (2002), pp. 93-97</ref> === Carelia === Alemaña presionara a Finlandia para aumentar as súas actividades ofensivas en Carelia para axudar aos alemáns na operacións sobre Leningrado. Os ataques fineses contra Leningrado seguiron sendo limitados. Finlandia parou o seu avance xusto antes da cidade e non tiña intencións de atacala. A situación era diferente no leste de Carelia. O goberno finés acordou reiniciar a súa ofensiva na Carelia soviética para chegar ao [[lago Onega]] e ao [[río Svir]]. O 4 de setembro lanzouse un novo ataque nunha ampla fronte. Aínda que reforzados con tropas de reserva, as fortes perdas dos defensores soviéticos do 7º Exército en toda a fronte significaban que non poderían resistir o avance finés. Olonets foi tomada o 5 de setembro. O 7 de setembro as primeiras unidades finesas chegaron ao río Svir.<ref>Menger 1997, p. 533</ref> [[Petrozavodsk]], a capital da [[República Socialista Soviética Carelo-Finesa]], caeu o 1 de outubro. Dende alí o Exército de Carelia moveuse cara ao norte ao longo das ribeiras do lago Onega para asegurar o resto da zona ao oeste do lago, mentres que establecía unha posición defensiva ao longo do río Svir. Porén, o seu avance ralentizouse durante as seguintes semanas polo inicio do inverno. [[Medvezhyegorsk]] foi capturada o 5 de decembro e [[Povenets]] o día seguinte. O 7 de decembro Finlandia parou as súas operacións ofensivas, pasando a tomar unha postura defensiva.<ref>Ueberschär (1998), pp. 974-980</ref><ref>Nenye et al. (2016), pp. 109-132</ref> == Batalla de Moscova == {{AP|Batalla de Moscova}}Despois de Kíiv o [[Exército Vermello]] xa non superaba en número aos alemán e non había máis reservas adestradas directamente dispoñibles. Para defender [[Moscova]] Stalin podía despregar 800 000 homes en 83 divisións, pero non máis de 25 delas estaban totalmente operativas. A operación para tomar Moscova comezou o 30 de setembro de 1941.<ref>Stone 2011, p. 215</ref><ref>Stahel 2009, p. 440</ref> En fronte do [[Grupo de Exércitos Centro]] había unha serie de elaboradas liñas de defensa, a primeira delas centrada en [[Vyazma]] e a segunda en [[Mozhaysk]].<ref name=":47" /> Os labregos rusos comezaron a fuxir ante as unidades alemáns que avanzaban, queimando as súas colleitas, afastando o gando e destruíndo edificios nas súas aldeas como parte dunha política de terra queimada deseñada para non deixarlle subministracións e comida á maquinaria de guerra nazi.<ref>Gilbert 1989, pp. 241-242</ref> O primeiro golpe colleu aos soviéticos completamente por sorpresa cando o 2º Grupo Panzer, regresando dende o sur, tomou Oryol, a tan só 121 km ao sur da primeira liña de defensa principal soviética.<ref name=":47" /> Tres días despois os panzers avanzaron cara Bryansk, mentres que o 2º Exército atacou dende o oeste.<ref>Gilbert 1989, p. 242</ref> Os 3º e 13º Exércitos soviéticos estaban agora rodeados. Cara ao norte, os 3º e 4º Exércitos Panzer atacaron Vyazma, atrapando aos 19º, 20º, 24º e 32º Exércitos.<ref name=":47" /> A primeira liña de defensa de Moscova quedou esnaquizada. A bolsa finalmente contiña máis de 500 000 prisioneiros soviéticos, o que levaba a conta dende o principios da invasións aos tres millóns. Os soviéticos tiñas agora só 90 000 homes e 150 carros de combate para a defensa de Moscova.<ref>Glantz & House 1995, p. 343</ref> O goberno alemán predixo agora publicamente a inminente captura de Moscova e convenceu aos correspondentes estranxeiros dun inminente colapso soviético.<ref>Smith 2000, pp. 83-91</ref> O 13 de outubro o 3º Grupo Panzer penetrou a 140 km da capital.<ref name=":47" /> A lei marcial declarouse en Moscova. A meteoroloxía empeorou case dende o principio da operación. As temperaturas baixaron mentres continuaban as precipitacións. Isto converteu as estradas se pavimentar en lama e ralentizou o avance alemán cara Moscova.<ref>Hill 2016, pp. 250, 255</ref> Comezou a nevar ao que lle seguiu máis choiva, creándose unha lama glutinosa, que dificultaba moito o avance dos carros de combate alemáns, mentres que o [[T-34]] soviético, coas súas cadeas máis anchas, estaban máis preparados para esas condicións.<ref>Gilbert 1989, p. 244</ref> Ao mesmo tempo, a situación cos provisións alemás deteriorouse rapidamente.<ref>Shepherd 2016, pp. 178-179</ref> O 31 de outubro o Alto Mando alemán ordenou deter a operación mentres os exércitos se reorganizaban. A pausa permitiu aos soviéticos, moito mellor aprovisionados, gañar tempo para consolidar as súas posicións e organizar formacións de novos reservistas activados.<ref>Gilbert 1989, pp. 245-246</ref><ref>Hill 2016, pp. 255, 265</ref> En pouco máis dun mes os soviéticos organizaron once novos exércitos que incluían 30 divisións de tropas siberianas. Estes procedían do Extremo Oriente despois de que a intelixencia soviética asegurase a Stalin de que os xaponeses xa non eran unha ameaza.<ref>Gilbert 1989, p. 245</ref> Durante os meses de outubro e novembro de 1941 ao redor de 1 000 carros de combate e 1 000 avións chegaron xunto coas forzas siberianas para axudar na defensa da cidade.<ref>Keegan 1989, p. 203</ref> Co endurecemento do chan por mor do frío, os alemáns reiniciaron o ataque sobre Mosscova o 15 de novembro.<ref>Roberts 2011, pp. 174-175</ref> Aínda que as propias tropas eran agora capaces de avanzar novamente a situación das subministracións non mellorara. Enfrontándose aos añemáns estaban os 5º, 16º, 30º, 43º, 49º e 50º Exércitos soviéticos. Os alemáns intentaron mover os 3º e 4º Exércitos Panzer ao longo do canal de Moscova e rodear a capital dende o nordés. O 2º Grupo Panzer atacaría Tula e despois pecharía Moscova dende o sur.<ref>Roberts 2011, pp. 175-176</ref> Mentres os soviéticos reaccionaban aos seus flancos o 4º Exército atacaría o centro. En dúas semanas de combates, sen suficiente combustible e munición, os alemáns deslizáronse lentamente cara Moscova. No sur o 2º Grupo Panzer estaba sendo bloqueado. O 22 de novembro as unidades siberianas, aumentadas polos 49º e 50º Exércitos atacaron o 2º Grupo Panzer derrotando aos alemáns. Porén, o 4º Grupo Panzer fixo retroceder ao 16º Exército e cruzou con éxito o canal de Moscova nun intento de rodear a capital.<ref>Glantz & House 2015, pp. 104-108</ref> O 2 de decembro parte da 258ª División de Infantaría avanzou a 24 km de Moscova. Estaban tan preto que os oficiais afirmaron que viran as agullas do [[Kremlin de Moscova|Kremlin]],<ref>Glantz & House 2015, p. 106</ref> pero entón comezaron as primeiras tormentas de neve.<ref>Shirer 1990, p. 1032</ref> Un batallón de recoñecemento conseguiu acadar o pobo de Khimki, a tan só uns 8 km da capital soviética. O batallón capturou a ponte cobre o canal Moscova-Volga e a estación de ferrocarril, sendo o maior avance cara ao leste das tropas alemás.<ref>Commager 1991, p. 144</ref> A pesar dos progresos realizados, a Wehrmacht non estaba equipada para combater en condicións invernais severas.<ref>Glantz & House 1995, pp. 85, 87</ref> O exército soviético estaba mellor adaptado para loitar nesas condicións, pero tiña problemas de produción de roupa de inverno. As forzas alemás foron as peor paradas, xa que a profunda neve obstaculizou aínda máis o seu equipamento e mobilidade.<ref>Glantz & House 1995, p. 87</ref><ref>Hill 2016, pp. 301, 305</ref> As condicións meteorolóxicas deixaron en terra á [[Luftwaffe]], impedindo operacións aéreas a grande escala.<ref>Mosier 2006, p. 184</ref> As novas unidades soviéticas creadas preto de Moscova contaban agora con máis de 500 000 homes, e o 5 de decembro lanzaron un masivo contraataque como parte da contraofensiva de inverno soviética. A ofensiva parou o 7 de xaneiro de 1942 despois de facer retroceder aos exércitos alemáns 100-250 km dende Moscova.<ref>Glantz & House 1995, pp. 91-97</ref> A Wehrmacht perdera a batalla de Moscova e a invasión custáralle ao exército alemán máis de 830 000 homes.<ref>Fritz 2011, p. 209</ref> == Consecuencias == Co fracaso da batalla de Moscova todos os plans alemáns para unha derrota rápida da Unión Siviética tiveron que ser revisados. As contraofnsivas soviéticas en decembro de 1941 causaron fortes perdas nos dous bandos, pero ao mesmo tempo eliminou a ameaza alemá a Moscova.<ref>Müller 2016, pp. 181-182</ref><ref>Baker 2009, pp. 50-56</ref> Intentando explicar as cousas, Hitler publicou a Directiva N. 39, que citaba a temperá chegada do inverno e o frío severo como a razón do fracaso alemán,<ref>Baker 2009, p. 54</ref> aínda que a principal razón fora a falta de preparación dos militares alemáns para unha empresa tan grande.<ref>Shepherd 2016, p. 536</ref> O 22 de xuño de 1941 a Wehrmacht tiña un total de 209 divisións á súa disposicións, 163 das cales tiñan capacidade ofensiva. O 31 de marzo de 1942, menos dun ano despois da invasión da Unión Soviética, a Wehrmacht só tiña 58 divisións con capacidade ofensiva.<ref>Wegner 1990, p. 792</ref> A tenacidade e habilidade de contraatacar con efectividade do Exército Vermello sorprendeu aos alemáns do mesmo xeito que o seu ataque inicial sorprendeu aos soviéticos. Estimulado pola exitosa defensa e nun esforzo por imitar aos alemáns, Stalin quería iniciar a súa propia contraofensiva, non só contra as forzas alemáns ao redor de Moscova, senón tamén contra os seus exércitos no norte e no sur.<ref>Müller 2016, p. 181</ref> A rabia polas fracasadas ofensivas alemás fixeron que Hitler relevase ao Mariscal de Campo [[Walther von Brauchitsch]] do mando e no seu lugar Hitler asumiu o control persoal do exército alemán o 19 de decembro de 1941.<ref>Baudot et al. 1989, p. 482</ref> A Unión Soviética sufriu moito no conflito, perdendo enormes extensións de territorio e con vastas perdas de homes e material. Porén, o Exército Vermello demostrou ser capaz de contrarrestar as ofensivas alemás, particularmente cando os alemáns comezaron a experimentar escasezas insubstituíbles en homes, armamento, provisións e combustible.<ref>Baudot et al. 1989, pp. 482-483</ref> A pesar da rápida deslocalización da fabricación de armamento soviética ao leste dos Urais e dun incremento na produción en 1942, especialmente de blindados, novos tipos de avións e artillaría, a Wehrmacht foi capaz de lanzar unha nova ofensiva a grande escala en xullo de 1942, aínda que nunha fronte moito máis reducida. Hitler, decatándose de que a subministración de petróleo de Alemaña estaba "severamente esgotada",<ref>Hayward 2000, p. 769</ref> pretendía capturar os campos petrolíferos de Baku nunha ofensiva de nome [[Fall Blau]].<ref>Symonds 2014, p. 70</ref> Novamente os alemáns tomaron grandes extensións do territorio soviético, pero non conseguiron acadar os seus obxectivos finais a raíz da súa derrrota na [[batalla de Stalingrado]] en febreiro de 1943.<ref>Baker 2009, pp. 57-68</ref> En 1943 a fabricación de armamento soviético estaba totalmente operativa e superaba cada vez máis á economía de guerra alemá.<ref>Dunn 1995, pp. 44-45</ref> A última grande ofensiva alemá no teatro do leste durante a guerra tivo lugar durante xullo-agosto de 1943 co lanzamento da [[Batalla de Kursk|Operación Zitadelle]], un asalto no [[Kursk]].<ref>Baudot et al. 1989, p. 483</ref> Ao redor dun millón de soldados alemáns enfrontáronse a unha forza soviética de máis de 2,5 millóns de homes. Os soviéticos impuxéronse. Tras a derrota da Operación Zitadelle os soviéticos lanzaron contraofensivas empregando seis millóns de homes ao longo dunha fronte de 2 400 quilómetros cara ao [[río Dniéper]] mentres expulsaban aos alemáns cara ao oeste.<ref>Glantz 2002, pp. 36-41</ref> Empregando ofensivas cada vez máis ambiciosas e tacticamente sofisticadas, xunto con melloras operativas no segredismo e engano, o [[Exército Vermello]] foi finalmente capaz de liberar gran parte da área que os alemáns ocuparan ateriormente cara ao verán de 1944.<ref>Shepherd 2016, pp. 444-450, 463-467</ref> A destrución do Grupo de Exércitos Centro, resultado da [[Operación Bagration]], demostrou ser un éxito decisivo; novas ofensivas soviéticas contra os Greupos de Exército Norte e Sur no outono de 1944 puxeron aos alemáns en retirada.<ref>Baker 2009, pp. 87-97</ref> En xaneiro de 1945 os militares soviéticos tiñan como obxectivo Berlín.<ref>Baker 2009, p. 98</ref> A guerra rematou coa derrota total e capitulación da [[Alemaña nazi]] en maio de 1945.<ref>Burleigh 2000, pp. 794-812</ref> === Crimes de guerra === Aínda que a Unión Soviética non asinara as [[Convencións de Xenebra]]. Alemaña asinara o tratado e estaba polo tanto obrigada a ofrecer aos prisioneiros de guerra soviéticos un trato humanitario de acordo coas súas disposicións (como así facía xeralmente cos prisioneiros doutros países aliados).<ref>Bellamy 2007, pp. 16, 20-23</ref><ref>{{Cita web|url=https://digitalcommons.law.uga.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1863&context=gjicl|páxina-web=|título=Enforcement: the difference between the laws of war an the Geneva Conventions|data-acceso=}}</ref> Segundo os soviéticos, estes non asinaran as Convencións en 1929 debido ao Artigo 9 que, ao impor a segregación racial dos prisioneiros de guerra en diferentes campos, contraviña a constitución soviética.<ref>Bellamy 2007, p. 20</ref> O Artigo 82 da convención especificaba que "no caso de que, en tempos de guerra, un dos belixerantes non sexa parte da Convención, as súas disposicións continuarán estando vixentes entre os belixerantes que son partes dela".<ref>{{Cita web|título=Treaties, States parties, and Commentaries - Geneva Convention on Prisoners of War, 1929 - 82 -|url=https://ihl-databases.icrc.org/applic/ihl/ihl.nsf/WebART/305-430083?OpenDocument|páxina-web=ihl-databases.icrc.org|data-acceso=2021-01-28}}</ref> A pesar diso Hitler pediu que a batalla contra a Unión Soviética fose unha "loita pola existencia" e enfatizou que os exércitos rusos debían ser "aniquilados", unha mentalidade que contribuíu aos crimes de guerra contra prisioneiros de guerra soviéticos.<ref>Kershaw 2001, pp. 355-389</ref> Un memorando do 16 de xullo de 1941, gravado por [[Martin Bormann]], cita a Hitler dicindo, "A zona xigante [ocupada] debe naturalmente ser pacificada tan rápido como sexa pisoble; isto sucederá no mellor dos casos se se dispara a calquera que pareza gracioso".<ref>Browning 1998, p. 10</ref><ref>Förster 1988, p. 31</ref> Convenientemente para os nazis, o feito de que os soviéticos non asinasen a convención xogou ao seu favor xa que xustificaron o seu comportamento en consecuencia. Incluso se os soviéticos asinaran, é bastante improbable que isto detivese as políticas xenocidas nazis contra combatentes, civís e prisioneiros de guerra.<ref>Bellamy 2007, pp. 20-21</ref> [[Ficheiro:Himmler besichtigt die Gefangenenlager in Russland. Heinrich Himmler inspects a prisoner of war camp in Russia, circa... - NARA - 540164.jpg|miniatura|240x240px|Himmler inspeccionando un campo de prisioneiros de guerra]] Antes da invasión Hitler publicou a destacada [[Orde dos Comisarios]], que pedía que todos os comisarios políticos soviéticos collidos como prisioneiros na fronte fosen fusilados inmediatamente sen xuízo.<ref>Kershaw 2001, pp. 357-359</ref> Os soldados alemáns participaron nestes asasinatos masivos xunto con membros do ''[[SS-Einsatzgruppen]]'', ás veces con desgana, alegando "necesidade militar".<ref>Wette 2007, pp. 198-199</ref><ref>Förster 1998, pp. 507-513</ref> Na véspera da invasión os soldados alemáns foron informados de que a súa batalla "demanda medidas desapiadadas e vigorosas contra os incitadores bolxeviques, guerrilleiros, saboteadores, xudeus e a completa eliminación de toda a resistencia activa e pasiva". Autorizáronse castigos colectivos contra ataques partisanos; se un perpetrador non podía ser identificado rapidamente considerabanse entón represalias aceptables o incendio de aldeas e as execucións masivas.<ref>Förster 1988, p. 26</ref> Aínda que a maioría dos soldados alemáns aceptaron eses crimes como xustificados debido á propaganda nazi, que representaba ao Exército Vermello como ''Untermenschen'', algúns destacados oficiais alemáns protestaron abertamente con respecto a eles.<ref>Ueberschär & Müller 2008, p. 246</ref> Estímase que uns dous millóns de prisioneiros de guerra soviéticos morreron de fame durante Barbarossa.<ref>Hartmann 2013, pp. 89-94</ref> Ao final da guerra o 58% dos prisioneiros soviéticos morreran en catividade alemá.<ref>Glantz 2012, p. 48</ref> Leváronse a cabo crimes organizados contra civís, incluídos mulleres e nenos, a grande escala por parte das forzas policiais e militares a lemás, así como por colaboradores locais.<ref>Glantz & House 1995, pp. 56-57</ref><ref>Browning 1998, pp. 10-12</ref> Baixo o mando da Oficina Principal de Seguridade do Reich, os escuadróns da morte do ''Einsatzgruppen'' realizaron masacres a grande escala de xudeus e comunistas en terrritorios soviéticos conquistados. O historiador do Holocausto Raul Hilberg cifra o número de xudeus asasinados por "operacións de matanzas móbiles" en 1 400 000.<ref>Hilberg 1961, p. 767</ref> As instrucións orixinais para matar "xudeus en posicións do partido e do estado" ampliáronse para incluír a "todos os xudeus homes en idade militar" e despois expandíronse unha vez máis a "todos os xudeus home sen importar a idade". Ao final de xullo os alemáns estaban matando regularmente tamén mulleres e nenos.<ref>Beevor 2012, p. 213</ref> O 18 de decembro de 1941 Himmler e Hitler discutiron a "cuestión xudea", e Himmler anotou o resultado da reunión na súa axenda: "Ser aniquilados como partisáns". Segundo Christopher Browning, "anoquilar aos xudeus e resolver a chamada 'cuestión xudea' baixo o disfraz de matar aos partisáns foi a convención acordada entre Hitler e Himmler".<ref>Browning 2000</ref> De acordo coas políticas nazis contra pobos asiáticos "inferiores", os turcománs tamén foron perseguidos. Segundo un informe da posguerra do príncipe Veli Kajum Khan, foron presos en campos de concentración en condicións terribles, onde asasinaban a diario a aqueles que se consideraban con características "mongolas". Os asiáticos tamén foron un obxectivo do ''Einsatzgruppen'' e foron obxecto de letais experimentos médicos e asasinatos nun "instituto patolóxico" en Kíiv.<ref>Breitman 1990, pp. 341-343</ref> Hitler recibía informes dos asasinatos en masa realizados polo ''Einsatzgruppen'' que eran transmitidos primeiro á RSHA, onde se engadían a un informe resumido polo xefe da [[Gestapo]] [[Heinrich Müller]].<ref>Langerbein 2003, pp. 33-34</ref> Queimar casas sospeitosas de ser lugares de reunión de partisáns e envelenar pozos de auga convertéronse en prácticas comúns entre os soldados do 9º Exército alemán. En [[Khárkiv]], a cuarta cidade máis grande da Unión Soviética, só se propocionaba comida a un pequeno número de civís que traballaban para os alemáns, e o resto foi designado para morrer de fame lentamente.<ref>Moskoff 2002, pp. 54-57</ref> Milleiros de soviéticos foron deportados a Alemaña para ser usados como man de obra escrava a partir de 1942.<ref>Glantz & House 1995, p. 57</ref> Os cidadáns de Leningrado foron sometidos a intensos bombardeos e a un asedio que duraría 872 días e mataría de fame a máis dun millón de persoas, dos cales uns 400 000 eran nenos menores de 14 anos.<ref>Miller & Commager 2001, p. 69</ref><ref name=":49">Beevor 2012, p. 289</ref> O bloqueo xermano-finés cortou o acceso de comida, combustible e materias primas, e as racións alcanzaron un mínimo, para a poboación non traballadora, de pouco máis de 100 gramos de pan e un pouco de sopa aguada por día.<ref>Miller & Commager 2001, p. 68</ref> Os famentos civís soviéticos comezaron a comer aos animais domésticos, xunto con tónico para o pelo e vaselina. Algúns civís desesperados recorreron ao canibalismo; os rexistros soviéticos lintan 2 000 persoas arrestadas polo "uso de carne humana como comida" durante asedio, 886 delas durante o primeiro inverno de 1941-42.<ref name=":49" /> A Wehrmacht planeou selar Leningrado, matar de fame á poboación, e despois demoler completamente a cidade.<ref name=":48" /> ==== Violencia sexual ==== A violación foi un fenómeno xeneralizado no leste, xa que os soldados alemáns cometían regularmente actos de violencia sexual contra mulleres soviéticas.<ref>Mühlhäuser 2010, p. 74</ref> Unidades enteiras estiveron ocasionalmente involucradas no crime e máis dun terzo dos casos foron violacións grupais.<ref>Shepherd 2016, p. 285</ref> O historiador Hannes Heer relata que no mundo da fronte leste, onde os exército alemán equiparaba a Rusia co comunismo, todo era "xogo limpo"; así, a violación non se denunciaba a menos que unidades enteiras estivesen implicadas.<ref>Heer 2000, p. 110</ref> Frecuentemente no caso de mulleres xudeas, estas eran inmediatamente asasinadas tras actos de violencia sexual.<ref>Mühlhäuser 2010, p. 134</ref> A historiadora Birgit Beck enfatiza que os decretos militares, que serviron para autorizar a brutalidade total a moitos niveis, esencialmente destruíron a base para calquera axuizamento de delitos sexuais cometidos polos soldados alemáns no leste.<ref>Beck 2004, p. 327</ref> Tamén sostén que a detección deses casos estaba limitada polo feito de que a violencia sexual cometíase habitualmente no contexto de aloxamentos dos soldados en vivendas civís.<ref>Beck 2004, p. 328</ref> === Significado histórico === A Operación Barbarossa foi a operación militar máis grande da historia, despregándose máis, homes, carros de combate, canóns e avións que en calquera outra ofensiva.<ref>Overy 1996, p. 68</ref> A invasión abriu a fronte oriental, o teatro máis grande da segunda guerra mundial, que viu enfrontamentos dunha violencia e destrución sen precedentes durante catro anos e matou a 26 millóns de soviéticos, incluídos 8,6 millóns de soldados do Exércto Vermello.<ref>Moskoff 2002, p. 236</ref> Morreon máis persoas loitando na fronte oriental que en todos os demaios combates do planeta durante a guerra.<ref>Weinberg 2005, p. 243</ref> O dano tanto económico como á pasisaxe foi enorme, xa que unhas 1 710 cidades e 70 000 aldeas foron arrasadas.<ref>Hartmann 2013, pp. 154-155</ref> A Operación Barbarossa e a posterior derrota alemá cambiaron o panorama político de Europa, dividíndoa nos bloques do leste e do oeste.<ref>Hartmann 2013, pp. 152-153</ref> O baleiro político deixado na metade leste do continente foi cuberto pola URSS cando Stalin conseguiu os seus premios territoriais en 1944-1945 e colocou con firmeza o seu Exército Vermello en [[Bulgaria]], [[Romanía]], [[Hungría]], [[Polonia]], [[Checoslovaquia]] e a metade oriental de [[República Democrática Alemá|Alemaña]].<ref>Hartmann 2013, p. 153</ref> O medo de Stalin ao rexurdimento do poder alemán e a súa desconfianza polos seus antigos aliados contribuíron ás iniciativas paneslavas e á posterior alianza dos estados eslavos.<ref>Roberts 2014, pp. 258-260</ref> Os historiadores David Glantz e Jonathan House afirman que a Operación Barbarossa influenciou non só a Stalin, senón tamén aos posteriores líderes soviéticos, afirmando que "coloreou" as súas mentalidades estratéxicas nas "seguintes catro décadas". Como resultado os soviéticos instigaron a creación dun "elaborado sistema de estados tampón e clientes, deseñados para illar á Unión Soviética de calquera posible ataque futuro".<ref>Glantz & House 2015, p. 364</ref> Como consecuencia, o leste de Europa volveuse comunista e o oeste caeu baixo o dominio dos Estados Unidos.<ref>Hartmann 2013, pp. 154-155</ref> == Notas == {{listaref|20em}} == Véxase tamén == {{commonscat}} {{portal|Segunda Guerra Mundial}} === Bibliografía === {{refbegin|26em}} * {{cite book |last=Askey |first=Nigel |title= Operation Barbarossa: The Complete Organisational and Statistical Analysis, and Military Simulation |volume=(II B) |year=2014 |location= U.S. |publisher= Lulu Publishing |isbn=978-1-31241-326-9}} * {{cite book | last=Baker | first=Lee | title= The Second World War on the Eastern Front | url=https://archive.org/details/secondworldwaron0000bake | location=Londres | publisher=Pearson Longman | year = 2009 | isbn = 978-1-40584-063-7}} * {{cite book |last=Baker |first=Lee |title=The Second World War on the Eastern Front |publisher=Routledge |year=2013 |isbn=978-1317865049 }} * {{cite journal|last1=Bar-Joseph|first1=Uri|last2=Levy|first2=Jack S.|title=Conscious Action and Intelligence Failure|url=https://archive.org/details/sim_political-science-quarterly_fall-2009_124_3/page/461|journal=Political Science Quarterly|date=outono de 2009|volume=124|issue=3|pages=461–488|doi=10.1002/j.1538-165X.2009.tb00656.x}} * {{cite book | editor-last1=Baudot | editor-first1=Marcel | editor-last2=Bernard |editor-first2=Henri |editor-last3=Foot|editor-first3=Michael R.D.|editor-last4=Jacobsen|editor-first4=Hans-Adolf | year=1989 | title= The Historical Encyclopedia of World War II | location=Nova York e Oxford | publisher=Facts on File | isbn=978-0-671-24277-0 }} * {{cite book| last= Beck | first=Birgit | year=2004 | title= Wehrmacht und sexuelle Gewalt. Sexualverbrechen vor deutschen Militärgerichten, 1939–1945| language=de | location = Paderborn | publisher = Schöningh Verlag | isbn = 978-3-50671-726-9}} * {{cite book|last=Beevor|first=Antony|author-link=Antony Beevor|title=The Second World War|location=Nova York|publisher=Back Bay Books|year=2012|isbn=978-0-316-02374-0|url=https://archive.org/details/secondworldwar00beev}} * {{cite book|last=Bellamy|first=Chris|title=Absolute War: Soviet Russia in the Second World War|url=https://archive.org/details/absolutewarsovie0000bell_f5c2|publisher=Vintage Books|year=2007|isbn=978-0-375-72471-8}} * {{cite book|last=Bergström|first=Christer|title=Barbarossa – The Air Battle: July–December 1941|publisher=Classic Publications|year=2007|isbn=978-1-85780-270-2}} * {{cite book|author1-last=Berthon|author1-first=Simon|author2-last=Potts|author2-first=Joanna|title=Warlords: An Extraordinary Re-creation of World War II Through the Eyes and Minds of Hitler, Churchill, Roosevelt, and Stalin|publisher=Da Capo Press|year=2007|isbn=978-0-306-81538-6}} * {{cite book|last=Brackman|first=Roman|title=The Secret File of Joseph Stalin: A Hidden Life|url=https://archive.org/details/secretfileofjose0000brac|place=Portland e Londres|publisher=Frank Cass Publishing|year=2001|isbn=978-0-7146-5050-0|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{cite book|author1-last=Bradley|author1-first=John|author2-last=Buell|author2-first=Thomas|title=Why Was Barbarossa Delayed? The Second World War: Europe and the Mediterranean|publisher=Square One Publishing|year=2002|isbn=978-0-7570-0160-4}} * {{cite book |last=Braithwaite |first=Rodric |author-link=Rodric Braithwaite |title=Moscow 1941: A City and Its People at War |publisher=Profile Books |year=2010 |isbn=978-1-86197774-8 }} * {{cite journal|jstor=260654|title=Himmler and the 'Terrible Secret' among the Executioners|last=Breitman|first=Richard|journal=Journal of Contemporary History|year=1991|volume=26|issue=3/4|pages=431–451|doi=10.1177/002200949102600305}} * {{cite journal | jstor=260736 | title=Hitler and Genghis Khan | last=Breitman |first=Richard | journal=Journal of Contemporary History | year=1990 | volume=25 | issue=2/3 | pages=337–351 | doi=10.1177/002200949002500209 }} * {{cite book |last1=Browning |first1=Christopher R. |author-link=Christopher Browning |title=Ordinary Men: Reserve Police Battalion 101 and the Final Solution in Poland |url=https://archive.org/details/ordinarymenreser00brow_0 |year=1998 |publisher=HarperCollins |location=Nova York |isbn=978-0-06-099506-5 |edition=1 }} * {{cite book|last1=Burleigh|first1=Michael|last2=Wippermann|first2=Wolfgang|title=The Racial State: Germany 1933-1945|url=https://archive.org/details/racialstate00mich|year=1991|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0521398022|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{cite book|last=Burleigh|first=Michael|title=The Third Reich: A New History|year=2000|publisher=Pan Macmillan|isbn=978-0-330-47550-1}} * {{cite book|isbn=978-0-67466-043-4|título=The Law of Blood: Thinking and Acting as a Nazi|apelidos=Chapoutot|nome=Johann|editorial=The Belknap Press of Harvard University Press|ano=2018|ref=harv|lugar=Cambridge e Londres|lingua=en}} * {{cite book|last1=Chickering|first1=Roger|last2=Förster|first2=Stig|last3=Greiner|first3=Bernd|title=A World at Total War: Global Conflict and the Politics of Destruction, 1937–1945|url=https://books.google.com/?id=evVPoSwqrG4C&pg=PA329|year=2005|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-83432-2}} * {{cite book|last=Clark|first=Lloyd|title=Kursk: The Greatest Battle: Eastern Front 1943|url=https://archive.org/details/kurskgreatestbat0000clar|publisher=Headline Review|year=2012|isbn=978-0755336395}} * {{cite book|last=Commager |author-link=Henry Steele Commager |first=Henry |title=The Story of the Second World War |publisher=Brassey's Publishing |year=1991 |isbn=978-0080410661 |url=https://archive.org/details/henrysteelecomma00henr }} * {{cite book| last=Cooper | first=Matthew | year=1984 | title=The German Army, 1933–1945: Its Political and Military Failure | location=Nova York | publisher=Bonanza Books | isbn=978-0-51743-610-3 | url=https://archive.org/details/germanarmy1933190000coop }} * {{cite book | editor1-last = Dear | editor1-first = Ian | editor2-last = Foot | editor2-first = M.R.D. | editor2-link = M. R. D. Foot | year = 1995 | title = The Oxford Guide to World War II | publisher = Oxford University Press | place = Oxford; Nova York | isbn = 978-0-19-534096-9 }} * {{cite book |last=Dunn |first=Walter S. Jr. |title=The Soviet Economy and the Red Army, 1930–1945 |place=Westport, CT | publisher=Praeger |year=1995 |isbn= 978-0-27594-893-1 }} * {{cite book |last=Dunnigan |first=James |author-link=Jim Dunnigan |title=The Russian Front |url=https://archive.org/details/russianfrontgerm0000unse |publisher=Arms & Armour Press |year=1978 |isbn=-0-85368-152-X }} * {{cite book|last=Ericson|first=Edward|title=Feeding the German Eagle: Soviet Economic Aid to Nazi Germany, 1933–1941|publisher=Praeger Publishing|year=1999|isbn=978-0275963378}} * {{Cite book|last=Evans|first=Richard J.|author-link=Richard J. Evans|year=1989|title=In Hitler's Shadow|url=https://archive.org/details/inhitlersshadow00rich|location=Nova York|publisher=Pantheon|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ISBN=|ref=}} * {{cite book|last=Fahlbusch|first=Michael|title=Die Südostdeutsche Forschungsgemeinschaft|publisher=German Historical Institute|language=de|year=1999|isbn=978-0-375-41086-4}} * {{cite book|last=Forczyk|first=Robert|title=Moscow 1941: Hitler's first defeat|url=https://archive.org/details/moscow1941hitler0000forc|publisher=Osprey|year=2006|isbn=978-1846030178}} * {{cite book | last=Forczyk | first=Robert | year=2009 | title= Leningrad 1941–44: The Epic Siege | location=Oxford, UK | publisher=Osprey | isbn=978-1-84908-107-8 }} * {{cite book|last=Forczyk|first=Robert|title=Tank Warfare on the Eastern Front 1941–1942|publisher=Pen and Sword|year=2014|isbn=978-1781590089}} * {{cite journal|last1=Förster|apelidos=|páxinas=|PMID=|ISSN=|doi=|revista=|PMC=|título=|data=|nome=|df=dmy-all|first1=Jürgen|archive-date=30 de marzo de 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160330004056/http://www.mconway.net/page1/page5/files/Barbarossa%20Strategy.pdf|url=http://www.mconway.net/page1/page5/files/Barbarossa%20Strategy.pdf|pages=21-36|issue=1/2|volume=50|date=inverno de 1988|journal=Jewish Social Studies|title=Barbarossa Revisited: Strategy and Ideology in the East|número=|data-acceso=05 de xaneiro de 2021|url-morta=yes}} * {{cite book |last1=Förster |first1=Jürgen|chapter=Operation Barbarossa as a War of Conquest and Annihilation |editor1=Boog, Horst |editor2=Förster, Jürgen |editor3=Hoffmann, Joachim |editor4=Klink, Ernst |editor5=Müller, Rolf-Dieter |editor6=Ueberschär, Gerd R. |translator1-first=Dean S. |translator1-last=McMurry |translator2-first=Ewald |translator2-last=Osers |translator3-first=Louise |translator3-last=Willmot |year=1998 |editor-link=Military History Research Office (Germany) |title=Germany and the Second World War |volume=IV [Attack on the Soviet Union] |location= Oxford e Nova York |publisher=Clarendon Press |isbn=978-0-19-822886-8 |title-link=Germany and the Second World War}} * {{cite book|last=Förster|first=Jürgen|chapter=The German Military's Image of Russia|title=Russia: War, Peace and Diplomacy|url=https://archive.org/details/russiawarpeacedi0000unse|publisher=Weidenfeld & Nicolson|location=Londres|year=2005|isbn=978-0297849131|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{cite book|last=Fritz|first=Stephen|title=Ostkrieg: Hitler's War of Extermination in the East|url=https://archive.org/details/ostkrieghitlersw0000frit|publisher=University Press of Kentucky|year=2011|isbn=978-0813134161}} * {{cite book|last=Gellately|first=Robert|title=The Gestapo and German Society: Enforcing Racial Policy, 1933–1945|year=1990|publisher=Clarendon Press|isbn=978-0-19-820297-4}} * {{cite book| last = Gilbert | first = Martin | title = The Second World War: A Complete History | year = 1989 | place = Nova York | publisher = Henry Holt and Company | isbn = 978-0-8050-0534-9 | url = https://archive.org/details/secondworldwar00mart }} * {{cite book|author1-last=Glantz|author1-first=David|author2-last=House|author2-first=Jonathan|title=When Titans Clashed: How the Red Army Stopped Hitler|publisher=University Press of Kansas|year=1995|isbn=978-1906033729}} * {{cite book|last=Glantz|first=David|title=Stumbling Colossus: The Red Army on the Eve of World War|publisher=University Press of Kansas|year=1998|isbn=978-0700617890}} * {{Cite conference|last=Glantz|first=David|author-link=David Glantz|title=The Soviet-German War 1941–1945: Myths and Realities: A Survey Essay|url=http://sti.clemson.edu/index.php?option=com_docman&task=doc_details&gid=189&Itemid=310|publisher=Clemson University|conference=|year=2001|archive-url=https://web.archive.org/web/20150218155036/http://sti.clemson.edu/index.php?option=com_docman&task=doc_details&Itemid=310&gid=189|archive-date=18 de febreiro de 2015|df=dmy-all|data-acceso=08 de xaneiro de 2021|url-morta=yes}} * {{cite book | last1=Glantz | first1=David | title=Slaughterhouse: The Encyclopedia of the Eastern Front | url=https://archive.org/details/slaughterhouseen0000unse | year=2002 | place=Garden City, NY | publisher=The Military Book Club| isbn=978-0-73943-128-3}} * {{cite book|last=Glantz|first=David|title=Barbarossa Derailed: The Battle for Smolensk, Volume 1|publisher=Helion & Company|year=2010a|isbn=978-1906033729}} * {{cite book|last=Glantz|first=David|title=Barbarossa Derailed: The Battle for Smolensk, Volume 2|url=https://archive.org/details/barbarossaderail0002glan|publisher=Helion & Company|year=2010b|isbn=978-1906033903}} * {{cite book|last=Glantz|first=David|title=Operation Barbarossa: Hitler's invasion of Russia 1941|url=https://archive.org/details/operationbarbaro0000glan|publisher=The History Press|year=2012|isbn=978-0752460703}} * {{cite book|last=Gorodetsky|first=Gabriel|author-link=Gabriel Gorodetsky|title=Grand Delusion: Stalin and the German Invasion of Russia|publisher=Yale University Press|year=2001|isbn=978-0300084597}} * {{cite book|last=Handrack|first=Hans-Dieter|title=Das Reichskommissariat Ostland: Die Kulturpolitik Der Deutschen Verwaltung Zwischen Autonomie Und Gleichschaltung 1941–1944|publisher=Gauke|location=Hann. Münden|language=de|year=1981|isbn=978-3879980383}} * {{cite book| last=Hanson | first=Victor Davis | year=2017 | title=The Second World Wars: How the First Global Conflict Was Fought and Won | url=https://archive.org/details/secondworldwarsh0000hans | place= Nova York | publisher=Basic Books | isbn=978-0-46506-698-8}} * {{cite book|last=Hardesty|first=Von|title=Red Phoenix Rising: The Soviet Air Force in World War II|url=https://archive.org/details/redphoenixrising0000hard|publisher=University Press of Kansas|year=2012|isbn=978-0700618286}} * {{cite book|last=Hartmann|first=Christian|author-link=Christian Hartmann (historian)|title=Operation Barbarossa: Nazi Germany's War in the East, 1941–1945|url=https://archive.org/details/operationbarbaro0000hart|publisher=Oxford University Press|year=2013|isbn=978-0-19-966078-0}} * {{cite book| last=Hastings | first=Max | year=2012 | title= Inferno: The World at War, 1939–1945 | url=https://archive.org/details/infernoworldatwa0000hast_r7n4 | place= Nova York | publisher=Vintage | isbn=978-0-30747-553-4}} * {{cite book| last=Hastings | first=Max | year=2016 | title= The Secret War: Spies, Ciphers, and Guerrillas, 1939–1945| url=https://archive.org/details/secretwarspiesci0000hast | place= Nova York | publisher=Harper | isbn=978-0-06225-927-1}} * {{cite journal|last=Hayward|first=Joel|title=Hitler's Quest for Oil: The Impact of Economic Considerations on Military Strategy, 1941–42|journal=Journal of Strategic Studies|date=1995|volume=18|issue=4|pages=94–135|url=https://archive.org/stream/JoelHaywardhitlersQuestForOilTheImpactOfEconomicConsiderationsOn/JoelHaywardGermanStrategy_djvu.txt|doi=10.1080/01402399508437621}} * {{cite journal |last1=Hayward |first1=Joel |title=Too Little, Too Late: An Analysis of Hitler's Failure in August 1942 to Damage Soviet Oil Production |url=http://www.joelhayward.org/Too-Little-Too-Late.2.pdf |journal=The Journal of Military History |date=July 2000 |volume=64 |issue=3 |pages=769–794 |doi=10.2307/120868 |jstor=120868 |data-acceso=02 de febreiro de 2021 |data-arquivo=14 de febreiro de 2019 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190214190153/http://www.joelhayward.org/Too-Little-Too-Late.2.pdf |url-morta=yes }} * {{cite book | last=Heer | first=Hannes | year=2000 | chapter=The Logic of the War of Extermination: The Wehrmacht and the Anti-Partisan War | title=War of Extermination: The German Military in World War II | editor1=[[Hannes Heer]] | editor2=Klaus Naumann | location=Nova York | publisher=Berghahn Books | isbn=978-1-57181-232-2}} * {{cite book|last=Higgins|first=Trumbull|title=Hitler and Russia: The Third Reich in a Two-Front War, 1937–1943|publisher=Macmillan Publishing|year=1966|asin=B0000CNOQU}} * {{cite book |last=Hilberg |first=Raul |author-link=Raul Hilberg |title=The Destruction of the European Jews |location=Chicago |publisher=Quadrangle Books |year=1961 |title-link=The Destruction of the European Jews }} * {{cite book|last=Hildebrand|first=Klaus|year=1973|title=The Foreign Policy of the Third Reich|url=https://archive.org/details/foreignpolicyoft0000hild|location=Berkeley e Os Ánxeles|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-02528-8|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{cite book | last = Hill | first = Alexander | year = 2016 | title = The Red Army and the Second World War | place = UK | publisher = Cambridge University Press | isbn = 978-1107020795 }} * {{cite journal|last=Hillgruber|first=Andreas|title=Die "Endlösung" und das deutsche Ostimperium als Kernstück des rassenideologischen Programms des Nationalsozialismus|language=de|journal=Vierteljahrshefte für Zeitgeschichte|date=1972|volume=20|issue=2|pages=133–153|jstor=30197201}} * {{cite book|last=Himmler|first=Heinrich|chapter=Reflections on the Treatment of Peoples of Alien Races in the East|year=1940|isbn=978-0-333-94944-3|title=Trials of War Criminals Before the Nuernberg Military Tribunals Under Control Council Law No. 10|pages=147–150|volume=13|publisher=US Government Printing Office|location=District of Columbia}} * {{cite journal|last=Hooker|data=|páxinas=|volume=|PMID=|ISSN=|doi=|revista=|PMC=|título=|nome=|first=Richard D., Jr.|apelidos=|archive-date=10 de agosto de 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170810225916/http://ssi.armywarcollege.edu/pubs/parameters/Articles/99spring/hooker.htm|url=http://ssi.armywarcollege.edu/pubs/parameters/articles/99spring/hooker.htm|pages=150-64|date=Spring 1999|journal=Parameters|title='The World Will Hold Its Breath': Reinterpreting Operation Barbarossa|número=|data-acceso=12 de xaneiro de 2021|url-morta=yes}} * {{cite journal|last1=Humpert|first1=David|title=Viktor Suvorov and Operation Barbarossa: Tukhachevskii Revisited|journal=Journal of Slavic Military Studies|date=2005|volume=18|issue=1|pages=59–74|doi=10.1080/13518040590914136}} * {{cite book|last=Ingrao|first=Christian|title=Believe and Destroy: Intellectuals in the SS War Machine|location=Malden, MA.|publisher=Polity|year=2013|isbn=978-0745660264}} * {{cite book|last=Kay|first=Alex J.|author-link=Alex J. Kay|year=2006|title=Exploitation, Resettlement, Mass Murder: Political and Economic Planning for German Occupation Policy in the Soviet Union, 1940–1941|url=https://books.google.com/?id=l20PlJtfk0IC&pg=PA31|publisher=Berghahn Books|location=Nova York|isbn=9781845451868|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{cite book|last=Keegan|first=John|year=1989|title=The Second World War|place=Nova York|publisher=Viking|isbn=978-0-67082-359-8|url=https://archive.org/details/secondworldwar00keeg}} * {{cite book|last=Kershaw|first=Ian|title=Hitler, 1936–1945: Nemesis|location=Nova York; Londres|publisher=W. W. Norton & Company|year=2001|isbn=978-0-393-32252-1|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{cite book|last=Kirby|first=D.G.|title=Finland in the Twentieth Century: A History and an Interpretation|url=https://archive.org/details/finlandintwentie0000kirb|publisher=University of Minnesota Press|year=1980|isbn=978-0-8166-5802-2}} * {{cite book |last=Kirchubel |first=Robert |title=Operation Barbarossa 1941: Army Group South |publisher=Osprey Publishing |year=2003 |isbn=978-1782004257 }} * {{cite book|last=Kirchubel|first=Robert|title=Operation Barbarossa 1941: Army Group North|publisher=Osprey Publishing|year=2005|isbn=978-1-84176-857-1}} * {{cite book|last=Kirchubel|first=Robert|title=Operation Barbarossa 1941: Army Group Center|publisher=Osprey Publishing|year=2007|isbn=978-1-84603-107-6}} * {{cite book |last=Kirchubel |first=Robert | title =Operation Barbarossa: The German Invasion of Soviet Russia| publisher=Bloomsbury Publishing|year =2013|isbn=978-1472804709}} * {{cite book |last=Kirshin |first=Yuri |year=1997 |chapter =The Soviet Armed Forces on the Eve of the Great Patriotic War |title=From Peace to War: Germany, Soviet Russia, and the World, 1939–1941 |editor-last=Wegner |editor-first=Bernd |location=Providence and Oxford |publisher=Berghahn Books |isbn=978-1-57181-882-9 }} * {{cite book|author1-last=Klemann|author1-first=Hein|author2-last=Kudryashov|author2-first=Sergei|title=Occupied Economies: An Economic History of Nazi-Occupied Europe, 1939–1945|place=Nova York|publisher=Berg|year=2012|isbn=978-0-857850607}} * {{cite book | last1=Klink| first1=Ernst| chapter=The Conduct of Operations |editor1=Boog, Horst |editor2=Förster, Jürgen |editor3=Hoffmann, Joachim |editor4=Klink, Ernst |editor5=Müller, Rolf-Dieter |editor6=Ueberschär, Gerd R. |translator1-first=Dean S. |translator1-last=McMurry |translator2-first=Ewald |translator2-last=Osers |translator3-first=Louise |translator3-last=Willmot | year=1998 | editor-link=Military History Research Office (Germany) | title=Germany and the Second World War | volume=IV [Attack on the Soviet Union] | location= Oxford e Nova York | publisher=Clarendon Press |isbn=978-0-19-822886-8 | title-link=Germany and the Second World War}} * {{cite book |last = Langerbein |first = Helmut |title = Hitler's Death Squads: The Logic of Mass Murder |year = 2003|place = College Station |publisher = Texas A & M University Press |isbn = 978-1-58544-285-0}} * {{cite book|last=Lewy|first=Guenter|title=Perpetrators: The World of the Holocaust Killers|url=https://archive.org/details/perpetratorsworl0000lewy|year=2017|publisher=Oxford University Press|location=Nova York|isbn=978-0-19066-113-7|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{cite book |last=Liedtke |first=Gregory |title=Enduring the Whirlwind: The German Army and the Russo-German War 1941-1943 |url=https://archive.org/details/enduringwhirlwin0000lied |publisher=Helion and Company |year=2016 |isbn=978-0-313-39592-5 }} * {{cite book |last=Macksey |first=Kenneth |author-link=Kenneth Macksey |title=Hitler's Generals |url=https://archive.org/details/hitlersgenerals0000unse_r3m8 |chapter=Guderian |editor-last = Barnett |editor-first = Correlli |editor-link=Correlli Barnett |publisher=Weidenfeld & Nicolson |year=1989 |isbn=978-0-297-79462-2 }} * {{cite book|last=Majer|first=Diemut|title="Non-Germans" Under the Third Reich: The Nazi Judicial and Administrative System in Germany and Occupied Eastern Europe with Special Regard to Occupied Poland, 1939–1945|publisher=Johns Hopkins University Press|year=2003|isbn=978-0-8018-6493-3}} * {{cite book|last1=Mann|first1=Chris M.|last2=Jörgensen|first2=Christer|title=Hitler's Arctic War|url=https://archive.org/details/hitlersarcticwar0000chri|publisher=Ian Allan Publishing|year=2002|isbn=978-0-7110-2899-9|location=Hersham, UK}} * {{cite journal|last=Mawdsley|first=Evan|author-link=Evan Mawdsley|title=Crossing the Rubicon: Soviet Plans for Offensive War in 1940–1941|journal=The International History Review|date=2003|volume=25|issue=4|pages=818–865|issn=1618-4866|doi=10.1080/07075332.2003.9641015}} * {{cite book|last=Mazower|first=Mark|title=Hitler's Empire: Nazi Rule in Occupied Europe|url=https://archive.org/details/hitlersempirehow0000mazo|publisher=Penguin|year=2009|isbn=978-0141011929}} * {{cite book|last=Megargee|first=Geoffrey|title=Inside Hitler's High Command|url=https://archive.org/details/insidehitlershig0000mega|place=Lawrence, KS|publisher=University Press of Kansas|year=2000|isbn=978-0-70061-015-0}} * {{cite book |last=Menger |first=Manfred |year=1997 |chapter=Germany and the Finnish 'Separate War' Against the Soviet Union |title=From Peace to War: Germany, Soviet Russia, and the World, 1939–1941 |editor-last=Wegner |editor-first=Bernd |location=Providence and Oxford |publisher=Berghahn Books |isbn=978-1-57181-882-9 }} * {{cite book |last=Mercatante |first=Steven |title=Why Germany Nearly Won: A New History of the Second World War in Europe |url=https://archive.org/details/whygermanynearly0000merc_t4b2 |publisher=Praeger |year=2012 |isbn=978-0313395925 }} * {{cite news|last=Middelton|first=Drew|date=1981|title=Hitler's Russian Blunder|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/1981/06/21/magazine/hitler-s-russian-blunder.html?pagewanted=all%20HITLER%27S%20RUSSIAN%20BLUNDER|ref={{sfnRef|Middleton, ''New York Times'' (21 June 1981)}}}} * {{cite book |last1=Miller |first1=Donald L. |last2=Commager |first2=Henry Steele |title=The Story of World War II |url=https://archive.org/details/storyofworldwari00mill |year=2001 |publisher=Simon and Schuster |location=Nova York |isbn=9780743227186 }} * {{cite book |last=Mosier|first=John|title=Cross of Iron: The Rise and Fall of the German War Machine, 1918–1945|url=https://archive.org/details/crossofironrisef0000mosi|year=2006|place=Nova York| publisher=Henry Holt & Co.|isbn=978-0-80507-577-9}} * {{cite book |last=Moskoff |first=William |title=The Bread of Affliction: The Food Supply in the USSR During World War II |publisher=Cambridge University Press |year=2002 |isbn=978-0521522830}} * {{cite book| last= Mühlhäuser | first=Regina | year=2010 | title= Eroberungen. Sexuelle Gewalttaten und intime Beziehungen deutscher Soldaten in der Sowjetunion, 1941–1945 | language=de | location = Hamburg | publisher = Hamburger Edition Verlag | isbn = 978-3-86854-220-2}} * {{cite book |last = Müller|first=Rolf-Dieter|author-link=Rolf-Dieter Müller|title = Hitler's Wehrmacht, 1935–1945| year=2016 | place=Lexington | publisher=University Press of Kentucky | isbn=978-0-81316-738-1}} * {{cite book|ref={{harvid|Murray|Millett|2000}}|last1=Murray|first1=Williamson|last2=Millett|first2=Allan R.|title=A War To Be Won: Fighting the Second World War|url=https://archive.org/details/wartobewonfighti00murr_0|year=2000|location=Cambridge, MA|publisher=Belknap Press of Harvard University Press|isbn=978-0-674-00163-3|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=}} * {{cite book|last1=Nenye|first1=Vesa|last2=Munter|first2=Peter|last3=Wirtanen|first3=Tony|last4=Birks|first4=Chris|title=Finland at War: The Continuation and Lapland Wars 1941–45|publisher=Osprey|year=2016|isbn=978-1-4728-1526-2}} * {{cite book|last=Overy|first=Richard|author-link=Richard Overy|year=1996|title=The Penguin Historical Atlas of the Third Reich|location=Nova York|publisher=Penguin|isbn=978-0-14051-330-1|url=https://archive.org/details/penguinhistorica00rich}} * {{cite book | last=Overy | first=Richard | year=2006 | title=The Dictators: Hitler's Germany, Stalin's Russia | url=https://archive.org/details/dictatorshitlers0000over | location=Londres e Nova York | publisher=W.W. Norton & Company | isbn =978-0-39332-797-7}} * {{cite book|last=Palmer|first=Michael A.|year=2010|title=The German Wars: A Concise History, 1859–1945|url=https://archive.org/details/germanwarsconcis0000palm|location=Minneapolis|publisher=Zenith Press|isbn=978-0-76033-780-6}} * {{cite book|last=Patterson|first=David|title=The Complete Black Book of Russian Jewry|publisher=Transaction|year=2003|isbn=978-1412820073}} *{{cite book | last=Pohl | first=Dieter | year=2018 | chapter=War and Empire | title=The Oxford Illustrated History of the Third Reich | url=https://archive.org/details/oxfordillustrate0000unse_t6b7 | editor= Robert Gellately | location=Nova York | publisher=Oxford University Press | isbn=978-0-19872-828-3 }} * {{Cite book|publisher=The MIT Press|isbn=978-0-262-02906-3|last=Price-Smith|first=Andrew T.|title=Oil, Illiberalism, and War: An Analysis of Energy and US Foreign Policy|url=https://archive.org/details/oililliberalismw0000pric|date=2015-05-29}} * {{cite book|last=Rayfield|first=Donald|title=Stalin and his Hangmen|publisher=Penguin Books|year=2004|isbn=978-0-14-100375-7}} * {{cite web|last=Rees|first=Laurence|year=2010|title=What Was the Turning Point of World War II?|url=http://www.historynet.com/what-was-the-turning-point-of-world-war-ii.htm|website=HISTORYNET|access-date=5 de xaneiro de 2021|páxina-web=|título=|data-acceso=}} * {{cite book|url=https://archive.org/details/hitlerswaraimsid00rich|isbn=978-0233964768|título=Hitler's War Aims: Ideology, the Nazi State, and the Course of Expansion|apelidos=Rich|nome=Norman|editorial=W.W. Norton|ano=1973|ref=harv|lingua=en|lugar=Nova York}} * {{cite book| last=Roberts | first=Andrew | year=2011 | title=The Storm of War: A New History of the Second World War | url=https://archive.org/details/stormofwarnewhis00robe | place= Nova York | publisher= Harper Perennial | isbn= 978-0-06122-860-5 }} * {{cite journal |last=Roberts |first=Cynthia |title=Planning for War: The Red Army and the Catastrophe of 1941 |url=https://archive.org/details/sim_europe-asia-studies_1995-12_47_8/page/1293 |journal=Europe-Asia Studies |year=1995 |volume=47 |issue=8 |pages=1293–1326 |doi=10.1080/09668139508412322 }} * {{cite book|last=Roberts|first=Geoffrey|author-link=Geoffrey Roberts|title=Stalin's Wars: From World War to Cold War, 1939–1953|url=https://archive.org/details/stalinswarsfromw0000robe|publisher=Yale University Press|year=2006|isbn=978-0-300-11204-7}} * {{cite book |last=Roberts |first=Geoffrey |year=2014 |chapter=Stalin's Wartime Vision of the Peace, 1939–1945 |title=Stalin and Europe: Imitation and Domination, 1928–1953 |editor1-last=Snyder |editor1-first=Timothy |editor2-last=Brandon |editor2-first=Ray |location=Oxford e Nova York |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19994-558-0 }} * {{cite book|last1=Rössler|first1=Mechtild|last2=Schleiermacher|first2=Sabine|title=Der "Generalplan Ost." Hauptlinien der nationalsozialistischen Planungs- und Vernichtungspolitik|year=1996|publisher=Akademie-Verlag|language=de}} * {{cite book |last=Sakwa |first=Richard |author-link=Richard Sakwa |title=The Rise and Fall of the Soviet Union |publisher=Routledge Publishing |year=2005 |isbn=978-1134806027 }} * {{cite book|last=Seaton|first=Albert|title=The Russo-German War, 1941–45|publisher=Praeger Publishers|year=1972|isbn=978-0891414919}} * {{cite book| last = Seaton | first = Albert | title = The German Army, 1933–1945 | publisher = Meridian | location = Nova York | year = 1982 | isbn = 978-0-452-00739-0 | url = https://archive.org/details/germanarmy19334500seat }} * {{cite book|last=Service|first=Robert|title=A History of Modern Russia: From Nicholas II to Vladimir Putin|place=Cambridge, MA|publisher=Harvard University Press|year=2005|isbn=978-0-67401-801-3|url=https://archive.org/details/historyofmodernr00robe}} * {{cite book | last = Shepherd | first = Ben H. |author-link = Ben H. Shepherd | year = 2016 | title = Hitler's Soldiers: The German Army in the Third Reich | url = https://archive.org/details/hitlerssoldiersg0000shep | location = New Haven and London | publisher = Yale University Press | isbn = 978-0-30017-903-3 }} * {{cite book|last=Shirer|first=William|author-link=William L. Shirer|title=The Rise and Fall of the Third Reich: A History of Nazi Germany|publisher=Simon & Schuster|year=1990|isbn=978-0-671-72868-7|title-link=The Rise and Fall of the Third Reich}} * {{cite book |last=Smith |first=Howard |author-link=Howard K. Smith |title=Last Train from Berlin |publisher=Phoenix Press |year=2000 |isbn=978-1842122143 }} * {{cite book|isbn=978-0-46503-147-4|título=Europe between Hitler and Stalin|apelidos=Snyder|nome=Timothy|editorial=Basic Books|ano=2010|ref=harv|lugar=Nova York|lingua=en}} * {{cite book|last=Stackelberg|first=Roderick|title=Hitler's Germany: Origins, Interpretations, Legacies|publisher=Taylor & Francis|location=Londres; Nova York|year=2002|isbn=978-0-203-00541-5|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{cite book|last=Stackelberg|first=Roderick|year=2007|title=The Routledge Companion to Nazi Germany|url=https://archive.org/details/routledgecompani0000stac|place=Nova York|publisher=Routledge|isbn=978-0-41530-861-8|título=|apelidos=|nome=|editorial=|ano=|ref=}} * {{cite book| last=Stahel | first=David | author-link=David Stahel | year=2009 | title=Operation Barbarossa and Germany's Defeat in the East | location=Cambridge, UK | publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-76847-4}} * {{cite book|last=Stockings|first=Craig|last2=Hancock|first2=Eleanor|year=2013|title=Swastika over the Acropolis: Re-interpreting the Nazi Invasion of Greece in World War II|publisher=Brill|isbn=9789004254572}} * {{cite book | last = Stone | first = David | title = Shattered Genius: The Decline and Fall of the German General Staff in World War II | url = https://archive.org/details/shatteredgeniusd0000ston | year = 2011 | publisher = Casemate | location = Philadelphia | isbn = 978-1-61200-098-5 }} * {{cite book |last=Symonds |first=Craig |author-link=Craig Symonds |title=[[Neptune: The Allied Invasion of Europe and the D-Day Landings]] |publisher=Oxford University Press |year=2014 |isbn=978-0199986118 }} * {{cite book|last=Taylor |first=Alan |title=History of World War II |publisher=Octopus Books |year=1974 |isbn=978-0706403992 |url=https://archive.org/details/historyofworldwa00tayl }} * {{cite book |last=Thomas |first=Nigel |title=The German Army 1939–45: Eastern Front 1941–43 |publisher=Osprey Publishing |year=2012 |isbn=978-1782002192 }} * {{cite book|last1=Ueberschär|translator3-first=Louise|isbn=978-0-19-822886-8|publisher=Clarendon Press|location=Oxford e Nova York|volume=IV [Attack on the Soviet Union]|title=Germany and the Second World War|editor-link=Military History Research Office (Germany)|year=1998|author-link=Gerd R. Ueberschär|translator3-last=Willmot|translator2-last=Osers|first1=Gerd R.|translator2-first=Ewald|translator1-last=McMurry|translator1-first=Dean S.|editor6=Ueberschär, Gerd R.|editor5=Müller, Rolf-Dieter|editor4=Klink, Ernst|editor3=Hoffmann, Joachim|editor2=Förster, Jürgen|editor1=Boog, Horst|chapter=The Involvement of Scandinavia in the Plans for Barbarossa|title-link=Germany and the Second World War}} * {{cite book|last1=Ueberschär|first1=Gerd R.|last2=Müller|first2=Rolf-Dieter|title=Hitler's War in the East, 1941-1945: A Critical Assessment|url=https://archive.org/details/hitlerswarineast0000mull|publisher=Berghahn Books|year=2008|isbn=978-1845455019}} * {{cite journal |last=Uldricks |first=Teddy |title=The Icebreaker Controversy: Did Stalin Plan to Attack Hitler? |url=https://archive.org/details/sim_slavic-review_fall-1999_58_3/page/626 |journal=Slavic Review |date=Autumn 1999 |doi=10.2307/2697571 |volume=58 |issue=3 |pages= 626–643 |jstor=2697571}} * {{cite book| author = United States Holocaust Memorial Museum | title = Historical Atlas of the Holocaust | year = 1996 | location = Nova York | publisher = Macmillan Publishing | isbn = 978-0-02897-451-4 | url = https://archive.org/details/historicalatlaso00unit }} * {{cite book |last=Waller |first=John |title=The Unseen War in Europe: Espionage and Conspiracy in the Second World War |publisher=Tauris & Company |year=1996 |isbn=978-1-86064-092-6 }} * {{cite book|last=Weeks|first=Albert|title=Stalin's Other War: Soviet Grand Strategy, 1939–1941|publisher=Rowman & Littlefield|year=2002|isbn=978-0-7425-2191-9}} * {{cite book | last1=Wegner | first1=Bernd | chapter=Der Krieg gegen die Sowjetunion 1942/43 | editor1=Boog, Horst | editor2=Rahn, Werner | editor3=Stumpf, Reinhard | editor4=Wegner, Bernd | year=1990 | editor-link=Military History Research Office (Germany) | title=Das Deutsche Reich und der Zweite Weltkrieg | volume=VI [Der globale Krieg: Die Ausweitung zum Weltkrieg und der Wechsel der Initiative 1941– 1943] | language=de | location=Stuttgart | publisher=Deutsche Verlags-Anstalt|isbn=978-3-42106-233-8 }} * {{cite book |last=Weinberg |first=Gerhard |author-link=Gerhard Weinberg |title=A World at Arms: A Global History of World War II |publisher=Cambridge University Press |year=2005 |isbn=978-0521618267 }} * {{cite book| last=Werth| first=Alexander | title=Russia at War, 1941–1945 | year=1964 | location=Nova York | publisher=E.P. Dutton |asin=B0000CMAU7}} * {{cite book|last=Wette|first=Wolfram|author-link=Wolfram Wette|title=The Wehrmacht: History, Myth, Reality|publisher=Harvard University Press|year=2007|isbn=978-0674025776|title-link=The Wehrmacht: History, Myth, Reality}} * {{cite book|last=Wright|first=Gordon|year=1968|title=The Ordeal of Total War, 1939–1945|location=Nova York|publisher=Harper & Row|isbn=978-0061314087|url=https://archive.org/details/ordealoftotalwa00wrig}} * {{cite book|last=Ziemke|first=Earl F.|year=1959|title=The German Northern Theater of Operations, 1940–1945|url=http://www.history.army.mil/html/books/104/104-23/CMH_Pub_104-23.pdf|location=Washington D.C.|publisher=U.S. Government Printing Office|asin=B0007ETEOM|data-acceso=10 de xaneiro de 2021|data-arquivo=21 de outubro de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20201021045809/https://history.army.mil/html/books/104/104-23/CMH_Pub_104-23.pdf|url-morta=yes}} {{Reftermina}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Segunda guerra mundial]] 5lfnc8crgi2jz9m6rhgh8womqqkh4l1 0 515947 7105374 6837770 2025-06-24T11:37:53Z Mark Gasoline 5312 7105374 wikitext text/x-wiki {{Imaxe múltiple | posición_táboa = dereita | dirección = vertical | ancho = 220 | título= | posición_título = | fondo_de_título = | texto = | posición_texto = | fondo_de_texto = | foto1 = Streetcarl Aston Martin - DB6 Vantage Shooting Brake (6435660945).jpg | ancho1 = | texto1 = 1969–1970 Aston Martin DB6 Vantage Shooting Brake | posición_texto1 = | foto2 = Lynx Eventer facelift rear.jpg | ancho2 = | texto2 = Lynx Eventer<ref>{{cite web |last=Rong |first=Blake Z. |title=The Lynx Eventer Was A Rare, Beautiful Shooting Brake That Made Perfect Sense |url=https://www.roadandtrack.com/car-culture/news/a28923/the-lynx-eventer-was-a-rare-beautiful-shooting-brake-that-made-perfect-sense/ |website=Road & Track |date=24 de abril de 2016 |access-date=26 de outubro de 2020}}</ref> | posición_texto2 = | pé = }} '''Shooting-brake''' é un [[Carrozaría|tipo de carrozaría]] que se orixinou na década de 1890 como [[carro | carro tirado por cabalos]] usado para transportar armas e cans de [[Carne de caza|caza]]. É a combinación dun '[[cupé]]' e un 'station wagon' ou [[Carrozaría#familiar|familiar]]. Noutras palabras, un modelo derivado dun tres volumes, dous ou catro portas, ao que se lle engadiu un maleteiro e un portón traseiro máis grande e cunha abertura de acceso maior. Os primeiros shooting brakes (carros de tiro) fabricáronse a principios do 1900 no Reino Unido. O estilo do vehículo fíxose popular en Inglaterra durante os anos 20 e 30. Producídos por fabricantes de vehículos ou como versións de carroceiros. O termo empregouse en Gran Bretaña indistintamente co de automóbil familiar desde a década de 1930, pero non foi de uso xeral durante moitos anos e foi máis ou menos substituído por este último termo.<ref name="ReferenceA">{{cita libro | title=Automobile quarterly |volume=22 |issue=1 |page=1931 |year=1984 |publisher=Princeton Institute for Historic Research |url= https://archive.org/details/automobilequarte22octprin | quote= Se a un nobre lle apetecese saír de caza, el e as súas armas serían transportados ao lugar de cazatiro nun "brake" (o termo inglés aplicábase orixinalmente aos carros tirados por cabalos). Ao ser algo lóxico, os británicos determinaron que se se utilizaba un brake para disparar, podería nomearse "shooting brake". Non obstante, o termo caeu na linguaxe común e acabou converténdose nun nome xenérico...}}</ref><ref name="Woody Gallery - British Woodies">{{cite web |title=Woody Gallery – British Woodies |url=http://www.oldwoodies.com/gallery-shootingbrakes.htm |data-acceso=17 de xaneiro de 2021 |data-arquivo=14 de xullo de 2011 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110714235159/http://www.oldwoodies.com/gallery-shootingbrakes.htm |url-morta=yes }}</ref> O termo evolucionou para describir coches que combinan elementos de estilos de carrozaría [[Carrozaría#Familiar|familiar]] e [[cupé]].<ref>{{cite web |last1=Woodard |first1=Collin |last2=Perkins |first2=Chris |title=12 of Our Favorite Shooting Brakes Ever Produced |url= https://www.roadandtrack.com/car-culture/g6678/ten-of-our-favorite-shooting-brakes-ever-produced/ |publisher=Road & Track |date=22 de decembro de 2017 |access-date=26 de outubro de 2020}}</ref> == Historia == A orixe do termo refírese á práctica de unir un carro aos cabalos máis fogosos para romper («''break''») ou restrinxir o seu espírito. Posteriormente adoptouse para os coches de luxo modificados por persoas como [[caza]]dores, [[golf]]istas e xogadores de [[Polo (deporte) | polo]], que esixían aos seus coches un limiar de acceso traseiro mellor que os coches tradicionais. [[Ficheiro:1910 Rolls-Royce Silver ghost Croall & Croall Shooting Brake.JPG|thumb| Un [[Rolls-Royce Silver Ghost]] de 1910, precursor do concepto de "carro de tiro".]] En [[Reino Unido]], o termo "Shooting-brake (carro de tiro)" xa era de uso común na lingua escrita e falada antes dos anos 50 para identificar calquera tipo de coche usado exclusivamente en propiedades rurais, pero posteriormente o termo caeu en desuso agás entre os propietarios de terras e foi substituído por ''coche rancheira'' ([[Carrozaría#familiar|familiar]]) a finais dos anos cincuenta e sesenta. O termo volveuse a porse de moda nos anos setenta, cando este tipo de carrozaría foi "redescuberta". por fabricantes de automóbiles británicos como [[Jensen Motors]], [[Lotus Cars|Lotus]], [[Morris Garages]], [[Reliant]] e [[Rootes]], e por outros como [[Lamborghini]], [[Lancia]] e [[Volvo]]. Desde entón, o concepto básico deste tipo de carrozaría reviviuse ou reinventouse periodicamente, tanto con modelos de produción como o [[BMW Z3|BMW Z3 Cupé]], [[Ferrari FF]] e o [[Mercedes-Benz_C218#La_CLS_Shooting_Brake_.28X218.29|Mercedes-Benz CLS Shooting Brake]], ou a través de [[concept car]] como o [[Opel Calibra Bertone Slalom]]. ''[[Top Gear]]'' describiu o ''carro de tiro'' como «''un cruce entre unha rancheira e un cupé''», ou «un cruce entre un familiar e un [[cupé]]». === Anos 1900 a 1950 === A principios da década de 1900, a escocesa [[Albion Motors]] comezou a producir modelos de carros de tiro, descritos na revista semanal ''[[Commercial Motor | The Commercial Motor]]'' con "asentos para oito persoas e para o condutor , mentres se poden levar catro rifles e unha gran cantidade de cartuchos, cestas de provisións e unha boa cantidade de caza.<ref name="commercial">{{cite book |title=The Edinburgh Show |publisher=The Commercial Motor |date=30 de xaneiro de 1908 |page=475 |url= https://books.google.com/books?id=9X_nAAAAMAAJ&q=shooting-brake+albion+The+Edinburgh+Show&pg=PA475}}</ref> O [[Hudson Motor Car Company | Hudson]] modelo 33 de 1912 describíuse en Inglaterra como un carro de tiro, baseándose en que "... tamén usouse para transportar aos batidores desde e cara ao lugar de caza para volver co conseguido.<ref name="goodman">{{cite book |title=American Cars in Prewar England: A Pictorial Survey |publisher=McFarland |year=2004 |isbn=9780786415403 |url= https://books.google.com/books?id=5JI2rEeNlQsC&q=shooting-brake&pg=PA89}}</ref> Os primeiros {{cando | data = outubro de 2018}} vehículos de safari motorizados describíronse como carros de tiro sen ventás nin portas. "En vez diso, as cortinas de lona abatibles eran abotoadas ao tellado no caso de mal tempo. Estes coches eran pesados ​​e cómodos con bo tempo e permitían unha saída rápida e silenciosa xa que non se permitía ningún disparo desde os vehículos."<ref name="herne">{{cite book |title=White Hunters: The Golden Age of African Safaris |first=Brian |last=Herne |page=174 | publisher=Henry Holt |year=1999 |isbn=9780805067361 |url= https://books.google.com/books?id=lm3OGE6UG1MC&q=shooting-brake&pg=PA174}}</ref> Durante a década de 1920 e 1930, os carros de tiro foron populares en Inglaterra e producíanse da fábrica ou convertidos por carroceiros. O termo "coche oficial" comezou a usarse en lugar de carro de tiro, xa que o uso do vehículo expandiuse a outros usos domésticos, incluíndo a función de transporte de hóspedes e a súa equipaxe desde e cara ás estacións de ferrocarril..<ref name="British Woodies: From the 1920s to the 1950s">{{cite book |title=British Woodies: From the 1920s to the 1950s |first=Colin |last=Peck |page=5 |publisher=Veloce Publishing |date=maio de 2008 |isbn=9781845841690 |url=https://books.google.com/books?id=edOlJadQjUgC&q=shooting-brake&pg=PA5 }}{{Ligazón morta|data=setembro de 2024 }}</ref> O Chevrolet Nomad de 1955 a 1957 é un shooting-brake moderno. === 1960 a 1990 === Durante os anos sesenta e comezos dos setenta, varios fabricantes europeos de gama alta produciron versións de dúas portas dos seus coches deportivos, incluíndo o Shooting Brake de 1960 [[Sunbeam Alpine]] e o [[Aston Martin DB5]] Shooting Brake de 1965.<ref name="acontinuouslean.com">{{cite web |title=A Short History of the Shooting Brake |url=https://www.acontinuouslean.com/2015/08/04/acl-autos-short-history-shooting-brake/ |website=www.acontinuouslean.com |access-date=28 de outubro de 2018}}</ref> O Sunbeam Alpine de 1966 foi un variante de tres portas de produción limitada do seu deportivo aberto de dúas portas con interior de coiro e acabado en nogueira, vendéndose a un prezo dobre da súa contrapartida aberta e comercializado como shooting brake.<ref name="sunbeam">{{cite web | title = The 1960 Sunbeam Alpine Shooting Brake Estate Wagon |publisher=SunbeamAlpine.org |first=Ian |last=Spencer |url = http://www.sunbeamalpine.org/index.php?categoryid=82&p2_articleid=16}}</ref><ref>{{cite web |title=The Essential Buying Guide – Sunbeam Alpine The Essential Buying Guide – Sunbeam Alpine |url=https://silodrome.com/sunbeam-alpine-buying-guide/ |website=www.silodrome.com |access-date=4 de novembro de 2018}}</ref><ref>{{cite web |title=Lost & Found- In search of the shooting brake estate wagon |url=https://www.hemmings.com/magazine/hsx/2008/04/Lost--amp--Found/1610366.html |website=www.hemmings.com |access-date=4 de novembro de 2018}}</ref> O [[Aston Martin DB5]], [[Aston Martin DB6 | DB6]] e [[Aston Martin DBS | DBS]] fabricáronse a medida polo fabricante de carrozarías [[Harold Radford]] desde 1965 ata 1967.<ref>{{cite web |url=http://www.astonmartins.com/db4_5_6_s/db5_radford_shooting_brake.htm |title=Aston Martin DB5 Shooting Brake by Harold Radford (1965–1967) |publisher=Aston Martins.com |last=Cottingham |first=Tim |date=9 de xullo de 2008 |data-acceso=18 de xaneiro de 2021 |data-arquivo=15 de xuño de 2012 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20120615134831/http://www.astonmartins.com/db4_5_6_s/db5_radford_shooting_brake.htm |url-morta=yes }}</ref> En 1992, Aston Martin fabricou internamente unha variante de shooting brake de produción limitada do seu [[Aston Martin Virage | Virage / Vantage]].<ref>{{cite web|url= https://www.flickr.com/photos/22405356@N05/3862968908/ |title=Aston Martin DB5 Radford Shooting Brake Estate August 1972}}</ref> Describíronse outros coches que combinaban elementos dun familiar e un cupé pero nunca se comercializaron formalmente como shooting brake, incluído o [[Reliant Scimitar | Reliant Scimitar GTE]] (1968–1975),<ref name="reliantjalop">{{cite web |title = Reliant Scimitar and Friends |website=Jalopnik |first=Johny |last=Lieberman |date=25 de xullo de 2007 |url= http://jalopnik.com/271804/reliant-scimitar-and-friends}}</ref><ref>{{cite web |title=Scimitar GTE – a Trailblazing Shooting Brake |url=https://dyler.com/posts/155/scimitar-gte-a-trailblazing-shooting-brake |website=dyler.com |access-date=4 de novembro de 2018}}</ref><ref>{{cite web |title=The Reliant Scimitar GTE – A Sports Shooting-Brake |url= https://www.motorsportmagazine.com/archive/article/june-1970/60/reliant-scimitar-gte |website=www.motorsportmagazine.com |access-date=4 de novembro de 2018}}</ref> o [[Volvo P1800 | Volvo P1800 ES]] (1972–1973)<ref name=motorvision>{{cite web |url=http://www.motorvision.de/artikel/a-swedish-fairy-tale,8264.html |title=Volvo P1800: A Swedish fairy-tale |publisher=MV Media |website=Motormedia.de |date=2 de abril de 2011 |last=Viehmann |first=Sebastian |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120419004027/http://www.motorvision.com/artikel/a-swedish-fairy-tale,8264.html |archivedate=19 de abril de 2012 |accessdate=18 de xaneiro de 2021 |url-morta=yes }}</ref><ref>{{cite web |first=Tom |last=Joslin |title=Found Off the Street: 1973 Volvo P1800ES |url= http://jalopnik.com/5728157/1973-volvo-p1800es |work=Jalopnik |date=9 de xaneiro de 2011 }}</ref><ref>{{cite web |title=Hindsight: Looking Back on Volvo's Quirky 1800ES |url = http://www.kilometermagazine.com/artman2/publish/hindsight/retro_drive_Volvo_1800ES.html |last=Fowle |first=Stuart | work = Kilometer Magazine |date=29 de outubro de 2009 | archive-url = https://web.archive.org/web/20140929180143/http://www.kilometermagazine.com/artman2/publish/hindsight/retro_drive_Volvo_1800ES.html | archive-date = 29 de setembro de 2014}}</ref> e o [[BMW Z3 # Cupé (E36 / 8) | BMW Z3 Cupé]] de 1998 (máis o modelo M Cupé asociado).<ref>{{cite web |url=http://www.carthrottle.com/post/classifieds-car-of-the-day-brutal-bmw-m-coupe/ |title=Classifieds' Car of the Day: Brutal BMW M Coupe |data-acceso=18 de xaneiro de 2021 |data-arquivo=29 de agosto de 2019 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190829180758/https://www.carthrottle.com/post/classifieds-car-of-the-day-brutal-bmw-m-coupe/ |url-morta=yes }}</ref><ref>{{cite web|url= http://jalopnik.com/258496/the-jalopnik-fantasy-garage-first-generation-bmw-m-coupe|title=The Jalopnik Fantasy Garage: First-Generation BMW M Coupe |first=Jonny |last=Lieberman}}</ref><ref>{{cite web|url= http://www.thetruthaboutcars.com/2010/09/capsule-review-1999-bmw-z3-m-coupe/|title=Capsule Review: 1999 BMW Z3 M Coupe|date=7 de setembro de 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.roadandtrack.com/car-culture/classic-cars/a23509723/1999-bmw-z3-m-coupe-shooting-brake-clownshoe-for-sale/|title=This BMW Z3 M Coupe Is the Perfect Driver's Collector Car|date=26 de outubro de 2020}}</ref> <gallery mode="packed" widths="180px" heights="120px"> Aston Martin DB5 Shooting Brake.jpg|Aston Martin DB5 Shooting Brake (1965–1971) Reliant Scimitar GTE SE5A 2994cc 1972.JPG|Reliant Scimitar GTE (1968–1975) Volve 1800ES 1971.JPG|Volvo 1800ES (1972–1973) Bmwz3coupe.jpg|BMW Z3 (1998-2002) </gallery> === 2000s ao presente === Principalmente inactivo desde mediados dos anos 70, o termo de shooting brake apareceu en 2004 co [[Chevrolet Nomad # Concept cars | Chevrolet Nomad]] concept car. O ano seguinte, o [[Audi Shooting Brake]] concept car presentouse no Salón do Automóbil de Tokio. Os xornalistas describiron outros coches como shooting brake, incluído o [[Dodge Magnum]] Station Wagon de 2005,<ref name="magshoot">{{cite book |title=Chrysler 300 Series: Pedigree, Power and Performance Since 1955 |first=Robert |last=Ackerson |page=190 |publisher=Veloce Publishing |year=2005 |isbn=9781904788904 |url=https://books.google.com/books?id=Ign8btHPbvMC&q=dodge+magnum+shooting+brake&pg=PA190 }}{{Ligazón morta|data=setembro de 2024 }}</ref><ref>{{cite web |title=2006 Dodge Magnum |website=Worldcarfans.com |url = http://www.worldcarfans.com/10506178925/2006-dodge-magnum |archive-url= https://web.archive.org/web/20120908054638/http://www.worldcarfans.com/10506178925/2006-dodge-magnum |archive-date = 8 de setembro de 2012}}</ref><ref>{{cite web |title= Unattractive and Overhyped: The new Chrysler 300 |publisher= About.com |url= http://cars.about.com/od/designandstyle/a/hemi_critique.htm |archive-url= https://web.archive.org/web/20050918120133/http://cars.about.com/od/designandstyle/a/hemi_critique.htm |archive-date= 18 de setembro de 2005 |data-acceso= 18 de xaneiro de 2021 |url-morta= yes }}</ref> O [[Renault Altica]] concept car de 2006,<ref>{{cite web |title=Renault Altica |url=https://www.autoexpress.co.uk/car-reviews/16453/renault-altica |website=www.autoexpress.co.uk |access-date=6 de novembro de 2018}}</ref> [[Mini Clubman (2007) | Mini Clubman]] de 2008,<ref name="clubmanshoot">{{cite book |title=A New Kind of Club |publisher=Torque Magazine |date=outubro de 2007 |url= https://books.google.com/books?id=_PUDAAAAMBAJ&q=%22shooting-brake%22+mini+clubman&pg=PA65}}</ref> [[Fisker Surf]] concept car de 2011<ref name="automobilefisker">{{cite web |title=Auto Shows: First Look: Fisker Surf Concept |work=Automobile Magazine |date=13 de setembro de 2011 |first=Donny |last=Nordlicht |url=http://www.automobilemag.com/auto_shows/frankfurt/2011/1109_fisker_surf_concept_first_look/index.html |data-acceso=18 de xaneiro de 2021 |data-arquivo=27 de novembro de 2011 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20111127204327/http://www.automobilemag.com/auto_shows/frankfurt/2011/1109_fisker_surf_concept_first_look/index.html |url-morta=yes }}</ref> o [[Ferrari FF]] de 2011.<ref name="nytff">{{cita web|url= http://wheels.blogs.nytimes.com/2011/01/21/ferrari-ff-an-all-wheel-drive-shooting-brake/ |title=Ferrari FF, an All-Wheel-Drive Shooting Brake |first=Jonathon |last=Shultz|date=21 de xaneiro de 2011}}</ref><ref>{{cite web|url= http://www.supercars.net/cars/2736.html |title=2004 Chevrolet Nomad Concept - Supercars.net|date=30 de marzo de 2016}}</ref> O primeiro modelo de produción do século XXI comercializado como shooting brake foi o [[Mercedes-Benz CLS-Class (W218) | Mercedes Benz CLS-Class Shooting Brake (X218)]] de 2012,<ref>{{cite web|url= http://www.carmagazine.co.uk/News/Search-Results/First-Official-Pictures/Mercedes-CLS-Shooting-Brake-2012-first-official-pictures/ |title=Mercedes CLS Shooting Brake (2012) first pictures |last=Kew|first=Ollie|date=29 de xuño de 2012 |work=Car Magazine|access-date=6 de xullo de 2012}}</ref><ref>{{Cite news|url= https://www.topspeed.com/cars/mercedes/2013-mercedes-cls-63-amg-shooting-brake-ar118307.html |title=2013 Mercedes CLS 63 AMG Shooting Brake Review @ Top Speed|work=Top Speed|access-date=2018-05-31|language=en-US}}</ref> que se previsualizou como o Shooting Brake en [[Auto China]].<ref>{{cite web|title=2013 Mercedes-Benz CLS-class Shooting Brake|url=http://www.caranddriver.com/news/2013-mercedes-benz-cls-shooting-brake-photos-and-info-news|website=Car and Driver|access-date=21 de agosto de 2014|date=xuño de 2012}}</ref><ref>{{cite news|url= http://autoweek.com/article/china-auto-show/china-auto-show-mercedes-benz-shooting-break-concept-previews-new-cls-0|title=China auto show: Mercedes-Benz Shooting Break concept previews new CLS|work=Autoweek|access-date=2018-05-31}}</ref> Este modelo ten catro portas de pasaxeiros, o que está en desacordo con algunhas definicións de shooting brake como un coche de dúas portas. En 2015, Mercedes-Benz engadiu o pequeno shooting brake de catro portas, o [[Mercedes-Benz CLA-Class | CLA-Class]] á gama de modelos.<ref>{{cite web |title=Mercedes CLA Shooting Brake arrives in Geneva |url= https://www.autoexpress.co.uk/mercedes/cla/89563/mercedes-cla-shooting-brake-arrives-in-geneva |website=www.autoexpress.co.uk |access-date=6 de novembro de 2018}}</ref><ref>{{cite web |title=Mercedes-Benz CLA Shooting Brake: Vehicle concept |url=https://www.mercedes-benz.co.uk/passengercars/mercedes-benz-cars/models/cla/cla-shooting-brake/explore/concept-intro.module.html |website=www.mercedes-benz.co.uk |access-date=21 de decembro de 2018 |data-arquivo=21 de decembro de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20181221182448/https://www.mercedes-benz.co.uk/passengercars/mercedes-benz-cars/models/cla/cla-shooting-brake/explore/concept-intro.module.html |url-morta=yes }}</ref><ref>{{cite web |title=Mercedes CLA Shooting Brake review |url=https://www.youtube.com/watch?v=46muyJM-ivk |website=www.youtube.com |publisher=Telegraph Cars |access-date=21 de decembro de 2018}}</ref><ref>{{cite web |title=2015 Mercedes-Benz CLA Shooting Brake |url=https://www.fanmercedesbenz.com/2015-mercedes-benz-cla-shooting-brake-2/ |website=www.fanmercedesbenz.com |access-date=21 de decembro de 2018 |data-arquivo=22 de xuño de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180622032617/https://www.fanmercedesbenz.com/2015-mercedes-benz-cla-shooting-brake-2/ |url-morta=yes }}</ref> Do mesmo xeito, o [[Porsche Panamera#Sport Turismo|Porsche Panamera Sport Turismo]] de 2018 é descrito por Porsche como un shooting brake.<ref>{{cite web |title=Porsche shooting brake: past and present |url= https://newsroom.porsche.com/en/history/porsche-museum-secret-storehouse-928-shooting-brake-panamera-sport-turismo-landenberger-13483.html |website=www.porsche.com |access-date=8 de novembro de 2018}}</ref> <gallery mode="packed" widths="180px" heights="120px"> Audi Shooting Brake.jpg|2005 Audi Shooting Brake Concept Ferrari FF (7376931930) (cropped).jpg|2011 Ferrari FF CLS SHooting Brake (11241593854).jpg|2013 Mercedes Benz CLS Shooting Brake </gallery> == Notas == <references group="note"/> ;Referencias {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === === Outros artigos === === Ligazóns externas === * [https://www.coachbuild.com/2/index.php/about-coachbuilding/the-shooting-brakes-archive Coachbuild.com Shooting Brakes Archive] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210116084335/https://www.coachbuild.com/2/index.php/about-coachbuilding/the-shooting-brakes-archive |date=16 de xaneiro de 2021 }} [[Categoría:Carrozarías]] apx3p2u02zmjhrh1rlh372b510h97rd 0 517361 7104665 7083991 2025-06-23T16:16:43Z Xanetas 88215 Actualizo 7104665 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Diego Villares Yáñez''', nado en [[Samarugo, Vilalba|Samarugo]] ([[Vilalba]]) o [[17 de xuño]] de [[1996]],<ref name=":0">{{Cita novas|data=16 de decembro de 2017|título=Diego Villares: "Os que teñen que dalo todo polo Vilalbés son os de aquí"|url=https://futbolinlugo.es/futbol_afeccionado/diego-villares-rcvilalbes-os-que-tenen-que-dalo-todo-polo-vilalbes-son-os-de-aqui/|data-acceso=2 de febreiro de 2021}}</ref> é un [[Fútbol|futbolista]] [[Pobo galego|galego]] que xoga de [[Posicións no fútbol#Centrocampistas|centrocampista]] no [[Deportivo da Coruña]], da [[Segunda división española de fútbol|Segunda División]], club do que é o [[Capitán (fútbol)|capitán]]. == Traxectoria == === Racing Vilalbés (2006-2018) === Formouse futbolisticamente no [[Racing Club Vilalbés|Racing Vilalbés]], comezando nas categorías inferiores ata chegar ao primeiro equipo, co que debutou en [[Terceira división española de fútbol|Terceira División]] na parte final da [[Terceira división española 2013/14|tempada 2013/14]] estando aínda en idade xuvenil.<ref name=":0" /> Na seguinte tempada continuou no equipo xuvenil pero xogando con máis asiduidade no primeiro equipo, co que disputou 24 partidos, anotando 5 goles. Na súa etapa xuvenil xogaba como pivote ofensivo, mentres que na escuadra sénior o adestrador [[Óscar Gilsanz]] escorouno cara a banda dereita.<ref>{{Cita novas|data=31 de maio de 2018|título=El Fabril ficha a Diego Villares, la promesa de Tercera|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/torremarathon/2018/05/30/fabril-ficha-diego-villares-promesa-tercera/00031527711979188108610.htm|data-acceso=2 de febreiro de 2021|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]}}</ref> Xa asentado no primeiro equipo, xogou os seguintes tres anos en Terceira, sendo titular en case todos os partidos. Nesta etapa disputou unha fase de ascenso a Segunda B na [[Terceira división española 2017/18|2017/18]] e converteuse no xogador máis importante do equipo.<ref name=":1">{{Cita novas|data=30 de maio de 2018|título=Diego Villares, primer fichaje del Fabril para la próxima temporada|url=https://www.riazor.org/diego-villares-primer-fichaje-del-fabril-para-la-proxima-temporada/|data-acceso=2 de febreiro de 2021|lingua=es}}</ref> === Fabril (2018-2021) === En maio de [[2018]] fichou polo [[Real Club Deportivo Fabril|Deportivo Fabril]], en [[Segunda división B española de fútbol|Segunda División B]].<ref name=":1" /> Debutou na primeira xornada de liga fronte ao [[Internacional de Madrid]] e marcou o seu primeiro gol na categoría en [[Estadio Municipal de Pasarón|Pasarón]], fronte ao [[Pontevedra Club de Fútbol|Pontevedra]].<ref>{{Cita novas|data=11 de novembro de 2018|título=El Fabril desaprovecha dos goles de ventaja en Pasarón|url=https://eldesmarque.com/coruna/deportivo/noticias/26310-pontevedra-fabril-pasaron|data-acceso=2 de febreiro de 2021|lingua=es}}</ref> Con todo, no filial deportivista adestrado primeiro por [[Tito Ramallo]] e logo por [[Sergi Pellicer]], non tivo continuidade, e no inverno foi cedido ao seu antigo club, o [[Racing Club Vilalbés|Racing Vilalbés]].<ref>{{Cita novas|data=30 de novembro de 2019|título=De Abegondo a Vilalba, 75 kilómetros|url=https://www.dxtcampeon.com/texto-diario/mostrar/2390108/abegondo-vilalba-75-kilometros|data-acceso=2 de febreiro de 2021|apelidos=García|nome=Rubén|lingua=es}}</ref> ==== Cesión ao Racing Vilalbés (2019) ==== Cando volveu ao Racing Vilalbés, o equipo atopábase nunha situación moi diferente á que había cando marchara, co equipo ocupando postos de descenso a [[Preferente Galicia|Preferente]].<ref>{{Cita novas|data=15 de xaneiro de 2019|título=Diego Villares vuelve cedido al Vilalbés|url=https://www.elprogreso.es/articulo/deporte-local-lugo/diego-villares-vuelve-cedido-vilalbes/201901151907241354213.html|data-acceso=2 de febreiro de 2021|lingua=es|xornal=[[El Progreso (xornal)|El Progreso]]}}</ref> Disputou co club lucense os 19 partidos restantes da tempada, anotando catro goles, e logrou a salvación comodamente, ao rematar no 11º posto. ==== De regreso no Fabril (2019-2021) ==== Na [[Terceira división española 2019/20|tempada 2019/20]], co Fabril en Terceira, gañou a titularidade dende o principio tendo un rendemento notable, pero foi na seguinte campaña cando se converteu no capitán e líder indiscutible do equipo, adestrado por [[Juan Carlos Valerón]].<ref>{{Cita novas|data=21 de dcembro de 2020|título=Diego Villares, el chico para todo de Juan Carlos Valerón|url=https://www.riazor.org/diego-villares-el-chico-para-todo-de-juan-carlos-valeron/|data-acceso=2 de febreiro de 2021|lingua=es|apelidos=Castiñeira|nome=Martín}}</ref> Disputou 41 partidos co Fabril, anotando cinco goles e gañando a [[Copa Deputación da Coruña de fútbol|Copa Deputación]] 2019.<ref>{{Cita novas|data=14 de agosto de 2019|título=O Fabril, campión da Copa Deputación|url=https://www.rcdeportivo.es/gl/noticia/o-fabril-campion-da-copa-deputacion|data-acceso=2 de febreiro de 2021}}</ref> === Deportivo da Coruña (2021-presente) === O 1 de febreiro de [[2021]], último día do mercado invernal, o [[Deportivo da Coruña]] anunciou a tramitación das fichas de [[Rayco Rodríguez|Rayco]] e Diego Villares co primeiro equipo, como reforzos invernais no peor momento deportivo da [[Historia do Deportivo da Coruña|historia do club]], na Segunda División B e fóra dos postos de ascenso.<ref>{{Cita novas|data=1 de febreiro de 2021|título=Diego Villares incorpórase á disciplina do primeiro equipo|url=https://www.rcdeportivo.es/gl/noticia/diego-villares-incorporase-a-disciplina-do-primeiro-equipo|data-acceso=2 de febreiro de 2021}}</ref><ref>{{Cita novas|data=1 de febreiro de 2021|título=Diego Villares subirá al primer equipo|url=https://www.riazor.org/diego-villares-subira-al-primer-equipo/|data-acceso=2 de febreiro de 2021|lingua=es}}</ref> Debutou co Deportivo o 7 de febreiro no [[Campo do Vao]] fronte ao [[Coruxo Fútbol Club|Coruxo]], con derrota por 2-0.<ref>{{Cita novas|data=7 de febreiro de 2021|título=Nova derrota branquiazul (2-0)|url=https://www.rcdeportivo.es/gl/noticia/nova-derrota-branquiazul-2-0|data-acceso=8 de febreiro de 2021}}</ref> Foi titular en todos os restantes partidos, converténdose nun dos piares do equipo adestrador por [[Rubén de la Barrera]] e sendo galardoado ao remate da tempada como Xogador Estrella Galicia, tras unha votación entre os afeccionados do club para elixir o mellor xogador da tempada.<ref>{{Cita novas|data=11 de marzo de 2021|título=Diego Villares: un regalo inesperado|url=https://www.vavel.com/es/futbol/2021/03/11/deportivo-de-la-coruna/1063041-diego-villares-un-regalo-inesperado.html|data-acceso=10 de maio de 2021|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita novas|data=10 de maio de 2021|título=Diego Villares, Xogador Estrella Galicia do Dépor 20·21|url=https://www.rcdeportivo.es/gl/noticia/diego-villares-xogador-estrella-galicia-do-depor-2021|data-acceso=10 de maio de 2021|xornal=[[Deportivo da Coruña]]}}</ref> Continuou sendo un dos xogadores máis importantes do equipo durante as seguintes dúas campañas na nova [[Primeira Federación|Primeira División RFEF]], pero o club viviu dúas novas decepcións ao perder o ascenso en senllas promocións frustradas. Na [[Primeira Federación 2023/24|tempada 2023/24]] incorporouse ao equipo o andaluz [[José Ángel Jurado|José Ángel]], co que Villares formou un excelente pivote no centro do campo, sendo o bo traballo de ambos unha das claves do ascenso do equipo de [[Imanol Idiakez]] á [[Segunda división española de fútbol|Segunda División]].<ref>{{Cita novas|data=15 de xuño de 2024|título=El Deportivo, en busca de socios para José Ángel y Villares|url=https://www.riazor.org/el-deportivo-en-busca-de-socios-para-jose-angel-y-villares/|data-acceso=21 de xullo de 2024|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita novas|data=30 de xuño de 2024|título=José Ángel renueva con el Deportivo hasta 2026|url=https://www.elespanol.com/quincemil/deporte/deportivo/20240630/jose-angel-renueva-deportivo/866913456_0.html|data-acceso=21 de xullo de 2024|lingua=es}}</ref> Disputou un total de 40 encontros, 38 deles como titular, e anotou catro goles. O seu rendemento fixo que recibise o Premio Estrella Galicia ao mellor xogador do club durante a tempada, o segundo da súa carreira.<ref>{{Cita web|url=https://x.com/RCDeportivo/status/1794412266894348649|páxina-web=[[Twitter]]|título=Chío do Deportivo da Coruña|data-acceso=22 de agosto de 2024}}</ref> Na [[Segunda división española 2024/25|tempada 2024/25]] debutou na categoría de prata, e aínda que lle custou un tempo adaptarse, acabou sendo un imprescindible no centro do campo xunto a José Ángel.<ref>{{Cita novas|data=2 de xuño de 2025|título=El Uno x Uno del Deportivo en la temporada 2024-25|url=https://www.dxtcampeon.com/articulo/depor/x-deportivo-temporada-2024-25-5313804|data-acceso=18 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[DxT Campeón]]|apelidos=Gómez|nome=Xurxo}}</ref> En xaneiro de [[2025]], trala saída de [[Lucas Pérez]] do Deportivo, Villares converteuse no novo capitán do equipo, aínda que xa levaba usando ocasionalmente o brazalete dende 2022.<ref>{{Cita novas|data=11 de febreiro de 2025|título=Diego Villares, de ascendido por necesidad a líder del Deportivo 150 partidos después|url=https://www.riazor.org/diego-villares-ascendido-necesidad-lider-deportivo-150-partidos/|data-acceso=26 de febreiro de 2025|lingua=es|apelidos=López Bonome|nome=Antón}}</ref> Pechou a tempada con 41 partidos e 4 goles, igualando a súa mellor marca anotadora no Deportivo. == Palmarés == ;Fabril * '''[[Copa Deputación da Coruña de fútbol|Copa Deputación da Coruña]] (1)''': 2019. ;Deportivo da Coruña * '''[[Primeira Federación]] (1)''': [[Primeira Federación 2023/24|2023/24]]. == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [https://www.bdfutbol.com/es/j/j20846.html Datos do xogador] en [[BDFutbol]] {{Es}}. * [https://www.lapreferente.com/J154543C11515/deportivo-fabril/villares.html Datos do xogador] en LaPreferente.com {{Es}}. * [https://es.soccerway.com/players/diego-villares-yanez/560586/ Datos do xogador] en Soccerway {{Es}}. {{Deportivo da Coruña na tempada 2020/21}} {{Deportivo da Coruña na tempada 2021/22}} {{Deportivo da Coruña na tempada 2022/23}} {{Deportivo da Coruña na tempada 2023/24}} {{Deportivo da Coruña na tempada 2024/25}} {{Xogadores do Deportivo da Coruña}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Villares, Diego }} [[Categoría:Nados en 1996]] [[Categoría:Nados en Vilalba]] [[Categoría:Futbolistas de Vilalba]] [[Categoría:Centrocampistas de fútbol]] [[Categoría:Xogadores do Racing Vilalbés]] [[Categoría:Xogadores do Deportivo Fabril]] [[Categoría:Xogadores do Deportivo da Coruña]] 3mthpe3zbt7vvq20glg5d1uwxo1vzzh 0 517822 7105049 7073545 2025-06-23T22:35:23Z O Breixo 127505 7105049 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe =Invasioni occidente 258-260 png.png |descrición_imaxe =Mapa das invasións xermanas entre 250-260 |resultado =Vitoria romana |combatentes1 =[[Ficheiro:Vexilloid of the Roman Empire.svg|22px]] [[Imperio Romano]] |combatentes2 =[[Alamanos]] |comandante1 =[[Galieno]] |comandante2 =Descoñecido |soldados1 = Segundo Zonaras, 10.000 |soldados2 = Segundo Zonaras, 300.000 }} A '''batalla de Mediolanum''' foi un [[Batalla|enfrontamento militar]] librado na [[primavera]] do ano [[260]]{{Sfnp|Ruggini|1990|pp=18,30}}{{Sfnp|Banchich|2009|pp=110 (nota 72)}}{{Sfnp|Southern|2001|pp=212-213}}{{Sfnp|Watson|1999|pp=34,220}} (aínda que algúns historiadores a datan no [[259]]) nas proximidades da entón chamada ''[[Milán|Mediolanum]]'', entre as forzas do [[Imperio Romano|Imperio romano]] e a confederación tribal dos [[alamanos]], sendo a primeira incursión bárbara na [[Península Itálica]] desde as [[Guerras marcomanas]].{{Sfnp|Mazzarino|1973|p=526}} == Antecedentes == Cando, no [[253]], [[Valeriano]] se converteu en emperador, elevou a seu fillo [[Galieno]] ao rango de coemperador. Mentres Valeriano loitaba contra os [[godos]], que viñan de saquear [[Tracia (provincia romana)|Tracia]] e [[Anatolia|Asia Menor]], e posteriormente contra o [[Imperio Sasánida|Imperio sasánida]] de [[Shapur I|Sapor I]] en [[Siria (provincia romana)|Siria]] e [[Mesopotamia (provincia romana)|Mesopotamia]], Galieno permeneceu en [[Italia (provincia romana)|Italia]] encargado de defende-las fronteiras do Imperio contra os [[Pobos xermánicos|xermanos]]. Na metade occidental do Imperio, a situación fronteiriza era difícil. Aínda que fronteira [[Río Danubio|danubiana]] resistiu continuos ataques xermánicos, Galieno houbo marchar con reforzos militares dende a [[Galia romana|Galia]] até [[Dacia (provincia romana)|Dacia]] e [[Mesia|Moesia]] para se enfrontar a eles. A situación era tan perigosa que no 259, as lexións de [[Pannonia|Panonia]] e Moesia se rebelaron e declararon ao usurpador [[Ingenuus]] como emperador. Finalmente, Galieno reuniu as forzas preto do Rin e deixou atrás a [[Legio II Parthica]], a cal lle outorgara os títulos de ''V Fidelis V Pia'' e ''VI Fidelis VI Pia'' (respectivamente, "Cinco" e "Seis veces leal e fiel"),{{Sfnp|Oman|1918|pp=90-91}} para defendelo e marchou someter os xermanos. Polo 259, os romanos abandonan os [[Campos Decumanos]] ante os alamanos, unha parte dos [[suevos]], pois Galieno deuse conta de que era incapaz de defende-las terras ao leste do [[Río Rin|Rin]] e ao norte do [[Río Danubio|Danubio]].das incursións xermanas. Por outra banda, [[Póstumo]], gobernador da [[Xermania Superior|Germania Superior]] e a [[Xermania Inferior|Inferior]], sublevouse e fundou o [[Imperio galo]].{{Sfnp|Grant|1984|p=230, 235}} En paralelo, Galieno que viña de derrotar ao pretendente Ingenuus, recibiu as novas dainvasión dos alamanos quen cruzaronn os [[Limites romani|limes]] xermánico-réticos e entraron polo [[paso do Brennero]] en [[Italia]], atacando as chairas do [[Río Po|Po]]. O saqueo da zona infundiu medo á cidade de [[Roma]], a capital do imperio pois, daquela, aínda non estaba amurallada. O [[Senado romano|Senado de Roma]] organizou apresuradamente un continxente de plebeos para combatilos<ref>{{Cita web|url=http://roman-empire.net/decline/gallienus.html|páxina-web=roman-empire.net|título=Publius Licinius Egnatius Gallienus (AD ca. 213 - AD 268)|data-acceso=9 de febreiro de 2021|data-publicación=1 de marzo de 2014|lingua=en|data-arquivo=31 de marzo de 2014|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20140331183533/http://roman-empire.net/decline/gallienus.html|url-morta=unfit}}</ref> nun intento de asegura-la defensa da cidade. Daquela, Galieno tivo que marchar interceptalos.<ref>Eutropio IX.8</ref>{{Sfnp|Southern|2001|pp=212-213}} == A batalla == Cando Galieno chegou ao val do Po, atopou aos alamanos nas inmediacións de Mediolanum, o actual [[Milán]]. O encontro foi cruento e venceron os romanos morrendo moitos xermanos. O emperador recibiu o título de Germanicus Maximus e, segundo as fontes, Galieno fixo erixir un [[arco de triunfo]] e os estudos arqueolóxicos indican o completo abandono dos arredores da cidade despois da batalla.{{Sfnp|Arslan|1992|p=352-358}} === Bandos enfrontados === As cifras das forzas enfrontados varían moito dependendo das fontes empregadas. Sábese que, por parte romana, participaron as [[Lexión romana|lexións romanas]] (ou as súas [[Vexillatio|vexillationes]]) involucradas na campaña foron a [[Legio I Adiutrix|I Adiutrix]], [[Legio I Minervia|I Minervia]], [[Legio II Adiutrix|II Adiutrix]], [[Legio II Italica|II Italica]], [[Legio II Parthica|II Parthica]], [[Legio VIII Augusta|VIII Augusta]], [[Legio XXII Primigenia|XXII Primigenia]] e [[Legio XXX Ulpia Victrix|XXX Ulpia Victrix]]; en total, uns 30.000 [[Lexionario|lexionarios]],{{Sfnp|Rodríguez González|2003|p=731}} e preto de 60.000 combatentes se se suman os [[Tropas auxiliares romanas|auxiliares]].{{Sfnp|Le Bohec|1993|p=34-35}} Máis complicado é o cálculo por parte xermana. O historiador do [[século XII]], [[Zonaras|Juan Zonaras]], afirmou que os alamanes eran 300.000 entre [[guerreiro|guerreiros]] e non combatentes. O mesmo autor, tamén afirmou que no [[298]], [[Constancio I Cloro|Constancio Cloro]] vencera aos alamanos en [[Batalla de Lingones|Lingones]], dando morte a 60.000 deles.<ref>Eutropio IX.23; Zonaras XII.31 </ref>{{Sfnp|Banchich|2009|p=65}}{{Sfnp|Lenski|2002|p=355, nota 189}} [[Amiano Marcelino]] dixo que de 40.000 a 70.000 lentienses, unha tribo da confederación, loitaron en [[Batalla de Argentovaria|Argentovaria]] ([[378]]).<ref>Marcelino [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A2007.01.0082%3Abook%3D31%3Achapter%3D10%3Asection%3D5 XXXI.10.5]; Lenski, 2002: 355, nota 189</ref><ref>Marcelino [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A2007.01.0082%3Abook%3D15%3Achapter%3D4%3Asection%3D1 XV.4.1]</ref> Como no caso de tódolos autores da antigüidade ou da Idade Media, as súas cifras son pouco fiables. Segundo estimacións modernas, cando no [[376]] cando 200.000 [[Visigodos|tervingos]] cruzaron o Danubio, os alamanos tiñan unha poboación semellante de, polo menos, 150.000 persoas.{{Sfnp|Elton|1996|p=73}} Outra estimación moderna sostén que tanto alamanos como tervingos podían mobilizar máis de 10.000 guerreiros, quizais até 20.000, para unha batalla, polo que contarían cunha poboación unhas cinco veces maior, de entre cincuenta ou cen milleiros; o tamaño media estimado para as grandes confederacións xermanas.{{Sfnp|Heather|2012|p=59}}{{Sfnp|Jones|1998|p=266}} Probablemente, un quinto eran homes adultos capaces de guerrear.{{Sfnp|Maier|1994|p=126}} Máis próximo á realidade puido estar Marcelino, quen di que 35.000 alamanes loitaron en [[Batalla de Estrasburgo|Estrasburgo]] ([[357]]).<ref>Marcelino [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A2007.01.0082%3Abook%3D16%3Achapter%3D12%3Asection%3D26 XVI.12.26]</ref>{{Sfnp|Lenski|2002|p=355, nota 189}} Así, é máis probable que os alamanos fosen só uns poucos milleiros, pois esta non era a migración dun pobo enteiro senón unha expedición de saqueo integrada unicamente por guerreiros.{{Sfnp|Drinkwater|2007|p=71}} == Consecuencias == O éxito dos alamanos no ataque ao Imperio romano revelou unha vez máis a debilidade da tradición centenaria de situar as lexións de Roma preto das fronteiras sen proporcionar unha defensa adecuada dentro do interior do imperio. A batalla de Mediolanum demostrou aos romanos a vulnerabilidade de Italia e o valor das unidades militares rápidas e flexibles. Despois, Galieno promulgou unha reforma importante introducindo un exército de campo altamente móbil composto principalmente por cabalería (vexillationes). Estas unidades móbiles, a xeito de reserva estratéxica, intervirían cando e onde fosen necesarios (os [[comitatensis]], creados por [[Septimio Severo]]).{{Sfnp|Grant|1984|p=232}} Estas tropas eran cabalaría e eran máis rápidas e efectivas que a infantaría contra estas incursións.{{Sfnp|Mazzarino|1973|p=551-552}} Precisamente, pola súa localización a distancia intermedia entre as provincias de [[Recia (provincia romana)|Recia]] e [[Nórico]] con [[Roma]], Mediolanum foi o lugar escollido como base destas tropas que quedaron baixo o control do seu xeneral, [[Aureolus]], e tiñan como principal misión a de protexer Italia. Polo medo da invasión, o posterior emperador [[Aureliano]], comezou a amurallar Roma. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === ==== Clásicas ==== * Amiano Marcelino. ''Rerum Gestarum''. Libros XV, XVI e XXXI. Tradución latín-inglés John C. Rolfe, Cambridge: Harvard University Press, editado por William Heinemann, 1935-1940. * {{Cita libro|título=Breviarium historiae romanae. Libro IX|apelidos=Flavio Eutropio|ISBN=|ref=harv|outros=(digitalizado en The Latin Library)|lingua=la|nome=|editorial=|ano=|url=http://www.thelatinlibrary.com/eutropius/eutropius9.shtml}}. * {{Cita libro|título=New History|apelidos=Zósimo|editorial=Green & Chaplin|ano=1814|ISBN=|ref=|lugar=Londres|lingua=en|outros=(Dixitalizado e transcrito por Roger Pearse, Ipswich, 2002)}} ==== Modernas ==== * {{Cita libro|título=The History of Zonaras: From Alexander Severus to the Death of Theodosius the Great|apelidos=Banchich|nome=Thomas M.|editorial=Routledge|ano=2009|ISBN=9781134424733|ref=harv|apelidos2=Lane|nome2=Eugene|lugar=Londres|lingua=en}} *{{Cita libro|título=The Alamanni and Rome 213-496: Caracalla to Clovis|url=https://archive.org/details/alamannirome21340000drin|apelidos=Drinkwater|nome=J. F.|editorial=OUP|ano=2007|ISBN=9780199295685|ref=harv|lugar=Oxford|lingua=en}} *{{Cita libro|título=Warfare in Roman Europe Ad, 350-425|apelidos=Elton|nome=Hugh|editorial=Clarendon Press|ano=1996|ISBN=9780198150077|ref=harv|lingua=en|lugar=}} * {{Cita libro|título=Gli imperatori romani, storia e segreti.|apelidos=Grant|nome=Michel|editorial=Newton Compton|ano=1984|ISBN=88-541-0202-4|ref=harv|lugar=Roma|lingua=it}} *{{Cita libro|título=Empires and Barbarians: The Fall of Rome and the Birth of Europe|url=https://archive.org/details/empiresbarbarian0000pete|apelidos=Heather|nome=Peter J.|editorial=Oxford University Press|ano=2012|ISBN=9780199892266|ref=harv|lugar=Oxford|lingua=en}} * {{Cita libro|título=The End of Roman Britain|apelidos=Jones|nome=Michael E.|editorial=Cornell University Press|ano=1998|ISBN=978-0-80148-530-5|ref=harv|apelidos3=|lugar=|lingua=en}} * {{Cita libro|título=L'esercito romano|apelidos=Le Bohec|nome=Yann|editorial=La Nuova Italia Scientifica|ano=1992|ISBN=|ref=harv|lugar=Roma|lingua=it}} * {{Cita libro|título=Failure of Empire: Valens and the Roman State in the Fourth Century A.D.|apelidos=Lenski|nome=Noel Emmanuel|editorial=University of California Press|ano=2002|ISBN=9780520233324|ref=harv|lugar=Oakland|lingua=en}} * Maier, Franz Georg (1994). ''Las Transformaciones del mundo mediterráneo: siglos III-VIII''. Madrid: Siglo XXI de España Editores. Tradución alemán-español por Pedro Viadero. <nowiki>ISBN 978-8-43230-067-7</nowiki>. * Mazzarino, Santo (1973). ''L'impero romano''. Bari: Laterza. 3 vols. <nowiki>ISBN 88-420-2377-9</nowiki>, *{{Cita publicación periódica|apelidos=[[Charles Oman|Oman]]|nome=[[Charles Oman|Charles]]|data=1918|título=ON THE COINS OF SEVERUS AND GALLIENUS COMMEMORATING THE ROMAN LEGIONS|PMC=|revista=The Numismatic Chronicle and Journal of the Royal Numismatic Society|doi=|ISSN=0078-2696|PMID=|volume=|páxinas=80-96|número=18|lugar-publicación=Londres|editores=[[Royal Numismatic Society]]|JSTOR=http://www.jstor.org/stable/42678499.|lingua=en}} * Rodríguez González, Julio (2003). ''Historia de las legiones romanas''. Madrid: Almansa. <nowiki>ISBN 9788496170025</nowiki>. * Ruggini, Lellia Cracco (1990). "Milano da «metropoli» degli Insubri a capitale d'impero: una vicenda di mille anni". En ''Mostra Milano capitale dell'Impero romano (286-402 d. C.)''. Milán: Silvana Editoriale. Editado por Gemma Sena Chiesa. * Southern, Pat (2001). ''The Roman Empire: from Severus to Constantin''. Londres: Routledge. <nowiki>ISBN 0-415-23944-3</nowiki>. * Watson, Alaric (1999). ''Aurelian and the Third Century''. Londres: Routledge. <nowiki>ISBN 0-415-30187-4</nowiki>. {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Mediolanum, Batalla de}} [[Categoría:260]] [[Categoría:Milán]] [[Categoría:Batallas do século III]] [[Categoría:Batallas do Imperio Romano]] [[Categoría:Alamáns]] ihujluv5bbr0jgt9azr3my75tjt4nkq 0 519485 7105050 7083528 2025-06-23T22:35:57Z O Breixo 127505 7105050 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Revolución húngara}} {{Acontecemento}} [[Ficheiro:Orlai-petofi1.jpg|miniatura|[[Sándor Petőfi]], poeta húngaro clave para a revolución de 1848.]] A '''Revolución húngara de 1848''' foi unha das [[Revolucións de 1848]] e estivo estreitamente relacionada coas revolucións na área dos [[Habsburgo|Habsburgos]] e [[Casa de Borbón|Borbóns]]. A diferenza das outras, a [[revolución]] en [[Hungría]] chegou a converterse nunha guerra pola independencia húngara do [[Imperio Austríaco|Imperio austríaco]]. Por iso, con posterioridade este feito converteuse nun dos fitos históricos do [[nacionalismo húngaro]]. Moitos dos seus líderes, incluíndo a [[Lajos Kossuth]], [[Sándor Petőfi]] e [[Mór Jókai]], son das maiores figuras nacionais na [[Historia húngara]], e o aniversario do día en que comezou a revolución, o [[15 de marzo]], é un dos tres días festivos nacionais. == Antecedentes da revolución == Tras a [[batalla de Mohács]] en [[1526]], a coroa húngara pasou a mans do monarca [[Fernando I, Sacro Emperador Romano-Xermánico|Fernando I de Habsburgo]] e a partir dese momento sucedéronse unha serie de monarcas desta Casa que gobernaron distanciados dos intereses da nobreza húngara e da poboación húngara en xeral. Producíronse varias guerras independentistas conducidas por [[Principado de Transilvania|príncipes húngaros de Transilvania]], como [[Estevo Bocskai]] e [[Gabriel Bethlen]], que tentaron lograr a separación da figura do monarca de Habsburgo, mais todas estas fracasaron. O impulso recibido polo crecente nacionalismo húngaro no século XIX foi calando paulatinamente na sociedade húngara, até que finalmente déronse as circunstancias para a rebelión contra os Habsburgo influenciada pola guerra de independencia hispanoamericana. O [[Parlamento de Budapest|Parlamento de Hungría]] foi reconvocado en [[1825]] para ocuparse das finanzas. Un [[Liberalismo|partido liberal]] xurdiu no Parlamento, que se concentraba en representar o labrego simbolicamente, xa que era incapaz de reunir os requisitos mínimos para outros traballadores. Lajos Kossuth rebelouse como líder das clases baixas. == Desenvolvemento == === Inicio da Revolución === [[Ficheiro:Barabas-batthyany.jpg|esquerda|miniatura|254x254px|Conde [[Lajos Batthyány]], primeiro ministro húngaro.]] [[Ficheiro:March15.jpg|miniatura|Rendición de [[Sándor Petőfi]] recitándolle o ''[[Nemzeti dal]]'' a unha multitude o 15 de marzo de 1848 (por Mihály Zichy).]] O [[15 de marzo]] de [[1848]], un grupo de mozos intelectuais húngaros, reunidos no café Pilvax en [[Budapest|Pest]], redactaron consignas e versos, así como ''os 12 puntos'' para esixir máis independencia da coroa dos Habsburgo. O poeta [[Sándor Petőfi]] lideraba os seus amigos intelectuais [[Mór Jókai]], [[Pál Vasvári]] e [[Gyula Bulyovszky]] entre outros, quen en conxunto comezaron a recitar ''os 12 puntos'' e un poema de Petőfi coñecido como ''[[Nemzeti dal]]'' (en [[Lingua húngara|húngaro]]: ''Toada Nacional''). Pronto avanzaron polas rúas de Pest seguidos por unha multitude de enxeñeiros, médicos, profesores e cidadáns húngaros que continuaban dando a coñecer as proclamas que pronto foron reproducidas nunha imprenta. Desta forma, a Revolución comezou o [[15 de marzo]] de [[1848]] con eventos pouco violentos en Pest e [[Buda (cidade)|Buda]], seguidos por insurreccións ao longo do reino, que lle permitiron aos reformistas húngaros declarar a autonomía de Hungría dentro do Imperio Habsburgo, baixo o goberno de [[Lajos Kossuth]] e, como [[Primeiro ministro|Primeiro Ministro]], [[Lajos Batthyány]]. O novo goberno aprobou unha serie de leis reformistas denominadas as "Leis de Abril", que creaban un Reino Nacional Autónomo de Hungría co Emperador Habsburgo como rei. Tamén se demandou que o goberno húngaro tivese o poder de recibir e gastar todos os impostos que se recadasen en Hungría e que tivese autoridade sobre os rexementos húngaros do exército Habsburgo. Consciente de que seguían o camiño cara a unha posible [[guerra civil]], en xullo de 1848 os ministros do goberno húngaro pretenderon obter o apoio dos Habsburgo contra [[Josip Jelačić]], un conservador da [[Croacia|Croacia-Eslavonia]], ao enviar tropas ao norte de [[Italia]]. A finais de agosto, o goberno imperial en [[Viena]] ordenoulle oficialmente ao goberno húngaro en Pest que terminase cos plans para un exército húngaro, e Jelačić comandou militares contra o goberno húngaro. Con guerras que ameazaban desde tres fronteiras (contra os [[Pobo croata|croatas]], no [[Banato (rexión histórica)|Banato húngaro]] e en [[Transilvania]]), os radicais de Pest viron unha oportunidade, mais o Parlamento fixo concesións en setembro para previr que os acontecementos culminasen en confrontacións violentas. Con complicacións por unha posible revolución en Viena, Austria aceptou a autonomía húngara. Mais, logo de que a revolución austríaca fose sufocada e de que [[Francisco Xosé I de Austria|Francisco Xosé I]] sucedese no trono o seu tío [[Fernando I de Austria|Fernando I]] como emperador, este rexeitou novamente aceptar a independencia de Hungría. A última confrontación entre Viena e Pest ocorreu cando o Conde de Lamberg asumiu como xeral de todos os exércitos en Hungría (incluíndo o de Jelačić). En resposta ao ataque que sufriu Lamberg ao chegar a Hungría poucos días despois, a corte imperial ordenou que se disolvese o goberno e o parlamento húngaro. A guerra pola independencia comezaba. === Guerra pola independencia === [[Ficheiro:Than_tapiobicskei_utközet2_1849_aprilis_4.jpg|dereita|miniatura|240x240px|A "Batalla de Tápióbicske" ([[4 de abril]] de [[1849]]), por Than Mór.]] Durante a guerra civil subsecuente, os maxiares xunto cos revolucionarios estranxeiros tiveron que loitar contra o exército austríaco, pero tamén contra os [[Serbia|serbios]], [[Pobo croata|croatas]], [[Eslovaquia|eslovacos]], [[Pobo romanés|romaneses]] e [[Pobo alemán|alemáns]] que habitaban territorios do [[Reino de Hungría]], quen posuían as súas propias ideoloxías [[Nacionalismo|nacionais]] e estaban en contra de aceptar un dominio dos [[Pobo maxiar|maxiares]]. Inicialmente, as forzas húngaras (''Honvédség'') conseguiron varias vitorias contra o exército austríaco (na [[batalla de Pákozd]] en setembro de 1848 e na [[batalla de Isaszeg]] en abril de 1849), co cal Hungría declarou a súa total independencia de Austria en [[1849]]. Debido ao triunfo da resistencia revolucionaria, Francisco Xosé I tivo que pedir axuda ao [[tsar]] de Rusia, [[Nicolao I de Rusia|Nicolao I]], e o exército ruso invadiu Hungría dando lugar a antagonismos entre as partes húngaras e [[Rusia|rusas]]. A guerra levou á [[Revolución de Octubre vienesa|Crise de Outubro]] en Viena, cando grupos insurxentes atacaron a comandancia dunha gornición no seu camiño a Hungría para apoiar as forzas de Jelačić. Despois de que [[Viena]] fose recuperada polas forzas imperiais o 31 de outubro, o xeneral Windisch-Graetz e 70.000 soldados foron enviados a [[Hungría]] para acabar coa última ameaza para o Imperio austríaco. A finais de decembro, o goberno húngaro evacuaba Pest. [[Julius Jacob von Haynau]], o xefe do exército austríaco que ocupou o goberno de Hungría durante un meses, ordenou a execución dos caudillos húngaros do exército en Arad e do primeiro ministro Batthyány en Pest. Desta forma, ocorreu o evento coñecido como a execución dos '''13''' '''[[Mártires de Arad]]''' o [[6 de outubro]] de [[1849]]. === Represión da revolución === [[Ficheiro:Than_tapiobicskei_utközet1_1849_aprilis_4.jpg|dereita|miniatura|240x240px|''Captura da ponte de Tapiobicske'' ([[4 de abril]] de [[1849]]), por Than Mór.]] Logo dos anos de guerra de 1848-49, o reino permaneceu pasivo. O [[arquiduque]] [[Alberte de Teschen|Alberte de Habsburgo]] asumiu o poder como gobernador do [[Reino de Hungría]], e desta vez Hungría foi xermanizada. [[Lajos Kossuth]] exiliouse en [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] (onde un condado en [[Iowa]] leva o seu nome), en Istambul, Turquía e en Turín, Italia. Confrontou as minorías en Hungría e popularizou a idea dunha [[confederación]] multiétnica de repúblicas no [[Río Danubio|Danubio]], polo que orixinou grandes descontentos nas minorías étnicas. Moitos dos seguidores de Kossuth no seu exilio, incluíndo os fillos dunha das súas irmás, así como quen apoiaban as revolucións de 1848, permaneceron en [[Estados Unidos de América|E]]UA e loitaron na Unión na [[Guerra civil estadounidense|Guerra Civil estadounidense]]. == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Historia de Hungría]] * [[Historia de Croacia]] * [[Historia de Austria]] === Bibliografía === * {{Cita libro|apelidos=Thomas Walter|capítulo=Revolutions in Everyday Life and Politics|título=History and Life|ano=1993|editorial=Scott, Foresman|ID=ISBN 0-673-35168-8}} * Bertényi, I. , Diószegi, I. , Horváth, J. , Kalmár, J. e Szabó P. (2004). Királyok Könyve. Magyarország és Erdély királyai, királynői, fejedelmei és kormányzói. Budapest, Hungría: Helikon Kiadó. * Nagy, L. (1993). Magyarország Európában (A honfoglalástól a közelmúltig). Budapest, Hungría: Honffy Kiadó.  {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Hungría]] [[Categoría:Guerras de independencia]] [[Categoría:Revolucións]] [[Categoría:Guerras do século XIX]] fztl6h9pwhppqfxajv4d263sgzzlzp2 0 520047 7105051 7073524 2025-06-23T22:36:35Z O Breixo 127505 7105051 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Battle of Mohacs 1526.png |descrición_imaxe = ''A batalla de Mohács'' de [[Bertalan Székely]] ([[1866]]). |resultado = Decisiva vitoria [[otomá]] |combatentes1 = [[Ficheiro:Flag of the Ottoman Empire (1453-1517).svg|20px|border]] '''[[Imperio Otomán]]'''<br>[[Ficheiro:Flag of the crimeans.svg|border|20px]] [[Khanato de Crimea]] |combatentes2 = [[Ficheiro:War Flag of Hungary.svg|border|20px|Bandeira de Hungría]] '''[[Reino de Hungría]]'''<br />[[Ficheiro:Croatia CoA 1990.svg|20px|border]] [[Croacia durante a unión con Hungría|Reino de Croacia]]<br />[[Ficheiro:Flag of Bohemia.svg|border|20px]] [[Reino de Bohemia]]<br />[[Ficheiro:Banner of the Holy Roman Emperor without haloes (1400-1806).svg|20px|border]] [[Sacro Imperio Romano Xermánico]]<br />[[Ficheiro:Flag of Bavaria (lozengy).svg|border|20px]] [[Reino de Baviera]]<br />[[Ficheiro:POL Przemysł II 1295 COA.svg|20px|border]] [[Reino de Polonia (1385-1569)|Reino de Polonia]] |comandante1 = [[Ficheiro:Flag of the Ottoman Empire (1453-1844).svg|25px|border]] '''[[Suleiman Kanuni|Suleiman I]]''' |comandante2 = [[Ficheiro:War Flag of Hungary.svg|25px|Bandeira de Hungría]] '''[[Lois II de Hungría]]''' {{MEC}}<br />[[Ficheiro:War Flag of Hungary.svg|25px|Bandeira de Hungría]] [[Ladislau Szalkai]] {{MEC}}<br />[[Ficheiro:War Flag of Hungary.svg|25px|Bandeira de Hungría]] [[Paulo Tomori]] {{MEC}}<br />[[Ficheiro:War Flag of Hungary.svg|25px|Bandeira de Hungría]] [[Xurxo de Zápolya]] {{MEC}}<br />[[Ficheiro:War Flag of Hungary.svg|25px|Bandeira de Hungría]] [[Paulo Várdai]] |soldados1 = '''Estimación antiga''':<br />70.000<ref>[https://web.archive.org/web/20120615064038/http://www.embajada-hungria.org/spanyol/historia/historiainicio.htm Embaixada de Hungría - Historia de Hungría]</ref>-100.000<ref name= Ref1 >''Historia de la Humanidad. La edad de los descubrimientos.'' Editorial Larousse, 2005, Santiago de Chile, pp. 69, ISBN 956-8402-36-5</ref><br />300 canóns<ref name= Ref1 /><br />'''Estimación moderna''':<br />[[Circa|c.]] 55.000<ref name= Ref2 >''A dictionary of military history and the art of war'', André Corvisier & John Childs, pp. 365-366, editorial Wiley-Blackwell, 1994. {{Cita|"In 1526, at the battle of Mohács, the Hungarian army was destroyed by the Turks. King Louis II died, along with 7 bishops, 28 barons and most of his army (4,000 cavalry and 10,000 infantry)."}}</ref><ref name= Ref3 >Minahan, James B. ''One Europe, many nations: a historical dictionary of European national groups'', Greenwood Press, 2000, pp. 311. {{Cita|"A peasant uprising, crushed in 1514, was followed by defeat by the Ottoman Turks at the battle of Mohacs in 1526. King Louis II and more than 20,000 of his men perished in battle, which marked the end of Hungarian power in Central Europe."}}</ref> * 45.000 regulares<ref name= Ref4 >Stavrianos, L.S. ''Balkans Since 1453'', C. Hurst & Co. Publishers, 2000, pp. 26 {{Cita|"The latter group prevailed, and on August 29, 1526, the fateful battle of Mohacs was fought: 25,000 to 30,000 Hungarians and assorted allies on the one side, and on the other 45,000 Turkish regulars supported by 10,000 lightly armed irregulars."}}</ref><ref name= Ref5 >Nicolle, David, ''Hungary and the fall of Eastern Europe, 1000-1568'', Osprey Publishing, 1988, pp. 13 {{Cita|"Hungary mustered some 25,000 men and 85 bore cannons (only 53 being used in actual battle), while for various reasons the troops from Transylvania and Croatia failed to arrive.}}</ref> * 10.000 irregulares<ref name= Ref4 /> * 160 canóns<ref name= Ref4 /> |soldados2 = '''Estimación antiga''':<br />150.000<ref name= Ref1 /><br />100 canóns<ref name= Ref1 /><br />'''Estimación moderna''':<br />c. 35.000-40.000<ref name= Ref2 /><ref name= Ref3 /><br />85 canóns<ref name= Ref5 /><br /><small>(pero só 25.000 a 30.000 homes<ref name= Ref4 /><ref>Dupuy & Dupuy, 1986: 496. O [[23 de abril]] o exército otomán que parte de [[Istambul]] era de 70.000 ou 80.000 tropas. O [[15 de agosto]] o exército aliado compoñíase de 12.000 xinetes e 13.000 infantes. Uns 10.000 infantes e 5.000 xinetes aliados morreron na batalla.</ref>e 53 canóns participaron na batalla)<ref name= Ref5 /></small> |baixas1 = 1.500 mortos<ref name= Ref2 /><ref name= Ref3 /> |baixas2 = 14.000<ref name= Ref2 />-20.000<ref name= Ref3 />mortos }} A '''batalla de Mohács''' foi un combate que supuxo a derrota do exército húngaro comandado polo rei mozo [[Lois II de Hungría]], a mans do [[exército otomán]], ao mando do sultán [[Suleiman I|Suleiman o Magnífico]]. Esta batalla tivo lugar o [[29 de agosto]] de [[1526]] en [[Mohács]], a 170 km ao sur de [[Budapest]]. == Antecedentes == [[Ficheiro:Mohacs Monument at the Battlefield 2004.JPG|thumb|300px|Monumento á batalla en Mohács.]][[Ficheiro:El descubrimiento del cuerpo del rey Luis II, por Bertalan Székely.jpg|thumb|250px|left|Morte do rei [[Lois II de Hungría]] tras a batalla de Mohács (1526). Obra de Bertalan Székely.]] [[Ficheiro:Partition of Hungary.png|400px|thumb|Territorio húngaro despois da batalla de Mohács, en [[1526]]. As fronteiras do reino húngaro en negro, as outras áreas dos Habsburgo en azul e verde, Transilvania en violeta e o Imperio Otomán en vermello.]] As tensións entre [[Hungría]] e o [[Imperio Otomán]] deron pronto en incursións otomás por territorio húngaro. Suleiman esixiulle o pago de tributos ao reino de Hungría como prevención, e cando este se negou, os otománs avanzaron cara ao norte cun exército formado por uns 65.000 soldados, 45.000 deles regulares, tomando [[Belgrado]] (onde executaron 500 prisioneiros) e chegando á fronteira húngara. O rexente húngaro [[Xoán Hunyadi]], grande heroe na loita contra os turcos, morrera había case 70 anos; seu fillo o rei [[Matías Corvino]] había 35, perdéndose todo rastro do grande [[Exército Negro de Hungría]] que representaba unha das forzas militares máis poderosas da Europa da época. A crise económica do reino, así como a débil xestión dos seguintes reis [[Ladislau II de Hungría]] e seu fillo Lois II, foron levando o Estado ao abismo, que se agravou aínda máis co fortalecemento do Imperio Otomán. Ante a resposta negativa do pago de impostos, Suleiman mobilizou as súas forzas militares desde [[Constantinopla]] até Hungría para someter o reino e posteriormente continuar cara ao [[Sacro Imperio Romano Xermánico]] para derrotar os [[Casa de Habsburgo|Habsburgo]]. Ante isto, Lois II reuniu un numeroso exército, pero que non se equiparaba co do do Sultán, e no canto de esperar os últimos reforzos de [[Croacia]] e [[Transilvania]], avanzou cara ao sur desde [[Budapest|Buda]]. O conde [[Xoán I de Zápolya|Xoán de Zápolya]], [[voivoda de Transilvania]], apresurouse coas súas tropas, pero por falta de tempo non logrou reunirse coas do do rei, quen avanzou acompañado de [[Ladislau Szalkai]], o [[arcebispo de Esztergom]] e o moi influente comandante militar [[Paulo Tomori]], nomeado arcebispo de Kalocsa. Por outra banda, [[Xurxo de Zápolya]], irmán de Xoán, si conseguiu unirse ao exército principal. Lois II non gozaba do apoio e simpatía dos seus súbditos checos, aos que non lles agradaba ser gobernados desde Buda, así que as forzas do rei non contaron coas de [[Reino de Bohemia|Bohemia]]. As delicadas relacións entre o Papa e o emperador [[Carlos V, Sacro Emperador Romano-Xermánico|Carlos V]] tamén causaban cada vez máis inconvenientes, sucedéndose a [[batalla de Pavia]] en febreiro de 1525, onde o rei [[Francisco I de Francia]] foi derrotado polas forzas imperiais e españolas. Pedindo asistencia a Suleiman contra os Habsburgo, as tropas turcas sentiron con máis dereito de avanzar cara a [[Viena]] por territorios cristiáns. == A batalla == [[Ficheiro:Médaille commémorant la Bataille de Harsa dite “de Mohacz” (Hongrie).jpg|thumb|300px|right|Batalla de Mohács]] Os húngaros escolleron o campo de batalla, unha chaira aberta a carón dunhas brañas do [[Río Danubio|Danubio]]. Os turcos avanzaron sen atopar oposición, asediaron cidades e cruzaron os ríos [[río Save|Sava]] e [[río Drava|Drava]] mentres Lois II agardaba en Buda. A batalla apenas durou dúas horas. Un exército de rumelios lanzou o primeiro ataque otomán (13:00), que foi rexeitado polos húngaros de Paulo Tomori, o arcebispo de Kalocsa. Unha hora máis tarde chegou de golpe todo o continxente turco, que atacou despois de varios bombardeos dos canóns e mosquetes otománs. Os cristiáns mandaron a súa cabalaría, pero esta foi repelida pola [[artillaría]] inimiga. Os europeos trataron de fuxir cara a unhas brañas, onde miles afogaron polo peso das súas [[armadura]]s, incluído o rei húngaro. As forzas húngaras foron practicamente aniquiladas e o mesmo rei morreu na batalla. O papel que desenvolveu o [[Gran Visir]] do Imperio Otomán, [[Pargalı İbrahim Paşa]], foi fundamental para o plan de ataque e éxito tanto estratéxico como en batalla para eliminar o inimigo. Entre outras vítimas que caeron na batalla de Mohács achábanse o arcebispo Paulo Tomori de Kalocsa, así como o conde [[Xurxo de Zápolya]] e [[Ladislau Szalkai]], o arcebispo de Esztergom. Igualmente, Francisco Balassi, Nicolao Tharczai, membro da cámara real, Xoán Paksy de Pakos, Xoán Istvánffy, membro da corte real, Emérico Wárday, Miguel Podmaniczki, Xurxo Orlovcsics, capitán do castelo de Zeng, Estevo Aczél, capitán do castelo de [[Bratislava]], o ancián Sexismundo Pogány de Cséb, portador da bandeira real e exdirector da cámara de sal de Máramaros, Xoán de Tornalya, Xoán e Estevo de Lánya, Xoán Drágffy de Béltek, xuíz do reino,<ref>Fallenüchl Zoltán. 1988. Magyarország főméltóságai. Maecenas kiadó. 72p.</ref> así como Nicolao Forgách. Igualmente morreron preto de 500 nobres de alto rango, así como miles de nobres de baixo rango e soldados.<ref>http://mek.oszk.hu/05800/05872/html/gmbrodarics0002.html</ref> A aristócrata [[Dorotea de Kanizsa]] e 400 dos seus servos encargáronse xunto aos relixiosos da zona en dar sepultura a todos os caídos na batalla, pasando a quedar inmortalizada en versos posteriores como o de Mihály Babits. == Consecuencias == As consecuencias para [[Hungría]] foron nefastas. O rei Lois II morreu sen deixar herdeiros, ante o cal [[Fernando I, Sacro Emperador Romano-Xermánico|Fernando I de Habsburgo]], irmán de Carlos V, reclamou o trono húngaro a través dos seus dereitos matrimoniais con [[Ana Jagellon de Hungría e Bohemia]], irmá do falecido monarca. Por outra banda, o conde [[Xoán I de Zápolya|Xoán de Zápolya]] fíxose coroar como rei [[Xoán I de Hungría]], polo cal en poucos meses o reino, abatido polos turcos, contaba con dous reis. Despois de doce anos de guerra civil entre os dous reis, gran parte do país foi absorbido polo Imperio turco; só o terzo oriental, incluída [[Transilvania]], mantivo certa autonomía, transformándose no [[principado de Transilvania]], gobernado pola nobreza alta húngara que debía certo sometemento ao sultán turco. O fillo do rei Xoán I, [[Xoán Sexismundo de Zápolya]], foi o primeiro [[príncipe de Transilvania]] e pretendeu o trono húngaro fronte aos Habsburgo durante varias décadas como [[Xoán II de Hungría]], aínda que xamais foi coroado. A batalla de Mohács é comparada coas de [[Batalla de Nicópolis|Nicópolis]] e [[Batalla de Crécy|Crécy]] no [[século XIV]], ao ocorrer en todas elas que un exército de cabaleiros con armaduras pesadas sucumbía fronte a continxentes menores equipados con frechas, e en Mohács con armas de fogo. == Notas== {{listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * Richard Ernest Dupuy & Trevor Nevitt Dupuy (1986) [1970]. ''The Encyclopedia Of Military History: From 3500 B.C. To The Present''. 2a. Edición. Nova York: Harper & Row. ISBN 978-0-06181-235-4. {{control de autoridades}} [[Categoría:1526]] [[Categoría:Batallas do século XVI]] [[Categoría:Historia de Hungría]] [[Categoría:Imperio Otomán]] [[Categoría:Reino de Hungría]] 61uqozdkbgpwz4zlkmpcbe79mmjpzc0 0 520855 7105052 6632831 2025-06-23T22:37:02Z O Breixo 127505 7105052 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |resultado=[[Tratado de Badaxoz]] (España-Portugal) e [[Tratado de Madrid (1801)|Tratado de Madrid]] (Francia-Portugal) }} [[Ficheiro:Guerra das laranjas 20-22Mai.jpg|miniatura|300px|Inicio das operacións militares na Guerra das Laranxas.]] A '''Guerra das Laranxas''' é o nome atribuído ao conflito bélico entre [[Portugal]] e [[España]] (e [[Francia]]) en [[1801]]. As accións militares desenvolvéronse tanto na Península como en América Latina e están enmarcadas no conflito entre Francia e [[Gran Bretaña]] materializado na [[Guerra da Segunda Coalición]]. Desenvolveuse durante 16 días, principalmente na fronteira luso-española á altura de [[Estremadura]], resultando na incorporación de [[Olivenza|Olivença]] a España. Pola súa banda, os portugueses do exército norte tentaron sorprender ás forzas españolas do Sur de [[Galicia]], lanzando un ataque contra a fortaleza de [[Castelo de Monterrei|Monterrei]]. Aínda que fracasaron no seu intento, as forzas lusas foron quen de defender a [[A Raia|fronteira]] ante os repetidos ataques españois, retirándose posteriormente a [[Chaves, Portugal|Chaves]] ao coñecer a noticia da firma dun armisticio.{{Sfn|Ventura|2008|pp=44-50}} En América do Sur, resultou na expansión das posesións portuguesas no Brasil ([[Río Grande do Sur|Rio Grande do Sul]]). Concluíu cos [[Tratado de Badaxoz|Tratados de Badaxoz]] (España-Portugal) e [[Tratado de Madrid (1801)|Madrid]] (Francia-Portugal). == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == {{commonscat}} * [[Incursión portuguesa no Val de Monterrei (1801)]] === Bibliografía === * {{Cita libro|título=A Guerra das Laranjas, 1801|apelidos=Ventura|nome=António|editorial=Academia Portuguesa de História|ano=2008|lugar=Lisboa|ref=harv}} {{control de autoridades}} [[Categoría:1801]] [[Categoría:Guerras nas que participou España]] [[Categoría:Guerras nas que participou Portugal]] [[Categoría:Guerras do século XIX]] ojp588ey24a60l5vu56g5rbmfi7mkih 0 522382 7104562 7054560 2025-06-23T15:19:59Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 2 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104562 wikitext text/x-wiki {{Concepto}} A '''aña''', ou '''añas,''' son cantos de traballo asociados ás [[Labradas (traballo agrícola)|labradas]] veciñais da terras para a [[sementeira]] do [[millo]]. Musicalmente acompáñanse do ritmo obtido polo bater das pedras nos [[Sacho (instrumento musical)|sachos]]. == Características == [[Ficheiro:Pontevedra-Aña urbana 2013-Cuarteto femenino.jpg|miniatura|[[Cantareiras]] cos legóns]] O costume das labradas chegou até os anos setenta do século XX nas comarcas galegas [[Comarca do Condado|do Condado]] e [[Comarca da Paradanta|da Paradanta]], e consta a súa existencia en [[Boqueixón]]<ref name=":12">{{Cita web|título=Ferramentas agrícolas|url=http://www.consellodacultura.org/asg/instrumentos/os-idiofonos/ferramentas-agricolas/|data-acceso=2021-04-08|páxina-web=Os Instrumentos Musicais na Tradición Galega|nome=Pablo|apelidos=Carpintero|editorial=Consello da Cultura}}</ref>, na [[Terra de Montes]] e na [[Serra do Suído]].<ref>{{Cita libro|título=ManüEle... de Pandeireta e canto tradicional|apelidos=Outeiro|nome=Xandre|editorial=Ediciones Intermitentes|ano=2012|páxina=63}}</ref> Durante estes traballos de axuda mutua, dividíanse as tarefas manuais entre dous bandos de labregas{{Efn|Eran maioritariamente as mulleres as encargadas de traballar cos legóns.}} que competían por rematar primeiro a súa parte. As vencedoras gañaban o dereito a "botala aña", isto é, iniciar unha serie de cantigas sarcásticas dedicados ás perdedoras, mentres se acompañaban da música producida polo bater das pedras nas ferramentas de labranza.<ref name=":02" /><ref>{{Cita libro|título=Música e evolución|apelidos=Pablo Carpintero, Rosa Sánchez|ano=2019|url=https://www.youtube.com/watch?v=OYRQ332IFbg#t=40m27s|páxina=40m 27s}}</ref> O nome de [[Año|aña]], cría femia da ovella, emprégase neste caso como sinónimo de animal ruín con poucas posibilidade de supervivencia, e dáselle o sentido de premio aldraxante para o bando derrotado. De feito, na temática das cantigas empregadas nas añas, abundan as referencias ao animal e a súa familia.<ref name=":03">{{Cita publicación periódica|apelidos=Feijoo|nome=Xisco|data=2020|título=As añas|revista=Aturuxo|número=19|url=https://issuu.com/agg./docs/aturuxo19/70|páxina=|páxinas=69-71}}</ref><ref name=":1" /> Nalgunhas zonas era tradición tamén que as vencedoras, que labraban un dos cabeceiros da leira enviasen un ramallo espetado no arado aos do cabeceiro perdedor.<ref name=":1">{{Cita web|título=Ferramentas agrícolas|url=http://www.consellodacultura.org/asg/instrumentos/os-idiofonos/ferramentas-agricolas/|data-acceso=2021-04-08|páxina-web=Os Instrumentos Musicais na Tradición Galega|apelidos=Carpintero|nome=Pablo}}</ref> Entregado este ramo bailábase con el que, por extensión, recibe tamén o nome de [[Baile da aña|aña]].<ref name=":02">{{Cita libro|título=A música popular en Galicia|apelidos=Camafeita|nome=Olga|editorial=Universidade de Vigo|ano=2001|ISBN=|ref=|publicación=Proxecto de fin de carreira|en=|capítulo=Aña|url=https://www.regueifa.org/archivos/PROXECTO%20OLGA%20CAMAFEITA.pdf#page=29&zoom=page-width,-7,751}}</ref><ref name=":03" /> A [[asociación cultural Trépia]] de [[Pontevedra]] organiza desde o ano 2010 a "aña urbana", un encontro arredor dos bailes e cantares vencellado ao ciclo das labradas.<ref>{{Cita libro|título=Aña Urbana 2013 Asociación Cultural Trépia|editorial=Trépia Asociación Cultural|ano=2013|url=https://www.youtube.com/watch?v=J-8GvbXXYPI}}</ref><ref>{{Cita web|título=Aña Urbana|url=https://trepia.org/|páxina-web=trepia.org|data-acceso=2021-04-08|lingua=|nome=|apelidos=Asociación Cultural Trépia}}</ref> == Notas == {{Rcita|right|''<small><center>Botai d’alá morriñosas que d’acá botamos nós-e mataremos un carneiro i-os collóns serán pra vos-e. </center></small> <br/> ''<small><center>Xa que levaste-la aña, mociñas do cabeceiro Xa que levaste-la aña, levai tamén o carneiro.</center></small>|Cantigas da aña|||width=100}}{{listaref|group=lower-alpha}} ; Referencias {{Listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === {{Refempeza}} * {{Cita publicación periódica|apelidos={{Versaleta|Feijoo}}|nome={{Versaleta|Xisco}}|ligazón-autor=Xisco Feijoo|data=2020|título=As añas|revista=Aturuxo|páxinas=69-71|número=19|url=https://issuu.com/agg./docs/aturuxo19/69|editorial=Asociación de Gaiteiros Galegos|data-acceso=09 de abril de 2021|data-arquivo=18 de abril de 2021|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20210418063642/https://issuu.com/agg./docs/aturuxo19/69|url-morta=yes}} * {{Cita publicación periódica|apelidos={{Versaleta|Outeiro}}|nome={{Versaleta|Xandre}}|ligazón-autor=Xandre Outeiro|data=2020|título=Vós que levade-la iaña|revista=Aturuxo|páxinas=72-75|número=19|url=https://issuu.com/agg./docs/aturuxo19/72|editorial=Asociación de Gaiteiros Galegos|data-acceso=09 de abril de 2021|data-arquivo=18 de abril de 2021|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20210418063639/https://issuu.com/agg./docs/aturuxo19/72|url-morta=yes}} * {{Cita publicación periódica|apelidos={{Versaleta|Ignacio Costa}}|nome={{Versaleta|Guillerme}}|ligazón-autor=Guillerme Ignacio Costa|data=2020|título=O ritual da i-aña: moito máis ca tocar os leghóns|revista=Aturuxo|páxinas=50-53|número=16|url=https://issuu.com/agg./docs/aturuxo16_-_xaneiro_2017/50|editorial=Asociación de Gaiteiros Galegos}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }} * {{Cita libro|título=Dicionario Da Música Popular En Galicia|apelidos={{Versaleta|Camafeita Longa}}|nome={{Versaleta|Olga}}|ligazón-autor=Olga Camafeita Longa|editorial=[[Rinoceronte Editora]]|ano=2010|ISBN=8493781657|ref=|url=https://www.regueifa.org/archivos/PROXECTO%20OLGA%20CAMAFEITA.pdf#page=161&zoom=170,-79,440}} * {{Cita libro|título=Os Instrumentos musicais na tradición galega|apelidos={{Versaleta|Carpintero Arias}}|nome={{Versaleta|Pablo}}|ligazón-autor=Pablo Carpintero Arias|editorial=Difusora de Letras, artes.|ano=2010|ISBN=8492958057|url=http://www.consellodacultura.gal/asg/instrumentos/os-idiofonos/ferramentas-agricolas/}} {{Reftermina}} === Outros artigos === * [[Labradas (traballo agrícola)|Labradas]] *[[Cantos das labradas]] *[[Baile das labradas]] === Ligazóns externas === * [https://www.youtube.com/watch?v=3EcW46GERs8#21m33s Os ciclos do ano en Toutón] - [[Televisión de Galicia|TVG]] ([[Alalá (programa de televisión)|Alalá]] nº 59 - 2008) * [https://www.youtube.com/watch?v=Baqr-dFop8w Labrada en Queimadelos - ACF O Fiadeiro] - [[Luar (programa)|Luar]] (01/2018) - TVG - [[YouTube|Youtube]]. * [https://hearthis.at/guillerme-inacio-costa/20190406-rdp-a-i-ana-e-as-labradas/ O ritual da i-aña, as labradas e as sachadas - Gillerme Inácio Costa] - [[Lume na Palleira]] (11/2020) - [[Radio Galega]]. * {{Música tradicional galega}} [[Categoría:Cultura de Galicia]] [[Categoría:Etnografía galega]] [[Categoría:Tradicións]] [[Categoría:Música tradicional galega]] [[Categoría:Canto tradicional galego]] krf1r7bybsdvh3z6q8ycq1gr40rvfll 0 522555 7105238 6892931 2025-06-24T07:11:50Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 2 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105238 wikitext text/x-wiki Os '''cantos das labradas''' son cantos de traballo cos que en Galiza se acompañaban tradicionalmente as [[Labradas (traballo agrícola)|labradas]] colectivas das [[Leira (agricultura)|leiras]], nos meses de abril e maio.<ref name=":02">{{Cita libro|título=A música popular en Galicia|apelidos=Camafeita|nome=Olga|editorial=Universidade de Vigo|ano=2001|ISBN=|ref=|publicación=Proxecto de fin de carreira|en=|capítulo=Cantos de labradas|url=https://www.regueifa.org/archivos/PROXECTO%20OLGA%20CAMAFEITA.pdf#page=52&zoom=page-width,-7,409}}</ref> == Características == [[Ficheiro:Pontevedra-Aña urbana 2013-Una cantareira.jpg|miniatura|Algúns dos cantos das labradas acompañábanse da música producida polos sachos.<ref name=":12">{{Cita web|título=Ferramentas agrícolas|url=http://www.consellodacultura.org/asg/instrumentos/os-idiofonos/ferramentas-agricolas/|data-acceso=2021-04-08|páxina-web=Os Instrumentos Musicais na Tradición Galega|nome=Pablo|apelidos=Carpintero|editorial=Consello da Cultura}}</ref>]] Durante o proceso da labranza primaveral dos terreos entoábase, cando menos nas comarcas do sur de Pontevedra, un conxunto de cantos para acompañaren o traballo. Deste xeito, as labradas non eran só un labor agrario senón tamén unha festa. A celebración permitía esquecer por momentos a dureza da tarefa, alén de fortalecer as relacións entre os membros da colectividade. Nos cantos das labradas inclúense cantos que abranguen todo o ciclo de preparación das veigas: * O '''cantar de arada''',<ref name=":024">{{Cita libro|título=A música popular en Galicia|apelidos=Camafeita|nome=Olga|editorial=Universidade de Vigo|ano=2001|ISBN=|ref=|publicación=Proxecto de fin de carreira|en=|capítulo=Cantar de arada|url=https://www.regueifa.org/archivos/PROXECTO%20OLGA%20CAMAFEITA.pdf#page=32&zoom=150,-129,440}}</ref> cantares que se botan ao marcar os regos co arado. * A '''[[aña]]''',<ref name=":025">{{Cita libro|título=A música popular en Galicia|apelidos=Camafeita|nome=Olga|editorial=Universidade de Vigo|ano=2001|ISBN=|ref=|publicación=Proxecto de fin de carreira|en=|capítulo=Aña|url=https://www.regueifa.org/archivos/PROXECTO%20OLGA%20CAMAFEITA.pdf#page=29&zoom=page-width,-7,751}}</ref> un cantar que se botaba ao remate dunha competencia amigábel entre dous grupos de labregos. O grupo vencedor, o que primeiro remataba a súa parte, gañaba a aña, é dicir o dereito a cantarlle ao outro grupo cantigas de escarnio. Os cantos da aña acompañábase dos petos das pedras contra os [[Sacho (instrumento musical)|sachos]] a ritmo de [[muiñeira]] ou [[xota]] e, nalgúns lugares, daban lugar a un baile na propia veiga, o [[baile das labradas]].<ref name=":023">{{Cita libro|título=A música popular en Galicia|apelidos=Camafeita|nome=Olga|editorial=Universidade de Vigo|ano=2001|ISBN=|ref=|publicación=Proxecto de fin de carreira|en=|capítulo=Baile das labradas|url=https://www.regueifa.org/archivos/PROXECTO%20OLGA%20CAMAFEITA.pdf#page=138&zoom=150,-129,400}}</ref> * O '''agradecemento''',<ref name=":022">{{Cita libro|título=A música popular en Galicia|apelidos=Camafeita|nome=Olga|editorial=Universidade de Vigo|ano=2001|ISBN=|ref=|publicación=Proxecto de fin de carreira|en=|capítulo=Agradecemento|url=https://www.regueifa.org/archivos/PROXECTO%20OLGA%20CAMAFEITA.pdf#page=26&zoom=page-width,-7,643}}</ref> finalizado o traballo era tradición que o "amo", o dono da leira labrada, ofrecese aos veciños unha merenda campestre durante a que botaban cantigas en agradecemento polo banquete. En xuño, a veciñanza volvíase xuntar para sachar o veiga, é dicir, rarear o [[millo]] e remover as malas herbas. Para esta ocasión volvían a existir cantigas específicas: os '''cantos de sachadas'''.<ref>{{Cita libro|título=Os ciclos do ano en Toutón|apelidos=Alalá nº 59|editorial=Youtube|ano=2008|url=https://www.youtube.com/watch?v=3EcW46GERs8#25m05s|páxina=25m 5s}}</ref> == Notas == {{Rcita|right|'<small><center>Viva o noso amo d'hoxe, que é un ramo d'alegria Que nos puxo de comer-e, Ai!!! A gusto de señoría.</center></small>|Cantar de agradecemento|||width=100}} {{Listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === {{Refempeza}} * {{Cita libro|título=Dicionario Da Música Popular En Galicia|apelidos={{Versaleta|Camafeita Longa}}|nome={{Versaleta|Olga}}|ligazón-autor=Olga Camafeita Longa|editorial=[[Rinoceronte Editora]]|ano=2010|ISBN=8493781657|ref=|url=https://www.regueifa.org/archivos/PROXECTO%20OLGA%20CAMAFEITA.pdf#page=161&zoom=170,-79,440}} * {{Cita libro|título=Os Instrumentos musicais na tradición galega|apelidos={{Versaleta|Carpintero Arias}}|nome={{Versaleta|Pablo}}|ligazón-autor=Pablo Carpintero Arias|editorial=Difusora de Letras, artes.|ano=2010|ISBN=8492958057|url=http://www.consellodacultura.gal/asg/instrumentos/os-idiofonos/ferramentas-agricolas/}} * {{Cita publicación periódica|apelidos={{Versaleta|Feijoo}}|nome={{Versaleta|Xisco}}|ligazón-autor=Xisco Feijoo|data=2020|título=As añas|revista=Aturuxo|páxinas=69-71|número=19|url=https://issuu.com/agg./docs/aturuxo19/69|editorial=Asociación de Gaiteiros Galegos|data-acceso=11 de abril de 2021|data-arquivo=18 de abril de 2021|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20210418063642/https://issuu.com/agg./docs/aturuxo19/69|url-morta=yes}} * {{Cita publicación periódica|apelidos={{Versaleta|Ignacio Costa}}|nome={{Versaleta|Guillerme}}|ligazón-autor=Guillerme Ignacio Costa|data=2020|título=O ritual da i-aña: moito máis ca tocar os leghóns|revista=Aturuxo|páxinas=50-53|número=16|url=https://issuu.com/agg./docs/aturuxo16_-_xaneiro_2017/50|editorial=Asociación de Gaiteiros Galegos}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }} * {{Cita publicación periódica|apelidos={{Versaleta|Outeiro}}|nome={{Versaleta|Xandre}}|ligazón-autor=Xandre Outeiro|data=2020|título=Vós que levade-la iaña|revista=Aturuxo|páxinas=72-75|número=19|url=https://issuu.com/agg./docs/aturuxo19/72|editorial=Asociación de Gaiteiros Galegos|data-acceso=11 de abril de 2021|data-arquivo=18 de abril de 2021|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20210418063639/https://issuu.com/agg./docs/aturuxo19/72|url-morta=yes}} {{Reftermina}} === Outros artigos === * [[Labradas (traballo agrícola)|Labradas]] * [[Aña]] *[[Baile das labradas]] === Ligazóns externas === * [https://www.youtube.com/watch?v=3EcW46GERs8#21m33s Os ciclos do ano en Toutón] - [[Televisión de Galicia|TVG]] ([[Alalá (programa de televisión)|Alalá]] nº 59 - 2008) * [https://www.youtube.com/watch?v=Baqr-dFop8w Labrada en Queimadelos - ACF O Fiadeiro] - [[Luar (programa)|Luar]] (01/2018) - TVG - [[YouTube|Youtube]]. * [https://hearthis.at/guillerme-inacio-costa/20190406-rdp-a-i-ana-e-as-labradas/ O ritual da i-aña, as labradas e as sachadas - Gillerme Inácio Costa] - [[Lume na Palleira]] (11/2020) - [[Radio Galega]]. * {{Música tradicional galega}} [[Categoría:Cultura de Galicia]] [[Categoría:Etnografía galega]] [[Categoría:Tradicións]] [[Categoría:Música tradicional galega]] [[Categoría:Canto tradicional galego]] b34v2doet6iqmwdf8ikzz3c2u6y1mmm 0 522672 7105053 7008814 2025-06-23T22:38:02Z O Breixo 127505 7105053 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe =Algerian war collage wikipedia.jpg |resultado =* ''Impasse'' militar<ref name=Windrow>{{cita libro|last1=Windrow |first1=Martin |last2=Chappell |first2=Mike |title=The Algerian War 1954–62 |publisher=Osprey Publishing |year=1997 |isbn=9781855326583 |page=11}}</ref><ref>Introduction to ''Comparative Politics'', by Mark Kesselman, Joel Krieger, William Joseph, page 108</ref><ref>Alexander Cooley, Hendrik Spruyt. ''Contracting States: Sovereign Transfers in International Relations''. Page 63.</ref><ref>George Bernard Noble. ''Christian A. Herter: The American Secretaries of State and Their Diplomacy''. Páx.&nbsp;155.</ref> * Vitoria política da [[Fronte de Liberación Nacional de Alxeria|FLN]]<ref name="Young2016">{{cita libro|nome=Robert J. C.|apelidos= Young|title=Postcolonialism: An Historical Introduction|url=https://books.google.com/books?id=BYpADQAAQBAJ&pg=PA300|date=12 de outubro de 2016|publisher=Wiley|isbn=978-1-118-89685-3|page=300|quote=the French lost their Algerian empire in military and political defeat by the FLN, just as they lost their empire in China in defeat by Giap and Ho Chi Minh.}}</ref><ref name="Aldrich2004">{{cita libro|nome=R.|apelidos=Aldrich|title=Vestiges of Colonial Empire in France|url=https://books.google.com/books?id=vZOGDAAAQBAJ&pg=PA156|date=10 de decembro de 2004|publisher=Palgrave Macmillan UK|isbn=978-0-230-00552-5|page=156|quote=For the [French] nation as a whole, commemoration of the Franco-Algerian War is complicated since it ended in defeat (politically, if not strictly militarily) rather than victory.}}</ref> * [[Acordos de Évian]] * Independencia de Alxeria * Final do [[imperio colonial francés]]<ref name="Hargreaves2005">{{cita libro|nome=Alec G.|apelidos=Hargreaves|title=Memory, Empire, and Postcolonialism: Legacies of French Colonialism|url=https://books.google.com/books?id=UX8aeX_Lbi4C&pg=PA1|year=2005|publisher=Lexington Books|isbn=978-0-7391-0821-5|page=1|quote=The death knell of the French empire was sounded by the bitterly fought Algerian war of independence, which ended in 1962.}}</ref><ref>"The French defeat in the war effectively signaled the end of the French Empire". Jo McCormack (2010). ''[https://books.google.com/books?id=DbnhuiJ8pEgC&pg=PA1 Collective Memory: France and the Algerian War (1954–1962)]''.</ref><ref>{{cita libro|nome1=Paul|apelidos1=Allatson |nome2=Jo|apelidos2= McCormack |title=Exile Cultures, Misplaced Identities |url=https://books.google.com/books?id=DaLkNE_20a0C&pg=PA117 |year=2008 |publisher=Rodopi |isbn=978-90-420-2406-9 |page=117 |quote=The Algerian War came to an end in 1962, and with it closed some 130 years of French colonial presence in Algeria (and North Africa). With this outcome, the French Empire, celebrated in pomp in Paris in the Exposition coloniale of 1931 ... received its decisive death blow.}}</ref><ref name="Beigbeder2006">{{cita libro|nome=Yves|apelidos=Beigbeder |title=Judging War Crimes And Torture: French Justice And International Criminal Tribunals And Commissions (1940–2005) |url=https://books.google.com/books?id=ZtaU8_z2SngC&pg=PA35 |year=2006 |publisher=Martinus Nijhoff Publishers |isbn=978-90-04-15329-5 |page=35 |quote=The independence of Algeria in 1962, after a long and bitter war, marked the end of the French Empire.}}</ref><ref>{{cita libro|title=France's Colonial Legacies: Memory, Identity and Narrative |url=https://books.google.com/books?id=Hm-uBwAAQBAJ&pg=PT111 |date=15 de outubro de 2013 |publisher=University of Wales Press |isbn=978-1-78316-585-8 |page=111 |quote=The difficult relationship which France has with the period of history dominated by the Algerian war has been well documented. The reluctance, which ended only in 1999, to acknowledge 'les évenements' as a war, the shame over the fate of the ''harki'' detachments, the amnesty covering many of the deeds committed during the war and the humiliation of a colonial defeat which marked the end of the French empire are just some of the reasons why France has preferred to look towards a Eurocentric future, rather than confront the painful aspects of its colonial past.}}</ref> * Establecemento da [[Quinta República Francesa|Quinta República]] |casus =Ataques terroristas do ''Toussaint rouge'' |combatentes1 ={{plainlist| * [[Ficheiro:Flag of Algeria (1958-1962).svg|20px|border]] [[Fronte de Liberación Nacional de Alxeria|FLN]] * [[Ficheiro:Flag of Algeria (1958-1962).svg|20px|border]] [[Movemento Nacional Alxeriano|MNA]] * [[Ficheiro:Flag of Algerian Communist Party.svg|22px|border]] [[Partido Comunista Alxeriano|PCA]]}} |combatentes2 ={{flag|France|1948}} |combatentes3 ={{plainlist| * {{flag|France|1948}} [[Front Algérie Française|FAF]]<br><small>(1960–61)</small> * [[Ficheiro:Oas logo public.svg|20px|border]] [[Organisation armée secrète|OAS]]<br><small>(1961–62)</small> }} |baixas1 =Entre 140&nbsp;000<ref>{{cita libro|last1=Travis |first1=Hannibal |title=Genocide, Ethnonationalism, and the United Nations: Exploring the Causes of Mass Killing Since 1945 |url=https://archive.org/details/genocideethnonat0000trav |date=2013 |publisher=Routledge |page=[https://archive.org/details/genocideethnonat0000trav/page/137 137]}}</ref> e 152&nbsp;863<ref>{{cita libro |nome1=Martin S. |apelidos1=Alexander |nome2=Martin |apelidos2=Evans |nome3=J. F. V. |apelidos3=Keiger |title=Algerian War and the French Army, 1954-62: Experiences, Images, Testimonies |chapter=The 'War without a Name', the French Army and the Algerians: Recovering Experiences, Images and Testimonies |publisher=Palgrave Macmillan |year=2002 |isbn=978-0333774564 |page=6 |url=https://www.macmillanihe.com/resources/sample-chapters/9780333774564_sample.pdf |quote=The Algerian Ministry of War Veterans gives the figure of 152,863 FLN killed. |data-acceso=12 de abril de 2021 |data-arquivo=08 de abril de 2021 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20210408065822/https://www.macmillanihe.com/resources/sample-chapters/9780333774564_sample.pdf |url-morta=yes }}</ref><ref>{{cita publicación periódica |nome=Katherine |apelidos=Draper |title=Why a War Without a Name May Need One: Policy-Based Application of International Humanitarian Law in the Algerian War |journal=Texas International Law Journal |volume=48 |issue=3 |year=2013 |page=576 |url=http://www.tilj.org/content/journal/48/num3/Draper575.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20161107072951/http://www.tilj.org/content/journal/48/num3/Draper575.pdf |archive-date=07 de novembro de 2016 |quote=The Algerian Ministry of War Veterans calculates 152,863 Front de Libération Nationale (FLN) deaths (French sources), and although the death toll among Algerian civilians may never be accurately known estimate of 1,500,000 to 2,000,000 were killed. |data-acceso=12 de abril de 2021 |url-morta=yes }}</ref> soldados da FLN asasinados (incluídos 12&nbsp;000 en purgas internas<ref name=Horne>{{cita libro|last=Horne|first=Alistair|title=A Savage War of Peace: Algeria 1954–1962|year=1978|isbn=9781590172186|page=358}}</ref> e 4300 alxerianos da FLN e do MNA asasinados na Francia metropolitana) |baixas2 =* 25&nbsp;600 soldados franceses asasinados * Entre 50&nbsp;000–150&nbsp;000 harkis asasinados ou desaparecidos<ref>''Encyclopedia of Violence, Peace and Conflict: Po – Z'', index. 3, Academic Press, 1999 ({{ISBN|9780122270109}}, lire en ligne [archive]), p. 86.</ref><ref>Crandall, R., ''America's Dirty Wars: Irregular Warfare from 1776 to the War on Terror'', Cambridge University Press, 2014 ({{ISBN|9781139915823}}, lire en ligne [archive]), p. 184.</ref> * 6000 civís europeos falecidos |baixas3 =100 falecidos }} A '''guerra de Alxeria''', tamén coñecida como '''Revolución de Alxeria''' ou '''Guerra de Independencia de Alxeria''',<ref>En {{lang-ar|الثورة الجزائرية}} ''{{lang|ar-Latn|Al-thawra Al-Jazaa'iriyya}}''; en ''{{lang-ber|Tagrawla Tadzayrit}}''; en{{lang-fr|Guerre d'Algérie}} ou ''{{lang|fr|Révolution algérienne}}'')</ref> e ás veces en Alxeria como '''Guerra do 1 de novembro''', librouse entre [[Francia]] e a [[Fronte de Liberación Nacional de Alxeria]] (en francés: ''Front de Libération Nationale'', FLN) de 1954 a 1962, o que levou a [[Alxeria]] a gañar a súa independencia de Francia.<ref name="vic">{{cita libro|nome=Matthew James|apelidos=Connelly|title=A Diplomatic Revolution: Algeria's Fight for Independence and the Origins of the Post-cold War Era|url=https://books.google.com/books?id=I9ffptE_r4YC&pg=PA263|year=2002|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-514513-7|url=https://books.google.com/books?id=DYUD5v52CNUC&pg=PA81|date=20 de novembro de 1996|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-91702-6|page=81}}</ref><ref>{{cita libro|nome1=Ruud|apelidos1=van Dijk|nome2=William Glenn|apelidos2=Gray|nome3=Svetlana|apelidos3=Savranskaya|title=Encyclopedia of the Cold War|url=https://books.google.com/books?id=QgX0bQ3Enj4C&pg=PA16|date=13 de maio de 2013|publisher=Routledge|isbn=1-135-92311-6|page=16}}</ref> Foi unha importante guerra de [[descolonización]] e supuxo un complexo conflito caracterizado pola guerra de [[guerrilla]]s e o uso da [[tortura]]. O conflito tamén se converteu nunha [[guerra civil]] entre as distintas comunidades e dentro das comunidades.<ref name="Pervillé-2002-132-139">Pervillé (2002), páx.&nbsp;132-139 (capítulo "Une double guerre civile").</ref> A guerra tivo lugar principalmente no territorio de Alxeria, con repercusións na Francia metropolitana. O conflito, comezado por membros da Fronte de Liberación Nacional (FLN) o 1 de novembro de 1954, durante o ''[[Toussaint Rouge]]'' ("Día Vermello de Todos os Santos"), provocou serias crises políticas en Francia, levando á caída da [[Cuarta República Francesa|Cuarta República]] (1946–58), que foi substituída pola [[Quinta República Francesa|Quinta República]] cunha presidencia reforzada. A brutalidade dos métodos empregados polas forzas francesas non logrou gañar corazóns e mentes en Alxeria, alienou o apoio na Francia metropolitana e desacreditou o prestixio francés no exterior.<ref name="toto.lib.unca.edu">{{cita web |nome=Keith |apelidos=Brannum |publisher=[[University of North Carolina Asheville]] |title=The Victory Without Laurels: The French Military Tragedy in Algeria (1954–1962) |url=http://toto.lib.unca.edu/sr_papers/history_sr/srhistory_2012/brannum_keith.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20141026154518/http://toto.lib.unca.edu/sr_papers/history_sr/srhistory_2012/brannum_keith.pdf |archive-date=26 de outubro de 2014 |data-acceso=12 de abril de 2021 |url-morta=yes }}</ref><ref name="books.google.fr">{{cita libro|nome=Irwin M.|apelidos=Wall |title=France, the United States, and the Algerian War |date=20 de xullo de 2001 |pages=68–69 |isbn=9780520925687 |url=https://books.google.com/books?id=4pCqdooCE14C}}</ref> Mentres se prolongaba a guerra, o pobo francés volveuse lentamente contra ela<ref name="Stora2004">{{cita libro|nome=Benjamin|apelidos=Stora|title=Algeria, 1830-2000: A Short History|url=https://books.google.com/books?id=x_-5XTVKW08C&pg=PA87|year=2004|publisher=Cornell University Press|isbn=0-8014-8916-4|page=87}}</ref> e moitos dos principais aliados de Francia, incluídos os [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], pasaron de apoiar a Francia a absterse no debate da [[Organización das Nacións Unidas|ONU]] sobre Alxeria.<ref name="Bulow2016">{{cita libro|nome=Mathilde|apelidos=Von Bulow|title=West Germany, Cold War Europe and the Algerian War|url=https://books.google.com/books?id=cezNDAAAQBAJ&pg=PA170|date=22 de agosto de 2016|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-107-08859-7|page=170}}</ref> Despois de importantes manifestacións en [[Alxer]] e outras cidades a favor da independencia (1960)<ref>{{Cita libro| url=https://books.google.com/books?id=x_-5XTVKW08C&q=79 | title=Algeria, 1830-2000: A Short History| isbn=978-0801489167| last1=Stora| first1=Benjamin| year=2004}}</ref><ref name="google5">{{cita libro|title=Les accords d'Evian (1962): Succès ou échec de la réconciliation franco-algérienne (1954–2012)|apelidos=Pervillé|nome=G.|date=2012|publisher=Armand Colin|isbn=9782200281977|url=https://books.google.com/books?id=NfURJK60geEC&pg=PP73|access-date=2017-01-13}}</ref> e unha resolución das Nacións Unidas que recoñecía o dereito á independencia,<ref name="un">{{cita web|url=https://www.un.org/french/documents/view_doc.asp?symbol=A/RES/1573%28XV%29&Lang=F|publisher=un.org|title=Document officiel des Nations Unies|access-date=2017-01-13}}</ref> [[Charles de Gaulle]], primeiro presidente da Quinta República, decidiu abrir unha serie de negociacións coa FLN. Estas concluíron coa sinatura dos [[acordos de Évian]] en marzo de 1962. O 8 de abril de 1962 tivo lugar un [[referendo sobre os acordos de Évian|referendo]] e o electorado francés aprobou os acordos. O resultado final foi do 91% a favor da ratificación<ref name="france-politique">{{cita web|url=http://www.france-politique.fr/referendum-1962-algerie.htm|publisher=france-politique.fr|title=référendum 1962 Algérie|access-date=2017-01-13}}</ref> e o 1 de xullo os acordos foron obxecto dun [[referendo sobre os acordos de Évian (Alxeria)|segundo referendo en Alxeria]], onde o 99,72% votou a favor da independencia e só o 0,28% en contra.<ref>{{cita publicación periódica|title= Proclamation des résultats du référendum d'autodétermination du 1er juillet 1962|url= http://www.joradp.dz/JO6283/1962/001/FP3.pdf|date= 6 de xullo de 1962|journal= Journal Officiel de l'État Algérien|access-date= 2009-04-08}}</ref> A retirada francesa provocou unha crise estatal. Isto incluíu varios intentos de asasinato contra de Gaulle, así como algúns intentos de [[golpe de estado|golpes]] militares. A maioría dos primeiros levounos a cabo a [[Organisation armée secrète]] (OAS), unha organización subterránea formada principalmente por persoal militar francés que apoiaba a Alxeria francesa, que cometeu un gran número de atentados e asasinatos tanto en Alxeria como en Francia para deter a planeada independencia. Trala independencia en 1962, 900&nbsp;000 europeos-alxerianos (''[[Pieds-noirs]]'') fuxiron a Francia aos poucos meses por temor á vinganza da FLN. O goberno francés non estaba preparado para recibir un número tan grande de refuxiados, o que causou turbulencias en Francia. A maioría dos musulmáns alxerianos que traballaran para os franceses quedaron desarmados e deixáronse atrás, xa que o acordo entre as autoridades francesas e alxerianas declaraban que non se podían tomar medidas contra eles.<ref>Évian accords, Chapitre II, partie A, article 2</ref> Non obstante, os [[Harki]]s en particular, que serviran como auxiliares do exército francés, consideráronse traidores e moitos foron asasinados pola FLN ou por [[linchamento]]s, a miúdo despois de seren secuestrados e torturados.<ref name=Horne/><ref>Váxase [http://www.aljazeera.com/news/2015/05/qa-happened-algeria-harkis-150531082955192.html Al-Jazeera] e Pierre Daum's "The Last Taboo: Harkis Who Stayed in Algeria After 1962". Novembro de 2017</ref> Uns 90&nbsp;000 conseguiron fuxir a Francia,<ref>{{cita novas|url=https://www.ibtimes.com/france-algeria-50-years-after-independence-what-happened-harkis-214408|title=France-Algeria: 50 Years After Independence, What Happened To The Harkis?|first=Palash|last=Ghosh|date=2 de abril de 2012|work=International Business Times}}</ref> algúns coa axuda de oficiais franceses que actuaron en contra das ordes, e eles e os seus descendentes forman unha parte significativa da poboación [[alxerianos en Francia|alxeriano-francesa]]. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === * Bradby, David. "Images of the Algerian war on the French stage 1988-1992." ''French Cultural Studies'' 5.14 (1994): 179-189. * Clayton, Anthony. ''The wars of French decolonization'' (1994). * Dine, Philip. ''Images of the Algerian War: French fiction and film, 1954-1992'' (Oxford UP, 1994). * {{cite book |last=Galula |first=David |title=Pacification in Algeria: 1956–1958 |year=1963 |oclc=227297246 }} Primary source * Horne, Alistair. ''A Savage War of Peace: Algeria 1954–1962'' (1978) In-depth narrative. * LeJeune, John. "Revolutionary Terror and Nation-Building: Frantz Fanon and the Algerian Revolution." ''Journal for the Study of Radicalism'' 13.2 (2019): 1-44. [https://www.jstor.org/stable/10.14321/jstudradi.13.2.0001 online] * {{cita publicación periódica|last=McDougall |first=James |title=The Impossible Republic: The Reconquest of Algeria and the Decolonization of France, 1945–1962 |journal=[[The Journal of Modern History]] |volume=89 |issue=4 |year=2017 |pages=772–811 |doi=10.1086/694427|url=https://ora.ox.ac.uk/objects/uuid:3fcec5a2-738d-4cc7-ae7d-0e8acd9adae7}} * {{cita libro|last=McDougall |first=James |title=History and the Culture of Nationalism in Algeria |location=Nova York |publisher=Cambridge University Press |year=2006 |isbn=0-521-84373-1 }} * {{cita libro|last=Shepard |first=Todd |title=The Invention of Decolonization: The Algerian War and the Remaking of France |url=https://archive.org/details/inventionofdecol0000shep |location=Ithaca |publisher=Cornell University Press |year=2006 |isbn=0-8014-4360-1 }} === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20050415041553/http://www.usfca.edu/fac-staff/webberm/algeria.htm Algerian War Reading] * [http://www.marxists.org/history/algeria/index.htm Algerian Independence Archive at marxists.org] * [http://www.english.rfi.fr/africa/20120705-algeria-celebrates-50-years-independence-france-keeps-mum Algeria celebrates 50 years of independence – France keeps mum RFI English] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerras nas que participou Francia]] [[Categoría:Guerras do século XX]] [[Categoría:Historia de Alxeria]] [[Categoría:Independentismo en Francia]] [[Categoría:Guerras de independencia]] 735igc07htwt7mjm9e6zxmsf6qm4bv9 0 522713 7104652 5818251 2025-06-23T16:03:15Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 3 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104652 wikitext text/x-wiki [[Ficheiro:Pontevedra-Aña urbana 2013-Parella.jpg|miniatura|Baile das labradas. Aña urbana de Pontevedra (2013)]] O '''baile das labradas''' ou '''baile da aña''', son as [[Muiñeira|muiñeiras]] e [[Xota|xotas]] que se bailaban nas veigas ao finalizar a súa labranza. Acompañábanse musicalmente co [[ritmo]] obtido polo percutir das pedras contra os [[Sacho (instrumento musical)|sachos]], e adoitaban bailarse cun ramallo de [[loureiro]] no alto.<ref name=":023">{{Cita libro|título=A música popular en Galicia|apelidos=Camafeita|nome=Olga|editorial=Universidade de Vigo|ano=2001|ISBN=|ref=|publicación=Proxecto de fin de carreira|en=|capítulo=Baile das labradas|url=https://www.regueifa.org/archivos/PROXECTO%20OLGA%20CAMAFEITA.pdf#page=138&zoom=150,-129,400}}</ref> == Características == [[Ficheiro:Baile das labradas.webm|esquerda|miniatura|Dúas mozas dunha agrupación folclórica bailando a [[aña]] en [[Arbo]] no 2018.]] O costume das [[Labradas (traballo agrícola)|labradas]] colectivas das terras nos meses de abril e maio, conservado até os anos setenta do século XX nalgunhas comarcas do sur de Galiza, levaba asociado unha serie de rituais que permitían alixeirar o traballo e que servían para a socialización da colectividade. Un destes ritos era a [[aña]], unha competencia entre dous grupos de labradores por ver quen remataba antes as súas tarefas. O bando vencedor gañaba o dereito a "botala aña", isto é, cantarlle ao bando derrotado unha serie de cantigas escarnecedoras. Os gañadores adoitan tamén enviar un ramo de loureiro, ou outra árbore, aos vencidos. Este ramallo denominábase tamén aña, e do seu ritual asociado existen diferentes versións: En [[Barcia de Mera, Covelo|Barcia de Mera (Covelo)]], o ramo espetábase simplemente no terreo, mentres os bailadores danzaban en roda ao seu arredor acompañados polo ritmo dos legóns.<ref>{{Cita libro|título=ManÜele... de pandeireta e canto tradicional|apelidos=Outeiro|nome=Xandre|editorial=Ediciones intermitentes|ano=2012|páxina=63}}</ref> En [[Aboal, Toutón, Mondariz|Aboal (Mondariz)]], botábase unha peza específica para a ocasión, a ribeirana{{Efn|Ribeirana é o nome que se lle da á muiñeira nalgunhas comarcas do sur de Pontevedra.}} da aña. Un dos homes bailaba co ramo no alto e sacaba a bailar un [[Punto (baile galego)|punto]] a cada unha das mulleres presentes na veiga. Rematado o baile espetábase o ramo, que ía adobiado con fitas, lazos, rosquillas, etc, na terra, no que se pode interpretar como un rito de fertilidade co que se pretendía transmitir a fertilidade das mozas e asegurar así unha boa colleita. Despois disto, os bois continuaban a labrar o resto da leira e os asistentes camiñaban tras deles cantando o chamado "cantar da aña".<ref>{{Cita libro|título=ManÜele... de pandeireta e canto tradicional|apelidos=Outeiro|nome=Xandre|editorial=Ediciones intermitentes|ano=2012|url=https://trepia.org/actividades/ciclo-das-labradas.html?view=article&id=31&catid=10|páxinas=63-64|data-acceso=13 de abril de 2021|data-arquivo=13 de abril de 2021|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20210413111745/https://trepia.org/actividades/ciclo-das-labradas.html?view=article&id=31&catid=10|url-morta=yes}}</ref> En [[Toutón, Mondariz|Toutón (Mondariz)]], baixábase o ramo en procesión, coa merenda para os asistentes, desde a casa do "amo" da leira labrada. A comitiva marchaba cantando ao ritmo dos sachos, cos cestos da comida e co ramo convenientemente adobiado. O ramallo levábao un mozo que tiña o cometido de sacar a bailar, a todas as mulleres presentes na labrada un punto concreto que remataba cunha reverencia. Era obrigatorio botar o punto, a moza que se resistía levaba un golpe simbólico coa pola até que se conseguise a súa participación. Ao rematar o baile, o ramo colocábase no arado para que percorrese a veiga dun cabeceiro ao outro.<ref>{{Cita libro|título=ManÜele... de pandeireta e canto tradicional|apelidos=Outeiro|nome=Xandre|editorial=Ediciones Intermitentes|ano=2012|páxina=65}}</ref> == Notas == {{listaref|group=lower-alpha}} ; Referencias {{Listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === {{Refempeza}} * {{Cita publicación periódica|apelidos={{Versaleta|Feijoo}}|nome={{Versaleta|Xisco}}|ligazón-autor=Xisco Feijoo|data=2020|título=As añas|revista=Aturuxo|páxinas=69-71|número=19|url=https://issuu.com/agg./docs/aturuxo19/69|editorial=Asociación de Gaiteiros Galegos|data-acceso=13 de abril de 2021|data-arquivo=18 de abril de 2021|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20210418063642/https://issuu.com/agg./docs/aturuxo19/69|url-morta=yes}} * {{Cita publicación periódica|apelidos={{Versaleta|Outeiro}}|nome={{Versaleta|Xandre}}|ligazón-autor=Xandre Outeiro|data=2020|título=Vós que levade-la iaña|revista=Aturuxo|páxinas=72-75|número=19|url=https://issuu.com/agg./docs/aturuxo19/72|editorial=Asociación de Gaiteiros Galegos|data-acceso=13 de abril de 2021|data-arquivo=18 de abril de 2021|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20210418063639/https://issuu.com/agg./docs/aturuxo19/72|url-morta=yes}} * {{Cita publicación periódica|apelidos={{Versaleta|Ignacio Costa}}|nome={{Versaleta|Guillerme}}|ligazón-autor=Guillerme Ignacio Costa|data=2020|título=O ritual da i-aña: moito máis ca tocar os leghóns|revista=Aturuxo|páxinas=50-53|número=16|url=https://issuu.com/agg./docs/aturuxo16_-_xaneiro_2017/50|editorial=Asociación de Gaiteiros Galegos}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }} * {{Cita libro|título=Dicionario Da Música Popular En Galicia|apelidos={{Versaleta|Camafeita Longa}}|nome={{Versaleta|Olga}}|ligazón-autor=Olga Camafeita Longa|editorial=[[Rinoceronte Editora]]|ano=2010|ISBN=8493781657|ref=|url=https://www.regueifa.org/archivos/PROXECTO%20OLGA%20CAMAFEITA.pdf#page=161&zoom=170,-79,440}} * {{Cita libro|título=Os Instrumentos musicais na tradición galega|apelidos={{Versaleta|Carpintero Arias}}|nome={{Versaleta|Pablo}}|ligazón-autor=Pablo Carpintero Arias|editorial=Difusora de Letras, artes.|ano=2010|ISBN=8492958057|url=http://www.consellodacultura.gal/asg/instrumentos/os-idiofonos/ferramentas-agricolas/}} {{Reftermina}} === Outros artigos === * [[Labradas (traballo agrícola)|Labradas]] * [[Aña]] * [[Cantos das labradas]] === Ligazóns externas === * [https://www.youtube.com/watch?v=3EcW46GERs8#21m33s Os ciclos do ano en Toutón] - [[Televisión de Galicia|TVG]] ([[Alalá (programa de televisión)|Alalá]] nº 59 - 2008) * [https://www.youtube.com/watch?v=Baqr-dFop8w Labrada en Queimadelos - ACF O Fiadeiro] - [[Luar (programa)|Luar]] (01/2018) - TVG - [[YouTube|Youtube]]. * [https://hearthis.at/guillerme-inacio-costa/20190406-rdp-a-i-ana-e-as-labradas/ O ritual da i-aña, as labradas e as sachadas - Gillerme Inácio Costa] - [[Lume na Palleira]] (11/2020) - [[Radio Galega]]. {{control de autoridades}} {{Música tradicional galega}} [[Categoría:Cultura de Galicia]] [[Categoría:Etnografía galega]] [[Categoría:Tradicións]] [[Categoría:Baile tradicional galego]] tejkxoxhepb4su8as598fqorzchvow0 0 522939 7104505 6803101 2025-06-23T14:31:43Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104505 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Autumn Peltier''', nada o [[27 de setembro]] de [[2004]], é unha [[Activismo|activista]] polos dereitos da auga orixinaria de [[Anishinaabe]] e membro da Primeira Nación de Wikwemikong. É unha protectora da auga e foi chamada "guerreira da auga".<ref>{{Cita web|url=https://watersummit.ca/speaker/autumn-peltier/|título=Autumn Peltier – Canadian Water Summit|data-acceso=2 de abril de 2019|lingua=en-US|data-arquivo=18 de abril de 2021|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20210418053110/https://watersummit.ca/speaker/autumn-peltier/|url-morta=yes}}</ref> Peltier dirixiuse aos líderes mundiais na [[Asemblea Xeral das Nacións Unidas|Asemblea Xeral da ONU]] sobre o tema da protección da auga á idade de trece anos en 2018.<ref name=":6">{{Cita novas|url=https://www.cbc.ca/radio/unreserved/water-how-indigenous-people-are-turning-the-tide-1.5070498/water-is-alive-autumn-peltier-receives-water-warrior-award-1.5075597|título='Water is alive': Autumn Peltier receives Water Warrior Award|apelidos=|nome=|data=31 de marzo de 2019|data-acceso=2 de abril de 2019}}</ref><ref name=":7"/> == Traxectoria == Peltier vive no territorio autónomo anishinaabe na illa Manitoulin ao norte de [[Ontario]].<ref name=":8">{{Cita web|url=https://www.manitoulin.ca/autumn-peltier-wiikwemkoongs-islands-voice-at-the-un/|título=Autumn Peltier: Wiikwemkoong’s, Island’s voice at the UN|data-acceso=3 de abril de 2019|apelidos=Staff|nome=Expositor|data=27 de marzo de 2018|lingua=en-CA|data-arquivo=20 de decembro de 2019|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20191220042338/https://www.manitoulin.ca/autumn-peltier-wiikwemkoongs-islands-voice-at-the-un/|url-morta=yes}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.rcinet.ca/es/2019/09/27/quien-es-la-adolescente-canadiense-que-hablara-ante-naciones-unidas/|título=¿Quién es la muy joven activista canadiense que hablará en Naciones Unidas?|data-acceso=28 de decembro de 2019|apelidos=Martínez|nome=Paloma|data=27 de setembro de 2019|lingua=es-ES}}</ref> Comezou a súa defensa en favor da auga á idade de oito anos e inspirouse na súa tía avoa, [[Josephine Mandamin]].<ref name=":7"/> O punto de inflexión para comezar o seu activismo foi cando asistiu a unha cerimonia na [[Reserva do Río Serpent]] e viu un sinal que advertía sobre o consumo de auga non potable, dándose conta de que non todas as persoas no Canadá teñen acceso á auga potable.<ref name=":4">{{Cita novas|url=https://www.cbc.ca/news/canada/sudbury/autumn-peltier-chief-water-commissioner-1.5111137|título=Autumn Peltier named chief water commissioner by Anishinabek Nation|apelidos=|nome=|data=25 de abril de 2019|data-acceso=3 de maio de 2019}}</ref> Peltier pronto se converteu nunha oradora moi solicitada. Obtivo notoriedade nacional e internacional cando nunha reunión da [[Asemblea das Nacións Orixinarias]] entregoulle ao primeiro ministro canadense [[Justin Trudeau]] unha pota de auga de cobre e, aínda que non tivo tempo de pronunciar o seu discurso preparado, enfrontouse a Trudeau polo seu historial de protección da auga e o seu apoio ás tubaxes.<ref name=":8"/> O seu acto inspirou á Asemblea das Nacións Orixinarias para crear o fondo Niabi Odacidae. Asistiu a eventos internacionais como a Children's Climate Conference en [[Suecia]].<ref name=":7">{{Cita novas|url=https://www.bbc.com/news/world-us-canada-42358227|título=Teen who scolded Trudeau to address UN|apelidos=|nome=|data=31 de decembro de 2017|data-acceso=2 de abril de 2019|lingua=en-GB}}</ref> En abril de 2019, a nación Anishinabek nomeou a Peltier comisionada en xefe da auga.<ref name=":4"/><ref>{{Cita web|url=https://www.manitoulin.ca/14-year-old-autumn-peltier-chosen-uois-new-water-commissioner/|título=14-year-old Autumn Peltier chosen UOI’s new Water Commissioner|data-acceso=3 de maio de 2019|apelidos=Erskine|nome=Michael|data=1 de maio de 2019|lingua=en-CA|data-arquivo=06 de agosto de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200806165920/https://www.manitoulin.ca/14-year-old-autumn-peltier-chosen-uois-new-water-commissioner/|url-morta=yes}}</ref> Esta posición ocupouna anteriormente a súa tía avoa Josephine Mandamin. En setembro de 2019, Peltier foi nomeada para o Premio Internacional da Paz Infantil.<ref>{{Cita web|url=https://www.sudbury.com/local-news/manitoulin-island-water-warrior-autumn-peltier-nominated-for-international-honour-1705900|título=Manitoulin Island 'water warrior' Autumn Peltier nominated for international honour|data-acceso=25 de setembro de 2019|apelidos=Erskine|nome=Michael|data=21 de setembro de 2019}}</ref> Tamén foi convidada a falar no [[Cume de Acción Climática]] do [[Secretario Xeral das Nacións Unidas]] en [[Nova York]], en 2018 e 2019.<ref>{{Cita web|url=https://anishinabeknews.ca/2019/09/23/autumn-peltier-going-to-the-united-nations-to-share-her-message-about-water/|título=Autumn Peltier going to the United Nations to share her message about water|data-acceso=25 de setembro de 2019|apelidos=Becking|nome=Marci|data=23 de setembro de 2019|urlarquivo=|dataarquivo=}}</ref> == Recoñecementos == * Nomeada para o Premio Internacional da Paz Infantil, 2017, 2018, 2019.<ref name=":7"/><ref>{{Cita novas|url=https://www.cbc.ca/news/indigenous/water-advocate-up-for-childrens-peace-prize-1.4339789|título=Anishinaabe teen only Canadian up for International Children's Peace Prize|apelidos=Johnson|nome=Rhiannon|data=5 de outubro de 2017|data-acceso=2 de abril de 2019}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.sudbury.com/local-news/manitoulin-island-water-warrior-autumn-peltier-nominated-for-international-honour-1705900|título=Manitoulin Island 'water warrior' Autumn Peltier nominated for international honour|data-acceso=24 de setembro de 2019|lingua=en}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.manitoulin.ca/young-peoples-peace-prize/|título=Young People’s Peace Prize|data-acceso=24 de setembro de 2019|apelidos=Erskine|nome=Michael|data=18 de setembro de 2019|lingua=en-CA|data-arquivo=07 de decembro de 2019|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20191207054803/https://www.manitoulin.ca/young-peoples-peace-prize/|url-morta=yes}}</ref> * Canadian Living Me to We Award Youth in Action under 12, 2017.<ref name=":8"/> * Premio Ontario Junior Citizens, Asociación de Xornais de Ontario, 2017.<ref>{{Cita web|url=https://www.ocna.org/juniorcitizen?mid=977|título=Ontario Junior Citizen Awards|data-acceso=26 de xullo de 2019}}</ref> * ''Medalla Soberana do Voluntariado Excepcional'', polo Gobernador Xeral do Canadá e o Tenente Gobernador de Ontario, marzo de 2017.<ref name=":0">{{Cita web|url=https://www.waterdocs.ca/water-warrior|título=Water Warrior Award|data-acceso=3 de abril de 2019|lingua=en-CA}}</ref> * Premio Ottawa Riverkeeper, 2018.<ref>{{Cita web|url=https://obj.ca/article/ottawa-riverkeeper-gala-rides-wave-success-raise-record-high-270k|título=Ottawa Riverkeeper Gala rides wave of success to raise record high of $270K {{!}} Ottawa Business Journal|data-acceso=26 de xullo de 2019|data-arquivo=28 de febreiro de 2021|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20210228101655/https://obj.ca/article/ottawa-riverkeeper-gala-rides-wave-success-raise-record-high-270k|url-morta=yes}}</ref> * Premio Water Warrior no Water Docs Film Festival en Toronto, 2019.<ref name=":6"/> * Premio Novo Líder, Premio da Asociación de Servizos Sociais Municipais de Ontario, 2019.<ref>{{Cita web|url=https://omssa.com/young-leader-award.php|título=Young Leader Award - Ontario Municipal Social Services Association|data-acceso=26 de xullo de 2019|data-arquivo=04 de abril de 2023|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20230404213229/https://omssa.com/young-leader-award.php|url-morta=yes}}</ref> * Nomeada Top 30 menores de 30 anos en América do Norte pola Educación Ambiental que marca a diferenza, 2019.<ref>{{Cita web|url=https://naaee.org/our-work/programs/ee-30-under-30|título=Nominate or Apply to EE 30 Under 30|data-acceso=26 de xullo de 2019|data=24 de xuño de 2016|lingua=en|data-arquivo=04 de abril de 2023|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20230404151128/https://naaee.org/our-work/programs/ee-30-under-30|url-morta=yes}}</ref> * Nomeada na [[100 Mulleres da BBC|lista de mulleres da BBC 100]] para 2019.<ref>{{Cita novas|url=https://www.bbc.com/news/world-50042279|título=BBC 100 Women 2019: Who is on the list?|data=16 de outubro de 2019|data-acceso=17 de outubro de 2019|lingua=en-GB}}</ref> *Nomeada á ''Maclean's list of 20 to Watch'' en 2020.<ref>{{Cite web|url=https://www.macleans.ca/news/canada/20-canadians-to-watch-in-2020/|title=20 people to watch in 2020 - Macleans.ca|website=www.macleans.ca|access-date=13 de xaneiro de 2020}}</ref> *Nomeada á ''Huffington Post's list of 15 Canadian Icons Who Stole our Hearts'' en 2019.<ref>{{Cite web|url=https://www.huffingtonpost.ca/entry/2019-canadian-icons-keanu-reeves-maitreyi-ramakrishnan_ca_5e0a6c31e4b0843d360ad729|title=15 Canadian Icons Who Stole Our Hearts In 2019|date=31 de decembro de 2019|website=HuffPost Canada|access-date=13 de xaneiro de 2020}}</ref> *Nomeada á ''Union of Concerned Scientists list of 2019 Science Defenders''.<ref>{{Cite web|url=https://www.ucsusa.org/resources/2019-ucs-science-defenders|title=2019 UCS Science Defenders {{!}} Union of Concerned Scientists|website=www.ucsusa.org|language=en|access-date=13 de xaneiro de 2020}}</ref> *Nomeada como unha ''Chatelaine 2019 Woman of the Year''.<ref>{{Cite web|url=https://www.chatelaine.com/living/autumn-peltier-woman-of-the-year-2019/|title=Autumn Peltier: Woman of the Year 2019 {{!}} Chatelaine|website=www.chatelaine.com|access-date=13 de xaneiro de 2020}}</ref> *“Planet in Focus” Rob Stewart Youth Eco-Hero, 2019.<ref name=":1">{{Cite web|title=Inspirational Indigenous individuals: Water advocate Autumn Peltier|url=https://globalnews.ca/news/6164513/indigenous-water-advocate-autumn-peltier/|access-date=2021-02-17|website=Global News|language=en-US}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} {{control de autoridades}} {{ORDENAR:Peltier, Autumn}} [[Categoría:Activistas do Canadá]] [[Categoría:Nados en 2004]] [[Categoría:Nados no Canadá]] [[Categoría:Indixenistas de América]] svqb2yjwck8ekgv579xdr6jkscovzp2 0 522953 7104993 6533007 2025-06-23T21:44:59Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104993 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Beth Doherty''', nada o [[10 de xuño]] de [[2003]], é unha activista climática que vive en Irlanda. Seguidora da tamén activista climática [[Greta Thunberg]], Doherty é cofundadora de School Strikes for Climate Ireland e membro de [[Fridays for Future]]. A partir dos 15 anos, Doherty creou conciencia sobre os esforzos para combater o cambio climático. == Activismo climático == O 6 de marzo de 2019, como parte dun grupo de estudantes invitados, Doherty dirixiuse aos membros do Comité de Acción Climática de Oireachtas, antes das protestas estudantís programadas para as seguintes semanas, nas que se presentaron seis demandas de acción climática.<ref>{{Cita web|url=https://www.stopclimatechaos.ie/news/2019/03/08/students-demand-immediate-action-on-climate-chang/|título=Students Demand Immediate Action on Climate Change|data-acceso=10 de xuño de 2019|apelidos=Chaos|nome=Stop Climate|data=30 de setembro de 2017}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.youtube.com/watch?v=Vw3BrWLETIw|título=Beth from School Strike 4 Climate speaks to members of the Irish parliament about climate action.|data-acceso=10 de xuño de 2019|apelidos=foeireland|data=6 de marzo de 2019|editorial=}}</ref> En marzo de 2019, Doherty apareceu en [[The Late Late Show]] xunto con varios outros activistas climáticos xuvenís. O de 15 de marzo, durante a [[folga escolar polo clima]] en 2019, Doherty dirixiuse a unha multitude de máis de 11.000 persoas na folga de Dublín, na que criticou ao goberno pola falta de acción sobre o cambio climático e acusou o ministro de Acción Climática e Medio Ambiente, Richard Bruton, de utilizar o rally como unha sesión de fotos.<ref>{{Cita web|url=https://www.irishtimes.com/news/environment/thousands-of-students-in-ireland-join-international-climate-change-protests-1.3827629?mode=amp|título=Thousands of students in Ireland join international climate change protests|data-acceso=10 de xuño de 2019}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.thecollegeview.com/2019/03/20/irish-students-strike-with-others-around-the-world-over-climate-change/|título=Irish student's strike with others around the world over climate change|data-acceso=10 de xuño de 2019|data=20 de marzo de 2019|data-arquivo=25 de agosto de 2019|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190825190646/https://www.thecollegeview.com/2019/03/20/irish-students-strike-with-others-around-the-world-over-climate-change/|url-morta=yes}}</ref> Doherty escribiu artigos para [[TheJournal.ie]] sobre o fracaso do goberno irlandés en cumprir os seus obxectivos climáticos para 2020.<ref>{{Cita web|url=https://www.thejournal.ie/readme/opinion-you-say-you-love-your-children-so-why-are-you-stealing-our-futures-4405284-Dec2018/|título=Opinion: You say you love your children - so why are you stealing our futures?|data-acceso=10 de xuño de 2019|apelidos=Doherty|nome=Beth}}</ref> Ademais, traballou co Concello de Dublín no novo plan climático do municipio. En abril de 2019, Doherty apareceu no evento "Loud & Clear! Youth views on Climate" na oficina do Parlamento Europeo con varios candidatos ao Parlamento Europeo en Dublín para falar a favor dunha mellor política climática.<ref>{{Cita web |url=https://greennews.ie/irish-youth-tell-mep-candidates-act-on-climate/ |título=Copia arquivada |data-acceso=16 de abril de 2021 |data-arquivo=17 de abril de 2021 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20210417053230/https://greennews.ie/irish-youth-tell-mep-candidates-act-on-climate/ |url-morta=yes }}</ref> Doherty dirixiuse novamente aos manifestantes climáticos en Dublín durante unha segunda folga o 24 de maio de 2019.<ref>{{Cita web|url=https://www.irishtimes.com/news/environment/student-protest-calls-on-government-to-take-radical-action-on-climate-crisis-1.3903414?mode=amp|título=Student protest calls on Government to take radical action on climate crisis|data-acceso=10 de xuño de 2019}}</ref><ref>https://youtube.com/Wd0qqbyISbU{{Ligazón morta|data=decembro de 2021 }}</ref> En maio de 2019, Doherty dirixiuse á conferencia nacional IDEA sobre as razóns do movemento de folga.<ref>{{Cita web|url=https://www.businesspost.ie/opinion/crucial-moment-climate-just-ask-teen-446261|título=We're at a crucial moment for our climate - just ask any teen {{!}} BusinessPost.ie|data-acceso=2019-07-14|apelidos=Murphy|nome=Colin|data-arquivo=02 de setembro de 2019|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190902054755/https://www.businesspost.ie/opinion/crucial-moment-climate-just-ask-teen-446261|url-morta=yes}}</ref> Doherty tamén traballou como organizadora principal da terceira gran folga escolar o 21 de xuño de 2019, xunto coas outras dúas grandes folgas e un mitin para a declaración irlandesa de emerxencia climática o 4 de maio de 2019. En agosto de 2019, Doherty representou a Irlanda na Fridays for Future European Summit en [[Lausana]], Suíza, xunto con outros 13 participantes. En novembro de 2019, Doherty foi unha dos 157 delegados da Asemblea de Mozos sobre Clima de RTE en Dáil Éireann.<ref>https://www.rte.ie/news/youth-assembly-delegates-2019/</ref> Posteriormente presentou a declaración ao presidente da Asemblea Xeral da ONU, [[Tijjani Muhammad-Bande|Tijani Muhammad-Bande]], xunto cos redactores das outras nove propostas.<ref>https://www.rte.ie/news/youth-assembly/2019/1113/1090623-show-support-for-the-youth-assembly-recommendations/</ref> Máis tarde Doherty tamén se reuniu e pronunciou un discurso fronte ao presidente xunto cos delegados irlandeses da mocidade da ONU. Tamén en novembro, Doherty traballou como organizadora da folga de Dublín o 29 de novembro, xunto cunha folga coordinada internacionalmente. == Notas == {{Listaref}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Feministas de Irlanda]] [[Categoría:Nados en 2003]] [[Categoría:Activistas de Irlanda]] [[Categoría:Nados en Irlanda]] 5eouvhaedofki2yg2u9i9r2j5yy6fzx 0 523978 7104589 7040282 2025-06-23T15:25:41Z Autopistero20502020 127649 7104589 wikitext text/x-wiki {{homónimos}} O [[topónimo]] '''Pedredo''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Pedredo, Maceira, Covelo|Pedredo]]''', lugar da parroquia de [[Maceira, Covelo|Maceira]], no concello de [[Covelo]]; *'''[[Pedredo, Cardama, Oroso|Pedredo]]''', lugar da parroquia de [[Cardama, Oroso|Cardama]], no concello de [[Oroso]]. ;Fóra de Galiza ;En [[Cantabria]] *'''[[Pedredo, Cantabria|Pedredo]]''', localidade do concello de [[Arenas de Iguña]], en [[Cantabria]]. ;En [[Castela e León]] *'''[[Pedredo, León|Pedredo]]''', aldea do concello de [[Santa Colomba de Somoza]], na [[provincia de León]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Pedre|Redo|Pedreda}} {{control de autoridades}} p3cv4ixvo0umleyqg9rwqo0359zlj1y 0 525907 7105216 7025387 2025-06-24T05:25:13Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105216 wikitext text/x-wiki :''Non confundir con [[Camiño do Faro]], editorial coruñesa''. {{infobox | title = Camiño dos Faros <br><small>''Camino de los Faros'' {{es}}<br> ''The Lighthouse Way'' {{en}}<br> ''Caminho dos Farois'' {{pt}}</small> | data1 ={{nowrap|[[Ficheiro:Faro de Illa Sisarga - panoramio.jpg |alt=Faro das illa Sisarga|180px]] [[Ficheiro:Faro de Punta Nariga - WLE Spain 2015.jpg|180px]]}} | data2 = {{nowrap|[[Ficheiro:Faro Roncudo.jpg|180px]] [[Ficheiro:Faro de Laxe 01.jpg|180px]] }} | data3 = {{nowrap|[[Ficheiro:Cabo Vilán. Camariñas. Galiza.jpg|200px]] [[Ficheiro:Faro de Muxía.jpg|100px ]]}} | data4 = {{nowrap|[[Ficheiro:Faro de Cabo Touriñán.jpg|180px]] [[Ficheiro:Fisterra.JPG|180px]]}} | data5 = '''De esquerda a dereita empezando por arriba'''<br /> [[Faro das illas Sisargas]], [[Faro de Punta Nariga]], [[Faro de Punta Roncudo]], [[Faro de Punta Laxe|Faro de Laxe]], [[Faro de cabo Vilán]], [[Faro de Muxía]], [[Faro de cabo Touriñán]] e [[faro de Fisterra]]. }} O '''Camiño dos Faros''' é unha [[ruta]] de [[sendeirismo]] do [[noroeste]] [[Galicia|galego]] —na [[provincia da Coruña|provincia da Coruña—]] que une [[Malpica de Bergantiños]] (lugar de saída) con [[Fisterra]] (lugar de chegada) ao longo de 200 [[quilómetro|km]] en dirección suroeste<ref>Segundo o sentido de marcha que propoñen os autores da ruta.</ref> pola beira do [[mar]]. A presenza de [[Faro (construción)|faros]] ao longo do percorrido é o que lle dá nome, pero tamén decorre por outros lugares de interese da [[Costa da Morte]]: [[praia]]s, [[bosque]]s, [[duna]]s, [[cantil|acantilados]], [[río]]s ou regos, [[molle|peiraos pesqueiros]], [[estuario]]s, [[Manancial|fontes de auga]], espazos de valor arquitectónico etc. Esta ruta adoita dividirse en oito etapas dunhas 9 horas de camiñada a ritmo de paseo, cunha media de 26 km por etapa, a máis curta das cales é a de [[Laxe, Laxe|Laxe]] a [[Arou, Camelle, Camariñas|Arou]] (Camariñas), de 18 km, e a máis longa a que vai desde Camariñas ata Muxía, de 32,6 km. No seu camiño desde [[Malpica de Bergantiños|Malpica]] ata [[Fisterra]] pasa polos concellos de [[Ponteceso]], [[Cabana de Bergantiños]], [[Laxe]], [[Vimianzo]], [[Camariñas]], [[Muxía]] e [[Cee]]. O nome da ruta, ''Camiño dos Faros'', fai referencia aos numerosos faros construídos na [[Costa (xeografía)|costa]] durante os dous últimos [[século]]s para facer segura a navegación nesa zona, coñecida como [[Costa da Morte]], un nome acuñado pola prensa británica na década de 1890 despois dunha serie de naufraxios mortais. Pequenas cruces ao longo da costa, probablemente en lembranza aos [[percebe]]iros afogados, son un recordatorio do perigoso que é este tramo, tanto para os pescadores locais como para os navegantes en rutas máis longas. [[Ficheiro:A Ferida escultura en Muxía 01.jpg|miniatura|150px|[[A Ferida]] en Muxía]] Ademais dos faros, outros recordatorios das diferentes [[traxedia]]s ocorridas nesta zona inclúen o [[Cemiterio dos Ingleses]], que contén os restos de mariñeiros ingleses naufragados a finais do século XIX, ou tamén os restos ocasionais de barcos e carga que deron lugar a nomes de praias, rochas, [[baixío]]s etc. O monumento máis dramático é [[A Ferida]], unha escultura (unha enorme laxa de rocha), situada en Muxía fronte ao océano Atlántico, nun outeiro ao carón do [[santuario da Virxe da Barca]], relacionada co afundimento do petroleiro MV [[Prestige]] en [[2002]].<ref>{{Cita publicación periódica|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/carballo/2007/08/01/ferida-recuerda-huella-marea-negra-muxia/0003_6026942.htm |título=A Ferida recuerda la huella de la marea negra en Muxía |lingua=es |autor=Laura Matabuena |data= 1 de xullo do 2007 |xornal=La Voz de Galicia |data-acceso=21 de maio do 2021}}</ref> == Historia == O [[7 de decembro]] de [[2012]] un grupo de catro sendeiristas galegos, [[Amizade|amigos]] desde a infancia, xunto con dous [[can]]s decidiron saír andar pola beira do mar desde Malpica ata Fisterra aproveitando os camiños que abriran ao seu paso pescadores e percebeiros: unha viaxe de 200&nbsp;km<ref>[https://www.google.es/maps/dir/43.3237791,-8.8082344/42.8821367,-9.2718163/@42.8732743,-9.3573385,21478m/data=!3m1!1e3!4m2!4m1!3e0?hl=es&authuser=0 Por estrada esta ruta é de 71,8 km]</ref> bordeando a costa do noroeste de Galicia que tardaron varias semanas en completar. Querían crear unha ruta que se mantivese o máis preto posible do mar, e deseñala foi a súa forma de convidar outras persoas a gozar dela.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/wp-content/uploads/2019/03/Folleto-2019-ESP-low-1.pdf |título=O camiño dos faros: 200 km de senderismo al borde del mar |lingua=es |formato=PDF |data-acceso= 21 de maio do 2021}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/os-trasnos-da-costa-da-morte/ |título= OS TRASNOS DA COSTA DA MORTE |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=20 de maio do 2021}}</ref> Particularmente impresionante foi o apoio que tivo o Camiño dos Faros entre as comunidades locais. Non só limparon e sinalizaron o carreiro, senón que axudaron a desenvolver un programa de actividades que atraeu a esta costa sendeiristas, ciclistas e corredores de toda Galicia.{{Cómpre referencia}} === Homologación === Houbo numerosos intentos por parte da Asociación Camiño dos Faros para homologar esta ruta como camiño de gran percorrido (GR). Porén, aínda non se chegou a un acordo coas diferentes administracións, de modo que ese proceso de homologación aínda non se rematou.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/wp-content/uploads/2020/06/Cami%C3%B1o-dos-Faros-Proceso-de-homologaci%C3%B3n-2.pdf |título= Proceso de homologación: O Camiño dos Faros |formato=PDF |lingua=es |data-acceso= 11 de xuño do 2021}}</ref> == Etapas == [[Ficheiro:PortoMalpica1.jpg|miniatura|esquerda|150px|Porto de Malpica, punto de partida do Camiño dos Faros]] En principio, o Camiño dos Faros divídese en oito etapas, aínda que cabe a posibilidade de organizalo segundo o ritmo ou as esixencias de cadaquén. Seis das etapas (cada etapa corresponde a un día de camiñada) seguen unha mestura de carreiros que pasan por [[Cantil|cantís]] e [[praia]]s, mentres que as outras dúas diríxense cara ao interior, circunvalando as [[ría]]s de [[Ría de Corme e Laxe|Corme e Laxe]] e de [[Ría de Camariñas|Camariñas]], ao longo do que son dous tramos de costa moi quebrada. A maioría das etapas comezan e terminan en pequenas aldeas pesqueiras con moitas opcións de aloxamento. === 1ª etapa: Malpica-Niñóns === {{Véxase tamén|Faro das illas Sisargas|Faro de Punta Nariga}} [[Ficheiro:Santo Hadrian coas sisargas.JPG|miniatura|150px|Vista da capela do Santo Adrián coas illas Sisargas a esquerda da foto]] Esta 1ª etapa comeza no porto de [[Malpica, Malpica de Bergantiños, Malpica de Bergantiños|Malpica]] e acaba na [[praia de Niñóns]], xa no concello de [[Ponteceso]], despois de percorrer 21,3&nbsp;km, case todos dentro do concello de Malpica.<ref name=1ªetapa>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/etapa-1-malpica-ninons/ |título= ETAPA 1: MALPICA-NIÑÓNS (21,3 KM) |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=20 de maio do 2021}}</ref> Despois de deixar atrás o porto de Malpica crúzase a [[Malpica de Bergantiños, Malpica de Bergantiños|vila malpicá]] rumbo ao noroeste ata chegar á rúa da Praia. Desde aquí xa se albisca o [[océano Atlántico]] e o primeiro dos grandes [[Faro das illas Sisargas|faros]], que non toca a ruta pois está situado nas [[illas Sisargas]], que acompañan o camiñante, ao lonxe, na meirande parte desta etapa. A rúa da Praia vai bordeando ao seu paso a [[praia de Area Maior, Malpica de Bergantiños|praia de Area Maior]],<ref>{{Cita web|url=https://www.turismo.gal/recurso/-/detalle/11447/area-maior?langId=es_ES&tp=3&ctre=15| título=Area maior |autor=turismo.gal |data-acceso=20 de maio do 2021}}</ref> ata chegar á rúa Canido, que bordea a [[praia de Canido Malpica de Bergantiños|praia de Canido]].<ref>{{Cita web|url=https://www.turismo.gal/buscador-global?langId=gl_ES&q=praia+de+Canido| título=Canido |autor=turismo.gal |data-acceso=20 de maio do 2021}}</ref> Alí cóllese a senda que leva ata a [[praia de Seaia]],<ref>{{Cita web|url=https://guias.masmar.net/index.php/Playas/Coru%C3%B1a-Galicia/Playa-de-Seaia.-Malpica-de-Berganti%C3%B1os| título=Playa de Seaia. Malpica de Bergantiños |autor=guías masmar |data-acceso=20 de maio do 2021}}</ref> que se bordea por un camiño de táboas, deixando entre o camiño e a praia as primeiras [[duna]]s de area do Camiño dos Faros. Desde aquí a senda segue bordeando o monte ata o [[cabo de Santo Adrián]], tramo no que se atopa a fonte de Santo Adrián, cuxa auga segundo as crenzas populares cura as [[espulla|verrugas]]. Xa no [[Cabo (xeografía)|cabo]], atópase a [[ermida de Santo Adrián]] —famosa pola súa romaría—<ref>{{Cita web|url=http://www.concellomalpica.com/turismo/es/fiestas/romeria-de-santo-hadrian/ |título=Romería de San Adrián |autor=concellomalpica.com |data-acceso=26 de maio do 2021}}</ref> e un miradoiro, que nos permite ver o camiño xa feito, o seguinte tramo da etapa e as illas Sisargas. Desde aquí séguese bordeando a costa, deixando atrás o coído de Fontán e a punta do Castro, ata chegar á [[praia de Beo|praia]] de [[Beo, Vilanova de Santiso, Malpica de Bergantiños|Beo]].<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-de-beo/ |título= PRAIA DE BEO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=26 de maio do 2021}}</ref> Logo de superada continúase a ruta, deixando atrás a [[Baía|rada]] do porto da Tella, punta Galiana e o castro de Entretorres (un dos poucos [[castro]]s marítimos da zona que esta totalmente sen estudar), a continuación seguimos cara ao lugar de [[Seiruga, Barizo, Malpica de Bergantiños|Seiruga]], ata chegar á [[praia de Seiruga]]. Para chegar a ela cómpre cruzar o regato do Esteiro, que pode supoñer un problema dependendo do estado da [[marea]] e do caudal de auga que leve: é frecuente ter que remangarse e descalzarse para cruzado, e entre os meses de xaneiro e marzo pode ser preciso tomar a ruta altenativa que sae desde Beo porque o seu caudal imposibilita cruzalo. Xa na praia de Seiruga, esta crúzase por unha pasarela de [[madeira]] que atravesa as dunas e conduce ata o lugar de Seiruga,<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-de-seiruga/ |título= PRAIA DE SEIRUGA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=26 de maio do 2021}}</ref> desde onde se continúa bordeando o monte da Insua e pasando pola punta Cherpa e os [[cantil|acantilados]] de Secova do Monte ata chegar á depuradora de Barizo, a pedra das Garzas e a estrada asfaltada que leva ata a [[praia de Barizo]]. Logo de cruzar e subir un pequeno monte de [[eucalipto]]s a ruta continúa ata chegar ao [[porto de Barizo]],<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-de-barizo/ |título= PRAIA DE BARIZO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=26 de maio do 2021}}</ref> onde comeza o tramo máis difícil desta etapa: a zona de punta Cabalo, a punta de Ensubelas e o Alto da Barreira, desde o que xa se albisca o [[faro de Punta Nariga]], a costa de [[Niñóns, Ponteceso|Niñóns]] e a do [[O Roncudo, Corme Aldea, Ponteceso|Roncudo]]. A partir de aqui báixase un pequeno tramo ata chegar ao faro,<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/monte-nariga/ |título= MONTE NARIGA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=26 de maio do 2021}}</ref> para seguir polas penas do Rubio, a enseada do Lago,<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/enseada-do-lago/ |título= ENSEADA DO LAGO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=26 de maio do 2021}}</ref> Punta Queimada e chegar á [[praia de Niñóns]] onde remata esta primeira etapa.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/monte-nariga/ |título= MONTE NARIGA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=26 de maio do 2021}}</ref> {{Galería |title=Imaxes da 1ª etapa |width=200 |height=140 |align=center |Ficheiro:Praia Maior Malpica.jpg|Praia de Area Maior |Ficheiro:Vista de Malpica de Bergantiños.JPG|Vista xeral de Malpica de Bergantiños |Ficheiro:Illas Sisargas.jpg|Illas Sisargas |Ficheiro:Porto de Barizo.JPG|Porto de Barizo }} [[Ficheiro:Praia de Niñóns, Ponteceso 05.jpg|miniatura|150px|Praia de Niñóns, punto de chegada da 1ª etapa e de saída da 2ª]] === 2ª etapa: Niñóns-Ponteceso === {{Véxase tamén|Faro de Punta Roncudo}} [[Ficheiro:Cabo Roncudo, Corme.jpg|miniatura|150px|esquerda|[[Cruceiro|Cruz]] no [[O Roncudo, Corme Aldea, Ponteceso|Roncudo]]]] [[Ficheiro:Costa da Morte – Playa de Balarés.jpg|miniatura|150px|Vistas da [[praia de Balarés]] desde o Camiño dos Faros.]] A 2ª etapa comeza na [[praia de Niñóns]] e acaba en [[Ponteceso]], xusto ao pé da casa onde naceu o [[bardo]] e escritor do [[Os Pinos|himno galego]], [[Eduardo Pondal]] ([[1835]]-[[1917]]),<ref>{{Cita libro|título=Eduardo Pondal, o cantor do eido noso|apelidos=Ferreiro Fernández|nome=Manuel|editorial=Edicións Laiovento|ano=2017|ISBN=978-84-8487-347-1|ref=|url=http://laiovento.gal/glr/i862_211.pdf}}</ref> e da ponte que une Ponteceso e [[Cabana de Bergantiños]] sobre o [[río Anllóns]], despois de percorrer 27,1&nbsp;km. Esta etapa transcorre na súa totalidade polo concello de [[Ponteceso]].<ref name=2ªetapa>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/etapa-2-ninons-ponteceso/ |título= ETAPA 2: NIÑÓNS-PONTECESO (27,1 KM) |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=20 de maio do 2021}}</ref> Despois de deixar atrás a praia de Niñóns, esta etapa comeza camiñando durante un pequeno treito por un [[bosque]] de [[piñeiro]]s que leva ata a pequena praia do Morro; dende aquí séguese ata a punta do Niño do Corvo, pásase ás beiras das praias do Niño do Corvo e da de santa Mariña, e continúase ata chegar ao [[porto de Santa Mariña]].<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/de-ninons-al-puerto-de-santa-marina/ |título= DE NIÑÓNS AL PORTO DE SANTA MARIÑA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=27 de maio do 2021}}</ref> Ao saír del camíñase os primeiros metros por detrás deste para seguir bordeando a costa pasando polos acantilados da Eiroa e a punta do Pichón ata chegar á altura dun [[cruceiro]] onde se xira á esquerda para dirixirse ao interior, seguindo as frechas verdes que indican o camiño. Un pouco máis adiante, atravesando entre os montes de Mean, á esquerda, e Arbosa, á dereita, pódese ver pegado ás rochas un [[rapa das bestas|curro]] artesanal que se usa para coidar unha manda de [[cabalo]]s salvaxes, que con sorte se poderían ver.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/puerto-de-santa-marina-2/ |título= PORTO DE SANTA MARIÑA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=27 de maio do 2021}}</ref> Hai que continuar ata atopar a estrada asfaltada que leva ao porto de Santa Mariña, que se segue durante uns 200&nbsp;m ata coller a senda que leva á cima do monte Arbosa, o alto do Bravío, desde onde se ve por vez primeira a [[enseada]] da Barda e a [[Praia da Barda|praia do mesmo nome]], aproximadamente a un quilómetro de camiño.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/santa-marina-barda/ |título= DE SANTA MARIÑA A BARDA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=27 de maio do 2021}}</ref> Chegados alí, hai que continuar pola estrada ata o cruzamento, onde se colle á dereita para enfrontar a costa da Tremosa,<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-de-a-barda/ |título= PRAIA DA BARDA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=27 de maio do 2021}}</ref> un tramo bastante duro que se pode evitar seguindo pola estrada que leva dereita á aldea do Roncudo, lugar de arribada deste tramo. A medida que se bordea a costa sen parar de subir chégase á punta Espiñeira, desde onde un tramo bastante sinuoso duns 50&nbsp;m achega o camiño ata a punta do Castro. Desde alí pásase ao lado da enseada da Grixoa xunto á punta de Eiras, que a separa da enseada de Eiras, para chegar despois ata a punta da Percebellosa, onde o camiño se separa da costa para ascender ata a pequena aldea do [[O Roncudo, Corme Aldea, Ponteceso|Roncudo]].<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/costa-da-tremosa/ |título= A COSTA DA TREMOSA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=27 de maio do 2021}}</ref> Nela os camiñantes poden avituallarse da auga da [[Manancial|fonte]] que esta aldea ten sinalada para os seus visitantes. Logo de cruzar a aldea ponse rumbo ao faro do Roncudo pola estrada que se atopa á dereita<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/aldea-de-o-roncudo/ |título= ALDEA DO RONCUDO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=27 de maio do 2021}}</ref> e que unha vez pasada dá paso a un descenso algo complicado ata a Laxe das Pesqueiras, desde onde se continúa deixando atrás a pedra Golfeira e a furna da Fuxisaca, antes de chegar ao [[faro de Punta Roncudo|faro do Roncudo]].<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/bajada-a-faro-roncudo/ |título= BAJADA A FARO RONCUDO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=27 de maio do 2021}}</ref> O nome de Roncudo, que aparece en varios topónimos, procede do ruído rouco que fai o mar cando rompe nos cantís próximos. Desde o faro do Roncudo ata o [[porto de Corme]] camíñase por unha estrada asfaltada duns 3&nbsp;km. Neste tramo vaise pasando xunto ao mar da Eiruxa, o pozo do Aguillón, a praia da Insua, a cala das Gralleiras e a cala de Area das Conchas.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/carretera-del-roncudo/ |título= FARO RONCUDO – CORME |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=31 de maio do 2021}}</ref> Xa no porto bordéase o lugar ata chegar á [[praia da Arnela]] e un pouco máis adiante á [[praia do Osmo]], onde se atopa a furna do Osmo.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-de-osmo/ |título= PRAIA DO OSMO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=31 de maio do 2021}}</ref> Desde aquí bordéase a praia ata chegar a unha estrada asfaltada pola que cómpre camiñar un puco para sortear a praia. Deseguido, cóllese a senda que leva ata a [[praia da Ermida]], desde a que se pode ver a [[illa da Estrela]], e séguese camiñando ata a [[praia Río Covo|praia de Río Covo]],<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/praia-da-ermida/ |título= PRAIA DA ERMIDA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=31 de maio do 2021}}</ref> un pequeno areal ao que se chega por unha camiño bastante costento.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/praia-de-rio-covo/ |título= PRAIA DE RÍO COVO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=31 de maio do 2021}}</ref> Despois da praia séguese por un carreiro estreito que leva ata a punta do Canteiro, desde onde se continúa subindo por unha costa curta pero pina, que leva ata A Parede, no Monte Facha, punto no que comeza unha baixada ata [[praia de Balarés]].<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/monte-da-facha/ |título= MONTE DA FACHA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=31 de maio do 2021}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-de-valares/ |título= PRAIA DE VALARÉS |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=31 de maio do 2021}}</ref> Esta praia abandónase bordeándoa polo camiño de táboas colocadas nas dunas e deseguido cóllese a senda que leva ata a punta de Calbaqueiro, desde a que se ve a furna do Encanto e a [[illa Tiñosa]], ademais de toda a costa de Cabana de Bergantiños. Máis adiante aparecen as dunas rampantes do [[Monte Branco]],<ref>{{Cita web|url=https://perderelrumbo.com/las-dunas-mas-altas-de-europa-galicia/ |título=LAS DUNAS MÁS ALTAS DE EUROPA. GALICIA |data-acceso=31 de maio do 2021}}</ref> as máis altas de [[Europa]], e a Barra na desembocadura do [[río Anllóns]], que forma un esteiro antes de desaugar na ria de Corme e Laxe. É esta unha zona extremadamente sensible desde o punto de vista ambiental, así que ao pasar por elas débese ter conta de non saír do carreiro marcado para así preservalas.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/monte-branco/ |título= MONTE BRANCO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=31 de maio do 2021}}</ref> Desde este punto pode verse a illa dos Cagallóns (un montículo que adoita quedar illado co abalo das mareas vivas) e un pouco máis adiante, unha caseta para a observación de [[aves]], pois este é un lugar privilexiado para esa actividade. Seguindo o camiño e á dereita cóllese o [[Dique (construción)|malecón]] do Couto, que separa o río da xunqueira para evitar inundacións, que conecta cun pequeno tramo ás beiras do río, o cal nos deixará diante da casa de [[Eduardo Pondal]],<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/casa-natal-eduardo-pondal/ |título= CASA NATAL EDUARDO PONDAL |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=31 de maio do 2021}}</ref> punto final desta 2ª etapa.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/estuario-do-rio-anllons/ |título= ESTUARIO DO RÍO ANLLÓNS |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=31 de maio do 2021}}</ref> {{Galería |title=Imaxes da 2ª etapa |width=200 |height=140 |align=center |Ficheiro:Ponteceso desde Monte Branco, Ponteceso.jpg|Ponteceso desde Monte Branco |Ficheiro:Furna do Osmo.jpg|Furna na praia do Osmo |Ficheiro:Cruces do Roncudo.jpg |Cruces do Roncudo |Ficheiro:Pazo Pondal.jpg|Casa de Pondal }} [[Ficheiro:Ponte sobre o río Anllóns.jpg |miniatura|150px|Ponte sobre o [[río Anllóns]], punto de chegada da 2ª etapa e saía da 3ª]] === 3ª etapa: Ponteceso-Laxe === {{Véxase tamén|Dolmen de Dombate|Castro de Borneiro}} A 3ª etapa comeza na [[ponte]] de [[Ponteceso]] e acaba no [[porto de Laxe]], despois de percorrer 25,3 km, a maior parte deles no concello de [[Cabana de Bergantiños]], onde se atopa o [[Cumio (topografía)|cumio]] desta ruta (312 m sobre o [[Nivel medio do mar|nivel do mar]]), o monte Castelo de Lourido.<ref name=3ªetapa>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/etapa-3-ponteceso-laxe/ |título= ETAPA 3: PONTECESO-LAXE (25,3 KM) |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=20 de maio do 2021}}</ref> [[Ficheiro:Estuario do río Anllóns.jpg|150px|miniatura|Vista da senda marítima do río Anllóns]] A etapa comeza ao pé da ponte sobre o río Anllóns, que separa os concellos de Ponteceso e de Cabana de Bergantiños.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/ponte-de-ponteceso/ |título= PONTE DE PONTECESO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=1 xuño do 2021}}</ref> Camiñaremos pola beiravía esquerda da estrada AC-429 (Ponteceso-Laxe), deixando ao outro lado da estrada unha xunqueira, que debido á marea e á rotura do dique de contención, pode estar cuberta de auga ou baleira. Seguimos ata chegar en fronte da nave de Apligasa, en fronte da cal atoparemos o camiño que nos leva ata o esteiro do Anllóns;<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/saliendo-de-ponteceso/ |título= SALIENDO DE PONTECESO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=1 xuño do 2021}}</ref> unha vez nel colleremos á esquerda a corredoira que avanza ata o monte das Pias, onde pasaremos por un pequeno piñeiral ata chegar ao sitio do Curro, punto en que empeza a senda artificial do Anllóns.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/monte-das-pias/ |título= MONTE DAS PÍAS |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=1 xuño do 2021}}</ref> Camiñamos ao longo dela para deixar atrás a praia da Urixeira (que conta con outro observatorio ornitolóxico) e chegar á praza do Pendón (onde se sitúa o CPI As Revoltas e un pouco máis arriba a casa do concello), que ten ao lado a praia do mesmo nome. Seguimos o noso andar ata chegar á praza do Lodeiro, xa na Telleira, desde a que nos dirixiremos á esquerda ata cruzar un aparcadoiro e a estrada en que daremos comezo á senda do [[Rego dos Muíños]].<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/senda-do-anllons/ |título= SENDA DO ANLLÓNS |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=1 xuño do 2021}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://masrutasymenosrutinas.com/ruta-rego-dos-muinos-castro-de-borneiro/ |título=Ruta Rego dos Muiños y Castro de Borneiro|autor=mas rutas y menos rutinas|data=4 de abril do 2020 |data-acceso=1 de xuño do 2021}}</ref> A senda do Rego dos Muíños vai ascendendo paseniñamente ao longo de 3,5 km segundo se avanza á beira do río, ao tempo que se pode gozar da vista de 24 muíños de auga, a maioría deles nun estado de conservación moi precario. Unha vez no alto, colleremos unha senda á esquerda que nos leva ata a fonte do Roncadoiro, cruzaremos a estrada AC-430 (As Grelas-Baio) e, logo de subir por un camiño de escaleiras, chegaremos ao [[Castro de Borneiro]]<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/rego-dos-muinos/ |título= REGO DOS MUÍÑOS |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=1 xuño do 2021}}</ref> ou da Cibdá, na parroquia de [[Borneiro, Cabana de Bergantiños|Borneiro]]. Desde aquí seguimos a ruta por unha senda que á dereita segundo o sentido da marcha que nos leva outra vez á estrada AC-430<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/castro-a-cibda-de-borneiro/ |título= CASTRO DE BORNEIRO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=1 xuño do 2021}}</ref> que deberemos cruzar para coller unha pista asfaltada que chega ao lugar de [[Vilaseco, Borneiro, Cabana de Bergantiños|Vilaseco]], desde onde se segue por unha senda forestal ata o [[dolmen de Dombate]]:<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/vilaseco/ |título= VILASECO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=1 xuño do 2021}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.dacoruna.gal/files/4714/1578/0703/catalogo-dombate.pdf |título=El dolmen de Dombate: arqueología, restauración, arquitectura |formato=PDF |editor=Deputación da Coruña|data-acceso=1 de xuño do 2021}}</ref> un dos monumentos máis importantes da [[Megalitismo en Galicia#Dolmens|arte megalítica de Galicia]], que está protexido por unha [[Estrutura arquitectónica|estrutura]] [[Cristal|acristalada]] e cuberto cunha [[cúpula]] de [[madeira]].<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/dolmen-de-dombate/ |título= DOLMEN DE DOMBATE |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=1 xuño do 2021}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://masrutasymenosrutinas.com/dolmen-dombate-borneiro-cabana/ |título=Ruta arqueológica y natural por Cabana de Bergantiños (Dombate y Borneiro) |editor=mas rutas y menos rutinas |data-acceso=1 de xuño do 2021}}</ref> A ruta segue pola mesma estrada ata un cruzamento no que se colle á dereita camiño do lugar da [[A Fontefría, Borneiro, Cabana de Bergantiños|Fontefría]]; desde onde tomaremos a estrada da esquerda, en dirección ao [[monte Castelo]],<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/fontefria/ |título= FONTEFRÍA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=1 xuño do 2021}}</ref> punto que supón o [[Cumio (topografía)|cumio]] do Camiño dos Faros, e desde onde podemos contemplar unha panorámica total da [[ría de Corme e Laxe]] e do [[Zona especial de conservación do Río Anllóns|esteiro do Anllóns]].<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/castelo-de-lourido/ |título= MONTE CASTELO DE LOURIDO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=1 xuño do 2021}}</ref> Desde este punto volveremos á estrada que nos trouxo aquí e continuarémola ata chegar á estrada asfaltada, cruzarémola para coller a senda da outra beira que nos leva ata o lugar da [[Arnela, Canduas, Cabana de Bergantiños|Arnela]] (xa na parroquia de [[Canduas, Cabana de Bergantiños|Canduas]]), onde colleremos á dereita para baixar ata o seguinte cruzamento. Nel xiraremos á esquerda para dirixirnos a [[Taboído, Canduas, Cabana de Bergantiños|Taboído]] onde, despois de cruzar a AC-429, seguiremos pola estrada asfaltada uns 700 m ata atoparnos un cruzamento á esquerda que nos levará ata o sendeiro que bordea o monte da Mundiña, deixando á dereita a punta do Padrón, as furnas dos Corvos e da Valouta para chegar á altura da punta da Escanavada. Desde ela, seguiremos pola beira da costa ata chegar á furna dos Bolos e á furna da Mundiña, ao pé da cal bordearemos un antigo faro (hoxe unha casa privada) e preto da cal teremos a illa do Castelo e un pouco máis adiante a [[praia de Rebordelo]],<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/costa-da-mundina/ |título= COSTA DA MUNDIÑA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=2 xuño do 2021}}</ref> separada da de [[Praia de San Pedro|San Pedro]] pola punta da Catuxa.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-de-rebordelo/ |título= PRAIA DE REBORDELO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=2 xuño do 2021}}</ref> Desde a praia de San Pedro, continuando pola senda, chegamos á cala da Cormellana e máis adiante ao portiño de Filgueiras xunto á punta do Cabalo.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-de-san-pedro/ |título= PRAIA DE SAN PEDRO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=2 xuño do 2021}}</ref> Seguimos ata chegar un pouco despois á Rubia, desde a que xa albiscamos [[Laxe]], e a continuación chegamos ao coído dos Muíños de [[Frexufre, Canduas, Cabana de Bergantiños|Frexufre]],<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/punta-do-cabalo/ |título= PUNTA DO CABALO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=2 xuño do 2021}}</ref><ref>{{Cita web |url=http://www.concello-cabana.es/gl/ruta-1 |título=Ruta 1.De Ponteceso de Cabana a Frexufre pola Carballa |autor=Concello de Cabana de Bergantiños |data-acceso=2 xuño do 2021 }}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> nos que desemboca un pequeno regato en forma de [[fervenza]] e onde teremos que bordear dous muíños en mal estado de conservación, para poñer rumbo ao cabo da Area,<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/coido-dos-muinos-frexufre/ |título= COÍDO DOS MUIÑOS DE FREXUFRE |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=2 xuño do 2021}}</ref> onde acaba o concello de Cabana e empeza o de Laxe. Aso poucos metros, entramos xa na [[praia de Laxe]],<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/cabo-da-area/ |título= O CABO DA AREA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=2 xuño do 2021}}</ref> que podemos percorrer pola area da praia ou polo paseo que bordea a praia ata a praza de Laxe, punto onde damos por terminada esta 3ª etapa.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-de-laxe/ |título= PRAIA DE LAXE |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=2 xuño do 2021}}</ref> {{Galería |title=Imaxes da 3ª etapa |width=200 |height=140 |align=center |Ficheiro:Ponteceso de Cabana.JPG|Ponteceso de Cabana |Ficheiro:Castro de borneiro 01.jpg|A Cibdá |Ficheiro:Dombate frontal 2013.jpg |Dolmen de Dombate |Ficheiro:Regos dos muiños.jpg|Vista da senda fluvial do rego dos Muíños |Ficheiro:Río Panoramica de laxe.jpg|Vista de Laxe }} [[Ficheiro:Laxe, Costa da Morte.jpg |miniatura|Porto de [[Laxe]], punto de chegada da 3ª etapa e saída da 4ª]] === 4ª etapa: Laxe-Arou === {{Véxase tamén|Faro de Punta Laxe|Praia de Traba}} A 4ª etapa, a máis curta do Camiño dos Faros, comeza no porto de Laxe e acaba na [[praia de Arou]], despois de percorrer 18&nbsp;km polos concellos de [[Laxe]], [[Vimianzo]] e [[Camariñas]].<ref name=4ªetapa>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/etapa-4-laxe-arou/ |título= ETAPA 4: LAXE-AROU (18 KM) |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=20 de maio do 2021}}</ref> Comezamos saíndo da praia de Laxe ao carón da igrexa de santa María da Atalaia.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/iglesia-de-santa-maria-da-atalaia/ |título= IGREXA DE SANTA MARÍA DA ATALAIA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=3 de xuño do 2021}}</ref> Deixamos á nosa dereita o [[porto de Laxe]],<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/puerto-pesquero-de-laxe/ |título= PORTO DE LAXE |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=3 de xuño do 2021}}</ref> collemos o camiño da Besugueira ata a rúa Agra de Abaixo, á nosa esquerda, e subimos por ela ata que se acaba. Nese punto, colleremos á dereita polo camiño do Cemiterio, que máis adiante abandonaremos pola dereita para bordear o monte de Insua, pasando polo [[Faro de Punta Laxe|faro de Laxe]],<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/faro-de-laxe/ |título= FARO DE LAXE |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=3 de xuño do 2021}}</ref> a pedra dos Namorados e a furna da Espuma,<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/furna-da-espuma/ |título= FURNA DA ESPUMA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=3 de xuño do 2021}}</ref> ao seu carón. Seguindo a senda, un pouco máis adiante pasamos entre a [[praia dos Cristais]]<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/ruta-monte-da-insua/ |título= RUTA MONTE DA INSUA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=3 de xuño do 2021}}</ref> e o [[cemiterio]], que bordearemos para coller o desvío á dereita que nos leva bordeando a enseada Baleeira por un carreiro estreito ata chegar a unha subida que nos deixará no cumio do peñón do Castro,<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/ensenada-da-baleeira/ |título= ENSEADA DA BALEEIRA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=3 de xuño do 2021}}</ref> o punto máis alto desta etapa. Desde el avistaremos a [[praia de Soesto]], á que chegaremos baixando con coidadeo por unha costa empinada, pois as pedras poden estar esvaradías.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/penon-do-castro/ |título= PEÑÓN DO CASTRO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=3 de xuño do 2021}}</ref> Xa na praia, deberemos superar un pequeno regato, e dirixirnos cara ao merendeiro que se atopa tras das dunas que separan o camiño da praia; alí colleremos a pasarela de madeira que nos leva bordeando a praia,<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-de-soesto/ |título= PRAIA DE SOESTO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=6 de xuño do 2021}}</ref> para seguir pola senda que pasa pola punta Catasol, a cala do Castrillón (a partir de aquí seguimos por unha pista de pedrullo), a illa de Ataín, a illa Teixoeira, a praia de Arnado, para chegar poucos [[metro]]s máis adiante ao Espazo Natural Protexido da Lagoa e Dunas de Traba. Está formado pola [[praia de Traba]]<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/de-soesto-a-traba/ |título= DE SOESTO A TRABA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=6 de xuño do 2021}}</ref> (que comeza na punta de Arnado, preto do lugar de [[Boaño, Traba, Laxe|Boaño]], e acaba case 3 km despois na punta de Traba), o cordón dunar e a [[Praia de Traba|lagoa de Traba]], e pertence á Rede Natura 2000, ademais de ser recoñecido como [[Zona de especial protección para as aves|Zona de Especial Protección para as Aves]] (ZEPA) e [[Lugar de Interese Comunitario]] (LIC).<ref>{{Citaweb|url=https://turismolaxe.gal/natureza/espazo-natural-de-traba/|título=Espazo natural de Traba |autor=Turismo Laxe |data-acceso=7 de xuño do 2021 }}</ref> Atravesaremos este espazo pola pasarela de madeira que se atopa por tras das dunas e a carón da lagoa.<ref>{{Citaweb|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-y-laguna-de-traba/|título=PRAIA E LAGOA DE TRABA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=7 de xuño do 2021 |lingua=es}}</ref> Deixamos á esquerda o lugar de [[Mórdomo, Traba, Laxe|Mórdomo]] e continuamos a senda, deixando atrás a punta da cruz da Rosa ata chegar ao rego da Albariza, comezo do pequeno tramo (400 m) que pertence a [[Vimianzo]], formado polos coídos da Señora e de Sabadelle,<ref>{{Citaweb|url=http://www.caminodosfaros.com/de-traba-a-camelle/|título=DE TRABA A CAMELLE |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=7 de xuño do 2021 |lingua=es}}</ref> separados os dous pola punta da Sopena.<ref>{{Cita web|url=https://domaraterra.com/sabadelle_vimianzo.php?idioma=gl |título= Sabadelle, unha fiestra ao mar |autor=Vimianzo: do mar a terra |data-acceso=7 de xuño do 2021 |lingua=gl}}</ref> A partir do coído de Sabadelle entramos xa en [[Camelle, Camariñas|Camelle]], [[Camariñas]]; a través da Campo da Area chegaremos ata o paseo marítimo que bordea a [[praia de Camelle]] e nos leva cara ao porto, que deixaremos á dereita para dirixírmonos ata a casa do alemán de Camelle ([[Manfred Gnädinger]]).<ref>{{Citaweb|url=http://www.caminodosfaros.com/camelle/|título=CAMELLE |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=7 de xuño do 2021 |lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://viajar.elperiodico.com/destinos/camelle-nostalgico-hogar-artista-murio-pena |título= Camelle, el nostálgico hogar del artista que murió de pena |autor=El Periodico |data-acceso=7 de xuño do 2021 |lingua=es}}</ref> Para continuar o camiño debemos retroceder un pouco ata chegar á casa que atoparemos á dereita, ao pé da cal colleremos unha senda que continúa entre [[cerca|valados]] ata chegar ao coído dos Xurelos. Desde alí seguiremos cara a adiante fixándonos na sinalización, xa que algunhas veces tende a afastarse do mar algúns metros. Deixamos á nosa dereita a punta Percebeira, pasamos ao pé da cetaria de Camelle e chegamos ao pequeno porto da Lagoa (Porto de Arou), seguimos cara a adiante bordeando a costa e deixamos a punta do Curro á nosa dereita para chegar a continuación á [[praia de Arou]],<ref>{{Citaweb|url=http://www.caminodosfaros.com/de-camelle-a-arou/|título=DE CAMELLE A AROU |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=8 de xuño do 2021 |lingua=es}}</ref> seguiremos un pouco máis e atoparémonos coas rúas de [[Arou, Camelle, Camariñas|Arou]] fin desta etapa.<ref>{{Citaweb|url=http://www.caminodosfaros.com/arou/|título=AROU |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=8 de xuño do 2021 |lingua=es}}</ref> {{Galería |title=Imaxes da 4ª etapa |width=200 |height=140 |align=center |Ficheiro:Playa de los cristales-Costa da Morte-Galicia-Spain.jpg|[[Praia dos Cristais]] |Ficheiro:Costa da Morte Playa de Traba 04.jpg|[[Praia de Traba]] |Ficheiro:Camelle 30VIII2014 01.jpg |Panoramica de Camelle |Ficheiro:2016. Escultura de Man no porto de Camelle. Camariñas. Galiza.jpg |Escultura de Man en Camelle. |Ficheiro:LaxePraiaSoeste 2014-09.jpg|Praia de Soesto }} [[Ficheiro:Costa_da_Morte_-_Camelle01.jpg|miniatura|150px|Praia de [[Arou, Camelle, Camariñas|Arou]], punto de chegada da 4ª etapa e saída da 5ª]] === 5ª etapa: Arou-Camariñas === {{Véxase tamén|Faro de cabo Vilán|Cemiterio dos Ingleses}} A 5ª etapa comeza na praia de Arou e acaba no [[porto de Camariñas]], despois de percorrer 23,8 km, todos eles no concello de [[Camariñas]].<ref name=5ªetapa>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/etapa-5-arou-camarinas/ |título= ETAPA 5: AROU-CAMARIÑAS (23.8 KM) |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=20 de maio do 2021}}</ref> Comezamos a etapa saíndo da praia de Arou e, un pouco despois de pasar as últimas casas deste lugar, desviámonos á dereita seguindo a senda. Deixaremos atrás a praia Braña de Lazo, o petón da Furaqueira, a Enseada de Xan Ferreiro e, pouco despois, chegaremos ao miradoiro de Punta Lobeiras.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/saliendo-de-arou/ |título= SALIENDO DE AROU |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=8 de xuño do 2021}}</ref> Logo de deixalo atrás, baixaremos pola estrada asfaltada ata a praia Lobeiras, a dereita da cal podemos ver a illa Insua e de fronte a illa Negra.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-de-lobeiras/ |título= PRAIA DE LOBEIRAS |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=8 de xuño do 2021}}</ref> Desde a praia de Lobeiras colleremos a senda que nos leva ata o [[Porto de Santa Mariña]] deixando atrás durante o camiño rochas como O Pelouro, Os Boliños, Os Portiños, Pedra do Sal…<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/de-arou-a-santa-marina/ |título= DE LOBEIRAS A SANTA MARIÑA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=8 de xuño do 2021}}</ref> Xa no porto, collemos a estrada que nos leva polo medio das casetas e, unha vez superadas as da dereita, seguimos pola senda que se dirixe cara ás dunas do [[monte Branco]].<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/puerto-de-santa-marina/ |título= PORTO DE SANTA MARIÑA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=8 de xuño do 2021}}</ref> Superamos as enseadas do Colludo, a da Posta das Cabras e o cabo Veo (ecuador do Camiño dos Faros),<ref>{{Cita web|url=https://www.galicia360.com/monte-blanco-camarinas-ruta-5-do-camino-dos-faros |título=Monte Blanco Camariñas – Ruta 5 do Camiño dos Faros |autor=galicia360º}}</ref> en fronte do cal podemos ver a illa da Cagada Grande. Neste tramo cómpre seguir a senda de area sen saírmos dela pois atravesaremos un pequeno areal de [[camariña]]s (''Corema album''), [[planta]] en perigo crítico de extinción segundo a [[Unión Internacional para a Conservación da Natureza]]. Seguindo a senda marcada para iso, bordeamos a duna rampante do monte Branco,<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/duna-de-monte-branco/ |título= DUNA DE MONTE BRANCO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=8 de xuño do 2021}}</ref> baixamos cara ao mar e ao pouco tempo chegaremos á [[praia do Trece]], que conta cun cordón dunar que lle dá un vago aire [[Deserto|desértico]], e con restingas de [[rocha]]s que penetran no [[mar]] e dividen a praia en pequenas calas. Pasada a praia, camiñamos polo carreiro que nos leva cara ao [[Cemiterio dos Ingleses]],<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-do-trece/ |título= PRAIA DO TRECE |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=9 de xuño do 2021}}</ref> deixando atrás a punta das Paredes e a enseada de Batel. O [[cemiterio]] está situado no cabo Trece e recibe este nome por acoller os restos dos 172 [[cadáver]]es dos [[Naufraxio|náufragos]] do buque inglés [[HMS Serpent|Serpent]], que bateu contra as [[rocha]]s preto de punta Boi o 10 de novembro de 1890.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/cementerio-de-los-ingleses/ |título= CEMENTERIO DOS INGLESES |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=9 de xuño do 2021}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|url=https://www.elidealgallego.com/texto-diario/mostrar/2338167/aniversario-naufragio-hms-serpent |título=Aniversario del naufragio del “HMS Serpent” |lingua=es |xornal= [[El Ideal Gallego]] |data= 8 de febreiro do 2015|data-acceso=9 de xuño do 2021}}</ref> Logo de bordear punta Boi (desde onde albiscamos por primeira ver o [[faro de cabo Vilán]]), á altura da enseada de Lucín, tomaremos unha pista de grava que nos deixa na praia de Reira, na que daremos coas pedras dos Namorados e maila do Oso (famosa polo seu roubo<ref>{{Cita publicación periódica|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2003/06/12/guardia-civil-localiza-autores-robo-pedra-do-oso/0003_1748130.htm |título=La Guardia Civil localiza a los autores del robo de la Pedra do Oso |lingua=es |xornal= [[La Voz de Galicia]] |data= 12 de xuño do 2003|data-acceso=9 de xuño do 2021}}</ref>). Desde alí colleremos a senda que nos leva ata a punta Forcados, coa illa Calladas enfronte, segue polas praias de Area Longa, Balea e Pedrosa, e sobe un pouco a aba do monte Pedrosa para conectar outra volta coa pista de grava<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/playas-de-reira/ |título= PRAIAS DE REIRA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=9 de xuño do 2021}}</ref> que nos deixa diante do [[faro de cabo Vilán]] (1854 - 1896). Este é o faro eléctrico máis antigo de España e sinaliza un dos tramos máis perigosos da [[Costa da Morte]], pero tamén un dos máis fermosos. Erguido a 125 metros de altitude e unido ao antigo edificio dos fareiros, posúe un potente canón de luz capaz de acadar as 28 [[milla]]s. O enclave foi declarado de Interese Nacional no ano 1933 por ser un lugar rochoso e escarpado, e hoxe en día é [[monumento natural]] e acolle un [[museo]].<ref>{{Cita web |url=https://www.acostadamorte.info/cabo-vilaacuten.html |título= CABO VILÁN |autor=a Costa da Mote |data-acceso=11 de xuño do 2021}}</ref> Continuamos a ruta camiñando cara ao antigo faro para baixar de seguido polo monte cara á [[piscifactoría]], que deixaremos á nosa esquerda camiño do mar ata a punta Esperillo<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/faro-vilan/ |título= FARO VILÁN |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=11 de xuño do 2021}}</ref>. Seguiremos bordeando a piscifactoría coas vistas da [[ría de Camariñas]], pasaremos á beira da illa Betanceira e seguiremos bordeando a zona A Coenda ata chegar ao campo de [[fútbol]]. Alí tomaremos un desvío á dereita que nos ha levar ata a ermida da Virxe do Monte<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/mar-do-vilan/ |título= MAR DO VILÁN |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=11 de xuño do 2021}}</ref>, despois ata a punta Corveiro de Lago e desde aquí ata a [[praia do Lago]],<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/ermita-da-virxe-do-monte/ |título= ERMITA DA VIRXE DO MONTE |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=11 de xuño do 2021}}</ref> que debemos bordear. Deseguido, en dirección sur, iremos ata ao pé do faro da enfilación da Villueira, que xunto co faro da punta do Castelo forman a enfilación de entrada ao porto de Camariñas.<ref>{{Cita web|url=https://farosdegalicia.wordpress.com/2012/01/25/faro-de-punta-villueira-camarinas/ |título=Enfilación de Punta Villueira (Camariñas) |lingua=es|autor= Marta|data=25 de xaneiro do 2012 |data-acceso=11 de xuño do 2021 }}</ref> Desde aquí, e sempre seguindo as marcas verdes da ruta, seguiremos ata chegar á batería do Soberano, máis coñecida como o [[castelo do Soberano]]. Arrodearemos este recinto amurallado<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/castelo-do-soberano/ |título= CASTELO DO SOBERANO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=11 de xuño do 2021}}</ref> deixando á dereita, na punta do Castelo, o outro faro da enfilación xa indicada. Así chegaremos ao miradoiro que se atopa tras do peirao de Camariñas, camiñaremos pola rúa Castelo ata chegar á rúa que bordea o porto e pouco máis adiante pisaremos a praza do Curbeiro, punto final desta etapa.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/puerto-de-camarinas/ |título= PORTO DE CAMARIÑAS |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=11 de xuño do 2021}}</ref> {{Galería |title=Imaxes da 5ª etapa |width=200 |height=140 |align=center |Ficheiro:Praia do Trece, O Cotariño, Camariñas, Galiza.jpg|[[Praia do Trece]] |Ficheiro:CementerioIngleses 2014-09a.jpg |[[Cemiterio dos Ingleses]] |Ficheiro:Pedra dos osos (Cabo Vilán, Camariñas, Camariñas).jpg |Pedra dos osos |Ficheiro:Piscifactoría cabo Vilán.jpg|Piscifactoría de rodaballo en [[cabo Vilán]] |Ficheiro:Faro Castelo do Soberano.jpg|Faro Castelo do Soberano }} [[Ficheiro:Camariñas.jpg|miniatura|150px|Porto de Camariñas, punto de chegada da 5ª etapa e saída da 6ª]] === 6ª etapa: Camariñas-Muxía === {{Véxase tamén|Faro de Punta da Barca|Santuario da Virxe da Barca|Ría de Camariñas}} A 6ª etapa comeza no [[porto de Camariñas]] e acaba na [[praia do Coído]] en [[Muxía]], despois de percorrer 32,6 km, que a converten na etapa máis longa do Camiño dos Faros. Percorre os concellos de [[Camariñas]], [[Vimianzo]] e [[Muxía]]<ref name=6ªetapa>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/etapa-6-camarinas-muxia/ |título= ETAPA 6: CAMARIÑAS-MUXÍA (32.6 KM) |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=20 de maio do 2021}}</ref> e ten dúas partes ben diferenciadas, ambas totalmente planas: a primeira desde Camariñas ata [[A Ponte do Porto, Camariñas|A Ponte do Porto]] e a segunda desde aquí ata Muxía. Comezamos saíndo do porto de Camariñas polo paseo marítimo de madeira e, tras atravesar a Avenida da Coruña (AC-432 Vimianzo-Camariñas) polo paso de peóns, seguimos por esta rúa deixando atrás á outra beira da estrada un cartel de ''Camariñas capital do encaixe. S''eguimos rumbo cara a arriba pola mesma estrada ata á praza Insuela, onde se atopa a casa do concello e unha estatua en honor ás palilleiras. Aquí aproveitaremos o paso de peóns para cruzar para o outro lado da estrada, xusto ao lado da Asociación Palilleiras de Camariñas. Continuaremos pola [[beirarrúa]] ata chegar á rúa que colle á dereita e que nos leva, bordeando as instalación da conserveira Cerdeira, polo paseo marítimo que nos achega á praia Area da Vila. No seu final colleremos, despois de subir un pequeno terraplén, unha senda estreita que nos leva ata a praia de Lingunde desde onde colleremos o carreiro que bordea a enseada da Basa.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/saliendo-de-camarinas/ |título= Saliendo de Camariñas |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=14 de xuño do 2021}}</ref> Seguindo por el atravesaremos un piñeiral ata saír á estrada (se a marea esta baixa este tramo pode facerse a carón da area) un pouco antes da ponte que nos permitirá salvar o rego de Valadares. Seguimos de fronte pola beira da estrada, e despois por un pequeno tramo da estrada antiga, bordeamos a punta máis interior da enseada da Basa e continuamos, pasando a ponte do río do Trasteiro. Entramos entón na parroquia de [[Xaviña, Camariñas|Xaviña]]. Nela, despois de andar uns 600 m. e tras pasar un pequeno grupo de casas, colleremos a senda que nos volverá a achegar ás augas da enseada da Basa, agora pola súa beira leste.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/ensenada-da-basa/ |título= ENSEADA DA BASA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=14 de xuño do 2021}}</ref> Camiñamos pola senda ata a pequena praia de Areíña Branca, desde a que deixaremos á nosa dereita a punta Sandria (considerada a desembocadura do [[Río Grande, ría de Camariñas|río Grande]]) para chegar á praia do Rego dos Coiros. A continuación atoparemos un merendeiro na beira da praia de Ariño, praia que cruzaremos ata o seu extremo, para tomar alí unha pista á esquerda que nos conectará cunha estrada asfaltada e esta coa estrada AC-432. Cruzarémola e tomaremos a rúa que vai paralela á AC-432, despois xiraremos á esquerda e poucos metros máis tarde tomaremos a estrada da dereita, que nos deixa en [[Tasaraño, Xaviña, Camariñas|Tasaraño]], desde onde xiraremos á dereita xa camiño da Ponte do Porto.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/ruta-da-insua/ |título= RUTA DA INSUA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=16 de xuño do 2021}}</ref> Deseguido deixaremos atrás, á nosa esquerda, unha fonte de dous canos e pouco despois chegaremos ao lugar de [[Dor, A Ponte do Porto, Camariñas|Dor]]. A partir de aquí seguiremos a senda, sempre coa AC-432 á nosa dereita, ata entrar nun bosque, logo do cal acadaremos o lugar do [[O Allo, A Ponte do Porto, Camariñas|Allo]] e un pouco despois o CEIP Ponte do Porto.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/adentrandonos-en-el-rural/ |título= ADENTRÁNDONOS EN EL RURAL |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=16 de xuño do 2021}}</ref> Desde aquí, continuamos pola AC-432 ata a ponte medieval que cruza o [[Río Grande, ría de Camariñas|río Grande]]; despois das primeiras casas da outra beira do río, xiramos á dereita (á nosa esquerda, a fonte dos Leóns) para seguir a rúa a carón do río e continuar o camiño de [[Cereixo, Vimianzo|Cereixo]],<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/ponte-do-porto/ |título= A PONTE DO PORTO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=16 de xuño do 2021}}</ref> deixanado á esquerda a praza de San Roque. Pouco máis adiante volvemos entrar no [[Municipio|concello]] de [[Vimianzo]]. O primeiro que nel atoparemos é o porto de Cereixo e, pouco máis adiante, sempre seguindo a beira do río, un [[muíño de mareas]] que hoxe se usa como vivenda. Desde aquí dirixirémonos ata a igrexa de Santiago de Cereixo, cun [[Carballo común|carballo]] centenario á súa beira e as [[Pazo das Torres de Cereixo|Torres de Cereixo]] en fronte, desde onde seguiremos pola estrada que nos leva ata o cemiterio. Tras pasar o cemiterio seguimos polo camiño da dereita que conecta aos poucos metros coa estrada que leva a praia do Lago.<ref>{{cita web |url=http://patrimoniogalego.net/index.php/4430/2011/09/as-torres-de-cereixo/ |título=As Torres de Cereixo |autor= Patrimonio Galego|data-acceso= 17 de xuño do 2021}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/cereixo/ |título= CEREIXO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=17 de xuño do 2021}}</ref> Andaremos por ela só uns poucos metros, e tomaremos a senda que atravesa entre piñeiros e [[fento]]s a Furna do Sapo,<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/furna-do-sapo/|título=FURNA DO SAPO|autor=Camiño dos Faros|data-acceso=21 de xuño do 2021}}</ref> un treito que se cerra no medio dun [[bosque]] de [[ribeira]] e remata nuns prados onde desemboca o rego de Vilariño. Pouco despois, chegamos á praia de Area Grande. Iremos bordeando esta praia case ata o seu remate, onde o camiño torce un pouco á esquerda para de seguido volver á dereita e chegar á praia de Leis,<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/playa-de-area-grande/ |título= PRAIA DE AREA GRANDE |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=22 de xuño do 2021}}</ref> que percorreremos tamén ata preto do final. Alí tocará subir un pequeno desnivel entre [[rocha]]s para entrarmos nun piñeiral que ao pouco nos deixa preto dos acantilados, polos que continuaremos ata chegar aos dous faros que serven de enfilación para os barcos que entran no porto de Muxía co fin de evitaren os baixíos da punta da Barca.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/playa-de-leis/ |título= PRAIA DE LEIS |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=22 de xuño do 2021}}</ref> O faro do Lago (o máis próximo á costa) dá paso á [[praia do Lago]]. Deberemos bordeala por unha senda de madeira ata chegar á estrada que, despois de pasar unha ponte, nos ha permitir vadear o río Lago. Seguiremos por ela ata deixar á nosa esquerda un cámping, e a esa altura seguiremos por unha senda que nos leva ata o lugar de [[Merexo, San Martiño de Ozón, Muxía|Merexo]], pasando antes pola punta Sartaña e polo castro de Merexo.<ref>{{Cita web|url=http://patrimoniogalego.net/index.php/88704/2016/09/castro-de-merexo/ |título= CASTRO / OUTROS XACEMENTOS DA IDADE DO FERRO EN MUXÍA: Castro de Merexo |autor=Patimonio Galego |data-acceso= 22 de xuño do 2021}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/playa-do-lago/ |título= PRAIA DO LAGO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=22 de xuño do 2021}}</ref> Atravesamos Merexo e saímos pola estrada camiño do lugar dos [[Os Muíños, Moraime, Muxía|Muíños]]. Neste tramo coinciden durante quilómetro e medio o Camiño dos Faros e o [[Camiño de Fisterra-Muxía|de Fisterra-Muxía]]<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/merexo/ |título= MEREXO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=22 de xuño do 2021}}</ref> (parte do [[Camiño de Santiago]]). Na aldea de Muíños, e despois de andar un pequeno traxecto, colleremos á dereita o camiño pola beira do [[río Negro, Muxía|río Negro]] ata chegar preto do final da estrada asfaltada, punto onde xiraremos á esquerda baixando un tramo de escaleiras, onde está a fonte da Tella (aquí tamén comeza a ruta Os Muíños do río Negro).<ref>{{Cita web |url=https://concellomuxia.com/item/fonte-da-tella/ |título=FONTE DE A TELLA |autor= Concello de Muxía |data-acceso= 26 de xuño do 2021}}</ref> Desde aquí o tramo continúa por unha senda de táboas á beira duns muíños en perfecto estado de conservación e que se poden visitar, pois están abertos ao público. A senda remata na [[Praia de Area Maior, Muxia|praia de Area Maior]],<ref>{{Cita web|url= https://www.turismo.gal/localizador-de-recursos?langId=gl_ES|título= MUÍÑOS - AREA MAIOR |autor=turismo,gal |data-acceso=28 de xuño do 2021}}</ref><ref>{{Cita web |url=https://www.caminodosfaros.com/os-muinos/ |título=OS MUIÑOS |autor= Camiño dos Faros |data-acceso= 28 de xuño do 2021}}</ref> ao remate da cal teremos que enfrontar un pequeno tramo de subida que nos deixa nunha estrada asfaltada. Cruzámola e collemos á esquerda, e só 5 ou 6 metros máis adiante, seguimos polo camiño da dereita, que pouco despois se converte nunha pronunciada encosta duns 500 metros de longo, que vai morrer a unha estrada. Tomarémola cara á dereita para chegar ao lugar de [[Chorente, Moraime, Muxía|Chorente]]. A partir de aquí a nosa ruta coincidirá durante un bo treito co Camiño de Santiago. Seguiremos ata a [[praia de Espiñeirido, Muxía|praia de Espiñeirido]]<ref>{{Cita web |url=https://www.caminodosfaros.com/chorente/ |título=CHORENTE |autor= Camiño dos Faros |data-acceso= 28 de xuño do 2021}}</ref> e, despois dela e tras un pequeno relevo, chegamos á praia da Cruz, rodeámola e collemos á dereita pola beirarrúa da AC-440 que nos vai achegando ata o [[porto de Muxía]]. Case no remate do porto, xiraremos á esquerda pola rúa Mariña e despois á dereita pola rúa Virxe da Barca ata chegar fronte á igrexa de Santa María de Muxía. Para subir ata ela, teremos que subir por un tramos de escaleiras que queda á nosa esquerda; desde aquí outro tramo máis lévanos ata o campanario, que é unha construción separada. Se continuamos subindo, chegaremos ata o miradoiro do monte Corpiño, desde onde gozaremos dunha vista panorámica da vila. De seguido baixamos dereitos ata o [[santuario da Virxe da Barca]]<ref>{{Cita web |url=https://www.caminodosfaros.com/ruta-por-muxia/ |título=RUTA POR MUXÍA |autor= Camiño dos Faros |data-acceso= 29 de xuño do 2021}}</ref> e desde aquí achegarémonos ata o [[Faro de Punta da Barca|faro]],<ref>{{Cita web |url=https://www.caminodosfaros.com/faro-de-muxia/ |título=FARO DE MUXÍA |autor= Camiño dos Faros |data-acceso= 29 de xuño do 2021}}</ref> a [[pedra de abalar]] e a dos cadrís.<ref>{{Cita web |url=https://www.caminodosfaros.com/santuario-da-virxe-da-barca/ |título=SANTUARIO DA VIRXE DA BARCA |autor= Camiño dos Faros |data-acceso= 29 de xuño do 2021}}</ref> Os últimos pasos lévannos ata o [[monólito]] d[[a Ferida]], erixido para agradecer o traballo dos [[Voluntariado|voluntarios]] que loitaron para limpar o [[chapapote]] que deixou o vertido do petroleiro [[Prestige]] antes do seu afundimento, seguen polo paseo e chegan ata a praia do Coído, punto final desta etapa.<ref>{{Cita web |url=https://www.caminodosfaros.com/paseo-de-la-memoria-el-desastre-del-prestige/ |título=PASEO DE LA MEMORIA: EL DESASTRE DEL PRESTIGE |autor= Camiño dos Faros |data-acceso= 29 de xuño do 2021}}</ref> {{Galería |title=Imaxes da 6ª etapa |width=200 |height=140 |align=center |Ficheiro:Concello de Camariñas.jpg|Casa consistorial de [[Camariñas]] |Ficheiro:Prai Área da Vila.jpg|Praia Area da Vila |Ficheiro:A Ponte do Porto.jpg|Ponte da [[A Ponte do Porto, Camariñas|Ponte do Porto]] |Ficheiro:Muiño de Cereixo, Vimianzo.jpg |[[Muíño do marqués de Cereixo]] |Ficheiro:Santuario da Virxe da Barca.jpg|[[Santuario da Virxe da Barca]] }} === 7ª etapa: Muxía-Nemiña === {{Véxase tamén|Faro de cabo Touriñán}} Esta 7ª etapa comeza na [[praia do Coido|praia do Coído]] de [[Muxía]] e acaba na [[praia]] da parroquia de [[Nemiña, Muxía|Nemiña]] (Muxía) despois de percorrer 25,3 km, que transcorren integramente polo concello de [[Muxía]].<ref name=7ªetapa>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/etapa-7-muxia-nemina/ |título= ETAPA 7: MUXÍA-NEMIÑA (25.3 KM) |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=20 de maio do 2021}}</ref> Comezámola deixando atrás a praia do Coído, camiñando pola beirarrúa esquerda da rúa Dr. Toba, que tamén forma parte do Camiño de Santiago. Pasamos ao lado do campo de fútbol da Arliña e da cala da Arliña ata chegar á altura da [[praia de Lourido, Muxía|praia de Lourido]]<ref>{{Cita web|url=https://concellomuxia.com/item/lourido/ |título=PRAIA DE LOURIDO |autor=concello de Muxía |data-acceso= 29 de xuño do 2021 }}</ref> á que chegaremos tras cruzar a estrada e baixar por un pequeno carreiro.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/amanecer-en-muxia/ |título= Saliendo de Muxía |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=29 de xuño do 2021}}</ref> Deixamos atrás a praia e seguimos bordeando a costa, co [[Parador de turismo|Parador]] [[Parador Costa da Morte|Costa da Morte]],<ref>{{Cita web |url=https://www.parador.es/es/paradores/parador-costa-da-morte?language=de |título=Parador Costa da Morte (Muxía) |autor= Paradores |data-acceso=30 de xuño do 2021}}</ref> construído en 2020,<ref>{{Cita web|url=https://www.guiarepsol.com/es/dormir/en-la-gloria/parador-de-muxia-en-la-costa-da-morte/ |título= INAUGURACIÓN DEL NUEVO PARADOR DE MUXÍA EN LA COSTA DA MORTE (A CORUÑA) El parador del fin del mundo sobre la playa de Lourido|autor= Guía Repsol|data-acceso=30 de xuño do 2021}}</ref> á nosa esquerda, ata chegar ao coído da Agra, desde onde comezaremos o ascenso ao monte Cachelmo,<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/playa-de-lourido/ |título=PRAIA DE LOURIDO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso= 30 de xuño do 2021 }}</ref> unha das subidas máis duras do Camiño dos Faros. No comezo da ascención deixamos á nosa dereita a furna da Buserana, lugar famoso pola [[lenda]]<ref>{{Cita web|url=http://www.cronicasdelaemigracion.com/opinion/author/leyenda-buserana-costa-muxia/20090618163545026276.html |título=Leyenda de ‘La Buserana’, por la costa de Muxía |editor=Crónicas de la Emigración |data=18 de xuño do 2009 |data-acceso=5 de xullo do 2021 |lingua=es}}</ref> e as coplas que lle compuxo o escritor muxián [[Gonzalo López Abente]].<ref>{{Cita publicación periódica|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/carballo/2009/05/26/furna-da-buserana-ouvea/0003_7742546.htm |título=A furna da Buserana ouvea |xornal=[[La Voz de Galicia]] |autor= S. Garrido| data-acceso= 30 de xuño do 2021 |data= 26 de maio do 2009}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/furna-de-buseran/ |título=FURNA DA BUSERANA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso= 30 de xuño do 2021 }}</ref> Desde o cume do monte comezamos a baixada polo medio do bosque ata chegar a unha estrada, co asfalto moi estragado, preto da [[praia de Arnela, Muxía|praia de Arnela]].<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/monte-cachelmo/ |título=MONTE CACHELMO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso= 30 de xuño do 2021 }}</ref> Alí seguiremos no sentido esquerdo ata chegar á estrada [[asfalto|asfaltada]] de novo (DP-5201). Camiñaremos por ela uns 7 ou 8 m á dereita para coller outra vez á dereita un pequeno carreiro entre piñeiros, que nos leva ata outra pista na que volveremos a xirar á dereita para dirixirnos ata o [[Cabo (xeografía)|cabo]] de [[Punta Buitra]]. Desde alí comezamos o descenso a través dos [[cantil|acantilados]] de Cuño ata o coído de Cuño.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/punta-buitra/ |título=PUNTA BUITRA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso= 1 de xullo do 2021 }}</ref> Pasado este temos que coller a esquerda, bordeando o rego de Cuño pola súa marxe dereita, para entrarmos no bosque do Cuño entre unha bóveda de [[amieiro]]s; un pouco máis adiante xiraremos á dereita entre piñeiros e comezaremos a subida ata a cima do monte Pedrouzo (269 m).<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/cuno/ |título=CUÑO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso= 5 de xullo do 2021 }}</ref> Esta subida ten uns 2 km de longo e un 13% de pendente continua, agás nun pequeno tramo a medio ascenso.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/monte-pedrouzo/ |título=MONTE PEDROUZO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso= 5 de xullo do 2021 }}</ref> Desde arriba baixaremos ata a ribeira de Viseu, onde comeza o descenso máis pronunciado do Camiño dos Faros (25% de inclinación durante 600 m) ata chegar á praia de Moreira.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/ribeira-de-viseo/ |título=RIBEIRA DE VISEO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso= 5 de xullo do 2021 }}</ref> Trátase dunha pequena cala formada por area e coios que lle pon fin a este tramo, sen dúbida ningunha o máis duro do Camiño dos Faros.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/playa-de-moreira/ |título=PRAIA DE MOREIRA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso= 6 de xullo do 2021 }}</ref> Pasada a praia de Moreira, e despois de cruzar o rego de Moreira, collemos un camiño en lixeiro ascenso para continuar esta etapa, deixando atrás á nosa esquerda as aldeas de [[Touriñán, Touriñán, Muxía|Touriñán]] e [[Campos, Touriñán, Muxía|Campos]], ata chegar a unha estrada asfaltada. Collerémola á dereita e deixarémola tras unha pequena recta para continuar por unha senda que nos leva bordeando toda a punta do [[cabo Touriñán]],<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/prados-de-tourinan/ |título=PRADOS DE TOURIÑÁN |autor=Camiño dos Faros |data-acceso= 6 de xullo do 2021 }}</ref> cos acantilados da punta Gaivoteira á nosa dereita. Pouco máis adiante chegamos ao [[Faro de cabo Vilán|faro]], desde onde seguiremos bordeando a península por un carreiro estreito, ata a altura da illa do Castelo ou Herbosa, accesible algún día contado do ano<ref>{{Cita publicación periódica |url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/carballo/muxia/2015/03/22/fuertes-mareas-permiten-acceso-isla-herbosa/0003_201503C22C12991.htm |título=Las fuertes mareas permiten el acceso a la isla Herbosa |xornal= La Voz de Galicia |autor= S. G. Rial |data=26 de marzo do 2020 |data-acceso=12 de xullo do 2021}}</ref> e punto máis occidental do Camiño dos Faros e da España peninsular. Desde aquí, seguimos a senda ata chegar ao coído de Touriñán,<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/faro-tourinan/ |título=FARO DE TOURIÑÁN |autor=Camiño dos Faros |data-acceso= 6 de xullo do 2021 }}</ref> pasamos polo miradoiro de Touriñán e pouco despois chegaremos a un pequeno tramo de estrada asfaltada que nos leva ata o lugar de [[Talón, Nemiña, Muxía|Talón]], xa na parroquia de [[Nemiña, Muxía|Nemiña]].<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/de-tourinan-a-nemina/ |título=DE TOURIÑÁN A NEMIÑA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso= 6 de xullo do 2021}}</ref> Seguimos o camiño polo interior ata a praia de Nemiña, fin desta etapa.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/playa-de-nemina-2/ |título=PRAIA DE NEMIÑA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso= 6 de xullo do 2021}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica |url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/carballo/muxia/2015/06/18/ascenso-monte-cachelmo-ultima-luz-europa/0003_201506C18C10991.htm |título=Del ascenso al monte Cachelmo a la última luz de Europa |xornal= La Voz de Galicia |autor= Domingo Sampedro |data=19 de xuño do 2020 |data-acceso=6 de xullo do 2021}}</ref> {{Galería |title=Imaxes da 7ª etapa |width=200 |height=240 |align=center |Ficheiro:Monte Corpiño, Muxía, Muxía.jpg|Vista de Muxía desde o monte Corpiño |Ficheiro:Parador Costa da Morte.jpg|Parador Costa da Morte |Ficheiro:Cabo Touriñán2.JPG|Letreiro no Cabo Touriñán |Ficheiro:Pontella Vella, Lires, Cee.jpg|Ponte Vella sobre o río Castro |Ficheiro:Río Castro, Lires, Cee.jpg|Río Castro na súa desembocadura na ría de Lires || || }} [[Ficheiro:Praia de Nemiña - Muxía - Galiza.jpg|miniatura|150px|[[Praia de Nemiña]], punto de chegada da 7ª etapa e saída da 8ª]] === 8ª etapa: Nemiña-Fisterra === {{Véxase tamén|Faro de Fisterra}} A 8ª e derradeira etapa comeza na [[praia de Nemiña]] ([[Muxía]]) e acaba no [[faro de Fisterra]], despois de percorrer 26,9 km polos concellos de [[Muxía]], [[Cee]] e [[Fisterra]]. <ref name=8ªetapa>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/etapa-8-nemina-cabo-finisterre/ |título= ETAPA 8: NEMIÑA-CABO FINISTERRE (26.9 KM) |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=20 de maio do 2021}}</ref> [[Ficheiro:Fisterra.JPG|miniatura|150px|[[Faro de Fisterra]], punto de chegada da 8ª e última etapa]] Comezamos camiñando pola area da praia de Nemiña se a marea esta baixa, e se non, bordeándoa por un camiño de cascallo, ata chegar á [[ría de Lires]] (desembocadura do [[Río Castro, ría de Lires|río Castro]]). Teremos que rodeala por unha estrada asfaltada, deixándoa á nosa dereita; preto dun km máis adiante xiraremos á dereita para coller a senda que nos leva polo medio do bosque de Vaosilveiro,<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/saliendo-de-nemina/ |título= SALIENDO DE NEMIÑA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=15 de xullo do 2021}}</ref> en paralelo o río Castro ata chegar á [[aldea]] de [[Vaosilveiro, Frixe, Muxía|Vaosilveiro]]. Alí atopamos a ponte que cruza o río e nos permite entrar no concello de [[Cee]], coincidindo outra vez coa ruta xacobea que nos leva ata as primeiras casas de [[Lires, Lires, Cee|Lires]].<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/vaosilveiro/ |título= VAOSILVEIRO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=15 de xullo do 2021}}</ref> Tras cruzar este lugar xiramos á dereita en paralelo á ría,<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/lires/|título=LIRES|autor=Camiño dos Faros|data-acceso=15 de xullo do 2021}}</ref> afastándonos do camiño xacobeo e pasando preto dunha [[piscifactoría]] de [[troita]]s antes de chegar á pequena praia de Lires.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/ria-de-lires/ |título= RÍA DE LIRES |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=15 de xullo do 2021}}</ref> Despois dela, colleremos a senda que nos leva a carón da costa, deixando atrás a punta da Barra, a Area Pequena e a Area Grande. A partir de aquí empeza unha curta pero dura ascensión ata a altura de Punta Lagoa, onde o camiño xira cara ao interior ata un desvío que debemos tomar á dereita para camiñar ata a punta Mixirica, a partir de onde un carreiro que só permite andar en fila vai bordeando os acantilados da Mexadoira tras dos cales descubrimos a [[praia do Rostro]].<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/acantilados-de-lires/ |título= ACANTILADOS DE CANOSA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=28 de xullo do 2021}}</ref> Esta praia ten case 2 km de lonxitude e deberemos atravesala pola area ata chegar as rochas que se atopan ao seu final,<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/playa-del-rostro/ |título= PRAIA DO ROSTRO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=2 de agosto do 2021}}</ref> Alí colleremos á esquerda durante un pequeno treito ata chegar ao aparcadoiro da praia, onde xiraremos á para ir ata a punta do Rostro, de triste recordo pois aquí encallou o 5 de decembro de 1987 o cargueiro panameño [[Cason]].<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/punta-castelo/ |título= PUNTA DO ROSTRO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=2 de agosto do 2021}}</ref> Continuamos bordeando a costa ata a punta do Castelo, na que pasaremos á beira dos restos do [[castro]] de [[Castromiñán]], deixaremos atrás a punta Gavioteira,<ref>{{Cita web|url= https://www.caminodosfaros.com/castro-de-castrominan/ |título= CASTRO DE CASTROMIÑÁN |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=3 de agosto do 2021}}</ref><ref>{{Cita web|url= http://www.manuelgago.org/blog/2010/03/24/castrominan-un-desconecido-tesouro-do-patrimonio-natural-e-historico-de-galicia/ |título= CASTROMIÑÁN: UN DESCOÑECIDO TESOURO DO PATRIMONIO NATURAL E HISTÓRICO DE GALICIA |autor=Manuel Gago |data-acceso=3 de agosto do 2021}}</ref> e seguiremos percorrendo os acantilados da Arnela ata chegar preto da praia da Arnela. Despois xiraremos á esquerda a través do bosque da Arnela<ref>{{Cita web|url= https://www.caminodosfaros.com/playa-de-arnela/ |título= PRAIA DE ARNELA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=3 de agosto do 2021}}</ref> ata chegar á estrada, seguirémola cara á dereita durante un pequeno treito para despois coller á dereita rumbo á punta Robaleira, onde comezan os cantís do cabo da Nave. A partir de aquí comezaremos unha subida progresiva duns 2,5 km que comezamos a 40 m de altura e rematamos a 220 m, ao pé das antenas de cabo da Nave. Desde elas descendemos pola estrada ata atopar un pouco máis adiante un desvío á dereita, que nos levará polos acantilados de Corticeiras e nos permitirá descender unha forte pendente ata a [[praia do Mar de Fora]].<ref>{{Cita web|url= https://www.caminodosfaros.com/cabo-de-la-nave/ |título= CABO DA NAVE |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=28 de agosto do 2021}}</ref> Cruzaremos pola area esta praia de preto de 500 m de longo e no seu remate atoparemos unha pasarela de madeira que nos leva ata un pequeno miradoiro do que sae un camiño empedrado<ref>{{Cita web|url= https://www.caminodosfaros.com/cabo-de-la-nave/ |título= PRAIA DE MAR DE FORA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=26 de setembro do 2021}}</ref> ata o camiño da Insua, onde comeza a subida ao monte do Facho. No seu cumio comezamos o descenso por unha estrada asfaltada que nos acerca ata último faro do camiño, o [[faro de Fisterra]], fin do camiño dos Faros.<ref>{{Cita web|url= https://www.caminodosfaros.com/cabo-de-la-nave/ |título= MONTE DO FACHO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=26 de setembro do 2021}}</ref><ref>{{Cita web|url= https://www.caminodosfaros.com/cabo-de-la-nave/ |título= FARO FISTERRA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=26 de setembro do 2021}}</ref> {{Galería |title=Imaxes da 8ª etapa |width=200 |height=240 |align=center |Ficheiro:Castromiñán.jpg|Castromiñán |Ficheiro:Praia do Rostro - Fisterra - 03.jpg|Praia do Rostro |Ficheiro:Praia do Mar de Afóra 14VII2013 01.jpg|Praia do Mar de Fora |Ficheiro:Fisterra - Illote Centolo - Islote Centolo - 01.jpg |Illa do Centolo |Ficheiro:Cabo de Fisterra - Bota -BT- 01.jpg|[[Escultura]] dunha bota de [[bronce]] no final dos [[Camiño de Santiago|camiños de Santiago]] e dos Faros }} == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == ===Outros artigos=== + [[Camiño de Fisterra-Muxía]] ===Ligazóns externas === {{commonscat|Way of the Lighthouses}} * [http://www.caminodosfaros.com/ O Camiño dos Faros] páxina oficial * [https://www.publico.pt/2019/03/16/fugas/reportagem/galiza-mochila-oceano-1864940 Galiza: uma mochila, o oceano e pouco mais] {{pt}} * [https://siviaggia.it/cammini/camino-dos-faros-spagna/234672/ Camino dos Faros, lo spettacolare cammino tra i fari di Spagna] {{it}} * [https://juanlaplata.com/home/camino-dos-faros/ Diario de un caminante: Camiño dos Faros] {{es}} * [https://www.guiarepsol.com/es/viajar/vamos-de-excursion/ruta-por-o-camino-dos-faros-costa-da-morte-coruna/ O CAMIÑO DOS FAROS (COSTA DA MORTE, A CORUÑA) La ruta más salvaje por la Costa da Morte] {{es}} * [https://www.caminodosfaros.com/wp-content/uploads/2020/12/200619-Trek-Magazine.pdf Le Chemin des Phares] {{fr}} * [https://www.forbes.com/sites/jeaninebarone/2019/06/16/why-hiking-spains-lighthouse-way-trail-is-a-must-do/?sh=7c4b5f8516fd Why Hiking Spain's Lighthouse Way Trail Is A Must Do] {{en}} *[https://www.eldebate.com/espana/galicia/la-coruna/20240803/asi-camino-faros-senda-recorre-200-kilometros-costa-gallega_217334.html?fbclid=IwY2xjawEe3SRleHRuA2FlbQIxMQABHfczjnMfXbjS4WlJMoaYnk2wn5FRkgftPyoGvwNadySh97lXcje4Rpsjew_aem_uS0-6Cr3IUPdg4entiBb3g#image1 Así es el Camino de los Faros, la senda que recorre 200 kilómetros de la costa gallega]. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Camiño dos Faros| ]] 5fmkcxum2ouxfvqpg93t638ch2iyqfg 7105257 7105216 2025-06-24T08:18:00Z Alfonso Márquez 1987 /* 2ª etapa: Niñóns-Ponteceso */ arranxiño de edicción 7105257 wikitext text/x-wiki :''Non confundir con [[Camiño do Faro]], editorial coruñesa''. {{infobox | title = Camiño dos Faros <br><small>''Camino de los Faros'' {{es}}<br> ''The Lighthouse Way'' {{en}}<br> ''Caminho dos Farois'' {{pt}}</small> | data1 ={{nowrap|[[Ficheiro:Faro de Illa Sisarga - panoramio.jpg |alt=Faro das illa Sisarga|180px]] [[Ficheiro:Faro de Punta Nariga - WLE Spain 2015.jpg|180px]]}} | data2 = {{nowrap|[[Ficheiro:Faro Roncudo.jpg|180px]] [[Ficheiro:Faro de Laxe 01.jpg|180px]] }} | data3 = {{nowrap|[[Ficheiro:Cabo Vilán. Camariñas. Galiza.jpg|200px]] [[Ficheiro:Faro de Muxía.jpg|100px ]]}} | data4 = {{nowrap|[[Ficheiro:Faro de Cabo Touriñán.jpg|180px]] [[Ficheiro:Fisterra.JPG|180px]]}} | data5 = '''De esquerda a dereita empezando por arriba'''<br /> [[Faro das illas Sisargas]], [[Faro de Punta Nariga]], [[Faro de Punta Roncudo]], [[Faro de Punta Laxe|Faro de Laxe]], [[Faro de cabo Vilán]], [[Faro de Muxía]], [[Faro de cabo Touriñán]] e [[faro de Fisterra]]. }} O '''Camiño dos Faros''' é unha [[ruta]] de [[sendeirismo]] do [[noroeste]] [[Galicia|galego]] —na [[provincia da Coruña|provincia da Coruña—]] que une [[Malpica de Bergantiños]] (lugar de saída) con [[Fisterra]] (lugar de chegada) ao longo de 200 [[quilómetro|km]] en dirección suroeste<ref>Segundo o sentido de marcha que propoñen os autores da ruta.</ref> pola beira do [[mar]]. A presenza de [[Faro (construción)|faros]] ao longo do percorrido é o que lle dá nome, pero tamén decorre por outros lugares de interese da [[Costa da Morte]]: [[praia]]s, [[bosque]]s, [[duna]]s, [[cantil|acantilados]], [[río]]s ou regos, [[molle|peiraos pesqueiros]], [[estuario]]s, [[Manancial|fontes de auga]], espazos de valor arquitectónico etc. Esta ruta adoita dividirse en oito etapas dunhas 9 horas de camiñada a ritmo de paseo, cunha media de 26 km por etapa, a máis curta das cales é a de [[Laxe, Laxe|Laxe]] a [[Arou, Camelle, Camariñas|Arou]] (Camariñas), de 18 km, e a máis longa a que vai desde Camariñas ata Muxía, de 32,6 km. No seu camiño desde [[Malpica de Bergantiños|Malpica]] ata [[Fisterra]] pasa polos concellos de [[Ponteceso]], [[Cabana de Bergantiños]], [[Laxe]], [[Vimianzo]], [[Camariñas]], [[Muxía]] e [[Cee]]. O nome da ruta, ''Camiño dos Faros'', fai referencia aos numerosos faros construídos na [[Costa (xeografía)|costa]] durante os dous últimos [[século]]s para facer segura a navegación nesa zona, coñecida como [[Costa da Morte]], un nome acuñado pola prensa británica na década de 1890 despois dunha serie de naufraxios mortais. Pequenas cruces ao longo da costa, probablemente en lembranza aos [[percebe]]iros afogados, son un recordatorio do perigoso que é este tramo, tanto para os pescadores locais como para os navegantes en rutas máis longas. [[Ficheiro:A Ferida escultura en Muxía 01.jpg|miniatura|150px|[[A Ferida]] en Muxía]] Ademais dos faros, outros recordatorios das diferentes [[traxedia]]s ocorridas nesta zona inclúen o [[Cemiterio dos Ingleses]], que contén os restos de mariñeiros ingleses naufragados a finais do século XIX, ou tamén os restos ocasionais de barcos e carga que deron lugar a nomes de praias, rochas, [[baixío]]s etc. O monumento máis dramático é [[A Ferida]], unha escultura (unha enorme laxa de rocha), situada en Muxía fronte ao océano Atlántico, nun outeiro ao carón do [[santuario da Virxe da Barca]], relacionada co afundimento do petroleiro MV [[Prestige]] en [[2002]].<ref>{{Cita publicación periódica|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/carballo/2007/08/01/ferida-recuerda-huella-marea-negra-muxia/0003_6026942.htm |título=A Ferida recuerda la huella de la marea negra en Muxía |lingua=es |autor=Laura Matabuena |data= 1 de xullo do 2007 |xornal=La Voz de Galicia |data-acceso=21 de maio do 2021}}</ref> == Historia == O [[7 de decembro]] de [[2012]] un grupo de catro sendeiristas galegos, [[Amizade|amigos]] desde a infancia, xunto con dous [[can]]s decidiron saír andar pola beira do mar desde Malpica ata Fisterra aproveitando os camiños que abriran ao seu paso pescadores e percebeiros: unha viaxe de 200&nbsp;km<ref>[https://www.google.es/maps/dir/43.3237791,-8.8082344/42.8821367,-9.2718163/@42.8732743,-9.3573385,21478m/data=!3m1!1e3!4m2!4m1!3e0?hl=es&authuser=0 Por estrada esta ruta é de 71,8 km]</ref> bordeando a costa do noroeste de Galicia que tardaron varias semanas en completar. Querían crear unha ruta que se mantivese o máis preto posible do mar, e deseñala foi a súa forma de convidar outras persoas a gozar dela.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/wp-content/uploads/2019/03/Folleto-2019-ESP-low-1.pdf |título=O camiño dos faros: 200 km de senderismo al borde del mar |lingua=es |formato=PDF |data-acceso= 21 de maio do 2021}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/os-trasnos-da-costa-da-morte/ |título= OS TRASNOS DA COSTA DA MORTE |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=20 de maio do 2021}}</ref> Particularmente impresionante foi o apoio que tivo o Camiño dos Faros entre as comunidades locais. Non só limparon e sinalizaron o carreiro, senón que axudaron a desenvolver un programa de actividades que atraeu a esta costa sendeiristas, ciclistas e corredores de toda Galicia.{{Cómpre referencia}} === Homologación === Houbo numerosos intentos por parte da Asociación Camiño dos Faros para homologar esta ruta como camiño de gran percorrido (GR). Porén, aínda non se chegou a un acordo coas diferentes administracións, de modo que ese proceso de homologación aínda non se rematou.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/wp-content/uploads/2020/06/Cami%C3%B1o-dos-Faros-Proceso-de-homologaci%C3%B3n-2.pdf |título= Proceso de homologación: O Camiño dos Faros |formato=PDF |lingua=es |data-acceso= 11 de xuño do 2021}}</ref> == Etapas == [[Ficheiro:PortoMalpica1.jpg|miniatura|esquerda|150px|Porto de Malpica, punto de partida do Camiño dos Faros]] En principio, o Camiño dos Faros divídese en oito etapas, aínda que cabe a posibilidade de organizalo segundo o ritmo ou as esixencias de cadaquén. Seis das etapas (cada etapa corresponde a un día de camiñada) seguen unha mestura de carreiros que pasan por [[Cantil|cantís]] e [[praia]]s, mentres que as outras dúas diríxense cara ao interior, circunvalando as [[ría]]s de [[Ría de Corme e Laxe|Corme e Laxe]] e de [[Ría de Camariñas|Camariñas]], ao longo do que son dous tramos de costa moi quebrada. A maioría das etapas comezan e terminan en pequenas aldeas pesqueiras con moitas opcións de aloxamento. === 1ª etapa: Malpica-Niñóns === {{Véxase tamén|Faro das illas Sisargas|Faro de Punta Nariga}} [[Ficheiro:Santo Hadrian coas sisargas.JPG|miniatura|150px|Vista da capela do Santo Adrián coas illas Sisargas a esquerda da foto]] Esta 1ª etapa comeza no porto de [[Malpica, Malpica de Bergantiños, Malpica de Bergantiños|Malpica]] e acaba na [[praia de Niñóns]], xa no concello de [[Ponteceso]], despois de percorrer 21,3&nbsp;km, case todos dentro do concello de Malpica.<ref name=1ªetapa>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/etapa-1-malpica-ninons/ |título= ETAPA 1: MALPICA-NIÑÓNS (21,3 KM) |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=20 de maio do 2021}}</ref> Despois de deixar atrás o porto de Malpica crúzase a [[Malpica de Bergantiños, Malpica de Bergantiños|vila malpicá]] rumbo ao noroeste ata chegar á rúa da Praia. Desde aquí xa se albisca o [[océano Atlántico]] e o primeiro dos grandes [[Faro das illas Sisargas|faros]], que non toca a ruta pois está situado nas [[illas Sisargas]], que acompañan o camiñante, ao lonxe, na meirande parte desta etapa. A rúa da Praia vai bordeando ao seu paso a [[praia de Area Maior, Malpica de Bergantiños|praia de Area Maior]],<ref>{{Cita web|url=https://www.turismo.gal/recurso/-/detalle/11447/area-maior?langId=es_ES&tp=3&ctre=15| título=Area maior |autor=turismo.gal |data-acceso=20 de maio do 2021}}</ref> ata chegar á rúa Canido, que bordea a [[praia de Canido Malpica de Bergantiños|praia de Canido]].<ref>{{Cita web|url=https://www.turismo.gal/buscador-global?langId=gl_ES&q=praia+de+Canido| título=Canido |autor=turismo.gal |data-acceso=20 de maio do 2021}}</ref> Alí cóllese a senda que leva ata a [[praia de Seaia]],<ref>{{Cita web|url=https://guias.masmar.net/index.php/Playas/Coru%C3%B1a-Galicia/Playa-de-Seaia.-Malpica-de-Berganti%C3%B1os| título=Playa de Seaia. Malpica de Bergantiños |autor=guías masmar |data-acceso=20 de maio do 2021}}</ref> que se bordea por un camiño de táboas, deixando entre o camiño e a praia as primeiras [[duna]]s de area do Camiño dos Faros. Desde aquí a senda segue bordeando o monte ata o [[cabo de Santo Adrián]], tramo no que se atopa a fonte de Santo Adrián, cuxa auga segundo as crenzas populares cura as [[espulla|verrugas]]. Xa no [[Cabo (xeografía)|cabo]], atópase a [[ermida de Santo Adrián]] —famosa pola súa romaría—<ref>{{Cita web|url=http://www.concellomalpica.com/turismo/es/fiestas/romeria-de-santo-hadrian/ |título=Romería de San Adrián |autor=concellomalpica.com |data-acceso=26 de maio do 2021}}</ref> e un miradoiro, que nos permite ver o camiño xa feito, o seguinte tramo da etapa e as illas Sisargas. Desde aquí séguese bordeando a costa, deixando atrás o coído de Fontán e a punta do Castro, ata chegar á [[praia de Beo|praia]] de [[Beo, Vilanova de Santiso, Malpica de Bergantiños|Beo]].<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-de-beo/ |título= PRAIA DE BEO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=26 de maio do 2021}}</ref> Logo de superada continúase a ruta, deixando atrás a [[Baía|rada]] do porto da Tella, punta Galiana e o castro de Entretorres (un dos poucos [[castro]]s marítimos da zona que esta totalmente sen estudar), a continuación seguimos cara ao lugar de [[Seiruga, Barizo, Malpica de Bergantiños|Seiruga]], ata chegar á [[praia de Seiruga]]. Para chegar a ela cómpre cruzar o regato do Esteiro, que pode supoñer un problema dependendo do estado da [[marea]] e do caudal de auga que leve: é frecuente ter que remangarse e descalzarse para cruzado, e entre os meses de xaneiro e marzo pode ser preciso tomar a ruta altenativa que sae desde Beo porque o seu caudal imposibilita cruzalo. Xa na praia de Seiruga, esta crúzase por unha pasarela de [[madeira]] que atravesa as dunas e conduce ata o lugar de Seiruga,<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-de-seiruga/ |título= PRAIA DE SEIRUGA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=26 de maio do 2021}}</ref> desde onde se continúa bordeando o monte da Insua e pasando pola punta Cherpa e os [[cantil|acantilados]] de Secova do Monte ata chegar á depuradora de Barizo, a pedra das Garzas e a estrada asfaltada que leva ata a [[praia de Barizo]]. Logo de cruzar e subir un pequeno monte de [[eucalipto]]s a ruta continúa ata chegar ao [[porto de Barizo]],<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-de-barizo/ |título= PRAIA DE BARIZO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=26 de maio do 2021}}</ref> onde comeza o tramo máis difícil desta etapa: a zona de punta Cabalo, a punta de Ensubelas e o Alto da Barreira, desde o que xa se albisca o [[faro de Punta Nariga]], a costa de [[Niñóns, Ponteceso|Niñóns]] e a do [[O Roncudo, Corme Aldea, Ponteceso|Roncudo]]. A partir de aqui báixase un pequeno tramo ata chegar ao faro,<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/monte-nariga/ |título= MONTE NARIGA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=26 de maio do 2021}}</ref> para seguir polas penas do Rubio, a enseada do Lago,<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/enseada-do-lago/ |título= ENSEADA DO LAGO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=26 de maio do 2021}}</ref> Punta Queimada e chegar á [[praia de Niñóns]] onde remata esta primeira etapa.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/monte-nariga/ |título= MONTE NARIGA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=26 de maio do 2021}}</ref> {{Galería |title=Imaxes da 1ª etapa |width=200 |height=140 |align=center |Ficheiro:Praia Maior Malpica.jpg|Praia de Area Maior |Ficheiro:Vista de Malpica de Bergantiños.JPG|Vista xeral de Malpica de Bergantiños |Ficheiro:Illas Sisargas.jpg|Illas Sisargas |Ficheiro:Porto de Barizo.JPG|Porto de Barizo }} [[Ficheiro:Praia de Niñóns, Ponteceso 05.jpg|miniatura|150px|Praia de Niñóns, punto de chegada da 1ª etapa e de saída da 2ª]] === 2ª etapa: Niñóns-Ponteceso === {{Véxase tamén|Faro de Punta Roncudo}} [[Ficheiro:Cabo Roncudo, Corme.jpg|miniatura|150px|esquerda|[[Cruceiro|Cruz]] no [[O Roncudo, Corme Aldea, Ponteceso|Roncudo]]]] [[Ficheiro:Costa da Morte – Playa de Balarés.jpg|miniatura|150px|Vistas da [[praia de Balarés]] desde o Camiño dos Faros.]] A 2ª etapa comeza na [[praia de Niñóns]] e acaba en [[Ponteceso]], xusto ao pé da casa onde naceu o [[bardo]] e escritor do [[Os Pinos|himno galego]], [[Eduardo Pondal]] ([[1835]]-[[1917]]),<ref>{{Cita libro|título=Eduardo Pondal, o cantor do eido noso|apelidos=Ferreiro Fernández|nome=Manuel|editorial=Edicións Laiovento|ano=2017|ISBN=978-84-8487-347-1|ref=|url=http://laiovento.gal/glr/i862_211.pdf}}</ref> e da ponte que une Ponteceso e [[Cabana de Bergantiños]] sobre o [[río Anllóns]], despois de percorrer 27,1&nbsp;km. Esta etapa transcorre na súa totalidade polo concello de [[Ponteceso]].<ref name=2ªetapa>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/etapa-2-ninons-ponteceso/ |título= ETAPA 2: NIÑÓNS-PONTECESO (27,1 KM) |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=20 de maio do 2021}}</ref> Despois de deixar atrás a praia de Niñóns, esta etapa comeza camiñando durante un pequeno treito por un [[bosque]] de [[piñeiro]]s que leva ata a pequena praia do Morro; dende aquí séguese ata a punta do Niño do Corvo, pásase ás beiras das praias do Niño do Corvo e da de santa Mariña, e continúase ata chegar ao [[porto de Santa Mariña]].<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/de-ninons-al-puerto-de-santa-marina/ |título= DE NIÑÓNS AL PORTO DE SANTA MARIÑA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=27 de maio do 2021}}</ref> Ao saír del camíñase os primeiros metros por detrás deste para seguir bordeando a costa pasando polos acantilados da Eiroa e a punta do Pichón ata chegar á altura dun [[cruceiro]] onde se xira á esquerda para dirixirse ao interior, seguindo as frechas verdes que indican o camiño. Un pouco máis adiante, atravesando entre os montes de Mean, á esquerda, e Arbosa, á dereita, pódese ver pegado ás rochas un [[rapa das bestas|curro]] artesanal que se usa para coidar unha manda de [[cabalo]]s salvaxes, que con sorte se poderían ver.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/puerto-de-santa-marina-2/ |título= PORTO DE SANTA MARIÑA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=27 de maio do 2021}}</ref> Hai que continuar ata atopar a estrada asfaltada que leva ao porto de Santa Mariña, que se segue durante uns 200&nbsp;m ata coller a senda que leva á cima do monte Arbosa, o alto do Bravío, desde onde se ve por vez primeira a [[enseada]] da Barda e a [[Praia da Barda|praia do mesmo nome]], aproximadamente a un quilómetro de camiño.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/santa-marina-barda/ |título= DE SANTA MARIÑA A BARDA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=27 de maio do 2021}}</ref> Chegados alí, hai que continuar pola estrada ata o cruzamento, onde se colle á dereita para enfrontar a costa da Tremosa,<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-de-a-barda/ |título= PRAIA DA BARDA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=27 de maio do 2021}}</ref> un tramo bastante duro que se pode evitar seguindo pola estrada que leva dereita á aldea do Roncudo, lugar de arribada deste tramo. A medida que se bordea a costa sen parar de subir chégase á punta Espiñeira, desde onde un tramo bastante sinuoso duns 50&nbsp;m achega o camiño ata a punta do Castro. Desde alí pásase ao lado da enseada da Grixoa xunto á punta de Eiras, que a separa da enseada de Eiras, para chegar despois ata a punta da Percebellosa, onde o camiño se separa da costa para ascender ata a pequena aldea do [[O Roncudo, Corme Aldea, Ponteceso|Roncudo]].<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/costa-da-tremosa/ |título= A COSTA DA TREMOSA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=27 de maio do 2021}}</ref> Nela os camiñantes poden avituallarse da auga da [[Manancial|fonte]] que esta aldea ten sinalada para os seus visitantes. Logo de cruzar a aldea ponse rumbo ao faro do Roncudo pola estrada que se atopa á dereita<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/aldea-de-o-roncudo/ |título= ALDEA DO RONCUDO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=27 de maio do 2021}}</ref> e que unha vez pasada dá paso a un descenso algo complicado ata a Laxe das Pesqueiras, desde onde se continúa deixando atrás a pedra Golfeira e a furna da Fuxisaca, antes de chegar ao [[faro de Punta Roncudo|faro do Roncudo]].<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/bajada-a-faro-roncudo/ |título= BAJADA A FARO RONCUDO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=27 de maio do 2021}}</ref> O nome de Roncudo, que aparece en varios topónimos, procede do ruído rouco que fai o mar cando rompe nos cantís próximos. Desde o faro do Roncudo ata o [[porto de Corme]] camíñase por unha estrada asfaltada duns 3&nbsp;km. Neste tramo vaise pasando xunto ao mar da Eiruxa, o pozo do Aguillón, a praia da Insua, a cala das Gralleiras e a cala de Area das Conchas.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/carretera-del-roncudo/ |título= FARO RONCUDO – CORME |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=31 de maio do 2021}}</ref> Xa no porto bordéase o lugar ata chegar á [[praia da Arnela]] e un pouco máis adiante á [[praia do Osmo]], onde se atopa a furna do Osmo.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-de-osmo/ |título= PRAIA DO OSMO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=31 de maio do 2021}}</ref> Desde aquí bordéase a praia ata chegar a unha estrada asfaltada pola que cómpre camiñar un puco para sortear a praia. Deseguido, cóllese a senda que leva ata a [[praia da Ermida]], desde a que se pode ver a [[illa da Estrela]], e séguese camiñando ata a [[praia Río Covo|praia de Río Covo]],<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/praia-da-ermida/ |título= PRAIA DA ERMIDA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=31 de maio do 2021}}</ref> un pequeno areal ao que se chega por unha camiño bastante costento.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/praia-de-rio-covo/ |título= PRAIA DE RÍO COVO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=31 de maio do 2021}}</ref> Despois da praia séguese por un carreiro estreito que leva ata a punta do Canteiro, desde onde se continúa subindo por unha costa curta pero pina, que leva ata A Parede, no Monte Facha, punto no que comeza unha baixada ata [[praia de Balarés]].<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/monte-da-facha/ |título= MONTE DA FACHA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=31 de maio do 2021}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-de-valares/ |título= PRAIA DE VALARÉS |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=31 de maio do 2021}}</ref> Esta praia abandónase bordeándoa polo camiño de táboas colocadas nas dunas e deseguido cóllese a senda que leva ata a punta de Calbaqueiro, desde a que se ve a furna do Encanto e a [[illa Tiñosa]], ademais de toda a costa de Cabana de Bergantiños. Máis adiante aparecen as dunas rampantes (as máis altas de [[Europa]]) do [[Monte Branco]]<ref>{{Cita web|url=https://perderelrumbo.com/las-dunas-mas-altas-de-europa-galicia/ |título=LAS DUNAS MÁS ALTAS DE EUROPA. GALICIA |data-acceso=31 de maio do 2021}}</ref> xunto a lingua de area que forma a Barra na desembocadura do [[río Anllóns]], e que da forma o esteiro que se forma no río Allóns antes de desaugar na ria de Corme e Laxe. É esta unha zona extremadamente sensible desde o punto de vista ambiental, así que ao pasar por elas débese ter conta de non saír do carreiro marcado para así preservalas.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/monte-branco/ |título= MONTE BRANCO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=31 de maio do 2021}}</ref> Desde este punto pode verse a illa dos Cagallóns (un montículo que adoita quedar illado co abalo das mareas vivas) e un pouco máis adiante, unha caseta para a observación de [[aves]], pois este é un lugar privilexiado para esa actividade. Seguindo o camiño e á dereita cóllese o [[Dique (construción)|malecón]] do Couto, que separa o río da xunqueira para evitar inundacións, que conecta cun pequeno tramo ás beiras do río, o cal nos deixará diante da casa de [[Eduardo Pondal]],<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/casa-natal-eduardo-pondal/ |título= CASA NATAL EDUARDO PONDAL |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=31 de maio do 2021}}</ref> punto final desta 2ª etapa.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/estuario-do-rio-anllons/ |título= ESTUARIO DO RÍO ANLLÓNS |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=31 de maio do 2021}}</ref> {{Galería |title=Imaxes da 2ª etapa |width=200 |height=140 |align=center |Ficheiro:Ponteceso desde Monte Branco, Ponteceso.jpg|Ponteceso desde Monte Branco |Ficheiro:Furna do Osmo.jpg|Furna na praia do Osmo |Ficheiro:Cruces do Roncudo.jpg |Cruces do Roncudo |Ficheiro:Pazo Pondal.jpg|Casa de Pondal }} [[Ficheiro:Ponte sobre o río Anllóns.jpg |miniatura|150px|Ponte sobre o [[río Anllóns]], punto de chegada da 2ª etapa e saía da 3ª]] === 3ª etapa: Ponteceso-Laxe === {{Véxase tamén|Dolmen de Dombate|Castro de Borneiro}} A 3ª etapa comeza na [[ponte]] de [[Ponteceso]] e acaba no [[porto de Laxe]], despois de percorrer 25,3 km, a maior parte deles no concello de [[Cabana de Bergantiños]], onde se atopa o [[Cumio (topografía)|cumio]] desta ruta (312 m sobre o [[Nivel medio do mar|nivel do mar]]), o monte Castelo de Lourido.<ref name=3ªetapa>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/etapa-3-ponteceso-laxe/ |título= ETAPA 3: PONTECESO-LAXE (25,3 KM) |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=20 de maio do 2021}}</ref> [[Ficheiro:Estuario do río Anllóns.jpg|150px|miniatura|Vista da senda marítima do río Anllóns]] A etapa comeza ao pé da ponte sobre o río Anllóns, que separa os concellos de Ponteceso e de Cabana de Bergantiños.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/ponte-de-ponteceso/ |título= PONTE DE PONTECESO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=1 xuño do 2021}}</ref> Camiñaremos pola beiravía esquerda da estrada AC-429 (Ponteceso-Laxe), deixando ao outro lado da estrada unha xunqueira, que debido á marea e á rotura do dique de contención, pode estar cuberta de auga ou baleira. Seguimos ata chegar en fronte da nave de Apligasa, en fronte da cal atoparemos o camiño que nos leva ata o esteiro do Anllóns;<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/saliendo-de-ponteceso/ |título= SALIENDO DE PONTECESO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=1 xuño do 2021}}</ref> unha vez nel colleremos á esquerda a corredoira que avanza ata o monte das Pias, onde pasaremos por un pequeno piñeiral ata chegar ao sitio do Curro, punto en que empeza a senda artificial do Anllóns.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/monte-das-pias/ |título= MONTE DAS PÍAS |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=1 xuño do 2021}}</ref> Camiñamos ao longo dela para deixar atrás a praia da Urixeira (que conta con outro observatorio ornitolóxico) e chegar á praza do Pendón (onde se sitúa o CPI As Revoltas e un pouco máis arriba a casa do concello), que ten ao lado a praia do mesmo nome. Seguimos o noso andar ata chegar á praza do Lodeiro, xa na Telleira, desde a que nos dirixiremos á esquerda ata cruzar un aparcadoiro e a estrada en que daremos comezo á senda do [[Rego dos Muíños]].<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/senda-do-anllons/ |título= SENDA DO ANLLÓNS |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=1 xuño do 2021}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://masrutasymenosrutinas.com/ruta-rego-dos-muinos-castro-de-borneiro/ |título=Ruta Rego dos Muiños y Castro de Borneiro|autor=mas rutas y menos rutinas|data=4 de abril do 2020 |data-acceso=1 de xuño do 2021}}</ref> A senda do Rego dos Muíños vai ascendendo paseniñamente ao longo de 3,5 km segundo se avanza á beira do río, ao tempo que se pode gozar da vista de 24 muíños de auga, a maioría deles nun estado de conservación moi precario. Unha vez no alto, colleremos unha senda á esquerda que nos leva ata a fonte do Roncadoiro, cruzaremos a estrada AC-430 (As Grelas-Baio) e, logo de subir por un camiño de escaleiras, chegaremos ao [[Castro de Borneiro]]<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/rego-dos-muinos/ |título= REGO DOS MUÍÑOS |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=1 xuño do 2021}}</ref> ou da Cibdá, na parroquia de [[Borneiro, Cabana de Bergantiños|Borneiro]]. Desde aquí seguimos a ruta por unha senda que á dereita segundo o sentido da marcha que nos leva outra vez á estrada AC-430<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/castro-a-cibda-de-borneiro/ |título= CASTRO DE BORNEIRO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=1 xuño do 2021}}</ref> que deberemos cruzar para coller unha pista asfaltada que chega ao lugar de [[Vilaseco, Borneiro, Cabana de Bergantiños|Vilaseco]], desde onde se segue por unha senda forestal ata o [[dolmen de Dombate]]:<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/vilaseco/ |título= VILASECO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=1 xuño do 2021}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.dacoruna.gal/files/4714/1578/0703/catalogo-dombate.pdf |título=El dolmen de Dombate: arqueología, restauración, arquitectura |formato=PDF |editor=Deputación da Coruña|data-acceso=1 de xuño do 2021}}</ref> un dos monumentos máis importantes da [[Megalitismo en Galicia#Dolmens|arte megalítica de Galicia]], que está protexido por unha [[Estrutura arquitectónica|estrutura]] [[Cristal|acristalada]] e cuberto cunha [[cúpula]] de [[madeira]].<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/dolmen-de-dombate/ |título= DOLMEN DE DOMBATE |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=1 xuño do 2021}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://masrutasymenosrutinas.com/dolmen-dombate-borneiro-cabana/ |título=Ruta arqueológica y natural por Cabana de Bergantiños (Dombate y Borneiro) |editor=mas rutas y menos rutinas |data-acceso=1 de xuño do 2021}}</ref> A ruta segue pola mesma estrada ata un cruzamento no que se colle á dereita camiño do lugar da [[A Fontefría, Borneiro, Cabana de Bergantiños|Fontefría]]; desde onde tomaremos a estrada da esquerda, en dirección ao [[monte Castelo]],<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/fontefria/ |título= FONTEFRÍA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=1 xuño do 2021}}</ref> punto que supón o [[Cumio (topografía)|cumio]] do Camiño dos Faros, e desde onde podemos contemplar unha panorámica total da [[ría de Corme e Laxe]] e do [[Zona especial de conservación do Río Anllóns|esteiro do Anllóns]].<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/castelo-de-lourido/ |título= MONTE CASTELO DE LOURIDO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=1 xuño do 2021}}</ref> Desde este punto volveremos á estrada que nos trouxo aquí e continuarémola ata chegar á estrada asfaltada, cruzarémola para coller a senda da outra beira que nos leva ata o lugar da [[Arnela, Canduas, Cabana de Bergantiños|Arnela]] (xa na parroquia de [[Canduas, Cabana de Bergantiños|Canduas]]), onde colleremos á dereita para baixar ata o seguinte cruzamento. Nel xiraremos á esquerda para dirixirnos a [[Taboído, Canduas, Cabana de Bergantiños|Taboído]] onde, despois de cruzar a AC-429, seguiremos pola estrada asfaltada uns 700 m ata atoparnos un cruzamento á esquerda que nos levará ata o sendeiro que bordea o monte da Mundiña, deixando á dereita a punta do Padrón, as furnas dos Corvos e da Valouta para chegar á altura da punta da Escanavada. Desde ela, seguiremos pola beira da costa ata chegar á furna dos Bolos e á furna da Mundiña, ao pé da cal bordearemos un antigo faro (hoxe unha casa privada) e preto da cal teremos a illa do Castelo e un pouco máis adiante a [[praia de Rebordelo]],<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/costa-da-mundina/ |título= COSTA DA MUNDIÑA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=2 xuño do 2021}}</ref> separada da de [[Praia de San Pedro|San Pedro]] pola punta da Catuxa.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-de-rebordelo/ |título= PRAIA DE REBORDELO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=2 xuño do 2021}}</ref> Desde a praia de San Pedro, continuando pola senda, chegamos á cala da Cormellana e máis adiante ao portiño de Filgueiras xunto á punta do Cabalo.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-de-san-pedro/ |título= PRAIA DE SAN PEDRO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=2 xuño do 2021}}</ref> Seguimos ata chegar un pouco despois á Rubia, desde a que xa albiscamos [[Laxe]], e a continuación chegamos ao coído dos Muíños de [[Frexufre, Canduas, Cabana de Bergantiños|Frexufre]],<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/punta-do-cabalo/ |título= PUNTA DO CABALO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=2 xuño do 2021}}</ref><ref>{{Cita web |url=http://www.concello-cabana.es/gl/ruta-1 |título=Ruta 1.De Ponteceso de Cabana a Frexufre pola Carballa |autor=Concello de Cabana de Bergantiños |data-acceso=2 xuño do 2021 }}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> nos que desemboca un pequeno regato en forma de [[fervenza]] e onde teremos que bordear dous muíños en mal estado de conservación, para poñer rumbo ao cabo da Area,<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/coido-dos-muinos-frexufre/ |título= COÍDO DOS MUIÑOS DE FREXUFRE |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=2 xuño do 2021}}</ref> onde acaba o concello de Cabana e empeza o de Laxe. Aso poucos metros, entramos xa na [[praia de Laxe]],<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/cabo-da-area/ |título= O CABO DA AREA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=2 xuño do 2021}}</ref> que podemos percorrer pola area da praia ou polo paseo que bordea a praia ata a praza de Laxe, punto onde damos por terminada esta 3ª etapa.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-de-laxe/ |título= PRAIA DE LAXE |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=2 xuño do 2021}}</ref> {{Galería |title=Imaxes da 3ª etapa |width=200 |height=140 |align=center |Ficheiro:Ponteceso de Cabana.JPG|Ponteceso de Cabana |Ficheiro:Castro de borneiro 01.jpg|A Cibdá |Ficheiro:Dombate frontal 2013.jpg |Dolmen de Dombate |Ficheiro:Regos dos muiños.jpg|Vista da senda fluvial do rego dos Muíños |Ficheiro:Río Panoramica de laxe.jpg|Vista de Laxe }} [[Ficheiro:Laxe, Costa da Morte.jpg |miniatura|Porto de [[Laxe]], punto de chegada da 3ª etapa e saída da 4ª]] === 4ª etapa: Laxe-Arou === {{Véxase tamén|Faro de Punta Laxe|Praia de Traba}} A 4ª etapa, a máis curta do Camiño dos Faros, comeza no porto de Laxe e acaba na [[praia de Arou]], despois de percorrer 18&nbsp;km polos concellos de [[Laxe]], [[Vimianzo]] e [[Camariñas]].<ref name=4ªetapa>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/etapa-4-laxe-arou/ |título= ETAPA 4: LAXE-AROU (18 KM) |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=20 de maio do 2021}}</ref> Comezamos saíndo da praia de Laxe ao carón da igrexa de santa María da Atalaia.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/iglesia-de-santa-maria-da-atalaia/ |título= IGREXA DE SANTA MARÍA DA ATALAIA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=3 de xuño do 2021}}</ref> Deixamos á nosa dereita o [[porto de Laxe]],<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/puerto-pesquero-de-laxe/ |título= PORTO DE LAXE |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=3 de xuño do 2021}}</ref> collemos o camiño da Besugueira ata a rúa Agra de Abaixo, á nosa esquerda, e subimos por ela ata que se acaba. Nese punto, colleremos á dereita polo camiño do Cemiterio, que máis adiante abandonaremos pola dereita para bordear o monte de Insua, pasando polo [[Faro de Punta Laxe|faro de Laxe]],<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/faro-de-laxe/ |título= FARO DE LAXE |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=3 de xuño do 2021}}</ref> a pedra dos Namorados e a furna da Espuma,<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/furna-da-espuma/ |título= FURNA DA ESPUMA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=3 de xuño do 2021}}</ref> ao seu carón. Seguindo a senda, un pouco máis adiante pasamos entre a [[praia dos Cristais]]<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/ruta-monte-da-insua/ |título= RUTA MONTE DA INSUA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=3 de xuño do 2021}}</ref> e o [[cemiterio]], que bordearemos para coller o desvío á dereita que nos leva bordeando a enseada Baleeira por un carreiro estreito ata chegar a unha subida que nos deixará no cumio do peñón do Castro,<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/ensenada-da-baleeira/ |título= ENSEADA DA BALEEIRA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=3 de xuño do 2021}}</ref> o punto máis alto desta etapa. Desde el avistaremos a [[praia de Soesto]], á que chegaremos baixando con coidadeo por unha costa empinada, pois as pedras poden estar esvaradías.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/penon-do-castro/ |título= PEÑÓN DO CASTRO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=3 de xuño do 2021}}</ref> Xa na praia, deberemos superar un pequeno regato, e dirixirnos cara ao merendeiro que se atopa tras das dunas que separan o camiño da praia; alí colleremos a pasarela de madeira que nos leva bordeando a praia,<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-de-soesto/ |título= PRAIA DE SOESTO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=6 de xuño do 2021}}</ref> para seguir pola senda que pasa pola punta Catasol, a cala do Castrillón (a partir de aquí seguimos por unha pista de pedrullo), a illa de Ataín, a illa Teixoeira, a praia de Arnado, para chegar poucos [[metro]]s máis adiante ao Espazo Natural Protexido da Lagoa e Dunas de Traba. Está formado pola [[praia de Traba]]<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/de-soesto-a-traba/ |título= DE SOESTO A TRABA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=6 de xuño do 2021}}</ref> (que comeza na punta de Arnado, preto do lugar de [[Boaño, Traba, Laxe|Boaño]], e acaba case 3 km despois na punta de Traba), o cordón dunar e a [[Praia de Traba|lagoa de Traba]], e pertence á Rede Natura 2000, ademais de ser recoñecido como [[Zona de especial protección para as aves|Zona de Especial Protección para as Aves]] (ZEPA) e [[Lugar de Interese Comunitario]] (LIC).<ref>{{Citaweb|url=https://turismolaxe.gal/natureza/espazo-natural-de-traba/|título=Espazo natural de Traba |autor=Turismo Laxe |data-acceso=7 de xuño do 2021 }}</ref> Atravesaremos este espazo pola pasarela de madeira que se atopa por tras das dunas e a carón da lagoa.<ref>{{Citaweb|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-y-laguna-de-traba/|título=PRAIA E LAGOA DE TRABA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=7 de xuño do 2021 |lingua=es}}</ref> Deixamos á esquerda o lugar de [[Mórdomo, Traba, Laxe|Mórdomo]] e continuamos a senda, deixando atrás a punta da cruz da Rosa ata chegar ao rego da Albariza, comezo do pequeno tramo (400 m) que pertence a [[Vimianzo]], formado polos coídos da Señora e de Sabadelle,<ref>{{Citaweb|url=http://www.caminodosfaros.com/de-traba-a-camelle/|título=DE TRABA A CAMELLE |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=7 de xuño do 2021 |lingua=es}}</ref> separados os dous pola punta da Sopena.<ref>{{Cita web|url=https://domaraterra.com/sabadelle_vimianzo.php?idioma=gl |título= Sabadelle, unha fiestra ao mar |autor=Vimianzo: do mar a terra |data-acceso=7 de xuño do 2021 |lingua=gl}}</ref> A partir do coído de Sabadelle entramos xa en [[Camelle, Camariñas|Camelle]], [[Camariñas]]; a través da Campo da Area chegaremos ata o paseo marítimo que bordea a [[praia de Camelle]] e nos leva cara ao porto, que deixaremos á dereita para dirixírmonos ata a casa do alemán de Camelle ([[Manfred Gnädinger]]).<ref>{{Citaweb|url=http://www.caminodosfaros.com/camelle/|título=CAMELLE |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=7 de xuño do 2021 |lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://viajar.elperiodico.com/destinos/camelle-nostalgico-hogar-artista-murio-pena |título= Camelle, el nostálgico hogar del artista que murió de pena |autor=El Periodico |data-acceso=7 de xuño do 2021 |lingua=es}}</ref> Para continuar o camiño debemos retroceder un pouco ata chegar á casa que atoparemos á dereita, ao pé da cal colleremos unha senda que continúa entre [[cerca|valados]] ata chegar ao coído dos Xurelos. Desde alí seguiremos cara a adiante fixándonos na sinalización, xa que algunhas veces tende a afastarse do mar algúns metros. Deixamos á nosa dereita a punta Percebeira, pasamos ao pé da cetaria de Camelle e chegamos ao pequeno porto da Lagoa (Porto de Arou), seguimos cara a adiante bordeando a costa e deixamos a punta do Curro á nosa dereita para chegar a continuación á [[praia de Arou]],<ref>{{Citaweb|url=http://www.caminodosfaros.com/de-camelle-a-arou/|título=DE CAMELLE A AROU |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=8 de xuño do 2021 |lingua=es}}</ref> seguiremos un pouco máis e atoparémonos coas rúas de [[Arou, Camelle, Camariñas|Arou]] fin desta etapa.<ref>{{Citaweb|url=http://www.caminodosfaros.com/arou/|título=AROU |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=8 de xuño do 2021 |lingua=es}}</ref> {{Galería |title=Imaxes da 4ª etapa |width=200 |height=140 |align=center |Ficheiro:Playa de los cristales-Costa da Morte-Galicia-Spain.jpg|[[Praia dos Cristais]] |Ficheiro:Costa da Morte Playa de Traba 04.jpg|[[Praia de Traba]] |Ficheiro:Camelle 30VIII2014 01.jpg |Panoramica de Camelle |Ficheiro:2016. Escultura de Man no porto de Camelle. Camariñas. Galiza.jpg |Escultura de Man en Camelle. |Ficheiro:LaxePraiaSoeste 2014-09.jpg|Praia de Soesto }} [[Ficheiro:Costa_da_Morte_-_Camelle01.jpg|miniatura|150px|Praia de [[Arou, Camelle, Camariñas|Arou]], punto de chegada da 4ª etapa e saída da 5ª]] === 5ª etapa: Arou-Camariñas === {{Véxase tamén|Faro de cabo Vilán|Cemiterio dos Ingleses}} A 5ª etapa comeza na praia de Arou e acaba no [[porto de Camariñas]], despois de percorrer 23,8 km, todos eles no concello de [[Camariñas]].<ref name=5ªetapa>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/etapa-5-arou-camarinas/ |título= ETAPA 5: AROU-CAMARIÑAS (23.8 KM) |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=20 de maio do 2021}}</ref> Comezamos a etapa saíndo da praia de Arou e, un pouco despois de pasar as últimas casas deste lugar, desviámonos á dereita seguindo a senda. Deixaremos atrás a praia Braña de Lazo, o petón da Furaqueira, a Enseada de Xan Ferreiro e, pouco despois, chegaremos ao miradoiro de Punta Lobeiras.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/saliendo-de-arou/ |título= SALIENDO DE AROU |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=8 de xuño do 2021}}</ref> Logo de deixalo atrás, baixaremos pola estrada asfaltada ata a praia Lobeiras, a dereita da cal podemos ver a illa Insua e de fronte a illa Negra.<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-de-lobeiras/ |título= PRAIA DE LOBEIRAS |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=8 de xuño do 2021}}</ref> Desde a praia de Lobeiras colleremos a senda que nos leva ata o [[Porto de Santa Mariña]] deixando atrás durante o camiño rochas como O Pelouro, Os Boliños, Os Portiños, Pedra do Sal…<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/de-arou-a-santa-marina/ |título= DE LOBEIRAS A SANTA MARIÑA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=8 de xuño do 2021}}</ref> Xa no porto, collemos a estrada que nos leva polo medio das casetas e, unha vez superadas as da dereita, seguimos pola senda que se dirixe cara ás dunas do [[monte Branco]].<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/puerto-de-santa-marina/ |título= PORTO DE SANTA MARIÑA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=8 de xuño do 2021}}</ref> Superamos as enseadas do Colludo, a da Posta das Cabras e o cabo Veo (ecuador do Camiño dos Faros),<ref>{{Cita web|url=https://www.galicia360.com/monte-blanco-camarinas-ruta-5-do-camino-dos-faros |título=Monte Blanco Camariñas – Ruta 5 do Camiño dos Faros |autor=galicia360º}}</ref> en fronte do cal podemos ver a illa da Cagada Grande. Neste tramo cómpre seguir a senda de area sen saírmos dela pois atravesaremos un pequeno areal de [[camariña]]s (''Corema album''), [[planta]] en perigo crítico de extinción segundo a [[Unión Internacional para a Conservación da Natureza]]. Seguindo a senda marcada para iso, bordeamos a duna rampante do monte Branco,<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/duna-de-monte-branco/ |título= DUNA DE MONTE BRANCO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=8 de xuño do 2021}}</ref> baixamos cara ao mar e ao pouco tempo chegaremos á [[praia do Trece]], que conta cun cordón dunar que lle dá un vago aire [[Deserto|desértico]], e con restingas de [[rocha]]s que penetran no [[mar]] e dividen a praia en pequenas calas. Pasada a praia, camiñamos polo carreiro que nos leva cara ao [[Cemiterio dos Ingleses]],<ref>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/playa-do-trece/ |título= PRAIA DO TRECE |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=9 de xuño do 2021}}</ref> deixando atrás a punta das Paredes e a enseada de Batel. O [[cemiterio]] está situado no cabo Trece e recibe este nome por acoller os restos dos 172 [[cadáver]]es dos [[Naufraxio|náufragos]] do buque inglés [[HMS Serpent|Serpent]], que bateu contra as [[rocha]]s preto de punta Boi o 10 de novembro de 1890.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/cementerio-de-los-ingleses/ |título= CEMENTERIO DOS INGLESES |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=9 de xuño do 2021}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|url=https://www.elidealgallego.com/texto-diario/mostrar/2338167/aniversario-naufragio-hms-serpent |título=Aniversario del naufragio del “HMS Serpent” |lingua=es |xornal= [[El Ideal Gallego]] |data= 8 de febreiro do 2015|data-acceso=9 de xuño do 2021}}</ref> Logo de bordear punta Boi (desde onde albiscamos por primeira ver o [[faro de cabo Vilán]]), á altura da enseada de Lucín, tomaremos unha pista de grava que nos deixa na praia de Reira, na que daremos coas pedras dos Namorados e maila do Oso (famosa polo seu roubo<ref>{{Cita publicación periódica|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2003/06/12/guardia-civil-localiza-autores-robo-pedra-do-oso/0003_1748130.htm |título=La Guardia Civil localiza a los autores del robo de la Pedra do Oso |lingua=es |xornal= [[La Voz de Galicia]] |data= 12 de xuño do 2003|data-acceso=9 de xuño do 2021}}</ref>). Desde alí colleremos a senda que nos leva ata a punta Forcados, coa illa Calladas enfronte, segue polas praias de Area Longa, Balea e Pedrosa, e sobe un pouco a aba do monte Pedrosa para conectar outra volta coa pista de grava<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/playas-de-reira/ |título= PRAIAS DE REIRA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=9 de xuño do 2021}}</ref> que nos deixa diante do [[faro de cabo Vilán]] (1854 - 1896). Este é o faro eléctrico máis antigo de España e sinaliza un dos tramos máis perigosos da [[Costa da Morte]], pero tamén un dos máis fermosos. Erguido a 125 metros de altitude e unido ao antigo edificio dos fareiros, posúe un potente canón de luz capaz de acadar as 28 [[milla]]s. O enclave foi declarado de Interese Nacional no ano 1933 por ser un lugar rochoso e escarpado, e hoxe en día é [[monumento natural]] e acolle un [[museo]].<ref>{{Cita web |url=https://www.acostadamorte.info/cabo-vilaacuten.html |título= CABO VILÁN |autor=a Costa da Mote |data-acceso=11 de xuño do 2021}}</ref> Continuamos a ruta camiñando cara ao antigo faro para baixar de seguido polo monte cara á [[piscifactoría]], que deixaremos á nosa esquerda camiño do mar ata a punta Esperillo<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/faro-vilan/ |título= FARO VILÁN |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=11 de xuño do 2021}}</ref>. Seguiremos bordeando a piscifactoría coas vistas da [[ría de Camariñas]], pasaremos á beira da illa Betanceira e seguiremos bordeando a zona A Coenda ata chegar ao campo de [[fútbol]]. Alí tomaremos un desvío á dereita que nos ha levar ata a ermida da Virxe do Monte<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/mar-do-vilan/ |título= MAR DO VILÁN |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=11 de xuño do 2021}}</ref>, despois ata a punta Corveiro de Lago e desde aquí ata a [[praia do Lago]],<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/ermita-da-virxe-do-monte/ |título= ERMITA DA VIRXE DO MONTE |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=11 de xuño do 2021}}</ref> que debemos bordear. Deseguido, en dirección sur, iremos ata ao pé do faro da enfilación da Villueira, que xunto co faro da punta do Castelo forman a enfilación de entrada ao porto de Camariñas.<ref>{{Cita web|url=https://farosdegalicia.wordpress.com/2012/01/25/faro-de-punta-villueira-camarinas/ |título=Enfilación de Punta Villueira (Camariñas) |lingua=es|autor= Marta|data=25 de xaneiro do 2012 |data-acceso=11 de xuño do 2021 }}</ref> Desde aquí, e sempre seguindo as marcas verdes da ruta, seguiremos ata chegar á batería do Soberano, máis coñecida como o [[castelo do Soberano]]. Arrodearemos este recinto amurallado<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/castelo-do-soberano/ |título= CASTELO DO SOBERANO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=11 de xuño do 2021}}</ref> deixando á dereita, na punta do Castelo, o outro faro da enfilación xa indicada. Así chegaremos ao miradoiro que se atopa tras do peirao de Camariñas, camiñaremos pola rúa Castelo ata chegar á rúa que bordea o porto e pouco máis adiante pisaremos a praza do Curbeiro, punto final desta etapa.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/puerto-de-camarinas/ |título= PORTO DE CAMARIÑAS |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=11 de xuño do 2021}}</ref> {{Galería |title=Imaxes da 5ª etapa |width=200 |height=140 |align=center |Ficheiro:Praia do Trece, O Cotariño, Camariñas, Galiza.jpg|[[Praia do Trece]] |Ficheiro:CementerioIngleses 2014-09a.jpg |[[Cemiterio dos Ingleses]] |Ficheiro:Pedra dos osos (Cabo Vilán, Camariñas, Camariñas).jpg |Pedra dos osos |Ficheiro:Piscifactoría cabo Vilán.jpg|Piscifactoría de rodaballo en [[cabo Vilán]] |Ficheiro:Faro Castelo do Soberano.jpg|Faro Castelo do Soberano }} [[Ficheiro:Camariñas.jpg|miniatura|150px|Porto de Camariñas, punto de chegada da 5ª etapa e saída da 6ª]] === 6ª etapa: Camariñas-Muxía === {{Véxase tamén|Faro de Punta da Barca|Santuario da Virxe da Barca|Ría de Camariñas}} A 6ª etapa comeza no [[porto de Camariñas]] e acaba na [[praia do Coído]] en [[Muxía]], despois de percorrer 32,6 km, que a converten na etapa máis longa do Camiño dos Faros. Percorre os concellos de [[Camariñas]], [[Vimianzo]] e [[Muxía]]<ref name=6ªetapa>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/etapa-6-camarinas-muxia/ |título= ETAPA 6: CAMARIÑAS-MUXÍA (32.6 KM) |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=20 de maio do 2021}}</ref> e ten dúas partes ben diferenciadas, ambas totalmente planas: a primeira desde Camariñas ata [[A Ponte do Porto, Camariñas|A Ponte do Porto]] e a segunda desde aquí ata Muxía. Comezamos saíndo do porto de Camariñas polo paseo marítimo de madeira e, tras atravesar a Avenida da Coruña (AC-432 Vimianzo-Camariñas) polo paso de peóns, seguimos por esta rúa deixando atrás á outra beira da estrada un cartel de ''Camariñas capital do encaixe. S''eguimos rumbo cara a arriba pola mesma estrada ata á praza Insuela, onde se atopa a casa do concello e unha estatua en honor ás palilleiras. Aquí aproveitaremos o paso de peóns para cruzar para o outro lado da estrada, xusto ao lado da Asociación Palilleiras de Camariñas. Continuaremos pola [[beirarrúa]] ata chegar á rúa que colle á dereita e que nos leva, bordeando as instalación da conserveira Cerdeira, polo paseo marítimo que nos achega á praia Area da Vila. No seu final colleremos, despois de subir un pequeno terraplén, unha senda estreita que nos leva ata a praia de Lingunde desde onde colleremos o carreiro que bordea a enseada da Basa.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/saliendo-de-camarinas/ |título= Saliendo de Camariñas |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=14 de xuño do 2021}}</ref> Seguindo por el atravesaremos un piñeiral ata saír á estrada (se a marea esta baixa este tramo pode facerse a carón da area) un pouco antes da ponte que nos permitirá salvar o rego de Valadares. Seguimos de fronte pola beira da estrada, e despois por un pequeno tramo da estrada antiga, bordeamos a punta máis interior da enseada da Basa e continuamos, pasando a ponte do río do Trasteiro. Entramos entón na parroquia de [[Xaviña, Camariñas|Xaviña]]. Nela, despois de andar uns 600 m. e tras pasar un pequeno grupo de casas, colleremos a senda que nos volverá a achegar ás augas da enseada da Basa, agora pola súa beira leste.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/ensenada-da-basa/ |título= ENSEADA DA BASA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=14 de xuño do 2021}}</ref> Camiñamos pola senda ata a pequena praia de Areíña Branca, desde a que deixaremos á nosa dereita a punta Sandria (considerada a desembocadura do [[Río Grande, ría de Camariñas|río Grande]]) para chegar á praia do Rego dos Coiros. A continuación atoparemos un merendeiro na beira da praia de Ariño, praia que cruzaremos ata o seu extremo, para tomar alí unha pista á esquerda que nos conectará cunha estrada asfaltada e esta coa estrada AC-432. Cruzarémola e tomaremos a rúa que vai paralela á AC-432, despois xiraremos á esquerda e poucos metros máis tarde tomaremos a estrada da dereita, que nos deixa en [[Tasaraño, Xaviña, Camariñas|Tasaraño]], desde onde xiraremos á dereita xa camiño da Ponte do Porto.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/ruta-da-insua/ |título= RUTA DA INSUA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=16 de xuño do 2021}}</ref> Deseguido deixaremos atrás, á nosa esquerda, unha fonte de dous canos e pouco despois chegaremos ao lugar de [[Dor, A Ponte do Porto, Camariñas|Dor]]. A partir de aquí seguiremos a senda, sempre coa AC-432 á nosa dereita, ata entrar nun bosque, logo do cal acadaremos o lugar do [[O Allo, A Ponte do Porto, Camariñas|Allo]] e un pouco despois o CEIP Ponte do Porto.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/adentrandonos-en-el-rural/ |título= ADENTRÁNDONOS EN EL RURAL |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=16 de xuño do 2021}}</ref> Desde aquí, continuamos pola AC-432 ata a ponte medieval que cruza o [[Río Grande, ría de Camariñas|río Grande]]; despois das primeiras casas da outra beira do río, xiramos á dereita (á nosa esquerda, a fonte dos Leóns) para seguir a rúa a carón do río e continuar o camiño de [[Cereixo, Vimianzo|Cereixo]],<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/ponte-do-porto/ |título= A PONTE DO PORTO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=16 de xuño do 2021}}</ref> deixanado á esquerda a praza de San Roque. Pouco máis adiante volvemos entrar no [[Municipio|concello]] de [[Vimianzo]]. O primeiro que nel atoparemos é o porto de Cereixo e, pouco máis adiante, sempre seguindo a beira do río, un [[muíño de mareas]] que hoxe se usa como vivenda. Desde aquí dirixirémonos ata a igrexa de Santiago de Cereixo, cun [[Carballo común|carballo]] centenario á súa beira e as [[Pazo das Torres de Cereixo|Torres de Cereixo]] en fronte, desde onde seguiremos pola estrada que nos leva ata o cemiterio. Tras pasar o cemiterio seguimos polo camiño da dereita que conecta aos poucos metros coa estrada que leva a praia do Lago.<ref>{{cita web |url=http://patrimoniogalego.net/index.php/4430/2011/09/as-torres-de-cereixo/ |título=As Torres de Cereixo |autor= Patrimonio Galego|data-acceso= 17 de xuño do 2021}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/cereixo/ |título= CEREIXO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=17 de xuño do 2021}}</ref> Andaremos por ela só uns poucos metros, e tomaremos a senda que atravesa entre piñeiros e [[fento]]s a Furna do Sapo,<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/furna-do-sapo/|título=FURNA DO SAPO|autor=Camiño dos Faros|data-acceso=21 de xuño do 2021}}</ref> un treito que se cerra no medio dun [[bosque]] de [[ribeira]] e remata nuns prados onde desemboca o rego de Vilariño. Pouco despois, chegamos á praia de Area Grande. Iremos bordeando esta praia case ata o seu remate, onde o camiño torce un pouco á esquerda para de seguido volver á dereita e chegar á praia de Leis,<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/playa-de-area-grande/ |título= PRAIA DE AREA GRANDE |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=22 de xuño do 2021}}</ref> que percorreremos tamén ata preto do final. Alí tocará subir un pequeno desnivel entre [[rocha]]s para entrarmos nun piñeiral que ao pouco nos deixa preto dos acantilados, polos que continuaremos ata chegar aos dous faros que serven de enfilación para os barcos que entran no porto de Muxía co fin de evitaren os baixíos da punta da Barca.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/playa-de-leis/ |título= PRAIA DE LEIS |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=22 de xuño do 2021}}</ref> O faro do Lago (o máis próximo á costa) dá paso á [[praia do Lago]]. Deberemos bordeala por unha senda de madeira ata chegar á estrada que, despois de pasar unha ponte, nos ha permitir vadear o río Lago. Seguiremos por ela ata deixar á nosa esquerda un cámping, e a esa altura seguiremos por unha senda que nos leva ata o lugar de [[Merexo, San Martiño de Ozón, Muxía|Merexo]], pasando antes pola punta Sartaña e polo castro de Merexo.<ref>{{Cita web|url=http://patrimoniogalego.net/index.php/88704/2016/09/castro-de-merexo/ |título= CASTRO / OUTROS XACEMENTOS DA IDADE DO FERRO EN MUXÍA: Castro de Merexo |autor=Patimonio Galego |data-acceso= 22 de xuño do 2021}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/playa-do-lago/ |título= PRAIA DO LAGO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=22 de xuño do 2021}}</ref> Atravesamos Merexo e saímos pola estrada camiño do lugar dos [[Os Muíños, Moraime, Muxía|Muíños]]. Neste tramo coinciden durante quilómetro e medio o Camiño dos Faros e o [[Camiño de Fisterra-Muxía|de Fisterra-Muxía]]<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/merexo/ |título= MEREXO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=22 de xuño do 2021}}</ref> (parte do [[Camiño de Santiago]]). Na aldea de Muíños, e despois de andar un pequeno traxecto, colleremos á dereita o camiño pola beira do [[río Negro, Muxía|río Negro]] ata chegar preto do final da estrada asfaltada, punto onde xiraremos á esquerda baixando un tramo de escaleiras, onde está a fonte da Tella (aquí tamén comeza a ruta Os Muíños do río Negro).<ref>{{Cita web |url=https://concellomuxia.com/item/fonte-da-tella/ |título=FONTE DE A TELLA |autor= Concello de Muxía |data-acceso= 26 de xuño do 2021}}</ref> Desde aquí o tramo continúa por unha senda de táboas á beira duns muíños en perfecto estado de conservación e que se poden visitar, pois están abertos ao público. A senda remata na [[Praia de Area Maior, Muxia|praia de Area Maior]],<ref>{{Cita web|url= https://www.turismo.gal/localizador-de-recursos?langId=gl_ES|título= MUÍÑOS - AREA MAIOR |autor=turismo,gal |data-acceso=28 de xuño do 2021}}</ref><ref>{{Cita web |url=https://www.caminodosfaros.com/os-muinos/ |título=OS MUIÑOS |autor= Camiño dos Faros |data-acceso= 28 de xuño do 2021}}</ref> ao remate da cal teremos que enfrontar un pequeno tramo de subida que nos deixa nunha estrada asfaltada. Cruzámola e collemos á esquerda, e só 5 ou 6 metros máis adiante, seguimos polo camiño da dereita, que pouco despois se converte nunha pronunciada encosta duns 500 metros de longo, que vai morrer a unha estrada. Tomarémola cara á dereita para chegar ao lugar de [[Chorente, Moraime, Muxía|Chorente]]. A partir de aquí a nosa ruta coincidirá durante un bo treito co Camiño de Santiago. Seguiremos ata a [[praia de Espiñeirido, Muxía|praia de Espiñeirido]]<ref>{{Cita web |url=https://www.caminodosfaros.com/chorente/ |título=CHORENTE |autor= Camiño dos Faros |data-acceso= 28 de xuño do 2021}}</ref> e, despois dela e tras un pequeno relevo, chegamos á praia da Cruz, rodeámola e collemos á dereita pola beirarrúa da AC-440 que nos vai achegando ata o [[porto de Muxía]]. Case no remate do porto, xiraremos á esquerda pola rúa Mariña e despois á dereita pola rúa Virxe da Barca ata chegar fronte á igrexa de Santa María de Muxía. Para subir ata ela, teremos que subir por un tramos de escaleiras que queda á nosa esquerda; desde aquí outro tramo máis lévanos ata o campanario, que é unha construción separada. Se continuamos subindo, chegaremos ata o miradoiro do monte Corpiño, desde onde gozaremos dunha vista panorámica da vila. De seguido baixamos dereitos ata o [[santuario da Virxe da Barca]]<ref>{{Cita web |url=https://www.caminodosfaros.com/ruta-por-muxia/ |título=RUTA POR MUXÍA |autor= Camiño dos Faros |data-acceso= 29 de xuño do 2021}}</ref> e desde aquí achegarémonos ata o [[Faro de Punta da Barca|faro]],<ref>{{Cita web |url=https://www.caminodosfaros.com/faro-de-muxia/ |título=FARO DE MUXÍA |autor= Camiño dos Faros |data-acceso= 29 de xuño do 2021}}</ref> a [[pedra de abalar]] e a dos cadrís.<ref>{{Cita web |url=https://www.caminodosfaros.com/santuario-da-virxe-da-barca/ |título=SANTUARIO DA VIRXE DA BARCA |autor= Camiño dos Faros |data-acceso= 29 de xuño do 2021}}</ref> Os últimos pasos lévannos ata o [[monólito]] d[[a Ferida]], erixido para agradecer o traballo dos [[Voluntariado|voluntarios]] que loitaron para limpar o [[chapapote]] que deixou o vertido do petroleiro [[Prestige]] antes do seu afundimento, seguen polo paseo e chegan ata a praia do Coído, punto final desta etapa.<ref>{{Cita web |url=https://www.caminodosfaros.com/paseo-de-la-memoria-el-desastre-del-prestige/ |título=PASEO DE LA MEMORIA: EL DESASTRE DEL PRESTIGE |autor= Camiño dos Faros |data-acceso= 29 de xuño do 2021}}</ref> {{Galería |title=Imaxes da 6ª etapa |width=200 |height=140 |align=center |Ficheiro:Concello de Camariñas.jpg|Casa consistorial de [[Camariñas]] |Ficheiro:Prai Área da Vila.jpg|Praia Area da Vila |Ficheiro:A Ponte do Porto.jpg|Ponte da [[A Ponte do Porto, Camariñas|Ponte do Porto]] |Ficheiro:Muiño de Cereixo, Vimianzo.jpg |[[Muíño do marqués de Cereixo]] |Ficheiro:Santuario da Virxe da Barca.jpg|[[Santuario da Virxe da Barca]] }} === 7ª etapa: Muxía-Nemiña === {{Véxase tamén|Faro de cabo Touriñán}} Esta 7ª etapa comeza na [[praia do Coido|praia do Coído]] de [[Muxía]] e acaba na [[praia]] da parroquia de [[Nemiña, Muxía|Nemiña]] (Muxía) despois de percorrer 25,3 km, que transcorren integramente polo concello de [[Muxía]].<ref name=7ªetapa>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/etapa-7-muxia-nemina/ |título= ETAPA 7: MUXÍA-NEMIÑA (25.3 KM) |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=20 de maio do 2021}}</ref> Comezámola deixando atrás a praia do Coído, camiñando pola beirarrúa esquerda da rúa Dr. Toba, que tamén forma parte do Camiño de Santiago. Pasamos ao lado do campo de fútbol da Arliña e da cala da Arliña ata chegar á altura da [[praia de Lourido, Muxía|praia de Lourido]]<ref>{{Cita web|url=https://concellomuxia.com/item/lourido/ |título=PRAIA DE LOURIDO |autor=concello de Muxía |data-acceso= 29 de xuño do 2021 }}</ref> á que chegaremos tras cruzar a estrada e baixar por un pequeno carreiro.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/amanecer-en-muxia/ |título= Saliendo de Muxía |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=29 de xuño do 2021}}</ref> Deixamos atrás a praia e seguimos bordeando a costa, co [[Parador de turismo|Parador]] [[Parador Costa da Morte|Costa da Morte]],<ref>{{Cita web |url=https://www.parador.es/es/paradores/parador-costa-da-morte?language=de |título=Parador Costa da Morte (Muxía) |autor= Paradores |data-acceso=30 de xuño do 2021}}</ref> construído en 2020,<ref>{{Cita web|url=https://www.guiarepsol.com/es/dormir/en-la-gloria/parador-de-muxia-en-la-costa-da-morte/ |título= INAUGURACIÓN DEL NUEVO PARADOR DE MUXÍA EN LA COSTA DA MORTE (A CORUÑA) El parador del fin del mundo sobre la playa de Lourido|autor= Guía Repsol|data-acceso=30 de xuño do 2021}}</ref> á nosa esquerda, ata chegar ao coído da Agra, desde onde comezaremos o ascenso ao monte Cachelmo,<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/playa-de-lourido/ |título=PRAIA DE LOURIDO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso= 30 de xuño do 2021 }}</ref> unha das subidas máis duras do Camiño dos Faros. No comezo da ascención deixamos á nosa dereita a furna da Buserana, lugar famoso pola [[lenda]]<ref>{{Cita web|url=http://www.cronicasdelaemigracion.com/opinion/author/leyenda-buserana-costa-muxia/20090618163545026276.html |título=Leyenda de ‘La Buserana’, por la costa de Muxía |editor=Crónicas de la Emigración |data=18 de xuño do 2009 |data-acceso=5 de xullo do 2021 |lingua=es}}</ref> e as coplas que lle compuxo o escritor muxián [[Gonzalo López Abente]].<ref>{{Cita publicación periódica|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/carballo/2009/05/26/furna-da-buserana-ouvea/0003_7742546.htm |título=A furna da Buserana ouvea |xornal=[[La Voz de Galicia]] |autor= S. Garrido| data-acceso= 30 de xuño do 2021 |data= 26 de maio do 2009}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/furna-de-buseran/ |título=FURNA DA BUSERANA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso= 30 de xuño do 2021 }}</ref> Desde o cume do monte comezamos a baixada polo medio do bosque ata chegar a unha estrada, co asfalto moi estragado, preto da [[praia de Arnela, Muxía|praia de Arnela]].<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/monte-cachelmo/ |título=MONTE CACHELMO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso= 30 de xuño do 2021 }}</ref> Alí seguiremos no sentido esquerdo ata chegar á estrada [[asfalto|asfaltada]] de novo (DP-5201). Camiñaremos por ela uns 7 ou 8 m á dereita para coller outra vez á dereita un pequeno carreiro entre piñeiros, que nos leva ata outra pista na que volveremos a xirar á dereita para dirixirnos ata o [[Cabo (xeografía)|cabo]] de [[Punta Buitra]]. Desde alí comezamos o descenso a través dos [[cantil|acantilados]] de Cuño ata o coído de Cuño.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/punta-buitra/ |título=PUNTA BUITRA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso= 1 de xullo do 2021 }}</ref> Pasado este temos que coller a esquerda, bordeando o rego de Cuño pola súa marxe dereita, para entrarmos no bosque do Cuño entre unha bóveda de [[amieiro]]s; un pouco máis adiante xiraremos á dereita entre piñeiros e comezaremos a subida ata a cima do monte Pedrouzo (269 m).<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/cuno/ |título=CUÑO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso= 5 de xullo do 2021 }}</ref> Esta subida ten uns 2 km de longo e un 13% de pendente continua, agás nun pequeno tramo a medio ascenso.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/monte-pedrouzo/ |título=MONTE PEDROUZO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso= 5 de xullo do 2021 }}</ref> Desde arriba baixaremos ata a ribeira de Viseu, onde comeza o descenso máis pronunciado do Camiño dos Faros (25% de inclinación durante 600 m) ata chegar á praia de Moreira.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/ribeira-de-viseo/ |título=RIBEIRA DE VISEO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso= 5 de xullo do 2021 }}</ref> Trátase dunha pequena cala formada por area e coios que lle pon fin a este tramo, sen dúbida ningunha o máis duro do Camiño dos Faros.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/playa-de-moreira/ |título=PRAIA DE MOREIRA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso= 6 de xullo do 2021 }}</ref> Pasada a praia de Moreira, e despois de cruzar o rego de Moreira, collemos un camiño en lixeiro ascenso para continuar esta etapa, deixando atrás á nosa esquerda as aldeas de [[Touriñán, Touriñán, Muxía|Touriñán]] e [[Campos, Touriñán, Muxía|Campos]], ata chegar a unha estrada asfaltada. Collerémola á dereita e deixarémola tras unha pequena recta para continuar por unha senda que nos leva bordeando toda a punta do [[cabo Touriñán]],<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/prados-de-tourinan/ |título=PRADOS DE TOURIÑÁN |autor=Camiño dos Faros |data-acceso= 6 de xullo do 2021 }}</ref> cos acantilados da punta Gaivoteira á nosa dereita. Pouco máis adiante chegamos ao [[Faro de cabo Vilán|faro]], desde onde seguiremos bordeando a península por un carreiro estreito, ata a altura da illa do Castelo ou Herbosa, accesible algún día contado do ano<ref>{{Cita publicación periódica |url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/carballo/muxia/2015/03/22/fuertes-mareas-permiten-acceso-isla-herbosa/0003_201503C22C12991.htm |título=Las fuertes mareas permiten el acceso a la isla Herbosa |xornal= La Voz de Galicia |autor= S. G. Rial |data=26 de marzo do 2020 |data-acceso=12 de xullo do 2021}}</ref> e punto máis occidental do Camiño dos Faros e da España peninsular. Desde aquí, seguimos a senda ata chegar ao coído de Touriñán,<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/faro-tourinan/ |título=FARO DE TOURIÑÁN |autor=Camiño dos Faros |data-acceso= 6 de xullo do 2021 }}</ref> pasamos polo miradoiro de Touriñán e pouco despois chegaremos a un pequeno tramo de estrada asfaltada que nos leva ata o lugar de [[Talón, Nemiña, Muxía|Talón]], xa na parroquia de [[Nemiña, Muxía|Nemiña]].<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/de-tourinan-a-nemina/ |título=DE TOURIÑÁN A NEMIÑA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso= 6 de xullo do 2021}}</ref> Seguimos o camiño polo interior ata a praia de Nemiña, fin desta etapa.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/playa-de-nemina-2/ |título=PRAIA DE NEMIÑA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso= 6 de xullo do 2021}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica |url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/carballo/muxia/2015/06/18/ascenso-monte-cachelmo-ultima-luz-europa/0003_201506C18C10991.htm |título=Del ascenso al monte Cachelmo a la última luz de Europa |xornal= La Voz de Galicia |autor= Domingo Sampedro |data=19 de xuño do 2020 |data-acceso=6 de xullo do 2021}}</ref> {{Galería |title=Imaxes da 7ª etapa |width=200 |height=240 |align=center |Ficheiro:Monte Corpiño, Muxía, Muxía.jpg|Vista de Muxía desde o monte Corpiño |Ficheiro:Parador Costa da Morte.jpg|Parador Costa da Morte |Ficheiro:Cabo Touriñán2.JPG|Letreiro no Cabo Touriñán |Ficheiro:Pontella Vella, Lires, Cee.jpg|Ponte Vella sobre o río Castro |Ficheiro:Río Castro, Lires, Cee.jpg|Río Castro na súa desembocadura na ría de Lires || || }} [[Ficheiro:Praia de Nemiña - Muxía - Galiza.jpg|miniatura|150px|[[Praia de Nemiña]], punto de chegada da 7ª etapa e saída da 8ª]] === 8ª etapa: Nemiña-Fisterra === {{Véxase tamén|Faro de Fisterra}} A 8ª e derradeira etapa comeza na [[praia de Nemiña]] ([[Muxía]]) e acaba no [[faro de Fisterra]], despois de percorrer 26,9 km polos concellos de [[Muxía]], [[Cee]] e [[Fisterra]]. <ref name=8ªetapa>{{Cita web|url=http://www.caminodosfaros.com/etapa-8-nemina-cabo-finisterre/ |título= ETAPA 8: NEMIÑA-CABO FINISTERRE (26.9 KM) |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=20 de maio do 2021}}</ref> [[Ficheiro:Fisterra.JPG|miniatura|150px|[[Faro de Fisterra]], punto de chegada da 8ª e última etapa]] Comezamos camiñando pola area da praia de Nemiña se a marea esta baixa, e se non, bordeándoa por un camiño de cascallo, ata chegar á [[ría de Lires]] (desembocadura do [[Río Castro, ría de Lires|río Castro]]). Teremos que rodeala por unha estrada asfaltada, deixándoa á nosa dereita; preto dun km máis adiante xiraremos á dereita para coller a senda que nos leva polo medio do bosque de Vaosilveiro,<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/saliendo-de-nemina/ |título= SALIENDO DE NEMIÑA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=15 de xullo do 2021}}</ref> en paralelo o río Castro ata chegar á [[aldea]] de [[Vaosilveiro, Frixe, Muxía|Vaosilveiro]]. Alí atopamos a ponte que cruza o río e nos permite entrar no concello de [[Cee]], coincidindo outra vez coa ruta xacobea que nos leva ata as primeiras casas de [[Lires, Lires, Cee|Lires]].<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/vaosilveiro/ |título= VAOSILVEIRO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=15 de xullo do 2021}}</ref> Tras cruzar este lugar xiramos á dereita en paralelo á ría,<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/lires/|título=LIRES|autor=Camiño dos Faros|data-acceso=15 de xullo do 2021}}</ref> afastándonos do camiño xacobeo e pasando preto dunha [[piscifactoría]] de [[troita]]s antes de chegar á pequena praia de Lires.<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/ria-de-lires/ |título= RÍA DE LIRES |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=15 de xullo do 2021}}</ref> Despois dela, colleremos a senda que nos leva a carón da costa, deixando atrás a punta da Barra, a Area Pequena e a Area Grande. A partir de aquí empeza unha curta pero dura ascensión ata a altura de Punta Lagoa, onde o camiño xira cara ao interior ata un desvío que debemos tomar á dereita para camiñar ata a punta Mixirica, a partir de onde un carreiro que só permite andar en fila vai bordeando os acantilados da Mexadoira tras dos cales descubrimos a [[praia do Rostro]].<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/acantilados-de-lires/ |título= ACANTILADOS DE CANOSA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=28 de xullo do 2021}}</ref> Esta praia ten case 2 km de lonxitude e deberemos atravesala pola area ata chegar as rochas que se atopan ao seu final,<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/playa-del-rostro/ |título= PRAIA DO ROSTRO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=2 de agosto do 2021}}</ref> Alí colleremos á esquerda durante un pequeno treito ata chegar ao aparcadoiro da praia, onde xiraremos á para ir ata a punta do Rostro, de triste recordo pois aquí encallou o 5 de decembro de 1987 o cargueiro panameño [[Cason]].<ref>{{Cita web|url=https://www.caminodosfaros.com/punta-castelo/ |título= PUNTA DO ROSTRO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=2 de agosto do 2021}}</ref> Continuamos bordeando a costa ata a punta do Castelo, na que pasaremos á beira dos restos do [[castro]] de [[Castromiñán]], deixaremos atrás a punta Gavioteira,<ref>{{Cita web|url= https://www.caminodosfaros.com/castro-de-castrominan/ |título= CASTRO DE CASTROMIÑÁN |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=3 de agosto do 2021}}</ref><ref>{{Cita web|url= http://www.manuelgago.org/blog/2010/03/24/castrominan-un-desconecido-tesouro-do-patrimonio-natural-e-historico-de-galicia/ |título= CASTROMIÑÁN: UN DESCOÑECIDO TESOURO DO PATRIMONIO NATURAL E HISTÓRICO DE GALICIA |autor=Manuel Gago |data-acceso=3 de agosto do 2021}}</ref> e seguiremos percorrendo os acantilados da Arnela ata chegar preto da praia da Arnela. Despois xiraremos á esquerda a través do bosque da Arnela<ref>{{Cita web|url= https://www.caminodosfaros.com/playa-de-arnela/ |título= PRAIA DE ARNELA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=3 de agosto do 2021}}</ref> ata chegar á estrada, seguirémola cara á dereita durante un pequeno treito para despois coller á dereita rumbo á punta Robaleira, onde comezan os cantís do cabo da Nave. A partir de aquí comezaremos unha subida progresiva duns 2,5 km que comezamos a 40 m de altura e rematamos a 220 m, ao pé das antenas de cabo da Nave. Desde elas descendemos pola estrada ata atopar un pouco máis adiante un desvío á dereita, que nos levará polos acantilados de Corticeiras e nos permitirá descender unha forte pendente ata a [[praia do Mar de Fora]].<ref>{{Cita web|url= https://www.caminodosfaros.com/cabo-de-la-nave/ |título= CABO DA NAVE |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=28 de agosto do 2021}}</ref> Cruzaremos pola area esta praia de preto de 500 m de longo e no seu remate atoparemos unha pasarela de madeira que nos leva ata un pequeno miradoiro do que sae un camiño empedrado<ref>{{Cita web|url= https://www.caminodosfaros.com/cabo-de-la-nave/ |título= PRAIA DE MAR DE FORA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=26 de setembro do 2021}}</ref> ata o camiño da Insua, onde comeza a subida ao monte do Facho. No seu cumio comezamos o descenso por unha estrada asfaltada que nos acerca ata último faro do camiño, o [[faro de Fisterra]], fin do camiño dos Faros.<ref>{{Cita web|url= https://www.caminodosfaros.com/cabo-de-la-nave/ |título= MONTE DO FACHO |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=26 de setembro do 2021}}</ref><ref>{{Cita web|url= https://www.caminodosfaros.com/cabo-de-la-nave/ |título= FARO FISTERRA |autor=Camiño dos Faros |data-acceso=26 de setembro do 2021}}</ref> {{Galería |title=Imaxes da 8ª etapa |width=200 |height=240 |align=center |Ficheiro:Castromiñán.jpg|Castromiñán |Ficheiro:Praia do Rostro - Fisterra - 03.jpg|Praia do Rostro |Ficheiro:Praia do Mar de Afóra 14VII2013 01.jpg|Praia do Mar de Fora |Ficheiro:Fisterra - Illote Centolo - Islote Centolo - 01.jpg |Illa do Centolo |Ficheiro:Cabo de Fisterra - Bota -BT- 01.jpg|[[Escultura]] dunha bota de [[bronce]] no final dos [[Camiño de Santiago|camiños de Santiago]] e dos Faros }} == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == ===Outros artigos=== + [[Camiño de Fisterra-Muxía]] ===Ligazóns externas === {{commonscat|Way of the Lighthouses}} * [http://www.caminodosfaros.com/ O Camiño dos Faros] páxina oficial * [https://www.publico.pt/2019/03/16/fugas/reportagem/galiza-mochila-oceano-1864940 Galiza: uma mochila, o oceano e pouco mais] {{pt}} * [https://siviaggia.it/cammini/camino-dos-faros-spagna/234672/ Camino dos Faros, lo spettacolare cammino tra i fari di Spagna] {{it}} * [https://juanlaplata.com/home/camino-dos-faros/ Diario de un caminante: Camiño dos Faros] {{es}} * [https://www.guiarepsol.com/es/viajar/vamos-de-excursion/ruta-por-o-camino-dos-faros-costa-da-morte-coruna/ O CAMIÑO DOS FAROS (COSTA DA MORTE, A CORUÑA) La ruta más salvaje por la Costa da Morte] {{es}} * [https://www.caminodosfaros.com/wp-content/uploads/2020/12/200619-Trek-Magazine.pdf Le Chemin des Phares] {{fr}} * [https://www.forbes.com/sites/jeaninebarone/2019/06/16/why-hiking-spains-lighthouse-way-trail-is-a-must-do/?sh=7c4b5f8516fd Why Hiking Spain's Lighthouse Way Trail Is A Must Do] {{en}} *[https://www.eldebate.com/espana/galicia/la-coruna/20240803/asi-camino-faros-senda-recorre-200-kilometros-costa-gallega_217334.html?fbclid=IwY2xjawEe3SRleHRuA2FlbQIxMQABHfczjnMfXbjS4WlJMoaYnk2wn5FRkgftPyoGvwNadySh97lXcje4Rpsjew_aem_uS0-6Cr3IUPdg4entiBb3g#image1 Así es el Camino de los Faros, la senda que recorre 200 kilómetros de la costa gallega]. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Camiño dos Faros| ]] hn6xbkt8jkqjkaqjvpzv8j85vzewdgg 0 526166 7105059 6963737 2025-06-23T22:47:00Z O Breixo 127505 7105059 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Janez Vajkard Valvasor - Bitka med Teodozijem in Evgenijem.jpg |descrición_imaxe = Gravado representando a Batallo do río Frigidus, realizado por Johann Weikhard von Valvasor (1689) |resultado = Vitoria das tropas de [[Teodosio I]] |casus = A usurpación de Euxenio do [[Imperio romano de Occidente]] |combatentes1 = [[Imperio Romano de Occidente]] |combatentes2 = [[Imperio Bizantino|Imperio Romano de Oriente]] |comandante1 = [[Euxenio]]<br />[[Arbogasto]] |comandante2 = [[Teodosio I]]<br />[[Estilicón]]<br />[[Timasio]]<br />[[Alarico I|Alarico]]<br />[[Gainas]]<br />[[Bacurio]] |baixas1 = descoñecidas, pero moi elevadas |baixas2 = descoñecidas<br>10 000 [[visigodos]]{{Sfnp|Ferrill|1989|p=74}} |soldados1=35 000 - 50 000|soldados2=20 000 - 30 000 romanos<br />20 000 [[visigodos]]{{Sfnp|Norwich|1990|p=115}}{{Sfnp|Baynes|1911|247}}}} A '''batalla do río Frigidus''', tamén chamada '''batalla do Frigidus''', produciuse entre o 5 e o [[6 de setembro|6 setembro]] do [[394]] entre o exército do emperador romano [[Teodosio I]] e o exército do usurpador [[Euxenio]] (r.&nbsp;392–394), na fronteira oriental da [[Italia (provincia romana)|provincia de Italia]]. Na batalla, Teodosio derrotou ao exército do usurpador Euxenio e de [[Arbogasto]] e volveu restaura-la unidade do [[Imperio Romano]]. O campo de batalla, no ''[[Claustra Alpium Iuliarum]],'' preto do [[Alpes Xulianos]], os que pasara o exército de Teodosio estaba no val do Vipava, cruzado polo río que os romanon identificaban como o ''Frigidus'' e que se corresponde co actual [[río Vipava]], ou posibelmente no val do [[Río Isonzo|Isonzo]]. [[Timasio]], o ''[[magister militum]]'', comandadou o exército teodosiano coa axuda do ''[[magister utriusque militae]]'' [[Estilicón]]. As forzas de Euxenio estaban ás ordes de Arbogasto, de orixe [[Francos|franca]], e que fora anteriormente ''magister militum'' baixo o cuñado de Teodosio e coemperador maior [[Valentiniano II]] (r. 375-392). Foi Arbogasto quen organizou a aclamación de Euxenio despois da misteriosa morte de Valentiniano. Foi un triunfo completo para as tropas de Teodosio que contaron co reforzo dos [[godos]] dirixidos por [[Alarico I|Alarico]] e [[Gainas]], e coas tropas de Bacurio o Iberio, pois derrotaron os contrarios e capturaron a Euxenio que foi executado mentres Arbogasto suicidouse trala batalla. Os combates puxeron fin á terceira guerra civil do reinado de Teodosio, despois de que os dous loitaran unidos contra [[Magno Máximo]] (r. 383–388). Na historia eclesiástica, a batalla foi recordada como a última en involucrar a un ''augusto'' que era un devoto do [[paganismo]] romano aínda que, de feito, Euxenio non era pagán. A acusación póstuma de paganismo foi lanzada por primeira vez por [[Rufino de Aquileia|Tiranio Rufino]] para mellorar a reputación de Teodosio I, quen foi un vigoroso promotor do [[cristianismo]] [[Primeiro Concilio de Nicea|niceno]] e da igrexa estatal do Imperio romano. As narracións da Igrexa atribuíron a vitoria de Teodosio, no Frigidus, á intervención divina, e Rufino equiparou a súa importancia á [[batalla da Ponte Milvio]] gañada por [[Constantino I o Grande|Constantino o Grande]] sobre [[Maxencio]] no 312. == Contexto == O 15 de maio de 392, o [[Imperio Romano de Occidente|emperador occidental]], Valentiniano II, foi atopado morto na súa residencia en [[Vienne]], na [[Galia]]. O seu ''magister militum'', Arbogasto, informou a Teodosio, o emperador oriental e cuñado de Valentiniano, de que o novo emperador se suicidara. A tensión entre as dúas metades do imperio aumentou aínda máis ese verán. Arbogasto fixo varios intentos por contactar con Teodosio, pero ao parecer ningún chegou máis alá do oído do [[Prefecto do pretorio|prefecto pretoriano]] oriental, [[Flavio Rufino|Rufino]]. As respostas que Arbogasto recibiu de Rufino foron inútiles. O propio Teodosio foi chegando lentamente á crenza de que Valentiniano fora asasinado, en gran parte porque a súa muller Gala estaba convencida de que a morte do seu irmán fora causada con aleivosía. Pola súa banda, Arbogasto tiña poucos amigos na corte oriental, aínda que o seu tío [[Ricomero]] era o comandante xefe da cabalería oriental. Como parecía cada vez máis probable que calquera acción que decidise Teodosio sería hostil cara a Arbogasto, o franco decidiu face-lo primeiro movemento. O 22 de agosto, Arbogasto elevou a Euxenio, o ''magister scrinii'' da corte imperial occidental, ou funcionario superior, ao trono do Imperio de Occidente.<ref>{{Cita web|url=http://www.roman-emperors.org/eugene.htm|páxina-web=roman-emperors.org|título=Flavio Eugenio (392-394)|data-acceso=27 de maio de 2021|apelidos=Roberts|nome=Walter E.|data-publicación=10 de xaneiro de 1998|lingua=en|data-arquivo=16 de outubro de 2010|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20101016044841/http://www.roman-emperors.org/eugene.htm|url-morta=yes}}</ref> Euxenio era un estudoso de [[retórica]] moi respectado e un nativo romano, o que o converteu nun candidato moito máis aceptable para o púrpura que o comandante franco. Aínda que a súa elección foi apoiada por membros importantes do paganismo como o [[Prefecto do pretorio|prefecto pretoriano]] de Italia [[Virio Nicómaco Flaviano|Nicómaco Flaviano]]., outros [[Senado romano|senadores]], especialmente [[Quinto Aurelio Símaco|Símaco]], non se sentiron cómodos con esta acción. Ademais, houbo o problema da morte de Valentiniano, que nunca fora ben resolto. Ademais, Euxenio eliminou a maioría dos altos oficiais civís deixados por Teodosio cando entregou a metade occidental do imperio a Valentiniano, de xeito que Teodosio perdera o control do Imperio romano de Occidente. Cando un grupo de embaixadores occidentais chegou a [[Constantinopla]] para solicitar que Euxenio fose recoñecido como ''augusto'' occidental, Teodosio non se comprometeu, aínda que os recibise con agasallos e promesas vagas. Non está claro se xa decidira unha ofensiva contra Euxenio e Arbogasto neste momento. Ao final, con todo, despois de declarar ao seu fillo [[Flavio Honorio|Honorio]], daquela oito anos, como ''augusto'' occidental en xaneiro do 393, Teodosio decidiu finalmente invadir Occidente. == Preparativos da campaña == [[Ficheiro:Partition_of_the_Roman_Empire_in_395_AD.png|miniatura|O [[Imperio Romano]] contra o 395, despois da diocese de [[Pannonia]] (leste de Italia) ao [[Imperio Romano de Occidente|Imperio Occidental]]. No 394, no tempo da batalla, esta diocese era parte do [[Imperio Bizantino|imperio Oriental]].]]Durante o ano e medio seguinte, Teodosio dirixiu as forzas para a invasión. Os exércitos orientais estaban moi debilitados trala derrota do emperador Valente e a perda de gran parte do exército na batalla de Adrianópole, polo que foron os xenerais Estilicón e Timasio quen se encargaron tanto de restaura-la disciplina nas lexións como de volver a recrealas a través do recrutamento. Ao mesmo tempo, outro dos conselleiros de Teodosio, o [[eunuco]] [[Eutropio (cónsul)|Eutropio]], foi enviado desde Constantinopla para buscar o consello e a sabedoría dun monxe cristián [[Ascetismo|asceta]] denominado [[Xoán de Licópolis|Xoán]] da cidade exipcia de Licópolis (actual [[Asiut]]). Segundo os relatos da reunión ofrecidos por [[Claudiano]] e [[Sozomeno]], o vello monxe profetizou que Teodosio lograría unha custosa pero decisiva vitoria sobre Euxenio e Arbogasto.<ref name=":0">Whitby (1998) p. 282</ref> O exército oriental partiu cara ao oeste desde Constantinopla en maio do 394. As lexións foron reforzadas por numerosos auxiliares bárbaros, incluíndo máis de 20.000 [[Foedus|federados]] [[visigodos]] e forzas adicionais de [[Siria (provincia romana)|Siria]]. O propio Teodosio dirixiu o exército; entre os seus comandantes estaban xunto cos seus propios xenerais Estilicón e Timasio, o xefe visigodo Alarico e un caucásico chamado [[Bacurio, o Iberio]]. O seu avance pola [[Pannonia|Panonia]] ata os [[Alpes Xulianos]] realizouse sen oposición, e Teodosio e os seus oficiais desconfiaban dunha emboscada cando descubriron que os extremos orientais dos pasos de montaña estaban sen defensa. Isto, debeuse á decisión de Arbogasto, quen baseándose nas súas experiencias cando loitou contra o usurpador [[Magno Máximo]] na [[Galia]], pensou que a mellor estratexia era mante-las súas forzas unidas para defender [[Italia (provincia romana)|Italia]] e, por iso, deixou os pasos alpinos sen gardas. As forzas de Arbogasto consistían principalmente nos seus compañeiros [[francos]], [[alamanos]] e galorromanos, ademais dos seus propios auxiliares godos. Grazas á estratexia de Arbogasto de manter unha única forza relativamente cohesionada, o exército teodosiano pasou sen obstáculos polos [[Alpes]] e descendeu cara ao val do [[río Frigidus]] ao leste do porto romano de [[Aquileia]]. Foi nesta rexión estreita e montañosa cando atoparon o campamento do exército occidental dentro do ''[[Claustra Alpium Iuliarum]]'' ([[Alpes Xulianos]]) nos primeiros días de setembro. == A batalla == [[Ficheiro:Regio X.jpg|miniatura|Mapa no que aparece o río Frigidus.]] Descoñécese o lugar exacto onde tivo se produciu a batalla. Aínda que se afirmou que o lugar da batalla debería buscarse no val superior do Isonzo, situouse principalmente nalgún lugar do val de [[Río Vipava|Vipava]]. Mentres que o "Frigidus" normalmente foi considerado como o río Vipava ou o arroio Hubelj e a batalla que se produciu preto de [[Vrhpolje]], investigacións recentes suxiren que realmente tivo lugar a algúns quilómetros de distancia, entre [[Col, Ajdovščina|Col]] e [[Sanabor]] na chamada ''Porta á Italia romana''.<ref>Štekar (2013)</ref> Antes da batalla, Euxenio e Arbogasto colocaron unha estatua de Xúpiter nas proximidades do campo de batalla e aplicaran imaxes de [[Hércules (mitoloxía)|Hércules]] nos pendóns do exército.<ref>White (2010), p. 171</ref> Deste xeito, esperaban repetir as vitorias de Roma en épocas anteriores, cando sempre se contara cos vellos deuses para consegui-la vitoria. O primeiro día de batalla, Teodosio atacou case de inmediato, ser ter realizado pouco ou ningún recoñecemento previo do campo de batalla. Primeiro comprometeu á acción dos seus aliados godos, quizais coa esperanza de diminuí-las súas forzas co desgaste e limita-la súa ameaza potencial para o Imperio. O ataque frontal do exército oriental provocou fortes baixas pero tivo pouco éxito: 10.000 dos auxiliares góticos foron masacrados e, mesmo, o xeneral [[Reino de Iberia|iberio]] Bacurio estaba entre os mortos.<ref>Gibbon (1932), p. 998</ref> Ao remata-lo día, Euxenio celebrou a exitosa defensa levada a cabo polas súas tropas mentres Arbogasto enviaba destacamentos para pecha-los pasos de montaña detrás das forzas de Teodosio. Despois dunha noite sen durmir, Teodosio revitalizouse coa noticia de que os homes que Arbogasto enviara para rodealo no val ían cambiar para o seu bando. Impulsados ​​por este desenvolvemento favorable, os homes de Teodosio atacaron unha vez máis. De súpeto, desatouse unha feroz tempestade —propiciado polo un vento de tipo catabático denominado [[Bora (vento)|Bora]], algo habitual na rexión— que soprou ao longo do val dende o leste. Os fortes ventos botaron nubes de po sobre as tropas occidentais, de tal xeito, que as liñas de Arbogasto romperon e Teodosio obtivo a vitoria decisiva que profetizara o monxe exipcio. Despois, Euxenio foi capturado e levado ante o emperador. As súas súplicas de misericordia foron inútiles e foi decapitado. Arbogasto escapou da derrota e fuxiu ás montañas, pero despois duns días de vagar suicidouse. == Carácter relixioso do conflito == [[Ficheiro:Eugenius AV Solidus 621125.jpg|miniatura|[[Sólido (moeda)|Sólido]] coa efixie de [[Euxenio (usurpador)|Euxenio]]]] Aínda que, a finais da antigüidade, se popularizara unha versión da batalla segundo a cal un vento divino derrotou aos inimigos pagáns de Teodosio, os historiadores actuais, sobre todo Alan Cameron, rexeitan a fiabilidade desta versión dos acontecementos. Cameron afirma que a idea de que Euxenio e Arbogasto eran pagáns ou partidarios dos pagáns se creou para xustificar a campaña de Teodosio contra eles e que outros usurpadores, como Magnencio, foron falsamente tachados de pagáns despois da súa derrota. Opina que, esta idea de que os inimigos de Teodosio eran pagáns, foi creada polo historiador da igrexa [[Rufino de Aquileia|Rufino]], e tan só as fontes dependentes de Rufino mencionan esta idea.<ref>Cameron (2011), pp. 93-107</ref> [[Ficheiro:Theodosius1cng11100822.jpg|miniatura|[[Sólido (moeda)|Sólido]] coa efixie de [[Teodosio I]]]] Ademais, a fonte máis antiga que mencionou o decisivo vento do norte foi [[Ambrosio de Milán]], pero afirma no seu sermón do Salmo 36 que o vento sopraba antes desa batalla e desmoralizou ao inimigo de Teodosio antes de que comezasen os combates. Esta idea foi probablemente recollida polo poeta [[Claudiano]], que, na súa fantasía e afán propagandístico a prol da familia teodosiana, trasladou o vento ao momento decisivo da batalla. Claudiano semella estar facendo unha alusión a [[Silio Itálico]], cuxo relato da [[Batalla de Cannas (216 a.C.)|batalla de Cannas]] mencionaba un vento similar que botaba as lanzas e armas cara a atrás. A partir da poesía de Claudiano, que fora moi popular tanto na metade oriental como occidental do Imperio romano, e do relato doustros cristiáns como [[Sozomeno]], [[Sócrates de Constantinopla]] ou [[Teodoreto de Antioquía]], estendeuse a idea de que o vento boreal, enviado por Deus, decidira a batalla.<ref name=":0" /> Igualmente, a idea encaixaba ben coa outra idea de que a batalla era un enfrontamento entre pagáns e cristiáns e, Teodosio, como emperador cristián, foi axudado por Deus en forma de vento que botaba cara a trás as frechas contra as tropas de Arbogasto.<ref>Cameron (2011), pp. 112–17</ref> == Consecuencias == Fora unha vitoria custosa pero total para Teodosio e unha derrota total para Euxenio. As provincias occidentais sometéronse rapidamente a Teodosio, quen se converteu no derradeiro soberano dun imperio unido e que morreu apenas catro meses despois deixando o imperio en mans dos seus pequenos fillos Honorio e Arcadio. Porén, a batalla tamén acelerou o colapso do exército romano occidental. A menor capacidade das lexións romanas implicou unha dependencia crecente por parte do Imperio dos mercenarios bárbaros empregados como ''foederati'', que a miúdo demostraron ser pouco fiables, ou incluso traidores. O máis significativo, é que a batalla foi vista, a miúdo, como o derradeiro último intento de evita-la cristianización do imperio. Segundo [[Rufino de Aquileia|Rufino]], a batalla está á par en importancia á da [[Batalla da Ponte Milvio|batalla da ponte Milvio]], xa que foi vista non só como unha vitoria nunha [[guerra civil]], senón como unha reivindicación do [[Deus]] cristián e o triunfo do [[cristianismo]].<ref>[[Rufino de Aquileia|Rufino]], ''Historia Ecclesiastica'', 11.30</ref> Finalmente, as familias pagás da elite de Roma renunciaron a calquera resistencia seria fronte o cristianismo.<ref>Harl (2004)</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{Cita libro|título=The Cambridge Medieval History|apelidos=Baynes|nome=Norman H.|editorial=Cambridge University Press|ano=1911|ISBN=|lugar=Cambridge|volume=I|lingua=en|capítulo=The Dynasty of Valentinian and Theodosius the Great|ref=harv|nome-editor=H.M.|apelidos-editor=Gwatkin|apelidos-editor2=Whitney|nome-editor2=J.P.}} *{{Cita libro|título=The Last Pagans of Rome|apelidos=Cameron|nome=Alan|editorial=Oxford University Press|ano=2011|ref=harv|lugar=Nova York|lingua=en|ISBN=9780199747276}} *{{Cita libro|título=La caída del Imperio Romano: las causas militares|apelidos=Ferril|nome=Arthur|editorial=Editorial EDAF|ano=1989|ref=harv|lugar=Madrid|lingua=es}} *{{Cita libro|título=The Decline And Fall Of The Roman Empire|apelidos=Gibbon|nome=Edward|editorial=The Modern Library|ano=1932|lingua=en|lugar=Londres}} *{{Cita libro|título=Rome and the Barbarians|url=https://archive.org/details/romebarbarianspa0000harl|apelidos=Harl|nome=Kenneth W.|editorial=The Teaching Company|ano=2004|ISBN=1-56585-903-0|lingua=en|lugar=Chantilly, Vi}} *{{Cita libro|título=Byzantium: The Early Centuries|apelidos=Norwich|nome=John Julius|editorial=Penguin|ano=1990|ISBN=978-0140114478|ref=harv|lugar=Londres|lingua=en}} *{{Cita publicación periódica|apelidos=Štekar|nome=Andrej|data=2013|título=Poskus lociranja bitke pri Frigidu leta 394 na območju med Sanaborjem in Colom. TENTATIVO DI LOCALIZZAZIONE DELLA BATTAGLIA DEL FRIGIDO DEL 394 - Attempt to locate the place of the battle of Frigidus (394)|revista=Annales: anali za istrske in mediteranske študije|ISSN=1408-5348|volume=23|páxinas=1-14|número=1|outros=(resumo en inglés e italiano)|editorial=University of Primorska|url=https://www.academia.edu/4454477/TENTATIVO_DI_LOCALIZZAZIONE_DELLA_BATTAGLIA_DEL_FRIGIDO_DEL_394_Attempt_to_locate_the_place_of_the_battle_of_Frigidus_394_POSKUS_LOCIRANJA_BITKE_PRI_FRIGIDU_LETA_394_NA_OBMO%C4%8CJU_MED_SANABORJEM_IN_COLOM|lingua=sl}} *{{Cita libro|título=The Emergence of Christianity: Classical Traditions in Contemporary Perspective|url=https://archive.org/details/emergenceofchris0000whit|apelidos=White|nome=Cynthia|editorial=Fortress Press|ano=2010|ISBN=978-0-8006-9747-1|lingua=en}} *{{Cita libro|título=The propaganda of power: the role of panegyric in late antiquity|apelidos=Whitby|nome=Mary|editorial=BRILL|ano=1998|ISBN=978-90-04-10571-3|ref=harv|lugar=Leiden|lingua=en}} {{control de autoridades}} [[Categoría:394]] [[Categoría:Batallas do século IV]] [[Categoría:Imperio Romano de Occidente]] [[Categoría:Historia de Eslovenia]] isd7fcsb41qmopfdtnnc48l0hp6wju3 0 527067 7105060 6964936 2025-06-23T22:47:53Z O Breixo 127505 7105060 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento | imaxe = ConfederaciónMuisca.png | descrición_imaxe = Mapa da [[Confederación muisca]]. Pasca está na fronteira sur cos sutagaos. | resultado = Vitoria do [[zipa]]. Os sutagaos pasaron a estar baixo dominio muisca. | combatentes1 = [[Zipa]]zgo dos [[Pobo muisca|muiscas]] do sur | combatentes2 = [[Pobo sutagao|Sutagaos]] e [[Pobo panche|panches]] | comandante1 = [[Saguamanchica]] | comandante2 = cacique de [[Fusagasugá]] | soldados1 = ~30&nbsp;000<ref name=Piedrahita_p30>De Piedrahita, 1688, p.30</ref> | soldados2 = Descoñecido }} A '''batalla de Pasca''' foi unha batalla entre o territorio sur da [[Confederación muisca]], liderado polo seu [[Gobernantes muiscas|zipa]] [[Saguamanchica]], e a alianza entre os [[Pobo panche|panches]] e os sutagaos, liderados polo [[cacique]] de [[Fusagasugá]]. A batalla tivo lugar {{Circa}} 1470 preto de [[Pasca]], na actual [[Cundinamarca]], [[Colombia]], e o resultado foi unha vitoria para Saguamanchica.<ref name=Piedrahita_p30/> == Contexto == [[Ficheiro:Saguamachica.jpg|esquerda|miniatura|[[Saguamanchica]].]] Antes da [[conquista española das nacións chibchas|conquista española dos muiscas]], as terras altas centrais dos [[Andes]] colombianos (o [[Altiplano Cundiboyacense]]) estaban habitadas por varios [[Pobos indíxenas de Colombia|grupos indíxenas]]. Os máis numerosos eran os [[Pobo muisca|muiscas]], que vivían nos vales centrais da Cordilleira Oriental. O líder dos muiscas do sur naquela época era [[Saguamanchica]], sucesor do seu tío [[Meicuchuca]]. Os veciños dos muiscas no noroeste eran os [[Pobo muzo|muzos]], ao sur deles estaban os inimigos tradicionais dos muiscas, os [[Pobo panche|panches]], e na parte máis meridional da actual Cundinamarca estaban os [[Pobo sutagao|sutagaos]].<ref name=PueblosZipa>[http://pueblosoriginarios.com/biografias/saguanmachica.html Biography Saguamanchica] – Pueblos Originarios {{es}}</ref> == Batalla == [[Ficheiro:IndigenaFusa.JPG|miniatura|esquerda|Guerreiro sutagao en Fusagasugá.]] Pouco despois de tomar o poder arredor do ano 1470, Saguamanchica decidiu conquistar aos sutagaos. Enviou unha forza de avanzada para recoñecer a área e seguiu dende [[Bacatá]] cun exército de arredor de 30&nbsp;000 [[güecha]]s.<ref name=PueblosZipa/> Os sutagaos agocháronse nos outeiros arredor do río Pasca xunto con varios dos seus aliados [[Pobo panche|panches]], mais Saguamanchica forzounos a presentar batalla. Despois dunha loita que durou 12 horas, os muiscas capturaron a Uzatama, un importante "cacique" (líder) dos sutagaos, o que provocou a fuxida dos sutagaos e dos panches.<ref name=Piedrahita_p31>De Piedrahita, 1688, p.31</ref> O cacique de [[Tibacuy]] foi quen negociou a submisión dos sutagaos a Saguamanchica.<ref name=PueblosZipa/><ref name=Piedrahita_p31/> == Consecuencias == Uns vinte anos máis tarde, Saguamanchica volveu loitar noutra gran batalla, desta volta contra o líder dos muiscas do norte, o [[zaque]] [[Michuá]]. Nesta batalla, chamada [[batalla de Chocontá]], morreron os dous líderes muiscas.<ref name=PueblosZipa/><ref name=Piedrahita_p32>De Piedrahita, 1688, p.32</ref> == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{cite book |last=[[Lucas Fernández de Piedrahita|Fernández de Piedrahita]] |first=Lucas |year=1688 |title=Historia general de las conquistas del Nuevo Reino de Granada |url=http://bdh.bne.es/bnesearch/Search.do?numfields=1&field1=autor&field1val=%22Fern%C3%A1ndez+Piedrahita%2c+Lucas%22&field1Op=AND&exact=on&advanced=true&language=esEn |language=es |accessdate=2016-07-08}} {{Pobo muisca}} {{Barra portal|Colombia|Pobos indíxenas de América}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Colombia]] [[Categoría:Pobo muisca]] 9l5y2xf10z45m5ibf6gilgzmny37xa4 0 527077 7105062 6964960 2025-06-23T22:48:26Z O Breixo 127505 7105062 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento | imaxe = Batalla-de-choconta.jpg | descrición_imaxe = Batalla de Chocontá, por [[Lucas Fernández de Piedrahita]] (1676) | resultado = Vitoria do [[zipa]]. | combatentes1 = [[Zipa]]zgo dos [[Pobo muisca|muiscas]] do sur | combatentes2 = [[Zaque|Zacazgo]] dos [[Pobo muisca|muiscas]] do norte | comandante1 = [[Saguamanchica]] † | comandante2 = [[Michuá]] † | soldados1 = ~50&nbsp;000<ref name=PueblosOriginarios>[http://pueblosoriginarios.com/biografias/saguanmachica.html Biografía de Saguamanchica] – Pueblos Originarios {{es}}</ref> | soldados2 = ~60&nbsp;000<ref name=BancodelaRepublica>[http://www.banrepcultural.org/node/32359 Historia dos muiscas] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201028201856/http://www.banrepcultural.org/node/32359 |date=28 de outubro de 2020 }} – Banco da República {{es}}</ref> }} A '''batalla de Chocontá''' foi unha batalla que se produciu no seo do conflito entre os [[Pobo muisca|muiscas]] do norte e do sur da [[confederación muisca]], na [[América precolombiana|precolombiana]] do centro de [[Colombia]]. A batalla produciuse {{circa}} 1490 en [[Chocontá]]. Enfrontáronse un exército de 50&nbsp;000 [[güecha]]s do sur, liderados polo [[zipa]] [[Saguamanchica]], e 60&nbsp;000 [[güecha]]s do norte liderados polo [[zaque]] [[Michuá]], quen tamén contaba co apoio do [[cacique]] de [[Guatavita]]. [[Ficheiro:ConfederaciónMuisca.png|miniatura|dereita|250px|Mapa dos territorios muiscas. Chocontá atópase na fronteira do territorio do ''zipa'' (verde) e a área vermella.]] == Contexto == [[Ficheiro:Saguamachica.jpg|upright=.5|esquerda|miniatura|O zipa [[Saguamanchica]].]] [[Ficheiro:Minchua.jpg|upright=.5|esquerda|miniatura|O zaque [[Michuá]].]] Nas décadas anteriores á chegada e invasión dos [[Conquista española das nacións chibchas|conquistadores españois]] ás terras altas centrais de Colombia, a área estaba gobernada por dous grupos principais: o ''zacazgo'' da rexión muisca do norte e o ''zipazgo'' da rexión muisca do sur. Se ben as dúas faccións estaban unidas nunha confederación, libraban numerosas guerras para dominar o terreo e obter acceso aos recursos da zona, principalmente [[ouro]], [[cobre]] e [[esmeralda]]s.<ref>[http://pueblosoriginarios.com/sur/caribe/muisca/muisca.html Muisca history; natural resources] – Pueblos Originarios {{es}}</ref> Os muiscas do norte habitaban a área que aproximadamente se corresponde co actual [[departamentos de Colombia|departamento]] de [[Boyacá]], mentres que os muiscas dos sur vivían no actual departamento de [[Cundinamarca]]. A capital do ''zaque'' era [[Hunza]], actual Tunja, e a do ''zipa'' era [[Bacatá]], que máis tarde se convertería na capital de Colombia, Bogotá.<ref name=BancodelaRepublica/> == Batalla == O exército sureño de [[güecha]]s de Saguamanchica reuniuse preto de [[Chocontá]] para enfrontar a Michuá. A batalla durou tres horas e foi considerada como especialmente sanguenta. Os líderes dos dous exércitos morreron durante a loita, mais o ''zipazgo'' dos muiscas do sur saíu vitorioso. [[Quemuenchatocha]] converteuse no novo ''zaque'' de Hunza e o ''zipa'' de Bacatá foi sucedido por [[Nemequene]].<ref name=PueblosOriginarios/><ref name=BancodelaRepublica/> A batalla foi un dos primeiros actos de guerra muisca rexistrados polo bispo e cronista [[Lucas Fernández de Piedrahita]].<ref>Adolfo Constenla Umaña, 1996 – [https://books.google.com.co/books?id=DUZ3ksCA8JQC&pg=PA21&lpg=PA21&dq=batalla+de+Chocont%C3%A1+zipa+y+zaque&source=bl&ots=8KVujTTdAy&sig=Xe6dgub0cf8h3SSBhFd1t6w2TQA&hl=es&ei=jLVjTqmgHoqbtwe23MGnCg&sa=X&oi=book_result&ct=result#v=onepage&q=batalla%20de%20Chocont%C3%A1%20zipa%20y%20zaque&f=false Poesía Tradicional Indígena Costarricense (Editorial de la Universidad de Costa Rica)] {{es}}</ref> == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{cite book |last=[[Lucas Fernández de Piedrahita|Fernández de Piedrahita]] |first=Lucas |year=1688 |title=Historia general de las conquistas del Nuevo Reino de Granada |url=http://bdh.bne.es/bnesearch/Search.do?numfields=1&field1=autor&field1val=%22Fern%C3%A1ndez+Piedrahita%2c+Lucas%22&field1Op=AND&exact=on&advanced=true&language=esEn |language=es |accessdate=2016-07-08}} {{Pobo muisca}} {{Barra portal|Colombia|Pobos indíxenas de América}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Colombia]] [[Categoría:Pobo muisca]] hx1jxrm2x2ksf1nscwvqu3i4p3oaa9d 7105063 7105062 2025-06-23T22:48:39Z O Breixo 127505 7105063 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento | imaxe = Batalla-de-choconta.jpg | descrición_imaxe = Batalla de Chocontá, por [[Lucas Fernández de Piedrahita]] (1676) | resultado = Vitoria do [[zipa]]. | combatentes1 = [[Zipa]]zgo dos [[Pobo muisca|muiscas]] do sur | combatentes2 = [[Zaque|Zacazgo]] dos [[Pobo muisca|muiscas]] do norte | comandante1 = [[Saguamanchica]] {{MEC}} | comandante2 = [[Michuá]] {{MEC}} | soldados1 = ~50&nbsp;000<ref name=PueblosOriginarios>[http://pueblosoriginarios.com/biografias/saguanmachica.html Biografía de Saguamanchica] – Pueblos Originarios {{es}}</ref> | soldados2 = ~60&nbsp;000<ref name=BancodelaRepublica>[http://www.banrepcultural.org/node/32359 Historia dos muiscas] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201028201856/http://www.banrepcultural.org/node/32359 |date=28 de outubro de 2020 }} – Banco da República {{es}}</ref> }} A '''batalla de Chocontá''' foi unha batalla que se produciu no seo do conflito entre os [[Pobo muisca|muiscas]] do norte e do sur da [[confederación muisca]], na [[América precolombiana|precolombiana]] do centro de [[Colombia]]. A batalla produciuse {{circa}} 1490 en [[Chocontá]]. Enfrontáronse un exército de 50&nbsp;000 [[güecha]]s do sur, liderados polo [[zipa]] [[Saguamanchica]], e 60&nbsp;000 [[güecha]]s do norte liderados polo [[zaque]] [[Michuá]], quen tamén contaba co apoio do [[cacique]] de [[Guatavita]]. [[Ficheiro:ConfederaciónMuisca.png|miniatura|dereita|250px|Mapa dos territorios muiscas. Chocontá atópase na fronteira do territorio do ''zipa'' (verde) e a área vermella.]] == Contexto == [[Ficheiro:Saguamachica.jpg|upright=.5|esquerda|miniatura|O zipa [[Saguamanchica]].]] [[Ficheiro:Minchua.jpg|upright=.5|esquerda|miniatura|O zaque [[Michuá]].]] Nas décadas anteriores á chegada e invasión dos [[Conquista española das nacións chibchas|conquistadores españois]] ás terras altas centrais de Colombia, a área estaba gobernada por dous grupos principais: o ''zacazgo'' da rexión muisca do norte e o ''zipazgo'' da rexión muisca do sur. Se ben as dúas faccións estaban unidas nunha confederación, libraban numerosas guerras para dominar o terreo e obter acceso aos recursos da zona, principalmente [[ouro]], [[cobre]] e [[esmeralda]]s.<ref>[http://pueblosoriginarios.com/sur/caribe/muisca/muisca.html Muisca history; natural resources] – Pueblos Originarios {{es}}</ref> Os muiscas do norte habitaban a área que aproximadamente se corresponde co actual [[departamentos de Colombia|departamento]] de [[Boyacá]], mentres que os muiscas dos sur vivían no actual departamento de [[Cundinamarca]]. A capital do ''zaque'' era [[Hunza]], actual Tunja, e a do ''zipa'' era [[Bacatá]], que máis tarde se convertería na capital de Colombia, Bogotá.<ref name=BancodelaRepublica/> == Batalla == O exército sureño de [[güecha]]s de Saguamanchica reuniuse preto de [[Chocontá]] para enfrontar a Michuá. A batalla durou tres horas e foi considerada como especialmente sanguenta. Os líderes dos dous exércitos morreron durante a loita, mais o ''zipazgo'' dos muiscas do sur saíu vitorioso. [[Quemuenchatocha]] converteuse no novo ''zaque'' de Hunza e o ''zipa'' de Bacatá foi sucedido por [[Nemequene]].<ref name=PueblosOriginarios/><ref name=BancodelaRepublica/> A batalla foi un dos primeiros actos de guerra muisca rexistrados polo bispo e cronista [[Lucas Fernández de Piedrahita]].<ref>Adolfo Constenla Umaña, 1996 – [https://books.google.com.co/books?id=DUZ3ksCA8JQC&pg=PA21&lpg=PA21&dq=batalla+de+Chocont%C3%A1+zipa+y+zaque&source=bl&ots=8KVujTTdAy&sig=Xe6dgub0cf8h3SSBhFd1t6w2TQA&hl=es&ei=jLVjTqmgHoqbtwe23MGnCg&sa=X&oi=book_result&ct=result#v=onepage&q=batalla%20de%20Chocont%C3%A1%20zipa%20y%20zaque&f=false Poesía Tradicional Indígena Costarricense (Editorial de la Universidad de Costa Rica)] {{es}}</ref> == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{cite book |last=[[Lucas Fernández de Piedrahita|Fernández de Piedrahita]] |first=Lucas |year=1688 |title=Historia general de las conquistas del Nuevo Reino de Granada |url=http://bdh.bne.es/bnesearch/Search.do?numfields=1&field1=autor&field1val=%22Fern%C3%A1ndez+Piedrahita%2c+Lucas%22&field1Op=AND&exact=on&advanced=true&language=esEn |language=es |accessdate=2016-07-08}} {{Pobo muisca}} {{Barra portal|Colombia|Pobos indíxenas de América}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Colombia]] [[Categoría:Pobo muisca]] k0s6l7ncu8k8p6opz48mpo3i3pk13ul 0 527285 7105065 7000293 2025-06-23T22:49:28Z O Breixo 127505 7105065 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe=Destroying Chinese war junks, by E. Duncan (1843).jpg |descrición_imaxe=O vapor da [[Compañía Británica das Indias Orientais]] steamship ''[[Nemesis (1839)|Nemesis]]'' destruíndo xuncos chineses durante a [[Segunda Batalla de Chuenpi]], 7 de xaneiro de 1841 |resultado= Vitoria británica {{UKb}}<br/> * [[Tratado de Nanquín]] |combatentes1=[[Ficheiro:Flag of China (1889–1912).svg|20px]] [[Dinastía Qing|Imperio do Gran Qing]] |combatentes2={{UKb}} [[Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda]]<br/>[[Ficheiro:Flag of the British East India Company (1801).svg|25px]] [[Compañía Británica das Indias Orientais]] |soldados1=[[Ficheiro:Flag of China (1889–1912).svg|20px]] 222&nbsp;212 soldados|soldados2={{UKb}} Máis de 19&nbsp;000 soldados e 37 barcos<ref name="martin">[[Robert Montgomery Martin|Martin, Robert Montgomery]] (1847). ''[https://archive.org/details/chinapoliticalc00martgoog China: Political, Commercial, and Social; In an Official Report to Her Majesty's Government]''. Volume 2. London: James Madden. pp.&nbsp;80–82.</ref> }} A '''Primeira Guerra do Opio''' (en [[chinés tradicional]]: 第一次鴉片戰爭; en [[Simplificación da escritura chinesa|chinés simplificado]]: 第一次鸦片战争; en ''[[pinyin]]'': ''Dìyīcì yāpiàn zhànzhēng''), tamén coñecida como '''Guerra do Opio''' ou '''Guerra Anglo-Chinesa''', foi unha serie de enfrontamentos militares entre o [[Reino Unido]] e a [[dinastía Qing]] da [[China]]. A cuestión inmediata foi a confiscación oficial de stocks de [[opio]] en [[Cantón, China|Cantón]] para deter o comercio prohibido de opio e a ameaza de [[pena de morte]] para futuros delincuentes. O goberno británico insistiu nos principios do [[libre comercio]], o recoñecemento diplomático igualitario entre as nacións e apoiou as demandas dos comerciantes. A [[mariña británica]] derrotou os chineses empregando buques e armas tecnoloxicamente superiores e os británicos impuxeron un tratado que outorgaba territorio a Gran Bretaña e abría o comercio coa China. == Historia == No século XVIII a demanda de artigos de luxo chineses (particularmente [[seda]], [[porcelana]] e [[té]]) creou un desequilibrio comercial entre a China e Gran Bretaña. A prata europea fluíu cara á China a través do sistema de Cantón, que confinaba o comercio exterior entrante na cidade portuaria do sur de Cantón. Para contrarrestar este desequilibrio, a [[Compañía Británica das Indias Orientais]] comezou a cultivar opio en [[Bengala]] e permitiu aos comerciantes británicos privados venderen opio aos contrabandistas chineses para a súa venda ilegal na China. O fluxo de estupefacientes reverteu o superávit comercial chinés, drenou a economía da prata e aumentou o número de adictos ao opio dentro do país, resultados que preocuparon seriamente aos funcionarios chineses. En 1839, o emperador [[Daoguang]], rexeitando as propostas para legalizar e tributar o opio, nomeou o vicerrei [[Lin Zexu]] para que fose a Cantón e frease completamente o comercio de opio.<ref name=":55">Fay (2000) p.&nbsp;73</ref> Lin escribiu unha carta aberta á raíña [[Vitoria do Reino Unido|Vitoria]], que nunca viu, apelando á súa responsabilidade moral de deter o comercio de opio.<ref name="google.com">Fay (2000) p.&nbsp;[https://www.google.com/books/edition/The_Opium_War_1840_1842/EgSs61pjvS8C?hl=en&gbpv=1&bsq=letter%20queen%20victoria 143]</ref> Lin recorreu entón ao uso da forza no enclave dos comerciantes occidentais. Confiscou todas as subministracións e ordenou un bloqueo dos barcos estranxeiros no [[río das Perlas]]. Lin tamén confiscou e destruíu unha cantidade importante de opio europeo.<ref name=":25">{{cita libro|title = Smuggling as Subversion: Colonialism, Indian Merchants, and the Politics of Opium, 1790–1843 |url = https://archive.org/details/smugglingassubve0000faro |last=Farooqui |first=Amar |date=marzo de 2005 |publisher=Lexington Books |isbn = 0-7391-0886-7}}</ref> O goberno británico respondeu enviando unha forza militar á China e no conflito posterior, a Armada Real usou o seu poder naval e de artillaría para inflixir unha serie de derrotas decisivas ao imperio chinés,<ref>Steve Tsang, ''A modern history of Hong Kong'' (2007) p. 3-13"</ref> unha táctica máis tarde denominada [[diplomacia dos canoneiros]]. En 1842, a dinastía Qing viuse obrigada a asinar o [[Tratado de Nanquín]] (o primeiro do que os chineses chamaron despois os [[tratados desiguais]]) que outorgaba unha indemnización e extraterritorialidade aos súbditos británicos na China, abría cinco portos aos comerciantes británicos e cedía a illa de [[Hong Kong]] ao [[Imperio Británico]]. O fracaso do tratado para satisfacer os obxectivos británicos de mellorar as relacións comerciais e diplomáticas levou á [[Segunda Guerra do Opio]] (1856-60). O seguinte malestar social dentro da China foi o fondo da [[rebelión Taiping]], que debilitou aínda máis a dinastía.<ref>Tsang, ''A modern history of Hong Kong'' p.&nbsp;29.</ref> Na China, o ano 1839 considérase o comezo da súa historia moderna.<ref name=":26">''The History of Modern China'' (Beijing, 1976) citado en Janin, Hunt (1999). ''The India–China Opium Trade in the Nineteenth Century''. McFarland. p. 207. {{ISBN|0-7864-0715-8}}.</ref> == Notas == {{Listaref|2}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === * Fay, Peter Ward, ''The Opium War, 1840–1842: Barbarians in the Celestial Empire in the early part of the nineteenth century and the way by which they forced the gates ajar'' (Chapel Hill, North Carolina: [[University of North Carolina Press]], 2000) === Ligazóns externas === * [http://hansard.millbanksystems.com/sittings/1840/ Hansard of the British Parliament 1840s] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170808052848/http://hansard.millbanksystems.com/sittings/1840/ |date=08 de agosto de 2017 }} * [http://ocw.mit.edu/ans7870/21f/21f.027/opium_wars_01/ow1_essay01.html Perdue, Peter C., "The First Opium War: The Anglo-Chinese War of 1839–1842: Opium Trade"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170301154833/https://ocw.mit.edu/ans7870/21f/21f.027/opium_wars_01/ow1_essay01.html |date=01 de marzo de 2017 }} (Cambridge, Massachusetts: Massachusetts Institute of Technology, 2011. MIT Visualizing Cultures). * [https://ocw.mit.edu/ans7870/21f/21f.027/opium_wars_01/ow1_essay_03.pdf Perdue, Peter C., "The First Opium War: The Anglo-Chinese War of 1839–1842: Hostilities"] (Cambridge, Massachusetts: Massachusetts Institute of Technology, 2011. MIT Visualizing Cultures). * [http://afe.easia.columbia.edu/special/china_1750_opium.htm "The Opium War and Foreign Encroachment," Education for Educators (Columbia University)]. Resources for teaching. * [https://www.google.com/culturalinstitute/beta/partner/opium-war-museum The Opium War Museum at Google Cultural Institute] *[https://www.reddit.com/r/AskHistorians/comments/az4j24/why_was_china_too_weak_to_defend_themselves_when/ei69tvr/ Why was China too weak to defend themselves when the Europeans began military campaigns against China in the 1800s?] {{Barra portal|China|Historia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerras do século XIX]] [[Categoría:Guerras nas que participou a China]] [[Categoría:Guerras nas que participou o Reino Unido]] [[Categoría:1839]] [[Categoría:1840]] [[Categoría:1841]] [[Categoría:1842]] cjzjf1jv2b4saq1y2j7tyrhk81d9v3m 0 528107 7104959 6491715 2025-06-23T21:07:44Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104959 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} [[Ficheiro:Thrown_Bowl_by_Bernard_Leach_(YORYM-2004.1.166).JPG|miniatura|Cunca de "bóla botada" por Bernard Leach]] [[Ficheiro:Hand-Built_decorative_tile_by_Bernard_Leach_(YORYM-2004.1.8).JPG|miniatura| Baldosa decorativa feita a man por Bernard Leach]] '''Bernard Howell Leach''', nado o [[5 de xaneiro]] de [[1887]] e finado o [[6 de maio]] de [[1979]], foi un [[olaría|oleiro]] e profesor de arte [[Reino Unido|británico]].<ref>{{Cita web|título=Muriel Rose: A Modern Crafts Legacy|url=https://www.japansociety.org.uk/search?searchsite=Bernard+Leach}}</ref> É considerado o "Pai da cerámica de estudo británica".<ref>{{Cita web|url=http://collection.britishcouncil.org/collection/artists/leach-bernard-1887|accessdate=29 de agosto 2016|título=Copia arquivada|data-arquivo=18 de setembro de 2016|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160918133215/http://collection.britishcouncil.org/collection/artists/leach-bernard-1887|url-morta=yes}}</ref> == Traxectoria == === Anos temperáns (Xapón) === Leach naceu en [[Hong Kong]]. A súa nai Eleanor (nada Sharp) morreu no parto. Pasou os seus primeiros tres anos no [[Xapón]] co seu pai, Andrew Leach, até que en 1890 regresou a Hong Kong. Leach asistiu á Slade School of Fine Art e á London School of Art, onde estudou gravado con Frank Brangwyn. <ref name="JS">{{Cita web|url=http://www.japansociety.org.uk/2677/bernard-leach-life-work/|accessdate=25 setembro 2016|título=Copia arquivada|data-arquivo=13 de marzo de 2018|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180313153454/http://www.japansociety.org.uk/2677/bernard-leach-life-work/|url-morta=yes}}</ref> Lendo libros de [[Lafcadio Hearn]], interesouse polo Xapón, a onde regresou en 1909 coa súa muller Muriel Hoyle coa intención de ensinar a gravar. Satomi Ton, Kojima Kikuo e máis tarde Ryūsei Kishida foron os seus alumnos. [[Ficheiro:Kishida_Leach.jpg|miniatura|Bernard Leach, pintado por Ryūsei Kishida]] En [[Toquio|Tokio]] ofreceu charlas e asistiu a reunións xunto con Mushanokōji Saneatsu, Shiga Naoya, Yanagi Sōetsu e outros membros do " Grupo Shirakaba",<ref group="Sub">Shirakaba ="The Birch" ({{Lang|ja|白樺}}) foi un influente magazine cultural naquela altura.</ref> que intentaban introducir a arte occidental no Xapón despois de 250 anos de reclusión. Ao redor de 1911 asistiu a unha festa de cerámica Raku-yaki que foi a súa primeira introdución á cerámica e, a través da introdución de Ishii Hakutei, comezou a estudar con Urano Shigekichi {{Lang|ja|浦野繁吉}} (1851-1923), que quedou como ''Kenzan 6^o'' (ou Kenzan VI) na tradición do oleiro Ogata Kenzan (1663-1743). O oleiro Tomimoto Kenkichi, ao que xa coñecera con anterioridade, axudou como intérprete en termos técnicos. Dende este momento Leach escribiu artigos para o Shirakaba. En 1913 tamén redactou portadas para Shirakaba e "Fyūzan".<ref group="Sub">A cultural magazine. Fyūzan = French ''fusain'', charcoal pencil.</ref> Atraído polo filósofo e estudoso da arte prusiano, o doutor Alfred Westharp, que daquela vivía en [[Pequín]], Leach mudouse alí en 1915. Tomou o nome {{Lang|zh|李奇聞}}(por "Leach"), pero regresou ao ano seguinte ao Xapón. Foi no ano 1919, cando o mozo Hamada Shōji visitou a Leach por primeira vez. El recibira un forno de Kenzan, construíuno no xardín de Yanagi e chamouno ''Tōmon-gama''. Agora establecido como oleiro, decidiu mudarse a Inglaterra. En 1920, antes de marchar, fixo unha exposición en Osaka, onde coñeceu ao oleiro Kawai Kanjirō . En Tokio organizouse unha exposición de despedida. === De volta en Inglaterra === [[Ficheiro:Bernard_Leach_Pottery_Studio_St.Ives_(3983807863).jpg|miniatura|Un estante no[[:en:Leach_Pottery|Leach Pottery museum and gallery]] , [[:en:St_Ives,_Cornwall|St Ives]], [[:en:Cornwall|Cornwall]]]] Leach regresou a Inglaterra en 1920 por invitación de Frances Horne. Horne estaba a establecer un Gremio de Artesanía dentro da existente colonia de artistas de St Ives en Cornualla. Por recomendación dun amigo da familia, Edgar Skinner, contactou con Leach para suxerirlle que se convertese no oleiro deste grupo. Leach e a súa muller Muriel estiveron acompañados polo mozo Hamada Shoji e, logo de identificar un sitio axeitado xunto ao río Stennack nos arredores de St Ives, os dous estableceron o Leach Pottery en 1920. Construíron un forno de escalada tradicional xaponés ou " Noborigama (登 り 窯) ", o primeiro construído en Occidente.<ref>Leach, Bernard. (1990). Hamada, Potter. Foreword by Warren MacKenzie. Kodansha International 1990 [1975]</ref> O forno foi mal construído e foi reconstruído en 1923 por Matsubayashi Tsurunosuke (1894-1932). En 1934, Leach e Mark Tobey viaxaron xuntos por Francia e Italia, para despois navegar desde Nápoles a Hong Kong e Shanghai, onde separaron a compañía, Leach dirixiuse ao Xapón. Leach uniuse formalmente á [[Fe Bahá'í|fe bahá'í]] en 1940. Unha peregrinación aos santuarios bahá'í en Haifa, [[Israel]], durante 1954 intensificou a súa sensación de que debería facer máis para unir Oriente e Occidente regresando a Oriente ''"para tratar con máis honestidade de facer o meu traballo alí como bahá'í e como artista.'' ''. . "'' <ref>Weinberg, Robert (1999). ''Spinning the Clay into Stars: Bernard Leach and the Baháʼí Faith'', pp. 21, 29.</ref> Leach promoveu a cerámica como unha combinación de artes e filosofías occidentais e orientais. [[Olaría|O seu traballo centrouse na cerámica]] tradicional coreana, xaponesa e chinesa, en combinación con técnicas tradicionais de Inglaterra e Alemaña, como cerámica e esmalte de sal. Vía a cerámica como unha combinación de arte, filosofía, deseño e artesanía, mesmo como un estilo de vida maior. ''A Potter's Book'' (1940) definiu a filosofía e as técnicas artesanais de Leach; pasou por moitas edicións e foi o seu avance para o recoñecemento. === Midlife === [[Ficheiro:Leach_pottery-soup_bowl.JPG|dereita|miniatura| Pota de sopa cuberta de lixiviación]] Leach defendía formas simples e utilitarias. Popularizado na década de 1940 tras a publicación do libro ''A Potter's Book'', o seu estilo tivo influencia duradeira sobre a [[Contracultura|contra-cultura]] e o deseño moderno en Norteamérica durante os anos 1950 e 1960. A cerámica de Leach produciu unha variedade de cerámica feita a man "estándar" para o público en xeral. Moitos oleiros de todo o mundo foron aprendices na cerámica de Leach e difundiron o estilo e as crenzas de Leach. Entre os seus asociados e aprendices británicos figuran Michael Cardew, Katherine Pleydell-Bouverie, David Leach (o seu fillo; os seus netos tamén son ceramistas),<ref>{{Cita web|url=http://www.studiopottery.com/cgi-bin/mp.cgi?item=4|páxina-web=Studio Pottery|título=David Leach e fillos}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> Janet Darnell (con quen Leach casou en 1956) e William Marshall. Outro dos seus alumnos en St Ives foi William Worrall, que se converteu en artesán xefe do gremio de artesanía de Chalice Well en Glastonbury. Entre os seus aprendices americanos figuran Warren MacKenzie (que tamén influíu en moitos oleiros na súa docencia na Universidade de Minnesota), Byron Temple, Clary Illian e Jeff Oestrich. Tivo unha grande influencia no oleiro [[Nova Zelandia|neozelandés]] Len Castle, que viaxou a Londres para pasar un tempo traballando con el a mediados dos anos cincuenta. Outro aprendiz foi un oleiro indio Nirmala Patwardhan que desenvolveu o chamado esmalte Nirmala baseado nunha técnica chinesa do século XI. Moitos dos seus aprendices canadenses compuxeron a escena cerámica da costa oeste canadense durante a década de 1970 en [[Vancouver]]. O oleiro chipriota Valentinos Charalambous adestrouse con Leach en 1950-51.<ref>Marion Whybrow, ''The Leach Legacy: St Ives Pottery and its Influence'' (1996)</ref><ref>[http://cornwallartists.org/cornwall-artists/valentinos-charalambous Cornwall Artists Index]</ref> Leach foi fundamental, xunto con Muriel Rose, na organización da única Conferencia Internacional de Alfareiros e Tecedores en xullo de 1952 no Dartington Hall, onde estivera traballando e ensinando.<ref name="Vacher">{{Cita libro|título=Muriel Rose: A Modern Crafts Legacy|data=2006|url=https://issuu.com/studiohyde/docs/murielrose}}</ref> Incluíu exposicións de cerámica e téxtiles británicos desde 1920, arte popular mexicana e obras de participantes na conferencia, entre elas Shoji Hamada e a alfareira da [[Bauhaus]] con sede nos Estados Unidos Marguerite Wildenhain. Outro contribuínte importante foi o esteticista xaponés Soetsu Yanagi, autor de ''The Unknown Craftsman''. Segundo Brent Johnson, ''"O resultado máis importante da conferencia foi que axudou a organizar o moderno movemento de cerámica de estudo dando voz ás persoas que se converteron nos seus líderes ... deulles a [Leach, Hamada e Yanagi] o estatuto de celebridade ... [mentres ] Marguerite Wildenhain xurdiu de Dartington Hall como a oleira artesanal máis importante de América."''<ref>Johnson, Brent, "A Matter of Tradition" in ''Marguerite Wildenhain and the Bauhaus: An Eyewitness Anthology,'' (Dean and Geraldine Schwarz, eds.), p. __.</ref> === Anos tardíos === Seguiu producindo obras até 1972 e nunca rematou a súa paixón por viaxar. Seguiu escribindo sobre cerámica incluso despois de perder a vista. O [[Victoria and Albert Museum|Museo Victoria e Albert de]] Londres realizou unha importante exposición da súa arte en 1977. A cerámica Leach segue aberta hoxe, acompañada dun museo que exhibe moitas pezas de Leach e os seus alumnos. == Honras == * Fundación do Xapón Premio Cultural, 1974<ref>Japan Foundation: [http://www.jpf.go.jp/e/about/award/index.html Awards]</ref> * Compañeiro de Honra, 1973 (UK)<ref>Bernard Leach archive: [https://archive.today/20120728145839/http://www.archiveshub.ac.uk/news/04070901.html bio notes]</ref> * Encargo do Tesouro Sacro, 1966 (Xapón)<ref>Sims, Barbara R. (1998). [http://bahai-library.com/east-asia/divine.flag/chapter13.html ''Unfurling the Divine Flag in Tokyo'', p. 66.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121007150034/http://bahai-library.com/east-asia/divine.flag/chapter13.html |date=07 de outubro de 2012 }}</ref> * [[Orde do Imperio Británico|Comandante do Encargo do Imperio británico]], 1962<ref>Baháʼí Arts Dialogue: [http://bahai-library.com/bafa/l/leach.htm Biography notes]</ref> == Libro de Edmund de Waal == Edmund de Waal, ceramista británico e profesor na Universidade de Westminster, aprendeu [[olaría]] con Geoffrey Whiting, discípulo de Leach, na King's School de Canterbury.<ref>''Ceramics: Art and Perception'', No. 54, 2003.</ref> Mentres estaba no Xapón, de Waal traballou nunha monografía de Leach, investigando os papeis e revistas de Leach na sala de arquivos do Museo de Artesanía Folclórica Xaponesa.<ref>de Waal, Edmund.''The Hare with Amber Eyes: a hidden inheritance''. Vintage, 2011, p. 3. {{ISBN|978-0-09-953955-1}}.</ref> O libro de De Waal sobre Bernard Leach publicouse en 1998.<ref>de Waal, Edmund. ''Bernard Leach''. Tate Publishing, 1998. {{ISBN|978-1-85437-227-7}}.</ref> Describiuno como "o primeiro estudo" desmitificador "de Leach".<ref>[http://www.wmin.ac.uk/mad/page-766 Bernard Leach] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051206011844/http://www.wmin.ac.uk/mad/page-766 |date=06 de decembro de 2005 }}; University of Westminster</ref> Anotou que Leach non falaba xaponés e ollaba en só unha gama estreita de cerámica xaponesa.<references group="Sub"/>(1) Leach non dominaba a lingua xaponesa, pero o que é máis importante, era un artista culto con moito ollo, traballando no Xapón durante dez anos, moito máis tempo que calquera outro home das 'Art and Crafts' occidentais. (2) Cando Leach chegou ao Xapón en 1909, a olería cotiá xa desaparecera, debido á produción industrial de vaixela. Naquel momento, o seu amigo Yanagi e outros intentaban salvar expresamente este patrimonio, comezando o movemento [[Mingei]] (folclore). Máis tarde na súa vida, pero moito antes de que aparecese o libro de de Waal, Leach pasou dez anos traducindo ao inglés o libro de Yanagi ''The Unknown Craftsman'', xunto con amigos xaponeses.</ref> === Notas === {{Listaref|2}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * Olding, Simon. (2010). ''The Etchings of Bernard Leach,'', [[:en:Crafts_Study_Centre|Crafts Study Centre]] (Centro de Estudo das Artesanías). * Johnson, Brent. (2007). ''"A Matter of Tradition"'' ("Un Asunto de Tradición") * Cooper, Emmanuel. (2003). ''Bernard Leach Traballo & de Vida. Haven nova: [[Yale University Press|Yale Prensa Universitaria]]. &nbsp;[[ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-300-09929-0|0-300-09929-0]] (tea)'' * Johnson, Brent. (2007). ''"Un Asunto de Tradición"'' en ''[https://books.google.com/books?id=LDquGAAACAAJ&dq=Marguerite+Wildenhain+and+the+Bauhaus:+An+Eyewitness+Anthology&client=firefox-a Marguerite Wildenhain and the Bauhaus: An Eyewitness Anthology] (''Marguerite Wildenhain e a Bauhaus: Unha antoloxía) Dean e Geraldine Schwarz, eds.. Decorah, Iowa: South Bear Press. &nbsp;[[ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-0-9761381-2-9|978-0-9761381-2-9]] (tea) * Watson, Oliver. (1997). ''Bernard Leach: Potter and Artist'', Londres: Crafts Council (Consello de Artesanías). * Weinberg, Robert. (1999). ''[https://books.google.com/books?id=ViapAAAACAAJ&dq=Spinning+the+Clay+into+Stars:+Bernard+Leach+and+the+Bah%C3%A1%27%C3%AD+Faith&client=firefox-a Spinning the Clay into Stars: Bernard Leach and the Baháʼí Faith.]'' (Dando voltas á arxila as estrelas: Bernard Leach e a de Baháʼí ). Oxford: George Ronald Publishers. &nbsp;[[ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-0-85398-440-5|978-0-85398-440-5]] (papel) * Ohara Museo de Arte/Asahi Shimbun (1980): ''Unha Exposición da Arte de Bernard Leach''. Catálogo en xaponés. * Sōetsu Yanagi: ''The Unknown Craftsman'' Introdución de Shōji Hamada. Adaptado por Bernard Leach. Kodansha International, 1972. * Leach, Bernard. (1990). Hamada, Potter. Introdución de Warren Mackenzie. Kodansha International 1990 [1975]. * 1940: ''A Potter's Book''. Londres: Faber and Faber. Edición nova, con introducións por Soyetsu Yanagi e Michael Cardew. Londres: Faber and Faber, 1976, &nbsp;&nbsp; * 1985: ''Beyond East and West: Memoirs, Portraits and Essays''. Edición nova, Londres: Faber e Faber (setembro 1985), &nbsp;&nbsp; * 1988: ''Drawings, Verse & Belief'' [http://www.Oneworld-Publications.com Oneworld Publications]; 3.ª edición (1988), &nbsp;&nbsp; === Ligazóns externas === * [http://www.leachpottery.com Olaría Leach] * [http://www.vads.ac.uk/learning/learndex.php?theme_id=CSCU7&theme_record_id=cscu7int&mtri=cscu7int Información sobre B. Leach]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081206010348/http://www.vads.ac.uk/learning/learndex.php?theme_id=CSCU7&theme_record_id=cscu7int&mtri=cscu7int |date=06 de decembro de 2008 }} * [http://www.studiopottery.com/cgi-bin/mp.cgi?item=3 Olaría de estudio] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200523231827/http://www.studiopottery.com/cgi-bin/mp.cgi?item=3 |date=23 de maio de 2020 }} * [https://web.archive.org/web/20110721213313/http://www.vads.ahds.ac.uk/results.php?cmd=advsearch&words=bernard+leach+source+collection&field=description&oper=or&words2=&field2=collection&mode=boolean&CSC=1&submit.x=14&submit.y=14 Leach Colección de fonte] e [https://web.archive.org/web/20110721213344/http://www.vads.ahds.ac.uk/results.php?cmd=advsearch&words=leach+archive&field=subject&oper=or&words2=&field2=collection&mode=boolean&CSC=1&submit.x=10&submit.y=17 Bernard Leach] arquivo no Centro de Estudo das Artesanías e hospedado en liña polo Servizo de Datos de Artes Visual (VADS) * [https://web.archive.org/web/20070928043836/http://www.search.exploringthepotteries.org.uk/engine/theme/default.asp?theme=686 Olaría Leach] en [https://web.archive.org/web/20060519082752/http://www2002.stoke.gov.uk/museums/ Museos de Stoke-on-Trent] * {{Cita web|título=Ceramic Points of View: 'Cup and Saucer', by Bernard Leach|url=http://www.vam.ac.uk/content/articles/c/ceramics-points-of-view-bernard-leachs-cup-and-saucer/|data-acceso=9 de decembro de 2007}} {{control de autoridades}} {{ORDENAR:Leach, Bernard}} [[Categoría:Finados en 1979]] [[Categoría:Nados en 1887]] [[Categoría:Nados en Hong Kong]] [[Categoría:Artesanía]] [[Categoría:Cerámica]] [[Categoría:Wikipedia:Páxinas con traducións non revisadas]] sbn2t37op6mqtkyywzvuv3u24q90v0h 0 529004 7104801 6755720 2025-06-23T19:17:54Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104801 wikitext text/x-wiki {{Biografía|nome=Bauman Lowe Belden|imaxe=|ancho_imaxe=|texto_imaxe=|nacemento=[[1862]]|lugar_nacemento=|morte=[[11 de agosto]] de [[1931]]|lugar_morte=Cranford.<br/>[[Ficheiro:Seal of New York City.svg|borda|20x20px]] [[Nova Jersey]].<br/>{{USA}}.|residencia=|nacionalidade=[[Estados Unidos de América|estadounidense]].|etnia=|cónxuxe=Corinne Crittenden.|relixión=|campo=[[Numismática]] e [[Medalla|medallística]].|alma_máter=|director_tese=|alumnos_tese=|coñecido=|influído=|influíu=|premios=([[1930]]): [[Medalla Huntington]] ([[American Numismatic Society|ANS]]).|sinatura=|notas=}} '''Bauman Lowe Belden''', nado en [[1862]] e finado o [[11 de agosto]] de [[1931]] en [[Cranford, Nova Jersey|Cranford]], [[Nova Jersey]], foi un [[numismático]] [[Estados Unidos de América|estadounidense]]. == Traxectoria == Belden era membro da sociedade [[Patriotismo|patriótica]] ''Sons of the American Revolution''.<ref name=":0">[[iarchive:2012AmericanNumismaticBiographies/page/28/mode/2up|Smith, P. (2012)]].</ref> Foi un recoñecido coleccionista de medallas e a súa colección foi vendida un ano despois da súa morte por Thomas Elder.<ref name=":0" /> Como numismático, Bauman Belden estivo vinculado desde [[1886]] á ''[[American Numismatic Society]]'' (ANS). Nesta entidade ocupou os cargos de [[Bibliotecario, bibliotecaria|bibliotecario]] ([[1891]]-[[1896]]), secretario (1896-[[1903]] e [[1905]]-[[1915]]), director ([[1909]]-[[1915]]), membro do consello executivo ([[1906]]-[[1928]]) e conselleiro honorario (1928-[[1931]]).<ref name=":0" /><ref>Adelson, H. L. (1958). ''[[iarchive:ANS18581958/page/n347/mode/2up|The American Numismatic Society 1858-1958]]''. American Numismatic Society, Nova York. Páxinas 257, 351, 359-363.</ref><ref name=":1">"[http://numismatics.org/authority/beldon Belden, Bauman L. (Bauman Lowe), 1862-1931]". ''American Numismatic Society''.</ref> Á marxe da [[American Numismatic Society|ANS]], Belden foi tamén membro da ''[[American Numismatic Association]]'' (ANA) e do Club Numismático e Nova York.<ref name=":1" /> Tamén pertenceu á [[British Numismatic Society|''British Numismatic Society'']], de [[Londres]].<ref>Pagan, H.; Farthing, C. (2003). "[https://www.britnumsoc.org/publications/Digital%20BNJ/pdfs/2003_BNJ_73_22.pdf Members of the British Numismatic Society 1903-2003]". En ''British Numismatic Journal''. [[British Numismatic Society]], Londres. 73. Páxina 218.</ref> No tocante á súa vida familiar, Belden [[Matrimonio|casou]] con Corinne Crittenden, con quen tivo unha filla.<ref name=":0" /> O 11 de agosto de 1931 faleceu na súa residencia en Cranford, en Nova Jersey.<ref>"[https://www.nytimes.com/1931/08/12/archives/obituary-1-no-title.html Obituary]". En ''[[The New York Times]]''. 12 de agosto de 1931.</ref><ref>Adelson, H. L. (1958). [https://archive.org/details/ANS18581958/page/n407/mode/2up?q=%22Belden+deaded+peacefully%22 Páxina 340. Nota 11].</ref> == Recoñecementos == * ([[1930]]): [[Medalla Huntington]], da ''[[American Numismatic Society]]'', de [[Nova York]].<ref>"[http://numismatics.org/huntingtonwinners/ Recipients of the Huntington Medal Award] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181002214929/http://numismatics.org/huntingtonwinners/ |date=02 de outubro de 2018 }}". ''American Numismatic Society''.</ref><ref>Adelson, H. L. (1958). [https://archive.org/details/ANS18581958/page/n441/mode/2up?q=Belden Páxina 374].</ref> == Publicacións == Estes son os [[Monografía|traballos monográficos]] publicados por Belden en materia medallística e [[numismática]]:<ref>"[https://sites.google.com/site/digitallibrarynumis/03-index/b/belden-bauman-lowe-1862-1931 Belden, Bauman Lowe 1862-1931] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210728124648/https://sites.google.com/site/digitallibrarynumis/03-index/b/belden-bauman-lowe-1862-1931 |date=28 de xullo de 2021 }}". ''Digital Library Numis''.</ref><ref>"[https://worldcat.org/identities/viaf-88776127/ Belden, Bauman L. (Bauman Lowe) 1862-1931]". ''WorldCat Identities''.</ref> * ([[1915]]). ''[https://es.scribd.com/document/310515198/Medals-and-publications-of-the-American-Numismatic-Society-with-an-historical-sketch-by-Bauman-L-Belden Medals and publications of the American Numismatic Society, with an historical sketch]''. [[American Numismatic Society]], Nova York. * (1916). ''United States war medals''. American Numismatic Society, Nova York. * (1915). ''[[iarchive:warmedalsofconfe00beld|War medals of the confederacy]]''. American Numismatic Society, Nova York. * (1927). ''[[iarchive:indianpeacemedal0000baum|Indian Peace Medals issued in the United States]]''. American Numismatic Society, Nova York. * ([[1930]]). ''[https://es.scribd.com/document/297600554/A-mint-in-New-York-by-Bauman-L-Belden A mint in New York]''. American Numismatic Society, Nova York. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * Smith, P. (2012). "[[iarchive:2012AmericanNumismaticBiographies/page/28/mode/2up|Belden, Bauman Lowe]]". En ''American Numismatic Biographies''. Páxina 29. {{Medalla Huntington}} {{control de autoridades}} {{ORDENAR:Belden, Bauman Lowe}} [[Categoría:Nados en 1862]] [[Categoría:Finados en 1931]] [[Categoría:Numismáticos dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Galardoados coa medalla Huntington]] [[Categoría:Personalidades sen imaxes]] d37dt3p5snm1zp3ckb61ic4q1mr77lh 4 529428 7104399 7102897 2025-06-23T12:18:17Z Jembot 33958 Bot: Actualizando ranking 7104399 wikitext text/x-wiki {{/begin|500}} |- | 1 || [[User:Breogan2008|Breogan2008]] || [[Special:Contributions/Breogan2008|{{formatnum:1971}}]] |- | 2 || [[User:Autopistero20502020|Autopistero20502020]] || [[Special:Contributions/Autopistero20502020|{{formatnum:1087}}]] |- | 3 || [[User:O Breixo|O Breixo]] || [[Special:Contributions/O Breixo|{{formatnum:1022}}]] |- | 4 || [[User:Miguelferig|Miguelferig]] || [[Special:Contributions/Miguelferig|{{formatnum:431}}]] |- | 5 || [[User:Estevoaei|Estevoaei]] || [[Special:Contributions/Estevoaei|{{formatnum:251}}]] |- | 6 || [[User:MAGHOI|MAGHOI]] (Admin) || [[Special:Contributions/MAGHOI|{{formatnum:120}}]] |- | 7 || [[User:Galton1892|Galton1892]] || [[Special:Contributions/Galton1892|{{formatnum:118}}]] |- | 8 || [[User:Xanetas|Xanetas]] || [[Special:Contributions/Xanetas|{{formatnum:111}}]] |- | 9 || [[User:Mickie-Mickie|Mickie-Mickie]] || [[Special:Contributions/Mickie-Mickie|{{formatnum:96}}]] |- | 10 || [[User:Vitoriaogando|Vitoriaogando]] || [[Special:Contributions/Vitoriaogando|{{formatnum:92}}]] |- | 11 || [[User:Alfonso Márquez|Alfonso Márquez]] || [[Special:Contributions/Alfonso Márquez|{{formatnum:78}}]] |- | 12 || [[User:Mark Gasoline|Mark Gasoline]] || [[Special:Contributions/Mark Gasoline|{{formatnum:69}}]] |- | 13 || [[User:Xas|Xas]] || [[Special:Contributions/Xas|{{formatnum:59}}]] |- | 14 || [[User:Angeldomcer|Angeldomcer]] || [[Special:Contributions/Angeldomcer|{{formatnum:51}}]] |- | 15 || [[User:Fendetestas|Fendetestas]] || [[Special:Contributions/Fendetestas|{{formatnum:40}}]] |- | 16 || [[User:Chairego apc|Chairego apc]] (Admin) || [[Special:Contributions/Chairego apc|{{formatnum:34}}]] |- | 17 || [[User:Servando2|Servando2]] || [[Special:Contributions/Servando2|{{formatnum:33}}]] |- | 18 || [[User:Moedagalega|Moedagalega]] || [[Special:Contributions/Moedagalega|{{formatnum:32}}]] |- | 19 || [[User:Dodro|Dodro]] || [[Special:Contributions/Dodro|{{formatnum:31}}]] |- | 20 || [[User:HombreDHojalata|HombreDHojalata]] || [[Special:Contributions/HombreDHojalata|{{formatnum:30}}]] |- | 21 || [[User:Vanicorps|Vanicorps]] || [[Special:Contributions/Vanicorps|{{formatnum:28}}]] |- | 22 || [[User:Sobreira|Sobreira]] || [[Special:Contributions/Sobreira|{{formatnum:24}}]] |- | 23 || [[User:Regato das Tres Regueiras|Regato das Tres Regueiras]] || [[Special:Contributions/Regato das Tres Regueiras|{{formatnum:21}}]] |- | 24 || [[User:Gasparoff|Gasparoff]] || [[Special:Contributions/Gasparoff|{{formatnum:14}}]] |- | 25 || [[User:Irimz|Irimz]] || [[Special:Contributions/Irimz|{{formatnum:14}}]] |- | 26 || [[User:Beninho|Beninho]] || [[Special:Contributions/Beninho|{{formatnum:13}}]] |- | 27 || [[User:Makenzis|Makenzis]] || [[Special:Contributions/Makenzis|{{formatnum:12}}]] |- | 28 || [[User:Jglamela|Jglamela]] || [[Special:Contributions/Jglamela|{{formatnum:11}}]] |- | 29 || [[User:Ogalego.gal|Ogalego.gal]] || [[Special:Contributions/Ogalego.gal|{{formatnum:11}}]] |- | 30 || [[User:Antongarcrive|Antongarcrive]] || [[Special:Contributions/Antongarcrive|{{formatnum:10}}]] |- | 31 || [[User:Fis-mulleres|Fis-mulleres]] || [[Special:Contributions/Fis-mulleres|{{formatnum:9}}]] |- | 32 || [[User:Sohoploho|Sohoploho]] || [[Special:Contributions/Sohoploho|{{formatnum:8}}]] |- | 33 || [[User:LauAI|LauAI]] || [[Special:Contributions/LauAI|{{formatnum:7}}]] |- | 34 || [[User:Ziv|Ziv]] || [[Special:Contributions/Ziv|{{formatnum:6}}]] |- | 35 || [[User:Krisko|Krisko]] || [[Special:Contributions/Krisko|{{formatnum:6}}]] |- | 36 || [[User:Nadamusica|Nadamusica]] || [[Special:Contributions/Nadamusica|{{formatnum:6}}]] |- | 37 || [[User:Zumalabe|Zumalabe]] || [[Special:Contributions/Zumalabe|{{formatnum:5}}]] |- | 38 || [[User:Lameiro|Lameiro]] || [[Special:Contributions/Lameiro|{{formatnum:5}}]] |- | 39 || [[User:Piquito|Piquito]] || [[Special:Contributions/Piquito|{{formatnum:5}}]] |- | 40 || [[User:Andresv.63|Andresv.63]] || [[Special:Contributions/Andresv.63|{{formatnum:4}}]] |- | 41 || [[User:Xosema|Xosema]] || [[Special:Contributions/Xosema|{{formatnum:4}}]] |- | 42 || [[User:ArtaiGZ|ArtaiGZ]] || [[Special:Contributions/ArtaiGZ|{{formatnum:4}}]] |- | 43 || [[User:Quinlan83|Quinlan83]] || [[Special:Contributions/Quinlan83|{{formatnum:3}}]] |- | 44 || [[User:!d'O Magriço valho|!d'O Magriço valho]] || [[Special:Contributions/!d'O Magriço valho|{{formatnum:3}}]] |- | 45 || [[User:Xtquique|Xtquique]] || [[Special:Contributions/Xtquique|{{formatnum:3}}]] |- | 46 || [[User:Iria.cestmoi|Iria.cestmoi]] || [[Special:Contributions/Iria.cestmoi|{{formatnum:3}}]] |- | 47 || [[User:MarcosEire|MarcosEire]] || [[Special:Contributions/MarcosEire|{{formatnum:3}}]] |- | 48 || [[User:Д.Ильин|Д.Ильин]] || [[Special:Contributions/Д.Ильин|{{formatnum:3}}]] |- | 49 || [[User:Raimundo Pastor|Raimundo Pastor]] || [[Special:Contributions/Raimundo Pastor|{{formatnum:2}}]] |- | 50 || [[User:SkyRugby|SkyRugby]] || [[Special:Contributions/SkyRugby|{{formatnum:2}}]] |- | 51 || [[User:Amaigadameloquehaiga|Amaigadameloquehaiga]] || [[Special:Contributions/Amaigadameloquehaiga|{{formatnum:2}}]] |- | 52 || [[User:Baralloco|Baralloco]] || [[Special:Contributions/Baralloco|{{formatnum:2}}]] |- | 53 || [[User:ElJesulera|ElJesulera]] || [[Special:Contributions/ElJesulera|{{formatnum:2}}]] |- | 54 || [[User:Artritris|Artritris]] || [[Special:Contributions/Artritris|{{formatnum:2}}]] |- | 55 || [[User:Rojiblancos|Rojiblancos]] || [[Special:Contributions/Rojiblancos|{{formatnum:2}}]] |- | 56 || [[User:Riad Salih|Riad Salih]] || [[Special:Contributions/Riad Salih|{{formatnum:2}}]] |- | 57 || [[User:Οσελότος|Οσελότος]] || [[Special:Contributions/Οσελότος|{{formatnum:2}}]] |- | 58 || [[User:Calmkelp|Calmkelp]] || [[Special:Contributions/Calmkelp|{{formatnum:2}}]] |- | 59 || [[User:JayCubby|JayCubby]] || [[Special:Contributions/JayCubby|{{formatnum:2}}]] |- | 60 || [[User:Xabade|Xabade]] || [[Special:Contributions/Xabade|{{formatnum:2}}]] |- | 61 || [[User:Moniquiña|Moniquiña]] || [[Special:Contributions/Moniquiña|{{formatnum:2}}]] |- | 62 || [[User:NPallares|NPallares]] || [[Special:Contributions/NPallares|{{formatnum:1}}]] |- | 63 || [[User:Ooligan|Ooligan]] || [[Special:Contributions/Ooligan|{{formatnum:1}}]] |- | 64 || [[User:Terrícola|Terrícola]] || [[Special:Contributions/Terrícola|{{formatnum:1}}]] |- | 65 || [[User:6jnnbo6n|6jnnbo6n]] || [[Special:Contributions/6jnnbo6n|{{formatnum:1}}]] |- | 66 || [[User:Afonso705|Afonso705]] || [[Special:Contributions/Afonso705|{{formatnum:1}}]] |- | 67 || [[User:PaabloAC|PaabloAC]] || [[Special:Contributions/PaabloAC|{{formatnum:1}}]] |- | 68 || [[User:Trieste24|Trieste24]] || [[Special:Contributions/Trieste24|{{formatnum:1}}]] |- | 69 || [[User:Perikleskova|Perikleskova]] || [[Special:Contributions/Perikleskova|{{formatnum:1}}]] |- | 70 || [[User:Enyavar|Enyavar]] || [[Special:Contributions/Enyavar|{{formatnum:1}}]] |- | 71 || [[User:Iodurodeplata|Iodurodeplata]] || [[Special:Contributions/Iodurodeplata|{{formatnum:1}}]] |- | 72 || [[User:Sidi Paulus|Sidi Paulus]] || [[Special:Contributions/Sidi Paulus|{{formatnum:1}}]] |- | 73 || [[User:-Lemmy-|-Lemmy-]] || [[Special:Contributions/-Lemmy-|{{formatnum:1}}]] |- | 74 || [[User:FMSky|FMSky]] || [[Special:Contributions/FMSky|{{formatnum:1}}]] |- | 75 || [[User:Agremon|Agremon]] || [[Special:Contributions/Agremon|{{formatnum:1}}]] |- | 76 || [[User:Llez|Llez]] || [[Special:Contributions/Llez|{{formatnum:1}}]] |- | 77 || [[User:Hadrián Loureiro|Hadrián Loureiro]] || [[Special:Contributions/Hadrián Loureiro|{{formatnum:1}}]] |- | 78 || [[User:Deutsche Katze|Deutsche Katze]] || [[Special:Contributions/Deutsche Katze|{{formatnum:1}}]] |- | 79 || [[User:Dende|Dende]] || [[Special:Contributions/Dende|{{formatnum:1}}]] |- | 80 || [[User:Tidubi|Tidubi]] || [[Special:Contributions/Tidubi|{{formatnum:1}}]] |- | 81 || [[User:Redaktor GLAM|Redaktor GLAM]] || [[Special:Contributions/Redaktor GLAM|{{formatnum:1}}]] |- | 82 || [[User:Ignlg|Ignlg]] || [[Special:Contributions/Ignlg|{{formatnum:1}}]] |- | 83 || [[User:Grueslayer|Grueslayer]] || [[Special:Contributions/Grueslayer|{{formatnum:1}}]] |- | 84 || [[User:Prestexoan|Prestexoan]] || [[Special:Contributions/Prestexoan|{{formatnum:1}}]] |- | 85 || [[User:Xosé Antonio|Xosé Antonio]] || [[Special:Contributions/Xosé Antonio|{{formatnum:1}}]] |- | 86 || [[User:Jorjum|Jorjum]] || [[Special:Contributions/Jorjum|{{formatnum:1}}]] |- | 87 || [[User:Pepeto50|Pepeto50]] || [[Special:Contributions/Pepeto50|{{formatnum:1}}]] |- | 88 || [[User:Mcjdkal|Mcjdkal]] || [[Special:Contributions/Mcjdkal|{{formatnum:1}}]] |- | 89 || [[User:Kubam1163|Kubam1163]] || [[Special:Contributions/Kubam1163|{{formatnum:1}}]] |- | 90 || [[User:超高速阪神応援マシン|超高速阪神応援マシン]] || [[Special:Contributions/超高速阪神応援マシン|{{formatnum:1}}]] |- | 91 || [[User:Quebecguy|Quebecguy]] || [[Special:Contributions/Quebecguy|{{formatnum:1}}]] |- | 92 || [[User:Iagomosquera|Iagomosquera]] || [[Special:Contributions/Iagomosquera|{{formatnum:1}}]] |- | 93 || [[User:Echando una mano|Echando una mano]] || [[Special:Contributions/Echando una mano|{{formatnum:1}}]] {{/end}} bjvvzhfcqzr794fybi641r4eo9nr1ds 0 529492 7105066 7073500 2025-06-23T22:50:24Z O Breixo 127505 7105066 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = GothicInvasions 267-269-gl.svg |descrición_imaxe = Percorrido das invasión godas dos Balcáns entre 267 e 269 |resultado = Vitoria romana |casus = Invasión goda dos Balcáns |combatentes1 = [[Imperio Romano]] |combatentes2 = [[Bárbaros]] ([[godos]], [[bastarnas]], [[xépidos]] e [[hérulos]]) |comandante1 = [[Claudio II o Gótico|Marco Aurelio Claudio]] [[Aureliano|Lucio Domicio Aureliano]] |comandante2 = [[Canabaudo]] |baixas1 =Descoñecidas |baixas2 =Uns 10.000 guerreiros (estimación moderna){{Sfnp|Bleckmann|2012|p=198}} }} A '''batalla de Naiso''' (ou '''Naissus''') foi un enfrontamento armado, no [[268]] ou [[269]], entre unha coalición de tribos [[Godos|godas]] e o exército do [[Imperio Romano|Imperio romano]], comandado polo emperador [[Claudio II o Gótico]], na antiga cidade de Naiso (ou Naissus), hoxe [[Nish|Niš,]] na actual [[Serbia]]. O resultado da batalla foi unha contundente vitoria romana, que combinada coas campañas posteriores do emperador [[Aureliano|Lucio Domitio Aureliano]], logrou eliminar a ameaza de invasións xermánicas na fronteira dos [[Balcáns]] durante as décadas seguintes. == Fontes == Como adoita suceder na historia do Imperio romano durante o turbulento [[século III]], é bastante difícil reconstruír a secuencia de acontecementos que levaron ao enfrontamento en Naiso. Os relatos contemporáneos da época, incluíndo a "Historia nova" de [[Zósimo (historiador)|Zósimo]], o "Epitome da historia" de [[Xoán Zonaras|Zonaras]], a "Crónica selecta" de [[Xurxo Sincelo]] e a ''[[Historia Augusta]]'', están baseados principalmente na "Historia" perdida do [[Dexipo]] ateniense, cuxo texto sobrevive só en citas indirectas da "Historia de agosto" do século IV e algúns fragmentos seleccionados de compilacións bizantinas do [[século IX]].{{Sfnp|Potter|2004|pp=232-233}} A pesar da súa importancia para o período, Dexipo é considerado unha fonte "pobre" polo historiador moderno David S. Potter.{{Sfnp|Potter|2004|pp=232-234}} Aínda por riba, as obras que fan uso do texto de Dexipo (e, probablemente, doutro texto descoñecido) interpretan os acontecementos dun xeito radicalmente oposto.{{Sfnp|Potter|2004|pp=641-642, nota 4}}{{Sfnp|Bray|1997|p=283}} A propaganda imperial na época da dinastía constantiniana sumouse á confusión atribuíndo todas as calamidades ao reinado de [[Galieno]] para evitar manchar a memoria de Claudio II (supostamente un devanceiro da dinastía).{{Sfnp|Potter|2004|p=266}} Como resultado, aínda hai moita controversia sobre o número de invasións, a orde dos acontecementos e a que reinado do emperador se debería atribuír un evento particular.{{Sfnp|Bray|1997|p=279}}{{Sfnp|Potter|2004|p=263}} Tanto é así que, mesmo, séguese a debater quen era o emperador e o comandante do exército no momento da batalla, por exemplo. En 1939, [[Andreas Alföldi]], partidario da teoría da invasión única, suxeriu que Galiano sería o único responsable de derrotar as invasións bárbaras, incluída a batalla de Naiso e, dende entón, a súa opinión foi amplamente aceptada desde entón; porén, estudosos máis modernos, xeralmente, atribúen a vitoria final a Claudio II.{{Sfnp|Bray|1997|pp=284-285}}{{Sfnp|Watson|2003|p=215}}{{Sfnp|Potter|2004|p=266}}{{Sfnp|Wolfram|1988|p=54}} A teoría da invasión única tamén foi rexeitada a favor doutra que defende dúas invasións separadas. A narrativa seguinte, segue este punto de vista máis moderno, aínda que o lector debería ser consciente de que as probas son demasiado confusas para unha reconstrución completamente precisa.{{Sfnp|Bray|1997|pp=286-288}}{{Sfnp|Watson|2003|p=216}} == Contexto histórico == No [[267]], unha grande onda de tribos xermánicas dirixidas polos [[hérulos]] tomaron 500 barcos{{Sfnp|Sincelo|1829|p=717}} e saquearon a costa occidental do [[Mar Negro]], logo atacaron sen éxito [[Bizancio]] e máis [[Cícico]]<ref name=":0">Polión. ''Gallieni duo'' 13.8</ref> e foron derrotados pola frota imperial romana<ref>Polión. ''Gallieni duo'' 13.6</ref> dirixida por Veneriano, quen morreu no combate.<ref>Polión ''Gallieni duo'' 13.7</ref> Porén, conseguiron fuxir cara ao [[mar Exeo]], onde devastaron as illas de [[Lemnos]] e [[Esciro]] e as cidades das costas de [[Acaia (provincia romana)|Acaia]]<ref>Polión. ''Gallieni duo'' 13.8</ref> (equivalente ao sur da actual [[Grecia]]) como [[Corinto antiga|Corinto]], [[Argos, Grecia|Argos]] e [[Esparta]] e [[Atenas]]. O historiador grego [[Dexipo|Publio Herenio Dexipo]] mobilizou unha milicia de 2.000 atenienses<ref>Dexipo ''Fragmenta sedis incertae'' 28.10-13, extraído de Suidas (Dindorf, 1870: 199)</ref> e conseguiu empurrar aos invasores cara ao norte<ref name=":0" /> onde foron interceptados polo polo exército imperial, procedente de [[Iliria]], comandado por [[Galieno]]. Os bárbaros intentaron formar un círculo cos seus carros e fuxir polas montañas próximas<ref>Polión. ''Gallieni duo'' 13.9</ref> pero Flavio Marciano impediullelo.<ref>Polión. ''Gallieni duo'' 13.10</ref> O monarca logrou unha gran vitoria preto do [[río Nesto]] coa axuda da cabalaría dálmata. Contabilizáronse 3.000 bárbaros mortos.<ref>Zósimo Libro 1; 43.2</ref> Posteriormente, o líder dos hérulos, [[Naulobato]], chegou a un acordo cos romanos.{{Sfnp|Sincelo|1829|p=717}} Aínda que no pasado, tendíase a equipara e confundir a [[batalla de Nesto]] e a de Naiso, hoxe en día os autores modernos distinguen claramente ambas batallas e incluso cren que a primeira vitoria romana (Nesto) foi tan decisiva que as seguintes batallas dirixidas por Claudio II o Gótico non foron máis que unha campaña de "limpeza".{{Sfnp|Forgiarini|2000}} Despois da vitoria, Galieno apresurouse a regresar a [[Italia (provincia romana)|Italia]] para se enfrontar ao usurpador [[Aureolo|Aureolus]],<ref>Zósimo 1.40.1</ref><ref>Polión. ''Divus Claudius'' 5.1</ref><ref>Zonaras 12.25</ref> mais foi asasinado preto de [[Milán|Mediolanum]] polos seus oficiais<ref name=":1">Zonaras 12.26</ref> e Claudio II subiu ao trono e marchou a Italia para asegura-lo seu mando.<ref name=":1" /><ref>Polión. ''Gallieni duo'' 16.1</ref><ref>Zósimo 1.40.3</ref> De contado, Claudio tivo que se enfrontar aos [[alamanos]], que invadiran [[Recia (provincia romana)|Recia]] e máis Italia e aos que derrotou na [[batalla do lago Benaco]]. Non foi ata entón cando finalmente puido facerse cargo dos [[Bárbaro|bárbaros]] das provincias dos [[Balcáns]].{{Sfnp|Bray|1997|p=290}} == A batalla == === Forzas romanas === Descoñécese o tamaño das forzas romanas, pero en base á ''[[Historia Augusta]]'' sábese que o legado de [[Lucio Domicio Aureliano]] tiña na rexión de Nicópolis un corpo que incluía a [[Legio III Gallica]], 300 arqueiros [[Iturea|iturianos]], 600 [[Reino de Armenia|armenios]], 150 árabes, 200 sarracenos, 400 auxiliares mesopotámicos, 800 [[Catafracto|catafractas]] e 4 unidades de mercenarios xermánicos. O historiador británico John White sostén que o exército de campo creado por [[Galieno]] e mantido por Claudio, consistía nunha media de aproximadamente 30.000 soldados.{{Sfnp|White|2005|p=33}} === Forzas bárbaras === Mentres, os bárbaros lanzaron unha invasión aínda maior. Estes atacantes que foron denominados polas fontes antigas, xenericamente, "[[escitas]]",<ref>Polión. ''Gallieni duo'' 13.6</ref><ref>Zósimo 1.39.1, 1.40.1, 1.42.1</ref>{{Sfnp|Sincelo|1829|p=716}} eran en readlidade unha coalición de godos, [[hérulos]], [[xépidos]] e [[bastarnas]]<ref>Polión. ''Divus Claudius'' 6.2</ref><ref name=":2">Zósimo 1.42.1</ref> que partiron da desembocadura do [[Río Dnister|Tyras]].<ref name=":2" /> Os autores antigos indican que partiron de 2.000<ref>Marcelino 31.5.15</ref><ref>Polión. ''Divus Claudius'' 8.1-2, 8.4</ref> a 6.000<ref name=":2" /> barcos e 320.000 guerreiros,<ref>Polión. ''Divus Claudius'' 6.4-5, 7.3, 8.2, 8.4</ref> mais é probable que esa cifra inclúa tamén aos non combatentes xa que mencionan que os bárbaros levaron as súas familias, escravos e carromatos,<ref>Polión. ''Divus Claudius'' 6.6</ref> o que significa que non foi unha expedición de saqueo senón todo un pobo migrando. É probable que a maior parte do continxente, especialmente o non militar, se movese ao longo da costa seguindo a frota. Aínda que a cantidade antiga é esaxerada foi unha grande invasión.{{Sfnp|Goldsworthy|2009|p=151}} Nas crónicas antigas, os exércitos bárbaros adoitaban ser esaxerados nun factor de dez,{{Sfnp|Waters|2014|p=121}} e neste caso concreto, o [[Gran Bretaña|británico]] [[Michael Grant]] rebaixou a cifra a 50.000 ou máis guerreiros.{{Sfnp|Grant|1984|pp=231-232}} Pola contra, o [[Historiografía|historiador]] [[Alemaña|alemán]] Bruno Bleckmann di que os cronistas só seguen a tradición iniciada por [[Heródoto]] de esaxerar moito os continxentes bárbaros. Non obstante, se se toma este enorme número como referencia, é posible afirmar que os godos podían mobilizar facilmente exércitos de 10.000 ou máis combatentes.{{Sfnp|Bleckmann|2012|p=198}} Os historiadores modernos sosteñen que as grandes confederacións de tribos xermánicas tiñan unha poboación media de 50.000 a 100.000 persoas, mentres que as máis pequenas eran de só 25.000.{{Sfnp|Jones|1998|p=266}} Aproximadamente un quinto serían homes adultos capaces de loitar.{{Sfnp|Maier|1994|p=126}} A expedición saqueara as costas occidentais do [[mar Negro]], incluíndo as cidades de [[Tomis]],<ref name=":2" />​ [[Marcianópolis]],<ref name=":2" />​<ref>Polión. ''Divus Claudius'' 9.3</ref>[[Bizancio]]​<ref>Polión. ''Divus Claudius'' 9.7</ref><ref name=":3">Zósimo 1.42.2</ref> e [[Crisópolis]].<ref name=":4">Zósimo 1.43.1</ref> Parte da frota naufragou pola escasa experiencia dos godos fronte as correntes de [[Mar de Mármara|Propóntide]].<ref name=":3" /><ref>Marcelino 31.5.15</ref> Chegaron ao [[Mar Exeo|Exeo]] e un grupo partiu cara a [[Creta e Cirenaica (provincia romana)|Creta]] e [[Rodas]], mentres a forza principal, despois de sitiala durante moito tempo, estivo a piques de tomar [[Tesalónica]],<ref name=":4" /><ref>Polión. ''Divus Claudius'' 9.8</ref><ref>Zonaras 12.26</ref> [[Cízico]]<ref>Amiano Marcelino 31.5.16</ref> e [[Casandrea]], mais remataron por se retiraren ao decatárense da chegada de Claudio. No camiño saquearon Doberus ([[Peonia]]) e [[Pelagonia]].<ref name=":4" /> Parte das súas forzas tamén navegaron cara a [[Atenas]] pero foron rexeitados por unha frota de barcos dirixida por un tal Cleodemo.<ref>Zonaras 12.26</ref> Outro grupo, atacou [[Éfeso]] e prendeu lume ao [[Templo de Artemisa en Éfeso|templo de Artemisa]], unha das sete marabillas do mundo antigo.<ref>Goldsworthy 2009, p. 151</ref> Moitas cidades de [[Panfilia]] foron asediadas e moitas illas devastadas, [[Nea Anchialos]] e [[Nicópolis]] foron saqueadas e [[Macedonia (provincia romana)|Macedonia]],<ref>Marcelino 31.5.16</ref> [[Epiro (provincia romana)|Epiro]], Tesalónica e Grecia tamén sufriron diversos ataques mentres os bárbaros vagaban libremente.<ref>Marcelino 31.5.17</ref> === A batalla === [[Ficheiro:Panorama Nisa.JPG|miniatura|Vista panorámica de [[Nish|Niš]] (antiga Naiso ou Naissus).]]Finalmente, atopáronse nas inmediacións de [[Niš|Naiso]] co exército imperial que viña do norte. Ao comezo da batalla, no encontro preliminar coa cabalaría dálmata de [[Aureliano]], os godos perderon entre 1.000 ou 3.000 xinetes pero, coa vantaxe do número, conseguiron rexeitar aos romanos. Despois veu o enfrontamento principal, que foi moi disputado pois os dous bandos contaban con numerosas tropas e perderon un gran número de homes. Mais, no momento crítico da batalla, os romanos finxiron fuxir e, despois dun longo asedio, unha vez que os inimigos caeron na emboscada, atacaron de novo ao inimigo polo flanco e conseguiron a vitoria na que, segundo as fontes clásicas, tran unha loita corpo a corpo, mataron ou feriron entre 30.000 ou 50.000 godos.<ref>Zósimo 1.43.2</ref> O emperador afirmou que o campo estaba cuberto de cadáveres e armas, o campamento enimigo foi completamente tomado<ref>Polión. ''Divus Claudius'' 8.5</ref> e capturáronse tantas escravas que deu dúas ou tres a cada soldado.<ref>Polión. ''Divus Claudius'' 8.6</ref> A maioría sobrevivente dispersouse en pequenos grupos,<ref>Zósimo 1.44.1</ref> con moitos combates en Moesia, especialmente arredor de Marcianópolis<ref>Polión. ''Divus Claudius''. 9.3</ref> e outros godos conseguiron escapar cara a [[Macedonia (provincia romana)|Macedonia]], aínda que a cabalería romana os perseguiu constantemente e castigaron a súa retagarda. Finalmente, os bárbaros foron rodeados e atrapados preto dos montes Balcáns, onde unha [[epidemia]] os diezmou<ref>Polión. ''Divus Claudius''. 11.3</ref><ref name=":6">Zósimo 1.45.2</ref> e tamén, por falta de subministracións, outros morreron de fame.<ref>Zósimo 1.45.1</ref> Os romanos atacaron o laarde e dedicáronse a saquealo, cando os xermanos contraatacaron aos lexionarios fuxiron<ref>Polión. ''Divus Claudius''. 11.6</ref> perdendo 2.000 soldados.<ref>Polión. ''Divus Claudius''. 11.7</ref> Ao coñece-la derrota, o emperador marchou en persoa con todo o seu exército para continuar as operacións.<ref>Polión. ''Divus Claudius''. 11.8</ref> Despois dunha sanguenta pero inconclusa batalla, escaparon, para ser perseguidos até a súa capitulación.<ref name=":5">Zósimo 1.46.1</ref> Algúns morreron en Tracia e outros en Macedonia; moitos, foron capturados,<ref name=":5" /> e outros foron admitidos no [[exército romano]] ou recibiron terra e foron asentados como colonos. Os membros da frota pirata, despois dos fracasados ataques a [[Creta e Cirenaica (provincia romana)|Creta]] e [[Rodas]] retiráronse e tiveron un final semellante ao resto dos godos.<ref name=":5" />{{Sfnp|Bray|1997|p=282}} Pero a epidemia tamén afectou aos romanos e o propio Claudio II caeu enfermo, morrendo no [[270]]<ref>Zósimo 1.46.2</ref>{{Sfnp|Sincelo|1829|p=720}} no [[Sirmium]].<ref>Zonaras 12.26</ref> === Unha ou dúas batallas? === Existe unha controversia sobre se Galieno foi ou non o xeneral romano nesta batalla. O certo é que morreu nos arredores do actual [[Milán]] o [[26 de setembro]] do 268 e a batalla, probablemente, sucedeu o ano seguinte. A hipótese máis probable é que, en realidde, se producisen dúas batallas, ben no mesmo lugar ou en dous lugares diferentes pero con denominacións semellantes (Naiso e Nesto; ou Naissos e Nessos), o que explicaría a probable confusión das fontes que, de xeito xeral, atribúen a gloria a Claudio II. De ser así, a primeira batalla, teríase producido a finais do 267 o comezos do 268 e foi a gran vitoria de Galieno con Claudio e Aureliano como subordinados. Esta vitoria sería incompleta por mor da usurpación de Aureolus, polo que Galieno tivo que marchar axiña a Milán, onde morreu. A segunda batalla, produciríase a finais do 268 ou comezos do 269, sendo agora si, Claudio II, emperador. Este foi foi premiado pola vitoria sobre os godos polo [[Senado romano|Senado]], que era hostil a Galieno, co título de "Gótico", algo acreditado por tódalas fontes, e como Galieno foi rexeitado polo Senado e Claudio honrado, este traslado non sería posible se Galieno fose un emperador vencedor. Galieno tivo unha vitoria menor preto do [[río Nesto]], que malia o seu nome semellante non debe confundirse con Naiso. Tamén hai que considerar que se Galieno lograra realmente unha gran vitoria, a materialización da conspiración que lle causou a morte en Milán sería moi descabellada. Dentro desta tese, a vitoria máis pequena de Nesto remóntase a 268, Galieno foi asasinado en setembro de 268 e a vitoria en Naiso debería trasladarse a 269.{{Sfnp|Bray|1997|pp=285-286}}{{Sfnp|Wolfram|1988|pp=53-54}} == Consecuencias == A importancia da vitoria foi tan grande que Claudio gañou o alcume de ''Gothicus Maximus'' ("conquistador dos godos"). Mais, por outra banda, a vitoria non derrotou completamente aos godos{{Sfnp|Watson|2003|p=216}} e como tamén había outras zonas onde había problemas, como no leste con [[Zenobia de Palmira]] ou no oeste co [[imperio galo]], a vitoria de Naiso apenas foi un respiro fronte aos problemas do imperio.{{Sfnp|Potter|2004|p=270}} Non obstante, só un ano despois, o novo emperador Aureliano rexeitou unha nova invasión de [[carpos]] e godos. A seguir, cruzou o Danubio e deu morte a [[Canabaudo]] e 5.000 dos seus guerreiros;<ref>Vopisco 22.2</ref>{{Sfnp|Grant|1984|pp=247}}{{Sfnp|Southern|2001|p=225}} vitoria pola que tamén recibiu o título de ''Gothicus Maximus.''<ref>Vopisco 30.5</ref> A pesar de todo, pouco despois abandonou a zona da provincia de [[Dacia (provincia romana)|Dacia]] ao norte do Danubio para racionaliza-la defensa do Imperio.​ De novo, godos e carpos tentaron aproveita-la retirada por etapas para invadir o sur da provincia, que aínda non se abandonara, polo que Aureliano volveu vencelos e conseguiu o título de ''Dacicus Maximus''.{{Sfnp|Grant|1984|pp=229}} == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === ==== Fontes primarias ==== * [[Amiano Marcelino]]. ''Historias''. Libro XXXI. Digitalización en ''[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A2007.01.0082%3Abook%3D31%3Achapter%3D12%3Asection%3D13 Perseus]''. Baseado na tradución latín-inglés por [[John C. Rolfe]], editado por William Heinemann, [[Cambridge, Massachusetts|Cambridge, MA]]: [[Harvard University Press]], 1940 * [[Flavio Vopisco]]. ''[https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Historia_Augusta/Aurelian/1*.html Aurelianus]'' ''(en [[Lingua latina|latín]])'' en ''[[Historia Augusta]]''. Digitalizado por [[Universidade de Chicago|UChicago]]. Baseado na tradución latín-inglés por [[David Magie]], 1932, Cambridge, MA: Harvard University Press, Volumen III de Loeb Classical Library. *{{Cita libro|título=Ἐκλογὴ Χρονογραφίας συνταγεῖσα ῦπὸ Γεωργίον Μοναχοῦ Συγκέλλου γεγονότος Ταρασίον Πατριάρχον Κωνσταντινουπόλεως ἀπὸ Ἀδὰμ μέχρι Διοκλητιανοῦ|apelidos=Sincelo|nome=Xurxo|editorial=Dindorf|ano=1829|publicación=Corpus scriptorum historiae byzantinae|lugar=Bonn|lingua=gr|ligazónautor=Xurxo Sincelo|títulotrad=Unha crónica selecta escrita por Xurxo Sincelo de Tarasio patriarca de Constantinopla, desde Adán ata Diocleciano|ref=harv}} *[[Trebelio Polión]]. ''[https://penelope.uchicago.edu/Thayer/L/Roman/Texts/Historia_Augusta/Claudius*.html Divus Claudius] (en [[Lingua latina|latín]])'' en ''[[Historia Augusta]]''. Digitalizado por UChicago. Baseado na tradución latín-inglés de David Magie, 1932, Cambridge, MA: Harvard University Press, Volume III de Loeb Classical Library. *Trebelio Polión. ''Gallieni duo'' en ''[[Historia Augusta]]''. Digitalizado por UChicago. Baseado na tradución latín-inglés de David Magie, 1932, Cambridge: Harvard University Press, Volume III de Loeb Classical Library. *{{Cita libro|título=Nueva Historia|apelidos=Zósimo|editorial=Editorial Gredos|ano=1992|ISBN=84-249- 1605-0|ref=harv|apelidos-editor=Candau Morón|nome-editor=José María|serie=Colección: Biblioteca Clásica Gredos, 174|lugar=Madrid|lingua=es|ligazónautor=Zósimo (historiador)|nome=}} ==== Fontes secundarias ==== * {{Cita libro|título=Otto der Große und das Römische Reich. Kaisertum von der Antike zum Mittelalter|apelidos=Bleckmann|nome=Bruno|editorial=Schnell & Steiner|ano=2012|ISBN=978-3795424916|ref=harv|apelidos-editor=Puhle|lugar=Ratisbona|nome-editor=Matthias|capítulo=Von den Franken zu den Alamannen: Rom und die Germ anen am Vorabend der Völkerwanderung|lingua=de|nome-editor2=Gabriele|apelidos-editor2=Köster|páxinas=197-203|outros=(Ausstellungskatalog)}} *{{Cita libro|título=Gallienus: A Study in Reformist and Sexual Politics|url=https://archive.org/details/gallienusstudyin0000bray|apelidos=Bray|nome=John|editorial=Wakefield Press|ano=1997|ISBN=1-86254-337-2|ref=harv|lugar=Cambridge, MA|lingua=en}} *{{Cita libro|título=Les empereurs illyriens. Actes du Colloque Strasbourg, 11-13 octobre 1990.|apelidos=Forgiarini|nome=Tullio|editorial=Association pour l'etude de la civilisation romaine|ano=2000|lingua=fr|ISBN=9782904337215|lugar=París|páxinas=81-86|apelidos-editor=Frézouls|nome-editor=E.|apelidos-editor2=Jouffroy|nome-editor2=H.|edición=2ª|capítulo=A propos de Claude II: Les invasion gothiques de 269–270 et le role de l' empereur}} *{{Cita libro|título=La caída del Imperio Romano: el ocaso de Occidente|apelidos=Goldsworthy|nome=Adrian Keith|editorial=La Esfera de los Libros|ano=2009|ISBN=9788497348645|lugar=Madrid|lingua=es}} *{{Cita libro|título=Gli imperatori romani, storia e segreti|apelidos=Grant|nome=Michel|editorial=Newton Compton|ano=1984|ISBN=88-541-0202-4|ref=harv|lugar=Roma|lingua=it}} *{{Cita libro|título=The End of Roman Britain|apelidos=Jones|nome=Michael E.|editorial=Cornell University Press|ano=1998|ISBN=978-0-80148-530-5|ref=harv|lugar=Ythaca, NY|lingua=en}} *{{Cita libro|título=Las Transformaciones del mundo mediterráneo: siglos III-VIII|apelidos=Maier|nome=Franz Georg|editorial=Siglo XXI de España Editores|ano=1994|ISBN=978-8-43230-067-7|ref=harv|lugar=Madrid|lingua=es}} *{{Cita libro|título=L'impero romano|apelidos=Mazzarino|nome=Santo|ano=1973|lugar=Bari|lingua=it}} *{{Cita libro|título=El imperio romano y sus pueblos limítrofes|apelidos=Milar|nome=Fergus|editorial=Editorial Siglo XXI|ano=1990|ISBN=84-323-0169-8|serie=Colección: Historia Universal Siglo XXI|volume=8|edición=13ª|lugar=Madrid|lingua=es}} *{{Cita libro|título=The Roman Empire at Bay AD 180–395|apelidos=Potter|nome=David S.|editorial=Routledge|ano=2004|ISBN=0-415-10058-5|ref=harv|lingua=en|lugar=Londres}} *{{Cita libro|título=The Roman Empire from Severus to Constantine|url=https://archive.org/details/romanempirefroms0000sout_v9s2|apelidos=Southern|nome=Patricia|editorial=Routledge|ano=2001|ISBN=0-415-23943-5|ref=harv|lingua=en|lugar=Londres}} *{{Cita libro|título=Ancient Persia: A Concise History of the Achaemenid Empire, 550–330 BCE|apelidos=Waters|nome=Matt|editorial=Cambridge University Press|ano=2014|ISBN=9781107652729|ref=harv|url=https://archive.org/details/mattwatersancientpersiaaconcisehistoryoftheachaemenidempire550-330bce2014cambridgeuniversitypress|lugar=Nova York|lingua=en}} *{{Cita libro|título=Aurelian and the Third Century|apelidos=Watson|nome=Alaric|editorial=Routledge|ano=2003|ISBN=0-415-30187-4|ref=harv|lugar=Londres|lingua=en}} *{{Cita libro|título=Restorer of the World: The Roman Emperor Aurelian|url=https://archive.org/details/restorerofworldr0000whit|apelidos=White|nome=John F.|editorial=Spellmount|ano=2005|ISBN=9781862272507|ref=harv|lugar=Tonbridge, Kent (G.B.)|lingua=en}} === Outros artigos === *[[Guerras góticas]] [[Categoría:Batallas do século III]] [[Categoría:Serbia]] [[Categoría:Batallas do Imperio Romano]] ejbzotxghn3w276h6vb7jofewd1zvzn 0 530271 7104388 6809847 2025-06-23T12:00:21Z Xanetas 88215 Bronce en dúatlon 7104388 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Antonio Serrat Seoane''', nado en [[Vigo]] o [[24 de xaneiro]] de [[1995]], é un [[Tríatlon|triatleta]] [[Pobo galego|galego]]. Gañou a [[medalla de bronce]] no [[Campionato Europeo de Tríatlon]] de 2021 e a de prata no [[Campionato Europeo de Tríatlon de Velocidade]] do mesmo ano, e competiu nos [[Xogos Olímpicos de 2024]]. == Traxectoria == === Categorías inferiores === Comezou a destacar no [[tríatlon]] e no [[dúatlon]] dende neno. Así, en 2009 proclamouse campión galego infantil de tríatlon,<ref>{{Cita novas|data=19 de xullo de 2009|título=Los favoritos no fallan en el autonómico alevín, infantil y cadete|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/deportes/2009/07/19/favoritos-fallan-autonomico-alevin-infantil-cadete/0003_7856902.htm|data-acceso=3 de agosto de 2021|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]}}</ref> en 2011 campión galego cadete de dúatlon e subcampión de España cadete de tríatlon, e en 2013 campión galego júnior de tríatlon e subcampión de España júnior de dúatlon.<ref>{{Cita novas|data=18 de setembro de 2011|título=Jornada de medallas en Samil|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/vigo/2011/09/18/jornada-medallas-samil/0003_201109V18C13993.htm|data-acceso=3 de agosto de 2021|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://fegatri.org/wp-content/uploads/2013/05/Circuito_triatlon_-2012_subido-web.pdf|páxina-web=[[Federación Galega de Tríatlon]]|título=Clasificacións tríatlon Galicia 2012|data-acceso=3 de agosto de 2021}}</ref><ref>{{Cita novas|data=27 de abril de 2013|título=Triunfos para Laura Gómez y Antonio Benito|url=https://triatlon.org/triunfos-para-laura-gomez-y-antonio-benito/|data-acceso=3 de agosto de 2021|lingua=es}}</ref> Ademais comezou a competir internacionalmente en categorías inferiores e no 2014 proclamouse en [[Pontevedra]] campión do mundo de relevos mixtos e subcampión do mundo de dúatlon (por detrás de [[Jacob Birtwhistle]] e por diante de [[Gustav Iden]],<ref>{{Cita web|url=https://www.triathlon.org/results/result/2014_pontevedra_itu_duathlon_world_championships/267056|páxina-web=triathlon.org|título=Campionato do mundo de remudas mixtas 2014|data-acceso=3 de agosto de 2021|lingua=en}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.triathlon.org/results/result/2014_pontevedra_itu_duathlon_world_championships/263596|páxina-web=triathlon.org|título=Campionato do mundo de dúatlon júnior 2014|data-acceso=3 de agosto de 2021|lingua=en}}</ref> en ambos casos na categoría júnior, nun ano no que foi ademais subcampión de España e de Europa júnior de tríatlon (só superado no certame europeo polo francés [[Raphaël Montoya]]).<ref>{{Cita web|url=https://www.triathlon.org/results/result/2014_esp_triathlon_junior_national_championships/271060|páxina-web=triathlon.org|título=Campionato de España júnior de tríatlon|data-acceso=3 de agosto de 2021|lingua=en}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.triathlon.org/results/result/2014_kitzbuehel_etu_triathlon_european_championships/264374|páxina-web=triathlon.org|título=Campionato de Europa júnior de tríatlon|data-acceso=3 de agosto de 2021|lingua=en}}</ref><ref>{{Cita novas|data=21 de xuño de 2014|título=Alistair se reivindica con el título de campeón de Europa, Chente bronce, Alarza cuarto y Serrat plata en junior.|url=https://www.triatlonchannel.com/2014/06/21/vicente-hernandez-bronce-el-cto-de-europa-de-triatlon/|data-acceso=3 de agosto de 2021|lingua=es}}</ref> === Categoría absoluta === Tamén en 2014 disputou as súas primeiras competicións internacionais en categoría absoluta e no [[2015]] quedou segundo nunha proba da Copa de Europa disputada en [[Melilla]], por detrás de [[Gordon Benson]] e por diante de [[Uxío Abuín]].<ref>{{Cita web|url=https://www.triathlon.org/results/result/2015_melilla_etu_triathlon_european_cup/269733|páxina-web=triathlon.org|título=Copa de Europa Melilla 2015|data-acceso=3 de agosto de 2021|lingua=en}}</ref><ref>{{Cita novas|data=19 de abril de 2015|título=PRATA PARA ANTONIO SERRAT E BRONCE DE UXÍO ABUÍN, NA COPA DE EUROPA DE TRÍATLON DE MELILLA|url=https://fegatri.org/prata-para-antonio-serrat-e-bronce-de-uxio-abuin-na-copa-de-europa-de-triatlon-de-melilla/|data-acceso=3 de agosto de 2021}}</ref> En 2016 quedou de novo segundo noutra proba da Copa de Europa, esta vez en [[Madrid]], onde foi superado só polo noruegués [[Kristian Blummenfelt]], futuro campión [[Xogos Olímpicos|olímpico]], e onde logrou quedar por diante de nomes como Uxío Abuín, Gustav Iden ou [[Iván Raña]].<ref>{{Cita novas|data=2 de maio de 2016|título=Antonio Serrat subcampeón en la copa de Europa de Triatlón de Madrid|url=https://tripentaterrasdelugo.com/antonio-serrat-subcampeon-en-la-copa-de-europa-de-triatlon-de-madrid/|data-acceso=3 de agosto de 2021|lingua=es|data-arquivo=03 de agosto de 2021|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20210803155759/https://tripentaterrasdelugo.com/antonio-serrat-subcampeon-en-la-copa-de-europa-de-triatlon-de-madrid/|url-morta=yes}}</ref> Ademais foi campión de Galicia de campo a través sub-23 en 2015, 2016 e 2017.<ref>{{Cita web|url=http://ranking.atletismo.gal/online/2020/CAMPIONS%20GALEGOS/PROMESAHOMESCROSS.pdf|páxina-web=[[Federación Galega de Atletismo]]|título=Campións de Galicia de campo a través sub-23|data-acceso=27 de agosto de 2021}}</ref> No ano 2017 conseguiu subir ao podio por primeira vez nunha proba da [[Copa do Mundo de Tríatlon|Copa do Mundo]]. Foi na cidade chinesa de [[Weihai]], onde rematou terceiro por detŕas de Abuín e [[Rodrigo González López|Rodrigo González]].<ref>{{Cita novas|data=30 de setembro de 2017|título=Uxío Abuín conquista el oro en la Copa del Mundo de Weihai|url=https://www.elcorreogallego.es/hemeroteca/uxio-abuin-conquista-oro-copa-mundo-weihai-HNCG1075471|data-acceso=3 de agosto de 2021|lingua=es|xornal=[[El Correo Gallego]]}}</ref> Ao ano seginte disputou os [[Xogos Mediterráneos]] en [[Tarragona]], onde conseguiu a medalla de prata, sendo o ouro para o portugués [[João José Pereira]].<ref>{{Cita novas|data=23 de xuño de 2018|título=Serrat y Benito, plata y bronce en el triatlón masculino de los Juegos|url=https://www.diaridetarragona.com/deportes/Serrat-y-Benito-plata-y-bronce-en-el-triatlon-masculino-de-los-Juegos-20180623-0031.html|data-acceso=3 de agosto de 2021|lingua=es}}</ref> Ese mesmo ano proclamouse campión galego de tríatlon de velocidade e volveu subir ao podio na Copa do Mundo en Weihai, onde quedou segundo por detrás de Gustav Iden e por diante do futuro campión olímpico e do mundo [[Alex Yee]].<ref>{{Cita novas|data=20 de agosto de 2018|título=Serrat, rey de Galicia|url=https://www.atlantico.net/articulo/deporte-local/serrat-rey-de-galicia/20180820003007664831.html|data-acceso=3 de agosto de 2021|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita novas|data=22 de setembro de 2018|título=ANTONIO SERRAT, SUBCAMPIÓN NA COPA DO MUNDO DE WEIHAI|url=https://fegatri.org/antonio-serrat-subcampion-na-copa-do-mundo-de-weihai/|data-acceso=3 de agosto de 2021}}</ref> En 2019 proclamouse campión de Galicia absoluto de campo a través, despois dunha dura loita con [[Manuel Hurtado]].<ref>{{Cita novas|data=3 de febreiro de 2019|título=Antonio Serrat, un triatleta que manda en el cros|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/ferrol/as-pontes-de-garcia-rodriguez/2019/02/03/antonio-serrat-triatleta-manda-cros/00031549227137374119767.htm|data-acceso=27 de agosto de 2021|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]}}</ref> No 2020 proclamouse subcampión de España de tríatlon de velocidade, só por detrás de [[Fernando Alarza]],<ref>{{Cita novas|data=23 de agosto de 2020|título=Fernando Alarza, campeón de España de triatlón sprint 2020|url=https://www.mundodeportivo.com/triatlon/20200823/482971860425/fernando-alarza-campeon-de-espana-de-triatlon-sprint-2020.html|data-acceso=3 de agosto de 2021|lingua=es|xornal=[[Mundo Deportivo]]}}</ref> e ao ano seguinte quedou tamén segundo no [[Campionato Europeo de Tríatlon de Velocidade|Campionato Europeo]] da mesma modalidade en [[Kitzbühel]], onde acabou a seis segundos do campión, o suízo [[Max Studer]].<ref>{{Cita novas|data=20 de xuño de 2021|título=Serrat, subcampeón europeo en sprint|url=https://www.farodevigo.es/deportes/2021/06/20/serrat-subcampeon-europeo-sprint-53953069.html|data-acceso=3 de agosto de 2021|lingua=es|xornal=[[Faro de Vigo]]}}</ref> En xuño de 2021 foi elixido pola [[Federación Española de Tríatlon|Federación Española]] como suplente dos tres triatletas seleccionados para representar a España nos [[Xogos Olímpicos de 2020|Xogos Olímpicos de Toquio]]: [[Javier Gómez Noya]], [[Mario Mola]] e Fernando Alarza.<ref>{{Cita novas|data=22 de xuño de 2021|título=Serrat, el buen suplente de lujo|url=https://www.atlantico.net/articulo/deporte-local/buen-suplente-lujo/20210622003551846925.html|data-acceso=3 de agosto de 2021|lingua=es}}</ref> En setembro participou no [[Campionato Europeo de Tríatlon]] en [[Valencia]], conseguindo o terceiro posto, só por detrás de [[Dorian Coninx]] e [[Roberto Sánchez Mantecón]].<ref>{{Cita novas|data=25 de setembro de 2021|título=Roberto Sánchez y Antonio Serrat brillan en el Europeo de Valencia|url=https://www.marca.com/triatlon/2021/09/25/614f7607e2704e7abb8b45a2.html|data-acceso=29 de setembro de 2021|lingua=es|xornal=[[Marca (xornal)|Marca]]}}</ref> En [[Xogos Olímpicos de 2024|París 2024]] converteuse no terceiro triatleta galego en participar nuns [[Xogos Olímpicos]], despois de [[Iván Raña]], Xavier Gómez Noya e [[Pilar Hidalgo]]. Tralo adiamento da proba masculina de [[tríatlon]] pola mala calidade da auga do [[río Sena]], esta disputouse finalmente o 31 de xullo.<ref>{{Cita novas|data=31 de xullo de 2024|título=Antonio Serrat queda 32º na proba de tríatlon|url=https://www.g24.gal/-/antonio-serrat-queda-32-na-proba-de-triatlon|data-acceso=31 de xullo de 2024|xornal=[[Televisión de Galicia]]}}</ref> A mala actuación de Serrat no sector de natación lastrou o resto da súa proba, e aínda que remontou posicións na [[bicicleta]] e na carreira a pé, só puido chegar á meta na 32ª posición, a máis de cinco minutos do vencedor, o británico [[Alex Yee]].<ref>{{Cita novas|data=31 de xullo de 2024|título=El gallego Antonio Serrat, trigésimo segundo en el triatlón olímpico|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/deportes/2024/07/31/antonio-serrat-trigesimo-segundo-triatlon-olimpico/00031722422279980759113.htm|data-acceso=31 de xullo de 2024|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]}}</ref> Seis días despois disputou tamén a proba de remudas mixtas, xunto a [[Alberto González García (triatleta)|Alberto González]], [[Anna Godoy]] e [[Míriam Casillas]]. O equipo rematou noveno despois de dúas penalizacións.<ref>{{Cita novas|data=5 de agosto de 2024|título=España, al borde del diploma olímpico en el relevo mixto de triatlón|url=https://www.atlantico.net/articulo/deportes/espana-borde-diploma-olimpico-relevo-mixto-triatlon/202408060838291044772.html|data-acceso=6 de agosto de 2024|lingua=es}}</ref> En 2025 conseguiu a medalla de bronce no Campionato do Mundo de Dúatlon celebrado en [[Pontevedra]].<ref>{{Cita novas|data=21 de xuño de 2025|título=Antonio Serrat estrea cun bronce en dúatlon o medalleiro galego do Multisport|url=https://www.pontevedraviva.com/gl/deportes/antonio-serrat-estrea-bronce-duatlon-medalleiro-galego-multisport_507707_102.html|data-acceso=23 de xuño de 2025}}</ref> == Palmarés internacional == {| class="wikitable center col2izq" style="text-align:center;width:445px;" |+[[Tríatlon]] ! colspan="4" |[[Campionato Europeo de Tríatlon|Campionato Europeo]] |- !Ano !Lugar !Medalla !Proba |- |2021 |{{ESPb}} [[Valencia]] |{{Bronce}} [[Medalla de bronce|Bronce]] |Individual |} {| class="wikitable center col2izq" style="text-align:center;width:445px;" |+[[Tríatlon|Tríatlon de velocidade]] ! colspan="4" |[[Campionato Europeo de Tríatlon de Velocidade|Campionato Europeo]] |- !Ano !Lugar !Medalla !Proba |- |2021 |{{AUTb}} [[Kitzbühel]] |{{Prata}} [[Medalla de prata|Prata]] |Individual |- ! colspan="4" |[[Xogos Mediterráneos]] |- !Ano !Lugar !Medalla !Proba |- |2018 |{{ESPb}} [[Tarragona]] |{{Prata}} [[Medalla de prata|Prata]] |Individual |} {| class="wikitable center col2izq" style="text-align:center;width:445px;" |+[[Dúatlon]] ! colspan="4" |[[Campionato Mundial de Dúatlon|Campionato Mundial]] |- !Ano !Lugar !Medalla !Proba |- |2025 |{{GALb}} [[Pontevedra]] |{{Bronce}} [[Medalla de bronce|Bronce]] |Individual |} == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [https://www.triathlon.org/athletes/profile/antonio_serrat_seoane Datos do triatleta] no sitio web oficial da [[Unión Internacional de Tríatlon]] {{En}}. {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Serrat, Antonio}} [[Categoría:Nados en Vigo]] [[Categoría:Nados en 1995]] [[Categoría:Triatletas de Galicia]] [[Categoría:Triatletas olímpicos de Galicia]] [[Categoría:Triatletas olímpicos de España]] [[Categoría:Triatletas nos Xogos Olímpicos de 2024]] 2n84ugtt8f9c3m8zx6eyt8v41u0gptl 0 534410 7104510 6333022 2025-06-23T14:36:38Z Autopistero20502020 127649 7104510 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Receá}} {{Lugar |nome = Receá |imaxe = |lenda = |parroquia = Ledoira |concello = Frades |ano = 2021 |poboación = 14 }} '''Receá''' é un lugar da [[parroquia civil|parroquia]] de [[Ledoira, Frades|Ledoira]] no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] de [[Frades]], na [[comarca de Ordes]]. Segundo o IGE, en 2021 tiña 14 habitantes (7 homes e 7 mulleres).<ref>{{Cita web|url= http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator%2Fnomenclator.jsp|título= Instituto Galego de Estatística, consulta do nomenclátor|editorial= [[Xunta de Galicia]]|data-acceso= 11 de marzo de 2022|data-arquivo= 30 de decembro de 2020|url-arquivo= https://web.archive.org/web/20201230124345/https://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator%2Fnomenclator.jsp|url-morta= yes}}</ref> == Lugares e parroquias == === Lugares de Ledoira === {{Lp Ledoira}} === Parroquias de Frades === {{Frades}} == Notas == {{Listaref}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Receá}} [[Categoría:Lugares de Frades]] 8sipc833lmu0junwrbxrl9mbqa1i2hw 0 534558 7105184 6702429 2025-06-24T02:18:53Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105184 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Clarence Linden Crabbe II''', nado en [[Oakland]] ([[California]]) o [[7 de febreiro]] de [[1908]] e finado en [[Scottsdale, Arizona|Scottsdale]] ([[Arizona]]) o [[23 de abril]] de [[1983]], coñecido profesionalmente como '''Buster Crabbe''', foi un actor de cinema e televisión e [[natación|nadador]] olímpico [[Estados Unidos de América|estadounidense]]<ref>Coma no caso de moitas estrelas de Hollywood existen discrepancias entre a data de nacemento dada nos documentos oficiais e a que aparece nas biografías publicitarias de Hollywood. O seu certificado de nacemento e a Seguridade Social indican o nacemento como 7 de febreiro de 1908.</ref> Gañou a medalla de ouro nos Xogos Olímpicos de 1932, o que lanzou a súa carreira no cinema e na televisión. Protagonizou numerosos filmes e seriais populares entre 1933 e a década de 1950,<ref name=obit/> interpretando os tres heroes da banda deseñada máis populares da década de 1930: [[Tarzán]], [[Flash Gordon]] e [[Buck Rogers]]. == Traxectoria == === Primeiros anos === Crabbe era fillo de Lucy Agnes McNamara (1885-1959) e o axente inmobiliario Edward Clinton Simmons Crabbe I (1882-?). Naceu en [[Oakland]] e tivo un irmán, Edward Clinton Simmons Crabbe II (1909-1972). Crabbe creceu en [[Hawai]] e graduouse na Punahou School de [[Honolulu]]. Estudou na [[Universidade do Sur de California]], onde foi o primeiro nadador [[All-America]] (1931) así como posuidor dun título da [[National Collegiate Athletic Association]] en 1931 en estilo libre. Tamén fixo parte da fraternidade Sigma Chi antes de graduarse en 1931. === Xogos olímpicos === Crabbe era un gran nadador e participou en dous [[Xogos Olímpicos]], [[Xogos Olímpicos de 1928|Ámsterdam 1928]], onde gañou a medalla de bronce nos 1500 metros libres, e [[Xogos Olímpicos de 1932|Os Ánxeles 1932]], en que gañou a medalla de ouro nos 400 metros libres. Nestes últimos bateu o francés [[Jean Taris]] por unha décima de segundo.<ref>{{cita novas |title=Buster Crabbe Wins 400 Meter Olympic Swim |url=https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/440141662.html?dids=440141662:440141662&FMT=ABS&FMTS=ABS:AI&type=historic&date=Aug+11,+1932&author=&pub=Chicago+Tribune&desc=BUSTER+CRABBE+WINS+400+METER+OLYMPIC+SWIM&pqatl=google |quote=Clarence [Buster] Crabbe, who learned his swimming in the Hawaiian islands, came from behind today to stage a Surprise victory for the United States in the 400-meter free style finals of the Olympic games before a crowd of 12,000. |work=[[Chicago Tribune]] |date=11 de agosto de 1932 |access-date=20 de abril de 2010 |data-arquivo=26 de outubro de 2012 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20121026113345/http://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/440141662.html?dids=440141662:440141662&FMT=ABS&FMTS=ABS:AI&type=historic&date=Aug+11,+1932&author=&pub=Chicago+Tribune&desc=BUSTER+CRABBE+WINS+400+METER+OLYMPIC+SWIM&pqatl=google |url-morta=yes }}</ref><ref>{{cita novas|title=Who Won |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,743535,00.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20051129122611/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,743535,00.html|archive-date=29 de novembro de 2005|quote=Clarence (Buster) Crabbe, 22, of Los Angeles, ablest distance swimmer in the United States: the 1,500-metre race in the A.A.U. championships, at New Haven, lowering his own American record by 20.9 seconds to 19:45.6. Later he won two other championships: the 300 yard medley and 500 yard free style. Los Angeles won the team championship with 45 points to New York's 37. |work=[[Time]]|date=11 de abril de 1932 |access-date=20 de abril de 2010}}</ref> Crabbe participou no Aquacade de [[Billy Rose]] na [[Exposición Xeral de segunda categoría de Nova York de 1939|Exposición Xeral de Nova York]] durante o segundo ano, en 1940, substituíndo a [[Johnny Weissmüller]]. === Hollywood === O papel de Crabbe no serial de cinema de 1933 ''Tarzan the Fearless'' foi o lanzamento dunha carreira de éxito en que o actor traballou en máis de cen filmes. Esa foi a única produción en que Crabbe interpretou a personaxe de [[Tarzán]]. En ''King of the Jungle'' (1933), ''Jungle Man'' (1941), e no serial de 1952 ''King of the Congo'', interpretou papeis de "home da selva", mais non exactamente de Tarzán.<ref>O "home da selva" tamén é un recurso literario e da banda deseñada, como "[[Tarzánido]]".</ref> Tamén encarnou o protagonista de ''Search for Beauty'' (1934), e o seu seguinte papel principal foi en 1936 como [[Flash Gordon]] no popular serial homónimo, personaxe que interpretou en dúas secuelas, estreadas por Universal en 1938 e 1940. Outras personaxes que interpretou foron [[Billy the Kid]], [[Buck Rogers]] e un membro da súa fraternidade real no filme musical ''The Sweetheart of Sigma Chi''. Nalgúns dos seus filmes foi acreditado como Larry Crabbe ou Larry (Buster) Crabbe. O seu compañeiro na maioría dos seus [[Western (cinema)|westerns]] foi o actor [[Al St. John]]. === Televisión === Crabbe actuou na serie televisiva ''Captain Gallant of the Foreign Legion'' (1955 a 1957), interpretando o Capitán Michael Gallart. A serie emitiuse en [[National Broadcasting Company|NBC]]. O seu fillo, Cullen Crabbe, actuou no programa como "Cuffy Sanders". Crabbe actuou de xeito regular na televisión, incluíndo un episodio da serie de 1979 ''[[Buck Rogers in the 25th Century]]'', en que interpretou un piloto de combate retirado chamado "Brigadier Gordon" en honra de Flash Gordon. === Últimos anos === A carreira cinematográfica de Crabbe declinou nas décadas de 1950 e 1960. Porén, nese período Crabbe dedicouse aos negocios e traballou como corretor. A mediados da década de 1950 adquiriu o campus da antiga escola [[Adirondack-Florida School]] preparatoria nas proximidades de [[Onchiota, Nova York]], nos [[montes Adirondack]]. Renomeada como Buster Crabbe's Meenahga Lodge,<ref>{{cita web|url=http://www.adirondackmuseum.net/adirondackmuseum.net-asp//paradise/detail.asp?id=170|title=Adirondack Museum|publisher=Adirondack Museum|access-date=25 de xuño de 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20070403181952/http://www.adirondackmuseum.net/adirondackmuseum.net-asp/paradise/detail.asp?id=170|archive-date=3 de abril de 2007|df=mdy-all}}</ref> empregouse para que rapaces de oito a catorce anos practicasen a natación, con polo menos un instrutor hawaiano. Ademais, no verán representábanse algunhas obras musicais baixo a guía de varios expertos en arte dramática. Durante esa época, Crabbe sumouse á compañía fabricante de piscinas Cascade Industries Inc. como promotor e voceiro da mesma, permanecendo nela ata o seu pasamento. A pesar de todas estas actividades, nunca abandonou a interpretación e continuou a traballar en numerosos filmes con baixos orzamentos. Unha das súas interpretacións realizouna na longametraxe de 1982 ''[[The Comeback Trail]]'' un ano antes de falecer. Tamén acutou en anuncios televisivos<ref>{{cita web|url=http://www.fulvuedrive-in.com/review/974/Flash+Gordon+Conquers+The+Universe+(VCI)|title=Flash Gordon Conquers the Universe|publisher=Fulvuedrive-in.com|date=20 de marzo de 2006 |access-date=25 de xuño de 2013}}</ref> para compañías como Hormel Chili e Magic Mold Bodyshirt. En 1965, foi incluído no [[International Swimming Hall of Fame]]. Durante a súa carreira de natación como sénior, Crabbe estableceu 16 récords do mundo e 35 récords nacionais.<ref name=ishof>[http://www.ishof.org/clarence-buster-crabbe.html Buster Crabbe (USA)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150402092559/http://www.ishof.org/clarence-buster-crabbe.html |date=02 de abril de 2015 }} – Honor Swimmer profile at International Swimming Hall of Fame</ref> Continuou a nadar despois de cumprir sesenta anos e en 1971 estableceu unha marca mundial para o seu grupo de idade.<ref name=sr>{{cita web|url=https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/cr/buster-crabbe-1.html |title=Buster Crabbe |archive-url=https://web.archive.org/web/20200417165247/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/cr/buster-crabbe-1.html |archive-date=2020-04-17}}</ref> Buster Crabbe faleceu o 23 de abril de 1983, aos 75 anos, por mor dun [[infarto agudo de miocardio]] en [[Scottsdale, Arizona]],<ref name=obit>{{cita novas|title=Buster Crabbe profile|url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=PI&s_site=philly&p_multi=PI&p_theme=realcities&p_action=search&p_maxdocs=200&p_topdoc=1&p_text_direct-0=0EB2953DF9F9C6E2&p_field_direct-0=document_id&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:D&s_trackval=GooglePM|work=[[The Philadelphia Inquirer]]|date=24 de abril de 1983|access-date=20 de abril de 2010|data-arquivo=27 de xullo de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200727060003/http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=PI&s_site=philly&p_multi=PI&p_theme=realcities&p_action=search&p_maxdocs=200&p_topdoc=1&p_text_direct-0=0EB2953DF9F9C6E2&p_field_direct-0=document_id&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:D&s_trackval=GooglePM|url-morta=yes}}</ref> e foi enterrado no cemiterio Green Acres Memorial Gardens. == Vida persoal == En 1933, casou con Adah Virginia Held (1912–2004) e deuse un ano para converterse en actor. Se non o conseguía, comezaría a estudar leis na Universidade do Sur de California. Crabbe e a súa esposa tiveron dúas fillas, Sande e Susan, e un fillo, Cullen. En 1957, Sande faleceu de [[anorexia nerviosa]] con 20 anos.<ref name=strange>{{cite news |title=Buster Crabbe Daughter Dies of Strange Illness. Doctor Refuses to Sign Death Certificate for Girl, 20, Who Weighed Only 60 Pounds |url=https://pqasb.pqarchiver.com/latimes/access/437568452.html?dids=437568452:437568452&FMT=ABS&FMTS=ABS:AI&type=historic&date=Apr+12,+1957&author=&pub=Los+Angeles+Times&desc=Buster+Crabbe+Daughter+Dies+of+Strange+Illness&pqatl=google |work=[[Los Angeles Times]] |date=12 de abril de 1957 |access-date=20 de abril de 2010 |data-arquivo=26 de outubro de 2012 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20121026113325/http://pqasb.pqarchiver.com/latimes/access/437568452.html?dids=437568452:437568452&FMT=ABS&FMTS=ABS:AI&type=historic&date=Apr+12,+1957&author=&pub=Los+Angeles+Times&desc=Buster+Crabbe+Daughter+Dies+of+Strange+Illness&pqatl=google |url-morta=yes }}</ref> Crabbe é o avó materno do adestrador de fútbol universitario [[Nick Holt]].<ref>{{cita novas|url=http://seattletimes.nwsource.com/html/huskies/2008593456_uwfb06.html|newspaper=Seattle Times|last=Condotta|first=Bob|title=UW football hires USC's Nick Holt as defensive coordinator|date=6 de xaneiro de 2009|access-date=16 de agosto de 2012}}</ref> == Filmografía == *''[[The Arizona Raiders]]'' (1936) como "Laramie" Nelson *''[[Gunfighters of Abilene]]'' (1960) como Kip Tanner *''[[Arizona Raiders]]'' (1965) como Captain Andrews *''[[The Bounty Killer (filme)|The Bounty Killer]]'' (1965) como Mike Clayman *''[[Alien Dead]]'' (1980) como Sheriff Kowalski *''[[The Comeback Trail (filme de 1982)|The Comeback Trail]]'' (1982) como Duke Montana ;Seriais *''[[Tarzan the Fearless]]'' (1933) como Tarzán *''[[Flash Gordon (serial)|Flash Gordon]]'' (1936) como Flash Gordon *''[[Flash Gordon's Trip to Mars]]'' (1938) como Flash Gordon *''[[Red Barry (serial)|Red Barry]]'' (1938) como Red Barry *''[[Buck Rogers (serial)|Buck Rogers]]'' (1939) como Buck Rogers *''[[Flash Gordon Conquers the Universe]]'' (1940) como Flash Gordon *''[[Last of the Redmen]]'' (1947) como Magua *''[[The Sea Hound (serial)|The Sea Hound]]'' (1947) como Captain Silver *''[[Pirates of the High Seas]]'' (1950) como Jeff Drake *''[[King of the Congo]]'' (1952) como Captain Roger Drum e "[[Thun'da]]" == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://www.briansdriveintheater.com/bustercrabbe.html Buster Crabbe at Brian's Drive-In Theater] * [http://www.b-westerns.com/crabbe.htm Buster Crabbe] biography by Chuck Anderson * ''[https://archive.org/details/TarzanTheFearless1933 Tarzan the Fearless]'' en [[Internet Archive]] {{Barra portal|Cine|Estados Unidos de América}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Crabbe, Buster}} [[Categoría:Nados en Oakland]] [[Categoría:Nados en 1908]] [[Categoría:Finados en 1983]] [[Categoría:Actores de cine dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Actores de televisión dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Actores de California]] [[Categoría:Nadadores olímpicos dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Medallistas olímpicos de ouro polos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Medallistas olímpicos de bronce polos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Medallistas nos Xogos Olímpicos de 1928]] [[Categoría:Medallistas nos Xogos Olímpicos de 1932‎]] [[Categoría:Medallistas olímpicos en natación]] [[Categoría:Paseo da Fama de Hollywood]] [[Categoría:Alumnos da Universidade de California do Sur]] [[Categoría:Nadadores nos Xogos Olímpicos de 1928]] [[Categoría:Nadadores nos Xogos Olímpicos de 1932]] qfoap4js4p9yzvj2auw05pf6ffokq66 0 536029 7104632 5880559 2025-06-23T15:53:46Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104632 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Taxobox | name = ''Bactrocera abdoangusta'' | status = | image = | image_caption = | domain = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Arthropoda]] | classis = [[Insecta]] | ordo = [[Diptera]] | familia = [[Tephritidae]] | genus = [[Bactrocera]] | species = B. abdoangusta | binomial = Bactrocera abdoangusta | binomial_authority = (Drew, 1972) | range_map = | range_map_caption = | image2 = | image2_caption = | subphylum = [[Hexapoda]] | synonyms = }} '''''Bactrocera abdoangusta'''''<ref name=EOL>{{Cita web| título=Genus ''Bactrocera'' and species| url=https://eol.org/pages/46804841/names| páxina-web=Encyclopedia of Life| dataacceso=17 de abril de 2021| lingua = en}}</ref><ref name = "COL">{{cite web |url= http://www.catalogueoflife.org/annual-checklist/2011/search/all/key/bactrocera+abdoangusta/match/1|title= Species 2000 & ITIS Catalogue of Life: 2011 Annual Checklist.|author= Bisby F.A., Roskov Y.R., Orrell T.M., Nicolson D., Paglinawan L.E., Bailly N., Kirk P.M., Bourgoin T., Baillargeon G., Ouvrard D. (red.)|year= 2011|publisher= Species 2000: Reading, UK.|accessdate= 24 de setembro de 2012}}</ref> <ref name = "source">''Systema Dipterorum''. Pape T. & Thompson F.C. (eds), 2011-01-06</ref> é unha [[especie]] de [[insecto]] do [[xénero (bioloxía)|xénero]] ''[[Bactrocera]]'', da [[familia (bioloxía)|familia]] dos [[tefrítidos]] e da [[orde (bioloxía)|orde]] dos [[dípteros]]. == Historia == A especie foi descrita cientificamente por vez primeira no ano 1972 por Drew. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{cite web |author=Thompson, F. C. & Vockeroth, J. R. |title=66. Family Tephritidae |work=Australasian/Oceanian Diptera Catalog – Web Version |url=http://hbs.bishopmuseum.org/aocat/tephritidae.html |accessdate=24 de xaneiro de 2011 |date=27 de maio de 2007 |editor=Neal L. Evenhuis |publisher=[[Bishop Museum]] |data-arquivo=20 de maio de 2011 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110520151556/http://hbs.bishopmuseum.org/aocat/tephritidae.html |url-morta=yes }} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Dípteros]] [[Categoría:Animais descritos en 1972]] dc1y1ztgyl0jsnl1f9zqs0n0pw0a8fq 0 536224 7105067 6944931 2025-06-23T22:51:06Z O Breixo 127505 7105067 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |resultado = Vitoria comunista do Việt Minh<ref name="Lee Lanning">{{cita libro|last=Lee Lanning|first=Michael|title=Inside the VC and the NVA|url=https://archive.org/details/insidevcnvareals0000lann_i4e5|year=2008|publisher=Texas A&M University Press|isbn=978-1-60344-059-2|page=[https://archive.org/details/insidevcnvareals0000lann_i4e5/page/119 119]}}</ref><ref name=Crozier>{{cita libro|last=Crozier|first=Brian|title=Political Victory: The Elusive Prize Of Military Wars|url=https://archive.org/details/politicalvictory0000croz|year=2005|publisher=Transaction|isbn=978-0-7658-0290-3|page=[https://archive.org/details/politicalvictory0000croz/page/47 47]}}</ref><ref>Fall, ''Street Without Joy'', p. 63.</ref><ref>{{cita libro|last=Logevall|first=Fredrik|title=Embers of War: the fall of an empire and the making of America's Vietnam|url=https://archive.org/details/embersofwarfallo0000loge|year=2012|publisher=Random House|isbn=978-0-375-75647-4|pages=[https://archive.org/details/embersofwarfallo0000loge/page/596 596]–599}}</ref> * División de Vietnam * [[Conferencia de Xenebra (1954)|Conferencia de Xenebra]] * Francia abandona Indochina * Independencia de [[Vietnam do Norte]], [[Vietnam do Sur]], [[Laos]] e [[Camboxa]] |imaxe=First Indochina War COLLAGE.jpg}} A '''primeira guerra de Indochina''', coñecida como '''guerra de Indochina''' en [[Francia]] e '''guerra de resistencia antifrancesa''' en [[Vietnam]] comezou na [[Indochina francesa]] o 19 de decembro de [[1946]] e durou ata o 20 de xullo de [[1954]], aínda que os enfrontamentos entre as forzas francesas e os seus rivais do [[Viet Minh|Việt Minh]] no sur databan de setembro de 1945. O conflito enfrontou unha serie de forzas, incluído o [[Corpo Expedicionario do Extremo Oriente Francés]] da [[Unión Francesa]], dirixido polo goberno de Francia e apoiado polo exército nacional vietnamita do ex emperador [[Bảo Đại]] contra o exército popular de Vietnam e o Việt Minh (parte do [[Partido Comunista de Vietnam|Partido Comunista]]),<ref>{{Cita libro|url=https://books.google.com/books?id=zeweA9cfoxEC&q=led+by+France+and+supported+by+B%E1%BA%A3o+%C4%90%E1%BA%A1i's+Vietnamese+National+Army&pg=PA119|title=Saigon: A History|first=Nghia M.|last=Vo|date=31 de agosto de 2011|publisher=McFarland|isbn=9780786486342|via=Google Books}}</ref> liderada por [[Võ Nguyên Giáp]] e [[Hồ Chí Minh]].<ref>{{cite encyclopedia |url=https://www.britannica.com/biography/Ho-Chi-Minh |title=Ho Chi Minh, President of North Vietnam |encyclopedia=Encyclopaedia Britannica}}</ref><ref>{{cite encyclopedia |url=https://www.britannica.com/biography/Vo-Nguyen-Giap |title=Vo Nguyen Giap, Vietnamese general |encyclopedia=Encyclopaedia Britannica}}</ref> A maior parte dos combates tiveron lugar en [[Tonkín]], ao norte de Vietnam,<ref>{{cita web|url=https://www.history.com/topics/vietnam-war/gulf-of-tonkin-resolution|title=Gulf of Tonkin Resolution - Definition, Cause & Significance - HISTORY}}</ref> aínda que o conflito involucrou todo o país e tamén se estendeu aos [[protectorado]]s veciños de [[Laos]] e [[Camboxa]]. [[Ficheiro:French_indochina_colonial_artillery_1953_12.png|miniatura| Soldados franceses usando un canón de 57 mm contra a artillería [[Viet Minh|Việt Minh]] (novembro de 1953)]] == Antecedentes == Aproveitando o baleiro de poder que as tropas británicas apenas conseguiron encher, os guerrilleiros [[Comunismo|comunistas]] [[Viet Minh|Việt Minh]] fixéronse co poder e proclamaron a independencia do que hoxe é [[Vietnam]] (setembro de 1945). Non obstante, as autoridades coloniais francesas rexeitaron rotundamente chegar a un acordo co líder comunista [[Hô Chi Minh|Hồ Chí Minh]]. Os franceses restableceron o poder colonial e instalaron o emperador [[Bảo Đại]] como un xefe de goberno monicreque. == A guerra == Inicialmente os franceses pensaron que a guerrilla vietnamita non era un adversario que cumpría tomar en serio. Durante a [[Segunda guerra mundial|segunda guerra mundial,]] a guerrilla demostrara ser un elemento táctico nada desprezable, mais aínda non se tiña en conta a posibilidade de que un exército irregular gañase unha campaña por si mesmo. Tardaron varios anos en apreciar a capacidade estratéxica dun exército guerrilleiro. A gran lección chegou coa [[guerra civil chinesa]], que rematou en 1949 coa abafadora vitoria [[Comunismo|comunista]] despois dunha campaña de dous anos. O [[Viet Minh|Việt Minh]] recibiu axuda da [[República Popular da China|China]] comunista e comezou a poñer en perigo o exército colonial francés. En París, os gobernos da [[Cuarta República Francesa]] rexeitaron enviar recrutas a Indochina e como resultado a sangría de tropas de unidades profesionais de elite (a Lexión Estranxeira, paracaidistas ou rexementos coloniais) provocou queixas entre os militares. O declive final produciuse en 1954, cando o alto mando francés, lanzando paracaidistas, intentou establecer un potente posto avanzado nun lugar chamado [[Dien Bien Phu]], no corazón do territorio dominado polo Việt Minh. Porén, foron os comunistas os que esmagaron as unidades de elite do exército francés e enfrontáronse á magnitude da derrota na [[batalla de Dien Bien Phu]],<ref>{{cita web|last1=Flitton|first1=Dave|title=Battlefield Vietnam – Dien Bien Phu, the legacy|url=https://www.youtube.com/watch?v=eQdFGr7NQ4o|publisher=Public Broadcasting System PBS|access-date=29 de xullo de 2015}}</ref> e despois de que os estadounidenses desbotasen o uso de armas atómicas para axudalos, os franceses decidiron inmediatamente acceder a unha conferencia de paz (Xenebra, 1954) que puxo fin á primeira guerra de Indochina. == Consecuencias == Desta conferencia xurdiron dous estados vietnamitas: un no [[Vietnam do Norte|norte]], comunista e outro no [[Vietnam do Sur|sur]], formalmente liberal, que continuou a ser gobernado polo emperador [[Bảo Đại]] . == Na cultura popular == [[Ficheiro:Poster celebrating the 60th anniversary of the French recognition of North-Vietnamese independence.jpg|miniatura|Cartel celebrando o 60.º aniversario do recoñecemento francés da independencia de Vietnam do Norte]] Aínda que é unha especie de tabú en Francia, "a guerra sucia" apareceu en varios filmes, libros e cancións. Desde a desclasificación na década de 2000, estreáronse documentais que empregaban novas perspectivas sobre a implicación encuberta dos Estados Unidos e críticas abertas sobre a propaganda francesa que se usou durante a guerra. O célebre propagandista comunista [[Roman Karmen]] estaba a cargo da explotación dos medios durante a batalla de Dien Bien Phu. No seu documental ''Vietnam'' (Вьетнам, 1955) escenificou a famosa escena do levantamento da bandeira do Việt Minh flag sobre o búnker de de Castries de xeito similar a como o fixo no tellado do [[Reichstag]] durante a [[segunda guerra mundial]] (''Берлин'', 1945) e para a columna de prisioneiros de guerra en forma de "S" marchando despois da batalla empregou a mesma técnica óptica coa que experimentara antes cando puxo en escena os prisioneiros alemáns despois do [[sitio de Leningrado]] (''Ленинград в борьбе'', 1942) e da [[batalla de Moscova]] (''Разгром немецких войск под Москвой'', 1942).<ref>[http://www.dien-bien-phu.info/articles.php?lng=fr&pg=29 Pierre Schoendoerffer interview with Jean Guisnel in ''Some edited pictures''] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070928135001/http://www.dien-bien-phu.info/articles.php?lng=fr&pg=29 |date=28 de setembro de 2007 }}</ref><ref>[http://www.artepro.com/programmes/58707/presentation.htm ''Roman Karmen, un cinéaste au service de la révolution''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070914175605/http://www.artepro.com/programmes/58707/presentation.htm |date=14 de setembro de 2007}}, Dominique Chapuis & Patrick Barbéris, Kuiv Productions / Arte France, 2001</ref> Hollywood realizou un filme sobre Dien Bien Phu en 1955, ''[[Jump into Hell]]'', dirixido por [[David Butler (director)|David Butler]] e escrito por [[Irving Wallace]] antes de acadar a fama como novelista. Hollywood realizou outros filmes sobre a guerra, como ''[[Rogues' Regiment]]'' ([[Robert Florey]], 1948), ''[[China Gate (filme de 1957)|China Gate]]'' ([[Samuel Fuller]], 1957) e ''[[Five Gates to Hell]]'' ([[James Clavell]], 1959). O primeiro filme francés sobre a guerra, ''Patrouille de Choc'', de [[Claude Bernard-Aubert]], chegou en 1956. A censura francesa cortou algunhas escenas violentas e fixo que o director cambiase o final do filme, que foi considerado "demasiado pesimista".<ref>{{cita web|url=https://www.lacinemathequedetoulouse.com/films/index.php?m=f&id=1952|title=La Cinémathèque de Toulouse|website=www.lacinemathequedetoulouse.com}}</ref> O filme de [[Léo Joannon]] ''Fort du Fou'' estreouse en 1963. Outro filme foi ''[[La 317ème Section]]'' (1964), dirixido polo veterano da guerra [[Pierre Schoendoerffer]]. A novela de [[Graham Greene]] ''[[The Quiet American]]'' ten lugar durante esta guerra. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Ligazóns externas === * [http://www.mtholyoke.edu/acad/intrel/pentagon/pent5.htm Pentagon Papers, Chapter 2] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110806004651/http://www.mtholyoke.edu/acad/intrel/pentagon/pent5.htm |date=06 de agosto de 2011 }} * [https://web.archive.org/web/20041214085949/http://home.att.net/~r.hodgeman/history1.html ''Vietnam: The Impossible War''] * [[Bernard B. Fall|Fall, Bernard B]]. [https://books.google.com/books?id=GkHH8OoCTtAC&pg=PA1&lpg=PP5&dq=%22Street+Without+Joy:+The+French+Debacle+In+Indochina%22&psp=9&sig=fnRSyGmHppqW4pwqG8O6tX0Y3zQ ''Street Without Joy: The French Debacle In Indochina''] * [https://web.archive.org/web/20070928021314/http://www.anapi.asso.fr/en_Historical-context_56.htm ANAPI's official website] (National Association of Former POWs in Indochina) * [http://vietnam.vnagency.com.vn/VNP-Website/NewsEvent/Default.asp?ID=55&Event_ID=353&language=EN Hanoi upon the army's return in victory (bicycles demystified)] Viet Nam Portal * [https://web.archive.org/web/20181011133420/http://www.ecpad.fr/tag/fonds-guerre-dindochine/ Photos about the First War of Indochina (French Defense Archives)] (ECPAD) {{fr}} === Outros artigos === * [[Guerras da Indochina|Guerras de Indochina]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerras do século XX]] [[Categoría:Guerras nas que participou Francia]] [[Categoría:Guerras nas que participou Camboxa]] [[Categoría:Historia de Laos]] [[Categoría:Guerras nas que participou Vietnam]] 9ycvhrh51get9j1n47ahyvp0yir95nz 0 540477 7105068 7072260 2025-06-23T22:52:07Z O Breixo 127505 7105068 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe =Greek_revolution_collage.jpg |resultado =Independencia de Grecia }} A '''Guerra de Independencia de Grecia''', tamén coñecida como '''Revolución grega''' (en [[lingua grega|grego]]: Ελληνική Επανάσταση, Elliniki Epanastasi; otomán: يونان عصياني; en [[lingua turca|turco]]: Yunan İsyanı), tivo lugar entre [[1821]] e [[1829]]<ref>{{Cita web|url=https://www.britannica.com/event/War-of-Greek-Independence|title = War of Greek Independence &#124; History, Facts, & Combatants}}</ref> e contou coa asistencia de varias nacións europeas, [[Tunisia]] e [[Exipto]]. Grecia logrou a súa independencia e o día [[25 de marzo]] celébrase como festa nacional. == Antecedentes == No [[século -V|século V a.C.]], as guerras entre coalicións de diferentes [[polis]] debilitaron a nación grega e levaron á derrota definitiva da cidade de [[Esparta]] no 362&nbsp;a.C. Neste clima de debilidade e desunión, xurdiu o momento dun reino no norte que levaba séculos baixo influencia helénica. Así, [[reino de Macedonia|Macedonia]], dirixida polo seu rei [[Filipo II de Macedonia|Filipo II]], derrotou e someteu os gregos no 338&nbsp;a.C. na [[batalla de Queronea]]. O fillo de Filipo, [[Alexandre o Grande]] enfrontouse a unha revolta en [[Tebas, Grecia|Tebas]] e [[Atenas]]. Os seus sucesores conseguiron manter o xugo na maioría das cidades gregas, mais a [[Liga Aquea]] e a [[Liga Etolia]] lograron liberar algunhas como Atenas. Pero de novo un novo invasor, os fillos da [[Magna Grecia]], arrebatáronlles a independencia ás metrópoles. O rei de Macedonia, [[Filipo V de Macedonia|Filipo V]] estaba en guerra co emerxente poder itálico de Roma e máis coas Ligas Helénicas. A derrota da Liga Etolia levouna a unirse aos romanos coa esperanza da independencia. Xuntos derrotaron a Filipo (197&nbsp;a.C.). No mesmo ano a Liga Aquea uniuse con Roma e conseguiu o triunfo, mais os seus aliados vitoriosos volvéronse contra eles e dominaron toda Grecia creando a provincia romana de [[Acaia (provincia romana)|Acaia]]. Xa no século V d.C. Roma non era unha cidade emerxente, era un [[Imperio Romano|Imperio]] que dominaba desde o Atlántico polo oeste ata Mesopotamia polo leste e desde Gran Bretaña polo norte ata Exipto polo sur, o que levou á división do imperio en dous, e os gregos encadráronse na parte oriental, que tomou os seus fundamentos da cultura helénica, utilizando como propia a [[lingua grega]]. Esta parte deu lugar ao que se coñeceu como [[Imperio Romano de Oriente]], gobernante de Grecia dende 493 ata 1453, uns anos en que os gregos sufriron os ataques dos [[sarracenos]] e os abusos dos cruzados francos. O avance dos musulmáns polos dominios bizantinos fíxose imparable, e o imperio viu sucumbir a súa capital, [[Constantinopla]], en 1453. A partir de entón, os gregos pasaron a estar baixo o control do [[Imperio Otomán]].<ref>{{cita libro|first =Caroline |last=Finkel|title =Osman's Dream: The History of the Ottoman Empire|isbn = 9780465008506|date = 2007|publisher = Basic Books |page = 17|url = https://books.google.com/books?id=9cTHyUQoTyUC&pg=PA17}}</ref> Os séculos XVI, XVII e XVIII foron testemuñas de revoltas contra o dominio otomán,<ref>Woodhouse, ''A Story of Modern Greece'', 'The Dark Age of Greece (1453–1800)', p. 113, Faber and Faber (1968)</ref> mais só coa decadencia otomá se produciron as circunstancias que levaron aos principios da futura independencia. == Inicio da guerra == [[Ficheiro:The sortie of Messologhi by Theodore Vryzakis.jpg|miniatura|esquerda|''Saída de Messolonghi'', de [[Theodoros Vrizakis]]]] Os primeiros movementos que levaron á independencia grega producíronse durante o último cuarto do século XVIII, en que nace o nacionalismo grego. Este novo sentimento foi apoiado polos [[Rusia|rusos]] que incitaron os gregos [[igrexa ortodoxa|ortodoxos]], os seus correlixionarios, a sublevarse contra o dominio otomán. En 1770 chegou a primeira manifestación da revolución, que foi liderada polo conde ruso [[Aleksei Grigorievich Orlov]], mais non tivo éxito.<ref>[https://ojs.lib.uom.gr/index.php/BalkanStudies/article/view/2338/2362 Theophilus C. Prousis, The Greeks of Russia and the Greek Awakening, 1774-1821. Balkan Studies; Thessalonike, 28.2 : 259-280.] {{en}}</ref> A [[Revolución Francesa]] influíu na preparación dos movementos independentistas,<ref name="Cl48">Clogg, ''A Concise History of Greece '', pp. 25–26</ref> ao igual que a importante organización secreta [[Philiké Hetairía]] (Asociación de Amigos), creada en 1814 en [[Odesa]] co propósito da emancipación e a revolución.<ref name="Clogg31">Clogg, ''A Concise History of Greece'', p. 31<br/>* Dakin, ''The Greek struggle for independence'', pp. 41–42</ref> En 1820 o paxá de Grecia, gobernador do territorio en nome do sultán, negouse a enviarlle impostos, polo que o sultán enviou tropas contra el. En 1821, os campesiños gregos, Polícaros, aproveitaron a situación para iniciar a revolución, seguidos dos comerciantes, co apoio dos gregos emigrados a outras partes de Europa. Debido ao pasado clásico de Grecia, houbo unha gran simpatía pola causa grega en toda Europa. Moitos aristócratas europeos e americanos ricos, como o famoso poeta [[Lord Byron]],<ref>Boime, ''Social History of Modern Art'', 194</ref> que morreu en [[Mesolongi]], tomaron as armas para unirse aos revolucionarios gregos. Moitos outros financiaron a revolución e o historiador filohelénico escocés [[Thomas Gordon]] participou na loita revolucionaria e escribiu unha das primeiras historias da revolución en inglés.<ref name="Brewer, David page 311">Brewer, David ''The Greek War of Independence'', Londres: Overlook Duckworth, 2011 p. 311.</ref> Alén da idea de cruzar contra os infieis otománs, foi a herdanza clásica o que fixo que un bo número de occidentais abrazasen a causa grega. [[Lois I de Baviera]] expresou ben esta idea: {{cita|Europa ten unha débeda enorme con Grecia [...], debémoselle as Artes e as Ciencias.}} Os filohelenos organizáronse en comités por toda Europa e América. A súa actividade principal era buscar fondos para a compra de armas. A súa distribución foi encomendada aos máis intrépidos. Cando estalou a revolución, as atrocidades otomás tiveron gran cobertura en Europa e provocaron simpatía pola causa grega, aínda que os gobernos inglés e francés pensaban que a insurrección era un plan ruso para apoderarse de Grecia e posiblemente de Constantinopla. Os gregos non foron capaces de establecer un goberno coherente nas áreas que controlaban e axiña comezaron a loitar entre eles. Os combates entre gregos e otománs continuaron ata 1825, cando o sultán [[Mahmud II]] pediu axuda ao seu vasalo máis poderoso, [[Exipto]]. == Declaración de independencia == En 1821 [[Alexandros Ypsilantis]], o máximo dirixente da Philiki Hetairía,<ref name="Clogg31-2">Clogg, ''A Concise History of Greece'', pp. 31–32</ref> entrou en [[Iași]], ​​a capital de [[Moldova]] (daquela territorio otomán) cun pequeno exército,<ref name="Hitchins149-50">Hitchins, ''The Romanians'', 149–150</ref><ref>[http://www.manastireasftreiierarhi.ro/en/history/ The Three Holy Hierarchs Monastery - A glimpse on its history] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130929144221/http://www.manastireasftreiierarhi.ro/en/history/ |date=29 de setembro de 2013 }}</ref> e meses máis tarde, en 1822, proclamou a independencia de Grecia no [[teatro de Epidauro]].<ref>Dakin, ''The Greek Struggle for independence'', pp. 87–9.</ref> Despois disto, o Sultán e o Paxá aliáronse contra a revolta. O Reino Unido e Francia, que estaban interesadas na independencia de Grecia polo seu comercio con ela, apoiaron militarmente o movemento independentista. Rusia tamén o apoiou, mais aínda así loitaron practicamente sós. As primeiras batallas, como a de [[batalla de Quíos|Quíos]], foron claramente gañadas polo Imperio Otomán. Entre os líderes gregos estaban [[Markos Botsaris]], [[Theodoros Kolokotronis]], [[Alexandros Mavrokordatos]] e [[Andreas Vokos Miaoulis]]. As disputas entre eles e a inxerencia exipcia a favor dos otománs debilitaron os gregos, mais en 1827 e durante un tempo, a reconciliación entre os líderes helenos posibilitou a aprobación pola Asemblea Nacional dunha nova constitución republicana e o nomeamento do conde [[Ioannis Kapodístrias]] como primeiro presidente da [[Grecia|República de Grecia]].<ref name="Brewer, David pages 300">Brewer, David ''The Greek War of Independence'', Lonres: Overlook Duckworth, 2011 p. 300.</ref> As diferenzas entre as partes reapareceron tras esta breve tregua. En 1827 as potencias acordaron intervir militarmente sobre os [[Balcáns]] e o 20 de outubro as frotas de Francia e o Reino Unido derrotaron os otománs na [[batalla de Navarino]].<ref name="Howarth239">Howarth, ''The Greek Adventure'', p. 239.</ref> == Tratado de paz == A presenza das forzas armadas das potencias e os esforzos de Rusia, obrigou os otománs a asumir a hexemonía daqueles. O [[Tratado de Adrianópole (1829)]] puxo fin á [[guerra ruso-turca (1828-1829)]] e ás aspiracións de Rusia no sueste de Europa. O vencido Imperio Otomán aceptou as condicións impostas polas potencias a Grecia, é dicir, a súa independencia e permitiu o libre tránsito polos estreitos do [[Bósforo]] e de [[Dardanelos]], ademais de ceder a Rusia os territorios de [[Valaquia]] e Moldavia.b En 1830, Francia, o Reino Unido e Rusia asinaron o [[Protocolo de Londres]], polo que negaban a Constitución grega e declaraban a independencia dunha Grecia baixo a súa protección.<ref>{{cita web |url=http://www.mfa.gr/NR/rdonlyres/E1DA0D5F-5493-4BF4-8FD3-D5CD6C6BB96C/0/1830_london_protocol.doc |title=London Protocol |access-date=26 de decembro de 2008 |format=DOC |publisher=Greek Ministry of Foreign Affairs|archive-url=https://web.archive.org/web/20070930185207/http://www.mfa.gr/NR/rdonlyres/E1DA0D5F-5493-4BF4-8FD3-D5CD6C6BB96C/0/1830_london_protocol.doc |archive-date=30 de setembro de 2007}}</ref> A extensión do estado grego era considerablemente menor do que os gregos esperaban: a fronteira norte estableceuse un pouco máis ao norte do [[golfo de Corinto]], tendo que renunciar ao sur de [[Tesalia]]. == Consecuencias == [[Ficheiro:Stieler Joseph C. - Portrait of Othon as a young man - Google Art Project.jpg|miniatura|[[Otón I de Grecia]]]] Á Guerra da Independencia seguiulle un período de grande inestabilidade civil. O conflito entre faccións seguía a existir e os gregos, que previran un renacemento do seu país segundo a antiga [[Hélade]], opuxéronse firmemente á redución do seu territorio. Mentres os poderes buscaban un rei para Grecia, a administración do país recaeu no expresidente provisional [[Ioannis Kapodistrias]], quen gobernou un réxime ditatorial ata o seu asasinato en 1831. Estalou a guerra civil e, tras constituírse Grecia como reino, Otón de Baviera aceptou en 1832 o trono ofrecido polas potencias europeas e foi coroado ao ano seguinte como [[Otón I de Grecia]]. Porén, a súa xestión non foi do gusto dos helenos e foi deposto por unha Asemblea Nacional apoiada polas potencias europeas en 1862. O príncipe [[Alfredo de Saxonia-Coburgo-Gotha|Alfredo]], segundo fillo da raíña [[Vitoria do Reino Unido|Vitoria]] e duque de Saxonia-Coburgo Gotha foi elixido rei mediante un plebiscito nacional, mais o goberno británico rexeitou a oferta do pobo heleno e nomeou o príncipe Xurxo de Dinamarca, segundo fillo do rei [[Cristián IX de Dinamarca|Cristián IX]], novo rei dos helenos. Os gregos aceptaron o candidato, e o príncipe foi coroado co nome de [[Xurxo I de Grecia]], en 1863, mantendo a súa dinastía ata a abolición da monarquía en 1973. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Ligazóns externas === * [http://www.ahistoryofgreece.com/revolution.htm Greek War of Independence] * [https://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=4911867 The Question of Greek Independence: A Study of British Policy in the Near East, 1821–1833] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081024145501/http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=4911867 |date=24 de outubro de 2008 }} {{Barra portal|Grecia|Historia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerras do século XIX]] [[Categoría:Guerras de independencia]] [[Categoría:Historia contemporánea de Grecia]] p4ca8l27c6xmfb6ykq19ymwg2o2nuvu 0 543325 7105276 6881538 2025-06-24T09:33:51Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105276 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Carmen Nájera Domingo''', nada en [[Nájera]], [[A Rioxa]], en [[1951]], é unha [[química]] [[España|española]], catedrática do Departamento de Química Orgánica da [[Universidade de Alacant]].<ref>{{Cita publicación periódica|título=Resolución de 5 de julio de 1993, de la Universidad de Alicante, por la que se nombra Catedrática de Universidad, en el área de conocimiento de «Química Orgánica», a doña Carmen Nájera Domingo.|número=170|páxina=21898|lugar=Madrid|url=http://boe.es/buscar/doc.php?id=BOE-A-1993-18807|data=17 de xullo de 1993|ref=BOE-A-1993-18807|data-acceso=24 de agosto de 2018|data-arquivo=24 de agosto de 2018|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180824135251/http://boe.es/buscar/doc.php?id=BOE-A-1993-18807|url-morta=yes}}</ref> == Traxectoria == Rematou os seus estudos de Química na [[Universidade de Zaragoza]] en 1973 e a súa tese de doutoramento na [[Universidade de Oviedo]] en 1979 baixo a dirección de José Barluenga Mur e Miguel Yus Astiz.<ref name=":0">{{Cita web|url=https://dqorg.ua.es/es/curriculum-vitae.html|título=Ficha personal de Carmen Nájera|data-acceso=5 de marzo de 2016|apelidos=|ligazónautor=|data=|lingua=|editorial=Universidade de Alacant}}</ref> O seu campo de investigación son os procesos catalíticos en síntese orgánica.<ref>{{Cita web|url=http://www.agenciasinc.es/Entrevistas/El-sistema-no-favorece-que-los-jovenes-estudien-Ciencias|título=Entrevista a Carmen Nájera|data-acceso=5 de marzo de 2016|apelidos=|ligazónautor=|data=|lingua=|editorial=Agencia SINC / Red de Universidades Valencianas - RUVID}}</ref> Publicou máis de 300 artigos en revistas internacionais e é membro de pleno dereito da [[Real Academia de Ciencias Exactas, Físicas e Naturais]].<ref>{{Cita web|url=http://ruvid.org/wordpress/?p=14855|título=Carmen Nájera toma posesión de su plaza en la Real Academia de Ciencias Exactas, Físicas y Naturales|data-acceso=5 de marzo de 2016|apelidos=|ligazónautor=|data=|lingua=Castellano|editorial=Red de Universidades Valencianas - RUVID}}</ref> Ademais, é cofundadora e directora técnica da empresa Medalchemy dedicada á elaboración de produtos farmacéuticos desde 2002. O seu traballo de investigación actual céntrase, sobre todo, na [[catálise]] asimétrica, utilizando catalizadores quirais que permiten reaccións que dan lugar a un único enantiómero. Por [[enantiómero]]s enténdese as mesmas moléculas que non se poden superpoñer, pero que entre elas teñen unha relación especular ou como se tivesen un espello entre elas. Estas substancias son moi importantes especialmente na industria farmacéutica. É autora dunha patente sobre un procedemento para a obtención de moléculas inhibidoras do virus da hepatite C, cun novo procedemento moito máis rápido para a obtención do virus que neutraliza a resistencia do virus sen os efectos secundarios doutras terapias actuais.<ref>{{Cita web|url=http://www.agenciasinc.es/Noticias/Neutralizan-el-desarrollo-de-la-hepatitis-C-y-los-efectos-secundarios-asociados-a-la-terapia-actual|título=Neutralizan el desarrollo de la hepatitis C y los efectos secundarios asociados a la terapia actual|data-acceso=5 de marzo de 2016|apelidos=|ligazónautor=|data=|lingua=|editorial=Agencia SINC}}</ref> == Premios e honras == * En 2006 obtivo o Premio de Química Orgánica da Sociedade Española de Química<ref>{{Cita web|url=https://rseq.org/quienes-somos/premios/|título=Premios|data-acceso=14 de febrero de 2020|apelidos=admin|lingua=es}}</ref> * Tamén en 2006 o Rosalind Franklin International Lectureship da English Chemical Society<ref name=":0"/> * En 2010 converteuse na primeira científica española en recibir o Premio da Sociedade Francesa de Química pola súa carreira investigadora<ref>{{Cita web|url=http://www.europapress.es/sociedad/noticia-carmen-najera-convierte-primera-espanola-recibir-premio-sociedad-francesa-quimica-20100709124340.html|título=Carmen Nájera se convierte en la primera española en recibir el premio de la Sociedad Francesa de Química|data-acceso=5 de marzo de 2016|apelidos=|ligazónautor=|data=|lingua=|editorial=Europa Press}}</ref> * En 2013 foi elixida Membro Activo da Academia Europea de Ciencias e Artes, con sede en Salzburgo (Austria).<ref>{{Cita web|url=http://ruvid.org/wordpress/?p=10688|título=La Academia Europea de las Ciencias y las Artes reconoce a Carmen Nájera|data-acceso=5 de marzo de 2016|apelidos=|ligazónautor=|data=|lingua=|editorial=Red de Universidades Valencianas - RUVID}}</ref> * En 2015 foi galardoada co IUPAC International Award 2015 Distinguished Women in Chemistry ou Chemical Engineering Awards.<ref>{{Cita web|título=La catedrática de la Universidad de Alicante Carmen Nájera Domingo recibe el Premio Internacional IUPAC 2015 Distinguished Women in Chemistry or Chemical Engineering Awards. University News|url=https://web.ua.es/en/actualidad-universitaria/2015/mayo2015/mayo2015-11-17/la-catedratica-de-la-universidad-de-alicante-carmen-najera-domingo-recibe-el-premio-internacional-iupac-2015-distinguished-women-in-chemistry-or-chemical-engineering-awards.html|páxina-web=web.ua.es|data-acceso=2022-03-22|data-arquivo=19 de decembro de 2021|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20211219204127/https://web.ua.es/en/actualidad-universitaria/2015/mayo2015/mayo2015-11-17/la-catedratica-de-la-universidad-de-alicante-carmen-najera-domingo-recibe-el-premio-internacional-iupac-2015-distinguished-women-in-chemistry-or-chemical-engineering-awards.html|url-morta=yes}}</ref> == Notas == {{Listaref|2}} {{control de autoridades}} {{ORDENAR:Nájera, Carmen}} [[Categoría:Nados en Nájera]] [[Categoría:Nados en 1951]] [[Categoría:Alumnos da Universidade de Zaragoza]] [[Categoría:Alumnos da Universidade de Oviedo]] [[Categoría:Académicos da Real Academia de Ciencias Exactas, Físicas e Naturais]] [[Categoría:Químicos de España]] 0wjo0d38q4g9qdmcu1aek9cbzpa6abu 0 546287 7105196 7024372 2025-06-24T04:11:42Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105196 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} '''''Café con aroma de mujer''''' é unha [[serie de televisión]] [[Colombia|colombiana]] producida por [[RCN Televisión]] e distribuída por [[Telemundo]]. Estreouse orixinalmente a través de [[RCN Televisión|Canal RCN]] entre o [[10 de maio]] de [[2021]] e o [[24 de setembro]] de [[2021]].<ref>{{cite web |title=¡Estamos listos! Café, con aroma de mujer llegará a sus hogares el 10 de mayo |url=https://www.canalrcn.com/super-like/cine-y-tv/cafe-con-aroma-de-mujer-llegara-a-sus-hogares-el-10-de-mayo-143487 |website=canalrcn.com |access-date=3 de maio de 2021 |language=es |date=3 de maio de 2021 |data-arquivo=29 de novembro de 2022 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20221129205304/https://www.canalrcn.com/super-like/cine-y-tv/cafe-con-aroma-de-mujer-llegara-a-sus-hogares-el-10-de-mayo-143487 |url-morta=yes }}</ref><ref name="yucatan">{{cite web |title="Cafe con aroma de mujer" llega con William Levy |url=https://www.yucatan.com.mx/espectaculos/cafe-con-aroma-de-mujer-llega-con-william-levy |website=yucatan.com.mx |access-date=16 de maio de 2020 |language=es |date=13 de maio de 2020 |data-arquivo=13 de xaneiro de 2022 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20220113143648/https://www.yucatan.com.mx/espectaculos/cafe-con-aroma-de-mujer-llega-con-william-levy |url-morta=yes }}</ref> É unha nova adaptación da [[telenovela]] colombiana de 1994 do [[Café con aroma de mujer (telenovela de 1994)|mesmo nome]] escrita por [[Fernando Gaitán]].<ref name="yucatan" /> Está protagonizada por [[William Levy (actor)|William Levy]], Laura Londoño e [[Carmen Villalobos]].<ref name="semana">{{cite web |title=¿Quién va a encarnar a Gaviota en nueva adaptación de Café, con aroma de mujer? |url=https://www.semana.com/entretenimiento/articulo/quien-va-a-encarnar-a-gaviota-en-nueva-adaptacion-de-cafe-con-aroma-de-mujer/670722 |website=Semana |access-date=16 de maio de 2020 |language=es}}</ref><ref>{{cite web |title="Café con aroma de mujer": conoce a Laura Londoño, la actriz que le habría 'quitado' el protagónico a Carmen Villalobos |url=https://mag.elcomercio.pe/fama/cafe-con-aroma-de-mujer-quien-es-laura-londono-conoce-a-la-actriz-que-le-quito-protagonico-a-carmen-villalobos-telemundo-colombia-estados-unidos-usa-eeuu-series-tv-nnda-nnlt-noticia/ |website=mag.elcomercio.pe |access-date=16 de maio de 2020 |language=es}}</ref> == Personaxes == * [[William Levy (actor)|William Levy]] como Sebastián Vallejo * Laura Londoño como Teresa Suárez "La Gaviota" * [[Carmen Villalobos]] como Lucía Sanclemente<ref>{{cite web |last1=González |first1=Moisés |title=EXCLUSIVA Carmen Villalobos, lista para hacer maldades: "Lucía no será la típica villana de telenovelas" |url=https://peopleenespanol.com/telenovelas/carmen-villalobos-antagonista-version-cafe-con-aroma-de-mujer/ |website=[[People en Español]] |access-date=7 de decembro de 2020 |language=es |date=7 de decembro de 2020}}</ref> * [[Diego Cadavid]] como Iván Vallejo * [[Lincoln Palomeque]] como Leonidas Salinas * Luces Velásquez como Julia de Vallejo * Katherine Vélez como Carmenza Suárez * Andrés Toro como Aurelio Díaz * Mabel Moreno como Lucrecia Valencia de Castillo * Ramiro Meneses como Carlos Mario * María Teresa Barreto como Marcela Vallejo * Laura Archbold como Paula Vallejo * [[Juan David Agudelo]] como Bernardo Vallejo * Laura Junco como Margarita Briceño * Dailyn Valdivieso como La Maracucha * Caterin Escobar como Marcia == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Café con aroma de mujer (telenovela de 1994)]] === Ligazóns externas === * {{IMDb título|14471346}} {{Barra portal|Colombia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Series de televisión iniciadas en 2021]] [[Categoría:Series de televisión finalizadas en 2021]] [[Categoría:Series de televisión de Colombia]] 5ypvtfalqv0ucs9g1pwghlctechg945 0 547469 7105069 6813818 2025-06-23T22:53:37Z O Breixo 127505 7105069 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe =Siege of Peking, Boxer Rebellion.jpg |descrición_imaxe =Tropas estadounidenses asaltando as murallas de Pequín |resultado =Vitoria aliada<br />Sinatura do [[protocolo dos bóxers]] }} O '''Levantamento''', '''Rebelión''' ou '''Guerra dos bóxers''' (1899-1900), chamado tamén '''Movemento Yihetuan''' ({{Zh|義和團運動}}, Yihetuan yundong), foi un movemento popular antioccidental e anticristián na [[China]]. A sociedade secreta Yìhétuán ({{zh|義和團}}, 义和团, [[Puños Harmoniosos e Xusticeiros|Puños da Xustiza e da Concordia]]), que se opuña á expansión estranxeira, sustentaba que co adestramento axeitado, incluído o ritual do boxeo chinés ([[Suai Jiao]]), os seus membros poderían vencer os occidentais, que empregaban [[armas de fogo]]. == Historia == [[Ficheiro:05 tsao fu tien.png|miniatura|200px|Chao Fu-tien, un dos líderes dos bóxers]] [[Ficheiro:Chinaboxerprotocolsignature.png|miniatura|200px|Páxina de sinaturas do protocolo dos bóxers]] No final do século XIX existían unha gran frustración popular na China, que en 1898, saíu á luz por medio do levantamento dos bóxers, chineses practicantes de [[artes marciais]], que crían que terían unha inmunidades máxica contra as balas estranxeiras. Os bóxers empeñáranse nunha campaña violenta contra os estranxeiros, atacando [[diplomacia|diplomáticos]], [[cristianismo|cristiáns]], ferrocarrís, liñas do telégrafo e escolas occidentais.<ref name="Kissinger">[[Henry Kissinger|KISSINGER, Henry]], ''Sobre a China'', p. 98</ref> O movemento comezou na provincia de [[Shandong]] e tivo as súas raíces na pobreza rural e no desemprego, cuxa responsabilidade era atribuída ás importacións do occidente. Impelidos en dirección ao oeste, os misioneiros, chineses e cristiáns, alén daqueles que posuían bens estranxeiros, foron tamén atacados. O movemento foi apoiado pola emperatriz [[Cixi]] e algúns gobernadores provinciais. O 17 de xuño de 1900, os bóxers cercaraon as legacións diplomáticas estranxeiras en [[Pequín]] durante dous meses.{{Sfn|Harrington|2013|pp=16-17}} No auxe da revolta, en agosto de 1900, foran mortos máis de 230 estranxeiros e milleiros de chineses cristiáns por un número descoñecido de rebeldes e simpatizantes. Para sufocar a rebelión, organizouse unha forza internacional colonialista ([[Alianza das Oito Nacións]]), composta por vinte mil soldados rusos, estadounidenses, británicos, franceses, xaponeses, alemáns, austrohúngaros e italianos, que foi enviada para ocupar a sede imperial, onde penetrou o 14 de agosto de 1900,{{Sfn|Harrington|2013|p=17}} rendendo, ocupando e saqueando a capital. As forzas estranzeiras impuxeron pesadas indemnizacións en cartos, alén de maiores dereitos sobre a China.<ref name="Kissinger"/> A monarquía salvouse aceptando a liquidación das sociedades secretas, o pagamento dunha indemnización de guerra. Despois desa aberta e brutal intervención militar, o outrora orgulloso Imperio Celestial definitivamente tornouse a "colonia de todas as metrópoles". Para infamar aínda máis as autoridades do imperio, os colonialistas obrigaron a que fosen chineses os verdugos que executasen as sentenzas de morte dos principais líderes da rebelión. O levantamento fixo que aumentase a interferencia estranxeira na China. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === * {{cita libro|first=Paul A. |last=Cohen |title=History in three keys: the boxers as event, experience, and myth |url=https://archive.org/details/historyinthreeke00paul |subscrición=si|year=1997 |publisher=Columbia University Press |isbn=0-231-10651-3 |ref = harv}} * {{cita libro|last = Elliott|first = Jane E. |year = 2002 |title = Some Did It for Civilisation, Some Did It for Their Country : A Revised View of the Boxer War |url = https://archive.org/details/somediditforcivi0000elli|publisher = Chinese University Press |location = Hong Kong |isbn = 9622019730 |ref = harv }} David D. Buck, [https://www.jstor.org/stable/20058979 "Review", ''The China Quarterly''] 173 (2003): 234–237. chámao fonte "revisionista" * {{cita libro|last=Edgerton|first=Robert B.|title=Warriors of the rising sun: a history of the Japanese military|year=1997|publisher=W. W. Norton & Company|isbn=0393040852 |url = https://archive.org/details/warriorsofrising00edge|edition=ilustrada|ref=harv}} * {{cita libro|last=Esherick|first=Joseph W.|title=The Origins of the Boxer Uprising|url=https://archive.org/details/originsofboxerup00jose|subscrición=si|publisher=[[University of California Press]]|year=1987|isbn=0-520-06459-3|ref=harv}} [https://books.google.com/books?id=jVESdBSMasMC&printsec=frontcover&dq=boxers+%22primary+devils%22&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiRg5y495TlAhWTqp4KHX3HBb04ChDoATACegQIBRAC#v=onepage&q=Secondary%20devils&f=false Excerpt] * {{cita libro|last=Harrington|first=Peter|title=Peking 1900: The Boxer Rebellion|url=https://archive.org/details/peking1900boxerr0000harr|year=2001|publisher=Osprey|location=Oxford|isbn=1-84176-181-8|ref=harv}} * {{cita publicación periódica|last=Klein|first=Thoralf|title=The Boxer War-the Boxer Uprising|journal=Online Encyclopedia of Mass Violence|date=2008|url=http://www.massviolence.org/The-Boxer-War-The-Boxer-Uprising?cs=print|accessdate=|ref=harv}} * {{cita web|url=http://www.jhuapl.edu/ourwork/nsa/papers/China%20ReliefSm.pdf|title=The China Relief Expedition Joint Coalition Warfare in China Summer 1900|last=Leonhard|first=Robert R|publisher=The Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory|accessdate=8 de agosto de 2014|ref=harv|archive-url=https://web.archive.org/web/20161206044959/http://www.jhuapl.edu/ourwork/nsa/papers/China%20ReliefSm.pdf|archive-date=6 de diciembre de 2016}} * {{cita libro|last = Preston |first = Diana |year = 2000 |title = The Boxer Rebellion : The Dramatic Story of China's War on Foreigners That Shook the World in the Summer of 1900 |url = https://archive.org/details/boxerrebelliondr00dian|publisher = Walker| location = Nova York |isbn = 0802713610|ref = harv}}. [https://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=70134073 Questia edition] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101225111811/http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=70134073 |date=25 de decembro de 2010 }}; British title: ''Besieged in Peking: The Story of the 1900 Boxer Rising'' (Londres: Constable, 1999); popular history. * {{cita libro|last=Thompson|first=Larry Clinton|title=William Scott Ament and the Boxer Rebellion: Heroism, Hubris, and the "Ideal Missionary"|year=2009|publisher=McFarland|location=Jefferson, NC|isbn=978-0-78645-338-2|ref=harv}} * {{cita libro|last=Xiang|first=Lanxin|title=The Origins of the Boxer War: A Multinational Study|url=https://archive.org/details/originsofboxerwa0000xian|publisher=Psychology Press|year=2003|isbn=0-7007-1563-0|ref=harv}} === Ligazóns externas === * [https://web.archive.org/web/20081222222444/http://web.wm.edu/news/archive/index.php?id=4174 Lost in the Gobi Desert: Hart retraces great-grandfather's footsteps], William & Mary News Story, 3 de xaneiro de 2005. * [http://chroniclingamerica.loc.gov/lccn/sn85066387/1900-07-01/ed-1/seq-9/ September 1900 San Francisco Newspaper] * [https://www.loc.gov/pictures/collection/coll/item/2004676390/ 200 Photographs in Library of Congress online Collection] * [http://content.lib.washington.edu/chandlessweb/index.html University of Washington Library's Digital Collections – Robert Henry Chandless Photographs] * [https://archive.org/details/proceedingstent00berngoog Proceedings of the Tenth Universal Peace Congress, 1901] * [https://www.flickr.com/photos/24300962@N02/sets/72157622801656702/ Pictures from the Siege of Peking], from the Caldwell Kvaran archives * [http://www.fordham.edu/halsall/mod/1900Loti-peking.html Eyewitness account: When the Allies Entered Peking, 1900] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140814205027/http://www.fordham.edu/halsall/mod/1900Loti-peking.html |date=14 de agosto de 2014 }}, fragmento de ''Les Derniers Jours de Pékin'', de [[Pierre Loti]] (1902) * [https://archive.org/search.php?query=boxer+rebellion&page=3 "Boxer Rebellion" Books, films, and audio] {{Barra portal|Historia|China}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerras nas que participou a China]] [[Categoría:Xamanismo]] [[Categoría:Rebelións]] g8d68d28z8taryerlvfifjjbx3izo8y 0 547645 7105071 6954030 2025-06-23T22:53:56Z O Breixo 127505 7105071 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} [[File:Songrivership3.jpg|miniatura|Un barco ''louchan'' como os utilizados nesta batalla.]] A '''batalla do lago Poyang''' foi un conflito naval que tivo lugar entre o 30 de agosto e o 4 de outubro de 1363 entre as forzas da dinastía Ming: Zhu Yuanzhang e as do xeneral rebelde Chen Youliang, fundador do estado de Chen Han. Forma parte do conflito coñecido como o levantamento do turbante vermello que conduciu ao final da dinastía Yuan. Xa dende mediados do século XIV a dinastía Yuan, establecida polo clan mongol Borjigin, estaba xa apunto de colapsar. Sempre fora considerada coma unha dinastía imposta pola forza por invasores estranxeiros e, polo tanto, ilexítima, e varios grupos de bandas campesiñas rebeldes oraganizáronse para borrala permanenentemente do solo [[República Popular da China|chinés]]. En particular, dúas destas forzas rebeldes armadas creceron o suficiente como para ter a esperanza de tomar o control da China e fundar unha nova [[dinastía]], converténdose por esta razón en rivais: o exército do xeneral rebelde Chen Youliang, fundador do estado de Chen Han, e o do xeneral Zhu Yuanzhang, o futuro fundador da dinastía Ming. Co esboroamento cada vez máis rápido da dominación da dinastía Yuan, o choque entre os dous exércitos era inevitable. Para decidir cal deles debería obter a supremacía, os dous xenerais elixiron como campo de batalla o Lago Poyang, que está fronte á cidade de Nanchang, que se converteu na capital do territorio controlado por Zhu Yuanzhang. A cidade era un nodo estratexico vital para o control da rexión de Jiangxi.<ref>R.G. Grant, Battle at Sea: 3000 years of naval warfare, Dorling Kindersley Ltd, 2010, p. 57</ref> Na mañá do 20 de agosto de 1363, a frota de Chen Han, despois de remontar o río Yangtze, chegou as ribeiras do lago Poyang para asediar as murallas da cidade, utilizando maxestosos barcos de asedio ou barcos de torre (ou ''louchan'' en idioma chinés). Estes barcos eran verdadeiras fortalezas flotantes, embarcacións realmente impresionantes de tres cubertas equipadas cunha popa moi alta, torres de ferro e trabucos, moi capaces como barcos de transporte propulsados tanto por remos coma por vela. Debido á súa tonelaxe e altura, este tipo de barcos eran particularmente efectivos coma instrumentos de asedio, mais tamén difíciles de manobrar e extremadamente lentos.<ref>Kuei-Sheng Chang, The Maritime Scene in China at the Dawn of Great European Discoveries, in Journal of the American Oriental Society, Vol. 94, n.3, 1974, pp. 347 - 350</ref> == Consecuencias == A batalla foi gañada polas forzas Ming, malia estaren en inferioridade numérica, e Chen Youliang morreu nas fases finais da batalla. A Chen Youliang sucedeuno o seu fillo, Chen Li, que se rendeu finalmente a Zhu en 1364. A vitoria Ming consolidou a súa posición como grupo rebelde líder na loita contra os Yuan. Cinco anos despois, os Ming destronaron os Yuan e fixéronse co control da China. Zhu Yuanzhang converteuse no primeiro emperador da China da [[dinastía Ming]], reinando co nome de [[emperador Hongwu|Hongwu]].<ref>{{Cite web|title=Hongwu {{!}} emperor of Ming dynasty|url=https://www.britannica.com/biography/Hongwu|website=Encyclopædia Britannica|access-date=11 de maio de 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200505005606/https://www.britannica.com/biography/Hongwu|archive-date=5 de maio de 2020}}</ref> ==Notas== {{listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{Cita libro |last=Andrade |first=Tonio |year=2016 |title=The Gunpowder Age: China, Military Innovation, and the Rise of the West in World History |url=https://archive.org/details/gunpowderagechin0000andr |publisher=Princeton University Press |isbn=978-0-691-13597-7}}. * Hok-lam Chan, 'The Rise of Ming T'ai-tsu (1368–98): Facts and Fictions in Early Ming Official Historiography', ''[[Journal of the American Oriental Society]]'', Vol. 95, No. 4 (Oct. - Dec., 1975), p.&nbsp;703, quoting ''TTSL'', 13/165, abbreviation for ''(Ming) T'ai-tsu shih-lu'' (1418), ed. Yao Kuang-hsiao (1335-1418) et al., 257 ''chüan''. Academia Sinica, Taipei 1962. (1.1.1.).【陳，Ming T'aitsu refers to 明太祖】 * [[Edward L. Dreyer|Dreyer, Edward L.]], 'The Poyang Campaign of 1363: Inland Naval Warfare in the Founding of the Ming Dynasty,' in Kierman, Frank A., and Fairbank, John K. (eds.), ''Chinese Ways in Warfare'' (Cambridge, MA., Harvard University Press, 1974). * Turnbull, Stephen, 'Fighting Ships of the Far East (1): China and Southeast Asia 202 BC - AD 1419.' (Oxford: Osprey Publishing, 2002). *{{cita libro|last=Twitchett|first=Denis|title=The Cambridge History of China Volume 7 The Ming Dynasty, 1368—1644, Part I|year=1998|publisher=Cambridge University Press}} * Wakeman, Frederic, Jr., 'Voyages', ''American Historical Review'', Vol. 98, No. 1 (Feb., 1993), pp.&nbsp;1–17. {{control de autoridades}} [[Categoría:Batallas do século XIV]] [[Categoría:1363]] [[Categoría:Historia da China]] g3bjgalefp05v8528pbri5mqrzmnopq 0 547992 7105072 7073547 2025-06-23T22:54:43Z O Breixo 127505 7105072 wikitext text/x-wiki {{wikificar}} {{Acontecemento|descrición_imaxe=Óleo do século XIX que representa a batalla de Poitiers de 732, pintado por Charles de Steuben.|imaxe=Batalla de poitiers..png|resultado=Vitoria franca decisiva.}} A '''batalla de Poitiers''' tivo lugar no [[10 de outubro]] de [[732]] entre as forzas lideradas polo [[Francos|franco]] [[Carlos Martel]] e un exército [[islam|musulmán]] dirixido polas ordes do valí (gobernador) de [[Al-Andalus]] [[Abd al-Rahman III|Abad ar-Rahman]] ibn Abd Allah al-Gafiqi, preto da cidade de [[Tours]], na actual [[Francia]]. Durante a batalla, os francos (cristiáns) derrotaron o exército musulmán e al-Gafiqi resultou morto.<ref name=":0">{{Cita web|título=Fuentes de libros - Wikipedia, la enciclopedia libre|url=https://es.wikipedia.org/wiki/Especial:FuentesDeLibros/978-84-9801-095-4|páxina-web=es.wikipedia.org|data-acceso=2022-01-26|lingua=es}}</ref> Esta batalla freou a expansión musulmá cara ao [[norte]] dende a [[península Ibérica]] e é considerada por moitos historiadores coma un acontecimiento de grande importancia histórica, ao impedir a [[Invasión musulmá da Península Ibérica|invasión]] de [[Europa]] por parte dos musulmáns e preservar o [[cristianismo]] como a fe dominante durante un período en que o islam estaba sometendo gran parte dos territorios do [[Imperio Romano do Oriente]] e acabara por conquistar o [[Imperio Aqueménida|Imperio persa sasánida]], expansión que comezou en [[632]] tras a morte de [[Mahoma]]. As fontes desta batalla son dubidosas, posto que as fontes musulmás de [[Al-Andalus]] da época a situaron ao redor do [[732]] pero a [[Crónica de 754]], cristiá e contemporánea, suxeriu que a batalla se produciu a finais de [[733]] o [[734]], probablemente en [[outubro]].<ref name=":0" /> == Localización == Pese á grande importancia asignada a esta batalla, o lugar exacto onde tivo lugar é descoñecido. Moitos historiadores asumen que os dous exércitos se atoparon nun punto onde os ríos Clain e [[Vienne]] conflúen entre [[Tours]] e [[Poitiers]].{{Cómpre referencia|data=febreiro de 2022}} == Notas == {{Listaref}} {{Barra portal|Francia|Historia}} {{Control de autoridades}} {{Historia en progreso}} [[Categoría:Batallas do século VIII]] [[Categoría:732]] [[Categoría:Historia medieval de Francia]] [[Categoría:Historia de Francia do século VIII]] [[Categoría:Francos]] [[Categoría:Dinastía omeia]] t2n8ft8uj2vd5l61anooulvc06ttiit 0 548716 7104590 7044903 2025-06-23T15:25:58Z Autopistero20502020 127649 7104590 wikitext text/x-wiki {{homónimos}} O [[topónimo]] '''Peredo''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Peredo, A Frairía, Castroverde|Peredo]]''', lugar da parroquia da [[A Frairía, Castroverde|Frairía]], no concello de [[Castroverde]]; *'''[[Peredo, Meirás, Sada|Peredo]]''', lugar da parroquia de [[Meirás, Sada|Meirás]], no concello de [[Sada]]; *'''[[O Peredo, Covas, Montederramo|O Peredo]]''', lugar da parroquia de [[Covas, Montederramo|Covas]], no concello de [[Montederramo]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Pereda|Redo}} {{control de autoridades}} frec9aq5l5icb93u16lsfdlfeyp9tws 0 548819 7105073 7069536 2025-06-23T22:54:57Z O Breixo 127505 7105073 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} [[File:Jaime_I_Braganca.jpg|thumb|305px|Jaime, duque de Braganza, lideraba as tropas lusas]] A '''batalla de Azamor''' tivo lugar os días [[28 de agosto|28]] e [[29 de agosto|29 de agosto de]] [[1513]] en Azamor, actual [[Marrocos]], onde os [[Portugal|portugueses]] participaron contra os [[Fez|fezíes]]. Azamor, dependente do rei de Fez, aínda que con gran autonomía, prestaba vasalaxe do rei [[Xoán II de Portugal|D. Xoán II]] desde [[1486]]. As desavinzas xeradas entre o gobernador Moulay Zayam, que se negou a pagar o tributo e preparaba un exército para se defender, provocaron que a [[Mariña portuguesa|Armada Portuguesa]] fose enviada a esa cidade o [[15 de agosto]] de 1513, por orde de [[Manuel I de Portugal|D. Manuel I.]] O [[1 de setembro]], o exército portugués, liderado por D. Jaime, duque de Bragança, tomou a cidade sen resistencia. Así describe Pedro de Mariz a fazaña:<blockquote> ''<small>"AINDA, Que elRey Dom Emanoel, tinha por tributaria a Cidade Azamor em Affrica, todavia desejava ser Senhor della: porque muitas vezes lhe negava o tributo, & se ajuntava com seus inimigos; polo que determinou mandalla conquistar. E pera isso era o anno do Senhor [[1513|mil & quinhentos & treze]], mandou fazer humha poderosa armada, de mais de quatrocentas vellas, & dezoito mil homens de pé, de que três mil erão do Duque de Bragança Dom Gemes, que hia por General desta armada, que também levava quatrocentos, & cincoenta homens de cavallo, & cento acubertados, & todos seus criados, & vassallos: além destes hião mais de dous mil de cavallo, & duzentos acubertados, todos criados delRey affora a pionagem, que estes todos levávão. Partido o Duque com esta fermosa companhia,foy surgir duas léguas de Marzagão a 28 de Agosto(...). De Marzagão partio o exercito ao primeiro de Setembro, (...) A Azamor, & mandou logo dar o primeiro combate, com tanta ordem cometido, & com tanto fervor, & valentia; que os Mouros, ainda que muitos & bem armados & fortalecidos, e muito versados em cavallarias, desconfiarão de se poderem defender. Principalmente quando virão morto de húma bombarda o Capitão mor da Cidade; cuja vista os acabou de desenganar de todo, & sobrevindo a noite, se sahirão da Cidade com muita pressa (...). Ao outro dia, sendo o Duque avisado do que passou, deu logo graças a Deos publicamente, & com grande triumpho entrou na cidade, & muito mayor contentamento em o seu animo, por huma tão grande, & tão barata vitória, que lhe não custou nem um só homem. E tanto assombrou esta conquista a todos aquelles bárbaros Mauritanos, que logo as Cidades Titer & Almedina, se despejarão, & os portuguezes, se entregàrão dellas; Nuno Fernandez de Attaide capitão de Çafim, se entregou de Almedina a cujos moradores fez logo tornar a ella, com promessas, & liberdades: & pera que não se pudesse levantar mais, mandou derribar dous lanços do muro, hum da parte de Azamor: outro da de Çafim (safi). E todas as mais cousas da Cidade novamente conquistada, ordenadas como convinha ao governo, & defenção della, se veyo o Duque de Bragança ao Reyno, deixando encomendada sua casa a seu primo Dom Francisco Portugal, que foy o primeiro Conde de Vimioso: & por Capitão-mor do exercito Dom João de Menezes. E elRey Dom Emanoel mandou em o seu Reyno dar publicas graças a Deos por aquellas obras de sua omnipotencia, tanto em seu louvor acabadas: & o mesmo mandou o papa [[León X, papa|Leão decimo]] fazer em Roma, tanto que o soube, com huma solene procissão, em que elle disse missa em Pontifical, & houve prégação em louvor dos portuguezes, & de suas heroicas obras pola exaltação a Fé, & augmento de sua Igreja."</small>'' </blockquote>Sábese que nela participou [[Fernão de Magalhães]], o primeiro navegante en circunnavegar o globo terrestre, e alí perdeu o seu cabalo, feríndose no xeonllo e ficando coxo para a vida.<ref>{{Cita web|título=Persona - Magallanes, Fernando de (ca. 1480-1521)|url=http://pares.mcu.es:80/ParesBusquedas20/catalogo/autoridad/141099|páxina-web=PARES|data-acceso=2022-02-01}}</ref> == Notas == {{referencias}} == Véxase tamén == === Bibliografía === Pedro de Mariz: Diálogos de Vária história. ''Em Coimbra, na Officina de António de Mariz. MDLXXXXVIII ([[1598]])'' [[Categoría:Historia moderna de Portugal]] [[Categoría:Historia de Marrocos]] {{Barra portal|Portugal}} [[Categoría:Batallas do século XVI]] fhi9695bzfv8sbid9kpc6oapsz7ryz9 0 549399 7104688 6845486 2025-06-23T17:10:46Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104688 wikitext text/x-wiki {{Infobox Bandeira |Nome = asirios |de = dos |Imaxe = Flag of the Assyrians.svg |Uso = 100100 |Proporción = 3:2 |Adopción = 1971 |Cores = {{lenda|#DE0000|[[Vermello]]}} {{lenda|#FFFFFF|[[Branco]]}} {{lenda|#003E87|[[Azul]]}} {{Lenda|#42A7EA|[[Azul]] claro}} {{Lenda|#D78530|[[Ouro]]}} }} {{Contén texto siríaco}} A '''bandeira dos asirios''' (en {{Lang-syr|ܐܬܐ ܐܬܘܪܝܬܐ}}: {{Transl|sem|ʾāṯā ʾāṯōrāytā}} ou {{Lang|aii|ܐܬܐ ܕܐܬܘܪ}} {{Transl|sem|ʾāṯā d-ʾāṯōr}})<ref>{{Cite web|url=http://www.assyrianlanguages.org/sureth/list.php?initial=%27|title=List of all entries}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://assyrianapp.com/feed-items/%DC%9F%DC%98%DC%A0%DC%9D%DC%97%DC%9D%CC%88-%DC%92%DC%98%DC%AA%CC%88%DC%A2%DC%90-%DC%90%CC%83%DC%9F%DC%98%DC%A1%DC%90-%DC%A0%DC%90-%DC%A1%DC%A8%DC%90%DC%A0%DC%97%DC%98%CC%88%DC%A2-%DC%95%DC%AB%DC%A0/|título=ܟܘܠܝܗܝ̈-ܒܘܪ̈ܢܐ-ܐ̃ܟܘܡܐ-ܠܐ-ܡܨܐܠܗܘ̈ܢ-ܕܫܠ|editor=assyrianapp.com|dataacceso=4 de febreiro de 2022|data-arquivo=31 de xullo de 2021|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20210731032606/http://assyrianapp.com/feed-items/%DC%9F%DC%98%DC%A0%DC%9D%DC%97%DC%9D%CC%88-%DC%92%DC%98%DC%AA%CC%88%DC%A2%DC%90-%DC%90%CC%83%DC%9F%DC%98%DC%A1%DC%90-%DC%A0%DC%90-%DC%A1%DC%A8%DC%90%DC%A0%DC%97%DC%98%CC%88%DC%A2-%DC%95%DC%AB%DC%A0/|url-morta=yes}}</ref> é a [[bandeira étnica]] que representa ao [[pobo asirio]], creada para representar a súa [[Nacionalismo asirio|nación]] e patria, así como á [[diáspora asiria]]. Os seus dous compoñentes, a estrela de Utu/Shamash, que era un símbolo do deus [[Shamash]], e que tamén se usaba habitualmente nos postes dende o [[Imperio Acadio]] como símbolo da nación,<ref>[[Neo-Babylonian Empire#CITEREFBlackGreen1992|Black & Green 1992]], p. 168.</ref> combínase co antigo símbolo do deus [[Assur]]. George Bit Atanus deseñou a bandeira por primeira vez en 1968;<ref name="auaf.us">{{cite web |url=https://www.auaf.us/blog/the-history-and-meaning-behind-the-assyrian-flag/ |title=The History and Meaning Behind the Assyrian Flag |date=2017-03-27 |website= Assyrian Cultural Foundation |access-date=2020-06-27 }}</ref> a [[Alianza Asiria Universal]], a Federación Nacional Asiria e o [[Partido Democrático de Bet-Nahrain]] adoptárona en 1971. A bandeira ten un fondo branco cun círculo dourado no centro, rodeado por un estrela de catro puntas en azul. Catro franxas onduladas de tripla cor (vermello-branco-azul), ensanchadas e onduladas, conectan o centro coas catro esquinas da bandeira. Sobre o centro aparece a figura do deus asirio precristián [[Assur]], coñecido pola iconografía da [[Idade de Ferro]]. == Galería de imaxes == ;Variantes <gallery> Ficheiro:Flag of Assyria.svg|A bandeira [[Pobo asirio|asiria]] coa imaxe de Assur en vermello (adoptada en 1971).<ref>{{cite web|url=http://www.crwflags.com/fotw/flags/assyria.html |title=Assyria |publisher=Crwflags.com |access-date=16 de novembro de 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081012054550/http://www.crwflags.com/fotw/Flags/assyria.html |archive-date=12 de outubro de 2008 |urlmorta=si }}</ref> Ficheiro:Flag of the Assyrians (gold and blue Assur).svg|A bandeira asiria coa imaxe de Assur con dourado e azul, adoptada pola [[Alianza Asiria Universal]].<ref>[http://aua.net/assyrian-flag/ "The Origins and Description of the Assyrian Flag" by Homer Ashurian, Assyrian Universal Alliance, 03-1999] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20090217081913/http://aua.net/assyrians/flag.htm |date=17 de febreiro de 2009 }}</ref> Ficheiro:Flag of the Assyrians (gold Assur).svg|A bandeira asiria coa imaxe de Assur en dourado.<ref>{{cite web|url=http://www.aina.org/news/20100423114113.htm |last1=Kiwarkis, Gaby |title=Assyrians Honor New Zealand War Hero, Dedicate Genocide Plaque |publisher=Assyrian International News Agency |date=23 de abril de 2010 |access-date=29 de marzo de 2019 }}</ref><ref>{{cite web |last1=Assyrian National Broadcasting |title=Happy Assyrian New Year! |url=https://www.youtube.com/watch?v=RuNGM21F5LI |archive-url=https://web.archive.org/web/20200110184128/https://www.youtube.com/watch?v=RuNGM21F5LI |archive-date=10 de xaneiro de 2020 |urlmorta=yes |website=Youtube |publisher=Assyrian Aid Society of America |date=26 de marzo de 2017 |access-date=29 de marzo de 2019 }}</ref> Ficheiro:Flag of the Assyrians (no Assur).svg|A bandeira asiria sen a imaxe de Assur. Esta versión é a usada polas [[Unidades para a Protección da Meseta de Nínive]].<ref>{{cite web|last1=Nineveh Plain Protection Units (NPU)|title=NPU raised the Iraqi, Assyrian & NPU flags in Baghdedeh|url=https://www.youtube.com/watch?v=gICGPSOkqj8|archive-url=https://web.archive.org/web/20181031030822/https://www.youtube.com/watch?v=gICGPSOkqj8|archive-date=31 de outubro de 2018|urlmorta=yes|website=Youtube|publisher=NPU NinevehPlainProtectionUnits|access-date=1 de outubro de 2018}}</ref> </gallery> ;Inspiracións <gallery> Ficheiro:Ashur god.jpg|A figura do "arqueiro con túnica de plumas" na bandeira de 1968 está inspirada na iconografía do [[Imperio Neoasirio]]. Ficheiro:Shamash-sun-symbol (3 rays).svg|Unha versión estilizada do símbolo solar de Shamash Ficheiro:Kawkbo Othuroyo b-'Idto d-Mor Gabriel 1.jpg|Símbolo de estrela no [[mosteiro de Mor Gabriel]] </gallery> ;Outras bandeiras <gallery> Ficheiro:Flag of the Syriac-Aramaic People.svg|[[Bandeira dos arameos]].<ref>{{cite web|url=http://www.crwflags.com/fotw/flags/sy%7Darama.html |title=Syriac-Aramaic People (Syria) |publisher=Crwflags.com |access-date=16 de novembro de 2008| archive-url= https://web.archive.org/web/20081204205821/http://www.crwflags.com/fotw/flags/sy%7Darama.html| archive-date= 4 de decembro de 2008 | urlmorta= non}}</ref> Ficheiro:Chaldean_flag.svg|Bandeira dos [[cristiáns caldeos]], adoptada a finais de 1999.<ref>{{Cite web|url=http://chaldeanflag.com/flag.html|title=Chaldean Flag}}</ref> Ficheiro:Gozartoflag.svg|Tricolor usado polo [[Partido da Unión Siríaca (Siria)|Partido da Unión Siríaca]] e o [[Consello Militar Siríaco]] que representa aos asirio-siríacos no [[Rojava|norte de Siria]] controlado polas [[Forzas Democráticas Sirias]]<ref>{{Cite web|url=https://www.reddit.com/r/syriancivilwar/comments/60rpny/syriac_miliary_council_waves_new_flag/|title = Syriac Miliary Council waves new flag representing Assyrians/Chaldean/Syriac people in SDF territory|date = 22 de marzo de 2017}}</ref> Ficheiro:Flag of Iraq (1959–1963).svg|A [[bandeira de Iraq]] 1959-1963 incluía unha [[estrela de Ishtar]] vermella que simbolizaba a minoría asiria. </gallery> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Outros artigos === * [[Pobo asirio]] * [[Bandeira dos arameos]] === Ligazóns externas === *{{FOTW|id=xo-assyr|título=Bandeira dos asirios}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Asirios}} [[Categoría:Pobo asirio]] [[Categoría:Bandeiras étnicas]] [[Categoría:Bandeiras de pobos indíxenas]] [[Categoría:Nacionalismo asirio]] [[Categoría:Bandeiras introducidas en 1971]] hm3yhii74ol9r5w45mndbi3hv7cpcss 0 549449 7104687 6646408 2025-06-23T17:09:01Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104687 wikitext text/x-wiki {{Infobox Bandeira |Nome = Kurdistán |de = do |Imaxe = Flag of Kurdistan.svg |Uso = 100100 |Proporción = 2:3 |Adopción = c. [[1927]] pola [[República de Ararat]]<ref name=":0"/><br />[[1992]] pola rexión do Kurdistán |Cores = {{lenda|#ED2024|[[Vermello]]}}{{lenda|#278E43|[[Verde]]}}{{lenda|#FEBD11|[[Amarelo]]}}{{lenda|#FFFFFF|[[Branco]]}} }} [[Ficheiro:Flag of Kurdistan 2.jpg|250px|miniatura|Bandeira do Kurdistán.]] A '''bandeira do Kurdistán'''<ref>{{DRAG|kurdo}}</ref> (en {{Lang-ku|ئاڵای کوردستان }}; ''Alaya Kurdistanê'') é a [[bandeira étnica]] que representa aos [[Pobo kurdo|kurdos]],<ref name="institutkurde.org">{{cite web|title=The National Flag of Kurdistan|url=http://www.institutkurde.org/en/kurdorama/the_national_flag_of_kurdistan.php}}, Instituto Kurdo de París.</ref><ref>{{Cite book|last=Hamit|first=Bozarslan|title=The Cambridge History of the Kurds|publisher=[[Cambridge University Press]]|year=2021|pages=5}}</ref><ref name=":0">{{Cite web|last=Veroj|first=Sêid|date=17 de decembro de 2021|title=Seîd Veroj/ Ala Kurdistanê; berhemê têkoşîna netewî ya miletê Kurd e û berê sed (100) sal hatîye çêkirin|url=http://kovarabir.com/seid-veroj-ala-kurdistane-berheme-tekosina-netewi-ya-milete-kurd-e-u-bere-sed-100-sal-hatiye-cekirin/|urlmorta=non|access-date=28 de decembro de 2021|website=Kovara Bîr|language=ku}}</ref> creada en [[1920]] pola [[Sociedade para o Ascenso do Kurdistán]]. Posteriormente, sería adoptada en diferentes variantes como bandeira nacional de varios estados kurdos, incluíndo a [[República de Ararat]], a [[República de Mahabad]] e, máis recentemente, a [[Kurdistán iraquí|rexión do Kurdistán iraquí]] en [[1992]]. Ademais, o [[Reino de Kurdistán]] utilizou a bandeira crecente e esta tamén é considerada unha bandeira kurda.<ref name=":0"/> == Outras bandeiras usadas polos kurdos== <gallery> Ficheiro:Flag of Rojava.svg|A bandeira [[tricolor]] do [[Movemento para unha Sociedade Democrática]], adoptada arredor do 2012 para a rexión siria de [[Rojava]].<ref>{{cite news |title=Kurds declare federal region in Syria's north |url=https://www.france24.com/en/20160317-kurds-declare-federal-region-northern-syria-pyd |accessdate=12 de xuño de 2019 |work=France 24 |date=17 de marzo de 2016 |language=en}}</ref><ref>{{cite news |title=Why Syria's Kurds want federalism, and who opposes it |url=https://www.aljazeera.com/news/2016/03/syria-kurds-federalism-opposes-160317080412664.html |accessdate=12 de xuño de 2019 |work=Al Jazeera |date=17 de marzo de 2016}}</ref> </gallery> == Día da bandeira da rexión do Kurdistán == [[Ficheiro:Sulaymaniyah-Kirkuk Road.jpeg|dereita|miniatura|250px|A bandeira do Kurdistán ondea sobre a disputada cidade de [[Kirkuk]] despois de que fose abandonada polas [[Forzas Armadas Iraquís|Forzas iraquís]] en xuño de 2014 segundo avanzaba o grupo terrorista [[Estado Islámico]].]] Dende 1993, celébrase o día da bandeira kurda no Kurdistán iraquí cada 17 de decembro.<ref>{{cite web |last1=Learn About the Kurdistan Flag |title=The Kurdish Project |url=https://thekurdishproject.org/history-and-culture/kurdish-culture/kurdish-flag/ |website=The Kurdish Project}}</ref><ref>{{cite web |last1=On Kurdistan's National Flag Day |title=Kurds show solidarity with Peshmerga |url=https://ekurd.net/mismas/articles/misc2014/12/state8770.htm |website=ekurd.net |data-acceso=04 de febreiro de 2022 |data-arquivo=26 de agosto de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180826044211/https://ekurd.net/mismas/articles/misc2014/12/state8770.htm |url-morta=yes }}</ref><ref>{{cite web |last1=December 17, Flag Day |title=Kurdistan Region: Flag Day |url=https://www.pukmedia.com/EN/EN_Direje.aspx?Jimare=16568 |website=www.pukmedia.com |data-acceso=04 de febreiro de 2022 |data-arquivo=26 de agosto de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180826044130/https://www.pukmedia.com/EN/EN_Direje.aspx?Jimare=16568 |url-morta=yes }}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Ligazóns externas === * {{FOTW|id=krd|título=Bandeira do Kurdistán}} * {{cite web|url=http://www.webchin.org/extend/kurdistan-flag/|title=High Resolution Kurdistan Flag For Print}} {{en}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Kurdistán}} [[Categoría:Bandeiras étnicas]] [[Categoría:Bandeiras de pobos indíxenas]] [[Categoría:Bandeiras introducidas en 1927]] [[Categoría:Bandeiras introducidas en 1992]] mzc827di5c1iqf99s45lfpc789rniwd 0 552110 7105075 6788215 2025-06-23T22:55:47Z O Breixo 127505 7105075 wikitext text/x-wiki {{desactualizado}} {{Actualidade}} {{Fusión desde|Cronoloxía da invasión rusa de Ucraína en 2022}} {{Acontecemento |imaxe = 2022 Russian invasion of Ukraine.svg |descrición_imaxe = Mapa dos territorios ocupados por Rusia en Ucraína. |resultado = As tropas rusas entran en Ucraína dende Rusia, [[Crimea]] e Belarús<ref name="CNN invasion routes">{{cite news |author-last1=Lister |author-first1=Tim |author-last2=Kesa |author-first2=Julia |title=Ukraine says it was attacked through Russian, Belarus and Crimea borders |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/h_82bf44af2f01ad57f81c0760c6cb697c |access-date=24 de febreiro de 2022 |work=[[CNN]] |date=24 de febreiro de 2022 |archive-date=24 de febreiro de 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224071121/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/h_82bf44af2f01ad57f81c0760c6cb697c |urlmorta=non }}</ref> |combatentes1 = {{plainlist| * '''{{flag|Rusia}}''' * [[Ficheiro:Flag of Donetsk People's Republic.svg|20px]] [[República Popular de Donetsk|RP de Donetsk]]{{efn|name=DonetskLuhanskRecognition|A República Popular de Donetsk e a República Popular de Luhansk son estados separatistas que declararon a súa independencia en maio de 2014, á vez que recibiron recoñecementos entre eles, o estado ''de facto'' de [[Osetia do Sur]] e Rusia (dende 2022).<ref name="SouthOssetiaRecognizesDPRLPR">{{cite news|author=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|title= South Ossetia recognises independence of Donetsk People's Republic |url=http://tass.ru/en/world/738110 |agency=Information Telegraph Agency of Russia |date= 27 de xuño de 2014 |access-date=31 de xaneiro de 2022 |archive-date=17 de novembro de 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161117173807/http://tass.com/world/738110 |urlmorta= non}}</ref><ref>{{cite web|date=6 de novembro de 2014 |title=Ukraine's rebel 'people's republics' begin work of building new states |author-first=Luhn |author-last=Alec |location=[[Donetsk]] |url=http://www.theguardian.com/world/2014/nov/06/ukraine-rebel-peoples-republic-states |access-date=31 de xaneiro de 2022 |quote=The two 'people's republics' carved out over the past seven months by pro-Russia rebels have not been recognised by any countries, and a rushed vote to elect governments for them on Sunday was declared illegal by Kiev, Washington and Brussels. |website=[[The Guardian]] |language=en |archive-date=26 de xaneiro de 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220126045938/https://www.theguardian.com/world/2014/nov/06/ukraine-rebel-peoples-republic-states|urlmorta=non}}</ref><ref>{{cite web|url=https://glava-lnr.info/content/obshchaya-informaciya |title=Общая информация |website=Official site of the head of the Lugansk People's Republic |access-date=11 de marzo de 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180312022523/https://glava-lnr.info/content/obshchaya-informaciya |archive-date=12 de marzo de 2018 |urlmorta=si |language=ru |quote=11 июня 2014 года Луганская Народная Республика обратилась к Российской Федерации, а также к 14 другим государствам, с просьбой о признании её независимости. К настоящему моменту независимость республики признана провозглашенной Донецкой Народной Республикой и частично признанным государством Южная Осетия.}}</ref>}} * [[Ficheiro:Flag of the Luhansk People's Republic.svg|20px]] {{nowrap|[[República Popular de Luhansk|RP de Luhansk]]}}{{efn|name=DonetskLuhanskRecognition}} }} '''Apoiados por:'''{{plainlist| *{{Flag|Belarús}}{{efn|Algunhas forzas rusas invadiron o territorio belaruso<ref name="CNN invasion routes" />}} (negado oficialmente) *{{flag|Transnistria}} (presunto){{efn|Supostamente, dende Transnistria lanzáronse mísiles dirixidos a Ucraína.<ref>{{cite news |last1=Intellinews |first1=bne |title=Moldova tightens security after explosions heard close to Russia-backed Transnistria |url=https://intellinews.com/moldova-tightens-security-after-explosions-heard-close-to-russia-backed-transnistria-236052/ |access-date=24 de febreiro de 2022 |work=bne Intellinews |agency=bne Intellinews |date=24 de febreiro de 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224172130/https://intellinews.com/moldova-tightens-security-after-explosions-heard-close-to-russia-backed-transnistria-236052/ |archive-date=24 de febreiro de 2022 |language=English |quote=Residents of the Russia-backed separatist republic of Transnistria in eastern Moldova and towns in territory controlled by Chisinau reported hearing explosions earlier today. Social media was flooded with reports of loud blasts, which were initially thought to have been an attack from within Transnistria, where Russia has around 1,500 troops, on Ukraine. A video described as a rocket attack from Transnistria has been circulating on Twitter.}}</ref>}} }} |combatentes2 = {{plainlist| * '''{{flag|Ucraína}}'''}} {{Collapsible list | title = Provedores de armas: | {{flag|Canadá}}{{efn|O Canadá enviou munición, armas lixeiras e outros equipos militares, así como instrutores militares; en xeral, o Canadá comprometeu 7,8 millóns de dólares en axuda letal e 620 millóns de dólares en préstamos financeiros e axuda militar non letal.<ref name="The Military Balance2021">{{cite book |title=The military balance 2021 |date=2021 |publisher=[[International Institute for Strategic Studies]] |location=Abingdon, Oxon |isbn=978-1032012278}}</ref><ref>{{cite news|title=Ukraine receives machine guns, surveillance gear from Canada as Russian threats mount|url=https://globalnews.ca/news/8633355/ukraine-canada-machine-guns-surveillance-gear/|access-date=19 de febreiro de 2022|agency=Global News|archive-date=19 de febreiro de 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220219201638/https://globalnews.ca/news/8633355/ukraine-canada-machine-guns-surveillance-gear/|urlmorta=non}}</ref><ref>{{cite web|title=Canada sends non-lethal military aid to further support Ukraine|url=https://www.canada.ca/en/department-national-defence/news/2022/02/canada-sends-non-lethal-military-aid-to-further-support-ukraine.html|date=4 de febreiro de 2022|access-date=19 de febreiro de 2022|publisher=Government of Canada|archive-date=19 de febreiro de 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220219003732/https://www.canada.ca/en/department-national-defence/news/2022/02/canada-sends-non-lethal-military-aid-to-further-support-ukraine.html|urlmorta=non}}</ref><ref name="auto3">{{cite web |author=The Canadian Press |title=Canada to give $500M loan, send $7.8M in lethal weapons to Ukraine: Trudeau |url=https://www.ctvnews.ca/politics/canada-to-give-500m-loan-send-7-8m-in-lethal-weapons-to-ukraine-trudeau-1.5781045 |website=CTV News |date=14 de febreiro de 2022 |access-date=16 de febreiro de 2022 |archive-date=15 de febreiro de 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220215142751/https://www.ctvnews.ca/politics/canada-to-give-500m-loan-send-7-8m-in-lethal-weapons-to-ukraine-trudeau-1.5781045 |urlmorta=non}}</ref>}} | {{flag|República Checa}}{{efn|A República Checa vendeu [[Coche blindado (militar)|coches blindados]] e doou proxectís de artillaría.<ref>{{Cite web|url=https://defence-ua.com/weapon_and_tech/shepetivskij_remontnij_zavod_otrimav_partiju_shasi_tatra_vid_cheskoji_excalibur_army_dlja_rszv_burevij-5692.html |title="Шепетівський ремонтний завод" отримав партію шасі Tatra від чеської Excalibur Army для РСЗВ "Буревій" |trans-title="Shepetivka Repair Plant" received a batch of Tatra chassis from the Czech Excalibur Army for MLRS "Storm" |language=uk |date=23 de decembro de 2021 |publisher=Defense Express |quote=Нові шасі від Tatra були спеціально доопрацьовані чеською Excalibur Army під вимоги ЗСУ – в рамках виконання державного оборонного замовлення. На ДП "Шепетівський ремонтний завод" прибула партія шасі Tatra для випуску нової української 220-мм реактивної системи залпового вогню "Буревій". [Translated: The new chassis from Tatra was specially modified by the Czech Excalibur Army to the requirements of the Armed Forces – as part of the state defense order. A batch of Tatra chassis has arrived at the Shepetivka Repair Plant to produce a new Ukrainian 220-mm Bureviya multiple rocket launchers.] |access-date=24 de febreiro de 2022 |archive-date=17 de febreiro de 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220217010732/https://defence-ua.com/weapon_and_tech/shepetivskij_remontnij_zavod_otrimav_partiju_shasi_tatra_vid_cheskoji_excalibur_army_dlja_rszv_burevij-5692.html|urlmorta=non}}</ref><ref>{{cite web |last= |date=27 de xaneiro de 2022 |title=The Czech Republic is sending thousands of artillery shells to Ukraine |url=https://czechdaily.cz/the-czech-republic-is-sending-thousands-of-artillery-shells-to-ukraine/ |access-date=13 de febreiro de 2022 |website=[[Czech Daily]] |language=en-US |quote=... the (Czech) government decided to donate 4,000 artillery shells to Ukraine for about CZK 37 million. Minister Černochová described it as a gesture of solidarity. Defence Minister Jana Černochová (ODS), who proposed the donation to the cabinet, sees it as a significant act of solidarity. The Czech Republic wants to use the donation to strengthen Ukraine’s defense capabilities. The Czech Republic will send 4006 pieces of 152-millimeter artillery ammunition to Ukraine, worth CZK 36.6 million. It will be transferred through a donation agreement. |archive-date=13 de febreiro de 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220213184025/https://czechdaily.cz/the-czech-republic-is-sending-thousands-of-artillery-shells-to-ukraine/ |urlmorta=non}}</ref>}} | {{flag|Estonia}}{{efn|Estonia enviou un [[hospital de campaña]] (xunto con Alemaña) e armas (especificamente mísiles antitanque [[FGM-148 Javelin]]).<ref name="baltic-lethal-aid">{{cite web|title=Baltic states step up in arming Ukraine against potential Russian incursion |url=https://www.politico.com/news/2022/01/21/baltic-allies-ukraine-russia-conflict-527594 |date=21 de xaneiro de 2022 |access-date=22 de xaneiro de 2022 |work=[[Politico]] |archive-date=21 de xaneiro de 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220121214611/https://www.politico.com/news/2022/01/21/baltic-allies-ukraine-russia-conflict-527594 |urlmorta=non}}</ref><ref>{{cite web|title=First batch of Estonia-donated Javelin missiles arrive in Ukraine |url=https://news.err.ee/1608505415/first-batch-of-estonia-donated-javelin-missiles-arrive-in-ukraine |date=18 de febreiro de 2022 |access-date=18 de febreiro de 2022 |publisher=ERR News |archive-date=18 de febreiro de 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218213816/https://news.err.ee/1608505415/first-batch-of-estonia-donated-javelin-missiles-arrive-in-ukraine |urlmorta=non}}</ref><ref name="LBEstGer">{{cite web|title=Estonia donates mobile field hospital to Ukrainian army |url=https://www.ukrinform.net/rubric-defense/3400459-estonia-donates-mobile-field-hospital-to-ukrainian-army.html |date=9 de febreiro de 2022 |access-date=12 de febreiro de 2022 |publisher=Ukrinform |archive-date=12 de febreiro de 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220212235749/https://www.ukrinform.net/rubric-defense/3400459-estonia-donates-mobile-field-hospital-to-ukrainian-army.html |urlmorta=non}}</ref>}} | {{flag|Letonia}}{{efn|Letonia entregou sistemas de defensa aérea [[FIM-92 Stinger]].<ref>{{cite web|url=https://eng.lsm.lv/article/society/defense/latvia-delivers-stinger-missiles-to-ukraine.a444987/ |title=Latvia delivers Stinger missiles to Ukraine |publisher=LSM |date=23 de febreiro de 2022 |access-date=23 de febreiro de 2022 |archive-date=23 de febreiro de 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220223164614/https://eng.lsm.lv/article/society/defense/latvia-delivers-stinger-missiles-to-ukraine.a444987/ |urlmorta=non}}</ref>}} | {{flag|Lituania}}{{efn|Lituania enviou munición, armas (incluíndo os sistemas de defensa aérea [[FIM-92 Stinger]]) e instrutores.<ref name="baltic-lethal-aid" /><ref>{{cite web|title=Lietuva išskraidino karinę paramą Ukrainai – siunčia "Stinger" raketas |language=lt |url=https://www.lrt.lt/naujienos/lietuvoje/2/1614548/lietuva-isskraidino-karine-parama-ukrainai-siuncia-stinger-raketas |date=13 de febreiro de 2022 |access-date=13 de febreiro de 2022 |publisher=LRT |archive-date=13 de febreiro de 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220213142306/https://www.lrt.lt/naujienos/lietuvoje/2/1614548/lietuva-isskraidino-karine-parama-ukrainai-siuncia-stinger-raketas |urlmorta=non}}</ref><ref>{{cite web |title=UNIAN: Lithuania hands over almost 1 million pieces of ammunition to Ukraine |url=https://www.kyivpost.com/ukraine-politics/unian-lithuania-hands-over-almost-1-million-pieces-of-ammunition-to-ukraine.html |date=12 de xuño de 2019 |access-date=12 de febreiro de 2022 |publisher=Kyiv Post}}</ref><ref name="The Military Balance2021" />}} | {{flag|Países Baixos}}{{efn|Os Países Baixos fornecerán a Ucraína con rifles de francotirador, munición, cascos de combate, chalecos antiaéreos e radares.<ref>{{cite web|title=Netherlands to give Ukraine sniper rifles, radars, helmets |url=https://nltimes.nl/2022/02/18/netherlands-give-ukraine-sniper-rifles-radars-helmets |date=18 de febreiro de 2022 |website=NL Times |access-date=24 de febreiro de 2022 |archive-date=24 de febreiro de 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224092125/https://nltimes.nl/2022/02/18/netherlands-give-ukraine-sniper-rifles-radars-helmets |urlmorta=non}}</ref>}} | {{flag|Polonia}}{{efn|Polonia vendeu vehículos blindados de transporte de persoal,<ref>{{cite web|url=https://mil.in.ua/uk/news/zsu-peredana-partiya-bojovyh-mashyn-oncilla/ |title=ЗСУ передана партія бойових машин Oncilla |archive-url=https://web.archive.org/web/20220217010814/https://mil.in.ua/uk/news/zsu-peredana-partiya-bojovyh-mashyn-oncilla/ |archive-date=17 de febreiro de 2022 |website=Мілітарний |date=27 de abril de 2021}}</ref> ammunition<ref>{{cite web|url=https://www.ukrmilitary.com/2021/04/ammunnition.html |title=Україна закупила в Польщі партію болгарських боєприпасів |archive-url=https://web.archive.org/web/20220217015525/https://www.ukrmilitary.com/2021/04/ammunnition.html |archive-date=17 de febreiro de 2022 |website=Ukrainian Military Pages |date=21 de abril de 2021}}</ref> e enviou instrutores<ref name="The Military Balance2021" />}} | {{flag|Turquía}}{{efn|Turquía vendeu [[Vehículo aéreo de combate non tripulado|drons de combate]] (especificamente [[Baykar Bayraktar TB2|Bayraktar TB2]]s).<ref>{{cite news |author-last1=Kramer |author-first1=Andrew E. |title=Turkey, a Sometimes Wavering NATO Ally, Backs Ukraine |url=https://www.nytimes.com/2022/02/03/world/europe/ukraine-turkey-russia-drones.html |access-date=4 de febreiro de 2022 |work=The New York Times |date=3 de febreiro de 2022 |archive-date=3 de febreiro de 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220203234820/https://www.nytimes.com/2022/02/03/world/europe/ukraine-turkey-russia-drones.html |urlmorta=non}}</ref>}} | {{flag|Reino Unido}}{{efn|O Reino Unido enviou munición, armas (especificamente [[MBT LAW|NLAW]] mísiles guiados antitanque) e instrutores.<ref name="thetimesBritish anti-tank weapons">{{cite news|editor=Larisa Brown, Defence |title=British anti-tank weapons sent to defend Ukraine from Russia |language=en |url=https://www.thetimes.co.uk/article/british-anti-tank-weapons-sent-to-defend-ukraine-from-russia-2f5lbzn8v |date=18 de xaneiro de 2022 |access-date=19 de xaneiro de 2022 |issn=0140-0460 |work=[[The Times]] |archive-date=18 de xaneiro de 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220118204343/https://www.thetimes.co.uk/article/british-anti-tank-weapons-sent-to-defend-ukraine-from-russia-2f5lbzn8v |urlmorta=non}}</ref><ref name="The Military Balance2021" />}} | {{flag|United States}}{{efn|Os Estados Unidos enviaron axuda financeira, municións, armas e instrutores.<ref>{{cite web|url=https://edition.cnn.com/2021/12/08/politics/us-ukraine-security-assistance-military-training/index.html |title=US small arms and ammo arrive in Ukraine as Pentagon details troops to train country's military |publisher=[[CNN]] |access-date=11 de decembro de 2021 |archive-date=9 de decembro de 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211209153617/https://edition.cnn.com/2021/12/08/politics/us-ukraine-security-assistance-military-training/index.html |urlmorta=non}}</ref><ref name="The Military Balance2021" />}} }} {{Collapsible list | title = Axuda militar non letal: | {{flag|Alemaña}}{{efn|Alemaña enviou un hospital de campaña (xunto con Estonia)<ref name="LBEstGer"/>}} | {{flag|Italia}}{{efn|Italia enviou equipos de desminado<ref>{{cite news |title=Italy considers offering Ukraine aid, "non-lethal" military help |url=https://www.reuters.com/world/europe/italy-considers-offering-ukraine-aid-non-lethal-military-help-2022-02-23/ |work=[[Reuters]] |date=22 de febreiro de 2022 |access-date=24 de febreiro de 2022 |archive-date=23 de febreiro de 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220223131034/https://www.reuters.com/world/europe/italy-considers-offering-ukraine-aid-non-lethal-military-help-2022-02-23/ |urlmorta=non}}</ref>}} | {{flag|Eslovaquia}}{{efn|Eslovaquia enviou equipos de desminado<ref>{{cite news|title=Slovakia will send mine clearance systems and healthcare material to Ukraine |url=https://spectator.sme.sk/c/22842829/slovakia-will-send-mine-clearance-systems-and-healthcare-material-to-ukraine.html |date=16 de febreiro de 2022 |access-date=24 de febreiro de 2022 |archive-date=19 de febreiro de 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220219141329/https://spectator.sme.sk/c/22842829/slovakia-will-send-mine-clearance-systems-and-healthcare-material-to-ukraine.html |urlmorta=non}}</ref>}} | {{flag|Suecia}}{{efn|Suecia enviou instrutores<ref name=forsvarsmakten>{{cite web|url=https://www.forsvarsmakten.se/sv/aktuellt/2021/12/darfor-utbildar-sverige-ukrainska-sakerhetsstyrkor/ |language=sv |title=Därför utbildar Sverige ukrainska säkerhetsstyrkor |trans-title=The reason Sweden trains Ukrainian security forces |author=<!--Not stated-->|date=14 de decembro de 2021 |website= |publisher=[[Swedish Armed Forces]] |access-date=20 de xaneiro de 2022 |archive-date=20 de xaneiro de 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220120152440/https://www.forsvarsmakten.se/sv/aktuellt/2021/12/darfor-utbildar-sverige-ukrainska-sakerhetsstyrkor/ |urlmorta=non}}</ref>}} | {{flag|Unión Europea}}{{efn|Tras unha solicitude da [[Dirección Xeral Europea de Protección Civil e Operacións de Axuda Humanitaria|Mecanismo de Protección Civil da UE]], a UE está a enviar material médico, hospitais de campaña, xeradores e [[defensa CBRN|equipos CBRN]].<ref name="EU_UCPM_deployment">{{cite web|date=19 de febreiro de 2022|title=EU delivers emergency civil protection assistance to Ukraine |url=https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_22_1222 |access-date=21 de febreiro de 2022 |website=ec.europa.eu |language=en |archive-date=20 de febreiro de 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220220000718/https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_22_1222 |urlmorta=non}}</ref>}} | {{flag|Belarús|1991}} [[Oposición belarusa]]{{efn|A oposición belarusa axuda a través da [[guerra informática]].<ref>{{cite news |title="Киберпартизаны" заявили о взломе серверов БЖД и выставили ультиматум режиму |url=https://charter97.org/ru/news/2022/1/24/452224/ |work=[[Charter 97]] |date=24 de xaneiro de 2022 |urlmorta=non |access-date=25 de xaneiro de 2022 |archive-date=25 de xaneiro de 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220125170029/https://charter97.org/ru/news/2022/1/24/452224/ }}</ref><ref>{{cite news |title=Білоруські "кіберпартизани" зламали сервер залізниці, щоб не пустити російські війська в країну |url=https://lb.ua/world/2022/01/25/503916_biloruski_kiberpartizani.html |work=LB.ua |date=25 de xaneiro de 2022 |urlmorta=non |access-date=25 de xaneiro de 2022 |archive-date=25 de xaneiro de 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220125165806/https://lb.ua/world/2022/01/25/503916_biloruski_kiberpartizani.html}}</ref>}} }} |comandante1 = {{plainlist| * {{RUSb}} '''[[Vladimir Putin]]''' * {{RUSb}} [[Mikhail Mishustin]] * {{RUSb}} [[Sergey Shoygu]] * {{RUSb}} [[Sergey Lavrov]] * {{RUSb}} [[Valery Gerasimov]] <!-- <Do not uncomment this until *the body of this article* clearly states (based on reliable sources) that Belarusian troops are fighting>* {{BELb}} [[Alexander Lukashenko]] * {{BELb}} [[Roman Golovchenko]] --> * [[Ficheiro:Flag of Donetsk People's Republic.svg|20px]] [[Denis Pushilin]] * [[Ficheiro:Flag of Donetsk People's Republic.svg|20px]] [[Vladimir Pashkov]] * [[Ficheiro:Flag of the Luhansk People's Republic.svg|20px]] [[Leonid Pasechnik]] * [[Ficheiro:Flag of the Luhansk People's Republic.svg|20px]] [[Sergey Kozlov (político)|Sergey Kozlov]] }} |comandante2 = {{plainlist| * {{UKRb}} '''[[Volodymyr Zelenskyi]]''' * {{UKRb}} [[Denys Shmyhal]] * {{UKRb}} [[Oleksii Reznikov]] * {{UKRb}} [[Dmytro Kuleba]] * {{UKRb}} [[Oleksiy Danilov|Oleksii Danilov]] * {{UKRb}} [[Valerii Zaluzhnyi]] * {{UKRb}} [[Serhiy Shaptala]] * {{UKRb}} [[Ruslan Khomchak]] }} }} O [[24 de febreiro]] de [[2022]], [[Rusia]] comezou unha '''invasión militar en [[Ucraína]]''', un dos seus países veciños do suroeste. Os primeiros informes declararon esta invasión como a maior operación militar de [[guerra convencional]] en [[Europa]] dende a [[segunda guerra mundial]].<ref>{{cite news |author-last=Karmanau |author-first=Yuras |author-last2=Heintz |author-first2=Jim |author-last3=Isachenkov |author-first3=Vladimir |author-last4=Litvinova |author-first4=Dasha |others=Photograph by Evgeniy Maloletka (AP Photo) |date=24 de febreiro de 2022 |title=Russia presses invasion to outskirts of Ukrainian capital |work=[[ABC News]] |publisher=[[American Broadcasting Corporation]] |agency=[[Associated Press]] |location=[[Kíiv]] |url=https://abcnews.go.com/International/wireStory/russia-attacks-ukraine-defiant-putin-warns-us-nato-83078619 |urlmorta=yes |archive-url=https://web.archive.org/web/20220225182137/https://abcnews.go.com/International/wireStory/russia-attacks-ukraine-defiant-putin-warns-us-nato-83078619 |archive-date=25 de febreiro de 2022 |access-date=26 de febreiro de 2022 |quote=[a]mounts to the largest ground war in Europe since World War II. }}</ref><ref>{{cite news |last1=Tsvetkova |first1=Maria |last2=Vasovic |first2=Aleksandar |last3=Zinets |first3=Natalia |last4=Charlish |first4=Alan |last5=Grulovic |first5=Fedja |last6= |first6= |others=Writing by Robert Birsel and Frank Jack Daniel; Editing by William Mallard, Angus MacSwan and David Clarke |date=27 de febreiro de 2022 |title=Putin puts nuclear 'deterrence' forces on alert |language=en |work=[[Reuters]] |publisher=[[Thomson Corporation]] |location=[[Kyiv]] |url=https://www.reuters.com/world/europe/western-allies-expel-key-russian-banks-global-system-ukraine-fights-2022-02-27/ |urlmorta=yes |access-date=27 de febreiro de 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220227043705/https://www.reuters.com/world/europe/western-allies-expel-key-russian-banks-global-system-ukraine-fights-2022-02-27/ |archive-date=27 de febreiro de 2022 |quote=[t]he biggest assault on a European state since World War Two. }}</ref> Este suceso marcou un aumento na escalada da violencia na actual [[guerra ruso-ucraína]], a cal comezou en febreiro de 2014. A invasión estivo precedida por unha prolongada acumulación militar rusa dende principios de 2021 e polas demandas de Rusia para prohibir legalmente a Ucraína a unirse á [[OTAN]].<ref name=":2">{{cite news|date=24 de febreiro de 2022 |title=Why is Russia invading Ukraine and what does Putin want? |language=en-GB |work=[[BBC News]] |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-56720589 |access-date=24 de febreiro de 2022 |archive-date=19 de decembro de 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211219125518/https://www.bbc.com/news/world-europe-56720589 |urlmorta=non}}</ref> Nos días anteriores á invasión, Rusia recoñeceu as autoproclamadas [[República Popular de Donetsk]] e da [[República Popular de Luhansk]], e fixo entrar ás [[Forzas Armadas de Rusia]] na rexión de Donbás, no leste de Ucraína, o [[21 de febreiro]] de [[2022]]. Sobre as 06:00 de Moscova (UTC+3), o presidente ruso [[Vladimir Putin]] anunciou unha operación militar no leste de Ucraína; minutos despois, comezaron os ataques con mísiles en lugares de todo o país, incluso na capital [[Kíiv]]. O Servizo de Fronteiras de Ucraína afirmou que os seus postos fronteirizos con [[Rusia]] e [[Belarús]] foron atacados.<ref>{{cite web|url=https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/h_ec5f24d5accb8f8503aabdc63e3fd22d|title=Russia attacks Ukraine|website=CNN|date=24 de febreiro de 2022|access-date=24 de febreiro de 2022|archive-date=24 de febreiro de 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224073725/https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/h_ec5f24d5accb8f8503aabdc63e3fd22d|urlmorta=non}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.interfax.ru/world/824058|title=Украинские пограничники сообщили об атаке границы со стороны России и Белоруссии|website=Interfax|date=24 de febreiro de 2022|access-date=24 de febreiro de 2022|archive-date=24 de febreiro de 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224073737/https://www.interfax.ru/world/824058|urlmorta=non}}</ref> Dúas horas máis tarde as forzas terrestres rusas entraron no país.<ref name=":2" /> O presidente ucraíno [[Volodymyr Zelenskyi]] respondeu promulgando a [[Lei marcial en Ucraína|lei marcial]], interrompendo as relacións entre Rusia e Ucraína e anunciando a mobilización xeral da poboación. A invasión motivou que varios países condenasen o ataque e impuxesen severas sancións a Rusia,<ref>{{cite web |url=https://www.usatoday.com/story/news/politics/2022/02/24/russia-ukraine-invasion/6920609001/ |title=World leaders condemn Russian invasion of Ukraine; EU promises 'harshest' sanctions – live updates |author-last=Morin |author-first=Rebecca |date=24 de febreiro de 2022 |website=usatoday.com |access-date=24 de febreiro de 2022 |archive-date=24 de febreiro de 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224110055/https://www.usatoday.com/story/news/politics/2022/02/24/russia-ukraine-invasion/6920609001/ |urlmorta=non }}</ref> e ademais producíronse mobilizacións en contra da guerra en Rusia que foron sufocadas con arrestos masivos.<ref>{{cite web|author-last=Morin |author-first=Rebecca |date=24 de febreiro de 2022 |title=World leaders condemn Russian invasion of Ukraine; EU promises 'harshest' sanctions – live updates |url=https://www.usatoday.com/story/news/politics/2022/02/24/russia-ukraine-invasion/6920609001/ |urlmorta=non |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224110055/https://www.usatoday.com/story/news/politics/2022/02/24/russia-ukraine-invasion/6920609001/ |archive-date=24 de febreiro de 2022 |access-date=24 de febreiro de 2022 |website=[[USA Today]]}}</ref><ref>{{Cite web|date=24 de febreiro de 2022|title=More than 1,700 people detained in widespread Russian protests against Ukraine invasion|url=https://www.cbc.ca/news/world/russia-protest-arrests-1.6362938|last=|first=|access-date=24 de febreiro de 2022|work=CBC News|archive-date=24 de febreiro de 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220224193201/https://www.cbc.ca/news/world/russia-protest-arrests-1.6362938|urlmorta=non}}</ref> == Notas == {{listaref|group=lower-alpha|2}} === Referencias === {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Outros artigos === * [[Cronoloxía da invasión rusa de Ucraína en 2022]] {{Barra portal|Rusia|Ucraína}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:2022]] [[Categoría:2023]] [[Categoría:Historia de Ucraína]] [[Categoría:Guerras nas que participou Rusia]] [[Categoría:Irredentismo ruso]] [[Categoría:Guerras do século XXI]] [[Categoría:Invasións]] 06zyc0akk09tl9lmf41eq7n13tgavdw 10 553958 7105117 7103233 2025-06-23T23:33:27Z O Breixo 127505 7105117 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Enuso}}</noinclude><templatestyles src="Modelos/styles.css" />{{Infobox |bodystyle = infobox_bodystyle |titleclass = infobox_titlestyle |aboveclass = infobox_abovestyle |headerclass = infobox_headerclass_w_botton_top |subheaderclass = infobox_subheaderstyle |labelclass = infobox-label |datastyle = text-align:start |captionstyle = infobox_captionstyle |belowstyle = infobox_belowstyle |headerstyle = {{#if:{{#property:P465|from={{{item|}}}}} | border-radius: 5px; border: 1px solid #b3b4b6; background-color: #{{#invoke:Wikidades | claim | property=P465 | formatting=label | editicon=false }}4D; | background-color: #C5C3E1; border: 1px solid #b3b4b6; border-radius: 5px; }} | abovestyle = {{#if:{{#property:P465|from={{{item|}}}}} | border-radius: 5px; border: 3px solid #{{#invoke:Wikidades | claim | property=P465 | formatting=label | editicon=false }}; background-color: #{{#invoke:Wikidades | claim | property=P465 | formatting=label | editicon=false }}4D; | background-color: #C5C3E1; border: 1px solid #b3b4b6; border-radius: 5px; }} | above = <div>{{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{#invoke:Wikidades |claim| property=P2910| list=false |editicon=false |shownovalue=no |showsomevalue=no |value={{{icona|}}} }}|size={{{icona_tamaño|}}}|sizedefault=20px | maxsize=50px}}</div>{{{nome|<includeonly>{{PAGENAME}}</includeonly>}}} | image1 = {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{#invoke:Wikidades |claim| property=P4004 | list=false |editicon=false |shownovalue=no |showsomevalue=no |value={{{escudo|}}} }} |size={{{escudo_tamaño|}}}|sizedefault=80px | maxsize=300px}} | image2 = {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{#invoke:Wikidades |claim| property=P94| list=false |editicon=false |shownovalue=no |showsomevalue=no |value={{{escudo_armas|}}} }} |size={{{escudo_armas_tamaño|}}}|sizedefault=80px | maxsize=300px}} | image3 = {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{#invoke:Wikidades |claim| property=P154 | list=false |editicon=false |shownovalue=no |showsomevalue=no |value={{{logo|}}} }} |size={{{logo_tamaño|}}}|sizedefault=150px | maxsize=300px}} {{#if:{{#property:P94|from={{{item|}}}}}{{#property:P154 |from={{{item|}}}}}{{#property:P4004|from={{{item|}}}}}|<hr />}} | image4 = {{Propiedade|P18|{{#if:{{{imaxe|{{{image|}}}}}}{{#property:P18|from={{{item|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage | InfoboxImage | image={{{imaxe|{{{image|}}}}}} | size={{{imaxe_tamaño|}}}| sizedefault=300px | maxsize=300px }}}}|4=Wikidata/Formatos|5=formatoImaxe|prioridad=no|uno=si}} | caption4 = {{#if:{{{pé|}}}|<span style="font-size: 95%">{{{pé}}}</span>}}<hr /> |label1 = Nome curto |data1 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1813 | value={{{nome_curto|}}} | list=lang }} |label2 = Tipo |data2 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P31 | value={{{tipo|}}} }} |label3 = Epónimo |data3 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P138 | value={{{epónimo|}}} }} |label4 = Parte de |data4 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P361 | value={{{parte_de|}}} }} |label5 = Tema principal |data5 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P921 | value={{{tema_principal|}}} }} |label6 = Forma xurídica |data6 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1454 | value={{{forma_xurídica|}}} }} |label7 = Lingua oficial |data7 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P37| value={{{lingua_oficial|}}} }} |label8 = Lingua usada |data8 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2936| value={{{lingua_usada|}}} }} |label10 = Movemento |data10 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P135| value={{{movemento|}}} }} |label11 = Ideoloxía política |data11 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1142 | value={{{ideoloxía_política|}}} }} |label12 = Posición política |data12 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1387 | value={{{posición_política|}}} }} |label13 = Coalición política |data13 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P5832 | value={{{coalición_política|}}} }} |label14 = Relixión |data14 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P140 | value={{{relixión|}}} }} |label15 = Orde relixiosa |data15 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P611 | value={{{orde_relixiosa|}}} }} |label16 = Lema |data16 = {{#if:{{#property:P1546 |from={{{item|}}}}}|''{{#invoke:Wikidades | claim | property=P1546 | value={{{lema|}}} |list=false }}''}} |label17 = Texto lema |data17 = {{#if:{{#property:P1451|from={{{item|}}}}}|''{{#invoke:Wikidades | claim | property=P1451| value={{{texto_lema|}}} |list=false }}''}} |label18 = Retrouso |data18 = {{#if:{{#property:P6251|from={{{item|}}}}}|''{{#invoke:Wikidades | claim | property=P6251| value={{{retrouso|}}} |list=false }}''}} |label23 = Bandeira |data23 = {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{#invoke:Wikidades |claim| property=P41 | list=false |editicon=false |shownovalue=no |showsomevalue=no |value={{{bandeira|}}} }} |size={{{bandeira_tamaño|}}}|sizedefault=50px | maxsize=100px}} |label24 = Rama militar |data24 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P241 | value={{{rama_militar|}}} }} |label25 = Obra salientable |data25 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P800| value={{{obra_salientable|}}} }} |label26 = Coincidente |data26 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1382| value={{{parcialmente_coincidente_con|}}} }} |label27 = Baseado en |data27 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P144 | value={{{baseado_en|}}} }} |label28 = En oposición a |data28 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P5004 | value={{{en_oposición_a|}}} }} |label29 = Historia |data29 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2184 | value={{{historia|}}} }} |label30 = Deporte |data30 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P641 | value={{{deporte|}}} }} | data32 = {{#if:{{#property:P527 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Composto por|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{composto_por|}}} |property=P527 |qualifier=P585 | qualifier2=P1686 |qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, {{lcfirst:{{GetLabelFix|P1686|lang={{{lang|}}}}}}} ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp;{{GetLabelFix|P1027|lang={{{lang|}}}}} $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header44 = {{#if:{{{propietario|}}}{{{fundador|}}}{{{autor|}}}{{{promotora|{{{promotora|}}}}}}{{{creador|}}}{{{operador|}}}{{{director|}}}{{{director_executivo|}}}{{{director_artística|}}}{{{presidente|}}}{{{reitor|}}}{{{secretario|}}}{{{persoa_relevante|}}}{{{visitantes_anuais|}}}{{{número_membros|}}}{{{cadro_persoal|}}}{{{número_estudiantes|}}}{{{cadro_persoal|}}}{{{número_estudiantes|}}}{{#property:P127 |from={{{item|}}}}}{{#property:P112 |from={{{item|}}}}}{{#property:P50 |from={{{item|}}}}}{{#property:P6237 |from={{{item|}}}}}{{#property:P170 |from={{{item|}}}}}{{#property:P137 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1037 |from={{{item|}}}}}{{#property:P169 |from={{{item|}}}}}{{#property:P3174 |from={{{item|}}}}}{{#property:P488 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1075 |from={{{item|}}}}}{{#property:P3975 |from={{{item|}}}}}{{#property:P3342|from={{{item|}}}}}{{#property:P1174 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2124 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1128 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2196 |from={{{item|}}}}}{{{xefe_goberno|}}}{{#property:P6 |from={{{item|}}}}}{{{patrocinador|}}}{{#property:P859 |from={{{item|}}}}}{{{mascota|}}}{{#property:P822 |from={{{item|}}}}}{{{desenvolvedor|}}}{{{autoridade_executiva|}}}{{#property:P797 |from={{{item|}}}}}{{#property:P178 |from={{{item|}}}}}{{{cargo_dirixente|}}}{{#property:P2388 |from={{{item|}}}}}{{{matriz|}}}{{{membro_de|}}}{{{organización_xuvenil|}}}{{{en_sociedade_con|}}}{{{lealdade|}}}{{{afiliación|}}}{{{entidade_subsidiaria|}}}{{#property:P749 |from={{{item|}}}}}{{#property:P463 |from={{{item|}}}}}{{#property:P4379 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2652 |from={{{item|}}}}}{{#property:P945 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1416 |from={{{item|}}}}}{{#property:P355 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1830 |from={{{item|}}}}}{{{ten_en_propiendade|}}}{{{considerado_terrorista_por|}}}{{#property:P3461 |from={{{item|}}}}}{{{inventor|}}}{{#property:P61|from={{{item|}}}}}{{{órgano_prensa|}}}{{#property:P2813 |from={{{item|}}}}}{{{fusionado_con|}}}{{#property:P7888 |from={{{item|}}}}}{{{escindido_de|}}}{{#property:P807 |from={{{item|}}}}}|Persoas e organizacións}} |label45 = Comandado por |data45 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4791 | value={{{comandado_por|}}} }} |label46 = Cargo dirixente |data46 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2388 | value={{{cargo_dirixente|}}} }} |data47 = {{#if:{{#property:P6|from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Xefe do goberno|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{xefe_goberno|}}} |property=P6 |qualifier=P580 | qualifier2=P582 |separator=<br /> |rowformat=* $0 $1 $2</small> |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1 |rowsubformat1=<small>$1</small> |rowsubformat2=<small>- $2</small>}} }} }} |label48 = Propietario/a |data48 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P127 | value={{{propietario|}}} }} |label49 = Fundador/a |data49 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P112 | value={{{fundador|}}} }} |label50 = Autor/a |data50 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P50 | value={{{autor|}}} }} |label51 = Promotor/a |data51 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P6237 | value={{{promotora|{{{promotora|}}}}}} }} |label52 = Creador/a |data52 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P170 | value={{{creador|}}} }} |label53 = Operador/a |data53 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P137 | value={{{operador|}}} }} |label54 = Mascota |data54 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P822 | value={{{mascota|}}} }} |label55 = Director/a artístico/a |data55 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3174 | value={{{director_artística|}}} }} |label56 = Autoridade executiva |data56 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P797 | value={{{autoridade_executiva|}}} }} |label57 = Desenvolvedor |data57 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P178 | value={{{desenvolvedor|}}} }} |label58 = Inventor |data58 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P61| value={{{inventor|}}} }} |label59 = Matriz |data59 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P749 | value={{{matriz|}}} }} |label60 = Lealdade |data60 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P945 | value={{{lealdade|}}} }} |label61 = Afiliación |data61 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1416 | value={{{afiliación|}}} }} |label62 = Considerado terrorista por |data62 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3461 | value={{{considerado_terrorista_por|}}} }} |label63 = Escindido de |data63 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P807| value={{{escindido_de|}}} }} |label64 = Fusionado con |data64 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P7888 | value={{{fusionado_con|}}} }} |label65 = Órgano de prensa |data65 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2813 | value={{{órgano_prensa|}}} }} |label66 = Organización xuvenil |data66 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4379 | value={{{organización_xuvenil|}}} }} |data70 = {{#if:{{#property:P1037 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Director/a|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{director|}}} |property=P1037 |qualifier=P580 | qualifier2=P582 |separator=<br /> |rowformat=* $0 $1 $2</small> |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1 |rowsubformat1=<small>$1</small> |rowsubformat2=<small>- $2</small>}} }} }} |data71 = {{#if:{{#property:P169 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Director/a executivo/a|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{director_executivo|}}} |property=P169 |qualifier=P580 | qualifier2=P582 |separator=<br /> |rowformat=* $0 $1 $2</small> |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1 |rowsubformat1=<small>$1</small> |rowsubformat2=<small>- $2</small>}} }} }} |data72 = {{#if:{{#property:P488 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Presidente/a|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{presidente|}}} |property=P488 |qualifier=P580 | qualifier2=P582 |separator=<br /> |rowformat=* $0 $1 $2</small> |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1 |rowsubformat1=<small>$1</small> |rowsubformat2=<small>- $2</small>}} }} }} |data73 = {{#if:{{#property:P1075 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Reitor/a|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{reitor|}}} |property=P1075 |qualifier=P580 | qualifier2=P582 |separator=<br /> |rowformat=* $0 $1 $2</small> |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1 |rowsubformat1=<small>$1</small> |rowsubformat2=<small>- $2</small>}} }} }} |data74 = {{#if:{{#property:P3975 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Secretario/a|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{secretario|}}} |property=P3975 |qualifier=P580 | qualifier2=P582 |separator=<br /> |rowformat=* $0 $1 $2</small> |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1 |rowsubformat1=<small>$1</small> |rowsubformat2=<small>- $2</small>}} }} }} |data75 = {{#if:{{#property:P3342 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Persoas relevantes|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{persoa_relevante|}}} |property=P3342 |qualifier=P580 | qualifier2=P582 |separator=<br /> |rowformat=* $0 $1 $2</small> |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1 |rowsubformat1=<small>$1</small> |rowsubformat2=<small>- $2</small>}} }} }} |data76 = {{#if:{{#property:P859 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Patrocinador/a|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{patrocinador|}}} |property=P859 |qualifier=P580 | qualifier2=P582 |separator=<br /> |rowformat=* $0 $1 $2</small> |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1 |rowsubformat1=<small>$1</small> |rowsubformat2=<small>- $2</small>}} }} }} |data77 = {{#if:{{#property:P1174 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Visitantes anuais|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{visitantes_anuais|}}} |property=P1174 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $0 $1 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1|rowsubformat1=<small>($1)</small>}} }} }} |data78 = {{#if:{{#property:P2124 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Número de membros|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{número_membros|}}} |property=P2124 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $0 $1 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1|rowsubformat1=<small>($1)</small>}} }} }} |data79 = {{#if:{{#property:P1128 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Cadro de persoal|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{cadro_persoal|}}} |property=P1128 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $0 $1 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1|rowsubformat1=<small>($1)</small>}} }} }} |data80 = {{#if:{{#property:P2196 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Número estudiantes|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{número_estudiantes|}}} |property=P2196 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $0 $1 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1 |rowsubformat1=<small>($1)</small>}} }} }} |data86 = {{#if:{{#property:P2652|from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = En sociedade con|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{en_sociedade_con|}}} |property=P2652|separator=<br /> |rowformat=* $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |data90 = {{#if:{{#property:P1830 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Ten en propiendade|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{ten_en_propiendade|}}} |property=P1830 |separator=<br /> |rowformat=* $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |data91 = {{#if:{{#property:P463 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Membro de|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{membro_de|}}} |property=P463 |separator=<br /> |rowformat=* $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |data92 = {{#if:{{#property:P355 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Entidades subsidiarias|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{entidade_subsidiaria|}}} |property=P355 |separator=<br /> |rowformat=* $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header100 = {{#if:{{#property:P1410 |from={{{item|}}}}}|Escanos}} |data101 = {{#if:{{#property:P1410 |from={{{item|}}}}}|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{número_escanos|}}} |property=P1410 |qualifier=P194 |qualifier2=P585 |separator=<br /> |rowformat=$0 $1 $2 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat0='''$0''' |rowsubformat1=$1 |rowsubformat2=<small>($2)</small> |tablesort=1 |sorting=-1}} }} | header110 = {{#if:{{{industria|}}}{{#property:P452 |from={{{item|}}}}}{{{produto|}}}{{#property:P1056 |from={{{item|}}}}}{{{obxectivo|}}}{{{campo_traballo|}}}{{#property:P3712 |from={{{item|}}}}}{{#property:P101 |from={{{item|}}}}}{{{elemento_operado|}}}{{#property:P121 |from={{{item|}}}}}{{{licenciada_transmitir_para|}}}{{{número_canle|}}}{{#property:P3970|from={{{item|}}}}}{{#property:P1408 |from={{{item|}}}}}|Actividade}} |label111 = Obxectivo |data111 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3712 | value={{{obxectivo|}}} }} |label112 = Campo de traballo |data112 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P101 | value={{{campo_traballo|}}} }} |label113 = Industria |data113 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P452 | value={{{industria|}}} }} |label114 = Licenciada para transmitir para |data114 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1408 | value={{{licenciada_transmitir_para|}}} }} |data115 = {{#if:{{#property:P3970|from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Número da canle|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{número_canle|}}} |property=P3970 |qualifier=P137|separator=<br /> |rowformat=* $0 $1 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |data116 = {{#if:{{#property:P121 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Elemento operado|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{elemento_operado|}}} |property=P121 |qualifier=P1114 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |data117 = {{#if:{{#property:P1056 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Produtos|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{produto|}}} |property=P1056 |separator=<br /> |rowformat=* $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header118 = {{#if: {{#property:P3730|from={{{item|}}}}}{{#property:P3729|from={{{item|}}}}}{{{rango_superior|}}}{{{rango_inferior|}}}|Rangos}} | data119 = {{#if:{{#invoke:Wikidades | claim | property=P3730| value={{{rango_superior|}}} }} |{{align|left|&larr; {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3730| value={{{rango_superior|}}} }} }} }}<!-- -->{{#if:{{#invoke:Wikidades | claim | property=P3729| value={{{rango_inferior|}}} }} |{{align|right|{{#invoke:Wikidades | claim | property=P3729| value={{{rango_inferior|}}} }} &rarr;}} }} | header120 = {{#if:{{{moeda|}}}{{{PIB_nominal|}}}{{#property:P38 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2131 |from={{{item|}}}}}{{{orzamento|}}}{{#property:P2769 |from={{{item|}}}}}{{{economía|}}}{{#property:P8744 |from={{{item|}}}}}{{{bolsa_valores|}}}{{{ingresos_totais|}}}{{{beneficio_neto|}}}{{{activos_totais|}}}{{{pasivos_totais|}}}{{#property:P414 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2139 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2295 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2403 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2138 |from={{{item|}}}}}|Economía}} |label121 = Economía |data121 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P8744 | value={{{economía|}}} }} |label122 = Moeda |data122 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P38 | value={{{moeda|}}} }} |label123 = PIB nominal |data123 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2131 | value={{{PIB_nominal|}}} | formatting=unitcode }} |label124 = Bolsa de valores |data124 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P414 | value={{{bolsa_valores|}}} }} |data125 = {{#if:{{#property:P2769|from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Orzamento|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{orzamento|}}} |property=P2769 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $0 <small>($1)</small> |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1 |colformat0=unitcode }} }} }} |data126 = {{#if:{{#property:P2139 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Ingresos totais|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{ingresos_totais|}}} |property=P2139 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $0 <small>($1)</small> |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1 |colformat0=unitcode }} }} }} |data127 = {{#if:{{#property:P2295 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Beneficio neto|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{beneficio_neto|}}} |property=P2295 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $0 <small>($1)</small> |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1 |colformat0=unitcode }} }} }} |data128 = {{#if:{{#property:P2403 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Activos totais|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{activos_totais|}}} |property=P2403 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $0 <small>($1)</small> |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1 |colformat0=unitcode }} }} }} |data129 = {{#if:{{#property:P2138 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Pasivos totais|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{pasivos_totais|}}} |property=P2138 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $0 <small>($1)</small> |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1 |colformat0=unitcode }} }} }} | header140 = {{#if:{{{fundación|}}}{{{data|}}}{{{data_comezo|}}}{{{data_remate|}}}{{{data_disolución|}}}{{#property:P571 |from={{{item|}}}}}{{#property:P585 |from={{{item|}}}}}{{#property:P580 |from={{{item|}}}}}{{#property:P582 |from={{{item|}}}}}{{#property:P576|from={{{item|}}}}}|Data}} | label141 = Fundación | data141 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P571 | value={{{fundación|}}} }} | label142 = Data | data142 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P585 | value={{{data|}}} }} | label143 = Comezo | data143 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P580 | value={{{data_comezo|}}} }} | label144 = Remate | data144 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P582 | value={{{data_remate|}}} }} | label145 = Disolución | data145 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P576| value={{{data_disolución|}}} }} | header146 = {{#if: {{#property:P1365|from={{{item|}}}}}{{#property:P1366|from={{{item|}}}}}{{{substitúe|}}}{{{substituído_por|}}}{{{precedido_por|}}}{{{sucedido_por|}}}{{#property:P155|from={{{item|}}}}}{{#property:P156|from={{{item|}}}}}|Cronoloxía}} |label147 = Precedido por |data147 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P155| value={{{precedido_por|}}} }} |label148 = Sucedido por |data148 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P156| value={{{sucedido_por|}}} }} |label149 = Substitúe a |data149 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1365| value={{{substitúe_a|}}} }} |label150 = Substituído por |data150 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1366| value={{{substituído_por|}}} }} | header151 = {{#if:{{{acontecementos|}}}{{#property:P793 |from={{{item|}}}}}{{{participou_en|}}}{{{conflito|}}}{{#property:P1344 |from={{{item|}}}}}{{#property:P607 |from={{{item|}}}}}|Acontecementos}} | data152 = {{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{acontecementos|}}} |separator=<hr/> |property=P793 |qualifier=P585 OR P580 |qualifier2=P582 |rowformat=$1 $2 : $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>'''$1'''</small> |rowsubformat2=<small>- '''$2'''</small> |tablesort=1 |sorting=-1}} |label153 = Participou en |data153 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1344 | value={{{participou_en|}}} }} |data154 = {{#if:{{#property:P607 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Conflitos|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{conflito|}}} |property=P607 |separator=<br /> |rowformat=* $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header155 = {{#if:{{{premios|{{{distinción|}}}}}}{{#property:P166 |from={{{item|}}}}}{{{nomeado_a|}}}{{#property:P1411 |from={{{item|}}}}}{{{outorga|}}}{{#property:P5460 |from={{{item|}}}}}|Premios}} |data156 = {{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{premios|{{{distinción|}}}}}} |property=P166 |qualifier=P585 | qualifier2=P1686 |qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, {{lcfirst:{{GetLabelFix|P1686|lang={{{lang|}}}}}}} ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp;{{GetLabelFix|P1027|lang={{{lang|}}}}} $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} |data157 = {{#if:{{#property:P1411 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Nomeamentos|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{nomeado_a|}}} |property=P1411 |qualifier=P585 | qualifier2=P1686 |qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, {{lcfirst:{{GetLabelFix|P1686|lang={{{lang|}}}}}}} ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp;{{GetLabelFix|P1027|lang={{{lang|}}}}} $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |data158 = {{#if:{{#property:P5460 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Outorga|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{outorga|}}} |property=P5460 |qualifier=P580 | qualifier2=P582 |separator=<br /> |rowformat=* $0 $1 $2</small> |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1 |rowsubformat1=<small>$1</small> |rowsubformat2=<small>- $2</small>}} }} }} |header160 = {{#if: {{{enderezo postal|{{{enderezo|}}}}}}{{{localización|}}}{{{mapa|}}}{{#property:P276 |from={{{item|}}}}}{{#property:P625 |from={{{item|}}}}}{{{altitude|}}}{{#property:P2044 |from={{{item|}}}}}{{{código_postal|}}}{{#property:P281 |from={{{item|}}}}}{{#property:P131 |from={{{item|}}}}}{{{rúa|{{{localizado_rúa|}}}}}}{{#property:P669 |from={{{item|}}}}}{{#property:P242 |from={{{item|}}}}}{{#property:P3896 |from={{{item|}}}}}{{{lugar_de_formación|}}}{{#property:P740 |from={{{item|}}}}}{{#property:P159 |from={{{item|}}}}}{{{localización_sede|}}}{{{área_de_operación|}}}{{#property:P2541 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1001 |from={{{item|}}}}}{{{xurisdición|}}}{{{país|}}}{{#property:P17 |from={{{item|}}}}}|Localización}} |data161 = {{#if: {{#property:P625 |from={{{item|}}}}}{{#property:P276 |from={{{item|}}}}}{{#property:P159|from={{{item|}}}}}{{#property:P3896|from={{{item|}}}}}|{{Two maps block |item = {{{item|}}} |lang={{{lang|}}} |v_item_territory={{{v_item_territory|}}} |v_coord_display={{{v_coord_display|inline,title}}} |v_basic_maps= {{{v_basic_maps|}}} |v_size_map={{{v_size_map|}}} |v_p625_lat_lon={{#ifeq:{{{v_p625_lat_dec|{{{v_p625_lon_dec|}}}}}}|NONE|<!-- -->|{{if both|{{{v_p625_lat_dec|}}} |{{{v_p625_lon_dec|}}} |<!-- manual coord. do not get lat-lon (decimal) -->|{{GetLatLon|P625|P276|P159|item={{{item|}}}}} }} }} |v_p625_lat_dec={{#if:{{{v_p625_lon_dec|}}}|{{{v_p625_lat_dec|}}} }} |v_p625_lon_dec={{#if:{{{v_p625_lat_dec|}}}|{{{v_p625_lon_dec|}}} }} |v_p242={{{v_p242|}}} |v_zoom_map={{{v_zoom_map|16}}} |v_nocateg_coord= {{{v_nocateg_coord|}}} |v_draw_layer= {{#ifeq:{{{v_draw_layer|}}}|NONE|<!-- res -->|{{#if:{{{v_draw_layer|}}}|{{{v_draw_layer|}}} |{{#invoke:Wikidades | claim |formatting=table |property=P3896 |qualifier=P518 |blacklist1=Q94979808 {{{v_blacklist_layer|}}} <!-- manually avoid an undesired data.map. Q94979808-colorful polygon is the default --> |rowformat = $0 |separator=###|item={{{item|}}}|editicon=no}} }} }} }} }} |data162 = {{#if: {{#property:P131 |from={{{item|}}}}}|{{#ifeq: {{{v_p131_admin_1|{{{v_p131_admin_2|{{{v_p131_admin_3|{{{v_p131_admin_4|}}}}}}}}}}}}|NONE|<!-- skip, no WD wanted -->|{{infoboxFrame|child= yes |bodystyle = infobox_bodystyle |titleclass = infobox_titlestyle |headerclass = infobox_headerstyle |labelclass = infobox-label |datastyle = text-align:start |data3 = {{#if: {{{v_historic_state|}}} {{{v_p131_admin_1|}}} {{{v_p131_admin_2|}}} {{{v_p131_admin_3|}}}{{{v_p131_admin_4|}}}|<!-- do not get list from WD -->|<tr>{{#invoke:Wikidades |getParentValues |list=false |sorting=-1 |uptolabelid={{MyValue|IBgeopoli|top_level_for_P131}}|separator=</tr><tr> |rowformat=<td class=infobox-label>$0</td><td>$1</td>}}</tr> }} |label10 = {{{v_admin_type_1|}}} |data10 = {{{v_p131_admin_1|}}} |label15 = {{{v_admin_type_2|}}} |data15 = {{{v_p131_admin_2|}}} |label20 = {{{v_admin_type_3|}}} |data20 = {{{v_p131_admin_3|}}} |label25 = {{{v_admin_type_4|}}} |data25 = {{{v_p131_admin_4|}}} }} }} }} |label163 = País |data163 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P17 | value={{{país|}}} }} |label164 = Localización |data164 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P276 | value={{{localización|}}} }} |label165 = Rúa |data165 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P669 | value={{{rúa|{{{localizado_rúa|}}}}}} }} |label166 = Código postal |data166 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P281 | value={{{código_postal|}}} }} |label167 = Enderezo |data167 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P6375 | value={{{enderezo postal|{{{enderezo|}}}}}} }} |label168 = Sede |data168 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P159 | value={{{localización_sede|}}} }} |label169 = Área de operación |data169 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2541 | value={{{área_de_operación|}}} }} |label170 = Xurisdición |data170 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1001 | value={{{xurisdición|}}} }} |label171 = Lugar de formación |data171 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P740 | value={{{lugar_de_formación|}}} }} | header190 = {{#if:{{#property:P856|from={{{item|}}}}}{{Redes sociais |item={{{item|}}}}}{{{teléfono|}}}{{#property:P1329 |from={{{item|}}}}}{{{correo|}}}{{#property:P968 |from={{{item|}}}}}{{#property:P963|from={{{item|}}}}}|Ligazóns}} |label191 = Páxina WEB | data191 = {{#invoke:Wikidades |claim |property=P856 |list=false |formatting=weblink }} |label192 = Teléfono | data192 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1329 | value={{{teléfono|}}} }} |label193 = Correo | data193 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P968 | value={{{correo|}}} }} |label194 = Redes | data194 = {{Redes sociais |item={{{item|}}}}} |label195 = Streaming |data195 = {{#if:{{Propiedade|P963|{{{streaming|}}} }}|[{{#invoke:Wikidades | claim | property=P963| value={{{streaming|}}} |list=false | formatting=label | editicon=false}} URL de emisión]}} |below = {{#ifeq:{{#invoke:Wikibase|id}}|||<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[d:{{#invoke:Wikibase|id}}|Wikidata]]&nbsp;]</span>}}{{#if:{{#property:P935|from={{{item|}}}}}|&nbsp;<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[Commons:{{#invoke:Wikidades | claim | property=P935 | formatting=label | editicon=false}}|G:Commons]]&nbsp;]</span>}}{{#if:{{#property:P373|from={{{item|}}}}}|&nbsp;<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[Commons:Category:{{#invoke:Wikidades | claim | property=P373| formatting=label | editicon=false}}|C:Commons]]&nbsp;]</span>}} }}<noinclude> {{uso de marcador}} </noinclude> jpkr1yjw9vttjwjgg8muntzr6mwdp9s 0 554080 7105171 7063841 2025-06-24T01:01:58Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105171 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} '''''Brainchild''''' é unha [[serie de televisión]] [[Estados Unidos de América|estadounidense]] producida por [[Pharrell Williams]]. Os seus produtores xa crearan previamente o programa ''[[Brain Games (National Geographic)|Brain Games]]'' de [[National Geographic]]. A serie estreouse a través de [[Netflix]] o [[1 de novembro]] de [[2018]].<ref name="decider">{{cite web|url=https://decider.com/2018/11/05/brainchild-on-netflix-stream-it-or-skip-it/|title=Stream It Or Skip It: ‘Brainchild’ On Netflix, Where Fun Thought Experiments Give Kids Insight Into Interesting Topics|website=Decider|access-date=23 de xullo de 2019}}</ref><ref name="thedailydot">{{cite web|url=https://www.dailydot.com/upstream/netflix-brainchild-review/|title=Pharrell-produced science show ‘Brainchild’ wants to inspire kids to pursue STEM|website=The Daily Dot|access-date=23 de xullo de 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://kidtechlab.com/netflix-brainchild-review/|title=Netflix Brainchild Review|website=Kid Tech Lab|access-date=23 de xullo de 2019}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> == Elenco == * Sahana Srinivasan como presentadora * [[Alie Ward]] como Amiga Ciencia * Gary T. Carlin como diversas voces * [[Ben Seidman]] como el mesmo == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [https://www.netflix.com/title/80215086 Páxina web] {{en}} * {{IMDb título|9203042}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Series de televisión iniciadas en 2018]] [[Categoría:Series de televisión dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Series de televisión de Netflix]] 3ftgfb1b62vciicfnqnpdehidxu8v60 0 555088 7105076 6950082 2025-06-23T22:56:19Z O Breixo 127505 7105076 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} [[Ficheiro:Boers.jpg|miniatura| As tropas bóer prepáranse para a batalla]] A '''segunda guerra bóer''' (en [[Lingua inglesa|inglés:]] ''Second Boer War,'' en {{Lang-nl|Tweede Boerenoorlog}}, en {{Lang-af|Tweede Vryheidsoorlog}}, ''Tweede Boereoorlog'', ''Anglo-Boereoorlog'' ou ''Engelse oorlog'' —'segunda guerra de liberación', 'segunda guerra bóer', 'guerra anglo-bóer' e 'guerra inglesa' respectivamente), foi unha [[guerra]] que durou dende o 11 de outubro de 1899 ao 31 de maio de 1902. == Historia == === Lugar da guerra === Desenvolveuse no territorio do sur de [[África]], no que serían os actuais estados de [[Suráfrica]], [[Lesotho]] e [[Eswatini]]. === Bandos belixerantes === O [[Imperio Británico]] loitou contra os colonos holandeses africáneres<ref>{{Cita web|título=Dicionario; termo 'africáner'|url=https://academia.gal/dicionario/-/termo/afric%C3%A1ner|páxina-web=Real Academia Galega|data-acceso=2022-03-18|lingua=gl-ES}}</ref> de fala [[Lingua afrikaans|afrikáans]] de dúas repúblicas bóer independentes, a República Surafricana (República de Transvaal) e o Estado Libre de Orange. === Desenrolo === [[Winston Churchill]], que máis tarde se fixo famoso como estadista ([[primeiro ministro]] do [[Reino Unido]]) e [[escritor]], foi capturado pero escapou. Nese momento, os británicos fixeron uso dos [[campos de concentración]]. Isto debilitou aos bóers e axudou aos británicos a evitar que a guerra durase máis. As tropas británicas gañaron a guerra. Como resultado, ambas repúblicas foron anexionadas ao Imperio Británico. Máis tarde, ambos foron finalmente incorporados á [[Unión Surafricana|Unión de Suráfrica]], un dominio do Imperio Británico, en 1910. O conflito coñécese comunmente como '''guerra dos bóers''' ou dos '''bóeres'''<ref>{{Cita web|título=Dicionario; termo 'bóer'|url=https://academia.gal/dicionario/-/termo/busca/b%C3%B3er|páxina-web=Real Academia Galega|data-acceso=2022-03-18|lingua=gl-ES}}</ref>, pero tamén se coñece como a '''guerra de Suráfrica''' fóra de alí, a '''guerra anglo-bóer''' entre a maioría dos surafricanos e en afrikáans como ''Anglo-Boereoorlog'' ou ''Tweede Vryheidsoorlog'' ("segunda guerra de liberación" ou "Second Freedom War") ou o '''Engelse oorlog''' (guerra inglesa).<ref>{{Google books|v6QNAQAAIAAJ|Die ontplooiing van die Engelse Oorlog 1899–1900}}</ref> A segunda guerra dos bóers forma parte das coñecidas como guerras dos bóers. Estes inclúen a menos coñecida primeira guerra bóer que tivo lugar desde decembro de 1880 até marzo de 1881. == Notas == {{Listaref}} [[Categoría:Historia de Suráfrica]] [[Categoría:Historia do Reino Unido]] [[Categoría:Guerras do século XIX]] [[Categoría:Guerras do século XX]] 75h07ata7tjgyiuiqee5s9rl7tamqjz 0 555226 7105089 6975965 2025-06-23T23:05:10Z O Breixo 127505 7105089 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe=The Conspiracy of Claudius Civilis by Rembrandt van Rijn.jpg |descrición_imaxe =Cadro de [[Rembrandt]] sobre a revolta de Xulio Civilis |resultado=Vitoria romana }} A '''revolta dos bátavos''' ou '''levantamento bátavo''' tivo lugar na [[Xermania Inferior]] entre os anos 69 e 70, no [[século I]]. Os [[bátavos]], habitantes dunha pequena pero militarmente poderosa poboación xermánica asociada cos [[Chatti|chattos]] no delta do [[Rin]], rebeláronse contra o [[Imperio Romano]]. Pronto á [[Gallia Belgica]] uníronse as tribos [[celtas]] belgas e algunhas tribos [[Pobos xermánicos|xermánicas]]. Liderados polo suboficial romano [[Gaius Julius Civilis]] (Xulio Civilis) e o príncipe bátavo, os xermánicos venceron inicialmente o exército romano, derrotando dúas [[Lexión romana|lexións]]. Porén, os romanos formaron un formidable exército e nomearon a Quintus Petilius Zerialus como o seu xeneral.<ref>{{Cita libro|título=[187] (Editor del libro colectivo:) RES GESTAE – GRANDES GENERALES ROMANOS (I). Madrid 2004. 211 pp. [ISBN: 84-933267-0-4].|url=https://www.academia.edu/2761097/_187_Editor_del_libro_colectivo_RES_GESTAE_GRANDES_GENERALES_ROMANOS_I_Madrid_2004_211_pp_ISBN_84_933267_0_4_|nome=Sabino Perea|apelidos=Yébenes}}</ref> Iso cambiou o destino da guerra e obrigou aos bátavos a negociar a paz. Os alemáns tiveron que aceptar a orde romana e ter unha lexión acuartelada en Noviomagus (actual [[Nimega]]). [[Ficheiro:Roemerschiff1.jpg|miniatura|Barco romano da ''classis germanica'' (a frota fluvial do [[Rin]]). A reconstrución baséase nos restos de cinco barcos descubertos en [[Maguncia]] nos anos 80. O da imaxe, coñecido como ''Maguncia Tipo A'', foi deseñado para intervención en lancha rápida. Os remeiros serían tropas propias transportadas nel. Nótese tamén a localización dos escudos laterais, cuxo fin era a protección da tripulación dos proxectís lanzados dende as costas. No momento da rebelión dos batávos, a maioría destes barcos estaban tripulados por xentes desa etnia. ''Museum für Antike Schifffahrt'', [[Maguncia]], [[Alemaña]].]] == Lexións que participaron no levantamento == * Legio V Alaudae * Legio XV Primigenia * Lexio I Germánica * Lexio XVI Gallica * Lexio VIII Augusta * Legio XI Claudia * Lexión XIII Gemina * Lexio XIV Gemina * Lexio XXI Rapax * Legio II Adiutrix * Lexio I Adiutrix * Lexión VI Victrix * Legio XVI Flavia Firma == Galería de imaxes == <gallery> Ficheiro:C Aquilus Proculus.jpg|Medalla bañada en prata na que se cita a C. Aquilus Proculus, o [[primipylus]] que organizou a retirada das tropas romanas do Rin e foi traizoado polos seus auxiliares (Tácito). Historias IV-18).<br><small> Esta medalla atopouse na [[meseta de Kops]] en [[Nimega]]</small>.<ref>{{Cita web|título=Nijmegen, Kops Plateau - Livius|url=https://www.livius.org/pictures/netherlands/nijmegen/nijmegen-kops-plateau/|páxina-web=www.livius.org|data-acceso=2022-11-26}}</ref> Ficheiro:Roman Empire 69.svg|Mapa do Imperio no ano 69, o ''ano dos catro emperadores''. As rexións leais a [[Vitelio]] están en gris, as de [[Vespasiano]] en azul. Ficheiro:Germania 70.svg|Mapa da fronteira de Xermania e o Imperio no ano 70 Ficheiro:Funerary Stela Corporis Custodes.jpg|[[Estela (monumento)|Estela]] funeraria dun ''Corporis Custos'' batavo. Ficheiro:"Batavians defeating Romans on the Rhine" by Otto van Veen.jpg|"Bátavos vencendo aos Romanos no Rin", por [[Otto van Veen]]. </gallery> == Notas == {{Listaref}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia dos Países Baixos]] [[Categoría:Rebelións]] [[Categoría:Guerras do Imperio Romano]] [[Categoría:Guerras do século I]] n7mehde0m0i3jtvkizotckohq11j25p 0 556888 7105355 7049309 2025-06-24T10:48:23Z 46.222.17.173 Aumenta a traxectoria do citado 7105355 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Juan Manuel Parcero Martínez''', coñecido como '''Juan Parcero''', nado o [[27 de maio]] de [[1977]] en [[Moaña]], é un [[Escritor, escritora|escritor]] e [[Cine|cineasta]] [[Pobo galego|galego]]. == Traxectoria == Traballador do mar, o naval e a industria, estudou na [[UNED]]. Foi concelleiro do [[Bloque Nacionalista Galego|BNG]] en Moaña, ocupando o nº 2 da canditatura en 2019<ref>{{Cita web|título=El BNG incorpora de número dos a Juan Parcero y en el ocho al poeta Daniel Costas|url=https://www.farodevigo.es/o-morrazo/2019/03/17/bng-incorpora-numero-juan-parcero-15746764.html|páxina-web=Faro de Vigo|data=2019-03-17|data-acceso=2022-04-05|lingua=es|apelidos=Moaña}}</ref> e dimitiu en [[2021]].<ref>{{Cita web|título=Juan Parcero deja el gobierno moañés por razones personales|url=https://www.farodevigo.es/o-morrazo/2021/02/19/juan-parcero-deja-gobierno-moanes-35082580.html|páxina-web=Faro de Vigo|data=2021-02-19|data-acceso=2022-04-05|lingua=es|nome=Fran G.|apelidos=Sas}}</ref> Dirixiu 10 curtametraxes con Moaña de fondo. Despois de tres novelas psicolóxicas (''Sangue no ollo'', ''A fiestra aberta'' e ''Vento na cara''), con ''A soidade selénica'', inaugurou a colección Ficción científica da Editorial Galaxia.<ref>{{Cita web|título=A Editorial Galaxia inicia a súa colección de Ficción Científica|url=https://editorialgalaxia.gal/editorial-galaxia-inicia-sua-coleccion-de-ficcion-cientifica/|páxina-web=Editorial Galaxia|data=2022-04-04|data-acceso=2022-04-05|lingua=gl-ES}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://culturagalega.gal/noticia.php?soportal=lg3&id=33659|páxina-web=culturagalega.gal|título=A ciencia ficción ten lugar na Galaxia. A editorial crea unha colección de ficción científica que abre con "A soidade selénica", de Juan Parcero|data-acceso=5 de abril de 2022}}</ref> En marzo de 2024 e retomando a colección Ronsel da Editorial Galaxia publica ''Na canella infinita,'' onde retoma temas recorrentes na súa obra e que ata a data é o seu maior éxito literario. Dende o ano 2022 presenta xunto con Rubén Rey en Onda cero unha sección dedicada á ciencia ficción en calquera das súas expresións chamada Crónicas selénicas e que a piques está dedicada chegar á 100 espazos.<ref>{{Cita libro|título=Visions of Vigo|url=https://doi.org/10.7765/9781526141538.00011|editorial=Manchester University Press|data=2019-01-04|ISBN=978-1-5261-4153-8|nome=Michael|apelidos=Temple}}</ref> == Obra literaria == * ''Sangue no ollo'' ([[2011]]). Ed. Morgante. 110 páxs. ISBN 9788415166313.<ref>{{Cita web|título=Crónicas do fracaso|url=https://armandorequeixo.wordpress.com/2012/03/20/cronicas-do-fracaso/|páxina-web=Criticalia|data=2012-03-20|data-acceso=2022-04-05|lingua=gl-ES|apelidos=Armandorequeixo}}</ref> * ''A fiestra aberta'' ([[2017]]). [[Noia]]: [[Editorial Toxosoutos|Toxosoutos]]. 157 páxs. ISBN 9788494683732. * ''Vento na cara'' ([[2018]]). Noia: Toxosoutos. ISBN 978-84-948341-0-3.<ref>{{Cita web|url=https://lecturafilia.com/2018/03/27/vento-na-cara/|páxina-web=lecturafilia|título=Vento na cara|data-acceso=5 de abril de 2022}}</ref> * ''A soidade selénica'' ([[2022]]). [[Vigo]]: [[Editorial Galaxia|Galaxia]]. 168 páxs. ISBN 978-84-9151-829-7.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Rozas Arceo|nome=Alba|data=abril, maio, xuño 2022|título=Existencialismo no espazo exterior|revista=Grial|ISSN=0017-4181|volume=LX|páxinas=89-90|número=234}}</ref> * ''Na canella infinita'' ([[2024]]). Vigo: Galaxia. 140 páxs. ISBN 978-84-1176-181-9. == Cine. Curtametraxes == * ''Idea olvidada'' (2009)<ref>{{vimeo|29264178|noa=yes|Idea olvidada}}</ref> * ''Tempófagos'' (2009) * ''Círculo vicioso'' (2010)<ref>{{vimeo|28975800|noa=yes|Círculo vicioso}}</ref> * ''Culpables'' (2011)<ref>{{vimeo|28976591|noa=yes|Culpables}}</ref> * ''Non tocar'' (2012)<ref>{{vimeo|875354026|noa=yes|Non tocar}}</ref> * ''A promesa'' (2013) * ''Ao mesmo tempo'' (2014)<ref>{{vimeo|29274855|noa=yes|Ao mesmo tempo}}</ref> * ''Paranoia'' (2015).<ref>{{Cita web|título=Cine fantástico con base en Moaña|url=https://www.farodevigo.es/o-morrazo/2016/01/08/cine-fantastico-base-moana-16725288.html|páxina-web=Faro de Vigo|data=2016-01-08|data-acceso=2022-04-05|lingua=es|apelidos=Moaña}}</ref> * ''Area nas mans'' (2016) * ''María de Almas'' (2018) == Notas == {{Listaref|30em}} {{Control de autoridades}} {{DEFAULTSORT:Parcero, Juan}} [[Categoría:Nados en Moaña]] [[Categoría:Escritores de Galicia en lingua galega]] [[Categoría:Nados en 1977]] [[Categoría:Cineastas de Galicia]] [[Categoría:Alumnos da Universidade Nacional de Educación a Distancia]] jwxalq6wltmewy4cotfi7mx6twyd8j3 7105357 7105355 2025-06-24T10:49:45Z 46.222.17.173 Aumento 7105357 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Juan Manuel Parcero Martínez''', coñecido como '''Juan Parcero''', nado o [[27 de maio]] de [[1977]] en [[Moaña]], é un [[Escritor, escritora|escritor]] e [[Cine|cineasta]] [[Pobo galego|galego]]. == Traxectoria == Traballador do mar, o naval e a industria, estudou na [[UNED]]. Foi concelleiro do [[Bloque Nacionalista Galego|BNG]] en Moaña, ocupando o nº 2 da canditatura en 2019<ref>{{Cita web|título=El BNG incorpora de número dos a Juan Parcero y en el ocho al poeta Daniel Costas|url=https://www.farodevigo.es/o-morrazo/2019/03/17/bng-incorpora-numero-juan-parcero-15746764.html|páxina-web=Faro de Vigo|data=2019-03-17|data-acceso=2022-04-05|lingua=es|apelidos=Moaña}}</ref> e dimitiu en [[2021]].<ref>{{Cita web|título=Juan Parcero deja el gobierno moañés por razones personales|url=https://www.farodevigo.es/o-morrazo/2021/02/19/juan-parcero-deja-gobierno-moanes-35082580.html|páxina-web=Faro de Vigo|data=2021-02-19|data-acceso=2022-04-05|lingua=es|nome=Fran G.|apelidos=Sas}}</ref> Dirixiu 10 curtametraxes con Moaña de fondo. Despois de tres novelas psicolóxicas (''Sangue no ollo'', ''A fiestra aberta'' e ''Vento na cara''), con ''A soidade selénica'', inaugurou a colección Ficción científica da Editorial Galaxia.<ref>{{Cita web|título=A Editorial Galaxia inicia a súa colección de Ficción Científica|url=https://editorialgalaxia.gal/editorial-galaxia-inicia-sua-coleccion-de-ficcion-cientifica/|páxina-web=Editorial Galaxia|data=2022-04-04|data-acceso=2022-04-05|lingua=gl-ES}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://culturagalega.gal/noticia.php?soportal=lg3&id=33659|páxina-web=culturagalega.gal|título=A ciencia ficción ten lugar na Galaxia. A editorial crea unha colección de ficción científica que abre con "A soidade selénica", de Juan Parcero|data-acceso=5 de abril de 2022}}</ref> En marzo de 2024 e retomando a colección Ronsel da Editorial Galaxia publica ''Na canella infinita,'' onde retoma temas recorrentes na súa obra e que ata a data é o seu maior éxito literario. Dende o ano 2022 presenta xunto con Rubén Rey, en Onda Cero Vigo, unha sección dedicada á ciencia ficción en calquera das súas expresións chamada Crónicas selénicas e que a piques está de chegar aos 100 espazos.<ref>{{Cita libro|título=Visions of Vigo|url=https://doi.org/10.7765/9781526141538.00011|editorial=Manchester University Press|data=2019-01-04|ISBN=978-1-5261-4153-8|nome=Michael|apelidos=Temple}}</ref> == Obra literaria == * ''Sangue no ollo'' ([[2011]]). Ed. Morgante. 110 páxs. ISBN 9788415166313.<ref>{{Cita web|título=Crónicas do fracaso|url=https://armandorequeixo.wordpress.com/2012/03/20/cronicas-do-fracaso/|páxina-web=Criticalia|data=2012-03-20|data-acceso=2022-04-05|lingua=gl-ES|apelidos=Armandorequeixo}}</ref> * ''A fiestra aberta'' ([[2017]]). [[Noia]]: [[Editorial Toxosoutos|Toxosoutos]]. 157 páxs. ISBN 9788494683732. * ''Vento na cara'' ([[2018]]). Noia: Toxosoutos. ISBN 978-84-948341-0-3.<ref>{{Cita web|url=https://lecturafilia.com/2018/03/27/vento-na-cara/|páxina-web=lecturafilia|título=Vento na cara|data-acceso=5 de abril de 2022}}</ref> * ''A soidade selénica'' ([[2022]]). [[Vigo]]: [[Editorial Galaxia|Galaxia]]. 168 páxs. ISBN 978-84-9151-829-7.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Rozas Arceo|nome=Alba|data=abril, maio, xuño 2022|título=Existencialismo no espazo exterior|revista=Grial|ISSN=0017-4181|volume=LX|páxinas=89-90|número=234}}</ref> * ''Na canella infinita'' ([[2024]]). Vigo: Galaxia. 140 páxs. ISBN 978-84-1176-181-9. == Cine. Curtametraxes == * ''Idea olvidada'' (2009)<ref>{{vimeo|29264178|noa=yes|Idea olvidada}}</ref> * ''Tempófagos'' (2009) * ''Círculo vicioso'' (2010)<ref>{{vimeo|28975800|noa=yes|Círculo vicioso}}</ref> * ''Culpables'' (2011)<ref>{{vimeo|28976591|noa=yes|Culpables}}</ref> * ''Non tocar'' (2012)<ref>{{vimeo|875354026|noa=yes|Non tocar}}</ref> * ''A promesa'' (2013) * ''Ao mesmo tempo'' (2014)<ref>{{vimeo|29274855|noa=yes|Ao mesmo tempo}}</ref> * ''Paranoia'' (2015).<ref>{{Cita web|título=Cine fantástico con base en Moaña|url=https://www.farodevigo.es/o-morrazo/2016/01/08/cine-fantastico-base-moana-16725288.html|páxina-web=Faro de Vigo|data=2016-01-08|data-acceso=2022-04-05|lingua=es|apelidos=Moaña}}</ref> * ''Area nas mans'' (2016) * ''María de Almas'' (2018) == Notas == {{Listaref|30em}} {{Control de autoridades}} {{DEFAULTSORT:Parcero, Juan}} [[Categoría:Nados en Moaña]] [[Categoría:Escritores de Galicia en lingua galega]] [[Categoría:Nados en 1977]] [[Categoría:Cineastas de Galicia]] [[Categoría:Alumnos da Universidade Nacional de Educación a Distancia]] an2fxvujreir7fqyctw6ongr8c4blsh 7105358 7105357 2025-06-24T10:50:41Z 46.222.17.173 Aumento 7105358 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Juan Manuel Parcero Martínez''', coñecido como '''Juan Parcero''', nado o [[27 de maio]] de [[1977]] en [[Moaña]], é un [[Escritor, escritora|escritor]] e [[Cine|cineasta]] [[Pobo galego|galego]]. == Traxectoria == Traballador do mar, o naval e a industria, estudou na [[UNED]]. Foi concelleiro do [[Bloque Nacionalista Galego|BNG]] en Moaña, ocupando o nº 2 da canditatura en 2019<ref>{{Cita web|título=El BNG incorpora de número dos a Juan Parcero y en el ocho al poeta Daniel Costas|url=https://www.farodevigo.es/o-morrazo/2019/03/17/bng-incorpora-numero-juan-parcero-15746764.html|páxina-web=Faro de Vigo|data=2019-03-17|data-acceso=2022-04-05|lingua=es|apelidos=Moaña}}</ref> e dimitiu en [[2021]].<ref>{{Cita web|título=Juan Parcero deja el gobierno moañés por razones personales|url=https://www.farodevigo.es/o-morrazo/2021/02/19/juan-parcero-deja-gobierno-moanes-35082580.html|páxina-web=Faro de Vigo|data=2021-02-19|data-acceso=2022-04-05|lingua=es|nome=Fran G.|apelidos=Sas}}</ref> Dirixiu 10 curtametraxes con Moaña de fondo. Despois de tres novelas psicolóxicas (''Sangue no ollo'', ''A fiestra aberta'' e ''Vento na cara''), con ''A soidade selénica'', inaugurou a colección Ficción científica da Editorial Galaxia.<ref>{{Cita web|título=A Editorial Galaxia inicia a súa colección de Ficción Científica|url=https://editorialgalaxia.gal/editorial-galaxia-inicia-sua-coleccion-de-ficcion-cientifica/|páxina-web=Editorial Galaxia|data=2022-04-04|data-acceso=2022-04-05|lingua=gl-ES}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://culturagalega.gal/noticia.php?soportal=lg3&id=33659|páxina-web=culturagalega.gal|título=A ciencia ficción ten lugar na Galaxia. A editorial crea unha colección de ficción científica que abre con "A soidade selénica", de Juan Parcero|data-acceso=5 de abril de 2022}}</ref> Dende o ano 2022 presenta xunto con Rubén Rey, en Onda Cero Vigo, unha sección dedicada á ciencia ficción en calquera das súas expresións chamada Crónicas selénicas e que a piques está de chegar aos 100 espazos.<ref>{{Cita libro|título=Visions of Vigo|url=https://doi.org/10.7765/9781526141538.00011|editorial=Manchester University Press|data=2019-01-04|ISBN=978-1-5261-4153-8|nome=Michael|apelidos=Temple}}</ref> En marzo de 2024 e retomando a colección Ronsel da Editorial Galaxia publica ''Na canella infinita,'' onde retoma temas recorrentes na súa obra e que ata a data é o seu maior éxito literario. == Obra literaria == * ''Sangue no ollo'' ([[2011]]). Ed. Morgante. 110 páxs. ISBN 9788415166313.<ref>{{Cita web|título=Crónicas do fracaso|url=https://armandorequeixo.wordpress.com/2012/03/20/cronicas-do-fracaso/|páxina-web=Criticalia|data=2012-03-20|data-acceso=2022-04-05|lingua=gl-ES|apelidos=Armandorequeixo}}</ref> * ''A fiestra aberta'' ([[2017]]). [[Noia]]: [[Editorial Toxosoutos|Toxosoutos]]. 157 páxs. ISBN 9788494683732. * ''Vento na cara'' ([[2018]]). Noia: Toxosoutos. ISBN 978-84-948341-0-3.<ref>{{Cita web|url=https://lecturafilia.com/2018/03/27/vento-na-cara/|páxina-web=lecturafilia|título=Vento na cara|data-acceso=5 de abril de 2022}}</ref> * ''A soidade selénica'' ([[2022]]). [[Vigo]]: [[Editorial Galaxia|Galaxia]]. 168 páxs. ISBN 978-84-9151-829-7.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Rozas Arceo|nome=Alba|data=abril, maio, xuño 2022|título=Existencialismo no espazo exterior|revista=Grial|ISSN=0017-4181|volume=LX|páxinas=89-90|número=234}}</ref> * ''Na canella infinita'' ([[2024]]). Vigo: Galaxia. 140 páxs. ISBN 978-84-1176-181-9. == Cine. Curtametraxes == * ''Idea olvidada'' (2009)<ref>{{vimeo|29264178|noa=yes|Idea olvidada}}</ref> * ''Tempófagos'' (2009) * ''Círculo vicioso'' (2010)<ref>{{vimeo|28975800|noa=yes|Círculo vicioso}}</ref> * ''Culpables'' (2011)<ref>{{vimeo|28976591|noa=yes|Culpables}}</ref> * ''Non tocar'' (2012)<ref>{{vimeo|875354026|noa=yes|Non tocar}}</ref> * ''A promesa'' (2013) * ''Ao mesmo tempo'' (2014)<ref>{{vimeo|29274855|noa=yes|Ao mesmo tempo}}</ref> * ''Paranoia'' (2015).<ref>{{Cita web|título=Cine fantástico con base en Moaña|url=https://www.farodevigo.es/o-morrazo/2016/01/08/cine-fantastico-base-moana-16725288.html|páxina-web=Faro de Vigo|data=2016-01-08|data-acceso=2022-04-05|lingua=es|apelidos=Moaña}}</ref> * ''Area nas mans'' (2016) * ''María de Almas'' (2018) == Notas == {{Listaref|30em}} {{Control de autoridades}} {{DEFAULTSORT:Parcero, Juan}} [[Categoría:Nados en Moaña]] [[Categoría:Escritores de Galicia en lingua galega]] [[Categoría:Nados en 1977]] [[Categoría:Cineastas de Galicia]] [[Categoría:Alumnos da Universidade Nacional de Educación a Distancia]] 27nl2t1plpss9vhzemdl3blj8tnio3p 0 557453 7105088 6954056 2025-06-23T23:04:32Z O Breixo 127505 7105088 wikitext text/x-wiki {{Wikificar}} {{Acontecemento}} Durante o período [[1563]] - [[1721]], leváronse seis guerras entre [[Polonia]] e [[Suecia]]. Un dos motivos das guerras foi a reclamación da [[dinastía de Vasa]] polaca sobre a coroa sueca. A expansión de Suecia no [[Países bálticos|Báltico]] foi outro motivo. O [[Mazurek Dąbrowskiego|himno polaco]] facía referencia a estas guerras. En 2021, un proxecto de lei di que se cambiarán as estrofas segunda e terceira do himno que inclúen estas referencias.<ref>{{Cita web|título=Zmiana w hymnie Polski? Owszem - jest projekt ustawy|url=https://spidersweb.pl/rozrywka/2021/10/06/hymn-polski-tekst-zmiana-slowa-mazurek|páxina-web=rozrywka.blog - Cyfrowy styl życia|data=2021-10-06|data-acceso=2022-04-09|lingua=pl}}</ref> {| class="wikitable" |+'''Guerra polaco-sueca''' ! Nome ! Ano ! Comezada por ! Gañador ! Paz ! Resultados |- | Primeira guerra polaco-sueca | [[1563|1563-1568]] [[1568|_]] | [[Polonia]] | [[Suecia]] | | A paz formal nunca se chegou a formalizar. A guerra rematou cando [[Gran Duque de Finlandia|Xohán III]] se converteu en rei de Suecia en 1568 |- | A primeira guerra contra Sexismundo | [[1598|1598-1599]] [[1599|_]] | [[Polonia]] | [[Suecia]] | Paralización en Mem e paralización en Stångebro | [[Sexismundo III de Polonia|Sexismundo]] deixou Suecia para nunca volver |- | Segunda guerra polaco-sueca | [[1600|1600-1629]] [[1629|_]] | [[Suecia]] | [[Suecia]] | Paralización en Altmark | Non se concluíu ningunha paz real con Polonia até o [[tratado de Oliva]] en 1660 |- | Campaña da Gardieska | [[1609|1609-1610]] [[1610|_]] | [[Suecia]] | [[Polonia]] | Da "Gardies dagtingan" | Os suecos tiveron vía libre contra a promesa de non loitar por Vasily Shuysky |- | Guerra polaca de Carlos X Gustavo | [[1655|1655-1660]] [[1660|_]] | [[Suecia]] | [[Polonia]] | [[Tratado de Oliva|A Paz de Oliva]] | Johan Kasimir renunciou a todas as reclamacións sobre a coroa sueca. Polonia recoñeceu as participacións de Suecia en [[Estonia]], [[Illa de Saaremaa|Ösel]] e [[Livonia]] |- | Gran guerra nórdica | [[1700|1700-1721]] [[1721|_]] | [[Polonia]] | [[Suecia]] | Paz en Varsovia, Declaración con Polonia | Suecia puxo no trono un rei amigo de Suecia e Polonia deixou de ser un dos inimigos de Suecia durante os anos 1705-1709. A Declaración con Polonia en 1732 estabeleceu a relación de paz imperante de facto entre os países xa que un novo acordo de paz nunca foi redactado ou subscrito oficialmente ao final da guerra. |} == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == {{commonscat}} * Lista de guerras daneses-suecas * Lista de guerras ruso-suecas * Lista de acordos de paz suecos * [[Polonia]] * [[Suecia]] * [[Lituania]] * [[Países Bálticos]] * [[Rusia]] === Bibliografía === * Sundberg, Ulf (2002). ''Svenska krig 1521-1814'' (2. uppl.). [[Estocolmo|Estocolomo]]: Hjalmarson & Högberg. Libris 8815985. ISBN 91-89660-10-2 [[Categoría:Guerras en Europa]] [[Categoría:Guerras en Polonia]] [[Categoría:Guerras en Suecia]] [[Categoría:Guerras do século XVI]] [[Categoría:Guerras do século XVII]] [[Categoría:Guerras do século XVIII]] 5yv70280urstxpv0deo98eqrqhw8wny 0 558236 7105137 6049540 2025-06-23T23:54:22Z O Breixo 127505 7105137 wikitext text/x-wiki {{Produto}} O '''Ilyushin Il-2''' ([[Alfabeto cirílico ruso|cirílico]]: Илью́шин Ил-2) '''Shturmovik''' (cirílico: Штурмови́к, Shturmovík) foi un avión de ataque ao chan producido pola [[Unión Soviética]] en grandes números durante a [[segunda guerra mundial]]. O Il-2 nunca recibiu un nome oficial e 'shturmovik' é a palabra xenérica rusa para referirse a un avión de ataque ao chan. A palabra tamén aparece en fontes occidentais como Stormovik<ref>Stapfer, 1995</ref> e Sturmovik.<ref>Rastrenin, 2008</ref> Durante a guerra fabricáronse 36 183 unidades do Il-2, e xunto co seu sucesor, o [[Ilyushin Il-10]], construíronse un total de 42 330 aparellos,<ref>Jane's 1989, p. 529</ref> converténdose no avión militar máis producido da historia, ademais dun dos avións máis fabricados xunto co avión civil estadounidense [[Cessna 172]] e o biplano multipropósito soviético [[Polikarpov Po-2]] ''Kukuruznik''. Entre os pilotos do Il-2, o avión era coñecido polo diminutivo "Ilyusha". Para os soldados de terra era o "Chepudo", o "Carro de combate voante" ou o "Infante voador". A súa designación OTAN de posguerra foi "'''Bark'''".<ref>Gunston 1995, p. 106</ref> O Il-2 xogou un papel crucial na Fronte Leste. Cando as factorías se atrasaban nas súas entregas, [[Iosif Stalin]] dicíalles aos xerentes que o Il-2 eran "tan esencial para o Exército Vermello como o aire e o pan".<ref>Hardesty 1982, p. 170</ref> == Notas == {{listaref|2}} == Bibliografía == * [[Bill Gunston|Gunston, Bill]]. ''The Osprey Encyclopedia of Russian Aircraft 1875–1995''. London: Osprey, 1995. {{ISBN|1-85532-405-9}}. * Rastrenin, Oleg. ''IL-2 Sturmovik Guards Units of World War 2'' (Osprey Combat Aircraft, no 71). Oxford, UK: Osprey Publishing, 2008. {{ISBN|978-1-84603-296-7}}. * Stapfer, Hans-Heiri. ''Il-2 Stormovik in Action'' (Aircraft number 155). Carrollton, TX: Squadron/Signal Publications, Inc., 1995. {{ISBN|0-89747-341-8}}. [[Categoría:Aeronaves de Ilyushin]] [[Categoría:Aeronaves co primeiro voo en 1939]] tcp7ievc0aykzzyy9679ipq9z8wo0dm 7105203 7105137 2025-06-24T04:52:23Z Breogan2008 23204 7105203 wikitext text/x-wiki {{Produto}} {{Contén texto cirílico}} O '''Ilyushin Il-2''' ([[Alfabeto cirílico ruso|cirílico]]: Илью́шин Ил-2) '''Shturmovik''' (cirílico: Штурмови́к, Shturmovík) foi un avión de ataque ao chan producido pola [[Unión Soviética]] en grandes números durante a [[segunda guerra mundial]]. O Il-2 nunca recibiu un nome oficial e 'shturmovik' é a palabra xenérica rusa para referirse a un avión de ataque ao chan. A palabra tamén aparece en fontes occidentais como Stormovik<ref>Stapfer, 1995</ref> e Sturmovik.<ref>Rastrenin, 2008</ref> Durante a guerra fabricáronse 36 183 unidades do Il-2, e xunto co seu sucesor, o [[Ilyushin Il-10]], construíronse un total de 42 330 aparellos,<ref>Jane's 1989, p. 529</ref> converténdose no avión militar máis producido da historia, ademais dun dos avións máis fabricados xunto co avión civil estadounidense [[Cessna 172]] e o biplano multipropósito soviético [[Polikarpov Po-2]] ''Kukuruznik''. Entre os pilotos do Il-2, o avión era coñecido polo diminutivo "Ilyusha". Para os soldados de terra era o "Chepudo", o "Carro de combate voante" ou o "Infante voador". A súa designación OTAN de posguerra foi "'''Bark'''".<ref>Gunston 1995, p. 106</ref> O Il-2 xogou un papel crucial na Fronte Leste. Cando as factorías se atrasaban nas súas entregas, [[Iosif Stalin]] dicíalles aos xerentes que o Il-2 eran "tan esencial para o Exército Vermello como o aire e o pan".<ref>Hardesty 1982, p. 170</ref> == Notas == {{listaref|2}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * [[Bill Gunston|Gunston, Bill]]. ''The Osprey Encyclopedia of Russian Aircraft 1875–1995''. Londres: Osprey, 1995. {{ISBN|1-85532-405-9}}. * Rastrenin, Oleg. ''IL-2 Sturmovik Guards Units of World War 2'' (Osprey Combat Aircraft, no 71). Oxford, UK: Osprey Publishing, 2008. {{ISBN|978-1-84603-296-7}}. * Stapfer, Hans-Heiri. ''Il-2 Stormovik in Action'' (Aircraft number 155). Carrollton, TX: Squadron/Signal Publications, Inc., 1995. {{ISBN|0-89747-341-8}}. {{Control de autoridades}} [[Categoría:Aeronaves de Ilyushin]] [[Categoría:Aeronaves co primeiro voo en 1939]] 5zbs81qj9nd5zldrr84zvw4sj2hzgmk 0 558334 7104680 6670484 2025-06-23T16:50:41Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104680 wikitext text/x-wiki [[Ficheiro:White_Flag.jpg|miniatura|Bandeira branca na neve.]] [[Ficheiro:Bundesarchiv_Bild_146-1977-160-12,_Italienische_Soldaten_ergeben_sich.jpg|miniatura|Soldados italianos réndense durante a invasión aliada de Sicilia ([[1943]]).]] A '''bandeira branca''' é unha [[bandeira]] de cor [[Branco|branca]], un [[símbolo]] internacional de [[paz]] que se usa habitualmente en tempos de guerra ou conflito. Pode significar varias cousas, incluíndo a rendición, unha solución parlamentaria, un [[alto o fogo]] ou a fin das hostilidades. É recoñecida pola Conferencia da Haia de [[1899]]. Antes desta data o símbolo da bandeira branca estaba protexido polo [[tratado internacional]] e polo tanto converteuse nun costume do dereito internacional. == Orixes == Utilizouse como símbolo da [[capitulación]] durante a [[dinastía Han]] (220 d.C.). Durante o [[Imperio Romano]] o historiador [[Publio Cornelio Tácito|Tácito]] mencionou o uso da bandeira branca como símbolo da rendición dos [[Lexionario|lexionarios]] no 109 d.C. antes diso, os romanos indican a súa rendición poñendo os seus escudos na cabeza.<ref>Koerner, Brendan I. ''[http://www.slate.com/articles/news_and_politics/explainer/2003/03/why_do_surrendering_soldiers_wave_white_flags.html Why Do Surrendering Soldiers Wave White Flags?]'' a Slate.com</ref> O seu uso foi diferente en varios continentes. Por exemplo, o explorador portugués Gaspar Correia argumentou que en [[1502]] (como escribiu máis tarde en [[1550]]) o príncipe indio samorín de Kozhikode enviou uns negociadores equipados cun pano branco atado a un pau como símbolo da paz cara ao seu inimigo [[Vasco da Gama]].<ref>Gaspar Correia, Lendas da Índia (scritto c.1550, pub. 1858), [http://books.google.cat/books?id=YmVKAAAAYAAJ&dq=editions:LCCN05022145&as_brr=1&pg=PA300&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false p.300] "mandou hum seu Bramane em huma almadia com hum pano branco atado e um páu por sinal de paz" </ref> En [[1625]], o xurista [[Hugo Grotius]] menciónao no seu libro ''De iure belli ac pacis'' ("As leis da guerra e da paz", un dos textos fundamentais do dereito internacional), recoñecéndoo como un sinal tácito de apelación ao parlamento, e será tan obrigatorio coma se se expresase con palabras".<ref>[http://oll.libertyfund.org/?option=com_staticxt&staticfile=show.php%3Ftitle=1427&chapter=121264&layout=html&Itemid=27 "un segno tacito di chiedere al parlamento, e sarà come obbligatorio, come se espresso dalle parole."]</ref> == Outros usos == * Durante as [[Fórmula 1|carreiras de Fórmula 1]], mostrar a bandeira branca indica que hai un vehículo lento na pista, como un coche que se retira ou un medio de servizo ou rescate.<ref>{{En}} [http://www.formula1.com/default.html Web oficial de Fórmula 1]</ref> * En [[1996]], os [[Talibán|talibáns]] utilizaron a bandeira branca como bandeira nacional de [[Afganistán]]. Ao ano seguinte engadiuse un [[shahada]] negro.<ref>[https://www.fotw.info/flags/af_talib.html#1996 Flags of the World], consultat el 19/2/2009 {{En}}</ref> * Nas escolas austríacas lánzase cando os alumnos aproban o exame de secundaria . * A bandeira branca ondeaba no palacio oficial de [[París]] dende o [[Antigo Réxime|antigo réxime]] até o 31 de xullo de [[1830]] e representaba un símbolo [[Casa de Borbón|borbónico]]. *A bandeira de Chipre desde 1960 é unha bandeira branca cun mapa da illa e pólas de oliveira (outro símbolo de paz).<ref>{{Cita web|título=Presidency of the Republic of Cyprus - The Flag|url=http://www.presidency.gov.cy/presidency/presidency.nsf/prc24_en/prc24_en?OpenDocument|páxina-web=web.archive.org|data=2017-01-26|data-acceso=2022-04-19|data-arquivo=26 de xaneiro de 2017|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20170126105501/http://www.presidency.gov.cy/presidency/presidency.nsf/prc24_en/prc24_en?OpenDocument|url-morta=unfit}}</ref> *A bandeira da [[Bosnia e Hercegovina|República de Bosnia e Hercegovina]] entre 1992 e 1998 era unha bandeira branca coas armas da dinastía Kotromanić.<ref>{{Cita web|título=Makna Bendera Negara-Negara Pecahan Yugoslavia|url=https://www.re-tawon.com/2014/03/makna-bendera-negara-negara-pecahan.html|páxina-web=Republik Eusosialis Tawon|data-acceso=2022-04-19|nome=Diterbangkan oleh|apelidos=R-Wasp}}</ref> *O país conceptual de Nutopía foi creado por [[John Lennon]] e [[Yoko Ono]] en 1973, como resposta satírica aos problemas de inmigración de Lennon. A súa bandeira é branca sólida<ref>{{Cita web|título=On the Day of the Birth of Nutopia - 1 April 2022 by Yoko Ono|url=http://imaginepeace.com/archives/23831|páxina-web=IMAGINE PEACE|data-acceso=2022-04-19|lingua=en-US|nome=Imagine|apelidos=Peace|data-arquivo=02 de abril de 2022|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20220402093923/http://imaginepeace.com/archives/23831|url-morta=yes}}</ref>. Algúns criticaron a asociación coa rendición, pero Lennon e Ono defendérona como representativa do compromiso e da paz. *Durante os primeiros meses da [[Pandemia de COVID-19|pandemia de Covid-19]], moitos belgas mostraron unha bandeira branca fronte á súa casa para apoiar ao persoal sanitario e de servizos esenciais; tamén ondeou no Palacio Real de [[Bélxica]] <ref>{{Cite web|url=https://m.lavenir.net/cnt/dmf20200323_01459907/coronavirus-le-drapeau-blanc-du-palais-royal|title=Coronavirus: le drapeau blanc du palais royal|date=3 March 2020|work=lavenir.net|language=fr}}</ref> *O [[pobo malaio]] lanzou un movemento cos [[Cancelo (Internet)|cancelo]] #benderaputih e #whiteflag, instando aos que están en necesidades económicas e precisan alimentos a enarborar unha bandeira branca fóra dos seus fogares.<ref>{{Cita web|url=https://www.scecreation.com/blog/benderaputih-white-flag-movement-%e2%94%82things-you-need-to-know/|páxina-web=scecreation.com|título=benderaputih white flag movement; things you need to know}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> *O pavillón marítimo galego no século XVIII era unha bandeira branca co cáliz e cruces do [[Escudo de Galicia|escudo de Galiza]].<ref>{{cita web|título=Pavillon de Galice|url=http://reader.digitale-sammlungen.de/en/fs1/object/display/bsb10871829_00281.html|obra=Les pavillons, ou banniéres, que la plûpart des nations arborent en mer|autor=Nicolaas Witsen, Cornelis van Eyk, Carel Allard|data=1718|editor=chez David Mortier, Libraire|localización=Ámsterdan|páxina=56}}{{fr}}</ref> == Notas == {{listaref}} {{Commonscat}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Comunicación]] [[Categoría:Paz]] [[Categoría:Bandeiras brancas]] 5z7vt75i1u3776y1zvchhv4wny5ehht 0 559637 7105078 6963367 2025-06-23T22:57:56Z O Breixo 127505 7105078 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento|conflito=[[Guerra de Flandres]]<br/>[[Guerra dos Trinta Anos]]|resultado=[[Tratado de Münster]]|combatentes1=[[Ficheiro:Statenvlag.svg|20px]] [[Provincias Unidas]]|combatentes2=[[Ficheiro:Flag of Cross of Burgundy.svg|20px]] [[Imperio Español]]}}[[Ficheiro:3_Geuzenpenning,_halve_maan.jpg|miniatura| ''Máis ben turco que papoula''. Medalla con forma de [[Imperio Otomán|media lúa turca]], usada polos [[Geuzen]] e símbolo do núcleo duro [[Calvinismo|calvinista]] da revolta contra o gobernador [[Catolicismo|católico romano]].]] A '''revolta holandesa''' ou '''revolta neerlandesa''', en [[neerlandés]] '''''Nederlandse Opstand''''' ou '''''Opstand''''' foi a loita da parte rebelde das [[Dezasete Provincias|provincias holandesas]] contra o seu gobernante, da [[Dinastía filipina|monarquía ibérica]] de [[Filipe II de España|Filipe II]] [[Habsburgo|dos Habsburgo]]. A revolta finalmente levou a unha división dos Países Baixos en Holanda do Norte e do Sur. No norte formouse a [[Provincias Unidas|República dos Sete Países Baixos Unidos]]. O sur dos Países Baixos, en gran parte o que máis tarde se convertería en [[Bélxica]], permaneceu baixo o dominio dos Habsburgo. Na historiografía moderna, este nome é máis común que o concepto máis divulgado e antes mais frecuente da [[Guerra dos Oitenta Anos]] (1568-1648). Se se menciona un ano de inicio para a Revolta, adoita ser anterior a 1568. Ao máis cedo, a ''[[Beeldenstorm]]'' de 1566 (Iconoclasia, tormenta iconoclasta ou furia iconoclasta) marca o inicio da Revolta. Na década de [[1580]], a Revolta converteuse nunha guerra regular. A Revolta tamén é vista como a primeira fase, sendo o período posterior á [[Tregua dos Doce Anos]] chamada ''a segunda guerra.'' == Demarcación == En particular, os primeiros anos entre [[1568]], o ano da [[batalla de Heiligerlee]], e o ano [[1587]], cando partiu o conde de Leicester, tiveron a miúdo o carácter dunha revolta sen un forte liderado central. Posteriormente, os Estados Xerais das [[Provincias Unidas]] xa non buscaron un novo gobernador, senón que asumiron eles mesmos a [[soberanía]]. Durante esta fase inicial, os guerrilleiros ''Bosgeuzen'' e [[Esmoleiros do Mar|''Watergeuzen'']] foron apoiados financeiramente polas Igrexas de Estranxeiros en [[Reino de Inglaterra|Inglaterra]] e [[Emden]]<ref>{{Cita publicación periódica|título=Collected Essays|url=https://www.jstor.org/stable/40109671|revista=The International History Review|data=2005|ISSN=0707-5332|páxina=703–705|volume=27|número=3}}</ref>. En [[1589]], a máis regular guerra de independencia contra España desatouse e os Estados comezaron a gañar claramente. == Rebelión ou guerra civil? == [[Fernando Álvarez de Toledo y Pimentel|Fernando Álvarez de Toledo]] (coñecido nos Países Baixos como ''Alva'') caracterizou a resistencia contra o rei [[Filipe II de España|Filipe II]] como unha '''''revolta'''''. En [[1572]], [[Luís de Nassau]] informou ao líder da revolta, o seu irmán [[Guillerme I de Orange-Nassau|Guillerme]], que o duque de Alba ''está moi sorprendido... de que as cidades se están revoltando así'' (''"les villes se revoltent ainsi"''). Cartas, crónicas e diarios daquela falaban da resistencia, do ''abandono'' e renuncia do soberano. === Historiografía moderna === Na [[historiografía]] posterior, os acontecementos de 1568 foron a miúdo referidos como ''Revolta Holandesa'' ou ''Revolta Neerlandesa.'' Nun estudo de [[2004]], o historiador [[Arie van Deursen]] falou sobre a Revolta de 1572-1584<ref>{{Cita web|url=https://www.academia.edu/61961576/A_Th_van_Deursen_De_last_van_veel_geluk_De_geschiedenis_van_Nederland_1555_1702|páxina-web=academia.edu|título=Th_van_Deursen_De_last_van_veel_geluk_De_geschiedenis_van_Nederland_1555_1702|data-acceso=29 de abril de 2022|lingua=nl}}</ref>. [[Jan Juliaan Woltjer]] falou da Revolta como unha [[guerra civil]], '''sen'' ''comparala coas guerras civís francesas'<nowiki/>''<ref>{{Cita publicación periódica|título=Tussen vrijheidsstrijd en burgeroorlog : over de Nederlandse opstand 1555-1580|url=https://www.semanticscholar.org/paper/Tussen-vrijheidsstrijd-en-burgeroorlog-%3A-over-de-Woltjer/72a4ca1871322648798e047ae574a8d707639430|revista=undefined|data=1994|lingua=nl|nome=J.|apelidos=Woltjer}}</ref>''.'' A descrición como guerra civil fai máis fincapé na loita entre o bando católico hispano e o Estado protestante. Nese sentido tamén foi unha [[guerra relixiosa]]. Cidadáns e gobernos das cidades, ás veces alternativamente, puxéronse do lado da resistencia ou do lado do gobernante. == Polémica pola cita de Zelenski == O presidente de [[Ucraína]], [[Volodymyr Zelenskyi]] referiuse ao 450 aniversario do ''"inicio da sublevación armada"'' holandesa ''"contra a tiranía"'' na súa intervención a principios de abril de 2022 ante o [[Parlamento]] dos [[Países Baixos]], en clara alusión á revolta contra a [[Dinastía filipina|monarquía ibérica]] de [[Filipe II de España|Filipe II]], sen mencionar expresamente o monarca. Dixo ''“Mañá, os Países Baixos conmemoran 450 anos do inicio do levantamento armado contra a tiranía. Un acontecemento fundamental para o voso Estado, para a vosa sociedade».'' Unha asociación hispano-ucraína chamada ''Con Ucrania'' acusou en Twitter á [[Axencia EFE]] de incorrer nunha «''groseira manipulación''» das palabras do presidente Zelenskyi por relacionalas con Filipe II e con España.<ref>{{Cita web|título=¿Qué dijo Zelenski sobre del aniversario de la rebelión neerlandesa?|url=https://verifica.efe.com/zelenski-paises-bajos-aniversario-contra-tirania-efe/|páxina-web=EFE Verifica|data=2022-04-04|data-acceso=2022-04-29|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|título=Con Ucrania on Twitter: "Queremos denunciar la grosera manipulación d…|url=https://twitter.com/conucrania/status/1509855132246323203|páxina-web=archive.ph|data=2022-04-01|data-acceso=2022-04-29|data-arquivo=01 de abril de 2022|url-arquivo=https://archive.today/20220401173642/https://twitter.com/conucrania/status/1509855132246323203|url-morta=unfit}}</ref> Na comparecencia ante o Parlamento de España, a comparación escollida por Zelenskyi foi o [[bombardeo de Gernika]].<ref>{{Cita web|título=Cuando la mención de Zelenski al bombardeo en Gernika hizo explotar a la ultraderecha|url=https://www.publico.es/actualidad/mencion-zelenski-bombardeo-gernika-hizo-explotar-ultraderecha.html|páxina-web=www.publico.es|data-acceso=2022-04-29|lingua=es}}</ref> == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === * Deen, F. ([[2015]]): ''Publiek debat en propaganda in Amsterdam tijdens de Nederlandse Opstand. Amsterdam 'Moorddam' 1566-1578'', [[Ámsterdam]]; Amsterdam University Press * Darby, G. (ed.) ([[2001]]): ''The origins and development of the Dutch revolt'', Routledge * Woltjer, J.J. ([[1994]]): ''[https://www.dbnl.org/tekst/wolt014tuss01_01/index.php Tussen vrijheidsstrijd en burgeroorlog. Over de Nederlandse Opstand, 1555-1580]'' * Woltjer, J.J. (1994): 'De middengroepen in de Opstand', in ''Spiegel historiael'', jrg. 29, nr. 11-12, p. 468-473, 512 * Duke, A. ([[1990]]): ''Reformation and revolt in the Low Countries'', The Hambledon Press * Parker, G. ([[1985]]): ''The Dutch Revolt''. Penguin * Geyl, P. (1932): ''The revolt of the Netherlands, (1555-1609)'', Williams & Norgate * Groot, H. de ([[1657]]): ''[[Crónica da guerra holandesa|Kroniek van de Nederlandse Oorlog]]. De Opstand 1559-1588'', vertaling uit Latijn en nawoord: Waszink, J. Uitgeverij Vantilt, Nijmegen, 2014 == Ligazóns externas == * [http://www.dutchrevolt.leiden.edu/Pages/start.aspx Sitio web sobre a Revolta (Universidade de Leiden)] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerras civís]] [[Categoría:Guerra de Flandres]] [[Categoría:Países Baixos]] [[Categoría:Guerras do século XVI]] [[Categoría:Guerras do século XVII]] [[Categoría:Rebelións]] tejq7t7v6mcpssrfhgzn94xt0fgcyjs 0 559742 7105080 6670960 2025-06-23T22:58:19Z O Breixo 127505 7105080 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento|casus=Buscas e requisas de buques mercantes ingleses por parte dos españois para esmagar o contrabando inglés en América Latina}} A '''guerra anglo-española''' foi un conflito colonial entre [[Inglaterra]] e [[España]] no [[século XVIII]] entre '''[[1739]]''' e '''[[1742]]'''. == Historia == === Nome === Tamén se chamou '''guerra do ''Asiento''''' ou '''guerra da Orella de Jenkins''', chamada así porque en [[1738]] o capitán dun buque mercante inglés, Robert Jenkins, supostamente mostrou unha orella cortada dentro dunha botella á Cámara dos Comúns como proba dos actos de violencia da mariña española contra os navegantes ingleses. A veracidade do acontecemento non está acreditada e a orella non apareceu, porén foi convertida en símbolo patriótico.<ref>{{Cita web|título=War of Jenkins' Ear|url=https://www.historic-uk.com/HistoryUK/HistoryofEngland/War-of-Jenkins-Ear/|páxina-web=Historic UK|data-acceso=2022-04-30|lingua=en-GB}}</ref> === ''Casus belli'' === A guerra posterior no [[Caribe (rexión)|Caribe]] e nas colonias do sur de [[América do Norte]] tiña como finalidade, polo lado inglés, romper a hexemonía española nos territorios das [[Antillas]] e eliminar o comercio naval español no exterior. Alén da mentada orella, os acontecementos desenvolvéronse nun contexto de buscas e requisas de buques mercantes ingleses por parte dos cargos da monarquía española para esmagar o [[contrabando]] inglés en [[América Latina]]. === Desenvolvemento === Cos seus ataques aos puntos de apoio españois e a toma de [[Portobelo]] en [[Panamá]]<ref>Por este suceso en [[Londra|Londres]] nomearon a rúa ''Portobello Road''</ref> os británicos lograron en solitario, no primeiro ano de guerra, acadar un importante éxito. Despois diso, as accións posteriores levadas a cabo polas unidades da frota inglesa en cooperación con unidades de infantaría dunha forza expedicionaria especial fracasaron e esta última foise adelgazando gradualmente debido ás [[Doenza tropical|enfermidades tropicais]], de modo que as batallas no curso de [[1742]] remataron sen resultados apreciables. === Fondo === [[Ficheiro:Caricature_Slavery_1738.png|esquerda|miniatura| <small>[[Robert Walpole|Walpole]] empurra ao león inglés detrás dun labrador español que uniu ao arado catro mariñeiros ingleses.</small> <small>Ao fondo, Robert Jenkins perde a orella mentres un buque de guerra inglés loita contra un barco español que ten o peor ([[caricatura]] inglesa durante o transcurso da guerra, en 1738)</small>]] Inmediatamente despois da [[Tratado de Utrecht|Paz de Utrecht]] ([[1713|1712]]), que pechou a [[Guerra de Sucesión Española|guerra de sucesión española]], os británicos, a pesar de que o rei de España concedera á ''Compañía Británica do Mar do Sur'' o dereito exclusivo de trinta anos para importar directamente [[Escravitude|escravos]] aos territorios españois de [[América do Sur]] ([[Asiento|'''''asiento''''']])<ref>Este termo indicaba orixinalmente calquera acordo celebrado entre o [[Monarquía española|soberano español]] e un cidadán particular. Máis tarde (entre finais dos séculos XVI e XVIII) pasou a ser sinónimo do contrato de importación de [[Escravitude|escravos]] [[Raza negra|negros]] nas colonias españolas en condicións de [[monopolio]] (''asiento de negros''). Primeiro concedeuse a particulares, logo a navieiras ou a Estados estranxeiros, por períodos de diferente duración, até que se liberalizou o comercio de escravos (decretos do [[Reis de España|Rei de España]], [[1789]] e [[1791]]).</ref> máis 500 toneladas de mercadorías ao ano, comezara a aproveitalo ampliando o contrabando deste comercio.<ref>Daquela as mercadorías destinadas aos territorios españois de ultramar non podían importarse directamente alí senón que antes había que pasar por un porto español para pagar impostos. A concesión á [[Compañía dos Mares do Sur]] para o transporte directo de 500 toneladas anuais de mercadorías, ademais de escravos, era unha excepción a esta regra.</ref> O intento español de deter este contrabando facendo que os barcos ingleses buscaran polas costas dos desembarques cos seus propios buques da garda costeira, provocou tensións entre a coroa española e Inglaterra, a pesar de que co Tratado de Sevilla (9 de novembro de [[1729]] ) Inglaterra lle tiña recoñecido aos españois o dereito de rexistrar os barcos ingleses con destino ás colonias españolas de Centro e Suramérica, para verificar o cumprimento do ''[[asiento]]''. Porén, os españois interpretaron este dereito de forma diferente a como o entendían os británicos e realizaron numerosas incautacións de mercadorías en barcos ingleses. Pola súa banda, moitos [[Corsario, corsaria|corsarios]] ingleses continuaron atacando e [[Piratería|saqueando barcos]] españois no [[Caribe (rexión)|Caribe]]. A pesar das tensións, as relacións anglo-españolas melloraron considerabelmente no período comprendido entre 1732 e 1737, cando o goberno inglés de Sir [[Robert Walpole]] apoiou o punto de vista na monarquía borbónica da coroa española na [[Guerra de Sucesión de Polonia|guerra de sucesión de Polonia]] [[1738|(1733-1738]][[1733|)]] . O problema, con todo, mantívose vivo e cando o comandante inglés Robert Jenkins, en marzo de 1738, expuxo a súa orella conservada en [[alcol]] na [[Cámara dos Comúns]], alegando que fora cortada polos españois dunha patrulla da garda costeira en 1731,<ref>O hipotético suceso produciuse cando o buque mercante inglés ''Rebecca'' foi abordado polo gardacostas español ''La Isabela'' comandado por Julio León Fandiño, quen supostamente cortou a orella ao comandante inglés. Naquel momento o feito non causara sensación</ref> inflamou a hostilidade antiespañola latente nos británicos e o caso, a pesar de ocorrer sete anos antes, foi considerado unha afronta á honra nacional e, polo tanto, un ''casus belli''. Aínda que xa se fixo un acordo ao respecto entre o primeiro ministro británico [[Robert Walpole]] e o embaixador español, segundo o cal España estaba obrigada a pagar unha cantidade en concepto de indemnización polas cargas confiscadas ilegalmente aos británicos e esta fora ratificada en xaneiro de [[1739]] (a chamada ''Convención del Pardo''), tras unha demostración da frota inglesa comandada polo almirante Haddock fronte ás costas españolas, o goberno español rompeu o ''Asiento'' e confiscou os barcos ingleses fondeados nos portos españois. O 14 de agosto dese ano, Inglaterra chamou de volta ao seu embaixador en España e o 9 de outubro declaroulle a guerra. === Desenvolvemento do conflito === ==== O teatro de guerra das Antillas ==== Dado que os británicos eran moi inferiores en tropas terrestres en Europa aos españois (e aos seus potenciais aliados franceses), só se esperaba o éxito británico contra o comercio español no exterior. O corazón destes comercios era a frota española das Indias que dos mercados de Portobello e [[Cartaxena de Indias|Cartaxena]], o principal porto centroamericano para o comercio de [[ouro]], levou os metais preciosos do continente suramericano e tras unha parada intermedia na [[A Habana|Habana]], o último reposto de combustible. Estación antes de cruzar o [[Océano Atlántico|Atlántico]], transportounos a casa. Para perturbar o sistema de transporte de metais preciosos a España, foi necesario que as tropas inglesas ocupasen estes centros neurálxicos do comercio español. Despois de que os plans de guerra británicos se centraran na Habana e Cartaxena, o almirante inglés [[Edward Vernon]] logrou cunha sorprendente incursión conquistar a cidade española de Portobello o 21 de novembro de [[1739]]. Dado que Vernon, antes da súa retirada da fortaleza camiño da illa de [[Xamaica]], tiña todas as defensas da cidade destruídas polos seus soldados, Portobello quedou indefenso e, polo tanto, sen valor para a mariña española. Pouco tempo despois, Vernon logrou unha empresa semellante co porto [[Panamá|panameño]] de Chagres, de modo que xa no primeiro mes da guerra España perdera todos os seus puntos de apoio na costa leste do istmo de Panamá. O éxito acadado en Portobello levou aos británicos a concibir e implementar unha acción similar en [[Asia]] para atacar as posesións españolas nesa zona [[Océano Pacífico|do Pacífico]]. Un escuadrón foi enviado en 1740, baixo o mando do comodoro [[George Anson]], a [[Filipinas]], pero a expedición resultou nun flagrante fracaso. Cando unha serie de rexementos de infantaría británicos cruzaron o Atlántico até Xamaica a principios de xaneiro de 1741, por primeira vez fixéronse posibles ataques importantes a puntos estratéxicos do sistema de transporte español. Dado que Xamaica estaba demasiado lonxe da [[A Habana|Habana]] para defender ambos, un ataque contra Cartaxena parecía o máis probable para ter éxito. Mentres tanto, o vicealmirante Vernon dirixía as operacións da frota e a infantaría foi posta ás ordes do xeneral Thomas Wentworth mentres que os defensores españois estaban comandados polo almirante [[Blas de Lezo]]. O cerco inglés de [[Cartaxena de Indias|Cartaxena]] comezou o 9 de marzo de 1741. [[Ficheiro:Cartagena_-_Fortaleza_San_Felipe_de_Barajas_-_20050430bis.jpg|miniatura| Fortaleza de San Felipe de Barajas ( [[Cartaxena de Indias|Cartaxena]] )]] A derrota da frota inglesa foi crucial para o mantemento da vía marítima atlántica da parte española. No transcurso da acción deuse conta de que os británicos non tiñan que loitar só contra as forzas inimigas infravaloradas, senón tamén contra as importantes dificultades do mar e do istmo, aos que tiñan que renderse. Despois de importantes perdas (entre elas as debidas a [[Doenzas tropicais desatendidas|enfermidades tropicais]]), o cerco naval foi finalmente levantado o 9 de maio de 1741. Como ataque posterior, o porto de [[Santiago de Cuba]] caeu baixo a mirada das forzas combinadas británicas, xa que desde el se podía manter controlada a ruta entre a [[Cuba]] española e a illa francesa da [[A Española|Hispaniola]] desde o estratéxico ''Paso de Barlovento''. Como as fortificacións ben fortificadas de Santiago e o acceso próximo ao porto parecían imposibilitar un ataque desde o mar, os británicos decidiron atacar desde terra, desembarcando as súas tropas na baía de [[Baía de Guantánamo|Guantánamo]]. O 23 de xullo do mesmo ano, as tropas do xeneral Wentworth desembarcaron, pero axiña se decataron de que a partir dese momento o ataque previsto á cidade era imposible debido ao mal estado das estradas. Así e todo, decidiuse erguer unha base inglesa ao norte do punto de desembarco. Durante as obras de fortificación do acuartelamento no interior e de fondeaxe dos barcos na baía, cada vez máis soldados caeron debido á propagación de enfermidades tropicais, polo que os promotores da expedición tiveron que renunciar xa en decembro. dese ano reembarcando as tropas superviventes e transportándoas de volta a Xamaica. En xaneiro de 1742 o exército colonial británico, reforzado por novas tropas de Europa, decidiu atacar a cidade de [[Cidade de Panamá|Panamá]]. Para iso, primeiro tivo que ser reconquistado Portobello, para despois avanzar cara ao sur cara a Panamá. Como en anteriores ataques a Cartaxena e Santiago de Cuba, a fazaña resultou un desastre. Debido a un apresurado ataque das unidades da frota de Vernon a Portobello (o plan orixinal era un ataque desde a terra), a gornición española de Portobello tivo tempo de fuxir e refuxiarse en Panamá, polo que a cidade foi avisada a tempo do seguinte ataque inglés. A fazaña, carente de perspectivas, tivo que ser cancelada xa a finais de marzo. ==== O papel de Francia ==== Tras a alianza entre España e Francia ( [[Pactos de Familia|Pacto de Familia]] ), esta última tamén estivo implicada no conflito. Tras o envío da formación naval inglesa ás Indias occidentais, o cardeal Fleury reaccionou enviando unha formación naval francesa ás Indias occidentais baixo as ordes do almirante Antoine-François d'Antin quen, con todo, despois de chegar de [[Haití]], para unirse aos españois. frota, debido a unha epidemia e ás dificultades de abastecemento, viuse obrigado a regresar a Francia sen loitar. Despois Francia non fixo máis intentos de axudar a España e de 1741 a 1744 houbo un [[armisticio]] naval de facto entre Inglaterra e Francia. ==== O enfrontamento en Xeorxia e Florida ==== A fundación da colonia inglesa de [[Xeorxia, Estados Unidos de América|Xeorxia]] en [[1733]] permitira aos británicos acadar varios obxectivos. Ademais de razóns comerciais (cultivo de [[Moreira (árbore)|moreira]] e produción de [[seda]], liño e cáñamo ) e filantrópicas (asentamento de prisioneiros ingleses e [[Protestantismo|protestantes]] perseguidos en Europa), tratábase principalmente da protección das preciosas colonias de [[Carolina do Sur]] dos españois de [[Florida, Estados Unidos de América|Florida]] e os franceses de [[Luisiana]] . Despois de que os españois levaran a cabo un ataque por sorpresa en [[Savannah]] xa en [[1735]], [[James Oglethorpe|James Edward Oglethorpe]], que nese momento exercía os seus poderes como gobernador en Xeorxia, comezou a planificar o establecemento dunha liña de defensa e o recrutamento de tropas para defender. colonias novas. Tras asegurar os seus flancos mediante acordos con [[Pobos indíxenas de América|pobos indíxenas]], Oglethorpe puido, co estalido da guerra entre España e Inglaterra, cambiar a unha política máis agresiva contra Florida. O 1 de xaneiro de 1740, os británicos iniciaron o seu ataque a Florida pero, a pesar do gran gasto de tropas e material, o cerco á praza española de San Agustín, que comezou o 31 de maio dese ano, fracasou cando a principios de xullo. os asediados recibiron reforzos da Habana. Así, a empresa inglesa rematou sen éxito, tal e como ocorrerá dous anos despois co contraataque realizado polos españois en Xeorxia (xullo de 1742). === Fin da guerra e as súas consecuencias === Despois do intento infructuoso dos británicos de atacar a cidade de Panamá en marzo de 1742, a Forza Expedicionaria Británica estaba formada por só uns 1.500 cazas. Polo tanto, novos ataques a puntos clave do sistema de transporte español como [[La Guaira]] e [[Porto Cabello|Puerto Cabello]] en [[Venezuela]] quedaron sen perspectivas. Mentres o comandante de infantaría, o xeneral Wentworth, propoñía o traslado das súas tropas a Xeorxia, o vicealmirante Ogle impuxo a súa proposta de dividir aos bos homes entre os seus buques de guerra. A cuestión aberta de Xeorxia foi resolta en [[1748]] co [[Tratado de Aquisgrán]] (18 de outubro)<ref>Por iso xorden diferentes datas na [[Historiografía|literatura histórica]] sobre o final desta guerra</ref> Co fin da forza expedicionaria británica en [[América Central]] e [[América do Sur|do Sur]] en [[1742]], a chamada '''''Guerra da orella de Jenkins''''' pode considerarse rematada. Posteriormente, os británicos iniciaron unha [[Corsario, corsaria|guerra en marcha]] planificada no Caribe, coa que puxeron fin case por completo ao transporte de metais preciosos desde as colonias españolas á patria. Ao mesmo tempo floreceu o contrabando inglés e holandés. En Europa, o enfrontamento entre as grandes potencias coloniais viuse ensombrecido polo estalido da [[Guerra de Sucesión Austríaca|Guerra de Sucesión de Austria]] (1740–1748). [[Ficheiro:Caricature_Vernon_1740.png|miniatura| España constrúe castelos no aire mentres que Inglaterra se ocupa do seu comercio. ([[Caricatura]] inglesa de [[1740]]). No centro, a imaxe do vicealmirante Vernon que, grazas á súa vitoria en Portobelo, se converteu nun heroe inglés.]] == Cronoloxía == * [[1738]] ** Marzo: o capitán Jenkins presenta a súa orella cortada na Cámara dos Comúns * [[1739]] ** Outubro: declaración oficial de guerra a España polos ingleses ** Novembro: o [[Edward Vernon|almirante Vernon]] toma Portobello e Chagres * [[1740]] ** Maio: as tropas británicas de [[Xeorxia]] ao mando do coronel James Oglethorpe asedian a San Agustín en Florida ** Xullo: tras a intervención dos reforzos españois dende a Habana, levántase o cerco ** Novembro: unha frota cun total de dez rexementos británicos aparece no [[Caribe (rexión)|Caribe]] pero é retenida varias veces debido ao mal tempo. ** Novembro: Francia envía unha frota de 22 barcos ao mando do almirante d'Antin ás Indias occidentais para apoiar a España * [[1741]] ** Xaneiro: a Forza Expedicionaria Británica entra en Xamaica ** Marzo – maio: asedio de dous meses en balde á cidade española de [[Cartaxena de Indias|Cartaxena]] ** Xullo – decembro: intento marrado similar dos británicos de conquistar [[Santiago de Cuba]] e de crear unha base británica na illa * [[1742]] ** Xaneiro: forte redución do continxente de infantaría británico por mor das epidemias ** Maio: o intento británico de conquistar a cidade de [[Cidade de Panamá|Panamá]] con novas tropas de Inglaterra fracasou ** Xuño: loita en Saint-Tropez ** Xullo: contraataque español en Xeorxia rexeitado polos británicos == Notas == <references /> == Véxase tamén == * [[Asiento]] * [[Asiento de negros]] * [[Contrabando]] * [[Compañía dos Mares do Sur]] * [[Escravitude]] * [[Escravitude en África]] === Bibliografía === * Herbert William Richmond, ''The Navy in the War of 1739&nbsp;– 48'', 3 Bde. [[Cambridge University Press|Cambridge]] [[1920]]. * Larry E. Ivers, ''British Drums on the Southern Frontier.'' ''The Military Colonization of Georgia, 1733&nbsp;– 1749'', Chapel Hill [[1974]]. ISBN 0-8078-1211-0. * Richard Harding, ''Amphibious warfare in the eighteenth century.'' ''The British Expedition to the West Indies, 1740&nbsp;– 1742'', Woodbridge, [[1991]]. ISBN 0-86193-218-8. * Philip Woodfine, ''Britannia's Glories.'' ''The Walpole ministry and the 1739 War with Spain'', Woodbridge, 1998. ISBN 0-86193-230-7. * [[Ficheiro:Commons-logo.svg|ligazón=https://commons.wikimedia.org/wiki/?uselang=it|24x24px|Collabora a Wikimedia Commons]] <span class="plainlinks">[https://commons.wikimedia.org/wiki/?uselang=it Wikimedia Commons]:</span> '''<span class="plainlinks">[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:War_of_Jenkins%27_Ear?uselang=it guerra anglo-española]</span>''' === Ligazóns externas === * https://www.numismaticaranieri.it/archivioscheda/5467-gran-bretagna-ammiraglio-vernon-1684-1757-medaglia-in-oricalco-per-la-conquista-di-porto-bello-nelle-indie-occidentali.aspx Moeda conmemorativa da toma de Portobelo {{Portal|Historia}} [[Categoría:Guerras en América]] [[Categoría:Guerra anglo-española]] [[Categoría:Guerra naval]] [[Categoría:Guerras do século XVIII]] [[Categoría:Wikipedia:Páxinas con traducións non revisadas]] p7fjz0ju4g885ybvzy38xffqdd48ym3 0 559845 7105123 7090023 2025-06-23T23:37:33Z O Breixo 127505 7105123 wikitext text/x-wiki {{Obra}} '''I Reis''' (tamén '''Primeiro Libro dos Reis''', ás veces escrito con [[numeración arábiga]]<ref>{{Cita web|título=1 Reis :: A Biblia Galega|url=https://www.abibliagalega.com/historicos/a1-reis/|páxina-web=www.abibliagalega.com|data-acceso=2022-05-01}}</ref>) é un dos libros históricos da [[Biblia]] do [[Antigo Testamento]] que vén despois de [[2 Sm|II Samuel]] e antes de [[2 Krl|II Reis]]. <ref name="echegary">{{Cita libro|apelidos=Echegary, J. González et ali|título=A Bíblia e seu contexto|lugar=São Paulo|ano=2000|páxinas=1133|volume=2|ISBN=9788527603478}}</ref> <ref name="pearlman">{{Cita libro|apelidos=Pearlman, Myer|título=Através da Bíblia|lugar=São Paulo|ano=2006|páxinas=439|ISBN=9788573671346}}</ref> Consta de 22 capítulos e a súa narración continúa os acontecementos narrados en II Samuel, comezando coa coroación do rei [[Salomón]] sobre todo Israel ata o final dos reinados de [[rematar|Acab]] e [[Iosafat]], que gobernaron respectivamente o [[reino de israel|Reino de Israel]] e o [[Reino de Xudá]]. Así, o libro trata do auxe do reino de Israel, da súa división en dous países entre as doce tribos tras a morte de Salomón, da perversión moral tanto dos gobernantes como do pobo que abandonaron a fe nun só Deus para practicar a [[idolatría]] aos deuses pagáns mencionando os feitos do [[profeta]] [[Elías]] no seu ministerio. O libro contén unha teoloxía da autoridade política: o rei debe ser fiel a [[Deus]] ( [https://web.archive.org/web/20091211201237/http://www.paulus.com.br/BP/_P8M.HTM 1Re 2,3] ) e gobernar con sabedoría e xustiza, servindo ao pobo ( [https://web.archive.org/web/20091211212521/http://www.paulus.com.br/BP/_P8W.HTM 1Re 12,7] ), que só pertence a Deus ( [https://web.archive.org/web/20100226201537/http://www.paulus.com.br/BP/_P8N.HTM 1Re 3,8-). 9] ) <ref name="pastoral">[http://www.paulus.com.br/BP/_P8K.HTM Primeiro e Segundo Reis] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091220213032/http://www.paulus.com.br/BP/_P8K.HTM |date=20 de decembro de 2009 }}, consultado o 22 de xullo de 2010</ref> . == Contido == * Parte 1 - O reinado de Salomón. Capítulo 1 ao capítulo 11. * Parte 2 - A división do Reino: Israel e Xudá. Capítulo 12 ao capítulo 22. === Personaxes principais === * [[Salomón]] * [[Ieroboam|Ieroboam I]] * [[Profeta Aías]] * [[Roboam]] * [[Asa (rei de Xudá)|Asa]] * [[rematar|Acab]] e [[Xezabel|Iezabel]] * [[Elías|Profeta Elías]] * [[Iosafat]] == Notas == <div class="reflist" style=" list-style-type: decimal;"> <references responsive="1"></references> == Véxase tamén == {{Commonscat}}</div> === Ligazóns externas === * [https://www.abibliagalega.com/historicos/a1-reis/ 1 Reis :: A Biblia Galega] * [https://www.vatican.va/archive/bible/nova_vulgata/documents/nova-vulgata_vt_i-regum_lt.html Texto do Primeiro libro dos Reis en latín] * [https://mechon-mamre.org/i/t/t09a01.htm Primeiro libro dos Reis en hebreo] [[Categoría:Biblia]] [[Categoría:Antigo Testamento]] gh11vy48kabncxhcdmrvz1lieowtfnk 0 560661 7105099 6586769 2025-06-23T23:16:12Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105099 wikitext text/x-wiki {{Xeografía política}} '''Blackpool''' (141&nbsp;900 habitantes. en 2010) é un [[municipio]] (''borough'') e [[autoridade unitaria]] do [[Reino Unido]] no [[Condados de Inglaterra|condado inglés]] de [[Lancashire]]; ten vistas ao [[mar de Irlanda]] e dista 48 km de [[Liverpool]] e 64 km de [[Manchester]]. Blackpool foi -e segue sendo- unha das localidades con [[Balneario|balnearios]] máis visitados de [[Inglaterra]]. Isto débese á súa proximidade ás grandes zonas industrializadas do norte, ás que está conectado cun eficiente sistema de estradas e vías férreas. É a cidade natal do [[Premio Nobel de Química]] de 1993 [[Michael Smith|Michel Smith]]. == Orixe do nome == Suponse que o nome Blackpool deriva da cor das augas dunha canle de drenaxe que, conectando as [[Turbeira|turbeiras]] próximas co mar, tiña unha cor escura. Unha orixe similar é presentada polo nome [[Dublín]]<ref>{{Cita web|título=MacBain's Dictionary - Section 9|url=http://www.ceantar.org/Dicts/MB2/mb09.html|páxina-web=www.ceantar.org|data-acceso=2022-05-08}}</ref>. == Historia == === Orixes === Os ósos dun animal que viviu hai 12.000 anos, o Carelton Elk, foron atopados en 1970 preto de Blackpool xunto con puntas de frecha, o que proporciona evidencia do asentamento humano no Fylde desde o Paleolítico. Os Fylde tamén foron a terra natal dunha tribo de [[Britanos|británicos]], os Setantes ("habitantes da auga"), unha subtribo dos [[Brigantes]] que desde o ano 80 d.C. Estaban controlados polos romanos desde o seu forte en Dowbridge, [[Kirkham]]. Durante a ocupación romana a zona estaba cuberta de carballeiras. Durante toda a [[Idade Media]], dada a mala saúde da zona, só seguiron existindo pequenos asentamentos poboados por pobos [[anglosaxóns]] e [[viquingos]]. === Os baños === Cara a mediados do [[século XVIII]], a moda dos baños de mar para curar enfermidades e problemas físicos comezou a estenderse por toda a nobreza inglesa. En [[1781]] construíuse unha estrada privada, a primeira da zona, despois inaugurouse un servizo de dilixencias a [[Manchester]] e [[Halifax, Inglaterra|Halifax]] . Tamén se abriron catro hoteis e unha galería de tiro. En [[1801]] había 481 veciños. Blackpool continuou crecendo e, en [[1819]], Henry Banks, considerado ''o pai fundador de Blackpool'' <ref>{{Cita web|título=A History of Blackpool|url=https://localhistories.org/a-history-of-blackpool/|páxina-web=Local Histories|data=2021-03-14|data-acceso=2022-05-08|lingua=en-GB}}</ref>, comprou uns terreos nos que construíu as primeiras casas de vacacións. A urbanización da zona foi continuada polo fillastro de Banks, John Cocker, quen financiou a construción de novas vivendas. === O boom turístico === [[Ficheiro:The_promenade,_Blackpool,_Lancashire,_England,_ca._1898.jpg|miniatura| O paseo marítimo en [[1898]] . Ao fondo, a Torre de Blackpool .]] O evento que marcou o inicio da idade dourada de Blackpool foi a chegada do ferrocarril. Tamén nese período, o próximo Fleetwood declinou como centro de vacacións e Blackpool, simplemente, ocupou o seu lugar como destino favorito dos turistas. A crecente chegada de veraneantes impulsou aos empresarios locais a construír novas casas e mellorar a calidade da cidade, en [[1852]] inaugurouse o sistema de [[iluminación]] a gas. A aumentar as chegadas estiveron tamén os donos das grandes fábricas das cidades industriais próximas que, ao pechar as plantas para reparar ou arranxar a maquinaria cada fin de semana, favoreceron o éxodo dos traballadores cara á costa. Os tres peiraos grandes foron completados entre [[1863]] e [[1893]], o que converteu a Blackpool na única cidade [[Reino Unido|do Reino Unido]] en ter tres. Tamén se construíron parques públicos e un teatro de [[ópera]], o segundo máis grande despois do de [[Londres]]. En [[1876]] Blackpool foi declarado ''municipio'' e o neto de Banks converteuse no primeiro alcalde.<ref>{{Cita web|título=History of Blackpool and How it Began • Live Blackpool|url=https://www.liveblackpool.info/about/history/history-of-blackpool-and-growth-of-the-town/|páxina-web=Blackpool|data=2021-11-05|data-acceso=2022-05-08|lingua=en-GB|nome=Diane|apelidos=Ainsworth}}</ref> === Electricidade === En [[1879]], Blackpool presentou o seu novo sistema de iluminación pública. Foi unha estrea mundial absoluta xa que era iluminación eléctrica. Grazas á electricidade tamén se puido abrir un sistema de transporte urbano rápido, entre [[1885]] e [[1889]] construíronse varias liñas de tranvía . En [[1890]] a poboación alcanzou os 35.000 habitantes. Catro anos despois, inauguráronse dous monumentos simbólicos da cidade: o Teatro e a Torre de Blackpool.<ref>{{Cita web|título=Blackpool Tower and Circus - Interesting facts about Blackpool Tower|url=http://www.theblackpooltower.co.uk/facts.htm|páxina-web=web.archive.org|data=2007-09-28|data-acceso=2022-05-08|data-arquivo=28 de setembro de 2007|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20070928220435/http://www.theblackpooltower.co.uk/facts.htm|url-morta=unfit}}</ref> === Século XX === En [[1930]], Blackpool acolleu a 7.000.000 de veraneantes, máis que calquera dos seus competidores. Foi bombardeado "só unha vez" na [[segunda guerra mundial]], por expresa vontade de [[Adolf Hitler]]. De feito, decidiu que permanecería alí unha vez que Inglaterra fose invadida despois da [[Operación Seelöwe]]. Nas décadas seguintes, a pesar da crise téxtil, os turistas seguiron a aumentar, chegando mesmo aos 17.000.000 de visitantes. === Blackpool Pleasure Beach === Desde 1896 a cidade alberga a Blackpool Pleasure Beach que, coas súas 39 atraccións, é o [[parque de atraccións]] máis grande do [[Reino Unido]]. En 2011 Pleasure Beach entrou no Top Ten dos mellores parques de atraccións. == Administración == === Irmandamento === Blackpool está irmandado con: * [[Bottrop]] ([[Renania do Norte-Westfalia]], [[Alemaña]]) == Deporte == O equipo [[Fútbol|de fútbol]] é o [[Blackpool F.C.|Blackpool Football Club]], equipo que na [[Premier League 2010-2011|tempada 2010/2011]] debutou na [[Premier League]], tras 40 anos de ausencia na máxima división inglesa. Os ''Seasiders'' en [[1953]], tras unha moi disputada final co [[Bolton Wanderers F.C.|Bolton Wanderers]], gañaron a [[FA Cup]]. O estadio de Blackpool é ''Bloomfield Road.'' == Música == En Blackpool naceron músicos recoñecidos como [[Robert Smith]] de [[The Cure]] e varios membros de grupos como [[Franz Ferdinand]], [[Jethro Tull]], [[Pet Shop Boys]], [[Crosby, Stills & Nash]] ou [[The Hollies]]. Tamén é a vila natal de [[Cynthia Powell|Cynthia Lennon]]. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} {{Portal|Reino Unido}} === Ligazóns externas === * http://www.vrblackpool.co.uk {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220329030104/http://vrblackpool.co.uk/ |date=29 de marzo de 2022 }} Tour virtual  {{Control de autoridades}} [[Categoría:Vilas e cidades de Lancashire]] a4u8h7a4fwr259l3us3rdpv4dspf7a3 0 561822 7105303 6389175 2025-06-24T10:06:15Z Autopistero20502020 127649 7105303 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Rego|outro=Mel (homónimos)|outro1=Mel}} {{Lugar |nome = Rego de Mel |imaxe = |lenda = |parroquia = Arante |concello = Ribadeo |ano = |poboación = }} '''Rego de Mel''' é un lugar da [[parroquia civil|parroquia]] de [[Arante, Ribadeo|Arante]], no concello [[provincia de Lugo|lucense]] de [[Ribadeo]] na [[comarca da Mariña Oriental]]. == Lugares e parroquias == === Lugares de Arante === {{Lp Arante}} === Parroquias de Ribadeo === {{Ribadeo}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Ribadeo]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Rego de Mel}} [[Categoría:Lugares de Ribadeo]] 6e9je4vjfhqqem4t9qalmvjdburpnqm 0 563515 7104433 6090292 2025-06-23T13:25:27Z Autopistero20502020 127649 7104433 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Raxoá|A Raxoá}} {{Lugar |nome = A Raxoá |imaxe = |lenda = |parroquia = Trascastro |concello = O Incio |poboación = |ano = }} '''A Raxoá''' é un lugar da [[parroquia civil|parroquia]] de [[Trascastro, O Incio|Trascastro]], no concello [[provincia de Lugo|lugués]] do [[O Incio|Incio]], na [[comarca de Sarria]]. == Lugares e parroquias == === Lugares de Trascastro=== {{Lp Trascastro}} === Parroquias do Incio=== {{O Incio}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Raxoa, A}} [[Categoría:Lugares do Incio]] dxgk0wv0llq6855rp7g38m8l8hrqa0j 0 564672 7105082 6950079 2025-06-23T22:58:38Z O Breixo 127505 7105082 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento|imaxe=1904paintingAttackNewUlmAntonGag.jpg|descrición_imaxe=Pintura de 1904 "Ataque a New Ulm" de Anton Gag.}} A '''guerra dakota de 1862''', tamén coñecida como a '''sublevación síux''', o '''conflito dakota''', a '''guerra entre os Estados Unidos e os dakota de 1862''' ou a '''guerra de Little Crow''', foi un conflito armado entre os [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] e diversas bandas dos [[Pobo dakota|dakota]] orientais, tamén coñecidos como [[síux]] santee. Comezou o [[18 de agosto]] de [[1962]] en [[Lower Sioux Agency]] xunto ao [[río Minnesota]], no sur de [[Minnesota]].<ref>{{Cite web|title=During the War|url=https://www.usdakotawar.org/history/war/during-war|urlmorta=non|access-date=2021-07-31|website=The US–Dakota War of 1862|date=22 de agosto de 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121103054646/http://www.usdakotawar.org:80/history/war/during-war |archive-date=3 de novembro de 2012 }}</ref> Os dakotas orientais foron coaccionados para que cedesen grandes extensións de terra aos Estados Unidos nunha serie de tratados asinados en 1837, 1851 e 1858, en troques de anualidades en efectivo, pagos de débedas e outras provisións.<ref>{{Cite journal|last=Clemmons|first=Linda|date=2005|title='We Will Talk of Nothing Else': Dakota Interpretations of the Treaty of 1837|url=https://digitalcommons.unl.edu/greatplainsquarterly/186/|journal=Great Plains Quarterly|volume=186|via=Digital Commons – University of Nebrasks@Lincoln}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|last=Carley|first=Kenneth|title=The Dakota War of 1862: Minnesota's Other Civil War|publisher=Minnesota Historical Society Press|year=1976|isbn=978-0-87351-392-0|location=St. Paul|pages=}}</ref>{{Rp|page=2}} As catro bandas dos dakotas orientais, especialmente a [[mdewakanton]], foron desprazadas e trasladadas de mala gana a unha reserva que tiña vinte millas de ancho, dez a ambos os dous lados do [[río Minnesota]].<ref name=":6" />{{Rp|pages=2–3}} Alí, foron alentados polos axentes indios dos Estados Unidos a converterse en agricultores no canto de continuar coas súas tradicións de caza.<ref name=":6" />{{Rp|4–5}} Mentres tanto, a poboación de colonos no Territorio de Minnesota pasara de 6.077 en 1850 a 172.072 en 1860, despois de que se convertese nun estado.<ref>{{Cite web|title=Minnesota Territory, 1857|url=https://www.usdakotawar.org/history/multimedia/minnesota-territory-1857|access-date=2022-02-21|website=The US–Dakota War of 1862|date=2 de setembro de 2012}}</ref> Unha [[colleita|mala colleita]] en 1861, seguida dun inverno duro xunto cunha caza pobre debido ao esgotamento da caza salvaxe, levou á fame e a severas dificultades a moitos dos dakotas do leste.<ref name=":27" /> No verán de 1862, as tensións entre os dakotas orientais, os comerciantes e os axentes indios chegaron a un punto de ruptura, porque os axentes indios atrasáronse cos pagos das anualidades que o goberno dos Estados Unidos lles debía aos dakotas orientais.<ref name=":27" /> Os comerciantes negáronse a estender o [[Crédito bancario|crédito]] aos membros da tribo por comida, en parte porque os comerciantes sospeitaban que os pagos poderían non chegar debido á [[guerra civil estadounidense]].<ref name=":27">Mary Lethert Wingerd, ''North Country: The Making of Minnesota'' (2010) p. 302.</ref><ref name=":14">{{Cite book|last=Anderson|first=Gary Clayton|title=Little Crow: Spokesman for the Sioux|url=https://archive.org/details/littlecrowspokes0000ande|publisher=Minnesota Historical Society Press|year=1986|isbn=0-87351-196-4|location=St. Paul|pages=}}</ref>{{Rp|116,121}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === {{refbegin|26em}} * Anderson, Gary Clayton. ''Massacre in Minnesota: The Dakota War of 1862, the Most Violent Ethnic Conflict in American History'' (Norman: University of Oklahoma Press, 2019) {{ISBN|9780806164342}} * Beck, Paul N., ''Soldier Settler and Sioux: Fort Ridgely and the Minnesota River Valley 1853–1867''. Sioux Falls, SD: Pine Hill Press, 2000. * Beck, Paul N. ''Columns of Vengeance: Soldiers, Sioux, and the Punitive Expeditions, 1863-1864''. Norman, OK: University of Oklahoma Press, 2013. * Berg, Scott W., ''38 Nooses: Lincoln, Little Crow, and the Beginning of the Frontier's End''. New York: Pantheon, 2012. {{ISBN|0-307377-24-5}} * Carley, Kenneth. ''The Sioux uprising of 1862'' (2nd ed. Minnesota Historical Society, 1976), 102pp well illustrated. * Chomsky, Carol. [https://scholarship.law.umn.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1230&context=faculty_articles "The United States-Dakota War Trials: A Study in Military Injustice"]. 43 [[Stanford Law Review]] 13 (1990). * Clemmons, Linda M. ''Dakota in Exile: The Untold Stories of Captives in the Aftermath of the US–Dakota War.'' Iowa City, IA: University of Iowa Press, 2019. * Collins, Loren Warren. ''The Story of a Minnesotan'', (private printing) (1912, 1913?). {{OCLC|7880929}} * Cox, Hank. ''Lincoln And The Sioux Uprising of 1862'', Cumberland House Publishing (2005). {{ISBN|1-58182-457-2}} * Folwell, William W.; Fridley, Russell W. ''A History of Minnesota'', Vol. 2, pp.&nbsp;102–302, St Paul, MN: Minnesota Historical Society Press, 1961. {{ISBN|978-0-87351-001-1}} * Haymond, John A. ''The Infamous Dakota War Trials of 1862: Revenge, Military Law and the Judgment of History''. Jefferson, NC: McFarland, 2016. {{ISBN|1-476665-10-9}} * Jackson, Helen Hunt. ''[https://openlibrary.org/books/OL23376889M/A_century_of_dishonor A Century of Dishonor: A Sketch of the United States Government's Dealings with some of the Indian Tribes]'' (1887), Chapter V.: The Sioux, pp.&nbsp;136–185. * Johnson, Roy P. ''The Siege at Fort Abercrombie'', State Historical Society of North Dakota (1957). {{OCLC|1971587}} * Lass, William. "Little Crow and the Dakota War" ''Annals of Iowa'' (2007) 66#2 pp 196–197. * Linder, Douglas [https://web.archive.org/web/20060719155543/http://www.law.umkc.edu/faculty/projects/ftrials/dakota/dakota.html The Dakota Conflict Trials of 1862] (1999). * Nichols Roger L. ''Warrior Nations: The United States and Indian Peoples.'' Norman, OK: University of Oklahoma Press, 2013. *Schultz, Duane. ''Over The Earth I Come: The Great Sioux Uprising Of 1862''. New York: St. Martin's Griffin (1993). {{ISBN|9780312093600}} * Wingerd, Mary Lethert. ''North Country: The making of Minnesota'' (U of Minnesota Press, 2010). * Yenne, Bill. ''Indian Wars: The Campaign for the American West'' Yardley, PA: Westholme Publishing, 2005. {{ISBN|1-59416-016-3}} {{Refend}} === Ligazóns externas === * {{cite web |url=http://www.mnhs.org/library/tips/history_topics/94dakota.html |title=Minnesota Historical Society History Topics: US-Dakota War of 1862 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131219090424/http://libguides.mnhs.org/war1862 |archive-date=19 de decembro de 2013}} * [https://www.usdakotawar.org/ Minnesota Historical Society: US-Dakota War of 1862] * [https://www.mnhs.org/fortsnelling/learn/us-dakota-war Minnesota Historical Society: Historic Fort Snelling: The US-Dakota War of 1862] * [http://video.tpt.org/video/2259997177 Dakota Conflict] Documentary produced by [[Twin Cities Public Television]] (also [http://www.mnvideovault.org/index.php?id=8011&select_index=0&popup=yes here] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140104044012/http://www.mnvideovault.org/index.php?id=8011&select_index=0&popup=yes |date=04 de xaneiro de 2014 }}) * [http://video.tpt.org/video/2260015371 Dakota Exile] Documentary produced by [[Twin Cities Public Television]] (also [http://www.mnvideovault.org/mpml_player_embed.php?vid_id=8009&select_index=0 here] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120327083819/http://www.mnvideovault.org/mpml_player_embed.php?vid_id=8009&select_index=0 |date=27 de marzo de 2012 }}) {{Barra portal|Pobos indíxenas de América}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerra dakota de 1862]] [[Categoría:Guerras do século XIX]] sog4cd2pm5usuz1nntn9k4ulvefjsuk 0 567864 7105182 6215039 2025-06-24T02:14:18Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105182 wikitext text/x-wiki {{Periódico | logo = | logo_size = <!-- default is 180px --> | image_file = <!-- cover.jpg (omit the "file:" prefix) --> | image_size = <!-- default is 180px --> | image_alt = | image_caption = | editor = Kō Sakai (1984–1993)<br />Kazuo Hirose (1994–presente) | editor_title = Editor-in-Chief | previous_editor = | staff_writer = | photographer = | category = [[Heavy metal music]] | frequency = Monthly | format = | circulation = | publisher = Shinko Music <small>(1984–1990)</small><br/>Burrn! Corporation <small>(1991–2013)</small><br/>Shinko Music Entertainment <small>(2013–present)</small> | paid_circulation = | unpaid_circulation = | circulation_year = | total_circulation = | founder = | founded = | firstdate = {{Start date and age|1984|09|05|df=y}} | finaldate = | finalnumber = | company = | country = Japan | based = Tokyo | language = Japanese | website = {{URL|burrn.online}} | issn = | oclc = }} {{Título en cursiva}} {{nihongo|'''''Burrn!'''''|バーン|Bān|estilizado como '''BURRN!'''}} é unha revista mensual [[Xapón|xaponesa]] para os fans de [[Heavy metal|música heavy metal]]. == Historia == Publicada desde setembro de [[1984]].<ref name="Akira2">{{cite web|title=|url=https://natalie.mu/music/news/164507|traballo=|lingua=xaponés|data=30 de outubro de 2015|data de acceso=|páxina-web=natalie.mu|título=日本人初！LOUDNESS高崎晃「BURRN!」の表紙に}}</ref> É a principal publicación sobre música heavy metal do país.<ref>{{cite book|author1=Jeremy Wallach|author2=Harris M. Berger|author3=Paul D. Greene|title=Metal Rules the Globe: Heavy Metal Music Around the World|url=https://books.google.com/books?id=1WgxKHHr-2kC&pg=PA251|date=27 de decembro de 2011|publisher=Duke University Press|isbn=978-0-8223-4733-0|page=251}}</ref><ref name=":02">{{Cita web|título=Angra: confira imagens da Burrn! de setembro com a banda|url=https://whiplash.net/materias/news_860/112791-angra.html|páxina-web=whiplash.net|data-acceso=2022-07-03|lingua=pt-br}}</ref><ref name=":12">Rock Online. [http://www.territoriodamusica.com/rockonline/noticias/?c=13709 Hangar é matéria da revista Burrn! japonesa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303203048/http://www.territoriodamusica.com/rockonline/noticias/?c=13709 |date=03 de marzo de 2016 }}</ref> A partir de [[2013]], é publicada por Shinko Music Entertainment en [[Toquio]]. O contido da revista está en [[Lingua xaponesa|xaponés]] e céntrase principalmente en artistas occidentais, mentres que as portadas están predominantemente en [[Lingua inglesa|inglés]]. A ''Burn!'' menciónase constantemente en sitios web de bandas de metal famosas de todo o mundo.<ref name=":0">{{Cita web|título=Angra: confira imagens da Burrn! de setembro com a banda|url=https://whiplash.net/materias/news_860/112791-angra.html|páxina-web=whiplash.net|data-acceso=2022-07-03|lingua=pt-br}}</ref><ref name=":1">Rock Online. [http://www.territoriodamusica.com/rockonline/noticias/?c=13709 Hangar é matéria da revista Burrn! japonesa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303203048/http://www.territoriodamusica.com/rockonline/noticias/?c=13709 |date=03 de marzo de 2016 }}</ref> A pesar de ser unha revista xaponesa, ningún músico xaponés apareceu na portada de ''Burrn!'' até que o número de xaneiro de [[2016]], cando apareceu [[Akira Takasaki]] na súa portada. Iso non inclúe o separado ''Burrn! Xapón'', que se publicou en seis volumes entre [[1987]] e [[1990]] para centrarse nos artistas xaponeses, antes de ser revivida en 2016.<ref>{{cite web|título=BURRN! XAPÓN; 26 年ぶり復刊、表紙は LOUDNESS|url=https://natalie.mu/music/news/208829|traballo=|lingua=xaponés|data=10 de novembro de 2016|accessdate=11 de abril de 2021}}</ref> A ''Metallion'' como números especiais da ''Burrn!'' é publicada desde 1999.<ref name="spa">{{cite web|title=ジャパニーズメタル専門雑誌・ムックの歴史を振り返る シーンを活性化させたのは『ヘドバン』!?|url=https://nikkan-spa.jp/1473625/3|work=|language=xaponés|date=5 de maio 2021|accessdate=11 de abril 2021|páxina-web=nikkan-spa.jp|título=}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Ligazóns externas === * [http://burrn.online/ ''BURRN!'' Online] * [http://www.facebook.com/group.php?gid=50308071492 Páxina de fans] no [[Facebook]] * [https://www.shinko-music.co.jp/ Shinko Music] * [http://www.bravewords.com/search?q=burrn Entrevistas e artigos de ''Burnn!'']{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }} {{Música en progreso}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Revistas do Xapón]] [[Categoría:Heavy metal]] dxz85vm6pi1noy6irarfs4nqcoqaw37 0 568408 7104597 6774135 2025-06-23T15:30:58Z Autopistero20502020 127649 7104597 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Redes}} [[Ficheiro:Trans-European_Transport_Network.svg|miniatura|300x300px| Mapa dos corredores terrestres da RTE-T, coa excepción do [[estreito de Messina]] e do [[Golfo de Finlandia]], para os que se están estudando diversos proxectos a través de ponte colgante ou túnel subterráneo, e de [[Irlanda]].]] As '''Redes Transeuropeas de Transporte'''<ref>{{Cita web|título=Trans-European networks|url=https://road-safety.transport.ec.europa.eu/eu-road-safety-policy/priorities/infrastructure/trans-european-networks_en|páxina-web=road-safety.transport.ec.europa.eu|data-acceso=2022-07-07|lingua=en}}</ref> (tamén en uso en singular; en [[acrónimo]]: '''RTE-T'''; en [[Lingua francesa|francés]] : ''Réseau transeuropéen de transport''; en [[Lingua inglesa|inglés]]: '''TEN-T''', ''Trans-European Networks - Transport''<ref>{{Cita web|título=Trans-European Transport Network (TEN-T)|url=https://transport.ec.europa.eu/transport-themes/infrastructure-and-investment/trans-european-transport-network-ten-t_en|páxina-web=transport.ec.europa.eu|data-acceso=2022-07-07|lingua=en}}</ref>) son un conxunto de [[Infraestrutura|infraestruturas]] sistemas de [[transporte]] integrados destinados a apoiar o mercado único, garantir a libre circulación de mercadorías e persoas e reforzar o [[Crecemento económico|crecemento]], o emprego e a competitividade da [[Unión Europea]]. No pasado, os sistemas de transporte europeos desenvolvéronse na súa maioría segundo criterios nacionais, coa conseguinte escaseza ou ausencia total de interconexións nas fronteiras ou nos corredores estratéxicos. A debilidade das interconexións de transporte dificulta o crecemento económico. Desde a [[Década de 90|década de 1990]], a política RTE-T orientou os fondos europeos para apoiar a execución de proxectos de infraestruturas fundamentais para [[Europa]]<ref>{{Cita web|título=Press corner|url=https://ec.europa.eu/commission/presscorner/home/en|páxina-web=European Commission - European Commission|data-acceso=2022-07-07|lingua=en}}</ref>. Establecen a súa base legal no [[Tratado de Ámsterdam]] asinado o 2 de outubro de [[1997]]. Non obstante, o seu desenvolvemento nunha fase avanzada débese ao [[Tratado de Maastricht]]. O Libro Branco dos Transportes, ''o desenvolvemento futuro da política común de transportes'', publicado en decembro de [[1992]]. == Descrición == As redes transeuropeas de transporte defínense como unha das tres clases que constitúen as redes transeuropeas (TEN), previstas pola [[Unión Europea]] co artigo 129b título XII<ref>{{Cita web|título=EUR-Lex - 11992M/TXT - PT|url=https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PT/TXT/HTML/?uri=CELEX%3A11992M%2FTXT|páxina-web=Jornal Oficial nº C 191 de 29/07/1992 p. 0001 - 0110;|data-acceso=2022-07-07|lingua=PT}}</ref> do [[Tratado de Maastricht]] de [[1992]]. O Tratado ten como obxectivo crear un mercado interior europeo e desenvolver a cohesión económica e social, e este mercado único, con libre circulación de mercadorías, persoas e servizos, precisa de infraestruturas eficientes e modernas. Polo tanto, tamén se definiron as redes TEN para este fin, así como para garantir a interconexión e interoperabilidade das redes nacionais. Ademais, a construción de redes transeuropeas tamén se considera un elemento importante do crecemento económico e do emprego. Por iso, a [[Comisión Europea]] desenvolveu directrices relativas a obxectivos, prioridades, identificación de proxectos de interese común e directrices para os tres sectores implicados (transporte, enerxía e telecomunicacións). O [[Parlamento Europeo]] e o [[Consello da Unión Europea]] aprobaron estas directrices tras consultar co Comité Económico e Social e co Comité das Rexións. O tratado definiu tres clases de infraestruturas: * Redes transeuropeas de transporte (RTE-T), divididas en: ** ''rede viaria transeuropea'' ; ** ''rede ferroviaria transeuropea'' (que á súa vez inclúe tanto a ''rede ferroviaria transeuropea convencional como a rede ferroviaria'' transeuropea de ''alta velocidade'' ); ** ''rede fluvial transeuropea'' e portos para a navegación interior; ** ''rede transeuropea de portos marítimos'' ; ** ''rede marítima transeuropea'' (tamén chamada " autoestradas do mar ") (engadida á lista pola Directiva n.o 884/2004/CE) ** ''rede transeuropea de aeroportos'' ; ** ''rede de transporte transeuropeo combinado'' ; ** ''rede transeuropea de información e xestión de transporte marítimo'' ; ** ''rede transeuropea de xestión do tráfico aéreo'' que inclúe: *** o ''Ceo Único Europeo'' *** ''Conceptos de investigación ATM sobre o ceo único europeo'' * Redes transeuropeas de enerxía (RTE-E), que inclúen proxectos prioritarios<ref>{{Cita web|url=https://ec.europa.eu/inea/en/connecting-europe-facility/cef-energy/projects-by-common-interest|páxina-web=ec.europa.eu|título=Projects by common interest|lingua=EN}}</ref>: ** ''Reixa offshore dos mares do norte'' ; ** ''Interconexións eléctricas Norte-Sur en Europa Occidental'' ; ** ''Interconexións eléctricas Norte-Sur en Europa Central e do Sueste'' ; ** ''Plan de interconexión do mercado da enerxía do Báltico en electricidade'' ; ** ''Interconexións gasistas norte-sur en Europa occidental'' ** ''Interconexións de gas Norte-Sur en Europa Central e do Sueste'' ; ** ''Corredor de gas sur'', que inclúe: *** ''Gasoduto Transadriático (TAP)'' *** ''Oleoduto Xónico Adriático (IAP)'' ** ''Plan de interconexión do mercado da enerxía do Báltico no gas'' ; ** ''Área Temática Prioritaria Implantación de Redes Intelixentes'' ; * Redes transeuropeas de telecomunicacións (eTEN), que inclúe: ** ''[[Galileo (navegación por satélite)|Rede transeuropea de localización e navegación por satélite]]''. == Rede viaria == A ''Rede viaria transeuropea'' é un [[proxecto]] complexo de rede viaria que consta tanto do conxunto de grandes rutas que atravesan senllos países europeos como dos proxectos de interconexión prioritarios; estes foron identificados e determinados coa Resolución núm. 629<ref>{{Cita web|título=EUR-Lex - 31993D0629 - EN - EUR-Lex|url=https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A31993D0629|páxina-web=eur-lex.europa.eu|data-acceso=2022-07-07|lingua=en}}</ref> do 29 de outubro de [[1993]]. Renovada pola Resolución n.o 1692<ref>{{Cita web|título=EUR-Lex - 31996D1692 - EN - EUR-Lex|url=https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A31996D1692|páxina-web=eur-lex.europa.eu|data-acceso=2022-07-07|lingua=en}}</ref>, do 23 de xullo de 1996, foi modificada pola Decisión nº 661<ref>{{Cita web|título=EUR-Lex - 32010D0661 - EN - EUR-Lex|url=https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A32010D0661|páxina-web=eur-lex.europa.eu|data-acceso=2022-07-07|lingua=en}}</ref> do 7 de xullo de [[2010]]. === Descrición === A rede viaria transeuropea, segundo o artigo 9 da Decisión 661/2010/UE, comprende as autoestradas ou estradas de alta calidade, existentes, novas ou por adaptar, que: * xogan un papel importante no tráfico de longa distancia; * permiten sortear os principais núcleos urbanos nas proximidades do evento pautas identificadas * proporcionar interconexión con outros medios de transporte * conectan rexións illadas e periféricas co resto do territorio europeo. A Unión Europea promove, a través de financiamento e medidas lexislativas, un amplo conxunto de proxectos de desenvolvemento, interconexión, adaptación do existente e construción dende ''cero'', xunto (ou para acceder) ás directrices estratéxicas identificadas, co fin de favorecer a comunicación e o intercambio comercial entre os países europeos nacións. As infraestruturas creadas ou adecuadas até o momento son: * Ponte de [[Ponte de Oresund|Øresund]], [[Dinamarca]] e [[Suecia]] ([[1992]]-[[1994]]) * Sidcup Bypass, [[Londres]], [[Reino Unido]] ([[1985]]) * Adaptación da [[M25 (autoestrada do Reino Unido)|autoestrada M25]], Reino Unido (1985) * Adaptación da autoestrada M20, Reino Unido ([[1986]], [[1989]]) * Ruta Europea E18, Norte de Europa ([[1995]]-[[2001]]) * Ampliación da A6, [[Alemaña]] ([[1997]]) * Adaptación da Autoroute A43, Maurienne, [[Francia]] ([[1998]]) * Autoestrada A8, Alemaña ([[2000]]) * Estrada N-340 de [[Cádiz]] a [[Barcelona]] por [[Málaga]], [[España]] ([[2001]]) * A autostrada P.A.Th.E. (norte-sur) e Vía Egnatia (leste-oeste), [[Grecia]] ([[1990]]-[[2004]]) * Interconexión [[Irlanda]]-[[Reino Unido]]-[[Benelux]] Ademais dos proxectos específicos prioritarios, tamén hai “proxectos de interese común”, que, non obstante, cumpren os criterios establecidos no artigo 7 da decisión 661/2010/UE, cuxa execución depende do grao de madurez e dispoñibilidade de recursos financeiros. == A rede ferroviaria == A ''rede ferroviaria transeuropea'' é un complexo proxecto de [[Ferrocarril|rede ferroviaria]] que consiste no conxunto de grandes rutas que atravesan nacións individuais; estes foron identificados e determinados por primeira vez coa adopción da Decisión 1962/96/CE do 23 de xullo de [[1996]], redefinida en 2004 e 2013<ref>{{Cita web|título=Press corner|url=https://ec.europa.eu/commission/presscorner/home/en|páxina-web=European Commission - European Commission|data-acceso=2022-07-07|lingua=en}}</ref>. === Descrición === Coa acta de [[1996]], partindo das individuais redes ferroviarias nacionais dos 15 países daquela membros, a [[Unión Europea]] trazou unhas especificidades destinadas a establecer unha gran rede de transporte supranacional, á que se lle deu o nome de TEN (''Rede Transeuropea''). Posteriormente, a Decisión 884/2004/CE ampliou a súa aplicación aos novos países adherentes. O obxectivo da RTE-T é proceder a garantir, mediante a racionalización e compatibilidade e interoperabilidade das infraestruturas, o reequilibrio do transporte de mercadorías entre os transportistas individuais [[Estrada|por estrada]] e [[Ferrocarril|por ferrocarril]] co fin de contribuír a reducir a brecha económica entre as rexións do continente europeo e promover o seu desenvolvemento. A UIC dedicouse entón ao desenvolvemento do proxecto EURAILINFRA ( ''European Infrastructure Market Capacity and Investment'' ) en sinerxía entre os distintos operadores ferroviarios europeos para estudar as intervencións axeitadas co fin de eliminar os chamados embotellamentos da rede TEN a partir de análises estruturais dos corredores internacionais individuais. Isto débese á diferente xénese dos distintos ferrocarrís nacionais e á diferente evolución técnica que orixinan graves deshomoxeneidades técnicas e de capacidade, xerando en moitos casos embotellamentos que retardan o transporte de mercadorías e viaxeiros, degradan o estándar de calidade e, en definitiva, comprometen. a capacidade de atraer clientes doutros modos de transporte. As inhomoxeneidades (ou pescozos de botella) identifícanse en principio polos seguintes motivos: * limitacións técnicas # peso axial # forma de límite ou gabarit # tipo de electricidade # calidade do material rodante # lonxitude máxima posible dos trens # masa total máxima dos trens * limitacións funcionais relacionadas coa tendencia plano-altimétrica da ruta * limitacións de capacidade (vías ferroviarias dispoñibles) É evidente que a homoxeneización das características enumeradas require de enormes investimentos e un período de tempo considerable xa que, entre outras cousas, sobre todo no caso da península italiana, suporía intervencións masivas sobre o territorio pola difícil orografía. Un exemplo en [[Italia]], a posible construción da ponte sobre o estreito de Messina ou a adaptación do ferrocarril do Adriático<ref>{{Cita Harvard|Camera dei deputati|punto 4}}.</ref>. == Eixos e proxectos prioritarios == Tras a revisión do mapa Ten-T de 2011 e a aprobación do regulamento comunitario 1315/2013, do 17 de outubro de 2013, definíronse 9 proxectos e eixos de conexión:<ref>{{Cita web|título=Press corner|url=https://ec.europa.eu/commission/presscorner/home/en|páxina-web=Comisión Europea|data-acceso=2022-07-07|lingua=pt}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="text-align: center" !Eixo N. ! Corredor / proxecto prioritario ! Camiño ! Zonas cruzadas ! Características/seccións críticas ! Rede TEN-T |- | 1 | [[Corredor Báltico-Adriático]] | Entre o [[mar Báltico]] e o [[mar Adriático]] | As zonas industrializadas que van desde o sur de [[Polonia]] até [[Viena]] e [[Bratislava]], a rexión dos Alpes orientais e o norte de Italia. | A súa construción inclúe grandes proxectos ferroviarios como o túnel base de Semmering, a liña ferroviaria de Koralm en [[Austria]] e os tramos transfronteirizos entre [[Polonia]], [[República Checa]] e [[Eslovaquia]]. | |- | 2 | [[Corredor Mar do Norte-Báltico]] | Entre os portos da costa leste do Báltico e os portos do [[Mar do Norte]] | Para a conexión de [[Finlandia]] con [[Estonia]] en transbordador, despois modernos barcos por estrada e ferrocarril entre os tres estados bálticos, por unha banda, e Polonia, [[Alemaña]], [[Holanda (rexión)|Holanda]] e [[Bélxica]], por outra. O corredor tamén inclúe conexións fluviais entre o río Oder e os portos de Alemaña, Holanda e Bélxica, como o "Mittelland-Kanal" | O proxecto máis importante é Rail Baltica, un ferrocarril europeo de ancho estándar entre Tallin, Riga, Kaunas e o nordeste de Polonia. | |- | 3 | [[Corredor Mediterráneo]] | Entre a [[Península Ibérica]] coa fronteira húngara-ucraína | A costa mediterránea de [[España]] e [[Francia]] para despois cruzar os Alpes no norte de Italia en dirección leste, tocando a costa adriática en [[Eslovenia]] e [[Croacia]], e continuar cara a Hungría. Os principais proxectos ferroviarios ao longo deste corredor son os enlaces [[Lión|Lion]]-[[Turín]] e o tramo [[Venecia]]-[[Liubliana]] | Ademais do río Po e algunhas outras canles do norte de Italia, o corredor é esencialmente por estrada e por ferrocarril. En comparación co primeiro proxecto, está prevista a ampliación a Alxeciras (primeiro porto comercial do Mediterráneo) na fronteira con Ucraína. | |- | 4 | [[Corredor oriental / Mediterráneo oriental]] | Conecta os portos do Mar do Norte, do Mar Báltico, do [[Mar Negro]] e do [[Mar Mediterráneo|Mediterráneo]] | O norte de Alemaña, a República Checa, a rexión de [[Pannonia|Panonia]] e o sueste de Europa. Por mar irá despois de [[Grecia]] a [[Chipre]] | Optimizará o uso dos seus portos e das respectivas autoestradas do mar. Incluír a Elba como vía navegable mellorará as conexións multimodais en Europa Central | |- | 5 | [[Corredor escandinavo-mediterráneo]] | Entre o mar Báltico desde [[Finlandia]] e [[Suecia]] e pasando por Alemaña, Italia e despois [[Sicilia]] até Malta | Os principais centros urbanos e portos de Escandinavia e norte de Alemaña que estarán conectados cos centros de produción do sur de Alemaña, Austria e Italia e despois cos portos italianos e a [[Valeta]]. O corredor conecta Malta a través de Sicilia a través do mar | Os proxectos máis importantes deste corredor son a conexión fixa do Fehmarnbelt e o Túnel de Base do Brenner, coas súas respectivas vías de acceso. | |- | 6 | [[Corredor Rin-Alpes]] | Entre os portos do Mar do Norte de [[Rotterdam]] e [[Anveres]] co mar Mediterráneo en [[Xénova]] | Algúns dos principais centros económicos do [[Río Rin|Rin]]-[[Río Ruhr|Ruhr]], as rexións Rin-Main-Neckar, [[Suíza]] e [[Milán]] | Trátase dun corredor multimodal que inclúe o Rin como vía fluvial interior. Os principais proxectos son os túneles base en Suíza, en parte xa rematados, e as súas vías de acceso en Alemaña e Italia | |- | 7 | [[Corredor Atlántico]] | Entre a parte occidental da Península Ibérica e [[Mannheim]] / [[Estrasburgo]] | Pasa os portos de [[Le Havre]] e Rouen até París e, polo tanto, tamén inclúe o [[Río Sena|Sena]] como vía navegable interior. | Constituída por liñas ferroviarias de alta velocidade e liñas ferroviarias paralelas convencionais, a dimensión marítima xoga un papel crucial neste corredor. | |- | 8 | [[Corredor Mar do Norte-Mediterráneo]] | Desde Irlanda e o norte do Reino Unido até o mar Mediterráneo no sur de Francia | Pasa polos [[Países Baixos]], Bélxica e Luxemburgo que inclúe vías navegables interiores no [[Benelux]] e Francia. | Non só pretende ofrecer mellores servizos multimodais entre os portos do Mar do Norte, as concas fluviais do [[Río Mosa|Mosa]], o Rin, o [[Río Escalda|Escalda]], o Sena, [[Río Saona, río Ródano|o Saona e o Ródano]] e os portos de [[Fos-sur-Mer]] e [[Marsella]], pero tamén unha "mellor interconexión entre as [[illas británicas]] e a [[Europa continental]]". | |- | 9 | [[Corredor Rin-Danubio]] | Entre as rexións centrais arredor de Estrasburgo e [[Frankfurt]] | Viaxa polo sur de Alemaña até Viena, [[Bratislava]] e [[Budapest]] para chegar finalmente ao [[Mar Negro]] | Importante é o tramo entre [[Múnic]] e [[Praga]], [[Zilina]], [[Košice|Kosice]] e a fronteira con [[Ucraína]] | |} Este é un proxecto global que debería ser funcional para 2030<ref>{{Cita web|título=News|url=https://ec.europa.eu/commission/presscorner/home/en|páxina-web=European Commission - European Commission|data-acceso=2022-07-07|lingua=en}}</ref>. A rede central divídese en liñas de alta velocidade, convencionais e mixtas que responden a parámetros de rendemento comúns (velocidade, capacidade de remolque, perfís) e de interoperabilidade técnica específica (pendentes, forma, raios de curvatura). No Val do [[Río Po|Po]] o corredor mediterráneo cruza tres corredores norte-sur (n.os 1, 5, 6).<ref>Per un quadro più dettagliato dell’evoluzione della politica dei trasporti europea si veda {{Cita Harvard|Gillio 2016|pp. 34-57}}</ref> == Proxectos prioritarios anteriores == O [[Consello Europeo|Consello Europeo de]] [[Essen]] de [[1994]] aprobou unha lista de 14 proxectos específicos de RTE-T elaborada por un grupo presidido polo entón vicepresidente [[Comisión Europea|da Comisión Europea]] Henning Christophersen. Seguindo as recomendacións de [[2003]] do Grupo de Alto Nivel de Karel Van Miert sobre a RTE-T , a Comisión Europea elaborou en [[2005]] unha lista de 30 proxectos prioritarios que se poñerían en marcha antes de [[2010]]. A continuación enuméranse os 30 eixos e proxectos prioritarios:<ref>[http://ec.europa.eu/ten/transport/maps/doc/axes/pp00.pdf Mappa in formato PDF che mostra i 30 progetti]</ref> {|class="wikitable" !N. !Eixe ou proxecto prioritario !Rede TEN-T |- |1 |Eixe ferroviario Berlín - Verona / Milán - Boloña - Nápoles - Messina - Palermo |Rede ferroviaria transeuropea convencional |- |2 |Eixo ferroviario de alta velocidade París - Bruxelas - Colonia - Ámsterdam - Londres |Rede ferroviaria transeuropea de alta velocidade |- |3 |Eixe ferroviario de alta velocidade do suroeste de Europa |Rede ferroviaria transeuropea de alta velocidade |- |4 |Eixe ferroviario de alta velocidade do leste |Rede ferroviaria transeuropea de alta velocidade |- |5 |Liña Betuweroute / Betuwe | |- |6 |Eixe ferroviario Lion - Trieste - Divača / Capodistria - Divača - Ljubljana - Budapest - Fronteira con Ucraína |Rede ferroviaria transeuropea convencional |- |7 |Eixo da autoestrada Igoumenitsa / Patras - Atenas - Sofía - Budapest |Rede transeuropea de estradas |- |8 |Eixo multimodal Portugal/España - resto de Europa | |- |9 |Eixo ferroviario Cork - Dublín - Belfast - Stranraer |Rede ferroviaria transeuropea convencional |- |10 |[[Aeroporto de Milán-Malpensa |Aeroporto de Malpensa]] | |- |11 |[[Ponte de Oresund |Ligazón fixa Øresund]] | |- |12 |Eixe ferroviario/viario do triángulo nórdico | |- |13 |Eixo viario Reino Unido/Irlanda/Benelux |Rede transeuropea de estradas |- |14 |Liña principal da costa oeste | |- |15 |[[Galileo (navegación por satélite) |Galileo positioning system]] |Rede transeuropea de navegación e posicionamento por satélite |- |16 |Eixo ferroviario de mercadorías Sines / Alxeciras - Madrid - París | |- |17 |Eixo ferroviario París - Estrasburgo - Stuttgart - Viena - Bratislava |Rede ferroviaria transeuropea convencional |- |18 |Eixo fluvial Rin/Meuse - Meno - Danubio |Rede fluvial transeuropea |- |19 |Interoperabilidade ferroviaria de alta velocidade na Península Ibérica | |- |20 |Eixo ferroviario da Ponte do Cinto de Fehmarn | |- |21 |Autoestradas do mar |Rede marítima transeuropea |- |22 |Eixo ferroviario Atenas - Sofía - Budapest - Viena - Praga - Nuremberg / Dresde |Rede ferroviaria transeuropea convencional |- |23 |Eixo ferroviario Gdansk - Varsovia - Brno - Bratislava - Viena |Rede ferroviaria transeuropea convencional |- |24 |Eixe ferroviario Lion / Xénova - Basilea - Duisburgo - Rotterdam / Anveres ("a ponte dos dous mares") |Rede ferroviaria transeuropea convencional |- |25 |Eixo da autoestrada Gdansk - Brno - Bratislava - Viena |Rede transeuropea de estradas |- |26 |Eixe ferroviario/estrada de Irlanda/Reino Unido/Europa continental | |- |27 |Eixo "Rail Baltica" Varsovia - Kaunas - Riga - Tallin - Helsinqui | |- |28 |"EuroCap-Rail" no eixo ferroviario Bruxelas - Luxemburgo - Estrasburgo | |- |29 |Eixo ferroviario do corredor intermodal Xónico/Adriático | |- |30 |Vía fluvial Sena - Schelde | |}[[Ficheiro:TEN-T2005.png|miniatura|Eixos ferroviarios e marítimos TEN-T 2005. A vía Coruña-Lisboa está entre as prioritarias. As "[[Autoestrada do mar|autoestradas do mar]]" son o proxecto prioritario 21.|306x306px]] === NLTL e os corredores transeuropeos TEN-T === En [[2004]] a NLTL incorporouse ao Proxecto Prioritario Europeo núm. 6, inicialmente o eixo ferroviario da fronteira [[Lión|Lion]]-[[Ucraína]] chamado "corredor 5"<ref name=":0">{{Cita web|url=http://ec.europa.eu/ten/transport/projects/doc/2005_ten_t_en.pdf|páxina-web=ec.europa.eu European Commission Directorate-General for Energy and Transportation,|título=TEN-T priority axes and projects 2005|lingua=EN}}</ref>. Á súa vez, esta vía foi concibida como parte dun corredor máis amplo, que nas hipóteses formuladas nas conferencias de [[Illa de Creta|Creta]] ([[1994]]) e [[Helsinqui]] ([[1997]]) se estendeu até [[Kíiv]]. Posteriormente, a política comunitaria limitouse a definir os corredores "transeuropeos", enmarcados na Rede Transeuropea de Transporte (TEN-T).<ref name=":0" /> == Notas == {{listaref}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Política da Unión Europea]] [[Categoría:Wikipedia:Páxinas con traducións non revisadas]] <references /> == Véxase tamén == {{Commonscat}} * [[Rede Ferroviaria Transeuropea]] * [[Rede Ferroviaria Transeuropea de Alta Velocidade]] * [[Rede Ferroviaria Transeuropea Convencional]] * Rede Transeuropea de Estradas * Rede Transeuropea de Vías Navegábeis interiores * Rede Transeuropea de Portos * Rede Transeuropea de Aeroportos * Rede Transeuropea de Transporte Combinado * Rede Transeuropea de Xestión de Mercadorías * Rede Transeuropea de Xestión do Tráfico Aéreo * [[Axencia Ferroviaria da Unión Europea]] 8wga0co39gy7xlffpon5st3bd3irvac 0 568978 7105083 6881981 2025-06-23T22:59:30Z O Breixo 127505 7105083 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento |imaxe = Aeolian Islands map.png |descrición_imaxe = Localización de Mylae (Milazzo) na costa norte de Sicilia |resultado = Vitoria do [[Segundo Triunvirato]] |combatentes1 = [[Segundo Triunvirato]] |combatentes2 = [[Sexto Pompeio]] |comandante1 = [[Marco Vipsanio Agripa]] |comandante2 = [[Papías]] |baixas1 =5 barcos |baixas2 =30 barcos |nome=Batalla de Mylae}} A '''batalla de Mylae''' foi unha batalla naval que tivo lugar no ano [[-36|36 a. C.]] nas proximidades da cidade de Mylae (en [[Lingua grega antiga|grego antigo]], ''Mυλαί''), a actual [[Milazzo]], fronte á costa norte de [[Sicilia]], no contexto da [[Guerra de Sicília]] (44 a. C. - 36 a. C.). No combate, enfrontouse a frota de [[Sexto Pompeio]] baixo o mando de [[Papías (almirante)|Papías]] e a frota do [[Segundo Triunvirato]], mandada por [[Marco Vipsanio Agripa]]; o resultado foi de vitoria para a frota deste. == Contexto == Sexto Pompeio no [[Tratado de Misenum]] ([[-39|39 a. C.]]) acordou co Segundo Triunvirato unha distribución do poder polo que mantiña o goberno das illas de [[Corsica et Sardinia|Sardeña]], [[Corsica et Sardinia|Córsega]] e [[Sicilia (provincia romana)|Sicilia]], e recibía [[Acaia (provincia romana)|Acaia]] no [[Peloponeso]], sería nomeado [[Cónsul romano|cónsul]] e entraría no colexio de [[Augur|augures]]<ref>Apiano (1985), pp. 295-296 [Libro V, 72]</ref> e seguiría ao mando dunha poderosa armada coa que controlaba gran parte do [[mar Mediterráneo]] e a cambio, remataría co bloqueo e enviaría trigo a Roma como xa se establecera con anteriodidade.<ref>Apiano (1985), p. 295 [Libro V, 72]</ref> Mentres Marco Antonio marchaba cara Oriente, e pasaba o inverno en Atenas, o pacto rachouse. Non está clara a causa pero, segundo Apiano, debeuse a que Sexto Pompeio recibiu o Peloponeso de Antonio a cambio de darlle un cuantioso tributo que lle debía os peloponesios. En troques, Sexto, opinaba que cando recibiu o Peloponeso, recibíao con todo. Inmediatamente, armou máis barcos e, de novo, foi xurdindo unha pirataría no Mediterráneo.<ref>Apiano (1985), pp. 300-301 [Libro V, 77]</ref> Con todo, a principios do ano seguinte, o [[-38|38 a. C.]], o seu principal almirante, que era liberto, Menas<ref name=":2">Mangas 1991, p. 20</ref> ou [[Menodoro]] desertou con tres [[Lexión romana|lexións]] e 60 barcos pasando ao bando de [[Octavio Augusto|Octaviano]], a quen lle deu o control de Córsega e Sardeña e 3 lexións<ref>Apiano (1985), pp. 300-301 [Libro V, 78]</ref> e recibiu como recompensa o rango [[Équites|ecuestre]].<ref>Mangas 1991, p. 21</ref> Loitou por Octavio ao mando de Calvisio Sabino<ref>Apiano, Libro V, capítulo IX, 80</ref> na [[Batalla de Cumas|batalla naval de Cumas]]. No 36 a. C. retornou con Sexto Pompeio,<ref>Apiano, Libro V, capítulo X, 96</ref> pero Sexto fíxoo vixiar de preto; e Menodoro, anoxado por ser tratado con sospeita, cambiou de novo de bando.<ref>Apiano, Libro V, capítulo XI, 100</ref> Porén non está clara a causa directa da rotura do tratado. Mentres algúns autores falan do interese de Octaviano de eliminar o poder de Sexto Pompeio, unha vez que Lépido está debilitado e Marco Antonio está en Oriente, e o acusou de non cumprir o acordado,<ref name=":2" /><ref>Hornblower & Spawforth 2003, p. 1.217</ref> outros afirman que os triunviros se negaron a cumpri-la súa parte do tratado polo que se reiniciaron as hostilidades.<ref>Bunson 2009, p. 441</ref> Pompeio respondeu cun bloqueo das rutas marítimas que ocasionou que Roma perdese importantes fontes de grans, e rexeitou un dos primeiros intentos de invasión de Octaviano. Despois deste fracaso, o amigo e tenente de Octaviano, Agripa, deseñou un plan de invasión a grande escala para que Octavio conquistase Sicilia. Tres exércitos diferentes baixo o liderado de Octaviano, [[Tito Estatilio Tauro (cónsul 26 a. C.)|Estatilio Tauro]] e Lépido desembarcarían en Sicilia desde [[Puteoli]], [[Tarento]] e [[África Proconsular (provincia romana)|África]], respectivamente.<ref>Apiano, Libro V, capítulo XI, 97</ref> == Batalla == Octavio navegou en agosto do [[-36|36 a.C.]] coa súa frota primeiro a [[Stromboli]]. Despois de que os seus exploradores tivesen a impresión de que a forza principal de Sexto Pompeio se enfrontaba a el na costa siciliana, entregou o mando supremo a Agripa e regresou a toda prisa a Italia e dende alí marchou co segundo exército de invasión ao mando de Estatilio Tauro en ''Tauromenium'' ([[Taormina]]) para desembarcar na costa nordeste de Sicilia. Agripa navegou coa frota ata ''Hiera'' ([[Illa de Marettimo|Marettimo]]) no oeste de Sicilia e ocupou a illa, que non estaba defendida polas tropas de Sexto.<ref>Apiano, Libro V, capítulo XI, 105</ref> Agripa navegou entón cara ao leste coa metade dos seus barcos para atacar unha frota baixo [[Papías (almirante)|Papías]]. Sexto observou o avance de Agripa e enviou a maioría dos seus barcos a Papías como reforzo. As dúas frotas reuníronse en Mylae (Milazzo) o [[11 de agosto]]. Cando Agripa se decatou de que agora se enfrontaba a unha frota moito máis grande, solicitou inmediatamente os barcos que quedaban en Hiera. Tamén enviou un mensaxeiro a Octavio para informarlle de que as forzas principais do Sexto estaban agora en Mylae.<ref name=":1">Apiano, Libro V, capítulo XI, 106</ref> [[Ficheiro:Corvus.svg|miniatura|Os barcos romanos estaban equipados cun dispositivo de abordaxe chamado ''corvus'', que permitía abordar e captura-los buques inimigos.]] Ambas frotas estaban equipadas con [[Catapulta|catapultas]] e torres. Os barcos de Sexto eran máis pequenos e áxiles e tiñan mariñeiros máis experimentados. Os barcos de Agripa, pola contra, eran máis grandes e máis estables e superiores no combate corpo a corpo.<ref name=":1" /> A táctica de Papías era desactivar os barcos inimigos e illalos da súa formación. A seguir, mediante hábiles manobras dos barcos, tentou destruír os temóns dos barcos contrarios sen ser abordado. Pola contra, os barcos de Agripa, porén, intentaron embestir aos seus opoñentes ou conquistalos coa axuda de ganchos de agarre e pontes de agarre (''corvus''). Deste xeito conseguiron afundir eles mesmos o barco de Papías. Con todo, este, puido salvarse nadando ata un dos seus barcos veciños.<ref>Sabin (2007)</ref><ref>Apiano, Libro V, capítulo XI, 107</ref> Sexto Pompeio observaba a batalla dende un banco. Cando se decatou de que os barcos de Agripa operaban con máis éxito e que outros barcos chegaban dende Hiera, ordenou a Papías que comezase unha retirada controlada. Os seus barcos retiráronse lentamente cara ás augas costeiras pouco profundas e aos esteiros, onde os capitáns de Agripa cos seus barcos máis grandes non querían seguilos e a batalla chegou ao seu fin. Nese momento Papías perdera 30 barcos, mentres Agripa tan só perdeu 5.<ref name=":0">Apiano, Libro V, capítulo XI, 108</ref> Agripa conseguiu facerse con Mylae e con Tyndaris.<ref>Smith (1857), p. 385</ref> == Consecuencias == Sexto conseguiu retirar os seus barcos sen molestias das augas costeiras e reunilos nunha frota. Coa súa rápida retirada, Sexto sorprendeu a Octavio cando chegou a [[Taormina|Tauromenium]] e atacouno con éxito. O propio Octaviano apenas puido salvarse en terra e sufriu a perda de máis de 60 barcos. A pesar deste éxito, Sexto non puido evitar o desembarco das tropas de Octavio e tivo que pór a súa frota a salvo do avance de Agripa. Despois de que boa parte de Sicilia xa fora controlada polas tropas de invasión traídas de África e Italia, a última gran batalla naval tivo lugar en setembro na baía de [[Batalla de Naulocos|Naulocos]], na que Agripa destruíu a frota do Sexto. == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === ==== Fontes antigas ==== * {{Cita libro|título=Historia Romana III. Guerras civiles (Libros III-V)|apelidos=Apiano|editorial=Gredos|ano=1985|lugar=Madrid|lingua=es|outros=(tradución e notas de Antonio Sancho Royo)|serie=(Colección: Biblioteca Cláscia Gredos, nº 84)|ISBN=84-249-3552-7}} ==== Fontes modernas ==== * {{Cita libro|título=Encyclopedia of the Roman Empire|url=https://archive.org/details/isbn_9780816045624|apelidos=Bunson|nome=Matthew E.|editorial=Facts On File Inc|ano=2002|ISBN=9780816045624|ref=harv|lugar=Nova York|lingua=en}} * {{Cita libro|título=The Oxford Classical Dictionary|ano=2003|url=https://archive.org/details/oxfordclassicald0000unse_w0u7|editorial=Oxford University Press|ISBN=9780198606413|apelidos-editor=Hornblower|nome-editor=Simon|lingua=en|nome-editor2=Antony|apelidos-editor2=Spawforth}} * {{Cita libro|título=Augusto|apelidos=Mangas|nome=Julio|editorial=Akal|ISBN=84-7600-841-4|ref=harv|lugar=Madrid|lingua=es|serie=Colección: Historia del mundo antiguo, nº 47}} * {{Cita libro|título=The Cambridge History of Greek and Roman Warfare|apelidos=Sabin|nome=Phillip|editorial=Cambridge University Press|ano=2007|ISBN=978-0-521-78274-6|apelidos2=Wees|nome2=Hans van|apelidos3=Whitby|nome3=Michael|lingua=en}} * {{Cita libro|título=Dictionary of Greek and Roman Geography (vol II)|editorial=Walton and Maberley|ano=1857|ISBN=|nome-editor=William|apelidos-editor=Smith|lugar=Londres}} === Ligazóns externas === * {{Cita web|url=https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Appian/Civil_Wars/5*.html|páxina-web=Loeb Classical Library|título=APPIAN. THE CIVIL WARS|data-acceso=16 de xullo de 2022|lingua=en|apelidos=Apiano|ligazónautor=Apiano|data-publicación=Orixinal 1913 [versión online, actualizada 4 de xuño de 2022]}} {{control de autoridades}} [[Categoría:-36]] [[Categoría:Batallas navais]] [[Categoría:Batallas da República Romana]] ltnhblcokrj2nsdhtih7d48crrn9c5j 0 569645 7105317 6544468 2025-06-24T10:20:08Z Autopistero20502020 127649 7105317 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|O Vargo}} {{Lugar |nome = O Vargo |imaxe = |lenda = |parroquia = San Vicente de Castillón |concello = Pantón |ano = |poboación = }} '''O Vargo''' é un lugar da parroquia de [[San Vicente de Castillón, Pantón|San Vicente de Castillón]] no concello [[provincia de Lugo|lucense]] de [[Pantón]] na [[comarca de Terra de Lemos]]. == Lugares e parroquias == === Lugares de San Vicente de Castillón === {{Lp San Vicente de Castillón}} === Parroquias de Pantón === {{Pantón}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Vargo, O}} [[Categoría:Lugares de Pantón]] sdrbm81h751pgwefvq2cyml3gekx9ov 0 570042 7104630 6270519 2025-06-23T15:53:04Z Autopistero20502020 127649 7104630 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|A Rega|Rega}} {{Lugar |nome = Regatelo |imaxe = |lenda = |parroquia = San Martiño de Castro |concello = Paradela |ano = |poboación = }} '''Regatelo''' é un lugar da parroquia de [[San Martiño de Castro, Paradela|San Martiño de Castro]] no concello [[provincia de Lugo|lucense]] de [[Paradela]], na [[comarca de Sarria]]. == Toponimia == Segundo [[Nicandro Ares]] ''Regatelo'' sería un regato ou pequeno rego, palabra prerromana para [[Joan Coromines|Corominas]].<ref>{{Cita libro|título=Estudios de toponimia galega, tomo II|apelidos=Ares Vázquez|nome=Nicandro|ligazónautor=Nicandro Ares Vázquez|editorial=Real Academia Galega|ano=2011|ISBN=978-84-87987-83-0|ref=}}</ref> == Notas == <references group=""></references> ==Lugares e parroquias== ===Lugares de San Martiño de Castro=== {{Lp San Martiño de Castro}} ===Parroquias de Paradela=== {{Paradela}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Regatelo}} [[Categoría:Lugares de Paradela]] [[Categoría:Topónimos galegos con etimoloxía]] c0hcydurqb2cvzzlycv43y1j7tu0s31 0 571703 7104542 6894062 2025-06-23T15:01:42Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104542 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Ayman Mohammed Rabie al-Zawahiri''', nado en Maadi (suburbio do [[O Cairo|Cairo]]) o [[19 de xuño]] de [[1951]] e finado en [[Cabul]] ([[Afganistán]]) o [[31 de xullo]] de [[2022]], foi un [[Xihad|xihadista]] [[Exipto|exipcio]]. Liderou a rede terrorista [[Al Qaida]] desde [[2011]] ata a súa morte nun ataque cun [[vehículo aéreo non tripulado]] estadounidense,. Fillo dun farmacéutico, [[Médico, médica|médico]] de formación e membro dos [[Irmandade Musulmá|Irmáns Musulmáns]], uniuse inicialmente á [[Xihad islámica|Xihad Islámica]] Exipcia. A finais da década de 1980 rompe cos Irmáns Musulmáns e participou na fundación da organización xihadista salafista Al Qaida. Despois converteuse no principal ideólogo desta rede terrorista liderada por [[Osama bin Laden]], da que supostamente era o médico persoal. Despois da morte de [[Osama bin Laden]], o 22 de maio de 2011, foi o líder de Al-Qaida ata a súa morte. Empregou diferentes [[Pseudónimo|pseudónimos]], como Abou Mohammed, Abou Fátima, Mohammed Ibrahim, Abou Abdallah, Abou al-Mu'iz, o doutor, o profesor, Nour, Abou Mohammed Nour ad-Dîn, Abdel Mouaz (Abdel Moez, Abdel Mouez) e outros. == Traxectoria == === Mocidade === Ayman Al-Zawahiri naceu en Maadi ([[Exipto]]), un suburbio do [[O Cairo|Cairo]], no seo dunha familia senlleira nos eidos relixioso e político.<ref name=":0">{{Cita web|título=People in the News: Egyptian doctor emerges as terror mastermind|url=https://edition.cnn.com/CNN/Programs/people/shows/zawahiri/profile.html|páxina-web=edition.cnn.com|data-acceso=2022-08-04|data-arquivo=29 de novembro de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20201129145352/http://edition.cnn.com/CNN/Programs/people/shows/zawahiri/profile.html|url-morta=yes}}</ref> Polo lado paterno, o tío avó de Ayman, dirixía [[Universidade Al Azhar|a Universidade al-Azhar]] (un dos principais lugares de ensino do islam sunita), o seu avó materno fundou a [[Universidade Rei Saud|Universidade do Rei Saud]] en Arabia Saudita en nome das autoridades relixiosas wahabíes e o seu tío materno, Abdul Rahman Azzam, foi secretario da [[Liga Árabe]].<ref name=":1">{{Cita novas|título=Ayman Al-Zawahiri, une vie entière vouée au djihad|url=https://www.lemonde.fr/disparitions/article/2022/08/02/ayman-al-zawahiri-une-vie-entiere-devouee-au-djihad_6136904_3382.html|xornal=Le Monde.fr|data=2022-08-02|data-acceso=2022-08-04|lingua=fr}}</ref><ref>{{Cita libro|título=Al-Qaida dans le texte: Écrits d'Oussama ben Laden, Abdallah Azzam, Ayman al-Zawahiri et Abou Moussab al-Zarqawi. Traductions de Jean-Pierre Milelli|url=https://books.google.fr/books?id=cuoICwAAQBAJ&lpg=PT172&ots=FYyzV1MmHV&dq=Ayman%20al-Zawahiri%20grand-oncle&hl=fr&pg=PT173#v=onepage&q=Ayman%20al-Zawahiri%20grand-oncle&f=false|editorial=Presses Universitaires de France|data=2008-03-19|ISBN=978-2-13-063988-6|lingua=fr|nome=Gilles|apelidos=Kepel}}</ref><ref name=":2">{{Cita web|título=Ayman Al-Zawahiri, le cerveau d'Al-Qaïda|url=https://www.lexpress.fr/actualite/monde/ayman-al-zawahiri-le-cerveau-d-al-qaida_495384.html|páxina-web=LExpress.fr|data=2003-09-11|data-acceso=2022-08-04|lingua=fr}}</ref> O seu pai, Muhammad Rabi Al-Zawahiri foi profesor de [[farmacoloxía]] na Escola de Farmacia da Universidade do Cairo. A súa familia estivo vinculada aos [[Irmandade Musulmá|Irmáns Musulmáns]] desde a creación da confraría en [[1928]]. Foi un estudante islámico aplicado e en 1966, con 14 anos, Ayman Al-Zawahiri uniuse á súa vez aos Irmáns Musulmáns, coa intención de derrocar o réxime de [[Gamal Abdel Nasser]].<ref name=":1" /> Daquela quedou fascinado polo pensador Sayyid Qutb, que foi condenado a morte e executado o mesmo ano.<ref name=":2" /> Ingresou na facultade de medicina da Universidade do Cairo, licenciándose en 1974 e obtivo a súa especialización en cirurxía en [[1978]].<ref name=":3">{{Cita novas|título=Ayman al-Zawahiri: Who was al-Qaeda leader killed by US?|url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-13789286|xornal=BBC News|data=2022-08-02|data-acceso=2022-08-04|lingua=en-GB}}</ref> A marca da súa fronte chámase ''zabiba'', é un calo resultado da fricción entre a pel contra o chan no rezo islámico.<ref>{{Cita novas|título=Fashion and Faith Meet, on Foreheads of the Pious|url=https://www.nytimes.com/2007/12/18/world/africa/18egypt.html|xornal=The New York Times|data=2007-12-18|data-acceso=2022-08-04|issn=0362-4331|lingua=en-US|nome=Michael|apelidos=Slackman}}</ref> === Xihad Islámica exipcia === En [[1970]], chegou ao poder [[Anwar el-Sadat]] tras a morte de Nasser. Nese contexto, o goberno liberou a varios islamistas e estes movementos coñeceron un importante crecemento nacendo dous grupos radicais: Gamaa al-Islamiya e a Yihad Islámica Exipcia. Segundo os xornalistas de ''[[Le Monde]]'' Christophe Ayad e Mouna Naïm: «Ao contrario de Gamaa Al-Islamiya, que pretende impor a ''sharia'' actuando a plena luz do día na sociedade, a [[Xihad islámica|Xihad Islámica]] pretende apoderarse do poder desde arriba, infiltrándose nos círculos militares».<ref name=":1" /> Nese contexto, Al-Zawahiri uniuse á Xihad Islámica exipcia no ano [[1974]]. Naquela altura, o grupo tiña uns corenta membros e Al-Zawahiri mantiña en segredo a súa militancia: continúa vestindo ao estilo occidental e a súa familia descoñecía todas as súas actividades. Paralelamente, traballaba como cirurxián durante tres anos nunha base do exército exipcio e casou.<ref name=":2" /> En [[1980]], Ayman al-Zawahiri foi a [[Paquistán]] e traballou para a Media Lúa Vermella durante catro meses en [[Peshawar]] atendendo a refuxiados [[Afganistán|afgáns]] logo da [[Invasión soviética de Afganistán|invasión soviética]].<ref name=":2" /> En 1978, a sinatura dos Acordos de Camp David con [[Israel]] provocou unha ruptura entre os círculos de Sadat e os islamistas. Así, o 6 de outubro de 1981, o presidente exipcio Anwar el-Sadat foi asasinado por un grupo de soldados pertencentes á Xihad.<ref name=":0" /> Ayman al-Zawahiri foi detido canda a outros centros de islamistas e baixo tortura revelou o nome doutros compañeiros. Segundo afirmou máis tarde, coñecera o plan de magnicidio xusto nesa mañá.<ref name=":2" /> Durante o xuízo afirmou ante as cámaras que "nosoutros somos musulmáns que cremos na nosa relixión. Estamos tratando de establecer un Estado islámico e unha sociedade islámica".<ref name=":3" /> Exonerado do complot contra Sadat, foi condenado a tres anos de prisión por posesión ilegal dunha arma.<ref name=":0" /> Durante a súa estadía na cadea, foi torturado e sometido a malos tratos frecuentemente, algo que redundou na súa radicalización.<ref name=":3" /> Logo da súa liberación, en 1984, al-Zawahiri marchou de [[Exipto]] cara [[Arabia Saudita]], primeiro, e a [[Paquistán|Paquistán,]] onde tratou a [[Muxahidin|muxahidins]] que loitaban contra os soviéticos en Afganistán.<ref name=":0" /> Foi entón cando coñece a [[Osama bin Laden]], de quen se converteu no médico persoal.<ref name=":1" /> A finais de [[1989]], nun campamento preto de [[Khost]] en [[Afganistán]], unha ducia de homes de distintas nacionalidades, entre eles Bin Laden e al-Zawahiri, fundaron a organización [[Al Qaida|Al-Qaida]].<ref>{{Cita web|título=Ayman al-Zawahiri: from doctor to Osama bin Laden's successor|url=http://www.theguardian.com/world/2011/jun/16/ayman-al-zawahiri-osama-bin-laden|páxina-web=the Guardian|data=2011-06-16|data-acceso=2022-08-04|lingua=en}}</ref> === Al-Qaida === [[Ficheiro:Hamid_Mir_interviewing_Osama_bin_Laden_and_Ayman_al-Zawahiri_2001.jpg|ligazón=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Hamid_Mir_interviewing_Osama_bin_Laden_and_Ayman_al-Zawahiri_2001.jpg/220px-Hamid_Mir_interviewing_Osama_bin_Laden_and_Ayman_al-Zawahiri_2001.jpg|miniatura| [[Osama bin Laden]] e Ayman Al-Zawahiri, os dous fundadores de [[Al Qaida|Al-Qaeda]] respondendo a unha entrevista cun xornalista paquistaní en novembro de 2001 .]] En [[1991]], Osama bin Laden e Ayman Al-Zawahiri instaláronse en [[Sudán]], onde [[Omar Hasan Ahmad al-Bashir|Omar el-Bashir]] tomara o poder. Ese mesmo ano, converteuse no emir (líder) do grupo Xihad Islámica de Exipto.<ref>{{Cita libro|título=The Looming Tower|url=https://archive.org/details/loomingtoweralqa00wrig|apelidos=Wright|nome=Lawrence|editorial=Alfred A. Knopf|ano=2006|ISBN=978-0-375-41486-2|páxina=[https://archive.org/details/loomingtoweralqa00wrig/page/n137 124]}}</ref> Para entón, a [[Guerra do Golfo]] fixo que Bin Laden e os seus seguidores, visen nos Estados Unidos un "inimigo distante" que ameazaba o mundo islámico. Al-Zawahiri concordaba con este punto de vista creu necesaria unha acción transnacional.<ref name=":1" /> É así que nestes anos, Xihad Islámica de Exipto e outros grupos comezaron a actuar baixo o paraugas de Al Qaida.<ref>{{Cita web|título=Al Qaeda Background: Al Qaeda Inside The Terror Network|url=https://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/network/alqaeda/indictment.html|páxina-web=www.pbs.org|data-acceso=2022-08-04}}</ref> Regresou clandestinamente a Exipto en 1993.<ref>{{Cita web|título=Ayman al-Zawahiri|url=https://www.counterextremism.com/extremists/ayman-al-zawahiri|páxina-web=Counter Extremism Project|data-acceso=2022-08-04|lingua=en}}</ref> Alí rompeu cos Irmáns Musulmáns, que rexeitaron a violencia, e patrocinou varios atentados como o ataque contra a embaixada exipcia en Paquistán e un intento de asasinato fallado contra o presidente [[Hosni Mubarak]] en [[Adís Abeba]] no ano 1995.<ref name=":0" /><ref>{{Cita web|título=Document Friday: Mubarak, al-Bashir, al-Zawahiri, and bin Laden. The 1995 Assassination Attempt in Addis Ababa|url=https://unredacted.com/2011/02/04/document-friday-mubarak-al-bashir-al-zawahiriand-bin-laden-the-1995-assassination-atempt-in-addis-ababa/|páxina-web=UNREDACTED|data=2011-02-04|data-acceso=2022-08-04|lingua=en|nome=Nate|apelidos=Jones}}</ref> Sospéitase que en 1994 estivo no [[Iemen]], un ano máis en Paquistán, e, en 1996, en [[Rusia]].<ref name=":1" /> Alí procuraba establecer unha base de operacións en [[Chechenia]], entrou cunha identidade falsa e pasaporte sudanés. Foi detido o día da súa chegada, o 1 de decembro, e interrogado polo [[Servizo Federal de Seguridade]] ruso, mais non foi identificado e quedou en liderdade seis meses despois.<ref>{{Cita web|título=Saga of Dr. Zawahri Sheds Light On the Roots of al Qaeda Terror|url=https://cryptome.org/zawahri-wsj.htm|páxina-web=cryptome.org|data-acceso=2022-08-04}}</ref> En [[1997]], Ayman Al-Zawahiri estivo relacionado cun atentado en Luxor no que morreron 62 dúas persoas, entre elas 58 turistas estranxeiros. Segundo as investigacións xornalísticas, Al-Zawahiri, colaborou co grupo al-Gama'a al-Islamiyya na planificación desta acción.<ref>{{Cita libro|título=The Looming Tower|url=https://archive.org/details/loomingtoweralqa00wrig|apelidos=Wright|nome=Lawrence|editorial=Alfred A. Knopf|ano=2006|ISBN=978-0-375-41486-2|páxinas=[https://archive.org/details/loomingtoweralqa00wrig/page/256 256]-257}}</ref> ==== Lugartenente de Osama Bin Laden ==== En [[1998]], Al-Zawahiri uniuse a [[Osama Bin Laden]] en [[Afganistán]], logo da toma do poder dos [[talibán]].<ref name="Monde020822">Christophe Ayad et Mouna Naïm, [https://www.lemonde.fr/disparitions/article/2022/08/02/ayman-al-zawahiri-une-vie-entiere-devouee-au-djihad_6136904_3382.html Ayman Al-Zawahiri, une vie entière dévouée au djihad], ''Le Monde'', 2 août 2022.</ref> O 23 de febreiro de 1998, publicouse a ''fawta'' titulada "''A fronte islámica mundial contra os xudeus e os cruzados''", aínda que foi asinada por Bin Laden consideráse que foi autoría Al-Zawahiri.<ref>{{Cita libro|título=The Looming Tower|url=https://archive.org/details/loomingtoweralqa00wrig|apelidos=Wright|nome=Lawrence|editorial=Alfred A. Knopf|ano=2006|ISBN=978-0-375-41486-2|páxina=[https://archive.org/details/loomingtoweralqa00wrig/page/259 259]}}</ref> Neste texto, Al-Qaida, anunciaba a ampliación das súas accións a nivel mundial e chamaba a matar a civís e militares dos Estados Unidos e os seus aliados. Deste xeito, segundo informes coetáneos da [[Central Intelligence Agency|CIA]], a organización Xihad Islámica quedou integrada en Al-Qaida.<ref>{{Cita web|título=[Title Excised]. "Terrorism: Incorporation of Ayman Zawahiri's al-Jihad Organization into Usama Bin Ladin's al-Qa'ida; Recent Activities of Egyptian Associates of al-Qa'ida," Central Intelligence Agency Intelligence Report.|url=https://nsarchive.gwu.edu/document/24217-title-excised-terrorism-incorporation-ayman-zawahiri-s-al-jihad-organization-usama|páxina-web=nsarchive.gwu.edu|data-acceso=2022-08-04}}</ref> Con todo, a disolución oficial non chegaría ata xuño de 2001.<ref>{{Cita libro|título=The Rise and Fall of Osama Bin Laden|url=https://books.google.es/books?id=mWI7EAAAQBAJ&pg=PA142&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|editorial=Simon and Schuster|data=2021-08-03|ISBN=978-1-9821-7052-3|lingua=en|nome=Peter L.|apelidos=Bergen}}</ref> O [[6 de agosto]] de 1998, Xihad Islámica mandou un [[fax]] a un xornal exipcio alertando de accións de vinganza contra os Estados Unidos. Ao día seguinte, detoránonse bombas ante as embaixadas dos Estados Unidos en [[Kenya]] e [[Tanzania]], morrendo 225 persoas.<ref>{{Cita web|título=CNN.com - Authorities target bin Laden's second-in-command - September 28, 2001|url=http://edition.cnn.com/2001/US/09/28/inv.second.command/|páxina-web=edition.cnn.com|data-acceso=2022-08-04|data-arquivo=05 de agosto de 2022|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20220805084122/http://edition.cnn.com/2001/US/09/28/inv.second.command/|url-morta=yes}}</ref> O goberno dos Estados Unidos imputou a Ayman al-Zawahiri por estes feitos.<ref>{{Cita web|título=AYMAN AL-ZAWAHIRI|url=https://www.fbi.gov/wanted/wanted_terrorists/ayman-al-zawahiri|páxina-web=Federal Bureau of Investigation|data-acceso=2022-08-04|lingua=en-us}}</ref> No ano 1999 foi incluído na listaxe de sancións internacionais das [[Organización das Nacións Unidas|Nacións Unidas]] a [[Talibán|talibáns]] e membros de Al-Qaida. Nela é identificado como líder militar e operacional e estreito colaborador de Osama bin Laden.<ref>{{Cita web|título=The list of individuals belonging to or associated with the Taliban|url=http://www.un.org/Docs/sc/committees/1267/tablelist.htm|páxina-web=web.archive.org|data=2006-07-28|data-acceso=2022-08-04|data-arquivo=28 de xullo de 2006|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20060728143814/http://www.un.org/Docs/sc/committees/1267/tablelist.htm|url-morta=unfit}}</ref> Nese ano tamén foi condenado a morte ''in'' ''absentia'' por un tribunal militar exipcio.<ref>{{Cita web|título=Ayman al-Zawahiri Fast Facts|url=https://www.cnn.com/2012/12/14/world/ayman-al-zawahiri---fast-facts/index.html|páxina-web=CNN|data-acceso=2022-08-04|nome=CNN Editorial|apelidos=Research}}</ref> [[Ficheiro:Ayman_al-Zawahiri_bounty_flyer_by_RFJ.png|ligazón=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Ayman_al-Zawahiri_bounty_flyer_by_RFJ.png/220px-Ayman_al-Zawahiri_bounty_flyer_by_RFJ.png|miniatura| Recompensa de 25 millóns de&nbsp;dólares publicada polos Estados Unidos para calquera información relacionada con Ayman Al-Zawahiri]] Tamén axudou a organizar o atentado suicida contra o [[destrutor]] ''USS Cole'' en [[Adén]] o 12 de outubro de 2000 no que morreron 17 marines.<ref>{{Cita web|título=USS Cole Bombing|url=https://www.fbi.gov/history/famous-cases/uss-cole-bombing|páxina-web=Federal Bureau of Investigation|data-acceso=2022-08-04|lingua=en-us}}</ref> Foi considerado como un dos cerebros dos [[atentados do 11 de setembro de 2001]].<ref>{{Cita web|título=9/11 plotter and al-Qaeda leader killed in US drone strike|url=https://www.euronews.com/2022/08/02/911-plotter-and-al-qaeda-leader-killed-in-us-drone-strike|páxina-web=euronews|data=2022-08-02|data-acceso=2022-08-04|lingua=en}}</ref> Despois da invasión estadounidense de Afganistán, a información sobre Ayman Al-Zawahiri vólvese confusa. Algunhas fontes, en [[2002]], dérono por morto, mais, en 2003 , [[Al Jazeera]] retransmitiu un vídeo e un son de Ayman Al-Zawahiri e bin Laden.<ref>{{Cita web|título=Timeline: Al-Qaeda tapes|url=https://www.aljazeera.com/news/2006/4/23/timeline-al-qaeda-tapes|páxina-web=www.aljazeera.com|data-acceso=2022-08-04|lingua=en}}</ref> Refuxiouse na zona fronteiriza entre Afganistán e Paquistán e foi obxectivo de ataques con [[Vehículo aéreo non tripulado|vehículos aéreo non tripulados]] estadounidenses en varios momentos. En decembro de 2001 nun deles morreu a súa dona e, polo menos, un dos seus fillos en Afganistán.<ref>{{Cita novas|título=Al-Qaeda's remaining leaders|url=https://www.bbc.com/news/world-south-asia-11489337|xornal=BBC News|data=2015-06-16|data-acceso=2022-08-04|lingua=en-GB}}</ref> Outro ataque, en 2006, causou a morte de 105 persoas, entre elas 76 nenos.<ref>{{Cita web|título=41 men targeted but 1,147 people killed: US drone strikes – the facts on the ground|url=http://www.theguardian.com/us-news/2014/nov/24/-sp-us-drone-strikes-kill-1147|páxina-web=the Guardian|data=2014-11-24|data-acceso=2022-08-04|lingua=en}}</ref> Durante esa etapa fixo varias aparacións en medios mediante mensaxes, como o 23 de xaneiro de 2007, para criticar as decisións de [[George W. Bush]] con respecto a [[Iraq]] e [[Somalia]].<ref>{{Cita web|título=Zawahri ironisesur la stratégie américaine|url=https://www.nouvelobs.com/monde/20070123.OBS8180/zawahri-ironise-sur-la-strategie-americaine.html|páxina-web=L'Obs|data=2007-01-23|data-acceso=2022-08-04|lingua=fr}}</ref> O 24 de marzo de 2008, nunha mensaxe de radio chamou aos musulmáns a atacar intereses de Israel e dos Estados Unidos en todo o mundo.<ref>{{Cita web|título=Al-Qaïda appelle à frapper Israël et les Etats-Unis|url=https://www.lexpress.fr/actualite/monde/al-qaida-appelle-a-frapper-israel-et-les-etats-unis_471391.html|páxina-web=LExpress.fr|data=2008-03-24|data-acceso=2022-08-04|lingua=fr}}</ref> En abril dese ano, noutra gravación denunciou que [[Irán]] e [[Hisbulá]] intentaban desprestixiar a Al-Qaida por indicar que Israel estaría implicado no 11-S.<ref>{{Cita novas|título=Al-Qaeda accuses Iran of 9/11 lie|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/7361414.stm|data=2008-04-22|data-acceso=2022-08-04|lingua=en-GB}}</ref> ==== Líder de Al-Qaida ==== O 22 de maio de 2011, Osama bin Laden foi asasinado nunha operación das forzas especiais dos Estados Unidos en [[Abbottabad]] ([[Paquistán]]). Polo que o 16 de xuño de 2011, foi nomeado líder de Al-Qaida e converteuse no home máis buscado do mundo.<ref>{{Cita novas|título=Ayman al-Zawahiri appointed as al-Qaeda leader|url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-13788594|xornal=BBC News|data=2011-06-16|data-acceso=2022-08-04|lingua=en-GB}}</ref> Interveu dúas veces en vídeo para expresar o seu apoio ás revolucións árabes, malia o rol irrelevante de Al-Qaida nelas.<ref>{{Cita web|título=Al Zawahiri le discret|url=https://huyghe.fr/2011/08/03/al-zawahiri-le-discret/|páxina-web=Le site de François-Bernard Huyghe|data=2011-08-03|data-acceso=2022-08-04|lingua=fr-FR|nome=François-Bernard|apelidos=Huyghe|data-arquivo=14 de agosto de 2022|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20220814153312/https://huyghe.fr/2011/08/03/al-zawahiri-le-discret/|url-morta=yes}}</ref><ref>{{Cita web|título=Who was al-Qaeda’s leader Ayman al-Zawahiri?|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/8/2/al-zawahiri-from-cairo-doctor-to-al-qaeda-leader|páxina-web=www.aljazeera.com|data-acceso=2022-08-05|lingua=en}}</ref> Para os analistas, a falta de carisma de Al-Zawahiri restoulle lexitimidade como combatente ante os grupos xihadistas. Malia o debilitamento político, deu maior autonomía ás células terroristas para acadar os seus obxectivos.<ref>{{Cita web|título=Ayman al-Zawahiri’s Legacy of Terror|url=https://foreignpolicy.com/2022/08/01/al-qaeda-leader-ayman-al-zawahiri-killed-drone-strike-afghanistan/|páxina-web=Foreign Policy|data-acceso=2022-08-04|lingua=en-US|nome=Daniel|apelidos=Byman}}</ref> Inicialmente procurou asentar as súas redes no [[golfo de Adén]] e no [[Golfo Pérsico|Pérsico]], así como no [[Corno de África]] e no [[Magreb]].<ref>{{Cita web|título=IgadiPaper nº72|url=https://www.igadi.gal/web/publicacions/igadipaper/igadipaper-no72|páxina-web=Instituto Galego de Análise e Documentación Internacional (IGADI)|data-acceso=2022-08-04|lingua=gl}}</ref> En 2013 a súa autoridade foi desafiada co nacemento do [[Estado Islámico|Estado Islámico en Iraq e no Levante (ISIS)]]. En xuño dese ano, o antigo membro de Al-Qaida Mesopotamia e fundador do grupo Estado Islámico, [[Abu Bakr al-Baghdadi]], anunciou a fusión entre Al-Nusra, sección de Al-Qaida en [[Siria]], e o Estado Islámico de Iraq, algo que foi desautorizado por Ayman al-Zawahiri.<ref>{{Cita novas|título=L'Etat islamique en Irak et au Levant, l'avenir du djihadisme mondial|url=https://www.lemonde.fr/proche-orient/article/2014/01/08/les-ambitions-regionales-de-l-etat-islamique-en-irak-et-au-levant_4343862_3218.html|xornal=Le Monde.fr|data=2014-01-08|data-acceso=2022-08-04|lingua=fr}}</ref> Malia a súa oposición, Al-Qaida non puido evitar a deserción de combatentes que se integraron nas filas de Abu Bakr al-Baghdadi, nin que este se internase en territorio sirio tomando o control de zonas antes controladas por Al-Qaida. Finalmente, en febreiro de 2014, Ayman al-Zawahiri rompeu co ISIS.<ref>{{Cita web|título=Why Al-Qaeda Kicked Out Its Deadly Syria Franchise|url=https://time.com/3469/why-al-qaeda-kicked-out-its-deadly-syria-franchise/|páxina-web=Time|data-acceso=2022-08-04|lingua=en}}</ref><ref>{{Cita novas|título=Al-Qaeda disowns Isis as jihadist groups jostle for influence|url=https://www.ft.com/content/f2bc7216-8cce-11e3-8b82-00144feab7de|xornal=Financial Times|data=2014-02-03|data-acceso=2022-08-04}}</ref> Abu Bakr al-Baghdadi proclamouse califa en xuño de 2014.<ref>{{Cita web|título=Isis 'declares new Islamic state' in Middle East|url=https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/isis-declares-new-islamic-state-in-middle-east-with-abu-bakr-albaghdadi-as-emir-removing-iraq-and-syria-from-its-name-9571374.html|páxina-web=The Independent|data=2014-06-30|data-acceso=2022-08-05|lingua=en}}</ref> Durante os anos seguintes, o ISIS coñeceu unha notable extensión atraendo a moitos terroristas radicalizados orixinarios de Occidente.<ref>{{Cita web|título=ISIS By the Numbers: Foreign Fighter Total Keeps Growing|url=https://www.nbcnews.com/storyline/isis-terror/isis-numbers-20-000-foreign-fighters-growing-n314731|páxina-web=NBC News|data-acceso=2022-08-05|lingua=en}}</ref> Intentando frear a extensión do ISIS, Al-Zawahiri, potenciou a acción de Al-Qaida no subcontinente indio.<ref>{{Cita web|título=Al-Qaida in Indian subcontinent plans revenge attacks over prophet remarks|url=https://www.theguardian.com/world/2022/jun/08/al-qaida-indian-subcontinent-revenge-attacks-prophet-remarks|páxina-web=the Guardian|data=2022-06-08|data-acceso=2022-08-05|lingua=en}}</ref> En xaneiro de [[2015]], Al-Qaida do [[Iemen]] reivindica os ataques do [[Atentado na sede de Charlie Hebdo|atentado contra ''Charlie Hebdo'']], unha revista satírica [[Francia|francesa]], indicando que al-Zawahiri dera a orde de atacar como vinganza pola publicación dunha viñetas de [[Mahoma]].<ref>{{Cita web|título=Atentado contra 'Charlie Hebdo': Al Qaeda en Yemen reivindica el atentado contra 'Charlie Hebdo' "en venganza" por las viñetas de Mahoma|url=https://www.rtve.es/noticias/20150114/atentado-contra-charlie-hebdo-qaeda-yemen-reivindica-atentado-contra-charlie-hebdo-venganza-vinetas-mahoma/1082200.shtml|páxina-web=RTVE.es|data=2015-01-14|data-acceso=2022-08-04|lingua=es|nome=RTVE es /|apelidos=AGENCIAS}}</ref> En agosto de 2015, al-Zawahiri aparece nun vídeo xurando fidelidade ao novo líder talibán, [[mulá]] Akhtar Mohammad Mansour, nun xesto que se interpretou como unha censura ao ISIS.<ref>{{Cita web|título=En faisant allégeance aux talibans, al-Qaïda envoie un message à l'EI|url=https://www.rfi.fr/fr/asie-pacifique/20150814-allegeance-talibans-al-qaida-message-etat-islamique-daech-afghanistan-ei|páxina-web=RFI|data=2015-08-13|data-acceso=2022-08-04|lingua=fr}}</ref> Repetería este recoñecemento ao seu sucesor, en 2016, Hibatullah Akhundzada. En 2017 chamou "mentirán" ao ISIS e afirmou que "excedían os límites do extremismo".<ref>{{Cita web|título=Al-Qaeda chief Ayman al-Zawahiri calls ISIS ‘liars’|url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2017/01/06/Qaeda-chief-Zawahiri-denounces-ISIS-liars-|páxina-web=Al Arabiya English|data=2017-01-06|data-acceso=2022-08-05|lingua=en}}</ref><ref>{{Cita web|título=Takfir as Anti-Hegemonic Practice: Al-Shabab, Daesh and the Creation of New Political Communities|url=https://politicalscience.ceu.edu/article/2020-12-01/takfir-anti-hegemonic-practice-al-shabab-daesh-and-creation-new-political|páxina-web=politicalscience.ceu.edu|data-acceso=2022-08-05}}</ref> Nos seguintes anos houbo informacións que sinalaban que estaba gravemente enfermo e mesmo anunciando a súa morte en 2020 por un ataque de asma.<ref>{{Cita web|título=Al-Qaeda's leader Ayman al-Zawahiri has died, reports claim|url=https://www.dailymail.co.uk/news/article-8970231/Al-Qaedas-leader-Ayman-al-Zawahiri-died-reports-claim.html|páxina-web=Mail Online|data=2020-11-20|data-acceso=2022-08-05|nome=Tim|apelidos=Stickings}}</ref><ref>{{Cita web|título=The death of Ayman al-Zawahri and the future of al-Qaida|url=https://www.brookings.edu/blog/order-from-chaos/2020/11/17/the-death-of-ayman-al-zawahri-and-the-future-of-al-qaida/|páxina-web=Brookings|data=2020-11-17|data-acceso=2022-08-05|lingua=en-US|nome=Daniel L.|apelidos=Byman}}</ref> Con todo, en 2021, un informe da [[Organización das Nacións Unidas|ONU]] confirmou que estaba con vida aínda que débil para ser mostrado na propaganda. Tamén se indicaba que residiría nas zonas fronteirizas entre Afganistán e Paquistán.<ref>{{Cita web|título=Al-Qaeda leader Aiman al-Zawahiri probably alive but too frail: UN report|url=https://www.tribuneindia.com/news/world/al-qaeda-leader-aiman-al-zawahiri-probably-alive-but-too-frail-un-report-263808?utm_source=iterable&utm_medium=email&utm_campaign=2430856_|páxina-web=Tribuneindia News Service|data-acceso=2022-08-05|lingua=en|nome=Tribune News|apelidos=Service}}</ref> === Morte === O [[1 de agosto]] de [[2022]], o presidente dos Estados Unidos, [[Joe Biden]], anunciou na [[Casa Branca]] que Ayman al-Zawahiri fora asasinado o [[31 de xullo|31de xullo]] de 2022 en [[Cabul]] ás 6&nbsp;h&nbsp;18 hora local, por un ataque de mísiles AGM-114 Hellfire disparados desde un [[dron]] manexado pola [[Central Intelligence Agency|CIA]].<ref>{{Cita web|título=Remarks by President Biden on a Successful Counterterrorism Operation in Afghanistan|url=https://www.whitehouse.gov/briefing-room/speeches-remarks/2022/08/01/remarks-by-president-biden-on-a-successful-counterterrorism-operation-in-afghanistan/|páxina-web=The White House|data=2022-08-02|data-acceso=2022-08-05|lingua=en-US|nome=The White|apelidos=House|data-arquivo=04 de agosto de 2022|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20220804182642/https://www.whitehouse.gov/briefing-room/speeches-remarks/2022/08/01/remarks-by-president-biden-on-a-successful-counterterrorism-operation-in-afghanistan/|url-morta=yes}}</ref> No seu discurso, Biden cualificouno como un "asasino desapiadado" e que se "fixera xustiza".<ref>{{Cita web|título=Joe Biden anuncia a morte do líder de Al Qaeda nunha operación antiterrorista cun dron en Cabul|url=https://www.g24.gal/-/joe-biden-anuncia-a-morte-do-lider-de-alqaeda-nunha-operacion-antiterrorista-cun-dron-en-cabul|páxina-web=G24|data-acceso=2022-08-05|lingua=gl-ES}}</ref> Al-Zawahiri moraba nunha residencia de Sherpur, o distrito diplomático da capital afgá, onde se trasladara logo de que os talibáns [[Caída de Cabul (2021)|retomaran o poder]]. Estados Unidos considerou que os talibáns violaron os Acordos de Doha ao permitir o seu regreso a Afganistán.<ref>{{Cita web|título=Zawahiri «n'est plus» : Joe Biden annonce la mort du chef d'Al-Qaïda|url=https://www.europe1.fr/international/zawahiri-nest-plus-joe-biden-annonce-la-mort-du-chef-dal-qaida-4126121|páxina-web=Europe 1|data-acceso=2022-08-04|lingua=fr}}</ref> Pola súa banda, [[Zabiullah Mujahid|Zabiullah Mujahib]], voceiro do goberno talibán, culpou a Estados Unidos de actuar contra os Acordos de Doha por esta acción.<ref>{{Cita web|título=US killing al-Zawahiri in Kabul a violation of Doha pact: Taliban|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/8/2/us-killing-al-zawahiri-in-kabul-a-violation-of-doha-pact-taliban|páxina-web=www.aljazeera.com|data-acceso=2022-08-06|lingua=en}}</ref> == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Al Qaida]] * [[Xihad|Xihadismo]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Zawahiri, Ayman al-}} [[Categoría:Nados no Cairo]] [[Categoría:Alumnos da Universidade do Cairo]] [[Categoría:Nados en 1951]] [[Categoría:Finados en 2022]] fts3zx4q8txofxashbju1cpnyjoxfe0 0 572216 7105084 6865576 2025-06-23T23:00:27Z O Breixo 127505 7105084 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento|casus=Guerra civil iniciada polo [[golpe de Estado do 18 de xullo de 1936]]|comandante1=[[Vicente Rojo]]<br/>[[Juan Modesto]]<br/>[[Enrique Líster]]<br/>[[Manuel Tagüeña]]<br/>[[Etelvino Vega]]<br/>[[José del Barrio]]<br/>[[Hans Kahle]]<br/>[[Domiciano Leal]] {{MEC}}<br/>[[Manuel Álvarez Álvarez]] {{MEC}}<br/>[[Antonio Beltrán Casaña]]|comandante2=[[Francisco Franco]]<br/>[[Fidel Dávila Arrondo]]<br/>[[Juan Yagüe]]<br/>[[Rafael García Valiño]]<br/>[[Francisco Delgado]]<br/>[[Fernando Barrón Ortiz]]<br/>[[Mohammed ben Mizzian]]|resultado=Derrota dos republicanos}}A '''batalla do Ebro''' (en [[Lingua castelá|castelán]]: ''Batalla del Ebro'', en [[Lingua catalá|catalán]]: ''Batalla de l'Ebre'') foi a batalla máis longa e cruenta da [[Guerra civil española]].<ref>{{Cita web|título=Sabes qué batalla tuvo lugar aquí?|url=http://www.catalunyamagrada.cat/es/lugares/la-batalla-del-ebro-los-espacios-de-la-lucha_43261102.html|páxina-web=Catalunya M'agrada|data-acceso=2022-08-10|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|título=¿Qué fue la batalla del Ebro?|url=https://www.muyhistoria.es/curiosidades/preguntas-respuestas/ique-fue-la-batalla-del-ebro|páxina-web=MuyHistoria.es|data=2019-12-11|data-acceso=2022-08-10|lingua=es|nome=Elena Sanz y Daniel|apelidos=Delgado}}</ref> O combate foi librado entre xullo e novembro de [[1938]] principalmente en dúas [[Comarca|comarcas]] catalás situada ao longo do [[Río Ebro|río]] [[Río Ebro|Ebro]]: a [[Terra Alta]] e [[Matarranya]]. A batalla rematou coa derrota das forzas republicanas que non lograron frear o avance das tropas do [[Bando nacional|bando Nacional]]. Durante décadas estouparon bombas da batalla<ref>{{Cita novas|título=Estallan bombas de la batalla del Ebro|url=https://elpais.com/diario/1976/08/11/espana/208562414_850215.html|xornal=El País|data=1976-08-10|data-acceso=2022-08-10|issn=1134-6582|lingua=es|nome=Anna|apelidos=Galceran}}</ref> e os agricultores da zona atoparon cadáveres dos [[Morto en combate|mortos en combate]].<ref>{{Cita web|título=El Sueño Igualitario|url=http://www.cazarabet.com/esi/numeros/17/index.htm#fatarella|páxina-web=www.cazarabet.com|data-acceso=2022-08-10}}</ref> Os incendios na zona de verán do [[2022]] en Corberá d'Ebre deixaron descubertos restos óseos dos corpos dos soldados en vinte fosas comúns.<ref>{{Cita web|título=El fuego de Corbera d'Ebre deja al descubierto restos óseos de la Guerra Civil|url=https://es.ara.cat/cultura/memoria-historica/fuego-corbera-d-ebre-deja-cuerpo-descubierto-restos-oseos-guerra-civil_1_4428471.html|páxina-web=Ara en Castellano|data=2022-07-08|data-acceso=2022-08-10|lingua=es|nome=Laura|apelidos=Serra}}</ref> == A batalla == [[Ficheiro:Batalla_Ebro.png|ligazón=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Batalla_Ebro.png/290px-Batalla_Ebro.png|miniatura| Mapa da batalla do Ebro|esquerda]] En [[1938]], despois de case dous anos de guerra civil, o avance das forzas nacionalistas dirixidas por [[Francisco Franco]] conquistara case todo o país. As tropas republicanas, desgarradas polas divisións ideolóxicas, o escaso apoio internacional e as numerosas derrotas, tentaron defender as poucas rexións que aínda estaban baixo o seu control, en particular [[Cataluña]] e a [[Comunidade Valenciana]]. O 25 de xullo de [[1938]] as forzas republicanas comandadas polo coronel [[Juan Modesto]] lanzaron unha ofensiva polo río Ebro, collendo por sorpresa aos [[Bando nacional|nacionalistas de Franco]] e avanzando cara á cidade de [[Gandesa]] (uns 25&nbsp;km ao oeste do río). Os soldados republicanos, porén, non estaban equipados con artillaría pesada<ref>{{Cita web|título="La batalla del Ebro no se habría perdido con una artillería y una aviación como las del enemigo"|url=https://www.publico.es/politica/batalla-del-ebro-no-habria.html|páxina-web=www.publico.es|data-acceso=2022-08-10}}</ref> e, unha vez cruzado o río, carecían de medios de transporte suficientes. A diferenza dos nacionalistas (que recibiran medios e homes da [[Alemaña nazi]] e da [[Italia fascista]]), ademais, non podían contar co apoio aéreo. Despois dun mes de loita, o desenlace da batalla e a vitoria dos franquistas era xa unha conclusión inevitable. As forzas republicanas sufriran grandes perdas pero o primeiro ministro [[Juan Negrín]], ante a perspectiva dunha derrota total, ordenoulles que resistisen. O enfrontamento converteuse, pois, en guerra de trincheiras e, a longo prazo, a superioridade en número de soldados e en armamento dos [[Bando nacional|nacionalistas]] foi decisiva. == O fin da guerra == [[Ficheiro:Monument-cota705.JPG|ligazón=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Monument-cota705.JPG/290px-Monument-cota705.JPG|miniatura| Monumento levantado en memoria dos caídos na ''Cota 705'' .]]A derrota do exército republicano no Ebro supuxo, de feito, o inicio da fin da Guerra civil española. Os combates continuaron até abril de [[1939]] pero o destino do conflito estaba agora sen dúbida a favor de Franco. A Batalla do Ebro foi a última librada polas [[Brigadas Internacionais]] que, por orde do Comité de Non Intervención, foron disoltas. == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === {{Portal|Historia|España|}} * [[Hugh Thomas|Thomas, Hugh]]. ''The Spanish Civil War''. [[Penguin Books]]. [[2001]]. [[Londres]]. p.&nbsp;813 * Beevor, Antony. ''The battle for Spain. The Spanish Civil War 1936-1939''. Penguin Books. Londres. [[2006]]. p.&nbsp;350 * Jackson, Gabriel. ''The Spanish Republic and the Civil War, 1931-1939''. Princeton University Press. [[Princeton]]. [[1967]]. p.&nbsp;528 * Preston, Paul. ''The Spanish Civil War. Reaction, Revolution & Revenge''. Harper Perennial. Londres. [[2006]]. p.&nbsp;291 * Henry, Chris. ''The Ebro 1938: Death knell of the Republic''. Osprey Campaign Series #60. Osprey Publishing ([[1999]]). C.Ed: David G. Chandler. ISBN 1-85532-738-4 === Outros artigos === * [[Bando nacional|Bando nacionalista]] * [[Exército Popular da República|Exército Republicano Popular]] * [[Brigadas Internacionais|Brigadas internacionais]] * [[Aviazione Legionaria|Aviación Lexionaria]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Batallas da guerra civil española]] [[Categoría:1938]] lz7fkqajls2q81v5e72u9uvdszhpt1m 0 572923 7105085 6364524 2025-06-23T23:01:40Z O Breixo 127505 7105085 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento|comandante1=[[Dwight David Eisenhower]]<br />[[Bernard Law Montgomery]]<br />[[Omar Bradley]] <br/>[[Courtney Hodges]] <br/> [[George S. Patton|George Patton]] <br />[[Stanisław Maczek]] <br/> [[Harry Crerar]]|comandante2=[[Günther von Kluge]]<br />[[Walter Model]] <br/> [[Heinrich Eberbach]] <br/>[[Paul Hausser]] <br/>[[Gerhard Bremer]]|resultado=Vitoria aliada}}A '''bolsa de Falaise''' é o nome que se emprega para indicar unha zona entre as catro cidades de Trun, Argentan, Vimoutiers e Chambois preto de [[Falaise, Calvados|Falaise]], onde se disputou en agosto de [[1944]] a fase final da [[Desembarco de Normandía|batalla de Normandía]] durante a [[Segunda guerra mundial]].<ref>{{Cita web|título=Bolsa de Falaise|url=https://artsandculture.google.com/entity/bolsa-de-falaise/m030z1b|páxina-web=Google Arts & Culture|data-acceso=2022-08-16|lingua=pt-BR|data-arquivo=16 de agosto de 2022|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20220816143311/https://artsandculture.google.com/entity/bolsa-de-falaise/m030z1b|url-morta=yes}}</ref> == Desenrolo == [[Ficheiro:Cobra_Coutances.jpg|ligazón=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Cobra_Coutances.jpg/260px-Cobra_Coutances.jpg|esquerda|miniatura| Os vehículos blindados da 4a División Blindada dos Estados Unidos entran en Coutances durante a Operación Cobra.]] [[Ficheiro:Falaise 13 aout 44.jpg|miniatura|A bolsa de Falaise na batalla de Normandía.]] Os [[Aliados da segunda guerra mundial|aliados]] tentaron rodear e destruír o 7º Exército e o 5º Exército Blindado (''Panzer'') alemáns que se atopaban nunha situación precaria tras o avance estadounidense de Avranches e o fracaso do contraataque de Mortain. Os combates, violentos e sanguentos, remataron con grandes perdas para as tropas da ''[[Wehrmacht]]'' que conseguiron escapar da trampa baixo os continuos ataques das forzas aliadas apoiadas polas súas poderosas forzas aéreas. Debido a algúns erros tácticos e á habilidade dos comandos alemáns, así como á intensa resistencia das unidades xermánicas, os aliados non puideron rodear e destruír as forzas inimigas presentes en Normandía. A maioría das unidades alemás conseguiron retirarse cara ao [[Río Sena|Sena]] despois de perder a maior parte das súas armas e equipos pesados. O oficial [[Gerhard Bremer]] foi acusado de [[Crime de guerra|crimes de guerra]] por executar [[Prisioneiro de guerra|prisioneiros]] [[Canadense|canadenses]] da bolsa de Falaise en Putot-en-Bessin, pero obtivo refuxio na España franquista sen chegar a ser nunca xulgado.<ref>{{Cita web|título=WWW.WAFFEN-SS.NO "10. SS-Panzer-Division Frundsberg"|url=http://www.waffen-ss.no/SS-Panzer-Division-Hitlerjugend.htm|páxina-web=www.waffen-ss.no|data-acceso=2022-08-16|lingua=de}}</ref> [[Ficheiro:2e_DB.jpg|ligazón=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/2e_DB.jpg/220px-2e_DB.jpg|esquerda|miniatura| Tanque M4 Sherman da 2a división francesa blindée durante o avance cara [[Alençon]] e Argentan.]] [[Ficheiro:Bundesarchiv_Bild_101I-299-1805-20,_Nordfrankreich,_Panzer_VI_(Tiger_I).jpg|ligazón=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Bundesarchiv_Bild_101I-299-1805-20%2C_Nordfrankreich%2C_Panzer_VI_%28Tiger_I%29.jpg/220px-Bundesarchiv_Bild_101I-299-1805-20%2C_Nordfrankreich%2C_Panzer_VI_%28Tiger_I%29.jpg|miniatura| Un carro Panzer VI Tiger I do Schwere SS-Panzerabteilung 101 durante a Batalla de Normandía.]] === Vítimas === O 22 de agosto, todas as forzas alemás ao oeste das liñas aliadas estaban mortas ou en catividade.<ref name="Hastings306">Hastings, p. 306</ref> Os historiadores difiren nas súas estimacións das perdas alemás no peto. A maioría afirma que entre 80.000 e 100.000 soldados foron atrapados no cerco, dos cales {{nowrap|10.000–15.000}} foron mortos, {{nowrap|40.000–50.000}} foron feitos prisioneiros e {{nowrap|10.000–50,000–2000|escapou}}. [[Milton Shulman]], Wilmot e [[Lionel Ellis]] estimaron que os restos de {{nowrap|14–15 divisións}} estaban na Bolsa. D'Este deu {{nowrap|80.000 soldados}} atrapados, dos cales {{nowrap|10.000 morreron}}, {{nowrap|50.000 capturados}} e {{nowrap|20.000 escaparon}}.<ref>D'Este , páxinas 430–431</ref> Shulman dá unha cifra duns {{nowrap|10–15.000 mortos}} e {{nowrap|45.000 capturados}}.<ref>Shulman, páxs. 180, 184</ref> Wilmot rexistrou {{nowrap|100.000 atrapados}}, {{nowrap|10.000 mortos}} e {{nowrap|50.000 capturados}}.<ref>Wilmot, páxs. 422, 424</ref> . Andrew Williams escribiu que uns 100.000 escaparon.<ref name="Williams204">Williams, p. 204</ref> Tamelander estimou que {{nowrap|50.000 alemáns}} foron capturados, dos cales {{nowrap|10.000 foron mortos}} e {{nowrap|40.000 feitos}} prisioneiros, mentres que quizais outros {{nowrap|50.000}} escaparon.<ref>Tamelander, Zetterling, p. 342</ref> No sector norte, as perdas alemás incluíron {{nowrap|344 tanques}}, canóns autopropulsados ​​e outros vehículos blindados lixeiros, outros 2447 vehículos e {{nowrap|252 armas}} abandonadas ou destruídas.<ref>Reynolds, p. 88</ref> Nos combates ao redor do outeiro 262, as perdas alemás sumaron {{nowrap|2.000 homes}} mortos, {{nowrap|5.000 presos}} e {{nowrap|55 tanques}}, {{nowrap|44 canóns.}} e {{nowrap|outros 152}} vehículos blindados destruídos.<ref name="mcgilvray55">McGilvray, p. 55</ref> Para o 22 de agosto de 1944, a 12ª División SS-Panzer "Hitlerjugend" perdera c. 8.000 homes,<ref name="Zetterling 316">Zetterling, p. 316</ref> da súa forza inicial de 20.540,<ref name="Zetterling 311">Zetterling, p. 311</ref> xunto coa maioría dos seus tanques e vehículos, que foran redistribuídos entre varios Kampfgruppe nas semanas anteriores. Aínda que elementos de varias formacións alemás conseguiran escapar cara ao leste, mesmo estes deixaran atrás a maior parte do seu equipo.<ref>Hastings, p. 314</ref> Despois da batalla, os investigadores aliados estimaron que os alemáns perderon uns {{nowrap|500 tanques}} e canóns de asalto na bolsa, e que pouco do equipo extraído sobreviviu á retirada a través do [[Río Sena|Sena]].<ref name="Wilmot424">Wilmot, p. 424</ref> == Na cultura popular == A "Bolsa" aparece nos videoxogos [[Call of Duty 3]] (no papel das forzas estadounidenses que rodean aos alemáns), Company of Heroes: Tales of Valor (no papel dos alemáns que intentan escapar do cerco aliado). ) e no módulo de expansión Commonwealth Forces do videoxogo Battlefront, Combat Mission: Battle for Normandy. == Notas == <div class="reflist" style="-moz-column-count: 3; -webkit-column-count: 3; column-count: 3; list-style-type: decimal;"> <references responsive="0"></references> </div> == Véxase tamén == {{Portal|Segunda Guerra Mundial}} {{Commonscat}} * [[Desembarco de Normandía|Operación Overlord - Desembarco de Normandía]] * [[Aliados da segunda guerra mundial|Aliados da Segunda guerra mundial]] {{Control de autoridades}} {{Historia en progreso}} [[Categoría:Normandía]] [[Categoría:Segunda guerra mundial]] [[Categoría:Francia]] cwxz9mdlgm8lc34d7b5cdngwc090fhj 0 574621 7105284 6544667 2025-06-24T09:52:42Z Autopistero20502020 127649 7105284 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|A Páxara}} {{Lugar |nome = A Páxara |imaxe = |lenda = |parroquia = Licín |concello = O Saviñao |ano = |poboación = }} '''A Páxara''' é un lugar da parroquia de [[Licín, O Saviñao|Licín]] no concello do [[O Saviñao|Saviñao]], na [[comarca de Terra de Lemos]]. == Lugares e parroquias == === Lugares de Licín === {{Lp Licín}} === Parroquias do Saviñao === {{O Saviñao}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Páxara, A}} [[Categoría:Lugares do Saviñao]] 99b6xudwdohv83ybnfizqa1lv2ceb3u 0 575385 7105200 6233320 2025-06-24T04:26:50Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105200 wikitext text/x-wiki {{Club de fútbol |nome = Padova |escudo = |nomecompleto = Calcio Padova |alcume = ''Biancoscudati, Euganei, Patavini'' |fundación = [[29 de xaneiro]] de [[1910]] |estadio = [[Estadio Euganeo|Euganeo]]<br />[[Padua]], [[Italia]] |inauguración = [[1994]] |capacidade = 32.420 |propietario = |presidente = {{ITAb}} [[Alessandra Bianchi]] |adestrador = {{ITAb}} [[Bruno Caneo]] |liga = [[Serie C]] |tempada = 2021/22 |posición = 2º |actual = |marcacamiseta = |anunciocamiseta = |web = http://www.padovacalcio.it/ |pattern_la1 = _padova2021h |pattern_b1 = _padova2021h |pattern_ra1 = _padova2021h |leftarm1 = FFFFFF |body1 = FFFFFF |rightarm1 = FFFFFF |shorts1 = FFFFFF |socks1 = FFFFFF |pattern_sh1 = _padova2021h |pattern_so1 = _padova2021h |pattern_la2 = _padova2021a |pattern_b2 = _padova2021a |pattern_ra2 = _padova2021a |leftarm2 = FF0000 |body2 = FF0000 |rightarm2 = FF0000 |shorts2 = FF0000 |socks2 = 0000FF |pattern_sh2 = _padova2021a |pattern_so2 = _padova2021a |pattern_la3 = _padova2122t |pattern_b3 = _padova2122t |pattern_ra3 = _padova2122t |leftarm3 = 000000 |body3 = 000000 |rightarm3 = 000000 |shorts3 = 515151 |socks3 = 515151 }} O '''Calcio Padova''', coñecido simplemente como '''Padova''', é un [[club]] de [[fútbol]] [[Italia|italiano]] con sede en [[Padua]], que milita na [[Serie C]]. Fundado en [[1910]] e refundado en [[2014]], xogou durante 16 tempadas na [[Serie A]], a última delas na campaña 1995/96. As cores do equipo son o branco e o vermello. == Historia == O club viviu a súa época dourada a finais da [[década de 1950]], cando, dirixido por [[Nereo Rocco]], alcanzou o terceiro posto da [[Serie A]] na tempada 1957/58, liderado no ataque polo goleador sueco [[Kurt Hamrin]].<ref>{{Cita novas|data=19 de novembro de 2019|título=Quando Faina divenne Uccellino. Il calcio di Kurt Hamrin|url=https://www.ilfoglio.it/sport/2019/11/19/gallery/quando-faina-divenne-uccellino-il-calcio-di-kurt-hamrin-287683/|data-acceso=7 de setembro de 2022|lingua=it|apelidos=Cervi|nome=Gino}}</ref> Trala marcha deste, [[Sergio Brighenti]] e [[Aurelio Milani]] tomaron a súa remuda na dianteira, e o equipo mantívose na máxima categoría ata 1962. O club pasou o resto da década de 1960 na [[Serie B]] antes de sufrir un serio declive, do que non se repuxo ata os anos 80. Con todo, a pesar de ser un equipo de segunda, deu a sorpresa en 1967 acadando a final da [[Copa Italia de fútbol|Copa Italia]], onde se enfrontou ao [[A.C. Milan|Milan]]. O triunfo foi para o equipo lombardo, cun solitario gol de [[Amarildo]].<ref>{{Cita novas|data=19 de xaneiro de 2022|título=Padova finalista di Coppa: una rarità storica|url=https://www.padovagoal.it/2022/01/19/padova-finalista-di-coppa-una-rarita-storica/134678/|data-acceso=7 de setembro de 2022|lingua=it}}</ref> Tras varios ascensos e descensos entre Serie B e a [[Serie C]], o Padova regresou á Serie A en 1994 despois de 32 anos de ausencia.<ref>{{Cita novas|data=22 de agosto de 2022|título=Amarcord: un Padova da serie A|url=https://www.mediapolitika.com/2022/08/22/amarcord-un-padova-da-serie-a/|data-acceso=7 de setembro de 2022|lingua=it}}</ref> O equipo conseguiu manter a categoría unha campaña, pero na seguinte volveu caer á Serie B, e nos seguintes anos sufriu dous novos descensos ata a [[Lega Pro Seconda Divisione|Serie C2]]. Non foi ata 2009 cando volveu acadar a [[Serie B]]. Na [[Serie B 2013/14|tempada 2013/14]] da Serie B, o Padova descendeu despois de rematar 20º, e o 15 de xullo de 2014, o equipo non se inscribiu no campionato da [[Lega Pro Prima Divisione|Lega Pro]] 2014/15. En abril de 2015, a entidade foi liquidada. === Biancoscudati Padova === O club foi refundado no verán de 2014, co nome de ''Società Sportiva Dilettantistica a r.l.'' ''Biancoscudati Padova'', trala non inclusión do Calcio Padova na [[Serie C|Lega Pro]] nin na [[Serie D]].<ref>{{Cita novas|data=6 de agosto de 2014|título=Avv. Chiacchio: “Non solo l’ACP1910 ha fatto richiesta di ammissione alla D, ma è arrivata anche la risposta. Padova caso clamoroso, poteva essere in B”|url=https://www.padovasport.tv/pddintorni/avv-chiacchio-non-solo-l-acp1910-ha-fatto-richiesta-di-ammissione-alla-d-ma-e-arrivata-anche-la-risposta-padova-caso-clamoroso-poteva-essere-in-b/|data-acceso=7 de setembro de 2022|lingua=it}}</ref> O 19 de abril de 2015, grazas a unha vitoria por 1-2 contra o [[FC Legnago Salus SSD|Legnago]], o equipo logrou o ascenso á [[Serie C|Lega Pro]].<ref>{{Cita novas|data=19 de abril de 2015|título=Il Padova torna nel calcio che conta: battuto il Legnago, è Lega Pro!|url=https://mattinopadova.gelocal.it/sport/2015/04/19/news/padova-il-giorno-della-festa-1.11264950|data-acceso=7 de setembro de 2022|lingua=it|data-arquivo=23 de febreiro de 2017|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20170223112444/http://mattinopadova.gelocal.it/sport/2015/04/19/news/padova-il-giorno-della-festa-1.11264950|url-morta=yes}}</ref> O 5 de xuño de 2015 cambiou o seu nome a ''Biancoscudati Padova Spa'' e un mes despois recibiu un novo nome, ''Calcio Padova Spa'', despois de que o antigo ''Calcio Padova'' cambiase o seu nome a ''Football Padova Spa&nbsp;– società in liquidazione''. En total, o Calcio Padova participou en 11 campionatos da [[Prima División|Prima Divisione]] / [[División Nacional|Divisione Nazionale]] entre 1914 e 1929 (obtendo como mellor lugar o terceiro posto na campaña 1922/23) e 16 campionatos da [[Serie A]] entre 1929 e 1996 (cun 3º posto como mellor resultado na tempada 1957/58). Disputou ademais 34 campionatos da [[Serie B]] (proclamándose campión no de 1947/48). [[Ficheiro:Vincenzo_Italiano_Padova.jpg|ligazón=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Vincenzo_Italiano_Padova.jpg/250px-Vincenzo_Italiano_Padova.jpg|dereita|miniatura|375x375px|Vincenzo Italiano, ex capitán do Padova.]][[Ficheiro:Biancoscudati_Padova_logo.png|ligazón=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Biancoscudati_Padova_logo.png/150px-Biancoscudati_Padova_logo.png|miniatura|212x212px|O escudo utilizado na tempada 2014/15.]] == Palmarés == * '''[[Serie B]] (1):''' 1947/48. : * '''[[Serie C]] (1):''' 1936/37, 2017/18. * '''[[Lega Pro Seconda Divisione|Serie C2]] (2):''' 1980/81, 2000/01. * '''[[Serie D]] (1):''' 2014/15. * '''[[Coppa Italia Serie C|Copa Italia Serie C]] (2):''' 1979/80, 2021/22. * '''[[Supercopa de Serie C]] (1):''' 2018. == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://www.padovacalcio.it/ Sitio web oficial] {{It}}. * [https://www.legaseriea.it/it/serie-a/squadre/padova Datos do club] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220907083253/https://www.legaseriea.it/it/serie-a/squadre/padova |date=07 de setembro de 2022 }} no sitio web da [[Serie A]] {{It}}. * [https://www.transfermarkt.it/-/startseite/verein/3037 Datos do club] en [[Transfermarkt]] {{It}}. * [http://100anni.padovacalcio.it/ Museo do Calcio Padova] {{It}}. {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Padova, Calcio}} [[Categoría:Equipos de fútbol de Italia]] [[Categoría:Equipos de fútbol fundados en 1910]] bnotatllm3i3f4x95st4xehshvnvpox 0 577592 7105087 6745085 2025-06-23T23:04:05Z O Breixo 127505 7105087 wikitext text/x-wiki {{Artigo de calidade}} {{Acontecemento |imaxe = Spice Islands (Zanzibar highlighted).svg |descrición_imaxe = [[Unguja]] e [[Pemba]], as dúas illas principais de Zanzíbar. |resultado = Vitoria revolucionaria. <br/> * Caída do [[Sultanato de Zanzíbar]]. * Creación da [[República Popular de Zanzíbar]]. |combatentes1 = {{flagicon|Zanzibar|1964}} Revolucionarios * [[Ficheiro:Flag of Afro-Shirazi party.svg|20px]] [[Partido Afro-Shirazi]] * [[Partido Umma (Zanzíbar)|Partido Umma]] |combatentes2 = [[Ficheiro:Flag of the Sultanate of Zanzibar (1963).svg|20px]] [[Sultanato de Zanzíbar]] |comandante1 = {{flagicon|Zanzibar|1964}} [[John Okello]] |comandante2 = [[Ficheiro:Flag of the Sultanate of Zanzibar (1963).svg|20px]] [[Jamshid bin Abdullah of Zanzibar|Sultán Jamshid bin Abdullah]]<br>[[Ficheiro:Flag of the Sultanate of Zanzibar (1963).svg|20px]] [[Muhammad Shamte Hamadi]] |soldados1 = 600-800 combatentes{{Harvnp|Parsons|2003|p=107}}{{Harvnp|Speller|2007|p=6}} |soldados2 = Forza Policial de Zanzíbar |outras_perdas=Canto menos 80 persoas mortas e 200 feridas durante a revolución (a maioría eran árabes)<ref name="nyt14jan"/><br> 2&nbsp;000–4&nbsp;000 (ata 20&nbsp;000) civís mortos como consecuencia<ref name="nyt19jan"/><ref name="latimes">{{Cita novas |xornal=Los Angeles Times |título=Slaughter in Zanzibar of Asians, Arabs Told |páxina=4 |data=20 de xaneiro de 1964 |url=https://pqasb.pqarchiver.com/latimes/access/465909962.html?dids=465909962:465909962&FMT=ABS&FMTS=ABS:AI&type=historic&date=Jan+20%2C+1964&author=&pub=Los+Angeles+Times+(1886-Current+File)&edition=&startpage=4&desc=Slaughter+in+Zanzibar+of+Asians%2C+Arabs+Told |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090116131907/https://pqasb.pqarchiver.com/latimes/access/465909962.html?dids=465909962:465909962&FMT=ABS&FMTS=ABS:AI&type=historic&date=Jan+20%2C+1964&author=&pub=Los+Angeles+Times+(1886-Current+File)&edition=&startpage=4&desc=Slaughter+in+Zanzibar+of+Asians%2C+Arabs+Told |dataacceso=25 de setembro de 2022 |dataarquivo=16 de xaneiro dee 2009 |lingua=en}}</ref>}} A '''Revolución de Zanzíbar''' ({{Lang-ar|ثورة زنجبار|Thawrat Zanjibār}}) tivo lugar en [[1964]] e levou ao derrocamento do [[Jamshid bin Abdullah of Zanzibar|Sultán de Zanzíbar]] e o seu goberno principalmente [[Árabes|árabe]] a mans de revolucionarios negros locais. [[Sultanato de Zanzíbar|Zanzíbar]] era un estado etnicamente diverso que constaba dunha serie de illas fronte a costa de [[Tanganica]], ao que o [[Reino Unido]] lle concedera a independencia en [[1963]]. Nunha serie de eleccións parlamentarias previas á independencia, a minoría árabe logrou manter o poder que tivera cando Zanzíbar era un territorio de ultramar de [[Muscat e Omán|Omán]]. Frustrado pola baixa representación no Parlamento a pesar de gañar co 54% dos votos nas [[Eleccións xerais de Zanzíbar de 1963|eleccións de xullo de 1963]], o africano [[Partido Afro-Shirazi]] (PAS) na mañá cedo do 12 de xaneiro de 1964, dirixido por [[John Okello]], o líder xuvenil (PAS) da á [[Pemba]], mobilizou en torno a 600–800 revolucionarios na illa principal de [[Illa de Zanzíbar|Unguja]] (Illa de Zanzíbar). Logo de someter a policía do país e apropiarse das súas armas, os insurxentes dirixíronse a [[Stone Town|Cidade Zanzíbar]], onde derrocaron o sultán e o seu goberno. Seguíronlle represalias contra civís árabes e do sur de Asia na illa; o número de mortos resultantes está en discusión, con estimacións que van dende varios centos ata os 20&nbsp;000. O líder moderado do PAS [[Abeid Karume]] converteuse no primeiro presidente e [[xefe de Estado]] do país. Os aparentes lazos [[comunismo|comunistas]] do novo goberno preocuparon aos gobernos occidentais. Como Zanzíbar se encontraba dentro da [[esfera de influencia]] británica, o goberno británico elaborou unha serie de plans de intervención. Con todo, o temido [[estado comunista]] nunca se materializou, e debido a que os cidadáns británicos e estadounidenses foran evacuadas con éxito, estes plans non se puxeron en marcha. Mentres tanto, as potencias do [[bloque do leste|bloque comunista]] como [[República Democrática Alemá|Alemaña Oriental]] e a [[Unión Soviética]], xunto coa [[República Popular da China]], crearon relacións de amizade co novo goberno mediante o recoñecemento do país e o envío de asesores. Karume tivo éxito na negociación de unión de Zanzíbar e Tanganica para formar a nova nación de [[Tanzania]], un acto que os medios de comunicación contemporáneos xulgaron como un esforzo de evitar a [[subversión]] comunista de Zanzíbar. A revolución puxo fin a 200 anos de dominación árabe en Zanzíbar, e é conmemorada na illa cada ano con celebracións de aniversario e un día festivo. == Antecedentes == O [[arquipélago de Zanzíbar]], agora parte da república de Tanzania, no sueste de [[África]], é un grupo de illas situadas no [[océano Índico]] fronte a costa de Tanganica. Comprende a illa principal de Unguja (tamén coñecida como Zanzíbar), situada ao sur, e a illa de [[Pemba]] ao norte, así como numerosos illotes circundantes. Cunha [[Historia de Zanzíbar|longa historia]] de dominio árabe que se remonta ata [[1698]], Zanzíbar foi un territorio de ultramar de Omán ata que conseguiu a independencia en [[1858]] baixo o seu [[Sultanato de Zanzíbar|propio sultanato]].{{Harvnp|Hernon|2003|p=397}} En 1890, durante o reinado de Ali ibn Sa'id, Zanzíbar converteuse nun [[protectorado]] británico,{{Harvnp|Ingrams|1967|pp=172–173}} e aínda que nunca estivo formalmente baixo o goberno directo, considerouse parte do [[Imperio Británico]].{{Harvnp|Shillington|2005|p=1710}} En [[1964]], o país era unha [[monarquía constitucional]] gobernada polo sultán [[Jamshid bin Abdullah of Zanzibar|Jamshid bin Abdullah]].{{Harvnp|Shillington|2005|p=1716}} Zanzíbar tiña unha poboación [[Grupos étnicos de África|africana]] de en torno a 230&nbsp;000—algúns dos cales afirmaban ter ascendencia [[Persia|persas]] e eran coñecidos localmente como [[Shirazi (grupo étnico)|Shirazis]]{{Harvnp|Speller|2007|p=4}}—e tamén contaba con minorías significativas con 50&nbsp;000 árabes e 20&nbsp;000 surasiáticos, que salientaban nos negocios e o comercio.{{Harvnp|Speller|2007|p=4}} Os diversos grupos étnicos estaban comezando a mesturarse e as diferenzas entre eles desdebuxáranse;{{Harvnp|Shillington|2005|p=1716}} segundo un historiador, un motivo importante para o apoio xeral do sultán Jamshid foi a diversidade étnica da súa familia.{{Harvnp|Shillington|2005|p=1716}} Con todo, a poboación árabe da illa, como principais terratenentes, era xeralmente máis rica que a poboación negra{{Harvnp|Parsons|2003|p=106}} e gozaba de acceso a servizos sociais de maior calidade, como a saúde e a educación, que as persoas negras. Á parte disto, a autoridade británica consideraba a Zanzíbar como un país árabe e sempre mantivo unha posición de apoio á minoría árabe para permanecer no poder.<ref>{{Cita libro |apelidos=Mapuri |nome=Omar |título=Zanzibar the 1964 Revolution: Achievements and Prospects |url=https://archive.org/details/zanzibar1964revo0000mapu |editorial=TEMA Publishers Company Ltd. |data=1996 |isbn=9987250114 |lugar=[[Dar es Salaam]] |páxina=[https://archive.org/details/zanzibar1964revo0000mapu/page/n21 8] |lingua=en}}</ref> Como resultado, durante o proceso de descolonización a maior parte dos partidos políticos estaban organizados en boa parte segundo liñas étnicas, coa minoría árabe dominando o [[Partido Nacionalista de Zanzíbar]] (PNZ) e a maioría negra o [[Partido Afro-Shirazi]] (PAS).{{Harvnp|Shillington|2005|p=1716}} O PNZ mirou cara a [[Exipto]] como modelo, o que causou algunhas tensións cos oficiais coloniais británicos, mais Zanzíbar estivera dominado durante centos de anos pola elite árabe, e a Oficina Colonial non podía imaxinar un Zanzíbar gobernado por negros.{{Harvnp|Petterson|2004|p=11}} En xaneiro de 1961, como parte do proceso de [[descolonización]], as autoridades británicas da illa estableceron [[Distrito electoral|distritos electorais]] e celebraron [[Eleccións xerais de Zanzíbar de xaneiro de 1961|eleccións democráticas]].{{Harvnp|Parsons|2003|p=106}} O PAS e o PNZ gañaron 11 dos 22 escanos posibles no Parlamento de Zanzíbar,{{Harvnp|Shillington|2005|p=1716}} polo que en xuño se celebraron [[Eleccións xerais de Zanzíbar de xuño de 1961|outras eleccións]] nas que o número de escanos elevouse ata os 23. O PNZ entrou en coalición co [[Partido Popular de Zanzíbar e Pemba]] (PPZP) e desta volta conseguiu 13 escanos, mentres que o PAS, a pesar de recibir a maior parte dos votos, tan só conseguiu 10.{{Harvnp|Shillington|2005|p=1716}} O PAS sospeitou de [[fraude electoral]] e desatou unha desorde civil, que acabou con 68 mortes.{{Harvnp|Shillington|2005|p=1716}} Para manter o control, a coalición de goberno prohibiu os partidos da oposición máis radicais, encheu o servizo civil cos seus propios funcionarios designados, e politizou a policía.{{Harvnp|Parsons|2003|p=106}} En 1963, co número de escanos do parlamento aumentado ata os 31, [[Eleccións xerais de Zanzíbar de xuño de 1963|noutras elections]] repetíronse os mesmos resultados que en 1961. Debido á disposición dos distritos electorais, que foran [[Gerrymandering|manipulados]] polo PNZ, o PAS, liderado por [[Abeid Amani Karume]], conseguiu o 54&nbsp;% do voto popular, mais tan só 13 escanos,{{Harvnp|Speller|2007|p=5}} mentres que o PNZ/PPZP conseguiu o resto e dispuxo dun fortalecemento do seu control de poder.{{Harvnp|Parsons|2003|p=106}} O [[Partido Umma (Zanzíbar)|Partido Umma]], formado ese ano por partidarios socialistas árabes descontentos do PNZ,{{Harvnp|Bakari|2001|p=204}} foi prohibido, e todos os policías de orixe africana continental foron despedidos.{{Harvnp|Speller|2007|p=5}}{{Harvnp|Sheriff|Ferguson|1991|p=239}} Isto eliminou unha boa parte da única forza de seguridade da illa, e creou un grupo de homes enfadados con adestramento paramilitar e con coñecemento dos edificios, o equipamento e os procedementos da policía.{{Harvnp|Speller|2007|pp=5–6}} Ademais, o novo goberno dominado polos árabes deixou claro que na política exterior, o Sultanato de Zanzíbar procuraría vínculos próximos co mundo árabe, especialmente con Exipto, e non tiña interese en forxar relacións coas nacións da África negra continental como a maioría negra desexaba.{{Harvnp|Petterson|2004|p=12}} A escravitude fora abolida en Zanzíbar en 1897, mais boa parte da elite árabe que dominaba a política da illa fixo poucos esforzos para ocultar as súas visións racistas respecto da maioría negra como inferiores a eles, á que consideraban unha xente apta só para a escravitude.{{Harvnp|Petterson|2004|p=12}} No Parlamento, o ministro de finanzas Juma Aley respondeu a preguntas de Karume de xeito insultante dicindo que non precisaba contestar as preguntas dun simple "barqueiro".{{Harvnp|Petterson|2004|p=41}} Aley explicou tamén noutro discurso no Parlamento que se os árabes estaban sobrerrepresentados no gabinete non era por racismo, senón só porque as habilidades mentais dos negros eran abismalmente inferiores e as habilidades mentais dos árabes como el mesmo eran moi altas, unhas declaracións que enfureceron á maioría negra.{{Harvnp|Petterson|2004|p=41}} Os recordos do comercio de escravos árabe no pasado (algúns dos negros máis vellos foran escravos na súa xuventude) xunto cunha visión claramente condescendente da elite árabe cara á maioría negra no presente significou que boa parte da poboación negra de Zanzíbar tiña un odio feroz cara aos árabes, vendo o goberno dominado por estes como ilexítimo.{{Harvnp|Petterson|2004|p=12}} O goberno non axudou a ampliar o seu atractivo para a maioría negra ao recurtar de xeito drástico o gasto en escolas de áreas de gran concentración de poboación negra.{{Harvnp|Petterson|2004|p=40}} O orzamento do goberno cos seus recortes draconianos nos gastos nas escolas das áreas negras foi visto amplamente como un signo de que o goberno dominado polos árabes estaba a planear pechar á poboación negra nun status permanente de segunda clase.{{Harvnp|Petterson|2004|p=40}} A independencia total do dominio británico foi concedida o [[10 de decembro]] de [[1963]], coa coalición do PNZ/PPZP como órgano de goberno. O goberno solicitou un acordo de defensa ao Reino Unido, pedindo que un batallón de tropas británicas ficara na illa para tarefas de seguridade interna,{{Harvnp|Speller|2007|p=6}} mais isto foi rexeitado porque considerou inapropiado que as tropas británicas participaran no mantemento da lei e a orde tan pouco despois da independencia.{{Harvnp|Speller|2007|p=6}} A maior parte do gabinete, que procuraba vínculos máis estreitos con Exipto (gobernado por Nasser), non quería de ningún xeito tropas británicas en Zanzíbar.{{Harvnp|Petterson|2004|p=40}} Os informes da [[intelixencia británica]] predicían que disturbios civís, acompañados polo incremento da actividade comunista, eran probables no futuro próximo e que a chegada das tropas británicas podería provocar que a situación se deteriorara máis aínda.{{Harvnp|Speller|2007|p=6}} Con todo, moitos cidadáns estranxeiros permaneceron na illa, incluídos 130 británicos que eran empregados directos do goberno de Zanzíbar.{{Harvnp|Speller|2007|pp=27–28}} En 1959, un carismático ugandés chamado [[John Okello]] chegou a Pemba para traballar como albanel, e en febreiro de 1963 trasladouse a Zanzíbar.{{Harvnp|Petterson|2004|pp=25–26}} Traballando como funcionario no Sindicato de Traballadores da Pintura de Zanzíbar e Pemba e combo activista do PAS, Okello gañara seguidores e case dende o momento en que chegou a Zanzíbar estivera a organizar unha revolución que planeaba que tivese lugar pouco despois da independencia.{{Harvnp|Petterson|2004|pp=26–27}} == Revolución == En torno ás 3:00&nbsp;am do 12 de xaneiro de 1964, entre 600 e 800 insurxentes pobremente armados, principalmente negros, axudados por algúns dos expolicías recentemente despedidos, atacaron as comisarías de Unguja, tanto as súas armerías como a estación de radio.{{Harvnp|Parsons|2003|p=107}}{{Harvnp|Speller|2007|p=6}} Os atacantes non tiñan pistolas, estaban equipados só con lanzas, machetes, e fermentas metálicas, tendo só a vantaxe numérica e o factor sorpresa.{{Harvnp|Petterson|2004|p=49}} Os reemprazos da policía árabe non recibiran case adestramento e, a pesar de responder cunha forza móbil, foron axiña superados.{{Harvnp|Parsons|2003|p=107}}{{Harvnp|Clayton|1999|p=109}} O propio Okello liderou o ataque ao cuartel xeral da policía de Ziwani, que tamén resultou ser o arsenal máis grande da illa.{{Harvnp|Petterson|2004|p=49}} Varios dos rebeldes foron abatidos a tiros, mais a policía foi superada polo seu gran número. Okello atacou persoalmente a un sentinela, arrebatoulle o seu rifle, e empregouno para matar ao policía cunha [[baioneta]].{{Harvnp|Petterson|2004|p=49}} Armándose a si mesmos con centos de rifles automáticos, metralladoras e [[Metralladora lixeira Bren|metralladoras Bren]], os insurxentes tomaron o control de edificios estratéxicos na capital, a [[Zanzíbar|Cidade de Zanzíbar]].{{Harvnp|Speller|2007|pp=6–7}}<ref name="nyt13jan">{{Cita novas |apelidos=Conley |nome=Robert |título=African Revolt Overturns Arab Regime in Zanzibar |xornal=The New York Times |páxina=1 |data=13 de xaneiro de 1964 |url=https://www.nytimes.com/1964/01/13/archives/african-revolt-overturns-arab-regime-in-zanzibar-all-strategic.html |dataacceso=30 de novembro de 2022 |lingua=en}}</ref> En torno ás 7:00&nbsp;am, Okello realizou a súa primeira transmisión radiofónica dende unha estación de radio local que os seus seguidores capturaran dúas horas antes, chamando á poboación negra a levantarse e derrocar os "imperialistas".{{Harvnp|Petterson|2004|p=52}} Nese momento, Okello referiuse a si mesmo como "mariscal de campo", o que provocou moitas especulacións en Zanzíbar sobre a identidade desa misteriosa figura que lideraba a revolución, que falaba o seu [[Lingua suahili|suahili]] cun marcado acento [[Lingua acholí|acholí]] que non era familiar en Zanzíbar.{{Harvnp|Petterson|2004|p=52}} Ás seis horas do inicio das hostilidades, a oficina local de [[Telégrafo eléctrico|telégrafos]] e os principais edificios gobernamentais estaban baixo o control revolucionario, e a única pista de aterraxe da illa foi capturada ás 2:18&nbsp;pm.{{Harvnp|Speller|2007|pp=6–7}}<ref name="nyt13jan"/> No campo, estalaran as loitas entre os Manga, como eran chamados os árabes do rural, e os negros.{{Harvnp|Petterson|2004|p=64}} Os Manga estaban armados principalmente con rifles de caza, e unha vez que as armas arrebatadas ás comisarías de policía chegaron aos rebeldes no rural, os negros as empregaron contra os Manga.{{Harvnp|Petterson|2004|p=64}} En Stone Town, a maior resistencia tivo lugar na comisaría de policía de Malindi, onde baixo o mando do comisario de policía J. M. Sullivan (un policía británico que permaneceu no posto ata que se puido contratar a un substituto local), todos os ataques rebeldes foron rexeitados, entre outros motivos porque os insurxentes tendían a retirarse cando eran atacados.{{Harvnp|Petterson|2004|p=64}} Sullivan só rendeu a comisaría de Melindi a finais da tarde logo de quedar sen munición, e marchou con todas as súas forzas (ningún policía morrera ou resultara ferido) ata o peirao de Stonetown para embarcar en barcas que os levaran a un barco, o ''Salama'', para sacalos de Zanzíbar.{{Harvnp|Petterson|2004|p=65}} En todo Stone Town, as tendas e casas que eran propiedade de árabes ou de persoas do sur de Asia foron saqueadas, mentres que as mulleres destes grupos étnicos foron violadas en grupo.{{Harvnp|Petterson|2004|p=65}} O sultán, xunto co primeiro ministro [[Muhammad Shamte Hamadi]] e membros do gabinete, fuxiron da illa a bordo do [[iate real]] ''Seyyid Khalifa'',<ref name="nyt13jan"/>{{Harvnp|Speller|2007|p=7}} e o goberno revolucionario apoderouse do palacio do sultán e doutras propiedades.<ref name="nyt14jan">{{Cita novas |apelidos=Conley |nome=Robert |título=Regime Banishes Sultan |xornal=[[The New York Times]] |páxina=4 |data=14 de xaneiro de 1964 |url=https://www.nytimes.com/1964/01/14/archives/regime-banishes-sultan.html |dataacceso=11 de outubro de 2023 |dataarquivo=7 de xaneiro de 2020 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20200107133450/https://www.nytimes.com/1964/01/14/archives/regime-banishes-sultan.html |lingua=en}}</ref> Morreron canto menos 80 persoas e 200 resultaron feridas, a maioría das cales eran árabes, durante as 12 horas de loita na rúa que seguiron.<ref name="nyt14jan"/> 61 cidadáns estadounidenses, incluídos 16 homes do persoal dunha estación de seguimento de satélites da [[NASA]], buscaron refuxio no English Club da [[Zanzíbar, cidade|Cidade de Zanzíbar]], e catro xornalistas da mesma nacionalidade foron detidos polo novo goberno da illa.<ref name="nyt13jan"/><ref name="nyt19jan">{{Cita novas |apelidos=Conley |nome=Robert |título=Nationalism Is Viewed as Camouflage for Reds |xornal=[[The New York Times]] |páxina=1 |data=19 de xaneiro de 1964 |url=https://www.nytimes.com/1964/01/19/nationalism-is-viewed-as-camouflage-for-redstoll-2000-to-4000.html |dataacceso=11 de outubro de 2023 |dataarquivo=3 de xullo de 2019 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20190703083422/https://www.nytimes.com/1964/01/19/nationalism-is-viewed-as-camouflage-for-redstoll-2000-to-4000.html |lingua=en}}</ref> Descoñecendo que Okello dera ordes de non matar a ningún branco, os estadounidenses que vivían en Stone Town fuxiron ao English Club, onde se encontraba o punto de evacuación.{{Harvnp|Petterson|2004|pp=66–67}} As persoas que viaxaban no convoi de automóbiles ao English Club sorprendéronse de ver os corpos maltratados de homes árabes tirados nas rúas de Stone Town cos seus penes curtados e os testículos metidos nas súas bocas.{{Harvnp|Petterson|2004|p=68}} Como parte dos plans coidadosamente trazados de Okello, por toda a illa, grupos de negros armados con coitelos, lanzas e ''pangas'' (machetes) adicáronse a matar sistematicamente a todos os árabes e asiáticos do sur que puideron atopar.{{Harvnp|Petterson|2004|pp=3–4}} O diplomático estadounidense Don Petterson describiu o seu horror cando viu dende a súa casa como un grupo de homes negros asaltaba a casa dun árabe, o decapitaban en público cunha ''panga'', seguido dos berros dende o interior da súa casa cando a súa muller e as tres criaturas eran violadas e asasinadas, seguida da mesma escena repetida na seguinte casa dun árabe, seguida doutra e outra.{{Harvnp|Petterson|2004|pp=3–4}} Logo de tomar o contro de Stone Town o primeiro día, os revolucionarios continuaron a loitar cos Manga polo control do rural durante canto menos dous días, e familias de árabes foron asasinadas logo de que as súas casas foran asaltadas.{{Harvnp|Petterson|2004|p=76}} Segundo a historia oficial de Zanzíbar, a revolución foi proposta e liderada polo líder do PAS Abeid Amani Karume.{{Harvnp|Speller|2007|p=6}} Con todo, no momento da revolución Karume encontrábase na África continental do mesmo xeito que o líder do Partido Umma, [[Abdulrahman Muhammad Babu]].{{Harvnp|Speller|2007=p=7}} Okello, na súa calidade de secretario das mocidades do PAS en Pemba, enviara a Karume ao continente para asegurar a súa seguridade.{{Harvnp|Parsons|2003|p=107}}{{Harvnp|Speller|2007|p=7}} Okello chegara a Zanzíbar procedente de [[Kenya]] en [[1959]]{{Harvnp|Shillington|2005|p=1716}} afirmando ter sido [[mariscal de campo]] dos rebeldes kenyanos durante a [[rebelión Mau Mau]], aínda que en realidade non tiña experiencia militar.{{Harvnp|Parsons|2003|p=107}} Sostivo que escoitara unha voz que lle ordenaba, como cristián, que liberara á xente de Zanzíbar dos árabes musulmáns, aínda que a propia poboación de Zanzíbar era predominantemente musulmá{{Harvnp|Shillington|2005|p=1716}} e foi Okello quen liderou os revolucionarios, principalmente membros desempregados da Liga Xuvenil Afro-Shirazi, o 12 de xaneiro.{{Harvnp|Speller|2007|p=6}}{{Harvnp|Sheriff|Ferguson|1991|p=239}} Un comentarista especulou ademais que probablemente foi Okello, coa Liga Xuvenil, quen propuxo a revolución.{{Harvnp|Speller|2007|p=6}} Semella ter habido tres complots diferentes para derrocar o goberno, liderados por Karume, Babu e Okello, mais foi o plano deste último o que estaba máis avanzado e foi el quen asestou o golpe que derrubou o réxime do sultán.{{Harvnp|Lofchie|1967|p=37}} Okello non era moi coñecido en Zanzíbar, e o goberno estaba máis preocupado de controlar os partidos PAS e Umma que a un pintor de casas pouco coñecido e case analfabeto e un dirixente sindical menor.{{Harvnp|Lofchie|1967|p=38}} Okello era un completo misterio para o mundo no momento da revolución, e o MI5 informou a Whitehall que era un antigo policía que loitara cos Mau Mau en Kenya e fora adestrado en [[Cuba]] na arte da violencia revolucionaria.<ref>{{Cita libro |apelidos=Petterson |nome=Don |data=2002 |título=Revolution in Zanzibar: An American's Cold War Tale |lugar=[[Nova York]] |editorial=Basic Books |páxinas=74–75 |lingua=fi}}</ref> O propio Okello nunha conferencia de prensa varios días despois negou iradamente ter estado en Cuba ou China, afirmando que era un cristián cuxo lema era "Todo pode aprenderse da Biblia".{{Harvnp|Petterson|2004|p=75}} Durante a revolución, houbo unha orxía de violencia cometida contra as comunidades de persoas do sur de Asia e árabes con milleiros de mulleres violadas polos seguidores de Okello, e moitos saqueos e masacres de árabes en toda a illa.{{Harvnp|Petterson|2004|p=65}} O diplomático estadounidense Don Petterson describiu os asasinatos dos árabes pola maioría negra como un acto de xenocidio.{{Harvnp|Petterson|2004|p=94}} Petterson escribiu "''Xenocidio'' non era un termo que estivera tan de moda entón como o estivo despois, mais é xusto dicir que en partes de Zanzíbar, o asasinato de árabes foi un xenocidio, puro e simple".{{Harvnp|Petterson|2004|p=94}} Okello acudía frecuentemente á radio a instar aos seus seguidores nunha atroadora linguaxe do Antigo Testamento a matar tantos árabes como fora posible, co máximo de brutalidade.{{Harvnp|Petterson|2004|pp=94–95}} Como nacionalista panafricano que facía cantar aos seus seguidores "God Bless Africa" cada vez que marchaba pola rúa, Okello apelou á maioría negra, mais ao mesmo tempo, como cristián militante que afirmaba escoitara a voz de Deus na súa cabeza, o atractivo de Okello nunha illa na que o 95&nbsp;% da poboación era musulmá, era limitado.{{Harvnp|Petterson|2004|pp=94–95}} == Consecuencias == [[Ficheiro:Winners of the Elections for Members of Parliament.jpg|miniatura|Xornal amosando as fotografías dos antigos funcionarios do goberno desfigurados logo da revolución.]] Os partidos PAS e Umma crearon un Consello Revolucionario para exercer de goberno interino, con Karume liderando o consello como [[Presidente de Zanzíbar|presidente]] e Babu exercendo de ministro de exteriores.{{Harvnp|Speller|2007|p=7}} O país pasou a denominarse República Popular de Zanzíbar e Pemba;{{Harvnp|Parsons|2003|p=107}} as primeiras accións do novo goberno foron desterrar permanentemente o sultán e expulsar o PNZ e o PPZP.<ref name="nyt14jan"/> Buscando distanciarse do volátil Okello, Karume afastouno discretamente da escena política aínda que se lle permitiu manter o título que el mesmo se outorgara de mariscal de campo.{{Harvnp|Parsons|2003|p=107}}{{Harvnp|Speller|2007|p=7}} Con todo, os revolucionarios de Okello comezaron a tomar represalias contra as poboacións de persoas árabes e do sur de Asia en Unguja, levando a cabo malleiras, violacións, asasinatos e ataques á propiedade.{{Harvnp|Parsons|2003|p=107}}{{Harvnp|Speller|2007|p=7}} Nos seus discursos radiofónicos afirmaba ter matado ou encarcerado a decenas de miles dos seus "inimigos e secuaces",{{Harvnp|Parsons|2003|p=107}} mais as estimacións actuais sobre o número de mortes varía moito, dende os "centos" ata os 20&nbsp;000. Algúns xornais occidentais dan cifras de 2&nbsp;000 a 4&nbsp;000;<ref name="nyt19jan"/><ref name="latimes"/> mais os números máis elevados puideron ter sido inchados polas transmisións do propio Okello e os informes esaxerados dalgúns medios occidentais e árabes.{{Harvnp|Parsons|2003|p=107}}{{Harvnp|Plekhanov|2004|p=91}}{{Harvnp|Sheriff|Ferguson|1991|p=241}} A matanza de prisioneiros árabes e o seu enterramento en [[fosa común|fosas comúns]] foi documentado por un equipo de filmación italiano, filmando dende un helicóptero, para ''[[Africa Addio]]'' e esta secuencia de película constitúe o único documento visual coñecido dos asasinatos.{{Harvnp|Daly|2009|p=42}} Moitos árabes fuxiron a [[Omán]],{{Harvnp|Plekhanov|2004|p=91}} aínda que por orde de Okello ningunha persoa branca foi ferida.{{Harvnp|Speller|2007|p=7}} A violencia postrevolucionaria non se expandiu a Pemba.{{Harvnp|Sheriff|Ferguson|1991|p=241}} O 3 de febreiro Zanzíbar finalmente volveu á normalidade, e Karume foi amplamente aceptado pola xente como o seu presidente.<ref name="nyt4feb">{{Cita novas |autor=Dispatch of The Times London |título=Zanzibar Quiet, With New Regime Firmly Seated |xornal=The New York Times |páxina=9 |data=4 de febreiro de 1964 |url=https://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=FB0811FB3E5415738DDDAD0894DA405B848AF1D3 |access-date=16 November 2008 |dataarquivo=27 de xaneiro de 2012 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120127210238/http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=FB0811FB3E5415738DDDAD0894DA405B848AF1D3 |lingua=en}}</ref> A policía volveu ás rúas, as tendas saqueadas abriron de novo, e a poboación civil estaba entregando as armas sen licenza.<ref name="nyt4feb"/> O goberno revolucionario anunciou que os seus presos políticos, cifrados en 500, serían xulgados por tribunais especiais. Okello formou a Freedom Military Force (FMF), unha unidade paramilitar integrada polos seus partidarios, que patrullaban as cidades e saqueaban as propiedades árabes.{{Harvnp|Speller|2007|p=15}}{{Harvnp|Sheriff|Ferguson|1991|p=242}} O comportamento dos partidarios de Okello, a súa retórica violenta, o seu acento ugandés, e as súas crenzas cristiás estaban alienando a moitos no PAS de Zanzíbar e musulmá, maioritariamente moderada,{{Harvnp|Speller|2007|p=17}} e en marzo moitos membros da súa FMF foron desarmados polos seguidores de Karume e a milicia do Partido Umma. O 11 de marzo retiráronlle a Okello o seu rango de mariscar de campo,{{Harvnp|Sheriff|Ferguson|1991|p=242}}{{Harvnp|Speller|2007|p=17}}<ref>{{Cita novas |apelidos=Conley |nome=Robert |título=Zanzibar Regime Expels Okello |xornal=The New York Times |páxina=11 |data=12 de marzo de 1964 |url=https://www.nytimes.com/1964/03/12/archives/zanzibar-regime-expels-okello-he-headed-revolutionary-army.html |dataacceso=6 de novembro de 2023 |dataarquivo=28 de decembro de 2013 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131228163757/http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F10B14FC3A5C147A93C0A81788D85F408685F9 |lingua=en}}</ref> e negóuselle a entrada cando tentou regresar a Zanzíbar logo dunha viaxe ao continente. Foi deportado a [[Tanganica]] e logo a [[Kenya]], antes de regresar pobre a [[Uganda]].{{Harvnp|Speller|2007|p=17}} En abril o goberno creou o People's Liberation Army (PLA) e completou o desarme do que quedaba da milicia de Okello.{{Harvnp|Speller|2007|p=17}} O 26 de abril Karume anunciou que se estaba a negociar unha unión con [[Tanganica]] para formar o novo país de [[Tanzania]].<ref name="merge">{{Cita novas |apelidos=Conley |nome=Robert |título=Tanganyika gets new rule today |xornal=The New York Times |páxina=11 |data=27 de abril de 1964 |url=https://www.nytimes.com/1964/04/27/archives/tanganyika-gets-new-rule-today-nyerere-and-zanzibar-head-to-govern.html |dataacceso=6 de novembro de 2023 |dataarquivo=28 de decembro de 2013 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131228162344/http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F50910F9385B1B728DDDAE0A94DC405B848AF1D3 |lingua=en}}</ref> A unión foi vista na prensa contemporánea como un xeito de previr unha subversión comunista en Zanzíbar; canto menos un historiador sinala que puido ter sido un intento de Karume, un socialista moderado, para limitar a influencia do radicalmente esquerdista Partido Umma.{{Harvnp|Speller|2007|p=15}}<ref name="merge"/>{{Harvnp|Speller|2007|p=19}} Babu achegárase aos diplomáticos chineses que organizaran varios envíos de armas a Zanzíbar para permitirlle ao Partido Umma ter un á paramilitar.{{Harvnp|Petterson|2004|p=207}} Tanto Karume como o presidente Nyerere de Tanganica estaban preocupados por que Zanzíbar estivera comezando a converterse nun foco das tensións da [[Guerra Fría]], xa que os diplomáticos estadounidenses e británicos competían pola influencia cos diplomáticos soviéticos, chineses e alemáns orientais, e ter unha unión co non aliñado Tanganica considerouse o mellor xeito para sacar a Zanzíbar do foco mundial.{{Harvnp|Petterson|2004|p=207}} Con todo, moitas das políticas socialistas do Partido Umma en materia de saúde, educación e benestar social foron adoptadas polo goberno.{{Harvnp|Sheriff|Ferguson|1991|p=241}} == Reacción estranxeira == As forzas militares británicas en [[Kenya]] foron conscientes da revolución ás 4:45&nbsp;am do [[12 de xaneiro]], e logo dunha solicitude do sultán puxéronse en espera de 15 minutos para levar a cabo un asalto ao aeródromo de Zanzíbar.{{Harvnp|Parsons|2003|p=107}}{{Harvnp|Speller|2007|p=8}} Con todo, o Alto Comisario Británico en Zanzíbar, Timothy Crosthwait, non informou de ningún ataque a cidadáns británicos e desaconsellou a intervención. Como resultado, as tropas británicas en Kenya víronse reducidas a catro horas de espera esa mesma noite. Crosthwait decidiu non aprobar unha evacuación inminente de cidadáns británicos, xa que moitos deles ocupaban postos chave no goberno e a súa mudanza repentina podía perturbar máis a economía e o goberno do país.{{Harvnp|Speller|2007|p=8}} Ás poucas horas da revolución, o embaixador estadounidense autorizara a retirada da illa dos cidadáns estadounidenses, e o destrutor da [[Armada dos Estados Unidos de América|armada estadounidense]] [[USS Manley (DD-940)|USS ''Manley'']], chegou o [[13 de xaneiro]].{{Harvnp|Speller|2007|pp=8–9}} O ''Manley'' atracou no porto de Cidade Zanzíbar, mais os [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] non solicitaran permiso de evacuación ao Consello Revolucionario, e o barco foi recibido por un grupo de homes armados.{{Harvnp|Speller|2007|pp=8–9}} Finalmente concedéuselles o permiso o [[15 de xaneiro]], mais os británicos consideraron que esta confrontación foi a causa de boa parte do mal talante posterior contra as potencias occidentais en Zanzíbar.{{Harvnp|Speller|2007|p=9}} As axencias de intelixencia occidentais crían que a revolución fora organizada por comunistas apoiados con armas dos países do [[Pacto de Varsovia]]. Esta sospeita acrecentouse co nomeamento de Babu como Ministro e Asuntos Exteriores e [[Abdullah Kassim Hanga]] como Primeiro Ministro, ambos coñecidos esquerdistas con posibles vencellos comunistas.{{Harvnp|Parsons|2003|p=107}} O Reino Unido cría que estes dous eran colaboradores próximos de [[Oscar Kambona]], o Ministro de Asuntos Exteriores de Tanganica, e que antigos membros dos [[Tanganyika Rifles]] estiveran dispoñibles para axudar na revolución.{{Harvnp|Parsons|2003|p=107}} Algúns membros do Partido Umma levaban [[uniformes de combate]] [[Cuba|cubanos]] e barbas ao estilo de [[Fidel Castro]], o que se considerou como un indicio do apoio cubano á revolución.{{Harvnp|Lofchie|1967|p=37}} Con todo, esta práctica comezou por parte dos membros que formaran parte da oficina do PNZ en Cuba e converteuse nun xeito de vestir común entre os membros do partido da oposición nos meses anteriores á revolución.{{Harvnp|Lofchie|1967|p=37}} O recoñecemento do novo goberno de Zanzíbar por parte da [[República Democrática Alemá]] (o primeiro goberno africano que a recoñeceu) e de [[Corea do Norte]] foi unha proba máis para as potencias occidentais de que Zanzíbar se aliñara estreitamente co [[bloque do leste]].{{Harvnp|Sheriff|Ferguson|1991|p=242}} Tan só seis días despois da revolución, o ''[[The New York Times]]'' afirmou que Zanzíbar estaba "próxima a converterse na Cuba de África", mais o 26 de xaneiro negou que houbera unha participación comunista activa.<ref name="nyt19jan"/><ref>{{Cita novas |apelidos=Franck |nome=Thomas M. |título=Zanzibar Reassessed |xornal=The New York Times |páxina=E10 |data=26 de xaneiro de 1964 |url=https://www.nytimes.com/1964/01/26/archives/letters-to-the-times-tax-reduction-opposed-banker-sees-heavy.html |dataacceso=8 de decembro de 2023 |dataarquivo=22 de xullo de 2018 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20180722214301/https://www.nytimes.com/1964/01/26/archives/letters-to-the-times-tax-reduction-opposed-banker-sees-heavy.html |lingua=en}}</ref> Zanzíbar continuou a recibir apoio dos países comunistas e contra o mes de febreiro sabíase que recibía conselleiros da Unión Soviética, a República Democrática Alemá e China.{{Harvnp|Speller|2007|p=18}} Cuba tamén prestou o seu apoio ao país, co [[Che Guevara]] afirmando o 15 de agosto que "Zanzíbar é o noso amigo e démoslle a nosa pequena axuda, a nosa axuda fraternal, a nosa axuda revolucionaria no momento no que foi necesaria", mais negando que houbera tropas cubanas presentes durante a revolución.{{Harvnp|Guevara|1968|p=347}} Ao mesmo tempo, a influencia occidental foi diminuíndo e contra o mes de xullo de [[1964]] só un británico, un dentista, permanecía ao servizo do goberno de Zanzíbar.{{Harvnp|Speller|2007|pp=27–28}} Alegouse que o [[mestre de espías]] [[Israel|israelí]] [[David Kimche]] foi un dos que apoiaron a revolución<ref>{{Cita novas |url=http://www.smh.com.au/national/obituaries/israeli-spymaster-found-himself-embroiled-in-irancontra-20100315-q9i4.html |título=Israeli spymaster found himself embroiled in Iran-Contra |data=16 de marzo de 2010 |xornal=The Sydney Morning Herald |dataacceso=8 de decembro de 2023 |dataarquivo=5 de novembro de 2012 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20121105205849/http://www.smh.com.au/national/obituaries/israeli-spymaster-found-himself-embroiled-in-irancontra-20100315-q9i4.html |lingua=en}}</ref> estando el en Zanzíbar no día da mesma.<ref>{{Cita libro |apelidos=Pateman |nome=Roy |título=Residual Uncertainty: Trying to Avoid Intelligence and Policy Mistakes in the Modern World |data=2003 |editorial=University Press of Kentucky |páxina=161 |lingua=en}}</ref> O sultán deposto fixo un chamamento infrutuoso a Kenya e Tanganica solicitando axuda militar,{{Harvnp|Speller|2007|p=8}} aínda que Tanganica enviou 100 policías paramilitares a Zanzíbar para conter os disturbios.{{Harvnp|Parsons|2003|p=107}} Á parte dos Tanganyika Rifles (antigamente os [[King's African Rifles]] coloniais), a policía era a única forza armada en Tanganica, e o 20 de xaneiro a ausencia de policía levou a todo o rexemento de Rifles a amotinarse.{{Harvnp|Parsons|2003|p=107}} Insatisfeitos polos seus baixos salarios e co lento progreso na substitución dos seus oficiais británicos por africanos,{{Harvnp|Speller|2007|p=10}} o motín dos soldados provocou levantamentos similares tanto en Uganda como en Kenya. Con todo, os levantamentos no continente foron sufocados rapidamente polo exército británico e os marines reais sen incidentes graves.{{Harvnp|Parsons|2003|pp=109–110}} O posible xurdimento dun estado comunista africano seguiu a ser unha fonte de inquedanza en occidente. En febreiro, o Comité Británico de Defensa e de Política Exterior dixo que, se ben os intereses británicos en Zanzíbar eran "pequenos" e a revolución en si mesma "non [era] importante", a posibilidade de intervención debía manterse.{{Harvnp|Speller|2007|p=12}} Ao comité preocupáballe que Zanzíbar puidera converterse nun centro para a promoción do comunismo en África, moi parecido ao que Cuba fixera en América.{{Harvnp|Speller|2007|p=12}} Gran Bretaña, a maior parte da [[Commonwealth de Nacións|Commonwealth]], e os Estados Unidos retiveron o recoñecemento do novo réxime ata o 23 de febreiro, momento no que xa fora recoñecido por boa parte do bloque do leste.{{Harvnp|Speller|2007|p=13}} En opinión de Crosthwait, isto contribuíu a que Zanzíbar se aliñara coa [[Unión Soviética]]; Crosthwait e o seu persoal foron expulsados do país o 20 de febreiro e só se lles permitiu regresar unha vez se acordara o recoñecemento.{{Harvnp|Speller|2007|p=13}} === Resposta militar británica === [[Ficheiro:RFA Hebe 1972.jpg|miniatura|O RFA ''Hebe''.]] {{VT|Resposta británica á Revolución de Zanzíbar}} Logo da evacuación dos seus cidadáns o 13 de xaneiro, o goberno dos Estados Unidos declarou que recoñecía que Zanzíbar se encontraba dentro da [[esfera de influencia]] británica e non interviría.{{Harvnp|Speller|2007|pp=13–14}} Os Estados Unidos, con todo, instaron a Gran Bretaña a cooperar con outros países do sueste africano para restaurar a orde.{{Harvnp|Speller|2007|pp=13–14}} O primeiro buque militar en chegar ao lugar foi o [[HMS Owen (K640)|HMS ''Owen'']], que foi desviado dende a costa de Kenya e chegou na tarde do 12 de xaneiro.{{Harvnp|Speller|2007|p=9}} Ao ''Owen'' uníuselle o 15 de xaneiro a [[Fragata (buque)|fragata]] [[HMS Rhyl (F129)|''Rhyl'']] e o barco da [[Frota Real Auxiliar]] [[RFA Hebe|''Hebe'']]. Se ben o ''Owen'', lixeiramente armado, puidera prover aos revolucionarios dun discreto recordatorio do poder militar británico, o ''Hebe'' e o ''Rhyl'' eran asuntos diferentes.{{Harvnp|Speller|2007|p=9}} Debido a informes inexactos de que a situación en Zanzíbar se estaba a deteriorar, o ''Rhyl'' transportaba unha compañía de tropas do primeiro batallón do [[Rexemento Staffordshire]] dende Kenya, cuxo embarque foi amplamente reportado nos medios kenyanos, e obstaculizaría as negociacións británicas con Zanzíbar.{{Harvnp|Speller|2007|p=9}} O ''Hebe'' acababa de retirar provisións do almacén naval de [[Mombasa]] e estaba cargado con armas e explosivos. Aínda que o Consello Revolucionario descoñecía a natureza do cargamento do ''Hebe'', a negativa por parte da Armada Real de permitir un rexistro do barco creou sospeitas en terra e circularon rumores de que era un barco de asalto anfibio.{{Harvnp|Speller|2007|p=9}} [[Ficheiro:HMS Centaur 1955.jpg|miniatura|esquerda|O HMS ''Centaur''.]] Unha evacuación parcial de cidadáns británicos completouse o 17 de xaneiro,{{Harvnp|Speller|2007|pp=9–10}} cando os disturbios do exército no sueste africano provocaron o desvío do ''Rhyl'' a Tanganica para que as tropas que levaba puideran axudar a sufocar o motín. En substitución, unha compañía dos [[Gordon Highlanders]] embarcou no ''Owen'' para que aínda se puidera realizar unha intervención se era preciso.{{Harvnp|Speller|2007|p=11}} Os portaavións [[HMS Centaur (R06)|''Centaur'']] e [[HMS Victorious (R38)|''Victorious'']] tamén foron trasladados á rexión como parte da Operación Parthenon.{{Harvnp|Speller|2007|p=13}} Aínda que nunca se promulgou, a Parthenon foi concibida como unha medida de precaución en caso de que Okello ou radicais do partido Umma tentaran arrebatarlle o poder ao máis moderado PAS.{{Harvnp|Speller|2007|p=17}} Ademais dos dous portaavións, o plan incluía a tres destrutores, ''Owen'', 13 helicópteros, 21 avións de transporte e recoñecemento, o segundo batallón dos [[Scots Guards]], o [[45 Commando]] dos Marines Reais e unha compañía do segundo batallón do [[Rexemento de Paracaidistas (Reino Unido)|Rexemento de Paracaidistas]]. A illa de Unguja, e o seu aeroporto, serían tomados mediante ataques de paracaidistas e helicópteros, seguidos da ocupación de Pemba. A Parthenon tería sido a maior operación aerotransportada e anfibia británica dende a [[Guerra de Suez|Crise de Suez]].{{Harvnp|Speller|2007|p=17}} Logo da revelación de que os revolucionarios podían ter recibido adestramento do bloque comunista, a Operación Parthenon foi substituída pola Operación Boris. Isto requiría un asalto con paracaidistas en Unguja dende Kenya, mais posteriormente foi abandonado a causa da inseguridade en Kenya e a oposición do seu goberno a empregar os seus aeródromos.{{Harvnp|Speller|2007|pp=18–19}} No seu lugar deseñouse a Operación Finery, que debía implicar un asalto en helicóptero por parte dos Marines Reais dende o [[HMS Bulwark (R08)|HMS ''Bulwark'']], un [[buque de asalto anfibio]] que daquela se encontraba en Oriente Medio.{{Harvnp|Speller|2007|p=19}} Como o ''Bulwark'' estaba fóra da rexión, a posta en marcha de Finery requiriría dun aviso de 14 días, polo que no caso de que fora precisa unha resposta inmediata, situáronse forzas axeitadas cun aviso de 24 horas para lanzar unha operación a menor escala para protexer aos cidadáns británicos.{{Harvnp|Speller|2007|p=19}} Coa unión de Tanganica e Zanzíbar o 23 de abril, existía a preocupación de que o Partido Umma dera un golpe de estado; a Operación Shed foi deseñada para prever unha intervención se isto ocorría.{{Harvnp|Speller|2007|p=19}} Shed tería requirido que un batallón de tropas, con vehículos de exploración, fora transportado á illa para apoderarse do aeródromo e protexer o goberno de Karume.{{Harvnp|Speller|2007|p=20}} Con todo, o perigo dunha revolta pola unificación pasou axiña, e o 29 de abril as tropas destinadas a Shed reducíronse a un aviso de 24 horas. A Operación Finery foi cancelada o mesmo día.{{Harvnp|Speller|2007|p=20}} A preocupación por un posible golpe de estado persistiu, e en torno ao 23 de setembro Shed foi substituído polo Plan Giralda, que implicaba a utilización de tropas británicas de [[Colonia de Aden|Aden]] e o extremo oriente, e que se implementaría se o Partido Umma tentaba derrocar o presidente de Tanzania [[Julius Nyerere]].{{Harvnp|Speller|2007|p=24}} Un batallón de infantaría, unha unidade de cuartel xeral táctico e elementos dos Marines Reais debían ser enviados a Zanzíbar para lanzar un ataque anfibio, apoiado polas tropas de seguimento das bases británicas en Kenya e Aden.{{Harvnp|Speller|2007|p=25}} Giralda foi descartado en decembro, finalizando os plans británicos de intervir militarmente no país.{{Harvnp|Speller|2007|p=26}} == Legado == [[Ficheiro:Zanzibar revolution 40 years.JPG|miniatura|O presidente [[Amani Abeid Karume]] participando nun desfile militar durante o 40º aniversario da revolución.]] [[Ficheiro:ASP-TANU kanga.jpg|miniatura|Un [[Kanga (vestimenta)|kanga]] conmemorando os dez anos dende a revolución (''mapinduzi''), con referencias ao [[Partido Afro-Shirazi|PAS]] e ao [[TANU]] (museo da [[Casa das Marabillas]], [[Stone Town]])]] Un dos principais resultados da revolución en Zanzíbar foi a ruptura do poder da clase dirixente árabe/asiática, que o ostentara durante uns 200 anos.{{Harvnp|Triplett|1971|p=612}}{{Harvnp|Speller|2007|p=1}} A pesar da unión con Tanganica, Zanzíbar mantivo un [[Consello Revolucionario (Zanzíbar)|Consello Revolucionario]] e unha [[Casa de Representantes de Zanzíbar|Casa de Representantes]] que, ata 1992, rexíase por un sistema de [[Unipartidismo|partido único]] e tiña poder sobre os asuntos internos.<ref name="one party">{{Cita novas |apelidos=Sadallah |nome=Mwinyi |título=Revert to single party system, CUF Reps say |xornal=[[The Guardian]] |data=23 de xaneiro de 2006 |url=http://kurayangu.com/ipp/guardian/2006/01/23/58381.html |dataacceso=8 de xaneiro 2024 |urlarquivo=https://archive.today/20070802153207/http://kurayangu.com/ipp/guardian/2006/01/23/58381.html |dataarquivo=2 de agosto de 2007 |lingua=en}}</ref> O goberno doméstico está dirixido polo [[Lista de presidentes de Zanzíbar|presidente de Zanzíbar]], sendo Karume o primeiro titular deste cargo. Este goberno empregou o éxito da revolución para implementar reformas en toda a illa. Moitas delas implicaron a supresión do poder da minoría árabe. A administración pública de Zanzíbar, por exemplo, converteuse nunha organización completamente negra, e a terra redistribuíuse dos árabes aos negros.{{Harvnp|Triplett|1971|p=612}} O goberno revolucionario tamén instituíu reformas sociais como a sanidade gratuíta e a apertura do sistema educativo aos estudantes negros, que ocupaban tan só o 12&nbsp;% das prazas de educación secundaria antes da revolución.{{Harvnp|Triplett|1971|p=612}} O goberno procurou a axuda da [[Unión Soviética]], a [[República Democrática Alemá]] (RDA) e a [[República Popular da China]] para financiar varios proxectos, e para asesoramento militar.{{Harvnp|Triplett|1971|p=612}} O fracaso de varios proxectos liderados pola RDA, incluído o Proxecto Nova Zanzíbar, un [[Renovación urbana|plan de redesenvolvemento urbano]] de [[1968]] para proporcionar apartamentos novos para toda a poboación zanzibarí, levou a Zanzíbar a centrarse na axuda chinesa.{{Harvnp|Myers|1994|p=453}}{{Harvnp|Triplett|1971|p=613}} O goberno postrevolucionario de Zanzíbar foi acusado de control draconiano sobre as liberdades persoais e de exercer [[nepotismo]] nos nomeamentos para cargos políticos e industriais, sendo o novo goberno de Tanzania incapaz de intervir.{{Harvnp|Triplett|1971|p=614}}{{Harvnp|Triplett|1971|p=616}} O descontento co goberno levou a un punto crítico co asasinato de Karume o [[7 de abril]] de [[1972]], ao que seguirán semanas de loita entre as forzas favorables e contrarias ao goberno.<ref name="karume">{{Cita novas |apelidos=Said |nome=Salma |título=Thousand attend Karume memorial events in Zanzibar |xornal=The Citizen, Tanzania |data=8 de abril de 2009 |url=http://www.thecitizen.co.tz/newe.php?id=11853 |dataacceso=14 de abril de 2009 |dataarquivo=26 de abril de 2020 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200426023449/http://www.thecitizen.co.tz/newe.php?id=11853 |url-morta=yes |lingua=en}}</ref> Finalmente estableceuse un [[Pluripartidismo|sistema multipartidista]] en [[1992]], mais Zanzíbar segue acosado por acusacións de corrupción e [[fraude electoral]], aínda que se considerou que as [[Eleccións xerais 2010 en Tanzania|eleccións xerais de 2010]] supuxeron unha mellora considerable.<ref name="one party"/><ref name="freedom">{{Cita web |autor=Freedom House |ligazónautor=Freedom House |título=Freedom in the World – Tanzania |data=2008 |url=http://www.freedomhouse.org/report/freedom-world/2008/tanzania |dataacceso=8 de xaneiro de 2024 |dataarquivo=16 de novembro de 2018 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20181116142245/https://freedomhouse.org/report/freedom-world/2008/tanzania |lingua=en}}</ref><ref>{{Cita web |autor=Freedom House |ligazónautor=Freedom House |title=Freedom in the World – Tanzania |data=2011 |url=http://www.freedomhouse.org/report/freedom-world/2011/tanzania |dataacceso=8 de xaneiro de 2024 |dataarquivo=16 de novembro de 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181116133654/https://freedomhouse.org/report/freedom-world/2011/tanzania |lingua=en}}</ref> A revolución segue a ser un evento de interese para os habitantes de Zanzíbar e os académicos. Os historiadores teñen analizado que a revolución tivo unha base racial e social, e algúns afirman que os revolucionarios negros representan o [[proletariado]] que se revela contra as clases gobernantes e comerciais, representadas polas persoas árabes e do sur de Asia.{{Harvnp|Kuper|1971|pp=87–88}} Outros descartan esta teoría e a presentan como unha revolución racial que foi exacerbada pola disparidade económica entre as razas.{{Harvnp|Kuper|1971|p=104}} Dentro de Zanzíbar, a revolución é un evento cultural clave, celebrado coa liberación de 545 prisioneiros no seu décimo aniversario e por un desfile militar no seu 40º aniversario.{{Harvnp|Kalley|Schoeman|Andor|1999|p=611}} O Día da Revolución de Zanzíbar foi designado día festivo polo goberno de Tanzania; celébrase cada ano o 12 de xaneiro.<ref>{{Cita web |autor=Secretariado da Commonwealth |ligazónautor=Secretariado da Commonwealth Secretariat |título=Tanzania |data=2005 |url=http://www.thecommonwealth.org/YearbookInternal/140064/society/ |dataacceso=10 de febreiro de 2009 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20081201170736/http://www.thecommonwealth.org/YearbookInternal/140064/society/ |dataarquivo=1 de decembro de 2008 |lingua=en}}</ref> A [[Copa Mapinduzi]] (Copa da Revolución), unha competición eliminatoria de [[fútbol]], é organizada pola [[Asociación de Fútbol de Zanzíbar]] a principios de xaneiro para celebrar o [[Día da Revolución de Zanzíbar|día da Revolución]] (12 de xaneiro).<ref>{{Cita web |título=Simba face Tusker in Mapinduzi Cup |url=https://supersport.com/football/tanzania/news/121228/Simba_face_Tusker_in_Mapinduzi_Cup |dataacceso=8 de xaneiro de 2024 |editorial=supersport.com |lingua=en |dataarquivo=16 de agosto de 2021 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20210816160005/https://supersport.com/football/tanzania/news/121228/Simba_face_Tusker_in_Mapinduzi_Cup}}</ref> == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === *{{Cita libro |apelidos=Bakari |nome=Mohammed Ali |título=The Democratisation Process in Zanzibar |data=2001 |editorial=GIGA-Hamburg |url=https://books.google.com/books?id=9yCSamtUeiAC |isbn=978-3-928049-71-9 |dataacceso=15 de xaneiro de 2024 |dataarquivo=12 de xaneiro de 2023 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20230112070407/https://books.google.com/books?id=9yCSamtUeiAC |lingua=en |ref=harv}} *{{Cita libro |apelidos=Clayton |nome=Anthony |título=Frontiersmen: Warfare in Africa Since 1950 |data=1999 |editorial=Taylor & Francis |url=https://books.google.com/books?id=Zg5hipdurBkC |isbn=978-1-85728-525-3 |lingua=en |ref=harv}} *{{Cita publicación |apelidos=Daly |nome=Samuel |título=Our Mother is Afro-Shirazi, Our Father Is the Revolution |data=2009 |editorial=Columbia University |lugar=[[Nova York]] |url=http://www.columbia.edu/cu/history/resource-library/Daly_thesis.pdf |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20111214001230/http://www.columbia.edu/cu/history/resource-library/Daly_thesis.pdf |dataarquivo=14 de decembro de 2011 |lingua=en |ref=harv}} *{{Cita libro |editor1=Fouéré, Marie-Aude |editor2=William C. Bissell |data=2018 |url=https://books.google.com/books?id=oEZbDwAAQBAJ |título=Social Memory, Silenced Voices, and Political Struggle: Remembering the Revolution in Zanzibar |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20230112070420/https://books.google.com/books?id=oEZbDwAAQBAJ&printsec=frontcover |dataarquivo=12 de xaneiro de 2023 |lugar=Dar es Salaam |editorial=Mkuki na Nyota|isbn=978-9987-08-317-6 |lingua=en |ref=harv}} *{{Cita libro |apelidos=Glassman |nome=Jonathon |título=War of Words, War of Stones: Racial Thought and Violence in Colonial Zanzibar |url=https://archive.org/details/warofwordswarofs0000glas |data=2011 |editorial=Indiana University Press |lugar=Bloomington, Ind. |isbn=978-0-253-22280-0 |lingua=en |ref=harv}} *{{Cita libro |apelidos=Guevara |nome=Ernesto |título=Venceremos!:The speeches and writings of Ernesto Che Guevara |data=1968 |editorial=Macmillan |url=https://books.google.com/books?id=i8oEAQAAIAAJ |isbn=978-0-297-76438-0 |dataarquivo=12 de xaneiro de 2023 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20230112070409/https://books.google.com/books?id=i8oEAQAAIAAJ |lingua=en |ref=harv}} *{{Cita libro |apelidos=Hernon |nome=Ian |título=Britain's Forgotten Wars: Colonial Campaigns of the 19th century |editorial=[[Sutton Publishing]] |data=2003 |lugar=Stroud, Gloucestershire |isbn=978-0-7509-3162-5 |lingua=en |ref=harv}} *{{Cita libro |apelidos=Ingrams |nome=William H. |título=Zanzibar: Its History and Its People |url=https://archive.org/details/zanzibaritshisto0000whin |editorial=[[Routledge]] |lugar=Abingdon |data=1967 |isbn=978-0-7146-1102-0 |oclc=186237036 |lingua=en |ref=harv}} *{{Cita libro |apelidos1=Kalley |nome1=Jacqueline Audrey |apelidos2=Schoeman |nome2=Elna |apelidos3=Andor |nome3=Lydia Eve |título=Southern African Political History |data=1999 |editorial=Greenwood Publishing Group |url=https://books.google.com/books?id=oVrVK2ElINMC |isbn=978-0-313-30247-3 |dataarquivo=12 de xaneiro de 2023 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20230112070406/https://books.google.com/books?id=oVrVK2ElINMC |lingua=en |ref=harv}} *{{Cita novas |apelidos=Kuper |nome=Leo |título=Theories of Revolution and Race Relations |xornal=Comparative Studies in Society and History |data=1971 |volume=13 |issue=1 |pages=87–107 |jstor=178199 |doi=10.1017/S0010417500006125 |lingua=en |ref=harv}} *{{Cita novas |apelidos=Lofchie |nome=Michael F. |título=Was Okello's Revolution a Conspiracy? |xornal=Transition |data=Outubro–Novembro 1967 |issue=33 |pages=36–42 |doi=10.2307/2934114 |jstor=2934114 |lingua=en |ref=harv}} *{{Cita libro |apelidos=Mwakikagile |nome=Godfrey |título=The Union of Tanganyika and Zanzibar: Formation of Tanzania and Its Challenges |isbn=978-9987160464 |lingua=en |ref=harv}} *{{Cita libro |apelidos=Mwakikagile |nome=Godfrey |título=Why Tanganyika united with Zanzibar to form Tanzania |isbn=978-9987-16-045-7 |lingua=en |ref=harv}} *{{Cita libro |apelidos=Mwakikagile |nome=Godfrey |título=The Union of Tanganyika and Zanzibar: Product of the Cold War |isbn=978-0981425856 |lingua=en |ref=harv}} *{{Cita novas |apelidos=Myers |nome=Garth A. |título=Making the Socialist City of Zanzibar |xornal=Geographical Review |data=1994 |volume=84 |issue=4 |pages=451–464 |doi=10.2307/215759 |jstor=215759|bibcode=1994GeoRv..84..451M |lingua=en |ref=harv}} *{{Cita libro |apelidos=Parsons |nome=Timothy |título=The 1964 Army Mutinies and the Making of Modern East Africa |data=2003 |editorial=Greenwood Publishing Group |url=https://books.google.com/books?id=KoLbjlIYLzwC |isbn=978-0-325-07068-1 |dataarquivo=12 de xaneiro de 2023 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20230112070420/https://books.google.com/books?id=KoLbjlIYLzwC |lingua=en |ref=harv}} *{{Cita libro |apelidos=Petterson |nome=Don |título=Revolution in Zanzibar: An American's Cold War Tale |data=22 de setembro de 2004 |editorial=Basic Books |lugar=Nova York |isbn=9780813342689 |lingua=en |ref=harv}} *{{Cita libro |apelidos=Plekhanov |nome=Sergey |título=A Reformer on the Throne: Sultan Qaboos Bin Said Al Said |data=2004 |editorial=Trident Press Ltd |url=https://books.google.com/books?id=-U8BL-tEPLwC |isbn=978-1-900724-70-8 |lingua=en |ref=harv}} *{{Cita libro |apelidos1=Sheriff |nome1=Abdul |apelidos2=Ferguson |nome2=Ed |título=Zanzibar Under Colonial Rule |data=1991 |editorial=James Currey Publishers |url=https://books.google.com/books?id=FxUCbQeKjogC |isbn=978-0-85255-080-9 |lingua=en |ref=harv}} *{{Cita libro |apelidos=Shillington |nome=Kevin |título=Encyclopedia of African History |data=2005 |editorial=CRC Press |url=https://books.google.com/books?id=Ftz_gtO-pngC |isbn=978-1-57958-245-6 |dataarquivo=12 de xaneiro de 2023 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20230112070420/https://books.google.com/books?id=Ftz_gtO-pngC |lingua=en |ref=harv}} *{{Cita novas |apelidos=Speller |nome=Ian |título=An African Cuba? Britain and the Zanzibar Revolution, 1964 |xornal=Journal of Imperial and Commonwealth History |data=2007 |volume=35 |issue=2 |pages=1–35 |doi=10.1080/03086530701337666 |url=http://eprints.nuim.ie/archive/00000841/ |dataacceso=15 de xaneiro de 2024 |dataarquivo=4 de decembro de 2012 |urlarquivo=https://archive.today/20121204150700/http://eprints.nuim.ie/archive/00000841/ |lingua=en |ref=harv}} *{{Cita novas |apelidos=Triplett |nome=George W. |título=Zanzibar: The Politics of Revolutionary Inequality |xornal=The Journal of Modern African Studies |data=1971 |volume=9 |issue=4 |pages=612–617 |jstor=160218 |doi=10.1017/S0022278X0005285X |lingua=en |ref=harv}} {{Barra portal|Tanzania|Historia}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Historia de Zanzíbar]] [[Categoría:Revolucións|Zanzíbar]] [[Categoría:1964]] ar55ncqcw5r1nx3cl8w7q5me686of0b 0 579245 7104626 6331703 2025-06-23T15:52:23Z Autopistero20502020 127649 7104626 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|A Rega|O Rega}} {{Lugar |nome = O Regal |imaxe = |lenda = |parroquia = Río Barba |concello = O Vicedo |ano = |poboación = }} '''O Regal''' é un lugar da parroquia de [[Río Barba, O Vicedo|Río Barba]], no concello [[Provincia de Lugo|lugués]] do [[O Vicedo|Vicedo]], na [[comarca da Mariña Occidental]]. == Lugares e parroquias == === Lugares de Río Barba === {{Lp Río Barba}} === Parroquias do Vicedo === {{O Vicedo}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Regal, O}} [[Categoría:Lugares do Vicedo]] jtukons0qqc5d7w3kkafd6cawesin4j 0 579345 7104625 7024838 2025-06-23T15:52:15Z Autopistero20502020 127649 7104625 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|A Rega|Rega}} {{Lugar |nome = Regaedo |imaxe = |lenda = |parroquia = San Román de Vale |concello = O Vicedo |ano = |poboación = }} '''Regaedo''' é un lugar da parroquia de [[San Román de Vale, O Vicedo|San Román de Vale]], no concello [[Provincia de Lugo|lugués]] do [[O Vicedo|Vicedo]], na [[comarca da Mariña Occidental]]. == Lugares e parroquias == === Lugares de San Román de Vale === {{Lp San Román de Vale}} === Parroquias do Vicedo === {{O Vicedo}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares do Vicedo]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Regaedo}} [[Categoría:Lugares do Vicedo]] 5fpf452x3bw5d05je5udq9f5a7bzwjp 0 580473 7105327 6218508 2025-06-24T10:24:48Z Autopistero20502020 127649 7105327 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Rego}} {{Lugar |nome = Regosangüento |imaxe = |lenda = |parroquia = A Rigueira |concello = Xove |ano = |poboación = }} '''Regosangüento''' é un lugar da [[parroquia civil|parroquia]] da [[A Rigueira, Xove|Rigueira]] no concello [[provincia de Lugo|lugués]] de [[Xove]], na [[comarca da Mariña Occidental]]. ==Lugares e parroquias== ===Lugares da Rigueira=== {{Lp A Rigueira}} ===Parroquias de Xove=== {{Xove}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Regosangüento}} [[Categoría:Lugares de Xove]] 8f2u1nt4valwntp8p5a182owxouhlee 0 582159 7104727 7040277 2025-06-23T18:16:03Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104727 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Barbijaputa''' é o [[pseudónimo]] dunha [[Escritor, escritora|escritora]], [[columnista]], [[Twitter|tuiteira]] e activista social [[España|española]].<ref>{{Cita web|url=https://www.eitb.eus/es/radio/radio-euskadi/programas/graffiti/detalle/6851342/barbijaputa-publica-su-nueva-novela-distopica-nadie-duerme/|título=Barbijaputa: 'O pacifismo só é pacifismo se é elixido'|data-acceso=15 de setembro de 2020|data=28 de novembro de 2019|idioma=es|apelidos=Redacción|páxina-web=eitb.eus}}</ref> Mantén oculta a súa identidade,<ref>{{Cita web|url=http://www.gonzoo.com/zoom/story/espana-esta-dividida-entre-indignados-e-indignos-2939/|título=Barbijaputa: «España está dividida entre indignados e indignos»|data-acceso=17 de abril de 2016|apelido=|páxina-web=Gonzoo, tu mundo, nuestro mundo}}</ref> a súa firma apareceu por primeira vez publicada nun [[blog]] e deuse a coñecer masivamente nun perfil na rede social de [[Twitter]] creado en 2009 no que trata diversos aspectos de actualidade do [[feminismo]] e a [[política]]. Nos seus artigos denuncia abertamente actitudes [[Machismo|machistas]] na sociedade que non escapan á controversia.<ref>{{Cita noticia|apelidos=|nome=|título=Las nuevas masculinidades: «Cuando entendamos que ser un hombre no es algo deseable ni digno de ser preservado, empezaremos a avanzar en la dirección correcta»|url=http://www.eldiario.es/zonacritica/nuevas_masculinidades-barbijaputa_6_621947820.html|data=13 de marzo de 2017|data-acceso=|xornal=eldiario.es}}</ref><ref>{{Cita novas|apelidos=|nome=|título=¿Qué es el hembrismo?|url=http://www.eldiario.es/zonacritica/barbijaputa-hembrismo_6_506809337.html|data=18 de abril de 2016|data-acceso=19 de xuño de 2018|xornal=[[eldiario.es]]|ubicación=|páxina=|número=}}</ref> == Traxectoria== Mantén en segredo a súa identidade máis alá de que é muller, nada en [[Andalucía]], que traballou como auxiliar de voo en [[Tenerife]], que residiu en [[Madrid]],<ref name="carne">{{Cita web|url=http://www.eldiario.es/carnecruda/programas/Barbijaputa_6_494910509.html|título=¿Quién es Barbijaputa? + Soledad Vélez|data-acceso=19 de xuññode 2018|data=2 de xuño de 2016|páxina-web=[[eldiario.es]]}}</ref> e que vive en Andalucía.<ref>{{Cita episodio |título=Último programa de la temporada: especial activismo |serie=Radiojaputa |créditos=Dirección: Barbijaputa, Técnica: Marta 1, Produción: Andrea, Promoción comercial: Gema, Redes: Marta 2, Música en redes: Bea |data=28 de xuño de 2021 |tempada=4 |número=129 |minutos=1h47m20s |url=https://radiojaputa.com/podcast/radiojaputa-129-ultimo-programa-de-la-temporada-especial-activismo/ }}</ref> Autodefínese como:<blockquote>''... unha moza anónima que se fai eco das novas que considera oportunas cando o cre oportuno e dá a súa opinión libremente na súa conta de Tuiter. Direi máis ou menos tonterías, acertarei algunhas veces, equivocareime outras. Pero sobre todo, intento aprender e agudizar o pensamento crítico, cousa que Tuiter favorece. Poderei perder os papeis e saírme de ton tantas veces como ovule, queira, sinta e crea necesario. A quen non lle guste (perfectamente comprensible) pode deixar de seguirme, pero sempre recordando que non lle debo reembolsar ningún diñeiro, nin dar explicacións, nin pedirlle perdón. Tamén pode volver a seguirme, non lle cobrarei.''<ref>{{Cita web|url=http://barbijaputa.com/quien-no-soy/|título=Quién no soy|data-acceso=17 de abril de 2016|autor=Barbijaputa|enlaceautor=|data=31 de agosto de 2013|idioma=español|data-arquivo=5 de abril de 2016|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160405052325/http://barbijaputa.com/quien-no-soy/}}</ref></blockquote> O pseudónimo de "Barbijaputa" foi creado durante a súa residencia en [[Tenerife]] cando traballaba como auxiliar de voo e ó non ter amigos alí crea un [[blog]] persoal coa única intención de comunicarse. A razón inicial do anonimato era evitar que as críticas a súa empresa lle acarreasen o despido.<ref name="carne"/> En [[2009]] iniciouse na rede social [[Twitter]] co mesmo pseudónimo, e do mesmo modo que facía no seu blog comenta a actualidade facendo denuncia do [[machismo]] na sociedade de maneira politicamente incorrecta. A súa popularidade creceu cun gran número de seguidores e detractores, converténdose nunha persoa con influencia para o feminismo nas redes sociais en [[España|español]] no exenta de polémica.<ref>{{Cita web|url=https://www.esdiario.com/medios/409028205/El-exito-de-Manuel-Marlasca-en-La-Sexta-reconcome-por-dentro-a-Barbijaputa.html|páxina-web=esdiario.com|título=El éxito de Manuel Marlasca en La Sexta reconcome por dentro a Barbijaputa|data-acceso=20 de novembro de 2022|data-publicación=12 de marzo de 2018|apelidos=Redacción|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.vozpopuli.com/memesis/anonimato-indefension-amenazas-barbijaputa_0_1136287108.html|título=La paradoja del anonimato: si no quieres perderlo no puedes denunciar amenazas de muerte en redes sociales|data-acceso=14 de xuño de 2018|autor=Pepo Jiménez|enlaceautor=|data=17 de maio de 2018|idioma=español|sitioweb=|editorial=[[Vozpópuli]]}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.elespanol.com/social/20180129/barbijaputa-alter-ego-periodista-marta-nebot/280972860_0.html|título=¿Es Barbijaputa el 'alter ego' de la periodista Marta Nebot?|data-acceso=14 de xuño de 2018|autor=|enlaceautor=|data=17 de maio de 2018|idioma=español|sitioweb=|editorial=[[El Español|El Español.com]]}}</ref> Iniciou a súa colaboración na prensa dixital, sendo o seu traballo máis importante ata a data de columnista en [[eldiario.es]]. En [[2015]] comezou o seu traballo como escritora sendo o seu primeiro libro publicado ''El planeta Lilaverdía,'' libro de poesía infantil no que substitúe o seu pseudónimo por Lula Libe. En [[2016]] publicou a novela ''La chica miedosa que fingía ser valiente muy mal'', a cal foi levada ó teatro,<ref>{{cita publicación |apelidos=Marcos |nome=Marina |data=4 de marzo de 2017 |título=El feminismo de Barbijaputa, a escena |publicación=El Mundo |url=https://www.elmundo.es/comunidad-valenciana/alicante/2017/03/04/58b9aa3522601da2628b45f0.html |data-acceso=10 de outubrode 2021}}</ref> e en [[2017]] publicou o ensaio ''Machismo, 8 pasos para quitárselo de encima,'' nos que anima a matar o machismo.<ref>{{Cita web|url=https://diario16.com/8-maneras-de-matar-al-machismo/|título=8 maneras de matar al machismo|data-acceso=29 de xullo de 2019|apelido=Sopeña|nome=Nuria Coronado|data=8 de febreiro de 2017|páxina-web=Diario16|idioma=es}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> Ambos co pseudónimo de ''Barbijaputa'' e cuxa temática principal é o [[feminismo]], o [[machismo]] e o [[heteropatriarcado]].<ref name="carne"/> En [[2016]] foi distinguida co ''Premio a la Comunicación no Sexista'' en medios dixitais polo seu blog en [[eldiario.es]] da [[Associació de Dones Periodistes de Catalunya|Asociación de Mujeres Periodistas de Cataluña]] (ADPC).<ref>{{Cita web|url=https://www.ara.cat/media/lara-rep-premi-comunicacio-sexista_1_1468873.html|páxina-web=ara.cat|título=L'ARA rep un premi de comunicació no sexista|data-acceso=20 de novembro de 2022|data-publicación=19 de novembro de 2016|lingua=ca|apelidos=Juanico|nome=Núria}}</ref> En 2018 iniciouse no mundo do [[podcast]] estreando ''Radiojaputa''.<ref>{{Cita web|url=https://www.eldiario.es/barbijaputa/estrenamos-radiojaputa-podcast-barbijaputa-eldiarioes_132_2168496.html|páxina-web=eldiario.es|título=Estrenamos Radiojaputa, el podcast de Barbijaputa, en eldiario.es|data-acceso=20 de novembro de 2022|data-publicación=16 de abril de 2018|apelidos=Redacción|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://woman.elperiodico.com/lifestyle/ocio/diez-descargar-podcast-imprescindibles-radio-vacaciones-verano|páxina-web=elperiodico.com|título=Los 10 podcast imprescindibles que tienes que escuchar este verano|data-acceso=20 de novembro de 2022|data-publicación=30 de xullo de 2018|lingua=es|nome=Ana|apelidos=Cortizo}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.lavanguardia.com/de-moda/feminismo/20180625/4583171027/podcasts-feminismo-humor-activismo.html|páxina-web=lavanguardia.com|título=8 podcasts feministas llenos de humor y activismo|data-acceso=20 de novembro de 2022|data-publicación=25 de xuño de 2018|lingua=es|apelidos=Tarrago|nome=Alba}}</ref> Ten colaborado como columnista en distintos medios de información dixital entre eles [[La Marea]],<ref>{{Cita web|url=https://www.lamarea.com/author/barbijaputa/|páxina-web=lamarea.com|título=Barbijaputa|data-acceso=20 de novembro de 2022|lingua=es}}</ref> [[eldiario.es]],<ref>{{Cita web|url=https://www.eldiario.es/autores/barbijaputa/|páxina-web=eldiario.es|título=Barbijaputa|data-acceso=20 de novembro de 2022}}</ref> [[Pikara Magazine]]<ref>{{Cita noticia|título=Barbijaputa {{!}} pikara magazine|url=http://www.pikaramagazine.com/tag/barbijaputa/|data-acceso=19 de xuño de 2018|idioma=es-ES}}</ref> e tamén mantén un podcast en [[Público (España)|Público]].<ref>{{Cita web|url=http://blogs.publico.es/barbijaputa|título=Barbijaputa|data-acceso=15 de setembro de 2020|idioma=es|páxina-web=publico.es}}</ref> == Contra a misoxinia e o fascismo == Nos seus libros e artigos destaca a denuncia da [[misoxinia]] e como habitualmente a mirada da sociedade establece un amplo nivel de tolerancia contra a violencia estrutural contra as mulleres.<ref>{{Cita web|url=https://www.eldiario.es/opinion/zona-critica/misoginia-clasismo-racismo-barbijaputa_129_4096295.html|páxina-web=eldiario.e|título=Sólo racismo|data-acceso=20 de novembro de 2022|lingua=es|data-publicación=17 de marzo de 2016|apelidos=Barbijaputa}}</ref> Tamén denuncia como a loita pola liberación da muller é usada e terxiversada constantemente polos movementos [[Conservadorismo|conservadores]], [[Fascismo|fascistas]] e [[Racismo|racistas]].<ref>{{Cita web|url=https://blogs.publico.es/barbijaputa/2020/06/04/vox-el-gran-beneficiado-del-8m/|páxina-web=publico.es|título=Vox, el gran beneficiado del 8M|data-acceso=20 de novembro de 2022|data-publicación=4 de xuño de 2020|lingua=es|apelidos=Barbijaputa}}</ref> Despois de "''Machismo. 8 pasos de quitártelo de encima''" publicado en 2018 dedicado ó cuestionamento de comportamentos machistas e á reflexión sobre como modificar condutas que non só prexudican ás mulleres senón que afectan a toda a sociedade, en 2019 publicou o libro ''Nadie duerme'', no que se relata a historia dun grupo de mulleres dispostas a liberar o seu país do partido fascista que goberna e que ten atemorizada a poboación, sobre todo ós sectores femininos, [[LGBT|LGTB]] e migrantes, mediante o colectivo FFR (Frente Feminista Revolucionario), cuxas integrantes son anónimas.<ref name=":0">{{Cita web|url=https://revistacontrapunto.com/distopia-o-realidad-nadie-duerme-de-barbijaputa/|páxina-web=revistacontrapunto.com|título=¿Distopía o realidad? “Nadie duerme”, de Barbijaputa|data-acceso=20 de novembro de 2022|data-publicación=18 de marzo de 2020|apelidos=Martín Rivas|nome=Andrea|lingua=es}}</ref> Andrea Martín Rivas, en ''Distopía o realidad?'', valorou ''Nadie duerme'' do seguinte xeito:<ref name=":0" /> {{Cita|''Unha historia que transcorre no lugar ficticio, Eare, que despois de estar baixo o goberno da IdE (partido político de esquerda), pasou a estar no control do Totem (partido político de extrema dereita) dirixido por Luco Barán. Este último dedícase a perseguir a grupos feministas establecendo leis como a prohibición de reunión a grupos de máis de dez mulleres e, se o fan, deben estar acompañadas por homes. Se algunha se enfronta a eles, pasará por un duro interrogatorio no que, ademais, se lle humillará rapándolle o pelo.''}} == Publicacións== * {{Cita libro|ano=2015|título=El planeta Lilaverdía|editorial=Editorial Origami|isbn=8494303988|oclc=927714742|lingua=es|outros=(emprega o pseudónimo "Lula Libé")}} (usa o seudónimo "Lula Libé")<ref>{{Cita web|url=https://www.editorialorigami.com/tiendaonline/inicio/59-el-planeta-lilaverdia-lula-libe-preventa-9788494303982.html|título=El planeta Lilaverdía - Lula Libé (Barbijaputa)|data-acceso=21 de marzo de 2016|páxina-web=Editorial Origami - Tienda Online|lingua=es|dataarquivo=21 de marzo de 2016|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160321072048/https://www.editorialorigami.com/tiendaonline/inicio/59-el-planeta-lilaverdia-lula-libe-preventa-9788494303982.html|url-morta=yes}}</ref><ref>https://www.mujeresaseguir.com/social/noticia/1103907048615/los-comentarios-machistas-son-fuente-de-inspiracion.1.html</ref> * {{Cita libro|título=La chica miedosa que fingía ser valiente muy mal|editorial=Aguilar (Penguin Random House Grupo Editorial)|ano=2016|ISBN=8403515588|lingua=es|OCLC=1243761885}}<ref name="carne" /> * {{Cita libro|ano=2017|url=https://books.google.com.mx/books/about/?id=dAw7DQAAQBAJ|título=Machismo: 8 pasos para quitárselo de encima|editorial=Roca Editorial|isbn=8416867070|oclc=1123078377}}<ref>{{Cita web|url=https://www.eldiario.es/cultura/entrevistas/Barbijaputa-libro-conciencia-feminista_0_610339688.html|título=Yo también fui una machirula y otras mujeres despertaron mi conciencia feminista|data-acceso=14 de xuño de 2018|autor=Mónica Zas Marcos|enlaceautor=|data=12 de febreiro de 2017|idioma=español|páxina-web=|editorial=[[eldiario.es]]}}</ref> * {{Cita libro|ano=2019|url=https://books.google.com.mx/books/about/?id=vS2sDwAAQBAJ|título=Nadie duerme|editorial=SUMA ([[Penguin Random House Grupo Editorial]])|isbn=8415862954|oclc=1125195482}}<ref>{{Cita web|url=https://algunoslibrosbuenos.com/nadie-duerme-de-barbijaputa|título=Nadie duerme}}</ref> == Notas == {{Listaref|2}} ==Véxase tamén== ===Ligazóns externas=== {{Twitter|Barbijaputa}} {{NF|o século XX||Barbijaputa}} [[Categoría:Twitter]] [[Categoría:Escritores de España]] [[Categoría:Feministas de España]] [[Categoría:Personalidades de Internet]] 44hvgqot22ypfm22g06mxzktx9ewzmy 0 582833 7104559 6244143 2025-06-23T15:19:38Z Autopistero20502020 127649 7104559 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Redo}} {{Lugar |nome = Redonde |imaxe = |lenda = |parroquia = Fragas |concello = Campo Lameiro |ano = |poboación = }} '''Redonde''' é un lugar da parroquia de [[Fragas, Campo Lameiro|Fragas]], no concello pontevedrés de [[Campo Lameiro]] na [[Comarca de Pontevedra]]. ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Fragas=== {{Lp Fragas}} ===Parroquias de Campo Lameiro=== {{Campo Lameiro}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Redonde}} [[Categoría:Lugares de Campo Lameiro]] 2qiz4wwmf1otfeflo8fsqrn8g48rrjz 0 583847 7104557 6252389 2025-06-23T15:19:18Z Autopistero20502020 127649 7104557 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Redo}} {{Lugar |nome = Redoi |imaxe = |lenda = |parroquia = Valeixe |concello = A Cañiza |ano = |poboación = }} '''Redoi''' é un lugar da parroquia de [[Valeixe, A Cañiza|Valeixe]], no concello pontevedrés da [[A Cañiza|Cañiza]], na [[comarca da Paradanta]]. ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Valeixe=== {{Lp Valeixe}} ===Parroquias da Cañiza=== {{A Cañiza}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Redoi}} [[Categoría:Lugares da Cañiza]] g4b95q3e1m6i594od5k5dvihs9vpbrn 0 585322 7104627 6327057 2025-06-23T15:52:31Z Autopistero20502020 127649 7104627 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|A Rega}} {{Lugar |nome = A Regalada |imaxe = |lenda = |parroquia = Albeos |concello = Crecente |ano = |poboación = }} '''A Regalada''' é un lugar da parroquia de [[Albeos, Crecente|Albeos]] no concello [[provincia de Pontevedra|pontevedrés]] de [[Crecente]] na [[comarca da Paradanta]]. == Lugares e parroquias == === Lugares de Albeos === {{Lp Albeos}} === Parroquias de Crecente === {{Crecente}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Regalada, A}} [[Categoría:Lugares de Crecente]] 0v05cvhx1zvc6lesiwwso45uldx9me6 0 587647 7105320 6282486 2025-06-24T10:22:33Z Autopistero20502020 127649 7105320 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Rego|outro=Agua (homónimos)|outro1=Agua}} {{Lugar |nome = Regodagua |imaxe = |lenda = |parroquia = Chaín |concello = Gondomar |ano = |poboación = }} '''Regodagua''' é un lugar da parroquia de [[Chaín, Gondomar|Chaín]], no concello [[provincia de Pontevedra|pontevedrés]] de [[Gondomar]] na [[comarca de Vigo]]. ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Chaín=== {{Lp Chaín}} ===Parroquias de Gondomar=== {{Gondomar}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Gondomar]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Regodagua}} [[Categoría:Lugares de Gondomar]] dhjzr1kgk2kpz1qfe4x82hkpkr4lc1r 0 589716 7104422 7071839 2025-06-23T12:51:32Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104422 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | fossil_range = {{rango fósil|Aptiano|Presente}} | image = Robber fly (Promachus sp.) female with bee prey Babadag.jpg | image_caption = ''Dysmachus trigonus'' cunha abella capturada | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Arthropoda]] | classis = [[Insecta]] | ordo = [[Diptera]] | subordo = [[Brachycera]] | infraordo = [[Asilomorpha]] | superfamilia = [[Asiloidea]] | familia = [[Asilidae]] | familia_authority = [[Pierre André Latreille|Latreille]], 1802 | synonyms = | subdivision_ranks = Subfamilias | subdivision = *[[Asilinae]] *[[Bathypogoninae]] *[[Brachyrhopalinae]] *[[Dasypogoninae]] *[[Dioctriinae]] *[[Laphriinae]] *[[Leptogastrinae]] *[[Ommatiinae]] *[[Phellinae]] *[[Stenopogoninae]] *[[Stichopogoninae]] *[[Tillobromatinae]] *[[Trigonomiminae]] *[[Willistonininae]] }} Os '''asílidos''' ('''Asilidae''') son unha familia de insectos [[dípteros]]. Teñen un corpo robusto, con aspecto de moscas peludas cunha curta probóscide que encerra unha [[hipofarinxe]] cortante e chuchadora.<ref>Robber flies (Asilidae) [http://www.geller-grimm.de/genera15.htm Information on Robber Flies. Morphology. Adults]</ref><ref name="Wood Asilidae">{{cite book |first1=Grace C. |last1=Wood |chapter=Asilidae |pages=549–73 |editor1-first=J. F. |editor1-last=McAlpine |editor2-first=B. V. |editor2-last=Peterson |editor3-first=G. E. |editor3-last=Shewell |editor4-first=H. J. |editor4-last=Teskey |editor5-first=J. R. |editor5-last=Vockeroth |editor6-first=D. M. |editor6-last=Wood |year=1981 |title=Manual of Nearctic Diptera |chapter-url=http://esc-sec.ca/aafcmonographs/manual_of_nearctic_diptera_vol_1.pdf |volume=1 |location=Ottawa |publisher=Biosystematics Research Institute |isbn=978-0-660-10731-8 |access-date=2016-04-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161104203818/http://www.esc-sec.ca/aafcmonographs/manual_of_nearctic_diptera_vol_1.pdf |archive-date=2016-11-04 }}</ref> Teñen hábitos predadores, alimentándose principalmente ou ás veces exclusivamente doutros insectos e, como regra xeral, cazan esperando e emboscando e capturan as presas en voo. == Introdución == [[Ficheiro:Common brown robberfly with prey.jpg|miniatura|''[[Zosteria]]'' sp.]] [[Ficheiro:Asilidae 5 by kadavoor.jpg|miniatura|Un Asilidae alimentándose dun [[saltón]]. Este asílido mostra o místax e o floco ocular típico dos Asilidae, cunha curta e robusta probóscide e patas potentes e espiñosas adaptadas para a captura de presas en voo.]] Os Asilidae son cosmopolitas e comprenden unhas 7.000 especies descritas. [[Pierre André Latreille|Latreille]] estableceu esta familia en 1802.<ref name="isbn0-7131-2431-8">{{cite book |last=Jeffrey |first=Charles |title=Biological nomenclature |url=https://archive.org/details/biologicalnomenc0000jeff |publisher=Edward Arnold |location=Londres |year=1973 |isbn=978-0-7131-2431-6}}</ref> Os Asilidae, xunto cos [[Bombyliidae]] e [[Therevidae]], son as familias máis representativas da superfamilia [[Asiloidea]] e forman un dos grupos máis característicos dos [[Brachycera]] inferiores. Teñen un corpo robusto, patas espiñosas e tres ollos simples ([[ollo simple|ocelos]]) nunha depresión característica da parte superior da cabeza entre os dous grandes [[ollo composto|ollos compostos]].<ref>Robber fly eyes: http://www.bt-images.net/beautiful-eyes/robber-fly/ {{Webarchive|url=https://archive.today/20140423223532/http://www.bt-images.net/beautiful-eyes/robber-fly/ |date=2014-04-23 }}</ref> Tamén adoitan ter un denso bigote de pelos ríxidos na face, que recibe o nome de '''místax''' (''mystax''), un termo derivado do grego ''mystakos'', que significa 'bigote' ou 'labio superior'. Sinalouse que o mystax proporciona algo de protección á cabeza e cara cando a mosca ten que loitar contra unha presa; varios Asilidae depredan especies formidables en termos relativos, como os [[Aculeata|himenópteros con ferrete]], potentes [[Acrididae|saltóns]], [[Odonata|libélulas]] e mesmo outros Asilidae, e de feito practicamente calquera animal de tamaño axeitado. Porén, algúns Asilidae especializáronse en presas máis pequenas e isto reflíctese na súa maior gracilidade corporal. En xeral, atacan unha ampla gama de presas, como outras moscas, [[escaravello]]s, [[bolboreta]]s e [[avelaíña]]s, varias [[abella]]s, [[formiga]]s, [[libélula]]s e [[cabalo do demo|cabalos do demo]], [[icneumónidos|avespas icneumónidas]], [[saltón]]s e algunhas [[araña]]s. Fano aparentemente sen importarlles as substancias químicas repugnatorias que as presas poidan ter.<ref name="isbn0-412-61390-5">{{cite book |last1=Richards |first1=O. W. |last2=Davies |first2=R. G. |title=Imms' General Textbook of Entomology: Volume 1: Structure, Physiology and Development Volume 2: Classification and Biology |publisher=Springer |location=Berlin |year=1977 |isbn=978-0-412-61390-6}}</ref> Moitos asílidos cando son eles as vítimas atacadas non dubidan en defenderse coa súa probóscide e poden producir trabadas moi dolorosas ás persoas que os manexan sen coidado. As [[antena (artrópodos)|antenas]] son curtas, teñen tres segmentos, e ás veces levan unha estrutura peluda chamada aresta (''arista''). Aínda que malia ser unha familia tan grande son un grupo moi característico, poden doadamente confundirse coa familia relacionada e menos coñecida dos [[Therevidae]]. Algunhas diferenzas entre estas dúas familias son que o [[labio (artrópodos)|labio]] (''labium'') dos Therevidae non é un órgano predador perforador, senón que remata en dous [[labelo]]s carnosos adaptados a chuchar alimentos líquidos. Os Therevidae teñen normalmente sedas suaves sobre as pezas bucais, que se diferencian das quetas ríxidas do místax dos Asilidae. Ademais, nos Asilidae a depresión no vértice da cabeza entre os ollos adoita ser máis obvia que nos Therevidae. [[Ficheiro:Laphria flava - 2013-07-05.webm|miniatura|esquerda|Macho de ''Laphria flava'' alimentándose dun ''[[Rhynocoris annulatus]]'']] Estas moscas atacan as súas presas cravándolles a súa curta e forte probóscide, inxectando na vítima saliva que contén [[encima]]s [[protease|proteolíticos]] e neurotóxicos que paralizan rapidamente a vítima e dixiren en pouco tempo o seu interior; despois zugan o material licuado coa probóscide. Moitos Asilidae teñen abdomes longos e que se van adelgazando cara ao extremo, ás veces cun [[ovipositor]] con forma de espada. Outros, por exemplo ''[[Laphria (mosca)|Laphria]],'' imitan o corpo gordo dun [[abesouro]]. As femias poñen ovos abrancazados sobre plantas baixas e herbas ou en gretas do solo, codias ou madeira. Os hábitos na posta de ovos dependen da especie e do seu hábitat específico; a maioría das especies poñen os ovos en masas, que cobren despois cunha cuberta protectora calcaria. Despois da eclosión as larvas xeralmente viven no solo, madeira podre, mofos das follas e materiais similares, e algunhas son predadoras e outras [[detritívoro|detritívoras]].<ref name="isbn0-412-61390-5"/> As larvas predadoras poden comer ovos, larvas ou outros insectos de corpo mol. Os asílidos pasan o inverno como larvas e pupas no solo. As pupas migran á superficie do solo e emerxen como adultos, a miúdo deixando alí o casulo pupal. O desenvolvemento completo tarda dun a tres anos, dependendo da especie e das condicións ambientais.<ref>{{Cite web|url=https://cals.arizona.edu/yavapai/anr/hort/byg/archive/robberflies2014.html|title = Backyard Gardener - Robber Flies - 3 de setembro de 2014}}</ref> == Morfoloxía == === Adulto === Os adultos son xeralmente de tamaño medio ou grande, cunha anchura corporal media de 1 a 1,5 cm, pero cun rango de lonxitudes de 3 cm a máis de 5 cm. A forma é xeralmente alongada, debido á conformación do longo abdome que se vai estreitando cara ao extremo, porén hai tamén especies compactas con abdomes máis anchos. O tegumento está cuberto cun espeso pelo, especialmente na cabeza e tórax e as libreas adoitan ser rechamantes, con cores que van do marrón ao negro ou gris, ás veces en contraste con outras cores como o vermello e amarelo. Con frecuencia son [[Aposematismo|aposemáticos]], imitando a librea dos [[himenópteros]]. [[Ficheiro:Choerades fimbriata01.jpg|miniatura|230px|esquerda|''Choerades fimbriata'': un poderoso predador cun corpo adaptado a un voo rápido. Nótese o místax, a probóscide e a depresión entre os ollos.]] [[Ficheiro:Robber Fly with prey (Holcocephala fusca) by Thomas Shahan.jpg|miniatura|200px|Vista de fronte mostrando a característica depresión formada pola elevación dos ollos compostos]] A cabeza é libre e móbil e [[presentación dicóptica|dicóptica]] en ambos os sexos e ten tres [[ollo simple|ocelos]] situados nunha depresión característica formada pola elevación dos [[ollo composto|ollos compostos]]. Esta característica é claramente visible en vista frontal e é unha peculiaridade morfolóxica dos asílidos. A rexión occipital ten unha ou máis ringleiras de pelos aliñados detrás da marxe posterior do ollo. A rexión facial ten un perfil convexo cun característico feixe denso de pelos duros, chamado místax. O místax axuda a protexer a cabeza e a cara cando a mosca se encontra cunha presa que se defende. Outros pelos están dispostos no tubérculo ocelar. As [[antena (artrópodos)|antenas]] son do tipo [[aresta (anatomía dos insectos)|arestado]], compostas normalmente de cinco segmentos pero ás veces de tres a catro, dependendo da estrutura do estilo (''stylum''). O escapo e o pedicelo son xeralmente relativamente curtos e peludos; o terceiro segmento (ou primeiro flaxelómero) ten unha forma oval ou oblicua e é normalmente máis longo que os dous segmentos basais e leva un estilo xeralmente composto por dous segmentos, dos cales o basal é moi curto. Nalgúns asílidos, o estilo pode ser monoarticulado ou estar ausente. [[Ficheiro:Section of Asilidae mouthparts.svg|miniatura|230px|esquerda|Sección das pezas bucais dos asílidos. a: labro; b: hipofarinxe; c: palpo maxilar; d: maxilas; e: canle alimentaria; f: labio]] As [[pezas bucais]] son curtas e modificadas para perforar e chuchar. Constan dunha probóscide fortemente esclerotizada que comprende o [[Labio (artrópodos)|labio]] e as [[Maxila (artrópodos)|maxilas]] que forman a canle alimentaria, o labro e un órgano perforador, a [[hipofarinxe]]. A probóscide é arredondada en sección transversal ou comprimida lateralmente ou dorsoventralmente e xeralmente robusta e recta e por veces con capacidade de penetrar a través do duro tegumento dos [[coleópteros]]. Os palpos maxilares están na base do labio, son de dous segmentos en todos os Dasypogoninae ou dun só segmento en Asilinae e Leptogastrinae. O tórax é robusto e compacto. A diferenza doutros [[Brachycera]] inferiores, leva fortes pelos (macroquetas) útiles como caracteres taxonómicos. Pelos fortes deste tipo están sempre presentes no [[notopleuro]] (quetas notopleurais) e, en dúas series, no mesonoto (dorsocentral, supraalar e postalar). Outras quetas presentes no metanoto (quetas dorsocentrais no episterno ventral e no ápice do mesoescutelo). [[Ficheiro:Generic asilidae wing veins.svg|miniatura|330px|Plan basal da venación alar.<br /> Veas lonxitudinais: C: costa; Sc: subcosta; R: radio; M: media; Cu: cúbito; A: anal. <br /> Veas transversais: h: humeral; r-m: radio-medial; m-m: medial; m-cu: medio-cubital <br /> Células: d: discal; br: 1ª basal; bm: 2ª basal; r1: marxinal; r3: 1ª submarxinal; r5: 1ª posterior; m3: 4ª posterior; cup: célula copa ]] As [[pata (artrópodos)|patas]] son relativamente longas e fortes, con moitas macroquetas que teñen unha función raptoria. As ás están ben desenvolvidas, a miúdo son relativamente estreitas para un voo rápido; a álula está xeralmente ben desenvolvida, coa excepción dos Leptogastrinae e parte dos Dasypogoninae. A venación é como a dos [[Rhagionidae]], [[Tabanidae]] e [[Therevidae]]; a radial R ten sempre catro ramas, coa R2+3 non ramificada. Os detalles da venación das ás determinan as subfamilias e os [[taxon]]s inferiores. As ás adoitan ser hialinas, pero ás veces afumadas ou parcial ou totalmente escurecidas en moitos xéneros. O abdome consta de seis a oito segmentos visibles precedendo aos xenitais en machos, pero o oitavo segmento está ás veces total ou parcialmente oculto e o terminal forma o ovipositor. É longo e cónico estreito na maioría das especies, pero ancho, aplanado dorsoventralmente e curto nos que imitan a abellas. Nos Leptogastrinae o abdome é extremadamente longo e delgado. Nalgunhas tribos o macho sofre unha torsión axial de 180°. [[Ficheiro:Asilidae fg09.jpg|miniatura|230px|Posta de ovos]] === Ovo === O [[ovo (bioloxía)|ovo]] é hialino ou pigmentado e de forma variable desde esférica a oval e de ata 2&nbsp;mm de lonxitude. A súa superficie é lisa ou leva microesculturas, que son xeralmente poligonais e visibles só con [[microscopio electrónico]]. === Larva === A [[larva]] é ápoda, cilíndrica e alongada, máis ou menos aplanada dorsoventralmente e vaise estreitando cara aos extremos cefálico e caudal. A cor é branca ou amarelada. A cabeza é pequena, robusta, con pigmentación escura e hipognata, o abdome está composto de oito uritos aparentes, cos dous últimos a miúdo fusionados e máis ou menos reducidos. O sistema respiratorio é anfinéustico, con dous pares de [[espiráculo (artrópodos)|espiráculos]], un torácico e outro abdominal. Ademais, teñen estigmas rudimentarios e non funcionais nos outros segmentos abdominais. === Pupa === A [[pupa]] é espida, como na maioría dos Orthorrhapha, [[exarata]] e, por tanto, móbil. == Bioloxía == Os asílidos son predadores tanto nas etapas xuvenís coma adultas e aliméntanse de pequenos artrópodos, principalmente insectos. Aínda que as formas predadoras no estadio adulto están presentes noutros grupos taxonómicos de Diptera, os Asilidae son os máis representativos polo número de especies e pola uniformidade entre eles do comportamento predador. A combinación de alta biodiversidade e actividades moi predadoras fai que a súa familia desempeñe un importante papel na [[estabilidade ecolóxica]] da entomofauna. [[Ficheiro:1500paperwaspmimic blepharepium sonorensisDSC0943.jpg|miniatura|''Blepharepium sonorensis'' é un asílido que lembra moito a especies de avespas ''[[Polistinae|Polistes]]'' como ''P. apachus'']] Son [[endopterigoto]]s e o seu ciclo vital dura de 1 a 3 anos. O desenvolvemento postembrionario consta de catro estadios larvais ([[ínstar]]es) e unha pupa. As larvas do primeiro ínstar difiren das doutros estadios en [[etoloxía]] e réxime trófico. As larvas da maioría dos asílidos viven no solo ou no caso dalgúns grupos taxonómicos, en material orgánico en descomposición, xeralmente madeira e na codia de árbores mortas. Con respecto ao comportamento alimenticio, a maioría da literatura describe as larvas de asílidos como entomófagas, mais hai dúbidas sobre a natureza real do réxime trófico e os seus mecanismos. A entomofaxia dalgunhas especies xa fora hipotetizada por algúns autores no século XIX, baseándose no descubrimento de larvas de asílidos asociadas con larvas doutros insectos, pero Melin (1923) afirmou que, en realidade, a predación era ocasional e secundaria a unha dieta baseada en plantas. Estudos máis recentes confirmaron a entomofaxia dalgúns asílidos sen estender este comportamento destas especies a toda a familia. Porén, é menos seguro o mecanismo de entomofaxia: en xeral, o comportamento é citado como predación, pero algunhas especies poden ser ectoparasitoides. Musso (1983)<ref name="J.J. Musso">{{cite journal |last1=Musso |first1=Joseph-Jean |title=Nutritive and Ecological Requirements of Robber Flies (Diptera: Brachycera: Asilidae) |journal=Entomologia Generalis |volume=9 |issue=1–2 |year=1983 |pages=35–50 |doi=10.1127/entom.gen/9/1983/35 }}</ref> describiu o comportamento alimenticio das larvas de ''Machimus rusticus'': as larvas do primeiro ínstar non se alimentan de insectos, as do segundo ínstar aliméntanse de secrecións de larvas de escaravellos (e poden causarlles a morte), mentres que as larvas dos terceiro e cuarto ínstares compórtanse realmente como predadores. En resumo, o comportamento alimenticio das larvas de asílidos pode ser intermedio entre a predación e o ectoparasitismo. O comportamento dos adultos é moito mellor coñecido e descrito en detalle. En xeral, a predación nos adultos concéntrase nas horas máis calorosas do día en espazos abertos e solleiros, mentres que de noite, refúxianse na vexetación densa. Os Asilidae son excelentes voadores e na maior parte da familia capturan as presas en voo. Adoitan verse estacionados para emboscar presas en puntos estratéxicos. Este comportamento significa que a vista exerce un papel esencial na detección de presas e as súas capturas. A presa captúrana cos tarsos e inxéctanlle saliva paralizante. Os asílidos perforan o tegumento de presas coa prefarinxe (hiofarinxe) en puntos preferenciais de menos resistencia como os ollos, a área membranosa de transición entre a cabeza e o tórax (colo) ou entre o tórax e o abdome, ou entre os últimos uroterxitos. A picada é seguida pola inxección da saliva, cuxos compoñentes activos realizan dúas funcións: as [[neurotoxina]]s causan a parálise da vítima, mentres que os encimas [[proteólise|proteolíticos]] casan a degradación e licuación dos tecidos internos; en pouco tempo, o predador pode alimentarse chuchando os fluídos internos pola canle alimentaria. En canto ás relacións tróficas interespecíficas hai un gran número de informes sobre as presas capturadas polos asílidos. Lavigne (2003) desenvolveu unha [[base de datos]] que contén 13.000 informes.<ref name=":0">{{cite web|url=http://www.geller-grimm.de/catalog/lavigne.htm|title=Database Asilidae: predator-prey database|website=www.geller-grimm.de}}</ref> As presas dos asílidos son predominantemente outros insectos, principalmente alados, pero tamén se informou de varios casos nos que atacaron a arañas. Entre os insectos, as presas máis frecuentes dos asílidos son un amplo rango de familias das ordes [[Coleoptera]], [[Hymenoptera]], outros [[Diptera]], [[Hemiptera]] e [[Lepidoptera]]; tamén se mencionaron presas das ordes [[Odonata]], [[Neuroptera]], [[Isoptera]], [[Thysanoptera]], [[Blattodea]], etc. En canto á especificidade das relacións tróficas, Wood (1981)<ref name="Wood Asilidae"/> menciona algúns estudos na literatura sobre o asunto. Algúns xéneros son monofáxicos, pero o máis xeral é que sexan polifáxicos con comportamentos que varían desde a estenofaxia<ref name=":0"/> á eurifaxia.<ref name="Wood Asilidae"/> Porén, informouse de casos de asílidos estenófagos, que, cando lles cumpría, enfocaban a súa actividade predatoria nunha especie cando esta forma grandes poboacións. Outros estudos<ref name="Dennis, D. and Lavigne, R.">{{cite book |first1=D Steve |last1=Dennis |first2=Robert J |last2=Lavigne |year=1975 |title=Comparative behavior of Wyoming robber flies II (Diptera: Asilidae) |location=Laramie |publisher=Agricultural Experiment Station, University of Wyoming |oclc=10795887 }}</ref> mostraron que a razón entre o tamaño da presa e a do asílido varía de 1.8:1 a 3.7:1, cunha media de 2.6:1. A razón tende a incrementarse coa diminución do tamaño do predador. [[Ficheiro:Didysmachus picipes Weibchen bei der Eiablage (06), Lahntal-Caldern, Hesse, Germany - 20110612.ogv|miniatura|thumbtime=3:57|''Didysmachus picipes'' pon ovos nunha planta]] A posta de ovos ten lugar, dependendo da especie, con tres comportamentos diferentes que se relacionan coa estrutura e a morfoloxía do abdome. As femias cun ovipositor indiferenciado liberan ovos aleatoriamente e independentemente do substrato. Porén, noutros casos o abdome ten un ovipositor diferenciado especializado para poñer ovos no solo e na area ou poñelos en cavidades dentro de tecidos das plantas. == Hábitat e ecoloxía == Os Asilidae viven xeralmente en [[hábitat]]s abertos, solleiros e secos, mesmo áridos. Prefiren a vexetación aberta ou espallada e algunhas especies frecuentan incluso o chan espido. Hábitats típicos son a [[sabana]], [[estepa boscosa]], [[estepa (bioma)|estepa]] aberta, semi[[deserto]]s, zonas arbustivas de maquis e relacionadas como o [[fynbos]] e o [[chaparral]]. A súa [[biodiversidade]] é baixa en ecosistemas forestais e cando hai asílidos en ditos ambientes, tenden a concentrarse nos claros e marxes do bosque. Nesas condicións, a interrupción da cuberta do dosel deixa espazo para varias especies de arbustos e plantas herbáceas axeitadas para o estilo de depredación dos asílidos. En xeral, a bioloxía dos Asilidae aínda se coñece pouco, pero varios autores estudaron a distribución da poboación en determinadas rexións e [[ecosistema]]s. Clasificaron os padróns de comportamento en canto a microambientes, factores ecolóxicos e tróficos, mostrando que diferentes especies de Asilidae prefiren determinados hábitats axeitados para os seus modos particulares de reprodución e predación. Estudos específicos mostraron correlacións entre a composición florística e o comportamento predador. <ref>{{Cita web|título=Asilidae Homepage ( Insecta : Diptera ) - information on robber flies|url=https://www.geller-grimm.de/asilidae.htm|páxina-web=www.geller-grimm.de|data-acceso=2023-04-12}}</ref> [[Ficheiro:Robberfly mating.jpg|miniatura|Asílidos apareándose nunha planta nos [[Ghats olccidentais]] da [[India]]]] == Distribución == [[Ficheiro:Asilidae Robber fly from the Anaimalai hills DSC 1473.jpg|miniatura|Un asílido nas montañas Anaimalai, [[Ghats occidentais]], na India]] Os asílidos viven en todas as [[rexión bioxeográfica|rexións zooxeográficas]] agás a [[Antártida]]. No [[hemisferio Norte]], algunhas especies están incluso adaptadas á [[tundra]]. As especies alpinas viven en altitudes de máis de 4.000 metros. Porén, os maiores niveis de biodiversidade danse en climas cálidos; as rexións tropicais ou subtropicais e áridas ou semiáridas tenden a ter a maior variedade de especies, seguido de áreas onde as precipitacións son moi estacionais. == Sistemática == [[Ficheiro:1500stenopogon martini DSC0957 DxO.jpg|miniatura|Femia de ''Stenopogon martini'', alimentándose de [[abella do mel|abellas do mel]].]] Os Asilidae actualmente inclúen unhas 7.500 especies descritas nuns 556 xéneros.<ref name="asiloidflies2017">{{cite web|title=Asiloid Flies: Asilidae|url=https://asiloidflies.si.edu/asilidae|website=asiloidflies.si.edu|publisher=Smithsonian Institution|access-date=10 de xaneiro de 2017|data-arquivo=12 de xaneiro de 2017|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20170112175302/https://asiloidflies.si.edu/asilidae|url-morta=yes}}</ref> A súa taxonomía aínda se está estudando á luz de novos espécimes e da análise [[cladística]]. As 14 subfamilias aceptadas son as seguintes:<ref name="Dennis2013">{{cite journal|last1=Dennis|first1=D. Steve|last2=Barnes|first2=Jeffrey K.|last3=Knutson|first3=Lloyd|title=Review and analysis of information on the biology and morphology of immature stages of robber flies (Diptera: Asilidae)|journal=Zootaxa|date=17 de xuño de 2013|volume=3673|issue=1|pages=1–64|doi=10.11646/zootaxa.3673.1.1|pmid=26146701}}</ref> *[[Asilinae]] *[[Bathypogoninae]] *[[Brachyrhopalinae]] *[[Dasypogoninae]] *[[Dioctriinae]] *[[Laphriinae]] *[[Leptogastrinae]] *[[Ommatiinae]] *[[Phellinae]] *[[Stenopogoninae]] *[[Stichopogoninae]] *[[Tillobromatinae]] *[[Trigonomiminae]] *[[Willistonininae]] O membro máis antigo coñecido da familia é ''[[Araripogon]]'' do [[Cretáceo]] temperán ([[Aptiano]]) da [[formación Crato]] do Brasil.<ref>D. Grimaldi. 1990. Insects from the Santana formation, Lower Cretaceous, of Brazil - Chapter 9. Diptera. ''Bulletin of the American Museum of Natural History'' '''195''':164-183</ref> == Filoxenia == {{Clade |label1= Asiloidea &nbsp; |1={{Clade |label1=&nbsp;N.N.&nbsp; |1={{Clade |1=&nbsp;? [[Scenopinidae]] e [[Therevidae]] |2=&nbsp;? [[Mydidae]] e [[Apioceridae]] |3=&nbsp;? Asilidae }} |2=&nbsp;[[Bombyliidae]] }} }} [[Cladograma]] que mostra as relacións de Asiloidea == Investigacións taxonómicas == [[Carl Linnaeus]] (Linné; 1758), na súa 10ª edición de ''[[Systema Naturae]]'', creou o xénero ''[[Asilus]]'', incluíndo nel 11 especies, e engadiu outras catro máis na 12ª edición (1767). A especie ''[[Asilus crabroniformis]]'' (1758) é a especie tipo do xénero. A asignación da categoría de familia para os asílidos atribúese a [[William Elford Leach|Leach]] en Samouelle (1819). [[Johan Christian Fabricius]] en cinco publicacións datadas desde 1775 a 1805, creou o xénero ''Damalis'' e describiu 76 especies exóticas e europeas. [[Christian Rudolph Wilhelm Wiedemann|Wiedemann]], en publicacións que apareceron entre 1817 e 1830, describiu 235 especies, moitas exóticas. [[Johann Wilhelm Meigen]] nun traballo inicial de 1803 creou catro xéneros, tres dos cales representan agora subfamilias. Tamén describiu moitas especies en ''Systematische Beschreibung der bekannten europäischen zweiflügeligen Insekten'' (1800 a 1838). Durante o resto do [[século XIX]], fixéronse importantes contribucións, especialmente por [[Hermann Loew]]. Outros autores prominentes que estudaron os Asilidae durante o século XIX foron [[Pierre-Justin-Marie Macquart]], [[Francis Walker (entomólogo)|Francis Walker]], [[Camillo Rondani]] e [[Jacques-Marie-Frangile Bigot]]. == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === *Geller-Grimm F (2003): ''[http://www.robberflies.info/keyger/start.html Photographic atlas and identification key to the robber flies of Germany (Diptera: Asilidae)]'', CD-ROM, Amphx-Verlag Halle (Saale). {{ISBN|3-932795-18-0}} *{{cite journal |last=Hull |first=Frank M. |year=1962 |title=Robber Flies of the World: The Genera of the Family Asilidae |journal=Bulletin of the United States National Museum |volume=224 |issue=224 |pages=1–907 |hdl=10088/10126|doi=10.5479/si.03629236.224 }} *{{cite book |last=Musso |first=Joseph-Jean |year=1978 |title=Recherches sur le développement, la nutrition et l'écologie des Asilidae (Diptera - Brachycera) |trans-title=Development research, nutrition and ecology of Asilidae (Diptera - Brachycera) |language=fr |type=PhD thesis |oclc=30534417}} *{{cite book |last=Oldroyd |first=Harold |year=1969 |title=Tabanoidea and Asiloidea |series=Handbooks for the identification of British insects |publisher=Royal Entomological Society |oclc=256410648}} === Ligazóns externas === {{Commonscat|Asilidae}} {{Wikispecies|Asilidae}} *[http://www.geller-grimm.de/asilidae.htm Servizo de bases de datos para os Asilidae – Robber flies] Resumo completo de Fritz Geller-Grimm, Torsten Dikow e Robert J. Lavigne *[http://www.geller-grimm.de/genera/nearctic/index.html Clave para os xéneros norteamericanos e catálogo de especies - 2007] *[https://web.archive.org/web/20051031044201/http://www.faunaeur.org/full_results.php?id=10884 Especies do Paleártico occidental incluíndo Rusia] *[http://hbs.bishopmuseum.org/aocat/asilidae.html Especies de Australasia/Oceanía] *[http://www.nearctica.com/nomina/main.htm Especies neárticas] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210224224425/http://www.nearctica.com/nomina/main.htm |date=24 de febreiro de 2021 }} *[https://web.archive.org/web/20190527005729/http://konchudb.agr.agr.kyushu-u.ac.jp/mokuroku/ Especies xaponesas] *[http://eol.org/pages/508/overview Lista de especies do mundo] *[http://www.cirrusimage.com/Flies_robber.htm Asílidos de América do Norte – fotografías de referencia, descricións, historia natural] *[http://bugguide.net/node/view/151 Familia Asilidae en Bugguide.net] Imaxes *[http://eol.org/pages/508/media Familia Asilidae en EOL] Imaxes *[http://www.asilidae.de/ Atlas de Asilidae de Alemaña] *[http://www3.kcn.ne.jp/~tgw/m-index2-e.htm Imaxes (texto en xaponés)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200130154340/http://www3.kcn.ne.jp/~tgw/m-index2-e.htm |date=30 de xaneiro de 2020 }} *[http://www.diptera.info/photogallery.php?album_id=3 Diptera.info] *[http://delta-intkey.com/britin/dip/www/asilidae.htm Descrición da familia e imaxes] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060820114522/http://delta-intkey.com/britin/dip/www/asilidae.htm |date=20 de agosto de 2006 }} *[http://entomology.ifas.ufl.edu/creatures/beneficial/flies/robber_flies.htm Asílidos] na [[Universidade de Florida|UF]] / [[Instituto de Ciencias Agrícolas e Alimentarias|IFAS]] Sitio web Featured Creatures *[http://entomology.ifas.ufl.edu/creatures/misc/flies/bee_killers.htm Asasinos de abellas, ''Mallophora'' spp.] na [[Universidade de Florida|UF]] / [[Instituto de Ciencias Agrícolas e Alimentarias|IFAS]] Sitio web Featured Creatures *[http://mangasverdes.es/2009/08/08/danza-cortejo-mosca-asesina/ Cortexo nupcial (galería)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191227233532/http://mangasverdes.es/2009/08/08/danza-cortejo-mosca-asesina/ |date=27 de decembro de 2019 }} *[http://www.robberflies.info/keyger/start.html Asílidos de Alemaña] Excelente. Inclúe estrutura. *[http://www.drawwing.org/insects/diptera/asilidae Venación das ás] *[http://eol.org/pages/508/media Familia Asilidae en EOL] Imaxes. Flores visitadas polos adultos. {{control de autoridades}} [[Categoría:Dípteros]] 6pyol5770jd6l9pdn6f3rs2ff3ggw0c 0 590469 7104799 6969187 2025-06-23T19:16:28Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104799 wikitext text/x-wiki {{Xeografía física}} '''Bauhaus e os seus sitios en Weimar, Dessau e Bernau''' é un [[Patrimonio da Humanidade en Alemaña]], que comprende seis sitios separados que están asociados á escola de arte [[Bauhaus]]. Foi designado en 1996 con catro sitios iniciais, e en 2017 engadíronse outros dous.<ref name=unesco>{{cite web |url=https://whc.unesco.org/en/list/729 |title=Bauhaus and its Sites in Weimar, Dessau and Bernau |website = UNESCO World Heritage Centre |publisher=United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization |access-date=29 de decembro de 2018}}</ref> A Bauhaus só estivo en funcionamento desde 1919 ata 1933 e non formou máis de 1.250 estudantes, dos cales só 155 se graduaron cun Diploma Bauhaus.<ref name=kie>[https://kuenste-im-exil.de/KIE/Content/EN/Objects/bauhaus-liste-bueschel-en.html?single=1 Arts in Exil. Objects. Konrad Püschel:List of Names] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210527080540/https://kuenste-im-exil.de/KIE/Content/EN/Objects/bauhaus-liste-bueschel-en.html?single=1 |date=27 de maio de 2021 }}. Consultado o 24 de abril de 2019</ref><ref name=BR>Knorr, Susan; Kern, Ingolf; Welzbacher, Christian (2012) ''Bauhaus Reisebuch'', Bonn: Dumont</ref> Non obstante, a escola revolucionou o pensamento e a práctica arquitectónica e estética do século XX.<ref name=unesco /> "[Os] edificios deseñados polos mestres da Bauhaus son representantes fundamentais do [[Modernismo]] clásico... Por iso, son monumentos importantes non só para a arte e a cultura, senón tamén para as ideas históricas do século XX." – ''Solicitude de ampliación da Bauhaus do Patrimonio Mundial da UNESCO e os seus sitios en Weimar e Dessau'', delegación alemá ante a [[UNESCO]], decembro de 2015.<ref name=unesco /> ==Weimar== ===Campus Bauhaus, Weimar=== [[Ficheiro:Weimar Germany Bauhaus-University-02.jpg|miniatura|Un estudio, antigo edificio principal da Bauhaus Weimar, construído entre 1904 e 1911.]] A Bauhaus fundouse en [[Weimar]] en 1919 por [[Walter Gropius]] e alí permaneceu ata 1925 cando se trasladou a [[Dessau]] debido á presión política.<ref name=BUW>[https://www.uni-weimar.de/en/university/profile/portrait/history/ Bauhaus-Universität Weimar. History]. Consultado o 29 de decembro de 2019</ref> Atopábase en dous edificios veciños que antes foran dúas escolas de arte separadas, ambas deseñadas ao estilo [[Art Nouveau]] por [[Henry van de Velde]]. Estes son: * O edificio "Van de Velde", construído entre 1905 e 1906, para o que entón era a Escola de Artes e Oficios do Gran Ducado Saxón, unha escola de artes vocacionais.<ref name=vbuilding>[https://www.uni-weimar.de/en/university/profile/unesco-world-heritage-bauhaus/van-de-velde-building/ Bauhaus-Universität Weimar. Van de Velde Building]. Consultado o 29 de decembro de 2019</ref> * O 'Edificio principal', construído entre 1904 e 1911, para a ''Großherzoglich Sächsische Hochschule für Bildende Kunst'' (Escola do Gran Ducado Saxón de Belas Artes).<ref name=mbuilding>[https://www.uni-weimar.de/en/university/profile/unesco-world-heritage-bauhaus/main-building/ Bauhaus-Universität Weimar. Main Building]. Consultado o 2 de xaneiro de 2019</ref><ref name=unesco /> O edificio Van de Velde ten murais reconstruídos de [[Oskar Schlemmer]], creados orixinalmente para a exposición Bauhaus de 1923, e destaca pola iluminación pouco convencional da súa escaleira central.<ref name=vbuilding/> O edificio principal foi restaurado polo arquitecto alemán [[:de:Thomas van den Valentyn]] en 1999. Ten unha escaleira principal sinuosa e elíptica de estilo Art Nouveau. A antiga oficina de Walter Gropius reacondicionouse con mobles, accesorios e alfombras reconstruídos.<ref name=mbuilding /><ref name=BR /> Despois do peche da Bauhaus en Weimar, os edificios utilizáronse por varias institucións educativas sucesoras relacionadas coas artes. Hoxe, despois de varias fusións, reestruturacións e renomeamentos, a actual [[Bauhaus-Universität Weimar]], fundada en 1996, opera no antigo sitio da Bauhaus, impartindo cursos relacionados coa arte, deseño e tecnoloxía.<ref name=BUW /> O sitio incluíuse no Patrimonio da Humanidade en 1996. Os edificios funcionan como un centro de ensino, pero a Universidade Bauhaus de Weimar ofrece visitas polo exterior e polo interior.<ref>[https://www.uni-weimar.de/en/university/profile/bauhausatelier/bauhaus-walk/ Bauhaus University Weimar. Bauhaus Walk]. Consultado o 29 de decembro de 2018</ref> ===Haus am Horn=== [[Ficheiro:Haus am Horn, Weimar (Südwestansicht).jpg|thumb|[[Haus am Horn]], Weimar, construída en 1923]] A [[Haus am Horn]] é unha casa doméstica feita de formigón e aceiro construída para a primeira exposición de obras da Bauhaus en 1923. O edificio baseouse nos deseños de [[Georg Muche]], pintor e profesor da escola. Foi o primeiro edificio baseado enteiramente nos principios de deseño da Bauhaus e presentou un prototipo revolucionario para a vida moderna.<ref name=ksw>[https://www.klassik-stiftung.de/en/institutions/museums/haus-am-horn/ Klassik Stiftung Weimar. Haus am Horn] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181124054947/https://www.klassik-stiftung.de/en/institutions/museums/haus-am-horn/ |date=2018-11-24 }}. Consultado o 24 de novembro de 2018</ref><ref name=unesco /> De acordo coa filosofía da Bauhaus de aprender mediante a experiencia práctica, varios membros do persoal e estudantes participaron no proxecto, incluíndo [[Marcel Breuer]], que entón era estudante, [[Alma Siedhoff-Buscher]] e [[László Moholy-Nagy]]. Todos os mobles, incluída a iluminación, foron feitos nos talleres da Bauhaus.<ref name=ksw /><ref>[https://www.bauhaus100.com/the-bauhaus/people/students/alma-siedhoff-buscher/ Bauhaus100. Alma Siedhoff-Buscher] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200503231345/https://www.bauhaus100.com/the-bauhaus/people/students/alma-siedhoff-buscher/ |date=2020-05-03 }}. Consultado o 24 de novembro de 2018</ref> Incluíuse no Patrimonio da Humanidade en 1996. Desde agosto de 2017 o edificio é propiedade da [[Klassik Stiftung Weimar]]. En 2018-19 a casa pechouse ao público por unha importante restauración. Reabríuse o 18 de maio de 2019.<ref>[https://www.uni-weimar.de/de/universitaet/partner-und-alumni/partner/vereine-und-netzwerke/freundeskreis/haus-am-horn/ Bauhaus University Weimar. Freundekskreis. Haus am Horn.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210304121208/https://www.uni-weimar.de/de/universitaet/partner-und-alumni/partner/vereine-und-netzwerke/freundeskreis/haus-am-horn/ |date=04 de marzo de 2021 }}. Consultado o 25 de novembro de 2018</ref><ref>[https://www.klassik-stiftung.de/service/presse/pressemitteilung/haus-am-horn-ab-18-mai-2019-wiedereroeffnet/ Klassik Stifftung Weimar. Haus Am Horn ab 18. Mai 2019 wiedereröffnet]. Consultado o 24 de mio de 2019</ref> ==Dessau== {{Principal|Bauhaus Dessau}} ===Edificio Bauhaus Dessau=== [[Ficheiro:6252 Dessau.JPG|thumb|A ala de aloxamento para estudantes, Bauhaus Dessau]] A Bauhaus Dessau é un dos edificios emblemáticos do século XX. Deseñado por Walter Gropius inauguróuse oficialmente o 4 de decembro de 1926, tras pouco máis dun ano de construción.<ref name=LeBauhaus>Charrier, Julie (director) (2000) [https://www.youtube.com/watch?v=VyCL3AOYPwQ Architectures – Le Bauhaus de Dessau (Das Bauhaus von Dessau)]. [[Arte]] / French ministry of culture and communication / [[Centre Pompidou]]. (YouTube 28 min.). Consultado o 30 de decembro de 2018</ref> Está "considerado un 'manifesto construído' das ideas da Bauhaus, no que a funcionalidade e a estética do deseño se unen para formar unha única entidade".<ref name=markgraf>Markgraf, Monika (ed.) (2017) ''Bauhaus World Heritage Site''. Leipzig: Spector Books</ref> O edificio encargouno a cidade de Dessau, que financiou o proxecto e proporcionou a parcela edificable. Os planos elaboráronse polo despacho de arquitectura de Gropius xa que a Bauhaus non tivo o seu propio departamento de arquitectura ata 1927, pero os encaixes interiores fixéronse nos talleres da Bauhaus.<ref name=bd>[https://www.bauhaus-dessau.de/en/architecture/bauhaus-building/bauhaus-building.html Bauhaus Dessau Foundation. The Bauhaus building by Walter Gropius (1925–26)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181228082923/https://www.bauhaus-dessau.de/en/architecture/bauhaus-building/bauhaus-building.html |date=2018-12-28 }}. Consultado o 29 de decembro de 2019</ref> Esixíronlle a Gropius que incorporase dúas escolas ao edificio, a escola de deseño Bauhaus e unha escola profesional municipal.<ref name=markgraf /> O edificio consta de varias ás que se conectan entre si que están situadas de forma asimétrica. Estes son: unha ala obradoiro de tres plantas, unha escola de formación profesional de tres plantas, unha á de administración de dúas plantas, un auditorio, escenario e cafetería, e unha á de estudoo de cinco plantas. A fachada caracterízase polo uso de muros cortina de vidro que non soportan cargas, un desenvolvemento adicional ao utilizado na [[Fábrica Fagus]], construída entre 1911 e 1913, deseñada por Gropius e [[Adolf Meyer (arquitecto)|Adolf Meyer]].<ref name=LeBauhaus/><ref name=bd/> No interior do edificio pódense ver características construtivas como columnas e [[viga]]s de apoio.<ref name=markgraf /> A ala do estudio de cinco plantas, o "Prellerhaus", con 28 estudos de 20 m² cada un, ofrecía aloxamento para estudantes e mestres. As instalacións de baño e cociña eran comúns e había unha terraza compartida. Dezaseis dos estudos tiñan pequenos balcóns, cuxa simetría regular caracteriza a esta á do edificio.<ref name=bd/><ref name=BR /> No primeiro andar vivían mulleres, o "piso das damas", cuxos residentes incluían a [[Gertrud Arndt]], [[Marianne Brandt]], [[Gunta Stölzl]] e [[Anni Albers]].<ref name=preller>[http://architectuul.com/architecture/bauhaus-prellerhaus Architectuul. Bauhaus Prellerhaus]. Consultado o 30 de decembro de 2018</ref> Había 140 estudantes en total, polo que a maioría deles tiveron que buscar aloxamento no centro da cidade de Dessau. En 1930, [[Ludwig Mies van der Rohe]], entón director da Bauhaus, converteu algúns estudos en aulas. O edificio reformouse en 2006 para devolvelo á súa disposición orixinal. Os estudos alúganse agora como aloxamento turístico.<ref name=BR /><ref>[https://www.bauhaus-dessau.de/en/service/sleeping-at-bauhaus-1.html Bauhaus Dessau. Sleeping at the Bauhaus] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210315074718/https://www.bauhaus-dessau.de/en/service/sleeping-at-bauhaus-1.html |date=15 de marzo de 2021 }}. Consultado o 30 de decembro de 2018</ref> Debido á presión política, a Bauhaus Dessau pechou en 1932 e Mies van der Rohe creou unha Bauhaus financiada con fondos privados en Berlín, aínda que esta tamén pechou despois de menos dun ano.<ref name=BR/> O edificio da Bauhaus en Dessau utilizouse como unha escola para ensinar ás mulleres a cociñar e costura, e pouco antes do comezo da [[segunda guerra mundial]] en 1939, converteuse nunha escola de formación para oficiais do [[Partido Nazi]].<ref name=LeBauhaus /> En 1941 albergaba o departamento de prensa do fabricante de avións [[Junkers]].<ref name=markgraf /> En 1945 a escola foi danada nun ataque aéreo. Despois da guerra foi parcialmente reparado para facela utilizable como centro educativo, pero sen respectar a integridade do edificio.<ref name=LeBauhaus /> Non foi ata 1972 cando o goberno de [[Alemaña Oriental|Alemaña do Leste]] fixo que o edificio fose catalogado como monumento histórico. Foi sometido a unha restauración, dirixida por [[Konrad Püschel]], un arquitecto que se formou na Bauhaus.<ref>Püschel, Konrad (1997) ''Wege eines Bauhäuslers''. Dessau: Anhaltische Verlagsgesellschaft mbH</ref> O muro cortina de vidro, o auditorio, o escenario e a cafetería restauráronse.<ref name=markgraf /> O 2 de decembro de 1976, 50 anos despois da súa primeira apertura, o edificio reabríuse oficialmente para o seu uso como centro de ciencia e cultura, que incluía unha colección de artigos da Bauhaus. Dezaoito antigos estudantes da Bauhaus asistiron á cerimonia.<ref>Sack, M. (10 December 1976) ''Feier ohne Fest: Die DDR erinnert sich an ein Stück deutscher Vergangenheit'' in [[Die Zeit]]</ref> A [[Bauhaus Dessau Foundation]] creouse en 1994 para investigar e preservar o patrimonio da Bauhaus. O edificio inscribiuse como Patrimonio da Humanidade en 1996, despois de que se realizaron amplas reformas. Estas completáronse en 2006.<ref name=bd /><ref name=unesco /> Hoxe a ala norte do complexo, onde estaba a escola profesional, é utilizada pola [[Universidade de Ciencias Aplicadas de Anhalt]], cuxo campus de Dessau está ao lado do sitio da Bauhaus.<ref>[https://en.wikiarquitectura.com/building/bauhaus-building-in-dessau/ Wikiarquitectura. Bauhaus building in Dessau]. Consultado o 30 de decembro de 2018</ref><ref>[https://www.hs-anhalt.de/en/life/dessau/campus.html Hochschule Anhalt. Campus]. Consultado o 30 de decembro de 2016</ref> A Fundación Bauhaus Dessau utiliza o resto do edificio para a súa administración, albergando un museo, unha tenda e a restaurada cafetería, ceder as antigas habitacións de estudantes como aloxamento turístico, e o alugueiro doutras áreas do edificio, como o auditorio, para seminarios e convencións.<ref>[https://www.bauhaus-dessau.de/en/service.html Bauhaus Dessau Foundation. Service] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190619172153/https://www.bauhaus-dessau.de/en/service.html |date=19 de xuño de 2019 }}. Consultado o 30 de decembro de 2018</ref> ===Meisterhäuser=== [[Ficheiro:Meisterhaus Kadinsky-Klee 2004.jpg|thumb|Vista da rúa das casas pareadas de Kandinsky/Klee]] [[Ficheiro:6361 Dessau.JPG|thumb|Estrutura construída en 2014 en forma da casa do director destruída (a 'Casa Gropius')]] As ''Meisterhäuser'' (casas dos mestres) son un grupo de sete casas cúbicas modernistas de teito plano a uns 600 metros do edificio Bauhaus Dessau, deseñadas por Walter Gropius para o persoal superior da Bauhaus. Construíronse en 1925–26 por encargo da cidade de Dessau. Consistían en tres pares de casas [[pareadas]] e unha casa unifamiliar ao final da fila para Gropius, o director da escola.<ref name=mh>[https://www.bauhaus-dessau.de/en/architecture/bauhaus-buildings-in-dessau/masters-houses.html Bauhaus Dessau. Masters' houses by Walter Gropius (1925–26)]. Consultado o 29 de decembro de 2018</ref> As casas construíronse dentro dun pequeno piñeiral, co obxectivo de respectar o carácter da paisaxe.<ref name=mh/> As casas eran amplas, a vivenda unifamiliar do director tiña 350 m², e as outras tiñan máis de 250 m². Dispoñían de terrazas e estudos, xa que se esperaba que os artistas-profesores traballasen dende a casa así como no recinto escolar. En cada parella pareada, as casas teñen a mesma disposición, pero están xiradas nun ángulo de 90 graos entre si, polo que non parecen simétricas desde a rúa.<ref name=lorch>Lorch, Catrin (8 de agosto de 2019) "Gemälde in drei Dimensionen" in ''[[Süddeutsche Zeitung]]'' (Feuillteton, p.9)</ref> Xunto coas súas familias, os residentes orixinais foron: [[Lyonel Feininger]] e [[László Moholy-Nagy]] que vivían ao lado de Gropius (aínda que Feininger nunca ensinou na Bauhaus de Dessau), [[Oskar Schlemmer]] e [[Georg Muche]] vivían no seguinte par de casas, [[Wassily Kandinsky]] e [[Paul Klee]] vivían no último par.<ref name=lorch /> Gropius e Maholy-Nagy acondicionaron as súas casas enteiramente con mobles deseñados por Marcel Breuer. Os residentes posteriores incluíron a [[Hannes Meyer]], [[Ludwig Mies van der Rohe]], [[Josef Albers|Josef]] e [[Anni Albers]], [[Hinnerk Scheper]] e [[Alfred Arndt|Alfred]] e [[Gertrud Arndt]].<ref name=mh /> Desde 1932, cando pechou a Bauhaus en Dessau, as casas alugáronse a outros inquilinos.<ref name=mh /> En 1945, cara ao final da [[segunda guerra mundial]], a casa do director e unha á da casa veciña, onde vivira Maholy-Nagy, foron destruídos nun ataque aéreo. En 1948 construíuse unha casa suburbana estándar no lugar da casa do director. As outras casas estaban habitadas, pero foron alteradas e quedaron en bastante mal estado.<ref name=LeBauhaus /> Os Meisterhäuser restauráronse en 1992 e engadíronse ao Patrimonio da Humanidade en 1996.<ref name=unesco/><ref name=mh /> A casa construída no lugar da casa do director derrubouse en 2011. En 2014, para restaurar o ritmo e a forma orixinais de todo o conxunto Meisterhäuser, construíronse estruturas que representan a forma da antiga casa do director e da casa Maholy-Nagy nos lugares dos edificios destruídos.<ref>[https://www.bauhaus-dessau.de/en/architecture/bauhaus-buildings-in-dessau/new-masters-houses.html Bauahus Dessau. New Masters' Houses] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210527080547/https://www.bauhaus-dessau.de/en/architecture/bauhaus-buildings-in-dessau/new-masters-houses.html |date=27 de maio de 2021 }}. Consultado o 29 de decembro de 2018</ref> Estes foron deseñados polo estudio de arquitectura Bruno Fioretti Marquez, co deseño interior do artista [[Olaf Nicolai]].<ref>Ranke, Lydia (writer/director) (2019) [https://www.youtube.com/watch?v=JcVAY1MQhEw&list=LLU7fmxVPXGduabxdUq1_B9A&index=6&t=0s BauhausWorld: Der Code – 100 Jahre Bauhaus]. Deutsche Welle. YouTube (42:30 min). Consultado o 6 de abril de 2019</ref> Os interiores destas estruturas utilízanse como espazos expositivos, con información sobre a historia do sitio.<ref name=BR /> Estas e outras vivendas, que están abertas ao público, son xestionadas pola Fundación Bauhaus Dessau. A casa Feininger é a base do Centro Kurt Weill, que promove a obra do compositor [[Kurt Weill]], procedente de Dessau.<ref name=mh /> En 1932 o Trinkhalle quiosk (Dessau), un quiosco de refrescos, deseño de Mies van der Rohe, construíuse na esquina da casa do director e integrouse nun muro de dous metros que rodeaba a propiedade. Sobreviviu á guerra pero foi derrubado en 1962. En 2014 reconstruíronse o muro e o quiosco e a partir de 2016 retomou a súa antiga función vendendo bebidas e aperitivos ao público.<ref>[https://www.bauhaus-dessau.de/visiting-the-bauhaus-buildings-1.html Bauhaus Dessau. Kiosk, Mies van der Rohe (1932)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190406122104/https://www.bauhaus-dessau.de/visiting-the-bauhaus-buildings-1.html |date=06 de abril de 2019 }}. Consultado o 29 de decembro de 2018</ref> De 2016 a 2019 as casas Kandinsky/Klee pecháronse por unha importante restauración realizada pola [[Wüstenrot Stiftung]], para restaurar completamente o interior das vivendas, con especial atención á recreación das cores orixinais.<ref name=mh /> Reabríronse o 17 de abril de 2019. A restauración custou uns 1,5 millóns de euros e implicou unha análise científica detallada de restos de pinturas orixinais. Reconstruíronse máis de 100 cores.<ref>[https://www.zeit.de/news/2019-04/17/saniertes-meisterhaus-wiedereroeffnet-190417-99-864414 "Kandinsky und Klee: Saniertes Meisterhaus wiedereröffnet"] in ''[[Zeit Online]]'', 17 de abril de 2019. Consultado o 9 de agosto de 2019</ref> ==Bernau== {{principal|ADGB Trade Union School}} A [[ADGB Trade Union School]] en [[Bernau bei Berlín]] é un campus de centro de formación construído entre 1928 e 1930. Deseñárono [[Hannes Meyer]] e [[Hans Wittwer]] en colaboración con estudantes da Bauhaus. Construíuse para a antiga [[Federación de Sindicatos Alemáns]] e incluía salas de seminarios, un comedor, aloxamento para estudantes e profesores, instalacións deportivas e unha biblioteca.<ref>[https://web.archive.org/web/20181124003723/https://www.bauhaus100.com/the-bauhaus/people/masters-and-teachers/hans-wittwer/ Bauhaus100.Hans Wittwer]. Recuperado o 23 de novembro de 2018</ref><ref name="ADGB Foundation">[http://www.bauhaus-denkmal-bernau.de/baudenkmal/bedeutung.html Stiftung Baudenkmal Bundesschule Bernau. Bedeutung] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200104074450/http://www.bauhaus-denkmal-bernau.de/baudenkmal/bedeutung.html |date=04 de xaneiro de 2020 }}. Consultado o 23 de novembro der 2018</ref> É un exemplo de libro de texto de [[Funcionalismo (arquitectura)|arquitectura funcionalista]] da Bauhaus, tanto no produto acabado como no enfoque analítico e colaborativo empregado para desenvolver o deseño e completar o proxecto. Xunto ao edificio Bauhaus Dessau, foi o segundo proxecto máis grande que nunca levou a cabo a Bauhaus.<ref name=architectuul>[http://architectuul.com/architecture/adgb-trade-union-school Architectuul: ''ADGB trade union school''] (2013). Consultado o 27 de outubro de 2016</ref><ref name=woods>[https://web.archive.org/web/20190411151716/https://www.bauhaus100.com/magazine/discover-the-bauhaus/the-school-in-the-woods-as-a-socio-pedagogical-ideal/ Bauhaus100. The “School in the Woods” as a Socio-pedagogical Ideal]. Recuperado o 17 de abril de 2019</ref> Deseñouse para harmonizar co lugar arborado e en pendente que ocupa. O historiador da arquitectura Winfried Nerdinger describiuna como unha "obra mestra do funcionalismo poético".<ref name=architectuul /> A escola abriu o 4 de maio de 1930. Con capacidade para 120 alumnos.<ref name=history>[http://www.bauhaus-denkmal-bernau.de/baudenkmal/geschichte.html History. Bauhaus trade union school] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190812155802/http://www.bauhaus-denkmal-bernau.de/baudenkmal/geschichte.html |date=12 de agosto de 2019 }}. Recuperado o 23 de novembro de 2018</ref> O complexo tivo varios usos, entre eles ser a Escola de Liderado do Reich, onde os membros de elite da [[Gestapo]] e das [[SS]] foron adestrados dende 1933 ata o final da segunda guerra mundial. Restaurouse entre 2005 e 2007, desde entón utilízase como centro educativo pola ''Handwerkskammer Berlin'' (Cámara de Artesanía de Berlín). En 2008, os arquitectos Brenne Gesellschaft von Architekten gañaron o premio [[World Monuments Fund]]/Knoll Modernism pola restauración.<ref>[https://www.wmf.org/sites/default/files/article/pdfs/Knoll%202008%20Modernism%20Brochure.pdf World Monuments Fund / Knoll Modernism Prize brochure (pdf)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170127102455/https://www.wmf.org/sites/default/files/article/pdfs/Knoll%202008%20Modernism%20Brochure.pdf |date=27 de xaneiro de 2017 }} (2008). Recuperado o 15 de novembro der 2016</ref> A Escola Sindical ADGB foi inscrita como Patrimonio da Humanidade en xullo de 2017.<ref name=unesco /> O complexo non está aberto ao público en xeral, pero a Stiftung Baudenkmal Bundeschule Bernau organiza visitas guiadas á escola en alemán.<ref>[http://www.bauhaus-denkmal-bernau.de/de/fuehrung.html Führung im UNESCO-Welterbe Bauhaus Denkmal Bundesschule Bernau] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190428090815/http://www.bauhaus-denkmal-bernau.de/de/fuehrung.html |date=28 de abril de 2019 }}. Recuperado o 28 de abril de 2019.</ref> ==Notas== <references group="note"/> ;Referencias {{Listaref|30em}} ==Véxase tamén== {{Commonscat}} ===Outros artigos=== * [[Patrimonio da Humanidade en Alemaña]] ===Ligazóns externas=== * [https://www.bauhaus-dessau.de/world-heritage-site-bauhaus-1.html Bauhaus Dessau Foundation. World Heritage Site Bauhaus] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181124162618/https://www.bauhaus-dessau.de/world-heritage-site-bauhaus-1.html |date=24 de novembro de 2018 }} * [https://whc.unesco.org/pg.cfm?cid=31&id_site=729 UNESCO.Bauhaus and its Sites in Weimar, Dessau and Bernau] * [https://www.youtube.com/watch?v=LWAFWYhEMF8 Stiftung Bauhaus Dessau. UNESCO-Welterbestätte Bauhaus – Laubenganghäuser in Dessau]. YouTube video (7:30 min.) (alemán con subtítulos en inglés) {{Control de autoridades}} [[Categoría:Patrimonio da Humanidade en Alemaña]] 4kt0ttdzkhagawazwsy2kwkm82ir4eo 0 591464 7105334 6333498 2025-06-24T10:27:11Z Autopistero20502020 127649 7105334 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Sor|outro=Rego}} {{Lugar |nome = Sorrego |imaxe = |lenda = |parroquia = San Lourenzo de Moraña |concello = Moraña |ano = |poboación = }} '''Sorrego''' é un lugar da [[Parroquia civil|parroquia]] de [[San Lourenzo de Moraña, Moraña|San Lourenzo de Moraña]] no concello [[provincia de Pontevedra|pontevedrés]] de [[Moraña]], na [[comarca de Caldas]] == Lugares e parroquias == === Lugares de San Lourenzo de Moraña === {{Lp San Lourenzo de Moraña}} === Parroquias de Moraña === {{Moraña}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Moraña]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Sorrego}} [[Categoría:Lugares de Moraña]] gbsj48q3porwo87itj0h1zjo69unuob 0 591499 7105326 6333039 2025-06-24T10:24:33Z Autopistero20502020 127649 7105326 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Rego|outro=Mil}} {{Lugar |nome = Regomil |imaxe = |lenda = |parroquia = Guizán |concello = Mos |ano = |poboación = }} '''Regomil''' é un lugar da [[parroquia civil|parroquia]] de [[Guizán, Mos|Guizán]], no concello [[provincia de Pontevedra|pontevedrés]] de [[Mos]], na [[comarca de Vigo]]. == Lugares e parroquias == === Lugares de Guizán === {{Lp Guizán}} === Parroquias de Mos === {{Mos}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Mos]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Regomil}} [[Categoría:Lugares de Mos]] gyuokxxr6usdhsa6v8e40ycv62rlfq5 0 592142 7105180 6970208 2025-06-24T02:01:30Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105180 wikitext text/x-wiki {{Organización}}'''Buhos''' é un [[Música rock|grupo de rock]] festivo fundado en [[Calafell]] ([[Baix Penedès]], [[Cataluña]]) en [[2005]]. Ten influencias doutros estilos, coma o [[reggae]] e o [[ska]].<ref name="ajcalafellfm">{{Cita novas|data=26 de setembro de 2019|título=Els Búhos, principal cartell musical de la festa major de Calafell|url=https://calafell.cat/noticies/els-buhos-principal-cartell-musical-de-la-festa-major-de-calafell|data-acceso=26 de febreiro de 2023|xornal=Ajuntament de Calafell|lingua=ca}}</ref> == Historia == === Primeira etapa (2007-2013) === En 2007 editaron a súa primeira maqueta, ''Rebelión en la plaza''. O grupo gañou popularidade tras gravaren un conxunto de cancións sobre o [[Fútbol Club Barcelona|FC Barcelona]] para as emisoras de radio Ona FM e [[RAC1]]. Tamén publicaron cancións satíricas de actualidade para os programas [[Alguna pregunta més?|APM]] e Zona zàpping, da [[Televisió de Catalunya]]. Aínda na súa primeira etapa, Buhos animou todas as celebracións dos títulos conseguidos polo [[Barça]] con [[Pep Guardiola]] na [[plaça de Catalunya]] e no [[Arco de Triunfo de Barcelona|Arco de Triunfo]]. Durante os primeiros anos da súa carreira, nos concertos de Buhos soaban versións doutros grupos e cancións propias, entre elas «Nen dels 80» (con Gerard Quintana), «Messi»<ref>{{Cita novas|data=21 de decembro de 2020|título=La banda sonora de Leo Messi|url=https://www.sport.es/es/barca/messi-canciones.shtml|data-acceso=26 de febreiro de 2023|xornal=Sport|editorial=Grupo Zeta|lingua=es|data-arquivo=08 de agosto de 2019|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190808214136/https://www.sport.es/es/barca/messi-canciones.shtml|url-morta=yes}}</ref> (primeira canción dedicada ao futbolista arxentino), «Birres i més Birres», «Estoy Quemao», «Botellón» e «Festa Major». === Segunda etapa (2014-presente) === En 2014, cunha formación renovada, publicaron ''Natura salvatge'', un disco cheo de cancións orixinais que marcarán o estilo desta nova etapa. Ademais de buscaren o baile e a festa, os novos temas son unha declaración da posición do grupo no mundo actual.<ref name="elpuntavui20140617">{{Cita novas|url=http://www.elpuntavui.cat/comunicacio/article/20-comunicacio/752837-al-ritme-de-la-musica-festiva-de-buhos.html|data=17 de xuño de 2014|título=Al ritme de la música festiva de Buhos|data-acceso=26 de febreiro de 2023|xornal=El Punt Avui|lingua=ca}}</ref> Co lanzamento deste disco percorreron escenarios como a primeira edición de Clownia,<ref>{{Cita web|url=http://www.clowniafestival.cat/2014/|título=Clownia Festival|lingua=ca}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> a Acampada Jove<ref>{{Cita web|url=https://www.last.fm/es/festival/4120792+Acampada+Jove+2015|páxina-web=Last.fm|título=Acampada Jove 2015 en Espai Independència (Montblanc) el 16 Jul 2015|lingua=es}}</ref> ou as Festes de la Mercè.<ref>{{Cita web|url=https://www.barcelona.cat/lamerce/sites/default/files/2022-03/merce2014programa_0.pdf|páxina-web=Barcelona Cultura|título=2014 mercés! Festa Major de Barcelona|páxina=73|lingua=ca}}</ref> O [[29 de marzo]] de [[2016]] saíu á venda ''Lluna plena'', un traballo máis maduro que consolidou a Buhos como un dos grupos referentes da música mestiza catalá. Presentaron o disco en Clownia na verbena de Sant Joan. Despois de todo un verán de concertos, recibiron o premio Disc Català de l'Any de Ràdio 4<ref>{{Cita novas|data=1 de marzo de 2017|título=Premi Disc Català de l'any 2016 - 'Lluna plena' del grup Buhos, premi 'Disc Català de l'Any' de Ràdio 4|url=https://www.rtve.es/radio/20170301/lluna-plena-del-grup-buhos-premi-disc-catala-lany-radio-4/1497030.shtml|data-acceso=27 de febreiro de 2023|xornal=Ràdio 4 - RTVE.es|lingua=ca}}</ref> e o premio Enderrock ao mellor [[videoclip]] por «Barcelona s'il·lumina».<ref>{{Cita novas|data=1 de decembro de 2017|título=Premis Enderrock 2017|url=https://www.enderrock.cat/noticia/16111/premis-enderrock-2017|data-acceso=27 de febreiro de 2023|revista=Enderrock|lingua=ca}}</ref> En decembro fixeron a canción de Nadal de 2016 de [[TV3]] e [[Catalunya Ràdio]], «Campanes de benvinguda».<ref>{{Cita novas|data=18 de decembro de 2016|título=La cançó de Nadal de TV3 i Catalunya Ràdio, amb el grup Buhos|url=https://www.ccma.cat/324/la-canco-de-nadal-de-tv3-i-catalunya-radio-amb-el-grup-buhos/noticia/2764712/|data-acceso=27 de febreiro de 2023|xornal=324|editorial=Corporació Catalana de Mitjans Audiovisuals|lingua=ca}}</ref> En [[2017]] seguiron a percorrer o país até pecharen a xira en [[novembro]] na Sala Apolo de [[Barcelona]] con todas as entradas esgotadas meses antes. Aos poucos meses de rematar a xira, presentaron ''La gran vida'', o terceiro traballo da súa segunda etapa. O [[19 de xaneiro]] de [[2018]] a banda publicou o primeiro sinxelo do disco, o videoclip de «Volcans». En menos dun mes dende a súa publicación acadou máis de 400.000 visualizacións.<ref name="vilaweb20180414">{{Cita novas|data=14 de febreiro de 2018|título=Buhos publicarà el nou disc 'La gran vida' el 16 de febrer|url=https://www.diarimes.com/noticies/penedes/2018/02/14/buhos_publicara_nou_disc_gran_vida_febrer_33570_3058.html|data-acceso=27 de febreiro de 2023|xornal=Diari Més|editorial=TAMEDIAXA, S.A.|lingua=ca}}</ref> O disco amosaba unha liña máis rockeira e letras máis reivindicativas, como «La trama» ou «La darrera colònia». Semanas despois de lanzaren o disco, esgotaron as entradas para o concerto de presentación do [[5 de marzo]], na sala Razzmatazz de Barcelona. «Volcans» foi escollida a canción do ano 2018 por votación do público de Enderrock.<ref>{{Cita novas|data=28 de febreiro de 2019|título=El palmarès dels Premis Enderrock 2019|url=https://www.enderrock.cat/noticia/18868/palmares/dels/premis/enderrock/2019|data-acceso=27 de febreiro de 2023|xornal=Enderrock|lingua=ca}}</ref> En [[2019]] o grupo tivo a xira máis espectacular da súa historia até o momento. Participou en escenarios destacados dos [[Países Cataláns]], entre eles o Festivern, Telecogresca, Clownia, Acampada Jove, [[Festival Canet Rock|Canet Rock]], Festiuet e Rabolagartija. Amais, foron cabeza de cartel de 70 actuacións. A principios de [[abril]] de [[2019]] publicaron unha canción inédita, «Connectats».<ref>{{Cita novas|data=2 de abril de 2019|título=Buhos connecta amb l'amor en un nou videoclip|url=https://www.enderrock.cat/noticia/19095/buhos-connecta-amb-amor-nou-videoclip|data-acceso=27 de febreiro de 2023|xornal=Enderrock|lingua=ca}}</ref> == Discografía == * '''''Canciones para no dormir''''' (2005) *# F.C. Clandestinos *# 100 ventanas *# Llámame *# La suegra *# Zumo sexual *# Volverás *# Lunes de miel * '''''Rebelión en la plaza''''' (2007) *# La danza de la esperanza *# Botellón *# Agua *# Pedrito el Cantante *# Esta calor me está matando *# Estoy quemado *# Que tengas suerte *# Rock and Roll *# España (la fiesta de la especulación) *# Los vecinos de este bar *# La dansa de l'esperança (Bonus track) * '''''Radio Buhos''''' (2009) *# Que es faci de nit *# Nen dels 80 *# Muro de Gibraltar *# Estic bé *# Bailando en el infierno *# Mileurista pobre desgraciado *# El regidor *# Cógelo *# Birres *# Salir a cazar *# Messi * '''''Gratis hits''''' (2010) *# Dansa de l'esperança *# Birres *# Estoy quemao y no es del sol *# Salir a cazar *# El regidor *# Los vecinos de este bar *# Que es faci de nit *# Mileurista pobre desgraciao *# Botellón *# Nen dels 80 *# L'eclipsi *# Correfoc *# Minut 92 * '''''Cau la nit''''' (2012) *# Festa Major *# Quan cau la nit *# Santuari on fire *# Número 1 *# La meva inspiració *# Petons de color verd *# Aigua salada *# El cambrer *# La patrulla de l'alegria *# Em deixo portar *# La meva inspiració (digital) * '''''Natura salvatge''''' (2014) *# 180° (con [[Els Catarres]] i Strombers) *# Brama 3. El Vaso (con [[Albert Pla]]) *# Toca Hamelin (con Pulpul de [[Ska-P]]) *# Volem guanyar *# Som una melodia (con [[Alguer Miquel i Bo]] i Marcel "Tito" de [[Txarango]]) *# Chingao *# Res a les butxaques *# No serà etern *# Ales noves *# Sol naixent * '''''Lluna plena''''' (2016) *# La última y nos vamos *# El temporal *# Barcelona s'il·lumina *# Prenent la Lluna *# El cor m'apreta (con [[Esne Beltza]]) *# El soneto de Geppetto *# Mentides de plàstic (con [[Aspencat]]) *# Mi vida es como un pogo *# Ens ballem aquesta nit *# Tornem al Penedès *# Birres *# Estoy quemao * '''''La gran vida''''' (2018) *# Volcans *# La gran vida *# Escales fins al cel *# L'estiu és llibertat *# Transmets energia *# La bala del temps *# Els nostres tambors *# La trama *# Tu i jo som aire *# Cómplices del mal *# La darrera colònia *# Nos vamos pa'l festi * '''''Pompeia'' (2020)''' *# Intro + Medley inicial *# Transmets energia *# La gran vida *# Birres i birres *# La bala del temps *# La trama *# El cor m'apreta *# L'estiu és llibertat *# Prenent la lluna *# Tu i jo som aire *# Connectats *# Brama *# El temporal *# La última y nos vamos *# Nos vamos pa'l festi *# La última y nos vamos [coda] *# Barcelona s'il·lumina *# Volcans * '''''El dia de la victòria'' (2020)''' *# Una veu que crida *# Mil batalles *# A prop dels déus *# Vuela aunque duela *# Se acelera *# Fem que surti el sol *# Cada cop *# Pa per avui i gana per demà *# Cada divendres *# Donde se arrodillan los ateos *# La casa de David *# A galopar *# Mi calle favorita *# Àvia *# El dia de la victòria * '''''La nit està que crema'' (2023)''' == Notas == {{Listaref}} ==Véxase tamén== === Ligazóns externas === * [https://www.buhosrock.com/ca/ Web oficial do grupo] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200812201814/https://www.buhosrock.com/ca/ |date=12 de agosto de 2020 }} {{control de autoridades}} [[Categoría:Artistas de Música Global]] [[Categoría:Grupos musicais de Cataluña]] f0zo0f6t5bxotjvps6gmz67tleufvsz 0 592380 7105120 7103685 2025-06-23T23:35:16Z O Breixo 127505 7105120 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento|resultado=Vitoria rusa * O [[Tsarato ruso]] establécese como unha [[Imperio Ruso|nova potencia europea]] * Declinio do [[Imperio Sueco]] e da [[República das Dúas Nacións|Comunidade Polaco-Lituana]]|comandante1=[[File:Flag_of_Sweden.svg|18px]] Carlos XII de Suecia †<br/>[[File:Flag_of_Sweden.svg|18px]] Ulrica Leonor de Suecia <br/>[[File:Flag_of_Sweden.svg|18px]] Frederico I de Suecia * Carlos Gustavo Rehnskiöld * Magno Stenbock * Adan Luís Lewenhaupt * Arvid Axel Mardefelt * Carlos Gustavo Armfeldt * Érico Dahlbergh * Antonio von Schlippenbach * Oto Vellingk * J. Wachtmeister * Carlos Gustavo Creutz [[File:Merchant Ensign of Holstein-Gottorp (Lions sinister).svg|18px]] Frederico IV de Holstein-Gottorp†<br/>[[File:Merchant Ensign of Holstein-Gottorp (Lions sinister).svg|18px]] Carlos Frederico, Duque de Holstein-Gottorp <br/>[[File:Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg|18px]] Estanislau I Leszczyński de Polonia * José Potocki [[File:Flag of the Ottoman Empire.svg|18px]] Amade III * Baltacı Mehmet Pasha [[File:Flag of the Cossack Hetmanat.svg|18px]] Ivan Mazepa†<br/>[[File:Union flag 1606 (Kings Colors).svg|18px]] [[Xurxo I de Gran Bretaña]]|comandante2=[[File:Flag of Oryol (variant).svg|18px]] [[Pedro I de Rusia]] * Alexandre Menchikov * Boris Sheremetev * Fiódor Apraksin * Anikita Repnin * Miguel Golitsyn * Jacó Bruce * Matija Zmajević [[File:Flag of Electoral Saxony.svg|18px]] [[File:Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg|18px]] [[Augusto II de Polonia]] * Jacob von Flemming * J. Mateus von der Schulenburg * Adan Sieniawski * Estanislau Chomętowski [[File:Flag of Denmark.svg|18px]] [[Frederico IV de Dinamarca|Frederico IV]] * Cristiano Detlev Reventlow * Ulrico Cristiano Gyldenløve * Pedro Tordenskjold * Estanislau Chomętowski [[File:Flag of the Cossack Hetmanat.svg|18px]] [[Iván Mazepa]] * Danilo Apostol * Ivan Skoropadski [[File:Flag of the Kingdom of Prussia (1701-1750).svg|18px]] [[Frederico Guillerme I de Prusia]] * Leopoldo I de Anhalt-Dessau [[File:Flag of Hanover (1692).svg|18px]] [[File:Union flag 1606 (Kings Colors).svg|18px]] [[Xurxo I de Gran Bretaña]]|baixas1=200 mil suecos mortos|baixas2=Uns 75 mil rusos mortos<br/> Entre 14 e 20 mil polacos e saxóns mortos<br/>60 mil dinamarqueses mortos|imaxe=Great_Northern_War.jpg}} A '''Gran Guerra do Norte''' foi unha guerra librada entre unha coalición formada polo [[Tsarato ruso|Tsato de Rusia]], [[Reino de Dinamarca e Noruega]] e [[Saxonia]]-[[República das Dúas Nacións|Polonia]] ( a partir de [[1715]] tamén [[Reino de Prusia|Prusia]] e o [[electorado]] de [[Hannover]]) contra o [[Imperio Sueco]], entre [[1700]] e [[1721]]. Comezou cun ataque coordinado da Coalición en [[1700]] contra Suecia, e rematou en [[1721]] coa conclusión do [[Tratado de Nystad]] e do [[Tratado de Estocolmo]]. Un dos resultados desta guerra foi a fin do [[Imperio Sueco]].<ref>{{Cita libro|título=A Grande Guerra Do Norte|url=https://books.google.es/books/about/A_Grande_Guerra_Do_Norte.html?id=Gx16DwAAQBAJ&redir_esc=y|lingua=pt|nome=Adeilson|apelidos=Nogueira}}</ref> Entre os principais combates deste longo conflito destacan as batallas de [[Narva]], [[Lesnaia]] e [[Batalla de Poltava|Poltava]]. == A alianza antisueca == A alianza entre [[Dinamarca]], [[Rusia]], [[Polonia]] e [[Saxonia]] tivo lugar en segredo durante o outono de [[1699]]. Nese momento o gobernante chamado [[Electorado de Saxonia|elector de Saxonia]] era tamén rei de Polonia. O 12 de febreiro de [[1700]], as tropas saxoas atacaron a cidade sueca de [[Riga]] e outras fortificacións en [[Livonia]]. O 20 de marzo, [[Frederico IV]] de Dinamarca interveu militarmente contra o ducado de Holstein-Gottorp, aliado de Suecia, comezando a guerra. Rusia, pola súa banda, non tardaría en acosar o porto sueco de [[Narva]], completando a ofensiva xeral. == A contraofensiva sueca == [[Ficheiro:Karl_XIIs_polska_fälttåg_1700-1706.png|esquerda|miniatura|277x277px| As primeiras campañas de [[Carlos XII de Suecia|Carlos XII]] (1700-1706)]] Suecia tiña un excelente exército duns 77.000 homes. O rei sueco [[Carlos XII de Suecia|Carlos XII]] lanzouse primeiro contra Dinamarca, coa axuda de barcos [[Holanda (rexión)|holandeses]] e [[Inglaterra|ingleses]] (nacións favorables á independencia do Ducado de Holstein-Gottorp). Desembarcando na illa onde se atopa a capital danesa, [[Carlos XII de Suecia|Carlos XII]] pronto obrigou a Frederico IV a retirarse do conflito, asinando o [[Tratado de Traventhal]], o 18 de agosto de [[1700]].<ref>{{Cita web|url=https://www.historiesajten.se/freder2.asp?id=18|título=Freden i Traventhal {{!}} svenska freder - historiesajten|data-acceso=2020-12-03}}</ref> Sen perder moito tempo, Carlos XII lanzouse entón contra os rusos. Desembarcando o seu pequeno exército en Livonia, marchou na cidade de Narva en pleno inverno e loitou contra os 40.000 rusos que rodeaban a cidade. Entón, movido por un odio persoal contra [[Augusto II]], invadiu Polonia e, en [[1704]], someteu [[Electorado de Saxonia|a Saxonia]]. Tamén conseguiu depoñer a Augusto II do trono de Polonia e poñer un [[Pobo polaco|polaco]] no seu lugar. En lugar de volverse contra a Rusia do [[Pedro I de Rusia|tsar Pedro I]], Carlos XII permaneceu en Saxonia durante dous anos, consumindo recursos locais e formando un gran exército de mercenarios. Esta inacción súa permitiu ao tsar Pedro fundar a cidade de [[San Petersburgo]] e capturar pequenas guarnicións suecas ao longo do [[Báltico]]. Dotado de recursos tomados de Saxonia e cun exército de 42 mil homes, o rei sueco abandonou as terras de Augusto II en agosto de 1707, disposto a atacar Rusia. O tsar Pedro fixo algunhas propostas para a paz, pero foron ignoradas. Despois de expulsar ás forzas rusas estacionadas no leste de Polonia, Carlos XII invadiu Rusia. O exército de Pedro evolucionara desde a batalla de Narva, pero aínda foi derrotado en Lesnaia. Os suecos, pola súa banda, comezaron a sufrir problemas de abastecemento e o seu convoi principal foi interceptado e destruído. Buscando resolver este problema e tamén evitar o rigor do inverno ruso, Carlos XII dirixiuse a [[Ucraína]], onde recibiu a axuda do [[hetman]] [[Iván Mazepa]]. Esta estratexia non tivo éxito e en 1709 detivo a súa marcha pola pequena fortificación de [[Batalla de Poltava|Poltava]], onde foi derrotado de forma decisiva. Con só 1.500 homes, o rei de Suecia tivo que fuxir cara a [[Moldova]] onde, durante cinco anos, estivo baixo o control do goberno do [[Imperio Otomán]]. Durante a súa ausencia, Suecia sufriu sucesivas derrotas, que selaron o destino do país. O regreso de Carlos XII deu un impulso temporal ao esforzo bélico, pero o rei foi finalmente asasinado en [[1718]]. A guerra rematou finalmente en [[1721]]. Suecia perdeu gran parte do territorio que conquistara durante o [[século XVII]] e perdeu para sempre o seu papel de potencia europea. == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === * TARLE, Evgueni - ''La Guerre du Nord'', Edicións de Moscova, [[URSS]], 1966; * Bushkovich, Paul. ''"Peter the Great and the Northern War"'', en Dominic Lieven (ed), ''The Cambridge History of Russia: Imperial Russia, 1689–1917''. [[Cambridge University Press]], [[2006]]. pp. 489-503. {{Historia en progreso}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerras nas que participou Noruega]] [[Categoría:Guerras nas que participou Dinamarca]] [[Categoría:Guerras nas que participou Polonia]] [[Categoría:Guerras nas que participou Rusia]] [[Categoría:Guerras nas que participou Suecia]] [[Categoría:Guerras do século XVIII]] ifd03fakxzfctgmpo2ugh0uzdxn63qk 7105121 7105120 2025-06-23T23:35:41Z O Breixo 127505 7105121 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento|resultado=Vitoria rusa * O [[Tsarato ruso]] establécese como unha [[Imperio Ruso|nova potencia europea]] * Declinio do [[Imperio Sueco]] e da [[República das Dúas Nacións|Comunidade Polaco-Lituana]]|comandante1=[[File:Flag_of_Sweden.svg|18px]] Carlos XII de Suecia {{MEC}}<br/>[[File:Flag_of_Sweden.svg|18px]] Ulrica Leonor de Suecia <br/>[[File:Flag_of_Sweden.svg|18px]] Frederico I de Suecia * Carlos Gustavo Rehnskiöld * Magno Stenbock * Adan Luís Lewenhaupt * Arvid Axel Mardefelt * Carlos Gustavo Armfeldt * Érico Dahlbergh * Antonio von Schlippenbach * Oto Vellingk * J. Wachtmeister * Carlos Gustavo Creutz [[File:Merchant Ensign of Holstein-Gottorp (Lions sinister).svg|18px]] Frederico IV de Holstein-Gottorp {{MEC}}<br/>[[File:Merchant Ensign of Holstein-Gottorp (Lions sinister).svg|18px]] Carlos Frederico, Duque de Holstein-Gottorp <br/>[[File:Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg|18px]] Estanislau I Leszczyński de Polonia * José Potocki [[File:Flag of the Ottoman Empire.svg|18px]] Amade III * Baltacı Mehmet Pasha [[File:Flag of the Cossack Hetmanat.svg|18px]] Ivan Mazepa {{MEC}}<br/>[[File:Union flag 1606 (Kings Colors).svg|18px]] [[Xurxo I de Gran Bretaña]]|comandante2=[[File:Flag of Oryol (variant).svg|18px]] [[Pedro I de Rusia]] * Alexandre Menchikov * Boris Sheremetev * Fiódor Apraksin * Anikita Repnin * Miguel Golitsyn * Jacó Bruce * Matija Zmajević [[File:Flag of Electoral Saxony.svg|18px]] [[File:Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg|18px]] [[Augusto II de Polonia]] * Jacob von Flemming * J. Mateus von der Schulenburg * Adan Sieniawski * Estanislau Chomętowski [[File:Flag of Denmark.svg|18px]] [[Frederico IV de Dinamarca|Frederico IV]] * Cristiano Detlev Reventlow * Ulrico Cristiano Gyldenløve * Pedro Tordenskjold * Estanislau Chomętowski [[File:Flag of the Cossack Hetmanat.svg|18px]] [[Iván Mazepa]] * Danilo Apostol * Ivan Skoropadski [[File:Flag of the Kingdom of Prussia (1701-1750).svg|18px]] [[Frederico Guillerme I de Prusia]] * Leopoldo I de Anhalt-Dessau [[File:Flag of Hanover (1692).svg|18px]] [[File:Union flag 1606 (Kings Colors).svg|18px]] [[Xurxo I de Gran Bretaña]]|baixas1=200 mil suecos mortos|baixas2=Uns 75 mil rusos mortos<br/> Entre 14 e 20 mil polacos e saxóns mortos<br/>60 mil dinamarqueses mortos|imaxe=Great_Northern_War.jpg}} A '''Gran Guerra do Norte''' foi unha guerra librada entre unha coalición formada polo [[Tsarato ruso|Tsato de Rusia]], [[Reino de Dinamarca e Noruega]] e [[Saxonia]]-[[República das Dúas Nacións|Polonia]] ( a partir de [[1715]] tamén [[Reino de Prusia|Prusia]] e o [[electorado]] de [[Hannover]]) contra o [[Imperio Sueco]], entre [[1700]] e [[1721]]. Comezou cun ataque coordinado da Coalición en [[1700]] contra Suecia, e rematou en [[1721]] coa conclusión do [[Tratado de Nystad]] e do [[Tratado de Estocolmo]]. Un dos resultados desta guerra foi a fin do [[Imperio Sueco]].<ref>{{Cita libro|título=A Grande Guerra Do Norte|url=https://books.google.es/books/about/A_Grande_Guerra_Do_Norte.html?id=Gx16DwAAQBAJ&redir_esc=y|lingua=pt|nome=Adeilson|apelidos=Nogueira}}</ref> Entre os principais combates deste longo conflito destacan as batallas de [[Narva]], [[Lesnaia]] e [[Batalla de Poltava|Poltava]]. == A alianza antisueca == A alianza entre [[Dinamarca]], [[Rusia]], [[Polonia]] e [[Saxonia]] tivo lugar en segredo durante o outono de [[1699]]. Nese momento o gobernante chamado [[Electorado de Saxonia|elector de Saxonia]] era tamén rei de Polonia. O 12 de febreiro de [[1700]], as tropas saxoas atacaron a cidade sueca de [[Riga]] e outras fortificacións en [[Livonia]]. O 20 de marzo, [[Frederico IV]] de Dinamarca interveu militarmente contra o ducado de Holstein-Gottorp, aliado de Suecia, comezando a guerra. Rusia, pola súa banda, non tardaría en acosar o porto sueco de [[Narva]], completando a ofensiva xeral. == A contraofensiva sueca == [[Ficheiro:Karl_XIIs_polska_fälttåg_1700-1706.png|esquerda|miniatura|277x277px| As primeiras campañas de [[Carlos XII de Suecia|Carlos XII]] (1700-1706)]] Suecia tiña un excelente exército duns 77.000 homes. O rei sueco [[Carlos XII de Suecia|Carlos XII]] lanzouse primeiro contra Dinamarca, coa axuda de barcos [[Holanda (rexión)|holandeses]] e [[Inglaterra|ingleses]] (nacións favorables á independencia do Ducado de Holstein-Gottorp). Desembarcando na illa onde se atopa a capital danesa, [[Carlos XII de Suecia|Carlos XII]] pronto obrigou a Frederico IV a retirarse do conflito, asinando o [[Tratado de Traventhal]], o 18 de agosto de [[1700]].<ref>{{Cita web|url=https://www.historiesajten.se/freder2.asp?id=18|título=Freden i Traventhal {{!}} svenska freder - historiesajten|data-acceso=2020-12-03}}</ref> Sen perder moito tempo, Carlos XII lanzouse entón contra os rusos. Desembarcando o seu pequeno exército en Livonia, marchou na cidade de Narva en pleno inverno e loitou contra os 40.000 rusos que rodeaban a cidade. Entón, movido por un odio persoal contra [[Augusto II]], invadiu Polonia e, en [[1704]], someteu [[Electorado de Saxonia|a Saxonia]]. Tamén conseguiu depoñer a Augusto II do trono de Polonia e poñer un [[Pobo polaco|polaco]] no seu lugar. En lugar de volverse contra a Rusia do [[Pedro I de Rusia|tsar Pedro I]], Carlos XII permaneceu en Saxonia durante dous anos, consumindo recursos locais e formando un gran exército de mercenarios. Esta inacción súa permitiu ao tsar Pedro fundar a cidade de [[San Petersburgo]] e capturar pequenas guarnicións suecas ao longo do [[Báltico]]. Dotado de recursos tomados de Saxonia e cun exército de 42 mil homes, o rei sueco abandonou as terras de Augusto II en agosto de 1707, disposto a atacar Rusia. O tsar Pedro fixo algunhas propostas para a paz, pero foron ignoradas. Despois de expulsar ás forzas rusas estacionadas no leste de Polonia, Carlos XII invadiu Rusia. O exército de Pedro evolucionara desde a batalla de Narva, pero aínda foi derrotado en Lesnaia. Os suecos, pola súa banda, comezaron a sufrir problemas de abastecemento e o seu convoi principal foi interceptado e destruído. Buscando resolver este problema e tamén evitar o rigor do inverno ruso, Carlos XII dirixiuse a [[Ucraína]], onde recibiu a axuda do [[hetman]] [[Iván Mazepa]]. Esta estratexia non tivo éxito e en 1709 detivo a súa marcha pola pequena fortificación de [[Batalla de Poltava|Poltava]], onde foi derrotado de forma decisiva. Con só 1.500 homes, o rei de Suecia tivo que fuxir cara a [[Moldova]] onde, durante cinco anos, estivo baixo o control do goberno do [[Imperio Otomán]]. Durante a súa ausencia, Suecia sufriu sucesivas derrotas, que selaron o destino do país. O regreso de Carlos XII deu un impulso temporal ao esforzo bélico, pero o rei foi finalmente asasinado en [[1718]]. A guerra rematou finalmente en [[1721]]. Suecia perdeu gran parte do territorio que conquistara durante o [[século XVII]] e perdeu para sempre o seu papel de potencia europea. == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === * TARLE, Evgueni - ''La Guerre du Nord'', Edicións de Moscova, [[URSS]], 1966; * Bushkovich, Paul. ''"Peter the Great and the Northern War"'', en Dominic Lieven (ed), ''The Cambridge History of Russia: Imperial Russia, 1689–1917''. [[Cambridge University Press]], [[2006]]. pp. 489-503. {{Historia en progreso}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Guerras nas que participou Noruega]] [[Categoría:Guerras nas que participou Dinamarca]] [[Categoría:Guerras nas que participou Polonia]] [[Categoría:Guerras nas que participou Rusia]] [[Categoría:Guerras nas que participou Suecia]] [[Categoría:Guerras do século XVIII]] 0sfm23950bk3ajro9gst8hmqmmjl42b 0 593359 7105181 7030852 2025-06-24T02:06:52Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105181 wikitext text/x-wiki {{Personaxe}} O '''bululú''' era un solitario actor ou [[Comedia|humorista]] que viaxaba a pé de cidade en vila realizando breves representacións, interpretando todos os personaxes que aparecían na loa, [[farsa]] ou [[entremés]] escollidos do seu variado repertorio (en palabras de [[Francisco de Quevedo|Francisco de Quevedo)]], un ''«bufo farandulero miserable»''). A súa orixe [[Xograr|sitúase]] no [[Reino de Galicia]] cara a finais do [[século XVI]], aínda que o espírito do personaxe debeu estar inspirado nos [[Xograr|xograres]] italianos medievais e no [[teatro isabelino]] renacentista.{{Cómpre referencia}} == Termo == === Uso na literatura === O '''bululú''' aparece citado en ''El viaje entretenido'',<ref>{{Cita web |url=http://www.biblioteca.org.ar/libros/154442.pdf |título=''El viaje entretenido'' (texto) |data-acceso=11 de marzo de 2023 |data-arquivo=11 de marzo de 2023 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20230311210110/https://www.biblioteca.org.ar/libros/154442.pdf |url-morta=yes }}</ref> de [[Agustín de Rojas Villandrando]], en [[1603]], onde se recollen até oito tipos de compañías de teatro ambulante da época: ''bululú, ñaque, gangarilla, cambaleo, garnacha, bojiganga, farándula'' e ''compañía''. Na entretida descrición de Villandrando (presentada como un diálogo teatral), menciónase ao [[cura]] da vila como un 'empresario' improvisado e eficiente que preparará a representación do cómico forasteiro e organizará a recollida de [[Moeda|moedas]] do público ocasional, na que segundo Rojas "non poderán faltar o barbeiro e o sacristán" ([[hipérbole]] de público diminuído). As [[Loa|loas]] e [[Entremés|entremeses]] terían lugar nunha praza ou rúa da vila, e se for posible sobre un cofre ou obxecto similar que servise de escenario mínimo. A maior graza e destreza do [[humorista]], que presentará cada un dos personaxes ao público, será darlle voz a todos, cambiando de rexistro tras os anuncios ''"agora sae a dama"'' ou ''"o galán constéstalle".'' Aparece tamén en ''[[Estebanillo González]]'', de [[1646]], e nas "Zahurdas" do seu libro dos ''Soños'', [[Francisco de Quevedo]] escribía: ''«Los bufones en racimo son los faranduleros miserables de bululú».'' === Variantes === En dicionarios de castelán aparecen as variantes '''''bululú''''', '''''bololó''''' e '''''boroló''''' <ref>{{Cita web|url=https://dle.rae.es/bululú|páxina-web=RAE|título=bululú|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|título=bololó|url=https://www.asale.org/damer/bololó|páxina-web=«Diccionario de americanismos»|data-acceso=2023-03-11|lingua=es|apelidos=ASALE}}</ref> referido ao comediante que representaba obras el só, mudando a voz, e tamén, especialmente en [[América Latina]], barullo, rebumbio ou escándalo, escrito para esta acepción en [[Lingua portuguesa|portugués]] '''''bololô'''.''<ref>{{Cita web|título=Bololô|url=https://dicionario.priberam.org/bololô|páxina-web=Dicionário Priberam|data-acceso=2023-03-11|lingua=pt-br|nome=Priberam Informática|apelidos=S.A}}</ref><ref>{{Cita web|título=Dicionário Online - Dicionário Caldas Aulete - Significado de bololô|url=https://aulete.com.br/bololô|páxina-web=aulete.com.br|data-acceso=2023-03-11|lingua=pt}}</ref><ref>{{Cita web|título=Bululú|url=https://easyespanol.org/blog/word-of-the-day/bululu/|páxina-web=easyespanol.org|data=2020-07-24|data-acceso=2023-03-11|lingua=en-US|apelidos=Agostina}}{{Ligazón morta|data=setembro de 2023 }}</ref> '''Bululú''' en ''La vida y hechos de Estebanillo González'' aparece como "tropa ''representativa'' de infantería" e coa grafía '''''bolulu''''' (noutras edicións posteriores aparece como '''''bolulo''''', '''''bolula''''', e no estudo sobre ''La novela picaresca española'' ([[1943]]), de Ángel Valbuena Prat, de novo como '''''bolulu'''''. Nos ''Sueños'' de Quevedo aparece coa mesma grafía que dan os dicionarios de castelán da [[RAE]] a partir de [[1822]], a empregada por Rojas Villandrando. === Uso contemporáneo === A técnica elemental do bululú, dando vida [[Camaleónidos|camaleonicamente]] á súa narración e obrigando ao espectador a usar a súa imaxinación, foi recuperada séculos despois en montaxes populares actuais, como os dos cómicos televisivos ou os [[contacontos]]. Foi un personaxe [[Esperpento|grotesco]] nunha das traxicomedias de [[Ramón María del Valle-Inclán|Valle Inclán]] e un recurso habitual na obra de dramaturgos modernos como [[Dario Fo]], e a finais dos [[Década de 1960|anos 60]] deu nome a un dos primeiros grupos de vangarda de teatro independente [[Madrid|en Madrid]]. Na [[Arxentina]], durante a segunda metade do [[século XX]][[José María Vilches|, José María Vilches]] fíxose famoso baixo o nome artístico de ''El Bululú''. Nos primeiros anos do [[século XXI]], existiu en [[Francia]] unha compañía de orixe [[arxentina]] con este nome. En [[Madrid]] hai unha sala teatral e unha escola de cine e teatro con ese nome<ref>{{Cita web|título=Bululú2120 Escuela de interpretación en Madrid|url=https://bululu2120.com/|páxina-web=Bululu2120 - Escuela de Interpretación en Madrid|data-acceso=2023-03-11|lingua=es}}</ref> e tamén se escribiron varias pezas co título "Bululú" ou "El bululú".<ref>{{Cita web|url=http://www.elbrujo.es/bululu/index.php|título=Descripción de Rafael Álvarez ‘el Brujo’ (consultado el 15 de agosto de 2013)|data-acceso=15 de agosto de 2013|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20130912064247/http://www.elbrujo.es/bululu/index.php|dataarquivo=12 de septiembre de 2013}}</ref> En [[Valladolid]] unha compañía de Teatro chámase ''[[Bololó Teatro]].''<ref>{{Cita web|título=Bololo Teatro|url=https://cultura.jcyl.es/web/jcyl/Cultura/es/Plantilla100Detalle/1284295784554/_/1284366860983/DirectorioPadre|páxina-web=Bololo Teatro|data-acceso=2023-03-11|lingua=es|nome=Junta de Castilla y|apelidos=León}}</ref> [[Barriga Verde|Barriga verde]] publicou, a mediados do século XX, a revista ''[[Bululú. A revista dos Títeres]].'' Na [[Coruña]] hai unha editorial chamada [[Editorial Bululú|Bululú]] que publica en galego e castelán.<ref>{{Cita web|título=Editorial Bululú – Editorial de álbum ilustrado en galego e castelán na cidade de A Coruña.|url=https://www.editorialbululu.com/gl/|data-acceso=2023-03-11|lingua=gl-ES}}</ref> O autor [[Cándido Pazó]] escribiu ''[[O bululú do linier]],'' estreada en [[Santiago de Compostela|Compostela]] en [[1999]] con [[Josito Porto]], foi traducida tamén ao [[Lingua castelá|castelán]] e incluída no volume colectivo ''Al borde del área''.<ref>{{Cita web|título=O bululú do linier|url=https://librotea.com/libros/o-bululu-do-linier/|páxina-web=Librotea|data-acceso=2023-03-11|lingua=|data-arquivo=11 de marzo de 2023|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20230311210112/https://librotea.com/libros/o-bululu-do-linier/|url-morta=yes}}</ref><ref>{{Cita web|título=Al borde del área|url=https://www.libreriayorick.com/textos/5214-al-borde-del-area.html|páxina-web=Libreria Yorick|data-acceso=2023-03-11|lingua=es}}</ref> A [[editorial]] [[Pontevedra|pontevedresa]] [[Kalandraka]] publicou un [[Literatura infantil|libro infantil]] titulado ''Bulubú''.<ref>{{Cita web|título=Bululú|url=https://kalandraka.com/9788415250524.html|páxina-web=Giménez de Ory, Beatriz; Cabassa, Mariona; kalandraka.com|data-acceso=2023-03-11|lingua=|data-arquivo=11 de marzo de 2023|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20230311210109/https://kalandraka.com/9788415250524.html|url-morta=yes}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://elpatiodecomedias.wordpress.com/2011/02/16/bululu-naque-gangarilla-i-parte/ Entrada no "Proxecto TC/12 sobre Patrimonio Teatral Español] Acceso o 15 de agosto de 2013 * [http://cvc.cervantes.es/lengua/thesaurus/pdf/06/TH_06_003_024_0.pdf Notas sobre bululú no tesauro do CVC] Consultado o 1 de outubro de 2013 {{Control de autoridades}} [[Categoría:Teatro]] [[Categoría:Teatro en Galicia]] [[Categoría:Teatro en España]] hsag9xu1c0d9cx88lhwyp4oriwqssgv 0 594800 7104560 6532124 2025-06-23T15:19:47Z Autopistero20502020 127649 7104560 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Redo}} {{Lugar |nome = Redondeliño |imaxe = |lenda = |parroquia = Oia |concello = Oia |ano = |poboación = }} '''Redondeliño''' é un lugar da [[parroquia civil|parroquia]] de [[Oia, Oia|Oia]], no concello [[provincia de Pontevedra|pontevedrés]] de [[Oia]], na [[comarca do Baixo Miño]]. ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Oia=== {{Lp Oia, Oia}} ===Parroquias de Oia=== {{Oia}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Oia]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Redondeliño}} [[Categoría:Lugares de Oia]] lbw26r5uphjf9xyspav9h468i5dpv3z 0 596948 7105313 6394500 2025-06-24T10:16:56Z Autopistero20502020 127649 7105313 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Rego|outro=O Vargo}} {{Lugar |nome = Rego do Vargo |imaxe = |lenda = |parroquia = A Insua |concello = Ponte Caldelas |ano = 2022 |poboación = 71 }} '''Rego do Vargo''' é un lugar da [[Parroquia civil|parroquia]] da [[A Insua, Ponte Caldelas|Insua]] no concello [[provincia de Pontevedra|pontevedrés]] de [[Ponte Caldelas]], na [[comarca de Pontevedra]]. Segundo o [[Instituto Galego de Estatística|IGE]],<ref name="IGE">{{Cita web|url= https://www.ige.gal/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp |título= IGE - Nomenclátor estatístico de Galicia |editor= IGE|lingua= [[Lingua galega|galego]]|data-acceso= 26 de febreiro de 2023}}</ref> en [[2022]] tiña 71 habitantes (33 [[home]]s e 38 [[muller]]es). ==Lugares e parroquias== ===Lugares da Insua=== {{Lp A Insua, Ponte Caldelas}} ===Parroquias de Baleira=== {{Ponte Caldelas}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Ponte Caldelas]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Rego do Vargo}} [[Categoría:Lugares de Ponte Caldelas]] p3nslmoqxv7uq7eg8e2lo8cgdigwad9 2 601468 7105359 7091366 2025-06-24T10:54:09Z Mark Gasoline 5312 /* Motor arrinque */ 7105359 wikitext text/x-wiki == Palm beach == '''Palm Beach''' (literalmente "Praia das Palmeiras") é unha vila situada nunha illa no condado de Palm Beach, no estado [[estadounidense]] de [[Florida, Estados Unidos de América|Florida]]. No censo de 2010 tiña unha poboación de 8348 habitantes e unha densidade de poboación de 290,51 habitantes por km².3? Palm Beach é unha das vilas con maior renda per cápita do país e tradicional reduto de millonarios, artistas, deportistas, membros da nobreza e celebridades, como [[Yoko Ono]], [[Donald Trump]] e [[Jeffrey Epstein]],<ref>{{Cita web|url=https://peru21.pe/mundo/google-maps-caso-epstein-pizzagate-mira-como-luce-la-lujosa-casa-en-palm-beach-donde-jeffrey-epstein-perpetraba-sus-atroces-abusos-a-menores-de-edad-noticia/|título=Mira en Google Maps la lujosa casa en Palm Beach donde Jeffrey Epstein perpetraba sus atroces abusos a menores|fechaacceso=12 de junio de 2020|apellido=Peru21|nombre=Redacción|data=4 de xuño de 2020|sitioweb=Peru21|idioma=es}}</ref> que manteñen as súas residencias de inverno alí. A vila posúe museos, teatros, centros de recreación e a rúa Worth onde se atopan as casas de firmas de moda e arte. ;Xeografía == Palm Beach atópase situada nas coordenadas 26°41?9?N 80°2?14?O. Segundo a Oficina do Censo dos Estados Unidos, Palm Beach ten unha superficie total de 28.74 km², da cal 10.82 km² corresponden a terra firme (62.33 %) e 17.91 km² é auga. Gunpei Yokoi (en xaponés: ), nado en Kioto o 10 de setembro de 1941 e falecido na [[prefectura de Ishikawa]] o 4 de outubro de 1997, foi un desenvolvedor de videoxogos xaponés que traballou para [[Nintendo]]. Posuidor dunha gran inventiva e creatividade, inventou a afamada consola portátil [[Game Boy]] e os [[Game & Watch]], moi populares naquel entón, considerados ser o prototipo da primeira mencionada. Tamén foi o home que desenvolveu as franquías de Metroid e Kid Icarus. ;Traxectoria == Pouco despois de deixar Nintendo, Yokoi comezou a súa propia compañía, Laboratorios Koto, en Kioto. Alí empezou a desenvolver a consola WonderSwan, unha portátil desenvolvida en asociación entre Laboratorios Koto e Bandai. Yokoi xamais viu o resultado final da WonderSwan, que foi lanzada en 1999, dous anos despois da súa morte. ;Falecemento == O 4 de outubro de 1997, aos 56 anos, Yokoi viaxaba nun coche conducido por Etsuo Kiso, un home de negocios de Nintendo, cando chocaron cun camión pola autoestrada de Neagarimachi. Cando ambos saíron a comprobar os danos do vehículo, Yokoi foi atropelado por un terceiro vehículo, tras o cal Yokoi rompeu varias costelas e Kiso sufriu dúas fracturas e graves traumatismos cervicais. Dúas horas despois, Yokoi foi declarado morto no hospital. O seu derradeiro proxecto persoal nunca chegou a ver a luz. ==Referencias== {{Listaref}} fkzv0qlzu6t7gdrlbu3rqk53iwiw22r 7105362 7105359 2025-06-24T11:01:21Z Mark Gasoline 5312 7105362 wikitext text/x-wiki == Palm beach == '''Palm Beach''' (literalmente "Praia das Palmeiras") é unha vila situada nunha illa no condado de Palm Beach, no estado [[estadounidense]] de [[Florida, Estados Unidos de América|Florida]]. No censo de 2010 tiña unha poboación de 8348 habitantes e unha densidade de poboación de 290,51 habitantes por km².3? Palm Beach é unha das vilas con maior renda per cápita do país e tradicional reduto de millonarios, artistas, deportistas, membros da nobreza e celebridades, como [[Yoko Ono]], [[Donald Trump]] e [[Jeffrey Epstein]],<ref>{{Cita web|url=https://peru21.pe/mundo/google-maps-caso-epstein-pizzagate-mira-como-luce-la-lujosa-casa-en-palm-beach-donde-jeffrey-epstein-perpetraba-sus-atroces-abusos-a-menores-de-edad-noticia/|título=Mira en Google Maps la lujosa casa en Palm Beach donde Jeffrey Epstein perpetraba sus atroces abusos a menores|fechaacceso=12 de junio de 2020|apellido=Peru21|nombre=Redacción|data=4 de xuño de 2020|sitioweb=Peru21|idioma=es}}</ref> que manteñen as súas residencias de inverno alí. A vila posúe museos, teatros, centros de recreación e a rúa Worth onde se atopan as casas de firmas de moda e arte. ;Xeografía == Palm Beach atópase situada nas coordenadas 26°41?9?N 80°2?14?O. Segundo a Oficina do Censo dos Estados Unidos, Palm Beach ten unha superficie total de 28.74 km², da cal 10.82 km² corresponden a terra firme (62.33 %) e 17.91 km² é auga. == Gunpei Yokoi == Gunpei Yokoi (en [[Lingua xaponesa|xaponés]]: 横井 軍平), nado en [[Kioto]] o 10 de setembro de 1941 e falecido na [[prefectura de Ishikawa]] o 4 de outubro de 1997, foi un desenvolvedor de videoxogos xaponés que traballou para [[Nintendo]]. Posuidor dunha gran inventiva e creatividade, inventou a afamada consola portátil [[Game Boy]] e os [[Game & Watch]], moi populares naquel entón, considerados ser o prototipo da primeira mencionada. Tamén foi o home que desenvolveu as franquías de Metroid e Kid Icarus. ;Traxectoria == Pouco despois de deixar Nintendo, Yokoi comezou a súa propia compañía, Laboratorios Koto, en Kioto. Alí empezou a desenvolver a consola WonderSwan, unha portátil desenvolvida en asociación entre Laboratorios Koto e Bandai. Yokoi xamais viu o resultado final da WonderSwan, que foi lanzada en 1999, dous anos após a súa morte. ;Falecemento == O 4 de outubro de 1997, aos 56 anos, Yokoi viaxaba nun coche conducido por Etsuo Kiso, un home de negocios de Nintendo, cando chocaron cun camión pola autoestrada de Neagarimachi. Cando ambos saíron a comprobar os danos do vehículo, Yokoi foi atropelado por un terceiro vehículo, tras o cal Yokoi rompeu varias costelas e Kiso sufriu dúas fracturas e graves traumatismos cervicais. Dúas horas despois, Yokoi foi declarado morto no hospital. O seu derradeiro proxecto persoal nunca chegou a ver a luz. ;Videoxogos == ;=== Deseñador === * 1980 - [[Game & Watch]] * 1985 - [[R.O.B.]] * 1985 - [[Zapper]] * 1989 - [[Game Boy]] * 1995 - [[Virtual Boy]] * 1999 - [[WonderSwan]] ;=== Produtor === * 1986 - ''[[Metroid]]'' * 1991 - ''[[Metroid II: Return of Samus]]'' * 1994 - ''[[Super Metroid]]'' * 1986 - ''[[Kid Icarus]]'' * 1988 - ''[[Famicom Tantei Club: Kieta Kōkeisha]]'' * 1989 - ''[[Famicom Tantei Club Part II: Ushiro ni Tatsu Shōjo]]'' * 1989 - ''[[Super Mario Land]]'' * 1990 - ''[[Fire Emblem: Ankoku Ryū to Hikari no Tsurugi]]'' * 1992 - ''[[Fire Emblem Gaiden]]'' * 1992 - ''[[Super Mario Land 2: 6 Golden Coins]]'' * 1994 - ''[[Fire Emblem: Monshō no Nazo]]'' * 1996 - ''[[Fire Emblem: Seisen no Keifu]]'' * 1990 - ''[[Dr. Mario]]'' * 1992 - ''[[Yoshi's Cookie]]'' * 1993 - ''[[Wario Land: Super Mario Land 3]]'' * 1995 - ''[[Panel de Pon]]'' (lanzado en América como ''[[Tetris Attack]]'') * 1995 - ''[[Kirby's Block Ball]]'' ==Referencias== {{Listaref}} 615xyzzmgv7a6nkwfpd3x1907f4eyey 0 604720 7105140 7071846 2025-06-23T23:59:16Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105140 wikitext text/x-wiki {{Taxobox|name=Bolboreta monarca|status=EN|status_ref=<ref>[[Estado de conservación]]</ref>|image=Monarch Butterfly Danaus plexippus Male 2664px.jpg|image_width=250px|image_caption=Macho|image2=Monarch In May.jpg|image2_width=250px|image2_caption=Femia|regnum=[[Animalia]]|phylum=[[Arthropoda]]|classis=[[Insecta]]|ordo=[[Lepidoptera]]|familia=[[Nymphalidae]]|subfamilia=[[Danainae]]|tribus=[[Danaini]]|subtribus=[[Danaina]]|genus=[[Danaus (animal)|Danaus]]|species='''D. plexippus'''|binomial_authority=[[Carlos Linneo|Linnaeus]], [[1758]]|range_map=MonarchDistribution2-3a.png|synonyms=* ''Papilio plexippus'' Linnaeus, 1758 * ''Anosia plexippus'' Dyar, 1903 * ''Danaus archippus'' <small>([[Johan Christian Fabricius|Fabricius]], [[1793]])<ref>{{cita libro|outros=Royal Entomological Society of London Committee on Generic Nomenclature, Committee on Generic Nomenclature|título=The Generic Names of British Insects|ano=1934|url=http://books.google.com/books?id=hgo1AAAAMAAJ&dq=%22Papilio+archippus+Fab.%22|dataacceso=4 de xuño de 2008|data=23 de maio de 2007|editorial=British Museum (Natural History). Dto. Entomoloxía|páxinas=20}}</ref></small> * ''Danaus menippe'' <small>([[Jacob Hübner|Hübner]], [[1816]])<ref>{{cita libro|autores=Samuel H. Scudder, William M. Davis, Charles W. Woodworth, Leland O. Howard, Charles V. Riley, Samuel W. Williston|título=The butterflies of the eastern United States and Canada with special reference to New England|ano=1989|url=http://books.google.com/books?id=MOXnYGtuxx0C&dq=The+butterflies+of+the+eastern+United+States+and+Canada+with+special&q=menippe&pgis=1#search|dataacceso=4 de xuño de 2008|editorial=Editado polos autores|páxinas=721}}</ref></small>}} A '''bolboreta monarca''',<ref>[http://www.ceida.org/sites/default/files/dossiers/dossier-monarca.pdf Dossier informativo: Operación Monarca] do [[CEIDA]]</ref> '''''Danaus plexippus''''', é un [[Insectos|insecto]] [[Lepidópteros|lepidóptero]] [[Ditrysia|ditrisio]] da [[Familia (bioloxía)|familia]] [[Ninfálidos|Nymphalidae]], superfamilia [[Papilionoidea]]. É quizais a máis coñecida de todas as bolboretas de [[América do Norte]]. Desde o século&nbsp;XIX foi introducida en [[Nova Zelandia]] e en [[Australia]].<ref name="amonline1">{{Cita web|url=http://www.amonline.net.au/factsheets/monarch.htm|título=Animals - Australian Museum <!--Generado por Muro Bot. Puedes ayudar a rellenar esta plantilla-->|data-acceso=2009|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090601223329/http://amonline.net.au/factsheets/monarch.htm|dataarquivo=1 de xuño de 2009}}</ref><ref name="calamvalecreek1">{{Cita web|url=http://calamvalecreek.awardspace.com/regal.html|título=Monarch, or wanderer, butterfly (''Danaus plexippus'') from Calamvale Creek, Brisbane, Australia|data-acceso=7 de outubro de 2009|dataarquivo=18 de outubro de 2009|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20091018162807/http://calamvalecreek.awardspace.com/regal.html|deadurl=yes}}</ref><ref name=":1">{{Cita web|url=http://bugs.bio.usyd.edu.au/Entomology/internalAnatomy/imagePages/wandererCaterpillar.html|título=Wanderer Butterfly|data-acceso=27 de agosto de 2008|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20080915042839/http://bugs.bio.usyd.edu.au/Entomology/internalAnatomy/imagePages/wandererCaterpillar.html|dataarquivo=15 de setembro de 2008}}</ref> No [[Océano Atlántico|Atlántico]] é residente nas [[Illas Canarias]], [[Azores]], [[Rexión Autónoma de Madeira|Madeira]] e [[Andalucía]], e atópase como unha ocasional migrante en [[Europa Occidental]]. A subespecie ''D. plexippus plexippus'' leva a cabo unha das [[Migración dos insectos|migracións]] máis extensas e abundantes de insectos. A xeración invernal "matusalén", que emigra cara ao sur no outono, é moito máis lonxeva que as outras.<ref name=":0">{{Cita libro|url=https://books.google.com/books/about/Monarchs_and_Milkweed.html?id=PAhpDQAAQBAJ|título=Monarchs and Milkweed: A Migrating Butterfly, a Poisonous Plant, and Their Remarkable Story of Coevolution|data=7 de marzo de 2017|editorial=Princeton University Press|ISBN=9781400884766|lingua=en}}</ref> Outros lepidópteros con migracións notables son: a esfinxe colibrí (''[[Esfinxe colibrí|Macroglossum stellatarum]]''), a ''[[Vanessa atalanta]]'' e a ''[[Vanessa cardui]]''. ''D. plexippus plexippus'' atópase clasificada pola [[Unión Internacional para a Conservación da Natureza]] (IUCN) como unha [[Especies ameazadas|especie en perigo de extinción]] desde o 20 de xullo de 2022.<ref>{{Cita publicación periódica|url=https://www.iucnredlist.org/species/194052138/200522253|título=Migratory Monarch Butterfly - ''Danaus plexippus'' ssp. ''plexippus''|data=20 de xullo de 2022|data-acceso=22 de xullo de 2022|doi=10.2305/IUCN.UK.2022-1.RLTS.T194052138A200522253.en}}</ref> As súas ás son de cor laranxa con liñas negras e é facilmente recoñecible. A xeración de outono posúe unha gran resistencia e a lonxevidade de até nove meses, mentres que outras xeracións poden vivir até 24 días. Grazas a estas características pode viaxar até 4000&nbsp;quilómetros desde Canadá e o norte dos Estados Unidos até os bosques de ''[[Abies religiosa]]'' no centro de México e de regreso. == Taxonomía e nomes == É unha das doce especies do xénero ''Danaus'' segundo algúns autores. Hai 6 subespecies (aínda que tamén hai un pouco de desacordo sobre isto). A subespecie máis coñecida é ''D. plexippus plexippus'', que emigra desde México e California do sur até Canadá. As restantes subespecies están distribuídas en América Central, o Caribe e o norte de Suramérica, chegando até o Amazonas. Estas subespecies non participan do fenómeno migratorio descrito noutras seccións deste artigo.<ref name="nic.funet.fi"> [http://www.nic.funet.fi/pub/sci/bio/life/insecta/lepidoptera/ditrysia/papilionoidea/nymphalidae/danainae/danaus/#plexippus]</ref> A ''D. plexippus'' foi unha das moitas [[Especie|especies]] orixinalmente descritas por [[Carl von Linné]] na súa ''[[Systema Naturae|Systema naturæ]]'' de [[1758]] e foi primeiramente incluída no [[Xénero (bioloxía)|xénero]] ''[[Papilio]]''.<ref name=":2">{{Ligazón morta|{{cita libro|apelidos=Linnaeus|nome=Carolus|ligazónautor=Carl von Linné|título=Systema naturæ|localización=Estocolmo|editorial=Holmiae (Laurentii Salvii)|ano=1758|páxinas=471|url=http://gdz.sub.uni-goettingen.de/no_cache/dms/load/img/?search=1&IDDOC=265138&pid=PPN362053006&página=471&zoomfactor=100&firstIDDOC=265101&lastIDDOC=265150&prevIDDOC=265137&nextIDDOC=265139&pageturn=475&|idioma=Latin|oclc=174638949|dataacceso=4 de febreiro de 2008}}|2=http://gdz.sub.uni-goettingen.de/no_cache/dms/load/img/?search=1&IDDOC=265138&pid=PPN362053006&p%C3%A1gina=471&zoomfactor=100&firstIDDOC=265101&lastIDDOC=265150&prevIDDOC=265137&nextIDDOC=265139&pageturn=475&}}</ref> En [[1780]], [[Jan Krzysztof Kluk]] usa á ''D. plexippus'' como [[especie tipo]] para o novo xénero ''[[Danaus]]''. Como a gramática do latín require que o [[Nomenclatura binomial|epíteto específico]] e o nome xenérico concorden, non está claro se o xénero ''Danaus'' provén de Dánao (grego [https://es.wiktionary.org/wiki/Δαναός Δαναός]), un mítico rei de Exipto e bisneto de [[Zeus]] ou se é unha versión masculinizada de Dánae (grego [https://es.wiktionary.org/wiki/Δανάη Δανάη]), tataraneta de [[Dánao]]. O nome da especie: ''plexippus'', refírese a Plexipo, un dos 50 fillos de Exipto, e irmán mellizo de Dánao.<ref name="Crispin">{{Cita libro|apelidos=Guppy|nome=Crispin S.|apelidos2=Jon H. Shepard|título=Butterflies of British Columbia|url=http://books.google.ca/books?id=E-reg6vdutcC&pg=PA353&lpg=PA353&dq=Aegytus+Danaus+in+Greek+mythology+(Bird+et+al.+1995)&source=web&ots=b1uTTzyKr_&sig=IjljN2OVO20JRKaPeVfICO15_fU&hl=en#PPA353,M1|dataacceso=29 de marzo de 2008|editorial=[[:en:University of British Columbia Press|UBC press]]|ISBN=0774808098|páxinas=352–354|ano=2001}}</ref><ref name=":3">{{Cita libro|apelidos=Pyle|nome=Robert Michael|título=Chasing Monarchs: Migrating with the Butterflies of Passage|url=http://books.google.com/books?id=gO9eXQI0ZxQC&pg=PA148&dq=monarch+danaus+mythology+danae&sig=VpblzAq4BdMap-RWe-AQWSA6raQ|dataacceso=14 de maio de 2008|ano=2001|editorial=Houghton Mifflin Books|ISBN=0618127437|páxinas=148–149}}</ref> En grego [[Homero|Homérico]] δαναος πληξιππος (''danaos plexippos'') tamén significa «un grego que doma cabalos», é dicir «auriga [[Lingua grega|grego»]]. [[Ficheiro:Monarch_Butterfly_Danaus_plexippus_Vertical_Caterpillar_2000px.jpg|esquerda|miniatura|208x208px|Eiruga de bolboreta monarca.]] O [[nome común]] «monarca» foi publicado en [[1874]] polo [[Entomoloxía|entomólogo]] e [[Paleontoloxía|paleontólogo]] estadounidense [[Samuel Hubbard Scudder]] debido a que, na súa opinión, «é unha das máis grandes das nosas bolboretas, e cobre un vasto dominio».<ref name="Crispin"/> O seu nome tamén o foi na honra do rei [[Guillerme III de Inglaterra]].<ref name=":4">{{Cita libro|apelidos=Jean|nome=Adams|título=Insect Potpourri: Adventures in Entomology|url=http://books.google.ca/books?hl=en&lr=&id=KcqQ1rPZyRoC&oi=fnd&pg=PA28&dq=danaus+plexippus+wingspan&ots=yE1dSSQjCr&sig=54JduS0Zfn6CSbWc65l6QJ56bhE#PPA28,M1|dataacceso=21 de maio de 2008|ano=1992|editorial=CRC Press|ISBN=1877743097|páxinas=28–29}}</ref> En México tamén é coñecida como bolboreta "cosechadora" xa que chega ao centro do país durante a época de colleita, e como "paloma".<ref name="Galindo-Leal_1">Galindo-Leal, C. e E. Rendón-Salinas. 2005. Danaidas: Las Maravillosas Mariposas Monarca. WWF México-Telcel. Publicación Especial No. 1. WWF-Telcel. 82 pp.</ref> [[Ficheiro:Orugas_de_diferentes_estadios_de_la_mariposa_monarca.jpg|alt=Fase larva|miniatura|Diferentes estadios de crecemento larvais de ''D. plexippus''.]] == Ciclo de vida == [[Ficheiro:Butterfly_life_cycle_diagram_in_English.svg|dereita|miniatura|O ciclo de vida da bolboreta monarca.]] [[Ficheiro:Oruga_-_Mariposa_Monarca_(Danaus_plexippus).jpg|miniatura|Eiruga de bolboreta monarca alimentándose do algodón de seda (''[[Calotropis gigantea]]'').]] En xeral a bolboreta monarca vive 4 días como ovo, 2 semanas como eiruga, 10 días como crisálide e de 2 a 6 semanas como adulto ou [[imago]]. Reprodúcese principalmente en zonas abertas, pasteiros, campos de cultivo, etc., onde crecen as [[asclepias]] que necesita para o desenvolvemento da larva. O seu ciclo de vida iníciase como un oviño que non mide máis de 1 a 2&nbsp;mm, depositado sobre unha destas asclepias. Esta fase dura de 3 a 8 días aproximadamente. Destes ovos xorde unha larva que comeza devorando os restos do seu ovo para logo alimentarse da planta sobre a que se realizou a posta. Conforme se alimenta convértese nunha eiruga robusta co patrón raiado característico. A larva pasa por cinco [[Ínstar|estadios]] antes de converterse en pupa. Ao finalizar a fase de larva, fórmase unha [[pupa]] para poder realizar a metamorfose. Dela emerxe o imago convertido nunha bolboreta coloreada en negro e laranxa (raramente branco), coloración [[Aposematismo|aposemática]] que advirte aos depredadores do seu sabor desagradable, o que lle permite disuadilos. A duración de cada unha das etapas depende de varios factores, entre os cales a temperatura é moi importante. O realmente sorprendente desta especie é que as bolboretas nadas a finais de verán e principios de outono compoñen unha xeración especial (xeración "matusalén"), que vive até 9 meses e realiza un ciclo completo de migración (ida e volta) desde Canadá até México seguindo a ruta trazada por xeracións anteriores.<ref name="Galindo-Leal_1">Galindo-Leal, C. e E. Rendón-Salinas. 2005. Danaidas: Las Maravillosas Mariposas Monarca. WWF México-Telcel. Publicación Especial No. 1. WWF-Telcel. 82 pp.</ref> Durante esta migración as bolboretas vanse reunindo en grandes grupos, chegando millóns delas aos lugares de invernada.<ref name=":0"/> == Migración == [[Ficheiro:GRVMonarca1.JPG|dereita|miniatura|300x300px|Bolboretas monarca cobren completamente as árbores.]] A subespecie ''D. plexippus plexippus'' de bolboreta monarca é especialmente coñecida pola súa longa [[Migración dos insectos|migración]] anual. Realiza migracións masivas cara ao sur, de agosto a outubro, mentres que migra cara ao norte na primavera.<ref name=":5">Robert Michael, ''National Audubon Society Field Guide to North American Butterflies''.</ref><ref>Alfred A. Knopf, Nova York, ISBN 0-394-51914-0</ref> A poboación ao leste das [[Montañas Rochosas]], que inclúe a máis do 95&nbsp;% da poboación norteamericana, hiberna nos estados de [[Estado de México|México]] e [[Michoacán]], México. A maioría dos sitios de hibernación foron incluídos na [[Reserva da Biosfera da Bolboreta Monarca]]. Estes santuarios foron declarados en 2008 como Patrimonio Natural da Humanidade pola [[UNESCO]]. A poboación ao oeste das Montañas Rochosas, de moito menor tamaño (menos do 5&nbsp;%) que a poboación oriental, hiberna en varios lugares da zona costeira central de [[California]], [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], principalmente en [[Pacific Grove]], e [[Santa Cruz, California|Santa Cruz]]. A xeración que efectúa a migración é moi distinta ás outras xeracións. Os adultos da xeración migratoria viven até oito ou nove meses. A maneira en que a especie é capaz de volver aos mesmos sitios de hibernación tras varias xeracións aínda se investiga; os patróns de voo son herdados, baseados nunha mestura de [[Ritmo circadiano|ritmos circadianos]] e a posición do sol no ceo que están baseados nas súas antenas.<ref>{{Cita web|url=http://ipm.osu.edu/trans/053_231.htm|título=Butterflies Guided By Body Clocks, Sun Scientists Shine Light on Monarchs' Pilgrimage <!--Generado por Muro Bot. Puedes ayudar a rellenar esta plantilla-->|data-acceso=2009|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20060305034410/http://ipm.osu.edu/trans/053_231.htm|dataarquivo=5 de marzo de 2006}}</ref><ref>Merlin C, Gegear RJ, Reppert SM. (2009). Antennal Circadian Clocks Coordinate Sun Compass Orientation in Migratory Monarch Butterflies. Science 325: 1700-1704. {{DOI|10.1126/science.1176221}}</ref><ref>Kyriacou CP. (2009). Unraveling Traveling. Science 325:1629-1630 {{DOI|10.1126/science.1178935}}</ref> É un dos poucos insectos que logra realizar travesías transatlánticas. Unhas cantas bolboretas monarca chegan ao suroeste de [[Gran Bretaña]] e a [[España]] nos anos de ventos favorables, e mesmo se instalaron de forma permanente nas Illas Canarias desde 1804, en Tenerife e nos parques naturais do [[Parque Natural do Estreito|Estreito]] e [[Parque Natural de Los Alcornocales|Los Alcornocales]], nas provincias de [[Provincia de Cádiz|Cádiz]] e [[Provincia de Málaga|Málaga]], grazas ao clima cálido e á existencia das plantas que necesitan para sobrevivir, introducidas polo home: a ''[[Asclepias curassavica]]'', que debeu chegar desde [[América Central]] durante o século&nbsp;XVI, e a ''[[Asclepias fruticosa]]'', que veu de [[África]] no [[Século XVIII|XVIII]].<ref>''Cf.'' Alejandra Agudo, "La mariposa monarca ha llegado a Cádiz para quedarse", en ''El País'', 30-III- 2012, http://sociedad.elpais.com/sociedad/2012/03/30/actualidad/1333110620_706425.html consultado 1-IV-2012, 7:41.</ref><ref> J. Fernández Haeger e D. Jordano Barbudo, "La mariposa monarca ''Danaus plexippus'' (L., 1758) en el estrecho de Gibraltar (Lepidoptera: Danaidae)" en SHILAP Revista de Lepidopterología, vol. 37, núm. 148, decembro 2008, páxs. 221 a 238, http://www.redalyc.org/redalyc/pdf/455/45515028003.pdf, proxecto académico sen fins de lucro, desenvolto baixo a iniciativa de acceso aberto.</ref> === Datas === [[Ficheiro:Danaus_plexippus_-_"Mariposa_monarca".jpg|miniatura|278x278px|''D. plexippus''. repousando nunha rama]] No outono (setembro e outubro), as bolboretas monarca de occidente realizan a súa viaxe de migración desde [[Canadá]] á costa de California en [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] para pasar o inverno en pequenos bosques de [[eucalipto]], e as bolboretas monarca de oriente viaxan ao centro de México para pasar o inverno nos bosques de ''Abies religiosa'' e de [[piñeiro]], por arriba dos 3000&nbsp;m, nos estados de México e Michoacán. Nesta migración, as bolboretas monarca viaxan ao redor de 5000&nbsp;km para pasar o inverno en México, onde permanecen aproximadamente cinco meses (novembro a marzo). Na primavera, iníciase o apareamento das bolboretas en México e o seu regreso cara ao norte a mediados de marzo. Esta xeración migratoria, coñecida como "matusalén" fai a viaxe completa de norte a sur e parte da viaxe de sur a norte.{{Cómpre referencia}} Tamén existen poboacións residentes de bolboretas monarca que viven todo o tempo en México sen ser parte da migración, ademais das outras subespecies distribuídas no Caribe, América Central e norte de Suramérica.<ref>[https://monarchjointventure.org/monarch-biology/monarch-migration Monarch Joint Venture. Monarch Migration]</ref><ref>[https://academic.oup.com/biolinnean/article-abstract/123/2/265/4769831 Biological Journal. Non-migratory monarch butterflies, ''Danaus plexippus'' (L.), retain developmental plasticity and a navigational mechanism associated with migration]</ref> === Reserva da Biosfera Bolboreta Monarca === A talla preto das áreas de anidación das bolboretas suspendeuse. O 10 de novembro de 2000, creouse, por decreto presidencial, a [[Reserva da Biosfera Bolboreta Monarca]], co que se ampliou a reserva a 56&nbsp;259 hectáreas (13&nbsp;552 hectáreas de zonas núcleo e 42&nbsp;707 ha de zonas de amortecemento).{{Cómpre referencia}} == Cor e defensa contra os depredadores == As cores amarela e negra da eiruga e laranxa e negra do adulto preveñen á maioría dos depredadores sobre o seu contido tóxico. Esta estratexia evolutiva funciona porque a maioría dos depredadores asocian cores charramangueiros (especialmente laranxa, amarelo e negro), con veleno e outras propiedades desagradables. A este fenómeno chámaselle [[aposematismo]] ou coloración de aviso. [[Ficheiro:Monarch_Viceroy_Mimicry_Comparison.jpg|miniatura|400x400px|Unha monarca (esquerda.), e unha ''Limenitis archippus'' (dereita), mostrando o mimetismo de [[Fritz Müller|Müller]].]] A bolboreta monarca contén [[Glucósido cardíaco|glucósidos cardíacos]] no seu corpo, tomados das plantas de ''Limenitis archippus'' que as eirugas comen; intégranas nos seus tecidos e resultan velenosas para os depredadores. Aínda que a maioría dos depredadores evítanas existen algunhas especies que as comen. Por exemplo, as monarcas que pasan o inverno en México son a miúdo presas do ''[[Pheucticus melanocephalus]]'' que é inmune á toxina. Outras aves como as [[Icterus]] aprenderon a comer só os [[Músculo|músculos]] do [[Peito|tórax]] e o contido do abdome debido a que estes conteñen menos veleno que o resto do corpo.<ref>James A. Scott (1986). The Butterflies of North America. [[Stanford University Press]], Stanford, CA. ISBN 0-8047-2013-4</ref> Algúns [[Mus (xénero)|ratos]] son capaces de soportar grandes doses de [[veleno]]. Co tempo, as monarcas adultas que pasan o inverno son menos tóxicas, o que as fai máis vulnerables aos depredadores. En México, ao redor do 14&nbsp;% das monarcas que [[Hibernación|hibernan]] son comidas por aves e ratos.<ref>Rick Cech e Guy Tudor (2005). Butterflies of the East Coast. [[Princeton University Press]], Princeton, NJ. ISBN 0-691-09055-6</ref> As monarcas comparten unha defensa pola súa aparencia moi semellante coa ''[[Limenitis archippus]]'' (non velenosa, aínda que recentemente comprobouse que ten mal gusto para os depredadores), nun exemplo de [[mimetismo mülleriano]], aínda que ambas as especies pertencen a subfamilias diferentes.<ref>Ritland, D.; L. P. Brower (1991). "The viceroy butterfly is not a Batesian mimic". Nature 350 (6318): 497–498. doi:10.1038/350497a0. Visto 23 de feb 2008. "Viceroys are as unpalatable as monarchs, and significantly more unpalatable than queens from representative Florida populations."</ref> [[Ficheiro:Albino_monarch_butterfly.jpg|dereita|miniatura|[[Polimorfismo (bioloxía)|Morfo branco]] da monarca de [[Hawai]].]] Na illa de [[Oahu]] en Hawai, as monarcas introducíronse en 1965 e 1966. Algunhas aves [[Insectívoro|insectívoras]] comúns da familia [[Picnonótidos|Pycnonotidae]] como ''[[Pycnonotus cafer]]'' e ''[[Pycnonotus jocosus]]'' son as únicas que se aproveitan dos insectos grandes como a monarca. Sábese que estas bolboretas teñen baixos niveis de toxina a base de glucósidos cardíacos e esas aves poden ser tolerantes a estas sustancias químicas. Unha vez asentada no [[arquipélago]], a monarca de [[Hawai]] adoptou un importante [[polimorfismo xenético]] en menos de 40 anos ao adoptar a cor branca para aumentar a súa taxa de supervivencia, maior que as monarcas de tons laranxas. Isto débese á [[selección apostática]] (depredación selectiva que se exerce preferentemente sobre o xenotipo máis abundante, neste caso, a bolboreta de cor laranxa, dando como resultado unha distribución xenotípica máis equilibrada na poboación), xa que as aves aprenderon que as monarcas de cor laranxa son comestibles.<ref>Stimson, John; Mark Berman (1990). "Predator induced colour polymorphism in ''Danaus plexippus'' L. (Lepidoptera: Nymphalidae) in Hawaii". Heredity 65 (3): 401–406. doi:10.1038/hdy.1990.110. Lay summary.</ref> == Descubrimento do fenómeno migratorio e ciencia cidadá == En 1975 o mundo científico descubriu os sitios de hibernación da migración da bolboreta monarca no centro de México. O traballo do zoólogo canadense [[Fred Urquhart]] e a súa esposa [[Nora R. Urquhart]] iniciouse en 1937 culminando en 1975 cun dos descubrimentos máis asombrosos dese século. Fred e Nora Urquhart reuniron a miles de voluntarios para pór minúsculas etiquetas nas ás das bolboretas monarca e así poder documentar a súa ruta migratoria. A súa historia descríbese na película "Flight of the Butterflies".<ref name=":1"/> [[Ficheiro:Monarch_Butterfly_Danaus_plexippus_Tagged_3008px.jpg|dereita|miniatura|208x208px|Etiqueta de identificación nunha bolboreta monarca.]] A bolboreta monarca foi parte da [[ciencia cidadá]] dende o traballo de Fred Urquhart quen reuniu ao redor de 6000 voluntarios. Nos Estados Unidos Journey North documentou a súa migración a través de ciencia cidadá e en México "o correo real" fíxoo desde os anos 80.<ref name=":3"/><ref name=":4"/> A partir de 2013 a plataforma [[iNaturalist]] inclúe información sobre os sitios de pernocta na migración. == Outros métodos de estudo == Posteriormente, en 1996, os científicos [[Leonard Wassenaar]] e [[Keith Hobson]] estudaron a ruta completa da bolboreta mediante unha técnica de estudo do [[deuterio]], isótopo do hidróxeno da auga presente nas ás das bolboretas. O método permítelles estudar a migración das bolboretas sen necesidade de pórlles marcas, nin de ter que capturalas de novo.<ref name=":5">Robert Michael, ''National Audubon Society Field Guide to North American Butterflies''.</ref> Desde entón, os investigadores profesionais estudan á bolboreta monarca con ese método. == Coidado ambiental en México == * 1975 Descubrimento das áreas de hibernación * 1976 Artigo de [[National Geographic Society|National Geographic]] sobre o descubrimento * 1980 Creación de Zonas de Refuxio de Fauna Silvestre * 1986 Creación da Especial da Biosfera Bolboreta Monarca (16&nbsp;110&nbsp;ha) * 1996 Creación da área Natural Protexida Bolboreta Monarca * 1997 Conferencia Norteamericana sobre a Bolboreta Monarca * 2000 Creación do Fondo de Conservación Bolboreta Monarca * 2000 Creación da [[Reserva da Biosfera Bolboreta Monarca]] (56&nbsp;259&nbsp;ha) * 2003 Creación do Foro Rexional Bolboreta Monarca.<ref>{{Cita web|url=http://www.foromonarca.michoacan.gob.mx/monarca/introduccion.jsp|título=Copia arquivada|data-acceso=17 de marzo de 2014|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160603012608/http://www.foromonarca.michoacan.gob.mx/monarca/introduccion.jsp|dataarquivo=3 de xuño de 2016}}</ref> * 2008 Plan de América do Norte para a Conservación da Bolboreta Monarca.<ref>{{Cita web|título=Plan de América del Norte para la Conservación de la Mariposa Monarca|url=http://www3.cec.org/islandora/en/item/2350-north-american-monarch-conservation-plan-en.pdf}}</ref> * 2008 Designación como Sitio de Patrimonio Mundial da Humanidade (UNESCO) * 2010 Iniciativa de Áreas Naturais Protexidas irmás (Rede da ruta migratoria en México) * 2014 Creación dun grupo de traballo integrado por México, Estados Unidos e Canadá para rescatar o proceso migratorio da Bolboreta Monarca.<ref>{{Cita web |url=http://saladeprensa.semarnat.gob.mx/index.php/noticias/1540-mexico-canada-y-e-u-a-se-unen-para-fortalecer-proteccion-de-la-mariposa-monarca |título=Copia arquivada |data-acceso=27 de setembro de 2023 |data-arquivo=29 de novembro de 2017 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20171129054114/http://saladeprensa.semarnat.gob.mx/index.php/noticias/1540-mexico-canada-y-e-u-a-se-unen-para-fortalecer-proteccion-de-la-mariposa-monarca |url-morta=yes }}</ref> * 2015 Rescate da Bolboreta Monarca.<ref>[http://www.ngenespanol.com/naturaleza/animales/15/03/5/iniciativas-para-salvar-a-la-mariposa-mobarca.html]</ref> A área ocupada polas colonias en México foi diminuíndo paulatinamente. Durante os anos 90 a media de ocupación era de ao redor de 6 hectáreas. Durante os pasados catro anos a media de ocupación foi de 2 hectáreas. As causas que afectan as bolboretas Monarca son distintas no continente. Nos Estados Unidos e o Canadá as principais causas son a perda de ''Asclepias curassavica'' polos herbicidas, a perda de hábitat polo desenvolvemento urbano e suburbano e o uso de insecticidas. En México, as principais causas son a deterioración do hábitat de hibernación debido á súa transformación en áreas de cultivo e á talla ilegal. Existen programas por parte do goberno (SEMARNAT) para evitar a talla clandestina nas reservas que utiliza a bolboreta, así como accións para preservar as rexións e fomentar o turismo responsable.<ref>[http://www.conanp.gob.mx/que_hacemos/pdf/programas_manejo/monarca.pdf] Programa de Manejo Reserva de la Biosfera Mariposa Monarca (mariposamonarca.semarnat.gob.mx)</ref> As deforestacións cometidas a finais do século&nbsp; e comezos da primeira década do século&nbsp;XXI nas zonas de hibernación da monarca contribuíron a unha drástica redución na poboación de bolboretas. Promoveuse a súa declaración de [[Especies ameazadas|especie protexida]] e a restauración do seu [[hábitat]]. Doutra banda, os organismos xeneticamente modificados (OGM) do tipo «Bt» sonlle fatais.<ref>Estudo realizado por [[John Losey]] (Universidade Cornell, Nueva York) e publicado o 20 de maio de 1999 en ''[[Nature]]''</ref> Con todo, é importante remarcar que ese estudo só se basea en ensaios en laboratorio, e é fortemente cuestionado por carecer de experiencias de campo.<ref>AM Shelton, MK Sears - Plant Journal, 2001 - The monarch butterfly controversy: scientific interpretations of a phenomenon"</ref> == Imaxes do ciclo de vida == <gallery> Monarch Butterfly Showy Male 3000px.jpg|<small><center>Exhibición das ás do macho para atraer á femia.</center></small> Monarch Butterfly Danaus plexippus Mating Vertical 1800px.jpg|<small><center>Apareamento.</center></small> Monarch Butterfly Danaus plexippus Laying Eggs.jpg|<small><center>Posta nun exemplar do [[cultivar]] 'Silky Gold' da [[Asclepias curassavica]].</center></small> Monarch Butterfly Eggs on Swan Plant.JPG|<small><center>Ovos noutra [[Asclepias|asclepia]].</center></small> Danaus plexippus Egg.JPG|<small><center>Ovo visto de preto.</center></small> Monarch caterpillar and egg.jpg|<small><center>[[Eiruga]] nun estadio temperán.</center></small> Monarch Butterfly Danaus plexippus Feeding Down 3008px.jpg|<small><center>Eiruga nun estadio avanzado alimentándose.</center></small> Nymphalidae - Danaus plexippus Caterpillar.JPG|<small><center>''Id.''.</center></small> Monarch Butterfly Danaus plexippus Pupation 2419px.jpg|<small><center>Eiruga comezando o estadio de [[pupa]].</center></small> Nymphalidae - Danaus plexippus Chrysalis.JPG|<small><center>[[Crisálide]] nun estadio temperán.</center></small> Monarch Butterfly Cocoon 3.jpg|<small><center>Crisálide.</small></center> Nymphalidae - Danaus plexippus Chrysalis-1.JPG|<small><center>[[Crisálide]] nun estadio avanzado.</center></small> Eclosing Monarch, Megan McCarty118.PNG|<small><center>[[Imago (zoología)|Imago]] saíndo do casulo.</center></small> Danaus Plexippus nectaring on Trifolium.jpg|<small><center>Adulto alimentándose da flor dunha planta do xénero ''[[Trifolium]]''.</center></small> Monarch Butterfly Pink Zinnia 1800px.jpg|<small><center>Adulto alimentándose da flor dunha planta do xénero ''[[Zinnia]]''.</center></small> Monarch butterflies in Santa Cruz-11.jpg|<small><center>Invernada.</center></small> Monarch butterflies.jpg|<small><center>Exemplares en [[Iowa]] ([[Estados Unidos]]).</center></small> </gallery> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == ===Outros artigos=== * [[Reserva da Biosfera da Bolboreta Monarca]] * [[Mimetismo mülleriano]] * [[Migración dos insectos|Migración de insectos]] ===Ligazóns externas=== * Galindo-Leal, C. e E. Rendón-Salinas. 2005. Danaidas: Las Maravillosas Mariposas Monarca. Telcel. Publicación Especial. No.1. WWWF México-Telcel. 82pp. * [https://web.archive.org/web/20090706123525/http://darwin.cyberscol.qc.ca/expo/monarque/accueil.html O mundo de Darwin] (sitio canadense, en francés) * [http://www.livemonarch.org/ Live Monarch Foundation] * [http://www.lepinet.fr/especes/nation/lep/index.php?e=l&id=30790 Les Carnets du Lépidoptériste français] * [https://web.archive.org/web/20090915230101/http://www.hww.ca/hww2_f.asp?id=34 Las monarca, fauna y flora del país] * [http://www.infoanimales.com/informacion-sobre-la-mariposa-monarca Información sobre la mariposa monarca] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220106160159/https://www.infoanimales.com/informacion-sobre-la-mariposa-monarca |date=06 de xaneiro de 2022 }} * [http://entomology.ifas.ufl.edu/creatures/bfly/monarch.htm Monarch butterfly] no UF / [[Institute of Food and Agricultural Sciences|IFAS]] * [https://web.archive.org/web/20171206235416/http://learner.org/jnorth/monarchs Monarch Migration Maps] * [https://web.archive.org/web/20071112042846/http://www.monarchwatch.org/ Monarch Watch] * [https://www.pbs.org/wgbh/nova/butterflies/ PBS NOVA Documentary "The Incredible Journey of the Butterflies"] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Taxons descritos por Linné]] [[Categoría:Lepidópteros de Europa]] [[Categoría:Lepidópteros de América do Norte]] [[Categoría:Bolboretas de Galicia]] [[Categoría:Animais descritos en 1758]] 2kcx1wxuij5pheyjospa80eboyf3sj4 0 605764 7104546 6996808 2025-06-23T15:05:32Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104546 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Azahara Alonso''', nada en [[Oviedo]] en [[1988]], é unha [[filósofa]], escritora e poeta [[España|española]], especializada no xénero de [[Aforismo|aforismos]]. == Traxectoria == Alonso licenciouse en [[Filosofía]] por vocación, e posteriormente realizou un máster de Escritura Creativa.<ref name=":0">{{Cita web|url=https://fusionasturias.com/otras-secciones/libros/azahara-alonso-escritora.htm|título=Azahara Alonso. Escritora|data-acceso=2020-10-24|apelidos=González|nome=Lupercio|data=2016-10-25|lingua=es}}</ref> Despois de vivir en varias cidades, en 2012 trasladouse a [[Madrid]]. === Traxectoria literaria === Traballou como profesora e foi coordinadora da escola madrileña de literatura Hotel Kafka e xestora cultural na [[Fundación Centro de Poesía José Hierro]]. Ademais de impartir clases de escritura, escribe [[crítica literaria]] e artigos para distintos medios nacionais como ''Ámbito Cultural'' ou ''[[Rebelión.org|Rebelión]]'' entre outros. Participou na antoloxía de relatos ''Servicio de habitaciones'', que foi un proxecto común creado en 2016 pola escola Hotel Kafka, tanto para o alumnado como para o profesorado. Recóllese na obra unha disparidade de textos —algúns escritos por profesionais e outros por noveis— con relatos heteroxéneos tanto no estilo como nos xéneros, pero transcorrendo cada historia no acoutado espazo dun [[hotel]].<ref>{{Cita web|url=https://ambitocultural.es/servicio-de-habitacionesantologia-de-relatos-de-varios-autores-65652/|título='Servicio de habitaciones', antología de relatos de varios autores.|data-acceso=2020-10-24|apelidos=Garcia|nome=Leticia|data=2016-12-09|lingua=es-ES|data-arquivo=27 de xaneiro de 2022|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20220127091645/https://ambitocultural.es/servicio-de-habitacionesantologia-de-relatos-de-varios-autores-65652/|url-morta=yes}}</ref> En 2016 publicou o seu primeiro libro, ''Bajas Presiones''. É un libro de [[Aforismo|aforismos]] que se consideraba peculiar por ser tanto o primeiro libro da autora como o propio tema para ser o primeiro libro, non unha mera sucesión de ocorrencias, senón "froito dun exercicio de pensamento continuo e depurado".<ref>{{Cita web|url=https://www.librerantes.com/agenda/presentacion-bajas-presiones/|título=Presentación de Bajas presiones [GETAFE] {{!}} Librerantes|data-acceso=2020-10-24|lingua=es-ES|data-arquivo=16 de novembro de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20201116181243/https://www.librerantes.com/agenda/presentacion-bajas-presiones/|url-morta=yes}}</ref> Segundo conta a propia Alonso, "''As baixas presións'' naceron duns cadernos, que son algo moi cotiá na miña vida, tomo notas a diario". Son frases curtas coas que debuxa unha visión persoal do seu mundo. <ref name=":0"/> <ref>{{Cita novas|apelidos=|nome=|título=Azahara Alonso: Cinco libros de aforismos|url=https://www.lafabrica.com/festivalene/tag/azahara-alonso/|data=06/06/2016|data-acceso=16/10/2023|xornal=Festival eñe|lugar=|páxina=|número=}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> Na antoloxía ''Bajo el signo de Atenea'', o antólogo Manuel Neila reuniu nel ás dez escritoras do século  máis representativas do aforismo en España, entre as que está Azahara Alonso.<ref>{{Cita web|url=https://zasmadrid.com/bajo-el-signo-de-atenea-reune-a-diez-aforistas-espanolas-del-siglo-xxi/|título=Bajo el signo de Atenea reúne a diez aforistas españolas del siglo XXI|data-acceso=2020-10-24|apelidos=Domene|nome=Pedro M.|data=2017-10-11|lingua=es}}</ref> Na presentación do libro salientouse a importancia das súas obras presentes e futuras como contribución ao enriquecemento do panorama do aforismo español contemporáneo.<ref>{{Cita web|url=https://www.elateneo.es/eventos/show/bajo-el-signo-de-atenea-diez-aforistas-de-hoy|título=BAJO EL SIGNO DE ATENEA. Diez aforistas de hoy|data-acceso=2020-10-24|dataarquivo=9 de decembro de 2020|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20201209031227/https://www.elateneo.es/eventos/show/bajo-el-signo-de-atenea-diez-aforistas-de-hoy|deadurl=yes}}</ref> O segundo libro de Alonso foi o poemario ''Gestar un tópico'', publicado no 2020.<ref>{{Cita web|url=http://www.cpoesiajosehierro.org/web/index.php/poesia-en-red/convocatorias/item/azahara-alonso-presenta-gestar-un-topico|título=Azahara Alonso presenta "Gestar un tópico". FCPJH « Centro de poesía José Hierro|data-acceso=2020-10-24}}</ref> «A miña palabra preferida é a linguaxe», afirmou a autora. Neste libro, o lingüístico é o [[campo semántico]] principal, o protagonista e o motor de todo o libro.<ref name=":1">{{Cita web|url=https://www.laslibreriasrecomiendan.com/libro-de-la-semana/gestar-un-topico-de-azahara-alonso/|título="Gestar un tópico" de Azahara Alonso|data-acceso=2020-10-24|lingua=es}}</ref> == Obras == === Libros === * ''Bajas Presiones'' (Editorial Trea, 2016) * ''Gestar un tópico'' (Ril Editores de España, 2020)<ref name=":1"/> * ''Gozo'' (Editorial Siruela, Nuevos tiempos, 2023)<ref>{{Cita web|url=https://www.epe.es/es/igualdad/20230302/gozo-azahara-alonso-trabajo-literatura-83991043|título='Gozo', de Azahara Alonso: literatura para huir de la prisión del trabajo y la prisa|data-acceso=2023-03-23|apelidos=Gallardo|nome=Violeta Molina|data=2023-03-02|lingua=es}}</ref> === Artigos === * Alonso, Azahara, en ''Estación Poesía'', 2341-2224, N.º. 17, <abbr>páxs</abbr>. 43-43. 2019.<ref>{{Cita web|url=http://institucional.us.es/estacion/wp-content/uploads/17.pdf|título=Estación poesía}}</ref> * Alonso, Azahara, en ''Estación Poesía'', 2341-2224, N.º. 13, <abbr>páxs</abbr>. 34-34. 2018. === Obras colectivas === *''Bajo el signo de Atenea: diez aforistas de hoy.'' Sevilla: Renacimiento. 2017. * «Pick up all the Pieces and make an Island» en ''Servicio de habitaciones'', Madrid: 120 Pies, 2016.<ref>{{Cita web|url=https://libros-prohibidos.com/vvaa-servicio-de-habitaciones/|título=VVAA: Servicio de habitaciones|data-acceso=2020-10-24|data=2016-11-22|lingua=es}}</ref> * "[El gato que husmea]" en ''Poemas para combatir el coronavirus'', edición de Juan Luís Calbarro e Miriam Maeso, Alcobendas (Madrid): IES Ágora e Los Papeles de Brighton, 2021. == Notas == {{Listaref|2}} == Véxase tamén == {{Portal|Asturias}} === Ligazóns externas === * [https://vimeo.com/246682396 Presentación de ''Bajas presiones'' na Fundación José Hierro]{{Es}} * [https://www.youtube.com/watch?v=qWvDg0WdIe4 Entrevista a Azahara Alonso Gómez para Letras Emergentes]{{Es}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Alonso Gómez, Azahara}} [[Categoría:Nados en 1988]] [[Categoría:Nados en Oviedo]] [[Categoría:Escritores de Asturias]] [[Categoría:Filósofos de España]] [[Categoría:Poetas]] [[Categoría:Mulleres e filosofía]] l3gnuyposyq1kef471u0wqw3f3x66ic 0 606543 7105064 7050321 2025-06-23T22:49:21Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 3 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105064 wikitext text/x-wiki Un '''BioBlitz''', ou '''bioblitz''', consiste nun evento no que as persoas congregadas teñen coma fin o rexistro de cantas [[Especie|especies]] vivas for posíbel identificar dentro dunha area previamente establecida. O evento acostuma producirse durante 24h, a modo de [[traballo de campo]], no que xente especializada (coma científicos, biólogos, naturalistas), ou mesmo voluntarios, participan deseguido neste labor de rexistro. Un dos obxectvos dos BioBlitz é achegar a xente á biodiversidade; de feito, para acadar este obxectivo, adóitanse facer nas propias vilas (como en [[Parque|parques urbanos]]), ou na súa contorna (coma [[Reserva natural|reservas naturais]]).<ref>{{Cita web|título=BioBlitz - Definition of BioBlitz in the Entomologists' glossary - Amateur Entomologists' Society (AES)|url=http://www.amentsoc.org/insects/glossary/terms/bioblitz|páxina-web=web.archive.org|data=2011-06-14|data-acceso=2023-10-26|data-arquivo=14 de xuño de 2011|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110614112148/http://www.amentsoc.org/insects/glossary/terms/bioblitz|url-morta=unfit}}</ref> A investigación sobre as mellores prácticas para un BioBlitz con éxito determinaron que a colaboración cos museos locais de [[historia natural]] pode mellora-la participación pública.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Ballard|nome=Heidi L.|apelidos2=Robinson|nome2=Lucy D.|apelidos3=Joven|nome3=Alison N.|apelidos4=Pauly|nome4=Gregory B.|apelidos5=Higgins|nome5=Lila M.|apelidos6=Johnson|nome6=Rebecca F.|apelidos7=Tweddle|nome7=John C.|data=1 de abril de 2017|título=Contributions to conservation outcomes by natural history museum-led citizen science: Examining evidence and next steps|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0006320716303512|serie=The role of citizen science in biological conservation|lingua=en|volume=208|páxinas=87–97|doi=10.1016/j.biocon.2016.08.040|ISSN=0006-3207}}</ref> Amais, existen rexistros de que os BioBlitz poden representar unha ferramenta no ensino de estudantes postsecundarios sobre a biodiversidade.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Gass|nome=Susan|apelidos2=Mui|nome2=Amy|apelidos3=Manning|nome3=Paul|apelidos4=Cray|nome4=Heather|apelidos5=Gibson|nome5=Lara|data=3 de octubre de 2021|título=Exploring the value of a BioBlitz as a biodiversity education tool in a post-secondary environment|url=https://doi.org/10.1080/13504622.2021.1960953|volume=27|número=10|páxinas=1538–1556|doi=10.1080/13504622.2021.1960953|ISSN=1350-4622|lingua=en}}</ref> == Características == Se ben, ten moito de traballo científico, non debemos de considera igual, por canto que os BioBlitz teñen unhas características de seu que cómpre salientar: * Goce: en troques dunha sondaxe de campo altamente estruturada, este tipo de evento conta coa contorna dun festival. O curto período de tempo fai que a procura sexa máis emocionante. * Local: o concepto de biodiversidade tende a se asociar cos arrecifes de coral ou as selvas tropicais. Un BioBlitz ofrece a oportunidade de que as persoas visiten unha contorna próxima e vexan que os parques locais teñen biodiversidade, e que cómpre conservalos. * Ciencia: estes eventos dun día recompilan información [[Taxonomía (bioloxía)|taxonómica]] básica sobre algúns grupos de especies. * Coñeza aos científicos: un BioBlitz alenta ás persoas a coñecer a científicos en activo e facerlles preguntas. * Identificación de especies/grupos raros e únicos: cando o persoal voluntario e mailos científicos traballan xuntos, poden identificar [[Hábitat|hábitats]] pouco comúns ou especiais para a súa protección e xestión; e mesmo nalgúns casos pódense descubrir especies raras. * Documentación da ocorrencia de especies: os BioBlitzes non brindan un inventario completo de especies para un sitio, pero achegan unha listaxe de especies que constitúe a base para un inventario máis completo e, a miúdo, amosará que área ou que taxon se beneficiaría dun estudo adicional.<ref>{{Cita web|url=http://www.pwrc.usgs.gov/blitz.html|título=Bio-blitz home page|editorial=Patuxent Wildlife Research Center|data-acceso=20 de abril de 2022|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20050415152345/http://www.pwrc.usgs.gov/blitz.html|dataarquivo=15 de abril de 2005|lingua=en}}</ref> == Historia == Susan Rudy, [[naturalista]] do [[Servizo Nacional de Parques|Servizo de Parques Nacionais de EE]].[[Servizo Nacional de Parques|UU.]], acuñou o termo «BioBlitz» por vez primeira mentres axudaba coa organización do primeiro evento deste tipo. O primeiro BioBlitz levouse a cabo en [[Kenilworth Aquatic Gardens]],.[[Washington, D.C.|Washington D.C]]. en 1996, e tivo coma resultado a identificación de preto dun milleiro de especies. Cómpre engadir que esta primeira contabilidade da biodiversidade foi organizada por Sam Droege (USGS) e Dan Roddy (NPS) coa asistencia doutros científicos do goberno estadounidense, e contou coa asistencia de público en xeral e medios de comunicación.<ref>{{Cita web|url=http://www.pwrc.usgs.gov/blitz/kenilw.html|título=Kenilworth BioBlitz Home Page|editorial=Patuxent Wildlife Research Center|data-acceso=20 de abril de 2022|lingua=en}}</ref> Desde aquela, a meirande parte dos BioBlitz conteñen un compoñente público para que xente de tódalas idades que amose interese poida unirse a expertos e científicos no campo. O biólogo [[Universidade Harvard|Harvard]] [[Edward Osborne Wilson|E.O. Wilson]], e mailo experto en [[vida silvestre]] de [[Massachusetts]] [[Peter Alden]] desenvolveron no 1998 un programa para cataloga-los organismos ao redor de [[Walden Pond]]. Isto derivou na creación dun programa estatal coñecido como «Biodiversity Days», un concepto que garda semellanzas co de BioBlitz; xa que logo, podemos ver por veces como estes temos son usados por igual.<ref>{{Cita web|url=http://www.waldenbiodiversity.com/about/|título=About|data-acceso=20 de abril de 2022|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20100330072607/http://www.waldenbiodiversity.com/about/|dataarquivo=30 de marzo de 2010|lingua=en}}</ref> Unha mostra do éxito destas actividades é que a [[National Geographic Society]] e mailo Servizo de Parques Nacionais dos Estados Unidos de América asociáronse para organizar dende 2007 até 2016, un Bioblitz nun parque nacional diferente cada ano. No 2016, co fin de conmemora-lo centenario do Servizo de Parques Nacionais, celebrouse un Bioblitz en todo o Servizo de Parques Nacionais.<ref>{{Cita web|título=National Geographic|url=http://nationalgeographic.org/projects/bioblitz/|data-acceso=20 de abril de 2022|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160518025209/http://nationalgeographic.org/projects/bioblitz|dataarquivo=18 de mayo de 2016|lingua=en}}</ref><ref>{{Cita web|título=National Geographic|url=http://www.nps.gov/subjects/biodiversity/national-parks-bioblitz.htm|data-acceso=20 de abril de 2022|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20181010154703/https://www.nps.gov/subjects/biodiversity/national-parks-bioblitz.htm|dataarquivo=10 de octubre de 2018|lingua=en}}</ref> A plataforma dixital [[iNaturalist]] utilizouse coma ferramenta de rexistro para os Bioblitzes do centenario de 2014, 2015 e 2016 en devandita serie.<ref>{{Cita web|título=iNaturalist|url=https://www.inaturalist.org/stats/nps_bioblitz|data-acceso=20 de abril de 2022|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20170718122223/http://www.inaturalist.org/stats/nps_bioblitz|dataarquivo=18 de julio de 2017|lingua=en}}</ref> == Presenza internacional == === Australia === * O Woodland Watch Project (parte do [[Fondo Mundial para a Natureza]]) (WWF) organizou BioBlitzes en [[Australia Occidental]] en 2002, 2003, 2004, e 2008.<ref>{{Cita web|url=http://www.wheatbeltnrm.org.au/resources/lakemcdermott_bioblitz_report.pdf|título=Archived copy|data-acceso=20 de abril de 2022|lingua=en|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20130504035700/http://www.wheatbeltnrm.org.au/resources/lakemcdermott_bioblitz_report.pdf|dataarquivo=4 de mayo de 2013}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.wheatbeltnrm.org.au/resources/moningarin_bioblitz_report.pdf|título=Archived copy|data-acceso=20 de abril de 2022|lingua=en|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20130504035707/http://www.wheatbeltnrm.org.au/resources/moningarin_bioblitz_report.pdf|dataarquivo=4 de mayo de 2013}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.wheatbeltnrm.org.au/resources/kununoppin_bioblitz_report.pdf|título=Archived copy|data-acceso=20 de abril de 2022|lingua=en|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20130504035654/http://www.wheatbeltnrm.org.au/resources/kununoppin_bioblitz_report.pdf|dataarquivo=4 de mayo de 2013}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.wheatbeltnrm.org.au/resources/2008corriginbioblitzreport.pdf|título=Archived copy|data-acceso=20 de abril de 2022|lingua=en|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20130504035714/http://www.wheatbeltnrm.org.au/resources/2008corriginbioblitzreport.pdf|dataarquivo=4 de mayo de 2013}}</ref> * A Wheatbelt Natural Resource Management realizou un BioBlitz ao redor da cidade de Korrelocking en Wheatbelt en 2012.<ref>{{Cita web|url=http://www.bennelongia.com.au/blog/2012-bioblitz-at-korrelocking/|título=2012 BioBlitz at Korrelocking|data=26 de septiembre de 2012|data-acceso=20 de abril de 2022|lingua=en|editorial=Bennelongia|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20170309032916/http://www.bennelongia.com.au/blog/2012-bioblitz-at-korrelocking/|dataarquivo=9 de marzo de 2017}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.abc.net.au/local/audio/2012/09/27/3599360.htm|título=Wheatbelt Bioblitz discovers unique species|data=27 de septiembre de 2012|data-acceso=20 de abril de 2022|lingua=en|editorial=[[Australian Broadcasting Corporation]]|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20161220122650/http://www.abc.net.au/local/audio/2012/09/27/3599360.htm|dataarquivo=20 de diciembre de 2016}}</ref> === Canadá === * O evento Robert Bateman Get to Know BioBlitz estableceuse no 2010 para celebra-lo ano internacional da biodiversidade. Nunha asociación con [[Parks Canada]], houbo varios sitios no Canadá que celebraron Bioblitzes no día internacional da biodiversidade (22 de maio).<ref>{{Cita web|url=http://www.gettoknow.ca/events/bioblitz/|título=Events &#124; Natures Wild Neighbours Society|data-acceso=20 de abril de 2022|lingua=en|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110123165231/http://www.gettoknow.ca/events/bioblitz/|dataarquivo=23 de enero de 2011}}</ref> * O Museo Real de Ontario e outras varias organizacións patrocinaron BioBlitz na área de [[Toronto]] desde 2012. O BioBlitz de Humber de 2014 tivo máis de 500 participantes e rexistrou 1560 especies, incluídas un par de arañas que eran novas no Canadá.<ref>{{Cita web|título=2014 Humber BioBlitz summary|url=http://www.ontariobioblitz.ca/2014-humber-river-watershed.html|data-acceso=20 de abril de 2022|lingua=en|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20150101145318/http://www.ontariobioblitz.ca/2014-humber-river-watershed.html|dataarquivo=1 de enero de 2015}}</ref> * O [[Parque Urbano Nacional de Rouge]] organizou un evento Bioblitz o 24 e 25 de xuño de 2017. O Bioblitz anterior no parque levou a cabo en 2013, onde se identificaron máis de 1700 especies de flora e fauna.<ref>{{Cita web|url=https://www.ontariobioblitz.ca/rouge-national-urban-park-flagship-bioblitz.html|título=Rouge National Urban Park Flagship BioBlitz|data-acceso=20 de abril de 2022|lingua=en|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20181017082235/https://www.ontariobioblitz.ca/rouge-national-urban-park-flagship-bioblitz.html|dataarquivo=17 de octubre de 2018}}</ref> * A Universidade de Saint Mary (Halifax) levou a cabo BioBlitz na [[Nova Escocia]] entre 2008 e 2010.<ref>{{Cita web|título=2010 BioBlitz Report|url=https://novascotia.ca/natr/wildlife/habfund/final10/NSHCF10_15_SMU-Bioblitz.pdf|editorial=Faculty of Science, St. Mary's University|data-acceso=20 de abril de 2022|lingua=en|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20150101195117/http://novascotia.ca/natr/wildlife/habfund/final10/NSHCF10_15_SMU-Bioblitz.pdf|dataarquivo=1 de enero de 2015}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.smu.ca/bioblitz/past.html|título=Saint Mary's University BioBlitz - Past BioBlitz|data-acceso=20 de abril de 2022|lingua=en|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120307160504/http://www.smu.ca/bioblitz/past.html|dataarquivo=7 de marzo de 2012}}</ref> * O Stanley Park no [[Vancouver]] celebrou BioBlitzes entre 2011 e 2013.<ref>{{Cita web|url=http://www.stanleyparkecology.ca/bioblitz.php|título=Archived copy|data-acceso=20 de abril de 2022|lingua=en|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110930020011/http://www.stanleyparkecology.ca/bioblitz.php|dataarquivo=30 de septiembre de 2011}}</ref> * [[Harrison Hot Springs]] tivo un BioBlitz en xullo de 2011 para salienta-la biodiversidade de especies no val de Fraser.<ref>{{Cita web|url=http://fraservalleyconservancy.ca/calendar/bioblitz/|título=Archived copy|data-acceso=20 de abril de 2022|lingua=en|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120331063051/http://fraservalleyconservancy.ca/calendar/bioblitz/|dataarquivo=31 de marzo de 2012}}</ref> === Eslovenia === * O primeiro BioBlitz d'Eslovenia tivo lugar o 19 e 20 de maio de 2017 en Draga pri Igu ([[Eslovenia]] central).<ref>{{Cita publicación periódica|data=2017|título=Natura v 24 urah – BioBlitz Slovenija|url=https://issuu.com/trdoziv/docs/trdoziv11_0827-web|volume=VI/1|páxinas=10–11}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> O evento levouse a cabo durante o proxecto »Invazivke nikoli ne počivajo: Ozaveščanje ou in preprečevanje negativnega vpliva invazivnih vrst na evropsko ogrožene vrste«, feito en colaboración coa sociedade de herpetoloxía Societas [[Herpetoloxía|herpetologica]] slovenica como socio líder e apoiado polo Ministerio de Medio Ambiente e Ordenación do Territorio de Eslovenia. O evento foi organizado en cooperación coa Societas herpetologica slovenica, a Sociedade Botánica de Eslovenia, o Centro de Cartografía de Fauna e Flora e a Sociedade Eslovena de Libélula. Participaron 124 expertos e atopáronse 1588 especies diferentes.<ref>{{Cita novas|url=http://bioblitzslovenija.weebly.com/uploads/8/6/9/2/86925640/bioblitz_2017_koncno_porocilo.pdf|título=Natura v 24 urah – BioBlitz Slovenija: 2018, Draga pri Igu. Končno poročilo.|lingua=}}</ref> * BioBlitz Slovenia 2018 organizouse en Rače o 15 e 16 de xuño. Xuntos participaron 71 expertos de 21 organizacións diferentes, e ao final do evento de 24 horas identificáronse 934 especies ou un taxon superior.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Vinko|nome=Damjan|apelidos2=Kirbiš|nome2=Nino|data=2018|título=2. tradicionalni BioBlitz Slovenija – Rače 2018|url=https://issuu.com/trdoziv/docs/trdoziv13_vii_1_web|volume=VII/1|páxinas=43}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> * Un terceiro BioBlitz Eslovenia tivo lugar o 17 e 18 de maio de 2019 en Loško polje.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Vinko|nome=Damjan|apelidos2=Kirbiš|nome2=Nino|ano=2019|título=BioBlitz Slovenija 2019 – Loško polje|url=https://issuu.com/trdoziv/docs/trdoziv15_web/55|volume=VIII|número=1|páxinas=55|ISSN=2232-5999}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> Como parte do proxecto «Še smo o teu – domorodne vrste še nismo izrinjene» foi apoiado polo Ministerio de Medio Ambiente e Ordenación do Territorio de Eslovenia. Participaron 80 expertos e atopáronse 899 especies diferentes.<ref>{{Cita web|url=http://bioblitzslovenija.weebly.com/losko-polje.html|título=BioBlitz Slovenija - Loško polje 2019|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20191006091454/http://bioblitzslovenija.weebly.com/losko-polje.html|dataarquivo=6 de octubre de 2019|data-acceso=20 de abril de 2022|lingua=en}}</ref> BioBlitz Slovenia 2019 foi organizado por tres ONG: Societas herpetologica slovenica, Slovene Dragonfly Society e Center for Cartography of Fauna and Flora.<ref>{{Cita web|url=http://bioblitzslovenija.weebly.com/|título=BioBlitz Slovenija}}</ref> * Os resultados dos eventos publícanse en medios impresos e en liña e revistas, tamén xunto coa lista de especies.<ref>{{Cita web|url=http://bioblitzslovenija.weebly.com/rezultati.html|título=BioBlitz Slovenija - rezultati}}</ref> BioBlitz Slovenia converteuse nun evento anual tradicional e ten a súa propia páxina web.<ref>{{Cita web|url=http://bioblitzslovenija.weebly.com/|título=Bioblitz Slovenija - Domov|data-acceso=20 de abril de 2022|lingua=en}}</ref> === España === * En [[Formentera]] (Illas Tiroteares), durante o Festival de Posidonia 2008, realizouse un bioblitz.<ref>{{Cita web|url=http://posidoniafestival.com/posidonia/index.php/Formentera-2008/Music-Concerts-Performances-Shows-Events-Culture/BioBlitZ.html|título=Bioblitz|data-acceso=20 de abril de 2022|dataarquivo=31 de mayo de 2009|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090531090217/http://posidoniafestival.com/posidonia/index.php/Formentera-2008/Music-Concerts-Performances-Shows-Events-Culture/BioBlitZ.html|deadurl=yes}}</ref> * Barcelona (Cataluña) acolle anualmente un BioBlitz desde 2010, organizado polo Concello de Barcelona, ​​a [[Universidade de Barcelona]] e o Museo de Historia Natural de [[Barcelona]], en colaboración con varias sociedades naturalistas e científicas. O primeiro BioBlitzBcn celebrouse en xuño de 2010 no Laberint d'Horta e o Parque da Cidadela. O segundo en outubro de 2011 no Xardín Botánico de Barcelona. O terceiro en maio de 2012 no Xardín Botánico Histórico. * A universidade de Almería organiza anualmente desde 2018 o AmBioBlitz en abril, coa colaboración de CECOUAL (Centro de Coleccións Científicas da Universidade de Almería) e Observation.org.<ref>{{Cita web|url=http://www2.ual.es/cecoual/ambioblitz/|título=AmBioBlitz|data-acceso=26 de outubro de 2023|data-arquivo=28 de setembro de 2023|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20230928144554/http://www2.ual.es/cecoual/ambioblitz/|url-morta=yes}}</ref> * A Universidade Pablo de Olavide, de Sevilla, realizou en abril de 2021 o seu primeiro BioBlitz en colaboración con Observation.org e a Estación Biolóxica de Doñana-CSIC.<ref>{{Cita web|url=https://observation.org/bioblitz/i-bioblitz-universidad-pablo-de-olavide/|título=I Bioblitz Universidad Pablo de Olavide}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [http://www.nationalgeographic.com/explorers/projects/bioblitz/ BioBlitzes] (en inglés) en [[National Geographic]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Biodiversidade]] b5fjh4zp372ixpnvohck5o94grgepih 0 607530 7104463 6540844 2025-06-23T14:10:18Z Autopistero20502020 127649 7104463 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Os Rebeldes}} {{Lugar |nome = Os Rebeldes |imaxe = |lenda = |parroquia = Campaña |concello = Valga |ano = |poboación = }} '''Os Rebeldes''' é un lugar da [[Parroquia civil|parroquia]] de [[Campaña, Valga|Campaña]], no concello [[provincia de Pontevedra|pontevedrés]] de [[Valga]], na [[comarca de Caldas]].<ref>{{Cita web|url=https://www.xunta.gal/nomenclator|título=Lugares da parroquia de Campaña, Valga|editor=[[Nomenclátor de Galicia]]. Busca directa|dataacceso=18 de maio de 2023}}</ref> == Lugares e parroquias == === Lugares de Campaña === {{Lp Campaña}} === Parroquias de Valga === {{Valga}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Valga]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Rebeldes, Os}} [[Categoría:Lugares de Valga]] ad4qnu9ekvmrvltgo2j7fx5jfjlqkkn 0 608564 7105195 7034348 2025-06-24T04:05:02Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105195 wikitext text/x-wiki {{Produto}} A '''Cadeira Eames Lounge e Otomá''', orixinalmente en inglés, '''''Eames Lounge Chair & Ottoman''''', é unha [[Cadeira (moble)|cadeira]] de salón con [[Otomá (mobiliario)|otomá]] fabricada e vendida pola empresa [[Estados Unidos de América|estadounidense]] de [[Mobiliario|mobles]] [[Herman Miller]]. Introducida en [[1956]], a ''Eames Lounge Chair'' foi deseñada por [[Charles Eames]] e [[Ray Eames]] e está feita de [[madeira]] contrachapada moldeada e [[coiro]]. Foi a primeira cadeira que os Eames deseñaron para o mercado de gama alta. As dúas pezas forman parte da colección permanente do [[Museo de Arte Moderna (Nova York)|Museum of Modern Art]] de [[Nova York]].<ref>{{Cita web|url=https://www.moma.org/collection/works/3325|páxina-web=moma.org|título=Lounge Chair and Ottoman|data-acceso=2023}}</ref> == Deseño == Os [[Deseño industrial|deseñadores]] Charles e Ray Eames buscaban desenvolver mobles que puidesen ser producidos en masa e accesibles, coa excepción da ''Eames Lounge Chair''. A cadeira inspirouse na tradicional [[cadeira de club]] inglés. Aínda que a ''Eames Lounge Chair'' máis tarde pasou a ser considerada unha icona do deseño [[Arte moderna|moderno]] , cando se fixo por primeira vez, Ray Eames comentou nunha carta a Charles que a cadeira parecía "cómoda e sen deseño".<ref>{{Cita libro|título=Now I Sit Me Down: From Klismos to Plastic Chair: A Natural History|url=https://archive.org/details/nowisitmedownfro0000rybc|apelidos=Rybczynski|nome=Witold|editorial=Farrar, Straus and Giroux|ano=2016|ISBN=978-0374223212}}</ref> A visión de Charles era unha cadeira co "aspecto cálido e receptivo dun guante de [[béisbol]] ben usado". A cadeira está composta por tres "cunchas" curvas de madeira contrachapada: o repousacabezas, o respaldo e o asento. As cunchas e os [[Coxín|coxíns]] do asento teñen esencialmente a mesma forma, e están compostos por dúas formas curvas que se entrelazan para formar unha masa sólida. O respaldo da cadeira e o repousacabezas son idénticos en proporción, ao igual que o asento e a otomá.<ref name=":0">{{Cita web|url=https://www.thespruce.com/how-to-identify-a-genuine-eames-lounge-chair-4142630|páxina-web=thespruce.com|título=How to Identify an Original Eames Lounge Chair|data-acceso=2023|data-arquivo=03 de decembro de 2023|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20231203215433/https://www.thespruce.com/how-to-identify-a-genuine-eames-lounge-chair-4142630|url-morta=yes}}</ref> Titulouse oficialmente: ''Eames Lounge (670) & Ottoman (671)''. A cadeira foi presentada en [[1956]] despois de anos de desenvolvemento.<ref>{{Cita web|url=https://www.elledecor.com/design-decorate/trends/g14381425/eames-chairs/|páxina-web=elledecor.com|título=A Brief History Of Eames Chairs — From The Lounger To The Iconic Molded Armchair|data-acceso=2023}}</ref> === Materiais === A cadeira Eames cambiou de deseño ao longo do tempo. A partir de 1956 e ata os primeiros [[Década de 1990|anos 90]], as cunchas estaban formadas por cinco capas finas de madeira contrachapada que estaban cubertas por unha chapa de [[palisandro]] [[Brasil|brasileiro]]. O uso de palisandro brasileiro foi interrompido a principios dos anos 90, e a produción actual dende entón consiste en sete capas de madeira contrachapada cubertas por chapas de acabado de palisandro de [[cerdeira]] ou [[nogueira]] ademais doutros acabados.<ref name=":0" /> Pequenas modificacións inclúen os xogos de separadores entre os radios de aluminio e os paneis de madeira, orixinalmente de [[Goma arábiga|goma]], posteriormente arandelas de [[plástico]] duro, e o número de [[Parafuso|parafusos]] que fixaban os repousabrazos, orixinalmente tres, cambiou a dous nos modelos da segunda serie, mentres que as "cúpulas do silencio" (os pés) na base da cadeira, tiñan orixinalmente parafusos máis finos que os das cadeiras posteriores, e a [[cremalleira]] ao redor dos coxíns, marrón ou negra nos primeiros modelos, para despois só dar a opción negra. Ademais, as primeiras otomás tiñan pés deslizables de goma extraíbles con deslizadores metálicos.<ref name=":0" /> As etiquetas para denotar a autenticidade cambiaron ao longo das décadas, co primeiro modelo de 1956 que tiña un medallón circular de [[prata]] que contén as frases "''designed by Charles Eames''" e "''Herman Miller Zeeland Mich''".<ref>{{Cita web|url=https://eames.com/en/articles/labels-stamps|páxina-web=eames.com|título=Eames Labels and Stamps|data-acceso=2023}}</ref> == Notas == {{Listaref}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Cadeiras]] me5gz9tzm4ls6lmt9y8jmsty8kgxfqt 0 610217 7104465 6583463 2025-06-23T14:13:02Z Autopistero20502020 127649 7104465 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Os Rebeldes|Os rebeldes|outro=Kansas (homónimos)|outro1=Kansas}} {{Título en cursiva}} {{Filme | título = Os rebeldes de Kansas | títuloorixinal = The Jayhawkers! | imaxe = | descrición = | director = [[Melvin Frank]] | produtor = Melvin Frank<br>[[Norman Panama]] | guión = [[A. I. Bezzerides]]<br>[[Frank Fenton (guionista)|Frank Fenton]]<br>Melvin Frank | baseado = Historia de Frank Fenton<br>Joe Petracca | intérpretes = [[Jeff Chandler]]<br>[[Fess Parker]] | música = [[Jerome Moross]] | fotografía = [[Loyal Griggs]] | montaxe = [[Everett Douglas]] | estudio = Parwood Productions<ref>{{Cite news|title=MOVIELAND EVENTS: 'Jayhawkers' Quest Ranges East, West|date=29 de xuño de 1957|work=Los Angeles Times|page=B3}}</ref> | distribuidor = [[Paramount Pictures]] | estrea = [[15 de outubro]] de [[1959]] | duración = 100 minutos | país = {{USA}} | xénero = Wéstern | orzamento = | recadación = 1 millón de dólares (estimado nos Estados Unidos e o Canadá)<ref>"1959: Probable Domestic Take", ''Variety'', 6 de xaneiro de 1960 p 34</ref> | anterior = | seguinte = }} '''''Os rebeldes de Kansas'''''<ref>{{Cita web|url=https://sincroguia-tv.expansion.com/peliculas/os-rebeldes-de-kansas--1gbh-GLG|título=Os rebeldes de Kansas en galego segundo sincroguia-tv.expansion.com|editor=sincroguia-tv.expansion.com/|dataacceso=9 de decembro de 2023}}</ref> (en {{lang-en|The Jayhawkers!}}) é un filme [[Estados Unidos de América|estadounidense]] de [[1959]] dirixido por [[Melvin Frank]]. Está protagonizado por [[Jeff Chandler]] como Luke Darcy e [[Fess Parker]] como Cam Bleeker. O filme está ambientado no [[Kansas]] anterior á [[guerra civil estadounidense]]. Darcy lidera unha banda que busca sacar proveito de [[Bleeding Kansas]] (baseado libremente no [[John Brown (abolicionista)|abolicionista John Brown]]); Bleeker únese á banda. O elenco secundario conta con [[Henry Silva]] e [[Leo Gordon]]. == Personaxes == * [[Jeff Chandler]] como Luke Darcy * [[Fess Parker]] como Cam Bleeker * [[Nicole Maurey]] como Jeanne Dubois * [[Henry Silva]] como Lordan * [[Herbert Rudley]] como Gov. William Clayton * Jimmy Carter como Paul * Shari Lee Bernath como Martha * [[Leo Gordon]] como Jake Barton * [[Barbara Knudson]] como Mrs. Maxton == Notas == {{Listaref}} {{Barra portal|Cine|Estados Unidos de América}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Rebeldes de Kansas, Os}} [[Categoría:Filmes de 1959]] [[Categoría:Filmes en lingua inglesa]] [[Categoría:Filmes dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Filmes dirixidos por Melvin Frank]] [[Categoría:Filmes de Paramount Pictures]] [[Categoría:Filmes sobre a Guerra de Secesión]] [[Categoría:Filmes de 1959 con versión en galego]] 24hqfjv6po8wgm37gu1rylstas865l6 7104861 7104465 2025-06-23T20:05:26Z Breogan2008 23204 7104861 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Os Rebeldes|Os rebeldes|outro=Kansas (homónimos)|outro1=Kansas}} {{Título en cursiva}} {{Obra}} '''''Os rebeldes de Kansas'''''<ref>{{Cita web|url=https://sincroguia-tv.expansion.com/peliculas/os-rebeldes-de-kansas--1gbh-GLG|título=Os rebeldes de Kansas en galego segundo sincroguia-tv.expansion.com|editor=sincroguia-tv.expansion.com/|dataacceso=9 de decembro de 2023}}</ref> (en {{lang-en|The Jayhawkers!}}) é un filme [[Estados Unidos de América|estadounidense]] de [[1959]] dirixido por [[Melvin Frank]]. Está protagonizado por [[Jeff Chandler]] como Luke Darcy e [[Fess Parker]] como Cam Bleeker. O filme está ambientado no [[Kansas]] anterior á [[guerra civil estadounidense]]. Darcy lidera unha banda que busca sacar proveito de [[Bleeding Kansas]] (baseado libremente no [[John Brown (abolicionista)|abolicionista John Brown]]); Bleeker únese á banda. O elenco secundario conta con [[Henry Silva]] e [[Leo Gordon]]. == Personaxes == * [[Jeff Chandler]] como Luke Darcy * [[Fess Parker]] como Cam Bleeker * [[Nicole Maurey]] como Jeanne Dubois * [[Henry Silva]] como Lordan * [[Herbert Rudley]] como Gov. William Clayton * Jimmy Carter como Paul * Shari Lee Bernath como Martha * [[Leo Gordon]] como Jake Barton * [[Barbara Knudson]] como Mrs. Maxton == Notas == {{Listaref}} {{Barra portal|Cine|Estados Unidos de América}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Rebeldes de Kansas, Os}} [[Categoría:Filmes de 1959]] [[Categoría:Filmes en lingua inglesa]] [[Categoría:Filmes dos Estados Unidos de América]] [[Categoría:Filmes dirixidos por Melvin Frank]] [[Categoría:Filmes de Paramount Pictures]] [[Categoría:Filmes sobre a Guerra de Secesión]] [[Categoría:Filmes de 1959 con versión en galego]] s5vy2h4opnn7usc9ehc9rp0gtpm3mvn 0 612015 7104489 7104276 2025-06-23T14:25:56Z Chairego apc 25871 actualizo datos de poboación 7104489 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|As Raposas}} {{Lugar |nome = As Raposas |imaxe = |lenda = |parroquia = Loña do Monte |concello = Nogueira de Ramuín |ano = 2024 |poboación = 3 }} '''As Raposas''' é un lugar da [[Parroquia civil|parroquia]] de [[Loña do Monte, Nogueira de Ramuín|Loña do Monte]], no concello [[Provincia de Ourense|ourensán]] de [[Nogueira de Ramuín]], na [[comarca de Ourense]].<ref>{{Cita web|url=https://www.xunta.gal/nomenclator|título=Lugares da parroquia de Loña do Monte, Nogueira de Ramuín|editor=[[Nomenclátor de Galicia]]. Busca directa|dataacceso=18 de maio de 2023}}</ref> Segundo o [[Instituto Galego de Estatística|IGE]],<ref name="IGE">{{Cita web|url= https://www.ige.gal/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp |título= IGE - Nomenclátor estatístico de Galicia |editor= IGE|lingua= [[Lingua galega|galego]]|data-acceso= 23 de xuño de 2025}}</ref> en [[2022]] tiña 3 habitantes (3 [[home]]s). == Lugares e parroquias == === Lugares de Loña do Monte === {{Lp Loña do Monte, Nogueira de Ramuín}} === Parroquias de Nogueira de Ramuín === {{Nogueira de Ramuín}} == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Nogueira de Ramuín]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Raposas, As}} [[Categoría:Lugares de Nogueira de Ramuín]] 0nigln6vel7awfjv9ua6h66rhis53t0 7104494 7104489 2025-06-23T14:27:58Z Chairego apc 25871 7104494 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|As Raposas}} {{Lugar |nome = As Raposas |imaxe = |lenda = |parroquia = Loña do Monte |concello = Nogueira de Ramuín |ano = 2024 |poboación = 3 }} '''As Raposas''' é un lugar da [[Parroquia civil|parroquia]] de [[Loña do Monte, Nogueira de Ramuín|Loña do Monte]], no concello [[Provincia de Ourense|ourensán]] de [[Nogueira de Ramuín]], na [[comarca de Ourense]].<ref>{{Cita web|url=https://www.xunta.gal/nomenclator|título=Lugares da parroquia de Loña do Monte, Nogueira de Ramuín|editor=[[Nomenclátor de Galicia]]. Busca directa|dataacceso=18 de maio de 2023}}</ref> Segundo o [[Instituto Galego de Estatística|IGE]],<ref name="IGE">{{Cita web|url= https://www.ige.gal/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp |título= IGE - Nomenclátor estatístico de Galicia |editor= IGE|lingua= [[Lingua galega|galego]]|data-acceso= 23 de xuño de 2025}}</ref> en [[2024]] tiña 3 habitantes (3 [[home]]s). == Lugares e parroquias == === Lugares de Loña do Monte === {{Lp Loña do Monte, Nogueira de Ramuín}} === Parroquias de Nogueira de Ramuín === {{Nogueira de Ramuín}} == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Nogueira de Ramuín]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Raposas, As}} [[Categoría:Lugares de Nogueira de Ramuín]] ay4k5r8hadgfaror8g0qghvpn7c7mkh 0 612276 7105318 6620771 2025-06-24T10:21:54Z Autopistero20502020 127649 7105318 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Rego}} {{Lugar |nome = Regoalde |imaxe = |lenda = |parroquia = Beiro |concello = Ourense |ano = 2022 |poboación = 46 }} '''Regoalde''' é un lugar da [[Parroquia civil|parroquia]] de [[Beiro, Ourense|Beiro]], no concello [[Provincia de Ourense|ourensán]] de [[Ourense]], na [[comarca de Ourense]].<ref>{{Cita web|url=https://www.xunta.gal/nomenclator|título=Lugares da parroquia de Beiro, Ourense|editor=[[Nomenclátor de Galicia]]. Busca directa|dataacceso=18 de maio de 2023}}</ref> Segundo o [[Instituto Galego de Estatística|IGE]],<ref>{{Cita web|url= http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp|título= Instituto Galego de Estatística, consulta do nomenclátor|editorial= [[Xunta de Galicia]]}}</ref> en [[2022]] tiña 46 habitantes (21 [[home]]s e 25 [[muller]]es). ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Beiro=== {{Lp Beiro}} ===Parroquias de Ourense=== {{OurenseConcello}} == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Ourense]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Regoalde}} [[Categoría:Lugares de Ourense]] mz6px7we5hpcyv3hqs0bm0pb6mvb04g 0 612517 7104468 6624318 2025-06-23T14:16:03Z Autopistero20502020 127649 Mellora do formato 7104468 wikitext text/x-wiki {{homónimos}} {{Galizionario|rebelde}} O termo '''Rebelde''' pode referirse a: *O periódico '''''[[El Rebelde (Pontevedra)|Rebelde]]''''', editado en Pontevedra en 1913; *A serie de televisión '''''[[Rebelde (serie)|Rebelde]]''''' de Alex Alonzo (1989); *'''''[[Rebelde (filme)|Rebelde]]''''', película de 2004. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Os Rebeldes}} {{Control de autoridades}} awdexuctifip2ua4rcbyvxkbdsms65i 7104472 7104468 2025-06-23T14:17:33Z Autopistero20502020 127649 /* Outros artigos */ 7104472 wikitext text/x-wiki {{homónimos}} {{Galizionario|rebelde}} O termo '''Rebelde''' pode referirse a: *O periódico '''''[[El Rebelde (Pontevedra)|Rebelde]]''''', editado en Pontevedra en 1913; *A serie de televisión '''''[[Rebelde (serie)|Rebelde]]''''' de Alex Alonzo (1989); *'''''[[Rebelde (filme)|Rebelde]]''''', película de 2004. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Os Rebeldes|Rebelle (homónimos)}} {{Control de autoridades}} azfuypmi4y0wo8qdwc4zqwfx7dm67ma 0 612731 7104621 6627453 2025-06-23T15:50:59Z Autopistero20502020 127649 7104621 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|A Rega}} {{Lugar |nome = A Rega |imaxe = |lenda = |parroquia = Cudeiro |concello = Ourense |ano = 2022 |poboación = 7 }} '''A Rega''' é un lugar da [[Parroquia civil|parroquia]] de [[Cudeiro, Ourense|Cudeiro]], no concello [[Provincia de Ourense|ourensán]] de [[Ourense]], na [[comarca de Ourense]].<ref>{{Cita web|url=https://www.xunta.gal/nomenclator|título=Lugares da parroquia de Cudeiro, Ourense|editor=[[Nomenclátor de Galicia]]. Busca directa|dataacceso=18 de maio de 2023}}</ref> Segundo o [[Instituto Galego de Estatística|IGE]],<ref>{{Cita web|url= http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp|título= Instituto Galego de Estatística, consulta do nomenclátor|editorial= [[Xunta de Galicia]]}}</ref> en [[2022]] tiña 7 habitantes (4 [[home]]s e 3 [[muller]]es). ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Cudeiro=== {{Lp Cudeiro}} ===Parroquias de Ourense=== {{OurenseConcello}} == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Ourense]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Rega, A}} [[Categoría:Lugares de Ourense]] 40shzrsiaou99n4rag5ybpv00cbpcjw 0 612878 7105331 6628908 2025-06-24T10:25:43Z Autopistero20502020 127649 7105331 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Regoufe}} {{Lugar |nome = Regoufe |imaxe = |lenda = |parroquia = Velle |concello = Ourense |ano = 2022 |poboación = 84 }} '''Regoufe''' é un lugar da [[Parroquia civil|parroquia]] de [[Velle, Ourense|Velle]], no concello [[Provincia de Ourense|ourensán]] de [[Ourense]], na [[comarca de Ourense]].<ref>{{Cita web|url=https://www.xunta.gal/nomenclator|título=Lugares da parroquia de Velle, Ourense|editor=[[Nomenclátor de Galicia]]. Busca directa|dataacceso=18 de maio de 2023}}</ref> Segundo o [[Instituto Galego de Estatística|IGE]],<ref>{{Cita web|url= http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp|título= Instituto Galego de Estatística, consulta do nomenclátor|editorial= [[Xunta de Galicia]]}}</ref> en [[2022]] tiña 84 habitantes (36 [[home]]s e 48 [[muller]]es). ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Velle=== {{Lp Velle}} ===Parroquias de Ourense=== {{OurenseConcello}} == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Ourense]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Regoufe}} [[Categoría:Lugares de Ourense]] ne7i5q7yhs1o9vw7442jdwoioecl1zl 0 613840 7105213 6889179 2025-06-24T05:03:19Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105213 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Camila Kater''' nada en [[São Paulo]] o 21 de abril de 1990 é unha [[Director, directora de cinema|directora]], [[guionista]] e animadora [[Brasil|brasileira]]. A súa curtametraxe ''Carne'' valeulle o maior recoñecemento en premios e festivais de todo o mundo. == Biografía == Camila Kater é licenciada en Ciencias da Comunicación pola Universidade Estatal de Campinas (UNICAMP) de [[Brasil]]. En 2012 obtivo unha bolsa, dentro do programa Ciencia Sen Fronteiras do goberno brasileiro, para estudar Produción de Cine e Televisión na Universidade Británica Anglia Ruskin de [[Cambridge]].<ref>{{Cita web|url=https://aru.ac.uk/|título=University courses at ARU {{!}} Anglia Ruskin University - ARU|data-acceso=2021-01-30}}</ref> Os seus traballos son numerosos, tanto en curtas como en longametraxes de animación. Traballou en producións [[stop motion]] como animadora, directora de arte e creadora de monicreques en curtametraxes como ''Apple, The Trial'', ''Flirt'', ''Unspeakable''. Participou nas longametraxes ''Voyagers of the Enchanted Forests'' e en ''Bob Spit'', ''We Don't Like People'', como asistente de arte e animación. Kater forma parte do Centro de Cine de Animación de Campinas e é cofundadora e coordinadora de La Extraordinária Semana de Mostras Animadas (LESMA), no Brasil,<ref>{{Cita web|url=https://www.noticiascampinas.com.br/la-extraordinaria-semana-de-mostras-animadas-lesma-acontece-de-26-e-28-de-outubro-em-campinas/|título=La Extraordinária Semana de Mostras Animadas – LESMA acontece de 26 e 28 de outubro em Campinas|data-acceso=2021-01-30|apelidos=Redação|data=2018-10-23|lingua=pt-BR}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.iar.unicamp.br/evento/lesma2017/|título={{!}} Instituto de Artes|data-acceso=2021-01-30|lingua=pt-br|dataarquivo=9 de febrero de 2021|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20210209101844/https://www.iar.unicamp.br/evento/lesma2017/|deadurl=yes}}</ref>que completou tres edicións en Unicamp, co apoio de festivais como MONSTRA (Festival de Cine Animado [[Lisboa|de Lisboa]]), ANIMAGE (Festival Internacional de Animación [[Pernambuco|de Pernambuco]]) e Festival Internacional StopTrik ([[Eslovenia]], [[Polonia]]).<ref>{{Cita web|url=http://www.agenciafreak.com/directores/camila-kater/|título=Camila Kater – Agencia Freak|data-acceso=2021-01-30|lingua=es-ES}}</ref> === ''Carne'' === ''Carne'' foi a súa primeira curtametraxe e pola que recibiu o maior recoñecemento do seu traballo ata a data. ''Carne,'' coñecida internacionalmente como ''Flesh'' é coproducida entre España [[Chelo Loureiro|(Chelo Lourero]], Abano Produccións) e Brasil (Livia Pérez, Doctela). A música foi composta por [[Sofía Oriana Infante]] e o guión é de Camila Kater e Ana Julia Carvlheiro. A crítica dixo de ''Carne'' que é un "exemplo brillante de documental de animación e do estimulante que pode ser a perspectiva de xénero no cine"<ref>{{Cita web|url=https://animacionparaadultos.es/2019-carne/|título=2019: Carne {{!}} Animación para adultos|data-acceso=2021-01-30|apelidos=Laguna|nome=Ray|lingua=es}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref>e tamén, no que respecta ao seu contido, "''Carne'' celebra e explora a feminidade a través das sucesivas etapas da vida, ademais de presentar un novo exame dos tabús perennes que pesan sobre as concepcións do corpo feminino".<ref>{{Cita web|url=https://variety.com/2020/film/global/camila-kater-qa-carne-annecy-shorts-entry-1234643446/|título=Brazilian Animator Camila Kater Confronts Female Aging In Debut ‘Carne’|data-acceso=2021-01-30|apelidos=Mayorga|nome=Emilio|data=2020-06-20|lingua=en-US}}</ref> En ''Carne'' cóntase a historia de cinco mulleres e a súa relación co corpo, dende a infancia ata a vellez.<ref>{{Cita web|url=https://www.abano.es/peliculas/carne/|título=Carne|data-acceso=2021-01-30|lingua=es}}</ref> Estreouse no Festival Internacional de [[Locarno]] de 2019 e desde entón foi seleccionado para máis de 300 festivais de cine de todo o mundo, entre eles TIFF, IDFA, DOK [[Leipzig]], AFI, Palm Springs ShortFest, Annecy e Tampere, entre moitos outros. Recibiu preto de 70 premios.<ref name=":0">{{Cita web|url=http://www.imdb.com/name/nm6260911/bio|título=Camila Kater|data-acceso=2021-01-30}}</ref> ''Carne'' estaba na lista de candidatos aos [[Premios Goya]] 2021 e clasificado para [[Premios Óscar|os Premios Oscar 2021.]]<ref name=":0"/> Tras o anuncio da posible candidatura, algunhas cineastas e feministas internacionais, entre elas a directora [[Isabel Coixet]], a actriz brasileira [[Alicia Braga|Alicie Braga]] ou a crítica de cine estadounidense B. Ruby Rich, mostraron o seu apoio á curta.<ref>{{Cita web|url=https://www.elcorreogallego.es/tendencias/carne-de-chelo-loureiro-recibe-el-apoyo-de-coixet-en-busca-del-oscar-MX6176619|título=‘Carne’, de Chelo Loureiro, recibe el apoyo de Coixet en busca del Oscar|data-acceso=2021-01-30|lingua=es-ES}}</ref> <ref>{{Cita novas|título=Opinion {{!}} Why Is a Woman’s Body Always in Question?|url=https://www.nytimes.com/2021/01/12/opinion/carne-women-bodies.html|xornal=The New York Times|data=2021-01-12|data-acceso=2021-01-31|issn=0362-4331|lingua=en-US|nome=Camila|apelidos=Kater}}</ref> == Premios e honras == ''Carne'' recibiu numerosos premios en todo o mundo, entre os que destacan: a Mención Especial do Xurado Mozo da sección Pardi di domani de Locarno, o premio Mikeldi á Mellor Curtametraxe Documental en [[Zinebi|ZINEBI]] (cualificada para os [[Premios Óscar]]), Mellor Curtametraxe Europea na [[Semana Internacional de Cine de Valladolid|SEMINCI]], a Mellor Curtametraxe de Animación no Festival da Habana, a Biznaga de Prata á Mellor Curtametraxe Documental<ref>{{Cita web|url=https://www.catalunyapress.es/texto-diario/mostrar/2070730/ninas-blanco-verano-ganadoras-biznaga-oro-mejores-peliculas-malaga|título='Las niñas' y 'Blanco de verano', ganadoras de la Biznaga de Oro a las mejores películas de Málaga|data-acceso=2021-01-30|apelidos=CatalunyaPress.es|lingua=es|data-arquivo=23 de outubro de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20201023103211/https://www.catalunyapress.es/texto-diario/mostrar/2070730/ninas-blanco-verano-ganadoras-biznaga-oro-mejores-peliculas-malaga|url-morta=yes}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://cimamujerescineastas.es/las-mujeres-ganadoras-en-la-secciones-de-cortometrajes-del-23-festival-de-malaga/|título=Las mujeres ganadoras en la secciones de cortometrajes del 23 Festival de Málaga – CIMA – Asociación de mujeres cineastas y de medios audiovisuales|data-acceso=2021-01-30|lingua=es}}</ref> así como o Premio do Xurado no [[Festival de cine de Ann Arbor|Festival de Cine de Ann Arbor]] 2020.<ref>{{Cita web|url=https://masquemetraje.com/cortometrajes/carne-de-camila-kater-un-cortometraje-sobre-las-etapas-del-cuerpo-femenino/|título=Carne, un cortometraje sobre las etapas del cuerpo femenino|data-acceso=2021-01-30|lingua=es|data-arquivo=06 de marzo de 2021|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20210306074617/https://masquemetraje.com/cortometrajes/carne-de-camila-kater-un-cortometraje-sobre-las-etapas-del-cuerpo-femenino/|url-morta=yes}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://caligari.com.ar/2020/05/04/entrevista-a-camila-kater-directora-de-carne/|título=Entrevista a Camila Kater, directora de Carne – Caligari|data-acceso=2021-01-30|apelidos=Lukasievicz|nome=Mauro|lingua=es|data-arquivo=28 de xullo de 2021|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20210728165856/https://caligari.com.ar/2020/05/04/entrevista-a-camila-kater-directora-de-carne/|url-morta=yes}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [https://www.abca.org.br/quemsomos/ ABCA – Asociación Brasileira de Cine de Animación] * [https://variety.com/2020/film/festivals/10-shorts-not-to-miss-2020-annecy-1234641312/ 10 shorts que non podes perderte en 2020] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Kater, Camila}} [[Categoría:Nados en 1990]] [[Categoría:Nados en São Paulo]] [[Categoría:Directores de cine do Brasil]] 4006v6flg0y2nad94lsfqzom5k1pke7 0 614455 7104603 6786139 2025-06-23T15:32:57Z Autopistero20502020 127649 7104603 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Redes}} [[Ficheiro:Physics-informed_nerural_networks.png|miniatura|307x307px|Redes neuronais informadas fisicamente para resolver as ecuacións de Navier-Stokes]] As '''redes neuronais informadas fisicamente''' ou "''Physics-informed neural networks''" ('''PINNs''') en inglés son un tipo de redes neuronais que actúan como aproximadores universais de funcións integrando o coñecemento de leis física descritas por [[Ecuación en derivadas parciais|ecuacións en derivadadas parciais]] (EDPs). Unha das súas principais vantaxes é o feito de non requirir unha gran cantidade de datos para o seu adestramento, problema especialmente urxente nalgúns sistemas de enxeñaría ou nalgúns modelos biolóxicos. O coñecemento previo de leis físicas xerais actúa no adestramento das [[Rede neural|redes neuronais]] como forma de regularización limitando o espazo de solucións admisíbeis. Deste xeito, integrar esta información previa na rede neuronal complementa a información que se pode extraer directamente do conxunto de datos dispoñíbeis, facilitando así que o algoritmo aprenda unha mellor aproximación da verdadeira función e cunha mellor xeralización a partir dunha cantidade baixa de datos de adestramento. == Modelaxe e computación == Unha ecuación en derivas parciais xeral pode ser: <math>u_t + N[u; \lambda]=0, \quad x \in \Omega, \quad t \in[0, T]</math> onde <math>u(t,x)</math> denota a solución, <math>N[\cdot; \lambda]</math> é un operador non-linear parametrizado por <math>\lambda</math>, e <math>\Omega</math> é un subconxunto de <math>\mathbb{R}^{D}</math>. Esta forma xeral de describir as ecuacións resume unha gama ancha de problemas na física matemática, como as leis de conservación, os procesos de difusión, os sistemas de advección-difusión, e ecuacións cinéticas. Dados datos con ruído dun sistema dinámico xenérico descrito pola ecuación anterior, as PINNs poden ser deseñadas para solucionar dúas clases de problemas: * resolución a partir de datos * descubrimento a partir de datos de ecuacións en derivadas parciais. === Resolución a partir de datos de ecuacións en derivadas parciais === A resolución a partir de datos das EDPs calcula o estado escondido do sistema,<math>u(t,x)</math>, dadas as condicións de fronteira, <math>z</math>, e/ou os parámetros fixados do modelo, <math>\lambda</math>. O problema a resolver é: <math>u_t + N[u]=0, \quad x \in \Omega, \quad t \in[0, T]</math>. Definindo o residuo <math>f(t,x)</math> como <math> f := u_t + N[u]=0</math>, e aproximando <math>u(t,x)</math> por unha rede neuronal profunda. Esta rede pode ser obtida utilizando diferenciación automática. Entón, os parámetros de <math>u(t,x)</math> e <math>f(t,x)</math> poden ser aprendidos para minimizar a seguinte función de perda: <math>L_{tot} = L_{u} + L_{f}</math>, onde <math>L_{u} = \Vert u-z\Vert_{\Gamma} </math> é o erro entre a aproximación de <math>u(t, x)</math> feita pola PINN e o conxunto de condicións de fronteira e datos no conxunto de puntos <math>\Gamma</math> onde as condicións de fronteira están definidas, e <math>L_{f} = \Vert f\Vert_{\Gamma}</math> é o erro cadrático medio da función de residuos. Esta segunda compoñente estimula á rede neuronal a aprender a información estrutural expresada pola ecuación en derivadas parciais durante o proceso de adestramento. Este método foi empregado para desenvolver modelos aproximados eficientes computacionalmente con aplicacións no prognóstico de procesos físicos, modelando a predición de control, a modelase multi-física e de escala múltiple, e en simulacións. === Descubrimento a partir de datos de ecuacións en derivadas parciais === Dadas medidas con ruído e/ou incompletas, <math>z</math>, do estado do sistema, o ''descubrimento a partir de datos de EDPs''<ref>{{Cite journal |last1=Yang |first1=Liu |last2=Meng |first2=Xuhui |last3=Karniadakis |first3=George Em |date=xaneiro de 2021 |title=B-PINNs: Bayesian physics-informed neural networks for forward and inverse PDE problems with noisy data |url=https://doi.org/10.1016/j.jcp.2020.109913 |journal=Journal of Computational Physics |volume=425 |pages=109913 |doi=10.1016/j.jcp.2020.109913 |arxiv=2003.06097 |bibcode=2021JCoPh.42509913Y |issn=0021-9991}}</ref> consiste en calcular o estado descoñecido <math>u(t,x)</math> e aprender os parámetros <math>\lambda</math> do modelo que mellor describen os datos observados e que pode ser descrito da seguinte maneira: <math>u_t + N[u; \lambda]=0, \quad x \in \Omega, \quad t \in[0, T]</math>, e definindo <math>f(t,x)</math> como <math> f := u_t + N[u; \lambda]=0</math>. e aproximando <math>u(t,x)</math> por unha rede neuronal profunda. Esta rede pode ser obtida utilizando diferenciación automática. Os parámetros <math>\lambda</math> e o estado descoñecido <math>u(t,x)</math> poden ser aprendidos minimando a función de perda seguinte: <math>L_{tot} = L_{u} + L_{f}</math>, onde <math>L_{u} = \Vert u-z\Vert_{\Gamma} </math> é o erro entre a aproximación de <math>u(t, x)</math> feita pola PINN nos datos contidos no conxunto <math>\Gamma</math> de condicións de fronteira e <math>L_{f} = \Vert f\Vert_{\Gamma}</math> é o erro cadrático medio da función de residuos Esta estratexia permite obter os modelos dinámicos descritos pocas EDPs non-lineais cun custo computacional reducido, podendo atopar aplicación en prognóstico preditivo, control, e asimilación de datos.<ref>{{cite journal |last1=Fu |first1=Jinlong |last2=Xiao |first2=Dunhui |last3=Fu |first3=Rui |last4=Li |first4=Chenfeng |last5=Zhu |first5=Chuanhua |last6=Arcucci |first6=Rossella |last7=Navon |first7=Ionel M. |title=Physics-data combined machine learning for parametric reduced-order modelling of nonlinear dynamical systems in small-data regimes |journal=Computer Methods in Applied Mechanics and Engineering |date=February 2023 |volume=404 |pages=115771 |doi=10.1016/j.cma.2022.115771|bibcode=2023CMAME.404k5771F}}</ref><ref name=":4">{{cite journal |last1=Raissi |first1=Maziar |last2=Yazdani |first2=Alireza |last3=Karniadakis |first3=George Em |title=Hidden fluid mechanics: Learning velocity and pressure fields from flow visualizations |journal=Science |date=2020-02-28 |volume=367 |issue=6481 |pages=1026–1030 |doi=10.1126/science.aaw4741 |pmid=32001523 |language=en |issn=0036-8075|pmc=7219083 |bibcode=2020Sci...367.1026R }}</ref> == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [https://github.com/maziarraissi/PINNs/ PINN] – repositorio para implementar redes neuronais informadas fisicamente en Python * [https://github.com/AmeyaJagtap/XPINNs/ XPINN] – repositorio para implementar redes neuronais informadas fisicamente e estendidas en Python * PIPN [1]– repositorio para implementar redes neuronais informadas fisicamente de tipo PointNet en Python {{Control de autoridades}} [[Categoría:Aprendizaxe profunda]] [[Categoría:Ecuacións diferenciais]] qy8e9153n9x6gm7rmahsn1rmrhjy4zw 0 615261 7105325 6662978 2025-06-24T10:24:19Z Autopistero20502020 127649 7105325 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Rego}} {{Lugar |nome = Regolevado |imaxe = |lenda = |parroquia = Armental |concello = A Peroxa |ano = 2023 |poboación = 10 }} '''Regolevado''' é un lugar da [[Parroquia civil|parroquia]] de [[Armental, A Peroxa|Armental]] no concello [[provincia de Ourense|ourensán]] da [[A Peroxa|Peroxa]], na [[comarca de Ourense]].<ref>{{Cita web|url=https://www.xunta.gal/nomenclator|título=Lugares da parroquia de Armental, A Peroxa|editor=[[Nomenclátor de Galicia]]. Busca directa|dataacceso=18 de maio de 2023}}</ref> Segundo o [[Instituto Galego de Estatística|IGE]],<ref>{{Cita web|url= https://www.ige.gal/igebdt/esq.jsp?paxina=003003002&c=-1&ruta=nomenclator/nomenbuscar.jsp|título= Instituto Galego de Estatística, consulta do nomenclátor|editorial= [[Xunta de Galicia]]}}</ref> en [[2023]] tiña 10 habitantes (5 [[home]]s e 5 [[muller]]es). == Lugares e parroquias == === Lugares de Armental === {{Lp Armental, A Peroxa}} === Parroquias da Peroxa === {{A Peroxa}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares da Peroxa]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Regolevado}} [[Categoría:Lugares da Peroxa]] l8ceti5zlz8sjqht4m136xnvyuts65l 0 615423 7104561 6664640 2025-06-23T15:19:56Z Autopistero20502020 127649 7104561 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Redo}} {{Lugar |nome = Redondelle |imaxe = |lenda = |parroquia = San Xes da Peroxa |concello = A Peroxa |ano = |poboación = }} '''Redondelle''' é un lugar da [[Parroquia civil|parroquia]] de [[San Xes da Peroxa, A Peroxa|San Xes da Peroxa]] no concello [[provincia de Ourense|ourensán]] da [[A Peroxa|Peroxa]], na [[comarca de Ourense]].<ref>{{Cita web|url=https://www.xunta.gal/nomenclator|título=Lugares da parroquia de San Xes da Peroxa, A Peroxa|editor=[[Nomenclátor de Galicia]]. Busca directa|dataacceso=18 de maio de 2023}}</ref> == Lugares e parroquias == === Lugares de San Xes da Peroxa === {{Lp San Xes da Peroxa}} === Parroquias da Peroxa === {{A Peroxa}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares da Peroxa]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Redondelle}} [[Categoría:Lugares da Peroxa]] 9pmsqy8yg67osikwj7wh04xylei3r7u 0 615770 7104629 6668742 2025-06-23T15:52:58Z Autopistero20502020 127649 7104629 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|A Rega|outro=Eira (homónimos)|outro1=Eira}} {{Lugar |nome = A Regateira |imaxe = |lenda = |parroquia = San Lourenzo de Trives |concello = A Pobra de Trives |ano = |poboación = }} '''A Regateira''' é un lugar da [[Parroquia civil|parroquia]] de [[San Lourenzo de Trives, A Pobra de Trives|San Lourenzo de Trives]], no concello da [[A Pobra de Trives|Pobra de Trives]], na [[comarca da Terra de Trives]].<ref>{{Cita web|url=https://www.xunta.gal/nomenclator|título=Lugares da parroquia de San Lourenzo de Trives, A Pobra de Trives|editor=[[Nomenclátor de Galicia]]. Busca directa|dataacceso=18 de maio de 2023}}</ref> ==Lugares e parroquias== ===Lugares de San Lourenzo de Trives=== {{Lp San Lourenzo de Trives}} ===Parroquias da Pobra de Trives=== {{A Pobra de Trives}} == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares da Pobra de Trives]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Regateira, A}} [[Categoría:Lugares da Pobra de Trives]] gwiz4lq63tnww4sk8o8a9otrxhu48q8 0 620349 7104558 6725298 2025-06-23T15:19:30Z Autopistero20502020 127649 7104558 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Redo|O Redo}} {{Lugar |nome = O Redollo |imaxe = |lenda = |parroquia = O Barro |concello = A Baña |ano = |poboación = }} '''O Redollo''' é un lugar da [[Parroquia civil|parroquia]] do [[O Barro, A Baña|Barro]] no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] da [[A Baña|Baña]], na [[comarca da Barcala]].<ref>[http://www.xunta.es/nomenclator?p_p_id=NomenclatorPortlet_WAR_NomenclatorPortlet&p_p_lifecycle=1&busquedaGuiada=1 Nomenclátor] [[Xunta de Galicia]].</ref> == Lugares e parroquias == === Lugares do Barro === {{Lp O Barro}} === Parroquias da Baña === {{A Baña}} ==Notas== {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares da Baña]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Redollo, O}} [[Categoría:Lugares da Baña]] dsvbmlpcemz8yjo7robm2mfqu1jqwe5 0 620793 7105259 6762697 2025-06-24T08:21:42Z Estevoaei 1131 + toponimia 7105259 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Aldemunde|outro=Abaixo}} {{Lugar |nome = Aldemunde de Abaixo |imaxe = |lenda = |parroquia = Aldemunde |concello = Carballo |ano = |poboación = }} '''Aldemunde de Abaixo''' é un lugar da [[Parroquia civil|parroquia]] de [[Aldemunde, Carballo|Aldemunde]] no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] de [[Carballo]], na [[comarca de Bergantiños]].<ref>{{Cita web|url=https://www.xunta.gal/nomenclator|título=Lugares da parroquia de Aldemunde, Carballo|editor=[[Nomenclátor de Galicia]]. Busca directa|dataacceso=18 de maio de 2023}}</ref> ==Toponimia== O [[Toponimia|topónimo]] '''Aldemunde de Abaixo''' ten dous elementos: '''Aldemunde''' deriva do nome de posuidor ''Hildimundus'', de orixe xermánica, a través da forma en xenitivo {{Versaleta|(villa) Hildimundi}}, mentres que '''Abaixo''' sinala a súa posición respecto a '''Aldemunde de Arriba'''.<ref>{{TopCarballo|20-21}}</ref> ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Aldemunde=== {{Lp Aldemunde}} ===Parroquias de Carballo=== {{Carballo}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Carballo]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Aldemunde de Abaixo}} [[Categoría:Lugares de Carballo]] md0xwamo79bkp3gsh3ubjdda71x69fb 0 620805 7105248 7013364 2025-06-24T07:30:27Z Estevoaei 1131 + toponimia 7105248 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Aldea (homónimos)|A Aldea}} {{Lugar |nome = A Aldea |imaxe = |lenda = |parroquia = Artes |concello = Carballo |ano = |poboación = }} '''A Aldea''' é un lugar da [[Parroquia civil|parroquia]] de [[Artes, Carballo|Artes]] no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] de [[Carballo]], na [[comarca de Bergantiños]].<ref>{{Cita web|url=https://www.xunta.gal/nomenclator|título=Lugares da parroquia de Artes, Carballo|editor=[[Nomenclátor de Galicia]]. Busca directa|dataacceso=18 de maio de 2023}}</ref> ==Toponimia== O [[Toponimia|topónimo]] '''A Aldea''' (do andalusí {{Versaleta|aḍḍáy‘a}}, derivado do árabe clásico ''ḍay‘ah'', ‘quinta rústica’), fai referencia a un pequeno lugar habitado nunha contorna rural.<ref>{{TopCarballo|19}}</ref> ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Artes=== {{Lp Artes, Carballo}} ===Parroquias de Carballo=== {{Carballo}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Carballo]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Aldea, A}} [[Categoría:Lugares de Carballo]] kwb2xhovusrims910tunmqy7wtphr6t 0 620815 7104948 7038967 2025-06-23T20:50:00Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104948 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Benjamín José Santamaría Martín''', nado na [[A Coruña|Coruña]] o [[17 de setembro]] de [[1996]], é un economista, profesor de economía e xornalista coñecido pola súa defensa do [[Mercado libre|libre mercado]] no contexto da doutrina social da Igrexa. Publicou numerosos artigos e impartiu conferencias sobre economía no marco do pensamento católico e historia do pensamento económico.<ref name=":0">{{Cita web|url=https://www.navarraconfidencial.com/2020/11/19/santamaria-bermeo-y-gomez-disertaron-sobre-el-impacto-del-relativismo-en-la-politica-actual/|páxina-web=navarraconfidencial.com|título=Santamaría, Bermeo y Gómez disertaron sobre el impacto del relativismo en la política actual|data-acceso=8 de maio de 2024|data-publicación=19 de novembro de 2020|lingua=es|apelidos=Redacción}}</ref> É redactor de economía no xornal dixital ''[[Okdiario]]''. == Traxectoria == Pasou a súa infancia e mocidade en [[Ordes]]. Viaxaba con regularidade á Coruña a visitar ao seu avó, tamén chamado Benjamín Santamaría, quen lle inculcou o interese pola política, a historia e a filosofía. Con todo, a súa decisión de estudar economía xurdiu tras coñecer persoalmente a [[Miguel Anxo Bastos]], quen foi un dos seus referentes intelectuais.<ref name=":1">{{Cita web|url=https://okdiario.com/economia/benjamin-santamaria-libre-mercado-ya-existia-desde-edad-media-12690676|páxina-web=okdiario.com/|título=Benjamín Santamaría: «El libre mercado ya existía desde la Edad Media»|data-acceso=8 de maio de 2024|data-publicación=20 de febreiro de 2022|nome=Juanan|apelidos=Jiménez|lingua=es}}</ref> Benjamín iniciou os seus estudos en Enxeñaría Informática en 2014 na [[Universidade da Coruña]], cambiándose en 2018 ao Grao de Economía na [[Universidade Nacional de Educación a Distancia]], onde se graduou en 2022. En 2023 comezou un máster de Formación do Profesorado especializado en Economía, que rematou en febreiro de 2024. Durante o seu tempo na UNED, Benjamín desempeñou varios roles dentro da representación de estudantes,<ref name=":0" /> organizando cursos e conferencias cun enfoque empresarial.<ref>{{Cita web|url=http://www.acoruna.uned.es/noticias/noticia/conferencia-derecho-mercantil-vertiente-practica-dentro-de-la-figura-e|páxina-web=acoruna.uned.es|título=Conferencia: "Derecho Mercantil: Vertiente práctica dentro de la figura empresarial"|data-acceso=8 de maio de 2024|data-publicación=7 de abril de 2021|lingua=es}}</ref> Benjamín é colaborador habitual do [[Instituto Juan de Mariana]],<ref>{{Cita web|url=https://juandemariana.org/actividades/tradicionalismo-y-libertad-son-compatibles-sergio-velasco-y-benjamin-santamaria/|páxina-web=juandemariana.org|título=Tradicionalismo y Libertad, ¿son compatibles? – Sergio Velasco y Benjamín Santamaría|data-acceso=8 de maio de 2024|data-publicación=25 de febreiro de 2022|lingua=es|data-arquivo=08 de maio de 2024|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20240508001451/https://juandemariana.org/actividades/tradicionalismo-y-libertad-son-compatibles-sergio-velasco-y-benjamin-santamaria/|url-morta=yes}}</ref> onde escribe sobre a [[historia do pensamento económico]] e foi membro do ''[[Laboratorio de ideas|think tank]]'' Juan de Lugo. Tamén participou en organizacións de ideoloxía liberal-conservadora como o Club de los Viernes e o Centro Diego de Covarrubias. Iniciou a súa carreira en medios como ''Navarra Confidencial''<ref name=":0" /> e ''Religión en Libertad''. En 2022 uniuse a ''Libre Mercado'',<ref>{{Cita web|url=https://www.libertaddigital.com/autores/benjamin-santamaria/|páxina-web=libremercado.com|título=Benjamín Santamaría|data-acceso=8 de maio de 2024|lingua=es}}</ref> un portal de ''[[Libertad Digital]]'', e en 2023 a ''Okdiario''. Apareceu en medios televisivos como Toro TV <ref>{{Cita audiovisual|título=La Redacción Abierta|autor=Toro TV|url=https://www.youtube.com/watch?v=xoA2pXOvng4|data=26 de xullo de 2023|medio=video|lingua=es|tempo=1:11:38}}</ref>e Periodista Digital.<ref>{{Cita audiovisual|título=¡Begoña y su marido, preparan modelito para ir delante de un juez!|autor=Periodista Digital|url=https://www.youtube.com/watch?v=2HPppw_1NKQ|data=24 de abril de 2024|medio=video|lingua=es|dataacceso=8 de maio de 2024}}</ref> === Participación política === Nas [[Eleccións xerais de España de 2015|eleccións xerais de 2015 en España]] Benjamín presentouse como candidato ao [[Congreso dos Deputados]] nas listas de [[Vox|VOX]] pola provincia da Coruña.<ref name=":1" /><ref>{{Cita web|url=https://www.boe.es/diario_boe/txt.php?id=BOE-A-2015-12734|páxina-web=boe.es/|título=Candidaturas proclamadas para las elecciones al Congreso de los Diputados y al Senado, convocadas por Real Decreto 977/2015, de 26 de octubre|data-acceso=8 de maio de 2024|data-publicación=24 de novembro de 2015|lingua=es}}</ref> Tempo despois, declararía nunha entrevista que non estaba de acordo co rumbo que estaba tomando o partido tras unha reunión de [[Santiago Abascal]] co equipo de [[Marine Le Pen|Le Pen]] en Francia.<ref name=":1" /> A súa carreira política continuou como presidente das [[Novas Xeracións de Galicia|Novas Xeracións]] do Partido Popular de Ordes.<ref>{{Cita web|url=https://www.instagram.com/p/Bqw9WizgbXm/?hl=es&img_index=1|páxina-web=instagram.com|título=nnxxordes|data-acceso=8 de maio de 2024|data-publicación=29 de noviembre de 2018}}</ref> Ademais, tivo varios cargos orgánicos a nivel provincial e rexional. Nas [[eleccións municipais de 2019 en Galicia|eleccións municipais de 2019]] foi nas listas do Partido Popular no Concello de Ordes. Na actualidade atópase desvinculado da política activa. == Vida persoal == Benjamín declarouse{{onde}} católico practicante. == Notas == {{listaref|30em}} {{control de autoridades}} {{ORDENAR:Santamaria Martin, Benjamin}} [[Categoría:Nados na Coruña]] [[Categoría:Economistas de Galicia]] [[Categoría:Nados en 1996]] [[Categoría:Alumnos da Universidade Nacional de Educación a Distancia]] [[Categoría:Alumnos da Universidade da Coruña]] 1pg6f6cu3xzqm9cket5zknys0ec3vrn 0 620822 7105236 6729949 2025-06-24T07:11:31Z Estevoaei 1131 + toponimia 7105236 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|As Airas}} {{Lugar |nome = As Airas |imaxe = |lenda = |parroquia = Bértoa |concello = Carballo |ano = |poboación = }} '''As Airas''' é un lugar da [[Parroquia civil|parroquia]] de [[Bértoa, Carballo|Bértoa]] no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] de [[Carballo]], na [[comarca de Bergantiños]].<ref>{{Cita web|url=https://www.xunta.gal/nomenclator|título=Lugares da parroquia de Bértoa, Carballo|editor=[[Nomenclátor de Galicia]]. Busca directa|dataacceso=18 de maio de 2023}}</ref> ==Toponimia== O [[Toponimia|topónimo]] '''As Airas''' (do [[latín]] {{Versaleta|area}}) débese á presenza de ''eiras'', espazos chans próximos á vivenda onde mallar o cereal ou deixar a secar os legumes.<ref>{{TopCarballo|17-18}}</ref> ==Lugares e parroquias== ===Lugares de Bértoa=== {{Lp Bértoa}} ===Parroquias de Carballo=== {{Carballo}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Carballo]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Airas, As}} [[Categoría:Lugares de Carballo]] 8oimo9y32aw5jlw5pzemfe09i8vmwnn 0 621442 7105134 6732611 2025-06-23T23:49:28Z O Breixo 127505 7105134 wikitext text/x-wiki {{Produto}} O '''Nieuport B.N.1''' foi un prototipo británico dun caza monomotor da [[primeira guerra mundial]]. Era un biplano deseñado para substituír ao [[Sopwith Camel]], pero só chegou a construírse un exemplar que resultou destruído nun accidente. O [[Sopwith Snipe]] construíuse no seu lugar para substituír ao Camel. == Desenvolvemento e deseño == En 1917, como resultado dunha Investigación oficial (o Informe Burbidge) nas actividades da [[Royal Aircraft Factory]], o deseño e construción de avións en Farnborough cesaron, e os equipos de deseño da Factory foron divididos.<ref name=":0">Bruce 1965, p.168</ref> Isto permitiu a [[Nieuport & General Aircraft|Nieuport & General Aircraft Co Ltd]], que se formara en Cricklewood, Londres en 1916, para licenciar a produción de avións [[Nieuport]] franceses,<ref>''Flight'' 16 de novembro de 1916, p.1016</ref> adquirir os servizos de [[Henry Folland]], responsable anteriormente do deseño do caza [[Royal Aircraft Factory S.E.5|S.E.5]], como deseñador xefe.<ref name=":0" /> O seu primeiro deseño para Nieuport & General foi outro caza, destinado a cumprir coa especificación A.1.A da Air Board para un substituto do [[Sopwith Camel]], en competencia cos deseños presentados por [[Sopwith Aviation Company|Sopwith]] (o [[Sopwith Snipe]]), [[Austin Motor Company|Austin Motors]] (o [[Austin Osprey]]) e [[Boulton & Paul Ltd|Boulton & Paul]] (o [[Boulton Paul Bobolink|Bobolink]]).<ref>Mason 1992, pp.130-131</ref> Esta aeronave, designada '''Nieuport B.N.1''' (por "British Nieuport"), era un biplano tractor monomotor dun só asento e construción de madeira. Tiña dúas ás de dous tramos sen graduar e de igual envergadura, unha fuselaxe cos laterais rectos e estaba impulsado por un motor rotativo [[Bentley BR2]] de 230 CV. Un trazo distintivo era unha aleta ventral, como a que usaba S.E.5 (que se convertería nunha marca distintiva de moitos dos deseños de Folland). O armamento era o par normal de metralladoras Vickers sincronizadas xunto cun canón Lewis montado na á superior, disparando sobre a hélice.<ref>Bruce 1957, p.317</ref> Pedíronse tres B.N.1, voando o primeiro deles en febreiro de 1918. Cando foi avaliado, demostrou un rendemento xeral superior ao do Snipe, cun moito mellor teito. Porén, o aparello quedou destruído o 10 de marzo de 1918 cando o seu motor (só o sexto BR2 fabricado) incendiouse no aire. Isto fixo que o B.N.1 fose abandonado, sendo mercado o Snipe como substituto do Camel, e Folland concentrándose no deseño do máis avanzado [[Nieuport Nighthawk]].<ref>Mason 1992, p.131</ref> == Notas == {{listaref|2}} == Bibliografía == * Bruce, J.M. ''British Aeroplanes 1914-18''. Londres: Putnam, 1957. * Bruce, J.M. ''War Planes of the First World War: Volume One:Fighters''. Londres: Macdonald, 1965. * Mason, Francis K. ''The British Fighter since 1912''. Annapolis, USA: Naval Institute Press, 1992. {{ISBN|978-1557500823}}. * "[http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1916/1916%20-%201024.html New Companies Registered]". ''[[Flight International|Flight]]'', 16 de novembro de 1916. p.&nbsp;1016.<br /> {{Control de autoridades}} [[Categoría:Aeronaves de Nieuport & General]] [[Categoría:Aeronaves co primeiro voo en 1918]] [[Categoría:Cazas]] a45tt65iasu4k6vpuz2rwge5mudc7h0 0 621613 7104429 7047714 2025-06-23T13:22:32Z Autopistero20502020 127649 7104429 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Raxó''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Raxó, Poio|Raxó]]''', parroquia do concello de [[Poio]]; *'''[[Raxó, Cacheiras, Teo|Raxó]]''', lugar da parroquia de [[Cacheiras, Teo|Cacheiras]], no concello de [[Teo]]; *'''[[Raxó, Matamá, Vigo|Raxó]]''', lugar da parroquia de [[Matamá, Vigo|Matamá]], no concello de [[Vigo]]; ;Praia de Galiza *'''[[Praia de Raxó]]''', areal en [[Raxó, Poio|Raxó]], no concello de [[Poio]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Paraxó|Raxoá}} {{Control de autoridades}} 606i2qr4p4e3n7realbvpd92ku8zsj3 7104436 7104429 2025-06-23T13:29:08Z Autopistero20502020 127649 /* Outros artigos */ 7104436 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Raxó''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Raxó, Poio|Raxó]]''', parroquia do concello de [[Poio]]; *'''[[Raxó, Cacheiras, Teo|Raxó]]''', lugar da parroquia de [[Cacheiras, Teo|Cacheiras]], no concello de [[Teo]]; *'''[[Raxó, Matamá, Vigo|Raxó]]''', lugar da parroquia de [[Matamá, Vigo|Matamá]], no concello de [[Vigo]]; ;Praia de Galiza *'''[[Praia de Raxó]]''', areal en [[Raxó, Poio|Raxó]], no concello de [[Poio]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Paraxó|Raxo|Raxoá}} {{Control de autoridades}} 98vg5jxy0v06ry675nsnv90vhc88y18 0 623003 7104516 6740772 2025-06-23T14:39:05Z Autopistero20502020 127649 7104516 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Receá}} {{Lugar |nome = Receá |imaxe = |lenda = |parroquia = Castro |concello = Mesía |ano = 2023 |poboación = 9 }} '''Receá''' é un lugar da parroquia de [[Castro, Mesía|Castro]], no concello [[provincia da Coruña|coruñés]] de [[Mesía]], na [[comarca de Ordes]].<ref>{{cita web| url = https://www.xunta.gal/nomenclator|título=Lugares da parroquia de Castro, Mesía| editor = [[Nomenclátor de Galicia]]. Busca directa| dataacceso = 18 de maio de 2023}}</ref> Segundo o [[Instituto Galego de Estatística|IGE]],<ref name="IGE">{{cita web| url = https://www.ige.gal/igebdt/esq.jsp?paxina=002001&ruta=nomenclator/nomenclator.jsp | título = IGE - Nomenclátor estatístico de Galicia | editor = IGE| data-acceso = 26 de febreiro de 2023}}</ref> en [[2023]] tiña 9 habitantes (6 [[home]]s e 3 [[muller]]es). == Lugares e parroquias == === Lugares de Castro === {{Lp Castro, Mesía}} === Parroquias de Mesía === {{Mesía}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lugares de Mesía]] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Lugares de Mesía]] 0d86sbd44j84c1iaos0i3kjffsxhlfa 0 624221 7104469 6745857 2025-06-23T14:17:04Z Autopistero20502020 127649 7104469 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O termo '''Rebelle''' pode referirse a: *''[[Rebelle]]'', filme [[Canadá|canadense]] de 2012 escrito e dirixido por [[Kim Nguyen]] e protagonizado por [[Rachel Mwanza]], Alain Lino Mic Eli Bastien e [[Serge Kanyinda]]. Como [[topónimo]], pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Rebelle, Serramo, Vimianzo|Rebelle]]''', lugar da parroquia de [[Serramo, Vimianzo|Serramo]], no concello de [[Vimianzo]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Rebelde}} {{Control de autoridades}} nx2zuqm6dzetuqvbfslw3fxb7fd0ihu 7104470 7104469 2025-06-23T14:17:15Z Autopistero20502020 127649 Mellora do formato 7104470 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O termo '''Rebelle''' pode referirse a: *'''''[[Rebelle]]''''', filme [[Canadá|canadense]] de 2012 escrito e dirixido por [[Kim Nguyen]] e protagonizado por [[Rachel Mwanza]], Alain Lino Mic Eli Bastien e [[Serge Kanyinda]]. Como [[topónimo]], pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Rebelle, Serramo, Vimianzo|Rebelle]]''', lugar da parroquia de [[Serramo, Vimianzo|Serramo]], no concello de [[Vimianzo]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Rebelde}} {{Control de autoridades}} j1967ch1n9ulc9mhdvzk9m5usk1w2sb 0 627742 7104636 6783770 2025-06-23T15:55:19Z Autopistero20502020 127649 7104636 wikitext text/x-wiki {{homónimos}} {{Galizionario|regalado}} O [[topónimo]] '''Regalados''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Regalados, O Allo, Zas|Regalados]]''', lugar da parroquia do [[O Allo, Zas|Allo]], no concello de [[Zas]]; *'''[[Os Regalados, Goente, As Pontes de García Rodríguez|Os Regalados]]''', lugar da parroquia de [[Goente, As Pontes de García Rodríguez|Goente]], no concello das [[As Pontes de García Rodríguez|Pontes de García Rodríguez]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|A Rega}} {{Control de autoridades}} 17egmu8twvd88jwmwntl9i8k624dzm8 0 628123 7105191 7029176 2025-06-24T03:37:35Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105191 wikitext text/x-wiki {{Personaxe}} '''Cabaleiro Vermello''' (en {{Lang-cy|Marchog Coch}}, en {{Lang-kw|Marghek Rudh}}, en {{Lang-br|Marc'heg Ruz}} ) é un título que levan varios personaxes das [[Rei Artur|lendas artúricas]]. == En lendas == === Contos de Perceval === O Cabaleiro Vermello aparece de xeito destacado nos contos do heroe Perceval (tamén [[Perceval|Percival]]) como o seu primeiro inimigo. * En ''[[Perceval ou le Conte du Graal]]'' de [[Chrétien de Troyes]], o cabaleiro vermello do bosque de [[Quinqeroi]] roubáballe unha copa ao [[rei Artur]]. É asasinado por Perceval, quen usa a súa [[armadura]] e chega a ser coñecido como o propio Cabaleiro Vermello.<ref>{{Cita libro|título=Perceval, Or, The Story of the Grail|url=https://books.google.com/books?id=WKwKHEZ2o-UC&pg=PA27|editorial=University of Georgia Press|data=2011-03-15|ISBN=978-0-8203-4054-8|lingua=en|nome=Chrétien de|apelidos=Troyes}}</ref> * No ''[[Parzival]]'' de [[Wolfram von Eschenbach]], un relato da historia de Chrétien, o Cabaleiro Vermello é identificado como '''Sir Ither, o Cabaleiro Vermello de Kukumerlant''', primo de Artur e Perceval. El tamén é asasinado por Perceval, quen logo ponse a súa armadura.<ref>{{Cita libro|título=Parzival and Titurel|url=https://books.google.com/books?id=xQUUDAAAQBAJ&pg=PT100|editorial=Oxford University Press|data=2009-03-26|ISBN=978-0-19-953920-8|lingua=en|nome=Wolfram von|apelidos=Eschenbach}}</ref> * Posiblemente no 'didot' ''Perceval'' de [[Robert de Boron]], Perceval mata ao Cabaleiro Vermello na súa mocidade, e máis tarde tamén mata ao irmán vingativo do Cabaleiro Vermello chamado '''Cahot o Vermello'''.<ref>{{Cita libro|título=Medieval Arthurian Epic and Romance: Eight New Translations|url=https://books.google.com/books?id=Yc0tBAAAQBAJ&pg=PA213|editorial=McFarland|data=2014-08-14|ISBN=978-0-7864-4779-4|lingua=en|nome=William W.|apelidos=Kibler|nome2=R. Barton|apelidos2=Palmer}}</ref> * En ''[[Sir Perceval of Galles]]'', Perceval mata ao Cabaleiro Vermello, vingando así ao seu propio pai, e toma a súa armadura. Usando a armadura, Perceval máis tarde atopa á nai [[meiga]] do Cabaleiro Vermello, engánaa para que crea que é o seu fillo e quéimaa.<ref>{{Cita web|título=Perceval of Galles; Robbins Library Digital Projects|url=https://d.lib.rochester.edu/crusades/text/perceval-of-galles|páxina-web=d.lib.rochester.edu|data-acceso=2024-07-11}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> <ref>{{Cita libro|título=A Companion to Arthurian Literature|url=https://books.google.com/books?id=4WP8PoYI8p8C&pg=PA237|editorial=John Wiley & Sons|data=2011-11-23|ISBN=978-1-118-23430-3|lingua=en|nome=Helen|apelidos=Fulton}}</ref> === Ciclo Vulgata === * [[Lanzarote do Lago]] chámase brevemente con este nome (xunto co do [[Cabaleiro Negro]]) na 'vulgata' ''Lancelot'' durante as súas batallas contra as forzas de [[Galehaut]].<ref>{{Cita libro|título=Lancelot of the Lake|url=https://books.google.com/books?id=eI5_Bxx8dg8C&pg=PR10|editorial=Oxford University Press|data=2000|ISBN=978-0-19-283793-6|lingua=en}}</ref> * Na 'vulgata' ''[[Suite de Merlin]]'', dous inimigos de Artur son os señores do castelo de Estremores, '''Roalais''' e '''Sir Belias de Estremores''', aos que ambos chamaban os '''Cabaleiros Vermellos de Estremores'''.<ref>{{Cita libro|url=https://books.google.com/books?id=4f2AAAAAQBAJ&pg=PA174|ISBN=9781136755378|lingua=en|título=The Arthurian Name Dictionary}}</ref> * No ''Livre d'Artus'', o Cabaleiro Vermello é un príncipe pagán chamado '''Oriols''' (Oriolz), fillo do rei saxón Aminaduc (sobriño de [[Hengist]]) e da anónima raíña de [[Dinamarca]] (Danemarche). Vive coa súa nai e outros (incluíndo un trío de [[Xigantes (mitoloxía grega)|xigantes]] [[Canibalismo (zooloxía)|caníbales]]) no castelo maldito (máis tarde coñecido como castelo das ''Maidens'' ou doncellas) onde traballan para conquistar [[Logres]], até que son derrocados por [[Gauvain|Gawain]] e [[Sagramore]] e foxen. Tamén aparece na 'vulgata' ''Merlín'' (e na súa adaptación inglesa ''[[De Arthour e de Merlín|Of Arthour and of Merlin]]'') baixo variantes deste nome (Oriel, Oriens, Oriol, Oriolt, etc.), pero non como o Cabaleiro Vermello. É posíbel que estea relacionado coa lenda de Ogier o danés ([[Holger Danske]]).<ref>{{Cita libro|título=The King Arthur Companion: The Legendary World of Camelot and the Round Table as Revealed by the Tales Themselves ...|url=https://books.google.com/books?id=yaERAQAAMAAJ|editorial=Reston [Publishing Company]|data=1983|ISBN=978-0-8359-3698-9|lingua=en|nome=Phyllis Ann|apelidos=Karr}}</ref> === ''Le Morte d'Arthur'' === Dous cabaleiros vermellos diferentes aparecen no conto de [[Gareth]] en ''[[Le Morte d'Arthur]]'' de [[Tomás Malory|Thomas Malory]]. * O primeiro deles chámase '''Sir Perimones''' e tamén é coñecido como "O Cabaleiro [[Puce]]", quen, como os seus tres irmáns o Cabaleiro Negro, Sir Partolope o "Caballero Verde" (distinto do personaxe de ''[[Sir Gawain e o Cabaleiro Verde]]''), e Sir Persant de Inde "The Blue Knight", é superado polo mozo Gareth. * Despois destes ensaios iniciais, Gareth debe enfrontarse ao '''Cabaleiro Vermello dos Lavados Vermellos''', cuxa identidade real é '''Sir Ironside'''. Ironside ten a forza de sete homes e ten atrapada á princesa de [[Lyonesse]] nunha torre da que Gareth debe salvala. Aínda que demostrara unha natureza cruel e sádica, Ironside é levado á corte de Artur e mesmo nomeado Cabaleiro da [[Táboa Redonda|Mesa Redonda]]. === Outros cabaleiros vermellos === * Na historia de Chrétien ''[[Yvain, o Cabaleiro do León|, Yvain, o cabaleiro do león]]'', '''Esclados o Vermello''' (en francés antigo: ''li Ros'' ) é o gardián dunha fonte doutro mundo no bosque encantado de [[Brocéliande]]. Aparece como cónxuxe da dama [[Laudine]] (normalmente coñecida como "a dama da fonte") antes de Sir [[Ywain|Yvain]]. Foi asasinado por Yvain por atacar ao primo deste último, Sir [[Cabaleiros da Táboa Redonda|Calogrenant]], en defensa da [[fonte máxica]] (ou pozo, ou fonte). * '''[[Gauvain|Gawain]]''' é coñecido como o Cabaleiro Vermello por un breve tempo en ''[[Perlesvaus]]''. Na mesma historia, Percival tamén mata a un león mascota do '''Cabaleiro Vermello do Bosque Profundo'''. * No [[Mitoloxía irlandesa|conto folclórico irlandés]] ''Eachtra an Amadán Mor'', o Cabaleiro Vermello é un dos cabaleiros vencidos polo sobriño de Artur coñecido como o Gran Tolo. == Na cultura popular == * Na película de [[1991]] ''[[O Rei Pescador|The Fisher King]]'', o cabaleiro vermello é un personaxe central. Simboliza o medo, a perda e a dor que experimenta Parry, un home sen fogar enfermo mental interpretado por [[Robin Williams]]. * Na película de animación de [[1998]] ''[[Quest for Camelot]]'', o Cabaleiro Vermello recibe o nome de Sir Ruber (coa voz de [[Gary Oldman]]), e é retratado como un vilán ávido de poder que intenta reclamar [[Excalibur]] para si mesmo. * Un episodio de ''[[O meu cabaleiro e mais eu|My Knight and Me]]'' presenta ao Cabaleiro de Vermello ou Cabaleiro Vermello (Red Knight) para abreviar, que se representa como un [[profesor]] [[Educación física|de ximnasia]] estereotipado. * Na novela xuvenil de [[2019]] ''[[RWBY|RWBY: After the Fall]]'', o principal antagonista, Carmine Esclados, está baseado no Cabaleiro Vermello. * Na serie de cómics belga ''De Rode Ridder'', o personaxe principal, Johan, recibe o nome de Cabaleiro Vermello pola súa roupa vermella. * En ''Four Knights of the Apocalypse'', unha serie de manga baseada na lenda artúrica, o Cabaleiro Vermello recibe o nome de Ironside e é representado como o pai e némesis persoal de [[Perceval|Percival]]. {{Notaslistaref}} == Véxase tamén == * [[Cabaleiro Verde]] * [[Cabaleiro verde]] {{Lenda artúrica}}{{Control de autoridades}} [[Categoría:Materia de Bretaña]] [[Categoría:Lendas medievais]] 3y3g8qwtomz5hki75noj7kah7muk3uz 8 628480 7104677 6795444 2025-06-23T16:42:11Z Maintenance script 58335 Adding version data 7104677 json application/json { "$version": "1.0.0", "GEInfoboxTemplates": [], "copyedit": { "disabled": false, "templates": [ "Ortografía" ], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "" }, "expand": { "disabled": false, "templates": [ "En progreso" ], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "Wikipedia:Como escribir un bo artigo" }, "image_recommendation": { "disabled": false, "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "", "maxTasksPerDay": 25, "templates": [] }, "link_recommendation": { "disabled": false, "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "", "maximumLinksToShowPerTask": 3, "excludedSections": [ "bibliografía", "biografía", "discografía", "fonte", "fontes", "libros", "ligazóns", "ligazóns externas", "literatura", "nota", "notación", "notas", "notas e referencias", "notes", "orixe", "orixes", "referencias", "rexistros", "véxase tamén" ], "maxTasksPerDay": 25, "underlinkedWeight": 0.5, "minimumLinkScore": 0.6, "maximumEditsTaskIsAvailable": "no" }, "links": { "disabled": false, "templates": [ "FormatoWiki", "Ligazóns internas" ], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "Axuda:Introdución á edición con Editor Visual/3" }, "references": { "disabled": false, "templates": [ "Sen referencias" ], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "Wikipedia:Verificabilidade" }, "section_image_recommendation": { "disabled": false, "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "", "maxTasksPerDay": 25 }, "update": { "disabled": false, "templates": [ "Desactualizado" ], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "" } } hpy4ej9xpkv3bxh69lvoljcxccstl6r 7104684 7104677 2025-06-23T17:07:13Z Maintenance script 58335 Migrating data to new format 7104684 json application/json { "$version": "2.0.0", "GEInfoboxTemplates": [], "copyedit": { "disabled": false, "templates": [ "Ortografía" ], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "" }, "expand": { "disabled": false, "templates": [ "En progreso" ], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "Wikipedia:Como escribir un bo artigo" }, "image_recommendation": { "disabled": false, "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "", "maxTasksPerDay": 25, "templates": [] }, "link_recommendation": { "disabled": false, "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "", "maximumLinksToShowPerTask": 3, "excludedSections": [ "bibliografía", "biografía", "discografía", "fonte", "fontes", "libros", "ligazóns", "ligazóns externas", "literatura", "nota", "notación", "notas", "notas e referencias", "notes", "orixe", "orixes", "referencias", "rexistros", "véxase tamén" ], "maxTasksPerDay": 25, "underlinkedWeight": 0.5, "minimumLinkScore": 0.6, "maximumEditsTaskIsAvailable": "no" }, "links": { "disabled": false, "templates": [ "FormatoWiki", "Ligazóns internas" ], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "Axuda:Introdución á edición con Editor Visual/3" }, "references": { "disabled": false, "templates": [ "Sen referencias" ], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "Wikipedia:Verificabilidade" }, "section_image_recommendation": { "disabled": false, "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "", "maxTasksPerDay": 25 }, "update": { "disabled": false, "templates": [ "Desactualizado" ], "excludedTemplates": [], "excludedCategories": [], "learnmore": "" } } 0zv2p969bzldqy8bhtva38pt0sqvwi1 0 629170 7105130 6813928 2025-06-23T23:45:41Z O Breixo 127505 7105130 wikitext text/x-wiki {{Taxon}} '''''Globularia''''' é un [[Xénero (bioloxía)|xénero]] dunhas 22 [[Especie|especies]] de [[Anxiospermas|plantas florescentes]] da [[Familia (bioloxía)|familia]] [[Plantaginaceae]],<ref>{{Cita web|título=IRMNG - Globularia Linnaeus, 1753|url=https://www.irmng.org/aphia.php?p=taxdetails&id=1305872|páxina-web=www.irmng.org|data-acceso=2024-07-30}}</ref> [[Especie nativa|nativas]] do centro e do sul de Europa, da Macaronesia, do noroeste de África e do suroeste de Asia. Son plantas [[Perennifolio|perennes]] ou [[Subarbusto|subarbustos]] densos, baixos e que forman tapetes, con [[Folla|follas]] coriáceas e ovales de 1-10 cm de longo. As [[Flor|flores]] prodúcense en densas [[Inflorescencia|inflorescencias]] ([[Capítulo (botánica)|capítulos]]) no alto da planta, nun talo de 1-30 cm de alto; os capítulos teñen 1-3 cm de diámetro, con numerosas numerosas flores púrpuras, violetas, rosas ou brancas firmemente compactadas.<ref>{{Cita libro|título=RHS A-Z encyclopedia of garden plants|url=https://archive.org/details/azencyclopediaof0000unse|editorial=United Kingdom: Dorling Kindersley|ano=2008|ISBN=9781405332965.|páxina=1136}}</ref> As especies de ''Globularia'' serven de alimento ás [[Larva|larvas]] dalgunhas especies de [[Lepidópteros|Lepidoptera]] como ''[[Coleophora virgatella]]''. Varios membros do xénero, como [[Globularia cordifolia|''Globularia cordifolia'']] e [[Globularia punctata|''Globularia punctata'']], son cultivados e vendidos para o seu cultivo doméstico. Baixo o antigo [[sistema de Cronquist]] para clasificar plantas, conformaban a súa propia familia, '''Globulariaceae''', mais probas xenéticas demostraron que o xénero pertence á familia [[Plantaginaceae]]. A maioría das especies son coñecidas como '''''margaridas redondas''''' ou '''''globularias'''''. == Especies == As especies inclúen: * ''[[Globularia alypum]]'' * ''[[Globularia amygdafolia]]'' * ''[[Globularia ascanii]]'' * ''[[Globularia bisnagarica]]'' * ''[[Globularia cordifolia]]'' * ''[[Globularia dumulosa]]'' * ''[[Globularia greuteri]]'' * ''[[Globularia incanescens]]'' * ''[[Globularia meridionalis]]'' * ''[[Globularia nudicaulis]]'' * ''[[Globularia orientalis]]'' * ''[[Globularia repens]]'' * ''[[Globularia salicina]]'' * ''[[Globularia sarcophylla]]'' * ''[[Globularia stygia]]'' * ''[[Globularia trichosantha]]'' * ''[[Globularia vulgaris]]'' == Notas == {{Listaref}} Véxase tamén {{commonscat}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Taxons descritos por Linné]] 3m87pn8bwmhn9adthhloif6njtwl0z8 2 629799 7105158 7103068 2025-06-24T00:38:59Z O Breixo 127505 7105158 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" |+ !Tema !Modelos principais !Inda empregados !Xa non empregados !Categorías e notas |- |Xeral |''' [[Modelo:Concepto]] ''' | | | |- |Alimentos e bebidas |<div style="background:#E6D7AC; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Comida]] '''</div> | | | |- |Organizacións |<div style="background:#C5C3E1; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Organización]] '''</div> |[[Modelo:Compañía]], [[Modelo:Partido político]], [[Modelo:Aeroliña]], [[Modelo:Igrexa]], [[Modelo:Cadea de televisión]], [[Modelo:Federación de fútbol]], [[Modelo:Federación deportiva]], [[Modelo:Infobox Parlamento]], [[Modelo:Infobox clan]], [[Modelo:Caixa política]] |[[Modelo:Organización paramilitar]], [[Modelo:Sindicato]], [[Modelo:Fundación]], [[Modelo:Organización xuvenil]], [[Modelo:ONG]], [[Modelo:Axencia espacial]], [[Modelo:Discográfica]], [[Modelo:Universidade]], [[Modelo:Museo]], [[Modelo:Facultade]], [[Modelo:Centro educativo non universitario]], [[Modelo:Axencia gobernamental]], [[Modelo:Unidade militar]], [[Modelo:Ficha de emisora de radio]] | |- | rowspan="3" |Persoas |<div style="background:#d6d6c2; text-align:center;">''' [[Modelo:Biografía]] '''</div> | |[[Modelo:Infmilitanteilegal]], [[Modelo:Director de cine]], [[Modelo:Escritor]], [[Modelo:Científico]], [[Modelo:Filósofo]], [[Modelo:Pintor]], [[Modelo:Arquitecto]], [[Modelo:Astronauta]], [[Modelo:Político]], [[Modelo:Infpolitico]], [[Modelo:Ficha de nobre]], [[Modelo:Personalidade da pirataría]], [[Modelo:Compositor]], [[Modelo:Actor]], [[Modelo:Ficha de actriz porno]], [[Modelo:Artista musical]], [[Modelo:Deportista]], [[Modelo:Árbitro de fútbol]], [[Modelo:Ciclista]], [[Modelo:Tenista]], [[Modelo:Piloto]], [[Modelo:Piloto F1]], [[Modelo:Expiloto de F1]], [[Modelo:Xogador de béisbol]], [[Modelo:Montañeiro]], [[Modelo:Infobox xogador hóckey sobre xeo]], [[Modelo:Xogador de rugby]], [[Modelo:Xogador FIBA]], [[Modelo:Xogador da NBA retirado]], [[Modelo:Xogador de baloncesto retirado]], [[Modelo:Xogador da NBA]]. | * [[:Categoría:Caixas de información sobre personalidades]]. * [[:Categoría:Caixas de información sobre personalidades do deporte]]. |- |<div style="background:#d6d6c2; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Pobo]] '''</div> | | | |- |<div style="background:#d6d6c2; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Ocupación]] '''</div> |[[Modelo:Cargo político]] | | |- | rowspan="5" |Arte |<div style="background:#E5DDC5; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Obra]] '''</div> |[[Modelo:Libro]], [[Modelo:Filme]], [[Modelo:Álbum musical]], [[Modelo:EPmusical]], [[Modelo:Himno]], [[Modelo:Ópera]], [[Modelo:Recompilación musical]], [[Modelo:Canción de Eurovisión]], [[Modelo:Periódico]], [[Modelo:Revista]], [[Modelo:Composición musical]], [[Modelo:Xogo]], |[[Modelo:Banda sonora]], [[Modelo:LibroWikidata]], [[Modelo:Tira cómica]], [[Modelo:Obra de teatro]], [[Modelo:Obra de arte]], [[Modelo:Álbum de versións]], [[Modelo:Álbum en directo]], [[Modelo:Álbum remesturas]], [[Modelo:Ballet]], [[Modelo:Box Set]], [[Modelo:Vídeo de música]], [[Modelo:Canción de Eurovisión Júnior]], [[Modelo:Manuscrito]], [[Modelo:Videoxogo]]. | |- |<div style="background:#E5DDC5; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Personaxe]] '''</div> |[[Modelo:Infobox deidade]] |[[Modelo:Ficha de personaxe]], [[Modelo:Personaxe de banda deseñada]], [[Modelo:Infobox SDAN]], [[Modelo:Personaxe de The Simpsons]], [[Modelo:Superheroe]], [[Modelo:Raza ficticia]], [[Modelo:Infobox superheroe]]. | |- |<div style="background:#E5DDC5; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Obxecto arqueolóxico]] '''</div> | | | |- |'''[[Modelo:Grupo musical]]''' | | | |- |'''[[Modelo:Xénero musical]]''' |[[Modelo:Música clásica]] | | |- | rowspan="2" |Estruturas, produtos e servizos |<div style="background:#C2E0CE; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Edificio]] '''</div> |[[Modelo:Porto]], [[Modelo:Aeroporto]], [[Modelo:Vía]], [[Modelo:IdVíaEsp]], [[Modelo:Ben de Interese Cultural]]. |[[Modelo:Templo]], [[Modelo:Monumento]], [[Modelo:Ponte]], [[Modelo:Pazo]], [[Modelo:Castelo]], [[Modelo:Estadio]], [[Modelo:Teatro]], [[Modelo:Parque]], [[Modelo:Circuíto]], [[Modelo:Parada]], [[Modelo:Museo]] | |- |<div style="background:#C2E0CE; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Produto]] '''</div> |[[Modelo:Software]], [[Modelo:Sistema operativo]], [[Modelo:Ficha de páxina web]], [[Modelo:Linguaxe programación]], [[Modelo:Dominio]], [[Modelo:Cadea de televisión]], [[Modelo:Automóbil]], [[Modelo:Barco]], [[Modelo:Aeronave]], [[Modelo:Foguete]] |[[Modelo:Aparato informático]], [[Modelo:Mobiliario]], [[Modelo:Arma]]. | |- | rowspan="2" |Historia |<div style="background:#D3E0BA; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Historia]] '''</div> | | |Inda non automatizado. |- |<div style="background:#D3E0BA; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Acontecemento]] '''</div> |[[Modelo:Ficha de accidente aéreo]], [[Modelo:Festival de música]], [[Modelo:Elección]], [[Modelo:Ficha de accidente marítimo]], [[Modelo:Infobox Eurovision]], [[Modelo:Infobox golpe de estado]], [[Modelo:Misión espacial]] |[[Modelo:Batalla]], [[Modelo:Acontecemento militar]], [[Modelo:Premio]], [[Modelo:Accidente]], [[Modelo:Ficha de atentado]], [[Modelo:Incendio forestal]], [[Modelo:Concilio]], [[Modelo:Conflito militar]], [[Modelo:Campaña militar]] |([[:ca:Plantilla:Infotaula esdeveniment]]) No caso de acontecemento deportivo dar preferencia a [[Modelo:Competición deportiva]]. |- | rowspan="5" |Ciencias |<div style="background:#BED7DC; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Matemáticas]] '''</div> | | | |- |<div style="background:#BED7DC; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Doenza]] '''</div> |[[Modelo:Doenza (novo)]] | | |- |<div style="background:#BED7DC; border-radius: 5px; text-align:center;">''' [[Modelo:Anatomía]] '''</div> | |[[Modelo:Ligamento]], [[Modelo:CaixaNervio]], [[Modelo:CaixaVea]], [[Modelo:CaixaMúsculo]], [[Modelo:Caixadeóso]], [[Modelo:CaixaAnatomía]] | |- |'''[[Modelo:Tratamento]]''' | | | |- |'''[[Modelo:Taxon]]''' |[[Modelo:Taxobox]] | |En progreso, inda non substituír. |- | rowspan="2" |Xeografía |<div style="background:#bae3ff; text-align:center;">''' [[Modelo:Xeografía política|Xeografía política]] '''</div> | |[[Modelo:Cidade de Alemaña]], [[Modelo:Cidade de Irlanda]], [[Modelo:Provincia da Bélxica]], [[Modelo:Cantóns de Ecuador]], [[Modelo:Rexión de Chile]], [[Modelo:Distrito de Malawi]], [[Modelo:Provincia de Marrocos]], [[Modelo:Condado de Suecia]], [[Modelo:Territorio do Canadá]], [[Modelo:Vilaia de Alxeria]], [[Modelo:Freguesía]], [[Modelo:Lugar de Portugal]], [[Modelo:Ficha Departamento de Guatemala]], [[Modelo:Comarcas valencianas]], [[Modelo:Departamento do Senegal]], [[Modelo:Provincia de Burquina Faso]], [[Modelo:Distrito de Albania]], [[Modelo:Estado EUA]], [[Modelo:CidadeUSA]], [[Modelo:Cidade dos EUA]], [[Modelo:Condado de Romanía]], [[Modelo:División de Gambia]], [[Modelo:Cidade dos Países Baixos]], [[Modelo:Continente]], [[Modelo:Provincia de Tailandia]], [[Modelo:Primeira entidade subestatal]], [[Modelo:Municipio de Suecia]], [[Modelo:Comarca de España]], [[Modelo:Cidade]], [[Modelo:Entidade desaparecida]], [[Modelo:País desaparecido]]. |[[:Categoría:Caixas de información sobre xeografía]] |- |<div style="background:#bae3ff; text-align:center;">''' [[Modelo:Xeografía física|Xeografía física]] '''</div> | |[[Modelo:Lago]], [[Modelo:Montaña]], [[Modelo:Cordilleira]], [[Modelo:Corpo de auga]], [[Modelo:Río]], [[Modelo:Ficha de illa]], [[Modelo:Illa]] | * <nowiki>Aínda que as illas son un elemento da xeografía física, moitas veces tamén son parte territorial doutro territorio. Antes de cambiar, probar se se describe mellor con {{</nowiki>[[Modelo:Xeografía política|Xeografía política]]<nowiki>}} ou {{</nowiki>[[Modelo:Xeografía física|Xeografía física]]<nowiki>}}).</nowiki> * (ca:Plantilla:Infotaula indret): [[Modelo:Praia]]. |- | rowspan="2" |Deporte |'''[[Modelo:Club deportivo]]''' |[[Modelo:Club de fútbol]], [[Modelo:Club de fútbol desaparecido]], [[Modelo:Equipo FIBA]], [[Modelo:Equipo NBA]], [[Modelo:Equipo WNBA]], [[Modelo:Equipo de rugby]], [[Modelo:Club de fútbol australiano]], [[Modelo:Club de remo]], [[Modelo:Equipo Ciclista]], [[Modelo:Equipo de béisbol]], [[Modelo:Equipo de fútbol americano]], [[Modelo:Equipo hóckey patíns]], [[Modelo:Equipo de hóckey sobre xeo]], [[Modelo:Equipo das MiLB]], [[Modelo:Equipo da MLB]], [[Modelo:Selección de crícket]], [[Modelo:Escudería de F1]], [[Modelo:Ex-Escudería de F1]] | | |- |<div style="background:#FFE4B5; text-align:center;">''' [[Modelo:Competición deportiva]] '''</div> |[[Modelo:Infobox game score]], [[Modelo:Tempada deportiva]], [[Modelo:Temporada de baloncesto]] |[[Modelo:Competición a motor]], [[Modelo:Tempada liga de fútbol]], [[Modelo:Infobox Copa Mundial de Rugby]], [[Modelo:CampionatoMundialBaloncesto]], [[Modelo:CampionatoEuropeoBasket]]. | |} f45v3z6vpwkfa5td1smn6i4uansy0zj 7105160 7105158 2025-06-24T00:39:32Z O Breixo 127505 O contido da páxina foi eliminado 7105160 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 0 629886 7104719 6812941 2025-06-23T18:02:58Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104719 wikitext text/x-wiki {{Outros homónimos|Bar (homónimos)}} [[Ficheiro:Bar administración de lotaría en Allariz.jpg|miniatura|Bar en [[Allariz]].]] Un '''bar'''<ref>{{Cita web|url=https://academia.gal/dicionario/-/termo/bar/2|páxina-web=academia.gal|título=bar|data-acceso=2024}}</ref> é un [[establecemento comercial]] aberto ao público, onde se serven [[Bebida|bebidas]], [[Tapa|tapas]] de [[comida]], etc., habitualmente tómanse de pé na [[Barra (moble)|barra]] ou en pequenas [[Mesa|mesas]] con [[Cadeira (moble)|cadeiras]]. Cando o seu carácter é máis modesto e popular, ou ben de estilo rústico, onde serven tanto bebidas como comidas, tamén se lle chama '''taberna''', '''tasca''' ou '''baiuca'''. == Etimoloxía == A palabra "bar" provén da palabra [[Latina, Italia|latina]] "barra", utilizada no [[século XIII]] en [[Italia]] para indicar a barreira separadora nos tribunais de xustiza. Pronunciada en [[Lingua francesa|francés]] como ''barre'', entrou en [[Inglaterra]] cos [[normandos]] e alí permaneceu na forma ''bar'' . A palabra chegou á [[Península Ibérica|Península]] a finais do [[século XIX]].<ref>{{Cita web|url=https://www.muyinteresante.es/cultura/arte-cultura/articulo/icual-es-el-origen-de-la-palabra-bar|páxina-web=muyinteresante.es|título=¿Cuál es el origen de la palabra bar?|data-acceso=15 de agosto de 2024|data-arquivo=01 de decembro de 2022|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20221201154325/https://www.muyinteresante.es/cultura/arte-cultura/articulo/icual-es-el-origen-de-la-palabra-bar|url-morta=yes}}</ref> {{En progreso}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == * [[cafetaría]] [[Categoría:Bares]] h7eqnps2sphlitcoiypv1r1z4g8djkk 0 630435 7105162 7097598 2025-06-24T00:44:07Z O Breixo 127505 7105162 wikitext text/x-wiki {{Edificio}} O '''dolmen do Meixoeiro''' (tamén chamado '''dolmen de Cela''', '''dolmen de San Cosme''', '''dolmen das Minas''', '''dolmen de San Colmado''' ou '''mámoa do Meixoeiro''') é un xacemento megalítico situado no concello de [[Mos]]. Consiste nun [[dolmen]] [[neolítico]] de corredor curto. Cunha cámara de 2 metros de diámetro e 1,7 metros de altura. A tampa ten un grosor próximo ao metro e mide 3 por 3 metros. Conserva 7 dos 8 [[Ortóstato|ortóstatos]] que o compoñían.<ref>{{Cita web|título=Dolmen de Meixoeiro|url=http://patrimoniogalego.net/index.php/2674/2011/07/dolmen-de-meixoeiro/|páxina-web=Patrimonio Galego|data-acceso=2024-08-27|lingua=gl-ES}}</ref> Foi orixinalmente parte dunha necrópole de doce dólmens situados nos lugares de [[Pereiras, Mos|Pereiras]], [[Cela, Mos|Cela]] e San Cosme. Forma parte da gran [[Necrópole do Alto de Rebullón]] (Anexos I e II) e As Xunqueiras (Xunqueiras II). Non se atopa na súa localización orixinal, senón que foi trasladado ás instalacións do Círculo Mercantil de Vigo. Contén trazas de arte na roca, pero que xa non son recoñecibles. ==Notas== {{listaref}} ==Véxase tamén== === Bibliografía === * [[Thomas G. Schattner]] (Hrsg.): ''Archäologischer Wegweiser durch Portugal'', Philipp von Zabern, Mainz 1998 S.&nbsp;161Nr.&nbsp;114. ISBN 3-8053-2313-1 ([[Kulturgeschichte der Antiken Welt]], Band&nbsp;74). * [[Georg Leisner]] und Beira Leisner: ''Die Megalithgräber der Iberischen Halbinsel''. Der Westen, 2. Lieferung 1959, S.&nbsp;30f, ISBN 978-3-11-003257-4 {{control de autoridades}} [[Categoría:Bens de Interese Cultural da provincia de Pontevedra]] [[Categoría:Mos]] [[Categoría:Dolmens de Galicia|Meixoeiro]] tfa0wvkpqkw6dlhocx66epex6ysp8a2 0 631805 7104453 6938609 2025-06-23T13:55:22Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104453 wikitext text/x-wiki {{biografía}} '''August Sedláček''', nado o [[28 de agosto]] de [[1843]] en [[Mladá Vožice]] e finado o [[15 de xaneiro]] [[1926]] en [[Písek]], foi un profesor, historiador, [[Xenealoxía|xenealoxista]], arquiveiro e [[Heráldica|heraldista]] [[República Checa|checo]]. == Traxectoria == [[Ficheiro:Mladá Vožice - čp. 190 na Žižkově náměstí (rodný dům Augusta Sedláčka) (1).jpg|miniatura|esquerda|Casa natal de August Sedláček]] Seu pai era František Sedláček (1805–1896), xuíz, e súa nai Františka, apelido de solteira Šemberová (1817–1891), tiña tres irmáns Rudolf (1837–1910), František (1838–1892) e Alois (1853–1901). Foi primeiro á escola na súa localidade natal e o 16 de xuño de 1850 a familia aveciñouse en Počátek, logo do traslado de seu pai a esa localidade como xuíz do tribunal de distrito, que se establecera recentemente. Completou os últimos anos na entón escola principal en Jindřichov Hradec. Princicipiou o instituto en Jihlava, para pasar despois ao de Písek, e graduouse alí en 1863. Entre 1863 e 1867 estudou na facultade de filosofía [[Universidade Carolina de Praga|da Universidade Carolina]] de [[Praga]] . En 1872 toda a familia (os pais e os catro fillos da parella) foi denunciada á policía de Praga. Entre outros, asistiu a conferencias dos historiadores Václav Vladivoj Tomek, Antonín Gindely, Konstantin Höfler, o arqueólogo Jan Erazim Vocel e [[Filoloxía|o filólogo]] clásico Jan Kvíčala . O mesmo que Zigmund Winter a influencia do arquiveiro Josef Emler foi salientable. Entre os anos 1867 e 1869 deu clases, inicialmente, de historia no instituto de Litomyšl pero tamén de [[Lingua latina|latín]], [[Lingua checa|checo]] e [[Lingua alemá|alemán]]. A partir de 1869 deu clase en Rychnov nad Kněžnou e de 1875 a 1899 en Tábor, onde, entre outros, ensinou a Emanuel Chalupný. Casou con Ernestina (Arnoštka) Hlavata en 1871 en Ličné, preto de Rychnov nad Kněžnou, e ao ela morrer aos 52 anos en 1899 <ref>{{Cita libro|autor=Blüml, Josef|capítulo=August Sedláček a české dějepisectví|título=August Sedláček a pomocné vědy historické. Sborník prací z konference ke stopadesátému výročí narození Augusta Sedláčka|lugar=Mladá Vožice|editorial=Městský úřad v Mladé Vožici|data=1995|páxinas=11-28}}</ref> retirouse e marchou a Písek, e alí traballou como arquiveiro da cidade. O 26 de abril de 1922 casou por segunda vez, en Písek, coa mestra Tereza Barcalová (1883–1972), case 40 anos máis nova. Dende pequeno interesouse pola [[topografía]] histórica e a casteoloxía. Pasou máis de vinte anos preparando unha obra en quince volumes sobre os castelos e fortalezas do reino de Bohemia que se apareceu como ''Hrady, zámky a tvrze království Českého''. Por razóns editoriais publicouse serialmente ao longo da súa vida entre 1882 e 1923. O último volume apareceu postumamente en 1927. Mentres traballaba nos arquivos, recolleu unha enorme cantidade de material, só o arquivo xenealóxico e topográfico tiña máis de 400.000 fichas e publicou varias obras sobres diversas cidades checas, que culminaron na súa momumental [[monografía]] de case 1500 páxinas sobre a cidade de Písek que saíu do prelo entre 1911 e 1913 co título de ''Dějiny královského krajského města Písku nad Otavou'' e que viu unha segunda edición revisada no aniversario da primeira década de [[Checoslovaquia|Checoslovaquia]]. Entre 2001 e 2005 publicouse en cinco volumes a súa obra sobre a heráldica da nobreza medieval checa e morava co título ''Atlasy erbů a pečetí české a moravské středověké šlechty'' que se conversara manuscrita. Aínda que eruditos como Josef Pekař e Václav Novotný criticaron o seu [[Estilística|pobre estilo]], a monotonía do material presentado ou a supresión do contexto europeo, recolleu moita información sobre o tema, polo que as súas obras son aínda útiles para os especialistas. Outros historiados, como Josef Pekař, eloxiaron a súa coherencia. === Contribución da súa obra === Aínda que a súa contribución é indiscutible, o intento de abranguer un amplo campo de traballo, que ía da historia ata a heráldica, a casteoloxía e os pesos e medidas levouno, moitas veces, a conclusións erradas. Así na súa interpretación do mapa de [[Xermania Magna|Xermania]] de [[Tolomeo|Ptolomeo]], -aínda que percibiu correctamente os seus límites e distorsións- non dubidou en considerar Kostelec nad Orlicí como ''Casurgis'' ([[Praga]]) ou Týnec u Břeclav como ''Eburodunum'' ([[Brno]]).<ref>{{Cita libro|autor=Sedláček, August|título=Ptolemaia zprávy o Čechách a zemích sousedních|data=1880|páxina=27}}</ref> Do mesmo xeito, [[Filoloxía|a filoloxía]] de Sedláček pasou por alto ás veces por completo o contexto da probabilidade, como ilustra o seu esforzo por identificar a antiga ''Canburg'' ou ''Wogastisburg'' con localidades completamente marxinais.<ref>{{Cita libro|autor=Sedláček, August|título=O poloze hradův v letopisech franckých Wogastisburg a Canburg řečených|data=1881|páxina=248}}</ref> Como era habitual entre os historiadores checos da época, Sedláček era un ávido [[Čechocentrista|checocentrista]] que situaba a orixe de todos e de todo no territorio moderno literal das terras checas, e así segundo Sedláček (''Hrady, zámky a tvrze, 3, p. 192'') Petr z Linda era un pequeno propietario de orixe bohemia do sur, mentres que segundo Herbert Pexa (e a a maioría dos investigadores) procedía de [[Linz]] <ref>{{Cita publicación periódica|título=Jihočeský sborník historický|número=51-53|data=1982|páxina=183}}</ref> En 1940 a revista ''Český časopis historický'' afirmou nunha crítica sobre un traballo de Jan Barták, ''Okres Jílovský'', que "non se conformou con simplemente seguir as notas (a miúdo erróneas) que aparecían na obra sobre castelos de Sedláčky, senón que sempre vai directamente á fonte orixinal". Mesmo Adolf Ludvík Krejčík compilou en 1933 un índice de nomes e de materiais da obra de Augustin Sedláček so o título de ''Paměti a doklady o staročeských mírách a váhách'' no que corrixiu moitos dos erros de Sedláček.<ref>{{Cita publicación periódica|editorial=Československá akademie zemědělská|título=Věstník, měsíčník pro zemědělskou vědu a praxi|volume=21|data=1947|páxina=282}}</ref> == Obra == * ''Rozvržení sbírek a berní r. 1615 dle uzavření sněmu generálního nejvyššími berníky učiněné'' (1869)<ref>{{Cita publicación periódica | título = Národní digitální knihovna | obra = ndk.cz | url = https://ndk.cz/view/uuid:b66fc1f0-3319-11de-9523-000d606f5dc6?page=uuid:0721b510-0051-11e7-97b4-5ef3fc9ae867 | data = 2-2-2024 }}</ref> * ''[[Rychnov nad Kněžnou]]: pokus dějepisný'' (1871) * ''Děje města Čáslavě'' (1874)<ref>{{Cita publicación periódica | título = Děje města Čáslavě }}</ref> * ''Jak se měnily a ustálily meze Čech a Rakous dolních'' (1877) * ''Kl. Ptolemaia Zprávy o Čechách a zemích sousedních'' ([[1880]]) * ''Fünfzehn Jahre landwirthschaftlich-industriellen Wirkens auf der Herrschaft Benatek'' (1881)<ref>{{Cita publicación periódica | título = Národní digitální knihovna | obra = ndk.cz | url = https://ndk.cz/view/uuid:bac71890-392b-11dd-97e5-000d606f5dc6?page=uuid:e44e2c70-ecab-11e6-96c5-5ef3fc9ae867 }}</ref> * ''Historische Notizen über die Herrschaft Benatek'' (1882)<ref>{{Cita publicación periódica | título = Národní digitální knihovna | obra = ndk.cz | url = https://ndk.cz/view/uuid:fc6bdc20-0c5a-11dd-a2e7-000d606f5dc6?page=uuid:6e999cd0-982d-11e6-89b1-5ef3fc9ae867 }}</ref> * ''Hrady, zámky a tvrze království Českého'' I–XV (1882–1927) * ''Průvodce na Karlšteině'' (1884)<ref>{{Cita publicación periódica | título = Národní digitální knihovna | obra = ndk.cz | url = https://ndk.cz/view/uuid:6b967f80-750e-11dd-b3a4-000d606f5dc6?page=uuid:a8cbab80-ed52-11e6-96c5-5ef3fc9ae867 }}</ref> * Karlstein (1892)<ref>{{Cita publicación periódica | título = Národní digitální knihovna | obra = ndk.cz | url = https://ndk.cz/view/uuid:c5966c90-9e8d-11dd-af5e-000d606f5dc6?page=uuid:6a0ca5f0-6ab8-11e7-94b3-005056825209 }}</ref> * ''Sbírka pověstí historických lidu českého v Čechách, na Moravě a ve Slezsku'' (1895)<ref>{{Cita publicación periódica | título = Národní digitální knihovna | obra = ndk.cz | url = https://ndk.cz/view/uuid:a5c680c0-00a0-11dd-8e82-000d606f5dc6?page=uuid:48f66690-7c7e-11e6-8340-5ef3fc9ae867 }}</ref> * ''Děje Třebenic'' (1897)<ref>{{Cita publicación periódica | título = Národní digitální knihovna | obra = ndk.cz | url = https://ndk.cz/view/uuid:9dd867b0-f728-11dc-9a19-000d606f5dc6?page=uuid:bdd55c10-e226-11e6-9e7e-001018b5eb5c }}</ref> * ''Průvodce po památných místech okolí Táborského. III., Klokoty'' (1898) * ''Českomoravská heraldika'' (A primeira parte é obra de [[Martin Kolář]], completouna Sedláček) I–II (1902–1925)<ref>{{Cita publicación periódica | título = Českomoravská heraldika | editorial = Česká akademie císaře Františka Josefa | data = 1902 | url = https://archive.org/details/ceskomoravska_heraldika-kolar | }}</ref> * ''Jan Žižka z Trocnova'' (1906)<ref>{{Cita publicación periódica | título = Digitální knihovna Kramerius | obra = kramerius.cbvk.cz | url = https://kramerius.cbvk.cz/view/uuid:8152b13c-1e4d-4828-a2bc-f61664b91a13?page=uuid:84c2678f-44df-11ea-be9a-001b63bd97ba }}</ref> * ''Českomoravská heraldika – část zvláštní'' * ''Místopisný slovník historický království Českého'' (1909)<ref name="NDK">{{Cita publicación periódica | título = Národní digitální knihovna | obra = ndk.cz | url = https://ndk.cz/view/uuid:b0ae5cc0-2163-11ee-ae40-005056827e52?page=uuid:8ce55215-aff5-4c61-8d77-291ea00f179c }}</ref> * ''Dějiny královského krajského města Písku nad Otavou'' I–III (1911–1913)<ref name="NDK" /><ref>{{Cita web | título = Digitální knihovna Kramerius | obra = kramerius.cbvk.cz | url = https://kramerius.cbvk.cz/view/uuid:eba042ac-403b-4b1e-b679-9f3e0b77d06b?page=uuid:0fa3fd4e-7066-11e7-bd8f-001b63bd97ba }}</ref><ref>{{Cita web | título = Digitální knihovna Kramerius | obra = kramerius.cbvk.cz | url = https://kramerius.cbvk.cz/view/uuid:d9e1c8ce-946b-48e1-b351-dfd5cea03305?page=uuid:254392b7-7066-11e7-bd8f-001b63bd97ba }}</ref> * ''Byl-li Hus na Kozím u Tábora'': odpověď panu faráři Leflerovi (1913?)<ref>{{Cita web | título = Digitální knihovna Kramerius | obra = kramerius.cbvk.cz | url = https://kramerius.cbvk.cz/view/uuid:9e3cceee-2858-4978-a60a-c7eafdc85afa?page=uuid:ef8f4740-0945-11eb-adf6-001b63bd97ba }}</ref> * ''Zbytky register králů římských a českých z let 1361–1480'' (1914)<ref>{{Cita publicación periódica | título = Zbytky register králů římských a českých z let 1361–1480 | url = http://kramerius4.nkp.cz/search/handle/uuid:4a255040-84f9-11e4-9d8c-005056827e51 }}</ref> * ''Pýcha urozenosti a vývody u starých Čechův a Moravanů'' (1914)<ref>{{Cita web | título = Národní digitální knihovna | obra = ndk.cz | url = https://ndk.cz/view/uuid:8b8902c0-b6ca-11e6-a108-005056827e51?page=uuid:378a89d0-d4a4-11e6-b3b6-005056825209 }}</ref> * ''Snůška starých jmen, jak se nazývaly v Čechách řeky, potoky, hory a lesy'' (1920)<ref>{{Cita web | título = August Sedláček: Snůška starých jmen, jak se nazývali v Čechách řeky, potoky, hory a lesy | páxina-web = Digital library Uzhgorod | url = https://www.academia.edu/16258149/ }}</ref> * ''Z dějin Vitorazska'': jak se tvořily a měnily meze Čech a Rakous Dolních (1920)<ref>{{Cita publicación periódica | título = Digitální knihovna Kramerius | obra = www.digitalniknihovna.cz | url = https://www.digitalniknihovna.cz/mlp/view/uuid:cd76302e-2395-4aa6-a228-a287807b150d?page=uuid:9c86e44f-e8c4-11e8-87f8-001b63bd97ba }}</ref> * ''O starém rozdělení Čech na kraje'' (1921) * ''Sbírka pověstí historických lidu českého v Čechách, na Moravě i ve Slezsku'' 1922)<ref>{{Cita publicación periódica | título = Digitální knihovna Kramerius | obra = kramerius.lib.cas.cz | url = https://kramerius.lib.cas.cz/view/uuid:28164226-9e11-48ad-ae14-d785ef11748f?page=uuid:619af9b5-bd8b-4d17-89a5-f51e72edad3b }}</ref> * ''Paměti a doklady o staročeských mírách a váhách'' (1923)<ref>{{Cita publicación periódica | título = August Sedláček: Paměti a doklady o staročeských mírách a váhách / Memory and evidence of old Bohemian Imperial units | páxina-web = Digital library - Uzhgorod | url = https://www.academia.edu/23770727/ | data-acceso = 19 de setembro de 2024 | data-arquivo = 30 de maio de 2020 | url-arquivo = https://web.archive.org/web/20200530070931/https://www.academia.edu/23770727/August_Sedl%C3%A1%C4%8Dek_Pam%C4%9Bti_a_doklady_o_staro%C4%8Desk%C3%BDch_m%C3%ADr%C3%A1ch_a_v%C3%A1h%C3%A1ch_Memory_and_evidence_of_old_Bohemian_Imperial_units | url-morta = yes }}</ref> * ''Děje prácheňského kraje'' (1926) * ''Paměti z mého života'' (1924)<ref>{{Cita publicación periódica | título = Digitální knihovna Kramerius | obra = kramerius.lib.cas.cz | url = https://kramerius.lib.cas.cz/view/uuid:d9eae66a-ab7b-4632-9d89-1055d1c2c428?page=uuid:b2fd5731-9f85-494e-877d-8edc7a8dcae7 }}</ref> * ''Průvodce po Husinci a okolí'' – A parte histórica é da autoría de August Sedláček, mais a parte xeográfica é de Josef Veselý (1826) * ''Atlasy erbů a pečetí české a moravské středověké šlechty'' 1–5 (2001–2003) === Notas === {{Listaref|2}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Sedláček, August}} [[Categoría:Finados en 1926]] [[Categoría:Nados en 1843]] [[Categoría:Nados en Bohemia Meridional]] [[Categoría:Historiadores da República Checa]] [[Categoría:Xenealoxistas]] [[Categoría:Heraldistas]] [[Categoría:Arquiveiros da República Checa]] [[Categoría:Alumnos da Universidade Carolina de Praga]] 2i80y6rrxteei8ne2taov2jrn48v83w 0 638940 7105277 6908473 2025-06-24T09:44:26Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105277 wikitext text/x-wiki {{Artigo principal|Caligrama}}{{Título en cursiva}}[[Ficheiro:Figurengedicht_1638.jpg|miniatura| '''Poema figurativo''' nun manuscrito de [[1638]]]] [[Ficheiro:Bern, Burgerbibliothek, Cod. 212, f. 109r – Composite manuscript artes et carmina.JPG|miniatura|[[Berna]], Burgerbibliothek, Cod. 212, f. 109r – O manuscrito ''Artes et carmina'' contén os '''poemas visuais''' de Optatianus Porphyrius e algúns do comezo do reinado de [[Carlomagno]].]] '''''Carmen figuratum''''' (en plural: '''''carmina figurata'''''), tamén coñecido como '''poema figurativo''', '''poema pictórico''', '''poema tipográfico''' ou '''caligrama''',<ref>{{Cita web|título=Dicionario|url=https://academia.gal/dicionario/-/termo/busca/caligrama|páxina-web=Real Academia Galega|data-acceso=2024-12-08|lingua=gl-ES}}</ref><ref>{{Cita web|título=Modelo de la Poesía de Patrones: Una Historia Visual|url=https://www.ancient-origins.es/artefactos-escritos-antiguos/poesia-antigua-005664|páxina-web=Ancient Origins España y Latinoamérica|data-acceso=2024-12-08|lingua=es|apelidos=dhwty}}</ref> é un tipo de [[Poesía|composición poética]] na que a disposición [[Visión|visual]] do texto sobre o papel ou soporte crea unha determinada [[Forma (xeometría)|forma]], patrón ou figura que adoita estar relacionada co contido, o [[tema]] ou o [[simbolismo]] do propio poema. Este [[xénero literario]] e [[Arte|artístico]] engloba obras nas que a [[tipografía]], a distribución das letras e palabras, dos versos e das estrofas, ou mesmo a combinación de [[Cores cálidas e frías|cores]], serven para representar iconicamente obxectos, ideas, símbolos relixiosos, elementos da natureza, figuras xeométricas ou outros motivos. == Características principais == Os ''carmina figurata'' presentan: * Forma visual icónica: As [[Letra|letras]], [[Palabra|palabras]], [[Verso|versos]] e [[Estrofa|estrofas]] organízanse segundo un patrón que configura un [[debuxo]] ou figura relacionada co tema (obxectos copas, cruces... animais etc.). * Integración de [[Forma (arte)|forma]] e [[significado]]: A dimensión visual reforza, amplifica ou dialoga co contido do texto. Con esa interacción, o obxectivo non é só ler o poema, senón tamén contemplalo. * Composición complexa: En moitos casos, o autor limita o número de letras, versos, ou a súa disposición, atendendo a [[Símbolo|simbolismos]] numéricos, místicos ou relixiosos. Poden darse fenómenos como versos que teñen idéntico número de caracteres, disposición en cuadrículas ('''''carmina quadrata'''''), inserción de textos secundarios no interior da figura principal ou uso diferenciado de [[Cor|cores]]. == Historia == === Antigüidade === A tradición do ''carmen figuratum'' remóntase á [[Antigüidade clásica]], coñecidos como '''''technopaignia''''' (de ''τέχνη'' [<nowiki/>[[Tekné|''tekne'']], [[arte]]] e ''παίγνιον'' [''paignion'', [[xogo]]]), poemas en que a forma do texto reflicte o seu contido.<ref>Ao contrario do que suxire o termo "Technopaignion", a palabra non aparece rexistrada no [[Lingua grega antiga|grego antigo]]. Aparece por primeira vez como título dun poema en [[Ausonius]]. </ref> Entre os exemplos máis antigos recollidos na ''Anthologia Palatina'' inclúense obras de:<ref>{{Cita libro|título=Bucolici graeci|url=https://archive.org/details/bucolicigraeci0000theo|editorial=Oxonii : E Typographeo Clarendoniano|data=1958|ISBN=978-0-19-814517-2|apelidos=Theocritus}}</ref> * [[Simias de Tebas|Simias]]: poemas en forma de "[[Á|ás]]" (''Pteryges''), "[[Machada|machado]]" (''Pelekys''), "[[Ovo (bioloxía)|ovo]]" (''Oion''). * (Pseudo)-[[Teócrito]]: ''Syrinx'' (disposto como unha [[frauta de pan]]). * Dosiadas: ''Bomos'' ("[[altar]]"), en linguaxe de enigma. * Besantinos: Outro ''Bomos'' ("altar") de similares características. Tamén no [[antigo Exipto]] ou en inscricións antigas (por exemplo en [[Pompeia]]), empregábanse disposicións textuais artísticas, por veces con contidos máxicos. Autores latinos como [[Publilius Optatianus Porfyrius]] desenvolveron o xénero con grande riqueza formal, na Antigüidade tardía destaca [[Venantius Fortunatus]]. [[Ficheiro:Ludwik I Pobożny.jpg|miniatura|Poema dedicado a Luís o Piadoso de ''De laudibus sanctae crucis'' de [[Rábano Mauro|Rábano Mauros]] no manuscrito de Viena, Biblioteca Nacional de Austria, Cod. 652 (aprox. 840)]] === Idade Media === Os '''''carmina figurata''''' [[Idade Media|medievais]] foron moi populares, ás veces para representar temas relixiosos como a [[cruz]] ('''''carmen cruciforme'''''). Os poemas en forma de reixa ('''''versus cancellati'''''), escritos polo xeral en [[hexámetro]] dactílico, combinaban a exactitude [[Métrica (poesía)|métrica]] cun contido simbólico. Nalgúns casos, as letras era marcadas con cores (p. ex., [[vermello]] sobre [[Negro (cor)|negro]]) salientando figuras relixiosas para a [[meditación]]. Nesta época destaron entre outros [[Alcuíno de York]], [[Iosephus Scottus]] e [[Eugenius Vulgarius]]. Un cume desta tendencia foi a obra ''De laudibus sanctae crucis'' de [[Rábano Mauro|Hrábanus Maurus]], con vinte e oito poemas-cruz. <gallery mode="packed" caption="Exemplos de composicións de [[Rábano Mauro]] (''Liber de Laudibus'')"> Ficheiro:Bern, Burgerbibliothek, Cod. 9, f. 12v – Hrabanus Maurus, Liber de Laudibus Sanctae Crucis.JPG Ficheiro:Magnencii Rabani Mauri De Laudibus Sancte Crucis opus. erudicione versu prosaque mirificum.jpg Ficheiro:Bern, Burgerbibliothek, Cod. 9, f. 21v – Hrabanus Maurus, Liber de Laudibus Sanctae Crucis.JPG Ficheiro:Bern, Burgerbibliothek, Cod. 9, f. 11v – Hrabanus Maurus, Liber de Laudibus Sanctae Crucis.JPG Ficheiro:Bern, Burgerbibliothek, Cod. 9, f. 18v – Hrabanus Maurus, Liber de Laudibus Sanctae Crucis.JPG </gallery> Na [[Imperio Carolinxio|época carolinxia]], estes poemas foron tamén un vehículo para difundir o uso e o estudo do [[latín]]. No [[Imperio bizantino]] chamáronse "versos tecidos" (στίχοι υφαντοί) polos textos entretecidos en forma de rede. Co paso dos séculos, esta tradición continuou. No [[Renacemento]] acadou un gran auxe e desenvolveuse no período [[Manierismo|manierista]]. === Idade Moderna e Contemporánea === [[Ficheiro:"Žive naj", Zdravljica Franceta Prešerna s Čopove ulice v Ljubljani.jpg|miniatura|Reprodución nunha homenaxe en [[Liubliana]] da caligrafía de [[France Prešeren]] para o ''[[Zdravljica]].'']] No [[Barroco]], cun papel destacado como exercicio estético e erudito, e posteriormente, e renovouse na [[Idade Contemporánea|idade contemporánea]]. Nesta época, a [[poesía concreta]] ou os [[Caligrama|caligramas]] fixéronse moi coñecidos. Autores como [[Guillaume Apollinaire]] (por exemplo nos ''Poèmes à Lou'') ou [[Stéphane Mallarmé]] (''Un coup de dés jamais n’abolira le Hasard'') reinventaron esta tradición. Un exemplo reseñable é a ''[[Zdravljica]]'' ('brinde') do poeta [[France Prešeren]], no que se basea o [[himno de Eslovenia]], cuxas estrofas teñen a forma dunha [[copa]] [[Viño|de viño]]. Outros exemplos contemporáneos pódense atopar nos poetas franceses [[Guillaume Apollinaire]] e [[Stéphane Mallarmé]], en autores de poesía concreta como [[Eugen Gomringer]], [[Erich Fried]] (p. ex.&nbsp;''Taktfrage'') ou en poemas de [[Christian Morgenstern]] como ''Die Trichter'':<div align="center"><br />Zwei Trichter wandeln durch die Nacht.<br /><br />Durch ihres Rumpfs verengten Schacht<br /><br />fließt weißes Mondlicht<br /><br />still und heiter<br /><br />auf ihren<br /><br />Waldweg<br /><br />u.&nbsp;s.<br /><br />w. </div> En diversos contextos culturais e lingüísticos tamén se desenvolveu este tipo de poesía: * En [[Suecia]] (en sueco: '''''bildvers'''''), foi moi empregada nos séculos [[Século XVII|XVII]] e [[Século XVIII|XVIII]], especialmente en poemas de [[voda]] ou [[Funeral|funerarios]]. * En [[Finlandia]], atópanse exemplos en autores como [[Aaro Hellaakoski]], [[Väinö Kirstinä]] e [[Paavo Haavikko]]. * Na [[literatura galego-portuguesa]], coñécese como ''poema figurado''. Algunhas obras medievais e modernas seguiron este modelo. No [[século XX]], o poeta [[Manuel Antonio]] fixo algunhas das súas composicións de ''De catro a catro en forma'' de poema visual. * En textos modernos experimentais atopamos paralelismos no uso da tipografía, incluíndo estilos como a [[poesía concreta]] ou mesmo o uso de caracteres informáticos ([[Arte ASCII|estilo ASCII]]) para debuxar figuras. == Galería de imaxes == <gallery> Ficheiro:Optatianus altar.JPG|Poema figurativo de Publilio Optatianus Porfirio Ficheiro:Besm 01.svg|ligazón=Datei:Besm_01.svg|alt=Basmala in Form einer Birne|[[Basmala]] en forma de pera Ficheiro:Greiffenberg Figurengedicht Handschrift.png|ligazón=Datei:Greiffenberg_Figurengedicht_Handschrift.png|alt=Greiffenbergs Über den gekreuzigten Jesus in der Handschrift …|''Sobre o Xesús Crucificado'' no manuscrito de Greiffenberg... Ficheiro:Greiffenberg Figurengedicht Druck.png|ligazón=Datei:Greiffenberg_Figurengedicht_Druck.png|alt=… und im Druck|... e impreso Ficheiro:Calligramme.jpg|ligazón=Datei:Calligramme.jpg|alt=Gedicht aus den Poèmes à Lou von Apollinaire|Poema en forma de [[caligrama]] dos ''Poèmes à Lou'' de [[Guillaume Apollinaire|Apollinaire]] </gallery> == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === * Quinn, William A. ([[1984]]). "The Float of the Wind" as "Carmen Figuratum". ''The Hopkins Quarterly''. 10 (4): 127-143. ISSN 0094-9086. JSTOR 45240977. * Adler, Jeremy e Ernst, Ulrich. '''<nowiki>'Text als Figur. Visuelle Poesie von der Antike bis zur Moderne.''</nowiki>'' [[Weinheim]]: VCH, Acta Humaniora, 3ª edición, [[1990]]. <nowiki>ISBN 3-527-17816-3</nowiki>. * Febel, Gisela. "Figurgedicht." En: Ueding, Gert (ed.). <nowiki>''</nowiki>''Historisches Wörterbuch der Rhetorik''.<nowiki>''</nowiki> [[Darmstadt]]: Wissenschaftliche Buchgesellschaft (WBG), Vol. 3, [[1996]], col. 282-289. * Plotke, Seraina. "Figurengedichte." En: <nowiki>''</nowiki>''Der Neue Pauly. Enzyklopädie der Antike''.<nowiki>''</nowiki> Vol. 4, 1998, col. 516f. * Ernst, Ulrich. "Figurgedicht. A. Einführung; B. Mittelalter; C. Frühe Neuzeit; D. Konkrete Poesie." En: <nowiki>''</nowiki>''Der Neue Pauly''<nowiki>''</nowiki> Vol. 13, [[1999]], col. 1115–1123. === Outros artigos === * [[Caligrama]] * [[Caligrafía]] * [[Arte ASCII]] * [[Miniatura]] * [[Ilustración (deseño gráfico)]] === Ligazóns externas === * [http://www.abaelard.de/050606figuratum.htm Carmen figuratum de Abelardo] * [http://www.phil.uni-erlangen.de/~p2gerlw/barock/greiffen.html Barbara Glökler: ''Poemas de figuras. Catharina Regina von Greiffenberg: Poema da Cruz. André Thomkins: As transformacións de Lund (Papel do seminario)'']{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }} [http://www.ubu.com/papers/higgins_pattern.html Dick Higgins: ''A Short History of Pattern Poetry''. En: Higgins: ''Pattern Poetry. Guía dunha literatura descoñecida''. State University of New York Press 1987] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Poesía]] [[Categoría:Caligrafía]] [[Categoría:Ilustración]] ks7jc56kv4vuztkhbfdvo4io7bj80ct 0 639182 7104689 7050129 2025-06-23T17:13:37Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104689 wikitext text/x-wiki {{Infobox Bandeira |Nome = quechuas |de = dos |Imaxe = Flag of Cusco (1978–2021).svg |Uso = 100000 |Proporción = 7:4 |Adopción = [[1978]] |Cores = {{lenda|red|[[Vermello]]}}{{lenda|orange|[[Laranxa (cor)|Laranxa]]}}{{lenda|yellow|[[Amarelo]]}}{{lenda|green|[[Verde]]}}{{lenda|lightblue|[[Azul]] claro}}{{lenda|blue|[[Azul]]}}{{lenda|darkviolet|[[Violeta (cor)|Violeta]]}} }} A '''bandeira dos quechuas''' (en {{lang-qu|Unancha}}), é un emblema e símbolo utilizado polo [[pobo quechua]] do [[Perú]], [[Ecuador]], [[Bolivia]], a [[Arxentina]] e [[Chile]].<ref name="#1">{{Cita novas|título=Banderas de pueblos originarios|url=https://www.aricahoy.cl/2013/08/banderas-de-pueblos-originarios/|data=9 de agosto de 2013|xornal=Arica hoy}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> == Termo ''unancha'' == É unha palabra que provén do [[Linguas quechuas|quechua]] e que quere dicir símbolo, sinal, insignia, estandarte ou simplemente [[bandeira]].<ref>{{Cita web|url=http://www.cuscocultural.com/diccionario.php?letter2=U&indice2=n&find2=unancha.|título=Unancha}}</ref> == Historia == === Estandarte do Imperio Inca === [[Ficheiro:Banner_of_the_Inca_Empire.svg|miniatura|180x180px|Estandarte imperial incaico]] [[Ficheiro:Retrato_de_Huayna_Cápac.jpg|miniatura|195x195px|O estandarte foi divisado no período do goberno do Inca [[Huayna Cápac]].]] As crónicas e referencias dos séculos XVI e XVII apoian a idea dun estandarte imperial. Porén, representaba ao gobernante [[Inca]] e non ao [[Imperio Inca]]. [[Francisco de Jerez]] escribiu en 1534 na súa crónica ''Verdadera relación de la conquista del Peru y provincia de Cusco, llamada la Nueva Castilla'': {{cita|... todos viñan repartidos nas súas escuadras coas súas bandeiras e capitáns que os mandan, con tanto concerto coma turcos.<ref>{{cite book|last1=López|first1=Francisco |last2=de Jerez|first2=|title=Verdadera relación de la conquista del Peru y provincia de Cusco, llamada la Nueva Castilla|url=https://archive.org/details/verdaderarelaci00estegoog|year=1534}}</ref>}} O cronista [[Bernabé Cobo]] escribiu: {{cita|... o guión ou estandarte real era unha bandeirola cadrada e pequena, de dez ou doce palmos de grande, feita de lenzo de algodón ou de la, ía posta no remate dunha hasta longa, tendida e tesa, sen que ondease no aire, e nela pintaba cada rei as súas armas e divisas, porque cada un as escollía diferentes, aínda que as xerais dos incas eran o arco celeste e dúas cobras tendidas ao longo paralelas coa borda que lle servía de coroa, ás cales adoitaba engadirse por divisa e brasón cada rei as que lle parecía, como un león, unha aguia e outras figuras.<ref>{{cite book|last=Cobo|first=Bernabé |title=Historia del Nuevo Mundo|year=1653|language=Español|url=https://archive.org/details/historiadelnuev00andagoog}}</ref>|Bernabé Cobo, ''Historia del Nuevo Mundo'' (1653)|col2=}} O libro de 1615 de [[Felipe Guamán Poma de Ayala]], ''[[Primer nueva corónica y buen gobierno]]'', amosa numerosos debuxos lineais de bandeiras incas.<ref name=":1">Guaman Poma, ''El primer nueva corónica y buen gobierno'', (1615/1616), pp. 256, 286, 344, 346, 400, 434, 1077, esta paxinación corresponde á do libro de Det Kongelige Bibliotek. Ademais, Poma amosa bandeiras europeas ben pintadas e escudos de armas nas páxinas 373, 515, 558, 1077, 0. Nas páxinas 83, 167-171, Poma emprega unha convención gráfica heráldica europea, un escudo, para colocar certos tótems relacionados cos líderes incas.</ref> No seu libro de 1847, ''Historia de la conquista del Perú'', [[William H. Prescott]] di que "no exército inca cada compañía tiña o seu estandarte particular e que o estandarte imperial, sobre todo, amosaba a relocente figura do arco da vella, a insignia heráldica dos incas".<ref>{{Cite book|last=Preble|first=George Henry|author2=Charles Edward Asnis|title=Origin and History of the American Flag and of the Naval and Yacht-Club Signals...|volume=1|year=1917|publisher=N. L. Brown|url=https://books.google.com/books?id=erYTAAAAYAAJ|page=85}}</ref> Na edición de 1917 de ''Flags of the World'' dise que entre os incas "o herdeiro aparente... tiña dereito a exhibir o estandarte real do arco da vella nas súas campañas militares".<ref>{{Cite book|last=McCandless|first=Byron|title=Flags of the world|url=https://books.google.com/books?id=dbSCAAAAIAAJ&pg=PA356|year=1917|publisher=National Geographic Society|page=356}}</ref> === Bandeira carmesí de Túpac Amaru I e II === [[Ficheiro:Bandera de la rebelión de 1780.png|miniatura|Bandeira carmesí de Túpac Amaru&nbsp;I e II]] [[Túpac Amaru |Túpac Amaru I]], o cuarto e derradeiro inca de Vilcabamba, empregaba unha ''unancha'' na porta da súa vivenda.<ref name="#1"/> {{Cita|Tupa Amaro tiña postas dúas bandeiras de tafetan carmesí na porta da vivenda que ocupaba [..]|Huerto Vizcarra, Héctor}} Durante a [[Rebelión de Túpac Amaru II|revolución de 1780]] de [[Túpac Amaru II]], tamén se utilizou a bandeira carmesí, que incluía no seu interior dúas cobras das cales saía das súas bocas un [[arco da vella]], heráldica semellante aos estandartes incas prehispánicos. === Bandeira de Raúl Montesinos Espejo === [[Ficheiro:Flag of Cusco (1978–2021).svg|miniatura|Bandeira de cor arco da vella, deseñada por Raúl Montesinos Espejo en 1970.]] No presente, a ''unancha'' é coñecida por estar conformada por sete franxas horizontais de cores baseadas no arco da vella; vermello, laranxa, amarelo, verde, celeste, azul e violeta. En 1948, Raúl Montesinos Espejo, fundou unha [[Radiodifusión|radiodifusora]] de [[Cuzco]] co nome de Radio Rural, a cal se dedicaba á transmisión de [[Música tradicional|música folclórica]] e alcanzou gran difusión e audiencia; posteriormente en 1970 foi renomeada como Radio Tawantinsuyo.<ref>{{Cita publicación|título=Tres Momentos en la evolución del Cusqueñismo|apelidos=Nieto Degregori|nome=Luis|data=1995|publicación=Márgenes}}</ref> En 1973, co gallo do vixésimo quinto aniversario da estación, Montesinos propuxo o deseño da [[bandeira do arco da vella]] presentándoa como propia dos incas. A xerencia da cervexeira Cervesur auspiciou con 500 [[Nuevo sol|soles]] a confección da bandeira, a cal foi trasladada nunha procesión dende a radio da avenida El Sol, até a Praza de Armas de Cuzco, onde finalmente foi izada.<ref>Bedoya 2004</ref> Montesinos nunca achegou estudos para probar a idoneidade deste deseño de bandeira e foi aceptado de facto sen máis probas.<ref>{{Cita web|url=https://aymara.org/webarchives/www2006/biblio/bandera_tawa.html|título=Encuentros con Hombres Notables: Raúl Montesinos, creador de la Bandera del Tawantinsuyo.}}</ref> Cinco anos despois, o 9 de xuño de 1978, a municipalidade provincial de [[Cuzco]] adoptou a bandeira como oficial a proposta do profesor Mario Cutimbo Hinojosa, daquela rexedor e inspector de Cultura do concello, mediante Resolución Municipal N.º&nbsp;17 desa mesma data.<ref>{{Cita noticia|título=Concejo provincial incluyó el escudo en la bandera del Cusco|url=https://larepublica.pe/sociedad/2021/06/04/concejo-provincial-incluyo-el-escudo-en-la-bandera-del-cusco-lrsd/|data=4 de xuño 2021|xornal=La República}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Outros artigos === * [[Wiphala]] * [[Bandeira de Cuzco]] * [[Bandeira do arco da vella]] {{Barra portal|Pobos indíxenas de América|Perú}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Quechuas}} [[Categoría:Pobo quechua]] [[Categoría:Bandeiras de pobos indíxenas]] [[Categoría:Bandeiras introducidas en 1973]] [[Categoría:Incas]] sploecz6oty215lkg3lax6yhs8xi8ai 0 639638 7105058 6916494 2025-06-23T22:46:49Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105058 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Solitarysandpiper.jpg | status = LC | status_system = iucn3.1 | status_ref = <ref name="iucn status 11 November 2021">BirdLife International (2018). [https://www.iucnredlist.org/species/22693239/130186218 "Tringa solitaria"]. IUCN Red List of Threatened Species. 2018: e.T22693239A130186218. doi:10.2305/IUCN.UK.2018-2.RLTS.T22693239A130186218.en. Consultado o 11 de novembro de 2021.</ref> | regnum = [[Animalia]] | phylu = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | ordo = [[Charadriiformes]] | familia = [[Scolopacidae]] | genus= [[Tringa]] | species = '''Tringa solitaria''' | species_authority = [[Alexander Wilson (ornithologist)|Wilson]], 1813 | synonyms = ''Helodromas solitarius'' | range_map = Tringa solitaria map.svg }} O '''bilurico solitario'''<ref>{{Cita web|título=Denominación das aves|url=https://academia.gal/aves/denominacion/-/ave/bilurico-solitario|páxina-web=Real Academia Galega|data-acceso=2024-12-05|lingua=gl-ES}}</ref> ('''''Tringa solitaria''''') é unha pequena ave [[limícola]] de América, que en raras ocasións visita Europa. O nome do xénero ''Tringa'' é unha palabra neolatina creada por [[Ulisse Aldrovandi|Aldrovandus]] en 1599 baseada no [[grego antigo]] ''trungas'', un paxaro mencionado por [[Aristóteles]]. O nome específico ''solitaria'' vén do [[latín]] ''solus'', "só".<ref name=job>{{cite book | last= Jobling | first= James A | year= 2010| title= The Helm Dictionary of Scientific Bird Names | url= https://archive.org/details/Helm_Dictionary_of_Scientific_Bird_Names_by_James_A._Jobling | publisher=Christopher Helm | location = Londres | isbn = 978-1-4081-2501-4 | pages= [https://archive.org/details/Helm_Dictionary_of_Scientific_Bird_Names_by_James_A._Jobling/page/n359 359], 390}}</ref> == Descrición == Esta especie mide de 18 a 23 cm e longo, ten unha envergadura alar de ata 50 cm e unha masa corporal de 31 a 65 g.<ref>[http://www.allaboutbirds.org/guide/Solitary_sandpiper/lifehistory Solitary sandpiper at ''All about birds'']</ref><ref name = "CRC">''CRC Handbook of Avian Body Masses'' by John B. Dunning Jr. (Editor). CRC Press (1992), {{ISBN|978-0-8493-4258-5}}.</ref> É un limícola repoludo cun dorso verde escuro, cabeza e peito cincentos e o resto da parte inferior branco. É moi recoñecible en voo, coas súas ás escuras por riba ou debaixo, e unha rabadilla e centro da cola escuros. Esta última característica distíngueo da especie lixeiramente máis grande e de ás máis anchas, pero polo demais moi similar, [[bilurico de ás negras]] (''T. ochropus'') de [[Europa]] e [[Asia]], co cal está estreitamente emparentado.<ref name="PereiraBaker2005">{{cite journal|last1=Pereira|first1=Sérgio Luiz|last2=Baker|first2=Allan J.|title=Multiple Gene Evidence for Parallel Evolution and Retention of Ancestral Morphological States in the Shanks (Charadriiformes: Scolopacidae)|journal=[[The Condor (journal)|The Condor]]|volume=107|issue=3|year=2005|pages=514|issn=0010-5422|doi=10.1650/0010-5422(2005)107[0514:MGEFPE]2.0.CO;2}}</ref> Esta última especie ten unha rabadilla branca brillante. En voo, o bilurico solitario fai un asubío de tres notas cracterístico. Ambas as especies teñen ás marróns con poucas pintas claras, e un delicado pero contrastante padrón do pescozo e peito. Ademais, ambas as especies nidifican nas árbores, a diferenza doutros [[escolopácidos]]. == Distribución e hábitat == Reprodúcese en zonas boscosas de [[Alasca]] e [[Canadá]]. É unha ave [[migración das aves|migratoria]], que inverna en [[América Central]] e do [[América do Sur|Sur]], especialmente na cunca do [[río Amazonas]], e no [[Caribe (rexión)|Caribe]]. Ás veces cruza o Atlántico como ave vagante moi rara que chega ao oeste de [[Europa]] no período de verán-outono. === Subespecies === Divídese en dúas [[subespecie]]s: *''T. s. cinnamomea'', <small>([[William Brewster (ornitólogo)|Brewster]], 1890)</small>: reprodúcese en [[Alasca]] e o oeste do [[Canadá]]. *''T. s. solitaria'', <small>([[Alexander Wilson (ornitólogo)|Wilson]], 1813)</small>: reprodúcese desde o leste da [[Columbia Británica]] ao [[Labrador]]. [[Ficheiro:Solitary Sandpiper, Petrie Island.jpg|miniatura|Comportamento de caza]] [[Ficheiro:20240915 solitary sandpiper keeney cove PD204919.jpg|miniatura|Alimentándose nunha chaira de lama]] [[Ficheiro:20240916 solitary sandpiper keeney cove wm.webm|miniatura|Vídeo do comportamento de alimentación]] == Comportamento == Como o seu nome indica, non é unha especie gregaria, e normalmente vese soa durante a migración, aínda que ás veces se congrega en pequeno número en áreas de alimentación axeitadas. O bilurico solitario é unha ave que prefire claramente a auga doce e adoita atoparse en sitios, como as canles, demasiado restrinxidos para outros limícolas, que normalmente gustan dunha visión sen obstáculos ao seu redor. === Reprodución === Pon de 3 a 5 ovos en niños nas árbores abandonados por aves canoras como os [[túrdidos]]. As crías son animadas a botarse desde o niño ao chan pouco despois da eclosión.<ref>Federation of Alberta Naturalists. (1992) Glen P. Semenchuk (ed.). The Atlas of Breeding Birds of Alberta. Edmonton, AB:Federation of Alberta Naturalists.</ref> === Alimentación === O seu alimento son pequenos [[invertebrados]]: [[insectos]] (como [[larva]]s de [[mosquito]]s, pequenos [[quironómidos]], [[saltón]]s, [[eiruga]]s e [[escaravello]]s), pequenos [[crustáceos]] e [[moluscos]] (como [[caracol|carcois]] que extrae das súas cunchas),<ref>{{cite web | url=https://animaldiversity.org/accounts/Tringa_solitaria/ | title=Tringa solitaria (Solitary sandpiper) | website=[[Animal Diversity Web]] }}</ref> ás veces [[ra]]s pequenas (principalmente [[cágado]]s),<ref>{{cite web | url=https://animaldiversity.org/accounts/Tringa_solitaria/ | title=Tringa solitaria (Solitary sandpiper) | website=[[Animal Diversity Web]] }}</ref> que recolle camiñando pola lama que rodea a súa lagoa escollida. == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === {{Commonscat|}} {{Wikispecies|Tringa solitaria}} * [http://www.mbr-pwrc.usgs.gov/id/framlst/i2560id.html Solitary sandpiper - ''Tringa solitaria''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210416005443/https://www.mbr-pwrc.usgs.gov/id/framlst/i2560id.html |date=16 de abril de 2021 }} - USGS Patuxent Bird Identification InfoCenter * [http://www.birds.cornell.edu/AllAboutBirds/BirdGuide/Solitary_Sandpiper.html Solitary sandpiper species account] - Cornell Lab of Ornithology * {{Avibase|name=Tringa solitaria}} * {{InternetBirdCollection|solitary-sandpiper-tringa-solitaria|Solitary sandpiper}} * {{VIREO|Solitary+Sandpiper|Solitary sandpiper}} * {{IUCN_Map|22693239|Tringa solitaria}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Escolopácidos]] [[Categoría:Animais descritos en 1813]] e9anb0yg4z8d9f1xmv8ypha5mce7ovx 0 640053 7104518 7103161 2025-06-23T14:40:40Z Chairego apc 25871 7104518 wikitext text/x-wiki {{Edificio |enderezo = 290 Bremner Boulevard |localización = [[Toronto]], {{CAN}} |inicio = [[6 de febreiro]] de [[1973]] |altura = 553,3 m }} A '''Torre CN''' (en {{lang-en|CN Tower}}, en {{lang-fr|Tour CN}}) é unha torre de observación e comunicacións de 553,3 m de altura en [[Toronto]], no [[Canadá]].<ref name="CNTower">{{cita web| url=http://www.cntower.ca/portal/GetPage.aspx?at=848| título=Canada's Wonder of the World| páxina-web=CN Tower| data-acceso=26 de setembro de 2007| url-arquivo=https://web.archive.org/web/20070723015815/http://www.cntower.ca/portal/GetPage.aspx?at=848| data-arquivo=23 de xullo de 2007}}</ref> Rematada en [[1976]], está situada no centro de Toronto e construíuse no antigo [[Railway Lands]]. O seu nome "CN" referíase a Canadian National, a compañía ferroviaria que construíu a torre. Tras a decisión do ferrocarril de non investir os activos ferroviarios de mercadorías non básicos antes da privatización da compañía en [[1995]], transferiu a torre á Canada Lands Company, unha corporación da coroa federal responsable da carteira inmobiliaria do goberno. A Torre CN mantivo o récord da estrutura independente máis alta do mundo durante 32 anos, desde [[1975]] ata [[2007]], cando foi superada polo [[Burj Khalifa]], e foi a torre máis alta do mundo ata [[2009]], cando foi superada pola [[Torre de televisión de Cantón|Torre de Cantón]].<ref>{{cita novas| url=https://www.telegraph.co.uk/travel/galleries/tallest-structures-in-the-world-through-history/structures13/ |url-arquivo=https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/travel/galleries/tallest-structures-in-the-world-through-history/structures13/ |data-arquivo=11 de xaneiro de 2022 |título=The world's tallest structures through history| data=20 de abril de 2017| xornal=[[The Daily Telegraph]]| lugar=[[Londres]]}}</ref><ref>{{cita web| url=http://www.theworldwonders.com/modern-cn-tower.html| título=Modern World Wonders-CN Tower| páxina-web=www.theworldwonders.com| data-acceso=31 de xullo de 2017| data-arquivo=28 de xullo de 2019| url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190728094343/https://theworldwonders.com/modern-cn-tower.html}}</ref><ref>{{cita novas| url=https://www.reuters.com/article/us-ba-tower-elevator-idUSN0923507720080409| título=CN Tower's glass-floored lift not for faint-hearted| data=9 de abril de 2008| páxina-web=[[Reuters]]| apelidos=Mollins| nome=Julie}}</ref><ref name="canton">{{cita web| url=https://skyscraperpage.com/cities/?buildingID=36975| título=Canton Tower, Guangzhou| páxina-web=SkyscraperPage}}</ref> Actualmente é a décima estrutura independente máis alta do mundo e segue sendo a estrutura independente máis alta en terra do [[hemisferio occidental]]. En 1995, a Torre CN foi declarada unha das Sete Marabillas do Mundo modernas pola [[Sociedade Estadounidense de Enxeñeiros Civís]]. Tamén pertence á Federación Mundial de Grandes Torres.<ref name="great">{{cita web| título=Facts and visitor information on the CN Tower in Canada| url=http://www.great-towers.com/towers/cn-tower/| páxina-web=The World Federation of Great Towers| data-acceso=2 de xaneiro de 2013| url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160929223832/http://www.great-towers.com/towers/cn-tower/| data-arquivo=29 de setembro de 2016}}</ref><ref>{{cita web| apelidos=Rosenberg| nome=Matt| título=Seven Wonders of the World| url=https://www.thoughtco.com/seven-wonders-of-the-world-1435155| páxina-web=ThoughtCo| data=3 de marzo de 2017| data-acceso=30 de agosto de 2017}}</ref><ref name="info">{{cita web| título=The Seven Wonders of the Modern World| url=http://www.infoplease.com/ipa/A0923082.html|páxina-web=Infoplease.com| data-acceso=2 de xaneiro de 2013}}</ref> É unha icona distintiva do [[panorama urbano]] de Toronto<ref>{{cita novas|apelidos=Plummer|nome=Kevin|data=4 de setembro de 2007|título=The CN Tower Is Dead. Long Live the CN Tower!|url=http://torontoist.com/2007/09/the_cn_tower_is.php|data-acceso=17 de novembro de 2008|xornal=The Torontoist|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20100113142042/http://torontoist.com/2007/09/the_cn_tower_is.php|data-arquivo=13 de xaneiro de 2010}}</ref><ref>[http://www.canada.com/topics/travel/story.html?id=057d78dc-4964-422f-ba85-361425ea8126&k=3499 CN Tower celebrates 30th birthday], Broadcast News/canada.com, 26 de xuño de 2006 {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150622034959/http://www.canada.com/topics/travel/story.html?id=057d78dc-4964-422f-ba85-361425ea8126&k=3499|data=22 de xuño de 2015}}</ref> e atrae a máis de dous millóns de visitantes internacionais ao ano.<ref name="great"/><ref name="FACTS">{{cita web|título=World Wonders and Facts at a Glance|url=http://www.cntower.ca/en-ca/about-us/architecture/world-wonders-and-facts-at-a-glance.html|formato=PDF|páxina-web=CN Tower|data-acceso=30 de agosto de 2017|data-arquivo=31 de agosto de 2017|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20170831001939/http://www.cntower.ca/en-ca/about-us/architecture/world-wonders-and-facts-at-a-glance.html}}</ref> Acolle varias plataformas de observación, un restaurante xiratorio a uns 350 metros de altura e un complexo de entretemento.<ref>{{Cita web|título=CN Tower {{!}} building, Toronto, Ontario, Canada {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/topic/CN-Tower|data-acceso=27 de xaneiro de 2022|páxina-web=www.britannica.com|lingua=en}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Ligazóns externas === *[https://www.cntower.ca/ Páxina oficial] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Toronto]] [[Categoría:Rañaceos]] 95n8eodmra4jebwo3sx6z53kh1vwqfv 0 640092 7105199 6920608 2025-06-24T04:21:52Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105199 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | fossil_range = {{rango fósil|1.8|0}} ([[Calabriano]]- Actual) | image = Shore Lark.jpg | status = LC | status_system = iucn3.1 | status_ref = <ref name="iucn status 12 November 2021">{{cite journal |author=BirdLife International |date=2019 |title=''Eremophila alpestris'' |volume=2019 |page=e.T22717434A137693170 |doi=10.2305/IUCN.UK.2019-3.RLTS.T22717434A137693170.en |access-date=12 de novembro de 2021}}</ref> | domain = [[Eukaryota]] | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | ordo = [[Passeriformes]] | familia = [[Alaudidae]] | genus = [[Eremophila (ave)|Eremophila]] | species = '''Eremophila alpestris''' | species_authority = ([[Carl Linné|Linnaeus]], [[10ª edición de Systema Naturae|1758]]) | subdivision_ranks = Subespecies | subdivision = Ver texto | synonyms = *''Alauda alpestris'' {{small|Linnaeus,&nbsp;1758}} * ''Chionophila alpestris'' {{small|(Linnaeus,&nbsp;1758)}} * ''Otocorys alpestris'' {{small|(Linnaeus,&nbsp;1758)}} | range_map =EremophilaAlpestrisIUCN.svg | range_map_caption = Mapa de distribución da calandra cornuda {{legend|#00FF00|Reprodutoras|outline=gray}} {{legend|#008000|Residentes|outline=gray}} {{legend|#00FFFF|De paso|outline=gray}} {{legend|#007FFF|Non reprodutoras|outline=gray}} }} A '''calandra cornuda'''<ref>{{Cita web|título=Denominación das aves|url=https://academia.gal/aves/denominacion/-/ave/calandra-cornuda|páxina-web=Real Academia Galega|data-acceso=2024-12-05|lingua=gl-ES}}</ref> ('''''Eremophila alpestris''''') é unha especie de [[laverca]] da familia [[Alaudidae]] que se encontra no [[hemisferio norte]]. == Taxonomía == A especie foi descrita formalmente en 1758 polo naturalista sueco [[Carl Linné]] na [[10ª edición de Systema Naturae|décima edición]] da súa obra ''[[Systema Naturae]]'' co [[nomenclatura binomial|nome binomial]] ''Alauda alpestris''.<ref>{{cite book | last=Linnaeus | first=Carl | author-link=Carl Linnaeus | year=1758 | title= Systema Naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis | volume=1 | edition=10th | page=166 | publisher=Laurentii Salvii | location=Holmiae (Stockholm) | language=latín | url=https://www.biodiversitylibrary.org/page/727073 }}</ref> Linné baseouse na descrición e ilustacións do naturalista inglés [[Mark Catesby]] do libro ''The Natural History of Carolina, Florida and the Bahama Islands'' que ese autor publicou entre 1729 e 1732.<ref>{{ cite book | last=Catesby | first=Mark | author-link=Mark Catesby | year=1729–1732 | title=The Natural History of Carolina, Florida and the Bahama Islands | volume=1 | location=Londres | publisher=W. Innys and R. Manby | language=inglés, francés | page=32 | url=https://www.biodiversitylibrary.org/page/40753212 }}</ref> Linné especificou a localidade tipo como América do Norte, pero esta foi restrinxida a áreas costeiras de [[Carolina do Sur]].<ref>{{ cite book | editor1-last=Mayr | editor1-first=Ernst | editor1-link=Ernst Mayr | editor2-last=Greenway | editor2-first=James C. Jr | year=1960 | title=Check-List of Birds of the World | volume=9 | publisher=Museum of Comparative Zoology | location=Cambridge, Massachusetts | page=76 | url=https://www.biodiversitylibrary.org/page/14480751 }}</ref> Agora esta ave está situada xunto con ''[[Eremophila bilopha]]'' no xénero ''[[Eremophila (ave)|Eremophila]]'', que foi introducido en 1828 polo naturalista alemán [[Friedrich Boie]] e significa 'amante do deserto' (ermo) en grego.<ref>{{ cite journal | last=Boie | first=Friedrich | author-link=Friedrich Boie | year=1828 | title=Bemerkungen über mehrere neue Vogelgattungen | journal=Isis von Oken | language=alemán | volume=21 | at=Cols 312–328 [322]| url=https://www.biodiversitylibrary.org/page/13244889 }}</ref><ref name=ioc>{{cite web| editor1-last=Gill | editor1-first=Frank | editor1-link=Frank Gill (ornitólogo) | editor2-last=Donsker | editor2-first=David | editor3-last=Rasmussen | editor3-first=Pamela | editor3-link=Pamela C. Rasmussen | date=decembro de 2023 | title=Nicators, Bearded Reedling, larks | work=IOC World Bird List Version 14.1 | url=https://www.worldbirdnames.org/bow/larks/ | publisher=International Ornithologists' Union | access-date=26 de xuño de 2024 }}</ref> O epíteto específico ''alpestris'' vén do latín e significa 'das altas montañas', que vén de ''Alpes'', os [[Alpes]].<ref name=job>{{cite book | last= Jobling | first= James A | year= 2010| title= The Helm Dictionary of Scientific Bird Names | url= https://archive.org/details/Helm_Dictionary_of_Scientific_Bird_Names_by_James_A._Jobling | publisher= Christopher Helm | location = Londres | isbn = 978-1-4081-2501-4 | pages = [https://archive.org/details/Helm_Dictionary_of_Scientific_Bird_Names_by_James_A._Jobling/page/n42 42], 148}}</ref> Un estudo de [[xenética molecular]] dos aláudidos publicado en 2023 atopou que ''E. bilopha'' estaba incrustada nun [[clado]] que contiña [[taxon]]s clasificados actualmente como subespecies da calandra cornuda.<ref>{{Cite journal | last1=Alström | first1=P. | last2=Mohammadi | first2=Z. | last3=Enbody | first3=E.D. | last4=Irestedt | first4=M. | last5=Engelbrecht | first5=D. | last6=Crochet | first6=P.-A. | last7=Guillaumet | first7=A. | last8=Rancilhac | first8=L. | last9=Tieleman | first9=B.I. | last10=Olsson | first10=U. | last11=Donald | first11=P.F. | last12=Stervander | first12=M. | date=2023 | title=Systematics of the avian family Alaudidae using multilocus and genomic data | journal=Avian Research | volume=14 | pages=100095 | doi=10.1016/j.avrs.2023.100095 | bibcode=2023AvRes..1400095A }}</ref> Suxeriuse que a calandra cornuda diverxiu da ''[[E. bilopha]]'' entre o [[Plistoceno]] temperán e o medio, segundo as estimacións de diverxencia xenómica.<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Cite journal|last1=Ghorbani|first1=Fatemeh|last2=Aliabadian|first2=Mansour|last3=Olsson|first3=Urban|last4=Donald|first4=Paul F.|last5=Khan|first5=Aleem A.|last6=Alström|first6=Per|date=xaneiro de 2020|title=Mitochondrial phylogeography of the genus ''Eremophila'' confirms underestimated species diversity in the Palearctic|journal=Journal of Ornithology|language=en|volume=161|issue=1|pages=297–312|doi=10.1007/s10336-019-01714-2|issn=2193-7192}}</ref> A calandra cornuda coñécese nunha ducia de localizacións do Plistoceno tardío, incluíndo Italia,<ref>{{Cite journal|last1=CARRERA|first1=Lisa|last2=PAVIA|first2=Marco|last3=PERESANI|first3=Marco|last4=ROMANDINI|first4=Matteo|date=2018|title=Late Pleistocene fossil birds from Buso Doppio del Broion Cave (North-Eastern Italy): implications for palaeoecology, palaeoenvironment and palaeoclimate|journal=Bollettino della Società Paleontologica Italiana|issue=2|pages=145–174|doi=10.4435/BSPI.2018.10|doi-broken-date=2024-11-20 |issn=0375-7633}}</ref> Rusia, Reino Unido e os Estados Unidos de América. O [[fósil]] máis temperán coñecido é de idade [[Calabriano (idade)|calabriana]] de España, hai entre 1 e 0,8 millóns de anos.<ref>{{Cite journal|last=Sánchez-Marco|first=Antonio|date=setembro de 1999|title=Implications of the avian fauna for paleoecology in the Early Pleistocene of the Iberian Peninsula|journal=Journal of Human Evolution|language=en|volume=37|issue=3–4|pages=375–388|doi=10.1006/jhev.1999.0345|pmid=10496993|bibcode=1999JHumE..37..375S }}</ref> En 2020, describiuse un espécime conxelado de 46.000 anos de anitigüidade do oriente distante ruso.<ref>{{Cite journal|last1=Dussex|first1=Nicolas|last2=Stanton|first2=David W. G.|last3=Sigeman|first3=Hanna|last4=Ericson|first4=Per G. P.|last5=Gill|first5=Jacquelyn|last6=Fisher|first6=Daniel C.|last7=Protopopov|first7=Albert V.|last8=Herridge|first8=Victoria L.|last9=Plotnikov|first9=Valery|last10=Hansson|first10=Bengt|last11=Dalén|first11=Love|date=2020-02-21|title=Biomolecular analyses reveal the age, sex and species identity of a near-intact Pleistocene bird carcass|journal=Communications Biology|volume=3|issue=1|page=84|doi=10.1038/s42003-020-0806-7|pmid=32081985|pmc=7035339|issn=2399-3642 }}</ref> Unha análise xenética de 2014 indicou que a especie consta de seis [[clado]]s que no futuro poderían conseguir o recoñecemento como especies separadas.<ref name=":0">{{Cite journal|last1=Drovetski|first1=Sergei V.|last2=Raković|first2=Marko|last3=Semenov|first3=Georgy|last4=Fadeev|first4=Igor V.|last5=Red'kin|first5=Yaroslav A.|date=2014-01-01|title=Limited phylogeographic signal in sex-linked and autosomal loci despite geographically, ecologically, and phenotypically concordant structure of mtDNA variation in the Holarctic avian genus Eremophila|journal=PLOS ONE|volume=9|issue=1|pages=e87570|doi=10.1371/journal.pone.0087570|issn=1932-6203|pmc=3907499|pmid=24498139|bibcode=2014PLoSO...987570D }}</ref> Un estudo de 2020 tamén suxeriu dividir a especie, pero só en 4 especies: ''E. longirostris'', ''E. penicillata'', ''E. alpestris (sensu stricto)'', xunto coa ''E. bilopha''.<ref name=":1" /> === Subespecies === Recoñécense corenta e dúas [[subespecie]]s:<ref name=ioc/> * ''E. a. arcticola'' – <small>([[Harry C. Oberholser|Oberholser]], 1902)</small>: atopada no norte de [[Alasca]] ata a [[Columbia Británica]] (oeste do Canadá). * ''E. a. hoyti'' – <small>([[Louis B. Bishop|Bishop]], 1896)</small>: do norte do Canadá. * ''E. a. alpestris'' – <small>([[Carl Linnaeus|Linnaeus]], 1758)</small>: do leste do Canadá. * ''E. a. merrilli'' – <small>([[Jonathan Dwight|Dwight]], 1890)</small>: da costa oeste do Canadá e EUA. * ''E. a. strigata'' – <small>([[Henry Henshaw|Henshaw]], 1884)</small>: da costa sur da Columbia Británica ata as costas de [[Oregón]]. * ''E. a. alpina'' – <small>([[Stanley G. Jewett|Jewett]], 1943)</small>: de montañas do oeste de [[Washington (estado)|Washington]] (noroeste dos EUA). * ''E. a. lamprochroma'' – <small>(Oberholser, 1932)</small>: de montañas interiores do oeste dos EUA * ''E. a. leucolaema'' – <small>[[Elliott Coues|Coues]], 1874</small>: do sur de [[Alberta]] (suroeste do Canadá) ata o centro e centro norte dos EUA. * ''E. a. enthymia'' – <small>(Oberholser, 1902)</small>: do centro sur do Canadá ata [[Oklahoma]] e [[Texas]] (centro dos EUA). * ''E. a. praticola'' – <small>(Henshaw, 1884)</small>: do sueste do Canadá, e noroeste e centro leste dos EUA. * ''E. a. sierrae'' – <small>(Oberholser, 1920)</small>: das montañas do noroeste [[California]]. * ''E. a. rubea'' – <small>(Henshaw, 1884)</small>: do centro de California. * ''E. a. utahensis'' – <small>([[William H. Behle|Behle]], 1938)</small>: de montañas do centro oeste dos EUA. * ''E. a. insularis'' – <small>(Dwight, 1890)</small>: de illas do sur de California. * ''E. a. actia'' – <small>(Oberholser, 1902)</small>: das montañas costeiras do sur de California (EUA) e norte de [[Baixa California]] (noroeste de México). * ''E. a. ammophila'' – <small>(Oberholser, 1902)</small>: en desertos do sueste de California e suroeste de [[Nevada]]. * ''E. a. leucansiptila'' – <small>(Oberholser, 1902)</small>: de desertos do sur de Nevada, oeste de [[Arizona]] (suroeste dos EUA) e noroeste de México. * ''E. a. occidentalis'' – <small>([[George A. McCall|McCall]], 1851)</small>: orixinalmente descrita como unha especie separada. Atopada no norte de Arizona ata o centro de [[Novo México]] (suroeste dos EUA). * ''E. a. adusta'' – <small>(Dwight, 1890)</small>: do sur de Arizona e sur de Novo México (EUA), posiblemente ata o centro norte de México. * ''E. a. enertera'' – <small>(Oberholser, 1907)</small>: da Baixa California central (noroeste de México) * ''E. a. giraudi'' – <small>(Henshaw, 1884)</small>: do centro sur de EUA e noroeste de México. * ''E. a. aphrasta'' – <small>(Oberholser, 1902)</small>: atopada nos estados de [[estado de Chihuahua|Chihuahua]] e [[estado de Durango|Durango]] (noroeste de México). * ''E. a. lactea'' – <small>[[Allan Robert Phillips|Phillips, AR]], 1970</small>: de [[Coahuila]] (centro norte de México). * ''E. a. diaphora'' – <small>(Oberholser, 1902)</small>: do sur de Coahuila ao noroeste de [[Puebla]] (centro norte e leste de México). * ''E. a. chrysolaema'' – <small>([[Johann Georg Wagler|Wagler]], 1831)</small>: orixinalmente descrita como unha especie separada no xénero ''[[Alauda]]''. Atopada desde o centro oeste ata o centro leste de México. * ''E. a. oaxacae'' – <small>([[Edward William Nelson|Nelson]], 1897)</small>: do sur de México * ''E. a. peregrina'' – <small>([[Philip Sclater|Sclater, PL]], 1855)</small>: orixinalmente descrita como unha especie separada. Vive en Colombia. * ''E. a. flava'' – <small>([[Johann Friedrich Gmelin|Gmelin, JF]], 1789)</small>: orixinalmente descrita como unha especie separada no xénero ''Alauda''. Atopada no norte de Europa e norte de Asia. * ''E. a. brandti'' – <small>([[Henry Eeles Dresser|Dresser]], 1874)</small>: orixinalmente descrita como unha especie separada. Atopada no sueste da Rusia Europea cara ao oeste de Mongolia e norte da China. * ''E. a. atlas'' – <small>([[Joseph Whitaker (ornitólogo)|Whitaker]], 1898)</small>: orixinalmente descrita como unha especie separada. Vive en Marrocos. * ''E. a. balcanica'' – <small>([[Anton Reichenow|Reichenow]], 1895)</small>: do sur dos [[Balcáns]] e Grecia. * ''E. a. kumerloevei'' – <small>[[Cornelis S. Roselaar|Roselaar]], 1995</small>: do oeste e parte central de [[Asia Menor]]. * ''E. a. penicillata'' – <small>([[John Gould|Gould]], 1838)</small>: orixinalmente descrita como unha especie separada no xénero ''Alauda''. Atopada en Turquía e o [[Cáucaso]] ata Irán. * ''E. a. bicornis'' – <small>([[Christian Ludwig Brehm|Brehm, CL]], 1842)</small>: orixinalmente descrita como unha especie separada. Vive no Líbano ata a fronteira Israel/Siria. * ''E. a. albigula'' – <small>([[Charles Lucien Bonaparte|Bonaparte]], 1850)</small>: orixinalmente descrita como unha especie separada. Atopada do noroeste de Irán e Turcomenistán ao noroeste de Paquistán * ''E. a. argalea'' – <small>(Oberholser, 1902)</small>: no extremo oeste da China. * ''E. a. teleschowi'' – <small>([[Nikolay Przhevalsky|Przewalski]], 1887)</small>: orixinalmente descrita como unha especie separada. Vive no oeste e centro oeste da China. * ''E. a. przewalskii'' – <small>([[Valentin Bianchi|Bianchi]], 1904)</small>: Atopada no norte de [[Qinghai]] (centro oeste da China). * ''E. a. nigrifrons'' – <small>(Przewalski, 1876)</small>: orixinalmente descrita como unha especie separada. Atopada no nordés de Qinghai (China). * ''E. a. longirostris'' – <small>([[Frederic Moore|Moore, F]], 1856)</small>: orixinalmente descrita como unha especie separada. Vive no nordés de Paquistán e oeste dos [[Himalaias]]. * ''E. a. elwesi'' – <small>([[William Thomas Blanford|Blanford]], 1872)</small>: orixinalmente descrita como unha especie separada. Atopada no sur e leste da [[meseta do Tibet]]. * ''E. a. khamensis'' – <small>(Bianchi, 1904)</small>: do suroeste e centro sur da China. == Descrición == [[Ficheiro:Horned_lark.jpg|miniatura|300px|Despregando os seus "cornos" no [[Rocky Mountain Arsenal National Wildlife Refuge]].]] A diferenza da maioría das lavercas, esta é unha especie moi distintiva no chan, principalmente gris-marrón na parte superior e clara por debaixo, cun debuxo facial negro e amarelo característico. A cola é principalmente negra, excepto nas plumas centrais, o que contrasta co corpo máis claro; este contraste é especialmente salientable cando a ave está en voo. O macho no verán ten "cornos" negros de plumas (ver foto), que lle dan a este especie o seu nome. América do Norte ten varias razas distinguidas polo debuxo facial e a cor negra dos machos, especialmente en verán. A raza montañosa do sur de Europa, ''E. a. penicillata'', é máis gris pola parte superior e o amarelo do debuxo da face foi substituído por branco. '''Medidas''':<ref>{{Cite web|title=Horned Lark Identification, All About Birds, Cornell Lab of Ornithology|url=https://www.allaboutbirds.org/guide/Horned_Lark/id|access-date=2020-09-28|website=www.allaboutbirds.org|language=en}}</ref> * '''Lonxitude''': 16-20&nbsp;cm * '''Peso''': 28-48 g * '''Envergadura alar''': 30-34&nbsp;cm As [[vocalización das aves|vocalizacións]] son agudas, ceceantes ou tintinantes, e débiles. A canción, que fan en voo, como é común entre as lavercas, consta duns poucos fragmentos seguidos dunha vibración trilante ascendente. == Distribución e hábitat == A calandra cornuda reprodúcese na maior parte de América do Norte desde o sur do alto Ártico ao [[istmo de Tehuantepec]], na parte máis ao norte de Europa e Asia e nas montañas do sueste de Europa. Hai tamén unha poboación illada nunha meseta de Colombia. É prncipalmente residente no sur da súa área de distribución, pero as poboacións do norte desta ave [[paseriforme]] son [[migración das aves|migratorias]], desprazándose máis ao sur en inverno. É unha ave de campo aberto. En Eurasia reprodúcese sobre a liña de árbores en montañas e no norte distante. Na maioría de Europa, vese moi a miúdo en chairas costeiras en inverno. No Reino Unido atópase como unha ave que fai escala invernal ao longo das costas e en Inglaterra oriental. En América do Norte, onde non hai outras lavercas que compitan con ela, tamén se atopan en terras de cultivo, en praderías, en desertos, campos de [[golf]] e aeroportos. == Reprodución == Os machos defenden os seus territorios dos outros machos durante a estación reprodutora, e as femias ocasionalmente espantan as femias intrusas. No contexo o macho cántalle á femia mentres voa sobre ela en círculos. Despois dobra as súas ás e baixa en picado cara á femia, abrindo as ás xusto antes de chegar ao chan.<ref>{{cite web |title=Horned Lark - Eremophila alpestris {{!}} Wildlife Journal Junior |url=https://nhpbs.org/wild/hornedlark.asp |website=nhpbs.org}}</ref> O sitio do niño selecciónao só a femia a principios da primavera e pode ser unha depresión natural no chan espido ou unha escavación que ela fai usando o bico e pés.<ref name="allaboutbirds.org">{{cite web |title=Horned Lark Life History, All About Birds, Cornell Lab of Ornithology |url=https://www.allaboutbirds.org/guide/Horned_Lark/lifehistory |website=www.allaboutbirds.org |language=en}}</ref> A femia dedica de 2 a 4 días a preparar o sitio antes de construír ela mesma o niño con herbas finas, talos de millo, pequenas raíces e outro material vexetal e fórrao con [[penuxe]], pelame, plumas e ás veces fíos. O niño é de 76-101 mm de diámetro cun diámetro interior duns 64 mm de ancho e 38,1 mm de profundidade. Sinalouse que ela a miúdo engade un “limiar de entrada” de croios, mazarocas de millo ou excrementos a un lado do niño. Especulouse que isto se utilizaba para cubrir a terra escavada e agochar mellor o niño.<ref name="ReferenceA">{{cite web |title=Horned Lark |url=https://abcbirds.org/bird/horned-lark |website=American Bird Conservancy |language=en}}</ref> As femias poñen de 2 a 5 ovos grises con manchas brancas, cada un duns 25 mm de longo e 13 mm de largo. A [[incubación]] prolóngase de 10 a 12 días ata a eclosión e despois o período de crianza dura de 8 a 10 días. Durante o período de crianza no niño, ambos os proxenitores alimentan e defenden as crías. Unha femia no sur pode facer de dúas a tres postas ao ano, mentres que no norte o máis común é unha soa posta anual.<ref>{{cite web |title=Horned Lark |url=https://www.audubon.org/field-guide/bird/horned-lark |website=Audubon |language=en |date=13 de novembro de 2014}}</ref> A estrutura dos niños da calandra cornuda pode variar dependendo do microclima, soportando as inclemencias do tempo e o risco de predación, o que revela flexibilidade no comportamento de nidificación para axustar a cambio nas condicións ambientais para manter a supervivencia do niño e favorecer o desenvolvemento en tamaño dos polos.<ref>{{cite journal |author1= de Zwaan, D.R. |author2= Martin, K. | year=2018| title= Substrate and structure of ground nests have fitness consequences for an alpine songbird| journal=Ibis| volume=160| pages= 790–804| doi=10.1111/ibi.12582 | issue=4}}</ref> == Status e conservación == As [[poboación]]s de calandra cornuda están en declive segundo a Avaliación de Aves Reprodutoras Norteamericanas. En 2016, o ''Partners in Flight Landbird Conservation Plan'' sinalou a calandra cornuda como “ave común en rápido declive”, pero en 2016 non estaba na ''State of North America's Birds’ Watch List''.<ref name="allaboutbirds.org"/> O declive desta especie podería deberse á [[perda de hábitat]] debido a [[pesticida]]s agrícolas, a conversión dos sitios alterados que a ave prefire en terras forestais debido aos traballos de reforestación, a urbanización e a invasión humana, así como a choques contra as instalacións eólicas e en aeroportos.<ref name="ReferenceA"/> En 2013, o Servizo de Vida Silvestre e Pesca dos Estados Unidos listou a subespecie ''E.a. strigata'' como ameazada segundo a Lei de especies en perigo.<ref name=USFWS>{{cite web |title=Species Fact Sheet: Streaked horned lark |url=http://www.fws.gov/oregonfwo/Species/Data/StreakedHornedLark/ |access-date=2014-08-19 |date=2014-08-05 |publisher=U.S. Fish and Wildlife Service}}</ref> == Galería == <gallery> Ficheiro:Horned Lark RWD.jpg|Macho no Zoo de Carolina do Norte en [[Asheboro, Carolina do Norte]], EUA Ficheiro:Eremophila alpestris -British Columbia, Canada-8.jpg|Na [[Columbia Británica]], Canadá Ficheiro:Horned Lark, Eremophila alpestris, nestlings begging, baby birds, gape colors, in nest Alberta Canada (3).jpg|Niño con tres polos nun campo petrolífero de [[Alberta]], Canadá Ficheiro:Eremophila alpestris flava MHNT.ZOO.2010.11.165.67.jpg|Ovos de ''Eremophila alpestris flava'' Ficheiro:Berglärka-Eremophila alpestris.jpg|Calandra cornuda en [[Ystad]], 2009. </gallery> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * van den Berg, Arnoud (2005) Morphology of Atlas Horned Lark ''[[Dutch Birding]]'' 27(4):256–8 * Small, Brian (2002) The Horned Lark on the Isles of Scilly ''[[Birding World]]'' 15(3): 111–20 (discute unha posible raza neártica na illas de Scilly en 2001) * {{cite journal|author= Dickinson, E.C.|author2= R.W.R.J. Dekker|author3= S. Eck|author4= S. Somadikarta| title= Systematic notes on Asian birds. 12. Types of the Alaudidae| journal= Zool. Verh. Leiden |volume= 335| year=2001| pages= 85–126 }} * {{cite journal| url=https://archive.org/stream/ornithologicalpa02seebrich#page/184/mode/1up| title = On the East-Asiatic Shore-Lark (Otocorys longirostris)|author=Seebohm, H| journal= Ibis | volume=26| issue=2 |pages= 184–188| year=1884| doi=10.1111/j.1474-919x.1884.tb01153.x}} * {{cite book |last1=Beason |first1=Robert |title=Horned Lark (Eremophila alpestris), version 2.0. In The Birds of North America |date=1995 |publisher=Cornell Lab of Ornithology |location=Ithaca, Nova York, EUA}} === Ligazóns internas === {{Commonscat|Eremophila alpestris}} {{Wikispecies|Eremophila alpestris}} *[https://web.archive.org/web/20050404122221/http://cyberbirding.uib.no/photo/e_alpestris_03.php Imaxe] – Cyberbirding * [http://www.birds.cornell.edu/AllAboutBirds/BirdGuide/Horned_Lark.html Reconto da especie] – Cornell Lab of Ornithology * {{InternetBirdCollection|horned-lark-eremophila-alpestris|Calandra cornuda}} * [http://www.mbr-pwrc.usgs.gov/id/framlst/i4740id.html Calandra cornuda – ''Eremophila alpestris''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130227030539/http://www.mbr-pwrc.usgs.gov/id/framlst/i4740id.html |date=27 de febreiro de 2013 }} – USGS Patuxent Bird Identification InfoCenter * {{VIREO|horned+lark|Horned lark}} * {{IUCN_Map|22717434|Eremophila alpestris}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Aláudidos]] [[Categoría:Animais descritos en 1758]] [[Categoría:Taxons descritos por Linné]] 02rbtjev2nbwfbhei3cw2iweyy5kbs3 0 640419 7104473 7047842 2025-06-23T14:18:25Z Autopistero20502020 127649 7104473 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Reboiro''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Reboiro, O Incio|Reboiro]]''', parroquia do concello do [[O Incio|Incio]]; **'''[[Reboiro, Reboiro, O Incio|Reboiro]]''', lugar de dita parroquia. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Reboira|Boiro (homónimos)}} *'''[[Reboiros, Goiriz, Vilalba|Reboiros]]''', lugar da parroquia de [[Goiriz, Vilalba|Goiriz]], no concello de [[Vilalba]]. {{Control de autoridades}} h694qahpvuas5mumx8cfqzl5q5kf5nx 0 640981 7104576 6930287 2025-06-23T15:22:52Z Autopistero20502020 127649 7104576 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|Culleredo}} O [[topónimo]] '''Culleredo''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Culleredo]]''', concello da [[comarca da Coruña]]; **'''[[Culleredo, Culleredo|Culleredo]]''', parroquia de dito concello; ***'''[[Culleredo, Culleredo, Culleredo|Culleredo]]''', lugar de dita parroquia. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Redo}} {{Control de autoridades}} pkrb8e9dybxytml826i7a49fgfbjxm3 0 641318 7105261 6934118 2025-06-24T08:22:56Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105261 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Carlos Ares''', nado en [[1997]] na [[A Coruña|Coruña]], é un [[Músico, música|músico]], [[Cantautor, cantautora|cantautor]] e [[Produción musical|produtor]] [[Galicia|galego]].<ref name=":0">{{Cita web|url=https://atlanticfest.com/artistas/carlos-ares/|páxina-web=atlanticfest.com|título=Carlos Ares|data-acceso=2025}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> A súa música foi definida como [[Música pop|pop]], [[Música folk|folk]] e [[Música alternativa|alternativa]]. == Traxectoria == O seu disco de estrea ''[[Peregrino (álbum)|Peregrino]]'' foi lanzado o [[9 de febreiro]] de [[2024]].<ref name=":0" /><ref>{{Cita web|url=https://www.vogue.es/articulos/carlos-ares-entrevista-peregrino-primer-album-2024|páxina-web=vogue.es|título=Carlos Ares: “Tengo la suerte de que mi música no es la que me da de comer. Trabajo desde un lugar muy libre”|data-acceso=2025|data=5 de marzo de 2024}}</ref> == Discografía == === Álbums === * ''[[Peregrino (álbum)|Peregrino]]'' (2024) === Sinxelos === {{lista de columnas|2| * ''Autóctono'' (2024) * ''Importante'' (2024) * ''Amigo'' ([[2023]]) * ''Rocíos'' (2023) * ''Terrícola'' (2023) * ''Aquí Todavía'' (2023) * ''Pasará'' (2023) * ''Cigarra'' (2023) * ''Velocidad'' ([[2022]]) * ''Galernas'' (2022) * ''Odisea'' ([[2021]]) * ''BOA'' (2021) * ''Amiamigomax'' ([[2020]]) * ''!!!!!!! Honolulu'' (2020) * ''Buenaventura'' (2020) * ''verde Botella'' (2020) * ''CONTRADICTORIA'' (2020) * ''OJALÁ'' (2020) * ''Cruda'' (2020) * ''Hechizo'' ([[2017]]) * ''Carlos Ares'' (2017) * ''Tiemblo'' (2017) }} == Notas == {{Listaref}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Nados na Coruña]] [[Categoría:Personalidades da música de Galicia]] [[Categoría:Cantautores de Galicia]] [[Categoría:Produtores musicais]] [[Categoría:Nados en 1997]] [[Categoría:Cantantes en lingua castelá]] 6eqomxjfnobp7wx1ktd23spaqlxk367 0 642645 7104552 7092354 2025-06-23T15:14:08Z Galton1892 156153 7104552 wikitext text/x-wiki {{Competición deportiva|organitzacio=[[Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]]}} A '''Liga Matemática''' é unha competición de [[matemática]]s organizada pola [[Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]]. == Historia == A principios de 2023, o estudante e divulgador das matemáticas [[Nicolás Atanes]] tivo a idea de organizar unha competición de matemáticas entre estudantes. Tras presentar a idea a Alfonso Márquez Martínez, entón vocal de Actividades da [[Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]], a idea presentouse en reunións posteriores para meterse na directiva da Asociación. A Liga Matemática comezou no [[Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas]] de 2023.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Real Sociedade Matemática Española|data=29-9-2023|título=Nueva Liga Matemática Universitaria|revista=Boletín de la RSME|ISSN=2530-3376|páxinas=6-7|número=818|url=https://www.rsme.es/wp-content/uploads/2023/09/Boletin-818.pdf/|ligazónautor=Real Sociedade Matemática Española}}</ref> O partido entre a Universidade Autónoma e a [[Universidade de Barcelona]] celebrouse no Museo de Matemáticas de Cataluña.<ref>{{Cita web|título=Els equips matemàtics de la UB i UAB jugaran a la ciutat|url=https://elfar.cat//art/47847/els-equips-matematics-de-la-ub-i-uab-jugaran-a-la-ciutat|páxina-web=Les notícies i tota la informació del Baix Llobregat i l'Hospitalet|data=2024-02-15|data-acceso=2025-01-18|lingua=ca|nome=El Far|apelidos=Notícies}}</ref> O 23 de marzo de 2024, o partido entre a [[Universidade de Zaragoza]] e a [[Universidade da Rioxa]] xogouse presencialmente en Tudela. [[Alejandro Sierra Sabbadin]] xulgou no encontro.<ref>{{Cita web|título=La liga matemática celebrada en Tudela deja como ganador al equipo universitario de La Rioja frente al de Zaragoza|url=https://cadenaser.com/navarra/2024/03/24/la-liga-matematica-celebrada-en-tudela-deja-como-ganador-al-equipo-universitario-de-la-rioja-frente-al-de-zaragoza-radio-pamplona/|páxina-web=Cadena SER|data=2024-03-24|data-acceso=2025-01-18|lingua=es-ES|nome=Juan|apelidos=Balenciaga}}</ref> En abril de 2024, celebrouse o partido presencial entre a [[Universidade de Valencia]] e a [[Universidade Politécnica de Valencia]].<ref>{{Cita web|título=La UV golea a la UPV en la Liga Matemática|url=https://www.lasprovincias.es/sociedad/educacion/liga-matematica-enfrenta-upv-valencia-20240418133516-nt.html|páxina-web=Las Provincias|data=2024-04-18|data-acceso=2025-01-18|lingua=es|nome=Nacho|apelidos=Ortega}}</ref> O 10 de xaneiro de 2024, VAVEL comezou a cubrir información sobre a competición.<ref>{{Cita web|título=Comienza la cobertura de la Liga Matemática 2023-2024|url=https://www.vavel.com/es/masdeportes/2024/01/10/1168209-comienza-la-cobertura-de-la-liga-matematica-2023-2024.html|páxina-web=VAVEL|data=2024-01-10|data-acceso=2025-01-18|lingua=es|nome=VAVEL|apelidos=Media}}</ref> Na competición participan equipos de estudantes de matemáticas de universidades de toda España, como a Universidade de Valencia,<ref>{{Cita web|título=Un equipo de la Universitat de València participa en la Liga Matemática|url=https://www.uv.es/uvweb/uv-noticias/es/noticias/equipo-universitat-valencia-participa-liga-matematica-1285973304159/Novetat.html?id=1286341979463&plantilla=UV_Noticies/Page/TPGDetaillNews|páxina-web=www.uv.es|data-acceso=2025-01-18|lingua=es}}</ref> a [[Universidade de Cantabria]],<ref>{{Cita web|título=Un equipo de estudiantes de la UC participa en la Liga Matemática de universidades, organizada por ANEM|url=https://web.unican.es/noticias/Paginas/2023/12/liga-matematicas.aspx|páxina-web=web.unican.es|data-acceso=2025-01-18}}</ref> [[GaUB]] a Universidade de Barcelona,<ref>{{Cita web|título=Buscando la gloria matemática|url=https://web.ub.edu/es/web/actualitat/w/gloria-matematica?referer=noticias|páxina-web=Actualidad|data-acceso=2025-03-03|lingua=es-ES}}</ref> [[GalUAB]] a Universidade Autónoma de Barcelona,<ref>{{Cita web|título=El Rector recibe el equipo de la UAB de la Liga Matemática|url=https://www.uab.cat/web/detalle-de-noticia/el-rector-recibe-el-equipo-de-la-uab-de-la-liga-matematica-1345803266914.html?noticiaid=1345897799630|páxina-web=UAB Barcelona|data-acceso=2025-01-18|lingua=es|nome=UAB-Universitat Autònoma de|apelidos=Barcelona}}</ref> [[Funtor de Breogán]] a [[Universidade de Santiago de Compostela]],<ref>{{Cita web|título=O equipo 'Funtor de Breogán' representa a USC na primeira edición da Liga Matemática|url=https://www.usc.gal/gl/xornal/novas/equipo-funtor-breogan-representa-usc-primeira-edicion-liga-matematica|páxina-web=www.usc.gal|data=2023-10-23|data-acceso=2025-01-18|lingua=gl}}</ref> [[Matemágicos]] a [[Universidade Pública de Navarra]],<ref>{{Cita web|título=Los Matemágicos de la UPNA, pasión por las matemáticas|url=https://www.navarratelevision.es/noticia/z001041ad-9656-4706-b71010f6b1521a34/202502/los-matemagicos-de-la-upna-pasion-por-las-matematicas|páxina-web=navarratelevision.es|data=2025-02-08|data-acceso=2025-06-02|lingua=spanish|apelidos=navarratelevision.es}}</ref> [[Los Manchemáticos]] a Universidade de Castela-A Mancha,<ref>{{Cita web|título=Grado de Matemáticas: entre números y sueños|url=https://www.lanzadigital.com/provincia/grado-de-matematicas-entre-numeros-y-suenos/|páxina-web=www.lanzadigital.com|data=2024-12-26|data-acceso=2025-05-13|lingua=es|cita=En la actualidad Alejandro, junto a su equipo, participa en la Liga Nacional Matemática bajo el nombre de los Manchemáticos}}</ref> a Universidade da Rioxa,<ref>{{Cita web|título=La liga de los matemáticos|url=https://www.eldiadelarioja.es/noticia/zdbd9fe05-c496-27a2-bf5cfa620b2f7929/202310/la-liga-de-los-matematicos|páxina-web=El Día de la Rioja|data=2023-10-26|data-acceso=2025-01-18|lingua=spanish|nome=El Día de la|apelidos=Rioja}}</ref> a [[Universidade de Málaga]],<ref>{{Cita web|título=La UMA se pone a prueba en la nueva Liga Nacional de Matemáticas|url=https://www.malagahoy.es/malaga/UMA-Liga-Nacional-Matematicas_0_1872114920.html|páxina-web=Málaga Hoy|data=2024-02-11|data-acceso=2025-01-18|lingua=es|nome=Paula|apelidos=Tejada}}</ref> entre outras. A final da Liga Matemática 2023-2024 celebrouse en maio de 2024.<ref>{{Cita web|título=Las tardes de RNE - Preparados para Eurovisión - 10/05/24|url=https://www.rtve.es/play/audios/las-tardes-de-rne/preparados-para-eurovision-10-05-24/16098600/|páxina-web=RTVE.es|data=2024-05-10|data-acceso=2025-01-18|lingua=es|cita=Liga Matemática que este próximo sábado tamén celebra a súa rolda final…}}</ref> O equipo gañador foi [[GalUALs]], da Universidade de Almería.<ref>{{Cita web|título=Siete estudiantes de la Universidad de Almería se han hecho con la primera edición de la Liga Matemática de la Asociación Nacional de Matemáticas|url=https://www.canalsur.es/multimedia.html?id=2047622|páxina-web=www.canalsur.es|data-acceso=2025-01-18|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|título=Siete estudiantes de matemáticas de la UAL ganan la Liga Matemática. Han vencido en todos los enfrentamientos|url=https://www.ondacero.es/emisoras/andalucia/almeria/audios-podcast/mas-de-uno-almeria/siete-estudiantes-matematicas-ual-ganan-liga-matematica-han-vencido-todos-enfrentamientos_20240521664c8d903a4a7f00012282d4.html|páxina-web=OndaCero|data=2024-05-21|data-acceso=2025-01-18|lingua=es}}</ref> A rolda final da Liga Matemática 2024-2025 celebrouse en Oviedo do 6 ao 9 de abril de 2025.<ref>{{Cita web|título=La Universidad de Oviedo acogerá la Fase Final de la Liga Matematica|url=https://www.lavanguardia.com/local/asturias/20250323/10510000/universidad-oviedo-acogera-fase-final-liga-matematica-agenciaslv20250323.html|páxina-web=La Vanguardia|data=2025-03-23|data-acceso=2025-04-19|lingua=es}}</ref> O equipo gañador foi [[DerUVAda]], da [[Universidade de Valladolid]].<ref>{{Cita web|título=La Universidad de Valladolid se impone y gana la Liga Matemática|url=https://www.lne.es/asturias/2025/04/09/universidad-valladolid-impone-gana-liga-116190847.html|páxina-web=La Nueva España|data=2025-04-09|data-acceso=2025-04-19|lingua=es|nome=Sara|apelidos=Bernardo}}</ref> == Formato == Os partidos constan de 3 problemas matemáticos e duran 90 minutos. Entre 3 e 6 xogadores seleccionados polo delegado participan en cada partido. Cando un equipo consegue resolver un problema, debe anuncialo de inmediato ao árbitro e envialo para corrección. A corrección será final: considerarase un gol ou un erro. Ambos equipos deben coñecer o resultado da corrección, aínda que non se darán detalles sobre a razón do erro, se o houber. O equipo que resolva os 3 problemas primeiro pechará o marcador, evitando un empate 3–3. Por exemplo, se nun partido o marcador é 2-1 e o primeiro equipo resolve o problema restante, o resultado final será 3–1, independentemente de que o segundo equipo consiga resolver algún dos outros dous problemas no tempo restante.<ref>{{Cita web|título=Al estilo Eureka, así funciona la Liga Matemática de la Asociación Nacional de Estudiantes de Matemáticas|url=https://www.estadiodeportivo.com/estar-al-dia/sociedad/estilo-eureka-asi-funciona-liga-matematica-asociacion-nacional-estudiantes-matematicas-20240504-450815.html|páxina-web=Estadio Deportivo|data=2024-05-04|data-acceso=2025-01-18|lingua=es}}</ref> == Notas == {{listaref|30em}} [[Categoría:Liga Matemática]] [[Categoría:Competicións deportivas en España]] 2epn11wgucekv42yp0s4dafkdj61ohj 0 642889 7105341 7102921 2025-06-24T10:32:33Z Galton1892 156153 /* Historia */ 7105341 wikitext text/x-wiki {{Organización}} A '''Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas''' é unha asociación que representa os estudantes de [[matemáticas]] en [[España]]. Ademais, encárgase de organizar actividades de [[divulgación das matemáticas]], de crear un vínculo entre o alumnado de matemáticas en España e de promover o papel dos matemáticos no mundo laboral. Durante a asemblea xeral anual elíxese unha xunta directiva, responsable de dirixir e representar aos estudantes da Asociación noutras asociacións relevantes, e de supervisar e apoiar as ideas dentro do ámbito da asociación. Desde xullo de 2023 a directiva fóromana [[Marina Díaz]] (presidenta), Laura Pons (vicepresidenta), Marina Polo (secretaria) e Andrea Díaz (tesoureira). == Historia == [[Ficheiro:Escudo ANEM.png|miniatura|Logo da Asociación antigo]] A idea de crear a asociación xurdiu no terceiro [[Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas]] en 2002.<ref>{{Cita publicación periódica|título=Encuentro Nacional de Estudiantes de Matemáticas (ENEM): una cita imprescindible|url=https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=7313918|revista=Boletín de la Titulación de Matemáticas de la UAL|data=2015|ISSN=1988-5318|páxina=20–21|volume=9|número=2|nome=José|apelidos=Ojeda López|nome2=Antonio|apelidos2=Zarauz Moreno|nome3=Andrés|apelidos3=Mateo Piñol}}</ref> O Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas de 2011 formou parte do Centenario da Real Sociedade Española de Matemáticas.<ref>{{Cita web|título=Encuentro Nacional de Estudiantes de Matemáticas y el Centenario|url=https://www.rsme.es/2011/07/encuentro-nacional-de-estudiantes-de-matematicas-y-el-centenario/|páxina-web=Real Sociedad Matemática Española|data=2011-07-19|data-acceso=2025-01-20|lingua=es}}</ref> Desde 2017 a asociación publica anualmente a revista ''TEMat'', que difunde traballos de matemáticas.<ref>{{Cita web|título=Nace TEMat, la primera revista electrónica de divulgación de trabajos de estudiantes de matemáticas|url=https://cfis.upc.edu/es/noticias/nace-temat-la-primera-revista-electronica-de-divulgacion-de-trabajos-de-estudiantes-de-matematicas|páxina-web=CFIS|data-acceso=2025-01-20|lingua=es}}</ref> En torno ao Día Internacional das Matemáticas de 2017, a Asociación organizou por primeira vez o ''Concurso do Día Pi''.<ref>{{Cita web|título=“Raíz cúbica de 512, en cinco segundos”|url=https://cadenaser.com/emisora/2018/03/14/radio_santander/1521038030_762047.html|páxina-web=Cadena SER|data=2018-03-14|data-acceso=2025-01-20|lingua=es-ES|nome=Marta|apelidos=Bustamante}}</ref> En 2018 converteuse nunha das asinantes do ''Manifesto da Rede de Divulgación Matemática para o recoñecemento da divulgación das matemáticas'', promovido pola Rede de Divulgación Matemática.<ref>{{Cita web|título=Manifiesto por el reconocimiento de la divulgación de las matemáticas|url=https://www.abc.es/ciencia/abci-manifiesto-reconocimiento-divulgacion-matematicas-201806041041_noticia.html|páxina-web=Diario ABC|data=2018-06-04|data-acceso=2025-01-20|lingua=es}}</ref> En 2019 converteuse nunha das institucións impulsoras do Museo de Matemáticas de Aragón.<ref>{{Cita web|título=El primer museo de las Matemáticas de Aragón se abrirá en el monasterio de Casbas|url=https://www.heraldo.es/noticias/aragon/huesca/2019/06/04/el-primer-museo-de-las-matematicas-de-aragon-se-abrira-en-el-monasterio-de-casbas-1318515.html|páxina-web=heraldo.es|data=2019-06-04|data-acceso=2025-01-20|lingua=es|nome=Heraldo de|apelidos=Aragón}}</ref> Desde 2023 é a organizadora da [[Liga Matemática]].<ref>{{Cita web|título=Al estilo Eureka, así funciona la Liga Matemática de la Asociación Nacional de Estudiantes de Matemáticas|url=https://www.estadiodeportivo.com/estar-al-dia/sociedad/estilo-eureka-asi-funciona-liga-matematica-asociacion-nacional-estudiantes-matematicas-20240504-450815.html#:~:text=El%20efecto%20Eureka%20que%20promueve,puntuaciones:%20o%20gol%20o%20error.|páxina-web=Estadio Deportivo|data=2024-05-04|data-acceso=2025-01-20|lingua=es}}</ref> O 4 de febreiro de 2024 anunciouse que a Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas apoiaría o Congreso Europeo de Matemáticas de 2024.<ref>{{Cita web|título=La Junta apoyará el noveno Congreso Europeo de Matemáticas que se celebrará en Sevilla con 1.900 participantes|url=https://www.europapress.es/esandalucia/sevilla/noticia-junta-apoyara-noveno-congreso-europeo-matematicas-celebrara-sevilla-1900-participantes-20240204104740.html|páxina-web=www.europapress.es|data=2024-02-04|data-acceso=2025-01-20|nome=Europa|apelidos=Press}}</ref> En xuño de 2025, a Asociación denunciou a decisión da Xunta de Galicia de eliminar o Máster en Matemáticas da USC, apoiando a plataforma [[En defensa do mestrado de Matemáticas da USC]].<ref>{{Cita web|url=https://x.com/DefensaMesMat/status/1929506168658935904|páxina-web=X|título=A ANEM denuncia a decisión da Xunta de suprimir o Mestrado en Matemáticas da USC|data-acceso=11-6-2025|apelidos=En defensa do mestrado de Matemáticas da USC|nome=|ligazónautor=En defensa do mestrado de Matemáticas da USC}}</ref> ==Presidencia== O presidente ou presidenta é a máximo representante da asociación. Elíxese anualmente no [[Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas]], durante a asemblea xeral, por maioría absoluta, dentro dunha candidatura. A candidatura á xunta directiva inclúe presidencia, vicepresidencia, secretaría e tesouraría. #Juan Miguel Ribera Puchades (elixido en 2007) #Esther Ramos (elixida en 2010) #Adrià Alcalá Mena (elixido en 2011) #Jaime Sánchez Fernández (elixido en 2012; fora vicepresidente) #José Luis Ríos Calle (elixido en 2013, reelixido en 2014) #Jaime Ferrer Velasco (elixido en 2015; foi a primeira vez que se votaba entre máis dun candidato) #Andrés Mateo Piñol (elixido en 2016) #Guillem García (elixido en 2017, reelixido en 2018) #Alfonso Márquez (elixido en 2019, reelixido en 2020) #Clara Martínez (elixida en 2021, reelixido en 2022) #[[Marina Díaz]] (elixida en 2023, reelixida en 2024) == Notas == {{listaref|30em}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]] [[Categoría:Asociacións de España]] [[Categoría:Asociacións de estudantes]] 135qt7m3msbwltntftvtzsk17ky2ijv 0 643485 7104685 6956163 2025-06-23T17:07:21Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104685 wikitext text/x-wiki {{Infobox Bandeira |Nome = Sicilia |de = de |Imaxe = Flag of Sicily.svg |Uso = 110000 |Proporción = 13:20 (como se mostra enriba), 2:3 ou 3:5 |Adopción = [[4 de xaneiro]] de [[2000]] |Cores = {{Lenda|#fdd602|Amarelo}} {{Lenda|#D6270B|[[Vermello]]}} }} A '''bandeira de Sicilia''' (en {{lang-scn|bannera dâ Sicilia}}; tamén coñecida como ''Trinacria'')<ref>{{Cita web|url=https://pti.regione.sicilia.it/portal/page/portal/PIR_PORTALE/PIR_IsimbolidellaRegionesiciliana|título=I SIMBOLI DELLA REGIONE SICILIANA - LA BANDIERA|editor=pti.regione.sicilia.it|dataacceso=27 de xaneiro de 2025}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref>é un símbolo oficial de [[Sicilia]]. Componse dun [[tríscele]] (unha figura de tres pernas dispostas en simetría rotacional), e no seu centro unha [[Gorgona (mitoloxía)|Gorgona]] (representación da cabeza de [[Medusa]]) cun par de ás e tres espigas de trigo. Na bandeira orixinal, as espigas de trigo non existían e as cores estaban invertidas. A bandeira orixinal foi creada en 1282 durante a rebelión das [[Vésperas sicilianas|Vésperas de Sicilia]]. == Descrición == A bandeira caracterízase pola presenza dun [[tríscele]] no seu medio formado pola cabeza alada dunha muller (Dea Iblea, deusa da fertilidade entre o antigo pobo siciliano), cabeza rematada cun nó de serpes e tres espigas de [[trigo]], das que irradian tres pernas dobradas, representando a extrema fertilidade da terra de Sicilia.<ref>Radicini, Ninni. "The Trinacria: History and Mythology | The Symbol of the Hellenic Nature of Sicily | Article by Ninni Radicini." The Trinacria: History and Mythology | The Symbol of the Hellenic Nature of Sicily | Article by Ninni Radicini. N.p., n.d. Web. 09 Nov. 2014.</ref> Dise que o símbolo do tríscele representa os tres [[Cabo (xeografía)|cabos]] da illa de Sicilia, a saber: [[Punta del Faro|Pelorus]] (Peloro, Punta de Faro, Messina: Nordeste); [[Capo Passero|Pachynus]] (Passero, Siracusa: Sur); e [[Marsala|Lilybæum]] (Lilibeo, Cabo Boeo, Marsala: Oeste), que forman tres puntos dun triángulo a partir dos históricos tres vales da illa.<ref>{{cite book|author1=Dana Facaros|author2=Michael Pauls|title=Sicily|date=2008|publisher=New Holland Publishers|isbn=9781860113970|page=222|edition=illustrated}}</ref><ref>Radicini, Ninni. "The Trinacria: History and Mythology | The Symbol of the Hellenic Nature of Sicily | Article by Ninni Radicini." The Trinacria: History and Mythology | The Symbol of the Hellenic Nature of Sicily | Article by Ninni Radicini. N.p., n.d. Web. 9 de novembro de 2014.</ref> A bandeira está dividida en diagonal en rexións de cor vermella, a cor de [[Palermo]], e amarela, a cor de [[Corleone]]. Estas son as dúas cidades que iniciaron a revolución das [[vésperas sicilianas]]. A bandeira foi usada durante a revolución medieval das Vésperas.<ref>{{Cite web|url=https://www.worldatlas.com/webimage/countrys/europe/sicily/sicilyflags.htm|title=Sicily Flags and Symbols and National Anthem|website=www.worldatlas.com|date=16 de marzo de 2021}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} {{Commonscat}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Sicilia]] [[Categoría:Bandeiras de pobos indíxenas]] [[Categoría:Bandeiras introducidas en 2000]] dibbaqgcjzpcaoxaic52vtmyendcffy 0 643782 7104663 7083979 2025-06-23T16:12:11Z Xanetas 88215 Actualizo 7104663 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Zakaria Eddahchouri''', nado en [[Papendrecht]] ([[Holanda Meridional]], [[Países Baixos]]) o [[11 de maio]] de [[2000]], é un [[Fútbol|futbolista]] [[Pobo neerlandés|neerlandés]] de orixe [[Marrocos|marroquí]], que xoga como [[Dianteiro, dianteira|dianteiro]] ou [[Centrocampista|centrocampista ofensivo]] no [[Deportivo da Coruña]]. == Traxectoria == === Comezos === Naceu na cidade neerlandesa de [[Papendrecht]], na provincia de [[Holanda Meridional]], no seo dunha familia de orixe marroquí. Comezou a xogar ao [[fútbol]] nas categorías inferiores do [[VV Papendrecht]], ocupando a posición de extremo esquerdo e máis tarde ingresou na canteira do [[Feyenoord Rotterdam|Feyenoord]]. Xogou en [[Rotterdam]] ata os 14 anos, cando as chegadas de [[Orkun Kökcü]] e [[Lion Kalentjev]] o deixaron sen espazo no equipo.<ref name=":0">{{Cita novas|data=18 de decembro de 2024|título=Zakaria Eddahchouri is klaar voor de bekerwedstrijd tegen Ajax, de grootste wedstrijd in zijn loopbaan|url=https://www.volkskrant.nl/sport/zakaria-eddahchouri-is-klaar-voor-de-bekerwedstrijd-tegen-ajax-de-grootste-wedstrijd-in-zijn-loopbaan~b14b793f/?referrer=https://www.google.es/|data-acceso=1 de febreiro de 2025|lingua=nl}}</ref> A continuación pasou polas categorías inferiores do [[Spartaan'20]] e do [[Go Ahead Eagles]].<ref name=":0" /> === Go Ahead Eagles === O 3 de maio de 2019 debutou co primeiro equipo do Go Ahead Eagles na [[Eerste Divisie]], a segunda categoría do fútbol neerlandés, da man do adestrador [[John Stegeman]]. Foi na derrota por 2-0 diante do [[FC Den Bosch]] da derradeira xornada de liga.<ref>{{Cita web|url=https://www.transfermarkt.com/fc-den-bosch_go-ahead-eagles/index/spielbericht/3141397|páxina-web=[[Transfermarkt]]|título=FC Den Bosch - Go Ahead Eagles|data-acceso=1 de febreiro de 2025|lingua=en}}</ref> Subiu definitivamente ao primeiro equipo na tempada 2020/21, na que disputou un total de 22 encontros, conseguindo o ascenso á [[Eredivisie]] ás ordes de [[Kees van Wonderen]]. Debutou na máxima categoría do fútbol dos Países Baixos o 27 de novembro de 2021, nun partido contra o [[Willem II Tilburg|Willem II]], no que substituíu no minuto 71 a [[Martijn Berden]].<ref>{{Cita web|url=https://www.transfermarkt.com/willem-ii-tilburg_go-ahead-eagles/index/spielbericht/3597942|páxina-web=[[Transfermarkt]]|título=Willem II TIlburg - Go Ahead Eagles|data-acceso=1 de febreiro de 2025|lingua=en}}</ref> Con todo, foi o seu único partido esa campaña. === Koninklijke === Para a tempada 2022/23 fichou polo [[Koninklijke HFC]], da [[Tweede Divisie]] (terceira división).<ref>{{Cita novas|url=https://www.voetbal247.nl/hfc-test-zakaria-eddahchouri-van-gae-en-quinten-dekkers-van-az/|lingua=nl|data=6 de agosto de 2022|título=HFC test Zakaria Eddahchouri van GAE en Quinten Dekkers van AZ|data-acceso=1 de febreiro de 2025}}</ref> Reconvertido en dianteiro,<ref name=":0" /> conseguiu 16 goles en 31 partidos co club de [[Haarlem]], sendo o quinto máximo goleador da categoría. === Telstar === En xullo de 2023 regresou á Eerste Divisie, ao fichar polo [[SC Telstar|Telstar]].<ref>{{Cita novas|url=https://www.nhnieuws.nl/nieuws/321920/telstar-slaat-weer-toe-en-presenteert-zakaria-eddahchouri-als-nieuwste-aanwinst|lingua=nl|data=13 de xullo de 2023|título=Telstar slaat weer toe en presenteert Zakaria Eddahchouri als nieuwste aanwinst|data-acceso=1 de febreiro de 2025}}</ref> Debutou co club na primeira xornada de liga, unha derrota por 1-0 ante o [[Jong PSV]].<ref>{{Cita novas|data=14 de agosto de 2023|título=Zeperd voor Telstar tegen Jong PSV|url=https://www.nhnieuws.nl/nieuws/323286/zeperd-voor-telstar-tegen-jong-psv|data-acceso=1 de febreiro de 2025|lingua=nl}}</ref> Marcou o seu primeiro gol na categoría no segunda xornada, o 18 de agosto, nunha derrota na casa por 3-2 ante o [[SC Cambuur|Cambuur]].<ref>{{Cita web|url=https://www.worldfootball.net/report/eerste-divisie-2023-2024-telstar-sc-cambuur/|páxinaweb=|páxina-web=WorldFootball.net|título=Telstar - SC Cambuur|data-acceso=1 de febreiro de 2025|lingua=en}}</ref> O 17 de novembro conseguiu un [[triplete]] no triunfo por 1-4 sobre o [[FC Den Bosch|Den Bosch]] no [[estadio De Vliert]].<ref>{{Cita novas|url=https://www.nhnieuws.nl/nieuws/327842/hattrickheld-eddahchouri-straalt-van-geluk-kon-nog-dagen-blijven-voetballen|lingua=nl|data=17 de novembro de 2023|título=Hattrickheld Eddahchouri straalt van geluk: "Kon nog dagen blijven voetballen"|data-acceso=1 de febreiro de 2025}}</ref> Repetiu tres goles nun mesmo partido en decembro contra o [[Helmond Sport]] (3-0),<ref>{{Cita novas|data=13 de decembro de 2024|título=Eddahchouri na hattrick: "De tweede was het mooiste"|url=https://www.espn.nl/voetbal/artikel/_/id/14562855/eddahchouri-na-hattrick-de-tweede-was-het-mooiste|data-acceso=1 de febreiro de 2025|lingua=nl}}</ref> e foi o máximo goleador da segunda volta do campionato de liga. Continuou como máximo artilleiro da liga na primeira metade da tempada 2024/25, con 17 goles en 23 partidos, ata que o 30 de xaneiro de 2025 se anunciou a súa fichaxe polo [[Deportivo da Coruña]], co que asinou un contrato de tres anos e medio.<ref>{{Cita novas|data=1 de xaneiro de 2025|título=Zakaria Eddahchouri, novo dianteiro do Dépor|url=https://www.rcdeportivo.es/gl/novas/zakaria-eddahchouri-novo-dianteiro-do-depor|data-acceso=1 de febreiro de 2025|xornal=[[Deportivo da Coruña]]}}</ref> === Deportivo da Coruña === Debutou co club galego só tres días despois da súa fichaxe, na vitoria por 1-0 sobre o [[Sociedad Deportiva Eibar|Eibar]] en [[Estadio Municipal de Ipurua|Ipurua]], partido no que substituíu nos 20 minutos finais a [[Iván Barbero|Barbero]].<ref>{{Cita novas|data=2 de febreiro de 2025|título=O Dépor suma uns sufridos 3 puntos en Ipurúa porque "a ninguén se lle pasa pola cabeza gañar en Eibar sen sufrir"|url=https://www.rcdeportivo.es/gl/novas/o-depor-suma-uns-sufridos-3-puntos-en-ipurua-porque-a-ninguen-se-lle-pasa-pola-cabeza-ganar-en-eibar-sen-sufrir|data-acceso=2 de febreiro de 2025|xornal=[[Deportivo da Coruña]]}}</ref> Unha semana despois xogou o seu primeiro encontro como titular, ante o [[Unión Deportiva Almería|Almería]] en [[Estadio Municipal de Riazor|Riazor]], e no minuto 19 marcou o gol que inaugurou o marcador.<ref>{{Cita novas|data=10 de febreiro de 2025|título=El RC Deportivo brilla y supera a la UD Almería con autoridad en Riazor|url=https://www.rcdeportivo.es/videos/el-rc-deportivo-brilla-y-supera-a-la-ud-almeria-con-autoridad-en-riazor|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> Foi titular na maioría de partidos restantes, e marcou tres goles máis. A mediados de maio sufriu un accidente no [[paseo marítimo da Coruña]], ao caer ás rochas na zona coñecida como Os Pelamios, tendo que ser rescatado polos servizos de emerxencias e trasladado ao hospital.<ref>{{Cita novas|data=18 de maio de 2025|título=Zakaria, herido tras caer a las rocas del paseo desde cinco metros de altura|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/coruna/coruna/2025/05/18/movilizado-helimer-rescatar-zakaria-eddahchouri-delantero-depor-tras-caer-rocas-paseo-maritimo-coruna/00031747558482801409793.htm|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]}}</ref> Xa recuperado regresou aos adestramentos, pero non volveu xogar nos dous partidos que restaban de tempada, pechando a campaña cun total de 16 partidos e 4 goles.<ref>{{Cita novas|data=2 de xuño de 2025|título=El Uno x Uno del Deportivo en la temporada 2024-25|url=https://www.dxtcampeon.com/articulo/depor/x-deportivo-temporada-2024-25-5313804|data-acceso=18 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[DxT Campeón]]|apelidos=Gómez|nome=Xurxo}}</ref> == Notas == {{listaref|30em}} {{Deportivo da Coruña na tempada 2024/25}} {{Xogadores do Deportivo da Coruña}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Eddahchouri, Zakaria}} [[Categoría:Nados en Holanda Meridional]] [[Categoría:Nados en 2000]] [[Categoría:Neerlandeses de ascendencia marroquí]] [[Categoría:Futbolistas dos Países Baixos]] [[Categoría:Centrocampistas de fútbol]] [[Categoría:Dianteiros de fútbol]] [[Categoría:Xogadores do Go Ahead Eagles]] [[Categoría:Xogadores do Deportivo da Coruña]] ax1p6j8xi3d6a2tbh2qdogkxnerwdiu 10 644639 7104961 7103870 2025-06-23T21:15:29Z O Breixo 127505 7104961 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Enuso}}</noinclude><templatestyles src="Modelos/styles.css" />{{Infobox |bodystyle = infobox_bodystyle |titleclass = infobox_titlestyle |aboveclass = infobox_abovestyle |headerclass = infobox_headerclass_w_botton_top |subheaderclass = infobox_subheaderstyle |labelclass = infobox-label |datastyle = text-align:start |captionstyle = infobox_captionstyle |belowstyle = infobox_belowstyle |headerstyle = background-color: #D3E0BA; border: 1px solid #b3b4b6; border-radius: 5px; |abovestyle = background-color: #D3E0BA; border: 1px solid #b3b4b6; border-radius: 5px; | above = {{{nome|<includeonly>{{PAGENAME}}</includeonly>}}} | subheader1 = {{#if:{{#property:P1705 |from={{{item|}}}}}{{{nome_orixinal|}}}|<small>'''Lingua orixinal:'''</small> {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1705 | value={{{nome_orixinal|}}} | list=false }} }} | subheader2 = {{#if:{{#property:P607 |from={{{item|}}}}}{{{conflito|}}}|<small>'''Conflito:'''</small> {{#invoke:Wikidades | claim | property=P607 | value={{{conflito|}}} | list=false }} }} | subheader3 = {{#if:{{#property:P361 |from={{{item|}}}}}{{{parte_de|}}}|<small>'''Parte de:'''</small> {{#invoke:Wikidades | claim | property=P361 | value={{{parte_de|}}} | list=false }} }} | image1 = {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{#invoke:Wikidades |claim| property=P154 | list=false |editicon=false |shownovalue=no |showsomevalue=no |value={{{logo|{{{logotipo|}}}}}} }} |size={{{logo_tamaño|{{{tamaño logotipo|}}}}}}|sizedefault=150px | maxsize=300px}}{{#if:{{#property:P154 |from={{{item|}}}}}|<hr />}} | image2 = {{Propiedade|P18|{{#if:{{{imaxe|{{{image|}}}}}}{{#property:P18|from={{{item|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage | InfoboxImage | image={{{imaxe|{{{image|}}}}}} | size={{{imaxe_tamaño|}}}| sizedefault=300px | maxsize=300px }}}}|4=Wikidata/Formatos|5=formatoImaxe|prioridad=no|uno=si}} | caption2 = {{#if:{{{pé|{{{descrición_imaxe|}}}}}}|<span style="font-size: 95%">{{{pé|{{{descrición_imaxe|}}}}}}</span>}}<hr /> | label1 = Instancia de | data1 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P31 | value={{{instancia_de|}}} }} | label2 = Aspecto de | data2 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1269 | value={{{aspecto_de|}}} }} | label3 = Subclase | data3 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P279 | value={{{subclase_de|}}} }} |label4 = Epónimo |data4 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P138 | value={{{epónimo|}}} }} | label11 = Resultado | data11 = {{{resultado|}}} | label20 = Tema principal | data20 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P921 | value={{{tema_principal|}}} }} | label22 = Historia | data22 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2184 | value={{{historia|}}} }} | label23 = Estudado por | data23 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2579 | value={{{estudado_por|}}} }} | label25 = Concedido por | data25 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1027 | value={{{concedido_por|}}} }} | label26 = Trofeo outorgado | data26 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4622 | value={{{trofeo_outorgado|}}} }} | data29 = {{#if:{{#property:P527 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Composto por|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{composto_por|}}} |property=P527 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=$1: |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data30 = {{#if:{{#property:P1552 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Caracterizado por|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{caracterizado_por|}}} |property=P1552 |separator=<br /> |rowformat=* $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header40 = {{#if:{{{fundación|}}}{{{día_periódico|}}}{{{data|}}}{{{data_comezo|}}}{{{data_remate|}}}{{#property:P571 |from={{{item|}}}}}{{#property:P837 |from={{{item|}}}}}{{#property:P585 |from={{{item|}}}}}{{#property:P580 |from={{{item|}}}}}{{#property:P582 |from={{{item|}}}}}{{{duración|}}}{{#property:P2047 |from={{{item|}}}}}{{{promulgación|}}}{{#property:P7589 |from={{{item|}}}}}{{{entrada_en_vigor|}}}{{#property:P7588 |from={{{item|}}}}}{{{día_semana|}}}{{#property:P2894 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2922 |from={{{item|}}}}}{{{mes_ano|}}}{{{data_estrea|}}}{{#property:P1191 |from={{{item|}}}}}{{{período|}}}{{#property:P2348 |from={{{item|}}}}}|Data}} | label41 = Fundación | data41 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P571 | value={{{fundación|}}} }} | label42 = Promulgación | data42 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P7589 | value={{{promulgación|}}} }} | label43 = Período | data43 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2348 | value={{{período|}}} }} | label44 = Día da semana | data44 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2894 | value={{{día_semana|}}} }} | label45 = Mes do ano | data45 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2922 | value={{{mes_ano|}}} }} | label46 = Data | data46 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P585 | value={{{data|}}} }} | label47 = Comezo | data47 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P580 | value={{{data_comezo|}}} }} | label48 = Remate | data48 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P582 | value={{{data_remate|}}} }} | label49 = Entrada en vigor | data49 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P7588 | value={{{entrada_en_vigor|}}} }} | label50 = Duración | data50 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2047 | value={{{duración|}}} | formatting=unitcode }} | label51 = Data de estrea | data51 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1191 | value={{{data_estrea|}}} }} | data59 = {{#if:{{#property:P837 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Día periódico|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |tablesort=1 |sorting=-1 |value={{{día_periódico|}}} |showsomevalue=no |shownovalue=no |separator=<hr /> |property=P837 |qualifier1=P518 |qualifier2=P9002 |qualifier3=P361 |qualifier4=P1013 |qualifier5=P17 |rowsubformat='''$0'''|rowsubformat1=<small>$1</small> |rowsubformat2=<small>$2</small> |rowsubformat3=<small>$3</small> |rowsubformat4=($4) |rowsubformat5=($5) |rowformat=* $0 $1 $2 $3 $4 $5}} }} }} | header60 = {{#if:{{{conmemora|}}}{{{obxectivo|}}}{{{causado_por|}}}{{{lingua|}}}{{{armamento|}}}{{{causa_de|}}}{{#property:P547|from={{{item|}}}}}{{#property:P533 |from={{{item|}}}}}{{#property:P828 |from={{{item|}}}}}{{#property:P520 |from={{{item|}}}}}{{#property:P407 |from={{{item|}}}}}{{{relixión|}}}{{#property:P140 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1542 |from={{{item|}}}}}{{{contribuínte_de|}}}{{#property:P1537 |from={{{item|}}}}}{{{depositario|}}}{{#property:P2058 |from={{{item|}}}}}{{{revisión_de|}}}{{#property:P4032 |from={{{item|}}}}}{{{emendado_por|}}}{{#property:P2567 |from={{{item|}}}}}{{{causa_inmediata_de|}}}{{#property:P1536 |from={{{item|}}}}}{{{momento_sísmico|}}}{{{escala_richter|}}}{{#property:P2528 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2527 |from={{{item|}}}}}{{{alimentos_tradicionalmente_asociados|}}}{{#property:P868 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1534 |from={{{item|}}}}}{{{causa_da_fin|}}}{{{casus|{{{causa|}}}}}}{{#property:P1478 |from={{{item|}}}}}|Características}} | label61 = Conmemora | data61 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P547| value={{{conmemora|}}} }} | label62 = Contribuínte de | data62 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1537 | value={{{contribuínte_de|}}} }} | label63 = Obxectivo | data63 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P533 | value={{{obxectivo|}}} }} | label64 = Causa | data64 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1478 | value={{{casus|{{{causa|}}}}}} }} | label66 = Relixión | data66 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P140 | value={{{relixión|}}} }} | label67 = Lingua | data67 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P407 | value={{{lingua|}}} }} | label68 = Depositario | data68 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2058 | value={{{depositario|}}} }} | label69 = Revisión de | data69 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4032 | value={{{revisión_de|}}} }} | label70 = Emendado por | data70 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2567 | value={{{emendado_por|}}} }} | label71 = Escala de Richter | data71 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2528 | value={{{escala_richter|}}} }} | label72 = Momento sísmico | data72 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2527 | value={{{momento_sísmico|}}} }} | label73 = Armamento | data73 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P520 | value={{{armamento|}}} }} | label74 = Alimentos asociados | data74 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P868 | value={{{alimentos_tradicionalmente_asociados|}}} }} | data75 = {{#if:{{#property:P1478 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Causa|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{casus|{{{causa|}}}}}} |property=P1478 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data76 = {{#if:{{#property:P828 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Causado por|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{causado_por|}}} |property=P828 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data77 = {{#if:{{#property:P1542 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Causa de|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{causa_de|}}} |property=P1542 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data78 = {{#if:{{#property:P1536 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Causa inmediata de|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{causa_inmediata_de|}}} |property=P1536 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data79 = {{#if:{{#property:P1534 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Causa da fin|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{causa_da_fin|}}} |property=P1534 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header80 = {{#if:{{{participantes|}}}{{{perpetrador|}}}{{{organizador|}}}{{{vítima|}}}{{#property:P8032 |from={{{item|}}}}}{{#property:P710 |from={{{item|}}}}}{{#property:P664 |from={{{item|}}}}}{{#property:P8031 |from={{{item|}}}}}{{{patrocinador|}}}{{#property:P859 |from={{{item|}}}}}{{{acusado|}}}{{#property:P1591 |from={{{item|}}}}}{{{autor|}}}{{#property:P50 |from={{{item|}}}}}{{{asinante|}}}{{#property:P1891 |from={{{item|}}}}}{{{ratificado_por|}}}{{#property:P6193 |from={{{item|}}}}}{{{persoa_relevante|}}}{{#property:P3342 |from={{{item|}}}}}{{{presentador|}}}{{#property:P371 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1346 |from={{{item|}}}}}{{{gañadores|}}}|Implicados}} | label81 = Persoa relevante | data81 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3342 | value={{{persoa_relevante|}}} }} | label82 = Autor | data82 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P50 | value={{{autor|}}} }} | label84 = Organizador | data84 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P664 | value={{{organizador|}}} }} | label85 = Perpetrador | data85 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P8031 | value={{{perpetrador|}}} }} | label86 = Vítima | data86 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P8032 | value={{{vítima|}}} }} | label87 = Patrocinador | data87 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P859 | value={{{patrocinador|}}} }} | label88 = Acusado | data89 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1591 | value={{{acusado|}}} }} | label90 = Presentador | data90 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P371 | value={{{presentador|}}} }} | data96 = {{#if:{{#property:P710 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Participantes|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{participantes|}}} |property=P710 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data97 = {{#if:{{#property:P1891 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Asinantes|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{asinante|}}} |property=P1891 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=$1: |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data98 = {{#if:{{#property:P6193 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Ratificado por|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{ratificado_por|}}} |property=P6193 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=$1: |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data99 = {{#if:{{#property:P1346 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Gañadores|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{gañadores|}}} |property=P1346 |qualifier=P585 |qualifier2=P393 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $0 $2 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=$1: |rowsubformat2=<small>($2 edición)</small> |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header100 = {{#if:{{{combatentes1|}}}{{{combatentes2|}}}{{{combatentes3|}}}|Combatentes}} | data101 = {{Ficha/Columnas | {{{combatentes1|}}} | {{{combatentes2|}}} | {{{combatentes3|}}} }} | header102 = {{#if:{{{comandante1|}}}{{{comandante2|}}}{{{comandante3|}}}|Líderes}} | data103 = {{Ficha/Columnas | {{{comandante1|}}} | {{{comandante2|}}} | {{{comandante3|}}} }} | header104 = {{#if:{{{soldados1|}}}{{{soldados2|}}}{{{soldados3|}}}|Forzas}} | data105 = {{Ficha/Columnas | {{{soldados1|}}} | {{{soldados2|}}} | {{{soldados3|}}} }} | header106 = {{#if:{{{baixas1|}}}{{{baixas2|}}}{{{baixas3|}}}{{{número_mortes|}}}|Baixas}} | data107 = {{Ficha/Columnas | {{{baixas1|}}} | {{{baixas2|}}} | {{{baixas3|}}} }} | header108 = {{#if:{{{feridos1|}}}{{{feridos2|}}}{{{feridos3|}}}|Feridos}} | data109 = {{Ficha/Columnas | {{{feridos1|}}} | {{{feridos2|}}} | {{{feridos3|}}} }} | header110 = {{#if:{{{outras_perdas|}}}|Outras perdas}} | data111 = {{{outras_perdas|}}} | header120 = {{#if:{{{número_perpetradores|}}}{{{número_feridos|}}}{{{número_mortes|}}}{{{número_vítimas|}}}{{#property:P1339|from={{{item|}}}}}{{#property:P1120|from={{{item|}}}}}{{#property:P3886 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1590 |from={{{item|}}}}}{{{número_desaparecidos|}}}{{#property:P1446|from={{{item|}}}}}{{{número_superviventes|}}}{{#property:P1561|from={{{item|}}}}}|N^o implicados}} | label121 = N^o perpetradores | data121 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3886 | value={{{número_perpetradores|}}} }} | label122 = N^o vítimas | data122 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1590 | value={{{número_vítimas|}}} }} | label123 = N^o feridos | data123 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1339| value={{{número_feridos|}}} }} | label124 = N^o mortes | data124 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1120| value={{{número_mortes|}}} }} | label125 = N^o desaparecidos | data125 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1446| value={{{número_desaparecidos|}}} }} | label126 = N^o superviventes | data126 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1561| value={{{número_superviventes|}}} }} | header127 = {{#if:{{{patrimonio_cultural|}}}{{#property:P1435 |from={{{item|}}}}}{{heritage protection/P3259}}|Patrimonio Cultural}} | data128 = {{#ifeq:{{{patrimonio_cultural|}}}|NONE|<!-- skip --> |{{heritage protection/P3259 |item={{{item|}}} | lang={{{lang|}}} }} {{#if:{{#invoke:Wikidades |claim |property= P1435|list=firstrank |editicon=no}} |{{heritage protection/P3259 |property_protection=P1435 |item={{{item|}}} | lang={{{lang|}}} }} }} }} | header130 = {{#if:{{{acontecementos|}}}{{#property:P793 |from={{{item|}}}}}|Acontecementos}} | data131 = {{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{acontecementos|}}} |separator=<hr/> |property=P793 |qualifier=P585 OR P580 |qualifier2=P582 |rowformat=$1 $2 : $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>'''$1'''</small> |rowsubformat2=<small>- '''$2'''</small> |tablesort=1 |sorting=-1}} | header140 = {{#if: {{#property:p155|from={{{item|}}}}}{{#property:p156|from={{{item|}}}}}{{{precedido_por|}}}{{{sucedido_por|}}}{{#property:P179 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1365|from={{{item|}}}}}{{#property:P1366|from={{{item|}}}}}{{{parte_serie|}}}{{{número_edición|}}}{{{substitúe_a|}}}{{{substituído_por|}}}{{#property:P393 |from={{{item|}}}}}|Cronoloxía}} | label141 = Parte da serie | data141 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P179| value={{{parte_serie|}}} }} | label142 = N^o edición | data142 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P393| value={{{número_edición|}}} }} |label143 = Precedido por |data143 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P155| value={{{precedido_por|}}} }} |label144 = Sucedido por |data144 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P156| value={{{sucedido_por|}}} }} |label145 = Substitúe a |data145 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1365| value={{{substitúe_a|}}} }} |label146 = Substituído por |data146 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1366| value={{{substituído_por|}}} }} | header150 = {{#if:{{{localización|}}}{{#property:P276 |from={{{item|}}}}}{{{lugar_de_saída|}}}{{{lugar_de_chegada|}}}{{#property:P1427 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1444 |from={{{item|}}}}}{{{situado_UA|}}}{{#property:P131 |from={{{item|}}}}}{{{país|}}}{{#property:P17|from={{{item|}}}}}{{{publicado_en|}}}{{#property:P1433 |from={{{item|}}}}}{{{país_orixe|}}}{{#property:P495 |from={{{item|}}}}}|Localización}} | label151 = Localización | data151 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P276 | value={{{localización|}}} }} | label152 = Coordenadas | data152 = {{Propiedade | P625 | {{{coordenadas|}}} }} | label153 = Lugar de saída | data153 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1427 | value={{{lugar_de_saída|}}} }} | label154 = Lugar de chegada | data154 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1444 | value={{{lugar_de_chegada|}}} }} | label155 = Situado en | data155 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P131 | value={{{situado_UA|}}} }} | label156 = Publicado en | data156 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1433 | value={{{publicado_en|}}} }} | label157 = País | data157 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P17 | value={{{país|}}} }} | label158 = País de orixe | data158 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P495 | value={{{país_orixe|}}} }} | header160 = {{#if:{{#property:P856 |from={{{item|}}}}}{{Redes sociais |item={{{item|}}}}}{{{teléfono|}}}{{#property:P1329 |from={{{item|}}}}}{{{correo|}}}{{#property:P968 |from={{{item|}}}}}{{#property:P953 |from={{{item|}}}}}{{{obra_completa|}}}|Contacto}} |label161 = Páxina WEB | data161 = {{#invoke:Wikidades |claim |property=P856 |list=false |formatting=weblink }} |label162 = Teléfono | data162 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1329 | value={{{teléfono|}}} }} |label163 = Correo | data163 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P968 | value={{{correo|}}} }} |label164 = Redes | data164 = {{Redes sociais |item={{{item|}}}}} | label165 = Obra completa | data165 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P953 | value={{{obra_completa|}}} |formatting=weblink}} | below = {{#ifeq:{{#invoke:Wikibase|id}}|||<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[d:{{#invoke:Wikibase|id}}|Wikidata]]&nbsp;]</span>}}{{#if:{{#property:P935|from={{{item|}}}}}|&nbsp;<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[Commons:{{#invoke:Wikidades | claim | property=P935 | formatting=label | editicon=false}}|G:Commons]]&nbsp;]</span>}}{{#if:{{#property:P373|from={{{item|}}}}}|&nbsp;<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[Commons:Category:{{#invoke:Wikidades | claim | property=P373| formatting=label | editicon=false}}|C:Commons]]&nbsp;]</span>}} }}<noinclude>{{Uso de marcador}}</noinclude> ewc9gy04b5q7w7ylbzi2j44r7cub6wq 7104962 7104961 2025-06-23T21:16:55Z O Breixo 127505 7104962 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Enuso}}</noinclude><templatestyles src="Modelos/styles.css" />{{Infobox |bodystyle = infobox_bodystyle |titleclass = infobox_titlestyle |aboveclass = infobox_abovestyle |headerclass = infobox_headerclass_w_botton_top |subheaderclass = infobox_subheaderstyle |labelclass = infobox-label |datastyle = text-align:start |captionstyle = infobox_captionstyle |belowstyle = infobox_belowstyle |headerstyle = background-color: #D3E0BA; border: 1px solid #b3b4b6; border-radius: 5px; |abovestyle = background-color: #D3E0BA; border: 1px solid #b3b4b6; border-radius: 5px; | above = {{{nome|<includeonly>{{PAGENAME}}</includeonly>}}} | subheader1 = {{#if:{{#property:P1705 |from={{{item|}}}}}{{{nome_orixinal|}}}|<small>'''Lingua orixinal:'''</small> {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1705 | value={{{nome_orixinal|}}} | list=false }} }} | subheader2 = {{#if:{{#property:P607 |from={{{item|}}}}}{{{conflito|}}}|<small>'''Conflito:'''</small> {{#invoke:Wikidades | claim | property=P607 | value={{{conflito|}}} | list=false }} }} | subheader3 = {{#if:{{#property:P361 |from={{{item|}}}}}{{{parte_de|}}}|<small>'''Parte de:'''</small> {{#invoke:Wikidades | claim | property=P361 | value={{{parte_de|}}} | list=false }} }} | image1 = {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{#invoke:Wikidades |claim| property=P154 | list=false |editicon=false |shownovalue=no |showsomevalue=no |value={{{logo|{{{logotipo|}}}}}} }} |size={{{logo_tamaño|{{{tamaño logotipo|}}}}}}|sizedefault=150px | maxsize=300px}}{{#if:{{#property:P154 |from={{{item|}}}}}|<hr />}} | image2 = {{Propiedade|P18|{{#if:{{{imaxe|{{{image|}}}}}}{{#property:P18|from={{{item|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage | InfoboxImage | image={{{imaxe|{{{image|}}}}}} | size={{{imaxe_tamaño|}}}| sizedefault=300px | maxsize=300px }}}}|4=Wikidata/Formatos|5=formatoImaxe|prioridad=no|uno=si}} | caption2 = {{#if:{{{pé|{{{descrición_imaxe|}}}}}}|<span style="font-size: 95%">{{{pé|{{{descrición_imaxe|}}}}}}</span>}}<hr /> | label1 = Instancia de | data1 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P31 | value={{{instancia_de|}}} }} | label2 = Aspecto de | data2 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1269 | value={{{aspecto_de|}}} }} | label3 = Subclase | data3 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P279 | value={{{subclase_de|}}} }} |label4 = Epónimo |data4 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P138 | value={{{epónimo|}}} }} | label11 = Resultado | data11 = {{{resultado|}}} | label20 = Tema principal | data20 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P921 | value={{{tema_principal|}}} }} | label22 = Historia | data22 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2184 | value={{{historia|}}} }} | label23 = Estudado por | data23 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2579 | value={{{estudado_por|}}} }} | label25 = Concedido por | data25 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1027 | value={{{concedido_por|}}} }} | label26 = Trofeo outorgado | data26 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4622 | value={{{trofeo_outorgado|}}} }} | data29 = {{#if:{{#property:P527 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Composto por|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{composto_por|}}} |property=P527 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=$1: |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data30 = {{#if:{{#property:P1552 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Caracterizado por|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{caracterizado_por|}}} |property=P1552 |separator=<br /> |rowformat=* $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header40 = {{#if:{{{fundación|}}}{{{día_periódico|}}}{{{data|}}}{{{data_comezo|}}}{{{data_remate|}}}{{#property:P571 |from={{{item|}}}}}{{#property:P837 |from={{{item|}}}}}{{#property:P585 |from={{{item|}}}}}{{#property:P580 |from={{{item|}}}}}{{#property:P582 |from={{{item|}}}}}{{{duración|}}}{{#property:P2047 |from={{{item|}}}}}{{{promulgación|}}}{{#property:P7589 |from={{{item|}}}}}{{{entrada_en_vigor|}}}{{#property:P7588 |from={{{item|}}}}}{{{día_semana|}}}{{#property:P2894 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2922 |from={{{item|}}}}}{{{mes_ano|}}}{{{data_estrea|}}}{{#property:P1191 |from={{{item|}}}}}{{{período|}}}{{#property:P2348 |from={{{item|}}}}}|Data}} | label41 = Fundación | data41 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P571 | value={{{fundación|}}} }} | label42 = Promulgación | data42 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P7589 | value={{{promulgación|}}} }} | label43 = Período | data43 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2348 | value={{{período|}}} }} | label44 = Día da semana | data44 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2894 | value={{{día_semana|}}} }} | label45 = Mes do ano | data45 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2922 | value={{{mes_ano|}}} }} | label46 = Data | data46 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P585 | value={{{data|}}} }} | label47 = Comezo | data47 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P580 | value={{{data_comezo|}}} }} | label48 = Remate | data48 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P582 | value={{{data_remate|}}} }} | label49 = Entrada en vigor | data49 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P7588 | value={{{entrada_en_vigor|}}} }} | label50 = Duración | data50 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2047 | value={{{duración|}}} | formatting=unitcode }} | label51 = Data de estrea | data51 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1191 | value={{{data_estrea|}}} }} | data59 = {{#if:{{#property:P837 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Día periódico|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |tablesort=1 |sorting=-1 |value={{{día_periódico|}}} |showsomevalue=no |shownovalue=no |separator=<hr /> |property=P837 |qualifier1=P518 |qualifier2=P9002 |qualifier3=P361 |qualifier4=P1013 |qualifier5=P17 |rowsubformat='''$0'''|rowsubformat1=<small>$1</small> |rowsubformat2=<small>$2</small> |rowsubformat3=<small>$3</small> |rowsubformat4=($4) |rowsubformat5=($5) |rowformat=* $0 $1 $2 $3 $4 $5}} }} }} | header60 = {{#if:{{{conmemora|}}}{{{obxectivo|}}}{{{causado_por|}}}{{{lingua|}}}{{{armamento|}}}{{{causa_de|}}}{{#property:P547|from={{{item|}}}}}{{#property:P533 |from={{{item|}}}}}{{#property:P828 |from={{{item|}}}}}{{#property:P520 |from={{{item|}}}}}{{#property:P407 |from={{{item|}}}}}{{{relixión|}}}{{#property:P140 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1542 |from={{{item|}}}}}{{{contribuínte_de|}}}{{#property:P1537 |from={{{item|}}}}}{{{depositario|}}}{{#property:P2058 |from={{{item|}}}}}{{{revisión_de|}}}{{#property:P4032 |from={{{item|}}}}}{{{emendado_por|}}}{{#property:P2567 |from={{{item|}}}}}{{{causa_inmediata_de|}}}{{#property:P1536 |from={{{item|}}}}}{{{momento_sísmico|}}}{{{escala_richter|}}}{{#property:P2528 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2527 |from={{{item|}}}}}{{{alimentos_tradicionalmente_asociados|}}}{{#property:P868 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1534 |from={{{item|}}}}}{{{causa_da_fin|}}}{{{casus|{{{causa|}}}}}}{{#property:P1478 |from={{{item|}}}}}|Características}} | label61 = Conmemora | data61 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P547| value={{{conmemora|}}} }} | label62 = Contribuínte de | data62 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1537 | value={{{contribuínte_de|}}} }} | label63 = Obxectivo | data63 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P533 | value={{{obxectivo|}}} }} | label66 = Relixión | data66 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P140 | value={{{relixión|}}} }} | label67 = Lingua | data67 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P407 | value={{{lingua|}}} }} | label68 = Depositario | data68 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2058 | value={{{depositario|}}} }} | label69 = Revisión de | data69 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4032 | value={{{revisión_de|}}} }} | label70 = Emendado por | data70 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2567 | value={{{emendado_por|}}} }} | label71 = Escala de Richter | data71 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2528 | value={{{escala_richter|}}} }} | label72 = Momento sísmico | data72 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2527 | value={{{momento_sísmico|}}} }} | label73 = Armamento | data73 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P520 | value={{{armamento|}}} }} | label74 = Alimentos asociados | data74 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P868 | value={{{alimentos_tradicionalmente_asociados|}}} }} | data75 = {{#if:{{#property:P1478 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Causa|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{casus|{{{causa|}}}}}} |property=P1478 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data76 = {{#if:{{#property:P828 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Causado por|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{causado_por|}}} |property=P828 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data77 = {{#if:{{#property:P1542 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Causa de|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{causa_de|}}} |property=P1542 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data78 = {{#if:{{#property:P1536 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Causa inmediata de|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{causa_inmediata_de|}}} |property=P1536 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data79 = {{#if:{{#property:P1534 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Causa da fin|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{causa_da_fin|}}} |property=P1534 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header80 = {{#if:{{{participantes|}}}{{{perpetrador|}}}{{{organizador|}}}{{{vítima|}}}{{#property:P8032 |from={{{item|}}}}}{{#property:P710 |from={{{item|}}}}}{{#property:P664 |from={{{item|}}}}}{{#property:P8031 |from={{{item|}}}}}{{{patrocinador|}}}{{#property:P859 |from={{{item|}}}}}{{{acusado|}}}{{#property:P1591 |from={{{item|}}}}}{{{autor|}}}{{#property:P50 |from={{{item|}}}}}{{{asinante|}}}{{#property:P1891 |from={{{item|}}}}}{{{ratificado_por|}}}{{#property:P6193 |from={{{item|}}}}}{{{persoa_relevante|}}}{{#property:P3342 |from={{{item|}}}}}{{{presentador|}}}{{#property:P371 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1346 |from={{{item|}}}}}{{{gañadores|}}}|Implicados}} | label81 = Persoa relevante | data81 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3342 | value={{{persoa_relevante|}}} }} | label82 = Autor | data82 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P50 | value={{{autor|}}} }} | label84 = Organizador | data84 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P664 | value={{{organizador|}}} }} | label85 = Perpetrador | data85 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P8031 | value={{{perpetrador|}}} }} | label86 = Vítima | data86 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P8032 | value={{{vítima|}}} }} | label87 = Patrocinador | data87 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P859 | value={{{patrocinador|}}} }} | label88 = Acusado | data89 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1591 | value={{{acusado|}}} }} | label90 = Presentador | data90 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P371 | value={{{presentador|}}} }} | data96 = {{#if:{{#property:P710 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Participantes|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{participantes|}}} |property=P710 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data97 = {{#if:{{#property:P1891 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Asinantes|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{asinante|}}} |property=P1891 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=$1: |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data98 = {{#if:{{#property:P6193 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Ratificado por|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{ratificado_por|}}} |property=P6193 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=$1: |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data99 = {{#if:{{#property:P1346 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Gañadores|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{gañadores|}}} |property=P1346 |qualifier=P585 |qualifier2=P393 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $0 $2 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=$1: |rowsubformat2=<small>($2 edición)</small> |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header100 = {{#if:{{{combatentes1|}}}{{{combatentes2|}}}{{{combatentes3|}}}|Combatentes}} | data101 = {{Ficha/Columnas | {{{combatentes1|}}} | {{{combatentes2|}}} | {{{combatentes3|}}} }} | header102 = {{#if:{{{comandante1|}}}{{{comandante2|}}}{{{comandante3|}}}|Líderes}} | data103 = {{Ficha/Columnas | {{{comandante1|}}} | {{{comandante2|}}} | {{{comandante3|}}} }} | header104 = {{#if:{{{soldados1|}}}{{{soldados2|}}}{{{soldados3|}}}|Forzas}} | data105 = {{Ficha/Columnas | {{{soldados1|}}} | {{{soldados2|}}} | {{{soldados3|}}} }} | header106 = {{#if:{{{baixas1|}}}{{{baixas2|}}}{{{baixas3|}}}{{{número_mortes|}}}|Baixas}} | data107 = {{Ficha/Columnas | {{{baixas1|}}} | {{{baixas2|}}} | {{{baixas3|}}} }} | header108 = {{#if:{{{feridos1|}}}{{{feridos2|}}}{{{feridos3|}}}|Feridos}} | data109 = {{Ficha/Columnas | {{{feridos1|}}} | {{{feridos2|}}} | {{{feridos3|}}} }} | header110 = {{#if:{{{outras_perdas|}}}|Outras perdas}} | data111 = {{{outras_perdas|}}} | header120 = {{#if:{{{número_perpetradores|}}}{{{número_feridos|}}}{{{número_mortes|}}}{{{número_vítimas|}}}{{#property:P1339|from={{{item|}}}}}{{#property:P1120|from={{{item|}}}}}{{#property:P3886 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1590 |from={{{item|}}}}}{{{número_desaparecidos|}}}{{#property:P1446|from={{{item|}}}}}{{{número_superviventes|}}}{{#property:P1561|from={{{item|}}}}}|N^o implicados}} | label121 = N^o perpetradores | data121 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3886 | value={{{número_perpetradores|}}} }} | label122 = N^o vítimas | data122 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1590 | value={{{número_vítimas|}}} }} | label123 = N^o feridos | data123 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1339| value={{{número_feridos|}}} }} | label124 = N^o mortes | data124 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1120| value={{{número_mortes|}}} }} | label125 = N^o desaparecidos | data125 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1446| value={{{número_desaparecidos|}}} }} | label126 = N^o superviventes | data126 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1561| value={{{número_superviventes|}}} }} | header127 = {{#if:{{{patrimonio_cultural|}}}{{#property:P1435 |from={{{item|}}}}}{{heritage protection/P3259}}|Patrimonio Cultural}} | data128 = {{#ifeq:{{{patrimonio_cultural|}}}|NONE|<!-- skip --> |{{heritage protection/P3259 |item={{{item|}}} | lang={{{lang|}}} }} {{#if:{{#invoke:Wikidades |claim |property= P1435|list=firstrank |editicon=no}} |{{heritage protection/P3259 |property_protection=P1435 |item={{{item|}}} | lang={{{lang|}}} }} }} }} | header130 = {{#if:{{{acontecementos|}}}{{#property:P793 |from={{{item|}}}}}|Acontecementos}} | data131 = {{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{acontecementos|}}} |separator=<hr/> |property=P793 |qualifier=P585 OR P580 |qualifier2=P582 |rowformat=$1 $2 : $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>'''$1'''</small> |rowsubformat2=<small>- '''$2'''</small> |tablesort=1 |sorting=-1}} | header140 = {{#if: {{#property:p155|from={{{item|}}}}}{{#property:p156|from={{{item|}}}}}{{{precedido_por|}}}{{{sucedido_por|}}}{{#property:P179 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1365|from={{{item|}}}}}{{#property:P1366|from={{{item|}}}}}{{{parte_serie|}}}{{{número_edición|}}}{{{substitúe_a|}}}{{{substituído_por|}}}{{#property:P393 |from={{{item|}}}}}|Cronoloxía}} | label141 = Parte da serie | data141 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P179| value={{{parte_serie|}}} }} | label142 = N^o edición | data142 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P393| value={{{número_edición|}}} }} |label143 = Precedido por |data143 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P155| value={{{precedido_por|}}} }} |label144 = Sucedido por |data144 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P156| value={{{sucedido_por|}}} }} |label145 = Substitúe a |data145 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1365| value={{{substitúe_a|}}} }} |label146 = Substituído por |data146 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1366| value={{{substituído_por|}}} }} | header150 = {{#if:{{{localización|}}}{{#property:P276 |from={{{item|}}}}}{{{lugar_de_saída|}}}{{{lugar_de_chegada|}}}{{#property:P1427 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1444 |from={{{item|}}}}}{{{situado_UA|}}}{{#property:P131 |from={{{item|}}}}}{{{país|}}}{{#property:P17|from={{{item|}}}}}{{{publicado_en|}}}{{#property:P1433 |from={{{item|}}}}}{{{país_orixe|}}}{{#property:P495 |from={{{item|}}}}}|Localización}} | label151 = Localización | data151 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P276 | value={{{localización|}}} }} | label152 = Coordenadas | data152 = {{Propiedade | P625 | {{{coordenadas|}}} }} | label153 = Lugar de saída | data153 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1427 | value={{{lugar_de_saída|}}} }} | label154 = Lugar de chegada | data154 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1444 | value={{{lugar_de_chegada|}}} }} | label155 = Situado en | data155 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P131 | value={{{situado_UA|}}} }} | label156 = Publicado en | data156 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1433 | value={{{publicado_en|}}} }} | label157 = País | data157 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P17 | value={{{país|}}} }} | label158 = País de orixe | data158 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P495 | value={{{país_orixe|}}} }} | header160 = {{#if:{{#property:P856 |from={{{item|}}}}}{{Redes sociais |item={{{item|}}}}}{{{teléfono|}}}{{#property:P1329 |from={{{item|}}}}}{{{correo|}}}{{#property:P968 |from={{{item|}}}}}{{#property:P953 |from={{{item|}}}}}{{{obra_completa|}}}|Contacto}} |label161 = Páxina WEB | data161 = {{#invoke:Wikidades |claim |property=P856 |list=false |formatting=weblink }} |label162 = Teléfono | data162 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1329 | value={{{teléfono|}}} }} |label163 = Correo | data163 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P968 | value={{{correo|}}} }} |label164 = Redes | data164 = {{Redes sociais |item={{{item|}}}}} | label165 = Obra completa | data165 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P953 | value={{{obra_completa|}}} |formatting=weblink}} | below = {{#ifeq:{{#invoke:Wikibase|id}}|||<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[d:{{#invoke:Wikibase|id}}|Wikidata]]&nbsp;]</span>}}{{#if:{{#property:P935|from={{{item|}}}}}|&nbsp;<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[Commons:{{#invoke:Wikidades | claim | property=P935 | formatting=label | editicon=false}}|G:Commons]]&nbsp;]</span>}}{{#if:{{#property:P373|from={{{item|}}}}}|&nbsp;<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[Commons:Category:{{#invoke:Wikidades | claim | property=P373| formatting=label | editicon=false}}|C:Commons]]&nbsp;]</span>}} }}<noinclude>{{Uso de marcador}}</noinclude> fhd6hmmdqnfxxvxy6mk3g5pv2jb2h0s 7104964 7104962 2025-06-23T21:19:00Z O Breixo 127505 7104964 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Enuso}}</noinclude><templatestyles src="Modelos/styles.css" />{{Infobox |bodystyle = infobox_bodystyle |titleclass = infobox_titlestyle |aboveclass = infobox_abovestyle |headerclass = infobox_headerclass_w_botton_top |subheaderclass = infobox_subheaderstyle |labelclass = infobox-label |datastyle = text-align:start |captionstyle = infobox_captionstyle |belowstyle = infobox_belowstyle |headerstyle = background-color: #D3E0BA; border: 1px solid #b3b4b6; border-radius: 5px; |abovestyle = background-color: #D3E0BA; border: 1px solid #b3b4b6; border-radius: 5px; | above = {{{nome|<includeonly>{{PAGENAME}}</includeonly>}}} | subheader1 = {{#if:{{#property:P1705 |from={{{item|}}}}}{{{nome_orixinal|}}}|<small>'''Lingua orixinal:'''</small> {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1705 | value={{{nome_orixinal|}}} | list=false }} }} | subheader2 = {{#if:{{#property:P607 |from={{{item|}}}}}{{{conflito|}}}|<small>'''Conflito:'''</small> {{#invoke:Wikidades | claim | property=P607 | value={{{conflito|}}} | list=false }} }} | subheader3 = {{#if:{{#property:P361 |from={{{item|}}}}}{{{parte_de|}}}|<small>'''Parte de:'''</small> {{#invoke:Wikidades | claim | property=P361 | value={{{parte_de|}}} | list=false }} }} | image1 = {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{#invoke:Wikidades |claim| property=P154 | list=false |editicon=false |shownovalue=no |showsomevalue=no |value={{{logo|{{{logotipo|}}}}}} }} |size={{{logo_tamaño|{{{tamaño logotipo|}}}}}}|sizedefault=150px | maxsize=300px}}{{#if:{{#property:P154 |from={{{item|}}}}}|<hr />}} | image2 = {{Propiedade|P18|{{#if:{{{imaxe|{{{image|}}}}}}{{#property:P18|from={{{item|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage | InfoboxImage | image={{{imaxe|{{{image|}}}}}} | size={{{imaxe_tamaño|}}}| sizedefault=300px | maxsize=300px }}}}|4=Wikidata/Formatos|5=formatoImaxe|prioridad=no|uno=si}} | caption2 = {{#if:{{{pé|{{{descrición_imaxe|}}}}}}|<span style="font-size: 95%">{{{pé|{{{descrición_imaxe|}}}}}}</span>}}<hr /> | label1 = Instancia de | data1 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P31 | value={{{instancia_de|}}} }} | label2 = Aspecto de | data2 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1269 | value={{{aspecto_de|}}} }} | label3 = Subclase | data3 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P279 | value={{{subclase_de|}}} }} |label4 = Epónimo |data4 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P138 | value={{{epónimo|}}} }} | label11 = Resultado | data11 = {{{resultado|}}} | label20 = Tema principal | data20 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P921 | value={{{tema_principal|}}} }} | label22 = Historia | data22 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2184 | value={{{historia|}}} }} | label23 = Estudado por | data23 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2579 | value={{{estudado_por|}}} }} | label25 = Concedido por | data25 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1027 | value={{{concedido_por|}}} }} | label26 = Trofeo outorgado | data26 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4622 | value={{{trofeo_outorgado|}}} }} | data29 = {{#if:{{#property:P527 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Composto por|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{composto_por|}}} |property=P527 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=$1: |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data30 = {{#if:{{#property:P1552 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Caracterizado por|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{caracterizado_por|}}} |property=P1552 |separator=<br /> |rowformat=* $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header40 = {{#if:{{{fundación|}}}{{{día_periódico|}}}{{{data|}}}{{{data_comezo|}}}{{{data_remate|}}}{{#property:P571 |from={{{item|}}}}}{{#property:P837 |from={{{item|}}}}}{{#property:P585 |from={{{item|}}}}}{{#property:P580 |from={{{item|}}}}}{{#property:P582 |from={{{item|}}}}}{{{duración|}}}{{#property:P2047 |from={{{item|}}}}}{{{promulgación|}}}{{#property:P7589 |from={{{item|}}}}}{{{entrada_en_vigor|}}}{{#property:P7588 |from={{{item|}}}}}{{{día_semana|}}}{{#property:P2894 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2922 |from={{{item|}}}}}{{{mes_ano|}}}{{{data_estrea|}}}{{#property:P1191 |from={{{item|}}}}}{{{período|}}}{{#property:P2348 |from={{{item|}}}}}|Data}} | label41 = Fundación | data41 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P571 | value={{{fundación|}}} }} | label42 = Promulgación | data42 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P7589 | value={{{promulgación|}}} }} | label43 = Período | data43 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2348 | value={{{período|}}} }} | label44 = Día da semana | data44 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2894 | value={{{día_semana|}}} }} | label45 = Mes do ano | data45 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2922 | value={{{mes_ano|}}} }} | label46 = Data | data46 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P585 | value={{{data|}}} }} | label47 = Comezo | data47 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P580 | value={{{data_comezo|}}} }} | label48 = Remate | data48 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P582 | value={{{data_remate|}}} }} | label49 = Entrada en vigor | data49 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P7588 | value={{{entrada_en_vigor|}}} }} | label50 = Duración | data50 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2047 | value={{{duración|}}} | formatting=unitcode }} | label51 = Data de estrea | data51 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1191 | value={{{data_estrea|}}} }} | data59 = {{#if:{{#property:P837 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Día periódico|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |tablesort=1 |sorting=-1 |value={{{día_periódico|}}} |showsomevalue=no |shownovalue=no |separator=<hr /> |property=P837 |qualifier1=P518 |qualifier2=P9002 |qualifier3=P361 |qualifier4=P1013 |qualifier5=P17 |rowsubformat='''$0'''|rowsubformat1=<small>$1</small> |rowsubformat2=<small>$2</small> |rowsubformat3=<small>$3</small> |rowsubformat4=($4) |rowsubformat5=($5) |rowformat=* $0 $1 $2 $3 $4 $5}} }} }} | header60 = {{#if:{{{conmemora|}}}{{{obxectivo|}}}{{{causado_por|}}}{{{lingua|}}}{{{armamento|}}}{{{causa_de|}}}{{#property:P547|from={{{item|}}}}}{{#property:P533 |from={{{item|}}}}}{{#property:P828 |from={{{item|}}}}}{{#property:P520 |from={{{item|}}}}}{{#property:P407 |from={{{item|}}}}}{{{relixión|}}}{{#property:P140 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1542 |from={{{item|}}}}}{{{contribuínte_de|}}}{{#property:P1537 |from={{{item|}}}}}{{{depositario|}}}{{#property:P2058 |from={{{item|}}}}}{{{revisión_de|}}}{{#property:P4032 |from={{{item|}}}}}{{{emendado_por|}}}{{#property:P2567 |from={{{item|}}}}}{{{causa_inmediata_de|}}}{{#property:P1536 |from={{{item|}}}}}{{{momento_sísmico|}}}{{{escala_richter|}}}{{#property:P2528 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2527 |from={{{item|}}}}}{{{alimentos_tradicionalmente_asociados|}}}{{#property:P868 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1534 |from={{{item|}}}}}{{{causa_da_fin|}}}{{{casus|{{{causa|}}}}}}{{#property:P1478 |from={{{item|}}}}}|Características}} | label61 = Conmemora | data61 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P547| value={{{conmemora|}}} }} | label62 = Contribuínte de | data62 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1537 | value={{{contribuínte_de|}}} }} | label63 = Obxectivo | data63 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P533 | value={{{obxectivo|}}} }} | label66 = Relixión | data66 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P140 | value={{{relixión|}}} }} | label67 = Lingua | data67 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P407 | value={{{lingua|}}} }} | label68 = Depositario | data68 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2058 | value={{{depositario|}}} }} | label69 = Revisión de | data69 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4032 | value={{{revisión_de|}}} }} | label70 = Emendado por | data70 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2567 | value={{{emendado_por|}}} }} | label71 = Escala de Richter | data71 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2528 | value={{{escala_richter|}}} }} | label72 = Momento sísmico | data72 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2527 | value={{{momento_sísmico|}}} }} | label73 = Armamento | data73 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P520 | value={{{armamento|}}} }} | label74 = Alimentos asociados | data74 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P868 | value={{{alimentos_tradicionalmente_asociados|}}} }} | data75 = {{#if:{{#property:P1478 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Causa|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{casus|{{{causa|}}}}}} |property=P1478 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data76 = {{#if:{{#property:P828 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Causado por|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{causado_por|}}} |property=P828 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data77 = {{#if:{{#property:P1542 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Causa de|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{causa_de|}}} |property=P1542 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data78 = {{#if:{{#property:P1536 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Causa inmediata de|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{causa_inmediata_de|}}} |property=P1536 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data79 = {{#if:{{#property:P1534 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Causa da fin|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{causa_da_fin|}}} |property=P1534 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header80 = {{#if:{{{participantes|}}}{{{perpetrador|}}}{{{organizador|}}}{{{vítima|}}}{{#property:P8032 |from={{{item|}}}}}{{#property:P710 |from={{{item|}}}}}{{#property:P664 |from={{{item|}}}}}{{#property:P8031 |from={{{item|}}}}}{{{patrocinador|}}}{{#property:P859 |from={{{item|}}}}}{{{acusado|}}}{{#property:P1591 |from={{{item|}}}}}{{{autor|}}}{{#property:P50 |from={{{item|}}}}}{{{asinante|}}}{{#property:P1891 |from={{{item|}}}}}{{{ratificado_por|}}}{{#property:P6193 |from={{{item|}}}}}{{{persoa_relevante|}}}{{#property:P3342 |from={{{item|}}}}}{{{presentador|}}}{{#property:P371 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1346 |from={{{item|}}}}}{{{gañadores|}}}|Implicados}} | label81 = Persoa relevante | data81 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3342 | value={{{persoa_relevante|}}} }} | label82 = Autor | data82 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P50 | value={{{autor|}}} }} | label84 = Organizador | data84 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P664 | value={{{organizador|}}} }} | label85 = Perpetrador | data85 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P8031 | value={{{perpetrador|}}} }} | label86 = Vítima | data86 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P8032 | value={{{vítima|}}} }} | label87 = Patrocinador | data87 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P859 | value={{{patrocinador|}}} }} | label88 = Acusado | data89 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1591 | value={{{acusado|}}} }} | label90 = Presentador | data90 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P371 | value={{{presentador|}}} }} | data96 = {{#if:{{#property:P710 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Participantes|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{participantes|}}} |property=P710 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data97 = {{#if:{{#property:P1891 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Asinantes|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{asinante|}}} |property=P1891 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=$1: |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data98 = {{#if:{{#property:P6193 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Ratificado por|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{ratificado_por|}}} |property=P6193 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=$1: |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data99 = {{#if:{{#property:P1346 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Gañadores|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{gañadores|}}} |property=P1346 |qualifier=P585 |qualifier2=P393 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $0 $2 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=$1: |rowsubformat2=<small>($2 edición)</small> |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header100 = {{#if:{{{combatentes1|}}}{{{combatentes2|}}}{{{combatentes3|}}}|Combatentes}} | data101 = {{Ficha/Columnas | {{{combatentes1|}}} | {{{combatentes2|}}} | {{{combatentes3|}}} }} | header102 = {{#if:{{{comandante1|}}}{{{comandante2|}}}{{{comandante3|}}}|Líderes}} | data103 = {{Ficha/Columnas | {{{comandante1|}}} | {{{comandante2|}}} | {{{comandante3|}}} }} | header104 = {{#if:{{{soldados1|}}}{{{soldados2|}}}{{{soldados3|}}}|Forzas}} | data105 = {{Ficha/Columnas | {{{soldados1|}}} | {{{soldados2|}}} | {{{soldados3|}}} }} | header106 = {{#if:{{{baixas1|}}}{{{baixas2|}}}{{{baixas3|}}}{{{número_mortes|}}}|Baixas}} | data107 = {{Ficha/Columnas | {{{baixas1|}}} | {{{baixas2|}}} | {{{baixas3|}}} }} | header108 = {{#if:{{{feridos1|}}}{{{feridos2|}}}{{{feridos3|}}}|Feridos}} | data109 = {{Ficha/Columnas | {{{feridos1|}}} | {{{feridos2|}}} | {{{feridos3|}}} }} | header110 = {{#if:{{{outras_perdas|}}}|Outras perdas}} | data111 = {{{outras_perdas|}}} | header120 = {{#if:{{{número_perpetradores|}}}{{{número_feridos|}}}{{{número_mortes|}}}{{{número_vítimas|}}}{{#property:P1339|from={{{item|}}}}}{{#property:P1120|from={{{item|}}}}}{{#property:P3886 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1590 |from={{{item|}}}}}{{{número_desaparecidos|}}}{{#property:P1446|from={{{item|}}}}}{{{número_superviventes|}}}{{#property:P1561|from={{{item|}}}}}|N^o implicados}} | label121 = N^o perpetradores | data121 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3886 | value={{{número_perpetradores|}}} }} | label122 = N^o vítimas | data122 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1590 | value={{{número_vítimas|}}} }} | label123 = N^o feridos | data123 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1339| value={{{número_feridos|}}} }} | label124 = N^o mortes | data124 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1120| value={{{número_mortes|}}} }} | label125 = N^o desaparecidos | data125 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1446| value={{{número_desaparecidos|}}} }} | label126 = N^o superviventes | data126 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1561| value={{{número_superviventes|}}} }} | header127 = {{#if:{{{patrimonio_cultural|}}}{{#property:P1435 |from={{{item|}}}}}{{heritage protection/P3259}}|Patrimonio Cultural}} | data128 = {{#ifeq:{{{patrimonio_cultural|}}}|NONE|<!-- skip --> |{{heritage protection/P3259 |item={{{item|}}} | lang={{{lang|}}} }} {{#if:{{#invoke:Wikidades |claim |property= P1435|list=firstrank |editicon=no}} |{{heritage protection/P3259 |property_protection=P1435 |item={{{item|}}} | lang={{{lang|}}} }} }} }} | header130 = {{#if:{{{acontecementos|}}}{{#property:P793 |from={{{item|}}}}}|Acontecementos}} | data131 = {{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{acontecementos|}}} |separator=<hr/> |property=P793 |qualifier=P585 OR P580 |qualifier2=P582 |rowformat=$1 $2 : $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>'''$1'''</small> |rowsubformat2=<small>- '''$2'''</small> |tablesort=1 |sorting=-1}} | header140 = {{#if: {{#property:p155|from={{{item|}}}}}{{#property:p156|from={{{item|}}}}}{{{precedido_por|}}}{{{sucedido_por|}}}{{#property:P179 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1365|from={{{item|}}}}}{{#property:P1366|from={{{item|}}}}}{{{parte_serie|}}}{{{número_edición|}}}{{{substitúe_a|}}}{{{substituído_por|}}}{{#property:P393 |from={{{item|}}}}}|Cronoloxía}} | label141 = Parte da serie | data141 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P179| value={{{parte_serie|}}} }} | label142 = N^o edición | data142 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P393| value={{{número_edición|}}} }} |label143 = Precedido por |data143 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P155| value={{{precedido_por|}}} }} |label144 = Sucedido por |data144 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P156| value={{{sucedido_por|}}} }} |label145 = Substitúe a |data145 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1365| value={{{substitúe_a|}}} }} |label146 = Substituído por |data146 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1366| value={{{substituído_por|}}} }} | header150 = {{#if:{{{localización|}}}{{#property:P276 |from={{{item|}}}}}{{{lugar_de_saída|}}}{{{lugar_de_chegada|}}}{{#property:P1427 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1444 |from={{{item|}}}}}{{{situado_UA|}}}{{#property:P131 |from={{{item|}}}}}{{{país|}}}{{#property:P17|from={{{item|}}}}}{{{publicado_en|}}}{{#property:P1433 |from={{{item|}}}}}{{{país_orixe|}}}{{#property:P495 |from={{{item|}}}}}|Localización}} | label151 = Localización | data151 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P276 | value={{{localización|}}} }} | label152 = Coordenadas | data152 = {{Propiedade | P625 | {{{coordenadas|}}} }} | label153 = Lugar de saída | data153 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1427 | value={{{lugar_de_saída|}}} }} | label154 = Lugar de chegada | data154 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1444 | value={{{lugar_de_chegada|}}} }} | label155 = Situado en | data155 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P131 | value={{{situado_UA|}}} }} | label156 = Publicado en | data156 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1433 | value={{{publicado_en|}}} }} | label157 = País | data157 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P17 | value={{{país|}}} }} | label158 = País de orixe | data158 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P495 | value={{{país_orixe|}}} }} | header160 = {{#if:{{#property:P856 |from={{{item|}}}}}{{Redes sociais |item={{{item|}}}}}{{{teléfono|}}}{{#property:P1329 |from={{{item|}}}}}{{{correo|}}}{{#property:P968 |from={{{item|}}}}}{{#property:P953 |from={{{item|}}}}}{{{obra_completa|}}}|Contacto}} |label161 = Páxina WEB | data161 = {{#invoke:Wikidades |claim |property=P856 |list=false |formatting=weblink }} |label162 = Teléfono | data162 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1329 | value={{{teléfono|}}} }} |label163 = Correo | data163 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P968 | value={{{correo|}}} }} |label164 = Redes | data164 = {{Redes sociais |item={{{item|}}}}} | label165 = Obra completa | data165 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P953 | value={{{obra_completa|}}} |formatting=weblink}} | below = {{#ifeq:{{#invoke:Wikibase|id}}|||<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[d:{{#invoke:Wikibase|id}}|Wikidata]]&nbsp;]</span>}}{{#if:{{#property:P935|from={{{item|}}}}}|&nbsp;<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[Commons:{{#invoke:Wikidades | claim | property=P935 | formatting=label | editicon=false}}|G:Commons]]&nbsp;]</span>}}{{#if:{{#property:P373|from={{{item|}}}}}|&nbsp;<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[Commons:Category:{{#invoke:Wikidades | claim | property=P373| formatting=label | editicon=false}}|C:Commons]]&nbsp;]</span>}} }}<noinclude>{{Uso de marcador}}</noinclude> i8y3vb1cqu5jjsnpwqyuzdm7yenxkh2 7105014 7104964 2025-06-23T21:57:11Z O Breixo 127505 7105014 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Enuso}}</noinclude><templatestyles src="Modelos/styles.css" />{{Infobox |bodystyle = infobox_bodystyle |titleclass = infobox_titlestyle |aboveclass = infobox_abovestyle |headerclass = infobox_headerclass_w_botton_top |subheaderclass = infobox_subheaderstyle |labelclass = infobox-label |datastyle = text-align:start |captionstyle = infobox_captionstyle |belowstyle = infobox_belowstyle |headerstyle = background-color: #D3E0BA; border: 1px solid #b3b4b6; border-radius: 5px; |abovestyle = background-color: #D3E0BA; border: 1px solid #b3b4b6; border-radius: 5px; | above = {{{nome|<includeonly>{{PAGENAME}}</includeonly>}}} | subheader1 = {{#if:{{#property:P1705 |from={{{item|}}}}}{{{nome_orixinal|}}}|<small>'''Lingua orixinal:'''</small> {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1705 | value={{{nome_orixinal|}}} | list=false }} }} | subheader2 = {{#if:{{#property:P607 |from={{{item|}}}}}{{{conflito|}}}|<small>'''Conflito:'''</small> {{#invoke:Wikidades | claim | property=P607 | value={{{conflito|}}} | list=false }} }} | subheader3 = {{#if:{{#property:P361 |from={{{item|}}}}}{{{parte_de|}}}|<small>'''Parte de:'''</small> {{#invoke:Wikidades | claim | property=P361 | value={{{parte_de|}}} | list=false }} }} | image1 = {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{#invoke:Wikidades |claim| property=P154 | list=false |editicon=false |shownovalue=no |showsomevalue=no |value={{{logo|{{{logotipo|}}}}}} }} |size={{{logo_tamaño|{{{tamaño logotipo|}}}}}}|sizedefault=150px | maxsize=300px}}{{#if:{{#property:P154 |from={{{item|}}}}}|<hr />}} | image2 = {{Propiedade|P18|{{#if:{{{imaxe|{{{image|}}}}}}{{#property:P18|from={{{item|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage | InfoboxImage | image={{{imaxe|{{{image|}}}}}} | size={{{imaxe_tamaño|}}}| sizedefault=300px | maxsize=300px }}}}|4=Wikidata/Formatos|5=formatoImaxe|prioridad=no|uno=si}} | caption2 = {{#if:{{{pé|{{{descrición_imaxe|}}}}}}|<span style="font-size: 95%">{{{pé|{{{descrición_imaxe|}}}}}}</span>}}<hr /> | label1 = Instancia de | data1 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P31 | value={{{instancia_de|}}} }} | label2 = Aspecto de | data2 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1269 | value={{{aspecto_de|}}} }} | label3 = Subclase | data3 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P279 | value={{{subclase_de|}}} }} |label4 = Epónimo |data4 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P138 | value={{{epónimo|}}} }} | label11 = Resultado | data11 = {{{resultado|}}} | label20 = Tema principal | data20 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P921 | value={{{tema_principal|}}} }} | label22 = Historia | data22 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2184 | value={{{historia|}}} }} | label23 = Estudado por | data23 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2579 | value={{{estudado_por|}}} }} | label25 = Concedido por | data25 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1027 | value={{{concedido_por|}}} }} | label26 = Trofeo outorgado | data26 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4622 | value={{{trofeo_outorgado|}}} }} | data29 = {{#if:{{#property:P527 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Composto por|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{composto_por|}}} |property=P527 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=$1: |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data30 = {{#if:{{#property:P1552 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Caracterizado por|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{caracterizado_por|}}} |property=P1552 |separator=<br /> |rowformat=* $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header40 = {{#if:{{{fundación|}}}{{{día_periódico|}}}{{{data|}}}{{{data_comezo|}}}{{{data_remate|}}}{{#property:P571 |from={{{item|}}}}}{{#property:P837 |from={{{item|}}}}}{{#property:P585 |from={{{item|}}}}}{{#property:P580 |from={{{item|}}}}}{{#property:P582 |from={{{item|}}}}}{{{duración|}}}{{#property:P2047 |from={{{item|}}}}}{{{promulgación|}}}{{#property:P7589 |from={{{item|}}}}}{{{entrada_en_vigor|}}}{{#property:P7588 |from={{{item|}}}}}{{{día_semana|}}}{{#property:P2894 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2922 |from={{{item|}}}}}{{{mes_ano|}}}{{{data_estrea|}}}{{#property:P1191 |from={{{item|}}}}}{{{período|}}}{{#property:P2348 |from={{{item|}}}}}|Data}} | label41 = Fundación | data41 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P571 | value={{{fundación|}}} }} | label42 = Promulgación | data42 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P7589 | value={{{promulgación|}}} }} | label43 = Período | data43 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2348 | value={{{período|}}} }} | label44 = Día da semana | data44 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2894 | value={{{día_semana|}}} }} | label45 = Mes do ano | data45 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2922 | value={{{mes_ano|}}} }} | label46 = Data | data46 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P585 | value={{{data|}}} }} | label47 = Comezo | data47 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P580 | value={{{data_comezo|}}} }} | label48 = Remate | data48 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P582 | value={{{data_remate|}}} }} | label49 = Entrada en vigor | data49 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P7588 | value={{{entrada_en_vigor|}}} }} | label50 = Duración | data50 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2047 | value={{{duración|}}} | formatting=unitcode }} | label51 = Data de estrea | data51 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1191 | value={{{data_estrea|}}} }} | data59 = {{#if:{{#property:P837 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Día periódico|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |tablesort=1 |sorting=-1 |value={{{día_periódico|}}} |showsomevalue=no |shownovalue=no |separator=<hr /> |property=P837 |qualifier1=P518 |qualifier2=P9002 |qualifier3=P361 |qualifier4=P1013 |qualifier5=P17 |rowsubformat='''$0'''|rowsubformat1=<small>$1</small> |rowsubformat2=<small>$2</small> |rowsubformat3=<small>$3</small> |rowsubformat4=($4) |rowsubformat5=($5) |rowformat=* $0 $1 $2 $3 $4 $5}} }} }} | header60 = {{#if:{{{conmemora|}}}{{{obxectivo|}}}{{{causado_por|}}}{{{lingua|}}}{{{armamento|}}}{{{causa_de|}}}{{#property:P547|from={{{item|}}}}}{{#property:P533 |from={{{item|}}}}}{{#property:P828 |from={{{item|}}}}}{{#property:P520 |from={{{item|}}}}}{{#property:P407 |from={{{item|}}}}}{{{relixión|}}}{{#property:P140 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1542 |from={{{item|}}}}}{{{contribuínte_de|}}}{{#property:P1537 |from={{{item|}}}}}{{{depositario|}}}{{#property:P2058 |from={{{item|}}}}}{{{revisión_de|}}}{{#property:P4032 |from={{{item|}}}}}{{{emendado_por|}}}{{#property:P2567 |from={{{item|}}}}}{{{causa_inmediata_de|}}}{{#property:P1536 |from={{{item|}}}}}{{{momento_sísmico|}}}{{{escala_richter|}}}{{#property:P2528 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2527 |from={{{item|}}}}}{{{alimentos_tradicionalmente_asociados|}}}{{#property:P868 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1534 |from={{{item|}}}}}{{{causa_da_fin|}}}{{{casus|{{{causa|}}}}}}{{#property:P1478 |from={{{item|}}}}}|Características}} | label61 = Conmemora | data61 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P547| value={{{conmemora|}}} }} | label62 = Contribuínte de | data62 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1537 | value={{{contribuínte_de|}}} }} | label63 = Obxectivo | data63 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P533 | value={{{obxectivo|}}} }} | label66 = Relixión | data66 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P140 | value={{{relixión|}}} }} | label67 = Lingua | data67 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P407 | value={{{lingua|}}} }} | label68 = Depositario | data68 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2058 | value={{{depositario|}}} }} | label69 = Revisión de | data69 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4032 | value={{{revisión_de|}}} }} | label70 = Emendado por | data70 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2567 | value={{{emendado_por|}}} }} | label71 = Escala de Richter | data71 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2528 | value={{{escala_richter|}}} }} | label72 = Momento sísmico | data72 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2527 | value={{{momento_sísmico|}}} }} | label73 = Armamento | data73 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P520 | value={{{armamento|}}} }} | label74 = Alimentos asociados | data74 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P868 | value={{{alimentos_tradicionalmente_asociados|}}} }} | data75 = {{#if:{{#property:P1478 |from={{{item|}}}}}{{{casus|{{{causa|}}}}}}|{{lista despregable|titulo = Causa|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{casus|{{{causa|}}}}}} |property=P1478 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data76 = {{#if:{{#property:P828 |from={{{item|}}}}}{{{causado_por|}}}|{{lista despregable|titulo = Causado por|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{causado_por|}}} |property=P828 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data77 = {{#if:{{#property:P1542 |from={{{item|}}}}}{{{causa_de|}}}|{{lista despregable|titulo = Causa de|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{causa_de|}}} |property=P1542 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data78 = {{#if:{{#property:P1536 |from={{{item|}}}}}{{{causa_inmediata_de|}}}|{{lista despregable|titulo = Causa inmediata de|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{causa_inmediata_de|}}} |property=P1536 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data79 = {{#if:{{#property:P1534 |from={{{item|}}}}}{{{causa_da_fin|}}}|{{lista despregable|titulo = Causa da fin|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{causa_da_fin|}}} |property=P1534 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header80 = {{#if:{{{participantes|}}}{{{perpetrador|}}}{{{organizador|}}}{{{vítima|}}}{{#property:P8032 |from={{{item|}}}}}{{#property:P710 |from={{{item|}}}}}{{#property:P664 |from={{{item|}}}}}{{#property:P8031 |from={{{item|}}}}}{{{patrocinador|}}}{{#property:P859 |from={{{item|}}}}}{{{acusado|}}}{{#property:P1591 |from={{{item|}}}}}{{{autor|}}}{{#property:P50 |from={{{item|}}}}}{{{asinantes|}}}{{#property:P1891 |from={{{item|}}}}}{{{ratificado_por|}}}{{#property:P6193 |from={{{item|}}}}}{{{persoa_relevante|}}}{{#property:P3342 |from={{{item|}}}}}{{{presentador|}}}{{#property:P371 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1346 |from={{{item|}}}}}{{{gañadores|}}}|Implicados}} | label81 = Persoa relevante | data81 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3342 | value={{{persoa_relevante|}}} }} | label82 = Autor | data82 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P50 | value={{{autor|}}} }} | label84 = Organizador | data84 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P664 | value={{{organizador|}}} }} | label85 = Perpetrador | data85 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P8031 | value={{{perpetrador|}}} }} | label86 = Vítima | data86 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P8032 | value={{{vítima|}}} }} | label87 = Patrocinador | data87 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P859 | value={{{patrocinador|}}} }} | label88 = Acusado | data89 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1591 | value={{{acusado|}}} }} | label90 = Presentador | data90 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P371 | value={{{presentador|}}} }} | data96 = {{#if:{{#property:P710 |from={{{item|}}}}}{{{participantes|}}}|{{lista despregable|titulo = Participantes|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{participantes|}}} |property=P710 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data97 = {{#if:{{#property:P1891 |from={{{item|}}}}}{{{asinantes|}}}|{{lista despregable|titulo = Asinantes|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{asinantes|}}} |property=P1891 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=$1: |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data98 = {{#if:{{#property:P6193 |from={{{item|}}}}}{{{ratificado_por|}}}|{{lista despregable|titulo = Ratificado por|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{ratificado_por|}}} |property=P6193 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=$1: |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data99 = {{#if:{{#property:P1346 |from={{{item|}}}}}{{{gañadores|}}}|{{lista despregable|titulo = Gañadores|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{gañadores|}}} |property=P1346 |qualifier=P585 |qualifier2=P393 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $0 $2 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=$1: |rowsubformat2=<small>($2 edición)</small> |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header100 = {{#if:{{{combatentes1|}}}{{{combatentes2|}}}{{{combatentes3|}}}|Combatentes}} | data101 = {{Ficha/Columnas | {{{combatentes1|}}} | {{{combatentes2|}}} | {{{combatentes3|}}} }} | header102 = {{#if:{{{comandante1|}}}{{{comandante2|}}}{{{comandante3|}}}|Líderes}} | data103 = {{Ficha/Columnas | {{{comandante1|}}} | {{{comandante2|}}} | {{{comandante3|}}} }} | header104 = {{#if:{{{soldados1|}}}{{{soldados2|}}}{{{soldados3|}}}|Forzas}} | data105 = {{Ficha/Columnas | {{{soldados1|}}} | {{{soldados2|}}} | {{{soldados3|}}} }} | header106 = {{#if:{{{baixas1|}}}{{{baixas2|}}}{{{baixas3|}}}{{{número_mortes|}}}|Baixas}} | data107 = {{Ficha/Columnas | {{{baixas1|}}} | {{{baixas2|}}} | {{{baixas3|}}} }} | header108 = {{#if:{{{feridos1|}}}{{{feridos2|}}}{{{feridos3|}}}|Feridos}} | data109 = {{Ficha/Columnas | {{{feridos1|}}} | {{{feridos2|}}} | {{{feridos3|}}} }} | header110 = {{#if:{{{outras_perdas|}}}|Outras perdas}} | data111 = {{{outras_perdas|}}} | header120 = {{#if:{{{número_perpetradores|}}}{{{número_feridos|}}}{{{número_mortes|}}}{{{número_vítimas|}}}{{#property:P1339|from={{{item|}}}}}{{#property:P1120|from={{{item|}}}}}{{#property:P3886 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1590 |from={{{item|}}}}}{{{número_desaparecidos|}}}{{#property:P1446|from={{{item|}}}}}{{{número_superviventes|}}}{{#property:P1561|from={{{item|}}}}}|N^o implicados}} | label121 = N^o perpetradores | data121 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3886 | value={{{número_perpetradores|}}} }} | label122 = N^o vítimas | data122 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1590 | value={{{número_vítimas|}}} }} | label123 = N^o feridos | data123 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1339| value={{{número_feridos|}}} }} | label124 = N^o mortes | data124 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1120| value={{{número_mortes|}}} }} | label125 = N^o desaparecidos | data125 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1446| value={{{número_desaparecidos|}}} }} | label126 = N^o superviventes | data126 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1561| value={{{número_superviventes|}}} }} | header127 = {{#if:{{{patrimonio_cultural|}}}{{#property:P1435 |from={{{item|}}}}}{{heritage protection/P3259}}|Patrimonio Cultural}} | data128 = {{#ifeq:{{{patrimonio_cultural|}}}|NONE|<!-- skip --> |{{heritage protection/P3259 |item={{{item|}}} | lang={{{lang|}}} }} {{#if:{{#invoke:Wikidades |claim |property= P1435|list=firstrank |editicon=no}} |{{heritage protection/P3259 |property_protection=P1435 |item={{{item|}}} | lang={{{lang|}}} }} }} }} | header130 = {{#if:{{{acontecementos|}}}{{#property:P793 |from={{{item|}}}}}|Acontecementos}} | data131 = {{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{acontecementos|}}} |separator=<hr/> |property=P793 |qualifier=P585 OR P580 |qualifier2=P582 |rowformat=$1 $2 : $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>'''$1'''</small> |rowsubformat2=<small>- '''$2'''</small> |tablesort=1 |sorting=-1}} | header140 = {{#if: {{#property:p155|from={{{item|}}}}}{{#property:p156|from={{{item|}}}}}{{{precedido_por|}}}{{{sucedido_por|}}}{{#property:P179 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1365|from={{{item|}}}}}{{#property:P1366|from={{{item|}}}}}{{{parte_serie|}}}{{{número_edición|}}}{{{substitúe_a|}}}{{{substituído_por|}}}{{#property:P393 |from={{{item|}}}}}|Cronoloxía}} | label141 = Parte da serie | data141 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P179| value={{{parte_serie|}}} }} | label142 = N^o edición | data142 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P393| value={{{número_edición|}}} }} |label143 = Precedido por |data143 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P155| value={{{precedido_por|}}} }} |label144 = Sucedido por |data144 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P156| value={{{sucedido_por|}}} }} |label145 = Substitúe a |data145 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1365| value={{{substitúe_a|}}} }} |label146 = Substituído por |data146 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1366| value={{{substituído_por|}}} }} | header150 = {{#if:{{{localización|}}}{{#property:P276 |from={{{item|}}}}}{{{lugar_de_saída|}}}{{{lugar_de_chegada|}}}{{#property:P1427 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1444 |from={{{item|}}}}}{{{situado_UA|}}}{{#property:P131 |from={{{item|}}}}}{{{país|}}}{{#property:P17|from={{{item|}}}}}{{{publicado_en|}}}{{#property:P1433 |from={{{item|}}}}}{{{país_orixe|}}}{{#property:P495 |from={{{item|}}}}}|Localización}} | label151 = Localización | data151 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P276 | value={{{localización|}}} }} | label152 = Coordenadas | data152 = {{Propiedade | P625 | {{{coordenadas|}}} }} | label153 = Lugar de saída | data153 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1427 | value={{{lugar_de_saída|}}} }} | label154 = Lugar de chegada | data154 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1444 | value={{{lugar_de_chegada|}}} }} | label155 = Situado en | data155 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P131 | value={{{situado_UA|}}} }} | label156 = Publicado en | data156 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1433 | value={{{publicado_en|}}} }} | label157 = País | data157 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P17 | value={{{país|}}} }} | label158 = País de orixe | data158 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P495 | value={{{país_orixe|}}} }} | header160 = {{#if:{{#property:P856 |from={{{item|}}}}}{{Redes sociais |item={{{item|}}}}}{{{teléfono|}}}{{#property:P1329 |from={{{item|}}}}}{{{correo|}}}{{#property:P968 |from={{{item|}}}}}{{#property:P953 |from={{{item|}}}}}{{{obra_completa|}}}|Contacto}} |label161 = Páxina WEB | data161 = {{#invoke:Wikidades |claim |property=P856 |list=false |formatting=weblink }} |label162 = Teléfono | data162 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1329 | value={{{teléfono|}}} }} |label163 = Correo | data163 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P968 | value={{{correo|}}} }} |label164 = Redes | data164 = {{Redes sociais |item={{{item|}}}}} | label165 = Obra completa | data165 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P953 | value={{{obra_completa|}}} |formatting=weblink}} | below = {{#ifeq:{{#invoke:Wikibase|id}}|||<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[d:{{#invoke:Wikibase|id}}|Wikidata]]&nbsp;]</span>}}{{#if:{{#property:P935|from={{{item|}}}}}|&nbsp;<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[Commons:{{#invoke:Wikidades | claim | property=P935 | formatting=label | editicon=false}}|G:Commons]]&nbsp;]</span>}}{{#if:{{#property:P373|from={{{item|}}}}}|&nbsp;<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[Commons:Category:{{#invoke:Wikidades | claim | property=P373| formatting=label | editicon=false}}|C:Commons]]&nbsp;]</span>}} }}<noinclude>{{Uso de marcador}}</noinclude> iow08ovdrzcbyvl70o4bbn4k7ndstwv 7105055 7105014 2025-06-23T22:41:29Z O Breixo 127505 7105055 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Enuso}}</noinclude><templatestyles src="Modelos/styles.css" />{{Infobox |bodystyle = infobox_bodystyle |titleclass = infobox_titlestyle |aboveclass = infobox_abovestyle |headerclass = infobox_headerclass_w_botton_top |subheaderclass = infobox_subheaderstyle |labelclass = infobox-label |datastyle = text-align:start |captionstyle = infobox_captionstyle |belowstyle = infobox_belowstyle |headerstyle = background-color: #D3E0BA; border: 1px solid #b3b4b6; border-radius: 5px; |abovestyle = background-color: #D3E0BA; border: 1px solid #b3b4b6; border-radius: 5px; | above = {{{nome|<includeonly>{{PAGENAME}}</includeonly>}}} | subheader1 = {{#if:{{#property:P1705 |from={{{item|}}}}}{{{nome_orixinal|}}}|<small>'''Lingua orixinal:'''</small> {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1705 | value={{{nome_orixinal|}}} | list=false }} }} | subheader2 = {{#if:{{#property:P607 |from={{{item|}}}}}{{{conflito|}}}|<small>'''Conflito:'''</small> {{#invoke:Wikidades | claim | property=P607 | value={{{conflito|}}} | list=false }} }} | subheader3 = {{#if:{{#property:P361 |from={{{item|}}}}}{{{parte_de|}}}|<small>'''Parte de:'''</small> {{#invoke:Wikidades | claim | property=P361 | value={{{parte_de|}}} | list=false }} }} | image1 = {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{#invoke:Wikidades |claim| property=P154 | list=false |editicon=false |shownovalue=no |showsomevalue=no |value={{{logo|{{{logotipo|}}}}}} }} |size={{{logo_tamaño|{{{tamaño logotipo|}}}}}}|sizedefault=150px | maxsize=300px}}{{#if:{{#property:P154 |from={{{item|}}}}}|<hr />}} | image2 = {{Propiedade|P18|{{#if:{{{imaxe|{{{image|}}}}}}{{#property:P18|from={{{item|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage | InfoboxImage | image={{{imaxe|{{{image|}}}}}} | size={{{imaxe_tamaño|}}}| sizedefault=300px | maxsize=300px }}}}|4=Wikidata/Formatos|5=formatoImaxe|prioridad=no|uno=si}} | caption2 = {{#if:{{{pé|{{{descrición_imaxe|}}}}}}|<span style="font-size: 95%">{{{pé|{{{descrición_imaxe|}}}}}}</span>}}<hr /> | label1 = Instancia de | data1 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P31 | value={{{instancia_de|}}} }} | label2 = Aspecto de | data2 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1269 | value={{{aspecto_de|}}} }} | label3 = Subclase | data3 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P279 | value={{{subclase_de|}}} }} |label4 = Epónimo |data4 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P138 | value={{{epónimo|}}} }} | label11 = Resultado | data11 = {{{resultado|}}} | label20 = Tema principal | data20 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P921 | value={{{tema_principal|}}} }} | label22 = Historia | data22 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2184 | value={{{historia|}}} }} | label23 = Estudado por | data23 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2579 | value={{{estudado_por|}}} }} | label25 = Concedido por | data25 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1027 | value={{{concedido_por|}}} }} | label26 = Trofeo outorgado | data26 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4622 | value={{{trofeo_outorgado|}}} }} | data29 = {{#if:{{#property:P527 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Composto por|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{composto_por|}}} |property=P527 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=$1: |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data30 = {{#if:{{#property:P1552 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Caracterizado por|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{caracterizado_por|}}} |property=P1552 |separator=<br /> |rowformat=* $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header40 = {{#if:{{{fundación|}}}{{{día_periódico|}}}{{{data|}}}{{{data_comezo|}}}{{{data_remate|}}}{{#property:P571 |from={{{item|}}}}}{{#property:P837 |from={{{item|}}}}}{{#property:P585 |from={{{item|}}}}}{{#property:P580 |from={{{item|}}}}}{{#property:P582 |from={{{item|}}}}}{{{duración|}}}{{#property:P2047 |from={{{item|}}}}}{{{promulgación|}}}{{#property:P7589 |from={{{item|}}}}}{{{entrada_en_vigor|}}}{{#property:P7588 |from={{{item|}}}}}{{{día_semana|}}}{{#property:P2894 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2922 |from={{{item|}}}}}{{{mes_ano|}}}{{{data_estrea|}}}{{#property:P1191 |from={{{item|}}}}}{{{período|}}}{{#property:P2348 |from={{{item|}}}}}|Data}} | label41 = Fundación | data41 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P571 | value={{{fundación|}}} }} | label42 = Promulgación | data42 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P7589 | value={{{promulgación|}}} }} | label43 = Período | data43 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2348 | value={{{período|}}} }} | label44 = Día da semana | data44 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2894 | value={{{día_semana|}}} }} | label45 = Mes do ano | data45 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2922 | value={{{mes_ano|}}} }} | label46 = Data | data46 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P585 | value={{{data|}}} }} | label47 = Comezo | data47 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P580 | value={{{data_comezo|}}} }} | label48 = Remate | data48 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P582 | value={{{data_remate|}}} }} | label49 = Entrada en vigor | data49 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P7588 | value={{{entrada_en_vigor|}}} }} | label50 = Duración | data50 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2047 | value={{{duración|}}} | formatting=unitcode }} | label51 = Data de estrea | data51 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1191 | value={{{data_estrea|}}} }} | data59 = {{#if:{{#property:P837 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Día periódico|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |tablesort=1 |sorting=-1 |value={{{día_periódico|}}} |showsomevalue=no |shownovalue=no |separator=<hr /> |property=P837 |qualifier1=P518 |qualifier2=P9002 |qualifier3=P361 |qualifier4=P1013 |qualifier5=P17 |rowsubformat='''$0'''|rowsubformat1=<small>$1</small> |rowsubformat2=<small>$2</small> |rowsubformat3=<small>$3</small> |rowsubformat4=($4) |rowsubformat5=($5) |rowformat=* $0 $1 $2 $3 $4 $5}} }} }} | header60 = {{#if:{{{conmemora|}}}{{{obxectivo|}}}{{{causado_por|}}}{{{lingua|}}}{{{armamento|}}}{{{causa_de|}}}{{#property:P547|from={{{item|}}}}}{{#property:P533 |from={{{item|}}}}}{{#property:P828 |from={{{item|}}}}}{{#property:P520 |from={{{item|}}}}}{{#property:P407 |from={{{item|}}}}}{{{relixión|}}}{{#property:P140 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1542 |from={{{item|}}}}}{{{contribuínte_de|}}}{{#property:P1537 |from={{{item|}}}}}{{{depositario|}}}{{#property:P2058 |from={{{item|}}}}}{{{revisión_de|}}}{{#property:P4032 |from={{{item|}}}}}{{{emendado_por|}}}{{#property:P2567 |from={{{item|}}}}}{{{causa_inmediata_de|}}}{{#property:P1536 |from={{{item|}}}}}{{{momento_sísmico|}}}{{{escala_richter|}}}{{#property:P2528 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2527 |from={{{item|}}}}}{{{alimentos_tradicionalmente_asociados|}}}{{#property:P868 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1534 |from={{{item|}}}}}{{{causa_da_fin|}}}{{{casus|{{{causa|}}}}}}{{#property:P1478 |from={{{item|}}}}}|Características}} | label61 = Conmemora | data61 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P547| value={{{conmemora|}}} }} | label62 = Contribuínte de | data62 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1537 | value={{{contribuínte_de|}}} }} | label63 = Obxectivo | data63 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P533 | value={{{obxectivo|}}} }} | label66 = Relixión | data66 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P140 | value={{{relixión|}}} }} | label67 = Lingua | data67 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P407 | value={{{lingua|}}} }} | label68 = Depositario | data68 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2058 | value={{{depositario|}}} }} | label69 = Revisión de | data69 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4032 | value={{{revisión_de|}}} }} | label70 = Emendado por | data70 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2567 | value={{{emendado_por|}}} }} | label71 = Escala de Richter | data71 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2528 | value={{{escala_richter|}}} }} | label72 = Momento sísmico | data72 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2527 | value={{{momento_sísmico|}}} }} | label73 = Armamento | data73 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P520 | value={{{armamento|}}} }} | label74 = Alimentos asociados | data74 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P868 | value={{{alimentos_tradicionalmente_asociados|}}} }} | data75 = {{#if:{{#property:P1478 |from={{{item|}}}}}{{{casus|{{{causa|}}}}}}|{{lista despregable|titulo = Causa|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{casus|{{{causa|}}}}}} |property=P1478 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data76 = {{#if:{{#property:P828 |from={{{item|}}}}}{{{causado_por|}}}|{{lista despregable|titulo = Causado por|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{causado_por|}}} |property=P828 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data77 = {{#if:{{#property:P1542 |from={{{item|}}}}}{{{causa_de|}}}|{{lista despregable|titulo = Causa de|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{causa_de|}}} |property=P1542 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data78 = {{#if:{{#property:P1536 |from={{{item|}}}}}{{{causa_inmediata_de|}}}|{{lista despregable|titulo = Causa inmediata de|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{causa_inmediata_de|}}} |property=P1536 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data79 = {{#if:{{#property:P1534 |from={{{item|}}}}}{{{causa_da_fin|}}}|{{lista despregable|titulo = Causa da fin|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{causa_da_fin|}}} |property=P1534 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header80 = {{#if:{{{participantes|}}}{{{perpetrador|}}}{{{organizador|}}}{{{vítima|}}}{{#property:P8032 |from={{{item|}}}}}{{#property:P710 |from={{{item|}}}}}{{#property:P664 |from={{{item|}}}}}{{#property:P8031 |from={{{item|}}}}}{{{patrocinador|}}}{{#property:P859 |from={{{item|}}}}}{{{acusado|}}}{{#property:P1591 |from={{{item|}}}}}{{{autor|}}}{{#property:P50 |from={{{item|}}}}}{{{asinantes|}}}{{#property:P1891 |from={{{item|}}}}}{{{ratificado_por|}}}{{#property:P6193 |from={{{item|}}}}}{{{persoa_relevante|}}}{{#property:P3342 |from={{{item|}}}}}{{{presentador|}}}{{#property:P371 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1346 |from={{{item|}}}}}{{{gañadores|}}}|Implicados}} | label81 = Persoa relevante | data81 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3342 | value={{{persoa_relevante|}}} }} | label82 = Autor | data82 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P50 | value={{{autor|}}} }} | label84 = Organizador | data84 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P664 | value={{{organizador|}}} }} | label85 = Perpetrador | data85 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P8031 | value={{{perpetrador|}}} }} | label86 = Vítima | data86 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P8032 | value={{{vítima|}}} }} | label87 = Patrocinador | data87 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P859 | value={{{patrocinador|}}} }} | label88 = Acusado | data89 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1591 | value={{{acusado|}}} }} | label90 = Presentador | data90 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P371 | value={{{presentador|}}} }} | data96 = {{#if:{{#property:P710 |from={{{item|}}}}}{{{participantes|}}}|{{lista despregable|titulo = Participantes|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{participantes|}}} |property=P710 |separator=<br /> |rowformat=*$0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data97 = {{#if:{{#property:P1891 |from={{{item|}}}}}{{{asinantes|}}}|{{lista despregable|titulo = Asinantes|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{asinantes|}}} |property=P1891 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=$1: |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data98 = {{#if:{{#property:P6193 |from={{{item|}}}}}{{{ratificado_por|}}}|{{lista despregable|titulo = Ratificado por|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{ratificado_por|}}} |property=P6193 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=$1: |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data99 = {{#if:{{#property:P1346 |from={{{item|}}}}}{{{gañadores|}}}|{{lista despregable|titulo = Gañadores|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{gañadores|}}} |property=P1346 |qualifier=P585 |qualifier2=P393 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $0 $2 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=$1: |rowsubformat2=<small>($2 edición)</small> |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header100 = {{#if:{{{combatentes1|}}}{{{combatentes2|}}}{{{combatentes3|}}}|Combatentes}} | data101 = {{Ficha/Columnas | {{{combatentes1|}}} | {{{combatentes2|}}} | {{{combatentes3|}}} }} | header102 = {{#if:{{{comandante1|}}}{{{comandante2|}}}{{{comandante3|}}}|Líderes}} | data103 = {{Ficha/Columnas | {{{comandante1|}}} | {{{comandante2|}}} | {{{comandante3|}}} }} | header104 = {{#if:{{{soldados1|}}}{{{soldados2|}}}{{{soldados3|}}}|Forzas}} | data105 = {{Ficha/Columnas | {{{soldados1|}}} | {{{soldados2|}}} | {{{soldados3|}}} }} | header106 = {{#if:{{{baixas1|}}}{{{baixas2|}}}{{{baixas3|}}}{{{número_mortes|}}}|Baixas}} | data107 = {{Ficha/Columnas | {{{baixas1|}}} | {{{baixas2|}}} | {{{baixas3|}}} }} | header108 = {{#if:{{{feridos1|}}}{{{feridos2|}}}{{{feridos3|}}}|Feridos}} | data109 = {{Ficha/Columnas | {{{feridos1|}}} | {{{feridos2|}}} | {{{feridos3|}}} }} | header110 = {{#if:{{{outras_perdas|}}}|Outras perdas}} | data111 = {{{outras_perdas|}}} | header120 = {{#if:{{{número_perpetradores|}}}{{{número_feridos|}}}{{{número_mortes|}}}{{{número_vítimas|}}}{{#property:P1339|from={{{item|}}}}}{{#property:P1120|from={{{item|}}}}}{{#property:P3886 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1590 |from={{{item|}}}}}{{{número_desaparecidos|}}}{{#property:P1446|from={{{item|}}}}}{{{número_superviventes|}}}{{#property:P1561|from={{{item|}}}}}|N^o implicados}} | label121 = N^o perpetradores | data121 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3886 | value={{{número_perpetradores|}}} | formatting=unitcode }} | label122 = N^o vítimas | data122 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1590 | value={{{número_vítimas|}}} | formatting=unitcode }} | label123 = N^o feridos | data123 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1339| value={{{número_feridos|}}} | formatting=unitcode }} | label124 = N^o mortes | data124 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1120| value={{{número_mortes|}}} | formatting=unitcode }} | label125 = N^o desaparecidos | data125 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1446| value={{{número_desaparecidos|}}} | formatting=unitcode }} | label126 = N^o superviventes | data126 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1561| value={{{número_superviventes|}}} | formatting=unitcode }} | header127 = {{#if:{{{patrimonio_cultural|}}}{{#property:P1435 |from={{{item|}}}}}{{heritage protection/P3259}}|Patrimonio Cultural}} | data128 = {{#ifeq:{{{patrimonio_cultural|}}}|NONE|<!-- skip --> |{{heritage protection/P3259 |item={{{item|}}} | lang={{{lang|}}} }} {{#if:{{#invoke:Wikidades |claim |property= P1435|list=firstrank |editicon=no}} |{{heritage protection/P3259 |property_protection=P1435 |item={{{item|}}} | lang={{{lang|}}} }} }} }} | header130 = {{#if:{{{acontecementos|}}}{{#property:P793 |from={{{item|}}}}}|Acontecementos}} | data131 = {{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{acontecementos|}}} |separator=<hr/> |property=P793 |qualifier=P585 OR P580 |qualifier2=P582 |rowformat=$1 $2 : $0 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>'''$1'''</small> |rowsubformat2=<small>- '''$2'''</small> |tablesort=1 |sorting=-1}} | header140 = {{#if: {{#property:p155|from={{{item|}}}}}{{#property:p156|from={{{item|}}}}}{{{precedido_por|}}}{{{sucedido_por|}}}{{#property:P179 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1365|from={{{item|}}}}}{{#property:P1366|from={{{item|}}}}}{{{parte_serie|}}}{{{número_edición|}}}{{{substitúe_a|}}}{{{substituído_por|}}}{{#property:P393 |from={{{item|}}}}}|Cronoloxía}} | label141 = Parte da serie | data141 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P179| value={{{parte_serie|}}} }} | label142 = N^o edición | data142 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P393| value={{{número_edición|}}} }} |label143 = Precedido por |data143 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P155| value={{{precedido_por|}}} }} |label144 = Sucedido por |data144 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P156| value={{{sucedido_por|}}} }} |label145 = Substitúe a |data145 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1365| value={{{substitúe_a|}}} }} |label146 = Substituído por |data146 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1366| value={{{substituído_por|}}} }} | header150 = {{#if:{{{localización|}}}{{#property:P276 |from={{{item|}}}}}{{{lugar_de_saída|}}}{{{lugar_de_chegada|}}}{{#property:P1427 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1444 |from={{{item|}}}}}{{{situado_UA|}}}{{#property:P131 |from={{{item|}}}}}{{{país|}}}{{#property:P17|from={{{item|}}}}}{{{publicado_en|}}}{{#property:P1433 |from={{{item|}}}}}{{{país_orixe|}}}{{#property:P495 |from={{{item|}}}}}|Localización}} | label151 = Localización | data151 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P276 | value={{{localización|}}} }} | label152 = Coordenadas | data152 = {{Propiedade | P625 | {{{coordenadas|}}} }} | label153 = Lugar de saída | data153 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1427 | value={{{lugar_de_saída|}}} }} | label154 = Lugar de chegada | data154 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1444 | value={{{lugar_de_chegada|}}} }} | label155 = Situado en | data155 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P131 | value={{{situado_UA|}}} }} | label156 = Publicado en | data156 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1433 | value={{{publicado_en|}}} }} | label157 = País | data157 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P17 | value={{{país|}}} }} | label158 = País de orixe | data158 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P495 | value={{{país_orixe|}}} }} | header160 = {{#if:{{#property:P856 |from={{{item|}}}}}{{Redes sociais |item={{{item|}}}}}{{{teléfono|}}}{{#property:P1329 |from={{{item|}}}}}{{{correo|}}}{{#property:P968 |from={{{item|}}}}}{{#property:P953 |from={{{item|}}}}}{{{obra_completa|}}}|Contacto}} |label161 = Páxina WEB | data161 = {{#invoke:Wikidades |claim |property=P856 |list=false |formatting=weblink }} |label162 = Teléfono | data162 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1329 | value={{{teléfono|}}} }} |label163 = Correo | data163 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P968 | value={{{correo|}}} }} |label164 = Redes | data164 = {{Redes sociais |item={{{item|}}}}} | label165 = Obra completa | data165 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P953 | value={{{obra_completa|}}} |formatting=weblink}} | below = {{#ifeq:{{#invoke:Wikibase|id}}|||<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[d:{{#invoke:Wikibase|id}}|Wikidata]]&nbsp;]</span>}}{{#if:{{#property:P935|from={{{item|}}}}}|&nbsp;<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[Commons:{{#invoke:Wikidades | claim | property=P935 | formatting=label | editicon=false}}|G:Commons]]&nbsp;]</span>}}{{#if:{{#property:P373|from={{{item|}}}}}|&nbsp;<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[Commons:Category:{{#invoke:Wikidades | claim | property=P373| formatting=label | editicon=false}}|C:Commons]]&nbsp;]</span>}} }}<noinclude>{{Uso de marcador}}</noinclude> 7bftmx636n6tdg4cpe98zgy7mfh26ma 0 645587 7104775 6990642 2025-06-23T19:03:30Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104775 wikitext text/x-wiki {{Edificio}} A '''basílica do Sagrado Corazón''' ou '''basílica de Koekelberg''' ([[lingua francesa|francés]]: ''Basilique du Sacré-Coeur'' ou ''Basilique de Koekelberg'', en [[lingua neerlandesa|neerlandés]]: ''Basiliek van het Heilig Hart'' ou ''Basiliek van Koekelberg'') é unha [[basílica menor]] e parroquia de culto [[Igrexa católica|católico]] que se atopa no concello de [[Koekelberg]], en [[Rexión de Bruxelas-Capital|Bruselas]] ([[Bélxica]]). Está baixo a advocación do [[Sagrado Corazón de Xesús|Sagrado Corazón]] en homenaxe á [[Basílica do Sacré Cœur|basílica de París]]. O rei [[Leopoldo II de Bélxica|Leopoldo II]] colocou a primeira pedra en [[1905]], durante as celebracións do 75° aniversario da [[Revolución Belga|independencia de Bélxica]]. A súa construción detívos durante as dúas [[Guerra mundial|guerras mundiais]], e rematou en [[1969]]. No momento da súa contrución era a quinta [[Igrexa (arquitectura)|igrexa]] meirande do mundo.{{sfn|Stéphany|2006|p=63}} A basílica está situada no concello de [[Koekelberg]], sobre o [[Outeiro (orografía)|outeiro]] do mesmo nome que forma parte do Parque Elisabeth. O enorme edificio de [[ladrillo]] e [[Cemento (construción)|cemento]] conta con dúas [[Torre (construción)|torre]]s xemelgas e unha [[cúpula]] de [[cobre]] [[verde]] que acada os 89 m de altura, dominando o [[Horizonte (xeografía)|horizonte]] [[leste]] de [[Bruxelas]]. Combinando a ''[[Art déco]]'' con elementos [[Arquitectura neobizantina|neobizantinos]], a súa [[cúpula]] ofrece unha vista panorámica de [[Bruxelas]] e os seus arredores.{{sfn|Stéphany|2006|p=61}}<ref name=":0">{{Cita web |título=Basilica of Koekelberg : Panaroma |url=http://www.basilicakoekelberg.be/documents/panorama.xml?lang=en |data-acceso=15 de febreiro de 2024 |páxina-web=www.basilicakoekelberg.be |data-arquivo=15 de febreiro de 2024 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20240215192151/http://www.basilicakoekelberg.be/documents/panorama.xml?lang=en |url-morta=yes }}</ref> == Galería de imaxes == === Exterior === <gallery mode="packed" heights="180"> Ficheiro:Basilica of the Sacred Heart, Brussels (1).jpg|Vista frontal. Ficheiro:Basilica of the Sacred Heart from outside 1.jpg|Vista lateral. Ficheiro:Brüssel 04.JPG|[[Portada (arquitectura)|Portada]]. Ficheiro:Bruxelles - Basilique Nationale du Sacré-Cœur à Koekelberg (4).jpg|Detalle da portada. </gallery> === Interior === <gallery mode="packed" heights="180"> Ficheiro:Brusel basilica interier 6.jpg|[[nave (arquitectura)|Nave]] central. Ficheiro:Dome basilique.JPG|Vista interior da [[cúpula]]. Ficheiro:Stained Glass, Sacred Heart Basilica.jpg|[[Vidreira gótica|Vidreira]]. </gallery> == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Bibliografía === * {{cita libro|apelidos=Stéphany|nome=Pierre|título=La Belgique en cent coups d'oeil|editorial=Lanno Publishers|lugar=Tielt|ano=2006|capítulo=Bruxelles. La basilique de Koekelberg|isbn=2-87386-445-1|lingua=francés|url=https://books.google.com/books?id=w-FlzjlvYI4C&pg=PA62}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Koekelberg]] [[Categoría:Igrexas de Bélxica]] 6jrfnpks4ohigo76170jnskt6uwxseb 0 646297 7104657 6985188 2025-06-23T16:08:44Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104657 wikitext text/x-wiki {{Xeografía política}} '''Baker Lake''' (en [[silabario inuktitut]]: ᖃᒪᓂᑦᑐᐊᖅ 'gran lago unido por un río en ambos extremos'; en [[lingua inuktitut|inuktitut]]: '''Qamani'tuaq''') é unha aldea predominantemente [[pobos inuit|inuit]] situada na [[rexión de Kivalliq]] en [[Nunavut]], no [[Canadá]]. Situado ás beiras do homónimo [[lago Baker]], destaca por ser a única comunidade interior de [[Nunavut]]. A comunidade recibiu o seu nome [[lingua inglesa|inglés]] en [[1761]] do capitán [[William Christopher]], quen a chamou en honor a Sir [[William Baker]], o undécimo gobernador da [[Compañía da Baía de Hudson]].<ref Name="collection">{{cita web|url=http://collectionscanada.gc.ca/pam_archives/index.php?fuseaction=genitem.displayEcopies&lang=eng&rec_nbr=3201263&rec_nbr_list=3201263,3409362,3409360&title=Sandy+Lunan%2C+Hudson%27s+Bay+Co.+Factor%2C+baking+his+own+bread%2C+Baker+Lake+%2F+Sandy+Lunan%2C+fait+du+pain+au+lac+Baker.+&ecopy=a141736&back_url=|título=Sandy Lunan, Hudson's Bay Co. Factor, baking his own bread, Baker Lake, Northwest Territories, 1946|editorial=Library and Archives Canada|data-acceso=17 de marzo 2008|data-arquivo=11 de novembro de 2012|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20121111023901/http://collectionscanada.gc.ca/pam_archives/index.php?fuseaction=genitem.displayEcopies&lang=eng&rec_nbr=3201263&rec_nbr_list=3201263%2C3409362%2C3409360&title=Sandy%20Lunan%2C%20Hudson%27s%20Bay%20Co.%20Factor%2C%20baking%20his%20own%20bread%2C%20Baker%20Lake%20%2F%20Sandy%20Lunan%2C%20fait%20du%20pain%20au%20lac%20Baker.%20&ecopy=a141736&back_url=|url-morta=yes}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.hbc.com/hbcheritage/history/people/governors/|título=Hbc Heritage – Heritage Home|data-acceso=26 de outubro de 2016}}</ref><ref name="history">{{cita web |título=History of Baker Lake |url=https://www.bakerlake.ca/history |páxina-web=www.bakerlake.ca |editorial=Hamlet of Baker Lake |data-acceso=3 de febreiro de 2025 |lingua=en |data=2025}}</ref> == Demografía == {{Gráfica de evolución|tipo=demográfica|posición=center|anchura=600px|nome= Baker Lake|1976|863|1981|954|1986|1009|1991|1186|1996|1385|2001|1507|2006|1728|2011|1872|2016|2069|2021|2061|notas=[[Statistics Canada]]<ref name=2021census>{{Cita web|título=Baker Lake, Nunavut (Code 6205023) Census Profile|url=https://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2021/dp-pd/prof/details/page.cfm?Lang=E&GENDERlist=1,2,3&STATISTIClist=1&DGUIDlist=2021A00056205023|data-acceso=28 de febreiro de 2025|editorial=[[Statistics Canada]]}}</ref>}} == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Localidades do Canadá]] [[Categoría:Nunavut]] e6qga2976fb2ijbu8ou84twshzuydjk 0 647834 7105225 7002489 2025-06-24T06:21:57Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 0 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105225 wikitext text/x-wiki Un '''campo escalar''' é unha [[Función multivariábel|función de varias variábeis]] que asocia un único número (ou ''[[escalar]]'') con cada punto do espazo. Os campos escalares úsanse en [[física]] para representar variacións espaciais de [[Magnitude física|cantidades]] escalares. == Definición == Un campo escalar é unha [[Mapa (matemáticas)|forma]] <ref>{{Cita libro|páxina=9-14|ISBN=978-2-10-079653-3|título=Electromagnétisme: Cours avec exemples concrets, QCM, exercices corrigés|url=https://books.google.fr/books/about/Electromagn%C3%A9tisme.html?id=_saSDwAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> . : <math> F(\mathbf{x}): \mathbb{R}^n \rightarrow \mathbb{R}</math> Ou : <math> F(\mathbf{x}): \mathbb{R}^n \rightarrow \Complex</math> onde '''x''' é un [[vector]] de Rⁿ. O campo escalar pódese visualizar como un espazo ''n'' -dimensional cun número [[Número complexo|complexo]] ou [[Número real|real]] unido a cada punto do espazo. A [[derivada]] dun campo escalar dá como resultado un [[campo vectorial]] chamado [[gradiente]]<ref>{{Cita publicación periódica|title=Annexe 5. Champs scalaires et gradient|url=https://www.cairn-sciences.info/cinematique-et-dynamique-classiques-du-point-mater--9782340064324-page-307.htm}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> . En física, un campo chámase campo escalar cando a cantidade física medíbel se caracteriza por un valor numérico seguido xeralmente dunha unidade física. == Exemplo == [[Ficheiro:Saddle_point.png|dereita|miniatura| Un campo en <math>\mathbb{R}^2</math> da forma <math>z=x^2 -y^2</math>.]] A imaxe da dereita é unha representación gráfica do seguinte campo escalar: : <math>f:\begin{array}{rcl} \R^2 & \to & \R \\ (x,y) & \mapsto & z=x^2-y^2\end{array}</math> O punto en vermello é un [[punto crítico]] da función, o punto onde desaparece o gradiente. Este é en particular un [[punto de sela]]: representa un máximo nunha dirección e un mínimo na outra. == Usos en física == * Na [[física clásica]], [[Temperatura|a temperatura]], [[Potencial eléctrico|o potencial eléctrico]], [[Presión|a presión]], [[Potencial químico|o potencial químico]] e en xeral todas as cantidades escalares intensivas son campos escalares <ref>{{Cita web|title=Cours de Jean-Michel Raimond {{!}} Département de Physique de l'Ecole Normale supérieure |url=https://www.phys.ens.fr/fr/article/cours-de-jean-michel-raimond}}</ref> . * En [[Mecánica cuántica|física cuántica]], a [[función de onda]] é un campo escalar de valor [[Número complexo|complexo]]. * En [[física teórica]] e [[cosmoloxía]], o campo de inflación, o campo de Higgs [[Teoría da grande unificación|grande unificado]] e o [[Campo de Higgs|campo de Higgs electrodébil]] aínda son hipotéticos campos escalares invocados para explicar varias etapas cruciais da [[Cronoloxía do Universo|historia temperá do Universo]]. == Notas == {{reflist|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Outros artigos === * [[Campo vectorial]] * [[Escalar]] {{control de autoridades}} [[Categoría:Cálculo vectorial]] [[Categoría:Funcións]] k32nv736emcfqoo0151285zveyfvs6a 0 648928 7105202 7080556 2025-06-24T04:44:29Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 2 fontes e etiquetando 1 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105202 wikitext text/x-wiki {{Grupo musical|xp=rock|nome=Caligula's Horse|orixe=Brisbane, Queensland|país=Australia|período=2011-actualidade|selo=Welkin Records, Inside Out Records|xénero=Metal Progresivo, Rock Progresivo|membros=Sam Vallen, Jim Grey, Dale Prinsse, Josh Griffin|antigos_membros=Geoff Irish, Zac Greensill, Dave Couper, Adrian Goleby|imaxe=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Very_Prog_Fest_-_Caligula%27s_Horse_%2845297728922%29.jpg/220px-Very_Prog_Fest_-_Caligula%27s_Horse_%2845297728922%29.jpg}} '''Caligula's Horse''' é unha banda [[australia]]na de [[metal progresivo]] fundada en [[Brisbane]], [[Queensland]]. A banda foi creada por Sam Vallen e Jim Grey a comezos de 2011. A actual composición consiste no vocalista Jim Grey, o [[Guitarra solista|guitarrista solista]] Sam Vallen, o baixista Dale Prinsse e o batería Josh Griffin.<ref name=":3">{{cite web|title=The Band|url=http://caligulashorse.com/|website=Caligula's Horse (Official Site)|accessdate=2 de decembro de 2015}}</ref><ref name=":0">{{cite web|title=Caligula's Horse's 'Bloom' Reaches #16 on ARIA Australian Albums Chart!|url=http://www.wildthingpresents.com/blog/caligulas-horses-bloom-reaches-16-on-aria-chart|website=Wild Thing Presents|accessdate=2 de decembro de 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304215050/http://www.wildthingpresents.com/blog/caligulas-horses-bloom-reaches-16-on-aria-chart|archive-date=4 de marzo de 2016|urlmorta=si}}</ref><ref name=":1">{{cite web|title=Caligula's Horse - 'Bloom': Australian iTunes Chart Performance|url=http://www.itunescharts.net/aus/artists/music/caligulas-horse/albums/bloom/|website=iTunes Charts|accessdate=2 de decembro de 2015}}</ref> O seu primeiro álbum, ''[[Moments from Ephemeral City]]'' (2011), seguido do EP, ''Colossus'' (2011), lanzouse de forma independente antes de asinar con Welkin Records. Logo lanzou o seu segundo álbum, ''[[The Tide, the Thief & River's End]]'' en 2013.<ref>{{cite web|title=The Tide, The Thief & River's End|url=http://caligulashorse.com/album/the-tide-the-thief-rivers-end/|website=Caligula's Horse (Official Site)|accessdate=2 de decembro de 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150912085801/http://caligulashorse.com/album/the-tide-the-thief-rivers-end/|archive-date=12 de setembro de 2015|urlmorta=si}}</ref> A banda asinou despois con Inside Out Music para o lanzamento do seu terceiro álbum, ''Bloom'' (2015),<ref name=":2" /> o seu cuarto álbum ''In Contact'' (2017),<ref>{{Cite web|url=https://www.rogueinc.com.au/single-post/2017/06/13/CALIGULA%E2%80%99S-HORSE-ANNOUNCE-NEW-ALBUM-IN-CONTACT-OUT-SEPTEMBER-15|title=Rogue Inc.|website=Rogue Inc.|access-date=2017-09-19}}{{Ligazón morta|data=maio de 2025 }}</ref> e o seu quinto álbum ''Rise Radiant'' (2020).<ref name=MetalOb>{{cite web|url= http://www.metalobsession.net/2020/03/15/caligulas-horse-announces-details-of-their-forthcoming-album-rise-radiant/|title= Caligula’s Horse announces details of their forthcoming album ‘Rise Radiant’|website=Metal Obsession|accessdate=2 de abril de 2020}}</ref> O seu álbum máis recente, ''Charcoal Grace'', lanzouse o 26 de xaneiro do 2024. == Traxectoria == === Formación, ''Moments from Ephemeral City'' e ''Colossus'' (2011) === Caligula's Horse foi creada a comezos de 2011 por Sam Vallen e Jim Grey. A banda foi nomeada por Grey, quen estudaba historia antiga e linguas clásicas na universidade, en referencia ao cabalo [[Incitatus]], posesión máis prezada do emperador romano [[Calígula]].<ref>{{cite web|last1=Morrison|first1=Robyn|title=Things You Didn't Know About Caligula's Horse (But Should)|url=http://heavymag.com.au/things-you-didnt-know-about-caligulas-horse-but-should/|website=Heavy Magazine|accessdate=2 de decembro de 2015}}</ref> Inicialmente Caligula's Horse compúxose unicamente de Grey á voz, e Vallen como multiintrumentista. Os seu álbum debut, ''Moments from Ephemeral City'', foi lanzado de forma independente o 2 de abril do 2011. Vallen foi acreditado como compositor, guitarrista, enxeñeiro de son e produtor.<ref>{{cite web|title=Moments from Ephemeral City (2011)|url=http://caligulashorse.com/album/moments-from-ephemeral-city/|website=Caligula's Horse (Official Site)|accessdate=2 de decembro de 2015|data-arquivo=21 de outubro de 2015|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20151021064020/http://caligulashorse.com/album/moments-from-ephemeral-city/|url-morta=yes}}</ref> A banda inicialmente non lograba decidir se continuaría ou non, mais decidiron continuar e ampliar a banda para dar concertos logo de recibir boa crítica polo seu primeiro álbum.<ref>{{cite web|last1=Belling|first1=Alasdair|title=Caligula's Horse: Interview with Jim Grey|url=http://www.killyourstereo.com/interviews/1071707/caligulas-horse|website=Kill Your Stereo}}</ref> A banda ampliouse e incluíu a Zac Greensill, Geoff Irish e Dave Couper. Para mostrar a súa nova composición, lanzaron un EP de dúas cancións, ''Colossuss'', en setembro de 2011.<ref>{{cite web|last1=Charles|first1=Tim|title=The Tide, The Thief & River's End|url=http://caligulashorse.com/album/moments-from-ephemeral-city/|website=Welkin Records (Bandcamp)|accessdate=2 de decembro de 2015|data-arquivo=21 de outubro de 2015|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20151021064020/http://caligulashorse.com/album/moments-from-ephemeral-city/|url-morta=yes}}</ref> === The Tide, the Thief & River's End (2012–2014) === A mediados do 2012, a banda entrou no estudio para comezar o seu seguinte LP. O seu segundo álbum de estudio, ''The Tide, the Thief & River's End'' , foi lanzado o 13 de outubro do 2013 por Welkin Records. Este foi un álbum conceptual con cada pista listada en orde cronolóxica, narrando unha historia acerca da sublebación duns rebeldes, chamada "The Tide", na cidade de "River's End", e a viaxe dos oprimidos, quen atopan asilo nun lugar que ten desafortunadas semellanzas coa anterior cidade. "The Thief" é o único personaxe que fica na historia dende o inicio ata o final.<ref>{{Cite web|title = CALIGULA'S HORSE: Colourful, Energetic and Dynamic|url = http://www.prog-sphere.com/interviews/caligulas-horse-interview/|website = Prog Sphere|accessdate = 2015-12-02|language = en-US|data-arquivo = 29 de abril de 2023|url-arquivo = https://web.archive.org/web/20230429230700/http://www.prog-sphere.com/interviews/caligulas-horse-interview/|url-morta = yes}}</ref> A banda tivo unha intensa xira dentro de Australia após o lanzamento do álbum, e comezou a ser coñecida pola súa forte presenza no escenario e os seus enérxicos concertos.<<ref>{{Cite web|title = Caligula's Horse detail new album 'Bloom'|url = http://www.bombshellzine.com/2015/09/caligulas-horse-detail-new-album-bloom/|website = Bombshellzine.com|accessdate = 2015-12-02|language = en-US|archive-url = https://web.archive.org/web/20160304110737/http://www.bombshellzine.com/2015/09/caligulas-horse-detail-new-album-bloom/|archive-date = 4 de marzo de 2016|urlmorta = si}}</ref> A banda formou parte do Progfest Sydney 2013<ref>{{Cite web|title = Progfest Sydney lineup announced feat. Meniscus, Caligula’s Horse, Shanghai and more!|url = http://ozprog.com/2013/09/progfest-sydney-lineup-announced-feat-meniscus-caligulas-horse-shanghai-and-more/|website = ozprog.com|accessdate = 2015-12-02}}</ref> e do Progfest Melbourne 2014.<ref>{{Cite web|title = Progfest 2014 national tour and lineup announcement|url = http://ozprog.com/2014/08/progfest-2014-national-tour-and-lineup-announce/|website = ozprog.com|accessdate = 2015-12-02}}</ref> Acompañaron en xiras ás bandas [[Opeth]], [[Mastodon]], [[The Dillinger Escape Plan]], Protest the Hero, The Ocean, Firewind, Twelve Foot Ninja e Ne Obliviscaris.<ref name=":3" /> === ''Bloom'' (2015–2016) === Despois do seu segundo álbum, gañaron o interese da discográfica Inside Out Music, que asinou o lanzamento do seu terceiro álbum. Antes do lanzamento do álbum a banda realizou unha xira ao redor de Australia con Tesseract, na que tocou unha mestura das cancións favoritas do público e outras aínda non lanzadas. O seu terceiro álbum, ''Bloom'', foi liberado o 16 de outubro do 2015 e,<ref name=":2">{{cite web|title=Caligula's Horse|url=http://www.insideoutmusic.com/artist.aspx?IdArtist=848|website=Inside Out Music|accessdate=2 de decembro de 2015|archive-date=15 de novembro de 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151115231131/http://www.insideoutmusic.com/artist.aspx?IdArtist=848|urlmorta=si}}</ref> na súa semana de debut, logrou número 16 na táboa ARIA de bandas australianas e o 75 na táboa global.<ref name=":0" /> Acadaron o posto 73 nas listas australianas de iTunes tamén na súa primeira semana.<ref name=":1" /> A cuberta de álbum foi deseñada por Chris Stevenson-Mangos quen recibira a instrución de crear "algo colorido e vibrante, un pouco circular en deseño, mais quizais suxerindo algo coma unha [[vidreira]], e mostrando moitas imaxes de natureza".<ref>{{Cite web|title = Interview with Sam from Caligula's Horse|url = https://tomatrax.wordpress.com/2015/11/06/interview-with-sam-from-caligulas-horse/|website = Tomatrax|accessdate = 2 de decembro de 2015}}</ref> Foi lanzado un vídeoclip oficial de "Firelight" do álbum ''Bloom''.<ref>{{Cita libro|url = https://www.youtube.com/watch?v=UNIP5LPuLHo|accessdate = 2 de decembro de 2015|title = Fireflight Official Video}}</ref> Caligula's Horse empezou a súa primeira xira [[Europa|europea]] con Shining en outubro e novembro de 2015.<ref>{{cite web|title=Tour|url=http://caligulashorse.com/tour/|website=Caligula's Horse (Official Site)|accessdate=2 de decembro de 2015}}{{Ligazón morta|data=xuño de 2025 }}</ref> Sam Vallen e Zac Greensill foron nomeados na enquisa de lectores de Total Guitar como mellores guitarristas de rock progresivo de 2015.<ref>{{Cite web|title = Who is the best rock guitarist of 2015?|url = http://www.musicradar.com/news/guitars/who-is-the-best-rock-guitarist-of-2015-631010|website = MusicRadar|accessdate = 2 de decembro de 2015}}</ref> O 30 de maio do 2016, foi anunciado que Geoff Irish deixaba a banda.<ref>{{Cita web|url = http://www.lordsofmetal.nl/en/interviews/view/id/6180|accessdate = 5 de marzo de 2019|title = Lords of Metal ezine}}</ref> O 10 de agosto de 2016, Josh Griffin foi anunciado como substituto de Irish.<ref>{{Cita web|url = http://www.insideoutmusic.com/newsdetailed.aspx?IdNews=17229&IdCompany=8|accessdate = 5 de marzo de 2019|title = " Caligula’s Horse : introduce new drummer with 'Rust' play-through video "}}{{Ligazón morta|data=maio de 2025 }}</ref> O 28 de xaneiro do 2017, o guitarrista Zac Greensill anunciou a súa saída para se centrar no seu proxecto Opus of a Machine. Foi substituído por Adrian Goleby, quen fora baixista de Arcane, a primeira banda de Jim Grey . === ''In Contact'' (2017–2019) === O 4 de agosto de 2017, a canción "Will's Song (Let the Colours Run)" foi lanzada xunto co seu vídeoclip o 23 de agosto, como mostra do seu novo álbum. O 15 de setembro de 2017, a banda publica ''In Contact'', o primeiro Adrian de presentar Goleby e Josh Griffin. ''In Contact'' recibiu unha valoración positiva en Angry Metal Guy.<ref>{{Cite web|url=https://www.angrymetalguy.com/caligulas-horse-in-contact-review/|title=Caligula's Horse - In Contact Review|last=Kronos|date=29 de setembro de 2017|website=Angry Metal Guy|access-date=14 de decembro de 2018}}</ref> O 10 de decembro do 2018, Dave Couper anunciou a súa saída da a banda, principalmente por saúde e razóns financeiras, así como outras aspiracións musicais. O 5 de marzo do 2019, Dale Prinsse foi presentado como novo baixista. Este era xa coñecido coma o "C-Horse's sixth member" ("sexto membro de Caligula's Horse"), axudándolles co mesturando e produción dos seus álbums, e como baixista en Opus of a Machine. En setembro do 2019, a banda realizou os seus primeiros catro concertos en [[América]]. === ''Rise Radiant'' (2020–2023) === O 22 de maio do 2020, a banda lanzou o seu quinto álbum ''Rise Radiant''.<ref name=MetalOb /> Isto foi precedido polo lanzamento de tres sinxelos do álbum: "The Tempest", "Slow Violence", e "Valkyrie". O 6 de xullo do 2021 foi anunciada a saída de Adrian Goleby, o guitarrista alegou o seu desexo de iniciar unha "viaxe á sefuinte etapa da súa experiencia vital". A banda agradeceulle moito as súas contribucións, declarando que non procurarían outro guitarrista por un tempo, quedando configurada como cuarteto. En abril e maio do 2022, Greensill regresou á banda como músico convidado durante a xira australiana en apoio de ''Rise Radiant'', o cal fora aprazado até entón debido á [[Pandemia de COVID-19|pandemia do COVID-19]]. === ''Charcoal Grace'' (2023–presente) === O 10 de novembro do 2023, a banda lanzou o primeiro sinxelo titulado "Golem" e anunciou que o seu sexto álbum de estudio, ''Charcoal Grace'', sería lanzado o 26 de xaneiro do 2024.<ref>{{Cite web |last=Team |first=Editorial |date=2023-11-13 |title=CALIGULA’S HORSE Announce “Charcoal Grace” 2024 North American Tour with EARTHSIDE |url=https://www.sonicperspectives.com/news/caligulas-horse-announce-charcoal-grace-2024-north-american-tour-with-earthside/ |access-date=2023-11-14 |website=Sonic Perspectives |language=en-US}}</ref> O 7 de decembro, a banda lanzou o segundo sinxelo "The World Breathes with Me".<ref>{{cite web|url=https://www.loudersound.com/news/caligulas-horse-stream-ten-minute-new-single-the-world-breathes-with-me|title=Caligula's Horse stream ten-minute new single The World Breathes With Me|website=Prog|date=8 de decembro de 2023|accessdate=11 de xaneiro de 2024}}</ref> O 11 de xaneiro do 2024, dúas semanas antes do lanzamento do álbum, a banda sacou o terceiro sinxelo "The Stormchaser" xunto videoclip.<ref>{{cite web|url=https://allabouttherock.co.uk/caligulas-horse-reveal-emotive-video-and-3rd-single-the-stormchaser-from-upcoming-album-charcoal-grace/|title=Caligula’s Horse reveal emotive video and 3rd single "The Stormchaser" from upcoming album Charcoal Grace|website=All About the Rock|date=11 de xaneiro de 2024|accessdate=11 de xaneiro de 2024}}</ref> == Estilo musical e influencias == A música da banda foi descrita como [[rock progresivo]]<ref>{{Cite web|title = Caligula’s Horse Premiere New Song, "Marigold" - Hard Rock & Heavy Metal News {{!}} Music Videos {{!}}Golden Gods Awards {{!}} revolvermag.com|url = http://www.revolvermag.com/news/caligulas-horse-premiere-new-song-marigold.html|website = www.revolvermag.com|accessdate = 2 de decembro de 2015}}</ref> e [[metal progresivo]].<ref name=":2" /> O guitarrista e compositor Sam Vallen cita a Steely Dan como unha influencia, frecuentemente utilizando a ''signature'' da banda americana.<ref>{{Cite web|url=https://www.musicradar.com/news/10-questions-for-caligulas-horse-guitarist-sam-vallen|title=10 questions for Caligula’s Horse guitarist Sam Vallen|last=Astley-Brown 2017-10-05T09:48:58.277ZGuitars|first=Michael|website=MusicRadar|language=EN-GB|access-date=20 de marzo de 2019}}</ref> == Membros da banda == '''Membros actuais''' * Jim Grey – voz (<small>2011–presente</small>) * Sam Vallen – guitarra (2011–presente); guitarra rítmica (2011, <small>2021–presente</small>) * Josh Griffin – batería (<small>2016–presente</small>) * Dale Prinsse – baixo (<small>2019–presente</small>) '''Antigos membros''' * Geoff Irish – [[Batería (instrumento musical)|batería]] (<small>2011–2016</small>) * Zac Greensill – Guitarra rítmica, coros (2011–2017; artista convidado na xira de inicios de 2022) * Dave Couper – baixo, coros (<small>2011–2018</small>) * Adrian Goleby – guitarra rítmica (<small>2017–2021</small>)  {{#tag:timeline|ImageSize=width:800 height:auto barincrement:20 PlotArea = left:100 bottom:100 top:5 right:10 Alignbars = justify DateFormat = mm/dd/yyyy Period = from:01/01/2011 till:{{#time:m/d/Y}} TimeAxis = orientation:horizontal format:yyyy Legend = orientation:vertical position:bottom columns:3 ScaleMajor = increment:2 start:2011 ScaleMinor = increment:1 start:2012 Colors = id:LVocals value:red legend:Voz_principal id:Bvocals value:pink legend:Coros id:LGuitar value:teal legend:Guitarra_principal id:RGuitar value:brightgreen legend:Guitarra_rítmica id:Bass value:blue legend:Baixo id:Drums value:orange legend:Batería id:Album value:black legend:Álbum_de_estudio id:EP value:gray(0.6) legend:EP LineData = layer:back color:Album at:04/02/2011 at:10/04/2013 at:10/16/2015 at:09/15/2017 at:05/22/2020 at:01/26/2024 color:EP at:09/01/2011 BarData = bar:Jim text:"Jim Grey" bar:Sam text:"Sam Vallen" bar:Zac text:"Zac Greensill" bar:Adrian text:"Adrian Goleby" bar:Dave text:"Dave Couper" bar:Dale text:"Dale Prinsse" bar:Geoff text:"Geoff Irish" bar:Josh text:"Josh Griffin" PlotData= width:11 bar:Jim from:01/01/2011 till:end color:LVocals bar:Sam from:01/01/2011 till:end color:LGuitar bar:Sam from:01/01/2011 till:06/01/2011 color:RGuitar width:3 bar:Sam from:07/06/2021 till:end color:RGuitar width:3 bar:Dave from:06/01/2011 till:12/10/2018 color:Bass bar:Dave from:06/01/2011 till:12/10/2018 color:BVocals width:3 bar:Adrian from:01/28/2017 till:07/06/2021 color:RGuitar bar:Josh from:08/10/2016 till:end color:Drums bar:Dale from:03/05/2019 till:end color:Bass bar:Geoff from:06/01/2011 till:05/30/2016 color:Drums bar:Zac from:06/01/2011 till:01/28/2017 color:RGuitar bar:Zac from:06/01/2011 till:01/28/2017 color:BVocals width:3}} == Discografía == === Álbums de estudio === {| class="wikitable plainrowheaders" border="1" style="text-align:center;" ! rowspan="2" scope="col" style="width:15em;" |Título ! rowspan="2" scope="col" style="width:17em;" |Detalles ! colspan="3" scope="col" |Posición nas listas |- ! scope="col" style="width:3em;font-size:90%;" |AUS<ref name="AUS Charts">{{cite web|url=https://australian-charts.com/search.asp?search=Caligula%27s+Horse&cat=a|title=Caligula's Horse discography|work=australian-charts.com|publisher=Hung Medien|access-date=10 de abril de 2021}}</ref> ! scope="col" style="width:3em;font-size:90%;" |GER<ref name="GER Charts">{{cite web|url=https://australian-charts.com/showitem.asp?interpret=Caligula%27s+Horse&titel=Rise+Radiant&cat=a|title=Caligula's RISE RADIANT (ALBUM)|work=australian-charts.com|publisher=Hung Medien|access-date=10 de abril de 2021}}</ref> ! scope="col" style="width:3em;font-size:90%;" |SWI<ref name="GER Charts"/> |- ! scope="row" |''Moments from Ephemeral City'' | * Lanzamento: 2 de abril de 2011 * Selo: Caligula's Horse * Formato: [[Disco compacto|CD]], descarga dixital |— |— |— |- ! scope="row" |''The Tide, the Thief &amp;amp; River's End'' | * Lanzamento: 4 de outubro de 2013 * Selo: Welkin (WELKIN003) * Formato: CD, descarga dixital |— |— |— |- ! scope="row" |''Bloom'' | * Lanzamento: 16 de outubro de 2015 * Selo: Inside Out Music (IOMLP 434) * Formato: CD, descarga dixital, [[Long play|LP]] |— |— |— |- ! scope="row" |''In Contact'' | * Lanzamento: 15 de setembro de 2017 * Selo: Inside Out Music (IOMLP 488) * Formato: CD, descarga dixital, LP |50 |— |— |- ! scope="row" |''Rise Radiant'' | * Lanzamento: 20 de maio de 2020 * Selo: Inside Out Music (IOMLP 547) * Formato: CD, descarga dixital, LP |23 |43 |25 |- ! scope="row" |''Charcoal Grace'' | * Lanzamento: 26 de xaneiro de 2024 * Selo: Inside Out Music * Formato: CD, descarga dixital, LP |—<ref>{{cite web|url=https://www.aria.com.au/charts/vinyl-albums-chart/2024-02-05|title=ARIA Top 20 Vinyl Albums Chart|publisher=[[Australian Recording Industry Association]]|date=5 de febreiro de 2024|access-date=2 de febreiro de 2024}}</ref> |— |39 |} === Sinxelos === {| class="wikitable plainrowheaders" border="1" style="text-align:center;" ! rowspan="1" scope="col" style="width:11em;" |Título ! rowspan="1" scope="col" style="width:17em;" |Detalles |- ! scope="row" |''Colossus'' | * Lanzamento: 2011 * Selo: Caligula's Horse * Formato: CD, descarga dixital |} == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén == {{Commonscat}} === Ligazóns externas === * {{Páxina web|http://caligulashorse.com/}} * [https://www.youtube.com/samvallen canle de YouTube] {{Control de autoridades}} [[Categoría:Grupos musicais de Australia]] [[Categoría:Grupos musicais de metal progresivo]] jwypo9m1w06wurag9arc02ski3qtrwm 0 648977 7105350 7015194 2025-06-24T10:44:02Z Autopistero20502020 127649 7105350 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|rego}} {{Galizionario|cova}} O [[topónimo]] '''O Rego da Cova''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[O Rego da Cova, Xerdiz, Ourol|O Rego da Cova]]''', lugar da parroquia de [[Xerdiz, Ourol|Xerdiz]], no concello de [[Ourol]]; *'''[[O Rego da Cova, Galdo, Viveiro|O Rego da Cova]]''', lugar da parroquia de [[Galdo, Viveiro|Galdo]], no concello de [[Viveiro]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|O Rego|Cova (homónimos)}} {{Control de autoridades}} 8fnk7o9f7gv9eio182s96ee7xtjtq6w 10 649230 7105113 7103157 2025-06-23T23:27:41Z O Breixo 127505 7105113 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Enuso}}</noinclude><templatestyles src="Modelos/styles.css" />{{Infobox |bodystyle = infobox_bodystyle |titleclass = infobox_titlestyle |aboveclass = infobox_abovestyle |headerclass = infobox_headerclass_w_botton_top |subheaderclass = infobox_subheaderstyle |labelclass = infobox-label |datastyle = text-align:start |captionstyle = infobox_captionstyle |belowstyle = infobox_belowstyle |headerstyle = background-color: #E5DDC5; border: 1px solid #b3b4b6; border-radius: 5px; |abovestyle = background-color: #E5DDC5; border: 1px solid #b3b4b6; border-radius: 5px; | above = ''{{{nome|<includeonly>{{título sen retrouso}}</includeonly>}}}'' | image1 = {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{#invoke:Wikidades |claim| property=P154 | list=false |editicon=false |shownovalue=no |showsomevalue=no |value={{{logo|}}} }} |size={{{logo_tamaño|}}}|sizedefault=150px | maxsize=300px}}{{#if:{{#property:P154 |from={{{item|}}}}}|<hr />}} | image2 = {{Propiedade|P3383|{{#if:{{{póster|}}}{{#property:P3383|from={{{item|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage | InfoboxImage | image={{{póster|}}} | size={{{póster_tamaño|}}}| sizedefault=250px | maxsize=300px }}}}|4=Wikidata/Formatos|5=formatoImaxe|prioridad=no|uno=si}} | caption2 = {{#if:{{{pé_póster|}}}|<span style="font-size: 95%">{{{pé_póster}}}</span>}}<hr /> | image3 = {{Propiedade|P18|{{#if:{{{imaxe|{{{image|}}}}}}{{#property:P18|from={{{item|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage | InfoboxImage | image={{{imaxe|{{{image|}}}}}} | size={{{imaxe_tamaño|}}}| sizedefault=250px | maxsize=300px }}}}|4=Wikidata/Formatos|5=formatoImaxe|prioridad=no|uno=si}} | caption3 = {{#if:{{{pé|}}}|<span style="font-size: 95%">{{{pé}}}</span>}}<hr /> |label1 = Nome curto |data1 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1813 | value={{{nome_curto|}}} }} |label2 = Tipo |data2 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P31 | value={{{tipo|}}} }} |label3 = Epónimo |data3 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P138 | value={{{epónimo|}}} }} |label4 = Movemento |data4 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P135 | value={{{movemento|}}} }} |label5 = Forma artística |data5 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P7937 | value={{{forma_artística|}}} }} |label6 = Xénero artístico |data6 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P136 | value={{{xénero_artístico|}}} }} |label7 = Estilo |data7 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P149 | value={{{estilo|}}} }} |label10 = Historia |data10 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2184 | value={{{historia|}}} }} |label11 = Conservación |data11 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P5816 | value={{{conservación|}}} }} |label12 = Cultura |data12 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2596 | value={{{cultura|}}} }} |label13 = Material |data13 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P186 | value={{{material_usado|{{{materiais|}}}}}} }} |label14 = Imaxe tomada con |data14 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4082 | value={{{imaxe_tomada_con|}}} }} |label15 = Música creada para |data15 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P9899 | value={{{música_creada_para|}}} }} |data16 = {{#if:{{#property:P407 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Linguas|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{lingua|}}} |property=P407 |qualifier=P548 | qualifier2=P577 |separator=<br /> |rowformat=*$0 $1 $2 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>$1</small> |rowsubformat2=<small>($2)</small> |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |label17 = Lingua orixinal |data17 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P364 | value={{{lingua_orixinal|}}} }} |label18 = Estilo de escrita |data18 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P9302 | value={{{estilo_escrita|}}} }} |label19 = Estilo de escrita |data19 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P9302 | value={{{estilo_escrita|}}} }} |label22 = Franquía |data22 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P8345 | value={{{franquía_medios|}}} }} |label23 = Propietario |data23 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P127 | value={{{propietario|}}} }} |label24 = Modo de xogo |data24 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P404 | value={{{modo_xogo|}}} }} |label25 = Motor |data25 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P408 | value={{{motor|}}} }} |label26 = Formato de xornal |data26 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3912 | value={{{formato_xornal |}}} }} |header28 = {{#if:{{{autor|}}}{{#property:P50 |from={{{item|}}}}}{{{creador|}}}{{#property:P170 |from={{{item|}}}}}{{{fabricante|}}}{{#property:P176 |from={{{item|}}}}}{{{tradutor|}}}{{#property:P655 |from={{{item|}}}}}{{{ilustrador|}}}{{{colorista|}}}{{#property:P110 |from={{{item|}}}}}{{#property:P6338 |from={{{item|}}}}}{{{autor_prólogo|}}}{{#property:P2679 |from={{{item|}}}}}{{{libretista|}}}{{#property:P87 |from={{{item|}}}}}{{{compositor|}}}{{#property:P86 |from={{{item|}}}}}{{{director|}}}{{#property:P57 |from={{{item|}}}}}{{{guionista|}}}{{#property:P58 |from={{{item|}}}}}{{{actores|}}}{{#property:P161 |from={{{item|}}}}}{{{director_fotografía|}}}{{#property:P344 |from={{{item|}}}}}{{{editor_cine|}}}{{#property:P1040 |from={{{item|}}}}}{{{deseñador_produción|}}}{{#property:P2554 |from={{{item|}}}}}{{{deseñador_vestiario|}}}{{#property:P2515 |from={{{item|}}}}}{{{maquillador|}}}{{#property:P4805 |from={{{item|}}}}}{{{deseñador_son|}}}{{#property:P5028 |from={{{item|}}}}}{{{encargado_por|}}}{{#property:P88 |from={{{item|}}}}}{{{destinatario|}}}{{#property:P1817 |from={{{item|}}}}}{{{interpretado_por|}}}{{#property:P175 |from={{{item|}}}}}{{{actor_dobraxe|}}}{{#property:P725 |from={{{item|}}}}}{{{coreógrafo|}}}{{#property:P1809 |from={{{item|}}}}}{{{escenógrafo|}}}{{#property:P4608 |from={{{item|}}}}}{{{orquestrador|}}}{{#property:P10806 |from={{{item|}}}}}{{{presentador|}}}{{#property:P371 |from={{{item|}}}}}{{{fundador|}}}{{#property:P112 |from={{{item|}}}}}{{{artista_videoxogo|}}}{{{programador|}}}{{#property:P3080 |from={{{item|}}}}}{{#property:P943 |from={{{item|}}}}}{{{desenvolvedor|}}}{{#property:P178 |from={{{item|}}}}}{{{número_Opus|}}}{{#property:P10855 |from={{{item|}}}}}{{{director_xestor|}}}{{#property:P1037 |from={{{item|}}}}}|Autoría}} |label29 = Director/a e xestor/a |data29 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1037 | value={{{director_xestor|}}} }} |label30 = Autor/a |data30 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P50 | value={{{autor|}}} }} |label31 = Creador/a |data31 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P170 | value= {{{creador|}}} }} |label32 = Fundador/a |data32 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P112 | value= {{{fundador|}}} }} |label33 = Interpretado por |data33 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P175 | value={{{interpretado_por|}}} }} |label34 = Director/a |data34 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P57 | value= {{{director|}}} }} |label35 = {{Nowrap|Compositor/a}} |data35 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P86 | value= {{{compositor|}}} }} |label36 = Fabricante |data36 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P176 | value= {{{fabricante|}}} }} |label37 = Letra de |data37 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P676 | value= {{{letra_de|}}} }} |label38 = Encargado por |data38 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P88 | value={{{encargado_por|}}} }} |label39 = Destinatario |data39 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1817 | value={{{destinatario|}}} }} |label40 = Colaborador/a |data40 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P767 | value= {{{colaborador|}}} }} |label41 = Autor/a prólogo |data41 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2679 | value= {{{autor_prólogo|}}} }} |label42 = Orquestrador/a |data42 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P10806 | value= {{{orquestrador|}}} }} |label43 = Ilustrador/a |data43 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P110 | value= {{{ilustrador|}}} }} |label44 = Colorista |data44 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P6338 | value= {{{colorista|}}} }} |label45 = Coreógrafo/a |data45 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1809 | value= {{{coreógrafo|}}} }} |label46 = Libretista |data46 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P87 | value= {{{libretista|}}} }} |label47 = Guionista |data47 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P58 | value= {{{guionista|}}} }} |label48 = Director/a fotografía |data48 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P344 | value= {{{director_fotografía|}}} }} |label49 = Deseñador/a son |data49 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P5028 | value= {{{deseñador_son|}}} }} |label50 = Editor/a de cine |data50 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1040 | value= {{{editor_cine|}}} }} |label51 = Presentador/a |data51 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P371 | value= {{{presentador|}}} }} |label52 = Deseñador/a produción |data52 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2554 | value= {{{deseñador_produción|}}} }} |label53 = Escenógrafo/a |data53 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4608 | value= {{{escenógrafo|}}} }} |label54 = Deseñador/a vestiario |data54 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2515 | value= {{{deseñador_vestiario|}}} }} |label55 = Maquillador/a |data55 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4805 | value= {{{maquillador|}}} }} |label56 = Desenvolvedor |data56 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P178 | value={{{desenvolvedor|}}} }} |label57 = Artista principal |data57 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3080 | value={{{artista_videoxogo|}}} }} |label58 = Programador |data58 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P943 | value={{{programador|}}} }} |label59 = Opus |data59 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P10855 | value={{{número_Opus|}}} }} |data60 = {{#if:{{#property:P655 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Tradutores|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{tradutor|}}} |property=P655 |qualifier=P585 | qualifier2=P407|qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=&nbsp;<small>($2)</small> |rowsubformat3=&nbsp;{{GetLabelFix|P1027|lang={{{lang|}}}}} $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |data61 = {{#if:{{#property:P161 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Actores|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{actores|}}} |property=P161 |qualifier=P453 |separator=<br /> |rowformat=* $0 $1 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |data62 = {{#if:{{#property:P725 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Actores de dobraxe|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{actor_dobraxe|}}} |property=P725 |qualifier=P453 |separator=<br /> |rowformat=* $0 $1 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |header70 = {{#if:{{{tema_principal|}}}{{{inspirado_en|}}}{{{ambientado_en|}}}{{{época_ambientación|}}}{{{parte_de|}}}{{{dedicado_a|}}}{{{representa_a|}}}{{#property:P921 |from={{{item|}}}}}{{#property:P941 |from={{{item|}}}}}{{#property:P840 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2408 |from={{{item|}}}}}{{#property:P361 |from={{{item|}}}}}{{#property:P825 |from={{{item|}}}}}{{#property:P180 |from={{{item|}}}}}{{{universo_ficticio|}}}{{#property:P1434 |from={{{item|}}}}}{{{personaxes|}}}{{#property:P674 |from={{{item|}}}}}{{{narrador|}}}{{#property:P2438 |from={{{item|}}}}}{{{baseado_en|}}}{{#property:P144 |from={{{item|}}}}}{{{inspirado_na_obra_de|}}}{{#property:P1877 |from={{{item|}}}}}{{{obra_derivada|}}}{{#property:P4969|from={{{item|}}}}}|Temática}} |label71 = Tema principal |data71 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P921 | value={{{tema_principal|}}} }} |label72 = Inspirado en |data72 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P941 | value={{{inspirado_en|}}} }} |label73 = Ambientado en |data73 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P840 | value={{{ambientado_en|}}} }} |label74 = Baseado en |data74 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P144 | value={{{baseado_en|}}} }} |label75 = Inspirado na obra de |data75 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1877 | value={{{inspirado_na_obra_de|}}} }} |label76 = Época ambientación |data76 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2408 | value={{{época_ambientación|}}} }} |label77 = Parte de |data77 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P361 | value={{{parte_de|}}} }} |label78 = Dedicado a |data78 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P825 | value={{{dedicado_a|}}} }} |label79 = Narrador/a |data79 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2438 | value={{{narrador|}}} }} |label80 = Universo ficticio |data80 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1434 | value={{{universo_ficticio|}}} }} |data81 = {{#if:{{#property:P180 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Representa a|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades | claim |formatting=table | property=P180 | value={{{representa_a|}}} |rowformat=* $0 |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |data82 = {{#if:{{#property:P674 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Personaxes|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{personaxes|}}} |property=P674 |qualifier=P585 | qualifier2=P1686 |qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, {{lcfirst:{{GetLabelFix|P1686|lang={{{lang|}}}}}}} ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp;{{GetLabelFix|P1027|lang={{{lang|}}}}} $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data83 = {{#if:{{#property:P4969 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Obra derivada|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{obra_derivada|}}} |property=P4969 |qualifier=P585 | qualifier2=P1686 |qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, {{lcfirst:{{GetLabelFix|P1686|lang={{{lang|}}}}}}} ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp;{{GetLabelFix|P1027|lang={{{lang|}}}}} $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |header90 = {{#if:{{{data_publicación|}}}{{#property:P577 |from={{{item|}}}}}{{{lugar_publicación|}}}{{#property:P291 |from={{{item|}}}}}{{{editorial|}}}{{#property:P123 |from={{{item|}}}}}{{{editor|}}}{{#property:P98 |from={{{item|}}}}}{{{país_orixe|}}}{{#property:P495 |from={{{item|}}}}}{{{data_primeira_representación|}}}{{{lugar_primeira_representación|}}}{{#property:P1191 |from={{{item|}}}}}{{#property:P4647 |from={{{item|}}}}}{{{produtor|}}}{{#property:P162 |from={{{item|}}}}}{{{compañía_produtora|}}}{{#property:P272 |from={{{item|}}}}}{{{distribuidor|}}}{{#property:P750 |from={{{item|}}}}}{{{produtor_executivo|}}}{{#property:P1431 |from={{{item|}}}}}{{{editor_en_xefe|}}}{{#property:P5769 |from={{{item|}}}}}{{{selo_discográfico|}}}{{#property:P264 |from={{{item|}}}}}{{{público_obxectivo|}}}{{{unidades_vendidas|}}}{{{recadación|}}}{{{custo|}}}{{#property:P2360 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2664 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2142 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2130 |from={{{item|}}}}}{{{emisora_orixinal|}}}{{#property:P449 |from={{{item|}}}}}{{{patrocinador|}}}{{#property:P859 |from={{{item|}}}}}{{{edicións|}}}{{#property:P747 |from={{{item|}}}}}{{{sistema_operativo|}}}{{{plataforma|}}}{{#property:P306 |from={{{item|}}}}}{{#property:P400 |from={{{item|}}}}}{{#property:P444 |from={{{item|}}} }}{{{puntuación_crítica|}}}{{#property:P179 |from={{{item|}}}}}{{{parte_serie|}}}{{{número_edición|}}}{{#property:P393 |from={{{item|}}}}}|Publicación}} |data91 = {{#if:{{#property:P577 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Data publicación|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{data_publicación|}}} |property=P577 |qualifier=P291 |qualifier2=P400 |separator=<br /> |rowformat=*$0 $2 $1 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1 |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=<small>$2</small> }} }} }} |label92 = {{Nowrap|Lugar publicación}} |data92 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P291 | value={{{lugar_publicación|}}} }} |label93 = País orixe |data93 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P495 | value={{{país_orixe|}}} }} |label94 = Editor/a |data94 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P98 | value={{{editor|}}} }} |label95 = Editor/a en xefe |data95 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P5769 | value={{{editor_en_xefe|}}} }} |label96 = Produtor/a |data96 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P162 | value={{{produtor|}}} }} |label97 = Produtor/a executivo |data97 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1431 | value={{{produtor_executivo|}}} }} |label98 = Patrocinador/a |data98 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P859 | value={{{patrocinador|}}} }} |label99 = Editorial |data99 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P123 | value={{{editorial|}}} }} |label100 = Compañía produtora |data100 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P272 | value={{{compañía_produtora|}}} }} |label101 = Distribuidor/a |data101 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P750 | value={{{distribuidor|}}} }} |label102 = Selo discográfico |data102 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P264 | value={{{selo_discográfico|}}} }} |label103 = Emisora orixinal |data103 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P449 | value={{{emisora_orixinal|}}} }} |label104 = Data estrea |data104 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1191 | value={{{data_estrea|}}} }} |label105 = Lugar estrea |data105 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4647 | value={{{lugar_estrea|}}} }} |label106 = Público obxectivo |data106 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2360 | value={{{público_obxectivo|}}} }} |label108 = Recadación |data108 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2142 | value={{{recadación|}}} | formatting=unitcode }} |label109 = Custo |data109 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2130 | value={{{custo|}}} | formatting=unitcode }} |label110 = Formato de distribución |data110 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P437 | value={{{formato_distribución|}}} }} |label111 = Sistema operativo |data111 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P306 | value={{{sistema_operativo|}}} }} |label112 = Plataforma |data112 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P400 | value={{{plataforma|}}} }} |label113 = Parte da serie |data113 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P179| value={{{parte_serie|}}} }} |label114 = Número de edición |data114 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P393| value={{{número_edición|}}} }} | data115 = {{#if:{{#property:P747 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Edicións|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{edicións|}}} |property=P747 |qualifier=P577 | qualifier2=P407 |qualifier3 =P123 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P393 |qualifier6 =P291 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3$6 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp; $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5= ed. $5 |rowsubformat6= ($6) |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |data116 = {{#if:{{#property:P2664 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Unidades vendidas|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{unidades_vendidas|}}} |property=P2664 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $0 $1 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1 |rowsubformat1=<small>($1)</small> }} }} }} | data117 = {{#if:{{#property:P444 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Puntuación crítica |titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{puntuación_crítica|}}} |property=P444 |qualifier=P585 | qualifier2=P447 |qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp; $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |header120 = {{#if:{{{data|}}}{{{data_creación|}}}{{#property:P585 |from={{{item|}}}}}{{#property:P571 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2348 |from={{{item|}}}}}{{{período|}}}{{{data_comezo|}}}{{{data_remate|}}}{{#property:P580 |from={{{item|}}}}}{{#property:P582 |from={{{item|}}}}}{{{data_representada|}}}{{#property:P2913 |from={{{item|}}}}}{{{data_gravación|}}}{{#property:P10135 |from={{{item|}}}}}{{{periodicidade|}}}{{#property:P2896 |from={{{item|}}}}}{{{data_disolución|}}}{{#property:P576 |from={{{item|}}}}}|Datas}} |label121 = Data |data121 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P585 | value={{{data|}}} }} |label122 = Periodicidade |data122 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2896 | value={{{periodicidade|}}} | formatting=unitcode }} |label123 = Data representada |data123 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2913 | value={{{data_representada|}}} }} |label124 = Comezo |data124 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P580 | value={{{data_comezo|}}} }} |label125 = Remate |data125 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P582 | value={{{data_remate|}}} }} |label126 = {{Nowrap|Data de creación}} |data126 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P571 | value={{{data_creación|}}} }} |label127 = Data de disolución |data127 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P576 | value={{{data_disolución|}}} }} |label128 = Data de descuberta |data128 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P575 | value={{{data_descuberta|}}} }} |label129 = Período |data129 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2348 | value={{{período|}}} }} |label130 = Data gravación |data130 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P10135 | value={{{data_gravación|}}} }} | header131 = {{#if: {{#property:p155|from={{{item|}}}}}{{#property:p156|from={{{item|}}}}}{{{antecesor|}}}{{{sucesor|}}}|Cronoloxía}} | data132 = {{#if:{{#invoke:Wikidades | claim | property=p155 | value={{{antecesor|}}} }} |{{align|left|&larr; {{#invoke:Wikidades | claim | property=p155 | value={{{antecesor|}}} }} }} }}<!-- -->{{#if:{{#invoke:Wikidades | claim | property=p156 | value={{{sucesor|}}} }} |{{align|right|{{#invoke:Wikidades | claim | property=p156 | value={{{sucesor|}}} }} &rarr;}} }} |header160 = {{#if:{{{altura|}}}{{{anchura|}}}{{{lonxitude|}}}{{{volume|}}}{{{capacidade|}}}{{{diámetro|}}}{{{perímetro|}}}{{{superficie|{{{área|}}}}}}{{#property:P2048 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2049 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2043 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2234 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1083 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2386 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2547 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2046 |from={{{item|}}}}}{{{peso|}}}{{#property:P2067 |from={{{item|}}}}}{{{duración|}}}{{#property:P2047 |from={{{item|}}}}}{{{número_partes|}}}{{#property:P2635 |from={{{item|}}}}}{{{número_páxinas|}}}{{#property:P1104 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1113 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2437 |from={{{item|}}}}}{{{número_episodios|}}}{{{número_tempadas|}}}|Dimensións}} |label161 = Duración |data161 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2047 | value={{{duración|}}} | formatting=duration }} |label162 = Altura |data162 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2048 | value={{{altura|}}} | formatting=unitcode }} |label163 = Anchura |data163 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2049 | value={{{anchura|}}} | formatting=unitcode }} |label164 = Lonxitude |data164 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2043 | value={{{lonxitude|}}} | formatting=unitcode }} |label165 = Volume |data165 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2234 | value={{{volume|}}} | formatting=unitcode }} |label166 = Capacidade |data166 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1083 | value={{{capacidade|}}} | formatting=unitcode }} |label167 = Diámetro |data167 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2386 | value={{{diámetro|}}} | formatting=unitcode }} |label168 = Perímetro |data168 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2547 | value={{{perímetro|}}} | formatting=unitcode }} |label169 = Superficie |data169 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2046 | value={{{superficie|{{{área|}}}}}} | formatting=unitcode }} |label170 = Peso |data170 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2067 | value={{{peso|}}} | formatting=unitcode }} |label171 = Partes |data171 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2635 | value={{{número_partes|}}} | formatting=unitcode }} |label172 = Páxinas |data172 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1104 | value={{{número_páxinas|}}} }} |label173 = Episodios |data173 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1113 | value={{{número_episodios|}}} }} |label174 = Tempadas |data174 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2437 | value={{{número_tempadas|}}} }} |header180 = {{#if:{{{localización_actual|{{{localización|}}}}}}{{#property:P276 |from={{{item|}}}}}{{{colección|}}}{{#property:P195 |from={{{item|}}}}}{{{localización_rodaxe|}}}{{{gravado_en|}}}{{{ubicación_gravación|}}}{{#property:P915 |from={{{item|}}}}}{{#property:P483 |from={{{item|}}}}}{{#property:P8546 |from={{{item|}}}}}{{{lugar_creación|}}}{{#property:P1071 |from={{{item|}}}}}|Localización}} |label181 = Localización |data181 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P276 | value={{{localización_actual|{{{localización|}}}}}} }} |label182 = Colección |data182 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P195 | value={{{colección|}}} }} |label183 = Lugar de creación |data183 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1071 | value={{{lugar_creación|}}} }} |label184 = Localización rodaxe |data184 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P915 | value={{{localización_rodaxe|}}} }} |label185 = Gravado en |data185 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P483 | value={{{gravado_en|}}} }} |label186 = Ubicación gravación |data186 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P8546 | value={{{ubicación_gravación|}}} }} | header190 = {{#if:{{{acontecementos|}}}{{#property:P793 |from={{{item|}}}}}|Acontecementos}} | data191 = {{#ifeq:{{{acontecementos|}}}|NONE|<!-- res -->|{{#if:{{{acontecementos|}}}|{{{acontecementos|}}} |{{#if:{{#property:P793 | from={{{item|}}} }} |<tr>{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |property=P793 |tablesort=1 |qualifier=P585 OR P580<!-- P585 data --><!--P580 data inici--> |qualifier2=P582<!-- data fi -->|qualifier3=P710<!-- participant --> |qualifier4=P642<!-- de -->|qualifier5=P518<!-- aplica a--> |qualifier6=P770<!--motiu destr-->|qualifier7=P828<!-- causat per --> |qualifier8=P84<!-- arquitecte --> |separator=</tr><tr>|conjunction=</tr><tr> |rowsubformat1=$1 |rowsubformat2=– $2 |rowsubformat3=, → $3 |rowsubformat4=&nbsp;$4 |rowsubformat5=:&nbsp;$5 |rowsubformat6=<br/>{{GetLabelFix|P770|lang={{{lang|}}}}}: $6 |rowsubformat7=<br/>{{GetLabelFix|P828|lang={{{lang|}}}}}: $7 |rowsubformat8=, {{GetLabelFix|Q42973|lang={{{lang|}}}}}: $8 |rowformat=<td class=infobox-label>$1 $2</td><td>$0$4$5$3$8$6$7</td>}} }} }} }} | header192 = {{#if:{{{premios|{{{distinción|}}}}}}{{#property:P166 |from={{{item|}}}}}{{{nomeado_a|}}}{{#property:P1411 |from={{{item|}}}}}|Premios}} |data193 = {{#if:{{#property:P166 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Premios|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{premios|{{{distinción|}}}}}} |property=P166 |qualifier=P585 | qualifier2=P1686 |qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, {{lcfirst:{{GetLabelFix|P1686|lang={{{lang|}}}}}}} ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp;{{GetLabelFix|P1027|lang={{{lang|}}}}} $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |data194 = {{#if:{{#property:P1411 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Nomeamentos|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{nomeado_a|}}} |property=P1411 |qualifier=P585 | qualifier2=P1686 |qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, {{lcfirst:{{GetLabelFix|P1686|lang={{{lang|}}}}}}} ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp;{{GetLabelFix|P1027|lang={{{lang|}}}}} $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header195 = {{#if:{{{patrimonio_cultural|}}}{{#property:P1435 |from={{{item|}}}}}{{heritage protection/P3259}}|Patrimonio cultural}} | data196 = {{#ifeq:{{{patrimonio_cultural|}}}|NONE|<!-- skip --> |{{heritage protection/P3259 |item={{{item|}}} | lang={{{lang|}}} }} {{#if:{{#invoke:Wikidades |claim |property= P1435|list=firstrank |editicon=no}} |{{heritage protection/P3259 |property_protection=P1435 |item={{{item|}}} | lang={{{lang|}}} }} }} }} | header200 = {{#if:{{{ISBN13|}}}{{#property:P212 |from={{{item|}}}}}{{#property:P957 |from={{{item|}}}}}{{{ISBN10|}}}{{{OCLC|}}}{{#property:P243 |from={{{item|}}}}}{{{Goodreads|}}}{{#property:P8383 |from={{{item|}}}}}{{{OpenLibrary|}}}{{#property:P648 |from={{{item|}}}}}{{{ISSN|}}}{{#property:P236|from={{{item|}}}}}|Identificadores}} | label201 = ISBN 13 | data201 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P212 | value={{{ISBN13|}}} }} | label202 = ISBN 10 | data202 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P957 | value={{{ISBN10|}}} }} | label203 = OCLC | data203 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P243 |list=false |formatting=[https://search.worldcat.org/title/$1 $1] }} | label204 = Goodreads | data204 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P8383 |list=false |formatting=[https://www.goodreads.com/work/editions/$1 $1] }} | label205 = Open Library | data205 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P648 |list=false |formatting=[https://openlibrary.org/works/$1 $1] }} | label206 = ISSN | data206 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P236 |list=false |formatting=[https://www.worldcat.org/issn/$1 $1] }} | header210 = {{#if:{{#property:P1343 |from={{{item|}}} }}{{{descrito_pola_fonte|}}}|Descrito pola fonte}} | data211 = {{#if:{{#property:P1343 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Descrito pola fonte |titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{descrito_pola_fonte|}}} |property=P1343 |qualifier=P1545 | qualifier2=P447 |qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, {{lcfirst:{{GetLabelFix|P1686|lang={{{lang|}}}}}}} ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp;{{GetLabelFix|P1027|lang={{{lang|}}}}} $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header212 = {{#if:{{#property:P658 |from={{{item|}}} }}{{{lista_cancións|}}}|Lista de cancións}} | data213 = {{#if:{{#property:P658 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Lista de cancións |titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{lista_cancións|}}} |property=P658 |qualifier=P1545 | qualifier2=P2047 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $0 $2 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1='''$1''' |rowsubformat2=<small>($2)</small> |tablesort=1 |sorting=1 |colformat2=unitcode }} }} }} | header216 = {{#if:{{#property:P527 |from={{{item|}}}}}{{{composto_por|}}}|Composto por}} | data217 = {{#if:{{#property:P527 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Composto por|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{composto_por|}}} |property=P527 |qualifier=P585 | qualifier2=P1686 |qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, {{lcfirst:{{GetLabelFix|P1686|lang={{{lang|}}}}}}} ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp;{{GetLabelFix|P1027|lang={{{lang|}}}}} $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header220 = {{#if:{{#property:P853 |from={{{item|}}}}}{{#property:P914 |from={{{item|}}}}}{{#property:P852|from={{{item|}}}}}{{#property:P908|from={{{item|}}}}}{{#property:P2637|from={{{item|}}}}}{{#property:P3156|from={{{item|}}}}}{{#property:P3216|from={{{item|}}}}}{{#property:P9866|from={{{item|}}}}}{{#property:P916|from={{{item|}}}}}{{#property:P9895|from={{{item|}}}}}{{#property:P9028|from={{{item|}}}}}|Clasificación}} |label221 = Clasificación |data221 = {{clasificación videoxogo}} | header230 = {{#if:{{#property:P856|from={{{item|}}}}}{{Redes sociais |item={{{item|}}}}}{{{teléfono|}}}{{#property:P1329 |from={{{item|}}}}}{{{correo|}}}{{#property:P968 |from={{{item|}}}}}|Contacto}} |label231 = Páxina WEB |data231 = {{#invoke:Wikidades |claim |property=P856 |list=false |formatting=weblink }} |label232 = Teléfono |data232 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1329 | value={{{teléfono|}}} }} |label233 = Correo |data233 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P968 | value={{{correo|}}} }} |label244 = Redes |data244 = {{Redes sociais |item={{{item|}}}}} |below = {{#ifeq:{{#invoke:Wikibase|id}}|||<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[d:{{#invoke:Wikibase|id}}|Wikidata]]&nbsp;]</span>}}{{#if:{{#property:P935|from={{{item|}}}}}|&nbsp;<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[Commons:{{#invoke:Wikidades | claim | property=P935 | formatting=label | editicon=false}}|G:Commons]]&nbsp;]</span>}}{{#if:{{#property:P373|from={{{item|}}}}}|&nbsp;<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[Commons:Category:{{#invoke:Wikidades | claim | property=P373| formatting=label | editicon=false}}|C:Commons]]&nbsp;]</span>}} }}<noinclude> {{Uso de marcador}} </noinclude> 19rqpgrfd8fvbe9kim7skk2a69224jp 7105114 7105113 2025-06-23T23:28:35Z O Breixo 127505 7105114 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Enuso}}</noinclude><templatestyles src="Modelos/styles.css" />{{Infobox |bodystyle = infobox_bodystyle |titleclass = infobox_titlestyle |aboveclass = infobox_abovestyle |headerclass = infobox_headerclass_w_botton_top |subheaderclass = infobox_subheaderstyle |labelclass = infobox-label |datastyle = text-align:start |captionstyle = infobox_captionstyle |belowstyle = infobox_belowstyle |headerstyle = background-color: #E5DDC5; border: 1px solid #b3b4b6; border-radius: 5px; |abovestyle = background-color: #E5DDC5; border: 1px solid #b3b4b6; border-radius: 5px; | above = ''{{{nome|<includeonly>{{título sen retrouso}}</includeonly>}}}'' | image1 = {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{#invoke:Wikidades |claim| property=P154 | list=false |editicon=false |shownovalue=no |showsomevalue=no |value={{{logo|}}} }} |size={{{logo_tamaño|}}}|sizedefault=150px | maxsize=300px}}{{#if:{{#property:P154 |from={{{item|}}}}}|<hr />}} | image2 = {{Propiedade|P3383|{{#if:{{{póster|}}}{{#property:P3383|from={{{item|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage | InfoboxImage | image={{{póster|}}} | size={{{póster_tamaño|}}}| sizedefault=250px | maxsize=300px }}}}|4=Wikidata/Formatos|5=formatoImaxe|prioridad=no|uno=si}} | caption2 = {{#if:{{{pé_póster|}}}|<span style="font-size: 95%">{{{pé_póster}}}</span>}}<hr /> | image3 = {{Propiedade|P18|{{#if:{{{imaxe|{{{image|}}}}}}{{#property:P18|from={{{item|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage | InfoboxImage | image={{{imaxe|{{{image|}}}}}} | size={{{imaxe_tamaño|}}}| sizedefault=250px | maxsize=300px }}}}|4=Wikidata/Formatos|5=formatoImaxe|prioridad=no|uno=si}} | caption3 = {{#if:{{{pé|}}}|<span style="font-size: 95%">{{{pé}}}</span>}}<hr /> |label1 = Nome curto |data1 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1813 | value={{{nome_curto|}}} }} |label2 = Tipo |data2 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P31 | value={{{tipo|}}} }} |label3 = Epónimo |data3 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P138 | value={{{epónimo|}}} }} |label4 = Movemento |data4 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P135 | value={{{movemento|}}} }} |label5 = Forma artística |data5 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P7937 | value={{{forma_artística|}}} }} |label6 = Xénero artístico |data6 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P136 | value={{{xénero_artístico|}}} }} |label7 = Estilo |data7 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P149 | value={{{estilo|}}} }} |label10 = Historia |data10 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2184 | value={{{historia|}}} }} |label11 = Conservación |data11 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P5816 | value={{{conservación|}}} }} |label12 = Cultura |data12 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2596 | value={{{cultura|}}} }} |label13 = Material |data13 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P186 | value={{{material_usado|{{{materiais|}}}}}} }} |label14 = Imaxe tomada con |data14 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4082 | value={{{imaxe_tomada_con|}}} }} |label15 = Música creada para |data15 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P9899 | value={{{música_creada_para|}}} }} |data16 = {{#if:{{#property:P407 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Linguas|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{lingua|}}} |property=P407 |qualifier=P548 | qualifier2=P577 |separator=<br /> |rowformat=*$0 $1 $2 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>$1</small> |rowsubformat2=<small>($2)</small> |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |label17 = Lingua orixinal |data17 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P364 | value={{{lingua_orixinal|}}} }} |label18 = Estilo de escrita |data18 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P9302 | value={{{estilo_escrita|}}} }} |label19 = Estilo de escrita |data19 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P9302 | value={{{estilo_escrita|}}} }} |label22 = Franquía |data22 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P8345 | value={{{franquía_medios|}}} }} |label23 = Propietario |data23 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P127 | value={{{propietario|}}} }} |label24 = Modo de xogo |data24 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P404 | value={{{modo_xogo|}}} }} |label25 = Motor |data25 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P408 | value={{{motor|}}} }} |label26 = Formato de xornal |data26 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3912 | value={{{formato_xornal |}}} }} |header28 = {{#if:{{{autor|}}}{{#property:P50 |from={{{item|}}}}}{{{creador|}}}{{#property:P170 |from={{{item|}}}}}{{{fabricante|}}}{{#property:P176 |from={{{item|}}}}}{{{tradutor|}}}{{#property:P655 |from={{{item|}}}}}{{{ilustrador|}}}{{{colorista|}}}{{#property:P110 |from={{{item|}}}}}{{#property:P6338 |from={{{item|}}}}}{{{autor_prólogo|}}}{{#property:P2679 |from={{{item|}}}}}{{{libretista|}}}{{#property:P87 |from={{{item|}}}}}{{{compositor|}}}{{#property:P86 |from={{{item|}}}}}{{{director|}}}{{#property:P57 |from={{{item|}}}}}{{{guionista|}}}{{#property:P58 |from={{{item|}}}}}{{{actores|}}}{{#property:P161 |from={{{item|}}}}}{{{director_fotografía|}}}{{#property:P344 |from={{{item|}}}}}{{{editor_cine|}}}{{#property:P1040 |from={{{item|}}}}}{{{deseñador_produción|}}}{{#property:P2554 |from={{{item|}}}}}{{{deseñador_vestiario|}}}{{#property:P2515 |from={{{item|}}}}}{{{maquillador|}}}{{#property:P4805 |from={{{item|}}}}}{{{deseñador_son|}}}{{#property:P5028 |from={{{item|}}}}}{{{encargado_por|}}}{{#property:P88 |from={{{item|}}}}}{{{destinatario|}}}{{#property:P1817 |from={{{item|}}}}}{{{interpretado_por|}}}{{#property:P175 |from={{{item|}}}}}{{{actor_dobraxe|}}}{{#property:P725 |from={{{item|}}}}}{{{coreógrafo|}}}{{#property:P1809 |from={{{item|}}}}}{{{escenógrafo|}}}{{#property:P4608 |from={{{item|}}}}}{{{orquestrador|}}}{{#property:P10806 |from={{{item|}}}}}{{{presentador|}}}{{#property:P371 |from={{{item|}}}}}{{{fundador|}}}{{#property:P112 |from={{{item|}}}}}{{{artista_videoxogo|}}}{{{programador|}}}{{#property:P3080 |from={{{item|}}}}}{{#property:P943 |from={{{item|}}}}}{{{desenvolvedor|}}}{{#property:P178 |from={{{item|}}}}}{{{número_Opus|}}}{{#property:P10855 |from={{{item|}}}}}{{{director_xestor|}}}{{#property:P1037 |from={{{item|}}}}}|Autoría}} |label29 = Director/a e xestor/a |data29 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1037 | value={{{director_xestor|}}} }} |label30 = Autor/a |data30 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P50 | value={{{autor|}}} }} |label31 = Creador/a |data31 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P170 | value= {{{creador|}}} }} |label32 = Fundador/a |data32 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P112 | value= {{{fundador|}}} }} |label33 = Interpretado por |data33 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P175 | value={{{interpretado_por|}}} }} |label34 = Director/a |data34 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P57 | value= {{{director|}}} }} |label35 = {{Nowrap|Compositor/a}} |data35 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P86 | value= {{{compositor|}}} }} |label36 = Fabricante |data36 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P176 | value= {{{fabricante|}}} }} |label37 = Letra de |data37 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P676 | value= {{{letra_de|}}} }} |label38 = Encargado por |data38 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P88 | value={{{encargado_por|}}} }} |label39 = Destinatario |data39 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1817 | value={{{destinatario|}}} }} |label40 = Colaborador/a |data40 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P767 | value= {{{colaborador|}}} }} |label41 = Autor/a prólogo |data41 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2679 | value= {{{autor_prólogo|}}} }} |label42 = Orquestrador/a |data42 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P10806 | value= {{{orquestrador|}}} }} |label43 = Ilustrador/a |data43 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P110 | value= {{{ilustrador|}}} }} |label44 = Colorista |data44 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P6338 | value= {{{colorista|}}} }} |label45 = Coreógrafo/a |data45 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1809 | value= {{{coreógrafo|}}} }} |label46 = Libretista |data46 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P87 | value= {{{libretista|}}} }} |label47 = Guionista |data47 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P58 | value= {{{guionista|}}} }} |label48 = Director/a fotografía |data48 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P344 | value= {{{director_fotografía|}}} }} |label49 = Deseñador/a son |data49 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P5028 | value= {{{deseñador_son|}}} }} |label50 = Editor/a de cine |data50 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1040 | value= {{{editor_cine|}}} }} |label51 = Presentador/a |data51 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P371 | value= {{{presentador|}}} }} |label52 = Deseñador/a produción |data52 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2554 | value= {{{deseñador_produción|}}} }} |label53 = Escenógrafo/a |data53 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4608 | value= {{{escenógrafo|}}} }} |label54 = Deseñador/a vestiario |data54 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2515 | value= {{{deseñador_vestiario|}}} }} |label55 = Maquillador/a |data55 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4805 | value= {{{maquillador|}}} }} |label56 = Desenvolvedor |data56 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P178 | value={{{desenvolvedor|}}} }} |label57 = Artista principal |data57 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3080 | value={{{artista_videoxogo|}}} }} |label58 = Programador |data58 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P943 | value={{{programador|}}} }} |label59 = Opus |data59 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P10855 | value={{{número_Opus|}}} }} |data60 = {{#if:{{#property:P655 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Tradutores|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{tradutor|}}} |property=P655 |qualifier=P585 | qualifier2=P407|qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=&nbsp;<small>($2)</small> |rowsubformat3=&nbsp;{{GetLabelFix|P1027|lang={{{lang|}}}}} $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |data61 = {{#if:{{#property:P161 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Actores|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{actores|}}} |property=P161 |qualifier=P453 |separator=<br /> |rowformat=* $0 $1 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |data62 = {{#if:{{#property:P725 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Actores de dobraxe|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{actor_dobraxe|}}} |property=P725 |qualifier=P453 |separator=<br /> |rowformat=* $0 $1 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |header70 = {{#if:{{{tema_principal|}}}{{{inspirado_en|}}}{{{ambientado_en|}}}{{{época_ambientación|}}}{{{parte_de|}}}{{{dedicado_a|}}}{{{representa_a|}}}{{#property:P921 |from={{{item|}}}}}{{#property:P941 |from={{{item|}}}}}{{#property:P840 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2408 |from={{{item|}}}}}{{#property:P361 |from={{{item|}}}}}{{#property:P825 |from={{{item|}}}}}{{#property:P180 |from={{{item|}}}}}{{{universo_ficticio|}}}{{#property:P1434 |from={{{item|}}}}}{{{personaxes|}}}{{#property:P674 |from={{{item|}}}}}{{{narrador|}}}{{#property:P2438 |from={{{item|}}}}}{{{baseado_en|}}}{{#property:P144 |from={{{item|}}}}}{{{inspirado_na_obra_de|}}}{{#property:P1877 |from={{{item|}}}}}{{{obra_derivada|}}}{{#property:P4969|from={{{item|}}}}}|Temática}} |label71 = Tema principal |data71 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P921 | value={{{tema_principal|}}} }} |label72 = Inspirado en |data72 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P941 | value={{{inspirado_en|}}} }} |label73 = Ambientado en |data73 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P840 | value={{{ambientado_en|}}} }} |label74 = Baseado en |data74 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P144 | value={{{baseado_en|}}} }} |label75 = Inspirado na obra de |data75 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1877 | value={{{inspirado_na_obra_de|}}} }} |label76 = Época ambientación |data76 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2408 | value={{{época_ambientación|}}} }} |label77 = Parte de |data77 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P361 | value={{{parte_de|}}} }} |label78 = Dedicado a |data78 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P825 | value={{{dedicado_a|}}} }} |label79 = Narrador/a |data79 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2438 | value={{{narrador|}}} }} |label80 = Universo ficticio |data80 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1434 | value={{{universo_ficticio|}}} }} |data81 = {{#if:{{#property:P180 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Representa a|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades | claim |formatting=table | property=P180 | value={{{representa_a|}}} |rowformat=* $0 |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |data82 = {{#if:{{#property:P674 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Personaxes|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{personaxes|}}} |property=P674 |qualifier=P585 | qualifier2=P1686 |qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, {{lcfirst:{{GetLabelFix|P1686|lang={{{lang|}}}}}}} ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp;{{GetLabelFix|P1027|lang={{{lang|}}}}} $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data83 = {{#if:{{#property:P4969 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Obra derivada|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{obra_derivada|}}} |property=P4969 |qualifier=P585 | qualifier2=P1686 |qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, {{lcfirst:{{GetLabelFix|P1686|lang={{{lang|}}}}}}} ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp;{{GetLabelFix|P1027|lang={{{lang|}}}}} $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |header90 = {{#if:{{{data_publicación|}}}{{#property:P577 |from={{{item|}}}}}{{{lugar_publicación|}}}{{#property:P291 |from={{{item|}}}}}{{{editorial|}}}{{#property:P123 |from={{{item|}}}}}{{{editor|}}}{{#property:P98 |from={{{item|}}}}}{{{país_orixe|}}}{{#property:P495 |from={{{item|}}}}}{{{data_primeira_representación|}}}{{{lugar_primeira_representación|}}}{{#property:P1191 |from={{{item|}}}}}{{#property:P4647 |from={{{item|}}}}}{{{produtor|}}}{{#property:P162 |from={{{item|}}}}}{{{compañía_produtora|}}}{{#property:P272 |from={{{item|}}}}}{{{distribuidor|}}}{{#property:P750 |from={{{item|}}}}}{{{produtor_executivo|}}}{{#property:P1431 |from={{{item|}}}}}{{{editor_en_xefe|}}}{{#property:P5769 |from={{{item|}}}}}{{{selo_discográfico|}}}{{#property:P264 |from={{{item|}}}}}{{{público_obxectivo|}}}{{{unidades_vendidas|}}}{{{recadación|}}}{{{custo|}}}{{#property:P2360 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2664 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2142 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2130 |from={{{item|}}}}}{{{emisora_orixinal|}}}{{#property:P449 |from={{{item|}}}}}{{{patrocinador|}}}{{#property:P859 |from={{{item|}}}}}{{{edicións|}}}{{#property:P747 |from={{{item|}}}}}{{{sistema_operativo|}}}{{{plataforma|}}}{{#property:P306 |from={{{item|}}}}}{{#property:P400 |from={{{item|}}}}}{{#property:P444 |from={{{item|}}} }}{{{puntuación_crítica|}}}{{#property:P179 |from={{{item|}}}}}{{{parte_serie|}}}{{{número_edición|}}}{{#property:P393 |from={{{item|}}}}}|Publicación}} |data91 = {{#if:{{#property:P577 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Data publicación|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{data_publicación|}}} |property=P577 |qualifier=P291 |qualifier2=P400 |separator=<br /> |rowformat=*$0 $2 $1 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1 |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=<small>$2</small> }} }} }} |label92 = {{Nowrap|Lugar publicación}} |data92 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P291 | value={{{lugar_publicación|}}} }} |label93 = País orixe |data93 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P495 | value={{{país_orixe|}}} }} |label94 = Editor/a |data94 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P98 | value={{{editor|}}} }} |label95 = Editor/a en xefe |data95 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P5769 | value={{{editor_en_xefe|}}} }} |label96 = Produtor/a |data96 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P162 | value={{{produtor|}}} }} |label97 = Produtor/a executivo |data97 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1431 | value={{{produtor_executivo|}}} }} |label98 = Patrocinador/a |data98 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P859 | value={{{patrocinador|}}} }} |label99 = Editorial |data99 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P123 | value={{{editorial|}}} }} |label100 = Compañía produtora |data100 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P272 | value={{{compañía_produtora|}}} }} |label101 = Distribuidor/a |data101 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P750 | value={{{distribuidor|}}} }} |label102 = Selo discográfico |data102 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P264 | value={{{selo_discográfico|}}} }} |label103 = Emisora orixinal |data103 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P449 | value={{{emisora_orixinal|}}} }} |label104 = Data estrea |data104 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1191 | value={{{data_estrea|}}} }} |label105 = Lugar estrea |data105 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4647 | value={{{lugar_estrea|}}} }} |label106 = Público obxectivo |data106 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2360 | value={{{público_obxectivo|}}} }} |label108 = Recadación |data108 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2142 | value={{{recadación|}}} | formatting=unitcode }} |label109 = Custo |data109 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2130 | value={{{custo|}}} | formatting=unitcode }} |label110 = Formato de distribución |data110 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P437 | value={{{formato_distribución|}}} }} |label111 = Sistema operativo |data111 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P306 | value={{{sistema_operativo|}}} }} |label112 = Plataforma |data112 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P400 | value={{{plataforma|}}} }} |label113 = Parte da serie |data113 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P179| value={{{parte_serie|}}} }} |label114 = Número de edición |data114 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P393| value={{{número_edición|}}} }} | data115 = {{#if:{{#property:P747 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Edicións|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{edicións|}}} |property=P747 |qualifier=P577 | qualifier2=P407 |qualifier3 =P123 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P393 |qualifier6 =P291 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3$6 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp; $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5= ed. $5 |rowsubformat6= ($6) |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |data116 = {{#if:{{#property:P2664 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Unidades vendidas|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{unidades_vendidas|}}} |property=P2664 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $0 $1 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1 |rowsubformat1=<small>($1)</small> }} }} }} | data117 = {{#if:{{#property:P444 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Puntuación crítica |titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{puntuación_crítica|}}} |property=P444 |qualifier=P585 | qualifier2=P447 |qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp; $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |header120 = {{#if:{{{data|}}}{{{data_creación|}}}{{#property:P585 |from={{{item|}}}}}{{#property:P571 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2348 |from={{{item|}}}}}{{{período|}}}{{{data_comezo|}}}{{{data_remate|}}}{{#property:P580 |from={{{item|}}}}}{{#property:P582 |from={{{item|}}}}}{{{data_representada|}}}{{#property:P2913 |from={{{item|}}}}}{{{data_gravación|}}}{{#property:P10135 |from={{{item|}}}}}{{{periodicidade|}}}{{#property:P2896 |from={{{item|}}}}}{{{data_disolución|}}}{{#property:P576 |from={{{item|}}}}}|Datas}} |label121 = Data |data121 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P585 | value={{{data|}}} }} |label122 = Periodicidade |data122 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2896 | value={{{periodicidade|}}} | formatting=unitcode }} |label123 = Data representada |data123 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2913 | value={{{data_representada|}}} }} |label124 = Comezo |data124 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P580 | value={{{data_comezo|}}} }} |label125 = Remate |data125 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P582 | value={{{data_remate|}}} }} |label126 = {{Nowrap|Data de creación}} |data126 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P571 | value={{{data_creación|}}} }} |label127 = Data de disolución |data127 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P576 | value={{{data_disolución|}}} }} |label128 = Data de descuberta |data128 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P575 | value={{{data_descuberta|}}} }} |label129 = Período |data129 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2348 | value={{{período|}}} }} |label130 = Data gravación |data130 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P10135 | value={{{data_gravación|}}} }} | header131 = {{#if: {{#property:p155|from={{{item|}}}}}{{#property:p156|from={{{item|}}}}}{{{antecesor|}}}{{{sucesor|}}}|Cronoloxía}} | data132 = {{#if:{{#invoke:Wikidades | claim | property=p155 | value={{{antecesor|}}} }} |{{align|left|&larr; {{#invoke:Wikidades | claim | property=p155 | value={{{antecesor|}}} }} }} }}<!-- -->{{#if:{{#invoke:Wikidades | claim | property=p156 | value={{{sucesor|}}} }} |{{align|right|{{#invoke:Wikidades | claim | property=p156 | value={{{sucesor|}}} }} &rarr;}} }} |header160 = {{#if:{{{altura|}}}{{{anchura|}}}{{{lonxitude|}}}{{{volume|}}}{{{capacidade|}}}{{{diámetro|}}}{{{perímetro|}}}{{{superficie|{{{área|}}}}}}{{#property:P2048 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2049 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2043 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2234 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1083 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2386 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2547 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2046 |from={{{item|}}}}}{{{peso|}}}{{#property:P2067 |from={{{item|}}}}}{{{duración|}}}{{#property:P2047 |from={{{item|}}}}}{{{número_partes|}}}{{#property:P2635 |from={{{item|}}}}}{{{número_páxinas|}}}{{#property:P1104 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1113 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2437 |from={{{item|}}}}}{{{número_episodios|}}}{{{número_tempadas|}}}|Dimensións}} |label161 = Duración |data161 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2047 | value={{{duración|}}} | formatting=duration }} |label162 = Altura |data162 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2048 | value={{{altura|}}} | formatting=unitcode }} |label163 = Anchura |data163 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2049 | value={{{anchura|}}} | formatting=unitcode }} |label164 = Lonxitude |data164 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2043 | value={{{lonxitude|}}} | formatting=unitcode }} |label165 = Volume |data165 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2234 | value={{{volume|}}} | formatting=unitcode }} |label166 = Capacidade |data166 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1083 | value={{{capacidade|}}} | formatting=unitcode }} |label167 = Diámetro |data167 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2386 | value={{{diámetro|}}} | formatting=unitcode }} |label168 = Perímetro |data168 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2547 | value={{{perímetro|}}} | formatting=unitcode }} |label169 = Superficie |data169 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2046 | value={{{superficie|{{{área|}}}}}} | formatting=unitcode }} |label170 = Peso |data170 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2067 | value={{{peso|}}} | formatting=unitcode }} |label171 = Partes |data171 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2635 | value={{{número_partes|}}} | formatting=unitcode }} |label172 = Páxinas |data172 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1104 | value={{{número_páxinas|}}} }} |label173 = Episodios |data173 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1113 | value={{{número_episodios|}}} }} |label174 = Tempadas |data174 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2437 | value={{{número_tempadas|}}} }} |header180 = {{#if:{{{localización_actual|{{{localización|}}}}}}{{#property:P276 |from={{{item|}}}}}{{{colección|}}}{{#property:P195 |from={{{item|}}}}}{{{localización_rodaxe|}}}{{{gravado_en|}}}{{{ubicación_gravación|}}}{{#property:P915 |from={{{item|}}}}}{{#property:P483 |from={{{item|}}}}}{{#property:P8546 |from={{{item|}}}}}{{{lugar_creación|}}}{{#property:P1071 |from={{{item|}}}}}|Localización}} |label181 = Localización |data181 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P276 | value={{{localización_actual|{{{localización|}}}}}} }} |label182 = Colección |data182 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P195 | value={{{colección|}}} }} |label183 = Lugar de creación |data183 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1071 | value={{{lugar_creación|}}} }} |label184 = Localización rodaxe |data184 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P915 | value={{{localización_rodaxe|}}} }} |label185 = Gravado en |data185 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P483 | value={{{gravado_en|}}} }} |label186 = Ubicación gravación |data186 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P8546 | value={{{ubicación_gravación|}}} }} | header190 = {{#if:{{{acontecementos|}}}{{#property:P793 |from={{{item|}}}}}|Acontecementos}} | data191 = {{#ifeq:{{{acontecementos|}}}|NONE|<!-- res -->|{{#if:{{{acontecementos|}}}|{{{acontecementos|}}} |{{#if:{{#property:P793 | from={{{item|}}} }} |<tr>{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |property=P793 |tablesort=1 |qualifier=P585 OR P580<!-- P585 data --><!--P580 data inici--> |qualifier2=P582<!-- data fi -->|qualifier3=P710<!-- participant --> |qualifier4=P642<!-- de -->|qualifier5=P518<!-- aplica a--> |qualifier6=P770<!--motiu destr-->|qualifier7=P828<!-- causat per --> |qualifier8=P84<!-- arquitecte --> |separator=</tr><tr>|conjunction=</tr><tr> |rowsubformat1=$1 |rowsubformat2=– $2 |rowsubformat3=, → $3 |rowsubformat4=&nbsp;$4 |rowsubformat5=:&nbsp;$5 |rowsubformat6=<br/>{{GetLabelFix|P770|lang={{{lang|}}}}}: $6 |rowsubformat7=<br/>{{GetLabelFix|P828|lang={{{lang|}}}}}: $7 |rowsubformat8=, {{GetLabelFix|Q42973|lang={{{lang|}}}}}: $8 |rowformat=<td class=infobox-label>$1 $2</td><td>$0$4$5$3$8$6$7</td>}} }} }} }} | header192 = {{#if:{{{premios|{{{distinción|}}}}}}{{#property:P166 |from={{{item|}}}}}{{{nomeado_a|}}}{{#property:P1411 |from={{{item|}}}}}|Premios}} |data193 = {{#if:{{#property:P166 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Premios|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{premios|{{{distinción|}}}}}} |property=P166 |qualifier=P585 | qualifier2=P1686 |qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, {{lcfirst:{{GetLabelFix|P1686|lang={{{lang|}}}}}}} ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp;{{GetLabelFix|P1027|lang={{{lang|}}}}} $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |data194 = {{#if:{{#property:P1411 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Nomeamentos|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{nomeado_a|}}} |property=P1411 |qualifier=P585 | qualifier2=P1686 |qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, {{lcfirst:{{GetLabelFix|P1686|lang={{{lang|}}}}}}} ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp;{{GetLabelFix|P1027|lang={{{lang|}}}}} $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header195 = {{#if:{{{patrimonio_cultural|}}}{{#property:P1435 |from={{{item|}}}}}{{heritage protection/P3259}}|Patrimonio cultural}} | data196 = {{#ifeq:{{{patrimonio_cultural|}}}|NONE|<!-- skip --> |{{heritage protection/P3259 |item={{{item|}}} | lang={{{lang|}}} }} {{#if:{{#invoke:Wikidades |claim |property= P1435|list=firstrank |editicon=no}} |{{heritage protection/P3259 |property_protection=P1435 |item={{{item|}}} | lang={{{lang|}}} }} }} }} | header200 = {{#if:{{{ISBN13|}}}{{#property:P212 |from={{{item|}}}}}{{#property:P957 |from={{{item|}}}}}{{{ISBN10|}}}{{{OCLC|}}}{{#property:P243 |from={{{item|}}}}}{{{Goodreads|}}}{{#property:P8383 |from={{{item|}}}}}{{{OpenLibrary|}}}{{#property:P648 |from={{{item|}}}}}{{{ISSN|}}}{{#property:P236|from={{{item|}}}}}|Identificadores}} | label201 = ISBN 13 | data201 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P212 | value={{{ISBN13|}}} }} | label202 = ISBN 10 | data202 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P957 | value={{{ISBN10|}}} }} | label203 = OCLC | data203 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P243 |list=false |formatting=[https://search.worldcat.org/title/$1 $1] }} | label204 = Goodreads | data204 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P8383 |list=false |formatting=[https://www.goodreads.com/work/editions/$1 $1] }} | label205 = Open Library | data205 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P648 |list=false |formatting=[https://openlibrary.org/works/$1 $1] }} | label206 = ISSN | data206 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P236 |list=false |formatting=[https://www.worldcat.org/issn/$1 $1] }} | header210 = {{#if:{{#property:P1343 |from={{{item|}}} }}{{{descrito_pola_fonte|}}}|Descrito pola fonte}} | data211 = {{#if:{{#property:P1343 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Descrito pola fonte |titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{descrito_pola_fonte|}}} |property=P1343 |qualifier=P1545 | qualifier2=P447 |qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, {{lcfirst:{{GetLabelFix|P1686|lang={{{lang|}}}}}}} ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp;{{GetLabelFix|P1027|lang={{{lang|}}}}} $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header212 = {{#if:{{#property:P658 |from={{{item|}}} }}{{{lista_cancións|}}}|Lista de cancións}} | data213 = {{#if:{{#property:P658 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Lista de cancións |titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{lista_cancións|}}} |property=P658 |qualifier=P1545 | qualifier2=P2047 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $0 $2 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1='''$1''' |rowsubformat2=<small>($2)</small> |tablesort=1 |sorting=1 |colformat2=unitcode }} }} }} | header216 = {{#if:{{#property:P527 |from={{{item|}}}}}{{{composto_por|}}}|Composto por}} | data217 = {{#if:{{#property:P527 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Composto por|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{composto_por|}}} |property=P527 |qualifier=P585 | qualifier2=P1686 |qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, {{lcfirst:{{GetLabelFix|P1686|lang={{{lang|}}}}}}} ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp;{{GetLabelFix|P1027|lang={{{lang|}}}}} $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header220 = {{#if:{{#property:P853 |from={{{item|}}}}}{{#property:P914 |from={{{item|}}}}}{{#property:P852|from={{{item|}}}}}{{#property:P908|from={{{item|}}}}}{{#property:P2637|from={{{item|}}}}}{{#property:P3156|from={{{item|}}}}}{{#property:P3216|from={{{item|}}}}}{{#property:P9866|from={{{item|}}}}}{{#property:P916|from={{{item|}}}}}{{#property:P9895|from={{{item|}}}}}{{#property:P9028|from={{{item|}}}}}|Clasificación}} |label221 = Clasificación |data221 = {{clasificación videoxogo}} | header230 = {{#if:{{#property:P856|from={{{item|}}}}}{{Redes sociais |item={{{item|}}}}}{{{teléfono|}}}{{#property:P1329 |from={{{item|}}}}}{{{correo|}}}{{#property:P968 |from={{{item|}}}}}|Contacto}} |label231 = Páxina WEB |data231 = {{#invoke:Wikidades |claim |property=P856 |list=false |formatting=weblink }} |label232 = Teléfono |data232 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1329 | value={{{teléfono|}}} }} |label233 = Correo |data233 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P968 | value={{{correo|}}} }} |label244 = Redes |data244 = {{Redes sociais |item={{{item|}}}}} |below = {{#ifeq:{{#invoke:Wikibase|id}}|||<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[d:{{#invoke:Wikibase|id}}|Wikidata]]&nbsp;]</span>}}{{#if:{{#property:P935|from={{{item|}}}}}|&nbsp;<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[Commons:{{#invoke:Wikidades | claim | property=P935 | formatting=label | editicon=false}}|G:Commons]]&nbsp;]</span>}}{{#if:{{#property:P373|from={{{item|}}}}}|&nbsp;<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[Commons:Category:{{#invoke:Wikidades | claim | property=P373| formatting=label | editicon=false}}|C:Commons]]&nbsp;]</span>}} }}<noinclude> {{Uso de marcador}} </noinclude> 1bw0n5keyqu233ymp71r82o2sgczhu0 7105124 7105114 2025-06-23T23:41:17Z O Breixo 127505 7105124 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Enuso}}</noinclude><templatestyles src="Modelos/styles.css" />{{Infobox |bodystyle = infobox_bodystyle |titleclass = infobox_titlestyle |aboveclass = infobox_abovestyle |headerclass = infobox_headerclass_w_botton_top |subheaderclass = infobox_subheaderstyle |labelclass = infobox-label |datastyle = text-align:start |captionstyle = infobox_captionstyle |belowstyle = infobox_belowstyle |headerstyle = background-color: #E5DDC5; border: 1px solid #b3b4b6; border-radius: 5px; |abovestyle = background-color: #E5DDC5; border: 1px solid #b3b4b6; border-radius: 5px; | above = ''{{{nome|<includeonly>{{título sen retrouso}}</includeonly>}}}'' | image1 = {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{#invoke:Wikidades |claim| property=P154 | list=false |editicon=false |shownovalue=no |showsomevalue=no |value={{{logo|}}} }} |size={{{logo_tamaño|}}}|sizedefault=150px | maxsize=300px}}{{#if:{{#property:P154 |from={{{item|}}}}}|<hr />}} | image2 = {{Propiedade|P3383|{{#if:{{{póster|}}}{{#property:P3383|from={{{item|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage | InfoboxImage | image={{{póster|}}} | size={{{póster_tamaño|}}}| sizedefault=250px | maxsize=300px }}}}|4=Wikidata/Formatos|5=formatoImaxe|prioridad=no|uno=si}} | caption2 = {{#if:{{{pé_póster|}}}|<span style="font-size: 95%">{{{pé_póster}}}</span>}}<hr /> | image3 = {{Propiedade|P18|{{#if:{{{imaxe|{{{image|}}}}}}{{#property:P18|from={{{item|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage | InfoboxImage | image={{{imaxe|{{{image|}}}}}} | size={{{imaxe_tamaño|}}}| sizedefault=250px | maxsize=300px }}}}|4=Wikidata/Formatos|5=formatoImaxe|prioridad=no|uno=si}} | caption3 = {{#if:{{{pé|}}}|<span style="font-size: 95%">{{{pé}}}</span>}}<hr /> |label1 = Nome curto |data1 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1813 | value={{{nome_curto|}}} |list=false }} |label2 = Tipo |data2 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P31 | value={{{tipo|}}} }} |label3 = Epónimo |data3 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P138 | value={{{epónimo|}}} }} |label4 = Movemento |data4 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P135 | value={{{movemento|}}} }} |label5 = Forma artística |data5 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P7937 | value={{{forma_artística|}}} }} |label6 = Xénero artístico |data6 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P136 | value={{{xénero_artístico|}}} }} |label7 = Estilo |data7 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P149 | value={{{estilo|}}} }} |label10 = Historia |data10 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2184 | value={{{historia|}}} }} |label11 = Conservación |data11 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P5816 | value={{{conservación|}}} }} |label12 = Cultura |data12 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2596 | value={{{cultura|}}} }} |label13 = Material |data13 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P186 | value={{{material_usado|{{{materiais|}}}}}} }} |label14 = Imaxe tomada con |data14 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4082 | value={{{imaxe_tomada_con|}}} }} |label15 = Música creada para |data15 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P9899 | value={{{música_creada_para|}}} }} |data16 = {{#if:{{#property:P407 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Linguas|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{lingua|}}} |property=P407 |qualifier=P548 | qualifier2=P577 |separator=<br /> |rowformat=*$0 $1 $2 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>$1</small> |rowsubformat2=<small>($2)</small> |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |label17 = Lingua orixinal |data17 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P364 | value={{{lingua_orixinal|}}} }} |label18 = Estilo de escrita |data18 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P9302 | value={{{estilo_escrita|}}} }} |label19 = Estilo de escrita |data19 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P9302 | value={{{estilo_escrita|}}} }} |label22 = Franquía |data22 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P8345 | value={{{franquía_medios|}}} }} |label23 = Propietario |data23 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P127 | value={{{propietario|}}} }} |label24 = Modo de xogo |data24 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P404 | value={{{modo_xogo|}}} }} |label25 = Motor |data25 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P408 | value={{{motor|}}} }} |label26 = Formato de xornal |data26 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3912 | value={{{formato_xornal |}}} }} |header28 = {{#if:{{{autor|}}}{{#property:P50 |from={{{item|}}}}}{{{creador|}}}{{#property:P170 |from={{{item|}}}}}{{{fabricante|}}}{{#property:P176 |from={{{item|}}}}}{{{tradutor|}}}{{#property:P655 |from={{{item|}}}}}{{{ilustrador|}}}{{{colorista|}}}{{#property:P110 |from={{{item|}}}}}{{#property:P6338 |from={{{item|}}}}}{{{autor_prólogo|}}}{{#property:P2679 |from={{{item|}}}}}{{{libretista|}}}{{#property:P87 |from={{{item|}}}}}{{{compositor|}}}{{#property:P86 |from={{{item|}}}}}{{{director|}}}{{#property:P57 |from={{{item|}}}}}{{{guionista|}}}{{#property:P58 |from={{{item|}}}}}{{{actores|}}}{{#property:P161 |from={{{item|}}}}}{{{director_fotografía|}}}{{#property:P344 |from={{{item|}}}}}{{{editor_cine|}}}{{#property:P1040 |from={{{item|}}}}}{{{deseñador_produción|}}}{{#property:P2554 |from={{{item|}}}}}{{{deseñador_vestiario|}}}{{#property:P2515 |from={{{item|}}}}}{{{maquillador|}}}{{#property:P4805 |from={{{item|}}}}}{{{deseñador_son|}}}{{#property:P5028 |from={{{item|}}}}}{{{encargado_por|}}}{{#property:P88 |from={{{item|}}}}}{{{destinatario|}}}{{#property:P1817 |from={{{item|}}}}}{{{interpretado_por|}}}{{#property:P175 |from={{{item|}}}}}{{{actor_dobraxe|}}}{{#property:P725 |from={{{item|}}}}}{{{coreógrafo|}}}{{#property:P1809 |from={{{item|}}}}}{{{escenógrafo|}}}{{#property:P4608 |from={{{item|}}}}}{{{orquestrador|}}}{{#property:P10806 |from={{{item|}}}}}{{{presentador|}}}{{#property:P371 |from={{{item|}}}}}{{{fundador|}}}{{#property:P112 |from={{{item|}}}}}{{{artista_videoxogo|}}}{{{programador|}}}{{#property:P3080 |from={{{item|}}}}}{{#property:P943 |from={{{item|}}}}}{{{desenvolvedor|}}}{{#property:P178 |from={{{item|}}}}}{{{número_Opus|}}}{{#property:P10855 |from={{{item|}}}}}{{{director_xestor|}}}{{#property:P1037 |from={{{item|}}}}}|Autoría}} |label29 = Director/a e xestor/a |data29 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1037 | value={{{director_xestor|}}} }} |label30 = Autor/a |data30 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P50 | value={{{autor|}}} }} |label31 = Creador/a |data31 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P170 | value= {{{creador|}}} }} |label32 = Fundador/a |data32 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P112 | value= {{{fundador|}}} }} |label33 = Interpretado por |data33 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P175 | value={{{interpretado_por|}}} }} |label34 = Director/a |data34 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P57 | value= {{{director|}}} }} |label35 = {{Nowrap|Compositor/a}} |data35 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P86 | value= {{{compositor|}}} }} |label36 = Fabricante |data36 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P176 | value= {{{fabricante|}}} }} |label37 = Letra de |data37 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P676 | value= {{{letra_de|}}} }} |label38 = Encargado por |data38 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P88 | value={{{encargado_por|}}} }} |label39 = Destinatario |data39 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1817 | value={{{destinatario|}}} }} |label40 = Colaborador/a |data40 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P767 | value= {{{colaborador|}}} }} |label41 = Autor/a prólogo |data41 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2679 | value= {{{autor_prólogo|}}} }} |label42 = Orquestrador/a |data42 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P10806 | value= {{{orquestrador|}}} }} |label43 = Ilustrador/a |data43 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P110 | value= {{{ilustrador|}}} }} |label44 = Colorista |data44 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P6338 | value= {{{colorista|}}} }} |label45 = Coreógrafo/a |data45 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1809 | value= {{{coreógrafo|}}} }} |label46 = Libretista |data46 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P87 | value= {{{libretista|}}} }} |label47 = Guionista |data47 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P58 | value= {{{guionista|}}} }} |label48 = Director/a fotografía |data48 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P344 | value= {{{director_fotografía|}}} }} |label49 = Deseñador/a son |data49 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P5028 | value= {{{deseñador_son|}}} }} |label50 = Editor/a de cine |data50 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1040 | value= {{{editor_cine|}}} }} |label51 = Presentador/a |data51 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P371 | value= {{{presentador|}}} }} |label52 = Deseñador/a produción |data52 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2554 | value= {{{deseñador_produción|}}} }} |label53 = Escenógrafo/a |data53 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4608 | value= {{{escenógrafo|}}} }} |label54 = Deseñador/a vestiario |data54 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2515 | value= {{{deseñador_vestiario|}}} }} |label55 = Maquillador/a |data55 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4805 | value= {{{maquillador|}}} }} |label56 = Desenvolvedor |data56 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P178 | value={{{desenvolvedor|}}} }} |label57 = Artista principal |data57 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3080 | value={{{artista_videoxogo|}}} }} |label58 = Programador |data58 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P943 | value={{{programador|}}} }} |label59 = Opus |data59 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P10855 | value={{{número_Opus|}}} }} |data60 = {{#if:{{#property:P655 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Tradutores|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{tradutor|}}} |property=P655 |qualifier=P585 | qualifier2=P407|qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=&nbsp;<small>($2)</small> |rowsubformat3=&nbsp;{{GetLabelFix|P1027|lang={{{lang|}}}}} $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |data61 = {{#if:{{#property:P161 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Actores|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{actores|}}} |property=P161 |qualifier=P453 |separator=<br /> |rowformat=* $0 $1 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |data62 = {{#if:{{#property:P725 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Actores de dobraxe|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{actor_dobraxe|}}} |property=P725 |qualifier=P453 |separator=<br /> |rowformat=* $0 $1 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |header70 = {{#if:{{{tema_principal|}}}{{{inspirado_en|}}}{{{ambientado_en|}}}{{{época_ambientación|}}}{{{parte_de|}}}{{{dedicado_a|}}}{{{representa_a|}}}{{#property:P921 |from={{{item|}}}}}{{#property:P941 |from={{{item|}}}}}{{#property:P840 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2408 |from={{{item|}}}}}{{#property:P361 |from={{{item|}}}}}{{#property:P825 |from={{{item|}}}}}{{#property:P180 |from={{{item|}}}}}{{{universo_ficticio|}}}{{#property:P1434 |from={{{item|}}}}}{{{personaxes|}}}{{#property:P674 |from={{{item|}}}}}{{{narrador|}}}{{#property:P2438 |from={{{item|}}}}}{{{baseado_en|}}}{{#property:P144 |from={{{item|}}}}}{{{inspirado_na_obra_de|}}}{{#property:P1877 |from={{{item|}}}}}{{{obra_derivada|}}}{{#property:P4969|from={{{item|}}}}}|Temática}} |label71 = Tema principal |data71 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P921 | value={{{tema_principal|}}} }} |label72 = Inspirado en |data72 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P941 | value={{{inspirado_en|}}} }} |label73 = Ambientado en |data73 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P840 | value={{{ambientado_en|}}} }} |label74 = Baseado en |data74 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P144 | value={{{baseado_en|}}} }} |label75 = Inspirado na obra de |data75 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1877 | value={{{inspirado_na_obra_de|}}} }} |label76 = Época ambientación |data76 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2408 | value={{{época_ambientación|}}} }} |label77 = Parte de |data77 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P361 | value={{{parte_de|}}} }} |label78 = Dedicado a |data78 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P825 | value={{{dedicado_a|}}} }} |label79 = Narrador/a |data79 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2438 | value={{{narrador|}}} }} |label80 = Universo ficticio |data80 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1434 | value={{{universo_ficticio|}}} }} |data81 = {{#if:{{#property:P180 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Representa a|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades | claim |formatting=table | property=P180 | value={{{representa_a|}}} |rowformat=* $0 |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |data82 = {{#if:{{#property:P674 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Personaxes|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{personaxes|}}} |property=P674 |qualifier=P585 | qualifier2=P1686 |qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, {{lcfirst:{{GetLabelFix|P1686|lang={{{lang|}}}}}}} ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp;{{GetLabelFix|P1027|lang={{{lang|}}}}} $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | data83 = {{#if:{{#property:P4969 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Obra derivada|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{obra_derivada|}}} |property=P4969 |qualifier=P585 | qualifier2=P1686 |qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, {{lcfirst:{{GetLabelFix|P1686|lang={{{lang|}}}}}}} ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp;{{GetLabelFix|P1027|lang={{{lang|}}}}} $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |header90 = {{#if:{{{data_publicación|}}}{{#property:P577 |from={{{item|}}}}}{{{lugar_publicación|}}}{{#property:P291 |from={{{item|}}}}}{{{editorial|}}}{{#property:P123 |from={{{item|}}}}}{{{editor|}}}{{#property:P98 |from={{{item|}}}}}{{{país_orixe|}}}{{#property:P495 |from={{{item|}}}}}{{{data_primeira_representación|}}}{{{lugar_primeira_representación|}}}{{#property:P1191 |from={{{item|}}}}}{{#property:P4647 |from={{{item|}}}}}{{{produtor|}}}{{#property:P162 |from={{{item|}}}}}{{{compañía_produtora|}}}{{#property:P272 |from={{{item|}}}}}{{{distribuidor|}}}{{#property:P750 |from={{{item|}}}}}{{{produtor_executivo|}}}{{#property:P1431 |from={{{item|}}}}}{{{editor_en_xefe|}}}{{#property:P5769 |from={{{item|}}}}}{{{selo_discográfico|}}}{{#property:P264 |from={{{item|}}}}}{{{público_obxectivo|}}}{{{unidades_vendidas|}}}{{{recadación|}}}{{{custo|}}}{{#property:P2360 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2664 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2142 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2130 |from={{{item|}}}}}{{{emisora_orixinal|}}}{{#property:P449 |from={{{item|}}}}}{{{patrocinador|}}}{{#property:P859 |from={{{item|}}}}}{{{edicións|}}}{{#property:P747 |from={{{item|}}}}}{{{sistema_operativo|}}}{{{plataforma|}}}{{#property:P306 |from={{{item|}}}}}{{#property:P400 |from={{{item|}}}}}{{#property:P444 |from={{{item|}}} }}{{{puntuación_crítica|}}}{{#property:P179 |from={{{item|}}}}}{{{parte_serie|}}}{{{número_edición|}}}{{#property:P393 |from={{{item|}}}}}|Publicación}} |data91 = {{#if:{{#property:P577 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Data publicación|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{data_publicación|}}} |property=P577 |qualifier=P291 |qualifier2=P400 |separator=<br /> |rowformat=*$0 $2 $1 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1 |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=<small>$2</small> }} }} }} |label92 = {{Nowrap|Lugar publicación}} |data92 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P291 | value={{{lugar_publicación|}}} }} |label93 = País orixe |data93 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P495 | value={{{país_orixe|}}} }} |label94 = Editor/a |data94 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P98 | value={{{editor|}}} }} |label95 = Editor/a en xefe |data95 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P5769 | value={{{editor_en_xefe|}}} }} |label96 = Produtor/a |data96 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P162 | value={{{produtor|}}} }} |label97 = Produtor/a executivo |data97 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1431 | value={{{produtor_executivo|}}} }} |label98 = Patrocinador/a |data98 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P859 | value={{{patrocinador|}}} }} |label99 = Editorial |data99 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P123 | value={{{editorial|}}} }} |label100 = Compañía produtora |data100 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P272 | value={{{compañía_produtora|}}} }} |label101 = Distribuidor/a |data101 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P750 | value={{{distribuidor|}}} }} |label102 = Selo discográfico |data102 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P264 | value={{{selo_discográfico|}}} }} |label103 = Emisora orixinal |data103 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P449 | value={{{emisora_orixinal|}}} }} |label104 = Data estrea |data104 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1191 | value={{{data_estrea|}}} }} |label105 = Lugar estrea |data105 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4647 | value={{{lugar_estrea|}}} }} |label106 = Público obxectivo |data106 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2360 | value={{{público_obxectivo|}}} }} |label108 = Recadación |data108 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2142 | value={{{recadación|}}} | formatting=unitcode }} |label109 = Custo |data109 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2130 | value={{{custo|}}} | formatting=unitcode }} |label110 = Formato de distribución |data110 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P437 | value={{{formato_distribución|}}} }} |label111 = Sistema operativo |data111 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P306 | value={{{sistema_operativo|}}} }} |label112 = Plataforma |data112 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P400 | value={{{plataforma|}}} }} |label113 = Parte da serie |data113 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P179| value={{{parte_serie|}}} }} |label114 = Número de edición |data114 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P393| value={{{número_edición|}}} }} | data115 = {{#if:{{#property:P747 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Edicións|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{edicións|}}} |property=P747 |qualifier=P577 | qualifier2=P407 |qualifier3 =P123 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P393 |qualifier6 =P291 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3$6 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp; $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5= ed. $5 |rowsubformat6= ($6) |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |data116 = {{#if:{{#property:P2664 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Unidades vendidas|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{unidades_vendidas|}}} |property=P2664 |qualifier=P585 |separator=<br /> |rowformat=* $0 $1 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1 |rowsubformat1=<small>($1)</small> }} }} }} | data117 = {{#if:{{#property:P444 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Puntuación crítica |titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{puntuación_crítica|}}} |property=P444 |qualifier=P585 | qualifier2=P447 |qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp; $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |header120 = {{#if:{{{data|}}}{{{data_creación|}}}{{#property:P585 |from={{{item|}}}}}{{#property:P571 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2348 |from={{{item|}}}}}{{{período|}}}{{{data_comezo|}}}{{{data_remate|}}}{{#property:P580 |from={{{item|}}}}}{{#property:P582 |from={{{item|}}}}}{{{data_representada|}}}{{#property:P2913 |from={{{item|}}}}}{{{data_gravación|}}}{{#property:P10135 |from={{{item|}}}}}{{{periodicidade|}}}{{#property:P2896 |from={{{item|}}}}}{{{data_disolución|}}}{{#property:P576 |from={{{item|}}}}}|Datas}} |label121 = Data |data121 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P585 | value={{{data|}}} }} |label122 = Periodicidade |data122 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2896 | value={{{periodicidade|}}} | formatting=unitcode }} |label123 = Data representada |data123 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2913 | value={{{data_representada|}}} }} |label124 = Comezo |data124 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P580 | value={{{data_comezo|}}} }} |label125 = Remate |data125 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P582 | value={{{data_remate|}}} }} |label126 = {{Nowrap|Data de creación}} |data126 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P571 | value={{{data_creación|}}} }} |label127 = Data de disolución |data127 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P576 | value={{{data_disolución|}}} }} |label128 = Data de descuberta |data128 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P575 | value={{{data_descuberta|}}} }} |label129 = Período |data129 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2348 | value={{{período|}}} }} |label130 = Data gravación |data130 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P10135 | value={{{data_gravación|}}} }} | header131 = {{#if: {{#property:p155|from={{{item|}}}}}{{#property:p156|from={{{item|}}}}}{{{antecesor|}}}{{{sucesor|}}}|Cronoloxía}} | data132 = {{#if:{{#invoke:Wikidades | claim | property=p155 | value={{{antecesor|}}} }} |{{align|left|&larr; {{#invoke:Wikidades | claim | property=p155 | value={{{antecesor|}}} }} }} }}<!-- -->{{#if:{{#invoke:Wikidades | claim | property=p156 | value={{{sucesor|}}} }} |{{align|right|{{#invoke:Wikidades | claim | property=p156 | value={{{sucesor|}}} }} &rarr;}} }} |header160 = {{#if:{{{altura|}}}{{{anchura|}}}{{{lonxitude|}}}{{{volume|}}}{{{capacidade|}}}{{{diámetro|}}}{{{perímetro|}}}{{{superficie|{{{área|}}}}}}{{#property:P2048 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2049 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2043 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2234 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1083 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2386 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2547 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2046 |from={{{item|}}}}}{{{peso|}}}{{#property:P2067 |from={{{item|}}}}}{{{duración|}}}{{#property:P2047 |from={{{item|}}}}}{{{número_partes|}}}{{#property:P2635 |from={{{item|}}}}}{{{número_páxinas|}}}{{#property:P1104 |from={{{item|}}}}}{{#property:P1113 |from={{{item|}}}}}{{#property:P2437 |from={{{item|}}}}}{{{número_episodios|}}}{{{número_tempadas|}}}|Dimensións}} |label161 = Duración |data161 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2047 | value={{{duración|}}} | formatting=duration }} |label162 = Altura |data162 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2048 | value={{{altura|}}} | formatting=unitcode }} |label163 = Anchura |data163 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2049 | value={{{anchura|}}} | formatting=unitcode }} |label164 = Lonxitude |data164 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2043 | value={{{lonxitude|}}} | formatting=unitcode }} |label165 = Volume |data165 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2234 | value={{{volume|}}} | formatting=unitcode }} |label166 = Capacidade |data166 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1083 | value={{{capacidade|}}} | formatting=unitcode }} |label167 = Diámetro |data167 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2386 | value={{{diámetro|}}} | formatting=unitcode }} |label168 = Perímetro |data168 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2547 | value={{{perímetro|}}} | formatting=unitcode }} |label169 = Superficie |data169 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2046 | value={{{superficie|{{{área|}}}}}} | formatting=unitcode }} |label170 = Peso |data170 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2067 | value={{{peso|}}} | formatting=unitcode }} |label171 = Partes |data171 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2635 | value={{{número_partes|}}} | formatting=unitcode }} |label172 = Páxinas |data172 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1104 | value={{{número_páxinas|}}} }} |label173 = Episodios |data173 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1113 | value={{{número_episodios|}}} }} |label174 = Tempadas |data174 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2437 | value={{{número_tempadas|}}} }} |header180 = {{#if:{{{localización_actual|{{{localización|}}}}}}{{#property:P276 |from={{{item|}}}}}{{{colección|}}}{{#property:P195 |from={{{item|}}}}}{{{localización_rodaxe|}}}{{{gravado_en|}}}{{{ubicación_gravación|}}}{{#property:P915 |from={{{item|}}}}}{{#property:P483 |from={{{item|}}}}}{{#property:P8546 |from={{{item|}}}}}{{{lugar_creación|}}}{{#property:P1071 |from={{{item|}}}}}|Localización}} |label181 = Localización |data181 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P276 | value={{{localización_actual|{{{localización|}}}}}} }} |label182 = Colección |data182 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P195 | value={{{colección|}}} }} |label183 = Lugar de creación |data183 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1071 | value={{{lugar_creación|}}} }} |label184 = Localización rodaxe |data184 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P915 | value={{{localización_rodaxe|}}} }} |label185 = Gravado en |data185 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P483 | value={{{gravado_en|}}} }} |label186 = Ubicación gravación |data186 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P8546 | value={{{ubicación_gravación|}}} }} | header190 = {{#if:{{{acontecementos|}}}{{#property:P793 |from={{{item|}}}}}|Acontecementos}} | data191 = {{#ifeq:{{{acontecementos|}}}|NONE|<!-- res -->|{{#if:{{{acontecementos|}}}|{{{acontecementos|}}} |{{#if:{{#property:P793 | from={{{item|}}} }} |<tr>{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |property=P793 |tablesort=1 |qualifier=P585 OR P580<!-- P585 data --><!--P580 data inici--> |qualifier2=P582<!-- data fi -->|qualifier3=P710<!-- participant --> |qualifier4=P642<!-- de -->|qualifier5=P518<!-- aplica a--> |qualifier6=P770<!--motiu destr-->|qualifier7=P828<!-- causat per --> |qualifier8=P84<!-- arquitecte --> |separator=</tr><tr>|conjunction=</tr><tr> |rowsubformat1=$1 |rowsubformat2=– $2 |rowsubformat3=, → $3 |rowsubformat4=&nbsp;$4 |rowsubformat5=:&nbsp;$5 |rowsubformat6=<br/>{{GetLabelFix|P770|lang={{{lang|}}}}}: $6 |rowsubformat7=<br/>{{GetLabelFix|P828|lang={{{lang|}}}}}: $7 |rowsubformat8=, {{GetLabelFix|Q42973|lang={{{lang|}}}}}: $8 |rowformat=<td class=infobox-label>$1 $2</td><td>$0$4$5$3$8$6$7</td>}} }} }} }} | header192 = {{#if:{{{premios|{{{distinción|}}}}}}{{#property:P166 |from={{{item|}}}}}{{{nomeado_a|}}}{{#property:P1411 |from={{{item|}}}}}|Premios}} |data193 = {{#if:{{#property:P166 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Premios|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{premios|{{{distinción|}}}}}} |property=P166 |qualifier=P585 | qualifier2=P1686 |qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, {{lcfirst:{{GetLabelFix|P1686|lang={{{lang|}}}}}}} ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp;{{GetLabelFix|P1027|lang={{{lang|}}}}} $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} |data194 = {{#if:{{#property:P1411 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Nomeamentos|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{nomeado_a|}}} |property=P1411 |qualifier=P585 | qualifier2=P1686 |qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, {{lcfirst:{{GetLabelFix|P1686|lang={{{lang|}}}}}}} ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp;{{GetLabelFix|P1027|lang={{{lang|}}}}} $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header195 = {{#if:{{{patrimonio_cultural|}}}{{#property:P1435 |from={{{item|}}}}}{{heritage protection/P3259}}|Patrimonio cultural}} | data196 = {{#ifeq:{{{patrimonio_cultural|}}}|NONE|<!-- skip --> |{{heritage protection/P3259 |item={{{item|}}} | lang={{{lang|}}} }} {{#if:{{#invoke:Wikidades |claim |property= P1435|list=firstrank |editicon=no}} |{{heritage protection/P3259 |property_protection=P1435 |item={{{item|}}} | lang={{{lang|}}} }} }} }} | header200 = {{#if:{{{ISBN13|}}}{{#property:P212 |from={{{item|}}}}}{{#property:P957 |from={{{item|}}}}}{{{ISBN10|}}}{{{OCLC|}}}{{#property:P243 |from={{{item|}}}}}{{{Goodreads|}}}{{#property:P8383 |from={{{item|}}}}}{{{OpenLibrary|}}}{{#property:P648 |from={{{item|}}}}}{{{ISSN|}}}{{#property:P236|from={{{item|}}}}}|Identificadores}} | label201 = ISBN 13 | data201 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P212 | value={{{ISBN13|}}} }} | label202 = ISBN 10 | data202 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P957 | value={{{ISBN10|}}} }} | label203 = OCLC | data203 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P243 |list=false |formatting=[https://search.worldcat.org/title/$1 $1] }} | label204 = Goodreads | data204 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P8383 |list=false |formatting=[https://www.goodreads.com/work/editions/$1 $1] }} | label205 = Open Library | data205 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P648 |list=false |formatting=[https://openlibrary.org/works/$1 $1] }} | label206 = ISSN | data206 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P236 |list=false |formatting=[https://www.worldcat.org/issn/$1 $1] }} | header210 = {{#if:{{#property:P1343 |from={{{item|}}} }}{{{descrito_pola_fonte|}}}|Descrito pola fonte}} | data211 = {{#if:{{#property:P1343 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Descrito pola fonte |titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{descrito_pola_fonte|}}} |property=P1343 |qualifier=P1545 | qualifier2=P447 |qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, {{lcfirst:{{GetLabelFix|P1686|lang={{{lang|}}}}}}} ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp;{{GetLabelFix|P1027|lang={{{lang|}}}}} $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header212 = {{#if:{{#property:P658 |from={{{item|}}} }}{{{lista_cancións|}}}|Lista de cancións}} | data213 = {{#if:{{#property:P658 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Lista de cancións |titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{lista_cancións|}}} |property=P658 |qualifier=P1545 | qualifier2=P2047 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $0 $2 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1='''$1''' |rowsubformat2=<small>($2)</small> |tablesort=1 |sorting=1 |colformat2=unitcode }} }} }} | header216 = {{#if:{{#property:P527 |from={{{item|}}}}}{{{composto_por|}}}|Composto por}} | data217 = {{#if:{{#property:P527 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Composto por|titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;border-radius: 5px;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{composto_por|}}} |property=P527 |qualifier=P585 | qualifier2=P1686 |qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=* $1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, {{lcfirst:{{GetLabelFix|P1686|lang={{{lang|}}}}}}} ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp;{{GetLabelFix|P1027|lang={{{lang|}}}}} $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header220 = {{#if:{{#property:P853 |from={{{item|}}}}}{{#property:P914 |from={{{item|}}}}}{{#property:P852|from={{{item|}}}}}{{#property:P908|from={{{item|}}}}}{{#property:P2637|from={{{item|}}}}}{{#property:P3156|from={{{item|}}}}}{{#property:P3216|from={{{item|}}}}}{{#property:P9866|from={{{item|}}}}}{{#property:P916|from={{{item|}}}}}{{#property:P9895|from={{{item|}}}}}{{#property:P9028|from={{{item|}}}}}|Clasificación}} |label221 = Clasificación |data221 = {{clasificación videoxogo}} | header230 = {{#if:{{#property:P856|from={{{item|}}}}}{{Redes sociais |item={{{item|}}}}}{{{teléfono|}}}{{#property:P1329 |from={{{item|}}}}}{{{correo|}}}{{#property:P968 |from={{{item|}}}}}|Contacto}} |label231 = Páxina WEB |data231 = {{#invoke:Wikidades |claim |property=P856 |list=false |formatting=weblink }} |label232 = Teléfono |data232 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1329 | value={{{teléfono|}}} }} |label233 = Correo |data233 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P968 | value={{{correo|}}} }} |label244 = Redes |data244 = {{Redes sociais |item={{{item|}}}}} |below = {{#ifeq:{{#invoke:Wikibase|id}}|||<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[d:{{#invoke:Wikibase|id}}|Wikidata]]&nbsp;]</span>}}{{#if:{{#property:P935|from={{{item|}}}}}|&nbsp;<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[Commons:{{#invoke:Wikidades | claim | property=P935 | formatting=label | editicon=false}}|G:Commons]]&nbsp;]</span>}}{{#if:{{#property:P373|from={{{item|}}}}}|&nbsp;<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[Commons:Category:{{#invoke:Wikidades | claim | property=P373| formatting=label | editicon=false}}|C:Commons]]&nbsp;]</span>}} }}<noinclude> {{Uso de marcador}} </noinclude> hacvag6yihof1j6ik6oksqzzrvb3p7g 0 650169 7105077 7030752 2025-06-23T22:57:15Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105077 wikitext text/x-wiki {{Non confundir|texto = [[bioplástico]]s, xeralmente polímeros biosintéticos producidos a partir de fontes de biomasa renovables}} Os '''biopolímeros''' son [[polímero]]s naturais producidos polas [[célula (bioloxía)|células]] dos organismos vivos. Igual que outros polímeros, os biopolímeros constan de unidades [[monómero|monómeras]] que están enlazadas [[covalente]]mente formando cadeas que orixinan grandes moléculas. Hai tres clases principais de biopolímeros, clasificadas de acordo cos monómeros de que constan e da estrutura do biopolímero formado, que son: [[polinucleótido]]s, [[polipéptido]]s e [[polisacárido]]s. Os polinucleótidos [[ARN]] e [[ADN]] son longos polímeros de [[nucleótido]]s. Os polipéptidos inclúen as [[proteína]]s e outros polímeros máis curtos de [[aminoácido]]s; algúns exemplos salientables son o [[coláxeno]], [[actina]] e [[fibrina]]. Os polisacáridos son cadeas lineares ou ramificadas de [[carbohidrato]]s azucres; exemplos son o [[amidón]], [[celulosa]] e [[alxinato]]. Outros exemplos de biopolímeros son as [[goma natural|gomas naturais]] (polímeros de [[isopreno]]), a [[suberina]] e a [[lignina]] (polímeros [[polifenólico]]s complexos), a [[cutina]] e o [[cután]] (polímeros complexos de [[ácido graxo|ácidos graxos]] de cadea longa), a [[melanina]] e os [[polihidroxialcanoatos]] (PHAs). Ademais dos seus moitos papeis esenciais nos organismos vivos, os biopolímeros teñen aplicacions en moitos eidos, incluíndo a [[industria alimentaria]], [[manufacturas]], [[empaquetado]] e [[enxeñaría biomédica]].<ref name="Applications of Discrete Synthetic">{{Cite journal |last=Aksakal |first=R. |last2=Mertens |first2=C. |last3=Soete |first3=M. |last4=Badi |first4=N. |last5=Du Prez |first5=F. |year=2021 |title=Applications of Discrete Synthetic Macromolecules in Life and Materials Science: Recent and Future Trends |journal=Advanced Science |volume=2021 |issue=2004038 |pages=1–22 |doi=10.1002/advs.202004038 |pmc=7967060 |pmid=33747749 }}</ref> [[Ficheiro:DNA animation.gif|miniatura|220px|Na estrutura do [[ADN]] un par de biopolímeros [[polinucleótido]]s forman unha estrutura en [[dobre hélice]].]] {{Cadro de citas|width = 35%|aliñamento=dereita |fonte = Definición da [[International Union of Pure and Applied Chemistry|IUPAC]] |cita = '''Biopolímeros''': Macromoléculas (incluíndo<br/> proteínas, ácidos nucleicos e polisacáridos)<br/> formados polos organismos vivos. <ref name="Gold Book "biopolymers"">{{Cite journal |date=2014 |title=biopolymers |url=https://goldbook.iupac.org/terms/view/B00661 |publisher=IUPAC |doi=10.1351/goldbook.B00661 |access-date=1 de abril de 2024 |ref=Gold Book B00661 |website=Gold Book}}</ref> | corfondo= }} == Biopolímeros fronte a polímeros sintéticos == Unha diferenza fundamental entre os '''biopolímeros''' e polímeros '''sintéticos''' pode encontrarse nas súas estruturas. Todos os polímeros están feitos de unidades repetidas chamadas [[monómero]]s. Os biopolímeros a miúdo teñen estruturas ben definidas, aínda que esta non é unha característica definida (exemplo: [[lignocelulosa]]): a composición química exacta e a secuencia na cal estas unidades están colocadas chámase [[estrutura primaria]]. Moitos biopolímeros dóbranse espontaneamente adoptando formas características (ver tamén "[[pregamento das proteínas]]" así como [[estrutura secundaria]] e [[estrutura terciaria|terciaria]]), que determina as súas funcións biolóxicas e depende de maneiras complicadas da súa estrutura primaria. A [[bioloxía estrutural]] é o estudo das propiedades estruturais dos biopolímeros. En contraste, a maioría dos polímeros sintéticos teñen estruturas moito máis simples e aleatorias (estocásticas). Isto causa que nos biopolímeros se perda a distribución da masa molecular. De feito, como a súa síntese está controlada por un proceso dirixido por un molde na maioría dos sistemas ''in vivo'', todos os biopolímeros dun tipo (dunha proteína específica) son iguais: todos conteñen secuencias similares e igual cantidade de monómeros e así todos teñen a mesma masa. Este fenómeno chamado [[monodispersidade]] diferénciase da [[polidispersidade]] atopada en polímeros sintéticos. Como resultado, os biopolímeros teñen unha [[dispersidade]] de 1.<ref>Stupp, S.I and Braun, P.V., "Role of Proteins in Microstructural Control: Biomaterials, Ceramics & Semiconductors", ''Science'', Vol. 277, p. 1242 (1997)</ref> == Convencións e nomenclatura == === Polipéptidos === A convención nos [[polipéptido]]s é empezar a listar os residuos de [[aminoácido]]s que o constitúen desde o extremo [[amino terminal]] ao [[carboxilo terminal]]. Os residuos de aminoácidos están sempre unidos por medio de [[enlace peptídico|enlaces peptídicos]]. As [[proteína]]s, que tamén se poden denominar polipéptidos, son formas máis longas ou completamente funcionais e poden constar de varias cadeas polipeptídicas, así como de cadeas simples. As proteínas poden tamén ser modificadas para incluír compoñentes non peptídicos, como cadeas de [[sacárido]]s ([[glicoproteína]]s), [[lípido]]s ([[lipoproteína]]s), [[grupo hemo|grupos hemo]] ([[hemoproteína]]s), etc. === Ácidos nucleicos === A convención para dar a secuencia dun [[ácido nucleico]] é listar os [[nucleótido]]s comezando polo [[extremo 5']] ata chegar ao [[extremo 3']] da cadea polimérica, onde 5' e 3' refírense á numeración dos carbonos do anel da [[ribosa]] dos nucleótidos que participan na formación dos [[enlace fosfodiéster|enlaces fosfodiéster]] da cadea. Dita secuencia é a [[estrutura primaria]] do biopolímero. === Polisacáridos === Os [[polisacárido]]s (polímeros de azucres) poden ser lineares ou ramificados e están unidos por [[enlace glicosídico|enlaces glicosídicos]]. A situación exacta do enlace varía, e a orientación dos grupos funcionais é tamén importante, resultando en enlaces α- e β-glicosídicos e indicando o número dos carbonos do anel enlazados. Ademais, moitas unidades de sacáridos poden sufrir varias modificacións químicas, como a [[aminación]], e mesmo poden formar parte doutras moléculas, como as [[glicoproteína]]s.{{cn|date=January 2025}} == Caracterización estrutural == Hai varias técnicas [[biofísica]]s para determinar a información da secuencia. A [[estrutura primaria das proteínas|secuencia das proteínas]] pode ser determinada pola [[degradación de Edman]], na cal os residuos N-terminais da cadea son [[hidrólise|hidrolizados]] un por un, separados e despois identificados. Tamén se poden usar técnicas de [[espectrometría de masas]]. A secuencia dos ácidos nucleicos pode determinarse usando [[electroforese en xel]] e [[electroforese capilar]]. Ultimamente, as propiedades mecánicas destes biopolímeros poden medirse usando [[pinzas ópticas]] ou [[microscopia de forza atómica]]. Pode usarse a [[interferometría de polarización dual]] para medir os [[cambio conformacional|cambios conformacionais]] ou a autoensamblaxe destes materiais cando son estimulados polo [[pH]], [[temperatura]], [[forza iónica]] ou outras moléculas coas que se unen.{{citation needed|date=July 2024}} == Biopolímeros comúns == '''[[Coláxeno]]''':<ref name="Yadav-2015">{{Cite journal |last=Yadav |first=P. |last2=Yadav |first2=H. |last3=Shah |first3=V. G. |last4=Shah |first4=G. |last5=Dhaka |first5=G. |year=2015 |title=Biomedical Biopolymers, their Origin and Evolution in Biomedical Sciences: A Systematic Review |journal=Journal of Clinical and Diagnostic Research |volume=9 |issue=9 |pages=ZE21–ZE25 |doi=10.7860/JCDR/2015/13907.6565 |pmc=4606363 |pmid=26501034}}</ref> é unha importante proteína estrutural dos vertebrados e a proteína máis abundante en mamíferos. Debido a isto, o coláxeno é un dos biopolímeros máis facilmente obtible e usado para moitos propósitos en investigación. Dada a súa estrutura mecánica, o coláxeno ten unha alta forza tensional e non é tóxico, é doadamente absorbible, biodegradable e un material biocompatible. Polo tanto, foi utilizado para moitas aplicacións médicas, como no tratamento de infeccións nos tecidos, sistemas de entrega de fármacos, e [[terapia xénica]]. '''[[Fibroína da seda]]''':<ref>{{Cite journal |last=Khan |first=Md. Majibur Rahman |last2=Gotoh |first2=Yasuo |last3=Morikawa |first3=Hideaki |last4=Miura |first4=Mikihiko |last5=Fujimori |first5=Yoshie |last6=Nagura |first6=Masanobu |date=2007-04-01 |title=Carbon fiber from natural biopolymer Bombyx mori silk fibroin with iodine treatment |url=https://soar-ir.repo.nii.ac.jp/record/13561/files/Carbon_fiber_from_Bombyx_mori.pdf |journal=Carbon |language=en |volume=45 |issue=5 |pages=1035–1042 |bibcode=2007Carbo..45.1035K |doi=10.1016/j.carbon.2006.12.015 |issn=0008-6223 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210715171521/https://soar-ir.repo.nii.ac.jp/record/13561/files/Carbon_fiber_from_Bombyx_mori.pdf |archive-date=2021-07-15 |hdl=10091/263}}</ref> é outro biopolímero proteico que se pode obter dos [[verme da seda|vermes da seda]]. A diferenza do coláxeno, a fibroína da seda ten unha forza tensional baixa pero ten fortes propiedades adhesivas debido ás súas propiedades fibrosas e insolubles. En estudos recentes, atopouse que a fibroína da seda posúe propiedades de anticoagulación e adhesión de [[plaqueta]]s. A fibroina da seda axuda á proliferación de [[célula nai|células nais]] in vitro. '''[[Xelatina]]''': obtense a partir do coláxeno tipo I e contén moita [[cisteína]], e prodúcese pola hidrólise parcial do coláxeno dos ósos, tecidos e peles de animais.<ref name="Mohan-2016">{{Cite journal |last=Mohan |first=Sneha |last2=Oluwafemi |first2=Oluwatobi S. |last3=Kalarikkal |first3=Nandakumar |last4=Thomas |first4=Sabu |last5=Songca |first5=Sandile P. |date=2016-03-09 |title=Biopolymers – Application in Nanoscience and Nanotechnology |url=https://www.intechopen.com/books/recent-advances-in-biopolymers/biopolymers-application-in-nanoscience-and-nanotechnology |journal=Recent Advances in Biopolymers |language=en |doi=10.5772/62225 |isbn=978-953-51-4613-1 }}</ref> Hai dous tipos de xelatina, tipo A e tipo B, segundo de que tipo de coláxeno derive. O coláxeno de tipo A obtense por [[hidrólise]] ácida do coláxeno e ten un 18,5 % de [[nitróxeno]]. O tipo B deriva da hidrólise alcalina e contén o 18 % de nitróxeno e non ten grupos [[amida]]. As temperaturas elevadas causan que a xelatina funda e forme enrolamentos irregulares, mentres que a temperaturas máis baixas hai unha transformación dos enrolamentos en hélices. A xelatina contén moitos grupos funcionais como NH₂, SH e COOH que permiten que poida ser modificada usando [[nanopartícula]]s e [[biomolécula]]s. A xelatina é unha proteína da [[matriz extracelular]] que pode aplicarse a vendaxes de feridas, entrega de fármacos e [[transfección]] xénica.<ref name="Mohan-2016" /> '''[[Amidón]]:''' é un biopolímero biodegradable barato e abundante. Poden engadirse nanofibras e [[microfibra]]s á matriz do polímero para incrementar as propiedades mecánicas do amidón mellorando a elasticidade e a forza. Sen as fibras, o amidón ten malas propiedades mecánicas debido a que é moi sensible á humidade. Ao ser biodegradable e renovable utilízase para moitas aplicacións incluíndo plásticos e pastillas famacéuticas.{{cn|date=January 2025}} '''[[Celulosa]]:''' a celulosa é moi estruturada con cadeas empilladas que lle dan estabilidade e forza. Estas dúas propiedades débense á forma recta da celulosa, formada por monómeros de [[glicosa]] unidos por enlaces glicosídicos. A forma recta da molécula facilita que se empaquete estreitamente. A celulosa é moi común en aplicacións debido á súa abundancia, biocompatibilidade e por ser ambientalmente amigable. A celulosa úsase amplamente en forma de nanofibrilas chamadas nanocelulosa. A nanocelulosa en baixas concentracións produce un material xelatinoso transparente, que pode usarse para facer películas biodegradables, homoxéneas e densas moi útiles en biomedicina.<ref>{{Cite journal |last=Meshram |first=Bhushan P. |last2=Jain |first2=Prachi |last3=Gaikwad |first3=Kirtiraj K. |date=2025-02-21 |title=Innovative Development of Kodo Millet (Paspalum scrobiculatum)-Based Functional Edible Cups Modified with Hibiscus Powder and Guar Gum: An Eco-Efficient Resource Utilization |url=https://pubs.acs.org/doi/10.1021/acsfoodscitech.4c00985 |journal=ACS Food Science & Technology |volume=5 |issue=2 |pages=788–799 |doi=10.1021/acsfoodscitech.4c00985}}</ref> '''[[Alxinato]]:''' o alxinato é o polímero natural mariño máis abondoso derivado de [[feofíceas|algas pardas]]. As aplicacións de biopolímeros de alxinato van desde a fabricación de envases e embalaxes, industria téxtil e alimentaria, e enxeñaría química e biomédica. A primeira aplicación que encontrou o alxinato foi en vendaxes de feridas, onde se descubriron as súas propiedades absorbentes e de xel. Cando se aplicaba ás feridas, o alxinato producía unha capa de xel protectora que é óptima para a curación e rexeneración de tecidos, e mantén un ambiente de temperatura estable no lugar. Ademais, utilizouse como medio de entrega de fármacos, xa que a velocidade de liberación do fármaco pode ser manipulada debido á variedade de densidades e composición fibrosa do alxinato. == Aplicacións dos biopolímeros == As aplicacións dos biopolímeros poden clasificarse en dous grandes campos: biomédico e industrial.<ref name="Applications of Discrete Synthetic" /> === Biomédicas === Como un dos principais obxectivos da enxeñaría biomédica é imitar partes do corpo para que manteñan as funcións corporais normais, debido ás súas propiedades biocompatibles, os biopolímeros utilízanse moito en [[enxeñaría de tecidos]], aparellos médicos e industria farmacéutica.<ref name="Yadav-2015" /> Moitos biopolímeros poden utilizarse en [[medicina rexenerativa]], enxeñaría de tecidos, entrega de fármacos, e outras aplicacións médicas debido ás súas propiedades mecánicas. Ofrecen características como facilitaren a curación de feridas, catálise de bioactividade e non toxicidade.<ref>{{Cite journal |last=Rebelo |first=Rita |last2=Fernandes |first2=Margarida |last3=Fangueiro |first3=Raul |date=2017-01-01 |title=Biopolymers in Medical Implants: A Brief Review |journal=Procedia Engineering |series=3rd International Conference on Natural Fibers: Advanced Materials for a Greener World, ICNF 2017, 21–23 June 2017, Braga, Portugal |language=en |volume=200 |pages=236–243 |doi=10.1016/j.proeng.2017.07.034 |issn=1877-7058 }}</ref> Comparados cos polímeros sintéticos, que poden presentar varias desvantaxes como o rexeitamento inmunoxénico e a toxicidade despois da degradación, moitos biopolímeros adoitan ser mellores na integración no corpo, xa que posúen estruturas máis complexas, similares ás do corpo humano.{{citation needed|date=August 2023}} Máis en concreto, os polipéptidos como o coláxeno e a seda, son materiais biocompatibles que están utilizándose en investigacións pioneiras, xa que son materiais baratos e doadamente obtibles. O polímero de xelatina úsase a miúdo en vendaxes de feridas, onde actúa como adhesivo. Os armazóns e películas con xelatina permiten que os armazóns alberguen os fármacos e nutrientes que se poden utilizar para a curación de feridas. Como o [[coláxeno]] é un dos biopolímeros máis usados en ciencias biomédicas, explicaremos algúns exemplos dos seus usos: '''Sistemas de entrega de fármacos baseados no coláxeno:''' as películas de coláxeno actúan como unha [[membrana de barreira]] e son usadas para tratar infeccións en tecidos como as infeccións de tecido corneal ou o cancro hepático.<ref name="Yadav ZE21–ZE25">{{Cite journal |last=Yadav |first=Preeti |last2=Yadav |first2=Harsh |last3=Shah |first3=Veena Gowri |last4=Shah |first4=Gaurav |last5=Dhaka |first5=Gaurav |date=setembro de 2015 |title=Biomedical Biopolymers, their Origin and Evolution in Biomedical Sciences: A Systematic Review |journal=Journal of Clinical and Diagnostic Research |volume=9 |issue=9 |pages=ZE21–ZE25 |doi=10.7860/JCDR/2015/13907.6565 |issn=2249-782X |pmc=4606363 |pmid=26501034}}</ref> As películas de coláxeno foron usadas como portadores para a entrega de xenes que poden promover a formación de [[óso]]. '''Esponxas de coláxeno:''' as esponxas de coláxeno utilízanse como vendaxe para tratar vítimas de queimaduras e outras feridas graves. Os implantes baseados no coláxeno úsanse para células da pel cultivadas ou portadores de fármacos que son usados para queimaduras de pel e substitución de porcións da pel.<ref name="Yadav ZE21–ZE25" /> '''O coláxeno como hemostato''': cando o coláxeno interacciona coas [[plaqueta]]s causa unha [[coagulación do sangue]] rápida. Esta coagulación rápida produce unha rede temporal para que o [[estroma]] fibroso poida ser rexenerarado polas células hóspede. O hemostato baseado no coláxeno reduce a perda de sangue nos tecidos e axuda ao tratamento de órganos con hemorraxias como o [[fígado]] e o [[bazo]]. O [[quitosano]] é outro biopolímero utilizado en investigación biomédica derivado da [[quitina]], que é o principal compoñente do [[exoesqueleto]] de [[artrópodos]] e o segundo biopolímero máis abundante no mundo.<ref name="Yadav-2015" /> O quitosano ten moitas características excelentes para a ciencia biomédica: é biocompatible, altamente [[composto bioactivo|bioactivo]], o que significa que estimula unha resposta beneficiosa do corpo, pode biodegradarse, co cal pode eliminar a necesidade de facer unha segunda operación cirúrxica en aplicacións de implantes, pode formar xeles e películas e é [[membrana semipermeable|selectivamente permeable]]. '''O quitosano na entrega de fármacos:''' o quitosano utilízase principalmente para a entrega de fármacos porque ten o potencial de mellorar a absorción de fármacos e a súa estabilidade. Ademais, o quitosano conxugado con axentes anticancro pode tamén producir mellores efectos anticancro causando a liberación gradual de fármacos en tecidos cancerosos.<ref>{{Cite journal |last=Bernkop-Schnürch |first=Andreas |last2=Dünnhaupt |first2=Sarah |date=2012 |title=Chitosan-based drug delivery systems |journal=European Journal of Pharmaceutics and Biopharmaceutics |language=en |volume=81 |issue=3 |pages=463–469 |doi=10.1016/j.ejpb.2012.04.007 |pmid=22561955}}</ref> '''O quitosano como axente antimicrobiano:''' o quitosano é utilizado para parar o crecemento de [[microorganismo]]s. Realiza funcións antimicrobianas en microorganismos como algas, fungos e bacterias. '''Mestura de quitosano para enxeñaría de tecidos:''' o po de quitosano mesturado con [[alxinato]] utilízase para formar vendaxes funcionais. Estas vendaxes crean humidade, un ambiente biocompatible para axudar no proceso de curación. Estas vendaxes de feridas son tamén biodegradables e teñen estruturas porosas que permiten que as células crezan na vendaxe.<ref name="Yadav-2015" /> Ademais, os quitosanos [[tiol]]ados (ver [[tiómero]]s) son usados na enxeñaría de tecidos e curación de feridas, xa que estes biopolímeros poden establecer enlaces cruzados por medio de [[ponte disulfuro|pontes disulfuro]] formando redes tridimensionais estables.<ref>{{Cite journal |last=Federer |first=C |last2=Kurpiers |first2=M |last3=Bernkop-Schnürch |first3=A |date=2021 |title=Thiolated Chitosans: A Multi-talented Class of Polymers for Various Applications |journal=Biomacromolecules |volume=22 |issue=1 |pages=24–56 |doi=10.1021/acs.biomac.0c00663 |pmc=7805012 |pmid=32567846}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Leichner |first=C |last2=Jelkmann |first2=M |last3=Bernkop-Schnürch |first3=A |date=2019 |title=Thiolated polymers: Bioinspired polymers utilizing one of the most important bridging structures in nature |journal=Adv Drug Deliv Rev |volume=151-152 |pages=191–221 |doi=10.1016/j.addr.2019.04.007 |pmid=31028759 }}</ref> === Industrial === '''Alimentación''': os biopolímeros úsanse na industria alimentaria para o empaquetamento, películas de encapsulación comestibles e recubrimento de alimentos. O [[ácido poliláctico]] (PLA) é de uso moi común na industria alimentaria debido á súa cor clara e resistencia á auga. Porén, a maioría dos polímeros teñen natureza hidrófila e empezan a deteriorarse cando se expoñen á humidade. Os biopolímeros tamén se usan como películas comestibles que encapsulan alimentos e estas películas poden conter [[antioxidante]]s, [[encima]]s, [[probiótico]]s, minerais, e [[vitamina]]s. '''Envases:''' os biopolímeros máis comúns usados para empaquetar son os [[polihidroxialcanoato]]s (PHAs), o ácido poliláctico (PLA), e o amidón. O amidón e o PLA están dispoñibles comercialmente e son biodegradables, o que os fai unha elección común para usalos en envases. Porén, as súas propiedades de barreira (barreira contra a humidade ou barreira contra gases) e propiedades térmicas non son as ideais. Os polímeros hidrófilos non son resistentes á auga, a cal pode penetrar no envase e isto pode afectar ao contido do envase. O [[ácido poliglicólico]] (PGA) é un biopolímero que ten boas características de barreira e agora está a usarse no canto de PLA ou amidón. '''Purificación da auga:''' o [[quitosano]] foi utilizado para a purificación da auga. Utilízase como [[floculante]] que só tarda uns poucos meses (en lugar de anos) en degradarse no ambiente. O quitosano purifica a auga por [[quelación]]. Este é o proceso polo cal os sitios de unión que hai ao longo da cadea do polímero se unen a ións metálicos que hai na auga formando [[quelación|quelatos]]. O quitosano é un excelente candidato para usalo no [[tratamento de augas residuais]] e pluviais.<ref>{{Cite journal |last=Desbrières |first=Jacques |last2=Guibal |first2=Eric |date=2018 |title=Chitosan for wastewater treatment |journal=Polymer International |language=en |volume=67 |issue=1 |pages=7–14 |doi=10.1002/pi.5464 |issn=1097-0126 }}</ref> == Como materiais == Algúns biopolímeros, como o [[ácido poliláctico|PLA]], a [[zeína]] natural, e o [[poli-3-hidroxibutirato]] poden utilizarse como plásticos, substituíndo o uso de [[plástico]]s baseados en [[polistireno]] ou [[polietileno]]. Algúns plásticos denomínanse agora "degradables", "oxidegradables" ou "UV-degradables". Isto significa que se degradan cando se expoñen á luz ou ao aire, pero estes plásticos seguen estando baseados principalmente (ata o 98 %) no petróleo e actualmente non se certifican como "biodegradables" na [[directiva da Unión Europea]] sobre empaquetado e residuos de empaquetado (94/62/EC). Os biopolímeros degrádanse e algúns son axeitados para a [[compostaxe]] doméstica.<ref name="nnfcc">{{Cite web |title=NNFCC Renewable Polymers Factsheet: Bioplastics |url=http://www.nnfcc.co.uk/publications/nnfcc-renewable-polymers-factsheet-bioplastics |archive-url=https://web.archive.org/web/20190522011004/https://www.nnfcc.co.uk/publications/nnfcc-renewable-polymers-factsheet-bioplastics |archive-date=2019-05-22 |access-date=2011-02-25}}</ref> Os biopolímeros (tamén chamados polímeros renovables) prodúcense a partir de [[biomasa]] para o seu uso na industria dos envases. A biomasa procede de cultivos como a [[remolacha]], [[pataca]]s ou [[trigo]]: cando se usan para producir biopolímeros, son clasificados como [[cultivos non alimentarios]]. Estes poden ser convertidos das seguintes maneiras: [[Remolacha]] &gt; [[ácido glicónico]] &gt; [[ácido poliglicónico]] [[Amidón]] &gt; (fermentación) &gt; [[ácido láctico]] &gt; [[ácido poliláctico]] (PLA) [[Biomasa]] &gt; (fermentación) &gt; [[bioetanol]] &gt; [[eteno]] &gt; [[polietileno]] Moitos tipos de elementos para o envasado e embalaxe poden facerse con biopolímeros: bandexas de alimentos, pellets de amidón inchado para o embarque de artigos fráxiles, películas finas para envolver. === Impactos ambientais === Os biopolímeros poden ser sustentables, neutros en carbono e son sempre [[renovable]]s, porque están feitos de materiais vexetais ou animais que poden cultivarse ou producirse indefinidadmente. Como estes materiais proceden dos cultivos agrícolas, o seu uso crea unha industria sustentable. A diferenza disto, as materias primas para os polímeros derivadas de compostos petroquímicos finalmente acabarán esgotándose. Ademais, os biopolímeros teñen o potencial de cortar as [[emisións de carbono]] e reducir as cantidades de CO₂ na [[atmosfera]]: isto débese a que o CO₂ liberado cando se degradan pode ser reabsorbido polos cultivos en crecemento e volto a utilizar: isto fainos neutros en carbono. Case todos os biopolímeros son [[biodegradable]]s no ambiente natural: son degradados dando lugar a CO₂ e auga polos [[microorganismo]]s. Estes polímeros biodegradables son tamén [[compost]]ables: poden utilizarse no proceso de compostaxe industrial e degrádanse nun 90 % en seis meses. Os biopolímeros que fan isto poden comercializarse co símbolo "compostable", segundo o Estándar Europeo EN 13432 (2000). Un exemplo de polímero compostable é a película de PLA de 20 [[micrómetro|μm]] de grosor: as películas que son máis grosas non se califican como compostable, aínda que sexan "biodegradables".<ref>{{Cita web |url=http://www.nnfcc.co.uk/publications/nnfcc-newsletter-issue-5-biopolymers-a-renewable-resource-for-the-plastics-industry |título=NNFCC Newsletter – Issue 5. Biopolymers: A Renewable Resource for the Plastics Industry |data-acceso=06 de abril de 2025 |data-arquivo=08 de outubro de 2018 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20181008214127/https://www.nnfcc.co.uk/publications/nnfcc-newsletter-issue-5-biopolymers-a-renewable-resource-for-the-plastics-industry |url-morta=yes }}</ref> En Europa existe un estándar de compostaxe doméstica e un logo sociado que permite aos consumidores identificar e eliminar os envases na súa morea de compost.<ref name="nnfcc" /> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Biomaterial]] * [[Bioplástico]] * ''[[Biopolymers & Cell]]'' (revista) * ''[[Biopolymers]]'' (revista) * [[Química de polímeros]] * [[Polímero de secuencia controlada]] === Ligazóns externas === {{Commonscat|}} * [http://www.nnfcc.co.uk/ NNFCC: The UK's National Centre for Biorenewable Energy, Fuels and Materials] * [http://www.bioplasticsmagazine.com/ Bioplastics Magazine] * [http://www.biopolymer.net/ Biopolymer group] * [https://archive.today/20121209011537/http://boldlygo.org/blog/whats-stopping-bioplastic/ What's Stopping Bioplastic?] {{control de autoridades}} [[Categoría:Biomoléculas]] [[Categoría:Polímeros]] [[Categoría:Biotecnoloxía]] [[Categoría:Bioplásticos]] [[Categoría:Biomateriais]] 89qklwvfolmc03v4w1pjhc7pxxjoq4p 4 651483 7104397 7104374 2025-06-23T12:17:19Z UKBot 154739 Updating 7104397 wikitext text/x-wiki {{UKB infotabla | title = II Concurso de Edición da Galipedia | organizador = [[Usuario:Chairego_apc|Chairego_apc]] | comezo = 2025-06-01 | remate = 2025-09-20 | status ={{UKB status||pages=21|novo=17|kilobyte=87|palabra=6995|referencia=58|imaxe=22}} }} A [[Universidade de Santiago de Compostela]] convocou, a través das comisións de normalización lingüística das Facultade de Matemáticas, da Facultade de Psicoloxía, da Escola Técnica Superior de Enxeñaría, da Escola de Enfermaría e da Facultade de Humanidades, o '''II Concurso de Edición da Galipedia''', dirixido a toda a comunidade universitaria co obxecto de promover a produción e a difusión de artigos de calidade contrastada da Wikipedia en galego. [https://assets.usc.gal/sites/default/files/paragraphs/more_info_service/2025-05/ii.concurso.edicion.galipedia.pdf_asinado.pdf_.pdf Velaquí a convocatoria]. Para participar no concurso cómpre inscribirse antes do 20 de xuño de 2025. Teranse en conta as edicións feitas dende o 1 de xuño de 2025 ata o día 20 de setembro, xa sexan creando un artigo novo ou mellorando de forma significativa algún xa existente. Concederanse un total de dez premios, dous por cada área de coñecemento. [https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/promover/concursos-premios/ii-concurso-edicion-galipedia Nesta ligazón tes máis información sobre o concurso]. == Como participar == Poderán presentarse a estes premios os membros da comunidade universitaria da USC no curso académico 2024/2025. Cómpre rexistrarse como usuario para participar no concurso. Unha vez feito, vai á sección Participantes e apúntate. Se non tes experiencia en Wikipedia, recomendamos que revises [[Axuda:Introdución|este titorial]] para coñecer as pautas básicas a seguir á hora de redactar ou editar un artigo. Podes editar artigos que che suxerimos na sección correspondente, ou ben algún outro que propoñas. Neste último caso, lembra anotalo na sección Artigos. == Duración == O concurso esténdese dende as 00:00 h. do 1 de xuño de 2025 até as 23:59 h. do 20 de setembro de 2025 (UTC). == Sistema de puntuación == Para axudar no reconto de puntos do concurso, executarase o bot [[Usuario:UKBot|UKBot]], que fará un reconto automatizado por hora e só terá en conta as páxinas listadas na sección de Artigos. Se queres que un artigo conte, debe estar {{UKB criterio|ligado dende|Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}}. * {{UKB puntos|novo|5}}. * {{UKB puntos|byte|0.005}}. * {{UKB puntos|palabra|0.02}}. * {{UKB puntos|referencia|1|0.5}}. * {{UKB puntos|imaxe|1|propio=3|max=10}}. Os resultados que aparezan nesta páxina non serán os definitivos, á espera da revisión e resolución do xurado. == Participantes == Para apuntarte, engade <nowiki>*~~~~</nowiki> a continuación: *[[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] ([[Conversa usuario:Antón Figueroa|conversa]]) 22 de maio de 2025 ás 18:22 (UTC) *[[Usuaria:LauAI|LauAI]] ([[Conversa usuario:LauAI|conversa]]) 4 de xuño de 2025 ás 13:47 (UTC) *[[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] ([[Conversa usuario:Mpazcou|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:00 (UTC) *[[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] ([[Conversa usuario:CarmedaPoza|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:08 (UTC) *[[Usuario:Xtquique|Xtquique]] ([[Conversa usuario:Xtquique|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:09 (UTC) *[[Usuaria:Irimz|Irimz]] ([[Conversa usuario:Irimz|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 17:18 (UTC) *[[Usuario:LuzSall|LuzSall]] ([[Conversa usuario:LuzSall|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 02:24 (UTC) *[[Usuaria:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] ([[Conversa usuario:Sara-Bellum-inha|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:38 (UTC) *[[Usuaria:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] ([[Conversa usuario:Sapiens.gal|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:43 (UTC) *[[Usuaria:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] ([[Conversa usuario:AbrahamTrashorras|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 14:50 (UTC) *[[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] ([[Conversa usuario:Alejandro2406|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 20:24 (UTC) *[[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] ([[Conversa usuario:AndreaMorPez|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 23:15 (UTC) *[[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] ([[Conversa usuario:Cristina Salgado Blanco|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 12:08 (UTC) *[[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] ([[Conversa usuario:Sabela Pérez|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 15:43 (UTC) *[[Usuario:Martindios|Martindios]] ([[Conversa usuario:Martindios|conversa]]) 18 de xuño de 2025 ás 13:23 (UTC) *[[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] ([[Conversa usuario:Belenperez14|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 12:12 (UTC) *[[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] ([[Conversa usuario:SamuCompostela|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 13:19 (UTC) *[[Usuario:PSPX10|PSPX10]] ([[Conversa usuario:PSPX10|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 23:17 (UTC) *[[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] ([[Conversa usuario:Claralvrez|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 19:40 (UTC) *[[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] ([[Conversa usuario:Lgarcan|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:04 (UTC) *[[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] ([[Conversa usuario:AlbaFL|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:06 (UTC) *[[Usuario:Xeometria|Xeometria]] ([[Conversa usuario:Xeometria|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:43 (UTC) *[[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] ([[Conversa usuario:Raqquelcampos|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 21:34 (UTC) == Artigos == A seguinte lista é unha proposta de traballo inicial. Se queres engadir calquera outro artigo e que conten as túas achegas, modifica a páxina [[Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos]]. {{Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}} == Premios == Concederanse 10 premios, dous por área de coñecemento, repartidos do seguinte xeito, tendo en conta que cada persoa usuaria só pode ser premiada nunha única categoría: A. Matemáticas. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € B. Psicoloxía. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € C. Enxeñaría informática (e intelixencia artificial) ou enxeñaría química (ou ambiental). Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € D. Enfermaría. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € E. Patrimonio cultural galego. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € == Resultados == <!-- Begin:ResultsSection -->''Last updated 23. Xuño 2025, 12:17. The contest is open from 1. Xuño 2025, 00:00 to 20. Setembro 2025, 23:59.'' === [[Usuario:Xtquique|Xtquique]] (377 p) === 16 articles, {{formatnum:39.65}} kB {{Kolonner}} # [[:Logaritmo complexo]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">32.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision., Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094146|13.06, 09:04]]: 14.3 p (2865 bytes) + 1.2 p (62 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7094151|13.06, 09:12]]: 2.4 p (485 bytes)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094150|13.06, 09:09]]: 1.2 p (61 words)<br>[[Special:Diff/7093671|12.06, 16:15]]: 5.0 p (new page) + 2.7 p (547 bytes) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3706 bytes, 101 words.</div></div> # [[:Enteiro cadrático]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093677|12.06, 16:30]]: 5.0 p (new page) + 4.5 p (907 bytes) + 1.9 p (94 words)<br>[[Special:Diff/7094144|13.06, 08:48]]: 3.9 p (776 bytes) + 1.6 p (82 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1702 bytes, 176 words.</div></div> # [[:Topoloxía diferencial]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">19.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093705|12.06, 17:12]]: 1.7 p (335 bytes) + 0.7 p (34 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093691|12.06, 16:45]]: 5.0 p (new page) + 5.5 p (1104 bytes) + 1.9 p (97 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094158|13.06, 09:24]]: 2.1 p (426 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1868 bytes, 133 words.</div></div> # [[:Teoría de Lie]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094164|13.06, 09:42]]: 4.1 p (819 bytes) + 1.6 p (80 words) + 2.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093694|12.06, 16:57]]: 5.0 p (new page) + 6.5 p (1299 bytes) + 3.3 p (163 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2119 bytes, 243 words.</div></div> # [[:Límite inverso]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">28.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094168|13.06, 09:54]]: 11.4 p (2277 bytes) + 5.4 p (272 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093697|12.06, 17:03]]: 5.0 p (new page) + 3.7 p (746 bytes) + 1.8 p (92 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3023 bytes, 364 words.</div></div> # [[:Sucesión de Cauchy]] (<abbr class="uk-ap">0.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093700|12.06, 17:07]]: 0.1 p (20 bytes)</div> # [[:Fibra (matemáticas)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">40.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094199|13.06, 10:16]]: 0.8 p (150 bytes)<br>[[Special:Diff/7093724|12.06, 17:25]]: 5.0 p (new page) + 23.6 p (4719 bytes) + 10.8 p (540 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4689 bytes, 335 words.</div></div> # [[:Grupo linear xeral]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">26.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095372|14.06, 16:15]]: 4.0 p (802 bytes) + 1.5 p (77 words)<br>[[Special:Diff/7095362|14.06, 15:41]]: 2.4 p (486 bytes) + 1.1 p (57 words)<br>[[Special:Diff/7094257|13.06, 10:34]]: 5.0 p (new page) + 6.0 p (1196 bytes) + 3.1 p (155 words)<br>[[Special:Diff/7095363|14.06, 15:46]]: 2.6 p (510 bytes) + 0.8 p (39 words)<br>[[Special:Diff/7094346|13.06, 11:00]]: 0.2 p (43 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3041 bytes, 329 words.</div></div> # [[:Teorema de Ceva]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">33.7 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094426|13.06, 11:20]]: 5.0 p (new page) + 19.0 p (3802 bytes) + 5.6 p (282 words) + 2.0 p (references) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3802 bytes, 282 words.</div></div> # [[:Cambio de variábel]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">21.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7099092|18.06, 18:21]]: 2.6 p (519 bytes) + 0.5 p (23 words)<br>[[Special:Diff/7099101|18.06, 18:37]]: 1.1 p (211 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094476|13.06, 11:33]]: 5.0 p (new page) + 7.7 p (1538 bytes) + 3.3 p (166 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2269 bytes, 190 words.</div></div> # [[:Función erro]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">20.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094490|13.06, 11:46]]: 5.0 p (new page) + 10.3 p (2061 bytes) + 2.7 p (135 words) + 2.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2044 bytes, 135 words.</div></div> # [[:Regra de inferencia]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094808|13.06, 19:09]]: 5.0 p (new page) + 8.0 p (1604 bytes) + 3.8 p (188 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1604 bytes, 188 words.</div></div> # [[:Máximo común divisor polinómico]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094810|13.06, 19:17]]: 5.0 p (new page) + 3.4 p (678 bytes) + 1.7 p (84 words)<br>[[Special:Diff/7095359|14.06, 15:33]]: 8.7 p (1743 bytes) + 4.7 p (234 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2424 bytes, 319 words.</div></div> # [[:Torneo (teoría de grafos)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095135|14.06, 08:23]]: 5.0 p (new page) + 9.8 p (1965 bytes) + 4.6 p (231 words) + 1.0 p (references) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7095183|14.06, 11:07]]: 1.4 p (285 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2250 bytes, 231 words.</div></div> # [[:Conxectura de Poincaré]] (<abbr class="uk-ap">2.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095369|14.06, 16:00]]: 1.4 p (282 bytes) + 1.0 p (references)</div> # [[:Teorema da bóla peluda]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">47.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095377|14.06, 16:43]]: 5.0 p (new page) + 24.2 p (4844 bytes) + 7.9 p (395 words) + 5.0 p (references) + 5.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4806 bytes, 395 words.</div></div> === [[Usuario:LauAI|LauAI]] (248 p) === 2 articles, {{formatnum:31.61}} kB # [[:Rastro (informática)]] (<abbr class="uk-ap">161.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093909|12.06, 21:01]]: 0.7 p (141 bytes) + 0.4 p (22 words)<br>[[Special:Diff/7094511|13.06, 12:18]]: 2.1 p (412 bytes) + 2.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7090497|09.06, 16:11]]: 26.2 p (5241 bytes) + 9.9 p (495 words) + 9.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7095976|15.06, 11:56]]: 7.9 p (1575 bytes) + 6.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093793|12.06, 18:41]]: 0.2 p (35 bytes)<br>[[Special:Diff/7090230|09.06, 12:26]]: 30.6 p (6118 bytes) + 5.8 p (290 words)<br>[[Special:Diff/7094509|13.06, 12:13]]: 14.2 p (2832 bytes) + 1.3 p (67 words) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7095972|15.06, 11:38]]: 23.4 p (4683 bytes) + 11.3 p (564 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7090503|09.06, 16:24]]: 1.1 p (213 bytes)<br>[[Special:Diff/7093914|12.06, 21:05]]: 2.3 p (467 bytes) + 2.0 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 21681 bytes, 1437 words.</div></div> # [[:Intercambio de claves Diffie-Hellman]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">86.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7097986|17.06, 17:34]]: 7.1 p (1412 bytes) + 5.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7097933|17.06, 17:07]]: 5.0 p (new page) + 42.5 p (8505 bytes) + 20.0 p (1001 words) + 6.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 9929 bytes, 1000 words.</div></div> === [[Usuario:Irimz|Irimz]] (150 p) === 2 articles, {{formatnum:15.57}} kB # [[:Olaría de Gundivós]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">140.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093728|12.06, 17:30]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7096244|15.06, 19:35]]: 2.2 p (438 bytes) + 0.3 p (15 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094574|13.06, 13:52]]: 39.1 p (7819 bytes) + 15.4 p (772 words) + 13.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7096363|15.06, 21:44]]: 1.2 p (234 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7096261|15.06, 19:57]]: 1.2 p (231 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100449|20.06, 08:14]]: 16.2 p (3236 bytes) + 4.4 p (222 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7100549|20.06, 09:05]]: 10.7 p (2136 bytes) + 0.8 p (40 words) + 8.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100799|20.06, 10:47]]: 1.7 p (338 bytes) + 7.0 p (images, capped at max)<br>[[Special:Diff/7100879|20.06, 11:24]]: 0.6 p (121 bytes) + 0.2 p (12 words)<br>[[Special:Diff/7096338|15.06, 21:12]]: 1.1 p (215 bytes) + 3.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 14962 bytes, 1092 words.</div></div> # [[:Alquerque]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">9.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093768|12.06, 17:59]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7093776|12.06, 18:07]]: 1.7 p (344 bytes) + 0.3 p (13 words) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 608 bytes, 45 words.</div></div> === [[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Xeometria|Xeometria]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:PSPX10|PSPX10]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Martindios|Martindios]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:LuzSall|LuzSall]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' {{UKB botinfo | 1=note | 2=2025-06-23 12:17:19 | 3= * UKBot encountered the following problems with the page [[:Logaritmo complexo]] ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision. ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text. }} <!-- End:ResultsSection --> == Ferramentas == *[[Especial:ContentTranslation|Tradutor da Wikipedia]] *[https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/index.htm bUSCatermos] *Lembrade que se estades a traballar nun artigo, podedes incluír o marcador {{m|en uso}} == Axuda para a edición == * [[Axuda:Introdución]] * [[Wikipedia:Libro de estilo]] * [[Wikipedia:Citar as fontes]] * [[Wikipedia:Modelo básico de artigo]] * [[Wikipedia:Asistente para a creación de artigos]] == Outros proxectos relacionados == *[[:Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 10 kB)|Artigos que precisan ampliación dos 1.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 176 por ampliar o día 6 de maio de 2025).}} *[[Wikipedia:Artigos vitais/Expandido|Lista expandida dos 10.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 1.099 por crear o día 17 de abril de 2025).}} *[[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas|Wikiproxecto Matemáticas]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química|Wikiproxecto Física e Química]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina|Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina]]. *[[Wikipedia:Artigos solicitados|Artigos solicitados pola comunidade de Wikipedia en galego]]. == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:I Concurso de Edición da Galipedia]] *[[Wikipedia:Wikiproxecto]] {{UKB botinfo | ok | 2025-06-04 11:17:10 }} [[Categoría:Wikipedia:Wikiconcursos]] 1yhnsgc0iknxj06omwfo5izdkdizv75 7104428 7104397 2025-06-23T13:17:22Z UKBot 154739 Updating 7104428 wikitext text/x-wiki {{UKB infotabla | title = II Concurso de Edición da Galipedia | organizador = [[Usuario:Chairego_apc|Chairego_apc]] | comezo = 2025-06-01 | remate = 2025-09-20 | status ={{UKB status||pages=21|novo=17|kilobyte=87|palabra=6995|referencia=58|imaxe=22}} }} A [[Universidade de Santiago de Compostela]] convocou, a través das comisións de normalización lingüística das Facultade de Matemáticas, da Facultade de Psicoloxía, da Escola Técnica Superior de Enxeñaría, da Escola de Enfermaría e da Facultade de Humanidades, o '''II Concurso de Edición da Galipedia''', dirixido a toda a comunidade universitaria co obxecto de promover a produción e a difusión de artigos de calidade contrastada da Wikipedia en galego. [https://assets.usc.gal/sites/default/files/paragraphs/more_info_service/2025-05/ii.concurso.edicion.galipedia.pdf_asinado.pdf_.pdf Velaquí a convocatoria]. Para participar no concurso cómpre inscribirse antes do 20 de xuño de 2025. Teranse en conta as edicións feitas dende o 1 de xuño de 2025 ata o día 20 de setembro, xa sexan creando un artigo novo ou mellorando de forma significativa algún xa existente. Concederanse un total de dez premios, dous por cada área de coñecemento. [https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/promover/concursos-premios/ii-concurso-edicion-galipedia Nesta ligazón tes máis información sobre o concurso]. == Como participar == Poderán presentarse a estes premios os membros da comunidade universitaria da USC no curso académico 2024/2025. Cómpre rexistrarse como usuario para participar no concurso. Unha vez feito, vai á sección Participantes e apúntate. Se non tes experiencia en Wikipedia, recomendamos que revises [[Axuda:Introdución|este titorial]] para coñecer as pautas básicas a seguir á hora de redactar ou editar un artigo. Podes editar artigos que che suxerimos na sección correspondente, ou ben algún outro que propoñas. Neste último caso, lembra anotalo na sección Artigos. == Duración == O concurso esténdese dende as 00:00 h. do 1 de xuño de 2025 até as 23:59 h. do 20 de setembro de 2025 (UTC). == Sistema de puntuación == Para axudar no reconto de puntos do concurso, executarase o bot [[Usuario:UKBot|UKBot]], que fará un reconto automatizado por hora e só terá en conta as páxinas listadas na sección de Artigos. Se queres que un artigo conte, debe estar {{UKB criterio|ligado dende|Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}}. * {{UKB puntos|novo|5}}. * {{UKB puntos|byte|0.005}}. * {{UKB puntos|palabra|0.02}}. * {{UKB puntos|referencia|1|0.5}}. * {{UKB puntos|imaxe|1|propio=3|max=10}}. Os resultados que aparezan nesta páxina non serán os definitivos, á espera da revisión e resolución do xurado. == Participantes == Para apuntarte, engade <nowiki>*~~~~</nowiki> a continuación: *[[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] ([[Conversa usuario:Antón Figueroa|conversa]]) 22 de maio de 2025 ás 18:22 (UTC) *[[Usuaria:LauAI|LauAI]] ([[Conversa usuario:LauAI|conversa]]) 4 de xuño de 2025 ás 13:47 (UTC) *[[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] ([[Conversa usuario:Mpazcou|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:00 (UTC) *[[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] ([[Conversa usuario:CarmedaPoza|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:08 (UTC) *[[Usuario:Xtquique|Xtquique]] ([[Conversa usuario:Xtquique|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:09 (UTC) *[[Usuaria:Irimz|Irimz]] ([[Conversa usuario:Irimz|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 17:18 (UTC) *[[Usuario:LuzSall|LuzSall]] ([[Conversa usuario:LuzSall|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 02:24 (UTC) *[[Usuaria:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] ([[Conversa usuario:Sara-Bellum-inha|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:38 (UTC) *[[Usuaria:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] ([[Conversa usuario:Sapiens.gal|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:43 (UTC) *[[Usuaria:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] ([[Conversa usuario:AbrahamTrashorras|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 14:50 (UTC) *[[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] ([[Conversa usuario:Alejandro2406|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 20:24 (UTC) *[[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] ([[Conversa usuario:AndreaMorPez|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 23:15 (UTC) *[[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] ([[Conversa usuario:Cristina Salgado Blanco|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 12:08 (UTC) *[[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] ([[Conversa usuario:Sabela Pérez|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 15:43 (UTC) *[[Usuario:Martindios|Martindios]] ([[Conversa usuario:Martindios|conversa]]) 18 de xuño de 2025 ás 13:23 (UTC) *[[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] ([[Conversa usuario:Belenperez14|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 12:12 (UTC) *[[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] ([[Conversa usuario:SamuCompostela|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 13:19 (UTC) *[[Usuario:PSPX10|PSPX10]] ([[Conversa usuario:PSPX10|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 23:17 (UTC) *[[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] ([[Conversa usuario:Claralvrez|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 19:40 (UTC) *[[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] ([[Conversa usuario:Lgarcan|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:04 (UTC) *[[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] ([[Conversa usuario:AlbaFL|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:06 (UTC) *[[Usuario:Xeometria|Xeometria]] ([[Conversa usuario:Xeometria|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:43 (UTC) *[[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] ([[Conversa usuario:Raqquelcampos|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 21:34 (UTC) == Artigos == A seguinte lista é unha proposta de traballo inicial. Se queres engadir calquera outro artigo e que conten as túas achegas, modifica a páxina [[Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos]]. {{Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}} == Premios == Concederanse 10 premios, dous por área de coñecemento, repartidos do seguinte xeito, tendo en conta que cada persoa usuaria só pode ser premiada nunha única categoría: A. Matemáticas. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € B. Psicoloxía. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € C. Enxeñaría informática (e intelixencia artificial) ou enxeñaría química (ou ambiental). Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € D. Enfermaría. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € E. Patrimonio cultural galego. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € == Resultados == <!-- Begin:ResultsSection -->''Last updated 23. Xuño 2025, 13:17. The contest is open from 1. Xuño 2025, 00:00 to 20. Setembro 2025, 23:59.'' === [[Usuario:Xtquique|Xtquique]] (377 p) === 16 articles, {{formatnum:39.65}} kB {{Kolonner}} # [[:Logaritmo complexo]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">32.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision., Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094146|13.06, 09:04]]: 14.3 p (2865 bytes) + 1.2 p (62 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7094151|13.06, 09:12]]: 2.4 p (485 bytes)<br>[[Special:Diff/7093671|12.06, 16:15]]: 5.0 p (new page) + 2.7 p (547 bytes) + 2.0 p (images)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094150|13.06, 09:09]]: 1.2 p (61 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3706 bytes, 101 words.</div></div> # [[:Enteiro cadrático]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093677|12.06, 16:30]]: 5.0 p (new page) + 4.5 p (907 bytes) + 1.9 p (94 words)<br>[[Special:Diff/7094144|13.06, 08:48]]: 3.9 p (776 bytes) + 1.6 p (82 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1702 bytes, 176 words.</div></div> # [[:Topoloxía diferencial]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">19.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093705|12.06, 17:12]]: 1.7 p (335 bytes) + 0.7 p (34 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093691|12.06, 16:45]]: 5.0 p (new page) + 5.5 p (1104 bytes) + 1.9 p (97 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094158|13.06, 09:24]]: 2.1 p (426 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1868 bytes, 133 words.</div></div> # [[:Teoría de Lie]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093694|12.06, 16:57]]: 5.0 p (new page) + 6.5 p (1299 bytes) + 3.3 p (163 words)<br>[[Special:Diff/7094164|13.06, 09:42]]: 4.1 p (819 bytes) + 1.6 p (80 words) + 2.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2119 bytes, 243 words.</div></div> # [[:Límite inverso]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">28.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094168|13.06, 09:54]]: 11.4 p (2277 bytes) + 5.4 p (272 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093697|12.06, 17:03]]: 5.0 p (new page) + 3.7 p (746 bytes) + 1.8 p (92 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3023 bytes, 364 words.</div></div> # [[:Sucesión de Cauchy]] (<abbr class="uk-ap">0.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093700|12.06, 17:07]]: 0.1 p (20 bytes)</div> # [[:Fibra (matemáticas)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">40.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094199|13.06, 10:16]]: 0.8 p (150 bytes)<br>[[Special:Diff/7093724|12.06, 17:25]]: 5.0 p (new page) + 23.6 p (4719 bytes) + 10.8 p (540 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4689 bytes, 335 words.</div></div> # [[:Grupo linear xeral]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">26.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095362|14.06, 15:41]]: 2.4 p (486 bytes) + 1.1 p (57 words)<br>[[Special:Diff/7095372|14.06, 16:15]]: 4.0 p (802 bytes) + 1.5 p (77 words)<br>[[Special:Diff/7095363|14.06, 15:46]]: 2.6 p (510 bytes) + 0.8 p (39 words)<br>[[Special:Diff/7094257|13.06, 10:34]]: 5.0 p (new page) + 6.0 p (1196 bytes) + 3.1 p (155 words)<br>[[Special:Diff/7094346|13.06, 11:00]]: 0.2 p (43 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3041 bytes, 329 words.</div></div> # [[:Teorema de Ceva]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">33.7 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094426|13.06, 11:20]]: 5.0 p (new page) + 19.0 p (3802 bytes) + 5.6 p (282 words) + 2.0 p (references) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3802 bytes, 282 words.</div></div> # [[:Cambio de variábel]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">21.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7099101|18.06, 18:37]]: 1.1 p (211 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094476|13.06, 11:33]]: 5.0 p (new page) + 7.7 p (1538 bytes) + 3.3 p (166 words)<br>[[Special:Diff/7099092|18.06, 18:21]]: 2.6 p (519 bytes) + 0.5 p (23 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2269 bytes, 190 words.</div></div> # [[:Función erro]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">20.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094490|13.06, 11:46]]: 5.0 p (new page) + 10.3 p (2061 bytes) + 2.7 p (135 words) + 2.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2044 bytes, 135 words.</div></div> # [[:Regra de inferencia]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094808|13.06, 19:09]]: 5.0 p (new page) + 8.0 p (1604 bytes) + 3.8 p (188 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1604 bytes, 188 words.</div></div> # [[:Máximo común divisor polinómico]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094810|13.06, 19:17]]: 5.0 p (new page) + 3.4 p (678 bytes) + 1.7 p (84 words)<br>[[Special:Diff/7095359|14.06, 15:33]]: 8.7 p (1743 bytes) + 4.7 p (234 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2424 bytes, 319 words.</div></div> # [[:Torneo (teoría de grafos)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095183|14.06, 11:07]]: 1.4 p (285 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7095135|14.06, 08:23]]: 5.0 p (new page) + 9.8 p (1965 bytes) + 4.6 p (231 words) + 1.0 p (references) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2250 bytes, 231 words.</div></div> # [[:Conxectura de Poincaré]] (<abbr class="uk-ap">2.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095369|14.06, 16:00]]: 1.4 p (282 bytes) + 1.0 p (references)</div> # [[:Teorema da bóla peluda]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">47.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095377|14.06, 16:43]]: 5.0 p (new page) + 24.2 p (4844 bytes) + 7.9 p (395 words) + 5.0 p (references) + 5.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4806 bytes, 395 words.</div></div> === [[Usuario:LauAI|LauAI]] (248 p) === 2 articles, {{formatnum:31.61}} kB # [[:Rastro (informática)]] (<abbr class="uk-ap">161.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093793|12.06, 18:41]]: 0.2 p (35 bytes)<br>[[Special:Diff/7095972|15.06, 11:38]]: 23.4 p (4683 bytes) + 11.3 p (564 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7090497|09.06, 16:11]]: 26.2 p (5241 bytes) + 9.9 p (495 words) + 9.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7095976|15.06, 11:56]]: 7.9 p (1575 bytes) + 6.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093909|12.06, 21:01]]: 0.7 p (141 bytes) + 0.4 p (22 words)<br>[[Special:Diff/7090503|09.06, 16:24]]: 1.1 p (213 bytes)<br>[[Special:Diff/7094511|13.06, 12:18]]: 2.1 p (412 bytes) + 2.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094509|13.06, 12:13]]: 14.2 p (2832 bytes) + 1.3 p (67 words) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093914|12.06, 21:05]]: 2.3 p (467 bytes) + 2.0 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7090230|09.06, 12:26]]: 30.6 p (6118 bytes) + 5.8 p (290 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 21681 bytes, 1437 words.</div></div> # [[:Intercambio de claves Diffie-Hellman]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">86.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7097933|17.06, 17:07]]: 5.0 p (new page) + 42.5 p (8505 bytes) + 20.0 p (1001 words) + 6.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7097986|17.06, 17:34]]: 7.1 p (1412 bytes) + 5.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 9929 bytes, 1000 words.</div></div> === [[Usuario:Irimz|Irimz]] (150 p) === 2 articles, {{formatnum:15.57}} kB # [[:Olaría de Gundivós]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">140.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7096261|15.06, 19:57]]: 1.2 p (231 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7096244|15.06, 19:35]]: 2.2 p (438 bytes) + 0.3 p (15 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7096363|15.06, 21:44]]: 1.2 p (234 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100879|20.06, 11:24]]: 0.6 p (121 bytes) + 0.2 p (12 words)<br>[[Special:Diff/7100449|20.06, 08:14]]: 16.2 p (3236 bytes) + 4.4 p (222 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7100799|20.06, 10:47]]: 1.7 p (338 bytes) + 7.0 p (images, capped at max)<br>[[Special:Diff/7096338|15.06, 21:12]]: 1.1 p (215 bytes) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093728|12.06, 17:30]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7100549|20.06, 09:05]]: 10.7 p (2136 bytes) + 0.8 p (40 words) + 8.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094574|13.06, 13:52]]: 39.1 p (7819 bytes) + 15.4 p (772 words) + 13.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 14962 bytes, 1092 words.</div></div> # [[:Alquerque]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">9.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093776|12.06, 18:07]]: 1.7 p (344 bytes) + 0.3 p (13 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7093768|12.06, 17:59]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 608 bytes, 45 words.</div></div> === [[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Xeometria|Xeometria]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:PSPX10|PSPX10]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Martindios|Martindios]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:LuzSall|LuzSall]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' {{UKB botinfo | 1=note | 2=2025-06-23 13:17:22 | 3= * UKBot encountered the following problems with the page [[:Logaritmo complexo]] ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision. ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text. }} <!-- End:ResultsSection --> == Ferramentas == *[[Especial:ContentTranslation|Tradutor da Wikipedia]] *[https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/index.htm bUSCatermos] *Lembrade que se estades a traballar nun artigo, podedes incluír o marcador {{m|en uso}} == Axuda para a edición == * [[Axuda:Introdución]] * [[Wikipedia:Libro de estilo]] * [[Wikipedia:Citar as fontes]] * [[Wikipedia:Modelo básico de artigo]] * [[Wikipedia:Asistente para a creación de artigos]] == Outros proxectos relacionados == *[[:Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 10 kB)|Artigos que precisan ampliación dos 1.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 176 por ampliar o día 6 de maio de 2025).}} *[[Wikipedia:Artigos vitais/Expandido|Lista expandida dos 10.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 1.099 por crear o día 17 de abril de 2025).}} *[[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas|Wikiproxecto Matemáticas]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química|Wikiproxecto Física e Química]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina|Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina]]. *[[Wikipedia:Artigos solicitados|Artigos solicitados pola comunidade de Wikipedia en galego]]. == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:I Concurso de Edición da Galipedia]] *[[Wikipedia:Wikiproxecto]] {{UKB botinfo | ok | 2025-06-04 11:17:10 }} [[Categoría:Wikipedia:Wikiconcursos]] 6oyilxf7a60fmfy7dy469ohjhrj2vl1 7104471 7104428 2025-06-23T14:17:16Z UKBot 154739 Updating 7104471 wikitext text/x-wiki {{UKB infotabla | title = II Concurso de Edición da Galipedia | organizador = [[Usuario:Chairego_apc|Chairego_apc]] | comezo = 2025-06-01 | remate = 2025-09-20 | status ={{UKB status||pages=21|novo=17|kilobyte=87|palabra=6995|referencia=58|imaxe=22}} }} A [[Universidade de Santiago de Compostela]] convocou, a través das comisións de normalización lingüística das Facultade de Matemáticas, da Facultade de Psicoloxía, da Escola Técnica Superior de Enxeñaría, da Escola de Enfermaría e da Facultade de Humanidades, o '''II Concurso de Edición da Galipedia''', dirixido a toda a comunidade universitaria co obxecto de promover a produción e a difusión de artigos de calidade contrastada da Wikipedia en galego. [https://assets.usc.gal/sites/default/files/paragraphs/more_info_service/2025-05/ii.concurso.edicion.galipedia.pdf_asinado.pdf_.pdf Velaquí a convocatoria]. Para participar no concurso cómpre inscribirse antes do 20 de xuño de 2025. Teranse en conta as edicións feitas dende o 1 de xuño de 2025 ata o día 20 de setembro, xa sexan creando un artigo novo ou mellorando de forma significativa algún xa existente. Concederanse un total de dez premios, dous por cada área de coñecemento. [https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/promover/concursos-premios/ii-concurso-edicion-galipedia Nesta ligazón tes máis información sobre o concurso]. == Como participar == Poderán presentarse a estes premios os membros da comunidade universitaria da USC no curso académico 2024/2025. Cómpre rexistrarse como usuario para participar no concurso. Unha vez feito, vai á sección Participantes e apúntate. Se non tes experiencia en Wikipedia, recomendamos que revises [[Axuda:Introdución|este titorial]] para coñecer as pautas básicas a seguir á hora de redactar ou editar un artigo. Podes editar artigos que che suxerimos na sección correspondente, ou ben algún outro que propoñas. Neste último caso, lembra anotalo na sección Artigos. == Duración == O concurso esténdese dende as 00:00 h. do 1 de xuño de 2025 até as 23:59 h. do 20 de setembro de 2025 (UTC). == Sistema de puntuación == Para axudar no reconto de puntos do concurso, executarase o bot [[Usuario:UKBot|UKBot]], que fará un reconto automatizado por hora e só terá en conta as páxinas listadas na sección de Artigos. Se queres que un artigo conte, debe estar {{UKB criterio|ligado dende|Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}}. * {{UKB puntos|novo|5}}. * {{UKB puntos|byte|0.005}}. * {{UKB puntos|palabra|0.02}}. * {{UKB puntos|referencia|1|0.5}}. * {{UKB puntos|imaxe|1|propio=3|max=10}}. Os resultados que aparezan nesta páxina non serán os definitivos, á espera da revisión e resolución do xurado. == Participantes == Para apuntarte, engade <nowiki>*~~~~</nowiki> a continuación: *[[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] ([[Conversa usuario:Antón Figueroa|conversa]]) 22 de maio de 2025 ás 18:22 (UTC) *[[Usuaria:LauAI|LauAI]] ([[Conversa usuario:LauAI|conversa]]) 4 de xuño de 2025 ás 13:47 (UTC) *[[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] ([[Conversa usuario:Mpazcou|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:00 (UTC) *[[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] ([[Conversa usuario:CarmedaPoza|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:08 (UTC) *[[Usuario:Xtquique|Xtquique]] ([[Conversa usuario:Xtquique|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:09 (UTC) *[[Usuaria:Irimz|Irimz]] ([[Conversa usuario:Irimz|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 17:18 (UTC) *[[Usuario:LuzSall|LuzSall]] ([[Conversa usuario:LuzSall|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 02:24 (UTC) *[[Usuaria:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] ([[Conversa usuario:Sara-Bellum-inha|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:38 (UTC) *[[Usuaria:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] ([[Conversa usuario:Sapiens.gal|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:43 (UTC) *[[Usuaria:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] ([[Conversa usuario:AbrahamTrashorras|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 14:50 (UTC) *[[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] ([[Conversa usuario:Alejandro2406|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 20:24 (UTC) *[[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] ([[Conversa usuario:AndreaMorPez|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 23:15 (UTC) *[[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] ([[Conversa usuario:Cristina Salgado Blanco|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 12:08 (UTC) *[[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] ([[Conversa usuario:Sabela Pérez|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 15:43 (UTC) *[[Usuario:Martindios|Martindios]] ([[Conversa usuario:Martindios|conversa]]) 18 de xuño de 2025 ás 13:23 (UTC) *[[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] ([[Conversa usuario:Belenperez14|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 12:12 (UTC) *[[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] ([[Conversa usuario:SamuCompostela|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 13:19 (UTC) *[[Usuario:PSPX10|PSPX10]] ([[Conversa usuario:PSPX10|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 23:17 (UTC) *[[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] ([[Conversa usuario:Claralvrez|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 19:40 (UTC) *[[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] ([[Conversa usuario:Lgarcan|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:04 (UTC) *[[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] ([[Conversa usuario:AlbaFL|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:06 (UTC) *[[Usuario:Xeometria|Xeometria]] ([[Conversa usuario:Xeometria|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:43 (UTC) *[[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] ([[Conversa usuario:Raqquelcampos|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 21:34 (UTC) == Artigos == A seguinte lista é unha proposta de traballo inicial. Se queres engadir calquera outro artigo e que conten as túas achegas, modifica a páxina [[Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos]]. {{Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}} == Premios == Concederanse 10 premios, dous por área de coñecemento, repartidos do seguinte xeito, tendo en conta que cada persoa usuaria só pode ser premiada nunha única categoría: A. Matemáticas. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € B. Psicoloxía. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € C. Enxeñaría informática (e intelixencia artificial) ou enxeñaría química (ou ambiental). Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € D. Enfermaría. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € E. Patrimonio cultural galego. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € == Resultados == <!-- Begin:ResultsSection -->''Last updated 23. Xuño 2025, 14:17. The contest is open from 1. Xuño 2025, 00:00 to 20. Setembro 2025, 23:59.'' === [[Usuario:Xtquique|Xtquique]] (377 p) === 16 articles, {{formatnum:39.65}} kB {{Kolonner}} # [[:Logaritmo complexo]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">32.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094150|13.06, 09:09]]: 1.2 p (61 words)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision., Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094146|13.06, 09:04]]: 14.3 p (2865 bytes) + 1.2 p (62 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093671|12.06, 16:15]]: 5.0 p (new page) + 2.7 p (547 bytes) + 2.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094151|13.06, 09:12]]: 2.4 p (485 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3706 bytes, 101 words.</div></div> # [[:Enteiro cadrático]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094144|13.06, 08:48]]: 3.9 p (776 bytes) + 1.6 p (82 words)<br>[[Special:Diff/7093677|12.06, 16:30]]: 5.0 p (new page) + 4.5 p (907 bytes) + 1.9 p (94 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1702 bytes, 176 words.</div></div> # [[:Topoloxía diferencial]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">19.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093705|12.06, 17:12]]: 1.7 p (335 bytes) + 0.7 p (34 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094158|13.06, 09:24]]: 2.1 p (426 bytes)<br>[[Special:Diff/7093691|12.06, 16:45]]: 5.0 p (new page) + 5.5 p (1104 bytes) + 1.9 p (97 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1868 bytes, 133 words.</div></div> # [[:Teoría de Lie]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093694|12.06, 16:57]]: 5.0 p (new page) + 6.5 p (1299 bytes) + 3.3 p (163 words)<br>[[Special:Diff/7094164|13.06, 09:42]]: 4.1 p (819 bytes) + 1.6 p (80 words) + 2.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2119 bytes, 243 words.</div></div> # [[:Límite inverso]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">28.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094168|13.06, 09:54]]: 11.4 p (2277 bytes) + 5.4 p (272 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093697|12.06, 17:03]]: 5.0 p (new page) + 3.7 p (746 bytes) + 1.8 p (92 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3023 bytes, 364 words.</div></div> # [[:Sucesión de Cauchy]] (<abbr class="uk-ap">0.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093700|12.06, 17:07]]: 0.1 p (20 bytes)</div> # [[:Fibra (matemáticas)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">40.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094199|13.06, 10:16]]: 0.8 p (150 bytes)<br>[[Special:Diff/7093724|12.06, 17:25]]: 5.0 p (new page) + 23.6 p (4719 bytes) + 10.8 p (540 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4689 bytes, 335 words.</div></div> # [[:Grupo linear xeral]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">26.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094346|13.06, 11:00]]: 0.2 p (43 bytes)<br>[[Special:Diff/7095372|14.06, 16:15]]: 4.0 p (802 bytes) + 1.5 p (77 words)<br>[[Special:Diff/7095362|14.06, 15:41]]: 2.4 p (486 bytes) + 1.1 p (57 words)<br>[[Special:Diff/7094257|13.06, 10:34]]: 5.0 p (new page) + 6.0 p (1196 bytes) + 3.1 p (155 words)<br>[[Special:Diff/7095363|14.06, 15:46]]: 2.6 p (510 bytes) + 0.8 p (39 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3041 bytes, 329 words.</div></div> # [[:Teorema de Ceva]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">33.7 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094426|13.06, 11:20]]: 5.0 p (new page) + 19.0 p (3802 bytes) + 5.6 p (282 words) + 2.0 p (references) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3802 bytes, 282 words.</div></div> # [[:Cambio de variábel]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">21.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094476|13.06, 11:33]]: 5.0 p (new page) + 7.7 p (1538 bytes) + 3.3 p (166 words)<br>[[Special:Diff/7099101|18.06, 18:37]]: 1.1 p (211 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7099092|18.06, 18:21]]: 2.6 p (519 bytes) + 0.5 p (23 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2269 bytes, 190 words.</div></div> # [[:Función erro]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">20.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094490|13.06, 11:46]]: 5.0 p (new page) + 10.3 p (2061 bytes) + 2.7 p (135 words) + 2.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2044 bytes, 135 words.</div></div> # [[:Regra de inferencia]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094808|13.06, 19:09]]: 5.0 p (new page) + 8.0 p (1604 bytes) + 3.8 p (188 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1604 bytes, 188 words.</div></div> # [[:Máximo común divisor polinómico]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095359|14.06, 15:33]]: 8.7 p (1743 bytes) + 4.7 p (234 words)<br>[[Special:Diff/7094810|13.06, 19:17]]: 5.0 p (new page) + 3.4 p (678 bytes) + 1.7 p (84 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2424 bytes, 319 words.</div></div> # [[:Torneo (teoría de grafos)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095183|14.06, 11:07]]: 1.4 p (285 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7095135|14.06, 08:23]]: 5.0 p (new page) + 9.8 p (1965 bytes) + 4.6 p (231 words) + 1.0 p (references) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2250 bytes, 231 words.</div></div> # [[:Conxectura de Poincaré]] (<abbr class="uk-ap">2.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095369|14.06, 16:00]]: 1.4 p (282 bytes) + 1.0 p (references)</div> # [[:Teorema da bóla peluda]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">47.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095377|14.06, 16:43]]: 5.0 p (new page) + 24.2 p (4844 bytes) + 7.9 p (395 words) + 5.0 p (references) + 5.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4806 bytes, 395 words.</div></div> === [[Usuario:LauAI|LauAI]] (248 p) === 2 articles, {{formatnum:31.61}} kB # [[:Rastro (informática)]] (<abbr class="uk-ap">161.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094509|13.06, 12:13]]: 14.2 p (2832 bytes) + 1.3 p (67 words) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093793|12.06, 18:41]]: 0.2 p (35 bytes)<br>[[Special:Diff/7093914|12.06, 21:05]]: 2.3 p (467 bytes) + 2.0 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7094511|13.06, 12:18]]: 2.1 p (412 bytes) + 2.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7090230|09.06, 12:26]]: 30.6 p (6118 bytes) + 5.8 p (290 words)<br>[[Special:Diff/7090497|09.06, 16:11]]: 26.2 p (5241 bytes) + 9.9 p (495 words) + 9.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093909|12.06, 21:01]]: 0.7 p (141 bytes) + 0.4 p (22 words)<br>[[Special:Diff/7095972|15.06, 11:38]]: 23.4 p (4683 bytes) + 11.3 p (564 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7095976|15.06, 11:56]]: 7.9 p (1575 bytes) + 6.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7090503|09.06, 16:24]]: 1.1 p (213 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 21681 bytes, 1437 words.</div></div> # [[:Intercambio de claves Diffie-Hellman]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">86.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7097933|17.06, 17:07]]: 5.0 p (new page) + 42.5 p (8505 bytes) + 20.0 p (1001 words) + 6.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7097986|17.06, 17:34]]: 7.1 p (1412 bytes) + 5.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 9929 bytes, 1000 words.</div></div> === [[Usuario:Irimz|Irimz]] (150 p) === 2 articles, {{formatnum:15.57}} kB # [[:Olaría de Gundivós]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">140.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7100879|20.06, 11:24]]: 0.6 p (121 bytes) + 0.2 p (12 words)<br>[[Special:Diff/7096338|15.06, 21:12]]: 1.1 p (215 bytes) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7096244|15.06, 19:35]]: 2.2 p (438 bytes) + 0.3 p (15 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100449|20.06, 08:14]]: 16.2 p (3236 bytes) + 4.4 p (222 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7096261|15.06, 19:57]]: 1.2 p (231 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7093728|12.06, 17:30]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7094574|13.06, 13:52]]: 39.1 p (7819 bytes) + 15.4 p (772 words) + 13.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7100549|20.06, 09:05]]: 10.7 p (2136 bytes) + 0.8 p (40 words) + 8.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100799|20.06, 10:47]]: 1.7 p (338 bytes) + 7.0 p (images, capped at max)<br>[[Special:Diff/7096363|15.06, 21:44]]: 1.2 p (234 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 14962 bytes, 1092 words.</div></div> # [[:Alquerque]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">9.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093768|12.06, 17:59]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7093776|12.06, 18:07]]: 1.7 p (344 bytes) + 0.3 p (13 words) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 608 bytes, 45 words.</div></div> === [[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Xeometria|Xeometria]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:PSPX10|PSPX10]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Martindios|Martindios]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:LuzSall|LuzSall]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' {{UKB botinfo | 1=note | 2=2025-06-23 14:17:15 | 3= * UKBot encountered the following problems with the page [[:Logaritmo complexo]] ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision. ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text. }} <!-- End:ResultsSection --> == Ferramentas == *[[Especial:ContentTranslation|Tradutor da Wikipedia]] *[https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/index.htm bUSCatermos] *Lembrade que se estades a traballar nun artigo, podedes incluír o marcador {{m|en uso}} == Axuda para a edición == * [[Axuda:Introdución]] * [[Wikipedia:Libro de estilo]] * [[Wikipedia:Citar as fontes]] * [[Wikipedia:Modelo básico de artigo]] * [[Wikipedia:Asistente para a creación de artigos]] == Outros proxectos relacionados == *[[:Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 10 kB)|Artigos que precisan ampliación dos 1.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 176 por ampliar o día 6 de maio de 2025).}} *[[Wikipedia:Artigos vitais/Expandido|Lista expandida dos 10.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 1.099 por crear o día 17 de abril de 2025).}} *[[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas|Wikiproxecto Matemáticas]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química|Wikiproxecto Física e Química]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina|Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina]]. *[[Wikipedia:Artigos solicitados|Artigos solicitados pola comunidade de Wikipedia en galego]]. == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:I Concurso de Edición da Galipedia]] *[[Wikipedia:Wikiproxecto]] {{UKB botinfo | ok | 2025-06-04 11:17:10 }} [[Categoría:Wikipedia:Wikiconcursos]] ditdydu2nps06iwhrj48m5zys3b1nxx 7104555 7104471 2025-06-23T15:17:19Z UKBot 154739 Updating 7104555 wikitext text/x-wiki {{UKB infotabla | title = II Concurso de Edición da Galipedia | organizador = [[Usuario:Chairego_apc|Chairego_apc]] | comezo = 2025-06-01 | remate = 2025-09-20 | status ={{UKB status||pages=21|novo=17|kilobyte=87|palabra=6995|referencia=58|imaxe=22}} }} A [[Universidade de Santiago de Compostela]] convocou, a través das comisións de normalización lingüística das Facultade de Matemáticas, da Facultade de Psicoloxía, da Escola Técnica Superior de Enxeñaría, da Escola de Enfermaría e da Facultade de Humanidades, o '''II Concurso de Edición da Galipedia''', dirixido a toda a comunidade universitaria co obxecto de promover a produción e a difusión de artigos de calidade contrastada da Wikipedia en galego. [https://assets.usc.gal/sites/default/files/paragraphs/more_info_service/2025-05/ii.concurso.edicion.galipedia.pdf_asinado.pdf_.pdf Velaquí a convocatoria]. Para participar no concurso cómpre inscribirse antes do 20 de xuño de 2025. Teranse en conta as edicións feitas dende o 1 de xuño de 2025 ata o día 20 de setembro, xa sexan creando un artigo novo ou mellorando de forma significativa algún xa existente. Concederanse un total de dez premios, dous por cada área de coñecemento. [https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/promover/concursos-premios/ii-concurso-edicion-galipedia Nesta ligazón tes máis información sobre o concurso]. == Como participar == Poderán presentarse a estes premios os membros da comunidade universitaria da USC no curso académico 2024/2025. Cómpre rexistrarse como usuario para participar no concurso. Unha vez feito, vai á sección Participantes e apúntate. Se non tes experiencia en Wikipedia, recomendamos que revises [[Axuda:Introdución|este titorial]] para coñecer as pautas básicas a seguir á hora de redactar ou editar un artigo. Podes editar artigos que che suxerimos na sección correspondente, ou ben algún outro que propoñas. Neste último caso, lembra anotalo na sección Artigos. == Duración == O concurso esténdese dende as 00:00 h. do 1 de xuño de 2025 até as 23:59 h. do 20 de setembro de 2025 (UTC). == Sistema de puntuación == Para axudar no reconto de puntos do concurso, executarase o bot [[Usuario:UKBot|UKBot]], que fará un reconto automatizado por hora e só terá en conta as páxinas listadas na sección de Artigos. Se queres que un artigo conte, debe estar {{UKB criterio|ligado dende|Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}}. * {{UKB puntos|novo|5}}. * {{UKB puntos|byte|0.005}}. * {{UKB puntos|palabra|0.02}}. * {{UKB puntos|referencia|1|0.5}}. * {{UKB puntos|imaxe|1|propio=3|max=10}}. Os resultados que aparezan nesta páxina non serán os definitivos, á espera da revisión e resolución do xurado. == Participantes == Para apuntarte, engade <nowiki>*~~~~</nowiki> a continuación: *[[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] ([[Conversa usuario:Antón Figueroa|conversa]]) 22 de maio de 2025 ás 18:22 (UTC) *[[Usuaria:LauAI|LauAI]] ([[Conversa usuario:LauAI|conversa]]) 4 de xuño de 2025 ás 13:47 (UTC) *[[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] ([[Conversa usuario:Mpazcou|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:00 (UTC) *[[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] ([[Conversa usuario:CarmedaPoza|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:08 (UTC) *[[Usuario:Xtquique|Xtquique]] ([[Conversa usuario:Xtquique|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:09 (UTC) *[[Usuaria:Irimz|Irimz]] ([[Conversa usuario:Irimz|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 17:18 (UTC) *[[Usuario:LuzSall|LuzSall]] ([[Conversa usuario:LuzSall|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 02:24 (UTC) *[[Usuaria:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] ([[Conversa usuario:Sara-Bellum-inha|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:38 (UTC) *[[Usuaria:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] ([[Conversa usuario:Sapiens.gal|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:43 (UTC) *[[Usuaria:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] ([[Conversa usuario:AbrahamTrashorras|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 14:50 (UTC) *[[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] ([[Conversa usuario:Alejandro2406|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 20:24 (UTC) *[[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] ([[Conversa usuario:AndreaMorPez|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 23:15 (UTC) *[[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] ([[Conversa usuario:Cristina Salgado Blanco|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 12:08 (UTC) *[[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] ([[Conversa usuario:Sabela Pérez|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 15:43 (UTC) *[[Usuario:Martindios|Martindios]] ([[Conversa usuario:Martindios|conversa]]) 18 de xuño de 2025 ás 13:23 (UTC) *[[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] ([[Conversa usuario:Belenperez14|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 12:12 (UTC) *[[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] ([[Conversa usuario:SamuCompostela|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 13:19 (UTC) *[[Usuario:PSPX10|PSPX10]] ([[Conversa usuario:PSPX10|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 23:17 (UTC) *[[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] ([[Conversa usuario:Claralvrez|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 19:40 (UTC) *[[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] ([[Conversa usuario:Lgarcan|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:04 (UTC) *[[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] ([[Conversa usuario:AlbaFL|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:06 (UTC) *[[Usuario:Xeometria|Xeometria]] ([[Conversa usuario:Xeometria|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:43 (UTC) *[[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] ([[Conversa usuario:Raqquelcampos|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 21:34 (UTC) == Artigos == A seguinte lista é unha proposta de traballo inicial. Se queres engadir calquera outro artigo e que conten as túas achegas, modifica a páxina [[Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos]]. {{Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}} == Premios == Concederanse 10 premios, dous por área de coñecemento, repartidos do seguinte xeito, tendo en conta que cada persoa usuaria só pode ser premiada nunha única categoría: A. Matemáticas. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € B. Psicoloxía. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € C. Enxeñaría informática (e intelixencia artificial) ou enxeñaría química (ou ambiental). Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € D. Enfermaría. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € E. Patrimonio cultural galego. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € == Resultados == <!-- Begin:ResultsSection -->''Last updated 23. Xuño 2025, 15:17. The contest is open from 1. Xuño 2025, 00:00 to 20. Setembro 2025, 23:59.'' === [[Usuario:Xtquique|Xtquique]] (377 p) === 16 articles, {{formatnum:39.65}} kB {{Kolonner}} # [[:Logaritmo complexo]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">32.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094150|13.06, 09:09]]: 1.2 p (61 words)<br>[[Special:Diff/7094151|13.06, 09:12]]: 2.4 p (485 bytes)<br>[[Special:Diff/7093671|12.06, 16:15]]: 5.0 p (new page) + 2.7 p (547 bytes) + 2.0 p (images)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision., Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094146|13.06, 09:04]]: 14.3 p (2865 bytes) + 1.2 p (62 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3706 bytes, 101 words.</div></div> # [[:Enteiro cadrático]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093677|12.06, 16:30]]: 5.0 p (new page) + 4.5 p (907 bytes) + 1.9 p (94 words)<br>[[Special:Diff/7094144|13.06, 08:48]]: 3.9 p (776 bytes) + 1.6 p (82 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1702 bytes, 176 words.</div></div> # [[:Topoloxía diferencial]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">19.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094158|13.06, 09:24]]: 2.1 p (426 bytes)<br>[[Special:Diff/7093691|12.06, 16:45]]: 5.0 p (new page) + 5.5 p (1104 bytes) + 1.9 p (97 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093705|12.06, 17:12]]: 1.7 p (335 bytes) + 0.7 p (34 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1868 bytes, 133 words.</div></div> # [[:Teoría de Lie]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093694|12.06, 16:57]]: 5.0 p (new page) + 6.5 p (1299 bytes) + 3.3 p (163 words)<br>[[Special:Diff/7094164|13.06, 09:42]]: 4.1 p (819 bytes) + 1.6 p (80 words) + 2.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2119 bytes, 243 words.</div></div> # [[:Límite inverso]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">28.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093697|12.06, 17:03]]: 5.0 p (new page) + 3.7 p (746 bytes) + 1.8 p (92 words)<br>[[Special:Diff/7094168|13.06, 09:54]]: 11.4 p (2277 bytes) + 5.4 p (272 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3023 bytes, 364 words.</div></div> # [[:Sucesión de Cauchy]] (<abbr class="uk-ap">0.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093700|12.06, 17:07]]: 0.1 p (20 bytes)</div> # [[:Fibra (matemáticas)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">40.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093724|12.06, 17:25]]: 5.0 p (new page) + 23.6 p (4719 bytes) + 10.8 p (540 words)<br>[[Special:Diff/7094199|13.06, 10:16]]: 0.8 p (150 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4689 bytes, 335 words.</div></div> # [[:Grupo linear xeral]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">26.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095362|14.06, 15:41]]: 2.4 p (486 bytes) + 1.1 p (57 words)<br>[[Special:Diff/7094257|13.06, 10:34]]: 5.0 p (new page) + 6.0 p (1196 bytes) + 3.1 p (155 words)<br>[[Special:Diff/7095372|14.06, 16:15]]: 4.0 p (802 bytes) + 1.5 p (77 words)<br>[[Special:Diff/7095363|14.06, 15:46]]: 2.6 p (510 bytes) + 0.8 p (39 words)<br>[[Special:Diff/7094346|13.06, 11:00]]: 0.2 p (43 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3041 bytes, 329 words.</div></div> # [[:Teorema de Ceva]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">33.7 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094426|13.06, 11:20]]: 5.0 p (new page) + 19.0 p (3802 bytes) + 5.6 p (282 words) + 2.0 p (references) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3802 bytes, 282 words.</div></div> # [[:Cambio de variábel]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">21.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094476|13.06, 11:33]]: 5.0 p (new page) + 7.7 p (1538 bytes) + 3.3 p (166 words)<br>[[Special:Diff/7099101|18.06, 18:37]]: 1.1 p (211 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7099092|18.06, 18:21]]: 2.6 p (519 bytes) + 0.5 p (23 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2269 bytes, 190 words.</div></div> # [[:Función erro]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">20.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094490|13.06, 11:46]]: 5.0 p (new page) + 10.3 p (2061 bytes) + 2.7 p (135 words) + 2.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2044 bytes, 135 words.</div></div> # [[:Regra de inferencia]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094808|13.06, 19:09]]: 5.0 p (new page) + 8.0 p (1604 bytes) + 3.8 p (188 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1604 bytes, 188 words.</div></div> # [[:Máximo común divisor polinómico]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095359|14.06, 15:33]]: 8.7 p (1743 bytes) + 4.7 p (234 words)<br>[[Special:Diff/7094810|13.06, 19:17]]: 5.0 p (new page) + 3.4 p (678 bytes) + 1.7 p (84 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2424 bytes, 319 words.</div></div> # [[:Torneo (teoría de grafos)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095183|14.06, 11:07]]: 1.4 p (285 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7095135|14.06, 08:23]]: 5.0 p (new page) + 9.8 p (1965 bytes) + 4.6 p (231 words) + 1.0 p (references) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2250 bytes, 231 words.</div></div> # [[:Conxectura de Poincaré]] (<abbr class="uk-ap">2.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095369|14.06, 16:00]]: 1.4 p (282 bytes) + 1.0 p (references)</div> # [[:Teorema da bóla peluda]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">47.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095377|14.06, 16:43]]: 5.0 p (new page) + 24.2 p (4844 bytes) + 7.9 p (395 words) + 5.0 p (references) + 5.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4806 bytes, 395 words.</div></div> === [[Usuario:LauAI|LauAI]] (248 p) === 2 articles, {{formatnum:31.61}} kB # [[:Rastro (informática)]] (<abbr class="uk-ap">161.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7090497|09.06, 16:11]]: 26.2 p (5241 bytes) + 9.9 p (495 words) + 9.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7095976|15.06, 11:56]]: 7.9 p (1575 bytes) + 6.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7094511|13.06, 12:18]]: 2.1 p (412 bytes) + 2.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7093909|12.06, 21:01]]: 0.7 p (141 bytes) + 0.4 p (22 words)<br>[[Special:Diff/7090503|09.06, 16:24]]: 1.1 p (213 bytes)<br>[[Special:Diff/7090230|09.06, 12:26]]: 30.6 p (6118 bytes) + 5.8 p (290 words)<br>[[Special:Diff/7095972|15.06, 11:38]]: 23.4 p (4683 bytes) + 11.3 p (564 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093793|12.06, 18:41]]: 0.2 p (35 bytes)<br>[[Special:Diff/7093914|12.06, 21:05]]: 2.3 p (467 bytes) + 2.0 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7094509|13.06, 12:13]]: 14.2 p (2832 bytes) + 1.3 p (67 words) + 3.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 21681 bytes, 1437 words.</div></div> # [[:Intercambio de claves Diffie-Hellman]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">86.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7097986|17.06, 17:34]]: 7.1 p (1412 bytes) + 5.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7097933|17.06, 17:07]]: 5.0 p (new page) + 42.5 p (8505 bytes) + 20.0 p (1001 words) + 6.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 9929 bytes, 1000 words.</div></div> === [[Usuario:Irimz|Irimz]] (150 p) === 2 articles, {{formatnum:15.57}} kB # [[:Olaría de Gundivós]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">140.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7096363|15.06, 21:44]]: 1.2 p (234 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094574|13.06, 13:52]]: 39.1 p (7819 bytes) + 15.4 p (772 words) + 13.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093728|12.06, 17:30]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7096338|15.06, 21:12]]: 1.1 p (215 bytes) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7096261|15.06, 19:57]]: 1.2 p (231 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7096244|15.06, 19:35]]: 2.2 p (438 bytes) + 0.3 p (15 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100449|20.06, 08:14]]: 16.2 p (3236 bytes) + 4.4 p (222 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7100799|20.06, 10:47]]: 1.7 p (338 bytes) + 7.0 p (images, capped at max)<br>[[Special:Diff/7100879|20.06, 11:24]]: 0.6 p (121 bytes) + 0.2 p (12 words)<br>[[Special:Diff/7100549|20.06, 09:05]]: 10.7 p (2136 bytes) + 0.8 p (40 words) + 8.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 14962 bytes, 1092 words.</div></div> # [[:Alquerque]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">9.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093776|12.06, 18:07]]: 1.7 p (344 bytes) + 0.3 p (13 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7093768|12.06, 17:59]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 608 bytes, 45 words.</div></div> === [[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Xeometria|Xeometria]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:PSPX10|PSPX10]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Martindios|Martindios]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:LuzSall|LuzSall]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' {{UKB botinfo | 1=note | 2=2025-06-23 15:17:18 | 3= * UKBot encountered the following problems with the page [[:Logaritmo complexo]] ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision. ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text. }} <!-- End:ResultsSection --> == Ferramentas == *[[Especial:ContentTranslation|Tradutor da Wikipedia]] *[https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/index.htm bUSCatermos] *Lembrade que se estades a traballar nun artigo, podedes incluír o marcador {{m|en uso}} == Axuda para a edición == * [[Axuda:Introdución]] * [[Wikipedia:Libro de estilo]] * [[Wikipedia:Citar as fontes]] * [[Wikipedia:Modelo básico de artigo]] * [[Wikipedia:Asistente para a creación de artigos]] == Outros proxectos relacionados == *[[:Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 10 kB)|Artigos que precisan ampliación dos 1.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 176 por ampliar o día 6 de maio de 2025).}} *[[Wikipedia:Artigos vitais/Expandido|Lista expandida dos 10.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 1.099 por crear o día 17 de abril de 2025).}} *[[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas|Wikiproxecto Matemáticas]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química|Wikiproxecto Física e Química]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina|Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina]]. *[[Wikipedia:Artigos solicitados|Artigos solicitados pola comunidade de Wikipedia en galego]]. == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:I Concurso de Edición da Galipedia]] *[[Wikipedia:Wikiproxecto]] {{UKB botinfo | ok | 2025-06-04 11:17:10 }} [[Categoría:Wikipedia:Wikiconcursos]] o9hxxwrz8a9rsgk0vz7nfojj5jw7lqg 7104666 7104555 2025-06-23T16:17:20Z UKBot 154739 Updating 7104666 wikitext text/x-wiki {{UKB infotabla | title = II Concurso de Edición da Galipedia | organizador = [[Usuario:Chairego_apc|Chairego_apc]] | comezo = 2025-06-01 | remate = 2025-09-20 | status ={{UKB status||pages=21|novo=17|kilobyte=87|palabra=6995|referencia=58|imaxe=22}} }} A [[Universidade de Santiago de Compostela]] convocou, a través das comisións de normalización lingüística das Facultade de Matemáticas, da Facultade de Psicoloxía, da Escola Técnica Superior de Enxeñaría, da Escola de Enfermaría e da Facultade de Humanidades, o '''II Concurso de Edición da Galipedia''', dirixido a toda a comunidade universitaria co obxecto de promover a produción e a difusión de artigos de calidade contrastada da Wikipedia en galego. [https://assets.usc.gal/sites/default/files/paragraphs/more_info_service/2025-05/ii.concurso.edicion.galipedia.pdf_asinado.pdf_.pdf Velaquí a convocatoria]. Para participar no concurso cómpre inscribirse antes do 20 de xuño de 2025. Teranse en conta as edicións feitas dende o 1 de xuño de 2025 ata o día 20 de setembro, xa sexan creando un artigo novo ou mellorando de forma significativa algún xa existente. Concederanse un total de dez premios, dous por cada área de coñecemento. [https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/promover/concursos-premios/ii-concurso-edicion-galipedia Nesta ligazón tes máis información sobre o concurso]. == Como participar == Poderán presentarse a estes premios os membros da comunidade universitaria da USC no curso académico 2024/2025. Cómpre rexistrarse como usuario para participar no concurso. Unha vez feito, vai á sección Participantes e apúntate. Se non tes experiencia en Wikipedia, recomendamos que revises [[Axuda:Introdución|este titorial]] para coñecer as pautas básicas a seguir á hora de redactar ou editar un artigo. Podes editar artigos que che suxerimos na sección correspondente, ou ben algún outro que propoñas. Neste último caso, lembra anotalo na sección Artigos. == Duración == O concurso esténdese dende as 00:00 h. do 1 de xuño de 2025 até as 23:59 h. do 20 de setembro de 2025 (UTC). == Sistema de puntuación == Para axudar no reconto de puntos do concurso, executarase o bot [[Usuario:UKBot|UKBot]], que fará un reconto automatizado por hora e só terá en conta as páxinas listadas na sección de Artigos. Se queres que un artigo conte, debe estar {{UKB criterio|ligado dende|Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}}. * {{UKB puntos|novo|5}}. * {{UKB puntos|byte|0.005}}. * {{UKB puntos|palabra|0.02}}. * {{UKB puntos|referencia|1|0.5}}. * {{UKB puntos|imaxe|1|propio=3|max=10}}. Os resultados que aparezan nesta páxina non serán os definitivos, á espera da revisión e resolución do xurado. == Participantes == Para apuntarte, engade <nowiki>*~~~~</nowiki> a continuación: *[[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] ([[Conversa usuario:Antón Figueroa|conversa]]) 22 de maio de 2025 ás 18:22 (UTC) *[[Usuaria:LauAI|LauAI]] ([[Conversa usuario:LauAI|conversa]]) 4 de xuño de 2025 ás 13:47 (UTC) *[[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] ([[Conversa usuario:Mpazcou|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:00 (UTC) *[[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] ([[Conversa usuario:CarmedaPoza|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:08 (UTC) *[[Usuario:Xtquique|Xtquique]] ([[Conversa usuario:Xtquique|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:09 (UTC) *[[Usuaria:Irimz|Irimz]] ([[Conversa usuario:Irimz|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 17:18 (UTC) *[[Usuario:LuzSall|LuzSall]] ([[Conversa usuario:LuzSall|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 02:24 (UTC) *[[Usuaria:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] ([[Conversa usuario:Sara-Bellum-inha|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:38 (UTC) *[[Usuaria:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] ([[Conversa usuario:Sapiens.gal|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:43 (UTC) *[[Usuaria:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] ([[Conversa usuario:AbrahamTrashorras|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 14:50 (UTC) *[[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] ([[Conversa usuario:Alejandro2406|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 20:24 (UTC) *[[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] ([[Conversa usuario:AndreaMorPez|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 23:15 (UTC) *[[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] ([[Conversa usuario:Cristina Salgado Blanco|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 12:08 (UTC) *[[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] ([[Conversa usuario:Sabela Pérez|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 15:43 (UTC) *[[Usuario:Martindios|Martindios]] ([[Conversa usuario:Martindios|conversa]]) 18 de xuño de 2025 ás 13:23 (UTC) *[[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] ([[Conversa usuario:Belenperez14|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 12:12 (UTC) *[[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] ([[Conversa usuario:SamuCompostela|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 13:19 (UTC) *[[Usuario:PSPX10|PSPX10]] ([[Conversa usuario:PSPX10|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 23:17 (UTC) *[[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] ([[Conversa usuario:Claralvrez|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 19:40 (UTC) *[[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] ([[Conversa usuario:Lgarcan|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:04 (UTC) *[[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] ([[Conversa usuario:AlbaFL|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:06 (UTC) *[[Usuario:Xeometria|Xeometria]] ([[Conversa usuario:Xeometria|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:43 (UTC) *[[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] ([[Conversa usuario:Raqquelcampos|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 21:34 (UTC) == Artigos == A seguinte lista é unha proposta de traballo inicial. Se queres engadir calquera outro artigo e que conten as túas achegas, modifica a páxina [[Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos]]. {{Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}} == Premios == Concederanse 10 premios, dous por área de coñecemento, repartidos do seguinte xeito, tendo en conta que cada persoa usuaria só pode ser premiada nunha única categoría: A. Matemáticas. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € B. Psicoloxía. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € C. Enxeñaría informática (e intelixencia artificial) ou enxeñaría química (ou ambiental). Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € D. Enfermaría. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € E. Patrimonio cultural galego. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € == Resultados == <!-- Begin:ResultsSection -->''Last updated 23. Xuño 2025, 16:17. The contest is open from 1. Xuño 2025, 00:00 to 20. Setembro 2025, 23:59.'' === [[Usuario:Xtquique|Xtquique]] (377 p) === 16 articles, {{formatnum:39.65}} kB {{Kolonner}} # [[:Logaritmo complexo]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">32.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision., Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094146|13.06, 09:04]]: 14.3 p (2865 bytes) + 1.2 p (62 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093671|12.06, 16:15]]: 5.0 p (new page) + 2.7 p (547 bytes) + 2.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094151|13.06, 09:12]]: 2.4 p (485 bytes)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094150|13.06, 09:09]]: 1.2 p (61 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3706 bytes, 101 words.</div></div> # [[:Enteiro cadrático]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094144|13.06, 08:48]]: 3.9 p (776 bytes) + 1.6 p (82 words)<br>[[Special:Diff/7093677|12.06, 16:30]]: 5.0 p (new page) + 4.5 p (907 bytes) + 1.9 p (94 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1702 bytes, 176 words.</div></div> # [[:Topoloxía diferencial]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">19.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094158|13.06, 09:24]]: 2.1 p (426 bytes)<br>[[Special:Diff/7093705|12.06, 17:12]]: 1.7 p (335 bytes) + 0.7 p (34 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093691|12.06, 16:45]]: 5.0 p (new page) + 5.5 p (1104 bytes) + 1.9 p (97 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1868 bytes, 133 words.</div></div> # [[:Teoría de Lie]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093694|12.06, 16:57]]: 5.0 p (new page) + 6.5 p (1299 bytes) + 3.3 p (163 words)<br>[[Special:Diff/7094164|13.06, 09:42]]: 4.1 p (819 bytes) + 1.6 p (80 words) + 2.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2119 bytes, 243 words.</div></div> # [[:Límite inverso]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">28.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094168|13.06, 09:54]]: 11.4 p (2277 bytes) + 5.4 p (272 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093697|12.06, 17:03]]: 5.0 p (new page) + 3.7 p (746 bytes) + 1.8 p (92 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3023 bytes, 364 words.</div></div> # [[:Sucesión de Cauchy]] (<abbr class="uk-ap">0.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093700|12.06, 17:07]]: 0.1 p (20 bytes)</div> # [[:Fibra (matemáticas)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">40.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094199|13.06, 10:16]]: 0.8 p (150 bytes)<br>[[Special:Diff/7093724|12.06, 17:25]]: 5.0 p (new page) + 23.6 p (4719 bytes) + 10.8 p (540 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4689 bytes, 335 words.</div></div> # [[:Grupo linear xeral]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">26.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094257|13.06, 10:34]]: 5.0 p (new page) + 6.0 p (1196 bytes) + 3.1 p (155 words)<br>[[Special:Diff/7095362|14.06, 15:41]]: 2.4 p (486 bytes) + 1.1 p (57 words)<br>[[Special:Diff/7095363|14.06, 15:46]]: 2.6 p (510 bytes) + 0.8 p (39 words)<br>[[Special:Diff/7095372|14.06, 16:15]]: 4.0 p (802 bytes) + 1.5 p (77 words)<br>[[Special:Diff/7094346|13.06, 11:00]]: 0.2 p (43 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3041 bytes, 329 words.</div></div> # [[:Teorema de Ceva]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">33.7 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094426|13.06, 11:20]]: 5.0 p (new page) + 19.0 p (3802 bytes) + 5.6 p (282 words) + 2.0 p (references) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3802 bytes, 282 words.</div></div> # [[:Cambio de variábel]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">21.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7099092|18.06, 18:21]]: 2.6 p (519 bytes) + 0.5 p (23 words)<br>[[Special:Diff/7094476|13.06, 11:33]]: 5.0 p (new page) + 7.7 p (1538 bytes) + 3.3 p (166 words)<br>[[Special:Diff/7099101|18.06, 18:37]]: 1.1 p (211 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2269 bytes, 190 words.</div></div> # [[:Función erro]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">20.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094490|13.06, 11:46]]: 5.0 p (new page) + 10.3 p (2061 bytes) + 2.7 p (135 words) + 2.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2044 bytes, 135 words.</div></div> # [[:Regra de inferencia]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094808|13.06, 19:09]]: 5.0 p (new page) + 8.0 p (1604 bytes) + 3.8 p (188 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1604 bytes, 188 words.</div></div> # [[:Máximo común divisor polinómico]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095359|14.06, 15:33]]: 8.7 p (1743 bytes) + 4.7 p (234 words)<br>[[Special:Diff/7094810|13.06, 19:17]]: 5.0 p (new page) + 3.4 p (678 bytes) + 1.7 p (84 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2424 bytes, 319 words.</div></div> # [[:Torneo (teoría de grafos)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095183|14.06, 11:07]]: 1.4 p (285 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7095135|14.06, 08:23]]: 5.0 p (new page) + 9.8 p (1965 bytes) + 4.6 p (231 words) + 1.0 p (references) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2250 bytes, 231 words.</div></div> # [[:Conxectura de Poincaré]] (<abbr class="uk-ap">2.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095369|14.06, 16:00]]: 1.4 p (282 bytes) + 1.0 p (references)</div> # [[:Teorema da bóla peluda]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">47.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095377|14.06, 16:43]]: 5.0 p (new page) + 24.2 p (4844 bytes) + 7.9 p (395 words) + 5.0 p (references) + 5.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4806 bytes, 395 words.</div></div> === [[Usuario:LauAI|LauAI]] (248 p) === 2 articles, {{formatnum:31.61}} kB # [[:Rastro (informática)]] (<abbr class="uk-ap">161.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7090497|09.06, 16:11]]: 26.2 p (5241 bytes) + 9.9 p (495 words) + 9.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093909|12.06, 21:01]]: 0.7 p (141 bytes) + 0.4 p (22 words)<br>[[Special:Diff/7095976|15.06, 11:56]]: 7.9 p (1575 bytes) + 6.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093793|12.06, 18:41]]: 0.2 p (35 bytes)<br>[[Special:Diff/7093914|12.06, 21:05]]: 2.3 p (467 bytes) + 2.0 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7094511|13.06, 12:18]]: 2.1 p (412 bytes) + 2.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094509|13.06, 12:13]]: 14.2 p (2832 bytes) + 1.3 p (67 words) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7090503|09.06, 16:24]]: 1.1 p (213 bytes)<br>[[Special:Diff/7090230|09.06, 12:26]]: 30.6 p (6118 bytes) + 5.8 p (290 words)<br>[[Special:Diff/7095972|15.06, 11:38]]: 23.4 p (4683 bytes) + 11.3 p (564 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 21681 bytes, 1437 words.</div></div> # [[:Intercambio de claves Diffie-Hellman]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">86.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7097933|17.06, 17:07]]: 5.0 p (new page) + 42.5 p (8505 bytes) + 20.0 p (1001 words) + 6.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7097986|17.06, 17:34]]: 7.1 p (1412 bytes) + 5.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 9929 bytes, 1000 words.</div></div> === [[Usuario:Irimz|Irimz]] (150 p) === 2 articles, {{formatnum:15.57}} kB # [[:Olaría de Gundivós]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">140.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7100799|20.06, 10:47]]: 1.7 p (338 bytes) + 7.0 p (images, capped at max)<br>[[Special:Diff/7096338|15.06, 21:12]]: 1.1 p (215 bytes) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7096363|15.06, 21:44]]: 1.2 p (234 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7096244|15.06, 19:35]]: 2.2 p (438 bytes) + 0.3 p (15 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100549|20.06, 09:05]]: 10.7 p (2136 bytes) + 0.8 p (40 words) + 8.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7096261|15.06, 19:57]]: 1.2 p (231 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100449|20.06, 08:14]]: 16.2 p (3236 bytes) + 4.4 p (222 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7100879|20.06, 11:24]]: 0.6 p (121 bytes) + 0.2 p (12 words)<br>[[Special:Diff/7093728|12.06, 17:30]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7094574|13.06, 13:52]]: 39.1 p (7819 bytes) + 15.4 p (772 words) + 13.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 14962 bytes, 1092 words.</div></div> # [[:Alquerque]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">9.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093776|12.06, 18:07]]: 1.7 p (344 bytes) + 0.3 p (13 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7093768|12.06, 17:59]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 608 bytes, 45 words.</div></div> === [[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Xeometria|Xeometria]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:PSPX10|PSPX10]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Martindios|Martindios]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:LuzSall|LuzSall]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' {{UKB botinfo | 1=note | 2=2025-06-23 16:17:20 | 3= * UKBot encountered the following problems with the page [[:Logaritmo complexo]] ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision. ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text. }} <!-- End:ResultsSection --> == Ferramentas == *[[Especial:ContentTranslation|Tradutor da Wikipedia]] *[https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/index.htm bUSCatermos] *Lembrade que se estades a traballar nun artigo, podedes incluír o marcador {{m|en uso}} == Axuda para a edición == * [[Axuda:Introdución]] * [[Wikipedia:Libro de estilo]] * [[Wikipedia:Citar as fontes]] * [[Wikipedia:Modelo básico de artigo]] * [[Wikipedia:Asistente para a creación de artigos]] == Outros proxectos relacionados == *[[:Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 10 kB)|Artigos que precisan ampliación dos 1.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 176 por ampliar o día 6 de maio de 2025).}} *[[Wikipedia:Artigos vitais/Expandido|Lista expandida dos 10.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 1.099 por crear o día 17 de abril de 2025).}} *[[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas|Wikiproxecto Matemáticas]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química|Wikiproxecto Física e Química]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina|Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina]]. *[[Wikipedia:Artigos solicitados|Artigos solicitados pola comunidade de Wikipedia en galego]]. == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:I Concurso de Edición da Galipedia]] *[[Wikipedia:Wikiproxecto]] {{UKB botinfo | ok | 2025-06-04 11:17:10 }} [[Categoría:Wikipedia:Wikiconcursos]] lh68q5uer6ozdftej0r9umkedrbtrlp 7104691 7104666 2025-06-23T17:17:16Z UKBot 154739 Updating 7104691 wikitext text/x-wiki {{UKB infotabla | title = II Concurso de Edición da Galipedia | organizador = [[Usuario:Chairego_apc|Chairego_apc]] | comezo = 2025-06-01 | remate = 2025-09-20 | status ={{UKB status||pages=21|novo=17|kilobyte=87|palabra=6995|referencia=58|imaxe=22}} }} A [[Universidade de Santiago de Compostela]] convocou, a través das comisións de normalización lingüística das Facultade de Matemáticas, da Facultade de Psicoloxía, da Escola Técnica Superior de Enxeñaría, da Escola de Enfermaría e da Facultade de Humanidades, o '''II Concurso de Edición da Galipedia''', dirixido a toda a comunidade universitaria co obxecto de promover a produción e a difusión de artigos de calidade contrastada da Wikipedia en galego. [https://assets.usc.gal/sites/default/files/paragraphs/more_info_service/2025-05/ii.concurso.edicion.galipedia.pdf_asinado.pdf_.pdf Velaquí a convocatoria]. Para participar no concurso cómpre inscribirse antes do 20 de xuño de 2025. Teranse en conta as edicións feitas dende o 1 de xuño de 2025 ata o día 20 de setembro, xa sexan creando un artigo novo ou mellorando de forma significativa algún xa existente. Concederanse un total de dez premios, dous por cada área de coñecemento. [https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/promover/concursos-premios/ii-concurso-edicion-galipedia Nesta ligazón tes máis información sobre o concurso]. == Como participar == Poderán presentarse a estes premios os membros da comunidade universitaria da USC no curso académico 2024/2025. Cómpre rexistrarse como usuario para participar no concurso. Unha vez feito, vai á sección Participantes e apúntate. Se non tes experiencia en Wikipedia, recomendamos que revises [[Axuda:Introdución|este titorial]] para coñecer as pautas básicas a seguir á hora de redactar ou editar un artigo. Podes editar artigos que che suxerimos na sección correspondente, ou ben algún outro que propoñas. Neste último caso, lembra anotalo na sección Artigos. == Duración == O concurso esténdese dende as 00:00 h. do 1 de xuño de 2025 até as 23:59 h. do 20 de setembro de 2025 (UTC). == Sistema de puntuación == Para axudar no reconto de puntos do concurso, executarase o bot [[Usuario:UKBot|UKBot]], que fará un reconto automatizado por hora e só terá en conta as páxinas listadas na sección de Artigos. Se queres que un artigo conte, debe estar {{UKB criterio|ligado dende|Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}}. * {{UKB puntos|novo|5}}. * {{UKB puntos|byte|0.005}}. * {{UKB puntos|palabra|0.02}}. * {{UKB puntos|referencia|1|0.5}}. * {{UKB puntos|imaxe|1|propio=3|max=10}}. Os resultados que aparezan nesta páxina non serán os definitivos, á espera da revisión e resolución do xurado. == Participantes == Para apuntarte, engade <nowiki>*~~~~</nowiki> a continuación: *[[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] ([[Conversa usuario:Antón Figueroa|conversa]]) 22 de maio de 2025 ás 18:22 (UTC) *[[Usuaria:LauAI|LauAI]] ([[Conversa usuario:LauAI|conversa]]) 4 de xuño de 2025 ás 13:47 (UTC) *[[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] ([[Conversa usuario:Mpazcou|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:00 (UTC) *[[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] ([[Conversa usuario:CarmedaPoza|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:08 (UTC) *[[Usuario:Xtquique|Xtquique]] ([[Conversa usuario:Xtquique|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:09 (UTC) *[[Usuaria:Irimz|Irimz]] ([[Conversa usuario:Irimz|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 17:18 (UTC) *[[Usuario:LuzSall|LuzSall]] ([[Conversa usuario:LuzSall|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 02:24 (UTC) *[[Usuaria:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] ([[Conversa usuario:Sara-Bellum-inha|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:38 (UTC) *[[Usuaria:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] ([[Conversa usuario:Sapiens.gal|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:43 (UTC) *[[Usuaria:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] ([[Conversa usuario:AbrahamTrashorras|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 14:50 (UTC) *[[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] ([[Conversa usuario:Alejandro2406|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 20:24 (UTC) *[[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] ([[Conversa usuario:AndreaMorPez|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 23:15 (UTC) *[[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] ([[Conversa usuario:Cristina Salgado Blanco|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 12:08 (UTC) *[[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] ([[Conversa usuario:Sabela Pérez|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 15:43 (UTC) *[[Usuario:Martindios|Martindios]] ([[Conversa usuario:Martindios|conversa]]) 18 de xuño de 2025 ás 13:23 (UTC) *[[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] ([[Conversa usuario:Belenperez14|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 12:12 (UTC) *[[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] ([[Conversa usuario:SamuCompostela|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 13:19 (UTC) *[[Usuario:PSPX10|PSPX10]] ([[Conversa usuario:PSPX10|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 23:17 (UTC) *[[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] ([[Conversa usuario:Claralvrez|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 19:40 (UTC) *[[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] ([[Conversa usuario:Lgarcan|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:04 (UTC) *[[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] ([[Conversa usuario:AlbaFL|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:06 (UTC) *[[Usuario:Xeometria|Xeometria]] ([[Conversa usuario:Xeometria|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:43 (UTC) *[[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] ([[Conversa usuario:Raqquelcampos|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 21:34 (UTC) == Artigos == A seguinte lista é unha proposta de traballo inicial. Se queres engadir calquera outro artigo e que conten as túas achegas, modifica a páxina [[Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos]]. {{Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}} == Premios == Concederanse 10 premios, dous por área de coñecemento, repartidos do seguinte xeito, tendo en conta que cada persoa usuaria só pode ser premiada nunha única categoría: A. Matemáticas. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € B. Psicoloxía. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € C. Enxeñaría informática (e intelixencia artificial) ou enxeñaría química (ou ambiental). Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € D. Enfermaría. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € E. Patrimonio cultural galego. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € == Resultados == <!-- Begin:ResultsSection -->''Last updated 23. Xuño 2025, 17:17. The contest is open from 1. Xuño 2025, 00:00 to 20. Setembro 2025, 23:59.'' === [[Usuario:Xtquique|Xtquique]] (377 p) === 16 articles, {{formatnum:39.65}} kB {{Kolonner}} # [[:Logaritmo complexo]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">32.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093671|12.06, 16:15]]: 5.0 p (new page) + 2.7 p (547 bytes) + 2.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094151|13.06, 09:12]]: 2.4 p (485 bytes)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094150|13.06, 09:09]]: 1.2 p (61 words)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision., Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094146|13.06, 09:04]]: 14.3 p (2865 bytes) + 1.2 p (62 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3706 bytes, 101 words.</div></div> # [[:Enteiro cadrático]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094144|13.06, 08:48]]: 3.9 p (776 bytes) + 1.6 p (82 words)<br>[[Special:Diff/7093677|12.06, 16:30]]: 5.0 p (new page) + 4.5 p (907 bytes) + 1.9 p (94 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1702 bytes, 176 words.</div></div> # [[:Topoloxía diferencial]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">19.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093691|12.06, 16:45]]: 5.0 p (new page) + 5.5 p (1104 bytes) + 1.9 p (97 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094158|13.06, 09:24]]: 2.1 p (426 bytes)<br>[[Special:Diff/7093705|12.06, 17:12]]: 1.7 p (335 bytes) + 0.7 p (34 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1868 bytes, 133 words.</div></div> # [[:Teoría de Lie]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093694|12.06, 16:57]]: 5.0 p (new page) + 6.5 p (1299 bytes) + 3.3 p (163 words)<br>[[Special:Diff/7094164|13.06, 09:42]]: 4.1 p (819 bytes) + 1.6 p (80 words) + 2.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2119 bytes, 243 words.</div></div> # [[:Límite inverso]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">28.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094168|13.06, 09:54]]: 11.4 p (2277 bytes) + 5.4 p (272 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093697|12.06, 17:03]]: 5.0 p (new page) + 3.7 p (746 bytes) + 1.8 p (92 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3023 bytes, 364 words.</div></div> # [[:Sucesión de Cauchy]] (<abbr class="uk-ap">0.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093700|12.06, 17:07]]: 0.1 p (20 bytes)</div> # [[:Fibra (matemáticas)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">40.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094199|13.06, 10:16]]: 0.8 p (150 bytes)<br>[[Special:Diff/7093724|12.06, 17:25]]: 5.0 p (new page) + 23.6 p (4719 bytes) + 10.8 p (540 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4689 bytes, 335 words.</div></div> # [[:Grupo linear xeral]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">26.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094346|13.06, 11:00]]: 0.2 p (43 bytes)<br>[[Special:Diff/7095372|14.06, 16:15]]: 4.0 p (802 bytes) + 1.5 p (77 words)<br>[[Special:Diff/7095362|14.06, 15:41]]: 2.4 p (486 bytes) + 1.1 p (57 words)<br>[[Special:Diff/7094257|13.06, 10:34]]: 5.0 p (new page) + 6.0 p (1196 bytes) + 3.1 p (155 words)<br>[[Special:Diff/7095363|14.06, 15:46]]: 2.6 p (510 bytes) + 0.8 p (39 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3041 bytes, 329 words.</div></div> # [[:Teorema de Ceva]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">33.7 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094426|13.06, 11:20]]: 5.0 p (new page) + 19.0 p (3802 bytes) + 5.6 p (282 words) + 2.0 p (references) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3802 bytes, 282 words.</div></div> # [[:Cambio de variábel]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">21.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7099092|18.06, 18:21]]: 2.6 p (519 bytes) + 0.5 p (23 words)<br>[[Special:Diff/7094476|13.06, 11:33]]: 5.0 p (new page) + 7.7 p (1538 bytes) + 3.3 p (166 words)<br>[[Special:Diff/7099101|18.06, 18:37]]: 1.1 p (211 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2269 bytes, 190 words.</div></div> # [[:Función erro]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">20.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094490|13.06, 11:46]]: 5.0 p (new page) + 10.3 p (2061 bytes) + 2.7 p (135 words) + 2.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2044 bytes, 135 words.</div></div> # [[:Regra de inferencia]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094808|13.06, 19:09]]: 5.0 p (new page) + 8.0 p (1604 bytes) + 3.8 p (188 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1604 bytes, 188 words.</div></div> # [[:Máximo común divisor polinómico]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095359|14.06, 15:33]]: 8.7 p (1743 bytes) + 4.7 p (234 words)<br>[[Special:Diff/7094810|13.06, 19:17]]: 5.0 p (new page) + 3.4 p (678 bytes) + 1.7 p (84 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2424 bytes, 319 words.</div></div> # [[:Torneo (teoría de grafos)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095135|14.06, 08:23]]: 5.0 p (new page) + 9.8 p (1965 bytes) + 4.6 p (231 words) + 1.0 p (references) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7095183|14.06, 11:07]]: 1.4 p (285 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2250 bytes, 231 words.</div></div> # [[:Conxectura de Poincaré]] (<abbr class="uk-ap">2.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095369|14.06, 16:00]]: 1.4 p (282 bytes) + 1.0 p (references)</div> # [[:Teorema da bóla peluda]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">47.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095377|14.06, 16:43]]: 5.0 p (new page) + 24.2 p (4844 bytes) + 7.9 p (395 words) + 5.0 p (references) + 5.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4806 bytes, 395 words.</div></div> === [[Usuario:LauAI|LauAI]] (248 p) === 2 articles, {{formatnum:31.61}} kB # [[:Rastro (informática)]] (<abbr class="uk-ap">161.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7090503|09.06, 16:24]]: 1.1 p (213 bytes)<br>[[Special:Diff/7094509|13.06, 12:13]]: 14.2 p (2832 bytes) + 1.3 p (67 words) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094511|13.06, 12:18]]: 2.1 p (412 bytes) + 2.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7093909|12.06, 21:01]]: 0.7 p (141 bytes) + 0.4 p (22 words)<br>[[Special:Diff/7093914|12.06, 21:05]]: 2.3 p (467 bytes) + 2.0 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7095976|15.06, 11:56]]: 7.9 p (1575 bytes) + 6.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7090497|09.06, 16:11]]: 26.2 p (5241 bytes) + 9.9 p (495 words) + 9.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7095972|15.06, 11:38]]: 23.4 p (4683 bytes) + 11.3 p (564 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7090230|09.06, 12:26]]: 30.6 p (6118 bytes) + 5.8 p (290 words)<br>[[Special:Diff/7093793|12.06, 18:41]]: 0.2 p (35 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 21681 bytes, 1437 words.</div></div> # [[:Intercambio de claves Diffie-Hellman]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">86.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7097986|17.06, 17:34]]: 7.1 p (1412 bytes) + 5.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7097933|17.06, 17:07]]: 5.0 p (new page) + 42.5 p (8505 bytes) + 20.0 p (1001 words) + 6.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 9929 bytes, 1000 words.</div></div> === [[Usuario:Irimz|Irimz]] (150 p) === 2 articles, {{formatnum:15.57}} kB # [[:Olaría de Gundivós]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">140.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094574|13.06, 13:52]]: 39.1 p (7819 bytes) + 15.4 p (772 words) + 13.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7096261|15.06, 19:57]]: 1.2 p (231 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7096338|15.06, 21:12]]: 1.1 p (215 bytes) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7100449|20.06, 08:14]]: 16.2 p (3236 bytes) + 4.4 p (222 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7100549|20.06, 09:05]]: 10.7 p (2136 bytes) + 0.8 p (40 words) + 8.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100879|20.06, 11:24]]: 0.6 p (121 bytes) + 0.2 p (12 words)<br>[[Special:Diff/7096244|15.06, 19:35]]: 2.2 p (438 bytes) + 0.3 p (15 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7093728|12.06, 17:30]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7100799|20.06, 10:47]]: 1.7 p (338 bytes) + 7.0 p (images, capped at max)<br>[[Special:Diff/7096363|15.06, 21:44]]: 1.2 p (234 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 14962 bytes, 1092 words.</div></div> # [[:Alquerque]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">9.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093768|12.06, 17:59]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7093776|12.06, 18:07]]: 1.7 p (344 bytes) + 0.3 p (13 words) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 608 bytes, 45 words.</div></div> === [[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Xeometria|Xeometria]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:PSPX10|PSPX10]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Martindios|Martindios]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:LuzSall|LuzSall]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' {{UKB botinfo | 1=note | 2=2025-06-23 17:17:16 | 3= * UKBot encountered the following problems with the page [[:Logaritmo complexo]] ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision. ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text. }} <!-- End:ResultsSection --> == Ferramentas == *[[Especial:ContentTranslation|Tradutor da Wikipedia]] *[https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/index.htm bUSCatermos] *Lembrade que se estades a traballar nun artigo, podedes incluír o marcador {{m|en uso}} == Axuda para a edición == * [[Axuda:Introdución]] * [[Wikipedia:Libro de estilo]] * [[Wikipedia:Citar as fontes]] * [[Wikipedia:Modelo básico de artigo]] * [[Wikipedia:Asistente para a creación de artigos]] == Outros proxectos relacionados == *[[:Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 10 kB)|Artigos que precisan ampliación dos 1.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 176 por ampliar o día 6 de maio de 2025).}} *[[Wikipedia:Artigos vitais/Expandido|Lista expandida dos 10.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 1.099 por crear o día 17 de abril de 2025).}} *[[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas|Wikiproxecto Matemáticas]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química|Wikiproxecto Física e Química]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina|Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina]]. *[[Wikipedia:Artigos solicitados|Artigos solicitados pola comunidade de Wikipedia en galego]]. == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:I Concurso de Edición da Galipedia]] *[[Wikipedia:Wikiproxecto]] {{UKB botinfo | ok | 2025-06-04 11:17:10 }} [[Categoría:Wikipedia:Wikiconcursos]] 9fk912yujfqydot9e6h4n170tx6cxto 7104728 7104691 2025-06-23T18:17:15Z UKBot 154739 Updating 7104728 wikitext text/x-wiki {{UKB infotabla | title = II Concurso de Edición da Galipedia | organizador = [[Usuario:Chairego_apc|Chairego_apc]] | comezo = 2025-06-01 | remate = 2025-09-20 | status ={{UKB status||pages=21|novo=17|kilobyte=87|palabra=6995|referencia=58|imaxe=22}} }} A [[Universidade de Santiago de Compostela]] convocou, a través das comisións de normalización lingüística das Facultade de Matemáticas, da Facultade de Psicoloxía, da Escola Técnica Superior de Enxeñaría, da Escola de Enfermaría e da Facultade de Humanidades, o '''II Concurso de Edición da Galipedia''', dirixido a toda a comunidade universitaria co obxecto de promover a produción e a difusión de artigos de calidade contrastada da Wikipedia en galego. [https://assets.usc.gal/sites/default/files/paragraphs/more_info_service/2025-05/ii.concurso.edicion.galipedia.pdf_asinado.pdf_.pdf Velaquí a convocatoria]. Para participar no concurso cómpre inscribirse antes do 20 de xuño de 2025. Teranse en conta as edicións feitas dende o 1 de xuño de 2025 ata o día 20 de setembro, xa sexan creando un artigo novo ou mellorando de forma significativa algún xa existente. Concederanse un total de dez premios, dous por cada área de coñecemento. [https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/promover/concursos-premios/ii-concurso-edicion-galipedia Nesta ligazón tes máis información sobre o concurso]. == Como participar == Poderán presentarse a estes premios os membros da comunidade universitaria da USC no curso académico 2024/2025. Cómpre rexistrarse como usuario para participar no concurso. Unha vez feito, vai á sección Participantes e apúntate. Se non tes experiencia en Wikipedia, recomendamos que revises [[Axuda:Introdución|este titorial]] para coñecer as pautas básicas a seguir á hora de redactar ou editar un artigo. Podes editar artigos que che suxerimos na sección correspondente, ou ben algún outro que propoñas. Neste último caso, lembra anotalo na sección Artigos. == Duración == O concurso esténdese dende as 00:00 h. do 1 de xuño de 2025 até as 23:59 h. do 20 de setembro de 2025 (UTC). == Sistema de puntuación == Para axudar no reconto de puntos do concurso, executarase o bot [[Usuario:UKBot|UKBot]], que fará un reconto automatizado por hora e só terá en conta as páxinas listadas na sección de Artigos. Se queres que un artigo conte, debe estar {{UKB criterio|ligado dende|Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}}. * {{UKB puntos|novo|5}}. * {{UKB puntos|byte|0.005}}. * {{UKB puntos|palabra|0.02}}. * {{UKB puntos|referencia|1|0.5}}. * {{UKB puntos|imaxe|1|propio=3|max=10}}. Os resultados que aparezan nesta páxina non serán os definitivos, á espera da revisión e resolución do xurado. == Participantes == Para apuntarte, engade <nowiki>*~~~~</nowiki> a continuación: *[[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] ([[Conversa usuario:Antón Figueroa|conversa]]) 22 de maio de 2025 ás 18:22 (UTC) *[[Usuaria:LauAI|LauAI]] ([[Conversa usuario:LauAI|conversa]]) 4 de xuño de 2025 ás 13:47 (UTC) *[[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] ([[Conversa usuario:Mpazcou|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:00 (UTC) *[[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] ([[Conversa usuario:CarmedaPoza|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:08 (UTC) *[[Usuario:Xtquique|Xtquique]] ([[Conversa usuario:Xtquique|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:09 (UTC) *[[Usuaria:Irimz|Irimz]] ([[Conversa usuario:Irimz|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 17:18 (UTC) *[[Usuario:LuzSall|LuzSall]] ([[Conversa usuario:LuzSall|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 02:24 (UTC) *[[Usuaria:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] ([[Conversa usuario:Sara-Bellum-inha|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:38 (UTC) *[[Usuaria:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] ([[Conversa usuario:Sapiens.gal|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:43 (UTC) *[[Usuaria:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] ([[Conversa usuario:AbrahamTrashorras|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 14:50 (UTC) *[[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] ([[Conversa usuario:Alejandro2406|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 20:24 (UTC) *[[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] ([[Conversa usuario:AndreaMorPez|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 23:15 (UTC) *[[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] ([[Conversa usuario:Cristina Salgado Blanco|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 12:08 (UTC) *[[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] ([[Conversa usuario:Sabela Pérez|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 15:43 (UTC) *[[Usuario:Martindios|Martindios]] ([[Conversa usuario:Martindios|conversa]]) 18 de xuño de 2025 ás 13:23 (UTC) *[[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] ([[Conversa usuario:Belenperez14|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 12:12 (UTC) *[[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] ([[Conversa usuario:SamuCompostela|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 13:19 (UTC) *[[Usuario:PSPX10|PSPX10]] ([[Conversa usuario:PSPX10|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 23:17 (UTC) *[[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] ([[Conversa usuario:Claralvrez|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 19:40 (UTC) *[[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] ([[Conversa usuario:Lgarcan|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:04 (UTC) *[[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] ([[Conversa usuario:AlbaFL|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:06 (UTC) *[[Usuario:Xeometria|Xeometria]] ([[Conversa usuario:Xeometria|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:43 (UTC) *[[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] ([[Conversa usuario:Raqquelcampos|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 21:34 (UTC) == Artigos == A seguinte lista é unha proposta de traballo inicial. Se queres engadir calquera outro artigo e que conten as túas achegas, modifica a páxina [[Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos]]. {{Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}} == Premios == Concederanse 10 premios, dous por área de coñecemento, repartidos do seguinte xeito, tendo en conta que cada persoa usuaria só pode ser premiada nunha única categoría: A. Matemáticas. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € B. Psicoloxía. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € C. Enxeñaría informática (e intelixencia artificial) ou enxeñaría química (ou ambiental). Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € D. Enfermaría. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € E. Patrimonio cultural galego. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € == Resultados == <!-- Begin:ResultsSection -->''Last updated 23. Xuño 2025, 18:17. The contest is open from 1. Xuño 2025, 00:00 to 20. Setembro 2025, 23:59.'' === [[Usuario:Xtquique|Xtquique]] (377 p) === 16 articles, {{formatnum:39.65}} kB {{Kolonner}} # [[:Logaritmo complexo]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">32.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093671|12.06, 16:15]]: 5.0 p (new page) + 2.7 p (547 bytes) + 2.0 p (images)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094150|13.06, 09:09]]: 1.2 p (61 words)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision., Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094146|13.06, 09:04]]: 14.3 p (2865 bytes) + 1.2 p (62 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7094151|13.06, 09:12]]: 2.4 p (485 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3706 bytes, 101 words.</div></div> # [[:Enteiro cadrático]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094144|13.06, 08:48]]: 3.9 p (776 bytes) + 1.6 p (82 words)<br>[[Special:Diff/7093677|12.06, 16:30]]: 5.0 p (new page) + 4.5 p (907 bytes) + 1.9 p (94 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1702 bytes, 176 words.</div></div> # [[:Topoloxía diferencial]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">19.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093705|12.06, 17:12]]: 1.7 p (335 bytes) + 0.7 p (34 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094158|13.06, 09:24]]: 2.1 p (426 bytes)<br>[[Special:Diff/7093691|12.06, 16:45]]: 5.0 p (new page) + 5.5 p (1104 bytes) + 1.9 p (97 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1868 bytes, 133 words.</div></div> # [[:Teoría de Lie]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093694|12.06, 16:57]]: 5.0 p (new page) + 6.5 p (1299 bytes) + 3.3 p (163 words)<br>[[Special:Diff/7094164|13.06, 09:42]]: 4.1 p (819 bytes) + 1.6 p (80 words) + 2.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2119 bytes, 243 words.</div></div> # [[:Límite inverso]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">28.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093697|12.06, 17:03]]: 5.0 p (new page) + 3.7 p (746 bytes) + 1.8 p (92 words)<br>[[Special:Diff/7094168|13.06, 09:54]]: 11.4 p (2277 bytes) + 5.4 p (272 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3023 bytes, 364 words.</div></div> # [[:Sucesión de Cauchy]] (<abbr class="uk-ap">0.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093700|12.06, 17:07]]: 0.1 p (20 bytes)</div> # [[:Fibra (matemáticas)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">40.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094199|13.06, 10:16]]: 0.8 p (150 bytes)<br>[[Special:Diff/7093724|12.06, 17:25]]: 5.0 p (new page) + 23.6 p (4719 bytes) + 10.8 p (540 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4689 bytes, 335 words.</div></div> # [[:Grupo linear xeral]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">26.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095363|14.06, 15:46]]: 2.6 p (510 bytes) + 0.8 p (39 words)<br>[[Special:Diff/7095362|14.06, 15:41]]: 2.4 p (486 bytes) + 1.1 p (57 words)<br>[[Special:Diff/7094257|13.06, 10:34]]: 5.0 p (new page) + 6.0 p (1196 bytes) + 3.1 p (155 words)<br>[[Special:Diff/7094346|13.06, 11:00]]: 0.2 p (43 bytes)<br>[[Special:Diff/7095372|14.06, 16:15]]: 4.0 p (802 bytes) + 1.5 p (77 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3041 bytes, 329 words.</div></div> # [[:Teorema de Ceva]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">33.7 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094426|13.06, 11:20]]: 5.0 p (new page) + 19.0 p (3802 bytes) + 5.6 p (282 words) + 2.0 p (references) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3802 bytes, 282 words.</div></div> # [[:Cambio de variábel]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">21.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7099092|18.06, 18:21]]: 2.6 p (519 bytes) + 0.5 p (23 words)<br>[[Special:Diff/7099101|18.06, 18:37]]: 1.1 p (211 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094476|13.06, 11:33]]: 5.0 p (new page) + 7.7 p (1538 bytes) + 3.3 p (166 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2269 bytes, 190 words.</div></div> # [[:Función erro]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">20.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094490|13.06, 11:46]]: 5.0 p (new page) + 10.3 p (2061 bytes) + 2.7 p (135 words) + 2.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2044 bytes, 135 words.</div></div> # [[:Regra de inferencia]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094808|13.06, 19:09]]: 5.0 p (new page) + 8.0 p (1604 bytes) + 3.8 p (188 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1604 bytes, 188 words.</div></div> # [[:Máximo común divisor polinómico]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095359|14.06, 15:33]]: 8.7 p (1743 bytes) + 4.7 p (234 words)<br>[[Special:Diff/7094810|13.06, 19:17]]: 5.0 p (new page) + 3.4 p (678 bytes) + 1.7 p (84 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2424 bytes, 319 words.</div></div> # [[:Torneo (teoría de grafos)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095135|14.06, 08:23]]: 5.0 p (new page) + 9.8 p (1965 bytes) + 4.6 p (231 words) + 1.0 p (references) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7095183|14.06, 11:07]]: 1.4 p (285 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2250 bytes, 231 words.</div></div> # [[:Conxectura de Poincaré]] (<abbr class="uk-ap">2.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095369|14.06, 16:00]]: 1.4 p (282 bytes) + 1.0 p (references)</div> # [[:Teorema da bóla peluda]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">47.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095377|14.06, 16:43]]: 5.0 p (new page) + 24.2 p (4844 bytes) + 7.9 p (395 words) + 5.0 p (references) + 5.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4806 bytes, 395 words.</div></div> === [[Usuario:LauAI|LauAI]] (248 p) === 2 articles, {{formatnum:31.61}} kB # [[:Rastro (informática)]] (<abbr class="uk-ap">161.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7090503|09.06, 16:24]]: 1.1 p (213 bytes)<br>[[Special:Diff/7090497|09.06, 16:11]]: 26.2 p (5241 bytes) + 9.9 p (495 words) + 9.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7094511|13.06, 12:18]]: 2.1 p (412 bytes) + 2.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7095972|15.06, 11:38]]: 23.4 p (4683 bytes) + 11.3 p (564 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094509|13.06, 12:13]]: 14.2 p (2832 bytes) + 1.3 p (67 words) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093909|12.06, 21:01]]: 0.7 p (141 bytes) + 0.4 p (22 words)<br>[[Special:Diff/7093914|12.06, 21:05]]: 2.3 p (467 bytes) + 2.0 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7095976|15.06, 11:56]]: 7.9 p (1575 bytes) + 6.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7090230|09.06, 12:26]]: 30.6 p (6118 bytes) + 5.8 p (290 words)<br>[[Special:Diff/7093793|12.06, 18:41]]: 0.2 p (35 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 21681 bytes, 1437 words.</div></div> # [[:Intercambio de claves Diffie-Hellman]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">86.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7097986|17.06, 17:34]]: 7.1 p (1412 bytes) + 5.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7097933|17.06, 17:07]]: 5.0 p (new page) + 42.5 p (8505 bytes) + 20.0 p (1001 words) + 6.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 9929 bytes, 1000 words.</div></div> === [[Usuario:Irimz|Irimz]] (150 p) === 2 articles, {{formatnum:15.57}} kB # [[:Olaría de Gundivós]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">140.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7096244|15.06, 19:35]]: 2.2 p (438 bytes) + 0.3 p (15 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100879|20.06, 11:24]]: 0.6 p (121 bytes) + 0.2 p (12 words)<br>[[Special:Diff/7100549|20.06, 09:05]]: 10.7 p (2136 bytes) + 0.8 p (40 words) + 8.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7096261|15.06, 19:57]]: 1.2 p (231 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7096338|15.06, 21:12]]: 1.1 p (215 bytes) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7100799|20.06, 10:47]]: 1.7 p (338 bytes) + 7.0 p (images, capped at max)<br>[[Special:Diff/7100449|20.06, 08:14]]: 16.2 p (3236 bytes) + 4.4 p (222 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093728|12.06, 17:30]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7096363|15.06, 21:44]]: 1.2 p (234 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094574|13.06, 13:52]]: 39.1 p (7819 bytes) + 15.4 p (772 words) + 13.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 14962 bytes, 1092 words.</div></div> # [[:Alquerque]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">9.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093768|12.06, 17:59]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7093776|12.06, 18:07]]: 1.7 p (344 bytes) + 0.3 p (13 words) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 608 bytes, 45 words.</div></div> === [[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Xeometria|Xeometria]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:PSPX10|PSPX10]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Martindios|Martindios]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:LuzSall|LuzSall]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' {{UKB botinfo | 1=note | 2=2025-06-23 18:17:15 | 3= * UKBot encountered the following problems with the page [[:Logaritmo complexo]] ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision. ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text. }} <!-- End:ResultsSection --> == Ferramentas == *[[Especial:ContentTranslation|Tradutor da Wikipedia]] *[https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/index.htm bUSCatermos] *Lembrade que se estades a traballar nun artigo, podedes incluír o marcador {{m|en uso}} == Axuda para a edición == * [[Axuda:Introdución]] * [[Wikipedia:Libro de estilo]] * [[Wikipedia:Citar as fontes]] * [[Wikipedia:Modelo básico de artigo]] * [[Wikipedia:Asistente para a creación de artigos]] == Outros proxectos relacionados == *[[:Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 10 kB)|Artigos que precisan ampliación dos 1.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 176 por ampliar o día 6 de maio de 2025).}} *[[Wikipedia:Artigos vitais/Expandido|Lista expandida dos 10.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 1.099 por crear o día 17 de abril de 2025).}} *[[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas|Wikiproxecto Matemáticas]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química|Wikiproxecto Física e Química]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina|Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina]]. *[[Wikipedia:Artigos solicitados|Artigos solicitados pola comunidade de Wikipedia en galego]]. == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:I Concurso de Edición da Galipedia]] *[[Wikipedia:Wikiproxecto]] {{UKB botinfo | ok | 2025-06-04 11:17:10 }} [[Categoría:Wikipedia:Wikiconcursos]] jeqe950cvo73sgqj7og6hgi93mgrfux 7104800 7104728 2025-06-23T19:17:17Z UKBot 154739 Updating 7104800 wikitext text/x-wiki {{UKB infotabla | title = II Concurso de Edición da Galipedia | organizador = [[Usuario:Chairego_apc|Chairego_apc]] | comezo = 2025-06-01 | remate = 2025-09-20 | status ={{UKB status||pages=21|novo=17|kilobyte=87|palabra=6995|referencia=58|imaxe=22}} }} A [[Universidade de Santiago de Compostela]] convocou, a través das comisións de normalización lingüística das Facultade de Matemáticas, da Facultade de Psicoloxía, da Escola Técnica Superior de Enxeñaría, da Escola de Enfermaría e da Facultade de Humanidades, o '''II Concurso de Edición da Galipedia''', dirixido a toda a comunidade universitaria co obxecto de promover a produción e a difusión de artigos de calidade contrastada da Wikipedia en galego. [https://assets.usc.gal/sites/default/files/paragraphs/more_info_service/2025-05/ii.concurso.edicion.galipedia.pdf_asinado.pdf_.pdf Velaquí a convocatoria]. Para participar no concurso cómpre inscribirse antes do 20 de xuño de 2025. Teranse en conta as edicións feitas dende o 1 de xuño de 2025 ata o día 20 de setembro, xa sexan creando un artigo novo ou mellorando de forma significativa algún xa existente. Concederanse un total de dez premios, dous por cada área de coñecemento. [https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/promover/concursos-premios/ii-concurso-edicion-galipedia Nesta ligazón tes máis información sobre o concurso]. == Como participar == Poderán presentarse a estes premios os membros da comunidade universitaria da USC no curso académico 2024/2025. Cómpre rexistrarse como usuario para participar no concurso. Unha vez feito, vai á sección Participantes e apúntate. Se non tes experiencia en Wikipedia, recomendamos que revises [[Axuda:Introdución|este titorial]] para coñecer as pautas básicas a seguir á hora de redactar ou editar un artigo. Podes editar artigos que che suxerimos na sección correspondente, ou ben algún outro que propoñas. Neste último caso, lembra anotalo na sección Artigos. == Duración == O concurso esténdese dende as 00:00 h. do 1 de xuño de 2025 até as 23:59 h. do 20 de setembro de 2025 (UTC). == Sistema de puntuación == Para axudar no reconto de puntos do concurso, executarase o bot [[Usuario:UKBot|UKBot]], que fará un reconto automatizado por hora e só terá en conta as páxinas listadas na sección de Artigos. Se queres que un artigo conte, debe estar {{UKB criterio|ligado dende|Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}}. * {{UKB puntos|novo|5}}. * {{UKB puntos|byte|0.005}}. * {{UKB puntos|palabra|0.02}}. * {{UKB puntos|referencia|1|0.5}}. * {{UKB puntos|imaxe|1|propio=3|max=10}}. Os resultados que aparezan nesta páxina non serán os definitivos, á espera da revisión e resolución do xurado. == Participantes == Para apuntarte, engade <nowiki>*~~~~</nowiki> a continuación: *[[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] ([[Conversa usuario:Antón Figueroa|conversa]]) 22 de maio de 2025 ás 18:22 (UTC) *[[Usuaria:LauAI|LauAI]] ([[Conversa usuario:LauAI|conversa]]) 4 de xuño de 2025 ás 13:47 (UTC) *[[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] ([[Conversa usuario:Mpazcou|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:00 (UTC) *[[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] ([[Conversa usuario:CarmedaPoza|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:08 (UTC) *[[Usuario:Xtquique|Xtquique]] ([[Conversa usuario:Xtquique|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:09 (UTC) *[[Usuaria:Irimz|Irimz]] ([[Conversa usuario:Irimz|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 17:18 (UTC) *[[Usuario:LuzSall|LuzSall]] ([[Conversa usuario:LuzSall|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 02:24 (UTC) *[[Usuaria:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] ([[Conversa usuario:Sara-Bellum-inha|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:38 (UTC) *[[Usuaria:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] ([[Conversa usuario:Sapiens.gal|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:43 (UTC) *[[Usuaria:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] ([[Conversa usuario:AbrahamTrashorras|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 14:50 (UTC) *[[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] ([[Conversa usuario:Alejandro2406|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 20:24 (UTC) *[[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] ([[Conversa usuario:AndreaMorPez|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 23:15 (UTC) *[[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] ([[Conversa usuario:Cristina Salgado Blanco|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 12:08 (UTC) *[[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] ([[Conversa usuario:Sabela Pérez|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 15:43 (UTC) *[[Usuario:Martindios|Martindios]] ([[Conversa usuario:Martindios|conversa]]) 18 de xuño de 2025 ás 13:23 (UTC) *[[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] ([[Conversa usuario:Belenperez14|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 12:12 (UTC) *[[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] ([[Conversa usuario:SamuCompostela|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 13:19 (UTC) *[[Usuario:PSPX10|PSPX10]] ([[Conversa usuario:PSPX10|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 23:17 (UTC) *[[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] ([[Conversa usuario:Claralvrez|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 19:40 (UTC) *[[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] ([[Conversa usuario:Lgarcan|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:04 (UTC) *[[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] ([[Conversa usuario:AlbaFL|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:06 (UTC) *[[Usuario:Xeometria|Xeometria]] ([[Conversa usuario:Xeometria|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:43 (UTC) *[[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] ([[Conversa usuario:Raqquelcampos|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 21:34 (UTC) == Artigos == A seguinte lista é unha proposta de traballo inicial. Se queres engadir calquera outro artigo e que conten as túas achegas, modifica a páxina [[Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos]]. {{Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}} == Premios == Concederanse 10 premios, dous por área de coñecemento, repartidos do seguinte xeito, tendo en conta que cada persoa usuaria só pode ser premiada nunha única categoría: A. Matemáticas. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € B. Psicoloxía. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € C. Enxeñaría informática (e intelixencia artificial) ou enxeñaría química (ou ambiental). Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € D. Enfermaría. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € E. Patrimonio cultural galego. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € == Resultados == <!-- Begin:ResultsSection -->''Last updated 23. Xuño 2025, 19:17. The contest is open from 1. Xuño 2025, 00:00 to 20. Setembro 2025, 23:59.'' === [[Usuario:Xtquique|Xtquique]] (377 p) === 16 articles, {{formatnum:39.65}} kB {{Kolonner}} # [[:Logaritmo complexo]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">32.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093671|12.06, 16:15]]: 5.0 p (new page) + 2.7 p (547 bytes) + 2.0 p (images)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094150|13.06, 09:09]]: 1.2 p (61 words)<br>[[Special:Diff/7094151|13.06, 09:12]]: 2.4 p (485 bytes)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision., Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094146|13.06, 09:04]]: 14.3 p (2865 bytes) + 1.2 p (62 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3706 bytes, 101 words.</div></div> # [[:Enteiro cadrático]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093677|12.06, 16:30]]: 5.0 p (new page) + 4.5 p (907 bytes) + 1.9 p (94 words)<br>[[Special:Diff/7094144|13.06, 08:48]]: 3.9 p (776 bytes) + 1.6 p (82 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1702 bytes, 176 words.</div></div> # [[:Topoloxía diferencial]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">19.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093705|12.06, 17:12]]: 1.7 p (335 bytes) + 0.7 p (34 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094158|13.06, 09:24]]: 2.1 p (426 bytes)<br>[[Special:Diff/7093691|12.06, 16:45]]: 5.0 p (new page) + 5.5 p (1104 bytes) + 1.9 p (97 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1868 bytes, 133 words.</div></div> # [[:Teoría de Lie]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094164|13.06, 09:42]]: 4.1 p (819 bytes) + 1.6 p (80 words) + 2.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093694|12.06, 16:57]]: 5.0 p (new page) + 6.5 p (1299 bytes) + 3.3 p (163 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2119 bytes, 243 words.</div></div> # [[:Límite inverso]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">28.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094168|13.06, 09:54]]: 11.4 p (2277 bytes) + 5.4 p (272 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093697|12.06, 17:03]]: 5.0 p (new page) + 3.7 p (746 bytes) + 1.8 p (92 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3023 bytes, 364 words.</div></div> # [[:Sucesión de Cauchy]] (<abbr class="uk-ap">0.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093700|12.06, 17:07]]: 0.1 p (20 bytes)</div> # [[:Fibra (matemáticas)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">40.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094199|13.06, 10:16]]: 0.8 p (150 bytes)<br>[[Special:Diff/7093724|12.06, 17:25]]: 5.0 p (new page) + 23.6 p (4719 bytes) + 10.8 p (540 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4689 bytes, 335 words.</div></div> # [[:Grupo linear xeral]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">26.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094346|13.06, 11:00]]: 0.2 p (43 bytes)<br>[[Special:Diff/7095363|14.06, 15:46]]: 2.6 p (510 bytes) + 0.8 p (39 words)<br>[[Special:Diff/7095372|14.06, 16:15]]: 4.0 p (802 bytes) + 1.5 p (77 words)<br>[[Special:Diff/7094257|13.06, 10:34]]: 5.0 p (new page) + 6.0 p (1196 bytes) + 3.1 p (155 words)<br>[[Special:Diff/7095362|14.06, 15:41]]: 2.4 p (486 bytes) + 1.1 p (57 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3041 bytes, 329 words.</div></div> # [[:Teorema de Ceva]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">33.7 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094426|13.06, 11:20]]: 5.0 p (new page) + 19.0 p (3802 bytes) + 5.6 p (282 words) + 2.0 p (references) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3802 bytes, 282 words.</div></div> # [[:Cambio de variábel]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">21.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094476|13.06, 11:33]]: 5.0 p (new page) + 7.7 p (1538 bytes) + 3.3 p (166 words)<br>[[Special:Diff/7099092|18.06, 18:21]]: 2.6 p (519 bytes) + 0.5 p (23 words)<br>[[Special:Diff/7099101|18.06, 18:37]]: 1.1 p (211 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2269 bytes, 190 words.</div></div> # [[:Función erro]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">20.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094490|13.06, 11:46]]: 5.0 p (new page) + 10.3 p (2061 bytes) + 2.7 p (135 words) + 2.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2044 bytes, 135 words.</div></div> # [[:Regra de inferencia]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094808|13.06, 19:09]]: 5.0 p (new page) + 8.0 p (1604 bytes) + 3.8 p (188 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1604 bytes, 188 words.</div></div> # [[:Máximo común divisor polinómico]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094810|13.06, 19:17]]: 5.0 p (new page) + 3.4 p (678 bytes) + 1.7 p (84 words)<br>[[Special:Diff/7095359|14.06, 15:33]]: 8.7 p (1743 bytes) + 4.7 p (234 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2424 bytes, 319 words.</div></div> # [[:Torneo (teoría de grafos)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095135|14.06, 08:23]]: 5.0 p (new page) + 9.8 p (1965 bytes) + 4.6 p (231 words) + 1.0 p (references) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7095183|14.06, 11:07]]: 1.4 p (285 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2250 bytes, 231 words.</div></div> # [[:Conxectura de Poincaré]] (<abbr class="uk-ap">2.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095369|14.06, 16:00]]: 1.4 p (282 bytes) + 1.0 p (references)</div> # [[:Teorema da bóla peluda]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">47.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095377|14.06, 16:43]]: 5.0 p (new page) + 24.2 p (4844 bytes) + 7.9 p (395 words) + 5.0 p (references) + 5.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4806 bytes, 395 words.</div></div> === [[Usuario:LauAI|LauAI]] (248 p) === 2 articles, {{formatnum:31.61}} kB # [[:Rastro (informática)]] (<abbr class="uk-ap">161.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093914|12.06, 21:05]]: 2.3 p (467 bytes) + 2.0 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7090230|09.06, 12:26]]: 30.6 p (6118 bytes) + 5.8 p (290 words)<br>[[Special:Diff/7093793|12.06, 18:41]]: 0.2 p (35 bytes)<br>[[Special:Diff/7095976|15.06, 11:56]]: 7.9 p (1575 bytes) + 6.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093909|12.06, 21:01]]: 0.7 p (141 bytes) + 0.4 p (22 words)<br>[[Special:Diff/7095972|15.06, 11:38]]: 23.4 p (4683 bytes) + 11.3 p (564 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7090497|09.06, 16:11]]: 26.2 p (5241 bytes) + 9.9 p (495 words) + 9.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7090503|09.06, 16:24]]: 1.1 p (213 bytes)<br>[[Special:Diff/7094509|13.06, 12:13]]: 14.2 p (2832 bytes) + 1.3 p (67 words) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094511|13.06, 12:18]]: 2.1 p (412 bytes) + 2.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 21681 bytes, 1437 words.</div></div> # [[:Intercambio de claves Diffie-Hellman]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">86.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7097986|17.06, 17:34]]: 7.1 p (1412 bytes) + 5.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7097933|17.06, 17:07]]: 5.0 p (new page) + 42.5 p (8505 bytes) + 20.0 p (1001 words) + 6.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 9929 bytes, 1000 words.</div></div> === [[Usuario:Irimz|Irimz]] (150 p) === 2 articles, {{formatnum:15.57}} kB # [[:Olaría de Gundivós]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">140.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094574|13.06, 13:52]]: 39.1 p (7819 bytes) + 15.4 p (772 words) + 13.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7100549|20.06, 09:05]]: 10.7 p (2136 bytes) + 0.8 p (40 words) + 8.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100449|20.06, 08:14]]: 16.2 p (3236 bytes) + 4.4 p (222 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7096244|15.06, 19:35]]: 2.2 p (438 bytes) + 0.3 p (15 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100799|20.06, 10:47]]: 1.7 p (338 bytes) + 7.0 p (images, capped at max)<br>[[Special:Diff/7100879|20.06, 11:24]]: 0.6 p (121 bytes) + 0.2 p (12 words)<br>[[Special:Diff/7096261|15.06, 19:57]]: 1.2 p (231 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7093728|12.06, 17:30]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7096338|15.06, 21:12]]: 1.1 p (215 bytes) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7096363|15.06, 21:44]]: 1.2 p (234 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 14962 bytes, 1092 words.</div></div> # [[:Alquerque]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">9.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093768|12.06, 17:59]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7093776|12.06, 18:07]]: 1.7 p (344 bytes) + 0.3 p (13 words) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 608 bytes, 45 words.</div></div> === [[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Xeometria|Xeometria]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:PSPX10|PSPX10]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Martindios|Martindios]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:LuzSall|LuzSall]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' {{UKB botinfo | 1=note | 2=2025-06-23 19:17:17 | 3= * UKBot encountered the following problems with the page [[:Logaritmo complexo]] ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision. ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text. }} <!-- End:ResultsSection --> == Ferramentas == *[[Especial:ContentTranslation|Tradutor da Wikipedia]] *[https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/index.htm bUSCatermos] *Lembrade que se estades a traballar nun artigo, podedes incluír o marcador {{m|en uso}} == Axuda para a edición == * [[Axuda:Introdución]] * [[Wikipedia:Libro de estilo]] * [[Wikipedia:Citar as fontes]] * [[Wikipedia:Modelo básico de artigo]] * [[Wikipedia:Asistente para a creación de artigos]] == Outros proxectos relacionados == *[[:Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 10 kB)|Artigos que precisan ampliación dos 1.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 176 por ampliar o día 6 de maio de 2025).}} *[[Wikipedia:Artigos vitais/Expandido|Lista expandida dos 10.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 1.099 por crear o día 17 de abril de 2025).}} *[[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas|Wikiproxecto Matemáticas]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química|Wikiproxecto Física e Química]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina|Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina]]. *[[Wikipedia:Artigos solicitados|Artigos solicitados pola comunidade de Wikipedia en galego]]. == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:I Concurso de Edición da Galipedia]] *[[Wikipedia:Wikiproxecto]] {{UKB botinfo | ok | 2025-06-04 11:17:10 }} [[Categoría:Wikipedia:Wikiconcursos]] fg0tubilm8o1v7rczyyclxu0b85pbw1 7104887 7104800 2025-06-23T20:17:15Z UKBot 154739 Updating 7104887 wikitext text/x-wiki {{UKB infotabla | title = II Concurso de Edición da Galipedia | organizador = [[Usuario:Chairego_apc|Chairego_apc]] | comezo = 2025-06-01 | remate = 2025-09-20 | status ={{UKB status||pages=21|novo=17|kilobyte=87|palabra=6995|referencia=58|imaxe=22}} }} A [[Universidade de Santiago de Compostela]] convocou, a través das comisións de normalización lingüística das Facultade de Matemáticas, da Facultade de Psicoloxía, da Escola Técnica Superior de Enxeñaría, da Escola de Enfermaría e da Facultade de Humanidades, o '''II Concurso de Edición da Galipedia''', dirixido a toda a comunidade universitaria co obxecto de promover a produción e a difusión de artigos de calidade contrastada da Wikipedia en galego. [https://assets.usc.gal/sites/default/files/paragraphs/more_info_service/2025-05/ii.concurso.edicion.galipedia.pdf_asinado.pdf_.pdf Velaquí a convocatoria]. Para participar no concurso cómpre inscribirse antes do 20 de xuño de 2025. Teranse en conta as edicións feitas dende o 1 de xuño de 2025 ata o día 20 de setembro, xa sexan creando un artigo novo ou mellorando de forma significativa algún xa existente. Concederanse un total de dez premios, dous por cada área de coñecemento. [https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/promover/concursos-premios/ii-concurso-edicion-galipedia Nesta ligazón tes máis información sobre o concurso]. == Como participar == Poderán presentarse a estes premios os membros da comunidade universitaria da USC no curso académico 2024/2025. Cómpre rexistrarse como usuario para participar no concurso. Unha vez feito, vai á sección Participantes e apúntate. Se non tes experiencia en Wikipedia, recomendamos que revises [[Axuda:Introdución|este titorial]] para coñecer as pautas básicas a seguir á hora de redactar ou editar un artigo. Podes editar artigos que che suxerimos na sección correspondente, ou ben algún outro que propoñas. Neste último caso, lembra anotalo na sección Artigos. == Duración == O concurso esténdese dende as 00:00 h. do 1 de xuño de 2025 até as 23:59 h. do 20 de setembro de 2025 (UTC). == Sistema de puntuación == Para axudar no reconto de puntos do concurso, executarase o bot [[Usuario:UKBot|UKBot]], que fará un reconto automatizado por hora e só terá en conta as páxinas listadas na sección de Artigos. Se queres que un artigo conte, debe estar {{UKB criterio|ligado dende|Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}}. * {{UKB puntos|novo|5}}. * {{UKB puntos|byte|0.005}}. * {{UKB puntos|palabra|0.02}}. * {{UKB puntos|referencia|1|0.5}}. * {{UKB puntos|imaxe|1|propio=3|max=10}}. Os resultados que aparezan nesta páxina non serán os definitivos, á espera da revisión e resolución do xurado. == Participantes == Para apuntarte, engade <nowiki>*~~~~</nowiki> a continuación: *[[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] ([[Conversa usuario:Antón Figueroa|conversa]]) 22 de maio de 2025 ás 18:22 (UTC) *[[Usuaria:LauAI|LauAI]] ([[Conversa usuario:LauAI|conversa]]) 4 de xuño de 2025 ás 13:47 (UTC) *[[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] ([[Conversa usuario:Mpazcou|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:00 (UTC) *[[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] ([[Conversa usuario:CarmedaPoza|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:08 (UTC) *[[Usuario:Xtquique|Xtquique]] ([[Conversa usuario:Xtquique|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:09 (UTC) *[[Usuaria:Irimz|Irimz]] ([[Conversa usuario:Irimz|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 17:18 (UTC) *[[Usuario:LuzSall|LuzSall]] ([[Conversa usuario:LuzSall|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 02:24 (UTC) *[[Usuaria:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] ([[Conversa usuario:Sara-Bellum-inha|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:38 (UTC) *[[Usuaria:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] ([[Conversa usuario:Sapiens.gal|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:43 (UTC) *[[Usuaria:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] ([[Conversa usuario:AbrahamTrashorras|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 14:50 (UTC) *[[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] ([[Conversa usuario:Alejandro2406|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 20:24 (UTC) *[[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] ([[Conversa usuario:AndreaMorPez|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 23:15 (UTC) *[[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] ([[Conversa usuario:Cristina Salgado Blanco|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 12:08 (UTC) *[[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] ([[Conversa usuario:Sabela Pérez|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 15:43 (UTC) *[[Usuario:Martindios|Martindios]] ([[Conversa usuario:Martindios|conversa]]) 18 de xuño de 2025 ás 13:23 (UTC) *[[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] ([[Conversa usuario:Belenperez14|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 12:12 (UTC) *[[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] ([[Conversa usuario:SamuCompostela|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 13:19 (UTC) *[[Usuario:PSPX10|PSPX10]] ([[Conversa usuario:PSPX10|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 23:17 (UTC) *[[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] ([[Conversa usuario:Claralvrez|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 19:40 (UTC) *[[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] ([[Conversa usuario:Lgarcan|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:04 (UTC) *[[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] ([[Conversa usuario:AlbaFL|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:06 (UTC) *[[Usuario:Xeometria|Xeometria]] ([[Conversa usuario:Xeometria|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:43 (UTC) *[[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] ([[Conversa usuario:Raqquelcampos|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 21:34 (UTC) == Artigos == A seguinte lista é unha proposta de traballo inicial. Se queres engadir calquera outro artigo e que conten as túas achegas, modifica a páxina [[Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos]]. {{Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}} == Premios == Concederanse 10 premios, dous por área de coñecemento, repartidos do seguinte xeito, tendo en conta que cada persoa usuaria só pode ser premiada nunha única categoría: A. Matemáticas. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € B. Psicoloxía. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € C. Enxeñaría informática (e intelixencia artificial) ou enxeñaría química (ou ambiental). Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € D. Enfermaría. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € E. Patrimonio cultural galego. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € == Resultados == <!-- Begin:ResultsSection -->''Last updated 23. Xuño 2025, 20:17. The contest is open from 1. Xuño 2025, 00:00 to 20. Setembro 2025, 23:59.'' === [[Usuario:Xtquique|Xtquique]] (377 p) === 16 articles, {{formatnum:39.65}} kB {{Kolonner}} # [[:Logaritmo complexo]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">32.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093671|12.06, 16:15]]: 5.0 p (new page) + 2.7 p (547 bytes) + 2.0 p (images)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094150|13.06, 09:09]]: 1.2 p (61 words)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision., Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094146|13.06, 09:04]]: 14.3 p (2865 bytes) + 1.2 p (62 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7094151|13.06, 09:12]]: 2.4 p (485 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3706 bytes, 101 words.</div></div> # [[:Enteiro cadrático]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094144|13.06, 08:48]]: 3.9 p (776 bytes) + 1.6 p (82 words)<br>[[Special:Diff/7093677|12.06, 16:30]]: 5.0 p (new page) + 4.5 p (907 bytes) + 1.9 p (94 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1702 bytes, 176 words.</div></div> # [[:Topoloxía diferencial]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">19.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094158|13.06, 09:24]]: 2.1 p (426 bytes)<br>[[Special:Diff/7093691|12.06, 16:45]]: 5.0 p (new page) + 5.5 p (1104 bytes) + 1.9 p (97 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093705|12.06, 17:12]]: 1.7 p (335 bytes) + 0.7 p (34 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1868 bytes, 133 words.</div></div> # [[:Teoría de Lie]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094164|13.06, 09:42]]: 4.1 p (819 bytes) + 1.6 p (80 words) + 2.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093694|12.06, 16:57]]: 5.0 p (new page) + 6.5 p (1299 bytes) + 3.3 p (163 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2119 bytes, 243 words.</div></div> # [[:Límite inverso]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">28.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094168|13.06, 09:54]]: 11.4 p (2277 bytes) + 5.4 p (272 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093697|12.06, 17:03]]: 5.0 p (new page) + 3.7 p (746 bytes) + 1.8 p (92 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3023 bytes, 364 words.</div></div> # [[:Sucesión de Cauchy]] (<abbr class="uk-ap">0.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093700|12.06, 17:07]]: 0.1 p (20 bytes)</div> # [[:Fibra (matemáticas)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">40.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093724|12.06, 17:25]]: 5.0 p (new page) + 23.6 p (4719 bytes) + 10.8 p (540 words)<br>[[Special:Diff/7094199|13.06, 10:16]]: 0.8 p (150 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4689 bytes, 335 words.</div></div> # [[:Grupo linear xeral]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">26.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095372|14.06, 16:15]]: 4.0 p (802 bytes) + 1.5 p (77 words)<br>[[Special:Diff/7094346|13.06, 11:00]]: 0.2 p (43 bytes)<br>[[Special:Diff/7095363|14.06, 15:46]]: 2.6 p (510 bytes) + 0.8 p (39 words)<br>[[Special:Diff/7094257|13.06, 10:34]]: 5.0 p (new page) + 6.0 p (1196 bytes) + 3.1 p (155 words)<br>[[Special:Diff/7095362|14.06, 15:41]]: 2.4 p (486 bytes) + 1.1 p (57 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3041 bytes, 329 words.</div></div> # [[:Teorema de Ceva]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">33.7 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094426|13.06, 11:20]]: 5.0 p (new page) + 19.0 p (3802 bytes) + 5.6 p (282 words) + 2.0 p (references) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3802 bytes, 282 words.</div></div> # [[:Cambio de variábel]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">21.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7099092|18.06, 18:21]]: 2.6 p (519 bytes) + 0.5 p (23 words)<br>[[Special:Diff/7099101|18.06, 18:37]]: 1.1 p (211 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094476|13.06, 11:33]]: 5.0 p (new page) + 7.7 p (1538 bytes) + 3.3 p (166 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2269 bytes, 190 words.</div></div> # [[:Función erro]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">20.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094490|13.06, 11:46]]: 5.0 p (new page) + 10.3 p (2061 bytes) + 2.7 p (135 words) + 2.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2044 bytes, 135 words.</div></div> # [[:Regra de inferencia]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094808|13.06, 19:09]]: 5.0 p (new page) + 8.0 p (1604 bytes) + 3.8 p (188 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1604 bytes, 188 words.</div></div> # [[:Máximo común divisor polinómico]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094810|13.06, 19:17]]: 5.0 p (new page) + 3.4 p (678 bytes) + 1.7 p (84 words)<br>[[Special:Diff/7095359|14.06, 15:33]]: 8.7 p (1743 bytes) + 4.7 p (234 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2424 bytes, 319 words.</div></div> # [[:Torneo (teoría de grafos)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095183|14.06, 11:07]]: 1.4 p (285 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7095135|14.06, 08:23]]: 5.0 p (new page) + 9.8 p (1965 bytes) + 4.6 p (231 words) + 1.0 p (references) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2250 bytes, 231 words.</div></div> # [[:Conxectura de Poincaré]] (<abbr class="uk-ap">2.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095369|14.06, 16:00]]: 1.4 p (282 bytes) + 1.0 p (references)</div> # [[:Teorema da bóla peluda]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">47.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095377|14.06, 16:43]]: 5.0 p (new page) + 24.2 p (4844 bytes) + 7.9 p (395 words) + 5.0 p (references) + 5.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4806 bytes, 395 words.</div></div> === [[Usuario:LauAI|LauAI]] (248 p) === 2 articles, {{formatnum:31.61}} kB # [[:Rastro (informática)]] (<abbr class="uk-ap">161.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094509|13.06, 12:13]]: 14.2 p (2832 bytes) + 1.3 p (67 words) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093909|12.06, 21:01]]: 0.7 p (141 bytes) + 0.4 p (22 words)<br>[[Special:Diff/7094511|13.06, 12:18]]: 2.1 p (412 bytes) + 2.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7090230|09.06, 12:26]]: 30.6 p (6118 bytes) + 5.8 p (290 words)<br>[[Special:Diff/7093914|12.06, 21:05]]: 2.3 p (467 bytes) + 2.0 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7090503|09.06, 16:24]]: 1.1 p (213 bytes)<br>[[Special:Diff/7093793|12.06, 18:41]]: 0.2 p (35 bytes)<br>[[Special:Diff/7095976|15.06, 11:56]]: 7.9 p (1575 bytes) + 6.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7095972|15.06, 11:38]]: 23.4 p (4683 bytes) + 11.3 p (564 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7090497|09.06, 16:11]]: 26.2 p (5241 bytes) + 9.9 p (495 words) + 9.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 21681 bytes, 1437 words.</div></div> # [[:Intercambio de claves Diffie-Hellman]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">86.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7097986|17.06, 17:34]]: 7.1 p (1412 bytes) + 5.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7097933|17.06, 17:07]]: 5.0 p (new page) + 42.5 p (8505 bytes) + 20.0 p (1001 words) + 6.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 9929 bytes, 1000 words.</div></div> === [[Usuario:Irimz|Irimz]] (150 p) === 2 articles, {{formatnum:15.57}} kB # [[:Olaría de Gundivós]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">140.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7096338|15.06, 21:12]]: 1.1 p (215 bytes) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7096363|15.06, 21:44]]: 1.2 p (234 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100799|20.06, 10:47]]: 1.7 p (338 bytes) + 7.0 p (images, capped at max)<br>[[Special:Diff/7093728|12.06, 17:30]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7100549|20.06, 09:05]]: 10.7 p (2136 bytes) + 0.8 p (40 words) + 8.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100879|20.06, 11:24]]: 0.6 p (121 bytes) + 0.2 p (12 words)<br>[[Special:Diff/7096244|15.06, 19:35]]: 2.2 p (438 bytes) + 0.3 p (15 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7096261|15.06, 19:57]]: 1.2 p (231 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094574|13.06, 13:52]]: 39.1 p (7819 bytes) + 15.4 p (772 words) + 13.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7100449|20.06, 08:14]]: 16.2 p (3236 bytes) + 4.4 p (222 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 14962 bytes, 1092 words.</div></div> # [[:Alquerque]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">9.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093768|12.06, 17:59]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7093776|12.06, 18:07]]: 1.7 p (344 bytes) + 0.3 p (13 words) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 608 bytes, 45 words.</div></div> === [[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Xeometria|Xeometria]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:PSPX10|PSPX10]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Martindios|Martindios]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:LuzSall|LuzSall]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' {{UKB botinfo | 1=note | 2=2025-06-23 20:17:15 | 3= * UKBot encountered the following problems with the page [[:Logaritmo complexo]] ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision. ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text. }} <!-- End:ResultsSection --> == Ferramentas == *[[Especial:ContentTranslation|Tradutor da Wikipedia]] *[https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/index.htm bUSCatermos] *Lembrade que se estades a traballar nun artigo, podedes incluír o marcador {{m|en uso}} == Axuda para a edición == * [[Axuda:Introdución]] * [[Wikipedia:Libro de estilo]] * [[Wikipedia:Citar as fontes]] * [[Wikipedia:Modelo básico de artigo]] * [[Wikipedia:Asistente para a creación de artigos]] == Outros proxectos relacionados == *[[:Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 10 kB)|Artigos que precisan ampliación dos 1.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 176 por ampliar o día 6 de maio de 2025).}} *[[Wikipedia:Artigos vitais/Expandido|Lista expandida dos 10.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 1.099 por crear o día 17 de abril de 2025).}} *[[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas|Wikiproxecto Matemáticas]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química|Wikiproxecto Física e Química]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina|Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina]]. *[[Wikipedia:Artigos solicitados|Artigos solicitados pola comunidade de Wikipedia en galego]]. == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:I Concurso de Edición da Galipedia]] *[[Wikipedia:Wikiproxecto]] {{UKB botinfo | ok | 2025-06-04 11:17:10 }} [[Categoría:Wikipedia:Wikiconcursos]] issdql6fqf2dv5j2e10n3kyqgbm0mca 7104963 7104887 2025-06-23T21:17:18Z UKBot 154739 Updating 7104963 wikitext text/x-wiki {{UKB infotabla | title = II Concurso de Edición da Galipedia | organizador = [[Usuario:Chairego_apc|Chairego_apc]] | comezo = 2025-06-01 | remate = 2025-09-20 | status ={{UKB status||pages=21|novo=17|kilobyte=87|palabra=6995|referencia=58|imaxe=22}} }} A [[Universidade de Santiago de Compostela]] convocou, a través das comisións de normalización lingüística das Facultade de Matemáticas, da Facultade de Psicoloxía, da Escola Técnica Superior de Enxeñaría, da Escola de Enfermaría e da Facultade de Humanidades, o '''II Concurso de Edición da Galipedia''', dirixido a toda a comunidade universitaria co obxecto de promover a produción e a difusión de artigos de calidade contrastada da Wikipedia en galego. [https://assets.usc.gal/sites/default/files/paragraphs/more_info_service/2025-05/ii.concurso.edicion.galipedia.pdf_asinado.pdf_.pdf Velaquí a convocatoria]. Para participar no concurso cómpre inscribirse antes do 20 de xuño de 2025. Teranse en conta as edicións feitas dende o 1 de xuño de 2025 ata o día 20 de setembro, xa sexan creando un artigo novo ou mellorando de forma significativa algún xa existente. Concederanse un total de dez premios, dous por cada área de coñecemento. [https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/promover/concursos-premios/ii-concurso-edicion-galipedia Nesta ligazón tes máis información sobre o concurso]. == Como participar == Poderán presentarse a estes premios os membros da comunidade universitaria da USC no curso académico 2024/2025. Cómpre rexistrarse como usuario para participar no concurso. Unha vez feito, vai á sección Participantes e apúntate. Se non tes experiencia en Wikipedia, recomendamos que revises [[Axuda:Introdución|este titorial]] para coñecer as pautas básicas a seguir á hora de redactar ou editar un artigo. Podes editar artigos que che suxerimos na sección correspondente, ou ben algún outro que propoñas. Neste último caso, lembra anotalo na sección Artigos. == Duración == O concurso esténdese dende as 00:00 h. do 1 de xuño de 2025 até as 23:59 h. do 20 de setembro de 2025 (UTC). == Sistema de puntuación == Para axudar no reconto de puntos do concurso, executarase o bot [[Usuario:UKBot|UKBot]], que fará un reconto automatizado por hora e só terá en conta as páxinas listadas na sección de Artigos. Se queres que un artigo conte, debe estar {{UKB criterio|ligado dende|Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}}. * {{UKB puntos|novo|5}}. * {{UKB puntos|byte|0.005}}. * {{UKB puntos|palabra|0.02}}. * {{UKB puntos|referencia|1|0.5}}. * {{UKB puntos|imaxe|1|propio=3|max=10}}. Os resultados que aparezan nesta páxina non serán os definitivos, á espera da revisión e resolución do xurado. == Participantes == Para apuntarte, engade <nowiki>*~~~~</nowiki> a continuación: *[[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] ([[Conversa usuario:Antón Figueroa|conversa]]) 22 de maio de 2025 ás 18:22 (UTC) *[[Usuaria:LauAI|LauAI]] ([[Conversa usuario:LauAI|conversa]]) 4 de xuño de 2025 ás 13:47 (UTC) *[[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] ([[Conversa usuario:Mpazcou|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:00 (UTC) *[[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] ([[Conversa usuario:CarmedaPoza|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:08 (UTC) *[[Usuario:Xtquique|Xtquique]] ([[Conversa usuario:Xtquique|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:09 (UTC) *[[Usuaria:Irimz|Irimz]] ([[Conversa usuario:Irimz|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 17:18 (UTC) *[[Usuario:LuzSall|LuzSall]] ([[Conversa usuario:LuzSall|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 02:24 (UTC) *[[Usuaria:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] ([[Conversa usuario:Sara-Bellum-inha|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:38 (UTC) *[[Usuaria:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] ([[Conversa usuario:Sapiens.gal|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:43 (UTC) *[[Usuaria:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] ([[Conversa usuario:AbrahamTrashorras|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 14:50 (UTC) *[[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] ([[Conversa usuario:Alejandro2406|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 20:24 (UTC) *[[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] ([[Conversa usuario:AndreaMorPez|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 23:15 (UTC) *[[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] ([[Conversa usuario:Cristina Salgado Blanco|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 12:08 (UTC) *[[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] ([[Conversa usuario:Sabela Pérez|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 15:43 (UTC) *[[Usuario:Martindios|Martindios]] ([[Conversa usuario:Martindios|conversa]]) 18 de xuño de 2025 ás 13:23 (UTC) *[[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] ([[Conversa usuario:Belenperez14|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 12:12 (UTC) *[[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] ([[Conversa usuario:SamuCompostela|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 13:19 (UTC) *[[Usuario:PSPX10|PSPX10]] ([[Conversa usuario:PSPX10|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 23:17 (UTC) *[[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] ([[Conversa usuario:Claralvrez|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 19:40 (UTC) *[[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] ([[Conversa usuario:Lgarcan|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:04 (UTC) *[[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] ([[Conversa usuario:AlbaFL|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:06 (UTC) *[[Usuario:Xeometria|Xeometria]] ([[Conversa usuario:Xeometria|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:43 (UTC) *[[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] ([[Conversa usuario:Raqquelcampos|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 21:34 (UTC) == Artigos == A seguinte lista é unha proposta de traballo inicial. Se queres engadir calquera outro artigo e que conten as túas achegas, modifica a páxina [[Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos]]. {{Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}} == Premios == Concederanse 10 premios, dous por área de coñecemento, repartidos do seguinte xeito, tendo en conta que cada persoa usuaria só pode ser premiada nunha única categoría: A. Matemáticas. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € B. Psicoloxía. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € C. Enxeñaría informática (e intelixencia artificial) ou enxeñaría química (ou ambiental). Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € D. Enfermaría. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € E. Patrimonio cultural galego. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € == Resultados == <!-- Begin:ResultsSection -->''Last updated 23. Xuño 2025, 21:17. The contest is open from 1. Xuño 2025, 00:00 to 20. Setembro 2025, 23:59.'' === [[Usuario:Xtquique|Xtquique]] (377 p) === 16 articles, {{formatnum:39.65}} kB {{Kolonner}} # [[:Logaritmo complexo]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">32.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision., Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094146|13.06, 09:04]]: 14.3 p (2865 bytes) + 1.2 p (62 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093671|12.06, 16:15]]: 5.0 p (new page) + 2.7 p (547 bytes) + 2.0 p (images)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094150|13.06, 09:09]]: 1.2 p (61 words)<br>[[Special:Diff/7094151|13.06, 09:12]]: 2.4 p (485 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3706 bytes, 101 words.</div></div> # [[:Enteiro cadrático]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094144|13.06, 08:48]]: 3.9 p (776 bytes) + 1.6 p (82 words)<br>[[Special:Diff/7093677|12.06, 16:30]]: 5.0 p (new page) + 4.5 p (907 bytes) + 1.9 p (94 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1702 bytes, 176 words.</div></div> # [[:Topoloxía diferencial]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">19.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093691|12.06, 16:45]]: 5.0 p (new page) + 5.5 p (1104 bytes) + 1.9 p (97 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093705|12.06, 17:12]]: 1.7 p (335 bytes) + 0.7 p (34 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094158|13.06, 09:24]]: 2.1 p (426 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1868 bytes, 133 words.</div></div> # [[:Teoría de Lie]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093694|12.06, 16:57]]: 5.0 p (new page) + 6.5 p (1299 bytes) + 3.3 p (163 words)<br>[[Special:Diff/7094164|13.06, 09:42]]: 4.1 p (819 bytes) + 1.6 p (80 words) + 2.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2119 bytes, 243 words.</div></div> # [[:Límite inverso]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">28.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094168|13.06, 09:54]]: 11.4 p (2277 bytes) + 5.4 p (272 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093697|12.06, 17:03]]: 5.0 p (new page) + 3.7 p (746 bytes) + 1.8 p (92 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3023 bytes, 364 words.</div></div> # [[:Sucesión de Cauchy]] (<abbr class="uk-ap">0.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093700|12.06, 17:07]]: 0.1 p (20 bytes)</div> # [[:Fibra (matemáticas)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">40.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094199|13.06, 10:16]]: 0.8 p (150 bytes)<br>[[Special:Diff/7093724|12.06, 17:25]]: 5.0 p (new page) + 23.6 p (4719 bytes) + 10.8 p (540 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4689 bytes, 335 words.</div></div> # [[:Grupo linear xeral]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">26.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095362|14.06, 15:41]]: 2.4 p (486 bytes) + 1.1 p (57 words)<br>[[Special:Diff/7094257|13.06, 10:34]]: 5.0 p (new page) + 6.0 p (1196 bytes) + 3.1 p (155 words)<br>[[Special:Diff/7095363|14.06, 15:46]]: 2.6 p (510 bytes) + 0.8 p (39 words)<br>[[Special:Diff/7094346|13.06, 11:00]]: 0.2 p (43 bytes)<br>[[Special:Diff/7095372|14.06, 16:15]]: 4.0 p (802 bytes) + 1.5 p (77 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3041 bytes, 329 words.</div></div> # [[:Teorema de Ceva]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">33.7 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094426|13.06, 11:20]]: 5.0 p (new page) + 19.0 p (3802 bytes) + 5.6 p (282 words) + 2.0 p (references) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3802 bytes, 282 words.</div></div> # [[:Cambio de variábel]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">21.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7099101|18.06, 18:37]]: 1.1 p (211 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094476|13.06, 11:33]]: 5.0 p (new page) + 7.7 p (1538 bytes) + 3.3 p (166 words)<br>[[Special:Diff/7099092|18.06, 18:21]]: 2.6 p (519 bytes) + 0.5 p (23 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2269 bytes, 190 words.</div></div> # [[:Función erro]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">20.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094490|13.06, 11:46]]: 5.0 p (new page) + 10.3 p (2061 bytes) + 2.7 p (135 words) + 2.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2044 bytes, 135 words.</div></div> # [[:Regra de inferencia]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094808|13.06, 19:09]]: 5.0 p (new page) + 8.0 p (1604 bytes) + 3.8 p (188 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1604 bytes, 188 words.</div></div> # [[:Máximo común divisor polinómico]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095359|14.06, 15:33]]: 8.7 p (1743 bytes) + 4.7 p (234 words)<br>[[Special:Diff/7094810|13.06, 19:17]]: 5.0 p (new page) + 3.4 p (678 bytes) + 1.7 p (84 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2424 bytes, 319 words.</div></div> # [[:Torneo (teoría de grafos)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095183|14.06, 11:07]]: 1.4 p (285 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7095135|14.06, 08:23]]: 5.0 p (new page) + 9.8 p (1965 bytes) + 4.6 p (231 words) + 1.0 p (references) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2250 bytes, 231 words.</div></div> # [[:Conxectura de Poincaré]] (<abbr class="uk-ap">2.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095369|14.06, 16:00]]: 1.4 p (282 bytes) + 1.0 p (references)</div> # [[:Teorema da bóla peluda]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">47.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095377|14.06, 16:43]]: 5.0 p (new page) + 24.2 p (4844 bytes) + 7.9 p (395 words) + 5.0 p (references) + 5.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4806 bytes, 395 words.</div></div> === [[Usuario:LauAI|LauAI]] (248 p) === 2 articles, {{formatnum:31.61}} kB # [[:Rastro (informática)]] (<abbr class="uk-ap">161.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7090230|09.06, 12:26]]: 30.6 p (6118 bytes) + 5.8 p (290 words)<br>[[Special:Diff/7094511|13.06, 12:18]]: 2.1 p (412 bytes) + 2.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7090503|09.06, 16:24]]: 1.1 p (213 bytes)<br>[[Special:Diff/7095972|15.06, 11:38]]: 23.4 p (4683 bytes) + 11.3 p (564 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7095976|15.06, 11:56]]: 7.9 p (1575 bytes) + 6.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093914|12.06, 21:05]]: 2.3 p (467 bytes) + 2.0 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093909|12.06, 21:01]]: 0.7 p (141 bytes) + 0.4 p (22 words)<br>[[Special:Diff/7094509|13.06, 12:13]]: 14.2 p (2832 bytes) + 1.3 p (67 words) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7090497|09.06, 16:11]]: 26.2 p (5241 bytes) + 9.9 p (495 words) + 9.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093793|12.06, 18:41]]: 0.2 p (35 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 21681 bytes, 1437 words.</div></div> # [[:Intercambio de claves Diffie-Hellman]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">86.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7097933|17.06, 17:07]]: 5.0 p (new page) + 42.5 p (8505 bytes) + 20.0 p (1001 words) + 6.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7097986|17.06, 17:34]]: 7.1 p (1412 bytes) + 5.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 9929 bytes, 1000 words.</div></div> === [[Usuario:Irimz|Irimz]] (150 p) === 2 articles, {{formatnum:15.57}} kB # [[:Olaría de Gundivós]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">140.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7096338|15.06, 21:12]]: 1.1 p (215 bytes) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7100449|20.06, 08:14]]: 16.2 p (3236 bytes) + 4.4 p (222 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7094574|13.06, 13:52]]: 39.1 p (7819 bytes) + 15.4 p (772 words) + 13.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7100549|20.06, 09:05]]: 10.7 p (2136 bytes) + 0.8 p (40 words) + 8.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7096244|15.06, 19:35]]: 2.2 p (438 bytes) + 0.3 p (15 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7096363|15.06, 21:44]]: 1.2 p (234 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100799|20.06, 10:47]]: 1.7 p (338 bytes) + 7.0 p (images, capped at max)<br>[[Special:Diff/7096261|15.06, 19:57]]: 1.2 p (231 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100879|20.06, 11:24]]: 0.6 p (121 bytes) + 0.2 p (12 words)<br>[[Special:Diff/7093728|12.06, 17:30]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 14962 bytes, 1092 words.</div></div> # [[:Alquerque]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">9.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093768|12.06, 17:59]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7093776|12.06, 18:07]]: 1.7 p (344 bytes) + 0.3 p (13 words) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 608 bytes, 45 words.</div></div> === [[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Xeometria|Xeometria]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:PSPX10|PSPX10]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Martindios|Martindios]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:LuzSall|LuzSall]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' {{UKB botinfo | 1=note | 2=2025-06-23 21:17:18 | 3= * UKBot encountered the following problems with the page [[:Logaritmo complexo]] ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision. ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text. }} <!-- End:ResultsSection --> == Ferramentas == *[[Especial:ContentTranslation|Tradutor da Wikipedia]] *[https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/index.htm bUSCatermos] *Lembrade que se estades a traballar nun artigo, podedes incluír o marcador {{m|en uso}} == Axuda para a edición == * [[Axuda:Introdución]] * [[Wikipedia:Libro de estilo]] * [[Wikipedia:Citar as fontes]] * [[Wikipedia:Modelo básico de artigo]] * [[Wikipedia:Asistente para a creación de artigos]] == Outros proxectos relacionados == *[[:Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 10 kB)|Artigos que precisan ampliación dos 1.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 176 por ampliar o día 6 de maio de 2025).}} *[[Wikipedia:Artigos vitais/Expandido|Lista expandida dos 10.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 1.099 por crear o día 17 de abril de 2025).}} *[[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas|Wikiproxecto Matemáticas]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química|Wikiproxecto Física e Química]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina|Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina]]. *[[Wikipedia:Artigos solicitados|Artigos solicitados pola comunidade de Wikipedia en galego]]. == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:I Concurso de Edición da Galipedia]] *[[Wikipedia:Wikiproxecto]] {{UKB botinfo | ok | 2025-06-04 11:17:10 }} [[Categoría:Wikipedia:Wikiconcursos]] emsowzyur1gn5uw8g4chfs4bngc1u58 7105033 7104963 2025-06-23T22:17:17Z UKBot 154739 Updating 7105033 wikitext text/x-wiki {{UKB infotabla | title = II Concurso de Edición da Galipedia | organizador = [[Usuario:Chairego_apc|Chairego_apc]] | comezo = 2025-06-01 | remate = 2025-09-20 | status ={{UKB status||pages=21|novo=17|kilobyte=87|palabra=6995|referencia=58|imaxe=22}} }} A [[Universidade de Santiago de Compostela]] convocou, a través das comisións de normalización lingüística das Facultade de Matemáticas, da Facultade de Psicoloxía, da Escola Técnica Superior de Enxeñaría, da Escola de Enfermaría e da Facultade de Humanidades, o '''II Concurso de Edición da Galipedia''', dirixido a toda a comunidade universitaria co obxecto de promover a produción e a difusión de artigos de calidade contrastada da Wikipedia en galego. [https://assets.usc.gal/sites/default/files/paragraphs/more_info_service/2025-05/ii.concurso.edicion.galipedia.pdf_asinado.pdf_.pdf Velaquí a convocatoria]. Para participar no concurso cómpre inscribirse antes do 20 de xuño de 2025. Teranse en conta as edicións feitas dende o 1 de xuño de 2025 ata o día 20 de setembro, xa sexan creando un artigo novo ou mellorando de forma significativa algún xa existente. Concederanse un total de dez premios, dous por cada área de coñecemento. [https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/promover/concursos-premios/ii-concurso-edicion-galipedia Nesta ligazón tes máis información sobre o concurso]. == Como participar == Poderán presentarse a estes premios os membros da comunidade universitaria da USC no curso académico 2024/2025. Cómpre rexistrarse como usuario para participar no concurso. Unha vez feito, vai á sección Participantes e apúntate. Se non tes experiencia en Wikipedia, recomendamos que revises [[Axuda:Introdución|este titorial]] para coñecer as pautas básicas a seguir á hora de redactar ou editar un artigo. Podes editar artigos que che suxerimos na sección correspondente, ou ben algún outro que propoñas. Neste último caso, lembra anotalo na sección Artigos. == Duración == O concurso esténdese dende as 00:00 h. do 1 de xuño de 2025 até as 23:59 h. do 20 de setembro de 2025 (UTC). == Sistema de puntuación == Para axudar no reconto de puntos do concurso, executarase o bot [[Usuario:UKBot|UKBot]], que fará un reconto automatizado por hora e só terá en conta as páxinas listadas na sección de Artigos. Se queres que un artigo conte, debe estar {{UKB criterio|ligado dende|Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}}. * {{UKB puntos|novo|5}}. * {{UKB puntos|byte|0.005}}. * {{UKB puntos|palabra|0.02}}. * {{UKB puntos|referencia|1|0.5}}. * {{UKB puntos|imaxe|1|propio=3|max=10}}. Os resultados que aparezan nesta páxina non serán os definitivos, á espera da revisión e resolución do xurado. == Participantes == Para apuntarte, engade <nowiki>*~~~~</nowiki> a continuación: *[[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] ([[Conversa usuario:Antón Figueroa|conversa]]) 22 de maio de 2025 ás 18:22 (UTC) *[[Usuaria:LauAI|LauAI]] ([[Conversa usuario:LauAI|conversa]]) 4 de xuño de 2025 ás 13:47 (UTC) *[[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] ([[Conversa usuario:Mpazcou|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:00 (UTC) *[[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] ([[Conversa usuario:CarmedaPoza|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:08 (UTC) *[[Usuario:Xtquique|Xtquique]] ([[Conversa usuario:Xtquique|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:09 (UTC) *[[Usuaria:Irimz|Irimz]] ([[Conversa usuario:Irimz|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 17:18 (UTC) *[[Usuario:LuzSall|LuzSall]] ([[Conversa usuario:LuzSall|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 02:24 (UTC) *[[Usuaria:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] ([[Conversa usuario:Sara-Bellum-inha|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:38 (UTC) *[[Usuaria:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] ([[Conversa usuario:Sapiens.gal|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:43 (UTC) *[[Usuaria:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] ([[Conversa usuario:AbrahamTrashorras|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 14:50 (UTC) *[[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] ([[Conversa usuario:Alejandro2406|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 20:24 (UTC) *[[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] ([[Conversa usuario:AndreaMorPez|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 23:15 (UTC) *[[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] ([[Conversa usuario:Cristina Salgado Blanco|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 12:08 (UTC) *[[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] ([[Conversa usuario:Sabela Pérez|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 15:43 (UTC) *[[Usuario:Martindios|Martindios]] ([[Conversa usuario:Martindios|conversa]]) 18 de xuño de 2025 ás 13:23 (UTC) *[[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] ([[Conversa usuario:Belenperez14|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 12:12 (UTC) *[[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] ([[Conversa usuario:SamuCompostela|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 13:19 (UTC) *[[Usuario:PSPX10|PSPX10]] ([[Conversa usuario:PSPX10|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 23:17 (UTC) *[[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] ([[Conversa usuario:Claralvrez|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 19:40 (UTC) *[[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] ([[Conversa usuario:Lgarcan|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:04 (UTC) *[[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] ([[Conversa usuario:AlbaFL|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:06 (UTC) *[[Usuario:Xeometria|Xeometria]] ([[Conversa usuario:Xeometria|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:43 (UTC) *[[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] ([[Conversa usuario:Raqquelcampos|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 21:34 (UTC) == Artigos == A seguinte lista é unha proposta de traballo inicial. Se queres engadir calquera outro artigo e que conten as túas achegas, modifica a páxina [[Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos]]. {{Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}} == Premios == Concederanse 10 premios, dous por área de coñecemento, repartidos do seguinte xeito, tendo en conta que cada persoa usuaria só pode ser premiada nunha única categoría: A. Matemáticas. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € B. Psicoloxía. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € C. Enxeñaría informática (e intelixencia artificial) ou enxeñaría química (ou ambiental). Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € D. Enfermaría. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € E. Patrimonio cultural galego. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € == Resultados == <!-- Begin:ResultsSection -->''Last updated 23. Xuño 2025, 22:17. The contest is open from 1. Xuño 2025, 00:00 to 20. Setembro 2025, 23:59.'' === [[Usuario:Xtquique|Xtquique]] (377 p) === 16 articles, {{formatnum:39.65}} kB {{Kolonner}} # [[:Logaritmo complexo]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">32.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision., Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094146|13.06, 09:04]]: 14.3 p (2865 bytes) + 1.2 p (62 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093671|12.06, 16:15]]: 5.0 p (new page) + 2.7 p (547 bytes) + 2.0 p (images)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094150|13.06, 09:09]]: 1.2 p (61 words)<br>[[Special:Diff/7094151|13.06, 09:12]]: 2.4 p (485 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3706 bytes, 101 words.</div></div> # [[:Enteiro cadrático]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093677|12.06, 16:30]]: 5.0 p (new page) + 4.5 p (907 bytes) + 1.9 p (94 words)<br>[[Special:Diff/7094144|13.06, 08:48]]: 3.9 p (776 bytes) + 1.6 p (82 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1702 bytes, 176 words.</div></div> # [[:Topoloxía diferencial]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">19.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093705|12.06, 17:12]]: 1.7 p (335 bytes) + 0.7 p (34 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094158|13.06, 09:24]]: 2.1 p (426 bytes)<br>[[Special:Diff/7093691|12.06, 16:45]]: 5.0 p (new page) + 5.5 p (1104 bytes) + 1.9 p (97 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1868 bytes, 133 words.</div></div> # [[:Teoría de Lie]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094164|13.06, 09:42]]: 4.1 p (819 bytes) + 1.6 p (80 words) + 2.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093694|12.06, 16:57]]: 5.0 p (new page) + 6.5 p (1299 bytes) + 3.3 p (163 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2119 bytes, 243 words.</div></div> # [[:Límite inverso]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">28.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093697|12.06, 17:03]]: 5.0 p (new page) + 3.7 p (746 bytes) + 1.8 p (92 words)<br>[[Special:Diff/7094168|13.06, 09:54]]: 11.4 p (2277 bytes) + 5.4 p (272 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3023 bytes, 364 words.</div></div> # [[:Sucesión de Cauchy]] (<abbr class="uk-ap">0.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093700|12.06, 17:07]]: 0.1 p (20 bytes)</div> # [[:Fibra (matemáticas)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">40.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094199|13.06, 10:16]]: 0.8 p (150 bytes)<br>[[Special:Diff/7093724|12.06, 17:25]]: 5.0 p (new page) + 23.6 p (4719 bytes) + 10.8 p (540 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4689 bytes, 335 words.</div></div> # [[:Grupo linear xeral]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">26.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095372|14.06, 16:15]]: 4.0 p (802 bytes) + 1.5 p (77 words)<br>[[Special:Diff/7094257|13.06, 10:34]]: 5.0 p (new page) + 6.0 p (1196 bytes) + 3.1 p (155 words)<br>[[Special:Diff/7095362|14.06, 15:41]]: 2.4 p (486 bytes) + 1.1 p (57 words)<br>[[Special:Diff/7094346|13.06, 11:00]]: 0.2 p (43 bytes)<br>[[Special:Diff/7095363|14.06, 15:46]]: 2.6 p (510 bytes) + 0.8 p (39 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3041 bytes, 329 words.</div></div> # [[:Teorema de Ceva]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">33.7 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094426|13.06, 11:20]]: 5.0 p (new page) + 19.0 p (3802 bytes) + 5.6 p (282 words) + 2.0 p (references) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3802 bytes, 282 words.</div></div> # [[:Cambio de variábel]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">21.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7099101|18.06, 18:37]]: 1.1 p (211 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094476|13.06, 11:33]]: 5.0 p (new page) + 7.7 p (1538 bytes) + 3.3 p (166 words)<br>[[Special:Diff/7099092|18.06, 18:21]]: 2.6 p (519 bytes) + 0.5 p (23 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2269 bytes, 190 words.</div></div> # [[:Función erro]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">20.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094490|13.06, 11:46]]: 5.0 p (new page) + 10.3 p (2061 bytes) + 2.7 p (135 words) + 2.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2044 bytes, 135 words.</div></div> # [[:Regra de inferencia]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094808|13.06, 19:09]]: 5.0 p (new page) + 8.0 p (1604 bytes) + 3.8 p (188 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1604 bytes, 188 words.</div></div> # [[:Máximo común divisor polinómico]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094810|13.06, 19:17]]: 5.0 p (new page) + 3.4 p (678 bytes) + 1.7 p (84 words)<br>[[Special:Diff/7095359|14.06, 15:33]]: 8.7 p (1743 bytes) + 4.7 p (234 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2424 bytes, 319 words.</div></div> # [[:Torneo (teoría de grafos)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095183|14.06, 11:07]]: 1.4 p (285 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7095135|14.06, 08:23]]: 5.0 p (new page) + 9.8 p (1965 bytes) + 4.6 p (231 words) + 1.0 p (references) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2250 bytes, 231 words.</div></div> # [[:Conxectura de Poincaré]] (<abbr class="uk-ap">2.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095369|14.06, 16:00]]: 1.4 p (282 bytes) + 1.0 p (references)</div> # [[:Teorema da bóla peluda]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">47.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095377|14.06, 16:43]]: 5.0 p (new page) + 24.2 p (4844 bytes) + 7.9 p (395 words) + 5.0 p (references) + 5.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4806 bytes, 395 words.</div></div> === [[Usuario:LauAI|LauAI]] (248 p) === 2 articles, {{formatnum:31.61}} kB # [[:Rastro (informática)]] (<abbr class="uk-ap">161.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094511|13.06, 12:18]]: 2.1 p (412 bytes) + 2.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7090503|09.06, 16:24]]: 1.1 p (213 bytes)<br>[[Special:Diff/7090497|09.06, 16:11]]: 26.2 p (5241 bytes) + 9.9 p (495 words) + 9.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7095972|15.06, 11:38]]: 23.4 p (4683 bytes) + 11.3 p (564 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7095976|15.06, 11:56]]: 7.9 p (1575 bytes) + 6.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7090230|09.06, 12:26]]: 30.6 p (6118 bytes) + 5.8 p (290 words)<br>[[Special:Diff/7093793|12.06, 18:41]]: 0.2 p (35 bytes)<br>[[Special:Diff/7093909|12.06, 21:01]]: 0.7 p (141 bytes) + 0.4 p (22 words)<br>[[Special:Diff/7093914|12.06, 21:05]]: 2.3 p (467 bytes) + 2.0 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7094509|13.06, 12:13]]: 14.2 p (2832 bytes) + 1.3 p (67 words) + 3.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 21681 bytes, 1437 words.</div></div> # [[:Intercambio de claves Diffie-Hellman]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">86.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7097986|17.06, 17:34]]: 7.1 p (1412 bytes) + 5.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7097933|17.06, 17:07]]: 5.0 p (new page) + 42.5 p (8505 bytes) + 20.0 p (1001 words) + 6.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 9929 bytes, 1000 words.</div></div> === [[Usuario:Irimz|Irimz]] (150 p) === 2 articles, {{formatnum:15.57}} kB # [[:Olaría de Gundivós]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">140.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094574|13.06, 13:52]]: 39.1 p (7819 bytes) + 15.4 p (772 words) + 13.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7096338|15.06, 21:12]]: 1.1 p (215 bytes) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7100799|20.06, 10:47]]: 1.7 p (338 bytes) + 7.0 p (images, capped at max)<br>[[Special:Diff/7093728|12.06, 17:30]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7096244|15.06, 19:35]]: 2.2 p (438 bytes) + 0.3 p (15 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100879|20.06, 11:24]]: 0.6 p (121 bytes) + 0.2 p (12 words)<br>[[Special:Diff/7100449|20.06, 08:14]]: 16.2 p (3236 bytes) + 4.4 p (222 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7096261|15.06, 19:57]]: 1.2 p (231 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100549|20.06, 09:05]]: 10.7 p (2136 bytes) + 0.8 p (40 words) + 8.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7096363|15.06, 21:44]]: 1.2 p (234 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 14962 bytes, 1092 words.</div></div> # [[:Alquerque]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">9.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093776|12.06, 18:07]]: 1.7 p (344 bytes) + 0.3 p (13 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7093768|12.06, 17:59]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 608 bytes, 45 words.</div></div> === [[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Xeometria|Xeometria]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:PSPX10|PSPX10]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Martindios|Martindios]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:LuzSall|LuzSall]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' {{UKB botinfo | 1=note | 2=2025-06-23 22:17:17 | 3= * UKBot encountered the following problems with the page [[:Logaritmo complexo]] ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision. ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text. }} <!-- End:ResultsSection --> == Ferramentas == *[[Especial:ContentTranslation|Tradutor da Wikipedia]] *[https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/index.htm bUSCatermos] *Lembrade que se estades a traballar nun artigo, podedes incluír o marcador {{m|en uso}} == Axuda para a edición == * [[Axuda:Introdución]] * [[Wikipedia:Libro de estilo]] * [[Wikipedia:Citar as fontes]] * [[Wikipedia:Modelo básico de artigo]] * [[Wikipedia:Asistente para a creación de artigos]] == Outros proxectos relacionados == *[[:Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 10 kB)|Artigos que precisan ampliación dos 1.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 176 por ampliar o día 6 de maio de 2025).}} *[[Wikipedia:Artigos vitais/Expandido|Lista expandida dos 10.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 1.099 por crear o día 17 de abril de 2025).}} *[[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas|Wikiproxecto Matemáticas]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química|Wikiproxecto Física e Química]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina|Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina]]. *[[Wikipedia:Artigos solicitados|Artigos solicitados pola comunidade de Wikipedia en galego]]. == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:I Concurso de Edición da Galipedia]] *[[Wikipedia:Wikiproxecto]] {{UKB botinfo | ok | 2025-06-04 11:17:10 }} [[Categoría:Wikipedia:Wikiconcursos]] 8nykvp96omrjv0g9iqymye8c5jmt9ke 7105100 7105033 2025-06-23T23:17:18Z UKBot 154739 Updating 7105100 wikitext text/x-wiki {{UKB infotabla | title = II Concurso de Edición da Galipedia | organizador = [[Usuario:Chairego_apc|Chairego_apc]] | comezo = 2025-06-01 | remate = 2025-09-20 | status ={{UKB status||pages=21|novo=17|kilobyte=87|palabra=6995|referencia=58|imaxe=22}} }} A [[Universidade de Santiago de Compostela]] convocou, a través das comisións de normalización lingüística das Facultade de Matemáticas, da Facultade de Psicoloxía, da Escola Técnica Superior de Enxeñaría, da Escola de Enfermaría e da Facultade de Humanidades, o '''II Concurso de Edición da Galipedia''', dirixido a toda a comunidade universitaria co obxecto de promover a produción e a difusión de artigos de calidade contrastada da Wikipedia en galego. [https://assets.usc.gal/sites/default/files/paragraphs/more_info_service/2025-05/ii.concurso.edicion.galipedia.pdf_asinado.pdf_.pdf Velaquí a convocatoria]. Para participar no concurso cómpre inscribirse antes do 20 de xuño de 2025. Teranse en conta as edicións feitas dende o 1 de xuño de 2025 ata o día 20 de setembro, xa sexan creando un artigo novo ou mellorando de forma significativa algún xa existente. Concederanse un total de dez premios, dous por cada área de coñecemento. [https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/promover/concursos-premios/ii-concurso-edicion-galipedia Nesta ligazón tes máis información sobre o concurso]. == Como participar == Poderán presentarse a estes premios os membros da comunidade universitaria da USC no curso académico 2024/2025. Cómpre rexistrarse como usuario para participar no concurso. Unha vez feito, vai á sección Participantes e apúntate. Se non tes experiencia en Wikipedia, recomendamos que revises [[Axuda:Introdución|este titorial]] para coñecer as pautas básicas a seguir á hora de redactar ou editar un artigo. Podes editar artigos que che suxerimos na sección correspondente, ou ben algún outro que propoñas. Neste último caso, lembra anotalo na sección Artigos. == Duración == O concurso esténdese dende as 00:00 h. do 1 de xuño de 2025 até as 23:59 h. do 20 de setembro de 2025 (UTC). == Sistema de puntuación == Para axudar no reconto de puntos do concurso, executarase o bot [[Usuario:UKBot|UKBot]], que fará un reconto automatizado por hora e só terá en conta as páxinas listadas na sección de Artigos. Se queres que un artigo conte, debe estar {{UKB criterio|ligado dende|Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}}. * {{UKB puntos|novo|5}}. * {{UKB puntos|byte|0.005}}. * {{UKB puntos|palabra|0.02}}. * {{UKB puntos|referencia|1|0.5}}. * {{UKB puntos|imaxe|1|propio=3|max=10}}. Os resultados que aparezan nesta páxina non serán os definitivos, á espera da revisión e resolución do xurado. == Participantes == Para apuntarte, engade <nowiki>*~~~~</nowiki> a continuación: *[[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] ([[Conversa usuario:Antón Figueroa|conversa]]) 22 de maio de 2025 ás 18:22 (UTC) *[[Usuaria:LauAI|LauAI]] ([[Conversa usuario:LauAI|conversa]]) 4 de xuño de 2025 ás 13:47 (UTC) *[[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] ([[Conversa usuario:Mpazcou|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:00 (UTC) *[[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] ([[Conversa usuario:CarmedaPoza|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:08 (UTC) *[[Usuario:Xtquique|Xtquique]] ([[Conversa usuario:Xtquique|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:09 (UTC) *[[Usuaria:Irimz|Irimz]] ([[Conversa usuario:Irimz|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 17:18 (UTC) *[[Usuario:LuzSall|LuzSall]] ([[Conversa usuario:LuzSall|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 02:24 (UTC) *[[Usuaria:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] ([[Conversa usuario:Sara-Bellum-inha|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:38 (UTC) *[[Usuaria:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] ([[Conversa usuario:Sapiens.gal|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:43 (UTC) *[[Usuaria:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] ([[Conversa usuario:AbrahamTrashorras|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 14:50 (UTC) *[[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] ([[Conversa usuario:Alejandro2406|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 20:24 (UTC) *[[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] ([[Conversa usuario:AndreaMorPez|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 23:15 (UTC) *[[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] ([[Conversa usuario:Cristina Salgado Blanco|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 12:08 (UTC) *[[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] ([[Conversa usuario:Sabela Pérez|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 15:43 (UTC) *[[Usuario:Martindios|Martindios]] ([[Conversa usuario:Martindios|conversa]]) 18 de xuño de 2025 ás 13:23 (UTC) *[[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] ([[Conversa usuario:Belenperez14|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 12:12 (UTC) *[[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] ([[Conversa usuario:SamuCompostela|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 13:19 (UTC) *[[Usuario:PSPX10|PSPX10]] ([[Conversa usuario:PSPX10|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 23:17 (UTC) *[[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] ([[Conversa usuario:Claralvrez|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 19:40 (UTC) *[[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] ([[Conversa usuario:Lgarcan|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:04 (UTC) *[[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] ([[Conversa usuario:AlbaFL|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:06 (UTC) *[[Usuario:Xeometria|Xeometria]] ([[Conversa usuario:Xeometria|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:43 (UTC) *[[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] ([[Conversa usuario:Raqquelcampos|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 21:34 (UTC) == Artigos == A seguinte lista é unha proposta de traballo inicial. Se queres engadir calquera outro artigo e que conten as túas achegas, modifica a páxina [[Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos]]. {{Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}} == Premios == Concederanse 10 premios, dous por área de coñecemento, repartidos do seguinte xeito, tendo en conta que cada persoa usuaria só pode ser premiada nunha única categoría: A. Matemáticas. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € B. Psicoloxía. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € C. Enxeñaría informática (e intelixencia artificial) ou enxeñaría química (ou ambiental). Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € D. Enfermaría. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € E. Patrimonio cultural galego. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € == Resultados == <!-- Begin:ResultsSection -->''Last updated 23. Xuño 2025, 23:17. The contest is open from 1. Xuño 2025, 00:00 to 20. Setembro 2025, 23:59.'' === [[Usuario:Xtquique|Xtquique]] (377 p) === 16 articles, {{formatnum:39.65}} kB {{Kolonner}} # [[:Logaritmo complexo]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">32.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093671|12.06, 16:15]]: 5.0 p (new page) + 2.7 p (547 bytes) + 2.0 p (images)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094150|13.06, 09:09]]: 1.2 p (61 words)<br>[[Special:Diff/7094151|13.06, 09:12]]: 2.4 p (485 bytes)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision., Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094146|13.06, 09:04]]: 14.3 p (2865 bytes) + 1.2 p (62 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3706 bytes, 101 words.</div></div> # [[:Enteiro cadrático]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093677|12.06, 16:30]]: 5.0 p (new page) + 4.5 p (907 bytes) + 1.9 p (94 words)<br>[[Special:Diff/7094144|13.06, 08:48]]: 3.9 p (776 bytes) + 1.6 p (82 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1702 bytes, 176 words.</div></div> # [[:Topoloxía diferencial]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">19.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094158|13.06, 09:24]]: 2.1 p (426 bytes)<br>[[Special:Diff/7093705|12.06, 17:12]]: 1.7 p (335 bytes) + 0.7 p (34 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093691|12.06, 16:45]]: 5.0 p (new page) + 5.5 p (1104 bytes) + 1.9 p (97 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1868 bytes, 133 words.</div></div> # [[:Teoría de Lie]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094164|13.06, 09:42]]: 4.1 p (819 bytes) + 1.6 p (80 words) + 2.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093694|12.06, 16:57]]: 5.0 p (new page) + 6.5 p (1299 bytes) + 3.3 p (163 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2119 bytes, 243 words.</div></div> # [[:Límite inverso]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">28.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094168|13.06, 09:54]]: 11.4 p (2277 bytes) + 5.4 p (272 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093697|12.06, 17:03]]: 5.0 p (new page) + 3.7 p (746 bytes) + 1.8 p (92 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3023 bytes, 364 words.</div></div> # [[:Sucesión de Cauchy]] (<abbr class="uk-ap">0.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093700|12.06, 17:07]]: 0.1 p (20 bytes)</div> # [[:Fibra (matemáticas)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">40.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093724|12.06, 17:25]]: 5.0 p (new page) + 23.6 p (4719 bytes) + 10.8 p (540 words)<br>[[Special:Diff/7094199|13.06, 10:16]]: 0.8 p (150 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4689 bytes, 335 words.</div></div> # [[:Grupo linear xeral]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">26.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095372|14.06, 16:15]]: 4.0 p (802 bytes) + 1.5 p (77 words)<br>[[Special:Diff/7095363|14.06, 15:46]]: 2.6 p (510 bytes) + 0.8 p (39 words)<br>[[Special:Diff/7095362|14.06, 15:41]]: 2.4 p (486 bytes) + 1.1 p (57 words)<br>[[Special:Diff/7094257|13.06, 10:34]]: 5.0 p (new page) + 6.0 p (1196 bytes) + 3.1 p (155 words)<br>[[Special:Diff/7094346|13.06, 11:00]]: 0.2 p (43 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3041 bytes, 329 words.</div></div> # [[:Teorema de Ceva]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">33.7 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094426|13.06, 11:20]]: 5.0 p (new page) + 19.0 p (3802 bytes) + 5.6 p (282 words) + 2.0 p (references) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3802 bytes, 282 words.</div></div> # [[:Cambio de variábel]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">21.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7099101|18.06, 18:37]]: 1.1 p (211 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094476|13.06, 11:33]]: 5.0 p (new page) + 7.7 p (1538 bytes) + 3.3 p (166 words)<br>[[Special:Diff/7099092|18.06, 18:21]]: 2.6 p (519 bytes) + 0.5 p (23 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2269 bytes, 190 words.</div></div> # [[:Función erro]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">20.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094490|13.06, 11:46]]: 5.0 p (new page) + 10.3 p (2061 bytes) + 2.7 p (135 words) + 2.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2044 bytes, 135 words.</div></div> # [[:Regra de inferencia]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094808|13.06, 19:09]]: 5.0 p (new page) + 8.0 p (1604 bytes) + 3.8 p (188 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1604 bytes, 188 words.</div></div> # [[:Máximo común divisor polinómico]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094810|13.06, 19:17]]: 5.0 p (new page) + 3.4 p (678 bytes) + 1.7 p (84 words)<br>[[Special:Diff/7095359|14.06, 15:33]]: 8.7 p (1743 bytes) + 4.7 p (234 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2424 bytes, 319 words.</div></div> # [[:Torneo (teoría de grafos)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095135|14.06, 08:23]]: 5.0 p (new page) + 9.8 p (1965 bytes) + 4.6 p (231 words) + 1.0 p (references) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7095183|14.06, 11:07]]: 1.4 p (285 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2250 bytes, 231 words.</div></div> # [[:Conxectura de Poincaré]] (<abbr class="uk-ap">2.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095369|14.06, 16:00]]: 1.4 p (282 bytes) + 1.0 p (references)</div> # [[:Teorema da bóla peluda]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">47.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095377|14.06, 16:43]]: 5.0 p (new page) + 24.2 p (4844 bytes) + 7.9 p (395 words) + 5.0 p (references) + 5.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4806 bytes, 395 words.</div></div> === [[Usuario:LauAI|LauAI]] (248 p) === 2 articles, {{formatnum:31.61}} kB # [[:Rastro (informática)]] (<abbr class="uk-ap">161.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094511|13.06, 12:18]]: 2.1 p (412 bytes) + 2.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7093793|12.06, 18:41]]: 0.2 p (35 bytes)<br>[[Special:Diff/7090230|09.06, 12:26]]: 30.6 p (6118 bytes) + 5.8 p (290 words)<br>[[Special:Diff/7093914|12.06, 21:05]]: 2.3 p (467 bytes) + 2.0 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7095972|15.06, 11:38]]: 23.4 p (4683 bytes) + 11.3 p (564 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093909|12.06, 21:01]]: 0.7 p (141 bytes) + 0.4 p (22 words)<br>[[Special:Diff/7094509|13.06, 12:13]]: 14.2 p (2832 bytes) + 1.3 p (67 words) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7090503|09.06, 16:24]]: 1.1 p (213 bytes)<br>[[Special:Diff/7090497|09.06, 16:11]]: 26.2 p (5241 bytes) + 9.9 p (495 words) + 9.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7095976|15.06, 11:56]]: 7.9 p (1575 bytes) + 6.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 21681 bytes, 1437 words.</div></div> # [[:Intercambio de claves Diffie-Hellman]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">86.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7097986|17.06, 17:34]]: 7.1 p (1412 bytes) + 5.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7097933|17.06, 17:07]]: 5.0 p (new page) + 42.5 p (8505 bytes) + 20.0 p (1001 words) + 6.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 9929 bytes, 1000 words.</div></div> === [[Usuario:Irimz|Irimz]] (150 p) === 2 articles, {{formatnum:15.57}} kB # [[:Olaría de Gundivós]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">140.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7100799|20.06, 10:47]]: 1.7 p (338 bytes) + 7.0 p (images, capped at max)<br>[[Special:Diff/7096244|15.06, 19:35]]: 2.2 p (438 bytes) + 0.3 p (15 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094574|13.06, 13:52]]: 39.1 p (7819 bytes) + 15.4 p (772 words) + 13.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7096363|15.06, 21:44]]: 1.2 p (234 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100879|20.06, 11:24]]: 0.6 p (121 bytes) + 0.2 p (12 words)<br>[[Special:Diff/7096261|15.06, 19:57]]: 1.2 p (231 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100449|20.06, 08:14]]: 16.2 p (3236 bytes) + 4.4 p (222 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7096338|15.06, 21:12]]: 1.1 p (215 bytes) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7100549|20.06, 09:05]]: 10.7 p (2136 bytes) + 0.8 p (40 words) + 8.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7093728|12.06, 17:30]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 14962 bytes, 1092 words.</div></div> # [[:Alquerque]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">9.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093768|12.06, 17:59]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7093776|12.06, 18:07]]: 1.7 p (344 bytes) + 0.3 p (13 words) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 608 bytes, 45 words.</div></div> === [[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Xeometria|Xeometria]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:PSPX10|PSPX10]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Martindios|Martindios]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:LuzSall|LuzSall]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' {{UKB botinfo | 1=note | 2=2025-06-23 23:17:18 | 3= * UKBot encountered the following problems with the page [[:Logaritmo complexo]] ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision. ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text. }} <!-- End:ResultsSection --> == Ferramentas == *[[Especial:ContentTranslation|Tradutor da Wikipedia]] *[https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/index.htm bUSCatermos] *Lembrade que se estades a traballar nun artigo, podedes incluír o marcador {{m|en uso}} == Axuda para a edición == * [[Axuda:Introdución]] * [[Wikipedia:Libro de estilo]] * [[Wikipedia:Citar as fontes]] * [[Wikipedia:Modelo básico de artigo]] * [[Wikipedia:Asistente para a creación de artigos]] == Outros proxectos relacionados == *[[:Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 10 kB)|Artigos que precisan ampliación dos 1.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 176 por ampliar o día 6 de maio de 2025).}} *[[Wikipedia:Artigos vitais/Expandido|Lista expandida dos 10.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 1.099 por crear o día 17 de abril de 2025).}} *[[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas|Wikiproxecto Matemáticas]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química|Wikiproxecto Física e Química]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina|Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina]]. *[[Wikipedia:Artigos solicitados|Artigos solicitados pola comunidade de Wikipedia en galego]]. == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:I Concurso de Edición da Galipedia]] *[[Wikipedia:Wikiproxecto]] {{UKB botinfo | ok | 2025-06-04 11:17:10 }} [[Categoría:Wikipedia:Wikiconcursos]] 83t1w2ll1mi0azws1e3ijd1zid0c9ly 7105153 7105100 2025-06-24T00:17:15Z UKBot 154739 Updating 7105153 wikitext text/x-wiki {{UKB infotabla | title = II Concurso de Edición da Galipedia | organizador = [[Usuario:Chairego_apc|Chairego_apc]] | comezo = 2025-06-01 | remate = 2025-09-20 | status ={{UKB status||pages=21|novo=17|kilobyte=87|palabra=6995|referencia=58|imaxe=22}} }} A [[Universidade de Santiago de Compostela]] convocou, a través das comisións de normalización lingüística das Facultade de Matemáticas, da Facultade de Psicoloxía, da Escola Técnica Superior de Enxeñaría, da Escola de Enfermaría e da Facultade de Humanidades, o '''II Concurso de Edición da Galipedia''', dirixido a toda a comunidade universitaria co obxecto de promover a produción e a difusión de artigos de calidade contrastada da Wikipedia en galego. [https://assets.usc.gal/sites/default/files/paragraphs/more_info_service/2025-05/ii.concurso.edicion.galipedia.pdf_asinado.pdf_.pdf Velaquí a convocatoria]. Para participar no concurso cómpre inscribirse antes do 20 de xuño de 2025. Teranse en conta as edicións feitas dende o 1 de xuño de 2025 ata o día 20 de setembro, xa sexan creando un artigo novo ou mellorando de forma significativa algún xa existente. Concederanse un total de dez premios, dous por cada área de coñecemento. [https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/promover/concursos-premios/ii-concurso-edicion-galipedia Nesta ligazón tes máis información sobre o concurso]. == Como participar == Poderán presentarse a estes premios os membros da comunidade universitaria da USC no curso académico 2024/2025. Cómpre rexistrarse como usuario para participar no concurso. Unha vez feito, vai á sección Participantes e apúntate. Se non tes experiencia en Wikipedia, recomendamos que revises [[Axuda:Introdución|este titorial]] para coñecer as pautas básicas a seguir á hora de redactar ou editar un artigo. Podes editar artigos que che suxerimos na sección correspondente, ou ben algún outro que propoñas. Neste último caso, lembra anotalo na sección Artigos. == Duración == O concurso esténdese dende as 00:00 h. do 1 de xuño de 2025 até as 23:59 h. do 20 de setembro de 2025 (UTC). == Sistema de puntuación == Para axudar no reconto de puntos do concurso, executarase o bot [[Usuario:UKBot|UKBot]], que fará un reconto automatizado por hora e só terá en conta as páxinas listadas na sección de Artigos. Se queres que un artigo conte, debe estar {{UKB criterio|ligado dende|Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}}. * {{UKB puntos|novo|5}}. * {{UKB puntos|byte|0.005}}. * {{UKB puntos|palabra|0.02}}. * {{UKB puntos|referencia|1|0.5}}. * {{UKB puntos|imaxe|1|propio=3|max=10}}. Os resultados que aparezan nesta páxina non serán os definitivos, á espera da revisión e resolución do xurado. == Participantes == Para apuntarte, engade <nowiki>*~~~~</nowiki> a continuación: *[[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] ([[Conversa usuario:Antón Figueroa|conversa]]) 22 de maio de 2025 ás 18:22 (UTC) *[[Usuaria:LauAI|LauAI]] ([[Conversa usuario:LauAI|conversa]]) 4 de xuño de 2025 ás 13:47 (UTC) *[[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] ([[Conversa usuario:Mpazcou|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:00 (UTC) *[[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] ([[Conversa usuario:CarmedaPoza|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:08 (UTC) *[[Usuario:Xtquique|Xtquique]] ([[Conversa usuario:Xtquique|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:09 (UTC) *[[Usuaria:Irimz|Irimz]] ([[Conversa usuario:Irimz|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 17:18 (UTC) *[[Usuario:LuzSall|LuzSall]] ([[Conversa usuario:LuzSall|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 02:24 (UTC) *[[Usuaria:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] ([[Conversa usuario:Sara-Bellum-inha|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:38 (UTC) *[[Usuaria:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] ([[Conversa usuario:Sapiens.gal|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:43 (UTC) *[[Usuaria:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] ([[Conversa usuario:AbrahamTrashorras|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 14:50 (UTC) *[[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] ([[Conversa usuario:Alejandro2406|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 20:24 (UTC) *[[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] ([[Conversa usuario:AndreaMorPez|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 23:15 (UTC) *[[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] ([[Conversa usuario:Cristina Salgado Blanco|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 12:08 (UTC) *[[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] ([[Conversa usuario:Sabela Pérez|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 15:43 (UTC) *[[Usuario:Martindios|Martindios]] ([[Conversa usuario:Martindios|conversa]]) 18 de xuño de 2025 ás 13:23 (UTC) *[[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] ([[Conversa usuario:Belenperez14|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 12:12 (UTC) *[[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] ([[Conversa usuario:SamuCompostela|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 13:19 (UTC) *[[Usuario:PSPX10|PSPX10]] ([[Conversa usuario:PSPX10|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 23:17 (UTC) *[[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] ([[Conversa usuario:Claralvrez|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 19:40 (UTC) *[[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] ([[Conversa usuario:Lgarcan|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:04 (UTC) *[[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] ([[Conversa usuario:AlbaFL|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:06 (UTC) *[[Usuario:Xeometria|Xeometria]] ([[Conversa usuario:Xeometria|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:43 (UTC) *[[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] ([[Conversa usuario:Raqquelcampos|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 21:34 (UTC) == Artigos == A seguinte lista é unha proposta de traballo inicial. Se queres engadir calquera outro artigo e que conten as túas achegas, modifica a páxina [[Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos]]. {{Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}} == Premios == Concederanse 10 premios, dous por área de coñecemento, repartidos do seguinte xeito, tendo en conta que cada persoa usuaria só pode ser premiada nunha única categoría: A. Matemáticas. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € B. Psicoloxía. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € C. Enxeñaría informática (e intelixencia artificial) ou enxeñaría química (ou ambiental). Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € D. Enfermaría. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € E. Patrimonio cultural galego. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € == Resultados == <!-- Begin:ResultsSection -->''Last updated 24. Xuño 2025, 00:17. The contest is open from 1. Xuño 2025, 00:00 to 20. Setembro 2025, 23:59.'' === [[Usuario:Xtquique|Xtquique]] (377 p) === 16 articles, {{formatnum:39.65}} kB {{Kolonner}} # [[:Logaritmo complexo]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">32.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision., Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094146|13.06, 09:04]]: 14.3 p (2865 bytes) + 1.2 p (62 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093671|12.06, 16:15]]: 5.0 p (new page) + 2.7 p (547 bytes) + 2.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094151|13.06, 09:12]]: 2.4 p (485 bytes)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094150|13.06, 09:09]]: 1.2 p (61 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3706 bytes, 101 words.</div></div> # [[:Enteiro cadrático]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093677|12.06, 16:30]]: 5.0 p (new page) + 4.5 p (907 bytes) + 1.9 p (94 words)<br>[[Special:Diff/7094144|13.06, 08:48]]: 3.9 p (776 bytes) + 1.6 p (82 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1702 bytes, 176 words.</div></div> # [[:Topoloxía diferencial]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">19.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093705|12.06, 17:12]]: 1.7 p (335 bytes) + 0.7 p (34 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093691|12.06, 16:45]]: 5.0 p (new page) + 5.5 p (1104 bytes) + 1.9 p (97 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094158|13.06, 09:24]]: 2.1 p (426 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1868 bytes, 133 words.</div></div> # [[:Teoría de Lie]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093694|12.06, 16:57]]: 5.0 p (new page) + 6.5 p (1299 bytes) + 3.3 p (163 words)<br>[[Special:Diff/7094164|13.06, 09:42]]: 4.1 p (819 bytes) + 1.6 p (80 words) + 2.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2119 bytes, 243 words.</div></div> # [[:Límite inverso]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">28.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094168|13.06, 09:54]]: 11.4 p (2277 bytes) + 5.4 p (272 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093697|12.06, 17:03]]: 5.0 p (new page) + 3.7 p (746 bytes) + 1.8 p (92 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3023 bytes, 364 words.</div></div> # [[:Sucesión de Cauchy]] (<abbr class="uk-ap">0.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093700|12.06, 17:07]]: 0.1 p (20 bytes)</div> # [[:Fibra (matemáticas)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">40.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094199|13.06, 10:16]]: 0.8 p (150 bytes)<br>[[Special:Diff/7093724|12.06, 17:25]]: 5.0 p (new page) + 23.6 p (4719 bytes) + 10.8 p (540 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4689 bytes, 335 words.</div></div> # [[:Grupo linear xeral]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">26.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094346|13.06, 11:00]]: 0.2 p (43 bytes)<br>[[Special:Diff/7095363|14.06, 15:46]]: 2.6 p (510 bytes) + 0.8 p (39 words)<br>[[Special:Diff/7095362|14.06, 15:41]]: 2.4 p (486 bytes) + 1.1 p (57 words)<br>[[Special:Diff/7095372|14.06, 16:15]]: 4.0 p (802 bytes) + 1.5 p (77 words)<br>[[Special:Diff/7094257|13.06, 10:34]]: 5.0 p (new page) + 6.0 p (1196 bytes) + 3.1 p (155 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3041 bytes, 329 words.</div></div> # [[:Teorema de Ceva]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">33.7 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094426|13.06, 11:20]]: 5.0 p (new page) + 19.0 p (3802 bytes) + 5.6 p (282 words) + 2.0 p (references) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3802 bytes, 282 words.</div></div> # [[:Cambio de variábel]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">21.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094476|13.06, 11:33]]: 5.0 p (new page) + 7.7 p (1538 bytes) + 3.3 p (166 words)<br>[[Special:Diff/7099092|18.06, 18:21]]: 2.6 p (519 bytes) + 0.5 p (23 words)<br>[[Special:Diff/7099101|18.06, 18:37]]: 1.1 p (211 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2269 bytes, 190 words.</div></div> # [[:Función erro]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">20.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094490|13.06, 11:46]]: 5.0 p (new page) + 10.3 p (2061 bytes) + 2.7 p (135 words) + 2.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2044 bytes, 135 words.</div></div> # [[:Regra de inferencia]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094808|13.06, 19:09]]: 5.0 p (new page) + 8.0 p (1604 bytes) + 3.8 p (188 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1604 bytes, 188 words.</div></div> # [[:Máximo común divisor polinómico]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095359|14.06, 15:33]]: 8.7 p (1743 bytes) + 4.7 p (234 words)<br>[[Special:Diff/7094810|13.06, 19:17]]: 5.0 p (new page) + 3.4 p (678 bytes) + 1.7 p (84 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2424 bytes, 319 words.</div></div> # [[:Torneo (teoría de grafos)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095135|14.06, 08:23]]: 5.0 p (new page) + 9.8 p (1965 bytes) + 4.6 p (231 words) + 1.0 p (references) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7095183|14.06, 11:07]]: 1.4 p (285 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2250 bytes, 231 words.</div></div> # [[:Conxectura de Poincaré]] (<abbr class="uk-ap">2.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095369|14.06, 16:00]]: 1.4 p (282 bytes) + 1.0 p (references)</div> # [[:Teorema da bóla peluda]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">47.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095377|14.06, 16:43]]: 5.0 p (new page) + 24.2 p (4844 bytes) + 7.9 p (395 words) + 5.0 p (references) + 5.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4806 bytes, 395 words.</div></div> === [[Usuario:LauAI|LauAI]] (248 p) === 2 articles, {{formatnum:31.61}} kB # [[:Rastro (informática)]] (<abbr class="uk-ap">161.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095972|15.06, 11:38]]: 23.4 p (4683 bytes) + 11.3 p (564 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094509|13.06, 12:13]]: 14.2 p (2832 bytes) + 1.3 p (67 words) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093909|12.06, 21:01]]: 0.7 p (141 bytes) + 0.4 p (22 words)<br>[[Special:Diff/7093793|12.06, 18:41]]: 0.2 p (35 bytes)<br>[[Special:Diff/7090230|09.06, 12:26]]: 30.6 p (6118 bytes) + 5.8 p (290 words)<br>[[Special:Diff/7095976|15.06, 11:56]]: 7.9 p (1575 bytes) + 6.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093914|12.06, 21:05]]: 2.3 p (467 bytes) + 2.0 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7090503|09.06, 16:24]]: 1.1 p (213 bytes)<br>[[Special:Diff/7094511|13.06, 12:18]]: 2.1 p (412 bytes) + 2.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7090497|09.06, 16:11]]: 26.2 p (5241 bytes) + 9.9 p (495 words) + 9.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 21681 bytes, 1437 words.</div></div> # [[:Intercambio de claves Diffie-Hellman]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">86.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7097933|17.06, 17:07]]: 5.0 p (new page) + 42.5 p (8505 bytes) + 20.0 p (1001 words) + 6.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7097986|17.06, 17:34]]: 7.1 p (1412 bytes) + 5.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 9929 bytes, 1000 words.</div></div> === [[Usuario:Irimz|Irimz]] (150 p) === 2 articles, {{formatnum:15.57}} kB # [[:Olaría de Gundivós]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">140.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7100549|20.06, 09:05]]: 10.7 p (2136 bytes) + 0.8 p (40 words) + 8.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094574|13.06, 13:52]]: 39.1 p (7819 bytes) + 15.4 p (772 words) + 13.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7096261|15.06, 19:57]]: 1.2 p (231 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100879|20.06, 11:24]]: 0.6 p (121 bytes) + 0.2 p (12 words)<br>[[Special:Diff/7096363|15.06, 21:44]]: 1.2 p (234 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100449|20.06, 08:14]]: 16.2 p (3236 bytes) + 4.4 p (222 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7100799|20.06, 10:47]]: 1.7 p (338 bytes) + 7.0 p (images, capped at max)<br>[[Special:Diff/7096244|15.06, 19:35]]: 2.2 p (438 bytes) + 0.3 p (15 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7096338|15.06, 21:12]]: 1.1 p (215 bytes) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093728|12.06, 17:30]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 14962 bytes, 1092 words.</div></div> # [[:Alquerque]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">9.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093776|12.06, 18:07]]: 1.7 p (344 bytes) + 0.3 p (13 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7093768|12.06, 17:59]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 608 bytes, 45 words.</div></div> === [[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Xeometria|Xeometria]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:PSPX10|PSPX10]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Martindios|Martindios]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:LuzSall|LuzSall]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' {{UKB botinfo | 1=note | 2=2025-06-24 00:17:14 | 3= * UKBot encountered the following problems with the page [[:Logaritmo complexo]] ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision. ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text. }} <!-- End:ResultsSection --> == Ferramentas == *[[Especial:ContentTranslation|Tradutor da Wikipedia]] *[https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/index.htm bUSCatermos] *Lembrade que se estades a traballar nun artigo, podedes incluír o marcador {{m|en uso}} == Axuda para a edición == * [[Axuda:Introdución]] * [[Wikipedia:Libro de estilo]] * [[Wikipedia:Citar as fontes]] * [[Wikipedia:Modelo básico de artigo]] * [[Wikipedia:Asistente para a creación de artigos]] == Outros proxectos relacionados == *[[:Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 10 kB)|Artigos que precisan ampliación dos 1.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 176 por ampliar o día 6 de maio de 2025).}} *[[Wikipedia:Artigos vitais/Expandido|Lista expandida dos 10.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 1.099 por crear o día 17 de abril de 2025).}} *[[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas|Wikiproxecto Matemáticas]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química|Wikiproxecto Física e Química]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina|Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina]]. *[[Wikipedia:Artigos solicitados|Artigos solicitados pola comunidade de Wikipedia en galego]]. == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:I Concurso de Edición da Galipedia]] *[[Wikipedia:Wikiproxecto]] {{UKB botinfo | ok | 2025-06-04 11:17:10 }} [[Categoría:Wikipedia:Wikiconcursos]] 9iqopmjxps6dfxfrws3djxvkwv5nbbj 7105174 7105153 2025-06-24T01:17:22Z UKBot 154739 Updating 7105174 wikitext text/x-wiki {{UKB infotabla | title = II Concurso de Edición da Galipedia | organizador = [[Usuario:Chairego_apc|Chairego_apc]] | comezo = 2025-06-01 | remate = 2025-09-20 | status ={{UKB status||pages=21|novo=17|kilobyte=87|palabra=6995|referencia=58|imaxe=22}} }} A [[Universidade de Santiago de Compostela]] convocou, a través das comisións de normalización lingüística das Facultade de Matemáticas, da Facultade de Psicoloxía, da Escola Técnica Superior de Enxeñaría, da Escola de Enfermaría e da Facultade de Humanidades, o '''II Concurso de Edición da Galipedia''', dirixido a toda a comunidade universitaria co obxecto de promover a produción e a difusión de artigos de calidade contrastada da Wikipedia en galego. [https://assets.usc.gal/sites/default/files/paragraphs/more_info_service/2025-05/ii.concurso.edicion.galipedia.pdf_asinado.pdf_.pdf Velaquí a convocatoria]. Para participar no concurso cómpre inscribirse antes do 20 de xuño de 2025. Teranse en conta as edicións feitas dende o 1 de xuño de 2025 ata o día 20 de setembro, xa sexan creando un artigo novo ou mellorando de forma significativa algún xa existente. Concederanse un total de dez premios, dous por cada área de coñecemento. [https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/promover/concursos-premios/ii-concurso-edicion-galipedia Nesta ligazón tes máis información sobre o concurso]. == Como participar == Poderán presentarse a estes premios os membros da comunidade universitaria da USC no curso académico 2024/2025. Cómpre rexistrarse como usuario para participar no concurso. Unha vez feito, vai á sección Participantes e apúntate. Se non tes experiencia en Wikipedia, recomendamos que revises [[Axuda:Introdución|este titorial]] para coñecer as pautas básicas a seguir á hora de redactar ou editar un artigo. Podes editar artigos que che suxerimos na sección correspondente, ou ben algún outro que propoñas. Neste último caso, lembra anotalo na sección Artigos. == Duración == O concurso esténdese dende as 00:00 h. do 1 de xuño de 2025 até as 23:59 h. do 20 de setembro de 2025 (UTC). == Sistema de puntuación == Para axudar no reconto de puntos do concurso, executarase o bot [[Usuario:UKBot|UKBot]], que fará un reconto automatizado por hora e só terá en conta as páxinas listadas na sección de Artigos. Se queres que un artigo conte, debe estar {{UKB criterio|ligado dende|Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}}. * {{UKB puntos|novo|5}}. * {{UKB puntos|byte|0.005}}. * {{UKB puntos|palabra|0.02}}. * {{UKB puntos|referencia|1|0.5}}. * {{UKB puntos|imaxe|1|propio=3|max=10}}. Os resultados que aparezan nesta páxina non serán os definitivos, á espera da revisión e resolución do xurado. == Participantes == Para apuntarte, engade <nowiki>*~~~~</nowiki> a continuación: *[[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] ([[Conversa usuario:Antón Figueroa|conversa]]) 22 de maio de 2025 ás 18:22 (UTC) *[[Usuaria:LauAI|LauAI]] ([[Conversa usuario:LauAI|conversa]]) 4 de xuño de 2025 ás 13:47 (UTC) *[[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] ([[Conversa usuario:Mpazcou|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:00 (UTC) *[[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] ([[Conversa usuario:CarmedaPoza|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:08 (UTC) *[[Usuario:Xtquique|Xtquique]] ([[Conversa usuario:Xtquique|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:09 (UTC) *[[Usuaria:Irimz|Irimz]] ([[Conversa usuario:Irimz|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 17:18 (UTC) *[[Usuario:LuzSall|LuzSall]] ([[Conversa usuario:LuzSall|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 02:24 (UTC) *[[Usuaria:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] ([[Conversa usuario:Sara-Bellum-inha|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:38 (UTC) *[[Usuaria:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] ([[Conversa usuario:Sapiens.gal|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:43 (UTC) *[[Usuaria:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] ([[Conversa usuario:AbrahamTrashorras|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 14:50 (UTC) *[[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] ([[Conversa usuario:Alejandro2406|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 20:24 (UTC) *[[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] ([[Conversa usuario:AndreaMorPez|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 23:15 (UTC) *[[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] ([[Conversa usuario:Cristina Salgado Blanco|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 12:08 (UTC) *[[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] ([[Conversa usuario:Sabela Pérez|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 15:43 (UTC) *[[Usuario:Martindios|Martindios]] ([[Conversa usuario:Martindios|conversa]]) 18 de xuño de 2025 ás 13:23 (UTC) *[[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] ([[Conversa usuario:Belenperez14|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 12:12 (UTC) *[[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] ([[Conversa usuario:SamuCompostela|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 13:19 (UTC) *[[Usuario:PSPX10|PSPX10]] ([[Conversa usuario:PSPX10|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 23:17 (UTC) *[[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] ([[Conversa usuario:Claralvrez|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 19:40 (UTC) *[[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] ([[Conversa usuario:Lgarcan|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:04 (UTC) *[[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] ([[Conversa usuario:AlbaFL|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:06 (UTC) *[[Usuario:Xeometria|Xeometria]] ([[Conversa usuario:Xeometria|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:43 (UTC) *[[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] ([[Conversa usuario:Raqquelcampos|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 21:34 (UTC) == Artigos == A seguinte lista é unha proposta de traballo inicial. Se queres engadir calquera outro artigo e que conten as túas achegas, modifica a páxina [[Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos]]. {{Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}} == Premios == Concederanse 10 premios, dous por área de coñecemento, repartidos do seguinte xeito, tendo en conta que cada persoa usuaria só pode ser premiada nunha única categoría: A. Matemáticas. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € B. Psicoloxía. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € C. Enxeñaría informática (e intelixencia artificial) ou enxeñaría química (ou ambiental). Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € D. Enfermaría. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € E. Patrimonio cultural galego. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € == Resultados == <!-- Begin:ResultsSection -->''Last updated 24. Xuño 2025, 01:17. The contest is open from 1. Xuño 2025, 00:00 to 20. Setembro 2025, 23:59.'' === [[Usuario:Xtquique|Xtquique]] (377 p) === 16 articles, {{formatnum:39.65}} kB {{Kolonner}} # [[:Logaritmo complexo]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">32.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094150|13.06, 09:09]]: 1.2 p (61 words)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision., Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094146|13.06, 09:04]]: 14.3 p (2865 bytes) + 1.2 p (62 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7094151|13.06, 09:12]]: 2.4 p (485 bytes)<br>[[Special:Diff/7093671|12.06, 16:15]]: 5.0 p (new page) + 2.7 p (547 bytes) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3706 bytes, 101 words.</div></div> # [[:Enteiro cadrático]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094144|13.06, 08:48]]: 3.9 p (776 bytes) + 1.6 p (82 words)<br>[[Special:Diff/7093677|12.06, 16:30]]: 5.0 p (new page) + 4.5 p (907 bytes) + 1.9 p (94 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1702 bytes, 176 words.</div></div> # [[:Topoloxía diferencial]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">19.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093705|12.06, 17:12]]: 1.7 p (335 bytes) + 0.7 p (34 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094158|13.06, 09:24]]: 2.1 p (426 bytes)<br>[[Special:Diff/7093691|12.06, 16:45]]: 5.0 p (new page) + 5.5 p (1104 bytes) + 1.9 p (97 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1868 bytes, 133 words.</div></div> # [[:Teoría de Lie]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093694|12.06, 16:57]]: 5.0 p (new page) + 6.5 p (1299 bytes) + 3.3 p (163 words)<br>[[Special:Diff/7094164|13.06, 09:42]]: 4.1 p (819 bytes) + 1.6 p (80 words) + 2.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2119 bytes, 243 words.</div></div> # [[:Límite inverso]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">28.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094168|13.06, 09:54]]: 11.4 p (2277 bytes) + 5.4 p (272 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093697|12.06, 17:03]]: 5.0 p (new page) + 3.7 p (746 bytes) + 1.8 p (92 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3023 bytes, 364 words.</div></div> # [[:Sucesión de Cauchy]] (<abbr class="uk-ap">0.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093700|12.06, 17:07]]: 0.1 p (20 bytes)</div> # [[:Fibra (matemáticas)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">40.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093724|12.06, 17:25]]: 5.0 p (new page) + 23.6 p (4719 bytes) + 10.8 p (540 words)<br>[[Special:Diff/7094199|13.06, 10:16]]: 0.8 p (150 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4689 bytes, 335 words.</div></div> # [[:Grupo linear xeral]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">26.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094257|13.06, 10:34]]: 5.0 p (new page) + 6.0 p (1196 bytes) + 3.1 p (155 words)<br>[[Special:Diff/7095363|14.06, 15:46]]: 2.6 p (510 bytes) + 0.8 p (39 words)<br>[[Special:Diff/7094346|13.06, 11:00]]: 0.2 p (43 bytes)<br>[[Special:Diff/7095372|14.06, 16:15]]: 4.0 p (802 bytes) + 1.5 p (77 words)<br>[[Special:Diff/7095362|14.06, 15:41]]: 2.4 p (486 bytes) + 1.1 p (57 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3041 bytes, 329 words.</div></div> # [[:Teorema de Ceva]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">33.7 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094426|13.06, 11:20]]: 5.0 p (new page) + 19.0 p (3802 bytes) + 5.6 p (282 words) + 2.0 p (references) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3802 bytes, 282 words.</div></div> # [[:Cambio de variábel]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">21.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094476|13.06, 11:33]]: 5.0 p (new page) + 7.7 p (1538 bytes) + 3.3 p (166 words)<br>[[Special:Diff/7099101|18.06, 18:37]]: 1.1 p (211 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7099092|18.06, 18:21]]: 2.6 p (519 bytes) + 0.5 p (23 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2269 bytes, 190 words.</div></div> # [[:Función erro]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">20.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094490|13.06, 11:46]]: 5.0 p (new page) + 10.3 p (2061 bytes) + 2.7 p (135 words) + 2.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2044 bytes, 135 words.</div></div> # [[:Regra de inferencia]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094808|13.06, 19:09]]: 5.0 p (new page) + 8.0 p (1604 bytes) + 3.8 p (188 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1604 bytes, 188 words.</div></div> # [[:Máximo común divisor polinómico]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094810|13.06, 19:17]]: 5.0 p (new page) + 3.4 p (678 bytes) + 1.7 p (84 words)<br>[[Special:Diff/7095359|14.06, 15:33]]: 8.7 p (1743 bytes) + 4.7 p (234 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2424 bytes, 319 words.</div></div> # [[:Torneo (teoría de grafos)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095135|14.06, 08:23]]: 5.0 p (new page) + 9.8 p (1965 bytes) + 4.6 p (231 words) + 1.0 p (references) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7095183|14.06, 11:07]]: 1.4 p (285 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2250 bytes, 231 words.</div></div> # [[:Conxectura de Poincaré]] (<abbr class="uk-ap">2.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095369|14.06, 16:00]]: 1.4 p (282 bytes) + 1.0 p (references)</div> # [[:Teorema da bóla peluda]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">47.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095377|14.06, 16:43]]: 5.0 p (new page) + 24.2 p (4844 bytes) + 7.9 p (395 words) + 5.0 p (references) + 5.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4806 bytes, 395 words.</div></div> === [[Usuario:LauAI|LauAI]] (248 p) === 2 articles, {{formatnum:31.61}} kB # [[:Rastro (informática)]] (<abbr class="uk-ap">161.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7090230|09.06, 12:26]]: 30.6 p (6118 bytes) + 5.8 p (290 words)<br>[[Special:Diff/7093914|12.06, 21:05]]: 2.3 p (467 bytes) + 2.0 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093909|12.06, 21:01]]: 0.7 p (141 bytes) + 0.4 p (22 words)<br>[[Special:Diff/7093793|12.06, 18:41]]: 0.2 p (35 bytes)<br>[[Special:Diff/7094511|13.06, 12:18]]: 2.1 p (412 bytes) + 2.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7095976|15.06, 11:56]]: 7.9 p (1575 bytes) + 6.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7094509|13.06, 12:13]]: 14.2 p (2832 bytes) + 1.3 p (67 words) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7095972|15.06, 11:38]]: 23.4 p (4683 bytes) + 11.3 p (564 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7090503|09.06, 16:24]]: 1.1 p (213 bytes)<br>[[Special:Diff/7090497|09.06, 16:11]]: 26.2 p (5241 bytes) + 9.9 p (495 words) + 9.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 21681 bytes, 1437 words.</div></div> # [[:Intercambio de claves Diffie-Hellman]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">86.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7097933|17.06, 17:07]]: 5.0 p (new page) + 42.5 p (8505 bytes) + 20.0 p (1001 words) + 6.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7097986|17.06, 17:34]]: 7.1 p (1412 bytes) + 5.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 9929 bytes, 1000 words.</div></div> === [[Usuario:Irimz|Irimz]] (150 p) === 2 articles, {{formatnum:15.57}} kB # [[:Olaría de Gundivós]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">140.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094574|13.06, 13:52]]: 39.1 p (7819 bytes) + 15.4 p (772 words) + 13.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7096338|15.06, 21:12]]: 1.1 p (215 bytes) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7100449|20.06, 08:14]]: 16.2 p (3236 bytes) + 4.4 p (222 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7096244|15.06, 19:35]]: 2.2 p (438 bytes) + 0.3 p (15 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100549|20.06, 09:05]]: 10.7 p (2136 bytes) + 0.8 p (40 words) + 8.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7096363|15.06, 21:44]]: 1.2 p (234 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100799|20.06, 10:47]]: 1.7 p (338 bytes) + 7.0 p (images, capped at max)<br>[[Special:Diff/7093728|12.06, 17:30]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7100879|20.06, 11:24]]: 0.6 p (121 bytes) + 0.2 p (12 words)<br>[[Special:Diff/7096261|15.06, 19:57]]: 1.2 p (231 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 14962 bytes, 1092 words.</div></div> # [[:Alquerque]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">9.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093768|12.06, 17:59]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7093776|12.06, 18:07]]: 1.7 p (344 bytes) + 0.3 p (13 words) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 608 bytes, 45 words.</div></div> === [[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Xeometria|Xeometria]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:PSPX10|PSPX10]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Martindios|Martindios]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:LuzSall|LuzSall]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' {{UKB botinfo | 1=note | 2=2025-06-24 01:17:22 | 3= * UKBot encountered the following problems with the page [[:Logaritmo complexo]] ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision. ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text. }} <!-- End:ResultsSection --> == Ferramentas == *[[Especial:ContentTranslation|Tradutor da Wikipedia]] *[https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/index.htm bUSCatermos] *Lembrade que se estades a traballar nun artigo, podedes incluír o marcador {{m|en uso}} == Axuda para a edición == * [[Axuda:Introdución]] * [[Wikipedia:Libro de estilo]] * [[Wikipedia:Citar as fontes]] * [[Wikipedia:Modelo básico de artigo]] * [[Wikipedia:Asistente para a creación de artigos]] == Outros proxectos relacionados == *[[:Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 10 kB)|Artigos que precisan ampliación dos 1.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 176 por ampliar o día 6 de maio de 2025).}} *[[Wikipedia:Artigos vitais/Expandido|Lista expandida dos 10.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 1.099 por crear o día 17 de abril de 2025).}} *[[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas|Wikiproxecto Matemáticas]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química|Wikiproxecto Física e Química]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina|Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina]]. *[[Wikipedia:Artigos solicitados|Artigos solicitados pola comunidade de Wikipedia en galego]]. == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:I Concurso de Edición da Galipedia]] *[[Wikipedia:Wikiproxecto]] {{UKB botinfo | ok | 2025-06-04 11:17:10 }} [[Categoría:Wikipedia:Wikiconcursos]] l315p9djbjkn7web01cawz0r878o98l 7105183 7105174 2025-06-24T02:17:16Z UKBot 154739 Updating 7105183 wikitext text/x-wiki {{UKB infotabla | title = II Concurso de Edición da Galipedia | organizador = [[Usuario:Chairego_apc|Chairego_apc]] | comezo = 2025-06-01 | remate = 2025-09-20 | status ={{UKB status||pages=21|novo=17|kilobyte=87|palabra=6995|referencia=58|imaxe=22}} }} A [[Universidade de Santiago de Compostela]] convocou, a través das comisións de normalización lingüística das Facultade de Matemáticas, da Facultade de Psicoloxía, da Escola Técnica Superior de Enxeñaría, da Escola de Enfermaría e da Facultade de Humanidades, o '''II Concurso de Edición da Galipedia''', dirixido a toda a comunidade universitaria co obxecto de promover a produción e a difusión de artigos de calidade contrastada da Wikipedia en galego. [https://assets.usc.gal/sites/default/files/paragraphs/more_info_service/2025-05/ii.concurso.edicion.galipedia.pdf_asinado.pdf_.pdf Velaquí a convocatoria]. Para participar no concurso cómpre inscribirse antes do 20 de xuño de 2025. Teranse en conta as edicións feitas dende o 1 de xuño de 2025 ata o día 20 de setembro, xa sexan creando un artigo novo ou mellorando de forma significativa algún xa existente. Concederanse un total de dez premios, dous por cada área de coñecemento. [https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/promover/concursos-premios/ii-concurso-edicion-galipedia Nesta ligazón tes máis información sobre o concurso]. == Como participar == Poderán presentarse a estes premios os membros da comunidade universitaria da USC no curso académico 2024/2025. Cómpre rexistrarse como usuario para participar no concurso. Unha vez feito, vai á sección Participantes e apúntate. Se non tes experiencia en Wikipedia, recomendamos que revises [[Axuda:Introdución|este titorial]] para coñecer as pautas básicas a seguir á hora de redactar ou editar un artigo. Podes editar artigos que che suxerimos na sección correspondente, ou ben algún outro que propoñas. Neste último caso, lembra anotalo na sección Artigos. == Duración == O concurso esténdese dende as 00:00 h. do 1 de xuño de 2025 até as 23:59 h. do 20 de setembro de 2025 (UTC). == Sistema de puntuación == Para axudar no reconto de puntos do concurso, executarase o bot [[Usuario:UKBot|UKBot]], que fará un reconto automatizado por hora e só terá en conta as páxinas listadas na sección de Artigos. Se queres que un artigo conte, debe estar {{UKB criterio|ligado dende|Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}}. * {{UKB puntos|novo|5}}. * {{UKB puntos|byte|0.005}}. * {{UKB puntos|palabra|0.02}}. * {{UKB puntos|referencia|1|0.5}}. * {{UKB puntos|imaxe|1|propio=3|max=10}}. Os resultados que aparezan nesta páxina non serán os definitivos, á espera da revisión e resolución do xurado. == Participantes == Para apuntarte, engade <nowiki>*~~~~</nowiki> a continuación: *[[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] ([[Conversa usuario:Antón Figueroa|conversa]]) 22 de maio de 2025 ás 18:22 (UTC) *[[Usuaria:LauAI|LauAI]] ([[Conversa usuario:LauAI|conversa]]) 4 de xuño de 2025 ás 13:47 (UTC) *[[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] ([[Conversa usuario:Mpazcou|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:00 (UTC) *[[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] ([[Conversa usuario:CarmedaPoza|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:08 (UTC) *[[Usuario:Xtquique|Xtquique]] ([[Conversa usuario:Xtquique|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:09 (UTC) *[[Usuaria:Irimz|Irimz]] ([[Conversa usuario:Irimz|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 17:18 (UTC) *[[Usuario:LuzSall|LuzSall]] ([[Conversa usuario:LuzSall|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 02:24 (UTC) *[[Usuaria:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] ([[Conversa usuario:Sara-Bellum-inha|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:38 (UTC) *[[Usuaria:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] ([[Conversa usuario:Sapiens.gal|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:43 (UTC) *[[Usuaria:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] ([[Conversa usuario:AbrahamTrashorras|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 14:50 (UTC) *[[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] ([[Conversa usuario:Alejandro2406|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 20:24 (UTC) *[[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] ([[Conversa usuario:AndreaMorPez|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 23:15 (UTC) *[[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] ([[Conversa usuario:Cristina Salgado Blanco|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 12:08 (UTC) *[[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] ([[Conversa usuario:Sabela Pérez|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 15:43 (UTC) *[[Usuario:Martindios|Martindios]] ([[Conversa usuario:Martindios|conversa]]) 18 de xuño de 2025 ás 13:23 (UTC) *[[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] ([[Conversa usuario:Belenperez14|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 12:12 (UTC) *[[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] ([[Conversa usuario:SamuCompostela|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 13:19 (UTC) *[[Usuario:PSPX10|PSPX10]] ([[Conversa usuario:PSPX10|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 23:17 (UTC) *[[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] ([[Conversa usuario:Claralvrez|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 19:40 (UTC) *[[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] ([[Conversa usuario:Lgarcan|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:04 (UTC) *[[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] ([[Conversa usuario:AlbaFL|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:06 (UTC) *[[Usuario:Xeometria|Xeometria]] ([[Conversa usuario:Xeometria|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:43 (UTC) *[[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] ([[Conversa usuario:Raqquelcampos|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 21:34 (UTC) == Artigos == A seguinte lista é unha proposta de traballo inicial. Se queres engadir calquera outro artigo e que conten as túas achegas, modifica a páxina [[Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos]]. {{Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}} == Premios == Concederanse 10 premios, dous por área de coñecemento, repartidos do seguinte xeito, tendo en conta que cada persoa usuaria só pode ser premiada nunha única categoría: A. Matemáticas. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € B. Psicoloxía. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € C. Enxeñaría informática (e intelixencia artificial) ou enxeñaría química (ou ambiental). Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € D. Enfermaría. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € E. Patrimonio cultural galego. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € == Resultados == <!-- Begin:ResultsSection -->''Last updated 24. Xuño 2025, 02:17. The contest is open from 1. Xuño 2025, 00:00 to 20. Setembro 2025, 23:59.'' === [[Usuario:Xtquique|Xtquique]] (377 p) === 16 articles, {{formatnum:39.65}} kB {{Kolonner}} # [[:Logaritmo complexo]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">32.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094150|13.06, 09:09]]: 1.2 p (61 words)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision., Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094146|13.06, 09:04]]: 14.3 p (2865 bytes) + 1.2 p (62 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7094151|13.06, 09:12]]: 2.4 p (485 bytes)<br>[[Special:Diff/7093671|12.06, 16:15]]: 5.0 p (new page) + 2.7 p (547 bytes) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3706 bytes, 101 words.</div></div> # [[:Enteiro cadrático]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093677|12.06, 16:30]]: 5.0 p (new page) + 4.5 p (907 bytes) + 1.9 p (94 words)<br>[[Special:Diff/7094144|13.06, 08:48]]: 3.9 p (776 bytes) + 1.6 p (82 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1702 bytes, 176 words.</div></div> # [[:Topoloxía diferencial]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">19.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093705|12.06, 17:12]]: 1.7 p (335 bytes) + 0.7 p (34 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094158|13.06, 09:24]]: 2.1 p (426 bytes)<br>[[Special:Diff/7093691|12.06, 16:45]]: 5.0 p (new page) + 5.5 p (1104 bytes) + 1.9 p (97 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1868 bytes, 133 words.</div></div> # [[:Teoría de Lie]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093694|12.06, 16:57]]: 5.0 p (new page) + 6.5 p (1299 bytes) + 3.3 p (163 words)<br>[[Special:Diff/7094164|13.06, 09:42]]: 4.1 p (819 bytes) + 1.6 p (80 words) + 2.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2119 bytes, 243 words.</div></div> # [[:Límite inverso]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">28.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093697|12.06, 17:03]]: 5.0 p (new page) + 3.7 p (746 bytes) + 1.8 p (92 words)<br>[[Special:Diff/7094168|13.06, 09:54]]: 11.4 p (2277 bytes) + 5.4 p (272 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3023 bytes, 364 words.</div></div> # [[:Sucesión de Cauchy]] (<abbr class="uk-ap">0.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093700|12.06, 17:07]]: 0.1 p (20 bytes)</div> # [[:Fibra (matemáticas)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">40.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093724|12.06, 17:25]]: 5.0 p (new page) + 23.6 p (4719 bytes) + 10.8 p (540 words)<br>[[Special:Diff/7094199|13.06, 10:16]]: 0.8 p (150 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4689 bytes, 335 words.</div></div> # [[:Grupo linear xeral]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">26.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095363|14.06, 15:46]]: 2.6 p (510 bytes) + 0.8 p (39 words)<br>[[Special:Diff/7095362|14.06, 15:41]]: 2.4 p (486 bytes) + 1.1 p (57 words)<br>[[Special:Diff/7094346|13.06, 11:00]]: 0.2 p (43 bytes)<br>[[Special:Diff/7094257|13.06, 10:34]]: 5.0 p (new page) + 6.0 p (1196 bytes) + 3.1 p (155 words)<br>[[Special:Diff/7095372|14.06, 16:15]]: 4.0 p (802 bytes) + 1.5 p (77 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3041 bytes, 329 words.</div></div> # [[:Teorema de Ceva]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">33.7 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094426|13.06, 11:20]]: 5.0 p (new page) + 19.0 p (3802 bytes) + 5.6 p (282 words) + 2.0 p (references) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3802 bytes, 282 words.</div></div> # [[:Cambio de variábel]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">21.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094476|13.06, 11:33]]: 5.0 p (new page) + 7.7 p (1538 bytes) + 3.3 p (166 words)<br>[[Special:Diff/7099092|18.06, 18:21]]: 2.6 p (519 bytes) + 0.5 p (23 words)<br>[[Special:Diff/7099101|18.06, 18:37]]: 1.1 p (211 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2269 bytes, 190 words.</div></div> # [[:Función erro]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">20.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094490|13.06, 11:46]]: 5.0 p (new page) + 10.3 p (2061 bytes) + 2.7 p (135 words) + 2.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2044 bytes, 135 words.</div></div> # [[:Regra de inferencia]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094808|13.06, 19:09]]: 5.0 p (new page) + 8.0 p (1604 bytes) + 3.8 p (188 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1604 bytes, 188 words.</div></div> # [[:Máximo común divisor polinómico]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095359|14.06, 15:33]]: 8.7 p (1743 bytes) + 4.7 p (234 words)<br>[[Special:Diff/7094810|13.06, 19:17]]: 5.0 p (new page) + 3.4 p (678 bytes) + 1.7 p (84 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2424 bytes, 319 words.</div></div> # [[:Torneo (teoría de grafos)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095183|14.06, 11:07]]: 1.4 p (285 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7095135|14.06, 08:23]]: 5.0 p (new page) + 9.8 p (1965 bytes) + 4.6 p (231 words) + 1.0 p (references) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2250 bytes, 231 words.</div></div> # [[:Conxectura de Poincaré]] (<abbr class="uk-ap">2.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095369|14.06, 16:00]]: 1.4 p (282 bytes) + 1.0 p (references)</div> # [[:Teorema da bóla peluda]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">47.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095377|14.06, 16:43]]: 5.0 p (new page) + 24.2 p (4844 bytes) + 7.9 p (395 words) + 5.0 p (references) + 5.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4806 bytes, 395 words.</div></div> === [[Usuario:LauAI|LauAI]] (248 p) === 2 articles, {{formatnum:31.61}} kB # [[:Rastro (informática)]] (<abbr class="uk-ap">161.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7090503|09.06, 16:24]]: 1.1 p (213 bytes)<br>[[Special:Diff/7090497|09.06, 16:11]]: 26.2 p (5241 bytes) + 9.9 p (495 words) + 9.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7095976|15.06, 11:56]]: 7.9 p (1575 bytes) + 6.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7095972|15.06, 11:38]]: 23.4 p (4683 bytes) + 11.3 p (564 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093793|12.06, 18:41]]: 0.2 p (35 bytes)<br>[[Special:Diff/7094509|13.06, 12:13]]: 14.2 p (2832 bytes) + 1.3 p (67 words) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093914|12.06, 21:05]]: 2.3 p (467 bytes) + 2.0 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7094511|13.06, 12:18]]: 2.1 p (412 bytes) + 2.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7090230|09.06, 12:26]]: 30.6 p (6118 bytes) + 5.8 p (290 words)<br>[[Special:Diff/7093909|12.06, 21:01]]: 0.7 p (141 bytes) + 0.4 p (22 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 21681 bytes, 1437 words.</div></div> # [[:Intercambio de claves Diffie-Hellman]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">86.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7097933|17.06, 17:07]]: 5.0 p (new page) + 42.5 p (8505 bytes) + 20.0 p (1001 words) + 6.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7097986|17.06, 17:34]]: 7.1 p (1412 bytes) + 5.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 9929 bytes, 1000 words.</div></div> === [[Usuario:Irimz|Irimz]] (150 p) === 2 articles, {{formatnum:15.57}} kB # [[:Olaría de Gundivós]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">140.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7096261|15.06, 19:57]]: 1.2 p (231 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100449|20.06, 08:14]]: 16.2 p (3236 bytes) + 4.4 p (222 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7096338|15.06, 21:12]]: 1.1 p (215 bytes) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093728|12.06, 17:30]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7096244|15.06, 19:35]]: 2.2 p (438 bytes) + 0.3 p (15 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100549|20.06, 09:05]]: 10.7 p (2136 bytes) + 0.8 p (40 words) + 8.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100879|20.06, 11:24]]: 0.6 p (121 bytes) + 0.2 p (12 words)<br>[[Special:Diff/7096363|15.06, 21:44]]: 1.2 p (234 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094574|13.06, 13:52]]: 39.1 p (7819 bytes) + 15.4 p (772 words) + 13.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7100799|20.06, 10:47]]: 1.7 p (338 bytes) + 7.0 p (images, capped at max)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 14962 bytes, 1092 words.</div></div> # [[:Alquerque]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">9.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093768|12.06, 17:59]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7093776|12.06, 18:07]]: 1.7 p (344 bytes) + 0.3 p (13 words) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 608 bytes, 45 words.</div></div> === [[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Xeometria|Xeometria]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:PSPX10|PSPX10]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Martindios|Martindios]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:LuzSall|LuzSall]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' {{UKB botinfo | 1=note | 2=2025-06-24 02:17:15 | 3= * UKBot encountered the following problems with the page [[:Logaritmo complexo]] ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision. ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text. }} <!-- End:ResultsSection --> == Ferramentas == *[[Especial:ContentTranslation|Tradutor da Wikipedia]] *[https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/index.htm bUSCatermos] *Lembrade que se estades a traballar nun artigo, podedes incluír o marcador {{m|en uso}} == Axuda para a edición == * [[Axuda:Introdución]] * [[Wikipedia:Libro de estilo]] * [[Wikipedia:Citar as fontes]] * [[Wikipedia:Modelo básico de artigo]] * [[Wikipedia:Asistente para a creación de artigos]] == Outros proxectos relacionados == *[[:Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 10 kB)|Artigos que precisan ampliación dos 1.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 176 por ampliar o día 6 de maio de 2025).}} *[[Wikipedia:Artigos vitais/Expandido|Lista expandida dos 10.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 1.099 por crear o día 17 de abril de 2025).}} *[[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas|Wikiproxecto Matemáticas]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química|Wikiproxecto Física e Química]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina|Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina]]. *[[Wikipedia:Artigos solicitados|Artigos solicitados pola comunidade de Wikipedia en galego]]. == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:I Concurso de Edición da Galipedia]] *[[Wikipedia:Wikiproxecto]] {{UKB botinfo | ok | 2025-06-04 11:17:10 }} [[Categoría:Wikipedia:Wikiconcursos]] 940sdgu2cna81wiipkvwzyoisgqwqu7 7105190 7105183 2025-06-24T03:17:15Z UKBot 154739 Updating 7105190 wikitext text/x-wiki {{UKB infotabla | title = II Concurso de Edición da Galipedia | organizador = [[Usuario:Chairego_apc|Chairego_apc]] | comezo = 2025-06-01 | remate = 2025-09-20 | status ={{UKB status||pages=21|novo=17|kilobyte=87|palabra=6995|referencia=58|imaxe=22}} }} A [[Universidade de Santiago de Compostela]] convocou, a través das comisións de normalización lingüística das Facultade de Matemáticas, da Facultade de Psicoloxía, da Escola Técnica Superior de Enxeñaría, da Escola de Enfermaría e da Facultade de Humanidades, o '''II Concurso de Edición da Galipedia''', dirixido a toda a comunidade universitaria co obxecto de promover a produción e a difusión de artigos de calidade contrastada da Wikipedia en galego. [https://assets.usc.gal/sites/default/files/paragraphs/more_info_service/2025-05/ii.concurso.edicion.galipedia.pdf_asinado.pdf_.pdf Velaquí a convocatoria]. Para participar no concurso cómpre inscribirse antes do 20 de xuño de 2025. Teranse en conta as edicións feitas dende o 1 de xuño de 2025 ata o día 20 de setembro, xa sexan creando un artigo novo ou mellorando de forma significativa algún xa existente. Concederanse un total de dez premios, dous por cada área de coñecemento. [https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/promover/concursos-premios/ii-concurso-edicion-galipedia Nesta ligazón tes máis información sobre o concurso]. == Como participar == Poderán presentarse a estes premios os membros da comunidade universitaria da USC no curso académico 2024/2025. Cómpre rexistrarse como usuario para participar no concurso. Unha vez feito, vai á sección Participantes e apúntate. Se non tes experiencia en Wikipedia, recomendamos que revises [[Axuda:Introdución|este titorial]] para coñecer as pautas básicas a seguir á hora de redactar ou editar un artigo. Podes editar artigos que che suxerimos na sección correspondente, ou ben algún outro que propoñas. Neste último caso, lembra anotalo na sección Artigos. == Duración == O concurso esténdese dende as 00:00 h. do 1 de xuño de 2025 até as 23:59 h. do 20 de setembro de 2025 (UTC). == Sistema de puntuación == Para axudar no reconto de puntos do concurso, executarase o bot [[Usuario:UKBot|UKBot]], que fará un reconto automatizado por hora e só terá en conta as páxinas listadas na sección de Artigos. Se queres que un artigo conte, debe estar {{UKB criterio|ligado dende|Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}}. * {{UKB puntos|novo|5}}. * {{UKB puntos|byte|0.005}}. * {{UKB puntos|palabra|0.02}}. * {{UKB puntos|referencia|1|0.5}}. * {{UKB puntos|imaxe|1|propio=3|max=10}}. Os resultados que aparezan nesta páxina non serán os definitivos, á espera da revisión e resolución do xurado. == Participantes == Para apuntarte, engade <nowiki>*~~~~</nowiki> a continuación: *[[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] ([[Conversa usuario:Antón Figueroa|conversa]]) 22 de maio de 2025 ás 18:22 (UTC) *[[Usuaria:LauAI|LauAI]] ([[Conversa usuario:LauAI|conversa]]) 4 de xuño de 2025 ás 13:47 (UTC) *[[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] ([[Conversa usuario:Mpazcou|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:00 (UTC) *[[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] ([[Conversa usuario:CarmedaPoza|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:08 (UTC) *[[Usuario:Xtquique|Xtquique]] ([[Conversa usuario:Xtquique|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:09 (UTC) *[[Usuaria:Irimz|Irimz]] ([[Conversa usuario:Irimz|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 17:18 (UTC) *[[Usuario:LuzSall|LuzSall]] ([[Conversa usuario:LuzSall|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 02:24 (UTC) *[[Usuaria:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] ([[Conversa usuario:Sara-Bellum-inha|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:38 (UTC) *[[Usuaria:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] ([[Conversa usuario:Sapiens.gal|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:43 (UTC) *[[Usuaria:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] ([[Conversa usuario:AbrahamTrashorras|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 14:50 (UTC) *[[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] ([[Conversa usuario:Alejandro2406|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 20:24 (UTC) *[[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] ([[Conversa usuario:AndreaMorPez|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 23:15 (UTC) *[[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] ([[Conversa usuario:Cristina Salgado Blanco|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 12:08 (UTC) *[[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] ([[Conversa usuario:Sabela Pérez|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 15:43 (UTC) *[[Usuario:Martindios|Martindios]] ([[Conversa usuario:Martindios|conversa]]) 18 de xuño de 2025 ás 13:23 (UTC) *[[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] ([[Conversa usuario:Belenperez14|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 12:12 (UTC) *[[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] ([[Conversa usuario:SamuCompostela|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 13:19 (UTC) *[[Usuario:PSPX10|PSPX10]] ([[Conversa usuario:PSPX10|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 23:17 (UTC) *[[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] ([[Conversa usuario:Claralvrez|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 19:40 (UTC) *[[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] ([[Conversa usuario:Lgarcan|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:04 (UTC) *[[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] ([[Conversa usuario:AlbaFL|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:06 (UTC) *[[Usuario:Xeometria|Xeometria]] ([[Conversa usuario:Xeometria|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:43 (UTC) *[[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] ([[Conversa usuario:Raqquelcampos|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 21:34 (UTC) == Artigos == A seguinte lista é unha proposta de traballo inicial. Se queres engadir calquera outro artigo e que conten as túas achegas, modifica a páxina [[Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos]]. {{Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}} == Premios == Concederanse 10 premios, dous por área de coñecemento, repartidos do seguinte xeito, tendo en conta que cada persoa usuaria só pode ser premiada nunha única categoría: A. Matemáticas. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € B. Psicoloxía. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € C. Enxeñaría informática (e intelixencia artificial) ou enxeñaría química (ou ambiental). Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € D. Enfermaría. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € E. Patrimonio cultural galego. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € == Resultados == <!-- Begin:ResultsSection -->''Last updated 24. Xuño 2025, 03:17. The contest is open from 1. Xuño 2025, 00:00 to 20. Setembro 2025, 23:59.'' === [[Usuario:Xtquique|Xtquique]] (377 p) === 16 articles, {{formatnum:39.65}} kB {{Kolonner}} # [[:Logaritmo complexo]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">32.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094151|13.06, 09:12]]: 2.4 p (485 bytes)<br>[[Special:Diff/7093671|12.06, 16:15]]: 5.0 p (new page) + 2.7 p (547 bytes) + 2.0 p (images)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094150|13.06, 09:09]]: 1.2 p (61 words)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision., Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094146|13.06, 09:04]]: 14.3 p (2865 bytes) + 1.2 p (62 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3706 bytes, 101 words.</div></div> # [[:Enteiro cadrático]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093677|12.06, 16:30]]: 5.0 p (new page) + 4.5 p (907 bytes) + 1.9 p (94 words)<br>[[Special:Diff/7094144|13.06, 08:48]]: 3.9 p (776 bytes) + 1.6 p (82 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1702 bytes, 176 words.</div></div> # [[:Topoloxía diferencial]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">19.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094158|13.06, 09:24]]: 2.1 p (426 bytes)<br>[[Special:Diff/7093705|12.06, 17:12]]: 1.7 p (335 bytes) + 0.7 p (34 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093691|12.06, 16:45]]: 5.0 p (new page) + 5.5 p (1104 bytes) + 1.9 p (97 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1868 bytes, 133 words.</div></div> # [[:Teoría de Lie]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093694|12.06, 16:57]]: 5.0 p (new page) + 6.5 p (1299 bytes) + 3.3 p (163 words)<br>[[Special:Diff/7094164|13.06, 09:42]]: 4.1 p (819 bytes) + 1.6 p (80 words) + 2.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2119 bytes, 243 words.</div></div> # [[:Límite inverso]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">28.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093697|12.06, 17:03]]: 5.0 p (new page) + 3.7 p (746 bytes) + 1.8 p (92 words)<br>[[Special:Diff/7094168|13.06, 09:54]]: 11.4 p (2277 bytes) + 5.4 p (272 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3023 bytes, 364 words.</div></div> # [[:Sucesión de Cauchy]] (<abbr class="uk-ap">0.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093700|12.06, 17:07]]: 0.1 p (20 bytes)</div> # [[:Fibra (matemáticas)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">40.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094199|13.06, 10:16]]: 0.8 p (150 bytes)<br>[[Special:Diff/7093724|12.06, 17:25]]: 5.0 p (new page) + 23.6 p (4719 bytes) + 10.8 p (540 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4689 bytes, 335 words.</div></div> # [[:Grupo linear xeral]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">26.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095363|14.06, 15:46]]: 2.6 p (510 bytes) + 0.8 p (39 words)<br>[[Special:Diff/7094257|13.06, 10:34]]: 5.0 p (new page) + 6.0 p (1196 bytes) + 3.1 p (155 words)<br>[[Special:Diff/7095362|14.06, 15:41]]: 2.4 p (486 bytes) + 1.1 p (57 words)<br>[[Special:Diff/7095372|14.06, 16:15]]: 4.0 p (802 bytes) + 1.5 p (77 words)<br>[[Special:Diff/7094346|13.06, 11:00]]: 0.2 p (43 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3041 bytes, 329 words.</div></div> # [[:Teorema de Ceva]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">33.7 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094426|13.06, 11:20]]: 5.0 p (new page) + 19.0 p (3802 bytes) + 5.6 p (282 words) + 2.0 p (references) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3802 bytes, 282 words.</div></div> # [[:Cambio de variábel]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">21.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7099101|18.06, 18:37]]: 1.1 p (211 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094476|13.06, 11:33]]: 5.0 p (new page) + 7.7 p (1538 bytes) + 3.3 p (166 words)<br>[[Special:Diff/7099092|18.06, 18:21]]: 2.6 p (519 bytes) + 0.5 p (23 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2269 bytes, 190 words.</div></div> # [[:Función erro]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">20.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094490|13.06, 11:46]]: 5.0 p (new page) + 10.3 p (2061 bytes) + 2.7 p (135 words) + 2.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2044 bytes, 135 words.</div></div> # [[:Regra de inferencia]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094808|13.06, 19:09]]: 5.0 p (new page) + 8.0 p (1604 bytes) + 3.8 p (188 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1604 bytes, 188 words.</div></div> # [[:Máximo común divisor polinómico]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094810|13.06, 19:17]]: 5.0 p (new page) + 3.4 p (678 bytes) + 1.7 p (84 words)<br>[[Special:Diff/7095359|14.06, 15:33]]: 8.7 p (1743 bytes) + 4.7 p (234 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2424 bytes, 319 words.</div></div> # [[:Torneo (teoría de grafos)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095135|14.06, 08:23]]: 5.0 p (new page) + 9.8 p (1965 bytes) + 4.6 p (231 words) + 1.0 p (references) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7095183|14.06, 11:07]]: 1.4 p (285 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2250 bytes, 231 words.</div></div> # [[:Conxectura de Poincaré]] (<abbr class="uk-ap">2.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095369|14.06, 16:00]]: 1.4 p (282 bytes) + 1.0 p (references)</div> # [[:Teorema da bóla peluda]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">47.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095377|14.06, 16:43]]: 5.0 p (new page) + 24.2 p (4844 bytes) + 7.9 p (395 words) + 5.0 p (references) + 5.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4806 bytes, 395 words.</div></div> === [[Usuario:LauAI|LauAI]] (248 p) === 2 articles, {{formatnum:31.61}} kB # [[:Rastro (informática)]] (<abbr class="uk-ap">161.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7090503|09.06, 16:24]]: 1.1 p (213 bytes)<br>[[Special:Diff/7094511|13.06, 12:18]]: 2.1 p (412 bytes) + 2.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7095976|15.06, 11:56]]: 7.9 p (1575 bytes) + 6.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093914|12.06, 21:05]]: 2.3 p (467 bytes) + 2.0 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7090230|09.06, 12:26]]: 30.6 p (6118 bytes) + 5.8 p (290 words)<br>[[Special:Diff/7094509|13.06, 12:13]]: 14.2 p (2832 bytes) + 1.3 p (67 words) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093793|12.06, 18:41]]: 0.2 p (35 bytes)<br>[[Special:Diff/7095972|15.06, 11:38]]: 23.4 p (4683 bytes) + 11.3 p (564 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093909|12.06, 21:01]]: 0.7 p (141 bytes) + 0.4 p (22 words)<br>[[Special:Diff/7090497|09.06, 16:11]]: 26.2 p (5241 bytes) + 9.9 p (495 words) + 9.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 21681 bytes, 1437 words.</div></div> # [[:Intercambio de claves Diffie-Hellman]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">86.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7097986|17.06, 17:34]]: 7.1 p (1412 bytes) + 5.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7097933|17.06, 17:07]]: 5.0 p (new page) + 42.5 p (8505 bytes) + 20.0 p (1001 words) + 6.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 9929 bytes, 1000 words.</div></div> === [[Usuario:Irimz|Irimz]] (150 p) === 2 articles, {{formatnum:15.57}} kB # [[:Olaría de Gundivós]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">140.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7096261|15.06, 19:57]]: 1.2 p (231 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7093728|12.06, 17:30]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7100799|20.06, 10:47]]: 1.7 p (338 bytes) + 7.0 p (images, capped at max)<br>[[Special:Diff/7096363|15.06, 21:44]]: 1.2 p (234 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7096244|15.06, 19:35]]: 2.2 p (438 bytes) + 0.3 p (15 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094574|13.06, 13:52]]: 39.1 p (7819 bytes) + 15.4 p (772 words) + 13.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7100549|20.06, 09:05]]: 10.7 p (2136 bytes) + 0.8 p (40 words) + 8.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100879|20.06, 11:24]]: 0.6 p (121 bytes) + 0.2 p (12 words)<br>[[Special:Diff/7100449|20.06, 08:14]]: 16.2 p (3236 bytes) + 4.4 p (222 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7096338|15.06, 21:12]]: 1.1 p (215 bytes) + 3.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 14962 bytes, 1092 words.</div></div> # [[:Alquerque]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">9.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093776|12.06, 18:07]]: 1.7 p (344 bytes) + 0.3 p (13 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7093768|12.06, 17:59]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 608 bytes, 45 words.</div></div> === [[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Xeometria|Xeometria]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:PSPX10|PSPX10]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Martindios|Martindios]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:LuzSall|LuzSall]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' {{UKB botinfo | 1=note | 2=2025-06-24 03:17:14 | 3= * UKBot encountered the following problems with the page [[:Logaritmo complexo]] ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision. ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text. }} <!-- End:ResultsSection --> == Ferramentas == *[[Especial:ContentTranslation|Tradutor da Wikipedia]] *[https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/index.htm bUSCatermos] *Lembrade que se estades a traballar nun artigo, podedes incluír o marcador {{m|en uso}} == Axuda para a edición == * [[Axuda:Introdución]] * [[Wikipedia:Libro de estilo]] * [[Wikipedia:Citar as fontes]] * [[Wikipedia:Modelo básico de artigo]] * [[Wikipedia:Asistente para a creación de artigos]] == Outros proxectos relacionados == *[[:Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 10 kB)|Artigos que precisan ampliación dos 1.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 176 por ampliar o día 6 de maio de 2025).}} *[[Wikipedia:Artigos vitais/Expandido|Lista expandida dos 10.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 1.099 por crear o día 17 de abril de 2025).}} *[[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas|Wikiproxecto Matemáticas]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química|Wikiproxecto Física e Química]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina|Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina]]. *[[Wikipedia:Artigos solicitados|Artigos solicitados pola comunidade de Wikipedia en galego]]. == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:I Concurso de Edición da Galipedia]] *[[Wikipedia:Wikiproxecto]] {{UKB botinfo | ok | 2025-06-04 11:17:10 }} [[Categoría:Wikipedia:Wikiconcursos]] id2d8hggzv4fofslpaxvjybnvmoqyz2 7105198 7105190 2025-06-24T04:17:16Z UKBot 154739 Updating 7105198 wikitext text/x-wiki {{UKB infotabla | title = II Concurso de Edición da Galipedia | organizador = [[Usuario:Chairego_apc|Chairego_apc]] | comezo = 2025-06-01 | remate = 2025-09-20 | status ={{UKB status||pages=21|novo=17|kilobyte=87|palabra=6995|referencia=58|imaxe=22}} }} A [[Universidade de Santiago de Compostela]] convocou, a través das comisións de normalización lingüística das Facultade de Matemáticas, da Facultade de Psicoloxía, da Escola Técnica Superior de Enxeñaría, da Escola de Enfermaría e da Facultade de Humanidades, o '''II Concurso de Edición da Galipedia''', dirixido a toda a comunidade universitaria co obxecto de promover a produción e a difusión de artigos de calidade contrastada da Wikipedia en galego. [https://assets.usc.gal/sites/default/files/paragraphs/more_info_service/2025-05/ii.concurso.edicion.galipedia.pdf_asinado.pdf_.pdf Velaquí a convocatoria]. Para participar no concurso cómpre inscribirse antes do 20 de xuño de 2025. Teranse en conta as edicións feitas dende o 1 de xuño de 2025 ata o día 20 de setembro, xa sexan creando un artigo novo ou mellorando de forma significativa algún xa existente. Concederanse un total de dez premios, dous por cada área de coñecemento. [https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/promover/concursos-premios/ii-concurso-edicion-galipedia Nesta ligazón tes máis información sobre o concurso]. == Como participar == Poderán presentarse a estes premios os membros da comunidade universitaria da USC no curso académico 2024/2025. Cómpre rexistrarse como usuario para participar no concurso. Unha vez feito, vai á sección Participantes e apúntate. Se non tes experiencia en Wikipedia, recomendamos que revises [[Axuda:Introdución|este titorial]] para coñecer as pautas básicas a seguir á hora de redactar ou editar un artigo. Podes editar artigos que che suxerimos na sección correspondente, ou ben algún outro que propoñas. Neste último caso, lembra anotalo na sección Artigos. == Duración == O concurso esténdese dende as 00:00 h. do 1 de xuño de 2025 até as 23:59 h. do 20 de setembro de 2025 (UTC). == Sistema de puntuación == Para axudar no reconto de puntos do concurso, executarase o bot [[Usuario:UKBot|UKBot]], que fará un reconto automatizado por hora e só terá en conta as páxinas listadas na sección de Artigos. Se queres que un artigo conte, debe estar {{UKB criterio|ligado dende|Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}}. * {{UKB puntos|novo|5}}. * {{UKB puntos|byte|0.005}}. * {{UKB puntos|palabra|0.02}}. * {{UKB puntos|referencia|1|0.5}}. * {{UKB puntos|imaxe|1|propio=3|max=10}}. Os resultados que aparezan nesta páxina non serán os definitivos, á espera da revisión e resolución do xurado. == Participantes == Para apuntarte, engade <nowiki>*~~~~</nowiki> a continuación: *[[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] ([[Conversa usuario:Antón Figueroa|conversa]]) 22 de maio de 2025 ás 18:22 (UTC) *[[Usuaria:LauAI|LauAI]] ([[Conversa usuario:LauAI|conversa]]) 4 de xuño de 2025 ás 13:47 (UTC) *[[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] ([[Conversa usuario:Mpazcou|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:00 (UTC) *[[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] ([[Conversa usuario:CarmedaPoza|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:08 (UTC) *[[Usuario:Xtquique|Xtquique]] ([[Conversa usuario:Xtquique|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:09 (UTC) *[[Usuaria:Irimz|Irimz]] ([[Conversa usuario:Irimz|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 17:18 (UTC) *[[Usuario:LuzSall|LuzSall]] ([[Conversa usuario:LuzSall|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 02:24 (UTC) *[[Usuaria:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] ([[Conversa usuario:Sara-Bellum-inha|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:38 (UTC) *[[Usuaria:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] ([[Conversa usuario:Sapiens.gal|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:43 (UTC) *[[Usuaria:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] ([[Conversa usuario:AbrahamTrashorras|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 14:50 (UTC) *[[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] ([[Conversa usuario:Alejandro2406|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 20:24 (UTC) *[[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] ([[Conversa usuario:AndreaMorPez|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 23:15 (UTC) *[[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] ([[Conversa usuario:Cristina Salgado Blanco|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 12:08 (UTC) *[[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] ([[Conversa usuario:Sabela Pérez|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 15:43 (UTC) *[[Usuario:Martindios|Martindios]] ([[Conversa usuario:Martindios|conversa]]) 18 de xuño de 2025 ás 13:23 (UTC) *[[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] ([[Conversa usuario:Belenperez14|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 12:12 (UTC) *[[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] ([[Conversa usuario:SamuCompostela|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 13:19 (UTC) *[[Usuario:PSPX10|PSPX10]] ([[Conversa usuario:PSPX10|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 23:17 (UTC) *[[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] ([[Conversa usuario:Claralvrez|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 19:40 (UTC) *[[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] ([[Conversa usuario:Lgarcan|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:04 (UTC) *[[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] ([[Conversa usuario:AlbaFL|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:06 (UTC) *[[Usuario:Xeometria|Xeometria]] ([[Conversa usuario:Xeometria|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:43 (UTC) *[[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] ([[Conversa usuario:Raqquelcampos|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 21:34 (UTC) == Artigos == A seguinte lista é unha proposta de traballo inicial. Se queres engadir calquera outro artigo e que conten as túas achegas, modifica a páxina [[Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos]]. {{Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}} == Premios == Concederanse 10 premios, dous por área de coñecemento, repartidos do seguinte xeito, tendo en conta que cada persoa usuaria só pode ser premiada nunha única categoría: A. Matemáticas. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € B. Psicoloxía. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € C. Enxeñaría informática (e intelixencia artificial) ou enxeñaría química (ou ambiental). Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € D. Enfermaría. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € E. Patrimonio cultural galego. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € == Resultados == <!-- Begin:ResultsSection -->''Last updated 24. Xuño 2025, 04:17. The contest is open from 1. Xuño 2025, 00:00 to 20. Setembro 2025, 23:59.'' === [[Usuario:Xtquique|Xtquique]] (377 p) === 16 articles, {{formatnum:39.65}} kB {{Kolonner}} # [[:Logaritmo complexo]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">32.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094150|13.06, 09:09]]: 1.2 p (61 words)<br>[[Special:Diff/7094151|13.06, 09:12]]: 2.4 p (485 bytes)<br>[[Special:Diff/7093671|12.06, 16:15]]: 5.0 p (new page) + 2.7 p (547 bytes) + 2.0 p (images)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision., Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094146|13.06, 09:04]]: 14.3 p (2865 bytes) + 1.2 p (62 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3706 bytes, 101 words.</div></div> # [[:Enteiro cadrático]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093677|12.06, 16:30]]: 5.0 p (new page) + 4.5 p (907 bytes) + 1.9 p (94 words)<br>[[Special:Diff/7094144|13.06, 08:48]]: 3.9 p (776 bytes) + 1.6 p (82 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1702 bytes, 176 words.</div></div> # [[:Topoloxía diferencial]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">19.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093691|12.06, 16:45]]: 5.0 p (new page) + 5.5 p (1104 bytes) + 1.9 p (97 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094158|13.06, 09:24]]: 2.1 p (426 bytes)<br>[[Special:Diff/7093705|12.06, 17:12]]: 1.7 p (335 bytes) + 0.7 p (34 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1868 bytes, 133 words.</div></div> # [[:Teoría de Lie]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094164|13.06, 09:42]]: 4.1 p (819 bytes) + 1.6 p (80 words) + 2.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093694|12.06, 16:57]]: 5.0 p (new page) + 6.5 p (1299 bytes) + 3.3 p (163 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2119 bytes, 243 words.</div></div> # [[:Límite inverso]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">28.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094168|13.06, 09:54]]: 11.4 p (2277 bytes) + 5.4 p (272 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093697|12.06, 17:03]]: 5.0 p (new page) + 3.7 p (746 bytes) + 1.8 p (92 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3023 bytes, 364 words.</div></div> # [[:Sucesión de Cauchy]] (<abbr class="uk-ap">0.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093700|12.06, 17:07]]: 0.1 p (20 bytes)</div> # [[:Fibra (matemáticas)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">40.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093724|12.06, 17:25]]: 5.0 p (new page) + 23.6 p (4719 bytes) + 10.8 p (540 words)<br>[[Special:Diff/7094199|13.06, 10:16]]: 0.8 p (150 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4689 bytes, 335 words.</div></div> # [[:Grupo linear xeral]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">26.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095362|14.06, 15:41]]: 2.4 p (486 bytes) + 1.1 p (57 words)<br>[[Special:Diff/7095363|14.06, 15:46]]: 2.6 p (510 bytes) + 0.8 p (39 words)<br>[[Special:Diff/7094346|13.06, 11:00]]: 0.2 p (43 bytes)<br>[[Special:Diff/7094257|13.06, 10:34]]: 5.0 p (new page) + 6.0 p (1196 bytes) + 3.1 p (155 words)<br>[[Special:Diff/7095372|14.06, 16:15]]: 4.0 p (802 bytes) + 1.5 p (77 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3041 bytes, 329 words.</div></div> # [[:Teorema de Ceva]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">33.7 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094426|13.06, 11:20]]: 5.0 p (new page) + 19.0 p (3802 bytes) + 5.6 p (282 words) + 2.0 p (references) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3802 bytes, 282 words.</div></div> # [[:Cambio de variábel]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">21.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094476|13.06, 11:33]]: 5.0 p (new page) + 7.7 p (1538 bytes) + 3.3 p (166 words)<br>[[Special:Diff/7099101|18.06, 18:37]]: 1.1 p (211 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7099092|18.06, 18:21]]: 2.6 p (519 bytes) + 0.5 p (23 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2269 bytes, 190 words.</div></div> # [[:Función erro]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">20.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094490|13.06, 11:46]]: 5.0 p (new page) + 10.3 p (2061 bytes) + 2.7 p (135 words) + 2.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2044 bytes, 135 words.</div></div> # [[:Regra de inferencia]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094808|13.06, 19:09]]: 5.0 p (new page) + 8.0 p (1604 bytes) + 3.8 p (188 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1604 bytes, 188 words.</div></div> # [[:Máximo común divisor polinómico]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095359|14.06, 15:33]]: 8.7 p (1743 bytes) + 4.7 p (234 words)<br>[[Special:Diff/7094810|13.06, 19:17]]: 5.0 p (new page) + 3.4 p (678 bytes) + 1.7 p (84 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2424 bytes, 319 words.</div></div> # [[:Torneo (teoría de grafos)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095135|14.06, 08:23]]: 5.0 p (new page) + 9.8 p (1965 bytes) + 4.6 p (231 words) + 1.0 p (references) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7095183|14.06, 11:07]]: 1.4 p (285 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2250 bytes, 231 words.</div></div> # [[:Conxectura de Poincaré]] (<abbr class="uk-ap">2.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095369|14.06, 16:00]]: 1.4 p (282 bytes) + 1.0 p (references)</div> # [[:Teorema da bóla peluda]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">47.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095377|14.06, 16:43]]: 5.0 p (new page) + 24.2 p (4844 bytes) + 7.9 p (395 words) + 5.0 p (references) + 5.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4806 bytes, 395 words.</div></div> === [[Usuario:LauAI|LauAI]] (248 p) === 2 articles, {{formatnum:31.61}} kB # [[:Rastro (informática)]] (<abbr class="uk-ap">161.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093909|12.06, 21:01]]: 0.7 p (141 bytes) + 0.4 p (22 words)<br>[[Special:Diff/7090497|09.06, 16:11]]: 26.2 p (5241 bytes) + 9.9 p (495 words) + 9.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7094509|13.06, 12:13]]: 14.2 p (2832 bytes) + 1.3 p (67 words) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7095972|15.06, 11:38]]: 23.4 p (4683 bytes) + 11.3 p (564 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7095976|15.06, 11:56]]: 7.9 p (1575 bytes) + 6.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093793|12.06, 18:41]]: 0.2 p (35 bytes)<br>[[Special:Diff/7090230|09.06, 12:26]]: 30.6 p (6118 bytes) + 5.8 p (290 words)<br>[[Special:Diff/7093914|12.06, 21:05]]: 2.3 p (467 bytes) + 2.0 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7094511|13.06, 12:18]]: 2.1 p (412 bytes) + 2.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7090503|09.06, 16:24]]: 1.1 p (213 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 21681 bytes, 1437 words.</div></div> # [[:Intercambio de claves Diffie-Hellman]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">86.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7097933|17.06, 17:07]]: 5.0 p (new page) + 42.5 p (8505 bytes) + 20.0 p (1001 words) + 6.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7097986|17.06, 17:34]]: 7.1 p (1412 bytes) + 5.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 9929 bytes, 1000 words.</div></div> === [[Usuario:Irimz|Irimz]] (150 p) === 2 articles, {{formatnum:15.57}} kB # [[:Olaría de Gundivós]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">140.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7096244|15.06, 19:35]]: 2.2 p (438 bytes) + 0.3 p (15 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100879|20.06, 11:24]]: 0.6 p (121 bytes) + 0.2 p (12 words)<br>[[Special:Diff/7096338|15.06, 21:12]]: 1.1 p (215 bytes) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7100799|20.06, 10:47]]: 1.7 p (338 bytes) + 7.0 p (images, capped at max)<br>[[Special:Diff/7094574|13.06, 13:52]]: 39.1 p (7819 bytes) + 15.4 p (772 words) + 13.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7096363|15.06, 21:44]]: 1.2 p (234 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7096261|15.06, 19:57]]: 1.2 p (231 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7093728|12.06, 17:30]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7100449|20.06, 08:14]]: 16.2 p (3236 bytes) + 4.4 p (222 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7100549|20.06, 09:05]]: 10.7 p (2136 bytes) + 0.8 p (40 words) + 8.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 14962 bytes, 1092 words.</div></div> # [[:Alquerque]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">9.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093768|12.06, 17:59]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7093776|12.06, 18:07]]: 1.7 p (344 bytes) + 0.3 p (13 words) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 608 bytes, 45 words.</div></div> === [[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Xeometria|Xeometria]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:PSPX10|PSPX10]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Martindios|Martindios]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:LuzSall|LuzSall]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' {{UKB botinfo | 1=note | 2=2025-06-24 04:17:16 | 3= * UKBot encountered the following problems with the page [[:Logaritmo complexo]] ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision. ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text. }} <!-- End:ResultsSection --> == Ferramentas == *[[Especial:ContentTranslation|Tradutor da Wikipedia]] *[https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/index.htm bUSCatermos] *Lembrade que se estades a traballar nun artigo, podedes incluír o marcador {{m|en uso}} == Axuda para a edición == * [[Axuda:Introdución]] * [[Wikipedia:Libro de estilo]] * [[Wikipedia:Citar as fontes]] * [[Wikipedia:Modelo básico de artigo]] * [[Wikipedia:Asistente para a creación de artigos]] == Outros proxectos relacionados == *[[:Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 10 kB)|Artigos que precisan ampliación dos 1.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 176 por ampliar o día 6 de maio de 2025).}} *[[Wikipedia:Artigos vitais/Expandido|Lista expandida dos 10.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 1.099 por crear o día 17 de abril de 2025).}} *[[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas|Wikiproxecto Matemáticas]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química|Wikiproxecto Física e Química]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina|Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina]]. *[[Wikipedia:Artigos solicitados|Artigos solicitados pola comunidade de Wikipedia en galego]]. == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:I Concurso de Edición da Galipedia]] *[[Wikipedia:Wikiproxecto]] {{UKB botinfo | ok | 2025-06-04 11:17:10 }} [[Categoría:Wikipedia:Wikiconcursos]] b2l3qpf4zqdzo40b36pjldtjz7slpf7 7105215 7105198 2025-06-24T05:17:15Z UKBot 154739 Updating 7105215 wikitext text/x-wiki {{UKB infotabla | title = II Concurso de Edición da Galipedia | organizador = [[Usuario:Chairego_apc|Chairego_apc]] | comezo = 2025-06-01 | remate = 2025-09-20 | status ={{UKB status||pages=21|novo=17|kilobyte=87|palabra=6995|referencia=58|imaxe=22}} }} A [[Universidade de Santiago de Compostela]] convocou, a través das comisións de normalización lingüística das Facultade de Matemáticas, da Facultade de Psicoloxía, da Escola Técnica Superior de Enxeñaría, da Escola de Enfermaría e da Facultade de Humanidades, o '''II Concurso de Edición da Galipedia''', dirixido a toda a comunidade universitaria co obxecto de promover a produción e a difusión de artigos de calidade contrastada da Wikipedia en galego. [https://assets.usc.gal/sites/default/files/paragraphs/more_info_service/2025-05/ii.concurso.edicion.galipedia.pdf_asinado.pdf_.pdf Velaquí a convocatoria]. Para participar no concurso cómpre inscribirse antes do 20 de xuño de 2025. Teranse en conta as edicións feitas dende o 1 de xuño de 2025 ata o día 20 de setembro, xa sexan creando un artigo novo ou mellorando de forma significativa algún xa existente. Concederanse un total de dez premios, dous por cada área de coñecemento. [https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/promover/concursos-premios/ii-concurso-edicion-galipedia Nesta ligazón tes máis información sobre o concurso]. == Como participar == Poderán presentarse a estes premios os membros da comunidade universitaria da USC no curso académico 2024/2025. Cómpre rexistrarse como usuario para participar no concurso. Unha vez feito, vai á sección Participantes e apúntate. Se non tes experiencia en Wikipedia, recomendamos que revises [[Axuda:Introdución|este titorial]] para coñecer as pautas básicas a seguir á hora de redactar ou editar un artigo. Podes editar artigos que che suxerimos na sección correspondente, ou ben algún outro que propoñas. Neste último caso, lembra anotalo na sección Artigos. == Duración == O concurso esténdese dende as 00:00 h. do 1 de xuño de 2025 até as 23:59 h. do 20 de setembro de 2025 (UTC). == Sistema de puntuación == Para axudar no reconto de puntos do concurso, executarase o bot [[Usuario:UKBot|UKBot]], que fará un reconto automatizado por hora e só terá en conta as páxinas listadas na sección de Artigos. Se queres que un artigo conte, debe estar {{UKB criterio|ligado dende|Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}}. * {{UKB puntos|novo|5}}. * {{UKB puntos|byte|0.005}}. * {{UKB puntos|palabra|0.02}}. * {{UKB puntos|referencia|1|0.5}}. * {{UKB puntos|imaxe|1|propio=3|max=10}}. Os resultados que aparezan nesta páxina non serán os definitivos, á espera da revisión e resolución do xurado. == Participantes == Para apuntarte, engade <nowiki>*~~~~</nowiki> a continuación: *[[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] ([[Conversa usuario:Antón Figueroa|conversa]]) 22 de maio de 2025 ás 18:22 (UTC) *[[Usuaria:LauAI|LauAI]] ([[Conversa usuario:LauAI|conversa]]) 4 de xuño de 2025 ás 13:47 (UTC) *[[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] ([[Conversa usuario:Mpazcou|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:00 (UTC) *[[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] ([[Conversa usuario:CarmedaPoza|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:08 (UTC) *[[Usuario:Xtquique|Xtquique]] ([[Conversa usuario:Xtquique|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:09 (UTC) *[[Usuaria:Irimz|Irimz]] ([[Conversa usuario:Irimz|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 17:18 (UTC) *[[Usuario:LuzSall|LuzSall]] ([[Conversa usuario:LuzSall|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 02:24 (UTC) *[[Usuaria:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] ([[Conversa usuario:Sara-Bellum-inha|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:38 (UTC) *[[Usuaria:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] ([[Conversa usuario:Sapiens.gal|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:43 (UTC) *[[Usuaria:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] ([[Conversa usuario:AbrahamTrashorras|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 14:50 (UTC) *[[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] ([[Conversa usuario:Alejandro2406|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 20:24 (UTC) *[[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] ([[Conversa usuario:AndreaMorPez|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 23:15 (UTC) *[[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] ([[Conversa usuario:Cristina Salgado Blanco|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 12:08 (UTC) *[[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] ([[Conversa usuario:Sabela Pérez|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 15:43 (UTC) *[[Usuario:Martindios|Martindios]] ([[Conversa usuario:Martindios|conversa]]) 18 de xuño de 2025 ás 13:23 (UTC) *[[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] ([[Conversa usuario:Belenperez14|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 12:12 (UTC) *[[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] ([[Conversa usuario:SamuCompostela|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 13:19 (UTC) *[[Usuario:PSPX10|PSPX10]] ([[Conversa usuario:PSPX10|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 23:17 (UTC) *[[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] ([[Conversa usuario:Claralvrez|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 19:40 (UTC) *[[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] ([[Conversa usuario:Lgarcan|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:04 (UTC) *[[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] ([[Conversa usuario:AlbaFL|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:06 (UTC) *[[Usuario:Xeometria|Xeometria]] ([[Conversa usuario:Xeometria|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:43 (UTC) *[[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] ([[Conversa usuario:Raqquelcampos|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 21:34 (UTC) == Artigos == A seguinte lista é unha proposta de traballo inicial. Se queres engadir calquera outro artigo e que conten as túas achegas, modifica a páxina [[Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos]]. {{Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}} == Premios == Concederanse 10 premios, dous por área de coñecemento, repartidos do seguinte xeito, tendo en conta que cada persoa usuaria só pode ser premiada nunha única categoría: A. Matemáticas. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € B. Psicoloxía. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € C. Enxeñaría informática (e intelixencia artificial) ou enxeñaría química (ou ambiental). Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € D. Enfermaría. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € E. Patrimonio cultural galego. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € == Resultados == <!-- Begin:ResultsSection -->''Last updated 24. Xuño 2025, 05:17. The contest is open from 1. Xuño 2025, 00:00 to 20. Setembro 2025, 23:59.'' === [[Usuario:Xtquique|Xtquique]] (377 p) === 16 articles, {{formatnum:39.65}} kB {{Kolonner}} # [[:Logaritmo complexo]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">32.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision., Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094146|13.06, 09:04]]: 14.3 p (2865 bytes) + 1.2 p (62 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094150|13.06, 09:09]]: 1.2 p (61 words)<br>[[Special:Diff/7094151|13.06, 09:12]]: 2.4 p (485 bytes)<br>[[Special:Diff/7093671|12.06, 16:15]]: 5.0 p (new page) + 2.7 p (547 bytes) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3706 bytes, 101 words.</div></div> # [[:Enteiro cadrático]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093677|12.06, 16:30]]: 5.0 p (new page) + 4.5 p (907 bytes) + 1.9 p (94 words)<br>[[Special:Diff/7094144|13.06, 08:48]]: 3.9 p (776 bytes) + 1.6 p (82 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1702 bytes, 176 words.</div></div> # [[:Topoloxía diferencial]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">19.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093705|12.06, 17:12]]: 1.7 p (335 bytes) + 0.7 p (34 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093691|12.06, 16:45]]: 5.0 p (new page) + 5.5 p (1104 bytes) + 1.9 p (97 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094158|13.06, 09:24]]: 2.1 p (426 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1868 bytes, 133 words.</div></div> # [[:Teoría de Lie]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094164|13.06, 09:42]]: 4.1 p (819 bytes) + 1.6 p (80 words) + 2.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093694|12.06, 16:57]]: 5.0 p (new page) + 6.5 p (1299 bytes) + 3.3 p (163 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2119 bytes, 243 words.</div></div> # [[:Límite inverso]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">28.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093697|12.06, 17:03]]: 5.0 p (new page) + 3.7 p (746 bytes) + 1.8 p (92 words)<br>[[Special:Diff/7094168|13.06, 09:54]]: 11.4 p (2277 bytes) + 5.4 p (272 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3023 bytes, 364 words.</div></div> # [[:Sucesión de Cauchy]] (<abbr class="uk-ap">0.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093700|12.06, 17:07]]: 0.1 p (20 bytes)</div> # [[:Fibra (matemáticas)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">40.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094199|13.06, 10:16]]: 0.8 p (150 bytes)<br>[[Special:Diff/7093724|12.06, 17:25]]: 5.0 p (new page) + 23.6 p (4719 bytes) + 10.8 p (540 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4689 bytes, 335 words.</div></div> # [[:Grupo linear xeral]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">26.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095372|14.06, 16:15]]: 4.0 p (802 bytes) + 1.5 p (77 words)<br>[[Special:Diff/7095362|14.06, 15:41]]: 2.4 p (486 bytes) + 1.1 p (57 words)<br>[[Special:Diff/7095363|14.06, 15:46]]: 2.6 p (510 bytes) + 0.8 p (39 words)<br>[[Special:Diff/7094346|13.06, 11:00]]: 0.2 p (43 bytes)<br>[[Special:Diff/7094257|13.06, 10:34]]: 5.0 p (new page) + 6.0 p (1196 bytes) + 3.1 p (155 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3041 bytes, 329 words.</div></div> # [[:Teorema de Ceva]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">33.7 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094426|13.06, 11:20]]: 5.0 p (new page) + 19.0 p (3802 bytes) + 5.6 p (282 words) + 2.0 p (references) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3802 bytes, 282 words.</div></div> # [[:Cambio de variábel]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">21.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094476|13.06, 11:33]]: 5.0 p (new page) + 7.7 p (1538 bytes) + 3.3 p (166 words)<br>[[Special:Diff/7099092|18.06, 18:21]]: 2.6 p (519 bytes) + 0.5 p (23 words)<br>[[Special:Diff/7099101|18.06, 18:37]]: 1.1 p (211 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2269 bytes, 190 words.</div></div> # [[:Función erro]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">20.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094490|13.06, 11:46]]: 5.0 p (new page) + 10.3 p (2061 bytes) + 2.7 p (135 words) + 2.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2044 bytes, 135 words.</div></div> # [[:Regra de inferencia]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094808|13.06, 19:09]]: 5.0 p (new page) + 8.0 p (1604 bytes) + 3.8 p (188 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1604 bytes, 188 words.</div></div> # [[:Máximo común divisor polinómico]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095359|14.06, 15:33]]: 8.7 p (1743 bytes) + 4.7 p (234 words)<br>[[Special:Diff/7094810|13.06, 19:17]]: 5.0 p (new page) + 3.4 p (678 bytes) + 1.7 p (84 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2424 bytes, 319 words.</div></div> # [[:Torneo (teoría de grafos)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095135|14.06, 08:23]]: 5.0 p (new page) + 9.8 p (1965 bytes) + 4.6 p (231 words) + 1.0 p (references) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7095183|14.06, 11:07]]: 1.4 p (285 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2250 bytes, 231 words.</div></div> # [[:Conxectura de Poincaré]] (<abbr class="uk-ap">2.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095369|14.06, 16:00]]: 1.4 p (282 bytes) + 1.0 p (references)</div> # [[:Teorema da bóla peluda]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">47.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095377|14.06, 16:43]]: 5.0 p (new page) + 24.2 p (4844 bytes) + 7.9 p (395 words) + 5.0 p (references) + 5.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4806 bytes, 395 words.</div></div> === [[Usuario:LauAI|LauAI]] (248 p) === 2 articles, {{formatnum:31.61}} kB # [[:Rastro (informática)]] (<abbr class="uk-ap">161.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095976|15.06, 11:56]]: 7.9 p (1575 bytes) + 6.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7090497|09.06, 16:11]]: 26.2 p (5241 bytes) + 9.9 p (495 words) + 9.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7090230|09.06, 12:26]]: 30.6 p (6118 bytes) + 5.8 p (290 words)<br>[[Special:Diff/7093914|12.06, 21:05]]: 2.3 p (467 bytes) + 2.0 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093793|12.06, 18:41]]: 0.2 p (35 bytes)<br>[[Special:Diff/7090503|09.06, 16:24]]: 1.1 p (213 bytes)<br>[[Special:Diff/7094511|13.06, 12:18]]: 2.1 p (412 bytes) + 2.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7093909|12.06, 21:01]]: 0.7 p (141 bytes) + 0.4 p (22 words)<br>[[Special:Diff/7095972|15.06, 11:38]]: 23.4 p (4683 bytes) + 11.3 p (564 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094509|13.06, 12:13]]: 14.2 p (2832 bytes) + 1.3 p (67 words) + 3.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 21681 bytes, 1437 words.</div></div> # [[:Intercambio de claves Diffie-Hellman]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">86.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7097933|17.06, 17:07]]: 5.0 p (new page) + 42.5 p (8505 bytes) + 20.0 p (1001 words) + 6.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7097986|17.06, 17:34]]: 7.1 p (1412 bytes) + 5.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 9929 bytes, 1000 words.</div></div> === [[Usuario:Irimz|Irimz]] (150 p) === 2 articles, {{formatnum:15.57}} kB # [[:Olaría de Gundivós]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">140.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093728|12.06, 17:30]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7094574|13.06, 13:52]]: 39.1 p (7819 bytes) + 15.4 p (772 words) + 13.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7100449|20.06, 08:14]]: 16.2 p (3236 bytes) + 4.4 p (222 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7096338|15.06, 21:12]]: 1.1 p (215 bytes) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7096244|15.06, 19:35]]: 2.2 p (438 bytes) + 0.3 p (15 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100549|20.06, 09:05]]: 10.7 p (2136 bytes) + 0.8 p (40 words) + 8.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100799|20.06, 10:47]]: 1.7 p (338 bytes) + 7.0 p (images, capped at max)<br>[[Special:Diff/7100879|20.06, 11:24]]: 0.6 p (121 bytes) + 0.2 p (12 words)<br>[[Special:Diff/7096363|15.06, 21:44]]: 1.2 p (234 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7096261|15.06, 19:57]]: 1.2 p (231 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 14962 bytes, 1092 words.</div></div> # [[:Alquerque]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">9.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093768|12.06, 17:59]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7093776|12.06, 18:07]]: 1.7 p (344 bytes) + 0.3 p (13 words) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 608 bytes, 45 words.</div></div> === [[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Xeometria|Xeometria]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:PSPX10|PSPX10]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Martindios|Martindios]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:LuzSall|LuzSall]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' {{UKB botinfo | 1=note | 2=2025-06-24 05:17:15 | 3= * UKBot encountered the following problems with the page [[:Logaritmo complexo]] ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision. ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text. }} <!-- End:ResultsSection --> == Ferramentas == *[[Especial:ContentTranslation|Tradutor da Wikipedia]] *[https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/index.htm bUSCatermos] *Lembrade que se estades a traballar nun artigo, podedes incluír o marcador {{m|en uso}} == Axuda para a edición == * [[Axuda:Introdución]] * [[Wikipedia:Libro de estilo]] * [[Wikipedia:Citar as fontes]] * [[Wikipedia:Modelo básico de artigo]] * [[Wikipedia:Asistente para a creación de artigos]] == Outros proxectos relacionados == *[[:Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 10 kB)|Artigos que precisan ampliación dos 1.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 176 por ampliar o día 6 de maio de 2025).}} *[[Wikipedia:Artigos vitais/Expandido|Lista expandida dos 10.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 1.099 por crear o día 17 de abril de 2025).}} *[[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas|Wikiproxecto Matemáticas]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química|Wikiproxecto Física e Química]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina|Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina]]. *[[Wikipedia:Artigos solicitados|Artigos solicitados pola comunidade de Wikipedia en galego]]. == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:I Concurso de Edición da Galipedia]] *[[Wikipedia:Wikiproxecto]] {{UKB botinfo | ok | 2025-06-04 11:17:10 }} [[Categoría:Wikipedia:Wikiconcursos]] hlufqyo8jdu8cs4qaj0zeelpq8u5ar7 7105222 7105215 2025-06-24T06:17:15Z UKBot 154739 Updating 7105222 wikitext text/x-wiki {{UKB infotabla | title = II Concurso de Edición da Galipedia | organizador = [[Usuario:Chairego_apc|Chairego_apc]] | comezo = 2025-06-01 | remate = 2025-09-20 | status ={{UKB status||pages=21|novo=17|kilobyte=87|palabra=6995|referencia=58|imaxe=22}} }} A [[Universidade de Santiago de Compostela]] convocou, a través das comisións de normalización lingüística das Facultade de Matemáticas, da Facultade de Psicoloxía, da Escola Técnica Superior de Enxeñaría, da Escola de Enfermaría e da Facultade de Humanidades, o '''II Concurso de Edición da Galipedia''', dirixido a toda a comunidade universitaria co obxecto de promover a produción e a difusión de artigos de calidade contrastada da Wikipedia en galego. [https://assets.usc.gal/sites/default/files/paragraphs/more_info_service/2025-05/ii.concurso.edicion.galipedia.pdf_asinado.pdf_.pdf Velaquí a convocatoria]. Para participar no concurso cómpre inscribirse antes do 20 de xuño de 2025. Teranse en conta as edicións feitas dende o 1 de xuño de 2025 ata o día 20 de setembro, xa sexan creando un artigo novo ou mellorando de forma significativa algún xa existente. Concederanse un total de dez premios, dous por cada área de coñecemento. [https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/promover/concursos-premios/ii-concurso-edicion-galipedia Nesta ligazón tes máis información sobre o concurso]. == Como participar == Poderán presentarse a estes premios os membros da comunidade universitaria da USC no curso académico 2024/2025. Cómpre rexistrarse como usuario para participar no concurso. Unha vez feito, vai á sección Participantes e apúntate. Se non tes experiencia en Wikipedia, recomendamos que revises [[Axuda:Introdución|este titorial]] para coñecer as pautas básicas a seguir á hora de redactar ou editar un artigo. Podes editar artigos que che suxerimos na sección correspondente, ou ben algún outro que propoñas. Neste último caso, lembra anotalo na sección Artigos. == Duración == O concurso esténdese dende as 00:00 h. do 1 de xuño de 2025 até as 23:59 h. do 20 de setembro de 2025 (UTC). == Sistema de puntuación == Para axudar no reconto de puntos do concurso, executarase o bot [[Usuario:UKBot|UKBot]], que fará un reconto automatizado por hora e só terá en conta as páxinas listadas na sección de Artigos. Se queres que un artigo conte, debe estar {{UKB criterio|ligado dende|Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}}. * {{UKB puntos|novo|5}}. * {{UKB puntos|byte|0.005}}. * {{UKB puntos|palabra|0.02}}. * {{UKB puntos|referencia|1|0.5}}. * {{UKB puntos|imaxe|1|propio=3|max=10}}. Os resultados que aparezan nesta páxina non serán os definitivos, á espera da revisión e resolución do xurado. == Participantes == Para apuntarte, engade <nowiki>*~~~~</nowiki> a continuación: *[[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] ([[Conversa usuario:Antón Figueroa|conversa]]) 22 de maio de 2025 ás 18:22 (UTC) *[[Usuaria:LauAI|LauAI]] ([[Conversa usuario:LauAI|conversa]]) 4 de xuño de 2025 ás 13:47 (UTC) *[[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] ([[Conversa usuario:Mpazcou|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:00 (UTC) *[[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] ([[Conversa usuario:CarmedaPoza|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:08 (UTC) *[[Usuario:Xtquique|Xtquique]] ([[Conversa usuario:Xtquique|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:09 (UTC) *[[Usuaria:Irimz|Irimz]] ([[Conversa usuario:Irimz|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 17:18 (UTC) *[[Usuario:LuzSall|LuzSall]] ([[Conversa usuario:LuzSall|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 02:24 (UTC) *[[Usuaria:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] ([[Conversa usuario:Sara-Bellum-inha|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:38 (UTC) *[[Usuaria:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] ([[Conversa usuario:Sapiens.gal|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:43 (UTC) *[[Usuaria:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] ([[Conversa usuario:AbrahamTrashorras|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 14:50 (UTC) *[[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] ([[Conversa usuario:Alejandro2406|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 20:24 (UTC) *[[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] ([[Conversa usuario:AndreaMorPez|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 23:15 (UTC) *[[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] ([[Conversa usuario:Cristina Salgado Blanco|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 12:08 (UTC) *[[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] ([[Conversa usuario:Sabela Pérez|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 15:43 (UTC) *[[Usuario:Martindios|Martindios]] ([[Conversa usuario:Martindios|conversa]]) 18 de xuño de 2025 ás 13:23 (UTC) *[[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] ([[Conversa usuario:Belenperez14|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 12:12 (UTC) *[[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] ([[Conversa usuario:SamuCompostela|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 13:19 (UTC) *[[Usuario:PSPX10|PSPX10]] ([[Conversa usuario:PSPX10|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 23:17 (UTC) *[[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] ([[Conversa usuario:Claralvrez|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 19:40 (UTC) *[[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] ([[Conversa usuario:Lgarcan|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:04 (UTC) *[[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] ([[Conversa usuario:AlbaFL|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:06 (UTC) *[[Usuario:Xeometria|Xeometria]] ([[Conversa usuario:Xeometria|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:43 (UTC) *[[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] ([[Conversa usuario:Raqquelcampos|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 21:34 (UTC) == Artigos == A seguinte lista é unha proposta de traballo inicial. Se queres engadir calquera outro artigo e que conten as túas achegas, modifica a páxina [[Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos]]. {{Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}} == Premios == Concederanse 10 premios, dous por área de coñecemento, repartidos do seguinte xeito, tendo en conta que cada persoa usuaria só pode ser premiada nunha única categoría: A. Matemáticas. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € B. Psicoloxía. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € C. Enxeñaría informática (e intelixencia artificial) ou enxeñaría química (ou ambiental). Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € D. Enfermaría. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € E. Patrimonio cultural galego. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € == Resultados == <!-- Begin:ResultsSection -->''Last updated 24. Xuño 2025, 06:17. The contest is open from 1. Xuño 2025, 00:00 to 20. Setembro 2025, 23:59.'' === [[Usuario:Xtquique|Xtquique]] (377 p) === 16 articles, {{formatnum:39.65}} kB {{Kolonner}} # [[:Logaritmo complexo]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">32.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093671|12.06, 16:15]]: 5.0 p (new page) + 2.7 p (547 bytes) + 2.0 p (images)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision., Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094146|13.06, 09:04]]: 14.3 p (2865 bytes) + 1.2 p (62 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094150|13.06, 09:09]]: 1.2 p (61 words)<br>[[Special:Diff/7094151|13.06, 09:12]]: 2.4 p (485 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3706 bytes, 101 words.</div></div> # [[:Enteiro cadrático]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094144|13.06, 08:48]]: 3.9 p (776 bytes) + 1.6 p (82 words)<br>[[Special:Diff/7093677|12.06, 16:30]]: 5.0 p (new page) + 4.5 p (907 bytes) + 1.9 p (94 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1702 bytes, 176 words.</div></div> # [[:Topoloxía diferencial]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">19.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093705|12.06, 17:12]]: 1.7 p (335 bytes) + 0.7 p (34 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093691|12.06, 16:45]]: 5.0 p (new page) + 5.5 p (1104 bytes) + 1.9 p (97 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094158|13.06, 09:24]]: 2.1 p (426 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1868 bytes, 133 words.</div></div> # [[:Teoría de Lie]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093694|12.06, 16:57]]: 5.0 p (new page) + 6.5 p (1299 bytes) + 3.3 p (163 words)<br>[[Special:Diff/7094164|13.06, 09:42]]: 4.1 p (819 bytes) + 1.6 p (80 words) + 2.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2119 bytes, 243 words.</div></div> # [[:Límite inverso]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">28.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093697|12.06, 17:03]]: 5.0 p (new page) + 3.7 p (746 bytes) + 1.8 p (92 words)<br>[[Special:Diff/7094168|13.06, 09:54]]: 11.4 p (2277 bytes) + 5.4 p (272 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3023 bytes, 364 words.</div></div> # [[:Sucesión de Cauchy]] (<abbr class="uk-ap">0.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093700|12.06, 17:07]]: 0.1 p (20 bytes)</div> # [[:Fibra (matemáticas)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">40.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094199|13.06, 10:16]]: 0.8 p (150 bytes)<br>[[Special:Diff/7093724|12.06, 17:25]]: 5.0 p (new page) + 23.6 p (4719 bytes) + 10.8 p (540 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4689 bytes, 335 words.</div></div> # [[:Grupo linear xeral]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">26.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095362|14.06, 15:41]]: 2.4 p (486 bytes) + 1.1 p (57 words)<br>[[Special:Diff/7095372|14.06, 16:15]]: 4.0 p (802 bytes) + 1.5 p (77 words)<br>[[Special:Diff/7094346|13.06, 11:00]]: 0.2 p (43 bytes)<br>[[Special:Diff/7095363|14.06, 15:46]]: 2.6 p (510 bytes) + 0.8 p (39 words)<br>[[Special:Diff/7094257|13.06, 10:34]]: 5.0 p (new page) + 6.0 p (1196 bytes) + 3.1 p (155 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3041 bytes, 329 words.</div></div> # [[:Teorema de Ceva]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">33.7 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094426|13.06, 11:20]]: 5.0 p (new page) + 19.0 p (3802 bytes) + 5.6 p (282 words) + 2.0 p (references) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3802 bytes, 282 words.</div></div> # [[:Cambio de variábel]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">21.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7099101|18.06, 18:37]]: 1.1 p (211 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094476|13.06, 11:33]]: 5.0 p (new page) + 7.7 p (1538 bytes) + 3.3 p (166 words)<br>[[Special:Diff/7099092|18.06, 18:21]]: 2.6 p (519 bytes) + 0.5 p (23 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2269 bytes, 190 words.</div></div> # [[:Función erro]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">20.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094490|13.06, 11:46]]: 5.0 p (new page) + 10.3 p (2061 bytes) + 2.7 p (135 words) + 2.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2044 bytes, 135 words.</div></div> # [[:Regra de inferencia]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094808|13.06, 19:09]]: 5.0 p (new page) + 8.0 p (1604 bytes) + 3.8 p (188 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1604 bytes, 188 words.</div></div> # [[:Máximo común divisor polinómico]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095359|14.06, 15:33]]: 8.7 p (1743 bytes) + 4.7 p (234 words)<br>[[Special:Diff/7094810|13.06, 19:17]]: 5.0 p (new page) + 3.4 p (678 bytes) + 1.7 p (84 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2424 bytes, 319 words.</div></div> # [[:Torneo (teoría de grafos)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095135|14.06, 08:23]]: 5.0 p (new page) + 9.8 p (1965 bytes) + 4.6 p (231 words) + 1.0 p (references) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7095183|14.06, 11:07]]: 1.4 p (285 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2250 bytes, 231 words.</div></div> # [[:Conxectura de Poincaré]] (<abbr class="uk-ap">2.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095369|14.06, 16:00]]: 1.4 p (282 bytes) + 1.0 p (references)</div> # [[:Teorema da bóla peluda]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">47.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095377|14.06, 16:43]]: 5.0 p (new page) + 24.2 p (4844 bytes) + 7.9 p (395 words) + 5.0 p (references) + 5.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4806 bytes, 395 words.</div></div> === [[Usuario:LauAI|LauAI]] (248 p) === 2 articles, {{formatnum:31.61}} kB # [[:Rastro (informática)]] (<abbr class="uk-ap">161.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095976|15.06, 11:56]]: 7.9 p (1575 bytes) + 6.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7094509|13.06, 12:13]]: 14.2 p (2832 bytes) + 1.3 p (67 words) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093909|12.06, 21:01]]: 0.7 p (141 bytes) + 0.4 p (22 words)<br>[[Special:Diff/7090497|09.06, 16:11]]: 26.2 p (5241 bytes) + 9.9 p (495 words) + 9.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7094511|13.06, 12:18]]: 2.1 p (412 bytes) + 2.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7093793|12.06, 18:41]]: 0.2 p (35 bytes)<br>[[Special:Diff/7090503|09.06, 16:24]]: 1.1 p (213 bytes)<br>[[Special:Diff/7093914|12.06, 21:05]]: 2.3 p (467 bytes) + 2.0 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7095972|15.06, 11:38]]: 23.4 p (4683 bytes) + 11.3 p (564 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7090230|09.06, 12:26]]: 30.6 p (6118 bytes) + 5.8 p (290 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 21681 bytes, 1437 words.</div></div> # [[:Intercambio de claves Diffie-Hellman]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">86.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7097933|17.06, 17:07]]: 5.0 p (new page) + 42.5 p (8505 bytes) + 20.0 p (1001 words) + 6.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7097986|17.06, 17:34]]: 7.1 p (1412 bytes) + 5.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 9929 bytes, 1000 words.</div></div> === [[Usuario:Irimz|Irimz]] (150 p) === 2 articles, {{formatnum:15.57}} kB # [[:Olaría de Gundivós]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">140.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7100449|20.06, 08:14]]: 16.2 p (3236 bytes) + 4.4 p (222 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7096338|15.06, 21:12]]: 1.1 p (215 bytes) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7100879|20.06, 11:24]]: 0.6 p (121 bytes) + 0.2 p (12 words)<br>[[Special:Diff/7094574|13.06, 13:52]]: 39.1 p (7819 bytes) + 15.4 p (772 words) + 13.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7096244|15.06, 19:35]]: 2.2 p (438 bytes) + 0.3 p (15 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100549|20.06, 09:05]]: 10.7 p (2136 bytes) + 0.8 p (40 words) + 8.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7093728|12.06, 17:30]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7096363|15.06, 21:44]]: 1.2 p (234 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100799|20.06, 10:47]]: 1.7 p (338 bytes) + 7.0 p (images, capped at max)<br>[[Special:Diff/7096261|15.06, 19:57]]: 1.2 p (231 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 14962 bytes, 1092 words.</div></div> # [[:Alquerque]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">9.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093768|12.06, 17:59]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7093776|12.06, 18:07]]: 1.7 p (344 bytes) + 0.3 p (13 words) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 608 bytes, 45 words.</div></div> === [[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Xeometria|Xeometria]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:PSPX10|PSPX10]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Martindios|Martindios]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:LuzSall|LuzSall]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' {{UKB botinfo | 1=note | 2=2025-06-24 06:17:15 | 3= * UKBot encountered the following problems with the page [[:Logaritmo complexo]] ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision. ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text. }} <!-- End:ResultsSection --> == Ferramentas == *[[Especial:ContentTranslation|Tradutor da Wikipedia]] *[https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/index.htm bUSCatermos] *Lembrade que se estades a traballar nun artigo, podedes incluír o marcador {{m|en uso}} == Axuda para a edición == * [[Axuda:Introdución]] * [[Wikipedia:Libro de estilo]] * [[Wikipedia:Citar as fontes]] * [[Wikipedia:Modelo básico de artigo]] * [[Wikipedia:Asistente para a creación de artigos]] == Outros proxectos relacionados == *[[:Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 10 kB)|Artigos que precisan ampliación dos 1.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 176 por ampliar o día 6 de maio de 2025).}} *[[Wikipedia:Artigos vitais/Expandido|Lista expandida dos 10.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 1.099 por crear o día 17 de abril de 2025).}} *[[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas|Wikiproxecto Matemáticas]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química|Wikiproxecto Física e Química]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina|Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina]]. *[[Wikipedia:Artigos solicitados|Artigos solicitados pola comunidade de Wikipedia en galego]]. == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:I Concurso de Edición da Galipedia]] *[[Wikipedia:Wikiproxecto]] {{UKB botinfo | ok | 2025-06-04 11:17:10 }} [[Categoría:Wikipedia:Wikiconcursos]] sdqlmbrgwyzd6y5m9rbls2tswbe6kky 7105243 7105222 2025-06-24T07:17:17Z UKBot 154739 Updating 7105243 wikitext text/x-wiki {{UKB infotabla | title = II Concurso de Edición da Galipedia | organizador = [[Usuario:Chairego_apc|Chairego_apc]] | comezo = 2025-06-01 | remate = 2025-09-20 | status ={{UKB status||pages=21|novo=17|kilobyte=87|palabra=6995|referencia=58|imaxe=22}} }} A [[Universidade de Santiago de Compostela]] convocou, a través das comisións de normalización lingüística das Facultade de Matemáticas, da Facultade de Psicoloxía, da Escola Técnica Superior de Enxeñaría, da Escola de Enfermaría e da Facultade de Humanidades, o '''II Concurso de Edición da Galipedia''', dirixido a toda a comunidade universitaria co obxecto de promover a produción e a difusión de artigos de calidade contrastada da Wikipedia en galego. [https://assets.usc.gal/sites/default/files/paragraphs/more_info_service/2025-05/ii.concurso.edicion.galipedia.pdf_asinado.pdf_.pdf Velaquí a convocatoria]. Para participar no concurso cómpre inscribirse antes do 20 de xuño de 2025. Teranse en conta as edicións feitas dende o 1 de xuño de 2025 ata o día 20 de setembro, xa sexan creando un artigo novo ou mellorando de forma significativa algún xa existente. Concederanse un total de dez premios, dous por cada área de coñecemento. [https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/promover/concursos-premios/ii-concurso-edicion-galipedia Nesta ligazón tes máis información sobre o concurso]. == Como participar == Poderán presentarse a estes premios os membros da comunidade universitaria da USC no curso académico 2024/2025. Cómpre rexistrarse como usuario para participar no concurso. Unha vez feito, vai á sección Participantes e apúntate. Se non tes experiencia en Wikipedia, recomendamos que revises [[Axuda:Introdución|este titorial]] para coñecer as pautas básicas a seguir á hora de redactar ou editar un artigo. Podes editar artigos que che suxerimos na sección correspondente, ou ben algún outro que propoñas. Neste último caso, lembra anotalo na sección Artigos. == Duración == O concurso esténdese dende as 00:00 h. do 1 de xuño de 2025 até as 23:59 h. do 20 de setembro de 2025 (UTC). == Sistema de puntuación == Para axudar no reconto de puntos do concurso, executarase o bot [[Usuario:UKBot|UKBot]], que fará un reconto automatizado por hora e só terá en conta as páxinas listadas na sección de Artigos. Se queres que un artigo conte, debe estar {{UKB criterio|ligado dende|Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}}. * {{UKB puntos|novo|5}}. * {{UKB puntos|byte|0.005}}. * {{UKB puntos|palabra|0.02}}. * {{UKB puntos|referencia|1|0.5}}. * {{UKB puntos|imaxe|1|propio=3|max=10}}. Os resultados que aparezan nesta páxina non serán os definitivos, á espera da revisión e resolución do xurado. == Participantes == Para apuntarte, engade <nowiki>*~~~~</nowiki> a continuación: *[[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] ([[Conversa usuario:Antón Figueroa|conversa]]) 22 de maio de 2025 ás 18:22 (UTC) *[[Usuaria:LauAI|LauAI]] ([[Conversa usuario:LauAI|conversa]]) 4 de xuño de 2025 ás 13:47 (UTC) *[[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] ([[Conversa usuario:Mpazcou|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:00 (UTC) *[[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] ([[Conversa usuario:CarmedaPoza|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:08 (UTC) *[[Usuario:Xtquique|Xtquique]] ([[Conversa usuario:Xtquique|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:09 (UTC) *[[Usuaria:Irimz|Irimz]] ([[Conversa usuario:Irimz|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 17:18 (UTC) *[[Usuario:LuzSall|LuzSall]] ([[Conversa usuario:LuzSall|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 02:24 (UTC) *[[Usuaria:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] ([[Conversa usuario:Sara-Bellum-inha|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:38 (UTC) *[[Usuaria:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] ([[Conversa usuario:Sapiens.gal|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:43 (UTC) *[[Usuaria:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] ([[Conversa usuario:AbrahamTrashorras|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 14:50 (UTC) *[[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] ([[Conversa usuario:Alejandro2406|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 20:24 (UTC) *[[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] ([[Conversa usuario:AndreaMorPez|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 23:15 (UTC) *[[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] ([[Conversa usuario:Cristina Salgado Blanco|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 12:08 (UTC) *[[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] ([[Conversa usuario:Sabela Pérez|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 15:43 (UTC) *[[Usuario:Martindios|Martindios]] ([[Conversa usuario:Martindios|conversa]]) 18 de xuño de 2025 ás 13:23 (UTC) *[[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] ([[Conversa usuario:Belenperez14|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 12:12 (UTC) *[[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] ([[Conversa usuario:SamuCompostela|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 13:19 (UTC) *[[Usuario:PSPX10|PSPX10]] ([[Conversa usuario:PSPX10|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 23:17 (UTC) *[[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] ([[Conversa usuario:Claralvrez|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 19:40 (UTC) *[[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] ([[Conversa usuario:Lgarcan|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:04 (UTC) *[[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] ([[Conversa usuario:AlbaFL|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:06 (UTC) *[[Usuario:Xeometria|Xeometria]] ([[Conversa usuario:Xeometria|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:43 (UTC) *[[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] ([[Conversa usuario:Raqquelcampos|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 21:34 (UTC) == Artigos == A seguinte lista é unha proposta de traballo inicial. Se queres engadir calquera outro artigo e que conten as túas achegas, modifica a páxina [[Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos]]. {{Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}} == Premios == Concederanse 10 premios, dous por área de coñecemento, repartidos do seguinte xeito, tendo en conta que cada persoa usuaria só pode ser premiada nunha única categoría: A. Matemáticas. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € B. Psicoloxía. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € C. Enxeñaría informática (e intelixencia artificial) ou enxeñaría química (ou ambiental). Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € D. Enfermaría. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € E. Patrimonio cultural galego. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € == Resultados == <!-- Begin:ResultsSection -->''Last updated 24. Xuño 2025, 07:17. The contest is open from 1. Xuño 2025, 00:00 to 20. Setembro 2025, 23:59.'' === [[Usuario:Xtquique|Xtquique]] (377 p) === 16 articles, {{formatnum:39.65}} kB {{Kolonner}} # [[:Logaritmo complexo]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">32.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094151|13.06, 09:12]]: 2.4 p (485 bytes)<br>[[Special:Diff/7093671|12.06, 16:15]]: 5.0 p (new page) + 2.7 p (547 bytes) + 2.0 p (images)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision., Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094146|13.06, 09:04]]: 14.3 p (2865 bytes) + 1.2 p (62 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094150|13.06, 09:09]]: 1.2 p (61 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3706 bytes, 101 words.</div></div> # [[:Enteiro cadrático]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094144|13.06, 08:48]]: 3.9 p (776 bytes) + 1.6 p (82 words)<br>[[Special:Diff/7093677|12.06, 16:30]]: 5.0 p (new page) + 4.5 p (907 bytes) + 1.9 p (94 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1702 bytes, 176 words.</div></div> # [[:Topoloxía diferencial]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">19.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094158|13.06, 09:24]]: 2.1 p (426 bytes)<br>[[Special:Diff/7093705|12.06, 17:12]]: 1.7 p (335 bytes) + 0.7 p (34 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093691|12.06, 16:45]]: 5.0 p (new page) + 5.5 p (1104 bytes) + 1.9 p (97 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1868 bytes, 133 words.</div></div> # [[:Teoría de Lie]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093694|12.06, 16:57]]: 5.0 p (new page) + 6.5 p (1299 bytes) + 3.3 p (163 words)<br>[[Special:Diff/7094164|13.06, 09:42]]: 4.1 p (819 bytes) + 1.6 p (80 words) + 2.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2119 bytes, 243 words.</div></div> # [[:Límite inverso]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">28.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093697|12.06, 17:03]]: 5.0 p (new page) + 3.7 p (746 bytes) + 1.8 p (92 words)<br>[[Special:Diff/7094168|13.06, 09:54]]: 11.4 p (2277 bytes) + 5.4 p (272 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3023 bytes, 364 words.</div></div> # [[:Sucesión de Cauchy]] (<abbr class="uk-ap">0.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093700|12.06, 17:07]]: 0.1 p (20 bytes)</div> # [[:Fibra (matemáticas)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">40.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094199|13.06, 10:16]]: 0.8 p (150 bytes)<br>[[Special:Diff/7093724|12.06, 17:25]]: 5.0 p (new page) + 23.6 p (4719 bytes) + 10.8 p (540 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4689 bytes, 335 words.</div></div> # [[:Grupo linear xeral]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">26.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095372|14.06, 16:15]]: 4.0 p (802 bytes) + 1.5 p (77 words)<br>[[Special:Diff/7094257|13.06, 10:34]]: 5.0 p (new page) + 6.0 p (1196 bytes) + 3.1 p (155 words)<br>[[Special:Diff/7094346|13.06, 11:00]]: 0.2 p (43 bytes)<br>[[Special:Diff/7095362|14.06, 15:41]]: 2.4 p (486 bytes) + 1.1 p (57 words)<br>[[Special:Diff/7095363|14.06, 15:46]]: 2.6 p (510 bytes) + 0.8 p (39 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3041 bytes, 329 words.</div></div> # [[:Teorema de Ceva]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">33.7 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094426|13.06, 11:20]]: 5.0 p (new page) + 19.0 p (3802 bytes) + 5.6 p (282 words) + 2.0 p (references) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3802 bytes, 282 words.</div></div> # [[:Cambio de variábel]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">21.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7099101|18.06, 18:37]]: 1.1 p (211 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7099092|18.06, 18:21]]: 2.6 p (519 bytes) + 0.5 p (23 words)<br>[[Special:Diff/7094476|13.06, 11:33]]: 5.0 p (new page) + 7.7 p (1538 bytes) + 3.3 p (166 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2269 bytes, 190 words.</div></div> # [[:Función erro]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">20.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094490|13.06, 11:46]]: 5.0 p (new page) + 10.3 p (2061 bytes) + 2.7 p (135 words) + 2.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2044 bytes, 135 words.</div></div> # [[:Regra de inferencia]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094808|13.06, 19:09]]: 5.0 p (new page) + 8.0 p (1604 bytes) + 3.8 p (188 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1604 bytes, 188 words.</div></div> # [[:Máximo común divisor polinómico]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095359|14.06, 15:33]]: 8.7 p (1743 bytes) + 4.7 p (234 words)<br>[[Special:Diff/7094810|13.06, 19:17]]: 5.0 p (new page) + 3.4 p (678 bytes) + 1.7 p (84 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2424 bytes, 319 words.</div></div> # [[:Torneo (teoría de grafos)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095183|14.06, 11:07]]: 1.4 p (285 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7095135|14.06, 08:23]]: 5.0 p (new page) + 9.8 p (1965 bytes) + 4.6 p (231 words) + 1.0 p (references) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2250 bytes, 231 words.</div></div> # [[:Conxectura de Poincaré]] (<abbr class="uk-ap">2.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095369|14.06, 16:00]]: 1.4 p (282 bytes) + 1.0 p (references)</div> # [[:Teorema da bóla peluda]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">47.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095377|14.06, 16:43]]: 5.0 p (new page) + 24.2 p (4844 bytes) + 7.9 p (395 words) + 5.0 p (references) + 5.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4806 bytes, 395 words.</div></div> === [[Usuario:LauAI|LauAI]] (248 p) === 2 articles, {{formatnum:31.61}} kB # [[:Rastro (informática)]] (<abbr class="uk-ap">161.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7090503|09.06, 16:24]]: 1.1 p (213 bytes)<br>[[Special:Diff/7090497|09.06, 16:11]]: 26.2 p (5241 bytes) + 9.9 p (495 words) + 9.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7090230|09.06, 12:26]]: 30.6 p (6118 bytes) + 5.8 p (290 words)<br>[[Special:Diff/7095972|15.06, 11:38]]: 23.4 p (4683 bytes) + 11.3 p (564 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094509|13.06, 12:13]]: 14.2 p (2832 bytes) + 1.3 p (67 words) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093914|12.06, 21:05]]: 2.3 p (467 bytes) + 2.0 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7095976|15.06, 11:56]]: 7.9 p (1575 bytes) + 6.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7094511|13.06, 12:18]]: 2.1 p (412 bytes) + 2.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7093793|12.06, 18:41]]: 0.2 p (35 bytes)<br>[[Special:Diff/7093909|12.06, 21:01]]: 0.7 p (141 bytes) + 0.4 p (22 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 21681 bytes, 1437 words.</div></div> # [[:Intercambio de claves Diffie-Hellman]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">86.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7097986|17.06, 17:34]]: 7.1 p (1412 bytes) + 5.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7097933|17.06, 17:07]]: 5.0 p (new page) + 42.5 p (8505 bytes) + 20.0 p (1001 words) + 6.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 9929 bytes, 1000 words.</div></div> === [[Usuario:Irimz|Irimz]] (150 p) === 2 articles, {{formatnum:15.57}} kB # [[:Olaría de Gundivós]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">140.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7096261|15.06, 19:57]]: 1.2 p (231 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100549|20.06, 09:05]]: 10.7 p (2136 bytes) + 0.8 p (40 words) + 8.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094574|13.06, 13:52]]: 39.1 p (7819 bytes) + 15.4 p (772 words) + 13.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7096244|15.06, 19:35]]: 2.2 p (438 bytes) + 0.3 p (15 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100799|20.06, 10:47]]: 1.7 p (338 bytes) + 7.0 p (images, capped at max)<br>[[Special:Diff/7096338|15.06, 21:12]]: 1.1 p (215 bytes) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7100879|20.06, 11:24]]: 0.6 p (121 bytes) + 0.2 p (12 words)<br>[[Special:Diff/7096363|15.06, 21:44]]: 1.2 p (234 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7093728|12.06, 17:30]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7100449|20.06, 08:14]]: 16.2 p (3236 bytes) + 4.4 p (222 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 14962 bytes, 1092 words.</div></div> # [[:Alquerque]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">9.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093776|12.06, 18:07]]: 1.7 p (344 bytes) + 0.3 p (13 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7093768|12.06, 17:59]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 608 bytes, 45 words.</div></div> === [[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Xeometria|Xeometria]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:PSPX10|PSPX10]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Martindios|Martindios]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:LuzSall|LuzSall]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' {{UKB botinfo | 1=note | 2=2025-06-24 07:17:16 | 3= * UKBot encountered the following problems with the page [[:Logaritmo complexo]] ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision. ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text. }} <!-- End:ResultsSection --> == Ferramentas == *[[Especial:ContentTranslation|Tradutor da Wikipedia]] *[https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/index.htm bUSCatermos] *Lembrade que se estades a traballar nun artigo, podedes incluír o marcador {{m|en uso}} == Axuda para a edición == * [[Axuda:Introdución]] * [[Wikipedia:Libro de estilo]] * [[Wikipedia:Citar as fontes]] * [[Wikipedia:Modelo básico de artigo]] * [[Wikipedia:Asistente para a creación de artigos]] == Outros proxectos relacionados == *[[:Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 10 kB)|Artigos que precisan ampliación dos 1.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 176 por ampliar o día 6 de maio de 2025).}} *[[Wikipedia:Artigos vitais/Expandido|Lista expandida dos 10.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 1.099 por crear o día 17 de abril de 2025).}} *[[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas|Wikiproxecto Matemáticas]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química|Wikiproxecto Física e Química]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina|Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina]]. *[[Wikipedia:Artigos solicitados|Artigos solicitados pola comunidade de Wikipedia en galego]]. == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:I Concurso de Edición da Galipedia]] *[[Wikipedia:Wikiproxecto]] {{UKB botinfo | ok | 2025-06-04 11:17:10 }} [[Categoría:Wikipedia:Wikiconcursos]] q901j9cjoz64px1paa04ttcx94lztyg 7105256 7105243 2025-06-24T08:17:21Z UKBot 154739 Updating 7105256 wikitext text/x-wiki {{UKB infotabla | title = II Concurso de Edición da Galipedia | organizador = [[Usuario:Chairego_apc|Chairego_apc]] | comezo = 2025-06-01 | remate = 2025-09-20 | status ={{UKB status||pages=21|novo=17|kilobyte=87|palabra=6995|referencia=58|imaxe=22}} }} A [[Universidade de Santiago de Compostela]] convocou, a través das comisións de normalización lingüística das Facultade de Matemáticas, da Facultade de Psicoloxía, da Escola Técnica Superior de Enxeñaría, da Escola de Enfermaría e da Facultade de Humanidades, o '''II Concurso de Edición da Galipedia''', dirixido a toda a comunidade universitaria co obxecto de promover a produción e a difusión de artigos de calidade contrastada da Wikipedia en galego. [https://assets.usc.gal/sites/default/files/paragraphs/more_info_service/2025-05/ii.concurso.edicion.galipedia.pdf_asinado.pdf_.pdf Velaquí a convocatoria]. Para participar no concurso cómpre inscribirse antes do 20 de xuño de 2025. Teranse en conta as edicións feitas dende o 1 de xuño de 2025 ata o día 20 de setembro, xa sexan creando un artigo novo ou mellorando de forma significativa algún xa existente. Concederanse un total de dez premios, dous por cada área de coñecemento. [https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/promover/concursos-premios/ii-concurso-edicion-galipedia Nesta ligazón tes máis información sobre o concurso]. == Como participar == Poderán presentarse a estes premios os membros da comunidade universitaria da USC no curso académico 2024/2025. Cómpre rexistrarse como usuario para participar no concurso. Unha vez feito, vai á sección Participantes e apúntate. Se non tes experiencia en Wikipedia, recomendamos que revises [[Axuda:Introdución|este titorial]] para coñecer as pautas básicas a seguir á hora de redactar ou editar un artigo. Podes editar artigos que che suxerimos na sección correspondente, ou ben algún outro que propoñas. Neste último caso, lembra anotalo na sección Artigos. == Duración == O concurso esténdese dende as 00:00 h. do 1 de xuño de 2025 até as 23:59 h. do 20 de setembro de 2025 (UTC). == Sistema de puntuación == Para axudar no reconto de puntos do concurso, executarase o bot [[Usuario:UKBot|UKBot]], que fará un reconto automatizado por hora e só terá en conta as páxinas listadas na sección de Artigos. Se queres que un artigo conte, debe estar {{UKB criterio|ligado dende|Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}}. * {{UKB puntos|novo|5}}. * {{UKB puntos|byte|0.005}}. * {{UKB puntos|palabra|0.02}}. * {{UKB puntos|referencia|1|0.5}}. * {{UKB puntos|imaxe|1|propio=3|max=10}}. Os resultados que aparezan nesta páxina non serán os definitivos, á espera da revisión e resolución do xurado. == Participantes == Para apuntarte, engade <nowiki>*~~~~</nowiki> a continuación: *[[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] ([[Conversa usuario:Antón Figueroa|conversa]]) 22 de maio de 2025 ás 18:22 (UTC) *[[Usuaria:LauAI|LauAI]] ([[Conversa usuario:LauAI|conversa]]) 4 de xuño de 2025 ás 13:47 (UTC) *[[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] ([[Conversa usuario:Mpazcou|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:00 (UTC) *[[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] ([[Conversa usuario:CarmedaPoza|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:08 (UTC) *[[Usuario:Xtquique|Xtquique]] ([[Conversa usuario:Xtquique|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:09 (UTC) *[[Usuaria:Irimz|Irimz]] ([[Conversa usuario:Irimz|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 17:18 (UTC) *[[Usuario:LuzSall|LuzSall]] ([[Conversa usuario:LuzSall|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 02:24 (UTC) *[[Usuaria:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] ([[Conversa usuario:Sara-Bellum-inha|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:38 (UTC) *[[Usuaria:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] ([[Conversa usuario:Sapiens.gal|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:43 (UTC) *[[Usuaria:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] ([[Conversa usuario:AbrahamTrashorras|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 14:50 (UTC) *[[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] ([[Conversa usuario:Alejandro2406|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 20:24 (UTC) *[[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] ([[Conversa usuario:AndreaMorPez|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 23:15 (UTC) *[[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] ([[Conversa usuario:Cristina Salgado Blanco|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 12:08 (UTC) *[[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] ([[Conversa usuario:Sabela Pérez|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 15:43 (UTC) *[[Usuario:Martindios|Martindios]] ([[Conversa usuario:Martindios|conversa]]) 18 de xuño de 2025 ás 13:23 (UTC) *[[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] ([[Conversa usuario:Belenperez14|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 12:12 (UTC) *[[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] ([[Conversa usuario:SamuCompostela|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 13:19 (UTC) *[[Usuario:PSPX10|PSPX10]] ([[Conversa usuario:PSPX10|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 23:17 (UTC) *[[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] ([[Conversa usuario:Claralvrez|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 19:40 (UTC) *[[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] ([[Conversa usuario:Lgarcan|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:04 (UTC) *[[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] ([[Conversa usuario:AlbaFL|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:06 (UTC) *[[Usuario:Xeometria|Xeometria]] ([[Conversa usuario:Xeometria|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:43 (UTC) *[[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] ([[Conversa usuario:Raqquelcampos|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 21:34 (UTC) == Artigos == A seguinte lista é unha proposta de traballo inicial. Se queres engadir calquera outro artigo e que conten as túas achegas, modifica a páxina [[Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos]]. {{Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}} == Premios == Concederanse 10 premios, dous por área de coñecemento, repartidos do seguinte xeito, tendo en conta que cada persoa usuaria só pode ser premiada nunha única categoría: A. Matemáticas. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € B. Psicoloxía. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € C. Enxeñaría informática (e intelixencia artificial) ou enxeñaría química (ou ambiental). Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € D. Enfermaría. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € E. Patrimonio cultural galego. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € == Resultados == <!-- Begin:ResultsSection -->''Last updated 24. Xuño 2025, 08:17. The contest is open from 1. Xuño 2025, 00:00 to 20. Setembro 2025, 23:59.'' === [[Usuario:Xtquique|Xtquique]] (377 p) === 16 articles, {{formatnum:39.65}} kB {{Kolonner}} # [[:Logaritmo complexo]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">32.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094150|13.06, 09:09]]: 1.2 p (61 words)<br>[[Special:Diff/7094151|13.06, 09:12]]: 2.4 p (485 bytes)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision., Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094146|13.06, 09:04]]: 14.3 p (2865 bytes) + 1.2 p (62 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093671|12.06, 16:15]]: 5.0 p (new page) + 2.7 p (547 bytes) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3706 bytes, 101 words.</div></div> # [[:Enteiro cadrático]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094144|13.06, 08:48]]: 3.9 p (776 bytes) + 1.6 p (82 words)<br>[[Special:Diff/7093677|12.06, 16:30]]: 5.0 p (new page) + 4.5 p (907 bytes) + 1.9 p (94 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1702 bytes, 176 words.</div></div> # [[:Topoloxía diferencial]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">19.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093691|12.06, 16:45]]: 5.0 p (new page) + 5.5 p (1104 bytes) + 1.9 p (97 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094158|13.06, 09:24]]: 2.1 p (426 bytes)<br>[[Special:Diff/7093705|12.06, 17:12]]: 1.7 p (335 bytes) + 0.7 p (34 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1868 bytes, 133 words.</div></div> # [[:Teoría de Lie]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093694|12.06, 16:57]]: 5.0 p (new page) + 6.5 p (1299 bytes) + 3.3 p (163 words)<br>[[Special:Diff/7094164|13.06, 09:42]]: 4.1 p (819 bytes) + 1.6 p (80 words) + 2.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2119 bytes, 243 words.</div></div> # [[:Límite inverso]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">28.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094168|13.06, 09:54]]: 11.4 p (2277 bytes) + 5.4 p (272 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093697|12.06, 17:03]]: 5.0 p (new page) + 3.7 p (746 bytes) + 1.8 p (92 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3023 bytes, 364 words.</div></div> # [[:Sucesión de Cauchy]] (<abbr class="uk-ap">0.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093700|12.06, 17:07]]: 0.1 p (20 bytes)</div> # [[:Fibra (matemáticas)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">40.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094199|13.06, 10:16]]: 0.8 p (150 bytes)<br>[[Special:Diff/7093724|12.06, 17:25]]: 5.0 p (new page) + 23.6 p (4719 bytes) + 10.8 p (540 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4689 bytes, 335 words.</div></div> # [[:Grupo linear xeral]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">26.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094346|13.06, 11:00]]: 0.2 p (43 bytes)<br>[[Special:Diff/7095363|14.06, 15:46]]: 2.6 p (510 bytes) + 0.8 p (39 words)<br>[[Special:Diff/7095372|14.06, 16:15]]: 4.0 p (802 bytes) + 1.5 p (77 words)<br>[[Special:Diff/7094257|13.06, 10:34]]: 5.0 p (new page) + 6.0 p (1196 bytes) + 3.1 p (155 words)<br>[[Special:Diff/7095362|14.06, 15:41]]: 2.4 p (486 bytes) + 1.1 p (57 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3041 bytes, 329 words.</div></div> # [[:Teorema de Ceva]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">33.7 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094426|13.06, 11:20]]: 5.0 p (new page) + 19.0 p (3802 bytes) + 5.6 p (282 words) + 2.0 p (references) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3802 bytes, 282 words.</div></div> # [[:Cambio de variábel]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">21.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7099092|18.06, 18:21]]: 2.6 p (519 bytes) + 0.5 p (23 words)<br>[[Special:Diff/7099101|18.06, 18:37]]: 1.1 p (211 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094476|13.06, 11:33]]: 5.0 p (new page) + 7.7 p (1538 bytes) + 3.3 p (166 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2269 bytes, 190 words.</div></div> # [[:Función erro]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">20.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094490|13.06, 11:46]]: 5.0 p (new page) + 10.3 p (2061 bytes) + 2.7 p (135 words) + 2.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2044 bytes, 135 words.</div></div> # [[:Regra de inferencia]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094808|13.06, 19:09]]: 5.0 p (new page) + 8.0 p (1604 bytes) + 3.8 p (188 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1604 bytes, 188 words.</div></div> # [[:Máximo común divisor polinómico]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094810|13.06, 19:17]]: 5.0 p (new page) + 3.4 p (678 bytes) + 1.7 p (84 words)<br>[[Special:Diff/7095359|14.06, 15:33]]: 8.7 p (1743 bytes) + 4.7 p (234 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2424 bytes, 319 words.</div></div> # [[:Torneo (teoría de grafos)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095135|14.06, 08:23]]: 5.0 p (new page) + 9.8 p (1965 bytes) + 4.6 p (231 words) + 1.0 p (references) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7095183|14.06, 11:07]]: 1.4 p (285 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2250 bytes, 231 words.</div></div> # [[:Conxectura de Poincaré]] (<abbr class="uk-ap">2.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095369|14.06, 16:00]]: 1.4 p (282 bytes) + 1.0 p (references)</div> # [[:Teorema da bóla peluda]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">47.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095377|14.06, 16:43]]: 5.0 p (new page) + 24.2 p (4844 bytes) + 7.9 p (395 words) + 5.0 p (references) + 5.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4806 bytes, 395 words.</div></div> === [[Usuario:LauAI|LauAI]] (248 p) === 2 articles, {{formatnum:31.61}} kB # [[:Rastro (informática)]] (<abbr class="uk-ap">161.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7090503|09.06, 16:24]]: 1.1 p (213 bytes)<br>[[Special:Diff/7094509|13.06, 12:13]]: 14.2 p (2832 bytes) + 1.3 p (67 words) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094511|13.06, 12:18]]: 2.1 p (412 bytes) + 2.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7090230|09.06, 12:26]]: 30.6 p (6118 bytes) + 5.8 p (290 words)<br>[[Special:Diff/7095976|15.06, 11:56]]: 7.9 p (1575 bytes) + 6.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7095972|15.06, 11:38]]: 23.4 p (4683 bytes) + 11.3 p (564 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7090497|09.06, 16:11]]: 26.2 p (5241 bytes) + 9.9 p (495 words) + 9.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093909|12.06, 21:01]]: 0.7 p (141 bytes) + 0.4 p (22 words)<br>[[Special:Diff/7093914|12.06, 21:05]]: 2.3 p (467 bytes) + 2.0 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093793|12.06, 18:41]]: 0.2 p (35 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 21681 bytes, 1437 words.</div></div> # [[:Intercambio de claves Diffie-Hellman]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">86.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7097986|17.06, 17:34]]: 7.1 p (1412 bytes) + 5.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7097933|17.06, 17:07]]: 5.0 p (new page) + 42.5 p (8505 bytes) + 20.0 p (1001 words) + 6.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 9929 bytes, 1000 words.</div></div> === [[Usuario:Irimz|Irimz]] (150 p) === 2 articles, {{formatnum:15.57}} kB # [[:Olaría de Gundivós]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">140.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093728|12.06, 17:30]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7100549|20.06, 09:05]]: 10.7 p (2136 bytes) + 0.8 p (40 words) + 8.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094574|13.06, 13:52]]: 39.1 p (7819 bytes) + 15.4 p (772 words) + 13.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7100449|20.06, 08:14]]: 16.2 p (3236 bytes) + 4.4 p (222 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7096338|15.06, 21:12]]: 1.1 p (215 bytes) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7096261|15.06, 19:57]]: 1.2 p (231 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100879|20.06, 11:24]]: 0.6 p (121 bytes) + 0.2 p (12 words)<br>[[Special:Diff/7100799|20.06, 10:47]]: 1.7 p (338 bytes) + 7.0 p (images, capped at max)<br>[[Special:Diff/7096363|15.06, 21:44]]: 1.2 p (234 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7096244|15.06, 19:35]]: 2.2 p (438 bytes) + 0.3 p (15 words) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 14962 bytes, 1092 words.</div></div> # [[:Alquerque]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">9.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093768|12.06, 17:59]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7093776|12.06, 18:07]]: 1.7 p (344 bytes) + 0.3 p (13 words) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 608 bytes, 45 words.</div></div> === [[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Xeometria|Xeometria]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:PSPX10|PSPX10]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Martindios|Martindios]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:LuzSall|LuzSall]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' {{UKB botinfo | 1=note | 2=2025-06-24 08:17:20 | 3= * UKBot encountered the following problems with the page [[:Logaritmo complexo]] ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision. ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text. }} <!-- End:ResultsSection --> == Ferramentas == *[[Especial:ContentTranslation|Tradutor da Wikipedia]] *[https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/index.htm bUSCatermos] *Lembrade que se estades a traballar nun artigo, podedes incluír o marcador {{m|en uso}} == Axuda para a edición == * [[Axuda:Introdución]] * [[Wikipedia:Libro de estilo]] * [[Wikipedia:Citar as fontes]] * [[Wikipedia:Modelo básico de artigo]] * [[Wikipedia:Asistente para a creación de artigos]] == Outros proxectos relacionados == *[[:Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 10 kB)|Artigos que precisan ampliación dos 1.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 176 por ampliar o día 6 de maio de 2025).}} *[[Wikipedia:Artigos vitais/Expandido|Lista expandida dos 10.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 1.099 por crear o día 17 de abril de 2025).}} *[[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas|Wikiproxecto Matemáticas]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química|Wikiproxecto Física e Química]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina|Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina]]. *[[Wikipedia:Artigos solicitados|Artigos solicitados pola comunidade de Wikipedia en galego]]. == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:I Concurso de Edición da Galipedia]] *[[Wikipedia:Wikiproxecto]] {{UKB botinfo | ok | 2025-06-04 11:17:10 }} [[Categoría:Wikipedia:Wikiconcursos]] g9syhflqdogebrxadcv3nq273jfdoyy 7105271 7105256 2025-06-24T09:17:15Z UKBot 154739 Updating 7105271 wikitext text/x-wiki {{UKB infotabla | title = II Concurso de Edición da Galipedia | organizador = [[Usuario:Chairego_apc|Chairego_apc]] | comezo = 2025-06-01 | remate = 2025-09-20 | status ={{UKB status||pages=21|novo=17|kilobyte=87|palabra=6995|referencia=58|imaxe=22}} }} A [[Universidade de Santiago de Compostela]] convocou, a través das comisións de normalización lingüística das Facultade de Matemáticas, da Facultade de Psicoloxía, da Escola Técnica Superior de Enxeñaría, da Escola de Enfermaría e da Facultade de Humanidades, o '''II Concurso de Edición da Galipedia''', dirixido a toda a comunidade universitaria co obxecto de promover a produción e a difusión de artigos de calidade contrastada da Wikipedia en galego. [https://assets.usc.gal/sites/default/files/paragraphs/more_info_service/2025-05/ii.concurso.edicion.galipedia.pdf_asinado.pdf_.pdf Velaquí a convocatoria]. Para participar no concurso cómpre inscribirse antes do 20 de xuño de 2025. Teranse en conta as edicións feitas dende o 1 de xuño de 2025 ata o día 20 de setembro, xa sexan creando un artigo novo ou mellorando de forma significativa algún xa existente. Concederanse un total de dez premios, dous por cada área de coñecemento. [https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/promover/concursos-premios/ii-concurso-edicion-galipedia Nesta ligazón tes máis información sobre o concurso]. == Como participar == Poderán presentarse a estes premios os membros da comunidade universitaria da USC no curso académico 2024/2025. Cómpre rexistrarse como usuario para participar no concurso. Unha vez feito, vai á sección Participantes e apúntate. Se non tes experiencia en Wikipedia, recomendamos que revises [[Axuda:Introdución|este titorial]] para coñecer as pautas básicas a seguir á hora de redactar ou editar un artigo. Podes editar artigos que che suxerimos na sección correspondente, ou ben algún outro que propoñas. Neste último caso, lembra anotalo na sección Artigos. == Duración == O concurso esténdese dende as 00:00 h. do 1 de xuño de 2025 até as 23:59 h. do 20 de setembro de 2025 (UTC). == Sistema de puntuación == Para axudar no reconto de puntos do concurso, executarase o bot [[Usuario:UKBot|UKBot]], que fará un reconto automatizado por hora e só terá en conta as páxinas listadas na sección de Artigos. Se queres que un artigo conte, debe estar {{UKB criterio|ligado dende|Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}}. * {{UKB puntos|novo|5}}. * {{UKB puntos|byte|0.005}}. * {{UKB puntos|palabra|0.02}}. * {{UKB puntos|referencia|1|0.5}}. * {{UKB puntos|imaxe|1|propio=3|max=10}}. Os resultados que aparezan nesta páxina non serán os definitivos, á espera da revisión e resolución do xurado. == Participantes == Para apuntarte, engade <nowiki>*~~~~</nowiki> a continuación: *[[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] ([[Conversa usuario:Antón Figueroa|conversa]]) 22 de maio de 2025 ás 18:22 (UTC) *[[Usuaria:LauAI|LauAI]] ([[Conversa usuario:LauAI|conversa]]) 4 de xuño de 2025 ás 13:47 (UTC) *[[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] ([[Conversa usuario:Mpazcou|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:00 (UTC) *[[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] ([[Conversa usuario:CarmedaPoza|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:08 (UTC) *[[Usuario:Xtquique|Xtquique]] ([[Conversa usuario:Xtquique|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:09 (UTC) *[[Usuaria:Irimz|Irimz]] ([[Conversa usuario:Irimz|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 17:18 (UTC) *[[Usuario:LuzSall|LuzSall]] ([[Conversa usuario:LuzSall|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 02:24 (UTC) *[[Usuaria:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] ([[Conversa usuario:Sara-Bellum-inha|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:38 (UTC) *[[Usuaria:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] ([[Conversa usuario:Sapiens.gal|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:43 (UTC) *[[Usuaria:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] ([[Conversa usuario:AbrahamTrashorras|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 14:50 (UTC) *[[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] ([[Conversa usuario:Alejandro2406|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 20:24 (UTC) *[[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] ([[Conversa usuario:AndreaMorPez|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 23:15 (UTC) *[[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] ([[Conversa usuario:Cristina Salgado Blanco|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 12:08 (UTC) *[[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] ([[Conversa usuario:Sabela Pérez|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 15:43 (UTC) *[[Usuario:Martindios|Martindios]] ([[Conversa usuario:Martindios|conversa]]) 18 de xuño de 2025 ás 13:23 (UTC) *[[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] ([[Conversa usuario:Belenperez14|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 12:12 (UTC) *[[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] ([[Conversa usuario:SamuCompostela|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 13:19 (UTC) *[[Usuario:PSPX10|PSPX10]] ([[Conversa usuario:PSPX10|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 23:17 (UTC) *[[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] ([[Conversa usuario:Claralvrez|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 19:40 (UTC) *[[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] ([[Conversa usuario:Lgarcan|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:04 (UTC) *[[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] ([[Conversa usuario:AlbaFL|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:06 (UTC) *[[Usuario:Xeometria|Xeometria]] ([[Conversa usuario:Xeometria|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:43 (UTC) *[[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] ([[Conversa usuario:Raqquelcampos|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 21:34 (UTC) == Artigos == A seguinte lista é unha proposta de traballo inicial. Se queres engadir calquera outro artigo e que conten as túas achegas, modifica a páxina [[Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos]]. {{Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}} == Premios == Concederanse 10 premios, dous por área de coñecemento, repartidos do seguinte xeito, tendo en conta que cada persoa usuaria só pode ser premiada nunha única categoría: A. Matemáticas. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € B. Psicoloxía. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € C. Enxeñaría informática (e intelixencia artificial) ou enxeñaría química (ou ambiental). Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € D. Enfermaría. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € E. Patrimonio cultural galego. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € == Resultados == <!-- Begin:ResultsSection -->''Last updated 24. Xuño 2025, 09:17. The contest is open from 1. Xuño 2025, 00:00 to 20. Setembro 2025, 23:59.'' === [[Usuario:Xtquique|Xtquique]] (377 p) === 16 articles, {{formatnum:39.65}} kB {{Kolonner}} # [[:Logaritmo complexo]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">32.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093671|12.06, 16:15]]: 5.0 p (new page) + 2.7 p (547 bytes) + 2.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094151|13.06, 09:12]]: 2.4 p (485 bytes)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision., Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094146|13.06, 09:04]]: 14.3 p (2865 bytes) + 1.2 p (62 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094150|13.06, 09:09]]: 1.2 p (61 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3706 bytes, 101 words.</div></div> # [[:Enteiro cadrático]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093677|12.06, 16:30]]: 5.0 p (new page) + 4.5 p (907 bytes) + 1.9 p (94 words)<br>[[Special:Diff/7094144|13.06, 08:48]]: 3.9 p (776 bytes) + 1.6 p (82 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1702 bytes, 176 words.</div></div> # [[:Topoloxía diferencial]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">19.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093691|12.06, 16:45]]: 5.0 p (new page) + 5.5 p (1104 bytes) + 1.9 p (97 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094158|13.06, 09:24]]: 2.1 p (426 bytes)<br>[[Special:Diff/7093705|12.06, 17:12]]: 1.7 p (335 bytes) + 0.7 p (34 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1868 bytes, 133 words.</div></div> # [[:Teoría de Lie]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093694|12.06, 16:57]]: 5.0 p (new page) + 6.5 p (1299 bytes) + 3.3 p (163 words)<br>[[Special:Diff/7094164|13.06, 09:42]]: 4.1 p (819 bytes) + 1.6 p (80 words) + 2.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2119 bytes, 243 words.</div></div> # [[:Límite inverso]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">28.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093697|12.06, 17:03]]: 5.0 p (new page) + 3.7 p (746 bytes) + 1.8 p (92 words)<br>[[Special:Diff/7094168|13.06, 09:54]]: 11.4 p (2277 bytes) + 5.4 p (272 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3023 bytes, 364 words.</div></div> # [[:Sucesión de Cauchy]] (<abbr class="uk-ap">0.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093700|12.06, 17:07]]: 0.1 p (20 bytes)</div> # [[:Fibra (matemáticas)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">40.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093724|12.06, 17:25]]: 5.0 p (new page) + 23.6 p (4719 bytes) + 10.8 p (540 words)<br>[[Special:Diff/7094199|13.06, 10:16]]: 0.8 p (150 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4689 bytes, 335 words.</div></div> # [[:Grupo linear xeral]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">26.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094346|13.06, 11:00]]: 0.2 p (43 bytes)<br>[[Special:Diff/7095363|14.06, 15:46]]: 2.6 p (510 bytes) + 0.8 p (39 words)<br>[[Special:Diff/7095362|14.06, 15:41]]: 2.4 p (486 bytes) + 1.1 p (57 words)<br>[[Special:Diff/7094257|13.06, 10:34]]: 5.0 p (new page) + 6.0 p (1196 bytes) + 3.1 p (155 words)<br>[[Special:Diff/7095372|14.06, 16:15]]: 4.0 p (802 bytes) + 1.5 p (77 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3041 bytes, 329 words.</div></div> # [[:Teorema de Ceva]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">33.7 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094426|13.06, 11:20]]: 5.0 p (new page) + 19.0 p (3802 bytes) + 5.6 p (282 words) + 2.0 p (references) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3802 bytes, 282 words.</div></div> # [[:Cambio de variábel]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">21.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7099101|18.06, 18:37]]: 1.1 p (211 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094476|13.06, 11:33]]: 5.0 p (new page) + 7.7 p (1538 bytes) + 3.3 p (166 words)<br>[[Special:Diff/7099092|18.06, 18:21]]: 2.6 p (519 bytes) + 0.5 p (23 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2269 bytes, 190 words.</div></div> # [[:Función erro]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">20.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094490|13.06, 11:46]]: 5.0 p (new page) + 10.3 p (2061 bytes) + 2.7 p (135 words) + 2.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2044 bytes, 135 words.</div></div> # [[:Regra de inferencia]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094808|13.06, 19:09]]: 5.0 p (new page) + 8.0 p (1604 bytes) + 3.8 p (188 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1604 bytes, 188 words.</div></div> # [[:Máximo común divisor polinómico]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095359|14.06, 15:33]]: 8.7 p (1743 bytes) + 4.7 p (234 words)<br>[[Special:Diff/7094810|13.06, 19:17]]: 5.0 p (new page) + 3.4 p (678 bytes) + 1.7 p (84 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2424 bytes, 319 words.</div></div> # [[:Torneo (teoría de grafos)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095135|14.06, 08:23]]: 5.0 p (new page) + 9.8 p (1965 bytes) + 4.6 p (231 words) + 1.0 p (references) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7095183|14.06, 11:07]]: 1.4 p (285 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2250 bytes, 231 words.</div></div> # [[:Conxectura de Poincaré]] (<abbr class="uk-ap">2.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095369|14.06, 16:00]]: 1.4 p (282 bytes) + 1.0 p (references)</div> # [[:Teorema da bóla peluda]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">47.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095377|14.06, 16:43]]: 5.0 p (new page) + 24.2 p (4844 bytes) + 7.9 p (395 words) + 5.0 p (references) + 5.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4806 bytes, 395 words.</div></div> === [[Usuario:LauAI|LauAI]] (248 p) === 2 articles, {{formatnum:31.61}} kB # [[:Rastro (informática)]] (<abbr class="uk-ap">161.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7090230|09.06, 12:26]]: 30.6 p (6118 bytes) + 5.8 p (290 words)<br>[[Special:Diff/7093793|12.06, 18:41]]: 0.2 p (35 bytes)<br>[[Special:Diff/7094511|13.06, 12:18]]: 2.1 p (412 bytes) + 2.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7093909|12.06, 21:01]]: 0.7 p (141 bytes) + 0.4 p (22 words)<br>[[Special:Diff/7095976|15.06, 11:56]]: 7.9 p (1575 bytes) + 6.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7090497|09.06, 16:11]]: 26.2 p (5241 bytes) + 9.9 p (495 words) + 9.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7094509|13.06, 12:13]]: 14.2 p (2832 bytes) + 1.3 p (67 words) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7095972|15.06, 11:38]]: 23.4 p (4683 bytes) + 11.3 p (564 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093914|12.06, 21:05]]: 2.3 p (467 bytes) + 2.0 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7090503|09.06, 16:24]]: 1.1 p (213 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 21681 bytes, 1437 words.</div></div> # [[:Intercambio de claves Diffie-Hellman]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">86.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7097933|17.06, 17:07]]: 5.0 p (new page) + 42.5 p (8505 bytes) + 20.0 p (1001 words) + 6.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7097986|17.06, 17:34]]: 7.1 p (1412 bytes) + 5.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 9929 bytes, 1000 words.</div></div> === [[Usuario:Irimz|Irimz]] (150 p) === 2 articles, {{formatnum:15.57}} kB # [[:Olaría de Gundivós]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">140.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7100799|20.06, 10:47]]: 1.7 p (338 bytes) + 7.0 p (images, capped at max)<br>[[Special:Diff/7094574|13.06, 13:52]]: 39.1 p (7819 bytes) + 15.4 p (772 words) + 13.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7100549|20.06, 09:05]]: 10.7 p (2136 bytes) + 0.8 p (40 words) + 8.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7096244|15.06, 19:35]]: 2.2 p (438 bytes) + 0.3 p (15 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7093728|12.06, 17:30]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7100879|20.06, 11:24]]: 0.6 p (121 bytes) + 0.2 p (12 words)<br>[[Special:Diff/7096261|15.06, 19:57]]: 1.2 p (231 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100449|20.06, 08:14]]: 16.2 p (3236 bytes) + 4.4 p (222 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7096363|15.06, 21:44]]: 1.2 p (234 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7096338|15.06, 21:12]]: 1.1 p (215 bytes) + 3.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 14962 bytes, 1092 words.</div></div> # [[:Alquerque]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">9.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093768|12.06, 17:59]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7093776|12.06, 18:07]]: 1.7 p (344 bytes) + 0.3 p (13 words) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 608 bytes, 45 words.</div></div> === [[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Xeometria|Xeometria]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:PSPX10|PSPX10]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Martindios|Martindios]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:LuzSall|LuzSall]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' {{UKB botinfo | 1=note | 2=2025-06-24 09:17:14 | 3= * UKBot encountered the following problems with the page [[:Logaritmo complexo]] ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision. ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text. }} <!-- End:ResultsSection --> == Ferramentas == *[[Especial:ContentTranslation|Tradutor da Wikipedia]] *[https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/index.htm bUSCatermos] *Lembrade que se estades a traballar nun artigo, podedes incluír o marcador {{m|en uso}} == Axuda para a edición == * [[Axuda:Introdución]] * [[Wikipedia:Libro de estilo]] * [[Wikipedia:Citar as fontes]] * [[Wikipedia:Modelo básico de artigo]] * [[Wikipedia:Asistente para a creación de artigos]] == Outros proxectos relacionados == *[[:Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 10 kB)|Artigos que precisan ampliación dos 1.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 176 por ampliar o día 6 de maio de 2025).}} *[[Wikipedia:Artigos vitais/Expandido|Lista expandida dos 10.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 1.099 por crear o día 17 de abril de 2025).}} *[[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas|Wikiproxecto Matemáticas]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química|Wikiproxecto Física e Química]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina|Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina]]. *[[Wikipedia:Artigos solicitados|Artigos solicitados pola comunidade de Wikipedia en galego]]. == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:I Concurso de Edición da Galipedia]] *[[Wikipedia:Wikiproxecto]] {{UKB botinfo | ok | 2025-06-04 11:17:10 }} [[Categoría:Wikipedia:Wikiconcursos]] ixfzqnlu4j3drpdswoy6qwxxy7e2h58 7105314 7105271 2025-06-24T10:17:16Z UKBot 154739 Updating 7105314 wikitext text/x-wiki {{UKB infotabla | title = II Concurso de Edición da Galipedia | organizador = [[Usuario:Chairego_apc|Chairego_apc]] | comezo = 2025-06-01 | remate = 2025-09-20 | status ={{UKB status||pages=21|novo=17|kilobyte=87|palabra=6995|referencia=58|imaxe=22}} }} A [[Universidade de Santiago de Compostela]] convocou, a través das comisións de normalización lingüística das Facultade de Matemáticas, da Facultade de Psicoloxía, da Escola Técnica Superior de Enxeñaría, da Escola de Enfermaría e da Facultade de Humanidades, o '''II Concurso de Edición da Galipedia''', dirixido a toda a comunidade universitaria co obxecto de promover a produción e a difusión de artigos de calidade contrastada da Wikipedia en galego. [https://assets.usc.gal/sites/default/files/paragraphs/more_info_service/2025-05/ii.concurso.edicion.galipedia.pdf_asinado.pdf_.pdf Velaquí a convocatoria]. Para participar no concurso cómpre inscribirse antes do 20 de xuño de 2025. Teranse en conta as edicións feitas dende o 1 de xuño de 2025 ata o día 20 de setembro, xa sexan creando un artigo novo ou mellorando de forma significativa algún xa existente. Concederanse un total de dez premios, dous por cada área de coñecemento. [https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/promover/concursos-premios/ii-concurso-edicion-galipedia Nesta ligazón tes máis información sobre o concurso]. == Como participar == Poderán presentarse a estes premios os membros da comunidade universitaria da USC no curso académico 2024/2025. Cómpre rexistrarse como usuario para participar no concurso. Unha vez feito, vai á sección Participantes e apúntate. Se non tes experiencia en Wikipedia, recomendamos que revises [[Axuda:Introdución|este titorial]] para coñecer as pautas básicas a seguir á hora de redactar ou editar un artigo. Podes editar artigos que che suxerimos na sección correspondente, ou ben algún outro que propoñas. Neste último caso, lembra anotalo na sección Artigos. == Duración == O concurso esténdese dende as 00:00 h. do 1 de xuño de 2025 até as 23:59 h. do 20 de setembro de 2025 (UTC). == Sistema de puntuación == Para axudar no reconto de puntos do concurso, executarase o bot [[Usuario:UKBot|UKBot]], que fará un reconto automatizado por hora e só terá en conta as páxinas listadas na sección de Artigos. Se queres que un artigo conte, debe estar {{UKB criterio|ligado dende|Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}}. * {{UKB puntos|novo|5}}. * {{UKB puntos|byte|0.005}}. * {{UKB puntos|palabra|0.02}}. * {{UKB puntos|referencia|1|0.5}}. * {{UKB puntos|imaxe|1|propio=3|max=10}}. Os resultados que aparezan nesta páxina non serán os definitivos, á espera da revisión e resolución do xurado. == Participantes == Para apuntarte, engade <nowiki>*~~~~</nowiki> a continuación: *[[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] ([[Conversa usuario:Antón Figueroa|conversa]]) 22 de maio de 2025 ás 18:22 (UTC) *[[Usuaria:LauAI|LauAI]] ([[Conversa usuario:LauAI|conversa]]) 4 de xuño de 2025 ás 13:47 (UTC) *[[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] ([[Conversa usuario:Mpazcou|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:00 (UTC) *[[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] ([[Conversa usuario:CarmedaPoza|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:08 (UTC) *[[Usuario:Xtquique|Xtquique]] ([[Conversa usuario:Xtquique|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:09 (UTC) *[[Usuaria:Irimz|Irimz]] ([[Conversa usuario:Irimz|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 17:18 (UTC) *[[Usuario:LuzSall|LuzSall]] ([[Conversa usuario:LuzSall|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 02:24 (UTC) *[[Usuaria:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] ([[Conversa usuario:Sara-Bellum-inha|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:38 (UTC) *[[Usuaria:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] ([[Conversa usuario:Sapiens.gal|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:43 (UTC) *[[Usuaria:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] ([[Conversa usuario:AbrahamTrashorras|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 14:50 (UTC) *[[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] ([[Conversa usuario:Alejandro2406|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 20:24 (UTC) *[[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] ([[Conversa usuario:AndreaMorPez|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 23:15 (UTC) *[[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] ([[Conversa usuario:Cristina Salgado Blanco|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 12:08 (UTC) *[[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] ([[Conversa usuario:Sabela Pérez|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 15:43 (UTC) *[[Usuario:Martindios|Martindios]] ([[Conversa usuario:Martindios|conversa]]) 18 de xuño de 2025 ás 13:23 (UTC) *[[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] ([[Conversa usuario:Belenperez14|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 12:12 (UTC) *[[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] ([[Conversa usuario:SamuCompostela|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 13:19 (UTC) *[[Usuario:PSPX10|PSPX10]] ([[Conversa usuario:PSPX10|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 23:17 (UTC) *[[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] ([[Conversa usuario:Claralvrez|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 19:40 (UTC) *[[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] ([[Conversa usuario:Lgarcan|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:04 (UTC) *[[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] ([[Conversa usuario:AlbaFL|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:06 (UTC) *[[Usuario:Xeometria|Xeometria]] ([[Conversa usuario:Xeometria|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:43 (UTC) *[[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] ([[Conversa usuario:Raqquelcampos|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 21:34 (UTC) == Artigos == A seguinte lista é unha proposta de traballo inicial. Se queres engadir calquera outro artigo e que conten as túas achegas, modifica a páxina [[Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos]]. {{Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}} == Premios == Concederanse 10 premios, dous por área de coñecemento, repartidos do seguinte xeito, tendo en conta que cada persoa usuaria só pode ser premiada nunha única categoría: A. Matemáticas. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € B. Psicoloxía. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € C. Enxeñaría informática (e intelixencia artificial) ou enxeñaría química (ou ambiental). Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € D. Enfermaría. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € E. Patrimonio cultural galego. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € == Resultados == <!-- Begin:ResultsSection -->''Last updated 24. Xuño 2025, 10:17. The contest is open from 1. Xuño 2025, 00:00 to 20. Setembro 2025, 23:59.'' === [[Usuario:Xtquique|Xtquique]] (377 p) === 16 articles, {{formatnum:39.65}} kB {{Kolonner}} # [[:Logaritmo complexo]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">32.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094151|13.06, 09:12]]: 2.4 p (485 bytes)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision., Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094146|13.06, 09:04]]: 14.3 p (2865 bytes) + 1.2 p (62 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094150|13.06, 09:09]]: 1.2 p (61 words)<br>[[Special:Diff/7093671|12.06, 16:15]]: 5.0 p (new page) + 2.7 p (547 bytes) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3706 bytes, 101 words.</div></div> # [[:Enteiro cadrático]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093677|12.06, 16:30]]: 5.0 p (new page) + 4.5 p (907 bytes) + 1.9 p (94 words)<br>[[Special:Diff/7094144|13.06, 08:48]]: 3.9 p (776 bytes) + 1.6 p (82 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1702 bytes, 176 words.</div></div> # [[:Topoloxía diferencial]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">19.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094158|13.06, 09:24]]: 2.1 p (426 bytes)<br>[[Special:Diff/7093691|12.06, 16:45]]: 5.0 p (new page) + 5.5 p (1104 bytes) + 1.9 p (97 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093705|12.06, 17:12]]: 1.7 p (335 bytes) + 0.7 p (34 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1868 bytes, 133 words.</div></div> # [[:Teoría de Lie]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093694|12.06, 16:57]]: 5.0 p (new page) + 6.5 p (1299 bytes) + 3.3 p (163 words)<br>[[Special:Diff/7094164|13.06, 09:42]]: 4.1 p (819 bytes) + 1.6 p (80 words) + 2.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2119 bytes, 243 words.</div></div> # [[:Límite inverso]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">28.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094168|13.06, 09:54]]: 11.4 p (2277 bytes) + 5.4 p (272 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093697|12.06, 17:03]]: 5.0 p (new page) + 3.7 p (746 bytes) + 1.8 p (92 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3023 bytes, 364 words.</div></div> # [[:Sucesión de Cauchy]] (<abbr class="uk-ap">0.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093700|12.06, 17:07]]: 0.1 p (20 bytes)</div> # [[:Fibra (matemáticas)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">40.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093724|12.06, 17:25]]: 5.0 p (new page) + 23.6 p (4719 bytes) + 10.8 p (540 words)<br>[[Special:Diff/7094199|13.06, 10:16]]: 0.8 p (150 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4689 bytes, 335 words.</div></div> # [[:Grupo linear xeral]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">26.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095363|14.06, 15:46]]: 2.6 p (510 bytes) + 0.8 p (39 words)<br>[[Special:Diff/7094257|13.06, 10:34]]: 5.0 p (new page) + 6.0 p (1196 bytes) + 3.1 p (155 words)<br>[[Special:Diff/7095372|14.06, 16:15]]: 4.0 p (802 bytes) + 1.5 p (77 words)<br>[[Special:Diff/7095362|14.06, 15:41]]: 2.4 p (486 bytes) + 1.1 p (57 words)<br>[[Special:Diff/7094346|13.06, 11:00]]: 0.2 p (43 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3041 bytes, 329 words.</div></div> # [[:Teorema de Ceva]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">33.7 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094426|13.06, 11:20]]: 5.0 p (new page) + 19.0 p (3802 bytes) + 5.6 p (282 words) + 2.0 p (references) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3802 bytes, 282 words.</div></div> # [[:Cambio de variábel]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">21.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7099092|18.06, 18:21]]: 2.6 p (519 bytes) + 0.5 p (23 words)<br>[[Special:Diff/7099101|18.06, 18:37]]: 1.1 p (211 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094476|13.06, 11:33]]: 5.0 p (new page) + 7.7 p (1538 bytes) + 3.3 p (166 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2269 bytes, 190 words.</div></div> # [[:Función erro]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">20.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094490|13.06, 11:46]]: 5.0 p (new page) + 10.3 p (2061 bytes) + 2.7 p (135 words) + 2.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2044 bytes, 135 words.</div></div> # [[:Regra de inferencia]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094808|13.06, 19:09]]: 5.0 p (new page) + 8.0 p (1604 bytes) + 3.8 p (188 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1604 bytes, 188 words.</div></div> # [[:Máximo común divisor polinómico]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095359|14.06, 15:33]]: 8.7 p (1743 bytes) + 4.7 p (234 words)<br>[[Special:Diff/7094810|13.06, 19:17]]: 5.0 p (new page) + 3.4 p (678 bytes) + 1.7 p (84 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2424 bytes, 319 words.</div></div> # [[:Torneo (teoría de grafos)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095183|14.06, 11:07]]: 1.4 p (285 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7095135|14.06, 08:23]]: 5.0 p (new page) + 9.8 p (1965 bytes) + 4.6 p (231 words) + 1.0 p (references) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2250 bytes, 231 words.</div></div> # [[:Conxectura de Poincaré]] (<abbr class="uk-ap">2.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095369|14.06, 16:00]]: 1.4 p (282 bytes) + 1.0 p (references)</div> # [[:Teorema da bóla peluda]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">47.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095377|14.06, 16:43]]: 5.0 p (new page) + 24.2 p (4844 bytes) + 7.9 p (395 words) + 5.0 p (references) + 5.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4806 bytes, 395 words.</div></div> === [[Usuario:LauAI|LauAI]] (248 p) === 2 articles, {{formatnum:31.61}} kB # [[:Rastro (informática)]] (<abbr class="uk-ap">161.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7090230|09.06, 12:26]]: 30.6 p (6118 bytes) + 5.8 p (290 words)<br>[[Special:Diff/7093909|12.06, 21:01]]: 0.7 p (141 bytes) + 0.4 p (22 words)<br>[[Special:Diff/7095972|15.06, 11:38]]: 23.4 p (4683 bytes) + 11.3 p (564 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094509|13.06, 12:13]]: 14.2 p (2832 bytes) + 1.3 p (67 words) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7090503|09.06, 16:24]]: 1.1 p (213 bytes)<br>[[Special:Diff/7094511|13.06, 12:18]]: 2.1 p (412 bytes) + 2.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7095976|15.06, 11:56]]: 7.9 p (1575 bytes) + 6.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093793|12.06, 18:41]]: 0.2 p (35 bytes)<br>[[Special:Diff/7090497|09.06, 16:11]]: 26.2 p (5241 bytes) + 9.9 p (495 words) + 9.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093914|12.06, 21:05]]: 2.3 p (467 bytes) + 2.0 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 21681 bytes, 1437 words.</div></div> # [[:Intercambio de claves Diffie-Hellman]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">86.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7097933|17.06, 17:07]]: 5.0 p (new page) + 42.5 p (8505 bytes) + 20.0 p (1001 words) + 6.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7097986|17.06, 17:34]]: 7.1 p (1412 bytes) + 5.5 p (references, reference pointers)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 9929 bytes, 1000 words.</div></div> === [[Usuario:Irimz|Irimz]] (150 p) === 2 articles, {{formatnum:15.57}} kB # [[:Olaría de Gundivós]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">140.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7100449|20.06, 08:14]]: 16.2 p (3236 bytes) + 4.4 p (222 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7100549|20.06, 09:05]]: 10.7 p (2136 bytes) + 0.8 p (40 words) + 8.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7096244|15.06, 19:35]]: 2.2 p (438 bytes) + 0.3 p (15 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100799|20.06, 10:47]]: 1.7 p (338 bytes) + 7.0 p (images, capped at max)<br>[[Special:Diff/7096363|15.06, 21:44]]: 1.2 p (234 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100879|20.06, 11:24]]: 0.6 p (121 bytes) + 0.2 p (12 words)<br>[[Special:Diff/7096261|15.06, 19:57]]: 1.2 p (231 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7094574|13.06, 13:52]]: 39.1 p (7819 bytes) + 15.4 p (772 words) + 13.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093728|12.06, 17:30]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7096338|15.06, 21:12]]: 1.1 p (215 bytes) + 3.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 14962 bytes, 1092 words.</div></div> # [[:Alquerque]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">9.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093768|12.06, 17:59]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7093776|12.06, 18:07]]: 1.7 p (344 bytes) + 0.3 p (13 words) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 608 bytes, 45 words.</div></div> === [[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Xeometria|Xeometria]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:PSPX10|PSPX10]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Martindios|Martindios]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:LuzSall|LuzSall]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' {{UKB botinfo | 1=note | 2=2025-06-24 10:17:16 | 3= * UKBot encountered the following problems with the page [[:Logaritmo complexo]] ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision. ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text. }} <!-- End:ResultsSection --> == Ferramentas == *[[Especial:ContentTranslation|Tradutor da Wikipedia]] *[https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/index.htm bUSCatermos] *Lembrade que se estades a traballar nun artigo, podedes incluír o marcador {{m|en uso}} == Axuda para a edición == * [[Axuda:Introdución]] * [[Wikipedia:Libro de estilo]] * [[Wikipedia:Citar as fontes]] * [[Wikipedia:Modelo básico de artigo]] * [[Wikipedia:Asistente para a creación de artigos]] == Outros proxectos relacionados == *[[:Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 10 kB)|Artigos que precisan ampliación dos 1.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 176 por ampliar o día 6 de maio de 2025).}} *[[Wikipedia:Artigos vitais/Expandido|Lista expandida dos 10.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 1.099 por crear o día 17 de abril de 2025).}} *[[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas|Wikiproxecto Matemáticas]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química|Wikiproxecto Física e Química]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina|Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina]]. *[[Wikipedia:Artigos solicitados|Artigos solicitados pola comunidade de Wikipedia en galego]]. == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:I Concurso de Edición da Galipedia]] *[[Wikipedia:Wikiproxecto]] {{UKB botinfo | ok | 2025-06-04 11:17:10 }} [[Categoría:Wikipedia:Wikiconcursos]] krxavhh2w5kb6tjt1st3ic66epv9hdl 7105368 7105314 2025-06-24T11:17:18Z UKBot 154739 Updating 7105368 wikitext text/x-wiki {{UKB infotabla | title = II Concurso de Edición da Galipedia | organizador = [[Usuario:Chairego_apc|Chairego_apc]] | comezo = 2025-06-01 | remate = 2025-09-20 | status ={{UKB status||pages=21|novo=17|kilobyte=87|palabra=6995|referencia=58|imaxe=22}} }} A [[Universidade de Santiago de Compostela]] convocou, a través das comisións de normalización lingüística das Facultade de Matemáticas, da Facultade de Psicoloxía, da Escola Técnica Superior de Enxeñaría, da Escola de Enfermaría e da Facultade de Humanidades, o '''II Concurso de Edición da Galipedia''', dirixido a toda a comunidade universitaria co obxecto de promover a produción e a difusión de artigos de calidade contrastada da Wikipedia en galego. [https://assets.usc.gal/sites/default/files/paragraphs/more_info_service/2025-05/ii.concurso.edicion.galipedia.pdf_asinado.pdf_.pdf Velaquí a convocatoria]. Para participar no concurso cómpre inscribirse antes do 20 de xuño de 2025. Teranse en conta as edicións feitas dende o 1 de xuño de 2025 ata o día 20 de setembro, xa sexan creando un artigo novo ou mellorando de forma significativa algún xa existente. Concederanse un total de dez premios, dous por cada área de coñecemento. [https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/promover/concursos-premios/ii-concurso-edicion-galipedia Nesta ligazón tes máis información sobre o concurso]. == Como participar == Poderán presentarse a estes premios os membros da comunidade universitaria da USC no curso académico 2024/2025. Cómpre rexistrarse como usuario para participar no concurso. Unha vez feito, vai á sección Participantes e apúntate. Se non tes experiencia en Wikipedia, recomendamos que revises [[Axuda:Introdución|este titorial]] para coñecer as pautas básicas a seguir á hora de redactar ou editar un artigo. Podes editar artigos que che suxerimos na sección correspondente, ou ben algún outro que propoñas. Neste último caso, lembra anotalo na sección Artigos. == Duración == O concurso esténdese dende as 00:00 h. do 1 de xuño de 2025 até as 23:59 h. do 20 de setembro de 2025 (UTC). == Sistema de puntuación == Para axudar no reconto de puntos do concurso, executarase o bot [[Usuario:UKBot|UKBot]], que fará un reconto automatizado por hora e só terá en conta as páxinas listadas na sección de Artigos. Se queres que un artigo conte, debe estar {{UKB criterio|ligado dende|Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}}. * {{UKB puntos|novo|5}}. * {{UKB puntos|byte|0.005}}. * {{UKB puntos|palabra|0.02}}. * {{UKB puntos|referencia|1|0.5}}. * {{UKB puntos|imaxe|1|propio=3|max=10}}. Os resultados que aparezan nesta páxina non serán os definitivos, á espera da revisión e resolución do xurado. == Participantes == Para apuntarte, engade <nowiki>*~~~~</nowiki> a continuación: *[[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] ([[Conversa usuario:Antón Figueroa|conversa]]) 22 de maio de 2025 ás 18:22 (UTC) *[[Usuaria:LauAI|LauAI]] ([[Conversa usuario:LauAI|conversa]]) 4 de xuño de 2025 ás 13:47 (UTC) *[[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] ([[Conversa usuario:Mpazcou|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:00 (UTC) *[[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] ([[Conversa usuario:CarmedaPoza|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:08 (UTC) *[[Usuario:Xtquique|Xtquique]] ([[Conversa usuario:Xtquique|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 16:09 (UTC) *[[Usuaria:Irimz|Irimz]] ([[Conversa usuario:Irimz|conversa]]) 12 de xuño de 2025 ás 17:18 (UTC) *[[Usuario:LuzSall|LuzSall]] ([[Conversa usuario:LuzSall|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 02:24 (UTC) *[[Usuaria:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] ([[Conversa usuario:Sara-Bellum-inha|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:38 (UTC) *[[Usuaria:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] ([[Conversa usuario:Sapiens.gal|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 09:43 (UTC) *[[Usuaria:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] ([[Conversa usuario:AbrahamTrashorras|conversa]]) 13 de xuño de 2025 ás 14:50 (UTC) *[[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] ([[Conversa usuario:Alejandro2406|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 20:24 (UTC) *[[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] ([[Conversa usuario:AndreaMorPez|conversa]]) 15 de xuño de 2025 ás 23:15 (UTC) *[[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] ([[Conversa usuario:Cristina Salgado Blanco|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 12:08 (UTC) *[[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] ([[Conversa usuario:Sabela Pérez|conversa]]) 17 de xuño de 2025 ás 15:43 (UTC) *[[Usuario:Martindios|Martindios]] ([[Conversa usuario:Martindios|conversa]]) 18 de xuño de 2025 ás 13:23 (UTC) *[[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] ([[Conversa usuario:Belenperez14|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 12:12 (UTC) *[[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] ([[Conversa usuario:SamuCompostela|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 13:19 (UTC) *[[Usuario:PSPX10|PSPX10]] ([[Conversa usuario:PSPX10|conversa]]) 19 de xuño de 2025 ás 23:17 (UTC) *[[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] ([[Conversa usuario:Claralvrez|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 19:40 (UTC) *[[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] ([[Conversa usuario:Lgarcan|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:04 (UTC) *[[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] ([[Conversa usuario:AlbaFL|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:06 (UTC) *[[Usuario:Xeometria|Xeometria]] ([[Conversa usuario:Xeometria|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 18:43 (UTC) *[[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] ([[Conversa usuario:Raqquelcampos|conversa]]) 20 de xuño de 2025 ás 21:34 (UTC) == Artigos == A seguinte lista é unha proposta de traballo inicial. Se queres engadir calquera outro artigo e que conten as túas achegas, modifica a páxina [[Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos]]. {{Wikipedia:Wikiproxecto II Concurso de Edición da Galipedia/Artigos}} == Premios == Concederanse 10 premios, dous por área de coñecemento, repartidos do seguinte xeito, tendo en conta que cada persoa usuaria só pode ser premiada nunha única categoría: A. Matemáticas. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € B. Psicoloxía. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € C. Enxeñaría informática (e intelixencia artificial) ou enxeñaría química (ou ambiental). Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € D. Enfermaría. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € E. Patrimonio cultural galego. Dous premios: *Primeiro premio: 350 € *Segundo premio: 150 € == Resultados == <!-- Begin:ResultsSection -->''Last updated 24. Xuño 2025, 11:17. The contest is open from 1. Xuño 2025, 00:00 to 20. Setembro 2025, 23:59.'' === [[Usuario:Xtquique|Xtquique]] (377 p) === 16 articles, {{formatnum:39.65}} kB {{Kolonner}} # [[:Logaritmo complexo]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">32.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094150|13.06, 09:09]]: 1.2 p (61 words)<br>[[Special:Diff/7094151|13.06, 09:12]]: 2.4 p (485 bytes)<br>[[File:Ambox warning yellow.svg|12px|Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision., Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text.]] [[Special:Diff/7094146|13.06, 09:04]]: 14.3 p (2865 bytes) + 1.2 p (62 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093671|12.06, 16:15]]: 5.0 p (new page) + 2.7 p (547 bytes) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3706 bytes, 101 words.</div></div> # [[:Enteiro cadrático]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094144|13.06, 08:48]]: 3.9 p (776 bytes) + 1.6 p (82 words)<br>[[Special:Diff/7093677|12.06, 16:30]]: 5.0 p (new page) + 4.5 p (907 bytes) + 1.9 p (94 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1702 bytes, 176 words.</div></div> # [[:Topoloxía diferencial]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">19.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093691|12.06, 16:45]]: 5.0 p (new page) + 5.5 p (1104 bytes) + 1.9 p (97 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093705|12.06, 17:12]]: 1.7 p (335 bytes) + 0.7 p (34 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7094158|13.06, 09:24]]: 2.1 p (426 bytes)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1868 bytes, 133 words.</div></div> # [[:Teoría de Lie]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094164|13.06, 09:42]]: 4.1 p (819 bytes) + 1.6 p (80 words) + 2.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093694|12.06, 16:57]]: 5.0 p (new page) + 6.5 p (1299 bytes) + 3.3 p (163 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2119 bytes, 243 words.</div></div> # [[:Límite inverso]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">28.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094168|13.06, 09:54]]: 11.4 p (2277 bytes) + 5.4 p (272 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093697|12.06, 17:03]]: 5.0 p (new page) + 3.7 p (746 bytes) + 1.8 p (92 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3023 bytes, 364 words.</div></div> # [[:Sucesión de Cauchy]] (<abbr class="uk-ap">0.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093700|12.06, 17:07]]: 0.1 p (20 bytes)</div> # [[:Fibra (matemáticas)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">40.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094199|13.06, 10:16]]: 0.8 p (150 bytes)<br>[[Special:Diff/7093724|12.06, 17:25]]: 5.0 p (new page) + 23.6 p (4719 bytes) + 10.8 p (540 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4689 bytes, 335 words.</div></div> # [[:Grupo linear xeral]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">26.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094346|13.06, 11:00]]: 0.2 p (43 bytes)<br>[[Special:Diff/7095363|14.06, 15:46]]: 2.6 p (510 bytes) + 0.8 p (39 words)<br>[[Special:Diff/7094257|13.06, 10:34]]: 5.0 p (new page) + 6.0 p (1196 bytes) + 3.1 p (155 words)<br>[[Special:Diff/7095372|14.06, 16:15]]: 4.0 p (802 bytes) + 1.5 p (77 words)<br>[[Special:Diff/7095362|14.06, 15:41]]: 2.4 p (486 bytes) + 1.1 p (57 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3041 bytes, 329 words.</div></div> # [[:Teorema de Ceva]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">33.7 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094426|13.06, 11:20]]: 5.0 p (new page) + 19.0 p (3802 bytes) + 5.6 p (282 words) + 2.0 p (references) + 2.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 3802 bytes, 282 words.</div></div> # [[:Cambio de variábel]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">21.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094476|13.06, 11:33]]: 5.0 p (new page) + 7.7 p (1538 bytes) + 3.3 p (166 words)<br>[[Special:Diff/7099092|18.06, 18:21]]: 2.6 p (519 bytes) + 0.5 p (23 words)<br>[[Special:Diff/7099101|18.06, 18:37]]: 1.1 p (211 bytes) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2269 bytes, 190 words.</div></div> # [[:Función erro]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">20.0 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094490|13.06, 11:46]]: 5.0 p (new page) + 10.3 p (2061 bytes) + 2.7 p (135 words) + 2.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2044 bytes, 135 words.</div></div> # [[:Regra de inferencia]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">17.8 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094808|13.06, 19:09]]: 5.0 p (new page) + 8.0 p (1604 bytes) + 3.8 p (188 words) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 1604 bytes, 188 words.</div></div> # [[:Máximo común divisor polinómico]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.5 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095359|14.06, 15:33]]: 8.7 p (1743 bytes) + 4.7 p (234 words)<br>[[Special:Diff/7094810|13.06, 19:17]]: 5.0 p (new page) + 3.4 p (678 bytes) + 1.7 p (84 words)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2424 bytes, 319 words.</div></div> # [[:Torneo (teoría de grafos)]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">23.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095183|14.06, 11:07]]: 1.4 p (285 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7095135|14.06, 08:23]]: 5.0 p (new page) + 9.8 p (1965 bytes) + 4.6 p (231 words) + 1.0 p (references) + 1.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 2250 bytes, 231 words.</div></div> # [[:Conxectura de Poincaré]] (<abbr class="uk-ap">2.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095369|14.06, 16:00]]: 1.4 p (282 bytes) + 1.0 p (references)</div> # [[:Teorema da bóla peluda]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">47.1 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7095377|14.06, 16:43]]: 5.0 p (new page) + 24.2 p (4844 bytes) + 7.9 p (395 words) + 5.0 p (references) + 5.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 4806 bytes, 395 words.</div></div> === [[Usuario:LauAI|LauAI]] (248 p) === 2 articles, {{formatnum:31.61}} kB # [[:Rastro (informática)]] (<abbr class="uk-ap">161.4 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7090230|09.06, 12:26]]: 30.6 p (6118 bytes) + 5.8 p (290 words)<br>[[Special:Diff/7090497|09.06, 16:11]]: 26.2 p (5241 bytes) + 9.9 p (495 words) + 9.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7090503|09.06, 16:24]]: 1.1 p (213 bytes)<br>[[Special:Diff/7095972|15.06, 11:38]]: 23.4 p (4683 bytes) + 11.3 p (564 words) + 1.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7093793|12.06, 18:41]]: 0.2 p (35 bytes)<br>[[Special:Diff/7095976|15.06, 11:56]]: 7.9 p (1575 bytes) + 6.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7093909|12.06, 21:01]]: 0.7 p (141 bytes) + 0.4 p (22 words)<br>[[Special:Diff/7094511|13.06, 12:18]]: 2.1 p (412 bytes) + 2.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7093914|12.06, 21:05]]: 2.3 p (467 bytes) + 2.0 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7094509|13.06, 12:13]]: 14.2 p (2832 bytes) + 1.3 p (67 words) + 3.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 21681 bytes, 1437 words.</div></div> # [[:Intercambio de claves Diffie-Hellman]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">86.2 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7097986|17.06, 17:34]]: 7.1 p (1412 bytes) + 5.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7097933|17.06, 17:07]]: 5.0 p (new page) + 42.5 p (8505 bytes) + 20.0 p (1001 words) + 6.0 p (images)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 9929 bytes, 1000 words.</div></div> === [[Usuario:Irimz|Irimz]] (150 p) === 2 articles, {{formatnum:15.57}} kB # [[:Olaría de Gundivós]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">140.3 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7094574|13.06, 13:52]]: 39.1 p (7819 bytes) + 15.4 p (772 words) + 13.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7096244|15.06, 19:35]]: 2.2 p (438 bytes) + 0.3 p (15 words) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7096261|15.06, 19:57]]: 1.2 p (231 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7093728|12.06, 17:30]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7100449|20.06, 08:14]]: 16.2 p (3236 bytes) + 4.4 p (222 words) + 3.5 p (references, reference pointers)<br>[[Special:Diff/7096363|15.06, 21:44]]: 1.2 p (234 bytes) + 1.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100549|20.06, 09:05]]: 10.7 p (2136 bytes) + 0.8 p (40 words) + 8.0 p (references)<br>[[Special:Diff/7100879|20.06, 11:24]]: 0.6 p (121 bytes) + 0.2 p (12 words)<br>[[Special:Diff/7096338|15.06, 21:12]]: 1.1 p (215 bytes) + 3.0 p (images)<br>[[Special:Diff/7100799|20.06, 10:47]]: 1.7 p (338 bytes) + 7.0 p (images, capped at max)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 14962 bytes, 1092 words.</div></div> # [[:Alquerque]] <abbr class="newpage" title="New page">N</abbr> (<abbr class="uk-ap">9.9 p</abbr>)<div class="uk-ap-title">[[Special:Diff/7093768|12.06, 17:59]]: 5.0 p (new page) + 1.3 p (264 bytes) + 0.6 p (32 words)<br>[[Special:Diff/7093776|12.06, 18:07]]: 1.7 p (344 bytes) + 0.3 p (13 words) + 1.0 p (references)<div style="border-top:1px solid #CCC">Total: 608 bytes, 45 words.</div></div> === [[Usuario:Raqquelcampos|Raqquelcampos]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Xeometria|Xeometria]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AlbaFL|AlbaFL]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Lgarcan|Lgarcan]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Claralvrez|Claralvrez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:PSPX10|PSPX10]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:SamuCompostela|SamuCompostela]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Belenperez14|Belenperez14]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Martindios|Martindios]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sabela Pérez|Sabela Pérez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Cristina Salgado Blanco|Cristina Salgado Blanco]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AndreaMorPez|AndreaMorPez]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Alejandro2406|Alejandro2406]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:AbrahamTrashorras|AbrahamTrashorras]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sapiens.gal|Sapiens.gal]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Sara-Bellum-inha|Sara-Bellum-inha]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:LuzSall|LuzSall]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:CarmedaPoza|CarmedaPoza]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Mpazcou|Mpazcou]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' === [[Usuario:Antón Figueroa|Antón Figueroa]] (0 p) === ''No qualifying contributions registered yet'' {{UKB botinfo | 1=note | 2=2025-06-24 11:17:17 | 3= * UKBot encountered the following problems with the page [[:Logaritmo complexo]] ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094146 7094146]: The word count difference might be wrong, because no words were found in the parent revision (7093671) of size 537, possibly due to unclosed tags or templates in that revision. ** Revision [//gl.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=7094150 7094150]: The word count difference might be wrong, because the word count increase (61) is larger than the byte increase (-19). Wrong word counts can occur for invalid wiki text. }} <!-- End:ResultsSection --> == Ferramentas == *[[Especial:ContentTranslation|Tradutor da Wikipedia]] *[https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/index.htm bUSCatermos] *Lembrade que se estades a traballar nun artigo, podedes incluír o marcador {{m|en uso}} == Axuda para a edición == * [[Axuda:Introdución]] * [[Wikipedia:Libro de estilo]] * [[Wikipedia:Citar as fontes]] * [[Wikipedia:Modelo básico de artigo]] * [[Wikipedia:Asistente para a creación de artigos]] == Outros proxectos relacionados == *[[:Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 10 kB)|Artigos que precisan ampliación dos 1.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 176 por ampliar o día 6 de maio de 2025).}} *[[Wikipedia:Artigos vitais/Expandido|Lista expandida dos 10.000 artigos que toda Wikipedia debería ter]] {{small|(faltaban 1.099 por crear o día 17 de abril de 2025).}} *[[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Matemáticas|Wikiproxecto Matemáticas]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Física e Química|Wikiproxecto Física e Química]]. *[[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina/Artigos por crear|Artigos por crear]] do [[Wikipedia:Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina|Wikiproxecto Bioloxía, Xeoloxía e Medicina]]. *[[Wikipedia:Artigos solicitados|Artigos solicitados pola comunidade de Wikipedia en galego]]. == Véxase tamén == === Outras páxinas === *[[Wikipedia:I Concurso de Edición da Galipedia]] *[[Wikipedia:Wikiproxecto]] {{UKB botinfo | ok | 2025-06-04 11:17:10 }} [[Categoría:Wikipedia:Wikiconcursos]] lh50hwckeuyqfcc0g0y1pgr708yn4qe 0 651581 7105336 7048127 2025-06-24T10:29:16Z Autopistero20502020 127649 7105336 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Regoela''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Regoela, Cabanas|Regoela]]''', parroquia do concello de [[Cabanas]]; *'''[[A Regoela, Rocha, Friol|A Regoela]]''', lugar da parroquia de [[Rocha, Friol|Rocha]], no concello de [[Friol]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Rego}} *'''[[Regoelle, Olveira, Dumbría|Regoelle]]''', lugar da parroquia de [[Olveira, Dumbría|Olveira]], no concello de [[Dumbría]]. {{Control de autoridades}} 1o3bru36310vx2mhg13b3krxwbgggnl 2 651888 7104462 7099895 2025-06-23T14:08:03Z Dedrif 154874 7104462 wikitext text/x-wiki {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px;" |- |- |{{Babel-4|gl|es}} |} Son bibliotecaria de formación e oficio. Os meus intereses, ademais dos libros e a literatura, son a mitoloxía e as lendas, a ciencia, o medio ambiente, e as novas tecnoloxías. Sempre aprendendo. Tamén a programar cousas pequenas por estes lares, como caixas de usuario. Exemplo: a que está a continuación. <div style="float: left; border:solid Purple 4px; margin: 1px;">{{Userbox | border-c = {{RGB|gris8}} | id = [[Ficheiro:Intersex-inclusive_pride_flag.svg|35px]] | id-c = {{RGB|gris8}} | info = Este [[w:Wikipedia:Wikipedistas|usuario]] participa no [[Wikipedia:Wikiproxecto Contra o baleiro|WP COB]]. | info-c = {{RGB|gris1}} }} </div> 1svadubtedqs3otkvxztx4i7pd0fyu4 7104478 7104462 2025-06-23T14:23:38Z Dedrif 154874 7104478 wikitext text/x-wiki {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px;" |- |- |{{Babel-4|gl|es}} |} Son bibliotecaria de formación e oficio. Os meus intereses, ademais dos libros e a literatura, son a mitoloxía e as lendas, a ciencia, o medio ambiente, e as novas tecnoloxías. Sempre aprendendo. Tamén a programar cousas pequenas por estes lares, como caixas de usuario. Exemplo: a que está a continuación. <div style="float: left; border:solid Purple 3px; margin: 1px;">{{Userbox | border-c = {{RGB|gris8}} | id = [[Ficheiro:Intersex-inclusive_pride_flag.svg|35px]] | id-c = {{RGB|gris8}} | info = Este [[w:Wikipedia:Wikipedistas|usuario]] participa no [[Wikipedia:Wikiproxecto Contra o baleiro|WP COB]]. | info-c = {{RGB|gris1}} }} </div> hfyeawh3vcfz4rfzsi3c7bdh6p5320p 2 651959 7105168 7075683 2025-06-24T00:53:50Z ListeriaBot 65707 Wikidata list updated [V2] 7105168 wikitext text/x-wiki Igrexas, capelas, mosteiros e conventos da provincia de Ourense (sección de [[Usuario:Estevoaei/igrexas]]) {{mapa lista de coordenadas}} ==Igrexas== {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q16970 . ?item wdt:P131* wd:Q95038. } |sort=label |columns=label:Nome,p131:Lugar,p625:Coordenadas,P18:Imaxe,P825:Advocación,P138:[Advocación],P708:Diocese,P140:Relixión,item:Wikidata |links=text }} {| class='wikitable sortable' ! Nome ! Lugar ! Coordenadas ! Imaxe ! Advocación ! [Advocación] ! Diocese ! Relixión ! Wikidata |- | Igrexa de Santo André de Proente | [[Proente, A Merca|Santo André de Proente]] | {{Coord|42.211933333333334|-7.888816666666667|display=inline}} | | | | | [[catolicismo]] | [[:d:Q134509668|Q134509668]] |- | capela de San Xoán de Barxa | [[A Gudiña]] | {{Coord|41.99293|-7.17655|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Xoán de Barxa, A Gudiña.jpg|center|128px]] | | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q105611630|Q105611630]] |- | colexiata de Santa María de Xunqueira de Ambía | [[Xunqueira de Ambía]] | {{Coord|42.204304|-7.734987|display=inline}} | [[Ficheiro:Mosteiro de Santa María de Xunqueira de Ambía, Galiza.jpg|center|128px]] | [[Virxe María|Santa María]] | | | | [[:d:Q43087881|Q43087881]] |- | igrexa da Asunción da Nosa Señora das Lagoas | [[Ourense]] | {{Coord|42.345147085770506|-7.853248434499071|display=inline}} | [[Ficheiro:Parroquia de la Asunción (Ourense).jpg|center|128px]] | | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | | [[:d:Q97577451|Q97577451]] |- | igrexa da Inmaculada de Montealegre | [[Montealegre, Ourense|Montealegre]] | {{Coord|42.33188769856909|-7.856495067535167|display=inline}} | [[Ficheiro:Parroquia Inmaculada de Montealegre.jpg|center|128px]] | | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | | [[:d:Q97780289|Q97780289]] |- | [[igrexa da Milagrosa de Ourense]] | [[Ourense]] | {{Coord|42.339788320364995|-7.856978502314683|display=inline}} | [[Ficheiro:Parroquia de la Milagrosa (Ourense).jpg|center|128px]] | | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | | [[:d:Q97642265|Q97642265]] |- | igrexa da Nosa Señora das Marabillas | [[As Marabillas, Cartelle|As Marabillas]] | {{Coord|42.216909545442|-7.9474979639053|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa parroquial As Marabillas, Cartelle.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q134498425|Q134498425]] |- | igrexa da Nosa Señora de Fátima de Fontei | [[Fontei, A Rúa de Valdeorras, A Rúa|Fontei]] | {{Coord|42.39753147302654|-7.116854714138275|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa da Rúa de Valdeorras, A Rúa.JPG|center|128px]] | | [[Nosa Señora de Fátima]] | | | [[:d:Q133519906|Q133519906]] |- | [[igrexa da Santísima Trindade de Ourense]] | [[Ourense]] | {{Coord|42.333047|-7.864091|display=inline}} | [[Ficheiro:Orense - Iglesia Santisima Trinidad 03.JPG|center|128px]] | | [[Santa Trindade]] | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | | [[:d:Q11682925|Q11682925]] |- | igrexa de Cristo Rei das Lagoas | [[Ourense]] | {{Coord|42.34694640150332|-7.857795107302145|display=inline}} | [[Ficheiro:Parroquia de Cristo Rey (Ourense).jpg|center|128px]] | | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | | [[:d:Q97066503|Q97066503]] |- | igrexa de María Auxiliadora de Ourense | [[Ourense]] | {{Coord|42.343574151130134|-7.867653173999674|display=inline}} | [[Ficheiro:Orense - Parroquia Maria Auxiliadora (PP Salesianos) 03.jpg|center|128px]] | [[María Auxiliadora]] | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q101591852|Q101591852]] |- | igrexa de San Bernabeu da Valenzá | [[A Valenzá, Barbadás|A Valenzá]] | {{Coord|42.3197458|-7.9118048|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Bernabeu da Valenzá.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q84184185|Q84184185]] |- | igrexa de San Francisco de Ourense | [[Ourense]] | {{Coord|42.34194444|-7.86361111|display=inline}} | [[Ficheiro:Iglesia de los Franciscanos - Parque de San Lazaro - Ourense 8.jpg|center|128px]] | [[Francisco de Asís]] | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | | [[:d:Q16577676|Q16577676]] |- | igrexa de San Lourenzo de Covelo | [[Covelo, Covelo, Viana do Bolo|Covelo]] | {{Coord|42.226569774148|-7.113522978654|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Lourenzo de Covelo, Viana do Bolo.jpg|center|128px]] | [[Lourenzo, mártir|Lourenzo mártir]] | | | [[catolicismo]] | [[:d:Q134475650|Q134475650]] |- | igrexa de San Lourenzo de Pentes | [[San Lourenzo, San Lourenzo de Pentes, A Gudiña|San Lourenzo]] | {{Coord|41.99684841077023|-7.214505131343952|display=inline}} | [[Ficheiro:San Lourenzo de Pentes - igrexa 2.jpg|center|128px]] | | [[Lourenzo, mártir|Lourenzo mártir]] | | | [[:d:Q133520422|Q133520422]] |- | igrexa de San Lucas de Parada da Serra | [[Parada da Serra, Parada da Serra, A Gudiña|Parada da Serra]] | {{Coord|42.039516097641425|-7.246970225721529|display=inline}} | [[Ficheiro:Parada da Serra igrexa.jpg|center|128px]] | | [[Lucas o Evanxelista]] | | | [[:d:Q133520461|Q133520461]] |- | igrexa de San Lázaro de Ourense | [[Ourense]] | {{Coord|42.353100153543494|-7.8607594697327725|display=inline}} | [[Ficheiro:Iglesia de San Lázaro (Peliquín, Ourense).jpg|center|128px]] | | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | | [[:d:Q95950923|Q95950923]] |- | igrexa de San Mamede de Moldes | [[Moldes, Boborás|Moldes]] | {{Coord|42.416756|-8.127647|display=inline}} | [[Ficheiro:Iglesia de San Mamede de Moldes (2148688712).jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q43090727|Q43090727]] |- | igrexa de San Mamede de Pentes | [[Pentes, A Gudiña|Pentes]] | {{Coord|42.01361|-7.17072|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Mamede de Pentes.jpg|center|128px]] | [[Mamede de Capadocia]] | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q105598994|Q105598994]] |- | igrexa de San Martiño da Gudiña | [[A Gudiña, A Gudiña, A Gudiña|A Gudiña]] | {{Coord|42.06072|-7.14095|display=inline}} | [[Ficheiro:Gudiña02.jpg|center|128px]] | [[Martiño de Tours]] | | | [[catolicismo]] | [[:d:Q105072336|Q105072336]] |- | igrexa de San Martiño de Pazó | [[San Martiño de Pazó, Allariz|San Martiño de Pazó]] | {{Coord|42.1745|-7.83178|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Martiño de Pazó, Allariz.jpg|center|128px]] | [[Martiño de Tours]] | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q43087819|Q43087819]] |- | [[igrexa de San Martiño de Valongo]] | [[Valongo, Cortegada|Valongo]] | {{Coord|42.1940994|-8.1546361|display=inline}} | [[Ficheiro:Valongoigre.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q61388980|Q61388980]] |- | [[igrexa de San Miguel de Osmo]] | [[Osmo, Cenlle|Osmo]] | {{Coord|42.36658333333333|-8.099622222222223|display=inline}} | [[Ficheiro:IgrexaOsmo2.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q12390610|Q12390610]] |- | igrexa de San Pedro da Gudiña | [[A Gudiña, A Gudiña, A Gudiña|A Gudiña]] | {{Coord|42.061304561507946|-7.138327721469682|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Pedro da Gudiña.jpg|center|128px]] | [[Pedro, papa|Pedro]] | | | | [[:d:Q105072226|Q105072226]] |- | [[igrexa de San Pedro da Mezquita]] | [[A Mezquita, A Merca|A Mezquita]] | {{Coord|42.236672|-7.869143|display=inline}} | [[Ficheiro:San Pedro de A Mezquita (50529009878).jpg|center|128px]] | [[Pedro, papa|Pedro]] | | | [[catolicismo]] | [[:d:Q20545475|Q20545475]] |- | igrexa de San Pedro de Sabucedo de Montes | [[Sabucedo de Montes, Cartelle|Sabucedo de Montes]] | {{Coord|42.240118|-7.974885|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa parroquial Sabucedo de Montes, Cartelle.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q127603498|Q127603498]] |- | igrexa de San Pedro de Trasalba | [[Trasalba, Amoeiro|Trasalba]] | {{Coord|42.36596237761207|-7.97493947891592|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Pedro de Trasalba.jpg|center|128px]] | | [[Pedro, papa|Pedro]] | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[Igrexa católica]] | [[:d:Q122389104|Q122389104]] |- | igrexa de San Pedro do Castro de Laza | [[O Castro de Laza, Laza|O Castro de Laza]] | {{Coord|42.08525|-7.487722222222223|display=inline}} | | | [[Pedro, papa|Pedro]] | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q22970013|Q22970013]] |- | igrexa de San Pío X de Mariñamansa | [[Ourense]] | {{Coord|42.32385874693787|-7.862791677193434|display=inline}} | [[Ficheiro:Parroquia San Pío X (Ourense).jpg|center|128px]] | | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | | [[:d:Q96799612|Q96799612]] |- | igrexa de San Salvador de Cabreiroá | [[Cabreiroá, Cabreiroá, Verín|Cabreiroá]] | {{Coord|41.9163416183|-7.42647349835|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa Cabreiroá.jpg|center|128px]] | San Salvador | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134487469|Q134487469]] |- | [[igrexa de San Salvador de Manín]] | [[Manín, Lobios|Manín]] | {{Coord|41.885|-8.141666666666667|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Salvador de Manín - frontal.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q109664389|Q109664389]] |- | [[igrexa de San Salvador de Sanguñedo]] | [[Sanguñedo, Verea|Sanguñedo]] | {{Coord|42.09166666666667|-7.911388888888888|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa da parroquía de San Salvador de Sanguñedo (Verea, Ourense).jpg|center|128px]] | | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | | [[:d:Q108454342|Q108454342]] |- | [[Igrexa de San Tomé O Novo de Maside|igrexa de San Tomé de Maside o Novo]] | [[Maside, Maside|Maside]] | {{Coord|42.41091388888889|-8.024888888888889|display=inline}} | [[Ficheiro:Cruceiro - Maside.JPG|center|128px]] | | | | | [[:d:Q65275242|Q65275242]] |- | [[igrexa de San Tomé de Serantes]] | [[Serantes, Leiro|Serantes]] | {{Coord|42.38472222222222|-8.158055555555556|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santo Tomé de Serantes.jpg|center|128px]] | [[Tomé, apóstolo|Tomé]] | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q12390616|Q12390616]] |- | igrexa de San Vitoiro da Mezquita | [[San Vitoiro da Mezquita, Allariz|San Vitoiro da Mezquita]] | {{Coord|42.22405049661496|-7.853387300152116|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Vitoiro da Mezquita - norte.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q110834871|Q110834871]] |- | igrexa de San Xosé de Vista Fermosa | [[Vista Fermosa, Ourense|Vista Fermosa]] | {{Coord|42.345263318855224|-7.881179286826378|display=inline}} | [[Ficheiro:Parroquia de San José de Vistahermosa.jpg|center|128px]] | | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | | [[:d:Q106595126|Q106595126]] |- | [[igrexa de San Xoán de Sadurnín]] | [[Sadurnín, Cenlle|Sadurnín]] | {{Coord|42.325833333333335|-8.083333333333334|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Xoán de Sadurnín, Cenlle.jpg|center|128px]] | | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q20545521|Q20545521]] |- | [[igrexa de San Xulián de Astureses]] | [[Astureses, Boborás|Astureses]] | {{Coord|42.44583333|-8.11194444|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Xulián de Astureses.jpg|center|128px]] | | Xián de Antioquía | | | [[:d:Q9007141|Q9007141]] |- | igrexa de San Xurxo da Touza | [[San Xurxo da Touza, A Touza, Taboadela|San Xurxo da Touza]] | {{Coord|42.2486889268991|-7.844575267888096|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Xurxo da Touza, Taboadela.jpg|center|128px]] | | [[Xurxo de Capadocia]] | | | [[:d:Q133575448|Q133575448]] |- | igrexa de Santa Ana do Pino | [[Ourense]] | {{Coord|42.35526148773979|-7.88519182085833|display=inline}} | [[Ficheiro:Parroquia Ana do Pino Ourense.jpg|center|128px]] | | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | | [[:d:Q106501450|Q106501450]] |- | igrexa de Santa Baia de Beiro | [[Beiro, Ourense|Beiro]] | {{Coord|42.383724741910214|-7.902623815426574|display=inline}} | [[Ficheiro:Iglesia de Santa Baia de Beiro (2370809326).jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q110822709|Q110822709]] |- | [[igrexa de Santa Comba de Bande]] | [[Santa Comba, Santa Comba, Bande|Santa Comba]] | {{Coord|41.973076|-8.002069|display=inline}} | [[Ficheiro:Church of Santa Comba de Bande. 2011.jpg|center|128px]] | | [[Comba de Sens]] | | | [[:d:Q239106|Q239106]] |- | igrexa de Santa Eufemia de Ourense | [[Ourense]] | {{Coord|42.336619444444445|-7.8648694444444445|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Eufemia.jpg|center|128px]] | | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[Igrexa católica latina]] | [[:d:Q74022902|Q74022902]] |- | igrexa de Santa Isabel do Castro de Caldelas | [[O Castro de Caldelas, Castro Caldelas, Castro Caldelas|O Castro de Caldelas]] | {{Coord|42.3776336197|-7.41592168808|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Isabel de Castro Caldelas.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q134510487|Q134510487]] |- | igrexa de Santa Lucía de Rairo | [[Rairo, Ourense|Rairo]] | {{Coord|42.32039939607212|-7.84946708617676|display=inline}} | [[Ficheiro:Parroquia Santa Lucía Rairo (Ourense).jpg|center|128px]] | | [[Lucía de Siracusa]] | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | | [[:d:Q105709805|Q105709805]] |- | igrexa de Santa María Nai de Ourense | [[Ourense]] | {{Coord|42.33552777777778|-7.863138888888889|display=inline}} | [[Ficheiro:Iglesia de Santa María Madre (Ourense).jpg|center|128px]] | | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | | [[:d:Q86102025|Q86102025]] |- | [[igrexa de Santa María a Real de Entrimo]] | [[Entrimo, Entrimo|Entrimo]] | {{Coord|41.932777777778|-8.1158333333333|display=inline}} | [[Ficheiro:Iglesia de entrimo.JPG|center|128px]] | [[Virxe María|Santa María]] | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q11682920|Q11682920]] |- | igrexa de Santa María de Beade | [[Beade, Beade|Beade]] | {{Coord|42.33390280792287|-8.127994625951274|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Beade.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q129923550|Q129923550]] |- | igrexa de Santa María de Beariz | [[Beariz, Beariz|Beariz]] | {{Coord|42.46629168606368|-8.268850088654041|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Beariz.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q62267282|Q62267282]] |- | [[igrexa de Santa María de Gomariz]] | [[Gomariz, Leiro|Gomariz]] | {{Coord|42.37933611111111|-8.117052777777777|display=inline}} | [[Ficheiro:Fachada igrexa de gomariz.jpg|center|128px]] | [[Virxe María|Santa María]] | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q12390620|Q12390620]] |- | igrexa de Santa María de Lucenza | [[Lucenza, Lucenza, Cualedro|Lucenza]] | {{Coord|41.9529676253|-7.62128770351|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Lucenza, Cualedro.jpg|center|128px]] | [[Virxe María|Santa María]] | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134476840|Q134476840]] |- | [[igrexa de Santa María de Mixós]] | [[Mixós, Estevesiños, Monterrei|Mixós]] | {{Coord|41.96241|-7.454425|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa prerrománica de Santa María de Mixós - Monterrei - Ourense.jpg|center|128px]] | | [[Virxe María|Santa María]] | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q2223189|Q2223189]] |- | igrexa de Santa María de Reza | [[Reza, Ourense|Reza]] | {{Coord|42.34940828508562|-7.893893116747551|display=inline}} | [[Ficheiro:Iglesia de Santa María de Reza.jpg|center|128px]] | | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | | [[:d:Q100601983|Q100601983]] |- | igrexa de Santa María de Soutochao | [[Soutochao, Soutochao, Vilardevós|Soutochao]] | {{Coord|41.9002327684|-7.22981929779|display=inline}} | [[Ficheiro:Igesia de Santa Maria.jpg|center|128px]] | [[Virxe María|Santa María]] | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134476769|Q134476769]] |- | igrexa de Santa María de Vilanova de Valdeorras | [[Vilanova, Vilanova de Valdeorras, O Barco de Valdeorras|Vilanova]] | {{Coord|42.43221388888889|-6.975416666666667|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Vilanova de Valdeorras.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q110821275|Q110821275]] |- | igrexa de Santa María do Canizo | [[O Canizo, O Canizo, A Gudiña|O Canizo]] | {{Coord|42.050592682585304|-7.10241182907178|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María do Canizo, A Gudiña.jpg|center|128px]] | | [[Virxe María|Santa María]] | | | [[:d:Q133520424|Q133520424]] |- | [[Igrexa de Santa Tareixa de Lisieux do Vinteún|igrexa de Santa Teresiña do Vinteún]] | [[Ourense]] | {{Coord|42.35520845542331|-7.86695006741896|display=inline}} | [[Ficheiro:Parroquia de Santa Teresita (Ourense).jpg|center|128px]] | | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | | [[:d:Q97479524|Q97479524]] |- | igrexa de Santiago de Allariz | [[Allariz]] | {{Coord|42.190047|-7.802098|display=inline}} | [[Ficheiro:Allariz, Igrexa de Santiago, ábsida.JPG|center|128px]] | | | | | [[:d:Q43087871|Q43087871]] |- | igrexa de Santiago de Rubiás dos Mixtos | [[Santiago, Rubiás dos Mixtos, Calvos de Randín|Santiago]] | {{Coord|41.90786329640096|-7.817891105330507|display=inline}} | [[Ficheiro:Couto Mixto IMG 9065 (9287920222).jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q115233529|Q115233529]] |- | igrexa de Santo André de Bembibre | [[Bembibre, Viana do Bolo|Bembibre]] | {{Coord|42.13815021879979|-7.140606406109262|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santo André de Bembibre - lateral.jpg|center|128px]] | [[André, apóstolo|André apóstolo]] | | | | [[:d:Q105958158|Q105958158]] |- | igrexa de Santo André de Prada | [[Prada, Prada, A Veiga|Prada]] | {{Coord|42.31673079404065|-7.027657772519796|display=inline}} | [[Ficheiro:Los tejados de Prada nevados - panoramio.jpg|center|128px]] | | [[André, apóstolo|André apóstolo]] | | | [[:d:Q133843418|Q133843418]] |- | [[igrexa de Santo Estevo de Sandiás]] | [[Sandiás, Sandiás|Sandiás]] | {{Coord|42.11333333333334|-7.754666666666667|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa Santo Estevo de Sandiás.jpg|center|128px]] | | [[Estevo, mártir|Estevo mártir]] | | [[catolicismo]] | [[:d:Q20545590|Q20545590]] |- | igrexa de Santo Eusebio da Peroxa | [[Ferreiros, Santo Eusebio da Peroxa, Coles|Ferreiros]] | {{Coord|42.41544609183874|-7.814894960122106|display=inline}} | [[Ficheiro:Coles, S. Eusebio da Peroxa, s.XIII-XIX.JPG|center|128px]] | | | | | [[:d:Q133566429|Q133566429]] |- | igrexa de Santo Ildefonso de San Cibrao das Viñas | [[San Cibrao das Viñas, San Cibrao das Viñas, San Cibrao das Viñas|San Cibrao das Viñas]] | {{Coord|42.29709371455924|-7.87294596433639|display=inline}} | [[Ficheiro:Fachada igrexa San Cibrao das Viñas, San Cibrao das Viñas, San Cibrao das Viñas.jpg|center|128px]] | [[Ildefonso de Toledo]] | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134987292|Q134987292]] |- | igrexa do Bo Xesús de Ceboliño | [[Ceboliño, Ourense|Ceboliño]] | {{Coord|42.3400181943818|-7.825942969577782|display=inline}} | [[Ficheiro:Iglesia do Bon Xesús de Ceboliño.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q134100765|Q134100765]] |- | igrexa do Sagrado Corazón da Carballeira | [[Ourense]] | {{Coord|42.329843352499935|-7.870636509876|display=inline}} | [[Ficheiro:Parroquia Sagrado Corazón, Orense.jpg|center|128px]] | | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | | [[:d:Q100234668|Q100234668]] |- | [[mosteiro de Santa María de Melón]] | [[Melón]] | {{Coord|42.25555556|-8.21666667|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa do mosteiro de Santa María de Melón.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q1775661|Q1775661]] |- | [[Igrexa da Veracruz|templo da Vera Cruz do Carballiño]] | [[O Carballiño]] | {{Coord|42.431325|-8.07504167|display=inline}} | [[Ficheiro:2016 Templo da Vera Cruz. Carballiño 02.jpg|center|128px]] | | Vera Cruz | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q5912583|Q5912583]] |} {{wikidata list end}} ==Capelas== {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q108325 . ?item wdt:P131* wd:Q95038. } |sort=label |columns=label:Nome,p131:Lugar,p625:Coordenadas,P18:Imaxe,P825:Advocación,P138:[Advocación],P708:Diocese,P140:Relixión,item:Wikidata |links=text }} {| class='wikitable sortable' ! Nome ! Lugar ! Coordenadas ! Imaxe ! Advocación ! [Advocación] ! Diocese ! Relixión ! Wikidata |- | Capela da Nosa Señora de Loreto do Pereiro | [[O Pereiro, A Mezquita|O Pereiro]] | {{Coord|42.03002064945243|-7.047677808822151|display=inline}} | [[Ficheiro:Capilla del Loreto.JPG|center|128px]] | Virxe de Loreto | | [[Diocese católica latina de Astorga|Diocese de Astorga]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134989535|Q134989535]] |- | capela da Misericordia de Beade | [[Beade]] | {{Coord|42.32421667918923|-8.126314357984024|display=inline}} | | | | | | [[:d:Q117828659|Q117828659]] |- | capela da Nosa Señora das Ermidas de Portomourisco | [[Portomourisco, Petín|Portomourisco]] | {{Coord|42.33851876399418|-7.127688319011638|display=inline}} | [[Ficheiro:1 Portomourisco (4).jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q110821260|Q110821260]] |- | capela da Nosa Señora dos Remedios de Ourense | [[Ourense]] | {{Coord|42.3437279142543|-7.869045073088599|display=inline}} | [[Ficheiro:Capilla de los Remedios, Ourense.jpg|center|128px]] | | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | | [[:d:Q96621832|Q96621832]] |- | capela de San Bieito de Covelo | [[Covelo, Quins, Melón|Covelo]] | {{Coord|42.30587813427519|-8.228597786438366|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Covelo (Quins, Melón).jpg|center|128px]] | [[Bieito de Nursia]] | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134580021|Q134580021]] |- | capela de San Ciríaco da Pedrosa | [[A Pedrosa, A Xironda, Cualedro|A Pedrosa]] | {{Coord|41.922978906090194|-7.645556664206324|display=inline}} | | Ciríaco de Atalia | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134533546|Q134533546]] |- | capela de San Ciríaco de Fradelo | [[Fradelo, Viana do Bolo|Fradelo]] | {{Coord|42.1573865365396|-7.153515839609621|display=inline}} | [[Ficheiro:Fradelo, Viana do Bolo - capela de San Ciríaco 01.jpg|center|128px]] | Ciríaco de Atalia | | | [[catolicismo]] | [[:d:Q134533390|Q134533390]] |- | capela de San Ciríaco de Paredes | [[Paredes, San Pedro de Laroá, Xinzo de Limia|Paredes]] | {{Coord|42.037256984572|-7.678625518382|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela de San Ciríaco de Paredes (San Pedro de Laroá, Xinzo de Limia) 01.jpg|center|128px]] | Ciríaco de Atalia | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134533336|Q134533336]] |- | capela de San Ciríaco de Sanguñedo | [[Sanguñedo, Campobecerros, Castrelo do Val|Sanguñedo]] | {{Coord|42.04361|-7.32458|display=inline}} | [[Ficheiro:Sanguñedo, Campobecerros, Castrelo do Val - capela.jpg|center|128px]] | Ciríaco de Atalia | | | [[catolicismo]] | [[:d:Q134533444|Q134533444]] |- | capela de San Francisco Blanco de Outarelo | [[Outarelo, O Castro de Valdeorras, O Barco de Valdeorras|Outarelo]] | {{Coord|42.43347923922041|-6.984131327585769|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela de San Francisco Blanco de Outarelo.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q110821315|Q110821315]] |- | capela de San Miguel da Arnoia | [[A Arnoia, A Arnoia|A Arnoia]] | {{Coord|42.235855079365|-8.1178153586274|display=inline}} | | [[Arcanxo Miguel]] | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134475542|Q134475542]] |- | [[capela de San Miguel de Celanova]] | [[Celanova]] | {{Coord|42.152352|-7.956489|display=inline}} | [[Ficheiro:Capilla de San Miguel Arcángel de Celanova.jpg|center|128px]] | | [[Arcanxo Miguel]] | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | | [[:d:Q18325225|Q18325225]] |- | capela de San Roque de Mende | [[Tras do Hospital, Ourense|Tras do Hospital]] | {{Coord|42.34658616527432|-7.839099183191432|display=inline}} | [[Ficheiro:Capilla de San Roque de Mende (Ourense).jpg|center|128px]] | | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | | [[:d:Q108167802|Q108167802]] |- | capela de San Roque de Quilmelas | [[Quilmelas, Guillamil, Rairiz de Veiga|Quilmelas]] | {{Coord|42.139374666940554|-7.842118577883352|display=inline}} | | [[Roque de Montpellier]] | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134459843|Q134459843]] |- | capela de San Sebastián do Formigueiro | [[O Formigueiro, Trasalba, Amoeiro|O Formigueiro]] | {{Coord|42.38445123822736|-7.97095656394958|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela de Formigueiro 2 - Amoeiro.jpg|center|128px]] | [[Sebastián, mártir|Sebastián]] | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134443706|Q134443706]] |- | [[capela de San Xes de Francelos]] | [[Francelos, Ribadavia|Francelos]] | {{Coord|42.27663889|-8.15558333|display=inline}} | [[Ficheiro:San Xes de Francelos vista xeral.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q1132288|Q1132288]] |- | capela de San Xil de Casaio | [[Casaio, Carballeda de Valdeorras|Casaio]] | {{Coord|42.3036731471284|-6.802218218360762|display=inline}} | | | | | | [[:d:Q133843445|Q133843445]] |- | capela de Santa Ana de Oímbra | [[Oímbra, Oímbra|Oímbra]] | {{Coord|41.885806|-7.492694|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela de Santa Ana en Oímbra 01.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q113519241|Q113519241]] |- | capela de Santa Ana de Veiga do Seixo | [[A Veiga do Seixo, Castrelo de Cima, Riós|A Veiga do Seixo]] | {{Coord|41.9680740131|-7.18749403954|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela de Santa Ana, A Veiga do Seixo.jpg|center|128px]] | [[Ana, nai de María|Santa Ana]] | | | [[catolicismo]] | [[:d:Q134498453|Q134498453]] |- | capela de Santa Catarina de Parada | [[Parada, Grixoa, Viana do Bolo|Parada]] | {{Coord|42.205319966769|-7.1506134474906|display=inline}} | | | | | [[catolicismo]] | [[:d:Q134470433|Q134470433]] |- | capela de Santa Comba de Baroncelle | [[Santa Comba de Baroncelle, Moialde, Vilardevós|Santa Comba de Baroncelle]] | {{Coord|41.940271821|-7.2280973196|display=inline}} | | [[Comba de Sens]] | | | | [[:d:Q133454779|Q133454779]] |- | capela de Santa Lucía de Rairo | [[Rairo, Rairo, Ourense|Rairo]] | {{Coord|42.31781989586665|-7.846191944743986|display=inline}} | [[Ficheiro:Parroquia Santa Lucía de Rairo, Ourense.jpg|center|128px]] | | [[Lucía de Siracusa]] | | | [[:d:Q133539037|Q133539037]] |- | capela de Santo Amaro da Arnoia | [[San Amaro, A Arnoia, A Arnoia|San Amaro]] | {{Coord|42.25997774533788|-8.143959045410156|display=inline}} | | | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134443940|Q134443940]] |- | [[capela de Santo Amaro de Oira]] | [[Ourense]] | | [[Ficheiro:Capilla de San Amaro (Oira, Ourense).jpg|center|128px]] | | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q82317735|Q82317735]] |- | capela de Santo André da Canda | [[A Canda, A Vilavella, A Mezquita|A Canda]] | {{Coord|42.03500881690688|-6.9798965327359115|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela de Santo André da Canda.jpg|center|128px]] | | [[André, apóstolo|André apóstolo]] | | | [[:d:Q133536756|Q133536756]] |- | capela de Santo Antón da Barca | [[A Barca de Barbantes, A Barca de Barbantes, Cenlle|A Barca de Barbantes]] | {{Coord|42.339303684093|-8.0120198428631|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela do Santo Antón da Barca.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q134510155|Q134510155]] |- | capela de Traseirexa | [[Traseirexa, Santa María de Traseirexa, Vilardevós|Traseirexa]] | {{Coord|41.91536569306007|-7.340896820258602|display=inline}} | | | | | | [[:d:Q134479351|Q134479351]] |- | capela do Seixo | [[A Gudiña]] | {{Coord|41.97555555555556|-7.187777777777778|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela do Seixo - lateral.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106364522|Q106364522]] |- | ermida de Santa Marta de Castelaus | [[Castelaus, Parada de Outeiro, Vilar de Santos|Castelaus]] | {{Coord|42.092251559888|-7.803361415863|display=inline}} | | [[Marta de Betania]] | | [[Diocese católica latina de Ourense|diocese de Ourense]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134497158|Q134497158]] |} {{wikidata list end}} f0gcsa2w859un71vwg2wchn25ab7cjd 2 651961 7105002 7099597 2025-06-23T21:48:41Z ListeriaBot 65707 Wikidata list updated [V2] 7105002 wikitext text/x-wiki Igrexas, capelas, mosteiros e conventos da provincia da Coruña (sección de [[Usuario:Estevoaei/igrexas]]) {{mapa lista de coordenadas}} ==Igrexas== {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q16970 . ?item wdt:P131* wd:Q82119. } |sort=label |columns=label:Nome,p131:Lugar,p625:Coordenadas,P18:Imaxe,P825:Advocación,P138:[Advocación],P708:Diocese,P140:Relixión,item:Wikidata |links=text }} {| class='wikitable sortable' ! Nome ! Lugar ! Coordenadas ! Imaxe ! Advocación ! [Advocación] ! Diocese ! Relixión ! Wikidata |- | convento do Espírito Santo de Melide | [[Melide]] | {{Coord|42.91544444444445|-8.016388888888889|display=inline}} | [[Ficheiro:Melide Galiza 2008-02-07 24.jpg|center|128px]] | [[Espírito Santo]] | | | [[catolicismo]] | [[:d:Q106774348|Q106774348]] |- | [[ermida das Virtudes de Pontedeume]] | [[Pontedeume]] | {{Coord|43.405277777777776|-8.168333333333333|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa das Virtudes.JPG|center|128px]] | | | | | [[:d:Q12387932|Q12387932]] |- | [[Igrexa da Compañía de Xesús de Santiago de Compostela|igrexa da Compañía de Santiago de Compostela]] | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.87847222|-8.54227778|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa da Companía-099-1.jpg|center|128px]] | [[Compañía de Xesús]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q18464845|Q18464845]] |- | igrexa da Nosa Señora de Fátima do Castiñeiriño | [[O Castiñeiriño, Santiago de Compostela|O Castiñeiriño]] | {{Coord|42.85994664522276|-8.539535472714002|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa do Castiñeiriño. Santiago de Compostela.jpg|center|128px]] | [[Nosa Señora de Fátima]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q133288222|Q133288222]] |- | igrexa da Nosa Señora do Carme de Aguiño | [[Aguiño, Ribeira|Aguiño]] | {{Coord|42.52556464468639|-9.015873549563342|display=inline}} | [[Ficheiro:Aguiño, Ribeira.jpg|center|128px]] | [[Nosa Señora do Monte Carmelo|Virxe do Carme]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134100241|Q134100241]] |- | igrexa da Santa Cruz de Lesón | [[Santa Cruz, Lesón, A Pobra do Caramiñal|Santa Cruz]] | {{Coord|42.62383819757082|-8.946037960160615|display=inline}} | | Vera Cruz | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134985879|Q134985879]] |- | [[igrexa das Capuchinas da Coruña]] | [[A Coruña]] | {{Coord|43.37277777777778|-8.399166666666666|display=inline}} | [[Ficheiro:A Coruña - Antiguo Convento de las Capuchinas 02.JPG|center|128px]] | Orde das Clarisas Capuchinas | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q25510075|Q25510075]] |- | igrexa de San Bieito do Campo | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.881027777778|-8.5419444444444|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Bieito. Santiago de Compostela.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q20052787|Q20052787]] |- | igrexa de San Cibrán de Bribes | [[Bribes, Cambre|Bribes]] | {{Coord|43.27619660668745|-8.305867685461122|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa parroquial de San Ciprián de Bribes, Cambre, Coruña.JPG|center|128px]] | [[Cibrán de Cartago]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134308294|Q134308294]] |- | igrexa de San Cristovo do Eixo | [[O Eixo, Santiago de Compostela|O Eixo]] | {{Coord|42.85308333333333|-8.514527777777777|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa do Eixo, Santiago de Compostela.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106901418|Q106901418]] |- | igrexa de San Cristovo da Enfesta | [[A Igrexa, A Enfesta, Santiago de Compostela|A Igrexa]] | {{Coord|42.93080520185658|-8.463112025333672|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa da Enfesta, Santiago de Compostela.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q133288685|Q133288685]] |- | [[igrexa de San Cristovo das Viñas]] | [[San Cristovo das Viñas, A Coruña|San Cristovo das Viñas]] | {{Coord|43.345|-8.418333333333333|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Cristovo das Viñas.JPG|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | | [[:d:Q25510044|Q25510044]] |- | igrexa de San Cristovo de Abanqueiro | [[A Igrexa, Abanqueiro, Boiro|A Igrexa]] | {{Coord|42.63926976262931|-8.851360549755523|display=inline}} | [[Ficheiro:Iglesia de San Cristovo de Abanqueiro (8509516645).jpg|center|128px]] | [[Cristovo de Licia]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134698958|Q134698958]] |- | igrexa de San Fernando de Feáns | [[Feáns, Elviña, A Coruña|Feáns]] | {{Coord|43.3257844248089|-8.428595081722762|display=inline}} | [[Ficheiro:Parroquia San Fernando, Feáns, A Coruña.JPG|center|128px]] | | | | | [[:d:Q134060771|Q134060771]] |- | igrexa de San Fins de Ribasieira | [[A Madanela, Ribasieira, Porto do Son|A Madanela]] | {{Coord|42.66787432084991|-8.986692083318319|display=inline}} | [[Ficheiro:Ribasieira, Porto do Son.jpg|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134988822|Q134988822]] |- | [[igrexa de San Fiz de Solovio]] | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.87944444|-8.54166667|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Fiz de Solovio, Santiago de Compostela.jpg|center|128px]] | [[Fiz de Xirona]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q12390601|Q12390601]] |- | [[Igrexa de San Francisco da Coruña|igrexa de San Francisco de Asís da Coruña]] | [[A Coruña]] | {{Coord|43.36388888888889|-8.41388888888889|display=inline}} | [[Ficheiro:Iglesia de los Franciscanos.001 - A Coruña.jpg|center|128px]] | [[Francisco de Asís]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q25509950|Q25509950]] |- | [[igrexa de San Francisco de Betanzos]] | [[Betanzos]] | {{Coord|43.28222222|-8.21138889|display=inline}} | [[Ficheiro:Betanzos, San Francisco 01-01a.JPG|center|128px]] | [[Francisco de Asís]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q18220881|Q18220881]] |- | [[igrexa de San Froitoso de Santiago de Compostela]] | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.880638888889|-8.54675|display=inline}} | [[Ficheiro:Church of San Frutuoso, Santiago de Compostela-08-3 4.jpg|center|128px]] | [[Froitoso de Braga]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q12390602|Q12390602]] |- | igrexa de San Lourenzo de Bruma | [[Hospital, Bruma, Mesía|Hospital]] | {{Coord|43.15038876281741|-8.363430643382621|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Lourenzo de Bruma 3.jpg|center|128px]] | [[Lourenzo, mártir|Lourenzo mártir]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134308718|Q134308718]] |- | igrexa de San Lourenzo de Meixigo | [[San Lourenzo, Meixigo, Cambre|San Lourenzo]] | {{Coord|43.27259396273729|-8.334793209106538|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Meixigo.jpg|center|128px]] | [[Lourenzo, mártir|Lourenzo mártir]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134308624|Q134308624]] |- | igrexa de San Lázaro de Santiago de Compostela | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.88663798174995|-8.51985741914474|display=inline}} | [[Ficheiro:Iglesia de San Lázaro, Santiago de Compostela 03.jpg|center|128px]] | [[Lázaro de Betania]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q133288425|Q133288425]] |- | [[igrexa de San Mamede de Carnota]] | [[San Mamede de Carnota, Carnota|San Mamede de Carnota]] | {{Coord|42.853108|-9.079975|display=inline}} | [[Ficheiro:San Mamede de Carnota.jpg|center|128px]] | [[Mamede de Capadocia]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q12390603|Q12390603]] |- | igrexa de San Mamede de Laraxe | [[Laraxe, Cabanas|Laraxe]] | {{Coord|43.43728640355517|-8.154126084229398|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa Laraxe 1.JPG|center|128px]] | | [[Mamede de Capadocia]] | | | [[:d:Q134214848|Q134214848]] |- | igrexa de San Marcos de Corcubión | [[Corcubión, Corcubión, Corcubión|Corcubión]] | {{Coord|42.94429308791682|-9.191455640624088|display=inline}} | [[Ficheiro:Iglesia de San Marcos, Corcubión.jpg|center|128px]] | | [[Marcos o Evanxelista]] | | | [[:d:Q133566421|Q133566421]] |- | igrexa de San Martiño de Andeiro | [[A Igrexa, Andeiro, Cambre|A Igrexa]] | {{Coord|43.2611989598159|-8.336141405560339|display=inline}} | | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134307590|Q134307590]] |- | [[igrexa de San Martiño de Andrade]] | [[Andrade, Pontedeume|Andrade]] | {{Coord|43.3825|-8.162777777777778|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Andrade.JPG|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | | [[:d:Q12390604|Q12390604]] |- | igrexa de San Martiño de Brabío | [[Brabío, Betanzos|Brabío]] | {{Coord|43.266451330582065|-8.199682223303611|display=inline}} | [[Ficheiro:Betanzos Brabío Igrexa 21.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q124789221|Q124789221]] |- | igrexa de San Martiño de Cerceda | [[A Igrexa, Cerceda, Cerceda|A Igrexa]] | {{Coord|43.187874813639|-8.4660816192627|display=inline}} | [[Ficheiro:Cerceda Cerceda igrexa de San Martinho 03.jpg|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134487448|Q134487448]] |- | igrexa de San Martiño de Dorneda | [[Dorneda, Oleiros|Dorneda]] | {{Coord|43.3572832995|-8.33117723465|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Martiño de Dorneda.JPG|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134498577|Q134498577]] |- | igrexa de San Martiño de Fruíme | [[Fruíme, Fruíme, Lousame|Fruíme]] | {{Coord|42.7319732863|-8.82504398136|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa parroquial de Fruime, Lousame.png|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134479325|Q134479325]] |- | igrexa de San Martiño de Laraño | [[Laraño, Santiago de Compostela|Laraño]] | {{Coord|42.865767|-8.583136|display=inline}} | | | | | | [[:d:Q106898202|Q106898202]] |- | igrexa de San Martiño de Miñortos | [[Miñortos, Porto do Son|Miñortos]] | {{Coord|42.76501538494965|-8.929407574288408|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa parroquial de Miñortos, Porto do Son.jpg|center|128px]] | [[Martiño de Tours]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134988417|Q134988417]] |- | igrexa de San Martiño de Moldes | [[Moldes, Melide|Moldes]] | {{Coord|42.88569444444445|-8.027861111111111|display=inline}} | [[Ficheiro:Iglesia de San Martiño de Moldes, Melide.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106774453|Q106774453]] |- | [[igrexa de San Martiño de Noia]] | [[Noia]] | {{Coord|42.7825|-8.88833333|display=inline}} | [[Ficheiro:Noia Igrexa principal.jpg|center|128px]] | | [[Martiño de Tours]] | | | [[:d:Q12390607|Q12390607]] |- | igrexa de San Martiño de Oleiros | [[A Igrexa, Oleiros, Ribeira|A Igrexa]] | {{Coord|42.60289487744615|-9.005709732107302|display=inline}} | [[Ficheiro:Oleiros, Ribeira.jpg|center|128px]] | [[Martiño de Tours]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134139359|Q134139359]] |- | igrexa de San Martiño de Orto | [[Orto, Abegondo|Orto]] | {{Coord|43.27832934510678|-8.284429602581826|display=inline}} | [[Ficheiro:San Martiño do Orto, Abegondo (Galiza).jpg|center|128px]] | | [[Martiño de Tours]] | | | [[:d:Q133501870|Q133501870]] |- | [[igrexa de San Martiño de Ozón]] | [[San Martiño de Ozón, Muxía|San Martiño de Ozón]] | {{Coord|43.085059|-9.165956|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Martiño de Ozón, Muxía.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q20546130|Q20546130]] |- | igrexa de San Martiño de Porto | [[San Martiño de Porto, Cabanas|San Martiño de Porto]] | {{Coord|43.42313909162534|-8.175023949221828|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Martiño de Porto.JPG|center|128px]] | | | | | [[:d:Q134215745|Q134215745]] |- | igrexa de San Martiño de Sésamo | [[Sésamo, Culleredo|Sésamo]] | {{Coord|43.27314513089993|-8.390205139538084|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Martiño de Sésamo, Culleredo 03.jpg|center|128px]] | [[Martiño de Tours]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134291950|Q134291950]] |- | igrexa de San Martiño de Tabeaio | [[A Eirexa, Tabeaio, Carral|A Eirexa]] | {{Coord|43.2462478633738|-8.360715766797853|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Tabeaio, Carral.jpg|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134311011|Q134311011]] |- | [[igrexa de San Martiño de Tiobre]] | [[Tiobre, Betanzos|Tiobre]] | {{Coord|43.29333333333334|-8.201944444444445|display=inline}} | [[Ficheiro:Betanzos Tiobre Igrexa de San Martiño 28.jpg|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | | [[:d:Q98108824|Q98108824]] |- | [[igrexa de San Miguel de Breamo]] | [[Breamo, Pontedeume|Breamo]] | {{Coord|43.39994|-8.18351|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Miguel de Breamo, Pontedeume.jpg|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | | [[:d:Q12390609|Q12390609]] |- | igrexa de San Miguel de Figueroa | [[Figueroa, Abegondo|Figueroa]] | {{Coord|43.2165026740506|-8.320875033136726|display=inline}} | [[Ficheiro:Figueiroa San Miguel.png|center|128px]] | | [[Arcanxo Miguel]] | | | [[:d:Q133467708|Q133467708]] |- | igrexa de San Miguel de Pereira | [[Pereira, O Pino|Pereira]] | {{Coord|42.89055555555556|-8.40188888888889|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Pereira, O Pino.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106783044|Q106783044]] |- | igrexa de San Miguel dos Agros | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.881944|-8.543056|display=inline}} | [[Ficheiro:Santiago, San Miguel dos Agros.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106936971|Q106936971]] |- | [[igrexa de San Nicolao da Coruña]] | [[A Coruña]] | {{Coord|43.37130555555556|-8.398666666666667|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa San Nicolao da Coruña.jpg|center|128px]] | [[Nicolao de Mira]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q25510094|Q25510094]] |- | igrexa de San Paio de Brexo | [[San Paio, Brexo, Cambre|San Paio]] | {{Coord|43.26973871296781|-8.31731052677879|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Brexo.jpg|center|128px]] | [[Paio, mártir|Paio de Albeos]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134307627|Q134307627]] |- | igrexa de San Paio de Carreira | [[San Paio, Carreira, Ribeira|San Paio]] | {{Coord|42.549009547227506|-9.00616805606861|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Paio de Carreira.jpg|center|128px]] | [[Paio, mártir|Paio de Albeos]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134100284|Q134100284]] |- | igrexa de San Paio de Sabugueira | [[A Lavacolla, Sabugueira, Santiago de Compostela|A Lavacolla]] | {{Coord|42.899722|-8.446389|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Paio de Sabugueira.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106888777|Q106888777]] |- | igrexa de San Pedro da Mella | [[A Mella, Arzúa|A Mella]] | {{Coord|42.97222222222222|-8.136916666666666|display=inline}} | [[Ficheiro:Cruceiro e igrexa da Mella.JPG|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106775712|Q106775712]] |- | igrexa de San Pedro de Baroña | [[A Igrexa, Baroña, Porto do Son|A Igrexa]] | {{Coord|42.69897777839414|-9.01673508510407|display=inline}} | [[Ficheiro:Iglesia de San Pedro de Baroña (8374899423).jpg|center|128px]] | [[Pedro, papa|Pedro]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134987612|Q134987612]] |- | igrexa de San Pedro de Bealo | [[A Igrexa, Bealo, Boiro|A Igrexa]] | {{Coord|42.69469330584193|-8.847827756112537|display=inline}} | [[Ficheiro:Boiro, Bealo, San Pedro 01-03dm.jpg|center|128px]] | [[Pedro, papa|Pedro]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q135016624|Q135016624]] |- | igrexa de San Pedro de Busto | [[Busto, Santiago de Compostela|Busto]] | {{Coord|42.971833|-8.499042|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Busto, Santiago de Compostela.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106916523|Q106916523]] |- | [[igrexa de San Pedro de Buxantes]] | [[Buxantes, Dumbría|Buxantes]] | {{Coord|42.97382158665938|-9.117888679727445|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Pedro de Buxantes - Dumbría - Galiza-4.jpg|center|128px]] | | [[Pedro, papa|Pedro]] | | | [[:d:Q133864323|Q133864323]] |- | igrexa de San Pedro de Crendes | [[Crendes, Abegondo|Crendes]] | {{Coord|43.26631189009886|-8.27245309499724|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Crendes.jpg|center|128px]] | | [[Pedro, papa|Pedro]] | | | [[:d:Q133467651|Q133467651]] |- | igrexa de San Pedro de Fóra | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.881083|-8.537667|display=inline}} | [[Ficheiro:Capilla de San Pedro, Santiago de Compostela.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106872950|Q106872950]] |- | igrexa de San Pedro de Ledoño | [[Ledoño, Culleredo|Ledoño]] | {{Coord|43.264232840459535|-8.41712396999724|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Pedro de Ledoño, Culleredo 02.jpg|center|128px]] | [[Pedro, papa|Pedro]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134291882|Q134291882]] |- | igrexa de San Pedro de Lema | [[Carballos Altos, Lema, Arzúa|Carballos Altos]] | {{Coord|42.91625|-8.161111111111111|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Lema, Arzúa.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106775660|Q106775660]] |- | [[igrexa de San Pedro de Mezonzo da Coruña]] | [[A Coruña]] | {{Coord|43.35758|-8.40635|display=inline}} | [[Ficheiro:A Coruña - Iglesia de San Pedro de Mezonzo 01.JPG|center|128px]] | | [[Pedro de Mezonzo]] | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | | [[:d:Q116200983|Q116200983]] |- | igrexa de San Pedro de Muro | [[A Igrexa, San Pedro de Muro, Porto do Son|A Igrexa]] | {{Coord|42.61976433693603|-9.022636672750432|display=inline}} | [[Ficheiro:San Pedro de Muro, Porto do Son.jpg|center|128px]] | [[Pedro, papa|Pedro]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134989101|Q134989101]] |- | igrexa de San Pedro de Muros | [[Muros, Muros|Muros]] | {{Coord|42.77333333333333|-9.056666666666668|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María do Campo. Muros. Galiza MU33.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q101865430|Q101865430]] |- | igrexa de San Pedro de Oza | [[Oza, Oza-Cesuras|Oza]] | {{Coord|43.221294444444|-8.1770666666667|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Pedro de Oza, Oza dos Ríos.jpg|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q59865118|Q59865118]] |- | igrexa de San Pedro de Palmeira | [[Palmeira, Ribeira|Palmeira]] | {{Coord|42.57862028730969|-8.959509441887365|display=inline}} | [[Ficheiro:Palmeira (1).jpg|center|128px]] | [[Pedro, papa|Pedro]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134983212|Q134983212]] |- | igrexa de San Pedro de Quembre | [[A Eirexa, Quembre, Carral|A Eirexa]] | {{Coord|43.21177662577461|-8.369715094158643|display=inline}} | [[Ficheiro:Carral Quembre Igrexa 01.jpg|center|128px]] | [[Pedro, papa|Pedro]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134310933|Q134310933]] |- | igrexa de San Pedro de Vilar | [[A Igrexa, Vilar, Pontedeume|A Igrexa]] | {{Coord|43.39693|-8.16585|display=inline}} | [[Ficheiro:Pontedeume-Iglesia de Vilar 03.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q133257733|Q133257733]] |- | [[igrexa de San Pedro de Visma]] | [[Visma, A Coruña|Visma]] | {{Coord|43.36805555555556|-8.429166666666667|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Pedro de Visma (Visma, A Coruña) 02.jpg|center|128px]] | | [[Pedro, papa|Pedro]] | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | | [[:d:Q25510052|Q25510052]] |- | igrexa de San Pedro de Vizoño | [[Vizoño, Abegondo|Vizoño]] | {{Coord|43.16990626551315|-8.314540392110976|display=inline}} | [[Ficheiro:San Pedro de Vizoño 1.jpg|center|128px]] | | [[Pedro, papa|Pedro]] | | | [[:d:Q133502113|Q133502113]] |- | igrexa de San Sadurniño de Goiáns | [[A Igrexa, Goiáns, Porto do Son|A Igrexa]] | {{Coord|42.75780563504032|-8.944689286161765|display=inline}} | [[Ficheiro:Goiáns, Porto do Son.jpg|center|128px]] | [[Sadurniño de Tolosa]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134988322|Q134988322]] |- | igrexa de San Salvador de Bergondo | [[Bergondo, Bergondo|Bergondo]] | {{Coord|43.322598|-8.24142|display=inline}} | [[Ficheiro:Bergondo-ar-01.jpg|center|128px]] | San Salvador | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q43111434|Q43111434]] |- | igrexa de San Salvador de Cecebre | [[Sobreguexe, Cecebre, Cambre|Sobreguexe]] | {{Coord|43.29137835581899|-8.300851402446202|display=inline}} | | San Salvador | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134308587|Q134308587]] |- | igrexa de San Salvador de Cerneda | [[Cerneda, Abegondo|Cerneda]] | {{Coord|43.21125654371421|-8.281133209435907|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Cerneda.jpg|center|128px]] | | [[Transfiguración de Xesús]] | | | [[:d:Q133467598|Q133467598]] |- | igrexa de San Salvador de Limiñón | [[O Curro, Limiñón, Abegondo|O Curro]] | {{Coord|43.24782406776956|-8.23481616208982|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Limiñón (Abegondo).jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q133483990|Q133483990]] |- | igrexa de San Salvador de Orro | [[Orro, Culleredo|Orro]] | {{Coord|43.284123385375906|-8.426921086862205|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Orro, Culleredo.JPG|center|128px]] | San Salvador | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134291898|Q134291898]] |- | igrexa de San Salvador de Viós | [[Viós, Abegondo|Viós]] | {{Coord|43.19398738497716|-8.281656024891921|display=inline}} | [[Ficheiro:San Salvador de Vios 2.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q133502109|Q133502109]] |- | igrexa de San Silvestre de Veiga | [[Veiga, Culleredo|Veiga]] | {{Coord|43.25789003635319|-8.41344134058881|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Silvestre de Veiga, Culleredo 01.jpg|center|128px]] | [[Silvestre I, papa|Silvestre I]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134291884|Q134291884]] |- | igrexa de San Tirso de Mabegondo | [[A Igrexa, Mabegondo, Abegondo|A Igrexa]] | {{Coord|43.24191344562214|-8.277013100466107|display=inline}} | [[Ficheiro:Santirso de Mabegondo.jpg|center|128px]] | | [[Tiso de Apolonia|Tirso de Apolonia]] | | | [[:d:Q133485593|Q133485593]] |- | igrexa de San Tomé e santuario de San Paio de Vilacova | [[A Xesteira, Vilacova, Abegondo|A Xesteira]] | {{Coord|43.1713479628428|-8.290424910306102|display=inline}} | [[Ficheiro:Santuario de San Paio Vilacoba 2.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q133501988|Q133501988]] |- | igrexa de San Vicente de Marantes | [[Marantes, Santiago de Compostela|Marantes]] | {{Coord|42.957222|-8.464778|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Marantes, Santiago de Compostela.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106840049|Q106840049]] |- | igrexa de San Vicente de Noal | [[Suigrexas, Noal, Porto do Son|Suigrexas]] | {{Coord|42.727217|-8.996386|display=inline}} | [[Ficheiro:Noal, Porto do Son.jpg|center|128px]] | [[Vicente de Zaragoza|Vicente de Huesca]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134988594|Q134988594]] |- | igrexa de San Vicente de Regoela | [[Regoela, Cabanas|Regoela]] | {{Coord|43.452271865191314|-8.112987826905762|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Regoela.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q134215256|Q134215256]] |- | igrexa de San Vicente de Vigo | [[A Igrexa de San Vicente, Vigo, Carral|A Igrexa de San Vicente]] | {{Coord|43.24885604785604|-8.307540261463993|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Vicente de Vigo.JPG|center|128px]] | [[Vicente de Zaragoza|Vicente de Huesca]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134311048|Q134311048]] |- | igrexa de San Vicente de Vitiriz | [[Vitiriz, Melide|Vitiriz]] | {{Coord|42.921|-8.069444444444445|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Vitiriz.JPG|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106774541|Q106774541]] |- | igrexa de San Vicenzo de Cespón | [[A Igrexa, Cespón, Boiro|A Igrexa]] | {{Coord|42.67591687021449|-8.85474410686909|display=inline}} | [[Ficheiro:Cespón, Boiro San Vicenzo 01-01.jpg|center|128px]] | [[Vicente de Zaragoza|Vicente de Huesca]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q135016877|Q135016877]] |- | [[igrexa de San Vicenzo de Elviña]] | [[Elviña, A Coruña|Elviña]] | {{Coord|43.33416666666667|-8.403055555555556|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Vicenzo de Elviña(Elviña, A Coruña).jpg|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | | [[:d:Q25510031|Q25510031]] |- | igrexa de San Vicenzo de Vilouchada | [[A Irexe, Vilouchada, Trazo|A Irexe]] | {{Coord|42.99240328704539|-8.52428114745006|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Vicenzo de Vilouchada 3.jpg|center|128px]] | [[Vicente de Zaragoza|Vicente de Huesca]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134440974|Q134440974]] |- | igrexa de San Vicenzo de Vimianzo | [[Vimianzo, Vimianzo, Vimianzo|Vimianzo]] | {{Coord|43.10994874610583|-9.032450537017732|display=inline}} | [[Ficheiro:A igrexa parroquial de San Vicenzo de Vimianzo. Vimianzo. Galiza-V6.jpg|center|128px]] | [[Vicente de Zaragoza|Vicente de Huesca]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134350497|Q134350497]] |- | igrexa de San Xiao de Cebreiro | [[Cebreiro, O Pino|Cebreiro]] | {{Coord|42.88944444444444|-8.30888888888889|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Cebreiro, O Pino.JPG|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106782470|Q106782470]] |- | igrexa de San Xiao de Lardeiros | [[Lardeiros, O Pino|Lardeiros]] | {{Coord|42.99458333333333|-8.2925|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Xiao de Lardeiros.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106782969|Q106782969]] |- | igrexa de San Xián de Almeiras | [[Almeiras, Culleredo|Almeiras]] | {{Coord|43.30798133936651|-8.36669670322669|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Almeiras (Culleredo).jpg|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q124217686|Q124217686]] |- | igrexa de San Xián de Artes | [[Artes, Ribeira|Artes]] | {{Coord|42.576002216357374|-9.006406756341828|display=inline}} | [[Ficheiro:Artes, Ribeira.jpg|center|128px]] | [[Xián o Hospitaleiro]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134100450|Q134100450]] |- | igrexa de San Xián de Cabanas | [[O Igrexario, Cabanas, Abegondo|O Igrexario]] | {{Coord|43.21160303224003|-8.297457007935305|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Cabanas (Abegondo).jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q133466318|Q133466318]] |- | igrexa de San Xián de Laíño | [[A Igrexa, Laíño, Dodro|A Igrexa]] | {{Coord|42.72475|-8.714777777777778|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Xián de Laíño, Dodro.jpg|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134425784|Q134425784]] |- | igrexa de San Xián de Serantes | [[Serantes, Oleiros|Serantes]] | {{Coord|43.38211111111111|-8.331922222222222|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Xián de Serantes, Oleiros.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q129532392|Q129532392]] |- | igrexa de San Xián de Sergude | [[San Xián, Sergude, Carral|San Xián]] | {{Coord|43.246652610083416|-8.338908008996354|display=inline}} | [[Ficheiro:Carral Sergude 03.jpg|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134310964|Q134310964]] |- | [[igrexa de San Xoán Bautista de Eirís]] | [[Monserrat, Oza, A Coruña|Monserrat]] | {{Coord|43.33628021628212|-8.390490657517466|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Xoán o Bautista de Monserrat (Oza, A Coruña).jpg|center|128px]] | [[Xoán Bautista|Xoán o Bautista]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q131306982|Q131306982]] |- | igrexa de San Xoán de Anceis | [[Seoane, Anceis, Cambre|Seoane]] | {{Coord|43.27629673259147|-8.357187837309006|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Xoán de Anceis, Cambre.jpg|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134307504|Q134307504]] |- | [[igrexa de San Xoán de Barcala]] | [[Seoane, Barcala, A Baña|Seoane]] | {{Coord|42.931903257|-8.76681089401|display=inline}} | [[Ficheiro:A Banha Barcala 1.JPG|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q126617373|Q126617373]] |- | igrexa de San Xoán de Campo | [[A Igrexa, Campo, Trazo|A Igrexa]] | {{Coord|43.02860304907839|-8.492419795157883|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Xoán de Campo, Trazo 04.jpg|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134441149|Q134441149]] |- | igrexa de San Xoán de Fecha | [[Fecha, Santiago de Compostela|Fecha]] | {{Coord|42.970208|-8.578833|display=inline}} | | | | | | [[:d:Q106899688|Q106899688]] |- | igrexa de San Xoán de Furelos | [[Furelos, Melide|Furelos]] | {{Coord|42.908972222222225|-7.998861111111111|display=inline}} | [[Ficheiro:Melide Furelos Galiza 08.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106767090|Q106767090]] |- | igrexa de San Xoán de Laíño | [[San Xoán de Laíño, Dodro|San Xoán de Laíño]] | {{Coord|42.71608333333333|-8.72863888888889|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de S. Xoán de Laíño.jpg|center|128px]] | [[Xoán Bautista|Xoán o Bautista]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134550184|Q134550184]] |- | igrexa de San Xoán de Macenda | [[A Igrexa, Macenda, Boiro|A Igrexa]] | {{Coord|42.717350376882955|-8.877384010630571|display=inline}} | | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q135019529|Q135019529]] |- | igrexa de San Xoán de Mandaio | [[Quintá, Mandaio, Oza-Cesuras|Quintá]] | {{Coord|43.196371455153|-8.199580013752|display=inline}} | | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134479327|Q134479327]] |- | igrexa de San Xoán de Pravio | [[Pravio, Cambre|Pravio]] | {{Coord|43.2971384457879|-8.317736276582261|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Pravio.jpg|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134308653|Q134308653]] |- | [[igrexa de San Xoán de Vilanova]] | [[Vilanova, Miño|Vilanova]] | {{Coord|43.3769312|-8.2019683|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Xoán de Vilanova, Miño.jpg|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | | [[:d:Q25509954|Q25509954]] |- | [[igrexa de San Xulián de Bastavales]] | [[Bastavales, Brión|Bastavales]] | {{Coord|42.82434|-8.67041|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Xulián de Bastavales, Brión, Galiza 2.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q100988062|Q100988062]] |- | igrexa de San Xulián de Cela | [[A Igrexa, Cela, Cambre|A Igrexa]] | {{Coord|43.28981220107574|-8.331400836823427|display=inline}} | | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134308614|Q134308614]] |- | [[igrexa de San Xulián de Moraime]] | [[Moraime, Muxía|Moraime]] | {{Coord|43.08472222|-9.19972222|display=inline}} | [[Ficheiro:20240124131250SanJulianMoraime.jpg|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q5117139|Q5117139]] |- | igrexa de San Xulián do Carballal | [[O Carballal, Santiago de Compostela|O Carballal]] | {{Coord|42.924897|-8.435722|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa do Carballal.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106916414|Q106916414]] |- | [[igrexa de San Xurxo da Coruña]] | [[A Coruña]] | {{Coord|43.37160556|-8.39692222|display=inline}} | [[Ficheiro:A Coruña - Iglesia de San Jorge 01.JPG|center|128px]] | | [[Xurxo de Capadocia]] | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q2511554|Q2511554]] |- | igrexa de Santa Baia de Boiro | [[Boiro, Boiro, Boiro|Boiro]] | {{Coord|42.64843766361636|-8.881628570602523|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa Santa Baia de Boiro.jpg|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q135016794|Q135016794]] |- | igrexa de Santa Baia de Cañás | [[Bacelo, Cañás, Carral|Bacelo]] | {{Coord|43.23347345177863|-8.326005538505985|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santaia de Cañás 2.jpg|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134310400|Q134310400]] |- | [[igrexa de Santa Baia de Lañas]] | [[Lañas, A Baña|Lañas]] | {{Coord|42.95371531267324|-8.706977341260302|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Lañas, A Baña.jpg|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q126739498|Q126739498]] |- | igrexa de Santa Baia do Araño | [[O Araño, Rianxo|O Araño]] | {{Coord|42.69371152052045|-8.80020614331699|display=inline}} | | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q135022333|Q135022333]] |- | igrexa de Santa Comba de Rianxo | [[Rianxo, Rianxo, Rianxo|Rianxo]] | {{Coord|42.65049564205147|-8.818578005567678|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa. Parque de Rianxo - Galiza.jpg|center|128px]] | [[Comba de Sens]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q135024783|Q135024783]] |- | igrexa de Santa Cristina de Montouto | [[Montouto, Abegondo|Montouto]] | {{Coord|43.20421266962713|-8.327041483541803|display=inline}} | [[Ficheiro:Santa Cristina de Montouto.jpg|center|128px]] | | [[Cristina de Bolsena]] | | | [[:d:Q133501795|Q133501795]] |- | igrexa de Santa Cristina de Nemenzo | [[Nemenzo, Santiago de Compostela|Nemenzo]] | {{Coord|42.954917|-8.482333|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Nemenzo, Santiago de Compostela.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106840443|Q106840443]] |- | igrexa de Santa Cruz do Salto | [[Santa Cruz do Salto, Cabanas|Santa Cruz do Salto]] | {{Coord|43.44445829448793|-8.13965432920013|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Cruz do Salto.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q134215951|Q134215951]] |- | igrexa de Santa Dorotea de Folgoso | [[A Igrexa, Folgoso, Abegondo|A Igrexa]] | {{Coord|43.19483719324241|-8.308628713425234|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa e cruceiro de Folgoso (Abegondo).jpg|center|128px]] | | [[Dorotea de Cesarea]] | | | [[:d:Q133478939|Q133478939]] |- | igrexa de Santa Eulalia de Bando | [[Bando de Abaixo, Bando, Santiago de Compostela|Bando de Abaixo]] | {{Coord|42.884149874662945|-8.486113920721255|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Bando, Santiago de Compostela.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q133288247|Q133288247]] |- | igrexa de Santa Locaia de Branzá | [[Branzá, Arzúa|Branzá]] | {{Coord|42.87388888888889|-8.214166666666667|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Branzá, Arzúa.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106775073|Q106775073]] |- | igrexa de Santa Locaia de Perillo | [[Perillo, Oleiros|Perillo]] | {{Coord|43.33460291584881|-8.372419304148204|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Locaia de Perillo, Oleiros - 1.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q124657664|Q124657664]] |- | [[igrexa de Santa Lucía da Coruña]] | [[A Coruña]] | {{Coord|43.36552777777778|-8.406916666666667|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa parroquial Santa Lucia na Coruña.jpg|center|128px]] | | [[Lucía de Siracusa]] | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q112660503|Q112660503]] |- | igrexa de Santa Margarida da Coruña | [[A Coruña]] | {{Coord|43.36272590774457|-8.4143663381371|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Margarida da Coruña.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q113385988|Q113385988]] |- | igrexa de Santa Mariña de Beira | [[Beira, Carral|Beira]] | {{Coord|43.195265740593875|-8.355127961659726|display=inline}} | [[Ficheiro:Carral Beira igrexa 02.jpg|center|128px]] | [[Mariña de Augas Santas]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134310374|Q134310374]] |- | igrexa de Santa Mariña de Verdía | [[Verdía, Santiago de Compostela|Verdía]] | {{Coord|42.954228|-8.506792|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Verdía, Santiago de Compostela.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106916529|Q106916529]] |- | igrexa de Santa Mariña de Xuño | [[Santa Mariña, Xuño, Porto do Son|Santa Mariña]] | {{Coord|42.63861435845952|-9.02556153787468|display=inline}} | [[Ficheiro:Iglesia de Santa Mariña de Xuño (8188611728).jpg|center|128px]] | [[Mariña de Augas Santas]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134989495|Q134989495]] |- | igrexa de Santa María Madanela de Montemaior | [[O Igrexario, Montemaior, A Laracha|O Igrexario]] | {{Coord|43.1960903182521|-8.541549256779408|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa parroquial (Montemaior, A Laracha).jpg|center|128px]] | | [[María Madalena|María Magdalena]] | | | [[:d:Q133747922|Q133747922]] |- | [[igrexa de Santa María Salomé de Santiago de Compostela]] | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.878496|-8.543653|display=inline}} | [[Ficheiro:Iglesia de Santa María Salomé de Santiago de Compostela (3679047850).jpg|center|128px]] | [[Salomé, discípula|Salomé]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q18464888|Q18464888]] |- | igrexa de Santa María a Antiga do Caramiñal | [[A Pobra do Caramiñal, O Caramiñal, A Pobra do Caramiñal|A Pobra do Caramiñal]] | {{Coord|42.60357367808192|-8.93968091541065|display=inline}} | | [[Virxe María|Santa María]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134985847|Q134985847]] |- | [[igrexa de Santa María a Nova de Noia]] | [[Noia]] | {{Coord|42.783488|-8.885955|display=inline}} | [[Ficheiro:Noia.Galiza.Igrexa do cemiterio.JPG|center|128px]] | | | | | [[:d:Q12390621|Q12390621]] |- | igrexa de Santa María da Atalaia | [[Laxe]] | {{Coord|43.2227|-9.0047|display=inline}} | [[Ficheiro:A Coruña (provincia) 1992 11.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q130212815|Q130212815]] |- | igrexa de Santa María da Peregrina | [[A Peregrina, Santiago de Compostela|A Peregrina]] | {{Coord|42.9225|-8.553333|display=inline}} | [[Ficheiro:Iglesia A Peregrina.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106869655|Q106869655]] |- | [[igrexa de Santa María das Areas de Fisterra]] | [[Fisterra, Fisterra|Fisterra]] | {{Coord|42.90138889|-9.26388889|display=inline}} | [[Ficheiro:Iglesia de Santa María das Areas de Fisterra (5335542140).jpg|center|128px]] | [[Virxe María|Santa María]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q2511318|Q2511318]] |- | igrexa de Santa María de Asados | [[Asados, Rianxo|Asados]] | {{Coord|42.67731105455514|-8.78801839616323|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Asados.jpg|center|128px]] | [[Virxe María|Santa María]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q135022870|Q135022870]] |- | igrexa de Santa María de Caamaño | [[Caamaño, Porto do Son|Caamaño]] | {{Coord|42.65559417576247|-9.025053532003325|display=inline}} | [[Ficheiro:Caamaño, Porto do Son.jpg|center|128px]] | [[Virxe María|Santa María]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134988007|Q134988007]] |- | [[igrexa de Santa María de Cambre]] | [[Cambre]] | {{Coord|43.2920228|-8.3442262|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María en Cambre. Galiza.jpg|center|128px]] | [[Virxe María|Santa María]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q3326441|Q3326441]] |- | igrexa de Santa María de Castro | [[Castro, Boiro|Castro]] | {{Coord|42.62181933653731|-8.872566715146224|display=inline}} | | [[Virxe María|Santa María]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q135016828|Q135016828]] |- | igrexa de Santa María de Celas | [[Celas, Celas, Culleredo|Celas]] | {{Coord|43.24950409090092|-8.40703028389032|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Celas.001 - Culleredo.jpg|center|128px]] | [[Virxe María|Santa María]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134291821|Q134291821]] |- | igrexa de Santa María de Cesar | [[Cesar, Santiago de Compostela|Cesar]] | {{Coord|42.96402777777778|-8.41625|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Cesar.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106916343|Q106916343]] |- | igrexa de Santa María de Corrubedo | [[Corrubedo, Ribeira|Corrubedo]] | {{Coord|42.57350333795338|-9.073782883254232|display=inline}} | [[Ficheiro:Corrubedo, Ribeira.jpg|center|128px]] | [[Virxe María|Santa María]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134983079|Q134983079]] |- | igrexa de Santa María de Cullergondo | [[A Cerca, Cullergondo, Abegondo|A Cerca]] | | | | [[Virxe María|Santa María]] | | | [[:d:Q133467674|Q133467674]] |- | [[igrexa de Santa María de Dodro]] | [[Dodro]] | {{Coord|42.71738055555556|-8.688483333333334|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa parroquial de Dodro. Dodro. Galiza-2.jpg|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | | [[:d:Q20545554|Q20545554]] |- | igrexa de Santa María de Entíns | [[Entíns, Outes|Entíns]] | {{Coord|42.84413778312898|-8.897176022607152|display=inline}} | [[Ficheiro:Cemiterio, campanario e igrexa de Santa María de Entíns.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q134132038|Q134132038]] |- | igrexa de Santa María de Figueiras | [[Figueiras, Santiago de Compostela|Figueiras]] | {{Coord|42.897778|-8.585833|display=inline}} | [[Ficheiro:Santa María de Figueiras (Santiago de Compostela) (4084797595).jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106898201|Q106898201]] |- | igrexa de Santa María de Gonzar | [[Gonzar, O Pino|Gonzar]] | {{Coord|42.95361111111111|-8.305|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Gonzar.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106782885|Q106782885]] |- | igrexa de Santa María de Grixoa | [[A Igrexa, Grixoa, Santiago de Compostela|A Igrexa]] | {{Coord|42.9468920973008|-8.548621629985606|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Grixoa, Santiago de Compostela 04.jpg|center|128px]] | | [[Virxe María|Santa María]] | | | [[:d:Q133288299|Q133288299]] |- | igrexa de Santa María de Herbón | [[Herbón, Padrón|Herbón]] | {{Coord|42.73464028644194|-8.6282516411638|display=inline}} | [[Ficheiro:Church of Santa María de Herbón, 1909.png|center|128px]] | [[Virxe María|Santa María]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q43116098|Q43116098]] |- | igrexa de Santa María de Iria Flavia | [[Padrón]] | {{Coord|42.74580555555555|-8.654861111111112|display=inline}} | [[Ficheiro:Lateral view of Saint Mary Church in Iria Flavia, Padrón, Galicia, Spain.jpg|center|128px]] | | | [[diocese de Iria]] | [[Igrexa católica latina]] | [[:d:Q43113487|Q43113487]] |- | igrexa de Santa María de Isorna | [[Sestelo, Isorna, Rianxo|Sestelo]] | {{Coord|42.6713938333351|-8.74759914966788|display=inline}} | | [[Virxe María|Santa María]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q135023615|Q135023615]] |- | igrexa de Santa María de Leiro | [[A Igrexa, Leiro, Rianxo|A Igrexa]] | {{Coord|42.65543198042801|-8.778129013311924|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Leiro, Rianxo.jpg|center|128px]] | [[Virxe María|Santa María]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q135023807|Q135023807]] |- | igrexa de Santa María de Lestedo | [[Lestedo, Boqueixón|Lestedo]] | {{Coord|42.8013520922|-8.46709012985|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa parroquial de Santa Maria de Lestedo - Iglesia parroquial de Santa Maria de Lestedo - Parochial church of Santa Maria de Lestedo - 09.jpg|center|128px]] | [[Virxe María|Santa María]] | | | | [[:d:Q134510228|Q134510228]] |- | igrexa de Santa María de Loureda | [[O Igrexario, Loureda, Arteixo|O Igrexario]] | {{Coord|43.29358295501|-8.4883975982666|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa Loureda.jpg|center|128px]] | [[Virxe María|Santa María]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134498487|Q134498487]] |- | igrexa de Santa María de Marrozos | [[Marrozos, Santiago de Compostela|Marrozos]] | {{Coord|42.837583|-8.4975|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Marrozos, Santiago de Compostela.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106860598|Q106860598]] |- | igrexa de Santa María de Melide | [[Melide]] | {{Coord|42.91155555555556|-8.025361111111112|display=inline}} | [[Ficheiro:Melide, Santa Maria de Melide Camiño 01-04a.JPG|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106774422|Q106774422]] |- | igrexa de Santa María de Montouto | [[Montouto, Santa Comba|Montouto]] | {{Coord|43.03631145371|-8.7782150172302|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Montouto, Santa Comba.JPG|center|128px]] | | | | | [[:d:Q133465732|Q133465732]] |- | [[igrexa de Santa María de Muxía]] | [[Muxía, Muxía|Muxía]] | {{Coord|43.10861111111111|-9.216944444444444|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María, Muxía (6989721903).jpg|center|128px]] | [[Virxe María|Santa María]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q20547725|Q20547725]] |- | igrexa de Santa María de Nebra | [[A Igrexa, Nebra, Porto do Son|A Igrexa]] | {{Coord|42.72357107192411|-8.963783391119208|display=inline}} | [[Ficheiro:Nebra, Porto do Son.jpg|center|128px]] | [[Virxe María|Santa María]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134988473|Q134988473]] |- | [[igrexa de Santa María de Oza]] | [[Oza, A Coruña|Oza]] | {{Coord|43.34861111111111|-8.400833333333333|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Oza (Oza, A Coruña).jpg|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | | [[:d:Q25510037|Q25510037]] |- | igrexa de Santa María de Pontellas | [[Pontellas, Betanzos|Pontellas]] | {{Coord|43.298838265128275|-8.228238762041101|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Pontellas Betanzos.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q124789302|Q124789302]] |- | igrexa de Santa María de Queixas | [[Queixas, Cerceda|Queixas]] | {{Coord|43.15115842707996|-8.478932511239774|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Queixas, Cerceda 03.jpg|center|128px]] | [[Virxe María|Santa María]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134441406|Q134441406]] |- | igrexa de Santa María de Rutis | [[Rutis, Culleredo|Rutis]] | {{Coord|43.315074751889554|-8.391396355674528|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Rutis, Culleredo 02.jpg|center|128px]] | [[Virxe María|Santa María]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134291932|Q134291932]] |- | igrexa de Santa María de Sarandós | [[Sarandós, Abegondo|Sarandós]] | {{Coord|43.21983064826475|-8.3320984274276|display=inline}} | [[Ficheiro:Santa Maria de Sarandos 2.jpg|center|128px]] | | [[Virxe María|Santa María]] | | | [[:d:Q133501930|Q133501930]] |- | igrexa de Santa María de Sendelle | [[A Igrexa, Sendelle, Boimorto|A Igrexa]] | {{Coord|42.98487951049243|-8.154361692186082|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santa María de Sendelle, Boimorto.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q134002707|Q134002707]] |- | igrexa de Santa María de Vigo | [[Vigo, Cambre|Vigo]] | {{Coord|43.25766070463669|-8.316612439974376|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Vigo, Cambre.jpg|center|128px]] | [[Virxe María|Santa María]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134308838|Q134308838]] |- | igrexa de Santa María de Villestro | [[Villestro, Santiago de Compostela|Villestro]] | {{Coord|42.887989|-8.604783|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santa Maria de Villestro - 02.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106861898|Q106861898]] |- | [[igrexa de Santa María do Azougue]] | [[Betanzos]] | {{Coord|43.281965415948314|-8.21116049822237|display=inline}} | [[Ficheiro:Betanzos, Santa Maria do Azogue, fachada.jpg|center|128px]] | | [[Virxe María|Santa María]] | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | | [[:d:Q15701659|Q15701659]] |- | igrexa de Santa María do Camiño | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.881583|-8.540833|display=inline}} | [[Ficheiro:Santiago-21ago-18-smaria-camino.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q18464897|Q18464897]] |- | [[igrexa de Santa María do Rosario de San Sadurniño]] | [[San Sadurniño]] | {{Coord|43.5325|-8.072777777777778|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Sadurniño.JPG|center|128px]] | | | | | [[:d:Q12390625|Q12390625]] |- | igrexa de Santa María do Temple | [[O Temple, O Temple, Cambre|O Temple]] | {{Coord|43.315863109325896|-8.358030082198866|display=inline}} | [[Ficheiro:Iglesia de Santa María do Temple (1732571344).jpg|center|128px]] | [[Virxe María|Santa María]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134308751|Q134308751]] |- | igrexa de Santa María do Xobre | [[O Xobre, A Pobra do Caramiñal|O Xobre]] | {{Coord|42.59618193149909|-8.92922861198363|display=inline}} | [[Ficheiro:Puebla del Caramiñal - panoramio (1).jpg|center|128px]] | [[Virxe María|Santa María]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134985962|Q134985962]] |- | igrexa de Santa Olaia de Soaserra | [[Soaserra, Cabanas|Soaserra]] | {{Coord|43.4261974664492|-8.094895855924541|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Soaserra.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q134216252|Q134216252]] |- | igrexa de Santa Susana de Santiago de Compostela | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.877482|-8.549336|display=inline}} | [[Ficheiro:Santiago Santa Susana 4.jpg|center|128px]] | | | | [[catolicismo]] | [[:d:Q18464907|Q18464907]] |- | [[igrexa de Santa Uxía de Ribeira]] | [[Ribeira, Ribeira|Ribeira]] | {{Coord|42.5543750271141|-8.991949931526136|display=inline}} | | [[Uxía de Alexandría|Uxía de Roma]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | | [[:d:Q130317831|Q130317831]] |- | igrexa de Santaia de Abegondo | [[Abegondo, Abegondo|Abegondo]] | {{Coord|43.21885120441715|-8.298064690640643|display=inline}} | [[Ficheiro:Santaia de Abegondo 2.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q133465905|Q133465905]] |- | igrexa de Santaia de Arca | [[Arca, O Pino|Arca]] | {{Coord|42.90161111111111|-8.363305555555556|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santaia de Arca, O Pino.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106781978|Q106781978]] |- | igrexa de Santaia de Gorgullos | [[Gorgullos, Tordoia|Gorgullos]] | {{Coord|43.08115485817533|-8.491476361309848|display=inline}} | [[Ficheiro:Tordoia Gorgullos igrexa de Santaia 03.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q133868332|Q133868332]] |- | igrexa de Santaia de Leiro | [[A Igrexa, Leiro, Abegondo|A Igrexa]] | {{Coord|43.19348|-8.27434|display=inline}} | [[Ficheiro:Santaia de Leiro 2.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q127442475|Q127442475]] |- | [[igrexa de Santiago da Coruña]] | [[A Coruña]] | {{Coord|43.36944444|-8.39388889|display=inline}} | [[Ficheiro:2165-Igrexa de Santiago na Cidade Vella da Coruña.jpg|center|128px]] | | [[Santiago o Maior]] | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q2513105|Q2513105]] |- | igrexa de Santiago de Betanzos | [[Betanzos]] | {{Coord|43.280807877989666|-8.211558459095956|display=inline}} | [[Ficheiro:Betanzos-igrexas-013-San.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q56322374|Q56322374]] |- | igrexa de Santiago de Castelo | [[Folgueira, Castelo, Culleredo|Folgueira]] | {{Coord|43.23987930702183|-8.384715031917283|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santiago de Castelo, Culleredo 01.jpg|center|128px]] | [[Santiago o Maior]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134291813|Q134291813]] |- | igrexa de Santiago de Lampón | [[Lampón, Boiro|Lampón]] | {{Coord|42.64015122887452|-8.905137875511636|display=inline}} | | [[Santiago o Maior]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q135019350|Q135019350]] |- | igrexa de Santiago de Meangos | [[Meangos, Abegondo|Meangos]] | {{Coord|43.22765832005541|-8.25802592088795|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Meangos (Abegondo).jpg|center|128px]] | | [[Santiago o Maior]] | | | [[:d:Q133501786|Q133501786]] |- | igrexa de Santiago de Novefontes | [[Novefontes, Touro|Novefontes]] | {{Coord|42.82951901879304|-8.284452769175834|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Novefontes, Touro.jpg|center|128px]] | | [[Santiago o Maior]] | | | [[:d:Q134179256|Q134179256]] |- | igrexa de Santiago de Requián | [[Requián, Betanzos|Requián]] | {{Coord|43.25827383525819|-8.234899822176052|display=inline}} | [[Ficheiro:Betanzos Requián 5.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q124789307|Q124789307]] |- | igrexa de Santiago de Sigrás | [[Sigrás, Cambre|Sigrás]] | {{Coord|43.28668736380834|-8.365495365511165|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santiago de Sigrás, Cambre.jpg|center|128px]] | [[Santiago o Maior]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134308698|Q134308698]] |- | igrexa de Santiago de Sumio | [[Souto Figueira, Sumio, Carral|Souto Figueira]] | {{Coord|43.19359925827839|-8.379801479594722|display=inline}} | [[Ficheiro:Carral Sumio Igrexa 04.jpg|center|128px]] | [[Santiago o Maior]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134310980|Q134310980]] |- | igrexa de Santiago de Traba | [[Traba, Laxe|Traba]] | {{Coord|43.181057|-9.035351|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santiago de Traba, Laxe.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q43144000|Q43144000]] |- | igrexa de Santiago do Burgo | [[O Burgo, O Burgo, Culleredo|O Burgo]] | {{Coord|43.31604748702676|-8.36236162889762|display=inline}} | [[Ficheiro:O Burgo 090710 Galiza 09.jpg|center|128px]] | [[Santiago o Maior]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134291475|Q134291475]] |- | igrexa de Santiago do Deán | [[A Pobra do Caramiñal, Santiago do Deán, A Pobra do Caramiñal|A Pobra do Caramiñal]] | {{Coord|42.60788387742933|-8.938382534756995|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santiago da Pobra do Deán, A Pobra do Caramiñal 3.jpg|center|128px]] | [[Santiago o Maior]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134985948|Q134985948]] |- | igrexa de Santo André da Barciela | [[A Igrexa, A Barciela, Santiago de Compostela|A Igrexa]] | {{Coord|42.96400646214229|-8.44548438158971|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa da Barciela, Santiago.jpg|center|128px]] | [[André, apóstolo|André apóstolo]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134510132|Q134510132]] |- | igrexa de Santo André de Cabanas | [[Cabanas, Cabanas|Cabanas]] | {{Coord|43.41868659150123|-8.161384820987223|display=inline}} | [[Ficheiro:Iglesia de San Andrés de Cabañas.jpg|center|128px]] | | [[André, apóstolo|André apóstolo]] | | [[catolicismo]] | [[:d:Q111633431|Q111633431]] |- | igrexa de Santo André de Cures | [[A Igrexa, Cures, Boiro|A Igrexa]] | {{Coord|42.697845281864616|-8.896668746645883|display=inline}} | [[Ficheiro:Cures, Santo André de Cures, Boiro, igrexa parroquial.jpg|center|128px]] | [[André, apóstolo|André apóstolo]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q135017720|Q135017720]] |- | igrexa de Santo Antonio da Coruña | [[A Coruña]] | {{Coord|43.35986076246751|-8.418371175854194|display=inline}} | [[Ficheiro:Parroquia de San Antón.JPG|center|128px]] | | [[Antonio de Padua|Antón de Padua]] | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | | [[:d:Q133575297|Q133575297]] |- | [[igrexa de Santo Antoniño de Toques]] | [[A Capela, Toques|A Capela]] | {{Coord|42.97805556|-7.98305556|display=inline}} | [[Ficheiro:Iglesia de San Antoniño de Toques1.jpg|center|128px]] | | | [[Diocese católica latina de Lugo|diocese de Lugo]] | | [[:d:Q948719|Q948719]] |- | [[igrexa de Santo Antoíño de Baíñas]] | [[Baíñas, Vimianzo|Baíñas]] | {{Coord|43.028258|-9.018745|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santo Antoíño de Baíñas, Vimianzo.jpg|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | | [[:d:Q31282895|Q31282895]] |- | igrexa de Santo Estevo de Campo | [[Campo, Arzúa|Campo]] | {{Coord|42.988194444444446|-8.220833333333333|display=inline}} | | | | | | [[:d:Q106775373|Q106775373]] |- | igrexa de Santo Estevo de Cos | [[A Igrexa, Cos, Abegondo|A Igrexa]] | {{Coord|43.23440923230411|-8.24276465161043|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Cos (Abegondo).jpg|center|128px]] | | [[Estevo, mártir|Estevo mártir]] | | | [[:d:Q133467626|Q133467626]] |- | igrexa de Santo Estevo de Culleredo | [[Culleredo, Culleredo|Culleredo]] | {{Coord|43.288721798612634|-8.384047530189362|display=inline}} | [[Ficheiro:Iglesia de Santo Estevo de Culleredo (6879949708).jpg|center|128px]] | [[Estevo, mártir|Estevo mártir]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134291834|Q134291834]] |- | igrexa de Santo Estevo de Irís | [[A Igrexa, Irís, Cabanas|A Igrexa]] | {{Coord|43.425226451628845|-8.146009009236584|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Irís.jpg|center|128px]] | | [[Estevo, mártir|Estevo mártir]] | | | [[:d:Q134100735|Q134100735]] |- | igrexa de Santo Estevo de Paleo | [[Paleo, Carral|Paleo]] | {{Coord|43.22438068253696|-8.368723132880227|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Paleo.JPG|center|128px]] | [[Estevo, mártir|Estevo mártir]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134310420|Q134310420]] |- | igrexa de Santo Estevo de Piadela | [[Piadela, Betanzos|Piadela]] | {{Coord|43.27117225986888|-8.250026931310453|display=inline}} | [[Ficheiro:Piadela Betanzos 1.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q124789294|Q124789294]] |- | igrexa de Santo Estevo de Queiruga | [[A Igrexa, Queiruga, Porto do Son|A Igrexa]] | {{Coord|42.67579682432729|-9.02175861297628|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santo Estevo de Queiruga. Galiza.jpg|center|128px]] | [[Estevo, mártir|Estevo mártir]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134988680|Q134988680]] |- | igrexa de Santo Estevo de Sueiro | [[Sueiro, Culleredo|Sueiro]] | {{Coord|43.26834250637882|-8.382068976738266|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa San Estebo Sueiro, fronte, Culleredo.JPG|center|128px]] | [[Estevo, mártir|Estevo mártir]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134291979|Q134291979]] |- | igrexa de Santo Estevo de Tarrío | [[Tarrío, Culleredo, Culleredo|Tarrío]] | {{Coord|43.28801235482889|-8.388928612171725|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santo Estevo de Tarrío 01.jpg|center|128px]] | [[Estevo, mártir|Estevo mártir]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134291866|Q134291866]] |- | igrexa de Santo Isidro de Posmarcos | [[Posmarcos, A Pobra do Caramiñal|Posmarcos]] | {{Coord|42.62767560518235|-8.933694185717835|display=inline}} | | [[Isidoro de Sevilla]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134985912|Q134985912]] |- | igrexa de Santo Ourente de Entíns | [[Santo Ourente de Entíns, Outes|Santo Ourente de Entíns]] | {{Coord|42.86250988576598|-8.901941616446296|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Santo Ourente de Entíns 05.jpg|center|128px]] | | [[Ourente de Auch]] | | | [[:d:Q134129684|Q134129684]] |- | igrexa do Bo Pastor de Castiñeiras | [[Castiñeiras, Ribeira|Castiñeiras]] | {{Coord|42.53357585443224|-8.995689339300219|display=inline}} | | [[Bo Pastor]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134983065|Q134983065]] |- | [[Igrexa de San Salvador de Taragoña|igrexa do Divino Salvador de Taragoña]] | [[A Igrexa, Taragoña, Rianxo|A Igrexa]] | {{Coord|42.673611111111114|-8.828333333333333|display=inline}} | [[Ficheiro:Taragoña igrexa Galicia.jpg|center|128px]] | San Salvador | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q12390615|Q12390615]] |- | igrexa do San Vicenzo do Pino | [[O Pino, O Pino|O Pino]] | {{Coord|42.93727777777778|-8.334055555555555|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa do Pino 2.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106783074|Q106783074]] |- | igrexa do convento de San Domingos de Bonaval | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.882542|-8.538289|display=inline}} | [[Ficheiro:Ábsidas Bonaval.JPG|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106957989|Q106957989]] |- | igrexa do pazo de San Lourenzo | [[San Paio, Santiago de Compostela|San Paio]] | {{Coord|42.8779321626958|-8.557482998354288|display=inline}} | [[Ficheiro:Pazo de San Lourenzo de Trasouto 01.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q133288342|Q133288342]] |- | igrexa nova de Santa María de Olveira | [[Olveira, Ribeira|Olveira]] | {{Coord|42.59067270023675|-9.032837709807932|display=inline}} | [[Ficheiro:Olveira, Ribeira.jpg|center|128px]] | [[Virxe María|Santa María]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134983136|Q134983136]] |- | igrexa vella de Santa María de Olveira | [[Olveira, Ribeira|Olveira]] | {{Coord|42.59081273734659|-9.046908069213655|display=inline}} | | [[Virxe María|Santa María]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134983193|Q134983193]] |- | [[mosteiro de Santiago de Mens]] | [[Mens, Malpica de Bergantiños|Mens]] | {{Coord|43.29777778|-8.86805556|display=inline}} | [[Ficheiro:Iglesia de Santiago de Mens (fachada principal).JPG|center|128px]] | | [[Santiago o Maior]] | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | | [[:d:Q2511338|Q2511338]] |} {{wikidata list end}} ==Capelas== {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q108325 . ?item wdt:P131* wd:Q82119. } |sort=label |columns=label:Nome,p131:Lugar,p625:Coordenadas,P18:Imaxe,P825:Advocación,P138:[Advocación],P708:Diocese,P140:Relixión,item:Wikidata |links=text }} {| class='wikitable sortable' ! Nome ! Lugar ! Coordenadas ! Imaxe ! Advocación ! [Advocación] ! Diocese ! Relixión ! Wikidata |- | capela da Comuñón da catedral de Santiago de Compostela | [[Santiago de Compostela]] | | | | | | | [[:d:Q55628355|Q55628355]] |- | capela da Magdalena de Arzúa | [[Arzúa]] | {{Coord|42.92616666666667|-8.162777777777778|display=inline}} | [[Ficheiro:Capilla de la Magdalena.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106774907|Q106774907]] |- | capela da Nosa Señora Divina Peregrina | [[Bertamiráns, Ortoño, Ames|Bertamiráns]] | {{Coord|42.863861565574815|-8.651159805711933|display=inline}} | [[Ficheiro:Bertamirans - Capela da Virxe Peregrina - Capilla de la Virgen Peregrina - 01.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q133574534|Q133574534]] |- | capela da Nosa Señora da Guía de Carreira | [[A Capela, Carreira, Ribeira|A Capela]] | {{Coord|42.54137877584365|-9.012625992540269|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela da Guia.jpg|center|128px]] | | Nosa Señora da Guía | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134100300|Q134100300]] |- | capela da Nosa Señora da Misericordia da Atalaia | [[Porto do Son, Noal, Porto do Son|Porto do Son]] | {{Coord|42.7252582368246|-9.00810251659498|display=inline}} | [[Ficheiro:2014 Capela da Atalaia Noal Porto do Son. Galiza-P32.jpg|center|128px]] | Nosa Señora da Misericordia | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134988665|Q134988665]] |- | capela da Nosa Señora da Vitoria da Armada | [[A Armada, Cumbraos, Sobrado|A Armada]] | {{Coord|43.06569644072496|-7.979639587006307|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela da Armada (Cumbraos).jpg|center|128px]] | Nosa Señora da Vitoria | | | [[catolicismo]] | [[:d:Q134497221|Q134497221]] |- | capela da Nosa Señora das Dores de Sirves | [[Sirves, Olveira, Ribeira|Sirves]] | {{Coord|42.58766093159674|-9.024590918078594|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela de Sirves.JPG|center|128px]] | [[Nosa Señora das Dores|Virxe das Dores]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134983182|Q134983182]] |- | capela da Nosa Señora das Neves de Buxantes | [[Buxantes, Dumbría|Buxantes]] | {{Coord|42.97976802788417|-9.12695518609755|display=inline}} | [[Ficheiro:As Neves6.jpg|center|128px]] | | [[Nosa Señora das Neves]] | | | [[:d:Q133868871|Q133868871]] |- | capela da Nosa Señora de Exipto | [[Exipto, Abanqueiro, Boiro|Exipto]] | {{Coord|42.63967639644646|-8.858868710850967|display=inline}} | | Nosa Señora | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q135016691|Q135016691]] |- | capela da Nosa Señora de Guadalupe do Tremo | [[O Tremo, Os Ánxeles, Brión|O Tremo]] | {{Coord|42.854561707309465|-8.664724978465177|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela de Nosa Señora de Guadalupe - 02.jpg|center|128px]] | Nosa Señora de Guadalupe | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134385162|Q134385162]] |- | capela da Nosa Señora de Loreto de Cespón | [[Cespón, Boiro|Cespón]] | {{Coord|42.67393705759553|-8.864974844543493|display=inline}} | [[Ficheiro:Boiro Capela Loreto.jpg|center|128px]] | Virxe de Loreto | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134989532|Q134989532]] |- | capela da Nosa Señora de Loreto de Noal | [[Loreto, Noal, Porto do Son|Loreto]] | {{Coord|42.734377225079754|-8.98263123405787|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela de Loreto, Noal, Porto do Son.jpg|center|128px]] | Virxe de Loreto | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134988637|Q134988637]] |- | capela da Nosa Señora do Carme de Cabo de Cruz | [[Cabo de Cruz, Castro, Boiro|Cabo de Cruz]] | {{Coord|42.61714224790728|-8.885242080213052|display=inline}} | | [[Nosa Señora do Monte Carmelo|Virxe do Carme]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q135016852|Q135016852]] |- | capela da Nosa Señora do Pilar | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.876417|-8.548339|display=inline}} | [[Ficheiro:Santiago de Compostela. Parroquia do Pilar.JPG|center|128px]] | [[Nosa Señora do Pilar]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q18464866|Q18464866]] |- | capela da Nosa Señora do Rial | [[Santo Ourente de Entíns, Outes|Santo Ourente de Entíns]] | {{Coord|42.86278852537851|-8.900178328936349|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela da Nosa Señora do Rial (Santo Ourente de Entíns, Outes).jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q134129974|Q134129974]] |- | capela da Purísima Concepción de Ventoso | [[Ventoso, Xuño, Porto do Son|Ventoso]] | {{Coord|42.64072984728127|-8.99147553862713|display=inline}} | | [[Inmaculada Concepción]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134989512|Q134989512]] |- | capela da Sagrada Familia de Campelos | [[Campelos, Olveira, Ribeira|Campelos]] | {{Coord|42.60617685452766|-9.027330183279242|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela de Campelos, Olveira, Ribeira.jpg|center|128px]] | [[Sagrada Familia (cristianismo)|Sagrada Familia]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134983157|Q134983157]] |- | [[Capela da Venerable Orde Terceira|capela da Venerable Orde Terceira de San Francisco]] | [[A Coruña]] | {{Coord|43.36888888888889|-8.389722222222222|display=inline}} | [[Ficheiro:A Coruña - Ex Convento de San Francisco 1.JPG|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | | [[:d:Q25511359|Q25511359]] |- | capela da Virxe da Pedra Furada | [[A Capela, Caamaño, Porto do Son|A Capela]] | {{Coord|42.66452500921877|-9.032042712566584|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela da Pedra Furada, Caamaño, Porto do Son.jpg|center|128px]] | [[Anunciación]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134988196|Q134988196]] |- | capela da Virxe das Angustias da Ponte Beluso | [[A Ponte Beluso, Bealo, Boiro|A Ponte Beluso]] | {{Coord|42.687848280962186|-8.844953919451054|display=inline}} | | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q135016754|Q135016754]] |- | capela da Virxe das Angustias de Bretal | [[Bretal, Olveira, Ribeira|Bretal]] | {{Coord|42.593106961693515|-9.024464304988072|display=inline}} | | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134983171|Q134983171]] |- | capela da Virxe de Guadalupe de Posmarcos | [[Posmarcos, A Pobra do Caramiñal|Posmarcos]] | {{Coord|42.63138818924085|-8.924162736704394|display=inline}} | | Nosa Señora de Guadalupe | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134985925|Q134985925]] |- | capela da Virxe do Bo Parto e do Leite de Laíño | [[Laíño, Dodro|Laíño]] | {{Coord|42.72377777777778|-8.713777777777779|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela da Virxe do Leite, Laíño (Dodro).jpg|center|128px]] | Virxe do Leite | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134426270|Q134426270]] |- | capela da Virxe do Carme do Chazo | [[O Chazo, Abanqueiro, Boiro|O Chazo]] | {{Coord|42.607361042336|-8.858100764083002|display=inline}} | | [[Nosa Señora do Monte Carmelo|Virxe do Carme]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q135016677|Q135016677]] |- | capela da Virxe do Monte de Lesón | [[A Virxe do Monte, Lesón, A Pobra do Caramiñal|A Virxe do Monte]] | {{Coord|42.61062597951921|-8.93972423546749|display=inline}} | | Nosa Señora | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134985893|Q134985893]] |- | capela da Virxe dos Desamparados das Pardiñas | [[Miñortos, Porto do Son|Miñortos]] | {{Coord|42.77171939858064|-8.937117630762081|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela das Pardiñas, Miñortos, Porto do Son.jpg|center|128px]] | Virxe dos Desamparados | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134988441|Q134988441]] |- | capela das Reliquias da catedral de Santiago de Compostela | [[Santiago de Compostela]] | | | | | | | [[:d:Q55623740|Q55623740]] |- | [[capela de Mondragón]] | [[Santiago de Compostela]] | | [[Ficheiro:Catedral de Santiago-CapillaMondragon.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q20535627|Q20535627]] |- | capela de San Bartolomeu de Rianxo | [[Rianxo, Rianxo, Rianxo|Rianxo]] | {{Coord|42.64987402381027|-8.822056363799511|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela de San Bartolomeu. Rianxo. Galicia.jpg|center|128px]] | [[Bartolomeu, apóstolo|Bartolomeu]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q135025129|Q135025129]] |- | capela de San Bieito de Seráns | [[Seráns, San Pedro de Muro, Porto do Son|Seráns]] | {{Coord|42.60668004078049|-9.049742500213023|display=inline}} | [[Ficheiro:San Bieito de Seráns, San Pedro de Muro, Porto do Son.jpg|center|128px]] | [[Bieito de Nursia]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134989328|Q134989328]] |- | capela de San Caetano da Cerca | [[A Cerca, Cullergondo, Abegondo|A Cerca]] | {{Coord|43.21334976903537|-8.232600783142733|display=inline}} | [[Ficheiro:Cullergondo Pazo da Cerca capela.jpg|center|128px]] | | [[Caetano de Thiene]] | | | [[:d:Q133467685|Q133467685]] |- | capela de San Caetano de Goiáns | [[Goiáns, Porto do Son|Goiáns]] | {{Coord|42.74771213136607|-8.948273268607126|display=inline}} | | [[Caetano de Thiene]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134988369|Q134988369]] |- | capela de San Cosme e San Damián de Sésamo | [[Sésamo, Culleredo|Sésamo]] | {{Coord|43.27712905328997|-8.38751160166374|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela san Cosme 2.jpg|center|128px]] | [[Cosmede e Damián|Cosme e Damián]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134291968|Q134291968]] |- | capela de San Marco de Abegondo | [[San Marco, Abegondo, Abegondo|San Marco]] | {{Coord|43.22845519538487|-8.288664057319718|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela de San Marco de Abegondo.jpg|center|128px]] | | [[Marcos o Evanxelista]] | | | [[:d:Q133466084|Q133466084]] |- | capela de San Martiño de Abanqueiro | [[San Martiño, Abanqueiro, Boiro|San Martiño]] | {{Coord|42.65255183387343|-8.8601492771728|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela de San Martiño, Boiro.jpg|center|128px]] | [[Martiño de Tours]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q135016583|Q135016583]] |- | capela de San Paio de Vilacova | [[San Paio, Vilacova, Abegondo|San Paio]] | {{Coord|43.172031903666955|-8.286450968745395|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de Vilacova 2.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q133501976|Q133501976]] |- | capela de San Paio do Monte | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.887278|-8.5555|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela San Paio, Santiago de Compostela.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106872771|Q106872771]] |- | capela de San Pedro de Vilas | [[Asados, Rianxo|Asados]] | {{Coord|42.66415377985893|-8.794236197101442|display=inline}} | [[Ficheiro:Ermida de San Pedro de Vilas, Asados, Rianxo.jpg|center|128px]] | [[Pedro, papa|Pedro]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q135023067|Q135023067]] |- | capela de San Pedro do Rubieiro | [[O Rubieiro, Sumio, Carral|O Rubieiro]] | {{Coord|43.1850222581|-8.38230550289|display=inline}} | [[Ficheiro:Carral Sumio Capela 06.jpg|center|128px]] | [[Pedro, papa|Pedro]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134476313|Q134476313]] |- | capela de San Ramón de Bealo | [[San Ramón, Bealo, Boiro|San Ramón]] | {{Coord|42.7008017347093|-8.84503358218943|display=inline}} | [[Ficheiro:Ermida de San Ramón de Bealo, Boiro.jpg|center|128px]] | [[Ramón Nonato]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q135016611|Q135016611]] |- | capela de San Ramón de Castelo | [[Folgueira, Castelo, Culleredo|Folgueira]] | {{Coord|43.23754042172893|-8.387893731852127|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela de San Ramón de Castelo, Culleredo 04.jpg|center|128px]] | [[Ramón Nonato]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134296441|Q134296441]] |- | capela de San Roque da Granxa | [[A Granxa, Carreira, Ribeira|A Granxa]] | {{Coord|42.556634419763775|-9.006160198284814|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela de San Roque da Granxa. Ribeira. Galiza R28.jpg|center|128px]] | | [[Roque de Montpellier]] | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134100295|Q134100295]] |- | capela de San Roque de Cespón | [[San Roque, Cespón, Boiro|San Roque]] | {{Coord|42.67749006748182|-8.855845457978187|display=inline}} | | [[Roque de Montpellier]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q135017161|Q135017161]] |- | capela de San Roque de Melide | [[Melide]] | {{Coord|42.91372222222222|-8.012944444444445|display=inline}} | [[Ficheiro:Melide 1-3b.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q106774275|Q106774275]] |- | capela de San Roque de Vigo | [[San Roque, Vigo, Cambre|San Roque]] | {{Coord|43.2561234685|-8.30901682377|display=inline}} | | [[Roque de Montpellier]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134479306|Q134479306]] |- | capela de San Sebastián de Loxo | [[A Capela, Loxo, Touro|A Capela]] | {{Coord|42.86130660606485|-8.344351382025042|display=inline}} | | [[Sebastián, mártir|Sebastián]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134443737|Q134443737]] |- | capela de San Sebastián de Sandrenzo | [[Sandrenzo, Cespón, Boiro|Sandrenzo]] | {{Coord|42.6722129948|-8.87059897184|display=inline}} | | [[Sebastián, mártir|Sebastián]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134443806|Q134443806]] |- | capela de San Sebastián do Pico Sacro | [[A Granxa, Boqueixón|A Granxa]] | {{Coord|42.806799204|-8.44629764557|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela de San Sebastián do Pico Sacro.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q100964038|Q100964038]] |- | capela de San Xosé da Floresta | [[Rianxo, Rianxo|Rianxo]] | {{Coord|42.65555568004941|-8.812367148677012|display=inline}} | | [[Xosé de Nazaret]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q135024924|Q135024924]] |- | capela de San Xoán Bautista de Vista Real | [[Iñobre, Taragoña, Rianxo|Iñobre]] | {{Coord|42.66939774960738|-8.82415420311403|display=inline}} | | [[Xoán Bautista|Xoán o Bautista]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q135025248|Q135025248]] |- | capela de San Xoán da Badía | [[A Ermida, O Araño, Rianxo|A Ermida]] | {{Coord|42.70543206666666|-8.770199253194395|display=inline}} | | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q135022506|Q135022506]] |- | capela de Santa Ana de Mera | [[Maianca, Oleiros|Maianca]] | {{Coord|43.37599538397854|-8.33832868219519|display=inline}} | | [[Ana, nai de María|Santa Ana]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134443786|Q134443786]] |- | capela de Santa Catarina de Sálvora | [[Aguiño, Ribeira|Aguiño]] | {{Coord|42.47055813282355|-9.004095036535926|display=inline}} | [[Ficheiro:Illa de Sálvora - capela.jpg|center|128px]] | [[Catarina de Alexandría]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134982795|Q134982795]] |- | capela de Santa Cristina de Foxás | [[A Obra, Foxás, Touro|A Obra]] | {{Coord|42.82591028641457|-8.345728851611529|display=inline}} | | [[Cristina de Bolsena]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134981763|Q134981763]] |- | capela de Santa Cristiña de Berdoias | [[Santa Cristiña, Berdoias, Vimianzo|Santa Cristiña]] | {{Coord|43.08564160406703|-9.079932117401158|display=inline}} | | [[Cristina de Bolsena]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134385454|Q134385454]] |- | capela de Santa Lucía de Asados | [[A Santa Lucía, Asados, Rianxo|A Santa Lucía]] | {{Coord|42.67480001972|-8.7973832909936|display=inline}} | | [[Lucía de Siracusa]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134497153|Q134497153]] |- | capela de Santa Lucía de Queiruga | [[Santa Lucía, Queiruga, Porto do Son|Santa Lucía]] | {{Coord|42.675766196706306|-9.023804086817204|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela de Santa Lucía, Queiruga, Porto do Son.jpg|center|128px]] | [[Lucía de Siracusa]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134988714|Q134988714]] |- | capela de Santa Margarida de Montemaior | [[Santa Margarida, Montemaior, A Laracha|Santa Margarida]] | {{Coord|43.1792016308271|-8.59412021946828|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela de Santa Margarida (Montemaior, A Laracha).jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q133747921|Q133747921]] |- | [[capela de Santa María de Oza]] | [[Oza, A Coruña|Oza]] | {{Coord|43.348055555555554|-8.387222222222222|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela de Santa María de Oza (A Coruña).jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q20549058|Q20549058]] |- | capela de Santo Alberte de Artes | [[Artes, Ribeira|Artes]] | {{Coord|42.57752855100359|-8.996792108270032|display=inline}} | [[Ficheiro:Ermita de San Alberto de Artes (8393513256).jpg|center|128px]] | [[Alberte o Magno]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134100402|Q134100402]] |- | capela de Santo Amaro da Coruña | [[A Coruña]] | {{Coord|43.37756008352948|-8.396828260280419|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela do cemiterio de Santo Amaro.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q133269223|Q133269223]] |- | capela de Santo Amaro de Barouta | [[Barouta, Ames, Ames|Barouta]] | {{Coord|42.90797670445982|-8.655863383287539|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela de San Mauro de Barouta, Ames, Ames.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q133537946|Q133537946]] |- | capela de Santo Amaro de Bexo | [[Bexo, San Xoán de Laíño, Dodro|Bexo]] | {{Coord|42.69888888888889|-8.734305555555556|display=inline}} | [[Ficheiro:Ermida de Santo Amaro, Bexo, Dodro.jpg|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134427492|Q134427492]] |- | capela de Santo Amaro de Figueroa | [[Figueroa, Abegondo|Figueroa]] | {{Coord|43.21385593393302|-8.319155307814778|display=inline}} | [[Ficheiro:Figueiroa Capela San Amaro.png|center|128px]] | | | | | [[:d:Q133467738|Q133467738]] |- | capela de Santo Antón de Corveiro | [[Corveiro, Cervo, Cedeira|Corveiro]] | {{Coord|43.66376666666667|-8.069572222222222|display=inline}} | [[Ficheiro:Santo Antonio do Corveiro.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q80800457|Q80800457]] |- | [[capela de Santo Antón de Lañas]] | [[Vilar da Torre, Lañas, A Baña|Vilar da Torre]] | {{Coord|42.94196502924465|-8.712018728256226|display=inline}} | | | | | | [[:d:Q134474945|Q134474945]] |- | capela de don Lope de Mendoza | [[Santiago de Compostela]] | | | | | | | [[:d:Q55594476|Q55594476]] |- | [[capela de Ánimas]] | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.881666666667|-8.5418055555556|display=inline}} | [[Ficheiro:Santiago, Chapel of Souls.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q387097|Q387097]] |- | capela do Bo Xesús do Pudrical | [[O Pudrical, San Martiño de Porto, Cabanas|O Pudrical]] | {{Coord|43.43097500565608|-8.176876136421585|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela-bon-xesus-pudrical-san-martin-porto-cabanas.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q134100749|Q134100749]] |- | [[Igrexa do Carme de Abaixo|capela do Carme de Abaixo]] | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.881189|-8.552158|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa do Carme de abaixo. San Froitoso. Santiago de Compostela. Galiza.jpg|center|128px]] | [[Nosa Señora do Monte Carmelo|Virxe do Carme]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q106873800|Q106873800]] |- | capela do Cristo da igrexa de San Miguel dos Agros | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.882042|-8.543131|display=inline}} | | | | | | [[:d:Q106940602|Q106940602]] |- | capela do Divino Salvador de Comoxo | [[Comoxo, Boiro, Boiro|Comoxo]] | {{Coord|42.679544778810005|-8.890115075533348|display=inline}} | | San Salvador | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q135016814|Q135016814]] |- | capela do Hospital Real de Santiago de Compostela | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.881306|-8.5459|display=inline}} | [[Ficheiro:Capela do Gran Hospital Real (detalle).JPG|center|128px]] | | | | | [[:d:Q56259942|Q56259942]] |- | capela gótica da igrexa de San Miguel dos Agros | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.881944|-8.542931|display=inline}} | | | | | | [[:d:Q106940603|Q106940603]] |- | ermida da Nosa Señora da Quinta Angustia | [[Vizoño, Abegondo|Vizoño]] | {{Coord|43.15346383218058|-8.318771148977842|display=inline}} | [[Ficheiro:Ermida da Quinta Angustia Vizoño.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q133502128|Q133502128]] |- | ermida de San Caetano | [[San Caetano, Santiago de Compostela|San Caetano]] | {{Coord|42.889444|-8.535278|display=inline}} | | [[Caetano de Thiene]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q106839655|Q106839655]] |- | ermida de San Roque das Travesas | [[As Travesas, Beira, Carral|As Travesas]] | {{Coord|43.1691730411466|-8.349960506475213|display=inline}} | [[Ficheiro:Ermida de San Roque nas Travesas, Carral.JPG|center|128px]] | [[Roque de Montpellier]] | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | [[catolicismo]] | [[:d:Q134311108|Q134311108]] |- | ermida de San Xoán de Pousada | [[Pousada, Ames, Ames|Pousada]] | {{Coord|42.87955517231352|-8.656463967824902|display=inline}} | [[Ficheiro:Ermida de San Xoán de Pousada, Ames, Ames.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q133537942|Q133537942]] |} {{wikidata list end}} ==Mosteiros== {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q44613 . ?item wdt:P131* wd:Q82119. } |sort=label |columns=label:Nome,p131:Lugar,p625:Coordenadas,P18:Imaxe,P825:Advocación,P138:[Advocación],P708:Diocese,P140:Relixión,item:Wikidata |links=text }} {| class='wikitable sortable' ! Nome ! Lugar ! Coordenadas ! Imaxe ! Advocación ! [Advocación] ! Diocese ! Relixión ! Wikidata |- | Mosteiro de Santa Maria de Conxo | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.8625|-8.55583333|display=inline}} | [[Ficheiro:Hospital psiquiatrico de Conxo - 2.JPG|center|128px]] | | | | | [[:d:Q18476344|Q18476344]] |- | [[Mosteiro de San Martiño do Couto|Mosteiro do Couto]] | [[Narón]] | {{Coord|43.49805556|-8.17416667|display=inline}} | [[Ficheiro:Mosteiro de San Martiño de Xuvia (O Couto).JPG|center|128px]] | | | [[Diocese católica latina de Mondoñedo-Ferrol|diocese de Mondoñedo-Ferrol]] | | [[:d:Q3394492|Q3394492]] |- | convento de San Francisco de Louro | [[Louro, Muros|Louro]] | | [[Ficheiro:Louro-04-San Francisco-Convent-1996-gje.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q102064197|Q102064197]] |- | [[convento de San Francisco do Val de Deus]] | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.88361111|-8.54527778|display=inline}} | [[Ficheiro:Monasterio de San Francisco, Santiago de Compostela, España, 2015-09-22, DD 03.jpg|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | | [[:d:Q3399144|Q3399144]] |- | [[convento de San Paio de Antealtares]] | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.88055556|-8.54305556|display=inline}} | [[Ficheiro:Monasterio de San Paio de Antealtares. Portada de la Iglesia.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q3327474|Q3327474]] |- | [[mosteiro de San Martiño Pinario]] | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.881944444444|-8.5444444444444|display=inline}} | [[Ficheiro:Exterior of the Monastery of Saint Martin Pinero 2021.jpg|center|128px]] | | | [[Arquidiocese católica latina de Santiago de Compostela|Arquidiocese de Santiago de Compostela]] | | [[:d:Q3398340|Q3398340]] |- | [[mosteiro de San Pedro de Soandres]] | [[Soandres, A Laracha|Soandres]] | {{Coord|43.227773|-8.494031|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa Soandres.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q20546907|Q20546907]] |- | [[Mosteiro de San Nicolao de Cis|mosteiro de San Salvador de Cis]] | [[Cis, Oza-Cesuras|Cis]] | {{Coord|43.22166667|-8.22166667|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Nicolao de Cis, Oza dos Ríos.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q20546916|Q20546916]] |- | [[mosteiro de San Xoán de Caaveiro]] | [[A Capela, A Capela|A Capela]] | {{Coord|43.4175|-8.06833333|display=inline}} | [[Ficheiro:Caaveiro absida.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q3327219|Q3327219]] |- | [[mosteiro de Santa Catarina de Montefaro]] | [[Cervás, Ares|Cervás]] | {{Coord|43.45055556|-8.28194444|display=inline}} | [[Ficheiro:Mosteiro de Santa Catalina de Montefaro, Ares.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q3293833|Q3293833]] |- | [[mosteiro de Santa María de Mezonzo]] | [[O Priorato, Mezonzo, Vilasantar|O Priorato]] | {{Coord|43.06036|-8.134684|display=inline}} | [[Ficheiro:Santa Maria de Mezonzo. Vilasantar.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q18748054|Q18748054]] |- | [[mosteiro de Santa María de Monfero]] | [[San Fiz de Monfero, Monfero|San Fiz de Monfero]] | {{Coord|43.34027778|-8.03333333|display=inline}} | [[Ficheiro:Mosteiro de Santa María de Monfero 1.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q1506850|Q1506850]] |- | [[mosteiro dos Santos Xusto e Pastor de Toxos Outos]] | [[Toxos Outos, Lousame|Toxos Outos]] | {{Coord|42.81166667|-8.81972222|display=inline}} | [[Ficheiro:San Xusto. Lousame. Galicia 1.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q20546958|Q20546958]] |- | [[pazo de San Lourenzo de Trasouto]] | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.878055555555555|-8.557777777777778|display=inline}} | [[Ficheiro:Pazo de San Lorenzo - Santiago de Compostela - 04 - Panorama.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q12397290|Q12397290]] |} {{wikidata list end}} ==Conventos== {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q1128397 . ?item wdt:P131* wd:Q82119. } |sort=label |columns=label:Nome,p131:Lugar,p625:Coordenadas,P18:Imaxe,P825:Advocación,P138:[Advocación],P708:Diocese,P140:Relixión,item:Wikidata |links=text }} {| class='wikitable sortable' ! Nome ! Lugar ! Coordenadas ! Imaxe ! Advocación ! [Advocación] ! Diocese ! Relixión ! Wikidata |- | Convento das Mercedarias de Santiago de Compostela | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.877643|-8.542058|display=inline}} | [[Ficheiro:Convento das Madres Mercedarias-095.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q20053510|Q20053510]] |- | [[Convento de Baltar]] | [[Baltar, O Val, Narón|Baltar]] | {{Coord|43.56879|-8.21302|display=inline}} | [[Ficheiro:Convento de Baltar O Val Narón A Coruña Galiza.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q20543746|Q20543746]] |- | [[Convento de Santo Agostiño de Pontedeume]] | [[Pontedeume]] | {{Coord|43.40625|-8.169722222222223|display=inline}} | [[Ficheiro:Pontedeume.Galiza.041.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q25509208|Q25509208]] |- | convento das Agostiñas Recolectas de Betanzos | [[Betanzos]] | {{Coord|43.28084648342886|-8.209283156374562|display=inline}} | [[Ficheiro:Betanzos Convento Agustinas Recolectas 1.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q124789248|Q124789248]] |- | [[convento de San Domingos da Coruña]] | [[A Coruña]] | {{Coord|43.37|-8.39083333333|display=inline}} | [[Ficheiro:San Domingos A Coruña.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q12386447|Q12386447]] |- | convento de San Domingos de Betanzos | [[Betanzos]] | {{Coord|43.278968468692945|-8.210101962244877|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa de San Domingo de Betanzos - Galiza.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q124789285|Q124789285]] |- | [[convento de San Domingos de Bonaval]] | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.8825|-8.53888889|display=inline}} | [[Ficheiro:San domingos de bonaval fachada principal.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q2889253|Q2889253]] |- | [[convento de Santa Bárbara da Coruña]] | [[A Coruña]] | {{Coord|43.370833|-8.391389|display=inline}} | [[Ficheiro:Convento de Santa Bárbara, La Coruña, España, 2015-09-25, DD 86.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q25512871|Q25512871]] |- | [[convento de Santa Clara de Santiago de Compostela]] | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.88527777777778|-8.540555555555555|display=inline}} | [[Ficheiro:Convento de Santa Clara en Santiago de Compostela 3XI2013 1.JPG|center|128px]] | | | | | [[:d:Q18482667|Q18482667]] |- | convento de Santa María de Belvís | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.877968|-8.537654|display=inline}} | [[Ficheiro:Convento de Belvís - Santiago.JPG|center|128px]] | | | | | [[:d:Q20053511|Q20053511]] |- | [[convento do Carme de Arriba]] | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.885305990783536|-8.541502749960049|display=inline}} | [[Ficheiro:Santiago zona vella GDFL050914 019.JPG|center|128px]] | | | | [[catolicismo]] | [[:d:Q18482709|Q18482709]] |- | [[convento do Carme de Padrón]] | [[Padrón]] | {{Coord|42.73902581972871|-8.663465754587707|display=inline}} | [[Ficheiro:Convento do Carme - Padrón - Galiza - PA29.jpg|center|128px]] | [[Nosa Señora do Monte Carmelo|Virxe do Carme]] | | | | [[:d:Q114257062|Q114257062]] |- | [[convento do Rosario de San Sadurniño]] | [[San Sadurniño]] | {{Coord|43.53277777777778|-8.072777777777778|display=inline}} | [[Ficheiro:Igrexa e convento do Rosario.JPG|center|128px]] | | | | | [[:d:Q12386452|Q12386452]] |- | igrexa e convento de Santo Agostiño | [[Santiago de Compostela]] | {{Coord|42.88061|-8.54119|display=inline}} | [[Ficheiro:Santiago de Compostela - Iglesia-Convento de San Agustin (Colegio Mayor Universitario) 1.jpg|center|128px]] | | | | | [[:d:Q18482682|Q18482682]] |- | mosteiro de Santa María de Xanrozo | [[Betanzos]] | {{Coord|43.274709|-8.214422|display=inline}} | | | | | | [[:d:Q67911954|Q67911954]] |} {{wikidata list end}} euwo0ahneghd4lvau28tamsg11c5y50 0 652321 7104459 7057179 2025-06-23T13:59:14Z Autopistero20502020 127649 7104459 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|real}} O [[topónimo]] '''San Martiño do Real''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[San Martiño do Real, Samos|San Martiño do Real]]''', parroquia do concello de [[Samos]]; **'''[[San Martiño do Real, San Martiño do Real, Samos|San Martiño do Real]]''', lugar de dita parroquia. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|San Martiño|O Real}} {{Control de autoridades}} lkk5mf3cfy0z587caxw2qixhhkrzvu6 0 652712 7104595 7063333 2025-06-23T15:27:30Z Autopistero20502020 127649 7104595 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Veredo''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Veredo, Paredes, Montederramo|Veredo]]''', lugar da parroquia de [[Paredes, Montederramo|Paredes]], no concello de [[Montederramo]]; *'''[[Veredo, O Mesón de Calvos, Taboadela|Veredo]]''', lugar da parroquia do [[O Mesón de Calvos, Taboadela|Mesón de Calvos]], no concello de [[Taboadela]]; *'''[[O Veredo, Carballedo, Carballedo|O Veredo]]''', lugar da parroquia de [[Carballedo, Carballedo|Carballedo]], no concello de [[Carballedo]]; *'''[[O Veredo, Codosedo, Sarreaus|O Veredo]]''', lugar da parroquia de [[Codosedo, Sarreaus|Codosedo]], no concello de [[Sarreaus]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Ver|Redo|Vereda}} {{Control de autoridades}} 8he2c6uz0xlds7dlv7ex40jam96eatt 0 652819 7104520 7090178 2025-06-23T14:44:03Z Dedrif 154874 7104520 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} '''''Memoria diversa''''' é unha obra de divulgación en [[lingua galega]] que contén unha ducia de testemuños do colectivo [[LGBT|LGTB]] galego recollidos pola xornalista e escritora [[Eva Mejuto]] e con fotografías de [[Carme Cerviño]], publicada pola [[Deputación da Coruña]] en marzo de 2022. A publicación da obra naceu como complemento ao Congreso Memoria Diversa,<ref>{{Cita web|título=Unha xornada reivindica a memoria dos movementos LGTBIQA+|url=https://culturagalega.gal/noticia.php?id=32618|páxina-web=culturagalega.org|data=2021-06-17|data-acceso=2025-05-15|lingua=gl|apelidos=culturagalega.org}}</ref> organizado pola Deputación no [[pazo de Mariñán]] en xuño de 2021, evento que se converteu nun encontro recorrente, con edicións, cando menos, en 2022<ref>{{Cita web|título=A Deputación celebra o Día da Diversidade cun congreso e o documental “Noite irisada” (con proxeccións en Noia, Rianxo, A Pobra e Ribeira)|url=https://obarbanza.gal/2022/06/a-deputacion-celebra-o-dia-da-diversidade-cun-congreso-e-o-documental-noite-irisada-con-proxeccions-en-noia-rianxo-a-pobra-e-ribeira/|páxina-web=O Barbanza|data=2022-06-10|data-acceso=2025-05-15|lingua=gl-ES}}</ref> e 2024.<ref>{{Cita web|título=III Congreso Memoria Diversa|url=https://www.dacoruna.gal/servizos-sociais/area-igualdade/proxectos/iii-congreso-memoria-diversa|páxina-web=www.dacoruna.gal|data-acceso=2025-05-15}}</ref> == Sinopse == Esta obra recupera e reivindica a diversidade e a [[memoria histórica]] [[LGBT|LGBTBIQA+]] galega,<ref>{{Cita web|título=Eva Mejuto: "As entrevistadas resaltan que, malia os avances, a igualdade do colectivo LGTBIQA non é real"|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/social/eva-mejuto-entrevistadas-resaltan-que-malia-avances-igualdade-do-colectivo-lgtbiqa-non-real/20210701191439124610.html|páxina-web=Nós Diario|data=2021-07-01|data-acceso=2025-05-15|lingua=gl|nome=Nós|apelidos=Diario}}</ref> nunha historia común de represións e silencios, pero tamén de celebracións e conquistas, documentando a actividade dos colectivos e activistas de [[Galicia]] e acompañando as voces representadas, de maior ou menor perfil público, con material gráfico (imaxes, carteis, folletos, revistas, manifestos etc.). Pretende ademais alertar sobre a situación actual do colectivo, onde as persoas entrevistadas manifestan temor a perder os dereitos conseguidos, especialmente no referido ao [[Transexualidade|colectivo trans]].<ref>{{Cita web|título=A memoria LGTBI en Galicia. Os espazos que vertebraron e vertebran a disidencia sexual|url=https://vinte.praza.gal/artigo/a-memoria-lgtbi-en-galicia-os-espazos-que-vertebraron-e-vertebran-a-disidencia-sexual|páxina-web=Vinte|data=2023-01-03|data-acceso=2025-05-15|lingua=gl}}</ref> == Protagonistas == As voces recollidas neste libro son: * [[Laura Bugalho]] * Nacha María Sánchez * Fito Ferreiro Seoane * Braulio Vilariño * Carmen López Picón * Guillermina Domínguez Touriño * Itos Domínguez * [[Nanina Santos|Nanina Santos Castroviejo]] * [[Lois Diéguez|Lois Diéguez Vázquez]] * [[Trini Falcés|Trinidad Falcés]] * Vicente Montoto * [[María Xosé Queizán]] == Premios == * [[Premios Follas Novas do Libro Galego]] á mellor obra de divulgación no 2023.<ref>{{Cita web|título=Os nomes femininos predominan no palmarés dos galardóns do sector do libro|url=https://culturagalega.gal/noticia.php?id=35010|páxina-web=culturagalega.org|data=2023-04-24|data-acceso=2025-05-15|lingua=es|apelidos=culturagalega.org}}</ref> == Notas == {{listaref}} ==Véxase tamén== === Ligazóns externas === * [https://www.youtube.com/watch?v=Ci2pgnv9VFU Presentación do libro] (en Youtube) * [https://www.g24.gal/-/memoria-diversa-a-memoria-do-lgtbiq-en-galicia Reportaxe televisiva sobre o libro] (na páxina web da RTVG) {{control de autoridades}} [[Categoría:Activismo LGTB]] [[Categoría:Obras literarias de 2022]] [[Categoría:Obras literarias en galego]] [[Categoría:Literatura LGBT]] sxm7roi4i9924kajvnxr5j1zfeyaiyg 0 653467 7104523 7103201 2025-06-23T14:46:25Z Dedrif 154874 7104523 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} '''''Heartstopper'''''<ref>{{Cita web|título=Heartstopper|url=https://aliceoseman.com/heartstopper/|páxina-web=Alice Oseman|data-acceso=2025-05-23}}</ref> é un [[Banda deseñada|cómic]] de [[literatura xuvenil]] [[LGBT|LGTB]], publicado en inglés en 2019 e presentado inicialmente baixo o formato de [[webcómic]] en 2016, escrito e ilustrado pola autora [[Gran Bretaña|británica]] [[Alice Oseman]], cuxa historia está dividida en varios volumes. Conta cunha [[Heartstopper|adaptación homónima]] a serie de televisión en 2022. O primeiro volume da saga foi publicado en [[lingua galega]] en 2024<ref>{{Cita web|url=https://www.agalegaaudio.gal/videos/detail/191356-heartstopper-en-galego|páxina-web=www.agalegaaudio.gal|data-acceso=2025-05-23|título=‘Heartstopper' en galego: o fenómeno editorial de BD}}</ref> por [[Edicións Xerais de Galicia|Edicións Xerais]] coa tradución de [[Nee Barros|Neé Barros]]<ref>{{Cita web|título=Nee Barros fala de Heartstopper, a serie de cómic xuvenil que traduciu para Xerais|url=https://www.youtube.com/watch?v=CFuvgAELZqI|data=2024-12-02|data-acceso=2025-05-23|apelidos=Edicións Xerais de Galicia}}</ref> e asesoría de [[Éric Dopazo]]. == Argumento == ''Heartstopper'' aborda o tema dun amor [[Homosexualidade|homosexual]] sen grandes traxedias e con naturalidade. Charlie e Nick, os protagonistas da historia, están no mesmo instituto, e comezan a coñecerse. Axiña se fan amigos, e Charlie namora de Nick, aínda que pensa que non ten ningunha oportunidade. == Temas e estilo literario == ''Heartsttoper'' retrata o amor, as relacións na [[adolescencia]], a diversidade das persoas do colectivo LGTB e a saúde mental<ref>{{Cita web|título=Nee Barros: "Non hai un disidente e o resto do mundo o tolera, 'Heartstopper' amosa que o natural é a diversidade"|url=https://www.g24.gal/-/-nee-barros-non-hai-un-disidente-e-o-resto-do-mundo-o-tolera-heartstopper-amosa-que-o-natural-e-a-diversidade-|páxina-web=G24|data-acceso=2025-05-23|lingua=gl-ES}}</ref>, entre outros temas, cun estilo informal e un ton romántico a través dunha banda deseñada de debuxos de trazos aparentemente sinxelos en branco e negro. == Recepción crítica == O lanzamento da obra en galego xerou certa repercusión nos medios debido á popularidade previa da obra, considerada un best-seller e que xa contaba con tradución noutras linguas da contorna, como castelán, portugués, ou catalán; e a que presente referentes en lingua galega cos que se poden identificar as persoas do colectivo LGTB<ref>{{Cita web|título=O cómic «Heartstopper» xa se pode desfrutar en galego|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/cultura/2024/09/02/comic-heartstopper-xa-pode-ler-galego/00031725305140925343251.htm|páxina-web=La Voz de Galicia|data=2024-09-03|data-acceso=2025-05-23|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|título=Heartstopper xa se pode ler en galego en Xerais|url=https://www.vigoalminuto.com/2024/09/02/heartstopper-xa-se-pode-ler-en-galego-en-xerais/|páxina-web=Vigo al minuto|data=2024-09-02|data-acceso=2025-05-23|lingua=es|apelidos=Redacción}}</ref>, e tamén como un xeito de achegar á mocidade galega obras actuais na súa lingua.<ref>{{Cita web|título="Semella que cando falamos da comunidade LGBTIQA ten que acabar en traxedia. 'Heartstopper' rompe con iso, é como unha aperta"|url=https://praza.gal/cultura/semella-que-cando-falamos-da-comunidade-lgbtiqa-ten-que-acabar-en-traxedia-heartstopper-rompe-con-iso-e-como-unha-aperta|páxina-web=Praza Pública|data=2024-09-22|data-acceso=2025-05-23|lingua=gl}}</ref> == Personaxes == * Charles "Charlie" Spring * Nicholas "Nick" Nelson * Tao Xu * Victoria "Tori" * Elle Argent * Tara Jones * Darcy Olsson * Aled Last * Benjamin "Ben" Hope * Harry Greene * Oliver "Ollie" Spring * Nellie Nelson == Volumes == {| class="wikitable" |+ !Volume !Publicación orixinal !Subtítulo en galego !Publicación en galego |- |Heartstopper. 1 |Febreiro 2019 |Rapaz coñece rapaz |Setembro 2024<ref>{{Cita web|título=Heartstopper. Rapaz coñece rapaz - Edicións Xerais|url=https://www.xerais.gal/libro/sopa-de-libros/heartstopper-rapaz-conece-rapaz-alice-oseman-9788411105804/|páxina-web=www.xerais.gal|data-acceso=2025-05-23|lingua=gl}}</ref> |- |Heartstopper. 2 |Xullo 2019 |[sen subtítulo] |Novembro 2024<ref>{{Cita web|título=Heartstopper 2 - Edicións Xerais|url=https://www.xerais.gal/libro/sopa-de-libros/heartstopper-2-alice-oseman-9788411105811/|páxina-web=www.xerais.gal|data-acceso=2025-05-23|lingua=gl}}</ref> |- |Heartstopper. 3 |Febreiro 2020 |[sen subtítulo] |Marzo 2025<ref>{{Cita web|título=Heartstopper 3 - Edicións Xerais|url=https://www.xerais.gal/libro/de-12-anos-en-diante/heartstopper-3-alice-oseman-9788411106139/|páxina-web=www.xerais.gal|data-acceso=2025-05-23|lingua=gl}}</ref> |- |Heartstopper. 4 |Maio 2021 |[sen subtítulo] |[Xuño 2025]<ref>{{Cita web|título=Heartstopper 4 - Edicións Xerais|url=https://www.xerais.gal/libro/sopa-de-libros/heartstopper-4-alice-oseman-9788411106641/|páxina-web=www.xerais.gal|data-acceso=2025-05-23|lingua=gl}}</ref> |- |Heartstopper. 5 |Decembro 2023 |[en espera] |[en espera] |- |Heartstopper. 6 |[en espera] |[en espera] |[en espera] |} == Notas == {{listaref|30em}} ==Véxase tamén== === Ligazóns externas === * [https://heartstoppercomic.tumblr.com/ Webcómic '''''Heartstopper'''''] (en Tumblr) * [https://www.netflix.com/es/title/81059939 Serie '''''Heartstopper'''''] (en Netflix) {{control de autoridades}} [[Categoría:Banda deseñada]] [[Categoría:Literatura LGBT]] k5hkfr2x17xwyf81e4ptu9qpbsrfap2 7105227 7104523 2025-06-24T06:26:19Z Estevoaei 1131 engado a [[Categoría:Obras literarias en inglés]] mediante [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 7105227 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} '''''Heartstopper'''''<ref>{{Cita web|título=Heartstopper|url=https://aliceoseman.com/heartstopper/|páxina-web=Alice Oseman|data-acceso=2025-05-23}}</ref> é un [[Banda deseñada|cómic]] de [[literatura xuvenil]] [[LGBT|LGTB]], publicado en inglés en 2019 e presentado inicialmente baixo o formato de [[webcómic]] en 2016, escrito e ilustrado pola autora [[Gran Bretaña|británica]] [[Alice Oseman]], cuxa historia está dividida en varios volumes. Conta cunha [[Heartstopper|adaptación homónima]] a serie de televisión en 2022. O primeiro volume da saga foi publicado en [[lingua galega]] en 2024<ref>{{Cita web|url=https://www.agalegaaudio.gal/videos/detail/191356-heartstopper-en-galego|páxina-web=www.agalegaaudio.gal|data-acceso=2025-05-23|título=‘Heartstopper' en galego: o fenómeno editorial de BD}}</ref> por [[Edicións Xerais de Galicia|Edicións Xerais]] coa tradución de [[Nee Barros|Neé Barros]]<ref>{{Cita web|título=Nee Barros fala de Heartstopper, a serie de cómic xuvenil que traduciu para Xerais|url=https://www.youtube.com/watch?v=CFuvgAELZqI|data=2024-12-02|data-acceso=2025-05-23|apelidos=Edicións Xerais de Galicia}}</ref> e asesoría de [[Éric Dopazo]]. == Argumento == ''Heartstopper'' aborda o tema dun amor [[Homosexualidade|homosexual]] sen grandes traxedias e con naturalidade. Charlie e Nick, os protagonistas da historia, están no mesmo instituto, e comezan a coñecerse. Axiña se fan amigos, e Charlie namora de Nick, aínda que pensa que non ten ningunha oportunidade. == Temas e estilo literario == ''Heartsttoper'' retrata o amor, as relacións na [[adolescencia]], a diversidade das persoas do colectivo LGTB e a saúde mental<ref>{{Cita web|título=Nee Barros: "Non hai un disidente e o resto do mundo o tolera, 'Heartstopper' amosa que o natural é a diversidade"|url=https://www.g24.gal/-/-nee-barros-non-hai-un-disidente-e-o-resto-do-mundo-o-tolera-heartstopper-amosa-que-o-natural-e-a-diversidade-|páxina-web=G24|data-acceso=2025-05-23|lingua=gl-ES}}</ref>, entre outros temas, cun estilo informal e un ton romántico a través dunha banda deseñada de debuxos de trazos aparentemente sinxelos en branco e negro. == Recepción crítica == O lanzamento da obra en galego xerou certa repercusión nos medios debido á popularidade previa da obra, considerada un best-seller e que xa contaba con tradución noutras linguas da contorna, como castelán, portugués, ou catalán; e a que presente referentes en lingua galega cos que se poden identificar as persoas do colectivo LGTB<ref>{{Cita web|título=O cómic «Heartstopper» xa se pode desfrutar en galego|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/cultura/2024/09/02/comic-heartstopper-xa-pode-ler-galego/00031725305140925343251.htm|páxina-web=La Voz de Galicia|data=2024-09-03|data-acceso=2025-05-23|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|título=Heartstopper xa se pode ler en galego en Xerais|url=https://www.vigoalminuto.com/2024/09/02/heartstopper-xa-se-pode-ler-en-galego-en-xerais/|páxina-web=Vigo al minuto|data=2024-09-02|data-acceso=2025-05-23|lingua=es|apelidos=Redacción}}</ref>, e tamén como un xeito de achegar á mocidade galega obras actuais na súa lingua.<ref>{{Cita web|título="Semella que cando falamos da comunidade LGBTIQA ten que acabar en traxedia. 'Heartstopper' rompe con iso, é como unha aperta"|url=https://praza.gal/cultura/semella-que-cando-falamos-da-comunidade-lgbtiqa-ten-que-acabar-en-traxedia-heartstopper-rompe-con-iso-e-como-unha-aperta|páxina-web=Praza Pública|data=2024-09-22|data-acceso=2025-05-23|lingua=gl}}</ref> == Personaxes == * Charles "Charlie" Spring * Nicholas "Nick" Nelson * Tao Xu * Victoria "Tori" * Elle Argent * Tara Jones * Darcy Olsson * Aled Last * Benjamin "Ben" Hope * Harry Greene * Oliver "Ollie" Spring * Nellie Nelson == Volumes == {| class="wikitable" |+ !Volume !Publicación orixinal !Subtítulo en galego !Publicación en galego |- |Heartstopper. 1 |Febreiro 2019 |Rapaz coñece rapaz |Setembro 2024<ref>{{Cita web|título=Heartstopper. Rapaz coñece rapaz - Edicións Xerais|url=https://www.xerais.gal/libro/sopa-de-libros/heartstopper-rapaz-conece-rapaz-alice-oseman-9788411105804/|páxina-web=www.xerais.gal|data-acceso=2025-05-23|lingua=gl}}</ref> |- |Heartstopper. 2 |Xullo 2019 |[sen subtítulo] |Novembro 2024<ref>{{Cita web|título=Heartstopper 2 - Edicións Xerais|url=https://www.xerais.gal/libro/sopa-de-libros/heartstopper-2-alice-oseman-9788411105811/|páxina-web=www.xerais.gal|data-acceso=2025-05-23|lingua=gl}}</ref> |- |Heartstopper. 3 |Febreiro 2020 |[sen subtítulo] |Marzo 2025<ref>{{Cita web|título=Heartstopper 3 - Edicións Xerais|url=https://www.xerais.gal/libro/de-12-anos-en-diante/heartstopper-3-alice-oseman-9788411106139/|páxina-web=www.xerais.gal|data-acceso=2025-05-23|lingua=gl}}</ref> |- |Heartstopper. 4 |Maio 2021 |[sen subtítulo] |[Xuño 2025]<ref>{{Cita web|título=Heartstopper 4 - Edicións Xerais|url=https://www.xerais.gal/libro/sopa-de-libros/heartstopper-4-alice-oseman-9788411106641/|páxina-web=www.xerais.gal|data-acceso=2025-05-23|lingua=gl}}</ref> |- |Heartstopper. 5 |Decembro 2023 |[en espera] |[en espera] |- |Heartstopper. 6 |[en espera] |[en espera] |[en espera] |} == Notas == {{listaref|30em}} ==Véxase tamén== === Ligazóns externas === * [https://heartstoppercomic.tumblr.com/ Webcómic '''''Heartstopper'''''] (en Tumblr) * [https://www.netflix.com/es/title/81059939 Serie '''''Heartstopper'''''] (en Netflix) {{control de autoridades}} [[Categoría:Banda deseñada]] [[Categoría:Literatura LGBT]] [[Categoría:Obras literarias en inglés]] kxizvucjqlknty08gk5xtsxeh9oeh7b 7105228 7105227 2025-06-24T06:26:54Z Estevoaei 1131 elimino a [[Categoría:Banda deseñada]]; engado a [[Categoría:Obras de banda deseñada]] mediante [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 7105228 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} '''''Heartstopper'''''<ref>{{Cita web|título=Heartstopper|url=https://aliceoseman.com/heartstopper/|páxina-web=Alice Oseman|data-acceso=2025-05-23}}</ref> é un [[Banda deseñada|cómic]] de [[literatura xuvenil]] [[LGBT|LGTB]], publicado en inglés en 2019 e presentado inicialmente baixo o formato de [[webcómic]] en 2016, escrito e ilustrado pola autora [[Gran Bretaña|británica]] [[Alice Oseman]], cuxa historia está dividida en varios volumes. Conta cunha [[Heartstopper|adaptación homónima]] a serie de televisión en 2022. O primeiro volume da saga foi publicado en [[lingua galega]] en 2024<ref>{{Cita web|url=https://www.agalegaaudio.gal/videos/detail/191356-heartstopper-en-galego|páxina-web=www.agalegaaudio.gal|data-acceso=2025-05-23|título=‘Heartstopper' en galego: o fenómeno editorial de BD}}</ref> por [[Edicións Xerais de Galicia|Edicións Xerais]] coa tradución de [[Nee Barros|Neé Barros]]<ref>{{Cita web|título=Nee Barros fala de Heartstopper, a serie de cómic xuvenil que traduciu para Xerais|url=https://www.youtube.com/watch?v=CFuvgAELZqI|data=2024-12-02|data-acceso=2025-05-23|apelidos=Edicións Xerais de Galicia}}</ref> e asesoría de [[Éric Dopazo]]. == Argumento == ''Heartstopper'' aborda o tema dun amor [[Homosexualidade|homosexual]] sen grandes traxedias e con naturalidade. Charlie e Nick, os protagonistas da historia, están no mesmo instituto, e comezan a coñecerse. Axiña se fan amigos, e Charlie namora de Nick, aínda que pensa que non ten ningunha oportunidade. == Temas e estilo literario == ''Heartsttoper'' retrata o amor, as relacións na [[adolescencia]], a diversidade das persoas do colectivo LGTB e a saúde mental<ref>{{Cita web|título=Nee Barros: "Non hai un disidente e o resto do mundo o tolera, 'Heartstopper' amosa que o natural é a diversidade"|url=https://www.g24.gal/-/-nee-barros-non-hai-un-disidente-e-o-resto-do-mundo-o-tolera-heartstopper-amosa-que-o-natural-e-a-diversidade-|páxina-web=G24|data-acceso=2025-05-23|lingua=gl-ES}}</ref>, entre outros temas, cun estilo informal e un ton romántico a través dunha banda deseñada de debuxos de trazos aparentemente sinxelos en branco e negro. == Recepción crítica == O lanzamento da obra en galego xerou certa repercusión nos medios debido á popularidade previa da obra, considerada un best-seller e que xa contaba con tradución noutras linguas da contorna, como castelán, portugués, ou catalán; e a que presente referentes en lingua galega cos que se poden identificar as persoas do colectivo LGTB<ref>{{Cita web|título=O cómic «Heartstopper» xa se pode desfrutar en galego|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/cultura/2024/09/02/comic-heartstopper-xa-pode-ler-galego/00031725305140925343251.htm|páxina-web=La Voz de Galicia|data=2024-09-03|data-acceso=2025-05-23|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|título=Heartstopper xa se pode ler en galego en Xerais|url=https://www.vigoalminuto.com/2024/09/02/heartstopper-xa-se-pode-ler-en-galego-en-xerais/|páxina-web=Vigo al minuto|data=2024-09-02|data-acceso=2025-05-23|lingua=es|apelidos=Redacción}}</ref>, e tamén como un xeito de achegar á mocidade galega obras actuais na súa lingua.<ref>{{Cita web|título="Semella que cando falamos da comunidade LGBTIQA ten que acabar en traxedia. 'Heartstopper' rompe con iso, é como unha aperta"|url=https://praza.gal/cultura/semella-que-cando-falamos-da-comunidade-lgbtiqa-ten-que-acabar-en-traxedia-heartstopper-rompe-con-iso-e-como-unha-aperta|páxina-web=Praza Pública|data=2024-09-22|data-acceso=2025-05-23|lingua=gl}}</ref> == Personaxes == * Charles "Charlie" Spring * Nicholas "Nick" Nelson * Tao Xu * Victoria "Tori" * Elle Argent * Tara Jones * Darcy Olsson * Aled Last * Benjamin "Ben" Hope * Harry Greene * Oliver "Ollie" Spring * Nellie Nelson == Volumes == {| class="wikitable" |+ !Volume !Publicación orixinal !Subtítulo en galego !Publicación en galego |- |Heartstopper. 1 |Febreiro 2019 |Rapaz coñece rapaz |Setembro 2024<ref>{{Cita web|título=Heartstopper. Rapaz coñece rapaz - Edicións Xerais|url=https://www.xerais.gal/libro/sopa-de-libros/heartstopper-rapaz-conece-rapaz-alice-oseman-9788411105804/|páxina-web=www.xerais.gal|data-acceso=2025-05-23|lingua=gl}}</ref> |- |Heartstopper. 2 |Xullo 2019 |[sen subtítulo] |Novembro 2024<ref>{{Cita web|título=Heartstopper 2 - Edicións Xerais|url=https://www.xerais.gal/libro/sopa-de-libros/heartstopper-2-alice-oseman-9788411105811/|páxina-web=www.xerais.gal|data-acceso=2025-05-23|lingua=gl}}</ref> |- |Heartstopper. 3 |Febreiro 2020 |[sen subtítulo] |Marzo 2025<ref>{{Cita web|título=Heartstopper 3 - Edicións Xerais|url=https://www.xerais.gal/libro/de-12-anos-en-diante/heartstopper-3-alice-oseman-9788411106139/|páxina-web=www.xerais.gal|data-acceso=2025-05-23|lingua=gl}}</ref> |- |Heartstopper. 4 |Maio 2021 |[sen subtítulo] |[Xuño 2025]<ref>{{Cita web|título=Heartstopper 4 - Edicións Xerais|url=https://www.xerais.gal/libro/sopa-de-libros/heartstopper-4-alice-oseman-9788411106641/|páxina-web=www.xerais.gal|data-acceso=2025-05-23|lingua=gl}}</ref> |- |Heartstopper. 5 |Decembro 2023 |[en espera] |[en espera] |- |Heartstopper. 6 |[en espera] |[en espera] |[en espera] |} == Notas == {{listaref|30em}} ==Véxase tamén== === Ligazóns externas === * [https://heartstoppercomic.tumblr.com/ Webcómic '''''Heartstopper'''''] (en Tumblr) * [https://www.netflix.com/es/title/81059939 Serie '''''Heartstopper'''''] (en Netflix) {{control de autoridades}} [[Categoría:Obras de banda deseñada]] [[Categoría:Literatura LGBT]] [[Categoría:Obras literarias en inglés]] 8po8n4244q3f52wz2sq936501t0rzy0 0 653587 7105370 7098898 2025-06-24T11:19:54Z Galton1892 156153 /* Outros */ 7105370 wikitext text/x-wiki {{Organización|imaxe=Protesta Máster Matemáticas USC 11-6-2025.jpg|pé=Estudantes da [[Facultade de Matemáticas de Santiago de Compostela]] protestan para esixirlle á Xunta de Galicia que continúe o máster, ante o pleno do [[Parlamento de Galicia]], en Santiago de Compostela, o 11 de xuño de 2025}} '''En defensa do mestrado de Matemáticas da USC''' foi unha plataforma que se creou en [[2025]] para defender o mantemento do máster de [[matemáticas]] da [[Universidade de Santiago de Compostela]]. == Contexto == O decreto de graos de 2011, acordado polas tres universidades públicas gallegas, establecía que a matrícula mínima para os másteres non interuniversitarios sería de 16 estudantes. O programa de matemáticas non acadou este límite nos últimos tres anos. A lei, con todo, inclúe a súa propia excepción: a singularidade do programa. Isto ocorre cando se cumpre un destes tres preceptos: o máster debe estar directamente vinculado a unha liña de investigación de acreditada excelencia internacional, debe estar vinculado á rede de centros de investigación do sistema universitario de Galicia ou debe estar vinculado a "sectores considerados estratéxicos polo Goberno de Galicia".<ref>{{Cita web|título=La Xunta deja sin plazas el único máster en matemática teórica de la universidad gallega|url=https://www.eldiario.es/galicia/xunta-deja-plazas-unico-master-matematica-teorica-universidad-gallega_1_12351908.html|páxina-web=ElDiario.es|data=2025-06-03|data-acceso=2025-06-03|lingua=es|nome=Daniel|apelidos=Salgado}}</ref> O 12 de maio de 2025, a [[Secretaría Xeral de Universidades]] da [[Xunta de Galicia]] decidiu non outorgar [[Singularidade de máster universitario|singularidade]] ao [[Facultade de Matemáticas de Santiago de Compostela#Másters|máster de matemáticas]], provocando o cesamento do mestrado para o curso 2025/26.<ref>Véxase [[Singularidade_de_máster_universitario#Efectos]]</ref> == Mobilizacións == O alumnado e o profesorado da [[Facultade de Matemáticas de Santiago de Compostela]] organizaron tres asembleas como actos de protesta pola situación do Máster de Matemáticas.<ref>{{Cita web|título=Persecución de Rueda a la ciencia: “Nos expulsa de un máster que sirve a un 20% de matemáticos españoles”|url=https://www.elplural.com/autonomias/galicia/persecucion-rueda-ciencia-nos-expulsa-master-sirve-20-matematicos-espanoles_353468102|páxina-web=El Plural|data=2025-06-05|data-acceso=2025-06-11|lingua=es}}</ref> A primeira celebrouse o 20 de maio de 2025, coa participación activa da comunidade universitaria.<ref>{{Cita web|título=Alertan da posíbel supresión do Mestrado de Matemáticas na USC|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/social/alertan-da-posibel-supresion-do-mestrado-matematicas/20250521123553223288.html|páxina-web=Nós Diario|data=2025-05-21|data-acceso=2025-05-25|lingua=gl|nome=Nós|apelidos=Diario}}</ref> A segunda tivo lugar o 26 de maio de 2025, tamén na Facultade de Matemáticas, en defensa do máster, que deixará de ofertar novas prazas o vindeiro curso.<ref name=":1">{{Cita web|título=La USC no podrá impartir el próximo curso el Máter en Matemáticas y promueven una recogida de firmas para mantenerlo|url=https://www.europapress.es/galicia/noticia-usc-no-podra-impartir-proximo-curso-mater-matematicas-promueven-recogida-firmas-mantenerlo-20250527195810.html|páxina-web=www.europapress.es|data=2025-05-27|data-acceso=2025-05-27|nome=Europa|apelidos=Press}}</ref> Durante esta segunda asemblea, estudantes, investigadores e docentes criticaron con dureza á [[Xunta de Galicia]] por suspender a titulación sen "ningunha avaliación técnica transparente". Subliñaron que este máster constitúe a vía de acceso ao doutoramento e "a única opción de formación superior en matemáticas en toda Galicia". Reclamaron a reversión da medida, advertindo de que obrigará ao estudantado a desprazarse fóra do país, poñendo así en risco a continuidade da investigación, a formación do profesorado e a proxección científica galega.<ref>{{Cita web|título=Cisma por la desaparición del máster en Matemáticas de la USC|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/santiago/2025/05/28/cisma-desaparicion-master-matematicas-usc/0003_202505S28C4991.htm|páxina-web=La Voz de Galicia|data=2025-05-27|data-acceso=2025-05-27|lingua=es}}</ref> Como medida de presión, puxeron en marcha unha campaña de recollida de sinaturas, que superou as 2.500 adhesións, entre elas as de prestixiosos investigadores a nivel estatal. As persoas participantes non descartan novas mobilizacións.<ref>{{Cita web|título=Alumnado de la USC se moviliza para defender el Máster en Matemáticas|url=https://www.galiciapress.es/articulo/movimientos/2025-05-27/5306689-alumnado-usc-moviliza-defender-master-matematicas|páxina-web=GaliciaPress|data-acceso=2025-05-27|lingua=es|nome=POMBAPRESS|apelidos=SL}}</ref> Unha terceira asemblea celebrouse o 4 de xuño de 2025 no [[Aula Magna]] da Facultade de Matemáticas, aberta a toda a comunidade. Nela informouse sobre os últimos avances, os apoios recibidos —incluíndo o respaldo de diversas sociedades matemáticas galegas e estatais— e as preocupacións derivadas do anuncio oficial da Xunta de que o máster non se impartirá no curso 2025/26. Durante o encontro, reiterouse a importancia estratéxica do máster como única vía de formación superior en matemáticas na comunidade e como acceso ao doutoramento, e denunciouse a falta de vontade política para garantir a súa continuidade. Tamén se anunciou unha concentración diante do [[Parlamento de Galicia]] o 11 de xuño, coincidindo cunha sesión plenaria, como acto de protesta pola desaparición da titulación. A decisión do goberno autonómico de non concederlle un status de singularidade deixou fóra ao máster da oferta pública para o vindeiro curso, feito que se percibe como un retroceso grave para a investigación matemática e a formación científica en Galicia.<ref>{{Cita web|título=Convocan unha concentración diante do Parlamento para protestar pola desaparición do Máster en Matemáticas|url=https://xornaldecompostela.gal/mov-sociais/18516-convocan-unha-concentracion-diante-do-parlamento-para-protestar-pola-desaparicion-do-master-en-matematicas/|páxina-web=Xornal de Compostela :: Xornal da capital de Galicia|data=2025-06-03|data-acceso=2025-06-03|lingua=gl-ES|nome=David M. Sobrino|apelidos=Platas}}</ref> Máis de cen persoas, entre estudantes, profesorado e investigadoras, concentráronse o 11 de xuño de 2025 diante do Parlamento de Galicia para esixirlle á Xunta de Galicia que rectifique a súa decisión de suspender o máster en Matemáticas da Universidade de Santiago de Compostela, con lemas como "sen mates non hai universidade", "non mates as Mates", "[[Román Rodríguez González|Román]], atende, as mates non se venden" o "queremos estudar sen emigrar".<ref>{{Cita web|título=“Queremos estudiar sin emigrar”: Protesta frente al Parlamento gallego por el veto al máster de Matemáticas en la USC|url=https://www.diariodesantiago.es/santiago/queremos-estudiar-sin-emigrar-protesta-frente-al-parlamento-gallego-por-el-veto-al-master-de-matematicas-en-la-usc/|páxina-web=Diario de Santiago. Noticias de Santiago de Compostela y Galicia.|data=2025-06-11|data-acceso=2025-06-11|lingua=es|apelidos=Julia}}</ref> A protesta coincidiu coa sesión parlamentaria na que os grupos do [[Bloque Nacionalista Galego|BNG]] e do [[Partido dos Socialistas de Galicia|PSdeG]] levaron unha pregunta ao conselleiro sobre a anulación do máster, que xerou un rexeitamento xeneralizado na comunidade académica gallega, e coa cerimonia de graduación do máster en matemáticas 2024/25.<ref>{{Cita web|título=Más de un centenar de personas claman contra el cierre del máster en Matemáticas de la USC|url=https://www.elcorreogallego.es/santiago/2025/06/11/centenar-personas-claman-cierre-master-118490456.html|páxina-web=El Correo Gallego|data=2025-06-11|data-acceso=2025-06-11|lingua=es|nome=El Correo|apelidos=Gallego}}</ref> [[Ana Pontón]] e [[José Ramón Gómez Besteiro]] saudaron aos manifestantes.<ref>{{Cita web|título="Sen mates non hai universidade": unha protesta ante o Parlamento galego exixe á Xunta a continuidade do Mestrado en Matemáticas|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/social/mates-non-hai-universidade-protesta-parlamento-galego-exixe-xunta-continuidade-do-mestrado-matematicas/20250611112242224960.html|páxina-web=Nós Diario|data=2025-06-11|data-acceso=2025-06-11|lingua=gl|nome=Nós|apelidos=Diario}}</ref> Máis de 100 persoas asistiron á manifestación.<ref>{{Cita web|título=Protestas ante al Parlamento gallego para exigir a la Xunta la continuidad del Máster en Matemáticas|url=https://www.elespanol.com/quincemil/cultura/educacion/20250611/protestas-parlamento-gallego-exigir-xunta-continuidad-master-matematicas/1003743799575_0.html|páxina-web=El Español|data=2025-06-11|data-acceso=2025-06-11|lingua=es}}</ref> == Apoios == === Políticos === {{Multimedia externa|video1=[https://x.com/anamirandapaz/status/1930673461002666373 Vídeo de apoio de Ana Miranda desde o Parlamento Europeo en Twitter]}} [[Sumar Galicia]] reclama á Xunta que manteña o Máster en Matemáticas da USC.<ref>{{Cita web|título=Sumar Galicia reclama á Xunta que manteña o Máster en Matemáticas da USC|url=https://xornaldecompostela.gal/mov-sociais/18284-sumar-galicia-reclama-a-xunta-que-mantena-o-master-en-matematicas-da-usc/|páxina-web=Xornal de Compostela :: Xornal da capital de Galicia|data=2025-05-28|data-acceso=2025-06-02|lingua=gl-ES|nome=Xornal de|apelidos=Compostela}}</ref> [[Partido dos Socialistas de Galicia]] reclamou á Xunta que autorice "de forma inmediata" a continuación do máster en matemáticas da USC.<ref>{{Cita web|título=El PSdeG exige a la Xunta que autorice la continuidad del máster de matemáticas de la USC|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2025/06/01/psdeg-exige-xunta-autorice-continuidad-master-matematicas-usc/00031748774526025146339.htm|páxina-web=La Voz de Galicia|data=2025-06-01|data-acceso=2025-06-02|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|título=O PSdeG esíxelle á Xunta que autorice "inmediatamente" a continuidade do máster de matemáticas da USC|url=https://www.psdeg-psoe.com/o-psdeg-esixelle-a-xunta-que-autorice-inmediatamente-a-continuidade-do-master-de-matematicas-da-usc/|data=2025-06-01|data-acceso=2025-06-02|lingua=gl-ES|páxina-web=PSdeG}}</ref> Este grupo incluíu unha pregunta sobre o asunto na orde do día da sesión plenaria do Parlamento de Galicia do 10 de xuño de 2025 (punto 8.5, 12/PUP-000116), presentada por [[Xulio Abalde|Julio Ernesto Abalde Alonso]] e outros membros do grupo.<ref name=":0">de Galicia, Parlamento (2025-06-03). [https://www.parlamentodegalicia.gal/Actualidade/4332/convocatoria-da-sesion-plenaria-do-10-de-xuno-de-2025/ "Convocatoria da sesión plenaria do 10 de xuño de 2025"]. ''Parlamento de Galicia''. Consultado o 2025-06-04.</ref> A asociación [[Erguer - Estudantes da Galiza]] apoia a plataforma.<ref>{{Cita web|url=https://x.com/erguergaliza/status/1927764247318057050|páxina-web=X|título=Hoxe, desde Erguer, queremos sumarnos á denuncia da actuación que se está a realizar desde a USC para retirar o mestrado de matemáticas no vindeiro curso. Día tras día vemos como a privatización da universidade pública avanza, o único que a pode parar é a organización colectiva|data-acceso=2-6-2025|nome=|apelidos=Erguer. Estudantes da Galiza}}</ref> [[Ana Miranda Paz]], do [[Bloque Nacionalista Galego]], apoia a plataforma.<ref>{{Cita web|url=https://x.com/anamirandapaz/status/1927360400816771342|páxina-web=X|título=Todo o apoio dende o @BNG_ParlEuropa @DefensaMesMat|data-acceso=2-6-2025|apelidos=Miranda|nome=Ana|ligazónautor=Ana Miranda Paz}}</ref> O 4 de xuño de 2025, o BNG no Parlamento de Galiza reuniuse con profesores de matemáticas da USC para tratar o peche do máster.<ref>{{Cita web|url=https://x.com/bngparlamento/status/1930194876844347453|páxina-web=X|título=Xuntanza no Parlamento co profesorado de matemáticas da Universidade de Santiago de Compostela. O BNG exixirá á Xunta de Galiza garantir a continuidade do mestrado en matemáticas no vindeiro curso 2025-2026.|data-acceso=11-6-2025|apelidos=BNG - Parlamento galego}}</ref> Ademais, o deputado [[Daniel Castro García]] rexistrou unha pregunta parlamentaria (punto 8.6, 12/PUP-000117) para coñecer as previsións da Xunta respecto da oferta do máster en matemáticas no curso 2025/26.<ref name=":0" /> Daniel escribiu un artigo de opinión para [[Galiza Nova]] criticando a privatización da universidade, dicindo que "non o pasado maio, podemos ler que o goberno do PP decidiu non ter ningún tipo de diálogo co sector e acabar unilateralmente dando clases de Matemáticas na USC".<ref>{{Cita web|título=O PP só suma coa privada. Artigo Daniel Castro|url=https://galizanova.gal/uni-privada/|páxina-web=Galiza Nova|data=2025-06-08|data-acceso=2025-06-11|lingua=gl-ES|nome=Galiza Nova|apelidos=Nacional}}</ref> O BNG dixo o 11 de xuño de 2025 denunciou na súa páxina web o peche do Mestrado en Matemáticas da USC "como un ataque á universidade pública".<ref>{{Cita web|título=BNG denuncia o peche do Mestrado en Matemáticas da USC como un ataque á universidade pública|url=https://www.bng.gal/articulo/novas/bng-denuncia-peche-do-mestrado-matematicas-da-usc-como-ataque-universidade-publica/20250611144735040708.html|páxina-web=BNG - Bloque Nacionalista Galego|data=2025-06-11|data-acceso=2025-06-11|lingua=gl|nome=BNG-Bloque Nacionalista|apelidos=Galego}}</ref> === Outros === A presidenta da [[Real Sociedade Matemática Española]] e docente da USC [[Victoria Otero]] apoia a plataforma recoñecendo a [[importancia das matemáticas]].<ref>{{Cita web|título=El máster de Matemáticas de la USC se actualiza para evitar su desaparición y revivir en el curso 26-27|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/santiago/2025/05/30/master-matematicas-actualiza-intentar-revivir-curso-26-27/0003_202505S30C4992.htm|páxina-web=La Voz de Galicia|data=2025-05-30|data-acceso=2025-06-02|lingua=es}}</ref> O decano da Facultade de Matemáticas de Santiago de Compostela, [[Alberto Cabada]], elixido hai menos dun mes, quen critica a decisión da [[Xunta de Galicia]], xa que cre que a cualificación "sempre foi singular".<ref>{{Cita web|título=Cerrojazo de la Xunta al debate sobre el máster de Matemáticas de la USC|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/santiago/2025/05/31/cerrojazo-debate-sobre-master-matematicas/0003_202505S31C5993.htm|páxina-web=La Voz de Galicia|data=2025-05-31|data-acceso=2025-06-02|lingua=es}}</ref> A Xunta de Facultade de Matemáticas da Universidade de Santiago de Compostela manifestou publicamente o seu rexeitamento á decisión da Xunta de Galicia de suspender a oferta de novo ingreso no Máster Universitario en Matemáticas para o curso académico 2025-2026. Nunha declaración institucional, o órgano de goberno da facultade expresou o seu "apoio claro e decidido" á continuidade do máster, que considera unha formación "estratéxica para Galicia".<ref>{{Cita web|título=La Facultad de Matemáticas de la USC pide mantener el Máster Universitario en Matemáticas y califica su suspensión como "un error estratégico y educativo de gran magnitud"|url=https://www.diariodesantiago.es/santiago/la-facultad-de-matematicas-de-la-usc-pide-mantener-el-master-universitario-en-matematicas-y-califica-su-suspension-como-un-error-estrategico-y-educativo-de-gran-magnitud/|páxina-web=Diario de Santiago. Noticias de Santiago de Compostela y Galicia.|data=2025-06-02|data-acceso=2025-06-02|lingua=es|nome=Juan|apelidos=Ferradáns}}</ref> Por parte da USC, a vicerreitora de Titulacións, María José López Couso, lamenta esta decisión porque implica a perda dunha titulación "diferente" aos outros dous másteres da Facultade de Matemáticas de Santiago porque está máis orientada cara á investigación.<ref name=":1" /> A Vicerreitora presentou o 4 de xuño de 2025 un recurso de alzada polo non recoñecemento da singularidade. O [[Centro de Investigación e Tecnoloxía Matemática de Galicia]] manifestou o seu sólido e decidido apoio á consideración do Mestrado Universitario en Matemáticas da Universidade de Santiago de Compostela como unha titulación chave na formación, determinante na consolidación das carreiras investigadoras e singular dentro do [[Sistema Universitario de Galicia|Sistema]] [[Sistema Universitario de Galicia|Universitario de Galicia]].<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=CITMAga|data=2-6-2025|título=Carta de Apoio ao Mestrado Universitario en Matemáticas da Universidade de Santiago de Compostela (USC)|revista=Boletín CITMAga|volume=11|url=https://citmaga.gal/documents/20125/86832/Bolet%C3%ADn+CITMAga+N%C2%BA11-2025+-.pdf/2be28c17-4e15-c769-19a3-87be41a9d1c7?t=1748846264006}}</ref> [[Nuno García Pico]] dixo en escenario durante unha actuación musical "non ao peche do Máster en Matemáticas da Universidade de Santiago de Compostela". Nun comunicado, a [[Real Sociedade Matemática Española]] manifestou o apoio ao Mestrado e dixo que "desde a [Real Sociedade Matemática Española] consideramos imprescindíbel destacar o grave prexuízo social que supón a perda de talento dedicado á investigación e á formación en matemáticas. Esta situación afecta de forma directa á capacidade de desenvolvemento dunha rexión e da súa cidadanía, debilitando o pensamento crítico, o razoamento lóxico e as posibilidades de innovación, tanto a nivel individual como no conxunto do tecido industrial".<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Real Sociedade Matemática Española|data=30-5-2025|título=Carta de Respaldo al Máster Universitario en Matemáticas de la Universidade de Santiago de Compostela|revista=Boletín de la RSME|ISSN=2530-3376|páxinas=1-2|número=894|url=https://www.rsme.es/wp-content/uploads/2025/04/Boletin894.pdf}}</ref> [[Enrique Macías Virgós]], exdecano da [[Facultade de Matemáticas de Santiago de Compostela]], escribiu unha [[carta ao director]] de ''[[La Voz de Galicia]]'' na que afirma que a decisión se interpreta no sentido de que as matemáticas non importan e que ignora o valor estratéxico das [[Matemática pura|matemáticas puras]], que son a base da educación STEM e un eixo transversal de toda ciencia.<ref>{{Cita web|título=La Universidad de Santiago se queda sin máster en Matemáticas|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/opinion/2025/06/01/eliminar-master-matematicas-celta/0003_202506G1P20991.htm|páxina-web=La Voz de Galicia|data=2025-06-01|data-acceso=2025-06-02|lingua=es}}</ref> En xuño de 2025, a [[Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]] denunciou a decisión preguntándose se non sería singular que a maioría dos graduados fosen matemáticos recoñecidos internacionalmente ou galardoados, apoiando a plataforma.<ref>{{Cita web|url=https://x.com/DefensaMesMat/status/1929506168658935904|páxina-web=X|título=A ANEM denuncia a decisión da Xunta de suprimir o Mestrado en Matemáticas da USC|data-acceso=11-6-2025|apelidos=En defensa do mestrado de Matemáticas da USC|nome=|ligazónautor=}}</ref> O Consello do Estudantado da Universidade de Santiago de Compostela pronuncióuse en apoio á plataforma e permanencia do máster.<ref>{{Cita web|título=El estudiantado de la USC, en pie de guerra por la desaparición del único máster en matemáticas puras|url=https://www.elcorreogallego.es/santiago/2025/06/04/estudiantado-usc-pie-guerra-desaparicion-unico-master-matematicas-puras-santiago-118198813.html|páxina-web=El Correo Gallego|data=2025-06-04|data-acceso=2025-06-04|lingua=es|nome=Valeria|apelidos=Pereiras}}</ref> Segundo declarou, "esta decisión por parte do Goberno galego non obedece a ningún criterio estratéxico ou racional respecto da planificación do noso sistema universitario, senón que é un reflexo da tendencia observada durante os últimos anos de desmantelamento da nosa universidade pública".<ref>{{Cita web|título=Apoio “claro e decidido” ao Mestrado en Matemáticas por parte do Consello do Estudantado da USC|url=https://www.galiciaconfidencial.com/noticia/295801-apoio-claro-decidido-mestrado-matematicas-parte-consello-estudantado-usc|páxina-web=Galicia Confidencial|data-acceso=2025-06-04}}</ref> [[María do Carme García Negro]] escribiu un artigo de opinión no ''[[El Correo Gallego]]'' titulado "De como a burocracia enguliu as matemáticas", en defensa do Máster e a plataforma.<ref>{{Cita web|título=De como a burocracia enguliu as matemáticas|url=https://www.elcorreogallego.es/opinion/2025/06/05/burocracia-enguliu-as-matematicas-118234444.html|páxina-web=El Correo Gallego|data=2025-06-05|data-acceso=2025-06-05|lingua=es|nome=María do Carme|apelidos=García-Negro}}</ref> O profesor [[Eduardo García Río]] escribiu unha carta aberta criticando a desaparición do máster.<ref>{{Cita web|url=https://x.com/Isaaccarcacia/status/1930247452235374876|páxina-web=X|título=Texto de Eduardo García Río sobre el máster de matemáticas puras de la USC y su absurdo cierre por parte de la Xunta de Galicia.|data-acceso=11-6-2025|nome=Isaac|apelidos=Carcacía}}</ref> O matemático [[Eduardo Sáenz de Cabezón]] publicou unha historia en Instagram defendendo o Máster de Matemáticas na USC e en apoio á plataforma. No XLI Congreso Nacional de Estatística e Investigación Operativa de 2025, mostrou o seu apoio a presidenta da Sociedade Española de Investigación Operativa, Begoña Vitoriano, o presidente do [[Comité Español de Matemáticas]], [[Alfonso Gordaliza]] e a presidenta entrante da Sociedade Española de Investigación Operativa, Maria Dolores Martínez. O divulgador das matemáticas [[Nicolás Atanes]] dixo nunha carta ao director en ''Diario de Navarra'' titulada Necesitamos más matemáticas que "hoxe en día, parece que segue habendo moitos incultos aos que as matemáticas parecen non importarlles […] agora, enriba de todo, a comunidade autónoma de Galicia viviu un destes procesos sen dúbida singulares, cando o goberno autonómico autorizou a desaparición do máster en Matemáticas da Universidade de Santiago de Compostela.<ref>{{Cita web|título=Carta de los lectores: Necesitamos más matemáticas|url=https://www.diariodenavarra.es/contenidos/participacion/cartasaldirector/2025/06/12/necesitamos-matematicas.html|páxina-web=diariodenavarra.es|data=2025-06-12|data-acceso=2025-06-12|lingua=es|nome=Nicolás Atanes|apelidos=Santos}}</ref> Algúns dos asinantes máis coñecidos son [[Eduardo Sáenz de Cabezón]], [[Marina Díaz]], entre outros.<ref>{{Cita web|título=Lista de asinantes|url=https://docs.google.com/spreadsheets/d/e/2PACX-1vSPSLpd2yFrjLDUj5TkXo1o1guQLA_8sZf93npMk_AOpQj77Z3qFrCvk47pXoANUFQ4x_Xg-HClo_aO/pubhtml?gid=1105896335&single=true&usp=embed_facebook|páxina-web=Google Docs|data-acceso=2025-06-24}}</ref> == Resposta da Xunta == [[Ficheiro:Román_Rodríguez_Pleno_Parlamento_Galicia_11-6-2025.jpg|miniatura|Román Rodríguez no Parlamento de Galicia o 11 de xuño de 2025]] A Xunta de Galicia, a través do [[Consellería de Cultura, Educación, Formación Profesional e Universidades|Conselleiro de Educación, Ciencia, Universidades e Formación Profesional]], [[Román Rodríguez González]], anunciou no Parlamento de Galicia o 11 de xuño de 2025 que está disposto a traballar conxuntamente coa Universidade de Santiago de Compostela para mellorar a proposta do Mestrado en Matemáticas, co obxectivo de reintroducilo na oferta académica a partir do curso 2026/27. O conselleiro salientou que a súa intención é reformular a titulación de xeito que sexa máis atractiva para o alumnado, mellorando tanto a súa calidade como a especialización. Rodríguez tamén indicou que a decisión de non ofertar novas prazas para o curso 2025/26 responde a criterios técnicos, en particular ao cumprimento do Decreto de Titulacións de 2011, que establece un número mínimo de alumnos para que un máster sexa ofertado. Neste caso, a titulación do Mestrado en Matemáticas da USC contou cunha media de 12 alumnos nos últimos tres anos, cando o mínimo exixido son 16 estudantes. Non obstante, subliñou que a titulación non se pecha e que os estudantes que actualmente a están cursando poderán rematar os seus estudos sen ningún problema. A Xunta tamén destacou que, a pesar de non alcanzar o número mínimo de alumnado nos últimos anos, o mestrado gozou de varios cursos de excepcionalidade entre os cursos 2018/19 e 2022/23, co fin de dar tempo á USC para mellorar os datos e captar máis alumnado. Non obstante, segundo o informe da [[Axencia para a Calidade do Sistema Universitario de Galicia]], o plan de mellora presentado pola facultade non inclúe accións concretas para incrementar o número de alumnos de novo ingreso. Por outra banda, Román Rodríguez lembrou que a denegación da declaración de singularidade para o Mestrado en Matemáticas nos últimos dous anos foi motivada por non cumprir cos requisitos establecidos. Finalmente, o conselleiro subliñou que a USC continúa a ofrecer outros dous mestrados en Matemáticas, o Mestrado en Matemática Industrial e o Mestrado en Técnicas Estatísticas, que contan cunha boa acollida entre o alumnado, e que a investigación nesta área segue garantida a través dos programas de doutoramento. A Xunta reiterou a súa disposición a colaborar na mellora do Mestrado en Matemáticas para facelo máis competitivo e viable no futuro.<ref>{{Cita web|url=https://www.xunta.gal/notas-de-prensa/-/nova/013750/xunta-traballara-coa-universidade-santiago-nunha-mellora-proposta-mestrado-matematicas|páxina-web=Xunta de Galicia|título=A Xunta traballará coa Universidade de Santiago nunha mellora da proposta do mestrado de Matemáticas co obxectivo de volver ofertalo en 2026|data-acceso=11-6-2025}}</ref> == Notas == {{listaref|30em}} [[Categoría:Matemáticas en Galicia]] [[Categoría:Universidade de Santiago de Compostela]] [[Categoría:Asociacións de Galicia]] [[Categoría:2025 en Galicia]] hzsc7582wqhcyyitxmqt6mkdto9yz0h 7105372 7105370 2025-06-24T11:28:59Z Galton1892 156153 /* Políticos */ 7105372 wikitext text/x-wiki {{Organización|imaxe=Protesta Máster Matemáticas USC 11-6-2025.jpg|pé=Estudantes da [[Facultade de Matemáticas de Santiago de Compostela]] protestan para esixirlle á Xunta de Galicia que continúe o máster, ante o pleno do [[Parlamento de Galicia]], en Santiago de Compostela, o 11 de xuño de 2025}} '''En defensa do mestrado de Matemáticas da USC''' foi unha plataforma que se creou en [[2025]] para defender o mantemento do máster de [[matemáticas]] da [[Universidade de Santiago de Compostela]]. == Contexto == O decreto de graos de 2011, acordado polas tres universidades públicas gallegas, establecía que a matrícula mínima para os másteres non interuniversitarios sería de 16 estudantes. O programa de matemáticas non acadou este límite nos últimos tres anos. A lei, con todo, inclúe a súa propia excepción: a singularidade do programa. Isto ocorre cando se cumpre un destes tres preceptos: o máster debe estar directamente vinculado a unha liña de investigación de acreditada excelencia internacional, debe estar vinculado á rede de centros de investigación do sistema universitario de Galicia ou debe estar vinculado a "sectores considerados estratéxicos polo Goberno de Galicia".<ref>{{Cita web|título=La Xunta deja sin plazas el único máster en matemática teórica de la universidad gallega|url=https://www.eldiario.es/galicia/xunta-deja-plazas-unico-master-matematica-teorica-universidad-gallega_1_12351908.html|páxina-web=ElDiario.es|data=2025-06-03|data-acceso=2025-06-03|lingua=es|nome=Daniel|apelidos=Salgado}}</ref> O 12 de maio de 2025, a [[Secretaría Xeral de Universidades]] da [[Xunta de Galicia]] decidiu non outorgar [[Singularidade de máster universitario|singularidade]] ao [[Facultade de Matemáticas de Santiago de Compostela#Másters|máster de matemáticas]], provocando o cesamento do mestrado para o curso 2025/26.<ref>Véxase [[Singularidade_de_máster_universitario#Efectos]]</ref> == Mobilizacións == O alumnado e o profesorado da [[Facultade de Matemáticas de Santiago de Compostela]] organizaron tres asembleas como actos de protesta pola situación do Máster de Matemáticas.<ref>{{Cita web|título=Persecución de Rueda a la ciencia: “Nos expulsa de un máster que sirve a un 20% de matemáticos españoles”|url=https://www.elplural.com/autonomias/galicia/persecucion-rueda-ciencia-nos-expulsa-master-sirve-20-matematicos-espanoles_353468102|páxina-web=El Plural|data=2025-06-05|data-acceso=2025-06-11|lingua=es}}</ref> A primeira celebrouse o 20 de maio de 2025, coa participación activa da comunidade universitaria.<ref>{{Cita web|título=Alertan da posíbel supresión do Mestrado de Matemáticas na USC|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/social/alertan-da-posibel-supresion-do-mestrado-matematicas/20250521123553223288.html|páxina-web=Nós Diario|data=2025-05-21|data-acceso=2025-05-25|lingua=gl|nome=Nós|apelidos=Diario}}</ref> A segunda tivo lugar o 26 de maio de 2025, tamén na Facultade de Matemáticas, en defensa do máster, que deixará de ofertar novas prazas o vindeiro curso.<ref name=":1">{{Cita web|título=La USC no podrá impartir el próximo curso el Máter en Matemáticas y promueven una recogida de firmas para mantenerlo|url=https://www.europapress.es/galicia/noticia-usc-no-podra-impartir-proximo-curso-mater-matematicas-promueven-recogida-firmas-mantenerlo-20250527195810.html|páxina-web=www.europapress.es|data=2025-05-27|data-acceso=2025-05-27|nome=Europa|apelidos=Press}}</ref> Durante esta segunda asemblea, estudantes, investigadores e docentes criticaron con dureza á [[Xunta de Galicia]] por suspender a titulación sen "ningunha avaliación técnica transparente". Subliñaron que este máster constitúe a vía de acceso ao doutoramento e "a única opción de formación superior en matemáticas en toda Galicia". Reclamaron a reversión da medida, advertindo de que obrigará ao estudantado a desprazarse fóra do país, poñendo así en risco a continuidade da investigación, a formación do profesorado e a proxección científica galega.<ref>{{Cita web|título=Cisma por la desaparición del máster en Matemáticas de la USC|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/santiago/2025/05/28/cisma-desaparicion-master-matematicas-usc/0003_202505S28C4991.htm|páxina-web=La Voz de Galicia|data=2025-05-27|data-acceso=2025-05-27|lingua=es}}</ref> Como medida de presión, puxeron en marcha unha campaña de recollida de sinaturas, que superou as 2.500 adhesións, entre elas as de prestixiosos investigadores a nivel estatal. As persoas participantes non descartan novas mobilizacións.<ref>{{Cita web|título=Alumnado de la USC se moviliza para defender el Máster en Matemáticas|url=https://www.galiciapress.es/articulo/movimientos/2025-05-27/5306689-alumnado-usc-moviliza-defender-master-matematicas|páxina-web=GaliciaPress|data-acceso=2025-05-27|lingua=es|nome=POMBAPRESS|apelidos=SL}}</ref> Unha terceira asemblea celebrouse o 4 de xuño de 2025 no [[Aula Magna]] da Facultade de Matemáticas, aberta a toda a comunidade. Nela informouse sobre os últimos avances, os apoios recibidos —incluíndo o respaldo de diversas sociedades matemáticas galegas e estatais— e as preocupacións derivadas do anuncio oficial da Xunta de que o máster non se impartirá no curso 2025/26. Durante o encontro, reiterouse a importancia estratéxica do máster como única vía de formación superior en matemáticas na comunidade e como acceso ao doutoramento, e denunciouse a falta de vontade política para garantir a súa continuidade. Tamén se anunciou unha concentración diante do [[Parlamento de Galicia]] o 11 de xuño, coincidindo cunha sesión plenaria, como acto de protesta pola desaparición da titulación. A decisión do goberno autonómico de non concederlle un status de singularidade deixou fóra ao máster da oferta pública para o vindeiro curso, feito que se percibe como un retroceso grave para a investigación matemática e a formación científica en Galicia.<ref>{{Cita web|título=Convocan unha concentración diante do Parlamento para protestar pola desaparición do Máster en Matemáticas|url=https://xornaldecompostela.gal/mov-sociais/18516-convocan-unha-concentracion-diante-do-parlamento-para-protestar-pola-desaparicion-do-master-en-matematicas/|páxina-web=Xornal de Compostela :: Xornal da capital de Galicia|data=2025-06-03|data-acceso=2025-06-03|lingua=gl-ES|nome=David M. Sobrino|apelidos=Platas}}</ref> Máis de cen persoas, entre estudantes, profesorado e investigadoras, concentráronse o 11 de xuño de 2025 diante do Parlamento de Galicia para esixirlle á Xunta de Galicia que rectifique a súa decisión de suspender o máster en Matemáticas da Universidade de Santiago de Compostela, con lemas como "sen mates non hai universidade", "non mates as Mates", "[[Román Rodríguez González|Román]], atende, as mates non se venden" o "queremos estudar sen emigrar".<ref>{{Cita web|título=“Queremos estudiar sin emigrar”: Protesta frente al Parlamento gallego por el veto al máster de Matemáticas en la USC|url=https://www.diariodesantiago.es/santiago/queremos-estudiar-sin-emigrar-protesta-frente-al-parlamento-gallego-por-el-veto-al-master-de-matematicas-en-la-usc/|páxina-web=Diario de Santiago. Noticias de Santiago de Compostela y Galicia.|data=2025-06-11|data-acceso=2025-06-11|lingua=es|apelidos=Julia}}</ref> A protesta coincidiu coa sesión parlamentaria na que os grupos do [[Bloque Nacionalista Galego|BNG]] e do [[Partido dos Socialistas de Galicia|PSdeG]] levaron unha pregunta ao conselleiro sobre a anulación do máster, que xerou un rexeitamento xeneralizado na comunidade académica gallega, e coa cerimonia de graduación do máster en matemáticas 2024/25.<ref>{{Cita web|título=Más de un centenar de personas claman contra el cierre del máster en Matemáticas de la USC|url=https://www.elcorreogallego.es/santiago/2025/06/11/centenar-personas-claman-cierre-master-118490456.html|páxina-web=El Correo Gallego|data=2025-06-11|data-acceso=2025-06-11|lingua=es|nome=El Correo|apelidos=Gallego}}</ref> [[Ana Pontón]] e [[José Ramón Gómez Besteiro]] saudaron aos manifestantes.<ref>{{Cita web|título="Sen mates non hai universidade": unha protesta ante o Parlamento galego exixe á Xunta a continuidade do Mestrado en Matemáticas|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/social/mates-non-hai-universidade-protesta-parlamento-galego-exixe-xunta-continuidade-do-mestrado-matematicas/20250611112242224960.html|páxina-web=Nós Diario|data=2025-06-11|data-acceso=2025-06-11|lingua=gl|nome=Nós|apelidos=Diario}}</ref> Máis de 100 persoas asistiron á manifestación.<ref>{{Cita web|título=Protestas ante al Parlamento gallego para exigir a la Xunta la continuidad del Máster en Matemáticas|url=https://www.elespanol.com/quincemil/cultura/educacion/20250611/protestas-parlamento-gallego-exigir-xunta-continuidad-master-matematicas/1003743799575_0.html|páxina-web=El Español|data=2025-06-11|data-acceso=2025-06-11|lingua=es}}</ref> O 23 de xuño, a plataforma, xunto co Consello do Estudantado da USC, lamentou a "morte das matemáticas en Galicia" tras a desaparición do máster na Universidade de Santiago, unha vez aberta a prematrícula para o curso 2025/26. Neste contexto, a Plataforma en Defensa do Máster en Matemáticas, co apoio do alumnado, esixiu a dimisión do secretario xeral de Universidades, [[José Alberto Díez de Castro]], pola súa "responsabilidade directa" neste proceso.<ref>{{Cita web|título=Estudiantes lamentan la "muerte de las matemáticas en Galicia" tras desaparecer el máster de la Universidade de Santiago|url=https://www.eldiario.es/galicia/estudiantes-lamentan-muerte-matematicas-galicia-desaparecer-master-universidade-santiago_1_12406530.html|páxina-web=ElDiario.es|data=2025-06-23|data-acceso=2025-06-24|lingua=es|nome=elDiario es|apelidos=Galicia}}</ref> == Apoios == === Políticos === {{Multimedia externa|video1=[https://x.com/anamirandapaz/status/1930673461002666373 Vídeo de apoio de Ana Miranda desde o Parlamento Europeo en Twitter]}} [[Sumar Galicia]] reclama á Xunta que manteña o Máster en Matemáticas da USC.<ref>{{Cita web|título=Sumar Galicia reclama á Xunta que manteña o Máster en Matemáticas da USC|url=https://xornaldecompostela.gal/mov-sociais/18284-sumar-galicia-reclama-a-xunta-que-mantena-o-master-en-matematicas-da-usc/|páxina-web=Xornal de Compostela :: Xornal da capital de Galicia|data=2025-05-28|data-acceso=2025-06-02|lingua=gl-ES|nome=Xornal de|apelidos=Compostela}}</ref> [[Partido dos Socialistas de Galicia]] reclamou á Xunta que autorice "de forma inmediata" a continuación do máster en matemáticas da USC.<ref>{{Cita web|título=El PSdeG exige a la Xunta que autorice la continuidad del máster de matemáticas de la USC|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2025/06/01/psdeg-exige-xunta-autorice-continuidad-master-matematicas-usc/00031748774526025146339.htm|páxina-web=La Voz de Galicia|data=2025-06-01|data-acceso=2025-06-02|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|título=O PSdeG esíxelle á Xunta que autorice "inmediatamente" a continuidade do máster de matemáticas da USC|url=https://www.psdeg-psoe.com/o-psdeg-esixelle-a-xunta-que-autorice-inmediatamente-a-continuidade-do-master-de-matematicas-da-usc/|data=2025-06-01|data-acceso=2025-06-02|lingua=gl-ES|páxina-web=PSdeG}}</ref> Este grupo incluíu unha pregunta sobre o asunto na orde do día da sesión plenaria do Parlamento de Galicia do 10 de xuño de 2025 (punto 8.5, 12/PUP-000116), presentada por [[Xulio Abalde|Julio Ernesto Abalde Alonso]] e outros membros do grupo.<ref name=":0">de Galicia, Parlamento (2025-06-03). [https://www.parlamentodegalicia.gal/Actualidade/4332/convocatoria-da-sesion-plenaria-do-10-de-xuno-de-2025/ "Convocatoria da sesión plenaria do 10 de xuño de 2025"]. ''Parlamento de Galicia''. Consultado o 2025-06-04.</ref> A asociación [[Erguer - Estudantes da Galiza]] apoia a plataforma.<ref>{{Cita web|url=https://x.com/erguergaliza/status/1927764247318057050|páxina-web=X|título=Hoxe, desde Erguer, queremos sumarnos á denuncia da actuación que se está a realizar desde a USC para retirar o mestrado de matemáticas no vindeiro curso. Día tras día vemos como a privatización da universidade pública avanza, o único que a pode parar é a organización colectiva|data-acceso=2-6-2025|nome=|apelidos=Erguer. Estudantes da Galiza}}</ref> [[Ana Miranda Paz]], do [[Bloque Nacionalista Galego]], apoia a plataforma.<ref>{{Cita web|url=https://x.com/anamirandapaz/status/1927360400816771342|páxina-web=X|título=Todo o apoio dende o @BNG_ParlEuropa @DefensaMesMat|data-acceso=2-6-2025|apelidos=Miranda|nome=Ana|ligazónautor=Ana Miranda Paz}}</ref> O 4 de xuño de 2025, o BNG no Parlamento de Galiza reuniuse con profesores de matemáticas da USC para tratar o peche do máster.<ref>{{Cita web|url=https://x.com/bngparlamento/status/1930194876844347453|páxina-web=X|título=Xuntanza no Parlamento co profesorado de matemáticas da Universidade de Santiago de Compostela. O BNG exixirá á Xunta de Galiza garantir a continuidade do mestrado en matemáticas no vindeiro curso 2025-2026.|data-acceso=11-6-2025|apelidos=BNG - Parlamento galego}}</ref> Ademais, o deputado [[Daniel Castro García]] rexistrou unha pregunta parlamentaria (punto 8.6, 12/PUP-000117) para coñecer as previsións da Xunta respecto da oferta do máster en matemáticas no curso 2025/26.<ref name=":0" /> Daniel escribiu un artigo de opinión para [[Galiza Nova]] criticando a privatización da universidade, dicindo que "non o pasado maio, podemos ler que o goberno do PP decidiu non ter ningún tipo de diálogo co sector e acabar unilateralmente dando clases de Matemáticas na USC".<ref>{{Cita web|título=O PP só suma coa privada. Artigo Daniel Castro|url=https://galizanova.gal/uni-privada/|páxina-web=Galiza Nova|data=2025-06-08|data-acceso=2025-06-11|lingua=gl-ES|nome=Galiza Nova|apelidos=Nacional}}</ref> O BNG dixo o 11 de xuño de 2025 denunciou na súa páxina web o peche do Mestrado en Matemáticas da USC "como un ataque á universidade pública".<ref>{{Cita web|título=BNG denuncia o peche do Mestrado en Matemáticas da USC como un ataque á universidade pública|url=https://www.bng.gal/articulo/novas/bng-denuncia-peche-do-mestrado-matematicas-da-usc-como-ataque-universidade-publica/20250611144735040708.html|páxina-web=BNG - Bloque Nacionalista Galego|data=2025-06-11|data-acceso=2025-06-11|lingua=gl|nome=BNG-Bloque Nacionalista|apelidos=Galego}}</ref> A [[Alcaldes de Santiago de Compostela|alcaldesa de Santiago de Compostela]], [[Goretti Sanmartín]], anunciou o 24 de xuño que a defensa do máster en matemáticas é un dos temas que se tratarán no próximo pleno municipal, que se celebrará o xoves 26 de xuño. A edil agarda que haxa "unanimidade" entre os grupos municipais á hora de solicitar a "recuperación" e a "permanencia" do programa de posgrao en cuestión.<ref>{{Cita web|título=La USC recurre la decisión de la Xunta de no impartir el Máster de Matemáticas el curso que viene|url=https://www.abc.es/espana/galicia/usc-recurre-decision-xunta-impartir-master-matematicas-20250624131312-nt.html|páxina-web=Diario ABC|data=2025-06-24|data-acceso=2025-06-24|lingua=es}}</ref> === Outros === A presidenta da [[Real Sociedade Matemática Española]] e docente da USC [[Victoria Otero]] apoia a plataforma recoñecendo a [[importancia das matemáticas]].<ref>{{Cita web|título=El máster de Matemáticas de la USC se actualiza para evitar su desaparición y revivir en el curso 26-27|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/santiago/2025/05/30/master-matematicas-actualiza-intentar-revivir-curso-26-27/0003_202505S30C4992.htm|páxina-web=La Voz de Galicia|data=2025-05-30|data-acceso=2025-06-02|lingua=es}}</ref> O decano da Facultade de Matemáticas de Santiago de Compostela, [[Alberto Cabada]], elixido hai menos dun mes, quen critica a decisión da [[Xunta de Galicia]], xa que cre que a cualificación "sempre foi singular".<ref>{{Cita web|título=Cerrojazo de la Xunta al debate sobre el máster de Matemáticas de la USC|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/santiago/2025/05/31/cerrojazo-debate-sobre-master-matematicas/0003_202505S31C5993.htm|páxina-web=La Voz de Galicia|data=2025-05-31|data-acceso=2025-06-02|lingua=es}}</ref> A Xunta de Facultade de Matemáticas da Universidade de Santiago de Compostela manifestou publicamente o seu rexeitamento á decisión da Xunta de Galicia de suspender a oferta de novo ingreso no Máster Universitario en Matemáticas para o curso académico 2025-2026. Nunha declaración institucional, o órgano de goberno da facultade expresou o seu "apoio claro e decidido" á continuidade do máster, que considera unha formación "estratéxica para Galicia".<ref>{{Cita web|título=La Facultad de Matemáticas de la USC pide mantener el Máster Universitario en Matemáticas y califica su suspensión como "un error estratégico y educativo de gran magnitud"|url=https://www.diariodesantiago.es/santiago/la-facultad-de-matematicas-de-la-usc-pide-mantener-el-master-universitario-en-matematicas-y-califica-su-suspension-como-un-error-estrategico-y-educativo-de-gran-magnitud/|páxina-web=Diario de Santiago. Noticias de Santiago de Compostela y Galicia.|data=2025-06-02|data-acceso=2025-06-02|lingua=es|nome=Juan|apelidos=Ferradáns}}</ref> Por parte da USC, a vicerreitora de Titulacións, María José López Couso, lamenta esta decisión porque implica a perda dunha titulación "diferente" aos outros dous másteres da Facultade de Matemáticas de Santiago porque está máis orientada cara á investigación.<ref name=":1" /> A Vicerreitora presentou o 4 de xuño de 2025 un recurso de alzada polo non recoñecemento da singularidade. O [[Centro de Investigación e Tecnoloxía Matemática de Galicia]] manifestou o seu sólido e decidido apoio á consideración do Mestrado Universitario en Matemáticas da Universidade de Santiago de Compostela como unha titulación chave na formación, determinante na consolidación das carreiras investigadoras e singular dentro do [[Sistema Universitario de Galicia|Sistema]] [[Sistema Universitario de Galicia|Universitario de Galicia]].<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=CITMAga|data=2-6-2025|título=Carta de Apoio ao Mestrado Universitario en Matemáticas da Universidade de Santiago de Compostela (USC)|revista=Boletín CITMAga|volume=11|url=https://citmaga.gal/documents/20125/86832/Bolet%C3%ADn+CITMAga+N%C2%BA11-2025+-.pdf/2be28c17-4e15-c769-19a3-87be41a9d1c7?t=1748846264006}}</ref> [[Nuno García Pico]] dixo en escenario durante unha actuación musical "non ao peche do Máster en Matemáticas da Universidade de Santiago de Compostela". Nun comunicado, a [[Real Sociedade Matemática Española]] manifestou o apoio ao Mestrado e dixo que "desde a [Real Sociedade Matemática Española] consideramos imprescindíbel destacar o grave prexuízo social que supón a perda de talento dedicado á investigación e á formación en matemáticas. Esta situación afecta de forma directa á capacidade de desenvolvemento dunha rexión e da súa cidadanía, debilitando o pensamento crítico, o razoamento lóxico e as posibilidades de innovación, tanto a nivel individual como no conxunto do tecido industrial".<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Real Sociedade Matemática Española|data=30-5-2025|título=Carta de Respaldo al Máster Universitario en Matemáticas de la Universidade de Santiago de Compostela|revista=Boletín de la RSME|ISSN=2530-3376|páxinas=1-2|número=894|url=https://www.rsme.es/wp-content/uploads/2025/04/Boletin894.pdf}}</ref> [[Enrique Macías Virgós]], exdecano da [[Facultade de Matemáticas de Santiago de Compostela]], escribiu unha [[carta ao director]] de ''[[La Voz de Galicia]]'' na que afirma que a decisión se interpreta no sentido de que as matemáticas non importan e que ignora o valor estratéxico das [[Matemática pura|matemáticas puras]], que son a base da educación STEM e un eixo transversal de toda ciencia.<ref>{{Cita web|título=La Universidad de Santiago se queda sin máster en Matemáticas|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/opinion/2025/06/01/eliminar-master-matematicas-celta/0003_202506G1P20991.htm|páxina-web=La Voz de Galicia|data=2025-06-01|data-acceso=2025-06-02|lingua=es}}</ref> En xuño de 2025, a [[Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]] denunciou a decisión preguntándose se non sería singular que a maioría dos graduados fosen matemáticos recoñecidos internacionalmente ou galardoados, apoiando a plataforma.<ref>{{Cita web|url=https://x.com/DefensaMesMat/status/1929506168658935904|páxina-web=X|título=A ANEM denuncia a decisión da Xunta de suprimir o Mestrado en Matemáticas da USC|data-acceso=11-6-2025|apelidos=En defensa do mestrado de Matemáticas da USC|nome=|ligazónautor=}}</ref> O Consello do Estudantado da Universidade de Santiago de Compostela pronuncióuse en apoio á plataforma e permanencia do máster.<ref>{{Cita web|título=El estudiantado de la USC, en pie de guerra por la desaparición del único máster en matemáticas puras|url=https://www.elcorreogallego.es/santiago/2025/06/04/estudiantado-usc-pie-guerra-desaparicion-unico-master-matematicas-puras-santiago-118198813.html|páxina-web=El Correo Gallego|data=2025-06-04|data-acceso=2025-06-04|lingua=es|nome=Valeria|apelidos=Pereiras}}</ref> Segundo declarou, "esta decisión por parte do Goberno galego non obedece a ningún criterio estratéxico ou racional respecto da planificación do noso sistema universitario, senón que é un reflexo da tendencia observada durante os últimos anos de desmantelamento da nosa universidade pública".<ref>{{Cita web|título=Apoio “claro e decidido” ao Mestrado en Matemáticas por parte do Consello do Estudantado da USC|url=https://www.galiciaconfidencial.com/noticia/295801-apoio-claro-decidido-mestrado-matematicas-parte-consello-estudantado-usc|páxina-web=Galicia Confidencial|data-acceso=2025-06-04}}</ref> [[María do Carme García Negro]] escribiu un artigo de opinión no ''[[El Correo Gallego]]'' titulado "De como a burocracia enguliu as matemáticas", en defensa do Máster e a plataforma.<ref>{{Cita web|título=De como a burocracia enguliu as matemáticas|url=https://www.elcorreogallego.es/opinion/2025/06/05/burocracia-enguliu-as-matematicas-118234444.html|páxina-web=El Correo Gallego|data=2025-06-05|data-acceso=2025-06-05|lingua=es|nome=María do Carme|apelidos=García-Negro}}</ref> O profesor [[Eduardo García Río]] escribiu unha carta aberta criticando a desaparición do máster.<ref>{{Cita web|url=https://x.com/Isaaccarcacia/status/1930247452235374876|páxina-web=X|título=Texto de Eduardo García Río sobre el máster de matemáticas puras de la USC y su absurdo cierre por parte de la Xunta de Galicia.|data-acceso=11-6-2025|nome=Isaac|apelidos=Carcacía}}</ref> O matemático [[Eduardo Sáenz de Cabezón]] publicou unha historia en Instagram defendendo o Máster de Matemáticas na USC e en apoio á plataforma. No XLI Congreso Nacional de Estatística e Investigación Operativa de 2025, mostrou o seu apoio a presidenta da Sociedade Española de Investigación Operativa, Begoña Vitoriano, o presidente do [[Comité Español de Matemáticas]], [[Alfonso Gordaliza]] e a presidenta entrante da Sociedade Española de Investigación Operativa, Maria Dolores Martínez. O divulgador das matemáticas [[Nicolás Atanes]] dixo nunha carta ao director en ''Diario de Navarra'' titulada Necesitamos más matemáticas que "hoxe en día, parece que segue habendo moitos incultos aos que as matemáticas parecen non importarlles […] agora, enriba de todo, a comunidade autónoma de Galicia viviu un destes procesos sen dúbida singulares, cando o goberno autonómico autorizou a desaparición do máster en Matemáticas da Universidade de Santiago de Compostela.<ref>{{Cita web|título=Carta de los lectores: Necesitamos más matemáticas|url=https://www.diariodenavarra.es/contenidos/participacion/cartasaldirector/2025/06/12/necesitamos-matematicas.html|páxina-web=diariodenavarra.es|data=2025-06-12|data-acceso=2025-06-12|lingua=es|nome=Nicolás Atanes|apelidos=Santos}}</ref> Algúns dos asinantes máis coñecidos son [[Eduardo Sáenz de Cabezón]], [[Marina Díaz]], entre outros.<ref>{{Cita web|título=Lista de asinantes|url=https://docs.google.com/spreadsheets/d/e/2PACX-1vSPSLpd2yFrjLDUj5TkXo1o1guQLA_8sZf93npMk_AOpQj77Z3qFrCvk47pXoANUFQ4x_Xg-HClo_aO/pubhtml?gid=1105896335&single=true&usp=embed_facebook|páxina-web=Google Docs|data-acceso=2025-06-24}}</ref> O reitor da [[Universidade de Santiago de Compostela]], [[Antonio López Díaz|Antonio López]] [[Antonio López Díaz|Díaz]], ao ser preguntado sobre isto nunhas declaracións aos medios o 24 de xuño, dixo que a USC presentou un recurso ante a [[Secretaría Xeral de Universidades]] contra a decisión de non impartir o Máster en Matemáticas o ano que vén. Aínda que recoñeceu que os prazos son "axustados" e que queda "moi pouco tempo", segue aberto á posibilidade de que a Xunta (goberno rexional) poida dar marcha atrás na súa decisión: "Estamos á espera de ver se podemos mantelo para este curso académico, 2025-26".<ref>{{Cita web|título=La USC recurre la decisión de la Xunta de no impartir el Máster de Matemáticas el curso que viene|url=https://www.europapress.es/galicia/noticia-usc-recurre-decision-xunta-no-impartir-master-matematicas-curso-viene-20250624125128.html|páxina-web=www.europapress.es|data=2025-06-24|data-acceso=2025-06-24|nome=Europa|apelidos=Press}}</ref> == Resposta da Xunta == [[Ficheiro:Román_Rodríguez_Pleno_Parlamento_Galicia_11-6-2025.jpg|miniatura|Román Rodríguez no Parlamento de Galicia o 11 de xuño de 2025]] A Xunta de Galicia, a través do [[Consellería de Cultura, Educación, Formación Profesional e Universidades|Conselleiro de Educación, Ciencia, Universidades e Formación Profesional]], [[Román Rodríguez González]], anunciou no Parlamento de Galicia o 11 de xuño de 2025 que está disposto a traballar conxuntamente coa Universidade de Santiago de Compostela para mellorar a proposta do Mestrado en Matemáticas, co obxectivo de reintroducilo na oferta académica a partir do curso 2026/27. O conselleiro salientou que a súa intención é reformular a titulación de xeito que sexa máis atractiva para o alumnado, mellorando tanto a súa calidade como a especialización. Rodríguez tamén indicou que a decisión de non ofertar novas prazas para o curso 2025/26 responde a criterios técnicos, en particular ao cumprimento do Decreto de Titulacións de 2011, que establece un número mínimo de alumnos para que un máster sexa ofertado. Neste caso, a titulación do Mestrado en Matemáticas da USC contou cunha media de 12 alumnos nos últimos tres anos, cando o mínimo exixido son 16 estudantes. Non obstante, subliñou que a titulación non se pecha e que os estudantes que actualmente a están cursando poderán rematar os seus estudos sen ningún problema. A Xunta tamén destacou que, a pesar de non alcanzar o número mínimo de alumnado nos últimos anos, o mestrado gozou de varios cursos de excepcionalidade entre os cursos 2018/19 e 2022/23, co fin de dar tempo á USC para mellorar os datos e captar máis alumnado. Non obstante, segundo o informe da [[Axencia para a Calidade do Sistema Universitario de Galicia]], o plan de mellora presentado pola facultade non inclúe accións concretas para incrementar o número de alumnos de novo ingreso. Por outra banda, Román Rodríguez lembrou que a denegación da declaración de singularidade para o Mestrado en Matemáticas nos últimos dous anos foi motivada por non cumprir cos requisitos establecidos. Finalmente, o conselleiro subliñou que a USC continúa a ofrecer outros dous mestrados en Matemáticas, o Mestrado en Matemática Industrial e o Mestrado en Técnicas Estatísticas, que contan cunha boa acollida entre o alumnado, e que a investigación nesta área segue garantida a través dos programas de doutoramento. A Xunta reiterou a súa disposición a colaborar na mellora do Mestrado en Matemáticas para facelo máis competitivo e viable no futuro.<ref>{{Cita web|url=https://www.xunta.gal/notas-de-prensa/-/nova/013750/xunta-traballara-coa-universidade-santiago-nunha-mellora-proposta-mestrado-matematicas|páxina-web=Xunta de Galicia|título=A Xunta traballará coa Universidade de Santiago nunha mellora da proposta do mestrado de Matemáticas co obxectivo de volver ofertalo en 2026|data-acceso=11-6-2025}}</ref> == Notas == {{listaref|30em}} [[Categoría:Matemáticas en Galicia]] [[Categoría:Universidade de Santiago de Compostela]] [[Categoría:Asociacións de Galicia]] [[Categoría:2025 en Galicia]] e7re17mcvuin00t720cmn2iijver9uf 7105387 7105372 2025-06-24T11:56:31Z Galton1892 156153 /* Outros */ 7105387 wikitext text/x-wiki {{Organización|imaxe=Protesta Máster Matemáticas USC 11-6-2025.jpg|pé=Estudantes da [[Facultade de Matemáticas de Santiago de Compostela]] protestan para esixirlle á Xunta de Galicia que continúe o máster, ante o pleno do [[Parlamento de Galicia]], en Santiago de Compostela, o 11 de xuño de 2025}} '''En defensa do mestrado de Matemáticas da USC''' foi unha plataforma que se creou en [[2025]] para defender o mantemento do máster de [[matemáticas]] da [[Universidade de Santiago de Compostela]]. == Contexto == O decreto de graos de 2011, acordado polas tres universidades públicas gallegas, establecía que a matrícula mínima para os másteres non interuniversitarios sería de 16 estudantes. O programa de matemáticas non acadou este límite nos últimos tres anos. A lei, con todo, inclúe a súa propia excepción: a singularidade do programa. Isto ocorre cando se cumpre un destes tres preceptos: o máster debe estar directamente vinculado a unha liña de investigación de acreditada excelencia internacional, debe estar vinculado á rede de centros de investigación do sistema universitario de Galicia ou debe estar vinculado a "sectores considerados estratéxicos polo Goberno de Galicia".<ref>{{Cita web|título=La Xunta deja sin plazas el único máster en matemática teórica de la universidad gallega|url=https://www.eldiario.es/galicia/xunta-deja-plazas-unico-master-matematica-teorica-universidad-gallega_1_12351908.html|páxina-web=ElDiario.es|data=2025-06-03|data-acceso=2025-06-03|lingua=es|nome=Daniel|apelidos=Salgado}}</ref> O 12 de maio de 2025, a [[Secretaría Xeral de Universidades]] da [[Xunta de Galicia]] decidiu non outorgar [[Singularidade de máster universitario|singularidade]] ao [[Facultade de Matemáticas de Santiago de Compostela#Másters|máster de matemáticas]], provocando o cesamento do mestrado para o curso 2025/26.<ref>Véxase [[Singularidade_de_máster_universitario#Efectos]]</ref> == Mobilizacións == O alumnado e o profesorado da [[Facultade de Matemáticas de Santiago de Compostela]] organizaron tres asembleas como actos de protesta pola situación do Máster de Matemáticas.<ref>{{Cita web|título=Persecución de Rueda a la ciencia: “Nos expulsa de un máster que sirve a un 20% de matemáticos españoles”|url=https://www.elplural.com/autonomias/galicia/persecucion-rueda-ciencia-nos-expulsa-master-sirve-20-matematicos-espanoles_353468102|páxina-web=El Plural|data=2025-06-05|data-acceso=2025-06-11|lingua=es}}</ref> A primeira celebrouse o 20 de maio de 2025, coa participación activa da comunidade universitaria.<ref>{{Cita web|título=Alertan da posíbel supresión do Mestrado de Matemáticas na USC|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/social/alertan-da-posibel-supresion-do-mestrado-matematicas/20250521123553223288.html|páxina-web=Nós Diario|data=2025-05-21|data-acceso=2025-05-25|lingua=gl|nome=Nós|apelidos=Diario}}</ref> A segunda tivo lugar o 26 de maio de 2025, tamén na Facultade de Matemáticas, en defensa do máster, que deixará de ofertar novas prazas o vindeiro curso.<ref name=":1">{{Cita web|título=La USC no podrá impartir el próximo curso el Máter en Matemáticas y promueven una recogida de firmas para mantenerlo|url=https://www.europapress.es/galicia/noticia-usc-no-podra-impartir-proximo-curso-mater-matematicas-promueven-recogida-firmas-mantenerlo-20250527195810.html|páxina-web=www.europapress.es|data=2025-05-27|data-acceso=2025-05-27|nome=Europa|apelidos=Press}}</ref> Durante esta segunda asemblea, estudantes, investigadores e docentes criticaron con dureza á [[Xunta de Galicia]] por suspender a titulación sen "ningunha avaliación técnica transparente". Subliñaron que este máster constitúe a vía de acceso ao doutoramento e "a única opción de formación superior en matemáticas en toda Galicia". Reclamaron a reversión da medida, advertindo de que obrigará ao estudantado a desprazarse fóra do país, poñendo así en risco a continuidade da investigación, a formación do profesorado e a proxección científica galega.<ref>{{Cita web|título=Cisma por la desaparición del máster en Matemáticas de la USC|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/santiago/2025/05/28/cisma-desaparicion-master-matematicas-usc/0003_202505S28C4991.htm|páxina-web=La Voz de Galicia|data=2025-05-27|data-acceso=2025-05-27|lingua=es}}</ref> Como medida de presión, puxeron en marcha unha campaña de recollida de sinaturas, que superou as 2.500 adhesións, entre elas as de prestixiosos investigadores a nivel estatal. As persoas participantes non descartan novas mobilizacións.<ref>{{Cita web|título=Alumnado de la USC se moviliza para defender el Máster en Matemáticas|url=https://www.galiciapress.es/articulo/movimientos/2025-05-27/5306689-alumnado-usc-moviliza-defender-master-matematicas|páxina-web=GaliciaPress|data-acceso=2025-05-27|lingua=es|nome=POMBAPRESS|apelidos=SL}}</ref> Unha terceira asemblea celebrouse o 4 de xuño de 2025 no [[Aula Magna]] da Facultade de Matemáticas, aberta a toda a comunidade. Nela informouse sobre os últimos avances, os apoios recibidos —incluíndo o respaldo de diversas sociedades matemáticas galegas e estatais— e as preocupacións derivadas do anuncio oficial da Xunta de que o máster non se impartirá no curso 2025/26. Durante o encontro, reiterouse a importancia estratéxica do máster como única vía de formación superior en matemáticas na comunidade e como acceso ao doutoramento, e denunciouse a falta de vontade política para garantir a súa continuidade. Tamén se anunciou unha concentración diante do [[Parlamento de Galicia]] o 11 de xuño, coincidindo cunha sesión plenaria, como acto de protesta pola desaparición da titulación. A decisión do goberno autonómico de non concederlle un status de singularidade deixou fóra ao máster da oferta pública para o vindeiro curso, feito que se percibe como un retroceso grave para a investigación matemática e a formación científica en Galicia.<ref>{{Cita web|título=Convocan unha concentración diante do Parlamento para protestar pola desaparición do Máster en Matemáticas|url=https://xornaldecompostela.gal/mov-sociais/18516-convocan-unha-concentracion-diante-do-parlamento-para-protestar-pola-desaparicion-do-master-en-matematicas/|páxina-web=Xornal de Compostela :: Xornal da capital de Galicia|data=2025-06-03|data-acceso=2025-06-03|lingua=gl-ES|nome=David M. Sobrino|apelidos=Platas}}</ref> Máis de cen persoas, entre estudantes, profesorado e investigadoras, concentráronse o 11 de xuño de 2025 diante do Parlamento de Galicia para esixirlle á Xunta de Galicia que rectifique a súa decisión de suspender o máster en Matemáticas da Universidade de Santiago de Compostela, con lemas como "sen mates non hai universidade", "non mates as Mates", "[[Román Rodríguez González|Román]], atende, as mates non se venden" o "queremos estudar sen emigrar".<ref>{{Cita web|título=“Queremos estudiar sin emigrar”: Protesta frente al Parlamento gallego por el veto al máster de Matemáticas en la USC|url=https://www.diariodesantiago.es/santiago/queremos-estudiar-sin-emigrar-protesta-frente-al-parlamento-gallego-por-el-veto-al-master-de-matematicas-en-la-usc/|páxina-web=Diario de Santiago. Noticias de Santiago de Compostela y Galicia.|data=2025-06-11|data-acceso=2025-06-11|lingua=es|apelidos=Julia}}</ref> A protesta coincidiu coa sesión parlamentaria na que os grupos do [[Bloque Nacionalista Galego|BNG]] e do [[Partido dos Socialistas de Galicia|PSdeG]] levaron unha pregunta ao conselleiro sobre a anulación do máster, que xerou un rexeitamento xeneralizado na comunidade académica gallega, e coa cerimonia de graduación do máster en matemáticas 2024/25.<ref>{{Cita web|título=Más de un centenar de personas claman contra el cierre del máster en Matemáticas de la USC|url=https://www.elcorreogallego.es/santiago/2025/06/11/centenar-personas-claman-cierre-master-118490456.html|páxina-web=El Correo Gallego|data=2025-06-11|data-acceso=2025-06-11|lingua=es|nome=El Correo|apelidos=Gallego}}</ref> [[Ana Pontón]] e [[José Ramón Gómez Besteiro]] saudaron aos manifestantes.<ref>{{Cita web|título="Sen mates non hai universidade": unha protesta ante o Parlamento galego exixe á Xunta a continuidade do Mestrado en Matemáticas|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/social/mates-non-hai-universidade-protesta-parlamento-galego-exixe-xunta-continuidade-do-mestrado-matematicas/20250611112242224960.html|páxina-web=Nós Diario|data=2025-06-11|data-acceso=2025-06-11|lingua=gl|nome=Nós|apelidos=Diario}}</ref> Máis de 100 persoas asistiron á manifestación.<ref>{{Cita web|título=Protestas ante al Parlamento gallego para exigir a la Xunta la continuidad del Máster en Matemáticas|url=https://www.elespanol.com/quincemil/cultura/educacion/20250611/protestas-parlamento-gallego-exigir-xunta-continuidad-master-matematicas/1003743799575_0.html|páxina-web=El Español|data=2025-06-11|data-acceso=2025-06-11|lingua=es}}</ref> O 23 de xuño, a plataforma, xunto co Consello do Estudantado da USC, lamentou a "morte das matemáticas en Galicia" tras a desaparición do máster na Universidade de Santiago, unha vez aberta a prematrícula para o curso 2025/26. Neste contexto, a Plataforma en Defensa do Máster en Matemáticas, co apoio do alumnado, esixiu a dimisión do secretario xeral de Universidades, [[José Alberto Díez de Castro]], pola súa "responsabilidade directa" neste proceso.<ref>{{Cita web|título=Estudiantes lamentan la "muerte de las matemáticas en Galicia" tras desaparecer el máster de la Universidade de Santiago|url=https://www.eldiario.es/galicia/estudiantes-lamentan-muerte-matematicas-galicia-desaparecer-master-universidade-santiago_1_12406530.html|páxina-web=ElDiario.es|data=2025-06-23|data-acceso=2025-06-24|lingua=es|nome=elDiario es|apelidos=Galicia}}</ref> == Apoios == === Políticos === {{Multimedia externa|video1=[https://x.com/anamirandapaz/status/1930673461002666373 Vídeo de apoio de Ana Miranda desde o Parlamento Europeo en Twitter]}} [[Sumar Galicia]] reclama á Xunta que manteña o Máster en Matemáticas da USC.<ref>{{Cita web|título=Sumar Galicia reclama á Xunta que manteña o Máster en Matemáticas da USC|url=https://xornaldecompostela.gal/mov-sociais/18284-sumar-galicia-reclama-a-xunta-que-mantena-o-master-en-matematicas-da-usc/|páxina-web=Xornal de Compostela :: Xornal da capital de Galicia|data=2025-05-28|data-acceso=2025-06-02|lingua=gl-ES|nome=Xornal de|apelidos=Compostela}}</ref> [[Partido dos Socialistas de Galicia]] reclamou á Xunta que autorice "de forma inmediata" a continuación do máster en matemáticas da USC.<ref>{{Cita web|título=El PSdeG exige a la Xunta que autorice la continuidad del máster de matemáticas de la USC|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2025/06/01/psdeg-exige-xunta-autorice-continuidad-master-matematicas-usc/00031748774526025146339.htm|páxina-web=La Voz de Galicia|data=2025-06-01|data-acceso=2025-06-02|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|título=O PSdeG esíxelle á Xunta que autorice "inmediatamente" a continuidade do máster de matemáticas da USC|url=https://www.psdeg-psoe.com/o-psdeg-esixelle-a-xunta-que-autorice-inmediatamente-a-continuidade-do-master-de-matematicas-da-usc/|data=2025-06-01|data-acceso=2025-06-02|lingua=gl-ES|páxina-web=PSdeG}}</ref> Este grupo incluíu unha pregunta sobre o asunto na orde do día da sesión plenaria do Parlamento de Galicia do 10 de xuño de 2025 (punto 8.5, 12/PUP-000116), presentada por [[Xulio Abalde|Julio Ernesto Abalde Alonso]] e outros membros do grupo.<ref name=":0">de Galicia, Parlamento (2025-06-03). [https://www.parlamentodegalicia.gal/Actualidade/4332/convocatoria-da-sesion-plenaria-do-10-de-xuno-de-2025/ "Convocatoria da sesión plenaria do 10 de xuño de 2025"]. ''Parlamento de Galicia''. Consultado o 2025-06-04.</ref> A asociación [[Erguer - Estudantes da Galiza]] apoia a plataforma.<ref>{{Cita web|url=https://x.com/erguergaliza/status/1927764247318057050|páxina-web=X|título=Hoxe, desde Erguer, queremos sumarnos á denuncia da actuación que se está a realizar desde a USC para retirar o mestrado de matemáticas no vindeiro curso. Día tras día vemos como a privatización da universidade pública avanza, o único que a pode parar é a organización colectiva|data-acceso=2-6-2025|nome=|apelidos=Erguer. Estudantes da Galiza}}</ref> [[Ana Miranda Paz]], do [[Bloque Nacionalista Galego]], apoia a plataforma.<ref>{{Cita web|url=https://x.com/anamirandapaz/status/1927360400816771342|páxina-web=X|título=Todo o apoio dende o @BNG_ParlEuropa @DefensaMesMat|data-acceso=2-6-2025|apelidos=Miranda|nome=Ana|ligazónautor=Ana Miranda Paz}}</ref> O 4 de xuño de 2025, o BNG no Parlamento de Galiza reuniuse con profesores de matemáticas da USC para tratar o peche do máster.<ref>{{Cita web|url=https://x.com/bngparlamento/status/1930194876844347453|páxina-web=X|título=Xuntanza no Parlamento co profesorado de matemáticas da Universidade de Santiago de Compostela. O BNG exixirá á Xunta de Galiza garantir a continuidade do mestrado en matemáticas no vindeiro curso 2025-2026.|data-acceso=11-6-2025|apelidos=BNG - Parlamento galego}}</ref> Ademais, o deputado [[Daniel Castro García]] rexistrou unha pregunta parlamentaria (punto 8.6, 12/PUP-000117) para coñecer as previsións da Xunta respecto da oferta do máster en matemáticas no curso 2025/26.<ref name=":0" /> Daniel escribiu un artigo de opinión para [[Galiza Nova]] criticando a privatización da universidade, dicindo que "non o pasado maio, podemos ler que o goberno do PP decidiu non ter ningún tipo de diálogo co sector e acabar unilateralmente dando clases de Matemáticas na USC".<ref>{{Cita web|título=O PP só suma coa privada. Artigo Daniel Castro|url=https://galizanova.gal/uni-privada/|páxina-web=Galiza Nova|data=2025-06-08|data-acceso=2025-06-11|lingua=gl-ES|nome=Galiza Nova|apelidos=Nacional}}</ref> O BNG dixo o 11 de xuño de 2025 denunciou na súa páxina web o peche do Mestrado en Matemáticas da USC "como un ataque á universidade pública".<ref>{{Cita web|título=BNG denuncia o peche do Mestrado en Matemáticas da USC como un ataque á universidade pública|url=https://www.bng.gal/articulo/novas/bng-denuncia-peche-do-mestrado-matematicas-da-usc-como-ataque-universidade-publica/20250611144735040708.html|páxina-web=BNG - Bloque Nacionalista Galego|data=2025-06-11|data-acceso=2025-06-11|lingua=gl|nome=BNG-Bloque Nacionalista|apelidos=Galego}}</ref> A [[Alcaldes de Santiago de Compostela|alcaldesa de Santiago de Compostela]], [[Goretti Sanmartín]], anunciou o 24 de xuño que a defensa do máster en matemáticas é un dos temas que se tratarán no próximo pleno municipal, que se celebrará o xoves 26 de xuño. A edil agarda que haxa "unanimidade" entre os grupos municipais á hora de solicitar a "recuperación" e a "permanencia" do programa de posgrao en cuestión.<ref>{{Cita web|título=La USC recurre la decisión de la Xunta de no impartir el Máster de Matemáticas el curso que viene|url=https://www.abc.es/espana/galicia/usc-recurre-decision-xunta-impartir-master-matematicas-20250624131312-nt.html|páxina-web=Diario ABC|data=2025-06-24|data-acceso=2025-06-24|lingua=es}}</ref> === Outros === A presidenta da [[Real Sociedade Matemática Española]] e docente da USC [[Victoria Otero]] apoia a plataforma recoñecendo a [[importancia das matemáticas]].<ref>{{Cita web|título=El máster de Matemáticas de la USC se actualiza para evitar su desaparición y revivir en el curso 26-27|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/santiago/2025/05/30/master-matematicas-actualiza-intentar-revivir-curso-26-27/0003_202505S30C4992.htm|páxina-web=La Voz de Galicia|data=2025-05-30|data-acceso=2025-06-02|lingua=es}}</ref> O decano da Facultade de Matemáticas de Santiago de Compostela, [[Alberto Cabada]], elixido hai menos dun mes, quen critica a decisión da [[Xunta de Galicia]], xa que cre que a cualificación "sempre foi singular".<ref>{{Cita web|título=Cerrojazo de la Xunta al debate sobre el máster de Matemáticas de la USC|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/santiago/2025/05/31/cerrojazo-debate-sobre-master-matematicas/0003_202505S31C5993.htm|páxina-web=La Voz de Galicia|data=2025-05-31|data-acceso=2025-06-02|lingua=es}}</ref> A Xunta de Facultade de Matemáticas da Universidade de Santiago de Compostela manifestou publicamente o seu rexeitamento á decisión da Xunta de Galicia de suspender a oferta de novo ingreso no Máster Universitario en Matemáticas para o curso académico 2025-2026. Nunha declaración institucional, o órgano de goberno da facultade expresou o seu "apoio claro e decidido" á continuidade do máster, que considera unha formación "estratéxica para Galicia".<ref>{{Cita web|título=La Facultad de Matemáticas de la USC pide mantener el Máster Universitario en Matemáticas y califica su suspensión como "un error estratégico y educativo de gran magnitud"|url=https://www.diariodesantiago.es/santiago/la-facultad-de-matematicas-de-la-usc-pide-mantener-el-master-universitario-en-matematicas-y-califica-su-suspension-como-un-error-estrategico-y-educativo-de-gran-magnitud/|páxina-web=Diario de Santiago. Noticias de Santiago de Compostela y Galicia.|data=2025-06-02|data-acceso=2025-06-02|lingua=es|nome=Juan|apelidos=Ferradáns}}</ref> Por parte da USC, a vicerreitora de Titulacións, María José López Couso, lamenta esta decisión porque implica a perda dunha titulación "diferente" aos outros dous másteres da Facultade de Matemáticas de Santiago porque está máis orientada cara á investigación.<ref name=":1" /> A Vicerreitora presentou o 4 de xuño de 2025 un recurso de alzada polo non recoñecemento da singularidade. O [[Centro de Investigación e Tecnoloxía Matemática de Galicia]] manifestou o seu sólido e decidido apoio á consideración do Mestrado Universitario en Matemáticas da Universidade de Santiago de Compostela como unha titulación chave na formación, determinante na consolidación das carreiras investigadoras e singular dentro do [[Sistema Universitario de Galicia|Sistema]] [[Sistema Universitario de Galicia|Universitario de Galicia]].<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=CITMAga|data=2-6-2025|título=Carta de Apoio ao Mestrado Universitario en Matemáticas da Universidade de Santiago de Compostela (USC)|revista=Boletín CITMAga|volume=11|url=https://citmaga.gal/documents/20125/86832/Bolet%C3%ADn+CITMAga+N%C2%BA11-2025+-.pdf/2be28c17-4e15-c769-19a3-87be41a9d1c7?t=1748846264006}}</ref> [[Nuno García Pico]] dixo en escenario durante unha actuación musical "non ao peche do Máster en Matemáticas da Universidade de Santiago de Compostela". Nun comunicado, a [[Real Sociedade Matemática Española]] manifestou o apoio ao Mestrado e dixo que "desde a [Real Sociedade Matemática Española] consideramos imprescindíbel destacar o grave prexuízo social que supón a perda de talento dedicado á investigación e á formación en matemáticas. Esta situación afecta de forma directa á capacidade de desenvolvemento dunha rexión e da súa cidadanía, debilitando o pensamento crítico, o razoamento lóxico e as posibilidades de innovación, tanto a nivel individual como no conxunto do tecido industrial".<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Real Sociedade Matemática Española|data=30-5-2025|título=Carta de Respaldo al Máster Universitario en Matemáticas de la Universidade de Santiago de Compostela|revista=Boletín de la RSME|ISSN=2530-3376|páxinas=1-2|número=894|url=https://www.rsme.es/wp-content/uploads/2025/04/Boletin894.pdf}}</ref> [[Enrique Macías Virgós]], exdecano da [[Facultade de Matemáticas de Santiago de Compostela]], escribiu unha [[carta ao director]] de ''[[La Voz de Galicia]]'' na que afirma que a decisión se interpreta no sentido de que as matemáticas non importan e que ignora o valor estratéxico das [[Matemática pura|matemáticas puras]], que son a base da educación STEM e un eixo transversal de toda ciencia.<ref>{{Cita web|título=La Universidad de Santiago se queda sin máster en Matemáticas|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/opinion/2025/06/01/eliminar-master-matematicas-celta/0003_202506G1P20991.htm|páxina-web=La Voz de Galicia|data=2025-06-01|data-acceso=2025-06-02|lingua=es}}</ref> En xuño de 2025, a [[Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]] denunciou a decisión preguntándose se non sería singular que a maioría dos graduados fosen matemáticos recoñecidos internacionalmente ou galardoados, apoiando a plataforma.<ref>{{Cita web|url=https://x.com/DefensaMesMat/status/1929506168658935904|páxina-web=X|título=A ANEM denuncia a decisión da Xunta de suprimir o Mestrado en Matemáticas da USC|data-acceso=11-6-2025|apelidos=En defensa do mestrado de Matemáticas da USC|nome=|ligazónautor=}}</ref> O [[Consello do Estudantado da Universidade de Santiago de Compostela]] pronuncióuse en apoio á plataforma e permanencia do máster.<ref>{{Cita web|título=El estudiantado de la USC, en pie de guerra por la desaparición del único máster en matemáticas puras|url=https://www.elcorreogallego.es/santiago/2025/06/04/estudiantado-usc-pie-guerra-desaparicion-unico-master-matematicas-puras-santiago-118198813.html|páxina-web=El Correo Gallego|data=2025-06-04|data-acceso=2025-06-04|lingua=es|nome=Valeria|apelidos=Pereiras}}</ref> Segundo declarou, "esta decisión por parte do Goberno galego non obedece a ningún criterio estratéxico ou racional respecto da planificación do noso sistema universitario, senón que é un reflexo da tendencia observada durante os últimos anos de desmantelamento da nosa universidade pública".<ref>{{Cita web|título=Apoio “claro e decidido” ao Mestrado en Matemáticas por parte do Consello do Estudantado da USC|url=https://www.galiciaconfidencial.com/noticia/295801-apoio-claro-decidido-mestrado-matematicas-parte-consello-estudantado-usc|páxina-web=Galicia Confidencial|data-acceso=2025-06-04}}</ref> [[María do Carme García Negro]] escribiu un artigo de opinión no ''[[El Correo Gallego]]'' titulado "De como a burocracia enguliu as matemáticas", en defensa do Máster e a plataforma.<ref>{{Cita web|título=De como a burocracia enguliu as matemáticas|url=https://www.elcorreogallego.es/opinion/2025/06/05/burocracia-enguliu-as-matematicas-118234444.html|páxina-web=El Correo Gallego|data=2025-06-05|data-acceso=2025-06-05|lingua=es|nome=María do Carme|apelidos=García-Negro}}</ref> O profesor [[Eduardo García Río]] escribiu unha carta aberta criticando a desaparición do máster.<ref>{{Cita web|url=https://x.com/Isaaccarcacia/status/1930247452235374876|páxina-web=X|título=Texto de Eduardo García Río sobre el máster de matemáticas puras de la USC y su absurdo cierre por parte de la Xunta de Galicia.|data-acceso=11-6-2025|nome=Isaac|apelidos=Carcacía}}</ref> O matemático [[Eduardo Sáenz de Cabezón]] publicou unha historia en Instagram defendendo o Máster de Matemáticas na USC e en apoio á plataforma. No XLI Congreso Nacional de Estatística e Investigación Operativa de 2025, mostrou o seu apoio a presidenta da Sociedade Española de Investigación Operativa, Begoña Vitoriano, o presidente do [[Comité Español de Matemáticas]], [[Alfonso Gordaliza]] e a presidenta entrante da Sociedade Española de Investigación Operativa, Maria Dolores Martínez. O divulgador das matemáticas [[Nicolás Atanes]] dixo nunha carta ao director en ''Diario de Navarra'' titulada Necesitamos más matemáticas que "hoxe en día, parece que segue habendo moitos incultos aos que as matemáticas parecen non importarlles […] agora, enriba de todo, a comunidade autónoma de Galicia viviu un destes procesos sen dúbida singulares, cando o goberno autonómico autorizou a desaparición do máster en Matemáticas da Universidade de Santiago de Compostela.<ref>{{Cita web|título=Carta de los lectores: Necesitamos más matemáticas|url=https://www.diariodenavarra.es/contenidos/participacion/cartasaldirector/2025/06/12/necesitamos-matematicas.html|páxina-web=diariodenavarra.es|data=2025-06-12|data-acceso=2025-06-12|lingua=es|nome=Nicolás Atanes|apelidos=Santos}}</ref> Algúns dos asinantes máis coñecidos son [[Eduardo Sáenz de Cabezón]], [[Marina Díaz]], entre outros.<ref>{{Cita web|título=Lista de asinantes|url=https://docs.google.com/spreadsheets/d/e/2PACX-1vSPSLpd2yFrjLDUj5TkXo1o1guQLA_8sZf93npMk_AOpQj77Z3qFrCvk47pXoANUFQ4x_Xg-HClo_aO/pubhtml?gid=1105896335&single=true&usp=embed_facebook|páxina-web=Google Docs|data-acceso=2025-06-24}}</ref> O reitor da [[Universidade de Santiago de Compostela]], [[Antonio López Díaz|Antonio López]] [[Antonio López Díaz|Díaz]], ao ser preguntado sobre isto nunhas declaracións aos medios o 24 de xuño, dixo que a USC presentou un recurso ante a [[Secretaría Xeral de Universidades]] contra a decisión de non impartir o Máster en Matemáticas o ano que vén. Aínda que recoñeceu que os prazos son "axustados" e que queda "moi pouco tempo", segue aberto á posibilidade de que a Xunta (goberno rexional) poida dar marcha atrás na súa decisión: "Estamos á espera de ver se podemos mantelo para este curso académico, 2025-26".<ref>{{Cita web|título=La USC recurre la decisión de la Xunta de no impartir el Máster de Matemáticas el curso que viene|url=https://www.europapress.es/galicia/noticia-usc-recurre-decision-xunta-no-impartir-master-matematicas-curso-viene-20250624125128.html|páxina-web=www.europapress.es|data=2025-06-24|data-acceso=2025-06-24|nome=Europa|apelidos=Press}}</ref> == Resposta da Xunta == [[Ficheiro:Román_Rodríguez_Pleno_Parlamento_Galicia_11-6-2025.jpg|miniatura|Román Rodríguez no Parlamento de Galicia o 11 de xuño de 2025]] A Xunta de Galicia, a través do [[Consellería de Cultura, Educación, Formación Profesional e Universidades|Conselleiro de Educación, Ciencia, Universidades e Formación Profesional]], [[Román Rodríguez González]], anunciou no Parlamento de Galicia o 11 de xuño de 2025 que está disposto a traballar conxuntamente coa Universidade de Santiago de Compostela para mellorar a proposta do Mestrado en Matemáticas, co obxectivo de reintroducilo na oferta académica a partir do curso 2026/27. O conselleiro salientou que a súa intención é reformular a titulación de xeito que sexa máis atractiva para o alumnado, mellorando tanto a súa calidade como a especialización. Rodríguez tamén indicou que a decisión de non ofertar novas prazas para o curso 2025/26 responde a criterios técnicos, en particular ao cumprimento do Decreto de Titulacións de 2011, que establece un número mínimo de alumnos para que un máster sexa ofertado. Neste caso, a titulación do Mestrado en Matemáticas da USC contou cunha media de 12 alumnos nos últimos tres anos, cando o mínimo exixido son 16 estudantes. Non obstante, subliñou que a titulación non se pecha e que os estudantes que actualmente a están cursando poderán rematar os seus estudos sen ningún problema. A Xunta tamén destacou que, a pesar de non alcanzar o número mínimo de alumnado nos últimos anos, o mestrado gozou de varios cursos de excepcionalidade entre os cursos 2018/19 e 2022/23, co fin de dar tempo á USC para mellorar os datos e captar máis alumnado. Non obstante, segundo o informe da [[Axencia para a Calidade do Sistema Universitario de Galicia]], o plan de mellora presentado pola facultade non inclúe accións concretas para incrementar o número de alumnos de novo ingreso. Por outra banda, Román Rodríguez lembrou que a denegación da declaración de singularidade para o Mestrado en Matemáticas nos últimos dous anos foi motivada por non cumprir cos requisitos establecidos. Finalmente, o conselleiro subliñou que a USC continúa a ofrecer outros dous mestrados en Matemáticas, o Mestrado en Matemática Industrial e o Mestrado en Técnicas Estatísticas, que contan cunha boa acollida entre o alumnado, e que a investigación nesta área segue garantida a través dos programas de doutoramento. A Xunta reiterou a súa disposición a colaborar na mellora do Mestrado en Matemáticas para facelo máis competitivo e viable no futuro.<ref>{{Cita web|url=https://www.xunta.gal/notas-de-prensa/-/nova/013750/xunta-traballara-coa-universidade-santiago-nunha-mellora-proposta-mestrado-matematicas|páxina-web=Xunta de Galicia|título=A Xunta traballará coa Universidade de Santiago nunha mellora da proposta do mestrado de Matemáticas co obxectivo de volver ofertalo en 2026|data-acceso=11-6-2025}}</ref> == Notas == {{listaref|30em}} [[Categoría:Matemáticas en Galicia]] [[Categoría:Universidade de Santiago de Compostela]] [[Categoría:Asociacións de Galicia]] [[Categoría:2025 en Galicia]] b99uzez9fpae4ppb2h06b8y7tfmg2dq 0 653613 7104883 7074710 2025-06-23T20:15:25Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 1 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7104883 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Belén Funes''', nada en [[Barcelona]] en [[1984]], é unha [[Director, directora de cinema|directora cinematográfica]] española.<ref>{{Cita web|url=https://www.mostrafilmsdones.cat/project/belen-funes-2/|título=Belén Funes|data-acceso=2020-01-20|data=|apelidos-editor=Mostra Films Dones|lingua=ca|data-arquivo=20 de outubro de 2020|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20201020151912/https://www.mostrafilmsdones.cat/project/belen-funes-2/|url-morta=yes}}</ref> == Traxectoria == Estudou dirección en ESCAC e cursou en Cuba un mestrado en escritura de ficción na EICTV. En 2015 debutou como directora coa curtametraxe ''Sara a la fuga'', estreada no [[Festival de Málaga de Cine Español|Festival de Málaga]], onde gañou a Biznaga de Prata a Mellor Director e Mellor Curtametraxe. A súa segunda curta, ''La inútil'' (2017), foi nomeada a Mellor Curtametraxe nos [[Premios Gaudí]]. En 2018, foi seleccionada para o Talent Lab de TIFF, onde desenvolveu o guión da súa primeira longametraxe, ''La hija de un ladrón'', que se estreou no [[Festival Internacional de Cine de Donostia|Festival de San Sebastián]] e gañou varios premios, incluíndo tres Premios Gaudí e o [[Premio Goya á mellor dirección|Premio Goya]] á Mellor Dirección Novel.<ref>{{Cita web|url=https://www.ara.cat/cultura/Belen-Funes-Ripollet-Gaudi-realitat_0_2384161746.html|título=Belén Funes, la filla de Ripollet que va tenyir els Gaudí de realitat|data-acceso=2020-01-20|apelidos=Serra|nome=Xavi|data=2020-01-20|apelidos-editor=Ara}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://cat.elpais.com/cat/2020/01/19/cultura/1579473116_887345.html|título=La debutant Belén Funes s'emporta tres Gaudí per ‘La hija de un ladrón'|data-acceso=2020-01-20|apelidos=Bettonica|nome=Toni Polo|data=2020-01-20|apelidos-editor=El País.cat}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.lavanguardia.com/cine/20200125/473101854566/mejor-director-novel-premios-goya-2020.html|título=Belén Funes gana el Goya a mejor dirección novel|data-acceso=28/1/2020|data=25 gener 2020|lingua=castellà}}</ref> O título da súa longametraxe ''Los Tortuga'', provén desas persoas que, sobre todo nas décadas dos 60, 70 e durante as Olimpíadas do 92, migraron desde Andalucía a cidades do norte como Barcelona.<ref>{{Cita web|título=Belén Funes: “Cuantos más cineastas haya que sepan lo que es pagar un alquiler, más historias que cuenten los problemas de vivienda habrá”|url=https://www.lamarea.com/2025/05/22/belen-funes-los-tortuga/|páxina-web=lamarea.com|data=2025-05-21|data-acceso=2025-05-25|lingua=es|nome=Carlos|apelidos=Madrid}}</ref> == Notas == {{Listaref}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Funes, Belén}} [[Categoría:Nados en 1984]] [[Categoría:Nados en Barcelona]] [[Categoría:Directores de cine de Cataluña]] 6uaekbq232uxgi4hnxn5hxrnqbsqwqd 10 653748 7105132 7101506 2025-06-23T23:47:59Z O Breixo 127505 7105132 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Enuso}}</noinclude><templatestyles src="Modelos/styles.css" />{{Infobox |bodystyle = infobox_bodystyle |titleclass = infobox_titlestyle |aboveclass = infobox_abovestyle |headerclass = infobox_headerclass_w_botton_top |headerstyle = infobox_headerstyle |subheaderclass = infobox_subheaderstyle |labelclass = infobox-label |datastyle = text-align:start |captionstyle = infobox_captionstyle |belowstyle = infobox_belowstyle | above = {{{nome|<includeonly>{{PAGENAME}}</includeonly>}}} | subheader1 = {{#if:{{#property:P225 |from={{{item|}}} }}{{{nome_científico|}}}|''{{#invoke:Wikidades | claim | property=P225 | value={{{nome_científico|}}} }}'' }} | image1 = {{Propiedade|P18|{{#if:{{{imaxe|}}}{{#property:P18|from={{{item|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage | InfoboxImage | image={{{imaxe|}}} | size={{{imaxe_tamaño|}}}| sizedefault=300px | maxsize=300px }}}}|4=Wikidata/Formatos|5=formatoImaxe|prioridad=no|uno=si}} | caption1 = {{#if:{{{pé|}}}|<span style="font-size: 95%">{{{pé}}}</span>}}<hr /> |label1 = Istancia de |data1 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P31 | value={{{istancia_de|}}} }} |label2 = Subclase de |data2 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P279 | value={{{subclase_de|}}} }} |label3 = Categoría taxonómica |data3 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P105 | value={{{categoría_taxonómica|}}} }} |label4 = Tipo taxonómico |data4 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P427 | value={{{tipo_taxonómico|}}} }} |label5 = Sinónimo taxonómico |data5 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1420 | value={{{sinónimo_taxonómico|}}} }} |label6 = Taxon superior |data6 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P171 | value={{{taxon_superior|}}} }} |label7 = Taxon homónimo |data7 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P13177 | value={{{taxon_homónimo|}}} }} |label8 = Nome curto |data8 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1813 | value={{{nome_curto|}}} | list=lang }} |label9 = Nome común |data9 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1843 | value={{{nome_común|}}} | list=lang }} |label10 = Alcume |data10 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1449 | value={{{alcume|}}} | list=lang }} |label11 = Combinación orixinal |data11 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1403 | value={{{combinación_orixinal|}}} }} |label12 = Nome do taxon |data12 = {{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{nome_taxon|}}} |property=P225 |qualifier=P574 | qualifier2=P405 |separator=<br /> |rowformat=''$0'' $1 |showsomevalue=no |shownovalue=no |tablesort=1 |sorting=-1 |rowsubformat1=<br/>$1 $2}} |label17 = Período de aparición |data17 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P523 | value={{{período_aparición|}}} | formatting=unitcode }} |label18 = Duración máxima de vida |data18 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4214 | value={{{duración_máxima_vida|}}} | formatting=unitcode }} |label19 = Esperanza de vida |data19 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2250 | value={{{esperanza_vida|}}} | formatting=unitcode }} |label20 = Medio de locomoción |data20 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3512 | value={{{medio_locomoción|}}} }} |label21 = Fonte de alimentación |data21 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1034 | value={{{fonte_alimentación|}}} }} |label22 = Fonte de |data22 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1672 | value={{{é_unha_fonte_de|}}} }} |label30 = Son producido |data30 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4733 | value={{{son_producido|}}} }} |label31 = Ten deseño |data31 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P5422 | value={{{ten_deseño|}}} }} |label32 = Son producido |data32 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P4733 | value={{{son_producido|}}} }} |label33 = Ciclo diurno |data33 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P9566 | value={{{ciclo_diurno|}}} }} |label34 = Forza de mordida |data34 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3485 | value={{{cociente_forza_mordida|}}} }} |label41 = Tamaño da niñada |data41 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P7725 | value={{{tamaño_niñada|}}} }} |label42 = Período de incubación |data42 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P7770 | value={{{período_incubación|}}} | formatting=unitcode }} |label43 = Período de xestación |data43 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3063 | value={{{período_xestación|}}} | formatting=unitcode }} |label44 = Tempo de xeneración |data44 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P3337 | value={{{tempo_xeneración|}}} | formatting=unitcode }} |header50 = {{#if:{{#property:P141 |from={{{item|}}} }}{{{identificador_UICN|}}}{{#property:P627 |from={{{item|}}} }}|Conservación}} |data51 = {{#switch: {{#invoke:Wikidades | claim | property=P141 | formatting=raw}} | Q211005 = [[Ficheiro:Status iucn3.1 LC gl.svg|centro|250px|link=Especie pouco preocupante]] | Q719675 = [[Ficheiro:Status iucn3.1 NT gl.svg|centro|250px|link=Especie case ameazada]] | Q278113 = [[Ficheiro:Status iucn3.1 VU gl.svg|centro|250px|link=Especie vulnerable]] | Q11394 | Q96377276 = [[Ficheiro:Status iucn3.1 EN gl.svg|centro|250px|link=Especie en perigo]] | Q219127 = [[Ficheiro:Status iucn3.1 CR gl.svg|centro|250px|link=Especie en perigo crítico]] | Q239509 = [[Ficheiro:Status iucn3.1 EW gl.svg|centro|250px|link=Especie extinta na natureza]] | Q237350 = [[Ficheiro:Status iucn3.1 EX gl.svg|centro|250px|link=Especie extinta]] | Q85304919 = [[Ficheiro:Status none PEW.svg|centro|250px|link=Especie posiblemente extinta na natureza]] | Q85304916 = [[Ficheiro:Status none PE.svg|centro|250px|link=Especie posiblemente extinta]] | Q3245245 = [[Ficheiro:DD IUCN 3 1.svg|centro|250px|link=Datos insuficientes]] | <default> = Descoñecido }} |label52 = Identificador [[Lista Vermella da IUCN|UICN]] |data52 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P627 |list=false |formatting=[https://www.iucnredlist.org/details/$1/0 $1] }} | header60 = {{#if:{{#property:P141 |from={{{item|}}} }}{{#property:P181|from={{{item|}}} }}{{{área_distribución|}}}{{{hóspede|}}}{{#property:P2975|from={{{item|}}} }}{{#property:P2974 |from={{{item|}}} }}{{{hábitat|}}}{{#property:P5588 |from={{{item|}}} }}{{{especie_invasora_en|}}}|Distribución}} |label61 = Hábitat |data61 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2974 | value={{{hábitat|}}} }} |label62 = Hóspede |data62 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2975| value={{{hóspede|}}} }} |label63 = Especie invasora en |data63 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P5588 | value={{{especie_invasora_en|}}} }} |label64 = Área de distribución |data64 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P9714 | value={{{área_distribución|}}} }} |data65 = {{Propiedade|P181|{{#if:{{{mapa_distribución|}}}{{#property:P181|from={{{item|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage | InfoboxImage | image={{{mapa_distribución|}}} | size={{{mapa_distribución_tamaño|}}}| sizedefault=200px | maxsize=300px }}}}|4=Wikidata/Formatos|5=formatoImaxe|prioridad=no|uno=si}} | header70 = {{#if:{{#property:P8512 |from={{{item|}}} }}{{{diagrama_comparación_tamaño|}}}{{{masa|}}}{{#property:P2067 |from={{{item|}}} }}{{{lonxitude|}}}{{#property:P2043 |from={{{item|}}} }}|Dimensións}} |data71 = {{Propiedade|P8512 |{{#if:{{{diagrama_tamaño|}}}{{#property:P8512 |from={{{item|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage | InfoboxImage | image={{{diagrama_tamaño|}}} | size={{{diagrama_tamaño_tamaño|}}}| sizedefault=200px | maxsize=300px }}}}|4=Wikidata/Formatos|5=formatoImaxe|prioridad=no|uno=si}} |label72 = Masa |data72 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2067 | value={{{masa|}}} | formatting=unitcode }} |label73 = Lonxitude |data73 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P2043 | value={{{lonxitude|}}} | formatting=unitcode }} | header80 = {{#if:{{#property:P1343 |from={{{item|}}} }}{{{descrito_pola_fonte|}}}|Descrito pola fonte}} | data81 = {{#if:{{#property:P1343 |from={{{item|}}}}}|{{lista despregable|titulo = Descrito pola fonte |titulo_estilo =background:#ededed;padding-right:1.2em;text-align:start;font-weight:bold;|{{#invoke:Wikidades |claim |formatting=table |case0=gender |value={{{descrito_pola_fonte|}}} |property=P1343 |qualifier=P1545 | qualifier2=P447 |qualifier3 =P1027 |qualifier4 =P166/P2425 |qualifier5 =P642 |separator=<br /> |rowformat=*$1 $4&nbsp;$0$5$2$3 |showsomevalue=no |shownovalue=no |rowsubformat1=<small>($1)</small> |rowsubformat2=, {{lcfirst:{{GetLabelFix|P1686|lang={{{lang|}}}}}}} ''$2'' |rowsubformat3=&nbsp;{{GetLabelFix|P1027|lang={{{lang|}}}}} $3 |rowsubformat4=[[File:$4|30x30px|link=]] |rowsubformat5=&nbsp;{{lc:{{GetLabelFix|P642|lang={{{lang|}}}}}}} $5. |tablesort=1 |sorting=-1}} }} }} | header90 = {{#if:{{#property:P856|from={{{item|}}}}}{{Redes sociais |item={{{item|}}}}}{{{teléfono|}}}{{#property:P1329 |from={{{item|}}}}}{{{correo|}}}{{#property:P968 |from={{{item|}}}}}|Redes}} | label91 = Páxina WEB | data91 = {{#invoke:Wikidades |claim |property=P856 |list=false |formatting=weblink }} | label92 = Teléfono | data92 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P1329 | value={{{teléfono|}}} }} | label93 = Correo | data93 = {{#invoke:Wikidades | claim | property=P968 | value={{{correo|}}} }} | label94 = Redes | data94 = {{Redes sociais |item={{{item|}}}}} | label95 = URL de xenoma secuenciado | data95 = {{#invoke:Wikidades |claim |property=P6800 |list=false |formatting=weblink }} |data96 = {{#if:{{Propiedade|P6507|{{{cita_taxon_autor|}}} }}|''{{Propiedade|P6507|{{{cita_taxon_autor|}}} }}''}} |below = {{#ifeq:{{#invoke:Wikibase|id}}|||<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[d:{{#invoke:Wikibase|id}}|Wikidata]]&nbsp;]</span>}}{{#if:{{#property:P935|from={{{item|}}}}}|&nbsp;<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[Commons:{{#invoke:Wikidades | claim | property=P935 | formatting=label | editicon=false}}|G:Commons]]&nbsp;]</span>}}{{#if:{{#property:P373|from={{{item|}}}}}|&nbsp;<span style="font-size:80%;">[&nbsp;[[Commons:Category:{{#invoke:Wikidades | claim | property=P373| formatting=label | editicon=false}}|C:Commons]]&nbsp;]</span>}} }}<noinclude>{{uso de marcador}}</noinclude> stnu7onz8rtxobrn4y1krbztpqpcgvs 0 654506 7104525 7083311 2025-06-23T14:47:12Z Dedrif 154874 7104525 wikitext text/x-wiki {{Título en cursiva}} {{Obra}} '''''A semellanza''''' é unha novela de [[María Xosé Queizán]] en [[lingua galega]], publicada en 1988. É unha obra pioneira á hora de abordar a diferenza entre [[sexualidade]] e sexo e a temática [[Transexualidade|trans]]<ref>{{Cita web|título=Enciclopedia Historia Literatura Galega|url=https://literaturagalega.as-pg.gal/etapas/a-etapa-contemporanea-ii/autoria-feminina-e-tematica-lgbtq-na-saida-do-franquismo|páxina-web=literaturagalega.as-pg.gal|data-acceso=2025-06-02}}</ref>​, escrita desde unha óptica [[Feminismo|feminista]] e [[Lesbianismo|lesbiana]].​​<ref name = "Tulipa">{{Cita web|título=Presentación Semejanza, de María Xosé Queizán|url=https://www.tulipaeditorial.com/post/presentaci%C3%B3n-semejanza-de-mar%C3%ADa-xos%C3%A9-queiz%C3%A1n|páxina-web=Tulipa Editora|data=2 de xullo de 2019|lingua=es}}</ref><ref name = "ECG">{{Cita novas|título=Tulipa Editora presenta 'Semejanza', de María Xosé Queizán, traducida al español|url=https://www.elcorreogallego.es/galicia/2019/06/30/tulipa-editora-presenta-semejanza-maria-109891493.html|xornal=El Correo Gallego|data=30 de xuño de 2019|lingua=es}}</ref><ref name = "A Sega"/> == Argumento == Ambientada na [[década de 1980]], a obra narra o periplo vital dun mozo nacido nunha familia burguesa de [[Lugo]] na procura da súa identidade persoal e sexual, e retrata nas súas páxinas a liberdade da experimentación sexual con [[perspectiva de xénero]]. Na obra deféndese que os órganos sexuais masculinos ou femininos dunha persoa non marcan un modo concreto de comportarse. Manter relacións sexuais con homes ou con mulleres é máis unha cuestión de atracción que de órganos sexuais<ref>{{Cita publicación periódica|título=A busca de identidade: A relación entre sexo e xénero n’A semellanza de María Xosé Queizán|url=https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=9843830|revista=Galicia21: Journal of Contemporary Galician Studies|data=2011|ISSN=2040-7181|páxina=60–77|número=1|nome=Marisol|apelidos=Rodríguez Rodríguez}}</ref>​, afirmando unha posición [[Binormativismo|non binaria]] da realidade​<ref>{{Cita publicación periódica|título=Transgénero, feminismo y amor según dos escritoras gallegas: A semellanza, de María Xosé Queizán, y Benquerida catástrofe, de Teresa Moure|url=https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=8530989|revista=Journal of Spanish Cultural Studies|data=2019|ISSN=1463-6204|páxina=505–517|volume=20|número=4|nome=Katarzyna|apelidos=Moszczynska}}</ref>. == Personaxes == Juanjo, un mozo de boa familia luguesa, que pasa de vivir unha vida impostada de casado a explorar a súa identidade primeiro como home homosexual ata pasar pola [[transexualidade]] e o [[lesbianismo]].<ref name = "A Sega">{{Cita web|título=O silencio que buscaba erradicar a semellanza|url=http://www.asega-critica.net/2013/02/o-silencio-que-buscaba-erradicar.html|data=25 de febreiro de 2013|autor=María Reimóndez}}</ref>​. == Temáticas == Nesta obra afóndase no sentido metafórico da busca da igual, do amor pola igual, presente habitualmente nas teorías gais e lesbianas.<ref name = "A Sega"/> == Influencias == ''A semellanza'' ten conexión coas reflexións de [[Judith Butler]] sobre a performatividade do xénero, e tamén coa idea filosófica da busca da semellanza, con ecos [[Sigmund Freud|freudianos]] e [[Jacques Lacan|lacanianos]].<ref name = "A Sega"/> Hai tamén un xogo intertextual entre esta novela e a [[novela negra]] ''Un cadáver desconcertante'' (traducida ao galego por [[Dolores Miloro]] para [[Edicións do Cumio|Cumio]]) do escritor catalán [[Josep Maria Palau i Camps|Josep M. Palau i Camps]].<ref>{{Cita web|título=María Xosé Queizán, a nosa "Voz de liberdade", (2011)|url=https://crebas.gal/maria-xose-queizan-a-nosa-voz-de-liberdade-2011/|data=28 de novembro de 2011|páxina-web=Crebas|autor=Miro Villar}}</ref>​ Obras posteriores a ''A semellanza'', como ''[[Benquerida catástrofe]]'' de [[Teresa Moure]] ou as obras de [[Antón Lopo]] e [[Xavier Queipo]], non poden entenderse sen esta.<ref name = "A Sega"/> == Edicións e traducións == ''A semellanza'' tivo varias edicións (1992<ref>{{Cita web|título=laimo {{!}} Palabra do día|url=https://portaldaspalabras.gal/lexico/palabra-do-dia/laimo/|páxina-web=Portal das Palabras|data=2023-12-17|data-acceso=2025-06-02}}</ref>​, 1995​<ref>{{Cita libro|edición=3ª ed|título=A semellanza|url=https://catalogo-rbgalicia.xunta.gal/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=424925|editorial=Sotelo Blanco|data=1995|lugar=Santiago de Compostela|ISBN=978-84-7824-128-6|serie=Medusa|nome=María Xosé|apelidos=Queizán}}</ref>) e traduciuse ao [[Lingua inglesa|inglés]] (1999<ref>{{Cita publicación periódica|título=Apuntamentos prácticos para unha traducción: The Likeness (A Semellanza) de María Xosé Queizán|url=https://revistas.uvigo.es/index.php/viceversa/article/view/2343|revista=Viceversa. Revista galega de tradución|data=2000|ISSN=1135-8920|páxina=271–276|nome=Ana Mª|apelidos=Spitzmesser}}</ref>)​ e ao [[Lingua castelá|castelán]] (2019).<ref name = "Tulipa"/><ref name = "ECG"/> == Notas == {{listaref|30em}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Obras narrativas en galego]] [[Categoría:Obras literarias de 1988]] [[Categoría:Literatura LGBT]] q54e32d03u3nwlxhcyfdxabyhx56fpa 0 654513 7104816 7083063 2025-06-23T19:29:30Z Galton1892 156153 7104816 wikitext text/x-wiki [[Ficheiro:X-ray of a normal hip.jpg|miniatura|As [[Imaxe por resonancia magnética|resonancias magnéticas]], as [[Radiografía|radiografías]] e as [[Tomografía computadorizada|tomografías]] computarizadas empregan [[Algoritmo|algoritmos matemáticos]] para crear imaxes do corpo, que os médicos poden analizar para buscar signos de enfermidades<ref>{{Cita web|título=The Math Behind Medical Imaging Technology|url=https://skill-lync.com/blogs/the-math-behind-medical-imaging-technology|páxina-web=Skill-Lync Blogs|data=2023-02-16|data-acceso=2025-06-02|lingua=en|apelidos=Skill-Lync}}</ref><ref>{{Cita web|título=Mathematics of Imaging: Seeing by Solving|url=https://nap.nationalacademies.org/resource/other/deps/illustrating-math/interactive/mathematics-of-imaging.html|páxina-web=nap.nationalacademies.org|data-acceso=2025-06-02}}</ref>]] A '''importancia das matemáticas''' é un concepto que describe a necesidade das [[matemáticas]] en diferentes contextos.<ref>{{Cita web|título=Math Matters in Everyday Life|url=https://www.niu.edu/mathmatters/everyday-life/index.shtml|páxina-web=Northern Illinois University|data-acceso=2025-06-02|lingua=en}}</ref> Explica principalmente a súa utilidade para facer a vida máis doada e ordenada, e para evitar o caos e a confusión.<ref>{{Cita web|título=Curriculum and Resources|url=https://www.dcp.edu.gov.on.ca/en/curriculum/elementary-mathematics/context/the-importance-and-beauty-of-mathematics|páxina-web=www.dcp.edu.gov.on.ca|data-acceso=2025-06-02}}</ref> As matemáticas son esenciais porque están en todas partes. ''A eficiencia irracional das matemáticas nas ciencias naturais'' é o título dun artigo de 1960 do físico [[Eugene Wigner]], que demostra a importancia das matemáticas na física. [[Leonardo da Vinci]] dixo que «ningunha investigación humana pode chamarse ciencia se non pasa por demostracións matemáticas».<ref>{{Cita web|título=Frase 7|url=https://www.rsme.es/2007/11/leonardo-da-vinci/|páxina-web=Real Sociedad Matemática Española|data=2007-11-28|data-acceso=2025-06-02|lingua=es}}</ref> As matemáticas son importantes nos deportes (como o fútbol), na ciencia, na tecnoloxía, na [[Matemáticas e arte|arte]], etc. == Sensibilización == Hai varios esforzos para concienciar sobre a importancia das matemáticas e facelas aínda máis populares, especialmente a través da súa difusión. Isto é principalmente para fomentar a súa aprendizaxe e manter altos os seus niveis matemáticos. Un estudo de 2021 afirmaba que non aprender matemáticas despois dos 16 anos era prexudicial para o desenvolvemento cerebral.<ref>{{Cita web|título=Lack of maths education negatively affects adolescent brain and cognitive development|url=https://www.ox.ac.uk/news/2021-06-07-lack-maths-education-negatively-affects-adolescent-brain-and-cognitive-development|páxina-web=www.ox.ac.uk|data=2021-06-07|data-acceso=2025-06-02|lingua=en}}</ref> == Notas == [[Categoría:Matemáticas]] ccvqu8yazxuehvautahprw4g2mdcgxf 0 654578 7104553 7103115 2025-06-23T15:15:28Z Galton1892 156153 /* Notas */ 7104553 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Javier Polo Noche''', nado en [[Vigo]] o [[12 de marzo]] de [[2002]], é un matemático galego a cargo da Política Universitaria da [[Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]] desde xullo de 2024. Como matemático, centra a súa investigación na [[teoría de números]].<ref>{{Cita web|título=Eisenstein degeneration of Euler systems|url=https://arxiv.org/html/2501.01514v1|páxina-web=arxiv.org|data-acceso=2025-06-02|lingua=en}}</ref><ref>{{Cita web|título=Formas modulares, símbolos modulares e aplicacións|url=https://www.usc.gal/gl/centro/facultade-matematicas/eventos/formas-modulares-simbolos-modulares-aplicacions|páxina-web=www.usc.gal|data-acceso=2025-06-02|lingua=en}}</ref> == Biografía == Estudou no [[Colexio Compañía de María de Vigo]], onde foi seleccionado para o [[Estalmat]] en 2015. Máis adiante, estudou no IES do Castro de Vigo. No 2018, conseguiu un premio como acertantes do Enigma dos cofres da revista Ombú na modalidade de Bacharelato.<ref>{{Cita web |data=15-10-2018 |título=Departamento de Matemáticas |url=http://centros.edu.xunta.es/iesdocastro/?p=4983 |data-acceso=02-06-2025|institución=IES do Castro de Vigo }}</ref> Estudou matemáticas na [[Universidade de Santiago de Compostela]]. En xullo de 2023, participou no equipo da USC que gañou unha medalla de prata na Open Mathematical Olympiad for University Students.<ref>{{Cita novas |título=A Universidade de Santiago logra unha medalla de prata na Olimpíada Matemática Internacional |url=https://www.elcorreogallego.es/galicia/2022/05/04/universidade-santiago-logra-unha-medalla-109705279.html |xornal=El Correo Gallego |data=04-05-2022 |data-acceso=02-06-2025 }}</ref> En 2023, xunto con Diego Martínez García, Yago Méndez Domínguez, Francisco Morales Vidal, Ángel Mourelle Abelenda, Lois Omil Pazos e Javier Polo, recibiu un dos XVIII [[Premios á calidade lingüística en lingua galega]] da [[Xunta de Galicia]] polo traballo "Campañas electorais: un modelo de fluxo de votantes nun sistema cuadripartidista" (Departamento de Ciencias) na categoría de artigo académico.<ref>{{Cita novas|data=1-3-2023|título=Os XVIII Premios á Calidade Lingüística recoñecen os mellores traballos universitarios en galego|url=https://www.xunta.gal/notas-de-prensa/-/nova/77720/los-xviii-premios-calidade-linguistica-reconocen-los-mejores-trabajos-universitarios|data-acceso=2-6-2025|xornal=Xunta de Galicia}}</ref><ref>{{Cita web|título=Os XVIII Premios á Calidade Lingüística recoñecen os mellores traballos universitarios en galego|url=https://www.cope.es/emisoras/galicia/noticias/xviii-premios-calidade-linguistica-reconecen-mellores-traballos-universitarios-galego-20230301_2579485|páxina-web=COPE|data=2023-03-01|data-acceso=2025-06-02|lingua=es|nome=Xunta de|apelidos=Galicia}}</ref> Foi o primeiro delegado do [[Funtor de Breogán]] na primeira edición da [[Liga Matemática]],<ref>{{Cita web|título=Trece estudiantes de la facultad de Matemáticas de la USC compiten en una liga con treinta universidades|url=https://www.elcorreogallego.es/santiago/2023/10/24/trece-estudiantes-facultad-matematicas-usc-93702673.html|páxina-web=El Correo Gallego|data=2023-10-24|data-acceso=2025-06-02|lingua=es|nome=Lorena|apelidos=Rey}}</ref><ref>{{Cita web|título=En esta liga salen los números|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/educacion/2023/11/10/liga-salen-numeros/00031699635365964973341.htm|páxina-web=La Voz de Galicia|data=2023-11-15|data-acceso=2025-06-02|lingua=es}}</ref> liderando o seu equipo para ser un dos catro finalistas.<ref>{{Cita web|título=A lo Xabi Alonso: así han ganado la Liga Matemática de España estos almerienses|url=https://www.lavozdealmeria.com/vivir/251583/xabi-alonso-asi-han-ganado-liga-matematica-espana-almerienses.html|páxina-web=La Voz de Almería|data=2024-05-15|data-acceso=2025-06-02|lingua=es|nome=Evaristo|apelidos=Martínez}}</ref> En 2024, participou na cerimonia de entrega dos premios Estalmat Galicia.<ref>{{Cita web|título=Fin del curso que estimula el talento matemático en Santiago|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/santiago/santiago/2024/05/04/fin-curso-estimula-talento-matematico-santiago/00031714853410836867236.htm|páxina-web=La Voz de Galicia|data=2024-05-05|data-acceso=2025-06-02|lingua=es}}</ref> Na Asemblea Xeral da Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas celebrada durante o [[Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas de 2024]], foi nomeado membro da Política Universitaria da [[Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]], baixo a presidencia de [[Marina Díaz]]. En 2025, uniuse á plataforma [[En defensa do mestrado de Matemáticas da USC]]. Na súa conta de [[Twitter]], dixo: {{cita|A nivel persoal, creo que non podemos quedar parados co tema do Máster e as accións teñen que estar ben pensadas para ter o maior impacto e a maior unidade posibles…<ref>{{Cita web|url=https://x.com/japolo__13/status/1925977856800080231|páxina-web=X|título=A nivel persoal, creo que non podemos quedar parados co tema do Máster e as accións teñen que estar ben pensadas para ter o maior impacto e a maior unidade posibles. Seguide esta conta para estar ao tanto do que acontece en defensa do mestrado de Matemáticas USC!|data-acceso=2-6-2025|data=23-5-2025|apelidos=Polo|nome=Javi}}</ref>}} == Notas == {{listaref|30em}} {{control de autoridades}} {{ORDENAR:Polo, Javier}} [[Categoría:Matemáticos de Galicia]] 37kxutweqhczepvl83mkuvef8pbh28m 0 655012 7105161 7095668 2025-06-24T00:43:15Z InternetArchiveBot 89787 Recuperando 4 fontes e etiquetando 0 como mortas.) #IABot (v2.0.9.5 7105161 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''María Dolores García Rodrigo''', nada en [[Madrid]] o 30 de maio de 1945, coñecida como '''Boti García Rodrigo''', é unha [[Activismo|activista]] [[España|española]] polos dereitos [[LGTBI]]. Foi directora xeral de Diversidade Sexual e Dereitos LGTBI do [[Ministerio de Igualdade (España)|Ministerio de Igualdade]] entre 2020 e 2023. Foi presidenta da Federación Estatal de Lesbianas, Gais, Trans e Bisexuais (FELGTB), e foi galardoada coa Medalla de Ouro do Concello de Madrid en 2018.<ref>{{Cita novas|título=La activista que aprendió en la Universidad que era lesbiana|url=http://www.elcorreo.com/bizkaia/politica/201406/25/boti-garcia-historica-lesbiana-20140624203657.html|data=20140624220914|data-acceso=16 de maio de 2018|xornal=Bizkaia - El Correo.com|lingua=es-ES|data-arquivo=20 de outubro de 2017|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20171020123247/http://www.elcorreo.com/bizkaia/politica/201406/25/boti-garcia-historica-lesbiana-20140624203657.html|url-morta=yes}}</ref><ref>{{Cita novas|título=Boti García Rodrigo dedica su medalla al Madrid de las 'subversivas' y el de las calles 'teñidas de arcoíris'|url=http://www.publico.es/sociedad/boti-garcia-rodrigo-dedica-medalla-al-madrid-subversivas-y-calles-tenidas-arcoiris.html|data-acceso=16 de maio de 2018|lingua=es-ES}}</ref><ref>{{Cita novas|apelidos=Costantini|nome=Luca|título=Carmena entrega la Medalla de Oro a la actriz Concha Velasco y la activista LGTBI Boti García|url=https://elpais.com/ccaa/2018/05/15/madrid/1526379837_771642.html|data=15 de maio de 2018|data-acceso=16 de maio de 2018|xornal=El País|issn=1134-6582|lingua=es}}</ref> Defínese como "ovella negra desde idade temperá, maleante e perigosa social, namorada de Madrid e orgullosa activista LGTBI".<ref>{{Cita web|url=https://twitter.com/btcpd|título=Boti García Rodrigo (@btcpd) {{!}} Twitter|data-acceso=2 de decembro de 2019|lingua=es}}</ref> == Traxectoria == É licenciada en Filosofía e Letras pola [[Universidade Complutense de Madrid]]. Exerceu a docencia durante máis dunha década. A mediados da década dos 90 integrouse no Colectivo LGTB de Madrid COGAM, do que chegou a ser vicepresidenta e posteriormente presidenta. En 2000, incorporouse á executiva de FELGTB como responsable de relacións institucionais, e de marzo de 2012 até 2015 foi a súa presidenta, sucedendo a Antonio Poveda no cargo.<ref>{{Cita novas|apelidos=Madridiario|título=Boti García Rodrigo: “Madrid no se merece el Ayuntamiento de las peras y las manzanas”|url=https://www.madridiario.es/456008/boti-merece-ayuntamiento-peras-manzanas|data-acceso=16 de maio de 2018|xornal=Madridiario|lingua=es}}</ref><ref name=":0">{{Cita novas|título=Boti García Rodrigo, elegida presidenta de la FELGTB|url=http://www.publico.es/espana/boti-garcia-rodrigo-elegida-presidenta.html|data-acceso=16 de maio de 2018|lingua=es-ES}}</ref> Desde 2019 forma parte do seu Comité Consultivo.<ref>{{Cita novas|título=El VIII Congreso de FELGTB elige a Uge Sangil como su nueva presidenta|url=http://www.felgtb.org/temas/bisexualidad/noticias/i/14562/256/el-viii-congreso-de-felgtb-elige-a-uge-sangil-como-su-nueva-presidenta|xornal=FELGTB|data-acceso=2 de decembro de 2019|lingua=es|apelidos=Avanzis|dataarquivo=30 de agosto de 2019|deadurl=yes|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190830192429/http://www.felgtb.org/temas/bisexualidad/noticias/i/14562/256/el-viii-congreso-de-felgtb-elige-a-uge-sangil-como-su-nueva-presidenta}}</ref> En 2004, foi candidata ao [[Congreso dos Deputados]] co número 6 por Madrid na lista de [[Izquierda Unida|Esquerda Unida]] a petición de [[Gaspar Llamazares]].<ref>{{Cita novas|título=IU incluye en sus listas a la presidenta de la coordinadora gay|url=http://eldia.es/2004-01-30/ELECCIONES/4-IU-incluye-listas-presidenta-coordinadora-gay.htm|data=30 de xaneiro de 2004|data-acceso=16 de mayo de 2018|xornal=eldia.es|lingua=es-ES}}</ref> Ese mesmo ano, asistiu en representación de EU á bicada multitudinaria convocada pola FELGTB ante a [[Catedral de Santa María a Real da Almudena de Madrid|catedral da Almudena]] na que participaron 300 persoas homosexuais, para protestar contra a «intolerancia» da [[igrexa católica]] e o [[Partido Popular]].<ref>{{Cita web|url=http://www.elmundo.es/elmundo/2004/03/06/madrid/1078599118.html|título=elmundo.es - 300 homosexuales se besan ante la Almudena contra la 'intolerancia' de la Iglesia católica|data-acceso=16 de maio de 2018}}</ref> Na seguinte cita electoral, en 2008, García repetiu con EU, esta vez co número 7 da lista, e en 2011 fíxoo con [[Equo]], novamente co número 6. En xaneiro de 2020, foi nomeada directora xeral de Diversidade Sexual e Dereitos LGTBI do [[Ministerio de Igualdade (España)|Ministerio de Igualdade]], dirixido pola ministra [[Irene Montero]].<ref>{{Cita web|url=https://www.20minutos.es/noticia/4114079/0/boti-garcia-nueva-directora-general-diversidad-sexual-lgtbi-ministerio-igualdad/|título=Boti García será la nueva directora general de diversidad sexual y LGTBI del Ministerio de Igualdad|data-acceso=13 de xaneiro de 2020|apelidos=20minutos|data=13 de xaneiro de 2020|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|url=https://www.eldiario.es/sociedad/Ministerio-Igualdad-LGTBI-Boti-GRodrigo_0_984452118.html|título=El Ministerio de Igualdad tendrá una dirección específica LGTBI dirigida por la histórica activista Boti García Rodrigo|data-acceso=13 de xaneiro de 2020|apelidos=LGTBI|lingua=es}}</ref> Tomou posesión do cargo o 31 de xaneiro.<ref>{{Cita web|url=https://www.eldiario.es/canariasahora/sociedad/Igualdad-promete-construir-feminista-posesion_0_990751508.html|título=El equipo del Ministerio de Igualdad promete construir un país "verdadera feminista" al tomar posesión|data-acceso=31 de xaneiro de 2020|apelidos=EFE|lingua=es}}</ref> Cesou en decembro de 2023.<ref>{{Cita web|url=https://www.elespanol.com/castilla-y-leon/region/20231205/ana-redondo-recluta-julio-valle-nuevo-director-igualdad-real-personas-lgtbi/814918864_0.html|título=Ana Redondo recluta a Julio del Valle como nuevo director para la Igualdad real de las personas Lgtbi+|data-acceso=2023-12-08|data=2023-12-05|lingua=es}}</ref> == Recoñecementos == O 7 de abril de 2013, na II Edición dos Premios Adriano Antinoo, que entrega a asociación sevillana LGTB do mesmo nome en colaboración coa Fundación Cajasol, foi unha das sete persoas galardoadas, pola súa loita pola igualdade e a liberdade das persoas.<ref>{{Cita web|url=http://premiosadrianoantinoo.blogspot.com.es/p/normal.html|título=PREMIOS ADRIANO ANTINOO: BOTI GARCÍA RODRIGO|data-acceso=17 de maio de 2018}}</ref><ref>{{Cita novas|título=II Edición Premios Adriano Antínoo” Asociación LGTB Adriano Antínoo|url=https://fhxi.wordpress.com/2013/04/04/ii-edicion-premios-adriano-antinoo-asociacion-lgtb-adriano-antinoo/|data=4 de abril de 2013|data-acceso=17 de maio de 2018|xornal=Foro de Hombres por la Igualdad|lingua=es-ES}}</ref><ref>{{Cita novas|apelidos=Avanzis|título=Boti G. Rodrigo, premiada por la asociación Adriano Antinoo|url=http://www.felgtb.org/temas/eventos-y-formacion/noticias/i/3197/560/boti-g-rodrigo-premiada-por-la-asociacion-adriano-antinoo|data-acceso=17 de maio de 2018|xornal=FELGTB|lingua=es|dataarquivo=17 de maio de 2018|deadurl=yes|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20180517223239/http://www.felgtb.org/temas/eventos-y-formacion/noticias/i/3197/560/boti-g-rodrigo-premiada-por-la-asociacion-adriano-antinoo}}</ref> O 15 de maio de 2018, na festividade de Santo Isidro, a entón alcaldesa de Madrid, [[Manuela Carmena]], entregoulle a Medalla de Ouro como recoñecemento á súa traxectoria de activismo e loita polos dereitos do colectivo LGTBI. As outras medallas desa edición foron outorgadas á actriz [[Concha Velasco]], á enxeñeira do CSIC [[Elena García Armada|Elena García]] e ao equipo de hóckey feminino do Club de Campo.<ref>{{Cita novas|título=Las mujeres, protagonistas de las Medallas de Oro de Madrid «más feministas»|url=http://www.abc.es/espana/madrid/abci-mujeres-protagonistas-medallas-madrid-mas-feministas-201805151300_noticia.html|data-acceso=16 de maio de 2018|xornal=ABC|lingua=es-ES}}</ref> En 2019, concedéuselle o premio estatal de Voluntariado Social na súa modalidade individual.<ref>{{Cita web|url=https://www.boe.es/diario_boe/txt.php?id=BOE-A-2019-14419|título=BOE.es - Documento BOE-A-2019-14419|data-acceso=15 de outubro de 2019}}</ref> == Vida persoal == Após dunha relación de dez anos coa tamén activista [[Beatriz Gimeno]], casaron en decembro de 2005, nunha voda oficiada por Inés Sabanés na que participaron [[Pedro Zerolo]], do [[Partido Socialista Obrero Español|PSOE]], e Luís Asúa, do [[Partido Popular|PP]].<ref>{{Cita novas|apelidos=País|nome=Ediciones El|título=Entrevista {{!}} "En política vende ser gay; ser lesbiana, no"|url=https://elpais.com/diario/2007/05/08/sociedad/1178575213_850215.html|data=8 de mayo de 2007|data-acceso=16 de mayo de 2018|xornal=El País|issn=1134-6582|lingua=es}}</ref> Á cerimonia asistiron 110 persoas convidadas entre as que se atoparon personalidades como [[Gaspar Llamazares]], [[Leire Pajín]], Iñigo Lamarca, [[Almudena Grandes]] ou [[Luis García Montero|Luís García Montero]].<ref>{{Cita web|url=http://elmundo.es/elmundo/2005/12/17/sociedad/1134835397.html|título=Dos históricas activistas lesbianas se casan|data-acceso=27 de marzo de 2007|editorial=El Mundo}}</ref> Está divorciada desde 2013.<ref>{{Cita novas|título=“No quiero que me metan en el armario otra vez”|url=https://elpais.com/sociedad/2012/05/16/actualidad/1337182545_205697.html|xornal=El País|data=16 de maio de 2012|data-acceso=5 de decembro de 2019|issn=1134-6582|lingua=es|nome=Emilio de|apelidos=Benito}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} == Véxase tamén === ===Ligazóns externas== * [https://www.huffingtonpost.es/author/boti-garcia-rodrigo/ Artigos de Boti García Rodrigo no Huffington Post]. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220820021411/https://www.huffingtonpost.es/author/boti-garcia-rodrigo |date=20 de agosto de 2022 }}. * [https://www.youtube.com/watch?v=EHpBqhsqPlk&feature=youtu.be Relatorio de Boti García Rodrigo sobre a historia do movemento LGTB en España.] {{Control de autoridades}} {{Sencat}} qrcwtojx1qfryi4oxfzkwcur6mn0cbi 4 655046 7104464 7094527 2025-06-23T14:10:26Z Dedrif 154874 7104464 wikitext text/x-wiki {{Atallo|WP COB}} [[Ficheiro:Cartel_xornada_Contra_o_baleiro.jpg|miniatura]] O proxecto '''Contra o baleiro''' comezou o 9 de xuño de 2025 despois da xornada organizada na Facultade de Filoloxía, na [[Universidade da Coruña]]. O '''obxectivo''' deste proxecto é mellorar a visibilidade [[LGBTIQ+]] nos artigos da [[Wikipedia en galego]] ou os artigos de [[diversidade sexual]] en xeral. Algúns dos '''artigos''' para crear ou mellorar identificados na xornada son: * [[Josefa Antonia Martí]] * [[Teresita]] * [[Manolo Santiso]] * [[Día da visibilidade lésbica galega]] (8 de xuño) * [[Obras literarias en galego de temática LGBTQI+]] * [[Xardíns de Méndez Núñez]] ✓ Participantes: *[[Usuario:Estevoaei]] *[[Usuario:Amaigadameloquehaiga|Usuario:Amaigadameloquehaiga]] *[[Usuario:Dedrif]] Caixa de usuario para compartir no perfil: <div style="float: left; border:solid Purple 4px; margin: 1px;">{{Userbox | border-c = {{RGB|gris8}} | id = [[Ficheiro:Intersex-inclusive_pride_flag.svg|35px]] | id-c = {{RGB|gris8}} | info = Este [[w:Wikipedia:Wikipedistas|usuario]] participa no [[Wikipedia:Wikiproxecto Contra o baleiro|WP COB]]. | info-c = {{RGB|gris1}} }} </div> <br> <br> <br> ==Véxase tamén== ===Outros proxectos=== * [[Wikipedia:Wikiproxecto diversidade sexual]] * [[:es:Wikiproyecto:LGBT|es:Wikiproyecto:LGBT]] {{Portal|Diversidade sexual}} {{Wikiproxectos}} [[Categoría:Wikipedia:Wikiproxectos]] 59hjx77x1ep7yokrj3jpsi0skhtkcf7 7104486 7104464 2025-06-23T14:24:48Z Dedrif 154874 7104486 wikitext text/x-wiki {{Atallo|WP COB}} [[Ficheiro:Cartel_xornada_Contra_o_baleiro.jpg|miniatura]] O proxecto '''Contra o baleiro''' comezou o 9 de xuño de 2025 despois da xornada organizada na Facultade de Filoloxía, na [[Universidade da Coruña]]. O '''obxectivo''' deste proxecto é mellorar a visibilidade [[LGBTIQ+]] nos artigos da [[Wikipedia en galego]] ou os artigos de [[diversidade sexual]] en xeral. Algúns dos '''artigos''' para crear ou mellorar identificados na xornada son: * [[Josefa Antonia Martí]] * [[Teresita]] * [[Manolo Santiso]] * [[Día da visibilidade lésbica galega]] (8 de xuño) * [[Obras literarias en galego de temática LGBTQI+]] * [[Xardíns de Méndez Núñez]] ✓ Participantes: *[[Usuario:Estevoaei]] *[[Usuario:Amaigadameloquehaiga|Usuario:Amaigadameloquehaiga]] *[[Usuario:Dedrif]] Caixa de usuario para compartir no perfil: <div style="float: left; border:solid Purple 3px; margin: 1px;">{{Userbox | border-c = {{RGB|gris8}} | id = [[Ficheiro:Intersex-inclusive_pride_flag.svg|35px]] | id-c = {{RGB|gris8}} | info = Este [[w:Wikipedia:Wikipedistas|usuario]] participa no [[Wikipedia:Wikiproxecto Contra o baleiro|WP COB]]. | info-c = {{RGB|gris1}} }} </div> <br> <br> <br> ==Véxase tamén== ===Outros proxectos=== * [[Wikipedia:Wikiproxecto diversidade sexual]] * [[:es:Wikiproyecto:LGBT|es:Wikiproyecto:LGBT]] {{Portal|Diversidade sexual}} {{Wikiproxectos}} [[Categoría:Wikipedia:Wikiproxectos]] 3k1j5cpwcuns99ux2pk4c0c6703owbi 0 655100 7104452 7092097 2025-06-23T13:50:35Z Autopistero20502020 127649 7104452 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[Toponimia|topónimo]] '''Monreal''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Monreal, Santa Cruz de Ribadulla, Vedra|Monreal]]''', lugar da parroquia de [[Santa Cruz de Ribadulla, Vedra|Santa Cruz de Ribadulla]], no concello de [[Vedra]]. ;Fóra de Galiza ;En [[Aragón]] *'''[[Monreal de Ariza]]''', concello da [[provincia de Zaragoza]]; *'''[[Monreal del Campo]]''', concello da [[provincia de Teruel]]. ;En [[Navarra]] *'''[[Monreal, Navarra|Monreal]]''', vila e concello de [[Navarra]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Real}} {{Control de autoridades}} kjkafkwy389urodd9254852tjietsoc 0 655128 7104926 7098287 2025-06-23T20:37:32Z Galton1892 156153 7104926 wikitext text/x-wiki {{formato referencias}} {{Acontecemento}} Despois de anunciar que [[San Petersburgo]], [[Rusia]], sería o organizador do [[Congreso Internacional de Matemáticos de 2022]], varios [[Matemático|matemáticos]] e non matemáticos publicaron un sitio web co obxectivo de boicoteir a organización do Congreso en Rusia. Máis tarde, a detención de Azat Miftakhov e a [[invasión rusa de Ucraína]] do 2022 foron os motivos principais do boicot. O sitio web emitiu un comunicado no que os matemáticos podían asinar a cancelación do evento. A [[Unión Matemática Internacional]] non respondeu ata 2020.<ref>{{Ref-web|título=Congreso Internacional de Matemáticos de 2022 de Rusia - Diario16|url=https://diario16.com/congreso-internacional-de-matematicos-de-2022-de-rusia/|consulta=2022-10-20|lingua=es}}</ref> == Fondo == [[París]]<ref>{{ref-web|data=2017-05-28|título=Paris 2022 : un air de JO sur le Congrès International des mathématiciens|url=https://www.sciencesetavenir.fr/fondamental/mathematiques/paris-2022-un-air-de-jo-sur-le-congres-international-des-mathematiciens_113218|consulta=2022-08-25|website=Sciences et Avenir|lingua=fr}}</ref> e [[San Petersburgo]] foron os dous candidatos para organizar o Congreso Internacional de Matemáticas de 2022.<ref>{{ref-web|título=ICM 2022 to be held in Paris or in St. Petersburg {{!}} European Mathematical Society|url=https://euro-math-soc.eu/news/16/12/2/icm-2022-be-held-paris-or-st-petersburg|consulta=2022-08-25|website=euro-math-soc.eu|arquivourl=https://web.archive.org/web/20220930162557/https://euro-math-soc.eu/news/16/12/2/icm-2022-be-held-paris-or-st-petersburg|arquivodata=2022-09-30}}</ref> En 2018, San Petersburgo acolleu a [[Mundial de Fútbol de 2018]]. Desde 2014, Rusia estaba en guerra xunto a Ucraína. A [[Olimpíada Internacional de Matemáticas]] de 2020 e a Olimpíada Internacional de Matemáticas de 2021 celebráronse en Rusia como parte da estratexia rusa para atraer matemáticos a Rusia en 2022.<ref>{{ref-web|título=Russian national team finishes second at the International Mathematical Olympiad|url=https://mipt.ru/english/news/russian_national_team_finishes_second_at_the_international_mathematical_olympiad_|consulta=2022-08-25|website=mipt.ru|lingua=en|arquivourl=https://web.archive.org/web/20220930162557/https://mipt.ru/english/news/russian_national_team_finishes_second_at_the_international_mathematical_olympiad_|arquivodata=2022-09-30}}</ref> == Historia == O boicot comezou despois de que San Petersburgo fose elixida o 29 de xullo de 2018 como organizadora do Congreso Internacional de Matemáticas de 2022, durante a Asemblea Xeral da Unión Matemática Internacional de 2018 en [[São Paulo]], Brasil.<ref>{{ref-web|data=2022-08-25|título=International Congress of Mathematicians 2018: from Rio de Janeiro to St. Petersburg|url=http://www.mathnet.ru/eng/rm9865|url-status=live|consulta=2022-08-25|website=www.mathnet.ru}}</ref><ref name=":1">{{ref-web|título=International Congress of Mathematicians (ICM) - 2022 will be held in Russia {{!}} Moscow Center of Fundamental and Applied Mathematics|url=https://mathcenter.ru/en/icm2022|consulta=2022-08-25|website=mathcenter.ru}}</ref> En setembro de 2018 creouse a páxina web ICM 2022 Boycott.<ref name=":2">{{ref-web|título=Boycott ICM 2022 in Russia history|url=https://www.imath.kiev.ua/~mariyka/about.html|consulta=2022-08-25|website=www.imath.kiev.ua}}</ref> O 8 de novembro de 2018, Ami Radunskaya, presidenta da Asociación para Mulleres en Matemáticas, enviou unha carta ao Comité Organizador do Congreso Internacional de Matemáticas, pedíndolles que reconsiderasen a súa elixida San Petersburgo, Rusia, un lugar inseguro para a comunidade [[LGBT]].<ref>{{ref-web|cognome=Radunskaya|nome=Ami|data=2018-11-30|título=Deep Concern about the Location of ICM 2022|url=https://awm-math.org/deep-concern-about-the-location-of-icm2022/|url-status=live|website=Association for Women in Mathematics}}</ref> O 31 de marzo de 2019, Carlos Kenig, presidente da [[Unión Matemática Internacional]], escribiu aos organizadores do boicot:<blockquote>A Unión Matemática Internacional [sic] está profundamente preocupada polas violacións dos dereitos humanos en todo o mundo e por calquera obstáculo á liberdade académica. Sen embargo, a Unión Matemática Internacional [sic] é bastante restrictiva en canto á súa propia participación en calquera cuestión doméstica en particular. A maioría das violacións dos dereitos humanos non se limitan ás matemáticas, e atopamos máis eficaz pedir á ISC [...] que actúe en cuestións deste tipo.</blockquote>O 29 de abril de 2019, a profesora Daya Reddy, presidenta do Consello Internacional para a Ciencia (e presidenta do Comité para a Liberdade e a Responsabilidade na Ciencia), respondeu á carta do presidente da Unión Matemática Internacional sobre os casos de Azat Miftakhov e Pavlo Hryb. Ela dixo:<blockquote>O Consello Internacional de Ciencia considerou a información dispoñible sobre estes dous estudantes, e considera que os seus casos non están directamente relacionados coa súa disciplina científica nin coa súa investigación científica. [...] O ISC non dá apoio a este boicot.</blockquote>En marzo de 2020, a [[pandemia de COVID-19]] chegou a Rusia. O Congreso Europeo de Matemáticas 2020 tivo que ser adiado e a Unión Matemática Internacional analizaba a pandemia de COVID-19 en Rusia para decidir o lugar do Congreso.<ref>{{ref-web|título=Helsinki 2022: an ICM like no other|url=https://plus.maths.org/content/helsinki-2022-icm-no-other|consulta=2022-08-25|website=Plus Maths|lingua=en}}</ref> En 2020, o caso de Azat Miftakhov fixo titulares. [[Scientific American]] publicou un artigo de opinión titulado ''Cando os científicos se converten en disidentes políticos'',<ref>{{ref-web|cognome=Vlasenko|nome=Ahmed Abbes,Michel Broué,Chandler Davis,Adrien Deloro,Ivar Ekeland,Michael Harris,Masha|título=When Scientists Become Political Dissenters|url=https://www.scientificamerican.com/article/when-scientists-become-political-dissenters/|consulta=2022-08-25|website=Scientific American|lingua=en}}</ref> escrito por Ahmed Abbes, Michel Broué, Chandler Davis, Adrien Deloro, Ivar Ekeland, Michael Harris e Masha Vlasenko. En novembro de 2020, a Sociedade Matemática de Francia emitiu unha declaración sobre o caso de Miftakhov.<ref>{{ref-web|título=14/11/20 - Azat Miftakhov toujours emprisonné en Russie {{!}} Société Mathématique de France|url=https://smf.emath.fr/actualites-smf/141120-azat-miftakhov-toujours-emprisonne-en-russie|consulta=2022-08-25|website=smf.emath.fr|lingua=fr}}</ref> O 5 de xaneiro de 2021, Jill Pipher, presidenta da [[American Mathematical Society]], escribiu unha carta ao tribunal Golovinsky de Moscova, onde se anunciaría o veredicto sobre Azat Miftakhov.<ref>{{ref-web|cognome=Pipher|nome=Jill|data=2021-01-05|título=Jill Pipher letter|url=http://www.ams.org/images/PipherLtr.Miftakhov01-05-21.pdf|url-status=live}}</ref> Despois do veredicto, varios matemáticos escribiron unha carta aberta.<ref>{{ref-web|data=2021-01-22|título=The appalling verdict in the case of Russian mathematician Azat Miftakhov|url=https://caseazatmiftakhov.org/the-appalling-verdict-in-the-case-of-russian-mathematician-azat-miftakhov/|consulta=2022-08-25|website=The case of Azat Miftakhov|lingua=en}}</ref> [[Vladímir Putin]] felicitou ao equipo ruso na [[Olimpíada Internacional de Matemáticas]] de 2021, recordando o lugar do Congreso:<blockquote>O éxito do voso equipo é unha recompensa importante e merecida polo voso traballo duro e persistente e o talento e a devoción desinteresada dos vosos mentores. Por suposto, é especial que unha vitoria tan grande e inspiradora tivo lugar antes do Congreso Internacional de Matemáticos, que se celebrará en San Petersburgo o ano que vén.<ref>{{ref-web|títol=Greetings to Russian team at 62nd International Mathematics Contest|url=http://en.kremlin.ru/events/president/news/66268|consulta=2022-08-24|website=President of Russia|lingua=en}}</ref></blockquote> Poucos meses despois, o primeiro ministro de Rusia, Mikhail Mishustin, propuxo un problema de matemáticas ao comezo do curso 2021/22, así como recordou que durante o 2022 se celebraría o Congreso Internacional de Matemáticos en San Petersburgo.<ref>{{ref-web|data=2021-09-20|título=Can you solve it? Russia’s Prime Minister sets a geometry puzzle|url=https://www.theguardian.com/science/2021/sep/20/can-you-solve-it-russias-prime-minister-sets-a-geometry-puzzle|consulta=2022-08-25|website=the Guardian|lingua=en}}</ref> Xusto antes da invasión, un grupo de ponentes da xira solicitou á [[Unión Matemática Internacional]] que "elaborase e anunciase plans de continxencia" no caso de guerra. Despois da invasión rusa de Ucraína do 2022, varias sociedades matemáticas de todo o mundo como [[España]],<ref>{{ref-web|cognome=Earanda|títol=Comunicado de CEMat sobre el ICM 2022 {{!}} CEMAT|url=https://matematicas.uclm.es/cemat/es/blog/2022/02/25/comunicado-de-cemat-sobre-el-icm-2022/|consulta=2022-08-25|lingua=es-ES}}</ref> [[Brasil]],<ref>{{ref-web|títol=Manifestação conjunta IMPA-SBM sobre a situação na Rússia e o ICM2022 – SBM – Sociedade Brasileira de Matemática|url=https://sbm.org.br/blog/2022/02/25/manifestacao-conjunta-impa-sbm-sobre-a-situacao-na-russia-e-o-icm2022/|consulta=2022-08-25|lingua=pt-BR}}</ref> [[Inglaterra]],<ref>{{ref-web|títol=LMS Statement: ICM 2022 {{!}} London Mathematical Society|url=https://www.lms.ac.uk/node/1848|consulta=2022-08-25|website=www.lms.ac.uk|lingua=en}}</ref> [[Francia]],<ref>{{Ref-web|títol=23-02-22 ICM en Russie ? {{!}} Société Mathématique de France|url=https://smf.emath.fr/actualites-smf/23-02-22-icm-en-russie|consulta=2022-11-03}}</ref> [[Italia]],<ref>{{Ref-web|títol=Comunicato UMI sulla crisi Ucraina|url=https://umi.dm.unibo.it/2022/02/24/comunicato-umi-sulla-crisi-ucraina/|data=2022-02-24|consulta=2022-11-03|lingua=it-IT|nome=Alessandro|cognome=Oneto}}</ref> [[Canadá]],<ref>{{Ref-web|títol=Official Statement Regarding the Russian Invasion of Ukraine and Participation in the 2022 ICM|url=https://cms.math.ca/news-item/official-statement-regarding-the-russian-invasion-of-ukraine-and-participation-in-the-2022-icm-and/|consulta=2022-11-03|lingua=en-US}}</ref> [[Polonia]],<ref>{{Ref-web |url=https://www.ptm.org.pl/zawartosc/stanowisko-zg-ptm-w-sprawie-icm-2022 |títol=Còpia arxivada |consulta=2022-11-03 |arxiuurl=https://web.archive.org/web/20220225212631/https://www.ptm.org.pl/zawartosc/stanowisko-zg-ptm-w-sprawie-icm-2022 |arxiudata=2022-02-25}}</ref> [[Lituania]],<ref>{{Ref-web|títol=The Position Of Lithuanian Mathematical Society And The Decision Of IMU {{!}} LMD|url=http://www.lmd.mif.vu.lt/position-of-lithuanian-mathematical-society/|consulta=2022-11-03|lingua=lt-LT|cognome=admin}}</ref> [[Suecia]],<ref>{{format ref}} http://www.swe-math-soc.se/pdf/SMStoIMU.pdf</ref> [[Australia]]<ref>{{Ref-web|títol=Statement on ICM 2022|url=https://austms.org.au/statement-on-icm-2022/|consulta=2022-11-03|lingua=en-US}}</ref> e [[Europa]]<ref>{{Ref-web|títol=EMS {{!}} Statement of the Executive Board of the European Mathematical Society on ICM 2022 in Russia|url=https://euromathsoc.org/news/statement-of-the-executive-board-of-the-european-mathematical-society-on-icm-2022-in-russia-54|consulta=2022-11-03|lingua=en}}</ref> uníronse ao boicot.<ref>{{ref-web|cognome=SINC|nome=Mónica Salomone / Agencia|data=2022-02-28|título=Las matemáticas mundiales, contra la invasión de Ucrania: sus medallas más importantes ya no se entregarán en Rusia en 2022|url=https://elpais.com/ciencia/2022-02-28/las-matematicas-mundiales-contra-la-invasion-de-ucrania-sus-medallas-mas-importantes-ya-no-se-entregaran-en-rusia-en-2022.html|consulta=2022-08-25|website=El País|lingua=es}}</ref> Como resultado, a Unión Matemática Internacional tomou a seguinte decisión:<ref name=:0>{{ref-web|cognome=Mathematical Union|nome=International|data=2022-02-26|títol=Decision of the Executive Committee of the IMU on the upcoming ICM 2022 and IMU General Assembly|url=https://www.mathunion.org/fileadmin/IMU/ICM2022/ICM_2022_statement.pdf|url-status=live|website=IMU}}</ref> # A Asemblea Xeral da [Unión Matemática Internacional] e o Congreso Internacional de Matemáticos [sic] realizaranse sen ningunha contribución financeira do goberno ruso. # Ningún funcionario ou representante do goberno ruso formará parte da organización ou actividades do Congreso Internacional de Matemáticos [sic]. # Todos os matemáticos son benvidos a participar nas actividades do Congreso Internacional de Matemáticos [sic]. # As conferencias satélite do Congreso Internacional de Matemáticos [sic] están e sempre foron fóra do ámbito da [Unión Matemática Internacional]. A páxina icm2022.org dirixirase á web da [[Unión Matemática Internacional]] e a conta de Twitter do Congreso dixo:<blockquote>Condemnamos a tolemia, a inxustiza e a irreversibilidade da guerra que ameaza a existencia mesma da humanidade. Aínda que as nosas perdas non se poden comparar coas perdas e o sufrimento de millóns de persoas en Ucraína, estamos devastados de ver arruinados todos os nosos soños e todo o noso traballo de moitos anos. Os obxectivos polos que traballamos non poderían estar máis lonxe do horror que está a suceder e dos responsables. Aínda así, en medio das ruínas dos nosos soños, sentimos unha débeda insuperable que pode tardar moito máis que a vida da nosa xeración en ser perdoada.<ref>{{Ref-web|títol=Twitter|url=https://twitter.com/spbmath20182022/status/1498063414681534464|consulta=2022-11-03|lingua=ca|editor=Twitter|nome=St.Petersburg Math 2018-2022}}</ref></blockquote> A morte da matemática ucraína Iúlia Zdanovska en 2022 na batalla de Khàrkiv (2022) foi discutida durante o Congreso. A medallista Fields 2022 ucraína [[Maryna Viazovska]] dixo:<blockquote>Recentemente, fixen algunhas conferencias en honra a Iúlia. [...] Os meus profesores da Universidade de Kíiv tamén eran os seus profesores. A Iúlia era unha muller con luz. [...] Cando morren persoas tan xoves, penses, cal é o sentido de facer matemáticas se morren tan xoves.<ref>{{ref-web|cognome=Paris|nome=Elias Huuhtanen with Daniel Lawler in|títol=Maryna Viazovska, Ukrainian Fields winner 'changed forever' by war|url=https://phys.org/news/2022-07-maryna-viazovska-ukrainian-fields-winner.html|consulta=2022-08-25|website=phys.org|lingua=en}}</ref><ref>{{ref-web|data=2022-07-05|títol=Ukrainian Mathematician Maryna Viazovska Wins Fields Medal|url=https://www.quantamagazine.org/ukrainian-mathematician-maryna-viazovska-wins-fields-medal-20220705/|consulta=2022-08-25|website=Quanta Magazine|lingua=en}}</ref><ref>{{citar ref|títol=Fields Medals 2022 Maryna Viazovska|url=https://www.youtube.com/watch?v=yAyuipqM5uQ|lingua=en|consulta=2022-08-25}}</ref></blockquote>Algunhas persoas dirán que o boicot ao Congreso será a razón pola que Maryna obtivo a Medalla Fields. Xiros antes do Congreso, a revista ''Nature''<ref>{{Ref-publicació|article=Mathematics prizes have a gender problem — can it be fixed?|url=https://www.nature.com/articles/d41586-022-01481-w|publicació=Nature|data=2022-05-27|páxinas=240–241|volum=606|exemplar=7913|doi=10.1038/d41586-022-01481-w|lingua=en|nome=Davide|cognome=Castelvecchi}}</ref> falou sobre o problema de xénero nas Medallas Fields, o que tamén se deixou entrever. Moitas persoas, como o blog ''La Ciencia de la Mula Francis'',<ref>{{Ref-web|títol=Predicciones (acertadas) para las medallas Fields en el ICM Virtual 2022|url=https://francis.naukas.com/2022/06/12/predicciones-para-las-medallas-fields-en-el-icm-virtual-2022/|data=2022-06-12|consulta=2022-11-03|lingua=es|nome=Javi|cognome=dice}}</ref> acertaron nas prediccións sobre a Medalla Fields. No xullo de 2018 creouse a páxina ICM 2022 Boycott que recollía asinaturas para o boicot ao Congreso.<ref>{{Ref-web|títol=Mathematicians Protest Russia Hosting Major Conference|url=https://www.scientificamerican.com/article/mathematicians-protest-russia-hosting-major-conference/|consulta=2022-10-02|lingua=en|nome=Rachel|cognome=Crowell}}</ref> == Razóns == O sitio web e algúns individuos presentaron motivos para boicoteirar o Congreso:<ref name=":22" /> === Violación dos dereitos humanos en Rusia === O índice de democracia considera que Rusia é un estado autoritario.<ref>{{ref-web|título=Russia: Country Profile|url=https://freedomhouse.org/country/russia|consulta=2022-08-25|website=Freedom House|lingua=en}}</ref> O famoso inventor dos invariantes de nós Víctor Vassiliev foi detido en 2014 durante unha protesta pacífica en apoio aos acusados no caso da praza Bolotnaya.<ref>{{ref-publicación|cognome=Shen|nome=Alexander|data=2014-09-01|título=The Arrest of Victor Vassiliev|url=https://doi.org/10.1007/s00283-014-9478-9|publicación=The Mathematical Intelligencer|lingua=en|volum=36|exemplar=3|páxinas=1–2|doi=10.1007/s00283-014-9478-9|issn=1866-7414}}</ref> A detención de Azat Miftakhov en 2019<ref>{{ref-web|data=2021-01-21|título=Mathematicians write to the organizers of the St Petersburg 2022 International Congress of Mathematicians|url=https://caseazatmiftakhov.org/mathematicians-write-to-the-organizers-of-the-st-petersburg-2022-international-congress-of-mathematicians/|consulta=2022-08-25|website=The case of Azat Miftakhov|lingua=en}}</ref> tamén foi un motivo importante para boicoteirar o Congreso.<ref>{{ref-web|cognome=20minutos|data=2021-01-19|título=Rusia condena a un estudiante a seis años de prisión por romper la ventana de la sede del partido de Putin|url=https://www.20minutos.es/noticia/4548883/0/rusia-condena-a-un-estudiante-a-seis-anos-de-prision-por-romper-la-ventana-de-la-sede-del-partido-de-putin/|consulta=2022-08-25|website=www.20minutos.es - Últimas Noticias|lingua=es}}</ref><ref>{{ref-web|cognome=Semana|data=2021-01-19|título=Un estudiante ruso pagará 6 años de cárcel por romper una ventana de la sede del partido de Putin|url=https://www.semana.com/mundo/articulo/un-estudiante-ruso-pagara-6-anos-de-carcel-por-romper-una-ventana-de-la-sede-del-partido-de-putin/202136/|consulta=2022-08-25|website=Semana.com Últimas Noticias de Colombia y el Mundo|lingua=spanish}}</ref><ref>{{ref-web|cognome=de 2021|nome=19 de xaneiro|título=Rusia condenó a un estudiante a seis años de prisión por romper la ventana de la sede del partido de Putin|url=https://www.infobae.com/america/mundo/2021/01/19/rusia-condeno-a-un-estudiante-a-seis-anos-de-prision-por-romper-la-ventana-de-la-sede-del-partido-de-putin/|consulta=2022-08-25|website=infobae|lingua=es-ES}}</ref> A falta de [[dereitos humanos]] en Rusia e os dereitos LGBT<ref>{{Ref-publicación|article=Nature is proud to support Pride in STEM|url=https://www.nature.com/articles/d41586-019-02022-8|publicación=Nature|data=2019-07-02|páxinas=5–5|volum=571|exemplar=7763|doi=10.1038/d41586-019-02022-8|lingua=en}}</ref> tamén foi un motivo para o boicot ao Congreso en Rusia.<ref>{{ref-web|título=Policy_and_Advocacy|url=https://pages.uoregon.edu/wmnmath/Statistics/PolicyandAdvocacy.html|consulta=2022-08-25|website=pages.uoregon.edu}}</ref> === Agresión cara a outros países === En febreiro e marzo de 2014, as tropas militares rusas invadiron e anexionaron a península de Crimea desde Ucraína. === [[Invasión rusa de Ucraína de 2022]] === A invasión rusa de Ucraína será a última causa do boicot.<ref name=":32" /> A conta de [[Twitter]] @UkrainianMath apareceu por este motivo.<ref>{{format ref}} https://www.ukr.net/news/details/sport/92323019.html</ref> == Resposta == O Comité Organizador Local do Congreso dixo:<blockquote>Nosotros, o Comité Organizador Local, estamos a crear un Congreso Internacional de Matemáticos [sic] onde todo o mundo se sentirá benvido e respectado, independentemente do [[Xénero (bioloxía)|xénero]], [[etnia]], [[nacionalidade]], [[orientación sexual]], estatus social ou económico, [[relixión]] ou calquera outra crenza ou costume persoal, ou características.<ref>{{ref-web|cognome=Okunkov|nome=Andrei|data=2021-07-01|título=Mathematics is universal|url=http://math.columbia.edu/~okounkov/LOCstatement.pdf|url-status=live|consulta=2022-08-25|website=Department of Mathematics at Columbia University|lingua=en|enllaçautor=Andrei Okunkov}}</ref></blockquote> == Opinións == As asinaturas máis coñecidas a favor do boicot foron as de Masha Vlasenko, Svetlana Katok, Ahmed Abbes, Terence Gaffney... O matemático rusou-americano e divulgador de matemáticas Edward Frenkel, dixo:<blockquote>Estou horrorizado de que o Comité Executivo da Unión Matemática Internacional tardase tanto en cancelar o Congreso presencial en Rusia este verán", dixo Frenkel nun correo electrónico. "Esta decisión debía terse tomado inmediatamente despois de que comezase a invasión rusa de Ucraína.<ref>{{Ref-web|título=UC Berkeley math faculty to attend virtual International Congress of Mathematicians|url=https://dailycal.org/2022/03/02/uc-berkeley-math-faculty-to-attend-virtual-international-congress-of-mathematicians/|consulta=2022-09-30}}</ref></blockquote>O matemático ruso Anatoly Vershik escribiu nunha carta titulada ''[[¿De que lado estades, matemáticos?]]'':<blockquote>No 2017, cando varios dos meus amigos matemáticos comezaron a discutir con entusiasmo a posibilidade de celebrar o Congreso Internacional de Matemáticos de 2022 en [[San Petersburgo]], expresei repetidamente a miña opinión de que era unha mala idea e que un país que recentemente (en 2014) cometera un erro monstruoso baixo as ordens da súa dirección, e que estaba a levar a cabo unha política exterior e interior manifestamente perigosa, non se detería aquí e iría máis alá neste camiño. Nese momento, claro, non imaxinaba que chegaría a unha guerra total.</blockquote>O grupo de matemáticos [[Nicolas Bourbaki]] adherirase ao boicot. == Consecuencias == Despois de que a Unión Matemática Internacional decidise organizar o Congreso de 2022 en liña debido á [[invasión rusa de Ucraína de 2022]],<ref name=":02" /> os matemáticos ucraínos dixeron: "Desafortunadamente, esta decisión correcta non se tomou antes da invasión a gran escala das tropas rusas no noso país".<ref>{{ref-web|cognome=Crowell|nome=Rachel|título=Mathematicians Protest Russia Hosting Major Conference|url=https://www.scientificamerican.com/article/mathematicians-protest-russia-hosting-major-conference/|consulta=2022-08-25|website=Scientific American|lingua=en}}</ref> Algúns dos partidarios do boicot tamén se preocuparon pola decisión de celebrar unha sesión virtual do Congreso en Jerusalén,<ref>{{ref-web|cognome=AURDIP|data=2022-08-25|título=Letter to the International Mathematical Union concerning a virtual session of ICM 2022 in Jerusalem|url=http://www.aurdip.org/letter-to-the-international.html|consulta=2022-08-25|website=AURDIP|lingua=fr|arxiuurl=https://web.archive.org/web/20220825114820/http://www.aurdip.org/letter-to-the-international.html|arxiudata=2022-08-25}}</ref> a Semana da Dinámica en Xerusalén. Algunhas das persoas que organizaron o evento, como Martin Hairer ou [[Terence Tao]], organizaron o evento de maneira virtual, e así foi como se celebrou o congreso. As conferencias fíxose en formato virtual, e os premios foron entregados en Finlandia.<ref>{{Ref-web|título=2022 ICM satellite coordination group|url=https://terrytao.wordpress.com/2022/03/11/2022-icm-satellite-coordination-group/|data=2022-03-11|consulta=2022-11-03|lingua=en}}</ref><ref>{{Ref-web|título=ICM Satellite Coordination Group|url=https://www.hairer.org/ICMSCG/|consulta=2022-11-03}}</ref> Algúns matemáticos tamén se mostraron en contra da decisión de celebrar o Congreso en liña.<ref>{{Ref-web|título=on_the_IMU_decision.docx|url=https://www.dropbox.com/s/r7u3tb9ne0lcpny/on_the_IMU_decision.docx?unfurl=1|consulta=2022-11-03|lingua=es}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Congreso Internacional de Matemáticos]] [[Categoría:2022]] e046uanbbynug9349705m23ai98xkju 7105209 7104926 2025-06-24T04:55:41Z Breogan2008 23204 7105209 wikitext text/x-wiki {{formato referencias}} {{Acontecemento}} Despois de anunciar que [[San Petersburgo]], [[Rusia]], sería o organizador do [[Congreso Internacional de Matemáticos de 2022]], varios [[Matemático|matemáticos]] e non matemáticos publicaron un sitio web co obxectivo de boicoteir a organización do Congreso en Rusia. Máis tarde, a detención de Azat Miftakhov e a [[invasión rusa de Ucraína]] do 2022 foron os motivos principais do boicot. O sitio web emitiu un comunicado no que os matemáticos podían asinar a cancelación do evento. A [[Unión Matemática Internacional]] non respondeu ata 2020.<ref>{{Ref-web|título=Congreso Internacional de Matemáticos de 2022 de Rusia - Diario16|url=https://diario16.com/congreso-internacional-de-matematicos-de-2022-de-rusia/|consulta=2022-10-20|lingua=es}}</ref> == Fondo == [[París]]<ref>{{ref-web|data=2017-05-28|título=Paris 2022 : un air de JO sur le Congrès International des mathématiciens|url=https://www.sciencesetavenir.fr/fondamental/mathematiques/paris-2022-un-air-de-jo-sur-le-congres-international-des-mathematiciens_113218|consulta=2022-08-25|website=Sciences et Avenir|lingua=fr}}</ref> e [[San Petersburgo]] foron os dous candidatos para organizar o Congreso Internacional de Matemáticas de 2022.<ref>{{ref-web|título=ICM 2022 to be held in Paris or in St. Petersburg {{!}} European Mathematical Society|url=https://euro-math-soc.eu/news/16/12/2/icm-2022-be-held-paris-or-st-petersburg|consulta=2022-08-25|website=euro-math-soc.eu|arquivourl=https://web.archive.org/web/20220930162557/https://euro-math-soc.eu/news/16/12/2/icm-2022-be-held-paris-or-st-petersburg|arquivodata=2022-09-30}}</ref> En 2018, San Petersburgo acolleu a [[Mundial de Fútbol de 2018]]. Desde 2014, Rusia estaba en guerra xunto a Ucraína. A [[Olimpíada Internacional de Matemáticas]] de 2020 e a Olimpíada Internacional de Matemáticas de 2021 celebráronse en Rusia como parte da estratexia rusa para atraer matemáticos a Rusia en 2022.<ref>{{ref-web|título=Russian national team finishes second at the International Mathematical Olympiad|url=https://mipt.ru/english/news/russian_national_team_finishes_second_at_the_international_mathematical_olympiad_|consulta=2022-08-25|website=mipt.ru|lingua=en|arquivourl=https://web.archive.org/web/20220930162557/https://mipt.ru/english/news/russian_national_team_finishes_second_at_the_international_mathematical_olympiad_|arquivodata=2022-09-30}}</ref> == Historia == O boicot comezou despois de que San Petersburgo fose elixida o 29 de xullo de 2018 como organizadora do Congreso Internacional de Matemáticas de 2022, durante a Asemblea Xeral da Unión Matemática Internacional de 2018 en [[São Paulo]], Brasil.<ref>{{ref-web|data=2022-08-25|título=International Congress of Mathematicians 2018: from Rio de Janeiro to St. Petersburg|url=http://www.mathnet.ru/eng/rm9865|url-status=live|consulta=2022-08-25|website=www.mathnet.ru}}</ref><ref name=":1">{{ref-web|título=International Congress of Mathematicians (ICM) - 2022 will be held in Russia {{!}} Moscow Center of Fundamental and Applied Mathematics|url=https://mathcenter.ru/en/icm2022|consulta=2022-08-25|website=mathcenter.ru}}</ref> En setembro de 2018 creouse a páxina web ICM 2022 Boycott.<ref name=":2">{{ref-web|título=Boycott ICM 2022 in Russia history|url=https://www.imath.kiev.ua/~mariyka/about.html|consulta=2022-08-25|website=www.imath.kiev.ua}}</ref> O 8 de novembro de 2018, Ami Radunskaya, presidenta da Asociación para Mulleres en Matemáticas, enviou unha carta ao Comité Organizador do Congreso Internacional de Matemáticas, pedíndolles que reconsiderasen a súa elixida San Petersburgo, Rusia, un lugar inseguro para a comunidade [[LGBT]].<ref>{{ref-web|cognome=Radunskaya|nome=Ami|data=2018-11-30|título=Deep Concern about the Location of ICM 2022|url=https://awm-math.org/deep-concern-about-the-location-of-icm2022/|url-status=live|website=Association for Women in Mathematics}}</ref> O 31 de marzo de 2019, Carlos Kenig, presidente da [[Unión Matemática Internacional]], escribiu aos organizadores do boicot:<blockquote>A Unión Matemática Internacional [sic] está profundamente preocupada polas violacións dos dereitos humanos en todo o mundo e por calquera obstáculo á liberdade académica. Sen embargo, a Unión Matemática Internacional [sic] é bastante restrictiva en canto á súa propia participación en calquera cuestión doméstica en particular. A maioría das violacións dos dereitos humanos non se limitan ás matemáticas, e atopamos máis eficaz pedir á ISC [...] que actúe en cuestións deste tipo.</blockquote>O 29 de abril de 2019, a profesora Daya Reddy, presidenta do Consello Internacional para a Ciencia (e presidenta do Comité para a Liberdade e a Responsabilidade na Ciencia), respondeu á carta do presidente da Unión Matemática Internacional sobre os casos de Azat Miftakhov e Pavlo Hryb. Ela dixo:<blockquote>O Consello Internacional de Ciencia considerou a información dispoñible sobre estes dous estudantes, e considera que os seus casos non están directamente relacionados coa súa disciplina científica nin coa súa investigación científica. [...] O ISC non dá apoio a este boicot.</blockquote>En marzo de 2020, a [[pandemia de COVID-19]] chegou a Rusia. O Congreso Europeo de Matemáticas 2020 tivo que ser adiado e a Unión Matemática Internacional analizaba a pandemia de COVID-19 en Rusia para decidir o lugar do Congreso.<ref>{{ref-web|título=Helsinki 2022: an ICM like no other|url=https://plus.maths.org/content/helsinki-2022-icm-no-other|consulta=2022-08-25|website=Plus Maths|lingua=en}}</ref> En 2020, o caso de Azat Miftakhov fixo titulares. [[Scientific American]] publicou un artigo de opinión titulado ''Cando os científicos se converten en disidentes políticos'',<ref>{{ref-web|cognome=Vlasenko|nome=Ahmed Abbes,Michel Broué,Chandler Davis,Adrien Deloro,Ivar Ekeland,Michael Harris,Masha|título=When Scientists Become Political Dissenters|url=https://www.scientificamerican.com/article/when-scientists-become-political-dissenters/|consulta=2022-08-25|website=Scientific American|lingua=en}}</ref> escrito por Ahmed Abbes, Michel Broué, Chandler Davis, Adrien Deloro, Ivar Ekeland, Michael Harris e Masha Vlasenko. En novembro de 2020, a Sociedade Matemática de Francia emitiu unha declaración sobre o caso de Miftakhov.<ref>{{ref-web|título=14/11/20 - Azat Miftakhov toujours emprisonné en Russie {{!}} Société Mathématique de France|url=https://smf.emath.fr/actualites-smf/141120-azat-miftakhov-toujours-emprisonne-en-russie|consulta=2022-08-25|website=smf.emath.fr|lingua=fr}}</ref> O 5 de xaneiro de 2021, Jill Pipher, presidenta da [[American Mathematical Society]], escribiu unha carta ao tribunal Golovinsky de Moscova, onde se anunciaría o veredicto sobre Azat Miftakhov.<ref>{{ref-web|cognome=Pipher|nome=Jill|data=2021-01-05|título=Jill Pipher letter|url=http://www.ams.org/images/PipherLtr.Miftakhov01-05-21.pdf|url-status=live}}</ref> Despois do veredicto, varios matemáticos escribiron unha carta aberta.<ref>{{ref-web|data=2021-01-22|título=The appalling verdict in the case of Russian mathematician Azat Miftakhov|url=https://caseazatmiftakhov.org/the-appalling-verdict-in-the-case-of-russian-mathematician-azat-miftakhov/|consulta=2022-08-25|website=The case of Azat Miftakhov|lingua=en}}</ref> [[Vladímir Putin]] felicitou ao equipo ruso na [[Olimpíada Internacional de Matemáticas]] de 2021, recordando o lugar do Congreso:<blockquote>O éxito do voso equipo é unha recompensa importante e merecida polo voso traballo duro e persistente e o talento e a devoción desinteresada dos vosos mentores. Por suposto, é especial que unha vitoria tan grande e inspiradora tivo lugar antes do Congreso Internacional de Matemáticos, que se celebrará en San Petersburgo o ano que vén.<ref>{{ref-web|títol=Greetings to Russian team at 62nd International Mathematics Contest|url=http://en.kremlin.ru/events/president/news/66268|consulta=2022-08-24|website=President of Russia|lingua=en}}</ref></blockquote> Poucos meses despois, o primeiro ministro de Rusia, Mikhail Mishustin, propuxo un problema de matemáticas ao comezo do curso 2021/22, así como recordou que durante o 2022 se celebraría o Congreso Internacional de Matemáticos en San Petersburgo.<ref>{{ref-web|data=2021-09-20|título=Can you solve it? Russia’s Prime Minister sets a geometry puzzle|url=https://www.theguardian.com/science/2021/sep/20/can-you-solve-it-russias-prime-minister-sets-a-geometry-puzzle|consulta=2022-08-25|website=the Guardian|lingua=en}}</ref> Xusto antes da invasión, un grupo de ponentes da xira solicitou á [[Unión Matemática Internacional]] que "elaborase e anunciase plans de continxencia" no caso de guerra. Despois da invasión rusa de Ucraína do 2022, varias sociedades matemáticas de todo o mundo como [[España]],<ref>{{ref-web|cognome=Earanda|títol=Comunicado de CEMat sobre el ICM 2022 {{!}} CEMAT|url=https://matematicas.uclm.es/cemat/es/blog/2022/02/25/comunicado-de-cemat-sobre-el-icm-2022/|consulta=2022-08-25|lingua=es-ES}}</ref> [[Brasil]],<ref>{{ref-web|títol=Manifestação conjunta IMPA-SBM sobre a situação na Rússia e o ICM2022 – SBM – Sociedade Brasileira de Matemática|url=https://sbm.org.br/blog/2022/02/25/manifestacao-conjunta-impa-sbm-sobre-a-situacao-na-russia-e-o-icm2022/|consulta=2022-08-25|lingua=pt-BR}}</ref> [[Inglaterra]],<ref>{{ref-web|títol=LMS Statement: ICM 2022 {{!}} London Mathematical Society|url=https://www.lms.ac.uk/node/1848|consulta=2022-08-25|website=www.lms.ac.uk|lingua=en}}</ref> [[Francia]],<ref>{{Ref-web|títol=23-02-22 ICM en Russie ? {{!}} Société Mathématique de France|url=https://smf.emath.fr/actualites-smf/23-02-22-icm-en-russie|consulta=2022-11-03}}</ref> [[Italia]],<ref>{{Ref-web|títol=Comunicato UMI sulla crisi Ucraina|url=https://umi.dm.unibo.it/2022/02/24/comunicato-umi-sulla-crisi-ucraina/|data=2022-02-24|consulta=2022-11-03|lingua=it-IT|nome=Alessandro|cognome=Oneto}}</ref> [[Canadá]],<ref>{{Ref-web|títol=Official Statement Regarding the Russian Invasion of Ukraine and Participation in the 2022 ICM|url=https://cms.math.ca/news-item/official-statement-regarding-the-russian-invasion-of-ukraine-and-participation-in-the-2022-icm-and/|consulta=2022-11-03|lingua=en-US}}</ref> [[Polonia]],<ref>{{Ref-web |url=https://www.ptm.org.pl/zawartosc/stanowisko-zg-ptm-w-sprawie-icm-2022 |títol=Còpia arxivada |consulta=2022-11-03 |arxiuurl=https://web.archive.org/web/20220225212631/https://www.ptm.org.pl/zawartosc/stanowisko-zg-ptm-w-sprawie-icm-2022 |arxiudata=2022-02-25}}</ref> [[Lituania]],<ref>{{Ref-web|títol=The Position Of Lithuanian Mathematical Society And The Decision Of IMU {{!}} LMD|url=http://www.lmd.mif.vu.lt/position-of-lithuanian-mathematical-society/|consulta=2022-11-03|lingua=lt-LT|cognome=admin}}</ref> [[Suecia]],<ref>{{format ref}} http://www.swe-math-soc.se/pdf/SMStoIMU.pdf</ref> [[Australia]]<ref>{{Ref-web|títol=Statement on ICM 2022|url=https://austms.org.au/statement-on-icm-2022/|consulta=2022-11-03|lingua=en-US}}</ref> e [[Europa]]<ref>{{Ref-web|títol=EMS {{!}} Statement of the Executive Board of the European Mathematical Society on ICM 2022 in Russia|url=https://euromathsoc.org/news/statement-of-the-executive-board-of-the-european-mathematical-society-on-icm-2022-in-russia-54|consulta=2022-11-03|lingua=en}}</ref> uníronse ao boicot.<ref>{{ref-web|cognome=SINC|nome=Mónica Salomone / Agencia|data=2022-02-28|título=Las matemáticas mundiales, contra la invasión de Ucrania: sus medallas más importantes ya no se entregarán en Rusia en 2022|url=https://elpais.com/ciencia/2022-02-28/las-matematicas-mundiales-contra-la-invasion-de-ucrania-sus-medallas-mas-importantes-ya-no-se-entregaran-en-rusia-en-2022.html|consulta=2022-08-25|website=El País|lingua=es}}</ref> Como resultado, a Unión Matemática Internacional tomou a seguinte decisión:<ref name=:0>{{ref-web|cognome=Mathematical Union|nome=International|data=2022-02-26|títol=Decision of the Executive Committee of the IMU on the upcoming ICM 2022 and IMU General Assembly|url=https://www.mathunion.org/fileadmin/IMU/ICM2022/ICM_2022_statement.pdf|url-status=live|website=IMU}}</ref> # A Asemblea Xeral da [Unión Matemática Internacional] e o Congreso Internacional de Matemáticos [sic] realizaranse sen ningunha contribución financeira do goberno ruso. # Ningún funcionario ou representante do goberno ruso formará parte da organización ou actividades do Congreso Internacional de Matemáticos [sic]. # Todos os matemáticos son benvidos a participar nas actividades do Congreso Internacional de Matemáticos [sic]. # As conferencias satélite do Congreso Internacional de Matemáticos [sic] están e sempre foron fóra do ámbito da [Unión Matemática Internacional]. A páxina icm2022.org dirixirase á web da [[Unión Matemática Internacional]] e a conta de Twitter do Congreso dixo:<blockquote>Condemnamos a tolemia, a inxustiza e a irreversibilidade da guerra que ameaza a existencia mesma da humanidade. Aínda que as nosas perdas non se poden comparar coas perdas e o sufrimento de millóns de persoas en Ucraína, estamos devastados de ver arruinados todos os nosos soños e todo o noso traballo de moitos anos. Os obxectivos polos que traballamos non poderían estar máis lonxe do horror que está a suceder e dos responsables. Aínda así, en medio das ruínas dos nosos soños, sentimos unha débeda insuperable que pode tardar moito máis que a vida da nosa xeración en ser perdoada.<ref>{{Ref-web|títol=Twitter|url=https://twitter.com/spbmath20182022/status/1498063414681534464|consulta=2022-11-03|lingua=ca|editor=Twitter|nome=St.Petersburg Math 2018-2022}}</ref></blockquote> A morte da matemática ucraína Iúlia Zdanovska en 2022 na batalla de Khàrkiv (2022) foi discutida durante o Congreso. A medallista Fields 2022 ucraína [[Maryna Viazovska]] dixo:<blockquote>Recentemente, fixen algunhas conferencias en honra a Iúlia. [...] Os meus profesores da Universidade de Kíiv tamén eran os seus profesores. A Iúlia era unha muller con luz. [...] Cando morren persoas tan xoves, penses, cal é o sentido de facer matemáticas se morren tan xoves.<ref>{{ref-web|cognome=Paris|nome=Elias Huuhtanen with Daniel Lawler in|títol=Maryna Viazovska, Ukrainian Fields winner 'changed forever' by war|url=https://phys.org/news/2022-07-maryna-viazovska-ukrainian-fields-winner.html|consulta=2022-08-25|website=phys.org|lingua=en}}</ref><ref>{{ref-web|data=2022-07-05|títol=Ukrainian Mathematician Maryna Viazovska Wins Fields Medal|url=https://www.quantamagazine.org/ukrainian-mathematician-maryna-viazovska-wins-fields-medal-20220705/|consulta=2022-08-25|website=Quanta Magazine|lingua=en}}</ref><ref>{{citar ref|títol=Fields Medals 2022 Maryna Viazovska|url=https://www.youtube.com/watch?v=yAyuipqM5uQ|lingua=en|consulta=2022-08-25}}</ref></blockquote>Algunhas persoas dirán que o boicot ao Congreso será a razón pola que Maryna obtivo a Medalla Fields. Xiros antes do Congreso, a revista ''Nature''<ref>{{Ref-publicació|article=Mathematics prizes have a gender problem — can it be fixed?|url=https://www.nature.com/articles/d41586-022-01481-w|publicació=Nature|data=2022-05-27|páxinas=240–241|volum=606|exemplar=7913|doi=10.1038/d41586-022-01481-w|lingua=en|nome=Davide|cognome=Castelvecchi}}</ref> falou sobre o problema de xénero nas Medallas Fields, o que tamén se deixou entrever. Moitas persoas, como o blog ''La Ciencia de la Mula Francis'',<ref>{{Ref-web|títol=Predicciones (acertadas) para las medallas Fields en el ICM Virtual 2022|url=https://francis.naukas.com/2022/06/12/predicciones-para-las-medallas-fields-en-el-icm-virtual-2022/|data=2022-06-12|consulta=2022-11-03|lingua=es|nome=Javi|cognome=dice}}</ref> acertaron nas prediccións sobre a Medalla Fields. No xullo de 2018 creouse a páxina ICM 2022 Boycott que recollía asinaturas para o boicot ao Congreso.<ref>{{Ref-web|títol=Mathematicians Protest Russia Hosting Major Conference|url=https://www.scientificamerican.com/article/mathematicians-protest-russia-hosting-major-conference/|consulta=2022-10-02|lingua=en|nome=Rachel|cognome=Crowell}}</ref> == Razóns == O sitio web e algúns individuos presentaron motivos para boicoteirar o Congreso:<ref name=":22" /> === Violación dos dereitos humanos en Rusia === O índice de democracia considera que Rusia é un estado autoritario.<ref>{{ref-web|título=Russia: Country Profile|url=https://freedomhouse.org/country/russia|consulta=2022-08-25|website=Freedom House|lingua=en}}</ref> O famoso inventor dos invariantes de nós Víctor Vassiliev foi detido en 2014 durante unha protesta pacífica en apoio aos acusados no caso da praza Bolotnaya.<ref>{{ref-publicación|cognome=Shen|nome=Alexander|data=2014-09-01|título=The Arrest of Victor Vassiliev|url=https://doi.org/10.1007/s00283-014-9478-9|publicación=The Mathematical Intelligencer|lingua=en|volum=36|exemplar=3|páxinas=1–2|doi=10.1007/s00283-014-9478-9|issn=1866-7414}}</ref> A detención de Azat Miftakhov en 2019<ref>{{ref-web|data=2021-01-21|título=Mathematicians write to the organizers of the St Petersburg 2022 International Congress of Mathematicians|url=https://caseazatmiftakhov.org/mathematicians-write-to-the-organizers-of-the-st-petersburg-2022-international-congress-of-mathematicians/|consulta=2022-08-25|website=The case of Azat Miftakhov|lingua=en}}</ref> tamén foi un motivo importante para boicoteirar o Congreso.<ref>{{ref-web|cognome=20minutos|data=2021-01-19|título=Rusia condena a un estudiante a seis años de prisión por romper la ventana de la sede del partido de Putin|url=https://www.20minutos.es/noticia/4548883/0/rusia-condena-a-un-estudiante-a-seis-anos-de-prision-por-romper-la-ventana-de-la-sede-del-partido-de-putin/|consulta=2022-08-25|website=www.20minutos.es - Últimas Noticias|lingua=es}}</ref><ref>{{ref-web|cognome=Semana|data=2021-01-19|título=Un estudiante ruso pagará 6 años de cárcel por romper una ventana de la sede del partido de Putin|url=https://www.semana.com/mundo/articulo/un-estudiante-ruso-pagara-6-anos-de-carcel-por-romper-una-ventana-de-la-sede-del-partido-de-putin/202136/|consulta=2022-08-25|website=Semana.com Últimas Noticias de Colombia y el Mundo|lingua=spanish}}</ref><ref>{{ref-web|cognome=de 2021|nome=19 de xaneiro|título=Rusia condenó a un estudiante a seis años de prisión por romper la ventana de la sede del partido de Putin|url=https://www.infobae.com/america/mundo/2021/01/19/rusia-condeno-a-un-estudiante-a-seis-anos-de-prision-por-romper-la-ventana-de-la-sede-del-partido-de-putin/|consulta=2022-08-25|website=infobae|lingua=es-ES}}</ref> A falta de [[dereitos humanos]] en Rusia e os dereitos LGBT<ref>{{Ref-publicación|article=Nature is proud to support Pride in STEM|url=https://www.nature.com/articles/d41586-019-02022-8|publicación=Nature|data=2019-07-02|páxinas=5–5|volum=571|exemplar=7763|doi=10.1038/d41586-019-02022-8|lingua=en}}</ref> tamén foi un motivo para o boicot ao Congreso en Rusia.<ref>{{ref-web|título=Policy_and_Advocacy|url=https://pages.uoregon.edu/wmnmath/Statistics/PolicyandAdvocacy.html|consulta=2022-08-25|website=pages.uoregon.edu}}</ref> === Agresión cara a outros países === En febreiro e marzo de 2014, as tropas militares rusas invadiron e anexionaron a península de Crimea desde Ucraína. === [[Invasión rusa de Ucraína de 2022]] === A invasión rusa de Ucraína será a última causa do boicot.<ref name=":32" /> A conta de [[Twitter]] @UkrainianMath apareceu por este motivo.<ref>{{format ref}} https://www.ukr.net/news/details/sport/92323019.html</ref> == Resposta == O Comité Organizador Local do Congreso dixo:<blockquote>Nosotros, o Comité Organizador Local, estamos a crear un Congreso Internacional de Matemáticos [sic] onde todo o mundo se sentirá benvido e respectado, independentemente do [[Xénero (bioloxía)|xénero]], [[etnia]], [[nacionalidade]], [[orientación sexual]], estatus social ou económico, [[relixión]] ou calquera outra crenza ou costume persoal, ou características.<ref>{{ref-web|cognome=Okunkov|nome=Andrei|data=2021-07-01|título=Mathematics is universal|url=http://math.columbia.edu/~okounkov/LOCstatement.pdf|url-status=live|consulta=2022-08-25|website=Department of Mathematics at Columbia University|lingua=en|enllaçautor=Andrei Okunkov}}</ref></blockquote> == Opinións == As asinaturas máis coñecidas a favor do boicot foron as de Masha Vlasenko, Svetlana Katok, Ahmed Abbes, Terence Gaffney... O matemático rusou-americano e divulgador de matemáticas Edward Frenkel, dixo:<blockquote>Estou horrorizado de que o Comité Executivo da Unión Matemática Internacional tardase tanto en cancelar o Congreso presencial en Rusia este verán", dixo Frenkel nun correo electrónico. "Esta decisión debía terse tomado inmediatamente despois de que comezase a invasión rusa de Ucraína.<ref>{{Ref-web|título=UC Berkeley math faculty to attend virtual International Congress of Mathematicians|url=https://dailycal.org/2022/03/02/uc-berkeley-math-faculty-to-attend-virtual-international-congress-of-mathematicians/|consulta=2022-09-30}}</ref></blockquote>O matemático ruso Anatoly Vershik escribiu nunha carta titulada ''[[De que lado estades, matemáticos?]]'':<blockquote>No 2017, cando varios dos meus amigos matemáticos comezaron a discutir con entusiasmo a posibilidade de celebrar o Congreso Internacional de Matemáticos de 2022 en [[San Petersburgo]], expresei repetidamente a miña opinión de que era unha mala idea e que un país que recentemente (en 2014) cometera un erro monstruoso baixo as ordens da súa dirección, e que estaba a levar a cabo unha política exterior e interior manifestamente perigosa, non se detería aquí e iría máis alá neste camiño. Nese momento, claro, non imaxinaba que chegaría a unha guerra total.</blockquote>O grupo de matemáticos [[Nicolas Bourbaki]] adherirase ao boicot. == Consecuencias == Despois de que a Unión Matemática Internacional decidise organizar o Congreso de 2022 en liña debido á [[invasión rusa de Ucraína de 2022]],<ref name=":02" /> os matemáticos ucraínos dixeron: "Desafortunadamente, esta decisión correcta non se tomou antes da invasión a gran escala das tropas rusas no noso país".<ref>{{ref-web|cognome=Crowell|nome=Rachel|título=Mathematicians Protest Russia Hosting Major Conference|url=https://www.scientificamerican.com/article/mathematicians-protest-russia-hosting-major-conference/|consulta=2022-08-25|website=Scientific American|lingua=en}}</ref> Algúns dos partidarios do boicot tamén se preocuparon pola decisión de celebrar unha sesión virtual do Congreso en Jerusalén,<ref>{{ref-web|cognome=AURDIP|data=2022-08-25|título=Letter to the International Mathematical Union concerning a virtual session of ICM 2022 in Jerusalem|url=http://www.aurdip.org/letter-to-the-international.html|consulta=2022-08-25|website=AURDIP|lingua=fr|arxiuurl=https://web.archive.org/web/20220825114820/http://www.aurdip.org/letter-to-the-international.html|arxiudata=2022-08-25}}</ref> a Semana da Dinámica en Xerusalén. Algunhas das persoas que organizaron o evento, como Martin Hairer ou [[Terence Tao]], organizaron o evento de maneira virtual, e así foi como se celebrou o congreso. As conferencias fíxose en formato virtual, e os premios foron entregados en Finlandia.<ref>{{Ref-web|título=2022 ICM satellite coordination group|url=https://terrytao.wordpress.com/2022/03/11/2022-icm-satellite-coordination-group/|data=2022-03-11|consulta=2022-11-03|lingua=en}}</ref><ref>{{Ref-web|título=ICM Satellite Coordination Group|url=https://www.hairer.org/ICMSCG/|consulta=2022-11-03}}</ref> Algúns matemáticos tamén se mostraron en contra da decisión de celebrar o Congreso en liña.<ref>{{Ref-web|título=on_the_IMU_decision.docx|url=https://www.dropbox.com/s/r7u3tb9ne0lcpny/on_the_IMU_decision.docx?unfurl=1|consulta=2022-11-03|lingua=es}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Congreso Internacional de Matemáticos]] [[Categoría:2022]] cmyaej8cs65ao96y8qcc1ilify50csc 0 655481 7104786 7096816 2025-06-23T19:08:32Z Afonso705 61920 Como hai quen non gosta do gènero neutro [de pròpie Afra Torrado], re‑estruturei parte do texto segundo a proposiçon d'Estevo(aei). 7104786 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Afra Torrado''', quen naceu en [[Bamio, Vilagarcía de Arousa|Bamio]] ([[Vilagarcía de Arousa]]) o [[15 de xuño]] de [[1997]], é unha persoa autora de [[banda deseñada]] e poeta [[Pobo galego|galega]]. == Traxectoria == Estudou [[Belas Artes]] na [[Universidade de Vigo]], na [[Facultade de Belas Artes de Pontevedra]], e Deseño e Xestión da Produción Gráfica no CIFP Montecelo. Gañou un accésit nos Premios Literarios Minerva, na categoría de narrativa con ''A danza da Mosca'' no 2015. Nese mesmo ano, acadou o primeiro posto na IX edición do Certame de poesía Xela Arias. Publicou varias obras de [[poesía]] nas revistas ''[[Dorna (revista)|Dorna]]'' e ''[[Ligeia (revista)|Ligeia]]''. Coordina dende 2015 xunto con Rocío Martínez o fanzine ''[[Infumable]]'', enfocado na [[poesía]] e [[Ilustración (deseño gráfico)|ilustración]], e é unha das persoas cofundadoras da non-editorial [[Leite Edicións]] dende o ano 2018. No ano 2023 publicou o seu primeiro cómic ''Fago o que podo'' coa editorial [[Rodolfo e Priscila]], co que gañou os [[Premios Follas Novas do Libro Galego]] na categoría de banda deseñada ao ano seguinte. == Obras == === Fanzine === ==== Poesía ==== * ''Caracolas'' (2014). Vilagarcía de Arousa: Autopublicado. * ''Cuspe'' (2015). Vilagarcía de Arousa: Autopublicado. * ''Bragas'' (2015). Vilagarcía de Arousa: Autopublicado. * ''Poema Urxente'' (2016). Vilagarcía de Arousa: Autopublicado. * ''Nas cidades'' (2017). Vilagarcía de Arousa: Autopublicado * ''Ruralidade Foleira'' (2017). Vilagarcía de Arousa: Autopublicado. * ''Allo'' (2017). Vilagarcía de Arousa: Autopublicado. * ''Agullas'' (2018). Vilagarcía de Arousa: Autopublicado. * ''Crucifixión'' (2018). Vilagarcía de Arousa: Leite Edicións. * ''Escaparate'' (2020). Vilagarcía de Arousa: Leite Edicións. * ''Narvais'' (2021). Vilagarcía de Arousa: Leite Edicións. * ''Wok King'' (2023). Vilagarcía de Arousa: Leite Edicións. ==== Banda deseñada ==== * ''Señora Barbuda'' (2018). Vilagarcía de Arousa: Leite Edicións. * ''Distopía'' (2019). Vilagarcía de Arousa: Autopublicado. * ''Señora Barbuda 2'' (2020). Vilagarcía de Arousa: Leite Edicións. * ''Manual Neofalante'' (2023). Vilagarcía de Arousa: Leite Edicións. * ''Señora Barbuda 4'' (2024). Vilagarcía de Arousa: Leite Edicións. ==== Outros ==== * ''Eu x dentro'' (2022). Vilagarcía de Arousa: Leite Edicións. * ''Facer un fanzine (se nunca fixeches un)'' (2023). Vilagarcía de Arousa: Leite Edicións. * ''Memoria de prácticas'' (2024). Vilagarcía de Arousa: Leite Edicións. === Banda deseñada === * ''Fago o que podo'' (2023). Santiago de Compostela: Rodolfo e Priscila. ISBN: 9788412785203. === Obras colectivas === * ''No seu despregar'' (2016). A Coruña: Apiario. ISBN: 9788494321078. * ''Poesía Galega Novísima'' (2020). Barreiro: Urutau. ISBN: 978-65-5900-003-4. * ''Entre Leiras e Labores'' (2022). Barreiro: Urutau. ISBN: 9786559003679. * ''Cartas do Inferno'' (2024). Ourense: Edicións Baixo Terra (fanzine). == Premios == * 1º Accésit XLIII Premios Literarios Minerva 2015 por ''A danza da Mosca''. * IX edición do Certame de poesía Xela Arias 2015. * Premios Follas Novas 2024 por ''Fago o que podo''.<ref>{{Cita web|url=https://www.editorasgalegas.gal/ganadoras-dos-premios-follas-novas-do-libro-galego-2024/|páxina-web=editorasgalegas.gal|título=Gañadoras dos Premios Follas Novas do Libro Galego 2024|data-acceso=16 de xuño de 2025|data-publicación=11 de maio de 2025}}</ref> == Notas == {{listaref}} ==Véxase tamén== ===Ligazóns externas=== * [https://www.g24.gal/-/-afra-torrado-busca-a-sua-identidade-desde-a-banda-desenada 'Fago o que podo', de Afra Torrado, un cómic sobre a loita contra a síndrome da impostora.]Televisión de Galicia * [https://vinte.praza.gal/artigo/afra-torrado-o-humor-e-o-meu-mecanismo-de-defensa-son-eu-asi Afra Torrado: «O humor é o meu mecanismo de defensa. Son eu así»]. Vinte na Praza * [https://www.elsaltodiario.com/literatura/poetas-queer-luisa-villalta As poetas queer ante Luísa Villalta: “A poesía é unha ferramenta para poder cambiar o espazo que habitamos”]. O Salto Diario *[https://www.tebeosfera.com/autores/torrado_afra.html Ficha en Tebeosfera] * [http://apiario.eu/14__afra-torrado Ficha en Apiario] {{control de autoridades}} {{ORDENAR:Torrado}} [[Categoría:Nados en Vilagarcía de Arousa]] [[Categoría:Nados en 1997]] [[Categoría:Debuxantes de Galicia]] [[Categoría:Escritores de Galicia en lingua galega]] [[Categoría:Personalidades de Galicia sen imaxes]] [[Categoría:Persoas non binarias]] i13n35jw5eqhgaowhphj0ew8j6kml0b 0 655507 7104818 7098284 2025-06-23T19:32:32Z Galton1892 156153 7104818 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}}O '''Congreso Internacional de Matemáticos 2006'''<ref>{{Cite web|title=ICM2006 {{!}} Matemáticas y sus fronteras|url=https://www.madrimasd.org/blogs/matematicas/tag/icm2006|access-date=2021-08-04}}</ref> foi o vixésimo quinto [[Congreso Internacional de Matemáticos]] celebrado en [[Madrid]] do 22 de agosto ao 30 de agosto de 2006.<ref>{{Cite web|last=Cultural|first=El|date=2006-07-27|title=ICM, el mundo hace números en Madrid|url=https://elcultural.com/ICM-el-mundo-hace-numeros-en-Madrid|access-date=2021-08-04|language=es}}</ref> O Premio Carl Friedrich Gauss foi concedido por primeira vez no Congreso Internacional de Matemáticos de 2006, despois da anuncia do premio o 30 de abril de 2002,<ref>{{Cite web|last=Matemáticas|first=Instituto de investigación en Ciencias|date=2015-04-09|title=Matemáticas para la animación de películas y en lucha contra el crimen|url=https://www.bbvaopenmind.com/ciencia/matematicas/matematicas-para-la-animacion-de-peliculas-y-en-lucha-contra-el-crimen/|access-date=2021-08-04|website=OpenMind|language=es-ES}}</ref> en homenaxe ao 225º aniversario do nacemento de [[Carl Friedrich Gauss]]. O logotipo oficial da [[Unión Matemática Internacional]] foi presentado o 22 de agosto de 2006 na cerimonia de apertura do congreso. Foi gañador dun concurso internacional anunciado pola IMU en 2004.<ref>{{Cite web|title=IMU Logo {{!}} International Mathematical Union (IMU)|url=https://www.mathunion.org/outreach/imu-logo|access-date=2022-08-26|website=www.mathunion.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20210724052006/https://www.mathunion.org/outreach/imu-logo|archive-date=2021-07-24}}</ref><ref>{{Cite web|title=Inauguración del Congreso Internacional de Matemáticos 2006 – Matemáticas y sus fronteras|date=22 agost 2006|url=https://www.madrimasd.org/blogs/matematicas/2006/08/22/38041|access-date=2022-05-14|language=es-ES}}</ref> == Lugar == O Congreso Internacional de Matemáticos de 2006 celebrouse na Feira de Madrid ([[Ifema|IFEMA]]).<ref>{{Cite web|title=Antonio Pérez. Matemáticas|url=http://platea.pntic.mec.es/aperez4/|access-date=2022-02-27|website=platea.pntic.mec.es|archive-url=https://web.archive.org/web/20220121201150/http://platea.pntic.mec.es/aperez4/|archive-date=2022-01-21}}</ref> É a primeira vez que o Congreso se celebra en España.<ref>{{Cite news|last=Gutierrez|first=Vera|date=2006-08-21|title=La capital celebra cada año más de 3.000 congresos y convenciones|language=es|work=El País|url=https://elpais.com/diario/2006/08/22/madrid/1156245855_850215.html|access-date=2022-05-14|issn=1134-6582}}</ref> Durante a súa celebración, a Policía Municipal detivo a dúas bandas de falsos policías que roubaran polo menos cinco matemáticos.<ref>{{Cite web|date=2006-08-26|title=Falsos policías roban a varios matemáticos extranjeros del congreso|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/espana/2006/08/26/falsos-policias-roban-varios-matematicos-extranjeros-congreso/0003_5055054.htm|access-date=2021-08-04|website=La Voz de Galicia|language=es}}</ref><ref>{{Cite web|date=2006-08-27|title=Falsos policías roban a congresistas|url=https://www.diariosur.es/prensa/20060827/espana/falsos-policias-roban-congresistas_20060827.html|access-date=2021-08-04|website=Diario Sur|language=es-ES}}</ref><ref>{{Cite web|date=2006-08-27|title=Falsos policías roban a los matemáticos|url=https://www.elperiodicomediterraneo.com/sucesos/2006/08/27/falsos-policias-roban-matematicos-42843060.html|access-date=2021-08-04|website=El Periódico Mediterráneo|language=es}}</ref><ref>{{Cite web|title=Varios matemáticos del Congreso Internacional, víctimas de robos por 'falsos policías' {{!}} elmundo.es|url=https://www.elmundo.es/elmundo/2006/08/26/madrid/1156584577.html|access-date=2021-08-04|website=www.elmundo.es}}</ref><ref>{{Cite web|last=EFE|date=2006-08-26|title=Falsos policías roban a varios matemáticos que asisten al congreso de Madrid|url=https://cadenaser.com/ser/2006/08/26/espana/1156549812_850215.html|access-date=2021-08-04|website=Cadena SER|language=es}}</ref> No congreso realizouse unha presentación do proxecto [[Estalmat]].<ref>{{Cite web|title=Estalmat. Estímulo del Talento Matemático.|url=https://www.estalmat.org/icm/|access-date=2021-08-04|website=www.estalmat.org}}</ref> Estalmat é un proxecto da Real Academia Española de Ciencias que prepara novos talentos en matemáticas en España.<ref>{{Cite news|last1=Gual|first1=Jesús García|last2=Benito|first2=Eugenio Hernández Rodríguez y Mercedes Sánchez|date=2017-12-26|title=Estalmat: 19 años, la misma edad que Google|language=es|work=El País|url=https://elpais.com/elpais/2017/12/20/ciencia/1513772190_243345.html|access-date=2022-02-27|issn=1134-6582}}</ref> A exposición tivo lugar o 28 de agosto de 2006 pola tarde.<ref>{{Cite web|title=Madrid acoge el Congreso Internacional de Matemáticos desde el martes {{!}} elmundo.es|url=https://www.elmundo.es/elmundo/2006/08/20/ciencia/1156093706.html|access-date=2021-08-04|website=www.elmundo.es}}</ref> == Asemblea Xeral == Do 19 ao 20 de agosto de 2006 celebrouse en Santiago de Compostela a Asemblea Xeral da Unión Matemática Internacional.<ref>{{Cite web|date=2006-08-17|title=La asamblea de matemáticos entregará premios a los científicos más destacados|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/santiago/2006/08/17/asamblea-matematicos-entregara-premios-cientificos-destacados/0003_5031737.htm|access-date=2021-08-04|website=La Voz de Galicia|language=es}}</ref><ref>{{Cite web|date=2006-08-20|title=Santiago acoge la primera asamblea en España de la Unión Matemática|url=https://www.abc.es/sociedad/abci-santiago-acoge-primera-asamblea-espana-union-matematica-200608200300-1422942673279_noticia.html|access-date=2021-08-04|website=abc|language=es}}</ref> Foi despois de presentarse como a cidade anfitrioa da Asemblea.<ref>{{Cite web|last=Press|first=Europa|date=2001-03-02|title=La Universidad de Santiago opta a ser la sede en 2006 de la Asamblea de la Unión Matemática Internacional|url=https://www.europapress.es/ciencia/laboratorio/noticia-universidad-santiago-opta-ser-sede-2006-asamblea-union-matematica-internacional-20010302175209.html|access-date=2021-08-04|website=www.europapress.es}}</ref> Na Asemblea Xeral, Manuel de León Rodríguez converteuse no primeiro matemático español no Comité Executivo da Unión Matemática Internacional.<ref>{{Cite web|last=VIGO|first=Redacción /|date=2006-08-21|title=De León, primer español en la ejecutiva de la Unión Matemática Internacional|url=https://www.farodevigo.es/sociedad/2006/08/21/leon-primer-espanol-ejecutiva-union-18207031.html|access-date=2021-08-04|website=Faro de Vigo|language=es}}</ref><ref>{{Cite web|title=Manuel de León, primer español que ingresa en la ejecutiva del IMU {{!}} elmundo.es|url=https://www.elmundo.es/elmundo/2006/08/20/ciencia/1156096095.html|access-date=2021-08-04|website=www.elmundo.es}}</ref> A Asemblea Xeral elixiu ao novo presidente da Unión Matemática Internacional, László Lovász, e ao lugardo próximo Congreso, elixindo [[Hyderabad]], [[India]].<ref>{{Cite web|date=2006-08-22|title=Inauguración del Congreso Internacional de Matemáticos 2006|url=https://www.madrimasd.org/blogs/matematicas/2006/08/22/38041|access-date=2021-08-04|website=Matemáticas y sus fronteras}}</ref> == Premios == O Rei de España, [[Xoán Carlos I de España|Xoán Carlos I]], participou na cerimonia de inauguración e entregou a [[Medalla Fields]]<ref>{{Cite web|title=Inicio - Archivo Multimedia - Inauguración del Congreso Internacional de Matemáticos (ICM2006) y entrega de las Medallas Fields y de los Premios Nevanlinna y Gauss de Matemáticas|url=https://www.casareal.es/ES/ArchivoMultimedia/Paginas/archivo-multimedia_galerias-de-fotos-detalle.aspx?data=86574|access-date=2021-08-04|website=www.casareal.es}}</ref> aos matemáticos [[Andrei Okunkov]], [[Grigori Perelman]], [[Terence Tao]] e [[Wendelin Werner]].<ref>{{Cite web|date=2006-08-22|title=Okunov, Perelman, Tao y Wener, premiados con las Medallas Fields 2006 de matemáticas|url=https://www.abc.es/ciencia/abci-okunov-perelman-y-wener-premiados-medallas-fields-2006-matematicas-200608220300-1422971134349_noticia.html|access-date=2021-08-04|website=abc|language=es}}</ref><ref>{{Cite web|title=Fields Medals Awarded at the 2006 ICM {{!}} Mathematical Association of America|url=https://www.maa.org/news/fields-medals-awarded-2006-icm|access-date=2021-08-04|website=www.maa.org}}</ref> Perelmán, galardoado por resolver a [[conxectura de Poincaré]] en 2002, un dos [[problemas do Milenio]] do [[Instituto de Matemáticas de Clay]], rexeitou a medalla.<ref>{{Cite news|last=Chang|first=Kenneth|date=2006-08-22|title=Highest Honor in Mathematics Is Refused|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2006/08/22/science/22cnd-math.html|access-date=2021-08-04|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Hogan|first=Jenny|date=2006-08-22|title=Maths 'Nobel' prize declined by Russian recluse|url=http://www.nature.com/articles/news060821-5|journal=Nature|language=en|pages=news060821–5|doi=10.1038/news060821-5|issn=0028-0836}}</ref><ref>{{Cite web|date=2006-08-22|title=Perelman rechaza la Medalla Fields, considerada el Nobel de las Matemáticas|url=https://www.abc.es/ciencia/abci-perelman-rechaza-medalla-fields-considerada-nobel-matematicas-200608220300-1422973351084_noticia.html|access-date=2021-08-04|website=abc|language=es}}</ref> A entrega da Medalla a Perelmán estaba prevista moito antes do congreso.<ref>{{Cite web|title=2006 Fields Medal Winners {{!}} Not Even Wrong|url=https://www.math.columbia.edu/~woit/wordpress/?p=448|access-date=2021-08-04|language=en-US}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Congreso Internacional de Matemáticos]] [[Categoría:2006]] nl2t4xggvf11mjvek3agy5asghhoecp 7104820 7104818 2025-06-23T19:32:56Z Galton1892 156153 7104820 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}}O '''Congreso Internacional de Matemáticos 2006'''<ref>{{Cite web|title=ICM2006 {{!}} Matemáticas y sus fronteras|url=https://www.madrimasd.org/blogs/matematicas/tag/icm2006|access-date=2021-08-04}}</ref> foi o vixésimo quinto [[Congreso Internacional de Matemáticos]] celebrado en [[Madrid]] do 22 de agosto ao 30 de agosto de 2006.<ref>{{Cite web|last=Cultural|first=El|date=2006-07-27|title=ICM, el mundo hace números en Madrid|url=https://elcultural.com/ICM-el-mundo-hace-numeros-en-Madrid|access-date=2021-08-04|language=es}}</ref> O Premio Carl Friedrich Gauss foi concedido por primeira vez no Congreso Internacional de Matemáticos de 2006, despois da anuncia do premio o 30 de abril de 2002,<ref>{{Cite web|last=Matemáticas|first=Instituto de investigación en Ciencias|date=2015-04-09|title=Matemáticas para la animación de películas y en lucha contra el crimen|url=https://www.bbvaopenmind.com/ciencia/matematicas/matematicas-para-la-animacion-de-peliculas-y-en-lucha-contra-el-crimen/|access-date=2021-08-04|website=OpenMind|language=es-ES}}</ref> en homenaxe ao 225º aniversario do nacemento de [[Carl Friedrich Gauss]]. O logotipo oficial da [[Unión Matemática Internacional]] foi presentado o 22 de agosto de 2006 na cerimonia de apertura do congreso. Foi gañador dun concurso internacional anunciado pola IMU en 2004.<ref>{{Cite web|title=IMU Logo {{!}} International Mathematical Union (IMU)|url=https://www.mathunion.org/outreach/imu-logo|access-date=2022-08-26|website=www.mathunion.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20210724052006/https://www.mathunion.org/outreach/imu-logo|archive-date=2021-07-24}}</ref><ref>{{Cite web|title=Inauguración del Congreso Internacional de Matemáticos 2006 – Matemáticas y sus fronteras|date=22 agost 2006|url=https://www.madrimasd.org/blogs/matematicas/2006/08/22/38041|access-date=2022-05-14|language=es-ES}}</ref> == Lugar == O Congreso Internacional de Matemáticos de 2006 celebrouse na Feira de Madrid ([[Ifema|IFEMA]]).<ref>{{Cite web|title=Antonio Pérez. Matemáticas|url=http://platea.pntic.mec.es/aperez4/|access-date=2022-02-27|website=platea.pntic.mec.es|archive-url=https://web.archive.org/web/20220121201150/http://platea.pntic.mec.es/aperez4/|archive-date=2022-01-21}}</ref> É a primeira vez que o Congreso se celebra en España.<ref>{{Cite news|last=Gutierrez|first=Vera|date=2006-08-21|title=La capital celebra cada año más de 3.000 congresos y convenciones|language=es|work=El País|url=https://elpais.com/diario/2006/08/22/madrid/1156245855_850215.html|access-date=2022-05-14|issn=1134-6582}}</ref> Durante a súa celebración, a Policía Municipal detivo a dúas bandas de falsos policías que roubaran polo menos cinco matemáticos.<ref>{{Cite web|date=2006-08-26|title=Falsos policías roban a varios matemáticos extranjeros del congreso|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/espana/2006/08/26/falsos-policias-roban-varios-matematicos-extranjeros-congreso/0003_5055054.htm|access-date=2021-08-04|website=La Voz de Galicia|language=es}}</ref><ref>{{Cite web|date=2006-08-27|title=Falsos policías roban a congresistas|url=https://www.diariosur.es/prensa/20060827/espana/falsos-policias-roban-congresistas_20060827.html|access-date=2021-08-04|website=Diario Sur|language=es-ES}}</ref><ref>{{Cite web|date=2006-08-27|title=Falsos policías roban a los matemáticos|url=https://www.elperiodicomediterraneo.com/sucesos/2006/08/27/falsos-policias-roban-matematicos-42843060.html|access-date=2021-08-04|website=El Periódico Mediterráneo|language=es}}</ref><ref>{{Cite web|title=Varios matemáticos del Congreso Internacional, víctimas de robos por 'falsos policías' {{!}} elmundo.es|url=https://www.elmundo.es/elmundo/2006/08/26/madrid/1156584577.html|access-date=2021-08-04|website=www.elmundo.es}}</ref><ref>{{Cite web|last=EFE|date=2006-08-26|title=Falsos policías roban a varios matemáticos que asisten al congreso de Madrid|url=https://cadenaser.com/ser/2006/08/26/espana/1156549812_850215.html|access-date=2021-08-04|website=Cadena SER|language=es}}</ref> No congreso realizouse unha presentación do proxecto [[Estalmat]].<ref>{{Cite web|title=Estalmat. Estímulo del Talento Matemático.|url=https://www.estalmat.org/icm/|access-date=2021-08-04|website=www.estalmat.org}}</ref> Estalmat é un proxecto da Real Academia Española de Ciencias que prepara novos talentos en matemáticas en España.<ref>{{Cite news|last1=Gual|first1=Jesús García|last2=Benito|first2=Eugenio Hernández Rodríguez y Mercedes Sánchez|date=2017-12-26|title=Estalmat: 19 años, la misma edad que Google|language=es|work=El País|url=https://elpais.com/elpais/2017/12/20/ciencia/1513772190_243345.html|access-date=2022-02-27|issn=1134-6582}}</ref> A exposición tivo lugar o 28 de agosto de 2006 pola tarde.<ref>{{Cite web|title=Madrid acoge el Congreso Internacional de Matemáticos desde el martes {{!}} elmundo.es|url=https://www.elmundo.es/elmundo/2006/08/20/ciencia/1156093706.html|access-date=2021-08-04|website=www.elmundo.es}}</ref> == Asemblea Xeral == Do 19 ao 20 de agosto de 2006 celebrouse en Santiago de Compostela a Asemblea Xeral da Unión Matemática Internacional.<ref>{{Cite web|date=2006-08-17|title=La asamblea de matemáticos entregará premios a los científicos más destacados|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/santiago/2006/08/17/asamblea-matematicos-entregara-premios-cientificos-destacados/0003_5031737.htm|access-date=2021-08-04|website=La Voz de Galicia|language=es}}</ref><ref>{{Cite web|date=2006-08-20|title=Santiago acoge la primera asamblea en España de la Unión Matemática|url=https://www.abc.es/sociedad/abci-santiago-acoge-primera-asamblea-espana-union-matematica-200608200300-1422942673279_noticia.html|access-date=2021-08-04|website=abc|language=es}}</ref> Foi despois de presentarse como a cidade anfitrioa da Asemblea.<ref>{{Cite web|last=Press|first=Europa|date=2001-03-02|title=La Universidad de Santiago opta a ser la sede en 2006 de la Asamblea de la Unión Matemática Internacional|url=https://www.europapress.es/ciencia/laboratorio/noticia-universidad-santiago-opta-ser-sede-2006-asamblea-union-matematica-internacional-20010302175209.html|access-date=2021-08-04|website=www.europapress.es}}</ref> Na Asemblea Xeral, Manuel de León Rodríguez converteuse no primeiro matemático español no Comité Executivo da Unión Matemática Internacional.<ref>{{Cite web|last=VIGO|first=Redacción /|date=2006-08-21|title=De León, primer español en la ejecutiva de la Unión Matemática Internacional|url=https://www.farodevigo.es/sociedad/2006/08/21/leon-primer-espanol-ejecutiva-union-18207031.html|access-date=2021-08-04|website=Faro de Vigo|language=es}}</ref><ref>{{Cite web|title=Manuel de León, primer español que ingresa en la ejecutiva del IMU {{!}} elmundo.es|url=https://www.elmundo.es/elmundo/2006/08/20/ciencia/1156096095.html|access-date=2021-08-04|website=www.elmundo.es}}</ref> A Asemblea Xeral elixiu ao novo presidente da Unión Matemática Internacional, László Lovász, e ao lugardo próximo Congreso, elixindo [[Hyderabad]], [[India]].<ref>{{Cite web|date=2006-08-22|title=Inauguración del Congreso Internacional de Matemáticos 2006|url=https://www.madrimasd.org/blogs/matematicas/2006/08/22/38041|access-date=2021-08-04|website=Matemáticas y sus fronteras}}</ref> == Premios == O Rei de España, [[Xoán Carlos I de España|Xoán Carlos I]], participou na cerimonia de inauguración e entregou a [[Medalla Fields]]<ref>{{Cite web|title=Inicio - Archivo Multimedia - Inauguración del Congreso Internacional de Matemáticos (ICM2006) y entrega de las Medallas Fields y de los Premios Nevanlinna y Gauss de Matemáticas|url=https://www.casareal.es/ES/ArchivoMultimedia/Paginas/archivo-multimedia_galerias-de-fotos-detalle.aspx?data=86574|access-date=2021-08-04|website=www.casareal.es}}</ref> aos matemáticos Andrei Okunkov, [[Grigori Perelman]], [[Terence Tao]] e Wendelin Werner.<ref>{{Cite web|date=2006-08-22|title=Okunov, Perelman, Tao y Wener, premiados con las Medallas Fields 2006 de matemáticas|url=https://www.abc.es/ciencia/abci-okunov-perelman-y-wener-premiados-medallas-fields-2006-matematicas-200608220300-1422971134349_noticia.html|access-date=2021-08-04|website=abc|language=es}}</ref><ref>{{Cite web|title=Fields Medals Awarded at the 2006 ICM {{!}} Mathematical Association of America|url=https://www.maa.org/news/fields-medals-awarded-2006-icm|access-date=2021-08-04|website=www.maa.org}}</ref> Perelmán, galardoado por resolver a [[conxectura de Poincaré]] en 2002, un dos problemas do Milenio do Instituto de Matemáticas de Clay, rexeitou a medalla.<ref>{{Cite news|last=Chang|first=Kenneth|date=2006-08-22|title=Highest Honor in Mathematics Is Refused|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2006/08/22/science/22cnd-math.html|access-date=2021-08-04|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Hogan|first=Jenny|date=2006-08-22|title=Maths 'Nobel' prize declined by Russian recluse|url=http://www.nature.com/articles/news060821-5|journal=Nature|language=en|pages=news060821–5|doi=10.1038/news060821-5|issn=0028-0836}}</ref><ref>{{Cite web|date=2006-08-22|title=Perelman rechaza la Medalla Fields, considerada el Nobel de las Matemáticas|url=https://www.abc.es/ciencia/abci-perelman-rechaza-medalla-fields-considerada-nobel-matematicas-200608220300-1422973351084_noticia.html|access-date=2021-08-04|website=abc|language=es}}</ref> A entrega da Medalla a Perelmán estaba prevista moito antes do congreso.<ref>{{Cite web|title=2006 Fields Medal Winners {{!}} Not Even Wrong|url=https://www.math.columbia.edu/~woit/wordpress/?p=448|access-date=2021-08-04|language=en-US}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Congreso Internacional de Matemáticos]] [[Categoría:2006]] lztsq907kon9gya9nz3ix9dt1e53ss0 0 655556 7104425 7097593 2025-06-23T13:04:07Z Krisko 895 corrixo nome 7104425 wikitext text/x-wiki {{competición deportiva}} [[Ficheiro:UTMB_2015.jpg|miniatura|Liña de meta do UTMB.]] O '''Ultra-Trail du Mont Blanc''' (denominado tamén '''UTMB''') é un [[ultramaratón]] de montaña, iniciado en 2003, que segue o percorrido do [[Tour du Mont Blanc]]. A carreira iníciase e finaliza en [[Chamonix]] e percorre os [[Alpes]], atravesando Francia, Italia e Suíza. Cunha distancia de 176 km e un desnivel positivo duns 10.000 metros, está considerada a carreira de [[trail running]] máis prestixiosa do mundo. Conta con máis de 2.500 participantes cada ano que dispoñen de 46,5 horas para rematala. == Descrición == A carreira ten lugar unha vez ao ano, ou a derradeira fin de semana de agosto ou a primeira de setembro, partindo da localidade de [[Chamonix]] (Francia). Ten uns requisitos estritos de inscrición e clasificación, que se obteñen acumulando suficientes puntos de carreira e participando nunha serie de carreiras de trail clasificatorias durante o período anterior de dous anos. Os mellores corredores completan o percorrido nunhas 20 horas, a maioría de corredores tarda entre 32 e 46,5 horas en chegar á meta, necesitando correr até dúas noites para rematar a carreira. En 2006 creouse unha nova carreira denominada CCC (Courmayeur–Champex–Chamonix), coa metade do percorrido, dando nacemento asi co paso dos anos a outras carreiras con distinto grao de dificultade. En 2022 naceu a carreira máis curta, a ETC (Expérience Trail Courmayeur), cun percorrido de 15 km e uns 1.200 metros de desnivel positivo. === Carreiras UTMB === * '''UTMB''': Ultra-Trail du Mont-Blanc (176 km, +10.000 m) * '''CCC''': Courmayeur–Champex–Chamonix (101 km, +6.050 m) * '''OCC''': Orsières–Champex–Chamonix (57 km, +3.500 m) * '''TDS''': Sur les Traces des Ducs de Savoie (148 km, +9.300 m) * '''PTL''': La Petite Trotte à Léon (300 km, +25.000 m) * '''MCC''': De Martigny-Combe à Chamonix (40 km, +2.300 m) * '''ETC''': Expérience Trail Courmayeur (15 km, +1.200 m) * '''YCC''': Youth Chamonix Courmayeur (15 km, +1.200 m) == Percorrido == O UTMB segue o percorrido do [[Tour du Mont Blanc]], un sendeiro que se tarda en completar entre 7 e 9 días. É un circuíto ao redor do macizo do [[Mont Blanc]]. Parte de [[Chamonix]] (1.035 m) e ascende cara ao Col de Voza (1.653 m) para chegar a Les Contamines (1.150 m), onde se atopa o primeiro punto de control con asistencia. Despois ascende cara a Croix du Bonhomme (2.479 m) antes de volver baixar a Les Chapieux (1.549 m). O sendeiro logo sobe até o Col de la Seigne (2.516 m) para entrar en Italia, e segue a cresta do Mont-Favre (2.435 m) antes de baixar a Courmayeur (1.190 m), co segundo punto de control con asistencia. Ascende de novo até o Refuxio Bertone (1.989 m) e Arnuva (1.769 m) antes de alcanzar o seu punto máis alto, o Grand Col Ferret (2.537 m), que tamén marca a fronteira con Suíza. O sendero descende de novo até Praz de Fort (1.151 m) pasando por La Fouly (1.593 m) antes de alcanzar o terceiro punto de control con asistencia, Champex d'en Bas (1391 m). O derradeiro tramo inclúe dous portos de baixa altitude: Bovine (1.987 m) e Les Tseppes (1.932 m), separados por Trient (1.300 m). No descenso a Vallorcine (1.260 m), o sendeiro volve a entrar en Francia e cruza Argentière (1.260 m) antes de finalizar en Chamonix, o seu punto de partida. === Puntos de control === # Les Houches (7,8 km) # Saint-Gervais (21,5 km) # Les Contamines (31,2 km; con asistencia) # La Balme (39,8 km) # Les Chapieux (50,9 km) # Lac Combal (70,3 km) # Checrouit (77,6 km) # Courmayeur (82,6 km; con asistencia) # Refuxio Bertone (88,1 km) # Arnouvaz (100,9 km) # La Fouly (115,6 km) # Champex-Lac (129,4 km; con asistencia) # Trient (145,9 km; con asistencia) # Vallorcine (158 km; con asistencia) # La Flégère (169,3 km) # Chamonix (176,4 km) A ruta varía levemente cada ano, algunhas veces por motivos de seguridade ou por climatoloxía. == Resultados == === Ultra-Trail du Mont-Blanc === {| class="wikitable sortable" width=98% style="text-align:center;" |- ! Ano !Distancia!! Corredores !! Remataron !! Campión masculino !! Tempo !! Campioa feminina !! Tempo |- | 2003<ref>[https://montblanc.utmb.world/results?year=2003&raceUri=142.thenorthfaceultra-traildumont-blanc-utmb-.2003 Resultados 2003]</ref> |153 km|| 722 || 67 || {{flagicon|NEP}} [[Dachhiri Dawa Sherpa]] || 20:05:59 || {{flagicon|USA}} [[Kristin Moehl]] || 29:38:24 |- | 2004<ref>[https://montblanc.utmb.world/results?year=2004&raceUri=142.thenorthfaceultra-traildumont-blanc-utmb-.2004 Resultados 2004]</ref> |155 km|| 1.383 || 420 || {{flagicon|FRA}} [[Vincent Delebarre]] || 21:06:18 || {{flagicon|SUI}} [[Colette Borcard]] || 26:08:54 |- | 2005<ref>[https://montblanc.utmb.world/results?year=2005&raceUri=142.thenorthfaceultra-traildumont-blanc-utmb-.2005 Resultados 2005]</ref> |155 km|| 2.000 || 773 || {{flagicon|SUI}} [[Christophe Jaquerod]] || 21:11:07 || {{flagicon|GBR}} [[Lizzy Hawker|Elizabeth Hawker]] || 26:53:51 |- | 2006<ref>[https://montblanc.utmb.world/results?year=2006&raceUri=142.thenorthfaceultra-traildumont-blanc-utmb-.2006 Resultados 2006]</ref> |158 km|| 2.535 || 1.152 || {{flagicon|ITA}} [[Marco Olmo]] || 21:06:06 || {{flagicon|FRA}} [[Karine Herry]] || 25:22:20 |- | 2007<ref>[https://montblanc.utmb.world/results?year=2007&raceUri=142.thenorthfaceultra-traildumont-blanc-utmb-.2007 Resultados 2007]</ref> |163 km|| 2.319 || 1.437 || {{flagicon|ITA}} [[Marco Olmo]] || 21:31:58 || {{flagicon|USA}} [[Nikki Kimball]] || 25:23:45 |- | 2008<ref>[https://montblanc.utmb.world/results?year=2008&raceUri=142.thenorthfaceultra-traildumont-blanc-utmb-.2008 Resultados 2008]</ref> |166 km|| 2500 || 1.268 || {{flagicon|ESP}} [[Kílian Jornet]] || 20:56:59 || {{flagicon|GBR}} [[Lizzy Hawker|Elizabeth Hawker]] || 25:19:41 |- | 2009<ref>[https://montblanc.utmb.world/results?year=2009&raceUri=142.thenorthfaceultra-traildumont-blanc-utmb-.2009 Resultados 2009]</ref> |166 km|| 2.500 || 1.383 || {{flagicon|ESP}} [[Kílian Jornet]] || 21:33:18 || {{flagicon|USA}} [[Kristin Moehl]] || 24:56:01 |- | 2010{{efn|As carreiras de 2010, 2012 e 2017 foron máis curtas debido ás malas condicións climáticas (aínda que só uns 5 km máis curta en 2017).|name="short"}}<ref>[https://montblanc.utmb.world/results?year=2010&raceUri=142.thenorthfaceultra-traildumont-blanc-utmb-.2010 Resultados 2010]</ref> |88 km|| 2.400 || 1.127 || {{flagicon|GBR}} [[Jez Bragg]] || 10:30:37{{efn|name="short"}} || {{flagicon|GBR}} [[Lizzy Hawker|Elizabeth Hawker]] || 11:47:30{{efn|name="short"}} |- | 2011<ref>[https://montblanc.utmb.world/results?year=2011&raceUri=142.thenorthfaceultra-traildumont-blanc-utmb-.2011 Resultados 2011]</ref> |170 km|| 2.361 | 1.133 || {{flagicon|ESP}} [[Kílian Jornet]] || 20:36:43 || {{flagicon|GBR}} [[Lizzy Hawker|Elizabeth Hawker]] || 25:02:00 |- | 2012{{efn|name="short"}}<ref>[https://montblanc.utmb.world/results?year=2012&raceUri=142.thenorthfaceultra-traildumont-blanc-utmb-.2012 Resultados 2012]</ref> |103 km|| 2.483 | 2.122 || {{flagicon|FRA}} [[François D'Haene]] || 10:32:36{{efn|name="short"}} || {{flagicon|GBR}} [[Lizzy Hawker|Elizabeth Hawker]] || 12:32:13{{efn|name="short"}} |- | 2013<ref>[https://montblanc.utmb.world/results?year=2013&raceUri=142.thenorthfaceultra-traildumont-blanc-utmb-.2013 Resultados 2013]</ref> |168 km|| 2.469 || 1.686 || {{flagicon|FRA}} [[Xavier Thevenard]] || 20:34:57 || {{flagicon|USA}} [[Rory Bosio]] || 22:37:26 |- | 2014<ref>[https://montblanc.utmb.world/results?year=2014&raceUri=142.ultra-traildumont-blanc-utmb-.2014 Resultados 2014]</ref> |167 km|| 2.434 || 1.582 || {{flagicon|FRA}} [[François D'Haene]] || 20:11:44 || {{flagicon|USA}} [[Rory Bosio]] || 23:23:20 |- | 2015<ref>[https://montblanc.utmb.world/results?year=2015&raceUri=142.ultra-traildumont-blanc-utmb-.2015 Resultados 2015]</ref> |170 km|| 2.561 | 1.631 || {{flagicon|FRA}} [[Xavier Thevenard]] || 21:09:15 || {{flagicon|FRA}} [[Nathalie Mauclair]] || 25:15:33 |- | 2016<ref>[https://montblanc.utmb.world/results?year=2016&raceUri=142.utmb-utmb-.2016 Resultados 2016]</ref> |170 km|| 2.555 || 1.468 || {{flagicon|FRA}} [[Ludovic Pommeret]] || 22:00:02 || {{flagicon|FRA}} [[Caroline Chaverot]] || 25:15:40 |- | 2017{{efn|name="short"}}<ref>[https://montblanc.utmb.world/results?year=2017&raceUri=142.utmb-utmb-.2017 Resultados 2017]</ref> |167 km|| 2.537 || 1.687 || {{flagicon|FRA}} [[François D'Haene]] || 19:01:54{{efn|name="short"}} || {{flagicon|ESP}} [[Núria Picas]] || 25:46:43{{efn|name="short"}} |- | 2018<ref>[https://montblanc.utmb.world/results?year=2018&raceUri=142.utmb-utmb-.2018 Resultados 2018]</ref> |170 km|| 2.561 || 1.778 || {{flagicon|FRA}} [[Xavier Thevenard]] || 20:44:16 || {{flagicon|ITA}} [[Francesca Canepa]] || 26:03:48 |- |2019<ref>[https://montblanc.utmb.world/results?year=2019&raceUri=142.utmb-utmb-.2019 Resultados 2019]</ref> |170 km|| 2.543 || 1.556 || {{flagicon|ESP}} Pau Capell || 20:19:07 || {{flagicon|USA}} [[Courtney Dauwalter]] || 24:34:26 |- | 2020 | colspan="8" align="center" | ''cancelado debido á pandemia por coronavirus'' |- |2021<ref>[https://montblanc.utmb.world/results?year=2021&raceUri=142.utmb-utmb-.2021 Resultados 2021]</ref> |170 km|| 2.346 || 1.521 || {{flagicon|FRA}} [[François D'Haene]] || 20:45:59 || {{flagicon|USA}} [[Courtney Dauwalter]] ||22:30:54 |- | 2022<ref>[https://montblanc.utmb.world/results?year=2022&raceUri=142.utmb-montblancutmb-.2022 Resultados 2022]</ref> |170 km|| 2.795 || 1.789 || {{flagicon|ESP}} [[Kílian Jornet]] || 19:49:30 || {{flagicon|USA}} [[Katie Schide]] || 23:15:12 |- |2023<ref>[https://montblanc.utmb.world/results?year=2023&raceUri=142.daciautmb-montblancutmb.2023 Resultados 2023]</ref> |172 km |2.693 |1.757 |{{flagicon|USA}} [[Jim Walmsley]] |19:37:43 |{{flagicon|USA}} [[Courtney Dauwalter]] |23:29:14 |- |2024<ref>[https://montblanc.utmb.world/results?year=2023&raceUri=142.daciautmb-montblancutmb.2023 Resultados 2024]</ref> |176,4 km |2.761 |1.760 |{{flagicon|FRA}} [[Vincent Bouillard]] |19:54:23 |{{flagicon|USA}} [[Katie Schide]] |22:09:31 |} == Notas == {{Listaref|3}} {{notelist}} == Véxase tamén == === Ligazóns externas === * [https://montblanc.utmb.world/es Sitio web oficial] {{es}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Eventos deportivos]] [[Categoría:Deporte en Francia]] [[Categoría:Deporte en Suíza]] [[Categoría:Deporte en Italia]] igosl352xznmtprty1py49yzpt0qsjx 0 655573 7104851 7102738 2025-06-23T19:59:59Z Galton1892 156153 /* Notas */ 7104851 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}}O '''Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas de 2023''' foi o 24 [[Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas]] que se levou a cabo en [[Badaxoz]] do 24 de xullo ao 29 de xullo de 2023.<ref>{{Cita web|título=Universitarios de todo el país debaten sobre Matemáticas|url=https://www.hoy.es/badajoz/universitarios-pais-debaten-sobre-matematicas-20230726074348-nt.html|páxina-web=Hoy|data=2023-07-26|data-acceso=2025-06-17|lingua=es|apelidos=REDACCIÓN}}</ref> Unhas 230 persoas participaron no Encontro.<ref>{{Cita web|título=Badajoz multiplica sus matemáticos|url=https://www.lacronicabadajoz.com/badajoz/2023/07/25/badajoz-multiplica-matematicos-100032123.html|páxina-web=La Crónica de Badajoz|data=2023-07-25|data-acceso=2025-06-17|lingua=es}}</ref> Foi a segunda vez que [[Estremadura]] acollía o Encontro.<ref>{{Cita web|título=Mas de uno Extremadura 12:20|url=https://www.ondacero.es/emisoras/extremadura/mas-uno-extremadura-1220_2023072564bfb8c41f1191000108f889.html|páxina-web=OndaCero|data=2023-07-25|data-acceso=2025-06-17|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|título=Información de Extremadura de RNE del 25/07/23|url=https://www.rtve.es/play/audios/extremadura-informativos/cronica-de-extremadura-25-07-23/6941190/|páxina-web=RTVE.es|data-acceso=2025-06-17|lingua=es}}</ref> Durante a Asemblea Xeral da [[Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]] de marzo de 2023, fíxose unha presentación do Encontro.<ref>{{Cita web|título=Asamblea de la Asociación Nacional de Estudiantes de Matemáticas en Granada|url=https://defc.ugr.es/informacion/noticias/asamblea-anem-granada-2023|páxina-web=Delegación de Estudiantes de la Facultad de Ciencias|data=2023-03-03|data-acceso=2025-06-17|lingua=es}}</ref> == Acto de inauguración == O acto de inauguración do Encontro tivo lugar en Institución Ferial de Badaxoz, coa participación de Hernán Álvarez Gaitán, delegado de Estudiantes da [[Universidade de Estremadura]], Carmen Minuesa Abril, representante da Sociedade de Estatística e Investigación Operativa, Teresa Arias Marco, delegada da [[Real Sociedade Matemática Española]] na Universidade de Estremadura, Clara Martínez Martínez, presidenta da [[Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]], Carmen Ortíz Caraballo, achega ao Vicerrectorado de Profesorado e Profesora Titular de Matemáticas na Universidade de Estremadura, Pedro Caseiro Linares, decano da Facultade de Ciencias da Universidade de Estremadura e Maria Soledad Giralt Ballesteros, tenente de Alcalde e concelleira de Institución Ferial de Badajoz, Formación e Emprego do Concello de Badajoz.<ref>{{Cita web|título=Estudiantes de Matemáticas de toda España se Reúnen en Badajoz|url=https://diariobadajoz.com/actualidad/estudiantes-de-matematicas-de-toda-espana-se-reunen-en-badajoz/|data=2023-07-27|data-acceso=2025-06-17|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|título=Inauguración del XXIV Encuentro Nacional de Estudiantes de Matemáticas en Badajoz|url=https://fotos.europapress.es/fotonoticia/f5352924|páxina-web=Europa Press Fotos|data-acceso=2025-06-17|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita web|título=Local Badajoz Mediodía - 25/07/23|url=https://www.rtve.es/play/audios/extremadura-informativos/local-badajoz-mediodia-25-07-23/6941240/|páxina-web=RTVE.es|data-acceso=2025-06-17|lingua=es}}</ref> == Programa == O programa contou coa presenza de relatores e divulgadores das matemáticas recoñecidos nacional e internacionalmente como [[Clara Grima]], Miguel Camarasa, Rosa Elvira Lillo, Javier Álvarez Liébana, Pedro Daniel Pajares e Marianna Bosch i Casabó, ademais dos profesores da Universidade de Estremadura, Carmen Minuesa e Jesús María Fernández para dar visibilidade ao papel da Universidade de Estremadura nos estudos matemáticos.<ref>{{Cita web|título=Estudiantes de Matemáticas de toda España, en la UEx|url=https://www.extremadura.com/noticias/2023/07/25/estudiantes-de-matematicas-de-toda-espana-se-reunen-esta-semana-en-la-uex|páxina-web=www.extremadura.com|data-acceso=2025-06-17}}</ref> O encontro abordou a frustración, ansiedade e competitividade nos estudos universitarios en Matemáticas, ademais do rexeitamento a esta disciplina na educación secundaria nunha mesa redonda sobre ''Saúde mental en Matemáticas'', onde interviñeron Clara Martínez Martínez, estudante de grao e presidenta da Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas, Iván Chércoles, secretario da Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas e estudante de doutoramento, José María Marbán, da Universidade de Valladolid, especialista en dominio afectivo e matemáticas, Beatriz Blanco (profesora de secundaria en representación da Sociedade Extremeña de Educación Matemática), e David Sevilla (profesor do Departamento de Matemáticas da Universidade de Estremadura), onde se ansiedade matemática, a competitividade no grao, a frustración arredor da carreira académica en matemáticas e o doutoramento ou a posible mellora da percepción pública das matemáticas.<ref>Hidalgo, María Isabel. [https://www.hoy.es/extremadura/amor-mates-20230730094629-nt.html «Por amor a las mates»]. ''Hoy'', 30 de julio de 2023.</ref> A [[Liga Matemática]] foi presentada no Encontro.<ref>{{Cita web|título=Al estilo Eureka, así funciona la Liga Matemática de la Asociación Nacional de Estudiantes de Matemáticas|url=https://www.estadiodeportivo.com/estar-al-dia/sociedad/estilo-eureka-asi-funciona-liga-matematica-asociacion-nacional-estudiantes-matematicas-20240504-450815.html|páxina-web=Estadio Deportivo|data=2024-05-04|data-acceso=2025-06-17|lingua=es}}</ref> == Aspectos internos == Durante a Asemblea Xeral da Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas, elixiuse á nova Xunta Directiva da Asociación. A Presidenta foi [[Marina Díaz]], a Vicepresidenta Laura Pons, a Secretaria Marina Polo, e a Tesoureira Andrea Díaz. José Manuel Cenizo Alarcón tamén foi elixido como Portavoz de Política Universitaria, Lucas de Uña Ocampo para Web, Ezequiel López Serrano para Redes Sociais, María del Pilar Polo Doblas para Igualdade e Diversidade, Pedro Alejandro López Octavio para Actividades, [[Nicolás Atanes|Nicolás Atanes Santos]] para Competencias Matemáticas, Laura García Rastrojo para Xestión de TIC, e a Vogal da Dirección de Clarerodia Garxasa. Todos os postos foron aprobados automaticamente en ausencia de candidatos alternativos. Ademais, aprobouse o nomeamento de socio de honra da Asociación de Alfonso Márquez Martínez con 56 a favor e 1 abstención, e de Rocío Corral Cortés como socio de honra con 47 a favor, 9 abstencións e 1 voto sen emitir. == Notas == {{Listaref|30em}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]] [[Categoría:2023 en España]] [[Categoría:Badaxoz]] 2cbg4ksps345pisosnv0x4b4qsuprmm 0 655614 7104849 7100326 2025-06-23T19:59:17Z Galton1892 156153 /* Notas */ 7104849 wikitext text/x-wiki {{Evento futuro}}{{Acontecemento}}O '''Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas de 2025''' será o 26 [[Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas]] que se levará a cabo en Granada do 22 de xullo ao 27 de xullo de 2025.<ref>{{Cita web|título=Granada será la sede en 2025 del Encuentro Nacional de Estudiantes de Matemáticas de 2025|url=https://www.elindependientedegranada.es/economia/granada-sera-sede-encuentro-nacional-estudiantes-matematicas-2025|páxina-web=www.elindependientedegranada.es|data-acceso=2025-06-18}}</ref> Será a cuarta vez que Granada acolla o Encontro, pasando ademais 25 anos da celebración do primeiro, o Encontro do 2000, en Granada. Esta edición apuesta por reivindicar o impacto das matemáticas na empresa e a sociedade.<ref>{{Cita web|título=El congreso que reúne a las mentes matemáticas más prometedoras de España vuelve a Granada 25 años después – IDEAL En Clase|url=https://en-clase.ideal.es/2025/04/21/el-congreso-que-reune-a-las-mentes-matematicas-mas-prometedoras-de-espana-vuelve-a-granada-25-anos-despues/|data=2025-04-21|data-acceso=2025-06-18|lingua=es}}</ref> Agárdase a participación de máis de 350 persoas.<ref>{{Cita web|título=El Encuentro Nacional de Estudiantes de Matemáticas reunirá a más de 350 jóvenes|url=https://www.eldebate.com/educacion/20250506/encuentro-nacional-estudiantes-matematicas-reunira-350-jovenes_294398.html|páxina-web=El Debate|data=2025-05-06|data-acceso=2025-06-18|lingua=es|nome=El|apelidos=Debate}}</ref> == Historia == Granada presentouse durante a Asemblea Xeral da Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas en marzo de 2024.<ref>[[Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas|Nacional de Estudantes de Matemáticas, Asociación]]. [[iarchive:aganem2024murcia|''"Orden del Día de la Asamblea General de la Asociación Nacional de Estudiantes de Matemáticas de 2024"'']]. ''Internet Archive'', 2024. </ref> Fíxose unha presentación na Asemblea Xeral da Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas celebrada en València en febreiro de 2025. == Aspectos internos == Celebrarase unha asemblea xeral da Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas durante o Encontro. Espérase que durante esta Asemblea elíxase un novo presidente da Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas, logo de que [[Marina Díaz]] dixo que este sería o seu último ano.<ref>{{Cita web|título=Marina Díaz, presidenta de la ANEM: "Pocos estudiantes querrán meterse en Matemáticas si se enseñan con un lenguaje equivocado desde Bachillerato”|url=https://diario16plus.com/sociedad/entrevista/marina-diaz-presidenta-anem-pocos-estudiantes-querran-meterse-en-matematicas-si-se-ensenan-con-lenguaje-equivocado-bachillerato_502275_102.html|páxina-web=Diario16plus|data-acceso=2025-06-18|lingua=es-ES}}</ref> == Notas == {{listaref|30em}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]] [[Categoría:2025]] [[Categoría:Granada]] nk26bneltw9ihhdg9t7atqfhray6lfb 0 655617 7104548 7098375 2025-06-23T15:08:36Z Galton1892 156153 7104548 wikitext text/x-wiki {{Evento futuro}}{{Acontecemento}}O '''Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas de 2026''' será o 27 [[Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas]] que se levará a cabo en Santiago de Compostela no verán de 2026.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=2025-02-28|título=XXVII Encuentro Nacional de Estudiantes de Matemáticas|revista=Boletín de la RSME|ISSN=2530-3376|páxinas=5|número=882|url=https://www.rsme.es/wp-content/uploads/2025/02/Boletin882.pdf}}</ref> == Historia == O lugar elixiuse durante a Asemblea Xeral da [[Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]] en febreiro de 2025. == Notas == {{listaref}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]] [[Categoría:Santiago de Compostela]] [[Categoría:2026]] e7ba2yc029hacmzm6uete3x0bw6wtza 7104549 7104548 2025-06-23T15:12:40Z Galton1892 156153 7104549 wikitext text/x-wiki {{Evento futuro}}{{Acontecemento}}O '''Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas de 2026''' será o 27 [[Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas]] que se levará a cabo en Santiago de Compostela no verán de 2026.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=2025-02-28|título=XXVII Encuentro Nacional de Estudiantes de Matemáticas|revista=Boletín de la RSME|ISSN=2530-3376|páxinas=5|número=882|url=https://www.rsme.es/wp-content/uploads/2025/02/Boletin882.pdf}}</ref> == Historia == O lugar elixiuse durante a Asemblea Xeral da [[Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]] en febreiro de 2025.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=6-3-2025|título=XXVII Encuentro Nacional de Estudiantes de Matemáticas (ENEM 2026)|revista=Boletín CITMAga|páxinas=17|número=5|url=https://citmaga.gal/documents/20125/86832/Bolet%C3%ADn+CITMAga+N%C2%BA05-2025+-.pdf/}}</ref> == Notas == {{listaref}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]] [[Categoría:Santiago de Compostela]] [[Categoría:2026]] 3xdvnpbn63dunfyfmn5ez0aat63kwk2 7104550 7104549 2025-06-23T15:13:05Z Galton1892 156153 7104550 wikitext text/x-wiki {{Evento futuro}}{{Acontecemento}}O '''Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas de 2026''' será o 27 [[Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas]] que se levará a cabo en Santiago de Compostela no verán de 2026.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=28-2-2025|título=XXVII Encuentro Nacional de Estudiantes de Matemáticas|revista=Boletín de la RSME|ISSN=2530-3376|páxinas=5|número=882|url=https://www.rsme.es/wp-content/uploads/2025/02/Boletin882.pdf}}</ref> == Historia == O lugar elixiuse durante a Asemblea Xeral da [[Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]] en febreiro de 2025.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=6-3-2025|título=XXVII Encuentro Nacional de Estudiantes de Matemáticas (ENEM 2026)|revista=Boletín CITMAga|páxinas=17|número=5|url=https://citmaga.gal/documents/20125/86832/Bolet%C3%ADn+CITMAga+N%C2%BA05-2025+-.pdf/}}</ref> == Notas == {{listaref}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]] [[Categoría:Santiago de Compostela]] [[Categoría:2026]] bzq391c3jtekcziuoidnufz2d1x29k6 7104551 7104550 2025-06-23T15:13:37Z Galton1892 156153 7104551 wikitext text/x-wiki {{Evento futuro}}{{Acontecemento}}O '''Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas de 2026''' será o 27 [[Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas]] que se levará a cabo en Santiago de Compostela no verán de 2026.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=28-2-2025|título=XXVII Encuentro Nacional de Estudiantes de Matemáticas|revista=Boletín de la RSME|ISSN=2530-3376|páxinas=5|número=882|url=https://www.rsme.es/wp-content/uploads/2025/02/Boletin882.pdf/}}</ref> == Historia == O lugar elixiuse durante a Asemblea Xeral da [[Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]] en febreiro de 2025.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=6-3-2025|título=XXVII Encuentro Nacional de Estudiantes de Matemáticas (ENEM 2026)|revista=Boletín CITMAga|páxinas=17|número=5|url=https://citmaga.gal/documents/20125/86832/Bolet%C3%ADn+CITMAga+N%C2%BA05-2025+-.pdf/}}</ref> == Notas == {{listaref}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]] [[Categoría:Santiago de Compostela]] [[Categoría:2026]] gidb2z4vm6rsocesmekobk2xwkuxwhi 7104854 7104551 2025-06-23T20:00:24Z Galton1892 156153 /* Notas */ 7104854 wikitext text/x-wiki {{Evento futuro}}{{Acontecemento}}O '''Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas de 2026''' será o 27 [[Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas]] que se levará a cabo en Santiago de Compostela no verán de 2026.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=28-2-2025|título=XXVII Encuentro Nacional de Estudiantes de Matemáticas|revista=Boletín de la RSME|ISSN=2530-3376|páxinas=5|número=882|url=https://www.rsme.es/wp-content/uploads/2025/02/Boletin882.pdf/}}</ref> == Historia == O lugar elixiuse durante a Asemblea Xeral da [[Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]] en febreiro de 2025.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=6-3-2025|título=XXVII Encuentro Nacional de Estudiantes de Matemáticas (ENEM 2026)|revista=Boletín CITMAga|páxinas=17|número=5|url=https://citmaga.gal/documents/20125/86832/Bolet%C3%ADn+CITMAga+N%C2%BA05-2025+-.pdf/}}</ref> == Notas == {{listaref|30em}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]] [[Categoría:Santiago de Compostela]] [[Categoría:2026]] 5dxxx9o3p8kwset0lxv6oyfa0u58ubl 7104855 7104854 2025-06-23T20:00:39Z Galton1892 156153 7104855 wikitext text/x-wiki {{Evento futuro}}{{Acontecemento}}O '''Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas de 2026''' será o 27 [[Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas]] que se levará a cabo en [[Santiago de Compostela]] no verán de 2026.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=28-2-2025|título=XXVII Encuentro Nacional de Estudiantes de Matemáticas|revista=Boletín de la RSME|ISSN=2530-3376|páxinas=5|número=882|url=https://www.rsme.es/wp-content/uploads/2025/02/Boletin882.pdf/}}</ref> == Historia == O lugar elixiuse durante a Asemblea Xeral da [[Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]] en febreiro de 2025.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=6-3-2025|título=XXVII Encuentro Nacional de Estudiantes de Matemáticas (ENEM 2026)|revista=Boletín CITMAga|páxinas=17|número=5|url=https://citmaga.gal/documents/20125/86832/Bolet%C3%ADn+CITMAga+N%C2%BA05-2025+-.pdf/}}</ref> == Notas == {{listaref|30em}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]] [[Categoría:Santiago de Compostela]] [[Categoría:2026]] nwiym5mx71d5grseqw33ahp91g1m8hj 0 655620 7104850 7098399 2025-06-23T19:59:45Z Galton1892 156153 /* Notas */ 7104850 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}}O '''Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas de 2024''' foi o 25 [[Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas]] que se levou a cabo en Madrid do 22 de xullo ao 27 de xullo de 2024. == Historia == O 3 de marzo de 2023, aprobouse durante a Asemblea Xeral da Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas celebrada en Granada a elección de Madrid como sede do vixésimo quinto Encontro.<ref>[https://defc.ugr.es/informacion/noticias/asamblea-anem-granada-2023 «Asamblea de la Asociación Nacional de Estudiantes de Matemáticas en Granada»]. ''Delegación de Estudiantes de la Facultad de Ciencias'', 3 de marzo de 2023.</ref> Durante o Encontro, leváronse a cabo charlas de mans de expertos sobre diversos temas das matemáticas, mesas redondas para debater cuestións de actualidade e obradoiros e microchalas organizadas polos propios estudantes e empresas. Así mesmo, celebrarase un foro de emprego coa presenza de diversas empresas e entidades públicas que realizan actividades relacionadas coas matemáticas.<ref>[https://www.upm.es/e-politecnica/xxv-encuentro-enem-en-la-upm/ «XXV Encuentro ENEM, en la UPM»]. ''Universidad Politécnica de Madrid'', 23 de julio de 2024.</ref> A empresa tecnolóxica OGA participou no Encontro.<ref>OGA. [https://www.oga.ai/blog/oga-en-el-xxv-encuentro-nacional-de-estudiantes-de-matematicas-enem-2024/ «OGA, en el XXV Encuentro Nacional de Estudiantes de Matemáticas, ENEM 2024»]. ''OGA'', 22 de julio de 2024.</ref> == Aspectos internos == Durante a Asemblea Xeral da Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas, celebrada na Escola Politécnica Superior da Universidade Carlos III de Madrid (en Leganés) o 25 de xullo, elixiuse á nova Xunta Directiva da Asociación. Reelixiuse á Xunta Directiva. [[Marina Díaz]] foi reelixida como presidenta, Laura Pons como vicepresidenta, Marina Polo como secretaria e Andrea Díaz como tesourera. Tamén se elixiron os vogais que dirixirán, representarán ou coordinarán diferentes seccións ou grupos de traballo da Asociación: [[Javier Polo|Javier Polo Noche]] en Política Universitaria, Lucas de Uña Ocampo en TIC, Ezequiel López Serrano en Redes Sociais, María Ruiz de Temiño Martín en Igualdade e Diversidade, José Molina Gil en Actividades, [[Nicolás Atanes|Nicolás Atanes Santos]] en Competencias Matemáticas, María González García en Xestión de Socias e Claudia Itxaso Herrero Garmendia en Xestión de Membros.<ref name=":0">{{Cita web|título=XXV Encuentro Nacional de Estudiantes de Matemáticas|url=https://diario16plus.com/sociedad/xxv-encuentro-nacional-estudiantes-matematicas_501028_102.html|páxina-web=Diario16plus|data=2024-08-07|data-acceso=2025-06-18|lingua=es}}</ref> Ademais, aprobouse o nomeamento de Enrique García Sánchez como membro de honra da Asociación con 62 votos a favor, 3 abstencións e 1 voto non emitido. A candidatura presentada pola [[Universidade de Valencia]] e a [[Universidade Politécnica de Valencia]] foi elixida automaticamente como sede para a Asemblea Xeral ordinaria do primeiro trimestre de 2025. A [[Universidade de Oviedo]] foi seleccionada como sede para a Fase Final da [[Liga Matemática]] 2024-2025 con 45 votos, fronte aos 18 votos da [[Universidade Complutense de Madrid]] e 3 abstencións.<ref name=":0" /> == Notas == {{listaref|30em}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Asociación Nacional de Estudantes de Matemáticas]] [[Categoría:2024]] [[Categoría:Madrid]] 4rwmmkkq3vs7gfww4atet7ecjsr96a3 0 655632 7104599 7099207 2025-06-23T15:31:40Z Mark Gasoline 5312 /* Música na infancia e desenvolvemento cerebral */ 7104599 wikitext text/x-wiki A '''educación musical''' comprende os procesos de ensino e aprendizaxe relacionados coa música, incluíndo programas educativos, métodos de ensino, institucións, docentes e pedagogos. Pode abarcar: * Música na educación obrigatoria (e.g. primaria e secundaria) * Música en institucións non formais (como escolas de música) * Formación musical en centros especializados (como conservatorios ou universidades)<ref>Ciravolo, Néstor Javier (2019). ''Didáctica de la Música''.</ref> A incorporación da música desde os primeiros niveis escolares ata estudos avanzados en centros especializados é habitual nas sociedades occidentais. == Pedagoxía musical == A '''pedagoxía musical''' examina a relación entre a música e o ser humano, e distingue entre ensino teórico e práctico. Abrange diversas etapas: elemental, secundaria, profesional e comparada, atendendo a métodos, contidos e obxectivos do ensino musical.<ref>Giráldez Hayes, Andrea (2005). ''Internet y educación musical''.</ref> Ademais, integra coñecementos da psicoloxía, socioloxía, antropoloxía, medicina, musicoloxía, historia e pedagogía artística.<ref>Hargreaves, David J. (1998). ''Música y desarrollo psicológico''.</ref> == Investigación == A investigación en pedagogía musical divídese en: # Histórica – Orixe e evolución da educación musical. # Sistemática – Obxectivos, valores e contornas sociais. # Empírico‑analítica – Mellora dos procesos de aprendizaxe. Estudos suxiren que a educación musical potencia habilidades cognitivas, creativas, estéticas, sociais, emocionais e psicomotrices, especialmente en idades temperás.<ref>Swanwick, Keith (1991). ''Música, pensamiento y educación''.</ref> == Métodos activos destacados == * **Método Dalcroze** – Aprende ritmos e expresión mediante movemento e improvisación.<ref>Émile Jaques‑Dalcroze (1865–1950).</ref> * **Método Kodály** – Baseado en solfexo relativo e canto mediante signos. * **Método Orff** – Fomenta ritmo, linguaxe creativa e improvisación. * **Método Suzuki** – Aprendizaxe instrumental imitando a adquisición da lingua materna. * Outros métodos activos: Martenot, Willems, Montessori… == Música na infancia e desenvolvemento cerebral == A música fomenta o desenvolvemento da memoria, atención, linguaxe, matemática, equilibrio, expresión emocional e creatividade durante a infancia. Existen evidencias sobre os efectos transitorios do chamado "efecto Mozart" en habilidades visuoespaciais.<ref>Rauscher et al. (1993). Efecto Mozart.</ref> == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Pedagoxía musical]] * [[Musicoterapia]] * [[Teoría musical]] === Bibliografía === * Ciravolo, Néstor Javier. ''Didáctica de la Música''. Ed. Aula Taller, 2019. * Frega, Ana Lucía. ''Música para maestros''. Graó, 2015. * Giráldez Hayes, Andrea. ''Internet y educación musical''. Graó, 2005. * Hargreaves, David J. ''Música y desarrollo psicológico''. Graó, 1998. * Swanwick, Keith. ''Música, pensamiento y educación''. Morata, 1991. * Émile Jaques‑Dalcroze. Información biográfica, pedagoxía do movemento. * Rauscher et al. (1993). Estudo sobre o "efecto Mozart". {{Control de autoridades}} [[Categoría:Ensino]] [[Categoría:Cultura musical]] o22mdzifwl1lmeqlhriwpq2mtjlec9h 0 655798 7104461 7101877 2025-06-23T14:02:44Z Ogalego.gal 59564 7104461 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Antón Baleato Lizancos''', nado na [[A Coruña|Coruña]] na década de 1990, é un [[Físico, física|físico]] e [[Científico, científica|científico]] [[Pobo galego|galego]].<ref>{{Cita web|título=O cosmólogo galego Antón Baleato dará este xoves unha conferencia no planetario da Coruña – Agrupación ÍO|url=https://agrupacionio.com/gl/el-cosmologo-gallego-anton-baleato-dara-este-jueves-una-conferencia-en-el-planetario-de-a-coruna/|data=2021-12-14|data-acceso=2025-06-21|lingua=gl-ES|nome=Agrupacion Astronomica Coruñesa|apelidos=Io}}</ref> == Traxectoria == Comezou estudando en [[Canadá]] e despois fixo [[Física]] Aplicada na [[Universidade Columbia|Universidade de Columbia]] ([[Nova York]], 2012-2016) e tamén o doutoramento en Cosmoloxía na [[Universidade de Cambridge]] ([[Reino Unido]], 2017-2021). A súa tese foi ''Polishing the Lenses: Precise Modelling of Gravitational Lensing and Delensing of the Cosmic Microwave Background''. Desde 2021 traballou como postdoutorado no Berkeley Center for Cosmological Physics (UC Berkeley & Lawrence Berkeley National Laboratory, CA).<ref>{{Cita web|título=«La cosmología: pasado, presente y futuro del Universo»|url=https://www.coruna.gal/web/es/actualidad/agenda/agenda-eventos/evento/la-cosmologia-pasado-presente-y-futuro-del-universo/suceso/1453782512557|páxina-web=Ayuntamiento de A Coruña|data-acceso=2025-06-21|lingua=es|nome=Ayuntamiento de A. Coruña / Concello da|apelidos=Coruña}}</ref> É o único galego que forma parte do proxecto DESI, o Instrumento Espectroscópico para o Estudo da Enerxía Escura (siglas en inglés Dark Energy Spectroscopic Instrument<ref>{{Cita web|url=https://cosmo.portales.ciemat.es/desi|páxina-web=cosmo.portales.ciemat.es|título=El Proyecto DESI|data-acceso=21 de xuño de 2025}}</ref>), centrado no Telescopio Mayall.<ref>{{Cita web|título=El gallego que desde Berkeley está detrás del gran hallazgo de la energía oscura del universo: «Podemos acabar nun Big Crunch»|url=https://www.lavozdegalicia.es/noticia/yes/2025/04/05/gallego-detras-gran-hallazgo-energia-oscura/0003_202504SY5P8991.htm|páxina-web=La Voz de Galicia|data=2025-04-09|data-acceso=2025-06-21|lingua=es}}</ref> O 19 de marzo a colaboración DESI presentou uns resultados que apuntaban á posibilidade de que a enerxía escura se estea debilitando co tempo e, xa que logo, a que haxa que introducir mudanzas no modelo estándar que explica as regras básicas de funcionamento do Universo.<ref>{{Cita web|título=Antón Baleato: na vangarda da cosmoloxía|url=https://www.nosdiario.gal/articulo/cultura/anton-baleato-lizancos/20250620123934225792.html|páxina-web=Nós Diario|data=2025-06-20|data-acceso=2025-06-21|lingua=gl|nome=Nós|apelidos=Diario}}</ref> Ten colaborado en publicacións especializadas na súa materia.<ref>{{Cita web|título=Astrophysics Data System|url=https://ui.adsabs.harvard.edu/search/filter_author_facet_hier_fq_author=AND&filter_author_facet_hier_fq_author=author_facet_hier:%220/Baleato%20Lizancos,%20A%22&fq=%7B!type=aqp%20v=$fq_author%7D&fq_author=(author_facet_hier:%220/Baleato%20Lizancos,%20A%22)&p_=0&q=%20%20author:%22baleato%20lizancos%22&sort=date%20desc,%20bibcode%20desc|páxina-web=ui.adsabs.harvard.edu|data-acceso=2025-06-21}}</ref> <ref>{{Cita web|título=Google Scholar|url=https://scholar.google.com/citations?user=D0ggQewAAAAJ&hl=en|páxina-web=scholar.google.com|data-acceso=2025-06-21}}</ref> Na súa web preséntase como: Son de [[Galicia]] e tiven o pracer de vivir noutros lugares fermosos como a Columbia Británica, Nova York, Cambridge e [[California]]. Gústame todo o que pasa ao aire libre e preocúpame profundamente a xustiza social.<ref>{{Cita web|título=Anton Baleato Lizancos|url=https://abaleato.github.io/|páxina-web=abaleato.github.io|data-acceso=2025-06-21}}</ref> == Notas == {{Listaref|30em}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Baleato Lizancos, Antón}} [[Categoría:Nados na Coruña]] [[Categoría:Físicos de Galicia]] [[Categoría:Alumnos da Universidade de Cambridge]] 0a5jl2btdc6n3zxz6mluigd4uxud1x1 0 655859 7104601 7103347 2025-06-23T15:32:01Z Miguelferig 27155 /* Metabolismo */ 7104601 wikitext text/x-wiki {{título en cursiva}} {{Taxobox | image = | domain = [[Bacteria]] | regnum = [[Bacillati]] | phylum = [[Bacillota]] | classis = [[Bacilli]] | ordo = [[Lactobacillales]] | familia = [[Lactobacillaceae]] | genus = [[Lactiplantibacillus]] | species = '''Lactiplantibacillus plantarum''' | species_authority = (Orla-Jensen 1919) Zheng ''et al''. 2020 | synonyms = * "''Streptobacterium plantarum''" <small>Orla-Jensen 1919</small> * ''Lactobacillus plantarum'' <small>(Orla-Jensen 1919) Bergey ''et al''. 1923 (Approved Lists 1980)</small> * ''Lactobacillus arizonensis'' <small>Swezey ''et al''. 2000</small> |synonyms_ref=<ref>{{cite web|url=https://bacdive.dsmz.de/strain/6629|title=''Lactiplantibacillus plantarum'' Lp 39 is a facultative anaerobe, Gram-positive, rod-shaped human pathogen that was isolated from pickled cabbage.|doi=10.13145/bacdive6629.20240510.9|id=BacDive ID #6629|website=BacDive|date=2024 |access-date=10 de xuño de 2024 |last1=Reimer |first1=L.C. |last2=Sarda Carbasse |first2=J. |last3=Koblitz |first3=J. |last4=Podstawka |first4=A. |last5=Overmann |first5=J. |display-authors=3}}</ref><ref>{{cite journal|vauthors=Reimer LC, Carbasse JS, Koblitz J, Ebeling C, Podstawka A, Overmann J|display-authors=3|title=Bac''Dive'' in 2022: the knowledge base for standardized bacterial and archaeal data|journal=Nucleic Acids Research|volume=50|issue=D1|pages=D741–D746|doi=10.1093/nar/gkab961|year=2022|pmid=34718743|pmc=8728306}}</ref> }} '''''Lactiplantibacillus plantarum''''' (antes chamado '''''Lactobacillus plantarum'''''<ref>LPSN - [https://lpsn.dsmz.de/species/lactobacillus-plantarum Lactobacillus plantarum].</ref>)<ref>{{cite journal |vauthors = Kleerebezem M, Hols P, Bernard E, Rolain T, Zhou M, Siezen RJ, Bron PA |display-authors=3 |title = The extracellular biology of the lactobacilli |journal = FEMS Microbiology Reviews |volume = 34 |issue = 2 |pages = 199–230 |date = marzo de 2010 |pmid = 20088967 |doi = 10.1111/j.1574-6976.2009.00208.x }}</ref> é un membro moi espallado do xénero ''[[Lactiplantibacillus]]'' atopado frecuentemente en moitos produtos alimenticios fermentados así como en materia vexetal en [[anaerobiose]].<ref>{{cite journal |vauthors = Zheng J, Wittouck S, Salvetti E, Franz CM, Harris HM, Mattarelli P, O'Toole PW, Pot B, Vandamme P, Walter J, Watanabe K, Wuyts S, Felis GE, Gänzle MG, Lebeer S |display-authors = 3 |title = A taxonomic note on the genus ''Lactobacillus'': Description of 23 novel genera, emended description of the genus ''Lactobacillus'' Beijerinck 1901, and union of ''Lactobacillaceae'' and ''Leuconostocaceae'' |journal = International Journal of Systematic and Evolutionary Microbiology |volume = 70 |issue = 4 |pages = 2782–2858 |date = abril de 2020 |pmid = 32293557 |doi = 10.1099/ijsem.0.004107 |hdl = 10067/1738330151162165141 }}</ref> ''L. plantarum'' foi illado primeiramente da [[saliva]]. Baseándose na súa capacidade de persistir temporalmente en plantas, no intestino dos insectos e no tracto intestinal dos vertebrados, foi designado como un organismo nómade.<ref>{{cite journal |vauthors = Duar RM, Lin XB, Zheng J, Martino ME, Grenier T, Pérez-Muñoz ME, Leulier F, Gänzle M, Walter J |display-authors = 3 |title = Lifestyles in transition: evolution and natural history of the genus Lactobacillus |journal = FEMS Microbiology Reviews |volume = 41 |issue = Supp_1 |pages = S27–S48 |date = agosto de 2017 |pmid = 28673043 |doi = 10.1093/femsre/fux030 |url = https://escholarship.org/content/qt00d475rt/qt00d475rt.pdf?t=rwbn3g }}</ref><ref>{{cite journal |vauthors = Martino ME, Bayjanov JR, Caffrey BE, Wels M, Joncour P, Hughes S, Gillet B, Kleerebezem M, van Hijum SA, Leulier F |display-authors = 3 |title = Nomadic lifestyle of Lactobacillus plantarum revealed by comparative genomics of 54 strains isolated from different habitats |journal = Environmental Microbiology |volume = 18 |issue = 12 |pages = 4974–4989 |date = decembro de 2016 |pmid = 27422487 |doi = 10.1111/1462-2920.13455 |hdl = 2066/171054 }}</ref> ''L. plantarum'' é unha bacteria [[bacilo|bacilar]] [[grampositiva]]. As células de ''L. plantarum'' son bacilos con extremos redondeados, rectos e xeralmente de 3–8 μm de longo e 0,9–1,2 μm de largo, que vive como células separadas, en pares ou en cadeas curtas.<ref name=":0">{{cite book|doi=10.1016/B978-0-12-374420-3.00043-7 |chapter=Degradation of Phenolic Compounds Found in Olive Products by ''Lactobacillus plantarum'' Strains|title=Olives and Olive Oil in Health and Disease Prevention|pages=387–396|year=2010| vauthors = Landete JM, Rodríguez H, Curiel JA, De Las Rivas B, De Felipe FL, Muñoz R |display-authors=3 |hdl=10261/249854 |isbn=9780123744203 }}</ref> ''L. plantarum'' ten un dos [[xenoma]]s máis grandes coñecidos das [[bacterias do ácido láctico]] e é unha especie moi flexible e versátil. Estímase que crece entre o pH 3,4 e 8,8.<ref>E Giraud, B Lelong and M Raimbault. 1991. Influence of pH and initial lactate concentration on the growth of ''Lactobacillus plantarum''. Applied Microbiology and Biotechnology. 36(1):96–99.</ref> Pode crecer nun rango de temperaturas entre 12&nbsp;°C e 40&nbsp;°C.<ref>[https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/acs.2016.9.issue-2/acs-2016-0018/acs-2016-0018.pdf Z Matejčeková ''et al.'' 2016. Characterization of the growth of ''Lactobacillus plantarum'' in milk in dependence on temperature. Acta Chimica Slovaca. 9(2)104—108.]</ref> As contaxes viables de "L. plantarum" almacenado en condicións de refrixeración (4&nbsp;°C) permanecen altas, aínda que se observa unha considerable redución se o almacenamos a temperatura dunha habitación (25 ± 1&nbsp;°C).<ref>{{cite journal |vauthors = Dhewa T, Pant S, Mishra V |title = Development of freeze dried synbiotic formulation using a probiotic strain of Lactobacillus plantarum |journal = Journal of Food Science and Technology |volume = 51 |issue = 1 |pages = 83–89 |date = xaneiro de 2014 |pmid = 24426051 |pmc = 3857416 |doi = 10.1007/s13197-011-0457-2 }}</ref> == Metabolismo == Os ''L. plantarum'' son bacterias [[grampositiva]]s homofermentativas [[aerotolerante]]s que crecen a 15 °C, pero non a 45 °C, e producen ambos os [[isómero]]s do [[ácido láctico]] (D e L). Moitos [[lactobacilo]]s, incluíndo ''L. plantarum'', son pouco comúns no sentido que poden respirar [[oxíxeno]] e expresar [[citocromo]]s&nbsp;se están presentes no [[medio de crecemento]] o [[hemo]] e a [[menaquinona]].<ref name=":2">{{Cite journal| vauthors = Gänzle MG |date=2015|title=Lactic metabolism revisited: metabolism of lactic acid bacteria in food fermentations and food spoilage|journal=Current Opinion in Food Science|volume=2|pages=106–117|doi=10.1016/j.cofs.2015.03.001|issn=2214-7993}}</ref><ref name=":3">{{cite journal |vauthors = Pedersen MB, Gaudu P, Lechardeur D, Petit MA, Gruss A |display-authors=3 |title = Aerobic respiration metabolism in lactic acid bacteria and uses in biotechnology |journal = Annual Review of Food Science and Technology |volume = 3 |issue = 1 |pages = 37–58 |date = 2012-04-10 |pmid = 22385163 |doi = 10.1146/annurev-food-022811-101255 }}</ref> En ausencia do hemo e da menaquinona, o oxíxeno é consumido pola [[NADH-peroxidase]] co [[peróxido de hidróxeno]] como intermediario e a [[auga]] como produto final.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> Suponse que o peróxido actúa omo unha arma para excluír as bacterias competidoras da fonte de alimento. En lugar do encima protector [[superóxido dismutase]] presente en case todas as outras células tolerantes ao oxíxeno, este organismo acumula cantidades milimolares de [[polifosfato]] de [[manganeso]]. O manganeso tamén o usan nunha [[catalase|pseudocatalase]] para rebaixar os niveis de oxíxeno reactivo. Como o [[ferro]] altera a química pola cal os complexos de manganeso protexen as células dos danos causados polo oxíxeno, estas células non conteñen virtualmente átomos de ferro; en contraste, unha célula de ''[[Escherichia coli]]'' de volume comparable contén aproximadamente un millón de átomos de ferro. Debido a isto, ''L. plantarum'' non se pode usar para crear [[encima]]s activos que requiran un complexo [[hemo]], como as verdadeiras catalases.<ref>{{cite journal |vauthors = Kono Y, Fridovich I |title = Functional significance of manganese catalase in Lactobacillus plantarum |journal = Journal of Bacteriology |volume = 155 |issue = 2 |pages = 742–746 |date = agosto de 1983 |pmid = 6874643 |pmc = 217745 |doi = 10.1128/jb.155.2.742-746.1983 }}</ref> ''L. plantarum'' pode tamén reducir [[aceptor de electróns|aceptores de electróns]] terminais insolubles, como os óxidos de ferro ou [[eléctrodo]]s sólidos por medio dunha transferencia de electróns extracelular cando están presentes a [[riboflavina]] e unha [[quinona]] (como o ácido 1,4-dihidroxi-2-naftoico, DHNA).<ref name=":4">{{cite journal |vauthors = Tejedor-Sanz S, Stevens ET, Li S, Finnegan P, Nelson J, Knoesen A, Light SH, Ajo-Franklin CM, Marco ML |display-authors=3| title = Extracellular electron transfer increases fermentation in lactic acid bacteria via a hybrid metabolism |journal = eLife |volume = 11 |pages = e70684 |date = febreiro de 2022 |pmid = 35147079 |pmc = 8837199 |doi = 10.7554/eLife.70684 }}</ref><ref>{{cite journal |vauthors = Tolar JG, Li S, Ajo-Franklin CM |title = The Differing Roles of Flavins and Quinones in Extracellular Electron Transfer in Lactiplantibacillus plantarum |journal = Applied and Environmental Microbiology |volume = 89 |issue = 1 |pages = e0131322 |date = 2022-12-19 |pmid = 36533923 |pmc = 9888254 |doi = 10.1128/aem.01313-22 }}</ref> ''L. plantarum'' usa a transferencia de electróns extracelular para incrementar a proporción [[NAD|NAD⁺/NADH]], acelerar a [[fermentación]] e xerar máis [[adenosín trifosfato|ATP]] por medio de [[fosforilación a nivel de substrato]] e acumular máis biomasa.<ref name=":4"></ref> ''L. plantarum'', igual que moitos lactobacilos, pode cultivarse usando medios [[ágar MRS|MRS]].<ref>{{cite journal |vauthors = Wegkamp A, Teusink B, de Vos WM, Smid EJ |title = Development of a minimal growth medium for Lactobacillus plantarum |journal = Letters in Applied Microbiology |volume = 50 |issue = 1 |pages = 57–64 |date = xaneiro de 2010 |pmid = 19874488 |doi = 10.1111/j.1472-765X.2009.02752.x }}</ref> == Xenomas == A secuenciación do [[xenoma]] da bacteria do ácido láctico ''L. plantarum'' WCFS1 mostrou moitos detalles moleculares. O cromosoma contén 3.308.274 [[par de bases|pares de bases]].<ref name=":1">{{cite web|url=https://microbewiki.kenyon.edu/index.php/Lactobacillus_plantarum|title=''Lactobacillus plantarum'' - microbewiki|website=microbewiki.kenyon.edu|access-date=2018-05-12}}</ref> O [[contido GC]] de ''L. plantarum'' é de 44,45 % cunha contaxe de proteína media de 3063. Segundo o experimento realizado no ''Wageningen Centre for Food Sciences'', o número de [[ARNr]] de ''L. plantarum'' WCFS1 é 15, e o número de [[ARNt]] é 70.<ref name=":0"/> == Produtos == === Ensilaxe === ''L. plantarum'' é a bacteria máis comunmente usada en inoculantes de [[ensilaxe]]. Durante as condicións anaeróbicas de ensilaxe, estes organismos dominan rapidamente a poboación microbiana, e, nun lapso de 48 horas, empezan a producir [[ácido láctico|ácidos láctico]] e [[ácido acético|acético]] pola [[Glicólise|vía de Embden-Meyerhof]], o que fai diminuír aínda máis a competición. Nesas condicións, as [[cepa (bioloxía)|cepas]] de ''L. plantarum'' que producen altos niveis de proteínas [[heterólogo|heterólogas]] seguen sendo moi competitivas. Esta cualidade podía permitir que esta especie fose utilizada como un pretratamento biolóxico efectivo para a [[biomasa lignocelulósica]].<ref>{{cite journal |vauthors = Kim JH, Block DE, Mills DA |title = Simultaneous consumption of pentose and hexose sugars: an optimal microbial phenotype for efficient fermentation of lignocellulosic biomass |journal = Applied Microbiology and Biotechnology |volume = 88 |issue = 5 |pages = 1077–1085 |date = novembro de 2010 |pmid = 20838789 |pmc = 2956055 |doi = 10.1007/s00253-010-2839-1 }}</ref> === Produtos alimenticios === ''L. plantarum'' atópanse frecuentemente en produtos lácteos, carne e moitos produtos vexetais fermentados como o [[sauerkraut]], produtos en vinagre, [[oliva]]s en salmoira, [[kimchi]], [[Ogi (alimento)|ogi]], [[masa fermentada]], e outros, e tamén nalgúns [[queixo]]s, [[salchichas fermentadas]] e peixe seco (''[[stockfish]]''). Os altos niveis deste organismo en alimentos tamén o fan un candidato ideal para o desenvolvemento de [[probiótico]]s. Nun estudo de 2008 de Juana Frias et al., aplicouse ''L. plantarum'' para reducir a alerxenicidade da [[fariña de soia]]. O resultado mostra que, comparado con outros microbios, a fariña de soia fermentada por ''L. plantarum'' mostraba a maior redución de [[inmunorreactividade]] de [[Inmunoglobulina E|IgE]] (96–99 %), dependendo da sensibilidade do plasma usado. ''L. plantarum'' tamén se atopa na [[dadiah]], un leite de [[búfalo acuático]] fermentado tradicional do [[pobo minangkabau]] de [[Sumatra]].<ref>{{cite journal |vauthors = Nybom SM, Collado MC, Surono IS, Salminen SJ, Meriluoto JA |display-authors=3 |title = Effect of glucose in removal of microcystin-LR by viable commercial probiotic strains and strains isolated from dadih fermented milk |journal = Journal of Agricultural and Food Chemistry |volume = 56 |issue = 10 |pages = 3714–3720 |date = maio de 2008 |pmid = 18459790 |doi = 10.1021/jf071835x }}</ref> ''L. plantarum'' cepa K21 é unha [[bacteria]] [[grampositiva]] illada de vexetais fermentados. Ten a capacidade de hidrolizar [[sal biliar|sales biliares]] cando se fornece como suplemento. Na graxa do rato, esta cepa K21 tamén reduce os niveis de [[colesterol]] e [[triglicérido]]s e inhibe a acumulación de lípidos en [[preadipocito]]s 3T3-L1. Ademais, reduce o nivel de [[leptina]] do plasma, atenúa os danos ao fígado e alivia a [[intolerancia á glicosa]]. Finalmente, a K21 inhibe o aumento de peso corporal e a acumulación de masa graxa.<ref name="pmid25802537">{{cite journal |vauthors = Wu CC, Weng WL, Lai WL, Tsai HP, Liu WH, Lee MH, Tsai YC |display-authors=3 |title = Effect of Lactobacillus plantarum Strain K21 on High-Fat Diet-Fed Obese Mice |journal = Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine |volume = 2015 |pages = 391767 |date = 2015 |pmid = 25802537 |pmc = 4353445 |doi = 10.1155/2015/391767 }}</ref> === Terapéutica === Como é un microio abondoso, de orixe humana e doado de cultivar, fixéronse probas con ''L. plantarum'' para ver os seus efectos sobre a saúde. Foi identificado como probiótico, o que suxire que é valioso para facer máis investigacións e aplicacións.<ref>{{cite web|url=http://wineserver.ucdavis.edu/industry/enology/winemicro/winebacteria/lactobacillus_plantarum.html|title=''Lactobacillus plantarum'' {{!}} Viticulture & Enology|website=wineserver.ucdavis.edu|access-date=2018-05-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20180504002512/http://wineserver.ucdavis.edu/industry/enology/winemicro/winebacteria/lactobacillus_plantarum.html|archive-date=2018-05-04}}</ref> ''L. plantarum'' ten actividades antioxidantes significativas e tamén axuda a manter a [[permeabilidade intestinal]].<ref>{{cite journal |vauthors = Bested AC, Logan AC, Selhub EM |title = Intestinal microbiota, probiotics and mental health: from Metchnikoff to modern advances: Part II - contemporary contextual research |journal = Gut Pathogens |volume = 5 |issue = 1 |pages = 3 |date = marzo de 2013 |pmid = 23497633 |pmc = 3601973 |doi = 10.1186/1757-4749-5-3 }}</ref> Pode suprimir o crecemento de bacterias produtoras de gas nos intestinos e pode ser beneficioso para algúns pacientes de [[síndrome do colon irritable]].<ref>{{cite journal |vauthors = Bixquert Jiménez M |title = Treatment of irritable bowel syndrome with probiotics. An etiopathogenic approach at last? |journal = Revista Espanola de Enfermedades Digestivas |volume = 101 |issue = 8 |pages = 553–564 |date = agosto de 2009 |pmid = 19785495 |doi = 10.4321/s1130-01082009000800006 }}</ref> Axuda a crear un equilibro nos microbios do corpo e estabilizar os padróns dos encimas dixestivos.<ref name=":1"/> Nalgúns experimentos observouse que incrementa o [[factor neurotrófico derivado do cerebro]] do [[hipocampo (anatomía)|hipocampo]], o cal significa que pode ter un papel beneficioso no tratamento da [[depresión (psicoloxía)|depresión]].<ref>{{cite journal |vauthors = Bested AC, Logan AC, Selhub EM |title = Intestinal microbiota, probiotics and mental health: from Metchnikoff to modern advances: part III - convergence toward clinical trials |journal = Gut Pathogens |volume = 5 |issue = 1 |pages = 4 |date = marzo 2013 |pmid = 23497650 |pmc = 3605358 |doi = 10.1186/1757-4749-5-4 }}</ref> A capacidade de ''L. plantarum'' de sobrevivir no [[tracto gastrointestinal humano]] fai que sexa un posible vehículo de entrega in vivo de compostos terapéuticos ou proteínas. ''L. plantarum'' é un constituínte da fomulación [[VSL(3)|VSL#3]]. Esta formulación estandarizada patentada de bacterias vivas pode usarse en combinación con terapias convencionais para tratar a [[colite ulcerativa]] e necesita prescrición médica.<ref>{{cite journal |vauthors = Ghouri YA, Richards DM, Rahimi EF, Krill JT, Jelinek KA, DuPont AW |display-authors=3 |title = Systematic review of randomized controlled trials of probiotics, prebiotics, and synbiotics in inflammatory bowel disease |journal = Clinical and Experimental Gastroenterology |volume = 7 |pages = 473–487 |year = 2014 |pmid = 25525379 |pmc = 4266241 |doi = 10.2147/CEG.S27530 }}</ref> === Propiedades antimicrobianas === A capacidade de ''L. plantarum'' de producir substancias antimicrobianas axúdalle a sobrevivir no [[tracto gastrointestinal]] humano. As substancias antimicrobianas producidas teñen un efecto significativo sobre bacterias [[grampositiva]]s e [[gramnegativa]]s.<ref>Hu CH, Ren LQ, Zhou Y, Ye BC. Characterization of antimicrobial activity of three Lactobacillus plantarum strains isolated from Chinese traditional dairy food. Food Sci Nutr. 29 de abril de 2019;7(6):1997-2005. doi: 10.1002/fsn3.1025. {{PMID|31289647}} ; PMCID: PMC6593389.</ref> === Actividade contra doenzas que definen a SIDA === Como resultado dunha infección inicial por [[VIH]], o intestino convértese nun centro primario de actividade inmunitaria.<ref name=medex>{{cite journal |vauthors = Hirao LA, Grishina I, Bourry O, Hu WK, Somrit M, Sankaran-Walters S, Gaulke CA, Fenton AN, Li JA, Crawford RW, Chuang F, Tarara R, Marco ML, Bäumler AJ, Cheng H, Dandekar S |display-authors = 3 |title = Early mucosal sensing of SIV infection by paneth cells induces IL-1β production and initiates gut epithelial disruption |journal = PLOS Pathogens |volume = 10 |issue = 8 |pages = e1004311 |date = agosto de 2014 |pmid = 25166758 |pmc = 4148401 |doi = 10.1371/journal.ppat.1004311 }} * {{cite web |date=30 de agosto de 2014 |title=The early cost of HIV: Inflammatory response breaks down intestinal lining, but help may come from friendly bacteria |website=Medical Xpress |url=http://medicalxpress.com/news/2014-08-early-hiv-inflammatory-response-intestinal.html}}</ref> As [[célula de Paneth|células de Paneth]] do [[sistema inmunitario]] intestinal atacan o VIH producindo [[interleucina 1 beta]] (IL-1β), o que ten como resultado moitos danos colaterais: desprendemento do recubrimento interno intestinal hermético, testemuñado pola aparición de graves [[diarrea]]s. Esta destrución do recubrimento intestinal permite que os patóxenos fúnxicos o invadan, por exemplo especies de ''[[Cryptococcus]]'', o que é unha [[condición clínica definitoria da SIDA]] chamada [[criptococose]], que representa do 60 ao 70 % de todos os casos que definen a [[SIDA]],<ref>[https://emedicine.medscape.com/article/215354-overview CNS Cryptococcosis in HIV] en eMedicine</ref> pero non necesariamente só no intestino. No [[macaco rhesus]], ''L. plantarum'' pode reducir (destruír) [[interleucina 1 beta|IL-1β]], resolvendo a [[inflamación]], e acelerar a reparación do intestino en cuestión de horas.<ref name=medex/> == Bioquímica == O [[xenoma]] completo deste microbio foi recentemente secuenciado, e desenvolvéronse bibliotecas de [[Promotor (xenética)|promotores]] para as [[expresión xénica|expresións xénicas]] condicional e constitutiva, o que acrecenta a utilidade de ''L. plantarum''. Tamén se emprega comunmente como organismo indicativo en experimentos de [[bioensaio]]s de [[niacina]], como o Método Oficial 944.13 da [[AOAC International]], xa que é un [[Auxotrofia|auxótrofo]] da niacina.<ref>{{cite journal |vauthors = Tsuda H, Matsumoto T, Ishimi Y |title = Biotin, niacin, and pantothenic acid assay using lyophilized lactobacillus plantarum ATCC 8014 |journal = Journal of Nutritional Science and Vitaminology |volume = 57 |issue = 6 |pages = 437–440 |year = 2011 |pmid = 22472287 |doi = 10.3177/jnsv.57.437 }}</ref><ref>{{cite journal |vauthors = LeBlanc JG, Laiño JE, del Valle MJ, Vannini V, van Sinderen D, Taranto MP, de Valdez GF, de Giori GS, Sesma F |display-authors = 3 |title = B-group vitamin production by lactic acid bacteria--current knowledge and potential applications |journal = Journal of Applied Microbiology |volume = 111 |issue = 6 |pages = 1297–1309 |date = deembro de 2011 |pmid = 21933312 |doi = 10.1111/j.1365-2672.2011.05157.x |hdl = 11336/54445 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lactiplantibacillus plantarum PS128|''Lactiplantibacillus plantarum'' cepa PS128]] === Bibliografía === * {{cite journal |vauthors = Kleerebezem M, Boekhorst J, van Kranenburg R, Molenaar D, Kuipers OP, Leer R, Tarchini R, Peters SA, Sandbrink HM, Fiers MW, Stiekema W, Lankhorst RM, Bron PA, Hoffer SM, Groot MN, Kerkhoven R, de Vries M, Ursing B, de Vos WM, Siezen RJ |display-authors = 3 |title = Complete genome sequence of Lactobacillus plantarum WCFS1 |journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America |volume = 100 |issue = 4 |pages = 1990–1995 |date = February 2003 |pmid = 12566566 |pmc = 149946 |doi = 10.1073/pnas.0337704100 |doi-access = free |bibcode = 2003PNAS..100.1990K |jstor = 3138472 }} === Ligazóns externas === * {{cite journal |vauthors = Niedzielin K, Kordecki H, Birkenfeld B |title = A controlled, double-blind, randomized study on the efficacy of Lactobacillus plantarum 299V in patients with irritable bowel syndrome |journal = European Journal of Gastroenterology & Hepatology |volume = 13 |issue = 10 |pages = 1143–1147 |date = October 2001 |pmid = 11711768 |doi = 10.1097/00042737-200110000-00004 }} * [http://www.docguide.com/news/content.nsf/news/8525697700573E1885256AF100531E24 www.DocGuide.com] another reference about IBS * [http://bacdive.dsmz.de/index.php?search=6629&submit=Search Type strain of ''Lactobacillus plantarum'' at Bac''Dive'' - the Bacterial Diversity Metadatabase] {{control de autoridades}} [[Categoría:Sistema dixestivo]] [[Categoría:Probióticos]] [[Categoría:Lactobacillaceae]] [[Categoría:Taxons descritos en 1923]] [[Categoría:Bactrias grampositivas]] n2b4033z7fc1dp389x7iexwa97776on 7104605 7104601 2025-06-23T15:33:36Z Miguelferig 27155 /* Terapéutica */ 7104605 wikitext text/x-wiki {{título en cursiva}} {{Taxobox | image = | domain = [[Bacteria]] | regnum = [[Bacillati]] | phylum = [[Bacillota]] | classis = [[Bacilli]] | ordo = [[Lactobacillales]] | familia = [[Lactobacillaceae]] | genus = [[Lactiplantibacillus]] | species = '''Lactiplantibacillus plantarum''' | species_authority = (Orla-Jensen 1919) Zheng ''et al''. 2020 | synonyms = * "''Streptobacterium plantarum''" <small>Orla-Jensen 1919</small> * ''Lactobacillus plantarum'' <small>(Orla-Jensen 1919) Bergey ''et al''. 1923 (Approved Lists 1980)</small> * ''Lactobacillus arizonensis'' <small>Swezey ''et al''. 2000</small> |synonyms_ref=<ref>{{cite web|url=https://bacdive.dsmz.de/strain/6629|title=''Lactiplantibacillus plantarum'' Lp 39 is a facultative anaerobe, Gram-positive, rod-shaped human pathogen that was isolated from pickled cabbage.|doi=10.13145/bacdive6629.20240510.9|id=BacDive ID #6629|website=BacDive|date=2024 |access-date=10 de xuño de 2024 |last1=Reimer |first1=L.C. |last2=Sarda Carbasse |first2=J. |last3=Koblitz |first3=J. |last4=Podstawka |first4=A. |last5=Overmann |first5=J. |display-authors=3}}</ref><ref>{{cite journal|vauthors=Reimer LC, Carbasse JS, Koblitz J, Ebeling C, Podstawka A, Overmann J|display-authors=3|title=Bac''Dive'' in 2022: the knowledge base for standardized bacterial and archaeal data|journal=Nucleic Acids Research|volume=50|issue=D1|pages=D741–D746|doi=10.1093/nar/gkab961|year=2022|pmid=34718743|pmc=8728306}}</ref> }} '''''Lactiplantibacillus plantarum''''' (antes chamado '''''Lactobacillus plantarum'''''<ref>LPSN - [https://lpsn.dsmz.de/species/lactobacillus-plantarum Lactobacillus plantarum].</ref>)<ref>{{cite journal |vauthors = Kleerebezem M, Hols P, Bernard E, Rolain T, Zhou M, Siezen RJ, Bron PA |display-authors=3 |title = The extracellular biology of the lactobacilli |journal = FEMS Microbiology Reviews |volume = 34 |issue = 2 |pages = 199–230 |date = marzo de 2010 |pmid = 20088967 |doi = 10.1111/j.1574-6976.2009.00208.x }}</ref> é un membro moi espallado do xénero ''[[Lactiplantibacillus]]'' atopado frecuentemente en moitos produtos alimenticios fermentados así como en materia vexetal en [[anaerobiose]].<ref>{{cite journal |vauthors = Zheng J, Wittouck S, Salvetti E, Franz CM, Harris HM, Mattarelli P, O'Toole PW, Pot B, Vandamme P, Walter J, Watanabe K, Wuyts S, Felis GE, Gänzle MG, Lebeer S |display-authors = 3 |title = A taxonomic note on the genus ''Lactobacillus'': Description of 23 novel genera, emended description of the genus ''Lactobacillus'' Beijerinck 1901, and union of ''Lactobacillaceae'' and ''Leuconostocaceae'' |journal = International Journal of Systematic and Evolutionary Microbiology |volume = 70 |issue = 4 |pages = 2782–2858 |date = abril de 2020 |pmid = 32293557 |doi = 10.1099/ijsem.0.004107 |hdl = 10067/1738330151162165141 }}</ref> ''L. plantarum'' foi illado primeiramente da [[saliva]]. Baseándose na súa capacidade de persistir temporalmente en plantas, no intestino dos insectos e no tracto intestinal dos vertebrados, foi designado como un organismo nómade.<ref>{{cite journal |vauthors = Duar RM, Lin XB, Zheng J, Martino ME, Grenier T, Pérez-Muñoz ME, Leulier F, Gänzle M, Walter J |display-authors = 3 |title = Lifestyles in transition: evolution and natural history of the genus Lactobacillus |journal = FEMS Microbiology Reviews |volume = 41 |issue = Supp_1 |pages = S27–S48 |date = agosto de 2017 |pmid = 28673043 |doi = 10.1093/femsre/fux030 |url = https://escholarship.org/content/qt00d475rt/qt00d475rt.pdf?t=rwbn3g }}</ref><ref>{{cite journal |vauthors = Martino ME, Bayjanov JR, Caffrey BE, Wels M, Joncour P, Hughes S, Gillet B, Kleerebezem M, van Hijum SA, Leulier F |display-authors = 3 |title = Nomadic lifestyle of Lactobacillus plantarum revealed by comparative genomics of 54 strains isolated from different habitats |journal = Environmental Microbiology |volume = 18 |issue = 12 |pages = 4974–4989 |date = decembro de 2016 |pmid = 27422487 |doi = 10.1111/1462-2920.13455 |hdl = 2066/171054 }}</ref> ''L. plantarum'' é unha bacteria [[bacilo|bacilar]] [[grampositiva]]. As células de ''L. plantarum'' son bacilos con extremos redondeados, rectos e xeralmente de 3–8 μm de longo e 0,9–1,2 μm de largo, que vive como células separadas, en pares ou en cadeas curtas.<ref name=":0">{{cite book|doi=10.1016/B978-0-12-374420-3.00043-7 |chapter=Degradation of Phenolic Compounds Found in Olive Products by ''Lactobacillus plantarum'' Strains|title=Olives and Olive Oil in Health and Disease Prevention|pages=387–396|year=2010| vauthors = Landete JM, Rodríguez H, Curiel JA, De Las Rivas B, De Felipe FL, Muñoz R |display-authors=3 |hdl=10261/249854 |isbn=9780123744203 }}</ref> ''L. plantarum'' ten un dos [[xenoma]]s máis grandes coñecidos das [[bacterias do ácido láctico]] e é unha especie moi flexible e versátil. Estímase que crece entre o pH 3,4 e 8,8.<ref>E Giraud, B Lelong and M Raimbault. 1991. Influence of pH and initial lactate concentration on the growth of ''Lactobacillus plantarum''. Applied Microbiology and Biotechnology. 36(1):96–99.</ref> Pode crecer nun rango de temperaturas entre 12&nbsp;°C e 40&nbsp;°C.<ref>[https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/acs.2016.9.issue-2/acs-2016-0018/acs-2016-0018.pdf Z Matejčeková ''et al.'' 2016. Characterization of the growth of ''Lactobacillus plantarum'' in milk in dependence on temperature. Acta Chimica Slovaca. 9(2)104—108.]</ref> As contaxes viables de "L. plantarum" almacenado en condicións de refrixeración (4&nbsp;°C) permanecen altas, aínda que se observa unha considerable redución se o almacenamos a temperatura dunha habitación (25 ± 1&nbsp;°C).<ref>{{cite journal |vauthors = Dhewa T, Pant S, Mishra V |title = Development of freeze dried synbiotic formulation using a probiotic strain of Lactobacillus plantarum |journal = Journal of Food Science and Technology |volume = 51 |issue = 1 |pages = 83–89 |date = xaneiro de 2014 |pmid = 24426051 |pmc = 3857416 |doi = 10.1007/s13197-011-0457-2 }}</ref> == Metabolismo == Os ''L. plantarum'' son bacterias [[grampositiva]]s homofermentativas [[aerotolerante]]s que crecen a 15 °C, pero non a 45 °C, e producen ambos os [[isómero]]s do [[ácido láctico]] (D e L). Moitos [[lactobacilo]]s, incluíndo ''L. plantarum'', son pouco comúns no sentido que poden respirar [[oxíxeno]] e expresar [[citocromo]]s&nbsp;se están presentes no [[medio de crecemento]] o [[hemo]] e a [[menaquinona]].<ref name=":2">{{Cite journal| vauthors = Gänzle MG |date=2015|title=Lactic metabolism revisited: metabolism of lactic acid bacteria in food fermentations and food spoilage|journal=Current Opinion in Food Science|volume=2|pages=106–117|doi=10.1016/j.cofs.2015.03.001|issn=2214-7993}}</ref><ref name=":3">{{cite journal |vauthors = Pedersen MB, Gaudu P, Lechardeur D, Petit MA, Gruss A |display-authors=3 |title = Aerobic respiration metabolism in lactic acid bacteria and uses in biotechnology |journal = Annual Review of Food Science and Technology |volume = 3 |issue = 1 |pages = 37–58 |date = 2012-04-10 |pmid = 22385163 |doi = 10.1146/annurev-food-022811-101255 }}</ref> En ausencia do hemo e da menaquinona, o oxíxeno é consumido pola [[NADH-peroxidase]] co [[peróxido de hidróxeno]] como intermediario e a [[auga]] como produto final.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> Suponse que o peróxido actúa omo unha arma para excluír as bacterias competidoras da fonte de alimento. En lugar do encima protector [[superóxido dismutase]] presente en case todas as outras células tolerantes ao oxíxeno, este organismo acumula cantidades milimolares de [[polifosfato]] de [[manganeso]]. O manganeso tamén o usan nunha [[catalase|pseudocatalase]] para rebaixar os niveis de oxíxeno reactivo. Como o [[ferro]] altera a química pola cal os complexos de manganeso protexen as células dos danos causados polo oxíxeno, estas células non conteñen virtualmente átomos de ferro; en contraste, unha célula de ''[[Escherichia coli]]'' de volume comparable contén aproximadamente un millón de átomos de ferro. Debido a isto, ''L. plantarum'' non se pode usar para crear [[encima]]s activos que requiran un complexo [[hemo]], como as verdadeiras catalases.<ref>{{cite journal |vauthors = Kono Y, Fridovich I |title = Functional significance of manganese catalase in Lactobacillus plantarum |journal = Journal of Bacteriology |volume = 155 |issue = 2 |pages = 742–746 |date = agosto de 1983 |pmid = 6874643 |pmc = 217745 |doi = 10.1128/jb.155.2.742-746.1983 }}</ref> ''L. plantarum'' pode tamén reducir [[aceptor de electróns|aceptores de electróns]] terminais insolubles, como os óxidos de ferro ou [[eléctrodo]]s sólidos por medio dunha transferencia de electróns extracelular cando están presentes a [[riboflavina]] e unha [[quinona]] (como o ácido 1,4-dihidroxi-2-naftoico, DHNA).<ref name=":4">{{cite journal |vauthors = Tejedor-Sanz S, Stevens ET, Li S, Finnegan P, Nelson J, Knoesen A, Light SH, Ajo-Franklin CM, Marco ML |display-authors=3| title = Extracellular electron transfer increases fermentation in lactic acid bacteria via a hybrid metabolism |journal = eLife |volume = 11 |pages = e70684 |date = febreiro de 2022 |pmid = 35147079 |pmc = 8837199 |doi = 10.7554/eLife.70684 }}</ref><ref>{{cite journal |vauthors = Tolar JG, Li S, Ajo-Franklin CM |title = The Differing Roles of Flavins and Quinones in Extracellular Electron Transfer in Lactiplantibacillus plantarum |journal = Applied and Environmental Microbiology |volume = 89 |issue = 1 |pages = e0131322 |date = 2022-12-19 |pmid = 36533923 |pmc = 9888254 |doi = 10.1128/aem.01313-22 }}</ref> ''L. plantarum'' usa a transferencia de electróns extracelular para incrementar a proporción [[NAD|NAD⁺/NADH]], acelerar a [[fermentación]] e xerar máis [[adenosín trifosfato|ATP]] por medio de [[fosforilación a nivel de substrato]] e acumular máis biomasa.<ref name=":4"></ref> ''L. plantarum'', igual que moitos lactobacilos, pode cultivarse usando medios [[ágar MRS|MRS]].<ref>{{cite journal |vauthors = Wegkamp A, Teusink B, de Vos WM, Smid EJ |title = Development of a minimal growth medium for Lactobacillus plantarum |journal = Letters in Applied Microbiology |volume = 50 |issue = 1 |pages = 57–64 |date = xaneiro de 2010 |pmid = 19874488 |doi = 10.1111/j.1472-765X.2009.02752.x }}</ref> == Xenomas == A secuenciación do [[xenoma]] da bacteria do ácido láctico ''L. plantarum'' WCFS1 mostrou moitos detalles moleculares. O cromosoma contén 3.308.274 [[par de bases|pares de bases]].<ref name=":1">{{cite web|url=https://microbewiki.kenyon.edu/index.php/Lactobacillus_plantarum|title=''Lactobacillus plantarum'' - microbewiki|website=microbewiki.kenyon.edu|access-date=2018-05-12}}</ref> O [[contido GC]] de ''L. plantarum'' é de 44,45 % cunha contaxe de proteína media de 3063. Segundo o experimento realizado no ''Wageningen Centre for Food Sciences'', o número de [[ARNr]] de ''L. plantarum'' WCFS1 é 15, e o número de [[ARNt]] é 70.<ref name=":0"/> == Produtos == === Ensilaxe === ''L. plantarum'' é a bacteria máis comunmente usada en inoculantes de [[ensilaxe]]. Durante as condicións anaeróbicas de ensilaxe, estes organismos dominan rapidamente a poboación microbiana, e, nun lapso de 48 horas, empezan a producir [[ácido láctico|ácidos láctico]] e [[ácido acético|acético]] pola [[Glicólise|vía de Embden-Meyerhof]], o que fai diminuír aínda máis a competición. Nesas condicións, as [[cepa (bioloxía)|cepas]] de ''L. plantarum'' que producen altos niveis de proteínas [[heterólogo|heterólogas]] seguen sendo moi competitivas. Esta cualidade podía permitir que esta especie fose utilizada como un pretratamento biolóxico efectivo para a [[biomasa lignocelulósica]].<ref>{{cite journal |vauthors = Kim JH, Block DE, Mills DA |title = Simultaneous consumption of pentose and hexose sugars: an optimal microbial phenotype for efficient fermentation of lignocellulosic biomass |journal = Applied Microbiology and Biotechnology |volume = 88 |issue = 5 |pages = 1077–1085 |date = novembro de 2010 |pmid = 20838789 |pmc = 2956055 |doi = 10.1007/s00253-010-2839-1 }}</ref> === Produtos alimenticios === ''L. plantarum'' atópanse frecuentemente en produtos lácteos, carne e moitos produtos vexetais fermentados como o [[sauerkraut]], produtos en vinagre, [[oliva]]s en salmoira, [[kimchi]], [[Ogi (alimento)|ogi]], [[masa fermentada]], e outros, e tamén nalgúns [[queixo]]s, [[salchichas fermentadas]] e peixe seco (''[[stockfish]]''). Os altos niveis deste organismo en alimentos tamén o fan un candidato ideal para o desenvolvemento de [[probiótico]]s. Nun estudo de 2008 de Juana Frias et al., aplicouse ''L. plantarum'' para reducir a alerxenicidade da [[fariña de soia]]. O resultado mostra que, comparado con outros microbios, a fariña de soia fermentada por ''L. plantarum'' mostraba a maior redución de [[inmunorreactividade]] de [[Inmunoglobulina E|IgE]] (96–99 %), dependendo da sensibilidade do plasma usado. ''L. plantarum'' tamén se atopa na [[dadiah]], un leite de [[búfalo acuático]] fermentado tradicional do [[pobo minangkabau]] de [[Sumatra]].<ref>{{cite journal |vauthors = Nybom SM, Collado MC, Surono IS, Salminen SJ, Meriluoto JA |display-authors=3 |title = Effect of glucose in removal of microcystin-LR by viable commercial probiotic strains and strains isolated from dadih fermented milk |journal = Journal of Agricultural and Food Chemistry |volume = 56 |issue = 10 |pages = 3714–3720 |date = maio de 2008 |pmid = 18459790 |doi = 10.1021/jf071835x }}</ref> ''L. plantarum'' cepa K21 é unha [[bacteria]] [[grampositiva]] illada de vexetais fermentados. Ten a capacidade de hidrolizar [[sal biliar|sales biliares]] cando se fornece como suplemento. Na graxa do rato, esta cepa K21 tamén reduce os niveis de [[colesterol]] e [[triglicérido]]s e inhibe a acumulación de lípidos en [[preadipocito]]s 3T3-L1. Ademais, reduce o nivel de [[leptina]] do plasma, atenúa os danos ao fígado e alivia a [[intolerancia á glicosa]]. Finalmente, a K21 inhibe o aumento de peso corporal e a acumulación de masa graxa.<ref name="pmid25802537">{{cite journal |vauthors = Wu CC, Weng WL, Lai WL, Tsai HP, Liu WH, Lee MH, Tsai YC |display-authors=3 |title = Effect of Lactobacillus plantarum Strain K21 on High-Fat Diet-Fed Obese Mice |journal = Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine |volume = 2015 |pages = 391767 |date = 2015 |pmid = 25802537 |pmc = 4353445 |doi = 10.1155/2015/391767 }}</ref> === Terapéutica === Como é un microio abondoso, de orixe humana e doado de cultivar, fixéronse probas con ''L. plantarum'' para ver os seus efectos sobre a saúde. Foi identificado como probiótico, o que suxire que é valioso para facer máis investigacións e aplicacións.<ref>{{cite web|url=http://wineserver.ucdavis.edu/industry/enology/winemicro/winebacteria/lactobacillus_plantarum.html|title=''Lactobacillus plantarum'' {{!}} Viticulture & Enology|website=wineserver.ucdavis.edu|access-date=2018-05-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20180504002512/http://wineserver.ucdavis.edu/industry/enology/winemicro/winebacteria/lactobacillus_plantarum.html|archive-date=2018-05-04}}</ref> ''L. plantarum'' ten actividades antioxidantes significativas e tamén axuda a manter a [[permeabilidade intestinal]].<ref>{{cite journal |vauthors = Bested AC, Logan AC, Selhub EM |title = Intestinal microbiota, probiotics and mental health: from Metchnikoff to modern advances: Part II - contemporary contextual research |journal = Gut Pathogens |volume = 5 |issue = 1 |pages = 3 |date = marzo de 2013 |pmid = 23497633 |pmc = 3601973 |doi = 10.1186/1757-4749-5-3 }}</ref> Pode suprimir o crecemento de bacterias produtoras de gas nos intestinos e pode ser beneficioso para algúns pacientes de [[síndrome do colon irritable]].<ref>{{cite journal |vauthors = Bixquert Jiménez M |title = Treatment of irritable bowel syndrome with probiotics. An etiopathogenic approach at last? |journal = Revista Espanola de Enfermedades Digestivas |volume = 101 |issue = 8 |pages = 553–564 |date = agosto de 2009 |pmid = 19785495 |doi = 10.4321/s1130-01082009000800006 }}</ref> Axuda a crear un equilibro nos microbios do corpo e estabilizar os padróns dos encimas dixestivos.<ref name=":1"/> Nalgúns experimentos observouse que incrementa o [[factor neurotrófico derivado do cerebro]] do [[hipocampo (anatomía)|hipocampo]], o cal significa que pode ter un papel beneficioso no tratamento da [[depresión (psicoloxía)|depresión]].<ref>{{cite journal |vauthors = Bested AC, Logan AC, Selhub EM |title = Intestinal microbiota, probiotics and mental health: from Metchnikoff to modern advances: part III - convergence toward clinical trials |journal = Gut Pathogens |volume = 5 |issue = 1 |pages = 4 |date = marzo 2013 |pmid = 23497650 |pmc = 3605358 |doi = 10.1186/1757-4749-5-4 }}</ref> A capacidade de ''L. plantarum'' de sobrevivir no [[tracto gastrointestinal]] humano fai que sexa un posible vehículo de entrega in vivo de compostos terapéuticos ou proteínas. ''L. plantarum'' é un constituínte da fomulación [[VSL(3)|VSL#3]]. Esta formulación estandarizada patentada de bacterias vivas pode usarse en combinación con terapias convencionais para tratar a [[colite ulcerativa]] e necesita prescrición médica.<ref>{{cite journal |vauthors = Ghouri YA, Richards DM, Rahimi EF, Krill JT, Jelinek KA, DuPont AW |display-authors=3 |title = Systematic review of randomized controlled trials of probiotics, prebiotics, and synbiotics in inflammatory bowel disease |journal = Clinical and Experimental Gastroenterology |volume = 7 |pages = 473–487 |year = 2014 |pmid = 25525379 |pmc = 4266241 |doi = 10.2147/CEG.S27530 }}</ref> === Propiedades antimicrobianas === A capacidade de ''L. plantarum'' de producir substancias antimicrobianas axúdalle a sobrevivir no [[tracto gastrointestinal]] humano. As substancias antimicrobianas producidas teñen un efecto significativo sobre bacterias [[grampositiva]]s e [[gramnegativa]]s.<ref>Hu CH, Ren LQ, Zhou Y, Ye BC. Characterization of antimicrobial activity of three Lactobacillus plantarum strains isolated from Chinese traditional dairy food. Food Sci Nutr. 29 de abril de 2019;7(6):1997-2005. doi: 10.1002/fsn3.1025. {{PMID|31289647}} ; PMCID: PMC6593389.</ref> === Actividade contra doenzas que definen a SIDA === Como resultado dunha infección inicial por [[VIH]], o intestino convértese nun centro primario de actividade inmunitaria.<ref name=medex>{{cite journal |vauthors = Hirao LA, Grishina I, Bourry O, Hu WK, Somrit M, Sankaran-Walters S, Gaulke CA, Fenton AN, Li JA, Crawford RW, Chuang F, Tarara R, Marco ML, Bäumler AJ, Cheng H, Dandekar S |display-authors = 3 |title = Early mucosal sensing of SIV infection by paneth cells induces IL-1β production and initiates gut epithelial disruption |journal = PLOS Pathogens |volume = 10 |issue = 8 |pages = e1004311 |date = agosto de 2014 |pmid = 25166758 |pmc = 4148401 |doi = 10.1371/journal.ppat.1004311 }} * {{cite web |date=30 de agosto de 2014 |title=The early cost of HIV: Inflammatory response breaks down intestinal lining, but help may come from friendly bacteria |website=Medical Xpress |url=http://medicalxpress.com/news/2014-08-early-hiv-inflammatory-response-intestinal.html}}</ref> As [[célula de Paneth|células de Paneth]] do [[sistema inmunitario]] intestinal atacan o VIH producindo [[interleucina 1 beta]] (IL-1β), o que ten como resultado moitos danos colaterais: desprendemento do recubrimento interno intestinal hermético, testemuñado pola aparición de graves [[diarrea]]s. Esta destrución do recubrimento intestinal permite que os patóxenos fúnxicos o invadan, por exemplo especies de ''[[Cryptococcus]]'', o que é unha [[condición clínica definitoria da SIDA]] chamada [[criptococose]], que representa do 60 ao 70 % de todos os casos que definen a [[SIDA]],<ref>[https://emedicine.medscape.com/article/215354-overview CNS Cryptococcosis in HIV] en eMedicine</ref> pero non necesariamente só no intestino. No [[macaco rhesus]], ''L. plantarum'' pode reducir (destruír) [[interleucina 1 beta|IL-1β]], resolvendo a [[inflamación]], e acelerar a reparación do intestino en cuestión de horas.<ref name=medex/> == Bioquímica == O [[xenoma]] completo deste microbio foi recentemente secuenciado, e desenvolvéronse bibliotecas de [[Promotor (xenética)|promotores]] para as [[expresión xénica|expresións xénicas]] condicional e constitutiva, o que acrecenta a utilidade de ''L. plantarum''. Tamén se emprega comunmente como organismo indicativo en experimentos de [[bioensaio]]s de [[niacina]], como o Método Oficial 944.13 da [[AOAC International]], xa que é un [[Auxotrofia|auxótrofo]] da niacina.<ref>{{cite journal |vauthors = Tsuda H, Matsumoto T, Ishimi Y |title = Biotin, niacin, and pantothenic acid assay using lyophilized lactobacillus plantarum ATCC 8014 |journal = Journal of Nutritional Science and Vitaminology |volume = 57 |issue = 6 |pages = 437–440 |year = 2011 |pmid = 22472287 |doi = 10.3177/jnsv.57.437 }}</ref><ref>{{cite journal |vauthors = LeBlanc JG, Laiño JE, del Valle MJ, Vannini V, van Sinderen D, Taranto MP, de Valdez GF, de Giori GS, Sesma F |display-authors = 3 |title = B-group vitamin production by lactic acid bacteria--current knowledge and potential applications |journal = Journal of Applied Microbiology |volume = 111 |issue = 6 |pages = 1297–1309 |date = deembro de 2011 |pmid = 21933312 |doi = 10.1111/j.1365-2672.2011.05157.x |hdl = 11336/54445 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lactiplantibacillus plantarum PS128|''Lactiplantibacillus plantarum'' cepa PS128]] === Bibliografía === * {{cite journal |vauthors = Kleerebezem M, Boekhorst J, van Kranenburg R, Molenaar D, Kuipers OP, Leer R, Tarchini R, Peters SA, Sandbrink HM, Fiers MW, Stiekema W, Lankhorst RM, Bron PA, Hoffer SM, Groot MN, Kerkhoven R, de Vries M, Ursing B, de Vos WM, Siezen RJ |display-authors = 3 |title = Complete genome sequence of Lactobacillus plantarum WCFS1 |journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America |volume = 100 |issue = 4 |pages = 1990–1995 |date = February 2003 |pmid = 12566566 |pmc = 149946 |doi = 10.1073/pnas.0337704100 |doi-access = free |bibcode = 2003PNAS..100.1990K |jstor = 3138472 }} === Ligazóns externas === * {{cite journal |vauthors = Niedzielin K, Kordecki H, Birkenfeld B |title = A controlled, double-blind, randomized study on the efficacy of Lactobacillus plantarum 299V in patients with irritable bowel syndrome |journal = European Journal of Gastroenterology & Hepatology |volume = 13 |issue = 10 |pages = 1143–1147 |date = October 2001 |pmid = 11711768 |doi = 10.1097/00042737-200110000-00004 }} * [http://www.docguide.com/news/content.nsf/news/8525697700573E1885256AF100531E24 www.DocGuide.com] another reference about IBS * [http://bacdive.dsmz.de/index.php?search=6629&submit=Search Type strain of ''Lactobacillus plantarum'' at Bac''Dive'' - the Bacterial Diversity Metadatabase] {{control de autoridades}} [[Categoría:Sistema dixestivo]] [[Categoría:Probióticos]] [[Categoría:Lactobacillaceae]] [[Categoría:Taxons descritos en 1923]] [[Categoría:Bactrias grampositivas]] qo44hoqicgipmpg1r8fk5lwsxglwwwp 7104606 7104605 2025-06-23T15:34:01Z Miguelferig 27155 /* Terapéutica */ 7104606 wikitext text/x-wiki {{título en cursiva}} {{Taxobox | image = | domain = [[Bacteria]] | regnum = [[Bacillati]] | phylum = [[Bacillota]] | classis = [[Bacilli]] | ordo = [[Lactobacillales]] | familia = [[Lactobacillaceae]] | genus = [[Lactiplantibacillus]] | species = '''Lactiplantibacillus plantarum''' | species_authority = (Orla-Jensen 1919) Zheng ''et al''. 2020 | synonyms = * "''Streptobacterium plantarum''" <small>Orla-Jensen 1919</small> * ''Lactobacillus plantarum'' <small>(Orla-Jensen 1919) Bergey ''et al''. 1923 (Approved Lists 1980)</small> * ''Lactobacillus arizonensis'' <small>Swezey ''et al''. 2000</small> |synonyms_ref=<ref>{{cite web|url=https://bacdive.dsmz.de/strain/6629|title=''Lactiplantibacillus plantarum'' Lp 39 is a facultative anaerobe, Gram-positive, rod-shaped human pathogen that was isolated from pickled cabbage.|doi=10.13145/bacdive6629.20240510.9|id=BacDive ID #6629|website=BacDive|date=2024 |access-date=10 de xuño de 2024 |last1=Reimer |first1=L.C. |last2=Sarda Carbasse |first2=J. |last3=Koblitz |first3=J. |last4=Podstawka |first4=A. |last5=Overmann |first5=J. |display-authors=3}}</ref><ref>{{cite journal|vauthors=Reimer LC, Carbasse JS, Koblitz J, Ebeling C, Podstawka A, Overmann J|display-authors=3|title=Bac''Dive'' in 2022: the knowledge base for standardized bacterial and archaeal data|journal=Nucleic Acids Research|volume=50|issue=D1|pages=D741–D746|doi=10.1093/nar/gkab961|year=2022|pmid=34718743|pmc=8728306}}</ref> }} '''''Lactiplantibacillus plantarum''''' (antes chamado '''''Lactobacillus plantarum'''''<ref>LPSN - [https://lpsn.dsmz.de/species/lactobacillus-plantarum Lactobacillus plantarum].</ref>)<ref>{{cite journal |vauthors = Kleerebezem M, Hols P, Bernard E, Rolain T, Zhou M, Siezen RJ, Bron PA |display-authors=3 |title = The extracellular biology of the lactobacilli |journal = FEMS Microbiology Reviews |volume = 34 |issue = 2 |pages = 199–230 |date = marzo de 2010 |pmid = 20088967 |doi = 10.1111/j.1574-6976.2009.00208.x }}</ref> é un membro moi espallado do xénero ''[[Lactiplantibacillus]]'' atopado frecuentemente en moitos produtos alimenticios fermentados así como en materia vexetal en [[anaerobiose]].<ref>{{cite journal |vauthors = Zheng J, Wittouck S, Salvetti E, Franz CM, Harris HM, Mattarelli P, O'Toole PW, Pot B, Vandamme P, Walter J, Watanabe K, Wuyts S, Felis GE, Gänzle MG, Lebeer S |display-authors = 3 |title = A taxonomic note on the genus ''Lactobacillus'': Description of 23 novel genera, emended description of the genus ''Lactobacillus'' Beijerinck 1901, and union of ''Lactobacillaceae'' and ''Leuconostocaceae'' |journal = International Journal of Systematic and Evolutionary Microbiology |volume = 70 |issue = 4 |pages = 2782–2858 |date = abril de 2020 |pmid = 32293557 |doi = 10.1099/ijsem.0.004107 |hdl = 10067/1738330151162165141 }}</ref> ''L. plantarum'' foi illado primeiramente da [[saliva]]. Baseándose na súa capacidade de persistir temporalmente en plantas, no intestino dos insectos e no tracto intestinal dos vertebrados, foi designado como un organismo nómade.<ref>{{cite journal |vauthors = Duar RM, Lin XB, Zheng J, Martino ME, Grenier T, Pérez-Muñoz ME, Leulier F, Gänzle M, Walter J |display-authors = 3 |title = Lifestyles in transition: evolution and natural history of the genus Lactobacillus |journal = FEMS Microbiology Reviews |volume = 41 |issue = Supp_1 |pages = S27–S48 |date = agosto de 2017 |pmid = 28673043 |doi = 10.1093/femsre/fux030 |url = https://escholarship.org/content/qt00d475rt/qt00d475rt.pdf?t=rwbn3g }}</ref><ref>{{cite journal |vauthors = Martino ME, Bayjanov JR, Caffrey BE, Wels M, Joncour P, Hughes S, Gillet B, Kleerebezem M, van Hijum SA, Leulier F |display-authors = 3 |title = Nomadic lifestyle of Lactobacillus plantarum revealed by comparative genomics of 54 strains isolated from different habitats |journal = Environmental Microbiology |volume = 18 |issue = 12 |pages = 4974–4989 |date = decembro de 2016 |pmid = 27422487 |doi = 10.1111/1462-2920.13455 |hdl = 2066/171054 }}</ref> ''L. plantarum'' é unha bacteria [[bacilo|bacilar]] [[grampositiva]]. As células de ''L. plantarum'' son bacilos con extremos redondeados, rectos e xeralmente de 3–8 μm de longo e 0,9–1,2 μm de largo, que vive como células separadas, en pares ou en cadeas curtas.<ref name=":0">{{cite book|doi=10.1016/B978-0-12-374420-3.00043-7 |chapter=Degradation of Phenolic Compounds Found in Olive Products by ''Lactobacillus plantarum'' Strains|title=Olives and Olive Oil in Health and Disease Prevention|pages=387–396|year=2010| vauthors = Landete JM, Rodríguez H, Curiel JA, De Las Rivas B, De Felipe FL, Muñoz R |display-authors=3 |hdl=10261/249854 |isbn=9780123744203 }}</ref> ''L. plantarum'' ten un dos [[xenoma]]s máis grandes coñecidos das [[bacterias do ácido láctico]] e é unha especie moi flexible e versátil. Estímase que crece entre o pH 3,4 e 8,8.<ref>E Giraud, B Lelong and M Raimbault. 1991. Influence of pH and initial lactate concentration on the growth of ''Lactobacillus plantarum''. Applied Microbiology and Biotechnology. 36(1):96–99.</ref> Pode crecer nun rango de temperaturas entre 12&nbsp;°C e 40&nbsp;°C.<ref>[https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/acs.2016.9.issue-2/acs-2016-0018/acs-2016-0018.pdf Z Matejčeková ''et al.'' 2016. Characterization of the growth of ''Lactobacillus plantarum'' in milk in dependence on temperature. Acta Chimica Slovaca. 9(2)104—108.]</ref> As contaxes viables de "L. plantarum" almacenado en condicións de refrixeración (4&nbsp;°C) permanecen altas, aínda que se observa unha considerable redución se o almacenamos a temperatura dunha habitación (25 ± 1&nbsp;°C).<ref>{{cite journal |vauthors = Dhewa T, Pant S, Mishra V |title = Development of freeze dried synbiotic formulation using a probiotic strain of Lactobacillus plantarum |journal = Journal of Food Science and Technology |volume = 51 |issue = 1 |pages = 83–89 |date = xaneiro de 2014 |pmid = 24426051 |pmc = 3857416 |doi = 10.1007/s13197-011-0457-2 }}</ref> == Metabolismo == Os ''L. plantarum'' son bacterias [[grampositiva]]s homofermentativas [[aerotolerante]]s que crecen a 15 °C, pero non a 45 °C, e producen ambos os [[isómero]]s do [[ácido láctico]] (D e L). Moitos [[lactobacilo]]s, incluíndo ''L. plantarum'', son pouco comúns no sentido que poden respirar [[oxíxeno]] e expresar [[citocromo]]s&nbsp;se están presentes no [[medio de crecemento]] o [[hemo]] e a [[menaquinona]].<ref name=":2">{{Cite journal| vauthors = Gänzle MG |date=2015|title=Lactic metabolism revisited: metabolism of lactic acid bacteria in food fermentations and food spoilage|journal=Current Opinion in Food Science|volume=2|pages=106–117|doi=10.1016/j.cofs.2015.03.001|issn=2214-7993}}</ref><ref name=":3">{{cite journal |vauthors = Pedersen MB, Gaudu P, Lechardeur D, Petit MA, Gruss A |display-authors=3 |title = Aerobic respiration metabolism in lactic acid bacteria and uses in biotechnology |journal = Annual Review of Food Science and Technology |volume = 3 |issue = 1 |pages = 37–58 |date = 2012-04-10 |pmid = 22385163 |doi = 10.1146/annurev-food-022811-101255 }}</ref> En ausencia do hemo e da menaquinona, o oxíxeno é consumido pola [[NADH-peroxidase]] co [[peróxido de hidróxeno]] como intermediario e a [[auga]] como produto final.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> Suponse que o peróxido actúa omo unha arma para excluír as bacterias competidoras da fonte de alimento. En lugar do encima protector [[superóxido dismutase]] presente en case todas as outras células tolerantes ao oxíxeno, este organismo acumula cantidades milimolares de [[polifosfato]] de [[manganeso]]. O manganeso tamén o usan nunha [[catalase|pseudocatalase]] para rebaixar os niveis de oxíxeno reactivo. Como o [[ferro]] altera a química pola cal os complexos de manganeso protexen as células dos danos causados polo oxíxeno, estas células non conteñen virtualmente átomos de ferro; en contraste, unha célula de ''[[Escherichia coli]]'' de volume comparable contén aproximadamente un millón de átomos de ferro. Debido a isto, ''L. plantarum'' non se pode usar para crear [[encima]]s activos que requiran un complexo [[hemo]], como as verdadeiras catalases.<ref>{{cite journal |vauthors = Kono Y, Fridovich I |title = Functional significance of manganese catalase in Lactobacillus plantarum |journal = Journal of Bacteriology |volume = 155 |issue = 2 |pages = 742–746 |date = agosto de 1983 |pmid = 6874643 |pmc = 217745 |doi = 10.1128/jb.155.2.742-746.1983 }}</ref> ''L. plantarum'' pode tamén reducir [[aceptor de electróns|aceptores de electróns]] terminais insolubles, como os óxidos de ferro ou [[eléctrodo]]s sólidos por medio dunha transferencia de electróns extracelular cando están presentes a [[riboflavina]] e unha [[quinona]] (como o ácido 1,4-dihidroxi-2-naftoico, DHNA).<ref name=":4">{{cite journal |vauthors = Tejedor-Sanz S, Stevens ET, Li S, Finnegan P, Nelson J, Knoesen A, Light SH, Ajo-Franklin CM, Marco ML |display-authors=3| title = Extracellular electron transfer increases fermentation in lactic acid bacteria via a hybrid metabolism |journal = eLife |volume = 11 |pages = e70684 |date = febreiro de 2022 |pmid = 35147079 |pmc = 8837199 |doi = 10.7554/eLife.70684 }}</ref><ref>{{cite journal |vauthors = Tolar JG, Li S, Ajo-Franklin CM |title = The Differing Roles of Flavins and Quinones in Extracellular Electron Transfer in Lactiplantibacillus plantarum |journal = Applied and Environmental Microbiology |volume = 89 |issue = 1 |pages = e0131322 |date = 2022-12-19 |pmid = 36533923 |pmc = 9888254 |doi = 10.1128/aem.01313-22 }}</ref> ''L. plantarum'' usa a transferencia de electróns extracelular para incrementar a proporción [[NAD|NAD⁺/NADH]], acelerar a [[fermentación]] e xerar máis [[adenosín trifosfato|ATP]] por medio de [[fosforilación a nivel de substrato]] e acumular máis biomasa.<ref name=":4"></ref> ''L. plantarum'', igual que moitos lactobacilos, pode cultivarse usando medios [[ágar MRS|MRS]].<ref>{{cite journal |vauthors = Wegkamp A, Teusink B, de Vos WM, Smid EJ |title = Development of a minimal growth medium for Lactobacillus plantarum |journal = Letters in Applied Microbiology |volume = 50 |issue = 1 |pages = 57–64 |date = xaneiro de 2010 |pmid = 19874488 |doi = 10.1111/j.1472-765X.2009.02752.x }}</ref> == Xenomas == A secuenciación do [[xenoma]] da bacteria do ácido láctico ''L. plantarum'' WCFS1 mostrou moitos detalles moleculares. O cromosoma contén 3.308.274 [[par de bases|pares de bases]].<ref name=":1">{{cite web|url=https://microbewiki.kenyon.edu/index.php/Lactobacillus_plantarum|title=''Lactobacillus plantarum'' - microbewiki|website=microbewiki.kenyon.edu|access-date=2018-05-12}}</ref> O [[contido GC]] de ''L. plantarum'' é de 44,45 % cunha contaxe de proteína media de 3063. Segundo o experimento realizado no ''Wageningen Centre for Food Sciences'', o número de [[ARNr]] de ''L. plantarum'' WCFS1 é 15, e o número de [[ARNt]] é 70.<ref name=":0"/> == Produtos == === Ensilaxe === ''L. plantarum'' é a bacteria máis comunmente usada en inoculantes de [[ensilaxe]]. Durante as condicións anaeróbicas de ensilaxe, estes organismos dominan rapidamente a poboación microbiana, e, nun lapso de 48 horas, empezan a producir [[ácido láctico|ácidos láctico]] e [[ácido acético|acético]] pola [[Glicólise|vía de Embden-Meyerhof]], o que fai diminuír aínda máis a competición. Nesas condicións, as [[cepa (bioloxía)|cepas]] de ''L. plantarum'' que producen altos niveis de proteínas [[heterólogo|heterólogas]] seguen sendo moi competitivas. Esta cualidade podía permitir que esta especie fose utilizada como un pretratamento biolóxico efectivo para a [[biomasa lignocelulósica]].<ref>{{cite journal |vauthors = Kim JH, Block DE, Mills DA |title = Simultaneous consumption of pentose and hexose sugars: an optimal microbial phenotype for efficient fermentation of lignocellulosic biomass |journal = Applied Microbiology and Biotechnology |volume = 88 |issue = 5 |pages = 1077–1085 |date = novembro de 2010 |pmid = 20838789 |pmc = 2956055 |doi = 10.1007/s00253-010-2839-1 }}</ref> === Produtos alimenticios === ''L. plantarum'' atópanse frecuentemente en produtos lácteos, carne e moitos produtos vexetais fermentados como o [[sauerkraut]], produtos en vinagre, [[oliva]]s en salmoira, [[kimchi]], [[Ogi (alimento)|ogi]], [[masa fermentada]], e outros, e tamén nalgúns [[queixo]]s, [[salchichas fermentadas]] e peixe seco (''[[stockfish]]''). Os altos niveis deste organismo en alimentos tamén o fan un candidato ideal para o desenvolvemento de [[probiótico]]s. Nun estudo de 2008 de Juana Frias et al., aplicouse ''L. plantarum'' para reducir a alerxenicidade da [[fariña de soia]]. O resultado mostra que, comparado con outros microbios, a fariña de soia fermentada por ''L. plantarum'' mostraba a maior redución de [[inmunorreactividade]] de [[Inmunoglobulina E|IgE]] (96–99 %), dependendo da sensibilidade do plasma usado. ''L. plantarum'' tamén se atopa na [[dadiah]], un leite de [[búfalo acuático]] fermentado tradicional do [[pobo minangkabau]] de [[Sumatra]].<ref>{{cite journal |vauthors = Nybom SM, Collado MC, Surono IS, Salminen SJ, Meriluoto JA |display-authors=3 |title = Effect of glucose in removal of microcystin-LR by viable commercial probiotic strains and strains isolated from dadih fermented milk |journal = Journal of Agricultural and Food Chemistry |volume = 56 |issue = 10 |pages = 3714–3720 |date = maio de 2008 |pmid = 18459790 |doi = 10.1021/jf071835x }}</ref> ''L. plantarum'' cepa K21 é unha [[bacteria]] [[grampositiva]] illada de vexetais fermentados. Ten a capacidade de hidrolizar [[sal biliar|sales biliares]] cando se fornece como suplemento. Na graxa do rato, esta cepa K21 tamén reduce os niveis de [[colesterol]] e [[triglicérido]]s e inhibe a acumulación de lípidos en [[preadipocito]]s 3T3-L1. Ademais, reduce o nivel de [[leptina]] do plasma, atenúa os danos ao fígado e alivia a [[intolerancia á glicosa]]. Finalmente, a K21 inhibe o aumento de peso corporal e a acumulación de masa graxa.<ref name="pmid25802537">{{cite journal |vauthors = Wu CC, Weng WL, Lai WL, Tsai HP, Liu WH, Lee MH, Tsai YC |display-authors=3 |title = Effect of Lactobacillus plantarum Strain K21 on High-Fat Diet-Fed Obese Mice |journal = Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine |volume = 2015 |pages = 391767 |date = 2015 |pmid = 25802537 |pmc = 4353445 |doi = 10.1155/2015/391767 }}</ref> === Terapéutica === Como é un microio abondoso, de orixe humana e doado de cultivar, fixéronse probas con ''L. plantarum'' para ver os seus efectos sobre a saúde. Foi identificado como probiótico, o que suxire que é valioso para facer máis investigacións e aplicacións.<ref>{{cite web|url=http://wineserver.ucdavis.edu/industry/enology/winemicro/winebacteria/lactobacillus_plantarum.html|title=''Lactobacillus plantarum'' {{!}} Viticulture & Enology|website=wineserver.ucdavis.edu|access-date=2018-05-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20180504002512/http://wineserver.ucdavis.edu/industry/enology/winemicro/winebacteria/lactobacillus_plantarum.html|archive-date=2018-05-04}}</ref> ''L. plantarum'' ten actividades antioxidantes significativas e tamén axuda a manter a [[permeabilidade intestinal]].<ref>{{cite journal |vauthors = Bested AC, Logan AC, Selhub EM |title = Intestinal microbiota, probiotics and mental health: from Metchnikoff to modern advances: Part II - contemporary contextual research |journal = Gut Pathogens |volume = 5 |issue = 1 |pages = 3 |date = marzo de 2013 |pmid = 23497633 |pmc = 3601973 |doi = 10.1186/1757-4749-5-3 }}</ref> Pode suprimir o crecemento de bacterias produtoras de gas nos intestinos e pode ser beneficioso para algúns pacientes de [[síndrome do colon irritable]].<ref>{{cite journal |vauthors = Bixquert Jiménez M |title = Treatment of irritable bowel syndrome with probiotics. An etiopathogenic approach at last? |journal = Revista Espanola de Enfermedades Digestivas |volume = 101 |issue = 8 |pages = 553–564 |date = agosto de 2009 |pmid = 19785495 |doi = 10.4321/s1130-01082009000800006 }}</ref> Axuda a crear un equilibro nos microbios do corpo e estabilizar os padróns dos encimas dixestivos.<ref name=":1"/> Nalgúns experimentos observouse que incrementa o [[factor neurotrófico derivado do cerebro]] do [[hipocampo (anatomía)|hipocampo]], o cal significa que pode ter un papel beneficioso no tratamento da [[depresión (psicoloxía)|depresión]].<ref>{{cite journal |vauthors = Bested AC, Logan AC, Selhub EM |title = Intestinal microbiota, probiotics and mental health: from Metchnikoff to modern advances: part III - convergence toward clinical trials |journal = Gut Pathogens |volume = 5 |issue = 1 |pages = 4 |date = marzo 2013 |pmid = 23497650 |pmc = 3605358 |doi = 10.1186/1757-4749-5-4 }}</ref> A capacidade de ''L. plantarum'' de sobrevivir no [[tracto gastrointestinal]] humano fai que sexa un posible vehículo de entrega in vivo de compostos terapéuticos ou proteínas. ''L. plantarum'' é un constituínte da formulación [[VSL(3)|VSL#3]]. Esta formulación estandarizada patentada de bacterias vivas pode usarse en combinación con terapias convencionais para tratar a [[colite ulcerativa]] e necesita prescrición médica.<ref>{{cite journal |vauthors = Ghouri YA, Richards DM, Rahimi EF, Krill JT, Jelinek KA, DuPont AW |display-authors=3 |title = Systematic review of randomized controlled trials of probiotics, prebiotics, and synbiotics in inflammatory bowel disease |journal = Clinical and Experimental Gastroenterology |volume = 7 |pages = 473–487 |year = 2014 |pmid = 25525379 |pmc = 4266241 |doi = 10.2147/CEG.S27530 }}</ref> === Propiedades antimicrobianas === A capacidade de ''L. plantarum'' de producir substancias antimicrobianas axúdalle a sobrevivir no [[tracto gastrointestinal]] humano. As substancias antimicrobianas producidas teñen un efecto significativo sobre bacterias [[grampositiva]]s e [[gramnegativa]]s.<ref>Hu CH, Ren LQ, Zhou Y, Ye BC. Characterization of antimicrobial activity of three Lactobacillus plantarum strains isolated from Chinese traditional dairy food. Food Sci Nutr. 29 de abril de 2019;7(6):1997-2005. doi: 10.1002/fsn3.1025. {{PMID|31289647}} ; PMCID: PMC6593389.</ref> === Actividade contra doenzas que definen a SIDA === Como resultado dunha infección inicial por [[VIH]], o intestino convértese nun centro primario de actividade inmunitaria.<ref name=medex>{{cite journal |vauthors = Hirao LA, Grishina I, Bourry O, Hu WK, Somrit M, Sankaran-Walters S, Gaulke CA, Fenton AN, Li JA, Crawford RW, Chuang F, Tarara R, Marco ML, Bäumler AJ, Cheng H, Dandekar S |display-authors = 3 |title = Early mucosal sensing of SIV infection by paneth cells induces IL-1β production and initiates gut epithelial disruption |journal = PLOS Pathogens |volume = 10 |issue = 8 |pages = e1004311 |date = agosto de 2014 |pmid = 25166758 |pmc = 4148401 |doi = 10.1371/journal.ppat.1004311 }} * {{cite web |date=30 de agosto de 2014 |title=The early cost of HIV: Inflammatory response breaks down intestinal lining, but help may come from friendly bacteria |website=Medical Xpress |url=http://medicalxpress.com/news/2014-08-early-hiv-inflammatory-response-intestinal.html}}</ref> As [[célula de Paneth|células de Paneth]] do [[sistema inmunitario]] intestinal atacan o VIH producindo [[interleucina 1 beta]] (IL-1β), o que ten como resultado moitos danos colaterais: desprendemento do recubrimento interno intestinal hermético, testemuñado pola aparición de graves [[diarrea]]s. Esta destrución do recubrimento intestinal permite que os patóxenos fúnxicos o invadan, por exemplo especies de ''[[Cryptococcus]]'', o que é unha [[condición clínica definitoria da SIDA]] chamada [[criptococose]], que representa do 60 ao 70 % de todos os casos que definen a [[SIDA]],<ref>[https://emedicine.medscape.com/article/215354-overview CNS Cryptococcosis in HIV] en eMedicine</ref> pero non necesariamente só no intestino. No [[macaco rhesus]], ''L. plantarum'' pode reducir (destruír) [[interleucina 1 beta|IL-1β]], resolvendo a [[inflamación]], e acelerar a reparación do intestino en cuestión de horas.<ref name=medex/> == Bioquímica == O [[xenoma]] completo deste microbio foi recentemente secuenciado, e desenvolvéronse bibliotecas de [[Promotor (xenética)|promotores]] para as [[expresión xénica|expresións xénicas]] condicional e constitutiva, o que acrecenta a utilidade de ''L. plantarum''. Tamén se emprega comunmente como organismo indicativo en experimentos de [[bioensaio]]s de [[niacina]], como o Método Oficial 944.13 da [[AOAC International]], xa que é un [[Auxotrofia|auxótrofo]] da niacina.<ref>{{cite journal |vauthors = Tsuda H, Matsumoto T, Ishimi Y |title = Biotin, niacin, and pantothenic acid assay using lyophilized lactobacillus plantarum ATCC 8014 |journal = Journal of Nutritional Science and Vitaminology |volume = 57 |issue = 6 |pages = 437–440 |year = 2011 |pmid = 22472287 |doi = 10.3177/jnsv.57.437 }}</ref><ref>{{cite journal |vauthors = LeBlanc JG, Laiño JE, del Valle MJ, Vannini V, van Sinderen D, Taranto MP, de Valdez GF, de Giori GS, Sesma F |display-authors = 3 |title = B-group vitamin production by lactic acid bacteria--current knowledge and potential applications |journal = Journal of Applied Microbiology |volume = 111 |issue = 6 |pages = 1297–1309 |date = deembro de 2011 |pmid = 21933312 |doi = 10.1111/j.1365-2672.2011.05157.x |hdl = 11336/54445 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lactiplantibacillus plantarum PS128|''Lactiplantibacillus plantarum'' cepa PS128]] === Bibliografía === * {{cite journal |vauthors = Kleerebezem M, Boekhorst J, van Kranenburg R, Molenaar D, Kuipers OP, Leer R, Tarchini R, Peters SA, Sandbrink HM, Fiers MW, Stiekema W, Lankhorst RM, Bron PA, Hoffer SM, Groot MN, Kerkhoven R, de Vries M, Ursing B, de Vos WM, Siezen RJ |display-authors = 3 |title = Complete genome sequence of Lactobacillus plantarum WCFS1 |journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America |volume = 100 |issue = 4 |pages = 1990–1995 |date = February 2003 |pmid = 12566566 |pmc = 149946 |doi = 10.1073/pnas.0337704100 |doi-access = free |bibcode = 2003PNAS..100.1990K |jstor = 3138472 }} === Ligazóns externas === * {{cite journal |vauthors = Niedzielin K, Kordecki H, Birkenfeld B |title = A controlled, double-blind, randomized study on the efficacy of Lactobacillus plantarum 299V in patients with irritable bowel syndrome |journal = European Journal of Gastroenterology & Hepatology |volume = 13 |issue = 10 |pages = 1143–1147 |date = October 2001 |pmid = 11711768 |doi = 10.1097/00042737-200110000-00004 }} * [http://www.docguide.com/news/content.nsf/news/8525697700573E1885256AF100531E24 www.DocGuide.com] another reference about IBS * [http://bacdive.dsmz.de/index.php?search=6629&submit=Search Type strain of ''Lactobacillus plantarum'' at Bac''Dive'' - the Bacterial Diversity Metadatabase] {{control de autoridades}} [[Categoría:Sistema dixestivo]] [[Categoría:Probióticos]] [[Categoría:Lactobacillaceae]] [[Categoría:Taxons descritos en 1923]] [[Categoría:Bactrias grampositivas]] aus7pt5c3jfof4i20d6pnywfspywvrr 7104608 7104606 2025-06-23T15:34:34Z Miguelferig 27155 /* Propiedades antimicrobianas */ 7104608 wikitext text/x-wiki {{título en cursiva}} {{Taxobox | image = | domain = [[Bacteria]] | regnum = [[Bacillati]] | phylum = [[Bacillota]] | classis = [[Bacilli]] | ordo = [[Lactobacillales]] | familia = [[Lactobacillaceae]] | genus = [[Lactiplantibacillus]] | species = '''Lactiplantibacillus plantarum''' | species_authority = (Orla-Jensen 1919) Zheng ''et al''. 2020 | synonyms = * "''Streptobacterium plantarum''" <small>Orla-Jensen 1919</small> * ''Lactobacillus plantarum'' <small>(Orla-Jensen 1919) Bergey ''et al''. 1923 (Approved Lists 1980)</small> * ''Lactobacillus arizonensis'' <small>Swezey ''et al''. 2000</small> |synonyms_ref=<ref>{{cite web|url=https://bacdive.dsmz.de/strain/6629|title=''Lactiplantibacillus plantarum'' Lp 39 is a facultative anaerobe, Gram-positive, rod-shaped human pathogen that was isolated from pickled cabbage.|doi=10.13145/bacdive6629.20240510.9|id=BacDive ID #6629|website=BacDive|date=2024 |access-date=10 de xuño de 2024 |last1=Reimer |first1=L.C. |last2=Sarda Carbasse |first2=J. |last3=Koblitz |first3=J. |last4=Podstawka |first4=A. |last5=Overmann |first5=J. |display-authors=3}}</ref><ref>{{cite journal|vauthors=Reimer LC, Carbasse JS, Koblitz J, Ebeling C, Podstawka A, Overmann J|display-authors=3|title=Bac''Dive'' in 2022: the knowledge base for standardized bacterial and archaeal data|journal=Nucleic Acids Research|volume=50|issue=D1|pages=D741–D746|doi=10.1093/nar/gkab961|year=2022|pmid=34718743|pmc=8728306}}</ref> }} '''''Lactiplantibacillus plantarum''''' (antes chamado '''''Lactobacillus plantarum'''''<ref>LPSN - [https://lpsn.dsmz.de/species/lactobacillus-plantarum Lactobacillus plantarum].</ref>)<ref>{{cite journal |vauthors = Kleerebezem M, Hols P, Bernard E, Rolain T, Zhou M, Siezen RJ, Bron PA |display-authors=3 |title = The extracellular biology of the lactobacilli |journal = FEMS Microbiology Reviews |volume = 34 |issue = 2 |pages = 199–230 |date = marzo de 2010 |pmid = 20088967 |doi = 10.1111/j.1574-6976.2009.00208.x }}</ref> é un membro moi espallado do xénero ''[[Lactiplantibacillus]]'' atopado frecuentemente en moitos produtos alimenticios fermentados así como en materia vexetal en [[anaerobiose]].<ref>{{cite journal |vauthors = Zheng J, Wittouck S, Salvetti E, Franz CM, Harris HM, Mattarelli P, O'Toole PW, Pot B, Vandamme P, Walter J, Watanabe K, Wuyts S, Felis GE, Gänzle MG, Lebeer S |display-authors = 3 |title = A taxonomic note on the genus ''Lactobacillus'': Description of 23 novel genera, emended description of the genus ''Lactobacillus'' Beijerinck 1901, and union of ''Lactobacillaceae'' and ''Leuconostocaceae'' |journal = International Journal of Systematic and Evolutionary Microbiology |volume = 70 |issue = 4 |pages = 2782–2858 |date = abril de 2020 |pmid = 32293557 |doi = 10.1099/ijsem.0.004107 |hdl = 10067/1738330151162165141 }}</ref> ''L. plantarum'' foi illado primeiramente da [[saliva]]. Baseándose na súa capacidade de persistir temporalmente en plantas, no intestino dos insectos e no tracto intestinal dos vertebrados, foi designado como un organismo nómade.<ref>{{cite journal |vauthors = Duar RM, Lin XB, Zheng J, Martino ME, Grenier T, Pérez-Muñoz ME, Leulier F, Gänzle M, Walter J |display-authors = 3 |title = Lifestyles in transition: evolution and natural history of the genus Lactobacillus |journal = FEMS Microbiology Reviews |volume = 41 |issue = Supp_1 |pages = S27–S48 |date = agosto de 2017 |pmid = 28673043 |doi = 10.1093/femsre/fux030 |url = https://escholarship.org/content/qt00d475rt/qt00d475rt.pdf?t=rwbn3g }}</ref><ref>{{cite journal |vauthors = Martino ME, Bayjanov JR, Caffrey BE, Wels M, Joncour P, Hughes S, Gillet B, Kleerebezem M, van Hijum SA, Leulier F |display-authors = 3 |title = Nomadic lifestyle of Lactobacillus plantarum revealed by comparative genomics of 54 strains isolated from different habitats |journal = Environmental Microbiology |volume = 18 |issue = 12 |pages = 4974–4989 |date = decembro de 2016 |pmid = 27422487 |doi = 10.1111/1462-2920.13455 |hdl = 2066/171054 }}</ref> ''L. plantarum'' é unha bacteria [[bacilo|bacilar]] [[grampositiva]]. As células de ''L. plantarum'' son bacilos con extremos redondeados, rectos e xeralmente de 3–8 μm de longo e 0,9–1,2 μm de largo, que vive como células separadas, en pares ou en cadeas curtas.<ref name=":0">{{cite book|doi=10.1016/B978-0-12-374420-3.00043-7 |chapter=Degradation of Phenolic Compounds Found in Olive Products by ''Lactobacillus plantarum'' Strains|title=Olives and Olive Oil in Health and Disease Prevention|pages=387–396|year=2010| vauthors = Landete JM, Rodríguez H, Curiel JA, De Las Rivas B, De Felipe FL, Muñoz R |display-authors=3 |hdl=10261/249854 |isbn=9780123744203 }}</ref> ''L. plantarum'' ten un dos [[xenoma]]s máis grandes coñecidos das [[bacterias do ácido láctico]] e é unha especie moi flexible e versátil. Estímase que crece entre o pH 3,4 e 8,8.<ref>E Giraud, B Lelong and M Raimbault. 1991. Influence of pH and initial lactate concentration on the growth of ''Lactobacillus plantarum''. Applied Microbiology and Biotechnology. 36(1):96–99.</ref> Pode crecer nun rango de temperaturas entre 12&nbsp;°C e 40&nbsp;°C.<ref>[https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/acs.2016.9.issue-2/acs-2016-0018/acs-2016-0018.pdf Z Matejčeková ''et al.'' 2016. Characterization of the growth of ''Lactobacillus plantarum'' in milk in dependence on temperature. Acta Chimica Slovaca. 9(2)104—108.]</ref> As contaxes viables de "L. plantarum" almacenado en condicións de refrixeración (4&nbsp;°C) permanecen altas, aínda que se observa unha considerable redución se o almacenamos a temperatura dunha habitación (25 ± 1&nbsp;°C).<ref>{{cite journal |vauthors = Dhewa T, Pant S, Mishra V |title = Development of freeze dried synbiotic formulation using a probiotic strain of Lactobacillus plantarum |journal = Journal of Food Science and Technology |volume = 51 |issue = 1 |pages = 83–89 |date = xaneiro de 2014 |pmid = 24426051 |pmc = 3857416 |doi = 10.1007/s13197-011-0457-2 }}</ref> == Metabolismo == Os ''L. plantarum'' son bacterias [[grampositiva]]s homofermentativas [[aerotolerante]]s que crecen a 15 °C, pero non a 45 °C, e producen ambos os [[isómero]]s do [[ácido láctico]] (D e L). Moitos [[lactobacilo]]s, incluíndo ''L. plantarum'', son pouco comúns no sentido que poden respirar [[oxíxeno]] e expresar [[citocromo]]s&nbsp;se están presentes no [[medio de crecemento]] o [[hemo]] e a [[menaquinona]].<ref name=":2">{{Cite journal| vauthors = Gänzle MG |date=2015|title=Lactic metabolism revisited: metabolism of lactic acid bacteria in food fermentations and food spoilage|journal=Current Opinion in Food Science|volume=2|pages=106–117|doi=10.1016/j.cofs.2015.03.001|issn=2214-7993}}</ref><ref name=":3">{{cite journal |vauthors = Pedersen MB, Gaudu P, Lechardeur D, Petit MA, Gruss A |display-authors=3 |title = Aerobic respiration metabolism in lactic acid bacteria and uses in biotechnology |journal = Annual Review of Food Science and Technology |volume = 3 |issue = 1 |pages = 37–58 |date = 2012-04-10 |pmid = 22385163 |doi = 10.1146/annurev-food-022811-101255 }}</ref> En ausencia do hemo e da menaquinona, o oxíxeno é consumido pola [[NADH-peroxidase]] co [[peróxido de hidróxeno]] como intermediario e a [[auga]] como produto final.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> Suponse que o peróxido actúa omo unha arma para excluír as bacterias competidoras da fonte de alimento. En lugar do encima protector [[superóxido dismutase]] presente en case todas as outras células tolerantes ao oxíxeno, este organismo acumula cantidades milimolares de [[polifosfato]] de [[manganeso]]. O manganeso tamén o usan nunha [[catalase|pseudocatalase]] para rebaixar os niveis de oxíxeno reactivo. Como o [[ferro]] altera a química pola cal os complexos de manganeso protexen as células dos danos causados polo oxíxeno, estas células non conteñen virtualmente átomos de ferro; en contraste, unha célula de ''[[Escherichia coli]]'' de volume comparable contén aproximadamente un millón de átomos de ferro. Debido a isto, ''L. plantarum'' non se pode usar para crear [[encima]]s activos que requiran un complexo [[hemo]], como as verdadeiras catalases.<ref>{{cite journal |vauthors = Kono Y, Fridovich I |title = Functional significance of manganese catalase in Lactobacillus plantarum |journal = Journal of Bacteriology |volume = 155 |issue = 2 |pages = 742–746 |date = agosto de 1983 |pmid = 6874643 |pmc = 217745 |doi = 10.1128/jb.155.2.742-746.1983 }}</ref> ''L. plantarum'' pode tamén reducir [[aceptor de electróns|aceptores de electróns]] terminais insolubles, como os óxidos de ferro ou [[eléctrodo]]s sólidos por medio dunha transferencia de electróns extracelular cando están presentes a [[riboflavina]] e unha [[quinona]] (como o ácido 1,4-dihidroxi-2-naftoico, DHNA).<ref name=":4">{{cite journal |vauthors = Tejedor-Sanz S, Stevens ET, Li S, Finnegan P, Nelson J, Knoesen A, Light SH, Ajo-Franklin CM, Marco ML |display-authors=3| title = Extracellular electron transfer increases fermentation in lactic acid bacteria via a hybrid metabolism |journal = eLife |volume = 11 |pages = e70684 |date = febreiro de 2022 |pmid = 35147079 |pmc = 8837199 |doi = 10.7554/eLife.70684 }}</ref><ref>{{cite journal |vauthors = Tolar JG, Li S, Ajo-Franklin CM |title = The Differing Roles of Flavins and Quinones in Extracellular Electron Transfer in Lactiplantibacillus plantarum |journal = Applied and Environmental Microbiology |volume = 89 |issue = 1 |pages = e0131322 |date = 2022-12-19 |pmid = 36533923 |pmc = 9888254 |doi = 10.1128/aem.01313-22 }}</ref> ''L. plantarum'' usa a transferencia de electróns extracelular para incrementar a proporción [[NAD|NAD⁺/NADH]], acelerar a [[fermentación]] e xerar máis [[adenosín trifosfato|ATP]] por medio de [[fosforilación a nivel de substrato]] e acumular máis biomasa.<ref name=":4"></ref> ''L. plantarum'', igual que moitos lactobacilos, pode cultivarse usando medios [[ágar MRS|MRS]].<ref>{{cite journal |vauthors = Wegkamp A, Teusink B, de Vos WM, Smid EJ |title = Development of a minimal growth medium for Lactobacillus plantarum |journal = Letters in Applied Microbiology |volume = 50 |issue = 1 |pages = 57–64 |date = xaneiro de 2010 |pmid = 19874488 |doi = 10.1111/j.1472-765X.2009.02752.x }}</ref> == Xenomas == A secuenciación do [[xenoma]] da bacteria do ácido láctico ''L. plantarum'' WCFS1 mostrou moitos detalles moleculares. O cromosoma contén 3.308.274 [[par de bases|pares de bases]].<ref name=":1">{{cite web|url=https://microbewiki.kenyon.edu/index.php/Lactobacillus_plantarum|title=''Lactobacillus plantarum'' - microbewiki|website=microbewiki.kenyon.edu|access-date=2018-05-12}}</ref> O [[contido GC]] de ''L. plantarum'' é de 44,45 % cunha contaxe de proteína media de 3063. Segundo o experimento realizado no ''Wageningen Centre for Food Sciences'', o número de [[ARNr]] de ''L. plantarum'' WCFS1 é 15, e o número de [[ARNt]] é 70.<ref name=":0"/> == Produtos == === Ensilaxe === ''L. plantarum'' é a bacteria máis comunmente usada en inoculantes de [[ensilaxe]]. Durante as condicións anaeróbicas de ensilaxe, estes organismos dominan rapidamente a poboación microbiana, e, nun lapso de 48 horas, empezan a producir [[ácido láctico|ácidos láctico]] e [[ácido acético|acético]] pola [[Glicólise|vía de Embden-Meyerhof]], o que fai diminuír aínda máis a competición. Nesas condicións, as [[cepa (bioloxía)|cepas]] de ''L. plantarum'' que producen altos niveis de proteínas [[heterólogo|heterólogas]] seguen sendo moi competitivas. Esta cualidade podía permitir que esta especie fose utilizada como un pretratamento biolóxico efectivo para a [[biomasa lignocelulósica]].<ref>{{cite journal |vauthors = Kim JH, Block DE, Mills DA |title = Simultaneous consumption of pentose and hexose sugars: an optimal microbial phenotype for efficient fermentation of lignocellulosic biomass |journal = Applied Microbiology and Biotechnology |volume = 88 |issue = 5 |pages = 1077–1085 |date = novembro de 2010 |pmid = 20838789 |pmc = 2956055 |doi = 10.1007/s00253-010-2839-1 }}</ref> === Produtos alimenticios === ''L. plantarum'' atópanse frecuentemente en produtos lácteos, carne e moitos produtos vexetais fermentados como o [[sauerkraut]], produtos en vinagre, [[oliva]]s en salmoira, [[kimchi]], [[Ogi (alimento)|ogi]], [[masa fermentada]], e outros, e tamén nalgúns [[queixo]]s, [[salchichas fermentadas]] e peixe seco (''[[stockfish]]''). Os altos niveis deste organismo en alimentos tamén o fan un candidato ideal para o desenvolvemento de [[probiótico]]s. Nun estudo de 2008 de Juana Frias et al., aplicouse ''L. plantarum'' para reducir a alerxenicidade da [[fariña de soia]]. O resultado mostra que, comparado con outros microbios, a fariña de soia fermentada por ''L. plantarum'' mostraba a maior redución de [[inmunorreactividade]] de [[Inmunoglobulina E|IgE]] (96–99 %), dependendo da sensibilidade do plasma usado. ''L. plantarum'' tamén se atopa na [[dadiah]], un leite de [[búfalo acuático]] fermentado tradicional do [[pobo minangkabau]] de [[Sumatra]].<ref>{{cite journal |vauthors = Nybom SM, Collado MC, Surono IS, Salminen SJ, Meriluoto JA |display-authors=3 |title = Effect of glucose in removal of microcystin-LR by viable commercial probiotic strains and strains isolated from dadih fermented milk |journal = Journal of Agricultural and Food Chemistry |volume = 56 |issue = 10 |pages = 3714–3720 |date = maio de 2008 |pmid = 18459790 |doi = 10.1021/jf071835x }}</ref> ''L. plantarum'' cepa K21 é unha [[bacteria]] [[grampositiva]] illada de vexetais fermentados. Ten a capacidade de hidrolizar [[sal biliar|sales biliares]] cando se fornece como suplemento. Na graxa do rato, esta cepa K21 tamén reduce os niveis de [[colesterol]] e [[triglicérido]]s e inhibe a acumulación de lípidos en [[preadipocito]]s 3T3-L1. Ademais, reduce o nivel de [[leptina]] do plasma, atenúa os danos ao fígado e alivia a [[intolerancia á glicosa]]. Finalmente, a K21 inhibe o aumento de peso corporal e a acumulación de masa graxa.<ref name="pmid25802537">{{cite journal |vauthors = Wu CC, Weng WL, Lai WL, Tsai HP, Liu WH, Lee MH, Tsai YC |display-authors=3 |title = Effect of Lactobacillus plantarum Strain K21 on High-Fat Diet-Fed Obese Mice |journal = Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine |volume = 2015 |pages = 391767 |date = 2015 |pmid = 25802537 |pmc = 4353445 |doi = 10.1155/2015/391767 }}</ref> === Terapéutica === Como é un microio abondoso, de orixe humana e doado de cultivar, fixéronse probas con ''L. plantarum'' para ver os seus efectos sobre a saúde. Foi identificado como probiótico, o que suxire que é valioso para facer máis investigacións e aplicacións.<ref>{{cite web|url=http://wineserver.ucdavis.edu/industry/enology/winemicro/winebacteria/lactobacillus_plantarum.html|title=''Lactobacillus plantarum'' {{!}} Viticulture & Enology|website=wineserver.ucdavis.edu|access-date=2018-05-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20180504002512/http://wineserver.ucdavis.edu/industry/enology/winemicro/winebacteria/lactobacillus_plantarum.html|archive-date=2018-05-04}}</ref> ''L. plantarum'' ten actividades antioxidantes significativas e tamén axuda a manter a [[permeabilidade intestinal]].<ref>{{cite journal |vauthors = Bested AC, Logan AC, Selhub EM |title = Intestinal microbiota, probiotics and mental health: from Metchnikoff to modern advances: Part II - contemporary contextual research |journal = Gut Pathogens |volume = 5 |issue = 1 |pages = 3 |date = marzo de 2013 |pmid = 23497633 |pmc = 3601973 |doi = 10.1186/1757-4749-5-3 }}</ref> Pode suprimir o crecemento de bacterias produtoras de gas nos intestinos e pode ser beneficioso para algúns pacientes de [[síndrome do colon irritable]].<ref>{{cite journal |vauthors = Bixquert Jiménez M |title = Treatment of irritable bowel syndrome with probiotics. An etiopathogenic approach at last? |journal = Revista Espanola de Enfermedades Digestivas |volume = 101 |issue = 8 |pages = 553–564 |date = agosto de 2009 |pmid = 19785495 |doi = 10.4321/s1130-01082009000800006 }}</ref> Axuda a crear un equilibro nos microbios do corpo e estabilizar os padróns dos encimas dixestivos.<ref name=":1"/> Nalgúns experimentos observouse que incrementa o [[factor neurotrófico derivado do cerebro]] do [[hipocampo (anatomía)|hipocampo]], o cal significa que pode ter un papel beneficioso no tratamento da [[depresión (psicoloxía)|depresión]].<ref>{{cite journal |vauthors = Bested AC, Logan AC, Selhub EM |title = Intestinal microbiota, probiotics and mental health: from Metchnikoff to modern advances: part III - convergence toward clinical trials |journal = Gut Pathogens |volume = 5 |issue = 1 |pages = 4 |date = marzo 2013 |pmid = 23497650 |pmc = 3605358 |doi = 10.1186/1757-4749-5-4 }}</ref> A capacidade de ''L. plantarum'' de sobrevivir no [[tracto gastrointestinal]] humano fai que sexa un posible vehículo de entrega in vivo de compostos terapéuticos ou proteínas. ''L. plantarum'' é un constituínte da formulación [[VSL(3)|VSL#3]]. Esta formulación estandarizada patentada de bacterias vivas pode usarse en combinación con terapias convencionais para tratar a [[colite ulcerativa]] e necesita prescrición médica.<ref>{{cite journal |vauthors = Ghouri YA, Richards DM, Rahimi EF, Krill JT, Jelinek KA, DuPont AW |display-authors=3 |title = Systematic review of randomized controlled trials of probiotics, prebiotics, and synbiotics in inflammatory bowel disease |journal = Clinical and Experimental Gastroenterology |volume = 7 |pages = 473–487 |year = 2014 |pmid = 25525379 |pmc = 4266241 |doi = 10.2147/CEG.S27530 }}</ref> === Propiedades antimicrobianas === A capacidade de ''L. plantarum'' de producir substancias antimicrobianas axúdalle a sobrevivir no tracto gastrointestinal humano. As substancias antimicrobianas producidas teñen un efecto significativo sobre bacterias [[grampositiva]]s e [[gramnegativa]]s.<ref>Hu CH, Ren LQ, Zhou Y, Ye BC. Characterization of antimicrobial activity of three Lactobacillus plantarum strains isolated from Chinese traditional dairy food. Food Sci Nutr. 29 de abril de 2019;7(6):1997-2005. doi: 10.1002/fsn3.1025. {{PMID|31289647}} ; PMCID: PMC6593389.</ref> === Actividade contra doenzas que definen a SIDA === Como resultado dunha infección inicial por [[VIH]], o intestino convértese nun centro primario de actividade inmunitaria.<ref name=medex>{{cite journal |vauthors = Hirao LA, Grishina I, Bourry O, Hu WK, Somrit M, Sankaran-Walters S, Gaulke CA, Fenton AN, Li JA, Crawford RW, Chuang F, Tarara R, Marco ML, Bäumler AJ, Cheng H, Dandekar S |display-authors = 3 |title = Early mucosal sensing of SIV infection by paneth cells induces IL-1β production and initiates gut epithelial disruption |journal = PLOS Pathogens |volume = 10 |issue = 8 |pages = e1004311 |date = agosto de 2014 |pmid = 25166758 |pmc = 4148401 |doi = 10.1371/journal.ppat.1004311 }} * {{cite web |date=30 de agosto de 2014 |title=The early cost of HIV: Inflammatory response breaks down intestinal lining, but help may come from friendly bacteria |website=Medical Xpress |url=http://medicalxpress.com/news/2014-08-early-hiv-inflammatory-response-intestinal.html}}</ref> As [[célula de Paneth|células de Paneth]] do [[sistema inmunitario]] intestinal atacan o VIH producindo [[interleucina 1 beta]] (IL-1β), o que ten como resultado moitos danos colaterais: desprendemento do recubrimento interno intestinal hermético, testemuñado pola aparición de graves [[diarrea]]s. Esta destrución do recubrimento intestinal permite que os patóxenos fúnxicos o invadan, por exemplo especies de ''[[Cryptococcus]]'', o que é unha [[condición clínica definitoria da SIDA]] chamada [[criptococose]], que representa do 60 ao 70 % de todos os casos que definen a [[SIDA]],<ref>[https://emedicine.medscape.com/article/215354-overview CNS Cryptococcosis in HIV] en eMedicine</ref> pero non necesariamente só no intestino. No [[macaco rhesus]], ''L. plantarum'' pode reducir (destruír) [[interleucina 1 beta|IL-1β]], resolvendo a [[inflamación]], e acelerar a reparación do intestino en cuestión de horas.<ref name=medex/> == Bioquímica == O [[xenoma]] completo deste microbio foi recentemente secuenciado, e desenvolvéronse bibliotecas de [[Promotor (xenética)|promotores]] para as [[expresión xénica|expresións xénicas]] condicional e constitutiva, o que acrecenta a utilidade de ''L. plantarum''. Tamén se emprega comunmente como organismo indicativo en experimentos de [[bioensaio]]s de [[niacina]], como o Método Oficial 944.13 da [[AOAC International]], xa que é un [[Auxotrofia|auxótrofo]] da niacina.<ref>{{cite journal |vauthors = Tsuda H, Matsumoto T, Ishimi Y |title = Biotin, niacin, and pantothenic acid assay using lyophilized lactobacillus plantarum ATCC 8014 |journal = Journal of Nutritional Science and Vitaminology |volume = 57 |issue = 6 |pages = 437–440 |year = 2011 |pmid = 22472287 |doi = 10.3177/jnsv.57.437 }}</ref><ref>{{cite journal |vauthors = LeBlanc JG, Laiño JE, del Valle MJ, Vannini V, van Sinderen D, Taranto MP, de Valdez GF, de Giori GS, Sesma F |display-authors = 3 |title = B-group vitamin production by lactic acid bacteria--current knowledge and potential applications |journal = Journal of Applied Microbiology |volume = 111 |issue = 6 |pages = 1297–1309 |date = deembro de 2011 |pmid = 21933312 |doi = 10.1111/j.1365-2672.2011.05157.x |hdl = 11336/54445 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lactiplantibacillus plantarum PS128|''Lactiplantibacillus plantarum'' cepa PS128]] === Bibliografía === * {{cite journal |vauthors = Kleerebezem M, Boekhorst J, van Kranenburg R, Molenaar D, Kuipers OP, Leer R, Tarchini R, Peters SA, Sandbrink HM, Fiers MW, Stiekema W, Lankhorst RM, Bron PA, Hoffer SM, Groot MN, Kerkhoven R, de Vries M, Ursing B, de Vos WM, Siezen RJ |display-authors = 3 |title = Complete genome sequence of Lactobacillus plantarum WCFS1 |journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America |volume = 100 |issue = 4 |pages = 1990–1995 |date = February 2003 |pmid = 12566566 |pmc = 149946 |doi = 10.1073/pnas.0337704100 |doi-access = free |bibcode = 2003PNAS..100.1990K |jstor = 3138472 }} === Ligazóns externas === * {{cite journal |vauthors = Niedzielin K, Kordecki H, Birkenfeld B |title = A controlled, double-blind, randomized study on the efficacy of Lactobacillus plantarum 299V in patients with irritable bowel syndrome |journal = European Journal of Gastroenterology & Hepatology |volume = 13 |issue = 10 |pages = 1143–1147 |date = October 2001 |pmid = 11711768 |doi = 10.1097/00042737-200110000-00004 }} * [http://www.docguide.com/news/content.nsf/news/8525697700573E1885256AF100531E24 www.DocGuide.com] another reference about IBS * [http://bacdive.dsmz.de/index.php?search=6629&submit=Search Type strain of ''Lactobacillus plantarum'' at Bac''Dive'' - the Bacterial Diversity Metadatabase] {{control de autoridades}} [[Categoría:Sistema dixestivo]] [[Categoría:Probióticos]] [[Categoría:Lactobacillaceae]] [[Categoría:Taxons descritos en 1923]] [[Categoría:Bactrias grampositivas]] scnfl8tpumh0qfjiwjhtg13ii8fuvn4 7104609 7104608 2025-06-23T15:35:32Z Miguelferig 27155 7104609 wikitext text/x-wiki {{título en cursiva}} {{Taxobox | image = | domain = [[Bacteria]] | regnum = [[Bacillati]] | phylum = [[Bacillota]] | classis = [[Bacilli]] | ordo = [[Lactobacillales]] | familia = [[Lactobacillaceae]] | genus = [[Lactiplantibacillus]] | species = '''Lactiplantibacillus plantarum''' | species_authority = (Orla-Jensen 1919) Zheng ''et al''. 2020 | synonyms = * "''Streptobacterium plantarum''" <small>Orla-Jensen 1919</small> * ''Lactobacillus plantarum'' <small>(Orla-Jensen 1919) Bergey ''et al''. 1923 (Approved Lists 1980)</small> * ''Lactobacillus arizonensis'' <small>Swezey ''et al''. 2000</small> |synonyms_ref=<ref>{{cite web|url=https://bacdive.dsmz.de/strain/6629|title=''Lactiplantibacillus plantarum'' Lp 39 is a facultative anaerobe, Gram-positive, rod-shaped human pathogen that was isolated from pickled cabbage.|doi=10.13145/bacdive6629.20240510.9|id=BacDive ID #6629|website=BacDive|date=2024 |access-date=10 de xuño de 2024 |last1=Reimer |first1=L.C. |last2=Sarda Carbasse |first2=J. |last3=Koblitz |first3=J. |last4=Podstawka |first4=A. |last5=Overmann |first5=J. |display-authors=3}}</ref><ref>{{cite journal|vauthors=Reimer LC, Carbasse JS, Koblitz J, Ebeling C, Podstawka A, Overmann J|display-authors=3|title=Bac''Dive'' in 2022: the knowledge base for standardized bacterial and archaeal data|journal=Nucleic Acids Research|volume=50|issue=D1|pages=D741–D746|doi=10.1093/nar/gkab961|year=2022|pmid=34718743|pmc=8728306}}</ref> }} '''''Lactiplantibacillus plantarum''''' (antes chamado '''''Lactobacillus plantarum'''''<ref>LPSN - [https://lpsn.dsmz.de/species/lactobacillus-plantarum Lactobacillus plantarum].</ref>)<ref>{{cite journal |vauthors = Kleerebezem M, Hols P, Bernard E, Rolain T, Zhou M, Siezen RJ, Bron PA |display-authors=3 |title = The extracellular biology of the lactobacilli |journal = FEMS Microbiology Reviews |volume = 34 |issue = 2 |pages = 199–230 |date = marzo de 2010 |pmid = 20088967 |doi = 10.1111/j.1574-6976.2009.00208.x }}</ref> é un membro moi espallado do xénero ''[[Lactiplantibacillus]]'' atopado frecuentemente en moitos produtos alimenticios fermentados así como en materia vexetal en [[anaerobiose]].<ref>{{cite journal |vauthors = Zheng J, Wittouck S, Salvetti E, Franz CM, Harris HM, Mattarelli P, O'Toole PW, Pot B, Vandamme P, Walter J, Watanabe K, Wuyts S, Felis GE, Gänzle MG, Lebeer S |display-authors = 3 |title = A taxonomic note on the genus ''Lactobacillus'': Description of 23 novel genera, emended description of the genus ''Lactobacillus'' Beijerinck 1901, and union of ''Lactobacillaceae'' and ''Leuconostocaceae'' |journal = International Journal of Systematic and Evolutionary Microbiology |volume = 70 |issue = 4 |pages = 2782–2858 |date = abril de 2020 |pmid = 32293557 |doi = 10.1099/ijsem.0.004107 |hdl = 10067/1738330151162165141 }}</ref> ''L. plantarum'' foi illado primeiramente da [[saliva]]. Baseándose na súa capacidade de persistir temporalmente en plantas, no intestino dos insectos e no tracto intestinal dos vertebrados, foi designado como un organismo nómade.<ref>{{cite journal |vauthors = Duar RM, Lin XB, Zheng J, Martino ME, Grenier T, Pérez-Muñoz ME, Leulier F, Gänzle M, Walter J |display-authors = 3 |title = Lifestyles in transition: evolution and natural history of the genus Lactobacillus |journal = FEMS Microbiology Reviews |volume = 41 |issue = Supp_1 |pages = S27–S48 |date = agosto de 2017 |pmid = 28673043 |doi = 10.1093/femsre/fux030 |url = https://escholarship.org/content/qt00d475rt/qt00d475rt.pdf?t=rwbn3g }}</ref><ref>{{cite journal |vauthors = Martino ME, Bayjanov JR, Caffrey BE, Wels M, Joncour P, Hughes S, Gillet B, Kleerebezem M, van Hijum SA, Leulier F |display-authors = 3 |title = Nomadic lifestyle of Lactobacillus plantarum revealed by comparative genomics of 54 strains isolated from different habitats |journal = Environmental Microbiology |volume = 18 |issue = 12 |pages = 4974–4989 |date = decembro de 2016 |pmid = 27422487 |doi = 10.1111/1462-2920.13455 |hdl = 2066/171054 }}</ref> ''L. plantarum'' é unha bacteria [[bacilo|bacilar]] [[grampositiva]]. As células de ''L. plantarum'' son bacilos con extremos redondeados, rectos e xeralmente de 3–8 μm de longo e 0,9–1,2 μm de largo, que vive como células separadas, en pares ou en cadeas curtas.<ref name=":0">{{cite book|doi=10.1016/B978-0-12-374420-3.00043-7 |chapter=Degradation of Phenolic Compounds Found in Olive Products by ''Lactobacillus plantarum'' Strains|title=Olives and Olive Oil in Health and Disease Prevention|pages=387–396|year=2010| vauthors = Landete JM, Rodríguez H, Curiel JA, De Las Rivas B, De Felipe FL, Muñoz R |display-authors=3 |hdl=10261/249854 |isbn=9780123744203 }}</ref> ''L. plantarum'' ten un dos [[xenoma]]s máis grandes coñecidos das [[bacterias do ácido láctico]] e é unha especie moi flexible e versátil. Estímase que crece entre o [[pH]] 3,4 e 8,8.<ref>E Giraud, B Lelong and M Raimbault. 1991. Influence of pH and initial lactate concentration on the growth of ''Lactobacillus plantarum''. Applied Microbiology and Biotechnology. 36(1):96–99.</ref> Pode crecer nun rango de temperaturas entre 12&nbsp;°C e 40&nbsp;°C.<ref>[https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/acs.2016.9.issue-2/acs-2016-0018/acs-2016-0018.pdf Z Matejčeková ''et al.'' 2016. Characterization of the growth of ''Lactobacillus plantarum'' in milk in dependence on temperature. Acta Chimica Slovaca. 9(2)104—108.]</ref> As contaxes viables de "L. plantarum" almacenado en condicións de refrixeración (4&nbsp;°C) permanecen altas, aínda que se observa unha considerable redución se o almacenamos a temperatura dunha habitación (25 ± 1&nbsp;°C).<ref>{{cite journal |vauthors = Dhewa T, Pant S, Mishra V |title = Development of freeze dried synbiotic formulation using a probiotic strain of Lactobacillus plantarum |journal = Journal of Food Science and Technology |volume = 51 |issue = 1 |pages = 83–89 |date = xaneiro de 2014 |pmid = 24426051 |pmc = 3857416 |doi = 10.1007/s13197-011-0457-2 }}</ref> == Metabolismo == Os ''L. plantarum'' son bacterias [[grampositiva]]s homofermentativas [[aerotolerante]]s que crecen a 15 °C, pero non a 45 °C, e producen ambos os [[isómero]]s do [[ácido láctico]] (D e L). Moitos [[lactobacilo]]s, incluíndo ''L. plantarum'', son pouco comúns no sentido que poden respirar [[oxíxeno]] e expresar [[citocromo]]s&nbsp;se están presentes no [[medio de crecemento]] o [[hemo]] e a [[menaquinona]].<ref name=":2">{{Cite journal| vauthors = Gänzle MG |date=2015|title=Lactic metabolism revisited: metabolism of lactic acid bacteria in food fermentations and food spoilage|journal=Current Opinion in Food Science|volume=2|pages=106–117|doi=10.1016/j.cofs.2015.03.001|issn=2214-7993}}</ref><ref name=":3">{{cite journal |vauthors = Pedersen MB, Gaudu P, Lechardeur D, Petit MA, Gruss A |display-authors=3 |title = Aerobic respiration metabolism in lactic acid bacteria and uses in biotechnology |journal = Annual Review of Food Science and Technology |volume = 3 |issue = 1 |pages = 37–58 |date = 2012-04-10 |pmid = 22385163 |doi = 10.1146/annurev-food-022811-101255 }}</ref> En ausencia do hemo e da menaquinona, o oxíxeno é consumido pola [[NADH-peroxidase]] co [[peróxido de hidróxeno]] como intermediario e a [[auga]] como produto final.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> Suponse que o peróxido actúa omo unha arma para excluír as bacterias competidoras da fonte de alimento. En lugar do encima protector [[superóxido dismutase]] presente en case todas as outras células tolerantes ao oxíxeno, este organismo acumula cantidades milimolares de [[polifosfato]] de [[manganeso]]. O manganeso tamén o usan nunha [[catalase|pseudocatalase]] para rebaixar os niveis de oxíxeno reactivo. Como o [[ferro]] altera a química pola cal os complexos de manganeso protexen as células dos danos causados polo oxíxeno, estas células non conteñen virtualmente átomos de ferro; en contraste, unha célula de ''[[Escherichia coli]]'' de volume comparable contén aproximadamente un millón de átomos de ferro. Debido a isto, ''L. plantarum'' non se pode usar para crear [[encima]]s activos que requiran un complexo [[hemo]], como as verdadeiras catalases.<ref>{{cite journal |vauthors = Kono Y, Fridovich I |title = Functional significance of manganese catalase in Lactobacillus plantarum |journal = Journal of Bacteriology |volume = 155 |issue = 2 |pages = 742–746 |date = agosto de 1983 |pmid = 6874643 |pmc = 217745 |doi = 10.1128/jb.155.2.742-746.1983 }}</ref> ''L. plantarum'' pode tamén reducir [[aceptor de electróns|aceptores de electróns]] terminais insolubles, como os óxidos de ferro ou [[eléctrodo]]s sólidos por medio dunha transferencia de electróns extracelular cando están presentes a [[riboflavina]] e unha [[quinona]] (como o ácido 1,4-dihidroxi-2-naftoico, DHNA).<ref name=":4">{{cite journal |vauthors = Tejedor-Sanz S, Stevens ET, Li S, Finnegan P, Nelson J, Knoesen A, Light SH, Ajo-Franklin CM, Marco ML |display-authors=3| title = Extracellular electron transfer increases fermentation in lactic acid bacteria via a hybrid metabolism |journal = eLife |volume = 11 |pages = e70684 |date = febreiro de 2022 |pmid = 35147079 |pmc = 8837199 |doi = 10.7554/eLife.70684 }}</ref><ref>{{cite journal |vauthors = Tolar JG, Li S, Ajo-Franklin CM |title = The Differing Roles of Flavins and Quinones in Extracellular Electron Transfer in Lactiplantibacillus plantarum |journal = Applied and Environmental Microbiology |volume = 89 |issue = 1 |pages = e0131322 |date = 2022-12-19 |pmid = 36533923 |pmc = 9888254 |doi = 10.1128/aem.01313-22 }}</ref> ''L. plantarum'' usa a transferencia de electróns extracelular para incrementar a proporción [[NAD|NAD⁺/NADH]], acelerar a [[fermentación]] e xerar máis [[adenosín trifosfato|ATP]] por medio de [[fosforilación a nivel de substrato]] e acumular máis biomasa.<ref name=":4"></ref> ''L. plantarum'', igual que moitos lactobacilos, pode cultivarse usando medios [[ágar MRS|MRS]].<ref>{{cite journal |vauthors = Wegkamp A, Teusink B, de Vos WM, Smid EJ |title = Development of a minimal growth medium for Lactobacillus plantarum |journal = Letters in Applied Microbiology |volume = 50 |issue = 1 |pages = 57–64 |date = xaneiro de 2010 |pmid = 19874488 |doi = 10.1111/j.1472-765X.2009.02752.x }}</ref> == Xenomas == A secuenciación do [[xenoma]] da bacteria do ácido láctico ''L. plantarum'' WCFS1 mostrou moitos detalles moleculares. O cromosoma contén 3.308.274 [[par de bases|pares de bases]].<ref name=":1">{{cite web|url=https://microbewiki.kenyon.edu/index.php/Lactobacillus_plantarum|title=''Lactobacillus plantarum'' - microbewiki|website=microbewiki.kenyon.edu|access-date=2018-05-12}}</ref> O [[contido GC]] de ''L. plantarum'' é de 44,45 % cunha contaxe de proteína media de 3063. Segundo o experimento realizado no ''Wageningen Centre for Food Sciences'', o número de [[ARNr]] de ''L. plantarum'' WCFS1 é 15, e o número de [[ARNt]] é 70.<ref name=":0"/> == Produtos == === Ensilaxe === ''L. plantarum'' é a bacteria máis comunmente usada en inoculantes de [[ensilaxe]]. Durante as condicións anaeróbicas de ensilaxe, estes organismos dominan rapidamente a poboación microbiana, e, nun lapso de 48 horas, empezan a producir [[ácido láctico|ácidos láctico]] e [[ácido acético|acético]] pola [[Glicólise|vía de Embden-Meyerhof]], o que fai diminuír aínda máis a competición. Nesas condicións, as [[cepa (bioloxía)|cepas]] de ''L. plantarum'' que producen altos niveis de proteínas [[heterólogo|heterólogas]] seguen sendo moi competitivas. Esta cualidade podía permitir que esta especie fose utilizada como un pretratamento biolóxico efectivo para a [[biomasa lignocelulósica]].<ref>{{cite journal |vauthors = Kim JH, Block DE, Mills DA |title = Simultaneous consumption of pentose and hexose sugars: an optimal microbial phenotype for efficient fermentation of lignocellulosic biomass |journal = Applied Microbiology and Biotechnology |volume = 88 |issue = 5 |pages = 1077–1085 |date = novembro de 2010 |pmid = 20838789 |pmc = 2956055 |doi = 10.1007/s00253-010-2839-1 }}</ref> === Produtos alimenticios === ''L. plantarum'' atópanse frecuentemente en produtos lácteos, carne e moitos produtos vexetais fermentados como o [[sauerkraut]], produtos en vinagre, [[oliva]]s en salmoira, [[kimchi]], [[Ogi (alimento)|ogi]], [[masa fermentada]], e outros, e tamén nalgúns [[queixo]]s, [[salchichas fermentadas]] e peixe seco (''[[stockfish]]''). Os altos niveis deste organismo en alimentos tamén o fan un candidato ideal para o desenvolvemento de [[probiótico]]s. Nun estudo de 2008 de Juana Frias et al., aplicouse ''L. plantarum'' para reducir a alerxenicidade da [[fariña de soia]]. O resultado mostra que, comparado con outros microbios, a fariña de soia fermentada por ''L. plantarum'' mostraba a maior redución de [[inmunorreactividade]] de [[Inmunoglobulina E|IgE]] (96–99 %), dependendo da sensibilidade do plasma usado. ''L. plantarum'' tamén se atopa na [[dadiah]], un leite de [[búfalo acuático]] fermentado tradicional do [[pobo minangkabau]] de [[Sumatra]].<ref>{{cite journal |vauthors = Nybom SM, Collado MC, Surono IS, Salminen SJ, Meriluoto JA |display-authors=3 |title = Effect of glucose in removal of microcystin-LR by viable commercial probiotic strains and strains isolated from dadih fermented milk |journal = Journal of Agricultural and Food Chemistry |volume = 56 |issue = 10 |pages = 3714–3720 |date = maio de 2008 |pmid = 18459790 |doi = 10.1021/jf071835x }}</ref> ''L. plantarum'' cepa K21 é unha [[bacteria]] [[grampositiva]] illada de vexetais fermentados. Ten a capacidade de hidrolizar [[sal biliar|sales biliares]] cando se fornece como suplemento. Na graxa do rato, esta cepa K21 tamén reduce os niveis de [[colesterol]] e [[triglicérido]]s e inhibe a acumulación de lípidos en [[preadipocito]]s 3T3-L1. Ademais, reduce o nivel de [[leptina]] do plasma, atenúa os danos ao fígado e alivia a [[intolerancia á glicosa]]. Finalmente, a K21 inhibe o aumento de peso corporal e a acumulación de masa graxa.<ref name="pmid25802537">{{cite journal |vauthors = Wu CC, Weng WL, Lai WL, Tsai HP, Liu WH, Lee MH, Tsai YC |display-authors=3 |title = Effect of Lactobacillus plantarum Strain K21 on High-Fat Diet-Fed Obese Mice |journal = Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine |volume = 2015 |pages = 391767 |date = 2015 |pmid = 25802537 |pmc = 4353445 |doi = 10.1155/2015/391767 }}</ref> === Terapéutica === Como é un microio abondoso, de orixe humana e doado de cultivar, fixéronse probas con ''L. plantarum'' para ver os seus efectos sobre a saúde. Foi identificado como probiótico, o que suxire que é valioso para facer máis investigacións e aplicacións.<ref>{{cite web|url=http://wineserver.ucdavis.edu/industry/enology/winemicro/winebacteria/lactobacillus_plantarum.html|title=''Lactobacillus plantarum'' {{!}} Viticulture & Enology|website=wineserver.ucdavis.edu|access-date=2018-05-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20180504002512/http://wineserver.ucdavis.edu/industry/enology/winemicro/winebacteria/lactobacillus_plantarum.html|archive-date=2018-05-04}}</ref> ''L. plantarum'' ten actividades antioxidantes significativas e tamén axuda a manter a [[permeabilidade intestinal]].<ref>{{cite journal |vauthors = Bested AC, Logan AC, Selhub EM |title = Intestinal microbiota, probiotics and mental health: from Metchnikoff to modern advances: Part II - contemporary contextual research |journal = Gut Pathogens |volume = 5 |issue = 1 |pages = 3 |date = marzo de 2013 |pmid = 23497633 |pmc = 3601973 |doi = 10.1186/1757-4749-5-3 }}</ref> Pode suprimir o crecemento de bacterias produtoras de gas nos intestinos e pode ser beneficioso para algúns pacientes de [[síndrome do colon irritable]].<ref>{{cite journal |vauthors = Bixquert Jiménez M |title = Treatment of irritable bowel syndrome with probiotics. An etiopathogenic approach at last? |journal = Revista Espanola de Enfermedades Digestivas |volume = 101 |issue = 8 |pages = 553–564 |date = agosto de 2009 |pmid = 19785495 |doi = 10.4321/s1130-01082009000800006 }}</ref> Axuda a crear un equilibro nos microbios do corpo e estabilizar os padróns dos encimas dixestivos.<ref name=":1"/> Nalgúns experimentos observouse que incrementa o [[factor neurotrófico derivado do cerebro]] do [[hipocampo (anatomía)|hipocampo]], o cal significa que pode ter un papel beneficioso no tratamento da [[depresión (psicoloxía)|depresión]].<ref>{{cite journal |vauthors = Bested AC, Logan AC, Selhub EM |title = Intestinal microbiota, probiotics and mental health: from Metchnikoff to modern advances: part III - convergence toward clinical trials |journal = Gut Pathogens |volume = 5 |issue = 1 |pages = 4 |date = marzo 2013 |pmid = 23497650 |pmc = 3605358 |doi = 10.1186/1757-4749-5-4 }}</ref> A capacidade de ''L. plantarum'' de sobrevivir no [[tracto gastrointestinal]] humano fai que sexa un posible vehículo de entrega in vivo de compostos terapéuticos ou proteínas. ''L. plantarum'' é un constituínte da formulación [[VSL(3)|VSL#3]]. Esta formulación estandarizada patentada de bacterias vivas pode usarse en combinación con terapias convencionais para tratar a [[colite ulcerativa]] e necesita prescrición médica.<ref>{{cite journal |vauthors = Ghouri YA, Richards DM, Rahimi EF, Krill JT, Jelinek KA, DuPont AW |display-authors=3 |title = Systematic review of randomized controlled trials of probiotics, prebiotics, and synbiotics in inflammatory bowel disease |journal = Clinical and Experimental Gastroenterology |volume = 7 |pages = 473–487 |year = 2014 |pmid = 25525379 |pmc = 4266241 |doi = 10.2147/CEG.S27530 }}</ref> === Propiedades antimicrobianas === A capacidade de ''L. plantarum'' de producir substancias antimicrobianas axúdalle a sobrevivir no tracto gastrointestinal humano. As substancias antimicrobianas producidas teñen un efecto significativo sobre bacterias [[grampositiva]]s e [[gramnegativa]]s.<ref>Hu CH, Ren LQ, Zhou Y, Ye BC. Characterization of antimicrobial activity of three Lactobacillus plantarum strains isolated from Chinese traditional dairy food. Food Sci Nutr. 29 de abril de 2019;7(6):1997-2005. doi: 10.1002/fsn3.1025. {{PMID|31289647}} ; PMCID: PMC6593389.</ref> === Actividade contra doenzas que definen a SIDA === Como resultado dunha infección inicial por [[VIH]], o intestino convértese nun centro primario de actividade inmunitaria.<ref name=medex>{{cite journal |vauthors = Hirao LA, Grishina I, Bourry O, Hu WK, Somrit M, Sankaran-Walters S, Gaulke CA, Fenton AN, Li JA, Crawford RW, Chuang F, Tarara R, Marco ML, Bäumler AJ, Cheng H, Dandekar S |display-authors = 3 |title = Early mucosal sensing of SIV infection by paneth cells induces IL-1β production and initiates gut epithelial disruption |journal = PLOS Pathogens |volume = 10 |issue = 8 |pages = e1004311 |date = agosto de 2014 |pmid = 25166758 |pmc = 4148401 |doi = 10.1371/journal.ppat.1004311 }} * {{cite web |date=30 de agosto de 2014 |title=The early cost of HIV: Inflammatory response breaks down intestinal lining, but help may come from friendly bacteria |website=Medical Xpress |url=http://medicalxpress.com/news/2014-08-early-hiv-inflammatory-response-intestinal.html}}</ref> As [[célula de Paneth|células de Paneth]] do [[sistema inmunitario]] intestinal atacan o VIH producindo [[interleucina 1 beta]] (IL-1β), o que ten como resultado moitos danos colaterais: desprendemento do recubrimento interno intestinal hermético, testemuñado pola aparición de graves [[diarrea]]s. Esta destrución do recubrimento intestinal permite que os patóxenos fúnxicos o invadan, por exemplo especies de ''[[Cryptococcus]]'', o que é unha [[condición clínica definitoria da SIDA]] chamada [[criptococose]], que representa do 60 ao 70 % de todos os casos que definen a [[SIDA]],<ref>[https://emedicine.medscape.com/article/215354-overview CNS Cryptococcosis in HIV] en eMedicine</ref> pero non necesariamente só no intestino. No [[macaco rhesus]], ''L. plantarum'' pode reducir (destruír) [[interleucina 1 beta|IL-1β]], resolvendo a [[inflamación]], e acelerar a reparación do intestino en cuestión de horas.<ref name=medex/> == Bioquímica == O [[xenoma]] completo deste microbio foi recentemente secuenciado, e desenvolvéronse bibliotecas de [[Promotor (xenética)|promotores]] para as [[expresión xénica|expresións xénicas]] condicional e constitutiva, o que acrecenta a utilidade de ''L. plantarum''. Tamén se emprega comunmente como organismo indicativo en experimentos de [[bioensaio]]s de [[niacina]], como o Método Oficial 944.13 da [[AOAC International]], xa que é un [[Auxotrofia|auxótrofo]] da niacina.<ref>{{cite journal |vauthors = Tsuda H, Matsumoto T, Ishimi Y |title = Biotin, niacin, and pantothenic acid assay using lyophilized lactobacillus plantarum ATCC 8014 |journal = Journal of Nutritional Science and Vitaminology |volume = 57 |issue = 6 |pages = 437–440 |year = 2011 |pmid = 22472287 |doi = 10.3177/jnsv.57.437 }}</ref><ref>{{cite journal |vauthors = LeBlanc JG, Laiño JE, del Valle MJ, Vannini V, van Sinderen D, Taranto MP, de Valdez GF, de Giori GS, Sesma F |display-authors = 3 |title = B-group vitamin production by lactic acid bacteria--current knowledge and potential applications |journal = Journal of Applied Microbiology |volume = 111 |issue = 6 |pages = 1297–1309 |date = deembro de 2011 |pmid = 21933312 |doi = 10.1111/j.1365-2672.2011.05157.x |hdl = 11336/54445 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lactiplantibacillus plantarum PS128|''Lactiplantibacillus plantarum'' cepa PS128]] === Bibliografía === * {{cite journal |vauthors = Kleerebezem M, Boekhorst J, van Kranenburg R, Molenaar D, Kuipers OP, Leer R, Tarchini R, Peters SA, Sandbrink HM, Fiers MW, Stiekema W, Lankhorst RM, Bron PA, Hoffer SM, Groot MN, Kerkhoven R, de Vries M, Ursing B, de Vos WM, Siezen RJ |display-authors = 3 |title = Complete genome sequence of Lactobacillus plantarum WCFS1 |journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America |volume = 100 |issue = 4 |pages = 1990–1995 |date = February 2003 |pmid = 12566566 |pmc = 149946 |doi = 10.1073/pnas.0337704100 |doi-access = free |bibcode = 2003PNAS..100.1990K |jstor = 3138472 }} === Ligazóns externas === * {{cite journal |vauthors = Niedzielin K, Kordecki H, Birkenfeld B |title = A controlled, double-blind, randomized study on the efficacy of Lactobacillus plantarum 299V in patients with irritable bowel syndrome |journal = European Journal of Gastroenterology & Hepatology |volume = 13 |issue = 10 |pages = 1143–1147 |date = October 2001 |pmid = 11711768 |doi = 10.1097/00042737-200110000-00004 }} * [http://www.docguide.com/news/content.nsf/news/8525697700573E1885256AF100531E24 www.DocGuide.com] another reference about IBS * [http://bacdive.dsmz.de/index.php?search=6629&submit=Search Type strain of ''Lactobacillus plantarum'' at Bac''Dive'' - the Bacterial Diversity Metadatabase] {{control de autoridades}} [[Categoría:Sistema dixestivo]] [[Categoría:Probióticos]] [[Categoría:Lactobacillaceae]] [[Categoría:Taxons descritos en 1923]] [[Categoría:Bactrias grampositivas]] o11k9bd64ynzrkmw86um9ktah46o294 7104610 7104609 2025-06-23T15:36:06Z Miguelferig 27155 7104610 wikitext text/x-wiki {{título en cursiva}} {{Taxobox | image = | domain = [[Bacteria]] | regnum = [[Bacillati]] | phylum = [[Bacillota]] | classis = [[Bacilli]] | ordo = [[Lactobacillales]] | familia = [[Lactobacillaceae]] | genus = [[Lactiplantibacillus]] | species = '''Lactiplantibacillus plantarum''' | species_authority = (Orla-Jensen 1919) Zheng ''et al''. 2020 | synonyms = * "''Streptobacterium plantarum''" <small>Orla-Jensen 1919</small> * ''Lactobacillus plantarum'' <small>(Orla-Jensen 1919) Bergey ''et al''. 1923 (Approved Lists 1980)</small> * ''Lactobacillus arizonensis'' <small>Swezey ''et al''. 2000</small> |synonyms_ref=<ref>{{cite web|url=https://bacdive.dsmz.de/strain/6629|title=''Lactiplantibacillus plantarum'' Lp 39 is a facultative anaerobe, Gram-positive, rod-shaped human pathogen that was isolated from pickled cabbage.|doi=10.13145/bacdive6629.20240510.9|id=BacDive ID #6629|website=BacDive|date=2024 |access-date=10 de xuño de 2024 |last1=Reimer |first1=L.C. |last2=Sarda Carbasse |first2=J. |last3=Koblitz |first3=J. |last4=Podstawka |first4=A. |last5=Overmann |first5=J. |display-authors=3}}</ref><ref>{{cite journal|vauthors=Reimer LC, Carbasse JS, Koblitz J, Ebeling C, Podstawka A, Overmann J|display-authors=3|title=Bac''Dive'' in 2022: the knowledge base for standardized bacterial and archaeal data|journal=Nucleic Acids Research|volume=50|issue=D1|pages=D741–D746|doi=10.1093/nar/gkab961|year=2022|pmid=34718743|pmc=8728306}}</ref> }} '''''Lactiplantibacillus plantarum''''' (antes chamado '''''Lactobacillus plantarum'''''<ref>LPSN - [https://lpsn.dsmz.de/species/lactobacillus-plantarum Lactobacillus plantarum].</ref>)<ref>{{cite journal |vauthors = Kleerebezem M, Hols P, Bernard E, Rolain T, Zhou M, Siezen RJ, Bron PA |display-authors=3 |title = The extracellular biology of the lactobacilli |journal = FEMS Microbiology Reviews |volume = 34 |issue = 2 |pages = 199–230 |date = marzo de 2010 |pmid = 20088967 |doi = 10.1111/j.1574-6976.2009.00208.x }}</ref> é un membro moi espallado do xénero ''[[Lactiplantibacillus]]'' atopado frecuentemente en moitos produtos alimenticios fermentados así como en materia vexetal en [[anaerobiose]].<ref>{{cite journal |vauthors = Zheng J, Wittouck S, Salvetti E, Franz CM, Harris HM, Mattarelli P, O'Toole PW, Pot B, Vandamme P, Walter J, Watanabe K, Wuyts S, Felis GE, Gänzle MG, Lebeer S |display-authors = 3 |title = A taxonomic note on the genus ''Lactobacillus'': Description of 23 novel genera, emended description of the genus ''Lactobacillus'' Beijerinck 1901, and union of ''Lactobacillaceae'' and ''Leuconostocaceae'' |journal = International Journal of Systematic and Evolutionary Microbiology |volume = 70 |issue = 4 |pages = 2782–2858 |date = abril de 2020 |pmid = 32293557 |doi = 10.1099/ijsem.0.004107 |hdl = 10067/1738330151162165141 }}</ref> ''L. plantarum'' foi illado primeiramente da [[saliva]]. Baseándose na súa capacidade de persistir temporalmente en plantas, no intestino dos insectos e no tracto intestinal dos vertebrados, foi designado como un organismo nómade.<ref>{{cite journal |vauthors = Duar RM, Lin XB, Zheng J, Martino ME, Grenier T, Pérez-Muñoz ME, Leulier F, Gänzle M, Walter J |display-authors = 3 |title = Lifestyles in transition: evolution and natural history of the genus Lactobacillus |journal = FEMS Microbiology Reviews |volume = 41 |issue = Supp_1 |pages = S27–S48 |date = agosto de 2017 |pmid = 28673043 |doi = 10.1093/femsre/fux030 |url = https://escholarship.org/content/qt00d475rt/qt00d475rt.pdf?t=rwbn3g }}</ref><ref>{{cite journal |vauthors = Martino ME, Bayjanov JR, Caffrey BE, Wels M, Joncour P, Hughes S, Gillet B, Kleerebezem M, van Hijum SA, Leulier F |display-authors = 3 |title = Nomadic lifestyle of Lactobacillus plantarum revealed by comparative genomics of 54 strains isolated from different habitats |journal = Environmental Microbiology |volume = 18 |issue = 12 |pages = 4974–4989 |date = decembro de 2016 |pmid = 27422487 |doi = 10.1111/1462-2920.13455 |hdl = 2066/171054 }}</ref> ''L. plantarum'' é unha bacteria [[bacilo|bacilar]] [[grampositiva]]. As células de ''L. plantarum'' son bacilos con extremos redondeados, rectos e xeralmente de 3–8 μm de longo e 0,9–1,2 μm de largo, que vive como células separadas, en pares ou en cadeas curtas.<ref name=":0">{{cite book|doi=10.1016/B978-0-12-374420-3.00043-7 |chapter=Degradation of Phenolic Compounds Found in Olive Products by ''Lactobacillus plantarum'' Strains|title=Olives and Olive Oil in Health and Disease Prevention|pages=387–396|year=2010| vauthors = Landete JM, Rodríguez H, Curiel JA, De Las Rivas B, De Felipe FL, Muñoz R |display-authors=3 |hdl=10261/249854 |isbn=9780123744203 }}</ref> ''L. plantarum'' ten un dos [[xenoma]]s máis grandes coñecidos das [[bacterias do ácido láctico]] e é unha especie moi flexible e versátil. Estímase que crece entre o [[pH]] 3,4 e 8,8.<ref>E Giraud, B Lelong and M Raimbault. 1991. Influence of pH and initial lactate concentration on the growth of ''Lactobacillus plantarum''. Applied Microbiology and Biotechnology. 36(1):96–99.</ref> Pode crecer nun rango de temperaturas entre 12&nbsp;°C e 40&nbsp;°C.<ref>[https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/acs.2016.9.issue-2/acs-2016-0018/acs-2016-0018.pdf Z Matejčeková ''et al.'' 2016. Characterization of the growth of ''Lactobacillus plantarum'' in milk in dependence on temperature. Acta Chimica Slovaca. 9(2)104—108.]</ref> As contaxes viables de''L. plantarum'' almacenado en condicións de refrixeración (4&nbsp;°C) permanecen altas, aínda que se observa unha considerable redución se o almacenamos a temperatura dunha habitación (25 ± 1&nbsp;°C).<ref>{{cite journal |vauthors = Dhewa T, Pant S, Mishra V |title = Development of freeze dried synbiotic formulation using a probiotic strain of Lactobacillus plantarum |journal = Journal of Food Science and Technology |volume = 51 |issue = 1 |pages = 83–89 |date = xaneiro de 2014 |pmid = 24426051 |pmc = 3857416 |doi = 10.1007/s13197-011-0457-2 }}</ref> == Metabolismo == Os ''L. plantarum'' son bacterias [[grampositiva]]s homofermentativas [[aerotolerante]]s que crecen a 15 °C, pero non a 45 °C, e producen ambos os [[isómero]]s do [[ácido láctico]] (D e L). Moitos [[lactobacilo]]s, incluíndo ''L. plantarum'', son pouco comúns no sentido que poden respirar [[oxíxeno]] e expresar [[citocromo]]s&nbsp;se están presentes no [[medio de crecemento]] o [[hemo]] e a [[menaquinona]].<ref name=":2">{{Cite journal| vauthors = Gänzle MG |date=2015|title=Lactic metabolism revisited: metabolism of lactic acid bacteria in food fermentations and food spoilage|journal=Current Opinion in Food Science|volume=2|pages=106–117|doi=10.1016/j.cofs.2015.03.001|issn=2214-7993}}</ref><ref name=":3">{{cite journal |vauthors = Pedersen MB, Gaudu P, Lechardeur D, Petit MA, Gruss A |display-authors=3 |title = Aerobic respiration metabolism in lactic acid bacteria and uses in biotechnology |journal = Annual Review of Food Science and Technology |volume = 3 |issue = 1 |pages = 37–58 |date = 2012-04-10 |pmid = 22385163 |doi = 10.1146/annurev-food-022811-101255 }}</ref> En ausencia do hemo e da menaquinona, o oxíxeno é consumido pola [[NADH-peroxidase]] co [[peróxido de hidróxeno]] como intermediario e a [[auga]] como produto final.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> Suponse que o peróxido actúa omo unha arma para excluír as bacterias competidoras da fonte de alimento. En lugar do encima protector [[superóxido dismutase]] presente en case todas as outras células tolerantes ao oxíxeno, este organismo acumula cantidades milimolares de [[polifosfato]] de [[manganeso]]. O manganeso tamén o usan nunha [[catalase|pseudocatalase]] para rebaixar os niveis de oxíxeno reactivo. Como o [[ferro]] altera a química pola cal os complexos de manganeso protexen as células dos danos causados polo oxíxeno, estas células non conteñen virtualmente átomos de ferro; en contraste, unha célula de ''[[Escherichia coli]]'' de volume comparable contén aproximadamente un millón de átomos de ferro. Debido a isto, ''L. plantarum'' non se pode usar para crear [[encima]]s activos que requiran un complexo [[hemo]], como as verdadeiras catalases.<ref>{{cite journal |vauthors = Kono Y, Fridovich I |title = Functional significance of manganese catalase in Lactobacillus plantarum |journal = Journal of Bacteriology |volume = 155 |issue = 2 |pages = 742–746 |date = agosto de 1983 |pmid = 6874643 |pmc = 217745 |doi = 10.1128/jb.155.2.742-746.1983 }}</ref> ''L. plantarum'' pode tamén reducir [[aceptor de electróns|aceptores de electróns]] terminais insolubles, como os óxidos de ferro ou [[eléctrodo]]s sólidos por medio dunha transferencia de electróns extracelular cando están presentes a [[riboflavina]] e unha [[quinona]] (como o ácido 1,4-dihidroxi-2-naftoico, DHNA).<ref name=":4">{{cite journal |vauthors = Tejedor-Sanz S, Stevens ET, Li S, Finnegan P, Nelson J, Knoesen A, Light SH, Ajo-Franklin CM, Marco ML |display-authors=3| title = Extracellular electron transfer increases fermentation in lactic acid bacteria via a hybrid metabolism |journal = eLife |volume = 11 |pages = e70684 |date = febreiro de 2022 |pmid = 35147079 |pmc = 8837199 |doi = 10.7554/eLife.70684 }}</ref><ref>{{cite journal |vauthors = Tolar JG, Li S, Ajo-Franklin CM |title = The Differing Roles of Flavins and Quinones in Extracellular Electron Transfer in Lactiplantibacillus plantarum |journal = Applied and Environmental Microbiology |volume = 89 |issue = 1 |pages = e0131322 |date = 2022-12-19 |pmid = 36533923 |pmc = 9888254 |doi = 10.1128/aem.01313-22 }}</ref> ''L. plantarum'' usa a transferencia de electróns extracelular para incrementar a proporción [[NAD|NAD⁺/NADH]], acelerar a [[fermentación]] e xerar máis [[adenosín trifosfato|ATP]] por medio de [[fosforilación a nivel de substrato]] e acumular máis biomasa.<ref name=":4"></ref> ''L. plantarum'', igual que moitos lactobacilos, pode cultivarse usando medios [[ágar MRS|MRS]].<ref>{{cite journal |vauthors = Wegkamp A, Teusink B, de Vos WM, Smid EJ |title = Development of a minimal growth medium for Lactobacillus plantarum |journal = Letters in Applied Microbiology |volume = 50 |issue = 1 |pages = 57–64 |date = xaneiro de 2010 |pmid = 19874488 |doi = 10.1111/j.1472-765X.2009.02752.x }}</ref> == Xenomas == A secuenciación do [[xenoma]] da bacteria do ácido láctico ''L. plantarum'' WCFS1 mostrou moitos detalles moleculares. O cromosoma contén 3.308.274 [[par de bases|pares de bases]].<ref name=":1">{{cite web|url=https://microbewiki.kenyon.edu/index.php/Lactobacillus_plantarum|title=''Lactobacillus plantarum'' - microbewiki|website=microbewiki.kenyon.edu|access-date=2018-05-12}}</ref> O [[contido GC]] de ''L. plantarum'' é de 44,45 % cunha contaxe de proteína media de 3063. Segundo o experimento realizado no ''Wageningen Centre for Food Sciences'', o número de [[ARNr]] de ''L. plantarum'' WCFS1 é 15, e o número de [[ARNt]] é 70.<ref name=":0"/> == Produtos == === Ensilaxe === ''L. plantarum'' é a bacteria máis comunmente usada en inoculantes de [[ensilaxe]]. Durante as condicións anaeróbicas de ensilaxe, estes organismos dominan rapidamente a poboación microbiana, e, nun lapso de 48 horas, empezan a producir [[ácido láctico|ácidos láctico]] e [[ácido acético|acético]] pola [[Glicólise|vía de Embden-Meyerhof]], o que fai diminuír aínda máis a competición. Nesas condicións, as [[cepa (bioloxía)|cepas]] de ''L. plantarum'' que producen altos niveis de proteínas [[heterólogo|heterólogas]] seguen sendo moi competitivas. Esta cualidade podía permitir que esta especie fose utilizada como un pretratamento biolóxico efectivo para a [[biomasa lignocelulósica]].<ref>{{cite journal |vauthors = Kim JH, Block DE, Mills DA |title = Simultaneous consumption of pentose and hexose sugars: an optimal microbial phenotype for efficient fermentation of lignocellulosic biomass |journal = Applied Microbiology and Biotechnology |volume = 88 |issue = 5 |pages = 1077–1085 |date = novembro de 2010 |pmid = 20838789 |pmc = 2956055 |doi = 10.1007/s00253-010-2839-1 }}</ref> === Produtos alimenticios === ''L. plantarum'' atópanse frecuentemente en produtos lácteos, carne e moitos produtos vexetais fermentados como o [[sauerkraut]], produtos en vinagre, [[oliva]]s en salmoira, [[kimchi]], [[Ogi (alimento)|ogi]], [[masa fermentada]], e outros, e tamén nalgúns [[queixo]]s, [[salchichas fermentadas]] e peixe seco (''[[stockfish]]''). Os altos niveis deste organismo en alimentos tamén o fan un candidato ideal para o desenvolvemento de [[probiótico]]s. Nun estudo de 2008 de Juana Frias et al., aplicouse ''L. plantarum'' para reducir a alerxenicidade da [[fariña de soia]]. O resultado mostra que, comparado con outros microbios, a fariña de soia fermentada por ''L. plantarum'' mostraba a maior redución de [[inmunorreactividade]] de [[Inmunoglobulina E|IgE]] (96–99 %), dependendo da sensibilidade do plasma usado. ''L. plantarum'' tamén se atopa na [[dadiah]], un leite de [[búfalo acuático]] fermentado tradicional do [[pobo minangkabau]] de [[Sumatra]].<ref>{{cite journal |vauthors = Nybom SM, Collado MC, Surono IS, Salminen SJ, Meriluoto JA |display-authors=3 |title = Effect of glucose in removal of microcystin-LR by viable commercial probiotic strains and strains isolated from dadih fermented milk |journal = Journal of Agricultural and Food Chemistry |volume = 56 |issue = 10 |pages = 3714–3720 |date = maio de 2008 |pmid = 18459790 |doi = 10.1021/jf071835x }}</ref> ''L. plantarum'' cepa K21 é unha [[bacteria]] [[grampositiva]] illada de vexetais fermentados. Ten a capacidade de hidrolizar [[sal biliar|sales biliares]] cando se fornece como suplemento. Na graxa do rato, esta cepa K21 tamén reduce os niveis de [[colesterol]] e [[triglicérido]]s e inhibe a acumulación de lípidos en [[preadipocito]]s 3T3-L1. Ademais, reduce o nivel de [[leptina]] do plasma, atenúa os danos ao fígado e alivia a [[intolerancia á glicosa]]. Finalmente, a K21 inhibe o aumento de peso corporal e a acumulación de masa graxa.<ref name="pmid25802537">{{cite journal |vauthors = Wu CC, Weng WL, Lai WL, Tsai HP, Liu WH, Lee MH, Tsai YC |display-authors=3 |title = Effect of Lactobacillus plantarum Strain K21 on High-Fat Diet-Fed Obese Mice |journal = Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine |volume = 2015 |pages = 391767 |date = 2015 |pmid = 25802537 |pmc = 4353445 |doi = 10.1155/2015/391767 }}</ref> === Terapéutica === Como é un microio abondoso, de orixe humana e doado de cultivar, fixéronse probas con ''L. plantarum'' para ver os seus efectos sobre a saúde. Foi identificado como probiótico, o que suxire que é valioso para facer máis investigacións e aplicacións.<ref>{{cite web|url=http://wineserver.ucdavis.edu/industry/enology/winemicro/winebacteria/lactobacillus_plantarum.html|title=''Lactobacillus plantarum'' {{!}} Viticulture & Enology|website=wineserver.ucdavis.edu|access-date=2018-05-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20180504002512/http://wineserver.ucdavis.edu/industry/enology/winemicro/winebacteria/lactobacillus_plantarum.html|archive-date=2018-05-04}}</ref> ''L. plantarum'' ten actividades antioxidantes significativas e tamén axuda a manter a [[permeabilidade intestinal]].<ref>{{cite journal |vauthors = Bested AC, Logan AC, Selhub EM |title = Intestinal microbiota, probiotics and mental health: from Metchnikoff to modern advances: Part II - contemporary contextual research |journal = Gut Pathogens |volume = 5 |issue = 1 |pages = 3 |date = marzo de 2013 |pmid = 23497633 |pmc = 3601973 |doi = 10.1186/1757-4749-5-3 }}</ref> Pode suprimir o crecemento de bacterias produtoras de gas nos intestinos e pode ser beneficioso para algúns pacientes de [[síndrome do colon irritable]].<ref>{{cite journal |vauthors = Bixquert Jiménez M |title = Treatment of irritable bowel syndrome with probiotics. An etiopathogenic approach at last? |journal = Revista Espanola de Enfermedades Digestivas |volume = 101 |issue = 8 |pages = 553–564 |date = agosto de 2009 |pmid = 19785495 |doi = 10.4321/s1130-01082009000800006 }}</ref> Axuda a crear un equilibro nos microbios do corpo e estabilizar os padróns dos encimas dixestivos.<ref name=":1"/> Nalgúns experimentos observouse que incrementa o [[factor neurotrófico derivado do cerebro]] do [[hipocampo (anatomía)|hipocampo]], o cal significa que pode ter un papel beneficioso no tratamento da [[depresión (psicoloxía)|depresión]].<ref>{{cite journal |vauthors = Bested AC, Logan AC, Selhub EM |title = Intestinal microbiota, probiotics and mental health: from Metchnikoff to modern advances: part III - convergence toward clinical trials |journal = Gut Pathogens |volume = 5 |issue = 1 |pages = 4 |date = marzo 2013 |pmid = 23497650 |pmc = 3605358 |doi = 10.1186/1757-4749-5-4 }}</ref> A capacidade de ''L. plantarum'' de sobrevivir no [[tracto gastrointestinal]] humano fai que sexa un posible vehículo de entrega in vivo de compostos terapéuticos ou proteínas. ''L. plantarum'' é un constituínte da formulación [[VSL(3)|VSL#3]]. Esta formulación estandarizada patentada de bacterias vivas pode usarse en combinación con terapias convencionais para tratar a [[colite ulcerativa]] e necesita prescrición médica.<ref>{{cite journal |vauthors = Ghouri YA, Richards DM, Rahimi EF, Krill JT, Jelinek KA, DuPont AW |display-authors=3 |title = Systematic review of randomized controlled trials of probiotics, prebiotics, and synbiotics in inflammatory bowel disease |journal = Clinical and Experimental Gastroenterology |volume = 7 |pages = 473–487 |year = 2014 |pmid = 25525379 |pmc = 4266241 |doi = 10.2147/CEG.S27530 }}</ref> === Propiedades antimicrobianas === A capacidade de ''L. plantarum'' de producir substancias antimicrobianas axúdalle a sobrevivir no tracto gastrointestinal humano. As substancias antimicrobianas producidas teñen un efecto significativo sobre bacterias [[grampositiva]]s e [[gramnegativa]]s.<ref>Hu CH, Ren LQ, Zhou Y, Ye BC. Characterization of antimicrobial activity of three Lactobacillus plantarum strains isolated from Chinese traditional dairy food. Food Sci Nutr. 29 de abril de 2019;7(6):1997-2005. doi: 10.1002/fsn3.1025. {{PMID|31289647}} ; PMCID: PMC6593389.</ref> === Actividade contra doenzas que definen a SIDA === Como resultado dunha infección inicial por [[VIH]], o intestino convértese nun centro primario de actividade inmunitaria.<ref name=medex>{{cite journal |vauthors = Hirao LA, Grishina I, Bourry O, Hu WK, Somrit M, Sankaran-Walters S, Gaulke CA, Fenton AN, Li JA, Crawford RW, Chuang F, Tarara R, Marco ML, Bäumler AJ, Cheng H, Dandekar S |display-authors = 3 |title = Early mucosal sensing of SIV infection by paneth cells induces IL-1β production and initiates gut epithelial disruption |journal = PLOS Pathogens |volume = 10 |issue = 8 |pages = e1004311 |date = agosto de 2014 |pmid = 25166758 |pmc = 4148401 |doi = 10.1371/journal.ppat.1004311 }} * {{cite web |date=30 de agosto de 2014 |title=The early cost of HIV: Inflammatory response breaks down intestinal lining, but help may come from friendly bacteria |website=Medical Xpress |url=http://medicalxpress.com/news/2014-08-early-hiv-inflammatory-response-intestinal.html}}</ref> As [[célula de Paneth|células de Paneth]] do [[sistema inmunitario]] intestinal atacan o VIH producindo [[interleucina 1 beta]] (IL-1β), o que ten como resultado moitos danos colaterais: desprendemento do recubrimento interno intestinal hermético, testemuñado pola aparición de graves [[diarrea]]s. Esta destrución do recubrimento intestinal permite que os patóxenos fúnxicos o invadan, por exemplo especies de ''[[Cryptococcus]]'', o que é unha [[condición clínica definitoria da SIDA]] chamada [[criptococose]], que representa do 60 ao 70 % de todos os casos que definen a [[SIDA]],<ref>[https://emedicine.medscape.com/article/215354-overview CNS Cryptococcosis in HIV] en eMedicine</ref> pero non necesariamente só no intestino. No [[macaco rhesus]], ''L. plantarum'' pode reducir (destruír) [[interleucina 1 beta|IL-1β]], resolvendo a [[inflamación]], e acelerar a reparación do intestino en cuestión de horas.<ref name=medex/> == Bioquímica == O [[xenoma]] completo deste microbio foi recentemente secuenciado, e desenvolvéronse bibliotecas de [[Promotor (xenética)|promotores]] para as [[expresión xénica|expresións xénicas]] condicional e constitutiva, o que acrecenta a utilidade de ''L. plantarum''. Tamén se emprega comunmente como organismo indicativo en experimentos de [[bioensaio]]s de [[niacina]], como o Método Oficial 944.13 da [[AOAC International]], xa que é un [[Auxotrofia|auxótrofo]] da niacina.<ref>{{cite journal |vauthors = Tsuda H, Matsumoto T, Ishimi Y |title = Biotin, niacin, and pantothenic acid assay using lyophilized lactobacillus plantarum ATCC 8014 |journal = Journal of Nutritional Science and Vitaminology |volume = 57 |issue = 6 |pages = 437–440 |year = 2011 |pmid = 22472287 |doi = 10.3177/jnsv.57.437 }}</ref><ref>{{cite journal |vauthors = LeBlanc JG, Laiño JE, del Valle MJ, Vannini V, van Sinderen D, Taranto MP, de Valdez GF, de Giori GS, Sesma F |display-authors = 3 |title = B-group vitamin production by lactic acid bacteria--current knowledge and potential applications |journal = Journal of Applied Microbiology |volume = 111 |issue = 6 |pages = 1297–1309 |date = deembro de 2011 |pmid = 21933312 |doi = 10.1111/j.1365-2672.2011.05157.x |hdl = 11336/54445 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lactiplantibacillus plantarum PS128|''Lactiplantibacillus plantarum'' cepa PS128]] === Bibliografía === * {{cite journal |vauthors = Kleerebezem M, Boekhorst J, van Kranenburg R, Molenaar D, Kuipers OP, Leer R, Tarchini R, Peters SA, Sandbrink HM, Fiers MW, Stiekema W, Lankhorst RM, Bron PA, Hoffer SM, Groot MN, Kerkhoven R, de Vries M, Ursing B, de Vos WM, Siezen RJ |display-authors = 3 |title = Complete genome sequence of Lactobacillus plantarum WCFS1 |journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America |volume = 100 |issue = 4 |pages = 1990–1995 |date = February 2003 |pmid = 12566566 |pmc = 149946 |doi = 10.1073/pnas.0337704100 |doi-access = free |bibcode = 2003PNAS..100.1990K |jstor = 3138472 }} === Ligazóns externas === * {{cite journal |vauthors = Niedzielin K, Kordecki H, Birkenfeld B |title = A controlled, double-blind, randomized study on the efficacy of Lactobacillus plantarum 299V in patients with irritable bowel syndrome |journal = European Journal of Gastroenterology & Hepatology |volume = 13 |issue = 10 |pages = 1143–1147 |date = October 2001 |pmid = 11711768 |doi = 10.1097/00042737-200110000-00004 }} * [http://www.docguide.com/news/content.nsf/news/8525697700573E1885256AF100531E24 www.DocGuide.com] another reference about IBS * [http://bacdive.dsmz.de/index.php?search=6629&submit=Search Type strain of ''Lactobacillus plantarum'' at Bac''Dive'' - the Bacterial Diversity Metadatabase] {{control de autoridades}} [[Categoría:Sistema dixestivo]] [[Categoría:Probióticos]] [[Categoría:Lactobacillaceae]] [[Categoría:Taxons descritos en 1923]] [[Categoría:Bactrias grampositivas]] oxgg7g7y674k4acd8q5amws2d7dpfyc 0 655964 7104554 7103392 2025-06-23T15:15:37Z Galton1892 156153 7104554 wikitext text/x-wiki Unha serie de [[Activismo polas matemáticas|protestas]]<ref>{{Cita web|título=Los matemáticos se rebelan por la nueva ley educativa|url=https://elpais.com/sociedad/2020-05-13/los-matematicos-se-rebelan-por-la-nueva-ley-educativa.html|páxina-web=El País|data=2020-05-14|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|nome=Ana Torres|apelidos=Menárguez}}</ref> pola obrigatoriedade das matemáticas en España no [[Bacharelato]]<ref>{{Cita web|título=¿Matemáticas optativas en Bachillerato? Los académicos alertan de la gravedad de esa decisión|url=https://www.salamanca24horas.com/local/matematicas-optativas-bachillerato-academicos-alertan-gravedad-esa-decision_1954253_102.html|páxina-web=Diario Noticias Salamanca 24 Horas|data=2020-05-13|data-acceso=2025-06-22|lingua=es}}</ref> comezaron a mediados de maio de 2020<ref>{{Cita novas|título=La RSME alerta de la gravedad de hacer optativas las Matemáticas en Bachillerato|url=https://www.eleconomista.es/ecoaula/noticias/10540084/05/20/La-RSME-alerta-de-la-gravedad-de-hacer-optativas-las-Matematicas-en-Bachillerato.html|xornal=elEconomista.es|data=2020-05-13|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|apelidos=elEconomista.es}}</ref> en España despois de que o borrador da LOMLOE non as incluíse como tales.<ref>{{Cita web|título=Entidades científicas y profesionales se oponen a que las matemáticas no sean obligatorias en algunos cursos tras la reforma educativa|url=https://www.diariosigloxxi.comhttps//www.diariosigloxxi.com/texto-s/mostrar/365062/entidades-cientificas-profesionales-oponen-matematicas-no-sean-obligatorias-algunos-cursos-reforma-educativa|páxina-web=Diario Siglo XXI|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|nome=Guillermo Peris|apelidos=Peris}}</ref><ref>{{Cita web|título=Educación pretende eliminar las matemáticas como materia obligatoria de Bachillerato|url=https://www.cope.es/actualidad/sociedad/noticias/educacion-pretende-eliminar-las-matematicas-como-materia-obligatoria-bachillerato-20200518_722163|páxina-web=COPE|data=2020-05-18|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|nome=Lorena|apelidos=Fernández}}</ref> == Antecedentes == Durante o proceso da [[LOMCE]] (Lei Nacional de Educación) de 2013, xurdiu un debate similar, que deixou as matemáticas como materia optativa no programa de Ciencias Sociais.<ref>{{Cita web|título=Las Matemáticas volverán a ser obligatorias en Bachillerato|url=https://www.libertaddigital.com/espana/2013-11-21/el-pp-llega-a-un-nuevo-acuerdo-que-soluciona-el-error-con-las-matematicas-1276504746/|páxina-web=Libertad Digital|data=2013-11-21|data-acceso=2025-06-22|lingua=es-ES|nome=Olivia|apelidos=Moya}}</ref> [[Clara Grima]] afirmou que «as matemáticas son necesarias e fundamentais en todos os cursos da educación dun estudante, independentemente do que estude. Non se pode vivir sen matemáticas. E punto».<ref>{{Cita web|título=Divide et vinces|url=https://www.eldiario.es/andalucia/desdeelsur/divide-et-vinces_132_5168350.html|páxina-web=ElDiario.es|data=2013-11-12|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|nome=Clara|apelidos=Grima}}</ref> A gran controversia foi que un estudante podía chegar a Economía sen ter estudado matemáticas nos dous anos anteriores.<ref>{{Cita web|título=Matemáticas|url=https://www.eldiario.es/comunitat-valenciana/matematicas_132_5168161.html|páxina-web=ElDiario.es|data=2013-11-12|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|nome=Andreu|apelidos=Escrivà}}</ref> Onofre Monzó, entón presidente da [[Federación Española de Sociedades de Profesores de Matemáticas]], afirmou que «a situación é especialmente grave porque este tipo de bacharelato é o máis popular entre os futuros estudantes de formación do profesorado, o que compromete unha vez máis a educación matemática daqueles que máis tarde serán os responsables de formar as nosas futuras xeracións».<ref>{{Cita web|título=«Trataré que las distintas Administraciones escuchen la voz del profesorado» - Matemáticas y sus fronteras|url=https://www.madrimasd.org/blogs/matematicas/2013/11/14/137272,%20https://www.madrimasd.org/blogs/matematicas/2013/11/14/137272|data=2013-11-14|data-acceso=2025-06-22|lingua=es}}</ref> Despois de solicitalo nunha declaración conxunta e abrir unha petición en ''Change.org'' pedindo o mesmo, evitouse con éxito.<ref>{{Cita web|título=Latín obligatoria y Matemáticas optativa, o cómo cargarse una de las mejoras que introducía la LOMCE en Bachillerato|url=https://www.gaussianos.com/latin-obligatoria-y-matematicas-optativa-o-como-cargarse-una-de-las-mejoras-que-introducia-la-lomce-en-bachillerato/|páxina-web=Gaussianos|data=2013-11-15|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|apelidos=^DiAmOnD^|cita=varias asociaciones y sociedades matemáticas españolas en este comunicado conjunto que, al menos yo, espero que sea tenido en cuenta. Por ello también se ha abierto esta petición en Change.org en la que se pide lo mismo}}</ref> A lei foi aprobada no Senado, considerando o Latín como materia troncal e relegando as Matemáticas Aplicadas ao papel de materias optativas nas Ciencias Sociais. O [[Comité Español de Matemáticas]] lanzou unha campaña entre os grupos políticos, que culminou cunha emenda presentada no Senado polo Grupo Parlamentario Socialista para crear dúas vías dentro do programa de Humanidades e Ciencias Sociais: unha en Humanidades con Latín como materia troncal e outra en Ciencias Sociais con Matemáticas Aplicadas como materia troncal. Esta proposta foi aprobada no Senado (daquela con maioría absoluta do PP).<ref name=":0">{{Cita web|título=¿Es posible un Bachillerato científico sin matemáticas?|url=https://aprenderapensar.net/2019/06/04/es-posible-un-bachillerato-cientifico-sin-matematicas/|páxina-web=Aprender a pensar|data=2019-06-04|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|nome=Real Sociedad Matemática Española Matemática|apelidos=Española}}</ref> Coa chegada ao goberno de [[Pedro Sánchez]] en xuño de 2018, o último Proxecto de Lei de Educación incluía a derrogación da LOMCE (Lei de Educación Xurídica) e o regreso á LOE (Lei de Educación Xurídica), é dicir, o regreso das matemáticas ás materias optativas. Ningún grupo político expresou unha oposición particular a este aspecto. A [[Real Sociedade Matemática Española]] queixouse diso en xuño de 2019.<ref name=":0" /> == Situación == O 13 de maio de 2020, a [[Real Sociedade Matemática Española]] advertiu de que o [[Ministerio de Educación e Formación Profesional]] propoñería que as matemáticas deixasen de ser obrigatorias no ensino secundario.<ref>{{Cita web|título=La Ley Celaá planea que las matemáticas dejen de ser obligatorias en Bachillerato. Para algunos es un error|url=https://www.xataka.com/magnet/ley-celaa-planea-que-matematicas-dejen-ser-obligatorias-bachillerato-para-algunos-error|páxina-web=Xataka|data=2020-05-15|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|nome=Irene|apelidos=Sierra}}</ref> As sociedades científicas de física, química, bioloxía e as asociacións matemáticas como a [[Federación Española de Sociedades de Profesores de Matemáticas]] apoiaron as protestas que pedían que as matemáticas fosen obrigatorias.<ref>{{Cita web|título=Las sociedades matemáticas alertan de la gravedad de hacer optativa esta materia en Bachillerato|url=https://www.magisnet.com/2020/05/la-sociedades-matematicas-alerta-de-la-gravedad-de-hacer-optativa-esta-materia-en-bachillerato/|páxina-web=Magisnet|data=2020-05-14|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|apelidos=Redacción}}</ref> == Resposta == El País publicou un artigo titulado ''Error matemático'' criticando a decisión do goberno de non obrigar as matemáticas, apoiando as protestas da comunidade matemática.<ref>{{Cita web|título=Error matemático|url=https://elpais.com/opinion/2020-05-16/error-matematico.html|páxina-web=El País|data=2020-05-17|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|nome=El|apelidos=País}}</ref> David Sierra, presidente da Sociedade Aragonesa de Profesores de Matemáticas Pedro Sánchez Ciruelo, dixo que "as matemáticas non deberían ser obxecto de disputas políticas. Na era dos datos, hai chamadas para mellorar a alfabetización matemática, e é esencial para o acceso tanto á educación universitaria como á formación profesional superior".<ref>{{Cita web|título=Los matemáticos alzan la voz contra la nueva ley educativa|url=https://www.heraldo.es/noticias/aragon/2020/05/25/matematicos-aragon-alzan-voz-contra-nueva-ley-educativa-1376266.html|páxina-web=heraldo.es|data=2020-05-25|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|nome=Heraldo de|apelidos=Aragón}}</ref> O [[Instituto de Ciencias Matemáticas]] publicou o Manifesto pola Educación Matemática no Ensino Secundario, que pedía a materia obrigatoria de matemáticas no ensino secundario como parte do proxecto de reforma educativa.<ref>{{Cita web|título=Más de 150 investigadores apoyan un manifiesto que reclama la obligatoriedad por ley de Matemáticas en Bachillerato|url=https://www.europapress.es/sociedad/educacion-00468/noticia-mas-150-investigadores-apoyan-manifiesto-reclama-obligatoriedad-ley-matematicas-bachillerato-20200527142952.html|páxina-web=www.europapress.es|data=2020-05-27|data-acceso=2025-06-22|nome=Europa|apelidos=Press}}</ref> == Consecuencias == O ministra [[Isabel Celaá]] reuniuse coas sociedades matemáticas implicadas o 29 de maio de 2020, ás que o Goberno español afirmou que "a reunión tamén demostrou o desexo de diálogo e traballo conxunto entre ambas as partes, especialmente para mellorar o ensino das matemáticas nos futuros currículos".<ref>{{Cita web|título=Sociedades matemáticas y científicas colaborarán con Educación y Formación Profesional en el diseño de los nuevos currículos educativos de desarrollo de la LOMLOE|url=https://www.lamoncloa.gob.es/serviciosdeprensa/notasprensa/educacion/Paginas/2020/290520-lomloe.aspx|páxina-web=www.lamoncloa.gob.es|data-acceso=2025-06-22|lingua=gl}}</ref> Tras esa reunión, o Ministerio de Educación creou por primeira vez un comité de matemáticos para redeseñar a materia.<ref>{{Cita web|título=Educación crea por primera vez un comité de matemáticos para rediseñar la asignatura|url=https://elpais.com/sociedad/2020-05-29/educacion-crea-por-primera-vez-un-comite-de-matematicos-para-redisenar-la-asignatura.html|páxina-web=El País|data=2020-05-29|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|nome=Ana Torres|apelidos=Menárguez}}</ref> Desde 2020, o movemento social [[Virus Matemático]] intentou concienciar sobre a importancia das matemáticas.<ref>{{Cita web|título=“Las Matemáticas necesitan un esfuerzo, pero son, sin lugar a dudas, apasionantes” - MelillaHoy|url=https://melillahoy.es/las-matematicas-necesitan-un-esfuerzo-pero-son-sin-lugar-a-dudas-apasionantes/|data=2023-01-03|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|nome=Rosa Mª|apelidos=Martínez}}</ref> == Notas == {{listaref|30em}} [[Categoría:Matemáticas]] h8ebwtwqbtg44srnq7mcoqoxzvinent 7104570 7104554 2025-06-23T15:21:37Z Mark Gasoline 5312 /* Consecuencias */ 7104570 wikitext text/x-wiki Unha serie de [[Activismo polas matemáticas|protestas]]<ref>{{Cita web|título=Los matemáticos se rebelan por la nueva ley educativa|url=https://elpais.com/sociedad/2020-05-13/los-matematicos-se-rebelan-por-la-nueva-ley-educativa.html|páxina-web=El País|data=2020-05-14|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|nome=Ana Torres|apelidos=Menárguez}}</ref> pola obrigatoriedade das matemáticas en España no [[Bacharelato]]<ref>{{Cita web|título=¿Matemáticas optativas en Bachillerato? Los académicos alertan de la gravedad de esa decisión|url=https://www.salamanca24horas.com/local/matematicas-optativas-bachillerato-academicos-alertan-gravedad-esa-decision_1954253_102.html|páxina-web=Diario Noticias Salamanca 24 Horas|data=2020-05-13|data-acceso=2025-06-22|lingua=es}}</ref> comezaron a mediados de maio de 2020<ref>{{Cita novas|título=La RSME alerta de la gravedad de hacer optativas las Matemáticas en Bachillerato|url=https://www.eleconomista.es/ecoaula/noticias/10540084/05/20/La-RSME-alerta-de-la-gravedad-de-hacer-optativas-las-Matematicas-en-Bachillerato.html|xornal=elEconomista.es|data=2020-05-13|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|apelidos=elEconomista.es}}</ref> en España despois de que o borrador da LOMLOE non as incluíse como tales.<ref>{{Cita web|título=Entidades científicas y profesionales se oponen a que las matemáticas no sean obligatorias en algunos cursos tras la reforma educativa|url=https://www.diariosigloxxi.comhttps//www.diariosigloxxi.com/texto-s/mostrar/365062/entidades-cientificas-profesionales-oponen-matematicas-no-sean-obligatorias-algunos-cursos-reforma-educativa|páxina-web=Diario Siglo XXI|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|nome=Guillermo Peris|apelidos=Peris}}</ref><ref>{{Cita web|título=Educación pretende eliminar las matemáticas como materia obligatoria de Bachillerato|url=https://www.cope.es/actualidad/sociedad/noticias/educacion-pretende-eliminar-las-matematicas-como-materia-obligatoria-bachillerato-20200518_722163|páxina-web=COPE|data=2020-05-18|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|nome=Lorena|apelidos=Fernández}}</ref> == Antecedentes == Durante o proceso da [[LOMCE]] (Lei Nacional de Educación) de 2013, xurdiu un debate similar, que deixou as matemáticas como materia optativa no programa de Ciencias Sociais.<ref>{{Cita web|título=Las Matemáticas volverán a ser obligatorias en Bachillerato|url=https://www.libertaddigital.com/espana/2013-11-21/el-pp-llega-a-un-nuevo-acuerdo-que-soluciona-el-error-con-las-matematicas-1276504746/|páxina-web=Libertad Digital|data=2013-11-21|data-acceso=2025-06-22|lingua=es-ES|nome=Olivia|apelidos=Moya}}</ref> [[Clara Grima]] afirmou que «as matemáticas son necesarias e fundamentais en todos os cursos da educación dun estudante, independentemente do que estude. Non se pode vivir sen matemáticas. E punto».<ref>{{Cita web|título=Divide et vinces|url=https://www.eldiario.es/andalucia/desdeelsur/divide-et-vinces_132_5168350.html|páxina-web=ElDiario.es|data=2013-11-12|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|nome=Clara|apelidos=Grima}}</ref> A gran controversia foi que un estudante podía chegar a Economía sen ter estudado matemáticas nos dous anos anteriores.<ref>{{Cita web|título=Matemáticas|url=https://www.eldiario.es/comunitat-valenciana/matematicas_132_5168161.html|páxina-web=ElDiario.es|data=2013-11-12|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|nome=Andreu|apelidos=Escrivà}}</ref> Onofre Monzó, entón presidente da [[Federación Española de Sociedades de Profesores de Matemáticas]], afirmou que «a situación é especialmente grave porque este tipo de bacharelato é o máis popular entre os futuros estudantes de formación do profesorado, o que compromete unha vez máis a educación matemática daqueles que máis tarde serán os responsables de formar as nosas futuras xeracións».<ref>{{Cita web|título=«Trataré que las distintas Administraciones escuchen la voz del profesorado» - Matemáticas y sus fronteras|url=https://www.madrimasd.org/blogs/matematicas/2013/11/14/137272,%20https://www.madrimasd.org/blogs/matematicas/2013/11/14/137272|data=2013-11-14|data-acceso=2025-06-22|lingua=es}}</ref> Despois de solicitalo nunha declaración conxunta e abrir unha petición en ''Change.org'' pedindo o mesmo, evitouse con éxito.<ref>{{Cita web|título=Latín obligatoria y Matemáticas optativa, o cómo cargarse una de las mejoras que introducía la LOMCE en Bachillerato|url=https://www.gaussianos.com/latin-obligatoria-y-matematicas-optativa-o-como-cargarse-una-de-las-mejoras-que-introducia-la-lomce-en-bachillerato/|páxina-web=Gaussianos|data=2013-11-15|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|apelidos=^DiAmOnD^|cita=varias asociaciones y sociedades matemáticas españolas en este comunicado conjunto que, al menos yo, espero que sea tenido en cuenta. Por ello también se ha abierto esta petición en Change.org en la que se pide lo mismo}}</ref> A lei foi aprobada no Senado, considerando o Latín como materia troncal e relegando as Matemáticas Aplicadas ao papel de materias optativas nas Ciencias Sociais. O [[Comité Español de Matemáticas]] lanzou unha campaña entre os grupos políticos, que culminou cunha emenda presentada no Senado polo Grupo Parlamentario Socialista para crear dúas vías dentro do programa de Humanidades e Ciencias Sociais: unha en Humanidades con Latín como materia troncal e outra en Ciencias Sociais con Matemáticas Aplicadas como materia troncal. Esta proposta foi aprobada no Senado (daquela con maioría absoluta do PP).<ref name=":0">{{Cita web|título=¿Es posible un Bachillerato científico sin matemáticas?|url=https://aprenderapensar.net/2019/06/04/es-posible-un-bachillerato-cientifico-sin-matematicas/|páxina-web=Aprender a pensar|data=2019-06-04|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|nome=Real Sociedad Matemática Española Matemática|apelidos=Española}}</ref> Coa chegada ao goberno de [[Pedro Sánchez]] en xuño de 2018, o último Proxecto de Lei de Educación incluía a derrogación da LOMCE (Lei de Educación Xurídica) e o regreso á LOE (Lei de Educación Xurídica), é dicir, o regreso das matemáticas ás materias optativas. Ningún grupo político expresou unha oposición particular a este aspecto. A [[Real Sociedade Matemática Española]] queixouse diso en xuño de 2019.<ref name=":0" /> == Situación == O 13 de maio de 2020, a [[Real Sociedade Matemática Española]] advertiu de que o [[Ministerio de Educación e Formación Profesional]] propoñería que as matemáticas deixasen de ser obrigatorias no ensino secundario.<ref>{{Cita web|título=La Ley Celaá planea que las matemáticas dejen de ser obligatorias en Bachillerato. Para algunos es un error|url=https://www.xataka.com/magnet/ley-celaa-planea-que-matematicas-dejen-ser-obligatorias-bachillerato-para-algunos-error|páxina-web=Xataka|data=2020-05-15|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|nome=Irene|apelidos=Sierra}}</ref> As sociedades científicas de física, química, bioloxía e as asociacións matemáticas como a [[Federación Española de Sociedades de Profesores de Matemáticas]] apoiaron as protestas que pedían que as matemáticas fosen obrigatorias.<ref>{{Cita web|título=Las sociedades matemáticas alertan de la gravedad de hacer optativa esta materia en Bachillerato|url=https://www.magisnet.com/2020/05/la-sociedades-matematicas-alerta-de-la-gravedad-de-hacer-optativa-esta-materia-en-bachillerato/|páxina-web=Magisnet|data=2020-05-14|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|apelidos=Redacción}}</ref> == Resposta == El País publicou un artigo titulado ''Error matemático'' criticando a decisión do goberno de non obrigar as matemáticas, apoiando as protestas da comunidade matemática.<ref>{{Cita web|título=Error matemático|url=https://elpais.com/opinion/2020-05-16/error-matematico.html|páxina-web=El País|data=2020-05-17|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|nome=El|apelidos=País}}</ref> David Sierra, presidente da Sociedade Aragonesa de Profesores de Matemáticas Pedro Sánchez Ciruelo, dixo que "as matemáticas non deberían ser obxecto de disputas políticas. Na era dos datos, hai chamadas para mellorar a alfabetización matemática, e é esencial para o acceso tanto á educación universitaria como á formación profesional superior".<ref>{{Cita web|título=Los matemáticos alzan la voz contra la nueva ley educativa|url=https://www.heraldo.es/noticias/aragon/2020/05/25/matematicos-aragon-alzan-voz-contra-nueva-ley-educativa-1376266.html|páxina-web=heraldo.es|data=2020-05-25|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|nome=Heraldo de|apelidos=Aragón}}</ref> O [[Instituto de Ciencias Matemáticas]] publicou o Manifesto pola Educación Matemática no Ensino Secundario, que pedía a materia obrigatoria de matemáticas no ensino secundario como parte do proxecto de reforma educativa.<ref>{{Cita web|título=Más de 150 investigadores apoyan un manifiesto que reclama la obligatoriedad por ley de Matemáticas en Bachillerato|url=https://www.europapress.es/sociedad/educacion-00468/noticia-mas-150-investigadores-apoyan-manifiesto-reclama-obligatoriedad-ley-matematicas-bachillerato-20200527142952.html|páxina-web=www.europapress.es|data=2020-05-27|data-acceso=2025-06-22|nome=Europa|apelidos=Press}}</ref> == Consecuencias == A ministra [[Isabel Celaá]] reuniuse coas sociedades matemáticas implicadas o 29 de maio de 2020, ás que o Goberno español afirmou que "a reunión tamén demostrou o desexo de diálogo e traballo conxunto entre ambas as partes, especialmente para mellorar o ensino das matemáticas nos futuros currículos".<ref>{{Cita web|título=Sociedades matemáticas y científicas colaborarán con Educación y Formación Profesional en el diseño de los nuevos currículos educativos de desarrollo de la LOMLOE|url=https://www.lamoncloa.gob.es/serviciosdeprensa/notasprensa/educacion/Paginas/2020/290520-lomloe.aspx|páxina-web=www.lamoncloa.gob.es|data-acceso=2025-06-22|lingua=gl}}</ref> Tras esa reunión, o Ministerio de Educación creou por primeira vez un comité de matemáticos para redeseñar a materia.<ref>{{Cita web|título=Educación crea por primera vez un comité de matemáticos para rediseñar la asignatura|url=https://elpais.com/sociedad/2020-05-29/educacion-crea-por-primera-vez-un-comite-de-matematicos-para-redisenar-la-asignatura.html|páxina-web=El País|data=2020-05-29|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|nome=Ana Torres|apelidos=Menárguez}}</ref> Desde 2020, o movemento social [[Virus Matemático]] intentou concienciar sobre a importancia das matemáticas.<ref>{{Cita web|título=“Las Matemáticas necesitan un esfuerzo, pero son, sin lugar a dudas, apasionantes” - MelillaHoy|url=https://melillahoy.es/las-matematicas-necesitan-un-esfuerzo-pero-son-sin-lugar-a-dudas-apasionantes/|data=2023-01-03|data-acceso=2025-06-22|lingua=es|nome=Rosa Mª|apelidos=Martínez}}</ref> == Notas == {{listaref|30em}} [[Categoría:Matemáticas]] qxzmxxafjr9by0h0umrbr8j4c2z9w9i 0 655985 7104530 7104237 2025-06-23T14:49:38Z Vanicorps 141412 Traducido de [[:es:SCORM]] 7104530 wikitext text/x-wiki {{Software}} '''SCORM''' (do {{Lang-en|Sharable Content Object Reference Model}}; en {{Lang-gl|Modelo de referencia para obxectos de contido compartibles}}) é un conxunto de [[Norma de calidade|estándares]] e [[Especificación|especificacións]] que permite crear obxectos [[Pedagoxía|pedagóxicos]] estruturados, co obxectivo fundamental de facilitar a portabilidade dos contidos de aprendizaxe para poder compartilos e reusalos. Pode definirse tamén coma un conxunto de obxectos de aprendizaxe empaquetados e estruturados como material [[World Wide Web|web]] pedagóxico baixo un [[estándar aberto]] que permite importar, reutilizar e compartir contidos.{{Sfn|Bohl|Scheuhase|Sengler|Winand|2002}}{{Sfn|Godwin-Jones|2004}} A fin deste modelo é distribuír contidos en liña para simplificar a transmisión de contidos entre sistemas de xestión da aprendizaxe. Os paquetes SCORM conteñen:{{Sfn|Barrón Ruiz|García Peñalvo|Morales Morgado|2008}} # [[Metadatos]] que estruturan os contidos. # Obxectos de aprendizaxe de todo tipo. # API [[Javascript]] que permite a interacción cos contidos. == Notas == {{Listaref|2}} == Véxase tamén == === Bibliografía === {{Refempeza}} * {{Cita libro|título=eUniverSALearning'08: Actas del 2º Congreso Internacional de Tecnología, Formación y Comunicación|capítulo=Aspectos a considerar en la creación de Objetos de Aprendizaje (OAs)|url-capítulo=http://ceur-ws.org/Vol-562/paper13.pdf|ano=2008|apelidos=Barrón Ruiz|nome=Ángela|apelidos2=García Peñalvo|nome2=Francisco José|apelidos3=Morales Morgado|nome3=Erla Mariela|apelidos-editor=García Peñalvo|nome-editor=Francisco José|apelidos-editor2=Morales Morgado|nome-editor2=Erla Mariela|apelidos-editor3=Seoane Pardo|nome-editor3=Antonio Miguel|url=http://ceur-ws.org/Vol-562/actas-eUniverSALearning-08.pdf|editorial=CEUR Workshop Proceedings|lingua=es|ref=harv}} * {{Cita libro|título=International Conference on Computers in Education, 2002. Proceedings|apelidos=Bohl|nome=O.|editorial=IEEE|ano=2002|ref=harv|capítulo=The sharable content object reference model (SCORM) - a critical review|url-capítulo=https://ieeexplore.ieee.org/document/1186122|apelidos2=Scheuhase|nome2=J.|apelidos3=Sengler|nome3=R.|apelidos4=Winand|nome4=U.|DOI=10.1109/CIE.2002.1186122|páxinas=950-951|lingua=en}} * {{Cita publicación periódica|apelidos=Godwin-Jones|nome=Robert|data=2004|título=Learning Objects: Scorn or SCORM?|revista=Language Learning & Technology|doi=10.125/25235|volume=8|páxinas=7-12|número=2|url=https://scholarspace.manoa.hawaii.edu/bitstreams/0a61b5f5-2cd4-4a1c-9726-21ec2d19a3f8/download|lingua=en|ref=harv}} {{Reftermina}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Software]] cpxa10uj2sf88gdk3q9y14a3srr0z69 7104531 7104530 2025-06-23T14:50:02Z Vanicorps 141412 7104531 wikitext text/x-wiki {{Concepto}} '''SCORM''' (do {{Lang-en|Sharable Content Object Reference Model}}; en {{Lang-gl|Modelo de referencia para obxectos de contido compartibles}}) é un conxunto de [[Norma de calidade|estándares]] e [[Especificación|especificacións]] que permite crear obxectos [[Pedagoxía|pedagóxicos]] estruturados, co obxectivo fundamental de facilitar a portabilidade dos contidos de aprendizaxe para poder compartilos e reusalos. Pode definirse tamén coma un conxunto de obxectos de aprendizaxe empaquetados e estruturados como material [[World Wide Web|web]] pedagóxico baixo un [[estándar aberto]] que permite importar, reutilizar e compartir contidos.{{Sfn|Bohl|Scheuhase|Sengler|Winand|2002}}{{Sfn|Godwin-Jones|2004}} A fin deste modelo é distribuír contidos en liña para simplificar a transmisión de contidos entre sistemas de xestión da aprendizaxe. Os paquetes SCORM conteñen:{{Sfn|Barrón Ruiz|García Peñalvo|Morales Morgado|2008}} # [[Metadatos]] que estruturan os contidos. # Obxectos de aprendizaxe de todo tipo. # API [[Javascript]] que permite a interacción cos contidos. == Notas == {{Listaref|2}} == Véxase tamén == === Bibliografía === {{Refempeza}} * {{Cita libro|título=eUniverSALearning'08: Actas del 2º Congreso Internacional de Tecnología, Formación y Comunicación|capítulo=Aspectos a considerar en la creación de Objetos de Aprendizaje (OAs)|url-capítulo=http://ceur-ws.org/Vol-562/paper13.pdf|ano=2008|apelidos=Barrón Ruiz|nome=Ángela|apelidos2=García Peñalvo|nome2=Francisco José|apelidos3=Morales Morgado|nome3=Erla Mariela|apelidos-editor=García Peñalvo|nome-editor=Francisco José|apelidos-editor2=Morales Morgado|nome-editor2=Erla Mariela|apelidos-editor3=Seoane Pardo|nome-editor3=Antonio Miguel|url=http://ceur-ws.org/Vol-562/actas-eUniverSALearning-08.pdf|editorial=CEUR Workshop Proceedings|lingua=es|ref=harv}} * {{Cita libro|título=International Conference on Computers in Education, 2002. Proceedings|apelidos=Bohl|nome=O.|editorial=IEEE|ano=2002|ref=harv|capítulo=The sharable content object reference model (SCORM) - a critical review|url-capítulo=https://ieeexplore.ieee.org/document/1186122|apelidos2=Scheuhase|nome2=J.|apelidos3=Sengler|nome3=R.|apelidos4=Winand|nome4=U.|DOI=10.1109/CIE.2002.1186122|páxinas=950-951|lingua=en}} * {{Cita publicación periódica|apelidos=Godwin-Jones|nome=Robert|data=2004|título=Learning Objects: Scorn or SCORM?|revista=Language Learning & Technology|doi=10.125/25235|volume=8|páxinas=7-12|número=2|url=https://scholarspace.manoa.hawaii.edu/bitstreams/0a61b5f5-2cd4-4a1c-9726-21ec2d19a3f8/download|lingua=en|ref=harv}} {{Reftermina}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Software]] 88m684tfzec4rwp63k2lepbndmhp2pv 7104544 7104531 2025-06-23T15:02:41Z Vanicorps 141412 Traducido de [[:es:SCORM]] 7104544 wikitext text/x-wiki {{Concepto}} '''SCORM''' (do {{Lang-en|Sharable Content Object Reference Model}}; en {{Lang-gl|Modelo de referencia para obxectos de contido compartibles}}) é un conxunto de [[Norma de calidade|estándares]] e [[Especificación|especificacións]] que permite crear obxectos [[Pedagoxía|pedagóxicos]] estruturados, co obxectivo fundamental de facilitar a portabilidade dos contidos de aprendizaxe para poder compartilos e reusalos. Pode definirse tamén coma un conxunto de obxectos de aprendizaxe empaquetados e estruturados como material [[World Wide Web|web]] pedagóxico baixo un [[estándar aberto]] que permite importar, reutilizar e compartir contidos.{{Sfn|Bohl|Scheuhase|Sengler|Winand|2002}}{{Sfn|Godwin-Jones|2004}} A fin deste modelo é distribuír contidos en liña para simplificar a transmisión de contidos entre sistemas de xestión da aprendizaxe. Os paquetes SCORM conteñen:{{Sfn|Barrón Ruiz|García Peñalvo|Morales Morgado|2008}} # [[Metadatos]] que estruturan os contidos. # Obxectos de aprendizaxe de todo tipo. # API [[Javascript]] que permite a interacción cos contidos. == Historia == SCORM ten as súas orixe no ano [[1999]], nos laboratorios de [[Advanced Distributed Learning]] (ADL), creados polo [[Departamento da Defensa dos Estados Unidos de América]]. Este centro retomou parte doutras iniciativas anteriores na incipiente industria da formación en liña, compilándoas e mellorándoas, creando un novo modelo de referencia. As especificacións fan posible que quen traballe con elas (sexa ou non unha especialista) poida crear e empaquetar os seus contidos para logo reproducilos en calquera [[LMS|sistema de xestión da aprendizaxe]] compatible con SCORM. En xaneiro de [[2000]], SCORM entrou nunha etapa de probas coa versión 1.0. Os participantes e colaboradores da comunidade ADL formularon unha serie de inquedanzas e cuestións que impulsaron a rápida aparición da versión 1.1.{{Sfn|SCORM|2025}} En outubro de [[2001]], apareceu a versión 1.2, unha das máis empregadas nas plataformas de ''e-learning''. Posteriormente, xurdiu SCORM 2004 (tamén coñecido como versión 1.3), que conta con varias edicións. A súa intención era corrixir algunhas deficiencias da versión anterior, sobre todo no referente ás posibilidades de secuenciación e navegación nos contidos.{{Sfn|Lago Cabrera|2006}} == Notas == {{Listaref|2}} == Véxase tamén == === Bibliografía === {{Refempeza}} * {{Cita libro|título=eUniverSALearning'08: Actas del 2º Congreso Internacional de Tecnología, Formación y Comunicación|capítulo=Aspectos a considerar en la creación de Objetos de Aprendizaje (OAs)|url-capítulo=http://ceur-ws.org/Vol-562/paper13.pdf|ano=2008|apelidos=Barrón Ruiz|nome=Ángela|apelidos2=García Peñalvo|nome2=Francisco José|apelidos3=Morales Morgado|nome3=Erla Mariela|apelidos-editor=García Peñalvo|nome-editor=Francisco José|apelidos-editor2=Morales Morgado|nome-editor2=Erla Mariela|apelidos-editor3=Seoane Pardo|nome-editor3=Antonio Miguel|url=http://ceur-ws.org/Vol-562/actas-eUniverSALearning-08.pdf|editorial=CEUR Workshop Proceedings|lingua=es|ref=harv}} * {{Cita libro|título=International Conference on Computers in Education, 2002. Proceedings|apelidos=Bohl|nome=O.|editorial=IEEE|ano=2002|ref=harv|capítulo=The sharable content object reference model (SCORM) - a critical review|url-capítulo=https://ieeexplore.ieee.org/document/1186122|apelidos2=Scheuhase|nome2=J.|apelidos3=Sengler|nome3=R.|apelidos4=Winand|nome4=U.|DOI=10.1109/CIE.2002.1186122|páxinas=950-951|lingua=en}} * {{Cita publicación periódica|apelidos=Godwin-Jones|nome=Robert|data=2004|título=Learning Objects: Scorn or SCORM?|revista=Language Learning & Technology|doi=10.125/25235|volume=8|páxinas=7-12|número=2|url=https://scholarspace.manoa.hawaii.edu/bitstreams/0a61b5f5-2cd4-4a1c-9726-21ec2d19a3f8/download|lingua=en|ref=harv}} * {{Cita publicación periódica|título=Situación actual de estándares e.Learning y aplicación en entornos de Software Libre|ano=2006|apelidos=Lago Cabrera|nome=Juan|revista=Educación Médica|volume=9|número=2|issn=1575-1813|url=http://scielo.isciii.es/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1575-18132006000700006|lingua=es|ref=harv}} * {{Cita web|url=https://scorm.com/scorm-explained/one-minute-scorm-overview/|título=SCORM Explained 101: An introduction to SCORM|ano=2025|apelidos=SCORM|páxina-web=SCORM.com|lingua=en|ref=harv}} {{Reftermina}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Software]] i3gflgv4000gc2yxi88690i47je7bzg 7104545 7104544 2025-06-23T15:04:19Z Vanicorps 141412 7104545 wikitext text/x-wiki {{Concepto}} '''SCORM''' (do {{Lang-en|Sharable Content Object Reference Model}}; en {{Lang-gl|Modelo de referencia para obxectos de contido compartibles}}) é un conxunto de [[Norma de calidade|estándares]] e [[Especificación|especificacións]] que permite crear obxectos [[Pedagoxía|pedagóxicos]] estruturados, co obxectivo fundamental de facilitar a portabilidade dos contidos de aprendizaxe para poder compartilos e reusalos. Pode definirse tamén coma un conxunto de obxectos de aprendizaxe empaquetados e estruturados como material [[World Wide Web|web]] baixo un [[estándar aberto]] que permite importar, reutilizar e compartir contidos.{{Sfn|Bohl|Scheuhase|Sengler|Winand|2002}}{{Sfn|Godwin-Jones|2004}} A fin deste modelo é distribuír contidos en liña para simplificar a transmisión de contidos entre sistemas de xestión da aprendizaxe. Os paquetes SCORM conteñen:{{Sfn|Barrón Ruiz|García Peñalvo|Morales Morgado|2008}} # [[Metadatos]] que estruturan os contidos. # Obxectos de aprendizaxe de todo tipo. # API [[Javascript]] que permite a interacción cos contidos. == Historia == SCORM ten as súas orixe no ano [[1999]], nos laboratorios de [[Advanced Distributed Learning]] (ADL), creados polo [[Departamento da Defensa dos Estados Unidos de América]]. Este centro retomou parte doutras iniciativas anteriores na incipiente industria da formación en liña, compilándoas e mellorándoas, creando un novo modelo de referencia. As especificacións fan posible que quen traballe con elas (sexa ou non unha especialista) poida crear e empaquetar os seus contidos para logo reproducilos en calquera [[LMS|sistema de xestión da aprendizaxe]] compatible con SCORM. En xaneiro de [[2000]], SCORM entrou nunha etapa de probas coa versión 1.0. Os participantes e colaboradores da comunidade ADL formularon unha serie de inquedanzas e cuestións que impulsaron a rápida aparición da versión 1.1.{{Sfn|SCORM|2025}} En outubro de [[2001]], apareceu a versión 1.2, unha das máis empregadas nas plataformas de ''e-learning''. Posteriormente, xurdiu SCORM 2004 (tamén coñecido como versión 1.3), que conta con varias edicións. A súa intención era corrixir algunhas deficiencias da versión anterior, sobre todo no referente ás posibilidades de secuenciación e navegación nos contidos.{{Sfn|Lago Cabrera|2006}} == Notas == {{Listaref|2}} == Véxase tamén == === Bibliografía === {{Refempeza}} * {{Cita libro|título=eUniverSALearning'08: Actas del 2º Congreso Internacional de Tecnología, Formación y Comunicación|capítulo=Aspectos a considerar en la creación de Objetos de Aprendizaje (OAs)|url-capítulo=http://ceur-ws.org/Vol-562/paper13.pdf|ano=2008|apelidos=Barrón Ruiz|nome=Ángela|apelidos2=García Peñalvo|nome2=Francisco José|apelidos3=Morales Morgado|nome3=Erla Mariela|apelidos-editor=García Peñalvo|nome-editor=Francisco José|apelidos-editor2=Morales Morgado|nome-editor2=Erla Mariela|apelidos-editor3=Seoane Pardo|nome-editor3=Antonio Miguel|url=http://ceur-ws.org/Vol-562/actas-eUniverSALearning-08.pdf|editorial=CEUR Workshop Proceedings|lingua=es|ref=harv}} * {{Cita libro|título=International Conference on Computers in Education, 2002. Proceedings|apelidos=Bohl|nome=O.|editorial=IEEE|ano=2002|ref=harv|capítulo=The sharable content object reference model (SCORM) - a critical review|url-capítulo=https://ieeexplore.ieee.org/document/1186122|apelidos2=Scheuhase|nome2=J.|apelidos3=Sengler|nome3=R.|apelidos4=Winand|nome4=U.|DOI=10.1109/CIE.2002.1186122|páxinas=950-951|lingua=en}} * {{Cita publicación periódica|apelidos=Godwin-Jones|nome=Robert|data=2004|título=Learning Objects: Scorn or SCORM?|revista=Language Learning & Technology|doi=10.125/25235|volume=8|páxinas=7-12|número=2|url=https://scholarspace.manoa.hawaii.edu/bitstreams/0a61b5f5-2cd4-4a1c-9726-21ec2d19a3f8/download|lingua=en|ref=harv}} * {{Cita publicación periódica|título=Situación actual de estándares e.Learning y aplicación en entornos de Software Libre|ano=2006|apelidos=Lago Cabrera|nome=Juan|revista=Educación Médica|volume=9|número=2|issn=1575-1813|url=http://scielo.isciii.es/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1575-18132006000700006|lingua=es|ref=harv}} * {{Cita web|url=https://scorm.com/scorm-explained/one-minute-scorm-overview/|título=SCORM Explained 101: An introduction to SCORM|ano=2025|apelidos=SCORM|páxina-web=SCORM.com|lingua=en|ref=harv}} {{Reftermina}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Software]] ohveedjouktkxp40tkeq5jug7v2jznz 0 655997 7104402 7104383 2025-06-23T12:19:14Z Estevoaei 1131 7104402 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Jesús Fernández Medina''', nado en [[Mugardos]] en [[1878]] e finado na mesma vila o [[15 de outubro]] de [[1916]], foi un xornalista, escritor e funcionario municipal galego. Dirixiu o semanario ''[[Democracia (Mugardos)|La Democracia]]'' entre 1911 e 1914. == Traxectoria == Naceu en [[Mugardos]] no seo dunha familia localmente recoñecida. Solteiro e con unha filla, vivía coa súa nai e unha irmá na rúa San Fernando. Destacou polo seu bo nivel cultural, coñecementos de contabilidade e habilidade literaria, tanto en prosa como en poesía. Traballou como representante de seguros e da marca de máquinas de coser Singer, ademais de exercer como escribán interino no concello de Mugardos, onde chegou a ser oficial primeiro antes do seu pasamento. En setembro de 1911 fundou ''La Democracia, Semanario independiente'', un periódico que defendía os intereses locais e as clases desfavorecidas, con especial atención a Mugardos e Meá. A publicación destacou pola súa crítica ao caciquismo, en particular contra figuras como [[Juan Francisco Martínez Domenech]] ("Xan Farruco"), e pola súa defensa da educación, a modernización tecnolóxica e as ideas progresistas. O semanario abordou temas como a política municipal, a educación laica, a hixiene pública, os avances tecnolóxicos (como a chegada do ferrocarril ou a electricidade) e cuestións sociais, incluíndo a folga dos traballadores da Constructora Naval en Ferrol en 1913. A súa postura favorable ao crego Nicanor Feal Quirós, trasladado por criticar o caciquismo, provocou a perda de subscritores e contribuíu á desaparición do periódico en xullo de 1914. Fernández Medina mostrou unha ideoloxía complexa e ás veces contraditoria: apoiou tanto a conservadores como a liberais, republicanos e movementos agrarios, e defendeu a educación e a cultura mentres desprezaba ás "clases subalternas". A súa obra reflecte o contexto da época, cun estilo barroco e cheo de tópicos, e unha diglosia que relegaba o galego a usos folclóricos ou populares. ==Notas== {{listaref}} {{control de autoridades}} {{ORDENAR:Fernandez Medina}} [[Categoría:Nados en Mugardos]] [[Categoría:Nados en 1878]] [[Categoría:Finados en 1916]] suqwso9soj9nr55775ykwebrf0t0g7x 7104403 7104402 2025-06-23T12:19:21Z Estevoaei 1131 engado a [[Categoría:Personalidades de Galicia sen imaxes]] mediante [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 7104403 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Jesús Fernández Medina''', nado en [[Mugardos]] en [[1878]] e finado na mesma vila o [[15 de outubro]] de [[1916]], foi un xornalista, escritor e funcionario municipal galego. Dirixiu o semanario ''[[Democracia (Mugardos)|La Democracia]]'' entre 1911 e 1914. == Traxectoria == Naceu en [[Mugardos]] no seo dunha familia localmente recoñecida. Solteiro e con unha filla, vivía coa súa nai e unha irmá na rúa San Fernando. Destacou polo seu bo nivel cultural, coñecementos de contabilidade e habilidade literaria, tanto en prosa como en poesía. Traballou como representante de seguros e da marca de máquinas de coser Singer, ademais de exercer como escribán interino no concello de Mugardos, onde chegou a ser oficial primeiro antes do seu pasamento. En setembro de 1911 fundou ''La Democracia, Semanario independiente'', un periódico que defendía os intereses locais e as clases desfavorecidas, con especial atención a Mugardos e Meá. A publicación destacou pola súa crítica ao caciquismo, en particular contra figuras como [[Juan Francisco Martínez Domenech]] ("Xan Farruco"), e pola súa defensa da educación, a modernización tecnolóxica e as ideas progresistas. O semanario abordou temas como a política municipal, a educación laica, a hixiene pública, os avances tecnolóxicos (como a chegada do ferrocarril ou a electricidade) e cuestións sociais, incluíndo a folga dos traballadores da Constructora Naval en Ferrol en 1913. A súa postura favorable ao crego Nicanor Feal Quirós, trasladado por criticar o caciquismo, provocou a perda de subscritores e contribuíu á desaparición do periódico en xullo de 1914. Fernández Medina mostrou unha ideoloxía complexa e ás veces contraditoria: apoiou tanto a conservadores como a liberais, republicanos e movementos agrarios, e defendeu a educación e a cultura mentres desprezaba ás "clases subalternas". A súa obra reflecte o contexto da época, cun estilo barroco e cheo de tópicos, e unha diglosia que relegaba o galego a usos folclóricos ou populares. ==Notas== {{listaref}} {{control de autoridades}} {{ORDENAR:Fernandez Medina}} [[Categoría:Nados en Mugardos]] [[Categoría:Nados en 1878]] [[Categoría:Finados en 1916]] [[Categoría:Personalidades de Galicia sen imaxes]] 43ki5bptgt5tvisajqhmis9rekbkmsk 7104404 7104403 2025-06-23T12:19:30Z Estevoaei 1131 engado a [[Categoría:Xornalistas de Galicia]] mediante [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 7104404 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Jesús Fernández Medina''', nado en [[Mugardos]] en [[1878]] e finado na mesma vila o [[15 de outubro]] de [[1916]], foi un xornalista, escritor e funcionario municipal galego. Dirixiu o semanario ''[[Democracia (Mugardos)|La Democracia]]'' entre 1911 e 1914. == Traxectoria == Naceu en [[Mugardos]] no seo dunha familia localmente recoñecida. Solteiro e con unha filla, vivía coa súa nai e unha irmá na rúa San Fernando. Destacou polo seu bo nivel cultural, coñecementos de contabilidade e habilidade literaria, tanto en prosa como en poesía. Traballou como representante de seguros e da marca de máquinas de coser Singer, ademais de exercer como escribán interino no concello de Mugardos, onde chegou a ser oficial primeiro antes do seu pasamento. En setembro de 1911 fundou ''La Democracia, Semanario independiente'', un periódico que defendía os intereses locais e as clases desfavorecidas, con especial atención a Mugardos e Meá. A publicación destacou pola súa crítica ao caciquismo, en particular contra figuras como [[Juan Francisco Martínez Domenech]] ("Xan Farruco"), e pola súa defensa da educación, a modernización tecnolóxica e as ideas progresistas. O semanario abordou temas como a política municipal, a educación laica, a hixiene pública, os avances tecnolóxicos (como a chegada do ferrocarril ou a electricidade) e cuestións sociais, incluíndo a folga dos traballadores da Constructora Naval en Ferrol en 1913. A súa postura favorable ao crego Nicanor Feal Quirós, trasladado por criticar o caciquismo, provocou a perda de subscritores e contribuíu á desaparición do periódico en xullo de 1914. Fernández Medina mostrou unha ideoloxía complexa e ás veces contraditoria: apoiou tanto a conservadores como a liberais, republicanos e movementos agrarios, e defendeu a educación e a cultura mentres desprezaba ás "clases subalternas". A súa obra reflecte o contexto da época, cun estilo barroco e cheo de tópicos, e unha diglosia que relegaba o galego a usos folclóricos ou populares. ==Notas== {{listaref}} {{control de autoridades}} {{ORDENAR:Fernandez Medina}} [[Categoría:Nados en Mugardos]] [[Categoría:Nados en 1878]] [[Categoría:Finados en 1916]] [[Categoría:Personalidades de Galicia sen imaxes]] [[Categoría:Xornalistas de Galicia]] h5y2xl68t27ydvwtfew446od3p2oaom 7105246 7104404 2025-06-24T07:27:55Z Xas 1888 referencias 7105246 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Jesús Fernández Medina''', nado en [[Mugardos]] en [[1878]] e finado na mesma vila o [[15 de outubro]] de [[1916]], foi un xornalista, escritor e funcionario municipal galego. Dirixiu o semanario ''[[Democracia (Mugardos)|Democracia]]'' entre 1911 e 1914. == Traxectoria == Naceu en [[Mugardos]] no seo dunha familia localmente recoñecida. Solteiro e cunha filla, vivía coa súa nai e unha irmá na rúa San Fernando. Destacou polo seu bo nivel cultural, coñecementos de contabilidade e habilidade literaria, tanto en prosa como en poesía. Traballou como representante de seguros e da marca de máquinas de coser Singer, ademais de exercer como escribán interino no concello de Mugardos, onde chegou a ser oficial primeiro antes do seu pasamento. En setembro de 1911 fundou ''Democracia'', un periódico que defendía os intereses locais e as clases desfavorecidas, con especial atención a Mugardos e Meá.<ref>''La Voz de Galicia'',5-10-1911,p. 2.</ref> A publicación destacou pola súa crítica ao caciquismo, en particular contra figuras como [[Juan Francisco Martínez Domenech]] ("Xan Farruco"), e pola súa defensa da educación, a modernización tecnolóxica e as ideas progresistas. Fernández Medina mostrou unha ideoloxía complexa e ás veces contraditoria: apoiou tanto a conservadores como a liberais, republicanos e movementos agrarios, e defendeu a educación e a cultura mentres desprezaba ás "clases subalternas". A súa obra reflecte o contexto da época, cun estilo barroco e cheo de tópicos, e unha diglosia que relegaba o galego a usos folclóricos ou populares. == Notas == {{listaref}} {{control de autoridades}} {{ORDENAR:Fernandez Medina, Jesus}} [[Categoría:Xornalistas de Galicia]] [[Categoría:Nados en Mugardos]] [[Categoría:Nados en 1878]] [[Categoría:Finados en 1916]] [[Categoría:Personalidades de Galicia sen imaxes]] 219dentwr0jxo83mbfpb1o7no1fvfpg 0 655998 7104395 2025-06-23T12:13:33Z Xanetas 88215 Creada como tradución da páxina "[[:es:Special:Redirect/revision/156461314|Adolfo Meléndez]]" 7104395 wikitext text/x-wiki '''Adolfo Meléndez Cadalso''', nado na [[A Coruña|Coruña]] o [[2 de xuño]] de [[1884]] e finado en [[Madrid]] o [[4 de xuño]] de [[1968]], foi un dirixente deportivo [[Pobo galego|galego]], famoso por ser unha das primeiras figuras institucionais do [[Real Madrid Club de Fútbol|Real Madrid]], entidade que presidiu en dúas ocasións, de 1908 a 1916 e de 1939 a 1940. Pola súa destacada labor foi distinguido como [[Lista de presidentes do Real Madrid|presidente de honra]] da entidade en 1913. Foi o único presidente do club xunto a [[Florentino Pérez]], que ocupou o cargo en dous períodos non consecutivos. == Traxectoria == === Presidencia do Madrid Foot-Ball Club === Adolfo Meléndez foi o cuarto presidente do Real Madrid CF , daquela chamado Madrid Foot-Ball Club, tras a dimisión de Carlos Padrós en abril de 1907,<ref name="vacancia0708">{{Cita web|url=https://www.cihefe.es/cuadernosdefutbol/2019/12/dos-errores-en-la-historia-del-real-madrid/|título=Dos errores en la historia del Real Madrid|apelidos-editor=CIHEFE - Cuadernos de Fútbol|data-acceso=30 de diciembre de 2020}}</ref> aínda que non accedeu ao cargo ata a xunta extraordinaria celebrada o 5 de xaneiro de 1908.<ref name="vacancia0708" /> Ocupou o cargo ata 1916. O seu bo traballo fixo que fose nomeado presidente por segunda vez en 1939, rematando este segundo mandato en 1940 coa difícil tarefa de reflotar o club despois dos graves problemas que o devastaron durante e despois da [[Guerra civil española|Guerra Civil]],{{Sfn|Ángel Bahamonde|2002}}{{Sfn|Manuel Rosón Ayuso|1940}} véndose obrigado a unha reconstrución da entidade a todos os niveis.<ref>{{Cita web|url=https://elpais.com/diario/1979/12/04/deportes/313110002_850215.html|apelidos-editor=Diario ''El País''|data-acceso=10 de julio de 2017|título=La posguerra, época de las grandes delanteras}}</ref> Foi ratificado pola xunta directiva, que convocou unha asemblea da que o club partiu de cero. {{Sfn|Steven George Mandis|2016|p=50}} Sucedeuno no cargo [[Antonio Santos Peralba]], o outro gran artífice da recuperación do club no que foi, quizais, o seu período máis duro a nivel institucional.<ref name="posguerra">{{Cita web|url=https://www.lagalerna.com/real-madrid-metropolitano-2a-parte/|título=El Real Madrid y el Metropolitano|apelidos-editor=La Galerna|data-acceso=29 de septiembre de 2019}}</ref> <ref name="fútbolyguerra">{{Cita web|url=http://www.cihefe.es/cuadernosdefutbol/2019/10/epilogo-para-una-guerra/|título=Epílogo para una guerra|apelidos-editor=CIHEFE - Cuadernos de Fútbol|data-acceso=2 de octubre de 2019}}</ref> == Notas == {{Listaref}}{{NF|1884|1968|Melendez, Adolfo}} [[Categoría:Nados na Coruña]] [[Categoría:Presidentes do Real Madrid]] qp2o5d4kb6xwrzkr21y06jb54camtjp 7104405 7104395 2025-06-23T12:21:02Z Xanetas 88215 7104405 wikitext text/x-wiki '''Adolfo Meléndez Cadalso''', nado na [[A Coruña|Coruña]] o [[2 de xuño]] de [[1884]] e finado en [[Madrid]] o [[4 de xuño]] de [[1968]], foi un [[militar]] e dirixente deportivo [[Pobo galego|galego]], famoso por ser unha das primeiras figuras institucionais do [[Real Madrid Club de Fútbol|Real Madrid]], entidade que presidiu en dúas ocasións, de 1908 a 1916 e de 1939 a 1940. Pola súa destacada labor foi distinguido como [[Lista de presidentes do Real Madrid|presidente de honra]] da entidade en 1913. Foi o único presidente do club xunto a [[Florentino Pérez]], que ocupou o cargo en dous períodos non consecutivos. == Traxectoria == Adolfo Meléndez foi o cuarto presidente do Real Madrid CF , daquela chamado Madrid Foot-Ball Club, tras a dimisión de Carlos Padrós en abril de 1907,<ref name=":0">{{Cita publicación periódica|apelidos=Nieva Expósito|nome=Juan Francisco|data=1 de decembro de 2019|título=Dos errores en la historia del Real Madrid|revista=Cuadernos de Fútbol|ISSN=1989-6379|número=115|lingua=es|url=https://www.cuadernosdefutbol.com/2019/12/dos-errores-en-la-historia-del-real-madrid/}}</ref> aínda que non accedeu ao cargo ata a xunta extraordinaria celebrada o 5 de xaneiro de 1908.<ref name=":0" /> Ocupou o cargo ata 1914, período no que tamén participou na [[guerra do Rif]].<ref name=":0" /> O seu bo traballo fixo que fose nomeado presidente por segunda vez en 1939, rematando este segundo mandato en 1940 coa difícil tarefa de reflotar o club despois dos graves problemas que o devastaron durante e despois da [[Guerra civil española|Guerra Civil]],{{Sfn|Ángel Bahamonde|2002}}{{Sfn|Manuel Rosón Ayuso|1940}} véndose obrigado a unha reconstrución da entidade a todos os niveis.<ref>{{Cita web|url=https://elpais.com/diario/1979/12/04/deportes/313110002_850215.html|apelidos-editor=Diario ''El País''|data-acceso=10 de julio de 2017|título=La posguerra, época de las grandes delanteras}}</ref> Foi ratificado pola xunta directiva, que convocou unha asemblea da que o club partiu de cero. {{Sfn|Steven George Mandis|2016|p=50}} Sucedeuno no cargo [[Antonio Santos Peralba]], o outro gran artífice da recuperación do club no que foi, quizais, o seu período máis duro a nivel institucional.<ref name="posguerra">{{Cita web|url=https://www.lagalerna.com/real-madrid-metropolitano-2a-parte/|título=El Real Madrid y el Metropolitano|apelidos-editor=La Galerna|data-acceso=29 de septiembre de 2019}}</ref><ref name="fútbolyguerra">{{Cita web|url=http://www.cihefe.es/cuadernosdefutbol/2019/10/epilogo-para-una-guerra/|título=Epílogo para una guerra|apelidos-editor=CIHEFE - Cuadernos de Fútbol|data-acceso=2 de octubre de 2019}}</ref> == Notas == {{Listaref}}{{NF|1884|1968|Melendez, Adolfo}} [[Categoría:Nados na Coruña]] [[Categoría:Presidentes do Real Madrid]] 5jksbdkkmfcj18n52hy5w733vtf26x4 7104408 7104405 2025-06-23T12:25:09Z Xanetas 88215 7104408 wikitext text/x-wiki '''Adolfo Meléndez Cadalso''', nado na [[A Coruña|Coruña]] o [[2 de xuño]] de [[1884]] e finado en [[Madrid]] o [[4 de xuño]] de [[1968]], foi un [[militar]] e dirixente deportivo [[Pobo galego|galego]], famoso por ser unha das primeiras figuras institucionais do [[Real Madrid Club de Fútbol|Real Madrid]], entidade que presidiu en dúas ocasións, de 1908 a 1916 e de 1939 a 1940. Pola súa destacada labor foi distinguido como [[Lista de presidentes do Real Madrid|presidente de honra]] da entidade en 1913. Foi o único presidente do club xunto a [[Florentino Pérez]], que ocupou o cargo en dous períodos non consecutivos. == Traxectoria == Adolfo Meléndez foi o cuarto presidente do Real Madrid CF , daquela chamado Madrid Foot-Ball Club, tras a dimisión de Carlos Padrós en abril de 1907,<ref name=":0">{{Cita publicación periódica|apelidos=Nieva Expósito|nome=Juan Francisco|data=1 de decembro de 2019|título=Dos errores en la historia del Real Madrid|revista=Cuadernos de Fútbol|ISSN=1989-6379|número=115|lingua=es|url=https://www.cuadernosdefutbol.com/2019/12/dos-errores-en-la-historia-del-real-madrid/|data-acceso=23 de xuño de 2025}}</ref> aínda que non accedeu ao cargo ata a xunta extraordinaria celebrada o 5 de xaneiro de 1908.<ref name=":0" /> Ocupou o cargo ata 1914, período no que tamén participou na [[guerra do Rif]].<ref name=":0" /> O seu bo traballo fixo que fose nomeado presidente por segunda vez en 1939, rematando este segundo mandato en 1940 coa difícil tarefa de reflotar o club despois dos graves problemas que o devastaron durante e despois da [[Guerra civil española|Guerra Civil]],{{Sfn|Ángel Bahamonde|2002}}{{Sfn|Manuel Rosón Ayuso|1940}} véndose obrigado a unha reconstrución da entidade a todos os niveis.<ref>{{Cita web|url=https://elpais.com/diario/1979/12/04/deportes/313110002_850215.html|apelidos-editor=Diario ''El País''|data-acceso=10 de julio de 2017|título=La posguerra, época de las grandes delanteras}}</ref> Foi ratificado pola xunta directiva, que convocou unha asemblea da que o club partiu de cero. {{Sfn|Steven George Mandis|2016|p=50}} Sucedeuno no cargo [[Antonio Santos Peralba]], o outro gran artífice da recuperación do club no que foi, quizais, o seu período máis duro a nivel institucional.<ref>{{Cita novas|data=10 de setembro de 2018|título=El Real Madrid y el Metropolitano (2ª parte)|url=https://www.lagalerna.com/real-madrid-metropolitano-2a-parte/|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Corcuera|nome=José Ignacio|data=Outubro de 2019|título=Epílogo para una guerra|revista=Cuadernos de Fútbol|ISSN=1989-6379|número=113|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es|url=https://www.cuadernosdefutbol.com/2019/10/epilogo-para-una-guerra/?format=pdf}}</ref> == Notas == {{Listaref}}{{NF|1884|1968|Melendez, Adolfo}} [[Categoría:Nados na Coruña]] [[Categoría:Presidentes do Real Madrid]] kejti1cof4lvyf1rx40v206vpqguxn6 7104410 7104408 2025-06-23T12:30:20Z Xanetas 88215 7104410 wikitext text/x-wiki '''Adolfo Meléndez Cadalso''', nado na [[A Coruña|Coruña]] o [[2 de xuño]] de [[1884]] e finado en [[Madrid]] o [[4 de xuño]] de [[1968]], foi un [[militar]] e dirixente deportivo [[Pobo galego|galego]], famoso por ser unha das primeiras figuras institucionais do [[Real Madrid Club de Fútbol|Real Madrid]], entidade que presidiu en dúas ocasións, de 1908 a 1916 e de 1939 a 1940. Pola súa destacada labor foi distinguido como [[Lista de presidentes do Real Madrid|presidente de honra]] da entidade en 1913. Foi o único presidente do club xunto a [[Florentino Pérez]], que ocupou o cargo en dous períodos non consecutivos. == Traxectoria == Adolfo Meléndez foi o cuarto presidente do Real Madrid CF , daquela chamado Madrid Foot-Ball Club, tras a dimisión de Carlos Padrós en abril de 1907,<ref name=":0">{{Cita publicación periódica|apelidos=Nieva Expósito|nome=Juan Francisco|data=1 de decembro de 2019|título=Dos errores en la historia del Real Madrid|revista=Cuadernos de Fútbol|ISSN=1989-6379|número=115|lingua=es|url=https://www.cuadernosdefutbol.com/2019/12/dos-errores-en-la-historia-del-real-madrid/|data-acceso=23 de xuño de 2025}}</ref> aínda que non accedeu ao cargo ata a xunta extraordinaria celebrada o 5 de xaneiro de 1908.<ref name=":0" /> Ocupou o cargo ata 1914, período no que tamén participou na [[guerra do Rif]].<ref name=":0" /> En 1933 ascendeu a xeneral e en 1936 era Xefe de Intendencia e Ordenador de Pagos do Ministerio da Guerra en Madrid.<ref name=":1">{{Cita novas|título=EL GENERAL MELÉNDEZ|url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/especiales/2002/02/centenario/1938_3.html|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> Participou na [[guerra civil]] nas filas do [[Bando nacional|bando franquista]] e foi feito prisioneiro en dúas ocasións.<ref name=":1" /> En 1939 foi elixido por segunda vez presidente do Real Madrid, rematando este segundo mandato en 1940 coa difícil tarefa de reflotar o club despois dos graves problemas que o devastaron durante e despois da [[Guerra civil española|Guerra Civil]],{{Sfn|Ángel Bahamonde|2002}}{{Sfn|Manuel Rosón Ayuso|1940}} véndose obrigado a unha reconstrución da entidade a todos os niveis.<ref>{{Cita web|url=https://elpais.com/diario/1979/12/04/deportes/313110002_850215.html|apelidos-editor=Diario ''El País''|data-acceso=10 de julio de 2017|título=La posguerra, época de las grandes delanteras}}</ref> Foi ratificado pola xunta directiva, que convocou unha asemblea da que o club partiu de cero. {{Sfn|Steven George Mandis|2016|p=50}} Sucedeuno no cargo [[Antonio Santos Peralba]], o outro gran artífice da recuperación do club no que foi, quizais, o seu período máis duro a nivel institucional.<ref>{{Cita novas|data=10 de setembro de 2018|título=El Real Madrid y el Metropolitano (2ª parte)|url=https://www.lagalerna.com/real-madrid-metropolitano-2a-parte/|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Corcuera|nome=José Ignacio|data=Outubro de 2019|título=Epílogo para una guerra|revista=Cuadernos de Fútbol|ISSN=1989-6379|número=113|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es|url=https://www.cuadernosdefutbol.com/2019/10/epilogo-para-una-guerra/?format=pdf}}</ref> == Notas == {{Listaref}}{{NF|1884|1968|Melendez, Adolfo}} [[Categoría:Nados na Coruña]] [[Categoría:Presidentes do Real Madrid]] 0mm757s9pkdrox3i92fnvd53amem66e 7104412 7104410 2025-06-23T12:32:15Z Xanetas 88215 7104412 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Adolfo Meléndez Cadalso''', nado na [[A Coruña|Coruña]] o [[2 de xuño]] de [[1884]] e finado en [[Madrid]] o [[4 de xuño]] de [[1968]], foi un [[militar]] e dirixente deportivo [[Pobo galego|galego]], famoso por ser unha das primeiras figuras institucionais do [[Real Madrid Club de Fútbol|Real Madrid]], entidade que presidiu en dúas ocasións, de 1908 a 1916 e de 1939 a 1940. Pola súa destacada labor foi distinguido como [[Lista de presidentes do Real Madrid|presidente de honra]] da entidade en 1913. Foi o único presidente do club xunto a [[Florentino Pérez]], que ocupou o cargo en dous períodos non consecutivos. == Traxectoria == Adolfo Meléndez foi o cuarto presidente do Real Madrid CF , daquela chamado Madrid Foot-Ball Club, tras a dimisión de Carlos Padrós en abril de 1907,<ref name=":0">{{Cita publicación periódica|apelidos=Nieva Expósito|nome=Juan Francisco|data=1 de decembro de 2019|título=Dos errores en la historia del Real Madrid|revista=Cuadernos de Fútbol|ISSN=1989-6379|número=115|lingua=es|url=https://www.cuadernosdefutbol.com/2019/12/dos-errores-en-la-historia-del-real-madrid/|data-acceso=23 de xuño de 2025}}</ref> aínda que non accedeu ao cargo ata a xunta extraordinaria celebrada o 5 de xaneiro de 1908.<ref name=":0" /> Ocupou o cargo ata 1914, período no que tamén participou na [[guerra do Rif]].<ref name=":0" /> En 1933 ascendeu a xeneral e en 1936 era Xefe de Intendencia e Ordenador de Pagos do Ministerio da Guerra en Madrid.<ref name=":1">{{Cita novas|título=EL GENERAL MELÉNDEZ|url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/especiales/2002/02/centenario/1938_3.html|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> Participou na [[guerra civil]] nas filas do [[Bando nacional|bando franquista]] e foi feito prisioneiro en dúas ocasións.<ref name=":1" /> En 1939 foi elixido por segunda vez presidente do Real Madrid, rematando este segundo mandato en 1940 coa difícil tarefa de reflotar o club despois dos graves problemas que o devastaron durante e despois da [[Guerra civil española|Guerra Civil]],{{Sfn|Ángel Bahamonde|2002}}{{Sfn|Manuel Rosón Ayuso|1940}} véndose obrigado a unha reconstrución da entidade a todos os niveis.<ref>{{Cita web|url=https://elpais.com/diario/1979/12/04/deportes/313110002_850215.html|apelidos-editor=Diario ''El País''|data-acceso=10 de julio de 2017|título=La posguerra, época de las grandes delanteras}}</ref> Foi ratificado pola xunta directiva, que convocou unha asemblea da que o club partiu de cero. {{Sfn|Steven George Mandis|2016|p=50}} Sucedeuno no cargo [[Antonio Santos Peralba]], o outro gran artífice da recuperación do club no que foi, quizais, o seu período máis duro a nivel institucional.<ref>{{Cita novas|data=10 de setembro de 2018|título=El Real Madrid y el Metropolitano (2ª parte)|url=https://www.lagalerna.com/real-madrid-metropolitano-2a-parte/|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Corcuera|nome=José Ignacio|data=Outubro de 2019|título=Epílogo para una guerra|revista=Cuadernos de Fútbol|ISSN=1989-6379|número=113|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es|url=https://www.cuadernosdefutbol.com/2019/10/epilogo-para-una-guerra/?format=pdf}}</ref> == Notas == {{Listaref}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Melendez, Adolfo}} [[Categoría:Nados en 1884]] [[Categoría:Nados na Coruña]] [[Categoría:Finados en 1968]] [[Categoría:Militares de Galicia]] [[Categoría:Presidentes de clubs de fútbol de Galicia]] [[Categoría:Presidentes do Real Madrid]] 7qzd03s7zj192014sfu3iptijcjuw0k 7104413 7104412 2025-06-23T12:33:50Z Xanetas 88215 7104413 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Adolfo Meléndez Cadalso''', nado na [[A Coruña|Coruña]] o [[2 de xuño]] de [[1884]] e finado en [[Madrid]] o [[4 de xuño]] de [[1968]], foi un [[militar]] e dirixente deportivo [[Pobo galego|galego]], famoso por ser unha das primeiras figuras institucionais do [[Real Madrid Club de Fútbol|Real Madrid]], entidade que presidiu en dúas ocasións, de 1908 a 1916 e de 1939 a 1940. Pola súa destacada labor foi distinguido como [[Lista de presidentes do Real Madrid|presidente de honra]] da entidade en 1913. Foi o único presidente do club xunto a [[Florentino Pérez]], que ocupou o cargo en dous períodos non consecutivos. == Traxectoria == Adolfo Meléndez foi o cuarto presidente do Real Madrid CF , daquela chamado Madrid Foot-Ball Club, tras a dimisión de Carlos Padrós en abril de 1907,<ref name=":0">{{Cita publicación periódica|apelidos=Nieva Expósito|nome=Juan Francisco|data=1 de decembro de 2019|título=Dos errores en la historia del Real Madrid|revista=Cuadernos de Fútbol|ISSN=1989-6379|número=115|lingua=es|url=https://www.cuadernosdefutbol.com/2019/12/dos-errores-en-la-historia-del-real-madrid/|data-acceso=23 de xuño de 2025}}</ref> aínda que non accedeu ao cargo ata a xunta extraordinaria celebrada o 5 de xaneiro de 1908.<ref name=":0" /> Ocupou o cargo ata 1914, período no que tamén participou na [[guerra do Rif]].<ref name=":0" /> En 1933 ascendeu a xeneral e en 1936 era Xefe de Intendencia e Ordenador de Pagos do Ministerio da Guerra en Madrid.<ref name=":1">{{Cita novas|título=EL GENERAL MELÉNDEZ|url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/especiales/2002/02/centenario/1938_3.html|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> Participou na [[guerra civil]] nas filas do [[Bando nacional|bando franquista]] e foi feito prisioneiro en dúas ocasións.<ref name=":1" /> En 1939 foi elixido por segunda vez presidente do Real Madrid, rematando este segundo mandato en 1940 coa difícil tarefa de reflotar o club despois dos graves problemas que o devastaron durante e despois da [[Guerra civil española|Guerra Civil]],{{Sfn|Manuel Rosón Ayuso|1940}} véndose obrigado a unha reconstrución da entidade a todos os niveis.<ref>{{Cita novas|data=4 de decembro de 1979|título=La posguerra, época de las grandes delanteras|url=https://elpais.com/diario/1979/12/04/deportes/313110002_850215.html|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[El País]]}}</ref> Foi ratificado pola xunta directiva, que convocou unha asemblea da que o club partiu de cero. Sucedeuno no cargo [[Antonio Santos Peralba]], o outro gran artífice da recuperación do club no que foi, quizais, o seu período máis duro a nivel institucional.<ref>{{Cita novas|data=10 de setembro de 2018|título=El Real Madrid y el Metropolitano (2ª parte)|url=https://www.lagalerna.com/real-madrid-metropolitano-2a-parte/|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Corcuera|nome=José Ignacio|data=Outubro de 2019|título=Epílogo para una guerra|revista=Cuadernos de Fútbol|ISSN=1989-6379|número=113|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es|url=https://www.cuadernosdefutbol.com/2019/10/epilogo-para-una-guerra/?format=pdf}}</ref> == Notas == {{Listaref}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Melendez, Adolfo}} [[Categoría:Nados en 1884]] [[Categoría:Nados na Coruña]] [[Categoría:Finados en 1968]] [[Categoría:Militares de Galicia]] [[Categoría:Presidentes de clubs de fútbol de Galicia]] [[Categoría:Presidentes do Real Madrid]] b2gdn8wkwal774i0clm2ki0qcur6hls 7104414 7104413 2025-06-23T12:34:24Z Xanetas 88215 7104414 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Adolfo Meléndez Cadalso''', nado na [[A Coruña|Coruña]] o [[2 de xuño]] de [[1884]] e finado en [[Madrid]] o [[4 de xuño]] de [[1968]], foi un [[militar]] e dirixente deportivo [[Pobo galego|galego]], famoso por ser unha das primeiras figuras institucionais do [[Real Madrid Club de Fútbol|Real Madrid]], entidade que presidiu en dúas ocasións, de 1908 a 1916 e de 1939 a 1940. Pola súa destacada labor foi distinguido como [[Lista de presidentes do Real Madrid|presidente de honra]] da entidade en 1913. Foi o único presidente do club xunto a [[Florentino Pérez]], que ocupou o cargo en dous períodos non consecutivos. == Traxectoria == Adolfo Meléndez foi o cuarto presidente do Real Madrid CF , daquela chamado Madrid Foot-Ball Club, tras a dimisión de Carlos Padrós en abril de 1907,<ref name=":0">{{Cita publicación periódica|apelidos=Nieva Expósito|nome=Juan Francisco|data=1 de decembro de 2019|título=Dos errores en la historia del Real Madrid|revista=Cuadernos de Fútbol|ISSN=1989-6379|número=115|lingua=es|url=https://www.cuadernosdefutbol.com/2019/12/dos-errores-en-la-historia-del-real-madrid/|data-acceso=23 de xuño de 2025}}</ref> aínda que non accedeu ao cargo ata a xunta extraordinaria celebrada o 5 de xaneiro de 1908.<ref name=":0" /> Ocupou o cargo ata 1914, período no que tamén participou na [[guerra do Rif]].<ref name=":0" /> En 1933 ascendeu a xeneral e en 1936 era Xefe de Intendencia e Ordenador de Pagos do Ministerio da Guerra en Madrid.<ref name=":1">{{Cita novas|título=EL GENERAL MELÉNDEZ|url=https://www.elmundo.es/elmundodeporte/especiales/2002/02/centenario/1938_3.html|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> Participou na [[guerra civil]] nas filas do [[Bando nacional|bando franquista]] e foi feito prisioneiro en dúas ocasións.<ref name=":1" /> En 1939 foi elixido por segunda vez presidente do Real Madrid, rematando este segundo mandato en 1940 coa difícil tarefa de reflotar o club despois dos graves problemas que o devastaron durante e despois da [[Guerra civil española|Guerra Civil]],{{Sfn|Manuel Rosón Ayuso|1940}} véndose obrigado a unha reconstrución da entidade a todos os niveis.<ref>{{Cita novas|data=4 de decembro de 1979|título=La posguerra, época de las grandes delanteras|url=https://elpais.com/diario/1979/12/04/deportes/313110002_850215.html|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[El País]]}}</ref> Foi ratificado pola xunta directiva, que convocou unha asemblea da que o club partiu de cero. Sucedeuno no cargo [[Antonio Santos Peralba]], o outro gran artífice da recuperación do club no que foi, quizais, o seu período máis duro a nivel institucional.<ref>{{Cita novas|data=10 de setembro de 2018|título=El Real Madrid y el Metropolitano (2ª parte)|url=https://www.lagalerna.com/real-madrid-metropolitano-2a-parte/|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref><ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=Corcuera|nome=José Ignacio|data=Outubro de 2019|título=Epílogo para una guerra|revista=Cuadernos de Fútbol|ISSN=1989-6379|número=113|data-acceso=23 de xuño de 2025|lingua=es|url=https://www.cuadernosdefutbol.com/2019/10/epilogo-para-una-guerra/?format=pdf}}</ref> == Notas == {{Listaref}} == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Lista de presidentes do Real Madrid]] {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Melendez, Adolfo}} [[Categoría:Nados en 1884]] [[Categoría:Nados na Coruña]] [[Categoría:Finados en 1968]] [[Categoría:Militares de Galicia]] [[Categoría:Presidentes de clubs de fútbol de Galicia]] [[Categoría:Presidentes do Real Madrid]] 5ki3fxm26cljzjq3ilr18ifb731zmoo 0 655999 7104415 2025-06-23T12:34:50Z Xanetas 88215 Redirixida cara a "[[Adolfo Meléndez]]" 7104415 wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[Adolfo Meléndez]] l0affis4ujvaaji5eanaiibberjgrfw 0 656000 7104430 2025-06-23T13:25:00Z Autopistero20502020 127649 Creado o novo artigo dos homónimos de Raxoá 7104430 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Raxoá''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Raxoá, Alixo, O Barco de Valdeorras|Raxoá]]''', lugar da parroquia de [[Alixo, O Barco de Valdeorras|Alixo]], no concello do [[O Barco de Valdeorras|Barco de Valdeorras]]; *'''[[A Raxoá, Trascastro, O Incio|A Raxoá]]''', lugar da parroquia de [[Trascastro, O Incio|Trascastro]], no concello do [[O Incio|Incio]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Raxó}} {{Control de autoridades}} 5c9pd1pmxab8dguo02yrcc0ta8g1nfk 7104435 7104430 2025-06-23T13:28:54Z Autopistero20502020 127649 7104435 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''Raxoá''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Raxoá, Alixo, O Barco de Valdeorras|Raxoá]]''', lugar da parroquia de [[Alixo, O Barco de Valdeorras|Alixo]], no concello do [[O Barco de Valdeorras|Barco de Valdeorras]]; *'''[[A Raxoá, Trascastro, O Incio|A Raxoá]]''', lugar da parroquia de [[Trascastro, O Incio|Trascastro]], no concello do [[O Incio|Incio]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Raxó|Raxoi}} {{Control de autoridades}} 3bij9c3rxgwqeb515ac85gxocw4qkn2 0 656001 7104446 2025-06-23T13:48:45Z Autopistero20502020 127649 Creado o novo artigo dos homónimos de Vista Real 7104446 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|vista}} {{Galizionario|real}} O [[topónimo]] '''Vista Real''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Vista Real, Cañás, Carral|Vista Real]]''', lugar da parroquia de [[Cañás, Carral|Cañás]], no concello de [[Carral]]; *'''[[Vista Real, Tabeaio, Carral|Vista Real]]''', lugar da parroquia de [[Tabeaio, Carral|Tabeaio]], no concello de [[Carral]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Vista (homónimos)|Real}} {{control de autoridades}} f89de1vrrio4bf3o8iyo53q331sxzde 0 656002 7104466 2025-06-23T14:14:18Z Autopistero20502020 127649 Creado o novo artigo dos homónimos dos Rebeldes 7104466 wikitext text/x-wiki {{homónimos}} {{Galizionario|rebelde}} O termo '''Os Rebeldes''' pode referirse a: *'''''[[Os rebeldes de Kansas]]''''', filme [[Estados Unidos de América|estadounidense]] de 1959 dirixido por [[Melvin Frank]]. Como [[topónimo]], pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Os Rebeldes, Campaña, Valga|Os Rebeldes]]''', lugar da parroquia de [[Campaña, Valga|Campaña]], no concello de [[Valga]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Rebelde}} {{Control de autoridades}} 4y8hurlud9xxlwubc074i40vw7t1xy5 10 656003 7104467 2025-06-23T14:15:44Z Dedrif 154874 Nova páxina: "<div style="float: left; border:solid Purple 4px; margin: 1px;">{{Userbox | border-c = {{RGB|gris8}} | id = [[Ficheiro:Intersex-inclusive_pride_flag.svg|35px]] | id-c = {{RGB|gris8}} | info = Este [[w:Wikipedia:Wikipedistas|usuario]] participa no [[Wikipedia:Wikiproxecto Contra o baleiro|WP COB]]. | info-c = {{RGB|gris1}} }} </div> <noinclude>{{uso de marcador}} [[Categoría:Caixas de usuario|WP COB]] [[Categoría:Wikipedia:WP COB]]</..." 7104467 wikitext text/x-wiki <div style="float: left; border:solid Purple 4px; margin: 1px;">{{Userbox | border-c = {{RGB|gris8}} | id = [[Ficheiro:Intersex-inclusive_pride_flag.svg|35px]] | id-c = {{RGB|gris8}} | info = Este [[w:Wikipedia:Wikipedistas|usuario]] participa no [[Wikipedia:Wikiproxecto Contra o baleiro|WP COB]]. | info-c = {{RGB|gris1}} }} </div> <noinclude>{{uso de marcador}} [[Categoría:Caixas de usuario|WP COB]] [[Categoría:Wikipedia:WP COB]]</noinclude> 19nzvv5phkirn3yeouj0dut7cq9xvcw 7104475 7104467 2025-06-23T14:19:15Z Dedrif 154874 7104475 wikitext text/x-wiki <div style="float: left; border:solid Purple 3px; margin: 1px;"> {| cellspacing="0" style="width: 238px; background: white;" | style="width: 45px; height: 45px; text-align: center; font-size: 14pt; color: black;" | '''[[Ficheiro:Intersex-inclusive_pride_flag.svg|35px]]''' | style="font-size: 8pt; padding: 4pt; line-height: 1.25em; color: #000000;" | Este [[w:Wikipedia:Wikipedistas|usuario]] participa no '''[[Wikipedia:Wikiproxecto Contra o baleiro|WP COB]]'''. |}</div><noinclude>{{uso de marcador}} [[Categoría:Caixas de usuario|WP COB]] [[Categoría:Wikipedia:WP COB]]</noinclude> ligjukidvr34w6y45byrs4dueosmoth 10 656004 7104476 2025-06-23T14:22:34Z Dedrif 154874 Nova páxina: "{{Subpáxina de documentación}} ===Obxectivo=== Incluír unha caixa de usuario na páxina de usuario sobre o [[Wikipedia:Wikiproxecto Contra o baleiro|WP COB]] (Wikiproxecto Contra o baleiro). ===Uso=== Pon esta caixa de usuario na túa páxina así: {{Usuario WP COB}} ===Exemplo=== <!-- Borra esta liña despois de incluír un exemplo de uso do modelo. --> <includeonly> <!-- Coloca as categorías aquí e borra esta liña. Lembra que agora os interwikis van no Wikidata. -..." 7104476 wikitext text/x-wiki {{Subpáxina de documentación}} ===Obxectivo=== Incluír unha caixa de usuario na páxina de usuario sobre o [[Wikipedia:Wikiproxecto Contra o baleiro|WP COB]] (Wikiproxecto Contra o baleiro). ===Uso=== Pon esta caixa de usuario na túa páxina así: {{Usuario WP COB}} ===Exemplo=== <!-- Borra esta liña despois de incluír un exemplo de uso do modelo. --> <includeonly> <!-- Coloca as categorías aquí e borra esta liña. Lembra que agora os interwikis van no Wikidata. --> [[Categoría:<nome da categoría>]] </includeonly> cq4osnpyfcwtmzcdm3q8hgcv6v7l0b7 1 656005 7104481 2025-06-23T14:24:00Z Chairego apc 25871 Nova páxina: "{{visitas}}" 7104481 wikitext text/x-wiki {{visitas}} 97jhei27zb8o0x4htch148n0nfymikz 1 656006 7104484 2025-06-23T14:24:36Z Chairego apc 25871 Nova páxina: "{{visitas}}" 7104484 wikitext text/x-wiki {{visitas}} 97jhei27zb8o0x4htch148n0nfymikz 14 656007 7104491 2025-06-23T14:26:32Z Chairego apc 25871 Nova páxina: "{{Categoría oculta}} [[Categoría:Ourense poboación 2024|Nogueira de Ramuín]]" 7104491 wikitext text/x-wiki {{Categoría oculta}} [[Categoría:Ourense poboación 2024|Nogueira de Ramuín]] q0bjras83csptadc0cy4xi9mtd9gvl7 1 656008 7104492 2025-06-23T14:26:51Z Chairego apc 25871 Nova páxina: "{{visitas}}" 7104492 wikitext text/x-wiki {{visitas}} 97jhei27zb8o0x4htch148n0nfymikz 1 656009 7104495 2025-06-23T14:28:20Z Chairego apc 25871 Nova páxina: "{{visitas}}" 7104495 wikitext text/x-wiki {{visitas}} 97jhei27zb8o0x4htch148n0nfymikz 14 656010 7104499 2025-06-23T14:29:35Z Chairego apc 25871 Nova páxina: "{{Categoría oculta}} [[Categoría:A Coruña poboación 2024|Tordoia]]" 7104499 wikitext text/x-wiki {{Categoría oculta}} [[Categoría:A Coruña poboación 2024|Tordoia]] 2fekirpfih6sut269cjfrb3tmfciuh2 1 656011 7104503 2025-06-23T14:31:07Z Chairego apc 25871 Nova páxina: "{{visitas}}" 7104503 wikitext text/x-wiki {{visitas}} 97jhei27zb8o0x4htch148n0nfymikz 1 656012 7104512 2025-06-23T14:37:13Z Chairego apc 25871 Nova páxina: "{{visitas}}" 7104512 wikitext text/x-wiki {{visitas}} 97jhei27zb8o0x4htch148n0nfymikz 1 656013 7104513 2025-06-23T14:38:01Z Chairego apc 25871 Nova páxina: "{{visitas}}" 7104513 wikitext text/x-wiki {{visitas}} 97jhei27zb8o0x4htch148n0nfymikz 1 656014 7104514 2025-06-23T14:38:19Z Chairego apc 25871 Nova páxina: "{{visitas}}" 7104514 wikitext text/x-wiki {{visitas}} 97jhei27zb8o0x4htch148n0nfymikz 0 656015 7104515 2025-06-23T14:38:44Z Autopistero20502020 127649 Creado o novo artigo dos homónimos de Receá 7104515 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|reconco}} O [[topónimo]] '''Receá''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Receá, Ledoira, Frades|Receá]]''', lugar da parroquia de [[Ledoira, Frades|Ledoira]], no concello de [[Frades]]; *'''[[Receá, Castro, Mesía|Receá]]''', lugar da parroquia de [[Castro, Mesía|Castro]], no concello de [[Mesía]]. {{Control de autoridades}} 3wlusdqzt54bgihe30dynnd2kzamvge 1 656016 7104547 2025-06-23T15:06:06Z Vanicorps 141412 Nova páxina: "{{Visitas}}" 7104547 wikitext text/x-wiki {{Visitas}} mjrme7egla3w9c3qvxo8kql5gyq949i 0 656017 7104623 2025-06-23T15:52:02Z Miguelferig 27155 traducido de en:Acetyl-CoA carboxylase 7104623 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{Short description|Enzyme that regulates the metabolism of fatty acids}} {{cs1 config|name-list-style=vanc|display-authors=6}} {{enzyme | Name = Acetyl-CoA carboxylase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Human ACC1 homodimer with catalytic domains highlighted; biotin carboxylase (red), biotinyl-binding (blue) and carboxyltransferase (green). {{PDB|6G2D}} |name=acetyl-CoA carboxylase}} {{Infobox protein | Name = [[ACACA|Acetyl-CoA carboxylase alpha]] | Symbol = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Chromosome = 17| | Arm = q| | Band = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Symbol=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} '''Acetyl-CoA carboxylase''' ('''ACC''') is a [[biotin]]-dependent [[enzyme]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) that catalyzes the irreversible [[carboxylation]] of [[acetyl-CoA]] to produce [[malonyl-CoA]] through its two catalytic activities, [[biotin carboxylase]] (BC) and [[Carboxyl transferase domain|carboxyltransferase]] (CT). ACC is a multi-subunit enzyme in most [[prokaryote]]s and in the [[chloroplast]]s of most plants and algae, whereas it is a large, multi-domain enzyme in the [[cytoplasm]] of most [[eukaryote]]s. The most important function of ACC is to provide the malonyl-CoA substrate for the [[Fatty acid synthesis|biosynthesis of fatty acids]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = August 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | s2cid = 1131957 | pmc = 11139103 }}</ref> The activity of ACC can be controlled at the transcriptional level as well as by small molecule modulators and [[covalent modification]]. The human genome contains the genes for two different ACCs<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = November 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>—''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | doi-access = free | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> and ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = June 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == [[Prokaryote]]s and [[plant]]s have multi-subunit ACCs composed of several polypeptides. Biotin carboxylase (BC) activity, [[biotin carboxyl carrier protein]] (BCCP), and carboxyl transferase (CT) activity are each contained on a different subunit. The stoichiometry of these subunits in the ACC [[holoenzyme]] differs amongst organisms.<ref name="pmid15968460" /> Humans and most [[eukaryote]]s have evolved an ACC with CT and BC catalytic domains and BCCP domains on a single polypeptide. Most plants also have this homomeric form in cytosol.<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = June 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 | s2cid = 41506311 | doi-access = free }}</ref> ACC functional regions, starting from the [[N-terminus]] to [[C-terminus]] are the biotin carboxylase (BC), biotin binding (BB), carboxyl transferase (CT), and [[ATP-binding motif|ATP-binding]] (AB). AB lies within BC. [[Biotin]] is covalently attached through an amide bond to the long [[side chain]] of a lysine reside in BB. As BB is between BC and CT regions, biotin can easily translocate to both of the active sites where it is required. In mammals where two isoforms of ACC are expressed, the main structural difference between these isoforms is the extended ACC2 N-terminus containing a [[mitochondrial targeting sequence]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Crystallographic structures of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Biotin carboxylase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:BCCP.png|Biotin carboxyl carrier protein subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Carboxyl transferase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase }} == Xenes == The polypeptides composing the multi-subunit ACCs of [[prokaryote]]s and [[plant]]s are encoded by distinct genes. In ''[[Escherichia coli]]'', ''accA'' encodes the alpha subunit of the acetyl-CoA carboxylase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> and ''accD'' encodes its beta subunit.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == The overall reaction of ACAC(A,B) proceeds by a two-step mechanism.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = August 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 | s2cid = 24548083 }}</ref> The first reaction is carried out by BC and involves the ATP-dependent carboxylation of [[biotin]] with [[bicarbonate]] serving as the source of CO₂. The carboxyl group is transferred from [[biotin]] to [[acetyl-CoA]] to form [[malonyl-CoA]] in the second reaction, which is catalyzed by CT. [[File:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">The reaction mechanism of ACAC(A,B). {{legend|blue|enzyme}} {{legend|rgb(219,155,36)|coenzymes}} {{legend|rgb(151,149,45)|substrate names}} {{legend|rgb(227,13,196)|metal ions}} {{legend|rgb(128,0,0)|phosphate}} {{legend|red|carbonate}}</div>]] In the [[active site]], the reaction proceeds with extensive interaction of the residues Glu296 and positively charged Arg338 and Arg292 with the substrates.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = April 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 | doi-access = free }}</ref> Two Mg²⁺ are coordinated by the phosphate groups on the [[Adenosine triphosphate|ATP]], and are required for ATP binding to the enzyme. Bicarbonate is [[deprotonated]] by Glu296, although in solution, this proton transfer is unlikely as the [[pKa]] of bicarbonate is 10.3. The enzyme apparently manipulates the pKa to facilitate the deprotonation of bicarbonate. The pKa of bicarbonate is decreased by its interaction with positively charged side chains of Arg338 and Arg292. Furthermore, Glu296 interacts with the side chain of Glu211, an interaction that has been shown to cause an increase in the apparent pKa. Following deprotonation of bicarbonate, the oxygen of the bicarbonate acts as a [[nucleophile]] and attacks the gamma phosphate on ATP. The carboxyphosphate intermediate quickly decomposes to CO₂ and PO₄³⁻. The PO₄³⁻ deprotonates biotin, creating an enolate, stabilized by Arg338, that subsequently attacks CO₂ resulting in the production of carboxybiotin.<ref name="pmid19213731"/> The carboxybiotin translocates to the carboxyl transferase (CT) active site, where the carboxyl group is transferred to acetyl-CoA. In contrast to the BC domain, little is known about the reaction mechanism of CT. A proposed mechanism is the release of CO₂ from biotin, which subsequently abstracts a proton from the methyl group from acetyl-CoA carboxylase. The resulting [[enolate]] attacks CO₂ to form malonyl-CoA. In a competing mechanism, [[proton]] abstraction is concerted with the attack of acetyl-CoA. == Función == The function of ACC is to regulate the metabolism of fatty acids. When the enzyme is active, the product, malonyl-CoA, is produced which is a building block for new fatty acids and can inhibit the transfer of the fatty acyl group from acyl-CoA to [[carnitine]] with [[carnitine acyltransferase]], which inhibits the [[beta-oxidation]] of fatty acids in the [[mitochondria]]. In [[mammals]], two main [[isoforms]] of ACC are expressed, ACC1 and ACC2, which differ in both tissue distribution and function. ACC1 is found in the [[cytoplasm]] of all cells but is enriched in lipogenic tissue, such as [[adipose]] tissue and lactating [[mammary glands]], where fatty acid synthesis is important.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = August 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> In oxidative tissues, such as the [[skeletal muscle]] and the [[heart]], the ratio of ACC2 expressed is higher. ACC1 and ACC2 are both highly expressed in the [[liver]] where both fatty acid oxidation and synthesis are important.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = March 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 | doi-access = free }}</ref> The differences in tissue distribution indicate that ACC1 maintains regulation of [[fatty acid synthesis]] whereas ACC2 mainly regulates fatty acid oxidation (beta oxidation). A mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) plays a partially redundant role in [[lipoic acid]] synthesis and thus in protein lipoylation by providing malonyl-CoA for [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS) in tandem with [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = November 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidres da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |url-access= registration |edition=3rd |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = May 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:EC 6.4.1]] 5n3d789ztcqgxz7ek5oc9f9g6f9eg48 7104637 7104623 2025-06-23T15:56:15Z Miguelferig 27155 7104637 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Nome = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados; biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) and carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetyl-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Symbol=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} '''Acetyl-CoA carboxylase''' ('''ACC''') is a [[biotin]]-dependent [[enzyme]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) that catalyzes the irreversible [[carboxylation]] of [[acetyl-CoA]] to produce [[malonyl-CoA]] through its two catalytic activities, [[biotin carboxylase]] (BC) and [[Carboxyl transferase domain|carboxyltransferase]] (CT). ACC is a multi-subunit enzyme in most [[prokaryote]]s and in the [[chloroplast]]s of most plants and algae, whereas it is a large, multi-domain enzyme in the [[cytoplasm]] of most [[eukaryote]]s. The most important function of ACC is to provide the malonyl-CoA substrate for the [[Fatty acid synthesis|biosynthesis of fatty acids]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = August 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | s2cid = 1131957 | pmc = 11139103 }}</ref> The activity of ACC can be controlled at the transcriptional level as well as by small molecule modulators and [[covalent modification]]. The human genome contains the genes for two different ACCs<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = November 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>—''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | doi-access = free | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> and ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = June 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == [[Prokaryote]]s and [[plant]]s have multi-subunit ACCs composed of several polypeptides. Biotin carboxylase (BC) activity, [[biotin carboxyl carrier protein]] (BCCP), and carboxyl transferase (CT) activity are each contained on a different subunit. The stoichiometry of these subunits in the ACC [[holoenzyme]] differs amongst organisms.<ref name="pmid15968460" /> Humans and most [[eukaryote]]s have evolved an ACC with CT and BC catalytic domains and BCCP domains on a single polypeptide. Most plants also have this homomeric form in cytosol.<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = June 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 | s2cid = 41506311 | doi-access = free }}</ref> ACC functional regions, starting from the [[N-terminus]] to [[C-terminus]] are the biotin carboxylase (BC), biotin binding (BB), carboxyl transferase (CT), and [[ATP-binding motif|ATP-binding]] (AB). AB lies within BC. [[Biotin]] is covalently attached through an amide bond to the long [[side chain]] of a lysine reside in BB. As BB is between BC and CT regions, biotin can easily translocate to both of the active sites where it is required. In mammals where two isoforms of ACC are expressed, the main structural difference between these isoforms is the extended ACC2 N-terminus containing a [[mitochondrial targeting sequence]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Crystallographic structures of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Biotin carboxylase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:BCCP.png|Biotin carboxyl carrier protein subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Carboxyl transferase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase }} == Xenes == The polypeptides composing the multi-subunit ACCs of [[prokaryote]]s and [[plant]]s are encoded by distinct genes. In ''[[Escherichia coli]]'', ''accA'' encodes the alpha subunit of the acetyl-CoA carboxylase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> and ''accD'' encodes its beta subunit.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == The overall reaction of ACAC(A,B) proceeds by a two-step mechanism.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = August 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 | s2cid = 24548083 }}</ref> The first reaction is carried out by BC and involves the ATP-dependent carboxylation of [[biotin]] with [[bicarbonate]] serving as the source of CO₂. The carboxyl group is transferred from [[biotin]] to [[acetyl-CoA]] to form [[malonyl-CoA]] in the second reaction, which is catalyzed by CT. [[File:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">The reaction mechanism of ACAC(A,B). {{legend|blue|enzyme}} {{legend|rgb(219,155,36)|coenzymes}} {{legend|rgb(151,149,45)|substrate names}} {{legend|rgb(227,13,196)|metal ions}} {{legend|rgb(128,0,0)|phosphate}} {{legend|red|carbonate}}</div>]] In the [[active site]], the reaction proceeds with extensive interaction of the residues Glu296 and positively charged Arg338 and Arg292 with the substrates.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = April 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 | doi-access = free }}</ref> Two Mg²⁺ are coordinated by the phosphate groups on the [[Adenosine triphosphate|ATP]], and are required for ATP binding to the enzyme. Bicarbonate is [[deprotonated]] by Glu296, although in solution, this proton transfer is unlikely as the [[pKa]] of bicarbonate is 10.3. The enzyme apparently manipulates the pKa to facilitate the deprotonation of bicarbonate. The pKa of bicarbonate is decreased by its interaction with positively charged side chains of Arg338 and Arg292. Furthermore, Glu296 interacts with the side chain of Glu211, an interaction that has been shown to cause an increase in the apparent pKa. Following deprotonation of bicarbonate, the oxygen of the bicarbonate acts as a [[nucleophile]] and attacks the gamma phosphate on ATP. The carboxyphosphate intermediate quickly decomposes to CO₂ and PO₄³⁻. The PO₄³⁻ deprotonates biotin, creating an enolate, stabilized by Arg338, that subsequently attacks CO₂ resulting in the production of carboxybiotin.<ref name="pmid19213731"/> The carboxybiotin translocates to the carboxyl transferase (CT) active site, where the carboxyl group is transferred to acetyl-CoA. In contrast to the BC domain, little is known about the reaction mechanism of CT. A proposed mechanism is the release of CO₂ from biotin, which subsequently abstracts a proton from the methyl group from acetyl-CoA carboxylase. The resulting [[enolate]] attacks CO₂ to form malonyl-CoA. In a competing mechanism, [[proton]] abstraction is concerted with the attack of acetyl-CoA. == Función == The function of ACC is to regulate the metabolism of fatty acids. When the enzyme is active, the product, malonyl-CoA, is produced which is a building block for new fatty acids and can inhibit the transfer of the fatty acyl group from acyl-CoA to [[carnitine]] with [[carnitine acyltransferase]], which inhibits the [[beta-oxidation]] of fatty acids in the [[mitochondria]]. In [[mammals]], two main [[isoforms]] of ACC are expressed, ACC1 and ACC2, which differ in both tissue distribution and function. ACC1 is found in the [[cytoplasm]] of all cells but is enriched in lipogenic tissue, such as [[adipose]] tissue and lactating [[mammary glands]], where fatty acid synthesis is important.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = August 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> In oxidative tissues, such as the [[skeletal muscle]] and the [[heart]], the ratio of ACC2 expressed is higher. ACC1 and ACC2 are both highly expressed in the [[liver]] where both fatty acid oxidation and synthesis are important.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = March 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 | doi-access = free }}</ref> The differences in tissue distribution indicate that ACC1 maintains regulation of [[fatty acid synthesis]] whereas ACC2 mainly regulates fatty acid oxidation (beta oxidation). A mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) plays a partially redundant role in [[lipoic acid]] synthesis and thus in protein lipoylation by providing malonyl-CoA for [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS) in tandem with [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = November 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidres da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |url-access= registration |edition=3rd |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = May 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:EC 6.4.1]] 0vnxf31ng3f0erul0p9e81a6v3ruxx1 7104641 7104637 2025-06-23T15:57:44Z Miguelferig 27155 7104641 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados; biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) and carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetyl-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} '''Acetyl-CoA carboxylase''' ('''ACC''') is a [[biotin]]-dependent [[enzyme]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) that catalyzes the irreversible [[carboxylation]] of [[acetyl-CoA]] to produce [[malonyl-CoA]] through its two catalytic activities, [[biotin carboxylase]] (BC) and [[Carboxyl transferase domain|carboxyltransferase]] (CT). ACC is a multi-subunit enzyme in most [[prokaryote]]s and in the [[chloroplast]]s of most plants and algae, whereas it is a large, multi-domain enzyme in the [[cytoplasm]] of most [[eukaryote]]s. The most important function of ACC is to provide the malonyl-CoA substrate for the [[Fatty acid synthesis|biosynthesis of fatty acids]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = August 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | s2cid = 1131957 | pmc = 11139103 }}</ref> The activity of ACC can be controlled at the transcriptional level as well as by small molecule modulators and [[covalent modification]]. The human genome contains the genes for two different ACCs<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = November 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>—''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | doi-access = free | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> and ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = June 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == [[Prokaryote]]s and [[plant]]s have multi-subunit ACCs composed of several polypeptides. Biotin carboxylase (BC) activity, [[biotin carboxyl carrier protein]] (BCCP), and carboxyl transferase (CT) activity are each contained on a different subunit. The stoichiometry of these subunits in the ACC [[holoenzyme]] differs amongst organisms.<ref name="pmid15968460" /> Humans and most [[eukaryote]]s have evolved an ACC with CT and BC catalytic domains and BCCP domains on a single polypeptide. Most plants also have this homomeric form in cytosol.<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = June 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 | s2cid = 41506311 | doi-access = free }}</ref> ACC functional regions, starting from the [[N-terminus]] to [[C-terminus]] are the biotin carboxylase (BC), biotin binding (BB), carboxyl transferase (CT), and [[ATP-binding motif|ATP-binding]] (AB). AB lies within BC. [[Biotin]] is covalently attached through an amide bond to the long [[side chain]] of a lysine reside in BB. As BB is between BC and CT regions, biotin can easily translocate to both of the active sites where it is required. In mammals where two isoforms of ACC are expressed, the main structural difference between these isoforms is the extended ACC2 N-terminus containing a [[mitochondrial targeting sequence]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Crystallographic structures of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Biotin carboxylase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:BCCP.png|Biotin carboxyl carrier protein subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Carboxyl transferase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase }} == Xenes == The polypeptides composing the multi-subunit ACCs of [[prokaryote]]s and [[plant]]s are encoded by distinct genes. In ''[[Escherichia coli]]'', ''accA'' encodes the alpha subunit of the acetyl-CoA carboxylase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> and ''accD'' encodes its beta subunit.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == The overall reaction of ACAC(A,B) proceeds by a two-step mechanism.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = August 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 | s2cid = 24548083 }}</ref> The first reaction is carried out by BC and involves the ATP-dependent carboxylation of [[biotin]] with [[bicarbonate]] serving as the source of CO₂. The carboxyl group is transferred from [[biotin]] to [[acetyl-CoA]] to form [[malonyl-CoA]] in the second reaction, which is catalyzed by CT. [[File:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">The reaction mechanism of ACAC(A,B). {{legend|blue|enzyme}} {{legend|rgb(219,155,36)|coenzymes}} {{legend|rgb(151,149,45)|substrate names}} {{legend|rgb(227,13,196)|metal ions}} {{legend|rgb(128,0,0)|phosphate}} {{legend|red|carbonate}}</div>]] In the [[active site]], the reaction proceeds with extensive interaction of the residues Glu296 and positively charged Arg338 and Arg292 with the substrates.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = April 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 | doi-access = free }}</ref> Two Mg²⁺ are coordinated by the phosphate groups on the [[Adenosine triphosphate|ATP]], and are required for ATP binding to the enzyme. Bicarbonate is [[deprotonated]] by Glu296, although in solution, this proton transfer is unlikely as the [[pKa]] of bicarbonate is 10.3. The enzyme apparently manipulates the pKa to facilitate the deprotonation of bicarbonate. The pKa of bicarbonate is decreased by its interaction with positively charged side chains of Arg338 and Arg292. Furthermore, Glu296 interacts with the side chain of Glu211, an interaction that has been shown to cause an increase in the apparent pKa. Following deprotonation of bicarbonate, the oxygen of the bicarbonate acts as a [[nucleophile]] and attacks the gamma phosphate on ATP. The carboxyphosphate intermediate quickly decomposes to CO₂ and PO₄³⁻. The PO₄³⁻ deprotonates biotin, creating an enolate, stabilized by Arg338, that subsequently attacks CO₂ resulting in the production of carboxybiotin.<ref name="pmid19213731"/> The carboxybiotin translocates to the carboxyl transferase (CT) active site, where the carboxyl group is transferred to acetyl-CoA. In contrast to the BC domain, little is known about the reaction mechanism of CT. A proposed mechanism is the release of CO₂ from biotin, which subsequently abstracts a proton from the methyl group from acetyl-CoA carboxylase. The resulting [[enolate]] attacks CO₂ to form malonyl-CoA. In a competing mechanism, [[proton]] abstraction is concerted with the attack of acetyl-CoA. == Función == The function of ACC is to regulate the metabolism of fatty acids. When the enzyme is active, the product, malonyl-CoA, is produced which is a building block for new fatty acids and can inhibit the transfer of the fatty acyl group from acyl-CoA to [[carnitine]] with [[carnitine acyltransferase]], which inhibits the [[beta-oxidation]] of fatty acids in the [[mitochondria]]. In [[mammals]], two main [[isoforms]] of ACC are expressed, ACC1 and ACC2, which differ in both tissue distribution and function. ACC1 is found in the [[cytoplasm]] of all cells but is enriched in lipogenic tissue, such as [[adipose]] tissue and lactating [[mammary glands]], where fatty acid synthesis is important.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = August 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> In oxidative tissues, such as the [[skeletal muscle]] and the [[heart]], the ratio of ACC2 expressed is higher. ACC1 and ACC2 are both highly expressed in the [[liver]] where both fatty acid oxidation and synthesis are important.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = March 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 | doi-access = free }}</ref> The differences in tissue distribution indicate that ACC1 maintains regulation of [[fatty acid synthesis]] whereas ACC2 mainly regulates fatty acid oxidation (beta oxidation). A mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) plays a partially redundant role in [[lipoic acid]] synthesis and thus in protein lipoylation by providing malonyl-CoA for [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS) in tandem with [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = November 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidres da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |url-access= registration |edition=3rd |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = May 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:EC 6.4.1]] 28slcxsz9yk716ft1fmamuxjbqn31oc 7104646 7104641 2025-06-23T15:58:20Z Miguelferig 27155 7104646 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados; biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) and carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} '''Acetyl-CoA carboxylase''' ('''ACC''') is a [[biotin]]-dependent [[enzyme]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) that catalyzes the irreversible [[carboxylation]] of [[acetyl-CoA]] to produce [[malonyl-CoA]] through its two catalytic activities, [[biotin carboxylase]] (BC) and [[Carboxyl transferase domain|carboxyltransferase]] (CT). ACC is a multi-subunit enzyme in most [[prokaryote]]s and in the [[chloroplast]]s of most plants and algae, whereas it is a large, multi-domain enzyme in the [[cytoplasm]] of most [[eukaryote]]s. The most important function of ACC is to provide the malonyl-CoA substrate for the [[Fatty acid synthesis|biosynthesis of fatty acids]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = August 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | s2cid = 1131957 | pmc = 11139103 }}</ref> The activity of ACC can be controlled at the transcriptional level as well as by small molecule modulators and [[covalent modification]]. The human genome contains the genes for two different ACCs<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = November 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>—''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | doi-access = free | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> and ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = June 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == [[Prokaryote]]s and [[plant]]s have multi-subunit ACCs composed of several polypeptides. Biotin carboxylase (BC) activity, [[biotin carboxyl carrier protein]] (BCCP), and carboxyl transferase (CT) activity are each contained on a different subunit. The stoichiometry of these subunits in the ACC [[holoenzyme]] differs amongst organisms.<ref name="pmid15968460" /> Humans and most [[eukaryote]]s have evolved an ACC with CT and BC catalytic domains and BCCP domains on a single polypeptide. Most plants also have this homomeric form in cytosol.<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = June 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 | s2cid = 41506311 | doi-access = free }}</ref> ACC functional regions, starting from the [[N-terminus]] to [[C-terminus]] are the biotin carboxylase (BC), biotin binding (BB), carboxyl transferase (CT), and [[ATP-binding motif|ATP-binding]] (AB). AB lies within BC. [[Biotin]] is covalently attached through an amide bond to the long [[side chain]] of a lysine reside in BB. As BB is between BC and CT regions, biotin can easily translocate to both of the active sites where it is required. In mammals where two isoforms of ACC are expressed, the main structural difference between these isoforms is the extended ACC2 N-terminus containing a [[mitochondrial targeting sequence]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Crystallographic structures of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Biotin carboxylase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:BCCP.png|Biotin carboxyl carrier protein subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Carboxyl transferase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase }} == Xenes == The polypeptides composing the multi-subunit ACCs of [[prokaryote]]s and [[plant]]s are encoded by distinct genes. In ''[[Escherichia coli]]'', ''accA'' encodes the alpha subunit of the acetyl-CoA carboxylase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> and ''accD'' encodes its beta subunit.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == The overall reaction of ACAC(A,B) proceeds by a two-step mechanism.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = August 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 | s2cid = 24548083 }}</ref> The first reaction is carried out by BC and involves the ATP-dependent carboxylation of [[biotin]] with [[bicarbonate]] serving as the source of CO₂. The carboxyl group is transferred from [[biotin]] to [[acetyl-CoA]] to form [[malonyl-CoA]] in the second reaction, which is catalyzed by CT. [[File:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">The reaction mechanism of ACAC(A,B). {{legend|blue|enzyme}} {{legend|rgb(219,155,36)|coenzymes}} {{legend|rgb(151,149,45)|substrate names}} {{legend|rgb(227,13,196)|metal ions}} {{legend|rgb(128,0,0)|phosphate}} {{legend|red|carbonate}}</div>]] In the [[active site]], the reaction proceeds with extensive interaction of the residues Glu296 and positively charged Arg338 and Arg292 with the substrates.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = April 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 | doi-access = free }}</ref> Two Mg²⁺ are coordinated by the phosphate groups on the [[Adenosine triphosphate|ATP]], and are required for ATP binding to the enzyme. Bicarbonate is [[deprotonated]] by Glu296, although in solution, this proton transfer is unlikely as the [[pKa]] of bicarbonate is 10.3. The enzyme apparently manipulates the pKa to facilitate the deprotonation of bicarbonate. The pKa of bicarbonate is decreased by its interaction with positively charged side chains of Arg338 and Arg292. Furthermore, Glu296 interacts with the side chain of Glu211, an interaction that has been shown to cause an increase in the apparent pKa. Following deprotonation of bicarbonate, the oxygen of the bicarbonate acts as a [[nucleophile]] and attacks the gamma phosphate on ATP. The carboxyphosphate intermediate quickly decomposes to CO₂ and PO₄³⁻. The PO₄³⁻ deprotonates biotin, creating an enolate, stabilized by Arg338, that subsequently attacks CO₂ resulting in the production of carboxybiotin.<ref name="pmid19213731"/> The carboxybiotin translocates to the carboxyl transferase (CT) active site, where the carboxyl group is transferred to acetyl-CoA. In contrast to the BC domain, little is known about the reaction mechanism of CT. A proposed mechanism is the release of CO₂ from biotin, which subsequently abstracts a proton from the methyl group from acetyl-CoA carboxylase. The resulting [[enolate]] attacks CO₂ to form malonyl-CoA. In a competing mechanism, [[proton]] abstraction is concerted with the attack of acetyl-CoA. == Función == The function of ACC is to regulate the metabolism of fatty acids. When the enzyme is active, the product, malonyl-CoA, is produced which is a building block for new fatty acids and can inhibit the transfer of the fatty acyl group from acyl-CoA to [[carnitine]] with [[carnitine acyltransferase]], which inhibits the [[beta-oxidation]] of fatty acids in the [[mitochondria]]. In [[mammals]], two main [[isoforms]] of ACC are expressed, ACC1 and ACC2, which differ in both tissue distribution and function. ACC1 is found in the [[cytoplasm]] of all cells but is enriched in lipogenic tissue, such as [[adipose]] tissue and lactating [[mammary glands]], where fatty acid synthesis is important.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = August 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> In oxidative tissues, such as the [[skeletal muscle]] and the [[heart]], the ratio of ACC2 expressed is higher. ACC1 and ACC2 are both highly expressed in the [[liver]] where both fatty acid oxidation and synthesis are important.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = March 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 | doi-access = free }}</ref> The differences in tissue distribution indicate that ACC1 maintains regulation of [[fatty acid synthesis]] whereas ACC2 mainly regulates fatty acid oxidation (beta oxidation). A mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) plays a partially redundant role in [[lipoic acid]] synthesis and thus in protein lipoylation by providing malonyl-CoA for [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS) in tandem with [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = November 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidres da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |url-access= registration |edition=3rd |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = May 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:EC 6.4.1]] c5gb6mtx5qgiqew5eh3zv8sbptuo1o4 7104653 7104646 2025-06-23T16:07:01Z Miguelferig 27155 7104653 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados; biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) and carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependenta da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eucariota]]s. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | doi-access = free | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == <!-- [[Prokaryote]]s and [[plant]]s have multi-subunit ACCs composed of several polypeptides. Biotin carboxylase (BC) activity, [[biotin carboxyl carrier protein]] (BCCP), and carboxyl transferase (CT) activity are each contained on a different subunit. The stoichiometry of these subunits in the ACC [[holoenzyme]] differs amongst organisms.<ref name="pmid15968460" /> Humans and most [[eukaryote]]s have evolved an ACC with CT and BC catalytic domains and BCCP domains on a single polypeptide. Most plants also have this homomeric form in cytosol.<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = June 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 | s2cid = 41506311 | doi-access = free }}</ref> ACC functional regions, starting from the [[N-terminus]] to [[C-terminus]] are the biotin carboxylase (BC), biotin binding (BB), carboxyl transferase (CT), and [[ATP-binding motif|ATP-binding]] (AB). AB lies within BC. [[Biotin]] is covalently attached through an amide bond to the long [[side chain]] of a lysine reside in BB. As BB is between BC and CT regions, biotin can easily translocate to both of the active sites where it is required. In mammals where two isoforms of ACC are expressed, the main structural difference between these isoforms is the extended ACC2 N-terminus containing a [[mitochondrial targeting sequence]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Crystallographic structures of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Biotin carboxylase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:BCCP.png|Biotin carboxyl carrier protein subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Carboxyl transferase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase }} == Xenes == The polypeptides composing the multi-subunit ACCs of [[prokaryote]]s and [[plant]]s are encoded by distinct genes. In ''[[Escherichia coli]]'', ''accA'' encodes the alpha subunit of the acetyl-CoA carboxylase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> and ''accD'' encodes its beta subunit.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == The overall reaction of ACAC(A,B) proceeds by a two-step mechanism.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = August 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 | s2cid = 24548083 }}</ref> The first reaction is carried out by BC and involves the ATP-dependent carboxylation of [[biotin]] with [[bicarbonate]] serving as the source of CO₂. The carboxyl group is transferred from [[biotin]] to [[acetyl-CoA]] to form [[malonyl-CoA]] in the second reaction, which is catalyzed by CT. [[File:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">The reaction mechanism of ACAC(A,B). {{legend|blue|enzyme}} {{legend|rgb(219,155,36)|coenzymes}} {{legend|rgb(151,149,45)|substrate names}} {{legend|rgb(227,13,196)|metal ions}} {{legend|rgb(128,0,0)|phosphate}} {{legend|red|carbonate}}</div>]] In the [[active site]], the reaction proceeds with extensive interaction of the residues Glu296 and positively charged Arg338 and Arg292 with the substrates.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = April 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 | doi-access = free }}</ref> Two Mg²⁺ are coordinated by the phosphate groups on the [[Adenosine triphosphate|ATP]], and are required for ATP binding to the enzyme. Bicarbonate is [[deprotonated]] by Glu296, although in solution, this proton transfer is unlikely as the [[pKa]] of bicarbonate is 10.3. The enzyme apparently manipulates the pKa to facilitate the deprotonation of bicarbonate. The pKa of bicarbonate is decreased by its interaction with positively charged side chains of Arg338 and Arg292. Furthermore, Glu296 interacts with the side chain of Glu211, an interaction that has been shown to cause an increase in the apparent pKa. Following deprotonation of bicarbonate, the oxygen of the bicarbonate acts as a [[nucleophile]] and attacks the gamma phosphate on ATP. The carboxyphosphate intermediate quickly decomposes to CO₂ and PO₄³⁻. The PO₄³⁻ deprotonates biotin, creating an enolate, stabilized by Arg338, that subsequently attacks CO₂ resulting in the production of carboxybiotin.<ref name="pmid19213731"/> The carboxybiotin translocates to the carboxyl transferase (CT) active site, where the carboxyl group is transferred to acetyl-CoA. In contrast to the BC domain, little is known about the reaction mechanism of CT. A proposed mechanism is the release of CO₂ from biotin, which subsequently abstracts a proton from the methyl group from acetyl-CoA carboxylase. The resulting [[enolate]] attacks CO₂ to form malonyl-CoA. In a competing mechanism, [[proton]] abstraction is concerted with the attack of acetyl-CoA. == Función == The function of ACC is to regulate the metabolism of fatty acids. When the enzyme is active, the product, malonyl-CoA, is produced which is a building block for new fatty acids and can inhibit the transfer of the fatty acyl group from acyl-CoA to [[carnitine]] with [[carnitine acyltransferase]], which inhibits the [[beta-oxidation]] of fatty acids in the [[mitochondria]]. In [[mammals]], two main [[isoforms]] of ACC are expressed, ACC1 and ACC2, which differ in both tissue distribution and function. ACC1 is found in the [[cytoplasm]] of all cells but is enriched in lipogenic tissue, such as [[adipose]] tissue and lactating [[mammary glands]], where fatty acid synthesis is important.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = August 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> In oxidative tissues, such as the [[skeletal muscle]] and the [[heart]], the ratio of ACC2 expressed is higher. ACC1 and ACC2 are both highly expressed in the [[liver]] where both fatty acid oxidation and synthesis are important.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = March 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 | doi-access = free }}</ref> The differences in tissue distribution indicate that ACC1 maintains regulation of [[fatty acid synthesis]] whereas ACC2 mainly regulates fatty acid oxidation (beta oxidation). A mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) plays a partially redundant role in [[lipoic acid]] synthesis and thus in protein lipoylation by providing malonyl-CoA for [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS) in tandem with [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = November 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidres da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |url-access= registration |edition=3rd |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = May 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:EC 6.4.1]] 2he7kq08vo2ocn2dzjr4gcskw9hd7y9 7104654 7104653 2025-06-23T16:07:33Z Miguelferig 27155 /* Bibliografía */ 7104654 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados; biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) and carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependenta da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eucariota]]s. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | doi-access = free | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == <!-- [[Prokaryote]]s and [[plant]]s have multi-subunit ACCs composed of several polypeptides. Biotin carboxylase (BC) activity, [[biotin carboxyl carrier protein]] (BCCP), and carboxyl transferase (CT) activity are each contained on a different subunit. The stoichiometry of these subunits in the ACC [[holoenzyme]] differs amongst organisms.<ref name="pmid15968460" /> Humans and most [[eukaryote]]s have evolved an ACC with CT and BC catalytic domains and BCCP domains on a single polypeptide. Most plants also have this homomeric form in cytosol.<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = June 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 | s2cid = 41506311 | doi-access = free }}</ref> ACC functional regions, starting from the [[N-terminus]] to [[C-terminus]] are the biotin carboxylase (BC), biotin binding (BB), carboxyl transferase (CT), and [[ATP-binding motif|ATP-binding]] (AB). AB lies within BC. [[Biotin]] is covalently attached through an amide bond to the long [[side chain]] of a lysine reside in BB. As BB is between BC and CT regions, biotin can easily translocate to both of the active sites where it is required. In mammals where two isoforms of ACC are expressed, the main structural difference between these isoforms is the extended ACC2 N-terminus containing a [[mitochondrial targeting sequence]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Crystallographic structures of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Biotin carboxylase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:BCCP.png|Biotin carboxyl carrier protein subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Carboxyl transferase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase }} == Xenes == The polypeptides composing the multi-subunit ACCs of [[prokaryote]]s and [[plant]]s are encoded by distinct genes. In ''[[Escherichia coli]]'', ''accA'' encodes the alpha subunit of the acetyl-CoA carboxylase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> and ''accD'' encodes its beta subunit.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == The overall reaction of ACAC(A,B) proceeds by a two-step mechanism.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = August 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 | s2cid = 24548083 }}</ref> The first reaction is carried out by BC and involves the ATP-dependent carboxylation of [[biotin]] with [[bicarbonate]] serving as the source of CO₂. The carboxyl group is transferred from [[biotin]] to [[acetyl-CoA]] to form [[malonyl-CoA]] in the second reaction, which is catalyzed by CT. [[File:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">The reaction mechanism of ACAC(A,B). {{legend|blue|enzyme}} {{legend|rgb(219,155,36)|coenzymes}} {{legend|rgb(151,149,45)|substrate names}} {{legend|rgb(227,13,196)|metal ions}} {{legend|rgb(128,0,0)|phosphate}} {{legend|red|carbonate}}</div>]] In the [[active site]], the reaction proceeds with extensive interaction of the residues Glu296 and positively charged Arg338 and Arg292 with the substrates.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = April 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 | doi-access = free }}</ref> Two Mg²⁺ are coordinated by the phosphate groups on the [[Adenosine triphosphate|ATP]], and are required for ATP binding to the enzyme. Bicarbonate is [[deprotonated]] by Glu296, although in solution, this proton transfer is unlikely as the [[pKa]] of bicarbonate is 10.3. The enzyme apparently manipulates the pKa to facilitate the deprotonation of bicarbonate. The pKa of bicarbonate is decreased by its interaction with positively charged side chains of Arg338 and Arg292. Furthermore, Glu296 interacts with the side chain of Glu211, an interaction that has been shown to cause an increase in the apparent pKa. Following deprotonation of bicarbonate, the oxygen of the bicarbonate acts as a [[nucleophile]] and attacks the gamma phosphate on ATP. The carboxyphosphate intermediate quickly decomposes to CO₂ and PO₄³⁻. The PO₄³⁻ deprotonates biotin, creating an enolate, stabilized by Arg338, that subsequently attacks CO₂ resulting in the production of carboxybiotin.<ref name="pmid19213731"/> The carboxybiotin translocates to the carboxyl transferase (CT) active site, where the carboxyl group is transferred to acetyl-CoA. In contrast to the BC domain, little is known about the reaction mechanism of CT. A proposed mechanism is the release of CO₂ from biotin, which subsequently abstracts a proton from the methyl group from acetyl-CoA carboxylase. The resulting [[enolate]] attacks CO₂ to form malonyl-CoA. In a competing mechanism, [[proton]] abstraction is concerted with the attack of acetyl-CoA. == Función == The function of ACC is to regulate the metabolism of fatty acids. When the enzyme is active, the product, malonyl-CoA, is produced which is a building block for new fatty acids and can inhibit the transfer of the fatty acyl group from acyl-CoA to [[carnitine]] with [[carnitine acyltransferase]], which inhibits the [[beta-oxidation]] of fatty acids in the [[mitochondria]]. In [[mammals]], two main [[isoforms]] of ACC are expressed, ACC1 and ACC2, which differ in both tissue distribution and function. ACC1 is found in the [[cytoplasm]] of all cells but is enriched in lipogenic tissue, such as [[adipose]] tissue and lactating [[mammary glands]], where fatty acid synthesis is important.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = August 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> In oxidative tissues, such as the [[skeletal muscle]] and the [[heart]], the ratio of ACC2 expressed is higher. ACC1 and ACC2 are both highly expressed in the [[liver]] where both fatty acid oxidation and synthesis are important.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = March 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 | doi-access = free }}</ref> The differences in tissue distribution indicate that ACC1 maintains regulation of [[fatty acid synthesis]] whereas ACC2 mainly regulates fatty acid oxidation (beta oxidation). A mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) plays a partially redundant role in [[lipoic acid]] synthesis and thus in protein lipoylation by providing malonyl-CoA for [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS) in tandem with [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = November 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidres da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = May 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:EC 6.4.1]] qolqzgm6l0m38djr856jtcyigeyi6k1 7104656 7104654 2025-06-23T16:08:22Z Miguelferig 27155 7104656 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados; biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) and carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependenta da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == <!-- [[Prokaryote]]s and [[plant]]s have multi-subunit ACCs composed of several polypeptides. Biotin carboxylase (BC) activity, [[biotin carboxyl carrier protein]] (BCCP), and carboxyl transferase (CT) activity are each contained on a different subunit. The stoichiometry of these subunits in the ACC [[holoenzyme]] differs amongst organisms.<ref name="pmid15968460" /> Humans and most [[eukaryote]]s have evolved an ACC with CT and BC catalytic domains and BCCP domains on a single polypeptide. Most plants also have this homomeric form in cytosol.<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = June 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 | s2cid = 41506311 | doi-access = free }}</ref> ACC functional regions, starting from the [[N-terminus]] to [[C-terminus]] are the biotin carboxylase (BC), biotin binding (BB), carboxyl transferase (CT), and [[ATP-binding motif|ATP-binding]] (AB). AB lies within BC. [[Biotin]] is covalently attached through an amide bond to the long [[side chain]] of a lysine reside in BB. As BB is between BC and CT regions, biotin can easily translocate to both of the active sites where it is required. In mammals where two isoforms of ACC are expressed, the main structural difference between these isoforms is the extended ACC2 N-terminus containing a [[mitochondrial targeting sequence]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Crystallographic structures of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Biotin carboxylase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:BCCP.png|Biotin carboxyl carrier protein subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Carboxyl transferase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase }} == Xenes == The polypeptides composing the multi-subunit ACCs of [[prokaryote]]s and [[plant]]s are encoded by distinct genes. In ''[[Escherichia coli]]'', ''accA'' encodes the alpha subunit of the acetyl-CoA carboxylase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> and ''accD'' encodes its beta subunit.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == The overall reaction of ACAC(A,B) proceeds by a two-step mechanism.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = August 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 | s2cid = 24548083 }}</ref> The first reaction is carried out by BC and involves the ATP-dependent carboxylation of [[biotin]] with [[bicarbonate]] serving as the source of CO₂. The carboxyl group is transferred from [[biotin]] to [[acetyl-CoA]] to form [[malonyl-CoA]] in the second reaction, which is catalyzed by CT. [[File:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">The reaction mechanism of ACAC(A,B). {{legend|blue|enzyme}} {{legend|rgb(219,155,36)|coenzymes}} {{legend|rgb(151,149,45)|substrate names}} {{legend|rgb(227,13,196)|metal ions}} {{legend|rgb(128,0,0)|phosphate}} {{legend|red|carbonate}}</div>]] In the [[active site]], the reaction proceeds with extensive interaction of the residues Glu296 and positively charged Arg338 and Arg292 with the substrates.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = April 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 | doi-access = free }}</ref> Two Mg²⁺ are coordinated by the phosphate groups on the [[Adenosine triphosphate|ATP]], and are required for ATP binding to the enzyme. Bicarbonate is [[deprotonated]] by Glu296, although in solution, this proton transfer is unlikely as the [[pKa]] of bicarbonate is 10.3. The enzyme apparently manipulates the pKa to facilitate the deprotonation of bicarbonate. The pKa of bicarbonate is decreased by its interaction with positively charged side chains of Arg338 and Arg292. Furthermore, Glu296 interacts with the side chain of Glu211, an interaction that has been shown to cause an increase in the apparent pKa. Following deprotonation of bicarbonate, the oxygen of the bicarbonate acts as a [[nucleophile]] and attacks the gamma phosphate on ATP. The carboxyphosphate intermediate quickly decomposes to CO₂ and PO₄³⁻. The PO₄³⁻ deprotonates biotin, creating an enolate, stabilized by Arg338, that subsequently attacks CO₂ resulting in the production of carboxybiotin.<ref name="pmid19213731"/> The carboxybiotin translocates to the carboxyl transferase (CT) active site, where the carboxyl group is transferred to acetyl-CoA. In contrast to the BC domain, little is known about the reaction mechanism of CT. A proposed mechanism is the release of CO₂ from biotin, which subsequently abstracts a proton from the methyl group from acetyl-CoA carboxylase. The resulting [[enolate]] attacks CO₂ to form malonyl-CoA. In a competing mechanism, [[proton]] abstraction is concerted with the attack of acetyl-CoA. == Función == The function of ACC is to regulate the metabolism of fatty acids. When the enzyme is active, the product, malonyl-CoA, is produced which is a building block for new fatty acids and can inhibit the transfer of the fatty acyl group from acyl-CoA to [[carnitine]] with [[carnitine acyltransferase]], which inhibits the [[beta-oxidation]] of fatty acids in the [[mitochondria]]. In [[mammals]], two main [[isoforms]] of ACC are expressed, ACC1 and ACC2, which differ in both tissue distribution and function. ACC1 is found in the [[cytoplasm]] of all cells but is enriched in lipogenic tissue, such as [[adipose]] tissue and lactating [[mammary glands]], where fatty acid synthesis is important.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = August 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> In oxidative tissues, such as the [[skeletal muscle]] and the [[heart]], the ratio of ACC2 expressed is higher. ACC1 and ACC2 are both highly expressed in the [[liver]] where both fatty acid oxidation and synthesis are important.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = March 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 | doi-access = free }}</ref> The differences in tissue distribution indicate that ACC1 maintains regulation of [[fatty acid synthesis]] whereas ACC2 mainly regulates fatty acid oxidation (beta oxidation). A mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) plays a partially redundant role in [[lipoic acid]] synthesis and thus in protein lipoylation by providing malonyl-CoA for [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS) in tandem with [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = November 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidres da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = May 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:EC 6.4.1]] 4f9eogzu8rliwfp8r2n01e1qpgc73pn 7104658 7104656 2025-06-23T16:09:18Z Miguelferig 27155 7104658 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados; biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) and carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == <!-- [[Prokaryote]]s and [[plant]]s have multi-subunit ACCs composed of several polypeptides. Biotin carboxylase (BC) activity, [[biotin carboxyl carrier protein]] (BCCP), and carboxyl transferase (CT) activity are each contained on a different subunit. The stoichiometry of these subunits in the ACC [[holoenzyme]] differs amongst organisms.<ref name="pmid15968460" /> Humans and most [[eukaryote]]s have evolved an ACC with CT and BC catalytic domains and BCCP domains on a single polypeptide. Most plants also have this homomeric form in cytosol.<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = June 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 | s2cid = 41506311 | doi-access = free }}</ref> ACC functional regions, starting from the [[N-terminus]] to [[C-terminus]] are the biotin carboxylase (BC), biotin binding (BB), carboxyl transferase (CT), and [[ATP-binding motif|ATP-binding]] (AB). AB lies within BC. [[Biotin]] is covalently attached through an amide bond to the long [[side chain]] of a lysine reside in BB. As BB is between BC and CT regions, biotin can easily translocate to both of the active sites where it is required. In mammals where two isoforms of ACC are expressed, the main structural difference between these isoforms is the extended ACC2 N-terminus containing a [[mitochondrial targeting sequence]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Crystallographic structures of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Biotin carboxylase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:BCCP.png|Biotin carboxyl carrier protein subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Carboxyl transferase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase }} == Xenes == The polypeptides composing the multi-subunit ACCs of [[prokaryote]]s and [[plant]]s are encoded by distinct genes. In ''[[Escherichia coli]]'', ''accA'' encodes the alpha subunit of the acetyl-CoA carboxylase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> and ''accD'' encodes its beta subunit.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == The overall reaction of ACAC(A,B) proceeds by a two-step mechanism.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = August 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 | s2cid = 24548083 }}</ref> The first reaction is carried out by BC and involves the ATP-dependent carboxylation of [[biotin]] with [[bicarbonate]] serving as the source of CO₂. The carboxyl group is transferred from [[biotin]] to [[acetyl-CoA]] to form [[malonyl-CoA]] in the second reaction, which is catalyzed by CT. [[File:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">The reaction mechanism of ACAC(A,B). {{legend|blue|enzyme}} {{legend|rgb(219,155,36)|coenzymes}} {{legend|rgb(151,149,45)|substrate names}} {{legend|rgb(227,13,196)|metal ions}} {{legend|rgb(128,0,0)|phosphate}} {{legend|red|carbonate}}</div>]] In the [[active site]], the reaction proceeds with extensive interaction of the residues Glu296 and positively charged Arg338 and Arg292 with the substrates.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = April 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 | doi-access = free }}</ref> Two Mg²⁺ are coordinated by the phosphate groups on the [[Adenosine triphosphate|ATP]], and are required for ATP binding to the enzyme. Bicarbonate is [[deprotonated]] by Glu296, although in solution, this proton transfer is unlikely as the [[pKa]] of bicarbonate is 10.3. The enzyme apparently manipulates the pKa to facilitate the deprotonation of bicarbonate. The pKa of bicarbonate is decreased by its interaction with positively charged side chains of Arg338 and Arg292. Furthermore, Glu296 interacts with the side chain of Glu211, an interaction that has been shown to cause an increase in the apparent pKa. Following deprotonation of bicarbonate, the oxygen of the bicarbonate acts as a [[nucleophile]] and attacks the gamma phosphate on ATP. The carboxyphosphate intermediate quickly decomposes to CO₂ and PO₄³⁻. The PO₄³⁻ deprotonates biotin, creating an enolate, stabilized by Arg338, that subsequently attacks CO₂ resulting in the production of carboxybiotin.<ref name="pmid19213731"/> The carboxybiotin translocates to the carboxyl transferase (CT) active site, where the carboxyl group is transferred to acetyl-CoA. In contrast to the BC domain, little is known about the reaction mechanism of CT. A proposed mechanism is the release of CO₂ from biotin, which subsequently abstracts a proton from the methyl group from acetyl-CoA carboxylase. The resulting [[enolate]] attacks CO₂ to form malonyl-CoA. In a competing mechanism, [[proton]] abstraction is concerted with the attack of acetyl-CoA. == Función == The function of ACC is to regulate the metabolism of fatty acids. When the enzyme is active, the product, malonyl-CoA, is produced which is a building block for new fatty acids and can inhibit the transfer of the fatty acyl group from acyl-CoA to [[carnitine]] with [[carnitine acyltransferase]], which inhibits the [[beta-oxidation]] of fatty acids in the [[mitochondria]]. In [[mammals]], two main [[isoforms]] of ACC are expressed, ACC1 and ACC2, which differ in both tissue distribution and function. ACC1 is found in the [[cytoplasm]] of all cells but is enriched in lipogenic tissue, such as [[adipose]] tissue and lactating [[mammary glands]], where fatty acid synthesis is important.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = August 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> In oxidative tissues, such as the [[skeletal muscle]] and the [[heart]], the ratio of ACC2 expressed is higher. ACC1 and ACC2 are both highly expressed in the [[liver]] where both fatty acid oxidation and synthesis are important.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = March 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 | doi-access = free }}</ref> The differences in tissue distribution indicate that ACC1 maintains regulation of [[fatty acid synthesis]] whereas ACC2 mainly regulates fatty acid oxidation (beta oxidation). A mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) plays a partially redundant role in [[lipoic acid]] synthesis and thus in protein lipoylation by providing malonyl-CoA for [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS) in tandem with [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = November 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidres da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = May 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:EC 6.4.1]] ncmogwmn3j3ezre9cb0o998i0k3sb9f 7104659 7104658 2025-06-23T16:10:07Z Miguelferig 27155 /* Bibliografía */ 7104659 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados; biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) and carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == <!-- [[Prokaryote]]s and [[plant]]s have multi-subunit ACCs composed of several polypeptides. Biotin carboxylase (BC) activity, [[biotin carboxyl carrier protein]] (BCCP), and carboxyl transferase (CT) activity are each contained on a different subunit. The stoichiometry of these subunits in the ACC [[holoenzyme]] differs amongst organisms.<ref name="pmid15968460" /> Humans and most [[eukaryote]]s have evolved an ACC with CT and BC catalytic domains and BCCP domains on a single polypeptide. Most plants also have this homomeric form in cytosol.<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = June 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 | s2cid = 41506311 | doi-access = free }}</ref> ACC functional regions, starting from the [[N-terminus]] to [[C-terminus]] are the biotin carboxylase (BC), biotin binding (BB), carboxyl transferase (CT), and [[ATP-binding motif|ATP-binding]] (AB). AB lies within BC. [[Biotin]] is covalently attached through an amide bond to the long [[side chain]] of a lysine reside in BB. As BB is between BC and CT regions, biotin can easily translocate to both of the active sites where it is required. In mammals where two isoforms of ACC are expressed, the main structural difference between these isoforms is the extended ACC2 N-terminus containing a [[mitochondrial targeting sequence]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Crystallographic structures of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Biotin carboxylase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:BCCP.png|Biotin carboxyl carrier protein subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Carboxyl transferase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase }} == Xenes == The polypeptides composing the multi-subunit ACCs of [[prokaryote]]s and [[plant]]s are encoded by distinct genes. In ''[[Escherichia coli]]'', ''accA'' encodes the alpha subunit of the acetyl-CoA carboxylase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> and ''accD'' encodes its beta subunit.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == The overall reaction of ACAC(A,B) proceeds by a two-step mechanism.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = August 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 | s2cid = 24548083 }}</ref> The first reaction is carried out by BC and involves the ATP-dependent carboxylation of [[biotin]] with [[bicarbonate]] serving as the source of CO₂. The carboxyl group is transferred from [[biotin]] to [[acetyl-CoA]] to form [[malonyl-CoA]] in the second reaction, which is catalyzed by CT. [[File:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">The reaction mechanism of ACAC(A,B). {{legend|blue|enzyme}} {{legend|rgb(219,155,36)|coenzymes}} {{legend|rgb(151,149,45)|substrate names}} {{legend|rgb(227,13,196)|metal ions}} {{legend|rgb(128,0,0)|phosphate}} {{legend|red|carbonate}}</div>]] In the [[active site]], the reaction proceeds with extensive interaction of the residues Glu296 and positively charged Arg338 and Arg292 with the substrates.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = April 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 | doi-access = free }}</ref> Two Mg²⁺ are coordinated by the phosphate groups on the [[Adenosine triphosphate|ATP]], and are required for ATP binding to the enzyme. Bicarbonate is [[deprotonated]] by Glu296, although in solution, this proton transfer is unlikely as the [[pKa]] of bicarbonate is 10.3. The enzyme apparently manipulates the pKa to facilitate the deprotonation of bicarbonate. The pKa of bicarbonate is decreased by its interaction with positively charged side chains of Arg338 and Arg292. Furthermore, Glu296 interacts with the side chain of Glu211, an interaction that has been shown to cause an increase in the apparent pKa. Following deprotonation of bicarbonate, the oxygen of the bicarbonate acts as a [[nucleophile]] and attacks the gamma phosphate on ATP. The carboxyphosphate intermediate quickly decomposes to CO₂ and PO₄³⁻. The PO₄³⁻ deprotonates biotin, creating an enolate, stabilized by Arg338, that subsequently attacks CO₂ resulting in the production of carboxybiotin.<ref name="pmid19213731"/> The carboxybiotin translocates to the carboxyl transferase (CT) active site, where the carboxyl group is transferred to acetyl-CoA. In contrast to the BC domain, little is known about the reaction mechanism of CT. A proposed mechanism is the release of CO₂ from biotin, which subsequently abstracts a proton from the methyl group from acetyl-CoA carboxylase. The resulting [[enolate]] attacks CO₂ to form malonyl-CoA. In a competing mechanism, [[proton]] abstraction is concerted with the attack of acetyl-CoA. == Función == The function of ACC is to regulate the metabolism of fatty acids. When the enzyme is active, the product, malonyl-CoA, is produced which is a building block for new fatty acids and can inhibit the transfer of the fatty acyl group from acyl-CoA to [[carnitine]] with [[carnitine acyltransferase]], which inhibits the [[beta-oxidation]] of fatty acids in the [[mitochondria]]. In [[mammals]], two main [[isoforms]] of ACC are expressed, ACC1 and ACC2, which differ in both tissue distribution and function. ACC1 is found in the [[cytoplasm]] of all cells but is enriched in lipogenic tissue, such as [[adipose]] tissue and lactating [[mammary glands]], where fatty acid synthesis is important.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = August 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> In oxidative tissues, such as the [[skeletal muscle]] and the [[heart]], the ratio of ACC2 expressed is higher. ACC1 and ACC2 are both highly expressed in the [[liver]] where both fatty acid oxidation and synthesis are important.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = March 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 | doi-access = free }}</ref> The differences in tissue distribution indicate that ACC1 maintains regulation of [[fatty acid synthesis]] whereas ACC2 mainly regulates fatty acid oxidation (beta oxidation). A mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) plays a partially redundant role in [[lipoic acid]] synthesis and thus in protein lipoylation by providing malonyl-CoA for [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS) in tandem with [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = November 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidres da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:EC 6.4.1]] cnho0yo8numkk3b1ens4ixlvvadu9wl 7104660 7104659 2025-06-23T16:10:52Z Miguelferig 27155 elimino a [[Categoría:EC 6.4.1]]; engado a [[Categoría:Ligases]] mediante [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 7104660 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados; biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) and carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == <!-- [[Prokaryote]]s and [[plant]]s have multi-subunit ACCs composed of several polypeptides. Biotin carboxylase (BC) activity, [[biotin carboxyl carrier protein]] (BCCP), and carboxyl transferase (CT) activity are each contained on a different subunit. The stoichiometry of these subunits in the ACC [[holoenzyme]] differs amongst organisms.<ref name="pmid15968460" /> Humans and most [[eukaryote]]s have evolved an ACC with CT and BC catalytic domains and BCCP domains on a single polypeptide. Most plants also have this homomeric form in cytosol.<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = June 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 | s2cid = 41506311 | doi-access = free }}</ref> ACC functional regions, starting from the [[N-terminus]] to [[C-terminus]] are the biotin carboxylase (BC), biotin binding (BB), carboxyl transferase (CT), and [[ATP-binding motif|ATP-binding]] (AB). AB lies within BC. [[Biotin]] is covalently attached through an amide bond to the long [[side chain]] of a lysine reside in BB. As BB is between BC and CT regions, biotin can easily translocate to both of the active sites where it is required. In mammals where two isoforms of ACC are expressed, the main structural difference between these isoforms is the extended ACC2 N-terminus containing a [[mitochondrial targeting sequence]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Crystallographic structures of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Biotin carboxylase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:BCCP.png|Biotin carboxyl carrier protein subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Carboxyl transferase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase }} == Xenes == The polypeptides composing the multi-subunit ACCs of [[prokaryote]]s and [[plant]]s are encoded by distinct genes. In ''[[Escherichia coli]]'', ''accA'' encodes the alpha subunit of the acetyl-CoA carboxylase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> and ''accD'' encodes its beta subunit.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == The overall reaction of ACAC(A,B) proceeds by a two-step mechanism.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = August 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 | s2cid = 24548083 }}</ref> The first reaction is carried out by BC and involves the ATP-dependent carboxylation of [[biotin]] with [[bicarbonate]] serving as the source of CO₂. The carboxyl group is transferred from [[biotin]] to [[acetyl-CoA]] to form [[malonyl-CoA]] in the second reaction, which is catalyzed by CT. [[File:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">The reaction mechanism of ACAC(A,B). {{legend|blue|enzyme}} {{legend|rgb(219,155,36)|coenzymes}} {{legend|rgb(151,149,45)|substrate names}} {{legend|rgb(227,13,196)|metal ions}} {{legend|rgb(128,0,0)|phosphate}} {{legend|red|carbonate}}</div>]] In the [[active site]], the reaction proceeds with extensive interaction of the residues Glu296 and positively charged Arg338 and Arg292 with the substrates.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = April 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 | doi-access = free }}</ref> Two Mg²⁺ are coordinated by the phosphate groups on the [[Adenosine triphosphate|ATP]], and are required for ATP binding to the enzyme. Bicarbonate is [[deprotonated]] by Glu296, although in solution, this proton transfer is unlikely as the [[pKa]] of bicarbonate is 10.3. The enzyme apparently manipulates the pKa to facilitate the deprotonation of bicarbonate. The pKa of bicarbonate is decreased by its interaction with positively charged side chains of Arg338 and Arg292. Furthermore, Glu296 interacts with the side chain of Glu211, an interaction that has been shown to cause an increase in the apparent pKa. Following deprotonation of bicarbonate, the oxygen of the bicarbonate acts as a [[nucleophile]] and attacks the gamma phosphate on ATP. The carboxyphosphate intermediate quickly decomposes to CO₂ and PO₄³⁻. The PO₄³⁻ deprotonates biotin, creating an enolate, stabilized by Arg338, that subsequently attacks CO₂ resulting in the production of carboxybiotin.<ref name="pmid19213731"/> The carboxybiotin translocates to the carboxyl transferase (CT) active site, where the carboxyl group is transferred to acetyl-CoA. In contrast to the BC domain, little is known about the reaction mechanism of CT. A proposed mechanism is the release of CO₂ from biotin, which subsequently abstracts a proton from the methyl group from acetyl-CoA carboxylase. The resulting [[enolate]] attacks CO₂ to form malonyl-CoA. In a competing mechanism, [[proton]] abstraction is concerted with the attack of acetyl-CoA. == Función == The function of ACC is to regulate the metabolism of fatty acids. When the enzyme is active, the product, malonyl-CoA, is produced which is a building block for new fatty acids and can inhibit the transfer of the fatty acyl group from acyl-CoA to [[carnitine]] with [[carnitine acyltransferase]], which inhibits the [[beta-oxidation]] of fatty acids in the [[mitochondria]]. In [[mammals]], two main [[isoforms]] of ACC are expressed, ACC1 and ACC2, which differ in both tissue distribution and function. ACC1 is found in the [[cytoplasm]] of all cells but is enriched in lipogenic tissue, such as [[adipose]] tissue and lactating [[mammary glands]], where fatty acid synthesis is important.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = August 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> In oxidative tissues, such as the [[skeletal muscle]] and the [[heart]], the ratio of ACC2 expressed is higher. ACC1 and ACC2 are both highly expressed in the [[liver]] where both fatty acid oxidation and synthesis are important.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = March 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 | doi-access = free }}</ref> The differences in tissue distribution indicate that ACC1 maintains regulation of [[fatty acid synthesis]] whereas ACC2 mainly regulates fatty acid oxidation (beta oxidation). A mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) plays a partially redundant role in [[lipoic acid]] synthesis and thus in protein lipoylation by providing malonyl-CoA for [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS) in tandem with [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = November 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidres da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] eejs6wluefr0gs6ozwufjv9vr5lw8qc 7104661 7104660 2025-06-23T16:11:15Z Miguelferig 27155 engado a [[Categoría:Carboxilases]] mediante [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 7104661 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados; biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) and carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == <!-- [[Prokaryote]]s and [[plant]]s have multi-subunit ACCs composed of several polypeptides. Biotin carboxylase (BC) activity, [[biotin carboxyl carrier protein]] (BCCP), and carboxyl transferase (CT) activity are each contained on a different subunit. The stoichiometry of these subunits in the ACC [[holoenzyme]] differs amongst organisms.<ref name="pmid15968460" /> Humans and most [[eukaryote]]s have evolved an ACC with CT and BC catalytic domains and BCCP domains on a single polypeptide. Most plants also have this homomeric form in cytosol.<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = June 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 | s2cid = 41506311 | doi-access = free }}</ref> ACC functional regions, starting from the [[N-terminus]] to [[C-terminus]] are the biotin carboxylase (BC), biotin binding (BB), carboxyl transferase (CT), and [[ATP-binding motif|ATP-binding]] (AB). AB lies within BC. [[Biotin]] is covalently attached through an amide bond to the long [[side chain]] of a lysine reside in BB. As BB is between BC and CT regions, biotin can easily translocate to both of the active sites where it is required. In mammals where two isoforms of ACC are expressed, the main structural difference between these isoforms is the extended ACC2 N-terminus containing a [[mitochondrial targeting sequence]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Crystallographic structures of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Biotin carboxylase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:BCCP.png|Biotin carboxyl carrier protein subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Carboxyl transferase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase }} == Xenes == The polypeptides composing the multi-subunit ACCs of [[prokaryote]]s and [[plant]]s are encoded by distinct genes. In ''[[Escherichia coli]]'', ''accA'' encodes the alpha subunit of the acetyl-CoA carboxylase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> and ''accD'' encodes its beta subunit.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == The overall reaction of ACAC(A,B) proceeds by a two-step mechanism.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = August 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 | s2cid = 24548083 }}</ref> The first reaction is carried out by BC and involves the ATP-dependent carboxylation of [[biotin]] with [[bicarbonate]] serving as the source of CO₂. The carboxyl group is transferred from [[biotin]] to [[acetyl-CoA]] to form [[malonyl-CoA]] in the second reaction, which is catalyzed by CT. [[File:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">The reaction mechanism of ACAC(A,B). {{legend|blue|enzyme}} {{legend|rgb(219,155,36)|coenzymes}} {{legend|rgb(151,149,45)|substrate names}} {{legend|rgb(227,13,196)|metal ions}} {{legend|rgb(128,0,0)|phosphate}} {{legend|red|carbonate}}</div>]] In the [[active site]], the reaction proceeds with extensive interaction of the residues Glu296 and positively charged Arg338 and Arg292 with the substrates.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = April 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 | doi-access = free }}</ref> Two Mg²⁺ are coordinated by the phosphate groups on the [[Adenosine triphosphate|ATP]], and are required for ATP binding to the enzyme. Bicarbonate is [[deprotonated]] by Glu296, although in solution, this proton transfer is unlikely as the [[pKa]] of bicarbonate is 10.3. The enzyme apparently manipulates the pKa to facilitate the deprotonation of bicarbonate. The pKa of bicarbonate is decreased by its interaction with positively charged side chains of Arg338 and Arg292. Furthermore, Glu296 interacts with the side chain of Glu211, an interaction that has been shown to cause an increase in the apparent pKa. Following deprotonation of bicarbonate, the oxygen of the bicarbonate acts as a [[nucleophile]] and attacks the gamma phosphate on ATP. The carboxyphosphate intermediate quickly decomposes to CO₂ and PO₄³⁻. The PO₄³⁻ deprotonates biotin, creating an enolate, stabilized by Arg338, that subsequently attacks CO₂ resulting in the production of carboxybiotin.<ref name="pmid19213731"/> The carboxybiotin translocates to the carboxyl transferase (CT) active site, where the carboxyl group is transferred to acetyl-CoA. In contrast to the BC domain, little is known about the reaction mechanism of CT. A proposed mechanism is the release of CO₂ from biotin, which subsequently abstracts a proton from the methyl group from acetyl-CoA carboxylase. The resulting [[enolate]] attacks CO₂ to form malonyl-CoA. In a competing mechanism, [[proton]] abstraction is concerted with the attack of acetyl-CoA. == Función == The function of ACC is to regulate the metabolism of fatty acids. When the enzyme is active, the product, malonyl-CoA, is produced which is a building block for new fatty acids and can inhibit the transfer of the fatty acyl group from acyl-CoA to [[carnitine]] with [[carnitine acyltransferase]], which inhibits the [[beta-oxidation]] of fatty acids in the [[mitochondria]]. In [[mammals]], two main [[isoforms]] of ACC are expressed, ACC1 and ACC2, which differ in both tissue distribution and function. ACC1 is found in the [[cytoplasm]] of all cells but is enriched in lipogenic tissue, such as [[adipose]] tissue and lactating [[mammary glands]], where fatty acid synthesis is important.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = August 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> In oxidative tissues, such as the [[skeletal muscle]] and the [[heart]], the ratio of ACC2 expressed is higher. ACC1 and ACC2 are both highly expressed in the [[liver]] where both fatty acid oxidation and synthesis are important.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = March 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 | doi-access = free }}</ref> The differences in tissue distribution indicate that ACC1 maintains regulation of [[fatty acid synthesis]] whereas ACC2 mainly regulates fatty acid oxidation (beta oxidation). A mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) plays a partially redundant role in [[lipoic acid]] synthesis and thus in protein lipoylation by providing malonyl-CoA for [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS) in tandem with [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = November 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidres da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] [[Categoría:Carboxilases]] 845wjbjzu33h5zjz68xicudim1iw6au 7104662 7104661 2025-06-23T16:11:24Z Miguelferig 27155 elimino a [[Categoría:Carboxilases]] mediante [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 7104662 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados; biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) and carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == <!-- [[Prokaryote]]s and [[plant]]s have multi-subunit ACCs composed of several polypeptides. Biotin carboxylase (BC) activity, [[biotin carboxyl carrier protein]] (BCCP), and carboxyl transferase (CT) activity are each contained on a different subunit. The stoichiometry of these subunits in the ACC [[holoenzyme]] differs amongst organisms.<ref name="pmid15968460" /> Humans and most [[eukaryote]]s have evolved an ACC with CT and BC catalytic domains and BCCP domains on a single polypeptide. Most plants also have this homomeric form in cytosol.<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = June 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 | s2cid = 41506311 | doi-access = free }}</ref> ACC functional regions, starting from the [[N-terminus]] to [[C-terminus]] are the biotin carboxylase (BC), biotin binding (BB), carboxyl transferase (CT), and [[ATP-binding motif|ATP-binding]] (AB). AB lies within BC. [[Biotin]] is covalently attached through an amide bond to the long [[side chain]] of a lysine reside in BB. As BB is between BC and CT regions, biotin can easily translocate to both of the active sites where it is required. In mammals where two isoforms of ACC are expressed, the main structural difference between these isoforms is the extended ACC2 N-terminus containing a [[mitochondrial targeting sequence]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Crystallographic structures of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Biotin carboxylase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:BCCP.png|Biotin carboxyl carrier protein subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Carboxyl transferase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase }} == Xenes == The polypeptides composing the multi-subunit ACCs of [[prokaryote]]s and [[plant]]s are encoded by distinct genes. In ''[[Escherichia coli]]'', ''accA'' encodes the alpha subunit of the acetyl-CoA carboxylase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> and ''accD'' encodes its beta subunit.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == The overall reaction of ACAC(A,B) proceeds by a two-step mechanism.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = August 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 | s2cid = 24548083 }}</ref> The first reaction is carried out by BC and involves the ATP-dependent carboxylation of [[biotin]] with [[bicarbonate]] serving as the source of CO₂. The carboxyl group is transferred from [[biotin]] to [[acetyl-CoA]] to form [[malonyl-CoA]] in the second reaction, which is catalyzed by CT. [[File:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">The reaction mechanism of ACAC(A,B). {{legend|blue|enzyme}} {{legend|rgb(219,155,36)|coenzymes}} {{legend|rgb(151,149,45)|substrate names}} {{legend|rgb(227,13,196)|metal ions}} {{legend|rgb(128,0,0)|phosphate}} {{legend|red|carbonate}}</div>]] In the [[active site]], the reaction proceeds with extensive interaction of the residues Glu296 and positively charged Arg338 and Arg292 with the substrates.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = April 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 | doi-access = free }}</ref> Two Mg²⁺ are coordinated by the phosphate groups on the [[Adenosine triphosphate|ATP]], and are required for ATP binding to the enzyme. Bicarbonate is [[deprotonated]] by Glu296, although in solution, this proton transfer is unlikely as the [[pKa]] of bicarbonate is 10.3. The enzyme apparently manipulates the pKa to facilitate the deprotonation of bicarbonate. The pKa of bicarbonate is decreased by its interaction with positively charged side chains of Arg338 and Arg292. Furthermore, Glu296 interacts with the side chain of Glu211, an interaction that has been shown to cause an increase in the apparent pKa. Following deprotonation of bicarbonate, the oxygen of the bicarbonate acts as a [[nucleophile]] and attacks the gamma phosphate on ATP. The carboxyphosphate intermediate quickly decomposes to CO₂ and PO₄³⁻. The PO₄³⁻ deprotonates biotin, creating an enolate, stabilized by Arg338, that subsequently attacks CO₂ resulting in the production of carboxybiotin.<ref name="pmid19213731"/> The carboxybiotin translocates to the carboxyl transferase (CT) active site, where the carboxyl group is transferred to acetyl-CoA. In contrast to the BC domain, little is known about the reaction mechanism of CT. A proposed mechanism is the release of CO₂ from biotin, which subsequently abstracts a proton from the methyl group from acetyl-CoA carboxylase. The resulting [[enolate]] attacks CO₂ to form malonyl-CoA. In a competing mechanism, [[proton]] abstraction is concerted with the attack of acetyl-CoA. == Función == The function of ACC is to regulate the metabolism of fatty acids. When the enzyme is active, the product, malonyl-CoA, is produced which is a building block for new fatty acids and can inhibit the transfer of the fatty acyl group from acyl-CoA to [[carnitine]] with [[carnitine acyltransferase]], which inhibits the [[beta-oxidation]] of fatty acids in the [[mitochondria]]. In [[mammals]], two main [[isoforms]] of ACC are expressed, ACC1 and ACC2, which differ in both tissue distribution and function. ACC1 is found in the [[cytoplasm]] of all cells but is enriched in lipogenic tissue, such as [[adipose]] tissue and lactating [[mammary glands]], where fatty acid synthesis is important.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = August 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> In oxidative tissues, such as the [[skeletal muscle]] and the [[heart]], the ratio of ACC2 expressed is higher. ACC1 and ACC2 are both highly expressed in the [[liver]] where both fatty acid oxidation and synthesis are important.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = March 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 | doi-access = free }}</ref> The differences in tissue distribution indicate that ACC1 maintains regulation of [[fatty acid synthesis]] whereas ACC2 mainly regulates fatty acid oxidation (beta oxidation). A mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) plays a partially redundant role in [[lipoic acid]] synthesis and thus in protein lipoylation by providing malonyl-CoA for [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS) in tandem with [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = November 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidres da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] eejs6wluefr0gs6ozwufjv9vr5lw8qc 7104664 7104662 2025-06-23T16:12:34Z Miguelferig 27155 7104664 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == <!-- [[Prokaryote]]s and [[plant]]s have multi-subunit ACCs composed of several polypeptides. Biotin carboxylase (BC) activity, [[biotin carboxyl carrier protein]] (BCCP), and carboxyl transferase (CT) activity are each contained on a different subunit. The stoichiometry of these subunits in the ACC [[holoenzyme]] differs amongst organisms.<ref name="pmid15968460" /> Humans and most [[eukaryote]]s have evolved an ACC with CT and BC catalytic domains and BCCP domains on a single polypeptide. Most plants also have this homomeric form in cytosol.<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = June 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 | s2cid = 41506311 | doi-access = free }}</ref> ACC functional regions, starting from the [[N-terminus]] to [[C-terminus]] are the biotin carboxylase (BC), biotin binding (BB), carboxyl transferase (CT), and [[ATP-binding motif|ATP-binding]] (AB). AB lies within BC. [[Biotin]] is covalently attached through an amide bond to the long [[side chain]] of a lysine reside in BB. As BB is between BC and CT regions, biotin can easily translocate to both of the active sites where it is required. In mammals where two isoforms of ACC are expressed, the main structural difference between these isoforms is the extended ACC2 N-terminus containing a [[mitochondrial targeting sequence]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Crystallographic structures of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Biotin carboxylase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:BCCP.png|Biotin carboxyl carrier protein subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Carboxyl transferase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase }} == Xenes == The polypeptides composing the multi-subunit ACCs of [[prokaryote]]s and [[plant]]s are encoded by distinct genes. In ''[[Escherichia coli]]'', ''accA'' encodes the alpha subunit of the acetyl-CoA carboxylase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> and ''accD'' encodes its beta subunit.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == The overall reaction of ACAC(A,B) proceeds by a two-step mechanism.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = August 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 | s2cid = 24548083 }}</ref> The first reaction is carried out by BC and involves the ATP-dependent carboxylation of [[biotin]] with [[bicarbonate]] serving as the source of CO₂. The carboxyl group is transferred from [[biotin]] to [[acetyl-CoA]] to form [[malonyl-CoA]] in the second reaction, which is catalyzed by CT. [[File:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">The reaction mechanism of ACAC(A,B). {{legend|blue|enzyme}} {{legend|rgb(219,155,36)|coenzymes}} {{legend|rgb(151,149,45)|substrate names}} {{legend|rgb(227,13,196)|metal ions}} {{legend|rgb(128,0,0)|phosphate}} {{legend|red|carbonate}}</div>]] In the [[active site]], the reaction proceeds with extensive interaction of the residues Glu296 and positively charged Arg338 and Arg292 with the substrates.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = April 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 | doi-access = free }}</ref> Two Mg²⁺ are coordinated by the phosphate groups on the [[Adenosine triphosphate|ATP]], and are required for ATP binding to the enzyme. Bicarbonate is [[deprotonated]] by Glu296, although in solution, this proton transfer is unlikely as the [[pKa]] of bicarbonate is 10.3. The enzyme apparently manipulates the pKa to facilitate the deprotonation of bicarbonate. The pKa of bicarbonate is decreased by its interaction with positively charged side chains of Arg338 and Arg292. Furthermore, Glu296 interacts with the side chain of Glu211, an interaction that has been shown to cause an increase in the apparent pKa. Following deprotonation of bicarbonate, the oxygen of the bicarbonate acts as a [[nucleophile]] and attacks the gamma phosphate on ATP. The carboxyphosphate intermediate quickly decomposes to CO₂ and PO₄³⁻. The PO₄³⁻ deprotonates biotin, creating an enolate, stabilized by Arg338, that subsequently attacks CO₂ resulting in the production of carboxybiotin.<ref name="pmid19213731"/> The carboxybiotin translocates to the carboxyl transferase (CT) active site, where the carboxyl group is transferred to acetyl-CoA. In contrast to the BC domain, little is known about the reaction mechanism of CT. A proposed mechanism is the release of CO₂ from biotin, which subsequently abstracts a proton from the methyl group from acetyl-CoA carboxylase. The resulting [[enolate]] attacks CO₂ to form malonyl-CoA. In a competing mechanism, [[proton]] abstraction is concerted with the attack of acetyl-CoA. == Función == The function of ACC is to regulate the metabolism of fatty acids. When the enzyme is active, the product, malonyl-CoA, is produced which is a building block for new fatty acids and can inhibit the transfer of the fatty acyl group from acyl-CoA to [[carnitine]] with [[carnitine acyltransferase]], which inhibits the [[beta-oxidation]] of fatty acids in the [[mitochondria]]. In [[mammals]], two main [[isoforms]] of ACC are expressed, ACC1 and ACC2, which differ in both tissue distribution and function. ACC1 is found in the [[cytoplasm]] of all cells but is enriched in lipogenic tissue, such as [[adipose]] tissue and lactating [[mammary glands]], where fatty acid synthesis is important.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = August 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> In oxidative tissues, such as the [[skeletal muscle]] and the [[heart]], the ratio of ACC2 expressed is higher. ACC1 and ACC2 are both highly expressed in the [[liver]] where both fatty acid oxidation and synthesis are important.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = March 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 | doi-access = free }}</ref> The differences in tissue distribution indicate that ACC1 maintains regulation of [[fatty acid synthesis]] whereas ACC2 mainly regulates fatty acid oxidation (beta oxidation). A mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) plays a partially redundant role in [[lipoic acid]] synthesis and thus in protein lipoylation by providing malonyl-CoA for [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS) in tandem with [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = November 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidres da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] i8vi5fmioig3lupyx7q7swzil5y5dp3 7104669 7104664 2025-06-23T16:25:48Z Miguelferig 27155 /* Estrutura */ 7104669 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eucariota]]s evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. <!-- In mammals where two isoforms of ACC are expressed, the main structural difference between these isoforms is the extended ACC2 N-terminus containing a [[mitochondrial targeting sequence]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Crystallographic structures of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Biotin carboxylase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:BCCP.png|Biotin carboxyl carrier protein subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Carboxyl transferase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase }} == Xenes == The polypeptides composing the multi-subunit ACCs of [[prokaryote]]s and [[plant]]s are encoded by distinct genes. In ''[[Escherichia coli]]'', ''accA'' encodes the alpha subunit of the acetyl-CoA carboxylase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> and ''accD'' encodes its beta subunit.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == The overall reaction of ACAC(A,B) proceeds by a two-step mechanism.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = August 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 | s2cid = 24548083 }}</ref> The first reaction is carried out by BC and involves the ATP-dependent carboxylation of [[biotin]] with [[bicarbonate]] serving as the source of CO₂. The carboxyl group is transferred from [[biotin]] to [[acetyl-CoA]] to form [[malonyl-CoA]] in the second reaction, which is catalyzed by CT. [[File:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">The reaction mechanism of ACAC(A,B). {{legend|blue|enzyme}} {{legend|rgb(219,155,36)|coenzymes}} {{legend|rgb(151,149,45)|substrate names}} {{legend|rgb(227,13,196)|metal ions}} {{legend|rgb(128,0,0)|phosphate}} {{legend|red|carbonate}}</div>]] In the [[active site]], the reaction proceeds with extensive interaction of the residues Glu296 and positively charged Arg338 and Arg292 with the substrates.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = April 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 | doi-access = free }}</ref> Two Mg²⁺ are coordinated by the phosphate groups on the [[Adenosine triphosphate|ATP]], and are required for ATP binding to the enzyme. Bicarbonate is [[deprotonated]] by Glu296, although in solution, this proton transfer is unlikely as the [[pKa]] of bicarbonate is 10.3. The enzyme apparently manipulates the pKa to facilitate the deprotonation of bicarbonate. The pKa of bicarbonate is decreased by its interaction with positively charged side chains of Arg338 and Arg292. Furthermore, Glu296 interacts with the side chain of Glu211, an interaction that has been shown to cause an increase in the apparent pKa. Following deprotonation of bicarbonate, the oxygen of the bicarbonate acts as a [[nucleophile]] and attacks the gamma phosphate on ATP. The carboxyphosphate intermediate quickly decomposes to CO₂ and PO₄³⁻. The PO₄³⁻ deprotonates biotin, creating an enolate, stabilized by Arg338, that subsequently attacks CO₂ resulting in the production of carboxybiotin.<ref name="pmid19213731"/> The carboxybiotin translocates to the carboxyl transferase (CT) active site, where the carboxyl group is transferred to acetyl-CoA. In contrast to the BC domain, little is known about the reaction mechanism of CT. A proposed mechanism is the release of CO₂ from biotin, which subsequently abstracts a proton from the methyl group from acetyl-CoA carboxylase. The resulting [[enolate]] attacks CO₂ to form malonyl-CoA. In a competing mechanism, [[proton]] abstraction is concerted with the attack of acetyl-CoA. == Función == The function of ACC is to regulate the metabolism of fatty acids. When the enzyme is active, the product, malonyl-CoA, is produced which is a building block for new fatty acids and can inhibit the transfer of the fatty acyl group from acyl-CoA to [[carnitine]] with [[carnitine acyltransferase]], which inhibits the [[beta-oxidation]] of fatty acids in the [[mitochondria]]. In [[mammals]], two main [[isoforms]] of ACC are expressed, ACC1 and ACC2, which differ in both tissue distribution and function. ACC1 is found in the [[cytoplasm]] of all cells but is enriched in lipogenic tissue, such as [[adipose]] tissue and lactating [[mammary glands]], where fatty acid synthesis is important.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = August 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> In oxidative tissues, such as the [[skeletal muscle]] and the [[heart]], the ratio of ACC2 expressed is higher. ACC1 and ACC2 are both highly expressed in the [[liver]] where both fatty acid oxidation and synthesis are important.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = March 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 | doi-access = free }}</ref> The differences in tissue distribution indicate that ACC1 maintains regulation of [[fatty acid synthesis]] whereas ACC2 mainly regulates fatty acid oxidation (beta oxidation). A mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) plays a partially redundant role in [[lipoic acid]] synthesis and thus in protein lipoylation by providing malonyl-CoA for [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS) in tandem with [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = November 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidres da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] 2477l82adyls36bfswvye3cg42youjr 7104670 7104669 2025-06-23T16:26:16Z Miguelferig 27155 /* Estrutura */ 7104670 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. <!-- In mammals where two isoforms of ACC are expressed, the main structural difference between these isoforms is the extended ACC2 N-terminus containing a [[mitochondrial targeting sequence]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Crystallographic structures of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Biotin carboxylase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:BCCP.png|Biotin carboxyl carrier protein subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Carboxyl transferase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase }} == Xenes == The polypeptides composing the multi-subunit ACCs of [[prokaryote]]s and [[plant]]s are encoded by distinct genes. In ''[[Escherichia coli]]'', ''accA'' encodes the alpha subunit of the acetyl-CoA carboxylase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> and ''accD'' encodes its beta subunit.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == The overall reaction of ACAC(A,B) proceeds by a two-step mechanism.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = August 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 | s2cid = 24548083 }}</ref> The first reaction is carried out by BC and involves the ATP-dependent carboxylation of [[biotin]] with [[bicarbonate]] serving as the source of CO₂. The carboxyl group is transferred from [[biotin]] to [[acetyl-CoA]] to form [[malonyl-CoA]] in the second reaction, which is catalyzed by CT. [[File:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">The reaction mechanism of ACAC(A,B). {{legend|blue|enzyme}} {{legend|rgb(219,155,36)|coenzymes}} {{legend|rgb(151,149,45)|substrate names}} {{legend|rgb(227,13,196)|metal ions}} {{legend|rgb(128,0,0)|phosphate}} {{legend|red|carbonate}}</div>]] In the [[active site]], the reaction proceeds with extensive interaction of the residues Glu296 and positively charged Arg338 and Arg292 with the substrates.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = April 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 | doi-access = free }}</ref> Two Mg²⁺ are coordinated by the phosphate groups on the [[Adenosine triphosphate|ATP]], and are required for ATP binding to the enzyme. Bicarbonate is [[deprotonated]] by Glu296, although in solution, this proton transfer is unlikely as the [[pKa]] of bicarbonate is 10.3. The enzyme apparently manipulates the pKa to facilitate the deprotonation of bicarbonate. The pKa of bicarbonate is decreased by its interaction with positively charged side chains of Arg338 and Arg292. Furthermore, Glu296 interacts with the side chain of Glu211, an interaction that has been shown to cause an increase in the apparent pKa. Following deprotonation of bicarbonate, the oxygen of the bicarbonate acts as a [[nucleophile]] and attacks the gamma phosphate on ATP. The carboxyphosphate intermediate quickly decomposes to CO₂ and PO₄³⁻. The PO₄³⁻ deprotonates biotin, creating an enolate, stabilized by Arg338, that subsequently attacks CO₂ resulting in the production of carboxybiotin.<ref name="pmid19213731"/> The carboxybiotin translocates to the carboxyl transferase (CT) active site, where the carboxyl group is transferred to acetyl-CoA. In contrast to the BC domain, little is known about the reaction mechanism of CT. A proposed mechanism is the release of CO₂ from biotin, which subsequently abstracts a proton from the methyl group from acetyl-CoA carboxylase. The resulting [[enolate]] attacks CO₂ to form malonyl-CoA. In a competing mechanism, [[proton]] abstraction is concerted with the attack of acetyl-CoA. == Función == The function of ACC is to regulate the metabolism of fatty acids. When the enzyme is active, the product, malonyl-CoA, is produced which is a building block for new fatty acids and can inhibit the transfer of the fatty acyl group from acyl-CoA to [[carnitine]] with [[carnitine acyltransferase]], which inhibits the [[beta-oxidation]] of fatty acids in the [[mitochondria]]. In [[mammals]], two main [[isoforms]] of ACC are expressed, ACC1 and ACC2, which differ in both tissue distribution and function. ACC1 is found in the [[cytoplasm]] of all cells but is enriched in lipogenic tissue, such as [[adipose]] tissue and lactating [[mammary glands]], where fatty acid synthesis is important.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = August 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> In oxidative tissues, such as the [[skeletal muscle]] and the [[heart]], the ratio of ACC2 expressed is higher. ACC1 and ACC2 are both highly expressed in the [[liver]] where both fatty acid oxidation and synthesis are important.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = March 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 | doi-access = free }}</ref> The differences in tissue distribution indicate that ACC1 maintains regulation of [[fatty acid synthesis]] whereas ACC2 mainly regulates fatty acid oxidation (beta oxidation). A mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) plays a partially redundant role in [[lipoic acid]] synthesis and thus in protein lipoylation by providing malonyl-CoA for [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS) in tandem with [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = November 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidres da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] h1dpva902jef3mtqj96tqol2cqxv4xr 7104672 7104670 2025-06-23T16:26:36Z Miguelferig 27155 /* Outros rtigos */ 7104672 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. <!-- In mammals where two isoforms of ACC are expressed, the main structural difference between these isoforms is the extended ACC2 N-terminus containing a [[mitochondrial targeting sequence]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Crystallographic structures of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Biotin carboxylase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:BCCP.png|Biotin carboxyl carrier protein subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Carboxyl transferase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase }} == Xenes == The polypeptides composing the multi-subunit ACCs of [[prokaryote]]s and [[plant]]s are encoded by distinct genes. In ''[[Escherichia coli]]'', ''accA'' encodes the alpha subunit of the acetyl-CoA carboxylase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> and ''accD'' encodes its beta subunit.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == The overall reaction of ACAC(A,B) proceeds by a two-step mechanism.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = August 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 | s2cid = 24548083 }}</ref> The first reaction is carried out by BC and involves the ATP-dependent carboxylation of [[biotin]] with [[bicarbonate]] serving as the source of CO₂. The carboxyl group is transferred from [[biotin]] to [[acetyl-CoA]] to form [[malonyl-CoA]] in the second reaction, which is catalyzed by CT. [[File:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">The reaction mechanism of ACAC(A,B). {{legend|blue|enzyme}} {{legend|rgb(219,155,36)|coenzymes}} {{legend|rgb(151,149,45)|substrate names}} {{legend|rgb(227,13,196)|metal ions}} {{legend|rgb(128,0,0)|phosphate}} {{legend|red|carbonate}}</div>]] In the [[active site]], the reaction proceeds with extensive interaction of the residues Glu296 and positively charged Arg338 and Arg292 with the substrates.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = April 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 | doi-access = free }}</ref> Two Mg²⁺ are coordinated by the phosphate groups on the [[Adenosine triphosphate|ATP]], and are required for ATP binding to the enzyme. Bicarbonate is [[deprotonated]] by Glu296, although in solution, this proton transfer is unlikely as the [[pKa]] of bicarbonate is 10.3. The enzyme apparently manipulates the pKa to facilitate the deprotonation of bicarbonate. The pKa of bicarbonate is decreased by its interaction with positively charged side chains of Arg338 and Arg292. Furthermore, Glu296 interacts with the side chain of Glu211, an interaction that has been shown to cause an increase in the apparent pKa. Following deprotonation of bicarbonate, the oxygen of the bicarbonate acts as a [[nucleophile]] and attacks the gamma phosphate on ATP. The carboxyphosphate intermediate quickly decomposes to CO₂ and PO₄³⁻. The PO₄³⁻ deprotonates biotin, creating an enolate, stabilized by Arg338, that subsequently attacks CO₂ resulting in the production of carboxybiotin.<ref name="pmid19213731"/> The carboxybiotin translocates to the carboxyl transferase (CT) active site, where the carboxyl group is transferred to acetyl-CoA. In contrast to the BC domain, little is known about the reaction mechanism of CT. A proposed mechanism is the release of CO₂ from biotin, which subsequently abstracts a proton from the methyl group from acetyl-CoA carboxylase. The resulting [[enolate]] attacks CO₂ to form malonyl-CoA. In a competing mechanism, [[proton]] abstraction is concerted with the attack of acetyl-CoA. == Función == The function of ACC is to regulate the metabolism of fatty acids. When the enzyme is active, the product, malonyl-CoA, is produced which is a building block for new fatty acids and can inhibit the transfer of the fatty acyl group from acyl-CoA to [[carnitine]] with [[carnitine acyltransferase]], which inhibits the [[beta-oxidation]] of fatty acids in the [[mitochondria]]. In [[mammals]], two main [[isoforms]] of ACC are expressed, ACC1 and ACC2, which differ in both tissue distribution and function. ACC1 is found in the [[cytoplasm]] of all cells but is enriched in lipogenic tissue, such as [[adipose]] tissue and lactating [[mammary glands]], where fatty acid synthesis is important.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = August 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> In oxidative tissues, such as the [[skeletal muscle]] and the [[heart]], the ratio of ACC2 expressed is higher. ACC1 and ACC2 are both highly expressed in the [[liver]] where both fatty acid oxidation and synthesis are important.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = March 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 | doi-access = free }}</ref> The differences in tissue distribution indicate that ACC1 maintains regulation of [[fatty acid synthesis]] whereas ACC2 mainly regulates fatty acid oxidation (beta oxidation). A mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) plays a partially redundant role in [[lipoic acid]] synthesis and thus in protein lipoylation by providing malonyl-CoA for [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS) in tandem with [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = November 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] 1fwra8n55j2engvgqesdqyd93d0tedi 7104674 7104672 2025-06-23T16:33:04Z Miguelferig 27155 /* Estrutura */ 7104674 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> <!-- {{Gallery |title=Crystallographic structures of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Biotin carboxylase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:BCCP.png|Biotin carboxyl carrier protein subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Carboxyl transferase subunit of ''E. coli'' acetyl-CoA carboxylase }} == Xenes == The polypeptides composing the multi-subunit ACCs of [[prokaryote]]s and [[plant]]s are encoded by distinct genes. In ''[[Escherichia coli]]'', ''accA'' encodes the alpha subunit of the acetyl-CoA carboxylase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> and ''accD'' encodes its beta subunit.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == The overall reaction of ACAC(A,B) proceeds by a two-step mechanism.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = August 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 | s2cid = 24548083 }}</ref> The first reaction is carried out by BC and involves the ATP-dependent carboxylation of [[biotin]] with [[bicarbonate]] serving as the source of CO₂. The carboxyl group is transferred from [[biotin]] to [[acetyl-CoA]] to form [[malonyl-CoA]] in the second reaction, which is catalyzed by CT. [[File:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">The reaction mechanism of ACAC(A,B). {{legend|blue|enzyme}} {{legend|rgb(219,155,36)|coenzymes}} {{legend|rgb(151,149,45)|substrate names}} {{legend|rgb(227,13,196)|metal ions}} {{legend|rgb(128,0,0)|phosphate}} {{legend|red|carbonate}}</div>]] In the [[active site]], the reaction proceeds with extensive interaction of the residues Glu296 and positively charged Arg338 and Arg292 with the substrates.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = April 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 | doi-access = free }}</ref> Two Mg²⁺ are coordinated by the phosphate groups on the [[Adenosine triphosphate|ATP]], and are required for ATP binding to the enzyme. Bicarbonate is [[deprotonated]] by Glu296, although in solution, this proton transfer is unlikely as the [[pKa]] of bicarbonate is 10.3. The enzyme apparently manipulates the pKa to facilitate the deprotonation of bicarbonate. The pKa of bicarbonate is decreased by its interaction with positively charged side chains of Arg338 and Arg292. Furthermore, Glu296 interacts with the side chain of Glu211, an interaction that has been shown to cause an increase in the apparent pKa. Following deprotonation of bicarbonate, the oxygen of the bicarbonate acts as a [[nucleophile]] and attacks the gamma phosphate on ATP. The carboxyphosphate intermediate quickly decomposes to CO₂ and PO₄³⁻. The PO₄³⁻ deprotonates biotin, creating an enolate, stabilized by Arg338, that subsequently attacks CO₂ resulting in the production of carboxybiotin.<ref name="pmid19213731"/> The carboxybiotin translocates to the carboxyl transferase (CT) active site, where the carboxyl group is transferred to acetyl-CoA. In contrast to the BC domain, little is known about the reaction mechanism of CT. A proposed mechanism is the release of CO₂ from biotin, which subsequently abstracts a proton from the methyl group from acetyl-CoA carboxylase. The resulting [[enolate]] attacks CO₂ to form malonyl-CoA. In a competing mechanism, [[proton]] abstraction is concerted with the attack of acetyl-CoA. == Función == The function of ACC is to regulate the metabolism of fatty acids. When the enzyme is active, the product, malonyl-CoA, is produced which is a building block for new fatty acids and can inhibit the transfer of the fatty acyl group from acyl-CoA to [[carnitine]] with [[carnitine acyltransferase]], which inhibits the [[beta-oxidation]] of fatty acids in the [[mitochondria]]. In [[mammals]], two main [[isoforms]] of ACC are expressed, ACC1 and ACC2, which differ in both tissue distribution and function. ACC1 is found in the [[cytoplasm]] of all cells but is enriched in lipogenic tissue, such as [[adipose]] tissue and lactating [[mammary glands]], where fatty acid synthesis is important.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = August 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> In oxidative tissues, such as the [[skeletal muscle]] and the [[heart]], the ratio of ACC2 expressed is higher. ACC1 and ACC2 are both highly expressed in the [[liver]] where both fatty acid oxidation and synthesis are important.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = March 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 | doi-access = free }}</ref> The differences in tissue distribution indicate that ACC1 maintains regulation of [[fatty acid synthesis]] whereas ACC2 mainly regulates fatty acid oxidation (beta oxidation). A mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) plays a partially redundant role in [[lipoic acid]] synthesis and thus in protein lipoylation by providing malonyl-CoA for [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS) in tandem with [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = November 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] kpebbe7tuj0p57r9ej7iakjr7qtvt56 7104675 7104674 2025-06-23T16:36:12Z Miguelferig 27155 /* Estrutura */ 7104675 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == <!-- The polypeptides composing the multi-subunit ACCs of [[prokaryote]]s and [[plant]]s are encoded by distinct genes. In ''[[Escherichia coli]]'', ''accA'' encodes the alpha subunit of the acetyl-CoA carboxylase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> and ''accD'' encodes its beta subunit.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == The overall reaction of ACAC(A,B) proceeds by a two-step mechanism.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = August 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 | s2cid = 24548083 }}</ref> The first reaction is carried out by BC and involves the ATP-dependent carboxylation of [[biotin]] with [[bicarbonate]] serving as the source of CO₂. The carboxyl group is transferred from [[biotin]] to [[acetyl-CoA]] to form [[malonyl-CoA]] in the second reaction, which is catalyzed by CT. [[File:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">The reaction mechanism of ACAC(A,B). {{legend|blue|enzyme}} {{legend|rgb(219,155,36)|coenzymes}} {{legend|rgb(151,149,45)|substrate names}} {{legend|rgb(227,13,196)|metal ions}} {{legend|rgb(128,0,0)|phosphate}} {{legend|red|carbonate}}</div>]] In the [[active site]], the reaction proceeds with extensive interaction of the residues Glu296 and positively charged Arg338 and Arg292 with the substrates.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = April 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 | doi-access = free }}</ref> Two Mg²⁺ are coordinated by the phosphate groups on the [[Adenosine triphosphate|ATP]], and are required for ATP binding to the enzyme. Bicarbonate is [[deprotonated]] by Glu296, although in solution, this proton transfer is unlikely as the [[pKa]] of bicarbonate is 10.3. The enzyme apparently manipulates the pKa to facilitate the deprotonation of bicarbonate. The pKa of bicarbonate is decreased by its interaction with positively charged side chains of Arg338 and Arg292. Furthermore, Glu296 interacts with the side chain of Glu211, an interaction that has been shown to cause an increase in the apparent pKa. Following deprotonation of bicarbonate, the oxygen of the bicarbonate acts as a [[nucleophile]] and attacks the gamma phosphate on ATP. The carboxyphosphate intermediate quickly decomposes to CO₂ and PO₄³⁻. The PO₄³⁻ deprotonates biotin, creating an enolate, stabilized by Arg338, that subsequently attacks CO₂ resulting in the production of carboxybiotin.<ref name="pmid19213731"/> The carboxybiotin translocates to the carboxyl transferase (CT) active site, where the carboxyl group is transferred to acetyl-CoA. In contrast to the BC domain, little is known about the reaction mechanism of CT. A proposed mechanism is the release of CO₂ from biotin, which subsequently abstracts a proton from the methyl group from acetyl-CoA carboxylase. The resulting [[enolate]] attacks CO₂ to form malonyl-CoA. In a competing mechanism, [[proton]] abstraction is concerted with the attack of acetyl-CoA. == Función == The function of ACC is to regulate the metabolism of fatty acids. When the enzyme is active, the product, malonyl-CoA, is produced which is a building block for new fatty acids and can inhibit the transfer of the fatty acyl group from acyl-CoA to [[carnitine]] with [[carnitine acyltransferase]], which inhibits the [[beta-oxidation]] of fatty acids in the [[mitochondria]]. In [[mammals]], two main [[isoforms]] of ACC are expressed, ACC1 and ACC2, which differ in both tissue distribution and function. ACC1 is found in the [[cytoplasm]] of all cells but is enriched in lipogenic tissue, such as [[adipose]] tissue and lactating [[mammary glands]], where fatty acid synthesis is important.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = August 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> In oxidative tissues, such as the [[skeletal muscle]] and the [[heart]], the ratio of ACC2 expressed is higher. ACC1 and ACC2 are both highly expressed in the [[liver]] where both fatty acid oxidation and synthesis are important.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = March 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 | doi-access = free }}</ref> The differences in tissue distribution indicate that ACC1 maintains regulation of [[fatty acid synthesis]] whereas ACC2 mainly regulates fatty acid oxidation (beta oxidation). A mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) plays a partially redundant role in [[lipoic acid]] synthesis and thus in protein lipoylation by providing malonyl-CoA for [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS) in tandem with [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = November 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] 67go7202lha9w4wp6rexe6t6i9ixqzy 7104676 7104675 2025-06-23T16:38:37Z Miguelferig 27155 /* Xenes */ 7104676 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == <!-- The overall reaction of ACAC(A,B) proceeds by a two-step mechanism.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = August 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 | s2cid = 24548083 }}</ref> The first reaction is carried out by BC and involves the ATP-dependent carboxylation of [[biotin]] with [[bicarbonate]] serving as the source of CO₂. The carboxyl group is transferred from [[biotin]] to [[acetyl-CoA]] to form [[malonyl-CoA]] in the second reaction, which is catalyzed by CT. [[File:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">The reaction mechanism of ACAC(A,B). {{legend|blue|enzyme}} {{legend|rgb(219,155,36)|coenzymes}} {{legend|rgb(151,149,45)|substrate names}} {{legend|rgb(227,13,196)|metal ions}} {{legend|rgb(128,0,0)|phosphate}} {{legend|red|carbonate}}</div>]] In the [[active site]], the reaction proceeds with extensive interaction of the residues Glu296 and positively charged Arg338 and Arg292 with the substrates.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = April 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 | doi-access = free }}</ref> Two Mg²⁺ are coordinated by the phosphate groups on the [[Adenosine triphosphate|ATP]], and are required for ATP binding to the enzyme. Bicarbonate is [[deprotonated]] by Glu296, although in solution, this proton transfer is unlikely as the [[pKa]] of bicarbonate is 10.3. The enzyme apparently manipulates the pKa to facilitate the deprotonation of bicarbonate. The pKa of bicarbonate is decreased by its interaction with positively charged side chains of Arg338 and Arg292. Furthermore, Glu296 interacts with the side chain of Glu211, an interaction that has been shown to cause an increase in the apparent pKa. Following deprotonation of bicarbonate, the oxygen of the bicarbonate acts as a [[nucleophile]] and attacks the gamma phosphate on ATP. The carboxyphosphate intermediate quickly decomposes to CO₂ and PO₄³⁻. The PO₄³⁻ deprotonates biotin, creating an enolate, stabilized by Arg338, that subsequently attacks CO₂ resulting in the production of carboxybiotin.<ref name="pmid19213731"/> The carboxybiotin translocates to the carboxyl transferase (CT) active site, where the carboxyl group is transferred to acetyl-CoA. In contrast to the BC domain, little is known about the reaction mechanism of CT. A proposed mechanism is the release of CO₂ from biotin, which subsequently abstracts a proton from the methyl group from acetyl-CoA carboxylase. The resulting [[enolate]] attacks CO₂ to form malonyl-CoA. In a competing mechanism, [[proton]] abstraction is concerted with the attack of acetyl-CoA. == Función == The function of ACC is to regulate the metabolism of fatty acids. When the enzyme is active, the product, malonyl-CoA, is produced which is a building block for new fatty acids and can inhibit the transfer of the fatty acyl group from acyl-CoA to [[carnitine]] with [[carnitine acyltransferase]], which inhibits the [[beta-oxidation]] of fatty acids in the [[mitochondria]]. In [[mammals]], two main [[isoforms]] of ACC are expressed, ACC1 and ACC2, which differ in both tissue distribution and function. ACC1 is found in the [[cytoplasm]] of all cells but is enriched in lipogenic tissue, such as [[adipose]] tissue and lactating [[mammary glands]], where fatty acid synthesis is important.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = August 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> In oxidative tissues, such as the [[skeletal muscle]] and the [[heart]], the ratio of ACC2 expressed is higher. ACC1 and ACC2 are both highly expressed in the [[liver]] where both fatty acid oxidation and synthesis are important.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = March 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 | doi-access = free }}</ref> The differences in tissue distribution indicate that ACC1 maintains regulation of [[fatty acid synthesis]] whereas ACC2 mainly regulates fatty acid oxidation (beta oxidation). A mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) plays a partially redundant role in [[lipoic acid]] synthesis and thus in protein lipoylation by providing malonyl-CoA for [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS) in tandem with [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = November 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] t2mep2x80hu7bj8z7tkjnjtgffvttbl 7104678 7104676 2025-06-23T16:42:25Z Miguelferig 27155 /* Mecanismo */ 7104678 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é atalizada pola CT. <!-- [[File:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">The reaction mechanism of ACAC(A,B). {{legend|blue|enzyme}} {{legend|rgb(219,155,36)|coenzymes}} {{legend|rgb(151,149,45)|substrate names}} {{legend|rgb(227,13,196)|metal ions}} {{legend|rgb(128,0,0)|phosphate}} {{legend|red|carbonate}}</div>]] In the [[active site]], the reaction proceeds with extensive interaction of the residues Glu296 and positively charged Arg338 and Arg292 with the substrates.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = April 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 | doi-access = free }}</ref> Two Mg²⁺ are coordinated by the phosphate groups on the [[Adenosine triphosphate|ATP]], and are required for ATP binding to the enzyme. Bicarbonate is [[deprotonated]] by Glu296, although in solution, this proton transfer is unlikely as the [[pKa]] of bicarbonate is 10.3. The enzyme apparently manipulates the pKa to facilitate the deprotonation of bicarbonate. The pKa of bicarbonate is decreased by its interaction with positively charged side chains of Arg338 and Arg292. Furthermore, Glu296 interacts with the side chain of Glu211, an interaction that has been shown to cause an increase in the apparent pKa. Following deprotonation of bicarbonate, the oxygen of the bicarbonate acts as a [[nucleophile]] and attacks the gamma phosphate on ATP. The carboxyphosphate intermediate quickly decomposes to CO₂ and PO₄³⁻. The PO₄³⁻ deprotonates biotin, creating an enolate, stabilized by Arg338, that subsequently attacks CO₂ resulting in the production of carboxybiotin.<ref name="pmid19213731"/> The carboxybiotin translocates to the carboxyl transferase (CT) active site, where the carboxyl group is transferred to acetyl-CoA. In contrast to the BC domain, little is known about the reaction mechanism of CT. A proposed mechanism is the release of CO₂ from biotin, which subsequently abstracts a proton from the methyl group from acetyl-CoA carboxylase. The resulting [[enolate]] attacks CO₂ to form malonyl-CoA. In a competing mechanism, [[proton]] abstraction is concerted with the attack of acetyl-CoA. == Función == The function of ACC is to regulate the metabolism of fatty acids. When the enzyme is active, the product, malonyl-CoA, is produced which is a building block for new fatty acids and can inhibit the transfer of the fatty acyl group from acyl-CoA to [[carnitine]] with [[carnitine acyltransferase]], which inhibits the [[beta-oxidation]] of fatty acids in the [[mitochondria]]. In [[mammals]], two main [[isoforms]] of ACC are expressed, ACC1 and ACC2, which differ in both tissue distribution and function. ACC1 is found in the [[cytoplasm]] of all cells but is enriched in lipogenic tissue, such as [[adipose]] tissue and lactating [[mammary glands]], where fatty acid synthesis is important.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = August 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> In oxidative tissues, such as the [[skeletal muscle]] and the [[heart]], the ratio of ACC2 expressed is higher. ACC1 and ACC2 are both highly expressed in the [[liver]] where both fatty acid oxidation and synthesis are important.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = March 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 | doi-access = free }}</ref> The differences in tissue distribution indicate that ACC1 maintains regulation of [[fatty acid synthesis]] whereas ACC2 mainly regulates fatty acid oxidation (beta oxidation). A mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) plays a partially redundant role in [[lipoic acid]] synthesis and thus in protein lipoylation by providing malonyl-CoA for [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS) in tandem with [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = November 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] qecoqkmytm5meqqqhj1jvp3m19bob6r 7104679 7104678 2025-06-23T16:44:30Z Miguelferig 27155 /* Mecanismo */ 7104679 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Meanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] <!-- In the [[active site]], the reaction proceeds with extensive interaction of the residues Glu296 and positively charged Arg338 and Arg292 with the substrates.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = April 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 | doi-access = free }}</ref> Two Mg²⁺ are coordinated by the phosphate groups on the [[Adenosine triphosphate|ATP]], and are required for ATP binding to the enzyme. Bicarbonate is [[deprotonated]] by Glu296, although in solution, this proton transfer is unlikely as the [[pKa]] of bicarbonate is 10.3. The enzyme apparently manipulates the pKa to facilitate the deprotonation of bicarbonate. The pKa of bicarbonate is decreased by its interaction with positively charged side chains of Arg338 and Arg292. Furthermore, Glu296 interacts with the side chain of Glu211, an interaction that has been shown to cause an increase in the apparent pKa. Following deprotonation of bicarbonate, the oxygen of the bicarbonate acts as a [[nucleophile]] and attacks the gamma phosphate on ATP. The carboxyphosphate intermediate quickly decomposes to CO₂ and PO₄³⁻. The PO₄³⁻ deprotonates biotin, creating an enolate, stabilized by Arg338, that subsequently attacks CO₂ resulting in the production of carboxybiotin.<ref name="pmid19213731"/> The carboxybiotin translocates to the carboxyl transferase (CT) active site, where the carboxyl group is transferred to acetyl-CoA. In contrast to the BC domain, little is known about the reaction mechanism of CT. A proposed mechanism is the release of CO₂ from biotin, which subsequently abstracts a proton from the methyl group from acetyl-CoA carboxylase. The resulting [[enolate]] attacks CO₂ to form malonyl-CoA. In a competing mechanism, [[proton]] abstraction is concerted with the attack of acetyl-CoA. == Función == The function of ACC is to regulate the metabolism of fatty acids. When the enzyme is active, the product, malonyl-CoA, is produced which is a building block for new fatty acids and can inhibit the transfer of the fatty acyl group from acyl-CoA to [[carnitine]] with [[carnitine acyltransferase]], which inhibits the [[beta-oxidation]] of fatty acids in the [[mitochondria]]. In [[mammals]], two main [[isoforms]] of ACC are expressed, ACC1 and ACC2, which differ in both tissue distribution and function. ACC1 is found in the [[cytoplasm]] of all cells but is enriched in lipogenic tissue, such as [[adipose]] tissue and lactating [[mammary glands]], where fatty acid synthesis is important.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = August 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> In oxidative tissues, such as the [[skeletal muscle]] and the [[heart]], the ratio of ACC2 expressed is higher. ACC1 and ACC2 are both highly expressed in the [[liver]] where both fatty acid oxidation and synthesis are important.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = March 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 | doi-access = free }}</ref> The differences in tissue distribution indicate that ACC1 maintains regulation of [[fatty acid synthesis]] whereas ACC2 mainly regulates fatty acid oxidation (beta oxidation). A mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) plays a partially redundant role in [[lipoic acid]] synthesis and thus in protein lipoylation by providing malonyl-CoA for [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS) in tandem with [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = November 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] r5w0crb1h6w86fu5zfpmr22ef3n6ydj 7104682 7104679 2025-06-23T17:02:07Z Miguelferig 27155 /* Mecanismo */ 7104682 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Meanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha estensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extacción do protón está concertado co ataque do acetil-CoA. == Función == <!-- The function of ACC is to regulate the metabolism of fatty acids. When the enzyme is active, the product, malonyl-CoA, is produced which is a building block for new fatty acids and can inhibit the transfer of the fatty acyl group from acyl-CoA to [[carnitine]] with [[carnitine acyltransferase]], which inhibits the [[beta-oxidation]] of fatty acids in the [[mitochondria]]. In [[mammals]], two main [[isoforms]] of ACC are expressed, ACC1 and ACC2, which differ in both tissue distribution and function. ACC1 is found in the [[cytoplasm]] of all cells but is enriched in lipogenic tissue, such as [[adipose]] tissue and lactating [[mammary glands]], where fatty acid synthesis is important.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = August 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> In oxidative tissues, such as the [[skeletal muscle]] and the [[heart]], the ratio of ACC2 expressed is higher. ACC1 and ACC2 are both highly expressed in the [[liver]] where both fatty acid oxidation and synthesis are important.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = March 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 | doi-access = free }}</ref> The differences in tissue distribution indicate that ACC1 maintains regulation of [[fatty acid synthesis]] whereas ACC2 mainly regulates fatty acid oxidation (beta oxidation). A mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) plays a partially redundant role in [[lipoic acid]] synthesis and thus in protein lipoylation by providing malonyl-CoA for [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS) in tandem with [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = November 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] dpqqw654ky8wegq8ans8z046o268vi8 7104683 7104682 2025-06-23T17:02:51Z Miguelferig 27155 /* Mecanismo */ 7104683 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Meanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha estensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == <!-- The function of ACC is to regulate the metabolism of fatty acids. When the enzyme is active, the product, malonyl-CoA, is produced which is a building block for new fatty acids and can inhibit the transfer of the fatty acyl group from acyl-CoA to [[carnitine]] with [[carnitine acyltransferase]], which inhibits the [[beta-oxidation]] of fatty acids in the [[mitochondria]]. In [[mammals]], two main [[isoforms]] of ACC are expressed, ACC1 and ACC2, which differ in both tissue distribution and function. ACC1 is found in the [[cytoplasm]] of all cells but is enriched in lipogenic tissue, such as [[adipose]] tissue and lactating [[mammary glands]], where fatty acid synthesis is important.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = August 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> In oxidative tissues, such as the [[skeletal muscle]] and the [[heart]], the ratio of ACC2 expressed is higher. ACC1 and ACC2 are both highly expressed in the [[liver]] where both fatty acid oxidation and synthesis are important.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = March 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 | doi-access = free }}</ref> The differences in tissue distribution indicate that ACC1 maintains regulation of [[fatty acid synthesis]] whereas ACC2 mainly regulates fatty acid oxidation (beta oxidation). A mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) plays a partially redundant role in [[lipoic acid]] synthesis and thus in protein lipoylation by providing malonyl-CoA for [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS) in tandem with [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = November 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] hta44vk8fm1z6o8uy5xllm958jjkojy 7104686 7104683 2025-06-23T17:08:12Z Miguelferig 27155 /* Función */ 7104686 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Meanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha estensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. <!-- In [[mammals]], two main [[isoforms]] of ACC are expressed, ACC1 and ACC2, which differ in both tissue distribution and function. ACC1 is found in the [[cytoplasm]] of all cells but is enriched in lipogenic tissue, such as [[adipose]] tissue and lactating [[mammary glands]], where fatty acid synthesis is important.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = August 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> In oxidative tissues, such as the [[skeletal muscle]] and the [[heart]], the ratio of ACC2 expressed is higher. ACC1 and ACC2 are both highly expressed in the [[liver]] where both fatty acid oxidation and synthesis are important.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = March 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 | doi-access = free }}</ref> The differences in tissue distribution indicate that ACC1 maintains regulation of [[fatty acid synthesis]] whereas ACC2 mainly regulates fatty acid oxidation (beta oxidation). A mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) plays a partially redundant role in [[lipoic acid]] synthesis and thus in protein lipoylation by providing malonyl-CoA for [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS) in tandem with [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = November 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] 3h5n15uw4rzu64w1cr24h9jzj0mn17r 7104690 7104686 2025-06-23T17:14:54Z Miguelferig 27155 /* Función */ 7104690 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Meanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha estensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). <!-- A mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) plays a partially redundant role in [[lipoic acid]] synthesis and thus in protein lipoylation by providing malonyl-CoA for [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS) in tandem with [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = November 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] 7wjbye58yn8zztwg6263wmkaluz5wsw 7104692 7104690 2025-06-23T17:17:28Z Miguelferig 27155 /* Función */ 7104692 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Meanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha estensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == <!-- [[File:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|thumb|'''Control of Acetyl-CoA Carboxylase.''' The AMP regulated kinase triggers the phosphorylation of the enzyme (thus inactivating it) and the phosphatase enzyme removes the phosphate group.]] The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] h48ej0e0riy7oblf2bpjmfkibg3qpkt 7104694 7104692 2025-06-23T17:35:23Z Miguelferig 27155 /* Regulación */ 7104694 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Meanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha estensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] <!-- The regulation of mammalian ACC is complex, in order to control two distinct pools of malonyl-CoA that direct either the inhibition of beta oxidation or the activation of lipid biosynthesis.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] gnbifqa6ghggwgic27u614vi4yvhahv 7104695 7104694 2025-06-23T17:38:11Z Miguelferig 27155 /* Regulación */ 7104695 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Meanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha estensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> <!-- Mammalian ACC1 and ACC2 are regulated transcriptionally by multiple [[promoter (biology)|promoters]] which mediate ACC abundance in response to the cells nutritional status. Activation of gene expression through different promoters results in [[alternative splicing]]; however, the physiological significance of specific ACC [[isozyme]]s remains unclear.<ref name="pmid15749055"/> The sensitivity to nutritional status results from the control of these promoters by [[transcription factor]]s such as [[sterol regulatory element-binding protein 1]], controlled by insulin at the transcriptional level, and [[ChREBP]], which increases in expression with high [[carbohydrate]]s diets.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = November 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | doi-access = free | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] 5ze67z1uahqeaitxipmt5evjf15or04 7104702 7104695 2025-06-23T17:46:42Z Miguelferig 27155 /* Regulación */ 7104702 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Meanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha estensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> <!-- Through a feed-forward loop, [[citrate]] allosterically activates ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = June 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 | doi-access = free }}</ref> Citrate may increase ACC [[polymerization]] to increase enzymatic activity; however, it is unclear if polymerization is citrate's main mechanism of increasing ACC activity or if polymerization is an artifact of in vitro experiments. Other allosteric activators include [[glutamate]] and other [[dicarboxylic acid]]s.<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = April 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 | doi-access = free }}</ref> Long and short chain fatty acyl-CoAs are [[negative feedback]] inhibitors of ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = April 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> One such negative allosteric modulator is palmitoyl-CoA.<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = July 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] 6l52aklffluwtmxwzcmtqfkxx3ohi1w 7104717 7104702 2025-06-23T17:56:55Z Miguelferig 27155 /* Regulación */ 7104717 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Meanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha estensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos e o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> <!-- Phosphorylation can result when the hormones [[glucagon]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |doi-access=free |s2cid=81688050 |issn=0892-6638}}</ref> or [[epinephrine]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = May 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> bind to cell surface [[Receptor (biochemistry)|receptors]], but the main cause of phosphorylation is due to a rise in AMP levels when the energy status of the cell is low, leading to the activation of the [[AMP-activated protein kinase]] (AMPK). AMPK is the main [[kinase]] regulator of ACC, able to phosphorylate a number of serine residues on both isoforms of ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = June 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> On ACC1, AMPK phosphorylates Ser79, Ser1200, and Ser1215. [[Protein kinase A]] also has the ability to phosphorylate ACC, with a much greater ability to phosphorylate ACC2 than ACC1. Ser80 and Ser1263 on ACC1 may also serve as a site of phosphorylation as a regulatory mechanism.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = September 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 | s2cid = 52193976 | doi-access = free }}</ref> However, the physiological significance of protein kinase A in the regulation of ACC is currently unknown. Researchers hypothesize there are other ACC kinases important to its regulation as there are many other possible phosphorylation sites on ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = April 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] 17fy3klc8nwhm0ohu50mnhwa0d981d6 7104721 7104717 2025-06-23T18:07:17Z Miguelferig 27155 /* Regulación */ 7104721 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Meanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha estensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de foforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden amén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regularorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualemnte non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> <!-- When [[insulin]] binds to its receptors on the [[cellular membrane]], it activates a phosphatase enzyme called [[protein phosphatase 2A]] (PP2A) to dephosphorylate the enzyme; thereby removing the inhibitory effect. Furthermore, insulin induces a phosphodiesterase that lowers the level of cAMP in the cell, thus inhibiting PKA, and also inhibits AMPK directly.{{citation needed|date=October 2018}} This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] 2vzxjo6eq4a7dd7ytebmeiyris8xl88 7104723 7104721 2025-06-23T18:10:34Z Miguelferig 27155 /* Regulación */ 7104723 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Meanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha estensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de foforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden amén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regularorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualemnte non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rbaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} <!-- This protein may use the [[morpheein]] model of [[allosteric regulation]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] 0n5g108is7upz3591gc6opiq8t2u11a 7104724 7104723 2025-06-23T18:11:38Z Miguelferig 27155 /* Regulación */ 7104724 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Meanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha estensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de foforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden amén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regularorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualemnte non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rbaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == <!-- At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] e6ekcyoyja8t69cpgr3uud3i3i7tlz5 7104725 7104724 2025-06-23T18:12:01Z Miguelferig 27155 /* Regulación */ 7104725 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Meanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha estensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de foforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden amén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regularorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualemnte non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rbaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == <!-- At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] 3jth8yrvqgqv5nbcdsxaiosgaoqarjp 7104726 7104725 2025-06-23T18:12:45Z Miguelferig 27155 /* Regulación */ 7104726 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Meanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha estensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de foforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden amén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regularorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rbaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == <!-- At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] 1z4b028y3oudbicaziurzmic9wmqts3 7104827 7104726 2025-06-23T19:42:34Z Miguelferig 27155 /* Mecanismo */ 7104827 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Meanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de foforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden amén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regularorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rbaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == <!-- At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] blpe7oq8e49p79aj716p0ss7ri3klo0 7104828 7104827 2025-06-23T19:43:30Z Miguelferig 27155 /* Mecanismo */ 7104828 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Mecanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de foforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden amén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regularorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rbaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == <!-- At the juncture of lipid synthesis and oxidation pathways, ACC presents many clinical possibilities for the production of novel [[antibiotic]]s and the development of new therapies for [[diabetes]], [[obesity]], and other manifestations of [[metabolic syndrome]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = November 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Researchers aim to take advantage of structural differences between bacterial and human ACCs to create antibiotics specific to the bacterial ACC, in efforts to minimize side effects to patients. Promising results for the usefulness of an ACC inhibitor include the finding that mice with no expression of ACC2 have continuous fatty acid oxidation, reduced body fat mass, and reduced body weight despite an increase in food consumption. These mice are also protected from diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | s2cid = 748630 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A lack of ACC1 in mutant mice is lethal already at the embryonic stage. However, it is unknown whether drugs targeting ACCs in humans must be specific for ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = August 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | doi-access = free | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] 7s9038up85oj169is1zxbztrilqm9t6 7104835 7104828 2025-06-23T19:52:09Z Miguelferig 27155 /* Importancia clínica */ 7104835 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Mecanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de foforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden amén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regularorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rbaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == Na intersección das vías de síntese de lípidos e da súa oxidación, a ACC presenta moitas posibilidades clínicas para a produción de novos [[antibiótico]]s e o desenvolvemento de novas terapias para a [[diabetes]], [[obesidade]] e outras manifestacións da [[síndrome metabólica]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = novembro de 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Os investigadores tratan de aproveitar as diferenzas estruturais entre as ACCs bacterianas e humanas para crear antibióticos específicos contra as ACCs bacterianas, nun intento de minimizar os efectos laterais nos pacientes. Entre os resultados prometedores que indican a utilidade dun inhibidor da ACC están o descubrimento de que os ratos sen expresión de ACC2 teñen unha oxidación de ácido graxos continua, unha redución da masa graxa corporal e diminución do peso corporal malia aumentaren o consumo de alimentos. Estes ratos están tamén protexidos da diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A falta de ACC1 en ratos mutantes é letal xa na etapa embrionaria. Con todo, non se coñece se os fñarmacos que atacan as ACCs en humanos deben ser específicos para a ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = agosto de 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> <!-- [[Firsocostat]] (formerly GS-976, ND-630, NDI-010976) is a potent allosteric ACC inhibitor, acting at the BC domain of ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = March 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | doi-access = free | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> Firsocostat is under development in 2019 (Phase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 April 2019 | work = Endpoints News }}</ref> by the pharmaceutical company [[Gilead Sciences|Gilead]] as part of a combination treatment for [[non-alcoholic steatohepatitis]] (NASH), believed to be an increasing cause of liver failure.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = September 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] qyf8thm1i8g1w39lh0v1da38dowe0jb 7104841 7104835 2025-06-23T19:56:53Z Miguelferig 27155 /* Importancia clínica */ 7104841 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Mecanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de foforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden amén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regularorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rbaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == Na intersección das vías de síntese de lípidos e da súa oxidación, a ACC presenta moitas posibilidades clínicas para a produción de novos [[antibiótico]]s e o desenvolvemento de novas terapias para a [[diabetes]], [[obesidade]] e outras manifestacións da [[síndrome metabólica]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = novembro de 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Os investigadores tratan de aproveitar as diferenzas estruturais entre as ACCs bacterianas e humanas para crear antibióticos específicos contra as ACCs bacterianas, nun intento de minimizar os efectos laterais nos pacientes. Entre os resultados prometedores que indican a utilidade dun inhibidor da ACC están o descubrimento de que os ratos sen expresión de ACC2 teñen unha oxidación de ácido graxos continua, unha redución da masa graxa corporal e diminución do peso corporal malia aumentaren o consumo de alimentos. Estes ratos están tamén protexidos da diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A falta de ACC1 en ratos mutantes é letal xa na etapa embrionaria. Con todo, non se coñece se os fñarmacos que atacan as ACCs en humanos deben ser específicos para a ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = agosto de 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> O [[Firsocostat]] (antes chamado GS-976, ND-630, NDI-010976) é un potente inhibidor alostérico da ACC, actuando no dominio BC da ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = marzo de 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> O Firsocostat estaba en desenvolvemento en 2019 (fase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 de abril de 2019 | work = Endpoints News }}</ref> pola compañía farmacéutica [[Gilead Sciences|Gilead]] como parte dun tratgamento de combinación para a [[esteatohepatite non alcohólica]], que se cre é causa dun incrmento da insuficiencia hepática.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = setembro de 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> <!-- In addition, plant-selective ACC inhibitors are in widespread use as [[herbicide]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> which suggests clinical application against [[Apicomplexa]] parasites that rely on a plant-derived ACC isoform,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = November 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | doi-access = free | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> including [[malaria]]. ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] 6196yg079ygioar8bwfxzf0lugd8inf 7104853 7104841 2025-06-23T20:00:06Z Miguelferig 27155 /* Importancia clínica */ 7104853 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Mecanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de foforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden amén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regularorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rbaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == Na intersección das vías de síntese de lípidos e da súa oxidación, a ACC presenta moitas posibilidades clínicas para a produción de novos [[antibiótico]]s e o desenvolvemento de novas terapias para a [[diabetes]], [[obesidade]] e outras manifestacións da [[síndrome metabólica]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = novembro de 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Os investigadores tratan de aproveitar as diferenzas estruturais entre as ACCs bacterianas e humanas para crear antibióticos específicos contra as ACCs bacterianas, nun intento de minimizar os efectos laterais nos pacientes. Entre os resultados prometedores que indican a utilidade dun inhibidor da ACC están o descubrimento de que os ratos sen expresión de ACC2 teñen unha oxidación de ácido graxos continua, unha redución da masa graxa corporal e diminución do peso corporal malia aumentaren o consumo de alimentos. Estes ratos están tamén protexidos da diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A falta de ACC1 en ratos mutantes é letal xa na etapa embrionaria. Con todo, non se coñece se os fñarmacos que atacan as ACCs en humanos deben ser específicos para a ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = agosto de 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> O [[Firsocostat]] (antes chamado GS-976, ND-630, NDI-010976) é un potente inhibidor alostérico da ACC, actuando no dominio BC da ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = marzo de 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> O Firsocostat estaba en desenvolvemento en 2019 (fase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 de abril de 2019 | work = Endpoints News }}</ref> pola compañía farmacéutica [[Gilead Sciences|Gilead]] como parte dun tratgamento de combinación para a [[esteatohepatite non alcohólica]], que se cre é causa dun incrmento da insuficiencia hepática.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = setembro de 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> Ademais, os inhibidores da ACC selectivos para plantas son amplamente utilizados como [[herbicida]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> o cal suxire aplicacións clínicas contra parasitos [[Apicomplexa]] que dependen dunha isoforma de ACC derivada de plantas,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = novembro de 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> incluíndo a [[malaria]]. <!-- ACC inhibitors in [[Insecticide Resistance Action Committee|IRAC]] group 23 are used as [[Insecticide|insecticides]] / [[Acaricide|acaricides]].<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 January 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = January 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 | doi-access = free }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] 9ihome64aftfuwilaibmua7oj1jm2dv 7104858 7104853 2025-06-23T20:02:38Z Miguelferig 27155 /* Importancia clínica */ 7104858 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Mecanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de foforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden amén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regularorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rbaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == Na intersección das vías de síntese de lípidos e da súa oxidación, a ACC presenta moitas posibilidades clínicas para a produción de novos [[antibiótico]]s e o desenvolvemento de novas terapias para a [[diabetes]], [[obesidade]] e outras manifestacións da [[síndrome metabólica]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = novembro de 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Os investigadores tratan de aproveitar as diferenzas estruturais entre as ACCs bacterianas e humanas para crear antibióticos específicos contra as ACCs bacterianas, nun intento de minimizar os efectos laterais nos pacientes. Entre os resultados prometedores que indican a utilidade dun inhibidor da ACC están o descubrimento de que os ratos sen expresión de ACC2 teñen unha oxidación de ácido graxos continua, unha redución da masa graxa corporal e diminución do peso corporal malia aumentaren o consumo de alimentos. Estes ratos están tamén protexidos da diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A falta de ACC1 en ratos mutantes é letal xa na etapa embrionaria. Con todo, non se coñece se os fñarmacos que atacan as ACCs en humanos deben ser específicos para a ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = agosto de 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> O [[Firsocostat]] (antes chamado GS-976, ND-630, NDI-010976) é un potente inhibidor alostérico da ACC, actuando no dominio BC da ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = marzo de 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> O Firsocostat estaba en desenvolvemento en 2019 (fase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 de abril de 2019 | work = Endpoints News }}</ref> pola compañía farmacéutica [[Gilead Sciences|Gilead]] como parte dun tratgamento de combinación para a [[esteatohepatite non alcohólica]], que se cre é causa dun incrmento da insuficiencia hepática.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = setembro de 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> Ademais, os inhibidores da ACC selectivos para plantas son amplamente utilizados como [[herbicida]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> o cal suxire aplicacións clínicas contra parasitos [[Apicomplexa]] que dependen dunha isoforma de ACC derivada de plantas,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = novembro de 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> incluíndo a [[malaria]]. Os inhibidores da ACC no grupo 23 da [[Comité de Acción conra a Resistencia de Insecticidas|IRAC]] son usados como [[insecticida]]s / [[acaricida]]s.<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 de xaneiro de 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> <!-- The heterogeneous clinical phenotypes of the metabolic disease [[combined malonic and methylmalonic aciduria]] (CMAMMA) due to [[ACSF3]] deficiency are thought to result from partial compensation of a mitochondrial isoform of ACC1 (mtACC1) for deficient ACSF3 in [[mitochondrial fatty acid synthesis]] (mtFAS).<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = xaneiro de 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 }}</ref> --> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] i5ebwncdf6e2htf4mb97in37o3h05vn 7104863 7104858 2025-06-23T20:06:07Z Miguelferig 27155 /* Importancia clínica */ 7104863 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Mecanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = December 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de foforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden amén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regularorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rbaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == Na intersección das vías de síntese de lípidos e da súa oxidación, a ACC presenta moitas posibilidades clínicas para a produción de novos [[antibiótico]]s e o desenvolvemento de novas terapias para a [[diabetes]], [[obesidade]] e outras manifestacións da [[síndrome metabólica]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = novembro de 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Os investigadores tratan de aproveitar as diferenzas estruturais entre as ACCs bacterianas e humanas para crear antibióticos específicos contra as ACCs bacterianas, nun intento de minimizar os efectos laterais nos pacientes. Entre os resultados prometedores que indican a utilidade dun inhibidor da ACC están o descubrimento de que os ratos sen expresión de ACC2 teñen unha oxidación de ácido graxos continua, unha redución da masa graxa corporal e diminución do peso corporal malia aumentaren o consumo de alimentos. Estes ratos están tamén protexidos da diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A falta de ACC1 en ratos mutantes é letal xa na etapa embrionaria. Con todo, non se coñece se os fñarmacos que atacan as ACCs en humanos deben ser específicos para a ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = agosto de 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> O [[Firsocostat]] (antes chamado GS-976, ND-630, NDI-010976) é un potente inhibidor alostérico da ACC, actuando no dominio BC da ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = marzo de 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> O Firsocostat estaba en desenvolvemento en 2019 (fase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 de abril de 2019 | work = Endpoints News }}</ref> pola compañía farmacéutica [[Gilead Sciences|Gilead]] como parte dun tratgamento de combinación para a [[esteatohepatite non alcohólica]], que se cre é causa dun incrmento da insuficiencia hepática.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = setembro de 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> Ademais, os inhibidores da ACC selectivos para plantas son amplamente utilizados como [[herbicida]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> o cal suxire aplicacións clínicas contra parasitos [[Apicomplexa]] que dependen dunha isoforma de ACC derivada de plantas,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = novembro de 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> incluíndo a [[malaria]]. Os inhibidores da ACC no grupo 23 da [[Comité de Acción conra a Resistencia de Insecticidas|IRAC]] son usados como [[insecticida]]s / [[acaricida]]s.<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 de xaneiro de 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> Os [[fenotipo]]s clínicos heteroxéneos da doenza metabólica [[aciduria malónica e metilmalónica combinada]] debido á deficiencia de [[ACSF3]] pénsase que é o resultado da compensación parcial dunha isoforma mitocondrial do ACC1 (mtACC1) para a deiciencia de ACSF3 na [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]].<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = xaneiro de 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] 4aaok1lscngf41e7uvp14u4qer12209 7104866 7104863 2025-06-23T20:06:44Z Miguelferig 27155 7104866 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|subsrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Mecanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = decembro de 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de foforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden amén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regularorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rbaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == Na intersección das vías de síntese de lípidos e da súa oxidación, a ACC presenta moitas posibilidades clínicas para a produción de novos [[antibiótico]]s e o desenvolvemento de novas terapias para a [[diabetes]], [[obesidade]] e outras manifestacións da [[síndrome metabólica]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = novembro de 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Os investigadores tratan de aproveitar as diferenzas estruturais entre as ACCs bacterianas e humanas para crear antibióticos específicos contra as ACCs bacterianas, nun intento de minimizar os efectos laterais nos pacientes. Entre os resultados prometedores que indican a utilidade dun inhibidor da ACC están o descubrimento de que os ratos sen expresión de ACC2 teñen unha oxidación de ácido graxos continua, unha redución da masa graxa corporal e diminución do peso corporal malia aumentaren o consumo de alimentos. Estes ratos están tamén protexidos da diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A falta de ACC1 en ratos mutantes é letal xa na etapa embrionaria. Con todo, non se coñece se os fñarmacos que atacan as ACCs en humanos deben ser específicos para a ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = agosto de 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> O [[Firsocostat]] (antes chamado GS-976, ND-630, NDI-010976) é un potente inhibidor alostérico da ACC, actuando no dominio BC da ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = marzo de 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> O Firsocostat estaba en desenvolvemento en 2019 (fase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 de abril de 2019 | work = Endpoints News }}</ref> pola compañía farmacéutica [[Gilead Sciences|Gilead]] como parte dun tratgamento de combinación para a [[esteatohepatite non alcohólica]], que se cre é causa dun incrmento da insuficiencia hepática.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = setembro de 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> Ademais, os inhibidores da ACC selectivos para plantas son amplamente utilizados como [[herbicida]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> o cal suxire aplicacións clínicas contra parasitos [[Apicomplexa]] que dependen dunha isoforma de ACC derivada de plantas,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = novembro de 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> incluíndo a [[malaria]]. Os inhibidores da ACC no grupo 23 da [[Comité de Acción conra a Resistencia de Insecticidas|IRAC]] son usados como [[insecticida]]s / [[acaricida]]s.<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 de xaneiro de 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> Os [[fenotipo]]s clínicos heteroxéneos da doenza metabólica [[aciduria malónica e metilmalónica combinada]] debido á deficiencia de [[ACSF3]] pénsase que é o resultado da compensación parcial dunha isoforma mitocondrial do ACC1 (mtACC1) para a deiciencia de ACSF3 na [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]].<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = xaneiro de 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] q01d27exlzlt77g7elq0iet9rrv9t3t 7104868 7104866 2025-06-23T20:07:38Z Miguelferig 27155 7104868 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|substrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pquenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref>denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Mecanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = decembro de 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de foforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden amén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regularorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rbaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == Na intersección das vías de síntese de lípidos e da súa oxidación, a ACC presenta moitas posibilidades clínicas para a produción de novos [[antibiótico]]s e o desenvolvemento de novas terapias para a [[diabetes]], [[obesidade]] e outras manifestacións da [[síndrome metabólica]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = novembro de 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Os investigadores tratan de aproveitar as diferenzas estruturais entre as ACCs bacterianas e humanas para crear antibióticos específicos contra as ACCs bacterianas, nun intento de minimizar os efectos laterais nos pacientes. Entre os resultados prometedores que indican a utilidade dun inhibidor da ACC están o descubrimento de que os ratos sen expresión de ACC2 teñen unha oxidación de ácido graxos continua, unha redución da masa graxa corporal e diminución do peso corporal malia aumentaren o consumo de alimentos. Estes ratos están tamén protexidos da diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A falta de ACC1 en ratos mutantes é letal xa na etapa embrionaria. Con todo, non se coñece se os fñarmacos que atacan as ACCs en humanos deben ser específicos para a ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = agosto de 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> O [[Firsocostat]] (antes chamado GS-976, ND-630, NDI-010976) é un potente inhibidor alostérico da ACC, actuando no dominio BC da ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = marzo de 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> O Firsocostat estaba en desenvolvemento en 2019 (fase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 de abril de 2019 | work = Endpoints News }}</ref> pola compañía farmacéutica [[Gilead Sciences|Gilead]] como parte dun tratgamento de combinación para a [[esteatohepatite non alcohólica]], que se cre é causa dun incrmento da insuficiencia hepática.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = setembro de 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> Ademais, os inhibidores da ACC selectivos para plantas son amplamente utilizados como [[herbicida]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> o cal suxire aplicacións clínicas contra parasitos [[Apicomplexa]] que dependen dunha isoforma de ACC derivada de plantas,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = novembro de 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> incluíndo a [[malaria]]. Os inhibidores da ACC no grupo 23 da [[Comité de Acción conra a Resistencia de Insecticidas|IRAC]] son usados como [[insecticida]]s / [[acaricida]]s.<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 de xaneiro de 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> Os [[fenotipo]]s clínicos heteroxéneos da doenza metabólica [[aciduria malónica e metilmalónica combinada]] debido á deficiencia de [[ACSF3]] pénsase que é o resultado da compensación parcial dunha isoforma mitocondrial do ACC1 (mtACC1) para a deiciencia de ACSF3 na [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]].<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = xaneiro de 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] my6qig9h3jjnwziaz3pm27oqknq0x9r 7104870 7104868 2025-06-23T20:08:43Z Miguelferig 27155 7104870 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|substrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pequenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref> denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína trasnportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Mecanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = decembro de 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de foforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden amén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regularorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rbaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == Na intersección das vías de síntese de lípidos e da súa oxidación, a ACC presenta moitas posibilidades clínicas para a produción de novos [[antibiótico]]s e o desenvolvemento de novas terapias para a [[diabetes]], [[obesidade]] e outras manifestacións da [[síndrome metabólica]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = novembro de 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Os investigadores tratan de aproveitar as diferenzas estruturais entre as ACCs bacterianas e humanas para crear antibióticos específicos contra as ACCs bacterianas, nun intento de minimizar os efectos laterais nos pacientes. Entre os resultados prometedores que indican a utilidade dun inhibidor da ACC están o descubrimento de que os ratos sen expresión de ACC2 teñen unha oxidación de ácido graxos continua, unha redución da masa graxa corporal e diminución do peso corporal malia aumentaren o consumo de alimentos. Estes ratos están tamén protexidos da diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A falta de ACC1 en ratos mutantes é letal xa na etapa embrionaria. Con todo, non se coñece se os fñarmacos que atacan as ACCs en humanos deben ser específicos para a ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = agosto de 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> O [[Firsocostat]] (antes chamado GS-976, ND-630, NDI-010976) é un potente inhibidor alostérico da ACC, actuando no dominio BC da ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = marzo de 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> O Firsocostat estaba en desenvolvemento en 2019 (fase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 de abril de 2019 | work = Endpoints News }}</ref> pola compañía farmacéutica [[Gilead Sciences|Gilead]] como parte dun tratgamento de combinación para a [[esteatohepatite non alcohólica]], que se cre é causa dun incrmento da insuficiencia hepática.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = setembro de 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> Ademais, os inhibidores da ACC selectivos para plantas son amplamente utilizados como [[herbicida]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> o cal suxire aplicacións clínicas contra parasitos [[Apicomplexa]] que dependen dunha isoforma de ACC derivada de plantas,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = novembro de 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> incluíndo a [[malaria]]. Os inhibidores da ACC no grupo 23 da [[Comité de Acción conra a Resistencia de Insecticidas|IRAC]] son usados como [[insecticida]]s / [[acaricida]]s.<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 de xaneiro de 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> Os [[fenotipo]]s clínicos heteroxéneos da doenza metabólica [[aciduria malónica e metilmalónica combinada]] debido á deficiencia de [[ACSF3]] pénsase que é o resultado da compensación parcial dunha isoforma mitocondrial do ACC1 (mtACC1) para a deiciencia de ACSF3 na [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]].<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = xaneiro de 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] 1vjf2424g0ri1xcacd0h3u74litl5do 7104871 7104870 2025-06-23T20:09:44Z Miguelferig 27155 /* Estrutura */ 7104871 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|substrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pequenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref> denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína transportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría estas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Mecanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = decembro de 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de foforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden amén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regularorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rbaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == Na intersección das vías de síntese de lípidos e da súa oxidación, a ACC presenta moitas posibilidades clínicas para a produción de novos [[antibiótico]]s e o desenvolvemento de novas terapias para a [[diabetes]], [[obesidade]] e outras manifestacións da [[síndrome metabólica]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = novembro de 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Os investigadores tratan de aproveitar as diferenzas estruturais entre as ACCs bacterianas e humanas para crear antibióticos específicos contra as ACCs bacterianas, nun intento de minimizar os efectos laterais nos pacientes. Entre os resultados prometedores que indican a utilidade dun inhibidor da ACC están o descubrimento de que os ratos sen expresión de ACC2 teñen unha oxidación de ácido graxos continua, unha redución da masa graxa corporal e diminución do peso corporal malia aumentaren o consumo de alimentos. Estes ratos están tamén protexidos da diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A falta de ACC1 en ratos mutantes é letal xa na etapa embrionaria. Con todo, non se coñece se os fñarmacos que atacan as ACCs en humanos deben ser específicos para a ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = agosto de 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> O [[Firsocostat]] (antes chamado GS-976, ND-630, NDI-010976) é un potente inhibidor alostérico da ACC, actuando no dominio BC da ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = marzo de 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> O Firsocostat estaba en desenvolvemento en 2019 (fase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 de abril de 2019 | work = Endpoints News }}</ref> pola compañía farmacéutica [[Gilead Sciences|Gilead]] como parte dun tratgamento de combinación para a [[esteatohepatite non alcohólica]], que se cre é causa dun incrmento da insuficiencia hepática.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = setembro de 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> Ademais, os inhibidores da ACC selectivos para plantas son amplamente utilizados como [[herbicida]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> o cal suxire aplicacións clínicas contra parasitos [[Apicomplexa]] que dependen dunha isoforma de ACC derivada de plantas,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = novembro de 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> incluíndo a [[malaria]]. Os inhibidores da ACC no grupo 23 da [[Comité de Acción conra a Resistencia de Insecticidas|IRAC]] son usados como [[insecticida]]s / [[acaricida]]s.<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 de xaneiro de 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> Os [[fenotipo]]s clínicos heteroxéneos da doenza metabólica [[aciduria malónica e metilmalónica combinada]] debido á deficiencia de [[ACSF3]] pénsase que é o resultado da compensación parcial dunha isoforma mitocondrial do ACC1 (mtACC1) para a deiciencia de ACSF3 na [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]].<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = xaneiro de 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] s359h9xwxaznvh1avj2446a3vguc1zx 7104873 7104871 2025-06-23T20:10:11Z Miguelferig 27155 /* Estrutura */ 7104873 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|substrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pequenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref> denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína transportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría destas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando no [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Mecanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = decembro de 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de foforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden amén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regularorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rbaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == Na intersección das vías de síntese de lípidos e da súa oxidación, a ACC presenta moitas posibilidades clínicas para a produción de novos [[antibiótico]]s e o desenvolvemento de novas terapias para a [[diabetes]], [[obesidade]] e outras manifestacións da [[síndrome metabólica]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = novembro de 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Os investigadores tratan de aproveitar as diferenzas estruturais entre as ACCs bacterianas e humanas para crear antibióticos específicos contra as ACCs bacterianas, nun intento de minimizar os efectos laterais nos pacientes. Entre os resultados prometedores que indican a utilidade dun inhibidor da ACC están o descubrimento de que os ratos sen expresión de ACC2 teñen unha oxidación de ácido graxos continua, unha redución da masa graxa corporal e diminución do peso corporal malia aumentaren o consumo de alimentos. Estes ratos están tamén protexidos da diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A falta de ACC1 en ratos mutantes é letal xa na etapa embrionaria. Con todo, non se coñece se os fñarmacos que atacan as ACCs en humanos deben ser específicos para a ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = agosto de 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> O [[Firsocostat]] (antes chamado GS-976, ND-630, NDI-010976) é un potente inhibidor alostérico da ACC, actuando no dominio BC da ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = marzo de 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> O Firsocostat estaba en desenvolvemento en 2019 (fase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 de abril de 2019 | work = Endpoints News }}</ref> pola compañía farmacéutica [[Gilead Sciences|Gilead]] como parte dun tratgamento de combinación para a [[esteatohepatite non alcohólica]], que se cre é causa dun incrmento da insuficiencia hepática.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = setembro de 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> Ademais, os inhibidores da ACC selectivos para plantas son amplamente utilizados como [[herbicida]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> o cal suxire aplicacións clínicas contra parasitos [[Apicomplexa]] que dependen dunha isoforma de ACC derivada de plantas,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = novembro de 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> incluíndo a [[malaria]]. Os inhibidores da ACC no grupo 23 da [[Comité de Acción conra a Resistencia de Insecticidas|IRAC]] son usados como [[insecticida]]s / [[acaricida]]s.<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 de xaneiro de 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> Os [[fenotipo]]s clínicos heteroxéneos da doenza metabólica [[aciduria malónica e metilmalónica combinada]] debido á deficiencia de [[ACSF3]] pénsase que é o resultado da compensación parcial dunha isoforma mitocondrial do ACC1 (mtACC1) para a deiciencia de ACSF3 na [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]].<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = xaneiro de 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] i6a6xh5r8a5r4mq967letuk7eml1407 7104877 7104873 2025-06-23T20:12:06Z Miguelferig 27155 /* Estrutura */ 7104877 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|substrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pequenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref> denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína transportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría destas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando polo [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboilo a actil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Mecanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = decembro de 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de foforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden amén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regularorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rbaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == Na intersección das vías de síntese de lípidos e da súa oxidación, a ACC presenta moitas posibilidades clínicas para a produción de novos [[antibiótico]]s e o desenvolvemento de novas terapias para a [[diabetes]], [[obesidade]] e outras manifestacións da [[síndrome metabólica]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = novembro de 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Os investigadores tratan de aproveitar as diferenzas estruturais entre as ACCs bacterianas e humanas para crear antibióticos específicos contra as ACCs bacterianas, nun intento de minimizar os efectos laterais nos pacientes. Entre os resultados prometedores que indican a utilidade dun inhibidor da ACC están o descubrimento de que os ratos sen expresión de ACC2 teñen unha oxidación de ácido graxos continua, unha redución da masa graxa corporal e diminución do peso corporal malia aumentaren o consumo de alimentos. Estes ratos están tamén protexidos da diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A falta de ACC1 en ratos mutantes é letal xa na etapa embrionaria. Con todo, non se coñece se os fñarmacos que atacan as ACCs en humanos deben ser específicos para a ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = agosto de 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> O [[Firsocostat]] (antes chamado GS-976, ND-630, NDI-010976) é un potente inhibidor alostérico da ACC, actuando no dominio BC da ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = marzo de 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> O Firsocostat estaba en desenvolvemento en 2019 (fase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 de abril de 2019 | work = Endpoints News }}</ref> pola compañía farmacéutica [[Gilead Sciences|Gilead]] como parte dun tratgamento de combinación para a [[esteatohepatite non alcohólica]], que se cre é causa dun incrmento da insuficiencia hepática.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = setembro de 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> Ademais, os inhibidores da ACC selectivos para plantas son amplamente utilizados como [[herbicida]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> o cal suxire aplicacións clínicas contra parasitos [[Apicomplexa]] que dependen dunha isoforma de ACC derivada de plantas,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = novembro de 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> incluíndo a [[malaria]]. Os inhibidores da ACC no grupo 23 da [[Comité de Acción conra a Resistencia de Insecticidas|IRAC]] son usados como [[insecticida]]s / [[acaricida]]s.<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 de xaneiro de 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> Os [[fenotipo]]s clínicos heteroxéneos da doenza metabólica [[aciduria malónica e metilmalónica combinada]] debido á deficiencia de [[ACSF3]] pénsase que é o resultado da compensación parcial dunha isoforma mitocondrial do ACC1 (mtACC1) para a deiciencia de ACSF3 na [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]].<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = xaneiro de 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] 9os6whx09ydmavm79xya1tf4vzs1uea 7104879 7104877 2025-06-23T20:13:25Z Miguelferig 27155 /* Estrutura */ 7104879 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|substrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pequenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref> denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína transportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría destas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando polo [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboxilo a acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Mecanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación o bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = decembro de 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de foforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden amén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regularorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rbaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == Na intersección das vías de síntese de lípidos e da súa oxidación, a ACC presenta moitas posibilidades clínicas para a produción de novos [[antibiótico]]s e o desenvolvemento de novas terapias para a [[diabetes]], [[obesidade]] e outras manifestacións da [[síndrome metabólica]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = novembro de 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Os investigadores tratan de aproveitar as diferenzas estruturais entre as ACCs bacterianas e humanas para crear antibióticos específicos contra as ACCs bacterianas, nun intento de minimizar os efectos laterais nos pacientes. Entre os resultados prometedores que indican a utilidade dun inhibidor da ACC están o descubrimento de que os ratos sen expresión de ACC2 teñen unha oxidación de ácido graxos continua, unha redución da masa graxa corporal e diminución do peso corporal malia aumentaren o consumo de alimentos. Estes ratos están tamén protexidos da diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A falta de ACC1 en ratos mutantes é letal xa na etapa embrionaria. Con todo, non se coñece se os fñarmacos que atacan as ACCs en humanos deben ser específicos para a ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = agosto de 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> O [[Firsocostat]] (antes chamado GS-976, ND-630, NDI-010976) é un potente inhibidor alostérico da ACC, actuando no dominio BC da ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = marzo de 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> O Firsocostat estaba en desenvolvemento en 2019 (fase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 de abril de 2019 | work = Endpoints News }}</ref> pola compañía farmacéutica [[Gilead Sciences|Gilead]] como parte dun tratgamento de combinación para a [[esteatohepatite non alcohólica]], que se cre é causa dun incrmento da insuficiencia hepática.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = setembro de 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> Ademais, os inhibidores da ACC selectivos para plantas son amplamente utilizados como [[herbicida]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> o cal suxire aplicacións clínicas contra parasitos [[Apicomplexa]] que dependen dunha isoforma de ACC derivada de plantas,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = novembro de 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> incluíndo a [[malaria]]. Os inhibidores da ACC no grupo 23 da [[Comité de Acción conra a Resistencia de Insecticidas|IRAC]] son usados como [[insecticida]]s / [[acaricida]]s.<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 de xaneiro de 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> Os [[fenotipo]]s clínicos heteroxéneos da doenza metabólica [[aciduria malónica e metilmalónica combinada]] debido á deficiencia de [[ACSF3]] pénsase que é o resultado da compensación parcial dunha isoforma mitocondrial do ACC1 (mtACC1) para a deiciencia de ACSF3 na [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]].<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = xaneiro de 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] bxziexbtcmrj70xqf4foshcjefua32y 7104884 7104879 2025-06-23T20:15:38Z Miguelferig 27155 /* Mecanismo */ 7104884 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|substrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pequenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref> denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína transportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría destas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando polo [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboxilo a acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Mecanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación do bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábes pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = decembro de 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de foforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden amén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regularorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rbaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == Na intersección das vías de síntese de lípidos e da súa oxidación, a ACC presenta moitas posibilidades clínicas para a produción de novos [[antibiótico]]s e o desenvolvemento de novas terapias para a [[diabetes]], [[obesidade]] e outras manifestacións da [[síndrome metabólica]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = novembro de 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Os investigadores tratan de aproveitar as diferenzas estruturais entre as ACCs bacterianas e humanas para crear antibióticos específicos contra as ACCs bacterianas, nun intento de minimizar os efectos laterais nos pacientes. Entre os resultados prometedores que indican a utilidade dun inhibidor da ACC están o descubrimento de que os ratos sen expresión de ACC2 teñen unha oxidación de ácido graxos continua, unha redución da masa graxa corporal e diminución do peso corporal malia aumentaren o consumo de alimentos. Estes ratos están tamén protexidos da diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A falta de ACC1 en ratos mutantes é letal xa na etapa embrionaria. Con todo, non se coñece se os fñarmacos que atacan as ACCs en humanos deben ser específicos para a ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = agosto de 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> O [[Firsocostat]] (antes chamado GS-976, ND-630, NDI-010976) é un potente inhibidor alostérico da ACC, actuando no dominio BC da ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = marzo de 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> O Firsocostat estaba en desenvolvemento en 2019 (fase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 de abril de 2019 | work = Endpoints News }}</ref> pola compañía farmacéutica [[Gilead Sciences|Gilead]] como parte dun tratgamento de combinación para a [[esteatohepatite non alcohólica]], que se cre é causa dun incrmento da insuficiencia hepática.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = setembro de 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> Ademais, os inhibidores da ACC selectivos para plantas son amplamente utilizados como [[herbicida]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> o cal suxire aplicacións clínicas contra parasitos [[Apicomplexa]] que dependen dunha isoforma de ACC derivada de plantas,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = novembro de 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> incluíndo a [[malaria]]. Os inhibidores da ACC no grupo 23 da [[Comité de Acción conra a Resistencia de Insecticidas|IRAC]] son usados como [[insecticida]]s / [[acaricida]]s.<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 de xaneiro de 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> Os [[fenotipo]]s clínicos heteroxéneos da doenza metabólica [[aciduria malónica e metilmalónica combinada]] debido á deficiencia de [[ACSF3]] pénsase que é o resultado da compensación parcial dunha isoforma mitocondrial do ACC1 (mtACC1) para a deiciencia de ACSF3 na [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]].<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = xaneiro de 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] bvdblla5mtq1ch3r6preyvyoypad0df 7104890 7104884 2025-06-23T20:19:10Z Miguelferig 27155 /* Mecanismo */ 7104890 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|substrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pequenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref> denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína transportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría destas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando polo [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboxilo a acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Mecanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación do bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboxifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboxilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábese pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución njos tecidos función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tcido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En t4ecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = decembro de 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de foforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden amén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regularorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rbaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == Na intersección das vías de síntese de lípidos e da súa oxidación, a ACC presenta moitas posibilidades clínicas para a produción de novos [[antibiótico]]s e o desenvolvemento de novas terapias para a [[diabetes]], [[obesidade]] e outras manifestacións da [[síndrome metabólica]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = novembro de 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Os investigadores tratan de aproveitar as diferenzas estruturais entre as ACCs bacterianas e humanas para crear antibióticos específicos contra as ACCs bacterianas, nun intento de minimizar os efectos laterais nos pacientes. Entre os resultados prometedores que indican a utilidade dun inhibidor da ACC están o descubrimento de que os ratos sen expresión de ACC2 teñen unha oxidación de ácido graxos continua, unha redución da masa graxa corporal e diminución do peso corporal malia aumentaren o consumo de alimentos. Estes ratos están tamén protexidos da diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A falta de ACC1 en ratos mutantes é letal xa na etapa embrionaria. Con todo, non se coñece se os fñarmacos que atacan as ACCs en humanos deben ser específicos para a ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = agosto de 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> O [[Firsocostat]] (antes chamado GS-976, ND-630, NDI-010976) é un potente inhibidor alostérico da ACC, actuando no dominio BC da ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = marzo de 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> O Firsocostat estaba en desenvolvemento en 2019 (fase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 de abril de 2019 | work = Endpoints News }}</ref> pola compañía farmacéutica [[Gilead Sciences|Gilead]] como parte dun tratgamento de combinación para a [[esteatohepatite non alcohólica]], que se cre é causa dun incrmento da insuficiencia hepática.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = setembro de 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> Ademais, os inhibidores da ACC selectivos para plantas son amplamente utilizados como [[herbicida]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> o cal suxire aplicacións clínicas contra parasitos [[Apicomplexa]] que dependen dunha isoforma de ACC derivada de plantas,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = novembro de 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> incluíndo a [[malaria]]. Os inhibidores da ACC no grupo 23 da [[Comité de Acción conra a Resistencia de Insecticidas|IRAC]] son usados como [[insecticida]]s / [[acaricida]]s.<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 de xaneiro de 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> Os [[fenotipo]]s clínicos heteroxéneos da doenza metabólica [[aciduria malónica e metilmalónica combinada]] debido á deficiencia de [[ACSF3]] pénsase que é o resultado da compensación parcial dunha isoforma mitocondrial do ACC1 (mtACC1) para a deiciencia de ACSF3 na [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]].<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = xaneiro de 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] m4s3s9fa7yz9manbpiava8wnb9d0jrg 7104894 7104890 2025-06-23T20:21:03Z Miguelferig 27155 /* Función */ 7104894 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|substrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pequenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref> denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína transportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría destas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando polo [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboxilo a acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Mecanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación do bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboxifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboxilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábese pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución nos tecidos e función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tecido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En tecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres qie a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = decembro de 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de foforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden amén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regularorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rbaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == Na intersección das vías de síntese de lípidos e da súa oxidación, a ACC presenta moitas posibilidades clínicas para a produción de novos [[antibiótico]]s e o desenvolvemento de novas terapias para a [[diabetes]], [[obesidade]] e outras manifestacións da [[síndrome metabólica]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = novembro de 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Os investigadores tratan de aproveitar as diferenzas estruturais entre as ACCs bacterianas e humanas para crear antibióticos específicos contra as ACCs bacterianas, nun intento de minimizar os efectos laterais nos pacientes. Entre os resultados prometedores que indican a utilidade dun inhibidor da ACC están o descubrimento de que os ratos sen expresión de ACC2 teñen unha oxidación de ácido graxos continua, unha redución da masa graxa corporal e diminución do peso corporal malia aumentaren o consumo de alimentos. Estes ratos están tamén protexidos da diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A falta de ACC1 en ratos mutantes é letal xa na etapa embrionaria. Con todo, non se coñece se os fñarmacos que atacan as ACCs en humanos deben ser específicos para a ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = agosto de 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> O [[Firsocostat]] (antes chamado GS-976, ND-630, NDI-010976) é un potente inhibidor alostérico da ACC, actuando no dominio BC da ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = marzo de 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> O Firsocostat estaba en desenvolvemento en 2019 (fase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 de abril de 2019 | work = Endpoints News }}</ref> pola compañía farmacéutica [[Gilead Sciences|Gilead]] como parte dun tratgamento de combinación para a [[esteatohepatite non alcohólica]], que se cre é causa dun incrmento da insuficiencia hepática.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = setembro de 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> Ademais, os inhibidores da ACC selectivos para plantas son amplamente utilizados como [[herbicida]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> o cal suxire aplicacións clínicas contra parasitos [[Apicomplexa]] que dependen dunha isoforma de ACC derivada de plantas,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = novembro de 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> incluíndo a [[malaria]]. Os inhibidores da ACC no grupo 23 da [[Comité de Acción conra a Resistencia de Insecticidas|IRAC]] son usados como [[insecticida]]s / [[acaricida]]s.<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 de xaneiro de 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> Os [[fenotipo]]s clínicos heteroxéneos da doenza metabólica [[aciduria malónica e metilmalónica combinada]] debido á deficiencia de [[ACSF3]] pénsase que é o resultado da compensación parcial dunha isoforma mitocondrial do ACC1 (mtACC1) para a deiciencia de ACSF3 na [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]].<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = xaneiro de 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] 2lngszeq1oa0yplb5waf9u3mbks494b 7104896 7104894 2025-06-23T20:21:31Z Miguelferig 27155 /* Función */ 7104896 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|substrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pequenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref> denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína transportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría destas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando polo [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboxilo a acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Mecanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación do bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboxifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboxilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábese pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución nos tecidos e función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tecido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En tecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres que a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente rdundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = decembro de 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de foforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden amén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regularorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rbaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == Na intersección das vías de síntese de lípidos e da súa oxidación, a ACC presenta moitas posibilidades clínicas para a produción de novos [[antibiótico]]s e o desenvolvemento de novas terapias para a [[diabetes]], [[obesidade]] e outras manifestacións da [[síndrome metabólica]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = novembro de 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Os investigadores tratan de aproveitar as diferenzas estruturais entre as ACCs bacterianas e humanas para crear antibióticos específicos contra as ACCs bacterianas, nun intento de minimizar os efectos laterais nos pacientes. Entre os resultados prometedores que indican a utilidade dun inhibidor da ACC están o descubrimento de que os ratos sen expresión de ACC2 teñen unha oxidación de ácido graxos continua, unha redución da masa graxa corporal e diminución do peso corporal malia aumentaren o consumo de alimentos. Estes ratos están tamén protexidos da diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A falta de ACC1 en ratos mutantes é letal xa na etapa embrionaria. Con todo, non se coñece se os fñarmacos que atacan as ACCs en humanos deben ser específicos para a ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = agosto de 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> O [[Firsocostat]] (antes chamado GS-976, ND-630, NDI-010976) é un potente inhibidor alostérico da ACC, actuando no dominio BC da ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = marzo de 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> O Firsocostat estaba en desenvolvemento en 2019 (fase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 de abril de 2019 | work = Endpoints News }}</ref> pola compañía farmacéutica [[Gilead Sciences|Gilead]] como parte dun tratgamento de combinación para a [[esteatohepatite non alcohólica]], que se cre é causa dun incrmento da insuficiencia hepática.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = setembro de 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> Ademais, os inhibidores da ACC selectivos para plantas son amplamente utilizados como [[herbicida]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> o cal suxire aplicacións clínicas contra parasitos [[Apicomplexa]] que dependen dunha isoforma de ACC derivada de plantas,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = novembro de 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> incluíndo a [[malaria]]. Os inhibidores da ACC no grupo 23 da [[Comité de Acción conra a Resistencia de Insecticidas|IRAC]] son usados como [[insecticida]]s / [[acaricida]]s.<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 de xaneiro de 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> Os [[fenotipo]]s clínicos heteroxéneos da doenza metabólica [[aciduria malónica e metilmalónica combinada]] debido á deficiencia de [[ACSF3]] pénsase que é o resultado da compensación parcial dunha isoforma mitocondrial do ACC1 (mtACC1) para a deiciencia de ACSF3 na [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]].<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = xaneiro de 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] 5h9dwvf3l72mcwslrrskxp1vx0etcvz 7104897 7104896 2025-06-23T20:22:05Z Miguelferig 27155 /* Función */ 7104897 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|substrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pequenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref> denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína transportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría destas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando polo [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboxilo a acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Mecanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación do bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboxifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboxilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábese pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución nos tecidos e función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tecido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En tecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres que a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente redundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = decembro de 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de foforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden amén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regularorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rbaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == Na intersección das vías de síntese de lípidos e da súa oxidación, a ACC presenta moitas posibilidades clínicas para a produción de novos [[antibiótico]]s e o desenvolvemento de novas terapias para a [[diabetes]], [[obesidade]] e outras manifestacións da [[síndrome metabólica]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = novembro de 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Os investigadores tratan de aproveitar as diferenzas estruturais entre as ACCs bacterianas e humanas para crear antibióticos específicos contra as ACCs bacterianas, nun intento de minimizar os efectos laterais nos pacientes. Entre os resultados prometedores que indican a utilidade dun inhibidor da ACC están o descubrimento de que os ratos sen expresión de ACC2 teñen unha oxidación de ácido graxos continua, unha redución da masa graxa corporal e diminución do peso corporal malia aumentaren o consumo de alimentos. Estes ratos están tamén protexidos da diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A falta de ACC1 en ratos mutantes é letal xa na etapa embrionaria. Con todo, non se coñece se os fñarmacos que atacan as ACCs en humanos deben ser específicos para a ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = agosto de 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> O [[Firsocostat]] (antes chamado GS-976, ND-630, NDI-010976) é un potente inhibidor alostérico da ACC, actuando no dominio BC da ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = marzo de 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> O Firsocostat estaba en desenvolvemento en 2019 (fase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 de abril de 2019 | work = Endpoints News }}</ref> pola compañía farmacéutica [[Gilead Sciences|Gilead]] como parte dun tratgamento de combinación para a [[esteatohepatite non alcohólica]], que se cre é causa dun incrmento da insuficiencia hepática.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = setembro de 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> Ademais, os inhibidores da ACC selectivos para plantas son amplamente utilizados como [[herbicida]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> o cal suxire aplicacións clínicas contra parasitos [[Apicomplexa]] que dependen dunha isoforma de ACC derivada de plantas,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = novembro de 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> incluíndo a [[malaria]]. Os inhibidores da ACC no grupo 23 da [[Comité de Acción conra a Resistencia de Insecticidas|IRAC]] son usados como [[insecticida]]s / [[acaricida]]s.<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 de xaneiro de 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> Os [[fenotipo]]s clínicos heteroxéneos da doenza metabólica [[aciduria malónica e metilmalónica combinada]] debido á deficiencia de [[ACSF3]] pénsase que é o resultado da compensación parcial dunha isoforma mitocondrial do ACC1 (mtACC1) para a deiciencia de ACSF3 na [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]].<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = xaneiro de 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] f049g01wsvnsjsw9t0m394juo2kqrgv 7104904 7104897 2025-06-23T20:27:35Z Miguelferig 27155 /* Regulación */ 7104904 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|substrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pequenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref> denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína transportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría destas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando polo [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboxilo a acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Mecanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación do bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboxifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboxilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábese pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución nos tecidos e función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tecido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En tecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres que a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente redundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = decembro de 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de fosforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden tamén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regulatorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A (PKA) na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rbaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == Na intersección das vías de síntese de lípidos e da súa oxidación, a ACC presenta moitas posibilidades clínicas para a produción de novos [[antibiótico]]s e o desenvolvemento de novas terapias para a [[diabetes]], [[obesidade]] e outras manifestacións da [[síndrome metabólica]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = novembro de 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Os investigadores tratan de aproveitar as diferenzas estruturais entre as ACCs bacterianas e humanas para crear antibióticos específicos contra as ACCs bacterianas, nun intento de minimizar os efectos laterais nos pacientes. Entre os resultados prometedores que indican a utilidade dun inhibidor da ACC están o descubrimento de que os ratos sen expresión de ACC2 teñen unha oxidación de ácido graxos continua, unha redución da masa graxa corporal e diminución do peso corporal malia aumentaren o consumo de alimentos. Estes ratos están tamén protexidos da diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A falta de ACC1 en ratos mutantes é letal xa na etapa embrionaria. Con todo, non se coñece se os fñarmacos que atacan as ACCs en humanos deben ser específicos para a ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = agosto de 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> O [[Firsocostat]] (antes chamado GS-976, ND-630, NDI-010976) é un potente inhibidor alostérico da ACC, actuando no dominio BC da ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = marzo de 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> O Firsocostat estaba en desenvolvemento en 2019 (fase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 de abril de 2019 | work = Endpoints News }}</ref> pola compañía farmacéutica [[Gilead Sciences|Gilead]] como parte dun tratgamento de combinación para a [[esteatohepatite non alcohólica]], que se cre é causa dun incrmento da insuficiencia hepática.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = setembro de 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> Ademais, os inhibidores da ACC selectivos para plantas son amplamente utilizados como [[herbicida]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> o cal suxire aplicacións clínicas contra parasitos [[Apicomplexa]] que dependen dunha isoforma de ACC derivada de plantas,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = novembro de 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> incluíndo a [[malaria]]. Os inhibidores da ACC no grupo 23 da [[Comité de Acción conra a Resistencia de Insecticidas|IRAC]] son usados como [[insecticida]]s / [[acaricida]]s.<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 de xaneiro de 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> Os [[fenotipo]]s clínicos heteroxéneos da doenza metabólica [[aciduria malónica e metilmalónica combinada]] debido á deficiencia de [[ACSF3]] pénsase que é o resultado da compensación parcial dunha isoforma mitocondrial do ACC1 (mtACC1) para a deiciencia de ACSF3 na [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]].<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = xaneiro de 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] t78cv50dqc29pizkdgsox3oneajn7uv 7104909 7104904 2025-06-23T20:28:39Z Miguelferig 27155 /* Regulación */ 7104909 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|substrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pequenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref> denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína transportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría destas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando polo [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboxilo a acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Mecanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación do bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboxifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboxilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábese pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución nos tecidos e función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tecido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En tecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres que a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente redundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = decembro de 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de fosforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden tamén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regulatorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A (PKA) na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rebaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == Na intersección das vías de síntese de lípidos e da súa oxidación, a ACC presenta moitas posibilidades clínicas para a produción de novos [[antibiótico]]s e o desenvolvemento de novas terapias para a [[diabetes]], [[obesidade]] e outras manifestacións da [[síndrome metabólica]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = novembro de 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Os investigadores tratan de aproveitar as diferenzas estruturais entre as ACCs bacterianas e humanas para crear antibióticos específicos contra as ACCs bacterianas, nun intento de minimizar os efectos laterais nos pacientes. Entre os resultados prometedores que indican a utilidade dun inhibidor da ACC están o descubrimento de que os ratos sen expresión de ACC2 teñen unha oxidación de ácido graxos continua, unha redución da masa graxa corporal e diminución do peso corporal malia aumentaren o consumo de alimentos. Estes ratos están tamén protexidos da diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A falta de ACC1 en ratos mutantes é letal xa na etapa embrionaria. Con todo, non se coñece se os fñarmacos que atacan as ACCs en humanos deben ser específicos para a ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = agosto de 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> O [[Firsocostat]] (antes chamado GS-976, ND-630, NDI-010976) é un potente inhibidor alostérico da ACC, actuando no dominio BC da ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = marzo de 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> O Firsocostat estaba en desenvolvemento en 2019 (fase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 de abril de 2019 | work = Endpoints News }}</ref> pola compañía farmacéutica [[Gilead Sciences|Gilead]] como parte dun tratgamento de combinación para a [[esteatohepatite non alcohólica]], que se cre é causa dun incrmento da insuficiencia hepática.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = setembro de 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> Ademais, os inhibidores da ACC selectivos para plantas son amplamente utilizados como [[herbicida]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> o cal suxire aplicacións clínicas contra parasitos [[Apicomplexa]] que dependen dunha isoforma de ACC derivada de plantas,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = novembro de 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> incluíndo a [[malaria]]. Os inhibidores da ACC no grupo 23 da [[Comité de Acción conra a Resistencia de Insecticidas|IRAC]] son usados como [[insecticida]]s / [[acaricida]]s.<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 de xaneiro de 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> Os [[fenotipo]]s clínicos heteroxéneos da doenza metabólica [[aciduria malónica e metilmalónica combinada]] debido á deficiencia de [[ACSF3]] pénsase que é o resultado da compensación parcial dunha isoforma mitocondrial do ACC1 (mtACC1) para a deiciencia de ACSF3 na [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]].<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = xaneiro de 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] ffzwdrnt9z5yumlbpou0umi9vfvgdrj 7104911 7104909 2025-06-23T20:30:04Z Miguelferig 27155 /* Importancia clínica */ 7104911 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|substrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pequenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref> denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína transportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría destas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando polo [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboxilo a acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Mecanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación do bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboxifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboxilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábese pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución nos tecidos e función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tecido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En tecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres que a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente redundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = decembro de 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de fosforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden tamén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regulatorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A (PKA) na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rebaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == Na intersección das vías de síntese de lípidos e da súa oxidación, a ACC presenta moitas posibilidades clínicas para a produción de novos [[antibiótico]]s e o desenvolvemento de novas terapias para a [[diabetes]], [[obesidade]] e outras manifestacións da [[síndrome metabólica]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = novembro de 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Os investigadores tratan de aproveitar as diferenzas estruturais entre as ACCs bacterianas e humanas para crear antibióticos específicos contra as ACCs bacterianas, nun intento de minimizar os efectos laterais nos pacientes. Entre os resultados prometedores que indican a utilidade dun inhibidor da ACC están o descubrimento de que os ratos sen expresión de ACC2 teñen unha oxidación de ácido graxos continua, unha redución da masa graxa corporal e diminución do peso corporal malia aumentaren o consumo de alimentos. Estes ratos están tamén protexidos da diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A falta de ACC1 en ratos mutantes é letal xa na etapa embrionaria. Con todo, non se coñece se os fármacos que atacan as ACCs en humanos deben ser específicos para a ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = agosto de 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> O [[Firsocostat]] (antes chamado GS-976, ND-630, NDI-010976) é un potente inhibidor alostérico da ACC, actuando no dominio BC da ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = marzo de 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> O Firsocostat estaba en desenvolvemento en 2019 (fase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 de abril de 2019 | work = Endpoints News }}</ref> pola compañía farmacéutica [[Gilead Sciences|Gilead]] como parte dun tratgamento de combinación para a [[esteatohepatite non alcohólica]], que se cre é causa dun incrmento da insuficiencia hepática.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = setembro de 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> Ademais, os inhibidores da ACC selectivos para plantas son amplamente utilizados como [[herbicida]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> o cal suxire aplicacións clínicas contra parasitos [[Apicomplexa]] que dependen dunha isoforma de ACC derivada de plantas,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = novembro de 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> incluíndo a [[malaria]]. Os inhibidores da ACC no grupo 23 da [[Comité de Acción conra a Resistencia de Insecticidas|IRAC]] son usados como [[insecticida]]s / [[acaricida]]s.<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 de xaneiro de 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> Os [[fenotipo]]s clínicos heteroxéneos da doenza metabólica [[aciduria malónica e metilmalónica combinada]] debido á deficiencia de [[ACSF3]] pénsase que é o resultado da compensación parcial dunha isoforma mitocondrial do ACC1 (mtACC1) para a deiciencia de ACSF3 na [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]].<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = xaneiro de 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] i39y3170uaeq66lqbdthda36t6ndkgq 7104913 7104911 2025-06-23T20:30:48Z Miguelferig 27155 /* Importancia clínica */ 7104913 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|substrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pequenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref> denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína transportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría destas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando polo [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboxilo a acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Mecanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación do bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboxifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboxilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábese pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución nos tecidos e función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tecido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En tecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres que a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente redundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = decembro de 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de fosforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden tamén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regulatorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A (PKA) na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rebaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == Na intersección das vías de síntese de lípidos e da súa oxidación, a ACC presenta moitas posibilidades clínicas para a produción de novos [[antibiótico]]s e o desenvolvemento de novas terapias para a [[diabetes]], [[obesidade]] e outras manifestacións da [[síndrome metabólica]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = novembro de 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Os investigadores tratan de aproveitar as diferenzas estruturais entre as ACCs bacterianas e humanas para crear antibióticos específicos contra as ACCs bacterianas, nun intento de minimizar os efectos laterais nos pacientes. Entre os resultados prometedores que indican a utilidade dun inhibidor da ACC están o descubrimento de que os ratos sen expresión de ACC2 teñen unha oxidación de ácido graxos continua, unha redución da masa graxa corporal e diminución do peso corporal malia aumentaren o consumo de alimentos. Estes ratos están tamén protexidos da diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A falta de ACC1 en ratos mutantes é letal xa na etapa embrionaria. Con todo, non se coñece se os fármacos que atacan as ACCs en humanos deben ser específicos para a ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = agosto de 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> O [[Firsocostat]] (antes chamado GS-976, ND-630, NDI-010976) é un potente inhibidor alostérico da ACC, actuando no dominio BC da ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = marzo de 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> O Firsocostat estaba en desenvolvemento en 2019 (fase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 de abril de 2019 | work = Endpoints News }}</ref> pola compañía farmacéutica [[Gilead Sciences|Gilead]] como parte dun tratamento de combinación para a [[esteatohepatite non alcohólica]], que se cre é causa dun incrmento da insuficiencia hepática.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = setembro de 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> Ademais, os inhibidores da ACC selectivos para plantas son amplamente utilizados como [[herbicida]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> o cal suxire aplicacións clínicas contra parasitos [[Apicomplexa]] que dependen dunha isoforma de ACC derivada de plantas,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = novembro de 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> incluíndo a [[malaria]]. Os inhibidores da ACC no grupo 23 da [[Comité de Acción conra a Resistencia de Insecticidas|IRAC]] son usados como [[insecticida]]s / [[acaricida]]s.<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 de xaneiro de 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> Os [[fenotipo]]s clínicos heteroxéneos da doenza metabólica [[aciduria malónica e metilmalónica combinada]] debido á deficiencia de [[ACSF3]] pénsase que é o resultado da compensación parcial dunha isoforma mitocondrial do ACC1 (mtACC1) para a deiciencia de ACSF3 na [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]].<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = xaneiro de 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] motjqj0sa3kcw3a9n66ojea985p9ob4 7104915 7104913 2025-06-23T20:31:13Z Miguelferig 27155 /* Importancia clínica */ 7104915 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|substrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pequenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref> denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína transportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría destas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando polo [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboxilo a acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Mecanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación do bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboxifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboxilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábese pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución nos tecidos e función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tecido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En tecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres que a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente redundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = decembro de 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de fosforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden tamén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regulatorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A (PKA) na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rebaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == Na intersección das vías de síntese de lípidos e da súa oxidación, a ACC presenta moitas posibilidades clínicas para a produción de novos [[antibiótico]]s e o desenvolvemento de novas terapias para a [[diabetes]], [[obesidade]] e outras manifestacións da [[síndrome metabólica]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = novembro de 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Os investigadores tratan de aproveitar as diferenzas estruturais entre as ACCs bacterianas e humanas para crear antibióticos específicos contra as ACCs bacterianas, nun intento de minimizar os efectos laterais nos pacientes. Entre os resultados prometedores que indican a utilidade dun inhibidor da ACC están o descubrimento de que os ratos sen expresión de ACC2 teñen unha oxidación de ácido graxos continua, unha redución da masa graxa corporal e diminución do peso corporal malia aumentaren o consumo de alimentos. Estes ratos están tamén protexidos da diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A falta de ACC1 en ratos mutantes é letal xa na etapa embrionaria. Con todo, non se coñece se os fármacos que atacan as ACCs en humanos deben ser específicos para a ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = agosto de 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> O [[Firsocostat]] (antes chamado GS-976, ND-630, NDI-010976) é un potente inhibidor alostérico da ACC, actuando no dominio BC da ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = marzo de 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> O Firsocostat estaba en desenvolvemento en 2019 (fase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 de abril de 2019 | work = Endpoints News }}</ref> pola compañía farmacéutica [[Gilead Sciences|Gilead]] como parte dun tratamento de combinación para a [[esteatohepatite non alcohólica]], que se cre é causa dun incremento da insuficiencia hepática.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = setembro de 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> Ademais, os inhibidores da ACC selectivos para plantas son amplamente utilizados como [[herbicida]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> o cal suxire aplicacións clínicas contra parasitos [[Apicomplexa]] que dependen dunha isoforma de ACC derivada de plantas,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = novembro de 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> incluíndo a [[malaria]]. Os inhibidores da ACC no grupo 23 da [[Comité de Acción conra a Resistencia de Insecticidas|IRAC]] son usados como [[insecticida]]s / [[acaricida]]s.<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 de xaneiro de 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> Os [[fenotipo]]s clínicos heteroxéneos da doenza metabólica [[aciduria malónica e metilmalónica combinada]] debido á deficiencia de [[ACSF3]] pénsase que é o resultado da compensación parcial dunha isoforma mitocondrial do ACC1 (mtACC1) para a deiciencia de ACSF3 na [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]].<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = xaneiro de 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] q8o1dv116s9a20vlkk1jehafqe8z60t 7104919 7104915 2025-06-23T20:32:48Z Miguelferig 27155 /* Importancia clínica */ 7104919 wikitext text/x-wiki {{en tradución}} {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|substrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pequenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref> denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína transportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría destas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando polo [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboxilo a acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Mecanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación do bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboxifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboxilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábese pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución nos tecidos e función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tecido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En tecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres que a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente redundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = decembro de 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de fosforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden tamén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regulatorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A (PKA) na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rebaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == Na intersección das vías de síntese de lípidos e da súa oxidación, a ACC presenta moitas posibilidades clínicas para a produción de novos [[antibiótico]]s e o desenvolvemento de novas terapias para a [[diabetes]], [[obesidade]] e outras manifestacións da [[síndrome metabólica]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = novembro de 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Os investigadores tratan de aproveitar as diferenzas estruturais entre as ACCs bacterianas e humanas para crear antibióticos específicos contra as ACCs bacterianas, nun intento de minimizar os efectos laterais nos pacientes. Entre os resultados prometedores que indican a utilidade dun inhibidor da ACC están o descubrimento de que os ratos sen expresión de ACC2 teñen unha oxidación de ácido graxos continua, unha redución da masa graxa corporal e diminución do peso corporal malia aumentaren o consumo de alimentos. Estes ratos están tamén protexidos da diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A falta de ACC1 en ratos mutantes é letal xa na etapa embrionaria. Con todo, non se coñece se os fármacos que atacan as ACCs en humanos deben ser específicos para a ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = agosto de 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> O [[Firsocostat]] (antes chamado GS-976, ND-630, NDI-010976) é un potente inhibidor alostérico da ACC, actuando no dominio BC da ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = marzo de 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> O Firsocostat estaba en desenvolvemento en 2019 (fase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 de abril de 2019 | work = Endpoints News }}</ref> pola compañía farmacéutica [[Gilead Sciences|Gilead]] como parte dun tratamento de combinación para a [[esteatohepatite non alcohólica]], que se cre é causa dun incremento da insuficiencia hepática.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = setembro de 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> Ademais, os inhibidores da ACC selectivos para plantas son amplamente utilizados como [[herbicida]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> o cal suxire aplicacións clínicas contra parasitos [[Apicomplexa]] que dependen dunha isoforma de ACC derivada de plantas,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = novembro de 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> incluíndo a [[malaria]]. Os inhibidores da ACC no grupo 23 da [[Comité de Acción conra a Resistencia de Insecticidas|IRAC]] son usados como [[insecticida]]s / [[acaricida]]s.<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 de xaneiro de 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> Os [[fenotipo]]s clínicos heteroxéneos da doenza metabólica [[aciduria malónica e metilmalónica combinada]] debido á deficiencia de [[ACSF3]] pénsase que son o resultado da compensación parcial dunha isoforma mitocondrial do ACC1 (mtACC1) para a deiciencia de ACSF3 na [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]].<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = xaneiro de 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] d5caua99w0idg61dvtwm2kr0459ib0t 7104921 7104919 2025-06-23T20:33:43Z Miguelferig 27155 7104921 wikitext text/x-wiki {{encima | Name = Acetil-CoA carboxilase | EC_number = 6.4.1.2 | CAS_number = 9023-93-2 | GO_code = 0003989 | image =Human ACC1 PDB=6G2D.png | width = | caption =Homodímero de ACC1 humano cos dominios catalíticos salientados: biotina carboxilase (vermella), unión ao biotinil (azul) e carboxiltransferase (verde). {{PDB|6G2D}} }} {{Proteína | Nome = [[ACACA|Acetil-CoA carboxilase alfa]] | Símbolo = [[ACACA]]| | AltSymbols = ACAC, ACC1, ACCA | HGNCid = 84| | Cromosoma = 17| | Brazo = q| | Banda = 21 | LocusSupplementaryData = | | ECnumber = 6.4.1.2 | OMIM = 601557| | EntrezGene = 31| | RefSeq = NM_198839 | UniProt = Q13085 }} {{Proteína |Name=[[ACACB|Acetil-CoA carboxilase beta]] |Símbolo=[[ACACB]] ||AltSymbols=ACC2, ACCB ||HGNCid=85 |Cromosoma=12 ||Brazo=q ||Banda=24.1 |LocusSupplementaryData= ||ECnumber=6.4.1.2 |OMIM=200350 ||EntrezGene=32 ||RefSeq=NM_001093 |UniProt=O00763 }} A '''acetil-CoA carboxilase''' ('''ACC''') é un [[encima]] dependente da [[biotina]] ({{EnzExplorer|6.4.1.2}}) que cataliza a [[carboxilación]] irreversible do [[acetil-CoA]] para producir [[malonil-CoA]] por medio das súas dúas actividades catalíticas: de [[biotina carboxilase]] (BC) e de [[dominio de carboil transferase|carboxiltransferase]] (CT). A ACC é un encima multisubunidades na maioría dos [[procariota]]s e nos [[cloroplasto]]s da maioría das [[planta]]s e [[algas]], mentres que é un encima grande multidominio que se atopa no [[citoplasma]] da maioría dos [[eukarya|eucariotas]]. A función máis importante da ACC é proporcionar o [[substrato encimático|substrato]] malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos|biosíntese de ácidos graxos]].<ref name="pmid15968460">{{cite journal | vauthors = Tong L | title = Acetyl-coenzyme A carboxylase: crucial metabolic enzyme and attractive target for drug discovery | journal = Cellular and Molecular Life Sciences | volume = 62 | issue = 16 | pages = 1784–1803 | date = agosto de 2005 | pmid = 15968460 | doi = 10.1007/s00018-005-5121-4 | pmc = 11139103 }}</ref> A actividade da ACC pode ser controlada a nivel transcricional, así como por pequenas moléculas moduladoras e por [[modificación covalente]]. O [[xenoma humano]] contén xenes para dúas ACCs diferentes,<ref name="pmid9449982">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Zhande R, Boone AN | title = Isoforms of acetyl-CoA carboxylase: structures, regulatory properties and metabolic functions | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 25 | issue = 4 | pages = 1232–1238 | date = novembro de 1997 | pmid = 9449982 | doi = 10.1042/bst0251232 }}</ref> denominados ''[[ACACA]]''<ref name="pmid7732023">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Jayakumar A, Baldini A, Chirala SS, Wakil SJ | title = Human acetyl-CoA carboxylase: characterization, molecular cloning, and evidence for two isoforms | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 92 | issue = 9 | pages = 4011–4015 | date = April 1995 | pmid = 7732023 | pmc = 42092 | doi = 10.1073/pnas.92.9.4011 | bibcode = 1995PNAS...92.4011A }}</ref> e ''[[ACACB]]''.<ref name="pmid8670171">{{cite journal | vauthors = Widmer J, Fassihi KS, Schlichter SC, Wheeler KS, Crute BE, King N, Nutile-McMenemy N, Noll WW, Daniel S, Ha J, Kim KH, Witters LA | title = Identification of a second human acetyl-CoA carboxylase gene | journal = The Biochemical Journal | volume = 316 | issue = Pt 3 | pages = 915–922 | date = xuño de 1996 | pmid = 8670171 | pmc = 1217437 | doi = 10.1042/bj3160915 }}</ref> == Estrutura == Os [[procariota]]s e as [[planta]]s teñen ACCs multisubunidades compostas por varios polipéptidos. A actividade de biotina carboxilase (BC), a [[proteína transportadora de biotina carboxilo]] (BCCP), e a actividade de carboxil transferase (CT) están contidas en diferentes subunidades. A estequiometría destas subunidades no [[holoencima]] ACC difire entre organismos.<ref name="pmid15968460" /> Nos humanos e na maioría dos [[eukarya|eucariotas]] evolucionou unha ACC con [[dominio proteico|dominios]] catalíticos CT e BC e dominios BCCP situados nun só polipéptido. A maioría das plantas teñen tamén esta forma homómera no [[citosol]].<ref>{{cite journal | vauthors = Sasaki Y, Nagano Y | title = Plant acetyl-CoA carboxylase: structure, biosynthesis, regulation, and gene manipulation for plant breeding | journal = Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry | volume = 68 | issue = 6 | pages = 1175–1184 | date = xuño de 2004 | pmid = 15215578 | doi = 10.1271/bbb.68.1175 }}</ref> As rexións funcionais da ACC, comezando polo [[N-terminal]] e acabando polo [[C-terminal]] son: biotina carboxilase (BC), unión á biotina (BB), carboxil transferase (CT) e [[motivo de unión ao ATP|unión ao ATP]] (AB). A rexión AB encóntrase dentro da BC. A [[biotina]] está unida [[covalente]]mente por medio dun enlace [[amida]] á longa [[cadea lateral]] dun [[residuo (química)|residuo]] de [[lisina]] en BB. Como BB está entre as rexións BC e CT, a biotina pode translocarse doadamente a ambos os [[sitio activo|sitios activos]] cando cómpre. En mamíferos nos que se expresan dúas [[isoforma]]s da ACC, a principal diferenza estrutural entre elas é o N-terminal ampliado da ACC2 que contén unha [[secuencia de destino mitocondrial]].<ref name="pmid15968460"/> {{Gallery |title=Estruturas cristalográficas da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli'' |width=270 |Image:Biotin_carboxylase_rainbow.png|Subunidade biotina carboxilase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:BCCP.png|Subunidade da proteína transportadora de biotina carboxilo a acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. |Image:Carboxytransferase_2F9Y_E-Coli.png|Subunidade carboxil transferase da acetil-CoA carboxilase de ''E. coli''. }} == Xenes == Os polipéptidos que compoñen as ACCS multisubunidades de procariotas e plantas están coificados en distintos xenes. En ''[[Escherichia coli]]'', o xene ''accA'' codifica a subunidade alfa da acetil-CoA carboxilase,<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene |title= accA, acetyl-CoA carboxylase alpha subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/944895}}</ref> e o ''accD'' a súa subunidade beta.<ref>{{cite web | publisher = National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine | work = NCBI gene | title = accD, acetyl-CoA carboxylase beta subunit (''Escherichia coli'' str. K-12 substr. MG1655) |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/946796}}</ref> == Mecanismo == A reacción global da ACAC(A,B) procede por medio dun mecanismo en dous pasos.<ref name="pmid18247344">{{cite journal | vauthors = Lee CK, Cheong HK, Ryu KS, Lee JI, Lee W, Jeon YH, Cheong C | title = Biotinoyl domain of human acetyl-CoA carboxylase: Structural insights into the carboxyl transfer mechanism | journal = Proteins | volume = 72 | issue = 2 | pages = 613–624 | date = agosto de 2008 | pmid = 18247344 | doi = 10.1002/prot.21952 }}</ref> A primeira reacción é levada a cabo por BC e implica a carboxilación dependente de ATP da [[biotina]] co [[bicarbonato]] funcionando como fonte de [[dióxido de carbono|CO₂]]. O grupo carboxilo transfírese desde a [[biotina]] ao [[acetil-CoA]] para formar [[malonil-CoA]] na segunda reacción, que é catalizada pola CT. [[Ficheiro:ACAC mechanism.png|frame|center|<div style="border-width: 0px; border-bottom: 1px solid black; text-align: left;">Mecanismo de reacción da ACAC(A,B). {{legend|blue|encima}} {{legend|rgb(219,155,36)|coencima}} {{legend|rgb(151,149,45)|nomes dos substratos}} {{legend|rgb(227,13,196)|ións metálicos}} {{legend|rgb(128,0,0)|fosfato}} {{legend|red|carbonato}}</div>]] No [[sitio activo]], a reacción procede cunha extensa interacción dos residuos Glu296 e as Arg338 e Arg292 cargadas positivamente cos substratos.<ref name="pmid19213731">{{cite journal | vauthors = Chou CY, Yu LP, Tong L | title = Crystal structure of biotin carboxylase in complex with substrates and implications for its catalytic mechanism | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 284 | issue = 17 | pages = 11690–11697 | date = abril de 2009 | pmid = 19213731 | pmc = 2670172 | doi = 10.1074/jbc.M805783200 }}</ref> Dous Mg²⁺ están coordinados polos grupos fosfato do [[Adenosín trifosfato|ATP]], e son necesarios para a unión do ATP ao encima. O bicarbonato é [[desprotonación|desprotonado]] polo Glu296, aínda que en solución esta transferencia de [[protón]]s é improbable, xa que o [[pKa]] do bicarbonato é 10,3. O encima aparentemente manipula o pKa para facilitar a desprotonación do bicarbonato. O pKa do bicarbonato diminúe pola súa interacción con cadeas laterais cargadas positivamente de Arg338 e Arg292. Ademais, o Glu296 interacciona coa cadea lateral do Glu211, unha interacción que causa o incremento no pKa aparente. Despois da desprotonación do bicarbonato, o oxíxeno do bicarbonato actúa como un [[nucleófilo]] e ataca o fosfato gamma do ATP. O intermediario carboxifosfato descomponse rapidamente a CO₂ e PO₄³⁻. O PO₄³⁻ desprotona a biotina, creando un [[enolato]], estabilizado pola Arg338, que seguidamente ataca o CO₂, o que ten como resultado a produción de carboxibiotina.<ref name="pmid19213731"/> A carboxibiotina translócase ao sitio activo da carboxil transferase (CT), onde o grupo carboxilo se transfire ao acetil-CoA. A diferenza do dominio BC, sábese pouco sobre o meanismo de reacción de CT. Un mecanismo proposto é a liberación de CO₂ desde a biotina, que seguidamente extrae un protón do grupo metilo da acetil-CoA carboxilase. O enolato resultante ataca o CO₂ para formar malonil-CoA. Nun mecanismo competidor, a extracción do protón está concertada co ataque do acetil-CoA. == Función == A función da ACC é regular o metabolismo dos [[ácido graxo|ácidos graxos]]. Cando o encima está activo, orixínase o produto malonil-CoA, que é un bloque de construción para a síntese de novos ácidos graxos e pode inhibir a transferencia do grupo acilo graxo do acil-CoA á [[carnitina]] coa [[carnitina aciltransferase]], que inhibe a [[beta-oxidación]] dos ácidos graxos nas [[mitocondria]]s. En [[mamíferos]], exprésanse dúas [[isoforma]]s principais da ACC: ACC1 e ACC2, que difiren en distribución nos tecidos e función. A ACC1 atópase no [[citoplasma]] de todas as células, pero está en maior cantidade nos tecidos lipoxénicos, como o [[tecido adiposo]] e as [[glándula mamaria|glándulas mamarias]] lactantes, onde a síntese de ácidos graxos é importante.<ref name="pmid8753813">{{cite journal | vauthors = Kim TS, Leahy P, Freake HC | title = Promoter usage determines tissue specific responsiveness of the rat acetyl-CoA carboxylase gene | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 225 | issue = 2 | pages = 647–653 | date = agosto de 1996 | pmid = 8753813 | doi = 10.1006/bbrc.1996.1224 }}</ref> En tecidos oxidativos, como o [[músculo esquelético]] e o [[corazón]], a proporción de ACC2 expresada é maior. A ACC1 e a ACC2 son ambas expresadas a alto nivel no [[fígado]], onde a oxidación e síntese de ácidos graxos son importantes.<ref name="pmid15749055">{{cite journal | vauthors = Barber MC, Price NT, Travers MT | title = Structure and regulation of acetyl-CoA carboxylase genes of metazoa | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids | volume = 1733 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = marzo de 2005 | pmid = 15749055 | doi = 10.1016/j.bbalip.2004.12.001 }}</ref> As diferenzas en distribución nos tecidos indican que a ACC1 mantén a regulación da [[síntese de ácidos graxos]], mentres que a ACC2 principalmente regula a oxidación de ácidos graxos (beta-oxidación). Unha isoforma mitocondrial da ACC1 (mtACC1) xoga un papel parcialmente redundante na síntese de [[ácido lipoico]] e, xa que logo, na lipoilación de proteínas ao proporcionar malonil-CoA para a [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]] en tándem coa [[ACSF3]].<ref>{{cite journal | vauthors = Monteuuis G, Suomi F, Kerätär JM, Masud AJ, Kastaniotis AJ | title = A conserved mammalian mitochondrial isoform of acetyl-CoA carboxylase ACC1 provides the malonyl-CoA essential for mitochondrial biogenesis in tandem with ACSF3 | journal = The Biochemical Journal | volume = 474 | issue = 22 | pages = 3783–3797 | date = novembro de 2017 | pmid = 28986507 | doi = 10.1042/BCJ20170416 | url = http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2017112855099 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Kastaniotis |first1=Alexander J. |last2=Autio |first2=Kaija J. |last3=R. Nair |first3=Remya |date=April 2021 |title=Mitochondrial Fatty Acids and Neurodegenerative Disorders |url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1073858420936162 |journal=The Neuroscientist |language=en |volume=27 |issue=2 |pages=143–158 |doi=10.1177/1073858420936162 |pmid=32644907|issn=1073-8584}}</ref> == Regulación == [[Ficheiro:Control of Acetyl CoA Carboxylase corrected.png|500px|right|miniatura|'''Control da acetil-CoA carboxilase.''' A quinase regulada por AMP realiza a fosforilación do encima (o que o inactiva) e o encima fosfatase retira o grupo fosfato.]] A regulación da ACC de mamíferos é complexa, para controlar dúas poboacións distintas de moléculas de malonil-CoA que dirixen a inhibición da beta-oxidación ou a activación da biosíntese de lípidos.<ref name="Abu-Elheiga_2001" /> As ACC1 e ACC2 de mamíferos son reguladas [[transcición (xenética)|transcricionalmente]] por múltiples [[promotor (bioloxía)|promotores]] que determinan a abundancia de ACC en resposta ao estado nutricional da célula. A activación da expresión xénica por diferentes promotores dá lugar a [[empalme alternativo]] do [[ARNm]]; porén, a importancia fisiolóxica de [[isocima]]s ACC específicos non está clara.<ref name="pmid15749055"/> A sensibilidade ao estado nutricional orixínase polo control destes promotores por [[factor de transcrición|factores de tanscrición]] como a [[SREBF1|proteína de unión ao elemento regulador do esterol 1]], controlada pola [[insulina]] a nivel transcricional, e a [[ChREBP]], que incrementa a súa expresión con dietas altas en [[carbohidrato]]s.<ref name="pmid12213084">{{cite journal | vauthors = Field FJ, Born E, Murthy S, Mathur SN | title = Polyunsaturated fatty acids decrease the expression of sterol regulatory element-binding protein-1 in CaCo-2 cells: effect on fatty acid synthesis and triacylglycerol transport | journal = The Biochemical Journal | volume = 368 | issue = Pt 3 | pages = 855–864 | date = decembro de 2002 | pmid = 12213084 | pmc = 1223029 | doi = 10.1042/BJ20020731 }}</ref><ref name="pmid15496471">{{cite journal | vauthors = Ishii S, Iizuka K, Miller BC, Uyeda K | title = Carbohydrate response element binding protein directly promotes lipogenic enzyme gene transcription | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 101 | issue = 44 | pages = 15597–15602 | date = novembro de 2004 | pmid = 15496471 | pmc = 524841 | doi = 10.1073/pnas.0405238101 | bibcode = 2004PNAS..10115597I }}</ref> Por medio dun bucle alimentado cara a diante, o [[citrato]] activa [[alosterismo|alostericamente]] a ACC.<ref name="pmid14470343">{{cite journal | vauthors = Martin DB, Vagelos PR | title = The mechanism of tricarboxylic acid cycle regulation of fatty acid synthesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 237 | issue = 6 | pages = 1787–1792 | date = xuño de 1962 | pmid = 14470343 | doi = 10.1016/S0021-9258(19)73938-6 }}</ref> O citrato pode incrementar a [[polimerización]] da ACC para incrementar a actividade encimática; porén, non está claro se a polimerización é o principal mecanismo do citrato para incrementar a actividade da ACC ou se a polimerización é un artefacto dos experimentos in vitro. Outros activadores alostéricos son o [[glutamato]] e outros [[ácido dicarboxílico|ácidos dicarboxílicos]].<ref name="pmid10753875">{{cite journal | vauthors = Boone AN, Chan A, Kulpa JE, Brownsey RW | title = Bimodal activation of acetyl-CoA carboxylase by glutamate | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 15 | pages = 10819–10825 | date = abril de 2000 | pmid = 10753875 | doi = 10.1074/jbc.275.15.10819 }}</ref> Os acilo graxo-CoAs de cadea curta e longa son inhibidores por [[retroalimentación negativa]] da ACC.<ref name="pmid9173866">{{cite journal | vauthors = Faergeman NJ, Knudsen J | title = Role of long-chain fatty acyl-CoA esters in the regulation of metabolism and in cell signalling | journal = The Biochemical Journal | volume = 323 | issue = Pt 1 | pages = 1–12 | date = abril de 1997 | pmid = 9173866 | pmc = 1218279 | doi = 10.1042/bj3230001 }}</ref> Un deses moduladores alostéricos negativos é o [[palmitoíl-CoA]].<ref>{{cite journal | vauthors = Pham T, Walden E, Huard S, Pezacki J, Fullerton MD, Baetz K | title = Fine-tuning acetyl-CoA carboxylase 1 activity through localization: functional genomics reveals a role for the lysine acetyltransferase NuA4 and sphingolipid metabolism in regulating Acc1 activity and localization | journal = Genetics | volume = 221 | issue = 4 | date = xullo de 2022 | pmid = 35608294 | pmc = 9339284 | doi = 10.1093/genetics/iyac086 }}</ref> A [[fosforilación]] pode producirse cando as [[hormona]]s [[glicagón]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peng IC, Chen Z, Hsu PH, Su MI, Tsai MD, Shyy JY |date=April 2010 |title=Glucagon Activates the AMP-Activated Protein Kinase/Acetyl-CoA Carboxylase Pathway in Adipocytes |journal=The FASEB Journal |volume=24 |issue=S1 |doi=10.1096/fasebj.24.1_supplement.995.4 |issn=0892-6638}}</ref> ou [[epinefrina]]<ref>{{cite journal | vauthors = Koh HJ, Hirshman MF, He H, Li Y, Manabe Y, Balschi JA, Goodyear LJ | title = Adrenaline is a critical mediator of acute exercise-induced AMP-activated protein kinase activation in adipocytes | journal = The Biochemical Journal | volume = 403 | issue = 3 | pages = 473–481 | date = maio de 2007 | pmid = 17253964 | pmc = 1876380 | doi = 10.1042/BJ20061479 }}</ref> se unen á [[receptor (bioquímica)|receptores]] da superficie celular, mais a causa principal da fosforilación débese ao aumento dos niveis de AMP cando o estado enerxético da célula é baixo, o que leva á activación da [[proeína quinase activada por AMP]] (AMPK). A AMPK é o principal regulador de tipo [[quinase]] da ACC, con capacidade de fosforilar varios residuos de [[serina]] en ambas as isoformas da ACC.<ref name="pmid12015362">{{cite journal | vauthors = Park SH, Gammon SR, Knippers JD, Paulsen SR, Rubink DS, Winder WW | title = Phosphorylation-activity relationships of AMPK and acetyl-CoA carboxylase in muscle | journal = Journal of Applied Physiology | volume = 92 | issue = 6 | pages = 2475–2482 | date = xuño de 2002 | pmid = 12015362 | doi = 10.1152/japplphysiol.00071.2002 }}</ref> Na ACC1, a AMPK fosforila a Ser79, Ser1200 e Ser1215. A [[proteína quinase A]] tamén ten a capacidade de fosforilar a ACC, pero con moita maior capacidade de fosforilar a ACC2 que a ACC1. As Ser80 e Ser1263 da ACC1 poden tamén servir como sitio de fosforilación como mecanismo regulatorio.<ref>{{cite journal | vauthors = Wei J, Tong L | title = How Does Polymerization Regulate Human Acetyl-CoA Carboxylase 1? | journal = Biochemistry | volume = 57 | issue = 38 | pages = 5495–5496 | date = setembro de 2018 | pmid = 30211541 | doi = 10.1021/acs.biochem.8b00881 }}</ref> Porén, actualmente non se coñece a importancia fisiolóxica da proteína quinase A (PKA) na regulación da ACC. Hipotetízase que hai outras quinases da ACC importantes para esta regulación, xa que hai moitos outros sitios posibles de fosforilación na ACC.<ref name="pmid16545081 ">{{cite journal | vauthors = Brownsey RW, Boone AN, Elliott JE, Kulpa JE, Lee WM | title = Regulation of acetyl-CoA carboxylase | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 34 | issue = Pt 2 | pages = 223–227 | date = abril de 2006 | pmid = 16545081 | doi = 10.1042/BST20060223 }}</ref> Cando a [[insulina]] se une aos seus receptores da [[membrana plasmática]], activa un encima [[fosfatase]] chamado [[proteína fosfatase 2A]] (PP2A) para desfosforilar o encima; eliminando dese xeito o efecto inhibitorio. Ademais, a insulina induce unha fosfodiesterase que rebaixa o nivel de [[AMP cíclico|AMPc]] na célula, inhibindo así a PKA, e tamén inhibe directamente a AMPK.{{cómpre referencia}} Esta proteína pode usar o modelo da [[morfeeína]] de [[regulación alostérica]].<ref name=pmid22182754>{{cite journal | vauthors = Selwood T, Jaffe EK | title = Dynamic dissociating homo-oligomers and the control of protein function | journal = Archives of Biochemistry and Biophysics | volume = 519 | issue = 2 | pages = 131–143 | date = marzo de 2012 | pmid = 22182754 | pmc = 3298769 | doi = 10.1016/j.abb.2011.11.020 }}</ref> == Importancia clínica == Na intersección das vías de síntese de lípidos e da súa oxidación, a ACC presenta moitas posibilidades clínicas para a produción de novos [[antibiótico]]s e o desenvolvemento de novas terapias para a [[diabetes]], [[obesidade]] e outras manifestacións da [[síndrome metabólica]].<ref name="pmid18221116">{{cite journal | vauthors = Corbett JW, Harwood JH | title = Inhibitors of mammalian acetyl-CoA carboxylase | journal = Recent Patents on Cardiovascular Drug Discovery | volume = 2 | issue = 3 | pages = 162–180 | date = novembro de 2007 | pmid = 18221116 | doi = 10.2174/157489007782418928 }}</ref> Os investigadores tratan de aproveitar as diferenzas estruturais entre as ACCs bacterianas e humanas para crear antibióticos específicos contra as ACCs bacterianas, nun intento de minimizar os efectos laterais nos pacientes. Entre os resultados prometedores que indican a utilidade dun inhibidor da ACC están o descubrimento de que os ratos sen expresión de ACC2 teñen unha oxidación de ácido graxos continua, unha redución da masa graxa corporal e diminución do peso corporal malia aumentaren o consumo de alimentos. Estes ratos están tamén protexidos da diabetes.<ref name="Abu-Elheiga_2001">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Abo-Hashema KA, Wakil SJ | title = Continuous fatty acid oxidation and reduced fat storage in mice lacking acetyl-CoA carboxylase 2 | journal = Science | volume = 291 | issue = 5513 | pages = 2613–2616 | date = March 2001 | pmid = 11283375 | doi = 10.1126/science.1056843 | bibcode = 2001Sci...291.2613A }}</ref> A falta de ACC1 en ratos mutantes é letal xa na etapa embrionaria. Con todo, non se coñece se os fármacos que atacan as ACCs en humanos deben ser específicos para a ACC2.<ref name="pmid16103361">{{cite journal | vauthors = Abu-Elheiga L, Matzuk MM, Kordari P, Oh W, Shaikenov T, Gu Z, Wakil SJ | title = Mutant mice lacking acetyl-CoA carboxylase 1 are embryonically lethal | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 34 | pages = 12011–12016 | date = agosto de 2005 | pmid = 16103361 | pmc = 1189351 | doi = 10.1073/pnas.0505714102 | bibcode = 2005PNAS..10212011A }}</ref> O [[Firsocostat]] (antes chamado GS-976, ND-630, NDI-010976) é un potente inhibidor alostérico da ACC, actuando no dominio BC da ACC.<ref name="pmid26976583">{{cite journal | vauthors = Harriman G, Greenwood J, Bhat S, Huang X, Wang R, Paul D, Tong L, Saha AK, Westlin WF, Kapeller R, Harwood HJ | title = Acetyl-CoA carboxylase inhibition by ND-630 reduces hepatic steatosis, improves insulin sensitivity, and modulates dyslipidemia in rats | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 113 | issue = 13 | pages = E1796–E1805 | date = marzo de 2016 | pmid = 26976583 | pmc = 4822632 | doi = 10.1073/pnas.1520686113 | bibcode = 2016PNAS..113E1796H }}</ref> O Firsocostat estaba en desenvolvemento en 2019 (fase II)<ref>{{cite web | vauthors = Tong A | title = Gilead shores up hope for NASH cocktail with a glimpse at positive proof-of-concept data | url = https://endpts.com/gilead-shores-up-hope-for-nash-cocktail-with-a-glimpse-at-proof-of-concept-data/ | date = 11 de abril de 2019 | work = Endpoints News }}</ref> pola compañía farmacéutica [[Gilead Sciences|Gilead]] como parte dun tratamento de combinación para a [[esteatohepatite non alcohólica]], que se cre é causa dun incremento da insuficiencia hepática.<ref name="pmid30324141">{{cite journal | vauthors = Lucas C, Lucas G, Lucas N, Krzowska-Firych J, Tomasiewicz K | title = A systematic review of the present and future of non-alcoholic fatty liver disease | journal = Clinical and Experimental Hepatology | volume = 4 | issue = 3 | pages = 165–174 | date = setembro de 2018 | pmid = 30324141 | pmc = 6185929 | doi = 10.5114/ceh.2018.78120 }}</ref> Ademais, os inhibidores da ACC selectivos para plantas son amplamente utilizados como [[herbicida]]s,<ref>{{cite web | vauthors = Al-Khatib K | title = Acetyl CoA Carboxylase (ACCase) Inhibitors | url = http://herbicidesymptoms.ipm.ucanr.edu/MOA/ACCase_inhibitors | work = Herbicide Symptoms | publisher = Division of Agriculture and Natural Resources, University of California, Davis }}</ref> o cal suxire aplicacións clínicas contra parasitos [[Apicomplexa]] que dependen dunha isoforma de ACC derivada de plantas,<ref name="pmid10557330">{{cite journal | vauthors = Zuther E, Johnson JJ, Haselkorn R, McLeod R, Gornicki P | title = Growth of Toxoplasma gondii is inhibited by aryloxyphenoxypropionate herbicides targeting acetyl-CoA carboxylase | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 96 | issue = 23 | pages = 13387–13392 | date = novembro de 1999 | pmid = 10557330 | pmc = 23957 | doi = 10.1073/pnas.96.23.13387 | bibcode = 1999PNAS...9613387Z }}</ref> incluíndo a [[malaria]]. Os inhibidores da ACC no grupo 23 da [[Comité de Acción conra a Resistencia de Insecticidas|IRAC]] son usados como [[insecticida]]s / [[acaricida]]s.<ref name=":0">{{Cite book |last=Jeschke |first=Peter |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9783527699261 |title=Modern Crop Protection Compounds |last2=Witschel |first2=Matthias |last3=Krämer |first3=Wolfgang |last4=Schirmer |first4=Ulrich |date=25 de xaneiro de 2019 |publisher=Wiley‐VCH |isbn=9783527699261 |edition=3rd |pages=1202-1222 |chapter=32.4 Inhibitors of Lipid Synthesis: Acetyl‐CoA Carboxylase Inhibitors.}}</ref> Os [[fenotipo]]s clínicos heteroxéneos da doenza metabólica [[aciduria malónica e metilmalónica combinada]] debido á deficiencia de [[ACSF3]] pénsase que son o resultado da compensación parcial dunha isoforma mitocondrial do ACC1 (mtACC1) para a deiciencia de ACSF3 na [[síntese de ácidos graxos mitocondrial]].<ref>{{cite journal | vauthors = Tucci S | title = Brain metabolism and neurological symptoms in combined malonic and methylmalonic aciduria | journal = Orphanet Journal of Rare Diseases | volume = 15 | issue = 1 | pages = 27 | date = xaneiro de 2020 | pmid = 31969167 | pmc = 6977288 | doi = 10.1186/s13023-020-1299-7 }}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Outros rtigos === * [[Herbicida fenoxi|Herbicidas inhibidores da ACCase]] * [[Malonil-CoA descarboxilase]] === Bibliografía === {{refempeza}} * {{cite book | vauthors = Voet D, Voet JG |title= Biochemistry |url= https://archive.org/details/biochemistry00voet_1 |edition=3ª |year= 2004 |publisher= Wiley |isbn= 978-0-471-19350-0}} * {{cite book | veditors = Buchanan BB, Gruissem W, Jones RL |title= Biochemistry and molecular biology of plants |url= https://archive.org/details/biochemistrymole00buch |year= 2000 |publisher= American Society of Plant Physiologists |isbn= 978-0-943088-37-2 }} * {{cite journal | vauthors = Levert KL, Waldrop GL, Stephens JM | title = A biotin analog inhibits acetyl-CoA carboxylase activity and adipogenesis | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 277 | issue = 19 | pages = 16347–16350 | date = maio de 2002 | pmid = 11907024 | doi = 10.1074/jbc.C200113200 }} {{reftermina}} {{control de autoridades}} [[Categoría:Ligases]] i4m80v3uyhzn70r23i8mudzaptlzhcq 0 656018 7104668 2025-06-23T16:25:40Z Xanetas 88215 Nova páxina: "{{En uso}} {{Biografía}} '''Salvador Fojón Pardiño''', nado na [[A Coruña|Coruña]] en [[1884]] e finado na mesma cidade o [[24 de xaneiro]] de [[1952]], foi un [[Fútbol|futbolista]] [[Pobo galego|galego]], primeiro [[Porteiro, porteira|gardameta]] da historia do [[Deportivo da Coruña]]. == Notas == {{listaref}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Fojon, Salvador}} [[Categoría:Nados en 1884]] [[Categoría:Nados na Coruña]] [[Categoría:Finados en 1952]] Categor..." 7104668 wikitext text/x-wiki {{En uso}} {{Biografía}} '''Salvador Fojón Pardiño''', nado na [[A Coruña|Coruña]] en [[1884]] e finado na mesma cidade o [[24 de xaneiro]] de [[1952]], foi un [[Fútbol|futbolista]] [[Pobo galego|galego]], primeiro [[Porteiro, porteira|gardameta]] da historia do [[Deportivo da Coruña]]. == Notas == {{listaref}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Fojon, Salvador}} [[Categoría:Nados en 1884]] [[Categoría:Nados na Coruña]] [[Categoría:Finados en 1952]] [[Categoría:Futbolistas da Coruña]] [[Categoría:Gardametas de fútbol]] [[Categoría:Xogadores do Real Club Coruña]] [[Categoría:Xogadores do Deportivo da Coruña]] dq9xa0qdy3s5qihodj221e0cs8zg8r6 7105366 7104668 2025-06-24T11:07:42Z Xanetas 88215 7105366 wikitext text/x-wiki {{En uso}} {{Biografía}} '''Salvador Fojón Pardiño''', nado na [[A Coruña|Coruña]] en [[1884]] e finado na mesma cidade o [[24 de xaneiro]] de [[1952]], foi un [[Fútbol|futbolista]] [[Pobo galego|galego]], primeiro [[Porteiro, porteira|gardameta]] da historia do [[Deportivo da Coruña]]. == Traxectoria == Naceu na [[A Coruña|Coruña]] en [[1884]], sendo o maior dos dous fillos do comerciante José Fojón Peña e da súa muller Sofía Pardiño, que rexentaban unha tenda de [[ultramarinos]] no número 53 da [[Rúa de San Andrés (A Coruña)|rúa de San Andrés]].<ref>{{Cita novas|data=10 de maio de 1917|título=Gacetillas locales|url=http://biblioteca.galiciana.gal/es/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1081975&posicion=3&presentacion=pagina|data-acceso=24 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[El Ideal Gallego]]|páxina=3|número=39}}</ref><ref>{{Cita novas|data=8 de decembro de 2021|título=“Eran el alma máter de A Coruña”|url=https://www.laopinioncoruna.es/deportivo/2021/12/08/alma-mater-coruna-60420931.html|data-acceso=24 de xuño de 2025|lingua=es}}</ref> Estudou na Escola Superior de Comercio da Coruña, onde coincidiu co vilagarcián [[José María Abalo]], grande impulsor do fútbol na Coruña. Con el e outros compañeiros disputou o 13 de marzo de 1904 un histórico partido na [[Praza de touros da Coruña|praza de touros]] contra a tripulación do ''Diligent'', un buque a vapor inglés que naufragara fronte á Coruña.{{Sfn|Ventureira|2022|p=36}}<ref>{{Cita novas|data=8 de marzo de 1904|título=De sol a sol|data-acceso=|lingua=es|xornal=[[La Voz de Galicia]]|páxina=8}}</ref> == Vida persoal == Casou en 1918 con María del Pilar Martínez-Reboredo Rumbo e foron pais de cinco fillos: Sofía, María del Pilar, María del Carmen, Elena e Salvador Fojón Martínez-Reboredo.<ref>{{Cita novas|data=13 de outubro de 1918|título=Del registro civil|url=http://biblioteca.galiciana.gal/es/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1082460&posicion=4&presentacion=pagina|data-acceso=24 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[El Ideal Gallego]]|páxina=4|número=534}}</ref><ref>{{Cita novas|data=23 de xaneiro de 1953|título=Obituario|url=http://biblioteca.galiciana.gal/es/catalogo_imagenes/grupo.do?path=1438603&posicion=7&presentacion=pagina|data-acceso=24 de xuño de 2025|lingua=es|xornal=[[El Ideal Gallego]]|páxina=7|número=11461}}</ref> == Notas == {{listaref}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{Cita libro|título=De la Sala Calvet al título olvidado|apelidos=Ventureira|nome=Rubén|editorial=Fundación Real Club Deportivo de La Coruña SAD|ano=2022|ISBN=978-84-09-46119-6|ref=harv|lingua=es|títulotrad=Da Sala Calvet ao título esquecido|lugar=A Coruña}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Fojon, Salvador}} [[Categoría:Nados en 1884]] [[Categoría:Nados na Coruña]] [[Categoría:Finados en 1952]] [[Categoría:Futbolistas da Coruña]] [[Categoría:Gardametas de fútbol]] [[Categoría:Xogadores do Real Club Coruña]] [[Categoría:Xogadores do Deportivo da Coruña]] nlc826bp603e4xthtqjbtfysdk23tvv 0 656019 7104843 2025-06-23T19:57:17Z Galton1892 156153 Redirixida cara a "[[Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas de 2023]]" 7104843 wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas de 2023]] nyz253mhh9uycygqnrlt7yvgwmmy6g6 0 656020 7104844 2025-06-23T19:57:29Z Galton1892 156153 Redirixida cara a "[[Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas de 2024]]" 7104844 wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas de 2024]] 3wbn3te85n3kfmtsm4hqjoha0hwstt8 0 656021 7104845 2025-06-23T19:57:38Z Galton1892 156153 Redirixida cara a "[[Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas de 2025]]" 7104845 wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas de 2025]] enloe01r1z87weymnxymsv8ersk45mp 0 656022 7104846 2025-06-23T19:57:50Z Galton1892 156153 Redirixida cara a "[[Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas de 2026]]" 7104846 wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[Encontro Nacional de Estudantes de Matemáticas de 2026]] 4oxdgr4nqnjwe543mbtmi7990pmczu0 0 656023 7104875 2025-06-23T20:10:55Z Galton1892 156153 Nova páxina: "{{Evento futuro}}{{Acontecemento}} O '''Ano das Matemáticas 2026''' é unha iniciativa destinada a reavivar o aprecio polas matemáticas en [[Estados Unidos de América]], con motivo da organización do [[Congreso Internacional de Matemáticos de 2026]].<ref>{{Cita web|título=An Inspirational Mix: ICM2026 in Philadelphia|url=https://www.simonsfoundation.org/2025/06/02/an-inspirational-mix-icm2026-in-philadelphia/|páxina-web=Simons Foundation|data=2025-06-02|data-acceso=2..." 7104875 wikitext text/x-wiki {{Evento futuro}}{{Acontecemento}} O '''Ano das Matemáticas 2026''' é unha iniciativa destinada a reavivar o aprecio polas matemáticas en [[Estados Unidos de América]], con motivo da organización do [[Congreso Internacional de Matemáticos de 2026]].<ref>{{Cita web|título=An Inspirational Mix: ICM2026 in Philadelphia|url=https://www.simonsfoundation.org/2025/06/02/an-inspirational-mix-icm2026-in-philadelphia/|páxina-web=Simons Foundation|data=2025-06-02|data-acceso=2025-06-23|lingua=en-US}}</ref> Baixo o lema ''Dá outra oportunidade ás matemáticas'', pretende invitar a persoas de todas as orixes a explorar as matemáticas sen medo a ser xulgados ou fracasados. Esta campaña dun ano de duración estruturarase arredor dunha serie de eventos inmersivos, participación da comunidade e [[divulgación das matemáticas]] con expertos, coa esperanza de que o seu impacto sirva como catalizador para a mellora na educación matemática durante anos máis alá de 2026.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=2025-02|título=2026 Year of Math Executive Director Overview|revista=Conference Board of the Mathematical Sciences|url=https://cbmsweb.org/wp-content/uploads/2025/02/Year-of-Math-Executive-Director.pdf}}</ref> Charles Steinhorn hizo un vídeo explicando la iniciativa.<ref>{{Cita web|título=2026 Year of Math- Can We Seize an Opportunity?|url=https://vimeo.com/1072677452|data=2025-04-04|data-acceso=2025-06-23|nome=MSRI / SLMath Lecture|apelidos=Archive|páxina-web=Vimeo}}</ref> == Notas == [[Categoría:2026]] 69aptv3g4nonkxljkk8oyqigjh8m8es 7104898 7104875 2025-06-23T20:22:17Z Galton1892 156153 7104898 wikitext text/x-wiki {{Evento futuro}}{{Acontecemento}} O '''Ano das Matemáticas 2026''' é unha iniciativa destinada a reavivar o aprecio polas [[matemáticas]] en [[Estados Unidos de América]], con motivo da organización do [[Congreso Internacional de Matemáticos de 2026]].<ref>{{Cita web|título=An Inspirational Mix: ICM2026 in Philadelphia|url=https://www.simonsfoundation.org/2025/06/02/an-inspirational-mix-icm2026-in-philadelphia/|páxina-web=Simons Foundation|data=2025-06-02|data-acceso=2025-06-23|lingua=en-US}}</ref> Baixo o lema ''Dá outra oportunidade ás matemáticas'', pretende invitar a persoas de todas as orixes a explorar as matemáticas sen medo a ser xulgados ou fracasados. Esta campaña dun ano de duración estruturarase arredor dunha serie de eventos inmersivos, participación da comunidade e [[divulgación das matemáticas]] con expertos, coa esperanza de que o seu impacto sirva como catalizador para a mellora na educación matemática durante anos máis alá de 2026.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=2025-02|título=2026 Year of Math Executive Director Overview|revista=Conference Board of the Mathematical Sciences|url=https://cbmsweb.org/wp-content/uploads/2025/02/Year-of-Math-Executive-Director.pdf}}</ref> Charles Steinhorn hizo un vídeo explicando la iniciativa.<ref>{{Cita web|título=2026 Year of Math- Can We Seize an Opportunity?|url=https://vimeo.com/1072677452|data=2025-04-04|data-acceso=2025-06-23|nome=MSRI / SLMath Lecture|apelidos=Archive|páxina-web=Vimeo}}</ref> == Notas == [[Categoría:2026]] h6kztu5ysq26s1645pktjyyeewqe8uo 7105333 7104898 2025-06-24T10:27:00Z Mark Gasoline 5312 7105333 wikitext text/x-wiki {{Evento futuro}}{{Acontecemento}} O '''Ano das Matemáticas 2026''' é unha iniciativa destinada a reavivar o aprecio polas [[matemáticas]] nos [[Estados Unidos de América]], con motivo da organización do [[Congreso Internacional de Matemáticos de 2026]].<ref>{{Cita web|título=An Inspirational Mix: ICM2026 in Philadelphia|url=https://www.simonsfoundation.org/2025/06/02/an-inspirational-mix-icm2026-in-philadelphia/|páxina-web=Simons Foundation|data=2025-06-02|data-acceso=2025-06-23|lingua=en-US}}</ref> Baixo o lema ''Dá outra oportunidade ás matemáticas'', pretende invitar a persoas de todas as orixes a explorar as matemáticas sen medo a ser xulgados ou fracasados. Esta campaña dun ano de duración estruturarase arredor dunha serie de eventos inmersivos, participación da comunidade e [[divulgación das matemáticas]] con expertos, coa esperanza de que o seu impacto sirva como catalizador para a mellora na educación matemática durante anos máis alá de 2026.<ref>{{Cita publicación periódica|apelidos=|data=2025-02|título=2026 Year of Math Executive Director Overview|revista=Conference Board of the Mathematical Sciences|url=https://cbmsweb.org/wp-content/uploads/2025/02/Year-of-Math-Executive-Director.pdf}}</ref> Charles Steinhorn fixo un vídeo explicando a iniciativa.<ref>{{Cita web|título=2026 Year of Math- Can We Seize an Opportunity?|url=https://vimeo.com/1072677452|data=2025-04-04|data-acceso=2025-06-23|nome=MSRI / SLMath Lecture|apelidos=Archive|páxina-web=Vimeo}}</ref> == Notas == {{Listaref}} [[Categoría:2026]] t5kpti77pqeoxcjwgqemsmf4c6hw9s8 1 656024 7104876 2025-06-23T20:11:13Z Galton1892 156153 Nova páxina: "{{Visitas}}" 7104876 wikitext text/x-wiki {{Visitas}} mjrme7egla3w9c3qvxo8kql5gyq949i 0 656025 7104917 2025-06-23T20:32:35Z Galton1892 156153 Nova páxina: "{{Acontecemento}} "'''¿De que lado estades, matemáticos?'''" é unha carta aberta publicada en [[Facebook]] polo matemático Anatoly Vershik o 14 de marzo de 2022, como parte do [[boicot ao Congreso Internacional de Matemáticos de 2022]]. Foi escrita uns días despois de que a [[Unión Matemática Internacional]] decidise organizar o [[Congreso Internacional de Matemáticos de 2022]] fóra de Rusia. Como sinala Anatoly ao comezo da carta, [[Maxim Gorki]] formulou unha..." 7104917 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} "'''¿De que lado estades, matemáticos?'''" é unha carta aberta publicada en [[Facebook]] polo matemático Anatoly Vershik o 14 de marzo de 2022, como parte do [[boicot ao Congreso Internacional de Matemáticos de 2022]]. Foi escrita uns días despois de que a [[Unión Matemática Internacional]] decidise organizar o [[Congreso Internacional de Matemáticos de 2022]] fóra de Rusia. Como sinala Anatoly ao comezo da carta, [[Maxim Gorki]] formulou unha pregunta similar aos liberais occidentais na década de 1930 no seu artigo "De que lado estades, mestres da cultura?". Naquel momento, para os liberais occidentais, a cuestión da súa actitude cara ao sistema soviético era bastante académica. == Contido == Na propia declaración, pódese ver que o obxectivo é pedir un boicot a Rusia no Congreso Internacional de Matemáticos de 2022. Na declaración, Anatoly di: "Cando pedín a cancelación do Congreso na miña publicación de Facebook do 24 de febreiro de 2022, aínda non sabía que a decisión de cancelalo xa se tomara, e non sei quen do Comité Executivo da [Unión Matemática Internacional] finalmente se decatou de que o Congreso tiña que ser cancelado ou reprogramado".<ref name=":0">{{Cita web|título=ICM 2022 and the Invasion of Ukraine|url=https://www.math.columbia.edu/~woit/wordpress/?p=12717|páxina-web=Not Even Wrong|data=2022-02-21|data-acceso=2025-06-23|lingua=en-US|apelidos=woit}}</ref> Na declaración, tamén di: "Imos nós (os matemáticos) gardar silencio sobre o que está a suceder en Ucraína? Con quen estamos e contra quen?"<ref name=":0" /> Incluso antes de apoiar a candidatura de Rusia para o Congreso de 2022 en 2018, Anatoly sinala: "En 2017, cando varios dos meus amigos matemáticos comezaron a discutir con entusiasmo a posibilidade de celebrar o Congreso Internacional de Matemáticos de 2022 en San Petersburgo, expresei repetidamente a miña opinión de que esta era unha mala idea e que un país que recentemente (en 2014) cometera un erro monstruoso a instancias dos seus líderes e que leva perseguindo un manifestamente… unha política exterior e interior perigosa non se detería aí e continuaría por este camiño. Naquel momento, por suposto, non imaxinaba que acabaríamos nunha guerra aberta."<ref name=":0" /> == Recepción == Dmitry Kleinbock, profesor da Universidade Brandeis, traduciu a carta ao inglés e publicouna en liña.<ref>{{Cita web|url=https://people.brandeis.edu/~kleinboc/vershik.html|páxina-web=Brandeis University|título=Which side are you on, mathematicians?|data-acceso=23-6-2025|data=2022}}</ref> A comunidade matemática ucraína<ref>{{Cita web|título=С кем вы, математики?|url=https://mathematics.in.ua/uk/stories/item/104-2022-03-23-08-20-59|páxina-web=mathematics.in.ua|data-acceso=2025-06-23|lingua=uk-ua|nome=Super|apelidos=User}}</ref> e a comunidade científica rusa<ref>{{Cita web|título=С кем вы, математики?|url=https://www.trv-science.ru/2022/03/s-kem-vy-matematiki/|páxina-web=Троицкий вариант — Наука|data=2022-03-15|data-acceso=2025-06-23|lingua=ru-RU|apelidos=trv-science.ru}}</ref> compartiron a declaración. A Société Mathématique de France traduciu a carta ao francés.<ref>{{Cita web|título=De quel côté êtes-vous, les mathématiciens ? Tribune Vershik|url=https://smf.emath.fr/actualites-smf/de-quel-cote-etes-vous-les-mathematiciens-tribune-vershik|páxina-web=Société Mathématique de France|data-acceso=2025-06-23}}</ref> == Notas == [[Categoría:2022]] bietzt25uzq26rqueppp4ssrgec0z97 7104937 7104917 2025-06-23T20:43:14Z Galton1892 156153 7104937 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} "'''¿De que lado estades, matemáticos?'''" é unha carta aberta publicada en [[Facebook]] polo matemático [[Anatoly Vershik]] o 14 de marzo de 2022, como parte do [[boicot ao Congreso Internacional de Matemáticos de 2022]]. Foi escrita uns días despois de que a [[Unión Matemática Internacional]] decidise organizar o [[Congreso Internacional de Matemáticos de 2022]] fóra de Rusia. Como sinala Anatoly ao comezo da carta, [[Maxim Gorki]] formulou unha pregunta similar aos liberais occidentais na década de 1930 no seu artigo "De que lado estades, mestres da cultura?". Naquel momento, para os liberais occidentais, a cuestión da súa actitude cara ao sistema soviético era bastante académica. == Contido == Na propia declaración, pódese ver que o obxectivo é pedir un boicot a Rusia no Congreso Internacional de Matemáticos de 2022. Na declaración, Anatoly di: "Cando pedín a cancelación do Congreso na miña publicación de Facebook do 24 de febreiro de 2022, aínda non sabía que a decisión de cancelalo xa se tomara, e non sei quen do Comité Executivo da [Unión Matemática Internacional] finalmente se decatou de que o Congreso tiña que ser cancelado ou reprogramado".<ref name=":0">{{Cita web|título=ICM 2022 and the Invasion of Ukraine|url=https://www.math.columbia.edu/~woit/wordpress/?p=12717|páxina-web=Not Even Wrong|data=2022-02-21|data-acceso=2025-06-23|lingua=en-US|apelidos=woit}}</ref> Na declaración, tamén di: "Imos nós (os matemáticos) gardar silencio sobre o que está a suceder en Ucraína? Con quen estamos e contra quen?"<ref name=":0" /> Incluso antes de apoiar a candidatura de Rusia para o Congreso de 2022 en 2018, Anatoly sinala: "En 2017, cando varios dos meus amigos matemáticos comezaron a discutir con entusiasmo a posibilidade de celebrar o Congreso Internacional de Matemáticos de 2022 en San Petersburgo, expresei repetidamente a miña opinión de que esta era unha mala idea e que un país que recentemente (en 2014) cometera un erro monstruoso a instancias dos seus líderes e que leva perseguindo un manifestamente… unha política exterior e interior perigosa non se detería aí e continuaría por este camiño. Naquel momento, por suposto, non imaxinaba que acabaríamos nunha guerra aberta."<ref name=":0" /> == Recepción == Dmitry Kleinbock, profesor da Universidade Brandeis, traduciu a carta ao inglés e publicouna en liña.<ref>{{Cita web|url=https://people.brandeis.edu/~kleinboc/vershik.html|páxina-web=Brandeis University|título=Which side are you on, mathematicians?|data-acceso=23-6-2025|data=2022}}</ref> A comunidade matemática ucraína<ref>{{Cita web|título=С кем вы, математики?|url=https://mathematics.in.ua/uk/stories/item/104-2022-03-23-08-20-59|páxina-web=mathematics.in.ua|data-acceso=2025-06-23|lingua=uk-ua|nome=Super|apelidos=User}}</ref> e a comunidade científica rusa<ref>{{Cita web|título=С кем вы, математики?|url=https://www.trv-science.ru/2022/03/s-kem-vy-matematiki/|páxina-web=Троицкий вариант — Наука|data=2022-03-15|data-acceso=2025-06-23|lingua=ru-RU|apelidos=trv-science.ru}}</ref> compartiron a declaración. A Société Mathématique de France traduciu a carta ao francés.<ref>{{Cita web|título=De quel côté êtes-vous, les mathématiciens ? Tribune Vershik|url=https://smf.emath.fr/actualites-smf/de-quel-cote-etes-vous-les-mathematiciens-tribune-vershik|páxina-web=Société Mathématique de France|data-acceso=2025-06-23}}</ref> == Notas == [[Categoría:2022]] o0lbopql66enbuhvmsbfuls33gt9au0 7105204 7104937 2025-06-24T04:55:08Z Breogan2008 23204 Breogan2008 moveu a páxina "[[¿De que lado estades, matemáticos?]]" a "[[De que lado estades, matemáticos?]]" 7104937 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} "'''¿De que lado estades, matemáticos?'''" é unha carta aberta publicada en [[Facebook]] polo matemático [[Anatoly Vershik]] o 14 de marzo de 2022, como parte do [[boicot ao Congreso Internacional de Matemáticos de 2022]]. Foi escrita uns días despois de que a [[Unión Matemática Internacional]] decidise organizar o [[Congreso Internacional de Matemáticos de 2022]] fóra de Rusia. Como sinala Anatoly ao comezo da carta, [[Maxim Gorki]] formulou unha pregunta similar aos liberais occidentais na década de 1930 no seu artigo "De que lado estades, mestres da cultura?". Naquel momento, para os liberais occidentais, a cuestión da súa actitude cara ao sistema soviético era bastante académica. == Contido == Na propia declaración, pódese ver que o obxectivo é pedir un boicot a Rusia no Congreso Internacional de Matemáticos de 2022. Na declaración, Anatoly di: "Cando pedín a cancelación do Congreso na miña publicación de Facebook do 24 de febreiro de 2022, aínda non sabía que a decisión de cancelalo xa se tomara, e non sei quen do Comité Executivo da [Unión Matemática Internacional] finalmente se decatou de que o Congreso tiña que ser cancelado ou reprogramado".<ref name=":0">{{Cita web|título=ICM 2022 and the Invasion of Ukraine|url=https://www.math.columbia.edu/~woit/wordpress/?p=12717|páxina-web=Not Even Wrong|data=2022-02-21|data-acceso=2025-06-23|lingua=en-US|apelidos=woit}}</ref> Na declaración, tamén di: "Imos nós (os matemáticos) gardar silencio sobre o que está a suceder en Ucraína? Con quen estamos e contra quen?"<ref name=":0" /> Incluso antes de apoiar a candidatura de Rusia para o Congreso de 2022 en 2018, Anatoly sinala: "En 2017, cando varios dos meus amigos matemáticos comezaron a discutir con entusiasmo a posibilidade de celebrar o Congreso Internacional de Matemáticos de 2022 en San Petersburgo, expresei repetidamente a miña opinión de que esta era unha mala idea e que un país que recentemente (en 2014) cometera un erro monstruoso a instancias dos seus líderes e que leva perseguindo un manifestamente… unha política exterior e interior perigosa non se detería aí e continuaría por este camiño. Naquel momento, por suposto, non imaxinaba que acabaríamos nunha guerra aberta."<ref name=":0" /> == Recepción == Dmitry Kleinbock, profesor da Universidade Brandeis, traduciu a carta ao inglés e publicouna en liña.<ref>{{Cita web|url=https://people.brandeis.edu/~kleinboc/vershik.html|páxina-web=Brandeis University|título=Which side are you on, mathematicians?|data-acceso=23-6-2025|data=2022}}</ref> A comunidade matemática ucraína<ref>{{Cita web|título=С кем вы, математики?|url=https://mathematics.in.ua/uk/stories/item/104-2022-03-23-08-20-59|páxina-web=mathematics.in.ua|data-acceso=2025-06-23|lingua=uk-ua|nome=Super|apelidos=User}}</ref> e a comunidade científica rusa<ref>{{Cita web|título=С кем вы, математики?|url=https://www.trv-science.ru/2022/03/s-kem-vy-matematiki/|páxina-web=Троицкий вариант — Наука|data=2022-03-15|data-acceso=2025-06-23|lingua=ru-RU|apelidos=trv-science.ru}}</ref> compartiron a declaración. A Société Mathématique de France traduciu a carta ao francés.<ref>{{Cita web|título=De quel côté êtes-vous, les mathématiciens ? Tribune Vershik|url=https://smf.emath.fr/actualites-smf/de-quel-cote-etes-vous-les-mathematiciens-tribune-vershik|páxina-web=Société Mathématique de France|data-acceso=2025-06-23}}</ref> == Notas == [[Categoría:2022]] o0lbopql66enbuhvmsbfuls33gt9au0 7105221 7105204 2025-06-24T06:17:09Z Estevoaei 1131 engado a [[Categoría:Matemáticas]] mediante [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 7105221 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} "'''¿De que lado estades, matemáticos?'''" é unha carta aberta publicada en [[Facebook]] polo matemático [[Anatoly Vershik]] o 14 de marzo de 2022, como parte do [[boicot ao Congreso Internacional de Matemáticos de 2022]]. Foi escrita uns días despois de que a [[Unión Matemática Internacional]] decidise organizar o [[Congreso Internacional de Matemáticos de 2022]] fóra de Rusia. Como sinala Anatoly ao comezo da carta, [[Maxim Gorki]] formulou unha pregunta similar aos liberais occidentais na década de 1930 no seu artigo "De que lado estades, mestres da cultura?". Naquel momento, para os liberais occidentais, a cuestión da súa actitude cara ao sistema soviético era bastante académica. == Contido == Na propia declaración, pódese ver que o obxectivo é pedir un boicot a Rusia no Congreso Internacional de Matemáticos de 2022. Na declaración, Anatoly di: "Cando pedín a cancelación do Congreso na miña publicación de Facebook do 24 de febreiro de 2022, aínda non sabía que a decisión de cancelalo xa se tomara, e non sei quen do Comité Executivo da [Unión Matemática Internacional] finalmente se decatou de que o Congreso tiña que ser cancelado ou reprogramado".<ref name=":0">{{Cita web|título=ICM 2022 and the Invasion of Ukraine|url=https://www.math.columbia.edu/~woit/wordpress/?p=12717|páxina-web=Not Even Wrong|data=2022-02-21|data-acceso=2025-06-23|lingua=en-US|apelidos=woit}}</ref> Na declaración, tamén di: "Imos nós (os matemáticos) gardar silencio sobre o que está a suceder en Ucraína? Con quen estamos e contra quen?"<ref name=":0" /> Incluso antes de apoiar a candidatura de Rusia para o Congreso de 2022 en 2018, Anatoly sinala: "En 2017, cando varios dos meus amigos matemáticos comezaron a discutir con entusiasmo a posibilidade de celebrar o Congreso Internacional de Matemáticos de 2022 en San Petersburgo, expresei repetidamente a miña opinión de que esta era unha mala idea e que un país que recentemente (en 2014) cometera un erro monstruoso a instancias dos seus líderes e que leva perseguindo un manifestamente… unha política exterior e interior perigosa non se detería aí e continuaría por este camiño. Naquel momento, por suposto, non imaxinaba que acabaríamos nunha guerra aberta."<ref name=":0" /> == Recepción == Dmitry Kleinbock, profesor da Universidade Brandeis, traduciu a carta ao inglés e publicouna en liña.<ref>{{Cita web|url=https://people.brandeis.edu/~kleinboc/vershik.html|páxina-web=Brandeis University|título=Which side are you on, mathematicians?|data-acceso=23-6-2025|data=2022}}</ref> A comunidade matemática ucraína<ref>{{Cita web|título=С кем вы, математики?|url=https://mathematics.in.ua/uk/stories/item/104-2022-03-23-08-20-59|páxina-web=mathematics.in.ua|data-acceso=2025-06-23|lingua=uk-ua|nome=Super|apelidos=User}}</ref> e a comunidade científica rusa<ref>{{Cita web|título=С кем вы, математики?|url=https://www.trv-science.ru/2022/03/s-kem-vy-matematiki/|páxina-web=Троицкий вариант — Наука|data=2022-03-15|data-acceso=2025-06-23|lingua=ru-RU|apelidos=trv-science.ru}}</ref> compartiron a declaración. A Société Mathématique de France traduciu a carta ao francés.<ref>{{Cita web|título=De quel côté êtes-vous, les mathématiciens ? Tribune Vershik|url=https://smf.emath.fr/actualites-smf/de-quel-cote-etes-vous-les-mathematiciens-tribune-vershik|páxina-web=Société Mathématique de France|data-acceso=2025-06-23}}</ref> == Notas == [[Categoría:2022]] [[Categoría:Matemáticas]] 6ucoxot4ovvfncwrtwf6x7m1stlasu3 7105223 7105221 2025-06-24T06:17:17Z Estevoaei 1131 engado a [[Categoría:Facebook]] mediante [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]] 7105223 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} "'''¿De que lado estades, matemáticos?'''" é unha carta aberta publicada en [[Facebook]] polo matemático [[Anatoly Vershik]] o 14 de marzo de 2022, como parte do [[boicot ao Congreso Internacional de Matemáticos de 2022]]. Foi escrita uns días despois de que a [[Unión Matemática Internacional]] decidise organizar o [[Congreso Internacional de Matemáticos de 2022]] fóra de Rusia. Como sinala Anatoly ao comezo da carta, [[Maxim Gorki]] formulou unha pregunta similar aos liberais occidentais na década de 1930 no seu artigo "De que lado estades, mestres da cultura?". Naquel momento, para os liberais occidentais, a cuestión da súa actitude cara ao sistema soviético era bastante académica. == Contido == Na propia declaración, pódese ver que o obxectivo é pedir un boicot a Rusia no Congreso Internacional de Matemáticos de 2022. Na declaración, Anatoly di: "Cando pedín a cancelación do Congreso na miña publicación de Facebook do 24 de febreiro de 2022, aínda non sabía que a decisión de cancelalo xa se tomara, e non sei quen do Comité Executivo da [Unión Matemática Internacional] finalmente se decatou de que o Congreso tiña que ser cancelado ou reprogramado".<ref name=":0">{{Cita web|título=ICM 2022 and the Invasion of Ukraine|url=https://www.math.columbia.edu/~woit/wordpress/?p=12717|páxina-web=Not Even Wrong|data=2022-02-21|data-acceso=2025-06-23|lingua=en-US|apelidos=woit}}</ref> Na declaración, tamén di: "Imos nós (os matemáticos) gardar silencio sobre o que está a suceder en Ucraína? Con quen estamos e contra quen?"<ref name=":0" /> Incluso antes de apoiar a candidatura de Rusia para o Congreso de 2022 en 2018, Anatoly sinala: "En 2017, cando varios dos meus amigos matemáticos comezaron a discutir con entusiasmo a posibilidade de celebrar o Congreso Internacional de Matemáticos de 2022 en San Petersburgo, expresei repetidamente a miña opinión de que esta era unha mala idea e que un país que recentemente (en 2014) cometera un erro monstruoso a instancias dos seus líderes e que leva perseguindo un manifestamente… unha política exterior e interior perigosa non se detería aí e continuaría por este camiño. Naquel momento, por suposto, non imaxinaba que acabaríamos nunha guerra aberta."<ref name=":0" /> == Recepción == Dmitry Kleinbock, profesor da Universidade Brandeis, traduciu a carta ao inglés e publicouna en liña.<ref>{{Cita web|url=https://people.brandeis.edu/~kleinboc/vershik.html|páxina-web=Brandeis University|título=Which side are you on, mathematicians?|data-acceso=23-6-2025|data=2022}}</ref> A comunidade matemática ucraína<ref>{{Cita web|título=С кем вы, математики?|url=https://mathematics.in.ua/uk/stories/item/104-2022-03-23-08-20-59|páxina-web=mathematics.in.ua|data-acceso=2025-06-23|lingua=uk-ua|nome=Super|apelidos=User}}</ref> e a comunidade científica rusa<ref>{{Cita web|título=С кем вы, математики?|url=https://www.trv-science.ru/2022/03/s-kem-vy-matematiki/|páxina-web=Троицкий вариант — Наука|data=2022-03-15|data-acceso=2025-06-23|lingua=ru-RU|apelidos=trv-science.ru}}</ref> compartiron a declaración. A Société Mathématique de France traduciu a carta ao francés.<ref>{{Cita web|título=De quel côté êtes-vous, les mathématiciens ? Tribune Vershik|url=https://smf.emath.fr/actualites-smf/de-quel-cote-etes-vous-les-mathematiciens-tribune-vershik|páxina-web=Société Mathématique de France|data-acceso=2025-06-23}}</ref> == Notas == [[Categoría:2022]] [[Categoría:Matemáticas]] [[Categoría:Facebook]] su7qh0j5i2a9afn2xserjndpw9oz9f0 7105224 7105223 2025-06-24T06:20:01Z Estevoaei 1131 {{Títulos}} (a falta de tradución publicada en galego do texto, o título do artigo debe ir en inglés) 7105224 wikitext text/x-wiki {{Acontecemento}} {{Títulos}} "'''¿De que lado estades, matemáticos?'''" é unha carta aberta publicada en [[Facebook]] polo matemático [[Anatoly Vershik]] o 14 de marzo de 2022, como parte do [[boicot ao Congreso Internacional de Matemáticos de 2022]]. Foi escrita uns días despois de que a [[Unión Matemática Internacional]] decidise organizar o [[Congreso Internacional de Matemáticos de 2022]] fóra de Rusia. Como sinala Anatoly ao comezo da carta, [[Maxim Gorki]] formulou unha pregunta similar aos liberais occidentais na década de 1930 no seu artigo "De que lado estades, mestres da cultura?". Naquel momento, para os liberais occidentais, a cuestión da súa actitude cara ao sistema soviético era bastante académica. == Contido == Na propia declaración, pódese ver que o obxectivo é pedir un boicot a Rusia no Congreso Internacional de Matemáticos de 2022. Na declaración, Anatoly di: "Cando pedín a cancelación do Congreso na miña publicación de Facebook do 24 de febreiro de 2022, aínda non sabía que a decisión de cancelalo xa se tomara, e non sei quen do Comité Executivo da [Unión Matemática Internacional] finalmente se decatou de que o Congreso tiña que ser cancelado ou reprogramado".<ref name=":0">{{Cita web|título=ICM 2022 and the Invasion of Ukraine|url=https://www.math.columbia.edu/~woit/wordpress/?p=12717|páxina-web=Not Even Wrong|data=2022-02-21|data-acceso=2025-06-23|lingua=en-US|apelidos=woit}}</ref> Na declaración, tamén di: "Imos nós (os matemáticos) gardar silencio sobre o que está a suceder en Ucraína? Con quen estamos e contra quen?"<ref name=":0" /> Incluso antes de apoiar a candidatura de Rusia para o Congreso de 2022 en 2018, Anatoly sinala: "En 2017, cando varios dos meus amigos matemáticos comezaron a discutir con entusiasmo a posibilidade de celebrar o Congreso Internacional de Matemáticos de 2022 en San Petersburgo, expresei repetidamente a miña opinión de que esta era unha mala idea e que un país que recentemente (en 2014) cometera un erro monstruoso a instancias dos seus líderes e que leva perseguindo un manifestamente… unha política exterior e interior perigosa non se detería aí e continuaría por este camiño. Naquel momento, por suposto, non imaxinaba que acabaríamos nunha guerra aberta."<ref name=":0" /> == Recepción == Dmitry Kleinbock, profesor da Universidade Brandeis, traduciu a carta ao inglés e publicouna en liña.<ref>{{Cita web|url=https://people.brandeis.edu/~kleinboc/vershik.html|páxina-web=Brandeis University|título=Which side are you on, mathematicians?|data-acceso=23-6-2025|data=2022}}</ref> A comunidade matemática ucraína<ref>{{Cita web|título=С кем вы, математики?|url=https://mathematics.in.ua/uk/stories/item/104-2022-03-23-08-20-59|páxina-web=mathematics.in.ua|data-acceso=2025-06-23|lingua=uk-ua|nome=Super|apelidos=User}}</ref> e a comunidade científica rusa<ref>{{Cita web|título=С кем вы, математики?|url=https://www.trv-science.ru/2022/03/s-kem-vy-matematiki/|páxina-web=Троицкий вариант — Наука|data=2022-03-15|data-acceso=2025-06-23|lingua=ru-RU|apelidos=trv-science.ru}}</ref> compartiron a declaración. A Société Mathématique de France traduciu a carta ao francés.<ref>{{Cita web|título=De quel côté êtes-vous, les mathématiciens ? Tribune Vershik|url=https://smf.emath.fr/actualites-smf/de-quel-cote-etes-vous-les-mathematiciens-tribune-vershik|páxina-web=Société Mathématique de France|data-acceso=2025-06-23}}</ref> == Notas == [[Categoría:2022]] [[Categoría:Matemáticas]] [[Categoría:Facebook]] 1a0q47ke1feqdsc8afkfi4bgo6qdto5 7105315 7105224 2025-06-24T10:17:25Z Mark Gasoline 5312 7105315 wikitext text/x-wiki {{Títulos}} {{Acontecemento}} "'''¿De que lado estades, matemáticos?'''" é unha carta aberta publicada en [[Facebook]] polo matemático ruso [[Anatoly Vershik]] o 14 de marzo de 2022, como parte do [[boicot ao Congreso Internacional de Matemáticos de 2022]]. Foi escrita uns días despois de que a [[Unión Matemática Internacional]] decidise organizar o [[Congreso Internacional de Matemáticos de 2022]] fóra de Rusia. Como sinala Anatoly ao comezo da carta, [[Maxim Gorki]] formulou unha pregunta similar aos liberais occidentais na década de 1930 no seu artigo "De que lado estades, mestres da cultura?". Naquel momento, para os liberais occidentais, a cuestión da súa actitude cara ao sistema soviético era bastante académica. == Contido == Na propia declaración, pódese ver que o obxectivo é pedir un boicot a Rusia no Congreso Internacional de Matemáticos de 2022. Na declaración, Anatoly di: "Cando pedín a cancelación do Congreso na miña publicación de Facebook do 24 de febreiro de 2022, aínda non sabía que a decisión de cancelalo xa se tomara, e non sei quen do Comité Executivo da [Unión Matemática Internacional] finalmente se decatou de que o Congreso tiña que ser cancelado ou reprogramado".<ref name=":0">{{Cita web|título=ICM 2022 and the Invasion of Ukraine|url=https://www.math.columbia.edu/~woit/wordpress/?p=12717|páxina-web=Not Even Wrong|data=2022-02-21|data-acceso=2025-06-23|lingua=en-US|apelidos=woit}}</ref> Na declaración, tamén di: "Imos nós (os matemáticos) gardar silencio sobre o que está a suceder en Ucraína? Con quen estamos e contra quen?"<ref name=":0" /> Incluso antes de apoiar a candidatura de Rusia para o Congreso de 2022 en 2018, Anatoly sinala: "En 2017, cando varios dos meus amigos matemáticos comezaron a discutir con entusiasmo a posibilidade de celebrar o Congreso Internacional de Matemáticos de 2022 en San Petersburgo, expresei repetidamente a miña opinión de que esta era unha mala idea e que un país que recentemente (en 2014) cometera un erro monstruoso a instancias dos seus líderes e que leva perseguindo un manifestamente… unha política exterior e interior perigosa non se detería aí e continuaría por este camiño. Naquel momento, por suposto, non imaxinaba que acabaríamos nunha guerra aberta."<ref name=":0" /> == Recepción == Dmitry Kleinbock, profesor da Universidade Brandeis, traduciu a carta ao inglés e publicouna en liña.<ref>{{Cita web|url=https://people.brandeis.edu/~kleinboc/vershik.html|páxina-web=Brandeis University|título=Which side are you on, mathematicians?|data-acceso=23-6-2025|data=2022}}</ref> A comunidade matemática ucraína<ref>{{Cita web|título=С кем вы, математики?|url=https://mathematics.in.ua/uk/stories/item/104-2022-03-23-08-20-59|páxina-web=mathematics.in.ua|data-acceso=2025-06-23|lingua=uk-ua|nome=Super|apelidos=User}}</ref> e a comunidade científica rusa<ref>{{Cita web|título=С кем вы, математики?|url=https://www.trv-science.ru/2022/03/s-kem-vy-matematiki/|páxina-web=Троицкий вариант — Наука|data=2022-03-15|data-acceso=2025-06-23|lingua=ru-RU|apelidos=trv-science.ru}}</ref> compartiron a declaración. A Société Mathématique de France traduciu a carta ao francés.<ref>{{Cita web|título=De quel côté êtes-vous, les mathématiciens ? Tribune Vershik|url=https://smf.emath.fr/actualites-smf/de-quel-cote-etes-vous-les-mathematiciens-tribune-vershik|páxina-web=Société Mathématique de France|data-acceso=2025-06-23}}</ref> == Notas == [[Categoría:2022]] [[Categoría:Matemáticas]] [[Categoría:Facebook]] qhxuxae9dn6zx2381mf9bzrfzb2xmtu 1 656026 7104918 2025-06-23T20:32:46Z Galton1892 156153 Nova páxina: "{{Visitas}}" 7104918 wikitext text/x-wiki {{Visitas}} mjrme7egla3w9c3qvxo8kql5gyq949i 7105206 7104918 2025-06-24T04:55:08Z Breogan2008 23204 Breogan2008 moveu a páxina "[[Conversa:¿De que lado estades, matemáticos?]]" a "[[Conversa:De que lado estades, matemáticos?]]" 7104918 wikitext text/x-wiki {{Visitas}} mjrme7egla3w9c3qvxo8kql5gyq949i 0 656027 7104932 2025-06-23T20:42:18Z Galton1892 156153 Nova páxina: "{{Biografía|nome=}} '''Anatoly Moiseevich Vershik''', nado o 28 de decembro de 1933 e finado o 14 de febreiro de 2024, foi un matemático soviético e ruso. É coñecido sobre todo polo seu traballo conxunto con Sergei V. Kerov sobre representacións de grupos simétricos infinitos e aplicacións ás subsucesións crecentes máis longas. == Biografía == Vershik estudou na Universidade Estatal de Leningrado (máis tarde renomeada como Universidade Estatal de San Petersb..." 7104932 wikitext text/x-wiki {{Biografía|nome=}} '''Anatoly Moiseevich Vershik''', nado o 28 de decembro de 1933 e finado o 14 de febreiro de 2024, foi un matemático soviético e ruso. É coñecido sobre todo polo seu traballo conxunto con Sergei V. Kerov sobre representacións de grupos simétricos infinitos e aplicacións ás subsucesións crecentes máis longas. == Biografía == Vershik estudou na Universidade Estatal de Leningrado (máis tarde renomeada como Universidade Estatal de San Petersburgo), onde recibiu o doutoramento en 1974; o seu titor foi Vladimir Rokhlin.<ref>{{Cita web|título=Anatoly Vershik - The Mathematics Genealogy Project|url=https://mathgenealogy.org/id.php?id=19387|páxina-web=mathgenealogy.org|data-acceso=2025-06-23}}</ref> Vershik traballou no Departamento de Matemáticas Steklov de San Petersburgo e na Universidade Estatal de San Petersburgo. Entre 1998 e 2008, foi presidente da Sociedade Matemática de San Petersburgo. En 2012, Vershik converteuse en membro da Sociedade Matemática Americana. En 2015, foi elixido membro da Academia Europaea. His doctoral students include Alexander Barvinok, Dmitri Burago, Anna Erschler, Sergey Fomin, Vadim Kaimanovich, Sergei Kerov, Alexander N. Livshits, Andrei Lodkin, Nikolai Mnev, and Natalia Tsilevich. En 2022, como parte do [[boicot ao Congreso Internacional de Matemáticos de 2022]], publicou [[¿De que lado estades, matemáticos?|''¿De que lado estades, matemáticos?'']]. Anatoly Vershik died on 14 February 2024, at the age of 90. == Notas == <references /> {{Control de autoridades}} [[Categoría:Nados en 1933]] [[Categoría:Finados en 2024]] 245h0f26ndis4zg8xyvwixzhcdfiatl 7104933 7104932 2025-06-23T20:42:26Z Galton1892 156153 7104933 wikitext text/x-wiki {{Biografía|nome=}}'''Anatoly Moiseevich Vershik''', nado o 28 de decembro de 1933 e finado o 14 de febreiro de 2024, foi un matemático soviético e ruso. É coñecido sobre todo polo seu traballo conxunto con Sergei V. Kerov sobre representacións de grupos simétricos infinitos e aplicacións ás subsucesións crecentes máis longas. == Biografía == Vershik estudou na Universidade Estatal de Leningrado (máis tarde renomeada como Universidade Estatal de San Petersburgo), onde recibiu o doutoramento en 1974; o seu titor foi Vladimir Rokhlin.<ref>{{Cita web|título=Anatoly Vershik - The Mathematics Genealogy Project|url=https://mathgenealogy.org/id.php?id=19387|páxina-web=mathgenealogy.org|data-acceso=2025-06-23}}</ref> Vershik traballou no Departamento de Matemáticas Steklov de San Petersburgo e na Universidade Estatal de San Petersburgo. Entre 1998 e 2008, foi presidente da Sociedade Matemática de San Petersburgo. En 2012, Vershik converteuse en membro da Sociedade Matemática Americana. En 2015, foi elixido membro da Academia Europaea. His doctoral students include Alexander Barvinok, Dmitri Burago, Anna Erschler, Sergey Fomin, Vadim Kaimanovich, Sergei Kerov, Alexander N. Livshits, Andrei Lodkin, Nikolai Mnev, and Natalia Tsilevich. En 2022, como parte do [[boicot ao Congreso Internacional de Matemáticos de 2022]], publicou [[¿De que lado estades, matemáticos?|''¿De que lado estades, matemáticos?'']]. Anatoly Vershik died on 14 February 2024, at the age of 90. == Notas == <references /> {{Control de autoridades}} [[Categoría:Nados en 1933]] [[Categoría:Finados en 2024]] 3lt0ywzgxh06m0c3x4eayruo7ifb2n5 7105173 7104933 2025-06-24T01:14:27Z Mark Gasoline 5312 7105173 wikitext text/x-wiki {{Biografía|nome=}} '''Anatoly Moiseevich Vershik''', nado o 28 de decembro de 1933 e finado o 14 de febreiro de 2024, foi un matemático [[Unión Soviética|soviético]] e [[Rusia|ruso]]. É coñecido sobre todo polo seu traballo conxunto con Sergei V. Kerov sobre representacións de grupos simétricos infinitos e aplicacións ás subsucesións crecentes máis longas. == Biografía == Vershik estudou na Universidade Estatal de Leningrado (máis tarde renomeada como Universidade Estatal de San Petersburgo), onde recibiu o doutoramento en 1974; o seu titor foi Vladimir Rokhlin.<ref>{{Cita web|título=Anatoly Vershik - The Mathematics Genealogy Project|url=https://mathgenealogy.org/id.php?id=19387|páxina-web=mathgenealogy.org|data-acceso=2025-06-23}}</ref> Vershik traballou no Departamento de Matemáticas Steklov de San Petersburgo e na Universidade Estatal de San Petersburgo. Entre 1998 e 2008, foi presidente da Sociedade Matemática de San Petersburgo. En 2012, Vershik converteuse en membro da Sociedade Matemática Americana. En 2015, foi elixido membro da Academia Europaea. His doctoral students include Alexander Barvinok, Dmitri Burago, Anna Erschler, Sergey Fomin, Vadim Kaimanovich, Sergei Kerov, Alexander N. Livshits, Andrei Lodkin, Nikolai Mnev e Natalia Tsilevich. En 2022, como parte do [[boicot ao Congreso Internacional de Matemáticos de 2022]], publicou [[¿De que lado estades, matemáticos?|''¿De que lado estades, matemáticos?'']]. Anatoly Vershik morreu o 14 de febreiro de 2024, á idade de 90 anos. == Notas == {{Listaref}} {{Control de autoridades}} [[Categoría:Nados en 1933]] [[Categoría:Finados en 2024]] jpj88u4cu6aqyem7yhhs2r7w9jnqg8a 7105210 7105173 2025-06-24T04:56:27Z Breogan2008 23204 7105210 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} '''Anatoly Moiseevich Vershik''', nado o 28 de decembro de 1933 e finado o 14 de febreiro de 2024, foi un matemático [[Unión Soviética|soviético]] e [[Rusia|ruso]]. É coñecido sobre todo polo seu traballo conxunto con Sergei V. Kerov sobre representacións de grupos simétricos infinitos e aplicacións ás subsucesións crecentes máis longas. == Traxectoria == Vershik estudou na Universidade Estatal de Leningrado (máis tarde renomeada como Universidade Estatal de San Petersburgo), onde recibiu o doutoramento en 1974; o seu titor foi Vladimir Rokhlin.<ref>{{Cita web|título=Anatoly Vershik - The Mathematics Genealogy Project|url=https://mathgenealogy.org/id.php?id=19387|páxina-web=mathgenealogy.org|data-acceso=2025-06-23}}</ref> Vershik traballou no Departamento de Matemáticas Steklov de San Petersburgo e na Universidade Estatal de San Petersburgo. Entre 1998 e 2008, foi presidente da Sociedade Matemática de San Petersburgo. En 2012, Vershik converteuse en membro da Sociedade Matemática Americana. En 2015, foi elixido membro da Academia Europaea. His doctoral students include Alexander Barvinok, Dmitri Burago, Anna Erschler, Sergey Fomin, Vadim Kaimanovich, Sergei Kerov, Alexander N. Livshits, Andrei Lodkin, Nikolai Mnev e Natalia Tsilevich. En 2022, como parte do [[boicot ao Congreso Internacional de Matemáticos de 2022]], publicou ''[[De que lado estades, matemáticos?]]''. Anatoly Vershik morreu o 14 de febreiro de 2024, á idade de 90 anos. == Notas == {{Listaref}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Vershik, Anatoly}} [[Categoría:Nados en 1933]] [[Categoría:Finados en 2024]] 9yxw25ymq9e9pf3wwntz3tawja7ok6a 7105212 7105210 2025-06-24T04:58:12Z Breogan2008 23204 7105212 wikitext text/x-wiki {{Biografía}} {{Contén texto cirílico}} '''Anatoly Moiseevich Vershik''' (en {{lang-ru|Анато́лий Моисе́евич Ве́ршик}}), nado o 28 de decembro de 1933 e finado o 14 de febreiro de 2024, foi un matemático [[Unión Soviética|soviético]] e [[Rusia|ruso]]. É coñecido sobre todo polo seu traballo conxunto con Sergei V. Kerov sobre representacións de grupos simétricos infinitos e aplicacións ás subsucesións crecentes máis longas. == Traxectoria == Vershik estudou na Universidade Estatal de Leningrado (máis tarde renomeada como Universidade Estatal de San Petersburgo), onde recibiu o doutoramento en 1974; o seu titor foi Vladimir Rokhlin.<ref>{{Cita web|título=Anatoly Vershik - The Mathematics Genealogy Project|url=https://mathgenealogy.org/id.php?id=19387|páxina-web=mathgenealogy.org|data-acceso=2025-06-23}}</ref> Vershik traballou no Departamento de Matemáticas Steklov de San Petersburgo e na Universidade Estatal de San Petersburgo. Entre 1998 e 2008, foi presidente da Sociedade Matemática de San Petersburgo. En 2012, Vershik converteuse en membro da Sociedade Matemática Americana. En 2015, foi elixido membro da Academia Europaea. His doctoral students include Alexander Barvinok, Dmitri Burago, Anna Erschler, Sergey Fomin, Vadim Kaimanovich, Sergei Kerov, Alexander N. Livshits, Andrei Lodkin, Nikolai Mnev e Natalia Tsilevich. En 2022, como parte do [[boicot ao Congreso Internacional de Matemáticos de 2022]], publicou ''[[De que lado estades, matemáticos?]]''. Anatoly Vershik morreu o 14 de febreiro de 2024, á idade de 90 anos. == Notas == {{Listaref}} {{Control de autoridades}} {{ORDENAR:Vershik, Anatoly}} [[Categoría:Nados en 1933]] [[Categoría:Finados en 2024]] qp1tls3bcjnhvhnzs2gkmhl5vb9uvcr 1 656028 7104934 2025-06-23T20:42:39Z Galton1892 156153 Nova páxina: "{{Visitas}}" 7104934 wikitext text/x-wiki {{Visitas}} mjrme7egla3w9c3qvxo8kql5gyq949i 0 656029 7104941 2025-06-23T20:44:21Z Galton1892 156153 Redirixida cara a "[[¿De que lado estades, matemáticos?]]" 7104941 wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[¿De que lado estades, matemáticos?]] c4xnm7yd5fwo2f2qky4bn1r8t1c78p4 7105211 7104941 2025-06-24T04:56:31Z Breogan2008 23204 Cambiouse o destino da redirección de [[¿De que lado estades, matemáticos?]] a [[De que lado estades, matemáticos?]] 7105211 wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[De que lado estades, matemáticos?]] bxzg28hkih3xr3h4u0hn849v5nnuo2w 1 656030 7104984 2025-06-23T21:38:08Z Xas 1888 BPV 7104984 wikitext text/x-wiki {{BPV}} {{visitas}} etjpu2s2ykaftbdgimv14ggtg9eeuyf 0 656031 7105070 2025-06-23T22:53:41Z Piquito 19415 Traduzo da Wikipedia en lingua inglesa. 7105070 wikitext text/x-wiki {{Biografía |imaxe = Albertine Lapensée 1917.jpg }} '''Albertine Lapensée''', nada o [[10 de agosto]] de [[1898]] en [[Cornwall, Ontario|Cornwall]] ([[Canadá]]) e finada na mesma cidade o [[7 de xaneiro]] de [[1963]], foi unha xogadora canadense de [[hóckey sobre xeo]], considerada a primeira "superestrela" feminine do hóckey canadense.<ref name="canada-en">{{cite web |url=http://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/albertine-lapensee/ |title=Albertine Lapensée |website=The Canadian Encyclopedia |last=Yaccato |first=Bruce |date=March 4, 2015 |access-date=April 29, 2017}}</ref> Ao longo da súa carrera deportiva vestiu as camisolas das Cornwall Victorias, Cornwall Nationals, Cornwall All-Stars, e Hull Vestas en 1916, e Cornwall Ladies Hockey Club en 1917, cando o hóckey sobre xeo feminino gozou de certa relevancia, ao estar a maioría de homes sans combatendo na [[primeira guerra mundial]]. Dicíase que Lapensée marcara máis de 150&nbsp;goles e guiara aos seus equipos a estar invictos entre 1916 e 1917, cando os rexistros indican que gañaron 45 dos seus 46&nbsp;partidos. (No seu libro "The Miracle Maid" o autor rexistra o total histórico de goles en 123 en só 28&nbsp;partidos no que os seus equipos tiveron un rexistro de 27-0-1) As investigacións demostraron que Albertine recibía e demandaba unha parte dos beneficios dos partidos. Lapensée desapareceu da escena deportiva en 1917, sendo aínda adolescente. Houbo numerosos rumores: que morrera na [[gripe de 1918|pandemia de gripe de 1918]], que viaxara a [[Nova York]] para someterse a un cambio de sexo, ou que sempre fora un home que [[Insubmisión|evadía o servizo militar]], aínda que ninguén achegaba provas convincentes. Un perfil de seu pai en 1940 refutou todas estas afirmacións, sinalando que vivía como muller en Nova York. == Traxectoria == === Primeiros anos e carreira no hóckey === [[Ficheiro:Albertine Lapensee.jpg|miniatura|esquerda|250px|Albertine Lapensée.]] Albertine Lapensée naceu o [[10 de agosto]] de [[1898]] en [[Cornwall, Ontario|Cornwall]], na [[Provincias e territorios do Canadá|provincia]] de [[Ontario]] ([[Canadá]]), sendo a menor dos once fillos de Phillippe e Matilde. Medrou xogando ao [[hóckey sobre xeo]] ao aire libre cos seus irmáns e outros nenos nos estanques e ríos conxelados. Co estalido da [[primeira guerra mundial]], a marcha de homes a loitar á fronte de como resultado o declive das ligas de hóckey afeccionadas. Isto significaba que os estadios de hóckey perdían ingresos, e para contrarrestar isto, os propietarios do [[Jubilee Arena]] en [[Montreal]] organizaron nha liga feminina de hóckey composta por catro equipos en 1915, a Eastern Ladies' Hockey League. Lapensée uniuse ás Cornwall Victorias para o seu segundo partido logo de unírense á ELHL en 1916.<ref name="canada-en"/> No seu debut, o día [[27 de xaneiro]] de [[1916]], anotou dous goles na vitoria do seu equipo sobre Ottawa por 3-1,{{Harvnp|McKinley|2006|p=78}} Unha semana despois anotou seis goles na vitoria do seu equipo por 8–0.<ref name="guest">{{Cita novas |url=http://www.standard-freeholder.com/2011/04/19/guest-shot-well-never-know-if-albertine-was-actually-an-albert |título=GUEST SHOT: We'll never know if Albertine was actually an Albert |apelidos=McIntosh |nome=Claude |obra=Cornwall Standard Freeholder |data=19 de abril de 2011 |dataacceso=23 de xuño de 2025 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20180526112707/http://www.standard-freeholder.com/2011/04/19/guest-shot-well-never-know-if-albertine-was-actually-an-albert |dataarquivo=26 de maio de 2018 |lingua=en}}</ref> Noutro partido marcou 15 (16) goles,{{Harvnp|Hall|2016|p=92}}<ref>{{Cita novas |url=https://www.ledevoir.com/societe/actualites-en-societe/493182/albertine-lapensee |título=Albertine Lapensée, déesse éphémère du hockey |apelidos=Dion |nome=Jean |obra=[[Le Devoir]] |lingua=fr |data=4 de marzo de 2017 |dataacceso=23 de xuño de 2025}}</ref> para axudar a Cornwall a conseguir unha vitoria por 21–0.<ref name="canada-en"/> As súas fazañas axudaron a promocionar hóckey sobre xeo feminino e o deporte feminino en xeral; o Jubilee Arena vendía as súas 3&nbsp;000&nbsp;localidades para os partidos, mentres que se les pedía ás Cornwall Victorias que asinaran contrats con outros equipos para xogar nos seus estadios, sempre e cando Lapensée seguira xogando.<ref name="guest"/> Na prensa a alcumaban "Miracle Maid" (en [[Lingua galega|galego]] "Doncela Milagreira") polos medios en [[lingua inglesa]], e "l'etoile des etoiles" (en galego "a estrela das estrelas") polos medios [[Lingua francesa|francófonos]].<ref name="canada-en"/> Tal era o seu dominio do deporte que había rumores persistentes de que era en realidade un home.<ref name="rage">{{Cita web |url=http://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/all-the-rage-womens-hockey-in-central-canada-19151920/ |título="All the Rage": Women's Hockey in Central Canada 1915–1920 |editorial=The Canadian Encyclopedia |apelidos=Yaccato |nome=Bruce |data=4 de marzo de 2015 |dataacceso=23 de xuño de 2025 |lingua=en}}</ref> Estes xurdiron inmediatamente despois do seu primeiro partido, cando as xogadoras do equipo rival de Ottawa a acusaron de ser un home.{{Harvnp|McKinley|2006|p=78}} A acusación non era infundada na liga, na que era habitual que os rapaces se disfrazaran de mullerees para "encontrar as mellores xogadoras".{{Harvnp|Hall|2016|p=92}} Algúns equipos rivais chegaron mesmo a quitarlle o [[pucho]] a Lapensée durante os partidos para comprobar a lonxitude do seu cabelo.{{Harvnp|McKinley|2006|p=79}} O seu pai declarou publicamente que as acusacións eran falsas, e en febreiro de 1916, o ''[[Montreal Star]]'' as investigou. O reporteiro falou de "ducias e ducias de persoas de Cornwall que a coñecían dende pequena",{{Harvnp|McKinley|2006|p=79}} e concluíu que "polo que soubo, está completamente convencido de que 'el' é 'lae'."<ref name="rage"/> A pesar disto os rumores persistiron, e algunhas das fontes modernas aínda especulan con que puido ter sido un home. En 2011, un artigo no ''[[Cornwall Standard Freeholder]]'' afirmou que "nunca saberemos se Albertine era en realidade Albert", suxerindo a posibilidade de que Lapensée era en realidade un [[Insubmisión|insubmiso]] chamado Albert.<ref name="guest"/> Os rexistros xornalísticos suxiren quue entre 1916 e 1917, as Cornwall Victorias mantivéronse invictas durante 46&nbsp;partidos; gañando 45 e empatando un. Durante ese período, superaron ás súas opoñentes por 228–29, dos cales Lapensée anotou 150, promediando máis de tres goles por partido. De feito, os equipos de Cornwall nos que xogou Albertine tiveron un rexistro de 27-0-1.<ref name="canada-en"/> A habilidade a forza de Lapensée provocaron algúns sucesos estraños nos partidos nos que participou. Nun, xogou representando os Montreal Westerners unha rapaza de 17&nbsp;anos chamada Ada Lalonde e considerada "un prodixio do hóckey" e un talento que podía rivalizar con Lapensée. Lalonde resultou ser un rapaz que o propietario de Montreal convencera para participara e así eclipsar a Lapensée.{{Harvnp|McKinley|2006|p=79}} Noutro partido, a [[Porteiro (hóckey sobre xeo)|porteira]] das Westerners, chamada Hardman, temía tanto o potente disparo de Lapensée que se puxo unha máscara de ''catcher'' de [[beisbol]].<ref name="pioneers">{{Cita novas |url=http://www.pressreader.com/canada/montreal-gazette/20140104/281827166605802 |título=Puck pioneers captivated a city |apelidos=Yaccato |nome=Bruce |data=4 de xaneiro de 2014 |xornal=[[Montreal Gazette]] |dataacceso=24 de xuño de 2025 |lingua=en}}</ref> Lapensée deuse conta da cantidade de cartos que a liga xeraba para os estadios, e da importancia que tiña ela no éxito do seu equipo, e esixiu unha parte das ganancias. Estas afirmacións, filtradas á prensa, levaron ao ''Montreal Star'' a calificala como unha ''prima donna''. Os propietarios do equipo negáronse, e Lapensée retirouse da liga en 1918.<ref name="pioneers"/> === Vida posterior === A ELHL, sumida no esquecemento e disolta logo da guerra, Lapensée xa desaparecera do foco de atención. Circularon gran cantidade de rumores; había algúns que sinalaban que morrera durante a [[gripe de 1918|pandemia de gripe de 1918]].<ref name="rage"/> Aínda que o mito de que se sometera a unha cirurxía de cambio de sexo incluiuse nunha historia oficial de Cornwall de [[1983]], o artigo da [[Biblioteca e Arquivos do Canadá]] sobre o hóckey feminino o desminte.<ref name="canada-en"/> A historia conta que logo da operación regresou á área de Cornwall como home, "Albert Smythe", rexentou un taller e casou.<ref name="guest"/> Con todo, o obituario da súa nai en [[1929]] a menciona como filla viva, do mesmo xeito que un perfil do seu pai, que en [[1940]] detalla que casara cun home de Nova York chamado Albert Schmidt.<ref name="canada-en"/> Outro feito que refuta a teoría foi que as operacións de reasignación de sexo non se realizaron ata despois da [[segunda guerra mundial]].<ref>{{Cite journal |vauthors=Haeseker B, Nicolai JP |title=[The first gender-changing operation from female to male in The Netherlands, 1959/'60] |language=nl|journal=Ned Tijdschr Geneeskd |volume=151 |issue=9 |pages=548–52 |year=2007 |pmid=17373398}}</ref> Investigacións posteriores indicaron que Albertine era en realidade unha persoa [[intersexo|con características de ambos sexos]] e que elixira migrar aos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] e vivir como Albert despois de que comezaran a manifestarse os rasgos masculinos dominantes logo da [[pubertade]]. <ref>{{Cita web |url=https://ici.radio-canada.ca/recit-numerique/12820/albertine-lapensee-hockey-feminin-mystere-disparition-intersexualite |título=ALBERTINE LAPENSÉE, PERDUE... ET RETROUVE |nome=Guillaume |apelidos=Piedboeuf |editorial=Radio-Canada |data=19 de maio de 2025 |dataacceso=24 de xuño de 2025 |lingua=fr}}</ref> == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{Cita libro |url=https://books.google.com/books?id=9sU6DAAAQBAJ |título=The Girl and the Game: A History of Women's Sport in Canada |apelidos=Hall |nome=Margaret Ann |editorial=[[University of Toronto Press]] |data=2016 |orig-year=2002 |edición=Segunda |isbn=978-1-4426-3413-8 |lingua=en |ref=harv}} * {{Cita libro |url=https://books.google.com/books?id=1aaLozbgaZ0C |título=Hockey: La fierté d'un peuple |apelidos=McKinley |nome=Michael |editorial=[[Canadian Broadcasting Corporation]] |data=2006 |isbn=978-2-7621-2691-4 |lingua=fr |ref=harv}} {{Barra portal|Hóckey sobre xeo|Muller|Canadá}} {{ORDENAR:Lapensee, Albertine}} [[Categoría:Nados en 1898]] [[Categoría:Finados en 1963]] [[Categoría:Xogadores de hóckey sobre xeo do Canadá]] [[Categoría:Nados en Ontario]] i3k1yvt0nhcg5iyla9tqgte6hx92z7a 7105074 7105070 2025-06-23T22:55:08Z Piquito 19415 /* Vida posterior */ 7105074 wikitext text/x-wiki {{Biografía |imaxe = Albertine Lapensée 1917.jpg }} '''Albertine Lapensée''', nada o [[10 de agosto]] de [[1898]] en [[Cornwall, Ontario|Cornwall]] ([[Canadá]]) e finada na mesma cidade o [[7 de xaneiro]] de [[1963]], foi unha xogadora canadense de [[hóckey sobre xeo]], considerada a primeira "superestrela" feminine do hóckey canadense.<ref name="canada-en">{{cite web |url=http://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/albertine-lapensee/ |title=Albertine Lapensée |website=The Canadian Encyclopedia |last=Yaccato |first=Bruce |date=March 4, 2015 |access-date=April 29, 2017}}</ref> Ao longo da súa carrera deportiva vestiu as camisolas das Cornwall Victorias, Cornwall Nationals, Cornwall All-Stars, e Hull Vestas en 1916, e Cornwall Ladies Hockey Club en 1917, cando o hóckey sobre xeo feminino gozou de certa relevancia, ao estar a maioría de homes sans combatendo na [[primeira guerra mundial]]. Dicíase que Lapensée marcara máis de 150&nbsp;goles e guiara aos seus equipos a estar invictos entre 1916 e 1917, cando os rexistros indican que gañaron 45 dos seus 46&nbsp;partidos. (No seu libro "The Miracle Maid" o autor rexistra o total histórico de goles en 123 en só 28&nbsp;partidos no que os seus equipos tiveron un rexistro de 27-0-1) As investigacións demostraron que Albertine recibía e demandaba unha parte dos beneficios dos partidos. Lapensée desapareceu da escena deportiva en 1917, sendo aínda adolescente. Houbo numerosos rumores: que morrera na [[gripe de 1918|pandemia de gripe de 1918]], que viaxara a [[Nova York]] para someterse a un cambio de sexo, ou que sempre fora un home que [[Insubmisión|evadía o servizo militar]], aínda que ninguén achegaba provas convincentes. Un perfil de seu pai en 1940 refutou todas estas afirmacións, sinalando que vivía como muller en Nova York. == Traxectoria == === Primeiros anos e carreira no hóckey === [[Ficheiro:Albertine Lapensee.jpg|miniatura|esquerda|250px|Albertine Lapensée.]] Albertine Lapensée naceu o [[10 de agosto]] de [[1898]] en [[Cornwall, Ontario|Cornwall]], na [[Provincias e territorios do Canadá|provincia]] de [[Ontario]] ([[Canadá]]), sendo a menor dos once fillos de Phillippe e Matilde. Medrou xogando ao [[hóckey sobre xeo]] ao aire libre cos seus irmáns e outros nenos nos estanques e ríos conxelados. Co estalido da [[primeira guerra mundial]], a marcha de homes a loitar á fronte de como resultado o declive das ligas de hóckey afeccionadas. Isto significaba que os estadios de hóckey perdían ingresos, e para contrarrestar isto, os propietarios do [[Jubilee Arena]] en [[Montreal]] organizaron nha liga feminina de hóckey composta por catro equipos en 1915, a Eastern Ladies' Hockey League. Lapensée uniuse ás Cornwall Victorias para o seu segundo partido logo de unírense á ELHL en 1916.<ref name="canada-en"/> No seu debut, o día [[27 de xaneiro]] de [[1916]], anotou dous goles na vitoria do seu equipo sobre Ottawa por 3-1,{{Harvnp|McKinley|2006|p=78}} Unha semana despois anotou seis goles na vitoria do seu equipo por 8–0.<ref name="guest">{{Cita novas |url=http://www.standard-freeholder.com/2011/04/19/guest-shot-well-never-know-if-albertine-was-actually-an-albert |título=GUEST SHOT: We'll never know if Albertine was actually an Albert |apelidos=McIntosh |nome=Claude |obra=Cornwall Standard Freeholder |data=19 de abril de 2011 |dataacceso=23 de xuño de 2025 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20180526112707/http://www.standard-freeholder.com/2011/04/19/guest-shot-well-never-know-if-albertine-was-actually-an-albert |dataarquivo=26 de maio de 2018 |lingua=en}}</ref> Noutro partido marcou 15 (16) goles,{{Harvnp|Hall|2016|p=92}}<ref>{{Cita novas |url=https://www.ledevoir.com/societe/actualites-en-societe/493182/albertine-lapensee |título=Albertine Lapensée, déesse éphémère du hockey |apelidos=Dion |nome=Jean |obra=[[Le Devoir]] |lingua=fr |data=4 de marzo de 2017 |dataacceso=23 de xuño de 2025}}</ref> para axudar a Cornwall a conseguir unha vitoria por 21–0.<ref name="canada-en"/> As súas fazañas axudaron a promocionar hóckey sobre xeo feminino e o deporte feminino en xeral; o Jubilee Arena vendía as súas 3&nbsp;000&nbsp;localidades para os partidos, mentres que se les pedía ás Cornwall Victorias que asinaran contrats con outros equipos para xogar nos seus estadios, sempre e cando Lapensée seguira xogando.<ref name="guest"/> Na prensa a alcumaban "Miracle Maid" (en [[Lingua galega|galego]] "Doncela Milagreira") polos medios en [[lingua inglesa]], e "l'etoile des etoiles" (en galego "a estrela das estrelas") polos medios [[Lingua francesa|francófonos]].<ref name="canada-en"/> Tal era o seu dominio do deporte que había rumores persistentes de que era en realidade un home.<ref name="rage">{{Cita web |url=http://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/all-the-rage-womens-hockey-in-central-canada-19151920/ |título="All the Rage": Women's Hockey in Central Canada 1915–1920 |editorial=The Canadian Encyclopedia |apelidos=Yaccato |nome=Bruce |data=4 de marzo de 2015 |dataacceso=23 de xuño de 2025 |lingua=en}}</ref> Estes xurdiron inmediatamente despois do seu primeiro partido, cando as xogadoras do equipo rival de Ottawa a acusaron de ser un home.{{Harvnp|McKinley|2006|p=78}} A acusación non era infundada na liga, na que era habitual que os rapaces se disfrazaran de mullerees para "encontrar as mellores xogadoras".{{Harvnp|Hall|2016|p=92}} Algúns equipos rivais chegaron mesmo a quitarlle o [[pucho]] a Lapensée durante os partidos para comprobar a lonxitude do seu cabelo.{{Harvnp|McKinley|2006|p=79}} O seu pai declarou publicamente que as acusacións eran falsas, e en febreiro de 1916, o ''[[Montreal Star]]'' as investigou. O reporteiro falou de "ducias e ducias de persoas de Cornwall que a coñecían dende pequena",{{Harvnp|McKinley|2006|p=79}} e concluíu que "polo que soubo, está completamente convencido de que 'el' é 'lae'."<ref name="rage"/> A pesar disto os rumores persistiron, e algunhas das fontes modernas aínda especulan con que puido ter sido un home. En 2011, un artigo no ''[[Cornwall Standard Freeholder]]'' afirmou que "nunca saberemos se Albertine era en realidade Albert", suxerindo a posibilidade de que Lapensée era en realidade un [[Insubmisión|insubmiso]] chamado Albert.<ref name="guest"/> Os rexistros xornalísticos suxiren quue entre 1916 e 1917, as Cornwall Victorias mantivéronse invictas durante 46&nbsp;partidos; gañando 45 e empatando un. Durante ese período, superaron ás súas opoñentes por 228–29, dos cales Lapensée anotou 150, promediando máis de tres goles por partido. De feito, os equipos de Cornwall nos que xogou Albertine tiveron un rexistro de 27-0-1.<ref name="canada-en"/> A habilidade a forza de Lapensée provocaron algúns sucesos estraños nos partidos nos que participou. Nun, xogou representando os Montreal Westerners unha rapaza de 17&nbsp;anos chamada Ada Lalonde e considerada "un prodixio do hóckey" e un talento que podía rivalizar con Lapensée. Lalonde resultou ser un rapaz que o propietario de Montreal convencera para participara e así eclipsar a Lapensée.{{Harvnp|McKinley|2006|p=79}} Noutro partido, a [[Porteiro (hóckey sobre xeo)|porteira]] das Westerners, chamada Hardman, temía tanto o potente disparo de Lapensée que se puxo unha máscara de ''catcher'' de [[beisbol]].<ref name="pioneers">{{Cita novas |url=http://www.pressreader.com/canada/montreal-gazette/20140104/281827166605802 |título=Puck pioneers captivated a city |apelidos=Yaccato |nome=Bruce |data=4 de xaneiro de 2014 |xornal=[[Montreal Gazette]] |dataacceso=24 de xuño de 2025 |lingua=en}}</ref> Lapensée deuse conta da cantidade de cartos que a liga xeraba para os estadios, e da importancia que tiña ela no éxito do seu equipo, e esixiu unha parte das ganancias. Estas afirmacións, filtradas á prensa, levaron ao ''Montreal Star'' a calificala como unha ''prima donna''. Os propietarios do equipo negáronse, e Lapensée retirouse da liga en 1918.<ref name="pioneers"/> === Vida posterior === A ELHL, sumida no esquecemento e disolta logo da guerra, Lapensée xa desaparecera do foco de atención. Circularon gran cantidade de rumores; había algúns que sinalaban que morrera durante a [[gripe de 1918|pandemia de gripe de 1918]].<ref name="rage"/> Aínda que o mito de que se sometera a unha cirurxía de cambio de sexo incluiuse nunha historia oficial de Cornwall de [[1983]], o artigo da [[Biblioteca e Arquivos do Canadá]] sobre o hóckey feminino o desminte.<ref name="canada-en"/> A historia conta que logo da operación regresou á área de Cornwall como home, "Albert Smythe", rexentou un taller e casou.<ref name="guest"/> Con todo, o obituario da súa nai en [[1929]] a menciona como filla viva, do mesmo xeito que un perfil do seu pai, que en [[1940]] detalla que casara cun home de Nova York chamado Albert Schmidt.<ref name="canada-en"/> Outro feito que refuta a teoría foi que as operacións de reasignación de sexo non se realizaron ata despois da [[segunda guerra mundial]].<ref>{{Cite journal |vauthors=Haeseker B, Nicolai JP |title=[The first gender-changing operation from female to male in The Netherlands, 1959/'60] |language=nl|journal=Ned Tijdschr Geneeskd |volume=151 |issue=9 |pages=548–52 |year=2007 |pmid=17373398}}</ref> Investigacións posteriores indicaron que Albertine era en realidade unha persoa [[intersexo|con características de ambos sexos]] e que elixira migrar aos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] e vivir como Albert despois de que comezaran a manifestarse os trazos masculinos dominantes logo da [[pubertade]]. <ref>{{Cita web |url=https://ici.radio-canada.ca/recit-numerique/12820/albertine-lapensee-hockey-feminin-mystere-disparition-intersexualite |título=ALBERTINE LAPENSÉE, PERDUE... ET RETROUVE |nome=Guillaume |apelidos=Piedboeuf |editorial=Radio-Canada |data=19 de maio de 2025 |dataacceso=24 de xuño de 2025 |lingua=fr}}</ref> == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{Cita libro |url=https://books.google.com/books?id=9sU6DAAAQBAJ |título=The Girl and the Game: A History of Women's Sport in Canada |apelidos=Hall |nome=Margaret Ann |editorial=[[University of Toronto Press]] |data=2016 |orig-year=2002 |edición=Segunda |isbn=978-1-4426-3413-8 |lingua=en |ref=harv}} * {{Cita libro |url=https://books.google.com/books?id=1aaLozbgaZ0C |título=Hockey: La fierté d'un peuple |apelidos=McKinley |nome=Michael |editorial=[[Canadian Broadcasting Corporation]] |data=2006 |isbn=978-2-7621-2691-4 |lingua=fr |ref=harv}} {{Barra portal|Hóckey sobre xeo|Muller|Canadá}} {{ORDENAR:Lapensee, Albertine}} [[Categoría:Nados en 1898]] [[Categoría:Finados en 1963]] [[Categoría:Xogadores de hóckey sobre xeo do Canadá]] [[Categoría:Nados en Ontario]] sqgkelpfor1p88vyyys5icj1vp27dym 7105079 7105074 2025-06-23T22:58:14Z Piquito 19415 7105079 wikitext text/x-wiki {{Biografía |imaxe = Albertine Lapensée 1917.jpg }} '''Albertine Lapensée''', nada o [[10 de agosto]] de [[1898]] en [[Cornwall, Ontario|Cornwall]] ([[Canadá]]) e finada na mesma cidade o [[7 de xaneiro]] de [[1963]], foi unha xogadora canadense de [[hóckey sobre xeo]], considerada a primeira "superestrela" feminine do hóckey canadense.<ref name="canada-en">{{Cita web |url=http://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/albertine-lapensee/ |título=Albertine Lapensée |editorial=The Canadian Encyclopedia |apelidos=Yaccato |nome=Bruce |data=30 de marzo de 2030 |dataacceso=24 de xuño de 2025 |lingua=en}}</ref> Ao longo da súa carreira deportiva vestiu as camisolas das Cornwall Victorias, Cornwall Nationals, Cornwall All-Stars, e Hull Vestas en 1916, e Cornwall Ladies Hockey Club en 1917, cando o hóckey sobre xeo feminino gozou de certa relevancia, ao estar a maioría de homes sans combatendo na [[primeira guerra mundial]]. Dicíase que Lapensée marcara máis de 150&nbsp;goles e guiara aos seus equipos a estar invictos entre 1916 e 1917, cando os rexistros indican que gañaron 45 dos seus 46&nbsp;partidos. (No seu libro "The Miracle Maid" o autor rexistra o total histórico de goles en 123 en só 28&nbsp;partidos no que os seus equipos tiveron un rexistro de 27-0-1) As investigacións demostraron que Albertine recibía e demandaba unha parte dos beneficios dos partidos. Lapensée desapareceu da escena deportiva en 1917, sendo aínda adolescente. Houbo numerosos rumores: que morrera na [[gripe de 1918|pandemia de gripe de 1918]], que viaxara a [[Nova York]] para someterse a un cambio de sexo, ou que sempre fora un home que [[Insubmisión|evadía o servizo militar]], aínda que ninguén achegaba probas convincentes. Un perfil de seu pai en 1940 refutou todas estas afirmacións, sinalando que vivía como muller en Nova York. == Traxectoria == === Primeiros anos e carreira no hóckey === [[Ficheiro:Albertine Lapensee.jpg|miniatura|esquerda|250px|Albertine Lapensée.]] Albertine Lapensée naceu o [[10 de agosto]] de [[1898]] en [[Cornwall, Ontario|Cornwall]], na [[Provincias e territorios do Canadá|provincia]] de [[Ontario]] ([[Canadá]]), sendo a menor dos once fillos de Phillippe e Matilde. Medrou xogando ao [[hóckey sobre xeo]] ao aire libre cos seus irmáns e outros nenos nos estanques e ríos conxelados. Co estalido da [[primeira guerra mundial]], a marcha de homes a loitar á fronte de como resultado o declive das ligas de hóckey afeccionadas. Isto significaba que os estadios de hóckey perdían ingresos, e para contrarrestar isto, os propietarios do [[Jubilee Arena]] en [[Montreal]] organizaron nha liga feminina de hóckey composta por catro equipos en 1915, a Eastern Ladies' Hockey League. Lapensée uniuse ás Cornwall Victorias para o seu segundo partido logo de unírense á ELHL en 1916.<ref name="canada-en"/> No seu debut, o día [[27 de xaneiro]] de [[1916]], anotou dous goles na vitoria do seu equipo sobre Ottawa por 3-1,{{Harvnp|McKinley|2006|p=78}} Unha semana despois anotou seis goles na vitoria do seu equipo por 8–0.<ref name="guest">{{Cita novas |url=http://www.standard-freeholder.com/2011/04/19/guest-shot-well-never-know-if-albertine-was-actually-an-albert |título=GUEST SHOT: We'll never know if Albertine was actually an Albert |apelidos=McIntosh |nome=Claude |obra=Cornwall Standard Freeholder |data=19 de abril de 2011 |dataacceso=23 de xuño de 2025 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20180526112707/http://www.standard-freeholder.com/2011/04/19/guest-shot-well-never-know-if-albertine-was-actually-an-albert |dataarquivo=26 de maio de 2018 |lingua=en}}</ref> Noutro partido marcou 15 (16) goles,{{Harvnp|Hall|2016|p=92}}<ref>{{Cita novas |url=https://www.ledevoir.com/societe/actualites-en-societe/493182/albertine-lapensee |título=Albertine Lapensée, déesse éphémère du hockey |apelidos=Dion |nome=Jean |obra=[[Le Devoir]] |lingua=fr |data=4 de marzo de 2017 |dataacceso=23 de xuño de 2025}}</ref> para axudar a Cornwall a conseguir unha vitoria por 21–0.<ref name="canada-en"/> As súas fazañas axudaron a promocionar hóckey sobre xeo feminino e o deporte feminino en xeral; o Jubilee Arena vendía as súas 3&nbsp;000&nbsp;localidades para os partidos, mentres que se les pedía ás Cornwall Victorias que asinaran contrats con outros equipos para xogar nos seus estadios, sempre e cando Lapensée seguira xogando.<ref name="guest"/> Na prensa a alcumaban "Miracle Maid" (en [[Lingua galega|galego]] "Doncela Milagreira") polos medios en [[lingua inglesa]], e "l'etoile des etoiles" (en galego "a estrela das estrelas") polos medios [[Lingua francesa|francófonos]].<ref name="canada-en"/> Tal era o seu dominio do deporte que había rumores persistentes de que era en realidade un home.<ref name="rage">{{Cita web |url=http://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/all-the-rage-womens-hockey-in-central-canada-19151920/ |título="All the Rage": Women's Hockey in Central Canada 1915–1920 |editorial=The Canadian Encyclopedia |apelidos=Yaccato |nome=Bruce |data=4 de marzo de 2015 |dataacceso=23 de xuño de 2025 |lingua=en}}</ref> Estes xurdiron inmediatamente despois do seu primeiro partido, cando as xogadoras do equipo rival de Ottawa a acusaron de ser un home.{{Harvnp|McKinley|2006|p=78}} A acusación non era infundada na liga, na que era habitual que os rapaces se disfrazaran de mullerees para "encontrar as mellores xogadoras".{{Harvnp|Hall|2016|p=92}} Algúns equipos rivais chegaron mesmo a quitarlle o [[pucho]] a Lapensée durante os partidos para comprobar a lonxitude do seu cabelo.{{Harvnp|McKinley|2006|p=79}} O seu pai declarou publicamente que as acusacións eran falsas, e en febreiro de 1916, o ''[[Montreal Star]]'' as investigou. O reporteiro falou de "ducias e ducias de persoas de Cornwall que a coñecían dende pequena",{{Harvnp|McKinley|2006|p=79}} e concluíu que "polo que soubo, está completamente convencido de que 'el' é 'lae'."<ref name="rage"/> A pesar disto os rumores persistiron, e algunhas das fontes modernas aínda especulan con que puido ter sido un home. En 2011, un artigo no ''[[Cornwall Standard Freeholder]]'' afirmou que "nunca saberemos se Albertine era en realidade Albert", suxerindo a posibilidade de que Lapensée era en realidade un [[Insubmisión|insubmiso]] chamado Albert.<ref name="guest"/> Os rexistros xornalísticos suxiren quue entre 1916 e 1917, as Cornwall Victorias mantivéronse invictas durante 46&nbsp;partidos; gañando 45 e empatando un. Durante ese período, superaron ás súas opoñentes por 228–29, dos cales Lapensée anotou 150, promediando máis de tres goles por partido. De feito, os equipos de Cornwall nos que xogou Albertine tiveron un rexistro de 27-0-1.<ref name="canada-en"/> A habilidade a forza de Lapensée provocaron algúns sucesos estraños nos partidos nos que participou. Nun, xogou representando os Montreal Westerners unha rapaza de 17&nbsp;anos chamada Ada Lalonde e considerada "un prodixio do hóckey" e un talento que podía rivalizar con Lapensée. Lalonde resultou ser un rapaz que o propietario de Montreal convencera para participara e así eclipsar a Lapensée.{{Harvnp|McKinley|2006|p=79}} Noutro partido, a [[Porteiro (hóckey sobre xeo)|porteira]] das Westerners, chamada Hardman, temía tanto o potente disparo de Lapensée que se puxo unha máscara de ''catcher'' de [[beisbol]].<ref name="pioneers">{{Cita novas |url=http://www.pressreader.com/canada/montreal-gazette/20140104/281827166605802 |título=Puck pioneers captivated a city |apelidos=Yaccato |nome=Bruce |data=4 de xaneiro de 2014 |xornal=[[Montreal Gazette]] |dataacceso=24 de xuño de 2025 |lingua=en}}</ref> Lapensée deuse conta da cantidade de cartos que a liga xeraba para os estadios, e da importancia que tiña ela no éxito do seu equipo, e esixiu unha parte das ganancias. Estas afirmacións, filtradas á prensa, levaron ao ''Montreal Star'' a calificala como unha ''prima donna''. Os propietarios do equipo negáronse, e Lapensée retirouse da liga en 1918.<ref name="pioneers"/> === Vida posterior === A ELHL, sumida no esquecemento e disolta logo da guerra, Lapensée xa desaparecera do foco de atención. Circularon gran cantidade de rumores; había algúns que sinalaban que morrera durante a [[gripe de 1918|pandemia de gripe de 1918]].<ref name="rage"/> Aínda que o mito de que se sometera a unha cirurxía de cambio de sexo incluiuse nunha historia oficial de Cornwall de [[1983]], o artigo da [[Biblioteca e Arquivos do Canadá]] sobre o hóckey feminino o desminte.<ref name="canada-en"/> A historia conta que logo da operación regresou á área de Cornwall como home, "Albert Smythe", rexentou un taller e casou.<ref name="guest"/> Con todo, o obituario da súa nai en [[1929]] a menciona como filla viva, do mesmo xeito que un perfil do seu pai, que en [[1940]] detalla que casara cun home de Nova York chamado Albert Schmidt.<ref name="canada-en"/> Outro feito que refuta a teoría foi que as operacións de reasignación de sexo non se realizaron ata despois da [[segunda guerra mundial]].<ref>{{Cite journal |vauthors=Haeseker B, Nicolai JP |title=[The first gender-changing operation from female to male in The Netherlands, 1959/'60] |language=nl|journal=Ned Tijdschr Geneeskd |volume=151 |issue=9 |pages=548–52 |year=2007 |pmid=17373398}}</ref> Investigacións posteriores indicaron que Albertine era en realidade unha persoa [[intersexo|con características de ambos sexos]] e que elixira migrar aos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] e vivir como Albert despois de que comezaran a manifestarse os trazos masculinos dominantes logo da [[pubertade]]. <ref>{{Cita web |url=https://ici.radio-canada.ca/recit-numerique/12820/albertine-lapensee-hockey-feminin-mystere-disparition-intersexualite |título=ALBERTINE LAPENSÉE, PERDUE... ET RETROUVE |nome=Guillaume |apelidos=Piedboeuf |editorial=Radio-Canada |data=19 de maio de 2025 |dataacceso=24 de xuño de 2025 |lingua=fr}}</ref> == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{Cita libro |url=https://books.google.com/books?id=9sU6DAAAQBAJ |título=The Girl and the Game: A History of Women's Sport in Canada |apelidos=Hall |nome=Margaret Ann |editorial=[[University of Toronto Press]] |data=2016 |orig-year=2002 |edición=Segunda |isbn=978-1-4426-3413-8 |lingua=en |ref=harv}} * {{Cita libro |url=https://books.google.com/books?id=1aaLozbgaZ0C |título=Hockey: La fierté d'un peuple |apelidos=McKinley |nome=Michael |editorial=[[Canadian Broadcasting Corporation]] |data=2006 |isbn=978-2-7621-2691-4 |lingua=fr |ref=harv}} {{Barra portal|Hóckey sobre xeo|Muller|Canadá}} {{ORDENAR:Lapensee, Albertine}} [[Categoría:Nados en 1898]] [[Categoría:Finados en 1963]] [[Categoría:Xogadores de hóckey sobre xeo do Canadá]] [[Categoría:Nados en Ontario]] 89hql09kq2nwkia3zpeb61l0jrd1kqk 7105156 7105079 2025-06-24T00:23:10Z Mark Gasoline 5312 7105156 wikitext text/x-wiki {{Biografía |imaxe = Albertine Lapensée 1917.jpg }} '''Albertine Lapensée''', nada o [[10 de agosto]] de [[1898]] en [[Cornwall, Ontario|Cornwall]] ([[Canadá]]) e finada na mesma cidade o [[7 de xaneiro]] de [[1963]], foi unha xogadora canadense de [[hóckey sobre xeo]], considerada a primeira "superestrela" feminina do hóckey canadense.<ref name="canada-en">{{Cita web |url=http://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/albertine-lapensee/ |título=Albertine Lapensée |editorial=The Canadian Encyclopedia |apelidos=Yaccato |nome=Bruce |data=30 de marzo de 2030 |dataacceso=24 de xuño de 2025 |lingua=en}}</ref> Ao longo da súa carreira deportiva vestiu as camisolas das Cornwall Victorias, Cornwall Nationals, Cornwall All-Stars, e Hull Vestas en 1916, e Cornwall Ladies Hockey Club en 1917, cando o hóckey sobre xeo feminino gozou de certa relevancia, ao estar a maioría de homes sans combatendo na [[primeira guerra mundial]]. Dicíase que Lapensée marcara máis de 150&nbsp;goles e guiara aos seus equipos a estar invictos entre 1916 e 1917, cando os rexistros indican que gañaron 45 dos seus 46&nbsp;partidos (no seu libro "The Miracle Maid" o autor rexistra o total histórico de goles en 123 en só 28&nbsp;partidos no que os seus equipos tiveron un rexistro de 27-0-1). As investigacións demostraron que Albertine recibía e demandaba unha parte dos beneficios dos partidos. Lapensée desapareceu da escena deportiva en 1917, sendo aínda adolescente. Houbo numerosos rumores: que morrera na [[gripe de 1918|pandemia de gripe de 1918]], que viaxara a [[Nova York]] para someterse a un cambio de sexo, ou que sempre fora un home que [[Insubmisión|evadía o servizo militar]], aínda que ninguén achegaba probas convincentes. Un perfil de seu pai en 1940 refutou todas estas afirmacións, sinalando que vivía como muller en Nova York. == Traxectoria == === Primeiros anos e carreira no hóckey === [[Ficheiro:Albertine Lapensee.jpg|miniatura|esquerda|250px|Albertine Lapensée.]] Albertine Lapensée naceu o [[10 de agosto]] de [[1898]] en [[Cornwall, Ontario|Cornwall]], na [[Provincias e territorios do Canadá|provincia]] de [[Ontario]] ([[Canadá]]), sendo a menor dos once fillos de Phillippe e Matilde. Medrou xogando ao [[hóckey sobre xeo]] ao aire libre cos seus irmáns e outros nenos nos estanques e ríos conxelados. Co estalido da [[primeira guerra mundial]], a marcha de homes a loitar á fronte deu como resultado o declive das ligas de hóckey afeccionadas. Isto significaba que os estadios de hóckey perdían ingresos, e para contrarrestar isto, os propietarios do [[Jubilee Arena]] en [[Montreal]] organizaron unha liga feminina de hóckey composta por catro equipos en 1915, a Eastern Ladies' Hockey League. Lapensée uniuse ás Cornwall Victorias para o seu segundo partido logo de unírense á ELHL en 1916.<ref name="canada-en"/> No seu debut, o día [[27 de xaneiro]] de [[1916]], anotou dous goles na vitoria do seu equipo sobre Ottawa por 3-1,{{Harvnp|McKinley|2006|p=78}} Unha semana despois anotou seis goles na vitoria do seu equipo por 8–0.<ref name="guest">{{Cita novas |url=http://www.standard-freeholder.com/2011/04/19/guest-shot-well-never-know-if-albertine-was-actually-an-albert |título=GUEST SHOT: We'll never know if Albertine was actually an Albert |apelidos=McIntosh |nome=Claude |obra=Cornwall Standard Freeholder |data=19 de abril de 2011 |dataacceso=23 de xuño de 2025 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20180526112707/http://www.standard-freeholder.com/2011/04/19/guest-shot-well-never-know-if-albertine-was-actually-an-albert |dataarquivo=26 de maio de 2018 |lingua=en}}</ref> Noutro partido marcou 15 (16) goles,{{Harvnp|Hall|2016|p=92}}<ref>{{Cita novas |url=https://www.ledevoir.com/societe/actualites-en-societe/493182/albertine-lapensee |título=Albertine Lapensée, déesse éphémère du hockey |apelidos=Dion |nome=Jean |obra=[[Le Devoir]] |lingua=fr |data=4 de marzo de 2017 |dataacceso=23 de xuño de 2025}}</ref> para axudar a Cornwall a conseguir unha vitoria por 21–0.<ref name="canada-en"/> As súas fazañas axudaron a promocionar hóckey sobre xeo feminino e o deporte feminino en xeral; o Jubilee Arena vendía as súas 3&nbsp;000&nbsp;localidades para os partidos, mentres que se les pedía ás Cornwall Victorias que asinaran contrats con outros equipos para xogar nos seus estadios, sempre e cando Lapensée seguira xogando.<ref name="guest"/> Na prensa a alcumaban "Miracle Maid" (en [[Lingua galega|galego]] "Doncela Milagreira") polos medios en [[lingua inglesa]], e "l'etoile des etoiles" (en galego "a estrela das estrelas") polos medios [[Lingua francesa|francófonos]].<ref name="canada-en"/> Tal era o seu dominio do deporte que había rumores persistentes de que era en realidade un home.<ref name="rage">{{Cita web |url=http://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/all-the-rage-womens-hockey-in-central-canada-19151920/ |título="All the Rage": Women's Hockey in Central Canada 1915–1920 |editorial=The Canadian Encyclopedia |apelidos=Yaccato |nome=Bruce |data=4 de marzo de 2015 |dataacceso=23 de xuño de 2025 |lingua=en}}</ref> Estes xurdiron inmediatamente despois do seu primeiro partido, cando as xogadoras do equipo rival de Ottawa a acusaron de ser un home.{{Harvnp|McKinley|2006|p=78}} A acusación non era infundada na liga, na que era habitual que os rapaces se disfrazaran de mullerees para "encontrar as mellores xogadoras".{{Harvnp|Hall|2016|p=92}} Algúns equipos rivais chegaron mesmo a quitarlle o [[pucho]] a Lapensée durante os partidos para comprobar a lonxitude do seu cabelo.{{Harvnp|McKinley|2006|p=79}} O seu pai declarou publicamente que as acusacións eran falsas, e en febreiro de 1916, o ''[[Montreal Star]]'' as investigou. O reporteiro falou de "ducias e ducias de persoas de Cornwall que a coñecían dende pequena",{{Harvnp|McKinley|2006|p=79}} e concluíu que "polo que soubo, está completamente convencido de que 'el' é 'lae'."<ref name="rage"/> A pesar disto os rumores persistiron, e algunhas das fontes modernas aínda especulan con que puido ter sido un home. En 2011, un artigo no ''[[Cornwall Standard Freeholder]]'' afirmou que "nunca saberemos se Albertine era en realidade Albert", suxerindo a posibilidade de que Lapensée era en realidade un [[Insubmisión|insubmiso]] chamado Albert.<ref name="guest"/> Os rexistros xornalísticos suxiren quue entre 1916 e 1917, as Cornwall Victorias mantivéronse invictas durante 46&nbsp;partidos; gañando 45 e empatando un. Durante ese período, superaron ás súas opoñentes por 228–29, dos cales Lapensée anotou 150, promediando máis de tres goles por partido. De feito, os equipos de Cornwall nos que xogou Albertine tiveron un rexistro de 27-0-1.<ref name="canada-en"/> A habilidade a forza de Lapensée provocaron algúns sucesos estraños nos partidos nos que participou. Nun, xogou representando os Montreal Westerners unha rapaza de 17&nbsp;anos chamada Ada Lalonde e considerada "un prodixio do hóckey" e un talento que podía rivalizar con Lapensée. Lalonde resultou ser un rapaz que o propietario de Montreal convencera para participara e así eclipsar a Lapensée.{{Harvnp|McKinley|2006|p=79}} Noutro partido, a [[Porteiro (hóckey sobre xeo)|porteira]] das Westerners, chamada Hardman, temía tanto o potente disparo de Lapensée que se puxo unha máscara de ''catcher'' de [[beisbol]].<ref name="pioneers">{{Cita novas |url=http://www.pressreader.com/canada/montreal-gazette/20140104/281827166605802 |título=Puck pioneers captivated a city |apelidos=Yaccato |nome=Bruce |data=4 de xaneiro de 2014 |xornal=[[Montreal Gazette]] |dataacceso=24 de xuño de 2025 |lingua=en}}</ref> Lapensée deuse conta da cantidade de cartos que a liga xeraba para os estadios, e da importancia que tiña ela no éxito do seu equipo, e esixiu unha parte das ganancias. Estas afirmacións, filtradas á prensa, levaron ao ''Montreal Star'' a calificala como unha ''prima donna''. Os propietarios do equipo negáronse, e Lapensée retirouse da liga en 1918.<ref name="pioneers"/> === Vida posterior === A ELHL, sumida no esquecemento e disolta logo da guerra, Lapensée xa desaparecera do foco de atención. Circularon gran cantidade de rumores; había algúns que sinalaban que morrera durante a [[gripe de 1918|pandemia de gripe de 1918]].<ref name="rage"/> Aínda que o mito de que se sometera a unha cirurxía de cambio de sexo incluiuse nunha historia oficial de Cornwall de [[1983]], o artigo da [[Biblioteca e Arquivos do Canadá]] sobre o hóckey feminino o desminte.<ref name="canada-en"/> A historia conta que logo da operación regresou á área de Cornwall como home, "Albert Smythe", rexentou un taller e casou.<ref name="guest"/> Con todo, o obituario da súa nai en [[1929]] a menciona como filla viva, do mesmo xeito que un perfil do seu pai, que en [[1940]] detalla que casara cun home de Nova York chamado Albert Schmidt.<ref name="canada-en"/> Outro feito que refuta a teoría foi que as operacións de reasignación de sexo non se realizaron ata despois da [[segunda guerra mundial]].<ref>{{Cite journal |vauthors=Haeseker B, Nicolai JP |title=[The first gender-changing operation from female to male in The Netherlands, 1959/'60] |language=nl|journal=Ned Tijdschr Geneeskd |volume=151 |issue=9 |pages=548–52 |year=2007 |pmid=17373398}}</ref> Investigacións posteriores indicaron que Albertine era en realidade unha persoa [[intersexo|con características de ambos sexos]] e que elixira migrar aos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] e vivir como Albert despois de que comezaran a manifestarse os trazos masculinos dominantes logo da [[pubertade]]. <ref>{{Cita web |url=https://ici.radio-canada.ca/recit-numerique/12820/albertine-lapensee-hockey-feminin-mystere-disparition-intersexualite |título=ALBERTINE LAPENSÉE, PERDUE... ET RETROUVE |nome=Guillaume |apelidos=Piedboeuf |editorial=Radio-Canada |data=19 de maio de 2025 |dataacceso=24 de xuño de 2025 |lingua=fr}}</ref> == Notas == {{listaref|30em}} == Véxase tamén == === Bibliografía === * {{Cita libro |url=https://books.google.com/books?id=9sU6DAAAQBAJ |título=The Girl and the Game: A History of Women's Sport in Canada |apelidos=Hall |nome=Margaret Ann |editorial=[[University of Toronto Press]] |data=2016 |orig-year=2002 |edición=Segunda |isbn=978-1-4426-3413-8 |lingua=en |ref=harv}} * {{Cita libro |url=https://books.google.com/books?id=1aaLozbgaZ0C |título=Hockey: La fierté d'un peuple |apelidos=McKinley |nome=Michael |editorial=[[Canadian Broadcasting Corporation]] |data=2006 |isbn=978-2-7621-2691-4 |lingua=fr |ref=harv}} {{Barra portal|Hóckey sobre xeo|Muller|Canadá}} {{ORDENAR:Lapensee, Albertine}} [[Categoría:Nados en 1898]] [[Categoría:Finados en 1963]] [[Categoría:Xogadores de hóckey sobre xeo do Canadá]] [[Categoría:Nados en Ontario]] th6dtevvhhcv18a4h9z8v9b96woe2v3 3 656032 7105108 2025-06-23T23:23:36Z Nihonjoe 6052 Nihonjoe moveu a páxina "[[Conversa usuario:Manandez]]" a "[[Conversa usuario:Mano Paiva]]": A páxina foi movida automaticamente debido ao cambio de nome de usuario de "[[Special:CentralAuth/Manandez|Manandez]]" a "[[Special:CentralAuth/Mano Paiva|Mano Paiva]]" 7105108 wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[Conversa usuario:Mano Paiva]] 6pkee3oqop1f9rbv4ad2gxkuzd6iqc3 2 656033 7105110 2025-06-23T23:23:36Z Nihonjoe 6052 Nihonjoe moveu a páxina "[[Usuario:Manandez]]" a "[[Usuario:Mano Paiva]]": A páxina foi movida automaticamente debido ao cambio de nome de usuario de "[[Special:CentralAuth/Manandez|Manandez]]" a "[[Special:CentralAuth/Mano Paiva|Mano Paiva]]" 7105110 wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[Usuario:Mano Paiva]] 7nv2e6fpe87czw4u85nhkpemf3c7xw3 14 656036 7105226 2025-06-24T06:25:53Z Estevoaei 1131 [[Categoría:Literatura]] [[Categoría:Activismo LGTB]] 7105226 wikitext text/x-wiki [[Categoría:Literatura]] [[Categoría:Activismo LGTB]] mnvc0i4aplxmt23a6gp7ef1cfu4n2mq 0 656038 7105286 2025-06-24T09:54:56Z Autopistero20502020 127649 Creado o novo artigo dos homónimos da Páxara 7105286 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} O [[topónimo]] '''A Páxara''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[A Páxara, Licín, O Saviñao|A Páxara]]''', lugar da parroquia de [[Licín, O Saviñao|Licín]], no concello do [[O Saviñao|Saviñao]]; *'''[[Rego da Páxara, A Graña de Vilarente, Abadín|Rego da Páxara]]''', lugar da parroquia da [[A Graña de Vilarente, Abadín|Graña de Vilarente]], no concello de [[Abadín]]. {{Control de autoridades}} dabxajkhib629azglg3ebsx5j314yh4 0 656039 7105302 2025-06-24T10:05:40Z Autopistero20502020 127649 Creado o novo artigo dos homónimos de Mel 7105302 wikitext text/x-wiki {{homónimos}} {{Galizionario|mel}} O termo '''Mel''' pode referirse a: *'''[[Mel]]''', substancia [[Alimento|alimentaria]] [[Doce (sabor)|doce]] e [[Viscosidade|viscosa]] feita polas [[abella]]s e algúns [[Himenópteros|insectos relacionados]]. Como [[topónimo]], pode referirse a: ;En Galiza *'''[[Rego de Mel, Arante, Ribadeo|Rego de Mel]]''', lugar da parroquia de [[Arante, Ribadeo|Arante]], no concello de [[Ribadeo]]. ==Véxase tamén== ===Outros artigos=== {{icona homónimos|Mal|Mil|Mol (homónimos)|Melo}} {{Control de autoridades}} sv7myn55f2lbsqzo7bbq71a1hz81u06 0 656040 7105316 2025-06-24T10:19:46Z Autopistero20502020 127649 Creado o novo artigo dos homónimos do Vargo 7105316 wikitext text/x-wiki {{Homónimos}} {{Galizionario|vargo}} O [[topónimo]] '''O Vargo''' pode referirse a: ;En Galiza *'''[[O Vargo, San Vicente de Castillón, Pantón|O Vargo]]''', lugar da parroquia de [[San Vicente de Castillón, Pantón|San Vicente de Castillón]], no concello de [[Pantón]]; *'''[[Rego do Vargo, A Insua, Ponte Caldelas|Rego do Vargo]]''', lugar da parroquia da [[A Insua, Ponte Caldelas|Insua]], no concello de [[Ponte Caldelas]]. {{Control de autoridades}} 2hh0luu0kktdam5dhig0jb8cy6nv3cn 14 656041 7105349 2025-06-24T10:43:51Z Galton1892 156153 Nova páxina: "{{AP}} [[Categoría:Universidades de Comunidade Valenciana]] [[Categoría:Universidades públicas de España]]" 7105349 wikitext text/x-wiki {{AP}} [[Categoría:Universidades de Comunidade Valenciana]] [[Categoría:Universidades públicas de España]] ph2nqlips7vogt6182o5m27iynudtxm 7105351 7105349 2025-06-24T10:44:20Z Galton1892 156153 7105351 wikitext text/x-wiki {{AP}} [[Categoría:Universidades da Comunidade Valenciana]] [[Categoría:Valencia]] [[Categoría:Universidades públicas de España]] o4pcthx4sdt6y9mz327k8fy9bjb9uhd 1 656042 7105354 2025-06-24T10:47:33Z MAGHOI 15490 Nova páxina: "{{visitas}}" 7105354 wikitext text/x-wiki {{visitas}} 97jhei27zb8o0x4htch148n0nfymikz 0 656043 7105377 2025-06-24T11:42:37Z Galton1892 156153 Nova páxina: "{{Organización}} O '''Consello do Estudantado da Universidade de Santiago de Compostela''' é o órgano de participación e representación do estudantado na organización da vida universitaria da [[Universidade de Santiago de Compostela]]. En abril de 2024, Andrés Couso Viana asumiu a presidencia. == Historia == O Consello foi promovido por primeira vez polos alberás normativas introducidas no Estatuto de 2018 e reforzado coa Lei Orgánica do Sistema Universitario, qu..." 7105377 wikitext text/x-wiki {{Organización}} O '''Consello do Estudantado da Universidade de Santiago de Compostela''' é o órgano de participación e representación do estudantado na organización da vida universitaria da [[Universidade de Santiago de Compostela]]. En abril de 2024, Andrés Couso Viana asumiu a presidencia. == Historia == O Consello foi promovido por primeira vez polos alberás normativas introducidas no Estatuto de 2018 e reforzado coa Lei Orgánica do Sistema Universitario, que converteu a súa creación nunha obrigación para as universidades españolas. A súa constitución operativa realizouse oficialmente en setembro de 2022 tras convocar eleccións nos centros universitarios.<ref>{{Cita web|título=O Consello de Estudantado da USC pide máis investimento en servizos e igualdade|url=https://www.elcorreogallego.es/santiago/2023/06/05/o-consello-estudantado-da-usc-pide-investimento-servizos-igualdade-88301680.html|páxina-web=El Correo Gallego|data=2023-06-05|data-acceso=2025-06-24|lingua=es|nome=Lorena|apelidos=Rey}}</ref> Segundo o artigo 29 do Estatuto do Estudantado, o Consello está integrado por: # Os/as representantes do alumnado no Consello de Goberno da USC (membros natos). # Un representante de cada Xunta de facultade ou escola. # Catro representantes da Escola de Doutoramento Internacional, un por cada sección. As asociacións estudantís rexistradas poden participar como convidadas, con voz pero sen capacidade de voto.<ref>{{Cita web|url=https://www.xunta.gal/dog/Publicados/2020/20200113/AnuncioG2018-231219-0001_gl.html|páxina-web=Xunta de Galicia|título=RESOLUCIÓN do 23 de decembro de 2019 pola que se ordena a publicación do Estatuto do estudantado|data-acceso=24-6-2025}}</ref> No seu inicio en setembro de 2022, Emilio V. Lage, estudante de Farmacia, foi elixido presidente, acompañado por Daniel González Pérez (vicepresidente), Diego López Seoane (secretario), Antía Vilas Oliveira (vicesecretaria) e Daniel Durán Chapela (tesoureiro).<ref>{{Cita web|título=Constituído o Consello do Estudantado da USC|url=https://www.usc.gal/gl/xornal/novas/constituido-consello-estudantado-usc|páxina-web=Universidade de Santiago de Compostela|data=2022-09-13|data-acceso=2025-06-24|lingua=gl}}</ref> Co apoio institucional, impulsou as primeiras Xornadas de Convivencia e Formación Universitaria nos campus de Lugo e Santiago, co obxectivo de formar aos estudantes nos órganos de representación e fomentar a participación cidadá. Estas xornadas incluían contidos sobre dereitos estudantís, metodoloxías participativas e administración universitaria, recoñecéndose con créditos ECTS.<ref>{{Cita web|título=O Consello do Estudantado bota a andar en Lugo as súas xornadas de convivencia e formación universitaria|url=https://www.usc.gal/gl/xornal/novas/consello-estudantado-bota-andar-lugo-suas-xornadas-convivencia-formacion-universitaria|páxina-web=Universidade de Santiago de Compostela|data=2024-10-17|data-acceso=2025-06-24|lingua=gl}}</ref> En xuño de 2025, o Consello manifestou públicamente o seu apoio á la plataforma [[En defensa do mestrado de Matemáticas da USC]] para a continuidade do Máster en Matemáticas, único en Galicia, ante a súa posible supresión por baixa matrícula.<ref>{{Cita web|título=El Consello do Estudantado de la USC suma su "apoyo" a la continuidad del Máster en Matemáticas, "único" en Galicia|url=https://www.europapress.es/galicia/noticia-consello-do-estudantado-usc-suma-apoyo-continuidad-master-matematicas-unico-galicia-20250604111143.html|páxina-web=www.europapress.es|data=2025-06-04|data-acceso=2025-06-24|nome=Europa|apelidos=Press}}</ref> == Notas == [[Categoría:Universidade de Santiago de Compostela]] nqw44lugpks33y9266mkys08gc6zeme 7105384 7105377 2025-06-24T11:48:38Z Galton1892 156153 7105384 wikitext text/x-wiki {{Organización}} O '''Consello do Estudantado da Universidade de Santiago de Compostela''' é o órgano de participación e representación do estudantado na organización da vida universitaria da [[Universidade de Santiago de Compostela]]. En abril de 2024, [[Andrés Couso Viana]] asumiu a presidencia. == Historia == O Consello foi promovido por primeira vez polos alberás normativas introducidas no Estatuto de 2018 e reforzado coa Lei Orgánica do Sistema Universitario, que converteu a súa creación nunha obrigación para as universidades españolas. A súa constitución operativa realizouse oficialmente en setembro de 2022 tras convocar eleccións nos centros universitarios.<ref>{{Cita web|título=O Consello de Estudantado da USC pide máis investimento en servizos e igualdade|url=https://www.elcorreogallego.es/santiago/2023/06/05/o-consello-estudantado-da-usc-pide-investimento-servizos-igualdade-88301680.html|páxina-web=El Correo Gallego|data=2023-06-05|data-acceso=2025-06-24|lingua=es|nome=Lorena|apelidos=Rey}}</ref> Segundo o artigo 29 do Estatuto do Estudantado, o Consello está integrado por: # Os/as representantes do alumnado no Consello de Goberno da USC (membros natos). # Un representante de cada Xunta de facultade ou escola. # Catro representantes da Escola de Doutoramento Internacional, un por cada sección. As asociacións estudantís rexistradas poden participar como convidadas, con voz pero sen capacidade de voto.<ref>{{Cita web|url=https://www.xunta.gal/dog/Publicados/2020/20200113/AnuncioG2018-231219-0001_gl.html|páxina-web=Xunta de Galicia|título=RESOLUCIÓN do 23 de decembro de 2019 pola que se ordena a publicación do Estatuto do estudantado|data-acceso=24-6-2025}}</ref> No seu inicio en setembro de 2022, Emilio V. Lage, estudante de Farmacia, foi elixido presidente, acompañado por Daniel González Pérez (vicepresidente), Diego López Seoane (secretario), Antía Vilas Oliveira (vicesecretaria) e Daniel Durán Chapela (tesoureiro).<ref>{{Cita web|título=Constituído o Consello do Estudantado da USC|url=https://www.usc.gal/gl/xornal/novas/constituido-consello-estudantado-usc|páxina-web=Universidade de Santiago de Compostela|data=2022-09-13|data-acceso=2025-06-24|lingua=gl}}</ref> Co apoio institucional, impulsou as primeiras Xornadas de Convivencia e Formación Universitaria nos campus de Lugo e Santiago, co obxectivo de formar aos estudantes nos órganos de representación e fomentar a participación cidadá. Estas xornadas incluían contidos sobre dereitos estudantís, metodoloxías participativas e administración universitaria, recoñecéndose con créditos ECTS.<ref>{{Cita web|título=O Consello do Estudantado bota a andar en Lugo as súas xornadas de convivencia e formación universitaria|url=https://www.usc.gal/gl/xornal/novas/consello-estudantado-bota-andar-lugo-suas-xornadas-convivencia-formacion-universitaria|páxina-web=Universidade de Santiago de Compostela|data=2024-10-17|data-acceso=2025-06-24|lingua=gl}}</ref> En xuño de 2025, o Consello manifestou públicamente o seu apoio á la plataforma [[En defensa do mestrado de Matemáticas da USC]] para a continuidade do Máster en Matemáticas, único en Galicia, ante a súa posible supresión por baixa matrícula.<ref>{{Cita web|título=El Consello do Estudantado de la USC suma su "apoyo" a la continuidad del Máster en Matemáticas, "único" en Galicia|url=https://www.europapress.es/galicia/noticia-consello-do-estudantado-usc-suma-apoyo-continuidad-master-matematicas-unico-galicia-20250604111143.html|páxina-web=www.europapress.es|data=2025-06-04|data-acceso=2025-06-24|nome=Europa|apelidos=Press}}</ref> == Notas == [[Categoría:Universidade de Santiago de Compostela]] brhjwmw4cf34pz1kxrv4kvqh0d3l4zb 1 656044 7105378 2025-06-24T11:42:53Z Galton1892 156153 Nova páxina: "{{Visitas}}" 7105378 wikitext text/x-wiki {{Visitas}} mjrme7egla3w9c3qvxo8kql5gyq949i 0 656045 7105381 2025-06-24T11:48:00Z Galton1892 156153 Nova páxina: "{{Biografía|nome=}} '''Andrés Couso Viana''', nado en [[Teo]] o [[2003]], é estudante de Veterinaria na [[Universidade de Santiago de Compostela]] e presidente do [[Consello do Estudantado da Universidade de Santiago de Compostela]] desde abril de 2024.<ref>{{Cita web|título=“Debemos ser referencia para o estudantado: de 25.000 alumnos da USC, só temos 600 seguidores en Instagram”|url=https://www.elcorreogallego.es/santiago/2024/04/22/andres-couso-presidente-consel..." 7105381 wikitext text/x-wiki {{Biografía|nome=}} '''Andrés Couso Viana''', nado en [[Teo]] o [[2003]], é estudante de Veterinaria na [[Universidade de Santiago de Compostela]] e presidente do [[Consello do Estudantado da Universidade de Santiago de Compostela]] desde abril de 2024.<ref>{{Cita web|título=“Debemos ser referencia para o estudantado: de 25.000 alumnos da USC, só temos 600 seguidores en Instagram”|url=https://www.elcorreogallego.es/santiago/2024/04/22/andres-couso-presidente-consello-estudantado-usc-entrevista-101367969.html|páxina-web=El Correo Gallego|data=2024-04-22|data-acceso=2025-06-24|lingua=es|nome=Lorena|apelidos=Rey}}</ref> == Biografía == Durante o seu mandato, Andrés expresou o apoio explícito do Consello do Estudantado ao labor da plataforma [[En defensa do mestrado de Matemáticas da USC]]. En xullo de 2025 o Consello sumouse "de forma clara e decidida" ao respaldo á continuidade do mestrado, reclamando que se teña en conta a singularidade do programa, que é "único" no [[Sistema Universitario de Galicia|Sistema Universitario]] [[Sistema Universitario de Galicia|de Galicia]].<ref>{{Cita web|título=El Consello do Estudantado de la USC suma su "apoyo" a la continuidad del Máster en Matemáticas, "único" en Galicia|url=https://www.europapress.es/galicia/noticia-consello-do-estudantado-usc-suma-apoyo-continuidad-master-matematicas-unico-galicia-20250604111143.html|páxina-web=www.europapress.es|data=2025-06-04|data-acceso=2025-06-24|nome=Europa|apelidos=Press}}</ref> En maio de 2025 foi elixido vogal da Comisión Permanente do Consejo de Estudiantes Universitarios del Estado.<ref>{{Cita web|título=O presidente do Consello do Estudantado intégrase na Permanente do Consello do Estado|url=https://www.usc.gal/gl/xornal/novas/presidente-consello-estudantado-integrase-permanente-consello|páxina-web=Universidade de Santiago de Compostela|data=2025-05-19|data-acceso=2025-06-24|lingua=gl}}</ref> == Notas == [[Categoría:Nados en Teo]] [[Categoría:Nados en 2003]] l3otdtaf96j4ob01z69h2elv6kqv1dt 7105382 7105381 2025-06-24T11:48:10Z Galton1892 156153 7105382 wikitext text/x-wiki {{Biografía|nome=}}'''Andrés Couso Viana''', nado en [[Teo]] o [[2003]], é estudante de Veterinaria na [[Universidade de Santiago de Compostela]] e presidente do [[Consello do Estudantado da Universidade de Santiago de Compostela]] desde abril de 2024.<ref>{{Cita web|título=“Debemos ser referencia para o estudantado: de 25.000 alumnos da USC, só temos 600 seguidores en Instagram”|url=https://www.elcorreogallego.es/santiago/2024/04/22/andres-couso-presidente-consello-estudantado-usc-entrevista-101367969.html|páxina-web=El Correo Gallego|data=2024-04-22|data-acceso=2025-06-24|lingua=es|nome=Lorena|apelidos=Rey}}</ref> == Biografía == Durante o seu mandato, Andrés expresou o apoio explícito do Consello do Estudantado ao labor da plataforma [[En defensa do mestrado de Matemáticas da USC]]. En xullo de 2025 o Consello sumouse "de forma clara e decidida" ao respaldo á continuidade do mestrado, reclamando que se teña en conta a singularidade do programa, que é "único" no [[Sistema Universitario de Galicia|Sistema Universitario]] [[Sistema Universitario de Galicia|de Galicia]].<ref>{{Cita web|título=El Consello do Estudantado de la USC suma su "apoyo" a la continuidad del Máster en Matemáticas, "único" en Galicia|url=https://www.europapress.es/galicia/noticia-consello-do-estudantado-usc-suma-apoyo-continuidad-master-matematicas-unico-galicia-20250604111143.html|páxina-web=www.europapress.es|data=2025-06-04|data-acceso=2025-06-24|nome=Europa|apelidos=Press}}</ref> En maio de 2025 foi elixido vogal da Comisión Permanente do Consejo de Estudiantes Universitarios del Estado.<ref>{{Cita web|título=O presidente do Consello do Estudantado intégrase na Permanente do Consello do Estado|url=https://www.usc.gal/gl/xornal/novas/presidente-consello-estudantado-integrase-permanente-consello|páxina-web=Universidade de Santiago de Compostela|data=2025-05-19|data-acceso=2025-06-24|lingua=gl}}</ref> == Notas == [[Categoría:Nados en Teo]] [[Categoría:Nados en 2003]] rc0uoge40jo954pyujxvyaup78o4nzz 1 656046 7105383 2025-06-24T11:48:25Z Galton1892 156153 Nova páxina: "{{Visitas}} {{BPV}}" 7105383 wikitext text/x-wiki {{Visitas}} {{BPV}} 3c6kbrdo7rrskx3eyzdxcz8oyhklco9